ماهنامه مثلث شماره 126
ماهنامه مثلث شماره 126
ماهنامه مثلث شماره 126
دیدار در بغداد
یادداشت هایی درباره مذاکرات
پیش روی ایران و 5+1
هفته نامه خبری،تحلیلی/سالسوم/شمارهصدوبیستوششم 30/اردیبهشت ماه 96/1391صفحه1500/تومان
تو گوبامحمدحسینصفارهرندیدربارهتحوالت
گف
پس از انتخابات مجلس ،ارایش اصولگرایان و اصالح طلبان،
نامزدی سیدحسن خمینی و حضور احمدی نژاد در مجمع تشخیص
چه کسی رئیس
مجلس می شود
رفتار اقای حدادعادل بعد از رای نیاوردن در مجلس هشتم
به شدت اخالقی بود
نه سید حسن خمینی امادگی ورود به انتخابات را دارد ،نه شرایط برای
ایشان مهیاست
مجلس هفتم از نظر مردم بهتر از مجلس هشتم بود
ایستادگی توکلی ،مطهری و باهنر بر مواضع شان باعث شد
رایبیاورند
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
مورد عجیب کرانچار
چگونه سپاهان در قهرمانی هت تریک کرد؟
داستان افتادن و برخاستن شهر ما
خرمشهر چگونه ازاد شد؟
همراه با عکس های منتشر نشده از فتح خرمشهر
پوتین جدید
ایا به دوران جنگ سرد بازمی گردیم؟
راهامام
تقدیر از فتح خرمشهر
پایان این هفته مصادف است با سالروز فتح خرمشهر .امام
(ره) در این روز تاریخی پیامی به ملت ایران صادر کردند .در
بخش هایی از این پیام امده بود:
س��پاس بی حد ب��ر خداوند قادر که کش��ور اس�لامی و
رزمن��دگان متعهد و ف��داکار ان را مورد عنای��ت وحمایت
خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود .اینجانب
با یقین ب��ه انکه ماالنص��ر اال من عنداهلل از فرزندان اس�لام
خبرنامه
10-19
بسم رب الهادی المهدی
همایش نظریه بیداری اسالمی
وقتی به خورشید سنگ می اندازد
مستمع ازاد!
سیاست
26 - 39
چه کسی رئیس مجلس می شود
حداد عادل :وارد میدان می شوم
در ذات فراکسیون اکثریت مشکل وجود داشت
تغییر صورت نگیرد چالش بیشتر می شود
تقابل مجلس و دولت تنش زاست
بین الملل
40 - 53
پوتینجدید
تقابل کرملین -کاخ سفید
معمار روسیه جدید
جنگ اخوان با جبهه سکوالرها
پایان یک استثنا
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
یادداشتهایی درباره مذاکرات
پیشروی ایران و 5+1
هفتهنامهخبری،تحلیلی/سالسوم/شمارهصدوبیستوششم 30/اردیبهشتماه 96/1391صفحه1500/تومان
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
چه کسی رئیس
مجلس می شود
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
رفتار اقای حدادعادل بعد از رای نیاوردن به شدت اخالقی بود
نه سیدحسنخمینی امادگی ورود به انتخابات را دارد ،نه شرایط برای
ایشان مهیاست
مجلس هفتم از نظر مردم بهتر از مجلس هشتم بود
ایستادگی توکلی ،مطهری و باهنر بر مواضع شان باعث شد
رایبیاورند
سردبیر :سعید اجورلو
عکس:مهدیابراهیمی
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنهازواقعیت هاارائهدهد.نامش
تمثیلواشاره ایاستبهسهضلعاستقالل،ازادیوجمهوریاسالمی.مرامشتقویتگفتمانانقالباسالمی،
چارچوبش اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گسترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت
مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و
تالیفقلوباهالیانقالبوایستادگیدربرابرمقابالنگفتمانیوعملینظاموسیاقومشرب ماننجابتقلمو
روزنامه نگاریمومنانهوتالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست.
امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر
مرزهایمانمراقبوهوشیاروبرسیاق ماناستواربمانیم.
مثلث
دیدار در بغداد
گفتوگوبامحمد حسین صفارهرندیدربارهتحوالت
پس از انتخابات مجلس ،ارایش اصولگرایان و اصالحطلبان،
نامزدی سیدحسن خمینی و حضور احمدینژاد در مجمع تشخیص
مورد عجیب کرانچار
چگونه سپاهان در قهرمانی هتتریک کرد؟
داستان افتادن و برخاستن شهر ما
خرمشهر چگونه ازاد شد؟
همراه با عکسهای منتشر نشده از فتح خرمشهر
پوتین جدید
ایا به دوران جنگ سرد بازمیگردیم؟
و قوای سلحش��ور مس��لح ،که دس��ت قدرت حق از استین
انان بیرون امد و کش��ور بقیه اهلل االعظ��م -ارواحنا لمقدمه
الف��دا -را از چنگ گرگان ادمخوار که الت هایی در دس��ت
ابرقدرت��ان خصوصا امری��کای جهانخوارند بی��رون اورد و
ندای «اهلل اکبر» را در خرمشهر عزیز طنین انداز کرد و پرچم
پرافتخار «الاله االاهلل» را بر فراز ان ش��هر خرم -که با دست
پلید خیانتکاران قرن به خون کشیده شده و «خونین شهر»
نام گرفت -تشکر می کنم.
انان فوق تشکر امثال من هستند .انان به یقین مورد تقدیر
ناجی بشریت و برپاکننده عدل الهی در سراسر گیتی -روحی
لتراب مقدمه الفدا -می باشند .انان به ارم ما «رمیت اذرمیت
و لکن اهلل رمی» مفتخرند.
از نصیحت به حکومت های همجوار و منطقه دریغ ندارم.
ان��ان می دانند امروز با فتح خرمش��هر مظلوم ،دولت و ملت
پیروزمند ما از موضع قدرت س��خن می گوید و من به پیروی
از انان به ش��ما اطمینان می دهم که اگر از اطاعت بی چون و
چرای امریکا و بستگان ان دست بردارید و با ما به حکم اسالم
و قران کریم رفتار کنید ،از ما جز خیر و پش��تیبانی نخواهید
دید و ش��ما بدانید انقدر که ابرقدرت ه��ا از صدام ،این نوکر
چشم و گوش بسته ،پشتیبانی کردند از شماها که قدرت های
کوچک و حکومت های ضعیف هستید پشتیبانی نمی کنند.
شما عاقبت این جنایتکار و هم قطار جنایتکارش شاه مخلوع
را ب��ه عیان دیده اید .قدرت های بزرگ بیش از انچه از ش��ما
استفاده نمایند از شما طرفداری نمی کنند و شماها را برای
منافع خویش به هالکت می کشند و من نصیحت برادرانه به
شما می کنم کاری نکنید که قران کریم برای برخورد با شما
تکلیف نماید و ما به حکم خدا با شما رفتار کنیم.
فرهنگ
64 - 69
پایان هفت قدیمی
«هفت» ناامیدکننده شده بود
هفت نباید تعطیل شود
جایگاهی برای بزرگان
نقدونظر
20-25
توافق گام به گام
از محاسبات تاکتیکی تا عقالنیت راهبردی
نیاز به اعتماد دوجانبه
برتریاستراتژیک
ورزش
70-79
توفان زرد ادامه دارد
مورد عجیب کرانچار
ایده الیسمپشتعینکایتالیایی
فرصت می دادند ،پرسپولیس را هم قهرمان می کردم
تحریریه:
ی
دبیر تحریریه و سیاست :مصطفی صادق
دبیر فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی
دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ :مصطفی شوقی
دبیر بین الملل :سعیده سادات فهری
دبیر دیدار :افشین خماند
دبیر ورزش :مهدی ربوشه
دبیر خبرنامه :علی حاجی ناصری
اعضای تحریریه و همکاران :زهیر توکلی -خسرو معتضد -شاهده
یوسفی -یاسین سیف االس�لام -امید کرمانی ها -فاطمه میرزایی
شیما غفاری -زهرا راد -عاطفه کربالئی -محمد تاجیک -حسینغالمی -شادی خوشکار خیری -حمیدرضا نصیری نژاد مسعود نجفی -
شاهین فتحیان -محمد جواد پاینده
دبیراجرایی :سمانه مومنی
فنی:نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر و عکس :هومن سلیمیان -امیر طالیی -مهدی ابراهیمی
و نیوشا ملک نیازی
تصحیح :ژیال شاکری -داوود جوکار
حروفچینی :داود حشمتی
امور اداری :حسن صادقی -محمد شکرالهی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :مصطفی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلی اجورلو
انفورماتیک :شهرام رحمتی
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -مهندس واعظی -دکتر ایت اهلل ابراهیمی
دکتر غالم حسن تقی نتاج -حسین زندی -احمد طالیی -مهندسبختیاری -مهندس بهرامی مهندس علیرضا بیهقی -مهندس مهرداد
نصرت پور -حسین مجاهدی -هادی انباردار -سید عارف علوی -
مهندس امینی -رضا راس��تی
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :رواق
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
خبرنامه
در خبرنامه این هفته گزارش��ی از همایش «نظریه بیداری اس�لامی در اندیش��ه سیاس��ی حضرت امام خمینی (ره)
و حضرت ایت اهلل خامنه ای» درج ش��ده اس��ت .مرور رس��انه ها ،گزارش هاوخبرهایی در حوزه های مختلف از
بخش های گوناگون خبرنامه این شماره است.
خبرنامه
مثلث شماره126
بیداری فطرت
مستمع ازاد!
وقتی به خورشید سنگ می اندازند
افق های تازه در اسمان ایران و فرانسه
10
شعری از علیرضا قزوه در مدح امام هادی(ع)
بسم رب الهادی المهدی
خبرنامه
مثلث شماره126
بسم رب النور
بسم رب العشق
بسم رب الهادی المهدی
انکه شعر و هرچه موسیقی ست
نذر درگاهش
انکه پاکان هنر در پای او سجاده افکندند
بسم رب العشق
انکه حافظ ها و سعدی ها
عشق او و ال او را بر زبان دارند
بسم رب الهادی المهدی
صاحب عصری که عالم وامدار اوست
گرچه دجاالن بداهنگ
گرچه شیطان های بد ترکیب
داردار و واق واق خویش را اواز می گویند
این نه موسیقی ست
این نه شعر و ن ه ترانه
این همه فحش است
این فضیحت نامه صهیون و امریکاست
بچه های نطفه هایی از لجن روییده در مرداب
کارگردان
استخوانی پرت خواهد کرد
پیش دم جنبانی چلپاسه ای بدبو
ان َدل هرجایی یابو
مزد وق وق کردن س��گ های بی اصل و نس��ب
این است
مزد سگدوخوانی این از شغاالن بدصداتر
مزد این چندین دهان بی چاک
استخوانی
مزد این مزدورهای مست عیاشش
فکر چندین جایزه از دست خام چند خاخام اند
جایزه در راستای فکرهایی از جنابت تا جنایت پُر
جای��زه در راس��تای گنده گویی ه��ا و چیزی از
همین هایی که می دانید و می دانند
پول های هرزه سهم حنجر بدبوی فحاشش
مرتدند اینان نه یک تن شان
مرت��د اول همی��ن باالترین ب��ا بچه های تخس
بی مادر
با همان اصحاب یک پاشان به اسرائیل
با همان مسئول کالشش
مرتد دوم
کارگردان چنین اهنگ بد اهنگ
مرتد سوم همین خفاش عیاشش...
مانده ان سو مادری چشم انتظار راه
مادری شرمنده شاهین...
نه ،خفاشش! g
11
مرور رسانه ها
مطبوعات در هفته ای که گذشت
داستان یک فراکسیون
یاسین سیف االسالم
خبرنامه
اصولگرایان در جمهوری اس�لامی به عنوان یک
جناح فعال در عرصه سیاسی و برامده از جریان معروف
به راست ،به گروهی از فعاالن سیاسی اطالق می شود که
از جهات مختلف فکری با یکدیگر قرابت هایی دارند
که منافع مشترکی را برای انها در صحنه سیاسی کشور
رقم می زند .اما در طول س��ال های گذشته رخداد های
گوناگونی وجود داشته که نشان می دهد این قرابت ها
هیچ گاه به اندازه ای نبوده که وحدتی کامل را برای این
جریان سیاس��ی به وجود اورد .بنابرای��ن اصولگرایان
ضمن انکه همواره بر مواضع ارزشی خود تاکید کرده اند
و وحدت درون جناحی از جمله این ارزش ها محسوب
می ش��ود ،اما بعضا به رقابت با ه��م جناحی های خود
نیز پرداخته ان��د .انتخابات مجلس نه��م از جمله این
اتفاقات رقابت امیز میان اصولگرایان است .رقابتی که
همچنان بعد از انتخابات نیز ادامه یافته و خود را در هیبت
رایزنی ها برای انتخاب رئیس مجلس نش��ان می دهد.
چهره های اصلی این صحنه ،غالمعل��ی حداد عادل و
علی الریجانی هستند که مس��ابقه ای تنگاتنگ را برای
دستیابی به ریاست قوه مقننه اغاز کردند .جلسات حداد
با نمایندگان و اخبار راه اندازی یک فراکسیون جدید در
کنار فراکسیون اصولگرایان از سوی الریجانی از جمله
مهم ترین موضوعات خبری در این خصوص بوده است.
ضمن انکه به نظر می رسد دوگانه جبهه پایداری و جبهه
متحد که در روزهای انتخابات بر فصای سیاسی حاکم
بود در انتخاب رئیس با تغییراتی مواجه شده است.
مثلث شماره126
ضرورت های وحدت
هفت��ه نامه 9دی در ش��ماره اخر خود گزارش��ی
را منتش��ر کرده و در ان بخش��ی از فعاالن جبهه متحد
اصولگرایان را برای رفتار سیاسی قبل و بعد از انتخابات
مورد سوال قرار داده اس��ت .در این گزارش امده است:
«چرا برخی از اصولگرایان م��ردود در فتنه ،88به رغم
اصراری ک��ه تا دی��روز و در زمان رقاب��ت ،بر موضوع
وحدت داشتند ،امروز و در ایام پس از انتخابات و درست
انگاه که باید ساز وحدت را کوک کنند ،بر طبل جدایی و
تشکیلچندفراکسیوناصولگراوعدمتشکیلفراکسیون
واحد اصولگرایان اصرار دارند ،نکته ای است که باید ان
را در رفتار شناسی سیاسی این جمع در سال های اخیر
جست وجو کرد ».این مطلب به تالش برخی نمایندگان
برای تشکیل فراکسیون مستقل اشاره دارد .در این گزارش
همچنین با اش��اره به این موضوع تصریح شده« :اکنون
به نظر می رسد که طیفی از اصولگرایان مجلس نهم به امید
اتحاد با اصالح طلبان و برخی از چهره های بی تفاوت
در مجلس نهم به دنبال ان هس��تند تا تن به رقابت های
درون فراکسیونی ندهند و برای اینکه متهم به وحدت
شکنی نشوند در تالشند تا از ابتدا از تشکیل فراکسیون
اصولگرایان جلوگیری کنند .این رویکرد را باید خطری
برای فعالیت های فراکسیونی اصولگرایان برشمرد و از
هم اکنون باید جلوی ان را گرفت».
12
غیرت سیاستمداران
روزنامه کیهان نیز در س��رمقاله خود در ش��ماره
23اردیبهشت ماه ،نس��بت به این مساله موضع گیری
کرد .سرمقاله نویس این روزنامه با اشاره به بی توجهی
به اخالق در فضای سیاس��ی کش��ور نوش��ته است:
«لجاجت» یکی از بزنگاه های خودزنی و انتحار است،
همچنان که تعصب باطل .پیامب��ر اعظم(ص) فرمود؛
«از لجاجت بپرهیزی��د که اغاز ان نادان��ی و پایان ان
پشیمانی اس��ت» .و از امیرمومنان فراوان نقل شده که
«لجاجت ،زیان بارترین چیزها در دنیا و اخرت است...
جنگ ها در پی دارد و دل ها را از کینه پر می کند ...بذر
شرارت است ...تدبیر را سست می کند ...راکب خود
را به زمین می زند ...اندیش��ه را تباه می سازد ...و برای
انسان لجوج هیچ تدبیری نیس��ت ».وی با بیان اینکه
می توان از انرژی موجود در راه رضای خدا اس��تفاده
کرد ،تاکید کرده اس��ت« :همه غیرتی می شوند و رگ
گردن شان بیرون می زند .اما باید به این غیرت هویت
و جهت داد تا فقط برای رض��ای خدا و خلق بجنبد و
بس .سیاستمدارانی که غیرتشان ته کشیده ،باید نگران
شوند از این عارضه .انها هم که بر سر حواشی غیرتی
می شوند و زمینه غفلت از مصلحت ها و اولویت های
بزرگ را فراهم می کنند یا اساسا در اتش این حواشی
می دمند و رهزنان را فراری می دهند ،دچار نوع دیگری
از این عارضه اند».روزنام��ه کیهان همچنین در اواخر
هفته گذشته نسبت به موضوع فراکسیون اصولگرایان
مجلس نهم واکنش نشان داد و تشکیل فراکسیون جدید
را در تعارض با منافع جریان اصولگرایی ارزیابی کرد.
این روزنامه با انتشار گزارشی در این باره نوشت« :در
حالی که برخی از نمایندگان مجل��س به دنبال ایجاد
چند دستگی و تعدد در فراکسیون اصولگرایان مجلس
هس��تند ،بیش از 150نفر از نماین��دگان ضمن ابراز
نگرانی از این حرکت خواهان تشکیل فراکسیون واحد
اصولگرایان شدند ».جواد ارین منش ،نماینده مشهد
در گفت وگو با این روزنامه با بیان اینکه در ش��رایطی
که کشور با مشکالت جدی همچون اشتغال جوانان،
تورم ،بیکاری و فشارهای استکبار مواجه است ما باید
وحدت را دستور کار اصلی خود قرار دهیم ،گفته است:
«اصولگرایان به جای تشکیل فراکسیون های کوچک
و تقابل با یکدیگر باید وحدت را س��رلوحه کار خود
قرار دهند ،چرا که تنها وحدت است که می تواند این
اهداف را محقق کند ».الل��ه افتخاری منتخب دیگری
اس��ت که با کیهان گفت وگو کرده اس��ت .او در این
گفت وگو با اش��اره به نیاز و مصلحت امروز کشور و
دستور مقام معظم رهبری مبنی بر وحدت نمایندگان
تصریح کرده اس��ت« :وحدت موجب رفع مشکالت
مردم و تحقق مطالبات انهاست و تشکیل فراکسیون
فراگیر اصولگرایان می تواند به ای��ن امر کمک کند و
اصولگرایان با ذائقه های مختلف می توانند فعالیت های
خود را انجام دهند تا از همه ظرفیت مجلس اس��تفاده
کنند».
رقابت به نفع مجلس
جهانگی��رزاده ،نماینده مجلس در ای��ن ارتباط و
در گفت وگو با روزنامه ش��رق معتقد است که رقابت
حدادعادل و الریجانی کام�لا طبیعی و به نفع مجلس
است .وی در این گفت وگو تصریح کرده« :من تالش
متفاوت اصولگرایان برای به ریاس��ت رس��اندن اقای
حدادعادل و اقای الریجانی را یک رقابت درون گفتمانی
می بینم .این طبیعی است که در میان اصولگرایان برخی
اقای الریجانی را مناسب ریاست مجلس ببینند و برخی
اقای حدادعادل را .رقابت حداد عادل و الریجانی برای
ریاس��ت مجلس نهم از نظر من به نفع کش��ور است».
جهانگیرزاده همچنین گفته است« :این موضع گیری های
جدی نشان دهنده افزایش ظرفیت جریان اصولگرایی
نس��بت به قبل اس��ت .در واقع دو طرف نقاط ضعف
و قوت ریاس��ت بر مجلس هفتم و هش��تم را دیده اند
و نس��بت به ان قضاوت دارند و ص�لاح می دانند این
قضاوت ها را علنی کنند .اینکه این موضع گیری ها جدی
شده هم نشان دهنده چندصدایی در مجلس است که به
نظر من مفید است ».وی ضمن استقبال از رقابت درون
گفتمانی اصولگرایان بر این باور است که« :دو تفکر از
طرف اقای الریجانی و اقای حداد ارائه شده که با توجه
به میزان مقبولیت این تفکرها با استقبال متفاوتی مواجه
می شوند .وجود سه یا چهار جریان اصولگرای متفاوت
در مجلس باعث نقدهای مداوم می شود که بسیار مفید
است ».این نماینده مجلس همچنین به گفته های حداد
عادل اشاره کرده و گفته است« :مشخص شدن و تبیین
دیدگاه های واقعی به روشنگری کمک می کند و باعث
می شود نمایندگان شناخت بهتری از نامزدهای ریاست
مجلس نهم کسب کنند .البته من نگاه اقای حدادعادل را
نمی پسندم و خصوصا اینکه می گویند اگر یک رای هم
داشته باشد باز هم نامزد ریاست مجلس نهم می شود».
تالش برای فراکسیون واحد
بیژن نوباوه ،عضو جبهه پایداری در گفت وگو با
وطن امروز بر تشکیل فراکسیون واحد اصولگرایان در
مجلس نهم تاکید کرده و معیار حضور در برابر فتنه 88
را از جمله موارد مهم برای انتخاب هیات رئیسه عنوان
کرده است .وی اضافه کرده« :در بعضی عرصهها انتقاد
جدی نسبت به عملکرد مجلس هش��تم وجود دارد و
نفع مردم این اس��ت که مجلس نهم اشکاالت مجلس
هشتم را برطرف کند و از ظرفیت قوه مقننه بیش از پیش
برای حل مش��کالت مردم ،برداش��ت فاصله طبقاتی،
عدالت گس��تری و امثال این اهداف محوری اس��تفاده
شود .یکی از انتقاداتی که به مجلس هشتم وارد بود نحوه
مدیریت ان بود و مجلس نهم مدیریتی متفاوت با نگاه
پرهیز از تنازعات سیاسی و حرکت همدالنه و متحدانه
برای ارمانهای انقالب و خدم��ت به مردم می طلبد».
نوباوه همچنین با انتقاد از عملکرد مجلس هشتم تصریح
کرده است« :یکی از انتقاداتی که به مجلس هشتم وارد
بود نحوه مدیریت ان بود و مجلس نهم مدیریتی متفاوت
با نگاه پرهیز از تنازعات سیاس��ی و حرکت همدالنه
و متحدانه برای ارمانهای انق�لاب و خدمت به مردم
می طلبد .این انتقاد نیز از فحوای فرمایشات رهبر معظم
انقالب برمی اید ،چرا که ایشان در زمان فتنه بارها و بارها
تاکید داشتند که خواص باید روشنگری و شفاف سازی
کنند ،اما برخی متاسفانه سکوت کردند».
الیاس نادران ،چهره اقتصادی مجلس هشتم پیشنهاد
حذف 10هزار میلیارد تومان از درامد دولت برای
اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها را مطرح کرده است
خبرنامه
موتلفه و مجلس نهم
هفته نامه شما ارگان حزب موتلفه اسالمی درباره
مجلس اینده گفت وگوی��ی را با اس��داهلل بادامچیان،
مشکل نظارت
موضوع نظ��ارت و مرجع خاص ان در خصوص
موضوعاتی مانند فس��اد ب��زرگ مالی اخی��ر و برخی
اظهار نظرهای صورت گرفته درب��اره روابط قوا نیز از
جمله موارد مطرح در این روزهای مطبوعات کش��ور
است .روزنامه اطالعات یادداشتی را در این خصوص
منتشر کرده که در ان نویسنده به ابعاد حقوقی و اجتماعی
این موضوع پرداخته است .در این یادداشت امده است:
«نمایندگان ادوار مجلس شورای اسالمی باور دارند که
کشور کمبود قانون ندارد و قانون خوب هم کم نداریم.
اما مشکالت اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی همچنان
شمارش می ش��ود و مردم به خصوص در دایر ه مسائل
ف نظارتی گالیه بسیار دارند .چه بسیار
اقتصادی از ضع
طرح های مصوب که برای اجرای انها بودجه الزم نیز
تصویب شده است ولی نیمه تمام یا «زخم خورده» رها
شده اند ».یادداشت نویس اطالعات همچنین ادامه داده:
«تعدادی از این طرح ها هن��وز کلیداجرایی نخورده اند
ومعلوم نیست بودجه مصوب اینگونه طرح ها به کجا
رفته است .مشکالت اجرایی مرحله به مرحله انباشته
شده اس��ت و کمتر بخش های نظارتی ،ان هم به موقع
این ضعف ها را کنترل و ارزیابی یا گزارش کرده اند .اگر
امروز اغلب نقدها جهت گیری منفی پیدا کرده است از
دالیل یا علت مهم ان کمبود نظارت مستمر و اگاه سازی
به موقع جامعه براس��اس گزارش های نظارتی است.
س��اماندهی جدید به اصل نظارت قانونی ،به صورتی
که هر س��ه قوه در تعریف دولت برای اجرای کامل ان
مسئولیت پذیر باشند ،واقعیت و نیاز مبرم امروز کشور
استg ».
بیژن نوباوه در گفت وگو با روزنامه وطن امروز
بر تشکیل فراکسیون واحد اصولگرایان در
مجلس نهم تاکید کرده است
مثلث شماره126
یارانه نان
عالوه ب��ر رایزنی ها و تالش ه��ا پیرامون مجلس
جدید ،پرداختن به بودجه س��ال جاری نی��ز از جمله
موضوعات مه��م اخری��ن روزهای مجلس هش��تم
اس��ت .روزنامه ایران در گزارش��ی پیرام��ون اتفاقات
مجلس درباره قان��ون هدفمندی یارانه ه��ا در بودجه
س��ال 91از ناکامی برخی تالش ها ب��رای حذف یارانه
نان خبر داده است .در این گزارش همچنین امده است:
«الیاس نادران ،چهره اقتصادی مجلس هش��تم پیشنهاد
حذف 10هزارمیلیارد تومان از درامد دولت برای اجرای
قانون هدفمند کردن یارانه ها را مطرح کرد ».این نماینده
تهران با این ادع��ا که دولت در اج��رای قانون هدفمند
کردن یارانه ها تخلف کرده اس��ت ،گف��ت« :با حذف
10هزار میلی��ارد تومان از درامده��ای دولت از اجرای
قانون هدفمند کردن یارانه ها اوضاع وخیم تر نمی شود،
در این صورت درامد دولت در س��ال جاری 56هزار
میلیارد تومان خواهد ش��د که در این میزان سهم تولید،
بیمه بیکاری ،حوز ه بهداش��ت و درم��ان و موارد دیگر
مشخص است ».خبرنگار ایران اضافه کرده است .احمد
توکلی ،دیگر نماینده اقتصادی مجلس به عنوان موافق این
پیشنهاد مدعی شد« :در صورت کاهش نیافتن درامدهای
دولت از اجرای قانون هدفمندی ،شاهد گرانی حامل های
انرژی و دیگر کاالهای اساسی در کشور خواهیم بود».
این روزنامه با اشاره به احتمال قطع ش��دن یارانه نان با
تصویب این پیش��نهاد مخالف��ت میرتاج الدینی در این
خصوص را انعکاس داده که به عدم تصویب این مورد
منجر شده است.
قائم مقام این حزب انجام داده است .بادامچیان در رقابت
مرحله دوم انتخابات مجلس نتوانست جزو 25نفر اول
قرار گیرد و در مجلس نهم حضور نخواهد داشت .وی
معتقد است که وزن حزب موتلفه در مجلس نهم افزایش
یافته است.
وی درباره عملکرد حزب متبوعش در انتخابات
گفته است« :موتلفه اسالمی در این مسیر همراه با سایر
تشکل های اصولگرا در خدمت روحانیت انجام وظیفه
کرد و جبهه متحد اصولگرایان ش��کل گرفت .حضور
برخی از عناصر و دیدگاه ها هم برای این بود که مجموعه
جبهه اصولگرایان با همه سالیق به یک وحدت نسبی
برس��ند و همه اضالع اصولگرایی در یک مجموعه ای
که والیت را محور خود می داند ،در یک وحدت کالن
با هم کار کنند و یک فهرس��ت واحد به وجود بیاید ».او
در پاسخ به سوالی درباره برنامه حزب برای انتخابات
ریاست جمهوری تصریح کرده« :ما در موتلفه اینده نگر
هس��تیم ،منتها ش��تابزده عمل نمی کنیم ،یعنی اینده را
می بینیم ،احتماالت را می دهیم ،برنامه ریزی هم می کنیم
و اینکه چگونه باید کار کنیم ،با جمع گروه های اصیل
و انقالبی و اصولگرا مش��ورت و رایزن��ی می کنیم ،اما
شتابزده عمل نمی کنیم .بعضی وقت ها هم قرار نیست
همه حرف هایمان را قبال رو کنیم».
او درباره تخریب ها علیه ان حزب نیز تاکید کرده
است« :من خدا را شکر می کنم که مخالفین جدی موتلفه
و حتی معاندین نظام ،هرچه می کوشند ،از موتلفه چیزی
که خالف مالی ،اخالقی و سیاسی باشد گیر نمی اورند
که مثال بگوین��د موتلفه خدای ناک��رده از اموال دولتی
استفاده می کند ،چون نکرده است».
اسداهللبادامچیانمیگوید«:ما در موتلفه اینده نگر
هستیم ،منتها شتابزده عمل نمی کنیم ».او در عین حال
گفته است « :قرار نیست همه حرف هایمان را قبال
رو کنیم».
13
گزارش
بیداری فطرت
گزارشی از همایش «نظریه بیداری اسالمی در اندیشه سیاسی
حضرت امام خمینی (ره) و حضرت ایت اهلل خامنه ای»
خبرنامه
همایش «نظریه بیداری اسالمی در اندیشه سیاسی
حضرتامامخمینیرحمه اهللوحضرت ایت اهلل خامنه ای»
هفته گذشته برگزار شد .همایشی یک روزه که به همت
دفتر حفظ و نشر اثار حضرت ایت اهلل العظمی خامنه ای
و با حضور اندیشمندان و صاحبان فکر ونظر در حوزه
اندیشه سیاس��ی برپا ش��د .هدف نیز ارائه دیدگاه های
حضرت امام(ره) و رهبر معظم انقالب در زمینه بیداری
اسالمی بود که برای نخستین بار ان هم در شرایطی که این
روزهابیداریاسالمیباردیگربهامیدیبرایمللمسلمان
تبدیل شده ،برگزار شد.
اما اغاز این همایش با حضور ایت اهلل مهدوی کنی
رئیس مجلس خب��رگان ،حجت االسالم والمس��لمین
گلپایگانی ،رئیس دفتر مقام معظم رهبری ،دکتر والیتی،
مشاور رهبر انقالب در امور بین الملل ،دکتر حداد عادل،
مشاور عالی رهبر انقالب ،رحیم پور ازغدی ،سرکار خانم
دکتر زهرا مصطفوی فرزند گرامی امام راحل رحمه اهلل
و حجت االسالم صدیقی امام جمعه موقت همراه بود.
مثلث شماره126
تاثیر مرجعیت ش��یعه ب��ر روند تکام��ل تاریخ
بیداری اسالمی
ایت اهلل محمدرضا مهدوی کن��ی ،رئیس مجلس
خبرگان رهبری یکی از سخنرانان این همایش بود.
او ترجیح داد با محور تاثیر مرجعیت شیعه بر روند
تکامل تاریخ بیداری اسالمی دیدگاه هایش را مطرح کند.
او گفت« :دنیا رو به تحول است و ما باید این تحول
را بپذیریم و مطابق ان در راستای والیت حرکت کنیم؛
کاری که امام(ره) کردند و منشاء بیداری اسالمی و جهانی
شدند؛ این اس��ت که امام(ره) نظریه پردازی کردند و در
نجف بحث حکومت اسالمی را نوشتند ،بحث کردند که
حکومت برای والیت فقیه است .ایشان اثبات کردند که
فقیه می تواند حکومت کرده و جامعه را به تناسب زمان
اداره کرد».
رئیس مجلس خبرگان رهبری در بخش دیگری
از س��خنان خود تضعیف رهبری و نهادهای مربوط به
رهبری را تضعیف نظام دانس��ته و می گوی��د« :بیداری
اسالمی مهم است و همانطور که در اصل ان نقش داشتیم،
برای هدایت ان نیز باید نقش داش��ته باش��یم ،برای ان
متحد باشیم و خواسته های ش��خصی و گروهی خود
را با مقام معظم رهبری منطبق کنیم و این مس��اله مهمی
برای پیش��رفت اس��ت؛ چرا که وقتی اختالف به وجود
14
می اید دشمن سوءاستفاده می کند .امام(ره) با همه اینکه
سخت گیربودند ،اماجمعبین ما راالزم می دانستند؛ ایشان
توصیه داشتند انقالب راه خود را باز کرده است و امروز
هم دشمنان شاید حرکت های ایضایی داشته باشند ،اما به
این انقالب اسیبی نمی رسانند».
خبرنامه
ضرورت شناخت بیداری اسالمی
دکترزهرامصطفوی،فرزندحضرت امام خمینی(ره)
از چهره های دیگری ب��ود که به ارائ��ه نظراتش در این
همایش پرداخت.
او با بیان اینکه انقالب اس�لامی از ابتدای پیروزی
در ایران به همه کش��ورها صادر شد ،گفت« :چگونگی
این صدور هم به لحاظ شکلی بود ،یعنی الگوی انقالب
عصر اسالم و ملت ها
حس��ن رحیم پور ازغدی که عضو ش��ورای عالی
انقالب فرهنگی است و از سخنرانان این همایش ،معتقد
است« :دوران حاضر دورانی اس��ت که از لحاظ نظری
می توان به سراسر جهان سرازیر شد ،اما متاسفانه دانشگاه
و حوزه هنوز خود را برای پذیرش مس��ئولیت جهانی
اماده نکرده و وقت خود را با بحث ه��ای پیش پا افتاده
می گذراند .اگر امادگی وجود داشت ،باید صدها متفکر
به سوی ملت های بیدار شده رفت و امد می کردند یا از راه
رسانه هاتاثیرگذارمی شوند».اودرهمایشبیداریاسالمی
در اندیشه امام و رهبری ،به دو وجهه حقیقی و حقوقی
حضرت ایت اهلل خامنه ای اشاره کرد و گفت« :شخصیت
مثلث شماره126
حض��رت ام��ام(ره) ،تدوین کنن��ده نظری��ه
حکومت دینی
س��خنران دیگر این همایش دکتر غالمعلی حداد
عادل بود .او که مشاور عالی رهبر معظم انقالب است در
این همایش چنین گفت« :امام(ره) در روش مبارزه از هیچ
یک از روش های مرسوم غرب و شرق تبعیت نکرد و اتکا
به خدا و بهره مندی از توده های مردم را برگزید .امام(ره)
احکام فراموش شده اس�لام را احیا کرد و سکوالریسم
فراگیر سیطره یافته بر غرب و ش��رق را نفی کرد ».وی،
حضرت امام(ره) را تدوین کننده نظریه حکومت دینی
برشمرده و می گوید« :در این بین جایگاه مردم نیز تبیین
شد و نمونه واقعی در عمل وقوع یافت و امام(ره) اجرای
متناسب با زمان و با استفاده از همه ظرفیت های اسالم از
جمله اجتهاد را عملی ساخت».
حداد عادل ،صحبت از امکان حکومت اس�لامی
را محرز دانسته و تاکید کرده است« :حکومت اسالمی
در ایران ،ممکن بودن حکومت دین��ی را اثبات کرده و
تداوم داده است ».غالمعلی حداد عادل ،اسالم را به عنوان
نظام جامع اجتماعی که س��عادت فردی و اجتماعی در
ان وجود دارد ،معرفی کرد و یاداور ش��د« :امروز جهان
در یک پیچ تاریخی قرار گرفته است ».نماینده مجلس
شورای اسالمی پیشنهاد داد کتابی با عنوان «جهان اسالم
در قرن 20و انقالب اس�لامی در دو دهه اخر به عنوان
نقطه عطف ناکامی ها» نوشته ش��ود تا جوانان ما بدانند
که حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری چه خدمتی در
بیداری اسالمی داشته اند.
نشان داد یک ملت می تواند روی پای خود بایستد و پیروز
شود .به معنای دیگر این الگوی انقالب بود که صادر شد».
فرزند حضرت امام خمین��ی(ره) ضمن تاکید بر
ضرورت شناخت بیداری اسالمی گفت« :اگر به درستی
حقیقت بیداری اسالمی را بشناسیم ،اینده جهان اسالم را
بهتر درک خواهیم کرد و خطراتی که مسلمانان را تهدید
می کند ،بهتر شناسایی خواهیم کرد».
وی در ادامه با اشاره به تفکر سیاسی امام خمینی (ره)
گفت« :نگاه به فلسفه و عرفان امام در بحث خداشناسی
و انسان شناسی اهمیت باالیی دارد ،زیرا این امر زیربنای
اصلی فلسفه سیاسی ایشان را تشکیل می دهد».
وی افزود« :تحلیل مقام معظ��م رهبری در تبیین
بیداری اسالمی و پیوند ان با انقالب همانند اندیشه های
امام بوده و مبانی فکری استواری بین انها برقرار است که
این امر ریشه در اندیشه عرفانی انها دارد».
زهرا مصطفوی در ادامه برای تحلیل اندیشه عرفانی
حضرت ام��ام(ره) توضیح داد« :مرتب��ه ای از توحید که
توحید افعالی اس��ت ،مرتبه ای اس��ت که انسان دریابد
هرکاری که در جهان واقع می شود وابسته به اراده الهی
است .اگر انس��ان به این حقیقت ایمان پیدا کند ،از هیچ
قدرتی در جهان نمی هراسد و هرچه ایمان او بیشتر شود،
اعتماد او به قدرت های بشری کمتر می شود».
وی ادامه داد« :از سوی دیگر حضرت امام(ره) معتقد
است که بشر دارای فطرت ثابت انسانی است که عاشق
کمال مطلق است .یعنی هرانسانی در درون خود کمال
را درک می کند و به دنبال ان م��ی رود و از نقص گریزان
است».
حقیقی ایشان به عنوان عالم ،احیاگر دین و روشنفکر دینی
تحت تاثیر شخصیت حقوقی ایشان قرار گرفته است .از
این رو گفت وگوی علمی از کار عظیمی که مقام معظم
رهبری از نظر علمی و نظری قبل و بعد از انقالب انجام
داده اند ،انجام نمی شود؛ کسی که به عنوان یک انقالبی و
انقالب شناس از زندان و تبعید تا مدیریت یک حکومت
اسالمی را از سر گذرانده اس��ت ».وی افزود« :شاید بین
علمای حوزه مثل ایشان نداشته باشیم یا انگشت شمار
قو غرب
باشند کسانی که سعی کنند بین اندیشه های شر
جهان اس�لام پل بزنند و بذر بیداری اسالمی را در ذهن
جوانان ایران بپاشند».
رحیم پور ازغدی تصریح کرد« :ایشان طی یکی ،دو
سال اخیر ،تجربه های دسته بندی شده ای را به جهان عرب
ارائه کردند که اگر به درستی منتقل شود ،در سرنوشت
انقالب های انان تاثیر گذار خواهد بود».
وی با اش��اره به اینکه امروز اراده خ��دا در بیداری
ملت ها رقم خورده است ،خاطرنش��ان کرد« :اکنون در
عصر ملت ها و اسالم هستیم و این عصر فرا رسیده است.
امام راحل نیز همیشه می گفت این قرن ،قرن اسالم و غلبه
مستضعفانبرمستکبریناست».
موج اسالم خواهی در تمامی کشورها
دکتر والیتی ،مش��اور رهبر معظم انقالب اسالمی
در امور بین الملل نیز در این همایش با اش��اره به بیداری
اسالمی در جهان ،گفت« :اسالم خواهی بیشترین گرایش
دینی در امریکاست.
بر خالف هزینه های زیاد واتیکان در کش��ورهای
مختلف ،موج اس�لام خواهی در تمامی کشورها شکل
گرفته است و مردم حیات حقیقی را در اسالم یافته اند».
وی در تحلیل تاریخ اسالم و مراحل بیداری اسالمی
تا ب��ه امروز« ،دوره ه��ای دعوت ،تش��کیل حکومت و
گسترش اسالم» را سه مرحله اولیه تاریخ اسالم برشمرد و
ادامه داد« :هم مرز شدن اسالم با تمدن های ان روز باعث
نقل و انتقال فرهنگی ش��د ،به گونه ای که تمدن اسالمی
و سعه صدر مس��لمانان توانس��ت ارزش های موجود
در این تمدن ها را جذب کند ».عضو مجمع تش��خیص
مصلحت نظام ،با نفی مقابله اسالم با فرهنگ تمدن های
دیگر اظهار داش��ت« :اس�لام دارای جاذبه بوده است و
مسلمانانبا ترجمهکتبواثاردانشمندانتمدن هایدیگر
بر توانایی های خود افزوده اندg».
15
شکست یک توطئه:
بحرین مستقل می ماند
خبرنامه
سران کشورهای عضو ش��ورای همکاری خلیج فارس در
نشست روز دوشنبه هفته گذش��ته در ریاض درباره اتحاد میان
عربستان و بحرین به توافق نرس��یدند .سرا ن شش کشور عضو
ش��ورای همکاری خلیج فارس در نشس��ت ریاض به ریاست
عبداهلل بن عبدالعزیز پادش��اه عربس��تان تصمیم به ادامه بررسی
پیشنهاد اتحاد ارائه شده از سوی س��عودی ها در نشست اواخر
دسامبر گذشته شورای همکاری خلیج فارس گرفتند اما این توطئه
شکست خورد.
کشورهای عضو شورای همکاری بر خالف تمام انتظارات
و پیش بینی هایی عمل کردند که به احتمال اعالم اتحاد محدود میان
عربستان و بحرین اشاره می کرد .البته سعود الفیصل ،وزیر امور
خارجه عربستان در توجیه شکست نشست ریاض در اعالم اتحاد
میان عربستان و بحرین ادعا کرده است که هدف از اتحاد ،اتحاد
فراگیر و جامع و نه محدود بوده است.
بااین حال شیخ حمد بن عیسی ال خلیفه پادشاه بحرین در
چهاردهمیننشستمشورتیسرانشورایهمکاریخلیج فارس
در ریاض به دفاع از طرح اتحاد با عربستان پرداخت و تحقق این
طرح را در راس��تای ارزوهای ال خلیفه دانست و مدعی شد این
طرح به تحقق خواسته های مردم بحرین کمک می کند؛ مردمی
که خواسته های مشروع خود را به طور مسالمت امیز بیان می کنند،
امااین خواسته ها از س��وی نظامیان ال خلیفه و نظامیان سعودی
حاضر در خاک بحرین به شدت سرکوب می شود .این در حالی
اس��ت که مردم بحرین مخالفت خ��ود را با الحاق به عربس��تان
ابرازداشته بودند.
هرچند رژیم های حاکم بر عربستان و بحرین به شدت برای
عملی کردن طرح اتحاد که ابعاد و جزئیات ان هنوز فاش نشده،
تالش می کنند و البته در نشست دوشنبه بیست و پنجم اردیبهشت
درریاض به سبب اختالفات شدید ناکام ماندند ،با این حال گروه ها
وجناح هایمخالفدربحریندرراستایخنثی سازیتوطئهجدید
تاکید کرده اند هرگونه اتحاد بین بحرین و عربستان را نمی پذیرند.
گروه ها و جناح های مخالف در بحرین به رژیم ال خلیفه درباره
هرگونه تشدید اقداماتش علیه جنبش مردمی مسالمت امیز این
کشور هش��دار دادند و بر خطرناک بودن هرگونه ادغام بحرین
باعربس��تان تحت هر عنوانی تاکید کردند و لزوم براورده شدن
خواسته های مردم و اهداف انقالب را خواستار شدند .بحرین از
بیش از یکسال پیش شاهد تظاهرات مردمی و انقالب علیه رژیم
ال خلیفه اس��ت و نیروهای امنیتی بحرین با همدستی نیروهای
اشغالگر سعودی به سرکوب مردم پرداخته اند که تاکنون در جریان
ی شده اند.
این سرکوبگری صدها نفر شهید یا زخم
رژیم های ال س��عود و ال خلیفه در توطئه جدیدی از اتحاد
بین بحرین و عربستان سخن گفته اند که اقدامی برای بردن بحرین
زیر قیمومیت کامل سعودی ها به منظور مقابله با انقالب مردم این
کشوراست.
پس از اغاز خیزش مس��المت امیز مردم بحرین در فوریه
،2011رژیم ال س��عود که موجودیت ال خلیفه را در منطقه در
خطر می دید ،نیروهای خ��ود را تحت عنوان توافقنامه نیروهای
«سپر جزیره» برای کمک به سرکوب مردم این کشور به بحرین
اعزام کردg .
مثلث شماره126
رئیس سنی
ابالغ حکم 13متهم به جاسوسی
حکم 13متهم به جاسوسی برای اسرائیل در جلسه ای با ریاست قاضی صلواتی در شعبه 15دادگاه
انقالب تهران تایید و به انها ابالغ شد .این متهمان از طریق کانال های ماهواره ای و تبلیغات کاذب جذب
سرویس جاسوسی موساد وابسته به اسرائیل شده بودند .متهمان جاسوسی برای رژیم اشغالگر قدس
ضمن مالقات با عوامل رژیم و امریکا با وعده های پوشالی و با دریافت امکانات و پول در زمینه های
مختلف جاسوسی می کردند .جلسات مختلف و متعدد این متهمان با حضور وکال و نماینده دادستان و
با لحاظ تشریفات قانونی برگزار شد و متهمان از خود دفاع کردندg .
افق های تازه در اسمان ایران و فرانسه
اقای نخست وزیر به ایران چه پیامی داد؟
هفته گذشته میشل روکار ،نخست وزیر اسبق فرانسه در سفری غیر رسمی به تهران سفر کرد؛ سفری با
بازتاب ها و واکنش های فراوان.
میشل روکار که در س��ال های 1988تا 1991نخست وزیر فرانس��ه بوده و از هم حزبی های اوالند نیز
به شمار می رود ،در این س��فر با علی اکبر صالحی ،وزیر امور خارجه ایران دیدار و گفت وگو کرد .در میانه
مالقات های او گفته ش��د دیدار میش��ل روکار از تهران در برنامه های وزارت خارجه فرانسه به طور رسمی
قرار نداشته است .سفر میشل روکار 81ساله به دعوت ایران صورت گرفته که قرار بود در ماه اوریل گذشته
برگزار شود ،اما به علت بیماری روکار به تعویق افتاد .انچنان که اعالم شد این دیدار با هدف بهبود و تقویت
روابط تهران و پاریس پس از دوران نه چندان خوب روابط در عهد سارکوزی است.
البته روکار درباره امدنش به تهران تاکید کرده بود که این دیدار به دعوت دولت ایران بوده است و وی
حامل پیامی از سوی «اوالند» نیست .این در حالی است که منتقدان رئیس جمهور جدید فرانسه اعتقادی به
این اظهارات ندارند.
منتقدان اقای اوالند ادعا کردند س��فر روکار «پیش از انتصاب رسمی به قدرت ،پیام منفی دوگانه ای را
ارسال کرده که طی ان از یکسو ایران را به ادامه سیاست وقت کشی خود و برنامه اتمی خود ترغیب می کند و
از سوی دیگر همبستگی و اتحاد اروپایی ها را زیر پا می گذارد».
همچنین هدف از سفر روکار به ایران تسهیل روابط ایران و فرانسه عنوان شده است .بی تردید با تغییر
رئیس جمهور فرانسه ،سفر یکی از نزدیکان رئیس جمهور جدید این کشور به ایران حائز اهمیت است .در
استانه برگزاری مذاکرات بغداد ،میشل روکار طی این سفر با سعید جلیلی ،مذاکره کننده ارشد ایرانی نیز در
موضوع هسته ای دیدار کرده است.
تهران نیز پس از انتخاب اوالند ابراز امیدواری کرده بود که این تحول موجبات اغاز دوران جدیدی از
روابط دو کشور را به وجود اورد.
در سال های گذشته ،روابط فرانسه و ایران تیره بوده است،
فرانسه ای که پیش قراول کش��ورهایی که خواستار اعمال
تحریم ش��دیدتر علیه ایران بودند ،قرار داش��ته است.
س��ارکوزی همواره موضعی بس��یار تند در قبال ایران
داشته و از حمله اس��رائیل به ایران حمایت می کرده
است.
همچنین روکار در برنامه ویژه خبری شبکه دو
در برنامه یکشنبه هفته گذشته که در استانه برگزاری
مذاکرات بغداد میان ایران و گروه ،5+1مطرح شد ،در
اظهاراتی تاکید کرد که گروه 5+1در تالش برای رسیدن
به توافق در مذاکرات بغداد هستند و امریکایی ها کمترین
تمایل را ب��رای گفت وگو دارند ،اما انه��ا این بار به علت
رویارویی دالر با معضالت ف��راوان ،مجبور به
گفت وگو با ایران هستندg .
سوم خردادماه امسال عمر مجلس هشتم به سر می رس��د و قطار مجلس نهم راس ساعت 8صبح روز
یکشنبه هفتم خرداد به راه می افتد.
علیرضا مرندی ،منتخب دوم مردم تهران در مجلس نهم که متولد سال 1318است ،مسن ترین نماینده
مجلس نهم محسوب می شود که ریاست سنی مجلس جدید را برعهده خواهد گرفت.
پس از مرندی ،محمدرضا اشتیانی منتخب قم ،مسن ترین نماینده مجلس نهم است که نایب رئیس سنی
مجلس خواهد شد .اشتیانی متولد سال 1319استg .
16
بغداد ،اغازی بر پایان تحریم ها
در فاصله روزهای باقیمانده تا اغاز مذاکرات5+1
و ایران در بغداد مسائلی وجود دارد که باعث خوشبینی
بیش��تر به نتایج مثبت و موفقیت امیز ان در ش��رایط
کنونی منطقه است .مذاکرات بغداد از لحاظ زمانی در
شرایطی ویژه برگزار می ش��ود که طی ان خاورمیانه،
ش��مال افریقا ،کش��ورهای اروپایی و امریکا شاهد
تحوالتی هستند که اهمیت رسیدن به توافق با تهران را
بیش از پیش برجسته می کند.
این در حالی اس��ت ک��ه در مواض��ع جمهوری
اس�لامی ایران پافش��اری بر حق اس��تفاده از انرژی
هس��ته ای در راس��تای اه��داف صلح امیز اس��ت و
قاتل دانشمند هسته ای بر دار مکافات
فاز دوم هدفمندی یارانه ها از خرداد کلید می خورد
17ماه از اغاز اجرای یکی از مهم ترین طرح های اقتصادی کشور می گذرد ،در حالی که بنا بوده فاز
دوم این قانون یک سال پس از اجرای فاز اول اجرا شود ،اما همچنان زمان اجرا مشخص نیست و شنیده
می شود که اجرای فاز دوم هدفمندی در خرداد ماه کلید می خورد.
طی روزهای گذشته مجلس با پیشنهاد دولت مبنی بر تصویب رقم 135هزار میلیارد تومان به عنوان
درامد حاصل از هدفمندی یارانه ها و همچنین نظر رئیس جمهوری مبنی بر اینکه فاز دوم هدفمندی گام
اخر ان باش��د ،موافقت نکرد و رقم66هزار میلیارد تومان را با 12هزار میلیارد تومان افزایش در قانون
بودجه سال 91به عنوان درامد هدفمندی یارانه ها به تصویب رساند.
بر این اساس از این میزان 48هزار میلیارد تومان برای توزیع یارانه نقدی به دهک ها و اقشار مختلف
مردم پیش بینی شده است ،البته در ذیل این میزان حکمی امده است که دولت می تواند نسبت به باز توزیع
یارانه نقدی به افراد مختلف نسبت به درامدهای انها تصمیم گیری کند .با این اوصاف می توان اینگونه
پیش بینی کرد که امکان افزایش رقم یارانه نقدی وجود دارد.
در جریان بررسی این مساله در بودجه سال 91تعدادی از نمایندگان از جمله محمدرضا خباز ،الیاس
نادران و احمد توکلی رئیس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسالمی از نحوه اجرای فاز اول هدفمندی
توسط دولت انتقاد کردند.
با توجه به اینکه ردیف اجرای فاز دوم در بودجه سال 91تصویب شده است ،دولت این اختیار را
دارد که در خرداد ماه سال جاری فاز دوم هدفمندی را اجرا کند .برخی از نمایندگان تاکید کرده اند که با
توجه به تصویب منابع مالی موردنیاز برای اجرای فاز دوم در بودجه سنواتی تاخیر در استارت اجرای
فاز دوم تبعاتی زیادی را در پی دارد .نمایندگان مجلس و اقتصاددانان کشور بر لزوم توجه بیشتر دولت
به بخش تولید در فاز دوم هدفمندی تاکید دارندg .
انجام بدهند».
همچنین هفته گذش��ته یک دیپلمات اروپایی از
عدم پرداختن وزیران امورخارجه کش��ورهای عضو
اتحادیه اروپا به بررسی مجدد تحریم خرید نفت ایران
از سوی کشورهای اروپایی خبر داد.
الزم به ذکر است در اس��فندماه اتحادیه اروپا در
اقدامی خصمانه با البی دول��ت انگلیس تحریم نفتی
ایران را تصویب کرد که بر اس��اس ان قرار شد خرید
نفت ایران از س��وی این کش��ور ها از اوایل تابس��تان
امسال متوقف شود .اما در پی هشدارهای جمهوری
اس�لامی ایران و از انجایی که در صورت اجرای این
تحریم ،اقتصاد ضعیف بسیاری از این کشور ها اوضاع
وخیم تری پیدا خواهد کرد ،این کشور ها اعالم کردند
خبرنامه
مذاکره کنندگان ارشد ایرانی بر لزوم دستیابی کشورمان
بر این حق بر اساس NPTتاکید می کنند؛ موضوعی که
در مذاکرات قبلی نیز از س��وی تهران مورد پافشاری
قرار می گرفت و این بار حتی شدت بیشتری در تحقق
ان دیده می شود.
همچنی��ن بای��د توجه داش��ت تالش��ی که در
مذاکرات 5+1و ایران در اس��تانبول دیده ش��د ،به نظر
می رس��د نتیجه ملموس ان در مذاکرات بغداد حاصل
شود.جیمز بلیتس و دانیل دامبی دوشنبه 28فروردین
16( 1391اوریل )2012طی مقاله ای در فایننش��ال
تایمز نوش��تند« :موضوعی که قدرت های غربی باید
به زودی راجع به ان بررسی کنند این است که اگر ایران
گامی در مذاکرات بغداد ب��ردارد ،انها چه کاری باید
دهمین جلسه دادگاه رسیدگی به پرونده فساد بزرگ مالی اوایل هفته گذشته درشعبه اول دادگاه
انقالب به ریاست قاضی ناصر سراج برگزار و شش متهم در دو نوبت صبح و عصر محاکمه شدند.
در این جلسه به اتهامات افراد مرتبط با ش��رکت های اهن و فوالد لوشان ،ایلیت انزلی ،میالتحدید
پارسیان رسیدگی شد.
دهمین جلسه رسیدگی به پرونده فس��اد بزرگ مالی با حضور هشت متهم و مطلع برگزار شد.
درباره زمان رسیدگی به اتهامات مه افرید امیرخسروی متهم ردیف اول پرونده ،در حال حاضر به
یک پرونده با 32متهم رسیدگی می شود که مه افرید امیرخسروی بعد ازرسیدگی به اتهام 31متهم
دیگر پرونده ،در دادگاه حاضر و محاکمه خواهد شد.
تاکنون طی برگزاری 9جلسه دادگاه 17 ،نفر از متهمان بعد از محاکمه ،اخرین دفاعیات خود
را ارائه کرده اند و بعد از رسیدگی به اتهامات 15متهم باقیمانده ،رسیدگی به
اولین پرونده ارسالی به دادگاه
در زمین��ه این فس��اد مالی به
اتمام خواهد رسید.
در تاز ه تری��ن تح��ول
غالمحس��ین محس��نی اژه ای،
س��خنگوی قوه قضائی��ه نیز در
29نشس��ت خب��ری از تکمیل
تحقیقات 12متهم دیگر پرونده و
ارسال کیفرخواست انها به دادگاه
خبر داده استg .
مثلث شماره126
«علی جمالی فش��ی» که در 22دی ماه 88با جاسازی بمب
در یک دستگاه موتورسیکلت و پارک کردن ان مقابل منزل شهید
علی محمدی ،این استاد دانشگاه را به شهادت رساند ،صبح روز
26اردیبهش��ت در محوطه داخلی زندان اوین ب��ه دار مجازات
اویخته شد.
در ساعات اولیه صبح سه شنبه 22دی ماه 1388بود که خبر
انفجار یک بم��ب در منطقه قیطریه تهران منتشرش��د .تحقیقات
در زمینه شناسایی و دس��تگیری عامالن ترور این استاد دانشگاه
ادامه داش��ت تا اینکه در 20دی ماه 1389یعنی یک سال بعد از
وقوع حادثه ،وزارت اطالعات از دس��تگیری عوامل ترور استاد
علی محمدی خبر داد.
چندی بعد« ،علی جمالی فش��ی» که به عن��وان عامل ترور
شهید علی محمدی شناسایی و دستگیر ش��ده بود ،در برنامه ای
تلویزیونی به نحوه جذب در سرویس اطالعاتی اسرائیل (موساد)
و چگونگی به شهادت رساندن این محقق ایرانی پرداخت.
محاربه و فساد فی االرض از طریق ترور شهید علی محمدی
به واسطه مس��تقر کردن موتورس��یکلت و انفجار ان ،همکاری
با رژیم صهیونیستی و ش��بکه تروریستی موس��اد ،تحصیل مال
نامش��روع به واس��طه همکاری اطالعاتی با رژیم صهیونیستی،
تخریب اموال مسکونی ناش��ی از انفجار بمب و نگهداری مواد
روانگردان ،از اتهامات این متهم بود .جلس��ه محاکمه این متهم
در تاریخ اول شهریورماه سال گذشته در شعبه 15دادگاه انقالب
تهران به ریاس��ت قاضی صلواتی برگزار و شش روز بعد ،حکم
اعدام وی نیز صادر شد.
جاسوس موس��اد و عامل ترور ش��هید علی محمدی ،پیش
از اجرای حکم اعدام گفت« :در مورد اش��تباهات گذشته خودم
نمی دانم که چه بگوی��م خیلی از کارها و تجربه ها راه برگش��ت
ندارد .پایان راه کج و بدی همین جایی است که من ایستاده ام».
جمالی فشی در اخرین اظهار نظر خود گفت« :من اینه اینده
انهایی هستم که در این راه گام بر می دارندg ».
جلسه دهم دادگاه فساد مالی با مدیر عامل نوزده ساله
احتمال دارد اول ج��والی ( ۱۱تیرماه) در خصوص
اجرایی کردن این تحریم تجدید نظر کنند.
همچنی��ن س��ه هفت��ه پی��ش ،اتحادی��ه اروپ��ا
تصمیم گیری درباره ممنوعیت کام��ل واردات نفت
ایران را ی��ک ماه به تاخی��ر انداخت که ای��ن اقدام از
اختالف و دودس��تگی میان اروپایی ها در خصوص
تحریم ته��ران و وابس��تگی انها به نفت کش��ورمان
حکایت می کرد.
وزیران امور خارجه کش��ورهای عضو اتحادیه
اروپا در نشست سه هفته پیش خود در لوکزامبورگ،
تصمیم گیری در خصوص ممنوعیت واردات نفت از
ایران را که باید از ابتدای جوالی اجرا می شد ،تا پایان
مه ( ۱۱خرداد) به تاخیر انداختندg .
17
یادداشت ها
مستمعازاد!
هم ه معلم های من -قسمت دوم
زهیر توکلی
زهیر توکلی در این مطلب
باز هم خاطراتی از دوران
تحصیل خود را نقل کرده
است
دو هفته پیش وعده دادم که می خواهم در چند
ش��ماره درباره همه معلم هایی ک��ه در این – به قول
قدما – چند صباح زندگی چی��زی از انها اموخته ام،
خاطر ه بنویسم.
دورتری��ن معلمم را به خاطر نم��ی اورم زیرا یک
روز بیشتر انجا نبودم و روز بعد دوباره به خانه به گرمای
اغوش مادرم گریختم .زهیر توکلی را چه به مهد کودک؟
و نه فقط زهیر توکلی را که سایر برادران توکلی را چه به
مهد کودک؟ ما به مادرمان بیش از این حرف ها وابسته
بودی��م و مادرمان مثل مرکز کهکش��ان ب��ود که جاذبه
مغناطیسی اش همه منظومه ها را می چرخاند و با خودش
نگه می دارد ،انقدر انرژی عظیم��ی از محبت بی دریغ
در وجودش بود و هس��ت که هنوز هم که ما مثال برای
خودمان مرد گنده ای شده ایم ،در حالتی می توانی انجا
پیدایمان کنی ،در اشپزخانه کنار اجاق گاز همیشه روشن
18
و قوری چای همیش��ه دم کرده روبه روی مادر که حاال
تارهای سفید گیس��وانش او را روز به روز بیشتر شبیه
خورشید می کنند و دل س��پرده به خنده های بی دلیل و
درخشان او که هر وقت به ما می رسد ،انقدر ذوق دارد
که بی دلیل به کوچک ترین بهانه ای خنده سر می دهد ،از
ته دل می خندد و من فقط در این اشپزخانه و روبه روی
این موجود اسمانی است که جوشیدن خنده را از ته دلم
احس��اس کرده ام .باری؛ م��را یک روز ب��ه مهد کودک
گذاشتند؛ زهیر چشم باز کرد و دید که «ای دل غافل! دور
خوردیم رفت! اینجا کجاست؟ این خانم ها کی اند؟ مادر
چه شد؟ مادر از دست رفت »و پا به فرار گذاشت .هنوز
یادم هست که بی خیال این که مربیان مهدکودک مرا ببینند
یا نبینند و جلویم را بگیرند یا نگیرند ،مثل یک خوابگرد،
از در مهدکودک زدم به خیابان – مهدکودک کجای تهران
بود؟ نمی دانم ولی یادم هست که بر خیابان بود – حاال
نگهبان دم در داشت یا نداشت؟ این را هم نمی دانم همین
یک تصویر در ذهنم هست :از در مهدکودک به پیاده روی
خیابانی پاگذاش��تم که چنارهای برافراشته ای داشت و
نمی دانستم کدام طرف باید بروم و یک حس فقط یک
حس از ان لحظه به خاطرم مانده است :مادر! مادر!
می دانم و برایم روشن است که گریه نمی کردم و
حتی بغضی در گلویم نبود ولی تمام اندرونم فریاد بود و
جست وجوی مادری که نخستین بار در زندگی ام از کنار
او به محیطی غریبه پرتاب شده بودم که بوی او به مشامم
نمی خورد.
من به دنبال بوی مادرم ازمهد کودک بیرون زده بودم
به دنبال زنگ ارام صدایش که به من پاس��خ می داد ،من
که خیال می بافتم و وراجی می کردم و انکه می بایست
هم صحبت خیال های من شود ،مادر بود که همانطور که
ایستاده روی پیشخوان اشپزخانه ،سبزی خرد می کرد،
به سوال های من که می رفتم و می امدم ،جواب می داد و
تمام ان موجودات خیالی که من در ذهنم با انها زندگی
می کردم ،یک اشنای دیگر غیر از من داشتند و او مادر بود.
یادم نمی اید بعدش چه شد ولی زهیر از پس همه
ان مربی ها برامد و روز بعد دوباره مادر بود و اشپزخانه
و مادر بود و ماشین رخت شویی سطلی و زهیر پنج ساله
که می رفت و می امد و وراجی می کرد و خیال هایش را با
«اشنا»ی همیشگی اش ،مادر در میان می گذاشت.
ای مربیان م��ن در همان ی��ک روز دوری از مادر!
بابت هم��ان ی��ک روز از ش��ما سپاس��گزارم و عذر
می خواهم اگ��ر زهیر با فرارش از مهد کودک ،ش��ما را
به وحشت انداخت.
اگر همه عالم روانشناسی رشد و پیاژه بزرگ را انکار
کنند ،من یکی تمام قد به احترام او از جایم بلند می شوم
زیرا خ��ودم ان را تجربه کرده ام .چگون��ه؟ االن برایتان
می گویم .یک سال بعد از ماجرای ان مهد کودک ،زهیر را
که اکنون شش ساله بود و به حساب این سال ها ،بایست
دوره پیش دبستانی را می گذراند ،به شکل مستمع ازاد
در کالس اول ابتدایی ثبت نام کردند .این جا قم اس��ت
کوچه بیگدلی ،کوچه ای مشهور که یک سرش به خیابان
صفائیه می خورد و سر دیگرش به «جوب شور» .زهیر به
همراه پدر و مادر و دو برادر و یک خواهرش ،مستاجر
خانه اقای قرائتی هستند ،خانه ای سر نبش که یک درش
به کوچه بیگدلی باز می شد و دیوارحیاطش یک ضلع
کوچه ای بود که از بیگدلی شروع می شد و پیچ می خورد
و موازی بیگدلی پیش می رفت و س��ر از جوب ش��ور
در می اورد .کوچه ای که مدخ��ل ان در کوچه بیگدلی
دو نبش داش��ت ،یک نبش ان خانه استیجاری ما بود و
نبش دیگرش یک مغازه بقالی و بق��ال محله پدر یک
شهید و یک مفقوداالثر بود و 11سال بعد ،زهیر که طلبه
علوم دینی شده اس��ت ،خوابگاهش در همین کوچه
بیگدلی است و مشتری همین پیرمرد است که تابستان
استخوان های ان یکی پس��رش را اورده اند و زهیر در
حال مزمزه کردن خاطرات 11سال پیش ،وقتی پول را
به پیرمرد می دهد ،تسلیت می گوید و پیرمرد می گوید:
خواهش می کنم که یکدفعه بغضش می ترکد و دستمالی
را روی صورتش می گیرد و ش��انه هایش انچنان تکان
می خورند که زهیر انتظار زلزله ای را می کشد که همین
االن باید فرا برسد و زمین واهل ان را فرو ببرد[ ....چهره
مظلوم پیرمرد را به خاطر م��ی اورم اگر ان چهره انقدر
وقتیبهخورشیدسنگمی اندازند
بایدازمظلومیت ماندفاعکنیم
مصطفی شوقی
مصطفیشوقیدراینمطلب
به پشت پرده توهین های اخیر
به ساحت مقدس ائمه اطهار
پرداخته است
خبرنامه
اول -چند ماه پیش بود ک��ه کمپینی توهین امیز
در مورد امام ش��یعه در فضای مجازی ش��کل گرفت؛
استفاده از الفاظ تمسخرامیز و توهین امیز به برخی از
ائمه اطهار (ع) به شکلی باور نکردنی و عجیب .گویی
به یکب��اره برخی از وبالگ ها و س��ایت های داخلی و
خارجی و کاربران انها در فیس بوک در مسابقه ای برای
توهین به باورهای مذهبی شیعیان شرکت کردند .نتیجه
چه ش��د؟ جوانان مذهبی که لزوما عضو رسمی هیچ
نهادی نبودند در برابر این گروه ،گ��روه موافقی را در
جهت تکریم ائمه اطهار به خصوص دو امام جواد(ع)
و هادی (ع) تش��کیل دادن��د و در مواجه��ه ای نابرابر
در فضای مجازی دست به افش��اگری و البته پاسخ به
توهین های مدعیان ازادی بیان زدند .در این خصوص
نهادهای مسئول فرهنگی اما همچنان در چارچوب های
خشک و رسمی خود گرفتار بودند.
دوم -مطلبی می خواندم از سابقه توهین به ائمه
به خصوص امام هادی(ع) که یکی از جوان ترین امامان
ش��یعه اس��ت؛ گویی همین هجمه اخیر نی��ز تیری به
چشمان زیبای جوانان شیعه و مسلمان بود .اما داستان؛
محمد بن حسن بن اشتر علوی می گوید« :من در زمان
کودکی با پدرم درب منزل متوکل عباسی بودیم ،مردم
جمع بودند ،اوالد ابوطال��ب و اوالد عباس و دیگران؛
وقتی که امام هادی علیه السالم تشریف می اورد همه
سواران به احترام وی پیاده می شدند و راه باز می کردند
تا حضرت وارد گ��ردد .در ان روز به همدیگر گفتند:
امروز به احترام این نوجوان پیاده نخواهیم شد؛ او از ما
شریف تر و بزرگ تر و مسن تر و دانا تر نیست ،به خدا
سوگند پیاده نخواهیم شد .ابوهاش��م جعفری به انها
گفت :به خدا سوگند وقتی او را دیدید با خواری و ذلت
پیاده خواهید ش��د؛ اندکی بیش نگذشت که حضرت
پیدا شد و وقتی که چش��م انان به حضرت افتاد همه
پیاده شدند! ابوهاشم به انان گفت :مگرنه اینکه خیال
می کردید که پیاده نخواهید شد؟ گفتند :نتوانستیم خود
را نگه داریم و پیاده شدیم و ابو هاشم جعفری نقل کرده
اس��ت که متوکل برای جلوس عمومی خود جایی را
س��اخته بود که دارای پنجره هایی بود که افتاب از انها
در داخل می تابی��د و در میان ان پنجره ها و ش��بکه ها
پرنده هایی جا داده ب��ود ،روزی که به م��ردم اذن عام
می داد و روز دیدار او بود ،همان جا می نشست ،وقتی
که مردم می امدند ،ان پرنده ها می خواندند و سرو صدا
راه می انداختند ،نه متوکل می شنید مردم چه می گویند
ی که
و نه مردم می شنیدند که او چه می گوید اما هنگام
امام هادی علیه السالم وارد می شد؛ ان پرنده ها ساکت
می شدند و صدایی از انها ش��نیده نمی شد تا وقتی که
حضرت بیرون می رفت ،باز سرو صدا راه می انداختند».
نیز مرحوم مس��تنبط از کتاب الخرائج نقل می کند که
روایت ش��ده روزی اما م هادی علیه السالم وارد منزل
متوکل شد و به نماز ایستاد؛ یکی از دشمنان گفت :این
ریاکاری تا کی؟ و هنوز لحظه ای چند نگذشته بود که
گرفتار سخط الهی گشت و افتاد و مرد!( .بحاراالنوار)
س��وم -امامان ج��واد (ع) و ه��ادی (ع) دو امام
ج��وان در روزهایی ک��ه جوانان مس��لمان در میادین
ش��هرها دیکتاتورهای عرب منطقه قی��ام کرده اند در
ش��رایطی مورد هجمه قرار می گیرند ک��ه بیش از هر
زمان دیگری،جامعه اس�لامی به اتحاد و همدلی نیاز
دارد .اینجا یک نکت��ه ظریف نهفته اس��ت که به قول
یکی از نویس��ندگان اگر وهابی «دین مدار» سعودی و
رسانه های «دین ستیز» انگلیسی در تخریب گنبد سامرا
و وهن تصویری ان به اشتراک می رسند ضروری است
که جوانان مسلمان شیعه نیز از هر گرایش و سلیقه ای
به دور از هرگونه انفعال و پراکندگی پاس��خی مناسب
این س��ناریو تدارک ببینند .پاس��خی در شان مسلمان
شیعه ایرانی؛ هنرمند بخواند ،نقاش تصویر کند هدایت
هادی(ع) را و بنویسد محقق شیعه از فضائل او .تاسف
دارد که رس��انه ملی نیز در س��ریال های بی محتوایش
کاراکتر خالفکارانش برخی نام های مبارک و مقدس
را دارند؛ گویی این باور عمومی ماس��ت در نشناختن
فضائل ائمه که باید اینچنین بشناسیم شان وقتی برخی
بی خردان به خورشید سنگ می اندازند.
چهارم -اما ش��اهین نجفی؛ هتاک ...او چند ماه
پیش هم اهنگی توهین امیز در مورد مهدی موعود(عج)
خواند .واکنش ها اما همچنان هیچ .بعد در اقدامی دیگر
نام مهجور مانده امام ش��یعه ای را بازیچه کرد که پیش
از این نی��ز کمیپنی علیه اش در فض��ای مجازی ایجاد
شده بود؛ ایا این بد صدای بد صورت بی سیرت خود
تهیه کننده و مجری اس��ت؟ جدا از انگیزه های زیادی
که بس��یاری برای ضربه زدن به فرهنگ عمومی شیعه
و اعتقادات مردم ای��ران دارند ،یک نکته جالب وجود
دارد؛ اینکه عمدتا ای��ن صداها از رس��انه هایی برون
می اید که ریش��ه های بهایی گری دارند .ایا این نقشه
بهاییت است که از «صبح ازل» و کتاب «کتاب اقدس» و
«مشرق االذکار بیت العدل اعظم ،حیفای اسرائیل» نشات
گرفته است؟ برنامه ای اس��ت از «ایین پر از تناقض و
مجعول بهایی» برای ش��یعه ایران��ی؟ نمی دانیم که در
غیاب دستگاه های متولی فرهنگی این بار نیز،مثل 8سال
دفاع مقدس از خاک و سرزمین ،این جوانان با غیرت
ایرانی باید از مرزهای اعتقادی خودشان دفاع کنند که
این جنگ ،تاکتیک و استراتژی دیگری می طلبد .باید
باهوش از سرزمین شیعه مان دفاع کنیمg .
مثلث شماره126
مظلوم نبود و اگر ان گریه ان همه ناگهانی به سراغ پیرمرد
نیامده بود و اگر ان شانه ها ان جور تکان نمی خوردند که
انگار در همان لحظه مته ای را روی قلب پیرمرد گذاشته اند
و تکان شانه ها از ضربه ان مته است ،اه که اگر همه اینها
نبود]....
مهر سال 62اس��ت و پدر ،زهیر را در دبستانی در
خیابان جوب ش��ور که درش بر انتهای کوچه بیگدلی
باز می شود ،به شکل مس��تمع ازاد ،ثبت نام کرده است.
برادر زهیر که چهار پایه باالتر از او در همین دبس��تان
کالس پنجم را می خواند ،صبح دست او را می گیرد و با
خود می برد .فاصله دبستان تا خانه پنجاه قدم هم نیست.
زهیر اکنون یادش نمی اید که چند روز تحمل کرد ،شاید
به اندازه همان مهد کودک یعنی یک روز شاید هم بیشتر اما
می داند که این بار نگریخت .بلکه این بار معلم کالس اول
ابتدایی ،دلش به حال زهیر سوخت و به برادر زهیر گفت:
به پدر و مادر سالم برسانید و بگویید برای خود این بچه
بهتر است که همان سال دیگر سروقتش به مدرسه بیاید،
خیلی اذیت می شود.
البد یادتان می اید که در فیلم های سینمایی وقتی
که شخصیت اول بهت زده می شود چگونه ان را نمایش
می دهند؟ مثال ناگهان ماشینش داشته توی شکم کامیونی
می رفته که با هیبت چندین تنی اش از روبه رو می امده
و در کسری از ثانیه به خود امده و فرمان را چرخانده و
ماشینش به شانه ی خاکی جاده منحرف شده و چندبار به
هوا برخاسته و برزمین فرود امده و تارمویی با چپ کردن
ماش��ین فاصله داشته اند ولی خب ،ش��کر خدا! به خیر
گذشته و صدای بوق اعتراض وحش��تناک کامیون در
جاده دور می ش��ود هنوز به گوش می رس��د؛ خب ،در
چنین لحظه ای ،کارگردان ،بهت راننده را اینگونه نشان
می دهد« :چشم هایش می بیند که دهن هایی اطرافش باز
و بسته می شود و می داند که یک چیزی دارند می گویند
ولی گوشش نمی شنود .فقط باز و بسته شده دهن ها را
می بیند».
تمام انچه از ان یک روز (یا چند روز) مستمع ازاد
درس خواندن در کالس اول ابتدایی در ذهن بچه ماند،
دقیقا چنین خاطره ای است .واقعا هیچ نمی فهمیدم که
این اقا چه می گوید و این بچه ها چرا تکرار می کنند و
این تخته سیاه چیست؟ یکی از ان دقایق را که شدیدا
با هر چ��ه پیرامونم ب��ود ،غریبی می کردم قش��نگ به
یاد دارم :بغضی کرده ب��ودم از ان بغض ها که راه گلو
را می بندند و حس می کنی چند برگ خش��ک ش��ده
ریزریز ش��ده توی گلویت گیر کرده اند؛ خوب یادم
هس��ت که جلوی اش��ک چش��مم را به طور غریزی
گرفته بودم و همین واکنش عزیزی ،خشکی و درهم
پیچیدگی ان بغض را در گلویم بیشتر کرده بود .شاید
باورتان نشود که عین همان پالن برای من پیش امد،
هنوز لب های معل��م را که به ه��م می خوردند به یاد
دارم و گاهی به من هم چش��م می دوخ��ت ،احتماال
همان لحظه حال مرا با ش��م معلم��ی اش فهمید که از
فردایش با توصیه او من به ازادیستان خانه بازگشتم (
و ریش کم پشت او و سبیل از ریش یک هوا پرپشت تر
و ه��ر دو هم ریش هم س��بیل حنایی مای��ل به زرد و
عینکی بر چش��م از ان عینک های دسته کائوچویی و
س��ر وصورت گرد و موهای جلوی س��ر ریخته همه
را به یاد دارم ).نمی دانم اس��مت چه بوده است ،اقای
معلمی که یک روز (یا چند روز؟) به ش��کل مستمع
ازاد مهمانت بودم و مرا ازاد کردی تا به نادرکجای امن
و امان خودم به اتشی که قلبم را گرم می کرد به شعاع
حضور مادرم در اتاق های خانه کوچک ،بازگردم .هر
جا هستم برایت دعا می کنم هر جا که باشیg .
19
نقد ونظر
الزامات دیپلماسی هسته ای
نقد و نظر
مثلث شماره126
تو گوهای استانبول
مذاکرات بغداد سخت تر از گف
توافق گام به گام
1
محمود واعظی /معاون مرکز تحقیقات استراتژیک
با نگاهی به دور جدید مذاک��رات ایران و گروه
کشورهای 5+1که نشست استانبول سر اغاز ان بود و
بر اساس انچه در مذاکرات قبلی شاهد بودیم ،با توجه
به مقدماتی که قبل از اغاز مذاکرات از س��وی ایران و
گروه کشورهای 5+1فراهم ش��ده بود ،خوشبختانه
می توان ادعا کرد که شاهد فصل جدیدی در مذاکرات
هسته ای بین دو طرف هس��تیم .در نشست استانبول
بیش��تر روی کلیاتی از قبی��ل نحوه برخ��ورد ،محل
برگ��زاری دور بع��دی مذاکرات و مش��خص کردن
محورهای م��ورد گفت وگو بحث و تبادل نظر ش��د.
20
عالوه بر ای��ن در این دور از مذاک��رات ،مدالیته ای بر
مبنای معاه��ده NPTکه قرار اس��ت در اینده ایران و
گروه کشورهای 5+1بر اساس ان کار مذاکرات خود
را پیش ببرند ،مورد توافق دو طرف قرار گرفت.
قرار بر این اس��ت ک��ه در فاصله بی��ن مذاکرات
اس��تانبول و مذاکرات بغداد -که س��وم خرداد برگزار
خواهد شد -دو اقدام انجام شود .اقدام اول مذاکرات
ی است که در وین
ایران و اژانس بین المللی انرژی اتم
و در محل نمایندگ��ی ایران اغاز ش��د و دو روز ادامه
پیدا کرد .نتیجه ای��ن مذاکرات ،برای نشس��تی که در
س��وم خرداد دو طرف در بغداد در انتظار برگزاری ان
هستند بسیار با اهمیت است .اقدام دوم مذاکرات پیش
از نشست بغداد است که بر اس��اس ان معاونان خانم
اشتون و اقای جلیلی قرار است گفت وگوهایی با هم
داشته باشند که در این گفت وگوها مقدمات اجالس
و پیش نویس مذاکرات ایران و گروه کشورهای 5+1
برای نشست س��وم خرداد فراهم خواهد شد .این دو
اقدام در این فاصله زمانی می تواند س��مت و س��وی
نشست بغداد را مشخص کند .بر اساس انچه تا امروز
اتفاق افتاده و می توان به ان اشاره کرد ،اگر کشورهای
5+1بر اساس واقعیت ها با ایران مذاکره کنند و حقوق
هسته ای ایران که در چارچوب اژانس بین المللی انرژی
اتمی و کنوانسیون ان اس��ت را به رسمیت بشناسند و
دنبال مذاکراتی باش��ند که در ان هم خواس��ت ایران
براورده ش��ود و هم ابهامات گروه 5+1برطرف شود،
به نظر می رسد که در بغداد می توانیم شاهد گام مثبت
دیگری برای اهداف مورد نظر دو طرف باشیم .طبیعی
است که موضوع هس��ته ای ایران و مذاکرات با گروه
کش��ورهای 5+1پرونده خیلی کوچکی نیست که در
مذاکرات بغداد همه موارد مرب��وط به ان حل و فصل
شوند .این مس��اله نیازمند مذاکرات بیشتری خواهد
بود .بر این اس��اس می توان گفت که مذاکرات بغداد
مرحله ای برای تکمیل نتایج نشس��ت استانبول است.
در مذاکرات استانبول دو طرف همدیگر را روی کلیات
ارزیابی کردند تا به این نتیجه برس��ندکه ایا می توانند
روی هم حس��اب باز کنند یا خیر که نتیجه این محک
مثبت بود .در بغداد درباره موارد مشخصی به مذاکره
می نشینند و گام هایی را بر اساس انچه توافق کرده اند
برخواهند داش��ت .در مجموع فکر می کنم مذاکرات
بغداد می تواند یک گام به جلو در مساله هسته ای ایران
باش��د .بنابراین در مذاکرات بغداد به ای��ن دلیل که به
جزئیات و موضوعات مشخص پرداخته خواهد شد،
سخت تر از مذاکرات استانبول خواهد بود .اما اگر دو
طرف اراده داشته باش��ند و یکدیگر را درک کنند و به
ویژه 5+1و کشورهای غربی اصول و حقوق ملت ایران
را به رسمیت بشناسند ،می توانیم همان طور که توافق
شده بود گام به گام پیش رفته و مشکالت را رفع کنیم.
نقدونظر
طرح گام به گام بستری برای تحقق خواسته های
دو طرف
قرار بر این است که طرح گام به گام در نشست بغداد
موردبحثوبررسیقراربگیردونهاییشود.ممکناست
مبنایاینبحثپیشنهادیباشدکهروسیهدرگذشتهمطرح
کرده اس��ت ،ولی انچه نهایی خواهد شد لزوما پیشنهاد
روسیه نخواهد بود ،بلکه پیشنهاد روسیه بستری خواهد
بود تا دو طرف مذاکره در این بستر اهداف خود را محقق
کنندوبهنتایجمثبتیبرسندg.
