ماهنامه مثلث شماره 120
ماهنامه مثلث شماره 120
ماهنامه مثلث شماره 120
حملهبهایرانبعیداست
هفته نامه خبری،تحلیلی /سال سوم /شماره صد و بیستم 19 /فروردین ماه 96/ /1391صفحه1500/تومان
شیخ نعیم قاسم ،معاون دبیرکل
حزب اهلل لبنان در گفت وگوی اختصاصی
با مثلث
هاشمی دهه60
هاشمی دهه90
پرونده ای در نقد روایت های جدید هاشمی رفسنجانی
تو گو با عالءالدین بروجردی ،عباس سلیمی نمین و صادق زیباکالم
گف
درباره جایگاه سیاسی هاشمی در نظام و مصاحبه اخیرش
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
بازگشت با دست خالی
اردوغان برای
چه به تهران امد؟
اکرانجنجالینوروز
تو گو با 2کارگردان خبرساز
گف
فاصلهطبقاتیکممی شودیازیاد؟
فاز دوم اجرای هدفمندی یارانه ها از نگاه اقتصادی،
جامعه شناسی و مدیریتی
راه امام
30 - 47
سیاست
نقدی بر یک روایت
اهمیت انگیزه و محتوا در انقالب ها
در انقالباتی که در عالم واقع می شود یا در شورش ها یا
در کودتاها ،یکی اصل این شورش و انقالب و کودتا ،یکی
انگیزه اش ،یکی محتوایش؛ اینها سه امری است که باید
در ان توجه کرد .خودش��ان ،خ��ود انقالبات یا خود اینها
شبیه به هم اند ،یا شورش اس��ت یا کودتاست یا انقالب،
صورتا مثل انسان ها می ماند که همه صورتشان مثل هم
هست اما معناشان فرق با هم دارد .انگیزه ها مهم است و
محتواها .گاهی وقت ها انگیزه خوب اس��ت ،محتوا خوب
نیس��ت ،گاهی وقت ها محتوا خوب است ،انگیزه درست
نیست .ممکن است یک نفر حاال -حاال نسبت به یک نفر
عرض می کنم -یک نفر ادم با یک انگیزه خوبی بخواهد
یک کار خوبی به نظر خودش انجام بدهد و او بد باشد ،این
ادم مصاب است لکن کارش خالف است .یک اشخاصی
می ش��ود که یک کارهای خوبی انجام می دهند با انگیزه
بد .مثال یک کسی کشف یک چیزی می کند و انگیزه اش
بد اس��ت برای این کار و کارش خوب است ،یک وقت هم
هر دویش خوب هستند .انقالب فرهنگی هم همین جور
است که یک انقالب است که تحول است از یک حالی به
حالی دیگر ،نه پیش��برد همان چیزی که هست .چنانچه
ی در کل هم همین طور است،
انقالب جمهوری اس�لام
یک انقالب شد توسط مردم ،یک انگیزه انقالب بود و یک
محتوای انقالب .امیدوارم که انگیزه انقالب در مردم الهی
باشد .اما در انقالبات ممکن است که ما انقالب بکنیم ،یک
حکومتی را برداریم ،یک حکوم��ت دیگر برای خودمان
درست کنیم ،خودمان می خواهیم به یک نوایی برسیم،
کار نداریم ببینیم چه بش��ود .این چ��ه محتوایش خوب
باشد ،چه محتوایش بد باش��د برای ما فایده ندارد ،برای
اینکه می خواهد تشکیل بدهد وقتی انگیزه اش این است
که فقط به دستش بیاید یک قدرتی ،بخواهند قدرتمند
باشند ،او سابقی بوده ،ما ان قدرت را از او بگیریم ،خودمان
بگیریم .این با او نسبت به اصل مساله انگیزه فرقی ندارد؛
یعنی ،یک حکومتی رفته است ،یک حکومت دیگری هم
امده است ،هر دویش��ان هم مثل هم هستند ،مثل سایر
کودتاه��ا می ماند که در دنیا واقع می ش��ود ،این فرقی با
هم ندارد .یک وقت این اس��ت که یک قیام می شود ،یک
نهضتی می ش��ود برای یک کار خوبی اما الهی نیست .از
باب اینکه کار خوب است برای ملتمان خدمت بکنیم ،کار
خوب است ،فالن ،به این ممکن است ارج بدهد ،اما ان که
مقصود است ،نیست.
ان که مقصود است این است که انسان در کارهایش
چه در تشکیل حکومتش ،چه در انقالب فرهنگیش ،چه
در انقالب��ات دیگرش نظرش این باش��د که یک کار الهی
کرده باش��د ،ان پیش خ��دا ارزش دارد مث��ل انبیا .انبیا
کارشان به واسطه این ارزش داشت نه برای عمق کارشان
و عرض می کنم که -س��عه کارشان ،حکومتشان زیادباشد ،کم باشد فرقی نمی کند .انبیا ،انی که هیچ نتوانسته
کار بکند با انی که خیلی کار کرده هر دو در انگیزه مثل هم
هستند؛ یعنی ،هر دو می خواستند که یک کاری برای خدا
بکنند و پیش خدا ماجورند و هر دو هم ماجور هس��تند،
یکی موفق ش��ده ،یکی موفق نشده است ،ان دیگر دست
خود این نبوده ،موفق نشده است.
اظهارات اخیر هاشمی رفسنجانی در مصاحبه
با یک ماهنامه موجب شده تا منتقدان او بار
دیگر لب به اعتراض بگشایند .او در بخشی
از ان مصاحب��ه گفت��ه بود همانط��ور که با
چین و روس��یه ارتباط داریم باید با امریکا
نی��ز مجددا روابطمان را برق��رار کنیم .او در
این رابطه حتی ب��ه نامه اش به حضرت امام
در این مورد نیز اش��اره کرده؛ امری که البته
اعتراض های فراوانی را در پی داشته است.
ب��ه بهانه این اظه��ارات و همچنین انتصاب
مجدد او به عنوان رئیس مجمع تش��خیص
مصلحت نظ��ام پرونده وی��ژه ای را در این
شماره هفته نامه مثلث تهیه کرده ایم.
60 - 67
جهان اسالم
ترکیه علیه جبهه مقاومت
انچه در سوریه رخ می دهد جدا از پیچیدگی های ذاتی ای که در درون
خ��ود دارد ،پروژه غربی ب��ر ضد محور مقاومت اس��ت که باتوجه به
مش��کالت داخلی س��وریه بحرانی فراتر از ان را ایجاد کرده تا یکی از
اضالع مثلث مقاومت (ایران ،سوریه و گروه های لبنانی و فلسطینی) را
تضعیف کند .غربی ها در اخرین اقدام خود اجالس استانبول را طراحی
کردند که باتوجه به اختالفات موجود نتوانستند به طرحی واحد دست
پیدا کنند .در این پرونده به بررسی دیدگاه روزنامه نگاران عرب و دو تن
از شخصیت های برجسته مقاومت یعنی شیخ نعیم قاسم و اقای همدان
از جنبش حزب اهلل و امل می پردازیم.
48 - 59
بین الملل
رقابت یا رفاقت؟
جدال های منطقه ای همچنان میان ایران و ترکیه پابرجا مانده است .حتی
اخرین س��فر نخس��ت وزیر ترکیه به تهران نیز نتوانس��ت اندکی از این
رقابت ها و تضادها بکاهد .ایران و ترکیه پس از تحوالت اخیر خاورمیانه
و به خصوص بروز برخی ناارامی ها در س��وریه بیش از هر زمان دیگر
دچار واگرایی ش��دند .مذاکرات علنی و غیرعلنی میان مقامات تهران و
اس��تانبول و انکارا تنها توانست یک واقعیت را به صورت علنی نشان
دهد؛ تضادها همچنان ادامه دارد.
12 - 23
حاشیه های اقای قاضی
خبرنامه
انتصاب س��عید مرتضوی به عن��وان مدیرعامل س��ازمان تامین اجتماعی
حاشیه ها و بازتاب های فراوانی داشته است .منتقدان این تصمیم دولت که
اکثرا از نمایندگان مجلس هش��تم هستند هفته گذشته در اعتراض به این
انتصاب ،طرح استیضاح وزیر کار و رفاه اجتماعی را به هیات رئیسه مجلس
ارائه کرده اند که در اخرین روز کاری مجلس این طرح اعالم وصول شد.
در خبرنامه این هفته در گزارشی به بررسی این موضوع پرداخته ایم.
68 - 75
فرهنگ
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
سینمایحاشیه
ماجرای اکران فیلم در س��ینمای ای��ران خیلی وقت ها
براساس استعداد درونی این حوزه با حاشیه هایی همراه
می ش��ود .چه از نظر اعتراض صاحبان فیلم ها نسبت به
نیافت��ن نوبت اکران یا انتقادی که به زمان ان دارند .چه
بحث هایی ک��ه درباره اصالحات فیلم ها هنگام نمایش
عموم��ی پیش می اید و چ��ه از نوع اع�لای ان یعنی
اعتراض ب��ه نمایش اثاری خاص ک��ه گاهی به پایین
کشیده شدن تابلوی سینماها هم منجر می شود.
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه از واقعیت ها ارائه
دهد .نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل ،ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت
گفتمان انقالب اسلامی ،چارچوبش اسلام ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گس�ترش و سیادت
اسلام خواهی در سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیش�رفت ایران اسالمی و رفاه مردم
ش�ریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در
برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مش�رب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و
تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و نخبگان کشور است .امیدواریم
که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر
مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
حملهبهایرانبعیداست
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال سوم /شماره صد و بیستم 19 /فروردینماه 96/ /1391صفحه1500/تومان
76 - 81
شیخنعیم قاسم ،معاون دبیرکل
حزباهلل لبنان در گفتوگوی اختصاصی
با مثلث
ورزش
هاشمی دهه60
هاشمی دهه90
پروندهای در نقد روایتهای جدید هاشمی رفسنجانی
گفتوگو با عالءالدین بروجردی ،عباس سلیمینمین و صادق زیباکالم
درباره جایگاه سیاسی هاشمی در نظام و مصاحبه اخیرش
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
بازگشت با دست خالی
اردوغان برای
چه به تهران امد؟
اکرانجنجالینوروز
گفتوگو با 2کارگردان خبرساز
فاصلهطبقاتیکممیشودیازیاد؟
فاز دوم اجرای هدفمندی یارانهها از نگاه اقتصادی،
جامعهشناسی و مدیریتی
مثلث
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
تحریریه:
ی
دبیر تحریریه و سیاست :مصطفی صادق
دبیر فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی
دبیر خبرنامه :علی حاجی ناصری
دبیر جهان اسالم :مصطفی شوقی
دبیر بین الملل :سعیده سادات فهری
دبیر دیدار :افشین خماند
دبیر ورزش :مهدی ربوشه
اعضای تحریریه و همکاران :زهیر توکلی -خسرو معتضد -ابوالقاسم غالمی -شاهده یوسفی -مهدی سرایی -یاسین سیف االسالم
امی��د کرمانی ه��ا -فاطم��ه میرزای��ی -ش��یما غفاری -زه��را راد -عاطف��ه کربالئ��ی -محمد تاجیک -حس��ین غالمی
شادی خوشکار خیری -حمیدرضا نصیری نژاد -مسعود نجفی -شاهین فتحیان -محمد جواد پاینده -سجاد محقق
ابقای رئیس
باالخره پس از کشمکش های فراوان به نظر می رسد که وزارت ورزش
و جوانان درباره تصمیم خود مبنی بر تجدید انتخابات فدراسیون فوتبال
تجدید نظر کرده و قرار است برای علی کفاشیان مجوز فعالیت بگیرد.
این در حالی اس��ت که س��ازمان بازرسی کل کش��ور که پیش از این از
قطعی ب��ودن تجدید انتخابات فدراس��یون فوتبال خب��ر داده بود حاال
سیاس��ت سکوت رسانه ای در پیش گرفته است .به نظر می رسد مناقشه
بر سر کنار گذاشتن کفاشیان پایان یافته است.
دبیراجرایی :سمانه مومنی
فنی:نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر و عکس :هومن سلیمیان -امیر طالیی -مهدی ابراهیمی و نیوشا ملک نیازی
تصحیح :ژیال شاکری
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر اداری و مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :مصطفی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلی اجورلو
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ب��ا تش��کر از :دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار -مهن��دس واعظی -دکت��ر ای��ت اهلل ابراهیم��ی -دکتر غالم حس��ن تقی نتاج
حس��ین زن��دی -احمد طالیی -مهندس بختی��اری -مهندس بهرامی -مهندس مهرداد نصرت پور -حس��ین مجاهدی
هادی انباردار -س��ید عارف علوی مهندس امینی -اقای راس��تی -فرحناز حس��ابی -س��میرا امیری
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -تلفن66818168 :
توزیع :سرزمین سبز -تلفن66617787 :
نشانی :تهران ،خیابان بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم ،پالک ،24واحد 1
خبرنامه
درخبرنامهاینهفتهسخنانمقاممعظم رهبریدراجتماععظیمزائرانومجاورانحضرتثامنالحججعلیبنموسیالرضا(ع)
درجشدهاست.مروررسانه هادرهفتهگذشته،گزارش ها ،خبرهاویادداشت هاییدرحوزه هایمختلفازبخش هایگوناگون
خبرنامهاینشمارهاست.
خبرنامه
مثلث شماره120
حاشیه های اقای قاضی
سالنامه های ماندگار
به تشییع زخم تو امد بهار
ثبات قوانین سرمایه گذاری
12
رهبر معظم انقالب اس�لامی در اولین روز از بهار
پرطراوت و زیبای ،1391عصر سه شنبه در اجتماع عظیم
زائران و مجاوران حضرت ثامن الحجج علی بن موسی
الرضا (ع) ضمن تبیین موفقیتهای گوناگون ملت ایران
در سال نود در مقابل رجزخوانی های سیاسی ،اقتصادی،
نظامی و امنیتی دشمن ،حراست غیرتمندانه از منابع نفتی
ایران را علت خصومت زورگویان جهانی با نظام اسالمی
خواندند و تاکید کردند« :جمهوری اسالمی مانند شیر از
حقوق ملت ایران دفاع می کند».
رهبر انقالب اسالمی در اولین بخش از سخنانشان
در اجتماع پرش��ور زائران و مجاوران ح��رم رضوی،
با تبریک مجدد عید نوروز به همه ایرانیان ،به ترس��یم
تصویری عینی و دقیق از نقاط قوت عملکرد ملت ایران
و طرحها و تالش ه��ای بدخواهان این ملت در س��ال
90پرداختند تا موقعیت ایرانیان و دشمنانش��ان در این
رویارویی راهبردی مشخص تر شود.
ایشان ،هدف اصلی رجزخوانی ها ،لشکرکشی های
«تبلیغاتیـسیاسیـاقتصادی»وتهدیداتنظامی-امنیتی
امریکا و دیگر بیگانگان بدخواه را ،مرعوب کردن ،ناامید
ساختن و متوقف کردن ملت ایران دانستند و افزودند:
«انها در س��ال 90همه توان خود را به کار گرفتند تا به
این ملت شجاع ،زنده و پرنشاط ثابت کنند که ایرانیان
«نمی توانند» ،اما ملت ،با تعالیمی که امام بزرگوار به او داده
بود ،به طور مکرر به همه جهان و به همه بیگانگان فهماند
که به کوری چشم دشمنان« ،ما می توانیم»».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به این واقعیت
خبرنامه
در همان سطحی که به ما حمله
شود به انها حمله می کنیم
مثلث شماره120
تبیین سیاست های نظام در سخنان نوروزی مقام معظم رهبری
که نقاط قوت عملکرد ملت در جمع بندی نهایی ،بسیار
بیشترازنقاطضعفاست،همراهیتحسینبرانگیزمردم
با مسئوالن را موجب نتایج اقتصادی قابل توجهی در سال
90خواندند که مساله هدفمند کردن یارانه ها از مهم ترین
انها بوده است.
ایشان ،با استناد به دیدگاه مشترک همه کارشناسان
اقتصادی درباره ضرورت اجرای هدفمند کردن یارانه ها
خاطرنشان کردند« :در سال ،90دولت و مجلس با وجود
شرایط دشوار و پیچیده ای که تحریم ها ایجاد کرده بود،
مراحل مهم و قابلتوجهی از این کار بزرگ را با پشتیبانی
و همدلی مردم به پیش بردند که البته کار هنوز تمام نشده
است».
رهبر انقالب اس�لامی ،توزیع عادالنه یارانه ها و
بهبود زندگی طبقات ضعیف را از جمله نتایج هدفمند
کردن یارانه ها دانستند و افزودند« :اصالح نسبی در چرخه
معیوب تولید و حرکت به سمت «متعادل کردن مصرف و
بازده» از دیگر اهدافی بود که سال گذشته به همت مردم و
مسئوالن در فعالیت های تولیدی محقق شد».
حضرت ای��ت اهلل خامنه ای با اش��اره به مدیریت
حامل های انرژی ،صرفه جویی و کاهش مصرف بنزین
در حد تقریبی ،تولید داخل را امتیاز بزرگی برای کشور
برش��مردند و افزودند« :این کار مهم در شرایط تحریم
انجام شد و نقشه توطئه امیز دشمنان را خنثی کرد».
پیشرفت های ملت در عرصه علم و فناوری و تاثیر
این پیشرفت ها در مسائل اقتصادی نکته عمده دیگری
بود که رهبر انقالب در تبیین دس��تاوردهای ملت ایران
در سال ،90در جمع زائران و مجاوران حرم رضوی به
ان پرداختند.
ایشان با اشاره به حساسیت ویژه وهمیشگی خودبه
پیشرفت کشور در عرصه علم و فناوری ،تحقق این هدف
را از پایه های اقتدار اقتصادی و استغنای سیاسی کشور
ی جهان
خواندند و با استناد به گزارشهای مراکز معتبر علم
تاکید کردند« :سطح پیش��رفت های علمی ایران ،بسیار
بیشتر از حدی است که تاکنون مردم از ان مطلع شده اند».
رهب��ر انق�لاب اس�لامی خاطرنش��ان کردن��د:
«گزارش های معتبر بین المللی نش��ان می دهد ایران با
رشد 20درصدی علمی ،سریعترین رشد علمی جهان
را داراس��ت و در س��ال 90با در اختیار داشتن رتبه اول
علمی در منطقه ،در میان همه کشورهای جهان به رتبه
هفدهم دست یافته است و این موفقیتهایبسیار ارزشمند
در حالی به دس��ت امده که دش��منان برای جلوگیری
از پیش��رفت ایران روی تحریم های به قول خودش��ان
فلج کننده ،سرمایه گذاری و شرط بندی می کردند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به پیشرفت های
جوانان دانشمند ایران در زیست فناوری ،نانو و هوافضا
افزودند« :جوانان پرافتخار ملت در س��ال ،90موفق به
غنی س��ازی 20درصدی ش��دند و دش��من را متحیر
ساختند».
ایشان خاطرنش��ان کردند« :در حالی که در سال
،89امریکایی ها با وجود اگاهی از نیازهای دارویی ملت
ایران می خواستند با باج خواهی و زورگویی اورانیوم های
غنی ش��ده ایران را به بهانه دادن اورانی��وم 20درصد از
کشور خارج کنند اما جوانان ما ،با اتکا به توانایی و هوش
تحسین برانگیزشان ،این کار سخت و پیچیده را انجام
دادند و اکنون انواع رادیوداروهای مورد نیاز هزاران بیمار،
با سوخت هسته ای داخلی ،تولید می شود».
تولید صفحه سوخت هس��ته ای در داخل کشور
از دیگر واقعیاتی بود که حض��رت ایت اهلل خامنه ای با
استناد به ان ،سال نود را برای ملت ایران سالی درخشان و
برای دشمنان ملت ،سالی نومید کننده برشمردند .ایشان
افزودند« :بیگانگان می گفتند اورانیوم های تولید شده را
13
خبرنامه
به ما بدهید تا در یک کشور دیگر غنی سازی 20درصد
کنیم و سپس در کش��وری دیگر این بیست درصد را به
صفحه سوخت تبدیل کنیم اما جوانان ما ،همه این کارها
را خودشان انجام دادند».
رهب��ر انقالب افزایش ش��ش براب��ری داروهای
نوترکیب و افزایش خدم��ات دانش بنی��ان را از دیگر
دستاوردهای سال 90برشمردند و با اشاره به بازدید هفته
گذشته خود از پژوهشگاه صنعت نفت افزودند« :در این
بازدید ،پیشرفت هایی مشاهده شد که روزی قابل تصور
نبود و تکرار این واقعیات در مراکز مختلف ،نشان می دهد
که این گونه پدیده های شوق برانگیز ،استثناء نیست ،بلکه
به یک قاعده تبدیل شده است».
حضرت ایت اهلل خامنه ای ،با اشاره به ویژگی هایی
نظیر «روحی��ه و فکر جهادی» و اعتم��اد به نفس باالی
دانشمندان جوان کشور افزودند« :در بازدید از پژوهشگاه
صنعت نفت ،این واقعیت بار دیگر مش��خص شد که
جوانان خوشفکر و پرتالش کشور ،تحریم ها را فرصتی
برای پیشرفت می دانند و این نگاه ارزشمند همراه با تکیه
دستگاه ها به جوانان و گس��ترش همکاری دانشگاه با
صنعت ،چشمه جوشان خالقیت استعدادهای ایرانی را
شکوفا کرده است».
حضرت ایت اهلل خامنه ای ،با اشاره به اثار مستقیم
اقتصادی پیش��رفتهای علمی و فن��اوری تاکید کردند:
این گونه پیشرفتها ،نشانه هایی حقیقی از جهاد اقتصادی
است».
رهبر انقالب اسالمی ،عربده کشی دشمنان بدخواه
ملت را در سرتاس��ر س��ال ،90نش��انه بی نتیجه بودن
اقدامات انان دانستند و افزودند« :عوامل دولت امریکا،
در سراسر جهان به راه افتاده اند تا به خیال خود ،تحریم ها
را عملی کنند و با ضربه زدن به م��ردم ایران؛ میان انها و
نظام جدایی بیندازند اما این تالش ه��ا نیز راه به جایی
نخواهد برد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای در تبیین دستاوردهای
دیگر ملت در سال ،90به دیپلماس��ی فعال در مسائل
منطقه ایی اش��اره کردند و افزودند« :در س��ال گذشته
جمهوری اسالمی به مرکز توجه دنیای بیدار شده اسالم
تبدیل شد».
ایشان همچنین در زمینه خدمات اقتصادی ،ساخت
دهها هزار خانه و تالش بی وقف��ه در عرصه هایی نظیر
راهسازی و مسکن روستایی را طلیعه دهه پیشرفت و
عدالت برشمردند و افزودند« :این واقعیات ،بدخواهان
عنود را ناامیدتر می کند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای حضور پرشکوه ملت در
انتخابات 12اسفند را یکی دیگر از حرکت های تحسین
برانگیز ملت در س��ال گذشته برش��مردند و افزودند:
«امیدواریم در مرحله دوم انتخابات نیز همین شکوه و
زیبایی تکرار شود».
تالش شش ماهه و بی وقفه رس��انه های سیاسی
بیگانگان برای دلسرد کردن مردم نسبت به انتخابات و
ترور دانشمندان هسته ای برای ترساندن ملت از جمله
روش هایی بود که رهبر انقالب در تشریح فعالیتهای ضد
انتخاباتی بدخواهان ملت ،به انها اشاره کردند».
ایش��ان حضور مردم در انتخابات 12اسفند را از
متوسط حضور ملتها در انتخابات مجالس بیشتر دانستند
و با اشاره به متوسط 30تا 40درصدی مشارکت مردم
امریکا در انتخابات کنگره ،مجلس ملی و مجلس سنا
تاکید کردند :حضور بسیار مهم و بیش از 64درصدی
ملت ایران ،در مقایسه با این امار ،حقیقت خود را بیشتر
اشکار می کند.
رهبر انقالب اسالمی ،حضور تحسین برانگیز ملت
در انتخابات مجلس را یک رس��انه صادق و پرقدرت
مثلث شماره120
14
برای نش��ان دادن واقعی��ات ایران دانس��تند و افزودند:
«بیگانگان می خواستند با فضاسازی و هیاهو 12 ،اسفند
را روز سرخوردگی ملت و نظام قرار دهند اما این روز به
برکت اگاهی و نشاط ملت به روز سربلندی ملت و نظام
اسالمی تبدیل شد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای پس از ترسیم موقعیت
ملت ایران و دشمنان در س��ال ،90به طرح یک پرسش
اساسی پرداختند« :چرا جبهه اس��تکبار با این ملت و با
نظام اسالمی دشمنی می کند؟ رهبر انقالب در پاسخ به
این سوال با رد بهانه های متفاوت و نوبه ای بیگانگان از
جمله مساله هسته ای و حقوق بشر تاکید کردند« :علت
اصلی خصومت ها و کینه ورزی زورگویان این است که
نظام اسالمی مقتدرانه از ثروت عظیم نفت و گاز ایرانیان
حراست می کند».
ایشان در تشریح بیشتر این مس��اله ،به وابستگی
عمیق کشورهای غربی به منابع نفت و گاز اشاره کردند و
افزودند« :انها می دانند که منابع نفتی شان حداکثر تا ده سال
دیگر تمام می شود و رگ حیاتشان به منابع نفتی مناطق
دیگر جهان بویژه خلیج فارس کامال وابسته خواهد شد به
همین علت تسلط بر کشورهای دارنده منابع نفت بویژه
جمهوری اسالمی برای انها ،اهمیت بی نظیر ،استراتژیک
و حیاتی دارد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به اینکه ایران
در مجموع بیشترین منابع نفت و گاز جهان را داراست،
افزودند« :قدرت های اس��تکباری به خاطر تامین منابع
راهبردی شان می خواهند کشورهای دارای منابع نفت
در دست انها همچون موم باشند اما جمهوری اسالمی
در مقابل خواسته های نامشروع انها همچون شیر ایستاده
است.
ایش��ان افزودند« :کس��انی که خی��ال می کنند با
عقب نشینی در مساله هسته ای ،دش��منی امریکا تمام
می شود دچار غفلتند چرا که در منطقه ما کشورهای دارای
سالح هسته ای نیز وجود دارند اما امریکا هیچ حساسیتی
به انها نشان نمی دهد پس علت دشمنی زورگویان ،مساله
هسته ای و حقوق بشر نیست بلکه پاسداری غیرتمندانه
ملت و نظام اسالمی از منابع ملی نفت و گاز ،علت این
خصومت هاست».
رهبر انقالب اسالمی ،تصور امریکایی ها مبنی بر
نابودی ،تضعیف یا عقب نش��ینی جمهوری اس�لامی
ایران را با ستیزه گری و تهدید و تحریم ،خطایی فاحش
خواندند و به انها هشدار دادند چوب این خطای بزرگ را
خواهند خورد بنابراین بهتر است با ملت ایران محترمانه
رفتار کنند».
رهبر انقالب اس�لامی ،موقعیت ضعیف و متزلزل
امری��کا را در ورای ق��درت نمایی و هیاه��و و جنجال
این کش��ور ،واقعیتی انکارناپذیر خواندن��د و افزودند:
«رئیس جمهور فعلی امریکا با ش��عار تغیی��ر امد و مردم
امریکا به امید خوب شدن وضع بد خود به او رای دادند
اما اکنون از لحاظ اقتصادی امریکا دچار بدهی سرسام اور
و مشکالت فراوان اس��ت ،از لحاظ اجتماعی جنبش
تخسیر وال استریت در این کشور به راه افتاده و از لحاظ
سیاسی نیز در عراق ،افغانستان ،پاکستان ،مصر و شمال
افریقا وضعیتی به مراتب بدتر از گذشته دارد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای افزودند« :البته ممکن
اس��ت امریکایی ها خطرافرینی یا دیوانگ��ی کنند ما
ضمن تاکید بر اینکه س�لاح اتمی نداری��م و تولید نیز
نمی کنیم اعالم می کنیم در مقابل تهاجم احتمالی انها یا
رژیم صهیونیستی ،در همان سطحی که به ما حمله شود
به انها حمله خواهیم کرد».
حضرت ایت اهلل خامنه ای شکست باطل در حمله
به جبهه حق را سنت تخلف ناپذیر الهی دانستند و تاکید
کردند« :ملت اماده ،عازم و با نشاط ایران ،در فکر تهاجم
و تجاوز نیست اما به هس��تی ،ثروت ،هویت ،اسالم و
جمهوری اسالمی خود با تمام وجود دلبسته است و از
انها دفاع خواهد کرد».
رهبر انقالب اس�لامی همچنین با اشاره به شعار
سال نو یعنی «تولید ملی ،حمایت از کار و سرمایه ایرانی»
افزودند :در تحقق این هدف بس��یار مهم همه مسئول
هستند.
حمایت و تقویت تولید داخلی با استفاده از صندوق
توسعه ملی ،مهم ترین نکته ای بود که ایشان در بخش
وظایف دولت در روند تحقق شعار سال نو ،مورد تاکید
قرار دادند.
حضرت ایت اهلل خامن��ه ای افزودند« :مجلس نیز
باید در این روند با همراهی دولت ،رونق تولید ملی را در
دستور کار قرار دهد».
رهبر انقالب اس�لامی تولید محصوالت داخلی
مرغوب و با دوام و کاهش قیمت تمام شده محصوالت
را تا جای ممک��ن ،از وظایف نیروهای کار و س��رمایه
دانستند و افزودند« :در این زمینه نیز بخش های دولتی و
مجلس با بخش های تولیدی همراهی کنند».
ایش��ان ،فرهنگ غلط تفاخر به مصرف کاالهای
خارجی را مورد انتقاد قرار دادند و خاطرنش��ان کردند:
«برخی تولیدات داخلی به خاطر این فرهنگ غلط با مارک
خارجی به فروش می رسد ،اما این مساله به ضرر کشور
است و به پیشرفت و اینده ایران لطمه می زند و مردم عزیز
با همت و اراده خود ،این فرهنگ غلط را اصالح کنند که
این خود ،نوعی جهاد اقتصادی است».
حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای در اخرین بخش از
سخنان خود در اولین روز سال نو ،اتحاد و یکپارچگی را
نیاز جدی کشور خواندند و با دعوت از همه برای رفتار
مهربانانه و پرمحبت افزودند« :س��لیقه های متفاوت و
دیدگاههای گوناگون نباید باعث اختالف و تفرقه شود».
رهبر انقالب اسالمی ،منازعه بر سر مسائل مختلف
سیاسی ـ اقتصادی و ش��خصیتی را باعث جری شدن
دشمن برشمردند و افزودند« :نباید با مخالفی که دنبال
جمهوری اس�لامی و دنبال حق اس��ت اما راه را اشتباه
می رود ،همانند معاندان نظام برخورد کرد».
ایشان با ابراز تاسف از عملکرد بی مهابا و اختالف
برانگیز برخی رس��انه های اینترنتی افزودند« :مسئوالن
به گونه ای این مساله را تدبیر کنند».
حضرت ایت اهلل خامن��ه ای ضمن دعوت از همه
برای پایبندی به اخالق اس�لامی و قانون خاطرنش��ان
کردند« :مبادا کسانی به بهانه ی این حرف جوانان انقالبی
را مورد شماتت قرار دهند ،چرا که اینجانب همه جوانان
مومن و انقالبی را فرزندان خود می دانم و از انها حمایت
می کنم و البته همه باید با رعایت اخالق اسالمی ،قانون را
مراعات کنند ».ایشان همچنین مجلس و دولت را به حفظ
متقابل حریم یکدیگر توصیه موکد کردند و در پایان بار
دیگر برای ملت ایران ،سالی پرنشاط همراه با موفقیت و
خوشبختی ارزو کردند.
پیش از بیانات رهبر معظم انقالب اسالمی ایت اهلل
واعظ طبسی ،تولیت استان قدس رضوی در سخنانی با
اش��اره به تحوالت بزرگ منطقه و جهان اسالم در یک
سال گذش��ته که منجر به تش��کیل دولت های جدید و
سرنگونی برخی دیکتاتورهای مستبد شد این تغییرات
بنیادین را مرهون نقش ،کالم و اندیشه های امام راحل
و سیاست های نظام اسالمی و هدایت های رهبری ان
دانست .وی اینده اسالم را روشن و امیدافرین توصیف
کرد و گفت« :جمهوری اسالمی در یکسال گذشته به رغم
همه فشارها و تهدیدات سیاسی ،اقتصادی و فرهنگی
نشان داد بر همه توطئه ها غلبه یافته استg».
گزارش
سعید مرتضوی کیست و چگونه خبرساز شد؟
حاشیه های اقای قاضی
خبرنامه
اما سه ش��نبه گذش��ته بود ک��ه طرح اس��تیضاح
شیخ االسالمی در مخالفت با انتصاب سعید مرتضوی با
۱۹امضا به هیات رئیسه مجلس ارائه شد.
نمایندگان استیضاح کننده وزیر کار در نامه خود با
تاکیدبراینکهعلتایناستیضاحانتصابسعیدمرتضوی
به ریاست سازمان تامین اجتماعی است ،علل خود را برای
مخالفت با این انتصاب اعالم کردند و این گونه نوشتند:
-1وی در سمت قبلی خویش یعنی دادستان تهران
متهم اس��ت و از حالت قضایی معلق شده و پرونده اش
هنوز مفتوح است.
-2در گزارش تحقیق و تفحص مجلس از فاجعه
کهریزک ،مقصر شناخته شده است.
-3در پرونده دانش��گاه ازاد اس��ناد زی��ادی علیه
اقدامات غیرقانونی و سوء استفاده های وی موجود است.
-4در تحقی��ق و تفح��ص از قوه قضائی��ه به دلیل
تخلفاتش مقصر شناخته شده و پس از قرائت گزارش
ذیربط در مجلس ،واکنش غیرقانونی و خالف ش��ئون
شغلی در رسانه ها نشان داده است.
-5اسناد مطمئنی در سوء استفاده از موقعیت شغلی
علیه وی موجود است.
-6در تصدی صن��دوق تامین اجتماع��ی و مادر
شرکت عظیم وابسته ،یعنی شس��تا تخصص و تجربه
مناسب را ندارد و به همین دلیل بر خالف قانون مدیریت
خدمات کشوری عمل شده است .
-7تذکرات برخی نمایندگان مجلس و گروه های
اجتماعی -سیاسی در این باره نادیده گرفته شده است.
-8گفته شده که اقای وزیر تصمیم را به جناب اقای
رئیس جمهور نسبت داده اس��ت .وزیری که بر خالف
مصالح مردم و کشور قدرت مقاومت در برابر فشار ناحق
را ندارد ،نمی تواند مورد اعتماد و اتکا مجلس باشد.
علیرضازاکانی،احمدتوکلی،حسیننجابت،الیاس
نادران ،پرویز سروری ،غالمرضا مصباحی مقدم ،زهره
الهیان ،علی مطهری و سیدرضا اکرمی نمایندگان تهران،
حسینعلی شهریاری نماینده زاهدان ،محمد امین رحیمی
نماینده مالیر ،محمد دهقان نماین��ده طرقبه و چناران،
سلیمانجعفرزادهنمایندهماکو،مسعودپزشکیانوشکور
اکبرنژادنمایندگانتبریز،مسعودیریحاننمایندههریس
و اهر ،حسن نوروزی نماینده رباط کریم ،موسی الرضا
ثروتی نماینده بجنورد و سیدحسین دهدشتی نماینده
ابادان امضاکنندگان طرح اس��تیضاح وزی��ر کار و رفاه
اجتماعیهستند.
هفته جاری هفته ای پرحادثه ب��رای وزارت کار و
سازمان تامین اجتماعی خواهد بود .ایا ان گونه که الیاس
نادران می گوید ،س��ناریوی علی ک��ردان در خصوص
عبدالرضا شیخ االسالمی نیز تکرار خواهد شد؟g
مثلث شماره120
سید سعید مرتضوی که بیشتر با نام قاضی مرتضوی
شناخته می شود ،در سال 1346در شهرستان تفت استان
یزد متولد شده است.
او اگرچه در قامت دادس��تانی ته��ران به چهره ای
شناخته شده تبدیل ش��د اما پیش از رسیدن به این مقام،
سمت هایی همچون ریاست دادگاه عمومی شهر بابک،
دادیاری دادسرای رفسنجان ،ریاست دادگاه حقوقی شهر
بابک ،ریاست دادگستری ش��هر بابک ،ریاست شعبه ۹
دادگاه عمومی تهران ،حضور در شعبه ۳۴مجتمع قضایی
کارکنان دولت و شعبه ۱۴۱۰دادگاه مطبوعات و همچنین
قضاوت در دادگاه های یزد ،دادگاه امنیتی تهران و دادگاه
مطبوعات را تجربه کرده است.
مرتضوی از س��ال ۱۳۸۱تا هفتم ش��هریور ۱۳۸۸
دادس��تان تهران بود و در این دوره نسبتا طوالنی فرا ز و
نشیب های فراوانی را تجربه کرد.
او زمانی ک��ه قاضی دادگاه مطبوعات و دادس��تان
تهران بود ،برخورد قاطعانه ای با رسانه های ساختارشکن
اصالح طلب داش��ت و پس از توقیف تع��داد زیادی از
نشریات اصالح طلب در اردیبهشت 79مورد غضب این
طیف سیاسی قرار گرفت.
از سوی دیگربرخورد قاطعانهومحاکمه چهره هایی
ک��ه در دوره اصالحات در دولت فعالی��ت می کردند و
این روزها به جرگه ضدانقالب خارج نشین پیوسته اند،
ناراحتی این جریان از مرتض��وی را دوچندان کرده بود.
اکبرگنجی،عمادالدینباقی،ابراهیمنبوی،منصوراسانلو،
احمد زیدابادی ،تقی رحمانی ،رضا علیجانی و ...از جمله
این افراد بودند.
در جریان فتنه 88نی��ز او به برخ��ورد با مخالفان
جمهوری اس�لامی ادام��ه داد اما ماجرای بازداش��تگاه
کهریزک که با پایان دوره ایت اهلل هاش��می شاهرودی و
روی کار امدن ایت اهلل املی الریجانی همزمان شده بود،
سببشدتافعالیت هایمرتضویدراینسمتپایانیابد
و او به معاونت دادستان کل کشور منصوب شود.
ماج��را از انجای��ی اغ��از ش��د ک��ه تع��دادی از
بازداشت ش��دگان در جریان حوادث پس از انتخابات
ریاس��ت جمهوری دهم به دس��تور قاضی مرتضوی به
بازداشتگاهی در کهریزک در جنوب تهران منتقل شدند
و به علت شرایط نامناسب این بازداشتگاه جان باختند.
در پی این حادثه تلخ ،مجلس هشتم کمیته ویژه ای
تش��کیل داد تا موارد مطرح ش��ده در خصوص نحوه
نگه��داری بازداشت ش��دگان و علت م��رگ برخی از
بازداشت شدگان را بررسی کند.
دی ماه 88زمانی که کمیت��ه حقیقت یاب مجلس
گزارش نهایی خود را ارائه کرد ،مدعی ش��د که فرد امر
در انتقال بازداشت شدگان به کهریزک ،سعید مرتضوی
دادستان وقت تهران بوده است.
در این گزارش امده بود :انتقال بازداشت شدگان به
کهریزکبادستورواصرارسعیدمرتضوی،صورتگرفته
و حتی یکی از متهمین فوت شده بدون بازجویی به زندان
معرفی شده بود.
کمیت��ه وی��ژه مجل��س در ای��ن گ��زارش اعزام
دستگیرش��دگان به بازداش��تگاه کهریزک را اش��تباه و
غیر قانونی خوانده بود.
مرتض��وی در واکنش ب��ه این گ��زارش مجلس،
جوابیه ای منتش��ر کرد و گزارش کمیته ویژه مجلس را
«تبلیغاتی ،سیاسی ،تخریبی و ابهام اور» خواند.
مرتضوی به همراه قاضی حس��ن حداد ،معاونت
وقت امنیت دادستان تهران و علی اکبر حیدری فر مرداد
ماه ۱۳۸۹و با دستور دادگاه انتظامی قضات از سمت های
خود تعلیق ش��دند و همزمان مصونیت قضایی انها نیز
لغوشد.
غالمحسین اژه ای ،دادستان کل کشور و سخنگوی
قوه قضائیه مرداد سال گذشته اعالم کرد که پرونده سعید
مرتضوی دادستان سابق تهران همچنان باز است و تبرئه
این مقام سابق قضایی را نیز تکذیب کرد.
اما در دی ماه ۱۳۸۸زمانی که پرونده قضایی سعید
مرتضوی همچنان مفتوح بود ،محمود احمدی نژاد او را
به عنوان رئیس س��تاد مرکزی مبارزه با قاچاق کاال و ارز
منصوب کرد .انتصاب او به یک س��مت دولتی پس از
عزل از دستگاه قضایی واکنش ها و اعتراضات نمایندگان
مجلسرابرانگیخت.
۵۷تن از نمایندگان مجلس طی نامه ای خطاب به
ایت اهلل املی الریجانی و محمود احمدی نژاد خواستار
برکناری مرتضوی از هرگونه منصب دولتی شدند.
نمایندگان در نامه خود در م��ورد انتصاب دولتی
مرتضوی به دس��تگاه قضاییه کشور هش��دار دادند که:
«مبادا متهم به امریت فاجعه کهریزک از تعقیب جدی و
بی طرفانه مصون بماند».
از جمله اقدامات سعید مرتضوی در این ستاد این
بود که او خواهان صدور حک��م اعدام برای قاچاقچیان
کاال و ارز شد.
اما روزهای پایانی سال گذشته سعید مرتضوی بار
دیگر خبرساز شد .انتصاب مرتضوی به ریاست سازمان
تامیناجتماعیسببشدتاعبدالرضاشیخ االسالمیوزیر
تعاون ،کار و رفاه اجتماعی در کمند اس��تیضاح مجلس
هشتم واقع شود.
الیاس ن��ادران ،نماین��ده تهران یک��ی از طراحان
استیضاح وزیر تعاون ،کار و رفاه اجتماعی است که پیش
از اغاز سال نو از تقدیم این طرح به هیات ریسه مجلس
خبر داده بود.
پس از این انتصاب نیز پانزده نماینده مجلس طی
تذکری به رئیس جمهور نسبت به این انتصاب اعتراض
کردند.
این انتقادات نه تنها سبب عزل مرتضوی نشد ،بلکه
محمدرضا رحیمی ،معاون اول رئیس جمهور تاکید کرد
که دولت مرتضوی را برای این سمت مناسب تشخیص
داده و حتی بیش از گذشته از او حمایت خواهد کرد.
خبرهایی تایید نش��ده نیز حکایت از ان داشت که
نزدیکان احمدی نژاد به برخی نمایندگان مجلس پیغام
داده اند که چنانچه اس��تیضاح وزی��ر کار رای بیاورد و
شیخ االسالمی برکنار شود ،س��عید مرتضوی به عنوان
سرپرست وزارت کار معرفی خواهد شد.
برخی س��ایت های خبری از جمله افت��اب نیوز،
پارسینه و الف از جمله سایت هایی بودند که این خبر را
منتشرکردند.
28اسفند نیز محمدرضا باهنر ،نایب رئیس مجلس
در حالی که یک روز از برگزاری مراس��م معارفه سعید
مرتضوی می گذشت ،اعالم کرد که درخواست استیضاح
وزیر کار به طور غیررسمی به هیات رئیسه مجلس تحویل
داده شده است.
15
مرور رسانه ها
مطبوعات در تعطیالت نوروز 91
سالنامه های ماندگار
یاسین سیف االسالم
خبرنامه
بهسنتهرسالهبرخیروزنامه هاوهفته نامه هایسراسری
در استانه سال جدید ،غیبت 15روزه خود را با یک سالنامه
مفصلجبرانمی کنندومخاطبانخودرادرطولتعطیالت
نوروزی تنها نمی گذارند .به این ترتیب مجله هایی منتشر
می شوند که ضمن حجم قابل توجهی که دارند ،به واسطه
دقت و اهمیت��ی که در انها به خرج رفته اس��ت ،معموال
حاوی مطالب ماندگاری می ش��وند که برای همیشه در
ارشیو خوانندگان خودنمایی می کنند و تورق انها مرور
رخدادهای یک س��ال محسوب می ش��ود که از ارزش
اطالعاتی به سزایی برخوردار است .سالنامه های نوروز
امس��ال به میزان قابل توجهی متاثر از اتفاقات مهم سال
نود همچون انتخاب��ات مجلس ،تهدید ه��ای امریکا و
رژیم صهیونیستی ،شهدای هس��ته ای ،جایزه اسکار و...
بودند .گفت وگوهای خودمانی و بعضا بی پرده با برخی
مسئوالن و چهره های سیاسی نیز از جمله مطالب جذاب
انهاست .برخی از مطبوعات نی ز ترجیح دادند تا در سبد
خواندنی های نوروزی مردم نباش��ند و س��النامه ای نیز
نداشته باشند .اما با این وجود بازار سالنامه های امسال هم
مانند سال های پیش گرم بود .مجالتی که نگاهی گذرا به
انها بخش اصلی گزارش مطبوعات این هفته محسوب
می شود.
مثلث شماره120
همه با هم کارایی را افزایش می دهیم
مصاحبهاختصاصیروزنامهایرانبادکترعلی اکبرصالحی،
وزیر امور خارجه یکی از طوالنی تری��ن و در عین حال
جذاب ترینمطالبسالنامهاینروزنامهاستکهباتاکیدبر
نفی وجود هرگونه موازی کاری در ح��وزه کار وزارت
خارجهمنتشرشدهاست.صالحیدراینگفت وگوضمن
بیانچگونگیپذیرشمسئولیتدردولت هاینهمودهم
تصریحکرده است«:تداخلقطعاامر مقبولینیستو فکر
نمی کنم کسی این مطلب را قبول داشته باشد ».و در ادامه
افزودهاست:به طورمثالببینیددرمجلسشورایاسالمی،
اعضایکمیسیونامنیتملیهمهدارایتجاربفراواندر
امورسیاسیهستند.اگراینکمیسیونبتواندبهوزارتامور
خارجه در پیشبرد اهداف وزارتخانه کمک کند کارایی
بیشترمی شود.نهاینکهبخشیازمسئولیت هایوزارتخانه
راخودعهده دارشودکهاگربدینصورتباشدقطعاکسی
موافق نیس��ت .حال اگر در راس��تای هم باش��ند یعنی
وزارت خارجهدرچارچوبماموریت هایتعریفشدهو
سایر مسئولیت های مشخص شده برای این وزارتخانه
بتواند از سایر تشکیالت و گروه ها کمک بگیرد اشکالی
16
نیست و کسی هم به این مطلب اشکال نمی گیرد .اما اگر
خالف این باشد یعنی ما که کارهای کنسولی در وزارت
امورخارجهانجاممی دهیماگرتشکیالتیاشخصیبیاید
و بخواهد کارهای کنسولی انجام دهد؛ خب این کار که
نمی شود».
داستان وزیر فرهنگ
گفت وگویصمیمی باسید محمدحسینی،وزیرفرهنگ
و ارشاد اسالمی بخش مهمی از صفحات سالنامه جام جم
را به خود اختصاص داده است .گفت وگویی که بیشتر به
وجوه ش��خصی زندگی حس��ینی پرداخت��ه و در میان
مصاحبه های متعدد اق��ای وزیر ،یک مطلب متفاوت به
حساب می اید .اینکه وزیر فرهنگ قبال دانشجوی رشته
معدن بوده یا در پست تیربارچی در جبهه حضور داشته
اس��ت ،نکات جالب این مصاحبه است .حسینی در این
گفت وگو به وزارت خانه متبوع خود نیز پرداخته و بر این
باور است« :کار در وزارت ارشاد بسیار متنوع است و روی
همه مسائل هم حساسیت وجود دارد و می بینید که هم
مسئوالن و هم مردم به نوعی در ارتباط با فرهنگ صحبت
می کنندودراینرابطهنظرمی دهندواین گونهنیستکهما
در حاشیه ای باشیم و کسی کاری به ما نداشته باشد؛ اصال
خود اهالی فرهنگ اهل فکر و اندیشه اند و تریبون دارند و
دیدگاه هایشان را مطرح می کنند ».وی همچنین با تاکید بر
نقش فرهنگ در جایگاه بین المللی کش��ور عنوان کرده
است« :اصال یکی از راه هایی که می توانیم با کشورهای دنیا
درارتباطباشیمتاکیدبرفرهنگ،تمدنومشترکاتاست،
انهمدرشرایطیکهغربی هامی خواهندمارامنزویکنند
و ایرانیان را خش��ن نش��ان دهند و نام ایران را مترادف با
تروریس��م بدانند؛ وقتی ما در چنین مناسبت هایی مانند
نوروز در دیگر کشورها حضور پیدا می کنیم و وقتی این
فرهنگ ،صفا و معنویت را می بینند مردم دیگر کشورها
تحتتاثیرقرارمی گیرند».
هاشمی و نماز جمعه اخری
از جمله جنجالی ترین مطالب س��النامه های امس��ال
گفت وگ��وی س��النامه روزنام��ه ارم��ان ب��ا اکب��ر
هاشمی رفسنجانی بود .این گفت وگو اگرچه کوتاه بود
اما به ای��ن خاطر که مواضع رئیس مجمع تش��خیص
مصلحت نظام را درباره مسائل اخیر کشور و خصوصا
حضور خود وی در ابعاد مختلف فضای سیاسی ،در ان
مطرح شده بود ،توجهات زیادی را به خود جلب کرد.
هاشمی رفسنجانی در پاسخ به س��والی درباره چرایی
حضور نیافتنش در نماز جمعه عنوان کرده است« :اگر
بخواهم به نماز جمعه بیای��م و جمعیتی همانند نماز
جمعه اخری بخواهد بیاید ،مس��اله شکل دیگری به
خودش می گیرد .به عالوه اینکه مایلم افراد دیگری نماز
جمعه را اقامه کنند .من همه حرف ها را در نماز جمعه
زده ام ».وی همچنین در این گفت وگو مهمترین دغدغه
خود را پیرامون وحدت ملی دانس��ته و تصریح کرده:
«فکر می کنم ما با اتحاد مردمی پیروز ش��دیم ،با اتحاد
مردمی دفاع کردیم و با انسجام توانستیم کشورمان را تا
حدودی بسازیم و تا این مرحله پیش امده ایم .این مورد
در دعواهای جناحی یک مق��داری در حال مخدوش
شدن است ،ان هم با این نسل جوان و تحصیلکرده .بعد
هم مدیریت کش��ور به گونه ای اس��ت ک��ه می بینید؛
بیکاری ها ،گرانی ها ،بداخالقی ها ،دعواها و به عالوه
فسادهایی که گوش��ه هایی از ان در حال روشن شدن
اس��ت .همه برای ما رنج اور اس��ت .از طرفی هم در
مسائل خارجی مشکل داریم .باید بسیاری از ارتباطات
خارجی طبیعی شود؛ اینها مرا رنج می دهد.
منشورکوروششاخصهنخبه گرایی
مرگ ناسیونالیس��م و در کنار ان تاکید بر نخبه گرایی
ایرانی و جایگاه منش��ور کوروش در تساهل عقیدتی
مهم تری��ن مباحثی اس��ت ک��ه حمید بقای��ی ،معاون
رئیس جمهور در گفت وگو با سالنامه خراسان مطرح
کرده اس��ت .او در این مصاحبه با اش��اره به ضرورت
ایجاد جامعه ای باز تصریح کرده است« :امام جامعه را
باز کرد خیلی از کسانی که در تظاهرات قبل از انقالب
ش��رکت می کردند .جوان هایی بودند که س��رکوچه
می ایستادند اما انقالب که شد از این رو به ان رو شدند.
ان وقت من اینگونه افراد را که جانشان را کف دستش
گذاش��ته کنار بگذارم بعد هم بگویم من مس��لمانم و
اصولگرا هس��تم اما به مردم تهمت بزنم ،غیبت کنم و
بگویم من خوبم ،بقیه بد هستند اینطور نمی شود که...
میراث فرهنگی هم یعنی همین ما دنبال همین هستیم
منشور کوروش هم همین را می گوید ،عده ای می گویند
ما دنبال ناسیونالیسم هس��تیم .ناسیونالیسم چیست؟
ناسیونالیسم مرد! .وی در ادامه اظهارات خود ایرانیان را
نخبه دانسته و ادامه داده است« :نخبه بودن شاخص دارد
که یکی منشور است .منشور کورش نشان می دهد که ما
در طول تاریخ نخبه بوده ایم همین ایده ای که برده داری
را در دو هزار و اندی سال پیش لغو کند هنر است ،ان
هم در شرایطی که برده داری امری عادی در جهان بوده
است .ما اصال به دنبال ناسیونالیسم نیستیم ما به دنبال
نخبه گرایی و واقعیت های انسانی هستیم .جامعه ما به
دنبال این موضوع است».
دفاع یاسر از پدر
ترم اولی که در رشته مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه
ش��یراز قبول ش��دم ،خیلی دچار یاس شدم .چون من
می خواس��تم اقتص��اد بخوان��م با ای��ن که ان رش��ته
برجسته ترین رشته و ان دانشگاه معتبر ترین دانشگاه
ایران بود اما من اصال عالقه ای به ان رشته نداشتم و فقط
به خاطر رعایت حال پدرم این کار را کرده بودم .وقتی
نتوانس��تم پدرم را برای اقتصاد خواندن راضی کنم ،به
دلیل توصیه مادرم که گفتند پدرت از تو راضی نیست،
مقاومت نکردم و این رشته را خواندم».
مجمعرقیبدولتنیست
گفت وگوی مفصل سایت خبر انالین با احمد توکلی،
مصاحبه ای خواندنی است که نوروزی هم محسوب
می شود .توکلی در این گفت وگو به سواالت متفاوتی
جواب داده که موضوع پیراهن های بی یقه از جمله این
پاسخ هاست .او روایت کرده اس��ت« :در دولت زمان
جنگ من سخنگوی دولت بودم .یکی از شهدا ،شهید
محمد تقی ش��رعی فرزند ایت اهلل شرعی ،عضو فعال
جامعه مدرسین که طلبه با سوادی بود به من گفت« :ما
لباس ملی طراحی کردیم که راحت باش��د و پیراهنی
دوختیم که پیراهن حزب الهی است .تو که سخنگوی
دولت هستی این را بپوش و برو پشت دوربین تا از این
طریق ترویج شود ».این پیراهن بدون یقه بود .او درباره
یاس فلسفی خود نیز گفته است« :در سال های جوانی
ترکیه و شورشیان سوریه
اما در اولین روزهای کاری سال 91روزنامه ها اخبار داغی
برای انتشار داشتند .سفر اردوغان ،نخست وزیر ترکیه و
زمان و مکان مذاکره
خبرنامه
پیراهن بی یقه ،پیراهن سیاست مداران
مرتضی نبوی معتقد است ،دلیل اصلی احساس بدی که
رئیس جمهور نسبت به مجمع تشخیص مصلحت نظام
دارد ،حضور هاشمی در این نهاد است .او این موضوع را در
گفت وگوباسالنامهپنجرهعنوانکردهوبراینباوراستکه
«مجمع معموال جای بحثهای کارشناسی است؛ افراد از
گرایشهایمختلفوباتجربیاتطوالنیاجرایی،تقنینی
و قضایی در جلس��ات حضور دارند .همین امر موجب
میشود تا مباحث مطرح شده با نگاهی کامال کارشناسانه
مطرحشدهوازپختگیالزمبرخوردارباشد.امامتاسفانهدر
این دوره ما یک خال داش��تیم و ان جای خالی رئیس قوه
مجریه در جلسات بود که در حقیقت دولت را از جایگاه
خود در مجمع تشخیص مصلحت نظام محروم کرد .البته
بهصورت پراکنده نظرات کارشناس��ی دولت هم گرفته
میشد و کارشناس��انی از دس��تگاه اجرایی میامدند اما
به هر حال جای خالی شخص رئیسجمهوری ،یکی از
چالشهایایندورهازمجمعبودکهبهنظرمیایدتوجیهی
هم برای این امر وجود ندارد ».نبوی این ادعا که مجمع به
رقیبیبرایدولتتبدیلشدهرابهشدتردمی کندومعتقد
است«:اینحرفکهمجمعتشخیصرقیبسیاسیدولت
شده ،بهنظر من یک توجیه نچسبی به مجمع تشخیص
مصلحتاست.جالباستکهبرخیازروسایجمهوری
س��ابق نظیر اقای خاتمی هم همین برداشت را از مجمع
داش��تند .اینکه ما یک نهاد رسمی کش��ور را بخواهیم با
انگهایمختلفضربهبزنیم،انهمبرایعدمحضوریکه
هیچ توجیه قانونی ندارد ،صحیح نیس��ت .مجمع اساسا
ساختارش اجازه نمیدهد که ماشین امضای کسی شود،
حتیرئیسمجمع».
مثلث شماره120
اینجمله ایاستکهیاسرهاشمی ،کوچکترینفرزنداکبر
هاشمی رفسنجانیدرپاسخبهخبرنگارروزنامهاعتمادگفته
است .وی همچنین در این گفت وگو که در سالنامه این
روزنامه منتشر شده ،معتقد است خانواده هاشمی باید در
اظهار نظر های خود دقت داشته باشند تا برای پدر خانواده
ایجاد هزینه نکنند .یاسر هاشمی درباره انتخابات سال88
تصریح کرده است« :اگر اقای هاشمی به جای حضور در
انتخابات نهم به هدایت بازی می پرداخت این برخوردها
پیش نمی امد اما ایشان بر اساس وظیفه اسالمی و انقالبی
خود تشخیص داد که باید وارد شود .ایشان خیلی خوب
می دانست پس از انتشار نامه 18خرداد 88مورد تهاجم
قرار خواهد گرفت اما نامه را منتشر کرد ».وی همچنین با
اشارهبهضرورتافزایشتساهلسیاسیافزوردهاست«:ما
نمی توانیم سوابق اقای مهندس موسوی در دوران هشت
س��ال نخس��ت وزیری را پنهان و تاریخ را استتار کنیم یا
یهاشمیورهبریراحذفکنیم.بههرحالوقتی
گفته ها
امام از پله های هواپیما پایین امدند ان توانیم افراد با ایشان
بودند .ما که نمی توانی��م ان روز یا افراد را حذف کنیم .به
ی همچنین
اعتقاد من باید تحمل خود را باال ببریم ».هاشم
درباره رئیس جدید دانش��گاه ازاد به اعتماد گفته است:
«انتخاب فرهاد دانش��جو قانونی نیس��ت ،گرچه به ان
وجاهتقانونیداده اند.دلیلقانونینبودنانهمایناست
که حق رای در تعیین رئیس جدید را از جاسبی گرفتند».
متعاقباناجالساستانبول،بخشیازایناخبارمهمرادر
نالمللتشکیلداده اند.روزنامهکیهاندرشماره16
حوزهبی
ط ترکیه با شورشیان
فروردین خود گزارشی را درباره رواب
سوریه منتشر کرده که منابع سوری در ان مدعی شده اند،
ترک ها در حال تجهیز شورشیان این کشور هستند .در این
گزارشامدهاست«:درپیموافقتدمشقبااجرایبخشی
از طرح صلح عنان تا 10اوریل ( 22فروردین) جریان های
مخالفنظامسوریهبهسمتمرحلهتازه ایاز تروروکشتار
در سوریه روی اوردند و هدف عمده انان ناکارامد کردن
طرح کوفی عنان است ».در این گزارش همچنین با اشاره
به یکی از رهبران مخالف در سوریه امده است« :این رهبر
شورشیان س��وری که به تازگی به ترکیه رفته است و با
همکاری سازمان های اطالعاتی این کشور سرگرم ارائه
طرحی برای حضور مجدد در شهر حمص است ،با بیان
این موضوع که به هیچ راهی جز جنگیدن فکر نمی کند،
تاکید ک��رد به تازگی ب��ه تس��لیحات و امکانات نظامی
گسترده ای دست پیدا کرده است که این امکانات می تواند
تغییری اساسی در توان شورشیان ایجاد کند».
روزنامه شرق نیز در شماره 1495گزارشی را از وضعیت
مذاکرات اتی ایران با 5+1منتشر کرده که در ان از ابهام
زمان و مکان این مذاکرات سخن به میان امده است .شرق
در این خصوص نوشته است« :زمان و مکان هایی هم که
تاکنون اعالم ش��ده توافق نهایی طرف های اصلی را به
همراه نداش��ته اس��ت؛ از یک سو س��عید جلیلی ،دبیر
شورای عالی امنیت ملی و مذاکره کننده ارشد هسته ای
ایران و از س��وی دیگر کاترین اشتون ،مسئول سیاست
خارجی اتحادیه اروپا و مذاکره کننده ارشد هسته ای گروه
.5+1بر این اس��اس س��خنان اخیر هی�لاری کلینتون،
وزیرامورخارجه ایاالت متحده امریکا در مورد زمان و
مکان دور تازه مذاکرات هسته ای ایران با گروه 5+1مورد
تایید هیچ یک از طرفین اصلی قرار نگرفت .کلینتون که با
هدف شرکت در اجالس شورای همکاری خلیج فارس
به ریاض سفر کرده بود روز شنبه 12فروردین ،در یک
کنفرانس خبری مشترک با همتای سعودی خود ،اعالم
کرد مذاکرات گ��روه 5+1با ای��ران ،روز ۲۵فروردین
(۱۳اوریل) در اس��تانبول برگزار می ش��ود .با این حال
ساعاتی پس از این سخنان ،سخنگوی کاترین اشتون،
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مذاکره کننده
ارش��د هس��ته ای گروه ،5+1با رد تعیین زمان و مکان
برگزاری نشست گروه 5+1اعالم کرد هنوز در این باره با
ایران توافقی حاصل نشده است ».این گزارش همچنین
به نقل از واحد مرکزی خبر اورده است« :یک منبع اگاه
عراقی از موافقت بغداد برای میزبانی مذاکرات هسته ای
ایران با گ��روه 5+1خبر داده ،هن��وز در این خصوص
توافقی به چشم نمی خوردg».
17
جزئیات طرح جدید مطهری برای تغییر نحوه
بررسی سوال از رئیس جمهور
قرار نیست جسد صدام به جایی منتقل شود
نخست وزیر عراق اخبار منتشر شده مبنی بر تصمیم دولتش برای انتقال جسد «صدام»
دیکتاتور معدوم عراق از روستای «العوجه» در تکریت به مکانی دیگر را تکذیب کرده است .وی
افزوده« :هدف کسانی که این اطالعات را منتشر می کنند ،فتنه انگیزی است».این درحالی است که
شیخ «حسن ندا» یکی از شیوخ عشیره صدام ،هفته پیش اعالم کرده بود که از سوی دولت عراق
درخواستی دریافت کرده است که قبرستان محل دفن صدام را ببندد و جسدش را به جای دیگری
منتقل کندg .
وزیر اطالعات
اعتراض شدید به خطیب جمعه مسجد الحرام
خبرنامه
علی مطهری ،نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسالمی
و طراح سوال رئیس جمهور از ارائه طرحی برای اصالح ماده 197
ائین نامه داخلی مجلس ک��ه ناظر به طرح س��وال از رئیس جمهور
است ،خبر داده و گفته است« :این طرح به امضای حدود 40تن از
نمایندگان مجلس رس��یده و اکنون برای طی مراحل قانونی تقدیم
هیات رئیسه شده است».
این نماینده مجل��س بر همین اس��اس ادامه داده اس��ت« :در
صورت تصویب این طرح مدت زمان طرح سوال از رئیس جمهور
از 15دقیقه به 40دقیقه افزایش می یابد و تعداد نماینده سوال کننده
می تواند بیش از یک نفر باش��د ،در ضمن ه��م رئیس جمهور و هم
س��وال کنندگان می توانند مدت زمان خود را به چند بخش تقسیم
کنند».
مطهری افزوده اس��ت« :همچنین در این طرح سوال کنندگان
می توانند حداکثر پنج سوال را از رئیس جمهور بپرسند تا با توجه به
کم شدن تعداد سوال ها رئیس جمهور بهتر بتواند در مورد هر کدام
توضیح دهد».
وی با بیان اینکه در این طرح پس از پاس��خ رئیس جمهور در
مورد هر سوال از نمایندگان رای گیری می شود ،گفت« :اگر نصف
به عالوه یک یا اکثریت نمایندگان از پاسخ های رئیس جمهور قانع
نشوند ،س��وال به قوه قضائیه ارجاع می ش��ود و اگر تعداد سواالت
ارسال ش��ده به قوه قضائیه به ش��ش مورد برس��د ،زمینه استیضاح
رئیس جمهور مهیا می شود».
این نماینده مجلس در توضیح این موض��وع که چرا حداکثر
س��وال ها پنج مورد اس��ت اما قان��ع نش��دن نمایندگان از پاس��خ
رئیس جمهور به شش سوال ،زمینه استیضاح را فراهم می کند ،گفت:
«این موضوع به این دلیل است که به راحتی و با یک بار طرح سوال
کار رئیس جمهور به استیضاح کشیده نش��ود .در صورت تصویب
طرح جدید ،در هر جلسه سوال از رئیس جمهور حداکثر پنج سوال
از سوی نمایندگان پرسیده می شود و برای هر کدام از این سوال ها
به صورت جداگانه رای گیری ص��ورت خواهد گرفت که اگر یک
رئیس جمهور در طی مدت هشت سال ریاس��ت جمهوری نتواند
نمایندگان را در شش مورد سوال قانع کند ،استیضاح می شودg ».
مثلث شماره120
وزیر اطالعات کشورمان به اظهارات خطیب نمازجمعه مسجد الحرام واکنش نشان داده است.
حیدر مصلحی در مصاحبه ای با انتقاد از خطیب جمعه مس��جد الحرام و رویکرد موجود در میان
افرادی که می توانند جزو نخبگان سعودی تلقی شوند ،به این مساله اشاره کرد که چرا باید با احساسات
مردم براساس برداشت های س��وء از ایات قران کریم در موضوع س��وریه بازی شود و از حرکت های
مسلحانه ،خراب کارانه و تروریستی در سوریه که با طراحی صهیونیست ها دنبال می شود ،حمایت شود؛
اما در مقابل نه از به خاک و خون کشیده شدن مردم در سایر کشور ها به ویژه بحرین و یمن سخنی گفته
شود ،نه از ظرفیت عظیم کنگره حج برای هم افزایی با حرکت جهانی «الی بیت المقدس» و «روز زمین»
استفاده ای شود.
وی تاکید کرد که این گونه برخورد ها ش��ان خطیب جمعه نیست که
باید عدالت داشته باشد.
مصلحی در پاسخ به پرسش��ی مبنی بر اینکه نظر ش��ما درباره برخی
اظهارات ائمه جمعه در سایر کشورهای اسالمی و موضع گیریشان در قبال
کشورهایی مانند سوریه ،بحرین و فلسطین چیست؟ گفت« :همانطور
که مقام معظم رهبری هم در دیدار با نخس��ت وزیر ترکیه اشاره
کردند ،قضیه س��وریه به طور کلی با بیداری اسالمی در منطقه
متفاوت است».
وی افزود« :م��ا اخبار ریز و پنه��ان حرکت و مباحثی
را داریم که در سوریه دنبال می ش��ود ،که چه کشورهایی
حمایت می کنند و اخبار دقیقی داریم که در پش��ت قضیه
انفجاراتی که در س��وریه به دس��ت گروه های مس��لح
صورت می گی��رد و زن و بچ��ه مردم به خ��اک و خون
کشیده می ش��وند ،اس��رائیل حضور دارد ».وی اضافه
کرد« :اس��نادی هم داریم مبنی بر اینکه متاسفانه برخی
کش��ورهای منطقه در حال��ت خوش بینانه به صورت
نااگاهانه که در واقع اینطور هم نیس��ت که نااگاهانه
باشد ،با این حرکت ها همراهی می کنندg ».
ماجرای سی دی جنجالی ادامه دارد
علی اصغر سیرجانی ،سازنده مستند «ظهور بسیار نزدیک است» که در نخستین روزهای سال جدید
بازداشت شده بود ،هفته قبل ازاد شد .علی اصغر سیرجانی ،کارگردان مستند «ظهور بسیار نزدیک است» ،صبح
روز ششم فروردین ماه در ارتباط با مستند جدید خود در قم بازداشت شده بود .در مستند دوم سیرجانی که «لحظه
دیدار» نام دارد ،در شش ایتم ۱۵دقیقه ای به مسائل ظهور پرداخته شده است .کارگردان مستند «ظهور بسیار
نزدیک است» پیش از این نیز پس از تولید اولین مستند خود که با واکنش ها و انتقادات فراوانی مواجه شده بود ،به
اتهام طرح مسائل غیر واقعی و انحرافی و تطبیق دوره ظهور با شرایط روز بازداشت شده بودg.
18
پیشنهادموسویان:
در چهار فاز می توان با ایران به
توافق رسید
عضو س��ابق تیم مذاکره کننده هس��ته ای ایران
با پیش��نهاد چهار فاز برای حصول تواف��ق بین ایران
و 5+1در مذاکرات نوش��ت که غرب باید از موضع
توقف غنی س��ازی ایران عقب نش��ینی کند« .حسین
موسویان» ٬از اعضای سابق تیم مذاکره کننده هسته ای
ایران ک��ه االن به عن��وان محقق مهمان در دانش��گاه
پرینستون امریکا مشغول فعالیت است ،سرمقاله ای
را در روزنامه امریکایی «بوستون گلوب» تحت عنوان
«راه حل های واقعی برای بن بس��ت هسته ای با ایران»
منتشر کرد.
وی در این مقاله که در استانه مذاکرات ایران و
گروه 5+1منتشر می شود راهکارهایی را برای توافق
بین تهران و طرف های مذاکره ان در گفت و گوهای
حسینیان:
ی در مجلس نهم
انحالل فراکسیون انقالب اسالم
پیشنهاد محسن رضایی درباره مذاکرات هسته ای
محسن رضایی پیشنهاد کرده است« :دور اتی مذاکرات ایران با گروه 5+1در یکی از شهرهای بغداد،
دمشق یا بیروت برگزار شود».
او در این مورد می گوید« :با توجه به بد قولی های دوستان ما در ترکیه در پایبندی به برخی توافقات،
بهتر است مذاکرات ایران و گروه 5+1در یکی دیگر از کشورهای دوست برگزار شود ،از این رو بغداد،
دمشق و بیروت مکان های مناسب تری برای انجام مذاکرات نسبت به استانبول هستند».
نباید عالمت غلطی به گروه 5+1داده شود و انها نباید احساس کنند که ایران در موضع ضعف قرار
دارد به همین دلیل بهتر است در مورد محل مذاکرات تامل بیشتری صورت گیرد و این گونه تداعی نشود
که استانبول تنها گزینه ماس��ت .نجات غرب در اینده در دست ایران اس��ت و ما می توانیم از نیاز غرب
به خودمان استفاده کنیم و با یک دیپلماس��ی فعال و قوی اکثر موانع را از سر راه خود برداریم ».رضایی
ی ایران در عرصه سیاست خارجی همواره بر ایستادگی همراه با
همچنین گفت« :موضع جمهوری اسالم
منطق و تدبیر مبتنی بوده است از این رو تحریم و اعمال فشار را باید با
دیپلماسی قوی در خارج و مقاومت در داخل خنثی کرد .تنها در
این صورت است که غرب از تحریم ،نتیجه ای نخواهد گرفت،
مقامات غربی به ای��ن امر واقفند که رهب��ران و مدیران ایران
به دنبال جنگ نیستند ولی تسلیم هم نمی شوند بنابراین چاره ای
جز مذاکره با ایران ندارند ».وی ادامه داده است« :ما نه خواهان
جنگ هستیم و نه اینکه تسلیم می شویم؛ معتقدیم منطق قوی
پیروز خواهد شد و منطق ضعیف شکست می خورد.
ما می گوییم غنی س��ازی اری ولی بمب اتم نه.
تیم مذاکره کننده ای��ران در مذاکرات پیش رو
باید به اندازه کافی پیشنهادهای ابتکاری برای
خنثی کردن بهانه جویی های انها داشته باشد
و با پیشنهادهای سازنده و از موضع منافع
ملی می توان از وح��دت بین قدرت های
بین المللی علیه ایران جلوگیری کردg ».
از بن بست ۹ساله در زمینه هسته ای ایران است».
عضو س��ابق تیم مذاکره کننده هس��ته ای ایران
اف��زود« :جمهوری اس�لامی موضع توق��ف قطعی
غنی س��ازی گروه 5+1را نخواه��د پذیرفت و الزم
اس��ت که قدرت های غربی از مواضع پیش��ین خود
عقب نشینی کنند».
حس��ین موس��ویان با انتقاد از رویک��رد «تغییر
رژیم» امریکا و متحدانش ،می نویسد« :امریکا باید به
رهبران جمهوری اسالمی ثابت کند که سیاست هایش
معطوف به تعامل است و نه تغییر رژیم در ایران».وی
می افزای��د« :واقعی��ت این اس��ت ک��ه تحریم های
فلج کنن��ده ،عملیات پنه��ان و حمله نظام��ی ،برنامه
هسته ای ایران را کند خواهد کرد ،اما در متوقف کردن
ان ناکام خواهد بود».
موس��ویان در ادامه چهار فاز را ب��رای حصول
تواف��ق در مذاکرات ایران ب��ا 5+1توصیه می کند که
در فاز اول ان ایران غنی س��ازی 20درصد را متوقف
کند و در نقطه مقابل و به طور همزمان 5+1میله های
خبرنامه
25فروردین ارائه می کند.
وی در این مقاله نوشته است که در شرایط کنونی
دست یابی به توافق بر سر برنامه هسته ای ممکن است.
موسویان می گوید جمهوری اسالمی قصد دارد
یک راه حل بادوامی را برای بن بس��ت سیاسی درباره
برنامه هسته ای خود پیدا کند».
وی ش��رط الزم حصول توافق بی��ن طرفین را
این می داند که امری��کا و هم پیمانان اروپایی اش حق
غنی س��ازی ایران در خاک این کش��ور را به رسمیت
بشناس��ند و نش��ان دهند ک��ه تهدید و جن��گ ،تنها
گزینه های روی میز جامعه جهانی نیستند.موس��ویان
می نویسد« :برای درخواست توقف غنی سازی دیگر
خیلی دیر است و ایران از سال ۲۰۰۲به قابلیت استانه
هسته ای دست یافته است».
وی این فرایند را برگشت ناپذیر می داند و برای
بازگرداندن پرونده هسته ای به وضعیت عادی راه هایی
پیش��نهاد می کند.موسویان می نویس��د که «مذاکرات
پیش رو در استانبول فرصت مناسبی برای برون رفت
واکنش به توقف «پارک ملت»
مجری و تهیه کننده برنامه توقف یافت��ه «پارک ملت» می گوید« :هیچ ج��ا اعتراضی به این تصمیم
سازمان نداش��ته ام و هنوز نیز اعتراضی ندارم .این تصمیم جزو حقوق سازمان صدا و سیماست که در
قرارداد هایش ذکر می شود ».محمدرضا شهیدی فر در پاسخ به سوالی مبنی بر همکاری دوباره «پارک ملت»
با سیما و براساس پیشنهاد مدیر شبکه یک گفته است« :بعد از اعالم خبر اتمام این برنامه ،تا به حال هیچ
تماسی از طرف سازمان در مورد ادامه همکاری نش��ده ،اما در صورت وجود چنین پیشنهادی ،بی شک
گفت وگوهایی باید انجام ش��ود تا برنامه ریزی دقیقی برای یک برنامه تازه به وجود بیاید ».محمدرضا
شهیدی فر به جنجال رسانه ای درمورد این برنامه واکنش نشان داد و ضمن انتقاد به این شیوه خبری عنوان
کرد« :مسائل مطرح شده در خبرهای این چند وقت ،بی توجه به زمان رخداد انها و بر اساس استفاده ای حق
به جانب اتفاق افتاده است ».وی در ادامه افزوده است« :جمله ای که از صحبت های من در جلسه ساالنه
مجریان سیما با معاونت سازمان نقل شده است ،عموما کذب محض است .چنین جمله ای در یک جلسه
اختصاصی سازمان که با موضوع تخصصی حوزه اجرا در سازمان بود ادا نشده است».
مثلث شماره120
رئیس فراکس��یون انقالب اس�لامی مجلس از انح�لال این
فراکسیون در مجلس نهم خبر داده و می گوید که جبهه پایداری در
دور دوم انتخابات مجلس نهم سرلیست ندارد.
روح اهلل حسینیان رئیس فراکس��یون انقالب اسالمی مجلس،
با اشاره پایان دوره نهم مجلس شورای اسالمی گفت« :هر مجلسی
فراکسیون هایی دارد که این فراکسیون ها با تمام شدن دوره مجلس
تمام می شوند ،ولی ما تصمیم گرفته ایم که با اغاز به کار مجلس نهم،
فراکسیون جبهه پایداری را در این مجلس تشکیل دهیم».
وی افزود« :با تشکیل فراکس��یون جبهه پایداری مجلس نهم،
فراکسیون انقالب اسالمی مجلس هشتم خود به خود تعطیل خواهد
شد ».عضو هیات موسس جبهه پایداری در رابطه با دور دوم انتخابات
مجلس و گمانه زنی ها درباره سرلیست این جبهه ،تصریح کرد« :این
جبهه روی مساله سرلیستی در دور دوم انتخابات مجلس نهم بحث
نمی کند ،بلکه لیس��ت دور دوم جبهه پایداری همان لیست دور اول
است با این تفاوت که راه یافتگان از ان لیست به مجلس نهم ،دیگر
در دور دوم در لیست جبهه پایداری قرار نخواهد گرفت ».حسینیان
اضافه کرد« :مبنای لیست جبهه پایداری در دور دوم انتخابات مجلس
نهم همان لیست دور اول انتخابات است ،با این تفاوت که این لیست
به معنای عرف جامعه ،سرلیست ندارد».
وی در ادامه با اش��اره به اخبار منتشره درخصوص قرار گرفتن
تعدادی از اعضای این جبهه در لیس��ت جبهه متح��د اصولگرایان
خاطرنشان کرد« :اگر حتی تعدادی از اعضای جبهه پایداری در لیست
جبهه متحد هم قرار گرفته باش��ند ،در این رابطه با ما صحبتی نشده
است ».عضو هیات موسس جبهه پایداری در پایان تاکید کرد« :جبهه
پایداری بنا ندارد که از لیست جبهه متحد کسی را در لیست خود قرار
دهد ،چراکه انچه تاکنون تصمیم گرفته ش��ده این است که چون در
مرحله اول تعدادی معرفی ش��دند ک��ه در صالحیت انها ما حجت
شرعی داشتیم ،همان ها همچنان حجت شرعی دارند و جبهه پایداری
نیز در حمایت از همان لیست در دور دوم تاکید داردg».
محمد رضاشهیدی فر
س��وخت را به ایران داده و تحریم های نفتی و بانک
مرکزی تهران را تعلیق کند.
در ف��از دوم وی پیش��نهاد می کند ک��ه ایران کد
ترتیبات اجرایی 3/1را اجرا کرده و به سواالت اژانس
درباره ابعاد نظامی پاسخ دهد .در نقطه مقابل هم 5+1
باید حق ایران برای داش��تن انرژی هس��ته ای تحت
پادمان ان پی تی را به رس��میت شناخته و تحریم های
سازمان ملل مرتبط با امور هسته ای را تعلیق کند.
در فاز سوم وی پیش��نهاد می کند که ایران اجازه
بازرسی کامل به بازرس��ان اژانس از سانتریفیوژها را
داده و غنی سازی خود را محدود به تاسیسات موجود
کند .ایران به عنوان گام اعتمادس��از ،س��وختی را که
برای مصارف داخلی اس��تفاده نمی کن��د ،در اختیار
نداشته باش��د .در عوض 5+1تحریم های یکجانبه
در زمین��ه امور هس��ته ای را تعلیق ک��رده و کاالهای
غیرنظام��ی (نظیر کااله��ای صنع��ت هواپیمایی) را
رفع تحریم کند و با ایران در زمینه صنعت هس��ته ای
همکاری کندg .
19
یادداشت ها
بهتشییعزخمتوامدبهار
زیارتگاه او قلب من و شماست
زهیر توکلی /نویسنده وشاعر
خبرنامه
مثلث شماره120
زهیر توکلی
در این مطلب درباره فضائل
حضرت فاطمه زهرا (س)
نوشته است
ان شب که دفن کرد علی بی صدا تو را
خون گریه کرد چشم خدا در عزا تو را
در گوش چاه ،گوهر نجوا نمی شکست
ای اشیان درد! علی داشت تا تو را
ای مادر پدر! غمش از دست برده بود
همراه خود نداشت اگر مصطفی تو را
زین درد سوختیم که ای زهره منیر
کتمان کند به خلوت شب مرتضا تو را
ناموس دردهای علی بودی و چو اشک
پیدا نخواست غیرت شیر خدا تو را
دفن شبانه تو که با خواهش تو بود
فریاد روشنی است ز چندین جفا تو را
تا کفر غاصبان خالفت ،علم شود
راهی نبود بهتر از این ،مرحبا تو را
یک عمر در گلوی تو بغض ،استخوان شکست
در سایه داشت گرچه علی چون هما را
دزدید ناله های تو را اشک سرخروی
از بس که سرمه ریخت به شیون ،حیا تو را
ای مهربان! کنیزک غم تا تو را شناخت
دامن رها نکرد به رسم وفا تو را
خم کرد ای یگانه سپیدار باغ وحی
این هیجده بهار پر از ماجرا تو را
20
تحریف دین ،فراق پدر ،غربت علی
انداخت این سه درد مجسم زپا تو را
نامت نهاد فاطمه کان فاطر غیور
می خواست از تمامی عالم جدا تو را
در شط اشک ،روح تو هر چند غوطه خورد
رفع عطش نکرد فرات دعا تو را
دادند در بهای فدک اخر ای دریغ
گلخانه ای به گستره کربال تو را
گلخانه ی مزار تو را عاشقی نیافت
ای جان عاشقان حسینی فدا تو را
پهلوشکسته ای و علی با فرشتگان
با گریه می برند به دارالشفا تو را
دارالشفای درد جهان خانه علی است
زین خانه می برند ندانم کجا تو را
غافل مشو فرید از این مژده زالل
کاین حال هدیه ای است زخیرالنسا تو را
قادر طهماسبی (فرید)
ترینه ،نشرتکا ،صفحه 228
***
اگر نب��ود انکه اه��ل بیت عصم��ت و طهارت
علیهم الس�لام – خودش��ان ما را به ذکر فضائل ومناقبشان توصیه کرده بودند ،هرگز هرگز هرگز مهر
از دهن بر نمی گرفتیم و سکوت را نمی شکستیم مگر
درباره خداوند جز سکوت س��خن دیگری می شود
گفت که درباره ان��ان که فانی و من��دک در ذات هو
شده اند ،حرفی بتوان زد؟ اینجا که سخن به سراالسرار
و نوراالنوار ازلی و ابدی ،ناموس حق ،عصمت خدا،
حضرت فاطمه زهرا – س�لام اهلل و صلواته و انبیاءه
و مالئکته و حمله عرشه و جمیع ما خلق من االولین
و االخرین علیها – می رسد ،س��ی و سه بند ادمی به
لرزه در می ای��د و برخود نهیب می زن��د که تو را چه
می شود؟حواست هس��ت که درباره چه کسی لب به
سخن گشوده ای؟
عشق امد و کار خلق را خاتمه شد
شد ختم کالم :جان بی واهمه شد
ما را به محمد و علی مهمان کرد
خود تنها ماند سهم او فاطمه شد
زهیر توکلی
این دعا را که یادتان هست:
«اللهم انی اس��ئلک بحق فاطمه و ابیها و بعلها و
بنیها و الس��ر المس��تودع فیها ان تصلی علی محمد و
ال محمد و ان تفعل بی ما انت اهل��ه و ال تفعل بی ما
انااهله و صلی اهلل علی محمد و ال الطاهرین».
