ماهنامه مثلث شماره 130

‫او می خواست‬ ‫ی صدر را‬ ‫انتقام امام موس ‬ ‫از قذافی بگیرد‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالسوم‪/‬شمارهصدوسیام ‪27/‬خردادماه‪ 92/1391‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫ناگفته های عادل عون از شهید مصطفی چمران‬ ‫کدامشریعتی؟‬ ‫دکتر علیشریعتیکهبودو چهکرد‬ ‫پرونده ای در تحلیل ‪ ،‬نقد و بررسی شریعتی‬ ‫‪ 35‬سال پس از مرگش با نوشتارهایی از‪:‬‬ ‫دکتر عماد افروغ‪ ،‬دکتر ابراهیم فیاض‬ ‫دکتر امیر محبیان‪ ،‬دکتر عباس منوچهری‬ ‫دکتر صادق زیبا کالم و دکتر علیرضا صدرا‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫فرضیه «یار قرضی»‬ ‫ایا طرح دولت وحدت ملی‬ ‫دوباره زنده شده است‬ ‫همهدرحالچرتکهانداختنهستند‬ ‫گفتوگویزهیرتوکلیبامحمدرضابایرامیدربارهزندگیشخصی‬ ‫داستاننویسی‪،‬ادبیاتشهریوروستایی‬ ‫وادبیاتجنگوضدجنگ‬ ‫دیپلماسینامه ها‬ ‫سرانجاممذاکراتمسکو‬ ‫چه خواهد بود؟‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫از نصیحت به حکومت های‬ ‫همجوار و منطقه دریغ ندارم‬ ‫پایان این هفته مصادف اس��ت با س��الروز فتح خرمشهر‪.‬‬ ‫امام(ره) در این روز تاریخی پیامی به ملت ایران صادر کردند‪.‬‬ ‫در بخش هایی از این پیام امده بود‪:‬‬ ‫س��پاس بی حد ب��ر خداوند قادر که کش��ور اس�لامی و‬ ‫رزمن��دگان متعهد و ف��داکار ان را مورد عنای��ت وحمایت‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12-27‬‬ ‫اصالح طلبان و مسال ه انتخابات‬ ‫کار در ‪8‬سال برای همه کافی است‬ ‫روژه گارودی؛ از سوسیالیسم تا اسالم‬ ‫حبیب اهلل بی طرف جدیدترین گزینه اصالح طلبان‬ ‫قدرت موشکی حزب اهلل را ‪90‬درصد از کشورها ندارند‬ ‫سیاست‬ ‫‪28 - 45‬‬ ‫ناگفته های ضرغامی از سپاه تاصدا و سیما‬ ‫سه دهه سیاست ورزی ایت اهلل‬ ‫هیچ رئیس جمهوری ایده ال نخواهد بود‬ ‫کدامرئیس جمهور‬ ‫بین الملل‬ ‫‪46 - 65‬‬ ‫یک گام به جلو‬ ‫استراتژی ایران الگوی مذاکره برای مذاکره نیست‬ ‫راهبردمقاومت‬ ‫پیروزی بزرگ برای اسالمگرایان‬ ‫کودتایپنهان‬ ‫گزارش مثلث از اخرین رایزنی های انتخاباتی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالسوم‪/‬شمارهصدوسیویکم ‪3/‬تیرماه‪ 92/1391‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫سه ساعت گفتوگوی مثلث‬ ‫با رئیس رسانه ملی‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫ناگفته های ضرغامی‬ ‫از سپاه تا صدا و سیما‬ ‫تصویر روی جلد عکسی منتشر نشده مربوط به دیدار ضرغامی‬ ‫با شهید سید عباس موسوی دبیرکل سابق حزباهلل لبنان است‪.‬‬ ‫در این تصویر سیدحسننصراهلل هم دیده میشود‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫یکگام به جلو‬ ‫نتیجه مذاکرات مسکو؛ پیروزی ایران ‬ ‫وعقب نشینی غرب‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫حبیب اهلل بی طرف جدیدترین ‬ ‫گزینه اصالح طلبان ‬ ‫پیروزی بزرگ برای اسالمگرایان‬ ‫محمدالمرسی پیشتاز‬ ‫ انتخابات ریاست جمهوری مصر‬ ‫اکران پاییزی بهار‬ ‫چرا در سه ماه اول سال‬ ‫ سینمای ایران فروش خوبی نداشت؟‬ ‫سه دهه سیاست ورزی ایت اهلل‬ ‫مروری بر مواضع ایت اهلل مصباح یزدی‬ ‫درباره سه رئیس جمهور ‬ ‫خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود‪ .‬اینجانب‬ ‫با یقی��ن به انکه ماالنص��ر اال من عنداهلل از فرزندان اس�لام‬ ‫و قوای سلحش��ور مس��لح‪ ،‬که دس��ت قدرت حق از استین‬ ‫انان بیرون امد و کش��ور بقیه اهلل االعظ��م ‪ -‬ارواحنا لمقدمه‬ ‫الف��دا ‪ -‬را از چنگ گرگان ادمخوار که الت هایی در دس��ت‬ ‫ابرقدرت��ان خصوصا امری��کای جهانخوارند بی��رون اورد و‬ ‫ندای «اهلل اکبر» را در خرمشهر عزیز طنین انداز کرد و پرچم‬ ‫پرافتخار «الاله االاهلل» را بر فراز ان ش��هر خرم ‪ -‬که با دست‬ ‫پلید خیانتکاران قرن به خون کشیده شده و «خونین شهر»‬ ‫نام گرفت ‪ -‬تشکر می کنم‪.‬‬ ‫انان فوق تش��کر امثال من هس��تند‪ .‬انان به یقین مورد‬ ‫تقدی��ر ناجی بش��ریت و برپاکنن��ده عدل الهی در سراس��ر‬ ‫گیتی ‪ -‬روحی لتراب مقدمه الفدا ‪ -‬می باشند‪ .‬انان به ارم ما‬ ‫«رمیت اذرمیت و لکن اهلل رمی» مفتخرند‪.‬‬ ‫از نصیحت به حکومت های همجوار و منطقه دریغ ندارم‪.‬‬ ‫ان��ان می دانند امروز با فتح خرمش��هر مظلوم‪ ،‬دولت و ملت‬ ‫پیروزمند ما از موضع قدرت س��خن می گوید و من به پیروی‬ ‫از انان به ش��ما اطمینان می دهم که اگر از اطاعت بی چون و‬ ‫چرای امریکا و بستگان ان دست بردارید و با ما به حکم اسالم‬ ‫و قران کریم رفتار کنید‪ ،‬از ما جز خیر و پش��تیبانی نخواهید‬ ‫دید و ش��ما بدانید انقدر که ابرقدرت ه��ا از صدام‪ ،‬این نوکر‬ ‫چشم و گوش بسته‪ ،‬پشتیبانی کردند از شماها که قدرت های‬ ‫کوچک و حکومت های ضعیف هستید پشتیبانی نمی کنند‪.‬‬ ‫ش��ما عاقبت این جنایتکار و هم قطار جنایتکارش ش��اه‬ ‫مخلوع را به عیان دیده ای��د‪ .‬قدرت های بزرگ بیش از انچه‬ ‫از شما اس��تفاده نمایند از شما طرفداری نمی کنند و شماها‬ ‫را ب��رای منافع خویش به هالکت می کش��ند و من نصیحت‬ ‫برادرانه به ش��ما می کنم که کاری نکنید ق��ران کریم برای‬ ‫برخورد با ش��ما تکلیف نماید و ما به حکم خدا با ش��ما رفتار‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66 -71‬‬ ‫اکران پاییزی بهار‬ ‫شکست سیاست گذاری ها‬ ‫اکران رونق می گیرد‬ ‫ورزش‬ ‫‪72 -79‬‬ ‫مصائبمحافظه کاری‬ ‫‪90‬درصد نگرانم به جام جهانی نرویم‬ ‫من به کی روش اعتقاد دارم‬ ‫انتظارمان از کی روش این نبود‬ ‫میراث کی روش چه خواهد بود؟