ازمحاسباتتاکتیکی
تا عقالنیت راهبردی
مثلث شماره126
حسن نیت ایران در بازرسی از اژانس از پارچین
ای��ران امادگی دارد ب��ا اژانس که یک نه��اد قانونی و
بین المللی اس��ت همکاری کن��د؛ همان ط��ور که در
گذشته هم همکاری کرده است .ایران برای نشان دادن
حس��ن نیت خود درباره ادعاهایی که از سوی اژانس
ی و گروه کشورهای 5+1درباره
بین المللی انرژی اتم
پارچین مطرح شده ،به بازرسان اژانس اجازه خواهد
داد مانند گذشته و یک بار دیگر از پارچین بازدید کنند تا
با حضور در این منطقه مطمئن شوند که تبلیغات منفی
برخی از کشورهای غربی و همچنین گروه های معاند
و مخالف رژیم جمهوی اسالمی ایران درباره فعالیت
اتمی ایران در این منطقه درست نیست .بنابراین ایران با
این هدف که یک گام به جلو برای اعتماد سازی بردارد،
اجازه بازرسی از پارچین را به بازرسان اژانس خواهد
داد .از س��وی دیگر ،درباره مذاکرات ایران با اژانس و
کشورهای 5+1درباره سایر موضوعات به نظر می رسد
که در نشست بغداد این حسن نیت از سوی ایران نشان
داده خواهد شد که موارد فنی را قدم به قدم و مرحله به
مرحله با همکاری و هماهنگی اژانس به اجرا بگذارد.
عالوه بر این درباره خواسته کشورهای 5+1در زمینه
تعلیق غنی س��ازی از س��وی ایران باید دید که انها این
درخواست را چگونه می خواهند مطرح کنند .بر اساس
کنوانسیون اژانس بین المللی انرژی اتمی این اقدام جزو
حقوق ایران است که به هیچ عنوان نمی توان ایران را از
رسیدن به ان منع کرد.
اژانس طبق پیمان ان .پی .تی در عین حال که از کشورها
تعهد می گیرد ،به کمک کردن به تولید انرژی هسته ای
صلح امیز متعهد است .ولی به هر حال در ارتباط با اینکه
قرار اس��ت دو طرف به صورت گام به گام و بر اساس
عمل متقابل قدم هایی بردارند ،به نظر می رس��د در این
زمینه نیز گامی از س��وی ایران برداشته خواهد شد ،به
شرطی که انها هم به تعهدات خود به ویژه در ارتباط با
بحث تحریم های نفتی و بانک مرکزی عمل کنند و گامی
مثبت برای اثبات حسن نیت خود در این زمینه و جلب
اعتماد ایران بردارند.
نگرانیایران؛تداومفریبکاریامریکا
2
دکتر محمد جمشیدی /کارشناس بین الملل
با نزدیک ش��دن ب��ه نشس��ت دوم از دور اخیر
گفت وگوهای ای��ران و 5+1درب��اره همکاری های
راهب��ردی ،انچ��ه بیش از ه��ر چیز چش��م انداز این
مذاکرات را مش��خص می کند ،قدرت ژئوپلتیک دو
طرف اصلی این گفت وگوها یعنی ایران و امریکاست.
بر این اساس صرف برگزاری این مذاکرات در بغداد،
که ابت��کار جمهوری اس�لامی ایران ب��ود و غربی ها
با اکراه ان را پذیرفتن��د ،می تواند پیام اولیه مناس��بی
به مخاطبان و ناظرانی باش��د که درباره چش��م انداز
این مذاک��رات گمانه زنی می کنند .اخ��راج امریکا و
متحدانش از عراق و عدم دستیابی واشنگتن به اهداف
راهبردی اش از تهاجم به این کش��ور توس��ط دولت
عراقی ک��ه دارای روابط راهبردی با ایران اس��ت ،در
کنار شکست اشکار غرب در صحنه سوریه و تداوم
انقالب بحرین همگی داللت بر این براورد راهبردی
دارند که جمهوری اس�لامی ایران به لحاظ منطقه ای
قدرتمند اس��ت و بر عکس غرب ،معادالت منطقه را
در راس��تای ارمان ها و منافع خود می بیند .دستگاه ها
و جامعه اطالعاتی امریکا نیز به همین براورد اعتقاد
دارند .به طوری که در گزارش ارزیابی ساالنه تهدیدها
که در ژانویه ،2012یعنی یک سال پس از اغاز بیداری
اسالمی در منطقه،توس��ط جیمز کالپر ،رئیس جامعه
اطالعاتی امریکا و برگس ،رئی��س اطالعات ارتش
امریکا به سنا ارائه شد ،به صراحت روندهای منطقه ای
را به ضرر ایاالت متحده و همراستا با گفتمان و منافع
جمهوری اسالمی ایران به تصویر می کشد .به طوری
که کلیدواژه ش��کل دهنده موضع و براورد امریکا از
منطقه را در «وضعیت عدم اطمینان» خالصه می نماید.
بنابراین به نظر می رس��د مواضعی که برخی مقامات
کنونی و س��ابق غرب درباره منطقه می گیرند چیزی
جز فرار به جلو و فضاس��ازی برای بهره برداری های
سیاسی نباشد .بنابراین این امریکاست که نیازمند ایران
در منطقه اس��ت و روندهای منطقه ای و اراده سیاسی
تهران در منطقه جدید به خوبی بیانگر ان هس��تند که
واقعا گزینه نظامی نه تنها جایگاهی در استراتژی غرب
در قبال ایران ندارد ،بلکه حتی می تواند در راس��تای
منافع راهب��ردی ایران در منطقه عم��ل کند .به همین
دلیل اس��ت که اوباما در جمع ایپک و بایدن در جمع
سران خاخام ها ،به صراحت توسل به زور علیه ایران را
اقدامی غیر هوشمندانه خواندند.
در کنار ای��ن ضعف ژئوپلتیک ،امری��کا و اروپا
به شدت درگیر مس��ائل و بحران های داخلی هستند
که به علت تداوم انها در گذر زم��ان ،عمال به بحران
مشروعیت سیاسی و ش��کاف ش��دید بین جامعه و
حکومت تبدیل شده است.
غلبه سوسیالیس��ت ها در فرانس��ه و وحش��ت
اروپ��ا از این واقع��ه در کنار همراهی م��ردم اروپا در
مبارزه با اس��تبداد اقتصادی حکومت ها ،ترسیم کننده
فضایی اس��ت که اقتصاد و معیش��ت اروپای��ی را بر
بلندپروازی های خارجی ترجیح می دهد .از س��وی
21
نقد و نظر
دیگر ،احساس ضعف دولت اوباما در برابر فشارهای
رقب��ای جمهوریخ��واه خ��ود و نگران��ی از احتمال
خرابکاری صهیونیس��ت ها و انگلیس��ی ها در فضای
انتخاباتی امریکا که به شکس��ت اوباما بینجامد و وی
را گرفتار سرنوشت س��ارکوزی کند ،رئیس جمهور
لیبرال امریکا را به فردی محافظه کار تبدیل کرده است.
این در حالی است که در ایران ماجرا برعکس است و
سیاست امریکا مبنی بر تشدید تحریم تا جایی که منجر
به شورش داخلی در ایران شود عمال شکست خورده
است .زمان و میدان این شکست 12اسفند ماه 1390و
در پای صندوق های رای مجلس رقم خورد.
این واقعی��ات بیانگر نوع محاس��بات راهبردی
جمهوری اسالمی ایران است و اگر غربی ها به چیزی
غیر از این باور دارند گرفتار محاسبات غلط شده اند.
با این همه ،تهران معتقد به اصالت مذاکره و گفت وگو
است و به همین دلیل از بازگشت 5+1به میز مذاکره
اس��تقبال کرد .مذاکرات اس��تانبول اگرچه نقطه اغاز
خوبی بود و خانم اشتون بر معاهده ان.پی.تی به عنوان
مبنای گفت وگوها یاد کرد ،اما تداوم موفقیت در گرو
این اصل اس��ت که مواضع و گام های پیش��نهادی از
اتاق کار وزیر جنگ رژیم صهیونیستی تعریف نشود.
موضع اخیر اشتون که برنامه هسته ای ایران را با صفت
نظامی به کار برد درست در زمانی بود که سفر وی به
تل اویو به پایان رسیده بود .این موضع باعث تعجب
محافل سیاس��ی و راهبردی امریکا نیز ش��د ،چراکه
حتی براوردهای اطالعاتی و مواضع رسمی مقامات
واش��نگتن همه داللت بر عدم وجود برنامه یا تصمیم
سیاس��ی برای نظامی کردن برنامه هسته ای صلح امیز
ایران است.
اگرچه حافظه راهبردی ایران از 60س��ال پیش
ش��کل گرفته ،اما ملت ایران دوره اوبام��ا که مملو از
فریبکاری در قبال کشورشان بود را به صورت خاص
رصد کرده ان��د .همین هفته گذش��ته بود ک��ه بایدن،
معاون رئیس جمه��ور امریکا در س��خنانی در جمع
س��ران خاخام های یهودی به صراحت اعالم کرد که
هدف اوباما از طراحی سیاست تعامل با ایران ان بود
که جامعه جهانی را با خود همراه س��ازد و نه اینکه به
یک توافق با ایران دس��ت یابد .فریب��کاری دیگر انها
در موضوع تبادل س��وخت بود که دقیقا یک روز پس
از توافق ای��ران -برزیل -ترکیه در این ب��اره ،امریکا
قطعنامه 1929را مطرح و تصویب کرد.
بنابرای��ن نگران��ی کنونی مل��ت ای��ران ،تداوم
فریب��کاری امریکا در ای��ن حوزه اس��ت و حق دارد
نسبت به گام های عملی امریکا مدعی باشد .تا زمانی
که دستورالعمل ها از تل اویو تلکس شود و مواضع از
لندن گرفته شود ایران نسبت به جدیت غرب اعتماد
نمی کند .اگر اقای اوباما به دنبال رفع نیازهای تاکتیکی
خود در دوره انتخابات است ،مطمئن باشد که پاسخ
ایران ،همکاری های راهب��ردی نخواهد بود .تا وقتی
که تحریم به جای انکه ابزار سیاس��ی باش��د به هدف
راهبردی تبدیل شود و اصالت پیدا کند پیشرفت فنی
کشور در عرصه هسته ای ضرورت دارد.
امریکا و متح��دان غربی اش هن��وز ملت ایران
را نش��ناخته اند و این مهم ترین عام��ل ناکامی انها در
مواجهه با نمایندگان انهاس��ت .مواضع امریکایی ها
در دوره پس از اس��تانبول باز هم گرفتار جاه طلبی و
محاسبات غلط شده است .واشنگتن نیازمند اصالح
مواضع و رویکردهای خود است وگرنه ورود به بغداد
منفعتی برای انها نخواهد داشت .برای همین است که
تغییر در محاسبات زمانی ارزش دارد که منجر به تغییر
نوع عقالنیت شودg .
مثلث شماره126
22
مذاکرات بغداد ،تشدید اوضاع یا تلطیف شرایط؟
برتری استراتژیک
عزیز شاه محمدی /کارشناس امور بین الملل
3
قرار اس��ت س��وم خرداد گ��روه 5+1در بغداد
درباره برنامه هس��ته ای صلح امیز ای��ران مذاکره کند.
این مذاکره ادامه مذاکرات ای��ران با این گروه در چند
سال اخیر است؛ مذاکراتی که از س��ال 1383شروع
شده و تاکنون ادامه دارد .در این مذاکرات ایران تاکید
داشته تمام فعالیت های هسته ای خود را در چارچوب
مقررات پیمان منع گسترش س�لاح های هسته ای و
مقررات اژانس بین المللی انرژی اتمی انجام می دهد.
از این رو فعالیت های هس��ته ای ای��ران قانونی،علنی
و مشروع اس��ت و بر اس��اس بازرس��ی های عینی و
همه جانبه صورت گرفت��ه و فعالیت های هس��ته ای
ایران هیچ گونه انحرافی به سوی مقاصد نظامی نداشته
است .در مقابل غرب (امریکا ،انگلیس ،فرانسه ،المان
و رژیم صهیونیس��تی) در مخالفت با برنامه هسته ای
ایران در موضع��ی تقابلی س��عی داش��ته و دارند که
برنام��ه هس��ته ای ای��ران را غیر ش��فاف ،مخفیانه و
غیر قانونی جلوه دهند .این رویکرد برای تحقق س��ه
هدف تنظیم ش��ده اس��ت؛ اول اینکه ایرانیان در پرتو
ی خود در عرصه هسته ای
اختراعات و اکتشافات علم
به خود نبالند و غرور ملی شان ارتقا نیابد .اتهاماتی که
هر از گاهی به برنامه هسته ای ایران زده می شود که ایران
از توان فنی کره شمالی و یا از ابزار های غیر قانونی در
پیشرفت های علمی در زمینه فناوری هسته ای استفاده
می کند ،دقیقا در جهت تخری��ب روحیه ملی ایرانیان
طراحی و اجرا می شود .دوم اینکه با غیر قانونی جلوه
دادن برنامه هس��ته ای ایران اس��تفاده از اهرم شورای
امنیت ضدایرانیان اسانتر می شود و باالخره باال بردن
هزینه برنامه هس��ته ای ایران در جهت دست کشیدن
و برچیده شدن برنامه هس��ته ای ایران به دست خود
ایرانیان.
قطعنامه هایی که در شورای امنیت سازمان ملل
درباره برنامه هسته ای ایران تصویب شده است به امید
برچیدن برنامه هسته ای ایران به دست ایرانیان است و
اگر یوکیا امانو ،مدیر کل اژانس بین المللی انرژی اتمی
در گزارش های خود «از ایران می خواهد که همکاری
بیشتری داشته باشد» یا گله می کند که « ایران به اندازه
کافی همکاری نمی کند» منظورش ان است که ایران
قطعنامه های ش��ورای امنیت دال بر «برچیدن برنامه
هسته ای خود به دست خود» را اجرا نمی کند .قطعنامه
1929شورای امنیت که در 9ژوئن 2010صادر شد
تحریم هایی را به عنوان مجازات برضد ایران وضع کرد
که دلیل ان انحراف برنامه هسته ای نبود ،بلکه نپذیرفتن
«برچیدن برنامه هسته ای» بود.
بعد از این قطعنامه ان��واع تحریم ها چه در قالب
تحریم های شورای امنیت و چه در قالب تحریم های
وضع ش��ده از س��وی کنگره امریکا و اعمال شده از
س��وی اروپا بر ضد ای��ران وضع ش��د .در عین حال
غ��رب از وی��روس اس��تاکس نت ب��رای خرابکاری
در برنامه هس��ته ای ایران اس��تفاده کرد و چهار نفر از
دانشمندان هسته ای کشور نی ز ترور شدند.
در این مدت البته ایران نی��ز تمام همت و ابتکار
خود را در پیشبرد برنامه هسته ای خود چه در ارتقای
سانتریفوژها و س��ایر ادوات و تجهیزات الزم ،چه در
تولید اورانیوم 20درصد برای استفاده در تولید دارو
در راکتور هسته ای دانشگاه تهران به کار گرفت و تمام
این فعالیت ها و پیشرفت های علمی و عملی ایران در
برنامه هسته ای در هفت سال اخیر و زیر نگاه دوربین ها
و کارشناسان هس��ته ای اژانس صورت گرفته است.
انقدر عکس و گزارش از برنامه هسته ای ایران منتشر
شده که اغراق نیس��ت اگر بگوییم تعداد عکس های
س��انتریفیوژ های ای��ران در اینترن��ت از عکس های
قله دماوند بیشتر است.
صحنه سیاسی
برنامه هس��ته ای هر جنبه ای داش��ته باشد ،قطعا
جنبه سیاسی بارزی هم دارد .اسرائیلی ها به اوباما انتقاد
می کنند که تو خیلی در مقابل ای��ران نرمش می کنی
و اوباما می گوید هرگز چنین نب��وده و این من بوده ام
که بزرگترین ائتالف عرب��ی ،اروپایی را ضد ایران در
چارچوب تحریم های تجاری و بانکی و نفتی سامان
داده ام .این اتئالفی که اوباما از ان س��خن می گوید در
چند هفته اخیر به سرنوشت جالبی گرفتار شده است؛
-1در روسیه پوتین رسما قسم ریاست جمهوری
خورده و با توجه به برنامه امریکا در ضدیت با مسکو
بعید است پوتین به راحتی با امریکا همراهی کند.
-2در فرانسه سارکوزی بازنشسته شد و دولت
چپگرای فرانس��وا اوالند زمام امور این کش��ور را در
دس��ت گرفت .با توجه ب��ه وعده ه��ای انتخاباتی –
اقتصادی اوالند و با توجه به در پیش بودن انتخابات
پارلمانی در فرانس��ه بعید اس��ت پاریس همچنان بر
تحریم های امریکا محور بر ضد ایران پایبند بماند .یکی
از رایج ترین دروغ ها ،دروغگویی در زمینه اقتصادی و
مالی است .اوالند گفته است وضعیت اقتصادی فرانسه
خیلی بدتر از انی است که سارکوزی می گفت و این را
شما مقایسه کنید با وضعیت ایتالیا و یونان.
-3اوبام��ا خ��ود در س��ال انتخاب��ات
ریاس��ت جمهوری ق��رار دارد و مس��اله اقتص��اد در
نقدونظر
باشد و ثانیا روشن شود در پارچین بازرسان دنبال چه
چیزی هس��تند ،ثالثا بازدید از پارچین می تواند نتیجه
توافق با اژانس باشد نه پیش شرط ان .امانو به گونه ای
از پارچین سخن گفته و بر بازدید از ان تاکید کرده که
گویی اگر ام��روز از پارچین بازدید ش��ود ،بهتر از ان
است که فردا؛ چه ایرانیان ممکن است اثار فعالیت های
هس��ته ای احتمال��ی در ان را از بین ببرن��د .امانو در
حالی از فوریت بازدید از پارچین حرف زده که حتی
دانش اموزان دبیرس��تانی هم می دانن��د اگر در مکانی
فعالیت های هسته ای صورت بگیرد اثار ان تا چندین
سال در محیط باقی می ماند .روشن است امانو با این
گونه سخن گفتن در واقع نه در نقش مدیر کل بی طرف
اژانس بلکه در نق��ش کارمن��د وزارت امور خارجه
امریکا عمل می کند و می خواهد با این سخنان زمینه را
برای «ادامه متهم کردن ایران» فراهم کند .ایران رسما به
ی سواالت و
اژانس اطالع داده که حاضر است به تمام
ابهامات اژانس ظرف چند هفته جواب دهد .اما حاضر
نیست بازرسی ها خارج از قواعد پادمان باشد و به قول
معروف بازرسی برای بازرسی انجام شود.
مثلث شماره126
تحوالت جدید
مدتی است یوکیا امانو به اشاره امریکا در قالب
عبارت «همکاری بیشتر ایران» در صدد است خارج از
اختیارات و صالحیت های اژانس دامنه بازرسی ها را
به تاسیسات نظامی هم گسترش دهد .اژانس فقط حق
دارد از تاسیسات هس��ته ای بازدید کند .امانو چند بار
در گزارش های خود امتناع ایران در قبول در خواست
غیر قانونی بازرس��ی از تاسیس��ات نظام��ی را مطرح
کرده و خواستار «همکاری بیش��تر » شده است .این
درخواست در واقع اجرای پروتکل الحاقی اژانس در
بازرسی های سرزده است .به طور خالصه اگر کشوری
پروتکل الحاقی را بپذیرد بازرس��ان اژانس دسترسی
ازاد به همه افراد ،اسناد و س��ایت ها خواهند داشت.
این کار در زمان صدام حسین در عراق نیز اتفاق افتاد.
امانو در واقع با اشاره غرب چیزی از ایران می خواهد
که اگر ایران بپذیرد ،دامنه بازرس��ی ها خدا می داند تا
کجا خواهد رف��ت و اگر نپذیرد ایران متهم می ش��ود
که همکاری نمی کند و برنامه هس��ته ای ایران شفاف
نیست .امانو روز جمعه 22اردیبهشت در مصاحبه با
یک نشریه امریکایی گفته است« :تا ایران با بازرسی از
مجتمع نظامی پارچین موافقت نکند ،توافقی با ایران
صورت نمی گیرد ».امانو صریحا گفت��ه که بازدید از
پارچین فقط یک «سمبل و الگو» است ،به این معنی که
اگر ایران اجازه بازرس��ی از پارچین را بدهد ،در واقع
اجازه بازرس��ی از کل ایران را داده است .ایران برای
اثبات حسن نیت و پاک دستی خود مشکلی با بازدید از
پارچین ندارد ،اما معتقد است اوال این بازدید باید در
نتیجه یک توافق مشخص با حدود و ثغور خاص خود
مدتی است یوکیا امانو به
اشاره امریکا در قالب عبارت
«همکاری بیشتر ایران» در صدد
است خارج از اختیارات و
صالحیت های اژانس دامنه
بازرسی ها را به تاسیسات
نظامی هم گسترش دهد .اژانس
فقط حق دارد از تاسیسات
هسته ای بازدید کند
راس توجه رای دهن��دگان امریکایی قرار دارد .اوباما
دستاوردی در اقتصاد نداش��ته ،در سیاست نیز به جز
قتل بن الدن موفقیتی ندارد .در حالی که مبارک در مصر
را نیز از دست داده است.
-4خان��م انگال م��رکل ،صدر اعظ��م المان نیز
در انتخابات اخیر محلی شکس��ت خ��ورد .گرچه تا
انتخابات این��ده 13ماه فرصت باقی مان��ده ،اما بعید
است با توجه به مخالفت مردم با سیاست های اقتصادی
مرکل ،وی بتواند همچنان به راه خود ادامه دهد.
-5چین و هند ب��ا تحریم نفتی ای��ران مخالفت
کردند .این مخالفت به ان دلیل بود که با توجه به اینکه
امارات و عربس��تان جمعا روزانه 2/5میلیون بش��که
نفت بیش از سهمیه خود تولید می کنند ،اما قیمت نفت
همچنان باالس��ت و مضافا اینکه جایگزینی هم برای
نفت ایران وجود ندارد .در نتیجه افزایش قیمت نفت
ناشی از تحریم ایران ،ترکیه در 2011بالغ بر 59میلیارد
دالر اضافه پرداخت داشته اس��ت .حال مقایسه کنید
اقتصادهایی مثل چین ،هند ،فرانسه و ...چقدر اضافه
پرداخت داشته اند و تا کجا می توانند ادامه دهند.
-6از جمع کشورهای گروه هشت ،المان ،ایتالیا،
انگلیس ،فرانسه و امریکا رس��ما در بحران اقتصادی
غوطه ورند .کانادا و روسیه مش��کالت کمتری دارند
و ژاپن عالوه بر خسارت سونامی عید سال گذشته با
اضافه پرداخت بهای نفت نیز دست به گریبان است.
به نظر می رس��د ائتالفی که اوباما از ان س��خن
می گفت در حال فروپاش��ی اس��ت .این سخن به ان
معنی نیست که تحریم ها (بخوانید اهرم ها بر ضد برنامه
هسته ای ایران) از فردا بی اثر می شود .ولی حداقل به
این مفهوم اس��ت که دولت های اروپای��ی و اعضای
گروه هشت ش��اید نتوانند به راحتی منویات خود را
پیش ببرند.
نتیجه
س��وم خ��رداد مذاک��رات هس��ته ای در بغداد
برگزار می ش��ود .اما نگاه ه��ا به قاهره دوخته ش��ده
اس��ت .در روزهای 3-4خرداد در مص��ر انتخابات
ریاست جمهوری برگزار می ش��ود .در این انتخابات
نامزدهای مطرح بر دو نکته اتفاق دارند:
-1اس��رائیل دش��من مص��ر اس��ت و پیم��ان
کمپ دیوید مرده است.
-2در ص��ورت پیروزی با ایران رابطه سیاس��ی
برقرار می کنیم.
روشن اس��ت این وعده های انتخاباتی وعده های
رای اور و مردم پسند در مصر اس��ت و جهت اینده این
کشور را نشان می دهد .معروف است که می گویند اروپا
سیاس��ت خاورمیانه ای غرب را به امریکا واگذار کرده و
امریکا سیاست خاورمیانه ای را به کنگره و کنگره به البی
ایپک.در این شرایط که «ائتالف تحریم خواه» برضد ایران
سست شده ،پروژه دولت سازی غرب در سوریه به بن
بست رسیده و در مرزهای اسرائیل دولت ضداسرائیلی
مصر تشکیل می شود ،روشن است که شرایط با یک ماه
پیش خیلی فرق کرده است .سوال کلیدی این است که در
این اوضاع استراتژیست های اسرائیلی -امریکایی طراح
سیاست خاورمیانه ای کاخ سفید ،ارام نگاه داشتن اوضاع
را به نفع خود می دانند یا تشدید شرایط و بحران سازی را.
با توجه به اینکه غرب اسرائیلی تقریبا تمام اهرم های خود
را به کار گرفت ،اما بی نتیجه ،به نظر می رسد که ارام سازی
اوضاع بخت بیشتری برای تحقق دارد .این ارام سازی به
معنی ان است که غرب از هیچ یک از اتهامات و ادعاهای
خود برضد برنامه هس��ته ای ایران دست نمی کشد ،اما
دست به اقدامات تشدید کننده هم نمی زندg.
23
نقد و نظر
مثلث شماره126
نیاز به اعتماد2جانبه
اختالف ما با غرب بر سر فعالیت های هسته ای
به واسطه چیست؟
صادق زیباکالم /استاد دانشگاه
4
مذاکرات میان ایران و 5+1در سوم خرداد ماه در بغداد
در شرایطی اغاز می شود که بیم و امیدهای زیادی به نتایج
این مذاکرات بسته شده .نشست استانبول در ماه گذشته
نشان داد که زمینه برای حصول توافق وجود دارد .واقعیت
ان است که نه امریکا و نه اروپایی ها خواهان تحریم های
بیشتریهستندونهایرانمی خواهدکهتحریم هایبیشتری
علیه اش صورت گیرد .اگرچه تحریم ها مشکالتی برای
ایرانبهوجوداورده،امادرعملباعثنشدهکهایرانبهزانو
درامده و تسلیم شود .از سوی دیگر تحریم ها برای امریکا
و اروپا هم خیلی کم هزینه نبوده .ایران به هرحال یک بازار
75میلیون نفری است که بر روی دریایی از انرژی (نفت
وگاز)قرارگرفته.تحریم هاعمالمانعحضورکمپانی های
تو گاز ش��ده.
بزرگ غربی در بازار ایران باالخص در نف
فی الواقع تحریم ها صرفا به نفع روس ها ،چینی ها ،ترک ها،
اماراتی ها و دالل های بین المللی بوده .درعین حال متضرر
شدن اقتصادی غربی ها مانع از ان نشده که انان خواسته
باشند تحریم ها را رها کنند .همچنان که متضرر شدن ما از
ناحیه تحریم ها سبب نشده که ما پرچم سفید را برافرازیم
وتسلیمشویم.
24
پرسش اساسی ان است که اصوال مشکل یا محل
نزاع اصلی ما با غربی ها بر سر مساله هسته ای مان به واسطه
چیست؟بهبیانساده تر،اساسعلتمخالفتیانارضایتی
غربی ها از برنامه هسته ای ما به واسطه چیست؟ مسئوالن
ما ظرف یک دهه گذش��ته پاس��خی که به این پرس��ش
داده اند خیلی کامل نبوده .اینکه ایا خود مسئوالن هم به
ان دالیل ک��ه می گویند باور دارند یا ن��ه خیلی چیزی را
عوض نمی کند .انها ظرف یک دهه گذشته علی الدوام
گفته اند که علت مخالفت غربی ها با برنامه هس��ته ای ما
به واسطه ان اس��ت که نمی خواهند ما پیشرفت کنیم؛ به
ی برسیم؛ یک
تکنولوژی پیشرفته و پیش��رفت های علم
قدرت هسته ای ش��ویم و مقوالتی از این دست را علت
مخالفت غربیها با پیشرفت های هسته ای ما عنوان کرده
اند .هدف غرب از فشار علیه برنامه های هسته ای مان را
جلوگیری از پیش��رفت های علمی ایران و دستیابی ما به
فناوری هایپیشرفتهاعالمکرده اند.انگیزهدیگرغربی هارا
ازمخالفتباپیشرفت هایهسته ای راجلوگیریازاستفاده
و به کارگیری این فن��اوری در بخش های دیگر همچون
پزشکی ،کشاورزی و صنایع ذکر کرده اند .اما ایا به راستی
این چنین است؟ ایا به راستی هدف غربی ها از مخالفت با
برنامه های هسته ای ما فقط جلوگیری از امکان دستیابی به
دانش پیشرفته و پیشرفت های علمی در ایران است؟ ایا
به راستی هدف غربی ها از مخالفت با برنامه های هسته ای
ما فقط جلوگیری از استفاده از دانش هسته ای در صنعت،
کشاورزی و پزشکی ماست؟
پاسخ به همه این پرس��ش ها منفی است .غربی ها
نگران ان نیستند که از پیشرفت های دانش هسته ای مان
بتوانی��م در عرصه های دیگ��ر از جمله در کش��اورزی،
دارو سازی ،پزشکی و سایر رشته ها استفاده کنیم .در این
دنیاکشورهایدیگریهمهستندکهمثلمابرنامههسته ای
دارند ،مثل ما غنی سازی انجام می دهند و همه کارهایی
را که ما انجام می دهیم انها هم ایض��ا انجام می دهند.در
عین حال هیچ کدام از مش��کالت و مصائب ما را ندارند.
نه تحریم شده اند ،نه جلوی اعطای کمک های هسته ای
به انها گرفته شده ،نه پرونده شان به شورای امنیت رفته،
نه مورد تهدید نظامی قرار گرفته اند و نه دانش��مندان و
مسئوالن برنامه های هسته ای ش��ان ترور شده اند .سهل
است که اژانس و کش��ورهای پیشرفته انواع کمک های
فنی و علمی را هم به ان کشورها می نمایند .دانشهسته ای
قله هایرفیععلمی مرتفعینداردکهغربی هانگرانباشند
کهکشورهایدیگربهانقله هابرسند.کره شمالیوپاکستان
بهاوجانقله هارسیده اندوسال هاستکهباالترینقله های
برنامه های هسته ای را هم فتح کرده اند ،اما با هیچ مالک و
معیارینمی توانانهاراکشورهایپیشرفتهدانست.
درخصوص این استدالل مسئوالن ما هم که چون
پیش��رفت های هس��ته ای در خدمت صنایع دیگر قرار
می گیرد؛ بنابرای��ن غربی ها نمی خواهند م��ا به اینجاها
برسیم هم می بایس��تی گفت که موافقتی ندارم .کاربرد
دانش هس��ته ای در بخش های دیگ��ر از جمله صنایع،
کشاورزی ،دارو س��ازی ،پزشکی و غیره ،خیلی محدود
استواینگونهنیستکهبهکمکپیشرفت هایهسته ای،
کشاورزی ،پزشکی و صنایع کشور زیر و رو شوند .اگر
چنینمی بود،قزاقستان،قرقیزستان،کره شمالییاپاکستان
امروزه می بایستی از نظر پیشرفت های مدرن اقتصادی هم
ردیفالمان،فرانسه،انگلستانیاژاپنمی شدند.درحالی که
فرانس��ه ،المان یا امریکا که جای خود دارند تمامی انان
فرسنگ ها با برزیل ،ترکیه ،مکزیک و هند هم فاصله دارند
چه رسد به فرانسه و المان.
واقع مطلب این اس��ت ک��ه محل نزاع و مش��کل
ما با غرب برس��ر فعالیت های هس��ته ای مان نه خیلی به
پیشرفت هایعلمی ودستیابیایرانبهتکنولوژیپیشرفته
ارتباط پیدا می کند و نه اینکه پیشرفت های هسته ای در
اقتصاد ما انقالبی به پا خواهد ک��رد و نه اینکه اگر ما یک
قدرت هسته ای بشویم دیگر کسی جرات نمی کند به ما
چپ نگاه کند و همه کشور های منطقه در برابر ما من بعد
خبردارمی ایستاند.مشکلاساسیبرسرغنی سازیاست.
هر کشوری که بتواند اورانیوم را تا سه درصد غنی سازی
نماید ،ان کشور می تواند هر وقت که خواست و اراده کرد
اورانیوم را تا 80و 90درصد که مورد نیاز ساخت سالح
ی غربی ها صرفا
هسته ای است غنی سازی نماید .نگران
از این بابت اس��ت که ایران اسالمی وقتی که توانست به
تکنولوژی سه درصد غنی سازی برسد ،قادر خواهد بود
که هر زمان که اراده کند غنی س��ازی را تا 90درصد هم
انجام دهد .از نظر تکنول��وژی و تکنیک هیچ فرقی میان
سه درصد و 90درصد وجود ندارد .یعنی همان روشی که
برای غنی سازی 3درصد به کار می رود ،برای 90درصد و
بیشترهمدقیقاازهمانروشاستفادهمی شود.
پرسشی که وجود دارد ان اس��ت که پس چرا این
حساسیتدرموردارژانتین،برزیل،مصر،پاکستان،هندیا
کشورهای دیگر نیست؟ و غربی ها نه تنها مانع برنامه های
هسته ای انها از جمله غنی سازی نش��ده اند ،بلکه به انها
کمک هم می نمایند؟ پاسخ باز می گردد به اینکه هیچ کدام
از ان کشورها نه برزیل ،نه ارژانتین ،نه ترکیه ،نه مصر ،نه
از تقابل تا تعامل
ماهیت استراتژی گروه 5+1در قبال ایران مشخص نیست
علیرضا داوری /تحلیلگر مسائل هسته ای ایران
5
دیدگاه اروپا ،دیدگاه امریکا
نگاه و سیاس��ت های امریکا و اروپا در خصوص
مسائل هسته ای ایران یکی است .در خصوص انتخاب
طرف های مذاکره هس��ته ای نیز باید گف��ت که در یک
هماهنگی جهانی ،اروپا نقش طرفدار گفت وگو را بازی
می کند ،اما در هنگام تصمیم گیری خواس��ت امریکا را
الزم االجرا می داند .بر این اساس خواسته یا ناخواسته
باید در توافقات ایران و اروپا نظرات امریکا نیز ملحوظ
شود ،زیرا در نبود امریکایی ها توافق اجرایی نخواهد شد
و باید این واقعیت را بپذیریم که طرف اصلی ما درمساله
هسته ای امریکاست ،نه اروپا.
مقصود این نیس��ت که برای مذاک��رات با امریکا
باید پیشگام شد ،اما منافع ملی ایجاب می کند تا با حفظ
حقوق مس��لم جمهوری اس�لامی ایران در استفاده از
نقدونظر
کمتر از دو هفته دیگر دور بعدی مذاکراتی که در
اس��تانبول ش��روعی جدید یافته بود ،در بغداد پیگیری
خواهد شد .در این میان مذاکرات فنی دو روزه در وین
میان نماینده دائم ایران در اژان��س بین المللی و هرمان
ناکارتس ،معاون مدیرکل اژانس بین المللی انرژی اتمی
در امور پادمان ها تمرکز غربی ها را به خود اختصاص داد
تا شاید بر اساس نتایج این نشست ،چشم اندازی از نتایج
مذاکرات بغداد بدست اورند.
مذاکرات ایران و کشورهای عضو 5+1در ترکیه
نش��ان داد که دوطرف درصدد هستند راهکاری برای
خروج از بن بس��ت چند س��اله ایجاد ش��ود و در این
مذاکرات فضای��ی ایجاد کنند تا زمین��ه ای برای انجام
مذاکرات بیش��تر در بغداد ایجاد شود ،چه بسا نباید به
این باور برسیم که مذاکرات در بغداد اخرین مرحله از
گفت وگوهاست و همه نتایج در بغداد به دست می اید.
مساله اصلی این اس��ت که دو طرف به هر حال تالش
می کنند مذاکرات بس��یار خوبی انجام دهند ،هر چند
هنوز ماهیت و سیاست طرف مقابل ایران نامشخص
و نامطمئن است.
نگاهی به فراز و نشیب های پرونده هسته ای ایران
نشان می دهد که امروز عرصه جهانی به این باور رسیده
اس��ت که پس از چند س��ال بحث ها ،حدیث ها و اما و
اگر ها در مورد مس��ائل هس��ته ای ایران ،مشکالت در
زمینه مذاکرات هنوز باقی اس��ت ،بنابراین نگاه به اتمام
مذاکرات در بغداد و نتایج مثبت ان نگاهی رمانتیک و از
قبل شکست خورده است ،چه بسا مثبت ترین راهکار
پیش روی ایران و 5+1مذاکره اس��ت و قطع مذاکره و
پاک کردن صورت مساله و حتی به تاخیر انداختن ان در
شرایط حاضر ،به مصلحت هیچ کدام نیست.در این مساله
شکی نیست که تاخیر و یا بن بست در روند مذاکرات
باعث عمیق تر شدن اختالفات و بلند پروازی های برخی
مخالفان مذاکره خواهد شد و در واقع نزدیکی مجدد به
مذاکرات می تواند خط مشی را به وجود اورد که هم ایران
و هم جامعه جهانی را راضی نگاه دارد .اما سوال اساسی
این است که ایا سیاس��ت اروپا و امریکا در خصوص
پرونده هسته ای ایران متفاوت است یا هر دو در یک قالب
و با یک نگاه دنبال می شوند؟
فناوری صلح امیز هس��ته ای به نظرات امریکایی ها را
هم بشنویم زیرا امروز خود مقامات امریکایی نیز به این
باور رسیده اند که رویکرد جرح و تعدیل در قبال ایران
جوابگو نیست و فقدان یک تشریک مساعی مستمر با
ایران از سوی امریکا در حال حاضر به مصالح امریکا در
منطقه وجهان اسیب می رساند؛ بنابراین مقامات امریکا
نیز به مذاکرات مس��تقیم در زمینه های خاص که مورد
توجه دو طرف است مایلند.
از سوی دیگر ایجاد فضای مناسب برای همراهی با
افکار عمومی جهان بر ضد تبلیغات امریکا،همزمان با این
رویکرد و تاکید بر حق مسلم ایران نیز از ضروریات است
که با اصرار بر حق مسلم ایران در استفاده از تکنولوژی
هسته ای صلح امیز بار سنگین رسانه ای ان سبک خواهد
شد .در واقع زمینه های اعمال خواسته های امریکا بر ضد
ایران فراهم نیست زیرا ش��یوه های ممکن برای اعتماد
سازی در افکار عمومی جهان در خصوص فعالیت های
هسته ای کشورمان تغییر کرده است ،به این معنا که مفهوم
منافع درسیاست خارجی نس��بت به گذشته دگرگون
شده و توان متقاعد سازی دیگران به شدت تحت تاثیر
انقالب های ارتباطی دوران اخیر است و در کنار تداوم
قدرت سخت افزاری ،این بعد نرم افزاری قدرت است
که جلوه جدیدی به سیاست خارجی داده است و عرصه
جدیدی را فرا روی نظریه پردازان و مجریان این حوزه
قرار می دهد.
به بیانی دیگ��ر محتوای ب��ازی نرم اف��زاری در
سیاس��ت خارجی به طور مس��تقیم بر منافع ملی تاثیر
دارد و س��ه مفهوم به هم پیوس��ته پردازش سیاس��ی،
دستور العمل سازی و ترجمه قدرت سیاسی به نتیجه
سیاسی را بدست می دهد.
در بعد پردازش سیاسی سه نمود شاخص امنیتی
شدن ،تسلیحاتی شدن و قطبی شدن قابل مشاهده است
که در مناسبات سیاس��ی خارجی امروز ،تمامی موارد
از طریق گفتمان ها ابتدا امنیتی می شود و سپس درپی
امنیتی شدن به موضوعات خطرناک و تسلیحاتی شدن
پردازش شده و ان چنان این بعد نرم افزاری تعمیق شود
که نهایتا همه بازیگران حول وحوش این موضوع امنیتی
و خطرناک ش��ده دس��ته بندی و قطب بندی می شوند
که ایجاد جنگ روانی در قبال فعالیت های هس��ته ای
ایران در چارچوب این مساله می گنجد .بنابراین باید
هوشیار بود.
از س��وی دیگ��ر دس��تور العمل س��ازی تبدیل
موضوعات با بار اندک به دغدغه عمومی و جهانی در
فعالیت های هسته ای ایرن که امروزه به کانون توجه افکار
عمومی و سیاسی جهان تبدیل شده است ،در چارچوب
این سیاست جای می گیرد ،البته نباید فراموش کرد که
جمهوری اسالمی ایران از اغاز بحران هسته ای تاکنون
توانسته اس��ت به جهان نش��ان دهد که دارای پتانسیل
بس��یار خوبی در خصوص فناوری هسته ای است که
توان اداره و هدای��ت ان را دارد ،اداره و هدایت ان کلید
اصلی موفقیت ایران و نقطه اتکای چانه زنی در مذاکرات
هسته ای ،پیشرفت های هسته ای ایران است که برای ادامه
مذاکرات باید از ان بهره برد و اگر پیشرفت های علمی و
تکنولوژیکی نبود قطعا نمی توانستیم تا این حد مرحله
پیش برویم و این بحران را مدیریت کنیمg.
مثلث شماره126
پاکس��تان تهدیدی برای امنیت اسرائیل نیستند در حالی
که ما با موجودیت رژیم صهیونیستی مخالفیم و این برای
غربقابلفهمنیست.
پاس��خ ما به این خطر و تهدید بالق��وه ای که برنامه
هسته ای ایران می تواند در اختیارش قرار دهد ،این بوده
که ما هرگز سالح هسته ای تولید نخواهیم کرد .ان را حرام،
غیرانسانی ،غیراخالقی می دانیم.و همواره تاکید کرده ایم
که ما هرگز سالح هسته ای تولید نخواهیم کرد .البته همه
بازرسی های اژانس تا به حال مبیین این واقعیت بوده که
ایرانحرکتیدرجهتساختسالحهسته ایانجامنداده.
گزارشات غیرمستقیم دستگاه های اطالعاتی غربی ها هم
تا به حال نشان نداده که ایران خیلی جدی به دنبال تولید
سالحهسته ای است.
مش��کل اصلی غربی ها ب��ا برنامه هس��ته ای ما نه
غنی سازی است ،نه سایت فردو ،نه نطنز و نه هیچ جنبه
دیگری از برنامه های مان .مشکل اساسی نداشتن اعتماد
میانطرفیناست.غربی هاهیچاعتمادیبهحرف هاوقول
قرارها و تعهدات ما ندارند و ما هم متقابال هیچ اعتمادی به
قرار و مدارهای انها نداریم .مقدم بر هر امر و برنامه دیگری
می بایستییکحداقلیازاعتمادمیانماوغربی هابهوجود
اید .کلید این کار در دست ماست .ما می توانیم با رفتاری
متفاوت و به تدریج به غربی ها نشان دهیم که دلیلی برای
نگرانی ،ترس و بی اعتمادی نسبت به ما وجود ندارد .ما
می توانیم در غربی ها این حس را ایجاد نماییم که ایرانی ها
به دور از چشم اژانس و بازرسانش در گوشه ای از خاک
پهناورشانمخفیانهمشغولکارینظامییادرجهتمقاصد
نظامی نیستند .متقابال غربی ها هم می بایستی این حس را
در ما ایجاد کنند که اگر با این مسئول یا ان یکی صحبت
کردند ،چند هفته بعدش او جلوی منزلش ترور نخواهد
شد.غربی هاهممی بایستیایناحساسرادرماایجادکنند
که نه واقعا به دنبال حمله نظامی به ما هستند ،نه به دنبال
تغییررژیمدرایرانهستندونهبهدنبالافزایشتحریم ها.
مش��کل فقط ایجاد اعتمادس��ازی میان ما و غرب
نیست .اشکال دیگر در این اس��ت که هم در غرب و هم
برخی گروه ها درون جامعه خودم��ان برخی جریانات
نمی خواهند که مس��اله یا بحران هسته ای به تدریج حل
شود .در غرب هس��تند جریانات ،شخصیت ها و مراکز
قدرت هایی که به چیزی کمت��ر از نابودی نظام رضایت
نمی دهند .واضح اس��ت که این جریانات به هیچ روی
اعتمادیمیانایرانوغرببر
نخواهندگذاشتکهدیواربی
سرمساله ایاندکیشکافبردارد.همهتالششاندرگذشته
این بوده که اختالف میان ایران و غرب کاهش پیدا نکند ؛
تحریم ها افزایش پیدا کند و دست اخر هم مراکز هسته ای
ایران هدف حمالت نظامی قرار بگیرد .برنامه هسته ای
ما در حقیقت ش��ده بهانه ای ،و درس��ت تر گفته باشیم،
ابزاری و وسیله ای برای همه جریانات ضدایران اسالمی
که از این طریق به ما ضربه و لطم��ه وارد کنند .این فقط
«ایرانستیزان»درامریکاواروپاویادراسرائیلنیستندکهبا
همهوجودتالشخواهندکردتاجلویمصالحهوجلوی
اعتمادسازی میان ایران و غرب را بر سر اختالف هسته ای
بگیرند .در داخل خودمان نیز برخی جریانات سیاسی که
از بحران و افراطی گری ارتزاق می کنند ،خیلی مزاج شان با
مصالحه و توافق با غرب بر سر بحران هسته ای همراهی
ندارد .ما در گذشته متاسفانه شاهد بوده ایم که چه راحت
از مساله هسته ای بهره برداری سیاسی ،خطی و جناحی
صورتگرفته.
بنابراین فقط در غرب نیست که موانع سیاسی بر سر
راهمصالحهوتوافقباایرانوجوددارد.درداخلهمهستند
افرادی که حال یا از سر اعتقاد و یا از سر انگیزه های سیاسی
نمی گذارند توافقی با 5+1صورت گیردg.
25
سیاست
سیاست
مثلث شماره126
26
ارایش جدید
گفت و گوی تفصیلی با محمد حسین صفارهرندی
چه کسی رئیس مجلس می شود
1
ویژگی گفت و گو با محمد حسین صفارهرندی این است که او برخالف برخی از اهالی سیاست شفاف و
راحت پاسخ سواالت را می دهد .شاید دلیلش این باشد که او روزگاری روزنامه نگار بوده بعد هم در کسوت
وزیر ارشاد به ادامه کار پرداخت و به همین جهت قرابت بیش��تری دارد با اهالی رسانه .حاال این روزها پس از
پایان انتخابات مجلس و در استانه انتخابات هیات رییسه و همچنین درحالی که تنها یکسال به انتخابات ریاست
جمهوری زمان باقی مانده به سراغ او رفتیم و در مورد مسایل مهم این روزهای دنیای سیاست با او گفت و گو
کردیم.
سیاست
مثلث شماره126
اگر موافق باشید مصاحبه را با ارایش سیاسی
بعد از انتخابات 12اسفند شروع کنیم.
lهمانطور ک��ه حدس زده می ش��د ،انچه به
عنوان نتیجه ارای مردم و نهایتا ش��کل گیری مجلس
نهم اتفاق افتاد ،حفظ اکثریت اصولگرایان مجلس بود.
اگر یک نگاه دقیق داشته باشیم شاید بشود گفت که به
لحاظ عددی از اصولگرایان چیزی کم نشد ،بر تعداد
عناصر مستقل یک مقدار افزوده شد و از اصالح طلبان
نسبت به دوره قبل مقداری کم ش��د .یکی از اخرین
براوردهایی که از ترکی��ب ارا دریافت کردم این بود
که اصالح طلبان حداکث��ر 37 ،36نفر در این مجلس
دارند که در گذش��ته خودش��ان ادعا می کردند باالی
45 ،40نفر است و گاهی تا 50نفر هم اشاره می شد.
احیانا میان عناصر مستقل کسانی باشند که تمایل ان
طرفی داشته باش��ند که انها هم دو ،س��ه نفری بیشتر
نیس��تند .بنابراین در مورد ترکیب کلی مجلس نسبت
به گذشته باید گفت حتی تعداد اصولگرایان باالتر هم
رفته اس��ت .من یک ارزیابی ابتدایی دیگر هم دارم و
ان این که با توجه به شاخص هایی که برای نمایندگان
خوب مطرح اس��ت به نظر می رس��د در این مجلس
می شود امیدواری های بیشتری داشت که افرادی که
با عنوان اصولگرایی در مجلس هس��تند عمل منطبق
بر این عنوان را بیش��تر داشته باش��ند .این هم باز یک
امیدواری است که برحسب قرائن به دست امد .پس
در حقیقت حاصل انچ��ه در این افت وخیز انتخاباتی
پیش رویمان اس��ت یک نتیجه قابل قبول است .یک
برداش��ت دیگر هم البت��ه می توان داش��ت و ان این
که اعتماد مردم نس��بت به اصولگرای��ان به رغم اینکه
دالیلی برای از دس��ت رفتن ان از سوی برخی عنوان
می شد ،همچنان حفظ شده است .به عبارتی می شود
گفت هن��وز اصالح طلبان نتوانس��ته اند در نگاه مردم
جایگاهی را که برایشان اعتمادافرین باشد ،پیدا کنند.
یکی از دالیل این مساله ضربه ای بود که اصالح طلبان
در حوادث پ��س از انتخابات 88به خودش��ان وارد
کردند؛ در واقع خودزنی بزرگی که با فریب خوردن
از بیگانگان خود را در دام قضایایی انداختند که نتیجه
عملی اش این شد که مردم احس��اس کنند این طیف
صالحیت های الزم را برای اینکه بش��ود کانون های
حساس نظام را به انها س��پرد ،ندارند .می توان گفت
اصولگرایان باید قدر ای��ن اعتمادی که از طرف مردم
به انها شده است ،ان هم در انتخاباتی که خوشبختانه
میانگین حضور مردم نس��بت به دو انتخاب مجلس
هفتم و هش��تم باالتر بود را بدانند .این عالمت خوبی
است که ای کاش قدرش را بدانند.
این قدردانی در عمل چگونه مصداق می یابد؟
lیکی از اصلی ترین ش��اخص های قدردانی
این است که به جای معطل ش��دن در مباحث قبل از
انتخابات بتوانند خودش��ان را وارس��ته از ان مباحث
ک��رده و روی خواس��ته های حقیقی م��ردم متمرکز
ش��وند .خالصه این داس��تان رقابت را کنار بگذارند
و بیش��تر برای کارهای مشترک دستش��ان در دست
هم باشد .من ش��خصا همچنان معتقد به وحدت کلی
اصولگرایان هس��تم؛ با وجود اینک��ه می دانم دالیلی
برای عزلت گزینی بعضی از مجموع��ه متحد وجود
دارد که شاید برای خودشان موجه هم باشد یا هر کس
ممکن اس��ت حجتی داشته باش��د برای اینکه موضع
اختصاصی خودش را تقویت و حفظ کند؛ هویتی که
در ذیل ان هویت توانس��ته خودی نشان دهد و ان را
حفظ کند .می شود به انها حق داد اما ایا این مسائل باید
سبب شود که شاکله ای به اسم اصولگرایان تمامیتش
تهدید ش��ود؟ من معتقدم این یک افت بزرگ و یک
نوع انحراف است .به هیچ بهانه ای حلقه اصولگرایی
نباید از هم پاش��یده ش��ود .البته فرصت ائتالف ها و
نزدیک شدن های گروه ها درون یک جبهه به یکدیگر
و دور ش��دن از بخش دیگر همیش��ه وجود داشته و
امری اجتناب ناپذیر اس��ت که به هی��چ وجه نباید در
قبالش از خود عدم تحمل نشان داد .مثال ممکن است
از بین بیست گروهی که به هم پیوسته اند و این جبهه
را به وجود اورده ان��د ،پانزده تای انه��ا در یک نگاه
بیشتر اشتراک داش��ته باش��ند ،پنج تای انها خارج از
ان نگاه واقع بش��وند؛ اما باز هم شایسته است که این
موجودیت به اصطالح متحد را با گرایش هایی که در
درونش وجود دارد حفظ کنند .در واقع حرف من این
است که ما اختالف سلیقه ای با بعضی از دوستان مان
داریم؛ دوس��تانی که معتقدند چون با سلیقه بعضی از
گروه هایی که تا پیش از ای��ن با انها در یک جبهه قرار
داشتند س��ازگار نیس��تند ،همین کفایت می کند برای
اینکه بروند و جبهه جدید تشکیل دهند .من می گویم
به هیچ وجه این نتیجه گی��ری را نباید کرد .کما اینکه
دیدیم ان نوع برداشت ها و ان نوع راه ها به شکل گیری
جبهه های متعدد منتهی شد و فقط اینطور نبود که یک
جبهه از درون ان منشعب شود ؛ کما اینکه دور از ذهن
نیست که خود این جبهه های تازه تاسیس باز از داخل
انشعاب پیدا کنند و استعدادش را دارند و این رشته سر
دراز خواهد داش��ت؛ یعنی هر روز انشعاب های تازه
و معلوم نیس��ت که چه زمانی قرار است کار مشترک
انجام شود .ما این جبهه سازی هایمان امتداد پیدا می کند
اما کنار هم نشس��تن هایمان حتی برای ان گروه هایی
که تازه راه خودش��ان را از جبهه م��ادر جدا می کنند،
وجود ندارد .من این انشعاب طلبی و جدایی خواهی
را نگران کنن��ده می دانم که بعدا حاصل��ی برای مردم
نخواهد داشت.
تحلیل ش��ما ش��امل اتفاقاتی که پیش از اغاز
مجل��س نهم در حال ش��کل گیری اس��ت هم
می شود؟ چند روزی است که یک فراکسیون
جدی��د در اصولگرای��ان اع�لام موجودیت
کرده و به نظر می رس��د طبق پیش بینی ش��ما
این نگرانی ها در مجلس جدی��د هم در حال
تکرار اس��ت .ایا این انشعابات جدید درمیان
اصولگرایان مجلس نگران کننده است؟
lمن تعجب کردم وقتی ش��نیدم یک چیزی
تحت عنوان فراکس��یون جدید مطرح ش��ده و بدون
اینکه هیچ مشخصه ای داشته باشد در حال شکل گیری
اس��ت .خیلی نگران کننده اس��ت که از ان جمعی که
ش��کل دهنده یا امضاکننده چنین موجودیتی بودند یا
می خواهند باشند بپرسیم که مهم ترین مشخصه این
فراکسیون چیست؟ و انها بگویند رئیس اش؛ یعنی ان
کسی که در راسش است .یعنی همان یک نفر باعث
شده که ما تشکیل یک فراکسیون جدید بدهیم؟ این
خیلی بد است .تصور می کنم کس��انی که متوسل به
چنین اقدامی ش��ده اند در حقیقت اوال هنوز درگیر و
گرفتار ان رقابت های قبل از انتخابات هس��تند و در
ثانی نسبت به ظرفیت شناس��ی که از ترکیب منتخبان
مردم کردند احساسشان این است که اگر بخواهند میان
این جماعت بنشینند و بخواهند انتخابی کنند احتماال
این انتخاب بر وفق مراد انها نخواهد بود و برای اینکه
جلوی ان را بگیرند بازی را بر هم می زنند .در حالی که
روال این بود که اول مجلسی شکل بگیرد ،افراد بروند
در ان مجلس بنشینند و فراکس��یون خودش را بیابد.
در حالیکه این بار معلوم ش��ده اصولگرایان نسبت به
گذشته تعداد بیشتری در مجلس دارند.
سپس می توانند جلسات و نشست های داخلی
بگذارند .کل اعضای فراکسیون دور هم جمع بشوند و
بعد هم مسائل اینده خودشان را انجا بسنجند و ببینند
چه احتیاجی دارند .البته وارد جزئیات نمی ش��وم که
بگویم به چه دلیلی ممکن است گزینه ای مطلوب تر
باش��د یا گزینه هایی ممکن اس��ت مطلوبیت نداشته
باشند .ولی یک شاخص فارغ از اسامی را می شود ارائه
داد و ان اینکه کس��انی که نماینده طیف گسترده تری
از موجودیت درون مجلس هستند ،طبعا برای اینکه
در راس واقع شوند مطلوبیت بیشتری دارند تا کسانی
که چالش های فراوانی ممکن اس��ت در اطرافش��ان
شکل بگیرد و مدعی زیاد داش��ته باشند .بنابراین این
امر را باید س��پرد به ان مرحله ای که حاال حقیقتا این
جماعتی که فرض بر این اس��ت که عص��اره فضایل
هم هستند ،وقتی دور هم جمع می ش��وند می توانند
مسائل خودشان را به درستی تش��خیص دهند .چرا
باید با فش��ار ،با القائات ،با فضاسازی های مصنوعی
و حتی با خبرس��ازی های دروغ ش��رایطی به وجود
بیاید که محل بهره برداری رقبای بیرونی هم بش��ود؟
بد است که رقبای اصولگرایان ،فرصت طلبانه بیایند
و بخواهند بین مثال دو ،سه جریان درونی اصولگرایان
موازنه برقرار کنند و باچسبیدن به یک بخشی بخواهند
تعیین کننده سرنوش��ت ش��وند .این خیلی خطرناک
اس��ت .بنابراین بعضی از دوس��تان به خوبی گفته اند
مهمترین کاری که ما باید بکنیم این است که مرزبندی
جبهه اصولگرایان ب��ا جبهه بیرون��ی اش را حاال هر
عنوانی که دارد اصالح طلب یا هر چیزی که هس��ت
حفظ کنیم و نگذاریم به هیچ وجه مخدوش شود.
حاال با همه اتفاقات این چن��د روزه ارزیابی
شما چیس��ت؛ یعنی این ماجرا باز می گردد به
فراکسیون اصولگرایان یا کار از این حرف ها
گذش��ته و رقاب��ت در صحن ش��کل خواهد
گرفت؟
lم��ن معتق��دم االن ت��ا ح��دودی تکلیف
مشخص شده است .یعنی با دو ،سه تحرکی که قبل از
شکل گیری مجلس اتفاق افتاد وزن کشی ها به نوعی
27
سیاست
صورت گرفت و معلوم ش��د وزن هر جریانی چطور
اس��ت .ولی ایا تا ان روزی که تصمی��م نهایی گرفته
شود شرایط همین گونه می ماند یا تغییر می کند؟ کسی
نمی تواند قسم بخورد که هیچ فرقی نمی کند .در این
میان یک نکته مهم وجود دارد و ان این که ایا جریان
اصولگرایی باید به اعتب��ار اینکه دو گرایش در درون
خودش دارد به تجزیه تن بدهد؟ یعنی تجزیه ش��دن
جبهه بزرگ اصولگرا به دو یا سه فراکسیون مطلوب
اس��ت؟ فکر می کنم هرکس چنین براورد و برداشتی
داش��ته حتما راه به خطا می برد .متاس��فانه دیدیم در
گرایش ه��ای مختل��ف درون مجلس بعض��ا از این
حرف ها زده شد که خب ما حاال چه کار به بقیه داریم،
ما می رویم فراکس��یون خودمان را راه می اندازیم ،هر
کسی خواس��ت بیاید و هر کس نخواست نیاید .اینها
نمی دانند که به دست امدن یک جریان بزرگ به اسم
مجموعه اصولگرایان که زحمات بسیاری در گذشته
برایش کشیده و هزینه های بسیار پرداخته شده ،یک
ارزش اس��ت که نمی ش��ود معادلش را از طرق دیگر
ایجاد کرد .یعن��ی معادل واقعی ندارد .ممکن اس��ت
کس��انی بگویند که ما می افتیم جلو و خواهید دید که
همه می ایند دنبال ما .من می گویم واقعیت ندارد .همه
دنبال شما نمی ایند .هیچ کدام از این چند جریانی که
در جبهه اصولگرایان مطرح هستند به تنهایی ظرفیت
کامل ندارند و اگر دو تا از اینها با هم مشترک بشوند
جای سومی باز خالی است.
بنابراین ما به هیچ وجه نباید طرفدار این باش��یم
که شاخه ای از شاخه های جریان اصولگرایان حذف
شود .چون این حذف ش��دن چند پیامد در پی دارد؛
اول اینکه اینها در یک ائتالف نامیمونی جذب جریان
بیرون اصولگرایی بشوند که این یک خسارت است.
حالت دیگر این اس��ت که انها به اس��م جریان ثانی
اصولگرایی جبهه ای تش��کیل دهند که وجود این دو
جبهه در جامعه همیشه این ابهام را به وجود می اورد
که اگر اینها هر دو اصولگرا هستند پس چرا قابل جمع
با همدیگر نیس��تند ،ان هم به اس��م جبهه .یک وقت
هست شما در یک جبهه ده ها گروه دارید با سلیقه های
مختلف ،اما هم ه پذیرفته اند که در این جبهه عمل کنند
اما زمانی هست که شما جبهه را به جبهه های مختلف
تقسیم می کنید .در این صورت اصال موضوعیت جبهه
اصلی از بین می رود .چون جبهه بندی از درون جبهه
در حقیقت هدف ها را گم کرده و هدف گذاری را به
فراموشی می سپارد .می گویند این گروه و تشکیالت
سیاسی انقدر با یکدیگر بی نسبت بوده اند که حاال از
هم جدا شده اند .ان وقت اگر به تنهایی می توانند کاری
کنند بسم اهلل! اگر نمی توانند البد جذب جبهه جدیدی
می شوند .در ان صورت اش��فتگی و به هم ریختگی
جبهه ای خواهیم داشت .کسانی که اصرار می ورزند
به شکل گیری جبهه های جدید باید یادشان باشد که
در همین تقسیم بندی های جبهه ای اخیر که صورت
گرفت خیلی ه��ا بودند که تمایالتش��ان به یک جبهه
بیش��تر از ان جبهه دیگر اصولگرا بود ،اما موقع رای
دادن می گفتند که من نمی توانم از ان افراد بگذرم .ان
ادم صالحیت دارد و اخرش هم رایی دادند که شناور
بود و جالب اس��ت بعضی از این کسانی که خودشان
جزو سردمداران این جبهه ها بودند اعالم کردند برای
ما رای جبهه ای نیس��ت .ما بعضی از ان طرف و این
طرف را با ه��م ترکیب کردیم و رای ما اینگونه ش��د.
بنابراین من می گویم کار خیلی سخت خواهد شد .ما
وقتی می گوییم در مقابل یک جبهه بیرونی صف ارایی
می کنیم یعنی پایبند به همه مواضعش هستیم و در تمام
ابعاد و زوایا این طرف یکسری مواضع دارد که قابل
مثلث شماره126
28
جمع با مواضع ان طرف نیست و بنابراین به دو جبهه
روبه روی یکدیگر تبدیل شده اند .حاال اگر شما یک
جبهه خودی را تقسیم بر چند جبهه کرده اید ،چگونه
می توانید این تقابل را سازمان بدهید به جز اینکه قبول
کنید فرصت قابل توجهی را به رقیب می بخشید که او
بیاید پاره ای از مسائل را به نفع خودش مصادره کند،
فضای تش��نج بین ما را دامن بزند و م��ا را به جان هم
بیندازد.همین اتفاقی که کم وبیش افتاد .شما ببینید در
همین انتخابات اخیر یک جاهایی انقدر که رقابت بین
جبهه های خودی بود ،رقابت با ان طرف نبود.
یعنی انگیزه ها برای ضربه زدن به رفیق تا دیروز
متحد خود ،حاال ظرف یک ماه چه قدر افزایش داشته
اس��ت ،در حالی که رقیب بیس��ت و چند ساله اصال
فراموش شده و معلوم است این خطرناک است.
با توج��ه به ارزیاب��ی مدیری��ت مجلس هفتم
و هش��تم و با توجه ب��ه فضای کلی کش��ور،
جنابعالی کدام یک از گزینه ه��ای موجود را
برای اداره مجلس بهتر می دانید؟
lببینید من معتقدم که دولت نهم نس��بت به
دولت دهم موفق تر عمل ک��رد و این در ارزیابی عامه
مردم هم وجود دارد .مجل��س هفتم هم مطابق همین
ارزیابی ذهنی مردم از مجلس هشتم ،کامیاب تر بود.
دالیلش را باید به صورت تحقی��ق میدانی و تحقیق
جزء به جزء به دست اورد .یک عامل ان می تواند این
باشد که احساس عمومی در مجلس هفتم این بود که
تنش و تشنج دستگاه های نظام کمتر از مجلس هشتم
بود .همچنان که در دولت نهم دولتمردان حتی خود
رئیس دولت برای پیگیری دعواها با جریانات دیگر
بیرونی ،چه قوه دیگر و چه رقبا کمتر انگیزه داشتند.
اوای��ل دولت نهم یادم اس��ت که اق��ای احمدی نژاد
می گفت؛ ما چ��ه کار داریم بیرون چ��ه می گویند .ما
کار خودمان را می کنیم .در حالی که بعد از مدتی همه
هدف گیری ها و هدف گذاری ها متاثر از حرف هایی
که بیرون زده می شد ،فرق کرده بود .من فکر می کنم
مجلس هم همین حال را داشت و بنابراین عامل اصلی
موفقیت در مجلس هفتم دعوت ب��ه نوعی ارامش و
محیط را مهیا کردن برای س��رویس دهی بهتر به مردم
بود .اگ��ر بپذیریم که مجلس هفتم ای��ن ویژگی ها را
بیشتر داش��ته خود به خود معلوم می شود که حاال در
اینده چه باید کرد .اگر گمشده امروز ما این باشد که
جامعه ،جامعه بیزار شده از دعواهای بیهوده است ،پس
بنابراین حاال انتظار ارامش دارد .پس باید مدیریتی از
ان جنس را داشته باشیم .حاال بعضی ها دالیل دیگری
ت هیات رئیسه مجلس
می اورند.شما دقت کنید اکثری
حتی به عنوان نماینده رای نیاوردند .خب این نش��ان
درتهرانیکهسلیقه هایکمقدار
سخت گیرانه تراستاقای حداد
راییاوردهکهنسبتبهنفربعدی
خودش چیزی حدود50درصد باالتر
است.ایننشانمی دهدکهاین
فرد عالوه بر اینکه کف رای وفاداران
بهجبههخودشانراداشتهاز
حمایتیکبخشدیگرازنیروهای
اجتماعیهمبرخورداراست
می دهد که شاید چون اینها بیش��تر زیر ذره بین مردم
بودند ،مردم انها را مورد بی مهری خودشان قرار دادند.
پس باید یک روش جدید اتخاذ شود.
پس ش��ما معتقدید که تجربه مجلس هفتم با
اقای ح��داد می تواند در مجل��س نهم موثرتر
واقع شود؟
lتص��ور می کنم براورد عمومی این اس��ت.
حاال ش��اید اگر اقای الریجانی و اقای حداد در یک
محیط یکسان بخت خود را برای کسب اعتماد مردم
بیازمایند بهتر می ش��ود گفت که اف��کار عمومی چه
چیزی را حکم می کند .ولی می شود حدس زد که در
تهرانی که س��لیقه ها یک مقدار سخت گیرانه تر است
اقای حداد رایی اورده که نسبت به نفر بعدی خودش
چیزی حدود 50درصد باالتر است .این نشان می دهد
که این فرد به صورت طبیعی عالوه بر اینکه کف رای
وفاداران به جبهه خودش��ان را داشته از حمایت یک
بخش دیگر از نیروهای اجتماعی هم که تش��کیالتی
رای نمی دادند برخوردار اس��ت .البته ش��اید انصاف
این باش��د که اقای الریجانی هم در ته��ران و در یک
چنین رای گیری مقایسه ش��ود ،شاید ایشان یک رای
مش��ابه این یا باالتر می اورد ولی قرائن نشان می دهد
که احتماال رایی که برای اقای حداد حاصل شد شاید
برای فرد دیگری حاصل نشود .به اعتبار اینکه مخالفان
پر و پا قرصی در جامعه برای اقای الریجانی بود ولی
برای اقای حداد انق��در مخالف در طبقات اجتماعی
نبوده اس��ت .البته در خواص و نخبگان ممکن است
وضع فرق کند.
یک مق��دار ش��اید به خاط��ر این اس��ت که
اقای الریجان��ی فضای خ��ود را خیلی درون
مجموع��ه اصولگرایان تعریف نکرده اس��ت.
یعن��ی گاهی خ��ودش ه��م ت�لاش می کند
منحصر ب��ه اصولگرایان نباش��ند؛ ب��ه نوعی
هم در بازی اصولگرایی باش��د و هم نباش��د.
زمانی هم اقای هاشمی چنین رفتاری داشتند.
اقای حداد چنین تصوری ندارد که خودش را
از اصولگراها جدا بداند تا طیف های دیگر را
جذب کند .البته باید به این هم اشاره کرد که
اقای الریجانی زمانی از مخالفان سرس��خت
اصالح طلبان بود.
lبل��ه ،مرزبندی اق��ای الریجان��ی در دوره
مسئولیت صدا و سیما با اصالح طلبان خیلی شفاف تر
و محکم تر بود .اصال ایش��ان س��رخط بس��یج جبهه
ضد دوم خردادی ها تلقی می شد .ولی من نمی دانم به
چه اعتبار ان نگرش��ی که ایشان در ان دوره داشت را
نسبت به دوره ای که مسئولیت اداره مجلس را عهده دار
بود ،ندیدیم .شاید خودشان توجیهاتی داشته باشند.
مثال اینکه رئیس مجلس ،ریاس��ت و سرپرس��تی اش
فارغ از هر ن��وع دس��ته بندی ش��امل کل نمایندگان
می ش��د؛ این خیلی ایده ال و ارمانی اس��ت .ولی ایا
می تواند کس��ی قواعد درون تش��کیالتی خودش را
فدای به دست اوردن دل یک جریان بیرون فراکسیونی
بکند؟ متاس��فانه این اتف��اق در دوره اقای الریجانی
افتاد .به دست اوردن دل افرادی از جبهه اصالح طلبان
و اقلیت موجود در مجلس به قیمت دلخوری بخش
وسیعی از نیروهای اصولگرایی در درون جبهه خودی
حاصل شد .این به نظرم معامله سودمندی برای ایشان
و برای کل جبهه نبود.
در مجلس هش��تم یک اتفاق جدید در عرصه
سیاسی افتاد .اقای الریجانی با همراهی دولت
توانس��ت به جای اقای حدادعادل در جایگاه
ریاس��ت مجلس قرار گیرد .به نظر می رسد ان
سیاست
مثلث شماره126
چیزی که اقای الریجانی باب ک��رد -تبدیل
ش��دن رئیس قبلی به یک نماین��ده معمولی-
ممکن است شامل حال خودش��ان هم بشود.
یعنی باالخره فضای سیاست می چرخد...
lبله ،ب��ه نظرم یک چیزی همیش��ه برای یک
سیاستمدار به عنوان یک اموزه باالدست و راهنما باید
مد نظر باش��د و ان این اس��ت که سیاست ورزی مثل
سوار شدن بر اسب است .باید همیشه امادگی داشت
که از اسب پیاده شد .اگر پا را در رکاب بگذارید و دو
طرف بنش��ینید فرصت کمتری برای پیاده شدن دارید
تا ان زمانی که شما پا را در رکاب نکرده باشید؛ به قول
قدیمی ها که می گفتند یک طرفه روی اسب بنشین .البته
حاال ش��اید این تعبیر خیلی دقیقی نباشد که یک طرفه
نشستن روی اس��ب یا یک کتی نشستن روی مرکب
شاید تعادل نداشته باشید ولی حکایت از ان دارد که ادم
چنان نباید به این صندلی قدرت چسبیده باشد که پایین
امدن از ان مستلزم به هم ریختن اوضاع باشد.
اقای حدادع��ادل انصافا خ��وب از مرکب پیاده
شد .یعنی وقتی که دید شرایط مناسب نیست -حاال
شرایط را چه کسانی به وجود اوردند ،بماند -رفتارش
ستایش برانگیز بود .ایش��ان وقتی دید اوضاع و احوال
حکایت از این می کند که اس��تمرار ریاس��ت ایشان
ممکن نیست ،به این ترتیب خودش تن داد به رفتن.
زمانی یکی هست کنار می رود و قهر می کند ولی یکی
هس��ت که کنار می رود ولی باز ه��م در متن می ماند
و فعاالنه پیش می رود .اق��ای حدادعادل راحت امد
نشس��ت پایین و بعد هم ریاس��ت یک کمیسیون را
پذیرفت.از این جه��ت به نظرم این رفتار به ش��دت
اخالق��ی اقای حدادعادل ،می ش��د راهنم��ای عمل
بقیه سیاستمدارهای ما هم باش��د .تداوم قدرت یک
مصداقش همین اس��ت که چهار س��ال ی��ک نفر در
راس یک قوه اس��ت بعد ره��ا می کند و ب��ه دیگری
می سپارد .هنوز که هنوز اس��ت با وجود گذشت یک
هفته در محافل داخلی ما در مورد رفتار تحسین برانگیز
اقای س��ارکوزی ک��ه در افکار عمومی م��ردم ما ادم
خوشنامی هم نبود ،ولی برخوردش به دل ها نشست
صحبت می شود که چقدر اسان شکست را پذیرفت،
البته او قب��ل از اعالم نتایج و قب��ل از اصل روز واقعه
رای گیری هرچه در چنته داشت رو کرد .حتی تهدید
کرده ب��ود .من خ��ودم ندیدم ولی ش��نیدم که جلوی
دوربین با یک چش��مکی که زده بود گفته بود که من
نمی خواهم بگویم اگر ما انتخاب نشویم هرج و مرج
می ش��ود .معنی اش این بود که تهدید دارم می کنم که
اگر من را انتخ��اب نکنید جامعه فرانس��وی به هرج
و مرج کشیده خواهد ش��د .تا این حد هم در رقابت
پیش رفته بود .بعد که نتایج اعالم ش��د فقط با س��ه تا
چهار درصد فاصله (ان هم نه با 30 ،20درصد فاصله
که گاهی در تجربه های انتخابی خودمان شاهد بودیم،
بعد یکی امد خواست زیراب نتایج را بزند) با همین
فاصله محدود می ای��د و می گوید که م��ن به فالنی
تبریک گفتم و همه مان باید به خاطر فرانسه مثال چنین
بکنیم .اخالق سیاست ورزی چنین است؛ این چیزی
است که ما بیشتر باید تمرین کنیم.
اگر بخواهیم انتخابات تهران را بررس��ی کنیم
باید بگوییم برخ��ی اتفاق��ات عجیب هم در
پایتخت رخ داد .از یک طرف اقایان حس��ین
فدایی و روانبخ��ش رای نمی اورند که هر دو
جزو چهره های موث��ر و اصلی جبهه پایداری
بودند بعد از س��وی دیگر ،افرادی مثل اقایان
احمد توکلی و علی مطهری که جزو منتقدان
دولت بودند رای می اورند ،یا مثال اقای نوباوه
که فرد معتدلی است رای اول را می اورد .این
مساله را چگونه می شود تحلیل کرد؟
lیکی از دوستان می گفت می خواهی راحتت
کنم ،باید بگویم انتخاب مردم از هیچ قاعده ای پیروی
نکرده است .ولی من معتقدم که نه ،اینطوری نیست.
قاعده مند اس��ت ولی قاعده اش را با یک ماده و یک
بند نمی شود توصیف کرد .در واقع ما با یک ماتریس
چندوجهی مواجه هستیم که این عناصر متعدد دخیل
در این ماتریس را باید شناس��ایی ک��رد .از درون ان
چند نتیجه می ش��د گرفت .چه به اعتب��ار مرحله اول
که افرادی با هویت شخصیت های ارام غیرجنجالی
دارای وجاهت عمومی رای اوردن��د که هر پنج نفر
انها خصوصیت بارزش��ان این بود .چه نفرات اولی
که در مرحله دوم رای اوردند که ش��ما اشاره کردید.
مثل اقای نوباوه و اقای کوثری ،همین برجس��تگی را
در موردشان می ش��ود برش��مرد .اما ،این همه ماجرا
نیس��ت .یک طرف دیگر کس��انی رای اوردند که در
ثبات قدمشان روی موضعی که ان را حق می دانستند
ایستادگی منطقی و معقولی داش��تند .شما نگاه کنید
کس��انی مثل اقای توکلی و حتی اقای باهنر به عنوان
یک سیاستمداری که از یک موضعی پیروی می کند و
روی موضع خودش هم ایستادگی می کند و توانایی
این را دارد که بازتاب دهد به منویات خودش ،چون
یک وقت هس��ت یک کس��ی موضع محکمی دارد،
اما بلد نیس��ت این موضع خودش را به بیرون منتقل
کند .در مورد اقای باهنر می توان گفت که این هنر را
دارد .اگرچه ممکن است من بعضی از مواضع ایشان
را نپس��ندم ،اما می توانم یک خصوصیت را در ایشان
تایید کنم .ایشان هنر این را داشت که موضع مشخص
خودش را به مخاطب منتقل کند و بس��یاری با وجود
اینکه ممکن بود مواضع سیاسی ایشان را قبول نداشته
باشند متقاعد بشوند که وجود او در مجلس می تواند
به درد بخورد .همچنان ک��ه در مورد اقای توکلی این
اتفاق افتاده است .یعنی خیلی ها بودند که ایشان را در
همان حال انتخ��اب می کردند که رقیب فکری اش را
هم انتخاب کرده بودند.
در مورد اقای علی مطهری و ارای او در تهران
چه نظری دارید؟
lدر م��ورد اق��ای مطه��ری به ع�لاوه ای��ن
چیزهایی که گفتیم بخش دیگ��ری را هم باید اضافه
کرد و ان عنصر ش��هرت به اعتبار یک خانواده است.
اقای مطهری باالخره فرزند اس��تاد ش��هید مطهری
اس��ت .برای بس��یاری هم هنوز هم این موضوعات
(اگرچه ح��اال می گوین��د در یک جامعه م��درن این
مس��ائل یک مقدار دیگر هضم ش��ده است) ولی این
جامعه که مدرن نیست؛ جامعه ای است که هنوز هم
عالیق سنتی در ان وجود دارد ،حرمت پدر یک فرد،
حرمت اینکه از منسوبانش که پیش مردم محترم است
این حرمت نگه داشته بشود و بنابراین یک بخشی از
ماجرا را هم باید به این نسبت داد .عالوه بر ان ،کسی
که موضع محکمی در قب��ال یک ماجرای اجتماعی و
یک ماجرای سیاسی داشته باش��د و روی موضع اش
بایس��تد .باالخره کس��انی هس��تند که با روش های
اقای احمدی نژاد موافق نیس��تند .این افراد در تهران
شاید تعدادشان بیشتر از جاهای دیگر باشد .یک کسی
مثل اقای مطهری که برای مخالفت با سیاس��ت های
اق��ای احمدی نژاد ت��ا اخر خ��ط را رفته ب��رای انها
مطلوبیت پیدا می کند .پس یک عده به این اعتبار ،اقای
مطهری را انتخاب می کنند.پس در حقیقت از یک بعد
نباید وجوه مختلف را دید.
ش��ما تحلیل هایی داش��تید در مورد اتفاقاتی
که برای اصولگرایان افتاد و هش��دارهایی هم
بین من و احمدی نژاد سالم و علیک برقرار است
فکرمی کنم نهاقایسیدحسن خمینیامادگیورود
به انتخابات را دارند و نه شرایط برای ایشان مهیاست
مجلسهفتمازنظرمردمبهترازمجلسهشتمبود
رفتار اقای حدادعادل بعد از رای نیاوردن به شدت اخالقی بود
ایستادگیتوکلی،مطهریوباهنربرمواضع شانوانتقالانها
به جامعه باعث رای اورد نشان شد
29
سیاست
دادید .سوالم این است که اتفاقی که االن برای
اصولگراها در حال رخ دادن است به دلیل فارغ
شدن صحنه سیاس��ی از اصالح طلب هاست؟
سوال دوم این است که این اتفاق تقریبا برای
اصالح طلبان هم افتاد .این طیف سیاسی تا به
قدرت رس��ید و جای پایش یک مقدار محکم
شد خیلی زود جزیره جزیره شد .ایا این اتفاق
برای اصولگرایان در حال تکرار است؟
lببینید این تشبیه ،تش��بیه بیجایی نیست که
هر وقت جماعتی احساس فراغت از بیرون می کند به
خودشان می پردازند .کما اینکه به دوم خردادی ها یک
چنان احساسی دست داد که ما دیگر رقیبی در بیرون
نداریم ،پس االن فصل رقابت داخلی مان فرا رس��یده
اس��ت .این وضعیتی که امروز اصولگرایان پیدا کردند
بی نس��بت با همان مثال��ی که راجع ب��ه اصالح طلبان
می زنید ،نیس��ت .منتها درباره اینکه بالیی که بر س��ر
اصالح طلبان در س��ال 81در انتخابات ش��ورای شهر
دوم امد و بعدا ه��م امتداد پیدا کرد ،چ��را عینا این بار
برای اصولگرایان تکرار نشد ،باید بگویم اصالح طلبان
چنان بخت ش��ان در افکار عمومی برگشته که به این
زودی ها ان سیئات اعمالش��ان برنمی گردد و در ذهن
مردم وجه مثبتی پیدا نمی کنند .ذهن مردم نس��بت به
انها همچنان مکدر اس��ت .چه به اعتب��ار رفتارهایی
که در دوران حاکمیت ش��ان داش��تند .مثل به هم زدن
قواعد بازی؛ چنانکه در حالی که دو قوه در اختیارشان
داش��تند یک دفعه بازی مقاومت مدنی راه انداختند،
بازی خ��روج از حاکمیت راه انداختن��د و بعد هم دل
نمی کندند ،می گفتند خروج از حاکمیت ولی س��فت
هم چسبیده بودند به حاکمیت؛ هم پوزیسیون بودند،
هم اپوزیس��یون .مردم اینها را دیده بودند و می گفتند
اینها لوس بازی سیاسی است .تجربه بسیار تلخ فتنه،
پایان کار اینها ب��ود و پای اجنبی را به مس��ائل داخلی
کش��اند ،زمینه چینی کردند برای اینکه محیط داخلی
الوده به وجود دشمن بشود ،دشمن هم طمع بکند که
مثال چهره های ش��اخص علمی ما را ترور کند ،بگوید
در این هیاهو کی به کی است و می شود خیلی کارها را
انجام داد .اینها از خاطره مردم محو نشد .ان روزی که
مردم از اصالح طلبان دل کندند و به یک گروه گمنا م دل
بستند ،علتش این بود که خاطره بدی از گروه ابادگران
در ذهن مردم نبود .وقتی انها مطرح شدند راحت مردم
اصالح طلبان را کنار گذاش��ته بودند و ب��ه اینها روی
اوردند .می گویم نباید اصولگرایان وسوس��ه بشوند،
بگویند اصالح طلبان تمام ش��دند و رفتند و در رقابت
ما ،انها که چیزی گیرشان نمی اید ،بگذار پس ما با هم
رقابت کنیم .این ماجرا دو خس��ارت دارد .خس��ارت
نخس��ت این اس��ت که ظرفیت های درونی خودمان
را با این رقابت ها که گاه��ی وقت ها از حالت انصاف
و عدالت خارج می ش��ود رو به تحلی��ل می بریم .کم
س رو دست شکسته نشد در این دعوایی که اصولگراها
علیه هم راه انداختند ،مثل افش��اگری علیه چهره های
شاخص .افشاگری هایی که خیلی هاشان بیجا ،دروغ
و خالف بود .این ظرفیت س��وزی از خ��ود بود و یک
خسارت بزرگ .دوم اینکه بعید نیست که در مرحله بعد
یک گروه گمنامی بیاید که ان بدنامی اصالح طلبان را هم
نداشته باشد ،اما در یک پیوند نانوشته با اصالح طلبان
وارد عمل ش��ده باش��د و زمانی ک��ه اصولگرایان هم
مش��غولند و همدیگر را تخریب می کنند بیاید و ارای
مردم را حتی با یک رای معدود ،کما اینکه در سال 81
اتفاق افتاد و ما با یک رای معدود توانستیم اصالح طلبان
را شکست بدهیم ،معکوس��ش هم اینجا بتواند اتفاق
بیفتد .پس بعضی ها خوشحال نباش��ند که می گویند
مثلث شماره126
30
دیدید در ای��ن رقابتی که کردیم رقاب��ت خودی بود،
اصالح طلبان هم به جایی نرسیدند .این ماجرا همیشگی
نخواهد بود دفعه بعد ممکن است رای مردم این نباشد.