بار خداون��دا! از تو می خواهم ب��ه حق فاطمه و
پدرش و شوهرش و پسرانش و ان رازی که در وجود
او به امانت نهاده شده است که درود بفرستی بر محمد
و ال محمد و با من ان کنی که ت��و اهل ان گونه رفتار
هستی و با من ان نکنی که من مستحق ان هستم ،درود
خداوند بر محمد و خاندان پاکش.
در حدیث ش��ریف کس��اء نیز وقتی فرشتگان
از خداون��د می پرس��ند که زی��ر ان عبا چه کس��انی
خوابیده اند که تو می فرمایی که من جهان را به خاطر
انها خلق کرده ام ،پاس��خ می دهد« :انه��ا فاطمه اند و
پدرش و شوهرش و پسرانش» .
این چه رازی اس��ت که فاطمه(س) ،محور اهل
بیت اس��ت« :فاطمه و پدرش ،فاطمه و ش��وهرش،
فاطمه و پس��رانش ».این چه رازی اس��ت که فاطمه
«ام ابیها» لقب گرفته اس��ت؟ اری؛ ظاهر این است که
از بسیاری شفقت و محبتی که ان حضرت به پدرشان
داشته اند و از بس دلس��وز و نگران حال پدر بوده اند
«مادر پ��در» لقب گرفتند .اما این ،ظاهر ماجراس��ت.
باطن ان که البته صاحب این قلم حقیقت ان را تاکنون
نفهمیده است ،همان است« :فاطمه و پدرش ،فاطمه
و شوهرش ،فاطمه و پسرانش ».فاطمه ،کانون فروزان
نور اس��ت ،نوری که جهان از ان پدیدار امده است.
محمد و علی جان جهانند و فاطمه جان جان است:
صدایی به رنگ صدای تو نیست
به جز عشق ،نامی برای تو نیست
شب و روز تصویر موعود من
در ایینه جز چشم های تو نیست
تن جاده از رفتنت جان گرفت
رگ راه جز ردپای تو نیست
مزار تو بی مرز و بی منتهاست
تو پاکی و این خاک ،جای تو نیست
به تشییع زخم تو امد بهار
که جز سبز ،رخت عزای تو نیست
کسی کز پی اهل مرهم رود
دگر شیعه زخم های تو نیست
به ان زخم های مقدس قسم
که جز زخم ،مرهم برای تو نیست
قیصر امین پور
ایینه های ناگهان ،افق
سید حسین نقوی حسینی ،عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی
سید حسین نقوی
حسینی ،عضو
کمیسیون امنیت
ملی درباره سیاست
ایران در قبال تحوالت
سوریه نوشته است
س��خنان مقام معظم رهبری در روزهای پایانی
ایام نوروز پیرامون سیاس��ت های جمهوری اسالمی
ایران در قبال مس��اله س��وریه دارای اهمیت خاصی
است .منطق جمهوری اسالمی در قبال مساله داخلی
سوریه حمایت از اصالحات داخلی و محکوم ساختن
هرگونه دخالت خارجی اس��ت .این منطق بی تردید
دوس��تانه ترین و دلس��وزانه ترین سیاس��تی است که
می توان در قبال کش��ور س��وریه به عنوان خط مقدم
مقاومت در نظر گرفت .کش��ور سوریه به عنوان خط
مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی از اهمیت و جایگاه
خاصی در منطقه برخوردار است .از میان رفتن موازنه
قدرت در منطقه بعد از فروپاش��ی سیستم حکومتی
مصر ،امریکا را به س��وی اجرای نقشه جدیدی برای
خط مقدم دفاع از مقاومت و مبارزه با صهیونیست ها
س��وق داد .امریکا که از از دس��ت رفتن پایگاه خود
در منطقه نگران بود تنها راه بقای دس��ت اندازی های
خود در منطقه را از بین بردن خط مقاومت و مبارزه با
رژیم صهیونیستی دریافت .از این جهت باید به دنبال
برنامه ای برای تضعیف این کش��ور می گشت ،به این
خاطر تالش گسترده و س��رمایه گذاری هنگفتی نیز
برای تغییر ساختار سیاسی در سوریه انجام شد .سوریه
محور مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی است .بحران
س��وریه با طراحی امریکا و هم پیمان��ان اروپایی این
کشور اغاز شد و در حقیقت این بحران عکس العمل
امریکا در برابر از دست دادن مهم ترین پایگاه خود در
خاورمیانه یعنی مصر بود .سیاست های دوگانه قطر و
عربستان هیچ نشانی از همبستگی با مردم سوریه ندارد.
س��خن گفتن عربستان از دموکراس��ی سخن عجیبی
است که به گوش هر انس��ان بی طرفی غریب می اید.
سیاس��ت های دوگانه عربس��تان و قطر در برخورد با
بحران های داخلی س��وریه و بحری��ن برگی دیگر از
دفتر پر اغماض عربستان و روسیه در عدم حمایت از
حامیان رژیم صهیونیستی است .عربستان و قطر فاقد
مردم ساالری هستند و نظامات حاکم در این کشورها
که فاصله زیادی با مردم ساالری حقیقی و دینی دارند
هرگز به هم کیشان خود توجه الزم را نشان نمی دهند،
بلکه تنها در پی اجرای یکس��ری از دستورات دیکته
شده هس��تند .امریکا و مجریان سیاس��ت هایش در
خاورمیانه یعنی عربس��تان و قطر به رغم به کارگیری
همه امکانات هنوز نتوانستند در این کشور به طور کامل
به خواسته های خود دس��ت یابند .به رغم تالش های
عربستان و کشورهای عضو ش��ورای همکاری برای
شکستن اراده مردم مظلوم بحرین جنبش ازادیخواهانه
مردم این کش��ور ادامه دارد و عربستان و قطر با وجود
ی سوریه هستند اما در
اینکه مدعی دفاع از جنبش مردم
برابر فجایع بحرین سکوت اختیار کرده اند .بی تردید
تالش های امری��کا و هم پیمانانش ب��رای بر هم زدن
ساختار سیاسی روسیه بی اثر است .به رغم به کارگیری
سرمایه میلیاردی و به کار گیری همه ظرفیت اتحادیه
عرب به ویژه عربستان و قطر و هم پیمانان اروپایی ،این
سیاست همانند دیگر سیاس��ت های امریکا در منطقه
شکست خورد و متاسفانه دیگر کشورها همانند ترکیه
نیز در زمین امریکا بازی کردند .ترکیه نسبت به اصل
مهم همبستگی و همسایگی بی اعتنایی کرد و با شتاب
فزاینده ای به دنبال دف��اع از عنوان ظاهری حمایت از
مردم س��وریه رفت در حالی که اکثریت مردم سوریه
همانطور که در تظاهرات میلیونی نشان دادند موافق
با اجرای اصالحات در این کش��ور و حل مشکالت
داخلی توسط س��وری ها و مخالف دخالت بیگانگان
هستند .سیاست های ترکیه در مواجهه با بحران سوریه
در حال تعدیل اس��ت .در حال حاضر ش��اهد تعدیل
سیاس��ت های ترکیه در زمینه بحران داخلی س��وریه
هس��تیم و این موضوع در اظهارات اردوغان مشهود
است .الزمه شتاب گرفتن اصالحات در سوریه ایجاد
ارامش است .به نظر می رسد اصالحات می تواند در
تحوالت سوریه تاثیرگذار باشد و در حال حاضر نیز
وضعیت س��وریه بهتر از قبل ش��ده است .جمهوری
اس�لامی مخالف سرس��خت دخالت بیگان��گان در
سوریه و حامی اصالحات داخلی در این کشور است.
سیاست جمهوری اسالمی ایران در مورد بحران های
داخلی سوریه را منطقی است .مقام معظم رهبری بارها
با صراحت اع�لام کردند که ای��ران مخالفت دخالت
بیگانگان و حامی انجام اصالحات در داخل کش��ور
اس��ت .جمهوری اس�لامی ایران تا کنون از س��وریه
حمایت کرده است و تا زمانی که سیاست حمایت از
مقاومت در این کشور ادامه داشته باشد ،ایران حامی
س��وریه باقی خواهد ماند .طرح کوفی عنان در مورد
کشور سوریه در صورتی مورد تائید جمهوری اسالمی
ایران خواهد بود که مورد تائید مردم و حکومت این
کشور باشد .از نگاه ایران هر طرحی را که خود دولت
سوریه به عنوان نماد حاکمیت در کنار ملت سوریه در
این کشور قبول داشته باشند ،می تواند مورد پذیرش
باش��د و نیز می توان به راهگش��ا بودن ان امید بست.
هر گونه دخالت خارجی در وضعیت سوریه مشکالت
را بیشتر خواهد کرد و طبیعتا غیر قابل قبول است اما هر
پیشنهادی که مورد قبول مردم و نظام حاکم بر ان باشد
مورد استقبال جمهوری اسالمی نیز خواهد بودg .
خبرنامه
ای بی نشانه ای که خدا را نشانه ای
هر سو نشان توست ولی بی نشانه ای
دکتر فاطمه راکعی
جایی همین نزدیکی ،مزار گم شده او را می شود
یافت .دست روی سینه هایتان بگذارید ،زیارتگاه او
قلب من و شماست.
مگر نه این اس��ت که خ��دا م��ا را از گل افریده
اس��ت؟ مگر گل چیزی غیر از خاک و اب اس��ت؟
چرا علی – علیه الس�لام – ابوتراب یعنی پدر خاک
لقب گرفت؟ ظاهرا ماجرا این اس��ت که ان حضرت
خاکی و خاکسار بود و خوابیدن روی زمین شیوه اش
بود ،خواب که چه عرض کنم ،کسی که شب تا صبح
انگونه عبادت می کند و روز در نخلستان های مدینه
برای یهودیان با شترش اب کش��ی می کند ،خوابش
کجا بوده است؟ روزی رس��ول اهلل – صلی اهلل علیه و
اله – ان حضرت را می بینند که ب��ه پهلو روی زمین
دراز کش��یده اند و خوابشان برده اس��ت و صدایشان
می زنند :ابوتراب!
اما باطن ،چیز دیگری اس��ت ،ابوت��راب یعنی
پدرخاک یعنی پدر انسان.
این از خاکی که در گل ما به کار رفته است و اما
اب ،اب مهریه زهراست و ش��اید معنی واقعی «اب
مهریه زهراست» همین باشد که او مادر انسان است؛
خاک و اب ،علی و فاطمه:
«و وصینا االنسان بوالدیه حسنا »
و س��فارش کردیم انس��ان را به نیکی بر پدر و
مادرش g
دالیلی برای دفاع از سوریه
مثلث شماره120
در روایت دیگری که عالمه مجلس��ی در جلد
س��ی و نهم بحاراالنوار ان را نقل کرده است ،همین
مضم��ون را یعنی مرکزی��ت نور در وج��ود مقدس
حض��رت فاطمه زهرا – س�لام اهلل علیه��ا – به گونه
دیگری می بینیم:
عن امیرالمومنین علی علیه الس�لام« :ان الحسن
و الحسین س��بطا هذه االمه و هما من محمد کمکان
العینین من الراس و اما انا فمکان الیدین من البدن »
و اما فاطمه فمکان القلب من الجسد...
به راستی چنین است که حسن و حسین دو سبط
این امتند و ان دو مثل دو چشم رسول خدا هستند و
من مثل دو بازوی او هستم و فاطمه مثل قلب اوست.
***
نترسیم ،دست و پایمان را گم نکنیم اگرچه اینجا
جایی اس��ت که عقول در ان متحیر و قلب ها دهشت
زده اند ،اینجا ساحت الوهیت اس��ت و ما به مالقات
عظیم ترین ایینه هایی که خداوند ،نور روی خود را در
انها تابانده است می رویم ولی با وجود این برادران!
نترسید ،دس��ت و پایتان را گم نکنید که ما به مالقات
مادرمان می رویم او مثل خداس��ت ،همیشه نزدیک
اس��ت ،صدای ما را می ش��نود و پاس��خمان می دهد
اگرچه مثل خدا بی نشانه است:
لزوممقاومتخطمقاومتزیرفشاراستکبار
21
بازگشتسرمایهبهمردم
نکاتی پیرامون حمایت از تولید ملی و به کارگیری سرمایه ایرانی
محسن کوهکن /سخنگوی هیات رئیسه
محسن کوهکن ،
سخنگوی هیات رئیسه
درباره ملزومات
رسیدن به تولید ملی
و حمایت از سرمایه
ایرانی نوشته است
خبرنامه
بحث حمایت از تولید و به کارگیری سرمایه ایرانی
در فعالیت های اقتصادی و کارافرینی همچنان دغدغه
اصلی رهبر انقالب باقی ماند ،تا جایی که س��ال ،۹۱به
نام «س��ال تولید ملی ،حمایت از کار و سرمایه ایرانی»
نام گرفت .افزایش استفاده از کاالی داخلی بر افزایش
اشتغال اثر مستقیم دارد .افزایش کیفیت کاالی داخلی
و به دنبال ان اس��تفاده از این نوع کاالها اثر مس��تقیمی
در افزایش سرانه اش��تغال در جامعه دارد که مسئوالن
باید برای فرهنگ س��ازی این موضوع اقدامات الزم را
انجام دهند .با توجه به فرمایش رهبر معظم انقالب در
مثلث شماره120
22
مورد ادامه بحث جهاد اقتصادی در طول سال های اینده
می توان گفت که برای رسیدن به تولید ملی ،در حمایت
از کار و سرمایه ایرانی باید جهادی عمل کنیم تا به نتایج
مطلوبی دست یابیم.
زمانی که بحث اصالحات اصل ۴۴قانون اساسی
مطرح بود ی��ا در برهه ای دیگر که ب��ا کم کردن تعرفه،
واردات خودرو ترویج و تس��هیل می شد ،رهبر معظم
انق�لاب با حضور در یک��ی از کارخانج��ات تولیدی
بر حمای��ت از تولید داخلی تاکید کردن��د .در مواردی
کاالیی از خارج از کشور وارد می ش��ود که در داخل،
هما ن کاال با س��رمایه گذاری داخلی در کش��ور تولید
می شود اما به دلیل اصالح نشدن تعرفه ان ،تولیدکننده
ی که برای خودکفایی برداش��ته اس��ت با
در اولین گام
مشکل مواجه می ش��ود .در چنین مواردی تولیدکننده
باید از مجموع��ه ای از مزیت ها برخوردار باش��د تا به
سرمایه گذاری و تولید داخلی رغبت پیدا کند .بی تردید
در صورت در نظر گرفتن مزیت هایی برای تولیدکننده و
حمایت و نظارت از او مطمئنا میزان انتظارات ما از لحاظ
افزایش سطح کیفیت تولید نیز افزایش خواهد یافت.
این موضوع نیازمند تهیه س��ازوکارهای الزم است .از
طرف دیگر تدوین سازوکارهای الزم برای حمایت از
تولید باعث رضایت مندی مردم و در نتیجه روی اوردن
انها به تولید داخلی می شود .موضوع توسعه و جهش
صادرات غیرنفتی در جهاد اقتصادی یک مولفه مهم به
شمار می اید ،بر این اساس به میزان افزایش کیفیت تولید
داخلی و به دنبال ان زیاد ش��دن می��زان رضایت مندی
مصرف کننده بازار جهانی نیز ب��ه دلیل ارتقای کیفیت
تسخیر می شود؛ بنابراین می توان گفت که حمایت از
تولید ،اثر مستقیمی بر جهش صادرات غیرنفتی دارد.
حمایت ،نظارت و سیاست گذاری برای ارتقای سطح
کیفی تولید داخلی مس��تلزم بازنگری دقیق در قوانین
است .در این راستا باید بازنگری دقیقی بر نوع نگاه مان
نسبت به امر تولید در کنار اجرایی شدن قوانین مصوب
برای حمایت از تولید داشته باشیم.
موضوع حمایت از تولید داخلی نیز باید در ذیل
اجرای قانون هدفمندکردن یارانه ها قرار گیرد ،حمایت
از تولید ملی کار و س��رمایه ایرانی امری دوسویه است
که یک طرف ان به حاکمیت برای سیاس��ت گذاری،
حمایت و نظارت و طرف دیگر به فرهنگ س��ازی در
جامعه برای توجه و استفاده از کاالی داخلی برمی گردد.
در این راس��تا باید برای تش��ویق و ترغیب مردم برای
استفاده از کاالهای داخلی فرهنگ سازی مناسب انجام
شود که یکی از روش ها توجه به استفاده از کاالی داخلی
در سریال ها و فیلم های ساخته شده است .در شرایطی
که امر اشتغال در کشور موضوع مهمی به شمار می اید،
باید این موضوع در بین مردم فرهنگ سازی شود که به
میزان افزایش تولید داخلی ،ضریب اش��تغال نیز زیاد
می شود بدان معنا که استفاده از کاالی تولید خارجی در
کاهش سهم مردم از اشتغال تاثیر مستقیم دارد .باید در
بین مردم این موضوع را به خوبی تبیین کرد که به میزان
اس��تفاده از کاالی داخلی در کن��ار افزایش کیفیت این
کاالها پول مردم مجدد به جیبشان برمی گردد ؛ مطمئنا
ی ترغیب
این موضوع مردم را به استفاده از کاالهای داخل
می کند .اگر این نگاه یک سویه در جامعه برای خرید کاال
وجود داشته باشد که تنها کیفیت باالتر یا قیمت پایین تر
را در نظر بگیرند ،مطمئنا دیگر نباید انتظار داش��ت که
فرهنگ اس��تفاده از تولید داخلی در کشور به صورت
کامل نهادینه ش��ود .از طرف دیگ��ر درجهت مقابله با
تهدیدهای بیگانگان و دشمنان نیز حمایت از تولید داخل
باید اولویت نخست مسئوالن باشد .در شرایط تحریم ،
خالقیت ها و استعدادهای داخلی در علم و فناوری رشد
می کند و در صورت رفع موانع موجود به سرمایه گذاری
در تولید و تجاری س��ازی نیز می انجامد .الزمه تحقق
شعار «تولید ملی ،حمایت از کار و سرمایه ایرانی» این
است که دولت سهم تولید را به ویژه از درامد حاصل از
اجرای قانون هدقمندی یارانه ها بپردازد .دولت محترم
نیز باید عالوه بر توجه جدی به مردم در باب تخصیص
یارانه های نقدی ،اهتمام جدی خود را به بخش تولید
معطوف بدارد ،چرا که باید توجه داشت که کلید اصلی
تحول اقتصاد در هر جامعه ای توجه جدی به تولید است
که در صورت ب��ه راه افتادن چرخ ان و نهادینه ش��دن
رقابت پذیری در اقتصاد ملی ،منطقه ای و جهانی ،به طور
طبیعی سبد درامد مردم به روال مطلوب خواهد افتادg.
ثباتقوانینسرمایهگذاری
مجلس چگونه باید شرایط رونق تولید ملی را فراهم کند؟
حسن غفوری فرد ،عضو فراکسیون اصولگرایان
خبرنامه
سنتنامگذاریهرسالازجانبمقاممعظمرهبری
از چند بعد دارای اهمیت است .نخست انکه رهبری
با توجه به اشراف کاملی که به مسائل دارند در اغاز هر
سال با نام گذاری سال کلید راه و نهضتی را در جامعه
باز می کنند ت��ا برنامه ریزی های دس��تگاه ها بر مبنای
تحقق چشم انداز شعار سال باشد .مقام معظم رهبری
چند سالی است که بر مسائل اقتصادی تاکید ویژه ای
دارند و بازدید ایش��ان از چندین ط��رح تحقیقاتی و
اجرایی در سال گذشته نشان دهنده اهمیت فعالیت های
اقتصادی و تولیدی کش��ور است .نامگذاری سال ۹۱
به عنوان س��ال تولید ملی ،حمایت از کار و س��رمایه
ایرانی از سوی مقام معظم رهبری اهمیت تولید ملی در
مساله استقالل سیاسی و خودکفایی را نشان می دهد.
تحریم هایی که از ابتدای انقالب تاکنون علیه جمهوری
مثلث شماره120
حسن غفوری فرد،
عضو فراکسیون
اصولگرایان
درباره راهکارهای
حمایت از تولید
و سرمایه ایرانی
نوشته است
اسالمی ایران اعمال شده ،با هدف دور کردن ایران از
مسیر اس��تقالل طلبانه خود انجام شده است .غرب به
باور خ��ودش همواره تحریم ه��ای فلج کننده علیه ما
اعمال کرده تا حرکت کشور در مسیر علمی و استقالل
را متوقف کند ،اما در عم��ل می بینیم که این تحریم ها
بی نتیجه اس��ت .برای مقابله با ای��ن تحریم ها تنها راه
پیش روی م��ا افزایش تولید و رس��یدن به خودکفایی
در تمام زمینه های اقتصادی است و حمایت از تولید
داخلی الزمه این کار به شمار می اید .برای تحقق شعار
تولید ملی ،دولت باید امنیت س��رمایه گذاری داخلی
را فراهم کن��د .تا زمانی ک��ه قوانین س��رمایه گذاری
دوام و ثبات الزم را نداش��ته باش��د ،انگی��زه ای برای
س��رمایه گذاران وجود نخواهد داش��ت .متاسفانه به
جای اینکه زمین و امکان��ات در اختیار تولید کنندگان
قرار گیرد و زمینه برای س��رمایه گذاری فراهم ش��ود،
بوروکراسی اداری با مانع تراشی و ایجاد مسیر طوالنی
برای گرفتن انواع مجوزها برای تولید سرمایه گذاری
در مس��یر زمینگیر می ش��ود و این امر مانع بزرگی بر
س��ر راه تولید ملی اس��ت .باید تولید در کشور چنان
افزایش یابد که رقابت در داخل کش��ور معنادار شود
و تولید کنندگان داخلی بین خود رقابت داشته باشند.
باید برای کاالهایی که مشابه داخلی دارند تعرفه های
سنگین وضع ش��ود و اجازه ندهیم در جایی که خود
تولید مناسبی داریم بازار داخلی از سوی محصوالت
رقبای خارجی که در ش��رایط خ��ارج از تحریم و با
امکانات و منابع مالی وس��یع تر تولید می گردد اشغال
ش��ود و نظام تعرفه ها باید نسبت به کاالهای مختلف
به ص��ورت دقیق مدیریت ش��ود .وظیف��ه مجلس و
دولت در این راس��تا جلوگیری از واردات بی رویه و
به ویژه قاچاق کاالس��ت .اخرین الیحه ای که مجلس
در سال ۹۰تصویب کرد ،الیحه قاچاق کاال و ارز بود
که اگر دولت این قانون را خ��وب اجرا کند ،می تواند
نقش موثری در حمایت از تولید داخلی داشته باشد.
ایجاد امنیت برای سرمایه گذاری داخلی نیز ضروری
است .دولت باید امنیت سرمایه گذاری بلندمدت را در
کشور تامین کند؛ اگر قوانین برای سرمایه گذارانی که
برنامه های بلندمدت دارند امنیت ایجاد نکند ،ریسک
س��رمایه گذاری پایین خواهد امد و س��رمایه گذاری
داخلی هی��چ گاه عمل��ی نخواهد ش��د .مجلس باید
دوام و ثبات قوانین س��رمایه گذاری را تضمین کند تا
سرمایه داران انگیزه کافی را داشته باشند .دولت باید
برای کار و سرمایه ایرانی ارزش خاصی قائل شود تا
همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند سرمایه داری
یک طیف ارزشی محسوب نش��ود .مساله تسریع در
بوروکراس��ی اداری یکی دیگر از محورهایی اس��ت
که برای تحقق شعار تولید ملی باید به ان توجه شود.
به رغم اینکه دولت و مجلس معموال قوانینی در راستای
حمایت از تولید تدوین و تصوی��ب می کنند ،اما این
قوانین کمتر اجرا می ش��ود .بوروکراسی دستگاه های
دولتی ما بس��یار طوالنی و کند اس��ت و باید سرعت
بیشتری به خود بگیرد .امروز دوران تولید و نواوری
است و اگر سرمایه گذاری با سرعت باال به یک تولید
نواور تبدیل نشود ،چه بسا تولیدات جدید ،جایگزین
ان شوند .دوران قبل از سال ۲۰۰۰میالدی دوران تولید
بود و دوران بعد از این سال دوران نواوری در عرصه
تولید اس��ت و هر روز یک کاالی جدی��د وارد بازار
می ش��ود .بنابراین باید بوروکراسی اداری ما سرعت
عمل بیشتری داش��ته باشد تا س��رمایه گذار بتواند در
کمترین زمان ممکن به نیازهای خود برسد .دولت باید
فکری به حال سودهای باالی بانکی کند تا تسهیالت
ارزان ت��ری در اختیار بخش های تولی��دی ،صنعتی و
کش��اورزی قرار گیرد .وظیفه تولیدکنن��دگان ایرانی
نیز تولید کاالهای باکیفیت و مطابق استاندارد جهانی
اس��ت .تولیدکنندگان ما باید با پژوهش و تحقیقات
هزینه های تولید را پایین اورند .تمام شرکت های موفق
دنیا در زمینه تولیدات ،شرکت هایی هستند که بخش
عظیمی از سرمایه خود را صرف پژوهش و نواوری
می کنند .بنابراین الزم است ارتباط صنعت و دانشگاه
که از ابتدای انقالب مورد تاکید بوده است بیشتر شود
و دانش��گاه ها برای باال بردن کیفی��ت و بهره وری به
کمک تولیدکنندگان بیایند .فرهنگ مصرف در کشور
مقدم برتمام محورهای الزم برای تحقق شعار تولید
ملی است .اگر تاکنون مصرف جنس خارجی موجب
فخر بود از این پس رسانه ها و مراکز اموزشی وظیفه
دارند این موضوع را از فرهنگ م��ا پاک کنند تا مردم
به این فهم برس��ند که با مصرف محصوالت داخلی
چه کمک بزرگی به اقتصاد ملی و وضعیت جهانی ما
خواهند کردg .
23
نقد و نظر
یارانه جنجالی
سیاست
مثلث شماره120
فاصله طبقاتی کم می شود یا زیاد؟
1
فاز دوم اجرای هدف مندی یارانه ها از نگاه اقتصادی ،جامعه شناسی و مدیریتی
هنوز زمان زیادی از اغاز س��ال 91نگذشته بود
که خبر رس��ید دولت فاز دوم هدف مندی یارانه ها را
اجرا کرده است و در حدود 30هزارتومان برمبلغ ان
افزوده .تعدادی از خانواده ها از فهرست دریافت یارانه
حذف شده اند و البته این مبلغ بلوکه شده و هنوز قابل
برداشت نیست.
طرح هدف مندی یارانه ها اما گام اصلی جراحی
بزرگ اقتصاد ایران است .گام اول ،ازادسازی قیمت
سوخت بود که به باال رفتن قیمت بنزین و حامل های
انرژی منجر شد .تدابیر دولت نهم اما موثر واقع شد و با
همکاری مجلس هفتم که در ائتالف با دولت اصولگرا
به سر می برد سهمیه بندی س��وخت بدون نابسامانی
انجام گرفت و تورم افسارگسیخته و غیرقابل مهاری
ایجاد نکرد.
24
در س��ال اغازین دولت دهم اما طرح هدفمندی
یارانه ها ب��ه اجرا در ام��د .طرحی که ب��ه موجب ان،
یارانه ه��ای دولت در بخش های مختل��ف قطع یا کم
می شد و در عوض درامد حاصل از یارانه ها از سویی
به اقشار ضعیف و متوسط اختصاص داده می شد و از
سوی دیگر در بخش تولید صرف می گشت.
این طرح اما در ابتدا به صورت نسبی موفقیت امیز
بود .گرچه منتقدان همواره نسبت به اثرات تورمی باال
بودن نقدینگی هشدار می دادند اما به طور کلی اجرای
طرح در ماه های اولیه چندان تورم زا نبود اما در بخش
تولید که از اهداف ای��ن طرح ب��ود کامیابی چندانی
حاصل نش��د و همین موضوع باتوجه به تحریم ها و
باال رفتن قیمت اجناس واردات��ی تولید ملی را دچار
اشکاالتی کرد.
مرحل��ه دوم هدف من��دی که با افزای��ش میزان
یارانه ها و کم ش��دن تعداد افراد دریافت کننده همراه
شده اما در شرایطی صورت می گیرد که تورم بیشتر از
چند سال گذشته به چشم می اید و شاید این افزایش
نقدینگی ،اثرات نامطلوبی ب��ر تورم بگذارد و در عین
حال تولید را با مشکالتی همراه کند.
در صفح��ات نقد و نظر ک��ه از اغاز س��ال به
هفته نامه مثلث اضافه ش��ده سعی شده تا از زوایای
مدیریت��ی نماین��دگان مجلس ،از زاوی��ه اقتصادی
کارشناس��ان اقتص��ادی و از زاوی��ه اجتماع��ی
جامعه شناسان به بررسی این موضوع و نقاط ضعف
و قوت این طرح و اجرای ف��از دوم ان بپردازند و
تاثیر ان را بر کم یا زیاد شدن فاصله طبقاتی ،باال یا
پایین امدن تورم و ...بررس��ی کنند؟
خطر افزایش تورم
اندر احواالت یک واریز شبانه
غالمرضا مصباحی مقدم/رئیس کمیسیون طرح تحول اقتصادی
2
سیاست
مثلث شماره120
نیمه ش��ب شش��م فروردین 28 ،هزار تومان به
عن��وان ما به التفاوت یاران��ه نقدی ف��از اول و دوم به
حساب هر ایرانی واریز شد .سال نو نیز باز با بحث داغ
و پر حاشیه یارانه ها اغاز شد .این مهم از چند نگاه قابل
بررسی و دارای نکات ضروری جهت توجه مردم و
دولت محترم است .بر اساس قانون کشور دولت باید
منابع خود را برای واریز یارانه در سال جدید در بودجه
سال 91به مجلس شورای اسالمی معرفی می کرد ،در
حالی که واریز وجوه یارانه ها بدون بودجه مشخص
نکته قابل تاملی اس��ت .از همان ابتدای مطرح ش��دن
هدفمندی یارانه ها ،بین مجلس و دولت تفاوت دیدگاه
وجود داشت که رئیس جمهور در سخنان خود همیشه
تکیه بر عدالت و توزیع یارانه ها داشت ،اما کمیسیون
ویژه ط��رح تحول به ب��اال بردن به��ره وری و اصالح
ساختار تولید و مدیریت مصرف انرژی تاکید داشت.
دولت در مرحله اول اجرای قانون هدفمندسازی
یارانه ها با کسر بودجه مواجه بود.با این پیش زمینه این
پرسش مطرح اس��ت که دولت از کجا در پایان سال
چنین وجوهی را به حس��اب خانواره��ا واریز کرده
است؟ ایا دولتمردان محترم فراموش کردند روزهایی
که در پاسخ به این سوال که چرا سهم بخش تولید را
از درامدهای حاصل از اج��رای هدفمندی نمی دهید
پاسخ می دادند که با کسری بودجه روب ه رو هستیم؟ این
نکته ای است که بی تردید باید از جانب دولت محترم
به ان پاسخ داده شود .این اقدام دولت مغایر با اصول
52و 53قانون اساسی کشور است.
در اخرین جلسه علنی مجلس شورای اسالمی
در سال 90نمایندگان ملت از رئیس جمهور در مورد
تخلف از قانون سوال کردند که رئیس جمهور محترم
پاسخ داد دولت هرگز از قانون تخلف نکرده است .در
حالی که از نگاه نمایندگان ملت واریز مابه التفاوت یک
مورد بسیار روشن و اش��کار از عبور دولت از قانونی
است که مجلس مصوب کرده و دولت ملزم به اجرای
ان است .این نکته از چند دیدگاه قابل اثبات است.در
دلیل اول درباره این واریز ش��بانه باید گفت با توجه
به این موضوع که هنوز بودجه 91تصویب نش��ده و
میزان یارانه هایی که در دور دوم قرار اس��ت تقسیم و
توزیع شود مشخص نشده بنابراین این شتابزدگی و
اقدام شبانه ان هم در دوره ای که مجلس در تعطیالت
به سر می برد جای بسی تامل دارد و از نگاه نگارنده با
هیچ منطقی قابل توجیه نیست .از طرف دیگر مجلس
مصوب کرده بود که ت��ا تصویب بودجه وارد فاز دوم
هدفمندسازی یارانه ها نشویم و این اقدام یکطرفه و
بدون هماهنگی با مجلس مغایر قانون است.
از نگاهی دیگر ،منابع حاص��ل از اصالح قیمت
حامل های انرژی منابعی بود ک��ه باید به عنوان یارانه
نقدی بین مردم توزیع مجدد می شد .هدف دولت از
پرداخت یارانه ها این بود که خانواده های کم درامد با
دریافت یارانه نقدی از فقر خارج شوند و این تفاوت
دیدگاه از ابت��دا بین مجلس و دولت وجود داش��ت.
بر این اس��اس در قانون هدفمندی یارانه ها پیش بینی
ش��د که 30درصد از درامد ناش��ی از اج��رای قانون
هدفمن��دی یارانه ها باید به تولی��د اختصاص یابد ،تا
اجرای این قانون و افزای��ش قیمت حامل های انرژی
ناشی از هدفمندی یارانه ها تولید کشور را تحت تاثیر
قرار ندهد.بخش��ی از منابع هدفمندی یارانه ها برای
اصالح ساختار تولید و کمک به صنعت و اشتغال ،باید
اختصاص می یافت ،تا روند تولید و اشتغال حفظ شده
و ثبات داشته باشد.
در حالی که در قانون تصریح شده بود ،تنها درامد
حاصل از اصالح قیمت حامل های انرژی باید صرف
پرداخت یارانه نقدی شود و ان هم متناسب با درامد
خانوارها توزیع شود که توزیع بالسویه عادالنه نیست
و خانوارهای محروم باید با توجه به نیاز بیشتری که
دارند ،یارانه بیشتری نیز دریافت کنند.
مجلس پیش بین��ی کرده بود بخش��ی از یارانه ها
صرف بیمه بیکاری ،تامین اجتماعی و بخشی نیز برای
تامین هزینه مسکن و تحصیل فرزندان اقشار کم درامد
صرف شود که این موارد ،مورد غفلت قرار گرفت و
هیچ رنگی از اجرا به خود ندید.
ن��گاه مجلس اما این ب��ود که اگر قرار اس��ت به
هدفمن��دی یارانه ها ب��ه عنوان طرحی ب��رای اجرای
عدال��ت اجتماع��ی و اقتص��ادی ن��گاه ش��ود،باید
ب��ه خانواده های ضعیف توجه بیش��تری ش��ود .این
س��خن هرگز ب��ه این معن��ا نیس��ت ک��ه یارانه ها به
ثروتمن��دان پرداخت نش��ود ،چ��را که هم��ه مردم
جامعه باید یاران��ه دریاف��ت کنند و از نظ��ر قانونی
پرداخت ب��ه ثروتمندان منعی ن��دارد ،بلکه نکته مهم
ضرورت پرداخ��ت عدالت مدارانه یاران��ه نقدی به
مردم است.
گزارش دیوان محاسبات کش��ور که به صورت
مکتوب در اختی��ار نمایندگان مجلس ق��رار گرفته،
حاکی از ان است که مبلغ گرفته شده از بانک مرکزی
از سوی خزانه کش��ور به عنوان حساب استقراض از
بانک مرکزی محاس��به و دولت مبلغ 8ه��زار میلیارد
تومان از بانک مرکزی قرض گرفته است.
از نگاهی دیگر بر اس��اس قانون ارقام هدفمندی
در الیحه وجود ندارد ،س��ال گذشته س��هم دولت از
بودجه عمومی چهار هزار میلیارد تومان بود ،اما دولت
نمی خواهد این رقم در الیحه بودجه س��ال 91اورده
شود بنابراین در بودجه نیامده و به بودجه شرکت های
دولتی منتقل می شود.
براس��اس گزارش وزیر نیرو 10ه��زار میلیارد
تومان صرفه جویی در مصرف اب و برق با هدفمندی
یارانه ها به دس��ت امده و صادرات برق دو برابر شده
اس��ت .همچنین در بخش گندم و ارد دو میلیون تن
صرفه جویی با ازاد ش��دن قیمت گندم و ارد صورت
گرفته که نشان دهنده این است که تصمیم هدفمندی
یارانه ها بجا و به موقع انجام ش��ده است و این نتایج
فعال و عجالتا به دس��ت امده و اگر ظرافت قانون در
عمل اجرا ش��ود ،نتایج بهتری در دراز مدت به دست
می اید.
در مقام قضاوت نباید از این دستاوردهای مثبت
اجرای هدفمندی بی توجه گذشت .ای کاش دولت
محترم در واریز یارانه نقدی قدری بیشتر تامل کند تا
دس��تاوردهای حاصل از اجرای قانون باعث تورمی
افس��ار گس��یخته در جامعه نش��ود .اجرای فاز دوم
هدفمندی در ماه های ابتدایی سال بی تردید مشکالت
بس��یاری را در پی خواهد داشت .شیب اجرای قانون
که رعایت نشود سیل تورم زندگی های مردم را ویران
خواهد کردg .
25
نگرانی از افزایش نقدینگی
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها
محمدرضا خباز /عضو کمیسیون اقتصادی
3
نقد و نظر
مل��ت در روزه��ای اغازین س��ال 91بودند که
دولت مبلغی را به حس��اب هر ایرانی واریز کرد و در
پی ان اعالم کرد که این مبلغ ما به التفاوت یارانه نقدی
در فاز اول و دوم بوده است .واریز این مابه التفاوت اما
در روزهای اغازین بهار باز هم روابط مجلس و دولت
را به پاییز سپرد .کام مجلسیان سخت از این اقدام غیر
قانونی تلخ ش��د .مجل��س در قانونی که اواخر س��ال
گذش��ته تصویب کرد ،میزان یارانه نقدی خانوارها در
فروردین ،اردیبهشت و خرداد ماه سال ۹۱را متناسب با
یارانه نقدی ماه های دی ،بهمن و اسفند سال ۹۰تعیین
کرده بود .بدیهی اس��ت هر گونه تغییری در مبلغ میزان
یارانه متناس��ب با یارانه ماه های دی ،بهمن و اس��فند
خالف قانون و بی اعتنایی به دس��تور قوه مقننه است.
دیوان محاسبات ،سازمان بازرسی کل کشور و مجلس
شورای اسالمی که رسالت خطیر نظارت بر قوانین را
برعهده دارند ،اختیار قانونی و وظیفه اخالقی و شرعی
پیرامون بازخواس��ت دولت درباره این کار را دارند و
می توانند این کار دولت را مورد مواخذه قرار دهند .بعد
از تصویب ۲۲هزار میلیارد تومان تنخواه برای سال ۹۱
که براساس ان مقرر شد؛ پرداخت یارانه های سه ماهه
اول سال ۹۱باید به میزان یارانه های نقدی سه ماهه اخر
سال ۹۰باشد ،رفتار دولت در واریز یارانه تحت لوای
مابه التفاوت فاز اول و دوم دولت کامال غیرقانونی است
.از طرف دیگر واریز این مبلغ نشان از این موضوع دارد
که پاسخ های دولت به مجلس با رفتارهای انها تفاوت
دارد .بارها در کمیس��یون از نمایندگان دولت س��وال
شد« :چرا سهم بخش تولید را پرداخت نمی کنید؟ ایا
نمی بینید که بخش تولید زیر فشار افزایش قیمت های
ناش��ی از اجرای قان��ون هدفمندی یارانه ها س��خت
ازرده و بیمار است؟» پاس��خ دولتی ها اما دیگر سوالی
مثلث شماره120
را از جانب مجلس در پی نداش��ت .دولت مدعی بود
کس��ری بودجه جدی داریم و از پرداخت سهم تولید
ناتوانیم .دولتی که کسری بودجه داشت مابه التفاوت را
از کجا واریز کرد؟ ایا پیمان دولت و مجلس در اغاز راه
هدفمند کردن یارانه ها همراهی برای تحول اقتصادی
یا رفتار س��لیقه ای بود؟ بیش از ۱۵م��اه از اجرای این
قانون می گذرد اما دولت مس��ئولیت های قانونی خود
در قبال حمایت از تولید و پرداخت س��هم تولید عمل
نکرده اس��ت .عدم پرداخت یارانه بخش های تولیدی
چیزی جز لطم��ه زدن به تولید کش��ور و از بین رفتن
اشتغال و افزایش قیمت ها و تورم را در پی ندارد .انتظار
می رفت دولت بعد از س��وال مجلس از رئیس جمهور
در این خصوص سال ۹۱را با این گونه اغاز نمی کرد
اما متاسفانه ش��یرینی بهار در کام مجلس و مردم تلخ
شد .دولت با واریز مبالغ نقدی به حساب خانوارها و
اعالم این موضوع که کسی حق برداشت ان را ندارد،
تنها با بی اعتنایی به قانون مجلس ،مجلس را در مقابل
یک عمل انجام شده قرار داد تا نمایندگان مجبور شوند
به رفتار دولت صح��ه بگذارند و ای��ن کار دولت جز
تعجب چیز دیگری به همراه ن��دارد .اینکه مجلس با
تاکید و اصرار و پافشاری خواهان کنترل میزان نقدینگی
است که دولت به حساب مردم واریز می کند ،ناشی از
نگرانی است که از واریز یارانه نقدی و خطر تورم که
در پی ان ایجاد می ش��ود دارد .دولت بار فتارهای خود
بعضا مردم را در برابر مجلس قرار می دهد و تصویری
ارائه می کند که این مجلس و بهارستان نشینان هستند که
راضی به کمک نقدی دولت به مردم نیستند .نمایندگان
ملت بر مبنای قسمی که یاد کرده اند در قبال هر رفتاری
مسئول و ناظر هستند و ناراحتی از واریز این یارانه ها
تنها حول تورم و فش��ار مضاعف بر زندگی های مردم
است .مورد دیگری که از نگاه مجلس پیرامون واریز این
یارانه نقدی رخ داده است مربوط به عدم اطالع رسانی
دولت در خصوص منبع واریز این مابه التفاوت است.
بر اساس قانون ،دولت در هر زمان که بخواهد پولی را
به حساب مردم واریز یا از مردم دریافت کند باید و باید
و باید پیش از ان منبع پول را برای مجلس معرفی کند و
در خصوص ان از مجلس کسب مجوز کند .در بودجه
تاخیری سنواتی سال 91که دولت به مجلس تحویل
داد و بررسی های اولیه ان پیش از اغاز سال جدید انجام
ش��د ،دولت هیچ منبعی را در این خصوص به مجلس
معرفی نکرد .در بودجه س��ال 91منبع یارانه نقدی و
مبنای ادعای دولت مبنی بر افزایش یارانه نقدی دیده
نشده اس��ت .با کدام اصل قانونی دولت مابه التفاوت
واریز کرد؟ مجلس شورای اسالمی و نمایندگان ملت
در زمانی که طرح هدفمندی یارانه ها در صحن علنی
مجلس بررسی می شد ،بارها از دولت قول گرفتند که
این قانون به دلیل حساسیت های ان باید به طور دقیق
منطبق بر مصوبات مجلس انجام پذیرد ،چرا که در غیر
این صورت نه تنها نتیجه دلخواه داده نمی ش��د ،بلکه
هدفمندی نمی توانست به نتایج مورد نظر دست پیدا
کند .از نگاه نگارنده حس��اس ترین بحث هدفمندی
یارانه ها مبحث یارانه هاس��ت .به این معنی که به دلیل
حساسیت مقدار نقدینگی موجود در جامعه به خاطر
وابستگی کامل تورم و میزان نقدینگی مجلس دغدغه
و حساس��یت س��نگینی روی این موض��وع دارد .اگر
دولت از واریز این مابه التفاوت در پی اجرای فاز دوم
هدفمندی اس��ت بی تردید این اقدام در شرایط فعلی
نادرست و به ضرر مردم و اقتصاد کشور است .با توجه
به شیب تند اجرای قانون هدفمندی در فاز اول و کسری
بودجه ای که دولت خود مدعی ان است ،اجرای فاز دوم
می تواند دردسرهای بزرگی را در پی داشته باشد .شرایط
اقتصادی کشور به هیچ عنوان امادگی اجرای فاز دوم را
ندارد و دولت باید به خاطر بسپارد که اجرای نا به هنگام
فاز دوم می تواند تمامی اثار و دستاوردهای مثبت اجرای
این قانون و چش��م انداز این قانون و امیدهای که به ان
برای اینده بسته شده است ،ویران کندg .
الزامات ازاد سازی اقتصاد
اجرای گام به گام به جای اصالحات پر شتاب
علی بنایی /عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات
4
قانون هدفمندی یارانه ها اذر ماه سال 89با هدف
توسعه عدالت در جامعه و تسریع دستیابی به الگوی
پیشرفته اقتصادی در کش��ور اجرا شد .در طول یک
سال و نیم گذش��ته که عرصه اقتصاد کشور با الگوی
هدفمندی یارانه ها حرک��ت می کرد ،همواره مجلس
شورای اسالمی به دولت تاکید کرد که اجرای قانون
س��لیقه ای و متفاوت از چیزی اس��ت که قانونگذار
بر اس��اس ان قانون را تدوین کرده است .با توجه به
عملکرد و جمع بندی نتایج به دس��ت امده از اجرای
فاز اول قانون هدفمندی یارانه ها به دولت توصیه شد
تا اجرای فاز دوم را با سرعت اغاز نکند و در قانونی
برای دولت وظیفه تعریف کرد ک��ه یارانه نقدی باید
26
بر اساس مبلغ یارانه در ماه های پایانی سال 90باشد.
این قانون از جانب قوه مقننه به این دلیل تصویب شد
که تورم در اجرای فاز اول به ص��ورت زخمی برای
اقتصاد کش��ور در امده ب��ود و افزای��ش یارانه نقدی
می توانست گره تورم را کور تر از وضع موجود کند.
بی تردید مجلس شورای اس�لامی خواهان همراهی
با دولت اس��ت اما قانون برای انکه ب��ه اهداف خود
برسد باید با فرم کارشناسانه و منطقی به اجرا در بیاید.
متاسفانه دولت محترم تعامل الزم را با مجلس از خود
نشان نداد .در نوروزی که به تازگی پشت سر گذاشتیم
دولت با واریز ش��بانه مبلغی به حس��اب خانوارهای
ایرانی ،نخستین استارت شروع فاز دوم هدفمندی را
زد .این در حالی اس��ت که قوه مقننه به دولت توصیه
اکید کرده ب��ود هر گونه واریز پول ب��ه مردمی باید به
اطالع قوه مقننه برسد .در بودجه سال 91که با تاخیر
قابل تامل و توجهی از جان��ب دولت به مجلس ارائه
ش��د ،رقمی برای یارانه ها در فاز دوم ذکر نش��ده و
به طور کلی مبحث اینده اج��رای هدفمندی یارانه ها
در بودجه مبهم اس��ت .دولت مدعی است مبلغی که
واریز کرده اس��ت مابه التفاوت فاز اول و دوم اس��ت
که در این صورت نیز بای��د منبع تامین این مبلغ را در
بودجه سنواتی به اطالع مجلس می رساند ،اما چنین
نکرد .گذش��ته از تمامی این تخلفات اجرای فاز دوم
در شرایط فعلی به صالح کشور و حتی به مصلحت
قوه مجریه نیز نیس��ت .با توجه به اینکه تورم ناشی از
اعطای یارانه نقدی هنوز به درستی کنترل نشده ،سهم
بخش تولید پرداخت نشده و شیب اجرای قانون نیز
بیش از حد تعیین شده برای فاز اول هدفمندی بوده،
اجرای فاز دوم اهداف مقدس و برتر این قانون را از
بین می برد .قوه مجریه کشور باید توجه کند سرعت
بیش از حد هرگز مجاز نیست حتی در اجرای قانون
هدفمند سازی یارانه هاg .
تولید ملی ،راه بلند مدت پیشرفت
هدفمند سازی یارانه ها؛ فرایندی بی تاثیر برای طبقات کم در امد و میانی
محمد خوش چهره /استاد دانشگاه
5
نقد و نظر
مثلث شماره120
اکنون ک��ه در اس��تانه اج��رای ف��از دوم طرح
هدفمند س��ازی یارانه ها هس��تیم ،بعد از پش��ت سر
گذاشتن یک تجربه یک ساله شاهدیم که برخی دچار
نوعی اشتباه روشی ش��ده و تحلیل های نادرستی را
از اثار و تبعات ف��از اول ارائه و پیش بینی های دور از
واقعیتی از تبعات اجرای ط��رح در فاز دوم دارند .در
واقع بسیاری از افرادی که نسبت به موضوع یارانه ها
دغدغه دارند ،عمدتا به مس��ائل درجه دوم و س��وم
مرتبط با بحث هدفمند سازی یارانه ها توجه دارند .به
عنوان مثال افزایش مبلغ 28هزار تومان در روزهای
اول س��ال جدید را تحت عنوان اجرای مرحله دوم
هدفمندسازی مورد بحث قرار می دهند.
در استانه اجرای فاز دوم هدفمند سازی یارانه ها
فرصت خوبی اس��ت برای بازبینی جریانی که تحت
عنوان اق��دام اقتصادی ب��رای اصالح اغاز ش��د اما
مش��خص ش��د که تبعات و اثار اجتماعی ،سیاسی،
فرهنگی و حتی امنیتی ان بعضا به مراتب بیشتر از اثار
اقتصادی اش است.
اگرچه یاران��ه در ابتدا با حمایت های گس��ترده
به عن��وان اب��زاری ضروری مطرح ش��د و بس��یاری
خوش بینانه و امیدوارانه به هدفمند سازی ان به عنوان
اصالح الگوی مص��رف ،صرفه جویی های معنی دار،
جلوگیری از اتالف منابع و تغییر س��اختارهای تولید
و بهینه س��ازی فعالیت های اقتصادی و تقویت تولید
و به تبع ان افزایش س��طح درامد و رفاه ،نگریستند و
در کنار ان شعارهای عدالت گونه دولت مطرح شد،
اکنون جا دارد که همه این موارد بازبینی شوند.
اکنون در مق��ام ارزیابی باید اذعان داش��ت که
اصوال هدفمند س��ازی یارانه ها به مفهوم سامان دهی
وضع س��ابق اقتصادی کش��ور ،کامال مورد تائید بود
اما اینکه تغییر وضع س��ابق به چه روشی باید باشد،
محل اختالف میان مجلس و دولت و اقتصاددان ها و
صاحب نظران بود .به عبارت دیگر چنانچه پرداخت
مس��تقیم یارانه را با هم��ان وجه عدال��ت و مقابله با
بی عدالتی و مقابله با ات�لاف منابع مد نظر قرار دهیم،
در یک تحلیل اجمالی باید اشاره کنیم که بحث فقر به
مثابه بیماری است که معالجه ان نیازمند رفع اختالف
طبقاتی و بی عدالتی در تخصیص منابع است .در این
مسیر پزشک برای معالجه بیماری مزمن فقر ،در ابتدا
برای کاهش درد ،اقدام��ات تاکتیکی و مقدماتی را به
عنوان مس��کن تجویز می کند .اقدامات مس��کن وار
شرایط را برای اجرای درس��ت برنامه درمان فراهم
می اورد.
اقدام��ات مس��کن وار ،کوتاه م��دت هس��تند و
حالت امادگی برای درمان اساس��ی بیم��ار را فراهم
می اورند.فقر و بی��کاری ،ش��کاف طبقاتی و وجود
گروه ه��ای کم درام��د در جامعه با چنی��ن منطقی به
مثابه بیماری مزمن هس��تند و ب��رای کاهش درد انها
در خوش بیانه تری��ن حال��ت دول��ت باید اق��دام به
پرداخت مستقیم یارانه کند .این روند به عنوان اقدامی
کوتاه مدت قابل پذی��رش بود به ش��رط انکه برنامه
عملیاتی برای بهبود سطح درامدی و وضعیت اشتغال
افراد پیش از ان طراحی شده و موجود باشد.
ام��ا در عم��ل ش��اهد فراین��دی دیگ��ر بودیم
یعنی به ج��ای انکه بخش��ی از درامدهای حاصل از
هدفمندسازی یارانه ها به تولید و صنعت و کشاورزی
اختصاص یابد و اقشار متوسط و پایین جامعه از سود
حاصل از رونق تولید بهره مند شوند ،صرفا بخشی از
درامد حاصل از فروش نفت به صورت یارانه مستقیم
به گروه های کم درامد و میانی جامعه که اکثرا شامل
کش��اورزان ،کارگران و گروه های کم درامد شهری
است ،پرداخت شد .در حالی که پرداخت ها باید کوتاه
مدت می بود و همزمان با ان ،اختصاص درامد حاصل
از هدفمند سازی به بخش صنعت و کشاورزی و سایر
بخش های خدمات��ی ،رونق تولید مل��ی را به ارمغان
می اورد ،برنام��ه ای در راس��تای حمای��ت از تولید
ملی طراحی و تعریف نش��ده ب��ود .در واقع حمایت
از تولید مل��ی در س��ایه تالش و کوش��ش همگانی
به موازات اج��رای فاز اول هدفمند س��ازی یارانه ها
طراحی نش��ده بود .درس��ت برعکس ،سیل بی رویه
واردات در سال های منتهی به سال اجرای هدفمندی
یارانه ها چشم گیر ش��د و در سال اجرای طرح هم در
زمینه واردات شاهد رکورد ش��کنی بودیم .با افزایش
حجم واردات بی روی��ه به ویژه در بخ��ش کاالهای
مصرفی که امکان تولید ان در داخل وجود دارد ،تنها
تولید ملی است که اس��یب می بیند .بنابراین در عمل
نقض این ادعا را که اجرای هدفمند سازی یارانه ها در
راستای کمک به گروه های کم درامد و میانی است،
ش��اهد بوده ایم .در حالی که باید افراد در عین حفظ
کرامت انسانی شان ،به حاصل دسترنج خود که توسط
حمایت های دولت و مجلس در قالب یارانه مستقیم
توزیع می شود ،دست می یافتند.
بیان جمالتی با این محتوا ک��ه یارانه ها دو برابر
و س��ه برابر می ش��وند ،در ط��ول س��ال اول اجرای
هدفمند س��ازی یارانه ها که با مقاومت مجلس تحت
عنوان مقابله با بی قانونی مواجه شد ،مبین ان است که
ما برنامه ای برای ریش��ه کن ساختن فقر و رفع فاصله
طبقاتی نداریم و صرفا با افزایش اقدامات مسکن وار،
تالش داریم درد را کاهش و بحرانی ش��دن ان را به
تاخیر اندازیم.
تردیدی نیست که این نوع کاهش درد نمی تواند
استمرار داشته باش��د و به تدریج بیمار را از پا خواهد
انداخت .بر این اساس مبحث پرداخت یارانه هم از
حیث شیوه و هم از منظر محتوا و منطق ان ،نمی تواند
اقدامی بلند مدت و کارساز باش��د کما اینکه از همان
ابتدا یارانه ای که می بایس��ت با تخصی��ص به جای
منابع ،با بی عدالتی ها و فاصله های طبقاتی مبارزه کند،
همه اقشار جامعه را تحت پوشش قرار داد و مشهود
س��اخت که جنبه عدالت محور طرح هدفمندسازی
یارانه ها قابل دفاع نیست.
اکنون ب��ا الوده س��اختن هم��ه اقش��ار جامعه
ب��ه یاران��ه نق��دی به گون��ه ای پی��ش می روی��م
ک��ه دریاف��ت یاران��ه به عن��وان توق��ع مل��ی
جا افتاده است و استمرار این روند می تواند بار امنیتی
داشته باش��د .چنانچه دولت نتواند پرداخت یارانه را
ادامه دهد و جوابگوی نیازهای مس��تمر مردم باشد،
مشکالت متعددی قابل انتظار خواهد بود.
به این ترتیب اساس طرح هدفمند سازی یارانه ها
به واسطه انکه به موازات اجرا ،طرحی برای تقویت
تولید ملی نداشته ،باید مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
شاید این نقدها باعث شود که ش��اهد اقدامی عاجل
برای رفع نقایص باشیم .در غیر این صورت تردیدی
نیس��ت که اثار تورمی ک��ه سیاس��ت های اقتصادی
دولت در سال گذش��ته ایجاد کرد ،در فاز دوم اجرای
هدفمند سازی یارانه ها تولید ملی را انچنان تحت تاثیر
قرار خواهد داد که تورم های سنگین در سبد خانوار
به ویژه برای گروه ه��ای کم درام��د و میانی محتمل
خواهد بود .اکنون بیش��ترین فش��ار اقتصادی روی
گروه ه��ای کم درامد و میانی جامعه به واس��طه تورم
رو به افزایش اس��ت به طوریکه افزای��ش دو برابر یا
سه برابر مبلغ یارانه نقدی در فاز دوم نمی تواند جبران
تورم حاصله را کند .گرچ��ه اظهار نظر در مورد اثار
هدفمند س��ازی یارانه ها بر دو طبقه متوس��ط و فقیر
جامعه نیازمند انجام مطالعات جامع است اما مطالعات
براوردی حاکی از ان اس��ت که به جز گروه هایی که
فوق محرومیت و مظلومیت هس��تند ،ب��رای رئیس
خانوار در طبقه پایی��ن جامعه دریاف��ت وجه یارانه
مطلوب بوده چراکه منبع درامدی ثابتی طی یک سال
گذشته به حساب می امده است اما این موضوع تنها
درصد محدودی از جمعیت کشور را شامل می شود.
کمتر از 30درصد جمعیت کش��ور روستایی هستند
و بیش��ترین فقر هم در همین بخ��ش جامعه متمرکز
است .به این ترتیب برای 10الی 15درصد جمعیت،
افزایش رقم یارانه مستقیم می تواند جریانی مطلوب
در کوتاه مدت تلقی ش��ود اما قطعا اثار تورمی برای
گروه های کم درامد و میانی به شدت باال بوده است.
گروه های کم درامد شهر نش��ین یا کالنشهر نشین به
مراتب فش��ار مضاعفی را تحمل کرده اند و در س��بد
خانوار خود تورمی ش��کننده را تجرب��ه کرده اند .در
واقع سبد بودجه خانوارهای کم درامد و میانی طی فاز
اول اجرای هدفمند سازی یارانه ها با افزایش جهشی
ی اقالم مصرفی و نیازهای اولیه مواجه بوده است
تمام
در عین حال که جهش قیمت مسکن و اجاره بها را نیز
طی ماه های اینده شاهد خواهیم بود.
اکن��ون ک��ه در اس��تانه اج��رای ف��از دوم
هدفمند س��ازی یارانه ه��ا هس��تیم اش��تباه غال��ب
ای��ن اس��ت ک��ه بس��یاری می پندارن��د افزای��ش
مبل��غ یاران��ه نق��دی می توان��د بر ط��رف کنن��ده
مشکالت باش��د .کل فرایند اعطای یارانه مستقیم را
باید اقدامی مس��کن وار دانس��ت که به خودی خود
درمان درد نیس��ت .با افزای��ش دوز دارو ،درد درمان
نمی ش��ود ،بلکه صرفا به تاخیر می افت��د .درمان درد
زمانی اس��ت که ما بتوانی��م در دل تولی��د ملی رونق
ایجاد کنیم .با این تفاسیر هیچ یک از دو طبقه متوسط
و فقیر جامعه تاثیر مشخصی از اجرای هدفمند سازی
یارانه ها نمی گیرندg .
27
از عوارض اقتصادی ،تبع��ات اجتماعی و فرهنگی و
سیاسی خود را نیز دارد.
تغییر مثبت در زندگی طبقه پایین جامعه
تحلیل تاثیرپذیری طبقات اجتماعی از هدفمند سازی یارانه ها
نقد و نظر
سید ضیاء هاشمی/جامعه شناس و استادیار دانشگاه تهران
مثلث شماره120
6
اجرای طرح هدفمندی یارانه ها به عنوان طرحی
گسترده و مهم تاثیرات زیادی در عرصه های اجتماعی،
فرهنگی و اقتصادی جامعه دارد که طبیعتا موارد مثبت
و منفی را شامل می شوند.
در بخش اثار مثبت اجتماعی می توان به کاهش
فاصله طبقاتی اش��اره داش��ت .توزیع یارانه در میان
دهک های پایین جامعه حداق��ل درامدی مطمئنی را
ایجاد می کند .ب��ه این ترتیب در بخش اس��تانه پایین
جامعه شاهد رشد محدود درامد و منابع مالی هستیم
که باعث می شود تاحدودی چهره فقر در جامعه تغییر
یافته ،از حالت ش��دید خارج شود و جلوه های فقری
که منجر به افزایش فشارهای روانی ،عاطفی ،اخالقی،
انسانی و اجتماعی می شود ،تقلیل یابد .به این معنا با
توزیع صحیح یارانه ،ان بخش از مردم که محتاج نان
شب خود هستند و حداقل نیازهایشان تامین نمی شود،
حمایت می شوند و دیگر در این جوامع قشری که از
گرسنگی یا سرما بمیرد ،وجود نخواهد داشت.
به این ترتی��ب کاهش فاصل��ه طبقاتی و کاهش
میزان نابرابری اجتماعی از نتایج مثبت توزیع صحیح
یارانه هاس��ت که همه جوامع و مدی��ران به دنبال ان
هستند .در عین حال طبقات محروم جامعه نسبت به
مشارکت و استیفای سهم خود از منابع عمومی جامعه
احساس مثبتی پیدا می کنند و نسبت به دست اندرکاران
اجرایی کش��ور و نظام مدیریتی جامعه اعتماد و اقبال
بیش��تری نش��ان می دهند.اما اثار طرحی به وسعت و
گستردگی هدفمند سازی یارانه ها صرفا مثبت نیست.
در ایران طرح مذکور را با قاطعیت می توان مهم ترین
پروژه اقتص��ادی بع��د از پیروزی انقالب اس�لامی
دانست .با این حال نمی توان از عوارض منفی اجرای
این طرح یا سوء اجرای ان ( اجرای ناقص) غافل ماند.
28
طرح هدفمند سازی یارانه ها در بعد اول می تواند
بر فرهنگ کار تاثیر منفی داشته باشد .در واقع اگر قرار
اس��ت یک خانواده پنج نفره مبلغی حدود 300هزار
تومان در ماه دریافت کند که معادل یک حقوق حداقلی
است ،قابل انتظار خواهد بود که به تدریج انگیزه برای
تالش و کسب و کار برای تامین نیازهای اولیه در چنین
خانواده ای کاهش یابد .این مساله به ویژه در شرایطی
که بازار کار و اشتغال دچار عدم تعادل است ،به مراتب
تقویت می شود .در این شرایط عده ای به بیکاری تن
می دهند ،چراک��ه می دانند ب��دون هیچ گونه تالش و
فعالیتی می توانند نیازهای اولیه خ��ود را تامین کنند.
این امر مش��ارکت در افزایش تولید و رش��د و رونق
اقتصادی جامعه را کاهش خواهد داد .این موضوع در
بعد فرهنگی هم تبعات منفی برای جامعه و نسل های
بعدی دارد ،چراکه بیکاری از حالت ضد ارزش خارج
ش��ده و به عنوان امر رایج در جامع��ه درخواهد امد.
طبیعت��ا چنین وضعی ب��رای پویش و تع��ادل جامعه
زیان بار است.
نکته دیگر ان اس��ت که ب��ا ورود منابع درامدی
حاصل از توزیع یارانه به طور طبیعی تورم تحت تاثیر
قرار می گیرد .البته به نظر من در فاز اول اجرای طرح
هدفمندی س��ازی یارانه ها تالش خوبی در راستای
حداقل س��ازی تاثیر توزیع یارانه بر نرخ رش��د تورم
صورت گرفت .با این حال در ادامه مس��یر ،به ویژه از
انجا که در حوزه صنعت بر خالف انچه تصور می شد،
رونق کافی ب��ه دنبال اجرای هدفمندس��ازی یارانه ها
حاصل نشد و درامد هدفمند سازی ان گونه که باید به
کمک بخش صنعت و بازار اشتغال نیامد ،درنتیجه بازار
فرصت های شغلی نیز با رونق همراه نبود .در فضایی
که س��هم صنعت از درامد حاصل از هدفمند س��ازی
یارانه ها به طور کافی تامین نش��د ،تحولی نیز در بازار
کار و اشتغال رخ نداد و ما همچنان شاهد رشد معضل
بیکاری در جامعه بودی��م .البته این معضل صرف نظر
طبقات متوسط و پایین در سایه هدفمند سازی
به نظر می رس��د که طبقه فقیر یا پایین جامعه از
اجرای طرح هدفندسازی یارانه ها بیشترین بهره مندی
را دارند اما طبقه متوسط بیشترین زیان ناشی از اجرای
این طرح را متحمل می ش��ود .علت ان است که طرح
مذکور ضمن عوارض منفی بر ایجاد تورم که تمامی
طبقات جامعه را تحت تاثیر خود ق��رار می دهد ،اثار
مثبت مشخصی برای طبقه فقیر جامعه دارد یا به بیان
دیگر اثار مثبت ان برای طبقه فقیر بیش از اثار منفی ان
است .اما برای طبقه متوسط وضعیت متفاوت است.
این طبقه از انجا که مصرف بیشتری در مقایسه با طبقه
پایین جامعه دارد ،بیش از س��ایر طبقات از تورم زایی
اجرای طرح هدفمندس��ازی یارانه ها اسیب می بیند.
این در حالی است که به طور معمول تعداد افراد خانوار
در طبقه متوس��ط به مراتب کمتر از طبقه فقیر جامعه
اس��ت .به این ترتیب درامد حاصل از پرداخت یارانه
برای طبقه متوسط به مراتب کمتر از طبقه فقیر جامعه
است در عین حال که به واسطه مصرف بیشتر ،اسیب
بیشتری از تورم حاصل از هدفمند سازی می بیند.
طبیعی اس��ت اثرات یاد ش��ده بر نگ��رش افراد
نیز موث��ر خواهد بود ،ب��ه این ترتیب اث��ار اجتماعی
و اقتص��ادی هدفمند س��ازی یارانه ه��ا در بعد منفی
برای طبقه متوسط بیشتر اس��ت و در بعد مثبت برای
قش��ر پایین و فقیر جامعه بیش��تر خواهد بود .در یک
جمع بندی ،طبقه متوسط بیشترین زیان و طبقه پایین
بیشترین سود را از اجرای طرح هدفمند سازی یارانه ها
خواهند برد .با این وجود اجرای طرح هدفمند سازی
یارانه ها برای همه اقشار جامعه تبعات مثبت و منفی
خاص خود را به طور همزمان در برخواهد داشت.
تبعات فاز دوم هدفمند سازی یارانه ها بر طبقات
جامعه
به اعتق��اد م��ن مهم ت��ر از افزایش س��هم توده
مردم از یارانه ها که در جای خود قابل توجه اس��ت،
پرداخت س��هم بخش صنعت از درامدهای ناشی از
هدفمند سازی یارانه هاس��ت .در واقع مدیریت منابع
حاصل از هدفمند س��ازی یارانه ها به گونه ای که اثار
تورمی کمتری داشته باشد و مصارف مناسب تری پیدا
کند ،به مراتب مهم تر از اصل پرداخت یارانه نقدی به
مردم است .به بیان دیگر اگر درامد ناشی از اجرای فاز
دوم هدفمند سازی یارانه ها بتواند در حوزه های تامین
بیمه های درمانی ،بیمه بیکاری ،تامین مسکن و سایر
نیازهای ضروری جامعه وارد ش��ود ،بی تردید نتایج
مناسب تری برای اقشار محروم و پایین جامعه خواهد
داش��ت .در این صورت عوارض منفی طرح مذکور
به ویژه رشد نرخ تورم و افزایش بیکاری قابلیت کنترل
بیشتری خواهد یافت .تردیدی نیست که سوق دادن
درامدهای هدفمند س��ازی یارانه ها به س��وی بخش
صنعت ،ع�لاوه بر اش��تغال زایی ،کنترل ت��ورم را نیز
به دنبال داشته و در نتیجه بهبود نسبی وضعیت معاش
و زندگی مردم به ویژه طبقات پایی��ن جامعه را در پی
خواهد داشت.در مجموع اجرای طرح هدفمند سازی
یارانه ها به لحاظ اجتماعی اثار مثبت فراوانی از جمله
تعدیل نابرابری و افزایش مشارکت و اعتماد اجتماعی
دارد اما س��وء اجرا یا ضع��ف در فراین��د اجرای ان
می تواند عوارض منفی اجرای طرح را پر رنگ سازد.
در این صورت حوزه ه��ای صنعت و بازار اش��تغال
بیشترین تاثیر منفی را شاهد خواهند بودg .
منابع مبهم
شیوه توزیع؛ چالش طرح هدفمندی یارنه ها
محمدرضا تابش ،عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات
7
نقد و نظر
تزریق بیشتر یارانه نقدی شاید
تنها در مدت زمان کوتاهی یک
رضایت سطحی و مقطعی و
ظاهری را در جامعه ایجاد کند،
اما بی تردید خود سنگی دیگر
بر بنای مستحکم تورم کشور
خواهد افزود و دیوار تورم را
هرروز بلند تر و توان اقتصادی
مردم را هر روز کوتاه تر می کند
مثلث شماره120
واری��ز ما به التف��اوت یاران��ه نقدی ب��دون حق
برداش��ت! نوید نوروزی دولت به مردم و مجلس��یان
اقدامی بود که باز هم اسباب شکایت نمایندگان ملت
را در پی داشت .بسیاری از نمایندگان مجلس بر مبنای
نظریات کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی از ابتدا با
این شیوه توزیع یارانه نقدی به شدت مخالفت داشتند
و بارها دالیل مخالفت خود را در صحن علنی مجلس
یا در گفت وگو با رس��انه های مختلف بیان داش��تند.
مهم ترین دلیل مخالفت با این شیوه توزیع یارانه فقدان
منطق اقتصادی و نبود دی��د اینده نگر در برنامه ریزی
فعلی برای توزیع یارانه نقدی بوده است.
فقدان منطق اقتصادی از چند دیدگاه قابل بررسی
اس��ت و بخش قابل توجهی از نمایندگان مجلس نیز
با این باور به مس��اله هدفمندی نگاه می کنند .نخست
اینکه اعطای یارانه نقدی وابستگی مردم را به اقتصاد
دولتی افزایش داده و چسبندگی اقتصادی دور از منطق
را بین ملت و دولت به وجود می اورد .وابس��تگی ای
که در اثر اعطای یارانه نقدی به صورت همیش��گی یا
در دراز مدت ایجاد می شود ،چس��بندگی غیر منطقی
را بین م��ردم و اقتصاد دولتی به وج��ود می اورد که به
راحتی قابل برطرف ش��دن نیس��ت و تو خود شرح
مضرات ان بخوان از این مجمل! ایجاد این چسبندگی
لطمات زیاد و جبران ناپذیری را در پی دارد .با ادامه این
روش جامعه همانند جنین ناتوانی می شود که از طریق
بند ناف توزیع یارانه به دولت و اقتصاد دولتی متصل
اس��ت و ادامه این ش��یوه توزیع یارانه این وابستگی
را به جایی می رس��اند که دیگر جدا کردن این بند از
اقتصاد دولتی کار اسانی نیس��ت .از ابتدای شروع به
فعالیت این بحث ،سیاس��ت مجلس مبتنی بر این بود
که غیر مس��تقیم توزیع یارانه نقدی را ک��م کنیم و از
طرف دیگر هزینه های مردم در درمان و بهداش��ت و
تامین اجتماعی را پایین اوری��م .بی تردید این روش
و اعمال این راهکار ،هم ب��ه مردم در گذران زندگی و
رفع نیازه��ای اولیه کمک می کرد و ه��م مانع از بروز
پس لرزه های اقتصادی حاصل از اعطای یارانه نقدی
و تورم غیر قابل اجتناب از ان می شد و دیگر معضلی
به نام چس��بندگی مردم به اقتصاد دولتی نیز به وجود
نمی امد .اینکه چرا دولت مرتب در پی افزایش یارانه
نقدی اس��ت نیز خود از جهات مختلفی قابل توجه و
بررسی است .نخستین فرضیه می تواند بر این مبنا باشد
که دولت افزایش یارانه نقدی را ابزاری برای جلب و
جذب افکار عمومی جامعه قرار داده است .از طرف
دیگر شاید به دلیل مشکالت در مدیریت بازار و تورم
موجود در ان تزریق بیشتر و بیشتر یارانه نقدی را تنها
راهکار برای کم رنگ جلوه دادن تورم موجود در بازار
می داند و در تالش است میزان یارانه نقدی را افزایش
دهد و از این طریق در یک القای غیر مس��تقیم مردم را
به این باور برساند که با وجود افزایش قیمت ها میزان
یارانه نیز افزایش یافته است ،بنابراین طرح با موفقیت
توسط دولت در حال اجراست .این تصور نیز به طور
کامل دور از باورهای اقتصادی کارشناسی است چرا
که تزریق بیشتر یارانه نقدی شاید تنها در مدت زمان
کوتاهی یک رضایت س��طحی و مقطعی و ظاهری را
در جامعه ایجاد کند ،اما بی تردید خود س��نگی دیگر
بر بنای مستحکم تورم کش��ور خواهد افزود و دیوار
تورم را هرروز بلند تر و توان اقتصادی مردم را هر روز
کوتاه ت��ر می کند .به طور کل��ی از هر ن��گاه افزایش
یارانه نقدی نتیجه ای جز متالطم کردن بیشتر شرایط
اقتصادی کش��ور ندارد و دلیل مخالف��ت مجلس نیز
نگرانی اس��ت که از اینده توزیع یارانه نقدی به شیوه
فعلی دارد.
با توجه به دغدغه ای که مجلس در این زمینه دارد
و ترس ان می رود که دولت ب��ا افزایش یارانه نقدی
در پی افزایش قیمت حامل های ان��رژی در ماه های
ابتدایی سال باشد ،به همین دلیل در مصوبه ای مجلس
برنامه مدون و منطقی برای حرکت قطار هدفمندی در
دو ماه ابتدایی سال ارائه داد .در این مصوبه تاکید شد
که دولت در دو ماه اول س��ال نمی تواند وارد فاز دوم
هدفمندس��ازی یارانه ها بش��ود .بنابراین اقدام واریز
مابه التفاوت ف��از اول و دوم هدفمن��دی غیر قانونی
اس��ت ،چرا که انچه مجلس مصوب کرده است این
است که دولت در فروردین و اردیبهشت نمی تواند
فاز دوم هدفمندس��ازی یارانه ها را اج��را کند .از این
گذش��ته دولت باید در بودجه س��ال 91منابع خود
را ب��رای یارانه نقدی و بح��ث افزای��ش ان یا واریز
مابه التف��اوت به مجلس معرفی می ک��رد ،در حالی که
این اقدام ص��ورت نگرفت .با توجه ب��ه اینکه دولت
پیش از این بر اینکه کسری جدی بودجه دارد تاکید
داشت ،ضروری اس��ت که منابع خود را برای واریز
مابه التفاوت یارانه نق��دی معرفی کند .از طرف دیگر
بر اس��اس قانون دولت باید برای اج��رای فاز دوم و
تعیین میزان یارانه نقدی ب��ا مجلس مذاکره می کرد و
رقم یارانه پیش��نهادی خود را در بودجه س��نواتی به
اطالع بهارستان نشینان می رساند .جای بسی تاسف
است که باید ذکر شود بودجه سال 91نه تنها از لحاظ
شاخص های برنامه پنجم توسعه در سطح قابل قبولی
نیس��ت بلکه در ان برنامه واضح و توضیح ش��فافی
در خصوص برنامه دولت برای ف��از دوم یا ادامه فاز
اول هدفمندی نیز ذکر نش��ده است .هنوز بودجه 91
تصویب نشده و میزان یارانه هایی که در دور دوم قرار
است تقسیم و توزیع شود مشخص نشده .بنابراین این
شتابزدگی دولت با هیچ منطقی توجیه ندارد .مجلس
مصوب کرده بود ت��ا تصویب بودج��ه وارد فاز دوم
هدفمندسازی یارانه ها نشویم و این اقدام یکطرفه و
بدون هماهنگی با مجلس با هیچ توجیهی رنگ منطق
به خود نمی گیرد .باید در نظر داش��ت در سالی که به
نام تولید ملی نامگذاری ش��ده تمامی قوا و دستگاه ها
باید حمای��ت از تولی��د را در راس برنامه ریزی های
خود قرار دهند .در ش��رایطی که سهم تولید پرداخت
نش��ده و از این دیدگاه تولید و تولیدکنندگان کشور
در فش��ار جدی قرار دارند ،ای کاش دولت به جای
بی توجهی به س��خن و توصیه مجلس در خصوص
تامل بیش��تر بر مقوله افزایش یارانه نقدی ،در ابتدای
س��ال حداقل بخش��ی از س��هم تولی��د را پرداخت
می کرد و از این طری��ق گام ب��زرگ و محکمی را در
راه حمای��ت از تولی��د مل��ی ،کار و س��رمایه ایرانی
بر می داشتg .
29
سیاست
دوره ششم
سیاست
مثلث شماره120
گزارشی درباره اغاز دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام
از ابقای هاشمی تا ورود 4عضو جدید
1
ابقای هاشمی رفسنجانی در قامت رئیس مجمع تشخیص مصلحت بدون شک یکی از مهمترین رویدادهای سیاست ایران در سال گذشته بود .در حالی که در برخی
محافل و رسانه ها شایع شده بود که تغییرات گسترده ای در ترکیب مجمع ایجاد خواهد شد و هاشمی هم ریاست مجمع را مانند مجلس خبرگان دیگر بر عهده نخواهدداشت
اما ابالغ حکم ریاست مجدد او ونیز تغییر اندک در ترکیب مجمع به شایعات در این مورد پایان داد .حاال مجمع تشخیص مصلحت نظام برای دوره ای دیگر وظیفه داوری
میان مجلس و شورای نگهبان را خواهد داشت.
30
پس از انتشار خبر انتصاب اعضای دوره جدید مجمع ،یکی
از اولین مسائلی که توجه سیاسیون را به خود جلب کرد ،تفاوت
ترکیب این دوره با دوره گذشته بود .اگرچه هاشمی رفسنجانی
برای شش��مین دوره پیاپی در کرسی ریاس��ت ابقا شد ،اما در
این میان ایت اهلل محمدی ری شهری ،ایت اهلل امامی کاشانی،
محمد هاشمی ،بیژن نامدار زنگنه افرادی بودند که از ترکیب
این نهاد کنار گذاشته شدند.
سیاست
مثلث شماره120
مدت ها پیش از انکه دوره پنجم مجمع تشخیص
مصلحت نظام پایان یابد ،ش��ایعاتی ده��ان به دهان
می گش��ت که حاکی از عدم تمدید حکم ریاس��ت
هاشمی رفس��نجانی بر مجمع تش��خیص مصلحت
نظام بود .این شایعات تا حدی بود که برخی رسانه ها
به نقل از «منابع موثق» خبرهایی مبنی بر قطعی شدن
عدم تمدید حکم ریاس��ت هاشمی رفس��نجانی در
مجمع تش��خیص مصلحت نظام منتش��ر می کردند.
برخی رسانه ها نیز پیش از این گمانه زنی ها از استعفای
هاشمی رفس��نجانی از ریاست مجمع خبر می دادند،
اما در این میان برخی اعضای مجمع ،ابقای هاش��می
رفسنجانی را پیش بینی می کردند.
در این می��ان گروهی که به ش��ایعه عدم تمدید
حکم هاش��می در مجمع تش��خیص مصلحت دامن
می زدن��د ،به مواض��ع او در جریان ح��وادث پس از
انتخابات ریاست جمهوری دهم استناد می کردند .این
گروه خواستار اتفاقی مشابه حذف هاشمی رفسنجانی
از ریاست مجلس خبرگان رهبری بودند.
اما گروه س��وم ک��ه بیش��تر از اعض��ای مجمع
تش��خیص مصلحت نظام بودن��د ،در اظهارنظرهای
خود از ابقای هاشمی رفسنجانی در جایگاه ریاست و
عدم تغییر گسترده در این نهاد سخن می گفتند.
از جمله این افراد ،ش��خص هاشمی رفسنجانی
بود ک��ه در گفت وگویی ب��ا روزنامه اعتم��اد گفت :
«ترکیب مجمع در دور ششم تغییر زیادی نمی کند».
او در خصوص دیدارش ب��ا رهبر معظم انقالب
پیش از مشخص شدن اعضای جدید مجمع نیز چنین
گفت« :مقام معظم رهبری حدود یکی ،دو ماه پیش به
من فرمودند که درباره ترکیب اعضا پیشنهادی دارید؟
معموال هر دوره از من سوال می کنند که اگر پیشنهادی
برای اش��خاص و موارد دیگر دارم بگویم .من گفتم
هنوز درباره این موضوع فکری نکرده ام .در مالقات
اخیری که خدمت شان داشتم ،گفتند که شما جواب
ندادید؟ گفتم دبیرخانه پیشنهادهایی را تهیه کرده که
من قبول دارم 14 .مورد به ایشان پیشنهاد شده است.
درباره اعضا گفتند که تخصص هایی که نداریم اضافه
ش��وند .البته این تخصص ها در کمیسیون ها هست.