‬ ‫دیدار‬ ‫‪80-82‬‬ ‫جرم هنری‬ ‫درس های عاشورا‬ ‫بدون حتی یک عالمت تعجب‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬زهیر توکلی‪-‬خسرو معتضد ‪ -‬شاهده یوسفی‪-‬یاسین‬ ‫سیف االس�لام‪ -‬امید کرمانی ها‪-‬فاطمه میرزایی‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه‬ ‫کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‪ -‬حس��ین غالمی‪ -‬شادی خوشکار خیری‪ -‬حمیدرضا‬ ‫نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‪ -‬شاهین فتحیان ‪ -‬محمد جواد پاینده‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪:‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی‪ -‬مهدی ابراهیمی‬ ‫و نیوشا ملک نیازی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬داوود جوکار‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکرالهی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو ‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام رحمتی‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار‪ -‬مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اهلل ابراهیمی‬ ‫ دکتر غالم حسن تقی نتاج ‪ -‬حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس‬‫بختیاری ‪ -‬مهندس بهرامی ‪ -‬مهندس مهرداد نصرت پور ‪ -‬حسین‬ ‫مجاهدی ‪ -‬هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی ‪ -‬مهندس امینی‬ ‫رضاراس��تی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬رواق‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫اا‬ ‫زد‬ ‫با‬ ‫ای ع‬ ‫د بر‬ ‫ی‬ ‫عت‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫رمندان معاصر ت‬ ‫ج‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ز هن‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫یا‬ ‫ن اق‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫‪5‬‬ ‫ا‬ ‫ثار‬ ‫م از ت‬ ‫‪ 1‬تیر‬ ‫مو‬ ‫سا‬ ‫ادرس ‪ :‬خیابان افریقا ‪ ،‬ابتدای سعیدی‪ ،‬پالک ‪2‬‬ ‫‪ART GALLERY TALAIE‬‬ ‫ب‬ ‫شور‬ ‫ک‬ ‫ی‬ ‫ش‬ ‫‪20‬‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫اهمیت انگیزه و محتوا در‬ ‫انقالب ها‬ ‫در انقالباتی که در عالم واقع می ش��ود یا در ش��ورش ها یا‬ ‫در کودتاها‪ ،‬یکی اصل این ش��ورش و انق�لاب و کودتا‪ ،‬یکی‬ ‫انگیزه اش‪ ،‬یکی محتوایش؛ اینها س��ه امری است که باید در‬ ‫ان توجه کرد‪ .‬خودش��ان‪ ،‬خود انقالبات یا خود اینها ش��بیه‬ ‫به هم اند‪ ،‬یا ش��ورش اس��ت یا کودتاس��ت یا انقالب‪ ،‬صورتا‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14-25‬‬ ‫خط قرمز نداریم‬ ‫دشواری ها ی اقای رئیس جهمور‬ ‫دیدار پرحاشیه در کابل‬ ‫یحیا! چه شد که اخر در غسل خون شدی؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪26 - 37‬‬ ‫ی کنند؟‬ ‫ایا اصالح طلبان از نامزدی شیخ حمایت م ‬ ‫چه کسی لیدر می شود؟‬ ‫اصالح طلبان برنامه ندارند‬ ‫شرایط سیاسی امروز با دوم خرداد ‪ 76‬کامال متفاوت است‬ ‫بین الملل‬ ‫‪38 - 51‬‬ ‫برادر ُمرسی‬ ‫شرایط سخت برای تل اویو‬ ‫اربکان یا اردوغان؟‬ ‫گریز از ورشکستگی‬ ‫بحران پرداخت مستمری ها در امریکا‬ ‫گزارشهای میدانی از افزایش قیمتها‬ ‫در نقاط مختلف تهران‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال سوم‪ /‬شماره صد و سی و دوم ‪10/‬تیر ماه‪ 92/1391‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫بررسیتئوریوحدتملی‬ ‫اصالحطلباندرمثلث‬ ‫با نوشتار و گفتوگوهایی از‪:‬‬ ‫امیر محبیان‪ ،‬پرویز سروری‬ ‫نظامالدین موسوی‬ ‫و صادق زیباکالم‬ ‫عدالتخواه انقالبی‬ ‫نگاهی به زندگی و افکار‬ ‫حسن رحیمپور ازغدی و ماجرای ترورش‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫عکس‪ :‬مجید عسگری پور‬ ‫ایا اصالح طلبان‬ ‫از نامزدی شیخ‬ ‫حمایت می کنند؟‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫تب گرانی در شهر‬ ‫نیمهروشن‪ ،‬نیمهتاریک‬ ‫چرادنیزلیبهپرسپولیسبازنگشت؟‬ ‫جیرانی یک سال و نیم قبل پیشنهاد‬ ‫تعطیلی هفت را داد‬ ‫ناگفتههاییازتعطیلیبرنامهسینماییفریدونجیرانی‬ ‫اربکان یا اردوغان؟‬ ‫رئیسجمهورمصرکیستوچهمیگوید؟‬ ‫مثل انس��ان ها می ماند که همه صورتش��ان مثل هم هست‬ ‫اما معناش��ان فرق با هم دارد‪ .‬انگیزه ها مهم است و محتواها‪.‬‬ ‫گاهی وقت ها انگیزه خوب است‪ ،‬محتوا خوب نیست‪ ،‬گاهی‬ ‫وقت ها محتوا خوب است‪ ،‬انگیزه درست نیست‪ .‬ممکن است‬ ‫یک نفر حاال ‪ -‬حاال نس��بت به یک نف��ر عرض می کنم ‪ -‬یک‬ ‫نفر ادم ب��ا یک انگیزه خوبی بخواهد ی��ک کار خوبی به نظر‬ ‫خودش انجام بدهد و او بد باش��د‪ ،‬این ادم مصاب است لکن‬ ‫کارش خالف اس��ت‪ .‬یک اشخاصی می شود که یک کارهای‬ ‫خوبی انجام می دهند با انگیزه بد‪ .‬مثال یک کسی کشف یک‬ ‫چیزی می کند و انگیزه اش بد اس��ت ب��رای این کار و کارش‬ ‫خوب اس��ت‪ ،‬یک وقت هم هر دویش خوب هستند‪ .‬انقالب‬ ‫فرهنگی هم همین جور است که یک انقالب است که تحول‬ ‫است از یک حالی به حالی دیگر‪ ،‬نه پیشبرد همان چیزی که‬ ‫هست‪ .‬چنانچه انقالب جمهوری اسالمی در کل هم همین‬ ‫طور است‪ ،‬یک انقالب ش��د توسط مردم‪ ،‬یک انگیزه انقالب‬ ‫بود و یک محتوای انقالب‪ .‬امیدوارم که انگیزه انقالب در مردم‬ ‫الهی باش��د‪ .‬اما در انقالبات ممکن است که ما انقالب بکنیم‪،‬‬ ‫یک حکومتی را برداری��م‪ ،‬یک حکومت دیگر برای خودمان‬ ‫درست کنیم‪ ،‬خودمان می خواهیم به یک نوایی برسیم‪ ،‬کار‬ ‫نداریم ببینیم چه بشود‪ .‬این چه محتوایش خوب باشد‪ ،‬چه‬ ‫محتوایش بد باشد برای ما فایده ندارد‪ ،‬برای اینکه می خواهد‬ ‫تش��کیل بدهد وقتی انگیزه اش این است که فقط به دستش‬ ‫بیاید یک قدرتی‪ ،‬بخواهند قدرتمند باش��ند‪ ،‬او سابقی بوده‪،‬‬ ‫ما ان قدرت را از او بگیریم‪ ،‬خودمان بگیریم‪ .