چون رقابت ها وقتی باال بگیرد ما به قدر کافی همدیگر
را خراب خواهیم کرد.
در حال حاضر بخشی از اصالح طلبان در حال
تالش برای بازگشت به عرصه قدرت رسمی
هستند .ایا می توان به این نتیجه رسید که همه
اینها ذیل اقای خاتمی جمع می شوند یا خیر؟
اساسا این طیف چه راهکاری برای بازگشت
خواهد داشت؟
lق��در مس��لم این اس��ت ک��ه بس��یاری از
اصالح طلبان همچنان وانم��ود می کنند که فردی در
قد و قواره اق��ای خاتمی ندارند .یعن��ی هر وقت که
بخواهند دور هم جمع بشوند از وجهه پیشین ایشان
و با اصطالح کاریزمای سابق ایش��ان باز می خواهند
کمک بگیرند و بعید نیست در اینده هم چنین بکنند.
ی خودش هم بیشتر تعریفی که از خودش
اقای خاتم
در حال حاضر ارائه می دهد به عنوان یک چهره پشت
صحنه است .احتماال ایشان دیگر به عنوان چهره اصلی
در صحنه رقابت ها ظاهر نمی شود یا با احتمال اینکه
مراجع رس��می او را برای چنین شانی تایید نکنند ،یا
اینکه هراس از این داشته باشند که این بخت ازمایی
خیلی هم نگی��رد ،کما اینکه یک وقت��ی توی مجلس
هش��تم امدند لیس��تی با عنوان اصالح طلب��ان یاران
خاتمی درس��ت کردند که افاقه نکرد و جواب نداد.
پس به دالیلی که عرض کردم ایش��ان به عنوان چهره
اصلی که خ��ودش را بیاید در مع��رض انتخاب قرار
بدهد ،طبعا ظاهر نمی شود .علی القاعده این طور است
ولی ان کس��انی که می ایند قاعدتا این خصوصیت را
باید داشته باش��ند که اوال مورد طعنه نیروهای وفادار
به انقالب نباشند که این همان کس��ی است که توی
فتنه چنین و چنان کرد ،حتما باید از عناصر سفید ان
مجموعه باشد.
مثل چه کسی یا کسانی؟
lاز بی��ن کس��انی ک��ه خودش��ان مط��رح
می کنند چن��د نفر را عن��وان کرده اند .مث�لا گاهی از
اقای جهانگیری و گاهی از اق��ای عارف و گاهی از
اقای پزشکیان اس��م برده اند .البته از اقای خرازی که
من نمی دانم ایا واقعا ایشان را باید جزو اصالح طلبان
به حساب اورد یا نه؛ این هم خودش جای بحث دارد
یا مثال متوس��ل به فردی مثل اقای سیدحسن خمینی
بشوند که فکر می کنم به دالیل مختلف نه خودش این
امادگی را داشته باشد و نه شرایط برای او مهیا باشد.
این قضیه جنبه های مختلفی دارد .بنابراین عرض
می کنم کس��انی در این صحنه از جان��ب انها مطرح
می شوند که ان مانع ابتدایی که دستی در قضایای فتنه
داشته اند ،مرتفع باشد و سمت دیگرش این است که
خود اینها دارای ان وجهه ،شان و شخصیت هستند که
بتوانند مخاطب را پایبند به ان فرد بکنند و بگویند ان
کسی است که ما می خواستیم .ایا مردم هم این ادمی را
که طرح می کنید در این جای��گاه و قالب ،می پذیرند.
این هم نکته ای است؛ باید اینها را کنار هم بگذارید.
حاال وقت ریاست جمهوری نیست و ما اصال واردش
نمی ش��ویم .زمانی که مطرح ش��ود می ت��وان روی
این مس��ائل و جزئی��ات یک مقدار تمرکز بیش��تری
پیدا کرد.
ش��ما جزو منصوبین جدید حض��رت اقا در
مجمع تشخیص هستید .حضور شما همزمان
ش��د با حضور مجدد اقای احمدی نژاد .حال
که اقایان هاش��می و احمدی نژاد باالخره در
کنار هم نشستند ،فضای دوره جدید مجمع را
چگونه می بینید؟
lمن گفتم الب��د می خواهید بگویید ایش��ان
از ش��دت عالقه به م��ن اس��ت ک��ه دارد می اید به
مجمع!(خنده)
ت درونی اش
ببینید اصل اینکه مجمع با همه ظرفی
ش��کل می گیرد یک نقطه ق��وت برای نظام اس��ت.
هیچ کس منکر این نیس��ت .چ��ه انهایی ک��ه با اقای
احمدی نژاد از لحاظ دیدگاهش درگیر هس��تند و چه
انهایی ک��ه طرفدارش هس��تند و می دانند که حضور
رئیس جمهوری در جلسه ای که به تعبیر حضرت اقا
نماد خرد جمعی نظام اس��ت ،طبیعتا اگر نباش��د یک
نقطه ضعف است .اقای هاش��می و دیگران هم بارها
گفته بودند که بفرمایید ایش��ان بیایند که حضرت اقا
هم فرموده بودند؛ در جلسه شرکت کنید .به هر دلیلی
بحمدهلل ایش��ان دارند می ایند .م��ن دالیلش را کاری
ندارم ،هیچ دلیلی روشن تر از این نیست که وقتی کسی
عضو یک جلس��ه هس��ت قاعدتا باید بیاید ،نه اینکه
قاعده نیامدن باشد و اس��تثنائا بیاید .پس خیلی دنبال
دلیل برای این بازگش��ت نباید گشت .باید بگویم که
بحمدهلل حاال متوجه شدند که باید بیایند و امدن ایشان
هم تشریفاتی نبود .خوشبختانه این دو جلسه ای که ما
دیدیم ،ایش��ان فعاالنه امد .فعاالنه در مباحث مجمع
ش��رکت می کرد ،پیشنهاد می داد ،پیش��نهادش گاهی
توسط بقیه هم پذیرفته می شد ،رای می اورد و یکی،
دو مورد بود که پیشنهاد ایش��ان رای نیاورد و این هم
طبیعی اس��ت که همه باید تحمل این را داشته باشند
که وقتی نظرشان قرار اس��ت از نگاه دیگرانی که انها
هم صاحب نظر هستند ،محک بخورد ممکن است که
یک چیزهایی پذیرفته بشود و یک چیزهایی پذیرفته
نشود و این طبیعی ترین برخوردی است که می شود با
جمع های رسمی داش��ت .همان چیزی که من معتقد
بودم بعضی از دوس��تان ما موق��ع جناح بندی درون
جبهه اصولگرا از خودشان عدم تحمل نشان می دادند.
خب ،شما بمان داخل جبهه و موضع خودت را داشته
باش الزم نیست که از موضع خودت کوتاه بیایی .سعی
کن رای دیگران را جلب کنی .گاهی وقت ها در همین
مجمع اقای احمدی نژاد پیشنهاد می دهد ،اقای هاشمی
هم موافقت می کند .با اینکه رقیب دیرینه و با ان همه
کشمکش ،پس می ش��ود تصور کرد یک وقتی ما در
محیط تبادل اندیشه و نظر بتوانیم رای مخالفان خودمان
را هم جل��ب کنیم .در یک حکومت اس�لامی فرض
بر این اس��ت که ادم ها با حب و بغض رای نمی دهند،
اگر اینطور است پس به نظر می رسد بعضی ها مرتکب
اشتباه استراتژیکی شده اند که فکر کردند چون با بقیه
رای ش��ان یکی نیس��ت از این مجموعه الزاما خارج
شوند تا بتوانند موجودیت خودش��ان را حفظ کنند.
ن��ه ،می ت��وان درون مجموع��ه باش��ی و موجودیت
خ��ودت را حفظ کنی .بن��ده از ف��ردای ان روزی که
اقای احمدی نژاد برگشت به مجمع گفتم حاال انتظار
نداشته باش��یم ایش��ان همه اختالف های سابقش را
با اقای هاش��می کنار بگذارد .ایش��ان با حفظ مواضع
امده است.
بعد از ماج��رای وزارت ارش��اد ش��ما اقای
احمدی نژاد را دی��ده بودید یا اینکه در مجمع
دیدید؟
lچ��را ،در مناس��بات .مث�لا وقت��ی خدمت
حضرت اقا ش��رفیاب می شویم س��االنه یکی ،دو بار
ایشان را می بینم.
با هم صحبت هم کرده اید؟
بین ما سالم علیک برقرار استg .
اتمام حجت جبهه پایداری
اما بی شک از این جمع و در میان سخنرانان حرف ها
و مواضع مرتضی اقاتهرانی که از چهره های شاخص و
اصلی جبهه پایداری بود نکات مهمی را در بر داشت .او با
تاکیدبراینکههیچخطوخطوطیشاخصنیست،گفت:
«ولی فقیهتنهاشاخصدرمسائلسیاسیاست.
دوستانی که در مجلس گذش��ته مثل اقای توکلی،
زارعیورساییحضورداشتندبهاینمسالهنگاهکنندکهایا
روز اول و اخر مجلس یکی بود؟ و شاخص هم برای ما در
مسائلسیاسیشخصیتنهاولی فقیهاست».
فراکسیون اصولگرایان همچنان باقی می ماند
بدون شک مهمترین تحول پس از برگزاری دور دوم
انتخاباتمجلسکهباعثتعجبوغافلگیریبسیاریاز
نیروهایاصولگراشد،اعالمتشکیلیکفراکسیونجدید
در برابر فراکسیون اصولگرایان بود؛ فراکسیونی که توسط
طیفیازطرفدارانعلیالریجانیاندکیپسازاعالمنتایج
دور دوم انتخابات اعالم موجودیت کرد.
لیدر ه��ای راه اندازی این تش��کل جدید جمعی از
نمایندگان را از مجلس هشتم و نهم به یک شب نشینی
سیاسی دعوت کردند و پس از پایان نشست به خبرنگاران
حداد عادل :وارد میدان می شوم
مصطفی صادقی
2
یکشنبه غروب ،سالن اجتماعات حوزه هنری؛ حاال
قریب 153نمایندهمجلسنهمکهازگرایش هایمختلف
اصولگرایان در میانشان دیده می شود ،قرار است تا دقایقی
دیگراستارتفراکسیوناصولگرایانمجلسنهمرابزنند؛
جلسه ایکهدرنهایتبهاعالمنامزدیغالمعلیحدادعادل
برایریاستمجلسنهممنجرشد.
گرچه پیش از این فراکسیون رهروان والیت توسط
نزدیکان علی الریجانی راه اندازی ش��ده ب��ود ،ولی این
فراکسیون اصولگرایان بود که با اعالم نامزدی حدادعادل
به میدان امد .تا ظهر همین روز برخی رسانه های اصولگرا
خبرازنشستیباحضوررئیسمجلسهفتمدادهبودند،اما
روایت انان این بود که قرار است اعضایی که با حمایت
جبههپایداریبهپارلماننهمراهیافته انددریکشب نشینی
سیاسی از ریاست حداد عادل بر مجلس جدید حمایت
کنند.
زمان نشست که فرا رسید ،اما شرایط به گونه ای دیگر
رقم خورد .حاال غالمعلی حدادعادل که در صدر سالن
حضورداشتبهمیهمانانخیر مقدممی گفتکهدرمیانشان
هم سران جبهه متحد حضور داش��تند و هم چهره های
مطرحجبههپایداری؛ازمرتضیاقا تهرانیتااحمدتوکلی.
دیده بوسی هاواحوالپرسی هاکهتمامشدهمهرقبای
پیشین کنار هم نشس��تند تا برای انتخابات هیات رئیسه
مجلسبهیکتصمیمواحدبرسند.
علیرضا زاکانی هم که ریاست ستاد انتخاباتی جبهه
مثلث شماره126
متحد را در دوران تبلیغات انتخاباتی بر عهده داشت و حاال
در غیاب حسین فدایی به نظر لیدر طیفی از اصولگرایان
مجلس نهم ش��ده اس��ت روی س��ن امد و به حاضران
خوشامدگفت.
پس از ان نمایندگان در گروه های 5نفره روی سن
امدند و هر کدام به مدت 5دقیق��ه درباره ضرورت های
مجلسنهمصحبتکردند.
احمدسالکنمایندهاصفهانازجبههمتحد،اسماعیل
کوثرینمایندهتهرانوکاندیدایمشترکجبههپایداریو
جبهه متحد اصولگرایان ،حسین قاضی زاده منتخب اول
مردم مشهد در مجلس نهم ،مرتضی اقاتهرانی منتخب
تهران از جبهه پایداری ،ذواالنوار نماینده منتخب شیراز،
افخمی نماینده مردم ملکان ،بخشایش منتخب اردستان،
جوکار نماین��ده منتخب یزد و همچنین حس��ن تامینی
منتخب مردم رشت سخنرانی کرده و بر لزوم وحدت و
اتحاداصولگرایانتاکیدکردند.
حداد عادل :می ایم حتی اگر کسی به من رای ندهد
«پس از سکوت چهار ساله در مقطع تبدیل مجلس
هشتم به مجلس نهم احساس تکلیف کردم و اگر تا روز
رای گیری زنده باشم ،داوطلب ریاست مجلس می شوم
ولو اینکه غیر خودم کسی به من رای ندهد؛ بنده نزد خدا
حجت دارم و شما هم حجت دارید و به ان عمل کنید».
راوی این س��خنان غالمعلی حدادعادل اس��ت .او
که پس از سخنان نمایندگان طیف های مختلف مجلس
روی سن رفته و س��خنرانی خود را اغاز کرد از چهره و
حرف هایشکامالمعلومبودکهتمامتالششرابرایتغییر
ریاستمجلسخواهدکرد.
حداد عادل که در مجلس هفتم ،ریاس��ت پارلمان
با اکثریت نمایندگان اصولگرا را عهده دار بود ،در همین
نشست به ماجرای چگونگی تغییر ریاست در مجلس
هشتم اشاره کرد؛ ماجرایی که بسیاری ان را تاثیر محمود
احمدی نژادبرانتخاباعضاو ترکیبهیاترئیسهتحلیل
می کنند.
حاال حداد عادل چهار سال پس از ان ماجرا چنین
می گوید« :من از هیچ کس گله نمی کنم .بنده از دولت که
نیروهایشرابرایانانتخاببسیجکرد،گله ایندارم،بلکه
فقطنگاهکردموچیزینگفتم».
سیاست
اعالم نامزدی درشب نشینی اصولگرایان
حجت االسالم اقاتهرانی با تاکید بر اینکه هیچ خط و
خطوطی شاخص نیست و شاخص اصلی اقاست ،ادامه
داد« :در زمان غیبت ولی عصر(عج) نمره مجلس را ایشان
بایدمشخصکنند.
سرپیچ هاستکهمعلوممی شودهرفردیکیست.ایا
مجلس گذشته ما سر پیچ ها به انچه اقا می خواست عمل
کرد؟اگراینگونهنبودوایبرهیات رئیسهونمایندگانشاما
اگراینگونهبودخوشابهسعادتاینمجلس؛تقوایفردی
این است که انجا که با خواس��ته های دل من نمی خواند
و خدا چیز دیگری می خواهد ب��ه انچه خدا می خواهد
عمل کنیم .ما که جزء خواص هستیم در تشخیص اشتباه
می کنیم؛درتشخیصبایدسعیکردایناشتباهاتصورت
نگیرد».
سخنانمرتضیاقاتهرانیپایانیبودبرهمهشایعاتی
که تا پیش از این در محافل سیاسی و رسانه ای مطرح بود؛
گمانه زنی هایی که خبر از حمایت احتمالی جبهه پایداری
از علی الریجانی برای ریاست مجلس داشت.
راویان ان اخبار مدعی بودند ک��ه جبهه پایداری با
تعامالتیخاصروبه رویخواستچهره هایاصلیجبهه
متحد خواهند ایستاد و بر ابقای رئیس مجلسهشتمبرای
مجلسنهمتالشخواهندکرد.
در این میان اما برخی اخبار تایید نشده حکایت از ان
داردکهجبههپایداریبهتوافقیباجبههمتحدرسیدهاست.
برمبنای این اخبار بنا شده در ازای حمایت اعضای
جبهه پایداری از ریاست حدادعادل ،ریاست فراکسیون
اصولگرایانبهمرتضیاقاتهرانیبرسد؛خبریکهالبتههنوز
مورد تایید هیچ کدام از حاضران در میهمانی حوزه هنری
قرارنگرفتهاست.
31
گفتند نام فراکسیونشان رهروان والیت است و برانند که
علی الریجانی را بار دیگر بر صدر مجلس نهم نشانده و
ردای ریاست را همچنان بر تن او نگه دارند.
این اع�لام موجودیت اما با واکنش ه��ای فراوانی
روبه روشد،ابرازنگرانی هاازاحتمالازبینرفتنفراکسیون
اصولگرایان و چند بخش شدن انان از مهمترین واکنش ها
به این اتفاق بود.
وچنینشدکهغالمعلیحداد عادلدرجمعحاضران
میهمانی حوزه هنری اعالم کرد« :متاسفم از اینکه عده ای
در اصولگرایی با نام دیگری بخواهند انشقاق و انشعاب
راه بیندازند ،چراکه مهمترین مس��اله برای مجلس نهم
تقویت و حفظ فراکسیون اصولگرایان و افزایش کارکرد
اصولگرایی با حفظ مرز ان با غیراصولگرایان است و بنده
برسراینمرزپافشاریدارم.درمسالهمراموروشسیاسی
نمی توان واقعیت ها را فراموش و معامله کرد بلکه مرز ها
باید سر جای خود باش��ند ».و این واکنشی بود شفاف و
روشن به اقدام نزدیکان علی الریجانی.
واکنش های حدادعادل البته فقط به اینجا خالصه
نشد و او ترجیح داد انتقاداتی از فراکسیون اصولگرایان
در مجلس هشتم که اتفاقا ریاس��ت ان نیز بر عهده علی
الریجانیبودرانیزمطرحکند.
او گف��ت ک��ه فراکس��یون اصولگرای��ان باید در
قانونگذاری فعال باش��د ،نه اینکه شش ماه یکبار جلسه
تشکیل دهد .نباید به این شکل باش��د که فراکسیون در
مواقعی مثل اس��تیضاح وزیر یا رای به وی فعال ش��ود
بلکه طرح ها و لوایح قبل از اینکه به صحن بروند باید در
فراکسیون اصولگرایانبوده و در انجا جمع بندی شوند.
سیاست
مثلث شماره126
برنامه هایی برای ریاست مجلس
میهمانان��ی که در نشس��ت حوزه هن��ری حضور
داشتند و سخنان حدادعادل را گوش می کردند در ادامه
سخنان او اظهاراتی را شنیدند که به نوعی اعالم برنامه ها
و استراتژی های منتخب اول مردم تهران برای در اختیار
گرفتنکرسیریاستمجلسنهمبود.
او گفت« :حف��ظ اقت��دار مجلس نبای��د از طریق
قدرت نمایی ،زور ازمایی و مجادله لفظی باش��د بلکه با
تدبیر و مدیری��ت می توان اقتدار مجل��س را حفظ کرد.
انچه در 24اس��فند تحت عنوان سوال از رئیس جمهور
شکل گرفت ،نه تنها به اقتدار مجلس نیفزود بلکه از اقتدار
مجلس و نظام کاست و دشمنان را شاد کرد .رابطه تقابل با
دولت باید به رابطه تعامل با دولت بدل شود .البته همه این
مسائل دست مجلس نیست ،اما در انجایی که مصلحت
نظاماقتضاءمی کند،برایکاستنازتشنجواختالفرئیس
مجلس باید کوتاه بیاید چراکه رهبری فرمودند اگر طرف
دیگرکوتاهنیامد،شماکوتاهبیاید».
او البته افزود« :هر جا مصلحت کلی مجلس و رفاه
نمایندگان باشد ،از هیچ خرجی که به بهبود کار مجلس
بینجامد،مضایقهنمی کنم،اماریختوپاش هاوغیر قانونی
خرج کردن را سعی می کنم کم کنم».
مرز بندی با اصالح طلبان
برخالف فراکسیون رهروان والیت که پس از پایان
ان اعالم ش��د که از حمایت اصالح طلبان برای ریاست
الریجانیاستقبالمی کنند،درنشستحوزههنریاوضاع
جور دیگری بود.
چنانکه غالمعلی حدادع��ادل ترجیح داد همچنان
مرزبندیاصولگرایانبااصالح طلبانراحفظکند.
او به حضار گف��ت« :بنده از طرف��داران فتنه انتظار
حمایتندارمومنتظرانتقامانهاهستم،اگردرروزنامه های
اصالح طلبانمسخرهمی کنند،انتظارغیرازایننیستومن
انتظار پاداش ندارم».
32
اصولگرایان و مجلس پیش رو
اصولگرایان که حاال بار دیگر اکثریت پارلمان را در
اختیار دارند ،در شرایط حساسی قرار گرفته اند؛ شرایطی
که به جهت روش��ن ش��دن برخی صف بندی ها پس از
انتخابات مجلس نهم می تواند بر اینده سیاسی انان نیز
موثر باش��د.از یک ن��گاه برخی معتقدند ک��ه به جهت
فارغ شدن عرصه قدرت رس��می از رقیب دیرینه یعنی
اصالح طلبانحاالرقابتمیاناصولگرایانضربه ایبهاینده
سیاسی انان وارد نخواهد اورد.
ازسویدیگربسیاریازدلسوزانونیروهایوفاداربه
گفتمان انقالب اسالمی باورشان این است که با تمام شدن
انتخاباتمجلسحاالرقابتمیاناصولگرایانپایانیافتهو
می بایستمانندنشستحوزههنریهمهسالیقمختلف
این طیف سیاسی کنار یکدیگر نشسته و سیاست ورزی
را در قالب همان اصولگرایی و بدون کم یا زیاد کردن هر
نام دیگری ادامه داد .به بیان دیگر می بایست بدون ایجاد
چند دستگیوانشقاقهمانراهپیشینراادامهداد؛چهاینکه
در صورت تداوم اختالفات و ایجاد زاویه ها و بخش های
جدیددرمیاناصولگرایانرقیبدیرینهباردیگرجایگزین
انان در عرصه قدرت رسمی شود و گفتمانی غیر از انچه
اکنون مد نظر وفاداران به گفتمان انقالب اسالمی است بر
جامعه حاکم شودg.
تو گو با کاظم جاللی درباره دالیل ایجاد فراکسیون رهروان والیت
گف
3
در ذات فراکسیون اکثریت مشکل وجود داشت
کاظم جاللی می گوید« :اعضای فراکسیون رهروان والیت ،حداد عادل و الریجانی را شخصیت های بزرگ و
سرمایه انقالب می دانند ،اما معتقدند که در حوزه مدیریت مجلس جناب اقای الریجانی موفق تر از اقای حدادعادل
بود ».وی می افزاید« :در زمانی که تعداد اصالح طلبان در مجلس به اندازه انگشتان دو دست هم نمی رسد فراکسیون های
سیاسی ذیل گفتمان اصولگرایی می توانند تشکیل شوند تا درباره مسائل تقنینی و نظارتی کارامدتر عمل کنند».
سیاست
مثلث شماره126
هفتهگذشته 173نفرازنمایندگانمجلسنهمتشکیل
فراکسیون رهروان والیت را اعالم کردند ،با وجود
انکهمااکنونفراکسیوناصولگرایانراداریمتوجیهو
فلسفهتشکیلاینفراکسیونچهبود؟
lدر داخل مجلس ش��ورای اسالمی همانند سایر
سیستم هایپارلمانیجهان،فراکسیون هایمختلفیازجملهبا
گرایشسیاسیشکلمی گیرند،البتهسیستمانتخاباتپارلمان
برخیکشورهامبتنیبرتحزباستواحزابسیاسیهستند
کهدرداخلمجلسفراکسیون هایمختلفراتشکیلمی دهند.
در ایران چون سیستم پارلمانی حزبی وجود ندارد و از طرف
دیگراحزابقویوفراگیرنیستندگرایش هاوسلیقه هاموجب
تشکیل فراکسیون ها می ش��ود .االن اشخاص و نمایندگان
و منتخبان مجلس نهم اصولگرا هس��تند و شخصیت های
اصالح طلب تعدادشان اندک خواهد بود ،به طوری که تعداد
انها به اندازه انگش��تان دو دست نیز نمی رسد .با وجودی که
مجلس محل تضارب افکار ،ارا و سلیقه های مختلف است،
اگر کلیتی به نام اصولگرایی با تک صدایی در داخل پارلمان
حرکت کند خیلی نمی تواند مطلوب باشد .اصولگرایان در
مبانی و مسائل اصیل انقالب اسالمی همچون قانون اساسی،
والیت فقیهوعملبهفرمایشاترهبریمعظمانقالباشتراک
نظر دارند ،اما طبیعی اس��ت که اختالف سلیقه ها و اختالف
نظرهاییدرجبههاصولگراییاجازهطرحبحثپیداکنند.این
اختالف نظرها و سلیقه ها می توانند در داخل مجلس شورای
اسالمیبهرسمیتشناختهشوندودرقالبفراکسیونفعالیت
کنند.چوندرگذشتهیکجریاناصالح طلبدرداخلمجلس
وجودداشتویکجریاناصولگرابهشکلیکپارچهدرکنار
انقرارمی گرفت،اینامرباعثمی شدکهاختالفسلیقه هاو
اختالف نظرها در داخل گفتمان اصولگرایی یکپارچه هضم
شوند .با توجه به شرایط جدید که تعداد اعضای فراکسیون
اقلیت کم هس��تند اختالف س��لیقه های اصولگرایی کامال
می توانندبهشکلینظام مندموجبرشد یافتگینظامپارلمانی
و پارلمان جمهوری اسالمی ایران ش��وند .چون در عرصه
بین المللی هم این یک ضرورت است که پارلمان از صداهای
مختلف در عرصه سلیقه برخوردار باشد ،طبیعی است که در
چنینوضعیتینمایندگانیکهمشیانهااصولگرایانهمتعادل،
عقالنیوعمدتاازنمایندگانشهرستانیهستنددرکنارهمقرار
بگیرندوفراکسیونرهروانوالیتراتشکیلدهند.
اقایجاللی!البته بسیاری براین نکتهاتفاق نظردارند
که تشکیل این فراکسیون راهی برای تثبیت ریاست
اقایالریجانیاستوبه دنبالعوضکردنمکانیسم
تعیینهیاترئیسههستند؟
lبحثانتخابرئیسوهیات رئیسهمجلسیکیاز
موضوعاتنهادقانونگذاریاست،منچهاردورهاستکهدر
مجلسحضوردارمامابرایاولینبارمی بینماینبحثاینقدر
بزرگشدهوبهوسیلهپیامکورسانهوغیرهپیگیریمی شود.
افرادیدرخارجمجلسدراینبارهاظهار نظرمی کنندوکسی
که االن رئیس مجلس است را با حجم وسیعی از صحبت ها،
تخریبمی کنند.نمایندگانیکهدرفراکسیونرهروانوالیت
دورهمجمعشدندبرایهمهشخصیت هاینظاماحترامقائل
هستندوجناباقای حداد عادلوالریجانیراشخصیت های
بزرگ و س��رمایه انقالب می دانند ،اما معتقدند که در حوزه
مدیریت مجلس جن��اب اقای الریجانی موفق ت��ر از اقای
حدادعادل بود.
در چه حوزه هایی؟
lاق��ای الریجانی در ح��وزه مدیری��ت موفق تر
بود ،االن انتخاب رئیس مجلس در ح��وزه اعتقادی ،حوزه
جریانی و جناحی سیاسی تعریف نمی شود ،بلکه در حوزه
کارامدی و ذائقه سیاس��ی قابل تعریف است که باید کامال
به این مس��اله توجه کرد .دکتر علی الریجانی از اس��تقالل
قوه مقننه به خوبی دفاع ک��رد و از ظرفیت قاطبه نمایندگان
برای کارهای نظارتی و قانونگذاری اس��تفاده بهینه تری در
قیاس با اقای حدادع��ادل کرد .مدیریت مجل��س در دوره
ایش��ان از یک گروه کوچک بسته تش��کیل نمی شد ،بلکه
نمایندگان ب��رای اعالم نظ��ر و ایفای وظای��ف نمایندگی،
اختیارات بیشتری داشتند .من خودم وقتی مجلس هفتم و
هشتمراقیاسمی کنمتمایزعملکردونحوهمدیریتروسای
این دو مجلس را خیلی خوب می توانم احس��اس کنم .مثال
در مجلس هفتم اس��تیضاح یک وزیر ک��ه از اختیارات یک
نمایندهمجلساستبهسختیانجاممی گرفتامادرمجلس
هشتم اینطور نبود و هیات رئیسه راحت تر طرح استیضاح را
اعالم وصول می کرد ،مثال در مجلس هفتم ،نمایندگان برای
اس��تیضاح اقای فرش��یدی ،وزیر وقت اموزش و پرورش
هفت خوان رستم را طی کردند تا هیات رئیسه قبول کرد ان را
اعالموصولکند.دربخش هایدیگرهمهمین طوربود؛اینها
بحث هایمدیریتیاست.ضمنانکهدکترالریجانیازعرصه
بین الملل شناخت خوبی دارند و مسلط بر مسائل بین المللی
هستند .همچنین با توجه به صبغه فرهنگی و مدیریت صدا
و سیما و تسلط بر مسائل فرهنگی کشور کارکرد ایشان در
جایگاهمدیریتبیشتراست.همچنینتعامالتشانبانمایندگان
خوببود.مجموعهشرایط،امتیازاتیرابرایاقایالریجانیدر
قیاسبااقایحدادعادلبه وجودمی اورد؛هرچندجناب دکتر
حدادعادل نیز امتیازاتی دارند ولی فکر می کنم در جمع بندی
نمره مدیریت دکتر الریجانی باالتر است .این یک امر کامال
ذائقه ای و سلیقه ای است و دیگر نباید ان را در حوزه اعتقادی
وارزشیتحلیلکرد.
منتقدان اقای الریجانی می گویند که فراکس��یون
اکثریتانطورکهبایدوشایددرمجلسهشتمکارامد
نبود،نظرشماچیست؟
lباید از انها س��وال کرد که چه کسانی فراکسیون
اکثریتراشکنندهکردندودرذیلانفراکسیونکوچکخود
راتشکیلدادند.منفکرمی کنمخوداینمسالهنشانمی دهد
کهفراکسیوناکثریتبهمعنایانکهیککلیتدرکنارهمجمع
شوند،ذاتشخیلیموفقنیست،چونوقتیافرادزیادیباهم
اجتماع می کنند در اصل اختالف نظرهاشان را می پوشانند،
به طوری که سعی می شود خیلی فراکسیون تشکیل جلسه
ندهدتااختالفسالیقبروزپیدانکند.بههمیندلیلدرمجلس
هشتمفراکسیون هاییدرذیلفراکسیوناکثریتتشکیلشد
چون افرادی که در فراکسیون اکثریت امدند خودشان دیدند
که این وضعیت نمی تواند کارامد باشد .یکی از دالیلی که ما
می گوییم ذیل گفتمان اصولگرایی می تواند فراکسیون های
مختلفبه وجوداید،همینتجربهمجلسهشتماست،بنابراین
معتقدمدرذاتانکارفراکسیوناکثریتمشکلوجودداشت
و اختالف نظرها میان س�لایق کم نبود .چطور می شد یک
فراکسیون کارامد به معنای اصولگرایی تشکیل شود که هم
حامیان سرسخت دولت در ان بودند و هم منتقدان فوق العاده
سرسخت دولت .اگر نگاهی فقط به این حوزه انداخته شود
روشناستکهچنینفراکسیونیکارامدنیست.
پس از این باب فراکسیون اکثریت در مجلس هشتم
نتوانستبرایقانونگذاریکمکباشد؟
lحوزهکاریفراکسیوناکثریتقانونگذارینیست،
چوناینحوزهمربوطبههمهنمایندگاناستوهمهمشارکت
دارندوفراکسیونبهاینمسالهنبایدورودکند.
پسبیشتربایدازانکارسیاسیگرفت؟
lکارفراکسیونبیشترسیاسیوموضع گیریهماهنگ
دربارهمسائلجاریکشوراستمثالتصویبالیحهبودجهبه
اکثریتواقلیتربطیندارد.یکیازنمایندگاناصولگراشاید
بایکبندبودجهمخالفباشدودیگریباهمانبندموافق،اما
فراکسیوندرحوزهنظارتیمی تواندموثرشود.مثالنمایندگان
را در استیضاح با یکدیگر هماهنگ تر و همگن تر کند .اگر
فراکسیون بزرگ شد اختالف نظرها در ان زیاد می شود و این
افات را به وجود خواهد امد.
ا ز نظر ش��ما دولت مدیریت حدادعادل را بیش��تر
می پس��ندد یا اقای الریجانی را؟ طیف تحولخواه
(جمعیت ایثارگران و جمعیت رهپویان) می گوید
دولت در انتخاب رئیس مجلس هشتم موثر بود ،این
رامی پذیریدیاخیر؟
lفک��ر می کنم ای��ن حرف ها نابالغ تص��ور کردن
نمایندگان را در ذهن تداعی می کند ،یعنی نمایندگان افرادی
نابالغ هس��تند که قدرت تصمیم گیری ندارند و دولت باید
برایانهاتعیین تکلیفکندکهچهکسیرابهمدیریتمجلس
برگزینند .وقتی نمایندگان رای دادند تعبیر کردن تغییر رئیس
نهاد قانونگذاری از دوره هفتم به هشتم به دخالت دولت کار
نادرستی است ،حتی برخی تعابیر تندتری نیز به کاربردند که
مثال کودتا انجام شد ،به نظر می رسد این مواضع منصفانه ای
نیست ،انتخاب رئیس مجلس برعهده نمایندگان است و انها
دراعالمنظرخودمختارهستند.
درمجلسنهمنیزهمیناتفاقخواهدافتاد،نمایندگان
انتخاب خواهند کرد یا دولت هم ب��ا بهره گیری از
نمایندگاننزدیکبهخودمی تواندتاثیریدرانتخاب
رئیسقوه مقننهبگذارد؟
lمن خیلی قائل به تاثیرگذاری دولت و غیر دولت
نیستم،معتقدمباالخرهاینهاییکهبهنهادقانونگذاریواردشدند
نمایندهمردمندهستند،عده ایبالطبعگرایشبهدولتدارندو
عده ایمستقلندوعده ایدیگرمنتقددستگاهاجراییمحسوب
می شوند.بنابراینصحبتدربارهتاثیردولتبرانتخابرئیس
مجلسقابلاعتنانیست.
دولتبرایتعاملبامجلس،ازمیاناقایانحدادعادل
والریجانی،مدیریتکدامیکرامی پسندد؟
lاینسوالدرستینیست.
شما مجلس هفتم و هشتم را تجربه کردید؛ با ارزیابی
گذشته بفرمایید مدیریت مجلس در تعامل بین قوا
موثراستیاخیر؟
lبله ،رئیس مجلس در تعامل قوا موثر اس��ت .البته
تعامل قوا اطاعت یک قوه از قوه دیگر نیست ،تعامل معنایش
ایننیستکهمجلستسلیمقوه مجریهباشد،تعاملمعنایش
حرکتعقالنیمبتنیبرقانوناست.
اقای الریجانی در این حوزه خوب عمل کرد؟
lمنفکرمی کنمایشانمدیریتشمبتنیبرقانونبودg.
33
گفت وگو با پرویز سروری درباره اختالف نظرهای مجلس و دولت
سیاست
4
تغییر صورت نگیرد
چالش بیشتر می شود
مثلث شماره126
پرویز سروری می گوید« :اگر حداد عادل رئیس مجلس باشد در جهت کاهش اختالفات حرکت می کند ،تا
چالش قوا بروز کمتری در جامعه پیدا کند ،اما رئیس مجلس اگر الریجانی باشد با توجه به روحیات دولتی ها،
نتیجه ان می شود که مردم هر روز شاهد چالش های خسته کننده میان قوا خواهند بود ».قائم مقام جمعیت رهپویان
انقالب اسالمی معتقد است« :ریاست حداد بر مجلس نهم تغییری در لحن منتقدانه توکلی و نادران ایجاد نمی کند
مگر انکه کارهای دولت کارشناسی تر شود ».عضو کمیس��یون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح
می کند« :اقای احمدی نژاد امروز تحلیلش این است؛ الریجانی و حداد هیچ کدام گزینه مطلوب دولت نیستند،
اما در قیاس بین این دو حداد را عنصر مناس��ب تری می داند چون می داند اقای الریجانی حتما اختالفاتش در
مجلس نهم با وی جدی تر و شدید تر خواهد شد».
درموردروابطمیاناقایانالریجانیواحمدی نژاد،
ابتدا رقابتی در انتخابات ریاس��ت جمهوری نهم
میان احمدی ن��ژاد و الریجانی تعریف ش��د ،اما
بعد از م��دت کوتاهی اقای الریجانی از س��وی
رئیس جمهور در جایگاه دبیر شورای عالی امنیت
ملی قرار گرفت ،شما این سیر را چگونه تحلیل
می کنید؟
lاق��ای احمد ی ن��ژاد در انتخاب��ات
ریاس��ت جمهوری س��ال 84عمال اقای الریجانی را
رقیب خود نمی دید ،نتایج ان انتخابات هم نشان داد که
الریجانی رقیب احمدی نژاد نبود ،نظرسنجی ها نیز موید
همین مساله بودند که گرایش عمومی به اقای الریجانی
در حداقل اس��ت و به همین دلیل اقای احمدی نژاد از
سوی الریجانی احساس هیچ گونه خطری نمی کرد و
می توان گفت حضور او را به نوعی تقویت کننده خودش
در انتخابات ریاست جمهوری می دانست ،از این نظر که
رای دهندگان به اقای الریجانی از سبد هاشمی و قالیباف
برداشت می کردند و به شکلی می توان گفت الریجانی
نه تنها برای احمدی نژاد خطری محسوب نمی شد بلکه
در کاهش سبد ارای رقبای وی یعنی قالیباف و هاشمی
نیز موثر بود .پ��س این تحلیل را قبول ن��دارم که اقای
احمدی نژاد در سال 84اقای الریجانی را به عنوان یک
34
رقیب نگاه می کرد .چون همانطور که گفتم وی را در مسیر
تضعیف رقبای خودش ارزیابی می کرد .به همین دلیل
بعد از پیروزی در انتخابات اقای الریجانی را در یکی از
حساس ترین پست ها کشور منصوب کرد و ان پست هم
دبیر شورای عالی امنیت ملی بود ،اما الریجانی توانست
با شایستگی های زیادی در بحث دبیری این شورا عمل
کند و به نظر من موفقیت های خوبی را در مذاکره با 5+1
و اژانس به دست اورد و همین رفته رفته بروز اختالفات
و تفاوت نظرها در موضوع هس��ته ای بین الریجانی و
احمدی نژاد را پدید اورد و ه��ر روز بر حجم اختالف
دیدگاه ها افزوده شد ،به همین دلیل هر روز شاهد بودیم
که اختالفات بیش��تر می ش��د و الریجانی به هیچ وجه
حاضر نبود که تحت نظرات احمدی نژاد قرار بگیرد و
برخی نقطه نظرات رئیس جمهور را مفید برای موضوع
هسته ای کش��ور نمی دید .این اختالفات باعث شد که
عمال احمدی نژاد در مسیر تغییر اقای الریجانی عمل کند
و این سراغازی برای اختالفات جدی تری احمدی نژاد و
الریجانی و حذف وی از دبیری شورای عالی امنیت ملی
شد.
در بحث انتخ��اب رئیس مجلس هش��تم رابطه
احمدی نژاد و الریجانی چگونه بود؟
lدر اینجا ش��اهد این بودیم که ی��ک بار دیگر
اقای احمدی ن��ژاد تالش ک��رد که رقبایش را توس��ط
الریجانی تضعیف کند چون در مجلس اختالفاتی بین
اقای حدادعادل و اقای احمدی نژاد بروز کرد.
اواخرمجلسهفتمرامی گویید؟
lبله،اقایحدادعادلتالشکردکهایناختالفات
دولتومجلسرسانه اینشودوبهسمعونظرمردمنرسد
و اختالف ها از مسیرهای منطقی و قابل قبول حل شوند؛
مثلنامه ایکهایشانبهمقاممعظمرهبرینوشتومعظمله
نیزنظراتمثبتیدرتاییدنگاهاقایحدادعادلاعالمکردند،
امارفتهرفتهاینتصوردراقایاحمدی نژادبه وجودامدکه
اقای حدادعادل مانعی در مقابلخواسته های وی است .در
مجلسهفتمهمینچالش هایسنگینبیندولتومجلس
بروز کرد و در مجلس هشتم هم همین طور بود .با وجودی
که احمدی نژاد مجلس هش��تم را نزدیک به خود تلقی
می کرد اختالفات دو قوه بیشتر و جدی تر شد .پیش بینی
من این است که اختالفات دولت با مجلس نهم از مجلس
هشتمجدی ترخواهدبود.
ش��ما تاثی��ر اق��ای احمدی ن��ژاد در انتخ��اب
اقای الریجانی به عنوان رئیس مجلس هشتم را تا
چه میزان می دانید ؟
lبله ،اینجا بود که به نظر من احمدی نژاد با برگ
رایحه خوش و نمایندگان حامی خود در مجلس بازی
جدیدی را شروع کرد و نتیجه ان شد که دولت تمام قد
به حمایت از الریجانی برخواست و حامیان احمدی نژاد
در مجلس که همان رایحه خوش��ی ها بودند به شدت
اقداماتی را در جهت تضعیف حدادعادل شروع کردند
و به اشکال مختلف تالش کردند که اقای الریجانی را
به عنوان چهره برتر برای ریاس��ت مجلس مطرح کنند.
اقداماتی که رایحه خوش��ی ها انجام دادند و هماهنگی
که بین اصالح طلب ها در حمای��ت از اقای الریجانی
انجام دادند باعث ش��د اقای حدادعادل که در مجلس
هفتم یک مدیر بسیار موثر ،مفید و بدون حاشیه بود و با
همکاری نمایندگان توانست کارنامه عملکردی مجلس
هفتم را به عنوان یک��ی از موفق ترین مجالس دوره های
بعد از انقالب تبدیل کند ،در اوج بهت و ناباوری به جای
تشویق ،از استمرار فعالیت در ریاست مجلس محروم
شد .در واقع ایشان با حرکات و تحرکات حامیان دولت
عمال حذف شد و اقای الریجانی سکان مدیریت مجلس
هشتم را به دست گرفت.
اما هنوز زمان کوتاهی از این موضوع نگذشته بود
که اختالفات جدی میان اقای احمدی نژاد و الریجانی
بروز کرد و رفته رفته هر روز این چالش ها و اختالف ها
عمیق تر شد.
شاید بتوان گفت به جز مجلس اول در کمتر دوره ای
پس از انقالب شاهد یک چنین چالش های سنگین بین
دولت و مجلس بودیم که سمبل این چالش ها در رئیس
دولت و رئیس مجلس تبلور پیدا کرد که هر روز عمق و
ابعاد ان بیشتر و دامنه ان وسیع تر می شد.
اختالفاتوچالش هامیانقوایمجریهومقننهانقدر
باال گرفت که رهبر معظم انقالب را مجبور کرد که هیات
حل اختالفی را برای رفع این اختالفات و حل مشکالت
بین قوا تشکیل دهند .این نمایانگر اوج تشدید چالش ها و
اختالفات بین دو رئیس دو قوه ب��ود که هر روز عمق ان
بیشترشد.
lجنس اختالف ها میان دولت و مجلس بیشتر
سیاس��ی بود یا اقتصادی؟ حال انکه شما گفتید
در زمان دبیری اقای الریجانی در ش��ورای عالی
امنیت ملی این دو بیشتر بر سر موضوع هسته ای با
هم اختالف داشتند؟
جنساختالف هاازهمهچیزبودچوناختالفاتیکه
بروزکردهبودمنتهیبهاینمی شدکهمیاندولتومجلس
راهبردی برای مجلس اینده
نحوه تعامل طیف پایداری با تحول خواهان
5
حسین نجابت /عضو جمعیت ایثارگران
سیاست
چندی پیش اقای دکتر غالمعلی حدادعادل در
یک جلسه هم اندیشی با حضور 153نماینده منتخب
مردم در مجلس نهم ،نامزدی خود را برای ریاست نهاد
قانونگذاری در دوره اینده اعالم کرد .فلسفه برگزاری
چنین هم اندیشی این بود که به اعتقاد اقای حدادعادل
و دوستان ایشان ،فراکسیون فراگیر اصولگرایان باید در
این باره تصمیم گیری کند ،بنابراین از همه اعضای این
فراکسیون در مجلس نهم دعوت شد به طور کامل در
ان جلسه حضور پیدا کنند .البته برخی منتخبان مردم
از هم اکنون برای تش��کیل فراکسیون های سیاسی در
جریان اصولگرای داخل مجلس تالش هایی را اغاز
کردند ،اما بهتر است این کار به بعد از اغاز مجلس نهم
موکول شود چون این مس��اله باعث می شود رقابت
نامزدها برای ق��رار گرفتن در جایگاه ریاس��ت نهاد
قانونگذاری به صحن مجلس کشیده شود.
طیف تحولخواه (دوستان اقای دکتر حدادعادل)
درس��ت نمی دانند که رای گیری برای رئیس مجلس،
خارج از فراکسیون و در صحن علنی نهاد قانونگذاری
انجام شود .سنتی در مجالس گذشته بود که فراکسیون
اکثری��ت – خواه اصولگ��را یا اصالح طل��ب -برای
ریاس��ت مجلس به اتفاق نظر می رسید و سپس همه
نمایندگان عضو فراکس��یون در صحن علنی منتخب
مجموع��ه را حمای��ت می کردند .این س��نت باید در
مجلس نه��م نیز تکرار ش��ود .متاس��فانه رقابتی میان
حامیان اقایان الریجانی و حدادعادل شکل گرفته که
چندان زیبنده نیست.
هر دو نامزد افراد متشخص ،فرهنگی و باسابقه
هستند بنابراین نباید مثل طرفداران دو تیم فوتبال علیه
هم کار و همدیگر را تخریب کنند .اگر تا زمانی که یک
رقابت سال م شکل بگیرد و بعد فراکسیون کامل و جامع
اکثریت تشکیل شود و اعضا میان نامزدهای ریاست
مجلس رای گیری کنند و تصمیم بگیرند و هر نامزدی
که رای بیشتری اورد در صحن علنی مطرح شود ،همه
هم این مکانیزم را بپذیرند ،پذیرش این مساله نیاز به
سعه صدر و بلوغ سیاس��ی دارد تا کار از دست افراد
نزدیک بین و جزءنگر خارج شود.
مس��ابقه فوتبال بی��ن دو تیم محلی نیس��ت که
طرفداران انها بخواهند رو به روی یکدیگر لشکرکشی
کنند و علیه هم شعار بدهند .این تصمیم گیری در قبال
یک رئیس قوه است که باید سازوکار و مکانیزم خاص
خود را داشته باشد.
فراکس��یون اصولگرایان باید از ظرفیت باالیی
برخوردار باش��د ،س��عه صدر و بلوغ سیاسی در ان
رعایت ش��ود تا مردم به منتخب اصولگرایان اعتماد
کنند .باید برای افکار عمومی روشن شود که دعوای
نامزدهای اصولگرا بر س��ر کسب قدرت نیست و هر
دو نفر خود را شایسته قرار گرفتن در جایگاه ریاست
قوه مقننه می دانند و برای ادای وظیفه ش��رعی و ملی
وارد صحنه شدند.
برخی می گویند حامی��ان اقای الریجانی حاضر
نیستند این مساله در فراکسیون اکثریت تصمیم گیری
ش��ود .انها باید علت این نظر را بی��ان کنند و بگویند
چرا زیر بار مکانیزم تعریف ش��ده در مجالس گذشته
نمی روند ،اما توجه به مکانیزم گذش��ته مشی درستی
اس��ت و نباید مرزهای س�لایق اصولگرا در ارایش
سیاسی کشور به هم بریزد .نکته مهم اینکه همه سالیق
باید حد و حدود سیاس��ی خود را رعایت کنند ،چون
حزب نداریم و یک جناح و جبهه هستیم .همیشه در
جناح و جبهه اختالف سلیقه وجود دارد اما همه افراد
در کلیت با هم مش��ترک هس��تند .ما نباید این کلیت
مش��ترک را برای تعیین ریاس��ت مجلس نهم نادیده
بگیریم و زیر پا بگذاریم.
برنامه اقای حداد برای ریاست مجلس نهم یک
محور مهم دارد و ان هم نحوه تعامل مجلس با دولت
اس��ت ،چون تعریف خاصی از این مس��اله دارد و با
تعریف نحوه مدیریت مجلس هشتم تفاوت می کند،
مثال اقتدار دول��ت را در نظر می گیرد ،این اصلی ترین
رویکرد است.
هماهنگی روسای س��ه قوه و تبعیت هر سه انها
از مقام معظم رهبری و تمرکز روی بیداری اس�لامی،
توسعه کشور در منطقه و وارد نشدن به مسائل داخلی
و حذفی از دیگ��ر محورهای حائز اهمیتی اس��ت که
ش��خص اقای حدادعادل به ان توج��ه دارد که خود
ایشان باید بیشتر در این رابطه توضیح دهد.
برخی س��وال می کنند تیم پای��داری تا اخر پای
ریاس��ت اقای حدادعادل می ماند؟ جواب این است
که ائتالف ها در حوزه سیاسی شکل می گیرد ،اعضای
پایداری اکنون بر رای دادن به اقای حدادعادل در مقابل
الریجانی اجماع نظر دارد ،البته انها باید شفاف بگویند
که تا اخر پای این نظ��ر خود باق��ی می مانند یا خیر.
حتما پایداری راهبردی ب��رای مجلس اینده تعریف
کرده اس��ت .طیف تحولخواه (جمعیت ایثارگران و
جمعیت رهپویان) ب��ا طیف پایداری در این مس��اله
که به اقای حدادعادل برای ریاست مجلس نهم رای
بدهند ،اش��تراک نظر دارد ،اما ادام��ه بحث ها و تامین
نظر انها درب��اره نحوه انتخاب اعضای هیات رئیس��ه
یا تعیین رئیس مرکز پژوهش ها و ...نیاز به جلس��ات
پیگیری دارد.
اینکه دولت بین الریجانی و حدادعادل کدامیک
را بیشتر می پس��ندد واقعا نیاز به بررس��ی دارد .دوره
هشتم دولت با ریاست اقای الریجانی در مقابل حداد
عادل نزدیک تر بود اما در دوره نهم ش��اید حدس این
باشد که دولت بیش��تر می خواهد به اقای حدادعادل
کمک کندg .
مثلث شماره126
چالشپیشبیاید.حاالاگررئیس مجلسدرجهتکاهش
اینموضوعاتحرکتکندایناختالفبروزکمتریپیدا
می کند ،اما رئیس مجلس اگر الریجانی باشد که به نوعی
روحیاتش در جهت تقابل است و با توجه به روحیات
دولتی ها نتیجه ان می شود که ما هر روز شاهد چالش های
خسته کننده ،کس��ل اور ،بی نتیجه و مایوس کننده برای
مردم خواهیم بود.
تغییر تاکتیک جبهه پای��داری از اقای الریجانی
به س��مت اقای حدادعادل را چگون��ه ارزیابی
می کنید؟
lعرض کردم تقریبا از ش��ش ماه اول ریاست
الریجانی ،همین دوس��تان پایداری و رایحه خوش به
این نتیجه رسیدند که اشتباه بزرگی کردند و عملکرد
اقای الریجانی هر روز انها را به این اعتقاد می رساند که
در انتخاب خود برای حذف حدادعادل اشتباه کرده اند
به طوری که پس از ان تالش زیادی صورت دادند که
این اشتباه جبران شود ،اما به نظر من دیگر امکان پذیر
نبود ،به همین دلیل تالش انها این است که در مجلس
نهم با تغییر اقای الریجانی اشتباه خود را جبران کنند.
البته بگویم انها اعتقاد چندانی به حدادعادل هم ندارند،
اما االن گزینه ای که بتواند با الریجانی تقابل و رقابت
کند جز اقای حدادعادل وجود ن��دارد وگرنه ان را به
صحن��ه می اوردند ،در کل هنوز ای��ن مطلب در ذهنم
است که ممکن است جبهه پایداری تا اخرین لحظه پای
مدیریت حدادعادل نایستند البته امیدوارم دوستان در
جبهه پایداری اشتباهی را که در دوره قبل کردند ،دوباره
تکرار نکنند و به علت بعضی از مسائل حاشیه ای دوباره
در این مسیر قرار نگیرند.
خیلی از منتقدان دولت در مجلس مثل اقایان
توکلی و ن��ادران که از چهره ه��ای اقتصادی
هس��تند و منتقد دولت و خیلی حرف شان در
رس��انه ها و مطبوعات برش دارند جزو طیف
تحولخواه هس��تند و اقای حدادع��ادل را پدر
معنوی خود می دانند ،ایا این طور نیس��ت که
دولت برای ریاست جمهوری اینده برنامه دارد
و برای انکه می خواه��د لحن منتقدان خودش
را نرم تر کند از الریجانی به س��وی حدادعادل
چرخش کرده؟
lبا توجه به شناختی که از اقای احمدی نژاد دارم
این تحلیل را درست نمی دانم ،معتقدم اقای احمدی نژاد
امروز تحلیلش این اس��ت که نه حداد گزینه مناسبی
است ،نه الریجانی ،اما در قیاس بین این دو حدادعادل را
عنصر مناسب تری می داند .چون می داند اقای الریجانی
حتم��ا اختالفات��ش در مجلس نهم ب��ا وی جدی تر و
شدید تر خواهد شد.
به همین دلیل هیچ کدام از این گزینه ها گزینه ای
نیست که اقای احمدی نژاد ان را مناسب برای ریاست
مجلس از نظر دولت بداند.
lاما می داند که اگر اقای حداد عادل ریاست
مجلس را برعهده بگیرد منتق��دان وی در طیف
تحولخواه ( جمعیت ایثاگران و جمعیت رهپویان)
نسبتبهدولتنرم ترمی شوند،نظرشماچیست؟
با شناختی که از اقایان توکلی و نادران دارم تحلیلم
این نیس��ت که پذیرش این موضوع باعث می ش��ود که
حجم انتق��ادات انها ب��ه دولت کاهش یاب��د مگر انکه
رفتارهای دولت منطقی تر و کارشناسی تر شود ،شناختی
که از این عزیزان به ویژه اقای توکلی دارم با تحلیل یادشده
نمی خواند .توکلی فردی صریح الهجه و بس��یار شفاف
استوبعیدمی دانمبهخاطرانکهاقایحدادعادلریاست
مجلس را دارد در مواضع و نقطه نظرات کارشناسی تغییر
ایجاد کندg.
35
گفت وگویمثلثباغالمرضامصباحیمقدم
تقابل مجلس و دولت تنش زاست
6
غالمرضا مصباحی مقدم بیشتر اختالفات مجلس و دولت را متاثر از نوع مدیریت احمدی نژاد می داند و معتقد
است« :واکنش های الریجانی درباره مواضع احمدی نژاد ،برایند نظرات مجلس بود و اگر ایشان نمی توانست این
کار را انجام دهد جایگاهش را از دست می داد ».منتخب مردم در مجلس نهم می گوید« :سابقه اجرایی الریجانی در
مدیریت وی بر مجلس هشتم موثر واقع شد ،به طوری که مدیریت بهتری بر نهاد قانونگذاری در قیاس با مدیریت
مجلس هفتم انجام شد».
سیاست
برخ��ی طیف ه��ای اصولگرا همچ��ون طیف
تحولخواه معتقدند که اقای احمدی نژاد در اواخر
مجلسهفتمکمتربهنظراتمجلستوجهمی کرد
و این موجب شد تا اقای حدادعادل بعد از مدتی
مدارا ،موضوعات اختالفی بین دولت و مجلس
را برای داوری به مقام معظم رهبری ارجاع دهد،
اقای احمدی نژاد هم س��عی کرد حداد دیگر بر
کرسی ریاست مجلس هشتم جلوس نکند و این
مساله بر قرار گرفتن اقای الریجانی بر جایگاه
ریاست موثر ش��د ،ایا واقعا اقای احمدی نژاد
نمایندگان معطوف به خود را به سمت الریجانی
س��وق داد؟ چون برخی منکر چنین مس��اله ای
هستند و معتقدند الریجانی انتخاب نمایندگان
بود .شما در مجلس هفتم و هشتم حضور داشتید
تغییر ریاس��ت مجلس از هفتم به هشتم در چه
فضایی صورت گرفت؟
lتغییررئیسمجلسبینمجلسهفتموهشتماز
راه تشکیل فراکسیون اصولگرایان انجام شد ،به این شکل
که وقتی شوراهای استانی مشخص شدند ،نمایندگان هر
استان فردی را به عنوان نماینده استانی خود تعیین کردند و
طبعا از استان قم دکتر الریجانی معرفی شد ،بعد مجموعه
کسانی که نمایندگان استان ها بودند به رایزنی برای تعیین
ریاست مجلس اینده پرداختند .رفته رفته اکثریت افراد
نظرشان بر رئیس ش��دن اقای الریجانی قرار گرفت و
در فراکسیون از اقای الریجانی حمایت کردند .البته ان
روزها ما هم خبرهایی شنیدیم درباره اینکه نمایندگانی
که به اقای احمدی نژاد نزدیک بودند از الریجانی حمایت
کردند ،اما دلیل ان را نمی دانم چه بود.
در ان فضا چه ش��رایطی پیش امد که اکثریت
نمایندگان به این نتیجه رس��یدند اگر ریاس��ت
مجلس تغییر کند نهاد قانونگذاری در قیاس با
دوره هفتم نسبت به عملکرد دولت کارامدتر و
مقتدرانه تر عمل خواهد کرد و الریجانی می تواند
ایفاگر این نقش باشد؟
lمن در ان ماجرا نبودم ،سفر بودم.
برداشت خودتان چه بود؟ باالخره عضو مجلس
هفتم و هش��تم بودید و هر دو دوره تمام ش��د؛
ارزیابی خودتان چه بود؟ ایا نیاز بود که ریاست
عوض شود؟
lارزیابی م��ن از هر دو مجلس این اس��ت که
مجلس هشتم مستقل تر و قوی تر نسبت به مجلس هفتم
اداره شد ،البته احترام بسیار زیادی برای اقای حداد عادل
قائلم ،ایشان اس��تاد من بودند و از نظر تدین و تعبد هم
در مرتبه باالیی هستند .جناب اقای الریجانی را هم از
س��ال ها قبل می شناس��م ،از دورانی که ایشان قائم مقام
ستادمشترک سپاه پاسداران انقالب اسالمی بود یا حتی
قبل از ان؛ دوره ای که دوره تحصیل ش��ان بود .به ایشان
هم عالقه دارم اما مبنای اظهار نظرم درباره تغییر ریاست
مجلس هشتم نه عالقه شخصی و نه عالقه سیاسی است،
مثلث شماره126
36
چون عضو هیچ گروه سیاس��ی متعارفی نیستم .عضو
شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران هستم که
یک مجموعه فراجناحی در کل جناح اصولگراست که
حالت چتر -و نه رقیب -نسبت به سایر گروه ها دارد.
از این نظر موضع من اصال سیاس��ی نیست ،نمی گویم
حدادعادل برای مجلس هش��تم مناس��ب نبود ،ایشان
باالخره مزایایی هم داشت.
چه مزایایی؟
lایشان یک شخصیت اخالقی و فرهنگی است.
این ش��خصیت اخالقی و فرهنگی بر روابط مجلس و
دولت و مردم سایه افکنده بود و نقش ایفا می کرد ،اما اقتدار
مجلس در دوره ریاس��ت مجلس الریجانی باال رفت
و مجلس استقالل بیش��تری در دوره جناب الریجانی
تجربه کرد.
یعنی می گویی��د در دوره ریاس��ت الریجانی،
مجلس موثرتر بر کار دولت نظارت کرد و درباره
لوایح ان نظر داد؟
lبله ،ای��ن مس��اله هم دلی��ل داش��ت .چون
اقای الریجانی یک فرد با سابقه اجرایی است ،حتی زمانی
که دبیر شورای عالی امنیت ملی بود مذاکرات هسته ای ،از
ایشان یک شخصیت بین المللی ساخت و تجربه خوبی
در ان دوره به دس��ت اورد .تصور می کنم این مساله در
مدیریت ایشان موثر واقع شد به طوری که شاهد مدیریت
بهتری در قیاس با مدیریت مجلس هفتم بودیم.
برخی می گوین��د در زمان ریاس��ت الریجانی
بر مجلس هش��تم تنش بین روس��ای دولت و
مجلس بیشتر ش��د و علت اصلی ان را روحیه
اق��ای الریجان��ی می دانند ک��ه در قی��اس با
اقای حدادعادل تقابلی تر با مواضع دولت عمل
می کرد؟
lبعضی ها مناس��بات بین مجل��س و دولت را
اقای احمدی نژاد در دوره
دوم ریاست جمهوری
متفاوت از دوره نخست
شد که این اثاری را بر
مناسبات دولت و مجلس
گذاشت ،بنابراین تنش
میان دولت و مجلس را
نمی توان متاثر از عملکرد
رئیس مجلس دانست
در دو دوره هفت��م و هش��تم با هم مقایس��ه می کنند اما
من ای��ن مقایس��ه را خیلی درس��ت نمی دان��م چون
مجلس هفتم مصادف بود با حدود س��ه س��ال از دوره
اول ریاس��ت جمهوری اقای احمدی ن��ژاد و ان دوره
مقاومت کمتری از ناحیه دولت مش��اهده می ش��د اما
هرچه زمان گذش��ت این مس��اله پیچیده تر شد و این
حقیقتی غیر قابل انکار است .اقای احمدی نژاد در دوره
دوم ریاس��ت جمهوری متفاوت از دوره نخس��ت شد
که این اثاری را بر مناسبات دولت و مجلس گذاشت،
بنابراین تنش میان دولت و مجل��س را نمی توان متاثر
از عملکرد رئیس مجلس دانست ،بلکه این اثار به طور
عمده ناشی از تفاوت نقشی است که احمدی نژاد بین
دو دوره ریاس��ت جمهوری خود ایفا کرد ،چون تعداد
پیام ها و پالس های مقاومت مقابل مجلس از ناحیه دولت
افزایش یافت.
این عملکرد دولت طبعا واکنش هایی را از طرف
مجلس به وجود می اورد ،البته چالش های بین قوه مقننه
و مجریه دوطرفه بود ،اما اعراب َمثَلی دارند و می گویند
کسی که اول ش��روع کرده مقصرتر است .ان کسی که
شروع می کند منشا تنش ها را بیشتر می کند تا ان کسی
که از خود دفاع می کند .بنابراین باز می گویم این گونه
مناسبات چالشی میان قوه مقننه و مجریه را نباید ناشی از
عملکرد رئیس مجلس دانست .در دوره هفتم هم اقای
حدادعادل که ک مو بیش شاهد مقاومت های دولت بود و با
مسامحه از کنار انها می گذشت ،باالخره واکنشی از ناحیه
ایشان به نوع رویکرد اقای احمدی نژاد صورت گرفت.
شاید بعضی ها این نوع رویکرد مس��امحه ای را بیشتر
بپسندند ،اما من معتقدم نباید با چنین نوع رفتاری طرف
مقابل را حساس کرد و کاری کرد که او عزت و جایگاه
مجلس را نادیده بگیرد و احس��اس کن��د اگر مقاومت
داشته باشد کسی در مقابلش قرار نمی گیرد و به ان تذکر
نمی دهد و احیانا نوع تذکر شکلی نیست که قاطع باشد و
او را وادار به عقب نشینی کند .بر همین اساس احساس
می کنم اقای الریجانی عملکرد خوبی در حوزه مدیریت
مجلس داشت.
یعنی ش��ما می خواهید بگویید عملکرد دولت،
این واکنش های الریجانی را پدید اورده است؟
lبله ،اگر یک نمودار برای رفتار رئیس جمهور در
سیاست
مثلث شماره126
مقابل قوانین و مصوبات مجلس رسم کنیم می توان گفت
یک حرکت از خفیف به شدید و از شیب کم به شیب تند
انجام شد .اواخر مجلس هفتم کمی این شیب تندتر شده
بود که واکنش حدادعادل را در پی داشت.
شما گفتید به خاطر دولت بود که تنش ها از اواخر
مجلس هفتم افزایش یافت و در مجلس هش��تم
همین روند ادامه پیدا کرد .از این رو اگر اقای حداد
درمجلسهشتمهمرئیسبوداختالف نظرهامیان
روس��ای قوای مقننه و مجریه وجود داشت و این
مساله ربطی به شخص اقای الریجانی ندارد ،از
صحبت های شما می توان چنین چیزی را استنباط
کرد؟
lبل��ه ،اختالفات وجود داش��ت .ش��اید اگر
حدادعادل رئیس مجلس بود با نرمشی که داشت احیانا بنا
را بر این می گذاشت که در مقابل دولت و رئیس جمهور با
نرمش کار را ادامه دهد ،گرچه ایشان هم در همان اواخر
مجلس هفتم اعتراض هایی داشت اما معنایش این نبود
که مجلس ارام می نشست ،مجلس که محدود و منحصر
در شخص رئیس مجلس نیست و ساختار مجلس که
ساختار مدیریت هیات وزیران نیست که رئیس جمهور
دستور دهد و دیگران اجرا کنند و اگر وزیر تبعیت نکرد
وی را کنار بگ��ذارد .رئیس مجل��س نماینده منتخب
نمایندگان مردم است که نهایتا اگر نتواند انتظارات انها
را براورده کند کنارش می گذارند .این طور نیست که از
یک قدرت برخوردار باشد که به نظرات کل نمایندگان
جهت بدهد.
یعنی شما می گویید رئیس مجلس موظف است
برایند نظرات نمایندگان را دنبال کند و این کاری
است که اقای الریجانی در قبال کارها و مواضع
اقای احمدی نژاد انجام داد؟
lبله ،نظام های پارلمانی غرب رئیس مجلس را
اسپیکر یا همان سخنگوی مجلس می خوانند نه مدیر و
نه رئیس ،بلکه ایشان بازتاب دهنده دیدگاه های مجلس
است .اگر رئیس مجلس چنین جایگاهی را نداشته باشد
و بعد نمایندگان تندتر از وی موضع بگیرند و او نتواند
مدیریت کند ان جایگاه سخنگو بودن را از دست می دهد
و شخص دیگری در ان جایگاه قرار می گیرد.
برخی می گویند بیش��تر اختالفات میان اقایان
احمدی نژاد و الریجانی در مجلس هشتم سیاسی
بود .ش��ما به عنوان کسی که ریاست کمیسیون
ویژه اقتص��ادی را بر عهده داش��تید و خیلی از
اختالفات قوای مجریه و مقننه هم به همین مساله
بر می گش��ت و حتی یکی دوبار دولت خواست
لوایح اقتصادی خود را برگرداند ،تنش هایی که
بین دولت و مجلس بودرا از چه جنسی می دانید؟
lنمی توان گفت بیشتر سیاسی بود ،شاید اگر
براساس تعداد و مصادیق و موارد بخواهیم ارزیابی کنیم
شاید بیشتر تفاوت دیدگاه و موضع بود تا سیاسی ،شاید
اندکی از موارد جنبه سیاسی داشت .شب عید دو سال
قبل که امکان دسترسی نمایندگان به رسانه ها نبود یک
مرتبه رئیس جمهور واکنشی به مجلس نشان دادند که
زمان برای پاسخ دادن وجود نداشت .این نشان می دهد
که حرکت سیاسی بود.
منظورتان همان موضوع اس��ت که خواس��تار
برگزاری رفران��دوم برای اج��رای هدفمندی
یارانه ها شدند؟
lنه ،این برای خیلی قبل تر اس��ت ،ایشان برای
اجرای قانون هدفمندی چنین صحبتی کرد ،حال انکه
تاکید مقام معظم رهبری به مجلس این بود که کاری کنید
دولت زیر بار اجرای این قانون برود ،برهمین اس��اس
مجلس یک ماه رسیدگی به قانون هدفمندی را قطع کرد
ی تامین
تا نظر رئیس جمهور در فضای دوستانه و صمیم
شود ،چون به نظر ایشان امده و به این نتیجه رسیده بود که
این قانون قابلیت اجرا ندارد ،جلسه ای گذاشتیم تا مسائل
طرح شود و قانون از نظر اقای احمدی نژاد قابلیت اجرا
پیدا کند ،همین نتیجه هم حاصل شد و ایشان از مجلس
به خاطر اصالح الیحه دولت تش��کر کرد ،اما همان را
اجرا نکرد.
پس بیشتر اختالفات روسای قوای مجریه و مقننه
را اقتصادی می دانید؟
lخیر ،مدیریتی می دانم .به عبارت دیگر نحوه
مدیریت دولت اقتضا می کرد که این اختالف ها بروز
کند ،با توجه به این قان��ون هدفمندی یارانه ها قانونی
ظریف ،دقیق و کارشناسانه بود .خود اقای احمدی نژاد
هم رس��ما اعالم کرد که انچه کمیس��یون به تصویب
رساند بهتر از ان چیزی است که دولت تقدیم مجلس
کرد .اعتراف ایش��ان معنایش ان بود که باید در همین
چارچوب کار کرد ،اما این چارچوب ها را شکس��تند
و به گونه ای عمل کردند که ما پیش بینی نمی کردیم و
همین مساله به زیان مردم تمام شد و تورمی را به وجود
اورد که اثار شیرین هدفمندی یارانه ها را تحت الشعاع
قرار داد ،اما مس��ئوالن دولتی هنوز نمی خواهند قبول
کنند نحوه اجرا این مش��کالت را پدید اورد .ایرادات
اج��را را به عوامل دیگ��ری همچون تبان��ی داخلی و
خارجی نسبت می دهند ،اینها حکایت از این می کند که
دولت حاضر نیست هزینه تصمیمات خود را بپردازد.
اگر اش��کالی در اجرای قانون داش��ته و اثار ناگواری
را متوجه جامعه کرده باید بگویند ما اش��تباه می کنیم.
من سال 84که بودجه 85را بررسی می کردیم به طور
قاطع گفتم که این بودجه تورمی است .رئیس جمهور
در یکی از نطق ه��ای خودش گفت ک��ه بودجه تورم
ندارد .مخاطب ایشان کل ملت است و سخن ایشان را
کل مردم گوش می دهند ،اما نفوذ کالم مصباحی مقدم
که این قدر نیست ،ایشان رسما گفت که بودجه تورم
ندارم ،اما شش ماه بعد تورم بودجه خود را نشان داد،
بعد هم اقای احمدی نژاد نیامدند در این باره توضیح
دهند .معتقدم بنا بر پذیرش اش��تباهات نیس��ت مثال
سال گذش��ته حجم باالیی نقدینگی به جامعه تزریق
ش��د به طوری که اثار تورمی اش این طرف سال قابل
مشاهده است .می گویند ربطی به هدفمندی یارانه ها
ندارد ،ناشی از نوسانات نرخ ارز است که ان هم جای
سوال دارد که چرا اقای احمدی نژاد دست روی دست
گذاشت و به مدت سه هفته مصوبه شورای پول و اعتبار
را امضا نکرد تا دس��ت بانک ها برای جذب نقدینگی
مردم باز شود و این اثار ناگوار به مردم تحمیل نشود و
صدای انها از گرانی ها در نیاید.
در زمان اختالف ها ،ایا اقای الریجانی سعی کرد
طوری مدیریت کند که مجلس هشتم با رویکرد
تعاملی از مسائل حساس عبور کند تا کمترین
تنش میان دولت و نهاد قانونگذاری به وجود اید؟
lاولین تعامل در مجلس با اقای احمدی نژاد بعد
ازانتخاباتریاست جمهوریدهمدرانتخابوزرایشبود.
بدو نتردید 9،8نفروزیرانپیشنهادیازنظرمجلسبودند
ونمایندگانقبولنمی کردندکهبهانهارایاعتماددهند،اما
اشارتیازسویمقاممعظمرهبریکهجنبهارشادیداشت
موجب ش��د فقط س��ه وزیر رای نیاورد ،یکی از این وزرا
خانمی بودکهدرانتخاباتمجلسنهمنیزازسویشورای
نگهبانبراینمایندگیمجلستاییدصالحیتنشدتاچه
رسدبهاینکهدرجایگاهوزارتبنشیندچونهیچ گونهسابقه
مدیریتیهمنداشت.اینتعاملبسیارباالییبودکهمجلس
دراغازریاست جمهوریاقایاحمدی نژادازخودنشانداد.
مسالهدیگرهدفمندییارانه هابود؛مجلسدستدولتراتا
انجاکهامکانداشتبازگذاشت.کمیسیونتحولاقتصادی
قیمتحامل هایانرژیوابوخدماتراباجزئیاتکامل
برایمرحلهنخستمشخصکرد،امارئیس جمهورگفت
اگرمردمقیمت هاراجلو تربدانندشایدذخیره سازیکنندکه
موجبمصیبتبرایخانواده هاشود.باایناستداللمجلس
ازجدولطراحیشدهچشم پوشیکرد،البتهرئیس جمهور
وعده داد که به همان جدول عمل کند اما این گونه نش��د.
موضوع بعدی ،مجلس جلسات مشترک را بین دولت و
مجلس شروع کرد اما وقتی نوبت به دولت رسید این کار
ل قوا
متوقف شد ،در صورتی که اگر ادامه پیدا می کرد تعام
بیشترمی شدامایکحالتقهربیندولتومجلسازناحیه
دولت رخ داد .این نشان می دهد که ما با یک پدیده خاص
مواجه هستیم.
برخی می گویند اقای حداد عادل به دلیل قرابتی
که با برخی چهره های اصولگرا دارند از جمله
اقایان زاکانی ،احمد توکلی و نادران می تواند
در صورت ریاست بر مجلس نهم ،نقد این طیف
را در قبال دولت به ویژه رئیس جمهور تلطیف تر
کند ،در صورتی که اقای الریجانی کمتر از این
پتانسیل برخوردار است .چنین تحلیلی را قبول
دارید؟
lمن این تحلی��ل را نفی نمی کنم چ��ون زبان
دکتر حداد یک زبان ادبی اس��ت ،بعید نمی دانم ایشان را
نماینده طیفی بدانم که بتواند فض��ای دیدگاه های انها را
تلطیفکند،اماایننمی تواندیکمشیدائمی درمجلسو
ریاستمجلسنسبتبهمناسباتبیندوقوهباشد.گاهی
باید شاهد موضع قوی قاطع باشیم که نمایندگان را راضی
کندچوننمایندگانبهاینراضینمی شوندکهمجلسدر
موضعضعفقراربگیرد.
اصال معتقد نیستم که دولت و مجلس شاخ به شاخ
شوند این برای کش��ور ما تنش زاس��ت .ما باید جایگاه
بین المللی خود را ببینیم و اثار خارج��ی و اثار روانی که
به جامعه مترتب می کند را مدنظر قرار دهیم ،ولی معنا و
مفهومشایننیستکهیکحالتانفعالپدیدبیایدیاانکه
طرف این نرمش را ضعف تلقی کند و به نحوی بخواهد
خودش را ب��ر مجلس تحمیل کن��د ،از ان جهت رئیس
مجلس با رعایت همه جهات اخالقی و همه ابعاد سیاسی
باید موضع قوی و مناسبی بگیردg.
37
مجله خبری
1نامه های پرحاشیه
دولت و مجلس
سیاست
سعید مرتضوی در سازمان تامین اجتماعی ماندگار
شده است .اگر تا چندی پیش گمانه هایی همچنان وجود
داشت که او رغبتی برای ماندن در این پست ندارد ،حاال اما
با سخنان جدید او نامه تازه اش و حتی حکم هایی که برای
برخی افراد صادر کرده دیگر کامال می توان یقین داشت که
او ذره ای میل به رفتن ندارد.
در جدیدترین تحول ،او در نامه ای نوش��ته اس��ت:
«خداوند س��بحان را ش��اهد می گیرم ک��ه چنین لفظی
(قول شرف)رانهدرجلسهباجناباقایحداد عادلونهدر
جلسهبااقایتوکلیبه کارنبرده ام.لفظ«قولشرف»ساخته
و پرداخته اقای توکلی است که از ایشان در این خصوص
شکایتکرده امودرخواستدارمنوارموردادعایخودشان
را برای اطالع عموم ارائه نمایند و متاس��فانه این دروغ و
انتسابناروامورداستقبالرسانه هایبیگانهومعاندینیقرار
گرفتهکهاز«شرف»و«شرافتانسانی»بویینبرده اندوتنها
این الفاظ را برای تخریب رقیبان می پسندند و از محتوای
ان بی خبرند و با درست قلمداد کردن دروغ «قول شرف»
ساختهاقایتوکلی،در صددندباایرادتهمتوافتراوانتساب
مطالب کذببه اهداف شوم انتقام جویانهخودبرسند و در
حالی که این مفاهیم ارزشی را در هر بیان و مصاحبه زیر پا
نهاده اندواساسابهصداقتوشرافتاعتقادیندارند،اینک
انرامستمسکجنگتبلیغاتیخودقرارداده اند».
مرتضویالبتهادامهدادهاست«:تنهاقولیکهمنداده ام
همانروزنیزبهانعملکردمواناعالمامادگیبرایاستعفا
بودهوالغیر».حاالتمامحرفسعیدمرتضویایناستکه
هیچقولیبرایرفتنندادهاست.دراینمیانپسازنگارش
نامهاوهمهنگاه هابهغالمعلیحداد عادلدوختهشد.چراکه
دربخشیازنامهسعیدمرتضوینوشتهشدهاست«:جناب
مثلث شماره126
38
اقای حدادعادل نیز در ازای این اعالم امادگی برای استعفا
چندین قول به من دادند که در این متن قابل ذکر نیست و
در اخرین جلسه مشترک نیز فرمودند پیگیر ان هستم و
با وجود تالش اقای حدادعادل هیچ یک از انها تا به حال
عملینشدهاست».
حرف و حدیث ها انقدر باال گرفت که حدادعادل
ترجیح داد نامه ای در پاسخ به قاضی مرتضوی بنویسد؛
نامه ایکهدرانبههمهحواشینامهمرتضویپرداختهشد.
اودربخشیازنامه اشنوشت:
«حقیقتایناستکهاقایمرتضویدرهمانجلسه
دیدار و گفت وگوی بنده و اقای زاکانی با ایشان در تاریخ
،91/1/26بعدازانکهپیشنهادبندهراپذیرفتندوقولدادندکه
استعفاکنندومتناستعفایخودراهمنوشتند،بهبندهگفتند
حال که من تصمیم به استعفا گرفته ام مایلم به قوه قضائیه
برگردم و چون در حال حاضر در حالت «تعلیق» قرار دارم،
مایلمهرچهزودترمحاکمهشوموازحالتعلیقوبالتکلیفی
خارجشوموبتوانمبعدازصدورحکمدادگاه،بهقوه قضائیه
بازگردم.اینجانببهایشانقولدادمکهبرای تامینمقصود
ایشان که تسریع در رسیدگی و محاکمه بود ،اقدام کنم و
متعاقب ان جلسه تقاضای ایشان را که معقول و منطقی
می دانستمبهاطالعریاستمحترمق وه قضائیهرساندم».
حداد عادلدربارهقولشرفهمکهحاالهمهمباحث
حولانمی چرخدنیزنوشتهاست:
«اقایمرتضویاظهارداشته اندکهلفظ«قولشرف»را
نهدرجلسه ایکهبامنداشته اندونهدرجلسه ایکهبااقای
توکلیداشته اندبه کارنبرده اند.بدیهیاستکههرقولی«قول
شرف»است،چهکلمه«شرف»به دنبالقولبیایدوچهنیاید.