شاید در صحن مجمع نباشد .درباره ترکیب هم جواب
دادم که خیلی ضرورتی به تغییر نمی بینم ،البته به جز
دو -سه نفر مثل اقای توسلی که فوت کردند و برخی
هم نمی ایند .این گونه جاهای خالی هست .من کسی
را پیش��نهاد ندادم .قاعدتا برای این دو ،سه نفری که
نیستند ،کس��انی را باید در نظر بگیرند .این مجموعه
تغییر زیادی نمی کند .ممکن است سه ،چهار نفر کم و
زیاد شوند .دفعه قبل هم پنج نفر اضافه شدند و چند
نفر هم کم شدند».
محسن رضایی ،دبیر مجمع تشخیص مصلحت
نظام نی��ز درخصوص احتمال کنار گذاش��ته ش��دن
هاشمی رفسنجانی از ریاست مجمع تشخیص گفت:
«تا انجایی ک��ه من از رهبری ش��ناخت دارم ،رهبری
هیچ وقت بناش��ان نبوده که افراد با تجربه و قدیمی از
اداره کش��ور کنار گذاشته ش��وند ولی عملکرد خود
افراد هم خیلی مهم اس��ت .من هنوز با اقای هاشمی
صحبتی نک��ردم ک��ه ایش��ان می خواهن��د بمانند یا
می خواهند بروند».
او همچنین استعفای هاشمی از ریاست مجمع
تشخیص را رد کرد و ان را گمانه زنی خواند.
اما حکم رهبر معظم انق�لاب پایانی بود بر تمام
شایعات و گمانه زنی ها .ایشان در این حکم هاشمی
رفس��نجانی را در ریاست مجمع تشخیص مصلحت
نظام ابق��ا و چهره های جدیدی را ب��ه ترکیب مجمع
اضافه کردند.
در این میان اگرچه ایت اهلل محمدی ری شهری،
ای��ت اهلل امامی کاش��انی ،محمد هاش��می ،بی��ژن
نامدار زنگنه و میرحسین موس��وی به دالیل متفاوت
از ترکیب مجمع تش��خیص مصلح��ت نظام حذف
ش��دند ،اما در عین ح��ال محمود محم��دی عراقی،
محمدحس��ین صفارهرن��دی ،صادق واع��ظ زاده،
غالمرضا مصباحی مقدم ،حس��ین محمدی و احمد
وحیدی به ترکیب این مجم��ع در دوره جدید اضافه
شدند.
ابقای هاشمی رفس��نجانی در مجمع تشخیص
مصلحت با واکنش های متفاوتی مواجه شد.
صادق زیباکالم با انتش��ار یادداش��تی با عنوان
«بازهم هاش��می» در روزنامه ش��رق ابقای هاش��می
رفسنجانی را اینگونه تحلیل کرد« :اولین و مهم ترین
نتیجه ابقای هاش��می این بود که ای��ن ابقا درحقیقت
تثبی��ت تعقل ،میان��ه روی و اعتدال بود ب��ر تندروی
و افراطی گ��ری .بدون تردی��د این ابق��ا همانقدر که
میانه روها و کس��انی که درد نظ��ام و اینده مملکت
را دارند خوش��حال کرد ،به همان میزان از خوشایند
جریانات و ش��خصیت هایی که نه اینده نظام خیلی
برایشان مطرح است و نه خیلی به فکر 20 ،10و 30
سال دیگر کشور هستند ،دور بود».
اما عباس سلیمی نمین در موضعی متفاوت اعالم
کرد که ابقای هاش��می در ریاس��ت مجمع تشخیص
براساس مصلحت انقالب است.
او که در یک جمع دانشجویی سخن می گفت ،در
پاسخ به سوالی درباره چرایی ابقای هاشمی رفسنجانی
در سمت ریاس��ت مجمع تش��خیص مصلحت نظام
در تش��ریح تحلیل خود گفت« :رهب��ر معظم انقالب
می خواهند اقای هاش��می در امور نظ��ام باقی بماند
چون هم به صالح هاش��می و هم به صالح انقالب
است».
انان که رفتند ،انان که امدند
پسازانتشارخبرانتصاباعضایدورهجدیدمجمع
تشخیص مصلحت نظام از س��وی رهبر معظم انقالب،
یکی از اولین مس��ائلی که توجه سیاسیون را به خود
جلب کرد ،تفاوت ترکیب این دوره با دوره گذش��ته
بود .اگرچه هاشمی رفس��نجانی برای ششمین دوره
پیاپی در کرسی ریاس��ت مجمع تشخیص مصلحت
نظام ابقا ش��د ،ام��ا در ای��ن میان ای��ت اهلل محمدی
ری ش��هری ،ایت اهلل امامی کاش��انی ،محمد هاشمی،
بیژن نامدار زنگنه و میرحسین موسوی افرادی بودند
که از ترکیب این نهاد کنار گذاشته شدند.
ایت اهلل محمدی ری شهری که در زمان رهبری
حض��رت امام خمین��ی (ره) وزیر اطالع��ات بود که
ماجرای مهدی هاشمی و ایت اهلل منتظری در دوران
وزارت او رخ داد ،مدت ه��ا نماین��ده ولی فقی��ه در
31
سیاست
س��ازمان حج و زیارت بود اما پس از استعفای او این
مسئولیت به حجت االسالم قاضی عسکر واگذار شد.
ای��ت اهلل امامی کاش��انی که سال هاس��ت عضو
شورای نگهبان قانون اساسی است و محمد هاشمی
نیز برادر هاشمی رفسنجانی و رئیس دفتر او و رئیس
اسبق سازمان صداوسیماست.
همچنین بی��ژن نامدار زنگنه بیش��ترین س��ابقه
وزارت را در دولت های پس از انقالب دارد .او پس از
خدمت در دولت میرحسین موسوی ،در زمان ریاست
هاشمی رفسنجانی بر دولت سازندگی ،وزیر نیرو شد
و در دولت اصالحات به ریاست سید محمد خاتمی
به وزارت نفت رفت.
بر اس��اس حکم رهبر معظم انق�لاب ،عالوه بر
هاش��می رفس��نجانی که بار دیگر بر کرسی ریاست
تکیه زد و افرادی که به عنوان اعضای حقوقی در این
مجمع حض��ور دارند ،ایت اهلل احم��د جنتی ،عباس
واعظ طبسی ،امینی نجف ابادی ،ایت اهلل سیدمحمود
هاش��می ش��اهرودی ،محمدعلی موحدی کرمانی،
علی اکبر ناطق نوری ،ش��یخ حس��ن صانعی ،حسن
روحان��ی ،قربانعلی دری نجف ابادی ،غالمحس��ین
محس��نی اژه ای ،محمود محمدی عراق��ی ،غالمرضا
مصباحی مق��دم ،مجید انصاری ،غالمرض��ا اقازاده،
علی اقامحمدی ،محمدج��واد ایروانی ،محمدرضا
باهن��ر ،غالمعلی حدادعادل ،حس��ن حبیب��ی ،داود
دانش جعف��ری ،پروی��ز داودی ،محس��ن رضای��ی،
محمدحسین صفارهرندی ،حبیب اهلل عسگراوالدی،
محمدرضا ع��ارف ،محم��د فروزنده ،سیدحس��ن
فیروزابادی ،علی الریجانی ،حس��ین مظفر ،حسین
محمدی ،سیدمصطفی میرسلیم ،سیدمرتضی نبوی،
علی اکبر والیتی ،ص��ادق واعظ زاده و احمد وحیدی
به عنوان اعضای حقیقی مجمع تش��خیص مصلحت
نظام را در دوره ششم همراهی خواهند کرد.
عالوه بر این ،مرحوم ایت اهلل توس��لی از دیگر
غایبان این دوره است که در میانه دوره پنجم مجمع
تشخیص مصلحت نظام -که از سال 1380اغاز شده
بود -دارفانی را وداع گفت.
از س��وی دیگر محمود محمدی عراقی ،حسین
محمدی ،محمدحس��ین صفار هرندی ،صادق واعظ
زاده ،غالمرضا مصباحی مقدم و احمد وحیدی افرادی
هس��تند که در این دوره به ترکیب مجمع تش��خیص
مصلحت نظام اضافه شده اند.
محمود محمدی عراقی که زمانی رئیس سازمان
تبلیغات اسالمی بود ،بعدها رئیس سازمان فرهنگ و
ارتباطات اسالمی شد.
محمدحس��ین صفارهرندی نیز که فعالیت های
سیاسی خود را از سپاه پاس��داران اغاز کرد و بعدها
وارد عرصه رس��انه ش��د ،ابتدا وزیر فرهنگ و ارشاد
اسالمی در دولت نهم شد و پس از جدایی از دولت،
به سپاه بازگشت .همچنین صادق واعظ زاده در دولت
نهم معاون علمی و فناوری رئیس جمهور بود و احمد
وحیدی اکنون وزیر دفاع دولت دهم است.
غالمرضا مصباحی مقدم نیز که از اعضای جامعه
روحانیت مبارز است ،در دوره های هفتم و هشتم به
نمایندگی از مردم تهران به مجلس رسید و هم اکنون
به دور دوم انتخابات مجلس نهم نیز راه یافته است.
حسین محمدی هم که زمانی معاون صدا وسیما
بود مسئولیت امور فرهنگی دفتر مقام معظم رهبری
را برعهده دارد.
مثلث شماره120
تاریخچه مجمع تشخیص مصلحت نظام
چندس��ال پ��س از پی��روزی انقالب اس�لامی
32
هنگامی که اختالفات مجلس و ش��ورای نگهبان باال
گرفت ،حضرت امام خمینی(ره) در 18بهمن 1366
با تدبیر خاص خود ،دستور تشکیل نهاد جدیدی را
صادر کردند؛ «مجمع تشخیص مصلحت نظام».
مجلس بر اساس نظرات خود ،لوایح و طرح هایی
را به تصویب می رس��اند که برخ��ی از انها وضعیت
جدیدی را ایجاد می کرد ،ش��ورای نگهبان نیز گرچه
ای��ن هدف ه��ا را محترم می ش��مرد ،ولی ای��ن قبیل
مصوبات را حسب وظایف قانونی خود خالف شرع
یا قانون اساسی تشخیص می داد و وظیفه ای نیز برای
مبنا قراردادن احکام ثانویه و حکومتی ،ضرورت ها و
مصلحت ها نداشت.
در چنین مواقعی ش��ورای نگهب��ان به دلیل نوع
و شیوه قانونگذاری در کش��ور ،الزام داشت نظرات
خود را به مجلس اعالم کند( .عودت مصوبه مجلس)
تاکید مجلس بر مصوبه خود و عدم تامین نظر شورای
نگهبان شرایطی را به وجود می اورد که ضرورت ایجاد
یک نهاد فصلالخطاب برای تش��خیص مصلحت را
اجتناب ناپذی��ر می کرد .اگرچه رهب��ر معظم انقالب
با تدابیر حکیمانه خود اختالف��ات درونی قوه مقننه
را رفع می کردند اما ادامه این وضعیت ممکن نبود.
تکرار اختالف نظرها که رو به تزاید بود ،باعث
ورود رهبر انقالب به مباحث درونی یک قوه به عنوان
یک روش می شد و حضور ایش��ان در مسیر مستقیم
قانونگ��ذاری را به طور محسوس��ی افزایش می داد.
چنین روش��ی با دیدگاه های حضرت ام��ام مبنی بر
پرهیز از ورود مستقیم و گس��ترده در حوزه وظایف
قوا تناسب نداشت.
اختالف نظره��ای م��ورد بحث در س��ال های
نخست شکل گیری نهادهای قانونگذاری عمدتا در
دو موضوع قانون کار و قانون اراضی شهری بیش از
همه ظهور پیدا کرد.
س��رانجام پس از مکاتباتی بین مقامات عالیرتبه
نظ��ام ،درخواس��تی در بهمن م��اه 1362ب��ه امضای
رئیس جمه��ور وقت (حض��رت ای��ت اهلل خامنه ای)،
هاش��می رفس��نجانی رئیس وقت مجلس ،ایت اهلل
موس��وی اردبیل��ی رئی��س وق��ت دی��وان عال��ی
کش��ور ،میرحسین موس��وی نخس��ت وزیر وقت و
حجت االسالم حاج سید احمد خمینی به حضرت امام
خمینی(ره) برای چاره جویی در این باره تقدیم شد.
حضرت امام در بهمن 1366با صدور فرمانی،
مجمع تشخیص مصلحت نظام را برای رسیدگی به
این قبیل امور تاسیس فرمودند .این مجمع که در اغاز
تاسیس ،صرفا به منظور تشخیص مصلحت در موارد
اختالف بین مجلس و ش��ورای نگهبان تاسیس شده
بود ،هنگامی که قانون اساس��ی جمهوری اس�لامی
ایران در سال 1368مورد بازنگری قرار گرفت ،پس
از بحث های مشروح درباره جایگاه مجمع تشخیص
مصلحت ،وظایف یازده گانه ای مستند به اصول ،112
110 ،111و 177بر عه��ده این مجمع قرار گرفت ،تا
به عنوان حلقه تکمیلی در نظام جمهوری اس�لامی و
در ش��رایط مختلف ایفای نقش نمای��د .این وظایف
عبارتند از:
-1ارائه مش��اوره به مقام معظم رهبری در تعیین
سیاس��ت های کلی نظام (به اس��تناد بند 1اصل 110
قانون اساسی)
-2پیشنهاد چگونگی حل معضالت نظام که از
طرق عادی قابل حل نیست به مقام معظم رهبری (به
استناد بند 8اصل 110قانون اساسی)
-3تش��خیص مصلحت در مواردی که مصوبه
مجلس ش��ورای اسالمی را ش��ورای نگهبان خالف
موازین شرع یا قانون اساس��ی بداند (به استناد اصل
112قانون اساسی)
-4مشاوره در اموری که مقام رهبری به مجمع
ارجاع می دهد (به استناد اصل 112قانون اساسی)
-5نظارت بر حس��ن اجرای سیاست های کلی
نظام (به اس��تناد نامه م��ورخ 77/1/17مق��ام معظم
رهبری)
-6مش��اور رهبری در موارد اص�لاح یا تتمیم
قانون اساسی (به استناد اصل 177قانون اساسی)
-7عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی
(اعضای ثابت مجمع) (به اس��تناد اص��ل 177قانون
اساسی)
-8انتخاب یکی از فقهای شورای نگهبان برای
عضویت در ش��ورای موقت رهبری (به استناد اصل
111قانون اساسی)
-9تصویب برخی از وظایف رهبری برای اجرا
توسط شورای موقت رهبری (به اس��تناد اصل 111
قانون اساسی)
-10انتخاب جایگزین هریک از اعضای شورای
موقت رهبری در صورت عدم توانایی انجام وظایف
(به استناد اصل 111قانون اساسی)
-11پیش��نهاد چگونگی اتخاذ تصمیم شورای
موقت رهبری در مورد وظای��ف مصرح در بندهای
اصل یکصد ودهم که در اصل یکصدویازدهم تصریح
گردیده است.
در اولین دوره ،فقهای شورای نگهبان ،حضرت
ایت اهلل خامن��ه ای (رئیس جمهور وقت) ،هاش��می
رفس��نجانی (رئیس وقت مجلس) ،ایت اهلل موسوی
اردبیلی (رئی��س ش��ورای عالی قضائ��ی) ،مرحوم
ایت اهلل توس��لی ،موس��وی خوئینی ها ،میرحس��ین
موسوی (نخست وزیر وقت) و مرحوم حجت االسالم
س��ید احمد خمینی (فرزند حضرت امام(ره)) برای
ارائه گ��زارش جلس��ات به رهب��ر کبی��ر انقالب به
عضویت مجمع درامدند.
در دومی��ن دوره ک��ه پس از رحل��ت حضرت
امام (ره) تشکیل شد ،با دس��تور مقام معظم رهبری،
عالوه بر فقهای شورای نگهبان و سران سه قوه ،افراد
دیگری نیز برای عضویت در مجمع تشخیص انتخاب
شدند .بر این اساس وزیر مربوط (وزیری که موضوع
مورد بحث مجم��ع مربوط به وی می ش��ود) ،رئیس
کمیسیون مربوط در مجلس (در صورتی که موضوع
بح��ث در مجمع مربوط ب��ه وی ش��ود) و همچنین
ایت اهلل مهدوی کنی ،شیخ یوس��ف صانعی ،مرحوم
حاج سید احمد خمینی ،موسوی خوئینی ها ،ایت اهلل
محمدعلی موحدی کرمانی ،حجت االس�لام حسن
صانعی ،ایت اهلل محمدرضا توس��لی ،عبداهلل نوری و
میرحسین موسوی با حکم رهبر معظم انقالب عضو
مجمع تشخیص مصلحت نظام شدند.
در اس��فند 1375در حالی که فق��ط چند ماه تا
پایان دوره ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی باقی
مانده بود ،س��ومین دوره از فعالیت مجمع تشخیص
مصلحت نظ��ام اغاز ش��د .هاش��می رفس��نجانی،
ای��ت اهلل مهدوی کن��ی ،امینی نجف اب��ادی ،ایت اهلل
عباس واعظ طبس��ی ،ایت اهلل احم��د جنتی ،ایت اهلل
امامی کاش��انی ،حسن حبیبی ،میرحس��ین موسوی،
دکتر والیتی ،محمدی ری ش��هری ،حس��ن صانعی،
حسن روحانی ،موس��وی خوئینی ها ،عسگراوالدی،
در ی نجف اب��ادی ،عل��ی الریجان��ی ،مصطف��ی
میرس��لیم ،توس��لی محالتی ،عبداهلل نوری ،مرتضی
نبوی ،سرلش��کر فیروزاب��ادی ،غالمرض��ا اقازاده،
بیژن نامدار زنگنه ،محمد هاش��می ،محسن نوربخش
بیژن زنگنه
محمدحسین صفارهرندی
نمی شود .به کسی برنمی خورد .اقای عسگراوالدی در
دیداری از ایشان شنیده که گفته من در مجمع بحث
می کنم ،به ان توجهی نمی شود .اقای عسگراوالدی
گفته بود که اینجا با جاهای دیگر فرق می کند و مثل
دولت یا شورای اقتصاد یا امثال اینها نیست .در اینجا
شخصیت های صاحب نظری نشسته اند و نظر دارند
و باید هم رای اکثریت باشد .نباید به کسی بر بخورد
که حرفش رای نیاورده اس��ت ،البته این را شنیده ام و
خیلی مطمئن نیستم که این باشد .به هر حال می تواند
همین باش��د و می تواند چیز دیگری باش��د .اصوال
رئیس جمهور معموال در جلساتی این گونه ،زیرنظر
یک فرد دیگری نمی نشیند ،چون رئیس جمهور است
و شخص دوم مملکت طبق اداب سیاسی است .شاید
این هم برایش یک مساله باشد .شاید هم کمبود وقت
باشد .اینجا هم خیلی وقت می گیرد .سه ،چهار ساعت
ما در اینجا بحث می کنی��م .اگر بخواهد به وظیفه اش
عمل کند باید در کمیس��یون ها هم شرکت کند .همه
ما بای��د در یک کمیس��یون قطعی و یک کمیس��یون
اضافی ش��رکت کنیم .موارد دیگری هم هست .البد
رئیس جمهور خیل��ی کار دارد و ضرورتی نمی بیند
که اینجا بیاید .اینک��ه مرتب نیاید ،نمی تواند مطلوب
باش��د .در واقع خود و دولت را از حق ش��رکت در
مباحث محروم می کنند».
اما احمدی نژاد خ��ود در این باره ب��ه گفتن این
جمله که «نرفتن به مجمع تش��خیص مصلحت نظام
دالیل خ��ودش را دارد» بس��نده کرده اس��ت .او این
جمله را در گفت وگوی��ی تلویزیونی در دهم اذر 88
بیان کرد.
علی اکب��ر جوانفکر ه��م در بیان عل��ت غیبت
احمدی نژاد در جلس��ات مجمع تشخیص مصلحت
گفته است که او در کنار کسانی که «رو در روی نظام و
سیاست
غیبت احمدی نژاد در جلس��ات مجمع تشخیص
مصلحت نظام
پس از روی کار امدن محم��ود احمدی نژاد در
انتخابات ریاس��ت جمهوری ،84او به عنوان یکی از
اعضای حقوق��ی به عضویت این نه��اد درامد .او اما
به دلیل اختالفات عدیده با هاش��می رفسنجانی -که
بر کرسی ریاست مجمع تکیه زده بود -از حضور در
جلسات سر باز می زد.
هاش��می علت غیبت احمدی ن��ژاد را این گونه
روایت می کند« :در مجمع یک فضای کامال ازاد برای
بحث و اس��تدالل وجود دارد ،چون رسانه ها حضور
ندارند و هرک��س هرچه می خواهد بح��ث می کند،
جواب می دهند و اس��تدالل می اورند ،انتقاد می کنند
و بعد رای گیری می کنیم .تفاوتی بین اعضا و س��ران
قوا از این جهت نیست .ایشان در جلسات دیگری که
دارد ،رئیس اس��ت و کمی که بحث می شود ،تصمیم
می گیرد .اما اینجا این گونه نیست .من هم بحث ها را
ازاد می گذارم و در محدوده ائین نامه عمل می کنم و
گاهی هم در بحث ها یک مقدار از ائین نامه هم جلوتر،
وقت بحث بیش��تری می دهیم .چون اختیار دارم که
اگر فرض کنید ی��ک نفر باید صحب��ت کند ،بگویم
دو یا س��ه نفر صحبت کنند تا مس��اله پخته و روشن
شود .فضای جلسه کامال برای رای دادن ازاد است.
خیلی موارد هس��ت که برخالف نظر م��ن رای داده
می شود .پیشنهاد می دهم و گاهی پیشنهاد من هم قبول
ایت اهلل محمدی ری شهری
حجت االسالم عراقی
رهبری» ایستاده اند ،نمی نشیند.
غالمحسین الهام ،مش��اور حقوقی احمدی نژاد
نیز موضعی مش��ابه اتخاذ کرده است؛ انجا که گفت:
«مجمع در این دوره به رقیب سیاس��ی دولت تبدیل
شده اس��ت ».او همچنین علت نرفتن احمدی نژاد به
جلس��ات مجمع را خوب اداره نکردن مجمع توسط
اقای هاشمی دانست و گفت« :اگر مجمع تشخیص
در جایگاه عالی مصلحت نظ��ام فراتر از نگرش های
جریان��ی و حزبی اداره می ش��د ،ای��ن اتفاقات پیش
نمی امد که مثال خیلی س��طحی و خیابانی مس��ائلی
راجع به اساس فتنه و تقلب در انتخابات در جلسات
مجمع مطرح شود».
اما مرتض��ی نبوی از اعضای ای��ن مجمع چنین
مساله ای را رد کرده اس��ت .او می گوید« :این حرف
که مجمع تشخیص رقیب سیاسی دولت شده ،بهنظر
من یک توجیه نچسبی به مجمع تشخیص مصلحت
اس��ت .جالب اس��ت که برخی از روسای جمهوری
س��ابق نظیر اقای خاتم��ی هم همین برداش��ت را از
مجمع داش��تند .اینکه ما یک نهاد رس��می کشور را
بخواهیم با انگهای مختلف ضربه بزنیم ،انهم برای
عدم حضوری که هیچ توجی��ه قانونی ندارد ،صحیح
نیس��ت .مجمع اساس��ا س��اختارش اجازه نمیدهد
که ماش��ین امضای کسی ش��ود ،حتی رئیس مجمع.
مجمع یک نهاد مش��ورتی برای مق��ام معظم رهبری
است و اعضای ان را هم رهبری منصوب میکنند و
ایش��ان توجه دارند که گرایشهای متفاوتی در اینجا
حضور داشته باشند ،در نتیجه مجمعی را که منتخب
رهبری است ما تعبیر کنیم به جمع مخالف دولت این
درست نیس��ت و همانطور که اشاره شد ،این حرف
از جمله برداش��تهای مختلف دکت��ر احمدینژاد
و اقای خاتمی استg ».
مثلث شماره120
و محس��ن رضایی به عنوان اعض��ای حقیقی مجمع
تش��خیص مصلحت در دوره س��وم برگزیده شدند.
هاشمی رفسنجانی با حکم رهبر انقالب رئیس مجمع
شد و محسن رضایی که از فرماندهی سپاه پاسداران
استعفا داده بود ،دبیری مجمع را بر عهده گرفت.
یک��ی از اتفاقات مه��م در ای��ن دوره ،افزایش
اختالفات مجلس و ش��ورای نگهبان بود و به تبع ان
بسیاری از مصوبات مجلس به مجمع تشخیص ارسال
می شد .مسائلی همچون طرح اعزام دانشجویان دختر
به خارج از کشور ،پیوستن به کنوانسیون رفع تبعیض
علیه زنان ،طرح جرم سیاسی ،طرح منع شکنجه ،طرح
لغو گزینش ه��ای اداری ،طرح حق طالق برای زنان،
لوایح دوقل��و و ...از جنجالی ترین مصوبات مجلس
ششم بود که با مخالفت شورای نگهبان مواجه شد .در
برابر این مخالفت ها ،اصالح طلبان مجلس ششم در
سال 81به افزایش بودجه شورای نگهبان در مجمع
تشخیص مصلحت نظام اعتراض کردند.
پس از اختالف نظر مجلس و شورای نگهبان بر
سر بودجه این نهاد ،مجمع تشخیص مصلحت نظام
وارد عمل شد و بودجه ش��ورای نگهبان را تصویب
کرد .نمایندگان اما به سرعت نامه ای نگاشته و ناراحتی
خود را نسبت به این مساله ابراز کردند .در بخش هایی
از این نامه که پنج روز قبل از نوروز 82به امضای 150
نماینده رسید ،امده بود« :شورای نگهبان با دور زدن
مجلس خواس��تار افزایش بودجه خود توسط مجمع
تش��خیص می ش��ود و این برخالف قانون اساس��ی
است».
چهارمین دوره ،اما یکی از مهم ترین ادوار مجمع
بود .تصویب سند چش��م انداز بیست ساله و بررسی
سیاس��ت های اص��ل 44قانون اساس��ی از مهم ترین
اتفاقات این دوره بود .در این دوره نیز افرادی همچون
علی اکبر ناطق نوری ،محمدرض��ا عارف ،غالمعلی
حداد عادل ،مجید انصاری ،حسین مظفر ،محمدرضا
باهنر و محمدجواد ایروان��ی به ترکیب مجمع اضافه
شدند.
33
تو گو با رئیس
«چه کسانی و چگونه مجمع را اداره می کنند» در گف
کمیسیون خاص مجمع تشخیص مصلحت نظام
سیاست
برداشت وسیع از حق قانون گذاری
مثلث شماره120
2
علی احمدی ،رئیس کمیسیون خاص و هماهنگی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت وگو با
هفته نامه مثلث روال کار و وظایف این نهاد حاکمیتی را تشریح کرد و از ضرورت بازنگری در ایین نامه داخلی ان
برای کارامد تر کردن بحث نظارت و رفع برخی اشکاالت عملکردی گفت.
امید کرمانی ها
باتوجه به اینکه مقام معظم رهبری 24اسفند ماه
حکم جدید خود را درباره اعضای حقیقی مجمع
اعالمکردند،بفرماییدنحوهانتخاباعضایحقوقی
ایننهادحاکمیتیچگونهاست؟
lمطابق اصل 112قانون اساسی اعضای ثابت و
متغیرمجمعتشخیصمصلحتنظامرامقاممعظمرهبری
تعیین می کنند.
اعضای ثابت در حقیق��ت همان اعضای حقوقی
هس��تند که براس��اس جایگاه حاکمیتی عضو مجمع
تشخیص مصلحت به شمار می ایند ،مثل سران سه قوه،
فقهای محترم شورای نگهبان و روسای کمیسیون های
مجلس هنگامی که موضوع مرتبط با ان کمیسیون در
دستور کار مجمع باشد.
اینهاافرادثابتهستند؟
lبله ،دبیر شورای عالی امنیت ملی هم که اکنون
اضافه شده اس��ت .اعضای غیر ثابت یا اشخاص حقیقی
افرادی هستند که دارای تجربه و توانمندی هایی در داخل
کش��ورند و به انتخاب مقام معظم رهبری برای پنج سال
انتخابمی شوند.
در واقع این فهرس��تی که 24اس��فند ماه از سوی
مقاممعظمرهبریاعالمشد،هماناعضایحقیقی
یاغیردائمهستند؟
lبله و به مدت پنج سال برای قرار گرفتن در این
جایگاهانتخابشدند.
34
انهاییکهثابتهستندچطور؟
lنهاد شان مشخص است ،ش��اید افراد جابه جا
شوند؛ رئیس جمهور ،رئیس مجلس ،رئیس قوه قضائیه
یا فقیه شورای نگهبان به اعتبار جایگاهشان عضو مجمع
تشخیصمصلحتنظاممحسوبمی شوند.
حقوقدان هایشوراینگهبانچطور؟
lفقطفقهاعضومجمعهستند.
روالکارمجمعتشخیصمصلحتچگونهاست؟
lدر مجمع تش��خیص مصلحت نظام تاکنون
سه ایین نامه تدوین ش��ده که به مرور زمان ایین نامه دوم
جامع ت��ر از ایین نامه اول و ایین نامه س��وم ک��ه به تایید
مقاممعظمرهبریرسیده،جامع تروکامل ترازایین نامهاول
و دوم بوده است.
نوش��تن ،بازنگ��ری و اص�لاح ایین نامه مجمع
تشخیص مصلحت نظام در چه تاریخ هایی انجام
شد؟
lاولین دوره همزمان با تشکیل مجمع تشخیص
مصلحت نظام در سال 65بودکهبه تایید حضرت امام(ره)
رسید .دومین ایین نامه مربوط به اوایل دهه هفتاد و سومین
ایین نامه هم مربوط به سال 77است که مقام معظم رهبری
تاییدفرمودند.
ایین نامهمجمع بهتصویبمجلسوتاییدشورای
نگهباننمی رسد؟
lخیر ،مطابق اصل 112قانون اساسی مقررات
مربوطبهمجمعتشخیصمصلحت نظام را خود این نهاد
حاکمیتیتصویبمی کندوبعدبهتاییدمقاممعظمرهبری
می رسد.
lیعنیمسیرشوراینگهبانطینمی شود؟
خیر ،از طریق مجلس ش��ورای اس�لامی بررسی
می شود و سپس خود مجمع تصویب می کند و به تایید
مقاممعظمرهبریمی رسد.براساسایین نامهداخلیهردو
هفتهیکبارمجمعتشخیصتشکیلجلسهمی دهد،منتها
مطلبی که وجود دارد مجمع غیر از صحن علنی ،دارای
کمیسیون هاییهمهست.
چندکمیسیون؟
lانچهدرایین نامهمجمعامدهپنجکمیسیوناست،
منتها تعداد نهایی کمیسیون ها را ایین نامه نبسته و تصریح
داردکمیسیونیاکمیته هایتخصصیدیگر.
درواقعمثلمجلسکهبرحسبضرورتبررسی
بعضی موضوع ها کمیسیون ویژه دارد ،مجمع نیز
به همین شکل می تواند کمیسیون های جدیدی را
تشکیلدهد؟
بله ،اینطور است که کمیسیون های اصلی «سیاسی،
دفاعی و امنیتی»« ،حقوقی و قضایی»« ،علمی ،فرهنگی و
اجتماعی»« ،اقتصاد کالن و بازرگانی» و «زیربنایی و تولید»
هستندکهبه ترتیباقایانحسنروحانی،املیالریجانی،
علی اردشیرالریجانی ،محسن رضایی و هاشمی ریاست
انها را برعهده دارند .منتها براس��اس ایین نامه کمیسیون
نظارت به ریاست هاشمی رفسنجانی و کمیسیون خاص
و هماهنگی به ریاست محس��ن رضایی تشکیل شدند
که مسئول پیگیری و بررسی برخی موضوعات هستند.
البتهکمیسیونتلفیق-مسئولهماهنگیبرخیمصوبات
کمیسیون هایاصلی،-کمیسیونچشم اندازوکمیتهبانوان
و جوانان از دیگر جاهایی هس��تند که براساس ایین نامه
تشکیلشدند.متناظربااینکمیسیون هادردبیرخانهمجمع
کمیسیون هایینیزایجادشدهاست.
مسئولیتانهاچیست؟
lکار کارشناس��ی و پشتیبانی کمیس��یون ها در
درون مجمع را برعهده دارند ،یعنی بحث های تخصصی،
پشتیبانی و علمی در دبیرخانه انجام می شود تا حاصل کار
در کمیسیون های اصلی مورد بحث قرار گیرد که پس از
تصویب موضوعات در انجا ،وارد صحن علنی یا شورای
مجمعشوند.
اعضایصحنعلنیمجمعاعضایکمیسیون های
اصلیراتشکیلمی دهند؟
lکمیس��یون هایی که در داخل مجمع هستند از
اعضای شورای مجمع تشکیل می ش��وند .منتها دبیر ان
کمیسیون ها به عنوان رئیس کمیسیون همنام در دبیرخانه
معین می شوند تا کارهای کارشناسی در درون دبیرخانه
را مدیریت کنند و پس از تصویب موضوع در کمیسیون
اصلی،انرابهصحنعلنیمی برند.
هرکمیسیونچندعضودارد؟
lبین 9تا 11عضو دارد .البته ایین نامه سقفی برای
انتعییننکردهاست.
چگونهمصوباتکمیسیون هارسمیتمی یابد؟
lبرای رای گیری درون کمیس��یون ها نصف به
عالوهیکرایمالکتصویبموضوعاتاست.
درمجمعچگونهاست؟
lهمانند کمیسیون ها نصف به عالوه یک رای
مالکتصویباست.
جلسات کمیسیون های اصلی فقط در روزهایی
که مجمع جلسه علنی دارد برگزار می شودیا در
روزهایدیگرهمتشکیلمی شود؟
lمعموالهفتهقبلجلساتکمیسیون هاست.بعد
دستورهاییکهدرکمیسیون هابهتصویبمی رسددردستور
کارصحنعلنیقرارمی گیرد،البتهبرخیکمیسیون هاهمان
روز مجمع جلسه دارند و برخی دیگر شاید هفته قبل از ان
سیاست
مثلث شماره120
جلسهبگذارند.
اگر راجع به موضوعی بخواهد بحث ش��ود ابتدا
در مجمع بحث می شود و بعد به کمیسیون اصلی
می رود یا روال مشخص است و برحسب موضوع
مستقیمبهکمیسیونمربوطهارجاعمی شود؟
lموضوعات متفاوت اس��ت چ��ون مجمع در
حقیقت سه محور را مورد بحث قرار می دهد که یکی از
انهاموارداختالفیبینمجلسوشوراینگهباناست.این
موردازطریقرئیسمجلسارجاعدادهمی شودبهدبیرخانه،
دبیرخانهموضوعرابهکمیسیونتخصصیمربوطهارجاع
می دهد،البتهممکناستبراساسموضوعبهیککمیسیون
اصلی و یک یا چند کمیسیون فرعی تحویل شود .وقتی
موضوعدرکمیسیوندبیرخانهباحضورنمایندگانمجلس،
اعضایکمیسیوناصلی،نمایندهشوراینگهبانونهادهای
مرتبط در دولت بررس��ی شد ،به کمیسیون اصلی مجمع
می رود تا پس از تصویب در دستور کار صحن علنی وارد
شود .موضوع دوم سیاست های کلی نظام است .عناوین
سیاست هایکلینظامرامقاممعظمرهبریقبالاعالمکردند،
انها براساس اولویت ها در دستور کمیسیون های دبیرخانه
برایبررسیکارشناسیقرارمی گیرد،بعدکهکارکارشناسی
روی انها انجام شد در دس��تور کار کمیسیون های اصلی
قرارمی گیردوبعدواردصحنعلنیمی شوند.محورسوم
معضالتنظامیاموضوعاتیهستندکهمقاممعظمرهبری
انها را برای بررسی ارجاع می دهند ،موارد یاد شده حسب
موضوعاولدرصحنعلنیمجمعبحثمی شود،بعدبرای
بررسیبهکمیسیونتخصصییاکمیسیونویژه ایمی رود.
اقای احمدی! تعداد اعضای مجمع هم اکنون چند
نفراست؟
42 lنفر.
افرادثابتومتغیرباهماینتعدادهستند؟
lبله ،البته عنوان مصطل��ح ان اعضای حقیقی و
حقوقیاست.
حضور دولت در جلسات مجمع چقدر اهمیت
دارد؟
lاین حضور در همه جلسات بسیار حائز اهمیت
است.چونمجریمصوباتدولتاست.بنابراینحضور
دولتبرایمطرحکردنتنگناهایاجرایییاگشایشیکهبا
تصویب انموضوعبرای ایجاد می شودضرورت دارد.
عدم حضور اقای احمدی نژاد تاثیری روی نتیجه
کار مصوبات مجمع تش��خیص مصلحت نظام
داشتهیاخیر؟
lاگر عدم حضور ایش��ان منجر به عدم حضور
دولتیانهادهایاجراییشوددرحقیقتیکیازحلقه های
کارشناسی یا پشتیبانی های کارشناسی در درون مجمع
اسیب می بیند چراکه باالخره این مصوبات باید به دولت
برود و انجا اجرا شود.
هم اکنون غیر از اقای احمدی نژاد ،وزرا یا س��ایر
مسئوالناجراییدرمجمعبرحسبموضوعمورد
بحثشرکتمی کنند؟
lانچه شاهد بودم در دولت نهم حضور بهتری
داشتندتادولتدهم.
این مساله بر نتیجه اجرایی شدن مصوبات مجمع
اثرگذار بوده است؟ به عبارت دیگر کم رنگ بودن
شرکتدولتی هادرجلساتایننهادحاکمیتیچه
عواقبیداشتهاست؟
lمثال در رابطه با سیاست های کالن وقتی دولت
در داخل مجمع در جریان سیر تصویب این سیاست ها
قراربگیرد،وقتیمقاممعظمرهبریاینسیاست هاراابالغ
می فرمایند در حقیقت دولت با گذشته و سیر تکوین انها
اشنااستوقطعادرزمینهاجراییموفق ترعملخواهدکرد
اما وقتی مجمع تشخیص مصلحت سیاست های کالن را
بدونحضورمجریتصویبکند،مجریبرایاجراخیلیبا
سازوکارهایاناشنانیست.درحقیقتهمینمسائلفعلی
پیش می اید.همین االنبهنظر می رسد سیاست های کالن
تصویب شده اما اثر این مصوبات در روند اجرایی کشور
خیلیملموسنیستیانظارتبراینسیاست هایکالنتا
حدودیانگونهکهبایدوشایدانجامنمی شود.
نظارتسیاست هایکالنبامجمعاست؟
lبله ،نظارت بر اجرای سیاس��ت های کالن در
دولتبامجمعاست.
برخیمعتقدندکهنوعنگاهدولت،مجمعتشخیص
را از نظر اهمیت دچار چالش کرد .برخی دیگر هم
می گویند مجمع عمال به بایگان��ی رفت .ایا این
حرف درست است؟
lمن ب��ه این عبارت اعتقاد ن��دارم چون مجمع
سه محورراموردبررسیقرارمی دهد؛یکیموارداختالفی
مجلسوشوراینگهباناستکهوقتیدرمجمعتصویب
می شود قانون و الزم االجرا برای دولت و سایر نهادهای
حاکمیتی است ،بنابراین وقتی موضوعی پس از بررسی
در مجمع به تصویب رس��ید و تبدیل به قانون شد دیگر
نمی توان ان را بایگانی کرد .البته در مواردی هم اتفاق افتاده
که مصوبه مجمع -مثل موضوع مترو -اجرایی نشد اما به
لحاظعدداینمصادیقانقدرباالنیستندکهتعبیربایگانیرا
برایمصوباتمجمعتشخیصمصلحتنظامبه کاربریم.
دوم درباره سیاست های کلی نظام ،مجمع بازوی مشورتی
مقام معظم رهبری اس��ت و مصوبات ان ب��دون تایید و
تصویب مقام معظم رهبری اصال اعتبار حقوقی نخواهد
داشت ،بنابراین اگر موضوعی را مجمع تصویب کند و
مقاممعظمرهبریابالغکنندوموردبی مهرییابی اعتنایی
دولت در اجرا قرار بگیرد این در حقیقت بایگانی مجمع
تشخیصنیست،درحقیقتبایگانیکلنظاماست.امادر
رابطه با بحث نظارت ممکن است چنین تعبیری صحیح
باش��د چون وقتی ایین نامه نظارت در مجمع تشخیص
مصلحت نظام تصویب ش��د ،نیاز به اصالح و بازنگری
داشتتانظارتموثرتروکارامدترشود؛چونخودمجمع
تشخیصمصلحتبهجمع بندیرسیدکهباایین نامهقبلی
نمی توان نظارت کارامدی داشته باشند .در موضوعات
ارجاع شده از سوی مقام معظم رهبری نیز مجمع بررسی
می کند و نتیجه را به ایشان گزارش می دهد بنابراین کسی
نمی توانددراینبارهمسئولیتمجمعتشخیصمصلحت
نظامرابایگانیکند.
رسانه های غربی خیلی تالش کردند شورای حل
اختالفقوایسه گانهراروبهرویمجمعقراردهند
و اینطور القا کنند که با تشکیل ان شورا ،از قدرت
مجمعکاستهشد؛راهرفعاینشبهه چیست؟
lاصل 112قانوناساسیوظایفمجمعتشخیص
مصلحت را دقیق مشخص کرده اس��ت که شامل موارد
اختالفی بین مجلس و شورای نگهبان ،سیاست های کلی
نظام و موارد ارجاعی مقام معظم رهبری هستند .مطابق
بند 8اصل 110قانون اساس��ی ،یکی از م��وارد ارجاعی
مقاممعظمرهبریبهمجمعتشخیصمصلحتمی تواند
معضالت درون نظام باشد ،اما موضوع حل اختالف بین
قوا موضوعی بود که قبل از بازنگری قانون اساسی جزو
وظایف رئیس جمهور بود که پس از سال 68و بازنگری
لو فصلاختالفاتقوابهوظایفرهبری
قانوناساسی،ح
اضافه شد ،بنابراین اوال این موضوع جزو وظایف مجمع
تشخیص مصلحت نظام نبوده و نیست بلکه مطابق اصل
110جزو وظایف مقام معظم رهبری اس��ت .ایشان هم
به شخصه می توانند به حل اختالف میان قوا بپردازند و هم
می توانند ان را به یک نهاد تفویض اختیار کنند .برای انکه
اینموضوعیکمعضلبراینظامتلقینمی شود،درقالب
سیاست های کلی نیز نمی گنجد و موضوع اختالفی بین
مجلس و شورای نگهبان هم نیست؛ مقام معظم رهبری
یک مجمع کارشناسی را به عنوان بازوی مشاوره ای در این
بارهمعینکردندتااینکارانجامشود.بنابراینموازی کاری
نیست ،از اعتبار و اهمیت کار مجمع هم نمی کاهد و ثالثا
موضوعی است در چارچوب اختیارات رهبری و ایشان
اینطور تش��خیص دادند که حل اختالف میان قوا در این
شوراانجامشود.
یک مساله دیگر که همیشه مورد سوال است نحوه
رس��یدگی مجمع تش��خیص مصلحت به موارد
اختالفیمیانشورای نگهبانومجلساست،اینها
یا خالف شرع یا خالف قانون اساسی هستند ،از
اینرومصوباتمجمعزماننقضدارندیاخیر؟
lدر ایین نام��ه داخلی مجمع ،زمان��ی برای این
مصوبات معین نشده ،بلکه عبارت مادام المصلحه برای
ان امده چون وقتی شورای نگهبان یک مصوبه مجلس را
خالف شرع یا خالف قانون اساسی دانست دیگر مجمع
تش��خیص مصلحت نمی خواهد دوباره نظر ان شورا را
بررسی کند چون ان ش��ورا درباره خالف شرع و قانون
اساسینظرداده،حاالمجمعبررسیمی کندکهایامصلحتی
وجود دارد که به طور موقت این کار خالف شرع و خالف
قانوناساسیانجامشودتاامورجامعهبسامانشودیاگرهی
از مشکالت کار اجرایی کشور برداشته شود ،بنابراین اگر
مصلحتتشخیصدادانمصوبهراموردتاییدقرارمی دهد
بنابراینزمانمعینیوجودندارداماتازمانیکهاینمصلحت
باقیاستمصوبهمجمعهمباقیاست.
زمانمصلحتراچهنهادیتشخیصمی دهد؟
lعرفجامعهومجلس.یعنیمجلسمی تواندبعد
از یک مدت ان موضوع را در دستور کار خودش قرار دهد.
معموال برای این کار 5س��ال را درنظر می گیرند؛
درست است؟
lخیر ،مجلس برخی مصوبات را بعد از دو سال
مورد بررسی قرار داد و برخی دیگر بعد از 10الی 12سال
هنوزاجرامی شوندامابهنظرمی رسدزمانتشخیصاینکه
این مصلحت همچنان باقی اس��ت یا خیر بر می گردد به
اوضاع جامعه و مصوباتی که مجلس می تواند در دستور
کار خودش قرار دهد.
ش��ما گفتید ایین نامه مجمع برای سال 77است؛
با توجه به انکه 13س��ال از ان زم��ان می گذرد و
شرایطکشوروجامعهتغییرکردهایانیازبهبازنگری
و به روز رسانی ان احساس نمی شود؟
lاز دو سال گذش��ته این موضوع در داخل مجمع
مطرحاستکه ترکیبکمیسیون ها،نحوهادارهکمیسیون ها
یا مساله نظارت یا نظایر اینها مسائلی هستند که ضرورت
دارددربارهانهایکبازنگریصورتگیرد.
در دوره جدید؟
lبه نظر می رس��د که این بازنگری در ایین نامه
داخلی در دوره جدید انجام شود.
برخی می گویند مجمع در مواردی قانونگذاری
می کند در حالی که قانون اساسی این جایگاه و
شانیت را به ان نداده است؛ این نقد را وارد می دانید
یاخیر؟
lکتابی را تحت عنوان جایگاه مجمع تشخیص
مصلحت نظام در نظام جمهوری اسالم
ی ایران در سال82
نوشتمکهبهچاپرسید.درانجامعترضهمیننکتهشدم.
چون مجمع وظیفه اش این اس��ت وقتی شورای نگهبان
مصوبه مجلس را به استناد قانون اساسی یا شرع رد کند و
باردوممجلسبهاناصرارورزد،برایتشخیصمصلحت
انمصوبهدرمجمعبررسیشود.بنابراینوظیفهمجمعاین
استکهبگویدچنینمصلحتیوجودداردیاخیر.اگرچنین
مصلحتیوجودداشتمصوبهمجلسراتصویبمی کند،
اگر نداشت در حقیقت تایید نظر شورای نگهبان را تایید
35
کرده استg.
یراهمدرپیشمی گیرد؟
امامی گویندراهسوم
lبله ،در مقطعی رئیس مجمع نامه ای را خدمت
مقام معظم رهبری می نویسد که گاهی اوقات یک تبصره
یا یک ماده ای را وقتی می خواهیم نظر شورای نگهبان یا
مجلس را بررسی کنیم می بینیم اصالح ان بند الزمه اش ان
استکهیکمادهیاتبصرهدیگریکهمحلایرادنیستهم
موردبررسی قرارگیرد ،ایامجمع مجازبه ورودبه انموارد
هم است یا خیر؟ که مقام معظم رهبری اجازه چنین کاری
رادادندواینمسالهدرایین نامهداخلینیزامد،امابهنظرمن
تاحدودیمجمعگاهیاوقاتاینمورداستثناییراموسع
تفسیرمی کندوبنابراینشائبهاینکهبهقانونگذاریپرداخته
می شودممکناستدربرخیمواردبه وجودبیاید.
بیشترتوضیحمی دهید؟
lاگر رفع اختالف بین ش��ورای نگهبان و مجلس
نیازمند رسیدگی به یک بند یا ماده دیگری شود که محل
اختالف نیست مجمع می تواند ان موارد دیگر را هم مورد
بررسیقراردهد؛اینیکاستثناست.امااینمورداستثنادر
مواردی تبدیل به یک قاعده شده و در برخی موارد موسع
تعریف شده و بنابراین از این منظر هم می تواند محل ایراد
واشکالباشد.
این ایراد و اشکال نباید برطرف شود؟
lاینهممی توانددرایین نامهجدیدموردبازنگری
قرار گیردg.
نهادی برای مشورت و داوری
نگاهی به جایگاه حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
علی عسگری /مشاور و رابط پارلمانی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع
3
سیاست
مجمع تشخیصمصلحت نظام ضرورتی برخاسته
از قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران دارد که موسس
و بانی پیدایش ان همانند خود نظام جمهوری اسالمی،
امام(ره) بودند .این نهاد خدمات رهگش��ا و اثرگذاری
از ابتدای تاسیس داش��ته و در جایگاه مشورت رهبری،
داوری در تعارض��ات مجل��س و ش��ورای نگهب��ان،
اظهارنظر کارشناسی در حوزه های مربوط به چشم انداز
سیاس��ت های کلی نظام ،حل معضالت نظام و نظارت
بر اجرای درس��ت سیاس��ت های ابالغی از سوی مقام
معظم رهبری ایفای نقش کرده است .امام از روی دقت
و اینده نگری براس��اس حکم حکومتی در زمان حیات
مبارک خودش��ان مجمع تش��خیص مصلحت نظام را
تاس��یس کردند و در بازنگری قانون اساسی با تاکید و
سفارش ایشان و اقدام عملی دلس��وزان نظام و اعضای
شورای بازنگری قانون اساسی جایگاه قانونی به ان داده
شد و با رای مردم به عنوان یک نهاد حاکمیتی براساس
اصول مختلف قانون اساسی رسمیت پیدا کرد .این نهاد
مشورتیوحاکمیتیزیرنظرولیفقیهجام عالشرایطانجام
وظیفه می کند و از نظر قانون اساسی دارای اختیاری است
که در صورت مصلحت اگر مصوبه ای در مجلس از نظر
شوراینگهبانخالفشرعوقانوناساسیتشخیصداده
شود ،می تواند در ان دخل و تصرف کرده و فصل الخطاب
باشد .بر همین اساس است که با وجود مجمع تشخیص
مصلحت نظام هیچ گونه بن بس��ت و خالء قانونی در
کش��ور پیش نمی اید و همان طور که از نام ان پیداست
مجمع تش��خیص مصلحت نظام ،مجلس شیخوخیت
نظام اس��ت و مصوبات ان الزم االجراست و استنکاف
از اجرای مصوبات مجمع بعد از تایید رهبری ،تخلف از
قانون و شرع است و جرم محسوب می شود .البته با توجه
به جایگاه رفیع رهبری در شرع و قانون اساسی ،رهبری
می توانند بنا به مصالح ض��روری و حاکمیتی مصوبات
مجمع را مسکوت گذاش��ته یا اصالح نمایند .خالصه
کالم اینکه جایگاه مشورتی مجمع برای رهبری در حد
عالی ،داوری بین قوه قانونگذار کش��ور و نهاد نظارتی
از اهم وظایف این مجمع اس��ت .مجم��ع از وظایف و
مس��ئولیت های دیگری نیز در قانون اساسی برخوردار
است که در شرایط حساس کش��ور این مجمع باید به
ان وظایف عامل باش��د .اهم وظایف مجمع تشخیص
مصلحت نظام که در قانون اساسی تصریح شده ،به قرار
ذیل است:
-1بحث تعارض میان مجلس و شورای نگهبان؛ در
مواردی که شورای نگهبان مصوبات مجلس را برخالف
موازین شرع یا اصول قانون اساسی بداند و مجلس با در
مثلث شماره120
36
نظر گرفتن مصلحت نظر شورای نگهبان را تامین نکند.
(اصل )112
-2مش��اوره در اموری که رهبری به مجمع ارجاع
می دهد( .بخش دیگر اصل 2قانون اساسی)
-3مشاوره به رهبری در تعیین سیاست های کلی
نظام( طبق بند 1اصل 110قانون اساسی) ،از قبیل سند
چشم انداز ،سیاست های کلی از نوع سیاست های برنامه
5ساله کشور ،سیاست های کلی اصل ،44سیاست های
کلی اداری که در ماه های اخیر توسط رهبری تایید و به
سران قوای س��ه گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام
ابالغ شده است .در ضمن کسی که فکر می کند افرادی که
سند چشم انداز 20ساله را چند سال پیش نوشتند از سواد
و اطالع کافی برخوردار نبودند خوب است به فرمایشات
رهبری در مورد این سند فرادولتی و باالدستی نظام دقت
بیشتریداشتهباشندچوناینسندبانظرمشورتیاعضای
محترم مجمع و نخبگان مورد وثوق رهبری تهیه و با تایید
و امضای معظم له جهت اجرا ابالغ شده است.
-4مشاورهبامقاممعظمرهبریبرایحلمعضالت
نظام است که از طریق عادی قابل حل نیستند( .بند 8اصل
110قانون اساسی)
-5مشاوره به رهبری در امر بازنگری قانون اساسی.
( اصل 177قانون اساسی)
-6تهیه و تصویب مقررات مربوط به خود مجمع
است که توسط اعضای مجمع تهیه و تصویب می شود
و پس از تایید و امضای مقام معظم رهبری امکان عمل
می یابد( .قسمت پایانی اصل 112قانون اساسی)
-7انتخاب یکی از اعضای ش��ورای نگهبان برای
عضویت در ش��ورای موقت رهبری است( .اصل 111
قانون اساسی)
-8انتخاب فرد دیگری به جای فردی که به هر دلیل
نتواند در شورای موقت رهبری انجام وظیفه نماید( .اصل
111قانون اساسی)
-9تجویز اعمال بند های 10،5،3،1و قسمت های
د ،ه و بند 6اصل 110قانون اساس��ی به شورای موقت
رهبری با رای سه چهارم اعضای مجمع است که در همین
اصل 111به ان تاکید گردیده است.
-10عضوی��ت ثابت اعضای مجمع در ش��ورای
بازنگری قانون اساسی (.اصل 177قانون اساسی)
-11نظارت بر اجرای درس��ت سیاست های کلی
نظام که توس��ط رهبری به مجمع واگذار ش��ده است(.
قسمت پایانی بند اخر اصل 110تصریح دارد که رهبری
می تواند بخش��ی از وظایف خودش را ب��ه فرد دیگری
واگذار کند که براس��اس یک نامه و مرقومه صریح مقام
معظمرهبرینظارتبرسیاست هایکلینظامرابهمجمع
تشخیصمصلحتنظامتفویضاختیارکرده اند)
ضمن انکه اعضای ثابت و متغیر مجمع تشخیص
مصلحت نظام براساس قانون اساس��ی توسط رهبری
تعیین می شوند .این کلیاتی از فلس��فه تاسیس و حوزه
وظایف مجمع بود.
درباره مصوبات مجمع باید یاداور شد که احکام
حکومتی در حقیقت براس��اس ضرورت و با دقت در
شرایط زمان ،مکان و مصالح حاکمیتی منظور نظر رهبری
و مشاورانش که همان اعضای محترم مجمع هستند قرار
می گیردوتاموقعیاعتباردارندکهمصلحتتامهموردنظر
باقیباشد،برهمیناساساستکهتجدیدنظروبازگشت
از این مصوبات هم باز بهخودمجمعتشخیصمصلحت
نظام و رهبری برمی گردد.
برخی معتقدند ائین نامه مجمع شامل مرور زمان
شده و نیاز به اصالح دارد ،در جواب باید گفت ایین نامه
داخلی این نهاد حاکمیتی را خ��ود ان تنظیم و تصویب
می کند و با تایید مقام معظم رهبری امکان عمل می یابد.
ایین نامه فعلی نیز از این فرایندبرخوردار بوده و مورد تائید
رهبری قرار گرفته است.
نقددیگریکهبهایین نامهمجمعتشخیصمصلحت
نظام وارد می شود ان است که این نهاد حاکمیتی باید یکی
از دو نظر مجلس یا شورای نگهبان را تایید کند نه انکه راه
سومی را پیش گیرد اما طبق استفساری که از امام(ره) و
مقام معظم رهبری صورت گرف��ت در مواردی که نیاز
باشد و شورای نگهبان بر نظر خود تاکید کند و مجلس
نیز بر مصوبه خود اصرار ب��ورزد و راه برون رفتی از نظر
کارشناس��ی بتواند منظور نظر قرار بگیرد از قبیل اینکه
مجمع نظر س��وم یا تعیین نظر دول��ت را مبنا برای حل
تعارض بین ش��ورای نگهبان و مجلس تشخیص دهد،
ان نظر (نظر سوم) قانون می شود .در مورد عدم حضور
رئیس جمهور در جلسات مجمع ،اقای عسگراوالدی
نقل کرد که در دیدار با اقای احمدی نژاد به وی گفته چرا
در جلسات مجمع شرکت نمی کنید؟ اقای رئیس جمهور
جواب داد« :چون در مجمع به نظرات من عمل نمی شود».
اقای عسگراوالدی پاسخ می دهد که در مواردی به نظرات
رئیس مجمع هم عمل نمی شود .همانطور که اشاره کردم
مجمعتشخیصمصلحتنظاممجلسشیخوخیتاست،
چون تمام اعضای اثرگذار نظام از قبیل رئیس مجلس،
رئیس جمهور ،رئیس قوه قضائیه ،اعضای شورای نگهبان
و ...در جلس��ه حاضرند ،بنابراین نظرات مختلف طرح
می ش��ود و بعد هم راجع به موض��وع بحث رای گیری
صورت می گیرد ،چه بسا نتیجه نهایی ،رائی خالف نظر
رئیسمجمعباشد.حاالایاایندلیلمی شودکهعضویدر
جلسه ای که اساس ان رجوع به نظر اکثریت است شرکت
نکند چون به نظرش عمل نمی شود؟ رئیس جمهور از
طرف مقام معظم رهبری عضو یک مجمعی اس��ت که
قانونا باید در ان حضور فعال داشته باشد و عدم شرکت
وی توجیه قانونی نداردg.
مجمع نباید قانون تصویب کند
بررسی نقاط ضعف عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام
موسی قربانی /عضو کمیسیون قضایی مجلس
4
سیاست
مثلث شماره120
اساس و فلسفه تش��کیل مجمع تشخیص با ان
چیزی که بعدا محقق ش��د متفاوت اس��ت .در سال
1358که قانون اساسی اولیه تصویب شد با توجه به
سختگیری هایی که شورای نگهبان راجع به مصوبات
مجلس داش��ت در مقطعی حضرت امام(ره) دستور
دادند اگر مصوبه ای را ش��ورای نگهبان خالف شرع
یا قانون اساس��ی اعالم کرد اما مجلس معتقد بود در
شرایط روز کش��ور به عنوان احکام ثانویه اجرای ان
قانون به نفع مصلحت نظام و جامعه است در صورتی
که دو سوم رای نمایندگان مجلس را داشت دیگر نیاز
به تایید شورای نگهبان نیست.
این رویه ادامه داش��ت تا س��ال 68ک��ه به امر
امام(ره) قانون اساسی اصالح ش��د؛ ان زمان در این
خصوص شفاف س��ازی صورت گرفت و سه امر در
حوزه مس��ئولیت مجمع تش��خیص مصلحت نظام
تعریف ش��د که دو م��ورد زیر مجموع��ه اختیارات
رهبری و دیگری اعالم نظر راجع به موضوعات مورد
اختالف میان مجلس و شورای نگهبان است.
مثال اگر مش��کلی ی��ا معضلی ب��رای جامعه یا
نظام به وجود اید مقام معظ��م رهبری این را از طریق
مشورت با مجمع تش��خیص حل می کند .به عبارت
دیگر مجمع اینجا نقش مشاور رهبری را ایفا می کند.
مورد دوم تعیین سیاست های کلی نظام است ،چون
قانون اساسی ساختاری نس��بتا دائمی دارد و اصالح
ان به ندرت و در فواصل زمانی تعریف نش��ده اتفاق
می افتد کما اینکه از اخرین تجدید نظر راجع به اصول
ان قریب به 21سال می گذرد.
ضمن انکه قوانی��ن عادی نیز خیل��ی زود گذر
هس��تند و هنوز یک قانون ابالغ نشده چند اصالحیه
مربوط ب��ه ان در مجلس تصویب می ش��ود .در کل
برای انکه اجرا ،تقنین و قضاوت از یک ثبات نس��بی
برخوردار باشند قانون اساسی تصریح دارد که تمامی
قوانین کشور تحت سیاست کلی نظام که مورد تایید
رهبری است تصویب شود.
در همین ج��ا باید بگویم در خیل��ی از بخش ها
هنوز سیاست های کلی تدوین نشده ،چون مجمع کار
تشخیص را خیلی کند پیش می برد .البته در بسیاری
از حوزه ها نیز طبق سیاس��ت های کلی قانونگذاری
می شود .مصداق ان را می توان در مورد اجرای اصل
44قانون اساسی عنوان کرد که دیگر خالف ان هیچ
قانونی در مجلس تصویب نخواهد شد.
از ای��ن رو در حوزه هایی که سیاس��ت کلی ان
تدوین و ب��ه تایید رهبری رس��یده ،تقنین چارچوب
پیدا کرده است.
وظیفه س��وم مجم��ع تش��خیص مصلحت نیز
همانطور که گفتم ان است که در مسائل مورد اختالف
میان مجلس و شورای نگهبان نظر می دهد .البته این
نهاد حاکمیتی برای خود ائین نامه ای نوش��ته -ما از
جزئیات ان خبر نداریم ولی می گویند هرچه هست به
تایید رهبری رسانده اند -که در ان یکسری اختیارات
را برای خود قائل شده است.
من معتقدم مجمع باید میان مجلس و ش��ورای
نگهبان حل اختالف کند نه اینکه راه س��ومی را پیش
بگیرد .راه سوم ان است که مصوبه مجلس را عوض
می کنند یعنی ان چیزی که مد نظر مجلس یا شورای
نگهبان اس��ت را کنار می گذارند و یک چیز جدید را
تصویب می کنند.
من این را خیلی مطابق قانون اساسی نمی دانم.
حل اختالف یعنی یکی از دو نظر مذکور تایید شود نه
ی را پیش بگیرند .به عبارت دیگر مجمع
انکه راه سوم
تشخیص در حد ارجاع حل اختالف را موثر می داند
نه در ماهی��ت امر .البت��ه می گوین��د ائین نامه مجمع
چنین اجازه ای را داده اس��ت و از انج��ا که ائین نامه
خالف قانون نمی تواند باش��د پس روند انجام شده
قانونی است.
رئیس جمهور درباره برخ��ی مصوبات مجلس
که در شورای نگهبان رد شد ،اما در مجمع تشخیص
مصلحت نظام تایید ش��د خود را مل��زم به اجرای ان
نمی داند ،چون اقدامی خالف قانون اساس��ی است.
در این ب��اره باید یاداور ش��د ،خود قانون اساس��ی
به صورت موقت��ی در مقام مصلحت نق��ض خود را
پذیرفته ،معنای اصل 112همین اس��ت ،اگر مجمع
موظف باش��د در مورد مصوبه خالف قانون اساسی
نظر شورای نگهبان را تائید کند که دیگر نیاز به ارسال
ان به مجمع تش��خیص نیس��ت ،مجلس موظف به
تبعیت از رای شورای نگهبان می شد .بنابراین چنین
استنباطی غلط است؛ ضمن انکه رئیس دولت مفسر
قانون اساسی نیست.
بنابراین مجمع می تواند خالف قانون اساس��ی
مصوبه داش��ته باش��د ،چون ش��ان ن��زول ان همین
اس��ت و ابهامی هم در این رابطه وج��ود ندارد .طبق
قانون اساسی ،مجمع تشخیص می تواند بگوید حق با
شورای نگهبان است یا مجلس .منتها از باب مصلحت
نگاه می کند نه از باب تطبیق با قانون اساس��ی .اینجا
سوال پیش می اید که حاال مصوبه ای که خالف قانون
اساسی در مجمع تش��خیص مصلحت نظام تصویب
شد ایا زمان دار است یا دائمی؟ باید گفت که متاسفانه
این مساله مغفول مانده است.
در ابتدای دوره هش��تم تنی چند از نمایندگان
طرح��ی تهیه کردن��د تا ائی��ن نامه داخل��ی مجلس
اصالح ش��ود .کمیس��یون تدوین ائین نام��ه داخلی
بخشی را تصویب و بخش��ی را رها کرد ،چون اقای
دکتر الریجانی می گفت طرح را خیلی وسیع نکنید تا
سریع به صحن بیاید و مصوب شود.
انجا فرمایش حضرت امام(ره) مورد توجه قرار
گرفت به این تعبی��ر که باالخره در نظ��ام جمهوری
اسالمی اصل بر این اس��ت که خالف قانون اساسی
یا شرع قانونی عملیاتی نش��ود ،اگر قرار باشد از باب
مصلحت ان مصوبه به جریان بیفتد مس��تلزم دو امر
شود؛ زمان مصحلت تعیین شود و دو سوم نمایندگان
مجلس ب��ه ان رای بدهند(.در حال حاضر ش��ورای
نگهبان زمان مصوبات اینچنینی را پنج س��ال منظور
می کند و مجلس اجازه دارد بعداز گذشت این زمان
ان قانون را لغو بکند ).اما این مساله در کمیسیون ماند
و دیگر به ان پرداخته نشد.
من به جد معتقدم که میان طرح و لوایح عادی با
طرح و لوایحی که ناقض شرع و قانون اساسی است
باید فرق قائل ش��د .در اینجا مباح��ث متفاوتی پیش
می اید چ��ون برخی طرح ها و لوای��ح از ابتدا خالف
قانون اساس��ی اس��ت مثال طرحی که بار مالی برای
دولت دارد خالف اصل 75قانون اساس��ی اس��ت و
هیات رئیسه مجاز به اعالم وصول ان نیست مگر انکه
به نظر من در ائین نامه داخلی مجلس درج ش��ود که
نمایندگان طراح با علم به خالف شرع یا قانون اساسی
ب��ودن را ذکر کنند ولی به اس��تناد اص��ل 112قانون
اساسی تقاضای طرح بدهند.
در صحن نی��ز قبل از ورود ب��ه جزئیات ،همین
مس��اله ب��ه رای گذاش��ته ش��ود ،اگر دو س��وم رای
نمایندگان را گرفت ،به بررس��ی مواد ان وارد شوند.
در مواردی نیز ،اواسط یا اخر بررسی طرح یا الیحه
خالف شرع یا قانون اساسی بودن ان اثبات می شود،
در انجا نی��ز باید به رای گذاش��ته و زمانی که نصاب
دو سوم را گرفت به شورای نگهبان ارسال شود.
ضمن انک��ه وقتی مصوبه به مجمع تش��خیص
رفت انجا از میان نظر مجلس و شورای نگهبان یکی
تصویب ش��ود و حتی به دیگر مواد مصوبه ورودی
صورت نگیرد.
جمله اخ��ر را از این باب گفتم ک��ه در مجلس
شش��م زمانی که کروبی می خواس��ت نمایندگان را
تهدید بکند می گفت اقایان محترم مصوبه به مجمع
تش��خیص مصلحت برود دیگر از دس��ت ما خارج
خواهد شد چون ائین نامه مجمع به ان اجازه می دهد
که وارد س��ایر مواد هم بش��ود .البته ان زمان شرایط
متفاوت بود یعنی شاید برخی از موادی که ائین نامه
مجمع تشخیص شده است ،تحت تاثیر شرایط دوران
اصالحات تنظیم شده اند.
یعنی زمانی ب��ود که مجم��ع وضعش خوب و
مجلس وضعش بد بود ،ان موقع ای��ن کار را کردند
تا جلوی خرابی ها را بگیرند .خب اگر این موارد در
ائین نامه مجمع وجود داش��ته باش��د بالطبع مشمول
گذر زمان می شود .درباره عدم حضور رئیس جمهور
در جلس��ات مجمع تش��خیص مصلحت نظام باید
گفت ،هم��ه اعضای ای��ن نهاد حاکمیت��ی منصوب
مقام معظم رهبری هستند .یکی از اشکاالت عمده کار
این است که دولت در جلس��ات مجمع قوی حاضر
نمی ش��ود .مجمع تش��خیص اعضای ثابت و متغیر
دارد .در موارد حل اختالف رئی��س مجلس ،رئیس
ش��ورای نگهبان ،وزیر و رئیس کمیس��یون مربوطه
حاضرند که به حسب موضوع متفاوتند .ضمن انکه
گردش زمان ،ایجاب می کرد برخی از اعضای مجمع
تشخیص مصلحت نظام در ان عضو نباشند .ولی در
کل مجمع نهادی برخاسته از قانون اساسی است که در
چارچوب خودش می تواند مصوبه ای خالف قانون
اساسی را تصویب کندg .
37
سیاست
سیاست
مثلث شماره120
38
روایت متناقض
سیاست
هاشمی دهه 60
هاشمی دهه 90
مثلث شماره120
در نقد روایت های جدید هاشمی رفسنجانی
5
اکبر هاش��می بهرمانی؛ مش��هور به اکبر هاشمی
رفسنجانی؛ فردی که سال های طوالنی پس از انقالب
به عنوان فرد دوم مملکت ش��ناخته می شد ،نقشی که
البته مدت هاست دیگر ان را فراموش کرده است.
خودش در جدیدتری��ن اظهار نظرش می گوید:
«با توجه به سنی که از من گذشته ،دیگر توانایی برای
کارهای انچنانی ندارم ،ضمن اینکه رس��م روزگار و
ضرورت اداره جامعه است که به تدریج جوانان وارد
شوند و کارها را به دست بگیرند».
او پس از پیروزی انقالب همواره در پست های
کلیدی و مهم حضور داشته ،از ریاست مجلس شورای
اسالمی و مجلس خبرگان رهبری تا ریاست جمهوری
و ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام.
بی شک به همین س��بب هم بوده که اظهار نظرها
تصمیم ها و سیاست هایش همواره مخالفان و موافقان
گسترده ای را به دنبال داشته است.
زندگی سیاسی او البته پس از انتخابات سال 88
وارد فاز جدیدی شد .هر چه قدر او تا اواخر دهه هفتاد
از مدافعان اصلی حاکمیت به حساب می امد ،اما پس
از شکست در انتخابات سال 84به منتقدان نزدیک شد
و البته فاصله اش با انها قبل و پ��س از انتخابات دهم
ریاست جمهوری به کمترین حد ممکن رسید تا انجا
که بسیاری از منتقدانش او را از حامیان جدی مخالفان
می نامیدند و نامه معروف او به رهبر معظم انقالب که
در ان حوادث پس از انتخابات را پیش بینی کرده بود
را شاهدی بر حمایت او از ان وقایع معرفی می کردند.
نوع سیاست های هاشمی رفسنجانی ،مخصوصا
اظهارات��ش در نمازجمعه پ��س از انتخاب��ات و نیز
دیدارهایش با خانواده ه��ای زندانیان حوادث پس از
انتخابات بر صف پر شمار منتقدان سر سخت او افزود
و او را در مرز خروج از نظام هم قرار داد که در نهایت
تدابیر رهبری موجب حفظ هاشمی درون نظام شد .
خداحافظی با ریاست مجلس خبرگان
چند ماه مانده به انتخابات هیات رئیس��ه مجلس
خبرگان ش��ایعاتی درباره تالش برخی طیف های این
مجلس به سبب برگزیدن رئیس��ی غیر از هاشمی در
رسانه ها مطرح شد.
این گمانه زنی ها و تالش ه��ا البته برای اولین بار
نبود که در اس��تانه برگزاری انتخابات هیات رئیس��ه
صورت می گرفت ،هاش��می پیش از ان نیز در رقابتی
این چنینی پیروز ش��ده بود .ح��اال اما گویا ش��رایط
خیلی متفاوت از قبل بود .ن ه هاش��می ،هاش��می قبل
از انتخابات ریاست جمهوری بود و نه دیگر مدافعانی
مانند قب��ل از ان دوران داش��ت .کار به جایی رس��ید
که ب��ا کاندیداتوری ای��ت اهلل مهدوی کنی ،هاش��می
ترجیح داد بدون رقابت ،از نشستن صدر این مجلس
منصرف ش��ود .خداحافظی غیر منتظره او با ریاست
39
مجلس خبرگان ش��اید یکی از هزینه هایی بود که او
به س��بب سیاس��ت ها و مواضعش در انتخابات دهم
ریاست جمهوری و حوادث پس از ان پرداخت.
سیاست
فرزندان؛ چالشی همیشگی برای هاشمی
هاش��می در س��ایت ش��خصی خ��ود در مورد
فرزندانش نوشته است« :بچه های ما در کار سیاست
نیامدند .اما ُحس��ن یا اش��کالی وجود دارد که خیلی
بی رودربایس��تی برخ��ورد می کنند .مخف��ی کاری و
ریاکاری نمی کنند و هر چه هس��تند ،نشان می دهند.
در کارهایی که به انها مربوط نیست دخالت می کنند.
ای��ن روش در جامعه ما باب نیس��ت .به معنای
مصطلح وارد سیاست نشدند ،ولی وارد میدان شدند.
البته یک بحث اساسی دارم که می توانستم جلویشان
را بگیرم که معلم شوید یا درس بخوانید و اینکه پسر
رئیس جمهور هستید ،برایتان بس است.
اگر این تفکر عام ش��ود ،بچه های شخصیت ها
نمی توانند کار کنند که نوعا دلس��وز هستند .فرهنگ
درستی نیست ،البته شاید بعضی ها سوءاستفاده کنند.
شاید بعضی ها راضی باشند که بچه هایشان هیچ کاری
نکنن��د و نانی بخورن��د و بگردند .چرا بای��د اینگونه
باشند؟»
بدون ش��ک حاال ش��رایط غیر از انی است که
هاشمی می گوید فرزندانش در کار سیاست نیامدند.
هر چه قدر که این گفته در مورد فاطمه دختر بزرگش
نسبتا صادق است اما در مورد فائزه دختر پر حاشیه اش
اصال درست نیست.
فائزه که پ��س از شکس��ت در انتخابات مجلس
ششم تا حدودی از سیاست فاصله گرفته بود با ورود
میرحس��ین موس��وی به عرصه انتخابات به یکی از
مدافعان اصلی او تبدیل شد و تندترین و رادیکال ترین
مواضع سیاس��ی را اتخاذ ک��رد .ان گونه ک��ه برخی
رسانه ها نقل کرده اند او حتی در برخی تجمعات پس
از انتخابات هم حاضر شد و بازداشت چند ساعته او
نیز خبری بود که به سرعت فضای رسانه ای کشور را
تحت تاثیر قرار داد.
در جدیدتری��ن تحول در مورد دختر هاش��می
رفسنجانی نیز رسانه ها خبر داده اند« :دادگاه تجدید نظر
تهران با تایی��د حک��م دادگاه بدوی ،فائزه هاش��می
رفسنجانی را به شش ماه زندان و پنج سال محرومیت
از فعالیت های سیاسی ،فرهنگی و مطبوعاتی محکوم
کرده است».
بر اس��اس این گزارش ش��عبه 15دادگاه انقالب
اسالمی تهران به ریاست قاضی صلواتی سیزدهم دی
ماه سال گذشته ،فائزه هاشمی را به جرم فعالیت تبلیغی
علیه نظام به شش ماه حبس و پنج سال محرومیت از
فعالیت های سیاس��ی ،فرهنگی و مطبوعاتی محکوم
کرد؛ که این حکم ب��ا تائی��د دادگاه تجدید نظر تهران
الزم االجرا است.
اما از میان پس��ران هاش��می نیز حاال این مهدی
است که به چالشی برای شخصیت سیاسی او تبدیل
ش��ده اس��ت .او نیز مانند خواهرش فائزه از حامیان
موسوی در انتخابات بود و انگونه که نقل می کنند در
دانشگاه ازاد ستادی را برای کنترل صحت انتخابات
ایجاد کرده بود .پس از انتخاب��ات چند تن از متهمین
در دادگاه متهمان پرونده کودتای مخملی ادعاهایی را
علیه او مطرح کردند که در نهایت منجر به صدور حکم
بازداشت او شد.
مهدی تنها دو ماه پس از انتخابات به عنوان رئیس
دفتر هیات امنای دانش��گاه ازاد اس�لامی برای انچه
بازدید و رسیدگی دفاتر و شعبات دانشگاه ازاد اسالمی
مثلث شماره120
40
عنوان شد از کشور خارج و تا کنون باز نگشته است.
اگرچه از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری
تا کنون اتهامات فراوانی علیه مهدی هاش��می مطرح
شده است اما پدرش در مورد او می گوید« :مهدی ما
رفته خارج و خیالش از پرونده هایش راحت اس��ت.
مهدی بارها به دیوان محاسبات رفته است اما مجلس با
وارد شدن به ان قضیه وی را مبرا دانسته است .وزارت
اطالعات اع�لام کرده اس��ت دو س��ال روی پرونده
مهدی کار کرده است و وزارت نفت هم گفته مهدی
ما مبراست».
ماجرای جدید برای اقای هاشمی
جدیدترین اظهار نظر هاشمی اما بار دیگر او را
در برابر منتقدانش قرار داده است.
این بار ام��ا ماجرا به مس��ائلی داخل��ی مربوط
نمی ش��ود .او پ��س از س��ه ده��ه از قط��ع رابط��ه با
ایاالت متح��ده از لزوم برقراری ارتباط با این کش��ور
سخن می گوید .هاشمی می گوید« :امریکا قدرت برتر
دنیا است .مگر اروپا با امریکا ،چین با امریکا و روسیه
با امریکا چه تفاوتی از دید ما دارند؟ اگر با انها مذاکره
داریم ،چرا با امریکا مذاکره نکنیم؟»
اعتراض منتق��دان البت��ه فقط به ای��ن بخش از
سخنان هاشمی خالصه نمی ش��ود .هاشمی در ادامه
اظهاراتش خاطره ای از امام نقل کرده و گفته است« :من
در سال های اخر حیات امام(ره) نامه ای را خدمتشان
نوشتم ،تایپ هم نکردم .برای اینکه نمی خواستم کسی
بخواند و خودم به امام دادم .در ان نامه هفت موضوع را
با امام مطرح کردم و نوشتم که شما بهتر است در زمان
حیاتتان ،اینها را حل کنید ،در غیر این صورت ممکن
است اینها به صورت معضلی سد راه اینده کشور شود.
گردنه هایی است که اگر ش��ما ما را عبور ندهید ،بعد
از شما عبور کردن مش��کل خواهد بود ...یکی از این
مس��ائل رابطه با امریکا بود .نوشتم باالخره سبکی که
االن داریم که با امریکا نه حرف بزنیم و نه رابطه داشته
باشیم ،قابل تداوم نیست».
حاال منتقدان هاشمی می گویند حرف های اخیر
او با انچه در دهه شصت وجود داشته در تناقض کامل
اس��ت .انها حتی صحت نامه او به امام را زیر س��وال
برده اند.
حسین شریعتمداری که در صف نخست منتقدان
او قرار گرفته و در یادداش��ت روزنام��ه کیهان چنین
نوشته اس��ت« :انصاف ان بود که اقای رفسنجانی در
نقل ماجرای نامه خویش به پاسخ امام راحل (ره) نیز
اش��اره می کرد .چرا که اوال؛ مذاکره و رابطه با امریکا
یکی از خطوط قرمز حضرت امام(ره) بود که بارها بر
ان تاکید ورزیده و علت اجتناب از مذاکره و رابطه با
امریکا را نیز به وضوح بیان کرده بودند و ثانیا؛ حضرت
امام(ره) به گواهی بینش و من��ش و انچه از مواضع و
بیانات ایشان در دسترس همگان است ،هیچ ابهامی را
بی پاسخ نمی گذاشتند مخصوصا انکه این ابهام درباره
یکی از اصلی ترین خطوط قرمز تاکید شده از جانب
حضرت ایشان بوده و از سوی کسی مطرح شده باشد
که مسئولیت مهم و حساس��ی -رئیس مجلس ،قائم
مقام فرماندهی کل قوا و -...در نظام داش��ته اس��ت.
بنابراین کمترین تردیدی نیست که امام راحل ما(ره)
ابهام مطرح ش��ده از جانب اقای هاشمی رفسنجانی
را بی پاس��خ نگذاش��ته اند و سوال این اس��ت که چرا
اقای رفس��نجانی از پاس��خ ان بزرگوار که به یقین و
مانند همیشه ،مستدل و منطقی بوده است طفره رفته
و به ان اش��اره ای نکرده اس��ت؟! اقای رفسنجانی با
خاطره نویس��ی و تاریخ نگاری نااشنا نیستند و سابقه
جدیدترین اظهار نظر هاشمی
اما بار دیگر او را در برابر
منتقدانش قرار داده است.
این بار اما ماجرا به مسائلی
داخلی مربوط نمی شود .او
پس از سه دهه از قطع رابطه با
ایاالت متحده از لزوم برقراری
ارتباط با این کشور سخن
می گوید
شناخته ش��ده ای در ه��ر دو عرصه یاد ش��ده دارند و
تعجب اور اس��ت که هنوز نمی دانند «نیمه نویس��ی»
بی اعتبارتری��ن ن��وع تاریخ نگاری و خاطره نویس��ی
است و نشانه نگرانی نویسنده و مولف از بیان برخی
واقعیت هاست! حاال باید پرسید که جناب رفسنجانی
از اشکار شدن کدام واقعیت نگران بوده اند که پاسخ
حضرت امام(ره) را سانسور کرده اند؟!»
در میان انتقادهای مختلف اتحادیه انجمن های
اسالمی دانشجویان مس��تقل نیز نامه تندی را خطاب
به هاشمی منتشر کرد و در بخشی از ان نوشت« :شما
گفته اید که «در سال های اخر حیات امام(ره)» معتقد
بوده اید که عدم رابطه با امریکا «قابل تداوم نیست»(!)
این غرق در توه��م قدرت مندی امریکا اگر نباش��د
(که هس��ت) رویکرد منفعالنه جنابعالی در مواجه با
نظام های استکباری را روشن می سازد با این حال بد
نیس��ت این روزها به وضعیت اسفناک امریکا قدری
بنگرید که چگونه ص��دای اضمحاللش گوش فلک
را کر کرده است.
اقای هاش��می برای ما جای سوال است که چرا
جناب تان اصرار دارد که بر «نامه های تایپ نش��ده به
امام» یا پیش از این «خواب دیدن ام��ام» تاکید کند؟!
به نظر اینگون��ه تعابیر جفا در حق ام��ام بزرگوارمان
نیست؟!»
صحبت های جدید هاش��می ام��ا از زاویه های
مختلف قابل نقد اس��ت .اینکه گفتم��ان او با گفتمان
ضد امریکا و ضد غرب انقالب اسالمی تفاوت هایی
دارد و عملگرایی ن��زد او دارای ارج و قرب فراوانی
است .در شرایط فعلی جهانی این صحبت های هاشمی
به هیچ وجه به س��ود منافع ملی نیس��ت .جریان نامه
نگاری او با امام هم دارای ابهام است ؛ چراکه باید اصل
ماجرا از سوی دفتر تنظیم و نشر اثار مشخص گردد.