‬این با او نس��بت‬ ‫به اصل مساله انگیزه فرقی ندارد؛ یعنی‪ ،‬یک حکومتی رفته‬ ‫اس��ت‪ ،‬یک حکومت دیگری هم امده است‪ ،‬هر دویشان هم‬ ‫مثل هم هستند‪ ،‬مثل سایر کودتاها می ماند که در دنیا واقع‬ ‫می ش��ود‪ ،‬این فرقی با هم ندارد‪ .‬یک وقت این است که یک‬ ‫قیام می شود‪ ،‬یک نهضتی می ش��ود برای یک کار خوبی اما‬ ‫الهی نیست‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪70 -73‬‬ ‫عدالت خواه انقالبی‬ ‫کدام مبارزه مقدس است؟‬ ‫کتاب هایی برای فردا‬ ‫تو گویانتقادی‬ ‫گف ‬ ‫ورزش‬ ‫‪74 -79‬‬ ‫مصطفی دنیزلی؛ نیمه روشن‪ ،‬نیمه تاریک‬ ‫خداحافظافندی‬ ‫موانع بازگشت اقای سرمربی‬ ‫می دانستم دنیزلی به پرسپولیس ب ر نمی گردد‬ ‫جامعه‬ ‫‪62-69‬‬ ‫تب گرانی در شهر‬ ‫نان داغ در شمال شهر‬ ‫روایت جنوب شهری ها از گرانی‬ ‫ایا پایان گرانی‪ ،‬ارزانی است؟‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬مصطفی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬زهیر توکلی‪-‬خسرو معتضد ‪ -‬شاهده یوسفی‬ ‫یاسین سیف االسالم‪ -‬امید کرمانی ها‪-‬فاطمه میرزایی‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬زهرا راد‪-‬‬ ‫عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‪ -‬حسین غالمی‪ -‬شادی خوشکار خیری‪-‬‬ ‫حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‪ -‬شاهین فتحیان ‪ -‬محمد جواد پاینده‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪:‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی‪ -‬مهدی ابراهیمی‬ ‫و نیوشا ملک نیازی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬داوود جوکار‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکرالهی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو ‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام رحمتی‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار‪ -‬مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اهلل ابراهیمی ‪-‬‬ ‫دکتر غالم حسن تقی نتاج ‪ -‬حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری‬ ‫مهندس بهرامی ‪ -‬مهندس مهرداد نصرت پور ‪ -‬حسین مجاهدی ‪-‬‬ ‫هادی انباردار ‪ -‬س��ید عارف علوی ‪ -‬مهندس امینی ‪ -‬رضا راس��تی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬رواق‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪ ،‬پالک‬ ‫‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫در خبرنامه این هفته سخنان رهبر معظم انقالب اس�لامی در دیدار نمایندگان منتخب ملت در نهمین دوره مجلس‬ ‫شورای اسالمی درج شده است‪ .‬مرور رسانه ها‪ ،‬گزارش هاوخبرهایی در حوزه های مختلف از بخش های گوناگون‬ ‫خبرنامه این شماره است‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫الوروف در تهران‬ ‫دو دادگاه در رسانه ها‬ ‫ماجرای نامه های هسته ای‬ ‫گوش بر فتنه فرنگ نکنید‬ ‫‪12‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪13‬‬ ‫رهبر معظم انقالب‪:‬‬ ‫همه نمایندگان باید از سالمت سیاسی‪ ،‬اخالقی‬ ‫و مالی برخوردار باشند‬ ‫خبرنامه‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای به منتخب��ان ملت‬ ‫خاطرنشان کردند‪« :‬نباید به اسم استقالل مجلس‪ ،‬درباره‬ ‫هرمساله ایبهدولتمعترضشد‪،‬مجلساگرنظرمخالفی‬ ‫دارد می تواند با پرهیز از اینگونه برخوردهای غیرمفید‪ ،‬در‬ ‫ان زمینه قانون بگذارد‪ ».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر‬ ‫معظم انقالب اسالمی در دیدار نمایندگان منتخب ملت‬ ‫در نهمین دوره مجلس شورای اس�لامی تاکید کردند‪:‬‬ ‫«مجلس در عمل به وظایف مهم و اساس��ی خود‪ ،‬باید‬ ‫ضمن برخورداری از ش��اخص های یک مجلس زنده‪،‬‬ ‫پرتحرک و پرنشاط در ابعاد مختلف سیاسی‪ ،‬اخالقی و‬ ‫مالینیز‪ ،‬مجلسیسالمباشد‪».‬ایشاناحساستکلیف‪،‬نیت‬ ‫خالصانه‪ ،‬توکل به پروردگار و تالش برای کسب رضایت‬ ‫الهی را زمینه و شرط اصلی موفقیت امیز بودن تالش های‬ ‫مجلس و دیگر دستگاه ها خواندند و افزودند‪« :‬اگر این‬ ‫نگاه و این روحیه حاکم شود‪ ،‬به برکت رحمت و یاری‬ ‫پروردگار راه ها گشوده و همه مشکالت حل خواهد شد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامن��ه ای اتکال به قدرت الیزال‬ ‫الهی را رمز قدرت و پیشرفت جمهوری اسالمی دانستند‬ ‫و خاطرنشان کردند‪« :‬نظام اسالمی در دنیای اشفته مادی‪،‬‬ ‫به دفاع از ارزش های الهی و انس��انی برخاس��ته است و‬ ‫نمایندگان مجلس باید با درک عمیق این مساله‪ ،‬تقویت‬ ‫ارتباط با پروردگار را راز حقیقی دست یابی به موفقیت‬ ‫بدانند‪».‬‬ ‫ایشان دش��منی اس��تکبار با جمهوری اسالمی را‬ ‫برخاسته از ذات غارتگر سلطه طلبان خواندند و افزودند‪:‬‬ ‫«برخی با گوشه و کنایه می گویند دنیا را در مقابل نظام قرار‬ ‫ندهید‪ ،‬اما این‪ ،‬سخنی از س��ر نیندیشیدن است‪ ،‬چرا که‬ ‫مطرح شدن داعیه حکومت دینی و مردمساالری دینی‪،‬‬ ‫به طور طبیعی‪ ،‬فرعون های جهانی را به مقابله با این نظام و‬ ‫این ملت برانگیخته است‪».‬رهبر انقالب اسالمی در ادامه‬ ‫سخنانشان مجلس را رکن اساسی نظام برشمردند و به‬ ‫تشریحدوخصوصیتالزممجلسشورایاسالمییعنی‬ ‫زنده بودن و سالم بودن پرداختند‪.