انچهمسلماستاینکهاقایمرتضویباقبولاستدالل های
اینجانب ،قبول کردند که استعفا کنند و قول دادند که به هر
صورتاستعفاکنندودرهمانجلسهکهاقای زاکانیهمدر
انحضورداشتند،متناستعفایخودرانوشتندوبهرویت
بنده و اقای زاکانی رساندند .اقای مرتضوی در صحبت
با اینجانب ،استعفای خود را منوط و مشروط به موافقت
وزیر کار و رئیس جمهور محترم نکردند ».حاال دو ماه پس
از تمام حرف و حدیث ها وزیر کار که در استانه استیضاح
بود می گوید« :اقای مرتضوی به طور طبیعی در حال انجام
کار خودشان هستند .باید دید ایا مجلس نهم کار خود را با
استیضاحیکوزیراغازخواهدکرد؟»g
2سفر صدم
3بازگشت شیخ؟
محمود احمدی نژاد ،رئیس جمهوری کشورمان هفته گذشته صدمین سفر از دور
سفر های استانی را به خراس��ان رضوی انجام داد .این س��فر طوالنی ترین سفر استانی
هیات دولت از سال 84تاکنون بوده است.سفراستانی هیات دولت از جمله اقدامات در
راستای تحقق عدالت محوری و رس��یدگی به اقشار مختلف مردم است،که هفته پیش
با گذشت 7سال از دوره ریاست جمهوری ایشان به شماره صدرسید .بی تردید رابطه
نزدیک هیات دولت با مردم در سفر های استانی نقطه قوت وتقویتی برای تحکیم ریسمان
اتحاد حاکمیت سیاسی و ملت ایران است.سفرهای استانی دولت نهم و دهم تا به امروز
حواشی بسیاری به دنبال داشته است .برخی از نمایندگان مجلس به هزینه این سفرها
انتقاد دارند و معتقدند دولت در این سفرها وعده هایی را به مردم می دهد که خارج از توان
اجرایی دولت است و نیز زمان کافی برای اجرای این تعهدات در اختیار ندارد .جدای از
ی انتقاداتی که به این موضوع وارد می شود ،سفر های استانی نقش غیر قابل انکاری
تمام
در تقویت رابطه بین دولت و ملت دارد .ش��اید بتوان با قاطعیت گفت تئوری مدیریت
جدید و داخلی از مهمترین دستاوردهای این دولت است که یکی از مهم ترین بخش های
ان سفرهای استانی رئیس جمهور است.
ثمره هاشمی ،مش��اور رئیس جمهور در خصوص سفرهای اس��تانی این باور را
دارد که نمی توان به سفرهای استانی نمره 100داد اما در زمانی که کار با گذشته مقایسه
می شود دور چهارم س��فرها نس��بت به قبل ارتقای قابل توجهی داش��ته است چرا که
نظارت ها دقیق تر و پیگیری ها رش��د غیر قابل انکاری پیدا کرده است .بسیاری از افراد
هیات دولت از جمله ثمره هاش��می مس��کن مهر را بیرون امده از دل سفرهای استانی
می دانند و معتقدند این طرح موفق عمرانی بدون انجام س��فرهای استانی هرگز توفیق
نمی یافت و به بهره برداری نمی رسید.شخص رئیس جمهور هدف سفرهای استانی را
گره گشایی برای زندگی مردم می داندg .
علی اکبر ناطق نوری؛ او که پس از ریاس��ت مجلس پنجم ،قصد داش��ت به جای
اکبر هاشمی رفسنجانی وارد ساختمان پاستور شود ،نتوانست در رقابت با نامزد رقیب
یعنی سید محمد خاتمی توفیق یابد و نماینده طیف اصالح طلب به جای او به ریاست
قوه مجریه رسید .پس از هشت سال از این ماجرا او بر ان شد تا بار دیگر بر عرصه سیاسی
کشور تاثیر گذار باشد .این بار اما نه در قالب یک کاندیدا بلکه در قالب تعیین کننده نامزد
اصولگرایان برای بازپس گرفتن کرسی ریاست جمهوری از اصالح طلبان.
او طیف های زیادی از اصولگرایان را در تش��کلی با عنوان شورای هماهنگی در
کنار هم جمع کرد و برصدر این شورا نشست .وی نامزدهای اصولگرا را دعوت کرد تا
یکی از انها برگزیده شده و راهی رقابت رئیس جمهوری نهم شود .این شورا اما فرجامی
نداش��ت و محمود احمدی نژاد به جای نامزد منتخب این شورا توانست ارای مردم را
کس��ب کند.از ان زمان تاکنون علی اکبر ناطق نوری ترجیح داد تا به صورت رسمی در
عرصه قدرت سیاسی تاثیرگذار نباشد و به تعبیری وارد بازنشستگی سیاسی شد.
او اگرچه در تمام سال های دوره اول ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد سکوت
پیشه کرده بود ،کمتر در محافل سیاسی دیده می ش��د ،اما از جمله کسانی بود که در ان
مناظره جنجالی انتخابات ریاست جمهوری اتهاماتی به برخی اعضای خانواده اش وارد
شد .در جدیدترین اتفاق وی هفته گذشته درگفت وگویی تاکید می کند که زندگی اش
روشن است و نیازی به پاسخگویی به کسی در خصوص اتهامات بدخواهان نمی بیند.
در این گفت وگو ناطق نوری تاکید می کند که فعال است و تنها دایره این فعالیت ها را
تغییر داده و دایره فعلی را دارای برکات بیشتری از دایره قبلی می داند که ریاست مجلس و
ریش سفیدی اردوگاه اصولگرایان در ان تعریف شده بود .ناطق نوری این روزها نه خود را
اصولگرا می داند و نه اصالح طلب ،با قاطعیت بیان می کند که نه سکوت پیشه کرده و نه انزوا
را انتخابg.
4تصمیم جدید اصالح طلبان؟
احزاب
اگر تا پیش از انتخابات مجلس نهم تردید هایی در م��ورد تمایل اصالح طلبان برای
بازگشت به عرصه قدرت رسمی وجود داشت ،حاال پس از شرکت خاتمی در انتخابات
اس��فند ماه و برخی مواضع او و دیگر اصالح طلبان هیچ شکی برای تالش همه جانبه انها
وجود ندارد.
نکته مهم اما این است که انها با کدام گزینه و چگونه پای به میدان رقابت انتخاباتی
ریاست جمهوری یازدهم خواهند گذاشت؛ با گزینه ای حداقلی و صرفا برای حضور در
انتخابات بدون هرگونه امید برای حضور مجدد در پاستور یا با گزینه ای حداکثری به منظور
یافتن راهی برای تکیه زدن بر کرسی برجای مانده از محمود احمدی نژاد.
پیش از این و در اغاز سال جاری «عبداهلل نوری»« ،محمدرضا عارف»« ،،کمال خرازی»
و «اسحاق جهانگیری» نامشان در رسانه ها و محافل سیاسی به عنوان کاندیداها و افراد مطرح
اصالح طلبان برای حضور در انتخابات مطرح شده بود؛ جمعی که البته جنس شان با یکدیگر
تفاوت های زیادی داشت؛ افرادی از میانه روها و رادیکال ها.
در هفته گذشته اما اخباری در رسانه ها و محافل سیاسی مطرح شد که حکایت از قطعی
شدن اجماع بر اسحاق جهانگیری داشت.
بر مبنای این خبر ،کارگزاران سازندگی با حمایت از جهانگیری رایزنی ها برای راضی
کردن سایر اصالح طلبان را اغاز خواهند کرد.
این خبر بالفاصله با واکنش اعضای کارگزاران مواجه شد .در مهمترین واکنش محمد
هاشمی گفت« :حزب کارگزاران از سال 88تاکنون هیچ جلسه رسمی نداشته و من نمی دانم
اخباری مانند حمایت این حزب از نامزدی اسحاق جهانگیری از کجا و چگونه منتشر شده
ی در عین حال حاضر نشد این خبر را تکذیب کند.
است ».هاشم
اما مرتضی سجادیان ،دیگر عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران با تکذیب خبر
انتخاب اسحاق جهانگیری به عنوان گزینه کارگزاران برای انتخابات ریاست جمهوری گفته
است« :قطعا کارگزاران نیز مانند دیگر گروه های سیاسی برای انتخابات ریاست جمهوری
برنامه دارد ،اما هنوز هیچ فرد خاصی برای انتخابات مشخص نشده است».
او البته در مورد محوریت ش��ورای هماهنگ��ی جبهه اصالحات ب��رای انتخابات
ریاست جمهوری نیز گفته است« :در حال حاضر تشکلی که بخواهد اصالح طلبان را زیر
یک چتر واحد جمع کند وجود ندارد و بسترسازی برای حضور این جریان در انتخابات نیز
بیش از مطرح کردن گزینه برای ریاست جمهوری در اولویت است».
حاال باید منتظر ماند و دید که ایا اصالح طلبان می توانند در انتخابات ریاست جمهوری
اینده بر سر یک کاندیدا به وحدت برسند یا مانند دو انتخابات پیشین با چند کاندیدا وارد
رقابت می شوندg.
سیاست
5اینده سیاسی «احمدی نژاد»
مثلث شماره126
یادداشت
امیر محبیان
درب��اره جایگاه سیاس��ی اق��ای احمدی نژاد پس
از ریاس��ت جمهوری دهم چند س��ناریو وج��ود دارد؛
یکی اینکه ایشان به عنوان فردی که قبال رئیس جمهور
بوده در یک سمت رس��می و قانونی نظیر عضویت در
مجمع تشخیصمصلحتنظامقراربگیردوفعالیتیفراتر
از ان نداشته باشد.
دوم اینک��ه ایش��ان به عنوان رهبر ی��ک حزب یا
جریان سیاسی وارد صحنه شود و یک تیم متشکلی را
به عنوان یک حزب برای خود فراهم کند و تالش کند
در انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده یا مجالس اتی
نقش داشته باشد.
سوم اینکه ایشان به عنوان فردی که در سال های اخر
ریاست جمهوری خود با تنش هایی روبه رو بوده در یک
موضعمخالف،درجایگاهیقراربگیردکهوجهیازانتقاد
را دارد و موضع اپوزیسیونی داخل نظام است.
چه��ارم اینک��ه ایش��ان بع��د از انتخاب��ات
ریاست جمهوری عزلت سیاس��ی اتخاذ کند و دیگر در
صحنهسیاستحضورنداشتهباشد.
پنجم اینکه ایشان به ظاهر در صحنه سیاسی نباشد
و در حاش��یه قرار بگیرد ،اما هدای��ت نامرئی بعضی از
جریان های هوادار خود را بر عهده بگیرد.
تمامی این موارد سناریوهای محتمل عقلی است که
ممکن است ایشان پیش بگیرد ،اما در میان اینها با توجه به
شخصیت اقای احمدی نژاد ،اینکه ایشان کال از صحنه
کنار رود یا اینکه یک فرد حاشیه ای شود محتمل نیست
و این احتمال قوی تر است که ایشان همچنان در صحنه
سیاسی باقی بماند یا تیم متشکل سیاسی به صورت یک
حزبتشکیلدهدویادریکموقعیتینظیراقایهاشمی
درجایگاهیقانونیقراربگیردوتاثیراتغیرمستقیمخود
در عرصه سیاست کشور را داشته باشد.برخی می گویند
ممکن است ایشان بخواهد به شهرداری بازگردد.
من معتقدم برای کس��ی که به ریاس��ت جمهوری
رسیده ،بازگشت به شهرداری یک افت تلقی می شود و
با روحیه ای که من از اقای احمدی نژاد می شناسم احتمال
این گزینه را زیاد نمی دانم.
درباره احتمال اجرای سناریوی پوتین– مدودف،
توس��ط احمدی نژاد هم باید بگویم که احمدی نژاد در
این چارچوب عمل نکرد .یعنی این برداشت می شد که
ایشان شخصی را به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری
اینده معرفی کند و خود هدایت پش��ت پرده را داش��ته
باشد و س��پس در دوره بعد جا به جا ش��وند .چون ما در
ایران پس��ت نخس��ت وزیری نداریم که این س��ناریو
دقیقا همانن��د انچه در روس��یه اعم��ال ش��د در ایران
اجرا شود.
احتمال دیگر هم این است که ایشان به عنوان یک
چهره فعال تاثیرگذار در حوزه سیاس��ت (نه به ش��کل
رسمی) حضور داشته باشد و به عنوان یک چهره جنجالی
یمقداریبهحاشیه هایخارجی
همچنانباقی بماند.خاتم
و دور نظام نزدیک شد و احمدی نژاد شاید نخواهد چنین
نقشی را بازی کند و بیشتر به عنوان یک اپوزیسیون داخل
نظام موضع انتقادی داشته باشدg.
39
بین الملل
شرق در برابر غرب
بین الملل
مثلث شماره126
پوتین جدید
1
ایا به دوران جنگ سرد بازمی گردیم؟
والدیمیر پوتین ت��اب دوری از کرملین را ندارد و
پس از گذشت چهار س��ال بازهم با انتصاب در پست
ریاست جمهوری برای چهار سال دیگر وارد این کاخ
شد تا در پیدا و پنهان سیاست روسیه حرف نخست را
بزند .البته برکسی پوشیده نیست که طی دوره گذشته که
مدودف رئیس جمهوری این کشور بود ،بازهم تمامی
تصمیمات زیر نظر این سیاستمدار نام اشنا بوده است.
ش��اید بتوان ادعا کرد که مهم ترین تاثیر انتخاب مجدد
پوتی��ن ،در صحنه نظام بین الملل و سیاس��ت خارجی
این کش��ور تجلی خواهد یافت .چراکه وی همواره در
پی ان بوده که روسیه را به کشوری قدرتمند در صحنه
نظام بین الملل تبدیل نماید و همین امر باعث می ش��ود
منافع ملی این کشور در تالقی با منافع دیگر قدرت ها از
جمله امریکا قرار گیرد .با انتخاب مجدد پوتین به عنوان
رئیس جمهوری روس��یه ،به نظر می رسد که سیاست
خارجی این کشور را با توجه به فضای بین المللی جدید
و تحوالت رخ داده ،بایستی تلفیقی از اصول گذشته و
رویکردهای جدید تلقی کرد.
این��ک پوتی��ن ب��ه تبعی��ت از گفتم��ان امنیتی
اوراس��یاگرایی معتقد است که روس��یه «منافع دائمی
دارد ولی دوستان و دش��منان دائمی ندارد» .بر این مبنا،
40
پوتین اهداف کوتاه مدت خ��ود را ناظر بر نظارت موثر
بر فضای شوروی سابق ،ممانعت از گسترش نفوذ مراکز
دیگر قدرت از قبیل امریکا به این فضا متمرکز کرده که
این رویکرد در طرح «اتحادیه اوراسیایی» پوتین تبلور
یافته است .همچنین ،پوتین در سیاست خارجی خود
تالش می کند تا مفهوم چندجانبه گرای��ی را در ادبیات
راهبردی بین المللی تقویت نماید .چرا که در یک فضای
چندجانبه گرا فرصت برای نقش افرینی روسیه بیش از
گذشته خواهد شد .به طورکلی پوتین ،نظام بین الملل را
نظامیچندقطبیتلقیمیکند.
این تلقی بر عواملی چون جهانی ش��دن ،افزایش
تعداد بازیگران ،افزایش قدرت عمل اتحادیه اروپا ،چین،
ژاپن و هند در عرصههای اقتصادی ،مالی و تجاری مبتنی
است .ازاینرو ،روسیه متمایل به همکاری و هماهنگی
با همه قدرتها بدون توجه به موقعیت مکانی انهاست.
در شرایط فعلی احتماال روسیه با نگاهی واقع گرایانه در
برابر غرب صف خواهد کش��ید و به عنوان یک بازیگر
قدرتمند در عرصه سیاست بین الملل عمل می کند .چرا
که نه غرب می تواند روسیه را نادیده بگیرد و نه روسیه
روابط خود را با غرب خدشه دار خواهد ساخت .در حال
حاضر برخی چالش ها و اختالف نظرها میان روسیه و
غرب به خصوص امریکا بسیار پررنگ به نظر می رسد؛
چالش هایی همچون سامانه دفاع موشکی ،بحث دخالت
در سوریه و همچنین مساله لیبی .با وجودی که در زمان
مدودف -اوباما به نوعی روابط دو کش��ور بازتعریف
ش��د ،اما در همان دوران هم شاهد برخی فرازوفرودها
بودیم .گویی این فراز و فرود در روابط دو کشور روندی
تکرار شونده است و با انتخاب مجدد پوتین این احتمال
ش��دت گرفته که سیاس��ت باز تعریف روابط باید کنار
گذاشته شود.
پوتین از هم اکنون اعالم کرده که با طرح سپر دفاع
موشکی و یکجانبه گرایی امریکا مقابله خواهد کرد .در
مورد پرونده هسته ای ایران هم او بر حمایت از گفت وگو
و حل مس��المت امیز موضوع ایران تاکید کرده اس��ت.
همچنین در ماه های گذشته ،به ویژه درباره مساله سوریه،
تنش ها در روابط مس��کو با امریکا افزایش یافته است.
مقام های روسیه ،در مورد مساله سوریه اعالم کرده اند که
به هیچ عنوان کوتاه نخواهند امد؛ این مساله با روی کار
امدن پوتین شدت بیشتری هم خواهد گرفت .روسیه به
هیچ عنوان عالقه مند نیست پایگاهی که در سوریه دارد
را از دست بدهد.
این درحالی اس��ت که پیام تبریک اوباما به پوتین
زمانی فرستاده شد که شش روز از انتخاب پوتین به عنوان
رئیس جمهور منتخب روسیه گذشته بود .این قضیه نشانه
نگران کننده ای در رابطه روسیه و امریکاست .همچنین
پوتین نیز اعالم کرد برای شرکت در اجالس گروه هشت
نمی تواند حاضر ش��ود و به جای وی م��دودف به این
اجالس که در کمپ دیوید برگزار می شود ،خواهد رفت.
در این شرایط احتماال روسیه و امریکا یک سیاست
بازگشت به 2005
ن چالش های رئیس جمهور روسیه در سیاست خارجی
مهم تری
جهانگیر کرمی /کارشناس مسائل روسیه
2
بین الملل
مثلث شماره126
رقابتی را در قبال هم در پیش خواهند گرفت و روابطی
مملو از رقابت و س��تیز سیاس��ی و تنش های متعدد در
انتظارش��ان خواهد ب��ود .برخی معتقدند ک��ه رویکرد
ضدامریکایی پوتین در اینده نیز ادامه خواهد داشت و
رابطه پوتین با امریکا در دوران اوباما نیز مطمئنا از سطحی
نزدیک و صمیمیت چشمگیر بهره مند نخواهد بود.
همچنین مساله مهم دیگر در این زمینه این است
که بازگش��ت پوتین به قدرت در روسیه تنها عامل مهم
در چگونگی اینده روابط بین این دو کشور نیست ،بلکه
انتخابات پیش رو در امریکا و امکان به قدرت رس��یدن
نامزد جمهوریخواهان در امریکا نیز تاثیر بس��یاری بر
چگونگی تعامل بین این دو کش��ور خواهد گذاشت.
پس اکنون ب��رای صحب��ت پیرامون روابط روس��یه و
امریکا زود اس��ت ،ولی انچه کامال مشخص است این
است که پوتین در سومین دوره ریاست جمهوری اش
اوراس��یایی گرایی اش را بیش از پی��ش متبلور خواهد
س��اخت .همچنی��ن وی ب��ا حض��ور پررنگ ت��ر در
اتحادیه بریکس سعی دارد نقش بس��زایی در مقابله با
یکجانبه گرایی امریکا ایفا کند .اتحاد میان کش��ورهای
روسیه ،افریقای جنوبی ،چین ،هند و برزیل یکی از موارد
مورد نظررئیس جمهوریروسیهاستوکشورهایعضو
این اتحادیه می خواهند با یکجانبه گرایی امریکا و غرب
مقابله کنند .در نهایت اکنون که دو سیاستمدار برجسته
روس یعنی مدودف و پوتین مجددا جای شان را با هم
عوض کرده اند ،نباید انتظار داشت که در سیاست های
روسیه تفاوتی نس��بت به گذش��ته حاصل شود ،بلکه
احتماال پوتین با جدیت بیشتری برخی اهداف را دنبال
خواهد کردg .
والدیمیر پوتین ،سیاستمدار برجسته روسی پس از
چهار سال دوباره به کاخ کرملین بازگشت و در این شرایط
ی طی چند ماه
که در روسیه شاهد برخی اعتراضات مردم
اخیربودیم،بحثوجدلدررابطهبامهم ترینچالش های
پیش روی رئیس جمهور روس��یه قوت گرفته است .به
عقیده من مسائل اقتصادی در این دوره بارزترین چالش
پوتین در عرصه داخلی خواهد بود ،چراکه مخالفت های
سیاسیکهبااقایپوتینصورتگرفته،بخشیازانتوسط
احزاب داخل پارلمان اس��ت .این در حالی است که این
احزاب انقدر وزنی ندارند که بخواهند مشکالت سیاسی
برایپوتینایجادکنند.امابا توجهبهحجمفزایندهانتظارات
اقتصادیواجتماعیدرروسیه،مشکالتیکهجامعهروسیه
باانمواجهاستومسائلیکههمچنانالینحلماندهمانند
استقالل اقتصادی ،درامد س��رانه ،وضعیت رفاهی مردم
و ...می توان گفت عمده مشکل پوتین در زمینه اقتصادی
است .بنابراین پوتین باید بتواند به گونه ای عمل کند که
مخالفانکمتربتوانندرویاینزمینه هامانوردهند؛درحال
حاضر وی نخست در عرصه های اجتماعی و اقتصادی
بامشکل روبه روست و در وهله بعد با چالش های سیاسی
مواجه است.
در ای��ن می��ان برخ��ی کارشناس��ان ،مخالفت ها
و اعتراضات در روس��یه را به دلی��ل اقتدارگرایی پوتین
می دانند ،اما باید گفت دولت روس��یه ه��م یک دولت
دموکراس��ی اس��ت و هم یک دولت اقتدارگرای نسبی.
روسیه را نمی توان صرفا یک دولت اقتدارگرا دانست زیرا
در این کشور مظاهر و نمادهای دموکراسی مانند احزاب،
مطبوعات ،رسانه ها ،افکار عمومی و اعتراض وجود دارد،
اما ساختار دولت و تمرکز قدرت به گونه ای است که این
دموکراسی را هدایت شده می کند؛ به عبارتی در روسیه با
یک دموکراسی هدایت شده روبه رو هستیم .به این معنا
که در نهایت این دولت است که می تواند روی ارا و افکار
عمومی تاثیر بگذارد و ان را به س��متی ببرد که خودش
می خواهد .اما این ش��رایط در دوره پوتین به شکل های
مختلفبهچالشطلبیدهمی شود،چونشرایطگذشته ای
که سابق بر این دولت پوتین را قابل تحمل می کرد ،تغییر
کرده اس��ت .به عبارتی وی رئیس جمهوری اس��ت که
دوباره به این پست بازگش��ته و بازگشت مجددش پس
از دو دوره ریاست جمهوری ،تاحدودی از طرف برخی
احزاب و جریان ها با مخالفت مواجه شده و برخی احزاب
مخالف این مساله بودند .از طرفی هم به دنبال اعتراضات
و تظاهراتی که صورت گرفت فضای اجتماعی به سمتی
رفته که می توان از دولت انتقاد و با ان چالش کرد .باوجود
تمام این حرف ها می توان گفت دولت مقتدر و اقتدارگرا
به نوعیبافرهنگمردمروسوشرایطاجتماعی،فرهنگی
و جغرافیایی جامع��ه روس نزدیکی و ارتباط��ات دارد؛
بنابراین مخالفان پوتین نمی توانند خیلی وضعیت را به
چالشبطلبند.شایددرشهرهایبزرگتعارضمیاندولت
ومخالفانبهچشمبیاید،امادرشهرهایکوچک تر،مناطق
روستایی تروطبقاتپایین تراینمسالهمشکلحادیتلقی
نمی شود.بهبیاندیگردغدغهدموکراسیدرروسیهدغدغه
تمام مردم نیست ،بلکه بیشتر دغدغه مردم شهرنشین و
تحصیلکرده اس��ت تا طبقات پایین تر ،حاش��یه ای تر و
روستایی تر.
دررابطهبافرمانریاست جمهوریروسیهکهپوتیندر
پی ورود مجددش به کرملین ان را ایراد کرد ،باید گفت این
فرمانبرایاجرایاصولسیاستخارجیاهمیتشدراین
استکهمعموالدراینکشورپسازقانون اساسیوقوانین
مصوب مجلس فرمان های ریاس��ت جمهوری به لحاظ
قانونی از درجه اهمیت باالیی برخوردار است ،اما انچه در
اینفرمانجلبتوجهمی کندیکسریتاکیداتدراجرای
برخی اصول سیاست خارجی است .در حقیقت در این
فرماناصولکلیسیاستخارجیروسیهکهدرسال2010
تصویبشدخیلیتغییرنکردهومی توانگفتکهبسیاری
از مسائل در دوره پیشین پوتین و دوره مدودف نیز مطرح
بودهاست.اماارادهشخصیاقایپوتینبرایدنبالکردنیک
سیاستمستقلدراینفرمانخیلیبهچشممی اید.درزمان
مدودف شاهد برخی تعامالت نزدیک تر روسیه با غرب
به ویژهامریکابودیم،زیرامدودفدرشرایطیواردکرملین
ش��د که از یک طرف بحران اقتصادی در جهان و روسیه
کامالحاکمبودوبحراناوستیاوجنگگرجستان،روسیهرا
درگیرکردهبودوازطرفدیگرباراکاوباما،رئیس جمهوری
دموکراتامریکانیزتقریباهمزمانباویقدرترادردست
گرفته بود .در این شرایط اوباما و مدودف تالش کردند تا
حدی فضای تعامالت روسیه و غرب را تعدیل کنند .اما
طییکی،دوسالاخیربهدنبالتحوالتخاورمیانه،حمله
ناتوبهلیبی،فشارهابرسوریه،عدمتوافقروسیهباناتوبرسر
سامانهدفاعموشکیوسیاستناتودراستقرارسپرموشکی
در رومانی و رادارهای ان در ترکیه فضای روابط دو کشور
یتندترورقابتی ترازپیش
دستخوشبرخیتغییراتوکم
شده است؛ این فضا تداعی کننده فضای میان دو کشور در
فاصله سال های 2005تا 2007است .در حوزه سیاست
خارجیمی توانگفتپوتینبادوره ایازتعارضورقابت
مواجه است و تمام مسائل فقط به روی کار امدن پوتین که
ارادهاستقاللگرایانهومقابله جویانهقوی تریدارد،مربوط
نمی شود.بلکهبایدشرایطراطیچندسالاخیربهویژهدر
یکسالگذشتهوپسازسقوطدولتلیبیدرپیحملهناتو
مورد ارزیابی قرار داد .بنابراین می توان گفت مساله سامانه
دفاعموشکیامریکا،فشارهایغرببرسوریهوهمچنین
مسالهحملهنظامیناتوبهلیبیمستقیمارویسیاست های
پوتیندرقبالغربتاثیردارندومنجربهاتخاذسیاست های
جدی ترازسویویمی شوند.دراینشرایطپوتینفرمانی
صادرکردودرانبریکسریاصولواولویت هایسیاست
خارجی روسیه تاکید کرد .پس این اولویت ها خیلی تغییر
نکرده اندبلکهتاکیدپوتینرویبرخیمواردشدیدتراست.
از جمله مواردی که رئیس جمهوری روسیه اکنون روی
ان تاکید ویژه دارد همگرایی اوراسیایی است ،به ویژه بین
کشورهای روسیه ،بالروس و قزاقستان و همچنین تالش
برای پیوستن باقی کشورهای اسیایمرکزی و قفقازبه این
اتحاد .حل و فصل مسالمت امیز مساله هسته ای ایران نیز
از دیگر فرمان های پوتین بود .با این اوصاف می بینیم که
سیاست هایپوتینخیلیتغییرنکردهومسائلیغیرازسند
سیاست خارجی روسیه که در سال 2010تدوین شد را
در برنداردg.
41
روسیه در مسیر
افزایش قدرت
قرارگرفته است.
چنینصعودی
در ساختار نظام
بین المللمنجربه
افزایشتنش ها
میان امریکا و
روسیه خواهد شد .
روسیهسعیمی کند
با شکل دادن به
محورشرقنقش
متوازن کننده در
مناسباتبین المللی
داشتهباشد
گفت وگوی مثلث با حسن بهشتی پور
بین الملل
3
تقابل کرملین-کاخ سفید
مثلث شماره126
حسن بهشتی پور ،کارشناس مسائل قفقاز در گفت وگویی به بررسی سیاست خارجی روسیه در سومین دوره
ریاست جمهوری پوتین پرداخت .وی معتقد است که روسیه همراه دیگر کشورهای عضو بریکس درصدد مقابله
با یکجانبه گرایی امریکا برامده اند؛ چرا که در حال حاضر چین دومین قدرت اقتصادی دنیاست و هند نیز از نظر
اقتصادی در حال پیشرفت روزافزون است و توانسته موقعیت خودش را به عنوان یک قدرت مطرح کند .همچنین
برزیل نیز در میان کشورهای امریکای جنوبی بزرگترین قدرت اقتصادی و از لحاظ میزان تولید ،ششمین قدرت
اقتصادی دنیا محسوب می شود .همکاری این کشورها بالقوه یک قدرت اقتصادی خاص به وجود می اورد و
دست روسیه را برای تاثیرگذاری بیشتر در عرصه بین الملل باز می گذارد .همچنین بهشتی پور بر این باور است
که «در این برهه مهمترین و اصلی ترین مورد اختالف میان روسیه و امریکا سامانه موشکی امریکاست؛ به همین
خاطر پوتین در نخستین اقدام سفرش را به کمپ دیوید لغو کرد و قرار است مدودف به جای او به این اجالس
برود؛ دلیل اصلی این اقدام نیز نشان دادن نارضایتی اش از مساله سپر دفاع موشکی بود».
ی راجع به پیشینه سیاسی پوتین طی
در ابتدا کم
8سال ریاس��ت جمهوری اش ،پیش از مدودف
توضیحدهید؟
lوالدیمیرپوتینزمانیکهدرسال 2000بهقدرت
رسید ،طی دور نخست ریاست جمهوری اش عمال یک
کشورورشکستهاقتصادیراازاقاییلتسینتحویلگرفت
ودرچهارسالاولسعیکردازیکطرفمشکالتقومی
که در چچن وجود داشت را حل و فصل کند و از طرف
دیگر به مقابله با الیگارش��ی مالی که در ان زمان به شدت
حاکم شده بود ،پرداخت .در واقع پوتین تالشش بر این
بود که در رابطه با این دو محور وضعیت باثباتی را در داخل
کشور به وجود بیاورد .در دور دوم ریاست جمهوری یعنی
از سال 2004تا 2008با توجه به اینکه وی مشکل چچن را
دردورهپیشینتاحدودیحلکردهبودوالیگارشیمالیکه
حاکمشدهبودرانیزنسبتامهارکردهبود،بهصورتیبعضی
از افراد دخیل در این امر از کشور فرار کرده و برخی دیگر
نیزدرداخلکنترلشدهبودند.درمجموعبهایننقطهرسید
کهتوانستباتکیهبرتحوالتداخلیدرسیاستخارجی
نیز فعالیت خودش را بازسازی کند .وی در ان زمان به این
سمترفتکهبایکجانبه گراییجورجبوش،رئیس جمهور
وقت ایاالت متحده مقابله کند .رئیس جمهوری روسیه
42
در مناسباتش با اروپا تالش داش��ت خط مشی روسیه را
به گونه ای ترسیمکندکهبهنوعیمیاناتحاداروپا-اتالنتیک
که امریکایی ها به وجود اورده بودند ،اختالف ایجاد کند.
البته وی در ان زمان در این زمینه موفقیتی به دست نیاورد و
نتوانستازاختالفاتبیناروپاوامریکابهنفعروسیهبهره
ببرد و روسیه را به اروپا نزدیک کند .منتها وی به هر شکل
تالشمی کردباتقویتسازمانشانگهایو از انطرفنیز
تاحدودیگسترشمناسباتباکشورهایامریکایالتین،
به نوعیبایکجانبه گراییبوشمقابلهکند.
پسچطوردرزمانمدودفروابطروسیهوامریکا
تقریباشکلدیگریبهخودگرفت؟
lپس از اینکه ب��اراک اوباما در س��ال 2008در
ایاالت متحده به قدرت رسید ،این مساله تقریبا همزمان
شد با ریاست جمهوری دیمیتری مدودف در روسیه؛ در
حقیقت در اردیبهشت ماه ،مدودف رئیس جمهور روسیه
شد و در ابان ماه نیز اوباما در امریکا به این مقام رسید .انها
هر دو تصمیم گرفته بودند در زمان ریاست شان روابط دو
کشور را بازسازی یا به نوعی «ریست» بکنند؛ در این دوران
پوتیننخست وزیرروسیهبود،امابااینوجودهمچناندر
سیاستخارجیتاثیرگذاربودواینتاثیرگذاری هانیزنقش
تعیین کنندهداشت.بهنظرمی رسدهممدودفوهمپوتین
به اوباما اعتماد کردند ولی باگذشت زمانبه خصوص طی
دوسال نخست ریاست جمهوری مدودف ،انها متوجه
شدند از این سیاست شان به نتیجه خاصی نرسیده اند .در
حقیقت سیاست های اوباما نسبت به بوش تفاوت های
اساسیداشتامادرنهایتموضوعاتیکهمحلاختالفات
پایه ایدو طرفبود -مانندسامانهموشکیامریکا،گسترش
ناتو به سمت گرجستان و بحث مربوط به درگیری نظامی
روسیه و گرجس��تان -همچنان در مناسبات میان امریکا
و روس��یه خودنمایی می کرد .بنابراین روسیه انطور که
تصور می کرد نتوانست مناسباتش را با امریکا احیا کند.
حال در این شرایط خاص ،پوتین برای بار سوم مسئولیت
ریاست جمهوری کشورش را برعهده گرفته و وارد یک
عرصهتاز هشدهاست.
چهار سال از پایان دومین دور ریاست جمهوری
پوتین می گذرد و اکنون دوباره وی وارد کرملین
شده اس��ت .ایا پوتین ان زمان با پوتین این دوره
فرقیکرده است؟
lپوتین در دوره انتخابات ریاست جمهوری که
طیچندماهگذشتهبرگزارشد،هفتمقالهدرروزنامه های
مطرح امروز روسیه منتش��ر کرد و دیدگاه های خودش را
در زمینه سیاست خارجی ،سیاست داخلی ،امنیت ملی،
مسائلاقتصادیومسائلاجتماعیوفرهنگیمطرحکرد.
یکی از مقاالت پایه ای و اساسی پوتین مربوط به سیاست
خارجی روس��یه بود که در انجا دیدگاه ه��ای خودش را
نسبت به تحوالت امروز دنیا ،تحوالت منطقه ای و روابط
دوجانبه روسیه با کشورهای دیگر از جمله امریکا ،هند و
چین تشریح کرده است .برخی شاخصه های مشخص در
رابطهباسیاست هایاعالمی پوتینکهتغییریافتهبوددراین
مقاالت جالب توجه بود .برای من به عنوان یک تحلیلگر
مسائل روسیه خیلی جالببودکهنه در این مقاالت و نه در
دستور و فرمانی که پوتین دو ساعت پس از اجرای مراسم
تحلیفش یعنی حتی پیش از انکه حکم نخست وزیری
مدودف را امضا کند ،اعالم کرد ،هیچ کجا اثری از روابط با
ایران یافت نمی شود .تنها در بخشی که به اصطالح مربوط
به روند بحران های امروز دنیا می ش��ود وی اعالم می کند
روسیه بر روند حل و فصل مساله هسته ای ایران از طریق
گفت وگوومذاکرهتاکیدداردوراه حلگفت وگوومذاکره
یداند.البتهشایداینعدمتوجهبه
رادراینرابطهثمربخشم
مناسبات ایران و روسیه به عمد و در جهت اهداف خاصی
بین الملل
نیست و نمی خواهد نقش ضدامریکایی داشته باشد و به
دنبال ان هزینه اش را بپردازد .روسیه به دنبال تقابل یا نوعی
مقابله با یکجانبه گرایی امریکاست و با رهبری امریکا در
سطح بین الملل مخالف است .چرا که معتقد است دنیای
امروزبایدبهصورتچند قطبیادارهشود.
اما این مس��اله به معنای ضدیت با امریکا نیس��ت؛
ضدیت با امریکا در دوران حکومت ش��وروی س��ابق
معنایشاین گونهبودکهمی خواستنظامحکومتیامریکا
ی امکاناتش را نیز به کار گرفته بود تا
را سرنگون کند و تمام
به این هدف برسد .اما در اولویت های کنونی روسیه اصال
چنین چیزی یعنی ضدیت با امری��کا وجود ندارد ،بلکه
می خواهد با امریکا در عی��ن رقابت و چالش ،تعامل نیز
داشته باشد .اکنون نیز دو کشور در حال همکاری در این
زمینههستند.
پس چرا در مورد سوریه ،روسیه این گونه در برابر
امریکا ایستاده و همانند برخیکشورهایغربی از
سیاست هایامریکادنباله روینمی کند؟
lببینید ،این مساله بعید استکه روسیه در شرایط
حاضر که در حال مقابله با یکجانبه گرایی امریکاس��ت
خط مشی خودش را تغییر دهد و چرخش 180درجه ای
داشته باشند .روسیه اگر امروز از حکومت بشار اسد دفاع
می کند ،به این دلیل اس��ت که نمی خواه��د یک دولت
امریکایی و طرفدار غرب در این کشور به قدرت برسد و
دلش به حال مردم سوریه یا شخص اسد نسوخته بلکه به
دنبالمنافعخودشاست.
ایا سیاس��ت های پوتین و مدودف به خصوص
در عرصه های جهانی یکس��ان اس��ت یا هر یک
سیاست های خاص خود را دارند؟
lپسازاسفندماهکهمشخصشدپوتینومدودف
باهمتقسیمکارکردهبودندوتنهاجایشانرابایکدیگربرای
دوره ای عوض کرده بودند ،معلوم شد سیاست های این دو
نیز در قبال مسائل بین المللی کامال یکسان است و اگر به
عنوان مثال در دوره مدودف روابط با امریکا نزدیک تر شده
بودهاینمسالهخواستوسیاستهمپوتینوهممدودف
بوده است .پس اکنون نیز رئیس جمهوری و نخست وزیر
روسیهکامالباهمهماهنگهستندوتقسیمکارکرده اند.
به نظر ش��ما حد و اندازه روسیه در عرصه جهان
امروز چقدر است؟
lاندازه روسیه باید تعریف ش��ود؛ گاهی اتفاق
می افتد که روسیه را در عرصه بین الملل خیلی بزرگ جلوه
می دهیم.روسیهاکنونبهدنبالایننیستکهرهبریدنیارا
بر عهده بگیرد ،چرا که نه توانش را دارد و نه امکاناتش را.
همچنین حاضر به پرداخت هزینه ان نیز نیست .فقط به
دنبالایناستکهدراتحادباکشورهایمختلف،سیاست
خودش را پیش ببردg.
مثلث شماره126
صورتپذیرفتهباشد.درحقیقترئیس جمهوریروسیه
در این فرمان اولویت های سیاست خارجی روسیه را به
وزارت خارجه این کشور ابالغ کرد .در بخش دیدگاه های
خارجی کامال مشخص است که روسیه تالشش براین
است کهتاکیدکنداولویتنخستمناسباتشباکشورهای
اوراسیاخواهدبود.
ایا پوتین در زمینه اقتصادی برنامه های خاصی را
مدنظر دارد؟
lدر حقیق��ت در دوره ش��وروی ی��ک اتحادیه
اقتصادی وجود داشت به نام «کمکون» که بلوک شرق را
رهبری می کرد .اکنون این اتحادیه تحت عنوان اوراس��یا
فعالیت می کند و میان کش��ورهای روس��یه ،قزاقستان و
روسیه سفید به صورت یک اتحادیه گمرکی برقرار است.
در واقع روسیه از «اتحادیه ذغال سنگ و فوالد» الهام گرفته
و می خواهد یک اتحادیه اوراس��یا تشکیل دهد .در اینده
نیز تصمیم دارد کش��ورهایی مانند اوکراین ،قرقیزستان،
تاجیکستانوارمنستانرا ترغیبکندکهعضوایناتحادیه
شوند .شایان ذکر است ایجاد «اتحادیه ذغال سنگ و فوالد
اروپا» در سال ،1952نخس��تین اقدام بنیادین در تاسیس
اتحادی هاروپامحسوبمی شود.
ایا برنامه ه��ای پوتین صرفا به ح��وزه اقتصادی
خالصهمی شود؟
lخیر،در رابطه با شاخه نظامی نیز پیمانی وجود
داردباعنوان«امنیتدسته جمعی»کهپوتیندرصدداحیای
دوبارهانبرامدهاست.درحالحاضرهفتکشورعضواین
پیمانهستند،امابرنامهپوتینایناستکهاینپیمانرااحیا
وبه عنوانیکبازوینظامیفعالکندتاتاثیرگذاریبیشتری
داشتهباشد.درهمینراستاروسیهتالشمی کنداینپیمان
ثبت سازمان ملل شود و به عنوان یک بازوی نظامی فعال و
اثرگذار وجود داشته باشد .در گذشته نیز این شاخه نظامی
وجودداشت،اماخیلیجدیگرفتهنمی شدوهفتکشور
عضو ان کار خاصی در عرصه های منطقه ای و جهانی جز
مانورهایدوره ای شاننداشتند.
با توجه به بحران اقتصادی که اروپا را فراگرفته ،ایا
پوتین به دنبال ان نیست که همراه برخی دیگر از
قدرت های اقتصادی دنیا جبهه ای در برابر غرب به
ویژهامریکاتشکیلدهد؟
lدرحقیقتاتحادمیانکشورهایروسیه،افریقای
جنوبی ،چین ،هند و برزیل نیز از دیگ��ر موارد مورد نظر
رئیس جمهوری روس��یه است و کش��ورهای عضو این
اتحادیهمی خواهندبایکجانبه گراییامریکاوغربمقابله
کنند.درحالحاضرچیندومینقدرتاقتصادیدنیاست
وهندنیزازنظراقتصادیدرحالپیشرفتروزافزوناست
و توانسته موقعیت خودش را به عنوان یک قدرت مطرح
کند.همچنینبرزیلنیزدرمیانکشورهایامریکای جنوبی
بزرگترینقدرتاقتصادیوازلحاظمیزانتولید،ششمین
قدرت اقتصادی دنیا محسوب می ش��ود .همکاری این
کش��ورها بالقوه یک قدرت اقتصادی خ��اص به وجود
می اورد و دس��ت روس��یه را برای تاثیرگذاری بیشتر در
عرصه بین الملل باز می گذارد .این مسائل به جد در حال
دنبال شدن هستند و در اینده نه چندان دور نیز شاهد نتایج
انهاخواهیمبود.
درنهایتاینهمکاری ها،همکاری هایسیاسیرا
همبهدنبالخواهدداشت؟
lالبته این همکاری ها بیش��تر اقتصادی است تا
سیاسی .ولی در دنیای امروز کشورهایی که بتوانند اقتصاد
دنیا را تحت تاثیر قرار دهند سیاس��ت دنیا را نیز به تبع ان
می توانندمتحولکنند.
ایامی توانگفتروسیهدرصددایجادمحورشرق
در برابر غرب است؟
lخیر،چراکهدراتحادمذکورکهبهعنوانبریکس
فعالیتمی کندهمبرزیلحضورداردوهمافریقای جنوبی،
پسنمی توانگفتکهانهایکمحورشرقبرایرویارویی
با غرب تشکیل داده اند ،بلکه روسیه به دنبال ایجاد چنین
اتحادیه های منطقه ای اس��ت تا بتوان��د یکجانبه گرایی
ایاالت متحدهامریکاراتحت تاثیرقراردهد.
روسیه که داعیه دار مبارزه با یکجانبه گرایی امریکا
شده ،ایا خودش در این زمینه پرونده شفافی ارائه
کرده است؟
lبه هیچ وجه ،زیرا روس��یه در عرصه منطقه ای
بارها خودش یکجانبه گرایانه عمل کرده و در حوزه قفقاز
وکشورهایاسیایمرکزیباکشورهاییمانندایران،چین
و هند وارد همکاری های منطقه ای نمی شود ،بلکه کامال
به صورت منفرد عمل می کند .اما در عرصه بین المللی در
قالب اتحادیه بریکس و اوراس��یا در راس��تای رسیدن به
اهدافشگامبرمی دارد.
در رابطه با خاورمیانه ای��ا در دوره پوتین جدید
شاهدتحوالتخاصیخواهیمبود؟
lدر دوره پوتین جدی��د در واقع یکی از اهداف
سیاستخارجیروسیهفعالیتبیشتردرحوزهخاورمیانه
است.شاهدیمکهروسیههمچناندررابطهبابحرانسوریه
موضع خودش را دارد و در برابر قطعنامه های یک جانبه
امریکا و غرب به همراه چین رای منفی داد و همچنین در
مسالهلیبینیزاینکشوربارایممتنعیکهدادعمالخودش
را خارج بازی قرار داد .این مسائل نشان می دهد که روسیه
می خواهددرخاورمیانهنقشفعال تریداشتهباشد.
می ت��وان گف��ت روس��یه به نوع��ی در دوران
ریاس��ت جمهوری مج��دد پوتی��ن ی��ک نگاه
چندجانبه گراترنسبتبهگذشتهدارد؟
lج��دای از خاورمیانه در رابطه با کش��ورهای
افریقاییوامریکایالتینهمروسیهقصدگسترشروابط
را دارد و پوتین در مقاالتش نیز به این موضوع اشاره کرده
است.بنابرایندربرههکنونیمی توانگفتنگاهپوتینیک
نگاهچندجانبه نگراستوویمیدان هاییرابرایخودش
تعریفکردهکهبتوانددرانهابیشتربازیبکند.البتهخودش
نیز اعالم داشته به دنبال اصول عملگرایی و واقع گرایی و
نالمللاست.
همچنینتقویتچندجانبه گراییدرعرصهبی
در حال حاضر مهمترین چالش��ی که در روابط
روسیه وامریکا وجود دارد چیست؟
lدراینبرههمهمترینواصلی ترینمورداختالف
میانروسیهوامریکاسامانهموشکیامریکاستکههمچنان
نیز اختالف بر س��ر این موضوع وجود دارد و روسیه نیز
مخالفت خود را با این مساله اعالم داشته است .پوتین در
نخستین اقدام س��فرش را به کمپ دیوید لغو کرد و قرار
است مدودف به جای او به این اجالس برود؛ در حالی که
درایننشستاصوالسراندرسطحرئیس جمهورحاضر
می شوند.
چراپوتیندرنخستینروزهایریاست جمهوری اش
به چنین اقدامی روی اورد؟
lدلی��ل اصلی ای��ن اق��دام پوتین نش��ان دادن
نارضایتی اش از مساله سپر دفاع موشکی است .همچنین
چندروزبعدازایننشست،اجالسسرانناتودرشیکاگو
برگزار می ش��ود که پوتین باید در ان اجالس هم شرکت
می کرد؛امابااینتفاسیراحتماالمدودفبهایناجالسهم
نخواهدرفت.رئیس جمهوریروسیهدرتوجیهاینعملش
گفتهبهدلیلمشغلهزیادقادربهشرکتدرنشستنیست،
ولی مشخص است این امر بهانه است و پوتین مایل نبوده
نخستینسفرخارجی اشبهامریکاباشدونیزمی خواسته
به گونه ایاعتراضشرانشاندهد.
با این اوصاف می توان گفت روس��یه کنونی یک
کشورضدامریکاییاست؟
lروسیه به هیچ وجه یک کشور ضدامریکایی
اتحاد میان کشورهای
روسیه ،افریقای جنوبی
چین ،هند و برزیل نیز
از دیگر موارد مورد نظر
رئیس جمهوری روسیه
است و کشورهای عضو
این اتحادیه می خواهند با
یکجانبه گرایی امریکا و
غرب مقابله کنند
43
بازی با کارت های غرب
دستورکارهای روسیه در سومین دوره ریاست جمهوری پوتین
محمود شوری /پژوهشگر مسائل روسیه
4
بین الملل
پوتینی که در سال 2012به قدرت رسیده به لحاظ
شرایط داخلی و موقعیت بین المللی روسیه تفاوت های
بس��یار بارزی با پوتین س��ال 2000و حتی 2004دارد.
پوتین سال 2000با مسائل امنیت ملی روسیه مواجه بود
و مس��اله اصلی اش همین تحقق امنیت ملی روسیه بود.
در س��ال 2004نیز توجه رئیس جمهوری روسیه بیشتر
نالمللبود،
معطوفبه بازیابی جایگاه روسیه درصحنه بی
اما اکنون که مجددا والدیمیر پوتین در س��ال 2012وارد
کاخ کرملین شده ،مبنا را بر این قرار داده که روسیه به ان
نقشی که در صحنه بین الملل می خواست رسیده و اکنون
زمانبازیگریروسیهبه عنوانیکبازیگرفعالونهمنفعل
در عرصه سیاست بین الملل است .این دیدگاه ،شرایط را
برای سیاست خارجی روسیه به نحوی رقم می زند که ما
باید انتظار داشته باشیم از این به بعد روس ها از یک موضع
نالمللیواردشوند.
تعیین کنندهوفعاالنهدرحوزهمسائلبی
ما در گذشته شاهد این موضوع بودیم که روس ها بیشتر
ناگزیر بودند در زمینه هایی که غرب تعیین می کرد بازی
کنند ،اما اکنون پوتین می خواه��د به گونه دیگری عمل
کند .در اینده حتی شاید شاهد این باشیم که حوزه های
بازی را نیز در مواردی روس ه��ا تعیین بکنند یا حداقل
اینکه در حوزه های بازی موجود رفتار خیلی فعاالنه تری
داشته باشند مانند مساله س��وریه یا ایران .به دنبال اعالم
سیاست خارجی روسیه در دوره جدید به نظر نمی رسد
این کشور به دنبال تشدید رویارویی با غرب باشد .روسیه
اکنون به دنبال این اس��ت که به عن��وان یک بازیگر مهم
بین المللی در تمامی عرصه های تعیین کننده در س��طح
جهانی یک نقش موثر ایفا بکند و شرایط را به نحوی رقم
بزند که در وهله نخست منافع ملی و امنیت ملی روسیه
تضمین ش��ود و در وهله بعد ان اهدافی که این کشور به
عنوان قدرت بزرگ برای خودش تعیین کرده اس��ت را
بتواند دنبال بکند .در برهه کنونی بحث رویارویی مفهوم
خوبی برای اینده روابط روس��یه و غرب نیست .روسیه
به دنبالایناستکههمکاروشریکهم ترازیبرایغرب
باشد و غرب نیز این مس��اله را بپذیرد .روس ها خواهان
ان هس��تند که امریکا به همان اندازه که برای اروپایی ها
ارزش قائل است و حرف شان را در سطح بین المللی مورد
توجه قرار می دهد ،موضع روسیه را نیز مورد توجه قرار
دهد .بنابراین این کشور به ویژه در حوزه های اقتصادی
به سمت همکاری بیش��تر با غرب پیش خواهد رفت،
اما در حوزه تصمیم گیری های مس��ائل مهم بین المللی
حداقلش این است که روس��یه از موضع خودش با این
مسائل برخورد خواهد کرد ،نه اینکه در برابر موضعی که
غرب می گیرد یک موضع واکنشی داشته باشد .والدیمیر
پوتین از سال 2000مکررا روی این مساله تاکید داشت
که روسیه به دنبال جهان چند قطبی است و امریکا نباید با
نالمللیرا
سیاست هاییکجانبه گرایانهخودشمسائلبی
پیشببرد.اینبحثچندقطبیبودنبیشتربهاینمعناست
که روسیه می خواهد در صحنه بین الملل یک بازیگر فعال
باشد و هم تراز با غرب به رس��میت شناخته شود .اخیرا
و پس از ورود دوباره پوتین به کاخ ریاس��ت جمهوری،
رئیس جمهوریروسیهدرجریانگفت وگویتلفنیخود
با باراک اوباما ،رئیس جمهوری امریکا به وی اطالع داد که
مثلث شماره126
44
در نشست سران کشورهای عضو گروه « 8کشور بزرگ
صنعتی جهان» که در کمپ دیوید برگزار خواهد ش��د،
شرکتنمی کندوبه جایاودیمیتریمدودف،نخست وزیر
روسیه به عنوان نماینده این کشور در این اجالس حضور
خواهد یافت .این امتناع پوتین از شرکت در این نشست
نشانهبارزیاستازسیاست هایروسیهکهاحتماالویدر
ایندهدنبالخواهدکرد.بهعقیدهمنبهانهمشغله کاریبرای
عدم شرکت در این نشست اصال موجه نیست و حضور
ویدراینمقطعدرچنیناجالسیمی توانستخیلیمفید
باشداماپوتینبااینحرکتشمی خواستنشاندهدکهدر
این برهه برخالف دوره های قبل به گونه ای از سر بی نیازی
با این مساله برخورد کرده است .سابق بر این و زمانی که
این گروه به نام گروه هفت فعالیت داشت به نحوی پوتین
خودش برای شرکت در این اجالس درخواست می کرد
و غربی ها نیز پذیرش حضور روسیه را به عنوان امتیازی
برای این کشور در نظر می گرفتند و این کشور را در حوزه
بحث های سیاسی وارد می کردند .پس از این مرحله انها
روسیه را نیز به عنوان یک عضو پذیرفتند و این گروه را
تبدیل به گروه هشت کردند .درواقع این موضع بی نیازی
بدان جهت است که روسیه نشان دهدبه ان میزان از قدرت
رسیده که حتی اگر غرب هم نخواهد ان را به بازی بگیرد
خودش به یک بازیگر مهم در سطح بین الملل تبدیل شده
و اکنون می تواند به طور مستقل رفتار خاص خودش را در
نالمللداشتهباشد.امااینکهایاروسیهواقعابهاین
عرصهبی
میزانازقدرترسیدهیاخیرجایبحثدارد.همانطورکه
می دانید این مساله دو بعد اقتصادی و سیاسی دارد؛ در بعد
اقتصادیتمامهدفپوتینایناستکهروسیهرابهمیزانی
از قدرت اقتصادی برساند که به قدرت پنجم اقتصادی
جهانتبدیلشود.
رشد اقتصادی روسیه طی این سال ها گواه این است
کهپوتیندرپیشبرداینهدفشتاحدودیموفقبودهاست.
اما در بعد سیاسی و در سطح استراتژیک حداقل روس ها
در سال های گذشته سعی کردند ارزش های استراتژیک
خودشان را از دس��ت ندهند و موضعی که در ارتباط با
بحثسپردفاعموشکیگرفتندهمبههمیندلیلبود؛زیرا
انها براین باور بودند که این مساله در اینده منجر به کاهش
ارزش های استراتژیک روسیه می شود .بنابراین روس ها
در این زمینه تمام تالش شان را به کار بستند و به گونه ای
رفتار کردند که تاکنون غرب خیلی نتوانسته سیاست های
ن ترتیب می توان گفت روس ها
خودش را پیش ببرد .به ای
ابزارهایی دارند که حتی اگر نتوانند در عرصه بین المللی
بازی را خودشان تعریف بکنند ،اما می توانند بازی دیگران
را خراب کنند .در حال حاضر شرایط به گونه ای است که
نمی توانانتظارداشتاتفاقغیرمنتظره ایدرروابطروسیه
و امریکا در اینده رخ دهد .این دو کش��ور سعی خواهند
کرد در دوره اتی هم روابط خودشان را در سطح برابری
پیش ببرند .ان چیزی که مشخص است این که دیگر نه
امریکا قدرت یکجانبه گرایی گذشته را دارد و نه روسیه
ان روسیه ضعیفی است که تنها یک بازیگر منفعل باشد.
در حال حاضر دو کشور به میزانی از برابری استراتژیک
دس��ت یافته اند .همچنین اکنون برخالف دوران جنگ
سرد ،روسیه و امریکا دیگر تعارض ایدئولوژیک ندارند و
حتی شاید همسویی های اقتصادی و امنیتی انها به حدی
باشدکهانهارابهسمتهمکاری هایبیشترحتیدرحوزه
مسائل استراتژیک پیش ببرد .البته این مساله منوط به این
است که امریکایی ها بپذیرند س��هم روسیه را در مسائل
مختلف منطقه ای و بین المللی از جمله مسائل خاورمیانه
رعایت کنند .اگر امریکا این سهم را برای روسیه قائل شود
احتماال خیلی شاهد اتفاقات متفاوتی در روابط امریکا و
روسیه نسبت به انچه تاکنون بوده نخواهیم بود .پیرامون
روابط روسیه و چین نیز شایان ذکر است نخستین فرمانی
که بالفاصله بعد از مراسم س��وگند پوتین صادر کردند
فرمان سیاست خارجی بود که در ان پوتین مشخصا به
این مساله یعنی نوع همکاری هایی که با کشورهایی مانند
هند و چین در اینده خواهند داشت اشاره کرد .این مساله
بیانگر ان اس��ت که پوتین در صحنه موازنه استراتژیک
به دنبال ان است که با همراهی چین و هند و احتماال در
قالب سازوکارهای چندجانبه ای مانند سازمان همکاری
شانگهایوگروهبریکسنوعیسازوکارهایچندجانبهنیز
برایموازنهاستراتژیکباغربایجادبکند؛ازاینجهتدر
روسیهپوتینشاهدهمکاری هایبیشتراینکشورباچینو
هند خواهیم بودg.
سیاست خارجی روسیه
در سومین دوره
ریاست جمهوری پوتین
تغییر نخواهد کرد
چرا که او در دوره
نخست وزیری نیز از
هدایت کنندگان اصلی
سیاست روسیه در
صحنه بین المللی بود
معمار روسیه جدید
نگاهی به سیاست خارجی دولت سوم پوتین
5
ترجمه :ازاده کشوردوست
بین الملل
مثلث شماره126
با بازگشت مجدد «والدیمیر پوتین» به کاخ کرملین و
تصدی سمت ریاست جمهوری روسیه توسط وی برای
بار سوم ،مهم ترین پرسشی که درباره چشم انداز فعالیت
او مطرح می شود ،این اس��ت که مرد هزار چهره روسیه
برای سیاست خارجی خود چه برنامه ای دارد .در ارتباط
با این پرسش دو دیدگاه کلی وجود دارد :نخست اینکه
بازگشت پوتین به ریاس��ت جمهوری ،به تغییرات قابل
توجهی در سیاست خارجی روسیه منجر نمی شود ،چرا
که به نظر می رسد او در دوران نخست وزیری نیز معمار
اصلی سیاست خارجی کشور بوده است .دوما و مهم تر
اینکه سیاست خارجی تغییرناپذیر روسیه احتماال به این
معنیاستکهاولویتاصلیاندرزمانریاست جمهوری
پوتین -همانند دوران نخست وزیری وی -مخالفت در
برابرتغییروحفظموقعیتموجودباشد.اولویتسیاست
خارجی پوتین در طول سال های اولیه ریاست جمهوری
وی ( )1999-2008حمایت از موقعیت روسیه به عنوان
یک ابرقدرت بود .به نظر می رس��ید ت��ا زمانی که قیمت
نفت روند افزایش��ی داشت ،پوتین در دس��تیابی به این
هدف موفق ب��ود .در همین حال ،ابت��دای دوره فعالیت
«دیمیتری مدودف» به عن��وان رئیس جمهوری در ماه مه
س��ال 2008میالدی ،با بحران اقتص��ادی جهانی و افت
چشمگیریدربهاینفتهمراهبود.ازانزمان،بهاینفت
تا حدودی بهبود پیدا کرده است ،اما انچه طی چهار سال
گذشته شاهد ان بوده ایم این است که محدودیت هایی
برای انچه مس��کو می تواند برای احیای روسیه به عنوان
یک قدرت بزرگ انجام دهد ،وجود دارد .رشد در بخش
صنایعنفتیروسیهبه رشداقتصادغیرنفتیاینکشورمنجر
نشده است .ناتوانی و در واقع بی میلی رهبران روسیه برای
ازمیان بردن فس��اد گس��ترده به این معنی بود که مسکو
قادر به جذب سرمایه های خارجی که همیشه برای رشد
اقتصادی به ان نیازمند است ،نبوده است .همچنین پیری
و کاهش جمعیت روس��یه به این معنی اس��ت که منابع
نیروی انس��انی موجود برای ارتش این کشور قرار است
به طور فزاینده ای محدود شود .به عالوه ،ظهور مخالفان
پوتین در سراسر طیف سیاسی نشان می دهد که او در حال
حاضربانگرانی هایبیشتریدربارهمحبوبیتسیاست های
داخلی خود رو به رو است .کشاندن دامنه این خطرات به
خارج از کشور ،می تواند عواقبی جدی برای او در داخل
روسیه به همراه داشته باشد.بنابراین تاکنون تحت رهبری
پوتین ،سیاست خارجی روسیه به طور فزاینده ای با تغییر
در جهان مخالفت کرده است؛ این تمایلی است که نه تنها
درطول دوره سوم وی به عنوان رئیس جمهور ادامه دارد،
بلکه رویکردی است که احتماال اشکارتر و پررنگ تر هم
خواهد شد .البته مشکل در چنین سیاستی این است که
چه رهبران بخواهند و چه نخواهند ،تغییر رخ خواهد داد.
امریکا قصد ندارد روند خروج نیروهای نظامی خود را از
افغانستانمتوقفکند،مشکالتاقتصادیاروپاهمچنانبه
قوت خود باقی است ،افزایش قدرت و نفوذ چین متوقف
نخواهد شد و تحوالت خاورمیانه نیز به احترام پوتین به
پایاننمی رسد.دنیایدرحالتغییرکنونی،سیاستخارجی
موفق ،سیاستی خواهد بود که خود را با تغییرات هماهنگ
کند .بنابراین دور از ذهن به نظر می رسد که رهبری مانند
پوتین که بر تالش برای جلوگیری از تغییر تمرکز می کند،
سیاستخارجیکهدربلندمدتموفقباشدرادنبالکند.
واضح است که کرملین مانند همیشه ،سیاست خود
را بر پایه مفهوم دنیای چند قطبی که در ان نقش اصلی به
سیاست چندجانبه تحت هدایت سازمان ملل متحد اعطا
می ش��ود ،قرار خواهد داد .به عالوه ،سیاس��ت خارجی
روس��یه بر ایجاد «ش��رایط بیرونی مطلوب برای توسعه
بلندمدت فدراسیون روسیه ،مدرنیزه کردن اقتصاد ان و
قدرتمندسازی موقعیت روسیه به عنوان یک شریک برابر
در بازار جهانی» متمرکز اس��ت.رتبه بندی اولویت های
دیپلماتیک بین المللی بیان شده در این روند ،بسیار جالب
است .پس از سازمان ملل متحد که نقشی محوری در امور
جهان بازی می کند ،بلوک اقتصادی موسوم به «بریکس»
قرار داشته ،در رتبه بعدی گروه بیست و در انتها نیز گروه
هش��ت قرار دارد .همانطور که مشخص است موقعیت
اقتصادی یکپارچه اینده اعضای بریکس -روسیه ،چین،
برزیل ،هند و افریقای جنوبی ـ که اعضای گروه بیست نیز
هستند،یکیازمهم ترینعناصردرسیاستخارجیروسیه
خواهد بود.مساله کلیدی دیگر در حوزه سیاست خارجی
روسیه،یکپارچگیاقتصادیباکشورهایمستقلمشترک
المنافع است .دراین راستا ،می توان به تصویب موافقتنامه
منطقه ازاد تجاری کشورهای مستقل مشترک المنافع و
چارچوباتحادیهدولتیکهائتالفیمیانبالروسوروسیه
است ،اشاره کرد.عالوه بر ان ،توسعه اتحادیه گمرکات و
فضای اقتصادی یکنواخت روسیه ،بالروس و قزاقستان
که هدف ایجاد اتحادیه اقتصادی اوراس��یا تا اول ژانویه
سال 2015میالدی را دنبال می کند ،اهمیت ویژه ای در این
حوزه دارد .قرار است این ساختارهای جدید اقتصادی
چندجانبه جایگزین س��اختارهای کشورهای مستقل
کالمنافعشود.
مشتر
در حوزه سیاسی ،سازمان پیمان امنیت جمعی که
شامل روسیه ،بالروس ،ارمنستان ،قزاقستان ،قرقیزستان،
تاجیکستان و ازبکستان می ش��ود ،نقشی محوری بازی
می کند.اینمسالهکهنخستینتحرکدرسیاستخارجی
روسیه پس از مراس��م تحلیف والدیمیر پوتین ،نشست
ساالنه شورای امنیت جمعی به مناسبت بیستمین سالگرد
امضای این توافقنامه در تاریخ 15م��اه مه خواهد بود و
ی کش��ورهای عضو در ان حض��ور دارند،
رهبران تمام
می تواند بسیار نمادین باشد.در سیاست خارجی پوتین،
رابطه با کش��ورهای اروپایی نیز جایگاه ویژه ای خواهد
داشت؛ هر چند به نظر می رسد این رابطه بیش از گذشته
رنگ و بوی اقتصادی دارد .مهم ترین مسائلی که می تواند
در روابط مسکو با کشورهای اروپایی وجود داشته باشد
شاملایجادیکفضایانسانیواقتصادیواحدازاقیانوس
اطلس تا اقیانوس ارام ،ایجاد منطقه بدون روادید ،تحقق
شراکت برای برنامه مدرنیزه کردن و مشارکت در حوزه
انرژی با هدف ایجاد یک الگوی انرژی اروپایی یکپارچه
است .با این همه احتمال می رود مساله استقرار سپر دفاع
موش��کی ناتو در اروپا کلیدی ترین بخ��ش از رابطه دو
طرف باش��د.پوتین در ارتباط با سیاست خارجی خود
در قبال منطقه اسیا -پاس��فیک بر لزوم ارتقای پیشرفت
اقتصادی -اجتماعی سیبری شرقی و مناطق خاور دور
تاکید کرده و همچنین خواس��تار همکاری راهبردی با
چین ،هند ،ویتنام ،ژاپن و دیگر کشورهای کلیدی منطقه
شده اس��ت.در سیاس��ت خارجی دولت پوتین در قبال
امریکا که به نظر می رسد جایگاه چندان مهمی در دولت
سوم او ندارد ،مشکالت سیاسی بیش از هر زمان دیگری
تاکیدی چالش برانگیز به نظر می رسد .پوتین در این زمینه
بر حقوق مساوی دو طرف و عدم مداخله امریکا در امور
داخلی روسیه تاکید کرده است .رئیس جمهوری جدید
روسیه همچنین خواستار تعامل دوجانبه غیرتبعیض امیز
و پایان تحریم های یک جانبه و برون مرزی امریکا علیه
شخصیت هایحقوقیوفیزیکیروسیهکهروابطدوجانبه
را تحت فشار قرار داده ،شده است .درهمین راستابه مساله
همکاری اس��تراتژیک امنیتی از زاویه جدیدی پرداخته
شده است .در چارچوب سیاست خارجی جدید پوتین
به صراحت تاکید شده است که مذاکرات درمورد کاهش
بیشترتسلیحاتتهاجمی تنهابادرنظرگرفتنتمامی عوامل
تاثیرگذاربر ثباتاستراتژیکجهانیمیسرمی شود.با توجه
به اینکه روس��یه به تنهایی عادت به گفت وگو با امریکا
و متحدان این کش��ور در ناتو داشت ،این رویکرد جدید
می تواندتغییریبنیادیندرسیاستمذاکراتمسکوباشد.
عدم مش��ارکت والدیمیر پوتین در نشست سران گروه
هشتدرامریکارابهوضوحمی تواننخستیننشانهازاین
ارزیابی دانست که روابط چندان گرمی در انتظار واشنگتن
ومسکونیست.
با این همه به نظر می رس��د دامنه سیاست خارجی
دولت پوتین بسیار گسترده تر از اینها باشد .مرد اول روسیه
در دوران شش س��اله ای که پیش رو دارد با چالش های
زیادی رو به رو است که تالش برای مقابله با بحران جهانی
اقتصادی ،تنش های منطقه ای ،موضع گیری درس��ت و
عاقالنهدرقبالمسالهسوریهوبهره گیریازجایگاهیکهدر
سازمان مللمتحددارد،نحوهتعاملباکره شمالیبااستفاده
از رابطه نزدیکی که با این کشور دارد ،تاثیر نتیجه انتخابات
ریاست جمهوری امریکا بر روس��یه و نحوه رویکرد به
برنامه هسته ای ایران تنها بخشی از ان خواهد بودg.
منبع :روزنامه وال استریت ژورنال
45
بین الملل
بیداری اسالمی در مرحله تثبیت
بین الملل
مثلث شماره126
انتخابات ریاست جمهوری مصر و فضای دوقطبی
جنگ اخوان با جبهه سکوالرها
1
ترجمه :مرجان محمدی
گاهو بیگاه
به رغم بحران سیاس��ی و درگیری های
تظاهرکنندگان با ارت��ش ،این روزها مص��ر در فضای
نخستین انتخابات ریاس��ت جمهوری واقعی در طول
تاریخ خود به سر می برد .نامزدها از همه نوع رنگ و بوی
فکری و سیاسی هستند و رسانه های دولتی و خصوصی
به همه انها می پردازند .موتور تبلیغات و اگهی در تالش
برای جبران زیان های رکود اقتصادی به راه افتاده و بدون
انکه به تخریب چهره خیابان های شهرها و روستاها با
چسباندن میلیون ها عکس و تبلیغ توجه کند که شامل
عکس های نامزدها و شعارهایشان است.
46
رقاب��ت انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری در مصر
نش��ان دهنده زنده بودن و پویایی سیاسی در مصر پس
از انقالب 25ژانویه و تغییرات در این کش��ور اس��ت.
به ط��وری که میزان مش��ارکت در بحث ه��ای عمومی
پیرامون ش��خصیت رئیس جمهور این��ده و معیارهای
انتخاب و برنامه هایش باال رفته اس��ت .اغلب احزاب و
شخصیت های مشهور موضع خود را در مورد نامزدها
اعالم کردند و نظرس��نجی هایی که انجام می ش��ود نیز
بر داغی بازار انتخابات ریاست جمهوری دامن می زند.
این نظر سنجی ها نتایج بسیار شگفت انگیز و متناقض
پیرامون فرصت های نامزدها و نتایج احتمالی ارائه کرده اند
که البته پرسش های زیادی پیرامون دقت و بی طرفی این
نظرس��نجی ها به وجود می اورد .همچنین این پرسش
پیش می اید که :ایا این نظرسنجی ها تبدیل به ابزاری برای
بازی کردن با اراده رای دهندگان شده است؟
عرص��ه انتخاباتی مص��ر نش��انه های متناقض و
مبهمی دارد .فرایند تدوین قانون اساسی جدید این کشور
با مشکل مواجه شده اس��ت و اختیارات رئیس جمهور
هنوز مشخص نیست .بحران سیاسی مصر نیز به گونه ای
است که می تواند انتخابات را به تاخیر بیندازد .همراهی
مردمی و حمایت از «اخوان المسلمین» و «سلفی ها» که
در انتخابات پارلمانی این دو جریان از ان بهره مند بودند،
کاهش یافته اس��ت ،اگر چه نمی توان گفت که ش��اهد
تغییرات زیادی شده است .تالش ها و اقدامات نیروها
و جریان های انقالبی برای توافق بر سر یک نامزد برای
انتخابات ریاست جمهوری به نتیجه ای نرسیده است.
با این تفاسیر ،در این مطلب نگاهی به جنبه های مختلف
انتخابات ریاست جمهوری مصر می اندازیم:
13 -1نامزد در انتخابات ریاست جمهوری مصر
با هم به رقابت می پر دازند ک��ه می تواند انها را به چهار
بین الملل
هر چند ممکن است وابسته به اردوگاه انقالب نباشد و
اتفاقی بیفتد که در همه پرسی تغییرات در قانون اساسی و
انتخابات پارلمانی رخ داد.
-7مس��ائل ذکر ش��ده در باال باعث نمی شود که
بحران شفافیت در فرایند انتخابات را پنهان کرد .مساله
ش��فافیت با پذیرش نتای��ج انتخابات و مش��روعیت
رئیس جمهور منتخ��ب و فرصت های ثب��ات و انتقال
قدرت از شورای نظامی حاکم به غیرنظامیان مرتبط است.
بحران بی اعتمای با اشتباهات مرحله انتقالی و تردید در
نیت های شورای نظامی و چنددستگی نخبگان و توافق
نکردنشان بر سر قواعد فرایند سیاسی و نیز تردید در ماده
28قانون اساسی مرتبط است؛ بنابراین ماده تصمیم های
کمیته عالی انتخابات قابل اعتراض نیست .تصمیم های
کمیته عالی انتخابات برای رد صالحیت «حازم صالح
ابواس��ماعیل» نامزد سلفی ها و «خیرت ش��اطر» نامزد
اخوان المسلمین و نیز عمر سلیمان ،رئیس سابق سازمان
اطالعات مصر و پذیرش اعتراض ،احمد شفیق ،جنجال
حقوقی و سیاسی گسترده ای را در پی داشت .ابواسماعیل
و هوادارنش تصمیم کمیته عالی انتخابات را رد کرده و به
خشونت و درگیری و نیز تهدید به استفاده از خشونت
روی اوردند .امری که احتمال بازگشت برخی گروه های
طرفدار اسالم سیاسی را به خشونت باال برد.
-8بی تردی��د مصر به عن��وان یک کش��ور عربی
دارای ثقل سیاس��ی ،تاریخ��ی و اجتماع��ی بزرگی در
منطقه عربی است به همین دلیل برای بازیگران منطقه و
کشورهای عربی بسیار مهم است که رئیس جمهور اینده
در این کشور چه کسی باشد .از عوامل مهم جایگاه مصر
می توان به این موارد اشاره کرد :مصر خاستگاه جماعت
اخوان المسلمین است که در بیشتر کشورهای عربی و
اسالمی گسترش پیدا کرده است ،بنابراین همه کشورهای
عربی این فرص��ت را دارند تا تاکتیک ها و ش��یوه های
تحرکات اخوان المسلمین را به عنوان یک حزب سیاسی
رصد کنند .مصر بزرگ ترین بازار عربی به لحاظ حجم
است .به همین دلیل بسیاری از شرکت های منطقه ای و
به ویژه شرکت های حوزه خلیج فارس در پی دستیابی به
این بازار هستند .از سوی دیگر مردم بسیاری از کشورها
و به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس به دنبال تغییرات
سیاسی هستند و زلزله بزرگ انقالب ها که منطقه را به لرزه
دراورده ،باعث شده است که دولت های این کشورها با
پیامدهای ان باید کنار بیایند.
مثلث شماره126
گروه تقسیم کرد :نخست :مردان سابق دولت که در دوران
«حس��نی مبارک» رئیس جمهور مخلوع مصر مناصب
دولتی بلندپایه داشتند (عمرو موسی و احمد شفیق) .اینها
به ایدئولوژی دولت مصر که فراتر از هر گونه پایبندی به
اندیشه یا ایدئولوژیک است ،پایبندند.
گروه دوم :افراد وابسته به جریان اسالمی در مصر
نظیر «عبدالمنعم ابوالفتوح» عضو سابق اخوان المسلمین
و «محمد المرسی» عضو کنونی و رئیس حزب «ازادی و
عدالت» که به عنوان نامزد احتیاطی «خیرت شاطر»نامزد
رد صالحیت شده اخوان المسلمین معرفی شد .همچنین
«محمد سلیم العوا» اندیشمند اسالمگرای میانه روست.
گروه سوم :نامزدهایی هستند که شامل جریان گسترده ای
از چپ ملی گ��را نظیر «حمدین صباحی» و س��ه نامزد
چپ گرا هستند که مشهورترین شان «ابو العز الحریری»
است .گروه چهارم :نامزدهایی که کم شهرت و غیر وابسته
به جریان سیاسی یا حزب خاص هستند.
-2تقسیم بندی باال نش��ان می دهد که ما در برابر
تنوع ظاهری نامزدها هستیم .اما رقابت اصلی میان سه
جریان فکری و سیاسی است .این سه جریان که در درون
خود مشکالتی دارند و از به هم ریختگی سازمانی رنج
می برند :دولتی گرا ،اسالم سیاسی و چپ ملی گرا هستند.
چپ ملی گرا ،ناصرگرایی معت��دل یا تغییر یافته را ارائه
می کند که اندیشه های سوسیالیستی ندارد و خواستار
وحدت عربی نیز نیس��ت .جریان دولت گرا شعارها و
افکار لیبرالی محافظه کار دارد که امیخته ای از ساداتیسم
و مبارکیسم است .اما اسالم سیاسی از نامزدهای هایش
نمی خواهد که به شکل فوری سخن از اجرای شریعت
و ایجاد کشور اسالمی بزنند ،با وجود اینکه از کشمکش
گسترده پیرامون مشروعیت کسی که نماینده اش باشد
رنج می برد .این کشمکش نیز خود به علل شخصی و نزاع
داخل گروه اخوان است .این کشمکش ها حتی پس از
جدایی ابوالفتوح از اخوان ادامه یافت و پس از انکه حزب
سلفی «النور» و «الجماعه االسالمیه» از ابوالفتوح حمایت
کردند؛ وارد مرحله جدیدی شد .این خود نشان می دهد
که سلفی ها از عملکرد سیاس��ی اخوان راضی نیستند و
حمایت انها از ابوالفتوح بر اساس حساب و کتاب های
سیاسی پراگماتیستی شان صورت گرفته است .بزرگان
سلفی بر این باورند که ابوالفتوح به رغم نارضایتی شان
از نزدیکی اش به مس��یحی ها و لیبرال ها ولی نسبت به
محمد مرسی از شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات
ریاست جمهوری برخوردار است .با وجود این برخی
اصول جماعت های سلفی انتخاب ابوالفتوح را الزام اور
نکرده است ،همچنان که برخی قواعد و اصول اخوان
انتخاب محمد مرسی را الزام اور نکرده است .این خود
حکایت از اشوب عمومی در چارچوب سازمانی احزاب
و جماعت های اسالمی اس��ت .از سوی دیگر کلیسا و
ارای مس��یحیان نیز مطرح اس��ت که نصیب یک نامزد
نمی شود .عالوه بر ان قواعد و اصول حزب «الوفد»نیز
حمایت از عمرو موسی را الزام اور نکرده است .حزبی
که رهبرانش اعالم کرده اند از موسی حمایت می کنند.
-3چندپارگ��ی و ش��کاف درمواض��ع نیروهای
اسالمگرا پیرامون شخصیت رئیس جمهور نیز در میان
هواداران جریان دولت گرا و اردوگاه جویندگان ارامش و
لقمه نان وجود دارد .ثقل انتخاباتی اینها میان عمرو موسی
و احمد شفیق قرار دارد .شفیق تنها نامزد انتخاباتی است
که پیش��ینه نظامی دارد ،او فرمانده نیروه��ای هوایی و
اخرین نخست وزیر حسنی مبارک قبل از کناره گیری اش
از قدرت بود .این امر باعث می ش��ود که وی را متهم به
وابستی به رژیم سابق بکنند؛ عمرو موسی را نیز به همین
ن ترتیب می توان گفت که پس
مساله متهم می کنند .بدی
از عقب نشینی «محمد البرادعی» از رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری ،نامزد لیبرال وابسته به انقالب مصر در
میان نامزدها وجود ندارد .اگردر اردوگاه اسالمگرایان یا
مردان دولت نمی توانند بر سر یک نامزد به توافق برسند
ولی نش��انه هایی وجود دارد که اردوگاه چپ ها ممکن
اس��ت بر س��ر یک نامزد به توافق برس��ند .این اردوگاه
به خوبی می دان��د که فرصت برای پی��روزی هر کدام از
نامزدهایش اندک است.
-4به رغم تفاوت فکری و سیاس��ی نامزدها ولی
تش��ابه زیادی بین برنامه ه��ای اعالم ش��ده انها وجود
دارد .تقریب��ا هم��ه برنامه ه��ای نامزده��ای انتخابات
ریاست جمهوری پیرامون ازادی های عمومی و مبارزه
با فس��اد و تحقق عدال��ت اجتماعی اس��ت .همچنین
بازیابی نقش خارجی مصر به عنوان هدف عمومی برای
نامزدهاست ولی ابزارها یا اقدامات الزم برای رسیدن به
چنین هدفی مشخص نیس��ت .عالوه بر ان برنامه های
اعالم شده توسط نامزدها شکل توازن میان اقتصاد بازار
و تحقق عدالت اجتماعی و حفظ نقش توسعه ای کشور
را مشخص نکرده است .ش��گفت انکه همه نامزدها به
اشتباه تصور می کنند که رئیس جمهور دارای اختیارات
گسترده در نظام ریاس��تی یا نظام مختلط است .به نظر
می رسد که تشابه برنامه های نامزدها حکایت از ان دارد
کهنامزدهابهاهمیتتعمیقاگاهیسیاسیوتغییرفرهنگ
سیاس��ی وقعی نمی نهند .این نکته نیز باید ذکر شود که
فقط دو نام��زد از پنج نامزدی که در ص��در رقابت های
انتخابات ریاس��ت جمهوری هستند،وابسته به احزاب
سیاسی هستند .این در حالی است که ابوالفتوح ،شفیق و
عمرو موسی وابسته به هیچ حزبی نیستند.
-5در مقابل حضور ضعیف ی��ا کمرنگ احزاب
سیاسیرسانه ها،تبلیغاتوسرمایه هایسیاسیحضوری
پررنگ دارد .این در حالی اس��ت ک��ه کمیته انتخابات
نمی توان��د در منابع تامین مال��ی و هزینه های تبلیغات
انتخاباتی تحقی��ق و دقت کند .بر اس��اس قانون ،هزینه
تبلیغات نباید بیش از 10میلیون پوند مصری باشد .این
مبلغ در مقایس��ه با هزینه هایی که برخ��ی از نامزدها در
تبلیغات خود صرف می کنند بسیار اندک است .این امر
باعث ایجا د تردیدها و شک هایی در مشروعیت برابری و
ن تردیدهایی
عدالت در رقابت انتخاباتی می شود .همچنی
در مورد این امر به وجود امده اس��ت که هیچ تضمینی
وجود ندارد که رئیس جمهور اینده مصر به خواسته های
طرف ها و اش��خاصی که تبلیغات انتخاتی اش را تامین
مالی کردند ،تن نده��د .در همین زمینه نقش روزنامه ها
و شبکه های تلویزیونی خصوصی در تملک تاجران و
احزابدرتبلیغاتنامزدهاوپوششرقابت هایانتخاباتی
برجسته می شود .در همین حال نقش رسانه های به رغم
انکه زمان مساوی برای نامزدها جهت ارائه برنامه هایشان
داده شده کاهش یافته اس��ت .میزان مشاهده تلویزیون
رسمی با توجه به صادق نبودنش و تکیه اش بر اشکال و
برنامه های سنتی فاقد سرزندگی کاهش یافته است.
-6تقریبا رقابت انتخاباتی بین پنج نامزد اس��ت:
شفیق ،حمدین صباحی ،موس��ی ،ابوالفتوح و مرسی.