در کنار این مسائل ساده نگاه کردن ایشان به موضوع
مصر و عربستان هم جای سوال دارد.
کام�لا قابل اثبات اس��ت که دولت ه��ای عربی
به خصوص مصر و عربستان همواره به جهت بازی در
زمین امریکا علیه منافع ملی ما موضع گیری کرده اند و
عداوت حسنی مبارک و خاندان فهد با انقالب اسالمی
ریشه در همگرایی این کشورها با امریکا دارد.
در م��ورد ازادی فض��ای سیاس��ی در دوران
ریاست جمهوری هاش��می هم مثال نقض به اندازه
کافی وجود داردg .
هاشمی با تدبیر رهبری به نظام برگشت
6
گفت وگوی مثلث با عباس سلیمی نمین
عباس سلیمی نمین ،کارشناس مسائل سیاسی و مدیر دفتر تدوین مطالعات تدوین تاریخ ایران است که با
وی درباره جایگاه هاشمی رفسنجانی و صحبت های اخیر او به گفت وگو نشستیم.
سیاست
مثلث شماره120
ش��ایعاتی درب��اره این��ده ریاس��ت مجم��ع
تش��خیص مصلحت نظام مطرح بود ،اما حکم
رهبر معظم انق�لاب در 24اس��فند 90به همه
گمانه زنی ها پایان داد و هاش��می رفس��نجانی
برای پنج سال دیگر بر کرسی ریاست این نهاد
حکومتی تکیه زد ،باتوجه به این مساله بفرمایید
موقعیت سیاسی هاشمی در قیاس با گذشته تغییر
کرده است یا خیر؟
lهر نظامی که مصال��ح کالن جامعه را در نظر
می گیرد تالش می کند از همه تجربیات و توانمندی ها
برای پیش��برد اهداف خود اس��تفاده کن��د ،در این بین
بهره گیری از تجارب روسای جمهور گذشته یک اصل
تلقی می شود .انها با هزینه سرمایه ملت به این جایگاه از
توانمندیوپختگیرسیدند.بهعبارتدیگرهزینهخطاها
و کج روی های افراد یادشده از جیب ملت پرداخت شد.
بنابراین تجارب دوران مدیریت انها باید صرف خدمت
به نظام ،کشور و جامعه شود مگر انکه خود شخصیت ها
نخواهن��د ی��ا از دای��ره مصالح مل��ت خارج ش��وند.
اقای هاشمی رفسنجانی متاسفانه تا مرز خروج از مصالح
جامعه پیش رفت اما با لطف پروردگار و تدبیر رهبری
دوباره به درون نظام بازگشت ،وگرنه اقای هاشمی در
جریان مسائل بعد از انتخابات ریاست جمهوری 88تا
عبور از چارچوب ها و مرزهای تعریف شده نظام پیش
می رفت؛ این واقعه برای ما بسیار تلخ بود که شخصیتی
مثل ایشان با ان سوابق از دایره مصالح نظام خارج شود.
خوشبختانه چنین چیزی صورت نگرفت و امید دشمن
برای انکه هاشمی رفسنجانی را در خارج دایره نظام ببیند
به یاس بدل شد.
هم اکنون مهدی هاش��می در خارج از کشور به
س��ر می برد و در قوه قضائیه پرونده دارد؛ فائزه
هاش��می در دادگاه بدوی محکوم شد ،دادگاه
تجدید نظر نیز به ان حکم مهر تایید زد و وی باید
خودش را به زندان معرفی کنند تا مدت شش ماه
حبسرابگذراندضمنانکهازبرخیفعالیت های
اجتماعی نیز محروم شد ،با این تفاسیر رابطه میان
اقای هاشمی و فرزندانش را چگونه می بینید؟
lیکی از ضعف های اقای هاشمی بحث رابطه
ایشان با خانواده و اطرافیانش اس��ت ،اما از تجربیات و
توانایی های اقای هاشمی با وجود این ضعف قرار است
استفاده شود .ملت می داند ایش��ان در مقابل اطرافیانش
گارد ندارد .ملت می داند که اطرافیان اقای هاش��می از
ایشان استفادهبسیارزیادیبردندولطماتچشمگیریبه
مصالح جامعه زدند .ملت می داند ایشان در قبال اطرافیان
بسیار با تسامح برخورد می کند ،ملت می داند ایشان از
فرزندانش حمایت مداوم می کند ،بنابراین دیگر ایشان
را برای پست های توزیع ثروت مثل ریاست جمهوری
برنمی گزیند ،حتی اگر صد بار کاندیدا شود .امام اطرافیان
خ��ود را مدیریت می کردن��د و برای انه��ا محدودیت
قائل بودند و نمی گذاش��تند کسی از موقعیت و جایگاه
ایشان سوءاستفاده کند .حضرت ایت اهلل خامنه ای هم
همین طور هستند و نمی گذارند اطرافیان وارد فعالیت
اقتصادی شوند اما چنین ویژگی در اقای هاشمی سراغ
نداریم.خوشبختانهفضایسیاسیکشوردرمسیریپیش
رفت که جامعه پذیرفت باید برای یک شخصیت سیاسی
و فرزندانش یک حساب جداگانه باز کند .چون فرزند
یک شخصیت سیاسی شاید خطا کند و نباید ان را به پای
پدرش نوش��ت .تخلفات دو فرزند اقای هاشمی هیچ
ربطی به وی ندارد ،باید احترام ایشان حفظ و شخصیت
ی و تجربیاتش محترم شمرده شود.
علم
البته دیگر سن ایش��ان اجازه نمی دهد برای ان
جایگاه ریاست جمهوری یا نمایندگی مجلس
کاندیدا شود.
lحتی اگر سن وی اجازه این کار را می داد ملت
دیگر ایشان را برای جایگاه های توزیع ثروت بر نمی گزید،
چون اطرافیان و خویش��اوندان اقای هاشمی در دوران
ریاست جمهوری ایشان خیلی کارهای خالف مصالح
ملی انجام دادند اما با این حال معتقدم این عقالنیت نظام
است که شخصیت های مثل هاشمی را برای استفاده در
عرصه های فکری حفظ می کند .این مساله فقط شامل
هاش��می نمی ش��ود ،فردا که دوره ریاس��ت جمهوری
احمدی نژاد نیز تمام شد قطعا تجربیات وی به کار نظام
خواهد امد ،همانطور که گفته شد ایشان همه تجربیات
خود را مدیون ملت است چون با سرمایه ملت به جایگاه
پختگی ،توانمندی و تجربه باال رسید .البته برای استفاده
و بهره گیری از تجربیات یک رئیس جمهور گذشته ،خود
فرد باید بخواهد .اگر خود وی نظری خالف این داشته
باشد و باغرور بخواهد به جاهای دیگری دست اندازی
کند ک��ه افکارعمومی ان را نمی پس��ندد ،مس��اله فرق
می کند.
برخی می گویند زندان رفتن فائز ه هاشمی موجب
تقویت وجهه اجتماعی هاشمی رفسنجانی نزد
جریان های منتقد و مخالف نظام می ش��ود .نظر
شماچیست؟
lمن این حرف را قبول ندارم ،اقای هاشمی هم
می داند که جامعه درباره خانواده ایشان نظر خوشی ندارد.
البته من میان فرزندان اقای هاشمی تفاوت قائل هستم.
برخی از انها افراد ارزشمندی هستند .در مجموع اجرایی
ش��دن حکم دادگاه برای فائزه هاشمی موجب افزایش
اعتماد مردم به نظام می شود.
اق��ای احمدی ن��ژاد یا نقده��ای تن��دی را به
اقای هاشمی وارد می کرد یا در جلسات مجمع
تشخیص مصلحت نظام ش��رکت نمی کرد .به
نظر شما این سطح اختالف و حجم نقدهای تند
احمدی نژاد در قبال هاشمی تغییر کرده یا همان
سبک و سیاق گذشته ادامه دارد؟
lچون رویکرد اق��ای احمدی نژاد تغییر کرده
نحوه برخ��ورد وی نیز با اقای هاش��می عوض ش��ده
است .االن بس��یاری از افراد نزدیک به هاشمی اطراف
احمدی نژاد هس��تند ،رحیمی بیشتر نزدیک به هاشمی
اس��ت تا احمدی نژاد .گذش��ته رحیمی به وضوح این
مساله را نشان می دهد ،در دولت دهم اقای احمدی نژاد
به طور بارز و روشن به طرف بهره مندی از افراد منتسب به
اقای هاشمی رفت.
منظورتان همکاران گذشته اقای هاشمی است؟
lبله ،ولی من از انها تعبیر به ادم های اقای هاشمی
می کنم .احمدی ن��ژاد در صنعت کس��ی را اورد که ادم
هاشمی در این بخش بود یا در عرصه های دیگر هم همین
کار را کرد .حاال سوال پیش می اید چرا این تغییر رویکرد
از سوی احمدی نژاد صورت گرفت؟ دکتر کچوئیان در
مقاله ای قبل از فرارسیدن سال 91نوشت که احمدی نژاد
از اقای هاشمی در ش��ورای عالی انقالب فرهنگی چه
تجلیلی کرد .تغییر رویه احمدی نژاد در قبال ریاس��ت
جاسبی بر دانشگاه ازاد مشهود بود؛ این نمونه ها حول
ماندگاری در قدرت معنا می ش��وند .از این رو مقداری
مش��ی های این اقایان به هم نزدیک ش��ده ،البته شاید
تعارضات شخصی شان حفظ ش��ود ،اما دیگر براساس
مش��ی فکری نخواهد بود .انچه ما در گذش��ته از اقای
احمدی نژاد می پس��ندیدیم این بود که برخی بدعت ها
مثل اشرافیت مدیریتی را که از زمان ریاست جمهوری
اقای هاشمی بنای ان گذاشته شد ،از میان برداشتند .البته
در دولت نهم تا حدی این مساله دنبال شد اما بعد رنگ
دیگری به خود گرفت .به نظر م��ن جامعه متوجه این
چرخش نگاه از سوی اقای احمدی نژاد شد.
به کاهش اختالفات فکری احمدی نژاد با هاشمی
اشاره کردید ،سوال این اس��ت که ایا از جانب
اقای هاشمی نیز چنین رویکردی مشهود است؟
lبله ،گرچه اقای هاشمی ان ژست مخالفت با
دولت را همچنان حفظ کرده اما مصاحبه اخیر ایشان با
فصلنامه مطالعات بین المللی نشان می دهد نمی خواهد
41
سیاست
از دولت اق��ای احمدی نژاد عقب بمان��د ،چون دولت
احمدی نژاد وارد وادی هایی شده که هاشمی احساس
می کند اگر موضعی مشابه یا باالتر از ان نگیرد به نوعی از
اوضاع و تحوالت عقب می ماند .مشهود است که دولت
بحث مذاکره با امریکا را دنبال می کند ،بر همین اساس
هاشمی در مصاحبه اخیرش خواست تا عقب افتادگی
خود را از دولت جبران کند.
منظورتان این است که در ان مصاحبه که گفته
بود ،طی نامه ای دستنویس به امام (ره) خواستار
مذاکره با امریکا ش��ده بود به این خاطر بود که
اعتقاد داشت بعد از ایش��ان عبور از این گردنه
سخت می شود؟
lبله .در حالی که قضیه این نبود .ایشان به نوعی
می خواهد وقایع ان مقطع را جمع و جور کند .هاشمی
بحث ارتباط با امریکا را بدون اطالع امام(ره) در ماجرای
مک فارلین و موارد غیره دنبال می کرد ،وقتی امام مطلع شد
ایشان گفت من چنین کاری نکردم و نمی کنم؛ درحالی که
اقای هاشمی می کوشید صحنه را برای مذاکره مستقیم با
امریکا بیاراید اما جرات نمی کرد در برابر نظر امام بایستد.
یعنی شما می گویید ورود مک فارلین به ایران با
هماهنگی هاشمی صورت گرفت؟
lبل��ه قطعا ،نقدی ه��م در این باره نوش��تم که
اقای هاشمی به طور پنهان این کار را دنبال می کرد ،بعد
که امام متوجه شد ایشان گفت من در این قضیه نقشی
نداشتم ،در حالیکه نقش��ی جدی هم داشت .حتی بعد
از اینکه امام جل��وی ماجرای مک فارلی��ن را گرفت و
وی را دس��ت خالی به امریکا فرس��تاد ،هاشمی برخی
خویشاوندان خود مثل علی هاشمی را برای ارتباط گیری
روانه ان کشور کرد.
ماجرای علی هاشمی چه بود؟
علی هاشمی فرزند برادر اقای هاشمی بود که بعد
از قضیه مک فارلین می خواست بحث ارتباط با امریکا
را همچنان دنبال کند .نامه ای که اقای هاشمی می گوید
به امام نوش��ته ،ان را در خاطراتش نی��اورده که قاعدتا
می توان نتیجه گرفت ،چنین نامه ای وجود نداشته ،مگر
انکه ایش��ان بگوید چرا چنین نامه ای را در خاطراتش
منعکس نکرد .فارغ از این موضوع اقای هاشمی احساس
می کند اقای احمدی نژاد در جاهایی دارد پیشتاز می شود،
بنابراین حرف هایی می زند تا عقب افتادگی خود را در
ان موضوعات جبران کند که این رفتار در ش��ان ایشان
نیست .اقای هاشمی باید بداند که جایگاهی در درون
انقالب دارد که ه��م باید از س��وی وی و هم از جانب
دیگران محترم ش��مرده ش��ود .جایگاه ریاست مجمع
تش��خیص مصلحت نظام جایگاهی در حد کالن نظام
است .اقای هاش��می بعضا این را حفظ نمی کند و ان را
تنزل می دهد .وقتی هاشمی وارد رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری نهم ش��د ،در واقع جایگاه تشخیص
مصلحت نظام را تخریب ک��رد ،در حالیکه جامعه باید
احس��اس کند تصمیم گیری های نهاد حاکمیتی مجمع
فوق جریانات سیاسی است تا به مصوبات ان اعتماد کند،
اما کاندیداتوری هاش��می برای ریاست جمهوری نهم
لطمه ای جدی به جایگاه تشخیص مصلحت نظام زد و
مدتی گذشت تا این خدشه ترمیم شد .هاشمی باید قبل از
ورودبهانرقابتسیاسیازریاستمجمعتشخیصکنار
می کشید ،اما خواست هر دو جایگاه را در اختیار بگیرد؛
این اق��دام اعتماد عمومی را در قبال مجمع تش��خیص
مصلحت نظام برای مدتی خدش��ه دار ک��رد .امروز هم
خوب نیست ایشان در موقعیت اقای مشایی قرار گیرد،
چون اقای مشایی از ملت اسرائیل نام برد؛ هاشمی هم از
واژه کشور اسرائیل استفاده کرد ،درحالی که کشوری به نام
اسرائیل وجود ندارد .بلکه اسرائیل رژیمی غاصب است
مثلث شماره120
42
که سرزمین ملت مظلوم فلسطین را اشغال کرده است.
فلسطین کش��وری با ملتی یهودی ،مسیحی و مسلمان
است که از سوی کسانی که از این طرف و ان طرف امدند
غصب شده است.
اما اقای هاشمی در جمله قبلی همین مصاحبه
(فصلنامه مطالعات بین الملل��ی) از واژه رژیم
اشغالگر اسرائیل استفاده کرده بود؟
lخیر ،ایشان چنین چیزی را نگفت.
جمله کامل اقای هاشمی این بود که «ما واقعا
قصد ساخت تس��لیحات هس��ته ای و سیستم
نظامی هس��ته ای نداریم .حتی خودم یک بار
در نماز جمعه به رژیم اشغالگر اسرائیل توصیه
کردم که بمب اتم به نفع اس��رائیل هم نیست.
باالخ��ره اگر یک روزی درگی��ری اتمی پیش
بیاید ،اس��رائیل یک کش��ور کوچک ،ظرفیت
تحمل بمب اتم را ندارد .کشور کوچکی است
و خیلی اسان همه امکاناتش از بین می رود».
lاقای هاشمی از کش��ور بودن اسرائیل حرف
می زند در حالیکه اسرائیلیککشورنیست .در واقع یک
نوع رقابت با اقای مشایی است ،این شان هاشمی نیست
که بیاید و کدهایی اینجوری بدهد تا بگوید من از دولت
احمدی نژاد عقب نیفتادم و حاضرم امتیازات این طوری
بدهم .اقای هاشمی باید در شانتشخیص مصلحت نظام
باقیبماند.مسالهبههمین جاختمنمی شود،ایشاندرچند
جای ان مصاحبه جایگاه مجمع تشخیص را نقض کرده
و خود را در حد رقابت با دولت اقای احمدی نژاد تنزل
داده است .اقای هاشمی باید متوجه باشد که رهبری او را
در کجا قرار دادند ،در جایی باالتر از رقابت های گروهی
و حزبی ،در جایگاهی در سطح نظام .اگر اقای هاشمی
سطح خودش را از سطح نظام پایین بیاورد تا به یکسری
یابد ،این به جایگاه تشخیص مصلحت
اهداف دس��ت
نظام ضربه می زند که این درس��ت نیست .احمدی نژاد
در یک رقابت حزبی می گوید تا زمانی که رقیب من در
مجمع است به جلسات این نهاد نمی روم ،حرف هایی از
این دست نباید در حد مصحلت نظام مطرح شود ،چون
این نهاد برای کل نظام است حتی هاشمی اگر اشتباه کند و
مجمعتشخیصمصلحتراتنزلدهد.احمدی نژادنباید
فرمایش و دستور رهبری را نادیده بگیرد و در جلسات
این نهاد حاکمیتی شرکت نکند.
اقای احمدی نژاد دوب��ار از طریق ایجاد فضای
دوقطبی بین خ��ود و هاش��می در س��ال های
84و 88توانس��ت رای م��ردم را در انتخابات
ریاس��ت جمهوری ب��ه دس��ت اورد ،در
ریاست جمهوری بعدی هم ایا این قابلیت وجود
دارد که کسی با ب ه وجود اوردن این فضا ،برنده
رقابت سیاسی شود؟
lنه .دیگر تکرار چنین فضایی امکان ندارد .در
ابتدا اقای احمدی نژاد فضا را بین خود و هاشمی دو قطبی
نکرد ،بلکه از ارزش ها حمای��ت و از بدعت گذاری ها،
ضد ارزش ها و زندگی اشرافی برخی مدیران انتقاد کرد و
بعد با زیرکی خود را مالک و معیار ارزش ها قرار داد و از
افکار عمومی خواست تا مقابل ضد ارزش ها متحد شوند
و جامعه نیز از این دعوت استقبال کرد .البته باید گفت این
شیوه در انتخابات ریاست جمهوری اینده دیگر طرفداری
پیدا نخواهد کرد .اگر مردم این ادع��ای احمدی نژاد را
پذیرفتند به دلیل ان بود که احس��اس می کردند ایشان
می خواهد ارزش های به حاشیه رفته را به متن بازگرداند.
برای همین به وی اقبال کردند ،اما دو قطبی کردن فضا که
هاشمی مالک ضد ارزش و احمدی نژاد یا هر فرد دیگری
مالک ارزش ها بشود دیگر در جامعه خریداری ندارد.
اقای هاشمی خودش را یک فرد معتدلی می داند
اقای هاشمی باید متوجه باشد که
رهبری او را در کجا قرار دادند ،در
جایی باالتر از رقابت های گروهی
و حزبی ،در جایگاهی در سطح
نظام .اگر اقای هاشمی سطح
خودش را از سطح نظام پایین
بیاورد تا به یکسری اهداف دست
یابد ،این به جایگاه تشخیص
مصلحت نظام ضربه می زند که
این درست نیست
که میانه روهای دو جناح سیاسی می توانند با وی
کار کنند ،شما چه نظری دارید؟
lاین یک شوخی بیشتر نیست.
چرا؟
lاقای هاش��می فک��ر می کنند جامع��ه دچار
فراموش��ی ش��ده ،ایا اقای هاش��می واقع��ا معتدل با
مخالفان خود برخورد کرد که مدعی اس��ت در دوران
ریاست جمهوری وی مخالفان هیچ مشکلی برای ابراز
عقیده نداشتند .ایشان از طریق مرتضوی بدترین برخورد
را با مخالفان خود کرد .عباس عبدی و گنجی را به علت
انتقاداتشان تا له نکرد ،ول نکرد؛ البته انتقادات اقای گنجی
خطا بود اما سوال اینجاست که ایا اقای هاشمی در قبال
منتقدان خود بزرگوارانه برخورد می کردند؟ مگر حافظه
جامعه پاک شده که اقای هاشمی چنین ادعایی می کند؟
کدهایی بسیار زیادی وجود دارد که انتقادات بسیار پیش پا
افتاده از ایشان با واکنش های شدید وی مواجه می شد.
در زمان ریاست جمهوری اقای هاشمی اینطور
بود؟
lبله ،در زمان دولت اقای هاشمی این طور بود.
چگونه ایشان امروز خالف این را ادعا می کند؟ یا ادعا
می کند من پای خانم ها را به دانشگاه باز کردم ،واقعا پای
خانم ها را ایشان به دانشگاه باز کردند؟ این یک حرف
تبلیغاتی است که خیلی خریداری ندارد .ایشان می گوید
قضیه میکونوس کار عناصر تندرو ب��ود و من دخالتی
نداشتم .مرید و مراد اقای فالحیان چه کسی است؟ فردی
غیر از اقای هاش��می؟ اقای فالحیان بدون اجازه اقای
هاشمی اب نمی خورد ،چطور اقای هاشمی می تواند ادعا
کند در وزارت اطالعات اقای فالحیان کارهایی می شد
که ایشان خبر نداشت .من نمی خواهم یکسری مسائل را
بیان کنم ،این کار درست هم نیست .مگر ایشان می تواند
ادعا کند که اقای فالحیان تحت امرش نبود؟ این حرف
را کدام عنصر با تجربه سیاسی می پذیرد؟ اقای هاشمی
در مصاحبه اخیرش ق��دردان جایگاهی که نظام به وی
داد نبود .در شان ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام
نیست که ایشان مرتب خود را با دیگران مقایسه کند تا در
جاهایی دچار عقب ماندگی نشود .من به عنوان یک برادر
کوچک -که برای اقای هاشمی احترام قائلم و معتقدم
نظام باید از تجربه ایشان استفاده کند -عاجزانه به ایشان
توصیه می کنم بداند در چه جایگاهی قرار دارد.
اقای هاشمی یک سال پیش در مصاحبه ای گفت
دوس��ت ندارد دیگر در عرصه حاکمیت باشد.
می خواهد به قم برود ،به یکسری از کشورها سفر
7
صحبت های اقای هاشمی متناسب
با منافع ملی ما نبود
مذاکره با امریکا ،مساله ای که مطرح شدن ان از سوی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ،بحث برانگیز شده
است .اکبرهاشمی رفسنجانی،رئیسمجمعتشخیصمصلحتنظامدر گفت وگوبااخرین شماره«فصلنامهمطالعات
بین المللی» که گزیده هایی از ان در رسانه ها منتشر شده ،با بیان اینکه «امریکا قدرت برتر دنیا است» گفته است« :چرا با
امریکا مذاکره نکنیم؟» هاشمی رفسنجانی از نامه ای که در سال های اخر حیات امام(ره) برایشان نوشته بوده صحبت
کرده؛ نامه ای که در ان بحث رابطه با امریکا نیز مطرح شده بوده است .در این رابطه گفت وگویی با عالالدین بروجردی،
رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسالمی انجام دادیم .وی صحبت های اقای هاشمی رفسنجانی را در این
مقطع زمانی که رابطه ایران و امریکا در شرایط نامطلوبی است و تحریم های امریکا علیه کشورمان ادامه دارد ،متناسب با
منافعملینمی داندومعتقداستکهبهتربودچنینمساله ایاصالمطرحنمی شد.
سیاست
اقای هاشمی رفسنجانی در گفت وگوی اخیرشان
بافصلنامهمطالعاتبین المللیدرپاسخبهپرسشی
پیرامون این مساله که در سیاست خارجی دوست
ی وجود ندارد و انچه که
ی و دش��من دائم
دائم
دائمی است منافع ملی است و تبیین این موضوع
در دوره ریاست جمهوری خودش گفته که در ان
زمان نامه ای به حضرت امام(ره) نوشته و خواسته
که بحث رابطه با امریکا را مشخص کنند .به نظر
شما مطرح کردن این موضوع در این مقطع زمانی
چه معنا و مفهومی می تواند داش��ته باش��د و در
کل ارزیابی ش��ما از صحبت های اقای هاشمی
چیست؟
lرابطه و مذاکره با امریکا هردو خط قرمز نظام
جمهوری اسالمی ایران است و هیچ فردی حق ورود به
این خط قرمز را ندارد .اگر هم استثنائی بر این قاعده زده
ش��ود حتما باید با موافقت مقام معظم رهبری به عنوان
جایگاهقانونیسیاستگذارکالننظامباشد.بهعنواننمونه
مذاکراتایرانوامریکادرعراقیکاستثنابودبراینقاعده.
امریکایی ها تاکنون ده ها بار نشان داده اند که موضع شان در
برابر ملت ما ،انقالب اسالمی و نظام جمهوری اسالمی
ایران یک موضع خصمانه اس��ت و طبیعی است که ما با
دشمنخودماندستاشتیندهیمودوستینکنیم.بالخره
زمانیکهایاالت متحدهدائماباکشورمادرحالمبارزهاست،
منطقیاستکهماهممتناسببااینسیاست هاوبرخوردها
وارد عمل شویم .در رابطه با نامه اقای هاشمی رفسنجانی
شایانذکراستکهایننامهذکریکحادثهتاریخیاستو
بهموضع گیریفعلیجمهوریاسالمیایرانخیلیارتباط
پیدا نمی کند .در مقطع فعلی سیاست های نظام جمهوری
اسالمی ایران کامال شفاف ومشخص است و راهبردهایی
بهصورتمکتوبوتبیینشدهدراختیارسیاستمدارانقرار
دارد.درمقطعکنونیراهسیاسیونایراندرقبالامریکاکامال
مشخص است و هر کس که در این وادی قرار بگیرد حتما
بایدازهمینمسیرعبورکند.
پساینموضوعدراینمقطعنبایدمطرحمی شد؟
lطبیعی اس��ت که طرح چنین مسائلی در مقطع
کنونی که امریکایی ها با جدیت علیه جمهوری اسالمی
ایرانموضع گیریمی کنندمتناسببامنافعملیمانیست؛
به همین دلیل بهتر این بود که چنین مساله ای اصال مطرح
نمی شد.
اقایهاشمیدرذکرنامه ایکهبهحضرت امام(ره)
نوشتهبودندازامریکابه عنوانابرقدرتنامبرده اند.
این در حالی است که این کشور از سوی رهبر و
مقامات جمهوری اسالمی ایران ،استکبار خوانده
می شود.تحلیل شما از اینموضوع چیست؟
در ح��ال حاضر موضع و توانمن��دی امریکایی ها
در جهان مانند گذشته نیس��ت و قدرت انها به صورت
مشهودی افول ،کرده اس��ت .چرا که انها هم در عراق با
شکست مواجه شدند و ناگزیر شدند خاک این کشور را
ترک کنند و هم در افغانستان بدون نتیجه از کشور خارج
شدند ،بنابراین همین مسائل بیانگر افول قدرت امریکا
نسبت به گذشته است .گرچه امروز هم از امریکا در دنیا
به عنوان یک ابرقدرت نام می برند اما این ابرقدرت هم در
عراقشکستخوردوهمدرافغانستان.اینشکست هادر
حالی بود که امریکا در این کشورها از تمامظرفیت ناتونیز
بهره گرفت اما اکنون و پس از خروج از عراق به دنبال یک
خروجمحترمانهازافغانستانهستندتابیشازاینمتحمل
هزینه نشوند .با این اوصاف در حال حاضر اصال نمی توان
از امریکا به عنوان یک ابرقدرت نام برد.
با در نظر گرفتن اینکه در هر مذاکره ای دو طرف
باید از برخی مواضع شان کوتاه بیایند ایا مذاکره
با امریکا در ش��رایط فعلی ممکن است و ایا در
صورت مذاکره ناگزیر به عقب نشینی از برخی
اصول و ارزش هایمان نخواهیم بود؟
lامروزه ماهیت استکباری امریکا کامال برای ما
فاششدهاست.ایاالتمتحدهامریکابهعنوانبزرگ ترین
ی رژیم صهیونیس��تی موجب ش��ده که کشتارهای
حام
وحش��یانه و حرکت های ضدانس��انی در سرزمین های
اشغالی شکل بگیرد اما اگر حمایت های امریکا نبود این
اقدامات در این س��طح انجام نمی گرفت .امریکایی ها با
اشغال خاک عراق و افغانستان هزاران نفر را به کام مرگ
فرستادند و تعداد بس��یاری از نیروهای امریکایی نیز در
این تهاجم ها جانش��ان را از دس��ت دادند .با در کنار هم
قرار دادن این موضوعات درمی یابیم که ماهیت امریکا
به گونه ای اس��ت که تنها به فکر منافع خودش است .در
رابطه با مذاکره میان دو کشور باید گفت اگر مذاکره ای بر
مبنایمنافعمتقابلنباشد،نمی توانددرراستایحفظمنافع
ملی ما باشد .امریکایی ها به هیچ وجه دغدغه منافع ملی ما
را ندارند و تنها به فکر منافع ملی خودشان هستند .بنابراین
طبیعی است روحیه استکباری امریکا به ما این فرصت را
نخواهد داد که در مذاکره منافع مان را حفظ کنیم .امریکا
حتیبههم پیمانانخودشهمرحمنمی کندوفقطبهدنبال
منافعیاستکهدرمنطقهبرایخودشتعریفکردهاست.
منافعماوامریکادرتضادجدیاست؛امریکایی هابهدنبال
مسلط بودن صهیونیست ها از طریق رژیم صهیونیستی
بر جهان هس��تند این در حالی اس��ت که ما خودمان را
مدافع جهان اس�لام می دانیم پس با این دیدگاه هایی که
امریکا دنبال می کند چگونه امکان دارد که ما به یک نقطه
تفاهم برسیمg.
مثلث شماره120
کند و به امور مورد عالقه اش بپردازد اما نگران ان
است که این کار وی قهر از نظام تلقی شود .حال
که ایشان ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام
را برای پنج سال دیگر پذیرفت ،از این کار چه
برداشتی می توان کرد؟
lاقایهاشمییکشخصیتپرجوشوخروش
است .شخصیتی نیست که در حاشیه قرار بگیرد .وی در
طول انقالب ادمی بوده که همواره بیش از ان جایگاهی
که داشته ،س��عی کرده در جاهای دیگر دخالت کند .در
دوران ریاست مجلس به قوه قضائیه امر و نهی و در کار
ان دخالت می ک��رد ،به امور مربوط به ق��وه مجریه وارد
می شود .وزیر خارجه و سایر وزرا را می خواهد و به انها
دستور عمل می دهد .اقای هاشمی فردینیستکهبه یک
جایگاه فکری قانع شود .فردی حاشیه نشین نیست ،بلکه
می خواهد بیشتر در متن امور کشور تاثیرگذار باشد .این
کار خالف چارچوب های قانونی است اما ایشان به مساله
پایبندیندارد.
چشم انداز بازنشسته شدن اقای هاشمی را چه
می دانید؟
lهاشمی براساسمصالحوقدرتگاهیوقت ها
از ادم های بسیار تندرو دفاع کرد و اصال حامی انها می شد
و نمی توان گفت ایشان میانه رو است .برای شخصیت ها
در عرصه مسائل سیاسی بازنشس��تگی وجود ندارد ،تا
زمانی که انها می توانند بازدهی فکری داشته باشند باید
از توان شان اس��تفاده کرد ،چون بازنشستگی برای این
افراد معنا ندارد .در حوزه ارتش هم همینطور است بیشتر
مدیران ارتش بعد از بازنشس��تگی به حوزه مشاور وارد
می شوند .باید راضی هم باش��ند و نباید دست به کودتا
بزنند.
شما اقای هاشمی را در زمره کدام طیف و جریان
سیاسی قرار می دهید؟
lمن ایش��ان را در هیچ طیفی ق��رار نمی دهم.
اقای هاش��می همانطور که در مصاحبه اخیرش گفت
«یک ادم عملگرا است ».یعنی به اقتضای شرایط ،خود
را تعریف می کند .هاشمی گاهی با جریان چپ درگیر
و گاهی به لیدر ان تبدیل می شود یا حتی گاهی در قبال
مواضع جریان چپ س��کوت می کند .در واقع هر طور
مصلحتش حکم کن��د عمل می کند .به عن��وان مثال در
زمان ریاست مجلس ،به ش��دت از میرحسین حمایت
می کرد ،بعد از قرار گرفتن در جایگاه ریاست جمهوری،
میرحسین موسوی را در حد بسیار زیادی نقد می کند و
وی را مقصر اصلی همه مش��کالت اقتصادی می داند؛
بنابراین یک خط مستقیم را نمی توان برای اقای ایشان
ترسیم کرد.
چرا اقای هاشمی دوباره برای ریاست مجلس
خبرگان رهبری انتخاب نشد؟
lچون اقای هاشمی با حرکت های زیگزاگی
اعتماد نخبگان را به خود س��لب کرد .اقای هاشمی با
روشنفکران یک جوری رفتار می کردند که انها احساس
کنند که وی مثل خودشان اس��ت ،نیروهای سنتی مثل
موتلفه نیز فکر می کردند هاشمی مال انهاست در حالی
که هاشمی به هیچ کدام از این دو طیف نزدیک نبود .در
کل بعد از مدتی حرکت های زیگزاگی هاشمی موجب
شد تا خبرگان به وی بی اعتماد شوند.
در حال حاضر نسبت اقای هاشمی با نظام چگونه
تعریف می شود؟
lاقای هاشمی نهایتا تصمیم گرفت ان فاصله ای
را که با نظام پیدا کرده بود را ترمیم کند.
نظام چه دیدی به اقای هاشمی دارد؟
lقطعا نظام ایشان را یک سرمایه می داند که باید
ان را حفظ کندg.
ارزیابی عالء الدین بروجردی از سخنان رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام؛
43
lچون اقای هاشمی در هیچ کدام از دو طیف چپ
گفت وگوی مثلث با صادق زیبا کالم؛
و راس��ت افراطی تعریف نمی ش��ود ،این حالت اعتدال و
میانه روی همواره در طول انقالب ایشان را به صورت یک
سیبل جلوی طیف های تندرو قرار داد و انها نیز ناجوانمردانه
هجمه هایوسیعیعلیهویانجامدادند.
همانطور که اشاره کردید از سال 88تاکنون شرایط
برای اقای هاش��می تغییر کرد و حت��ی به جایگاه
تصمیم گیری و تاثیرگذاری ایشان در دانشگاه ازاد
هم تسری یافت ،نسبت اقای هاشمی رفسنجانی با
صادق زیباکالم معتقد است« :اگر احمدی نژاد و اصولگرایان می توانستند در حوزه عملکردی موفق شوند ،حذف
دانشگاه ازاد چطور قابل تعریف است؟
کامل هاشمی از قدرت ،خیلی پیش از اینها محقق می شد ولی ناکامی انها به رغم انکه قدرت کامل را داشتند باعث شد
lفکر نمی کنم حضور ایشان به عنوان رئیس هیات
هاشمیهمچنانباتارموییبه قدرتوعرصهحاکمیتمتصلبماند».ایناستاددانشگاهتصریحمی کند«:موازنهقدرت
امنایدانشگاهازادخیلیرویجایگاهسیاسیایشانتاثیرمثبت
از سوی اقای هاشمی از مواضع اعتدالی ایشان بر می اید ،اما همیشه مخالفان اصلی وی رادیکال های دو جناح سیاسی
و منفی بگذارد .برخالف تبلیغاتی که مطرح می کنند ،واقعا
اصولگرا و اصالح طلب بودند وجریاناتمیانه رودوطرف هموارهتوانستندبا ایشانکارکنند ».این استاددانشگاهیاداور
این طوری نیست که دانشگاه ازاد در دوران ریاست جاسبی
می شود« :به زندان رفتن فائزه هاشمی ،گرچه ظاهرش ناخوشایند است اما اتفاقا خیلی زیاد به نفع هاشمی رفسنجانی
یکامکاناتسیاسیرابرایاقایهاشمیرفسنجانی،خطیا
خواهد شد یعنی خیلی زیاد باعث افزایش محبوبیت و احترام ایشان در جامعه می شود».
جناح ایشان فراهم اورده باشد .به عبارت دیگر اقای هاشمی
رفسنجانیازدانشگاهازادنفعسیاسینمی بردکهحاالخروج
تارموییبهقدرتوعرصهحاکمیتمتصلبماند.
پایان سال 24( 90اس��فند) مقام معظم رهبری طی
این دانشگاه از زیر نفوذ ایشان ضایعه بزرگی به جایگاه ایشان
انچه ش��ما از ان به عنوان ناکامی اصولگرایان نام
حکمی اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام را
می برید در چه مسائلی بود؟
وارد کند ،حداقل من چنین تحلیلی را قبول ندارم ،چون واقعا
برای پنج سال منصوب کردند و در این حکم شاهد
چنین وضعیتی درباره دانشگاه ازاده هیچ گاه برای هاشمی
lاصولگرایان در حوزه های اقتصادی ،سیاس��ی،
تمدید ریاس��ت اقای هاشمی رفس��نجانی بر نهاد
وجود نداشت.
بین المللی ،فرهنگی و غیره عملکرد ناموفقی داشتند و این
حکومتی مجمع تش��خیص مصلحت نظام بودیم،
فرهاد دانشجو بعد از کشمکش های فراوان رئیس
موقعیت تارمویی هاشمی رفسنجانی را نگه داشت وگرنه
به نظر شما وضعیت سیاسی فعلی ایشان به لحاظ
دانشگاه ازاد شد .یک احس��اس این بود که اقای
اقایهاشمیوسایرشخصیت هاونیروهاینسلاولانقالب
سیاسیباگذشتهتفاوتیکردهیاخیر؟
احمدی نژاد انطور که قبال تغییر ریاست این دانشگاه
تاکنونبه طورکاملبازنشستهشدهبودند.
lدر مجموع اگر یک منحنی برای زندگی سیاسی
را دنبال می کرد این اواخر چنین تمایلی نداشت ،به
اقای هاش��می می گوید همواره س��عی کرده میان
اقای هاشمی رفس��نجانی بعد از پیروزی انقالب اسالمی
نظر شما کنار رفتن جاسبی بعد از 30سال ریاست،
جریاناتسیاسیتعادلایجادکند،شمابااینتفاسیر
ترس��یم کنیم ،این منحنی از 22بهمن به ط��ور منظم روند
برخاسته از پیگیری های احمدی نژاد بود یا خیر؟
معتقدید ایشان همچنان می تواند ایفاگر چنین نقشی
صعودی را طی کرد ،به عبارت دیگر هر روز جایگاه و قدرت
lاز لحاظ تاریخی درس��ت ان اس��ت که بگوییم
باشد؟
اقای هاشمی افزایش یافت .معتقدم در طول دهه 60ایشان
lقطعا اینطور اس��ت .معتقدم اگر بحران هایی در
اق��ای احمدی ن��ژاد از نیم��ه س��ال 84یعن��ی دوره اول
بیشترین قدرت را از نظر سیاس��ی تجربه کرد .بخش دوم
ریاس��ت جمهوری اش اولین اهدافش ان بود که ریاس��ت
اینده برای نظام به وجود بیاید ،به توانایی ایش��ان همچنان
منحنی در اواخر دهه 60و به ویژه پس از رحلت امام اغاز شد
دانش��گاه ازاد را در اختی��ار بگیرد ،اما ب��ه دالیل مختلف از
می توان امیدوار بود .موازنه قدرت از سوی اقای هاشمی از
که به طور منظم قدرت سیاسی هاشمی سیر نزولی پیدا کرد.
مواضعاعتدالیایشانبر می اید،اماهمیشهمخالفاناصلیوی
بعد از پیروزی خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری هشتم
جمله اینکه دانش��گاه ازاد اساس��ا یک نه��اد خصوصی به
حساب می امد و خیلی ارتباطی
جریانات تن��درو اصالح طلب
به بدنه دول��ت و ق��وه مجریه
تضعیفوتخریباقایهاشمی
را به طور گسترده دنبال کردند و
نداشتایننیتراهبهجایینبرد،
اینروندتاسال 84همچنانادامه
بعد مسائل دیگری پیش امد که
یافت.بعدازپیروزیاحمدی نژاد
باعث شد گرفتن دانشگاه ازاد
در انتخابات ریاست جمهوری
به عقب بیفتد اما اصولگرایان و
اقایاحمدی نژادهمچنانمصمم
نه��م اف��ول سیاس��ی اق��ای
بودند که ریاست این دانشگاه را
هاشمی رفس��نجانی ش��تاب
به دست گیرند ،اخرین وقفه ای
بیشتری به خود گرفت و بعد از
که در تحقق ای��ن هدف تاخیر
حوادث 22خرداد ،88این افول
کامل ترهمشد.ازقدرتسیاسی
انداخت ماجرای استعفای حیدر
هاشمی فقط یک تار مویی باقی
مصلحی ،وزیر اطالعات و ادامه
مانده است به طوری که می توان
کار وی در این جایگاه با حکم
گفت ایشان را ان تار مو همچنان
حکومتی مقام معظم رهبری بود
که منجر به خانه نشینی رئیس
به نظام متصل می کند ،بنابراین
جمهور در اردیبهشت سال90
هاشمی هنوز کامال بازنشست
ش��د .این واقعه بر پیگیری های
نشده اس��ت اما اینکه این روند
احمدی نژاد تاثیر منفی گذاشت
اف��ول قدرت ایش��ان ک��ه بعد
و می ت��وان گفت ب��ا توجه به
از فوت امام (ره) اغاز ش��د در
روالی که جریان سیاسی کشور
اینده ای نزدیک کامل و ان تار مو
قطعشودبعیدبهنظرمی رسد.این
از اردیبهشت 90به این سو پیدا
کرد دیگر رئیس جمهور ان عزم
نتیجه از انجا حاصل می شود که
صادق زیبا کالم می گوید :زندان رفتن فائزه به نفع هاشمی رفسنجانی است
و اراده ج��دی را برای در اختیار
چونمیاناصولگرایاندراردوگاه
جناحراست،مشکالتیبه وجود
گرفتن دانش��گاه ازاد نداشت،
امدهکهبههمینراحتیقابلحل
ضمن انکه احساس منفی وی
رادیکال هایدوجناحسیاسیاصولگراواصالح طلببودندو
نیست و در ضمن اگر دولت و اصولگرایان می توانستند در
بههاشمیبعدازانمقطعتعدیلشد.
مصداق این حرف را چه می دانید که می گویید نظر
جریاناتمیانه رودوطرفهموارهتوانستندباایشانکارکنند.
حوزه عملکردیموفق شوند ،حذف کامل هاشمی از قدرت،
منفی اقای احمدی نژاد به هاشمی کاهش یافت؟
انتقادها به اقای هاشمی در دوره های مختلف از چه
خیلیپیشازاینهامحققمی شدولیمعتقدمناکامی انهابه رغم
lنشانه اشازکاهشحجمحمالتیاستکهحامیان
مسائلیناشیمی شود؟
انکه قدرت کامل را داشتند باعث شد که هاشمی همچنان با
با تداوم سیاست های فعلی هاشمی
بازنشسته می شود
8
سیاست
مثلث شماره120
44
سیاست
مثلث شماره120
دولت به اقای هاشمی می کردند .احمدی نژاد از سال 84تا
اردیبهشت 90از هیچ فرصتی برای حمله به هاشمی چشم
پوش��ی نکرد ،حتی قالیباف ،ش��هردار تهران برای برکناری
محسن هاشمی از مترو تهران تحت فشار بود .بعد از اتفاقات
اردیبهش��ت 90وضعیت احمدی نژاد متفاوت شد و دیگر
ترجیح می داد خیلی مثل گذشته علیه هاشمی رفسنجانی
اظهارنظر نکند یا این نظر منفی را نشان ندهد .این امر در مورد
دانشگاه ازاد هم مصداق داشت و احمدی نژاد دیگر خیلی به
دنبال این نبود که جاسبی از ریاست دانشگاه ازاد برکنار و فرد
مورد تایید شورای عالی انقالب فرهنگی جانشین وی شود.
منتها معتقدم بعد از احمدی نژاد چهره های دیگری در شورای
عالی انقالب فرهنگی پیگیر مس��اله شدند که دکتر جاسبی
را برکنار کنند و کسی که مورد تایید خودشان است رئیس
دانشگاه ازاد شود.
پساقایاحمدی نژادبهاینعلتاختیارصدورحکم
ریاست جدید دانشگاه ازاد را به کامران دانشجو،
وزیر علوم واگذار کرد؟
lبله ،فکر می کنم که ای��ن اواخر اقای احمدی نژاد
اصراری نداشت جاسبی را بردارد و دانشگاه ازاد را از زعامت
و حوزه هاشمی رفسنجانی و هیات امنای سابق دانشگاه ازاد
یعنی سید حسن خمینی و دیگران خارج کند بلکه همانطور
کهعرضکردمافراددیگریدرشورایعالیانقالبفرهنگی
بودند که خیلی بیش��تر از احمدی نژاد مصر بودند این کار
صورتبگیرد.
بنابراین می توان گفت اقای فرهاد دانشجو نه گزینه
اقای هاش��می و نه گزینه اق��ای احمدی نژاد برای
ریاست دانشگاه ازاد بود؟
lبلهمی شودگفتفرهاددانشجوبیشترگزینهجناح
راست شورای عالی انقالب فرهنگی بود.
با توجه به اینکه رئیس هیات امنای دانشگاه ازاد اقای
هاشمی اس��ت ،چرخش های سیاسی کشور روی
اینده این دانشگاه چه اثری خواهد داشت؟
lبعد از سه دهه مدیریت دکتر جاسبی بر دانشگاه
ازاد ،ساختار اداره ان مقدار زیادی نهادینه و نظامند شده است،
از این رو به این سادگی روال کاری ان تغییر نمی کند .ضمن
انکه این دانشگاه از نظر اموزشی و علمی اشکاالت زیادی
ندارد .بر همین اس��اس فکر نمی کنم تغییر یا تحول خیلی
زیادی در دانشگاه ازاد ایجاد شود .البته ظرف دو سال اینده
که رئیس جمهور عوض شود و دولت جدید مسئولیت اداره
کشور را برعهده بگیرد ،بالطبع رئیس و ترکیب شورای عالی
انقالب فرهنگی تغییر می کند ،بنابراین این احتمال وجود
دارد که فرد دیگری بر کرسی ریاست دانشگاه ازاد تکیه بزند.
شماگفتیداقایاحمدی نژاددیگرتمایلیبهاظهارنظر
علیه اقای هاشمی ندارد ،ایا اقای هاشمی نیز همین
رویه را در پیش گرفته و کمتر نقد را در قبال عملکرد
دولت به کار می برد؟
lاقای هاشمی بعد از تیر 84که اقای احمدی نژاد
و اصولگرایان به قدرت رس��یدند بعضا خیلی مورد حمله
راست های تندرو قرار می گرفت .ایشان در این مدت هیچ
وقت حاضر نش��د مقابله به مثل کند .بع��د از حوادث تلخ
22خرداد 88حجم حمالت و هتاکی ها نسبت به هاشمی
خیلی بیشتر شد و روزگار بر ایش��ان بسیار سخت و دشوار
گذشت اما هاشمی رفس��نجانی اصال به روی خود نیاورد.
معتقدمدرهیچمقطعیاززندگیسیاسیهاشمیرفسنجانی
روزگاری به تلخی و دشواری بعد از 22خرداد 88نبود .اما به
نحوشگفت انگیزیایشانخویشتنداریازخودنشانداد.
نقاط اختالف اقایان هاشمی و احمدی نژاد را در چه
محورهاییمی دانید؟
lبا توجه به نزدیک شدن زمان ریاست جمهوری
احمدی ن��ژاد ،دول��ت و اصولگرایان با حج��م عظیمی از
مشکالت رو به رو هستند بنابراین دیگر کار از این حرف ها
گذشتهکهبگوییماختالفاحمدی نژادوهاشمیرفسنجانی
بر سر چیست یا اقای هاشمی چه تفاوت دیدگاهی با جریان
اصولگرا دارد .ظرف هفت سال گذشته این قدر مشکالت و
دشواری هابرایکشوربهوجودامدکهدیگرنمی توانپاسخی
به این سوال داد .از صنعت ،کشاورزی تا عرصه های مختلف
اقتصادی ایران سیر نزولی را طی کرده است.
نقاط اشتراکی را می توان برای اقایان احمدی نژاد و
هاشمی رفسنجانیبرشمرد؟
lفکر نمی کنم هیچ نقطه اشتراکی را بتوان برای این
دو برشمرد .مدل اقتصاد ازاد د ر ترکیه ،مالزی ،برزیل ،ارژانتین
و هند جواب داد اما اصولگرایان به چنین مدلی معتقد نبودند
و به پیشبرد اقتصاد دولتی باور داشتند ،برهمین اساس از زمان
ریاست جمهوریاحمدی نژادبهاینسواقتصادایراندولتی تر،
وابستگی به نفت و توجه به تولید ملی کمتر شد ،بنابراین از
هر جنبه ای نگاه شود کشور در این دوران بر خالف باورها و
اعتقادات هاشمی اداره شد.
اقای احمدی نژاد دو بار ب��ا دو قطبی کردن فضای
سیاسیکشورمقابلاقایهاشمیتوانسترایمردم
رابرایریاست جمهوریبهدستاورد،فکرمی کنید
در ریاست جمهوری اینده دوباره این قابلیت وجود
دارد که این مساله تکرار شود یا خیر؟
lباید نحوه پی��روزی احمدی ن��ژاد در انتخابات
ریاست جمهوری سال 84را از س��ال 88تفکیک کرد ،من
اذعان دارم ایش��ان در سال 84توانس��ت ان 17میلیون رای
را بیاورد و هاشمی رفسنجانی را شکست دهد .به هر حال
احمدی نژاددرانسالخیلیسعیکردموجاجتماعیراعلیه
هاشمیرفسنجانیراهبیاندازدوالقاکندکهمیرحسینموسوی
گزینههاشمیاستوازانبهره برداریسیاسیکند.مندرکل
شانس زیادی برای تداوم این گفتمان بعد از تمام شدن دولت
دهم نمی بینم .معتقدم اصولگرایان طیف اقای احمدی نژاد را
کنار خواهند گذاشت و برای ریاست جمهوری سال 92به
سمت اشخاص و افراد دیگری می روند.
منظور این بود که شخص دیگری هم می تواند برای
رئیس جمهور ش��دن از دو قطبی میان خود و اقای
هاشمیاستفادهکند؟
lخیر ،ان فضای پوپولیستی که با کمک ابزار قدرت
ایجاد شد و احمدی نژاد از ان استفاده کرد دیگر قابلیت تکرار
ندارد.
یک نکته ای که ش��ما هم به ان اش��اره کردید ،این
اس��ت که ش��رایط برای اقای هاش��می در عرصه
سیاس��ی در حال س��خت تر شدن اس��ت؛ پسرش
مهدی هاشمی در خارج از کش��ور به سر می برد و
در قوه قضائیه پرونده دارد.دخت��رش فائزه هم در
دادگاه بدوی محکوم شد ،دادگاه تجدید نظر نیز به ان
حکم مهر تایید زد و ایشان باید خودش را به زندان
معرفی کند تا مدت ش��ش ماه حب��س را بگذراند،
ضمن انک��ه از برخی فعالیت ه��ای اجتماعی نیز
محروم شد ،با این تفاس��یر رابطه تعریف شده میان
اقای هاشمی و فرزندانش و نظام را در حال حاضر
چگونهمی بینید؟
lخیلی کوتاه اگر بخواهم به این سوال پاسخ بدهم،
می گویم ب��ه زندان رفت��ن فائزه هاش��می ،گرچه ظاهرش
ناخوشاینداستامااتفاقاخیلیزیادبهنفعهاشمیرفسنجانی
خواهدشد،یعنیخیلیزیادباعثافزایشمحبوبیتواحترام
ایشان در جامعه می شود.
مهدیچطور؟
lمهدی هاشمی وضعیتش نس��بت به فائزه فرق
می کند ،چون درباره ایشان یکسری حرف ها و مطالبی گفته
می شود که نمی دانم واقعا چقدر درست یا غلط است .مسلم
این است که شخصیت فائزه هاش��می از مهدی هاشمی به
مراتبسالمت تر،استوارتر،فهیم ترومعقول تراست.
فکر می کنید اینده اقای هاش��می چطور خواهد
بود؛ یک سال و نیم پیش ایشان با نشریه ای مصاحبه
کرد و گفت من مس��ئول مجمع تشخیص هستم
در صورتی که دوس��ت دارم به قم بازگردم ،سفر
خارجی ب��روم و به امورات ش��خصی ام بپردازم
اما به خاطر انکه از کار من برداش��ت قهر نشود،
از انجام ان پرهیز می کنم ،با این تفاس��یر ریاست
هاشمی بر مجمع تش��خیص مصلحت نظام برای
پنج سال دیگر چه معنا و پیامی دارد؟
lپیام ابقای مجدد هاشمی رفسنجانی این بود که
ایشان خواسته های شخصی و مورد عالقه اش را فدای نظام
و مصلحت جمهوری اس�لامی کرد .شاید برای هاشمی
ایده ال ان بود که خودرا بازنشست کند و به دنبال چیزهایی
که مورد عالقه اش است برود ،ولی تشخیص داد که نظام
همچنان به او نیاز دارد ،بنابراین نفع شخصی اش را کنار
گذاش��ت و خیر و صالح نظام را انتخاب کرد .از جانب
مقام معظم رهبری هم معنی این ابقا ان بود که ایش��ان به
دنبال سعه صدر ،میانه روی ،اعتدال و نقشی است که اقای
هاشمی رفسنجانی می تواند در بحران ها و تنگناها ایفا کند.
به عبارت دیگر هاشمی رفس��نجانی می تواند برای نظام
خدماتی داشته باشد و مقام معظم رهبری هم به این صحه
گذاشتند که نظام همچنان به هاشمی نیاز دارد.
هاشمی 78ساله است ،پنج س��ال دیگر هم رئیس
مجمع تش��خیص مصلحت نظام و عضو مجلس
خبرگان رهب��ری خواهد ب��ود ،در ای��ن مدت چه
کار موث��ری می تواند در عرصه سیاس��ی کش��ور
انجام دهد؟
lیکی از اقدامات اق��ای احمدی نژاد این بود که
عمال مجمع تش��خیص مصلحت نظ��ام را از حیز انتفاع
انداخت و کاری کرد که بود و نبود مجمع تشخیص فرقی
نکند .وی در حقیقت مجمع را به بایگانی فرستاد .اول خود
در جلسات شرکت نکرد و بعد به لحاظ نظر منفی ای که
به این نهاد حاکمیتی داشت به رهکردها ،دستورالعمل ها
و مصوبات مجمع وقعی ننهاد .از جمله بحث سند چشم
انداز بود که از همان ابتدا دولت ان را به کناری گذاش��ت
و بایگانی ک��رد .متخصصان برای هر ک��دام از اهداف و
مقاصد این س��ند هزاران س��اعت زمان صرف کردند اما
احمدی نژاد برای توجیه اجرایی نکردن انها پاسخ داد که
زیر ساخت های الزم در کش��ور وجود ندارد و اول باید
زیر ساخت های چشم انداز س��ند 20ساله را درست کرد.
بنابراین چه به لحاظ سیاسی و چه به لحاظ کارکردی عمال
مجمع تشخیص به بایگانی فرس��تاده شد ،حاال اینکه در
اینده مجمع مجددا به جایگاه قبل از احمدی نژاد برسد یا
خیر اینده مشخص می کند ولی در مدتی که احمدی نژاد
رئیس جمهور بود عمال ایش��ان طوری با مجمع برخورد
کرد که چه مجمع تش��کیل جلس��ه می داد و چه نمی داد
فرقی نمی کرد.
چشم اندازبازنشستگیهاشمی رفسنجانیچیست؟
lاینک��ه نظام در این��ده چقدر به وجود هاش��می
رفس��نجانی نیاز پیدا کند و وی چقدر کارایی داشته باشد
بستگیبهتحوالتایندهکشورخواهدداشت.اگربعدازاقای
احمدی نژاد و حتی در این یک سال درجه ای از تعقل گرایی،
میانه روی و اعتدال در فضای سیاسی کشور حاکم شود ،قطعا
به وجود هاشمی رفسنجانی نیاز خواهد شد ،اما اگر همان
سیاست ها در عرصه داخلی و بین المللی دنبال شود زیاد به
وجود هاشمی رفس��نجانی نیاز نخواهد بود و کار زیادی از
وی برنخواهد امد.
در واقع این پایه ای برای بازنشستگی کامل هاشمی
می شود؟
lدقیقا همینطور است ،در این حالت هاشمی عمال
بازنشسته می شودg.
45
مجله خبری
فرمانده کل قوا در دیدار فرماندهان
نیروهای مسلح:
1کثرت تهدیدها نشان دهنده قدرت
نظام اسالمی است
سیاست
حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به تهدیدهای
دش��منان ملت ایران تاکید کردند« :کث��رت تهدیدها
نشان دهنده قدرت نظام اسالمی است».
حضرت ایت اهلل خامن��ه ای رهبر معظم انقالب
اسالمی در دیدار جمعی از فرماندهان نیروهای مسلح
و مسئوالن حوزه نمایندگی ولی فقیه ،همه نیروهای
مسلح را به حفظ و تقویت انگیزه های دینی و الهی در
کنار ارتقاء امادگی ها توصیه و تاکید کردند :نیروهای
مسلح جمهوری اس�لامی ایران دارای تجربه بسیار
مهم و ارزشمند 8س��ال دفاع مقدس هستند که باید
این تجربه گرانبها همواره مورد بازنگری و اس��تفاده
قرار گیرد.
ایشان تجربه سال های دفاع مقدس را در تاریخ
کشور کم نظیر خواندند و افزودند« :در این هشت سال،
در واقع همه قدرت های دنیا اعم از ش��رق و غرب و
کشورهای وابسته به انها در مقابل جمهوری اسالمی
ایران صف ارایی کرده بودند و پیشرفته ترین تجهیزات
را در اختیار رژیم بعثی عراق قرار دادند».
رهب��ر انق�لاب اس�لامی خاطرنش��ان کردند:
«کشورهای غربی مدعی حقوق بشر و دمکراسی حتی
از دادن سالح های شیمیایی به رژیم بعث عراق دریغ
نکردند تا شاید بتوانند نظام اس�لامی و مردم ایران را
به زانو دراورند».
مثلث شماره120
2رقابت مجدد پایداری و متحد
مجلس
انتخابات مجلس نهم اگر از لحاظ مشارکت مردم،
تنوع انتخاب ها و تغییرات گسترده در ترکیب مجلس
نهم تفاوت های ویژه ای با ادوار گذشته داشته باشد اما
یک ویژگی منحصر به فرد دیگری هم دارد :ورود تنها
پنج نفر از حوزه انتخابیه تهران به مجلس در دور اول.
کشیده ش��دن انتخابات مجلس به دور دوم البته
اتفاق جدیدی نیس��ت اما انچه این بار رخ داد عرصه
سیاسی کش��ور را با س��واالت فراوانی روبه رو کرده
است.
اصولگرایان که دو س��ال پیش با حضور در دفتر
رئیس جمهور بنای اتحاد و ارائه لیست واحد را داشتند
اما در نهایت با چند فهرست وارد این عرصه شدند.
مهمترین این فهرست ها جبهه متحد اصولگرایان
و جبهه پایداری و البته صدای ملت بود.
دیگران نیز چون دکتر صدر و غفوری فرد نیز از
میان اصولگرایان فهرست هایی ارائه دادند.
حاال ام��ا انتخابات ب��ه پایان رس��یده و تنها پنج
کاندیدا توانسته اند از حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس
شوند و 50کاندیدای دیگر برای 25کرسی باقی مانده
باید در ماه اینده رقابت کنند.
اکثریت کاندیداهایی که به دور دوم راه یافته اند
متعلق به دو جبهه پایداری و متحد هستند.
حاال مهمترین س��وال این اس��ت ک��ه ایا جبهه
46
حضرت ای��ت اهلل خامنه ای افزودن��د« :با وجود
همه این تالش ها و حمایت ها ،قدرت ها نتوانس��تند
جمهوری اسالمی ایران را به زانو دراورند که این فصل
از تاریخ ایران ،تجربه ای بسیار ارزشمند و بزرگ است
و در اختیار نیروهای مسلح قرار دارد».
ایشان سعادت و پیشرفت ملت ها را در گرو صبر
و استقامت برای عبور موفقیت امیز از مقاطع تاریخی
دانستند و تاکید کردند« :ملت ایران با داشتن تجربه های
گرانبهایی همچون انقالب اس�لامی و دفاع مقدس و
همچنین موقعیت خوب امروز ،قطعا از مقطع کنونی
نیز با سربلندی عبور خواهد کرد».
رهبر انقالب اس�لامی با اش��اره ب��ه تهدیدهای
دشمنان ملت ایران خاطرنشان کردند« :کثرت تهدیدها
نش��ان دهنده قدرت نظام اس�لامی اس��ت ،زیرا اگر
جمهوری اسالمی قدرت و تاثیرگذاری باالیی نداشت،
بدخواهان ملت ایران اینگونه سراسیمه خود را به اب
و اتش نمی زدند ».حضرت ایت اهلل خامنه ای در پایان
سخنان خود نقش نیروی انسانی را در نیروهای مسلح
مهم ارزیابی و ب��ر لزوم قانع نبودن به پیش��رفت های
کنونی و حفظ روحیه دفاع مقدس تاکید کردند.
در ابتدای این دیدار سردار سرلشکر فیروزابادی
رئی��س س��تاد کل نیروه��ای مس��لح ،گزارش��ی از
امادگی های دفاعی ای��ن نیروها و برنامه های س��ال
جدید بیان کردg .
متحد و جبهه پایداری خواهند توانس��ت در پای میز
مذاکرات برای ارائه یک لیس��ت انتخاباتی با یکدیگر
به توافق برسند؟
روح اهلل حس��ینیان ،نماینده مردم ته��ران در این
رابطه می گوید« :جبه��ه پایداری برای ارائه لیس��ت
مش��ترک در مرحل��ه دوم انتخاب��ات با جبه��ه متحد
اصولگرایان همچنان بر ش��رایط و مواضع قبلی خود
پافشاری دارد».
وی با بیان این مطلب که هنوز هیچ کس از جبهه
متحد اصولگرایان به ما پیش��نهاد نداده تا برای مرحله
دوم انتخابات یک لیست واحد ارائه دهیم ،تاکید کرد:
«اگر جبهه متحد به جبهه پایداری پیش��نهاد لیس��ت
مشترک را بدهد اینگونه نیست که ما قطعا این مساله را
بپذیریم بلکه این مساله قابل بحث ،مطالعه و بررسی
است».
عضو ش��اخص جبهه پایداری تصریح کرد« :ما
امیدواریم هم��ه اعضای جبهه پای��داری در دور بعد
انتخابات مجلس نهم انتخاب شوند».
حجت االس�لام روح اهلل حس��ینیان پیش بین��ی
ک��رد« :همانط��ور ک��ه در دور اول انتخابات مجلس
اکثر اصولگرایان انتخاب ش��دند به ط��وری که حتی
مس��تقل هایی که رای اوردند از اصولگرایان هستند
و گفتم��ان پایداری را قب��ول دارن��د ،در دوم دوم نیز
پیش بینی می شود اکثر اعضای جبهه پایداری انتخاب
شوند».وی درباره توافق جبهه پایداری با جبهه متحد
برای ارائه یک لیس��ت واحد تاکید کرد« :این مس��اله
بستگی به پیشنهادی دارد که جبهه متحد اصولگرایان
به جبهه پایداری بدهد در واقع جبهه پایداری مخالف
افرادی است که جزء فتنه گران محسوب می شوند از
این رو با حضور انها در لیس��ت اصولگرایان مخالف
هستیم بنابراین ما بر همان اصول و شرایط قبلی خود
پافشاری می کنیم و اگر جبهه متحد ،اصول و شرایط
ما را قبول دارند ما در خدمت انها هس��تیم و گرنه ما
نخواهیم توانست با انها به توافق برسیم».
اسماعیل کوثری ،عضو جبهه متحد اصولگرایان
نیز درباره ارائه یک لیست انتخاباتی واحد بین جبهه
متحد و جبهه پایداری می گوید« :این مس��اله به طور
کلی منتفی شده اس��ت بنابراین در جلسه قبل از عید
جبهه متحد با جبهه پایداری ،ائتالف بین این دو جبهه
در ارائه یک لیست انتخاباتی به طور کلی منتفی شد».
وی تاکید ک��رد« :از انجایی که جبه��ه پایداری
همچنان بر شروط خود پافشاری می کند بنابراین بعید
به نظر می رس��د دیگر رای زنی بین دو جبهه صورت
گیرد».
عض��و جبه��ه پای��داری خاطرنش��ان ک��رد:
«گفت وگوها صورت گرفته نش��ان می دهد رای زنی
این دو جبهه برای ارائه لیس��ت انتخاباتی واحد بعید
به نظر می رسد ».در عین حال محمد رضا باهنر ،عضو
جبهه متحد اصولگرایان خبر داده است که سرلیست
جبهه متح��د در دور دوم انتخاب��ات مجلس نهم 20
فروردین تعیین می ش��ود ».وی در واکن��ش به اینکه
در برخی از محافل سیاس��ی از او به عنوان سرلیست
جبهه متحد اصولگرایان ن��ام می برند ،این موضوع را
تکذیب کردg .
3پیش بینی ارایش سیاسی مجلس
مجلس
4توضیح درباره خانه نشینی
دولت
محمدحسن ابوترابی فرد /نماینده مجلس
محمدحسن ابوترابی فرد می گوید« :شکل گیری
فراکسیون های مجلس نهم تفاوت معناداری با مجلس
هشتم نخواهد داشت ».وی که معتقد بود اصولگرایان
در یک چتر واحد قرار می گیرند ،اظهار داشت« :اما در
ذیل این چتر احتماال شاخه های فرعی شکل خواهد
گرفت ».وی در پاسخ به اینکه ایا تمایزات اصولگرایان
در مجلس نهم افزایش خواهد یاف��ت یا خیر ،گفت:
«اصولگرای��ی اقتضائاتی دارد و ما اگ��ر به این اصول
متعهد باشیم همه در زیر یک چتر قرار می گیریم ولو
اینکه صالحیت متفاوتی داشته باش��یم اما اگر از این
اصول عدول شود شاهد یک سری ش��کاف در میان
اصولگرایان خواهیم بود».
عضو جبهه متحد اصولگرایان در پاسخ به پرسش
دیگری درب��اره مرحله دوم انتخاب��ات و تصمیم این
جبهه برای ارائه لیست انتخاباتی از احتمال قرار گرفتن
دو تا سه نفر از نامزدهای جبهه پایداری در لیست این
جبهه خبر داد و گفت« :در تهران لیس��ت جبهه متحد
کامل نیس��ت و احتماال دو تا س��ه نف��ر از چهره های
خوش نام جبه��ه پایداری ک��ه از صالحیت های الزم
برخوردار هستند به این لیست اضافه می شوندg ».
علی اکبر جوانفکر/مشاور مطبوعاتی رئیس جمهور
سرپرستروزنامهایراندرسرمقالههفتهگذشتهاین
روزنامهدربارهعلتخانه نشینیرئیس جمهورنوشتهاست:
«در اخرین روزهای فروردین ماه سال ،۹۰رئیس جمهور
ضمن موافقت با اس��تعفای مصلحی از س��مت وزارت
اطالعات ،وی را به عنوان مش��اور خود در امور اطالعاتی
منصوبکرد.اینتصمیمرئیس جمهورواکنش هایسریع
و در عین حال غیرقانونی مخالفان دولت را در پی داشت،
به گونه ای که سه روز قبل از انتشار نامه رهبری به مصلحی
دایر بر ابقای وی در سمت قبلی ،جریان رسانه ای مخالف
دولت ،به انتشار یک خبر کذب مبادرت ورزید و از حکم
حکومتیرهبرمعظمانقالبدراینزمینهخبرداددرحالی
کههیچحکمی درانزمانازسویمعظم لهصادرنشدهبود».
جوانفکردرادامهدربارهخانه نشینیاحمدی نژادنوشتهاست:
«اقدامات غیرقانونی مخالفان دولت برای در هم شکستن
منزلتواقتداررئیس جمهوربایکموجسنگینتبلیغاتی
همراهشدواقایاحمدی نژادپسازبازگشتازسفراستانی
به کردس��تان ،برای مهار زدن به سرکردگان مخالف خود،
تصمیم گرفت برای مدتی خانه اش را به دفتر کار خویش
تبدیل کند و از این طریق به انها نس��بت به ورود به حریم
اختیاراترئیس جمهورهشداردهدg».
زهره الهیان ،عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
درباره مواض��ع متناقض غ��رب برای از س��رگیری
مذاکرات با ایران باید گفت امری��کا و اتحادیه اروپا باید
فرصت را برای نشست مشترک با جمهوری اسالمی مغتنم
بش��مارند ،چراکه موضع تعامل و اعتماد بخشی تهران در
قبال برنامه هسته ای اش همیشه برقرار نمی ماند.
ایران در چارچوب مقررات اژانس بین المللی انرژی
اتمی با رویکردی تعاملی پیش��نهاد 5+1را برای از س��رگیری مذاکرات رو در
رو پذیرفت و اکنون نوبت غرب اس��ت که حس��ن نیت خود را در این باره به
افکارعمومی جهان نشان دهد 5+1.باید با یک استراتژی ثابت و مشخص برای
از س��رگیری مذاکرات با ایران گام بردارد چراکه حرکت های مارپیچی نه تنها
اعتمادساز نیستند ،بلکه روی همکاری های اینده تاثیر منفی می گذارند ،بنابراین
تو گو با انها
امریکا و اتحادیه اروپا بدانند که جمهوری اسالمی تا ابد برای گف
منتظر نمی ماند.
ادعای وزیر خارجه امریکا درباره بازنماندن همیشگی پنجره دیپلماسی
ی قبل از مذاکرات اس��ت؛ جمهوری اس�لامی
مقابل ایران یک نوع جوس��از
تحت تاثیر فشارهای تبلیغاتی غرب از حقوق هسته ای ملت ایران چشم پوشی
نمی کن��د و برنامه های خود را در این زمینه براس��اس معاهده منع گس��ترش
سالح های هسته ای ( )NPTدنبال می کند.
مذاکره هس��ته ای 5+1و ای��ران زمانی موفق و مثبت اس��ت که دو طرف
شرایط گفت و گوی سازنده را فراهم کنند اما به کارگیری ادبیات تهدید با روح
نشست های نتیجه بخش همخوانی ندارد و کشورهای غربی به ویژه امریکا باید
از چالش افرینی های پیش از مذاکره دست بردارند ،زیرا تجربه های گذشته به
انها ثابت کرد که استفاده از ادبیات متکبرانه علیه ایران راه به جایی نمی برد.
درباره شرط گذاری رژیم صهیونیستی برای مذاکرات ایران با 5+1معتقدم
غنی سازی اورانیوم برای استفاده در برنامه های صلح امیز هسته ای جزو حقوق
ملت ایران اس��ت که هیچ گاه از ان عقب نش��ینی نخواهد شد ،ضمن انکه یک
رژیم جعلی نمی تواند برای جمهوری اسالمی ایران شرط و شروط بگذاردg .
مصطفی پورمحمدی /رئیس سازمان بازرسی کل کشور
معاون اس��بق وزارت اطالعات درب��اره ارتباط
خود با موض��وع قتل های زنجی��ره ای می گوید« :این
داس��تان جزء پروپاگانداها و جوس��ازی هایی است
که جریان چپ در کش��ور راه انداخ��ت؛ این جریان،
وقتی می خواس��ت کس��ی را بکوبد باید یک بهانه و
اتهام��ی برایش مطرح می کرد .یک ع��ده را می گفتند
تندرو است ،یک عده ای را هم گفتند چماق دار است
و بعدش هم داستان قتل های زنجیره ای درست شد.
کنار گذاشتن من هم همزمان ش��د با رفتن اقای دری
نجف ابادی .خب ،طبیعی بود ک��ه برای اینکه راحت
بتوانند این قضیه را در افکار عمومی جا بیندازند استفاده
از همزمانی و استفاده از قرینه زمانی بود تا به اهداف
سیاسی و به اصطالح خودشان حذف رقبای خودشان
بپردازند ،در حالی که حوزه من حوزه خارجی بود و
اصال ورودی به حوزه داخلی نداشتم».
مصطفیپور محمدیادامهدادهاست«:افراداصلی ای
که در این قتل ها مسئول مس��تقیم بودند ،مشهورترین
نیروهای چپ وزارت اطالعات بودند و ادم هایش هم
موجودند .افرادی که اعتراف کردند چهره های مشهور
چپ در وزارت اطالعات بودندg».
7نتایج یک تحریم
مذاکره با 5 + 1
مثلث شماره120
انرژی هسته ای
قوه قضائیه
سیاست
6همیشه منتظر نمی مانیم
5اظهارات جدید درباره قتل های زنجیره ای
حسین ابراهیمی ،نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
درباره نوع برخورد متناقض غربی ها برای از سرگیری
مذاکرات هس��ته ای با ایران ،باید گف��ت از صحبت های
دوگانه انها درباره محل و زمان نشست مشترک با جمهوری
اسالمی ،می توان نتیجه گرفت که هنوز اصل مذاکره قطعی
نیست چه رسد به انکه بخواهد تاریخ و کشور میزبان ان
مشخص شود .امریکا و اتحادیه اروپا چندی پیش تحریم
نفتی ایران را در دس��تور کار خود قرار دادند ،این اقدام جز گرانی س��وخت در
بازارهای بین المللی نتیجه دیگری برای غرب حاصل نکرد و اکنون سیاستمداران
ان کشور ها از سوی افکارعمومی خود زیر سوال هستند ،چراکه بنزین و قیمت
فراورده های نفتی در اروپا و امریکا به شدت افزایش یافته است.از طرفی چین
و روسیه جزو کشورهایی هستند که حل و فصل مسائل مبهم موجود در پرونده
هسته ای ایران را دنبال می کنند ،اگر نشست 5+1با جمهوری اسالمی برگزار شود،
استدالل و منطق تیم مذاکره کننده ایرانی ،همه کشور ها را به این نتیجه می رساند
که باید کل تحریم های بین المللی علیه تهران لغو ش��وند ام��ا لغو تحریم های
بین المللی علیه ایران به معنای شکس��ت برنامه های استکبار علیه تهران است،
امریکا از چنین رخدادی واهمه دارد ،بنابراین می کوش��د ب��ا اتخاذ مواضعی
جدید مانع از سرگیری مذاکرات 5+1با تهران شود اما از چین و روسیه انتظار
می رود که در این باره اقدام الزم را انجام دهند تا واشنگتن ناکام بماند.همچنین
درباره ادعای وزیر خارجه امریکا درباره بازنماندن همیشگی پنجره دیپلماسی
مقابل ایران نیز باید گفت ،این حرف ها برخاس��ته از شرایط دشواری است که
دولتمردان امریکایی در ان قرار دارند ،ایران هیچ گاه درخواست مذاکره به 5+1
نداد بلکه انها بودند که پیشنهاد نشست مشترک را مطرح کردند ،بنابراین نباید
برای این تناقض گویی ارزشی قائل شد.
درباره شرط گذاری رژیم صهیونیستی برای مذاکرات ایران با ،5+1الزم به
یاداوری است که این رژیم جعلی عضو اژانس بین المللی انرژی اتمی نیست
و دارای صد ها کالهک هسته ای اس��ت ،بنابراین نباید به موضعگیری های ان
توجه کردg .
47
سیاست خارجی
بین الملل
مثلث شماره120
48
رقابت یا رفاقت؟
اردوغان برای چه به تهران امد؟
1
بازگشت با دست خالی
بین الملل
نظرات صریح رهبر انقالب در رابطه با سوریه
این در حالی اس��ت ک��ه رجب طی��ب اردوغان
در دیدار ب��ا رهب��ر معظم انق�لاب نی��ز دیدگاه های
جمهوری اس�لامی را در رابطه با مس��اله س��وریه و
برگزاری اجالس دوستان س��وریه در استانبول جویا
مثلث شماره120
بازیگ��ر فعال ای��ن روزهای سیاس��ت خارجی
در خاورمیانه در س��فر به ایران به دنب��ال چه بود؟ چه
ی فرودگاه مهراباد را ترک
پیغامی اورده بود و با چه پیغام
کرد؟ ترکیه پررنگ تر از همیشه در معادالت منطقه ای
برای خود نقش و جایگاهی در نظ��ر گرفته که بدون
برقراری روابط مستحکم دیپلماتیک با ایران نمی تواند
چندان به ماندگاری این نقش دلخوش باش��د .رجب
طیب اردوغان ،نخس��ت وزیر ترکیه با در نظر گرفتن
چنین جایگاهی برای ایران در اخرین سفرش به تهران
در پی یافتن برخ��ی دیدگاه های جمهوری اس�لامی
ایران پیرامون مس��ائل مهم منطقه بود .از جمله مسائل
مهمی که در این س��فر بدان پرداخته شد بحث سوریه
است .اردوغان که کش��ورش پس از این سفر میزبانی
اجالس دوستان داران س��وریه را در استانبول برعهده
داشت در پی ان بود که موضع ایران را نیز در قبال این
مساله دریابد .اما اردوغان و هیات همراه او بدون هیچ
نقطه اش��تراکی با ایران بر سر مس��اله سوریه به کشور
خودش��ان بازگشتند .اس��ماعیل کوثری ،نایب رئیس
کمیس��یون امنیت ملی مجلس در این رابطه می گوید:
«از جمله موضوعاتی که در دیدار رجب طیب اردوغان
و هیات هم��راه او با مقامات ایرانی مطرح ش��د بحث
س��وریه ،اجالس 5+1و تحریم ها علیه ایران بود .این
مسائل با مسئوالن مختلف کش��ور مورد بررسی قرار
گرفت اما مهم ترین بحثی که در این س��فر مطرح شد
همان بحث سوریه بود ،چراکه ترک ها همزمان با این
سفر قصد داشتند اجالسی در ترکیه با عنوان دوستداران
س��وریه برگزار کنند ،اجالس��ی که برخ�لاف نامش
اجالس دشمنان سوریه به شمار می رفت .در اجالس
استانبول تمامی دشمنان سوریه حضور داشتند و ترکیه
نیز میزبانی این نشست را برعهده داشت .اردوغان در
این سفر به دنبال ان بود که نظر ایران را هم در رابطه با
این اجالس بدان��د و در نهایت دریاف��ت که ایران هر
طرحی که از طرف امریکا برای سوریه پیشنهاد شود را
نخواهد پذیرفت .ایران با صراحت این مساله را مطرح
کرد که هیچ طرح امریکایی را در قبال سوریه نخواهد
پذیرفت .البته از پیش نیز مشخص بود که ایران با این
مساله موافقت نخواهد کرد .در نهایت نیز شاهد بودیم
که اجالس دوس��تداران س��وریه در ترکیه با شکست
مواجه شد ».کوثری بر این باور است که ترکیه سیاست
خصمانه ای را علیه سوریه در پیش گرفته و کورکورانه
در حال دیکته کردن طرح های امریکاست .وی توضیح
داد« :برای ما کامال مش��خص بود ترک ها در اجالس
استانبول قصد شیطنت دارند و نمی خواهند کاری برای
سوریه انجام دهند بنابراین ما نیز با صراحت نظرمان را
اعالم کردیم ،زیرا اینها قصدش��ان این است که از راه
دور ،حال ترکیه یا یک کش��ور دیگر بنش��ینند و برای
دولت بشار اس��د تصمیم بگیرند و در نهایت نیز نظام
سوریه را ساقط کنند».
ش��ده بودند .حضرت ایت اهلل خامن��ه ای در این دیدار
تاکید کردند که جمهوری اس�لامی ایران از سوریه به
دلیل حمایت از خط مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی
دفاع خواهد کرد و با هرگونه دخالت نیروهای خارجی
در امور داخلی س��وریه به شدت مخالف است .ایشان
تاکید کردند« :ما از اصالحات در سوریه همواره حمایت
می کنیم و اصالحاتی که در سوریه شروع شده ،باید ادامه
یابد ».رجب طیب اردوغان ،نخست وزیر ترکیه نیز در
این دیدار ضمن ابراز خرسندی فراوان از فراهم شدن
فرصت مالقات با رهبر انقالب اس�لامی به پیوندهای
تاریخی ایران و ترکیه اش��اره کرد و گفت« :ما معتقدیم
با توجه به این سابقه کهن ،باید روابط دو کشور به ویژه
در بخش همکاری های زیرس��اختی تعمیق بیش��تری
پیدا کند».
البته اردوغان پس از خ��روج از ایران و با وجودی
که از دیدگاه های جمهوری اسالمی در رابطه با سوریه
مطلع شده بود در بدو ورود به کشورش بازهم مواضع
خصمانه اش علیه سوریه را مطرح و بر برگزاری اجالس
دوستان س��وریه در اس��تانبول تاکید کرد؛ اجالسی که
بدون هیچ دس��تاورد خاصی پایان یافت .ظاهرا س��فر
نخس��ت وزیر ترکیه به ایران تاثیری در نگاه و رویکرد
ترک ها به مساله سوریه نداشته و انها همچنان کورکورانه
در حال دیکته کردن خواسته های غرب و امریکا هستند.
ترک ها در دیداری که با مقامات ایرانی داش��تند
بازهم بحث میزبانی کشورشان برای مذاکرات هسته ای
را مطرح کردند و نش��ان دادند همچن��ان خواهان ان
هستند که میانجیگر میان ایران و غرب باشند .در رابطه
با درخواس��ت مقام��ات ترک برای میزبانی نشس��ت
اس��تانبول نیز این نماین��ده مجلس معتقد اس��ت که
مسئوالن سیاسی ترکیه به دالل و واسطه تبدیل شده اند
و فقط در پی ان هس��تند خودش��ان را مطرح کنند .در
حقیقت این مساله که چه تصمیماتی گرفته شود اصال
برای انها اهمیتی ندارد و به دنبال حق خواهی نیستند.
ترک ها فقط به دنبال ان هستند که عامل استکبار بودن
خودشان را ثابت بکنند.