‬‬ ‫ایش��ان افزودن��د‪« :‬مجل��س راک��د و خم��ود با‬ ‫خروجی هاینامناسب‪،‬مجلسیناقصیاستونمایندگان‬ ‫منتخب ملت باید با تحقق ش��اخص های یک مجلس‬ ‫زنده‪« ،‬نشاط و تحرک دس��تگاه قانونگذاری» را عینیت‬ ‫دهند‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای عمل به وظایف اساسی‬ ‫مجلس یعنی تدوین قوانین خوب و نظارت صحیح را‬ ‫نشانه های بارز زنده بودن مجلس دانس��تند و افزودند‪:‬‬ ‫«نمایندگان مجلس نهم با توجه به «ش��اخص های یک‬ ‫قانون خوب» و «معیارهای نظارت صحیح» به وظایف‬ ‫خودعملکنند‪».‬‬ ‫ایشان در همین زمینه‪ ،‬نظارت های ناشی از نیت های‬ ‫نادرست‪ ،‬نظارت های جانبدارانه و ضدجانبدارانه و نیز‬ ‫نظارت هاییراکهعمق یابینمی کند‪،‬ازجملهنظارت های‬ ‫نادرست دانستند و افزودند‪« :‬اینگونه کارها‪ ،‬نشان خواهد‬ ‫دادمجلسبهمعنایحقیقیکلمه‪،‬زندهنیست‪».‬‬ ‫رهب ر انقالب اسالمی‪ ،‬حضور مفید و فعال در صحن‬ ‫علنیمجلسوکمیسیون هاراازدیگرنشانه هایزندهبودن‬ ‫مجلسبرشمردندوخاطرنشانکردند‪«:‬حضورنامرتبو‬ ‫غیرمفیددرجلساتوکمیسیون هاازجملهگرفتاری هایی‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪14‬‬ ‫است که مجلس نهم‪ ،‬سعی کند ان را واقعا برطرف نماید‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای حضور فعال در فضای‬ ‫سیاسی کشور و منطقه و جهان را از دیگر ضروریات یک‬ ‫مجلس زنده و پرنشاط برش��مردند و افزودند‪« :‬مجلس‬ ‫صحنه نمایانی از «انقالب‪ ،‬افکار عمومی و سیاست های‬ ‫کالن» کشور است و باید در حوادث و مسائل داخلی و‬ ‫خارجی‪ ،‬مواضع مشخصی داش��ته باشد‪».‬رهبر انقالب‬ ‫با اش��اره به حوادث و تحوالت عمیق و پرشتاب منطقه‬ ‫افزودند‪« :‬امروز در منطقه غوغایی است و در این منطقه‬ ‫مهم که قلب دنیا به شمار می رود‪ ،‬اوضاع عجیبی حاکم‬ ‫شده است‪».‬ایشان خاطرنش��ان کردند‪« :‬اگر نمایندگان‬ ‫مجلس درباره حوادث منطقه‪ ،‬در وقت مناسب‪ ،‬مواضع‬ ‫مناسبی بگیرند‪ ،‬حتما در افکار عمومی ملت های منطقه و‬ ‫کشورهایموثردرتحوالتمنطقه‪،‬تاثیرگذارخواهدبود‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای‪ ،‬در ادامه سخنانش��ان‬ ‫به تش��ریح دومین وی‍ژگی ضروری مجلس یعنی سالم‬ ‫بودن پرداختند‪.‬ایش��ان‪ ،‬برخورداری مجلس و فردفرد‬ ‫نمایندگان مردم را از سالمت «سیاسی‪ ،‬اخالقی و مالی»‬ ‫کامال ضروری برشمردند و افزودند‪« :‬اگر گرایشی ولی‬ ‫کوچکدرمنافاتبابرخیاصولانقالبدرمجلسشکل‬ ‫بگیرد این نشانه عدم سالمت سیاسیمجلس است‪».‬‬ ‫رهبرانقالببی توجهیبهدغدغهضروریاحساس‬ ‫وظیفه‪ ،‬بی مباالتی درباره مسائل مالی را از دیگر نشانه های‬ ‫ناس��الم بودن مجلس خواندند و افزودند‪« :‬هیات رئیسه‬ ‫و نمایندگان تالش کنند مجلس نه��م در زمینه کاهش‬ ‫هزینه های بیهوده‪ ،‬الگو شود‪».‬ایشان خاطرنشان کردند‪:‬‬ ‫«البته در میان نمایندگان مجلس کسانی که در این زمینه ها‬ ‫به خوبی احتی��اط و مراقبت می کنند کم نیس��تند و این‬ ‫واقعیتمهموتحسینبرانگیز‪،‬نیازمندشکرگزاریاست‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به تاکید چند سال‬ ‫قبل ایشان در زمینه خودنظارتی مجلس افزودند‪« :‬البته در‬ ‫این مورد‪ ،‬قانونی هم تصویب شده و الزم است نمایندگان‬ ‫با خود نظارتی و مراقبت دائم از خود و دیگر نمایندگان‪ ،‬از‬ ‫سالمتمجلسصیانتکنند‪».‬‬ ‫پرهیز از تعرض به ابروی دیگران از دیگر مسائلی‬ ‫بود که رهبر انقالب اس�لامی ان را از نش��انه های مهم‬ ‫س�لامت مجلس خواندند‪.‬ایش��ان به منتخب��ان ملت‬ ‫خاطرنش��ان کردند‪« :‬متوجه باش��ید که ش��ما از پشت‬ ‫بلندگوی ملی ح��رف می زنید و الزم اس��ت از تعرض‬ ‫به ابروی دیگران‪ ،‬بیان اتهاماتی که ثابت نش��ده است و‬ ‫طرح مسائل خصوصی افراد به شدت پرهیز کنید‪».‬هیاهو‬ ‫و جنجال برخی نماین��دگان هنگام ح��رف زدن دیگر‬ ‫نمایندگان یا مس��ئوالن دولتی‪ ،‬انتق��اد صریحی بود که‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای بیان کردند‪.‬‬ ‫رهب��ر انق�لاب تاکی��د کردن��د‪« :‬مجل��س جای‬ ‫گفت وگوی حکیمانه و خردمندانه اس��ت و این مساله‬ ‫با هیاهو هنگام حرف زدن دیگران کامال منافات دارد و‬ ‫این عادت بسیار بد و حیرت انگیز باید در مجلس شورای‬ ‫اسالمیریشه کنشود‪».‬حضرتایت اهللخامنه ایاستقالل‬ ‫مجلس را مساله ای بس��یار مهم و از نشانه های سالمت‬ ‫نهاد قانونگذاری دانستند و خاطرنشان کردند‪« :‬در همه‬ ‫دولت های گذش��ته و همه دوره های مجلس این تذکر‬ ‫داده شده است که نباید به اسم استقالل مجلس‪ ،‬درباره هر‬ ‫مساله ای به دولت معترض شد‪ ،‬مجلس اگر نظر مخالفی‬ ‫دارد می تواند با پرهیز از اینگونه برخوردهای غیرمفید‪،‬‬ ‫در ان زمینه‪ ،‬قانون بگذارند‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫همچنین اتحاد و همدلی را‪ ،‬مساله و ضرورت مهم روز‬ ‫خواندند و افزودند‪« :‬معنای این مسالههمسان بودن فکرها‬ ‫نیست و کسی از بیان اختالف نظرها‪ ،‬ابایی ندارد اما باید‬ ‫کامال مشخص باش��د که در عین اختالف نظر و سلیقه‪،‬‬ ‫دست های مسئوالن در دست یکدیگر است و همه با هم‬ ‫ب به پیش‬ ‫در مسیر اعتالی کشور و تحقق اهداف انقال ‬ ‫می روند‪».‬رهبر انقالب اسالمی دوئیت و تفرقه را نشانه‬ ‫ضعف خواندند و افزودند‪« :‬در زمینه اختالف نظرها نیز‬ ‫مراجع حل اختالف مشخصند و مراجعه به قانون یا نظر‬ ‫شورای نگهبان‪ ،‬تکلیف همگان را مشخص می کند و در‬ ‫هر حال باید اتحاد و همدلی مسئوالن بروز بیاید‪».‬‬ ‫ایشاندرهمینزمینهافزودند‪«:‬البتههمهدوسهطرف‬ ‫موجود از مذمت اختالف س��خن می گویند اما در عمل‬ ‫نمونه های اختالف‪ ،‬گاه دیده می شود که همه مسئوالن و‬ ‫دستگاه ها در درون خود و در ارتباط با یکدیگر باید اتحاد‬ ‫و همدلی را حفظ و تقویت کنند‪».