بسیار دشوار است که یکی از انها بتواند در مرحله نخست
انتخابات با کسب اکثریت ارا( 51درصد) بتواند پیروز
شود ،بنابراین به احتمال بس��یار زیاد دور دوم انتخابات
با شرکت دو نامزد که بیشترین ارا را از ان خود کرده اند،
برگزار می ش��ود .بی تردید یکی از این نامزدها که به دور
دوم می روند از جریان اسالمگرا باش��د .این امر باعث
می شود که عرصه برای ایجاد ائتالف ها و هم پیمانی های
جدید به وجود بیاید ،خود این امر این نگرانی را به وجود
می اورد ک��ه میان نیروهای مدنی و اس�لامی در جامعه
شکاف و جبهه گیری ایجاد شود .این شکاف نیز منجر
به متحد شدن انها پشت سر نامزد مورد نظرشان شود،
به رغم تفاوت فکری و سیاسی
نامزدها ولی تشابه زیادی
بین برنامه های اعالم شده
انها وجود دارد .تقریبا همه
برنامه های نامزدهای انتخابات
ریاست جمهوری پیرامون
ازادی های عمومی و مبارزه با
فساد و تحقق عدالت اجتماعی
است .همچنین بازیابی نقش
خارجی مصر به عنوان هدف
عمومی برای نامزدهاست
47
بین الملل
بسیاری از کشورهای منطقه و تاثیر گذار به شدت
پیگی��ر انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری مصر هس��تند.
کشورهای حوزه خلیج فارس یعنی عربستان ،کویت،
بحرین ،امارات و عمان به استثنای قط ر ترجیح می دهند
که جماعت اخوان المس��لمین نه در مصر بلکه درهیچ
کشور عربی دیگر به قدرت نرسند .این کشورها بیم ان
دارند که روی کار امدن اخوان المسلمین در مصر باعث
تقویت اخوان المسلمین در ان کشورها شود .و بالطبع
با توجه به سرکوب اس�لامگرایان در کشورهای عربی
و حمایت اخوان المس��لمین مصر از انها ،پیروزی این
گروه باعث ایجاد تنش هایی در روابط این کش��ورها با
مصر می شود.
این کش��ورها با توج��ه ب��ه رابطه خوب��ی که با
حس��نی مبارک داش��تند ،ترجی��ح می دهن��د یک��ی از
شخصیت های نظام سابق مصر روی کار بیاید .کشور قطر
را باید از پنج کشور حوزه خلیج فارس جدا کرد.
قطر با نظام سابق مصر بیشتر از انکه رابطه خوبی
داشته باش��د ،رابطه اش متش��نج بود ،به علت انکه قطر
به دنبال ایف��ای نقش منطقه ای روز اف��زون بود .ویژگی
اصلیسیاستخارجیقطرعملگراییاناست،بههمین
دلیل این کشور تا زمانی که رئیس جمهور جدید در مصر
تبدیل به مانعی برای گرایش این امیرنش��ین کوچک به
ایفای نقش منطقه ای نشود ،می تواند با هر کسی که پیروز
انتخابات مصر باشد ،همکاری کند.
تحلیل نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مصر
نشان می دهد که هیچ کدام از انها به دنبال کمرنگ کردن
نقشمنطقه ایقطرنیستند،زیراهمهانهامی دانندکهمصر
نیاز به س��رمایه گذاری های خارجی و حتی کمک های
مالی کشورهایی نظیر قطر است.
ترکیه یکی دیگر از کش��ورهای منطقه اس��ت که
تحوالت مصر و خاورمیانه به دقت زیرنظر دارد .ترکیه
به انتخابات ریاس��ت جمهوری مصر و فرات��ر از ان به
انقالب هایعربیازمنظرفراگیرترینگاهمی کند«:فرصتی
مناسب برای تقویت استراتژی اش برای بازیابی جایگاه
تاریخی ترکی��ه در منطقه خاورمیان��ه از راه بازی نقش
الگویی که همه تالش می کنند ان را تقلید و اقتباس کنند».
پس از سرنگونی حس��نی مبارک ترکیه تالش می کند از
جماعت اخوان المس��لمین به عل��ت نزدیکی فکری و
ایدئولوژیکی و چه بسا روابط سازمانی اخوان المسلمین
و حزب «عدالت و توسعه» »حاکم برترکیه ،حمایت کند.
ترکیه به دنبال راه یافتن به بازار مصر و س��رمایه گذاری
در این کشورس��ت و در ص��ورت به قدرت رس��یدن
اخوان المسلمین این امر اسان تر صورت می گیرد.
نکته پایانی که در انتخابات مصر باید مورد توجه
قرار گیرد و می تواند نقش منفجرکننده بحران سیاسی
و فرایند تحویل قدرت و چه بس��ا ورود به س��ناریوی
هرج و مرج بازی کند ،این اس��ت که اشتباهات مرحله
انتقالی و بحران بی اعتماد و اتهام های اماده شده در مورد
تقلب ،تا حدود زیادی موضع گیری های زیاد و واکنش ها
را در عرصه سیاسی پیش از انتخابات ،تفسیرمی کند .در
نهایت نیز در صورت پیروزی شفیق یا عمرو موسی که
شخصیت های رژیم سابق به شمار می روند اوضاع در
مصر به هم می ریزد.
در این صورت به راحتی معترضان می توانند اتهام
به تقلب و بازگشت شخصیت های رژیم سابق و سرقت
انقالب ،مطرح کنند تا بتوانند مردم را تحریک کرده و به
میدان ها بازگردند .در این ص��ورت ارتش چاره ای جز
ادامه حاکمیت خود و ادامه مرحله انتقالی در سایه وجود
رئیس جمهور منتخب ولی مورد اعتراض قرار گرفته به
لحاظ مشروعیت ،نمی بیندg.
مثلث شماره126
منبع:مجله سیاست بین الملل وابسته به موسسه االهرام
48
نگاهی دیگر
پایان یک استثنا
اوالند به ریشه های فرانسوی بازمی گردد
حجت اهلل ایوبی /رایزن فرهنگی سابق ایران در فرانسه
1
با گذری اجمالی بر تاریخ روابط امریکا و فرانسه
درمی یابیم که اختالف میان دو کش��ور ریشه تاریخی
دارد و بازمی گردد به استقالل امریکا .در ابتدای این امر
فرانسوی ها روابط خوبی با امریکا داشتند و از استقالل
انها نیز حمایت کردند .دلیل حمایت شان نیز رقابتی بود
که با انگلیس ها داشتند ،چرا که استقالل امریکا را علیه
انگلیس می دانستند .به دنبال این دیدگاه ،فرانسوی ها
یک دوره کوتاه رابطه خوبی با امریکا داشتند ،اما با گذر
زمان روابط به سمتی رفت که فرانسوی ها خواهان ان
شدند به دلیل حمایت شان از استقالل امریکا را تحت
س��یطره انها دراید .همین موضوع کم کم به اختالف
شدیدی میان دو کش��ور تبدیل شد .بسیاری معتقدند
دلیل اینک��ه امریکایی ها در یک دوره بس��یار طوالنی
به سیاست انزوا روی اوردند این بود که می خواستند
به فرانس��وی ها بگویند دیگر خواهان ان نیس��تند که
به خاطر حمایت تاریخی ش��ان از امریکا در زمین انها
بازی و از منافع ش��ان در دنیا دفاع کنند .این تاریخچه
مختصر نشان می دهد تاچه حد روابط دو کشور به ویژه
در زمان ناپلئون بناپارت و جمهوری سوم مخدوش بوده
است .نهایتا پس از جنگ جهانی اول و دوم امریکایی ها
وارد عرصه می شوند و به سیاس��ت انزوای شان پایان
می بخشند .در این زمان روابط امریکا با اروپا به ویژه
فرانسه دوباره تعریف می ش��ود ،در این بازتعریف به
قول برژینس��کی ،فرانس��وی ها حکم فرزند شورشی
غرب را داشتند ،چراکه همواره با امریکایی ها مخالفت
می کردند .در زم��ان ش��ارل دوگل اوج این اختالف و
حالت اس��تقالل طلبانه فرانس��ه در برابر امریکایی ها
نمایان می شود .ژنرال دوگل اگر در ان زمان از اتحادیه
اروپا حمایت می کرد به ای��ن دلیل بود که به دنبال یک
اروپای اروپایی بود؛ یعنی اروپا برای اروپا .وی خواهان
ان بود که اروپاییان متحد شوند و به عنوان یک قدرت
سوم خودشان امنیت ش��ان را تامین کنند .به دنبال این
قضایا بود که فرانسه نیروهایش را از ناتو فراخواند؛ چرا
که امریکایی ها و بخشی دیگر از کشورهای عضو ناتو
این مساله را باور نداشتند و معتقد بودند امنیت اروپا را
امریکا باید تامین بکند .اما در زمان نیکال س��ارکوزی
مجددا به خواست وی فرانسه تحت فرماندهی پیمان
اتالنتیک شمالی درامد .اوج اختالف فرانسه و امریکا
در زمان دوگل در مساله دستیابی فرانسه به سالح اتمی
و فناوری هس��ته ای بود .در ان دوران امریکا ،چین و
روس��یه به فناوری هسته ای رس��یده و ان را در اختیار
انگلستان هم گذارده بودند ،اما نمی خواستند فرانسه به
این مهم دس��ت یابد .دوگل صریحا اعالم کرد که برای
جلوگیری از حمله دش��منان به فرانسه و به عنوان یک
قدرت بازدارنده ،توان دس��تیابی به این فناوری و نیز
سالح هسته ای را دارد .وی با زحمات فراوان ،برخی از
متخصصانش را به امریکا فرستاد و اطالعاتش را جمع
کرد و بدون کمک امریکایی ها و به رغم مخالفت های
بسیار فراوان انان و برخی کشورهای اروپایی ،سرانجام
به فناوری هسته ای دست پیدا کرد و بمب اتم را ازمایش
کرد .فرانسوی ها در برابر مخالفت امریکایی ها کارشان
را انجام دادند و ان جشن بزرگ ملی را نیز برپا کردند؛
مساله ای که بیش از پیش به اختالفات دو کشور دامان
زد .این روح گلیس��ت ،ش��عار اس��تقالل ملی و نگاه
فرانسوی در عرصه سیاس��ت های خارجی در فرانسه
ریشه دار اس��ت و به یک سنت تبدیل ش��ده است .در
جناح راست فرانس��ه پس از ژنرال دوگل که نخستین
رئیس جمهوری ،جمهوری پنجم بود ،ژرژ پمپیدو از
۱۹۶۹تا ۱۹۷۴به قدرت رسید و نفر بعدی نیز والری
ژیسکاردستن بود .دوگل ،پمپیدو و حتی ژیسکاردستن
با وجودی که خیلی گلیس��ت نبود ام��ا چون از جناح
راست فرانسه بود همین سیاس��ت را در پیش گرفتند
و سعی کردند روابط شان را در شرق و غرب براساس
منافع فرانس��وی پیگیری کنند؛ در موارد متعددی هم
موجبات خشم و نارضایتی امریکایی ها را فراهم کردند.
پس از میتران سوسیالیست ،ژاک شیراک به عنوان یک
گلیست واقعی و طالیه دار جریان گلیست به قدرت
رس��ید و تالش کرد در زمینه سیاست خارجی دقیقا پا
جای پای دوگل بگذارد .نتیجه این سیاست های شیراک
چندین بار تنش و درگیری شدید با امریکایی ها بود .در
جنگ دوم خلیج فارس ،شیراک اجازه نداد که فرانسه
حضور یابد همچنین در رابطه با جنگ افغانس��تان نیز
با امریکا اختالف نظر جدی داشت .در رابطه با مساله
هسته ای ایران نیز شیراک بس��یار تالش کرد با احتیاط
بیشتری حرکت بکند ،به دنبال نزاع و کشمکش جدی
با ایران نبود و تمایلی هم به رابطه با ایران از خود نشان
می داد .در دوران پایانی ریاس��ت جمهوری ش��یراک،
اختالف و تنش فراوان با امریکا به سردی روابط بیش
از پیش دو کشور منجر شد که یاداور همان رخدادهای
زمان دوگل بود .زمانی که نیکالس��ارکوزی به قدرت
رسید اعالم داشت که این روابط را ترمیم خواهد کرد و
همین کار را نیز انجام داد .وی روابط کشورش با امریکا
را حس��نه کرد و به بیان خودش ت�لاش کرد اختالف
تاریخی دو کشور را از بین ببرد .وی سعی کرد فرانسه
را که به نوعی فرزند چموش اتحادیه اروپا بود به یک
فرزند رام برای امریکایی ها تبدیل کند و این کار را هم
کرد .شاهد بودیم طی پنج س��ال حکومت سارکوزی
این فرانسه رام ش��ده در عرصه های مختلف سیاست
خارجی چطور از سیاست های امریکا پیروی می کرد.
اوج این پیروی کورکورانه نیز در مساله ایران نمود پیدا
کرد ،زیرا هیچ دلیلی نداشت فرانسوی ها که کشمکشی
سیاست خارجی اوالند
نقش متعادل تری به
فرانسه در مناسبات
بین المللی و منطقه ای
خواهد داد او برخالف
سارکوزی به اصول
و ارمان های دوگل
وفادار است
بین الملل
مثلث شماره126
با ایران نداشتند و منفعتی هم از این موضوع عایدشان
نمی ش��د اینگونه به مخالفت با ای��ران روی بیاورند.
سارکوزی در دیگر عرصه ها مانند عراق و افغانستان نیز
در زمین امریکا بازی می کرد .تاریخچه اجمالی روابط
جناح راست فرانسه با امریکا به این صورت بود ،اما اگر
بخواهیم به جناح چپ بپردازیم اساسا استقالل طلبی
فرانسه در برابر امریکا برای انها یک مساله ایدئولوژیک
است .این در حالی است که این مساله برای راستی ها
و گلیس��ت ها از ریش��ه های ناسیونالیس��تی و شکوه
فرانسوی در برابر امریکا نش��ات می گیرد .همین نگاه
ایدئولوژیکی چپی ها باعث شده که هیچ وقت نپذیرند
زیر پرچم امریکا باش��ند 14 .س��ال تجربه حکومت
فرانسوا میتران به عنوان یک سوسیالیست این مساله را
به ما نشان می دهد .وی طی دوران ریاست جمهوری اش
همان سیاس��ت های ژنرال دوگل را با فرازوفرودهای
مختلف پیگیری و سعی کرد استقالل فرانسه را در برابر
امریکایی ها به طور کامل حفظ کند.
همچنین اوای��ل دوران میتران ش��اهد یک تنش
جدی میان دو کشور نیز بودیم .اکنون با پیروزی فرانسوا
اوالند در انتخابات ریاس��ت جمهوری فرانسه پس از
17سال دوباره سوسیالیس��ت ها به قدرت رسیدند و
الیزه به دست انها افتاده است .وقتی اوالند پشت سرش
را نگاه می کند با س��ه تجربه مختلف روبه رو می شود؛
نخست تجربه تاریخی جناح راست است که ایستادگی
در مقاب��ل امری��کا بود ،س��پس جناح چپ ی��ا همان
سیاست های میتران که به طور طبیعی باید الگوی عملی
اوالند قرار گیرد و یک سیاست کامال استقالل طلبانه بود
و در نهایت تجربه شکست خورده پیروی از امریکای
نیکالسارکوزی .اکنون دیگر بر همگان اشکار شده که
یکی از دالیل شکست س��ارکوزی در انتخابات اخیر
ریاست جمهوری فرانس��ه همین حمایت بی چون و
چرا و پی��روی همه جانبه اش از سیاس��ت های امریکا
بود .خیلی طبیعی است که فرانس��وا اوالند دیگر این
تجربه شکس��ت خورده را تجربه نخواهد کرد .وی از
جهت ایدئولوژیک خواهان اس��تقالل فرانسه است و
تجربه و حافظه تاریخی مردم فرانس��ه هم غیر از این
را انتظار ندارد .نش��انه های تغییر سیاست های فرانسه
در قبال امریکا از حاال قابل مشاهده است ،همچنانکه
دیدیم هفته گذش��ته و تنها چند روز پس از برگزاری
انتخابات ریاست جمهوری فرانسه و پیروزی فرانسوا
اوالند سوسیالیس��ت« ،میش��ل روکار» ،نخست وزیر
سوسیالیست اسبق فرانس��ه ،که در سال های 1988تا
1991در این سمت حضور داشت -برای یک دیدار
سه روزه غیررسمی وارد تهران شد .وی به عنوان پدر
معنوی جناح معتدل سوسیالیست ها به شمار می رود.
این س��فر از ان جهت حائز اهمیت است که اوالند در
یک شرایط بس��یار حساس تش��کیل کابینه ،انتخاب
نخست وزیر و اماده شدن برای رقابت سخت پارلمانی
یک چهره برجس��ته و پدر معنوی سوسیالیست ها را
به ایران می فرستد .تمامی این موارد نشانه های خوبی
است که نشان می دهد فرانسوی ها در حال بازگشت به
همان ریشه فرانسوی خودشان هستند .من معتقدم طی
پنج سال اخیر الاقل در عرصه سیاست خارجی فرانسه
از ریشه های خودش فاصله گرفته بود و به نوعی ریل
عوض کرده بود.
البت��ه باید بگویم ک��ه جمهوری اس�لامی ایران
همواره روابطش با گلیس��ت ها و راست ها در فرانسه
بهتر بوده و ما نباید از به قدرت رس��یدن اوالند خیلی
ذوق زده ش��ویم .چرا که سوسیالیست ها گاهی نوعی
چالش های ایدئولوژیک نیز با ایران داشتند .اما اوالند
ی و دانشگاهی اش،
به دلیل تجربیات و سابقه های علم
شعارهایی که تاکنون اعالم داشته و همچنین فضایی
که اکنون بر کشور فرانسه حاکم است و بحران هایی که
پیش رو دارند احتماال هم سیاست استقالل از امریکا
را حفظ خواهد ک��رد و هم وارد بازی ه��ای بیهوده و
بی حاصل برای کشورش نخواهد شد.
در رابطه با چارچوب همکاری های فرانسه اوالند
با ناتو باید گف��ت؛ ناتوی امروز با نات��وی زمان ژنرال
دوگل خیلی متفاوت است؛ ناتو در گذشته یک دشمن
اساسی و واقعی به نام اتحاد جماهیر شوروی و بلوک
شرق داشت .بلوک شرق هم مرز با ناتو بود و این سازمان
بیخ گوشش و در کنار مرزهای خودش اروپای شرقی
و پیمان ورشو را داشت .امروز در برابر ناتو دیگر این
تهدیدات وجود ندارد و امریکایی ها یک دشمن فرضی
به نام تروریس��م و القاعده برای ادامه فعالیت هایشان
درست کرده اند.
این درحالی اس��ت که س��ازمان ب��دون رهبری
مانند القاعده احتیاجی به ناتو ندارد ،بنابراین از لحاظ
اس��تراتژیک این گروه ها دش��منان دوم ناتو به شمار
می روند و در اصل ادامه فعالیت این سازمان به دالیل
دیگری اس��ت .امروز با این حالت اجرایی که ناتو به
خودش گرفته فرانس��وی ها عمال عرصه چندانی برای
فعالیت در این سازمان نخواهند داشت.
برخی اما گمان می کنند ب��رای صحبت پیرامون
رابطه امریکا و فرانسه هنوز زود اس��ت و باید منتظر
باشیم ببینیم در امریکا جمهوریخواهان پیروز می شوند
یا دموکرات ها.
در این رابطه باید گفت که رابطه دو کشور مبتنی بر
یک روال و ش��کل ثابت اس��ت که تقریبا تغییر ناپذیر
اس��ت .البته به غیر از دوران نیکال س��ارکوزی که یک
اس��تثنا بود همچنانکه دیدیم اوالند نی��ز در برنامه های
تبلیغاتی اش اعالم کرد من رئیس جمهور نرمال هستم!
شاید بس��یاری منظور وی را متوجه نشده باشند و این
کلمه برای شان غیر طبیعی بود .اما باید گفت که منظور
اوالند این بوده که در برابر یک دوران غیرطبیعی و انرمال
وی می خواهد فرانسه را دوباره به دوران طبیعی و نرمال
خودش بازگرداند .در حالت طبیعی با رفتن جناح راست
یا چپ و سرکار امدن دیگری اساسا تغییری در نگاه شان
نسبت به امریکا به وجود نیامده است .در ایاالت متحده
نیز به همین صورت است ،یعنی با جابه جا شدن قدرت
میان جمهوریخواهان و دموکرات ها در این کشور نیز هیچ
اتفاق خاصی در روابط دو کش��ور نیفتاده و همان شیوه
تاریخی پیگیری شده است .البته این صحبت ها بدان معنا
نیست که امریکا و فرانسه با هم خصومتی دارند ،بلکه
انها در یک بلوک هستند و همکاری های زیادی دارند؛
اما پیروی کورکورانه سارکوزی از سیاست های امریکا
در عرصه جهانی یک پدیده استثنایی در روابط دو کشور
محسوب می شد که دیگر تکرار نخواهد شدg.
49
دریچه امید
انتخابات پارلمانی سوریه در سایه انفجارهای تروریستی
حسین رویوران/کارشناس مسائل خاورمیانه
2
بین الملل
انتخابات پارلمانی اخیر سوریه در وهله نخست
برای مردم س��وریه و حتی دیگر کش��ورها این پیام را
داشت که دولت بشار اس��د در یک مسیر جدید قرار
گرفته است .درحقیقت در سوریه دو راهبرد وجود دارد؛
یک راهبرد براندازی و دیگری راهبرد رفورم .راهبرد
براندازی در س��وریه مبتنی بر خشونت و گسترش ان
است و قطعا طرف های خارجی در ان حضور دارند،
چرا که تامین س�لاح از داخل امکان پذیر نیست .اما
راهبرد رفورم مبتنی ب��ر نوعی گفت وگو بین دولت و
مخالفان و یافتن راه حل برای خروج از بحران است.
جهت گیری حوادث اخیر به س��مت کنار گذاش��تن
انتخاب براندازی به نفع رفورم بود .طرح کوفی عنان
که چندی پیش برای بحران سوریه ارائه شد نیز اساسا
عبور از براندازی به سوی رفورم بود .چرا که اولین بند
طرح کوفی عنان کنار گذاشتن خشونت و دومین بند
نیز گفت وگو میان گروه های سیاس��ی و دولت برای
یافتن راه حل اس��ت .انچه اکنون در س��وریه در حال
طی شدن اس��ت به گونه ای اجرای بخش ها و مراحل
بعدی رفورم است؛ گفت وگو خودش فی نفسه ارزشی
ندارد بلکه گفت وگو برای رفورم یعنی اصالح ساختار
سیاس��ی ،افزایش مش��ارکت مردم و حضور مردم در
صحنه ب��رای تصمیم گی��ری حائز اهمیت اس��ت .در
صحنه سیاس��ی س��وریه در حال حاضر با این پدیده
مواجه هستیم؛ یعنی قانون اساس��ی تغییر یافته ،نظام
تک حزبی جای خودش را به نظ��ام چندحزبی داده،
انتخابات برگزار شده و احزاب مختلف در انتخابات
ش��رکت کرده اند .تمامی این موارد بیانگر ان است که
رفورم در س��وریه به نوعی اغاز شده است .گرچه در
مثلث شماره126
برگزاری انتخابات
پارلمانی در سوریه
و استقبال گسترده
مردمی از ان ،امیدها
را برای بازگشت
ثبات و امنیت احیا
کرده است
50
انتخابات اخیر تنها دو حزب از میان مخالفان تشکیل
و وارد انتخابات ش��د ،ام��ا همین حض��ور حداقلی
مخالفان می تواند شروع یک فرایند باشد .دولت اسد
تصمیم دارد بعد از این انتخابات و روشن شدن نتایج
انتخابات ،دولت وحدت ملی یا دولت اکثریت ایجاد
کند .تش��کیل دولت فراحزبی از طرف رئیس جمهور
می تواند گام پس از انتخابات باشد که تحولی اساسی
در س��وریه ایجاد خواهد کرد .مجموعه این حوادث
نش��ان می دهد که س��وریه در حال حرکت به سمت
اصالحات اس��ت ،هرچند در این مس��یر انفجارها و
اقداماتی از سوی طرفداران براندازی صورت می گیرد
یعنی همان کس��انی که قصد دارند ش��رایط رفورم را
مختل کنند .پس از این انتخابات قرار است یک دولت
اکثریت ملی تش��کیل ش��ود که این اکثریت از طریق
انتخابات و صندوق های انتخاباتی مشخص خواهد
شد .البته بشار اسد اعالم کرده بود اگر حزب بعث در
این انتخابات رای نی��اورد کابینه ای بدون حزب بعث
تش��کیل خواهد داد و این نش��ان می ده��د که دولت
امادگی کامل برای اصالحات در وس��یع ترین شکل
ان را دارد.
هدف خشونت های کور
مهمترین شاخص انفجارهایی که اخیرا در سوریه
روی داد این است که طرفداران براندازی به دلیل نداشتن
پایگاه اجتماعی علیه مردم اعالم جنگ کرده اند .انفجار و
کشتار 50،60ش��هروند یکجا این پیام را دارد که انها از
جذب مردم به سمت خودشان ناامید شده اند .به همین
دلیل من تصورم بر این اس��ت که دول��ت در میان مردم
یک پایگاه اکثریتی دارد اما همچنان طرفداران براندازی
تالش دارند در این مسیر و فرایند اختالل ایجاد بکنند ،اما
در نهایت نخواهند توانست این فرایند را متوقف بکنند.
اگر در اینده در سوریه به واسطه این انتخابات پارلمانی
یک پارلمان قوی تشکیل شود قطعا در برون رفت این
کشور از بحران تاثیرگذار خواهد بود .این در حالی است
که بسیاری شک دارند که دولت اسد به سرعت از نظام
تک حزبی به نظام چند حزبی انتق��ال یابد .بنابراین این
انتخابات به مثابه یک محک جدی ب��رای دولت بود و
نتیجه ان نیز بسیار مهم است .حضور کسانی که از جانب
مردم انتخاب شده اند در ساختار قدرت نشان از جدیت
دولت دارد ،بنابراین افزایش اعتماد به دولت در این برهه
ی است؛ به ویژه به این دلیل که در گذشته
مساله بسیار مهم
این اعتماد متاسفانه وجود نداشت .اگر مردم ببینند برخی
از احزابی که در انتخابات شرکت کرده اند توسط دولت
به مشارکت فراخوانده شده اند این امر در اعتمادسازی
مردم نقش بسزایی ایفا خواهد کرد و حتی بقیه احزاب
نیز شاید در کوتاه مدت به این فرایند بپیوندند و غائله را
تاحدی خاتمه دهند.
در حال حاضر نقش پارلمان در اینده سوریه با نقش
ان در گذشته فرق می کند .در گذشته پارلمان توان اجرایی
فراوانی نداشته و نمی توانسته وزیری را برکنار کند ،زیرا
نظام ریاس��تی بوده و وزیر با رای اعتماد یا عدم اعتماد
جابه جا نمی شده اس��ت .درحالی که نظام تعریف شده
فعلی سوریه برپایه قانون اساسی جدید ،نظام ریاستی،
پارلمانی است و برخی از قدرت نظام به پارلمان واگذار
شده و این پارلمان می تواند نقش بسیار مهمی در اینده
سوریه ایفا کند .به این ترتیب ،نقش اینده پارلمان پررنگ
خواهد بود .بعد از انتخابات یکی از نکات مورد توافق
دولت و مخالفان تشکیل کابینه جدید فراحزبی است که
از مجموع طیف های پیروز انتخابات تشکیل خواهد شد
و در نهایت می تواند مدیریت اصالحات سیاسی را در
اینده به عهده بگیرد.
تا انتخابات ریاس��ت جمهوری در سوریه دوسال
دیگر باق��ی مانده و در س��ال 2014ای��ن انتخابات نیز
برگ��زار خواهد ش��د .در ش��رایط جدی��د انتخابات
ریاست جمهوری نیز شرایط خاصی دارد و یک فرد تنها
برای دو دوره می تواند برای ریاست جمهوری انتخاب
شود و تصور بر این است که با شرایط موجود انتخابات
ریاست جمهوری هم در زمان و مکان مقرر برگزار شود.
در حقیقت حضور م��ردم در انتخابات اخیر یک ازمون
بود برای کسانی که با شک و تردید به رفتار دولت نگاه
می کردند ،اما در اینده اگر اعتمادسازی به درستی صورت
بگیرد مشارکت مردم نیز افزایش خواهد یافت .در حال
حاضر مهمترین وظیفه دولت برقراری امنیت اس��ت.
تاکنون دولت در چارچوب طرح کوفی عنان به بسیاری
از تعهدات خودش عمل کرده و متاسفانه این انفجارها
نش��ان از عدم پایبندی مخالفان و عناصری است که از
طرف خارج تغذیه و هدایت می ش��وند .اکنون شرایط
به گونه ای است که دولت باید در وهله نخست امنیت را به
کشور بازگرداند و در مرحله بعدی راهکارهای مشارکت
ی فرایندهای سیاسی مانند انتخابات شورا،
مردم در تمام
مجلس و ریاست جمهوری را مدنظر قرار دهد؛ هرچه
این فرایند بیشتر جلو رود فرصت برای حضور مردم و
اعتمادشان افزایش خواهد یافت .در نهایت مهمترین پیام
انتخابات اخیر سوریه ،جدیت دولت در انتقال از نظام
تک حزبی به نظام چند حزبی بودg.
نگاهی دیگر
دولت در تعلیق
انتخابات پارلمانی یونان؛ «نه» بزرگ به سیاست های ریاضت اقتصادی
3
بین الملل
مثلث شماره126
انتخاباتپارلمانییونانکهششمماهمه برگزارشد،با
بههمریختنمعادالتجاری،سقوطیخیره کنند هدرارای
دو حزب حاکم اصلی «پاسوک» و «دموکراسی نوین» را
به دنبالداشت؛تاجاییکهایندوحزببه طورمشترکتنها
موفقبهکسب 32درصداراشدند.
روش��ن ترین پیامی که نتیج ه این انتخابات داشت،
ی با سیاست های ریاضت اقتصادی
مخالفت اشکار مردم
بود؛ سیاس��ت هایی که توس��ط اتحادی ه اروپا ،بانک های
نالمللیوطبق هحاکمدریوناندیکتهشدهبود.بااینحال
بی
بانیان این تغییر احساسات مردمی به سمت چپگراها هم
نمی توانندجایگزینیمناسبوقابلاعتمادبهشمارروند.
حزب سوسیال دموکرات پاسوک که از سال 2009
میالدی قدرت را در دست داشت ،شاهد افت ارای خود از
43/9درصددرانتخاباتگذشتهبه 13/2درصددرایندوره
بودهاست.تعدادارایحزبمحافظه کاردموکراسینوینـ
کهائتالفیراباحزبپاسوکدرماهدسامبرگذشتهتشکیل
دادـ نیز از 33/5درصد در سال 2009به 18/9درصد افت
کردهاست.بنابراینبهنظرمی رسددورانسیستمدو حزبی
که از زمان پایان دیکتاتوری نظامی در یونان حاکم بوده،
به طورموثریپایانیافتهاست.
ارزیابی هایی که بالفاصله بعد از انتخابات انجام شد،
حاکی از ان بود که احزاب پاس��وک و وین برای تشکیل
اکثریت در پارلمان ،یک کرس��ی کم دارن��د و اگر همین
تعداد کرسی ها را هم در اختیار دارند ،به دلیل ماده قانونی
ضد دموکراتیکیاستکهبه طورخودکار 50درصدکرسی
اضافی را به حزب برنده با باالترین درصد رای اختصاص
می دهد.
طبق ارزیابی های وزارت کش��ور یونان ،شاخص
دیگریکهنشان دهندهانزجارعمومیازاینسیستمسیاسی
است ،میزان عدم مش��ارکت مردم در روند انتخابات بود.
انتخابات پارلمانی س��ال جاری با میزان عدم مشارکت
40درصدی ،رکوردی بی سابقه در پرونده انتخابات های
اینکشورثبتکرد.میزانعدممشارکتمردمی درسهدوره
انتخاباتقبلیاز 25تا 30درصدمتغیربود.
در سال های اخیر ،دولت یونان بودجه اجتماعی را
به طوربی سابقه ایکاهشدادهکهمنجربهخسارت هاییدر
دستمزدتادو سوممیزانقبلی،بیکاریبیشاز 50درصدی
جوانانوفقروبی خانمانیمردمشدهاست.
حزب هایی که با این سیاس��ت ها مخالفت کردند،
در انتخابات نتایج خوبی به دست اورده و موفق به جلب
حمایت مردمی شدند .ائتالف چپگرای رادیکال (سیریزا)
که با سیاست های ریاضت اقتصادی مخالفت کرده بود،
موفق شده ارای خود را در مقایسه با انتخابات قبلی به سه
برابر افزایش داده و از 4/6درصد به16/8درصد برس��اند
و به این ترتیب از حزب پاس��وک به عنوان دومین حزب
بزرگ در پارلمان پیش��ی بگیرد .حزب سیریزا در جریان
ی خود اعالم کرده بود که قصد دارد در
رقابت های انتخابات
مورد سیاست های ریاضت اقتصادی مذاکرات جدیدی
ترتیب دهد .این حزب همچنین وعده سرمایه گذاری در
زیرساخت ها ،اموزش و س��ایر برنامه های اجتماعی را
داده بود.
حزب چپگرای دموکرات که در سال 2010میالدی
از حزب سیریزا جدا شده بود تا بتواند در راستای حمایت
از حزب پاسوک گام های بیش��تری بردارد نیز در جریان
یخود،سیاست هایریاضتاقتصادی
رقابت هایانتخابات
را مورد انتقاد ق��رار داد .این حزب در نخس��تین حضور
انتخاباتیخودموفقبهکسبپنجدرصداراشد.
حزب چپگرای دموکرات و س��یریزا که بهتر شدن
وضعیت طبق ه متوس��ط را محور سیاست های خود قرار
داده اند،به خوبیایننکتهرادریافته اندکهبرایموفقیتخود
باید به مردم القا کنند که در صورت روی کار امدن رقیب،
شرایط فعلی ادامه خواهد داشت و وضعیت جاری یونان
همانقدرسختوغیرقابلتحملهستکههرشهروندی
ارزویتغییرانراداشتهباشد.
حزب کمونیست یونان نیز توانس��ت تعداد ارای
خود را به میزان جزئ��ی تغیی��ر داده و ان را از 7/5درصد
به 8 /5درصد برس��اند .رای دهندگان یونانی بارها شاهد
فرصت طلبی های حزب کمونیست این کشور بوده و به
حزبیکهبههروسیلهممکنتالشمی کندحاکمیتسیاسی
را به چالش بکشد ،اعتماد ندارند .سبزهای یونان و ائتالف
دموکراتیکنیزتنهاسهدرصداراراازانخودکردند.
احزاب راس��تگرا که ط��ی هفته های اخی��ر به طور
سیستماتیک در رسانه ها ظاهر ش��ده اند ،بخش اندکی از
ارا را از ان خود کردند .حزب «الئوس» که مدت کوتاهی
در دولت مشارکت داشت ،در انتخابات پارلمانی چندان
موفق ظاهر نشد و نتوانست ارای قابل توجهی را به خود
اختصاصدهد.حزبنئو فاشیست«طلوعطالیی»نیزهفت
درصد ارا را از ان خود کرد و به پارلمان جدید راه یافت.
حزب راستگرای پوپولیستی «یونانی های مستقل»
نیز 10/6درصد ارا را به خود اختصاص داد .این حزب در
ماهفوریهگذشتهتشکیلشد.مسالهانتخاباتیمحوریاین
حزببیگانه ستیزیبود.حزبیونانی هایمستقل ترکیبی
شهزینه هاهمراهبا
ازخواسته هایاجتماعیازقبیللغوکاه
چشم اندازهایناسیونالیستیافراط گرارانیزدرچارچوب
برنامه هایخودقرار دادهبود.
این احزاب در جریان رقابت های انتخاباتی ،توسط
حزب پاسوک و دموکراس��ی نوین تقویت شدند .این دو
حزب حاکم تالش می کردند از طریق بیگانه س��تیزی و
عوام فریبیناسیونالیستیوهدایتخشمعمومیازکاهش
هزینه ها به سمت کانال های جناح راس��ت ،یکدیگر را
شکستدهند.ایندوحزبدرنهایتدرجریاناینمسیر،
راه را برای راست های افراطی هموار کردند.
حزب س��یریزا به نوب ه خود اعالم ک��رد در صورت
پیروزی در انتخابات ،برای بستن پیمان با یونانیان مستقل
نژادپرستامادهاست.
این انتخابات اوضاع سیاس��ی یون��ان را بی ثبات تر
خواهدکرد.پیشازاین،احزابپاسوکودموکراسی نوین
توانستهبودندباشرایطبرتریکهدرپارلمانداشتند،قدرت
را در کشور در دست بگیرند ،ولی در حال حاضر ،این دو
حزبنمی توانندباقرارگرفتندرکنارهم،اکثریتحاکمی
راتشکیلدهند.درحالحاضرگمانه زنی هابرسراینمساله
است که ایا احزاب بر سر تشکیل دولت به توافق می رسند
یابایدانتخاباتجدیدبرگزارشود،ایادولتایندهیونانبه
انداز ه کافی ثبات خواهد داشت تا کاهش برنامه ریزی شده
هزینه ها را به مرحل ه اجرا دراورد و میزان موفقیت دولت
اینده در ادامه جلب حمایت ش��رکای اروپایی تا چه حد
خواهدبود؟
انچه واضح است این که هر دولت جدیدی در یونان
کهبخواهدسیاست هایریاضتیاتحادیهاروپارادنبالکند،
بااعتراضگسترده ایازجانبمردمروبه رومی شود.دراین
شرایط ،این خطر وجود دارد که نخبگان حاکم در پاسخ به
وضعیتموجود،در صددادغاماحزابراستوراست های
افراطی در حکومت برایند و در نتیجه ،به منظور سرکوب
تمردمی،اشکالدیکتاتوریاز
خشونت بارهرگونهمقاوم
حکومتراتاسیسکنند.
در عین حال ،هیچ پیشرفتی در زمین ه تشکیل دولت
ائتالفی شامل احزاب چپگرا وجودنخواهد داشت .حزب
سیریزاوچپگراهایدموکراتبارهاتاکیدکرده اندکهقصد
دارند در اتحادی ه اروپا باقی بمانند و صرفا خواهان مذاکره
مجدددربارهسیاست هایریاضتاقتصادیهستند.چنین
دولتی الگوی حزب پاسوک را دنبال کرده و با اتحادیه های
اروپایی و گروه های مختلف خرده بورژواها برای به اجرا
دراوردن برنامه کاهش هزینه ه��ا علیه جمعیت کارگر،
همکاریخواهدکرد.
چنینتشکیالتیباحمایتحزبکمونیستیونان
نیز رو به رو خواهد شد .این حزب نقش نظارت ،کنترل و
نظم دادن به اعتراض ها را بر عهده می گیرد تا خطری برای
دولت جدید نداشته باش��ند .حزب کمونیست یونان در
دولت فعلی این کشور نیز نقش کم وبیش مشابهی داشته
است.
در نهای��ت می ت��وان گفت ک��ه نتیج��ه انتخابات
یونان نش��ان دهند ه چرخش بخش های وسیعی از توده
رای دهندگانطبقهکارگربهسمتچپگراهاست.همزمان،
سازمان های شبه چپگرا که از این چرخش سود برده اند،
به طور ش��فاف بیان کرده اند قصد حفظ و دفاع از شرایط
موجود را دارند .در هر حال این انتخابات مقدمه ای بر دور
جدیدی از درگیری های شدید اجتماعی است که تنها از
طریقایجادرهبریانقالبسوسیالیستیجدیدیدریونان
قابل حل استg.
منبع :روزنامهوال استریتژورنال
51
مجله خبری
1منشور یک رئیس جمهور سوسیالیست
تحلیف در فرانسه
ترجمه :زهرا خدایی
بین الملل
کاخ الیزه روز 15مه شاهد مراسم تحلیفی متفاوت
از دوره های قبل بود .این بار یک رئیس جمهور چپگرا،
اداره امور فرانسه را در دست می گیرد و از روزهای روشنی
خبر می دهد که در انتظار فرانس��ه و اروپاست .اوالند که
حتی زحمت همراهی کردن س��ارکوزی و کارال برونی
را تا نزدیکی اتومبیل اسکورت رئیس جمهور پیشین در
حیاطکاخالیزهبهخودنداد(رسمیکهغالبارئیس جمهور
جدید ان را به جا می اورد) در سخنرانی خود پس از ادای
سوگندازروسایجمهوری،جمهوریپنجماعمازشارل
دوگل ،ژرژ پمپیدو ،والری ژیسکاردستن ،میتران و شیراک
قدردانی کرد ،اما در مورد سارکوزی تنها به بیان ارزوی
زندگی خوب برای روزهای پس از ریاس��ت جمهوری
بسندهکرد.
رئیس جمه��ور در نط��ق پ��س از س��وگند خود
فرانس��وی ها را اینگونه خطاب کرد« :امروز که در مقام
باالترینشخصحکومتقرارگرفته ام،برایفرانسوی ها
حاملپیاماعتمادهستم.ماکشوربزرگیهستیمکهایستادن
در برابر همه مشکالت و ازمون ها را اموخته ایم .هربار در
رویارویی با انها اموخته ایم که چگونه خودمان باشیم و
در عین حال راه را برای تغییرات باز کنیم .هرگز در برابر
مشکالت و چالش ها سر فرود نیاورده ایم.
این است ماموریتی که شش مه از سوی فرانسوی ها
به من محوله شده است؛ گسترش عدالت در فرانسه ،باز
کردن مسیری جدید در اروپا ،مشارکت در صلح جهانی
و حتی مشارکت در پروژه هایی برای حفظ و بقای زمین.
امروز با چالش ها و مشکالت زیادی روبه رو هستیم
که با انها مقابله خواهم کرد؛ بدهی سنگین ،کاهش رشد
اقتصادی ،افزایش بیکاری ،کاه��ش رقابت اقتصادی و
اروپایی که به زحمت در حال دست و پا زدن برای خروج
از بحران فعلی است ،اما من در همین جا تاکید می کند که
این مشکالت برای ما ابدی نخواهد بود ،از زمانی که اراده
کنیم با تحرک بیشتر به جنگ این مشکالت برویم ،بسیج
شویموهمهتوانخودرابه کارگیریم.اینمسائلازاهمیت
زیادی برخوردار است؛ حفظ قدرت تولید نیروهای کار
ما ،فعالیت محققان شایس��ته ما ،دینامیسم پیمانکاران و
سرمایه گذاران ما ،کار کشاورزان ما ،کیفیت بخش دولتی
ما و درخشندگی فرهنگ و زبانمان بدون اینکه سرزندگی
جمعیتوکم حوصلگیجوانانرافراموشکنیم.
فراموش نکنیم اولین شرط اعتماد ،وحدت کشور
است.تفاوت هایماواختالف نظرهایماننبایدبهشکاف
تبدیل شود .کشور نیازمند ارامش ،مصالحه و همبستگی
استووظیفهرئیس جمهوراستکهدراینمیانمشارکت
داشته باشد .جمع کردن فرانسوی ها و تحرک بخشیدن به
انها بدون قائل شدن استثنا حول یک ارزش و ان ارزش،
ی که من بر دوش
جمهوری است .این است وظیفه مهم
دارم.
سن مان هرچه باشد ،شغل مان هرچه باشد و هرجا
که زندگی می کنیم -در فرانسه یا سرزمین های دیگر -در
محله ،شهر یا روستاها مهم این است که همگی فرانسوی
هستیم؛فرانسه ایکهعلیههیچکسنیستبلکهحولیک
محوروجامعهمتحداست.
مثلث شماره126
52
منبه عنوانیکرئیس جمهوربه طورکاملمسئولیت
و ماموریتم را می پذیرم .من اولویت ها را مشخص می کنم
اماهمه جاوبهجایهمهتصمیم گیرینمی کنم.طبققانون
اساسی ،حکومت و دولت سیاست کشور را دنبال خواهد
کرد .پارلمان جایگاه خود را درهمه زمینه ها خواهد داشت
و عدالت در همه زمینه ها حفظ و به اجرا درخواهد امد.
دولت و حکومت نیز براساس اختیارات خود و با حفظ
اقتدار برای کشورمان تصمیم گیری خواهد کرد .فرانسه
بدون غرض و عادالنه با هم��ه رفتار خواهد کرد ،چرا که
کشورمان متعلق به همه فرانسوی هاست و نه فقط برای
طیفیکهبرایمدتزمانکوتاهیقدرترادردستدارند.
قوانین انتصاب مسئوالن در بخش دولتی در چارچوب و
با ضوابط صورت خواهد گرفت .صداقت ،شایس��تگی
و در نظرگرفتن منافع عمومی برای دولت تنها معیار من
برای انتخاب مس��ئوالن دولت خواهد بود .فرانسه این
شانس را دارد که دارای باالترین کیفیت دستگاه و خدمات
دولتیباشد.
ضمن قدردانی و تش��کر از این ویژگی می خواهم
اعالم کنم که در همی��ن چارچوب خدمتگ��زاران اتی
انتخاب خواهند شد .فراموش نکنیم اعتماد در دموکراسی
نهفته است و من به دموکراسی محلی اعتقاد دارم .من قصد
دارم در چارچوب و در راستای سیاست های تمرکز زدایی
ودادنازادیبیشتربهبخش هایمختلفمحلی،راهرابرای
توسعهکشورمانبازکنم.
من به دموکراس��ی اجتماعی و برق��راری ارتباط با
س��ندیکا ،کارگ��ران و حقوق بگی��ران و نماین��دگان و
سازمان های انها اعتقاد دارم .من به دموکراسی شهروندی
اعتقاد دارم.
بهمشارکتشهروندانوتعهداتشهروندیکهیکی
از ارزش های مهم جمهوری فرانس��ه است اعتقاد دارم.
اعتماد همچنین برپایه عدالت در انتخاب نیز نهفته است.
عدالت حتی به مفهوم ایجاد ثروت .زمان ان فرا رسیده که
برای تحقق ان بخش تولید را فعال کنیم .سرمایه گذاری
برای اینده باید بر رضایت مندی امروز مقدم باشد .شغل
بادوام باید مقدم بر سود انی باشد .زمان ان فرا رسیده که
انرژی های قابل تجدید را جانش��ین انرژی های فسیلی
کنیم و فضای جدیدی را ب��رای اکولوژی باز کنیم .زمان
ان فرا رسیده که مسیر جدیدی برای نواوری و پیشرفت
تکنولوژیبازکنیم.عدالتبایدبهنامجمهوریمبنایهمه
تصمیماتباشدودرموردهمگانبهاجرادرایدواستثنایی
نباید در کار باشد.
این است ماهیت اصالحاتی که قرار است دولت ان
را به اجرا دراورد و قطعا همراه با نواوری و مبارزه با رانت
خواهدبود.عدالتمبناواساسهمهتصمیماتدولتیقرار
خواهد گرفت و در نهایت باز هم بر اعتماد تاکید می کنم؛
اعتمادی که دولت و حکومت به جوانان اختصاص دهد.
من به اعتماد جای��گاه باالیی می دهم و این اس��اس کار
و فعالیت من در مدرس��ه جمهوری پنجم خواهد بود؛
ماموریتیکهبرایهماهنگیکشورمان،پویاییاقتصادمان
ضروری است .این اراده من است که انگیزه بیشتری برای
ایجاد تسهیالت عالی برای جوانان به من می دهد تا انها
را به سمت یافتن مشاغل مناسب و مبارزه با شکنندگی
سوق دهد.
خانم هاواقایان؛امروزاروپابهماچشمدوختهومنتظر
ماست که ببیند چگونه از بحرانی که ما را مستاصل کرده
بیرون خواهیم امد .اروپا نیازمند پروژه است .نیازمند رشد
اقتصادی ،نیازمندهمبستگی.برایشرکایمانبسته جدید
اقتصادی پیشنهاد خواهم کرد که بالطبع با احیای اقتصاد
کشورها کاهش بدهی های دولت ها را به همراه خواهد
داشت و به انها پیش��نهاد خواهم کرد برای حفظ خود و
ارزش هایمان در دنیای بی ثباتی ها و برای دستیابی به رشد
و توسعه به اصول همکاری های متقابل احترام بگذارند.
فرانسه در جامعه بین الملل ،برحسب فرهنگ ،تاریخ و
ارزش هایش اعم از انسان دوستی ،ازادی ،دموکراسی و..
یک کشور متعهد است و جایگاه ویژه در نظام بین الملل
دارد.بیانیهحقوقبشروقوانینشهروندیفرانسهدرجهان
شناختهشدهاست.
باید با تداوم همان سیاست ها خود را در کنار همه
نیروهای دموکراتیک در جهان قرار دهیم که بر اصول خود
تاکید دارند .فرانسه به همه ملت ها احترام می گذارد و با
تاکید بر همه ارزش های دموکراتیک برای دفاع از قوانین
حقوق بشر و افرادی که حقوق انان تضییع می شود ،در
همهجاحضورخواهدیافت.درحالحاضرکهمسئولیت
اداره کشور را برای پنج س��ال برعهده دارم از تالش همه
روسای جمهوری پیشین تشکر و قدردانی می کنم .همه
انهایی که پیش از من بوده اند و مسئولیت کشور را بر عهده
داشتند .شارل دوگل که پرستیژ خود را در خدمت بزرگی و
تمامیت فرانسه نهاد .ژرژ پمپیدو که ارتقای صنعتی کشور
را یکی از مهم ترین اهداف و برنامه های ملی کشور قرار
داد.والریژیسکاردستنکهمدرنیزهکردنجامعهفرانسهرا
صورت داد .فرانسوا میتران که جایگاه و تفکر ویژه ای برای
او قائلم؛ مردی که توسعه و عدالت اجتماعی را در کشور
گسترش داد.
ژاک ش��یراک ،مردی که عالقه و احترام خود را به
ارزش های جمهوری حفظ کرد و نیکال س��ارکوزی که
برای زندگی اینده او ارزوی زندگی خوب��ی را دارم که
پیش رو دارد .خانم ها و اقایان باز هم وحدت و همبستگی
تاکید می کنمg».
2شبح تروریسم
3پیروزی بزرگ برای حزب حاکم
سوریه
الجزایر
4مردم یونان عضویت در اتحادیه
اروپا را نمی خواهند
مهدی محتشمی/کارشناس مسائل یونان
انتخابات پارلمانی اخیر در یون��ان و عدم پیروزی
احزاب حاکم پاسوک و دموکراسی نوین نشان داد که مردم
کامال مخالف سیاست های ریاضتی اتحادیه اروپا و حتی
ماندن در این اتحادیه هستند و به همین دلیل به این احزاب
رای ندادند .در حال حاضر باوجود گذشت بیش از یک
هفتهازبرگزاریانتخاباتهنوزاحزابموجودنتوانسته اند
جهتائتالفبرایتشکیلدولتباهمکناربیایند.اخرین
تحوالتیوناننیزبهاینصورتاستکهرئیس جمهوری
این کشور رهبران س��ه حزب عمده ای که در انتخابات
اخیر حائز اکثریت ارا شدند را به دفتر ریاست جمهوری تا
بلکه موفق شود رهبران سه حزب را قانع کند یک ائتالف
تشکیل دهند .ظاهرا این تالش رئیس جمهور نیز به نتیجه
نرسید و به شکست انجامید .دلیل ان نیز کامال مشخص
است؛ چرا که اختالفاتی که سه حزب عمده باهم دارند
به خصوص دو حزب سنتی یونان با حزب ائتالف چپ
دارد کامال ماهوی و مبنایی است .مبنای این امر نیز بر این
اصل استوار است که اساسا حزب چپ اعتقادی به اعمال
بین الملل
سیاست هایریاضتیدریونانندارد،بلکهاعتقادشبراین
است که باید سیاست ها و بسته های ریاضتی پیشنهادی را
یونان نپذیرد و بیشتر به اقتصاد داخلی اش بپردازد .بنابراین
این مساله شاید در بلند مدت منجر به این مساله شود که
یونان از حوزه یورو خارج ش��ود .در حال حاضر اینده
سیاسییونان کامال مبهم است ،زیراهر دوحزب حاکم که
دولت را در دست داشتند .به خصوص حزب پاسوک که
برای اخرین بار عهده دار دولت بود موفق نشد اجماعی در
یونانحاصلبکندکهاینامرمنجربهاستعفایاقایجورج
پاپاندرئو،رهبراینحزبونخست وزیریونانشد.نهایتابه
دنبالایناتفاقاتانهایکدولتموقتتشکیلدادندبرای
اینکه بتوانند عهده دار وضعیت موجود شوند تا انتخابات
برگزار شود .دو حزب حاکم امیدشان این بود که از رهگذر
انتخابات مردم گزینه ای را انتخاب کنند و دولت با قدرت
سیاسی و ثبات بیشتر بتواند عهده دار امور شود .اما در این
انتخابات دیدیم که عمال ارا به شکل بسیار تعجب اوری
تقسیم شد به این مفهوم تعجب اور که حزبی که تاکنون
بیش از پنج درصد رای در میان افکار عمومی مردم یونان
نداشت و یک حزب بسیار ضعیف و منشعب از حزب
کمونیستبودتوانستبابیشاز16درصداراخودشرابه
ساختارسیاسییونانتحمیلبکندوعمالمنجربهاینشود
که انها نتوانند یک دولت ولو ائتالفی را تشکیل دهند .در
حقیقتنتیجهانتخاباتاینشدکهمردمبارایخودیکبار
برایهمیشهبعدازتشکیلجمهوردومیونان،بهدوحزب
حاکم و غالب رویکرد مثبتی نشان ندادند و متعاقبا شاهد
بودیم که حزب راستی «دموکراسی نوین» زیر 20درصد
رای ،حزب سوسیالیست پاسوک 14درصد و برای اولین
بار حزب چپ منشعب از کمونیست ها توانستند حدود
19درصد ارا را کسب کنند .دو حزب راستگرای حاکم
ماندن در حوزه یورو و پذیرفتن بسته های ریاضتی جزو
اولویت هایشان است اما انها عمال حائز بیش از50درصد
ارا برای تشکیل دولت ائتالفی نیستند و حزب چپ نیز
حاضر به ائتالف با انها نیست .برای تشکیل دولت حداقل
%50ارا الزم است تا بتوان دولت تشکیل داد .سه حزبی
که اکثریت را بدست اورده اند ،به جرات می توان گفت
که به س��ختی %53ارا را دارند .انها بای��د دور هم جمع
شوندودولتائتالفیتشکیلدهندکهالبتهتشکیلدولت
ائتالفی به دلیل اختالفات مبنایی که روی مسائل اقتصادی
و سیاست های اتحادیه ای غیرمحتمل است .در شرایط
موجود یونان در یک بن بست سیاسی گرفتار شده است
که دورنمای بسیار مهمی از خودش نشان می دهد .پیش
بینی ها حاکی از ان است که در اینده و در صورت پیش
رفتناوضاعبههمینمنوالیکانتخاباتدیگریدریونان
به دستور رئیس جمهوری برگزار شود ،ولی ممکن است
انانتخاباتنیزشرایطشازانتخاباتاخیربهترنباشد.
رهبران یونان باید متوجه باشند مردمی که طی این
مدت در خیابان های اتن تظاهرات می کردند خواهان این
بودندکهیونانازساختارپولیاتحادیهاروپاوسیاست های
مالی -انقباضی ان رها شود و در واقع با رایخود اینمساله
راثابتکردند.برایمردمی کهباهزارانمشکالتاقتصادی
دستوپنجهنرممی کنندخیلیمهمنیستکهدراینمقطع
یونان در اتحادیه اروپا باقی بماند و یا خیر .انچه که برای
مردم مهم است ،شرایط و وضعیت معیشتی ،اقتصادی و
بازار کار است .مردم در واقع احساس می کنند روز به روز
فقیرتر و متضررتر می شوند ،شرایط کسب و کارشان بدتر
شده ،بیکاری و مالیات نیز افزایش یافته استg.
مثلث شماره126
ظاهرا برخی گروه ها در سوریه بر ان شده اند با برهم ریختن اوضاع
در این کش��ور طرح کوفی عنان را ناتمام بگذارند .هفته گذش��ته هفته
خونباری در دمشق بود؛ دو انفجار شدید در پایتخت سوریه یک روز پس
از حمله انفجاری به کاروان ناظران بین المللی در ش��هر درعا در جنوب
این کشور ،دمش��ق را لرزاند .صبح روز پنجشنبه هفته گذشته دو انفجار
تروریستی و بسیار قوی دمشق پایتخت سوریه را لرزاند تا عالوه بر تداوم
کشتار مردم سوریه ،طرح کوفی عنان ،فرس��تاده سازمان ملل برای حل
بحران سوریه بیشتر در معرض شکست قرار بگیرد .صبح روز پنجشنبه گذشته صدای دو انفجار شدید در دمشق منجر
به ان شد مردم به خیابان ها بیایند .محل وقوع انفجارها در نزدیکی بیت سحم و جرمانا در حومه دمشق ذکر شد .کوفی
عنان در ژنو هشدار داد که ادامه خشونت در سوریه و ادامه حمالت گروه های مسلح به نیروهای نظامی سوریه و نهادهای
امنیتی ممکن است اخرین فرصت حل بحران سوریه را سلب کند و این کشور به سوی درگیری داخلی پیش برود .ریاض
االسعد ،سرهنگ فراری ارتش سوریه و سرکرده گروهک تروریستی ارتش ازاد سوریه در روزهای گذشته اعالم کرده
بود که اقدامات انان از این پس به سوی انفجارهای متعدد پیش خواهد رفت.این انفجارهای تروریستی دمشق بیش از
200کشته و زخمی بر جای گذاشت و رئیس ناظران سازمان ملل در سوریه از عوامل این انفجارها خواست تا دست
از اقدامات خود بردارند .تلویزیون سوریه اعالم کرد که به دنبال انفجارهای صورت گرفته در جنوب دمشق دست کم
50تن کشته و 370تن دیگر زخمی شدند .از سوی دیگر رابرت مود ،رئیس هیات ناظران سازمان ملل در سوریه با بازدید
از محل انفجارها عنوان داشت« :از تمام کسانی که در این انفجارها دست داشتند می خواهم تا دست از چنین اقداماتی
بردارند و به مردم سوریه اجازه دهند تا به صورت مسالمت امیزی به سمت پیشرفت حرکت کنند .در ادامه تحوالت
وزارت خارجه سوریه با ارسال دو نامه همسان به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت این سازمان از انها خواست
به مسئولیت خود در برخورد با دولت های حامی تروریسم عمل کنند ».در بخشی از این نامه امده است« :کشف و ضبط
کشتی حامل اسلحه برای گروه های تروریستی (لطف اهلل )2توسط ارتش لبنان نشان می دهد که لیبی و ترکیه با همکاری
دولت های دیگر س�لاح ویرانگر برای این گروه ها ارسال می کنند تا به کش��تار و تخریب بپردازند ».وزارت خارجه
سوریه با اشاره به بیانیه هفته پیش رئیس دوره ای شورای امنیت (جمهوری اذربایجان) در خصوص ضرورت مبارزه با
تروریسم ،بر اهمیت اتخاذ اقدامات الزم علیه دولت ها و دستگاه های اطالع رسانی تروریست و حامی تروریسم تاکید
کرد .سوریه همچنین امادگی خود را برای همکاری کامل با هیات سازمان ملل در سوریه به منظور شناسایی طرف های
تروریست که به هر نحو برای شکست دادن طرح کوفی عنان تالش می کنند ،اعالم کردg .
نتایج رس��می انتخابات پارلمانی الجزایر که ان
را «دحو ولد قابیله» وزیر کش��ور اعالم کرد ،نشان از
پیروزی ائتالف حاکم این کشور دارد و اسالمگرایان
نتوانستند به پیروزی برسند .برپایه نتایج اولیه ،حزب
«جبهه ازادی بخش ملی» و «تجمع دموکراتیک ملی»
دو قطب نظام حاکم بر الجزایر که از سال ۱۹۹۷قدرت
را در این کشور تقس��یم کرده اند ،در انتخابات پیروز
شدند« .جبهه ازادی بخش ملی» به رهبری عبد العزیز
بلخدام ،نخس��ت وزیر اس��بق الجزایر ۲۲۰ ،کرسی و
«تجمع ملی دموکراتیک» به ریاس��ت احمد اویحیی،
نخس��ت وزیر کنونی ۶۸ ،کرس��ی پارلمان را به خود
اختصاص دادند؛ پارلمان الجزایر ۴۶۲کرس��ی دارد.
این در حالی اس��ت که «فراکسیون س��بز الجزایر» که
اسالمگرایان میانه رو مرتبط با حکومت ان را تشکیل
داده اند 48 ،کرس��ی را از ان خود کرد و در مکان سوم
قرار گرفت .برخی از تحلیلگران سیاسی بر این باورند
که این انتخابات هیچ چیز را تغییر نداد .از طرف دیگر،
نتایج این انتخابات نش��ان می ده��د نخبگان حاکم بر
الجزایر که پس از تظاهرات های مردمی در این کشور
وعده اصالحات و نسل جدید رهبران را داده بودند،
به وعده خود وفا نکرده و اوض��اع را همانطور که بود
به حال خود گذاشتند .در انتخابات پارلمانی الجزایر
بیش از نیمی از واجدین ش��رایط در ای��ن انتخابات
شرکت نکردند ،زیرا بیشتر انها بر این باورند که چنین
انتخاباتی تغییرات واقعی را در پی نخواهد داشتg .
53
پرونده ویژه
فتح خرمشهر
پرونده ویژه
مثلث شماره 126
جسم جنگ ،جان جنگ
داستان افتادن و برخاستن شهر ما
1
نفس جنگ ی��ک عنصر مکانیکی اس��ت .باید با
مع��ادالت فیزیکی حل ش��ود .اما هیچ چی��زی بدون
داشتن روح ،تحرک ندارد؛ حتی جنگ .پشت هر جنگی
حتما یک روح نهفته است .بخشی از این روح شامل
حرکات مردمی ،حضور ان��ان ،انگیزه ها و روش های
انان می شود.
54
قانون هم یک امر فیزیکی است .معادالت سخت و
سرد در بر دارد .قانون در جنگ ،مربوط می شود به جسم
ان .قوانین جنگ می گوید که جنگ تجهیزات الزم دارد،
لباس و کفش نظامی می خواهد ،اموزش الزم دارد ان
هم با شرایط خاص ،سن و سال خاصی را می طلبد...
ب��رای ی��ک ظال��م اعظ��م مث��ل ص��دام ک��ه
صرف��ا همی��ن سیس��تم مکانیک��ی خ��ود را فرب��ه
ک��رده اس��ت ،دیگ��ر ای��ن رو ح کم ک��م از بی��ن
م��ی رود چ��را ک��ه خ��ودش ه��م نی��ازی ب��ه ان
نمی بیند .ث��روت دارد و ارتش ،تجهی��زات ،حمایت
همه جانبه ،شاه و سالح .اما همین که با عنصر دیرهضم
روح روبه رو می ش��ود ،مکثی ناگهان��ی می کند ،گویا
ابدی .یک س��ال و نیم در خرمش��هر جا خوش کرد و
کم کم دلخوش می ش��د که ما توانای��ی بازپس گیری
زمین هامان را نداریم .هرچند که از همان اول هم ،این
مکث حاصل از عدم درک ،در وجناتش دیده می شد؛
از همان موقع که نهایت تج��اوز خود را به خاکمان ،تا
حصول به هدف واهی اش ،دو ،سه روزه تخمین می زد.
جسم خرمشهر بیش از ان نحیف بود که حتی االن
بش��ود به فیزیک جنگ در ان اشاره کرد .تمام عواملی
را که «قانون» جنگ شامل ان می شد ما نداشتیم؛ بلکه
حرکات خودجوش مردمی داش��تیم .مرد بی س�لاح
اموزش ندیده ،پسربچه کم سن و سال ،زن جوان ،زن
پیر ،شهر بی خانه ،سنگرهای بی امکانات و تجهیزات...
بحث شعر و جنون و عرفان نیست .وقایعی را که
منجر به حمله ،تصرف خرمش��هر و سپس ازادسازی
ان توس��ط خودمان ش��د ،همه می دانیم و هر ساله باز
می خوانیم و می شنویم .همیشه دیده ایم ان نقطه ای را
که دنیا به این نتیجه رسید که الزم است این حمله علیه
ما انجام ش��ود .اما ما بدون اینکه خ��ود بدانیم ،خواب
بوده ایم .اتفاقی افتاد و بعد مدام مثل یک سرود اهنگین
یا شعر اسمانی ،هرساله برای خود ،مزمزه و تکرارش
کردیم .بپذیریم که نخواس��تیم به جن��گ ،ورای یک
تابلوی هنری نگاه کنیم.
برای وضوح کالم ،دیواری را تصور کنیم در کنار
خانه مان که ه��ر روز می بینیمش .ب��ه ان عادت داریم
بدون اینکه دلیل این وابس��تگی بص��ری را بدانیم .اما
روزی خراب می شود .جدای از اینکه دیوار خانه مان
به هر دلیلی خراب شده است ،از نفس قضیه هم حس
خوبی نداریم .این طبیعت انس��ان است .حال ،زشتی
تجاوز به حریم یک ش��هر مشهودتر اس��ت .درختان
خیابان هایمان می سوزند ،اجرها خورد شده و دیوارها
در غبار و خاک روی هم تلنبار می شوند .بالفاصله پرده
ان احس��اس وزین امنیت از میان می رود .دیوار ،در و
پنجره ،هویت خود را از دست می دهند .انها باید مانع
باشند و پوشاننده ،اما خرمش��هر حال روی دیگری از
خود به انها نمایاند .در برخی دره��ا و دیوارها انقدر
حفره ه��ای حاص��ل از تیر و ترکش دیده می ش��ود که
نمی توان تشخیص داد که ایا مصالح بیشتر در انها باقی
است یا ان روزنه های توخالی .تابلو و مغازه و درخت،
س��اختمان ،پارک ،غذاخوری و امثالهم همه به کنار،
فاجعه از جایی شروع می شود که به ادم ها می رسیم.
ما که در حالت عادی ،چشم دیدن یک زخم را بر
بدن خود یا یکی از اطرافی��ان نداریم؛ ما که تا می بینیم
فقط کمی خون روی دس��ت یا پای کس��ی اس��ت ،با
تشویش از او می پرس��یم که «چرا خون؟» ...حاال باید
که بفهمیم 34روز مقاومت در ان ش��رایط به چه معنا
بوده است .در شهر عزیزی که حال ویرانه شده بود ،از
دست دادن مداوم دوستان ،دیدن صحنه های غیر قابل
باور ،تماشای مردن ها و زنده ماندن ها ...و بعد ،حل تمام
این مش��اهدات خواب گونه در محل��ول اعتقادات و
ارزش ها .اینجاست که اگر این حقایق را درک کردیم،
می توانیم بگوییم که شمه ای از جایگاه شهادت را هم
درک کرده ایم .می توانیم بگوییم که می دانیم ازادسازی
خرمش��هر از چه حیث تا این حد عظیم بوده اس��ت
و ان غیرت که ی��ک خاک را باز جان بخش��ید ،از چه
حیثg .
این خاک تابناک طربناک
«مروری بر جغرافیای طبیعی -نظامی استان های غربی ایران»
از انجایی که ما از غرب کشور نیز همچون جنوب کشور با دشمن مرز مشترک داشتیم استان های غربی مان
هم سهم به سزایی در دفاع از دیوارهای کش��ور بر عهده داشتند هرچند اس��یب های زیادی به انها وارد شد و
خاطرات تلخ و شاد را د رکنار هم چشیدند.
علی جمشیدی مقدم
2
پرونده ویژه
استان ایالم:
مساحت 20133کیلومترمربعجمعیت 548787نفر(سالسرشماری)1385 موقعیت :از غرب با عراق /جنوب با خوزستان /شرقبالرستان/شمالباکرمانشاه
ایالممنطقه ایکوهستانیونیمه گرماستکهبه علت
رودخانه های فراوان از پوشش گیاهی مناسب برخوردار
بوده و استان جنگلی بسیار زیبایی اس��ت .ارتفاع ایالم از
س��طح اب های ازاد حدود 1400متر است که به سمت
غربواستانکوتوالعمارهعراقازارتفاعاتکاستهشده
بهصورتدشتوجلگهبهعراقمنتهیمی گردد.
ازنظربافتخاکارتفاعاتسنگالخیودامنهشنیو
الیه های رسوبی است و برای باغ داری و کشاورزی بسیار
مساعد است .مهم ترین رودهای این استان گاماسب،
کرخهاستکهسرچشمهانازکوه هایالونددرهمدان
بوده؛پسازعبورازمالیرونهاوند،دراستانکرمانشاه
به رود فره سو پیوسته و مسیر خود را به لرستان ادامه
می دهدوبادریافتشعباتیمانندکرندواردلرستان
شده،سپسبهسویایالمجریانمی یابدوسپسوارد
جلگهخوزستانمی شود.رودخانهکنجانچمومیمهو
چنگولهازرودهایمهمایناستانهستندکهپسازابیاری
دشت مهران در ایران وارد عراق شده و روانه زرباطیه و
بدره را نیز می شود و سپس به دجله می ریزد .شهر مهران
از نظر موقعیت ژئوپلتیک و ترانزیت کاال به داخل عراق
واجداهمیتفراواناست.ایالمب هدلیلداشتنمنابعنفت و
گازفراوانوکانی هایغیرفلزیازاهمیتزیادیبرخوردار
است .به دلیل کوهستانی بودن منطقه از نظر نظامی حائز
اهمیتاست.مثالارتفاعقلعهقالویزاناز
استانکرمانشاه:
مساحت 23668کیلومترمربعجمعیت 784602نفر(سرشماریسال)1385 موقعیت :از ش��مال به کردس��تان و از جنوب بهاستان های لرس��تان و ایالم ،از غرب به عراق و از شرق به
استانهمدانمحدوداست.
استانکرمانشاهدردروازهزاگرسقرارداردواینرشته
نالنهرینجدامی کنددر
کوهکهفالتایرانراازسرزمینبی
مسیر شهر کرمانشاه به دشت های وسیع و کوه های عمدتا
مجزا و دره های وسیعی منتهی می شود که از قدیم به ناحیه
میانرودانمورداستفادهقرارگرفتهاست.
استانکرمانشاه 1200مترازسطحاب هایازادارتفاع
داردوشهرکرمانشاهتابغداد 390کیلومتروتامرزخسروی
حدود 200کیلومترفاصلهزمینیدارد.
اب و هوای استان معتدل کوهستانی است و به علت
میزان متوسط بارندگی و رطوبت نسبی سالیانه به نحوی
استکهدامنهکوه هاودشت هایانعموماپوشیدهازجنگل
و مرتع است .شهر کرمانشاه بزرگ ترین شهر کردنشین
منطقه مرکزی غرب ایران است .استان کرمانشاه از شرق به
غرب با شیب مالیمی به جلگه بین النهرین ختم می شود.
ارتفاعات ان دارای دید ممتد بر دشت کرند و اسالم اباد
نیزمشرفبربینالنهریناست.ازلحاظوضعیتزمیناین
استانبهعلتکوهستانیبودنسنگی/صخره ایعمومااز
جنس اهکی است .مهم ترین رودهای ان گاو رود که پس
از طی مسیر وارد عراق می شود و در انجا به رودخانه دیاله
معروف است .قره سو و رازاور دو رودخانه مهمی هستند
که به علت شیب زیاد و عبور از تنگه های باریک سنگی
و اختالف ارتفاع دارای جریان اب با س��رعت و شدت
زیادیاستکهبعدازورودبهخوزستانبهشکلرودکرخه
وارد باتالق هایهورالعظیممی گردد.جنگل هایاینمنطقه
مثلث شماره 126
استانخوزستان:
مساحت 64057کیلومترمربعجمعیت 4521000نفر(سالسرشماری)1390 موقعیت :جنوب غربی ایران؛ از شمال به لرستان /مشرق و شمال مشرق به چهارمحال و بختیاری /شمال
غرب به ایالم /ش��رق و جنوب ش��رق ب��ه کهگیلویه و
بویراحمدوبوشهر/جنوببهخلیجفارسوغرببهعراق
محدوداست .خوزستانجلگه ایپهناوراستکهبهعلت
مجاورتباخلیجفارسوتحتتاثیربادهایخشکوگرم
عربستان ،ناحیه ای خشک با اب و هوای صحرایی است.
هرچه به سمت جنوب برویم به علت وجود باتالق ها و
نیزارها و مجاورت با رطوبت خلیج فارس دارای هوای
مرطوب با حرارت باالست .حداکثر گرما در ان 54درجه
سانتی گراد است .از نظر بافت خاک این جلگه از رسوبات
نرم رودخانه ای که از کوه های زاگرس حمل شده تشکیل
شدهومنطقه ایحاصلخیزاستوامکانکشتمحصوالت
مختلفیمانندخرما ،نیشکروموزرامی دهد.
مهم ترین رودهای خوزستان عبارت اند از کارون،
کرخه (گاماساب) ،دز ،هندیجان ،مارون ،اروند و جراحی
که جزو پراب ترین رودهای ایران به شمار می روند .از نظر
نظامی دو رودخانه بزرگ کرخه و کارون نقش عمده ای در
مسائل دفاعی این منطقه دارد .رود اروند تنها رودخانه قابل
کشتی رانی ایران است .از قدیم کشتیرانی تجاری در رود
کارونتابندرینزدیکاهوازوجودداشتهاست.خوزستان
ازنظرمرتعوجنگلفقیربودهبهجزباغ هاونخلستان های
موجود در دزفول و سواحل کارون و اروندرود تقریبا فاقد
پوش��ش گیاهی دیگری اس��ت .به لحاظ وجود دو هور
بزرگ -هور الهویزه و هور العظیم -که به علت موقعیت
خاص زمین شناسی ایجاد شده اس��ت ،بخشی از استان
خوزستانخصوصادراطرافاینهورهابهصورتباتالقی
درامدهاستودارایپوششانبوهخیزراناست.اینهورها
از نظر ارزش نظامی به صورت مانع مهم عمل می کند که
امکان عملیات نظامی را کاهش می ده��د .وجود حدود
630کیلومتر مرز مش��ترک با ع��راق ( 420کیلومتر مرز
خش��کی و 210کیلومتر ابی) و به علت کم عارضه بودن
مرز ،این ناحیه یکی از محورهای تهدید ایران محسوب
می شود .وجود بنادر مهم ابادان /خرمشهر با دسترسی رود
بهمنشیر،امامخمینیوماهشهردرخلیجفارسازلحاظ
تجاری باعث شده خوزستان از یک موقعیت ژئوپلتیک
خاص برخوردار شود .وجود منابع نفت و گاز که مربوط
به دوران فروزونیک و سنوزونیک است ( 53میلیون سال
قبل)بر اهیمتخوزستانافزودهاست.سرلشکرسیدیحیی
صفوی در خصوص محورهای تهدید نظامی خوزستان
در کتاب خود «مقدمه ای بر جغرافیای نظامی ایران» چنین
می نویسد:
سهمحورتهدیدعلیهخوزستانعبارتنداز:
الف)تهدیدازطریقدریا
ب)تهدیدازطریقعبورازرودخانه
ج)تهدیدازطریقعبورازخشکی
الف:تهدیدازطریقدریا:
محور دریا محوری اس��ت که کشتی های جنگی و
خارجی با تناژ باال قادر به عملی��ات و تردد در این منطقه
هستند.محورخارجیتهدیداتدراینمنطقهبهدوشاخه
مهمتقسیممی شود:
.1محورخورموسیوبندرامامخمینی(ره)
.2محور اروند رود و دهانه فاو
ب:تهدیدازطریقعبورازرودخانه:
.1محوردهانهفاوواروندرودتاخرمشهر
.2منطقهدوممحورعبورازرودخانهطالئیهتاچزابه،
هورالعظیمدراینمنطقهواقعاستالبتههمایرانوهم
عراقتغییراتزیادیدرهورایجادکرده اندوقسمت هایی
از ان را خشک کرده و قسمت هایی از خشکی ها را نیز اب
انداخته اند.
ج:تهدیدازطریقعبورازخشکی:
.1محورشلمچهتاطالئیه
.2محورچزابهتاموسیان
.3محور چپالت – دهلران که در باالی موسیان واقع
شدهوجزواستانایالماستومی تواندیکمحورعملیاتی
مناسبمحسوبشود(.نگاهکنیدهمانصفحه)160
ارتفاعات بسیار حساس منطقه است که بر مهران ،زرباطیه
عراقتااندازه ایشهربدرهعراقوجادهمواصالتیدوطرف
تسلطدیدواستراتژیکاست.معبرچیالتودهلرانحالت
تنگه را داشته و بسیار مهم است( .نگاه کنید به مقدمه ای بر
جغرافیاینظامیایرانصفحات)139-140
55
از ارتفاعات اورامانات شروع شده و تا پایین کرند و سرپل
ذهابامتداددارد.منطقهکنگاور،صحنهوجنوبکرمانشاه
دارای پوشش گیاهی نیمه استپ است و دشت ها و دامنه
ارتفاعاتازمراتعسرسبزپوشیدهاست.
سیدیحییصفویدرکتابخوددرخصوصبررسی
جغرافیایینظامیکرمانشاهمی نویسد:
«بهلحاظموقعیتمرزیاستانوبرخورداریازحدود
300کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق ارزش نظامی این
منطقه حائز اهمیت است .از سویی به دلیل طرز قرارگیری
ارتفاعات این اس��تان به صورت پله ای ،پلکانی و موازی
با مرز موقعیت خوب پدافندی و از طرف دیگر ش��کل
هندس��ی مرز و محدب بودن ان ،موقعیت خوب افندی
را برای کشورمان ایجاد کرده که در هیچ منطقه ای از غرب
کشورچنینامکاناتطبیعیبراییکواحدعملیاتیفراهم
نیست....با توجهبهمعابرنفوذیومواضعپدافندیایناستان
مناسب ترینمحلبرایهرگونهعملیاتافندیوپدافندی
است .همچنین به لحاظ مواضع پدافندی که چندین رده
مناسب را ارائه می کند امکان نفوذ دشمن را به داخل کشور
به حداقل می رساند .خاطرنش��ان می گردد که در جنگ
تحمیلی همین شکل زمین مانع پیشروی دشمن به داخل
خاککشوربود(».نگاهکنیدمقدمه ایبرجغرافیاینظامی
ایران صفحات)129-130
پرونده ویژه
کردستان:
مساحتحدود 25786کیلومترمربع جمعیت 1467585نفر (براورد سال)1389 موقعیت :از ش��مال با اذربایجان غربی و زنجان /شمالشرقباهمدان/جنوبباکرمانشاهوغرببهکشور
عراقمحدودمی شود.
کردستاناستانیکامالکوهستانیبودهومحلتالقی
کوه هایارارات/زاگرسواتصالزاگرس/توروس ،ترکیه
بالعبوربودن
است.ب هدلیلوجودبرخیبریدگی هاوصع
ان از قدیم االیام مانند سدی نفوذناپذیر در برابر مهاجمین
عمل کرده است و به دلیل پوشش های جنگلی عملیات
نظامی با مشکل روبه روست .در بخش جنوبی ارتفاعات
با شیب مالیم به دشت ذهاب و از ان جا به خانقین منتهی
می شود .این قسمت از استان با کشور عراق مرز مشترک
دارد .سردار صفوی در بررسی جغرافیای نظامی کردستان
می نویسد:
«منطقه کردستان به لحاظ موقعیت کوهستانی اش
همیشه منطقه ای بسیار پرزحمت و مشکل برای عملیات
نظامی محسوب می گردد .وجود کوه های متراکم و عدم
وجود معابر و محورهای امادی /لجستیکی مناسب برای
عملیات نظامی محسوب می شود .کردس��تان به لحاظ
اینکه حدود 300کیلومتر با عراق مرز مشترک دارد و مرز
ایراندراینبخشبسیارسختوتا حدودیصعبالعبور
استوارتفاعاتاننیزعموماپوشیدهازجنگلونامرتب
است ضمن فراهم کردن پوشش و اختفاء مانع عمده ای
برای حرکات نظامی است .از نظر عملیاتی نیز کردستان
ایران به دو نقطه کامال مجزا و به عبارت بهتر به سه منطقه
شمال ،مرکز و جنوب تقسیم می شود که هر کدام از این
نواحی از لحاظ عملیاتی دارای محاسن و معایب هستند
به عنوان مثال وجود دره های ش��یلر یا منطقه کوهستانی
اورامانات که باعث به هم خوردن هماهنگی عملیاتی بین
نیروها می گردد .ارتفاعات منطقه مرزی مریوان از نظر دید
و تسلط بر دشت های منطقه غربی از اهمیت باالی نظامی
برخورداراست.تجاربگذشتهنشاندادهاستواحدهای
بزرگ نظامی برای عملیات در این منطقه مناسب نیستند
زیراوضعیتجغرافیاییطبیعیاستانبهصورتیاستکه
هماهنگیووحدترامشکلمی سازد(.نگاهکنیدبههمان
صفحهg) 119-120
مثلث شماره 126
56
دوربین ،بین من و مرگ ایستاده بود
3
گفت وگو با سعید صادقی ،عکاسی که فتح خرمشهر را ثبت کرد
جنگ ،ناگفتنی ها دارد نه از حیث ش��عار ناگفتنی از ان جهت که نباید گفت .هنوز زود است برای شکل گیری
غیرمبهم تاریخ ان .نباید گفت ،نمی شود گفت ،اما بوده است .همیشه شاهدانی بوده اند و هستند که چشم و دل خود
را ،وجود خود را ،به ناچار ،به جرم همان شاهد بودن ،البه الی خطوط هنوز نوجوان تاریخ جنگ جای گذاشتند .انها
می دانند نگاهی که از چشمانشان نثار دیدن جنگ ش��د ،دیگر به خودشان بازنخواهد گشت .یک گفت وگو اغلب
اوقات یک موضوع محوری دارد ،اما به طور حتم شخص مصاحبه شونده ،خود ،محور دیگر است .خرمشهر اصلی
است که در کنارش و به بهانه اش ،سعید صادقی را و حرفه اش را قدر دانسته ایم .می دانیم افرادی چون او که بسیار هم
نیستند ،دیده ها ،شنیده ها ،گفت وگوها ،دانسته ها ،حاصل کارها و تجربه هاشان ،همه و همه ارزش قدر دانستن دارند.