همچنین پیش از سفر اردوغان و به واسطه دیدار
وی با باراک اوباما در س��ئول ،برخ��ی معتقد بودند که
وی حامل پیامی از سوی امریکا برای ایران خواهد بود.
در رسانه ها که به مس��اله خاصی اشاره نشد و شخص
اردوغان نیز این مس��اله را رد کرد ک��ه پیامی از جانب
ایاالت متحده برای ایران دارد ،اما کوثری می گوید« :قطعا
وی این سفر را برای رساندن برخی پیام ها به ایران انجام
داد و یکی از این موارد همین مساله سوریه بود که کامال
جواب منفی گرفتند و موضع ایران برای شان مشخص
شد .متاسفانه این طور باب ش��ده که مسئوالن سیاسی
ترکیه برای امریکا و صهیونیست ها نقش معامله گر و
واسطه را ایفا می کنند ،به گونه ای که برای انها پیغام رد و
بدل می کنند ».وی ادامه داد« :در رابطه با مساله هسته ای
ما هیچ بحث و حرفی با کسی نداریم و کامال مشخص
کرده ایم که ب��ه هیچ وجه به دنب��ال فعالیت هایی غیر از
فعالیت صلح امیز هسته ای نیستیم ،بنابراین در این رابطه
بحثی نیز با کسی نداریم .اجالس 5+1نیز در هر زمان و
هر مکانی که برگزار شود ما همان منطق خودمان را در
پیش می گیریم و از مواضع مان کوتاه نخواهیم امدg ».
49
ارزیابی حمیدرضا ترقی از اهداف سفر اردوغان به ایران؛
بین الملل
2
سودای بازگشت به امپراتوری
مثلث شماره120
حمیدرضا ترقی ،سخنگوی حزب موتلفه اسالمی معتقد است ترکیه حتی پس از سفر اردوغان به ایران نیز
مواضعش در رابطه با سوریه تغییری نکرده است همچنان که نشست استانبول نیز تائیدی بر این موضوع بود .وی
توضیح داد که در حال حاضر به نظر می رسد که هنوز چندان تغییری در موضع ترکیه ایجاد نشده و این کشور
همچنان در حال بازی در میدان ایاالت متحده است .اما در هر حال این سفر اتمام حجتی بود از طرف ایران به
ترکیه که موضعش را در قبال سوریه تغییر دهد و موجب تضعیف جبهه مقاومت نشود .اگر ترکیه به روند تسلیح
مخالفان دولت بشار اسد ادامه دهد قطعا ایران در اینده به گونه دیگری موضع گیری خواهد کرد .ترقی در رابطه
با طرح میزبانی استانبول برای مذاکرات ایران با 5+1نیز بر این باور است که ترکیه به دنبال منافع منطقه ای خودش
است و در پی ان است که محوریت را در مسائل منطقه به دست بگیرد.
مهم ترین اهداف س��فر رجب طیب اردوغان،
نخس��ت وزیر ترکیه به ایران چه م��واردی را
شامل می شود؟
lبه نظر می رسد مهم ترین هدف سفر اردوغان
به ایران ضمن تقویت مناسبات اقتصادی میان دو کشور
بررسی موضوع سوریه و همچنین مذاکرات هسته ای
اینده میان ایران و گ��روه 5+1ب��ود .با توجه به اینکه
موضع ایران و ترکیه در قبال مساله سوریه تفاوت قابل
مالحظه ای دارد و ترکیه در این مورد گرایش بیشتری
به مواضع امریکا از خود نشان داده است این موضوع
از محوری ترین مسائلی بود که در این سفر مطرح شد.
این در حالی اس��ت که ایران و روسیه با اتخاذ موضع
مش��ترک در این موضوع در مقابل جریان غرب قرار
گرفته اند.
ایا نخست وزیر ترکیه در این سفر حامل پیامی
از س��وی رئیس جمهوری امریکا در رابطه با
مسائل هسته ای برای مقامات ایرانی بود؟
lاحتماال گزارشی از مذاکرات اقای اردوغان
با امریکایی ها در این دیدارها مورد بحث و بررس��ی
قرار گرفته اما در مجموع هدف اصلی از این س��فر و
دیدارها بررسی امکان تفاهم ایران و ترکیه در رابطه با
مساله سوریه بود.
اردوغان در س��فری که به ایران داشت بازهم
50
اعالم کرد که عالقه مند است میزبانی مذاکرات
ایران و 5+1را عهده دار باش��د .ایا ایران نیز با
این امر موافقت خواهد کرد؟
lط��رح اعالم امادگ��ی ترکیه ب��رای میزبانی
مذاک��رات 5+1نمی توان��د دلیل ان باش��د که مکان
مذاکرات به صورت قطعی ترکیه باش��د و این مساله
نیازمند بررسی های بیشتر در وزارت خارجه و دولت
است .همچنین در بررسی این مساله این موضوع نیز
باید مورد توجه ق��رار گیرد که موضع ترکیه نس��بت
به مساله سوریه پس از س��فر به ایران چندان تغییری
نکرده است و ترک ها همچنان بر برخی سیاست های
خصمانه شان علیه سوریه پافشاری می کنند .اما با توجه
به اینکه ترکیه مورد قبول طرفین مذاکره اس��ت سعی
می کنیم با وجود اختالفاتی که با این کش��ور بر س��ر
موضوع س��وریه داریم روابط خود را ب��ا ترکیه حفظ
کنیم .اما در هر صورت با توجه ب��ه دیدگاه های ترکیه
نسبت به سوریه مس��اله میزبانی این کش��ور در میان
مقامات ایرانی باید به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد و
بی گدار به اب نزنیم.
چرا ترکی��ه تا این ح��د اص��رار دارد که نقش
میانجیگ��ر را در رابطه با مذاکرات هس��ته ای
ایران ایفا کند؟
lترکیه به دنبال منافع منطقه ای خودش است
و در پی ان اس��ت که محوریت را در مس��ائل منطقه
به دست بگیرد .ترکیه بر اس��اس استراتژی امپراتوری
عثمانی که در حال دنبال کردن ان اس��ت ،می خواهد
خودش را جایگزین برخی از کش��ورهای قدرتمند
عربی در منطقه بکند ،بنابراین اصرار ترکیه بیشتر برای
تقویت جایگاه سیاسی این کشور در بین کشورهای
اسالمی است.
طی چند ماه اخیر به دلیل برخی مسائل همچون
موافقت ترکیه با استقرار سپر دفاع موشکی ناتو
و همچنین مساله س��وریه روابط ایران و ترکیه
دچار نوعی واگرایی شد .ایا سفر اخیر تاثیری
در نزدیک��ی دیدگاه های دو کش��ور در موارد
مورد اختالف داشت؟
lمن برخالف برخی دیگر از کارشناس��ان که
معتقد بودند نظر اردوغان در رابطه با مساله سوریه تغییر
کرده است معتقد بودم که نباید به صحبت های وی در
صدا و س��یما اکتفا بکنیم ،بلکه صحبت های اردوغان
پس از دیدار با مقام معظم رهبری برای ما مالک است.
انچه که در فرودگاه پس از دیدار با مقام معظم رهبری
از وی ش��نیده ش��ده فقط اقناع ش��دن وی در جهت
استفاده از فعالیت های صلح امیز هسته ای ایران است
اما در رابطه با موضع ایران در قبال سوریه و قاطعیتی که
مقام معظم رهبری در حمایت از سوریه داشتند به نظر
می رسد که هنوز چندان تغییری در موضع ترکیه ایجاد
نشده است و همچنان در حال بازی در میدان ایاالت
متحده است .اما در هر حال این سفر اتمام حجتی بود
از طرف ایران به ترکیه که موضعش را در قبال سوریه
تغییر دهد و موجب تضعیف جبهه مقاومت نشود .اگر
ترکیه به روند تس��لیح مخالفان دولت بشار اسد ادامه
دهد قطعا ایران در اینده به گونه دیگری موضع گیری
خواهد کرد.
ترکیه در رابطه با فعالیت های هسته ای ایران چه
موضعی از خود نشان داد؟
lتائید فعالیت هس��ته ای ایران براساس یک
سیاست صلح امیز و خصوصا دریافت اقای اردوغان
از فتوای مق��ام معظم رهب��ری نکته مثبتی اس��ت که
احتماال وی ان را به طرف ه��ای امریکایی نیز منتقل
خواهد کرد .همچنان که اردوغان با اشاره به دیدارش
با اوباما در س��ئول خاطرنش��ان کرده بود ،در دیدار با
رئیس جمهوری امریکا ،س��خنان ای��ت اهلل خامنه ای
رهبر ایران مبنی بر حرام بودن سالح های کشتار جمعی
را به وی گوشزد و عنوان کرده که پس از سخنان ایشان
به هیچ عنوان نمی توان ادعا کرد که ایران قصد ساخت
سالح هسته ای را دارد .اردوغان به خوبی دریافته که
فتوای رهبر جمهوری اس�لامی ایران تا چه میزان در
سیاست های کش��ور تاثیر دارد .اما ش��ایان ذکر است
که موضع جمهوری اس�لامی در قبال مساله هسته ای
و موضوع س��وریه همواره مواضع��ی منطقی و ثابتی
بوده است.
چه چشم اندازی را برای مذاکرات اتی ایران با
گروه 5+1پیش بینی می کنید؟
lبا توج��ه به اینکه غرب تم��ام راه ها را برای
تحت فش��ار قرار دادن ایران ازم��وده و نتیجه نگرفته
اس��ت در این دور از مذاکرات جمهوری اس�لامی با
موضع قوی ت��ری حاضر خواهد ش��د .همچنین باید
توجه داشت که طرف غربی بر اساس شواهد موجود
ایران هسته ای را به رسمیت ش��ناخته و گزارش های
س��ازمان های اطالعاتی انها نیز عدم گرایش ایران به
ساخت سالح هسته ای را تائید می کند ،بنابراین انتظار
می رود ای��ن دور از مذاکرات ای��ران و 5+1با نتیجه
بهتری به پایان برسدg .
بازی در زمین امریکا
غیبت کشورهای مهم و تعدد سالیق در اجالس استانبول 2
حسن السجردی /کارشناس مسائل ترکیه
3
بین الملل
مثلث شماره120
سفررجبطیباردوغان،نخست وزیرترکیهبهایران
ازانجاییکهازقبلاعالمشدهبودیکسفررسمی بهشمار
می رود ،اما مباحثی که در این سفر مطرح شد چندین نکته
مهمراشاملمی شود؛بهنظرمی رسدباتوجهبهدغدغه های
دوکشورموضوعسوریهازجملهنکاتبسیارمهماینسفر
بود .بهجهتاینکهدردیدارهایمختلفیکهاخبارانمنتشر
شد موضوع نظرات ایران در رابطه با بحث سوریه بیشتر و
پررنگ تر است .تا انجایی که رهبر معظم انقالب پیرامون
هر نوع طرح امریکایی در پای��ان دادن یا اتمام فضاهای
سیاسی در سوریه هشدار دادند و اعالم کردند ما هیچ طرح
امریکایی را در رابطه با بحث سوریه نخواهیم پذیرفت.
بهنظرمی رسدباتوجهبهمجموعهاهدافیکهازقبلمنتشر
شد،بحثسوریهیکیازمهمترینبحث هایسفراردوغان
بود؛ حساسیت های جمهوری اسالمی ایران به سوریه و
نوع نگاه سیاسی ترکیه به این کشور سبب شده است ایران
صحبت هایصریحیرابهاردوغانمنتقلکندوبه گونه ای
فضای سیاسی که ترک ها دنبال می کنند را خدشه دار کند و
سیاست های انها را مورد چالش قرار دهد؛ به همین دلیل
می توانگفتموضوعسوریهمهمترینموضوعبود.
در رابطه با بحث سوریه چند مساله مهم را باید مورد
مالحظه قرار داد؛ اوال به نظر می رس��د ترک ها در رابطه با
سوریه بعد از جریان اعتراضات مردمی یک تغییر موضع
اساسی داشته اند .دوم اینکه در حال حاضر ترک ها به دالیل
مختلف در حال بازی در زمین امریکا هستند .نکته سوم
اینکه بدان جهت که ترکیه در فضای منطق��ه ای به دنبال
داشتن دس��ت برتر یا میدان داری است انها در رفتارشان
تاندیشانهوبامحوریتامتیازعملمی کنندتا
بیشترمصلح
دیدگاه هایسیاسیباظرایفمنطقه ای.درمجموعمی توان
این ارزیابی را راجع به ترکیه داشت که ترک ها چون با نگاه
خاص پیرامون بحث سوریه بازیگری می کنند ،این نگاه
خاص شان باعث شده سیاس��ت های خصمانه ای را در
این رابطه در پیش بگیرند .از جمله انها از طریق مرزهای
مشترک شانباسوریهفشارهایامنیتیواقتصادیبسیاریبر
دولتبشاراسدوارداوردند،همچنینبرگزاریدواجالس
مخالفان نیز در زمره همین سیاست هاس��ت .در مجموع
برخالف روابط مثبتی که ترک ها طی س��ال های گذشته
با سوریه داش��تند در حال حاضر برای رسیدن به اهداف
بزرگتریدرمنطقهدرحالفعالیتهستندوبههمیندلیل
در حال بازی در زمین غرب و علیه سوریه هستند تا بدین
طریقامتیازاتبیشتریکسبکنند.
اجالس اخیری که در اس��تانبول برگزار شد در واقع
دومین اجالس به اصطالح دوستان سوریه بود .هدف این
اجالسدرحقیقتادامهفشارسیاسی-اقتصادیبرسوریه
تلقی می شود و علت این کار نیز این است که از یک طرف
سازمانمللبهدنبالیافتنیکرویکردمسالمت امیزباطرح
شش ماده ای عنان است و از طرف دیگر کشورهای عربی
مانندعربستانوقطربهدنبالتشدیدفشارهابرسوریهبرای
نالملل
تعجیلدرتندادندولتاسدبهطرح هایجامعهبی
هستند .در اجالس اس��تانبول 2انچه مورد توجه است
نخستبرخوردخشنباسوریهاستتاجاییکهکشورهای
عربیخواستارکمکبهاپوزیسیونحتیتسلیحانهاشدندتا
بتوانندفشاربیشتریبردولتاسدواردبیاورند.بحثدیگر
بحثتحریم هابودکهموردتوجهبرخیکشورهاقرارگرفته
و انها خواستار تحریم شدند.توقف خشونت ها و خروج
نظامی ازخیابان هاوانظارمردمنیزموردبحثقرارگرفت.
اما در مجموع اغلب کسانی که در نشست استانبول
سخنرانیکردندنشاندادندبهدنبالبی ثباتیسوریههستند
و سوریه باثبات را نمی خواهند .مجموعه ادبیات اردوغان،
هیالری کلینتون و مقامات قطر ،عربستان و ...نشان داد این
اجالسدرحقیقتبرایتشدیدفشارهابرسوریهطراحی
شدهبود.نکتهمهمی کهدررابطهبااجالساستانبولشایان
ذکراستنخستتعددنگاه هانسبتبهمسالهسوریهاست؛
مساله ایکهنشانمی دهدکشورهایمخاصموکشورهایی
که علیه سوریه در حال فعالیت هس��تند دیدگاه ها و نگاه
واحدینسبتبهاینمسالهندارند.نکتهدیگرایناستکه
بسیاری از کشورهایی که در فضای سوریه می توانند نقش
بسیارمثبتوپررنگایفاکننددراجالساستانبولحضور
نیافتند.به طورمشخصمی توانگفتایران،عراق،روسیه
و چین کشورهایی هستند که در اجالس مذکور حضور
پیدا نکردند و به سبب همین موارد اجالس استانبول ، 2
اجالسموفقینبود.
اما از جمله بحث های مهم دیگری که در این دیدار
مطرح ش��د می توان به بحث مذاکرات ایران با گروه5+1
اشاره کرد؛ بحثی که از گذشته نیز مورد توجه ترک ها بوده
و همواره مایل بوده اند در ای��ن رابطه نقش افرینی کنند.
ترک ها در ماه ها و سال های گذشته نیز بسیار اصرار داشتند
که پیرامون بحث هس��ته ای ایران به گونه ای نقش افرینی
کنند چرا که این مساله هم به نفع انهاست و هم تاحدودی
می تواند فش��ارهایی را از روی انها کم کن��د و امتیازاتی
برایشانبیاورد.
اما شاید نکته مهم بحث هسته ای ایران این بود که ایا
جمهوری اسالمی ایران می پذیرد در استانبول مذاکرات
هسته ای صورت بگیرد یا خیر .در مجموع به نظر می رسد
جمهوری اسالمی ایراندررابطهبابرپاییمذاکراتهسته ای
در استانبول هنوز موضع صریحی را اعالم نکرده است؛
البته در گذشته تلویحا طرح برگزاری مذاکرات با 5+1در
استانبولرامطرحکردهبود.
بحث روابط دوجانبه از دیگر م��وارد با اهمیتی بود
که در دیدارهای میان مقامات ترک و ایرانی مورد ارزیابی
قرار گرفت .ما در روابط مان با ترکیه ،با توجه به مجموعه
مالحظاتی که داریم اهمیت قائل هستیم و نمودار روابط
کشورماباترکیهبه طورکلیمثبتبودهاست.بههمینجهت
بحث ترمیم یا تاکید بر روابط دو جانبه ،رفع مش��کالت،
افزایشتبادالتاقتصادیو...نیزموردبررسیقرارگرفت.
تاکنون نیز ترک ها در برخی موارد به ویژه بحث خدمات
خیز مناسبی برداشته اند؛ ایران نیز به دنبال سامان دادن طرح
افزایش روابط اقتصادی تا س��طح 30میلیارد دالر تا سال
2015است .مجموعه شرایط روابط ایران با ترکیه با توجه
به فشارهای خارجی به ویژه در بحث تحریم ها به گونه ای
است که جمهوری اسالمی ایران می تواند با ترکیه روابط
اقتصادی مناسبی داشته باشد .شاید دغدغه ترک ها و نگاه
انها به بحث ه��ای مرتبط با ان��رژی از جمله نکات مهم
دیگری است که در این س��فر مورد مذاکره قرار گرفت.
با توجه به فشارهایی که امریکایی ها و غربی ها به بحث
کاهش واردات نفت از ایران دارند یکی از مواردی که اخیرا
صورت گرفت کاهش 20درصدی واردات نفت ایران از
جانبترکیهبود.
بحث های مرتبط با مباحث مرزی ،بحث گمرکات
و توریسم نیز توس��ط هیات همراه اردوغان و مقامات
ایرانی بررسی شد .هیات همراه اقای اردوغان از جمله
وزیر اقتصاد و وزیر انرژی نشان می دهد که رویکرد این
سفر در ظاهر بیشتر بر مباحث اقتصادی و تجاری استوار
بوده استg .
نقش افرینی در
ماجرای هسته ای
ایران برای
سیاست خارجی ترکیه
منزلت استراتژیک
به دنبال دارد
به همین دلیل این
کشور با وجود برخی
مخالفت ها اصرار دارد
جایگاه خود را در
مذاکرات میان ایران
و 1+5حفظ کند
51
بین الملل
نقال برای اتش بس
بین الملل
تقابل ایده های عنان و اردوغان برای اینده سوریه
مثلث شماره120
1
جدال طرح ها
بحران سوریه پیش از انکه یک بحران داخلی باشد
یکبحرانخارجیاستوبهوضوحمی توانگفتعوامل
فرامنطقه ای تاثیر بسزایی بر این بحران دارند .از امریکا و
عربستان و بسیاری دیگر از کشورهای غربی و عربی که
سعی بر افزایش تنش در س��وریه دارند تا روسیه و چین
که تاکنون با قطعنامه های ش��ورای امنیت در رابطه با این
کشور مخالفت کرده و راه را برای رسیدن مخالفان اسد به
اهداف شان ناهموار کرده اند .اخرین تحولی که در سوریه
به وقوع پیوست سفر کوفی عنان ،دبیر کل سابق سازمان
ملل به این کشور به عنوان میانجی و فرستاده سازمان ملل
متحد و پیشنهاد یک طرح شش ماده ای بود؛ طرح مذکور
حاویچندمحوراصلیبهشرحذیلاست-1:باقیماندن
بشار اسد در قدرت و دست برداشتن کشورهای غربی،
عربی و مخالفان از خواس��ته خود مبنی بر کناره گیری او.
-2اغاز گفت وگو در س��طوح مختلف جامعه برمبنای
مطالبات مطرح شده از س��وی مردم -3.پایبندی طرفین
به اتش بس و پایان درگیری ها و خشونت از جمله پایان
حمایت کشورهای خارجی از حمایت گروه های مسلح.
-4امکان ارسال کمک های بشردوس��تانه به مکان های
درگیری -5.ازادی زندانیان سیاسی -6.تسهیل و تضمین
ترددخبرنگاراندرتماممناطقسوریه.دوشنبههفتهگذشته
«کوفی عنان» اعالم کرد دولت این کشور با ضرب االجل
10اوریل برای اجرای طرح صلح موافقت کرده اس��ت.
وی در جلسه شورای امنیت که پشت درهای بسته برگزار
شد،ضمناعالمخبرمذکوراعالمکردطبقتوافقبادولت
اسد،ازتاریخفوقنیروهاینظامیدولتیازورودبهشهرها
خودداری کرده و همزمان با توقف استفاده از سالح های
52
سنگین ،عقب نشینی نیروها اغاز خواهد شد .همچنین
گروهک های تروریستیسوریهکهنامارتشازادسوریهرا
برخودنهاده اند،ازطرحفرستادهسازمانمللدرامورسوریه
استقبال کردند .قاسم سعد الدین ،سخنگوی فرماندهی
مشترک گروه های تروریستی در سوریه موسوم به ارتش
ازاد سوریه اعالم کرد مخالفان مسلح از طرح کوفی عنان
برای حل بحران سوریه حمایت می کنند .در حال حاضر
هم دولت اسد و هم مخالفان با طرح عنان موافقت کرده اند
و باید زمان بگذرد تا مشخص شود ایا این طرح بحران را
درسوریهبهسمتارامشوثباتپیشخواهدبردیاخیر؟
مهدیمطهرنیا،کارشناسمسائلخاورمیانهدررابطه
با طرح کوفی عنان معتقد است« :انچه در طرح کوفی عنان
از اهمیت بسیاری برخوردار اس��ت تالش در ایجاد یک
ارامشمنطقیبهواسطهکنترلدوطرفجریانموجوددر
بحرانسوریهاست؛بهبیاندیگرمطابقتاکیدکوفیعنانهم
خواست رژیم بشار اسد برای ایجاد یک فضای کنترلی در
رفتارمخالفانویکهدستبهاسلحهومبارزهمسلحانهعلیه
نالمللیبرایکنترل
دولتبرد هاندوهمدرخواستجامعهبی
برخوردهای اعمالی از طرف رژیم اسد در قبال مخالفان
همراه با هم مورد توجه قرار گرفته اند .این نکته که طرح
کوفیعنانتاچهاندازهمی تواندعاملیتاجراییداشتهباشد
تاحدودزیادیبهاراده هایموجوددردوطرفوبازخوانی
نیت های طرف های درگیر در بحران سوریه بستگی دارد.
نیت موجود در جبهه بشار اس��د ایجاد یک فضای قابل
کنترل در ارتباط با برخورد با مخالفان اس��ت و از طرف
دیگرمخالفانهمدرپیایجادیکفضایمثبتدرراستای
دستیابیبهاهدافخودوبه خصوصمهمترینهدف شان
کهدرواقعخلعقدرتازبشاراسداست،می باشند».
وی توضیح داد« :با توجه ب��ه این دو نیت موجود در
طرفین باید گفت طرح کوفی عنان و طرح های دیگری که
ممکن است در این راستا مطرح شود در هویت خود دچار
یک چالش عمده هس��تند و ان چالش عمده در حقیقت
دربرگیرنده تالقی دو نیت متعارض و متضاد با یکدیگر
استکهدربرابرهمصف اراییکرده اند.برایناساسفقدان
عقب نشینی هریک از طرفین در مسیر دستیابی به هدف
تعریفشدهواعمالیخودموجبخواهندشدطرح های
متفاوتباچالش هایجدیعملیاتیروبه روشوند.اگرچه
ازنظرمنطقنظریطرح هایموجودمی توانددارایپیشینه
و منطق قابل قبولی باشد اما از منظر عملیاتی با مشکالت
جدیروبه روست».بهعقیدهویانچهمنطقبحرانسوریه
تحتالشعاعقرارمی دهدمنطقنانوشته
رابیشازهرچیزی
ولی عملیاتی قدرت تحت عنوان توازن قدرت اس��ت و
تا زمانی که توازن قدرت له یا علیه هریک از طرفین باشد
می توان گفت امکان توفیق یکی بر دیگری وجود دارد اما
به نظر می رسد این منطق در حال بازسازی یا بازتعریف
اس��ت ،به گونه ای که مخالفان رژیم اسد بر ان هستند که
تاحدود زیادی زمینه ساز ایجاد یک فضای مناسب برای
قدرت گیریدرصحنهسیاسیسوریهباشندوازسویدیگر
حامیان رژیم اسد هم تالش می کنند در این منطق نامتوازن
قدرت توازنی را له رژیم اسد در سوریه ایجاد بکنند .این
کارشناس می گوید« :انچه در این میان می تواند تاحدودی
مخالفانومعارضانراازمنطققدرتبیشتریبرخوردارکند
همپوشانی و هم هدفی انها بر سر از کار برکنار کردن بشار
اسداست.اگرایناتفاقمیانمخالفانداخلیوخارجیعلیه
رژیماسدبهفرجامقابلقبولعملیاتیبرسدپشتیبانی های
برون منطقه ای از مخالفان رژیم اس��د خواهد توانست تا
حدی توازن قدرت را برهم بزند .در غیر این صورت رژیم
اسد خواهد توانست مانند بحرانی که حافظ اسد ،پدر وی
نیز بدان دچار شد از این بحران عبور کند و قدرت بیشتری
را داخل سوریه پیدا کند .اما در حال حاضر به نظر می رسد
گزارش یک سفر به سوریه
2
حسین رویوران/کارشناس مسائل خاورمیانه
بین الملل
سوریهاینروزهاابستناتفاقاتوتحوالتبسیاری
است؛ ازیکسوسفرکوفیعنان،فرستادهسازمانمللمتحد
بهاینکشوروطرحششماده ایویکهتاکنونموردتوافق
هر دو طرف قرار گرفته و از دیگر س��و ،برگزاری اجالس
دوستانسوریهدراستانبولوتالشبرایدامانزدنبهاتش
بحراندرسوریه.طرحاخیرکوفیعنانچندینرکنراشامل
می شودکهیکیازانهاتوقفخشونتدرسوریهیاتوقف
خشونت افراد مسلح علیه دولت است .اجرای طرح عنان
بهمعنایخلعسالحنیروهایدولتینیست،چراکه دولت
حافظامنیتعمومیاست.حتیبااجرایاینطرحدولت
کماکان با سالح ها و نیروهای خودش در عرصه اجتماعی
حضورخواهدداشتاماحملهبهمخالفانرامتوقفخواهد
کرد.درشرایطفعلیپایبندیمخالفانبهاینطرحکمی دور
ازذهناست؛چراکهاساسامخالفاندولتسوریهیکپارچه
نیستندوطبقبراوردهایمیدانیحدود10درصدعملیات
را ارتش ازاد سوریه برعهده می گیرد و90درصد عملیات
مشخصنیستتوسطچهکسانیصورتمی گیرد.دراین
میانممکناستافرادمسلحوجنایتکار،سارقان،القاعدهو...
حضورداشتهباشند.اینمسالهنشانمی دهدکهدولتسوریه
دربرابریکساختارسازمانیافتهقرارنداردونمی توانانتظار
داش��ت مخالفان به راحتی تحت قاعده طرح کوفی عنان
قرار بگیرند.هفته گذشته دومین اجالس دوستان سوریه
در استانبول برگزار شد؛ اجالسی که چندین هدف برای ان
ترسیمشدهبود.نخستینهدفایناجالسایجادوحدت
میانمخالفانبودکهچنیناتفاقینیفتاد.دومینهدفتسلیح
معارضانسوریبودکهچنینطرحینیزبهتصویبنرسید.
این مساله که 70کشور در استانبول حاضر شدند ممکن
است که یک پیروزی سیاسی مقطعی برای مخالفان باشد،
اماعمالدرمعادلهداخلیسوریهتغییریایجادنمی کند.در
میانکشورهاییکهاعالمکردهبودندمجلسملیسوریهرا
بهعنواننمایندهاصلیوتنهانمایندهمردمسوریهبهرسمیت
می شناسندتنها 10کشوراینمجلسرابهرسمیتشناختند.
اینامربیانگراناستکهایناقداماتبیشتریکفضاسازی
تبلیغاتی در عرصه بین المللیبه نفع مخالفان سوریه است
و تغییری در معادله ایجاد نمی کند .در حال حاضر بسیاری
از تحلیلگران مخالف دولت اسد از این مساله سرخورده
هستند که چرا اتفاق خاصی در اجالس استانبول نیفتاد و
کنفرانس بدون ایجاد هیچ تحولی به پایان رسید.در رابطه
باکشورهاییکهدرگیرمسالهسوریههستند،روسیهوچین
همچنانمواضعپیشینخودشانرادنبالمی کنندوتغییری
دررویکردشانایجادنشدهاست.انهابه دنبالانهستندکه
طرحکوفیعناندرسوریهعملیشود؛درحالحاضرطرح
عنانازجانبدولتسوریهپذیرفتهشدهواگرهمخللیدر
انایجادشودازطرفگروهمخالفاناستنهدولتسوریه.
این موضوع در اینده نشان خواهد داد دولت سوریه با افراد
مسلحخارجازانضباطروبه روست؛درحالحاضرالقاعده
با یک سری اهداف ملی در سوریه حضور ندارد ،بلکه با
نالمللیحضوردارد.بسیاریازگروه هایسلفی
اهدافبی
کهدرسوریههستندبراساسشرایطخاصدرانجافعالیت
مسلحانهانجاممی دهند.اینافرادبهدنبالهرجومرجهستند
زیرا سرقت می کنند ،پست های بازرسی ایجاد می کنند و
بهدنبالاشوبهستند.قطعابااجرایطرحکوفیعنانمیزان
این نیروهای کنترل گریز نش��ان خواهد داد که در سوریه
با یک پدیده دیگری روبه رو هستیم که با بحث نیروهای
سازمانیافتهمعارضهتفاوتبسیاریدارد.منبهدلیلشرکت
تالمقدس»،هفتهگذشته
درراهپیماییجهانی«بهسویبی
در سوریه به سر می بردم .در رابطه با وضعیت سوریه باید
بگویمکهشرایطخاصیبراینکشورحاکماستووضعیت
به گونه ایاستکهنیروهایسیاسیمعارضتاکنونموفق
نشده اند راهی که دیگر گروه های معارض در تونس،مصر
و لیبی رفتند را بپیمایند .در تونس حرکت از روستاییبه نام
بوزیداغازشدوبهسرعتتوانستاکثریتجامعهراحول
محوراعتراضبسیجکند،امادرسوریهاعتراضبهصورت
بخشی اغاز ش��د و به همان صورت نیز باقی مانده است.
در واقع اعتراضات سوریه هیچ گاه تبدیل به یک اکثریت
اجتماعی نشد .در حال حاضر معارضه تنها در استان های
حمص،حما،ادلبودرعادرجریاناست؛یعنیفقطچهار
استان از بیش از 15استان سوریه درگیر اعتراض هستند.
این مساله نش��ان می دهد که اعتراض در سوریه همچنان
یک حرکت بخشی است و تبدیل به یک حرکت اکثریتی
نشده است .این شرایط نش��ان می دهد معارضه همچنان
در برخی مناطق حضور دارد در حالی که دولت از پایگاه
اجتماعیگسترده ترینسبتبهمعارضانبرخورداراست.
در شرایط کنونی تظاهراتی که دولت می تواند بسیج بکند
بسیار گسترده تر از تظاهراتی است که مخالفان می توانند
سازماندهیکنند.اینواقعیتکامالاشکاراستکهمعارضه
درسوریهموفقنشدهاکثریتجامعهراباخودشهمراهبکند
وزمینهبرایمعارضانفراهمنیستکهبازیگراصلیدرتعیین
ایندهباشند.درحالیکههم اکنوندولتتاحدزیادیموفق
شده یکسره سازیبکند،بسیاریازافرادمسلحرابازداشت
کرده،صدهاافرادمسلحخارجیکهعمدتاازطرفالقاعده
هستندراشناساییکردهوکنترلمرزهاراتقریبابه دستگرفته
است.هفتهگذشتهنیزشاهدبودیمزمانیکهنیروهایمسلح
ازمرز ترکیه قصدورودبهسوریه راداشتندنیروهایمسلح
سوری به شدت واکنش نشان دادند و مبادله اتش صورت
ش ترکیه هم در ای��ن درگیری مرزی نزدیک به
گرفت؛ ارت
20دقیقهورود پیداکرد.اینمسائلنشانمی دهدکهدولت
سوریه مرز ترکیه را به صورت نسبی تحت کنترل قرار داده
و مرز لبنان و اردن نیز تحت کنترل دولت است .این موارد
نشان می دهد که دولت سوریه از توانمندی باالتری برای
مدیریتاینبازیبرخورداراست.جالباستبدانیدطی
هفته ایکهدرسوریهبودممسائلبسیاریبرایماشکارشد.در
نترسیممی شود
شرایطکنونینخستینتصویریکهدرذه
این است که در سوریه شرایط غیرطبیعی است و حتما از
فرودگاه تا شهر دمشق که حدود 30کیلومتر است؛ برخی
شاخص هایفضایامنیتیدیدهخواهدشد.امابایدبگویم
دراینمسیرحتییکفردامنیتییایکتانکدیدهنشد.من
بهبازارهایمختلفوبخش هایمختلفشهررفتموکامال
احساسمی کردمکهفضایعادیبرشهرحاکماست.البته
نمی خواهمبگویمکهفضاصددرصدعادیاست،چراکهبه
دلیل ترسونگرانیکهمیانمردموجودداردشب هامغازه ها
زودتر تعطیل می شود و مردم به منزل می روند .اما این فضا
نشاندادخبرهاییکهدررابطهباسوریهمطرحمی شودعمدتا
سیاسیاستوخبرگزاری هایغربیوبرخیازشیخ نشینان
خلیجفارسانرابزرگمی کنند.روزیکهواردسوریهشدم
دالر 78لیره بود ،اما یک هفته بعد که می خواستم از سوریه
خارج شوم دالر 70لیر بود .این نشان می دهد که امید مردم
نسبتبهکنترلدولتبسیارباالتررفتهاستوبهدلیلامید
بهیکسره سازیازطرفدولتقیمتپولدولتیسوریهباال
رفتهاست.اصالنمی تواناینباالرفتنارزشپولدولتیرا
بدوندلیلدانست.اینامرقطعادلیلسیاسیداردوایندلیل
سیاسیبهنفعدولتقابلتفسیراستg.
مثلث شماره120
منطقسیاسیدرمنطقهوفرامنطقهبراناستکهاینفرصت
را از رژیم بشار اسد بگیرد ».بسیاری از کارشناسان بر این
باورندانچهدرعرصهسیاسیواجتماعیسوریهمی گذرد،
با انچه در دیگر کشورهای عربی مانند تونس ،مصر ،لیبی،
یمنوبحریندرحالجریاناست،بسیارمتفاوتاست.در
حقیقتبحراندرکشورهایمذکورناشیازخیزشمردمی
دراینکشورهاست،ولیدرکشورسوریهاینچنیننیست.
مقامات دولت سوریه می گویند ،این ناارامی ها از خارج از
کشور هدایت می شود و گروه های مسلح تحت حمایت
غربعاملکشتارغیرنظامیانهستند.
مطهرنیا معتقد است که هر بحرانی گفتمان خاص
خ��ودش را دارد و می گوید« :در منطق معرفت شناس��ی
بحران ها باید گفت که هر بحرانی گفتمان خاص خودش
را دارد؛ اگر این نکته را بپذیریم بالطبع خواهیم پذیرفت که
منطق بحران در سوریه با وجود تشابهاتی با بحران لیبی از
تفاوت هاییهمبرخورداراستکهمدیریتبحرانایجاب
می کند به انها توجه داشته باشد و براساس پارادایم منافع و
منابع وارد عمل شود .درحقیقت منابعی که باید در سوریه
هزینه ش��ود با منابعی که در لیبی هزینه می شود متفاوت
است و منفعت هاییکه حاصل می شودنیز از تفاوت هایی
برخوردار است .بنابراین سرمایه گذاری در کنترل بحران
یا افزایش سطح بحران براساس نیات و اهداف بازیگران
براساس بافت موقعیتی بحران تعیین می شود و مدیریت
بحران بر ان می شود که براساس دقایق گفتمانی موجود
در ان بحران ها عمل بکند .س��وریه دارای بافت فکری،
اجتماعی،سیاسی،منطقه ایوفرهنگیوپیوندهایتعریف
شده سیاسی با کش��ورهای دیگر منطقه است که لیبی از
ان برخوردار نیست .بنابراین این تفاوت و تمایز در بافت
موقعیتی اس��ت که منطق رفتاری و کنشی در بافت های
گوناگون عملیاتی را ایجاد می کند .سوریه از منطق خاص
خودش برخوردار اس��ت همانطور ک��ه مثال یمن ،لیبی،
مصر و ...برخوردارند .ب��ا این اوصاف اعمال مدل لیبی یا
کشورهایدیگردرسوریهاصالقابلاجراومنطقینیست.
در برهه کنونی موضع گیری های کش��ورهای تاثیرگذار
مانندروسیهیاچیندربرابرهریکازاینبحران هانیزنقش
بسزایی در جهت دادن به انها دارد .در حال حاضر از نظر
منطق جغرافیایی و منطق ژئواستراتژیک فروپاشی رژیم
اسد می تواند پیامدهای متفاوتی را در منطقه خاورمیانه و
منطقه نزدیک جغرافیایی به کشورهایی مانند ایران ،عراق
وعربستانبرجایبگذارد،بنابرایناینتفاوت هاوتمایزها
تاحدود زیادی زمینه برخورد و مدیری��ت این بحران را
متفاوت می کند».همچنین هفته گذشته دومین اجالس
به اصطالح دوستان سوریه در استانبول ترکیه برگزار شد؛
اجالس��ی که مانند اجالس قبلی ک��ه در تونس بود هیچ
دستاورد قابلقبولیبرایکشورهایشرکت کنندهنداشت.
شرکتکنندگان در اجالس اس��تانبول قصد خود را برای
اداره جنگ داخلی در سوریه به نمایش گذاشتند .عربستان
سعودی و قطر وظیفه اعطای کمک مالی و تسلیحاتی به
مخالفانمسلحسوریهایرابرعهدهگرفتندوبقیهنیزوظیفه
بهبن بستکشاندنماموریتوطرحکوفیعنانرابهدوش
کشیدند .اما با این همه ،به نظر می رسد اجالس استانبول و
شرکت کنندگان در ان مجموعا مخالفت با مداخله نظامی
خارجیومخالفتباسرنگونکردنحاکمیتازراهاعمال
زور را پذیرفته باشند .در همین راستا وزارت امور خارجه
روسیه کنفرانس به اصطالح دوستان سوریه را یک جانبه
و متناقض با اهداف حل و فصل مسالمت امیز درگیری ها
در این کشور خواند و با صدور بیانیه ای ضمن ابراز تاسف
نسبت به یک جانبه بودن کنفرانس دوستان سوریه اعالم
کرد« :اهداف و مقاصدی که در کنفرانس دوستان سوریه
در استانبول مطرح ش��د در حقیقت با هدف حل وفصل
مسالمت امیزدرگیری هادرسوریهدرتناقضبودg».
تثبیت دولت مرکزی
53
مجله خبری
1دورخیز اخوان برای کاخ ریاست جمهوری
خاورمیانه
بین الملل
مثلث شماره120
اخوانی های میانه رو گام ب��ه گام در مصر جدید
در حال نقش افرینی هس��تند .اخوان المس��لین مصر
اعالم کرده که برای انتخابات ریاس��ت جمهوری در
این کش��ور کاندیدا معرفی خواهد کرد؛ مساله ای که
شاید تصورش برای خیلی ها مشکل بود .در حقیقت
این گروه اس�لامگرای مصری با معرف��ی کاندیدای
ریاست جمهوری بسیاری را ش��گفت زده و مصر را
وارد یک معادله جدید کرد .خیرت الش��اطر ،معاون
دبیر کل اخ��وان این روزها تبدیل ب��ه یک چهره مهم
شده است.
حس��ن هانی زاده ،کارش��ناس روابط بین الملل
بر این باور است اخوان المسلمین مصر با یک هدف
طوالنی مدت و اس��تراتژیک به دنبال دس��ت گرفتن
قدرت به صورت ارام هس��تند؛ انها ابتدا در انتخابات
پارلمانی شرکت کردند و با به دست اوردن 57درصد
از کرسی های پارلمانی توانستند زمینه را برای حضور
سیاسی و اجرایی به دست بیاورند .اکنون نیز انها برای
انتخابات ریاس��ت جمهوری برنامه ریزی کرده اند و
این احتمال وجود دارد که نامزد ریاس��ت جمهوری
اخوان المس��لمین در انتخابات اینده پیروز شود .در
حقیقت این ش��انس برای اخوانی ها وج��ود دارد که
در انتخابات ریاس��ت جمهوری نماینده و کاندید ای
این مجموعه به پیروزی برس��د .علت ای��ن امر این
اس��ت که هم امریکا و هم غ��رب پذیرفته اند که در
واقع اخوان المس��لمین و گروه ه��ای معتدل اخوانی
در ساختار قدرت در کش��ورهای عربی نقش داشته
باش��ند همچنان که در تون��س توانس��تند قدرت را
به دست بیاورند و توانستند در ساختار قدرت شرکت
داشته باشند .هانی زاده توضیح داد« :هم اکنون شرایط
به گونه ای است که امریکایی ها پذیرفته اند اخوانی ها
و دیگر گروه ها و ش��خصیت های معتدل اس�لامگرا
در ساختار قدرت شرکت داش��ته باشند ».وی هدف
اصلی اخوان المسلمین را ایجاد یک نظام دموکراتیک
و برخاسته از رای اکثریت ملت عرب دانست و گفت:
«عالوه بر این اعضای اخوان المسلین مانند گروه های
اخوانی سنتی درصدد مقابله با غرب و امریکا نیستند
و نوعی همگرایی با امریکا و غرب خواهند داشت».
در این میان مس��اله ای که مورد تحلیل و ارزیابی
اکثر کارشناس��ان ق��رار گرفته روابط مص��ر جدید با
رژیم صهیونیس��تی اس��ت .در س��ایه روی کار امدن
و ق��درت گرفت��ن اس�لامگرایان در مصر بس��یاری
بر ای��ن باورن��د که دیگ��ر پ��س از مب��ارک ،مصر با
رژیم صهیونیستی رابطه نخواهد داشت .این کارشناس
معتقد اس��ت که حتی در رویکرد اخوان المس��لمین
نس��بت به رژیم صهیونیس��تی نیز نوعی میانه روی و
همسویی با رژیم صهیونیستی به وجود خواهد امد و
انها مشکلی با این رژیم نخواهند داشت .اخوانی های
میانه رو به دنبال ایجاد تنش نیستند و به دنبال ان هستند
که به نوعی نظامی ش��بیه نظام ترکیه در سطح جهان
عرب ایجاد بکنند.
اکنون مص��ر در حال پیش رفتن به س��وی ثبات
سیاسی و تشکیل یک نظام دموکراتیک با برخورداری
از اندیشه های اسالمی اس��ت .به همین جهت به نظر
می اید ک��ه مصر و جامع��ه مصر پذیرفت��ه که نظامی
برخاسته از اندیشه های اسالمی داشته باشد و در عین
حال با غرب و امریکا هم برخورد مسالمت امیزی را
در پیش گیرند .در واقع می توان گفت اخوانی هایی که
پس از بیرون راندن حس��نی مبارک اعالم کرده بودند
که در انتخابات ش��رکت نمی کنند با این تصمیم شان
بسیاری از معادالت را برهم زدند و مصر را وارد یک
برهه جدید کردن��د .برخی کارشناس��ان این تصمیم
اخوان المسلمین را در جهت رویارویی انها با نظامیان
حاکم قلمداد می کنند ،چرا که اخوانی ها اخیرا چندین
بار اعالم کرده بودند که انقالب مصر در معرض تهدید
قرار دارد و به همین جهت انها به معرفی کاندیدا روی
اوردندg .
2تحول بزرگ
3چراغ سبز به امریکا
4خروج از انزوا
انتخابات برمه
ماکان عیدی پور /کارشناس مسائل بین الملل
دیکتاتوری نظامی در شرق اسیا یک مساله ریشه دار
است و دیکتاتورهای نظامی در این منطقه از دیگر نقاط
بیشتر دوام می اورند چرا که به نوعی فرهنگ مردم شرق
اس��یا برای اینگونه حکومت ها فرهنگ پذیرایی است.
میانمار هم یکی از همین حکومت هاس��ت؛ این کشور
برخالف اینکه در رسانه ها کم مورد توجه قرار می گیرد
کشور کم اهمیتی نیست .میانمار هم مانند کره شمالی درها
را به روی رسانه های خارجی بسته و کمتر خبرهای این
کشور در دس��ترس قرار می گیرد .دولت نظامی میانمار
استانه تحمل پایینی دارد و انتقاد مخالفان را برنمی تابد،
به همین دلیل برگزاری انتخابات در این کشور و اجازه به
حزب خانم انگ سان سوچی برای شرکت در انتخابات
تحول بزرگی به شمار می رود .چراکه انگ سان سوچی
سال ها در محاصره خانگی به س��ر می برد .در کل اگر به
موضوع میانمار نگاه کنیم حضور رهبر اپوزیس��یون در
صحنه سیاسی این کشور پس از سال ها مساله ای است
که جای بحث بسیار دارد اما از دیگر سو واکنش دولت
نظامیمیانماردربلند مدتنیزبسیارحائز اهمیتاستg.
54
محسن شریعتی نیا/کارشناس شرق اسیا
دولت نظامی برمه پس از سال ها انحصار قدرت
در این کشور به جمع بندی جدیدی از موقعیت خودش
در نظام بین الملل رسیده است؛ اوال در قالب ان نوعی
گشایش در رابطه با امریکا به وجود امده ،ثانیا تالش
کرده تا فضای سیاسی داخلی را به باز شدن و به سمت
ازادی بیان حداقلی رفتن س��وق ده��د .از این جهت
تغییری که در برمه رخ داده یک تغییر استراتژیک است
که با توجه به موقعیت مهم برمه در ژئوپلتیک شرق اسیا
اگر تداوم داشته باشد ،می تواند در منطقه هم تاثیرات
مهمی را برجای بگذارد .باید منتظر بمانیم ببینیم تعامل
خانم س��وچی با دولت نظامی به چ��ه صورت پیش
خواهد رفت .تاکنون برخی کشورها بوده اند که در مسیر
دموکراسی گام برداشته اند اما در میانه راه دچار مشکل
ش��ده اند و نوعی بازگشت به ش��رایط قبل داشته اند.
بنابراین اکنون نمی توان به صراحت گفت که برمه در
مسیر بازگشت قرار دارد یا خیر .برمه جزو مستبدترین
نظام های سیاسی دنیاست و همین گام های نخستین هم
در این کشور از اهمیت برخوردار استg .
اسماعیل بشری /کارشناس کره
انتخابات��ی ک��ه در برمه برگ��زار ش��د انتخابات
میاندوره ای بود و تمام��ی نمایندگان در این انتخابات
تعیین نش��دند اما حضور و پیروزی خانم سوچی در
این انتخابات به خودی خود مساله بسیار مهمی است.
انگ سان سوچی سال ها تحت محاصره خانگی بوده
و به دلیل فشارهای خارجی که بر دولت برمه وارد امد
از 20سال پیش تاکنون این کشور در انزوای کامل قرار
گرفت .همچنین برمه منابع اقتص��ادی قوی ندارد به
همین جهت دولت نظامی موافقت کرد قدرت را به یک
دولت غیر نظامی بسپارد .در حال حاضر دولت نظامی
برمه پذیرفته گروه های اپوزیس��یون نیز به نوعی وارد
پارلمان ش��وند .هدف عمده کارهایی که دولت برمه
انجام داده این است که تحریم های بین المللی را یکی
پس از دیگری لغو و کش��ور را از انزوا خارج کند .در
حال حاضر روند در این کشور به سمتی پیش می رود
که اندک اندک برمه وارد یک پروسه دموکراسی شود
و از وضعیت نظامی و دیکتاتوری فاصله بگیرد تا بلکه
اندکی تحریم ها علیه برمه کاهش پیدا کندg .
5نشست دشمنان سوریه
6تراژدی در کالیفرنیا
7فاشیسم در انتخابات
8سه شنبه سیاه
در پی تیراندازی فردی مسلح د ردانشگاه اویکوز
امریکا حدود 7نفر کشته و 3نفر دیگر زخمی شدند.
تمامی قربانیان این حادثه از دانشجویان این دانشگاه
بودندg .
ش��عارهای تبلیغاتی حزب راس��ت پوپولیستی
اتریش باعث اعتراض دولت مراکش شد .این حزب
در یکی از پالکاردهای تبلیغی اش نوش��ت« :عشق به
وطن به جای دزدان مراکشیg» .
روز س��ه ش��نبه مس��کو ش��اهد پرتلفات ترین
اتش س��وزی خ��ود در چند س��ال اخیر ب��ود .بر اثر
اتش سوزی در ساختمان انبار بازاری در جنوب شرق
مسکو حدود 17نفر کشته شدندg .
9از میانمار تا استانبول
دموکراتیک بازگرداند».
سوریه در ماه های گذشته ،حمایت انها از مسئوالن این
کشور و اصالحات پیشنهادی مسئوالن سوریه این کشور
را از بحران موجود خارج می کند».
خاورمیانه
مطبوعات جهان
گامی بزرگ به سوی دموکراس��ی :هفته نامه اشپیگل
المان در اخرین شماره خود به بررسی انتخابات پارلمانی
میانمار پرداخته و ان را گامی بزرگ به سوی دموکراسی
می داند .از نظر اش��پیگل انتخابات اخی��ر در برمه ورای
انتخاباتی میان دوره ای بود و شاید حتی اهمیتی بزرگتر
از انتخابات سراسری داش��ت .حتی اگر این انتخابات
مطابق انتظارات تمام منتقدان جهانی نبوده باشد ،باز هم
برای مردم در این کش��ور اس��یای جنوب شرقی گامی
بزرگ به سوی دموکراسی شمرده می شود .در انتخابات
سراس��ری نوامبر 2010نظامیان حاکم دست به تقلب
گسترده ای زدند و روزنامه های داخلی به شدت سانسور
شدند .از ناظران انتخاباتی خبری نبود و از سفر خبرنگاران
خارجیبهمیانمارنیزجلوگیریشدهبود.اشپیگلدرادامه
تحلیل خود تاکید می کند یکشنبه انتخاباتی ،دورنمایی از
اینده میانمار را نیز ترسیم کرد« :در سال 2015انتخابات
سراسری دیگری در میانمار برگزار می شود و تین سین
هم نمی خواهد بار دیگر رئیس جمهور میانمار باش��د.
سوچی با این پیروزی خیره کننده می تواند در انتخابات
ریاست جمهوری سال 2015نامزد اصلی باشد و به عنوان
رئیس جمهور کشورش را به جمع کش��ورهای ازاد و
کنفرانس شکست خورده استانبول :روزنامه «البعث» که
یکی از روزنامه های شبه رسمی سوریه به شمار می رود،
در تحلیل خود به کنفرانس دوستان سوریه در استانبول
پرداخت و نوشت« :کنفرانس «دشمنان سوریه» در نسخه
اردوغانی خود همانطور که پیش بینی می شد در حقیقت
به منبری برای ایراد اظه��ارات خصمانه و تحریک امیز
علیه سوریه تبدیل شد .در این کنفرانس صدای کسانی
که برای ضربه زدن به دولت سوریه توطئه چینی می کنند
برخاست و برای همگان اشکار شد انهایی که خواهان
مسلح کردن تروریس��ت ها به جدیدترین سالح ها ،به
ویژه سالح های امریکایی و اس��رائیلی ،احداث مناطق
امن برای تروریست ها ،اعزام نیروهای عربی و بین المللی
به سوریه و صدور قطعنامه های بین المللی الزام اور علیه
ملت سوریه هستند در حقیقت هدفشان تکرار سناریوی
لیبی اس��ت؛ س��ناریویی که طی ان ده ها هزار لیبیایی به
دس��ت نیروهای ناتو کشته و ش��مار زیادی نیز مجبور
به ترک کشورشان شدند ».روزنامه البعث در بخش پایانی
این تحلیل اورده است« :طبیعی است که این کنفرانس
«مسخره» شکس��ت بخورد ،همان طور که پیش تر هم
شکست خورده بود چرا که این کنفرانس تنها به منظور
حفظ ابروی شرکت کنندگان ان برگزار شده بود؛ همان
کسانی که دیر یا زود اعتراف خواهند کرد که اراده ملت
اروپا
مثلث شماره120
امریکای شمالی
اروپا
بین الملل
نشست استانبول با عنوان دوس��تداران سوریه در
حالی به کار خود پایان داد که دوس��تان اصلی س��وریه
همچون عراق ،ایران ،روس��یه و چین در این نشس��ت
حاضر نشدند .دشمنان اسد با عنوان دوستداران سوریه
درصدد دخالت و اعمال نفوذ در این کشور هستند؛ ابتدا
نشست شان در تونس و اکنون نیز در استانبول .در حقیقت
نشستمذکوردراستانبولبابررسیراه هایافزایشفشار
بردولت اسد پایان یافت .شرکت کنندگان در کنفرانس به
اصطالح دوستان سوریه با تاکید بر حمایت کامل از طرح
نماینده مشترک س��ازمان ملل و اتحادیه عرب در امور
سوریه ،مسلح کردن مخالفان را رد کردند .پس از پایان
کار کنفرانس دوستان سوریه در استانبول ،این کنفرانس
با صدور بیانیه پایان��ی حمایت کامل خ��ود را از طرح
کوفی عنان ،نماینده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب
در امور س��وریه اعالم و بر ضرورت ایجاد یک جدول
زمانی مشخص برای اجرای این طرح تاکید کرد.
در نشست مذکور شاید بیش از همه مقامات قطر
و عربستان و همچنین ترکیه و امریکا به اظهار نظرهای
خصمانه پرداختند و سعی شان بر ان بود که با نطق های
اتشین شان جامعه بین الملل را فریب داده و افکار عمومی
را علیه دولت بشار اس��د تحریک کنند .از جمله در این
نشست حمد بن جاسم ال ثانی ،وزیر امور خارجه قطر با
غیرقابل قبول خواندن صلح در شرایط کنونی در سوریه
گفت« :سخن گفتن از صلح در شرایطی که نظام سوریه
همچنان به اقدامات خود ادامه می دهد ممکن نیست و
دولت س��وریه برای خریدن وقت در حال بازی کردن
است ».در این نشست همچنین هیالری کلینتون ،وزیر
امور خارجه امریکا مدعی ش��د که مخالفان در سوریه
کماکان در حال قوی شدن هستند و گفت« :بشار اسد،
رئیس جمهوری سوریه اگر می توانست مخالفان را نابود
کند یقین ا تردیدی به خود راه نمی داد».
رجب طیب اردوغان ،نخس��ت وزی ر ترکیه نیز از
جامعه جهانی خواست تا مکانیزم های واضح و قاطعی
را برای حمایت از ملت س��وریه وضع کنن��د و عنوان
داشت« :اگر شورای امنیت نتواند خشونت ها در سوریه
را متوقف کند جامعه جهانی چاره ای جز حمایت از حق
ملت س��وریه برای دفاع از خود ندارد ».اردوغان اعالم
کرده که اگر دولت س��وریه به وظایفش عمل نکند این
وظیفه شورای امنیت است که از اختیارات خود برای پایان
دادن به رنج مردم استفاده کند! این در حالی است که بشار
اسد طرح صلح نماینده ویژه سازمان ملل و اتحادیه عرب
را در خصوص بحران سوریه پذیرفته است .با در کنار هم
قرار دادن این موضوعات به وضوح می توان پی برد که
ترکیه به طور واقعی به دنبال راه حلی برای بحران سوریه
نیست بلکه در پی ان اس��ت که با اعمال برخی فشارها
شرایط را برای اسد سخت کند و از سوی دیگر نیز خود را
بازیگری مهم در عرصه بین الملل جلوه دهدg.
جنگ اطالعاتی ایران و امریکا :روزنامه وال استریت
ژورنال در مطلبی به تقابل اطالعات��ی ایران و امریکا در
منطقه و نقش سردار قاسم سلیمانی در ان اشاره می کند و
می نویسد« :طراح اصلی اطالعات ایران تمامی تحرکات
امریکا در منطقه را زیر نظر دارد و با ان مقابله می کند ».از
نگاه وال اس��تریت ژورنال ،در دود واتش رابطه سیاسی
بین امریکا و ایران سردار قاسم سلیمانی به عنوان طراح
اطالعاتی ایران و گرداننده تالش های جمهوری اسالمی
برای افزایش و گس��ترش نفوذ این کش��ور درخارج و
خاورمیانه ظاهر می ش��ود .این روزنامه در ادامه اورده:
«مقام ه��ای امریکای��ی ،س��لیمانی را مس��ئول تمامی
عملیات های خارجی نیروی قدس می دانند و انها سعی
می کنند تا سپاه قدس را متهم به دخالت در بمب گذاری ها
در تایلند ،هند و همینطور طرح بمب گذاری در اذربایجان
بکنند».
وال اس��تریت ژورنال به نقل از «موفق الربیعی» مشاور
امنیت ملی عراق که در سال های اخیر س��ه بار با قاسم
سلیمانی در تهران دیدار کرده ،می نویسد« :وی یک متفکر
استراتژیست عمیق است و باور عمیق دارد که باید شهید
شودg ».
55
نگاهی دیگر
بین الملل
به جهان پس از امریکا خوش امدید
مثلث شماره120
بریکس ،نقطه تقابل غول های اقتصادی
1
ترجمه :پرهام محمدی
اول کلمات بریکس را که در نظر بگیرید می شود
نام پنج کش��ور« :برزیل ،روس��یه ،هندوستان ،چین و
افریقای جنوبی»؛ پنج کشوری که در دنیا می خواهند
خود را به عنوان غول اقتصادی مطرح کنند .هدف اولیه
انها هم جلوگی��ری از یکه تازی امریکا در دنیاس��ت.
نیویورک تایمز با بررس��ی نشست اخیر این کشورها
در دهلی نو ،که از انها با نام کشورهای در حال ظهور
اقتصادی نام برده می ش��ود ،نوش��ت« :رهب��ران این
کشورها در نشست اخیرش��ان با بررسی راهکارهای
مختلف برای روابط اقتصادی فراگیر با همدیگر قول
دادند هر چه زودتر اصالحاتی را در زمینه اصالحات
اقتصادی به عمل اورند» .به عقیده این کشورها سیستم
مالی دنیا که هم اکنون در جهان حاکم است غرب محور
است و بر اساس خواست کش��ورهای غربی به ویژه
ایاالت متحده عمل می کند .نیوی��ورک تایمز در ادامه
به نحوه چگونگی مبارزه این کش��ورها با این سیستم
مالی حاکم بر دنیا نوشت« :نخستین هدف این کشورها
برای رقابت با سیس��تم کنونی مالی دنیا تاسیس یک
بانک است که به موازات بانک جهانی فعالیت کند .این
کشورها می گویند که بسیاری از ضعف های موجود
در اقتصاد حال حاضر دنیا از بانک جهانی و سیس��تم
حاکم بر ان نش��ات می گیرد ».همچنین این کشورها
برای تضعی��ف دالر به دنبال راه حلی هس��تند تا یک
پول واحد به موازات دالر در نظ��ر بگیرند؛ کاری که
پیش از این اتحادیه اروپا انجام داده و یورو را به عنوان
واحد پولی اتحادیه اروپا انتخاب کرد .این پنج کشور
56
می گویند با انتخاب یک واحد پولی یکسان می توانند
هزینه معامالت را بین کشورهای خودشان و با سایر
کش��ورها کاهش دهند .به نظر انان با پایان حاکمیت
دالر می توان به بسیاری از مشکالت کنونی ارزی پایان
داد« .مانموهان سینگ» ،نخس��ت وزیر هندوستان در
خصوص این طرح و تاسیس یک واحد پولی در کنار
دالر می گوید« :این گونه می شود به یک رشد اقتصادی
و البته متوازن دست یافت».
اتحادیه بریکس در س��ال 2009تاس��یس شد و
هدف اولیه ان اصالح سیستم مالی دنیا بود .اما هم اینک
این پنج کشور می خواهند در کنار اصالح سیستم مالی
خود را به عنوان یک رقیب مهم ب��رای ایاالت متحده
امریکا نش��ان دهند .در این راس��تا صدای روس��یه با
تحلیلی نسبت به نشست اخیر این پنج کشور می نویسد:
«کشورهای عضو گروه بریکس در حال حاضر به یک
چالش امنیت ملی برای ایاالت متحده امریکا تبدیل شده
اند .اسامی کشورهای برزیل ،روسیه ،هندوستان و چین
ب ا برنامه هس��ته ای ایران و کره شمالی در یک فهرست
قرار گرفته اس��ت .پنتاگون فهرس��ت جدیدی در این
خصوص ارائه کرده است .لئون پانه تا ،وزیر دفاع ایاالت
متحده معتقد است طی 10سال اینده واشنگتن مجبور
به دفاع از زمین در مقابل اقدامات نادرست این کشورها
خواهد شد .زیرا فعالیت این کشورها در جهت به هم
زدن ثبات در جهان است!» .در برنامه توسعه امریکا که
سال گذشته به تصویب رسید ،روسیه و چین برای این
کشور تهدید به شمار نمی رفتند و در فهرست امریکا
قرار نداشتند .با این حال اواخر اگوست سال جاری،
پنتاگون در گزارش خود به کنگره هشدار داد که چین 9
سال دیگر می تواند در زمینه تجهیزات نظامی از ایاالت
متحده امریکا سبقت بگیرد .پنتاگون اطمینان دارد که
میزان س��رمایه گذاری های چی��ن در تولید تجهیزات
نظامی به گونه ای اس��ت که می تواند ب��ه زودی توازن
منطقه را از نظ��ر نظامی بره��م زده و تبدیل به تهدید
برای امریکا شود ،اما در خصوص روسیه ،پنتاگون به
جزئیات مساله نپرداخت؛ به اعتقاد پنتاگون ،روسیه تنها
کشوری در دنیاست که دارای ظرفیت اتمی استراتژیک
اس��ت و از نظر قدرت رودرروی امریکا ق��رار دارد.
این سایت روسی در ادامه با اشاره به قدرت نظامی و
توانایی باالی اقتصادی کش��ورهای بریکس از ظهور
یک جنگ سرد جدید خبر می دهد و در این خصوص
می نویسد« :اخرین گزارش و سخنان رئیس پنتاگون را
می توان فقط به صورت گزارشی از طرف فراکسیون
جنگ طلب ها برداش��ت کرد .ضمن اینکه دیپلماسی
امریکا و روسیه چندین س��ال حول کلمات و مفاهیم
جدید «راه اندازی مجدد» می گردد و دو کشور در روابط
خود سعی کرده اند از عبارات «جنگ سرد» دوری کنند».
با این حال ،متاسفانه ،پانه تا در داشتن اینگونه نظرات
و اعتقادات خود تنها نیست .چندی پیش نیز وزیر امور
خارجه ایاالت متحده امریکا سخنان مشابهی را مطرح
کرد .وی اظهار داشت که واش��نگتن از ایده هژمونی
امریکا در دنیا دست برنخواهد داشت .به گفته هیالری
کلینتون ،ای��االت متحده امریکا در همه چیز پیش��رو
اس��ت و امریکا همه را راهبری می کند .واش��نگتن با
همین موضع ،به صورت دوره ای دیگران را همچون
تهدید برای خود می بیند .والدیمیر یوس��ییف ،مدیر
مرکز پژوهش های اجتماعی – سیاسی در گفت وگو با
رادیو صدای روسیه در این خصوص می گوید« :بسیار
ناامید کننده است که ایاالت متحده امریکا همچون قبل
معتقد به ایجاد ثبات توسط دنیای تک قطبی است .اگر
امریکا موضع خود را به همین شکل حفظ کند ،همیشه
از طرف دیگران احساس خطر می کند .به طور مثال از
طرف هند هم می تواند احساس خطر کند .ما تهدیدهای
بسیار زیاد و واقعی در این دوره داریم و باید همراه با
هم ،راهی برای انها پیدا کنیم ».یکی از کارشناس��ان با
بر شمردن اهمیت کشورهای عضو بریکس می گوید:
«دنیا وارد دوران پس��ا امریکایی شده اس��ت ».اندره
والودین ،رئیس مرکز پژوهش های ش��رق از اکادمی
دیپلماتیک وزارت ام��ور خارجه روس��یه می گوید:
«ایاالت متحده امریکا نقش کمتری را نسبت به گذشته
بازی خواهد کرد .اهمیت این مساله برای امریکا واقعا
جدی است ،زیرا امریکا دیگر نمی تواند قواعد بازی را
در حوزه های اقتصادی و نظامی – سیاسی تعیین کند.
نه تنها روسیه ،حتی برخی از کشورهای اروپایی نیز از
کنترل ایاالت متحده امریکا خارج شده اند» .این سایت
متعلق به دولت روس��یه در نهایت می نوسید « :واضح
است که سخنان منتشر ش��ده سیاستمداران امریکایی
در رتبه های مختلف را بای��د از دریچه انتخابات اتی
این کش��ور نگاه کرد .تعداد مخالف��ان صاحب کنونی
کاخ سفید یعنی باراک اوباما ،به اندازه کافی زیاد هست
و رقیبان وی نیز هیچ فرصت��ی را برای منعکس کردن
برنامه های خود از دست نمی دهند .در زمان امپراتوری
بریتانیا ،مبارزان نس��ل جدید ،برای خود ش��عاری را
برگزیده بودند .شعار انان «رسالت تمدن انسان سفید»
بود .کمی پس از ان ،ایاالت متحده امریکا این ایده را
عمیق تر ساخته و نام ان را به «دموکراتیزه کردن» ترویج
دادند .اکنون مشخص شده اس��ت که تمدن ها در دنیا
متعدد هستند و اگر کسی برایشان مزاحمت ایجاد نکند،
می توانند کامل کننده یکدیگر باشندg ».
منبع :نیویورک تایمز
اخرین ترفند سارکو
پروژه جدید رئیس جمهور فرانسه برای فرار از شکست
ازاده کشوردوست
2
بین الملل
مثلث شماره120
دستگیری 19مظنونبهاسالمگراییافراطیدرفرانسه
کهپسازحاثهحملهبهمدرسه ایدرشهر«تولوز»صورت
گرفت ،از جانب کش��وری که همواره داعیه دار مقابله با
ایدئولوژیاسالمی بوده،چندانتکان دهندهنبود.
«محمد مراح» که در حمله به یک مدرس ه یهودیان
در شهر تولوز در جنوب غرب فرانسه سه نیروی پلیس،
سه دانش اموز و یک معلم را هدف قرار داد 22،ماه مارس
درجریانحملهنیروهایضربتیپلیسدرمنزلمسکونی
خود کشته شد ،ولی مرگ وی باعث بسته شدن این پرونده
نشد و واحد ویژه ضربت و نیروهای پلیس ملی فرانسه
عملیاتویژهخودرادرشهرهایبزرگاینکشورازجمله
«مارسی»«،نانت»«،لیون»«،نیس»«،ایلدو فرانس»«،اورلئان»
و «تولوز» برای دستگیری مظنونان به اسالمگرایی افراطی
اغاز کردند .نیروهای پلیس فرانسه در موضعی که چندان
باورپذیربهنظرنمی رسد،می گوینداینعملیاتارتباطیبا
پرونده محمد مراح ندارد .از طرف دیگر برخی رسانه های
فرانسوی اعالم کردند برخی از این اسالمگرایان بازداشت
شدهبه دنبالربودنیکقاضییهودیواجراییکردناصول
شریعتاسالمیدرکشورالئیکفرانسهبوده اند.
به نظ��ر می رس��د انتخاب��ات قریب الوق��وع
ریاست جمهوری فرانسه و لزوم تامین امنیت و ارامش و
همچنینفشارهایمنتقدانیکهنسبتبهعملکرددولتبه
ویژه در حوزه مهاجرت و تامین امنیت معترض بودند ،در
تصمیممسئوالنامنیتیبرایایندستگیری هابی تاثیرنبوده
است«.نیکالسارکوزی»،رئیس جمهوریفعلیفرانسهکه
برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو اعالم
کاندیداتوریکرده،حملهاخیردرشهرتولوزراباحمالت
11سپتامبر در امریکا مقایسه کرد و گفت این عملیات ها
سازماندهیشدهبود.سارکوزیهمچنینگفتکهراهکارها
و تدابیری را برای مقابله ب ا تروریسم درنظر گرفته ایم که
چنانچه در انتخابات ریاست جمهوری پیروزی شود ،انها
را اجراییخواهدکرد.رئیس جمهوریفرانسهدرسخنرانی
خود تاکید کرد که هر فردی که در س��ایت های اینترنتی
شهروندان دیگر را به اقدام های تروریستی و خشونت امیز
دعوت کند ،تحت پیگرد قانونی ق��رار گرفته و مجازات
خواهد ش��د .به گفته س��ارکوزی ،هر کدام از شهروندان
فرانسوی که برای دنبال کردن فعالیت ها و عقایدی که به
حمالت تروریستی منجر می شود به خارج از این کشور
سفرکنند،بهلحاظکیفریبامجازاترو به رومی شوند.
او اخیرا در تش��ریح برنامه کاری خ��ود در صورت
تصدی مجدد ریاست جمهوری فرانسه گفته بود که روند
فعالیت های اقتصادی در این کشور روز به روز دشوارتر
می شود و دلیل ان حضور تعداد زیاد اتباع خارجی است.
سارکوزیهمچنینوعدهدادهاستکهدرصورتپیروزی
درانتخابات،تعدادمهاجرانراازساالنه 180هزارتنبه100
هزار تن برساند .سارکوزی که برای پیروزی در انتخابات
ریاست جمهوری ،افق روشنی پیش روی خود نمی بیند
و به دلیل خلف وعده های انتخاباتی خود به ویژه در حوزه
اقتصاد دیگر نمی توان��د روی حمایت مردمی تکیه کند،
تالشکردازحادثهتولوزحداکثربهره برداریرا بکند.
او که به دنب��ال افزایش مالیات ه��ا و روی اوردن به
دولت گرایی ،وعده ه��ای انتخاباتی خ��ود برای کاهش
هزینه های تحمیلی به مردم و دفاع از سیاست بازار ازاد را
زیر پا گذاشته بود ،تالش کرد با دستگیری اسالمگرایان که
به زعم او می تواند کنترل امنیت جامعه را تسهیل کند ،بار
دیگر از خود چهره ای قهرمان در میان مردم فرانس ه ترسیم
کند.
«فرانسوا اوالند» ،کاندیدای حزب «سوسیالیست»
فرانسه که تالش زیادی می کند به شهروندان این کشور
نش��ان دهد عملکردها و سیاس��ت هایش در چارچوب
عرف و الگوهای متعارف فرانسوی است ،دستگیری این
19اسالمگرا را اقدامی در راس��تای تامین امنیت کشور
دانسته و با استقبال از ان ،خواستار گسترش دامنه مقابله
با افراط گرایی شده اس��ت.این کاندیدای سوسیالیست
همچنینبهدنبالحمالتاخیردرفرانسه،خواستارحفظ
وحدتشهرونداناینکشوردرمقابلهبااینحمالتشده
وگفتکهنبایداجازهدهیمهیچکدامازمادرمعرضخط ر
تروریسمقراربگیرد؛بایدباتالشیمستمرمقابلهب اتروریسم
کهنبردماونبردجمهوریاستراپیشببریم.
«مارین لوپن» ،کاندیدای حزب راس��ت افراطی در
انتخابات ریاس��ت جمهوری اتی فرانسه هم که مواضع
تندیدرمخالفاتبامهاجرتدارد،باتاکیدبرمقابلههرچه
بیشتر با اسالمگرایی افراطی در این کشور ،ابراز امیدواری
کردکهحمالتاخیر،درایجادوحدتملیبینشهروندان
فرانسویتاثیرمثبتیداشتهباشد.لوپنهمچنینخواستاران
شدکهفرانسوی هایمسلمان،مسیحیویهودیهمگیدر
کنارهمبرایمقابلهبابنیاد گراییتالشکردهوبااموزه های
سیاسیومذهبیاسالمافراطیمقابلهکنند.اوتاکیدکردکه
هرگزنبایداجازهریشهگرفتناینایدئولوژی هادرفرانسهرا
داد.رئیس جمهوریفرانسهکهدرحالحاضربسیاریازاو
به عنوان «سیاستمدار شکست خورده» یاد می کنند ،تالش
کردبهدنبالحوادثاخیرباایجاد«فرصتطالیی»مقابلهبا
اسالمگراییدرفرانسهبرایافزایشامنیتشهروندان،ارای
بخشی از رای دهندگان را برای خودبخرد ،اما باجریحه دار
کردناحساساتمذهبیجمعیتمسلمان،شایددررسیدن
به این هدف انتخاباتی خود نیز شکس��ت خورده باشد.
هر چندسارکوزیباگفتناینکهنبایداسالمرابا افراط گرایی
یکی دانست ،به نوعی تالش کرد ارای مسلمانان را نیز از
دست ندهد ولی پیشینیه اسالم ستیزی و رویکردهای پنج
سال گذشته وی معیار مناسب تری برای تصمیم گیری در
اختیار این طیف از رای دهندگان قرار می دهد .از جمله این
موضع گیری های ضد اسالمی سارکوزی ،سخنانی بود که
او طی ان دیکتاتوری را بهتر از اسالم گرایی خوانده بود.
به عنوان نمونه ای دیگر ،سارکوزی گفته است که به باور او
مسلمانبودن ترک هامانعازعضویتانهادراتحادیهاروپا
می شود .اعمال محدودیت برای پوشش زنان مسلمان در
فرانسه هم از جمله سیاست های غیر دموکراتیک است که
ماهیتضد اسالمیدولتفرانسهراهرچهبیشترمشخص
می کند.سارکوزیکهزمانیمحبوب ترینرئیس جمهوری
فرانسه پس از «مارش��ال دوگل» رئیس جمهوری اسبق
این کشور بود و اکنون تنها از حمایت 30درصدی مردم
کشورشبرخورداراست،دستگیریاسالمگرایانراپرتاب
تیری در تاریکی می دانست تا شاید بار دیگر طعم شیرین
محبوبیتراتجربهکند،اماعالوهبرنارضایتیفرانسوی های
مسلمان ،شاید انتشار برخی گزارش ها درباره بی گناهبودن
محمد مراح نیز نتایج معکوس��ی برای او به دنبال داشته
باشد .یکی از 10وکیل مدافع پدر مراح اخیرا اعالم کرده که
شواهدی در دست دارد که وی پیش از کشته شدن توسط
ک تیراندازهای فرانسه بر بی گناهی خود تاکید کرده بود.
ت
اینوکیلمدافعالجزایریبهویدئوییاستنادمی کندکهنشان
می دهدمراحازمحاصره اشتوسطنیروهایامنیتیشگفت
زدهشدهوتاکیدمی کندکهدرحادثهتولوزبی گناهبودهاست.
پدرمراحگفتهاستکهازنیروهایگاردویژهپلیسفرانسه
به دلیل قتل فرزند بی گناهش شکایت خواهد کرد که این
اقدام در صورت اثبات بی گناهی وی می تواند پیامدهای
جبران ناپذیریرابرایسارکوزیبههمراهداشتهباشد.
در همین راستا پلیس فرانسه اعالم کرده است که در
شهر«ایولین»دیوار نوشت هایزیادیدرحمایتوتقدیراز
مراحنوشتهشدهاست،ازجمله«زندهبادمراح»و«انتقام».
با این هم��ه دور اول انتخابات ریاس��ت جمهوری
فرانسه در تاریخ 22ماه اوریل و دور دوم این انتخابات در
تاریخ ششم ماه مه ،تاثیر این رویکردهای ضد اسالمی را
در تعیین دولت اینده این کشور و روشن کردن سرنوشت
رئیس جمهوری که تنها افتخار پنج ساله اش تالش برای
حلبحراناقتصادیاروپادرکنار«انگالمرکل»صدراعظم
المانبودهاست،هرچهبیشترمشخصخواهدکردg.
منبع:روزنامهدیلیمیل
57
زمانی برای طرح C
راه حل بحران افغانستان :خروج سریع امریکا و ناتو
سمیه همایون روز
3
بین الملل
روزنام��ه لس انجلس تایم��ز در مطلبی تحلیلی با
اش��اره به اش��غال افغانس��تان توس��ط نیروهای ناتو به
مدت بیش از ی��ک دهه که حاصلی جز کش��تار هزاران
غیرنظامی بی گناه و ویرانی این کشور جنگ زده نداشته،
به دولت باراک اوباما توصیه کرد با توجه به اینکه دوطرح
پیشین امریکا -که یکی تبدیل افغانس��تان به کشوری
دموکراتیک بوده و دیگ��ری واگذاری جنگ به نیروهای
نظامی افغانستان البته با کمک مش��اوران امریکایی -با
شکست روبه رو شده ،بهتر اس��ت دولت ایاالت متحده
طرح دیگ��ری را برنامه ری��زی و تدوین کن��د؛ به عنوان
مثال ،تا حد امکان هر چه زودتر این کش��ور جنگ زده را
ترک کند .به نوش��ته این روزنامه امریکایی ،باراک اوباما
مدت هاست به خاطر عدم اشتیاق کافی برای ادامه جنگ
در افغانستان از س��وی جمهوریخواهان مورد انتقاد قرار
گرفته است .از سوی دیگر ،وی به علت برنامه ریزی برای
خارج کردن نیروهای نظامی امریکا از این کشور ظرف
سه سال اینده ،به شدت از س��وی دموکرات ها مورد نقد
قرار گرفته است ،چراکه انها بر این باورند خروج نیروها از
افغانستان طبق این جدول زمانی بیش از اندازه زودهنگام
اس��ت .از این رو ،این ماجرا طنز روزگار است که باراک
اوباما اکنون خود را در حال دفاع از جدول زمانی خروج از
افغانستاندرمقابلمنتقدانجمهوریخواهمی یابد؛منتقدان
جمهوریخواهیکهبهعلتانتشاراخبارمربوطبهقتلعام
16غیر نظامیافغانتوسطیکسربازامریکایی،بر خالف
گذشته خواستار خروج هر چه سریع تر ارتش امریکا از
افغانستانشده اند!
در ادامه این مطل��ب به نمون��ه ای از تغییر مواضع
جمهوری خواهان اشاره ش��ده و امده :نیوت گینگریچ،
کاندیدایحزبجمهوریخواهانتخاباتریاست جمهوری
امریکا چندی پیش در این باره گفته« :ما جان زنان و مردان
جوان را به خاط��ر ماموریتی به مخاط��ره می اندازیم که
مثلث شماره120
اشغال افغانستان توسط
ناتو یک اشتباه بزرگ
و استراتژیک بود به
همین دلیل امریکا باید
برای حفظ ابروی خود
هر چه سریع تر این
کشور را ترک کند
صادقانه و رک بگویم ،انجام شدنی و امکان پذیر نیست».
در واقع ،منطق اوباما بر این مبناست که هیچ حادثه ای هر
چقدر هم که وحشتناک باش��د ،نباید در جنگی که بیش
از 10سال است ،امریکا درگیر ان است ،به نقطه عطف
تبدیل شود .اما گینگریچ ایده دیگری دارد .او بر این باور
است که «مهم نیست امریکایی ها تا چه میزان از این جنگ
و درگیری فرسوده شده اند ،بلکه موضوع مهمتر این است
که تعداد زیادی از افغان ها از جمله افرادی که زمانی حامی
امریکابودند،بهاندازهکافیازایندرگیریوجنگفرسوده
و خسته شده اند .به همین دلیل است که امریکا و متحدان
ان در راستای تالش خود برای حفظ نیروهای نظامی در
افغانستان تا سال 2014و بعد از ان با بحران جدی روبه رو
ش��ده اند ».روزنامه لس انجلس تایمز در بخش دیگری
از مطلب خود به نقل نمونه هایی برای اثبات نظریه خود
پرداخت و نوشت« :رئیس سنای افغانستان که نیروهای
نظامیامریکاازجاناومحافظتمی کنند،اخیرااعالمکرده
افغان هاهیچتفاوتجدیمیانسربازانامریکاییوارتش
شوروی سابق که کش��ور انها را در سال 1980به اشغال
در اوردهبود،نمی بینند».فریدمقصودی،یکتاجربرجسته
امریکایی – افغانی گفته وی نیز به این نتیجه رسیده تا دیر
نشدهامریکایی هابایدهرچهزودترافغانستانر اترککنند.
وی در این باره به روزنامه واشنگتن پست گفته «از نقطه
بازگشت ناپذیر مدتهاست که گذشته» .بیان این اظهارنظر
از سوی مقصودی با اهمیت است ،چراکه او پایه گذار اتاق
بازرگانیامریکایی هادرکابلونیزبنیانگذارگروهیاست
کهافرادانبیشازامریکایی هاباطالبانجنگیده اند.چندی
پیشنیزبانفوذترینشورایروحانیونمسلمانانافغانستان
درخواست خود را مبنی بر اینکه نیروهای نظامی ناتو به
حمالت شبانه «تعقیب و گریز» خود پایان دهند ،بار دیگر
مطرحکردند؛عملیاتیکهمقاماتامریکاییمدعیهستند
عنصر مهمی در موفقیت های نظامی دو س��ال اخیر این
نیروها به شمار می رود .علمای این شورا هشدار دادند اگر
اینحمالتشبانهادامهیابد،خشممردمافغانستانوخوی
انتقام جوییانهافورانمی کندوهیچ کسقادرنخواهدبود
ان را تحت کنترل خود در اورد.