‬‬ ‫ایشان همچنین با تشکر از س��خنان خوب و مفید‬ ‫دکتر الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس شورای اسالمی افزودند‪:‬‬ ‫«امید واثق وجود دارد که مجلس با استقالل‪ ،‬ازاد فکری‪،‬‬ ‫رعایت مصالح کش��ور‪ ،‬احساس ش��جاعت در مقابل‬ ‫دشمن و امید به اینده‪ ،‬فعالیت های خود را برنامه ریزی‬ ‫و پیگیری کند‪ ».‬رهبر انقالب در پایان سخنانشان‪ ،‬اینده‬ ‫روشن ملت و نظام را‪ ،‬حقیقتی بشارت داده شده خواندند‬ ‫و با تجلیل از ایمان ملت و جوانان خوب کشور افزودند‪:‬‬ ‫«به یاری پروردگار محور حرکت عمومی کشور‪ ،‬تفکر و‬ ‫جهت گیری دینی و اسالمی است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای ابراز امیدواری کردند‪« :‬به‬ ‫اذن الهی در این دهه که دهه پیشرفت و عدالت است ایران‬ ‫به پیشرفت محسوسی دست یابد و در پایان دوره میزان‬ ‫چشمگیری از عدالت در کشور محقق شود‪».‬‬ ‫در ابت��دای ای��ن دی��دار و پی��ش از س��خنان‬ ‫رهبر معظم انق�لاب اس�لامی‪ ،‬اق��ای دکت��ر الریجانی‬ ‫رئیس مجلس شورای اسالمی با اشاره به ادوار مختلف‬ ‫قانونگذاری در ایران‪ ،‬دوران قانونگذاری بعد از انقالب‬ ‫اسالمی را شکوفاترین دوران پارلمانی کشور برشمرد و‬ ‫افزود‪« :‬در این دوره با تصویب میزان قابل توجهی از قوانین‬ ‫و اتکاء به جنبه ازادی و مبانی دینی‪ ،‬حرکت رو به جلوی‬ ‫کشور رقم خورده است‪».‬‬ ‫وی همچنین بر ضرورت تدوین نقشه راه مناسب‬ ‫برای تامین منافع ملی و زمینه سازی برای ارامش پویا در‬ ‫کشور تاکید و رصد دائمی حوادث کشور و دفاع از حقوق‬ ‫ملی را از وظایف مجلس شورای اسالمی توصیف کرد‪.‬‬ ‫رئی��س مجل��س ش��ورای اس�لامی همچنی��ن‬ ‫با بیان گزارش��ی ا ز ترکیب کمی و کیف��ی منتخبان این‬ ‫دوره مجلس ش��ورای اس�لامی‪ ،‬پایبندی به ارمان های‬ ‫انقالب اسالمی و ش��جاعت در دفاع از حقوق ملت را‬ ‫از ویژگی های بارز نمایندگان مجلس ش��ورای اسالمی‬ ‫دانست‪g.‬‬ ‫تیتریک‬ ‫الوروف در تهران‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫وزیر امور خارجه روسیه بعد از ظهر چهارشنبه هفته‬ ‫گذشتهواردتهرانشدتابالفاصلهخبرحضورشدرتهران‬ ‫به خبر اول خروجی های رس��انه های بین المللی تبدیل‬ ‫شود‪ .‬این رسانه ها بالفاصله به رصد دیدارها و رایزنی های‬ ‫سرگئی الوروف در تهران پرداختند‪.‬‬ ‫وزیر امورخارجه روسیه اما در تهران پس از رایزنی با‬ ‫همتایایرانی اشدریککنفرانسمطبوعاتیشرکتکرد‪.‬‬ ‫او به خبرنگاران گفت که موضع ما نسبت به تحریم های‬ ‫یکجانبه علیه ایران مشخص اس��ت و مخالف هرگونه‬ ‫تحریم یکجانبه هس��تیم‪.‬در بخش��ی مهم تر او در مورد‬ ‫موضوع س��وریه نیز افزوده اس��ت‪« :‬مواضع م��ا در این‬ ‫مورد که طرح کوف��ی عنان باید در س��وریه اجرا و همه‬ ‫بازیگرهای جهان��ی در این مورد متحد باش��ند با ایران‬ ‫مشترک است‪ .‬در این زمینه کنفرانس بین المللی برگزار‬ ‫می کنیم و از همه می خواهیم ک��ه از طرح عنان حمایت‬ ‫کنند‪».‬وزیر امور خارجه ایران نیز در این کنفرانس‪ ،‬با اشاره‬ ‫بهمذاکراتشباالوروفگفت‪«:‬جلسهبسیارمفیدوخوبی‬ ‫بود‪ .‬موضوع��ات مربوط به مس��ائل دو جانبه‪ ،‬تحوالت‬ ‫منطقه ای و نشست اتی ایران و‪ 5+1‬در مسکو مرور شد‪».‬‬ ‫صالحی در مورد اشتراک مواضع ایران و روسیه در‬ ‫مورد سوریه گفت‪« :‬اشتراکات ما بسیار فراوان است و با‬ ‫روسیه توافق نظر داریم‪ ،‬همانطور که ایران بارها اعالم کرده‬ ‫ی ـ سوری‬ ‫است‪ ،‬موضوع س��وریه باید به صورت سور ‬ ‫حل شود نه با دخالت دیگران‪ .‬متاسفانه شاهدیم عده ای‬ ‫مخالفان دولت سوریه را مسلح کرده اند و نیروهایی را به‬ ‫سوریه فرستاده اند و اجازه نمی دهند که این کشور فرصت‬ ‫پیدا کند تا اصالحاتی که مدنظر دارد را عملی کند‪ .‬سوریه‬ ‫باید این فرصت را داشته باشد که دولتمردان ان بتوانند به‬ ‫وعده هایی که داده اند‪ ،‬عمل کنند و پاسخگو باشند‪ ،‬اما این‬ ‫فرصترابهطرقمختلف ازدولتسوریه دریغمی کنند‪».‬‬ ‫وزی��ر ام��ور خارجه ای��ران تصریح کرده اس��ت‪:‬‬ ‫«امیدواریم با توجه به پیش��نهاد جدید روس��یه در مورد‬ ‫برگزارینشستدرموردبحرانسوریهبتوانندکشورهای‬ ‫دعوت شده با طرح کوفی عنان همراهی کنند و به گونه ای‬ ‫عمل شود که برون رفت مسالمت امیزی در بحران سوریه‬ ‫ایجاد شود‪».‬رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان همچنین‬ ‫گفت‪« :‬ما خواس��تار توقف کش��تار در سوریه هستیم و‬ ‫امیدواریم دیگران ش��رایط را به گونه ای فراهم نکنند که‬ ‫این بحران و کشتار روز به روز بیشتر شود‪ .‬این برخالف‬ ‫اظهاراتی است که انجام می دهند‪ .‬از سوی دیگر می گویند‬ ‫نمی خواهند در سوریهکشتار اتفاق بیفتد اما ازطرف دیگر‬ ‫اسلحه صادر می کنند و از مرزهای مختلف نیرو به سوریه‬ ‫می فرستند‪.‬اینهاکامالدرتناقصباادعاهاوشعارهاییاست‬ ‫کهمی دهند‪».‬بهگزارشایسنا‪،‬ویبااشارهبهروابطدوجانبه‬ ‫ایران و روسیه گفت‪« :‬این روابط در بعد تجاری و اقتصادی‬ ‫نسبتا خوب است‪ .‬حجم تجاری روابط حدود سه میلیارد‬ ‫دالر است که امیدواریم با اراده ای که بین رئیسان جمهور‬ ‫دو کش��ور وجود دارد‪ ،‬این حجم را هرچ��ه زودتر ارتقا‬ ‫دهیم‪».‬صالحی با اشاره به دیدار پوتین و احمدی نژاد در‬ ‫پکن‪ ،‬گفت‪« :‬موضوعات مربوط به روابط دوجانبه در این‬ ‫مالقات به تفصیل مرور شده است‪ .‬ما پیگیر توافقات این‬ ‫نشستهستیم‪g».‬‬ ‫رایزنی درباره مذاکرات هسته ای و سوریه‬ ‫‪15‬‬ ‫مرور رسانه ها‬ ‫مطبوعات در هفته ای که گذشت‬ ‫دو دادگاه در رسانه ها‬ ‫یاسین سیف االسالم‬ ‫خبرنامه‬ ‫هفتهگذشتهرامی توانهفتهادعاهایمتقابلدانست‪.‬‬ ‫هفته ای که مقامات کش��ورمان چند بار از بد قولی گروه‬ ‫‪ 5+1‬سخن گفتند و‪ 5+1‬مدعی عمل به وعده هایش بود‪.