سعید صادقی متولد 1332در تبریز است .او عکاسی را از همان دوران انقالب یعنی سال 1357اغاز کرد .صادقی در
حوزه های سینمایی هم مثال به عنوان مدیر و دستیار فیلمبرداری فعالیت های متعددی داشته است .وی در نمایشگاه های
اختصاصی و گروهی بسیاری شرکت داشته که در اینجا ،مجال نام بردن از همه انها وجود ندارد .در سال 1385به وی
نشان شجاعت اعطا شد .صادقی خصوصا در زمینه جنگ و دفاع مقدس ،کتب و اثار بی شماری دارد و همچنین جوایز
بسیاری کسب کرده است .از جمله تجربیات شیرین و ارزشمند سعید صادقی ،همنشینی ،هم دم بودن و همکالمی با
بسیاری از شهدای بزرگ از جمله حسن باقری (غالمحسین افشردی) ،محمد جهان ارا ،محسن وزوایی ،کاظم اخوان
و ...بوده است .صادقی با وجود اینکه معتقد است نیرویش نسبت به زمان جنگ بسیار تقلیل یافته اما کماکان پر انرژی
استوسرشارازهیجاناتمثبت.اوقلباسکوتراسنگین ترمی داند،امامشخصاستکهدرونیمشتعلداردوکلمات
از دلش سرریز می شوند .در همان اوان جنگ ،عکاسان بسیاری بودند که اتفاقا سواد و تجربه عکاسی خوبی هم داشتند،
ام ا ترجیح دادند به همان ثبت تصاویر هنری از طبیعت و گردشگری و امثال ان بپردازند .باید دید که افرادی چون سعید
صادقی ،در جنگ چه دیدند که دوربین خود را به دست دل سپردند و دل را به هراس و بی خانمانی جنگ؛ حتی در همان
نخستین روزهای نبرد و درگیری های شهری خرمشهر...
سارا زیباکالم
اولمهر ماه 1359شماباهدفثبتتصاویروشاید
حتیبهاینبهانه،بهصحنهنبردخرمشهرواردشدید.
از اولین صحنه هایی که توجهت��ان را جلب کرد
برایمانبگویید.
lوقتیواردخرمشهرشدم،اولینچیزیکهمنقلبم
کرد ،خانمی بود که چادر به کمر بسته بود و داشت منطقه
را نظافت می کرد .برای من خیلی عجیب بود .صبح زود
بود .پاالیش��گاه داشت می س��وخت .فضای شهر ابادان
تاریک تاریک بود .البته ساعت حدود 8صبح بود .اسمان
همانطور که به سمت خرمشهر می امدم روشن تر می شد.
کوچه هایخرمشهراغلبباریکبود.عراقی هامی زدندو
دیوار خانه ها می ریخت داخل کوچه .ان وقت ان خانم در
انشرایطایستادهبودبهنظافت.بهاوگفتمکهدراناوضاع،
نظافتفایده اینداردواینکهاگرمی خواهد،کمکشکنم.او
فقطگفتکهمی خواهدبچه هایخودمانهنگامجنگیدن،
منطقه را اشفته و به هم ریخته نبینند و از تمیز بودن انجا
روحیهبگیرند.
مواجهه با مناظر دلخراش یا خونین جنگ در ان
مقطعقاعدتابرایشماتازگینداشت؟
lبله.پیشازان،درشهرهاییچونتهران،سنندج،
مریوان ،پاوه و امثالهم ،در درگیری های خیابانی یا جنگ
با منافقان ،صحنه های تیراندازی و کشتار و خونریزی را
تجربهکردهبودم.
اولین عکسی که پس از ورود به خرمشهر گرفتید
کدام است؟
lهمان صبح نخست ورودم به شهر ،پیش از انکه
داخل مسجد جامع شوم ،ابتدا یک عکس از در ورودی ان
گرفتم.بعدواردمسجدشدموبابچه هاصبحانهنان،پنیرو
هندوانهخوردیمکهخود ،خاطره ای شد و عکس هایی هم
ازانصبحانهگرفتم.بعدها،سال،1361تقریباازهمانزاویه
درورودیمسجدجامع،مجدداعکسدیگریگرفتم.
دوربین می تواند صادق ترین وس��یله باشد برای
بازگویی هر حقیقتی .از پشت دوربین تان ،علت
عدم تخلیه کامل خرمشهر و پایداری افراد را در
چهدیدید؟
lاول یاداور شوم که تعداد افرادی که مانده بودند
معدود بود ،طوری که همه تقریبا همدیگر را می شناختند.
ثانیا اینکه این اف��راد ،اغلب از نیروه��ای نظامی نبودند.
منتها از افراد خود ش��هر ،کس��انی بودند که مثال به خاطر
فقروندارینتوانستهبودندشهرر اترککنند.بنزینانموقع
کمبودولیتریهزارتومانوهمهنمی توانستندانرابه دست
اورند؛تازهاگروسیلهنقلیهمی داشتند.یامثالدختروپسری
بودندکههمدیگررامی خواستندوتصمیمگرفتهبودنددر
کنار هم از شهرشان دفاع کنند .افراد زیادی بودند که صرفا
غیرتداشتندوحاضرنبودندخانهخودرابهاینراحتی ها
تسلیم متجاوز کنند .بسیاری از افراد هم طبیعتا اعتقادات
و ارزش های شان را چاشنی اصلی غیرت خود قرار داده
بودندتاهرچهسرسختانه تردفاعکنند.
شرایط این دفاع در ان 34-35روز بسیار دشوار بود.
ماحتیاسلحهبهمیزانکافینداشتیم.اوجاستقامتدراین
نبردانجامشخصمی شودکهمامی بینیمعراق،کویترادر
عرض دو ساعت می گیرد؛ کویتی که پادشاه داشت ،فانتوم
داشت ،امریکا پشتش بوده ،اما برای تصرف خرمشهر که
حتیتیر بار نداشت 34،روزتالشمی کند.خرمشهریکه
هیچ امکاناتی نداشت .حتی پیش امده بود که بچه ها برای
غذا،خودشانحیوانیراکشتهوخوردهبودند.اینجابودکه
می شدمعناینبردمقدسرافهمید؛جاییکهحتیزن هادر
خط مقدمبودند.بعضیازانزن ها،بعدهابابرخیرزمنده ها
ازدواج و زندگی کردند .بعضی از انهاکشته و شهید شدند،
بعضی هایشان را عراقی ها بردند و دیگر پیدایشان نشد،
بعضیدیگرراعراقی هابردندوسال هابعدبازپیدایشانشد.
انچهمی خواهمبگویمایناستکهدفاعیکهانجاانجامشد
حقیقتاخالصانهوبا اعتقادبود.
مردم داخل خرمشهر برخوردشان با شما ،به عنوان
یک عکاس چگونه ب��ود؟ در ان معرکه ،عکس
گرفتنرامی پذیرفتند؟
lبرخوردها متف��اوت بود .بعضی ها اس��تقبال
می کردند .گروهی بودند که درخواست می کردند از انها
پرونده ویژه
ان محتوایی که مقابل دوربین اس��ت و در درون شما .من
در خرمشهر ،در ان فضاهای هولناک خشونت ها ،سعی
می کردم وجود و حضورم ،یک تسلط ارامبخش نسبت
به ان فضا باشد .حس و دیده نشوم اما اگر دیده شوم ،یک
انرژی مثبت و ارامبخش را به رزمن��ده القا کنم .اتفاقا در
صحبت هاییکهبابچه هاداشتیم،انهاهممی گفتندکهاین
حالتحسمی شودووجوددوربیندرصحنه هایجنگ،
برایشان ارامبخش است .برای خودم هم عکاسی در انجا،
با تسلط و ارامش همراه بود .انگار در یک فضای معمول
مشغولعکاسیهستم،منتهاباجدیت؛عکاسیبرایممثل
مرگوزندگیبود.
از دوست و هم حرفه ان دورانتان ،کاظم اخوان،
برایمانبگویید.
lایشانیکیازبهترینعکاسانجنگبود.یکبار
در جاده خرمشهر بودیم .رسیدیم به ایستگاه حسینیه .من
چندفریمکاظمرادیدم.بعدرفتشناسایی.ازخودخاکریز
خرمشهرتامرزحدود 10-20کیلومترراهبود.کاظمدراین
منطقهرفتشناساییوباعکسبرگشت.درانمقطعیکه
ایشانشناساییکرد،مادردومرحلهعملیات،بدونتلفات،
دشمن راعقب راندیم .شدت درگیری از همان روزهای
اخراردیبهشتتاسومخردادبهحدیبودکهوقتیدشمن
منورمی زد،اسمانشبیکسرهویکپارچهنورمی شدوما
پس زمینه سیاه در ان نمی دیدیم .یعنی تعداد منورها تا ان
حدبود،کهدرهماننورعکس هایمانراهممی گرفتیم.
خاطرهخاصیازانشب هایابودنبااخواندارید؟
lیک بارپیشامدکهمنحدودپنجشبنخوابیده
بودم.خستگی امغیرقابلتوصیفبود.رسیدهبودیمجایی
باالیشلمچه.کاظمهمهمانطوربی خوابیداشت.رسیدیم
بهیکسنگرومنگفتمکهدیگرحوصلهفکرکردنبههیچ
چیزراندارموفقطمی رومدرونسنگربخوابم.چندجنازه
هم درون سنگر بود .کاظم گفت با او بروم روی سنگر تا
کنار اجس��اد نخوابم ،اما من از فرط خستگی و همچنین
سرما،درونسنگررفتم.نفهمیدمچطورخوابمبردوچقدر
خوابیدم ،اما صبح دیدم که کاظم داد می زند که «بیا بیرون».
درون س��نگر و روی جنازه ها پر از موش بود .موش های
بزرگ.تماملباس هایمنتکهتکهشدهبودوحتیبخشیاز
بدنمراهمجویدهبودندومنازفرطخستگیاصالمتوجه
نشدهبودم!کاظمبالفاصلهسنگرراسوزاند.
طیتجربه ایکهدرنشستوبرخاستبابچه های
خرمشهر در ان دوران داش��تید ،ویژگی یا مورد
خاصی در ارتباط با انان در ذهنتان مانده است؟
lچیزی که ان اوایل می دی��دم و برایم عجیب و
جالب بود ،این بود که بس��یاری از بچه ها ،برای خودشان
پیش��اپیش ،گودال هایی را به عنوان قبر کنده بودند .بعد،
هر شب در این قبرها می خوابیدند و تا صبح در ان گریه
می کردند و عبادت .در واقع انها به نوعی می رفتند پیشواز
مرگ .عده زیادی از ان بچه ها هنگام غصب خرمش��هر
توس��ط عراق ،هنوز زنده بودند ،اما باز چنان قبرهایی را
در جاهای دیگر برای خود می کندند .البته 90درصدشان
دیگر طی س��ال های اول جنگ شهید شدند .انها با مرگ
زندگی می کردند و این ،من بودم که از مرگ می ترسیدم
و در حقیقت پشت دوربین مخفی ش��ده بودم .دوربین
عکاسی ،بین من و مرگ ایس��تاده بود .من از همان پشت
وجود مکانیکی دوربین ،به خلوص ان افراد حس��ودیم
می شد .با انها ارامش و امنیت داشتم و گاه به خانواده ام هم
ترجیح شانمی دادم.
دریکجمله،فتحخرمشهربرایتانچگونهبود؟
lدیدن دوباره ش��هری که روزگاری انطور با ان
اخت شده بودم ،با تمام خاطراتش ،هرچند که یک ویرانه
کامل بود ،برای من حکم یک تولد دوباره را داشتg.
مثلث شماره 126
عکس بگیرم .برخی دیگر ،هنگامی که می خواستم از یک
مجروحیاپیکرخو نالودعکسبگیرم.مانعمی شدند،حتی
با من برخورد می کردند تا از برخی صحنه های دلخراش،
تصویر نگیرم .به هر حال در خرمشهر اولین بار بود که یک
عکاس به ان شکل وارد منطقه می شد .من خودم هم دنبال
عکسگرفتنازادم هانبودم.اینکهازافرادمختلف،ولوافراد
مشهوریابعضارجالسیاسیعکستهیهکنم،دربحبوحه
درگیریونبرد،اولویتکاریمننبود.
دوربین و تصویر برایتان ح��رف اول را می زد یا
حقیقتی ک��ه در تصویر خوابیده بود؟ ش��ده بود
در موقعیتی ،مثال دوربی��ن را کنار بگذارید برای
کمک رسانی؟
lبله .خیلی پیش امده بود .من خیلی احساساتی
هس��تم و به همین علت ،همیش��ه مجروح برایم حرف
اول را می زد .یکی از چیزهایی که خیلی برایش تاس��ف
می خورمهمیناستکهبه خاطرهمینروحیه ام،بسیاری
از صحنه های مهم و سوژه های خوب را از دست می دادم.
عکاسی در اینگونه موارد ،حتما برای من در درجه دوم بود
و اگر مجروح یکی لیوان ان می خواست یا حتی اگر جانم
می خواست،حاضربودمبالفاصلهدوربینراکناربگذارمو
انرابرایاوتهیهکنم.
اتفاق ،هرچه کوبنده تر باشد و سوژه هرچه داغ تر،
نیاز به ثبت ان بیشتر خواهد بود .بنابراین اگر در دل
جنگ،حادثه ایاسفبار،حزنیادلخراشیدگیبیش
از حدی را موجب شود ،یک عکاس متعهد حتما
احساسمسئولیتمی کندبرایثبتان.حالانکه
خودش هم انسان اس��ت و عواطف و ادراکاتش
دارای ظرفیت محدود .اش��ک می ریزد ،حالش
دگرگون می شود .شده است سوژه ای که خودتان
را موظف به ثبت ان می دانسته اید ،خود ،مانع از
عکاسیشماشود؟
lبله .بعضی لحظات و صحنه ها انقدر هولناک
بود،مثلدیدنشقه شقهشدنادم هادرکنارم،باعثمی شد
کپ کنم .انگار مغزم از کار می افتاد و قدرت انجام هر کاری
ازمنگرفتهمی شد.
یکی از بارزترین خاطراتی که در این زمینه در ذهن
دارم ،مربوط می شود به سه راه مرگ .صبح زود بود ،تازه
صبحانه خورده بودی��م و در بیابان به راه افت��اده بودیم .با
گروهی از بچه های کرمان بودیم و خیلی هم با همدیگر
اخت ش��ده بودیم .من ظرف یک لحظه ،اصال نفهمیدم
چه ش��د که وقتی برگش��تم دیدم اطرافم فقط پر است از
تکه تکه های بدن که همه از هم جدا شده بودند ،اما هنوز
جانداشتندوتکان تکانمی خوردند.برایچندلحظهاصال
ذهنم و مغزم کار نکرد .فقط یادم است که از ترس ،کله ام را
در خاک فرو کردم .البته هم از ترس بود و هم کنترل ام را از
دست داده بودم؛ شبیه حالت موجی ها .دوربین دستم بود،
امانمی دیدمش.چشمانمبیداربودند،امابینایینداشتم.یادم
استاقایسلیمانیامدوچندتاضربهبهصورتمزدتاازان
حالتشوکخارجشوم.
رابطهیکعکاسبامسائلنظامیچگونهبود؟شما
باخوداسلحههمحملمی کردید؟
lمن همیش��ه با خودم یک ژ 3-حمل می کردم
و تیراندازی��م ه��م اتفاقا خوب ب��ود .پی��ش می امد که
در درگیری ها ش��رکت کنم؛ خصوصا بس��یاری اوقات
نگاتیوهایمتماممی شدوتادوبارهبتوانمتهیهکنم،ازعکاسی
خبرینبود.
فکرمی کنیدافرادیکهدرگیرجنگیدنهستند،برای
حضوریکعکاسدرکنارخودشانچهجایگاهی
قائلند؟خودشمااینجایگاهراچطورمی بینید؟
lببینید ،در عکاس��ی جن��گ ،مهم ترین چیزی
که وجود دارد ،انگیزه هایی اس��ت که در درون شماست؛
57
گزارش تصویری
نمایی از خرمشهر از باالی مسجد جامع در سحرگاه ازادی
پرونده ویژه
مثلث شماره 126
58
خرمشهر به روایت دوربین سعید صادقی
پرونده ویژه
مثلث شماره 126
59
پرونده ویژه
مثلث شماره 126
رنگ بوم بر بوم جنگ
تاثیر اقلیم هابر نحوه کارزار
ارزو باقری
4
برای ما ادم هایی که از دور با پدیده «جنگ» مواجه
هستیم ،نام ان را می ش��نویم یا گاه به گاه ،به بهانه های
گوناگ��ون ،به خاط��رات و توصیفات��ی از ان برخورد
می کنیم« ،جنگ» همیش��ه یک چیز اس��ت .همیش��ه
خونریزی و کشتار است و صحنه نزاع .همیشه جنگ،
جنگ است ،حتی اگر بدانیم که سرشار از ظرایفی است
که دانستن شان زمان و دقت فراوان می طلبد .اما اگر حتی
بخواهیم حالت عادی اش را بسنجیم ،شرایط جنگیدن ها
بسیار متفاوت و ریز بوده اند .ادم ها موجودات پیچیده ای
هستند .همه تازه هنگام کارزار خودشان را می شناسند.
می فهمند تا چه حد هراس و دلهره از مرگ دارند و تا چه
میزان اشتیاق به زندگی و عالقه به اطرافیان.
اما االن قصد پرداختن به کلیاتی این چنین را نداریم
و اش��اره مان در این پرونده ،صرفا به یک جنبه ویژه از
شرایط جنگ است؛ جغرافیا ،اب و هوا .این ،شرایطی
است که در ظاهر فقط دربردارنده «یک جنگ» است ،اما
وقتی در کنه ان ریز شویم ،متوجه می شویم که برای مثال
جنگیدن در رود با جنگیدن در دریا ،کوهس��تان و دره،
رمل و شن ،هور ،اس��مان و همچنین مناطق مسکونی
تا چه حد متفاوت اس��ت .نیز اینکه جنگیدن در اب و
هواهای مختلف مثل برف ،باران ،افتاب شدید ،توفان،
مه و مهتاب ،چقدر با هم تفاوت دارند.
وقتی کسی برای ما از جنگیدن خود در عملیاتی
60
خاص مث�لا در اب (م��رداب ،دریا ،ه��ور ،رود و)...
خاطره ای می گوید ،حتی بی انکه خودش لزوما متوجه
باش��د ،به بس��یاری از خصوصیات ویژه ان ش��رایط
اشاره می کند؛ به س��ختی های خاص و به شیرینی ها یا
ترجیحات ان ش��رایط نس��بت به موقعیت های دیگر.
برای مثال دقت کنیم به این گزیده از خاطره اقای پرویز
پورحسینی (ابراه هجرت /1373 /خاطرات رزمندگان
اندیمشک /ص :)89
«در کنار اب بودم و به قایق ها ن��گاه می کردم که
متوجه ش��دم هر قایقی که کنار اب می ای��د پر از نیرو
می شود تا اینکه همانجا به گل می نشیند .دیدم فایده ای
ندارد که بمانم و منتظر قایق ها ش��وم .بند س�لاح را به
گردنم انداختم و وارد اب ش��دم و ش��نا کنان به طرف
س��احل خودی حرکت ک��ردم .درون اب می دیدم که
گلوله خمپاره به اب می خورد و بعد از منفجر ش��دن،
افرادی که کنار انفجار هستند ،به هوا پرت می شوند و
جس��د انها دوباره به درون اب می افتد .تقریبا به وسط
اب رسیده بودم که یک قایق رسید .دست بلند کردم و او
ایستاد و من سوار شدم و چند تن دیگر از دوستان خودم
را که در مجاورت قایق بودند هم س��وار کرد .سکاندار
قایق ش��روع به حرکت کرد ،اما چون قای��ق پر از نیرو
ش��ده بود ،جلویش زیر اب رفت و قایق پر از اب شد.
زود بچه ها به قسمت عقب قایق امدند و چند صندوق
میوه را که درون قایق بود به اب انداختند و به وسیله یک
افتابه ،اب ها را خالی کردیم»...
یا مثالی دیگر ،اینکه (توفان شن -مرتضی سلطانی/
/1389ص :)58
« ...این بار حدود 20پا ارتفاع گرفت .محمود بابایی
فریاد زد« :نصراهلل ارتفاعت زیاد ش��ده .مواظب باش.
موقعیتت خطرناکه» .نصراهلل با همان شوق و ذوق گفت:
«نترسید! چند لحظه تحمل کنید ،االن شلیک می کنم».
اما صحبتش هنوز تمام نشده بود که اه از نهاد همه
ما بیرون امد .بالگردش هدف اصابت یک موشک قرار
گرفت و بین زمین و اسمان به دو نیمه تبدیل شد .قسمت
دم به یک طرف پرتاب شد و اتاقکی که به سرعت دور
خودش می چرخید ،پس از س��قوط ،با شدت به زمین
برخورد کرد و در دم اتش گرف��ت .حادثه چنان انی و
غیرمترقبه اتفاق افتاد که همه شوکه شده بودیم و دنیا در
مقابل چشمانمان سیاه شد...
...بالگرد نجات به س��رعت جلو کشید ،نزدیک
شعله های اتش .ستوان فرجی که پزشکیار نجات همراه
گروه بود ،از بالگرد پایین پرید و به سوی شعله های اتش
دوید .بالگرد نجات هم به س��رعت از مهلکه دور شد.
من ،روی شعله ها دور می زدم و نگران چشم به فرجی و
توده اتش دوخته بودم که متوجه شدم یک نفربر عراقی
به سرعت در حال نزدیک شدن به صحنه است .به خیال
خودش می خواس��ت خلبان های بالگرد ساقط شده را
زنده ،اس��یر کند .دندان هایم را از خشم روی هم فشار
دادم و با شلیک دو موشک پی در پی ،شعله های اتش
دیگری در کنار بالگرد تفضلی درس��ت کردم .شلیک
همان موشک ها و یکپارچه اتش شدن نفربر باعث شدند
نیروهای عراقی جرات نزدیک شدن به فرجی و صحنه
سانحه را نداشته باشند»...
همچنی��ن در نثرهای نظم گونه ح��ول جنگ نیز
می توان موارد بس��یاری را یافت که اش��اره به موضوع
مذکور داشته باشد؛ برای مثال گزیده های ذیل (حرمان
هور -دست نوش��ته های ش��هید احمدرضا احدی /به
کوشش علیرضا کمری /چاپ اول:)1367:
«...ارام باش! مبادا پس��رک را بیدار کنی! مبادا بزم
تنهایی اش را به هم بزنی! نمی دانم؛ ش��اید پسرک سرد
و بی جان در فالن بس��تر یا در الب�لای انبوه نی هایت،
ای هور ،ارمیده باشد.ش��اید هور برای خیلی ها معنی
دیگری داش��ته باش��د؛ مثال دبیر جغرافیا که می گوید:
«هور س��رزمین باتالقی ای اس��ت؛ یا تجمع اب هایی
را که در ان جا باعث به وجود امدن اکوسیس��تم های
محدودی شده اس��ت گویند ».معموال این سرزمین ها
در جاهایی یافت می ش��ود که حرارت هوا زیاد باشد
و زمین هم پس��ت و هموار و غیره .پوشش گیاهی ان
هم خیزران هایی که ارتفاعش��ان ان��دازه ارتفاع عمق
خود هور ،هفت ،هشت متر یا شاید هم بیشتر و غیره...
ه��ر ک��س ب��رای خ��ود تعریف��ی از ه��ور می کند.
ش��اید ه��م درس��ت باش��د .ولی ب��رای م��ن هور-
س��وای ش��خصیت جغرافیای��ی ،اپیدمیولوژی��ک و
اقتصادی اش ،یا اصال س��وای ش��خصیت اسمی اش
در فرهنگنامه ه��ا -معنی خ��اص دیگ��ری می دهد.
وقتی ه��ور را می ش��نوم ،خاطرات عجیب��ی در مغزم
دور می زند .احساس هایم هور را اینطور می خوانند:
«هور یعنی خون ،یعنی تا اخرین لحظه ها ایستادن،
هور یعنی فریاد ،هور یعنی ش��هادت های گمنام ،هور
یعنی مزار شهیدان بی جسد ،هور یعنی مزار ابی...
...نگهبانی در شب های بارانی حال و هوایی دیگر
داش��ت؛ مخصوصا وقتی که س��نگرها روباز بودند...
ان شب ،تاریک تاریک بود .صدای باران و رعد و برق
ناش��ی از رگبارهای تند ،اضطرابت را بیش��تر می کرد.
شاید دش��من در ش��ب های بارانی خواست ضربه ای
بزند! صداها همه مش��کوک بودند .از چش��م ها هیچ
قایق ه��ا را ک��ه ب��ار زد ،گفت��م چ��را خوراکی
کم برداش��تی؟ گفت« :جا نداریم ،مهمات بیشتر ببریم
بهتره».
هر قایقی هفتصد ،هشتصد لیتر بنزین همراهش
بود؛ با کلی مهمات و مواد منفجره .انگار زندگیمان روی
اتش بود .تمامش چند ساعت بود اما چند دقیقه اش هم
اسان نیست .یک جرقه کافی بود که همه جا اتش بگیرد.
دریا حس��ابی طوفانی بود .هجده تا قایق حرکت
کردند .نزدیک هدف که رس��یدیم ،چهار تا قایق مانده
بودند.
ب��رای اینکه هم مس��یر را یاد بگیری��م و هم پارو
زدن را ،مجبورمان می ک��رد روزی دوبار تا دکل مرزی
برویم و برگردیم .صبح زود راه می افتادیم و بعد از ظهر
برمی گشتیم .مدت ها کارمان شده بود همین.
روی قایق یک قبضه 107گذاشته بودند .نزدیک
هدف که شدیم 36تا گلوله زدیم .کار که تمام شد ،تازه
کشتی اول را زد .امد دومی را بزند ،دستش روی
ماشه خشکید .یک زن با بچه اش روی کشتی بودند.
انقدر مین توی اب ریخته بودند که شده بود بالی
جان خودشان .نمی توانستند تکان بخورند.
فکر همه چیز را می کردیم ،اال اینکه وسط ان همه
اب ،اتش بگیریم .بنزین قایق پخش شده بود روی اب.
تمام دریا اتش بود .نه روی اب در امان بودیم نه زیر اب.
گیج شده بودیم .نمی دانستم کدام طرف خودی اند ،کدام
طرف دشمن.
چند کشتی نفتی را زده بودند .دور جزیره خارک
را نفت س��یاه گرفته بود .توی همین اب باید غواصی
می کردیم .سر و صورت و لباسمان سیاه می شد .با اب
هم پاک نمی شد .با بنزین خودمان را می شستیم .تمام
بدنمان پوست پوست می شد.
یکی از بچه ها توی دریا گم شده بود .رادار نشانش
نمی داد .توفان هم بود ،نمی شد با قایق برویم دنبالش.
بیست لیتری بنزین اتش زدیم تا از دور نورش را ببیند
و راه را پیدا کند.
پرونده ویژه
یک سال نشده ورق برگش��ت .دریایی که برای ما
منطقه خطر بود ،حاال ش��ده بود باتالق عراقی ها .اخر،
امریکایی ها خودشان جلو امدند.
دنبال جسدش همه جزیره های اطراف را گشتیم.
تا نزدیکی عم��ارات هم رفتیم پیدا نش��د .خودش هم
می گفت« :خوبی دریا به اینه که نشونی از ادم نمی مونه».
چند روز چند روز روی دریا بودیم .یکی از بچه ها
بند می بست به دست ان یکی و هلش می داد توی اب؛
این حماممان بود.
ظرف ها را هم با همان اب شور دریا می شستیم که
اب خوردنمان کم نیاید.
مثلث شماره 126
استفاده ای نمی شد و اگر قوه المسه ات هم از کار می افتاد،
متوجه اسلحه ای که در دست داش��تی نبودی .گهگاه
برق صاعقه برای لحظه ای منطقه را س��فید می کرد .در
ان فرصت کم تو بای��د منطقه را زیر نظر می داش��تی.
وقتی می خواستی از این نگهبان به ان نگهبان سرکشی
کنی ،همان راه همیش��گی را که چندین بار از ان امده
بودی ،گم می ک��ردی و گاهی خودت با اس��لحه و ان
چکمه های سنگین که در گل فرو رفته بود ،با هم به زمین
می خوردید...
...انتهای مسیرمان ،اسکله کنار رود است ،اسکله
در حجابی از نخلستان ،ان هم نخل های بلند کناره رود
مستور است ...س��وار بر قایق ها می شوید .جلیقه ها را
می پوشید و بر بستر خشن اروند رود می گذرید .اب باال
امده است ،جمعه شب است .کمی از مغرب گذشته و
ی و با دقت رودخانه را می پیماید .ان سوی
قایق به ارام
اسمان ،منورها در خط مقدم دریاچه نمک می سوزند و
این سو ،کاتیوشای نیروهای خودی ،بر سر دشمن ،اتش
زیادی می ریزند»...
حتی در نوشته هایی که غیر مستقیم به ابعاد جنگ
پرداخته اند هم تاثیر خاک ،جغرافیا ،اب و هوا به وضوح
دیده می شود .باز هم برای مثال ،اشاره کنیم به نوشته ای
در مورد تفحص و جست وجوی پیکر شهدا (تفحص-
حمید داودابادی /1379/ص :)81
« ...در منطقه والفجر – 1ش��مال فکه – از لحاظ
زمین مشکل انچنانی نداش��تیم و نداریم و خاک انجا
طبیعی است .زمین انجا قابل کشاورزی است و می شود
انجا بیل زد و کشت و کار کرد .بزرگ ترین مشکل در
جنوب فکه اس��ت .ان منطقه کامال رملی و ماسه بادی
است .یک بیل که می زنیم ،به اندازه چهار تا بیل خاک
جایش را پ��ر می کند .با این وضعیت عمال نمی ش��ود
کار کرد .مثال به شهیدی بر می خوردیم ،چهار -پنج تا
از تکه استخوان هایش را هم درمی اوردیم ،ولی هرچه
بیل می زدیم ،خاک می ریخت و نمی ش��د بقیه بدن ان
شهید را پیدا کرد.
در منطقه والفجر مقدماتی اگر حدود ش��ش متر
زمین را گود کنیم و بکنیم ،به اب برمی خوریم .منطقه
علفزار است و گیاهان هم در انجا رشد می کنند .منتها
با وجود همه اینها منطقه رملی است و کار کردن در انجا
بسیار مشکل است.
تردد و رف��ت و امد نی��رو هم در انج��ا از جمله
مشکالت مهم است .ماشین که عمال نمی تواند در انجا
رفت و امد کند ،ادم اگر یک مقدار در رمل ها و ماسه ها
قدم بردارد ،مدام زیر پایش خالی می شود.
باال و پایین ب��ردن پاها در انجا به س��ختی انجام
می ش��ود و عض�لات و ماهیچه های انس��ان می گیرد
و خواه ناخواه حرکتش کند و ادامه مس��یر س��خت و
غیر ممکن می گ��ردد .قطعا یک��ی از خطرناک ترین و
مهم ترین مش��کالت کار تخریبچی ها در انجاست .با
وزش شدید باد و توفان ،ماسه ها که خیلی سبک هستند
به حرکت درمی ایند و به همین علت است که بعضی از
تپه ها و راه کارها نیز جابه جا می شوند .همین امر موجب
غلت خوردن و حرکت مین ها می شود.
با همه اینها ،حاال حساب کنید چطور یک نیروی
16 ،15س��اله با ان همه تجهیزات ،نیمه های شب ،در
تاریکی بدون اینکه بشود جایی را دید ،همین میدان های
مین را خنثی کرده ،راه کار گشوده و بر دشمن هجوم برده
اس��ت .ان هم در منطقه رملی که اصال نمی شود ان جا
خاکریز زد چون خاک روان و سبک است .اینکه چطور
این نیروها ،در یک شب ،حدود 15کیلومتر میان رمل ها
پیاده روی کرده اند ،از حماسه های بزرگ جنگ است»...
یا از زبان یک سرباز اس��یر عراقی (عبور از دجله
– مترجم :حمید محمدی /1372 /ص ...« :)44وجود
نیزارها و مرداب های وس��یعی که خود مانع عمده ای
بر سر راه ایرانی ها بود و سوت و کور بودن جبهه ایران
در مقابل موضع م��ا ،فرماندهان را -ک��ه طبق معمول
هر س��ال در انتظار یک حمله وسیع نشس��ته بودند-
مطمئن س��اخت که حمله در ان نقط��ه انجام نخواهد
گرفت .فرماندهان پیش بینی ک��رده بودند که اگر ایران
در این منطقه دس��ت به عملیات بزند ،مجبور اس��ت
از داخ��ل مرداب ها پیش روی کن��د و در این صورت،
مرداب ،دام��ی خواهد ب��ود که انه��ا را ب��ه کام خود
می کش��د و نیروهای ما خیلی س��اده می توانند انها را
تار و مار کنند»...
این ،نگاهی بس��یار گذرا و کمی تامل بود بر انچه
می تواند در صورت جست وجوی عمیق و جدی ،در
خیل عظیم ادبیات و تاریخ جن��گ ،در باب اقلیم های
جنگی گوناگون و اب و هوایش��ان یافت شود .وقتی
ریز می ش��ویم می بینیم که چقدر اینها ب��ا هم متفاوت
بوده اند و تا چه میزان ش��رایط هر ک��دام برای خودش
سخت و ویژه بوده است .شاید حتی خود رزمندگان و
سربازان شرکت کننده در هرکدام از این موقعیت ها هم
نتواند سایرین را درک کند .پس بر ان شدیم تا در حد
وسع مان به این مقوله از جنگ بپردازیم و حداقل خود
را در جایگاهی قرار دهیم که ان را نادیده نگرفته باشیم؛
عالوه بر اینها موضوع ،خود ،جذاب و شیرین است و
ارزش دانستن دارد.
حال من باب فصل الختام این یادداشت ،در ادامه،
نوشته هایی بریده گونه هم از دو ،سه کتاب «روزگاران»
می اوریم (روایت فتح :کتاب هوانیروز -حبیب امامی-
/1382کتاب خلیج فارس -ریحانه امینی /1383-کتاب
جنگ دریایی -حامد انتظام .)1383 -این برش های نثر،
بسیار مناسب حال و حواشی بحث ماست هرچند که
خود ،به تنهایی و خارج از این بح��ث و موضوع هم،
ارزش معرفی و مطرح شدن بیشتر را دارد:
حتی یک کاله حصیری هم نداشتیم .دعا می کردیم
باد بوزد .باد هم که می امد ،دریا به هم می ریخت .انقدر
باال و پایین می شدیم که حالمان به هم می خورد.
دیدیم همه موهایمان سوخته است.
توی جنگ خلیج ف��ارس ،کانادایی ه��ا چندتا از
ناوهای عراقی ها را زدند .روی اب پر از جنازه بود .کلی
جسد عراقی را از روی اب گرفتیم .بعدها همین جنازه ها
را با شهدای خودمان مبادله کردیم.
می گفت« :کابین کبرا مثل تابوته .حتی اگه یه ذره هم
چاق تر بشیم ،توش جا نمی شیم» .راست هم می گفت،
خیلی کوچک بود ،درست اندازه بدن .نمی دانست که
یک روز کابی��ن واقعا تابوتش می ش��ود و من هم تنها
تشییع کننده اش.
از کنار گلدسته که رد شد ،زدندش .از توی خود
گلدسته مسجد می زدند .رفت و خودش را کوبید به تپه
کنار ش��هر .هر طرف دیگری می رفت ،روی سر مردم
سقوط می کرد.
باید روی قله می نشستیم و بچه های نیروی زمینی
را که انجا بودند سوار می کردیم .خیلی سختمان بود .تازه
خلبان شده بودیم ،تجربه جنگی هم نداشتیم .شیرودی
و کشوری زودتر نشستند .بعد مثل راننده کامیون ها که
به هم فرمان می دهند ،ما را هم نشاندند« :بیا ،بیا ،یه کم
دیگه ،خب».
س��یب های احمد یادش به خیر .افتاب نزده باید
پرواز می کردیم .قبل از اینکه برویم ،به هر کداممان یک
سیب می داد که تا وقت صبحانه ضعف نکنیمg.
61
جغرافیا در جنگ؛
مزیت یا مانع؟
5
دکتر حسین اهلل کرم /استاد دانشگاه
پرونده ویژه
دربحثنقشجغرافیادرجنگ،ازاینبعدواردشویم
که اگرچه ساختارهای گوناگون اقلیمی ،مزایای ویژه خود
راهمدرجنگ هاداشته اند،امادراصل،جغرافیادرجنگیک
مانعمحسوبمی شود.برایمثالهنگامی کهامریکایی هااز
کویت،قصدورودبهعراقراداشتند،رودخانهاروندسمت
راستشان بود و صحرای حفرالباطن که رملی (شن های
روان) اس��ت ،س��مت چپ انها قرار داشت .این چینش
جغرافیاییورودنیروهاینظامیامریکارابسیارمحدودو
بامشکلمواجهکردهبود.
حال ب��ه ای��ن بپردازیم که س��رزمین های مختلف
جغرافیاییکهدرجنگ هامانعمحسوبمی شوند،چندگونه
هستند و بر چه شکل هایی می باش��ند .ابتدا اشاره کنیم به
تنگه ها که بین دو ساختار جغرافیایی متفاوت قرار دارند.
ممکن است تنگه ای ،بین دو سری ارتفاعات واقع باشد
که معموال در این صورت مسیرهای عبوری انان ،شامل
جاده های مواصالتی اس��ت .این خط��وط مواصالتی،
جاده های عب��ور نیروهای عمده بوده ان��د و این محدود
مثلث شماره 126
به زمان معاصر نمی شود بلکه بخشی از اینها ،به تاریخ هم
گریزیدارند.
برایمثالدرزمانتیموریان،وقتیچنگیزازمغولستان
به ایران امد و از اینمسیر به اروپا رفت ،از همین دهلیزهای
بینارتفاعاتعبورکرد.مسیراوبدینشرحبودکهازتهران
به کرج و سپس قزوین ،همدان ،کرمانشاه ،سرپل ذهاب،
بغداد،سوریه،حلبوسپسازکنارمدیترانهبهیونانرفت.
قالقدس
مثالیدیگر،تنگهچزابهاستدرعملیاتطری
در بس��تان .این تنگه از یک طرف به زمین های رملی و از
طرفدیگربههو رالعظیممحدودمی شود.
یا در موردی دیگر ،هنگامی که منافقین خواستند به
کرمانشاه بروند ،از پاتاق گذشتند ،اما در چهارزبر تنگه ای
هست که انها را متوقف کرد .ارتفاعات ،هرچند که خود
مانعیبرای نیروهای نظامی هستند ،اما از طرف دیگر برای
دشمن ان نیروها ،موید اصطالحی هستند با عنوان «دید و
تیر» .دید و تیر همانطور که از نامش پیداست ،به این مفهوم
است که از طریق این ارتفاعات ،هم دیدبانی خوب انجام
می شودومی توانبرعبورنیروهاینظامیغیرخودیتسلط
داشت ،هم اینکه براساس این تس��لط ،می توان انها را به
رمل ها و اب ها
«راه مرد خسته»
گلعلی بابایی
6
بسیار مختصر و موجز ،اشاره ای خواهم داشت
به نحوه مواجهه نیروهای ما در جنگ ،با اب .اوال که
راه های ابی ما ،یکی از نواح��ی گوناگون جغرافیایی
اس��ت که ما در جنگ با ان مواجه بودیم .مناطقی که
هر کدام جداگانه ،شرایط خاص خود را برای جنگیدن
می طلبید .برای مثال ما زمین های رملی را داش��تیم که
شبیه ماسه ریزه هایی است که اطراف دریاها می بینیم.
ما در عملیات والفجر مقدماتی ،در فکه جنوبی با رمل
دس��ت و پنجه نرم کردیم .در گویش محلی عربی ،به
این زمین ها اصطالحی را اط�لاق می کنند که معنای
ان می ش��ود «راه مرد خس��ته ».این بدان دلیل اس��ت
که عبور از رمل بس��یار س��خت و طاقت فرساس��ت،
62
حتی برای قاچاقچیان عشایر و عراقی ها ،چه رسد به
جوانان و نوجوانان بسیجی ما .انها با حدود 10کیلو
بار ،کیلومترها پیاده روی کردند تا اینکه تازه رسیدند
به جایی که اغاز جنگ و درگی��ری بود .خود حرکت
انها و رسیدن انها به اغاز منطقه جنگ در ان شرایط،
به تنهایی یک موفقیت و پیروزی محسوب می شد.
و اما اولین باری ک��ه ما را برای ام��وزش ابی-
خاکی بردند ،پیش از عملیات خیبر بود که دیگر معلوم
بود قرار اس��ت در اب انجام شود .این قضیه در بدر و
والفجر 8تکرار شد .پادگانی بود در 20-30کیلومتری
دو کوهه ،پشت سد دز ،به نام پادگان سفینه النجات .ما
در ان مکان پاره ای اموزش های ابی -خاکی را دیدیم؛
از جمله س��کانداری قایق ،اس��تفاده از الیف ژاکت
( )Life Jacketو امثال اینها.
به عنوان مقدمه اموزش ابی -خاکی عمومی ،ما
راحتیبهتیروادواتنظامیبست.
بنابراین به همین دالیل ،جاده های مواصالتی ،لزوما
امنیت چندانی هم برای عبور نیروهای نظامی ندارند .ما
در حرکت منافقین در غرب ،در حقیقت انها را به وسیله
ارتفاعات محدود کردیم .از طرف دیگر خود شهرها را نیز
می تواننوعیمانعجغرافیاییساختهدستانسانبرشمرد.
درهمانجریان،منافقینوقتیبهحوالیاسالم ابادرسیدند،
مردمهمگیهراسانعزمفرارکردند.بهعلتازدحاممردم،
دشمنمجبورشدپنج ساعتمنتظربماندتابازبتواندحرکت
کند .همچنین به عنوان مثالی دیگر ،از راه بصره ،مرز عراق
تا خرمشهر فقط 25کیلومتر است اما عراقی ها نمی توانند
تصرفاینشهرراحتیتصورکنند،چراکهاینجاهم،شهرو
مردمش،خودمانعهستند.مانعدیگریکهبایدازاننامبرد
رودخانه هاهستند.درجنگمادرخوزستان،رودکارونیک
مانع بود برای عبور نیروهای نظامی ،البته مهم ترین رود در
جنگ ،اروند بود که عبور از ان تقریبا غیرممکن بود چراکه
حداکثرپل هاینظامی ایکهساختهمی شوند 150مترطول
دارند ،اما عرض اروند حدود 500متر است.
دراینجابایدیاداورشدکهازانجاییکهجنگتحمیل
شدهبرماتمامانامتقارنبود،ماهمشیوه مانجنگیدننامتقارن
شدهبودودستیابیبهموفقیت هاییکهغیرقابلتصوربود.
مانهتنهاخودمانازاروندعبورکردیم،بلکهلوله های
قطوری را با قطر یک ال��ی دو متر هم در زی��ر اب به هم
جوش داده و رد کردیم .شیوه کاری مان با تکیه و توجه به
جزر و مد اب ها بود .هنگام مد ،اب تا حدود چهار متر باال
می اید .ان موقع که اب رودخانه باال می امد و از ان سمت
هم اب دریا باال امده و جاری می شد ،ان هنگام که این دو
به هم می رسید ،حدود یک ربع ،اب کامال ساکن و ایستا
می شد .پس هر جزر و مدی به ما یک ربع فرصت می داد و
ما از همین فرصت ها برای کار عبور و نصب لوله ها از زیر
اروند،استفادهمی کردیم.
از نمونه ه��ای دیگر جنگیدن نامتقارن م��ا ،عبور از
دش��ت های هموار رملی بوده است .زمین های رملی هم
به علت اینکه عبور از انها بسیار دشوار است ،یک منطقه
جغرافیاییمانعبرایعبورنظامیانبهحسابمی اید.
برای مث��ال در والفجر مقدماتی در فکر رس��یدن به
العماره یا در عملیات فتح المبین در عید ،1360عراقی ها تا
شوشواندیمشکپیشامدند؛اماجناح شانازیکطرف
به رمل بود و بنابراین تصور می کردند که کسی نمی تواند
را به وسط س��د برده و انجا رها می کردند تا خودمان
شناکنان به زمین خشک بازگردیم .خیلی از بچه ها فکر
می کردند ممکن است غرق شوند و هول می کردند در
حالی که چون جلیقه نجات یا الیف ژاکت داش��تند،
عمال از خطر در امان بودند.
ای��ن اموزش ها ،زم��ان بیش��تری را می طلبید و
همچنین تمرکز و تمرین بیشتری را ،اما وقتی مجبور
بودند در عرض یکی ،دو ماه 4-5 ،هزار نفر را اموزش
دهند ،اصوال نمی شود اس��مش را اموزش گذاشت و
صرفا در این حد بود که ترس بچه ها بریزد کمی به اب
خو بگیرند و با ابتدائیات جنگیدن در اب اشنا شوند.
فضای اب برای ما جدید بود و تازگی داشت و بنابراین
سختی های خاص خودش را هم داشت؛ خصوصا در
نزدیکی های زمستان که تمریناتی چون رها شدن داخل
باتالق و استتار با گل و لجن سخت تر هم می شد.
البته انان که خط ش��کن بودند مثال اطالعاتی یا
تخریب چی بودن��د ،اموزش ه��ای خاصی همچون
غواصی ی��ا ش��ناهای طوالنی م��دت می دیدند .مثال
برای عبور از اروند ،خط ش��کنان به خارک و بوشهر
اعزام شده و انقدر اموزش های سخت می دیدند تا به
کابوس دره ویت کینگ ها
علی شیروانی
7
بزرگ تر و پیرتر ش��دیم ،ولی نه از س��ال هایی که
گذراندیم بلکه از مرگ هایی که دیدیم .تو حاال یک مرگ
بزرگ ترشده ای
میرسالوپنکوف
ویتنام.اولینچیزیکهباشنیدنایناسمبهذهنخطور
می کندجنگاستوویرانی.سقوطبمب هایناپالمبرروی
جنگل هایانبوه،شلیکبی قرارتیربارهاازرویهلیکوپتر
و انفجار و انفجار و انفجار .در تصویری نزدیک تر ،حمله
کماندوهایورزیده ایکهدستکمی ازقهرمانانسینمایی
ان دوران ،راکی و رامبو ندارند ،به دنبال یک مشت کوتوله
رنگپریدهکهدرمیانهمیدانباپیراهن هایپارهوشلوارهای
کوتاهپابهفرارمی گذارندوبرخیهمدیوانه واربا اسلحه های
دستی شان به استقبال مرگ می روند .کلبه های چوبی که
سقفیازبرگدرختاندارند،انقدرپلشتوکثیفهست
که پوتین های کماندوها در زی رو رو کردن اس��باب به هم
یکند.
ریختهخودنمای
تصاویری که در ذهن جهانیان در مورد ویتنام نقش
بسته است مرهو ن هالیوود است .صدها فیلمی که حافظه
تاریخیمردمراتشکیلمی دهدچیزیفراترازاین هانیست.
فیلم های فاخری هم که توس��ط کارگردان های صاحب
سبک و متفاوت ساخته شده اند ،بیش از انکه به بازنمایی
مردمویتنا مهمانگونهکههستندبپردازند،بهروایتیمتفاوت
از سربازان امریکایی پرداختند ،سربازانی که می ترسیدند،
رش��ادت می کردند ،بی تفاوت بودند ،دزدی می کردند،
شجاعتداشتندوبههرهیوالیییافرشته ایبدلمی شدند.
این چند فیلم هم ساخته شده بودند بر ضد جنگ ،بر ضد
سیاست هایرئیس جمهورنیکسون،بر ضدپول هاییکهاز
مالیاتخرججنگمی شدودراخربر ضدتاثیراتناگزیری
کهجنگدرسرزمین هایانسویایاالتمتحدهبر سربازان
برومندبازگشتهازجبههمی گذاشت.ولیویتنامهمانویتنام
بودوویتنامی هاهمانمردمان.
متفاوت ترین نمایش��ی که از ی��ک ویتنامی بر پرده
نقره ای نقش بسته است متعلق به فیلم غالف تمام فلزی
با نویسندگی و کارگردانی استنلی کوبریک فقید است.
دسته ای از سربازهای تا بن دندان مجهز امریکایی ،توسط
تکتیراندازیکهدرساختمانیکمینکردهاست،طعممرگ
را می چشند و عجز و ناتوانی در پیدا کردن اش کم از مرگ
نیست.پسازطراحیعملیاتیپارتیزانیوتعقیبوگریز،
تک تیرانداز را می یابند .نه ،او شبیه هیچ یک از کماندوهای
امریکا ،قناسه ای دوربین دار را حمایل نکرده است .دیدن
دختربچه ای 13 - 14ساله،رعشهبر تنتماشاگروسربازان
می اندازد.دختریکهدرتصاویراهستهدوربین،بهاستقبال
مرگ می رود و باوقار و ابهت بر زانوهایش می شکند اشک
بر چشم می نشاند .کوبریک هم اما بیش از این چیزی برای
گفتن ندارد .ویتنامی هنوز هم ویتنامی است ،حتی اگر این
لو ذلیل کرده
چنین دسته ای از سربازان دوره دیده را علی
باشد.
خواندن اندوه جنگ ،رمان��ی متفاوت از بائونینه که
خود از کهنه س��ربازان جنگ ویتنام است ،چشم اندازی
جدید و متفاوت به همراه دارد .بائونینه در سن 17سالگی
به ارتش ویتنام می پیوندد و تا ش��ش س��ال بعد به مبارزه
می پ��ردازد .تجربه زندگ��ی در میان دس��ته ای از جوانان
پیشرو که از 500نفرش��ان 10 ،نفر زنده می مانند ،نگاهی
متفاوت به او بخش��یده اس��ت .بر خالف روایت مرسوم
از جن��گ ،بیش از انک��ه به صحنه های حمل��ه و گریز و
زد و خورد بپردازد ،راوی ادم هاست .ادم هایی که در میان
چرخ هایبی رحمجنگ،اگرجانسالمبهدربرند،متفاوت
می شوند ،و این تفاوت به معنای فرشته خویی یا اهریمن
صفتی نیست .کئین که داستان روایت زندگی اوست در
جایی می گوید« :روح من وارث تراژدی های س��ال های
جنگ شده است ،نیرویی روحی که به من اجازه می دهد
از این زمان حال بی پایان فرار کنم ».زمان حال بی پایان از
ان دسته تعابیری اس��ت که در پی ان تجربه های مرگ به
دستمی اید.
مرگ معماس��ت .با خود نوعی ِس��ر به همراه دارد.
دره ای که گردان27در سال 1969در ان قتل عام شدند ،و به
جز 10نفر از ان جان سالم به در نبردند ،جنگل ارواح جیغ
زن می نامند« .به کئین گفته بودند کسی که از این منطقه رد
می شود ،می تواند صدای گریه پرندگان را ،که مثل صدای
انسان هاست،بشنود».تجربهاسرار امیزیازمرگومناطقی
کهکئینازانخاطراتیهولناکازکشتوکشتاربی اماندر
وجودش احساس می کند ،تا پایان داستان همراه اوست.
برخیشایدبتوانندانرابه نوعیمرگاگاهیمنتسبکنند،
اما فرار از زمان حال بی پایان تعبیر مناس��ب تری است ،و
همین فرار است که س رو کار او را به مستی و در پایان جنون
می کشاند .کیئن انسان است و مانند انسان های دیگر که
در سر تا سر جهان زندگی می کنند و وقتی اسم ویتنامی ها
به میان می اید ،انها را ویت کینگ به معنای کمونیس��ت
ویتنامی می نامند،احساساتوعواطفوروحدارد.روحی
که پذیرش ان همه بزرگی را ندارد و س��رانجام کارش به
تیمارستان می کشد .زیبا و دردناک ترین بخش رمان جایی
است که راوی در مورد قهرمان داستان می گوید« :ان موقع
کئین احساس پیری می کرد .فقط او و کِن باالی 20سال
داشتند ».در این جاس��ت که گفته پنکوف در ذهنم زنگ
معنا داری می زند .به راس��تی که سالخوردگی کئین نه در
سال هایعمرش،کهدرمرگ هاییاستکهدیدهاستg.
پرونده ویژه
عنوان یک چریک ابی -خاکی در می امدند .ان وقت
اینها بودند که در عملیات ابتدا جل��و می رفتند و بعد
پشت سرشان ،گروهی از بچه های غواص.
گاهی ممکن بود عملیات در هور انجام ش��ود.
هور ،نیزار داش��ت و اب در ان ساکن بود .ممکن بود
انقدر بوته در زیر اب باشد که به پروانه قایق گیر کند
و قفل شود .ان وقت س��کاندار باید در اب می پرید و
پروانه را با بریدن بوته ه��ا ازاد می کرد .جهت اب هم
در این گونه موارد مشخص نیست و اب ساکن است.
در عملیات بدر چنین شرایطی داشتیم .یک ابراه
بسیار بلند و باریک بود که به علت عرض کمش ،اتش
دشمن روی ان متمرکز ش��ده بود .توپ های دشمن
یا مس��تقیم به قایق هایم��ان می خورد یا اط��راف انها
می خورد که این ،باعث چپ شدن قایق ها می شد .از
انجا که عملیات بدر در اسفند ماه بود ،سرمای شدید
هوا هم در اب ،مشکلی مضاعف ایجاد می کرد.
اینها تازه بخش��ی از مش��کالت یکی از مناطق
جغرافیایی دخیل در جنگ ما بود که ما را با این حقیقت
مواجه می کند که درک انچ��ه در جنگ بر نیروهای ما
گذشت ،بدین سادگی ها مقدور نیستg .
یک رمان
مثلث شماره 126
از ان زمین ها عبور کند .ما ،پس از دو روز انجا را تصرف
کردیم.ازدیگرموانعطبیعییامصنوعیدرجنگ ها،هور،
دریا،دریاچهیادریاچهمصنوعیهستند.جلویبغدادیک
سد ساخته بودند به نام سد دفاعی حمرین .اب را از پشت
اینسدبهشکلکانال هایموازیروانکردهبودندبه طوری
کهتانک هایدشمن،هنگامعبورازانجا،اغلببهدروناین
کانال ها می افتادند .حتی می توان خود سدها را ،هرچند که
در طرف دیگر ،محیط زیست را به هم می ریزد ،اما از این
لحاظ که باعث شهرسازی می شود ،مانعی برای دفاع در
مقابلنیروهاینظامیدشمندانست.
در زمین های هموار ،خود جنس خاک هم می تواند
مانع باشد .مثل همان رمل که گفتیم .یا مثال زمین هایی که
خاک ُرس دارند .خاک ُرس خاصیتی دارد و ان اینکه اب
دراننفوذنمی کند.بنابراینمثالدرزمین هایخاکی ُرسی
بین خرمشهر و بصره ،هنگامی که بارندگی می شد ،اب
روی خاک می ایستاد و طغیان می کرد و زمین هم لغزنده
می شد .به ناچار همه وسایل نقلیه اعم از اتومبیل ،کامیون،
تانکوغیره،بهراهشوسهمحدودمی شدند.بههمینعلت
و به خاطر همین بارندگی ها ،عراق 31شهریور به ما حمله
می کند و ما خرداد ماه به انها حمله می کنیم .در ادامه ،موانع
غیرطبیعی و دست ساز بسیاری را هم در جنگ داشتیم .از
جملهخاکریزهایگوناگون،کانال هاوسنگرها.یکنمونه
ازاینموارداتفاقیبودکهبهعنواننوعیدکترینجنگ های
ابی ایران و عراق ،در سال 1365در عملیات کربالی پنج
صورت گرفت که طی ان ما تا پش��ت دروازه های بصره
پیشرفتیم.ماجرااینگونهبودکهسرزمینچهارگوشیمیان
چهارضلعاهواز،خرمشهر،بصرهوالعمارهوجودداردبهنام
دشت ازادگان؛ رودخانه شط العرب که حاصل یکی شدن
دو رود دجله و فرات است هم از میان این دشت می گذرد.
طالعرببارودکارون،
ازطرفدیگرهمیکیشدنش
رودخانه اروند را درست می کند .عراقی ها ،دجله و فرات
را طوری هدایت می کردند که ت��ا دو متری خاکریزهای
مرزیمابرسد.ماهمدرمقابل،مناطقیراحفرمی کردیمکه
همین رودخانه ،به کارون بریزد .هر دو طرف می خواستیم
ارتفاعابحدود 80سانتبماندتاهمکفقایق هابهزمین
گیر کند و هم مانعی برای نیروهای پیاده باش��د .انها اب
می انداختند و ما ان را خارج می کردیم .در کربالی 5ما تا
دو روز اب را خارج نکردیم و ان وقت ناگهان با قایق های
تندروتادروازه هایبصرهپیشرفتیمg.
داستان
63
فرهنگ
هفتی که نیست
فرهنگ
مثلث شماره 126
پایان هفت قدیمی
محمود گبرلو جانشین جیرانی شد
1
سرنوش��ت برنامه هف��ت و بحث بر س��ر بودن
یانبودن فریدون جیرانی این روزها چنان محل چالش
و گمانه زنی های دنباله داری ش��ده که می توان گفت
این بار خود برنام��ه از هر موضوع دیگ��ری که در ان
می توانست مطرح شود داغ تر شده است .در این میان،
مخالفانی همچنان بر طبل مخالف��ت خود می کوبند،
اما کسانی هم که هیچ گاه فکر نمی کردند ،روزی علم
حمایت از حض��ور جیرانی را برافرازن��د ،این برنامه
تلویزیونی را بدون حض��ور او فاقد کارکردهای الزم
توصیف می کنند .نوعی اتحاد تاکتیکی میان مخالفان
سابق.
درواقع هنوز اخرین قسمت برنامه هفت با حضور
جیرانی از شبکه سه سیما پخش نشده بود که جمعی
از سینماگران با ارس��ال نامه ای خطاب به ضرغامی،
رئیس سازمان صدا وسیما ـ مطرح کردند «:نبود برنامه
تلویزیونی «هفت» به سود سینما نیست».
34س��ینماگر این نامه را امضا کردند که عبارت
بودند از :مسعود کیمیایی ،داریوش مهرجویی ،مسعود
جعف��ری جوزانی ،ابراهی��م حاتمی کی��ا ،احمدرضا
64
درویش ،رض��ا میرکریمی ،بهروز افخم��ی ،علیرضا
داودنژاد ،رس��ول ص��در عاملی ،علیرضا رئیس��یان ،
ابوالحسن داودی ،همایون اس��عدیان ،سعید سهیلی،
مازیار میری ،رامب��د جوان ،بی��ژن امکانیان ،مرتضی
شایس��ته ،غالمرضا موسوی ،س��ید جمال ساداتیان،
داوود رشیدی ،محمد پیرهادی ،علی سرتیپی ،فرشته
طائرپور ،مریال زارعی ،امین حیایی ،ماهایا پطروسیان،
مهناز افش��ار ،حامد بهداد ،محم��ود کالری ،علیرضا
زرین دست ،علیرضا امینی ،علی معلم ،مهدی کرم پور
و س��عید راد؛ کس��انی که ش��اید نام برخی از انها را
در پای کمتر بیانیه ای بتوان کنار هم قرار داد.
انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران هم
درباره تغییرات برنامه «هفت» بیانیه ای منتشر کرد که
در ان نسبت به تغییرات شتابزده و غیر کارشناسی در
تنها برنامه سینمایی ایران ابراز نگرانی شده ،به صراحت
امده بود که این انجمن با وجود تم��ام انتقاداتی که به
«هفت» وارد می داند و به رغ��م لطماتی که این برنامه
به چهره منتقدان در جامعه وارد اورده است ،حمایت
خ��ود را از ادامه برنام��ه «هفت» با حض��ور فریدون
جیرانی اعالم می کند.
در ای��ن بیانی��ه نس��بت ب��ه رفت��ار ب��ا فریدون
جیرانی در حضور اخرش در هفت در جمعه ش��ب
22اردیبهشت ماه ،انتقاد شده بود.
برنامه ای که فری��دون جیرانی در ان از مخاطبان
خداحافظی کرد و البته شب پرحاشیه ای را پشت سر
گذاشت.
جیرانی در ای��ن برنامه که با یک س��اعت تاخیر
پخش ش��د ،با بیان اینک��ه این برنامه اخری��ن برنامه
«هفت» اس��ت که او و تیمش ان را مدیریت می کنند،
گفت« :باید از عوامل تهیه برنامه «هفت» تشکر کنم که
در این مدت با من همراهی کردند ،همچنین الزم است
از مطبوعات و س��ینماگرانی که امروز طی نامه هایی
از من و برنامه حمایت ک��رده بودند ،قدردانی کنم .اما
تشکر ویژه ام باید از اقای عزت اهلل ضرغامی باشد که
اگر نبود مطمئنا این برنامه چالشی ادامه پیدا نمی کرد،
در هر صورت از هفته اینده «هفت» با سردبیر و مجری
جدید ادامه پیدا خواهد کرد».
مج��ری «هف��ت» در اخری��ن ش��ب از اجرای
2
از وقتی که رفتن فریدون جیران��ی -تهیه کننده،
کارگردان و مجری برنام��ه تلویزیونی هفت – مطرح
ش��د ،عالوه بر نام هایی ک��ه برای اجرای ای��ن برنامه
از انها یاد می ش��د ،نام «محمد خزاع��ی» هم به عنوان
تهیه کننده این برنامه در رس��انه ها مطرح شد .خزاعی
که به تازگی طی حکمی از س��وی سردار محمدرضا
نقدی -رئیس سازمان بسیج مستضعفین -به سمت
دبیری دوازدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت
(انقالب و دف��اع مقدس) منصوب ش��ده و عالوه بر
س��ابقه دبیری در این جش��نواره ،دبی��ری دوره های
اخیر جشنواره فیلم فجر و جشنواره فیلم کیش را هم
برعهده داشته است .دبیری جشنواره های فیلم کوثر و
تئاتر رضوی از دیگر فعالیت های اوست.
فرهنگ
دبیر جشنواره فیلم فجر
تهیه کننده هفت می شود؟
که مانند چند هفته اخیر ،حواشی بسیاری در ان بروز
یافت .از جمله این حواشی می توان به تلخ و غمناک
برگزار شدن این برنامه ،درست همزمان با شب والدت
حضرت زهرا(س) اشاره کرد .همانند انچه در برنامه
90به بهانه درگذش��ت ناصرحجازی در چنین شبی
صورت گرفت.
اما از دیگر رویدادهای جالب پیرامون هفت در
روزهای گذش��ته ،نوع موضع کس��انی بود که از انان
به عنوان تی��م جدی هفت یاد می ش��د .محمود گبرلو
به عنوان جدی تری��ن گزینه در مصاحب��ه ای با تاکید
بر ضرورت وجود برنامه هفت برای س��ینمای ایران
ابراز کرد که خودش یکی از منتقدان این برنامه است
و مسلما با تغییر ادم ها س�لایق تغییر می کند .او تاکید
کرد که «هفت» دو هدف عمده را باید دنبال کند؛ یکی
دستیابی س��ینمای متعالی و ارزش��مند و دیگر اینکه
به عنوان یک برنامه در رسانه ،مطالبات عرصه سینما را
از طریق گفت وگو و تحلیل دنبال خواهد کرد.
محمدتق��ی فهیم ه��م در مصاحبه ای ب��ا تاکید
بر اینکه نقطه طالیی برنامه «هفت» را تشدید دشمنی ها
در سینما بوده است ،تاکید کرد« :اگرچه نگاه مدیریت
سیما بر این اساس بوده که از «هفت» استفاده ابزاری
کند ،اما این جریان فکری ناس��الم «هف��ت» بود که از
مدیریت سیما استفاده ابزاری کرد».
در این میان ،رس��انه ها و س��ایت های سیاس��ی
هم کم به موضوع ای��ن برنامه نپرداختن��د .از جمله،
یادداش��ت های جداگانه «عصر ایران» و «مش��رق» با
عنوان های «پیام های 10گانه حذف جیرانی از برنامه
مثلث شماره 126
برنامه اش به شرایط روی انتن رفتن این برنامه اشاره
کرد و گفت« :در این برنامه سوال پیامکی نداریم و تنها
از مخاطبان می خواهم به ی��ادگار یک عدد هفت را به
ش��ماره پیامک برنامه پیام کوتاه بفرستند .البته وی در
بخش دیگری از پخش ش��بکه سوم به دلیل اینکه این
درخواست مجری برنامه را به صورت زیرنویس اعالم
نکرده است با کنایه تش��کر کرد .ضمن انکه از جایی
اعالم کرد که اساس��ا سیس��تم پیامک برنامه را پس از
دریافت چند ده هزار پیامک قطع کرده اند.
همچنین جیرانی در ابتدا و در بخش های مختلف
برنامه بارها تکرار کرد که نمی تواند کسی را به صورت
مهمان تلفنی روی خط بیاورد .بخ��ش بعدی برنامه
«هفت» به گفت وگ��وی جیران��ی و فاطمه گودرزی
درب��اره ایرج قادری اختصاص داش��ت ک��ه در فیلم
«می خواه��م زنده بمانم» ب��ا او همکاری ک��رده بود.
اما ناگهان گودرزی در البه الی س��خنانش گفت من
می خواهم یک موضوع مهم تر را مطرح کنم و ان هم
اینکه چرا باید برنامه هفت با این کادر مدیریتی تعطیل
ش��ود ،ان هم برنامه ای که در نزد س��ینماگرانی که ما
می شناسیم داشت اقبال بیشتری پیدا می کرد!
در ان شب حتی جهانگیر الماسی هم به تعویض
تیم مدیریتی برنامه هفت واکنش نش��ان داد و گفت:
«حال و هوای استودیوی امشب مانند اخرین اجرای
یک نمایش شده است ».این بازیگر با اشاره به برخی
بیانیه های س��ینمایی ها گفت« :امش��ب خوش��حالم
که نگاه هوش��مند برخی س��ینماگران مانن��د اقایان
حاتمی کی��ا ،مهرجوی��ی و ...را دیدی��د و ای��ن افراد
نش��ان دادند که س��ینماگران زنده هس��تند و دغدغه
فردا را دارند .ما یک خانواده کوچک هس��تیم که باید
مسائلمان را درون خودمان حل کنیم و فقط در خدمت
یا خیان��ت کارهایم��ان مجازیم که گ��زارش دهیم».
اما این برنامه هفت هم از انتقادها مصون نماند .فردای
ان ،حمید رسایی ،که سابقه گفت وگو با این برنامه را
به عنوان عضو کمیسیون فرهنگی مجلس هشتم داشت
و بحث هایش را درباره س��ینما و بدنه ان مطرح کرده
بود ،با اعالم تذکری به ریاست صدا و سیما انتقاد کرد
که چرا وقتی قرار شده پخش این برنامه با عوامل فعلی
ت تریبون
متوقف شود مجددا این افراد 2/5ساعت پش
قرار گرفته و بیانیه سیاسی قرائت کردند؟!
روزنامه کیهان هم نوش��ت که فریدون جیرانی
در حالی برای اخرین بار برنام��ه «هفت» را اجرا کرد
مجری «هفت» در اخرین شب
از اجرای برنامه اش به شرایط
روی انتن رفتن این برنامه
اشاره کرد و گفت :در این برنامه
سوال پیامکی نداریم و تنها از
مخاطبان می خواهم به یادگار یک
عدد هفت را به شماره پیامک
برنامه پیام کوتاه بفرستند.
البته وی در بخش دیگری از
پخش شبکه سوم به دلیل اینکه
این درخواست مجری برنامه را
به صورت زیرنویس اعالم نکرده
است با کنایه تشکر کرد
هفت» و «دوئل سیاسی بر سر برنامه هفت» نمونه ای از
واکنش های تحلیلی -سیاسی -فرهنگی در این زمینه
بود .در یادداش��ت عصر ایران امده ب��ود« :کنار رفتن
فریدون جیرانی از برنامه هفت ،به خوبی نشان داد که
جیرانی ،فردوسی پور نیست و اگر نهادهای رسمی ،بنا
به دالیل و مصالحی ،تا به امروز عادل فردوس��ی پور
را در برنامه نود تحمل کرده اند ،در قبال جیرانی فاقد
چنین تاب و تحملی هستند».
یادداشت نویس این س��ایت در ادامه با توصیف
جیرانی و مسعود فراستی ،به عنوان دو چهره چپگرا و
راستگرا -با معیار مخالفت و موافقت با سیاست های
کالن در حوزه سینما -اعتقادش را اینگونه نوشت که
ترکیب این دو روشنفکر غربگرا و غرب ستیز ،برنامه
هفت را به یکی از دیدنی تری��ن برنامه های تلویزیون
ایران بدل کرده بود.
گروه فرهنگی مشرق هم به بهانه تعطیلی «هفت»
جیرانی نوش��ت« :متاسفانه در س��ینمای امروز ایران
کس��انی خود را س��ینماگر مس��تقل می خوانند که با
بودجه های بیت المال علیه ایران فیلم می س��ازند ،از
جشنواره ها جایزه می گیرند و ابرو به دست می اورند
و در نهایت بدون اینکه کسی درباره مخاطب اثارشان
از انها بپرسد ،فیلم دیگری را شروع می کنند ،فیلم هایی
که گاه حتی پرده سینما را به خود نمی بیند و در نهایت
خود را سینماگر مس��تقل می خوانند و طرف مقابل را
سیاسی ...به نظر می اید بیش از هر کسی این سینما گران
مس��تقل(!) هس��تند که از تعطیلی برنامه هفت لبخند
رضایت بر لب دارند؛ چراکه بدون اینکه مجبور باشند
به سواالت دوست داران سینمای انقالب پاسخ دهند،
از معرکه گریخته اند تا کاسبی همچنان به راه باشد».
محمود گبرلو اما جانش��ین فریدون جیرانی در
برنامه هفت خواهد ش��د و طبیعتا در این میان او این
فرصت را خواهد داش��ت که با نگاهی انتقادی فضای
روشنفکری س��ینمای ایران را مورد نقد قرار دهد و در
عین حال به واسطه اینکه شخصیت روزنامه نگار و منتقد
دارد و با تعارف های حرفه ای مورد چالش قرار نمی گیرد
این شانس را خواهد داش��ت که منتقد سینمای بدنه و
سینمای روشنفکری باشد و در عین حال سینمای متولد
شده پس از انقالب را مورد حمایتقرار دهد .سینماییکه
از سوی بدنه روشنفکری سینما مورد بی مهری قرار گرفته
و اکنون نوبت ان است که این سینما توسط صداوسیما
مورد حمایت قرار گیردg .
خزاع��ی همچنین عالوه بر س��ابقه رس��انه ای،
تهیه کنندگی فیلم های��ی چون «پیک نی��ک در میدان
جنگ»« ،پش��ت پرده مه»« ،مار پله»« ،جعبه موسیقی»،
«احضارش��دگان» و «برخورد خیلی نزدی��ک» را در
کارنامه کاری خود ثبت کرده و اخرین فعالیتش در این
زمینه تهیه کنندگی فیلم پرحاشیه «قالده های طال» بوده
اس��ت .این مدیر فرهنگی و هنری جوان اما در تماس
خبرنگار مثلث با بیان اینکه در زمینه تهیه کنندگی برنامه
«هفت» با او صحبتی نشده و نمی داند منشاء این خبر
از کجاست ،ترجیح داد که در این زمینه اساسا صحبتی
نداشته و دیدگاهش را هم درباه این برنامه تلویزیونی
ابراز نکند.
خزاع��ی هم اکن��ون اج��رای برنامه س��ینمایی
شب های روشن را در ش��بکه جام جام بر عهده دارد.
با همه این اوصاف می توان یاداوری کرد که کم نبوده
انتصاب هایی که در وهله نخس��ت ش��ایعه شده ،بعد
تکذیب و درنهایت محقق شده است .باید منتظر ماند
و دید ایا این مورد هم از ان دسته اخبار است؟ g
65
فرهنگ
گفت وگو با محمدتقی فهیم درباره باید و نبایدهای یک برنامه
مثلث شماره 126
3
«هفت» ناامیدکننده شده بود
محمدتقی فهیم و محمود گبرلو دو چهره ای هستند که در زمان صدارت دولت های پیشین در دو روزنام ه
کیهان و رسالت پرچم ارزش های انقالب اسالمی را در حوزه سینما برافراشته اند .این دو از چند سال پیش به
جرگه منتقدان ورود یافتند و همزمان در برنامه های تلویزیونی یا در جش��نواره های فجر به اجرای برنامه های
ت شده درواقع نوع نگاه
نقد و نظر پرداختند .حال که گبرلو جانش��ین فریدون جیرانی در برنامه تلویزیونی هف
امثال او و فهیم است که احتماال از این پس در هفت جریان خواهد داشت .با گبرلو ابتدا قرار بود مصاحبه کنیم،
اما خود او پس از جلسه ای با مسئوالن شبکه سه احساس کرد بهتر است در این زمینه سخن نگوید .فکر کردیم
با پای صحبت های فهیم نشستن در واقع می توان دیدگاه مشابهی را دریافت کنیم.
برنامه هفت را در مدتی که پخش شد ،چطور
ارزیابی می کنید و دیدگاه ت��ان درباره مجری
برنامه و روندی که در ان طی شد ،چیست؟
برنامه هفت در قالب یک رویکرد سینمایی ،مورد
انتظارجامعهسینماییبود.هموارهسینمایی هامنتظربودند
تلویزیونبیشترازانتظارانهابهسینمابپردازد،چراکهبیشتر
اثار سینمای ایران دچار کمبود مخاطب است و مشکل
تبلیغدارد.بنابراینازتلویزیونانتظارمی رفتبابرنامه های
مختلفی که درباره سینما تدارک می بیند به ایجاد فضاهای
ارام تربرایسینماکمککندتامردمجذبسالن هاشوندو
بهسینمابیایند.ضمناینکهخودپرداختنبهسینمابه عنوان
یکبرنامه در تلویزیون جذاب است و می تواند مخاطبانی
را جذب این رسانه کند .در واقع ،این برنامه کارکرد دوگانه
دارد؛همبهسینماکمکمی کندوهمبرایجذبمخاطبان
بهتلویزیون،به خصوصمخاطبانخاص تروسینمایی ها،
موثر اس��ت .وقتی برنامه هفت ش��روع به کار کرد همه
خوشحال بودیم که تلویزیون به این صرافت افتاد و پس
از رایزن��ی و برنامه ریزی هفت راه افتاد؛ ام��ا انچه از این
برنامه انتظار می رفت ،براورده نشد .به هرحال ،برنامه ای
66
که به سینما می پردازد ،عالوه براینکه قرار است کمکی به
لحاظتبلیغیوایجادفضاسازیبهترداشتهباشد،بهنحوی
که مردم متوجه سینما شوند ،طبعا باید اسیب شناسی ،نقد
و بررسی و چالش ایجاد کند ،باعث ایجاد گفتمان میان
سینماگرانازطیف هایمختلفشود،جذابیتایجادکند
تامردمعادیپایچنینبرنامه ایبنشینند.اینویژگی هایی
از برنامه هفت انتظار می رفت؛ اما با شروع به کار ،به نظر
می رسید برنامه خیلی خاص شده و به طیف خاصی از
سینماگران منحصر است و به شدت تحت تاثیر مجری
و تهیه کننده برنامه قرار دارد؛ تا حدی که مجری برنامه به
صراحت در گفت وگویی بیان کرد که هفت ،برنامه من
استوهرکسیرابخواهمبهبرنامهدعوتمی کنموکسی
نمی تواند چیزی در این بارهبگوید.
ایا در ش��رایطی که مجری و تهیه کننده برنامه
یک نفر است ،انجام این کار نادرست است؟
چنین اتفاقی می افتد ،اما اینکه ایا صوری اس��ت و
کسی می تواند رسانه ملی را تریبون خاصی کند ،موضوع
دیگری است.
ایا مگر این طور نیس��ت که برای اینکه مجری
و تهیه کننده برنامه ای یک نفر باش��د ،مدیران
صداوسیما مجوز می دهند؟
در گذشته تهیه کننده ،برنامه ای را می گرفت و اختیار
تمام داشت و می توانست مجری باشد ،مانند برنامه 90که
فردوسی پور تهیه کننده و مجری ان است؛ اما از یک سال
پیش ،ائین نامه ای در صداوسیما مصوب شد مبنی براینکه
مجری و تهیه کننده نمی تواند یک نفر باشد ،البته برنامه
هفتو 90راازاینائین نامهمستثناکردند.اینکارخوبی ها
و بدی هایی دارد ،ولی بدی های ان بیشتر است .خوبی اش
این اس��ت که چون تهیه کننده مجری است ،تحت تاثیر
دیدگاه ها و فش��ارها قرار نمی گیرد و زود به زود مجری
را تغییر نمی دهد ،بدی اش هم این است که برنامه خیلی
انحصاری می ش��ود و مجری ه��رکاری بخواهد انجام
می دهد.
بنابراین یکی بودن مج��ری و تهیه کننده برای
برنامه هفت از نظر قانونی مشکلی نداشت؟
از نظر قانونی طبق مصوبه سال گذشته صداوسیما
قاعدتا باید مجری ،تهیه کننده نمی بود؛ اما 90را مس��تثنا
کردند ولی خیلی مطمئن نیس��تم که هفت را هم مستثنا
کردندیاخیر .اینکهبرنامه اییک طرفهنسبتبههرچیزی
قضاوت کند و مهمان و منتقد دعوت کند ،می تواند پدیده
نامیمونی باشد ،چون به سمت شخصی گرایی حرکت
می کندوکساندیگریدربرنامهحضورنمی یابند.به همین
دلیل،می دیدمکهدرمباحثسینماییهمیشهیکگرایش
سینمایی تقویت می شد ،مثال وقتی درباره سینمای دولتی
و خصوصی بحث می ش��د ،هیچ وقت ندیدیم کسی از
میان مدافعان سینمای دولتی صحبت کند ،عموما مجری
و منتقد برنامه ،موافق سینمای خصوصی بودند یا کسانی
را می اوردند که در مدح س��ینمای دولتی حرفی نمی زد.
همچنین نگرش مثبتی نسبت به یک سینمای مطلوب
وجود نداشت .تنها گزینه ای که روی ان تبلیغ می کردند،
سینمای گذشته ایران بود که در البه الی صحبت ها نیز ان
سینما و فیلم فارسی ها ،سینمای موفقی معرفی می شدند،
به عنوان سینمایی که مخاطب داشت و بیان اینکه سینمای
بعد از انقالب مخاطب ندارد .بحث دیگر این اس��ت که
فضای افسردگی ،دشمنی و درگیری را تشدید می کرد.
به هرحال ،تلویزیون رس��انه ای اس��ت که در عین نقد و
اسیب شناسی مقوله های مختلف حتما باید به مخاطب
امیدواری بدهد .بحث امیدواری یکی از مقوله های مهمی
اس��ت که مقام معظم رهبری در مس��ئولیتی که به اقای
ضرغامی محول کردند ،بر روی ان تاکید نمودند .اما اگر
پای برنامه هفت می نشستیم اساسا امیدی را در ان برنامه
نمی دیدیم و بیشتر درباره هرج ومرج ،اشفتگی و نابودی
در سینما حرف زده می ش��د .خیلی از فیلمسازان جوان
می گفتند وقتی سینما این است ،چرا ما باید فیلم بسازیم یا
حتی بزرگان سینما کم کم ناامید می شدند .بنابراین تبلیغ و
ترویج ناامیدی غیرمستقیم در سینما یکی از اشکال هایی
بود که در برنامه هفت وجود داشت.
شما انتظار داشتید عوامل چه فیلم ها و منتقدانی
در برنامه هفت حضور می داشتند؟
من درباره منتقد خیلی مصر نیستم که حتما منتقدان
متعددیبایددربرنامهشرکتکنندوبهنظرم،بدهمنیست
یک منتقد ثابت در برنامه باشد .بسیاری از برنامه ها در دنیا،
کارشناسان ثابت دارند.
این امر ،مش��کل وجود یک دی��دگاه ثابت در
هر برنامه را مانند انچ��ه درباره مجری گفتید،
ایجاد نمی کند؟
می تواندمجرییکنفرومنتقدهمیکنفرثابتباشد،
امانبایدفقطدربارهدیدگاه هایخودشانحرفبزنند.االنشما
خبرنگارثابتمثلثهستیدوهرروزیکخبرنگارجایشما
رانمی گیرد،امادیدگاهمنتقدانمتفاوتیدراینمجلهمنتشر
اشتراک نظر موافقان و مخالفان جیرانی
4
هفت نباید تعطیل شود
فرهنگ
از همان ابتدایی که مطرح شد برنامه تلویزیونی
«هف��ت» به دلی��ل نارضایتی های��ی از محت��وای ان
قرار اس��ت متوق��ف ش��ود و رفته رفته ای��ن زمزمه
ش��کل گرفت ک��ه توقف موق��ت ان ممکن اس��ت
دائمی هم ش��ود ،تفک��رات مختلف��ی در مخالفت با
این تعطیلی نوش��تند .نکته جالب این ب��ود که به نظر
می رس��ید هم موافق��ان و ه��م مخالفان ای��ن برنامه،
البت��ه هر ک��دام از منظ��ر خود ،ب��ا تعطیل��ی «هفت»
مخالف هستند.
مثال از یکس��و سایت ش��بکه ایران در این زمینه
نوشت« :شایعات شنیده ش��ده درباره تعطیلی برنامه
«هفت» ان ه��م به فاصل��ه ای کوت��اه از جنجال های
پیش امده در اکران نوروزی این شائبه را در ذهن ایجاد
می کند که همان جریانی که در نوروز خواستار توقیف
دو فیلم ش��د ،حاال هم می خواهد برنامه «هفت» را به
تعطیلی بکشاند».
این س��ایت در ادامه اورد« :تصور دوس��تان این
اس��ت که کل تریبون یک برنامه در اختی��ار انان قرار
داشته باشد تا انها متکلم وحده بوده و هرچه دوست
دارند بر زب��ان اورند ،اما این کامال در تناقض اس��ت
با فرهنگ گفت وگو! گفت وگو یعنی ش��ما حرفت را
بزنی و به ط��رف مقابل هم اجازه صحب��ت دهی ،اما
دوس��تان عالقه ای به گفت و گو ندارند و همین هایی
که از گفت وگو گریزانند پروس��ه تعطیلی «هفت» را
دنبال می کنند .نباید سعی کنیم تما م تریبون ها در اختیار
ما باشد .این صحیح نیس��ت که فکر کنیم هر انچه ما
نمی پسندیم ،مردم هم نباید بپسندند .انها بیش از حد
تالش می کنند که همه چیز را محدود به ایده های خود
کنند ،اما جامعه ما که قرار نیس��ت تک صدایی باشد.
مردم صداهای مختلفی دارند؛ عده ای ممکن اس��ت
یک فیلم خاص را بپس��ندند و عده ای هم از ان فیلم
خوششان نیاید ،این مس��اله دلیلی بر این نمی شود که
بگوییم چون از این فیلم خوشمان نیامده پس ان فیلم
باید توقیف شود .در شرایطی که تلویزیون خیلی هم
برنامه مخاطب پس��ند ندارد ،اینک��ه بیایند یک برنامه
گفت وگومحور را ه��م محدود کنند اصال درس��ت
نیست».