این نشریه امریکایی با بیان موارد فوق نوشت« :این
حوادث و ماجراها دردس��ر و مانع به شمار می ایند .این
بدان معناست تا زمانی که هزاران نفر از نیروهای نظامی
امریکایی در افغانستان هستند ،درگیری های وحشتناک
میان امریکایی ها و افغان ها رخ خواهد داد .پیش از قتل عام
غیر نظامیان قندهار ،افغان ها برای انتقام گیری نیروهای
نظامی امریکا به خاطر بی حرمتی ب��ه قران به انها حمله
کردند .پیش از ان ،نیروهای نظامی افغانس��تان حمالت
ناگهانی علیه مشاوران خارجی خو د ترتیب می دادند؛ از
جمله حمله به یکی از مشاوران خارجی در مقر وزارت
کشور افغانستان .در واقع ،از انجایی که به دلیل طوالنی
شدناینجنگ،خلقوخوهاضعیفمی شودوصبرافراد
فرسایشمی یابد،دلیلینداردانتظارداشتهباشیمازایننوع
درگیری ها در اینده رخ ندهد .این بدان معناست که عملی
کردن مسیر خروج از افغانستان که اوباما و معاونانش برای
سهسالایندهطراحیکرده اند،اکنونبسیاردشوارتراست،
چراکهامریکایی هاوافغان هاهردوخواستارخروجهرچه
سریع ترنیروهایامریکاییازافغانستانهستند».نویسنده
این مطلب در ادامه با مرور انچه پیش تر در عراق رخ داده،
بیان کرد« :امریکا برنامه ریزی ک��رده بود که حتی پس از
خروج اکثر نیروهای خود از عراق ،حضور پررنگ خود
را در این کشور حفظ کند .اما سال گذشته ،دولت عراق به
دلیل حس میهن پرستی ،ناگهان اعالم کرد مایل است همه
نیروهای نظامی امریکا از عراق خارج شوند».
لس انجلس تایمز نوش��ت« :بالتکلیفی و بی ثباتی
در افغانس��تان باراک اوباما را در سال برگزاری انتخابات
ریاست جمهوری در تنگنا قرار داده است .منتقدان او در
میان جمهوریخواهان هرگز از گام های کند و اهس��ته او
برای خروج از افغانستان خوشنود و خرسند نخواهند بود.
به عالوه ،منتقدان او در میان دموکرات ها نیز در این زمینه با
جمهوریخواهانهمصداشده اند.ازاینرو،رئیس جمهور
امریکا خود را در حال دفاع از افزایش زمان حضور نظامی
در جنگی طوالنی و پر هزینه می یابد که خود هرگز مایل
به ان نبوده اس��ت .البته کار باراک اوباما در اعالم هشدار
بر سر «تعجیل برای خروج از افغانستان» صحیح است.
امریکاهنوزمنافعیدرافغانستانداردکهمهمترینانلزوم
ممانعتازاحیایالقاعدهدراینکشوراست.بنابراین،الزم
است امریکایی ها و افغان ها هر دو به پاسخ شفاف تری
درباره انچه نیروهای نظامی انها باید از هم اکنون تا سال
2014و پس از ان انجام دهند ،برسند».در ادامه این مقاله با
اشاره به طرح های امریکا تاکنون امده« :طرح Aکه هدف
ان تبدیل افغانستان به کشوری دموکراتیک بود ،موثر واقع
نش��د .طرح Bکه مقصود ان واگ��ذاری جنگ به ارتش
افغانستان البته با کمک مشاوران امریکایی بود نیز اکنون
دوران سختی را سپری می کند .ارزیابی دوباره تالش های
مربوط به حوزه سیاست خارجی در میانه سال برگزاری
انتخاباتریاست جمهوریایدهمناسبیبرایرئیس جمهور
امریکا نیس��ت ،ان هم رئیس جمهوری که می کوش��د
تصویری ارام و باثبات از حکومت خود به نمایش گذارد.
اما چه سال برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باشد یا
نباشد،زمانانرسیدهکهطرح Cیعنیخروجهرچهسریع
تر ارتش امریکا از افغانستان برنامه ریزی و تدوین شود».
اینامرنشانمی دهداشغالافغانستانتوسطنیروهای
ناتو به رهبری امریکا اشتباه بزرگی بوده است .از این رو،
الزم است امریکا بخشی از غرور نابجای خود را قربانی
کند و با خروج از افغانستان برای خود ابرو خریداری کند
و اجازه دهد کش��ورهای منطقه ای برای اینده افغانستان
تصمیم گیریکنندg.
منبع:لس انجلستایمز
58
نگاهی به نقاط ضعف و قوت اجالس اتحادیه عرب در بغداد
سقوط سیاسی اعراب
ترجمه :مرجان محمدی
4
بین الملل
عربستان سعودی و قطر به رغم
کاهش حضورشان به نمایندگان
درجه دو ،توانستند پرونده
بحرین را از میز مذاکرات سران
بردارند و در بیانیه پایانی این
مساله را بگنجانند که «نظام حاکم
بر سوریه در بابا عمرو مرتکب
جنایت شده است» .این سخن که
فقط در حد حرف است تفسیرش
فقط با خواست امریکا و از طریق
سازمان های بین المللی صورت
می گیرد؛ تفسیری که تا پس از
انتخابات امریکا به عبارتی تا پس
از پایان نظریه بحران در سوریه
به تاخیر افتاده است
مثلث شماره120
عرب ها از نشس��ت بغداد غیاب بودند ،برخی
از انها جس��می غایب بودند و برخی نیز روحی .این
نشست به منزله بازگشت عراق به اغوش جهان عرب
پس از اشغالش توسط امریکاس��ت .بغداد سزاوار
تبریک به علت خروجش به س�لامت از زیر س��ایه
لشکرکشی وحشیانه و اشغالگری بود؛ اشغالگری که
می خواست از این کش��ور به عنوان ایستگاهی برای
تجاوز به دیگر کشورهای عربی استفاده کند .نشست
بغداد کوچکترین و س��ریع ترین نشس��ت در تاریخ
نشست های سران عرب به شمار می رود.
این نشس��ت عراق را به اغ��وش جهان عرب
بازگرداند .در نشست بغداد فقط 9رهبر عرب شرکت
کردند که در میان انه��ا رهبرانی بودند که در س��ایه
بی توجهی معمول عرب ه��ا گرفتار بحران های خود
هستند .این کش��ورها در نشس��ت های سران عرب
برای یاداوری شرکت می کنند زیرا «یاداوری به نفع
مومنان»است .ولی خالصه شدن زمان نشست به تنها
چند س��اعت که در ان به عنوان نمونه رئیس جزایر
کومور به ب��رادران عربش درخواس��ت های خود در
نشست های سابق س��ران عرب را یاداوری کرد نیز
جای بحث دارد.
وی در نشست سابق از کشورهای عربی خواسته
بود ب��رای نجات کش��ورش از فق��ر و طمع کاری های
استعمارگران ،سرمایه گذاری کنند .این در حالی است که
کشورش یا دیگر کشورهای عربی که مورد بی توجهی
واقع شده اند ،فقط نیازمند سرمایه گذاری اندکی هستند
که در مقابل پول هایی که در انتخابات لبنان یا انتخابات
پارلمانی کش��ورهای عربی جدید هدر می رود چیزی
نیست؛ هزینه های حمایت از مخالفان که دیگر جای خود
ن ترتیب کشورهای ستمدیده عربی نخستین
دارد .بدی
قربانیان نشس��ت بغداد بودند؛ اگر چه در نشست های
سابق نیز شانسی نداشتند.
پ��س از ان در رابطه با عدم حضور س��وریه در
نشست سران عرب و اتحادیه عرب باید ذکر کرد که
این مساله شباهت های بس��یاری به غایب بودن مصر
س��ادات با توافق عربی دارد ،البته با انگیزه ها و علل
متفاوت .بر عکس مصر سادات ،سوریه غایب حاضر
در نشس��ت بغداد بود زیرا س��ران را به خود مشغول
کرده بود .از سوی دیگر س��وریه مقابله به مثل کرد و
اعالم کرد هیچ کدام از تصمیم های نشست بغداد را در
مورد بحرانش نمی پذیرد .حتی سوریه دستاوردهایی
را از نشست بغداد به دس��ت اورد؛ نشستی که پایان
ریاست قطر و اغاز ریاست عراق را بر اتحادیه عرب
شاهد بود.
سوریه تایید نشست س��ران را نیز به دست اورد
که بحران��ش از مرحله دش��منان برادر عب��ور کرد و
بین المللی ش��د ،به وی��ژه انکه به دغدغ��ه دو قطب
امریکا و روس��یه تبدیل شده اس��ت .از سوی دیگر
عربستان س��عودی و قطر به رغم کاهش حضورشان
به نمایندگان درجه دو ،توانستند پرونده بحرین را از
میز مذاکرات سران بردارند و در بیانیه پایانی این مساله
را بگنجانند ک��ه «نظام حاکم بر س��وریه در بابا عمرو
مرتکب جنایت شده است» .این س��خن که فقط در
حد حرف اس��ت تفس��یرش فقط با خواست امریکا
و از طریق سازمان های بین المللی صورت می گیرد؛
تفس��یری که تا پس از انتخابات امریکا به عبارتی تا
پس از پایان نظریه بحران در س��وریه به تاخیر افتاده
است .در صورتی که این سخن در اینده تفسیر شود
واش��نگتن طبق معمول هزینه گزافی برای این گونه
تفس��یرها می خواهد .بدین ترتیب می توان گفت که
نشست بغداد نشانه ای بر سقوط سیاسی عربی است،
زیرا این نشس��ت پایان صالحی��ت اتحادیه عرب و
ناتوانی ان و نیز تبدیلش به بازاری برای واسطه گری
در قراداد ها به شمار می رود.
این اتحادیه جدای از برخی مسائل ذکر شده در
بیانیه ،همه بحران های عرب��ی را به جامعه بین المللی
و معادالت مناف��ع امریکا و روس��یه تحوی��ل داد و
این دو قدرت ح��رف اول و اخر را صب��ح روز بعد
از صدور بیانی��ه پایانی نشس��ت بغ��داد می زنند .از
دیگر پیامدهای سقوط سیاس��ی عربی باید گفت که
اهمال در منافع ویژه کشورهای عضو توسط اتحادیه
عرب باعث می شود این منافع به سمت سازمان های
منطقه ای دیگر برود .نگاهی س��ریع به نشست بغداد
این پرسش ها را به وجود می اورد که ایا واقعا کویت
تنها کشوری است که منافعش اقتضا کرد امیرش در
این نشست شرکت کند؟ یا رهبران دیگر کشورهای
عربی باالجبار و در اثر فش��ار هایی که ب��ا منافع ملی
این کشورها در تضاد است از نشست غایب شدند؟
اگر چنین فهمیده ش��ود که عضویت سوریه تا زمان
تغییر رئیس جمهورش معلق می ماند ایا این تعلیق به
معنای تعلیق عربیت س��وری ها و به انتظار کنار رفتن
رئیس جمهورشان است؟! سرنوشت نهادهای وابسته
به اتحادیه عرب پس از پایان صالحیت خود اتحادیه
چه می ش��ود؟ ایا این طرح های توهمی از س��قوط
عرب ها جلوگیری می کند؟ ایا یک فرد عاقل می تواند
اتحاد کشورهای عربی را تصور کند؟ طرح کشورهای
عربی ب��رای نزاع اع��راب و رژیم صهیونیس��تی چه
می شود؟ طرحی که نشست بغداد از کنار ان گذشت.
این در حالی بود که 10سال و از زمان نشست
بیروت در سال 2002این طرح روی میز قرار دارد و
با وجود بی توجهی این رژیم به ان ،برخی از اعراب
بر تکیه به این طرح به عنوان اس��تراتژی فراگیر برای
رویاروی��ی با رژیم صهیونیس��تی اص��رار دارند .این
استراتژی پس از نشس��ت بغداد که مورد بی توجهی
واقع شد دیگر الزم نیس��ت؛ اگر چه باید گفت چنین
استراتژی ای مرده و مجازی به شمار می رود.
چنی��ن بی توجه��ی باع��ث می ش��ود دس��ت
رژیم صهیونیس��تی ب��رای افزای��ش تجاوزهایش به
نوار غزه و گس��ترش ش��هرک های یهودی نشین در
کرانه باختری در س��ایه ش��کاف میان فلسطینی ها و
میانجیگ��ری ظاهری عرب ها میان انها ،بازتر ش��ود.
عالوه بر ان سقوط سیاسی عرب ها باعث می شود که
انها خارج از واقعیت به سر ببرند و در انتظار تجزیه
کشورهایشان باشند.
از س��وی دیگ��ر چندپارگی رهب��ران عربی در
نشس��ت بغداد چندان ش��گفت انگیز نیس��ت ،ولی
شگفت انگیز ان است که انها تهدیدات خونینی را که
ملت های عربی چه در حال حاضر و چه در اینده در
معرض ان هستند ،نادیده بگیرند .اکنون کشورهایی
نظیر لیبی ،س��ودان و مصر در معرض تهدید تجزیه
هستند ،کشورهای دیگر عربی نیز چه در حال حاضر
و چه در اینده در معرض خطرات��ی این چنینی قرار
دارند.
در چنین وضعیتی ،تردید همه کشورهای عربی را
فرا گرفته و این مساله از هشدارهای بین المللی از تبدیل
شدن بحران سوریه به جنگی داخلی نشات گرفته که
همه جهان عرب را فرا خواه��د گرفت .افکار عمومی
عرب ها به دور از این واقعیت ها نیست؛ واقعیت هایی
که باعث می ش��ود نس��بت به عملکرد رهبران ش��ان
بی تفاوت باشند؛ مسائل یاد شده علت حضور اندک
رهبران در نشست سران را تفس��یر می کند .نشست
س��ران در حالی برگزار ش��د که جنبش مردمی عربی
گس��ترده به راه افتاد و باعث شد بس��یاری از رهبران
عرب از طری��ق «انقالب ها» ی��ا «بهارهای کوچک»
که نتیجه ای جز هرج و مرج ،نگرانی و غامض بودن
اینده نداش��ت ،غایب ش��وند.این تح��رکات مردمی
همه اش ساخته امریکا نیس��ت بلکه بخشی از ان به
علت اشغال عراق توسط امریکاست .این اشغالگری
باعث شد ملت های عربی سردرگم شوند و احساس
ناامنی ک��رده و به قدرت حاکمانش��ان در حمایت از
انها اعتماد نکنند؛ امری که باعث س��رنگونی برخی
حکام شده و برخی را نیز در معرض تهدید سرنگونی
قرار دهد.حضور مس��تقیم امری��کا در منطقه باعث
شد که کارایی س��ازمان های وابسته به اتحادیه عرب
از بی��ن برود و همین ام��ر به معنای س��قوط اتحادیه
عرب و ناکارامدی ان اس��ت .به ط��وری که اتحادیه
عرب نتوانست موضعی در قبال اشغال عراق توسط
امریکا و بلندپروازی اش برای اش��غال منطقه پس از
عراق اتخ��اذ کند .این اش��غالگری و حمایت امریکا
از کشورهای کوچک به اصطالح میانه رو باعث شد
کش��ورهای کوچک با حمایت امریکا کش��ورهای
ب��زرگ را تهدید کنن��د .چنی��ن فضایی باعث ش��د
کشورهای بزرگ دنباله رو کشورهای کوچک شوند
و به فشارهای امریکا و غرب تن دهند .بنابراین یکی
از راه های خروج از بحران کنونی کش��ورهای عربی
این است که پدیده دست درازی کشورهای کوچک
به کشورهای بزرگ بررسی عمیق شود .نشست بغداد
فرصتی از دس��ت رفته برای بزرگان بود تا خود را از
وقاحت دس��ت درازی کوچکترها رها کنند و انها را
سر جایشان بنشانند تا بتوانند به ملت هایشان امنیتی را
بازگردانند که اشغالگر ظالم و رویارویی های داخلی،
ان را از بین برده استg .
منبع :مرکز عربی پژوهش های اینده
59
جهان اسالم
جهان اسالم
مثلث شماره 120
60
جبهه مقاومت
جهان اسالم
حمله به ایران بعید است
مثلث شماره 120
شیخ نعیم قاسم ،معاون دبیرکل حزب اهلل لبنان در گفت وگوی اختصاصی با مثلث
1
محور مقاومت این روزها در شرایط حساسی قراردارد؛ جایی که سوریه در مواجهه با مخالفان مقاومت در
منطقه به سردمداری عربستان و قطر در یک سو و ترکیه که نمایندگی امریکا و اروپا را در افزایش فشار علیه این
کشور در اختیار دارد در سوی دیگر قرار دارند .در کنار مساله س��وریه ،تهدید ایران از سوی امریکا و اسرائیل
همزمان با بیداری اسالمی در منطقه نکته ای است که نش��ان از طراحی همه جانبه غرب برای مقابله با بزرگترین
مانع خود یعنی محور مقاومت (ایران -سوریه – گروه های مقاومت فلسطینی و حزب اهلل لبنان) دارد .شیخ نعیم
قاس��م ،معاون دبیرکل حزب اهلل لبنان مس��ائل موجود در محور مقاومت از جمله بحران سوریه و تهدید ایران و
یک جانبه گرایی غرب را در سایه بیداری اسالمی منطقه مورد ارزیابی قرار داده است.
شیخ نعیم قاسم ،قائم مقام دبیر کل حزب اهلل لبنان در سال 1953میالدی در روستای کفرکال در لبنان به دنیا امد،
او لیسانس شیمی خود را در دانشگا ه تربیت معلم لبنان گرفت و تحصیالت حوزوی خود را همزمان با تحصیالت
علمی رس��ید .شیخ نعیم در س��ال 1982م در تاسیس
اکادمیک پیش برد و در علوم حوزوی به رتبه های باالی
حزب اهلل نقش داشت و از سال 1991تا کنون برای پنج دوره متوالی قائم مقام سیدحسن نصراهلل است .در کنار ده ها
مقاله و کتاب یکی از مهمترین تالیفات او کتاب «حزب اهلل لبنان؛ خط مشی ،گذشته و اینده ان» است که در سال
2002نوشته شده و تاکنون به زبان های فارسی ،انگلیسی ،فرانسوی ،ترکی ،پاکستانی و اندونزیایی ترجمه شده
است .گفت وگوی اختصاصی مثلث با شیخ نعیم با کمک و همراهی دوستان لبنانی انجام شد.
مصطفی شوقی
از اینکه وقت خود را به هفته نامه مثلث دادید
متشکریم .به عنوان اولین سوال و برای ورود
به مباحث موجود در منطقه ،ارزیابی ش��ما از
تحوالت خاورمیانه به خص��وص بعد از اغاز
موج بیداری اسالمی چیست؟
lب��ا س�لام ب��ه رهبرکبی��ر انقالب اس�لامی
حض��رت ام��ام خمین��ی (ره) کس��ی ک��ه ب��ا روح
خدای��ی خ��ود ملت ه��ای مس��لمان را بی��دار
ک��رد .س�لام ب��ر رهب��ر فرزان��ه انق�لاب اس�لامی
امام خامنه ای و درود بر مردم مبارز ایران که همیشه پیرو
والیت هستند .در مورد سوال شما؛ کسانی که حقیقت
اوضاع در منطقه را پیگیری می کنن��د ،به یاد می اوردند
که سه دهه پیش هنگامی که انقالب بزرگ اسالمی ایران
به پیروزی رسید ،یک تغییر بزرگ در دیدگاه ها و روش
تحرکات ملت ها ایجاد شد.
انقالب اسالمی ایران تاثیر عمیق و واضحی در
تبلور احساسات معنوی ملت ها داشت .حقوق ملت ها
و حق انها در استقالل و ازادی و عدم وابستگی فکری
و فرهنگی و سیاس��ی را نهادینه کرد و نش��ان داد که
اس�لام بزرگ ترین احیاگر این امت در حال ،اینده و
گذشته است.
ش��اهد بودیم که بیداری ملت ها ،سکوت را در
مقابل وابستگی و وضعیت موجود در منطقه شکست
61
جهان اسالم
و ملت ها به دنبال راه حلی بودند تا اینده خود را بدون
وابستگی بسازند.
پس از ان شاهد تحرکات وسیع و گاهی محدود
ملت های مس��لمان بودیم تا انکه این تفکر در س��ال
2011در برخی از کش��ورهای عرب��ی منطقه به ثمر
نشس��ت ،این تحوالت اینده خوبی را نوید می دهد
چون بیداری اسالمی یک حرکت به سوی اینده است؛
اینده ای که در ان دیگر اس��تکبار جهان��ی امریکا و
رژیم صهیونیستی نقشی ندارند .ارزیابی بنده این است
که منطقه با حرکت بیداری اس�لامی در حال ساختن
اینده ای با عزت است که دیگر در ان وابستگی و ذلت
وجود نخواهد داشت.
اما به نظر می رس��د انچه امروز در حال وقوع
اس��ت ،تالش برای کند ش��دن روند بیداری
اسالمی و مبارزه است.
lم��ا امروز ش��اهد ی��ک حقیق��ت در حال
ش��کل گیری هس��تیم که از طریق انقالب های عربی
اسالمی صورت گرفته ،البته تحقق کامل این امر بهی زمان احتیاج دارد ،به هرحال انچه در کشورهای
کم
عرب��ی منطقه اتفاق افتاد امیدبخش اس��ت؛ س��قوط
دیکتاتورهای وابسته یک مساله مهم برای ملت های
منطقه بود.همچنین این انقالب ها نش��ان داد و اثبات
کرد که بیداری اس�لامی عامل اساس��ی نهضت های
ملت های منطقه است.
پیش بین��ی من این اس��ت ک��ه در اینده ش��اهد
تحرکات بیشتری در کش��ورهای دیگر خواهیم بود،
همچنین ش��اهد حضور گروه ها و احزابی در صحنه
این کشورها خواهیم بود که هیمنه امریکا را تضعیف
خواهند کرد و تمامی این تحرک ها به س��مت مبارزه
با پروژه صهیونیس��تی در منطقه خواه��د رفت ،این
خواسته اصلی ملت های منطقه است.
این ارزوی شماست یا تحلیل تان؟
lهم ارزو و هم تحلیل .ما در اینده شاهد یک
تصویر روش��ن از منطقه خواهیم بود که دیگر در ان،
دیکتاتورهای وابسته به امریکا نقشی ندارند.
ارزیابی ش��ما از مقاومت در س��ال گذش��ته
چیست؟ این س��وال را به این دلیل می پرسم
که در سال گذشته پروژه بیداری ملت ها علیه
دیکتاتورهای امریکایی در برخی از کشورها
به س��رانجام رسید .به نظر ش��ما موج بیداری
اسالمی چه تاثیری بر مقاومت می گذارد؟
lمقاومت در س��ال گذش��ته مانند همیشه با
قدرت و ب��ا امادگی تمام در صحنه حضور داش��ت.
سال گذش��ته به دلیل پایمردی مقاومت عراق بر ضد
اشغالگران ،شاهد خروج امریکایی ها ،از عراق بودیم
و این یک مساله مهم است چون ازادسازی عراق از
دست نیروهای اشغالگر خارجی ،به عراق جایگاهی
مهم و تاثیرگ��ذار در منطقه داد و این مس��اله به ضرر
پروژه امریکایی – صهیونیس��تی شد .عراق جدید به
جبهه مقاومت پیوست و این بر قدرت مقاومت افزود.
اما در م��ورد لبنان و فلس��طین ،مقاومت لبنان و
فلسطین در امادگی کامل به سر می برند و اجازه هیچ
گونه مداخله نظامی -سیاسی را به اسرائیل نمی دهند.
پس در اینجا می توانم صریح بگویم که حرکت
بیداری اسالمی به نفع مقاومت است؛ بیداری اسالمی
حرکتی برای مقابل��ه و مواجهه با اس��تبداد و ظلم و
وابستگی به امریکاس��ت و این همان خط مقاومت
است که هرگونه اشغالگری ،چه امریکایی باشد و چه
اسرائیلی را نمی پذیرد و به نظر من یک پیوند دقیق بین
مقاومت و حرکت بیداری اسالمی وجود دارد.
در حالی که حضرتعالی از پیوند میان مقاومت
مثلث شماره 120
62
با بیداری اسالمی سخن می گویید ،تالش های
امریکا برای به انحراف کشاندن انقالب های
منطقه در جریان اس��ت .این مساله را می توان
در بسیاری از مسافرت های پی در پی مقامات
امریکایی به منطقه مشاهده کرد .ارزیابی شما
از این تالش چیست؟
lاین ی��ک امر طبیع��ی اما خطرناک اس��ت.
امریکا تالش می کند تا بر انقالب های عربی سیطره
پیدا کند تا این انقالب ها را با سیاس��ت هایش تطبیق
دهد و این خطر بزرگی اس��ت که این انقالب ها با ان
مواجه هس��تند .تمامی مصیبت های م��ا در منطقه از
امریکا و برنامه ها و توطئه های سلطه طلبانه این کشور
در خاور میانه و حمایتش از رژیم صهیونیستی است.
انقالب های منطقه باید از خطر امریکا برحذر باشند
و اجازه ندهند امریکا در این انقالب ها دخالت کند.
محور مقاومت سال هاس��ت ک��ه در منطقه با
رژیم صهیونیس��تی مواجه��ه و منازعه دارد.
تاثیرات حرکت بیداری اسالمی بر اینده این
رژیم را در چه می دانید؟
lانقالب های عربی به خصوص انقالب مصر
رژیم صهیونیستی را به شدت تکان داد ،چون حسنی
مبارک از حامیان و عامالن اصلی رژیم صهیونیستی
بود و اقدامات او بر ضد ملت فلس��طین را نمی توان
فراموش کرد.
امروز با س��قوط این حامی ،رژیم صهیونیس��تی
وارد مرحله جدیدی شده؛ ملت مصر رابطه با دشمن
صهیونیستی را نمی خواهد و در اینده به رغم فشارهای
بین المللی شاهد دوری بیش از پیش مصر و اسرائیل
خواهیم بود.
رژیم صهیونیس��تی با ش��ناختی که از روحیات
ضد اس��تکباری و صهیونیس��تی ملت مص��ر دارد ،با
نگرانی به تحوالت مصر می نگرد ،از سوی دیگراین
انقالب مهم به سود ارمان فلس��طین شد چه انکه ما
شاهد ان بودیم که پس از سقوط مبارک ،مصالحه بین
فلسطینیان صورت گرفت و سفارت اسرائیل در قاهره
نیز توسط مردم اشغال شد.
یکی از موضوعاتی که در سال های اخیر محور
مقاومت با ان روبه رو است ،بحث خلع سالح
مقاومت به خصوص حزب اهلل لبنان بوده است.
این مساله طرفدارانی نیز در داخل لبنان دارد.
lانهایی که خواهان خلع سالح مقاومت اند در
اصل خواهان حذف مقاومت در لبنان هستند که هدف
از ان ،تضعیف لبنان در مقابل توطئه های صهیونیستی
بر ضد این کشور است.
اگر مقاومت لبنان ضعیف شود ،اسرائیل می تواند
اهداف خود را بر ضد لبنان محقق کند ،پس می توان
گفت افرادی که خواهان خلع سالح مقاومت هستند
به پروژه صهیونیستی خدمت می کنند .تضعیف لبنان
به نفع اسرائیل است و این یعنی خدمت به امریکا و
اسرائیل .مقاومت قدرت مواجهه با اسرائیل را بخشیده
است و این مساله مهمی است.
یکی از اض�لاع مهم محور مقاومت س��وریه
اس��ت که این روزها درگیر هجمه گروه های
معارض ضد بشار اسد است.
lسقوط بشار اس��د بر ضد محور مقاومت و
یک پروژه صهیونیستی – امریکایی است.
با این پیش فرض ،تحلیل شما از اوضاع کنونی
سوریه چیست؟
lس��وریه امروز ش��اهد یک جنگ گسترده
است .ما می توانیم ابعاد گس��ترده جنگ را با پیگیری
تحرکات روزانه امریکا و شورای امنیت و اسرائیل و
اگر اسرائیل این توانایی را
داشت یا از نتایج هرگونه اقدام
نظامی خود بر ضد ایران و لبنان
یا سوریه مطمئن بود سریعا
دست به اقدام نظامی می زد ،ولی
اسرائیل خوب می داند حمله به
لبنان برایش هزینه زیادی دارد
و تجربه شکست فضاحت بارش
در جنگ 33روزه در سال 2006
را تکرار می کند
برخی کش��ورهای عربی منطقه درک کنیم ،تحرکات
موج��ود در صحنه بین الملل��ی می خواهد با فش��ار
سیاسی و نظامی بر سوریه نظام موجود در این کشور
را سرنگون کند.
هدف اساسی ،سرنگون کردن یکی از ستون های
اساسی مقاومت در منطقه است .این فشارها در طول
یک سال گذشته بسیار شدید بود ولی پس از برگزاری
رفراندوم قانون اساسی جدید سوریه شاهد ان هستیم
که معادالت در حال تغییر است .در این باره می توان
به دو نکته اشاره کرد:
-1رفراندوم قانون اساس��ی جدید س��وریه که
57/4درصد از مردم س��وریه به ان رای مثبت دادند .
دلیل واضحی بر حمایت گسترده ملت سوریه از نظام
موجود در این کش��ور و رئیس جمهور سوریه ،بشار
اسد است.
-2قدرت نظام سوریه در بازپس گیری منطقه بابا
عمر از دست مخالفان مسلح ضربه ای محکم به پروژه
غرب بود .چون این منطقه برای گسترش فعالیت های
مسلحانه مخالفان مورد حمایت غرب بسیار مهم بود.
پس هنگامی که نیروهای امنیتی و سیاس��ی در
سوریه توانستند وضعیت منطقه بابا عمر را مشخص
کنند ،شاهد شکل گیری یک حقیقت غیرقابل کتمان
بودی��م .اوال اینکه اکثری��ت مردم س��وریه حامی و
طرفدار نظام در سوریه هس��تند ،دوم اینکه مخالفان
مسلح با از دس��ت دادن یک مکان حساس ،شکست
بزرگی خوردند .برای همین ش��اهد بودیم که صحنه
بین المللی کمی در مقابل س��وریه تغیی��ر موضع داد
و مخالفان حالت��ی از ناامیدی و شکس��ت را تجربه
می کنند و کشورهای بزرگ از راه حل سیاسی سخن
می گویند ،این راه حل سیاس��ی تعیی��ن کوفی عنان
است ،کشورهای بزرگ و مخالفان سوری وابسته به
انان در پروژه نظامی خود شکست خورده اند و دیگر
توانایی سرنگونی نظام سوریه را ندارند .پیش بینی من
این است که نظام سوریه از مرحله خطر عبور کرده و
به کمی زمان نیاز است تا امور به سطح مطلوب برسد
و ش��اهد ان خواهید بود که از طریق راه حل سیاسی
و گفت وگو ،یک نتیجه مطلوب به دست خواهد امد
که نتیجه ان اس��تمرار نظامی مقاوم و حامی مقاومت
خواهد بود.
بس��یاری از حامیان مقاومت معتقد هستند که
اگر بش��ار اس��د در محور مقاومت نبود انچه
امروز در س��وریه می گذرد رخ نمی داد .این
تحلیل را قبول دارید.
lبله .هدف قدرت های بزرگ و اس��رائیل از
جهان اسالم
مثلث شماره 120
توطئه و ضربه زدن بر ضد سوریه متالشی کردن جبهه
مقاومت که شامل ایران و حزب اهلل ،سوریه و مقاومت
فلسطین است.
نق��ش س��وریه به عن��وان یک��ی از حامی��ان
اساس��ی مقاوم��ت که ی��ک جای��گاه اس��تراتژیک
در جبه��ه مقاوم��ت دارد واض��ح و روش��ن
اس��ت .س��وریه در پیروز ی ه��ای مقاوم��ت ب��ر
ضد رژیم صهیونیستی شریک اس��ت و امروز هدف
اساس��ی از این اقدامات بر ضد سوریه ،ضربه زدن به
یکی از ستون های مقاومت است چون دشمنان گمان
می کنند که اگر مقاومت ،س��وریه را از دس��ت بدهد
ضعیف می شود ،می توانیم نتیجه بگیریم اقدامات انان
بر ضد س��وریه به هدف ضربه زدن به جبهه مقاومت
در منطقه است.
سال گذشته ش��اهد مواضع صریح سید حسن
نص��راهلل درموردح��وادث منطق��ه و حرکت
بیداری اسالمی بودیم .ایا این نشان از اتخاذ
استراتژی جدیدی در حزب اهلل است؟
lتش��کیالت حزب اهلل منس��جم اس��ت و از
همان اغ��از راه مقاومت و رویاروی��ی و مخالفت با
اشغالگری ،اسرائیل و وابستگی به امریکا را برگزید و
از همان اول ما بارها اعالم کردیم که با خواس��ته های
ملت های منطقه و استقالل خواهی انان همراهی و ان
را تایید می کنیم.
پس مواضع حزب اهلل که از طریق دبیرکل محترم
حزب اهلل و دیگر رهبران حزب اعالم می شود ،بخشی
جدایی ناپذیر از سند سیاسی حزب اهلل است که ما در
ان به طور واضح موضع خود را درباره اش��غالگری و
نظام های مستبد وابسته و تایید مقاومت و ملت های
ازادیخواه اعالم کرده ایم.
اگر ب��ه وضعیت ام��روز منطقه بنگریم ش��اهد
تح��رک برخ��ی ملت های منطق��ه برای س��رنگونی
رژیم های دیکتاتوری وابسته بودیم که به طور طبیعی
ما همراه این ملت ها هس��تیم و مواضع ما در حمایت
از ملت ه��ای مص��ر ،لیب��ی ،بحرین ،تون��س و یمن
تعبیرکننده همین امر است.
انچه در س��وریه می گ��ذرد با انچه ک��ه در این
کشورها اتفاق افتاد فرق می کند ،چون انچه در سوریه
اتفاق می افتد دخالتی اشکار از سوی امریکا و غرب
بر ضد حکومت س��وریه به عنوان یک��ی از حامیان
مقاومت اس��ت و مخالفان حمایت های تس��لیحاتی
غرب را دریافت می کنند و این نشان می دهد که امروز
نظام حامی مقاومت در سوریه مورد هدف قرار گرفته
است که ما در این باره و به صورت واضح موضع خود
را اعالم کرده ایم.
ارزیابی ش��ما از این��ده مقاومت چیس��ت؟
سید حس��ن نصراهلل باره��ا از نزدی��ک بودن
پیروزی نهایی س��خن گفته ان��د .این پیروزی
نهایی در کجا محقق می شود؟
lامید ما به خداوند متعال اس��ت تا انشاءاهلل
پیروزی نزدیک ش��ود .اما واضح و روش��ن است که
اینده به مقاومت تعلق دارد چون اساس مقاومت حق
است و سالح اصلی اش ایمان که به مقاومت قدرت
می دهد و س��نت هایی که خداوند متعال برای تاریخ
وضع کرده است نشان می دهد که ظلم پایدار نیست
و در نهایت صاحبان حق اگر پایدار باشند و از حقوق
خود دفاع کنند پیروز نهای��ی خواهند بود .این همان
کاری است که مقاومت انجام می دهد و از حق خود
دفاع می کند تا سرزمین های اشغالی را بازپس گیرد،
به طور طبیعی در نهایت پیروز خواهد شد و همانطور
که خداون��د در قران کریم وعده داده اس��ت« :یا ایها
الذین امنوا ان تنصروا اهلل ینصرکم و یثبت اقدامکم».
ما تحقق وعده الهی را به چش��م خ��ود دیدیم،
مقاومت ب��ا قدرت ایم��ان و عزم راس��خ و صداقت
توانس��ت بدترین دش��من در این منطقه را شکست
دهد و پیروز شود .دشمنی که اعراب در طول 60سال
حیات این رژیم نتوانستند بر ضد او کاری کنند ،ولی
گروهی از جوانان مومن در حزب اهلل توانس��تند این
رژیم را از جنوب لبنان بی��رون برانند یا در جنگ 33
روزه مقاومتی جانانه داشته باشند که در نهایت منجر
به شکست مفتضحانه اسرائیل شد و این همان چیزی
بود که در جنگ 22روزه غزه تکرار شد.
امروز ما ش��اهد مقاومتی هس��تیم که س��ازنده
افتخارات و پیروزی های بزرگ و بی نظیر است و این
پیروزی ها تا تحقق پیروزی نهای��ی و بزرگ به فضل
خداوند متعال ادامه دارد انشاءاهلل.
اگر موافق باشید به موضوع ایران هم بپردازیم.
lایران که سراسر عزت است ،بفرمایید.
با توجه به تحوالت کنونی منطقه ،هدف از باال
بردن فشارها بر ضد ایران چیست؟
lامروز ای��ران یک وزنه اساس��ی در حرکت
ملت های منطقه به س��وی ازادی ،کرامت و مقاومت
محسوب می ش��ود و این هجمه بر ضد ایران به این
دلیل اس��ت که ایران به عنوان یک کش��ور مس��تقل
نمی خواهد تحت قیمومیت شرق و غرب باشد.
امروز ای��ران الگوی ملت ه��ای منطقه و حامی
اساسی مقاومت در منطقه است .غربی ها با این کارها
می خواهند مانع همراهی ای��ران با ملت های منطقه و
حمایت از حقوق ان��ان و تاثیرگ��ذاری اش بر اینده
ملت های منطقه شوند.
ایران امروز مان��ع و تخریب کنن��ده پروژه های
امریکا و اسرائیل و غرب در اش��غالگری و تجاوز و
همچنین تالش برای تحقق ط��رح خاورمیانه جدید
انهاست .بر همین اس��اس ،باال بردن فشارها بر ضد
ایران به دلیل مواضع عزت بخش اش به عنوان حامی
ملت های منطقه است و این اقدامات غرب علیه ایران
بخش��ی از برنامه هایش��ان برای ضربه زدن به جبهه
مقاومت اس��ت ،ولی ایران بحمداهلل و تحت رهبری
امام خامنه ای (مد ظله العالی) پایدار می ماند و می داند
چه کند و با توکل به خداوند متعال در نهایت پیروزی
از ان ایران خواهد بود.
ایا اس��رائیل اقدام ب��ه کار احمقانه ای بر ضد
ایران ،لبنان یا س��وریه خواهد کرد؟ ارزیابی
شما از تهدیدات اسرائیل چیست؟
lاگر اسرائیل این توانایی را داشت یا از نتایج
هرگونه اق��دام نظامی خود بر ضد ای��ران و لبنان و یا
سوریه مطمئن بود سریعا دست به اقدام نظامی می زد،
ولی اس��رائیل خوب می داند حمله ب��ه لبنان برایش
هزینه زیادی دارد و تجربه شکس��ت فضاحت بارش
در جنگ 33روزه در س��ال 2006را تک��رار می کند.
اسرائیل به خوبی می داند که امروز در صورت هرگونه
حماقت بر ضد لبنان ،وضعی��ت بدتری در انتظارش
خواهد بود ،چون امروز امادگ��ی مقاومت ،چندین
برابر شده و هرگونه اقدام اس��رائیل بر ضد لبنان یک
حماقت تمام عیار اس��ت .اما درباره ایران ،اس��رائیل
بسیار عالقه مند است تا دس��ت به یک کار نظامی بر
ضد ایران بزند ولی می داند که ب��ه تنهایی از هرگونه
اقدامی عاجز است.
در ماه های اخیر نتانیاهو و ب��اراک اوباما تالش
بس��یاری کردند تا امریکا را وارد این صحنه کنند تا
با پنهان شدن پشت س��ر امریکا ،غرب را برای حمله
نظامی به ایران ترغیب کنند ،ولی امریکایی ها وضعیت
خود را به طور دقیق بررسی کردند و دریافتند که هزینه
حمله به ایران برای انان بس��یار زیاد و جبران ناپذیر
خواهد بود .می دانن��د که نتیجه ان نامعلوم اس��ت و
به غیر از شکس��ت نظامی ،بر اقتصاد و امنیت امریکا
و وابس��تگانش در منطقه و جهان تاثیر منفی خواهد
گذاشت ،به این دلیل و از جمله امادگی کامل ایران،
اوباما در مرحله کنونی مخالف طرح اسرائیل است و
این مساله در حال حاضر بعید است.
اما درباره سوریه ،اسرائیل در حال حاضر اوضاع
کنونی سوریه را پی گیری می کند و معتقد است اگر
مخالفان مسلح بتوانند نظام را سرنگون کنند ،بهتر از
دخالت نظامی مستقیم اسرائیل در سوریه است .البته
موقعیت استراتژیک سوریه به شکلی است که هرگونه
اقدام نظامی مستقیم رژیم صهیونیستی نتایج بدی برای
اسرائیل خواهد داشت.
در هفته های اخیر ش��اهد افزایش برنامه های
شهرک سازی در سرزمین های اشغالی هستیم.
هدف اسرائیل از تسریع عملیات یهودی سازی
قدس چیست؟
lاسرائیلی ها برای یهودی سازی بیت المقدس
یک عملی��ات برنامه ریزی ش��ده را اج��را می کنند.
رژیم صهیونیس��تی تالش می کند تا فضا را به تدریج
برای اعالم ش��هر ق��دس به عن��وان پایتخ��ت رژیم
مجعول اس��رائیل اماده کند .این رژی��م از وضعیت
کنونی سوءاس��تفاده می کند تا برنامه خود را اجرایی
سازد .اس��رائیل که در س��ال های اخیر شکست های
فضاحت ب��اری مقاب��ل مقاومت داش��ته و همچنین
مذاک��رات صلح بین اس��رائیل و دول��ت خودگردان
نیز به نتیجه نرسیده اس��ت ،عملیات یهودی سازی و
شهرک سازی در قدس را تسریع بخشیده تا با این کار
سرپوشی بر مشکالت بزند.
قدس امروز در خطر اس��ت و مقابله با عملیات
یهودی سازی قدس یک مسئولیت فلسطینی ،اسالمی،
عربی و بین المللی است و باید صدای رسای خود را
برای مقابله ب��ا این پروژه خطرناک تروریس��تی بلند
کنیم و جلوی ان را بگیریم.
در پایان چه پیامی برای مردم ایران دارید؟
lمل��ت مجاهد و مس��لمان ای��ران ،الگویی
بی نظیر را در مقاومت و پایداری بر ضد اس��تکبار در
طول س��ه دهه پس از پیروزی انقالب اسالمی تقدیم
دیگر ملت ها کرد .فش��ارهایی که در طول س��ه دهه
گذشته بر ایران وارد ش��د ،انچنان زیاد و شدید بود
که اگر در کشورهای دیگر اتفاق می افتاد ،دولت ها را
می توانست سرنگون کند.
ولی بحمداهلل وحدت ملت ایران حول رهبری
امام خامن��ه ای (مد ظله العالی) کلی��د پیروزی بود و
این وحدت باعث ش��د که ملت ایران از خطر بزرگ
فتنه داخلی که غرب ب��رای ایران ت��دارک دیده بود
عبور کند .حض��ور 64درصدی ملت بزرگ ایران در
انتخابات مجلس شورای اسالمی باعث شد که ایران
برای جهانیان الگوی��ی بزرگ در اس��تمرار بر عقیده
و روشش ش��ود ،اینکه ایران اماده مواجهه با تمامی
چالش ها ب��رای محافظت از اس��تقالل و مواضعش
است .ملت ایران این پیام را به جهانیان رساند که حول
والیت فقیه ،متحد و پایدار ایستاده و این همان خط
امام خمینی (ره) اس��ت؛ این باعث می شود که تمامی
توطئه های خارجی بر ضد ایران با شکس��ت مواجه
شود .من به ملت ایران به مناس��بت این پیروزی های
مس��تمر در مقابله و رویارویی ب��ا چالش ها تبریک
می گویم و معتقدم که ایران الگویی واقعی برای تمامی
ملت های منطقه استg .
63
عضو هیات رئیسه
جنبش امل در این
گفت وگو به تحلیل
دشمنی غرب با
کشورهای عضو جبهه
مقاومت پرداخته
است
جهان اسالم
مثلث شماره 120
جریان 14مارس به مخالفان اسد سالح ارسال می کند
عضو هیات رئیسه جنبش امل در گفت وگو با مثلث
2
جنبش امل یا همان حرکت محرومان یکی از دو حزب عمده شیعیان لبنان است که در سال 1974توس��ط امام سید موسی صدر تاسیس شد .ورود سید موسی به
لبنان خالء رهبری پرقدرت ش��یعیان را پر کرد و امام صدر با اغاز اقدامات خود از ابتدای دهه .۱۹۶۰م تا اواخر دهه .۱۹۷۰م موجب تغییرات بنیادی در زندگی این
طایفه شد.امروز جنبش امل در کنار حزب اهلل لبنان یکی از قدرت های برجسته سیاسی لبنان است و رهبر ان نبیه بری ریاست مجلس نمایندگان لبنان را برعهده دارد و
یکی از وزنه های سیاسی لبنان محسوب می شود .در بررسی وضعیت سیاسی منطقه به خصوص سوریه و همچنین اخرین اخبار پرونده امام موسی صدر ،دکتر خلیل
حمدان نماینده ویژه نبیه بری و عضو هیات رئیس��ه جنبش امل در گفت وگو با هفته نامه مثلث تحلیل های خود را بیان می کند.
مختار پرتو
وضعی��ت لبنان و منطقه را در س��الی که گذش��ت
چگونه ارزیابی می کنید؟
lوضعیت لبنان جدا از دیگر مس��ائل منطقه
نیس��ت و این کش��ور تحت تاثیر توطئه هایی اس��ت
که جهان اس�لام و جه��ان عرب را ه��دف می گیرد.
64
متاس��فانه لبنان ش��اهد دخالت های فراوان از سوی
کش��ورهای خارجی اس��ت که بر انند در این کشور
اختالفات مذهبی را تا حد ایجاد فتنه و درگیری دامن
بزنند .هدف نهایی تمامی ای��ن تالش های مذبوحانه
توسط دشمنان لبنان و در راس انان اسرائیل و امریکا
ضربه زدن به مقاومت اس�لامی اس��ت که در مقابل
تجاوزگری های رژیم صهیونیس��تی ب��ا تمام قدرت
ایستاده است.ما معتقدیم توطئه بزرگی که ضد سوریه
در حال اجراس��ت و همچنین فش��ارهای روزافزون
غرب ضد ایران ،ضربه زدن به جبهه مقاومت است و
لبنان نیز در این چارچوب قرار می گیرد .در این مرحله
ما احتیاج فراوانی به وحدت و نزدیک کردن نظرات
بین تمامی ملت های مسلمان داریم ،چون این تنها راه
مقابله با توطئه هاست.
بحم��داهلل ام��روز ش��اهد ان هس��تیم ک��ه
جمهوری اسالمی ایران پرچمدار وحدت بین مذاهب
جهان اسالم
ما نباید پروژه خاورمیانه
جدید و سیاست اشوب
و بحران هدفمند و
همچنین جنگ نرم را که
امریکا به دنبال ان است
فراموش کنیم ،چون
هدف نهایی ایاالت متحده
امریکا از این پروژه ها
ساقط کردن تمامی
کشورهای عضو جبهه
مقاومت است ،یعنی همان
کشورها و گروه هایی که با
رژیم صهیونیستی مقابله
می کنند و از مقاومت
حمایت می کنند
مثلث شماره 120
اسالمی است و این حرکتی بزرگ در راستای خدمت
به منافع جهان اسالم است.
همچنین ایران همیش��ه در تالش ب��وده به امت
اس�لامی این را بگوید که دش��من اصلی مسلمانان،
امریکا و اسرائیل هستند و نه اختالفات ساده موجود،
چون در نهایت همگی مس��لمان هس��تیم و کسی از
خارج از این محدوده حق ورود بین ما را ندارد.
قضایای منطقه از جمله لبنان همگی با یکدیگر
مرتبط هستند ،پس راه حل مشکالت موجود همگامی
ی ملت ها و کشورهای منطقه است.
و همیاری تمام
با توج��ه ب��ه تح��رکات و تهدی��دات اخی��ر
صهیونیست ها و تغییرات کنونی در منطقه ایا
اسرائیل به لبنان حمله می کند؟
lتغییرات هرچه باش��د ،اس��رائیل دیگر ان
قدرت یا ج��رات گذش��ته را ن��دارد و می داند دیگر
مجانی نمی تواند به لبنان حمله کند و خسارت و هزینه
سنگینی در انتظارش خواهد بود.
در گذش��ته و قبل از امدن مقاومت ،اسرائیل هر
موقع که می خواس��ت به لبنان حمله می ک��رد و اقدام
به ادم ربایی ،ترور ،قتل ،تخریب من��ازل و ...می کرد،
ولی با امدن مقاومت معادل��ه به طور کلی تغییر یافت
و اسرائیل هربار با حماقت خود ضربه های سنگین و
مهلکی را از مقاومت دریافت و هزینه گزافی را هربار
پرداخت کرد.
با توج��ه ب��ه شکس��ت های س��الیان اخی��ر
رژیم صهیونیستی در مقابل مقاومت اسالمی ،رهبران
رژیم اشغالگر قدس و فرماندهان ارتش این رژیم قبل
از هر حماقتی هزاران بار فکر خواهند کرد ،چون این
رژیم به شدت متزلزل شده است.
ما نیز از هیچ گونه حمله صهیونیس��تی هراس��ی
نداریم ،چون مقاومت امادگی کامل برای دفع هرگونه
تجاوز به لبنان و پاسخ کوبنده به ان را دارد.
ما در لبنان با وحدت م��ردم و مقاومت و ارتش
در مقابل هرگونه حماقت صهیونیس��ت ها ایستادگی
خواهیم کرد و درسی به انان خواهیم داد که در تاریخ
ثبت ش��ود.معتقدم امروز اس��رائیل و امریکا به دنبال
حمله نظامی نیس��تند ،بلک��ه می خواهن��د از طریق
فتنه های مذهبی بین مردم شکاف ایجاد کنند.
هدف جریان 14مارس از ارس��ال اس��لحه به
س��وریه و کمک به تروریس��ت ها برای ایجاد
نا امن��ی چیس��ت؟ ای��ا ای��ن کار ارتباطی با
توطئه هایی که ذکر کردید دارد؟
lما نباید پروژه خاورمیانه جدید و سیاس��ت
اش��وب و بحران هدفمند و همچنین جنگ نرم را که
امریکا به دنبال ان است ،فراموش کنیم ،چون هدف
نهایی ایاالت متحده امریکا از این پروژه ها ساقط کردن
تمامی کش��ورهای عضو جبهه مقاومت است ،یعنی
همان کش��ورها و گروه هایی که با رژیم صهیونیستی
مقابله می کنند و از مقاومت حمایت می کنند.
سوریه و لبنان تنها کش��ورهای عربی هستند که
مذاکره و صلح با رژیم صهیونیس��تی را رد می کنند و
در هیچ گونه توافقنامه دوجانبه ای با رژیم صهیونیستی
مثل توافقنامه های اس��لو و وادی عربه و کمپ دیوید
مشارکت نکردند.
موضع همیش��گی س��وریه مقاومت ت��ا ازادی
سرزمین های اشغالی است و همچنین سوریه میزبان
گروه های مقاومت فلسطینی نیز است.
در نتیجه به دلیل مواضع یکس��ان ای��ران ،عراق،
سوریه ،لبنان و مقاومت اسالمی ش��اهد ان بودیم که
مس��اله هالل ش��یعی را مطرح کردند ولی ما نام ان را
هالل مقاومت گذاش��تیم که در راس��تای مواجهه با
پروژه های امریکا و رژیم صهیونیستی است.
امروز س��وریه به دلیل حضور در جبهه مقاومت
و حمایت از مقاومت لبنان و فلس��طین و روابطش با
جمهوری اسالمی ایران و عدم پذیرش توافقنامه های
صلح مورد محاسبه و بازخواس��ت قرار گرفته است،
سوریه نیز تا کنون از مواضعش عقب نشینی نکرده و با
تمام قدرت در مقابل این توطئه ایستادگی کرده است.
اما گروه های وابسته به جریان 14مارس در لبنان
در این راستا عهده دار مسئولیت هایی هستند و از سوی
اتاق های عملیات سیاسی ،نظامی ،فرهنگی ،اقتصادی
و رسانه ای در کش��ورهای عربی خلیج فارس هدایت
می ش��وند .جریان 14مارس متاس��فانه امروز نقش
اساسی را در ارسال اسلحه به س��وریه برای اقدامات
تروریس��تی ایفا می کند و همچنین این گروه یکی از
حامیان اصلی جریان سازی رسانه ای ضد سوریه است.
این گروه متاسفانه از دعوت کنندگان برای خلع سالح
مقاومت است ،ولی خود نقش اساس��ی را در قاچاق
اسلحه به سوریه به هدف براندازی ایفا می کند و این
در راس��تای خدمت انان به اهداف رژیم صهیونیستی
است.
اقای حمدان اخرین اخبار از سرنوش��ت امام
موسی صدر چیست؟
lدر لیبی به ریاس��ت دادستان این کشور یک
هیات عالی رتبه قضایی حقیقت یاب تش��کیل ش��ده
است که به لبنان نیز سفر کرده اند ،این هیات عالی رتبه
در حال اماده سازی یک پرونده کامل و جامع درباره
سرنوشت امام موسی صدر و دو همراهش شیخ محمد
یعقوب و استاد عباس بدرالدین است.
ما در لبنان هیاتی حقیقت یاب تشکیل داده ایم که
ماموریت هیات لیبیایی را تسهیل می کند.
مطلعان از موض��وع امام موس��ی صدر در لیبی
مسئوالن امنیتی درجه اول بودند که همگی از نزدیکان
اصلی قذافی بودند و این پرون��ده در یک حلقه تنگ
محص��ور و مخفی مان��د؛ به معن��ای دیگ��ر در لیبی
به صورت رس��می پرونده ای به نام امام موسی صدر
وجود نداشت و فقط افراد بس��یار کمی از این مساله
مطلع بودند.
رهبران کنونی لیبی به م��ا گفتند که کنترل برخی
مناطق لیبی را در دست ندارند و این مناطق در دست
افرادی اس��ت که حاضر به اطاعت از رهبران کنونی
لیبی نیستند.
ما به هی��ات حقیقت ی��اب قضایی لیب��ی هنوز
خوشبین هستیم و معتقدیم که امام موسی صدر و دو
همراهش هنوز در قید حیات هس��تند و در این راستا
اطالعات قابل اعتمادی داریم ،ولی به دلیل مالحظات
امنیتی برای حفظ جان امام موسی صدر و دو همراهش
از بازگو کردن ان معذوریم.ما منتظر به ثمر رس��یدن
تالش های رهبران ایران ،لیبی و لبنان در این موضوع
هستیم که تالش های بسیاری را برای کشف سرنوشت
امام موسی صدر مبذول داشته اند.
ارزیابی شما از اینده حرکت بیداری اسالمی
چیست؟
lبزرگترین دش��من حرکت بیداری اسالمی
دامن زدن به اختالفات مذهبی است .بیداری اسالمی
امروز محق��ق گردیده ولی محافظ��ت از این حرکت
بزرگ بسیار سخت تر از محقق کردن ان است.
ام��روز امریکایی ها به دنبال این هس��تند که بین
مسلمانان تفرقه بیندازند و ما مسئولیت بزرگی را برای
مقابله با این پروژه داریم ،چون امریکا و اسرائیل با از
دست دادن هم پیمانان منطقه ای خود در این انقالب ها
ضربات مهلکی خوردن��د و می خواهند از ملت های
منطقه انتق��ام بگیرند ،پس بای��د در مقابل توطئه های
دشمنان کامال هوشیار باشیم.
حرکت بیداری اسالمی که نشات گرفته از انقالب
اسالمی ایران اس��ت امروز بار دیگر عزت و اقتدار را
به جهان اس�لام بخشیده اس��ت و این حرکت الگوی
مستضعفان جهان در مقابله با ظلم شده است.
ارزیاب��ی ش��ما از اوض��اع کنونی فلس��طین
چیست؟
lفلس��طین نقطه وصل اساس��ی مسلمانان و
اعراب است ،متاسفانه دش��منان و برخی کشورهای
وابس��ته و مرتجع برای اینکه ما از دش��من اصلی که
اسرائیل است غافل ش��ویم در حال ساخت دشمنان
دروغین هستند.متاس��فانه برخی رس��انه های عربی
وابس��ته برانند که ایران ،س��وریه ،مقاوم��ت و عراق
را دش��من جلوه دهند ،در حالی که اینها دوس��تان و
خیرخواهان حقیقی مسلمانان هستند.
متاس��فانه این رس��انه های وابس��ته عرب سعی
می کنند مردم را از اهانت به مسجد االقصی و خطرات
پیش روی قدس و فلسطین غافل کنند و این در راستای
خدمتگزاری انها به رژیم صهیونیستی و امریکاست.
وضعیت امروز فلسطین بسیار خطرناک است و
انها در تالشند تا توطئه یهودی سازی قدس و فلسطین
را با استفاده از غفلت پیش ببرند.
متاسفانه همانطور که گفتم برخی از کشورهای
وابسته و مرتجع عرب ضد مقاومت فعالیت می کنند
و هر کس��ی را که از مقاومت ،ایران و سوریه حمایت
کند مورد بازخواس��ت قرار می دهن��د و این کار فقط
خدمتگزاری به رژیم صهیونیستی است.
و سخن پایانی...؟
lما به مناسبت س��ال جدید هجری شمسی
خالصانه ترین تبری��کات خود را تقدی��م ملت ایران
می کنیم ،چون انقالب اسالمی ایران ،امام خمینی(ره)،
امام خامنه ای و تمامی ش��هدا و ملت ای��ران بر گردن
ما و جهانیان حق دارند ،چرا ک��ه ازادی که امروز در
کشورهای اس�لامی که در ان انقالب صورت گرفته
یا مقاومت ضد رژیم صهیونیس��تی در ان وجود دارد،
مرهون انقالب اس�لامی و تالش های ملت و رهبری
ایران است.
ما شاهد ان بودیم که در همان روزهای ابتدایی
پیروزی انقالب ،سفارت فلس��طین به جای سفارت
اسرائیل در ایران برپا شد و معتقدیم که مرحله جدید
تاریخ جهان پس از انقالب اسالمی ایران نگاشته شد
و این انقالب معادالت را در دنیا تغیی��ر داد و تمامی
مس��لمانان ،اعراب و ازادگان جه��ان مدیون انقالب
بزرگ اسالمی مردم ایران هستندg .
65
ترکیه و عربستان در سوریه چه می خواهند؟
اتحاد ضد مقاومت
3
جهان اسالم
همه چیز از یک اتفاق س��اده اغاز شد؛ شاهزاده
در لباسی غیر رسمی و غیر متعارف و البته با پاسپورتی
جعلی توسط نیروهای امنیتی س��وریه دستگیر شد.
بندر بن س��لطان مرد پش��ت پرده سیاس��ت خارجی
عربستان و رئیس دستگاه اطالعاتی این کشور خود
راسا برای ناارامی در سال 2008به سوریه سفر کرده
بود تا پروژه سرنگونی اسد را تضمینی اجرایی بخشد
اما همه چی��ز به یکب��اره تغییر کرد؛ بندر بن س��لطان
می توانست دو کشور را تا اس��تانه منازعه ای سخت
پیش ببرد ،گرچه سوریه و عربستان تا پیش از موضوع
بندر هم رابطه ای بسیار سرد با هم داشتند اما دیپلماسی
عربی به کمک عربس��تان امد؛ ابتدا س��عود الفیصل
به دمش��ق رفت ،با بش��ار دیدار کرد و شرط های او
را پذیرفت .بندر بن س��لطان همه چی��ز را گفته بود،
از نقش برخی از کش��ورها در ترور رفیق حریری تا
شهادت عماد مغنیه .گویی جاسوس بزرگ عرب مهره
وزیر بازی شطرنج خاورمیانه بود که با کنار رفتنش از
صفحه بازی به یکباره دولت ملی لبنان تشکیل شد و
صحنه سیاسی به سود مقاومت تغییر یافت.
از سوی دیگر بندر فاش کرده بود که عربستان و
برخی از کشورهای منطقه طرحی را برای فتنه انگیزی
در سوریه طراحی کرده اند که شامل کمک به گروه های
مخالف سوری برای سرنگونی بشار اسد بود.
امتیازاتی که س��وریه گرفت گرچ��ه مقطعی بود
اما نشان داد که در ترور رفیق حریری که سوریه متهم
اصلی ان بود ،دادگاه بین المللی کاری نمی تواند از پیش
ببرد و اتهام س��وریه در واقع طرحی برای تحت فشار
گذاشتن محور مقاومت است .ش��اید به همین دلیل
بود که جریان موسوم به 14مارس با هدایت عربستان
مثلث شماره 120
66
تغییر موضع داد و به یکباره لحن اش تغییر کرد ،حتی
جنب�لاط از س��وریه عذرخواس��ت .اوج بهره گیری
سوریه از موضوع بندر سفر دو روزه ملک عبداهلل به
این کشور بود که نزد بسیاری از کارشناسان سیاسی
منطقه ،نقطه عطفی از مناس��بات دو کشور را رقم زد.
اینجا بود که مح��ور مقاومت در مرزهای اس��رائیل
از سال 2008در اوج قدرت چه در س��وریه و لبنان
قرار داشت.
موضوع بن��در بن س��لطان گرچه پای��ان یافت
اما برنامه های موج��ود برای تحت تاثی��ر قرار دادن
نظام س��وریه به عنوان یکی از مهترین اعضای محور
مقاومت هنوز روی میز بود .با اوج گیری انقالب های
خاورمیانه در منطقه انچه در س��وریه به وجود امد با
انچه در تونس ،لیبی و مصر رخ داد متفاوت بود.
اگر در تونس محمد بوعزیزی با خودسوزی راه
را برای اعتراض جوانان معترض به فس��اد و تبعیض
دولت بن علی باز کرد و انقالب با ش��عله های خشم
مردم به س��رنگونی رژیم او انجامید یا در مصر میدان
التحریر محل��ی برای قراره��ای انقالبی مصری های
خشمگین علیه حسنی مبارک شد یا شورش بنغازی
علیه طرابلس لشکرکش��ی چند ماهه ای را برای قتل
ی ترتیب داد ،در سوریه همه چیز متفاوت بود .در
قذاف
تونس و مصر و حتی لیبی انچه به وضوح پیدا بود این
بود که اسالمگرایان انقالبی هیچ گاه تفکری تکفیری
و سلفی نداشتند.
حت��ی اگر هم��ه انه��ا در نحله فک��ری خود از
ریشه های اخوانی برخوردار بودند اما هیچ گاه روش
سیاسی انها همانند القاعده نبود .در سوریه اما مخالفان
بشار اس��د که این روزها در شهرهای مختلف سالح
تناقض های موجود در
استراتژی ترکیه در سوریه
از انجا نشات می گیرد که
ن ترک هیچ گاه به
دولتمردا
ژست ضدصهیونیستی خود
ایمان ندارند و تنها در ظاهر
اسالمگرایی خود ،مواضع
متناقضی اتخاذ می کنند که
بیشتر کاربردی نمایشی دارد
به دست گرفته اند ،حتی از ش��یوه های انقالبیون لیبی
هم اس��تفاده نمی کنند و همانن��د گروه های تکفیری
عمل می کنن��د و قومیت های دیگر س��وری از جمله
علوی ها و دروزی ه��ا و مس��یحیان را مورد تعرض
قرار می دهند .همان تفکر برگرفته ش��ده از القاعده و
البته مورد استعمال حکام عربس��تان .در این میان اما
سوریه با تمام اشتباهات تاکتیکی که در عرصه مبارزه
با گروه های تروریستی داشته ،توانسته انها را به ویژه
بعد از تصرف دوباره بابا عمر در ش��هر حمص مهار
کند .در این میان پروژه عربی -امریکایی ضد سوریه و
ی را نیز در جمع خود دارد.
محور مقاومت کشور سوم
ترکیه از نظر ژئوپولتیک منطقه ای ،کشوری همسایه و
مکمل سوریه در بسیاری از مسائل اجتماعی از جمله
مساله کردهاست.
به گفت��ه دیگر ترکیه در بس��یاری از امور ش��بیه
سوریه و همانطور که گفته ش��د در مسائل گوناگون
وجه اشتراک بسیار زیادی با سوریه دارد .نکته جالب
در تب تند همراهی ترکیه با کشورهای ضد مقاومت
در مساله سوریه ادعای ضدصهیونیستی بودن دولت
اردوغان است .تناقض های موجود در استراتژی ترکیه
در سوریه از انجا نشات می گیرد که دولتمردان ترک
هیچ گاه به ژست ضدصهیونیستی خود ایمان ندارند
و تنها در ظاهر اس�لامگرایی خود ،مواضع متناقضی
اتخاذ می کنند که بیشتر کاربردی نمایشی دارد.
به طور مثال در موضوع بحرین سخنان هیجان امیز
اقای اردوغان مبنی بر اینکه ما نباید بگذاریم عاشورایی
دیگر در بحرین به وقوع بپیوندد پس از سفر امیر بحرین
به این کش��ور و ش��اید عقد قراردادهای اقتصادی،با
تغییر موضع از روند طبیعی این کشور سخن گفت .در
موضوع سوریه به نظر می رسد با توجه به راهبردهای
ترکیه برای پیوس��تن به اتحادیه اروپا و موانع پیش رو،
همراهی این کشور با سیاست های اروپا و امریکا و ارائه
مد ل ترکیه خوب نزد انها برای تسهیل در سیاست های
منطقه ای کشورهای ضد مقاومت است .این موضوع
را می توان در میزبانی از شورای مخالفان بشار اسد که
موسوم به شورای استانبول است ،مشاهده کرد .در این
میا ن ترکیه در همراهی برای شکستن خط مقاومت در
اخرین اقدام میزبان نشست دیگری با عنوان دوستان
س��وریه بود که نکته جالب و قابل تام��ل ان عبور از
طرح کوفی عنان بود که در ابتدای راه است ،گویی از
همان ابتدا قرار بود که گزین��ه ای نظامی همانند انچه
در لیبی رخ داد ،در سوریه عملیاتی شود.
دو کش��ور عربس��تان به عنوان ط��راح اصلی و
برنامه ریز بحران س��وریه و ترکیه به عنوان اجراکننده
دس��تورات غرب در واقع اتحادی ب��ر ضد مقاومت
تشکیل داده اندg .
محمدنورالدین /روزنامه نگار و نویسنده روزنامه السفیر
4
انچه اجالس استانبول را متمایز می کرد نمایش
فع��ال نبیل العربی ،دبی��رکل اتحادیه ع��رب و غیبت
عاقالنه کوفی عنان در این اج�لاس بود .غیبت عنان
در این اجالس یک رفتار عاقالنه بود ،چون به خوبی
می دانست وی یک ماموریت حساس دارد که احتیاج
به تعقل و رفتار محتاطانه و ت��وازن دارد .وی به جای
ش��رکت در این اجالس به ماموریت خود و سفرهای
کاری اش ادامه داد .حضور وی در استانبول به معنای
پایان ماموریتش بود ،اما حضور نبیل العربی ،دبیرکل
اتحادیه عرب و رفتارهای وی در این اجالس ش��بیه
یک نمایش خجالت اور کمدی بود که در شان جایگاه
دبیرکل اتحادیه عرب نبود ،اتحادیه عرب که روزی در
منصب دبیرکلی ان شخصیت های برجسته ای همچون
محمود ریاض و عبدالخالق حسونه حضور داشتند.
نبیل عربی به اتخاذ مواضع تند رویانه ای مثل بردن
پرونده سوریه به شورای امنیت و وضع ان دربند هفتم
اکتفا نکرد ،بلکه وی حتی به ماموریت کوفی عنان نیز
بی احترامی کرد و پای خود را فراتر از مسئولیت های
دبیرکل اتحادیه عرب گذاشت.
ای��ن رفتاره��ای دبی��رکل اتحادی��ه ع��رب در
چارچ��وب برنامه ای جهت به شکس��ت کش��اندن
ماموریت کوفی عنان اس��ت که این یک��ی از اهداف
اصلی اجالس استانبول بود.
سخنرانی های صورت گرفته در اجالس استانبول
منعکس کننده بحرانی اس��ت ک��ه مخالفان حکومت
سوریه گریبانگیر ان هستند .اساس اجالس استانبول
از ترکیه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تشکیل
می شد .این کشورها اساسا حاضر به اعتراف نیستند که
بعد از توافق امریکا ،روسیه و چین بر ماموریت عنان
قاعده بازی عوض شده اس��ت .افرادی از ماموریت
عنان متضرر خواهند بود که می خواهند بحران سوریه
ادامه یابد و به تروریست هایی که بر ضد دولت و مردم
سوریه اقدام می کنند ،کمک می کنند.
تحلیلگران ت��رک معتقدند که تنه��ا راه موفقیت
طرح های ترکیه بر ضد س��وریه شکس��ت ماموریت
کوفی عنان است و این را می توان در تحرکات ترکیه در
روزهای گذشته مشاهده کرد.
اما کشورهای عربی خلیج فارس نیز چیز جدیدی
برای اجالس استانبول نداشتند ،بلکه می خواستند بر
موضع امریکا تاثیر بگذارند و طوری عمل می کردند
که مانند ترکیه بر ماموریت کوفی عنان اثر بگذارند.
عجله در شکست ماموریت عنان برنامه اجالس
استانبول بود ،امری که با شکست مواجه شد.
پس از ناکامی اجالس اس��تانبول ،بسیار مسخره
خواهد بود اگر کنفرانس س��وم دوس��تان سوریه در
پاریس برگزار شود .ایا کسی هس��ت تا از این مسائل
پند بگیرد .در ادامه نظر شما را به برخی از گزارش های
مطبوعات ترکیه در بازتاب اجالس دوس��تان سوریه
جلب می کنم تا عمق این خطای استراتژیک را دریابیم.
فدری گورس��یل در روزنامه ملیت ترکیه درباره
این اجالس نوش��ت« :این کنفران��س را می توانم به
کنفرانس دوستانی عاجز و شکست خورده توصیف
جهان اسالم
ترکیه و عربستان علیه طرح کوفی عنان
مثلث شماره 120
شکست در استانبول
کنیم؛ دوستانی که هیچ کاری از دستشان برنمی اید».
گورس��یل اضافه می کند« :س��ه ماه پیش بود که
همین کشورها و گروه ها از سرنگونی حکومت اسد
سخن می گفتند و حتی برای ان تاریخ تعیین می کردند
اما امروز ش��اهد قدرتمندتر ش��دن نظام در سوریه و
همچنین حمایت اکثریت مردم س��وریه از حکومت
هستیم و هم پیمانان این کشور؛ ایران و روسیه با تمام
قدرت در کنار سوریه ایس��تاده اند و دشمنان خارجی
این کشور نمی دانند چه کنند».
گورس��یل می افزای��د« :دیدی��م ک��ه حت��ی
برگزارکنندگان ای��ن اجالس به دلی��ل اینکه می دانند
نماینده کل ملت س��وریه نیس��تند نام این اجالس را
(دوستان مردم سوریه) گذاشتند ،در حالی که اجالس
استانبول نام (دوستان سوریه) را همراه خود داشت».
این نویسنده ترک در ادامه می گوید« :در یکی از بندهای
بیانیه پایانی شرکت کنندگان در کنفرانس مهلت زمانی
برای پیش��نهاد کوفی عن��ان ،نماینده س��ازمان ملل و
اتحادیه عرب تعیین کردند ک��ه در صورت پایان این
مهلت باید به شورای امنیت مراجعه کنند که در انجا
وتوی روس ها در انتظار انان است.اما در بندی دیگر از
بیانیه شرکت کنندگان اعالم کردند که شورای مخالفان
در سوریه را به عنوان نماینده مردم سوریه به رسمیت
می شناس��ند و این نکته مهمی است چون انها نگفتند
این شورا نماینده کشور س��وریه است ،پس می توان
گفت ش��ورای مخالفان نمی توان��د جایگزین دولت
سوریه ش��ود چون حتی این کش��ورها به ان اعتماد
ندارند.کنفرانس اس��تانبول یک شکست بزرگ دیگر
هم داش��ت و ان این بود که این کنفرانس نتوانس��ت
حکومت س��وریه را به انزوای دیپلماتیک بکش��اند
و اکنون این کش��ورها به دنبال طرح تقس��یم سوریه
هستند».سمیع ایدیز ،نویسنده دیگر ترکیه ای می گوید:
«انچه در کنفرانس استانبول اتفاق افتاد شکستی برای
شرکت کنندگان و موفقیتی برای دولت بشار اسد بود.
کنفرانس اس��تانبول یک کنفرانس مغلوب و از همان
ابتدا شکس��ت خورده بود چون نه کوفی عنان در ان
شرکت داشت و نه کاترین اشتون ،وزیر خارجه اتحادیه
اروپا ،روسیه و چین نیز در ان حضور نداشتند و عراق
که رئیس کنونی اتحادیه عرب است نیز یک شخصیت
درجه دو و سطح پایین دیپلماتیک را به اجالس ارسال
کرد.حضور وزیر خارجه امریکا ،هیالری کلینتون در
این اجالس به قصد نج��ات ظاهری این اجالس بود
البته این حض��ور به نجات ان��کارا انجامید .پذیرفتن
طرح کوفی عنان از س��وی اجالس یک عقب نشینی
واضح از دشمنان سوریه بود چون ش��اهد بودیم که
اردوغان در س��ئول چگون��ه این طرح را زیر س��وال
برد ،پس می توان اجالس اس��تانبول را به تمام معنی
شکست خورده دانست .متاسفانه تحریک و حمایت
قطر و ترکیه و عربس��تان از گروه ه��ای مختلف تنها
باعث خونریزی بیشتر می شود و این در نهایت باعث
شکست این کشورها می شود و امریکا و اتحادیه اروپا
را مجبور خواهد کرد که از مواضع خود عقب نشینی
کنند».
یک روزنامه ن��گار دیگ��ر ترکی��ه ای می گوید:
«تحوالت کنون��ی اصال به نفع ترکیه نیس��ت و اگر به
خیابان ها بیاییم و از مردم ترکیه بپرس��یم انها خواهند
گفت که ترکیه مسئول گسترش بحران کنونی سوریه
است و چرا ما وارد این صحنه شدیم و می توان گفت
مردم ترکیه مخالف نقش منفی ترکیه در سوریه هستند.
موافقت اس��د با طرح عنان تکان محکمی به اجالس
استانبول داد و همین باعث شد که این اجالس پیش از
اغاز شکست خورده باشدg ».
67
فرهنگ
سینمای حاشیه
فرهنگ
مثلث شماره 120
جنجالی ترین گشت ارشاد
پرحاشیه ترین زندگی خصوصی
1
مروری بر حواشی اکران دو فیلم در روزهای کم خبر نوروز و اغاز سال
در س��ال های عمر س��ینمای ایران انگشت شمار
نبوده اند فیلم هایی که نمایش انها با حاشیه هایی همراه
شده و البته کم نبوده اند فیلم هایی که اصال فرصت اکران
پیدا نکرده اند .این روند در سال های دور در سینمای ایران
وجود داشته و در سال های پس از پیروزی انقالب نیز با
توجه به اولویت های ارزشی هرچند سال یک بار عالوه
بر ممیزی های رایج ،شاهد برخی اعتراض ها در قبال اکران
برخی از فیلم ها بوده ایم .این روند شاید از فیلم برزخی ها
با توجه به حضور برخی چهره های سینمای موسوم به
فیلمفارسی در یک فیلم نیمه جنگی اغاز شد و تا امروز
با ورود اثاری چون عروسی خوبان ،تحفه هند ،از کرخه
تا راین ،ادم برفی ،دیدار ،مردی شبیه باران ،مارمولک و
اخیرا گشت ارشاد و زندگی خصوصی ادامه دارد .البته
سال ها بود که از حضور این نوع تفکر در محدوده سینماها
کمتر خبری بود و شاید بتوان گفت حضور اخیر به نوعی
مخالفت یا مقابله با روند دوره اخیر مدیریت س��ینمای
کشور باشد که به اتصال به انچه در فضای سیاسی جریان
68
انحرافی نامیده می شود ،متهم است.
به هر حال ،این بار قرعه به نام دو فیلم «گشت ارشاد»
ساخته س��عید س��هیلی و «زندگی خصوصی» ساخته
محمدحسین فرحبخش افتاد که هرچند در زمان نمایش
در جشنواره فیلم فجر نشست های حاشیه داری داشتند،
اماکمترکسیتصورمی کردایندوفیلمجزوانهاییباشند
که در زمان اکران با حاشیه بسیار مواجه می شوند .شاید
ان روزی هم که مسئوالن امر در زمینه انتخاب فیلم های
اکران نورزی که زمانی خواستنی برای همه فیلمسازان
است به بخشی از سینماگران دست و پنجه نرم می کردند
و تصمیم گرفتند با انتخاب این دو فیلم در کنار «قالده های
طال»ی ابوالقاسم طالبی« ،انتهای خیابان هشتم» علیرضا
امینی و «فیتیله و ماه پیشونی» ارش معیریان ،نوع نگرش
خود را نمای��ان کنند ،اصال گم��ان نمی کردند که چند
هفته بعد به خاطر همین انتخاب تحت چه فشاری قرار
می گیرند.
به هر حال اک��ران نوروزی از روز چهارش��نبه 25
اسفند شروع شد و همزمان با تبلیغات شهری ،تیزرهای
تلویزیونی هم مردم را به تماش��ای این فیلم ها دعوت
می کردند ،اما از همان اغازین روزهای اکران که مصادف
بود با اخرین روزهای س��ال ،خبر رس��ید که گروهی
معترض زیر عنوان «انصار حزب اهلل» در برابر ساختمان
وزارت فرهنگ و ارشاد اس�لامی تجمع کرده و توقف
نمایش عمومی این دو فیلم را خواسته اند .و در اعتراض
به صدور مجوز نمایش برای دو فیلم «زندگی خصوصی»
به کارگردانی حسین فرحبخش و «گشت ارشاد» ساخته
سعید سهیلی در مقابل س��اختمان وزارت ارشاد تجمع
کرده و خواستار پاسخگویی مسئوالن فرهنگی هستند.
گفتنی اس��ت اف��راد در ای��ن تجمع با در دس��ت
داش��تن پالکاردهایی این فیلم ها را اثاری ضدارزشی و
ضداخالقی می دانند و خواهان پاسخگویی وزیر فرهنگ
و ارشاد در این زمینه هستند .در واقع این افراد در اعتراض
به صدور مجوز نمایش برای دو فیلم یادشده ،پاسخگویی
مس��ئوالن فرهنگی را مطالبه کردند .انها با در دس��ت
داش��تن پالکاردهایی این فیلم ها را اثاری ضدارزشی و
ضداخالقی توصیف کرده و خواهان پاسخگویی وزیر
ی که در
فرهنگ و ارشاد در این زمینه شده بودند ،اقدام
ابتدا به نظر می رسید ممکن است با گارد مقاومتی که از
معاونت وزارت ارشاد دیده می ش��د ،به نتیجه نرسد و
در حد یک تجمع اعتراضی بدون نتیجه باقی بماند .این
مقاومت ها ادامه داش��ت تا انک��ه موضع گیری خطیب
جمعه تهران در نخس��تین نماز جمعه سال 91به نوعی
ی در
ضربه نهایی را وارد کرد؛ ایت اهلل سید احمد خاتم
سخنان خود در خطبه های نماز جمعه تهران ،تاکید کرد:
«اجازه اکران برخی از فیلم های ضداخالقی در ایام نوروز
و در برخی سینماهای مراکز استان ها صادر شده است؛
این فیلم ها در دهه فجر پخش و مورد اعتراض واقع شده
بود ،مس��ئوالن باید بدانند که ما در مورد دین و اخالق
مردم با هیچ کس رودربایستی نداریم» .او البته وزیر ارشاد
را جوانی متدین و دیندار خواند ولی در عین حال به وی
گفت که «در شان شما نبود که از دستگاه تحت مدیریت
ش��ما اجازه اکران چنین فیلم های مستهجنی داده شود؛
باید تا دیر نشده جلوی اکران این فیلم ها را در استان ها
بگیرید» .درواقع به کار بردن «واژه مستهجن» تیر خالصی
بود برای اکران گسترده این فیلم ها در سینماهای تهران
و شهرس��تان ها .البته پیش تر و قبل از اکران این دو فیلم
بحث های مطرح شده درباره انها به این منجر شده بود که
مثال در شهر مشهد اساسا نمایش این دو فیلم قبل از اغاز
موعد ان منتفی شده اما در دیگر شهرستان ها محقق شده
بود .در برخی از شهرس��تان ها هم از ابتدا تصمیم بر این
شده بود که تنها یکی از دو فیلم به نمایش گذاشته شود.
هرچند خطیب جمعه تهران به این موضوع اشاره
داش��ت که نمایش دو فیلم مورد نظر در ایام جشنواره
فیلم فجر هم با واکنش های اعتراض��ی مواجه بوده ،اما
رجوع به خاطرات و رویدادهای جش��نواره یاداور این
است که نوع ان اعتراض ها با اعتراض های امروز تفاوت
داشتند .درواقع در نشست گفت وگو با دست اندرکاران
فیلم گشت ارش��اد ،برخی از حاضران در سالن نسبت
به برخی مس��ائل مربوط ب��ه پرداخت و داس��تان فیلم
انتقادهایی داشتند که با بی رغبتی کارگردان به پاسخگویی
مواجه شد .پاسخ های بریده بریده و کوتاه و بعضا عدم
پاسخگویی سهیلی در ادامه با واکنش شدیداللحن منتقد
میهمان نشست مواجه شد که خطاب به او ،رفتارش را
غیرمحترمانه توصیف و ی��اداوری کرد که تنها در زمان
اکران فیلم هایش نباید جلوی دوربین رس��انه ها ژست
بگیرد و برای انها ارزش قائل باشد .این اعتراض البته در
نهایت به عذرخواهی سهیلی و ابراز این توجیه منجر شد
که به دلیل خستگی مفرط ناشی از مراحل ساخت فیلم تا
فرهنگ
مثلث شماره 120
روزهای پایانی منتهی به ایام جشنواره توان پاسخگویی
مناسب به پرسش ها را ندارد.
در زم��ان برگ��زاری نشس��ت گفت وگ��و ب��ا
دس��ت اندرکاران فیلم «زندگی خصوصی» هم در واقع
انتقادها که به ویژه از سوی بانوان حاضر در نشست مطرح
می شد ،نسبت به روابط چندگانه شخصیت اصلی فیلم
بود که وقتی به اوج خود رسید که یکی از دست اندرکاران
فیلم ،بحث مج��از بودن چندهمس��ری را از نظر قانون
و مبانی ش��رعی پیش کش��ید .درواقع اتفاقا معترضان
حاضر در ان نشست از نظر فکری در نقطه مقابل انصار
حزب اهلل از نظر عقیدتی قرار داش��تند .به هر حال ستاد
انصار حزب اهلل تهران با انتشار متنی ،ضمن اعالم برگزاری
تجمع اعتراضی خود و با برش��مردن روند طی ش��ده،
شکایت خود را نس��بت به انچه بی مس��ئولیتی برخی
مسئوالن وزارت ارشاد در نمایش فیلم های ضداخالقی و
ضدارزشی برشمردند ،به دادستانی کل کشور به این شرح
اعالم کردند« :احتراما ،بدین وسیله انصارحزب اهلل ایران به
نمایندگی از هزاران نفر از اعضای خود ،مراتب شکایت
خود را از نمایش و اکران نوروزی دو فیلم به شرح ذیل
اعالم می دارد.