‬‬ ‫یا نمایندگان رهپویان و جبهه پایداری در مجلس مدعی‬ ‫کارش��کنی برخی از نمایندگان در موضوع فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان ش��دند و برخی از نمایندگان اساس��ا منکر‬ ‫ضرورت تشکیل فراک س��یونی واحد برای این جریان‬ ‫سیاسیدرمجلسبودند‪.‬درکناراینادعاهایمتقابلبرخی‬ ‫از موضع گیری ها نیز پاسخ چندانی در پی نداشته است‪.‬‬ ‫ماننددرخواستجالبمعاوننیرویانتظامی برایتعطیلی‬ ‫جشن هایسینماییمسال هدارواخراجبازیگرانیکهپوشش‬ ‫مناسب ندارند‪ .‬یا موضع گیری سخنگوی شورای نگهبان‬ ‫مبنی برغیر قانونیبودنهیاتنظارتبرقانون اساسی‪.‬امادر‬ ‫اینمیانانچهاحتماالمهم ترینموضعهفتهپیشبهحساب‬ ‫می اید و مورد توجه رسانه ها نیز قرار گرفته است‪ ،‬ماجرای‬ ‫دو دادگاه فساد اقتصادی و اتهامات مطرح شده در این دو‬ ‫دادگاهاست‪.‬اتهاماتیکههمدرمجلسپاسخدادهشدهوهم‬ ‫دردولت‪.‬دادگاهسههزارمیلیاردینامخیلی هاراباحروف‬ ‫مخفف به مطبوعات کشانده و دادگاه بیمه نیز با حضور پر‬ ‫رنگاستاندارتهرانجلساتهفتهگذشتهراگذراندهاست‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫واگن هایسنگینقطار‬ ‫دادگاه اختالس بیمه در هفته گذش��ته پی گرفته شد‬ ‫و ابعاد جدیدی از ان به رسانه ها راه یافت‪ .‬روزنامه شرق‬ ‫در گزارشی از جلسه هشتم این دادگاه نوشته است‪« :‬قطار‬ ‫ی که‬ ‫پرونده اختالس بیمه به ایستگاه هشتم رسید تا متهم ‬ ‫براساسگزارشخبرگزاری هامتهماصلیپروندهاستاز‬ ‫انپیادهشدهوابعاددیگریازپروندهاختالسبیمهراروشن‬ ‫کند؛ قطاری که هر روز می گذرد و واگن هایش سنگین تر‬ ‫می شود‪ .‬اما این سنگینی باعث نمی ش��ود که این قطار از‬ ‫حرکتبازماندوبهراهخودادامهخواهددادتاحلقهمفقوده‬ ‫این پرونده با اعترافات متهمان پیدا شود‪ ».‬در این گزارش‬ ‫دربارهجلسهاخیررسیدگیبهاینپروندهامدهاست‪«:‬پساز‬ ‫انکه«د‪ .‬س»متهماصلیپروندهبیمهدردفاعازخود‪،‬مطالبی‬ ‫علیه «م‪-‬ر» مطرح کرد و مدعی پرداخت های میلیاردی با‬ ‫واسطه«ج‪-‬الف»به«م‪-‬ر»شد‪«،‬ج‪.‬الف»کهبهاقایخاص‬ ‫مشهوراستبهانواکنشنشان دادوادعاکردبهاوگفته اند‬ ‫که اگر اس��م «م‪ .‬ر» را در دادگاه ببری‪ ،‬ازاد می ش��وی‪ ».‬در‬ ‫ادامه این گزارش همچنین تاکید شده‪« :‬متهم اصلی پرونده‬ ‫اختالسدرجریاندفاعیاتخودجزئیاتیازپرداخت های‬ ‫میلیاردی به برخی مسئوالن را فاش کرد و از ارتباط اقای‬ ‫خاصبابرخیمقاماتومدیرانپردهبرداشت‪».‬‬ ‫پای خاوری در اختالس بیمه ایران‬ ‫روزنامه وطن امروز در شرح دادگاه اختالس از بیمه‬ ‫ایرا ن ترجیح داده تا به تکرار نام خاوری‪ ،‬مدیرعامل سابق‬ ‫بانک ملی و از متهمان دادگاه‪ 3‬هزار میلیاردی در این دادگاه‬ ‫بپردازد‪.‬دراینگزارشامدهاست‪«:‬نمایندهدادستانبااشاره‬ ‫بهنامه«د‪-‬س»بهخاوری‪،‬مدیرعاملاسبقبانک ملیاظهار‬ ‫‪16‬‬ ‫داشت‪«:‬د‪-‬س»نامه ایبرایافزایشمهلتمعوقه هایخود‬ ‫به خاوری می نویسد و خود را در ان نامه به عنوان یک فرد‬ ‫خوش حساب معرفی می کند در صورتی که معوقه های‬ ‫بسیاری از وی ثبت شده بود و حتی وثیقه های محول شده‬ ‫برای تسهیالت بانکی این تسهیالت را پوشش نمی داد‪».‬‬ ‫نماینده دادستان با اشاره به واردات کاال از منطقه ازاد کیش‬ ‫اظهار داشت‪« :‬بر اساس موضوع اساسنامه شرکت «د‪ -‬س»‬ ‫این ش��رکت در رابطه با لوازم ماش��ین االت و تجهیزات‬ ‫کش��اورزی فعالیت می کرد ولی در فاکتورهای صوری‬ ‫«د‪ -‬س» واردات پودر مس درج شده و «د‪ -‬س» برای اینکه‬ ‫هزینه گزافیبرای ورود این کاالها از کیش به مقصد اصلی‬ ‫خرجنکندایناجناسراقبلازورودبهمنطقهازادکیشبه‬ ‫فروشمی رساند‪».‬درگزارشوطنامروزبهنقلاز«د‪-‬س»‬ ‫ازمتهماناصلیپروندهدرپاسخبهاینسوالکهایاخودتان‬ ‫«ج‪ -‬الف» را به همراه مسئوالن دیده بودید‪ ،‬امده است‪« :‬هر‬ ‫بار که به من زنگ می زد کنار «م‪ -‬ر» بود ولی پیش امده بود‬ ‫کهبههمراه«م‪-‬ت»استاندارتهرانبهدفترمنامدهبود‪.‬یک‬ ‫بارهمبااقای«م‪-‬ب»تماستلفنیداشت‪،‬وقتیبااستاندار‬ ‫تهران جلسه داشت من را هم دعوت می کرد هرچند اقای‬ ‫«م‪ -‬ت» به قدوقواره های اس��تانداری نمی خورد اما «ج‪-‬‬ ‫الف»برایاینکهبگویدباافرادمهممملکتارتباطداردمرا‬ ‫باخودهمراهمی کرد‪».‬‬ ‫منظور احمدی نژاد از اصل کاری‬ ‫روزنام��ه تهران امروز در گزارش��ی درب��اره دادگاه‬ ‫اختالس ‪ 3‬هزار میلیاردی واکنش رئیس جمهور به طرح‬ ‫نام برخی مسئوالن دولتی در این پرونده را مورد توجه قرار‬ ‫دادهونوشتهاست‪«:‬پسازطرحنامبرخیمدیراندولتیدر‬ ‫دادگاه های مشهور به دادگاه های اختالس‪ ،‬شاهد رویکرد‬ ‫تهاجمی مجموعهدولتبهدستگاهقضاییهستیم‪».‬محمود‬ ‫احمدی نژاد رئیس جمهور نیز روز گذشته به اتهاماتی که‬ ‫دربارهبرخیازاعضایدولتمطرحاستواکنشنشانداد‬ ‫وگفت‪«:‬فحشدادنبهدولتهنرنیست‪،‬اگرجراتدارند‬ ‫بروندسراغهمان هاییکهاصل کاریهستند‪».‬اینروزنامه‬ ‫به نقل از احمدی نژاد ادامه داده‪« :‬انگار مسابقه است‪ ،‬یکی‬ ‫می گوید‪ 20‬میلیارد در بانک بردند و یکی دیگر می گوید‬ ‫‪100‬میلیارد تومان ‪ ،‬ازاد است‪ ،‬قلم برداشته شده هر کس‬ ‫هرچه می خواهد بگوید و متوجه نیست که چه تصویری‬ ‫از ایران در دنیا مخابره می کند‪ ،‬اینکه حرفی زده شد مالک‬ ‫نیست باید بیایند اثبات کنند‪ ».‬گزارش نویس تهران امروز‬ ‫همچنین تصریح کرده اس��ت‪« :‬این اظه��ارات در حالی‬ ‫مطرح می شود که همچنان یک سوال بزرگ درباره مشی‬ ‫رئیس جمهوربرایمعرفیمفسدانمطرحاستواناینکه‬ ‫«اصل کاری ها» چه کسانی هستند که احمدی نژاد این بار‬ ‫اتهاماترامتوجهانانکردهاست؟!رئیس جمهوربارهاطی‬ ‫سالیان گذشته از دانه درشت ها و مفسدان بزرگ اقتصادی‬ ‫نامبردهوهرازگاهیگفتهکهاسامی اناندرجیبمناست‪.‬‬ ‫ولیایا«اصل کار»ترازاقای«م‪.‬ر»وجودداردکه اکنون یکی‬ ‫ازمتهماناصلیدادگاهبیمهایراناست؟!»