اما از سوی دیگر سایت رجانیوز که طبق مطالب
پیش تر منتش��ر ش��ده اش از منتقدان برنام��ه هفت و
فریدون جیرانی محسوب می شود ،نیز از منظری دیگر
از تعطیلی این برنامه انتقاد دارد.
در ای��ن س��ایت ام��ده اس��ت« :حاش��یه های
پرس��ر وصدای برنامه دو هفته پی��ش هفت همچنان
ادام��ه دارد چنانک��ه پ��س از اعتراض 22رس��انه به
مباحث مطرح ش��ده در این برنامه و در خواس��ت از
عزت اهلل ضرغامی ب��رای فراهم ک��ردن زمینه مناظره
نمایندگان جبهه فرهنگی انقالب با دس��ت اندرکاران
هفت ،رسانه ملی ترجیح داد صورت مساله را به طور
کلی پاک کرده و فیتیله برنام��ه هفت را به ارامی پایین
بکش��د ،تا به این ترتیب نه تنها پاسخی به حمله های
جیرانی علی��ه جبهه فرهنگی انقالب در رس��انه ملی
ش��نیده نش��ود ،بلکه مطرح کننده ای��ن حمالت نیز
با ژس��تی قهرمانانه از اج��رای زنده در رس��انه ملی
خداحافظی کند».
رجانیوز ب��ا اش��اره به نامه 22رس��انه کش��ور
ی در انتق��اد به برنام��ه هف��ت اورد« :این
به ضرغام��
رس��انه ها انتقاد اصلی خود را معطوف ب��ه این نکته
کرده بودند که برنامه س��ینمایی هف��ت به عنوان تنها
رسانه سینمایی کشور ،نه تنها بی طرفانه که به صورتی
یکطرفه به تریبون جریان ش��به روش��نفکر حاکم بر
سینمای ایران تبدیل شده است و اجازه بیان عقیده و
اظهار نظر از جریانات انقالبی حاضر در سینمای ایران
در این برنامه گرفته شده است ،چنانکه پس از مناظره
یکی از نماین��دگان این جریان با عل��ی معلم که یکی
از میهمانان همیش��گی برنامه هفت به شمار می رود،
جیرانی یک برنامه مجزا و یکطرفه را برای پاس��خ به
مباحث مطرح شده در برنامه پیشین خود اختصاص
داد .اما امروز و در کمال تعجب در شرایطی که انتظار
می رفت مسئوالن رسانه ملی از زمان برگزاری مناظره
نمایندگان جبهه فرهنگی انقالب و دس��ت اندرکاران
برنامه هفت خبر بدهند ،مدیر گروه اجتماعی ش��بکه
سه ،از تعطیلی هفت و خداحافظی جیرانی خبر داد تا
هم جیرانی از پاسخگویی به انتقادات جدی پیرامونش
خالص ش��ود و هم بهانه ای به دس��ت مدیران رسانه
ملی بیفتد ت��ا با ان به مص��اف منتقدان خ��ود بروند.
این در حالی اس��ت که رس��انه های تنظیم کننده نامه
انتقادی به ضرغام��ی ،با پیش بینی ای��ن موضوع ،در
هیچ جای نامه خود س��خن از تعطیلی برنامه هفت به
میان نیامده بود و در مقاب��ل از لزوم حضور جریانات
فع��ال در عرص��ه فرهنگ��ی ای��ران و نمایندگانی از
جبهه فرهنگی انقالب در این برنامه نیز س��خن گفته
شده بودg ».
مثلث شماره 126
می شود .البته ممکن است مجله شما به یک جریان فکری
خاصمتعلقوهمیشهمواضعثابتیداشتهباشد؛ولیوقتی
بحثصداوسیمامطرحاستکهازانبه عنوانرسانهملییاد
می شود،طبعابایدظرفیتیدراختیارهمهطیف هایفکریقرار
دادهوعدالترعایتشودتاهمهدیدگاه هاحرف هایخودرا
بزنند.بنابراینوجودیکمنتقدثابتچندانمهمنیست،امایک
منتقددیگرهمبایدبیایدودربحث هاینظری،دیدگاهخودرا
بیانکند .به طور کلی برنامه هفت نتوانست پوشش دهنده
اینمباحثیباشدکهدربارهانهاصحبتکردیم.
به ج��ز مواردی که اش��اره کردی��د ،مجری و
تهیه کننده ای که در اینده به برنامه هفت می ایند
باید چه ویژگی ها و خصوصیاتی داشته باشند؟
تهیه کننده ای باید پش��ت کار قرار گی��رد که با بدنه
سینمای ایران اش��نا باش��د ،صاحب دانش و اطالعات
سینمایی خوبی باشد ،جریان های فکری را بشناسد ،خط
قرمزهای اصولی را بشناسد ،به سلیقه ها بها ندهد به قواعد
بهادهد.اینهامی تواندشاملمجریهمباشد.
همچنین مجری باید فردی با اعتماد به نفس و دارای
سعه صدر باشد ،قدرت اداره جلس��ه را به صورت ایجاد
چالشداشتهباشد،تاجاییکهممکناستاعمالنظرهای
فردی نکند ،خود را نماینده رسانه ملی بداند که قرار است
امکانی را در اختیار دیگ��ران قرار دهد تا انها حرف خود
را بزنند ،نگاه پدرانه ای نسبت به همه طیف های فکری
و سلیقه ای داشته باشد ،چون جامعه ما متکثر است ،باید
نگاهی عدالت محور برای در اختیار گذاشتن امکان برای
همهداشت هباشد.همچنینمجریبایدناامیدیایجادنکند،
بهسمتنابودیحرکتنکندواین طورالقانکندکهسینما
نابود شده است.
جمعی از س��ینماگران درب��اره برنامه هفت و
اتفاق های مربوط به ان نامه ای را منتشر کردند.
این نامه را چگونه ارزیابی می کنید؟
هفت خواسته های ان سینماگران را هم قبال براورده
نکرده بود .اگر به دیدگاه همین سینماگران درگذشته
مراجعه کنیم ،می بینیم بسیاری از انها منتقد برنامه
هفت بودند؛ اما این یک اتفاق سیاس��ی اس��ت که
سینماگرانی که حاال بیانیه ای را درباره تثبیت کادر
اداره کنن��ده برنامه هفت داده اند ،ج��زو مخالفان و
منتقداناینبرنامهبودند؛ماننداقایکیمیاییکهمدتی
قهرکردهبودیاخانمبازیگریکهگفتهشد،تحقیرشد
و مورد بی مهری قرار گرفت و بسیاری از سینماگران
ان زمان علیه هفت بیانیه دادن��د .همه ما موافق این
هستیم که برنامه هفت باشد ،بحث بر سر چگونگی
اداره این برنامه است .به نظر من ،برنامه هفت باید به
سالیق منتقدان و مخالفان خود نیز بها دهد و حتی به
بیانیه انها توجه کند .دیدگاه این افراد باید مطرح شود
و حتی بیانیه انها در اولین برنامه هفت خوانده شود.
برایایجادشدنتفاهمبایداین هابیانشوند،درحالی
کهقبالایناتفاقنمی افتاد.
ایا ممکن اس��ت هدف برخ��ی انتقادها که در
گذشته مطرح می ش��د ،اصالح برخی رفتارها
در برنامه هفت بوده باشد و نه تغییر کل کادر
اداره کننده ان؟
االنصداوسیمابهایننتیجهرسیدهاستکهانانتقادها
به شکل جزئی برطرف نمی شدند ،چون در عمل ،فرصت
زیادیبههفتدادهشد.اینبرنامهدوسالادامهداشت،درحالی
کهازمیانهسالاول،انتقادهادربارههفتوجودداشت.درواقع،
یک«جریانفکری»درهفتعملمی کرد.یکزمانیفردی
مستقلاستومی تواندفرازوفرودداشتهباشد،اماوقتییک
«جریانفکری»وجودداردوهمهازیکطیففکریاداره کننده
هفتمی شوند،همهفقطنسبتبهیکنوعسینماموضعدارند
وانواعسینمارامی کوبندg.
فریدون جیرانی از
کارشناسی در برنامه
دو قدم مانده به صبح
به هفت رسید حاال
اما محمود گبرلو از
نشست های جشنواره
فجر به این سکان
رسیده است
67
فرهنگ
جشن کتاب
مروریبربزرگ تریننمایشگاه خاورمیانه و ویژگی هایمنحصرب هفردش
کتاب در ایستگاه 25
نالمللیکتابتهراندرحالیتازه تریندوره
نمایشگاهبی
خودرابهپایانرساندکههرچندحاالربع قرنتجربهداردوامار
بازدیدکنندگان از ا ن نیز همچنان روند افزایشی دارد ،اما از نظر
سطحکیفیکتاب هابه نظرنمی رسیددرنوارحرکتروبهرشد
قرار داشته باشد .زیر و بم نمایشگاه را از حیث شکل برگزاری
تامحتوادراینگزارشبهبررسیکنکاش گرانهنشسته ایم.
فرهنگ
رویایمحلیدائمی براینمایشگاه
سال هاست در استانه برپایی 10روزه نمایشگاه کتاب
تهران در ماه اردیبهشت ،در جریان برگزاری و کمی پس از ان،
مدامگفتهمی شودکهبرایچنینرویدادکم نظیری،داشتنیک
یومناسببرایبرگزارینمایشگاهکتاب،ازاصول
مکاندائم
اولیه و بدیهی و از ضروریات است .اما درواقع می توان گفت
تنها اتفاق اجرایی که در این زمینه افتاده ،مربوط به زمانی است
کهرئیس جمهوردرمراسمافتتاحیهیکیازدوره هاگفت سال
بعدمحلبرگزارینمایشگاهدرمحلبرگزارینمایشگاه های
بین المللی تهران نباید باشد .این یعنی تا سال دیگر باید مکان
ثابتی برای این منظور در نظر گرفته ش��ود ،اما اتفاقی که در
عمل افتاد این بود که مسئوالن وزارت ارشاد برای سال دیگر
به دنبالمکانجایگزینعاریه ایگشتندوازانزماننمایشگاه
بین المللی کتاب تهران میهمان موسمی مصالی تهران شده
است.ایندرحالیاستکهبسیاریازناشران،بازدیدکنندگانو
حتیمسئوالن،مصالرامکانمناسبیبرایبرگزارینمایشگاه
کتاب نمی دانند .اما مسئوالن نمایشگاه کتاب خود با اشاره به
محدودیت های مصال برای برگزاری نمایشگاه ،مصال را تنها
گزینه ممکن فعلی برای برپایی نمایشگاه می خوانند .امسال
گرمی هوا و خاموش بودن دستگاه های تهویه به دلیل کمبود
گازوئیل ،هوا را در شبس��تان مصال که محل استقرار ناشران
عمومی و شلوغ ترین سالن بود ،به ویژه در روزهای ازدحام
مثلث شماره 126
اخر هفته ،نامناسب و ازاردهنده کرده بود .سالن هایی که در
سازه های موقت برگزار شده بودند نیز هیچ تهویه ای نداشتند
وهوای شاننا مطبوعبود.اماباتوجهبهاینکهجمعیتکم تری
از این سالن ها دیدن می کردند ،هوای شان قابل تحمل تر بود.
یکی از اتفاق های متناوب سال های اخیر این سخن بود که
به علت انجام عملیات عمرانی در مصال ،امسال دیگر مکان
ان برای برگزاری نمایش��گاه کتاب اجاره داده نخواهد شد!
خط ونشانیکه هیچ گاهعملیاتینمی شود.امسالهمازانجاکه
به علتساختوسازدرمصال،نمایشگاهکتابصحناصلی
رادراختیارنداشت،سالن هابسیارپراکندهازهمبودندورفت
وامدبینسالن هابرایبازدیدکنندگانبادشواریهمراهبود.
کتاب هاییکهجمع اوریوغرفه هاییکهبستهشدند
درنمایشگاهکتابتهران،بهگفتهمسئوالنبرگزارکننده،
غرفه هایی در بخش خارجی بسته و کتاب هایی جمع اوری
شدند.بنابراعالم،کتاب هاییکهجمع اوریشدند،کتاب هایی
بودند که بر خالف ائین نامه ثبت نامی ناش��ران در نمایشگاه
هستند،کتاب هاییکهضدشیعیهستند،نقشه هایجعلیاز
کشور ،در برخورد با عنوان خلیج فارس به دست می دهند یا
حاویمطالبغیراخالقیهستند.همچنیندربخشناشران
داخلی ،شش غرفه بس��ته ش��دند که نام انها اعالم نشد .اما
مدیرعامل دفتر شعر جوان که غرفه اش در نمایشگاه کتاب
بسته شد ،در مقابل این اتفاق موضع گیری و رئیس نمایشگاه
کتابرابه مناظرهدعوتکرد.
کتاب های زرد در نمایشگاه کتاب
مسائل نمایشگاه کتاب امسال ،تنها در موارد شکلی و
اجرایی خالصه نمی شد ،بلکه از نظر محتوایی نیز می توان
گفت چرخی در نمایشگاه ما را به این نتیجه می رساند که
نتیجه سیاس��ت های فرهنگی و اقتصادی چند سال اخیر
حاال در عرصه نشر متبلور شده است .طی این روند هرچند
حضور کتاب های مذهبی در نمایشگاه به شکل محسوسی
افزایش یافته ،اما از س��وی دیگر و البته سوی ناخوشایند
ان ،در میان کتاب های ارائه ش��ده در نمایشگاه کتاب ،پر
بود از کتاب هایی که به پوست ،مو و زیبایی می پرداختند؛
کتاب هایی که بیش��تر کتاب س��ازی بودن��د و مطالبی را
از اینترنت جم��ع اوری و در کتابی عرضه ک��رده بودند.
عرضه کتاب های نه چندان علمی روانشناسی و رازهای
موفقیت هم قابل توجه بود .همچنین در این نمایش��گاه
حجم بسیار زیادی از کتاب هایی دیده می شد که در سالن
ناشران عمومی حاضر بودند؛ اما چندان تناسبی با این سالن
نداشتند .غرفه هایی که به فروش کتاب های کمک اموزشی
غایباننمایشگاهکتاب
بحث برانگیزترین ناش��ر غایب بیس��ت وپنجمین
نمایشگاه کتاب تهران ،نشر چشمه بود که به دلیل برخی
مش��کالت و تعلیق مجوز نشر ،نتوانس��ت در نمایشگاه
حاضر باش��د .این یعنی غیبت بس��یاری کتاب در حوزه
داستان و شعر و خالقان انها در نمایش��گاه .این در حالی
است که اتفاقا تا همین پارسال اختصاص غرفه های بزرگ
و ویژه نمایش��گاه به ناشرانی چون چش��مه ،نگاه ،ثالث
و ...در کنار حوزه هنری ،امیرکبیر و س��روش و ...یکی از
موارد انتقادی دیگر ناشران به تصمیم گیرندگان چینش و
جانمایی نمایشگاه بود .امسال اما این غرفه ها همچنان در
اختیار گروه دوم بود ،اما ناشران گروه اول یا در نمایشگاه
نبودند یا غرفه معمولی تری را در اختیار داشتند .انتشارات
اهنگ هم ناشر دیگری بود که امکان حضور در نمایشگاه
کتاب را پیدا نکرد .همچنین نشر اگه بعد از گذشت دوروز
از اغاز نمایشگاه کتاب ،به جمع ناشران حاضر در شبستان
پیوستg.
گفت وگوی مثلث با دبیر دهمین جشنواره قلم زرین
کمک به جبهه فرهنگی انقالب
سعید زاهدیان
داوری کتاب های جشنواره «قلم زرین» به روزهای پایانی خود نزدیک می شود .این جشنواره که زیر نظر
انجمن قلم ایران برگزار می شود ،قرار است طبق روال هر سال روز 14تیر ماه (روز ملی قلم) برگزیدگان خود را
معرفی کند .در همین راستا به سراغ رضا رسولی ،دبیر دهمین جشنواره قلم زرین رفتیم تا درخصوص اخرین
اخبار و موضوعات پیرامون این جشنواره ادبی صحبت کنیم
به دهمین دوره جشنواره «قلم زرین» رسیدیم.
از نگاه شما که دبیر جشنواره هستید ،قلم زرین
چه تاثیراتی در جامعه ادبی داش��ته و ارزیابی
شما در این باره چیست؟
اس��اس جش��نواره ها ایجاد فضای رقابتی است
و جش��نواره ما ه��م از این قاع��ده و قانون مس��تثنا
نیس��ت .بنابراین تص��ور می کنم بیش��ترین اثری که
داش��ته ،ایجاد رقابت بین اثار نویسندگان ،شاعران و
هنرمندانی است که کتاب منتش��ر کرده اند .حاال این
فضای رقابتی زمانی به اهداف خود نزدیک می ش��ود
که به لحاظ حرفه ای ،س�لامت ،صداق��ت و به لحاظ
انصاف بتواند اثار شایسته تر و مفیدتر را انتخاب و به
جامعه ادبی کشور معرفی کند .با توجه به اینکه همیشه
68
زبان انگلیسی ،ان هم به شکل بازاری می پرداختند ،چندین
غرفه را در سالن عمومی تشکیل می دادند .اینها یعنی که ما
در زمینه چاپ کتاب های حوزه اندیشه و علوم انسانی با
کاستی هایی مواجه هستیم.
برنامه ریزی ،سیاس��تگذاری و از همه مهم تر داوران
جش��نواره قلم زرین از ویژگی های مثبتی برخوردار
بوده ،خود جش��نواره هم در این س��ال ها توانسته اثر
خوب و مناسبی بر فضای ادبی بگذارد و معرفی اثار
و نویسندگان به نحو شایسته ای انجام شده تا امروز که
توانسته به عنوان یک جشنواره سراسری غیر دولتی در
حوزه ادبیات حرفه ای کشور نقش مثبتی ایفا کند و بنده
به عنوان یک نویسنده نمره خوبی به جشنواره می دهم.
گفتید ک��ه از داوران خوبی در این جش��نواره
استفاده شده اس��ت .داوران از چه طیف هایی
انتخاب شده اند و ایا تکثر نگاه و عقیده در میان
داوران وجود دارد؟
طبیعی است که متولیان هر جشنواره ای ،داورانی
طو رب��ط فکری به
را انتخ��اب می کنند ک��ه از نظر خ
خودشان نزدیکتر باش��ند ،اما این بدان معنا نیست که
دیدگاه خود را به داوران دیکته کنند و صد در صد در
یک چارچوب مش��خص و با یونیفورم از پیش تعیین
شده ،دیدگاه های متولیان به داوران القا شود .انجمن
قلم هم در این مدت داورانی را انتخاب کرده که سبک
و سیاق فکری ،منش و حتی رفتار فرهنگی و عملکرد
ادبی انها ب��ا دیدگاه ها و سیاس��ت های انجمن همراه
باش��د؛ اما الزاما اینط��ور نبوده ک��ه داوران باید عضو
انجمن یا س��ابقه عضویت در هیات مدیره را داش��ته
باش��ند و به عبارت صریح تر گوش به فرمان باش��ند؛
اصال اینطور نبوده است .چه بسا اکثر داوران که اعضای
انجمن هم بوده اند ،در بسیاری موارد ازادانه و با نگاه باز
انتخاب هایی داشته اند که در برنامه ها یا اهداف ان دوره
از انجمن نمی گنجیده و این نش��ان می دهد که ازادی
عمل برای داوران وجود داشته است.
جش��نواره های متع��ددی در ح��وزه ادبیات
برگزار می شود ،از جش��نواره های دولتی که
وزارت ارشاد متولی ان است تا جشنواره های
خصوصی ،ح��اال پرس��ش ما این اس��ت که
جش��نواره «قلم زرین» در میان جشنواره های
ادبی کشور چه جایگاهی پیدا کرده است؟
به عنوان کسی که س��ال ها عضو انجمن قلم بوده
و این دوره هم افتخار دبیری جش��نواره را دارم ،چند
پرفروش های و گران فروش های نمایشگاه کتاب
جایگاهی برای بزرگان
اثر:هربرت مارکوزه« ،یونگ ،خدایان و انسان مدرن اثر
انتونیومورنو» ،ترجمه«نمایشنامه هایغربواقعیوطفل
مدفون» اثر :سام شپارد ،ترجمه «اوازه خوان طاس و ترس»
اثر :اوژن یونسکو و رمان «به خاطر یک فیلم بلند لعنتی» از
دیگر کتاب های داریوش مهرجویی هستند.
زندگی و شعر اخوان ثالث را اینگی می کند و تصویری
همه جانبه از شخصیت او را به خوانندگان ارائه می دهد؛ از
خصوصی ترین لحظه های زندگی او تا سلوک اجتماعی
و سیاسی اش .در این کتاب ما با ابعاد شگفت اور خالقیت
اخوان اشنا می شویم؛ از نقد ساختاری و صورت گرایانه
کار او تا نقد اجتماعی و روانشناسی خالقیت هنری اش».
دیگرکتابتاز همنتشرشد هشفیعیکدکنیکهدرنمایشگاه
کتاب عرضه ش��د« ،با چراغ و اینه؛ در جس��ت وجوی
ریشه های تحول شعر معاصر ایران» بود که در 768صفحه
با قیمت27هزار تومان به چاپ رسیده است .نویسنده در
این کتاب به بررسی تاثیر ترجمه اثار ادبیات جهان بر شعر
معاصر فارسی می پردازد .او پس از پرداختن به مجموعه
عوامل موثر اجتماعی ـ سیاس��ی در انقالب مشروطه و
پیش از ان بر شعر فارسی ،به تبیین زمینه ها و چگونگی
تاثیر ترجمه بر شعر معاصر ایران می پردازد و معتقد است
که «تحوالت ش��عر مدرن فارس��ی در قرن اخیر ،تابعی
اس��ت از متغیر ترجمه ادبیات و شعر اروپایی در قلمرو
زبان پارسی».
ترجمه یک کارگردان
داریوش مهرجویی ،فیلمساز پیشکسوت که فیلم
«نارنجی پ��وش» او همزمان با نمایش��گاه کتاب بر پرده
سینماها بود ،چند کتاب در نمایشگاه داشت که ازسوی
ناشرانشان پرفروش اعالم شدند .در نشر هرمس «جهان
هولوگرافیک» نوشته مایکل تالبوت با ترجمه مهرجویی
مشتری های زیادی داش��ت و رمان «در خرابات مغان»
و چاپ شش��م «به خاطر یک فیلم بلند لعنتی» نوش��ته
مهرجویی هم در غرفه نش��ر قط��ره پرمخاطب بودند .
ترجمه «بعد زیبایی ش��ناختی و زیباشناختی واقعیت»
دوباره شفیعی کدکنی
کتاب های جدید «با چراغ اینه (در جست وجوی
ریش��ه های تحول ش��عر معاصر ای��ران)» و «حاالت و
مقامات م.امید» هر دو از محمدرضا شفیعی کدکنی ،در
کنار «سیصد وش��صت و پنج روز در صحبت قران» اثر
حسین محی الدین الهی قمش��ه ای در نمایشگاه امسال
جزو پرفروش های نشر سخن بودند« .حاالت و مقامات
م .امید (مهدی اخوان ثال��ث)» در 264صفحه با قیمت
7500و ش��مارش انها 2200نسخه منتش��ر شده و در
معرفینامه ان امده است« :این کتاب چشم انداز گوناگون
همیشه پرفروش ها
اثاری چون رمان «روی ماه خداون��د را ببوس» از
مصطفی مستور و رمان «چراغ ها را من خاموش می کنم»
از زویا پیرزاد در نش��ر مرکز ،مجموعه اثار سیدمهدی
ش��جاعی در نشر نیس��تان ،اثار رس��ول یونان از جمله
مینی مال هایش در نشر مشکی و مجموعه شعر جدیدش
در نشر امرود ،دیوان کامل ش��اعران بنام معاصر در نشر
نگاه« ،مجموعه اشعار قیصر امین پور» در نشر مروارید در
کنار مجموعه شعرهای اکبر اکسیر یعنی «ماالریا»« ،پسته
اللسکوتدندان شکناست»«،بفرماییدبنشینیدصندلی
عزیز» و «ملخ های حاصل خیز»« ،دا» از سیدزهرا حسینی
و سیداعظم حسینی در نشر سوره مهر و اثاری در غرفه
انتشارات بنیاد حفظ و نشر ارزش های دفاع مقدس وغرفه
مرکز اسناد انقالب اسالمی ،جزو پرفروش هایی بودند که
معموال در نمایشگاه ها و فروشگاه های کتاب با استقبال
مخاطبان مواجه می شوندg.
ویژگی برای «قلم زرین» برمی شمارم؛ یکی غیر دولتی
بودن جشنواره اس��ت .غیر دولتی بودن انجایی امتیاز
محسوب می شود که با سیاست های سیاست زده همراه
نیس��ت .نمی خواهم بگویم که هم دوره ها یا متولیان
وزارت ارش��اد و جش��نواره های دولتی سیاست زده
هس��تند ،اما گاهی وزارت ارش��اد و متولیان فرهنگی
کشور دچار سیاست زدگی شده اند و منفعت مردم و
جامعه ادبی را فراموش کرده اند ،اما چون انجمن قلم
وابستگی ارگانیک و س��ازمانی به هیچ جایی ندارد و
یک صنف محسوب می شود ،از سیاست زدگی به دور
بوده ،اگرچه ممکن است در مواردی اشتباه کرده باشد
ولی ویژگی اصلی اش مس��تقل تصمیم گرفتن بوده و
هست که از غیردولتی بودن نشات گرفته است.
ویژگی دوم اینکه جشنواره قلم زرین صد در صد
صنفی و تخصصی است .متاسفانه امروز شاهد هستیم
که برخی دستگاه ها در کشور ،جشنواره و سمینارهای
متعددی را برگزار می کنند ،اما چون نظام و س��ازمان
برگزاری انها کارمندی و تکلیفی اس��ت ،مجبورند با
سلیقه ها و گرایش های خود که غیرتخصصی است این
کار را انجام دهند ولی در انجمن قلم این طور نیست.
تمام عوامل جشنواره ما از سیاستگذار تا دبیر ،داور و
همه عوامل برگزاری ،یا نویسنده اند یا شاعر و باالخره
در یکی از شاخه های هنر کار کرده اند .به همین دلیل
چون صنفی هستند ،با همه اشتباهات انسانی که ممکن
است به وجود بیاید ،کار را از سر ذوق و عالقه انجام
می دهند و نگاه حرفه ای و تخصصی دارند.
ویژگی س��وم ،رویک��رد انجمن قلم اس��ت که
می کوشد تا جبهه فرهنگی انقالب اسالمی را تقویت
کند و برای این هدف برنام��ه دارد .به همین دلیل مثل
خیلی از جشنواره ها خنثی نیست یا نظیر بعضی دیگر
از جشنواره ها در تقابل و تعارض با اهداف فرهنگی
نظام جمهوری اس�لامی قدم برنمی دارد و نگاهی را
دنبال می کند که در راس��تای کمک به جبهه فرهنگی
انقالب اسالمی باشد.
ویژگی چهارم ک��ه به اعتقاد بن��ده از بقیه موارد
جالب تر اس��ت ،عوامل انگیزشی جشنواره قلم زرین
تخصصی بودن و حرفه ای بودن جش��نواره است ،نه
عدد بزرگ در جوایز و ایجاد انگی��زه که فالن جایزه
داده می شود .در بسیاری از جشنواره ها شاهد هستیم
که فالن تعداد سکه و به همان تعداد خودرو را به عنوان
جوایز درشت مطرح می کنند تا مهم جلوه داده شوند،
اما جشنواره «قلم زرین» به نگاه تخصصی و حرفه ای
متکی است ،نه جایزه بزرگ.
ایا کارشناس��ان حوزه ادبیات هم نظر شما را
دارن��د و از این زاویه به جش��نواره قلم زرین
نگاه می کنند؟
می توانید اس��تعالم کنید و نظرات کارشناسان،
نویس��ندگان و صاح��ب نظ��ران را در م��ورد جایزه
قلم زرین بپرسید؛ حتی از افرادی که نویسنده هستند
و در این جشنواره برنده نشده اند و شرکت ندارند هم
نظر بگیرید ،خوب است بپرسید که ایا این ویژگی ها را
دارد یا نه و بود و نبودش تاثیری در ادبیات دارد یا خیر.
الب��ه الی حرف های ت��ان به غی��ر دولتی بودن
جشنواره قلم زرین اشاره کردید ،دولتی بودن
به این معنا است که شما از وزارت ارشاد برای
جوایز و برگ��زاری هم هی��چ کمکی دریافت
نکردید؟
یکی از سازمان های حامی ما وزارت ارشاد است
که در دوره های مختلف محبت کرده و با کمک های
مالی خ��ودش از ما حمایت کرده اس��ت ،اما حمایت
دستگاه های دولتی از یک نهادی صنفی غیردولتی یا
یک جش��نواره غیردولتی به این معنا نیست که الزاما
سیاس��ت های انها را باید دنبال کنیم و هرگز این طور
نبوده که مدیران ان دس��تگاه ها سیاست های خود را
به ما دیکته کرده باش��ند یا ما تعهدی نس��بت به انها
داشته باشیم.نشانه حرف های بنده اینکه در چند سال
گذشته چه حوزه هنری و چه وزارت ارشاد به عنوان
دس��تگاه های عمومی دولتی از ما پشتیبانی و حمایت
کرده اند ،اما یک خط از برنامه ها و سیاست های خود
را از ما نخواسته اند که دنبال کنیم .در واقع در راستای
تعهد سازمان ها و نهادهای دولتی به بخش خصوصی
و صنفی کمک هایی انجام گرفته والغیرg .
فرهنگ
عامه پسندها
نشر اموت یکی از ناشران تازه پاست که در دو ،سه
سال گذشته هرچند زیر بار ژست های روشنفکری درباره
کتاب هایش قرار داشتهکه انها را عامه پسند – در قالب یک
ناسزای ادبی – توصیف می کنند ،اما توانسته به اینگونه
کتاب ها شخصیت تازه ای ببخشد .این ناشر در نمایشگاه
امس��ال چند کتاب داش��ت که پس از یک هفته از اغاز
نمایشگاه یک چاپشان تمام شد .چاپ اول رمان «نامحرم»
نوشته یاسر نوروزی ،چاپ دوم رمان «شوهر عزیز من»
نوشته فریبا کلهر و چاپ چهارم رمان «ایراندخت» نوشته
بهنام ناصح کتاب های پرفروش این ناشر پرمشتری بودند
که در روزهای اخر نمایشگاه تمام شده بودند.
مثلث شماره 126
قیدار
تازه ترین رمان رضا امیرخانی که با کسب مجوزی
48ساعته در دقیقه 90به نمایشگاه بیست وپنجم رسید
همان گونه که انتظار می رفت یکی از کتاب های پرفروش
لقب گرفت .البته در شرایطی که پرفروش های به نسبت
فروش کتاب های امسال جلوتر بودند و هیچ کدام پدیده
نشدند.به هرحالتازه ترینکتابایننویسنده 39سالهنسل
انقالبکه پیش تراثاریچونارمیا،من او،ازبه،نشتنشا،
داستانسیستان،بیوتن،نفحاتنفتوجانستانکابلستاناز
او در حوزه داستان ،سفرنامه و اندیشه از فروش های باالیی
برخوردار بوده اند ،در کنار «نماد گمشده» نوشته دن براون
از پرفروش های نشر افق در نمایشگاه بود« .قیدار» در294
صفحهو 9بخش،باشمارگان 3000نسخهوقیمت9000
تومان منتشر شده و در مقدمه ان امده است« :سرسلسله
نسل س��وم ،قیدار نبی فرزند اس��ماعیل نبی ،فرزندزاده
ابواالنبیا ،ابراهیم نبی است که خود صفتش مدارا با مردمان
بود و پدر پدران سلسله خاتم االنبیاست و این نقشی است
از قیدار .بنده کم ترین رضا امیرخانی».
69
ورزش
هت تریک طالیی
توفان زرد ادامه دارد
چگونه سپاهان در قهرمانی هت تریک کرد؟
1
میالد حجت االسالمی
س��پاهان با قهرمانی در لیگ برتر یازدهم عالوه بر
کس��ب رکورد چهار قهرمانی در این دوره از رقابت ها،
توانس��ت هت تریک رس��یدن به جام قهرمانی را کامل
کند و از این نظر هم رکوردی دیگر را به نام این باشگاه
ثبت کند .سپاهان در شرایطی کورس بزرگ این فصل را
به سود خود خاتمه داد که در ابتدای فصل با دگرگونی
ش��رایط مالی و مدیریتی به نظر می امد این تیم قدرت
و بخت گذشته را برای موفقیت ندارد ،اما از میانه های
راه انتخاب ه��ا و تصمیمات صحیح در ام��ر واگذاری
مسئولیت های مدیریتی و فنی تیم سبب شد تا زردپوشان
اصفهانی بار دیگر بر صدر جدول لیگ یازدهم تکیه بزنند
و توفان زرد همچنان پابرجا بماند.
ورزش
همه چیز درباره سپاهان
این تیم در س��ال ۱۳۳۲توس��ط محمود حریری،
بازیکن اصفهانی تیم ملی فوتبال ایران و شاهین تهران
تاسیس ش��د .ابتدا نام باش��گاه ش��اهین انتخاب شد،
چون شعبه ای از باشگاه فوتبال ش��اهین تهران بود و با
الگوبرداری از این باشگاه بنیانگذاری شده بود .در سال
۱۳۴۶باشگاه شاهین تهران منحل شد و شاهین اصفهان
برای جلوگی��ری از انحالل مجبور به تغییر نام ش��د و
نام س��پاهان را که از نام های قدیمی شهر اصفهان بود،
برگزید .از اوایل سال ۱۳۷۲این باشگاه تحت حمایت
و مدیریت کارخانه سیمان سپاهان قرار گرفت و با نام
باشگاه فرهنگی -ورزشی سیمان سپاهان به فعالیت خود
ادامه داد .در این سال ها کارخانه سیمان سپاهان حمایت
مالی از تیم را به عهده گرفت و تا سال ۱۳۷۹این حمایت
ادامه یافت .تغییر شرایط اقتصادی کشور و عرضه سهام
کارخانه سیمان سپاهان دیزیچه در بورس سهام و عدم
تمایل س��هامداران جدید این کارخانه به باشگاهداری
سبب شد تا در سال ۱۳۷۹امتیاز باشگاه به فوالد مبارکه
واگذار شود و نام باشگاه به فوالد مبارکه سپاهان تغییر
کرد .اما اوج گی��ری موفقیت های س��پاهان در دهه 80
بود که این تیم تحت مدیریت محمدرضا ساکت روند
تبدیل شدن به باشگاهی بزرگ ،حرفه ای و موفق را اغاز
کرد .تیم سپاهان در دومین دوره لیگ حرفه ای در فصل
81-82با مربیگری فرهاد کاظمی در پنجاهمین سال
تاسیس خود و به عنوان اولین تیم شهرستانی قهرمان لیگ
برتر شد .این تیم در نهمین دوره لیگ حرفه ای در فصل
88-89هم با هدایت امیر قلعه نویی با اقتدار و زودهنگام
به عنوان قهرمانی دست یافت .یک سال بعد و در دهمین
دوره لیگ برتر باز هم تیم سپاهان بود که توانست قهرمانی
زودهنگامی را به دس��ت اورد و اولین تیمی باش��د که
توانس��ته دو بار متوالی قهرمان لیگ برتر ایران شود .در
پایان این فصل عالوه بر جام قهرمانی دهمین دوره لیگ
برتر ،جام قهرمانی دائمی مس��ابقات لیگ برتر به دلیل
ثبت رکورد سه قهرمانی در این مسابقات به سپاهان اهدا
شد .این تیم در سال های ۱۳۸۵ ،۱۳۸۳و ۱۳۸۶با غلبه
مثلث شماره126
70
بر تیم های استقالل ،پرس��پولیس و صبا باتری در فینال
توانس��ت قهرمان جام حذفی شود که بدین ترتیب طی
دهه اخیر با ۶قهرمانی پرافتخارترین تیم دهه ۸۰فوتبال
ایران و تاریخ لیگ برتر به حساب می اید .سپاهان اولین
تیم ایرانی است که به فینال لیگ قهرمانان اسیا رسید و
تنها تیمی است که به جام باش��گاه های جهان در سال
۲۰۰۷میالدی راه یافت .در ضمن باشگاه سپاهان عالوه
بر فوتبال در نزدیک به 30رشته دیگر حضور فعال دارد
و باش��گاه های فوالد ماهان و فوالد نوی��ن هم به عنوان
هم خانواده های این باشگاه در رشته های مختلف از جمله
ی این
فوتسال و بسکتبال موفق نش��ان داده اند .اما تمام
افتخارات و موفقیت ها مربوط به دورانی بود که باشگاه
سپاهان با پشتوانه بودجه کارخانه فوالد مبارکه سپاهان
از نظر وسع مالی یک سر و گردن از تمامی تیم های لیگ
برتر فوتبال ایران برتر بود و با این درامد سرش��ار کمتر
باشگاهی توان رویارویی با سپاهان را داشت ،اما چهارمین
قهرمانی این تیم در لیگ یازدهم با شرایطی بسیار متفاوت
به دست امد .در فصلی که مصوبه مجلس باشگاه های
فوتبال از جمله سپاهان را از پشتوانه کمک های دولتی
مانند فصل های قبل محروم گذاشته بود و به نظر می امد
این باشگاه به مرحله افت رسیده ،اما اتفاقاتی رخ داد که
در نهایت سپاهان این بار در شرایطی برابر با سایر تیم ها و
با فراز و نشیب فراوان در نهایت دیهیم قهرمانی را بر سر
گذاشت.
باشگاه گرفتار
مشکالت باشگاه سپاهان بالفاصله بعد از قهرمانی
در لیگ دهم اغاز ش��د .امیر قلعه نویی مانند رفتار این
روزهایش در تراکتورسازی به محض پایان کار فهرست
بلند باالی خواس��ته هایش را به مدیرعامل باش��گاه داد
و براورده شدن خواسته هایش را ش��رط ماندن در تیم
اصفهانی عنوان کرد .با این اعالم عرصه بر ساکت تنگ
شد ،به خصوص انکه این اتفاقات همزمان با مصوبات
جدید مجلس بود که قانون اختص��اص یک درصد از
محل منابع درام��د بخش های دولتی ب��ه ورزش را نه
تنها کنار گذاش��ته ،بلکه هزینه وزارتخانه ها و نهادها و
موسس��ات دولتی را در ورزش حرفه ای مغایر با قانون
دانستند .همین موضوع به همراه شایعه بحران مالی در
سپاهان خیلی زود سبب شد تا بازیکنان اصلی زردپوشان
از جمل ه هادی عقیلی ،مهدی رحمتی ،خسرو حیدری
و ابراهیم توره ساز جدایی سر بدهند و تیم اصفهانی را
ترک کنند و از س��وی دیگر امیر قلعه نویی هم با دیدن
اوضاع بالفاصله پیشنهاد شیرین تر باشگاه تراکتورسازی
را پذیرفت تا ساکت نتواند قول ویژه اش برای نگه داشتن
سرمربی تیمش را عملی سازد .اما اتفاق اصلی در جای
دیگری رخ داده بود؛ در طول سال های گذشته حضور
پورسینا در راس هیات مدیره باشگاه سپاهان و هماهنگی
نظر و سلیقه او با محمدرضا ساکت ،مدیرعامل باشگاه
سبب شده بود تا خواسته های او بدون هیچ ک مو کاستی
براورده شود و دست ساکت هم در تامین منابع مالی با
اس��تفاده از روابط و توانایی هایش باز بود .اما در فصل
جدید دیگر خب��ری از این رابطه دوس��تانه نبود .راس
هیات مدیره در اختیار غالمحسین حسینی قرار گرفته
بود و او سازش را کامال بر خالف ساکت کوک کرده بود.
حسینیازهمانابتداباپافشاریسفتوسختبررعایت
قانون سقف قراردادها و همچنین عدم استفاده از بودجه
دولتی نشان داد فهرست بلند باالی قلعه نویی را قبول ندارد
و این گونه شد که رفتن امیر و بازیکنان سرشناس تیم را،
ساکت از چش��م این رئیس هیات مدیره جدید می دید.
از سوی دیگر حس��ینی بدون اطالع مدیر باشگاه باب
مذاکره با علی دایی و ل��وکا بوناچیچ را برای حضور در
تیم باز کرد که این موضوع هم ساکت را بیشتر رنجاند ،اما
اصل اختالفات و مشکالت در جای دیگری بود .با این
حال در ان زمان دو طرف ترجیح دادند اختالفات را علنی
نکنندودرنهایتمحمدرضاساکتباپیشکشیدنبحث
بیماری اش از مدیریت باشگاه سپاهان استعفا داد .جالب
انکه مدتی بعد او مدیریت باشگاه فوالد ماهان را قبول
کرد تا مشخص شود ماجرای بیماری بهانه بوده است.
رحیمی امد ،رفت ،امد
مش��خص بود که برای هواداران س��پاهان و حتی
مجموعه باش��گاه دوران گذار از س��اکت به این اسانی
ورزش
مثلث شماره126
نخواهد بود؛ مردی که با خاطرات باشگاه گره خورده بود
و بی تردید باید یک گزینه ویژه جایگزین ساکت می شد و
ان هم کسی نبود جز علیرضا رحیمی؛ بازیکن سابق تیم
فوتبال سپاهان که سابقه مدیرکلی تربیت بدنی اصفهان
را هم داش��ت .رحیمی مدت 17س��ال را در فدراسیون
هندبال گذرانده بود و اتفاقا در زمان حضور به عنوان رئیس
فدراسیون هندبال سپاهان قدرت بالمنازع هندبال کشور
بود .با این سابقه حضور رحیمی اتش انتقادها را کند کرد،
اماازسویدیگرشرایطباشگاهبسیارنابسامانبودوعالوه
برمشکالتمالی،اتفاقاتدیگریهمرخدادکهرحیمی را
دچارمشکلکرد.درحالیکهلیگبرترخاتمهیافتهبود،تیم
سپاهان با لوکا بوناچیچ ،سرمربی جدیدش کار خود را در
مرحلهحذفیلیگقهرماناناسیاادامهمی دادوبازیکنانتیم
هم تغییر کرده بودند؛ رحمان احمدی ،بازیکن فصل قبل
پرسپولیسیکیازانهابود.بعدازدیداررفتسپاهانمقابل
السد قطر مشخص شد که این بازیکن به دلیل محرومیت
قبلیدرزمانحضورشدرتیمپرسپولیسنمی توانستهدر
لیگ قهرمانان بازی کند و همین اتفاق سبب شد سپاهان
که در هر دو بازی رفت و برگشت السد را شکست داده
بود ،حذف شود و جالب انکه در پایان هم همین تیم السد
قهرمان شد .این اتفاقات به همراه بدهی که نزدیک به 20
میلیارد براورد شده بود ،کاسه صبر رحیمی را لبریز کرد و
او خیلی زود تصمیم به استعفا گرفت .با این حال قول های
هیات مدیره باشگاه و مسئوالن کارخانه در نهایت رحیمی
را ماندنی کرد.
رونمایی از اختالف
بروز این حاشیه ها فاز تازه ای را رقم زد و رودررویی
پورسینا و ساکت ،رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سابق با
ی که بر صندلی انها تکیه زده بودند ابتدا
حسینی و رحیم
با چند مصاحبه جنجالی بین دو طرف کلید خورد ،اما
اوج این اختالف ها در برنامه 90رقم خورد .در این برنامه
پورسینا و حسینی اتهامات مختلفی را به هم وارد کردند؛
حسینی مشکالت مالی و موضوع حذف سپاهان از لیگ
قهرمانان را به گردن رئیس هیات مدیره قبلی و ساکت
انداخت ،اما پورسینا هم حسینی را فردی نااشنا به فوتبال
معرفی ک��رد و انتخاب او به عن��وان رئیس هیات مدیره
را شرط کارخانه فوالد مبارکه برای حمایت از سپاهان
عنوان کرد .دامنه افشاگری ها به مسائل خانوادگی هم باز
شد و حسینی از اینکه پسر پورسینا حذف سپاهان از اسیا
را به دوستانش تبریک گفته و برادر ساکت هم از جشن
قهرمانی سپاهان در لیگ دهم منتفع شده ،صحبت کرد که
این موضوع با واکنش این دو نفر روبه رو شد .به هر حال
کلنجار شبانه مدیران سابق و فعلی سپاهان در ان برهه
حکایت از وخیم تر شدن اوضاع تیم اصفهانی داشت.
چرخش بزرگ
باپایانماجراهایمدیریتیچالشدیگریدرسپاهان
رقمخورد.بدنهاصلیتیمسپاهانازجملهبازیکنانیچون
رحمان احمدی ،محسن بنگر و تا اندازه ای جالل حسینی
با لوکا بوناچیچ ،سرمربی تیم به مشکل خورده بودند و از
انها مهمتر محرم نویدکیا ،کاپیتان محبوب اصفهانی ها
هم از جمله ناراضی ها بود .لوکا در 9هفته با 4پیروزی،
دو تساوی و سه شکست با تیمش 14امتیاز کسب کرده
بود ،اما مشخص بود که در ادامه راه رحیمی میان بازیکنان
و س��رمربی تیمش باید یک گزینه را انتخاب کند .او که
در جریان ماجرای قهر و اش��تی با باشگاه سپاهان برای
خود اختیار تام گرفته بود به سرعت قید حضور لوکای
بداخالق را زد و از زالتکو کرانچار دعوت به همکاری
کرد؛ مربی ای که باوجود سابقه کاری مثبت در حضور
قبلی اش در فوتبال ایران با پرس��پولیس تجربه خوبی را
نگذرانده بود ،با این حال دعوت اصفهانی ها را پذیرفت
و از این مقطع چرخش بزرگ در معادالت این تیم و لیگ
برتر اغاز شد .سپاهان در پایان نیم فصل اول گزینه جدی
قهرمانی نبود و همه نگاه ها ابتدا به استقالل کهکشانی و
سپس به تراکتورسازی بود .اما در نیم فصل دوم سپاهان
71
فرار سریع خود را اغاز کرد و با عبور از استقالل در صدر
جدول قرار گرفت .ابتدا تصور می شد که افت استقالل
زود تمام می شود یا تراکتورسازی به تیم اصفهانی خواهد
رسید اما شاگردان کرانچار بدون حاشیه و با قدرت تا روز
پایانی پیش رفتند و در نهایت تساوی با مس سرچشمه
در روز بیست و دوم اردیبهشت و هفته پایانی رقابت های
لیگ برتر سند قهرمانی لیگ یازدهم را هم برای چهارمین
بار و س��ومین فصل پیاپی به نام طالیی پوشان اصفهانی
زد .سپاهان در شرایطی این عنوان را به دست اورد که در
پایان لیگ برتر 19پیروزی 10،تساوی و 5شکست را در
کارنامه داشت .بی تردید حضور زالتکو کرانچار و تحولی
که با حضور او در رابطه میان بازیکنان و کادر فنی سپاهان
رخ داد تاثیر بس��زایی در موفقیت این تیم داشت و حتی
اتفاقاتی چون قهر عماد رضا هم نتوانست انسجام تیمی
اصفهانی هاراتارسیدنبهقهرمانیمختلسازد.سپاهاندر
لیگ قهرمانان اسیا هم با کرانچار یکی از نمایندگان موفق
ایرانبودوانهاباپشتسرگذاشتننمایندگانقطر،امارات
و عربستان توانس��تند جواز حضور در مرحله دوم لیگ
قهرماناناسیارابه دستبیاورندوروندموفقیت هایشانرا
ادامه دار کنند .اصفهانی ها با نگه داشتن کرانچار نقشه های
دور و درازتری برای اینده در سر دارندg.
مورد عجیب کرانچار
چگونه می توان در 500روز خوشبخت شد؟
2
داستان حضور زالتکو کرانچار در فوتبال ایران شاید
در نوع خود ماجرایی جذاب و تاثیرگذار باشد .سرنوشت
جالب مردی که روزهایی تلخ را در باش��گاه پرسپولیس
تجربه کرد و روزگاری بعد به ایران بازگشت تا رویایش
را در باشگاه طالیی پوشان اصفهانی تجربه کند؛ رویایی
که به قهرمانی با سپاهان منتهی شد و البته به نظر می رسد
مرد کروات هنوز هم برای خود و بازیکنانش امال زیادی
در سر دارد.
10سالگی به تیم دینامو زاگرب پیوست و تا سال 1983
در این تیم باقی ماند .کرانچار در دوران حضور در دینامو
زاگرب 11بازی با پیراهن تیم ملی یوگس�لاوی انجام
داد و سه گل هم به ثمر رس��اند .او در اخرین سال دوران
بازی اش ،در تیم ملی کرواس��ی – که تازه استقالل یافته
بود – دو بار بازی کرد و یک گل زد .اولین بازی ملی تاریخ
فوتبال کرواسی در 17اکتبر 1990و مقابل امریکا انجام
شد و کرانچار با بستن بازوبند در ان مسابقه تبدیل به اولین
کاپیتان تاریخ تیم ملی کرواسی شد .کرانچار تنها دو سال
بعدازکناره گیریازمیادینوارددنیایمربیگریشد؛جایی
که حرکات مداومش در کنار زمین و اشاره های بی پایانش
خطاب به بازیکنان از او چهره ای خاص می س��اخت .او
دو فصل هدایت تیم سگستا را به عهده داشت .سپس در
سال 94هدایت تیم کرواشا زاگرب را به عهده گرفت .او
در سال 1998برای بار دوم مربی کرواشا زاگرب شد و انها
راقهرمانلیگوجام حذفیساختوتیمشرابابردمقابل
سلتیکبهمرحلهگروهیلیگقهرمانانرساند؛جاییکهبا
وجود قرار گرفتن در جایگاه دوم جدول و باالتر از پورتو
و اژاکس،به دلیل انکه امتیازشانکمتر از دیگر تیم های دوم
بود،نتوانستندبهمرحلهبعدیراهیابند.
کرانچار س��پس از س��ال 1999تا 2003هدایت
المصری مصر ،مورا اسلوونی و زاگرب ،اچ ان کی ریکا
و دوباره زاگرب کرواسی را به دس��ت گرفت و پس از
ناکامی کرواس��ی در یورو 2004مربی تیم ملی شد و دو
سال در این سمت باقی ماند .تیم او در 15دیدار مقدماتی
جام جهانینتایجخوبیگرفتوموفقبهصعودشد،امادر
مرحله گروهی جام جهانی با تساوی مقابل ژاپن و استرالیا
و شکست مقابل برزیل از دور رقابت ها کنار رفت .به دنبال
افزایش انتقادات از عملکرد کرانچار ،فدراسیون فوتبال
کرواسی تصمیم گرفت قرارداد او را تمدید نکند.
کرانچار ک��ه پدر نیکو کرانی��کار بازیکن تیم ملی
کرواسی هم هست ،یک سال پس از جدایی از تیم ملی،
مربی کرواشا سسوسته شد و کمی بعد به الشعب امارات
رفت؛ جایی که بر س��ر انتخاب بازیکنان با هیات مدیره
اختالف نظر پیدا کرد و اخراج ش��د .کرانچار در س��ال
2009مدتی کوتاه را در کرواشا سسوسته گذراند و سپس
قراردادی دو ساله با تیم دونایسکا استردا اسلواکی امضا
کرد که در دسته اول فوتبال این کشور حضور داشت ،اما
او کمی بعد از این تیم جدا شد و راهی ایران شد تا هدایت
پرسپولیس را به عهده بگیرد .در فاصله جدایی از فوتبال
ایراناوسرمربیتیمملیمونتهنگروبود.
روزی ،روزگاری زالتکو
زالتکو کرانچار در 15نوامبر 1956در شهر زاگرب
به دنیا امد و مانند بس��یاری دیگر از مردم شهر از کودکی
طرفدار دینامو زاگرب شد .کرانچار در س��ال 1966در
خوشبختی در ششم ابان 90
روز ششم ابان سال 90مسئوالن باشگاه سپاهان که
از دست لوکا بوناچیچ به ستوه امده و چاره را برای تیمی
کهب هدلیلاختالفبازیکنانواینمربیمضمحلشدهبود،
ورزش
400کیلومتر تا خوشبختی
برای رس��یدن زالتکو به تاج قهرمان��ی گویا 492
روز زمان الزم بود یعن��ی از 15دی ماه س��ال 1388که
حبیب کاشانیوباشگاهپرسپولیسباتوافقدوطرفهزالتکو
را به خانه اش فرستادند تا روزی که او همراه سپاهانی های
اصفهان جام قهرمانی لیگ یازدهم را در 22اردیبهش��ت
1391باالی سر برد؛ مردی که از او خواستند برای حفظ
احترامش خودش تهران ر ا ترک کند 400کیلومتر دورتر
در ورزشگاه فوالدشهر اصفهان ثابت کرد که ارزش های
یو کاری او تا چه اندازه م��ورد بی مهری و بی توجهی
فن
قرار گرفته اس��ت .کرانچار در تیرماه سال 88و زمانی که
عباس انصاری فرد ،مدیریت باشگاه پرسپولیس رابرعهده
داش��ت با قرارداد 450هزار دالری هدایت سرخپوشان
پایتخت را برعهده گرفت .اما حبیب کاشانی خیلی زود
از مربی خود خسته ش��د وعذر زالتکو را خواست .تنها
64روز بعد از اغاز همکاری و در حالی که کرانچار طی
هشت هفته همکاری با تیمش دو پیروزی ،پنج تساوی و
یک شکست کسب کرده بود از پرسپولیس اخراج شد ،اما
اینتصمیمخیلیزودتوسطکمیتهفنیباشگاهوتوشدودر
نهایتشرایطبه گونه ایپیش رفتکهکرانچاربازهمبرای
نشستنروینیمکتپرسپولیسدردربیتهرانفراخوانده
شد .کاشانی که همیش��ه به مربی ایرانی و البته ان هم از
نوع خاص و پرجاذبه اش عالقه دارد ،سعی کرد تا پروژه
موفقیت با افشین قطبی را این بار با علی دایی کلید بزند و
اینگونه شد که با کرانچار به توافق رسید تا او به خانه اش
برود و تیمی که در رده سوم جدول قرار داشت بعد از بازی
با صبای قم به دست دایی سپرده شد .این تیم نتوانست این
ردهراحفظکندودرنهایتبهلطفقهرمانیجامحذفیبه
اسیا رسید .داستان های تراژیک پرسپولیس از انتهای لیگ
دهم اغاز شد و در لیگ یازدهم به سرنوشتی تلخ ختم شد،
اما زالتکو کرانچار از نیمه های راه لیگ یازدهم در اصفهان
از تیم در حال زوال اصفهانی یک قهرمان ساخت.
مثلث شماره126
72
را در اخراج او دیده بودند ،از هموطن لوکا یعنی زالتکو
کرانچار دعوت به هم��کاری کردند و این مربی هدایت
سپاهانی ها در لیگ برتر را برعهده گرفت .سرمربی جدید
سپاهان جدا از مسائل تاکتیکی و فنی ،برخالف بوناچیچ
بسان یک دکتر روانشناس استرس ها و تنش های روحی
روانی را از بازیکنان گرفت و انان را مهیای نبرد در تمامی
عرصه هاکرد.ازهفتهدهمتاپایانلیگتیمزالتکوکرانچار
با 15پیروزی،هشتتساویوتنهادوشکستعملکردی
فوق العاده از خود نش��ان داد و در نهایت عنوان قهرمانی
لیگ یازدهم را از ان خود کرد .کرانچار از معدود مربیان
خارجی است که در نخس��تین فصل حضورش در یک
تیم موفق به کسب عنوان قهرمانی شده و از این نظر در نوع
خود رکوردی تازه را کسب کرده است .سپاهان با کرانچار
در لیگ قهرمانان اسیا هم روند خوبی داشت و در مرحله
گروهیبا عبور از سد تیم هاییچونلخویاوالنصر امارات
و االهلی عربستان صعودش را به مرحله دوم این رقابت ها
قطعیساختهاست.کرانچاربعدازقهرمانیسپاهاندرلیگ
برتر ایران اعالم کرد که در این تیم خواهد ماندg.
دیگرکهکشانی ها اسمان را روشن نمی کنند
چرا استقالل قهرمان نشد؟
امیر حاج رضایی /کارشناس فوتبال
3
ورزش
مثلث شماره126
لیگ یازدهم فوتبال در کنار نقاط مثبتی که داشت
دارای مشکالتی بود که خوشبختانه امسال به انها توجه
شد .برای مثال تصمیم گرفته شد که فصل زودتر از قبل
ش��روع ش��ود و لیگ به جای نیمه مرداد از نیمه تیرماه
استارت خورد .این کار باعث شد تا تداخل بازی های
لیگ و بازی های اسیایی کمتر شده و تیم ملی و تیم های
باش��گاهی هر دو از این مس��اله س��ود ببرند .یکی از
مشکالت لیگ امسال تعطیلی های طوالنی مدت بود
که در لیگ فوتبال به هیچ وجه نباید مدت طوالنی بین
بازی ها فاصله بیفتد .مثال تعطیالت دو هفته ای باعث
می شود تا مربیان برای اماده نگه داش��تن بازیکنان از
لحاظ بدنی و روانی با مش��کل مواجه ش��وند .امسال
همچنین یکی از موارد قابل توجه در لیگ ،داوری های
بحث برانگیزی بود که سرنوشت بازی ها را تغییر داد
و در چند مرحله به طور جدی مشکل س��از شد .برای
مثال اش��تباهات بزرگ ترکی در بازی تراکتورسازی و
اس��تقالل یا رفیعی در بازی پرس��پولیس و داماش در
تهران که باعث قهر داور بازی شد ،چهره لیگ را زشت
کرد .البته نمی توانیم انتظار داشته باشیم که همه داوران
بدون اشتباه قضاوت کنند و انسان جایزالخطاست ولی
نقش داوران در لیگ فوتبال امسال واقعا پررنگ بود.
سقوط پرسپولیس یکی از مهم ترین اتفاقات لیگ
یازدهم بود .این سقوط در سال های اخیر بی سابقه بود
و من معتقدم این تیم به دلیل احاطه نداشتن کادرفنی بر
تیم با این مشکالت مواجه شد .ولی قهرمانی سپاهان
اتفاقی است که تیم ها باید توجه زیادی روی ان داشته
باشند .در لیگ امسال تا روزهای پایانی سه تیم با هم
درگیر بودند ک��ه هر کدام مح��ور فعالیت های خود را
ی «تشکیالت
روی یک بعد قرار داده بودند .سپاهان تیم
محور» است .در حالی که تراکتور «مربی محور» بوده و
استقالل «بازیکن محور» است .قهرمانی دوباره سپاهان
در لیگ ایران نشان داد که باید تیم ها روی تشکیالت
و ساختار خود س��رمایه گذاری کرده و توجه ویژه ای
داشته باشند.
سپاهان امس��ال پس��تی و بلندی های زیادی را
پشت س��ر گذاش��ت .این تیم در ابت��دای فصل یک
سونامی کادر مدیریتی داشت که بعد از سال ها تغییر
کرد .همچنین بازیکن��ان بزرگی مثل ه��ادی عقیلی،
مهدی رحمتی و ...منتقل شدند و مدیریت باشگاه این
شجاعت را داشت که به سرعت مربی تنش زایی مثل
لوکابوناچیچ را کنار گذاش��ته و مربی ارام و کاربلدی
مثل کرانچار را روی کار بیاورد .کرانچار با رس��انه ها
تعامل خوبی داشته و توانس��ت در تیم مدیریت کند.
این مربی در کنار ساختار تشکیالتی سپاهان توانست
بهترین نتایج را کس��ب کن��د .اگر ما نگاه��ی به امار
بیندازیم متوجه می ش��ویم که از یازده دوره لیگ برتر
فوتبال چهار دوره قهرمانی متعلق به س��پاهان اس��ت
که س��ه دوره ان پیاپی بوده .چنین اتفاق��ی در تاریخ
فوتبال دنیا کم نظیر اس��ت .س��پاهان ب��ا اختالف از
حریفان خودش بهترین تیم حال حاضر ایران است و
تشکیالت حرفه ای این تیم می تواند الگویی برای دیگر
تیم هایی باشد که به دنبال قهرمانی هستند .مثال امسال
استقالل به دلیل بازیکن محوری و حواشی مطبوعاتی
خیلی راحت قهرمانی را از دست داد و این نتیجه ثابت
کرد تمام لقب های مطبوعاتی بدون دلیل بوده و دیگر
کهکشانی ها ،اسمان فوتبال ایران را روشن نمی کنند.
از دیگر مس��ائل مورد نظر امس��ال جام حذفی
بود .پایان زودتر جام حذفی نسبت به بازی های لیگ
تذکری بود که مربیان و فوتبالی ها به تصمیم گیرندگان
دادند؛ اگر جام حذفی پویا باش��د لیگ برتر با شرایط
بهتری برگزار می شود.
طبق بررسی های کارشناسان کنفدراسیون فوتبال
اس��یا س��پاهان بهترین تیم ایران در دهه اول قرن 21
بوده اس��ت .این تیم از س��ال 2000تا 2010در لیگ
باشگاه های اسیایی حضور داش��ته و فینالیست شده
و تنها تیم ایرانی اس��ت که به فینال باشگاه های جهان
راه پیدا کرده است .این تیم در اسیا از حریفان زیادی
جلوتر اس��ت .یکی از نق��اط طالیی س��پاهان خرید
«برونو سزار» در نیم فصل لیگ برتر بود .در ان شرایط
سپاهان بهترین خرید ممکن را داش��ت .برونو سزار
مهاجمی تمام کننده اس��ت و ضربه های پایانی بسیار
خوبی می زند که به خاطر هوش سرش��ارش سپاهان
در بس��یاری از بازی ها از تکنیک این بازیکن برزیلی
بیشترین بهره را برده است.
در یک باش��گاه حرف��ه ای ب��رای موفقیت نباید
فقط نگاه اقتصادی وجود داشته باشد .بلکه موفقیت
مستلزم تشکیالت پیش��رفته و به روز است .با وجود
اینکه فوتبال ای��ران تبادل خوبی ب��ا تیم های پخته تر
اسیا داشته اس��ت ولی می توانم بگویم که همه تیم ها
حتی همین س��پاهان از حریفان اس��یایی خود عقب
هستند .این فاصله بهترین تیم ایران با تیم هایی اسیایی
می تواند زنگ خطری باش��د تا متوجه ش��ویم چقدر
فوتبال ایران با س��طح تیم های قاره فاصله دارد .حتی
س��اختار و تش��کیالت حرفه ای ترین تیم ایران هم با
رقیبان اس��یایی اش تفاوت زیادی دارد .متاسفانه در
فوتبال ایران ما همیشه روی موج احساساتمان سوار
می شویم در حالی که فوتبال ورزشی فراگیر و جهانی
بوده و مربیان تیم ها نباید همیشه با مصاحبه های پیاپی
و بی پایه و اس��اس جو ان را برهم بریزند .درحالی که
تعدادی از مربیان تیم ها برای ارام کردن جو به هر کاری
و هر حرفی دست می زنند .همچنین تعدادی از مدیران
تالشی برای بهبود اوضاع خود ندارند و تصور می کنند
به همه چیز اگاهند .در حالی که این طور نیس��ت .در
کش��ورهای مختلف دنیا هر فردی که قصد مصاحبه
داش��ته باش��د هر حرفی به راحتی به زبان نمی اورد و
گروهی کارامد قبل از هر حرفی ش��رایط را بررس��ی
می کنند .در صورتی که مربیان و مدیران به خود اجازه
بدهند در شرایط عصبانیت هر حرفی بزنند جز دغدغه
و حاشیه چیزی نصیب فوتبال نمی ش��ود .مدیران به
جای مصاحبه کردن باید براساس علم روز دنیا عمل
کنند .به ش��رایط فوتبال روز توجه کرده و شیوه های
خود را تغییر دهند تا س��اختار و تش��کیالت باشگاه
خود را به استانداردهای جهانی تبدیل کنند .از نظر من
باشگاه س��پاهان یکی از معدود باشگاه هایی است که
به طور جدی در این راه گام برداشته استg .
73
نگاهی دیگر
ورزش
مثلث شماره126
ایده الیسم پشت عینک ایتالیایی
مارسلو بیلسا و شکست از شاگرد سابقش
1
بابک سرانی اذر
مارس��لو بیلس��ا که در گویش روزاریو دل کامپو
مارچلو خوانده می شود ،در فوتبال باشگاهی اسپانیا به
مردی ایده الیست شهرت پیدا کرده و با تیم کم بضاعت و
کامال بومی اتلتیک بیلبائو به دو فینال بزرگ در لیگ اروپا
و کوپادل ری دست یافته است.
او پس از شکست سه بر صفر تیمش در فینال یورو
لیگ مقاب��ل اتلتیکومادرید گفت« :یک س��ال زحمت
می کشی و در نهایت دو اشتباه کوچک تاکتیکی همه چیز
را نابود می کند .من مسئول مستقیم این شکست هستم
و از هواداران می خواهم صبور باش��ند و اجازه دهند در
فینال جام حذفی همه چیز را جبران کنیم ».قهرمانی در
اروپا البته اعتبار به مراتب بیش��تری نسبت به قهرمانی
در جام پادشاهی اس��پانیا دارد ،به خصوص اینکه مردم
باسک اساس نامگذاری این رقابت را قبول نداشته باشند
و شکست دادن بارسلونا را مانند مردم مادرید یک افتخار
تاریخی ندانند .بیلسا ادامه داد« :ما اشتباه کردیم ،واقعیت
این است که رقیب از نردبان اشتباهات ما باال رفت و به
قله قهرمانی رسید ،بد بازی کردیم و به خصوص در نیمه
دوم (دیدار نهایی یورو لیگ) عمال در حال تبریک گفتن
به تیم حریف بودیم و اطمینان داشتیم که دیگر امیدی
به جبران نیست .این برای من یعنی مرگ در فوتبال و البته
در زندگی ،باید تا اخرین ثانیه تالش کرد و فوتبال به من
74
یاد داده که اخرین ثانیه ها هم ارزش خاص خودش��ان
را دارند».
ایده الیس��ت بودن مارسل در بخارس��ت هم کار
دست ایالت باس��ک داد و ده ها هزار باسکی معترض و
خشمگین در حالی که خود را برای جشنی معنی دار اماده
می کردند ،سرخورده و مایوس به خانه هایشان بازگشتند.
روزنامه های مادریدی که از قهرمانی تیم دوم شهرشان
خرسند بودند فردای قهرمانی حتی عینک ایتالیایی بیلسا
را نیز از قلم نینداختند و ایده ال گرایی در پشت شیشه های
عینک بیلسا را عامل اصلی شکست در فینال لیگ اروپا
توصیف کردند.
اما دلیل اصلی عقب نشینی بیلس��ای بزرگ برابر
هموطن جوان خود ،س��یمئونه در چنین بازی بزرگی
چه بود؟
برایان هوموود ،نویسنده رویترز ،در مقاله ای تحت
عنوان «عملگرایی سیمئونه بر ایده ال گرایی بیلسا غلبه
کرد» نوشت« :سیمئونه کامال مشکی پوشیده بود ،هیچ
اصالح و پیرایشی نیز روی س رو صورتش دیده نمی شد،
در مقابل بیلسا با لباسی گشاد ،عینکی که با نخ های ضخیم
از ماندشان روی چشم اطمینان حاصل شده و نگاهی که
تالش می کنند مالکش را فردی فیلسوف و متفکر نشان
دهد وارد میدان شد».
سیاس��ت «فقط بازیکن باس��کی» در تیم فوتبال
اتلتیک بیلبائو در این فینال بزرگ هم خودنمایی کرد و
بیلسا بار دیگر و این بار غلیظ تر از هر زمان دیگری فهمید
که تعصب باسکی گاه این چنین یک تیم بزرگ و اماده
را نابود می کند.
بیلسا که خود را خارج از محوریت باسک می دید
روی نیمکت کناری خود ش��اگردش را تماشا می کرد،
سیمئونه جوانی که موهایش به تازگی وارد فاز جوگندمی
ش��ده روزگاری در تیم ملی فوتبال ارژانتین زیر نظر او
رشد کرده و ان ش��ب با تیمش یعنی اتلتیکومادرید به
مصاف تیم او امده بود.
بیلسا البته خاطره شکست های ویرانگر را در ذهن
مرور می کرد ،او با تیم شیلی مقابل برزیل تحقیر شد و از
پاراگوئه با همین نتیجه 3بر صفر شکست خورد.
خبرنگاران قدیمی از حرف های بیلسا در کنفرانس
خبری پس از بازی چندان تعجب نکردند که گفت« :ما
سناریوی ایده الی برای این بازی ننوشته بودیم و همین
امر باعث شکستمان شد».
او هن��وز هم ب��ر ایده ال های��ش تکیه داش��ت و
نمی خواست باور کند که فوتبال با ایده ال گرایان مهربان
نیست.
بیلس��ا با همه فرازو نش��یب هایش همچنان برای
فوتبال ارژانتین یک اعتبار متحرک است و مردم سرزمین
خورشید دوستش دارند ،حتی بیشتر از اهالی باسک .او
بدون تردید یکی از مربیان فعال و با دانش فوتبال حرفه ای
جهان است و ایده ال گرایی خود را نیز در راستای سال ها
تالش در کالس های سخت و طاقت فرسای فیفا ترسیم
کرده است ،او و ایده ال هایش از پشت هر عینکی به یک
صورت واحد رویت می ش��وند؛ طرحی از یک مربی
غمگین که همچنان از موفقیت در اینده اطمینان کامل
دارد.
تنها سه مربی غیر اروپایی با تیم های باشگاهی اروپا
به قهرمانی در لیگ های این قاره دست پیدا کرده اند که
هر سه ارژانتینی بوده اند؛ لوئیس کارنیلیا با رئال مادرید
سال ،1958النیو اره را مربی س��ال 1964اینترمیالن و
این بار دیه گو سیمئونه با اتلتیکومادرید و البته نباید نام
بیلس��ای بزرگ را نیز از قلم انداخت که با همین ملیت
تیم کم بضاعت خود را تا پای فین��ال اورد و در اخرین
قدم ها لرزید.
مرد 56ساله روزاریو این روزها شاید تمرکز زیادی
روی فینال جام پادشاهی اس��پانیا نداشته باشد ،چرا که
تلخی شکست احتمالی در ان هولناکتر از شکست در
فینال یورو لیگ نخواهد بود.
بیلس��ا که س��ابقه مربیگری در اولد بویز ،التاس،
امهریکا ،سارسفیلد ،اسپانیول ،تیم ملی شیلی و بیلبائو
را در کارنامه قابل قبول خود یدک میکشد امیدوار است
خداحافظی ابرومندانه ای با باس��ک و اهالی ان داشته
باشد ،او بدون شک به پایان راه خود نرسیده و به روزهای
پر هیجان فصل بعدی هم امیدوار است.
فیل بال ،نویسنده انگلیسی فوتبال اسپانیا در مورد
او میگوید« :بیلسا یک مش��کل بزرگ دارد و ان اینکه
متوجه بزرگی خود شده و دوست ندارد این حقیقت را
کتمان کند ،او مربی با دانشی است ،اما گاهی غرورش
از پش��ت عینک معروفش ،خبرن��گاران فرصت طلب
را ازار میدهد .او رس��ما یک مدافع بود و اندیشه های
تدافعی خود را در همه تیم های تحت مربیگری خود به
نمایش گذاشته است ،مردم ارژانتین قدر این مرد بزرگ
را می دانند و همیشه برایش فرش قرمز پهن میکنندg».
منابع:
(Bielsa, Simeone to continueسایت یوفا
)Argentinian success
(Atletico pragmatist Simeone outgunsرویترز
)idealist Bielsa - Brian Homewood Reuters
بازگشت؛ این بار ازکنار زمین
درباره قهرمانی دیهگو سیمئون ه با اتلتیکو مادرید
بابک سرانی اذر
2
دیهگو سیمئون ه مرد 42ساله متولد 1870در شهر
بوینس ای��رس ارژانتین با یک متر و 77س��انتیمتر قد،
تخصص یافته در پست هافبک دفاعی این روزها یکی از
خوشبختترین ادمهای روی زمین است.
او س��ابقه مربیگ��ری در راس��ینگ س��انتاندر،
اس��تودیانتس ،ریورپالت��ه ،س��ن لورن��زو ،کاتانی��ا
و اتلتیکومادری��د را در کارنامه خود یدک میکش��د و
درخشش در ترکیب تیم دوم مادرید نیز باعث شد تا در
سمت سرمربی اتلتیکو زیر ذرهبین خبرنگاران اسپانیایی
قرار بگیرد.
ورزش
مثلث شماره126
ویسنته کالدرون
به نوعی خانه او محس��وب میش��د و این روزها
همه از وفاداری دیهگو به خان��هاش حرف میزنند .وی
با اتلتیکومادرید به قهرمانی یورو لیگ دست پیدا کرد و
این قهرمانی با پیروزی رویایی سه بر صفر مقابل اتلتیک
بیلبائودربخارسترومانیرقمخورد.سیمئونهومردانش
تیمی راشکستدادندکهبههدایتگریبیلسا،مربیپیشین
دیهگو برای تمرین س��روری در فوتبال اروپا دندان تیز
کرده بود.
س��یمئونه را در ارژانتین و به تبع ان اسپانیا با لقب
«چولو» صدا میزنند ،همان لقبی که ویکتوریو اسپینتو
مربی دوران نوجوانی ،به دیهگوی 14ساله داده بود .این
لقب به خاطر کارملو س��یمئونه (هیچ ارتباطی با دیهگو
س��یمئونه ندارد) ملی پوش ارژانتین و بازیکن اس��بق
بوکاجونیورز به وی داده شده بود که بعدها به نام او سند
خورد و جاودانه شد .سیمئونه کار خود را با یک قهرمانی
شیرین و تاریخی اغاز کرد ،او در 18ماه مه سال 2006با
استودیانتس دالپالتا به عنوان سرمربی پروژه موفقیتامیز
خود را کلید زد.
وی در همان سال با این تیم پس از 23سال دوری
از قهرمانی به اوج رسید و به رغم شکست دو بر یک در
13دسامبر 2006مقابل بوکاجونیورز به قهرمانی رسید.
حاال مرد س��یاهپوش اتلتیکومادرید بدون هیچ تردیدی
الاقل در خلوت خود به سالهای طالیی رنگ اینده خود
فکر میکند؛ سالهایی که طی ان هیچ لزومی ندارد او در
کنار اتلتیکومادرید بماند و تیم دوم مادرید را هدایت کند.
بی شک باشگاههای بزرگ ایتالیایی و حتی انگالیسی با او
مذاکره خواهند داشت و شانس خود را برای داشتن چنین
مربی خوش فکری امتحان خواهند کرد.
سیمئونه در کنفرانسخبری پس از قهرمانی در یورو
لیگ نیز نتوانسته بود خوشحالی خود را پنهان کند .او گفته
بود« :فردا وقتی بچه ها به مدرس��ه می روند ،می توانند با
افتخار پیراهن اتلتیکومادرید را برتن کنند و این بهترین و
جالب ترینحسممکناست .تیمماعملکردخیلیخوبی
داشت و رادامل بازی فوق العاده ای را به نمایش گذاشت.
البته برد در این دیدار به اعتبار تمام بازیکنان است .ما مسیر
را برای انها نشانه گذاری کرده بودیم ولی این بازیکنان
بودند که به هدف نهایی رسیدند».
س��یمئونه در اللیگا البته چندان درخشان و موفق
نشان نداد ،اما با توجه به روزگار س��یاه اتلتیکو پیش از
ورود سیمئونه نمیشد توقع بیش از حد از وی داشت.
وی در همان نشست خبری درباره نقش پررنگ بازیکنان
خود ادامه داد« :فکر می کنم بهترین نقش را بازیکنان ایفا
کردند .ما در یک بازی خانگی با سیستم دیگری مقابل
اتلتیک بازی کرده بودیم و می دانستیم که باید سبک
بازی را تغییر دهیم .با حض��ور بازیکنانی مثل اردا،
ادریان ،دیه گو و فالکائو و خلق فضاهایی در زمین،
فرصت هایی را خلق کردیم .هم��ه بازیکنان از نظر
تاکتیکی خوب بودند و از نظ��ر تکنیکی بهتر .فکر
می کنم که بازیکنان اتلتیک اجازه دادند که ما در زمین
انها احس��اس راحتی کنیم و بعد از این بود که تیم من
قدرت یافت».
تمرکز روی جریان بازی ،به ما فرصت بیشتری داد
تا بازی را در دست بگیریم و بازی خوبی را انجام دهیم.
سرزو ،مدیرعامل باشگاه اتلتیکومادرید نیز از این مربی
جوان و پایبند به ق��رارداد و وجدان کاری تبریک گفت
و البته با پیش��نهاد تمدید قرارداد وی برای دو سال اینده
به مبلغی دو برابر رقم قبلی حسن نیت خود را نشان داد.
این مدیر کهنهکار و ثروتمند در همین رابطه به خبرنگاران
گفت« :بدو ن تردید ما دیگر تیم دوم مادرید نیستیم ،باید
هواداران ما را ببینند و خبرنگارانی که ما را تیم دوم خطاب
میکنندتحت تاثیرتبلیغاتباشگاهرئالمادریدهستند.من
بهداشتنمربیبزرگیمثلسیمئونهافتخارمیکنموتالشم
این است که وی را برای سال اینده در همین خانه بزرگ
و مردمی نگاه دارم».
یکی از مهرههای کلیدی اتلتیکومادرید در این فصل
بدون هیچ تردیدی رادامل فالکائو بود ،کسی که از سوی
سیمئونه بارها مورد ستایش قرار گرفت و تاثیر زیادی (دو
گل زده) در فینال لیگ اروپا و ثبت قهرمانی اتلتیکومادرید
داشت .سیمئونه در خصوص این بازیکن بزرگ گفت:
«بازیکنان بزرگ دست به خطر می زنند زیرا تجربه دارند،
امااگرتجربهقهرمانی هایقبلیرافراموشنکنند،هیجانی
برای فینال نخواهند داش��ت و دیگر این تجربه اهمیتی
ندارد .در این خصوص فالکائو بهترین مثال اس��ت .او
افتخاری که سال گذشته به دست اورد را فراموش کرد و
به همین دلیل توانست در دیدار برابر بیلبائو چنین نمایشی
داش��ته باش��د .رادامل را از زمانی که یک پسربچه بود،
می شناسم .او در سال 2008در ریورپالته بازی میکرد و
ما با هم قهرمان لیگ ارژانتین شدیم .او را ستایش می کنم
و معتقدم که جاه طلبی های او سقفی ندارد».
پیش بینی اکثر کارشناس��ان فوتبال اس��پانیا درباره
اینده «ال چولو» این است که میش��ود وی را در سمت
س��رمربیگری یکی از تیمهای بزرگ انگلیس��ی تماشا
کرد ،از طرفی ایتالیا و فوتبال منحصر به فردش با سیمئونه
بیگانه نیست و اینترمیالن هم نامی است که این روزها در
خبرها همزمان با نام دیهگو به چش��م میخورد .هر چه
باشد او با اتلتیکومادرید و اعتماد ارزشمند مدیران این
باشگاه قدیمی و مردمی به این افتخار بزرگ دست یافته
و بعید اس��ت الاقل برای فصل اینده خانه مطمئن و
دوست داشتنی خود ر ا ترک کند ،مگر انکه مسائل
مالی این مربی خوش اتیه را نیز وسوسه کرده و به
سوی باشگاههای بزرگتر روانه کندg.
منابع :مارکا 1336734817/athletic
اس اسپانیا – مانوئل استبان
ساکرنت
75
میالد حجت االسالمی
ورزش
مثلث شماره126
فرصت می دادند ،پرسپولیس
را هم قهرمان می کردم
3
76
76
گفت وگوی مثلث با زالتکوکرانچار
حضور زالتکو کرانچار در فوتبال ایران بی تردید حاوی پیام ها و تجربیات مختلفی بود .در واقع کرانچار
نشانه ای از تفاوت فوتبال حرفه ای به معنی واقعی را نمایان ساخت .وقتی او در باشگاهی بدون ساختار منسجم و
همراه با مدیرانی غیرورزشی کارکرد ،نتوانست در فوتبال ما دوام بیاورد و در مقام متهم هم قرار گرفت ،اما همین
مربی در ساختار حرفه ای و هدفمند باشگاه سپاهان توانست بستر ساز موفقیت و قهرمانی تیم اصفهانی شود.
کرانچار خودش هم اعتقاد دارد که در سپاهان بسترهای الزم برای موفقیت وجود داشته است .سرمربی
طالیی پوشان اصفهانی در گفت وگو با مثلث شوقش از این موفقیت را پنهان نمی کند و همین شوق را عاملی
می داند که سبب خواهد شد او با سپاهان به دنبال رسیدن به افتخارات بیشتر باشد.
اقای کرانچار! سپاهان در این فصل راه دشواری تا
قهرمانی داشت ،اما در نهایت به هدفش رسید ،نظر
شمادربارهدلیلموفقیتتیمتانچیست؟
lاز روز اولی که به تیم ام��دم تصور و اعتقاد ما
بر همین موضوع بود .یعنی رس��یدن به قهرمانی و نکته
اینجا بود که این تنها خواس��ته من نبود بلکه بازیکنان و
مجموعه باشگاه هم همین نگاه را داشتند .قبول دارم که
مسیر دشواری بود و شاید بسیاری فکرش را نمی کردند.
به همین دلیل است که من به همه شاگردانم افتخار می کنم
که از عهده این کار بزرگ برامدند .من قبال هم گفتم وقتی
سرمربیالنصرعنوانکردهکهسپاهانمانندیکتیماروپایی
بازی می کند این یعنی من به خواسته ام رسیده ام چون همه
تالشمازابتدادرهمینمسیربودواکنونمی بینیمکهسپاهان
واقعا حرفه ای بازی می کند .سعی ما در سپاهان این بود که
کیفیت تیم را باال ببریم .ما به عنوان یک تیم ایرانی بهترین
بازی ها را در اس��یا انجام دادیم .کیفیت ما کیفیت فوتبال
اروپایی است و از این مساله خوشحالم.
البته در این بین مسلما شما نقش اساسی در این
قهرمانی داشتید .چون سپاهان ش��ما با تیم لوکا
متفاوت بود؟
lببینید این حرف را نمی توانم بگویم .چراکه ما
یک مجموعه بودیم که هر فردی به اندازه خودش زحمت
کشید تا سپاهان قهرمان لیگ برتر شود .ما بازیکنان بسیار
خوبی داش��تیم که نش��ان دادند قهرمان واقعی هستند و
مسئوالن باشگاه هم در سخت ترین لحظات تالش کردند
و از همه مهم تر اینکه هواداران س��پاهان تیمشان را تنها
نگذاشتند.