-1فیلم «گشت ارش��اد» با محتوای ضد ارزشی و
مصداق کامل توهین به کلیت نظام و مقدس��ات ان که
حتی عزای ساالر شهیدان ،مسجد ،منبر و ...را به تمسخر
می گیرد.
-2فیلم«زندگیخصوصی»بامحتوایضداخالقی
که ش��دیدا عفت عمومی را جریحه دار و مصداق کامل
ترویج ابتذال و محرک ش��هوات و غرایز جنسی است.
بنابراین از شما برادر محترم تقاضا می شود تا با دستور
توقیف موقت فیلم های مذکور تا تشکیل دادگاه صالحه
دل امت حزب اهلل و خانواده های شهدا را شاد فرمایید».
اما سعید سهیلی ،کارگردان فیلم سینمایی «گشت
ارش��اد» ،در واکنش به این اطالعیه تهدید خ��ود را به
شکستن سکوتش عملی کرد و در سخنانی تند و صریح
گفت« :این گونه تجمعات و شلوغ کردن ها دیگر روش
کهنه ای شده که تاریخ مصرفش مال همان دهه شصت
بوده اس��ت! مملکت ما در شرایطی به س��ر می برد که
روش های بهتر و منطقی تری هم برای بیان اعتراضات
وجود دارد .این همه روزنامه و سایت و فضای رسانه ای
وجود دارد برای بیان همین انتقادها دیگر .اگر حرفی علیه
فیلم بنده دارید با زبان منطق در رسانه ها بیان کنید ،من هم
می ایم و جوابتان را منطقی می دهم .حتی می ش��ود بین
موافقان و مخالفان فیلم مناظره برگزار کرد و به بحث و
گفت وگو نشست ،اما اینکه چماق دست بگیریم و مقابل
فالن جا تجمع کنیم و فریاد بزنیم ،کار نا خردانه ای است
که دیگر اینچنین کارها برای کسی اهمیتی ندارد».
س��هیلی در ادام��ه گف��ت« :ب��رای تجمع��ات و
تظاهرات های گس��ترده مردمی ،فقط و فقط یک بهانه
می تواند منطقی و معقول باشد و ان هم تظاهرات علیه
اسرائیل و امریکا است .غیر از این را اکنون دیگر نه مردم
می پسندند و نه قوه قضائیه و سازمان های امنیتی نظامی.
اینکه فردا بروند مقابل وزارت ارشاد شعار بدهند و شلوغ
کنند به طور واضح اقدامی علیه قان��ون و قانون مداری
است و به نوعی دهن کجی به نظامی است که در راس ان
والیت فقیه وجود دارد».
سهیلی ادامه داد« :با این حال بنده این مسائل را بازی
و دروغ می دانم! بازی های صنفی -سیاسی .درگیری های
صنفی و گروهی .این صنف با ان صنف مشکل دارد و
حاال می خواهد عقده اش را سر دیگری خالی کند .این
دوستان اعتراضش��ان در حقیقت به «فیل ِم» بنده نیست،
بلکه به زمان اکران ان اس��ت! خشمگین اند چرا فیلمی
که خودشان تهیه کرده اند اکران نوروزی نگرفته و حاال
که من گرفته ام باید زمین ام بزنند! عده ای ساده دل را هم
اجیر کرده اند و انداخته اند جل��و .من بارها دیدم همین
سایت های انصار ...نوشته اند که چرا «گشت ارشاد» را
در «نوروز» اکران می کنید و این زمان برای اکران این فیلم
درست نیست! معلوم است که مشکل بعضی دوستان با
ی نیست ،عصبانی اند از اینکه فیلم
فیلم بنده ،از نگاه مفهوم
بنده جای فیلم دوستان صنوف دیگر را در اکران نوروزی
گرفته است».
س��هیلی در ادامه در مورد سابقه خود در «انقالب»
جریانات «انقالب» این گونه می گوید« :قبال هم در فیلم
جنگی «مردی شبیه باران» شبیه همین اتفاق برایم افتاده
بود و عده ای در ان زم��ان فریاد می زدند که ان فیلم باید
از پرده پایین کشیده شود و توهین به ارزش ها ست و!...
تمام دلیلش��ان هم این بود که نقش بسیجی فیلم را چرا
«پورعرب» ب��ازی کرده و نباید لباس بس��یجی را بر تن
کسی بپوشانیم که قبال در فیلم هایی از جنس دیگر ایفای
نقش کرده بود!»
خب حاال گذر تاریخ ثابت کرده است که ان زمان
من درست عمل کردم یا دوستانی که همه چیز را از دریچه
نگاه بسته و فکر کوچک و ذهن حقیرشان می بینند .همان
موقعبهشانگفتهبودمکهاگرشمااعضایانصارحزب اهلل
هستید ،من خود انصار حزب اهلل ام! با من نمی توانید از این
کارها کنید .ان زمانی که شما موتور سوار می شدید و با
چماق در خیابان های تهران پرسه می زدید و به این و ان
پیله می کردید ،من در خط مقدم فرمانده گردانی بودم که
400نفر از نیروهای مخلص بسیجی زیر دستم بودند.
ج��ای تی رو ترکش های ان روزها هنوز در بدنم اس��ت.
برای من این بازی ها را در نیاورید که حال و حوصله تان
را ندارم! هیچ کس این همه سال به اندازه من دلسوز نظام
نبوده و دیگر حنایتان برای کسی رنگی ندارد.
سهیلی در انتها سخنانش را اینگونه به پایان رساند:
«شما اگر منطق دارید بیایید بنش��ینیم و رو در رو با هم
حرف بزنیم و ببینیم سابقه چه کسی در نظام بیشتر است؟
من یا شما؟ الزم نکرده کاسه داغ تر ا ز اش شوید و برای
مملکتتعیینتکلیفکنیدکهفالنفیلمضد ارزشاست
و فالن فیلم در راستای ارزش ها .ارزش ها را کسی چون
من به تو یاد داده بچه جان! شما امثال بنده و شمقدری ها
نه انقالبی هستید نه دلسوز .پایتان را از گلیمتان درازتر
نکنید که بد خواهید دید! من همان گونه که خودتان عمل
می کنید جوابتان را خواهم داد .می دانم که مسلمان نیستید!
اما پیغام به شما این است که حقیقت اسالم را دریابید؛
دنیایتان را بزرگ گردانید و چشم های بسته تان را باز کنید.
گول ادم های حیله گر را نخورید و بازیچه دست این و ان
نشوید و نگذارید سیاست بازها مثل عروسک خیمه شب
بازی شما را در دستشان برقصانند» .
همچنین درحالی ک��ه مدیران وزارت ارش��اد در
روندی اس��تقامتی یکی به میخ می زدند و یکی به نعل
می کوبیدند ،سازنده «زندگی خصوصی» هم که پیش از
این سیاست انکار توقف اکران فیلم را در پیش گرفته بود،
پس از مطرح شدن صفت «مستهجن» برای فیلمش ،انگار
کاسه صبرش لبریز شد و نامه ای سرگشاده نوشت .او در
بخش هایی از این نامه اورده است:
من در خانواده ای رشد کرده ام که تا پیش از انقالب
تماشای تلویزیون را حرام می دانستند و از سابقون انقالب
اسالمی نیز هس��تند ،بنده پس از انقالب تنها بر حسب
احس��اس وظیفه وارد عرصه فرهنگ و کار سینما شدم
و افتخار می کنم با هزینه شخصی و پولی که روزی زن
و بچه ام بوده ،بدون کمک دولت فیلمی ساخته ام که در
تایید نظام اسالمی است و دیدگاه و اعتقادات من درباره
انقالب را نشان می دهد.
...فیلم زندگی خصوصی در نقد کسانی است که
در ابتدای انقالب متعصبانه ،خود را فراتر از قانون دانسته
و به بهانه نهی از منکر ،پونز در پیش��انی زنان بدحجاب
می کردند و امروز کارش��ان به ضدیت با نظام و اس�لام
رسیده و حتی منکر وجود امام زمان «عج» شده اند.
محمدحس��ین فرح بخش همچنین متذکر ش��ده
است :مگر یادتان رفته امام راحل سینما را از مظاهر تمدن
دانس��تند؟ مگر فرمایش مقام معظم رهبری را فراموش
کرده اید که فرمودند« :کلید حل مش��کالت جامعه در
دست سینماگران است ».چرا امنیت هنرمندان و فعالیت
سینماگران را به خطر می اندازید؟ سینما هنر گرانقیمت
و پر هزینه ای است که س��رمایه گذاری در ان به امنیت
ی ش��ما را با واقعیات اماری این
نیاز دارد ،بگذارید کم
حرفه اشنا کنم:
پیش از انقالب با 36میلیون جمعیت ،کش��ورمان
بیش از 500سالن سینما داش��ت اما امروز در ایران 70
میلیونی کم تر از 300س��الن سینمای فعال داریم ،چون
با این اوض��اع که اعتراض یک گروه کم ت��ر از 150نفر
می تواند مانع اکران فیلمی برای 70میلیون نفر شود دیگر
کس��ی در بخش خصوصی امنیت نمی بیند که ریسک
کرده ،جرات به خرج دهد و برای ساخت سالن سینما
سرمایه گذاری کند.
...س��ال 88هم کس��انی در مقابل نتای��ج قانونی
انتخابات اعتراض ش��ان را به صورت تجمع به عرصه
عمومی و سطح خیابان ها اوردند و می خواستند از این
طریق به خواسته های شان برسند ،امروز هم گروه اندکی
در اعتراض به فیلمی که پروانه نمایش قانونی دارد نفر به
خیابان اورده و به شکلی غیر قانونی در سطح شهر تجمع
کرده و حاضر به تمکی��ن در مقابل نظام و تصمیماتش
نیستند ،میان این دو گروه چه تفاوتی هست؟
از نظر من هیچ ...هر دو گروه برای مقابله با قانون به
خیابان ها ریخته اند.
به هر حال ،این ماجرا ادامه یافته و درحالی که به غیر
از سینماهای متعلق به حوزه هنری و شهرداری تهران،
نمایش این دو فیلم در دیگر سینماهای اختصاص یافته
به انها ادامه دارد و طبق اخرین اظهارات ،دس��ت کم تا
اواخر اردیبهشت نیز این روند ادامه خواهد داشت ،وزیر
فرهنگ و ارشاد اسالمی نیز در سخنانی گفت دقیقا منطبق
با موضع گیری این وزارتخانه در قبال موضوع پیش امده:
«به نظر می رسد در مورد این دو فیلم ،مقداری اغراق
شدهاستوبرایبرخیباتوجهبهصحبت هاییکهمطرح
شده است در مورد این دو فیلم برداشت های نادرستی به
وجود امده بود .برخی با توجه به صحبت هایی که مطرح
شده بود برداشت های نادرستی داش��تند و عنوان فیلم
مستهجن را به کار برده بودند در حالی که فیلم مستهجن
در جمهوری اسالمی ایران وجود ندارد .این فیلم ها در
تهران هنوز اکران می ش��ود ،البته یک سری اصالحات
در انها صورت گرفته است .اینگونه نیست که بگوییم
ت ولی یک باره
مشکلی نبوده است و مشکلی در انها نیس
در مورد انها سروصداهایی ایجاد شد و مبالغه صورت
گرفت ،این در حالی است که در گذشته ما فیلم هایی را
داشته ایم که از این دو فیلم هم مشکل بیشتری داشتند .به
هر حال برخی حساسیت هایی دارند و ما بنا نداریم که
مقابله کنیم بنابراین سکوت کردیم و گذاشتیم که برخی
از افراد خود این دو فیلم را ببینند بنابراین روزی هم که
عده ای در برابر وزارت ارشاد در مخالفت با این دو فیلم
تجمع کردند ،گفتیم که درها را باز بگذارید که این افراد
بیایند داخل صحبت کنند و حت��ی اگر فیلم را ندیده اند
فیلم را ببینند».
هرچه هست ،اکران نوروزی امس��ال با جنجالی
فراوان صورت گرفت؛ از اعتراض جمع��ی از مردم تا
اعتراض دو کارگردانg .
69
گفت وگوی مثلث با سعید سهیلی
2
تسلیم شدم
فرهنگ
سعید سهیلی کارگردان 53ساله سینمای ایران تا کنون 11فیلم سینمایی ساخته با محتوای متفاوت ،از مردی
شبیه باران ( )1375تا چهار چنگولی (« .)1387گشت ارشاد» که اخرین ساخته اوست ،با واکنش هایی مواجه و
اکران ان در تعداد زیادی از سینماهای کشور متوقف شد .سهیلی درباره نیمه کاره ماندن اکران این فیلم و مسائل
پیرامون ان با مثلث گفت وگو کرد.
مثلث شماره 120
پیش از انکه اکران «گش��ت ارش��اد» در بیشتر
سینماهای کشور متوقف شود ،ایا تذکری درباره
این فیلم به شما داده یا عبارت «مستهجن» برای
ان استفاده شده بود؟
lاین فیلم در جشنواره فیلم فجر اکران شد و از
سوی مردم ،منتقدان و مسئوالنی که از مناطق مختلف به
جشنواره امده بودند ،مورد تشویق و تحسین قرار گرفت.
کمتر کسی بود که نسبت به این فیلم انتقاد تند داشته باشد
یا کلمه ای شبیه کلمه ای که من نمی خواهم ان را تکرار
کنم ،به کار برده باش��د .همه اتفاق ها برای این فیلم در
نخستین روز اکران به وجود امد.
این اتفاق مربوط به چه زمانی اس��ت و از کجا
اغاز شد؟
« lگشت ارش��اد» 26اس��فند 90اکران شد و
درس��ت در ظهر همان روز ،اولین اجتماع ،اعتراض و
برخوردهای غیرقانونی با فیلم اغاز شد.
فیلم «گشت ارشاد» پروانه نمایش داشت و روند
قانونی را ط��ی کرده بود .به نظر ش��ما در کدام
بخش مشکل وجود دارد که سبب می شود فیلمی
در نیمه راه اکران از پرده سینماها برداشته شود؟
lمش��کل به فیلم ربطی ندارد و ارتباط زیادی
نیز با سینما ندارد .در این میان ،فیلم من و سینما قربانی
اتفاق های بیرون از فیلم و س��ینما ش��دند .یکس��ری
اختالف ها ،درگیری ها و کشمکش هایی بیرون از سینما
وجود داشت و فیلم «گشت ارشاد» قربانی ان اختالف ها
شد و به عنوان بهانه در دس��ت یک عده قرار گرفت تا
تسویه حساب های خود را با دیگران داشته باشند.
منظور شما این است که نمی توان جلوی وقوع
چنین برخوردهایی را گرفت و امکان دارد باز هم
70
برخی فیلم ها به قول شما قربانی شوند؟
lامیدوارم این اتفاق نیفتد .در این موارد ادم از
مردم عادی یک انتظار دارد و از مس��ئوالن و افرادی که
قدرت دارند ،انتظار دیگ��ری دارد .از اینکه یک عده در
خیابان یا جلوی س��ینماها اعتراض کنند ،زیاد دلخور
نیستم ،این اتفاق احتمال دارد برای هر موضوع یا فیلمی
رخ دهد ،هرچند اتفاق خوبی نیس��ت و باید از مجاری
قانونی هر خواسته ای دنبال شود .من از بزرگان و کسانی
که تاثیرگذار هستند این انتظار را دارم که نه تنها با این گونه
حرکت های غیرقانونی همراهی نکنند ،بلکه در مقابل
این اتفاق های غیرقانونی بایستند .از مسئوالن شهرداری
تهران و سازمان تبلیغات اسالمی انتظار ویژه داشتم که در
مقابل این اتفاق ها می ایستادند ،ان را محکوم می کردند
و فیلم را از سینماهای خود پایین نمی کشیدند .در این
صورت ،فضا این قدر متشنج و غبارالود نمی شد.
از مسئوالن وزارت ارشاد چه انتظاری داشتید و
ایا پاسخ مناسبی از سوی انها گرفتید؟
lوزارت ارش��اد خیلی محک��م در مقابل این
حرکت ها ایستاد و خیلی خوب از فیل م دفاع کرد اما فشار
انقدر زیاد بود که انها در مقطعی مجبور شدند مقداری
عقب نشینیکنندوهمچنینمنمجبورشدمدست هایمرا
باال ببرم و تسلیم شوم ،چون فشار زیاد بود و از بخش های
مختلف فشار وارد می ش��د ولی به هر صورت وزارت
ارشاد ،شخص وزیر و معاون سینمایی خیلی خوب با
فیلم همراهی کردند .اکنون انتظار دارم «گش��ت ارشاد»
در تعدادی س��ینمای محدود به اکران خود ادامه دهد و
مسئوالن وزارت ارشاد مقاومت کنند و اجازه ندهند یک
اتفاق غیرقانونی دیگر در کشور شکل گیرد.
دلیل توقف اکران «گشت ارشاد» در شهرستان ها
چه بود؟
lسینماهایی که در شهرستان ها فیلم ما را اکران
می کردند به سازمان تبلیغات تعلق داشتند و این سازمان
طبق بیانیه ای که داد از همه س��ینماهای خود خواست
تا فیلم را پایین بکش��ند .انتظار دارم مسئوالن رده باالی
این نهادها موضوع را جبران کنن��د ،هرچند این اتفاق
جبران پذیر نیست .امیدوارم شهرداری و سازمان تبلیغات
تا دیر نشده است« ،گشت ارشاد» را در سینماهای خود
اکران کنند.
ایا چنین اتفاقی در سال های گذشته برای فیلمی
رخ داده است؟
lفیلم هایی مانند مارمولک ،لیلی با من اس��ت،
اژانس شیش��ه ای ،به رن��گ ارغوان ،از کرخ��ه تا راین
و ادم برف��ی پیش و پس از اکران مش��کالتی داش��تند.
متاسفانه این اتفاق برای همه فیلم هایی که من ساخته ام
نیز رخ داده است ،ولی برخورد با انها به شدت برخورد با
«گشت ارشاد» نبود .در زمان اکران «مردی شبیه باران» در
شهرستان ها تجمع هایی در مقابل سینماها شکل گرفت،
اعتراض انها این بود که اقای پورعرب به دلیل نقش هایی
که قبال داشت اجازه پوشیدن لباس بسیجی را ندارد .در
«شب برهنه» و «سنگ ،کاغذ ،قیچی» نیز این اتفاق افتاد.
فیلم های من در ان مقاطع لطمه خوردند ،اما این گونه نبود
که از سینماها پایین کشیده شوند؛ اما فیلم «گشت ارشاد»
کامال سوخت.
البته با گذش��ت زمان دیدیم که مثال فیلم «به رنگ
ارغوان» از تلویزیون پخش شد« ،ادم برفی» هم که بیش
از دو سال توقیف بود ،رسانه ملی داد« ،اژانس شیشه ای»
هم معترض داشت ولی بعد از مدتی به عنوان یک فیلم در
حوزه دفاع مقدس مورد تقدیر قرار گرفت و از تلویزیون
پخش شد .استقبال و به نمایش درامدن این فیلم ها پس
از یکی ،دو سال نش��ان می دهد که دوستان با موضوع
احساس��ی برخورد می کنند و گذشت زمان مشخص
می کند که انها اشتباه کردند و فیلم ها درست بودند و نباید
با انها ان گونه برخورد می شد.
هزینه ساخت «گشت ارش��اد» را با این شرایط
چگونه تامین می کنید؟ ایا ش��هرداری تهران و
حوزه هنری به شما خسارت می دهند؟
lاز نظر قانونی حوزه هنری و شهرداری تهران
که فیلم را از سینماهای خود برداش��تند باید خسارت
بدهند .همچنین اگر در جایی وزارت ارشاد سبب شده
فیلم از اکران بازماند ،باید خسارت بدهد؛ اما هیچ کدام از
اینها توان ندارند که به من خسارت پرداخت کنند ،چون
خسارتی که به من وارد شده در توان انها برای پرداخت
نیست.
منظورت��ان خس��ارت معن��وی واردش��ده به
شماست؟
lبله؛ از نظر مادی که این رقم ها برای انها ناچیز
است؛ اما انها دو سال از عمر من را اتش زدند ،اعصابم
را خدش��ه دار کردند ،روح و روان من را به هم ریختند.
لطمه هایی که من ،خانواده ام و عواملی که در فیلم دخیل
بودند ،دیدیم ،صدمه ای که به س��ینمای ملی وارد شد،
جبران پذیر نیس��ت و در توان انها هم نیس��ت که این
خسارت را پرداخت کنند .همچنین خسارت مادی ای
که انها پرداخت می کنند در مقایسه با خسارت معنوی ای
که به من وارد شد ناچیز است.
ایا اطمینان دارید که خس��ارت مادی به ش��ما
پرداخت می شود؟
lدر پایین کشیدن این فیلم کار غیرقانونی انجام
شد ،ش��اید در نپرداختن خس��ارت هم کار غیرقانونی
صورت گیرد؛ اما تا به حال پذیرفته اند که خس��ارت را
پرداخت کنندg.
سعید سهیلی ،از جبهه تا گشت ارشاد
3
از حاتمیکیا بودن تا...
فرهنگ
مثلث شماره 120
سهیلیبه نوعیازنسلحوزههنریدرسینمایایران
است ،هرچند از نوع شعب استانی اش .او که اکنون در مرز
53سالگی قرار دارد پس از حضور در جبه ه دفاع مقدس،
به عنوانیکخراسانیوزاد هتربت حیدریه ،فعالیتهنریرا
ازحوزههنریمشهداغازکرد.فعالیتهن ری اشرابانوشتن
قصه شروع کرد ،سپس به نمایشنامه نویسی روی اورد و
تعدادی از نمایش هایش را روی صحنه اجرا کرد .درواقع
فعالیت در حوزه تئات��ر از قدیم االیام جدی ترین فعالیت
نمایشی در حوزه هنری بوده که به ویژه در مقاطعی با توجه
بهشرایطفرهنگیزمانجنگکاربردبسیاریدراینعرصه
داشتهاست.ایناستکهخیلیازسینمایی هایحوزههنری
هم فعالیت خود را در عرصه تئاتر اغاز کردند .دو نمایش
سهیلی با نام های «دریادریا ستاره» و «دریا که شرحه شرحه
حکایت هاست» در جشنواره های تئاتر فجر جایزه هایی
همبهخوداختصاصدادند.اودرساختچندفیلممستند
جنگی ازجمله «یاد یاران» درباره تفحص پیکر شهدا نیز
فعالیتداشتهوعالوهبرچندنمایشدربرخیازفیلم های
سینمایینیزدرنقشکوتاهیظاهرشدهاست.سعیدسهیلی
کهبه مدت 9سالسرپرستیحوزههنریمشهدراهمبرعهده
داشته،بارزترینفعالیت هایهنری اشرابامهاجرتبهتهران
بهانجاممی رساند.نخستیننمایشاوبهنام«ایینهدرخاک»
به مدت یک ماه در تاالر اندیش��ه حوزه هنری تهران روی
صحنهرفتهودرسال 1375باساختفیلم«مردیشبیهباران»
فعالیتدرزمینهساختفیلمبلندسینماییرااغازمی کندکه
تاکنونادامهداشتهوجدی ترینفعالیتهنریاوبودهاست.
«مردیشبیهباران»به عنواننخستینتجربهسینماییسهیلی
کهنخستین باردرپانزدهمینجشنوارهفیلمفجربهنمایش
درامد ،انچنان توجه ها را به خود جلب کرد که نام سازنده
ان در فهرست فیلمسازان دارای نگاه متفاوت و نیز توانایی
نسبیدرحوزهسینمایدفاعمقدستثبیتشد.اوکهب هدلیل
قصهتکرارینبودامکاناتالزمدرشهرستان ها ترجیحداددر
پایتختکارکند،براساسنوعیحسناسیونالیستیدراولین
فیلمش از بازیگران تئاتر مشهدی استفاده کرد .بسیاری از
صاحباندیدگاهومنتقداندرانزماندربارهنگاهمتفاوتاین
فیلمبهمقولهدفاعمقدسدرمدیومسینماییتاکیدداشتند.
یکیازنقاطتفاوتان،تاکیدبرشخصیت پردازیبودکهدر
فیلم هایپیشیناینحوزهکمتردیدهمی شد.قصهبر مبنای
شخصیتی به نام سیدهاشم درچه ای نوشته شده بود که در
زمانجنگفرماندهتیپبودهاست.اوکهبهاسارتنیروهای
عراقی درمی اید ،شایع می شود به اختالل روانی مبتال شده
است.اماچهارسالپیشازپایانجنگکهاسرایبیمارمبادله
می شدند ،درحالی که همه استقبال کنندگان او در فرودگاه
فکرمی کردندبافردیدچاراختاللذهنیروبه رومی شوند،
باکمالتعجبدرمی یابندکهاوبرایرهاییاززندانعراقی ها
خودرابهدیوانگیزدهاست.سهیلیازهمانموقعنشانداد
کهصاحبرفتارهایخاصیدراینحوزهاستوباانتخاب
ابوالفضلپورعربکهتجربه ایدرزمینهبازیدرفیلم های
جنگی نداشت و مخاطبان سینما او را بیشتر در فیلم های
مردم پسند دیده بودند ،به استقبال حاشیه رفت؛ تاجایی که
می رفتهمینحضورازاکرانفیلمجلوگیریکند.هرچند
بازیپورعربدراینفیلمسیمرغبلورینبهترینبازیگرمرد
رادرجشنوارهپانزدهمفجربرایویبهارمغاناورد.سهیلی
همانموقعتمام قدبامخالفانشمقابلهکردوگفت«:چرانباید
ازپورعرباستفادهمی کردم؟!منهمیشهبهاینمسالهفکر
کرده امکهچرافیلمسازانجنگیماسراغبازیگرانحرفه ای
نمی روند؟گویامی ترسندکهازانهابرایبازیدرفیلم هایشان
استفادهکنند.شایدفکرمی کننداستفادهازچهره هایناشناخته
بهواقعیبودنفیلمکمکمی کند.منبااینعقیدهمخالفم،در
سینمایجهانچهره هایمشهورروزدرنقش هایمتفاوتی
ظاهر می ش��وند و هیچ لطمه ای هم به محبوبیت انها زده
نمی شود .اتفاقا یکی از لطمه هایی که فیلم های جنگ ما به
لحاظجلبمخاطبمی خورندایناستکهدراینفیلم هااز
بازیگرانحرفه ایومستعداستفادهنمی شود ».اوسپسفیلم
«مردی از جنس بلور» را در سال 77ساخت و می رفت که
چهرهویژه ایدراینزمینهازخودثبتکنداماازسال 78تا83
باساختفیلم هاییچون«سهراب»«،شببرهنه»«،غوغا»
و «تارا و تب توت فرنگی» خیلی ها را به تعجب واداشت.
تا جایی که برخی رفته رفته از صفت زرد برای مسیر اثار او
استفاده کردند .سهیلی در دهه هفتاد فیلم هایی ساخت که
شباهت زیادی به فیلم های حاتمی کیا داشت .این شاید از
عالقهاوبهحاتمیکیاوسینمایاوبرمی خاست.
سینمایی که به شخصیت پردازی ادم های جنگ
می پرداخت و چالش های انها در شهر را روایت می کرد.
هرچه جلوتر رفت اما سهیلی از این سینما فاصله گرفت
و به س��ینمای تجاری روی اورد .مسیری که در گشت
ارشاد تا حدودی عوض شد.سهیلی اما در نیمه سال 85
با ارائه «سنگ ،کاغذ ،قیچی» گرایش شدت یافته خود را
به سینمای تجاری نشان داد و با «چهارچنگولی» صدای
خیلی ه��ا را دراورد؛ چراکه حرف های��ی در حوزه نقد
اجتماعی را در قالب اثاری ارائه می کرد که در فضای ان
موقع از شیوع لودگی در سینمای ایران از ان یاد می شد
و البته با شوخی های خالف عرف فیلمسازی و البته نه
خالف فرهنگ جامعه همراه بودن��د« .ازدواج در وقت
اضافه» را هم در سال 88عرضه کرد اما با «گشت ارشاد»
نشان داد به نوع سینمای از جنس چهارچنگولی که به ان
رس��یده تاکید دارد و گویا قصد دارد برخی حرف های
اساسی را با بیان هایی نه چندان جدی ،در قالب فضای طنز
و متکی بر حضور بازیگران چهره ،با نسل جوان در میان
بگذارد .سهیلی البته در حوزه فیلمنامه نویسی نیز فعالیت
داشته و عالوه بر نگارش متن بیشتر اثار خود ،در همان
سال 75فیلمنامه «توفان شن» را هم به نگارش دراورده که
توسط جواد شمقدری ،معاون سینمایی کنونی وزارت
ارشاد ساخته شده استg.
گشت ارشاد تبهکاران
4
داستان سه جوان جنوب شهری که به خاطر به دست
اوردن پول ،دست به کارهای خطرناکی می زنند...
این توصیفی اس��ت که س��ایت (حوزه هنری) از
موضوع فیلم «گشت ارشاد» ساخته سعید سهیلی دارد.
حوزه هنری که سهیلی خود از دل ان بیرون امده ،سال ها
در شعبه مشهد ان مدیریت داشتهو البته پس ازحاشیه های
اخیر در مورد این فیلم می گوید« :سینماهای حوزه هنری
جای اکران فیلم های ضدارزش��ی نیس��ت ».البته سایت
ویکی پدیاهمدربارهداستاناینفیلممی نویسد«:سهجوان
جنوب شهری برای دست یافتن به پول بازی خطرناکی را
اغازکرده اندکه»...به هر حال،اخرینساختهسعیدسهیلی،
یچونمردیشبیهباران،بهفیلم هایی
کارگردانیکهازفیلم
چون چارچنگولی رسید ،ماجرای دو جوان با بازی پوالد
کیمیاییوساعدسهیلی(نامزدبهترینبازیگرنقشمکمل
مرددرجشنوارهفیلمفجر)استکهتحتقیمومیتفردی
که چند سال بیشتر نسبت به انها سن دارد ،با بازی حمید
فرخ نژاد ،برای به دس��ت اوردن پول به تلکه کردن مردم،
به ویژه جوان ها اقدام می کنند .درواقع انان شبیه به کاری
که شخصیت فیلم «اس��ب حیوان نجیبی است» با بازی
رضا عطاران انجام می داد ،با ظاهر مبدل و شبیه کردن یک
ون به خودروهای «گشت ارشاد» نیروی انتظامی ،دختر و
پسرها و زن و مردهایی را که در فضاهایی چون پارک ها و
کافی شاپ ها با هم هستند ،متوقف کرده ،انها را از اعمال
قانون و مجازات و حد می ترسانند و در نهایت با گرفتن
پول نقد و اشیای باارزش ،انها را رها می کنند .در این بین
دیالوگ هایی هم بین انها رد و بدل می شود که معموال در
قالب پرسش هایی چالشی از سوی جوان ها و پاسخ هایی
مبتنی بربرخیازارزش هاازسویاینسهفردتبهکاراست.
در نهایت این فیلم که به شکلی تقریبا سطحی بحث نوع
برخورد با جوان ها و افراط و تفریط ها و اهم فی االهم ها
را در این زمینه مطرح می کند و ان را به چالش می کشد،
نیم نگاهی هم دارد به شرایط اقتصادی و اجتماعی اقشار
مختلف جامعه و در اواخر فیلم در لوکیش��ن نمایشگاه
اتومبیل ،فضایی شبیه فیلم های مسعود کیمیایی و جدال
قوی و ضعیف با چاقو را به تصویر می کشد .شاید سپردن
نقشیبهپوالدکیمیاییهمکهگویاپیش ترقراربودهمحسن
تنابندهانراایفاکند،برایتداعیهمینفضابهپسرمسعود
کیمیایی سپرده شده است .البته فیلم ،سکانسی پایانی هم
برای تلطیف فضای ان و سرنوشت ارواح این سه جوان
جنوب شهری به تبهکاری کشانده شده دارد که نمایش
ان در جشنواره فجر و واکنش های اهالی سینما و رسانه
سهیلیرابهایننتیجهرساندکهانراازفیلمشحذفکند.
این فیلم را مهدی علی میرزایی نوشته و بازیگران
دیگری چون نیوشا ضیغمی ،اصغر سمسارزاده ،ساعد
س��هلی ،میرطاهر مظلومی ،ناصر گیتی جاه و جمش��ید
هاشم پور در ان به ایفای نقش پرداخته اندg.
71
فرهنگ
مثلث شماره 120
حسین فرح بخش در گفت وگو با مثلث:
فیلم من سیاسی ترین فیلم تاریخ
سینمای ایران است
5
اکران فیلم «زندگی خصوصی» در میانه های نوروز 91با مشکل مواجه شد و عالوه بر سینماهای شهرستان ها،
حوزه هنری و شهرداری نیز در تهران این فیلم را از سینماهای خود برداشتند .برخی «زندگی خصوصی» را «شوکران
»2می نامند ،چون شخصیت های این فیلم در پایان به نقطه ای می رسند که شخصیت های «شوکران» رسیدند .البته
محمدحسین فرحبخش اصال این موضوع را قبول ندارد و همچنین فیلم خود را «سیاسی ترین فیلم تاریخ سینمای
ایران» می داند .با کارگردان «زندگی خصوصی» درباره این فیلم و توقف اکران ان گفت وگو کردیم.
اقای فرحبخش! ایا فیلم «زندگی خصوصی»
پیش از انکه اکرانش در بیش��تر س��ینماهای
کشور متوقف شود ،با مشکل دیگری مواجه
بود؟
lاین فیلم مدارج قانونی را طی کرده ،پروانه
ساخت و پروانه نمایش گرفته است .در جشنواره فیلم
فجر هم شرکت کرد و جایزه بهترین بازیگر نقش اول
مرد را گرفت .در «زندگی خصوص��ی» درباره افراد
72
خودس��ر صحبت می ش��ود و در جامعه نیز تعدادی
افراد خودسر احساس کردند که ممکن است اتفاقی
برای انها رخ دهد ،بنابراین بی قانونی کردند .این افراد
همان کس��انی هس��تند که در دهه 60هم بودند و در
فیلم به انها اشاره شد و حاال در دهه 90همان کارها
را انجام می دهند.
از چه زمان��ی و به چ��ه ترتیبی ب��رای اکران
«زندگی خصوصی» مشکل ایجاد شد؟
lیک عده ای روبه روی وزارت ارشاد جمع
ق تریبون نمازجمعه
شدند ،خطیب جمعه نباید از طری
که تریبونی مقدس اس��ت ،به کس��ی تهم��ت بزند.
متاسفانه خطیب جمعه تهران به عوامل فیلم «زندگی
خصوصی» تهم��ت زد .خطیب جمعه ای��ن فیلم را
مس��تهجن نامید ،اما این چه حرفی است؟ یعنی نظام
جمهوری اس�لامی به ی��ک فیلم مس��تهجن پروانه
نمایش داده .
گفته می شود که پس از اکران فیلم با فشارهایی
که به وزارت ارش��اد وارد ش��د ،نمایش فیلم
«زندگی خصوصی» در بیشتر سینماها متوقف
شد .باتوجه به اینکه می گویید این فیلم مراحل
قانونی را طی کرده است ،مشکل کجا بود که
کار به اینجا رسید؟
lوزارت ارش��اد از ادام��ه اک��ران ای��ن فیلم
جلوگیری نکرده ،چون با این فیلم موافق اس��ت .در
شهرس��تان ها متاس��فانه برخی نفوذ کرده اند که این
مساله نوعی بی قانونی است .وزیر ارشاد و کسانی که
در این باره از نظر سیاس��ی ،امنیتی و فرهنگی ذی نفع
هس��تند ،باید دخالت کنند و نگذارن��د دیگر چنین
اتفاقی رخ دهد.
اق��ای س��جادپور در مق��ام مدی��رکل
نظ��ارت و ارزش��یابی گف��ت ک��ه
زندگ��ی خصوص��ی و گش��ت ارش��اد
از اکران برداش��ته می ش��وند و دو فیلم دیگر
جایگزین انها می شوند .چطور شما می گویید
که وزارت ارشاد با فیلم شما موافق است؟
lوزارت ارشاد به این فیلم پروانه نمایش داد
و اگر پروانه نمی داد ،نمی توانستیم زندگی خصوصی
را اکران کنیم .این فیلم را از س��ینماهای شهرستان ها
برداش��ته اند و در تهران نیز سینماهای عمده این فیلم
را برداشتند و خسارت عمده ای به زندگی خصوصی
وارد شد .در حالی که این فیلم تماشاگر داشت و در
روز اخر در سینما ازادی تا ساعت پنج صبح نمایش
داده شد.
از این به بعد ،چه راه هایی پیش روی شماست
تا بتوانید هزینه ساخت فیلم تان را تامین کنید؟
lدولت باید خسارت ما را جبران کند ،چون
دول��ت تضمین کننده ای��ن کار بوده اس��ت و ما کار
غیرقانونی نکرده ایم.
ایا فکر می کنید مثال شهرداری هم باید به شما
خسارت بدهد؟
lچند سینما متعلق به ش��هرداری بودند ،اما
در کل کش��ور از نمایش این فیلم جلوگیری شد .یک
زمانی فیلم از ابتدا توقیف می ش��ود ،در این صورت
دولت نسبت به ان فیلم تعهدی ندارد؛ اما فیلمی که از
دولت پروانه نمایش گرفته است ،تضمین دارد ،مانند
اینکه تضمین امنیت کسانی که به مسافرت می روند
برعهده دولت اس��ت که با کمک نیروهای انتظامی و
امنیتی ،امنیت مسافران را تضمین می کند .مردم برای
داشتن این تضمین مالیات می پردازند .پروانه نمایش
نیز مانند پروانه کسب یک نفر است که دولت باید ان
را تضمین کند.
حاال دولت چون نتوانسته اس��ت در مقابل این
گروه ها مقاومت کند باید خسارت ان را بپردازد ،اتفاقا
این خسارت از جیب همان افراد می رود ،چون دولت
از بیت المال این خسارت را پرداخت می کند .در واقع
این افراد به بیت المال صدمه زدند.
ای��ا پرداخ��ت خس��ارت ب��ه فیلم هایی که
سرنوشتی مانند «زندگی خصوصی» داشته اند،
پیش از این انجام شده است؟
lس��ال 1361ک��ه در ابتدای فیل��م «زندگی
خصوصی» هم به ان اشاره می شود ،فیلم «برزخی ها»
را پایین کشیدند ،اما ان زمان تشکیالت دولت منسجم
نبود تا اتفاقی بیفت��د .فیلم «تحفه هند» هم در س��ال
1375ابتدا در شهرستان ها اکران شد و توقف اکران
ان در تهران ،خس��ارت زیادی به فیلم ن��زد؛ اما حاال
خسارت میلیاردی اس��ت .همچنین اصل این اقدام،
یک قانون شکنی است که باید جلوی ان گرفته شود.
چرا ن��ام فیلم ش��ما تغییر ک��رد و باالخره نام
ای��ن فیل��م «زندگ��ی خصوصی» اس��ت یا
«خصوصی»؟
« lزندگ��ی خصوص��ی» اس��ت .تهیه کننده
این فیلم ـ علیخانی ـ در س��ردر بعضی س��ینماها نام
«خصوصی» را به کار برد ،وگرنه مساله خاصی نیست.
دیدگاه هایی درباره ش��باهت زی��اد «زندگی
خصوصی» با «شوکران» مطرح شده است .دو
نقل قول هم از شما وجود دارد که در یکجا این
دو فیلم را بی ربط با یکدیگر و در جایی دیگر،
فیلم خود را شبیه «ش��وکران» دانسته اید .دقیقا
دیدگاه تان در این باره چیست؟
lبرخی قصه ها بسترهایی شبیه هم دارند ،اما
ربطی به یکدیگر ندارند« .زندگی خصوصی» ربطی
به «ش��وکران» ندارد ،اما بس��تری ممکن است داشته
باشد که در ان با یکدیگر شباهت جزیی داشته باشند.
اما کاراکترهای ه��ر دو فیلم یک داس��تان و
سرنوشت دارند.
خیر؛ سرنوشت کاراکترهای این دو فیلم اصال به
هم ربط ندارد .کاراکتر اقای عرب نیا با اقای اصالنی
هیچ ارتباط��ی با یکدیگ��ر ندارند .ش��خصیت فیلم
«زندگی خصوصی» یک فرد سیاسی ،تندرو و افراطی
است؛ ولی فیلم «شوکران» با محوریت زن دوم شکل
گرفت و محوریت «زندگی خصوصی» زن دوم نیست.
«زندگی خصوصی» درباره مسائل اجتماعی و افراط و
تفریط است ،موضوع زن دوم یک چاشنی دراماتیک
این داستان اس��ت؛ اما موضوع زن دوم در «شوکران»
بستر اصلی فیلم بود .این موضوع در ده ها فیلم دیگر
می تواند اتفاق بیفتد و اتفاق خواهد افتاد.
پرداختن به برخی حاشیه های سیاسی در این
فیلم به چه دلیل است؟
« lزندگی خصوص��ی» یک فیلم سیاس��ی ـ
اجتماعی است .برخالف این حرف که گفته می شود
«قالده های طال» سیاس��ی ترین فیلم تاریخ س��ینمای
ایران است ،اصال ان فیلم سیاس��ی نیست .می توانم
مدعی شوم که «زندگی خصوصی» سیاسی ترین فیلم
تاریخ سینمای ایران است.
در «قالده های ط�لا» درباره ی��ک مقطع زمانی
که اتفاقی در ان افتاده ،فیلمی س��اخته ش��ده است و
معلوم نیست همه مردم برداش��ت کارگردان این فیلم
6
محمدحسینفرحبخش،تهیه کنندهشناخته شده ای
در سینمای ایران است .او که همسن سعید سهیلی –
یعنی در مرز 53سالگی – و متولد تهران است ،فعالیت
خود را در سال 66یعنی در 28سالگی اش با تهیه فیلم
«غریبه» اغاز کرد .نام فرحبخش اما همواره در کنار یک
نام دیگر در حوزه تهیه فیلم سینمایی شناخته می شود.
درواقع درحالی که او فیلم نخست اش را تهیه کرده بود
با عبداهلل علیخانی اشنا شد که دو فیلم مطرح «مردی که
موش شد» و «تشکیالت» را تهیه کرده بود .اما از سال
69نام این دو همواره در کن��ار هم در تیتراژ فیلم های
مختلف امده است.
کارنامه ای شامل بیش از 25فیلم با نام هایی چون:
دختر شاه پریون ،۱۳۸9س�لام بر عشق ،۱۳۸۸اقای
هفت رن��گ ،۱۳۸۷زن ها فرش��ته اند ،۱۳۸۶کالغ پر
،۱۳۸۶مهمان ،۱۳۸۵شارالتان ،۱۳۸۳عروس فراری
،۱۳۸۳کما ،۱۳۸۲رز زرد ،۱۳۸۱اواز قو ،۱۳۷۹تکیه
بر باد ،۱۳۷۹شب های تهران ،۱۳۷۹دوستان ،۱۳۷۸
زخمی ،۱۳۷۶عقرب ،۱۳۷۵گروگان ،۱۳۷۴بهشت
پنهان ،۱۳۷۳تحفه هند ،۱۳۷۳نیش ،۱۳۷۳دو روی
س��که ،۱۳۷۱قافله ،۱۳۷۱اواز تهران ،۱۳۷۰شانس
زندگی ۱۳۷۰و تیغ افتاب .۱۳۶۹
فیلم های��ی ک��ه توس��ط فرحبخش و ش��ریک
همیشگی اش تهیه ش��ده اند ،معموال با جشنواره ها و
جایزه ها رابطه ای ندارند ،اما معموال در فروش و گیشه
فرهنگ
محمدحسین فرحبخش ،از سینمای گیشه تا سینمای سیاست
موفقند .تا جایی که از انها تصور تهیه کنندگانی متمول
را در ذهن اهالی س��ینما و مخاطبان ایج��اد کرده اند.
ی س��رمایه گذاری نمی کنند که
درواقع انها روی فیلم
عالوه بر بازگشت س��رمایه ،با س��ود و منفعت مالی
همراه نباشد.
این خصیصه انق��در پررنگ ب��وده که گاهی
در نقده��ا و مطال��ب از انها به عن��وان تهیه کنندگان
فیلم های فیلم های بفروش یادش��ده است .البته اگر
جرات دارید این حر ف ها را جل��وی فرحبخش یا
حتی در غی��اب او بزنید ،حتما عصبانی می ش��ود و
این موضوع را به ش��دت رد می کن��د و حتی ممکن
اس��ت متقابال نشریه و رس��انه را به زرد بودن متهم
سازد .چندی پیش در واکنش به یکی از این مطالب
در مطلبی سرگشاده اورد« :بنده رسما اعالم می کنم
به س��اختن اثاری که تایید خود را از مخاطب انبوه
میلیونی گرفته اند افتخار می کنم».
فرحبخ��ش گوی��ا تجربه های کوت��اه بازیگری
هم داش��ته و فیلمنامه اثاری چون نی��ش ،پاکباخته و
ش��ارالتان را خود به نگارش دراورده است .او پس از
انکه در سال 81فیلم «عطش» را با موضوع سرقت از
جواهرفروشی ساخت ،دومین تجربه خود را در این
زمینه ،در سی امین جش��نواره فیلم فجر با نام «زندگی
خصوصی» عرضه کرد که در موقع اکران و گویا برای
کاهش برخی حساسیت ها به «خصوصی» تغییر یافت،
هرچند باز هم فیلم با حاشیه هایی در حد توقف اکران
مواجه شد.
او در این فیلم در سالی که خیانت تم تعداد قابل
توجهی از اثار ساخته شده در کشور بوده است که ان
را تحت تاثیر گرایش مخاطبان به سریال های فارسی
1می دانند ،بحث چندهمسری مردان را موضوع فیلم
خود قرار داد .بس��یاری از اذهان و قلم ها پس از دیدن
این فیلم از شباهت ماهوی ان با فیلم «شوکران» بهروز
ی سخن گفتند و برخی از عالقه فرحبخش به این
افخم
فیلم یاد کردند که سال 77با تهیه کنندگی ضیاء هاشمی
ساخته شد و البته با حاشیه های تقریبا مشابهی در اکران
مواجه بود.
مثلث شماره 120
عشق سینما
را از تاریخ قبول داش��ته باش��ند« .قالده های طال» با
بودجه چند میلیاردی دولتی ساخت شده ،اما «زندگی
خصوصی» با بودجه بخش خصوصی و بدون کمک
دولت ساخته شده است.
ب��رای ان فیل��م مرکز اس��ناد انقالب اس�لامی
و دیگر دس��تگاه ها ،بودج��ه ای را دادند ت��ا یک فرد
دی��دگاه جریان خاص��ی را که محترم هم اس��ت ،در
فیلم نش��ان دهد« .زندگی خصوصی» تحلیلی درباره
انقالب اس�لامی دارد و به افراط و تفریط می پردازد
و می گوید افراد متعادل می توانند این انقالب را پیش
ببرند و پی��ش برده اند ،ادم های افراط��ی به جز ضربه
زدن به انق�لاب ،نظام و مملک��ت کار دیگری انجام
نداده اند« .زندگی خصوصی» نقد دلسوزانه از درون
نظام و نه در جای��گاه اپوزیس��یون دارد« .قالده های
ط�لا» ی��ک ماج��رای اجتماع��ی را تبدیل ب��ه فیلم
کرده است.
در این صورت ،از دیدگاه ش��ما ش��خصیت
اصلی فیلم «زندگی خصوصی» نماد یکی از
جریان های سیاسی در کشور می تواند باشد؟
lان ش��خصیت نماد تمام جناح ها می تواند
باش��د .از تمام جناح ها گوش��ه ای در ان ش��خصیت
دیده می شود .او نماد ادم های افراطی تمام جناح های
سیاسی است .در واقع ،همین افراطی ها کشور را دچار
تنش می کنندg .
73
کپی کاری ،شعارزدگی و...
گفت وگو با یک منتقد درباره دو فیلم جنجال افرین زندگی خصوصی و گشت ارشاد
8
دو فیلم سینمایی «گشت ارش��اد» و «زندگی خصوصی» احتماال از نام های به یادماندنی در سینمای ایران
دس��ت کم در تاریخی کوتاه مدت خواهند بود ،البته بی ش��ک نه به دلیل کیفیت هنری و ویژگی های فنی ،بلکه
به خاطر جنجال هایی که این روزها به خاطر اکران این دو فیلم ایجاد شده است .با این حال بسیاری از منتقدان و
مخاطبان جدی سینما معتقدند که این دو فیلم در زمره اثار قابل توجه از نظر خصوصیات فنی ،هنری محسوب
نمی شوند .در این زمینه ،دیدگاه امیررضا نوری پرتو منتقد را جویا شدیم.
فرهنگ
دیدگاه شما درباره فیلم های «گشت ارشاد» و
«زندگی خصوصی» چیست؟
lاین دو فیلم را از نظر فیلمنامه ،اجرا ،پرداخت
صحنه ها و ...قوی نمی بینم« .گشت ارشاد» خط داستانی
قدرتمندی ندارد و مانند بسیاری از فیلم های ایرانی در
قید و بند یک ایده بالقوه جذاب و دراماتیک است؛ سه
نفر با لباس ماموران قانون می خواهند از مردم اخاذی
کنند و دوسوم فیلم همین موضوع است که در ان فقط
موقعیت ها و سکانس ها تکرار می شوند و داستانی در
فیلم نیس��ت که پیش برود .در این کار ،خط داستانی
ی و بعد
ضعیفی با حضور حمید فرخ نژاد و نیوشا ضیغم
کاراکتر جمشید هاشم پور دنبال می شود که در پایان،
این خط داستانی قدرتمند می شود ،بدون اینکه منطق
خاصی داشته باشد.
ایا «گشت ارشاد» نقطه قوت هم داشت؟
lبازی اقای فرخ نژاد در این فیلم ،مانند همیشه
خیلی از صحنه ها را نجات داده است و عامه تماشاگران
بازی او را دوست دارند .این فیلم خیلی شعاری است ،با
شعارهای کهنه و از مد افتاده .البته مردم و منتقدان از فیلم
استقبال خوبی کردند .من «گشت ارشاد» را در راستای
کارهای حادثه ای اقای سعید سهیلی می بینم اما از اثار
قابل قبول ایشان مانند «سنگ ،کاغذ ،قیچی» و «چهار
چنگولی» ضعیف تر است.
این فیلم لحظه های خوبی هم دارد مانند صحنه
انتقام پایانی فیلم که همیشه از اینگونه تک سکانس ها
در کارهای اقای سهیلی وجود دارد و مشخص است
که از قبل به انها فکر ش��ده اس��ت و حتی به نظر من
بر پایه همین سکانس ها فیلمنامه نوشته و فیلم ساخته
می شود .ان سکانس ظاهر خوش رنگ و لعابی دارد،
اما کلیت فیلم به نظر من ضعیف است.
درباره فیل��م «زندگی خصوص��ی» چه نظری
دارید؟
lاین فیلم کار جدید اقای فرحبخش است و
در مقایسه با کارهای به اصطالح کمدی او ،ظاهر خوبی
دارد .دفتر اقای فرحبخش (پویا فیلم) فیلم هایی را تولید
می کند که همیشه در راستای نبض بازار و سلیقه روز
بازار (منظورم عامه مردمی است که به سینما می روند،
چون بخش زیادی از مردم اصال به س��ینما نمی روند)
فیلم می سازد .فیلم «زندگی خصوصی» نسبت به چند
کمدی بسیار بسیار ضعیف او در سه ،چهار سال اخیر
که همه انها شکس��ت های س��خت تجاری خوردند،
بهتر اس��ت« .زندگی خصوصی» را می ت��وان در کنار
بقیه فیلم های به نسبت خوب پویافیلم مانند کما ،اواز
قو و عطش که البته تنها در مقایس��ه با دیگر فیلم های
عامه پسند این دفتر ،سر و شکل قابل قبول تری دارند،
قرار داد.
منبع اقتباس این فیلم ،بس��یاری از اثار درخشان
سینمای جهان و ایران اس��ت ،مانند مکانی در افتاب
(جورج اس��تیونس) ،جذابیت مرگب��ار (ادرین لین)،
مثلث شماره 120
74
شوکران (بهروز افخمی) که به نظر من یک فیلم شاهکار
است و پنجره (جالل مقدم) و نمونه های نازل تر مانند
«تکیه بر باد» (اس��ماعیل فالح پور) بود که تولید دفتر
اقای فرحبخش است ،البته منبع اقتباس همه این فیلم ها
رمان «یک تراژدی امریکایی» (تئودور درایزر) است.
هرچند من بعید می دانم این فیلم اقتباس��ی از ان رمان
باشد ،بیش��تر عالقه زیادی که اقای فرحبخش به فیلم
«شوکران» دارد سبب شده است «زندگی خصوصی»
یک کار کپی شده از اثر درخشان «شوکران» با افزودن
رنگ و لعاب شعارهای سیاسی و اجتماعی روز باشد.
به همین دلی��ل این فیلم خیلی ش��بیه کار اس��ماعیل
فالح پور شده است.
بر چه اساس��ی می گویید اق��ای فرحبخش به
فیلم ش��وکران عالقه دارد و زندگی خصوصی
کپی شده از ان است ،چون خود او این موضوع
را قبول ندارد؟
lباید قبول کنند ،شواهدی در این باره وجود
داشته است .اتفاقا اگر فردی شوکران را دوست داشته
باشد اصال نقطه ضعفی برای او نیست .فیلمنامه نویس
اقای فرحبخش (اصغر نعیمی) فردی بس��یار باسواد
است .هرچند مشخص است که «زندگی خصوصی»
ی فقط ان را نوشته اند.
کاری سفارشی است و اقای نعیم
اگر ظاهر الگوی داستان «یک تراژدی امریکایی» یا
«جذابیت مرگبار» یا «شوکران» را در نظر بگیریم می توان
گفت که زندگی خصوصی فیلم خیلی بدی نیست ،چون
همان الگو را بدون هیچ کم وکاس��تی رعایت می کند ،اما
چیزی که من را ازار داد ،کپی برداری نعل به نعل از برخی
صحنه های ش��وکران بود .وقتی سکانس پارکینگ فیلم
شوکران با حضور فریبرز عرب نیا و هدیه تهرانی عینا در
پارک در فیلم زندگی خصوصی با حضور اصالنی و هانیه
توسلیبازسازیشدهاستومتاسفانهدیالوگ هانعل به نعل
برداشتشده اند؛دراینسکانسموضوعازمایشبارداری
مطرح می ش��ود و در هر دو فیلم وقتی زن می پرسد کجا
فیلم سیاسی ویژگی های خاص خود
را دارد و باید به درستی برامده از
شرایط سیاسی و اجتماعی جامعه خود
باشد و وقتی فیلم سال ها بعد دیده
می شود ،بتوان ان را اثری نمونه ای
از یک موقعیت سیاسی و اجتماعی
دانست .اینکه چند شعار سیاسی روز
در دهان کاراکترهای فیلم گذاشته
شود یا موضوعی که دغدغه روز
است .در راستای اهداف دیگری
از ان استفاده شود ،فیلم سیاسی
ساخته نمی شود .کسانی که ادعا
دارند این فیلم ها سیاسی هستند،
باید تریلرهای قدرتمند سیاسی را در
سینمای جهان ببینند تا از ادعای خود
شرمنده شوند
می روی ،مرد پاسخ می دهد :جهنم .همچنین در شوکران
س��یما ریاحی (هدیه تهرانی) به خانه محمود بصیرت
(فریبرزعرب نیا)می رودوبازناوروبه رومی شودوازانجا
به محمود بصیرت زنگ می زند ،همین صحنه در زندگی
خصوصیاینگونهاستکهمردواردخانهمی شودومی بیند
زن دوم به خانه زن اول امده است ،یعنی در این صحنه نیز
کپی برداری انجام شده است .این موارد نقطه ضعف فیلم
بودند و خیلی من را اذیت کردند ،اما چیزی که بیش از هر
چیزی نقطه ضعف زندگی خصوصی است ،وصل کردن
داستان ان به جریان های سیاسی روز است که به نظر من،
خیلیسطحیونچسباست،به خصوصسکانسیکهدر
ان،کاراکتریبابازیسعیدنیک پورشعارهایوحشتناکی
می دهد .همچنین نگاه��ی عمیق از نظ��ر دراماتیک به
شخصیت اول این فیلم نشده و او کپی کاراکترهای همان
فیلم هایی اس��ت که نام انها را بردم و چیز تازه ای ندارد.
وصل کردن ان شخصیت به ادم های سیاسی معروف و
شناخته شده ،بار هنری ،سینمایی و دراماتیک فیلم را پایین
اورده و کار را ضعیف کرده است.
ایا فیلم های گشت ارشاد و زندگی خصوصی
را جزو فیلم های سیاسی می دانید؟
lخیر؛ فیلم سیاسی ویژگی های خاص خود
را دارد و باید به درس��تی برامده از ش��رایط سیاسی و
اجتماعی جامعه خود باش��د و وقتی فیلم سال ها بعد
دیده می شود ،بتوان ان را اثری نمونه ای از یک موقعیت
سیاس��ی و اجتماعی دانس��ت .در فیلم های ملودرام
اجتماعی مانند شوکران ،زیر پوس��ت شهر و عروس
اتش به اس��انی می توان رگه های سیاسی جامعه را در
زمان ساخت این فیلم ها دید که به خوبی و با هوشمندی
به فیلم تزریق شده است .اینکه چند شعار سیاسی روز
در دهان کاراکترهای فیلم گذاشته شود یا موضوعی که
دغدغه روز است مانند گشت ارشاد گرفته و در راستای
اهداف دیگری از ان استفاده شود ،فیلم سیاسی ساخته
نمی ش��ود .کس��انی که ادعا دارند این فیلم ها سیاسی
هستند ،باید تریلرهای قدرتمند سیاسی را در سینمای
جهان ببینند تا از ادعای خود شرمنده شوند.
گشت ارشاد و زندگی خصوصی در جشنواره
فجر در چه سطحی دیده شدند؟
lسال گذشته جش��نواره فجر از نظر کیفیت
فیلم ها یکی از بدترین جش��نواره ها در سال های اخیر
بود؛ برخالف ادعایی که مسئوالن این جشنواره داشتند.
بیشتر فیلم های جشنواره فجر ،ضعیف و زیر متوسط
بودن��د و از چیزی که انتظار داش��تیم خیل��ی پایین تر
بودند .در مقایسه با ان فیلم ها ،گشت ارشاد و زندگی
خصوصی فیلم های خیلی ب��دی نبودند ،تکلیف این
دو فیلم با تماش��اگران مشخص است و برای شخص
من ،دیدن این فیلم ها قابل تحمل تر بود تا فیلم هایی که
در ظاهر مستقل و هنری بودند اما متاسفانه کلیت انها
مناسب مدیوم فیلم کوتاه بود و نه فیلم سینمایی بلند.
گشت ارشاد را هم در جشنواره دیدم و می توانم
بگوییم که مخاطبان از ان اس��تقبال بیش��تری کردند،
چون واکنش های احساسی در لحظه در این فیلم زیاد
بود .البته این امر دلیلی بر خوب یا بد بودن این دو فیلم
نیست.
ی می گذارید؟
شما روی این دو فیلم چه نام
lزندگی خصوصی یک ملودرام با پس زمینه
سیاس��ی و اجتماعی اس��ت ،البته جنبه های سیاس��ی
ان کم رنگ اس��ت و هرجا که پررنگ می شود ،خیلی
سطحی است.
گشت ارش��اد هم در دو ژانر ملودرام و حادثه ای
قرار دارد که این دو ژانر مورد عالقه اقای س��هیلی اند.
این فیلم اصال جنبه سیاسی نداردg .
فرهنگ
مثلث شماره 120
75
ورزش
ابقای رئیس
ورزش
مثلث شماره120
مصالحه یا سکوت مصلحتی؟
1
وزیر ورزش از صدور مجوز خدمت کفاشیان سخن می گوید
سرانجام انتخابات فدراسیون فوتبال برگزار شد
و علی کفاشیان کرسی ریاست خود را حفظ کرد ،اما از
روز 15اسفند که کفاشیان بار دیگر ریاستش بر فوتبال
ایران را تمدید کرد تا به امروز اتفاقات زیادی افتاده و هر
روز و هر لحظه انتظار اتفاق جدی��د می رود .همه چیز
از 15اسفند اغاز ش��د؛ روزی که بر خالف انتظارها نه
گزینه وزارت ورزش بلکه علی کفاشیان توانست کرسی
ریاست فدراسیون را تصاحب کند و به همین دلیل باید
ریشه اتفاقات بعدی را هم در این روز جست وجو کرد.
وقتی قریب رای نیاورد
انتخابات که به دور دوم کشیده شد ،علی کفاشیان
76
جمل��ه ای تاریخی را به زب��ان اورد و هم��ه چیز تغییر
کرد .در مرحله اول او و قریب رای بیش��تری اوردند و
عزیزمحمدی از گردونه خارج ش��د؛ با این حال ارای
کفاشیان از قریب بیشتر بود .در این میان رئیس فدراسیون
فوتبال از اعضای مجمع خواست تا برای اینده فوتبال
به رقیبش رای دهند و همین جمله کافی بود تا عابدینی
عصبانی شود و از کفاشیان بخواهد تا اخر در انتخابات
مبارزه کن��د ،با این حوادث صحن��ه به طور کامل تغییر
کرد و اعضای مجمع نه به قری��ب رای دادند و نه حتی
ی که پیش از
به نایب رئیس دوم کفاش��یان یعنی منتقم
این رئیس فدراسیون در لفافه او را هم گزینه ای تحمیلی
معرفی کرده بود .خود کفاشیان البته روایت دیگری از این
اتفاق دارد و می گوید که صبح همان روز جمالتش را با
عباسی ،وزیر ورزش هماهنگ کرده است .کفاشیان اینکه
اظهارنظرش برای رای دادن اعضای مجمع به قریب یک
اسم رمز برای تغییر شرایط بوده را رد می کند و می گوید
صبح همان روز قبل از ش��روع مجمع به وزیر گفته که
قصد دارد از اعضای مجمع بخواهد به رقیبش رای دهند
و عباسی هم در این زمینه چراغ سبز نشان داده است.
چه کسی زیر قولش زد؟
از یک سو وزارت ورزش قول داده بود که انتخابات
ازاد برگزار شود و به نتیجه ان احترام بگذارند و از سوی
دیگر گفته شد که کفاش��یان قبل از انتخابات قول داده
بود که در نهایت به نفع قریب کنار برود .در بخش اول
وزارت ورزش به قولش عمل ک��رد و انتخابات ازادانه
برگزار شد ،شاید به قول س��جادی انها انتظار داشتند تا
اعضای مجمع به گزینه مورد نظر وزارت ورزش رای
دهند اما به هر حال این انتظار تبدیل به تهدید و تحمیل
نشد ،اما در بخش دوم نتیجه برای وزارتخانه قابل قبول
نبود .در مورد ادعای قول کفاش��یان هم او به طور کامل
موضوع را منکر می شود و می گوید« :سه ،چهارماه قبل
از انتخابات به وزیر گفته بودم که کنار خواهم کشید اما
وقتی برای انتخابات به سراغ وزیر رفتم و نظرش را برای
ثبت نام پرس��یدم موافق بود .بعد از ثبت نام هم به هیچ
عنوان حرفی درباره کنار کشیدن نزده ام و برعکس اعالم
کردم که تا پایان در صحنه رقابت باقی می مانم».
لب خوانی
برای برگرداندن ورق و جریان س��ازی در فوتبال
همیشه ادم های خاصی مانند عادل فردوسی پور وجود
دارند .در شرایطی که فش��ار خرد کننده وزارت ورزش
برای برکناری کفاشیان ادامه داشت ،عادل فردوسی پور
در اولین برنامه بعد از دو هفته تعطیلی همزمان با انتخابات
فدراسیون فوتبال ،صحنه ای را به تصویر کشید که همه
ی خودش را به
چیز را تغییر داد .حمید سجادی به ارام
تاج و عزیزمحمدی نزدیک می کند و پیغامی را به انها
می دهد که باید به گوش کفاشیان برسد؛ «به او بگویید
کنار بکش��د اگر رای بیاورد انتخابات باطل می شود».
فیلم این زمزمه های حمید سجادی به دو استاد ناشنوای
مجوز نمی گیرند
با تمام اصرارها برای ماندن کفاشیان گفته می شود که
وزارت ورزش عزمش را جزم کرده که به هر شکل ممکن
او را از مسند ریاست فدراسیون پایین بیاورد .گفته می شود
فعال او با مجوزی موقتی برای دو تا سه ماه اینده ریاست
فدراسیون را برعهده خواهد داشت و همزمان رایزنی ها
برای فعال سازی مجمع انجام می شود تا اعضای 75نفری
مجمع فدراسیون فوتبال در نشست بعدی خود رئیس را
از راه نرسیده معزول کنند و به احتمال زیاد گزینه وزارت
ورزش را جایگزین او کنند .گویا انتخاب کفاشیان به هیچ
عنوان رضایت بخش نب��وده و مجموعه وزارت ورزش
نمی تواند با این گزینه کنار بیاید.
مجوز گرفته شد
اما یک روایت کامال متفاوت دیگر هم وجود دارد؛
وزارت ورزش چالش بر سر ریاست کفاشیان را بیش
از این به صالح ندانس��ته و به دنبال اخذ مجوز برای او
از هیات دولت رفته اس��ت .حتی ش��نیده می شود این
مجوز اخذ شده و دیگر خیال کفاش��یان از ماندنش بر
کرسی ریاست فدراس��یون فوتبال راحت شده است.
عده ای پاسخ او به نامه های فیفا و کنفدراسیون فوتبال
اسیا را با این مضمون که مشکلی در فوتبال ایران وجود
نداشته و او در ارامش به کارش مشغول است را هم در
این راستا تحلیل می کنند .به هر حال پاسخ کفاشیان به
نوعی تایید کننده ادامه فعالیت او بر فدراسیون فوتبال
است و با توجه به خصوصیات روحی رئیس فدراسیون
به نظر می رس��د او حتما این تایید را از وزارت ورزش
دریافت کرده که چنین موضوعی را به فیفا و کنفدراسیون
فوتبال اسیا اعالم کرده است .به نظر می رسد در نهایت
با رسانه ای شدن دریافت مجوز ادامه فعالیت کفاشیان
در فدراس��یون فوتبال این ماجرا ه��م خاتمه پیدا کند.
مصاحبه محمدعب��اس بع��د از تعطیالت ن��وروز به
نوعی تاییدکننده این خبر بود .عباس��ی در پایان جلسه
ورزش
تعلیق
با اشکار شدن عزم وزارت ورزش برای براندازی
کفاشیان ،نگرانی ها از تکرار خاطره تلخ تعلیق فوتبال
ایران تشدید می شود .همه نگران ان بودند که در نهایت
چال��ش وزارت ورزش و رئیس فدراس��یون فوتبال و
برکناری احتمالی کفاشیان از سوی فیفا به دخالت دولت
در فوتبال تعبیر شده و زمینه ساز تعلیق فوتبال ایران شود.
تعلیق هم یعنی انکه هر چه کی روش و شاگردانش رشته
کرده اند پنبه می ش��ود ،تیم مل��ی از گردونه رقابت های
جام جهانی حذف شده و بی تردید این شرایط مرد پرتغالی
را هم ناامیدانه راهی خانه خواهد کرد .این دورنمای سیاه
سبب شد تا بالفاصله دوس��ت و دشمن کفاشیان وارد
صحنه شوند و حتی کسانی که با انتخاب مجدد او موافق
نبودند ،بگویند که به خاطر مصلحت ملی فوتبال هم که
شده بهتر است راهی پیدا شود تا او بر مسند باقی بماند.
همیشه راهی هست
در این میان پورمحمدی ،رئیس سازمان بازرسی
کل کشور هم در سخنانی یاداور ش��د که ایراد قانونی
این سازمان حتما نباید منجر به برکناری کفاشیان شود
بلکه اخذ مجوز از دولت می تواند رئیس فدراسیون را
در جایگاهش ماندنی کند تا مشخص شود راه برای حل
مشکل وجود دارد و وزارت ورزش اگر بخواهد می تواند
مشکل را برطرف کند .هم نگرانی از تعلیق و هم راهکار
ارائه شده از سوی سازمان بازرسی کل کشور سبب شد
تا به مرور فشارها از فدراسیون فوتبال و شخص کفاشیان
به وزارت ورزش منتقل شود .نمایندگان مجلس هم به
صحنه امدند و ضمن انکه عواقب هر اتفاقی برای فوتبال
ملی را متوجه وزارت ورزش ساختند ،طرح دو فوریتی
را برای تغییر در قانون برای حل مش��کل کفاشیان ارائه
کردند .با این حال فوریت این طرح رای نیاورد و شاید
هم یک��ی از دالیل کوت��اه امدن مجلس ،نرم تر ش��دن
موضع وزارت ورزش نس��بت به کفاشیان بود .چراکه
وزیر ورزش در گفت وگوی ویژه خبری به نوعی چراغ
سبز اولیه را برای کسب مجوز فعالیت رئیس فدراسیون
نشان داد.
وعده تبلیغاتی کفاشیان
اما فوتبال ایران در حالی اماده تعامل 4ساله دیگر
با کفاشیان می شود که یک س��وال بسیار اساسی وجود
دارد و ان هم اینکه علی کفاشیان چقدر نسبت به گذشته
تغییر کرده است؟ رئیس فدراسیون فوتبال که دوشنبه
گذش��ته میهمان برنامه نود بود در این برنام��ه بارها با
س��واالتی در همین زمینه مورد پرسش قرار گرفت .ایا
کفاشیان مستقل و با هوشمندی بیشتری دوران مدیریت
چهار ساله دومش را به پیش خواهد برد؟
کفاشیان در این برنامه از تمام اشتباهات گذشته اش
عذرخواهی کرد و قول داد در چهار سال پیش رو برای
سامان دادن به فوتبال بکوش��د .او با صداقت بیشتری
نس��بت به گذش��ته صحبت کرد و حتی در اظهاراتش
پیرامون وزارت ورزش احتیاط را کنار گذاشت اما هنوز
رگه هایی از ابهام در رفتار او دیده می شود .کفاشیان در
این برنامه از یک سو سعی کرد تحمیلی بودن منصوریان
برای هدایت تیم زیر 22سال را رد کند و از سوی دیگر
درباره بحث اسپانسر فدراس��یون حرف هایی زد که به
نوعی صداقت او را زیر سوال برد .کفاشیان که پیش از
انتخابات بحث اسپانسر 180میلیاردی را به میان کشیده
بود و حتی از این اسپانسر به عنوان برگ برنده کفاشیان نام
برده می شد اما رئیس فدراسیون فوتبال بعد از انتخابش
ی مالی تنها
در برنامه نود اعالم کرد که حضور این حام
در حد حرف بوده؛ یعنی انکه یک��ی از تاثیرگذارترین
وعده های او در واقع یک مانور تبلیغاتی تو خالی بوده
اس��ت .ضمن انکه او برای اولین بار اذعان کرد که این
اسپانسر قرار بوده در طول هشت س��ال این مبلغ را به
فدراسیون بدهد نه انکه در همان سال اول چنین مبلغ
نجومی به حساب فدراس��یون فوتبال واریز شود .این
موضع گیری ها نش��ان می دهد که همچنان نمی توان به
علی کفاش��یان اطمینان کرد و هر لحظه ممکن است از
او اقدامات عجیبی دیده شود .هرچند تجربیات چهار
سال گذش��ته به طور یقین او را پخته تر کرده ،اما هنوز
هم ته مانده های اخالق های خاص را در وجود رئیس
فدراس��یون فوتبال می ش��ود پیدا کرد ،به عنوان نمونه
انجایی که فردوس��ی پور با ح��رارت در حال صحبت
پیرامون استقالل فدراسیون است و می گوید فدراسیون
باید استقالل داشته باشد به ارامی زمزمه می کند «استقالل
داریم ،پرسپولیس هم داریم» تا نشان دهد علی کفاشیان
با وجود انکه سعی می کند این روزها بیشتر اخم هایش
را درهم بکشد ،اما همچنان سرخوشی های خود را دارد
و این بار باید با دقت و نظارت بیشتری زیر ذره بین قرار
بگیرد تا با این روحیاتش بالیی بر سر فوتبال ایران نیاورد.
مثلث شماره120
وقتی کفاشیان رئیس شد
کفاشیان دوباره رئیس فدراسیون شد .از همین جا
بود که مشکالت هم وارد مرحله تازه ای شد .همزمان با
روزهای منتهی به انتخابات ،نامه های سازمان بازرسی کل
کشور هشدارهای پیاپی را در مورد حضور بازنشستگان
در انتخابات صادر کرده بود و برنده انتخابات هم یک
بازنشسته بدون مجوز بود .به همین دلیل سازمان بازرسی
کل کشور به سرعت نسبت به این انتخاب موضع گیری
کرد و ادامه حضور کفاشیان بدون مجوز هیات دولت را
غیر قانونی دانست .این نامه سازمان بازرسی با استقبال
وزارت ورزش روبه رو ش��د ،به گونه ای که رسولی نژاد
معاون پارلمانی وزارت ورزش به س��رعت اعالم کرد:
« این وزارتخانه قصد گرفتن مجوز برای کفاشیان را ندارد
و بهتر است او از سمت خود استعفا دهد ».چند روز بعد
سجادی ،معاون ورزشی وزارتخانه هم با اشاره به اینکه
انتظار وزارت ورزش رای اوردن گزینه دیگری غیر از
کفاشیان بوده اشکار س��اخت که رای برامده از مجمع
مطابق با خواسته های وزارتخانه نبوده است.
مدرسه باغچه بان سپرده شد تا انها حسابی دست معاون
وزیر ورزش را رو کنند از اینجا بود که کمی از فشارها
روی کفاشیان کاسته شد .دیگر مشخص شد که مخالف
اصلی ادامه فعالیت کفاشیان تنها وزارت ورزش و جوانان
است ،این یعنی انکه ریسک اتفاقات ناشی از برکناری
رئیس فدراسیون هم بر عهده این وزارتخانه خواهد بود.
هیات دولت گفت که مجوز خدمت کفاشیان از دولت
اخذ شده و او رئیس فدراسیون فوتبال می ماند .ایا این
را باید نوعی عقب نش��ینی و مصالحه دانست یا نوعی
سکوت تاکتیکی و مصلحتی؟
راه های نرفته
انچه مشخص است اینکه فوتبال ایران روزهای
حساس��ی را در پیش خواهد داشت و بی تردید به سود
وزارت ورزش و فدراس��یون فوتبال است که به جای
رفتن به دنبال ماجراجویی هرچه س��ریعتر از در تعامل
با یکدیگر وارد شوند و در این برهه حساس به تیم ملی
برای راهیابی به جام جهانی کمک کنند .ش��اید وزارت
ورزش برای ماه های اینده به فکر تحوالتی در فدراسیون
فوتبال باشد اما به نظر می رسد ساده ترین راه همان اخذ
مجوز برای کفاشیان باشد و به همین دلیل است که شنیده
می شود وزارت ورزش کار کفاشیان را برای ادامه مسیر
پیش رو هموار کرده استg .
77
برای فوتبال فداکاری و برای نود
بزرگواری کردیم
کجا هدایت می شود اما به خاطر مصلحت ها از پیگیری ان
گذشت کرد .مطرح کردن بحث لب خوانی می توانست
به عنوان یک جرم مورد پیگیری قرار گیرد چراکه در این
زمینه باید چندین کارشناس لب خوانی به نظر مشترک
برسند و از سوی دیگر حمید س��جادی به من گفت که
این لب خوانی اشتباه انجام شده و حرف های او به گونه
دیگری زیرنویس شد .حداقل کار منصفانه این بود که
مسئوالن برنامه نود قبل از پخش برنامه با سجادی تماس
گفت وگوی مثلث با سخنگوی سازمان ورزش
می گرفتندوموضوعرابااودرمیانمی گذاشتندتاسجادی
به انها بگوید که چنین جمله ای را بر زبان اورده است یا نه.
انتخاب علی کفاشیان به هیچ عنوان به مذاق وزارت ورزش خوش نیامد و هیچ کدام از مسئوالن عالی رتبه
قبول دارید که نظر وزارت ورزش رای به دست
وزارتخانه هم ابایی از بیان این موضوع ندارد .با این حال تصمیمات وزارت محمد عباسی همواره در سکوت
گرفته می شود و به نظر می رسد این بار هم در س��کوت باید منتظر اتفاقات جدیدی بود ،اتفاقاتی که می تواند
امده در مجمع نبود؟
به اخذ مجوز برای کفاشیان منتهی شود .از س��وی دیگر حضور یک چهره مطبوعاتی در راس اداره کل روابط
lنظر وزارتخانه برگ��زاری ازادانه مجمع بود و
اکنون هم به تصمیم مجمع احترام گذاشته می شود .یک
عمومی وزارت ورزش سبب شده تا ش��فافیت در رویکرد رس��انه ای این وزارتخانه دیده شود ،محمد حسین
نکته جالب انکه همان افرادی که عنوان می کردند وزارت
انصاری فرد در گفت وگویی شفاف با مثلث بسیاری از جزییات اتفاقات انتخابات فدراسیون فوتبال را بیان کرد
ورزش نباید در انتخابات دخالت کند اکنون می گویند
که در ادامه می خوانیم.
وزیرورزشبایددخالتکندوبرایکفاشیانمجوزبگیرد.
خوببحثکفاشیانوسازمانبازرسییکبحثقضایی
است و اکنون وزیر می تواند بگوید دخالت نمی کنم اما
دیگر این فرصت را نداش��تند و مجمع هم یک مجمع
اقای انصاری فرد شایعات درباره سرنوشت ادامه
خوب بحث ما مصلحت فوتبال و خواسته مردم است.
کار کفاشیان زیاد است ،گفته می شود وزارتخانه
انتخاباتی بود نه مراسم تودیع که قرار باشد چنین کلیپی
سرانجام به گرفتن مجوز ادامه فعالیت او رضایت
ایا وزیر از کفاشیان خواس��ته بود در انتخابات
در ان نمایش داده شود ،با این حال اجازه این کار داده شد.
داده است؟
شرکتنکند؟
پس به کفاشیان اغماض هم شده است؟
lمساله فوتبال به دلیل تاثیرگذاری باال و مخاطب
lمس��لما وزیر ورزش از عملکرد چهار ساله
lوزارت ورزش در هی��چ ک��دام از مراح��ل
بسیارش ،موضوعی نیست که به اسانی بتوان از ان عبور
فدراس��یون فوتبال راضی نبود و بسیاری از مشکالت
انتخابات وارد نش��د و حتی احراز صالحیت کاندیداها
را ناشی از سوء مدیریت می دانست .حذف تیم امید از
کرد و وزارت ورزش هم به اس��انی نمی گذارد که این
را به فدراس��یون واگذار کرد ،حتی در بحث ممنوعیت
مسابقات انتخابی المپیک و سپاهان و استقالل از لیگ
حضور بازنشس��ته ها هم وزیر تصمیم را به فدراسیون
رشته وارد حاشیه شود حتی اگر به قیمت ایثار و فداکاری
سپرد ،کسانی که ادعای دخالت وزارت ورزش را داشتند
وزارتخانه تمام شود .مسلما وزارتخانه رایزنی های خود
قهرمانان به دالیل مش��ابه اتفاق افتاد اما در فدراسیون
را با سازمان بازرسی برای گرفتن مهلت انجام می دهد و
واقعا ظلم کردند و همه دیدند ک��ه در نهایت ،انتخابات
فوتبال اب از اب تکان نخورد .یا نمایندگان کنفدراسیون
بحث مجوز را هم مورد نظر دارد تا فوتبال لطمه نخورد.
سالم برگزار شد.
فوتبال اس��یا به ایران امدند و ایراداتی گرفتند و اعالم
در برنامه نود تصاویر لب خوانی حمید سجادی
پس اکنون وزارت ورزش از س��ازمان بازرسی
کردند احتمال کاهش سهمیه وجود دارد اما ان ایرادها
برطرف نشد و س��همیه های ما کم ش��د .حتی شنیده
به عنوان سندی از دخالت وزارت ورزش پخش
مهلت گرفته است؟
می شود باز هم احتمال کاهش سهمیه وجود دارد .بحث
شد و باز هم سیاست وزارتخانه سکوت بود.
lبله ،چراکه در غیر این صورت سازمان بازرسی
وزی��ر این نبود ک��ه خودش
به عن��وان مجرم با کفاش��یان
برخورد می کرد ام��ا وزارت
بخواهد کفاشیان نیاید ،بلکه
ورزش این مهل��ت را گرفته
به او گفته بود که افکار عمومی
ی جهات برای
است تا در تمام
از کفاش��یان ناراحت است و
حل این موضوع اقدام کند.
موافق او نیست.
اینکه گفته می شود ،کفاشیان
در ماج��رای انتخابات
قول داده بود از انتخابات کنار
فدراس��یون فوتب��ال
می کشد اما این اقدام را انجام
وزارتخان��ه به ش��دت
ن��داد و وزیر را فری��ب داد،
در مظان انواع اتهامات
چقدر صحت دارد؟
بود اما در بیشتر مواقع
lای��ن موض��وع را
س��کوت ک��رد .از این
نشنیده ام اما اطالع دقیق دارم
سیاس��ـت ج��واب
که وزی��ر به کفاش��یان گفته
گرفتید؟
ب��ود از عملکرد چهار س��اله
lببینید وقتی موجی
س��اخته می ش��ود خیلی ه��ا
فدراس��یون راضی نیس��ت،
ناخواس��ته در ان گرفت��ار
کفاش��یان ه��م اذع��ان کرده
می ش��وند ،وزارتخانه نهایت
بود که فوتبالی نبوده اس��ت
تالش خ��ود را انج��ام داد تا
و وزیر هم تذک��ر داده بود که
انتخابات بدون حاشیه و بدون
وقتی ش��رایط را به این گونه
شائبه برگزار شود اما بسیاری،
دیده از همان ابتدا نباید وارد
فوتب��ال می ش��د و حتی اگر
س��وءظن و توهم ها را مالک
ناخواس��ته وارد صحنه شده
گمانه زنی قرار دادن��د .با این
بود می توانست بعد از مدتی
حال موض��ع وزارت ورزش
انصاری فر می گوید که عباسی به کفاشیان گفته بود؛ افکار عمو می مخالف توست
با برگ��زاری مج��دد مجمع
در روز انتخابات مشخص بود،
وزی��ر ورزش به عنوان رئیس
فدراس��یون را در اختیار یک
مجمع می توانست در جلسه
مدیر کاربلد قرار دهد .ضمن
lمعموال پاسخ دادن به حاشیه ها بیشتر به ان دامن
اظهار نظر کند اما چنین اتفاقی نیفتاد ،حتی کفاشیان در
انکه اشتباهات کفاشیان تنها مختص به یکی ،دو سال
ابتدای کارش نبوده و تا ماه ه��ای پایانی دوره کاری او
می زند ،وزارت ورزش در این زمینه بزرگوارانه و با سعه
این نشست کلیپی از عملکرد فدراسیون پخش کرد که
صدر برخورد کرد و با انکه می دانست ریشه جریانات از
می توانستیمجلویپخشانرابگیریمچراکهکاندیداهای
ادامه داشته استg .