‬ ‫ارزش پاسخگویی ندارد‬ ‫روزنامهخراساندرگزارشیبهطرحاتهاماتمختلف‬ ‫علیه افرادمختلف در ماجراهایفساد مالی اخیر پرداختهو‬ ‫نوشته است‪« :‬در پی انتشار گزارش شبکه ایران وابسته به‬ ‫روزنامه ایران‪ ،‬ارگان رسمی دولت که در بخشی از ان ادعا‬ ‫شده بود پول های مورد اشاره «ج‪.‬ا»‪ ،‬یکی از متهمان پرونده‬ ‫اختالس در بیمه ایران برای هزینه در امور انتخاباتی برخی‬ ‫نامزدهای انتخابات مجلس هشتم از طریق رئیس وقت‬ ‫دیوان محاسبات مجلس به محمدرضا باهنر تحویل شده‬ ‫و رسید نیز دریافت گردیده اس��ت‪ ».‬محمدرضا باهنر با‬ ‫اش��اره به طرح مباحثی در روزنامه رسمی دولت مبنی بر‬ ‫دست داشتن وی در پرونده بیمه ایران گفت‪« :‬بنده مطالب‬ ‫این روزنامه را بسیار بی اهمیت و بیهوده می دانم‪ ».‬از سوی‬ ‫دیگردراینگزارشدربارهموضع گیری هابهاتهاماتعلیه‬ ‫معاون اول رئیس جمهور امده است‪ :‬محمدرضا رضایی‬ ‫منتخب مردم جهرم در مجلس در گفت وگو با فارس در‬ ‫خصوصدستداشتنرحیمی‪ ،‬مشاوراولرئیس جمهور‬ ‫در اختالس بیمه اظهار داش��ت‪« :‬زمزمه فساد مالی اقای‬ ‫ی مدت هاست که به گوش می رسد اما هیچ گونه‬ ‫رحیم ‬ ‫اقدام جدی در این خصوص صورت نگرفته است؛ حتی‬ ‫قوه قضائیه هیچ سندی مبنی بر فساد مالی اقای رحیمی‬ ‫ ارائه نداده اس��ت‪ ».‬این نماینده مجلس ادامه داده اس��ت‪:‬‬ ‫«مجلسی هابرایاینکهبتواننددرموردفسادمالیمعاوناول‬ ‫رئیس جمهور واکنش نشان دهند باید قوه قضائیه موارد را‬ ‫شفافوصریحاعالمکند‪».‬‬ ‫کنترلفساددرگرجستان‬ ‫روزنامهدنیایاقتصادیادداشتیرامنتشرکردهکهدران‬ ‫به وضعیت فساد در کشور گرجستان پرداخته شده است‪.‬‬ ‫انتخاب این موضوع با توجه به موفقیت های این کشور‬ ‫در مبارزه با فساد اقتصادی در واکنش به ماجراهای اخیر‬ ‫مفاسد اقتصادی قابل تحلیل است‪ .‬در این یادداشت امده‬ ‫است‪«:‬گرجستانبا‪ 4/5‬میلیونیکهتابیستسالپیشجزو‬ ‫کشورهایتحتپوششاتحادجماهیرشورویسابقبود‪،‬‬ ‫امروز روندی سریع به س��وی توسعه و کنترل فساد را در‬ ‫پیش روداردکهاگرهمچنانادامهپیداکندمی تواندتحولی‬ ‫جدی در قفقاز جنوبی به وجود اورد و خود را به مرکزی‬ ‫قابل اعتنا برای تبادل کاال و خدمات در منطقه تبدیل کند‪».‬‬ ‫یادداشت نویس این روزنامه ادامه داده است‪« :‬گرجستان تا‬ ‫‪ 10‬سال پیش مملو از فساد و تباهی بوده است به ترتیبی که‬ ‫رئیس ‪ ICC‬گرجستان می گفت‪« :‬در ان زمان من مجبور‬ ‫بودمباحداقلششمحافظدرشهرحرکتکنم»‪،‬ولیامروز‬ ‫این کشور انچنان امن است که نه او دیگر نیازی به محافظ‬ ‫دارد و نه خبری از قتل و غارت منتشر می شود‪ .‬رمز تغییر‬ ‫در گرجستان ان است که تعدادی از وزرای جوان دولت‬ ‫شوارد نادزه در سال‪ 2003‬حرکتی را به راه می اندازند که به‬ ‫روسای جمهور در مس��ند قدرت‪ ،‬س��رمایه در گردش‬ ‫هستند و در دوری از مسند‪ ،‬سرمایه پس انداز که در زمان‬ ‫مناس��ب در جهت منافع ملی به کار می ایند‪ .‬اما ایا ما این‬ ‫سرمایه هارابه گونه ایپس اندازمی کنیمکهروزیبه کارایند؟‬ ‫بگذریم که متاسفانه به گونه ای عمل کرده ایم که بیگانگان‪،‬‬ ‫روسای جمهور سابق ما را به چشم طمع گاه سرمایه خود‬ ‫می پندارند‪».‬‬ ‫انقالب گل سرخ (‪ )RoseRevolution‬معروف شده است‪.‬‬ ‫هدف از این حرکت کنار گذاشتن افراد فاسد در سلسله‬ ‫مراتب حکومتی و بازسازی نظام اداری کشور براساس‬ ‫نظاماقتصادبازاروایجادشفافیتکاملدراموربودهاست‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫گرانی هادرکیهان‬ ‫روزنامه کیهان سرمقاله شماره ‪ 23‬خرداد خود را به‬ ‫موضوع گرانی ها و فشار اقتصادی در جامعه اختصاص‬ ‫دادهونوشتهاست‪«:‬تلخاستولیواقعیتداردوقابلانکار‬ ‫نیستکهگرانیمهارگسیختهاینروزهاوافزایشبی رویه‬ ‫و جهشی در قیمت بس��یاری از کاال و خدمات‪ ،‬بر دوش‬ ‫مردم‪،‬مخصوصااقشارمستضعفکهبهقولامامراحل(ره)‬ ‫و تاکید پی در پی خلف حاضر او‪« ،‬ولی نعمت مسئوالن»‬ ‫هستندسنگینیمی کندوتلخ ترانکهارادهمحسوسیبرای‬ ‫مقابلهجدیوپیگیربااینغولکهافسارپارهکردهوبهجان‬ ‫محرومانافتادهاست‪،‬بهچشمنمی خورد‪».‬سرمقاله نویس‬ ‫کیهانهمچنیندربارهدلیلکاهشقدرتخریدمردمادامه‬ ‫داده‪« :‬ایا کشور در شرایط اقتصادی نامناسبی قرار دارد؟!‬ ‫پاسخاینسوالمنفیاست‪،‬اگرچهدروجودبرخیازموانع‬ ‫ی تردیدی نیست ولی این موانع با مقیاس‬ ‫تحمیلی یا طبیع ‬ ‫بسیار گسترده تری در گذشته نیز وجود داشته اند و نظام و‬ ‫مردم با کمترین هزینه از ان عبور کرده اند‪ .‬شرایط امروز ما‬ ‫برخالفانچهدرشیپورفریبدشمنانبیرونیودنباله های‬ ‫داخلیانهادمیدهمی شوداگرچهحساساستولینهفقط‬ ‫بحرانینیست‪،‬بلکهرویقوسصعودیدرحرکتاست‪».‬‬ ‫گاردینمی نویسد؛«برخالفاغلبتحلیل هایارائهشدهاز‬ ‫سوی رسانه های غربی که مغرضانه تلقی می شود‪ ،‬قدرت‬ ‫اقتصادی جمهوری اسالمی رو به افول نیست بلکه روی‬ ‫قوس صعودی حرکت می کند‪ ...‬م��ا‪ -‬غربی ها‪ -‬روی دو‬ ‫تفسیرازاقتصادایرانتاکیدداریمکههردوتفسیرغیرواقعی‬ ‫است‪g».‬‬ ‫محمدرضاباهنر‪،‬نمایندهباسابقهمجلسشورایاسالمیواز‬ ‫چهره های جریان اصولگرایی در کشور است‪ .‬او یک بار دیگر در‬ ‫مجلسنهمبه عنواننایبرئیسازسویمنتخبانمردمبرگزیدهشد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫سرنوشت روسای جمهور در ایران‬ ‫روزنامه رس��الت در ش��ماره مربوط به ‪ 22‬خرداد‬ ‫ماه خود سرمقاله ای را به قلم امیرمحبیان منتشر کرده که‬ ‫در ان معضلی! به نام سرنوشت روس��ای جمهور ایران‬ ‫مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬محبیان در این یادداشت‬ ‫نوشته است‪« :‬نگاهی به سرنوش��ت روسای جمهور در‬ ‫کشور ما نشان دهنده نوعی بحران در این جایگاه است‪.‬‬ ‫رئیس جمهور نخست‪ ،‬ابوالحسن بنی صدر پس از ایجاد‬ ‫بحران هایی همراه با رئیس یکی از جریان های تندرو و‬ ‫خشن معارض انقالب از کشور گریخت‪ .