ش��ما هم ریس��ک کردید .چون معلوم نبود این
سپاهانبتواندقهرمانشود.
lمن هم دقیقا همین نظ��ر را دارم و برای همین
می گویم به بازیکنانم افتخار می کنم چون در سخت ترین
زمانی که شاید بس��یاری فکر نمی کردند ما حتی مدعی
رسیدن به قهرمانی باشیم توانس��تیم این مقام را به دست
اوریم.خب من هم با تجربه زیادی که از حضور در فوتبال
دنیا داش��تم و همچنین قهرمانی ها در تیم های دیگر در
رسیدنبهجایگاهکنونینقشداشتم.دراینمدتتوانستم
ایناحساسوتجربهرابهبازیکنانانتقالدهمتاانهابتوانند
از بحران خارج شوند.
چه تفاوتی بین ش��ما و لوکا بوناچیچ بود که او با
بازیکنان به مشکل خورد ،اما شما توانستید تیم را
بهموفقیتبرسانید؟نحوهبرخوردشمابابازیکنان
چطور بود؟
lمساله مربی قبلی به گذش��ته مربوط است و من
یدانمچهمسائلیدرتیممی گذشتولیوقتیبهسپاهان
نم
امدمبهبازیکنانماعتمادداشتم.انهابازیکنانبزرگیهستند
وهمینبازیکنانبزرگتوانستندتیمراازبحرانخارجکنند.
ما همیشه درک بسیار خوبی از هم داشتیم و با هم ارتباط
مناسبیبرقرارکردیم.
واقعا خودتان از روز اول به قهرمانی در لیگ برتر
اعتقاد داشتید و با این هدف به سپاهان امدید؟
lمن ب��ه توانایی تیم اعتماد داش��تم ،م��ا برای
رسیدن به هدف هایمان هیچ وقت عجله نکردیم .در این
مدت فرا زو نشیب هایی هم داشتیم ولی وقتی روی یک
نوار صعودی قرار گرفتیم دیگر خیلی کم اش��تباه کردیم
و امتیازه��ای الزم را گرفتیم .من خوش��حالم که بعد از
هشت سال یک قهرمانی دیگر را در فوتبال تجربه کردم.
اخرین قهرمانی من مربوط به هشت سال پیش است که با
دیناموزاگرب کرواسی به این عنوان دست پیدا کردم.
به زالتکو کرانچار در پرسپولیس چه گذشت که
نتوانستهمانندسپاهانموفقشود؟
ورزش
مثلث شماره126
lخبدرموردموفقیتبایدشرایطرادید،بهنظرم
در پرسپولیس هم دوران خوبی داشتم اما مدیران باشگاه
وقت کافی به من ندادند .مطمئن باشید اگر در پرسپولیس
هم به همین اندازه از من حمایت می شد و امکانات الزم
در اختیارم قرار می گرفت می توانس��تم موفق باشم .در
واقع زمانی که در پرسپولیس بودم ،با وجود اینکه دیر به
تیم پیوستم ،اما نتایج خوبی گرفتیم و در رتبه سوم جدول
حضورداشتیم.منمی خواستمپرسپولیسحتیدر صورت
قهرمان نشدن تیمی باشد که فصل بعد بتواند این عنوان را
به دستبیاورد.پسازاینکهازپرسپولیسرفت مهمناراحت
نبودم و ارزو می کردم که این تیم با علی دایی موفق باشد،
درکنفرانسمطبوعاتیهنگامخداحافظیخودتاکیدکردم
که دوست دارم یکبار دیگر به ایران بازگردم .به هر حال این
سپاهان بود که این فرصت را به من داد و از زمانی که امدم
تیمسازماندهیخوبیداشتونتیجهانقهرمانیبود.
نقش مدیریت دو باش��گاه را تا چه اندازه در این
تفاوتنتیجهموثرمی دانید؟
lواقعاشرایطیکهدرپرسپولیسداشتمباسپاهان
اصال قابل قیاس نبود .من در سپاهان تمرکز و ارامش الزم
را داش��تم و خیلی راحت کارم را انجام دادم .در سپاهان
مدیریت باش��گاه ضمن ایجاد یک فض��ای ارام و بدون
تنش از برنامه ها و عملکرد من حمایت کرد و فضا را برای
موفقیت ما فراهم کرد .من واقعا باید از سمیعی نژاد ،مدیر
کارخانه و رحیمی ،مدیر باش��گاه برای حمایت هایشان
تشکرکنم.
با توجهبهتجربهپرسپولیستاچهاندازهبرایقبول
پیشنهادسپاهانمرددبودید؟
lتردید زیادی نداش��تم .اوال همانطور که گفتم
می خواس��تم یکبار دیگر به فوتبال ایران بازگردم .ضمن
انکه شرایط سپاهان خیلی متفاوت بود .زمانی که سپاهان
را انتخاب کردم از جو تیم و کیفیت بازیکنان سوال کردم.
خوشبختانه ما 15روز برای اماده سازی فرصت داشتیم.
برای من خیلی مهم بود که جو تیم را مثبت کنیم و یک کار
حرفه ایانجامدهیم.مهم ترینوظیفهمااینبودکهتفکرات
مثبت را در میان بازیکنان بیشتر کنیم و در این میان خود
بازیکنان هم با کیفیت باال و شرافتی که داشتند به ما خیلی
کمککردند.
اکنون که لیگ تمام شده به نظرتان برای استمرار
این موفقیت چقدر به تغیی��ر در ترکیب تیم نیاز
است؟
lخب هنوز بازی های لیگ قهرمانان اسیا را داریم
و شاید بهتر باشد در این باره بعد صحبت کنم .به هر حال
ما بازیکنان خوبی داریم که قصد حفظ شان را داریم و در
مقابل بازیکنان موثری هم در لیگ بوده اند که می توانند به
سپاهاناضافهشوند.
ولی جدایی برخی بازیکنان امری طبیعی است،
به هر حال شما هم می خواهید تیم خود را ببندید،
ضمنانکهبرخیازاینبازیکنانهمتمایلبه رفتن
دارند و باش��گاه های دیگر مذاکره با انها را اغاز
کرده اند؟
lمطمئنم مسئوالن باش��گاه تمام تالش خود را
می کنند که بازیکنان حفظ شوند .اعتقاد من این است که
بیشتربازیکنان،فصلایندههمباسپاهانخواهندماند.چون
در این تیم شرایط خوبی دارند .تمام تالش مان این است
کهاسکلتتیمراحفظکنیم.بههرحالدرفوتبالحرفه ای
بازیکنانمی تواننددریکتیمبمانندیابهپیشنهادهایدیگر
خود پاسخ دهند ،اما مسئوالن باشگاه قول داده اند که همه
تالش خود را برای حفظ بازیکنان اصلی تیم انجام دهند.
اماگفتهمی شودباشگاه هایدیگربابرخیبازیکنان
س��پاهان مانند بنگر ،جالل حس��ینی یا رحمان
احمدی مذاکره کرده اند؟
lاین بازیکنانی که اسم بردید همگی تاثیرگذار
هستندومطمئنااولبهسپاهانفکرخواهندکرد.
شما چه بازیکنانی را برای خرید پیشنهاد کرده اید.
اگر نامشان را نمی گویید حداقل به تعداد بازیکنان
پیشنهادیخوداشارهکنید؟
lاین یک موضوع پنهانی است که من نمی توانم
در موردش حرف بزنم .همانطور که گفتم برای تقویت
تیم نیاز به چند بازیکن جدید داریم که باشگاه هم در حال
پیگیری است .نگاه ما این بار به قهرمانی در اسیاست چون
این افتخار در ویترین باشگاه س��پاهان دیده نمی شود و
جایشخالیاست.
شما گفتید سپاهان پتانس��یل قهرمانی در اسیا را
دارد ،واقعا به این موضوع معتقد هستید؟
lمسلما این اعتقاد وجود دارد .سپاهان در اسیا هم
بازی هایبسیاریخوبیانجامدادهوکیفیتباالییرانشان
دادهاست.به نظرمسپاهانشایستگیباالییداردومی تواند
تا مرحله نیمه نهایی و فینال برسد .به هرحال ما باید برای
اینایندهبرنامه ریزیکنیموباجذبچندبازیکنخوبو
البته حفظ اسکلت تیم قهرمانی اسیا هم برای سپاهان دور
از دسترس نیست چراکه این تیم و بازیکنانش شایستگی
ان را دارند.
نگران نیستید قهرمانی در لیگ برتر تمرکز بازیکنان
را در لیگ قهرمانان اس��یا به هم بزند و شرایط را
در مرحله حذفی عوض کند؟ از غرور احتمالی
بازیکنا ن ترس ندارید؟
lجشنقهرمانیبرایمافقطیکشببود.طبیعی
است که بعد از قهرمانی در لیگ برتر روحیه خیلی خوبی
داریم و خود را جزو خوش��بخت های زندگی حس��اب
می کنیم .اما بازیکنان ما در اسمان ها زندگی نمی کنند و با
دو پا روی زمین هستند .دلیلی ندارد که بازیکنان ما االن در
حالخوشحالیوجشنباشند،چونانهاحرفه ایهستند
و از همه مهم تر خود را به انجام بهترین بازی برای هواداران
سپاهان متعهد می دانند .ما می خواهیم هواداران خوب تیم
ماراتاقهرمانیدراسیاهمراهیکنند.
به لیگ برتر بازگردیم .شما تا هفته اخر دو رقیب
سرس��خت داش��تید .چگونه از عه��ده تیم های
مظلومی وقلعهنوییبرامدید؟
lاستقالل وتراکتورسازیتاروزاخرمبارزهکردند
ولی استحکام فنی و روحی سپاهان بیشتر بود و ما لغزش
کمتری داش��تیم .ما از لحاظ بدنی در طول فصل خوب
بودیم و خیلی کم مص��دوم دادیم که این موضوع کمک
زیادیبهسپاهانکرد.مارقیبانپرقدرتیداشتیمواینیکی
ازدالیلقهرمانیسپاهانبودچونهمیشهبیشترینتالش
رامی کردیمتاعقبنمانیم.
ش��ما گفته اید یک فصل دیگر با سپاهان قرارداد
دارید و در این تیم خواهید مان��د ،اما در فوتبال
ایران همهچیزغیر قابلپیش بینیاست.امکاندارد
نظرتانتغییرکند؟
lدلیلی برای این موضوع وجود ندارد .باور کنید
االن تمام تمرکز من بر روی لیگ قهرمانان اسیا و موفقیت
سپاهان است .من به طور قطع می خواهم در سپاهان بمانم
و با این تی��م ادامه دهم .ما تیم خوب��ی داریم و می توانیم
موفقیت هایبیشتریراتجربهکنیم.
پس به همین دلیل پیش��نهاد تیم ملی کرواسی را
رد کردید؟
lمن اصال با فدراسیون کرواسی تماسی نداشته ام
وصحبتینشدهاستکهبخواهمردکنم،امادرهر شرایطی
من در سپاهان خواهم ماند و با تیم دیگری هم صحبت
نکرده ام.
در نیم فصل دوم سپاهان خرید های خوبی داشت
به خصوص سزار بسیار موثر بود .ایا برای فصل
جدیدهمچنیننفراتیبهسپاهاناضافهمی شوند؟
lخب باز هم نمی توانم در مورد بازیکنان جدید
چیزیبگویم،امادرموردسزاراوخوبتوانستدر ترکیب
تیمجابیفتدوتاثیرگذارباشد.گل هایباکیفیتیزداماسزار
هم ،هم اندازه با تمام بازیکنان تیم در این قهرمانی نقش
داشت .مهم تیم بودن سپاهان بود و همه نفرات یک اندازه
دراینموفقیتنقشداشتند.
با توجه به تجربیاتتان از لیگ ایران شرایط لیگ برتر
فوتبال ما را چگونه ارزیابی می کنید؟
lبه نظرم لیگ ای��ران در رده 25لیگ برتر دنیا
ق��رار دارد و ارتباط با فوتبال دنیا س��طح کیفی فوتبال
ایران را افزایش داده اس��ت و مس��لما صعود ایران به
جام جهانی هم می تواند در رش��د هرچه بیشتر فوتبال
ایران موثر باشد.
پس ش��ما اعتق��اد دارید تی��م ای��ران می تواند
به جام جهانیبرزیلصعودکند؟
lخب به هر حال هم��ه تیم ها تالش می کنند اما
تیم ملیایرانهمشرایطخوبیداردوامیدوارمکهایناتفاق
رخدهد،چراکهحضوربازیکنانایراندرجام جهانیحتی
برای فوتبال باشگاهی و لیگ ایران هم بسیار ثمربخش
خواهد بودg.
وقتی از پرسپولیس اخراج شد تنها
به گفتن همین یک جمله اکتفا کرد:
« برای دایی ارزوی موفقیت می کنم».
کرانچار اما پس از 500روز سپاهان را
قهرمان کرد
77
مجله خبری
1پروژه بازگشت 3کلید خورد
لیگ برتر
ورزش
با پایا رقابت ه��ای لیگ برت��ر و همچنین اتمام
رقابت های مرحله گروهی لیگ قهرمانان اسیا ،وقت
ان است که انکارها و تعارف ها جایشان را به واقعیت
بدهند و پروژه ای که مدت ها تایید و تکذیب شده بود
اکنون در مرحله اجرایی ش��دن قرار بگیرد .بی تردید
یکی از چهره های اصلی و جذاب فصل نقل و انتقاالت
امیر قلعه نویی اس��ت که در هر فصل تیم اینده او یک
معما می ش��ود .اما این ب��ار این معما خیل��ی زود در
حال حل شدن اس��ت .پروژه بازگشت امیر قلعه نویی
به اس��تقالل از مرحله نرم عبور کرده و اکنون به نظر
می رسد این اتفاق به رخ دادن نزدیک تر خواهد شد؛
چراکه شنیده می شود رسولی نژاد ،رئیس هیات مدیره
باش��گاه اس��تقالل بعد از جمع بن��دی اتفاقات طول
فصل در این باشگاه به این نتیجه رسیده که مظلومی
نتوانسته از پس ستاره های تیم استقالل بربیاد و برای
بستن تیمی قدرتمند در فصل اینده نیاز به یک مربی
مقتدر دارد .به همین دلیل گفته می ش��ود تماس هایی
میان هیات مدیره باش��گاه اس��تقالل و امیر قلعه نویی
برقرار شده و این مربی برای همکاری در فصل جدید
فراخوانده شده است.
حت��ی از برخی اعض��ای فوتبال��ی هیات مدیره
اس��تقالل به عنوان رابط تماس با امی��ر قلعه نویی نام
برده می شود .از س��وی دیگر قلعه نویی هم که تا چند
روز قبل از دادن لیست به مس��ئوالن تراکتورسازی و
مثلث شماره126
احتمال ماندنش در تبریز صحبت می کرد ،در چرخشی
ل تراکتورسازی گفته که
ناگهانی به جعفری ،مدیرعام
برای فصل جدید به دنبال س��رمربی باشد و این یعنی
انکه امیر به فکر ماندن در تبریز نیست .از سوی دیگر
قلعه نویی که خواهان هم کم ندارد و باشگاه هایی مانند
مس کرمان و سایپا هم به او فکر کرده اند خیلی زود به
این پیشنهادها پاسخ منفی قاطعانه ای داده تا مشخص
شود اگر قرار به انتخاب تازه باشد ان انتخاب استقالل
اس��ت .هرچند فتح اهلل زاده رابطه خوبی با قلعه نویی
دارد ،اما در این میان صحب��ت از رفتن فتح اهلل زاده هم
شده و شاید امیر مجبور باشد با مدیر جدید استقالل
وارد مذاکره بازگشت ش��ود .از سوی دیگر بازیکنان
مورد عالقه قلعه نویی هم از هم اکنون س��از جدایی از
تیم هایشان را سر داده اند .سیاوش اکبرپور و امیر حسین
صادقی قید ماندن در تبریز را زده اند و از سوی دیگر
وحید طالب لو در حالی برای ام��دن به تیم قلعه نویی
2هشدار وزیر
3پیروزی نمایندگان ایران
استقالل
لیگ اسیا
علی فتح اهلل زاده این روزها چندان جایگاه محکمی ندارد و نرسیدن به قهرمانی
لیگ برتر ان هم با تیم کهکشانی کار او را دشوار کرده و از سوی دیگر محمد رویانیان
هم در پرسپولیس کم مش��کل ندارد .در این میان صحبت های وزیر ورزش در طول
هفته بس��یار تامل برانگیز بود .او با اش��اره به اینکه برای حفظ تمرکز پرس��پولیس و
استقالل در اس��یا قصد حرف زدن پیرامون تغییرات را ندارد ،اما ایجاد هرگونه تغییر
در مدیریت دو باشگاه س��رخابی را حق دولت دانس��ت و اعالم کرد امکان این اقدام
وجود دارد .در واقع این صحبت های محمد عباسی را می توان به نوعی اولتیماتوم به
مدیران هر دو باشگاه استقالل و پرسپولیس دانست که به هر شکل نتوانستند رضایت
کامل هواداران خود را جلب کنند و شاید مقدمه ای باشد برای جدی تر شدن شایعاتی
که در هفته های گذشته در مورد تغییرات مدیریتی در دو باشگاه ابی و قرمز پایتخت
شنیده شده استg .
78
ابراز تمایل کرده که گفته است با تراکتورسازی مذاکره
نداش��ته و این یعنی انکه تیم این��ده قلعه نویی الزاما
تیم تبریزی نیس��ت .به هر حال اگ��ر امدن قلعه نویی
به اس��تقالل قطعی ش��ود بعد از دو بار امدن و رفتن
در دوره قریب و واعظی اشتیانی ،اکنون این سومین
بازگشت قلعه نویی به اس��تقالل خواهد بود و مسلما
بازیکنان مورد عالق��ه او جایگزین نفرات مغضوب
قدیمی می شوند.
در اصل با امدن احتمال��ی قلعه نویی باید روی
نام جباری ،رحمت��ی و البته پروژه بازگش��ت فرهاد
مجیدی خط قرمز کشید.البته در عین حال قلعه نویی
در ص��ورت وجود حمای��ت قوی از س��وی مدیران
بلندپایه مشکلی برای ماندن در تبریز نخواهد داشت.
قلعه نویی می خواهد سال اینده را با قهرمانی تمام کند
و همین دلیل اصلی برای تامل او برای انتخاب س��ال
اینده اش استg .
تیم فوتبال اس��تقالل با برتری دو بر صفر برابر نسف قارشی ازبکستان توانست
به عنوان تی��م دوم گروه Aصعود کند ت��ا در مرحله بعدی حریف س��پاهان اصفهان
شود .در هفته پایانی رقابت های لیگ قهرمانان اس��یا در گروه Aدیدار نسف قارشی
ازبکستان و استقالل ایران با گل های گوران یرکوویچ ( ،)9مجتبی جباری ( ،50پنالتی)
دو بر صفر به سود اس��تقالل به پایان رسید .اس��تقالل با این پیروزی 11امتیازی شد
و به عنوان تیم دوم از گروه خود صعود کرد تا دیدار بع��دی اش را برابر دیگر نماینده
ایران یعنی سپاهان در اصفهان برگزار کند.سپاهان هم به عنوان صدرنشین گروه خود
به مرحله بعد راه یافت .س��پاهان با نتیج ه دو بر یک االهلی عربستان را شکست داد و
با 13امتیاز به عنوان تیم اول این گروه به دور بعد صعود کرد .سوکای ( )19و محسن
بنگر( )86برای زردپوش��ان گلزنی کردند .االهلی هم دقیقه 61به وس��یله عماد علی
به گل رسیدg .
4خشم کی روش
تیم ملی
مشخص نیست کارلوس کی روش عذاب فوتبال هنوز حرفه ای نشده ایران است .یا تیم ایران
و رئیس فدراسیون همیشه شاد به هر حال هرچه هست این جمع تناقض ها در کنار یکدیگر قرار
گرفته اند و سعی می کنند تا به هر شکل ممکن تیم ایران را به جام جهانی برزیل برسانند .در این میان
کی روش به خوبی می داند که برای بیدارباش فدراسیون نشین ها نباید هیچ گاه مدارا به خرج دهد و
کوچکترین فرصت ارامش به کفاشیان و سایر مدیران فدراسیون تبعاتی مانند انچه بر سر تیم امید
امد را در پی خواهد داشت.
شاید اگر هر مربی دیگری بود برایش وضعیت دستیارانش ان هم از نوع ایرانی اهمیتی نداشت،
اما کارلوس کی روش بار دیگر تفاوت های یک مربی حرفه ای را به نمایش گذاشت و وقتی متوجه
ش��د هنوز فدراس��یون قراردادی با کادر ایرانی تیم از جمله در بخش فنی و پزشکی امضا نکرده به
صورت خودجوش انها را دعوت به اعتصاب کرده و از فدراس��یون خواس��ت تا هرچه س��ریعتر
وضعیت انها را مشخص کند.
این تصمیم کی روش بالفاصله کفاشیان را ناچار کرد تا با س��رمربی تیم ملی جلسه بگذارد و
اطمینان الزم را در این زمینه به کی روش بدهد .برخالف کفاشیان ،سرمربی پرتغالی تیم ملی نشان
داده که در کار با کس��ی ش��وخی ندارد و این موضوع می تواند تهدید و فرصتی برای فوتبال ایران
باشد .تهدید از نظر انکه بی نظمی های فدراسیون صبر کی روش را تمام کند و فرصت از این نظر که
کی روش بتواند نظم حرفه ای را به مدیران فوتبال ایران بیاموزدg .
کریم انصاری فر س��رانجام توانس��ت اقای گل
لیگ برتر شود .او در رقابت با فونیکه سی موفق شد با
21گل و اختالف یک گل بیشتر از فونیکه این عنوان
را به خ��ود اختصاص دهد .البته بع��د از این موفقیت
انصاری فر دو اظهار نظر جالب توجه هم داشت .ابتدا با
اشاره به رقابتش با فونیکه گفته بود که برای مهاجمان
ایرانی کسر شان بود که یک بازیکن خارجی اقای گل
لیگ برتر بشود که این هم از جمله مقیاس های عجیبی
است که این بار از سوی این مهاجم تیم فوتبال سایپا
انجام شده اس��ت ،چراکه در فوتبال سطح اول جهان
پیش می اید که یک بازیکن خارج��ی اقای گل لیگ
ان کش��ور ش��ود و مس��لما در اللیگا اقای گلی مسی
یا رونالدو موجب س��رافکندگی مهاجمان اسپانیایی
نخواهد شد .دیگر اظهار نظر جالب انصاری فر هم این
بود که پیش��نهاد داد با پول خودش برای سازمان لیگ
کفش طالی اقای گلی بگیردg .
برنامه ن��ود در هفته ای که گذش��ت صحنه های
بس��یاری از ش��ادی و پایکوبی هواداران درودی را به
نمایش گذاش��ت که از صعود تیمش��ان به لیگ برتر
سرازپا نمی شناختند ،اما هرچه می گذرد این شادی ها
جایش را به نگرانی می دهد و این هواداران با اضطراب
منتظر روشن ش��دن وضعیت تیم خودشان هستند .از
یک سو نبود حداقل امکانات در این شهر سبب شده تا
مسئوالن فدراسیو ن تردیدهای جدی را در مورد بخت
این تیم لرستانی برای حضور در لیگ برتر مطرح کنند و
از سوی دیگر مسائل قضایی مربوط به باشگاه داماش به
نوعی به این تیم هم مربوط شده و عابدینی گفته است
که راهی جز واگذاری گهر وجود ندارد .با این شرایط
مشخص نیست چه اینده ای را می توان برای نخستین
نماینده استان لرستان در لیگ برتر متصور بود چراکه از
هم اکنون چندین باشگاه برای خرید امتیاز لیگ برتری
این تیم قدم برداشته اندg .
تیم ملی کشتی ازاد ایران توانست در جمهوری
اذربایجان قهرمان جام جهانی شود .در فینال چهلمین
دوره مس��ابقات کش��تی جام جهان��ی می��ان ایران و
اذربایجان ،حسن رحیمی ( 55کیلوگرم) ،مهدی تقوی
( 60کیلوگرم) ،صادق گودرزی ( 74کیلوگرم) و رضا
یزدانی ( 96کیلوگرم) مقابل حریفان به برتری رسیدند
و مسعود اسماعیل پور( 60کیلوگرم) ،احسان لشگری
( 84کیلوگرم) و کمیل قاسمی( 120کیلوگرم) نتیجه را
واگذار کردند تا ایران با برتری 4بر 3مقابل تیم میزبان
قهرمان رقابت ها ش��ود .جالب انکه اذربایجانی ها در
دوره قبل در تهران با شکس��ت ایران این عنوان را به
دست اورده بودند و در واق ع ملی پوشان کشتی ازاد به
نوعی انتقام دوره قبل را هم گرفتند .تیم ایران در مرحله
نیمه نهایی هم موفق ش��د تیم امریکا را شکست دهد
که این تیم هم با برتری مقابل روسیه در جایگاه سوم
مسابقات جام جهانی کشتی قرار گرفتg .
لیگ برتر
رویداد
لیگ ازادگان
ورزش
6کریم اقای گل
7سرنوشت گهر
8قهرمانی در جام جهانی
5شورش شماره8
مثلث شماره126
مجتبی جباری مدت هاس��ت که لی��در اعتراض
در میان بازیکنان استقالل اس��ت و هرازگاهی سر به
طغیان برمی دارد .با این حال شاید هیچ فصلی به اندازه
لیگ یازدهم ناراضی و ناارام نبوده است .جالب انکه
جباری وقت شناس��ی خاصی ه��م دارد و همواره در
زمان بازی های مهم چه دارابی باش��د و چه بازی در
لیگ قهرمانان اس��یا ناگهان ش��ورش را اغاز می کند.
اما اتفاقی که این بار در اس��تانه بازی برگش��ت مقابل
نسف قارشی در تمرین های استقالل افتاد تا اندازه ای
ماهیتش متفاوت بود .در ابتدا به نظر میامد که باز هم
این جباری بوده اس��ت که به خاطر مش��کالت مالی
تمرین را به تعطیلی کش��انده اما بع��د از این موضوع
مشخص شد که جباری نماینده بازیکنان بوده و دیگران
هم مانند او در این اعتصاب دخیل بوده اند .در این میان
ش��اید جالب ترین واکنش را علی فتح اهلل زاده داشت.
او ابتدا جباری را تهدید کرد و از محرومیت دو س��اله
او حرف زد ،اما به فاصله یک روز حرفش را تغییر داد
و با استدالل به اینکه جباری بازیکن باغیرتی است و
اس��تقالل برای او هزینه کرده ،عنوان کرد این بازیکن
محروم نخواهد ش��د .جالب انکه فت��ح اهلل زاده دیگر
زیربار حرف های خودش هم نم��ی رود و قاطعانه از
اینکه جباری را اغتشاش��گر خوانده ابراز بی اطالعی
می کندg .
کشتی
79
فوتبال دراماتیک
سیتی در 120ثانیه قهرمان شد
دیـــدار
«اهلل اکبر»؛ این زیباترین جمل��ه ای بود که پس از
قهرمانی منچستر س��یتی بر زبان امد .س��میر نصری،
بازیکن مسلمان س��یتی پس از پیروزی تیمش در یک
بازی شگفت اور احس��اس خود را اینگونه ابراز کرد.
او در ادامه گفت« :از اینک��ه در چنین بازی دراماتیکی
به پیروزی رسیدیم و جام قهرمانی را باالی سر بردیم،
بسیار خوشحالم .دس��تاورد باور نکردنی بود .تا لحظه
پایانی برای قهرمانی جنگیدیم و امید خود را از دست
ندادیم .این قهرمانی را به تماشاگران پرشور خود که در
تمام فصل از ما حمایت کردند ،تبریک می گویم .برای
کسب قهرمانی های دیگر تالش خواهیم کرد و انشاءاهلل
پیروز خواهیم شد».
دراماتیک چه توصیف خوبی برای قهرمانی سیتی
است؛ فصلی که با شروع توفانی وحماسی اغاز شده
بود ،در میان راه تبدیل به تراژدی ش��د ،در پایان کامال
دراماتیک شد و نیمه ابی پوش شهر منچستر به شکلی
معجزه اسا جام قهرمانی را باالی سر برد .در هفته پایانی
شاگردان روبرتو مانچینی در حضور بیش از ۵۰هزار
تماشاگر ورزشگاه امارات میزبان تیم انتهای جدولی
کوئینز پارک رنجرز بودند و با کسب سه امتیاز در یک
دیدار جذاب و دیدنی به طلس��م ۴۴ساله ناکامی خود
پایان داده و به مقام قهرمانی دست یافتند .در این دیدار،
شاگردان مانچینی با گل دقیقه ۳۹پابلو زابالتا از حریف
پیش��ی گرفتند تا هواداران ابی پوش ام��اده برگزاری
جشن قهرمانی شوند.
در نیمه دوم ،جبرئیل سیسه در دقیقه ۴۸و مک کی
در دقیقه ۶۶با ضربه س��ر دروازه منچستر سیتی را باز
کردند تا مانچینی در اس��تانه تقدیم ج��ام قهرمانی به
فرگوسن باش��د .ادوین ژکو در دقیقه ۹۲با ضربه سر،
دروازه میهمان را باز کرد تا امیدها به ورزشگاه امارات
باز شود و در فاصله یک دقیقه به پایان وقت های اضافه
س��رجیو اگوئرو با حرکتی زیبا و انفرادی تور دروازه
کوئینزپارک رنجرز را به لرزه دراورد تا هواداران سیتی
از شدت شادی سر از پا نشناس��ند .در بازی همزمان،
منچس��تریوناتید با تنه��ا گل دقیقه ده��م وین رونی،
س��اندرلند را شکس��ت داد ولی نتوانس��ت به عنوان
قهرمانی دست یابد .با این اوصاف ،سیتی با ۸۹امتیاز و
تفاضل گل بهتر نسبت به یونایتد قهرمان شد؛ قهرمانی
پس از ۴۴سال...
به این بهانه نگاهی به دراماتیک ترین قهرمانی های
تیم های بریتانیایی می اندازیم.
مثلت شماره126
80
منچستر یونایتد ...۲بایرن مونیخ یک
نگاه شاگردان اوتمار هیتس��فیلد به جام بود ،انها
با ضربه کاش��ته ماریو باس��لر از حریف پیش بودند و
ثانیه ها را تا پایان بازی می شمردند ،اما سرمربی منچستر
شکست را باور نداشت .او تدی شرینگهام و سولشایر
را به میدان فرستاد .این دو بازیکن کاری کردند کارستان
و با دو گل در اخرین دقایق ب��ازی جام قهرمانی لیگ
قهرمانان اروپا را به فرگوسن هدیه دادند.
لیورپول صفر...ارسنال ۲
ارسنال برای اینکه با عنوان قهرمانی به ورزشگا ه
هایبوری بازگ��ردد نیاز به دو گل داش��ت اما به غیر از
ضربه سر الن اسمیت ،زدن گل دوم غیر ممکن به نظر
می رسید.
بازی رو به پایان بود و هواداران ارسنالی حاضر
در ورزشگاه انفیاد داشتند نا امید می شدند .تا اینکه پاس
بلند لی دیکسون به الن اسمیت رسید ،مهاجم ارسنال
توپ را برای مایکل توماس هافبک تیمش مهیا کرد تا
توماس با بازکردن دروازه گروبالر ش��اگردان جورج
گراهام را به قهرمانی ۱۹۸۸برساند.
قهرمانی بلکبرن در سال ۱۹۹۵
ان روز ها هنوز لیگ برتر نبود ،اما الکس فرگوسن،
س��ر مربی منچس��تر بود .رقابت اصل��ی قهرمانی بین
منچستر و بلکبرن بود .جدالی میان دو اسکاتلندی یعنی
فرگوسن و داگلیش ...بلکبرن با نتیجه دو بر یک مقابل
لیورپول شکست خورده بود و منچستر برای قهرمانی
تنها نیاز به یک نتیجه مساوی داش��ت .مارک هیوز با
گل خود امیدهای فرگوس��ن را زنده نگه داش��ت .در
ادامه کار اما برایان مک کلیر بازی را به تساوی کشاند
تا بلکبرن پس از هشتاد سال به قهرمانی رسید .صحنه
به یاد ماندنی ان روز ،نیمکت نشینان بلکبرن بود که هر
کدام یک رادیو در دست داشتند.
لیورپول ...۳میالن ۳
نه این بازگشت باور کردنی نبود،وقتی میالن در
نیمه نخست با ضربه سر پائولو مالدینی و سپس دوگل
هرنان کرسپو پیش افتاد ،دیگر هیچ کس باورش نمی شد
لیورپول بتواند به بازی برگردد ،اما یک اتفاق عجیب
همه چی��ز را تغییر داد و لیورپول با س��ه گل اس��تیون
جرارد ،اسمیچر و ژابی الونسو بازی را مساوی کرد و با
درخشش دودک در ضربات پنالتی ،میالن را شکست
داد .این بی شک دراماتیک ترین قهرمانی لیگ قهرمانان
اروپا بود.
منچستر سیتی ...۲کالینگهام ۲
تنها س��یزده سال قبل تیم منچستر س��یتی که این
فصل به عنوان قهرمانی لیگ برتر رسیده ،در دسته دوم
فوتبال انگلستان بازی می کرد .این تیم برای صعود باید
با تیم کالینگهام بازی می کرد ،اما دو بر صفر عقب افتاد
و داشت پلی اف را از دست می داد .اما سیتی توانست
در وقت های تلف شده بازی مساوی کند ،در ضربات
پنالتی پیروز شود و به لیگ اول صعود کند.
نمونه های ایرانی
در ایران هم تیم پرسپولیس دو قهرمانی دراماتیک
داش��ته ،در اولین سال برگزاری مس��ابقات لیگ برتر
استقالل صدر نشین مسابقات بود و با یک تساوی هم
قهرمانی لیگ را به خود اختصاص می داد اما شاگردان
منصور پورحیدری نتوانستند در شهر انزلی حتی یک
امتیاز را هم به دست اورند تا پرس��پولیس با پیروزی
یک بر صفر مقابل فجرسپاسی در تهران اولین قهرمان
لیگ برتر ایران شود اما شاید درام گونه ترین قهرمانی
لیگ برتر ایران به زمان افش��ین قطبی بر گردد؛ دو تیم
پرسپولیس و سپاهان یک فصل نفس گیر را پشت سر
گذاش��ته بودند .از هر دو تیم امتیازهای فراوانی کسر
شده بود تا این دو در اخرین بازی لیگ به هم رسیدند.
ابتدا محسن خلیلی با یک ش��وت غیر قابل مهار
دروازه سپاهان را باز کرد ،اما احسان حاج صفی بازی
را به تساوی کشاند تا س��پاهان قهرمانی را در نزدیکی
دستان خود احساس کند؛ احساسی که تا اخرین دقایق
بازی ادامه داش��ت ،اما گل دقیقه ۹۶س��پهر حیدری
داستان لیگ را تغییر داد.
قهرمانی س��ایپا با علی دایی ،ان هم در حالی که
تا اخرین روز توسط استقالل اهواز تعقیب می شد از
قهرمانی های خاص فوتبال بود ،به ویژه انکه دایی در
روز خداحافظی گلزنی کرد.
اما از قهرمانی استقالل با امیر قلعه نویی به راحتی
نمی توان گذشت؛ اقای جاللی خیلی مردی! این جمله
یادتان هست؟ استقالل یک بر صفر پیام را برد ،فوالد
چهار بر ی��ک ذوب اهن را ...و ای��ن یعنی قهرمانی به
لطف تفاضل گلg .
مکتوب
احمدیگیوی درگذشت
حسن احمدی گیوی در سن85سالگی به علت ایست قلبی در منزلش از دنیا رفت.
اینپژوهشگروادیبواستاددانشگاهدررشتهادبیاتسال 1306درشهرستانگیویاستان
اردبیلمتولدشد.دورهابتداییرادرمدرسهناصریخلخالگذراند.سپسدررشتهفلسفه
مدرک فوق لیسانس را دریافت کرد و در ادامه موفق شد مدرک دکترای خود را در رشته
ادبیاتدانشگاهتهراندریافتکند.ازجملهاستادانشناختهشدهاودردانشگاهتهرانمی توان
بهاستادبدی عالزمانفروزانفراشارهکرد.اودرسال ۱۳۶۶خورشیدیازدانشگاهتهرانبهدرجه
بازنشستگینایلشد.گیویمولفبیشاز50جلدکتابدرزمینهفارسیاستوازهمان
ابتدایشکل گیریلغت نامهدهخدابههمکاریبااینموسسهپرداختکهحاصلشتدوین
24جلداز 222جلدانبود.گیویازهمکارانمرحوممحمدمعیندرتدوینفرهنگلغت
فارسیمعینبهشمارمی رفتکهباپیشنهاداوتالیفکتاب«دستورتاریخیفعل»رادرسال
۱۳۴۲اغاز کرد که حاصل این پژوهش بزرگ بعد از نزدیک به سه دهه در قالب دو جلد از
سویانتشاراتقطرهعرضهعمومیشد.اینکتابعنوانکتاببرترسالرانیزبرایمولفش
بهارمغاناورد.نگارشدستورزبان ترکیواثاریچون«ائینپژوهشومرجع شناسی»«،از
فننگارشتاهنرنویسندگی»«،دستورتطبیقیزبان ترکیوفارسی»«،شوریدهوبی قرار»و
گزیدهاشعارومقاالتدهخداازجملهمهم تریناثاراوبه شمارمی رودg.
مستند
«ناگهان چقدر زود دیر شد»
رمان «ارباب انتقام» نوشته فیلیپ راث با ترجمه پدرام لعل بخش توسط
انتشارات افراز به چاپ رس��ید .فیلیپ راث ،رمان نویس امریکایی است که
در سال 1959با کتاب «بدرود کلمبوس» جایزه ملی کتاب امریکا را به دست
اورد و به شهرت رسید.وی 10سال بعد با رمان «دادخواست پورتنوی» تبدیل
به یکی از چهره های مشهور جهان ادبیات ش��د .راث از ان زمان به بعد یکی
از پرافتخارترین نویسندگان نسل اش محسوب می شود .اثار او تاکنون دو بار
جایزه ملی کتاب امریکا ،دوبار جایزه حلقه ملی منتقدان کتاب امریکا و س��ه
بار جایزه پن فاکنر را از ان خود کرده است.
«ارباب انتقام» روایت انسانی است که ساده اندیشی ،تک سویی و نداشتن
ایمان و اعتماد به خالق هستی ،درماندگی و بیچارگی او را رقم می زند.
یوجین کنتر شخصیتی که داستان حول او می گردد ،جوانکی ساده اندیش
است که فکر می کند همه چیز را از پدربزرگ خود اموخته و تصور می کند با
انچه در محضر او تعلیم دیده می توان��د پیچیدگی های دنیایی را که در کوران
تهاجم فلج و جنگ جهانی دوم و تبعات خانمانس��وز این دو قرار دارد ،حل
و فصل کند.
انچه پدربزرگ یوجین در ذهن او القا ک��رده ،قوی بودن و تقدیس حس
وظیفه شناسی اس��ت ،اما انچه به او نمی اموزد این واقعیت است که انسان در
برابر طبیعت و البته افریننده این جهان موجودی محدود و ناتوان اس��ت .در
طول داستان یوجین تمام تالش خود را به کار می گیرد تا مانع شیوع بیشتر فلج
در محله و شهرشان شودg .
مستند
حسن فتحی ،کارگردان مستند حجازی
ساخت فیلم مستند ناصر حجازی به کارگردانی حسن فتحی و تهیه کنندگی
اسماعیل عفیفه قطعی شد.
بهناز ش��فیعی ،همس��ر زنده یاد ناصر حجازی در این ب��اره گفت« :طی
مذاکرات متعددی که ب��ا کارگردانان مختلف از جمل��ه کیومرث پوراحمد و
بهروز خلجی داش��تیم در نهایت با حسن فتحی برای س��اخت این مستند به
نتیجه رسیدیم».
وی در ادامه افزود« :پس از نهایی ش��دن توافقات بر س��ر ساخت مستند
زندگی ناصر حجازی توسط حسن فتحی ،این کارگردان پیش طرحی مبنی بر
کم و کیف ساخت این مستند ارائه کرد و قرار ش��د یک فیلم مستند و داستانی
درباره زندگی ورزشی ناصر حجازی ساخته شود ،به گونه ای که هیچ بازیگری
به جای ناصر بازی نمی کن��د ،بلکه یک روایت گر که قرار اس��ت از بازیگران
مطرح سینما باشد با پیشکسوتان فوتبال درباره حجازی به گفت وگو خواهد
پرداخت».
همس��ر زنده یاد ناصر حج��ازی در ادامه صحبت های خود با اش��اره به
مذاکره های پیشین با سایر کارگردان هایی که اعالم امادگی کرده بودند مستند
این قهرمان اس��تقاللی را بس��ازند گفت« :مذاکره اولیه با کیومرث پوراحمد
مبنی بر ساخت این مستند انجام شده بود .اما این کارگردان اعالم کرد یک پروژه
نیمه تمام در دست دارد و قرار شد پس از اتمام این پروژه درخصوص ک مو کیف
ساخت این مستند به مذاکره و نتیجه گیری نهایی برسیم .اما به دالیلی این توافق
برای ساخت این مستند به انجام نرسیدg ».
نمایش
دیـــدار
مکتوب
اربابانتقام
کتاب «من ،مادر مصطفی» نوش��ته رحیم مخدومی ،ش��امل خاطرات مربوط
به دانشمند شهید مصطفی احمدی روش��ن در کمتر از یک هفته در استانه چاپ
دوم قرار گرفته اس��ت« .من ،مادر مصطفی» ک��ه در 10فصل ،ب��ا روایتی کوتاه از
زندگی ش��هید احمدی روش��ن از کودکی تا ش��هادت ،از زبان مادر شهید نوشته
شده ،گوشه هایی از ویژگی های ش��خصیتی مصطفی احمدی روشن را به تصویر
کشیده اس��ت .زبان کتاب «من ،مادر مصطفی» روان و ساده انتخاب شده و مطالعه
ان برای گروه های سنی گوناگون مناسب اس��ت .در پایان این کتاب ،نامه خانواده
شهیدمصطفی احمدی روشن به مقام معظم رهبری و عکس هایی از این دانشمند
هسته ای شهید اورده شده .این اثر با حمایت نشر شاهد و توسط انتشارات رسول
افتاب به چاپ دوم خواهد رسید.
کتاب من ،مادر مصطف
ی طی 20روز نوشته شده و در 136صفحه انتشار یافته
است .شب های بعد از پدر ،من مادر مصطفی ،دو سایه ،جدایی شیرین ،سنگر کمین
هسته ای ،من مصطفی را مرد می خواستم ،روز میدان رفتن زنان ،بیانات رهبر معظم
انقالب در منزل شهید ،نامه خانواده احمدی روشن به رهبر معظم انقالب و واکنش
حزب اهلل لبنان به ترور شهید احمدی روشن از جمله عناوین بخش های این کتاب
استg .
مثلت شماره126
مستندی درباره قیصر امین پور ساخته می ش��ود« .ناگهان چقدر زود دیر
شد» مستندی درباره قیصر امین پور است که در سه قسمت بیست دقیقه ای اماده
خواهد شد .این مستند در مرحله پیش تولید و پژوهش است و تصویربرداری ان
ک ماه دیگر در گتوند ،دزفول ،اهواز و تهران اغاز می شود .این مستند به زندگی
ی
و افکار قیصر امین پور ،شاعر خوزستانی می پردازد که تاثیر زیادی بر شعر امروز
داشته است .ابراهیم سعیدی نژاد ،محقق ،کارگردان و تدوین گر ،پویا کوهزاد
مدیر تولید ،ابراهیم دوانی نژاد ،تصویربردار و عبدالمحمد چینی ساز ،نویسنده
«ناگهان چقدر زود دیر شد» هستند .قیصر امین پو ر زاده دوم اردیبهشت ماه سال
1338در گتوند خوزستان بود که هشتم ابان ماه سال 1386درگذشت« .تنفس
صبح» و «در کوچه افت��اب» (« ،)1363اینه های ناگهان» (« ،)1372گل ها همه
افتابگردانند» ( )1380و «دستور زبان عشق» ( )1386از مجموعه های شعر این
شاعر برای بزرگساالن هستند« .گزینه اشعار» او هم در سال 1378منتشر شد.
همچنین «توفان در پرانتز» (نثر ادبی) و «منظومه ظهر روز دهم» (برای نوجوانان)
(« ،)1365مثل چشمه ،مثل رود» (برای نوجوانان) (« ،)1368بی بال پریدن» (نثر
ادبی برای نوجوانان)« ،گفت وگوهای بی گفت وگو» (« ،)1370به قول پرستو»
(برای نوجوانان) (« ،)1375سنت و نواوری در شعر معاصر» ( )1383و «شعر
و کودکی» ( )1386اثار به جامانده از او هستندg .
مکتوب
من ،مادر مصطفی
سیاه بازیامیرارسالننامدار
امیر ارس�لان بعد از دیدن تصویر فرخ لقا عاش��ق او می ش��ود و برای یافتن
محبوبش راهی فرنگستان می ش��ود و در این مس��یر تا یافتن فرخ لقا با مشکالتی
روبه رو می شود.....
این خالصه داستان نمایش مجلس سیاه بازی امیر ارسالن نامدار است که داوود
فتحعلی بیگی در تماشاخانه سنگلج به صحنه برده است.این نمایش نوشته مهدی
صفاری نژاد است و همان گونه که از نامش مشخص است سیاه بازی است ،اما در
کنار سیاه بازی رگه هایی از نقالی و پرده خوانی هم دارد.
نمایش «مجلس سیاه بازی امیرارسالن نامدار» با بازی شاهین عالیی نژاد ،مهدی
صفاری نژاد ،رضا شفیعی ،سمانه لطیفی ،شیرین کاشفی ،داوود معینی کیا ،حمیدرضا
اهلل یاری و ...اجرا می شود .علی جباری هم اهنگساز این اثر نمایشی و سمانه حسینی
طراح صحنه ان است.
کارگردان نمایش در مورد سبک نمایش می گوید« :ش��یوه اجرایی ما ترکیبی
از تخت حوضی ،نقالی ،پرده خوانی و شبیه خوانی است .متن به صورت کارگاهی
کار شده و سپس استخراج شده ،ضمنا این کار رویکرد اموزشی نیز دارد ،در واقع
می توان بر اساس ویژگی های نمایشنامه بحث اموزش��ی را برپا کرد» .دانشجویان
تمام رشته ها می توانند از روزهای یکشنبه تا چهارش��نبه با استفاده از بلیت نیم بها
این نمایش را ببینندg .
81
توهم عقاب
چرا عقاب در تهران اکران شد؟
دیـــدار
«سرنوشت یک سرباز ،افتخار یک برده ،تقدیر یک
امپراتوری»
این اصلی ترین شعار تبلیغاتی فیلم «عقاب» است.
که این روزها در سینما های فرهنگ ،برج میالد،ازادی و
پردیس ملت روی پرده رفته است .یک فیلم دیگر از ژانر
تاریخی که به حوادث رخ داده در روم باستان می پردازد.
در همین شعار تبلیغاتی هم نوع نگاه یک طرفه فیلم به
تاریخ را نشان می دهد .اگر به حافظه سینما رجوع کنیم
هر از گاهی فیلمی در م��ورد امپراتوری روم س��ینمای
جهان را تحت تاثیر قرار داده ،فیلم هایی که به فیلم های
«سپر ـ شمشیر» مشهور اس��ت .زمانی دور بن هور بود
که با بازی چارلتون هس��تون اس��کارها را درو می کرد
وروزگاری نوبت به گالدیاتور بود که با بازی راسل کرو
خوش درخشید ،در این بین فیلم هایی نظیر اسپارتاکوس
با بازی کرک داگالس و تروی با بازی برد پیت هم بوده...
عقاب به هیچ وجه به اندازه بن هور وگالدیاتور سر وصدا
نکرده ،اما فیلم خوش س��اختی اس��ت که برخالف فرم
مثلت شماره126
النه اسمان
نگاهی به مجموعه شعر چویی جونگ یول
ش��اعر کره ای در امریکا گرفتار ام��اج همه ان
چیز هایی است که برای یک انسان شرقی غریبه است.
او به دنیایی امده که با دنیای او فرق می کند ،شاید همه
چیز معمایی اس��ت که حل کردنش برای او سخت و
زمان بر است.
او با زبان مشکل دارد
82
مناس��ب از نظر محتوا دارای تمایالت توه��م گونه از
تاریخ است؛توهماتی که نش��ان از نوعی برتری جویی
پوشالی رومی ها و در واقع غربی ها دارد .داستان بر اساس
ماجرایی واقعی است ،فیلمبرداری اثر در اگوست ۲۰۰۹
و در مجارستان اغاز ش��د و به دنبال ان نیز گروه تولید
به اسکاتلند رفته و در لوکیشن هایی واقع در«وستر ُرز»
و «لوک لوموند» ادامه فیلمبرداری را پی گرفتند .بودجه
صرف شده برای تولید فیلم حدودا ۲۵میلیون دالر بود.
«کوین مک دونالد» کارگردان فیلم که پی��ش از این درام
جنایی «وضعی��ت ب��ازی»( )۲۰۰۹و درام زندگینامه ای
«اخرین پادشاه اس��کاتلند» ( )۲۰۰۶را هم ساخته است
بیشازهمهبه واسطهتمحماسی-تاریخیداستان«عقاب
نهم» بود که به ان عالقه نشان داد هرچند فیلم از گاف های
تاریخی خالی نیست .کوین مک دونالد در یک خانواده
کامال هنری وسینمایی به دنیا امده .این کارگردان 44ساله
متولد شهر گالسکو است و عقاب چهاردهمین اثر وی
ی را این
بود .او تفاوت فیلم عقاب با سایر فیلم های روم
می داند که همه فیلم های رومی در مورد روم واتفاقات
درون امپراتوری اس��ت ،اما فیلم عقاب فیلمی در مورد
مرزهای امپراتوری روم است.
داستان عقاب
فیلم عقاب یک فیلم اقتباسی است که از روی رمان
نهمین عقاب اثر رزماری س��اتکلیف ساخته شده .البته
میان انتش��ار کتاب در س��ال ۱۹۵۴تا زمان ساخته شدن
فیلم در س��ال ۲۰۱۱فاصله ای نسبتا طوالنی وجود دارد.
ی بروک نوش��ته که پیش از این با
فیلمنامه عقاب را جرم
کوین مک دونالد کارگردان فیلم در قصه اخرین پادش��اه
اسکاتلند همکاری داشته است .داستان فیلم به ۱۴۰سال
بعدازمیالدمسیحبر می گردد.لژیوننهمارتشرومبه شکل
مشکوکی درکوه های اسکاتلند گم شده و 20سال بعد از
این حادثه مارکوس افسر جوان رومی که پدرش فرمانده ان
لژیونر بوده ،به همراهبرده وفادار خود اسکا به بریتانیا می رود
تا هم علت مفقود ش��دن لژیون نهم را کشف کند وهم
از اعتبار از دست رفته پدرش دفاع کند .او به دنبال نشان
واژه هایانگلیسیبرمیزهجوممی اورند
پوشیدهازغبار
تارعنکبوتبرسقف،خفتگردنممی شود
با مسائل روزمره زندگی ،مشکل دارد .اینجاست که
در میابد که معیارهای میان شرق وغرب تفاوت دارد .از
معیارهای کوچک نظیر احاد سنجش وزن تا معیار های
زندگی ،او همان طور که مجبور است گالن را با ون کره ای
هم تراز کند تا حجم را دریابد ،باید کم کم فرهنگ تازه را
هم درک کند .این فرهنگ فرهنگ او نیست .او از فرهنگ
طبیعت امده است و اینجا فرهنگ اعداد است.او هرچقدر
که بخواهد میانبری برای زبان کره ای و انگلیسی عمل کند
بازهم میان خرگوش ماده رام و گربه نر وحش��ی انقدر
اختالف هست که نوک زبان را زخمی کند .چاره اما اسان
است ،پرواز دادن ذهن به سمت زادگاه:
سوار قطار شب می شوم به سوی دریای شرق
رمانعاشقانهقدیمی
درقوطیحلبیدورانداختهتلقتلقمی کند
قطار دری��ا از تاریک��ی بی��رون می ای��د و دنیای
دوست داش��تنی اش جلوی چشمانش مجسم می شود.
دنیای برف ،افتاب ،سهره ،گنجشک ،افرا و ...اینجاست
که پایان گرفتاری است و اغاز زیبایی است .اینجاست که
می توان به خاطر اورد که:
پاییزبرشاخهمی افتد
و قطعه بهار را می نوازد
عقاب روم که توسط لژیون پدرش که درجنگ با قبایل
شمال بریتانیا گم شده ،می گردد .به همین منظور همراه
اسکا از دیوار هاردیان س��فرش را به ارتفاعات ناشناخته
کالدونیا اغاز می کند .او برای رسیدن به هدفش ماجراهای
بی شماری را پشت سر می گذارد ،اما انگیزه اعاده حیثیت
باعث می شود تمام این حوادث را پشت سر بگذارد وبه
هدف برسد .بازیگران این فیلم عبارتند از :چنینگ تاتوم
(مارکوس فالویوس اگوئیال) ،جیمی بل (اسکا) ،دانلد
ساترلند (عموی مارکوس) ،مارک استرانگ (گورن)...
فیلم عق��اب منتقدانی دارد که اعتقاد دارند پش��ت
داستان فیلم اهداف سیاسی خاصی وجود دارد .در مقابل
بازی چنینگ تاتوم نظر بس��یاری از منتق��دان را به خود
جلب کرده است .تاتوم در مورد نقش افرینی در این فیلم
می گوید« :زمانی که کودک بودم داستان های گالدیاتوری
و داستان های قهرمانانه اصلی ترین داستان هایی بودند که
به انها عالقه داشتم .این فانتزی دوران کودکی ام بود که دلم
می خواست روزی به یکی از قهرمانان این قبیل داستان ها
بدل شوم ».بسیاری از منتقدان امروز می پرسند چرا فیلمی
مثل عقاب باید در سینما های تهران اکران شود؟!g
زیر درخت
از اجرای انها لذت می برم
اوبهدامانطبیعتبازگشته،نورخورشیدازپنجره اش
می چکد و بر کاغذ صدای خودش و فرهنگ خودش را
می سازدورمزطبیعتراکشفمی کند
باکشفرمزجیک جیک شان
حسادتمی کنم
دلمتنگمی شود
...و شاعر می شوم
شاعرمی شویتاسخنبگویی
باشکلرنگینت
کتاب النه اسمان شکل رنگین چویی جونگ یول
شاعر کره ای است.این کتاب که با اجازه و اگاهی شاعر
توسط پونه ندایی به فارسی ترجمه شده در چهار بخش
67صفحه را در بر می گیرد.
ش��عرهای کوتاه چویی جونگ یول در کنار زبان
شفاف و بی پیرایه سرش��ار از حس اصیل کره ای نسبت
به طبیعت و انسان است و مضامینی جهانی مثل عشق،
راستکرداریوحقیقت طلبیرابرپایهفرهنگاصیلبومی
استوار می سازد.
چویی جونگ یول متولد ۱۹۷۰است و در دانشگاه
یونسیادبیاتانگلیسیودردانشگاهمیامی نوشتنخالق
خوانده است .او عالوه بر شعر سرودن به کار ترجمه هم
مشغول استg.
_____
قاب
سومینسالگرد رحلتایت اهللالعظمیبهجت
1
2
تجمع ضد صهیونیستی در میدان ازادی
همایش تاریخ مجلس
3
4
دشت الله های واژگون
دیـــدار
مثلت شماره126
مسابقات هوافضای دانش اموزی
5
6
ارامگاه فردوسی در طوس
تمریناتتیمملی
7
8
سپاهانقهرمان
83
بازا ر
س��یم کارت های اعتباری نس��بت به س��ال قبل داشته
اس��ت ».وی گفت« :تا کنون 53میلیون س��یم کارت
فروخته ش��ده که 49میلیون ان به نام اف��راد ثبت و در
شبکه قابل استفاده است».
مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار خبر داد
پرداخت 24هزار میلیارد ریال به خزانه در سال 90
کوتاه از اقتصاد مثلت شماره126
نشس��ت خبری وحی��د صدوق��ی ،مدیرعامل
همراه اول برگزار ش��د .در این مراس��م ،مدیرعامل
همراه اول با اشاره به جایگاه همراه اول در رتبه بندی
یکصد ش��رکت برتر ایران از سوی سازمان مدیریت
صنعتی کشور گفت« :همراه اول از نظر میزان درامد
یازدهم ،درامد در بین شرکت های غیر هلدینگ سوم،
سوداوری سوم و از نظر باالترین ارزش بازار در رتبه
دوم قرار دارد».
تعداد مش��ترکان ،همراه اول را به رتب��ه چهاردهم دنیا
رساند
وی جایگاه همراه اول را از نظر تعداد مش��ترک
در کشور و خاورمیانه نخست اعالم کرد و گفت« :در
جهان از نظر تعداد مشترک دائمی 14و از نظر تعداد کل
مشترک 26هستیم ».صدوقی با اعالم اینکه همراه اول
هم اکنون در 1163شهر ( 100درصد) 45 ،هزار و 379
روستا ( 85درصد)111 ،کش��ور ( 269اپراتور) و 67
هزار و 700کیلومتر جاده پوش��ش دارد ،از همکاری
مطلوب این اپراتور با ستاد انتخابات کشور جهت ایجاد
زیرساخت ارتباطی برای برگزاری هر چه بهتر انتخابات
مجلس شورای اسالمی خبر داد.
ظرفیت GPRSهمراه اول 20میلیون مشترک است
مدیرعامل همراه اول با اعالم رقم سرمایه گذاری
4711میلیارد ریالی جهت توسعه شبکه اظهار داشت:
«هم اکنون شبکه سوئیچ به ظرفیت 55میلیون ،شبکه IN
تا 40میلیون مشترک HLR ،تا 60میلیون و GPRSتا 20
میلیون رسیده است».
نصب 4000انتن جدید
صدوقی با اش��اره به اغاز فاز 4توس��عه ش��بکه
رادیویی اعالم کرد« :جهت نوس��ازی شبکه رادیویی
و بهبود کیفیت شبکه 4000سایت نصب شده است».
صدوقی در زمینه دس��تاوردهای توس��عه بازار و سبد
محصوالت همراه اول با اش��اره به طرح های عیدانه،
برکت ،هزاران لبخند و میلیون ها شادباش؛ هدف این
طرح ها را افزای��ش درامد ،افزایش مش��ترکین فعال،
افزایش مشترکین از محل دایری مجدد مشترکین سلب
امتیاز شده و ترغیب مش��ترکین به پرداخت از طریق
درگاه های غیرحضوری عنوان کرد.
جذب 7میلیون مشترک جدید در همراه اول
وی نتایج ملموس طرح ها و کمپین های مذکور
را جذب حدود هفت میلیون مش��ترک فعال ،افزایش
ارپو ( )ARPUمش��ترکین دائمی و اعتباری و افزایش
25درصدی درامد عملیاتی نس��بت به س��ال گذشته
دانس��ت .مدیرعام��ل هم��راه اول اعالم ک��رد« :این
اپراتور در س��ال ،90رش��دی 41درصدی در فروش
مدیرعامل بانک انصار در حاشیه بازدید از ششمین نمایشگاه بین المللی بورس ،بانک و بیمه:
رسانه ها زبان گویای نهادهای اقتصادی هستند
امروزه رسانه ها ،زبان گویای نهادها و واحدهای
اقتصادی در کشور هستند .به گزارش اداره کل تبلیغات
ی در حاشیه
و اطالع رسانی بانک انصار ،ایت اهلل ابراهیم
بازدید از ششمین نمایشگاه بین المللی بورس ،بانک
و بیمه با بیان ای��ن مطلب گفت« :رس��انه ها در حوزه
جذب سرمایه نقش بس��یار مهمی دارند و با توجه به
اینکه حوزه جذب منابع و سرمایه نسبت به گذشته از
تنوع بیشتری برخوردار شده ،نقش رسانه ها به همان
میزان مهم و حس��اس شده اس��ت ».مدیر عامل بانک
84
همراه اول 10میلیون مشترک اینترنت دارد
صدوقی با اشاره به رشد 148درصدی مشترکین
GPRSو 161درصدی مشترکین MMSدر سال گذشته،
تعداد مش��ترکین GPRSرا در س��ال گذشته حدود 10
میلیون و مشترکین MMSرا 5میلیون و 133هزار نفر
ذکر کرد .وی در ادامه با اشاره به درامد 54/7تریلیون
ریالی همراه اول در سال 90گفت« :در سال 90درامد ما
نسبت به سال قبل حدود 26درصد افزایش داشته است.
همچنین سود شرکت در همین بازه زمانی 36درصد
رشد کرده است ».مدیرعامل همراه اول با تشریح روند
پرداخت های این اپراتور به دولت در سال گذشته اظهار
داشت« :برنده اصلی خصوصی سازی همراه اول دولت
است؛ اپراتور اول در سال 90بیش از 24تریلیون ریال به
دولت پرداخت کرده است ».صدوقی رشد EPSسهام
همراه اول در سال گذشته را بیش از 36درصد ذکر کرد
و گفت« :در س��ال EPS 90همراه اول 7603ریال بوده
است ».وی چش��م انداز همراه اول را «محبوب ترین
شرکت ایرانی» اعالم کرد که اپراتور اول درصدد است
با چهار رکن و چهار اولویت در افق سال 1395به ان
برسد.
بدون هماهنگی والدین سیم کارت دانش اموزی
داده نمی شود
صدوق��ی در ادام��ه ب��ا اش��اره به س��یم کارت
دانش اموزی تصریح کرد« :خالق این نرم افزار قرانی
شرکت سروش مهر اس��ت و ما هم طی توافقنامه ای،
حامی این اثر ارزش��مند قرانی شدیم .همراه اول فقط
کارت هدیه داده اس��ت که همراه بس��ته قرانی توزیع
شود .اصال هر نوع فروش سیم کارت بدون هماهنگی
با والدین ک��ودکان ممنوع اس��ت ».وی گف��ت «اگر
اموزش و پرورش پش��یمان شده ،بس��ته ها را عودت
دهد .ش��رکت س��روش مهر در این خص��وص بیانیه
صادر کرده است که توضیحات ان کامل است .اگر ما
وارد این موضوع ش��دیم به خاطر مسئولیت اجتماعی
شرکت و ویژگی های منحصر به فرد این نرم افزار است.
نرم افزار سروش ایمان هم اکنون از طریق پرتال همراه
اول نیز قابل دانلود اس��ت ».صدوقی در پایان با اشاره
به وضعیت ارتباطی جزیره ابوموس��ی گفت« :تمامی
جزایر ،اسکله ها و بیشتر سکوهای نفتی خلیج فارس
تحت پوشش همراه اول است و حتی درخواست شده
مسیرهای دریایی را نیز پوشش دهیمg ».
انصار با اش��اره به این موضوع که اح��اد مردم باید در
جریان دقیق و کامل اتفاق��ات و رویکردهای مختلف
به ویژه در حوزه پول ،بیمه و بازار سرمایه قرار گیرند،
افزود« :برهمین اساس برگزاری چنین نمایشگاه هایی
و اطالع رس��انی دقیق در این زمینه می تواند بر کاهش
هزینه های سیستم بانکی ،افزایش اعتماد بیشتر ،توسعه
محیط کس��ب و کار و خدمات بهتر به مردم تاثیرگذار
باش��د ».یاداور می ش��ود بانک انصار به عنوان یکی از
حامیان اصلی ششمین نمایش��گاه بین المللی بورس،
بانک و بیمه حضور فعالی داشته و کارشناسان این بانک
در زمان برگزاری نمایشگاه مذکور ضمن پاسخگویی
به س��واالت مراجعه کنندگان ،اطالعات بانکی الزم را
در قالب ه��ا و روش های مختلف ب��ه بازدیدکنندگان
ارائه دادندg .
دکتر نتاج در مراسم روز ملی روابط عمومی عنوان کرد
نقش روابط عمومی ها در ایجاد ارزش افزوده
انتقاد معاون فروش ایران خودرو به اظهارات تاکسیرانی:
بررسی کیفیت خودروهای 10تا 20میلیون تومانی
مقایسه سمند با خودروهای گرانقیمت غیرمنطقی است
پژو 206صندوق دار باالتر از تندر90
معاون ف��روش و بازاریابی ایران خودرو
اظهارات اخیر مدیرعامل سازمان تاکسیرانی
شهر تهران را در راس��تای تالش این شرکت
برای واردات خودرو دانس��ت .عبداهلل بابایی
در پاسخ به سوالی در خصوص اظهارات اخیر
مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران اظهار
کرد« :صحبت های این شخص و مقایس ه پیکان
با سمند نه تخصصی بوده و نه کارشناسی ».وی
با منطقی ندانستن اظهاراتی مانند اینکه هزینه های سمند در بازار خدمات پس از فروش
بیشتر از پیکان است ،گفت« :مقایسه خودروهای با قیمت های باال با سمند نیز غیر منطقی
است ».بابایی ادامه داد« :به نظر می رسد چنین اظهاراتی بیشتر در راستای واردات خودرو
و کسب سود ناشی از ان است که البته سیاست غلطی بوده و در گذشته نیز واردات تویوتا
با شکست مواجه شده است ».معاون فروش و بازاریابی ایران خودرو همچنین در پاسخ
به سوالی در خصوص تاثیر کاهش تعرفه ها بر کیفیت خودروهای داخلی اظهار کرد « :هر
زمان که شرایط محیطی فعالیت خودروسازان ایرانی مانند خودروسازان خارجی شد ،ما
نیز از برداشتن تعرفه ها استقبال خواهیم کرد ».وی با بیان اینکه به هر حال رابط ه مستقیمی
بین کیفیت و قیمت خودرو وجود دارد ،خاطرنشان کرد« :مطمئنا از هر خودرویی باید
متناسب با قیمت ان انتظار داشت ،بنابراین اگر منظور از ارتقای کیفیت ،ایجاد ویژگی های
یک خودرو 50میلیون تومانی در یک خودرو 15میلیونی اس��ت ،امکان پذیر نیست».
بابایی با بیان اینکه خودروهای صادراتی نیز با قیمتی مش��ابه خودروهای داخلی صادر
می شوند ،خاطرنشان کرد« :به عنوان مثال در حال حاضر سمند با قیمت هشت هزار دالر با
اپشن هایی به مراتب کمتر از داخل کشور در بالروس عرضه می شودg ».
اخرین اطالعات منتش��ر ش��ده نشان
می ده��د ک��ه در گ��روه خودروه��ای بین
10ت��ا 20میلی��ون تومانی ،پ��ژو SD 206
باکیفیت ترین خودرو اس��ت .براساس امار
استخراج ش��ده از اخرین گزارش شرکت
بازرس��ی کیفیت و اس��تاندارد ایران ،بعد از
پژو SD 206با نم��ره منفی ،23دو خودرو
تندر 90ای��ران خودرو با نم��ره منفی 23و
تندر 90پارس خودرو با نمره منفی 23/3رده های بع��دی را از نظر کیفیت در بین
خودروهای 10تا 20میلیون تومانی به خود اختصاص داده اند .همچنین پژو 206
(با نمره منفی ،)23/6پژو پارس خراسان (با نمره منفی ،)64/7سمند (با نمره منفی
،)65/6پژو 405خراس��ان (با نمره منفی ،)66/9پژو( 405با نم��ره منفی )67/1و
چری ویانا (با نمره منفی )102/5رده های بعدی را به خ��ود اختصاص داده اند .از
بین خودروهای فوق پژو ،SD 206تن��در 90ایران خودرو ،تندر 90پارس خودرو
و پژو 206در سطح خیلی خوب و سایر خودروها در س��طح خوب ارزیابی کیفی
شده اند.براساس امار انجمن خودروسازان ایران ،در س��ال گذشته تولید انواع پژو
206در ایران با افزایش چهار درصدی به 167هزار و 536دس��تگاه رس��ید .تولید
انواع پژو 405نیز در ایران خودرو مرکزی و ایران خودرو خراسان به ترتیب 10/3و
0/7درصد کاهش یافت و به 127هزار و 712و 51هزار و 19دستگاه رسید .تولید
سمند نیز در ایران خودرو با افزایش 6/1درصدی به 141هزار و 220دستگاه رسید.
نکته جالب اینجاست که از تولید چری ویانا (مونتاژی سناباد خودرو توس) در سال
گذشته اماری در دست نیستg .
کوتاه از اقتصاد مثلت شماره126
مراسمگرامیداشتروزملیروابطعمومیبا حضور
مدیران روابط عمومی س��ازمان ها ،بانک ها ،موسسات
مالی و اعتباری و نهاد های مختلف کشوری و همچنین
اساتید حوزه ارتباطات و روابط عمومی ،به همت انجمن
متخصصان روابط عمومی در هتل اسپینانس تهرانبرگزار
ش��د .به گزارش اداره کل روابط عمومی ،در ابتدای این
همایش ،غالمعباس افشار -رئیس انجمن متخصصان
روابط عموم��ی -ضمن خیر مقدم و تش��کر از حضور
خانواده بزرگ روابط عمومی کش��ور در این مراس��م،
توضیحاتی را در خصوص فعالیت ها و دس��تاوردهای
این انجمن بیان کرد .در ادامه ،دکتر غالمحسن تقی نتاج
– مدیر عامل موسسه مالی و اعتباری مهر -که از میهمانان
ویژه این مراس��م بود با اشاره به نقش تعیین کننده روابط
عمومی ها در تحق��ق برنامه ریزی ه��ای کالن راهبردی
سازمان ها و بنگاه های اقتصادی ،بر وظایف ذاتی روابط
عمومی ها در ایج��اد تعامل دوس��ویه ،بستر س��ازی و
اعتماد س��ازی تاکید کرد .وی افزود« :نبای��د اجازه دهیم
س��طح یک روابط عمومی در حد س��خنگوی سازمان
تنزل یابد بلکه باید با فراهم کردن الزامات و نیازهای یک
روابط عمومی کارامد از جمله تدوین برنامه راهبردی و
همچنینتامینمنابعمالیوانسانیموردنیاز،شرایطرابرای
نقش افرینی روابط عمومی ها فراهم کرد تا بتوانند با تعامل
دوسویهمیانسازمانومخاطبان،برایبنگاهذی ربطارزش
افزودهایجادنماید».مدیر عاملموسسهمالیواعتباریمهر،
روابط عمومی هارانهتنهازبانسازمانبلکهبه عنوانحواس
پنجگانه یک سازمان دانست و افزود« :روابط عمومی باید
نیاز های محیط بیرونی را به سازمان منتقل کنند و از طرفی
به نحوی شایسته و کامال ش��فاف ،اطالعات سازمان را
نیز در اختیار مخاطب��ان قرار دهد و ب��ا ایجاد یک حلقه
ارتباطی ،سازمان را از سالیق و عالیق مخاطبان اگاه نماید
تا س��ازمان ها خدمات و محصوالت خود را مطابق نیاز
روز مشتریان طراحی نمایند ».نتاج ضرورت درک پیام
موردنظربنگاهتوسطمخاطبانرامهم تریننکتهراهبردی
روابط عمومی ها دانست و افزود« :روابط عمومی ها برای
موفقیتبایدبهسهنکتهطالییتوجهویژه ایداشتهباشند؛
نخستبایدبرایانتخابوبه کارگیریصحیحکانال های
ارتباط با مخاطبان در راس��تای انتق��ال صحیح محتوای
پیام تالش کنن��د ،دوم انکه به مخاطبان در رمزگش��ایی
و درک صحی��ح از محتوای پیام کمک کنند و س��ومین
نکته کلیدی ،اخذ بازخورد از مخاطبان است که تمامی
این عوامل در کنار یکدیگر موج��ب قرار گرفتن روابط
عمومی ها در جایگاه واقعی خود می شود که در این بین
نقش روابط عمومی ها می تواند سیستم یک سازمان را از
حالتبسته(جامد)بهیکسیستمبازوپویاتبدیلنماید».
دکتر نتاج با تاکید بر اینکه اهداف بلند مدت تعیین شده در
برنامه ریزیراهبردیبهنحوهعملکردروابط عمومی هاباز
می گردد و عدم توجه کافی به روابط عمومی ها موجب
عدمتحققاینبرنامه هامی گردد،گفت«:متاسفانهاکثریت
مردم در س��طح کش��ور از برنامه ریزی های بلند مدت
مطلع نیس��تند و این امر بیانگر ضعف اطالع رس��انی و
کم توجهی به نقش روابط عمومی است چراکه اگر روابط
عمومی در این زمینه به نحو شایس��ته تری عمل می کرد
امروز ش��اهد تفاهم و همدلی و مش��ارکت بیشتر مردم
با برنامه ریزی ه��ای بودیم ».گفتنی اس��ت؛ در پایان این
مراسم از دکتر غالمحسن تقی نتاج –مدیر عامل موسسه
مالی و اعتباری مهر -به عنوان نخس��تین عضو حقوقی
انجمن متخصصان روابط عمومی با اهدای لوح یادبود
تقدیر شدg.
85
مدیر عامل بانک مسکن اعالم کرد
پیشرفت 82درصدی مسکن مهر در کرمانشاه
کوتاه از اقتصاد مثلت شماره126
مدیرعامل بانک مس��کن از پروژه 4920واحدی
مسکن مهر کرمانشاه با نام پروژه -دولت مهر -بازدید
کرد و از نزدیک در جریان پیش��رفت این پ��روژه قرار
گرفت .به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک مسکن،
ش��ریفی در روند بازدید این پروژه با اش��اره به حجم
تسهیالت پرداخت شده توسط بانک مسکن در طرح
مسکن مهر گفت« :بانک مس��کن به اذعان مسئوالن و
مشتریان به خوبی وظایف خود را در بخش مسکن مهر
به انجام رسانده و اگر در برخی موارد توقفی در ساخت
پروژه های مسکن مهر پیش امده از طرف پیمانکار بوده
است ».مدیر عامل بانک مس��کن افزود« :پروژه دولت
مهر به تعداد 4920واحد توس��ط ش��رکت کیسون در
حال ساخت است و با 82درصد پیشرفت فیزیکی در
مرحله نازک کاری قرار دارد وتاکنون حدود 91درصد
86
سهم الشرکه بانک به این پروژه اختصاص یافته است».
وی کیفیت پروژه هایی که توسط ش��رکت کیسون در
مناطق مختلف کشور در حال ساخت است را مطلوب و
موجب رضایت مشتریان عنوان کرد .شریفی از مسئوالن
استان کرمانشاه خواس��ت تا در مرحله فروش اقساطی
و پس از تحویل واحدها به مش��تریان نهایت همکاری
را با بانک مس��کن برای فرهنگ س��ازی بین متقاضیان
برای پرداخت به موقع اقس��اط داشته باشند .در جریان
این بازدید مطاعی ،معاون عمرانی ،استاندار کرمانشاه و
چاغروندی ،رئیس سازمان مسکن و شهرسازی استان
با ابراز رضایت از عملکرد بانک مس��کن گزارش��ی از
پروژه های مسکن مهر استان کرمانشاه و روند پیشرفت
ان ارائه کردند .در این س��فر مدیر عامل بانک مس��کن
به همراه عضو هیات مدیره در همایش��ی که با حضور
مسئوالنمدیریتبانکمسکنکرمانشاهوروسایشعب
استان برگزار شد شرکت کردند .وی اعتبارسنجی دقیق
را مهم ترین شرط پرداخت تسهیالت برشمرد و افزود:
«هیچ گاه در پرداخت تسهیالت به وثیقه بسنده نکنید ،زیرا
اگر اعتبار سنجی دقیق انجام شود شاید نیازی به وثیقه هم
نباشد ».ش��ریفی افزود« :اعتبار سنجی الزامی است و به
بازرسان هم تاکید شده تا در نظارت های خود نسبت به
این مساله نهایت دقت را داشته باشند ».مدیر عامل بانک
از ابالغ سیاست های اعتباری پیش از پایان اردیبهشت ماه
خبر داد و افزود« :حدود 700هزار میلیارد ریال تسهیالت
مسکنمهرتوسط شبکهبانکمسکنپرداختشدهکه از
هم اکنون باید برای وصول ان برنامه ریزی کنیم ».شریفی
به حمایت های وزارت را هو شهرسازی و رئیس جمهور
از بانک مسکن اشاره کرد و بیان داش��ت« :از زمانی که
بانک مس��کن به مبحث طرح مس��کن مهر ورود کرده
حمایت های دولت از بانک بیشتر شده است ».مدیر عامل
بانک مس��کن تقویت کنترل و نظارت را مهم و اساسی
توصیف کرد و خاطر نش��ان س��اخت« :اثرات فضای
بی اعتمادی که ب��ه دنبال وضعیت اخیر ش��بکه بانکی
به وجود امد در بانک مسکن کمتر از سایر بانک ها بود،
با این وجود کنترل ونظارت مستمر حتی نسبت به زیر
مجموعه ضروری اس��ت ».ش��ریفی با اشاره به ترکیب
جمعیتی جوان استان کرمانشاه و لزوم استفاده از نیروهای
جوان در مدیریت بانک اظهار داشت« :جمعیت جوان
کشور یک فرصت برای پیش��رفت است و برای تامین
اینده بانک باید روی نیروهای جوان س��رمایه گذاری
کنیم ».مدیر عامل بانک مس��کن در بخ��ش دیگری از
سخنانش به ویژگی های استان کرمانش��اه اشاره کرد و
گفت« :نام کرمانشاه یاداور سال های حماسه ،ایثار و از
خود گذشتگی مردم این استان اس��ت ».شریفی با ابراز
رضایت از عملکرد کرمانش��اه در پروژه بازس��ازی و
تعمیرات شعب استان گفت« :بازس��ازی 90درصد از
شعب استان کرمانشاه در مدت زمان کوتاه حرکتی بود که
در بین مدیریت های کشور تنها توسط مدیریت کرمانشاه
صورت گرفت که قابل تقدیر استg».
پورمجیب خبر داد
نخست وزیر سابق فرانسه:
ارتقای کیفی تمام محصوالت ایران خودرو
مسائل اخیر تاثیری بر روابط ایران خودرو و پژو ندارد
معاون کیفی��ت ایران خ��ودرو از ارتقای تمام
محصوالت این شرکت به سطح کیفی خیلی خوب
از نیمه دوم سال جاری خبر داد .کیانوش پورمجیب
اظهار کرد« :سال گذش��ته تمام خودروهای تولیدی
ایران خودرو به سطح کیفی خوب و خیلی خوب ارتقا
یافتند ».وی با بیان اینکه طبق برنامه ریزی های صورت
گرفته در نیمه دوم سال جاری نیز تمام خودروهای تولیدی به سطح کیفی خیلی خوب
ارتقا خواهند یافت ،خاطرنشان کرد« :به این ترتیب اهداف مدنظر قانون ارتقای کیفیت
خودروهای داخلی نیز پیش از موعد مقرر در ایران خودرو محقق خواهد شد ».پورمجیب
ادامه داد« :متوسط رضایت مشتریان از کیفیت محصوالت ایران خودرو در سال گذشته به
67/9درصد افزایش یافته است؛ ان هم در شرایطی که باالترین درصد رضایت مشتریان
در کشور از کیفیت خودروها 81درصد بوده است ».وی افزود« :در حال حاضر عمق
داخلی سازی محصوالت افزایش یافته است ،به گونه ای که وانت بیش از 97درصد206 ،
حدود 75درصد و سمند نیز بیش از 90درصد داخلی سازی شده است ».وی همچنین
در پاس��خ به س��والی در خصوص پایین تر بودن کیفیت تندر 90تولیدی ایران خودرو
در مقایس��ه با پارس خودرو ،اظهار کرد« :مطمئنا کیفیت تندر 90تولیدی ما نمی تواند
پایین تر از پارس خودرو باش��د و تصور موجود در بازار در این زمینه غلط است .طبق
امارهای شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ،در مواردی نیز کیفیت محصول تولیدی
ما از پارس خودرو بهتر بوده است؛ ضمن انکه خطوط تولید ما نیز نسبت به این شرکت
نهادینه تر بوده و امکان پایین تر بودن کیفیت محصول وجود نداردg».
نخست وزیر سابق فرانسه در بازدید از ایران خودرو
گفت« :از توسعه اتحاد استراتژیک بین ایران خودرو و پژو
در دولت جدید این کشور استقبال می کنیم ».میشل روکار
گفت« :گروه صنعتی ایران خودرو از نظر فناوری تولید در
راستای جهانی شدن گام برمی دارد ».وی افزود« :به نظر
من خرید هفت درصد سهام پژو توسط جنرال موتورز
تاثیری در روابط تجاری ایران خودرو و پژو نخواهد داشت ».نخست وزیر سابق فرانسه
تاکید کرد« :سطح روابط ایران خودرو و پژو از نظر فنی مشکلی ندارد و دو طرف بر توسعه
همکاری های فی مابین پایبند هستند ».وی با اشاره به تغییر ریاست جمهوری فرانسه گفت:
«فرانسه در مذاکرات 5 +1در بغداد همگام با جامعه بین الملل عمل خواهد کرد و در این
مذاکرات با ذهنیت مثبت نسبت به ایران حضور خواهد داشت ».وی اظهار امیدواری کرد که
در مذاکرات پیش رو عدم اعتماد فی مابین برطرف و تحریم ها علیه ایران برچیده شود .میشل
روکار تاکید کرد« :من در بازگشت به فرانسه ،مشکالت و موانع پیش روی روابط بین ایران
و فرانسه را در دولت جدید این کشور بازگو کرده و درصدد رفع ان خواهم بود ».در ادامه
مدیر عامل ایران خودرو نیز با اشاره به اتحاد 22ساله استراتژیک ایران خودرو با پژو گفت:
« 70درصد تولید ایران خودرو با برند پژو است و این خودروها با داخلی سازی قطعات ان
کم تر وابستگی ارزی دارند ».جواد نجم الدین افزود« :ایران خودرو قادر است خودرویی
با نشان ایرانی طراحی و تولید کند که سمند ،رانا و دنا از دستاوردهای مهم این شرکت در
زمینه دستیابی به فناوری تولید است ».وی تاکید کرد« :ایران خودرو و پژو و دیگر شرکای
ایران خودرو استراتژی برنده – برنده را دنبال می کنندg».