2
ورزش
مثلث شماره120
78
ورزش جهان را بازنشسته ها اداره می کنند
درباره اتفاقات انتخابات فدراسیون فوتبال
مثلث شماره120
3
در کشورمان موسساتی وجود دارند که امکانات
و س��خت افزار ان را دول��ت می دهد اما م��ردم ان را
اداره می کنند .به این موسس��ات هم باید اس��م دولت
را اضافه کرد و هم اس��م مردم را و به همین دلیل است
که نام انها موسس��ات عمومی غیر دولتی است .شاید
همین لفظ غیر دولتی که در انته��ای ان امده افرادی را
فریب دهد ک��ه دولت نمی توان��د در کار انها دخالت
کند ،در حالی که امدن لف��ظ عمومی قبل از غیردولتی
بدان معناست که این تش��کیالت زیر نظر دولت قرار
دارد .در قانون موسس��اتی عمومی غیر دولتی هستند
که 50درصد اعتب��ارات انها از مح��ل بودجه دولتی
تامین می شود .طبق قانون از س��ال 1370تاکنون این
موسس��ات در حال افزایش بوده که برخ��ی از انها را
مردم می شناسند ،مانند جهاد نصر ،بنیاد شهید ،سازمان
تامین اجتماعی و همچنین فدراسیون های ورزشی و
اماتوری کشور به همراه کمیته ملی المپیک و پاراالمپیک
و ش��هرداری ها .در قانون برنامه عمران��ی پنجم امده
است که افراد بازنشس��ته نمی توانند در این موسسات
مجددا به کارگرفته ش��وند و این موضوع شامل حال
فدراسیون فوتبال هم می ش��ود ،اما نکته اینجاست که
این ممنوعیت استفاده از بازنشسته ها به صورت صرف
نیست و قانون راه های بسیاری را در نظر گرفته که افراد
می توانند با همان وضعیت به اس��تخدام درایند .مانند
ماده 95خدمات کش��وری که می گوید« :به کارگیری
بازنشسته های لیسانس و باالتر در کمیته ها ،کمیسیون ها،
شوراها و خدمات مشاوره و تدریس مشاوره حقوقی
بالمانع است ».تمام بحث هایی هم که بعد از انتخاب
کفاشیان به عمل امده مبتنی بر ممنوعیت صرف بوده
و به راهکارهای ان اشاره نشده است .کفاشیان پیش از
این هم بازنشسته بوده و در موسسه عمومی غیر دولتی
دیگری مانند کمیته ملی المپی��ک کار کرده و حتی در
چهار سال گذشته هم همین وضعیت را داشته است .در
ورزش
هوشنگ نصیرزاده /کارشناس حقوقی ورزش
حالی که ورزش جهان را بازنشسته ها اداره می کنند ما
در کشورمان برای به کارگیری انها ممنوعیت داریم .اگر
نگاهی به روسا و اعضای تمام فدراسیون های جهان در
تمامی رشته ها بیندازیم ،مشاهده خواهیم کرد که اداره
انها توسط افراد بازنشسته اس��ت که فراغت بیشتری
برای پرداختن به اداره تش��کیالت ورزش دارند .ارائه
طرح دو فوریتی از سوی نمایندگان مجلس برای حل
مشکل کفاشیان هم درک متقابلی از وضعیت موجود
بود که پس از مجمع انتخاباتی فدراس��یون ایجاد شد.
به هر حال از یک طرف کاندیدای مورد توجه وزارت
ورزش رای نیاورد و از طرف دیگر علی کفاشیان هم
که به دلیل برخی ناکامی ها در فوتبال احساس می شد
ی داشته باشد در نهایت نفر اول داستان شد .در
ارا کم
مجموع باید گفت که سازمان بازرسی کل کشور طبق
قانون اساسی وظیفه تطبیق رفتارهای تشکیالت دولتی
و نیمه دولتی با مقررات کشور را دارد و از سوی دیگر
با توجه به اینکه بحث فدراس��یون فوتبال متفاوت از
سایر فدراسیون هاست و بازتاب رسانه ای مشکالت ان
تبعات بین المللی دارد برای جلوگیری از بروز مشکل
و همچنین انجام خواس��ته س��ازمان بازرسی چند راه
وجود دارد .اولین راه خارج ساختن فدراسیون فوتبال
از عنوان موسسات عمومی غیردولتی است و راه دوم
ارائه مجوز کار به علی کفاشیان به عنوان نیروی قدیمی
و بازگشت به کار او جهت رفع مسئولیت های قانونی
است که به نظر می رسد انتخاب راه حل دوم ساده تر و
مناسب تر است .به هر حال همانطور که پورمحمدی
در نامه خود پیرامون این موضوع به دولت اعالم کرده
است س��ریعترین راه حل برای این مش��کل و عبور از
بحران این است که دولت برای ادامه فعالیت کفاشیان
مجوز صادر کند .به هرحال رسانه ای شدن موضوع و
التهاب هایی که وجود داشت سبب ارسال نامه فیفا به
فدراسیون فوتبال ایران و ابراز نگرانی انها شده که باید
به این موضوع توجه بسیاری داشت و نشان دهنده این
است که انها وضعیت فوتبال ایران را زیر نظر داشته و
مراقب و نگران شرایط هستند .موضوع مهم این است
که پیش امدن مسائلی از این دست بیشتر متوجه نوع
قانونگذاری در حوزه ورزش کشور است که باید در
این زمینه اقدامات تازه ای انجام شود اما یک نکته دیگر
هم قابل توجه است و ان هم تفاوت فدراسیون فوتبال با
سایر فدراسیون های ورزشی است .به عنوان مثال فرض
کنیم که تمامی فدراس��یون های ورزشی دیگر دولتی
نباشند و به صورت کامال غیر دولتی اداره شوند ان وقت
یک سوال ضروری پیش می اید؛ ایا این فدراسیون هایی
که از زیر چتر حمایت دولت خارج شده اند این توانایی،
پتانس��یل و قدرت مالی را دارند که ب��دون ارتزاق از
کمک های دولت به حیات خود ادامه دهند؟ بنابراین
به غی��ر از فوتبال که ت��ا اندازه ای دس��تش به دهانش
می رسد ،س��ایر فدراسیون های ورزش��ی در صورت
قطع کمک های مالی دولت دچار مشکل خواهند شد
و بهتر است بگوییم که س��ایر فدراسیون های ورزشی
که دستشان در جیب دولت است با غیر دولتی شدن از
بین خواهند رفت .به همین دلیل است که تغییرات در
قوانین هم شرایط مخصوص به خود را دارد و با توجه
به وضعیت پیش رو ،من باز هم همان مسیر اخذ مجوز
از سوی دولت را برای ادامه کار کفاشیان مناسب می دانم
چراکه سازمان بازرسی هم با این موضوع مشکلی ندارد
و حتی به نوعی خود این راه حل را پیشنهاد داده است.
در پایان باید گفت که بی تردید ورزش ما نیازمند یک
بازنگری در قوانین است و باید از راه مجلس تغییراتی
انجام ش��ود که در کنار انکه فدراس��یون های ورزشی
همچنان زیر نظر و تحت چتر حمایتی دولت باش��ند،
اما از س��وی دیگر افراد بازنشسته هم فرصت کمک و
فعالیت را پیدا کنند.
این یک واقعیت اس��ت که یک فرد بازنشس��ته
هم می تواند تا مدت زمانی حتی به میزان 20س��ال در
یک فدراسیون ورزشی حضور داش��ته و به ان کمک
کند .بنابراین بهتر اس��ت در این زمینه اقدامات قانونی
جدیدی به سود ورزش صورت بگیردg .
79
مجله خبری
1فوتبال و شبکه سه؛ قهر یا اشتی؟
رسانه
ورزش
مثلث شماره120
در حالی که هنوز اثری از اغاز به کار جدی شبکه
ورزش نیس��ت ،به نظر می رسد ش��بکه سوم سیما در
ماه های پایانی سال سیاس��ت حذف تدریجی پخش
مس��تقیم رقابت های فوتبال را در دستور کار قرار داد،
هر چند با پای��ان تعطیالت فوتبال دوباره به ش��بکه3
برگش��ت .این اقدام اگر با راه اندازی همزمان ش��بکه
ورزش همراه بود می توانس��ت توجیه منطقی داشته
باش��د اما در ش��رایط فعلی تنها اتفاقی که در حال رخ
دادن است دلخوری فوتبالدوس��تان بود .از میانه سال
90بی توجهی به مس��ابقات پخش مستقیم فوتبال در
ابعاد نرم اغاز ش��د .ترجیح اگهی ه��ای بازرگانی به
پخش رقابت های لیگ برتر فوتبال از زمان اغاز بازی
که گاهی سبب می شد تا بینندگان تلویزیونی از دیدن
صحنه های گل بازی ها هم محروم بمانند .در این فصل
بارها هواداران تیم های فوتبال ،بازی های لیگ برتر را به
دلیل پخش اگهی های تبلیغاتی با دقایقی تاخیر دیدند
تا جایی که حتی هواداران فوتب��ال مثال در بازی مس
سرچشمه و پرسپولیس گل اول بازی را که در لحظات
ابتدایی بازی به ثمر رسید ندیدند .یا برایشان این سوال
اهمیتی ندارد که واقعا انهایی که مخاطب ش��بکه سه
هس��تند برایش��ان دیدن دیدار بارس��لونا و لورکوزن
در لیگ قهرمانان اروپا مهم تر اس��ت یا سریال «نقطه
سرخط» .این سوال ها اهمیتی ندارد ،اما مهم بود که در
هفته سرنوشت ساز فوتبال ایران دو هفته جلوی پخش
برنامه نود گرفته ش��ود .این اقدام سوال برانگیز شبکه
سه هم تنها یکی دیگر از موارد قابل انتقاد بود .اتفاقات
جالب تری هم در راه بود .بی تردید صحنه اهدای جام
قهرمانی و جشن پایانی تیم قهرمان در رقابت هایی چون
جام حذفی فوتبال کشور را هیچ شبکه تلویزیونی در
جهان از دست نمی دهد ،اما در سال گذشته شبکه سه
این ابتکار را به خرج داد و بعد از قهرمانی استقالل در
فینال جام حذفی بالفاصله پخش مستقیم متوقف شد
و این بار هم بهانه پخش تکرار یک سریال تلویزیونی
بود .این یعنی انکه احساسات و هیجان میلیونها طرفدار
فوتبال که در ان لحظات منتظر پخش مستقیم مراسم
اهدای جام قهرمانی بودند مورد بی اعتنایی قرار گرفت.
اما با اغاز سال 91و ش��روع برنامه های نوروزی دیگر
ش��وک های ویژه شبکه س��ه به اهالی فوتبال هم رنگ
جدیدتری به خود گرفت .تیم سپاهان ایران در شرایطی
دومین دیدارش در خارج از خانه را با یک بازی خوب
مقابل الشباب عربستان پشت سرگذاشت که اگر گل
دقایق پایانی میزبان نبود ،می توانست در خانه حریف
عربستانی سه امتیاز با ارزش کس��ب کند و گام بلندی
برای صعود از گروهش بردارد ،اما تساوی با ارزش این
تیم هم برای صدرنشینی کافی بود؛ با این حال نمایش
خوب نماینده ایران در اسیا ارزشش کمتر از برنامه های
طنز نوروزی بود و به همین دلیل حتی یک ثانیه از ان
هم برای مخاطبان تلویزیونی پخش نشد .حتی دریغ از
پخش با تاخیر این دیدار برای مردمی که دوست داشتند
عملکرد خوب تیم سپاهان را در این بازی مشاهده کنند.
این روند با نحوه پخش عجیب مسابقات لیگ قهرمانان
اروپا تکمیل شد .در داغ ترین شب های رقابت های لیگ
قهرمانان اروپا و در شرایطی که دیدارهای رفت مرحله
یک چهارم پایانی در جری��ان بود ،ه��واداران فوتبال
باید یک 45دقیقه را پای سریال نوروزی می نشستند
2نجات دایی
3خروج ممنوع!
تصادف علی دایی در اس��تانه س��ال 91همه را
نگران کرد ،خودروی او واژگون ش��ده و صحنه های
هولناک تصویری نش��ان می داد که ش��هریار فوتبال
ایران به شدت دچار اس��یب دیدگی شده است .جای
دست های خون الود روی ماشین بسیار دلهره اور بود،
اما اولین تصاویر از دایی روی تخت بیمارستان خیال ها
را راحت کرد که حادثه تبعات سنگینی نداشته است.
جدا از خسارات مالی ،علی دایی به سبک دوران بازی
خود بسیار زود قید تخت و بیمارس��تان را زد و با سر
باندپیچی شده بر سر تمرین های راه اهن حاضر شد.
خوشبختانه وضعیت جسمانی دایی روز به روز بهتر
ش��ده و او بار دیگر به حضور بی وقف��ه اش در فوتبال
ایران ادامه می دهدg .
از فوتبال ایران می توان انتظار شنیدن هر خبری را داش��ت ،اما ماجرای محکومیت عابدزاده به شالق دیگر از
عجایب بود .ماجرای مصدومیتی که عمرش از یک دهه هم فراتر رفته و بعد از بازی ایران و چین تایپه س��بب ش��د
تا عابدزاده مدت ها از فوتبال دور بماند .با انکه بعد از مدتی احمدرضا به قفس توری بازگش��ت ،اما به نظر می رسد
اسیب دیدگی ان زمان و اتفاقات دوران درمان عمر فوتبال عابدزاده را کوتاه کرده است .این همان ادعایی است که
ابتدا پزشکان المانی مطرح کرده و حتی در حضور عابدزاده همتای ایرانی خود را به دلیل سهل انگاری در انجام عمل
جراحی مستحق اعدام دانسته اند .همین صحبت ها باعث شد دروازه بان سابق تیم ملی فوتبال به شدت پیگیر ماجرا
شود و با ادعای کوتاه شدن یکی از پاهایش به س��راغ دکتر خود برود .پزشک هم مدعی است که عابدزاده برای او و
خانواده اش مزاحمت ایجاد کرده و کار به شکایت می کشد .در ایام عید زمانی که عابدزاده قصد سفر به خارج از کشور
همراه با خانواده را داشت ،در فرودگاه به او اطالع می دهند که ممنوع الخروج شده و سپس خبر عجیب دیگری شنیده
می شود؛ عابدزاده را به حبس و شالق محکوم کرده اند .این خبر به سرعت با واکنش های مختلف روبه رو شد و حتی
در رسانه های بین المللی بازتاب داشت .عقاب اسیا اکنون باید منتظر اجرای حکم شالق باشد ،هرچند در هفته گذشته
عابدزاده و وکیلش به دادسرای ارگ تهران رفتند تا هم شکایت متقابلی را به ثبت برسانند و هم به حکم صادر شده
اعتراض کنند .البته گفته می شود که ممنوع الخروجی عابدزاده لغو شده استg .
فوتبال
80
تا با یک نیمه تاخیر جدال چلس��ی با بنفیکا و میالن با
بارسلونا را مشاهده می کردند .دیدارهای حساسی که
پخش با تاخیر ان به هیچ وجه شور و هیجان و احساس
هواداران را تحریک نمی کرد و حتی فوتبالدوستانی که
بر کنجکاوی خود غلبه کرده و از نتیجه با خبر نمی شدند
هم در نهای��ت از دیدن بازی تاخی��ری لذت چندانی
نمی بردند .به نظر می رسد با پایان تعطیالت نوروزی هم
جایی برای توجه به رقابت های مهم فوتبال در کنداکتور
پخش برنامه های س��یما وجود ن��دارد .اینبار تقصیر
سیمایی ها نیست که دیدار استقالل و حریف اماراتی اش
و همچنین دیدار سپاهان و حریف قطری به فاصله یک
ساعت انجام شده بود اما در س��ال های گذشته بسیار
طبیعی بود که در هفته پایانی لیگ برتر فوتبال کشور یا
حضور نمایندگان ایران در اسیا و همزمانی بازی های
مهم یک دیدار از شبکه س��ه و دیدار دیگر از شبکه دو
پخش می شد اما دیگر باید شک کرد که نام سپاهانی ها
در فهرست سیاه س��یما قرار گرفته ،چراکه این دیدار
تیم اصفهانی در لیگ قهرمانان اسیا هم تنها از نیمه دوم
برای بینندگان تلویزیونی پخش شد .پس از تعطیالت
نوروزی اما گویا فوتبال به شبکه سوم بازگشته است.
بازی های لیگ قهرمانان اسیا و اروپا پخش می شود و
این می تواند خبر خوبی برای فوتبالدوستان باشدg .
فوتبال
4ترس یا مظلومیت پرویز
5جنجال های ستاره
باخت به الجزیره؛ این نتیجه حاال بالی جان پرویز مظلومی ش��ده اس��ت .این مربی که تیمش هنوز در کورس
قهرمانی لیگ برتر قرار دارد و همچنان در لیگ قهرمانان اسیا شانس صعود را از دست نداده ،حاال مورد خشم مدیر
عامل باشگاه اس��تقالل قرار گرفته تا جایی که برخی منابع از همین حاال از امیر قلعه نویی به عنوان سرمربی ابی های
پایتخت در فصل اینده خبر می دهند و تاکید دارند که مظلومی به زودی استقالل ر ا ترک خواهد کرد .حتی زمزمه هایی
به گوش می رسد که منصور پورحیدری قرار است به طور موقت جانشین مظلومی شود .هر چند که این اخبار در حد
شایعه مطرح شده است و پورحیدری در گفت وگو با مثلث ان را تکذیب می کند و می گوید« :پرویز مظلومی تا پایان
فصل سرمربی استقالل خواهد بود و این شایعات را انهایی دامن می زنند که دوست ندارند استقالل نتیجه مناسبی
کسب کند ،با این حال چه کسی است که نداند امیر قلعه نویی یکی از گزینه های مورد عالقه فتح اهلل زاده است .از این
گذشته سرمربی تراکتورسازی با توجه به موافقان بازگشتش در هیات مدیره باشگاه استقالل بی عالقه نیست که پس از
چند سال دوری از استقالل به این تیم برگردد .بازگشتی که تغییر و تحوالتی را به طور حتم در استقالل ایجاد خواهد
کرد .گفته می شود مجتبی جباری درباره شایعه بازگشت قلعه نویی واکنش منفی نشان داده و تاکید کرده است که در
این صورت حتی برای یک دقیقه در استقالل نخواهد ماند .از س��ویی دیگر احتمال جدایی رحمتی نیز وجود دارد.
هر چند قبل از پایان فصل هیچ یک از این شایعات را نمی توان باور کرد اما روشن است که در درون استقالل برخی
اختالف ها که تا پیش از این هرگز رسانه ای نشده بود شکل علنی به خود گرفته است مثل دعوای رسانه ای فتح اهلل زاده
و مظلومی پس از باخت ابی ها مقابل الجزیره .دیدگاه ها درباره مظلومی اما متفاوت است؛ عده ای می گویند او مظلوم
ی ترسویی است و باید وی را به باد انتقاد گرفت.
واقع شده و عده ای می گویند او مرب
با انکه حرفش درباره قهر از تمرین های اس��تقالل
را پس گرفت و برای ای��ن تیم به میدان رفت اما همچنان
ناراحتاستوکامالنشانمی دهدکهدرراسطغیانعلیه
بازگشت قلعه نویی به استقالل قرار گرفته است .با انکه
مدیرعاملاستقاللمذاکرهبرایامدنقلعه نوییراتکذیب
می کند ،اما مشخص است که پش��ت پرده اتفاق هایی در
جریان اس��ت و در این میان هیچ کس منکر تماس های
مشکوکبارحمتینشده،تماس هاییکهبهشدتاعصاب
دروازه بان ابی ها را بر هم ریخته است .رحمتی مدعی است
که به او پیغام داده اند فصل بعد در استقاللی که قرار است
کادر فنی تازه ای پیدا کن��د ،جایی ندارد .هرچند رحمتی
سعیمی کندازقلعهنوییاسمنیاوردامامنظوراوبرایهمه
روشن است .دروازه بان مورد عالقه قلعه نویی هم وحید
طالب لو است که روابط تیره و تاری با مهدی رحمتی دارد
و با این شرایط به نظر می رسد برخالف تصورها نه مجتبی
جباریبلکهمهدیرحمتیسردستهبازیکنانیاستکهبه
شدتبابازگشتاینمربیبهتیمشانمخالفهستندg.
فوتبال
فوتبال
6یک باخت و دو برد
لیگ قهرمانان اسیا
ورزش
مثلث شماره120
تیم فوتبال استقالل تهران در اخرین دیدار از دور
رفت مرحله گروهی لیگ قهرمانان اسیا مقابل الجزیره
امارات با نتیجه دو بر یک شکس��ت خورد و سه امتیاز
حس��اس را از دست داد .تک گل اس��تقالل را فریدون
زندی در دقیقه 69به ثمر رساند .برای الجزیره هم عبداهلل
جمعه در دقیقه شش نیمه نخست و دوباره در دقیقه 72
گلزنی کرد.
اما تیم فوتبال پرسپولیس در زمین الغرافه قطر به
برتری پرگل رسید .غالمرضا رضایی در دقیقه ،3ایمون
زاید در دقیقه شش و جواد کاظمیان در دقیقه 72برای
پرسپولیس گلزنی کردند .فرهاد مجیدی بازیکن پیشین
استقالل در ترکیب اصلی الغرافه قطر حضور داشت اما
او و یارانش نتوانستند برابر حمالت سرخپوشان ایرانی
کاری از پیش ببرند .مجیدی در دقیقه 78تعویض شد.
پرسپولیس با این پیروزی 7امتیازی شد و در پایان
دور رفت صدر نشین گروه باقی ماند.
در دیگر دیدار این گروه نیز الشباب امارات و الهالل
عربستان به مصاف یکدیگر رفتند که بازی با نتیجه یک بر
یک مساوی تمام ش��د .به این ترتیب بعد از پرسپولیس ،
الهالل عربستان با س��ه امتیاز در رده دوم و الغرافه با دو
امتیاز در مکان سوم قرار گرفتند و الشباب هم با دو امتیاز
و تفاضل گل کمتر در رده اخر است .تیم فوتبال سپاهان
ایران نیز با پی��روزی برابر لخویای قطر در هفته س��وم
مسابقات لیگ قهرمانان اسیا صدر جدول گروه Cاین
رقابت ها را حفظ کردند.
7بارسا ،بایرن مونیخ ،چلسی و رئال مادرید در نیمه نهایی
لیگ قهرمانان اروپا
دیدار برگشت مرحله یک چهارم نهایی رقابت های
فوتباللیگقهرماناناروپادرشرایطیبرگزارشدکهدوتیم
بارسلوناومیالندردیداررفتبهتساویدستیافتهبودند
اما در دیدار برگشت این بارسلونا بود که به پیروزی رسید
وراهیمرحلهنیمهنهاییشد.
دیدار برگش��ت تیم ه��ای فوتبال می�لان ایتالیا و
بارسلونای اسپانیا در مرحله یک چهارم نهایی رقابت های
لیگ قهرمانان اروپا در ورزشگاه نیوکمپ اغاز شد که در
پایان این دیدار تیم فوتبال بارسلونا با پیروزی سه بر یک
برابر حریف خود به مرحله نیمه نهایی صعود کرد .دیدار
برگشت تیم های فوتبال بارس��لونا و میالن در شرایطی
برگزار شد که دو تیم در دیدار رفت که در ورزشگاه سن
سیرو شهر میالن برگزار ش��ده بود به تساوی بدون گل
رضایت دادند .در دیدار برگشت «لیونل مسی» دو بار در
دقایق 11و 41از روی نقطه پنالتی و «اندرس اینیستا» در
دقیقه 53برای بارسلونا و «انتونیو نوچرینو» در دقیقه 33
برایمیالنگلزنیکردند.
مسی با دو گلی که در این دیدار به ثمر رساند تعداد
گل های خود را در رقابت های لیگ قهرمانان این فصل
به عدد 14رس��اند و رکورد رود فان نیستلروی در سال
2003را که 12گل در این رقابت ها به ثمر رس��انده بود،
شکست .او هم اکنون با 24سال سن در مجموع 51گل
در رقابت های لیگ قهرمانان به ثمر رسانده و جوان ترین
بازیکن تاریخ این رقابت هاست که از مرز 50گل گذشته
است.
در دیگر دیدار برگزار شده مرحله یک چهارم نهایی
تیم فوتبال بایرن مونیخ در ورزشگاه الیانس اره نا میزبان
المپیکمارسیبودوبابرتریدوبرصفربرابراینتیمموفق
شد برای دومین بار در سه فصل اخیر به مرحله نیمه نهایی
رقابت ها راه یابد .بایرن دیدار رفت را با نتیجه دو بر صفر از
حریف خود برده بود و به این ترتیب در مجموع دو بازی
با اقتدار و با نتیجه چهار بر صفر به نیمه نهایی راه یافت.
تیم هایرئالمادریدوچلسینیزباشکستحریفانموفق
شدندبهدورنیمهنهاییلیگقهرماناناروپاصعودکنند.
81
مادر بزرگ ها یکی یکی می روند ،دلم برای نسل جدید
می سوزد که تلویزیون برایشان مادر بزرگ نمی سازد.
مادر بزرگ ه��ای اینها به جای اینکه قصه بلد باش��ند،
لوس بازی بلدند و به جای اینکه بی ادبی را منع کنند،
خودشان پایه انواع و اقسام کلمات فلفل الزم هستند...
این مادر بزرگ فوق فوقش به دردخندیدن می خورند
نه به درد دوست داشتن.
بای بای بی بی
مادر بزرگ قصه های مجید
قصه اخر را گفت
افشین خماند
دیـــدار
مادر بزرگ لغت عجیبی اس��ت ،خیل��ی از ما که
مادر بزرگمان حتی یکبار پای تختخوابمان ننشس��ته
و حتی یک قصه ب��رای گفتن هم بلد نیس��ت ،بازهم
وقتی به واژه م��ادر بزرگ که می رس��یم بی اختیار یاد
قصه های مادربزرگ می افتیم .بسیاری از ما با خاطره
قصه هایی از مادربزرگ بزرگ ش��ده ای��م که هیچ گاه
گفته نشده اند .مادربزرگ های ما با لغت های دیگر هم
معنی می ش��ود؛ لغت هایی که واقعا بودند .مادربزرگ
یعنی مهربانی ،مادر بزرگ یعنی نهایت بخشش ،مادر
بزرگ یعنی س��نگ صبور ،یعنی ی��ک همدم که هیچ
گاه کم نمی اورد ...برای همین دو مادربزرگ برایمان
کم ب��ود و مادر بزرگ های بیش��تری می خواس��تیم و
داش��تیم ...مادر بزرگ هایی که در قاب تلویزیون جان
می گرفتند .مادربزرگ زیاد داش��تیم ،یک��ی او بود که
روی تلویزیون اسمش نوشته می شد حمیده و هیچ گاه
نمی دانستیم که چرا بزرگترها نادره اش صدا می کنند.
یکی هم او بود که لهجه اصفهانی داشت و بیشتر شبیه
مادر بزرگ های خودمان می ماند ...او که با بهار رفت،
مثلت شماره120
مرگ نویسنده منتقد برلوسکونی
انتونیو تابوکی ،نویسنده معروف ایتالیایی درگذشت
مرگ یک امر خصوصی است ،می دانی ،خیلی
خصوصی ،کمی شبیه خانه و چهار دیواری شخصی
است ،به جز شخص مرده کس��ی نمی تواند وارد
این خانه بش��ود ...از داخل دایره فی��ل رو می کند
به دوس��ت خود .از او می خواهد که برگردد پیش
دیگران ،برو ،خداحافظ تو و هزار مرس��ی.انتونیو
تابوکی در رمان« تریستانو می میرد» مرگ را این گونه
توصیف می کند و اکنون او درون این چهار دیواری
شخصی است.انتونیو تابوکی یکی از برجسته ترین
نویس��ندگان معاصر ایتالیا ،در 68س��الگی پس از
مدت ها بیماری در لیسبون درگذشت.
تابوکی که «شبانه هندی» و «تریستانو می میرد»
از مهم ترین اث��ارش بودند و به بی��ش از 40زبان
ترجمه شدند ،پروفس��ور ادبیات پرتغالی نیز بود.
او ک��ه در ایتالیا بی��ش از هر چیز ب��رای مبارزات
و مخالفت های��ش با نخس��ت وزیر پیش��ین ایتالیا
سیلویو برلوسکونی شهرت داشت ،روزنامه نگاری
کاتولیک بود که جنبش مقابله با فاشیسم در پرتغال
82
کشف مجید
مجید یک کش��ف ب��ود ،در س��ال هایی که همه
چیز س��اده تر از این روزها بود ،قصه های مجید حتی
از ساد گی ان روزها هم س��اده تر بود .مجید با همین
س��ادگی بود که تبدیل به یک اتفاق ب��زرگ در دنیای
سرگرمی زمان خودش ش��د .روزگاری بود که دیگر
عصرهای جمعه دلگی��ر نبود .مجی��د می امد و قفل
دل را با خودش می ب��رد .همه چیز مجید س��ر جای
خودش بود؛ انگار کیومرث پور احمد انجا که داشت
مت��ن را در ذهنش ش��کل می بخش��ید ،ادم هایش را
انتخاب می کرد .ش��اید به همین دلیل باش��د که هیچ
ک��س از مجموعه ان س��ریال محبوب نتوانس��ت به
اندازه ان س��ریال بدرخش��د .دقیقا هیچ کس ...مجید
پوراحمد با مجید مرادی کرمانی ی��ک تفاوت عمده
داش��ت .در س��ریال نقش بی بی بس��یار پررنگ تر از
کتاب اس��ت .اینجا بود که کش��ف مجید به کش��ف
بی بی منجر می ش��د .بی بی یک تفاوت عمده با دیگر
مادربزرگ های تلویزیونی داشت .مادربزرگ هایی نظیر
خانم خیرابادی ،بازیگران حرفه ای بودند که دوربین
برایش��ان یک عادت بود ،یک ابزار برای هنرنمایی و
مادر بزرگ بودن هم نقش��ی بود مثل سایر نقش ها که
انقدر تجربه داشتند که به باور پذیر ترین شکل ممکن
بازی کنند اما بی بی قصه های مجید مادربزرگ بودن را
بازی نمی کرد ،زندگی می کرد ،برای همین شاید کمی
بیشتر مادربزرگ تر به نظر می رسید .او مهربان بود اما
سر جایش لجباز هم بود ،بی بی گاهی ساده دلی می کرد
وگاهی باهوش و همه اینها بدون کمترین اغراقی بود.
درست مانند مادربزرگ های خودمان ...این مادربزرگ
از فراموشی تا خاموشی
کاش ان صحنه ها را نمی دیدیم ،کاش بی بی همیشه
برای ما همان بی بی عصر جمعه باقی می ماند ،همان بی بی
با لهجه اصفهانی که در یک مقطع زمانی مادربزرگ همه
بچه های ایرانی شد .کاش می شد ان صحنه های تلخ را به
فراموشیبسپاریم،کاشمی شد.بی بیدیگرشیرینزبانی
نمی کرد ،او یادش رفته بود که مادربزرگ بود .چشمانش
محو بود و هیچ حسی را نمی شد از درون ان خواند .بی بی
الزایمر گرفته بود و فراموشی او به یاد چشمانمان می اورد
که اشک ریختن گاهی الزم اس��ت .بی بی نه خیلی زود،
که نزدیک به یک دهه فاصله میان فراموشی تا خاموشی
را طی کرد .عید امسال بی بی رفت تا ما با این خبر تلخ یاد
خاطره هایی بس ش��یرین بیفتیم و دوباره کودک شویم و
برای بی بی دست تکان دهیم« :بای بای مادر بزرگ ،بای بای
بی بی»g.
در دوره س��االزار را در رمانش «پری��را می گوید» در
س��ال 1994جاویدان کرد .او نه تنها برای حق ازادی
اطالعات در اثارش تالش می کرد ،بلکه از نظر سیاسی
و اجتماعی با مخالفت هایی که با برلوسکونی می کرد،
عمال در این صف نیز قرار داشت.
این نویسنده که از شماری از رمان هایش در سینما
نیز اقتباس شده ،عالقه مند نوشتن به سبکی ساده درباره
زندگی م��ردم معمولی و برای انها بود و با س��فرهای
متعدد شانس کسب اطالعاتی در این زمینه را افزایش
می داد .او زمانی در این باره به مجله یونسکو گفته بود
«همیشه عالقه مند به تصویر کشیدن زندگی پرتناقض
مردم رنج کشیده» بود.
تابوکی که در 24سپتامبر 1943در پیزا و پیش از
بمباران این شهر توس��ط متفقین به دنیا امده بود ،تنها
پس��ر یک تربیت کننده اس��ب بود .او در توسکانی به
تحصیل در رشته فلس��فه پرداخت و پس از ان راهی
سفری به سراسر اروپا شد .در پاریس او مجموعه ای
از اشعار فرناندو پس��وا ،ش��اعر پرتغالی را به دست
اورد و ان را خواند که نش��ان دهنده عشق او به زبان و
ادبیات پرتغالی بود .او مدت��ی در پرتغال اقامت گزید
و همانجا ازدواج کرد و بعد به ایتالیا بازگش��ت و در
بولونیا به فراگیری زبان و ادبی��ات پرتغالی پرداخت
و اشعار پسوا را ترجمه کرد .نخس��تین رمان تابوکی
با عنوان «پیازای ایتالیا» در س��ال 1975بازگشت او به
ریشه هایش بود و تاریخ ایتالیا را از ورای زندگی سه
نس��ل از مردم توس��کان از دوران گاریبالدی تا جنگ
جهانی دوم روایت می کند .از ان پس کارهای دیگری
نیز منتشر کرد که «لبه افق» از جمله انهاست .او در سال
1984با «شبانه هندی» نخس��تین موفقیت بزرگش را
در خارج از ایتالیا کسب کرد .این رمان کوتاه که برای
او جایزه مدیسی فرانس��ه در بخش اثار خارجی را به
همراه اورد درباره جس��ت وجوی مردی برای یافتن
دوست گمش��ده اش در هند اس��ت که از طریق یک
کشف شخصی انجام می شود .دومین رمان تابوکی به
زبان پرتغالی با عنوان «پریرا می گوید» با «رکوییم» ادامه
یافت و او را به نویسنده ای موفق در خارج از مرزهای
کشورش بدل ساخت.
تابوک��ی در روزنامه ه��ای کش��ورش از جمله
کوریره د ال س��را و ال پایس اسپانیا مطلب می نوشت
و در دانشگاه سینا در ایتالیا تدریس می کرد .در رمان
«تریس��تانو می میرد» که در س��ال 2004منتشر شد،
تابوکی رهبر جناح راست ایتالیا را به باد انتقاد گرفته
و با بیان داس��تان مرگ مردی مس��ن این امر را دنبال
می کند .او گفته بود «دموکراسی جایگاه امنی نیست،
باید از ان مراقبت کرد و این کار نیاز به تالشی دائمی
داردg ».
حتی در خواهران غریب هم به دل می نشست.
چهره
گل صدبرگ بهار را ندید
جالل ذوالفنون استاد موسیقی درگذشت
گل صد برگ به بهار نرسید و اتش به جان نیستان افتاد 28 ،اسفندماه به یک باره
خبر رسید که خالق یکی از محبوبترین البوم های موسیقی زمان خودش اخرین قطعه
زندگی خویش را نواخته؛ قطعه مرگ .گل صد برگ اگرچه با نوای شهرام ناظری مشهور
بود اما نوای هنرمندانه سه تار چنان در ان گوش نواز بود که انهایی که نمی دانستند ،روی
جلد دنبال اهنگساز میگش��تند .روی جلد باالتر از طرحی که چند سه تار و یک دف
را به تصویر می کشید ،باالتر از نام البوم که دو توضیح ان را معنی می کرد و می گفت
این موسیقی عرفانی ایرانی به خاطر هشتصدمین س��الگرد موالنا تهیه شده ،پایین تر
از نام خواننده ،می توان س��راغ ان پنجه های هنرمند را گرفت؛ انجا که نوش��ته شده
بود؛ سرپرس��ت گروه جالل ذوالفنون .گل صدبرگ را بعضی با تصنیف اندک اندک
می شناسند و برخی با شعرهای اتشین موالنا اما همه اینها در کنار نوای دلنشین سه تار
استاد بود که جان می گرفت ،شاید بعد از البوم گل صد برگ تعداد هنراموزان ساز سه
تار به یکباره چندین برابر شد ،گروهی حتی اعتقاد دارند که البوم گل صدبرگ برای
ساز سه تار یک نقطه عطف به حساب می اید و سازی که پیش از ان در تکنوازی ها و
اوازهای بسیار محدود استفاده می شد تبدیل به یک ستاره شد .البته تاثیر جالل ذوالفنون
بر ساز سه تار تنها به این البوم محدود نیست .ذوالفنون با شیوه منحصر به فردی که در
اموزش ساز سه تار داشت نقش بسزایی در گسترش ساز سه تار در میان اقشار مختلف
جامعه داشت و ش��اگردان بی ش��ماری نیز در این عرصه اموزش داد؛ سبک اموزش
اوبرخالف سبک اموزش عبادی بسیار سهل و اسان بود وهمین مساله باعث می شد
که شاگردان راحت تر با ساز ارتباط برقرار کنند .جالل ذوالفنون متولد سال ۱۳۱۶در
اباده بود .در کودکی به همراه خانواده اش به تهران امد و فراگیری موسیقی را در همان
دوران خردسالی اغاز کرد .او برای ادامه تحصیل به هنرستان موسیقی ملی رفت و در
نمایش «غربت یاس» همزمان با اغاز ایام فاطمیه از 17تا 29فروردین ماه
در حسینیه قتلگاه اجرا می شود.
به گزارش خبرن��گار تئاتر فارس ،نمایش «غربت ی��اس» که مروری بر
شهادت حضرت زهرا (س) دارد ،از پنجشنبه هفته گذشته به مدت 13شب از
ساعت 20تا 22در حسینیه مبارکه گودال قتلگاه اجرا می شود.
این نمایش که برگرفته از اش��عار ایینی غالمرضا سازگار است ،با هدف
نشان دادن گوش��ه مهمی از واقعیت تاریخ اس�لام اجرا خواهد شد که شامل
شش پرده نمایشی است.
حس��ینیه قتلگاه در اتوبان محالت��ی (اهنگ) ،جنب پارک بس��یج واقع
استg .
مکتوب
اخرین کتاب رضا امیرخانی
دیـــدار
نمایش
غربت یاس
چاپ نخست کتاب «ریاضیات» نوش��ته دکتر علی اکبر والیتی از سوی
شرکت سهامی کتاب های جیبی وابس��ته به موسسه انتشارات امیرکبیر منتشر
شد.این اثر نخستین کتاب از مجموعه اثار «افتاب» است؛ مجموعه ای که در هر
شماره به معرفی یکی از مشاهیر فرهنگ و تمدن اسالم و ایران می پردازد.کتاب
حاضر ،ریاضیات را از اغاز تا ظهور اسالم و از ان زمان تا زمان حال ،ارزیابی
و نقش مس��لمانان در ریاضیات را تحقیق و بررسی کرده است .این کتاب در
چهار فصل ،موضوع ریاضیات را در دوران و تمدن اسالم مورد پژوهش قرار
داده است .ریاضیات از اغاز تا ظهور اسالم ،ریاضیات دوران اسالمی ،انتقال
علوم به جهان اسالم و از جهان اسالم (به هند و یونان و اروپا) و ارزیابی نقش
مس��لمانان در ریاضیات ،عناوین فصول چهارگانه این اثرند .دکتر والیتی در
مطلع کتاب حاضر یاداور می شود « :طی تالیف و انتشار مجموعه افتاب که در
ان به معرفی بزرگان علمی و فرهنگی ایران و جهان اس�لام پرداخته ایم ،الزم
دیدیم مجموعه ای از موضوعات و زمینه های علمی و فرهنگی و اندیش��گی
تدارک یابد تا مکمل مجموعه افتاب شود و س��یر تکوین و تطور زمینه های
ی و فرهنگی مربوط به ایران و جهان اسالم در ان بررسی شود .هر عنوان
علم
از کتاب های مجموعه افتاب معرفت مربوط به یکی از این موضوعات خواهد
بود .در واقع ،مجموعه های «افتاب معرفت و افتاب» مکمل یکدیگر خواهند
بود .در مجموعه «افتاب معرفت» به سیر تطور موضوعات و زمینه های علمی
و فرهنگی ایران و اس�لام خواهیم پرداخت و در مجموعه افتاب بزرگان این
زمینه ها و موضوعات را معرفی خواهیم کردg ».
یادبود
درگذشت دو تار نواز خراسانی
هنوز موس��یقی محلی خراس��ان غم از دس��ت دادن حاج قربان سلیمانی را
پشت سر نگذاش��ته بود که خبر تلخ دیگری از راه رسید« .غالمحسین سمندری»،
استاد موس��یقی خراس��ان روز پنج شنبه -س��وم فروردین -در س��ن 80سالگی
دار فانی را وداع گفت.مرحوم حسین سمندری در سال 1311در خانواده ای متوسط
در باخرز تایباد متولد ش��د .وی در کنار پدر به ش��غل ارایشگری مشغول شد و از
8سالگی با موسیقی دوتار اشنا شد.ایشان نزد استادان بزرگ موسیقی تعلیم یافت
و پیشرفت موسیقی استاد خیلی زود فراگیر و جهانی شد و توانست در بسیاری از
جشنواره های داخلی و بین المللی حضور یافته و مقام هایی را کسب کند .حضور
او در جشنواره های المان ،ایتالیا ،فرانس��ه ،یونان ،لبنان ،سوئیس و اتریش پررنگ
بوده است.مرحوم سمندری را با مقام معروف «سرو خرامان» و با اواز استاد ابراهیم
شریف زاده می شناسند« .یهودی منوهین» ،ویولونیست مشهور بین المللی درباره او
گفته است« :حاضرم تمام افتخاراتم را بدهم ،اما در عوض بتوانم پنجه های این مرد
روستایی را داشته باشمg ».
مثلت شماره120
مکتوب
ریاضیات دکتروالیتی
انجا به نوازندگی سه تار پرداخت و توامان با سازهای دیگری چون تار و ویولن اشنا
ش��د .نوازندگی ویولن را نزد برادر بزرگترش محمود ذوالفنون فرا گرفت .بعدها در
رشته موسیقی به دانشکده هنرهای زیبا راه یافت و از اموزش های نورعلی برومند و
دکتر داریوش صفوت بهره های فراوان برد .ذوالفنون از اثار و نحوه نوازندگی بزرگانی
چون ابوالحسن صبا ،ارسالن درگاهی و همچنین احمد عبادی تاثیرات فراوانی گرفت
اما در نهایت خود به بیان مستقلی در نوازندگی سه تار دست یافت .جالل ذوالفنون اثار
متعدد مکتوب و صوتی در زمینه موسیقی ملی ایران از خود به جای گذاشته است که از
ان میان ،البوم های گل صدبرگ «اتشی در نیستان» از شاخص ترین انهاست .ذوالفنون
در بیست و هفتمین جشنواره موسیقی فجر که اواخر بهمن ماه امسال در تاالر وحدت
برگزار شد به عنوان هنرمند برجسته موسیقی سنتی مورد تجلیل و تقدیر قرار گرفت.
ش��اید در رثای او همین بیت از موالنا که نام البوم گل صدبرگ از ان گرفته شده
است گویاتر از هر کالم است:
گل صدبرگ به پیش تو فروریخت ز خجلت
که گمان برد که او هم رخ رعنای تو دارد g
رضا امیرخانی ،تالی��ف تازه ترین رمان خود با عنوان «قی��دار» را به پایان برد.
این رمان در حجم تقریبی 300صفحه و در 9فصل نوشته شده و در تهران دهه 50
می گذرد.
داستان این رمان در مورد مردی است که به ش��دت دوست دارد ادامه دهنده
سلسله خود باشد و به عبارت دیگر نیاز دارد که به شدت خودش باشد.
شخصیت این رمان دوست دارد تا جهان خودش را خودش بسازد و به نوعی
بر جهان بیرونی خود موثر باشد .در واقع شخصیت این رمان سعی دارد با ساخت
شخصی خود بر جهان بیرونی اش موثر باشد.
داستان شخصیت این رمان همچنین تلمیحی به زندگانی قیدار نبی (ع) دارد.
این رمان به احتمال فراوان در نمایش��گاه کتاب امس��ال از سوی نشر افق به
مخاطبان ارائه شود.
امیرخانی سال گذشته نیز کتاب «جانستان کابلستان» را که به شرح سفر وی به
کشور افغانستان می پ ردازد را منتشر کرد.
«قیدار» پس از کتاب های جانس��تان کابلس��تان و نفحات نفت ،نخستین اثر
داستانی از امیرخانی است که در دو سال گذشته از وی منتشر شده است .اخرین اثر
داستانی منتشر شده از امیرخانی تا پیش از قیدار ،رمان «بی وتن» بودg .
83
بازگشت به اصل
نوستالژی ژانر تازه سینما
دیـــدار
ارتیست ش��اید مهم ترین اتفاق جهان سینما در
سالی که اکنون کهنه است ،بود؛ فیلمی صامت و سیاه
و س��فید که هرچه جایزه در جهان بود را درو کرد .از
زمانی که فیلم های صامت یکه تاز جهان سرگرمی بودند
سال های سال گذشته؛ چندین دهه .شاید اگر چارلی
چاپلین زنده بود اکنون بادی به غبغب می انداخت که
دیدید ان همه مقاومت من بی اثر نبود ،دیدید سینما در
ذات خود انقدر جذابیت دارد که نیاز به صدا نیست!
ارتیست یک نامه عاشقانه به سینماست .ارتیست
نهایت بازگشت به اصل س��ینما بود ،بازگشتی یکباره
به روزهای تولد ای��ن پدیده .همه چیز همان اس��ت
که بود؛ روایتی خط��ی و بدون پیچیدگی ،معصومیتی
باور پذیر ب��دون جلوه های ویژه عجی��ب و غریب و
باالخره استفاده از یک س��گ بامزه ...شاید باور اینکه
روزی روزگاری دوباره یک فیلم با تمام مختصات و
مش��خصات فیلم صامت بتواند ،بیننده را دو ساعت
در س��ینما مش��غول کند س��خت غیر ممکن می کرد،
اما ارتیس��ت نه تنها این غیر ممکن را ممکن ساخت
بلکه تبدیل به مهم ترین فیلم س��ال ش��د و کارگردان
بزرگی همانند اسکورس��یزی را پشت سر گذاشت و
توانست اسکار را به فرانسه ببرد .اسکار فقط یکی از
جوایز ارتیست بود .این فیلم تقریبا هیچ کجا نرفت که
تحسین نشود ،این تحسین از کجا بر می خاست؟ ایا در
سینمای جهانی خبر هست؟ ایا سلیقه و ذائقه مخاطب
عوض شده است؟ ایا ببینده از تکنولوژی خسته است؟
جواب های قطعی و حکم��ی را کنار بگذاریم؛ هرچه
باشد و هرچه هست ،انگار مخاطب سینما دلش برای
گذشته تنگ شده است ،نوستالژی گریبانش را گرفته
و رهایش نمی کند.
مثلت شماره120
نوستالژی و انیمیشن
یک کارگردان بزرگ سراغ یک نوستالژی بزرگ
رفت .استیون اسپیلبرگ و تن تن یک بسته پیشنهادی
قابل اعتنا محس��وب می شد ،برای نس��لی که تن تن
کتابی کمیک اس��تریپ بود با نقاش��ی های جذاب که
حکایت خبرنگار ماجراجوی��ی را نقل می کرد که هر
کجا قدم می گذاش��ت ،حادثه ای در کمینش بود ،تن
تن یک خاطره دوست داشتنی بود .تن تن با ان جلد
مرغوب بخشی از گنجینه شخصی کودکان به حساب
می امد .اسپیلبرگ در برخوردی هوشمندانه با تن تن
به نوستالژی احترام کامل گذاش��ت و همان ساختار
حادثه محور را در تن تن س��ه بعدی خود حفظ کرد.
84
تن تن اسپیلبرگ هم بیش��تر از توانایی ،باهوش است
و خوش شانس .هرچند که شخصیت های کتاب های
تن تن به مراتب دوس��ت داش��تنی تر از انیمیش��ن ان
هستند ،اما به نظر اسپیلبرگ بیشتر به وجه خاطره انگیز
ماجرا توجه داشت تا ساختن یک شاهکار .تا انجا که
شخصیت س��ازی کاراکترهایی نظیر کاپیتان هالوک و
پلیس های دوقلو را به خاطره کهن��ه بینندگان واگذار
کرد.
توجه ب��ه نوس��تالژی ب��رگ برنده بس��یاری از
انیمیشن های دیگر سال قبل محسوب می شد ،بخش
دوم پان��دای کونگ فو کار ،نگاه وی��ژه ای به فیلم های
محبوب یک دوره خاص سینما دارد .فیلم های رزمی
زمانی با اس��طوره ای به نام بروس��لی از پر بیننده ترین
فیلم ها محس��وب می ش��د .در این فیلم ها اغلب یک
ساختار مشخص دیده می شد .یک هنرجوی تازه کار
هنرهای رزمی ،تحت تعالیم یک استاد قرار می گیرد و
به مرحله مبارز می رسد انگاه به جنگ نقش منفی ظالم
می رود ،عین این داستان را در هر دو انیمیشن کونگ فو
پاندا شاهد هستیم.
برترین انیمیشن س��ال گذش��ته هم به یک ژانر
دیگر از فیلم های خاطره ساز تعلق داشت .فیلم رنگو
یک وس��ترن بود با تمام المان های یک فیلم وسترن.
در این فیلم وقتی در انتها می بینیم که کلینت ایستوود
به عنوان روح غرب به نمایش گذاش��ته می ش��ود ،در
واقع ادای دینی است به ژانر وسترن که زمانی با سری
فیلم های سرجیو لئونه پرمخاطب ترین فیلم ها بوده و با
هنرپیشه ای مانند جان وین گیشه ها را تسخیر می کرد.
در انیمیشن رنگو همانند اکثر فیلم های وسترن ارزو و
رس��یدن به ارزو و طبیعتا ادم بد و هفت تیر کش های
مزدورش نقشی پررنگ دارند.
هوگو
فیلم هوگو اخرین ساخته مارتین اسکورسیزی
هم یک فیلم کامال نوس��تالژیک اس��ت .مارتی کبیر
دنیای مافیا محور را در این فیلم کنار گذاش��ته و ادای
دینی به تاریخ س��ینما انجام داده اس��ت .در این فیلم
یکی از شخصیت های اصلی فیلم ملی یس ،کارگردان
دهه های نخستین سینمای فرانسه است؛ یک کارگردان
که در زمان خودش یک هنرمند اوانگارد محس��وب
می شد و نو پردازی های خاص خودش را داشت .در
این فیلم سه بعدی اسکورسیزی عشق خود به سینما
را نشان می دهد وبا ارجاعات بی شمار به اثار مشهور
س��ینمای جهان یک فیلم کامال متفاوت را در کارنامه
خود ثبت کرد.
ارجاعاتی نظیر «ورود قطار به ایستگاه»« ،خروج
کارگران از کارخانه» و س��ایر فیلم های مستند برادران
لومی یر ،ش��لیک ب��ه تماش��اگر در «س��رقت بزرگ
قطار» ،نمای��ی از «تعصب» گریفی��ث« ،ژنرال» کیتن،
«زندگی س��گی» چاپلین ،تصویری از «فرانکشتین»،
یا ش��یرین کاری های داگالس فربنکس« .سفر به ماه»
ملی یس یا «ایمنی اخر» هرولد لوید ،اسکورس��یزی
ما را در این اث��ار با ک��ودکان ش��یطان و بازیگوش،
مخفیانه و دزدانه به سالن های س��ینما می برد و حس
نوس��تالژی طلب ما را با نمایش پوس��ترهای چاپلین
بزرگ تحریک می کند.
فیلم اخر اسکورس��یزی هم یک سفر به گذشته
سینماست ،به روایت هوگو پسربچه یتیم فرانسوی.
دنیای خاطره ها
فصل تازه ای در سینمای جهان گشوده شده است؛
فصلی سرشار از خاطره و نوستالژی ...شاید این یک
تب زودگذر و یک موج گذرا باشد .اما هرچه باشد در
این فصل تازه رسیدن به صمیمیت اولیه سینماست ان
روزها که هنوز فیلم ها اسیر تکنولوژی ها نشده بود و
خیلی به دنبال پیچیدگی نبود.
این روزها س��ینمای محبوب ،سینمای قصه گو
است .س��ینمایی که در ان بیننده با یک معما روبه رو
نیس��ت .با یک روای��ت سرراس��ت و صادقانه قصه
می گوید و انگار قصه گویی اصل سینماست و سینما
در روزگار وصل به سر می بردg .
_____
قاب
ارزویکودکانفلسطینی
1
1
2
13به در در تهران
میالن هم حریف بارسا نشد
3
4
60دقیقه خاموشی به احترام زمین
دیـــدار
مثلت شماره118
راهیان نور
5
6
عیدی پرسپولیس به هواداران
سانحه هوایی در سیبری
7
8
رائول کاسترو میزبان پاپ
85
با زار
ب هیات وزیران
با تصوی
پرداخت بدهی 622میلیارد تومان
دولت به بانک مسکن
وزیر راه و شهرس��ازی گفت 42« :هزار واحد
مس��کونی در قالب پروژه مس��کن مهر در اس��تان
بوشهر در دست ساخت است که تا پایان سال 91به
بهره برداری می رسد ».علی نیکزاد افزود« :براساس
برنامه ریزی انجام شده تا پایان سال 91تمامی 42هزار
واحد مسکونی مهر در دست ساخت بوشهر افتتاح
خواهد شد ».وی با اش��اره به وجود سه نقطه جمعیتی
مسکن مهر در کرج اظهار داش��ت« :هم اکنون 55هزار
مسکنمهردرشهرجدیدهشتگرددرحالساختاست».
معاون اول رئیس جمهور با حضور در مجموعه مسکونی
خاتم االنبیای کاش��ان ،با افتتاح دو ه��زار و 312واحد
مسکونیمسکنمهردراینشهرستان،به طورهمزمان20
هزار واحد مسکونی را در سطح استان اصفهان افتتاح کرد
و کلید چند واحد مسکونی را در اختیار مالکان ان قرار داد.
احداث واحدهای مسکونی در استان قزوین از مهرسال
88اغاز شده و هم اکنون 55هزار واحد مسکن مهر در
استان در حال ساخت است که به تدریج به بهره برداری
مهندس فتاح:
از روند بانک شدن موسسه مهر
حمایت می کنیم
می رسد .پروژه10هزار واحدی مسکن مهر استان قزوین
از پروژه های مهم سفر های استانی هیات دولت در راستای
تامین مس��کن برای اقش��ارکم درامد بود .بر این اساس
شروع پروژه مسکن مهر ابیک در نیمه دوم سال ۸۸اغاز
شد و فاز دوم این پروژه نیز در سه ماهه نخست سال ۹۱
یر سد .مدیر شعب بانک مسکن استان
به بهره برداری م
مرکزی با اشاره به اینکه پروژه 501واحدی مسکن مهر
بسیجیان در اراک تا خرداد ماه سال اینده به بهره برداری
می رسد ،گفت« :بانک مسکن برای هر یک از واحدهای
این مجتمع صنعتی مبلغ 250میلیون ریال تس��هیالت
اختصاص داده استg».
محمدهاشم بت شکن:
تبدیل شدن به بانک پیشرو ،هدف اقتصادنوین است
کوتاه از اقتصاد مثلت شماره120
مدیرعام��ل بان��ک اقتصادنوین گف��ت« :این بانک
دستیابی به عنوان بانک پیشرو کشور ()Leading Bank
را هدف گذاری کرده که نقشه راه نیل به این هدف طراحی
و تدوین شده است .محمدهاشم بت شکن افزود« :نقشه
راه ( )Road Mapسه ساله بانک اقتصادنوین به عنوان
سند باالدس��تی به تائید هیات مدیره بانک رسیده و برنامه
عملیاتی هر حوزه متناسب با نقشه راه مذکور به اجرا گذاشته خواهد شد ».وی اظهار
داشت« :نقشه راه بانک اقتصادنوین بر اساس بررسی و پایش دائمی محیط رقابتی،
مبتنی بر تعیین خطوط اصلی کسب و کار بانکی متناسب با هر بخش بازار ترسیم شده
است ».بت شکن تاکید کرد« :استراتژی اصلی بانک اقتصادنوین با تکیه بر سه سرمایه
اصلی بانک یعنی نیروی انسانی ،مشتری و دانش سازمانی ،تمرکز و تمایز استg».
مدیر عامل بانک توسعه تعاون اعالم کرد
مهندس فتاح در دیدار با مدیر عامل و معاونان موسسه مالی و اعتباری مهر
گفت« :از روند بانک شدن موسسه مالی و اعتباری مهر حمایت می کنیم ».در این
دیدار مدیر عامل بنیاد تعاون با اش��اره به اهمیت و ضرورت علمی بودن کارها و
اقدامات در دس��ت انجام گفت« :در صورت تحقق این مه��م می توان با اتکاء به
خداوند منان به موفقیت های بزرگی دست یافت » .وی اظهار کرد« :موسسه مهر
در طول سالهای فعالیت خود به رشد و توسعه قابل قبولی دست یافته که متعاقب
ان کارکنان و مدیران ان هم باید به نسبت بزرگتر فکر کنند و برای تعالی سازمانی
از درون خود را متعالی نماین��د ».مدیر عامل بنیاد تعاون ضمن مهم برش��مردن
اجرای قوانین و دستورالعمل های ابالغی از سوی بانک مرکزی تصریح کرد« :از
روند بانک شدن موسسه حمایت می کنیم و موسسه نیز باید با سیاست های بانک
مرکزی همراهی کند تا این روند تسریع شود ».فتاح ضمن اشاره به اهمیت فعالیت
شفاف اقتصادی در مکتب اسالم گفت« :پیامبر عظیم الشان اسالم تاجر بودند و
عالوه بر انجام امور تجاری و فعالیت های اقتصادی به امانت داری و پاک دستی
ی کسانی که در
نیز شهره بوده اند که ضرورت عملکرد مالی س��الم را برای تمام
این عرصه فعالیت می کنند ،نمایان می کند ».وی خدمت به نظام را از اهداف این
مجموعه عنوان کرد و ادامه داد« :نگاه خدمت به مردم باید تقویت شود ،چرا که
رضای خدا در پی رضایت خلق اوست که در این مسیر باید با عمل صالح برای
تحقق این اهداف گام برداریم .فتاح با بیان اینکه موسسه مالی و اعتباری مهر در
مسیر درستی قرار گرفته افزود« :نباید اجازه داد تا کارها معطل مدیریت بماند ،بلکه
با مدیریت ضابطه مند ،تحول گرا و کنترل هوشمندانه می توان به تمامی کارکنان
اجازه نقش افرینی داد و در عین حال وحدت و انسجام سازمانی را نیز حفظ کرد».
در ادامه دکتر غالمحسن تقی نتاج ،مدیر عامل موسسه مالی و اعتباری مهر ضمن
ارائه گزارشی از عملکرد موسسه در سال ،1390به موفقیت های این سال اشاره
کرد و مهم ترین برنامه سال اتی را توسعه ارتباطات با ذی نفعان خارج از سازمان،
به ویژه در حوزه بانکداری اسالمی عنوان کرد .نتاج در پایان ضمن تقدیر و تشکر
از همراهی و تعامل مجموعه بنیاد تعاون افزود« :ما موفقیت ها و افتخارات به دست
امده در سال 1390را مرهون تعامل با بنیاد تعاون می دانیم و امیدواریم بنیاد نیز بیش
از پیش موسسه را در پیشبرد اهداف و برنامه ها یاری نمایدg ».
86
پرداخت تسهیالت اعتباری به تعاونگران فعال
ماش��ا اهلل عظیمی در جلس��ه دیدار نوروزی اعضای
هیات مدیره با مدیران و کارکنان بانک با اشاره به عملکرد
سال گذشته بانک توس��عه تعاون گفت« :با تالش و همت
مضاعف تمامی کارکنان این بانک ،در س��ال گذشته مبلغ
بیش از 7300میلیارد ریال تسهیالت اعتباری به تعاونگران
فعال در بخش های مختلف اقتصادی پرداخت شد که این
میزان تسهیالت اعطایی از رقم هدفگذاری شده باالتر بوده است ».وی افزود« :فلسفه
تشکیل بانک توسعه تعاون بر پایه اساسنامه این بانک با هدف حمایت و پشتیبانی از
بخش یعنیاقتصاد تعاون شکلگرفتهاست».عظیمی اقتصادتعاونرامبتنیبرکم کردن
فاصله بین اقشار مختلف اجتماعی خواند و در همین رابطه گفت« :بانک توسعه تعاون
هم اکنون با برخورداری از ظرفیت های الزم ب��رای ارائه خدمات مطلوب به جامعه
دارای استعدادهای فوق العاده بالقوه ای است که این بانک را در جهت تحقق منویات
مقام معظم رهبری مبنی بر حمایت از تولید ملی ،کار و سرمایه ایرانی مدد می رساندg».
ثبت نام سیم کارت های رایتل در تهران و کرج
حمید فرن��گ ،مدیر عام��ل رایتل ،پی��ش از ای��ن از ثبت نام ه��ای جدید برای
سیم کارت های اپراتور سوم تلفن همراه در تهران و کرج از 15فروردین ماه سال جاری
خبر داده بود.همچنین مدیرکل برند و ارتباطات رایتل به متقاضیان هش��دار داده بود:
«هرگونهطلبوجهیبرایسیم کارت هایرایتلبهجزمسیرتکمیلثبت نامدرسایتاین
اپراتورقطعاکالهبرداریاست».شاهینارپناهیاظهارکرد«:پیشثبت نامسیم کارت های
رایتل فقط در دوره اعالم شده و از طریق سایت این اپراتور به نشانیwww.rightel.ir
وهمچنینکانال هایمعرفیشدهدراینسایتامکان پذیراستومتقاضیانتوجهداشته
باشندکهتکمیلثبت نامومقدماتپرداختوجهنیزفقطازطریقسایتمذکورممکن
است و رایتل هیچ نمایندگی به جز کانال های اعالم شده در سایتش نداردg» .
دکتر نتاج در دیدار نوروزی با کارکنان حوزه مرکزی:
اقتصاد ،نقطه حساس مسیر
حرکت نظام است
دکتر نتاج در دیدار نوروزی با کارکنان حوزه
مرکزی ،اقتصاد را نقطه حساس مسیر حرکت نظام
دانست و مسئولیت فرد فرد جامعه و به خصوص
کارکن��ان بنگاه ها و نهاد ه��ای اقتص��ادی را ارائه
خدمات بیش��تر در این حوزه عنوان ک��رد .دکتر
غالمحسن تقی نتاج در جمع کارکنان حوزه مرکزی
با تبریک اغاز سال نو و تبریک نامگذاری این سال به
«تولید ملی ،حمای��ت از کار و س��رمایه ایرانی» اظهار
داش��ت« :طبق فرمایش مقام معظ��م رهبری(مدظله
العالی) در س��ال تولید ملی ،حمایت از کار و سرمایه
ایرانی ،موضوع اقتصاد ،مجددا یکی از حس��اس ترین
نقاط مسیر حرکت نظام قرار گرفته است .دکتر نتاج با
اشاره به اسیب پذیر بودن اقتصاد ،مسیر رشد و تکامل
ان را قابل بهبود ارزیابی کرد و افزود« :در سه دهه گذشته
موضوع های مختلف مورد توجه قرار گرفت که حرکت
جهادی سال گذشته نمونه بارز ان است ».امسال نیز با
هدف گذاری صورت گرفته در جه��ت افق ،1404با
تکیه بر جمعیت پویا و جوان کش��ور به عنوان سرمایه
انسانی ،نعمت های خدادادی سرزمین مان و همچنین
میراث غنی فرهنگی که نشان از ظرفیت باالی رشد دارد،
خواهیم توانست در حرکت جهادی دیگری شاهد رشد
و افزایش رفاه عمومی کش��ور باشیم .وی خاطر نشان
ساخت ،پاسخگویی به نسل های اینده ،طبیعتا مسئولیت
ما را در قبال نحوه عملکردمان صد چندان می نماید .نتاج
پرداخت مابه التفاوت سود علی الحساب و سود قطعی
موسسه مالی و اعتباری مهر در سال گذشته را توجه به
نظام بانکداری اسالمی و اهمیت به سرمایه سپرده گذاران
کاهش27هزار تومانی قیمت سکه در بازار
خرید شارژ همراه اول از طریق پست بانک
با فعال سازی س��رویس خرید شارژ همراه
اول روی درگاه الکترونیک��ی تلفنبانک پس��ت
بانک ایران ،امکان خرید شارژ ان از طریق پست
بانک کارت و سایر کارت های بانکی عضو شبکه
شتاب فراهم ش��ده اس��ت .بنابر اعالم اداره کل
بانک��داری الکترونیک ،متقاضی��ان می توانند از
طریق تماس با درگاه تلفنبانک به ش��ماره 09604و ورود به بخش خرید شارژ
همراه اول نسبت به دریافت شارژ مذکور از طریق پست بانک کارت و کارت های
بانکی عضو شبکه شتاب اقدام کنند .بنابراین گزارش رمز شارژ از طریق شماره
300073817به صورت پیامک ( )SMSبه تلفن همراه وارد ش��ده در سیس��تم
توسط متقاضی ارس��ال می شود .گفتنی اس��ت« :متقاضیان می توانند در صورت
عدم دریافت پیامک حاوی کد شارژ ،حداکثر بعد از 15دقیقه از طریق تماس با
شماره 81033000و اعالم شماره کارت بانکی و کد رهگیری مشکل مزبور را
پیگیری کنندg .
کوتاه از اقتصاد مثلت شماره120
رئیس اتحادیه کشوری طال و جواهر با اعالم
کاهش قیمت س��که در چهارش��نبه هفته گذشته
گفت :هر قطعه سکه تمام بهار ازادی طرح جدید
امروز با 27هزار تومان کاهش به 743هزار تومان
رسید .محمد کشتی ارای از کاهش 27هزار تومانی
قیمت هر قطعه سکه تمام بهار ازادی طرح جدید
خبر داد و گفت« :هر قطعه س��که تمام بهار ازادی
طرح جدید با کاهش در روز ج��اری به 743هزار تومان رس��ید ».رئیس اتحادیه
کشوری طال و جواهر با اعالم قیمت 750هزار تومانی برای هر قطعه سکه تمام بهار
ازادی طرح قدیم اظهار داشت« :هر نیم سکه نیز به 375هزار تومان رسیده است».
کشتی ارای با اش��اره به قیمت 195هزار تومانی قیمت هر ربع سکه بهار ازادی،
قیمت س��که های گرم
ی را نیز 102هزار تومان اعالم ک��رد .وی همچنین با اعالم
کاهش 1900تومانی قیمت هر گرم طالی 18عیار قیمت ان را 76هزار تومان اعالم
کرد و گفت« :هر اونس طال نیز طی روز جاری 47دالر کاهش یافته است ».رئیس
اتحادیه کش��وری طال و جواهر تصریح کرد« :قیمت هر اون��س طال در بازارهای
جهانی 1632دالر استg ».
و س��هامداران عنوان ک��رد و افزود« :ازانجا که س��هم
سرمایه سپرده گذاران در مقایسه با سرمایه سهامداران
در موسسات پولی و مالی ایرانی عموما 95به 5درصد
است ،مجموعه های مالی و اعتباری از ریسک باالیی
در فعالیت هایش��ان برخوردارن��د و نیازمند مراقبت
ویژه هستند ».دکتر نتاج نامگذاری سال 1391را به نام
«تولید ملی ،حمایت از کار و س��رمایه ایرانی» برگرفته
از خاستگاه اعتقادی برشمرد و افزود« :سرمایه زمانی
ارزنده محسوب می شود که در کنار کار قرار داشته باشد،
انگاه رفاه عادالنه در جامعه اتفاق خواهد افتاد و شاهد
اصالحات اقتصادی عاقالنه و منصفانه خواهیم بود که
این توجه همزمان به کار و سرمایه و احترام قائل شدن
برای هر دو عامل مذکور موجب پایداری رفاه عمومی و
عادالنه خواهد شد ».مدیرعامل موسسه مالی و اعتباری
مهر در پایان ،مسئولیت فرد فرد جامعه و به خصوص
کارکنان یک نهاد اقتصادی همچون موسس��ه مالی و
اعتباری مهر را جذب سرمایه سپرده گذاران برای ارائه
خدمات بیشتر در حوزه عقود مشارکتی عنوان کرد و
افزود انشاءاهلل امسال نیز همچون سال گذشته بتوانیم
سهم قابل توجهی در حرکت رو به رشد و مثبت اقتصاد
کشورمان داشته باشیمg .
بانک مسکن اعالم کرد
صد درصد سود سال 90همراه اول محقق شد
تمدید حساب سپرده سرمایه گذاری طلوع فجر
صددرصد از پیش بینی سود 7هزار و 651ریالی
هر سهم شرکت همراه اول برای سال 90محقق شد تا
مجمع ساالنه این شرکت 206میلیارد تومانی اواخر
فروردین ماه برگزار شود .شرکت همراه اول با سرمایه
اسمی بیش از 206میلیارد تومانی ،در حالی برای سال
مالی منتهی به 29اسفند 90به ازای هر سهم 7هزار و
651ریالسودپیش بینیکردهبودکهصددرصدازاینسودمحققشد،بنابراینمقررشده
مجمع ساالنه این شرکت اواخر ماه جاری برگزار شود تا زمینه تشکیل مجمع شرکت
مخابرات (س��هامدار اصلی همراه اول) در اردیبهشت فراهم شود .شرکت همراه اول
که از 28اذر 89با کشف قیمت 3495تومانی هر سهم وارد فرابورس شده ،در مجمع
ساالنه 6اردیبهشتسالپیش 500تومانسودبرایهرسهمتقسیمکرد.اینشرکتبعد
از مخابرات دومین شرکت بازار سهام به شمار می رود و به دلیل لزوم عدم چسبندگی با
مخابرات در فهرست شرکت های فرابورسی پذیرفته شده است .همچنین این شرکت
پیش بینی درامد هر سهم سال مالی منتهی به 30اسفند ( 91حسابرسی نشده) را 9183
ریال اعالم کرده استg. .
مهلت افتتاح حساب س��پرده سرمایه گذاری
طل��وع فجر بانک مس��کن ب��ا موافق��ت اعضای
هیات مدیره ای��ن بانک و با ه��دف رضایتمندی
بیشتر مشتریان تمدید ش��د .مهلت افتتاح حساب
سپرده س��رمایه گذاری طلوع فجر بانک مسکن با
موافقت اعضای هیات مدیره این بانک و با هدف
رضایتمندی بیشتر مشتریان تمدید شد .در پی استقبال مشتریان از حساب سپرده
س��رمایه گذاری طلوع فجر بانک مس��کن ،مهلت افتتاح این حساب تمدید شد.
مشتریان بانک مس��کن می توانند با افتتاح سپرده س��رمایه گذاری طلوع فجر در
مقاطع و نرخ های تعیین ش��ده از س��وی این بانک از س��ودهای ویژه ای بهره مند
شوند .براین اساس نرخ سود علی الحس��اب سپرده سرمایه گذاری طلوع فجر 11
ماهه 15 ،ماهه 18 ،ماهه و 22ماهه به ترتیب 16درصد 5 .17درصد19 ،درصد و
5 .19درصد ،تعیین شد .حساب سپرده س��رمایه گذاری طلوع فجر بانک مسکن
از 12بهمن ماه سال جاری و به مناسبت ایام مبارک دهه فجر ایجاد شده و شرایط
فسخ این سپرده ها مانند فسخ سپرده های کوتاه مدت ویژه و بلند مدت استg .
87
در سال تولید ملی رقم می خورد:
تولید صادرات محور نقشه راه
91ایران خودرو
کوتاه از اقتصاد مثلت شماره120
گروه صنعتی ایران خودرو برای تحقق شعار سال
تولید ملی ،حمایت از کارو سرمایه ایرانی ،نقشه راه 91را
براساس عرضه محصوالت جدید با نشان ایرانی ،تولید
صادرات محور و گسترش بازار های بین المللی و جلب
رضایت مشتریان ترسیم کرد .مهندس جواد نجم الدین
مدیر عامل گروه صنعتی ایران خودرو در مراس��م اغاز
کاری سال 91در جمع کارکنان این گروه صنعتی با بیان
این مطلب گفت« :با توجه به نامگذاری سال 91از سوی
مقام معظم رهبری به عنوان سال تولید ملی ،حمایت از
کار و سرمایه ایرانی باید در همه عرصه ها از جمله تولید،
خدمات پس از فروش ،ص��ادرات ،عرضه محصوالت
جدید،جلبرضایتمشتریانوکاهشهزینه ها،جهادی
فکر و عمل کرد ».وی حمای��ت از تولید ملی را راهکار
اصلی مقابله با تحریم های امریکا و اروپا علیه کشورمان
دانست و اظهارداشت« :سال 91س��الی بسیار پرکار در
زمینه داخلی سازی و ش��بکه تامین است و محصوالت
ما باید به خودکفایی کامل برسد و بیمه مادام العمر برای
محصوالت گروه صنعتی ایران خ��ودرو رقم بخورد».
مهندس نجم الدین تولید انبوه رانا با 70درصد ساخت
داخل در سه ماهه اول س��ال را از رویدادهای مهم سال
91در ایران خودرو عنوان کرد و اظهار داشت« :افزایش
سرمایه 40درصدی ش��رکت که در سال گذشته اتفاق
افتاد ،دس��ت ما را برای کارهای تحقیقاتی و توسعه ای
باز گذاشته و موجب کاهش هزینه های مالی می شود».
مدیر عامل گروه صنعتی ایران خودرو از تولید انبوه وانت
تندر 90در شهریور ماه و دنا در نیمه دوم امسال نیز خبر
داد و با تاکید بر تولی��د صادرات محور ،اظهار امیدواری
کرد سال جدید سال جهش صادراتی ایران خودرو باشد.
مهندس نجم الدین تولید وانت جدید تندر را که قرارداد
ان به امضا رسیده و تولید موتور ایکس یو ام را که موتور
بهبود یافته موتور ایکس یو 7با اس��تاندارد یورو چهار
است ،از دیگر برنامه های امس��ال ایران خودرو ذکر کرد
و تعمیق طراحی محصول به واسطه طراحی پلتفرم های
ملی و خودروساز شدن به معنای واقعی را از موارد مهم
در راهبرد ایران خودرو عنوان کرد .وی خواس��تار تداوم
اجرای نهضت کاهش هزینه ها ،انضباط مالی و کاهش
ضایعات شد و از کارکنان خواست ایده های خالق خود
برای تحقق این هدف ها و تضمین سوداوری شرکت را
در قالب سیستم پیشنهادها ارائه کنند .مدیر عامل گروه
صنعتی ایران خودرو با اشاره به شعار تولید ملی و حمایت
از کار و سرمایه ایرانی گفت« :اقداماتی که در سال گذشته
مهندس پوستین دوز:
توجه به تولید داخلی و سعی در ارتقای ان نیاز روز کشور است
مدیرعامل گروه خودروسازی
سایپاازضرورتبرنامه ریزیهدفمند
برایگسترشتولیدداخلیوحمایت
از ان خب��ر داد و گفت« :نی��از امروز
کشور حمایت از تولید ملی و تالش
یو کیفی ان است».
برای ارتقای کم
مهندس نعمت اهلل پوس��تین دوز در
جم��ع مدی��ران و کارکن��ان گروه
خودروسازی س��ایپا در اولین روز
کاری سال 91با اشاره به این موضوع که رهبر معظم انقالب در پنج سال اخیر با درایت و
توجه خاص ،محورهای اقتصادی را شعار سال قرار داده اند ،اظهار داشت« :دشمنان اسالم
پس از به بن بست رس��یدن در جبهه های نظامی به سمت جنگ تمام عیار در حوزه های
اقتصادی روی اورده اند و عنایت خاص رهبر معظم انقالب به تولید داخلی و حمایت از
صنعتوکاردرکشوربیانگرمواضعهوشمندانهایشاندرمقابلهبااینتهدیدجهانیاست».
ویبااشارهبهبرنامه هایدولتخدمتگزاردرطرحمهرماندگارگفت«:اینطرحکلیدتحول
صنعت داخلی و توسعه ساخت داخل خواهد شد و می تواند به عنوان یک الگوی مناسب
اقتصادیسببتوسعهوازبینبرداشتنمشکالتتولیدشود».پوستین دوزخاطرنشانکرد:
«اگر ما در جنگ تحمیلی با اتکا به تعهد و ایمان و استفاده از خالقیت و نواوری توانستیم
بر پیشرفته ترین سیستم های نظامی پیروز ش��ویم ،امروز هم می توانیم با اتکا به اندیشه
متخصصان داخلی و صنعتگران به صورت خالقانه تولید داخلی را تقویت کنیم و در این
جنگ نیز دشمن را به زانو دراوریم ».وی در خاتمه با اشاره به عزم کارکنان و مدیران گروه
خودروسازیسایپابرایتوسعهتولیددرسال 91گفت«:نیازامروزکشورتقویتاقتصادی
است و بهترین راه توجه به تولید با کیفیت با استفاده از خالقیت و نواوری داخلی است که
مسیر را برای ما اسان و هر کار غیرممکنی را ممکن می سازدg.».
88
در جهت ارتقای ایمنی و کیفیت محصوالت اجرا شد،
ی محصوالت با کیسه هوا و
امسال نیز ادامه یافته و تمام
سیستم ترمز ضد قفل و استاندارد االیندگی یورو چهار
عرضه خواهد شد ».وی از تداوم افزایش سرمایه در سال
جدید نیز خبر داد و گفت« :بخش عمده ای از سود سال
گذشته صرف افزایش سرمایه شرکت شد و این امر سال
جاری نیز اجرا می شود ».مدیر عامل گروه صنعتی ایران
خودرو درتش��ریح عملکرد این گروه صنعتی در سال
90گفت« :گروه صنعتی ایران خ��ودرو به رغم افزایش
تحریم ها در سال گذش��ته موفق ش��د میزان تولیدات
خود را به میزان 20هزار دستگاه افزایش دهد ».مهندس
نجم الدین افزود« :این ش��رکت در سال گذشته با وجود
سخت گیرانه تر شدن استاندارد های خودرویی توانست
775هزار دس��تگاه انواع خودرو تولی��د کند ».مهندس
نجم الدین از مهم ترین اقدامات سال گذشته را افزایش
تولید موتورهای کم مصرف TU5و EF7برش��مرد و
خاطرنشان ساخت« :افزایش 72درصدی تولید تندر 90
نسبت به سال ،89افزایش 25درصدی تولید خودروهای
تجاری و صادرات دویس��ت هزارمین خودرو در سال
90کارنامه خوبی را در سال گذشته درصنعت و اقتصاد
کشور رقم زد ».وی گفت« :رونمایی از خودروی جدید
دنا و مراحل انبوه سازی خودرو رانا نیز در سال گذشته از
دیگر اقدامات این گروه صنعتی بود ».مهندس نجم الدین
افزایش 40درصدی سرمایه شرکت از 630به 882میلیارد
تومان را از دیگر اقدامات این ش��رکت خواند و تصریح
کرد« :در سال گذشته موفق ش��دیم هزینه های سربار را
کاهش دهیموهمچنینعنوانبرترینشرکتدربین100
شرکت را هم کسب کردیمg».
شرایط پیش فروش خودروی مگان 2000اعالم شد
شرایط پیش فروش خودروی مگان 2000اتوماتیک E2ساخت گروه خودروسازی
سایپا اعالم شد .این خودرو با مبلغ پیش پرداخت 18میلیون تومان برای تحویل در خرداد
17 ،91میلیون تومان برای تحویل در تیر 91و 16میلیون تومان برای تحویل در مرداد
سال اینده پیش فروش می شود .پیش فروش این خودرو با سود مشارکت و انصراف شش
درصد بوده و در رنگ های سفید ،مشکی متالیک ،نقره ای متالیک ،نوک مدادی متالیک
و زیتونی متالیک به مشتریان عرضه می ش��ود .متقاضیان جهت کسب اطالعات بیشتر
می توانند به سایت اینترنتی www.saipagroup.irمراجعه کنندg .
با اتفاق ارای هیات مدیره ایران خودرو؛
نجم الدین در سمت مدیرعاملی ایران خودرو ابقا شد
پس از برگزاری مجمع عادی به طور فوق العاده شرکت
ایران خودرو و انتخاب هیات مدی��ره حقوقی ،افراد حقیقی
اعضای هیات مدیره این شرکت معرفی شدند .مجمع عمومی
عادی به طور فوق العاده شرکت ایران خودرو با حضور بیش
از 83درصد سهامداران در 23اسفندماه سال گذشته تشکیل
و اعضای حقوقی هیات مدیره این ش��رکت انتخاب شدند.
براساس این گزارش اعضای حقیقی هیات مدیره ایران خودرو عبارت است از محسن
صالح نیا به نمایندگی از شرکت گسترش فناوری اطالعات (مگفا) ،جواد نجم الدین به
نمایندگی از سازمان مدیریت صنعتی ،محمد علی وفایی به نمایندگی از سازمان گسترش و
نوسازی صنایع ایران ،بهزاد ظهیری به نمایندگی از شرکت مدیریتطرح های صنعتی ایران،
سید حسین امیری به نمایندگی از شرکت پیشگامان بازرگانی گلیار .این گزارش حاکی از
ان است که پس از معرفی نمایندگان حقیقی ،اولین جلسه هیات مدیره جدید تشکیل و طی
ان جواد نجم الدین به عنوان مدیرعامل ،محسن صالحی نیا به عنوان رئیس هیات مدیره و
محمد علی وفایی به عنوان نایب رئیس هیات مدیره انتخاب شدندg.