‬رئیس جمهور‬ ‫دوم‪ ،‬محمد علی رجایی کمتر از یک م��اه از ورود به دفتر‬ ‫ریاست جمهوری به همراه نخست وزیر خود‪ ،‬به دست‬ ‫هم پیمانان رئیس جمهور س��ابق ترور شده و به شهادت‬ ‫رسید‪.‬خوشبختانهرئیس جمهورسوم‪،‬درمحیطیباثبات تر‬ ‫دوره خویش را به پایان برد و مسند در اختیار چهارمین‬ ‫رئیس جمهور یعنی اقای هاشمی رفسنجانی قرار گرفت‪.‬‬ ‫هاشمی تا در مسند بود با مشکلی جدی مواجه نشد ولی‬ ‫کم کمدردورهرئیس جمهورپنجم‪،‬اقایخاتمی تهاجمات‬ ‫به او از سوی رادیکال های موسوم به اصالح طلب شروع‬ ‫شد و با برچسب هایی چون عالیجناب سرخ پوش و غیره ‬ ‫ترور ش��خصیتی او اغاز گش��ت‪ .‬رئیس جمهور پنجم‪،‬‬ ‫خاتمی‪ ،‬از همان اغاز گرفتار گرداب بحران شد‪ .‬خصلت‬ ‫نرمخویی و فشار پذیری‪ ،‬او را بر کرسی ریاست جمهوری‬ ‫نگه داش��ت‪ ،‬ولی رفیق و رقی��ب را از او رنجاند‪ .‬روحیه‬ ‫محافظه کاری خاتمی تا به حال تیغه های تیزی را از س��ر‬ ‫او دور کرده‪ ،‬ولی تزلزل جای��گاه را نیز برایش به ارمغان‬ ‫اورده است‪ .‬اما ششمین رئیس جمهور؛ احمدی نژاد که‬ ‫در نبردی گالدیاتور گونه به قدرت رسید؛ گمان می رفت‬ ‫با حمایت همه جانبه اصولگرای��ان و ضعف روزافزون‬ ‫رقبای اصالح طلب ثبات را به مسند ریاست جمهوری‬ ‫برگرداند؛ اما او هم در همان دور نخست مورد تهاجم قرار‬ ‫گرفت و اگر نبود رقابت او با رقبای س��نتی اصولگرایان‬ ‫معلوم نبود در دور دوم به مسند بازگردد‪ .‬در دور دوم هم‬ ‫برچسب هاییبراوخوردهاستکهنهفقطجایگاهسیاسی‬ ‫و باورهای انقالبی او را هدف گرفت‪ ،‬بلکه ایمان او را نیز‬ ‫زیر سوال برد‪».‬‬ ‫یادداشت نویسرسالتتصریحکرده‪«:‬نگارندهقصد‬ ‫ندارد در مورد نگاهی که به روسای جمهور شده منتقدان را‬ ‫محقیاروسای جمهوررامبراتلقیکند‪،‬ولیپرسشاساسی‬ ‫در این است که اشکال کجاست؟ چرا جز یک مورد کسی‬ ‫سربهسالمتنبردهاست‪».‬‬ ‫محبیان ادامه داده است‪« :‬عرف ان است که در جهان‬ ‫اخبارضد ونقیضدربارهانتخابات‬ ‫هفته نامهشمادراخرینشمارهخودگزارشیرادرباره‬ ‫فعالیت اصالح طلبان با افق انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ 1392‬منتش��ر کرده اس��ت‪ .‬در این گزارش امده اس��ت‪:‬‬ ‫«در حالی که اصالح طلبان عزم خ��ود را برای حضور در‬ ‫یازدهمیندورهانتخاباتریاست جمهوریافزایشداده اند‪،‬‬ ‫اخبار به دست امده از تالش های پیدا و پنهان برای تعریف‬ ‫استراتژیاصالحاتازیکسووتعیینگرانیگاهاصالحات‬ ‫از جانب دیگر حکایت دارد‪ ».‬گزارش نویس این هفته نامه‬ ‫به نقل از موسوی خوئینی ها نوشته است‪« :‬ما حتما برای‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری برنامه داریم و نمی شود که‬ ‫بی برنامهباشیم‪».‬ایندرحالیاستکهویدربارهبرنامه های‬ ‫ اصالح طلبانبرایانتخاباتشورایشهرنیزیاداورشده‪«:‬ما‬ ‫دربارهانانتخاباتهیچفکرینکرده ایم‪».‬بنابراینگزارش‬ ‫در حالی که مجید انصاری مدعی برگزاری جلسات منظم‬ ‫اصالح طلبان برای انتخابات ریاس��ت جمهوری اس��ت‬ ‫عبداهلل نوری با بیان اینکه هنوز در این زمینه صحبتی نشده‬ ‫است‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬اصالح طلبان هیچ جلسه ای در این‬ ‫زمینه نداشته اند حال باید صبر کرد و دید که در اینده چه‬ ‫می ش��ود‪ ».‬دبیرکل خانه کارگر نیز در همین رابطه اعالم‬ ‫کرده‪«:‬درصورتیکهاقایکمالیبرایایندورهازانتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری ثبت نام کند‪ ،‬خانه کارگر قطعا از وی‬ ‫حمایتخواهدکرد‪».‬‬ ‫محمودرضا خاوری‪ ،‬زاده‪ ۱۳۳۱‬در خرم اباد‪ ،‬دارای‬ ‫تبعیت دوگانه ایرانی و کانادایی است‪ .‬او در سال گذشته از‬ ‫مقامخودبه عنوانمدیرعاملبانکملیایراناستعفاکرد‬ ‫وبهکانادابازگشت‪.‬خاوریازمتهماناصلیاختالس‬ ‫‪3000‬میلیاردیاست‪.‬‬ ‫سید محمدموسویخوئینی هازاده‪ ۱۳۲۰‬درقزوینو‬ ‫سیاستمداریایرانیاستکهازسال‪ ۱۳۸۴‬دبیرمجمعروحانیون‬ ‫مبارزاست‪.‬وییکیازشخصیت هایمحوریدرجریانچپ‬ ‫سنتیوجناحاصالح طلباست‪.‬‬ ‫‪17‬‬ ‫محاکمه های پرحاشیه‬ ‫مهم ترین جمالتی که در دادگاه های هفته گذشته اختالس و بیمه مطرح شد‬ ‫این روزها برگزاری جلسات رسیدگی به پرونده های دو فساد بزرگ اختالس س��ه هزار میلیاردی و بیمه اگر پر سرو صداتر از بحث گرانی و افزایش قیمت ها بین مردم‬ ‫نباشد کمتر هم نیست‪ ،‬مطمئنا این ادعا علت های زیادی می تواند برای خود داشته باشد‪ ،‬از جمله مربوط دانستن همه یا اکثر مشکالت مردم در جامعه به این اختالس ها هر‬ ‫چند به صورت بولد شده‪ .‬دادگاهی که هر چه به زمان صدور حکم نزدیکتر می شویم افراد پر سر وصدا و معروف که بعضا اسامی انها با ابتدای نام انها مطرح می شود بیشتر‬ ‫بحث حضورشان در دادگاه مطرح شده و عمال شاید فشار افکار عمومی در نهایت خط قرمزهای برخی افراد را کنار زده و الفبایی ها رسما با نام اعالم و به دادگاه فراخوانده‬ ‫ش��وند‪ .‬هر چند مردم به دلیل اینکه دائما اخبار این دادگاه ها را پیگیری می کنند مطمئنا افراد متهم را می شناسند و خیلی هم با اول و اخر نام ها غریبه نیستند‪ ،‬اما در این میان‬ ‫اظهار نظر های متهمان در این دادگاه ها هر جلسه نسبت به جلسه گذشته جنجالی تر می شود و نگاه های مردم را به س��مت خود بیشتر از گذشته جلب می کند و البته ناگفته‬ ‫نماند نگاه های نه چندان خوش مردم‪ .‬از این رو به برخی از اظهار نظر های متهمان در دادگاه رسیدگی به پرونده بیمه و اختالس سه هزار میلیاردی اشاره می کنیم تا افرادی که‬ ‫نتوانستند نظرات این متهمان را در هفته گذشته جویا شوند‪ ،‬نظرات را بخوانند‪ .‬ابتدا به پرونده اختالس سه هزار میلیاردی و نظرات متهمان این پرونده می پردازیم و در ادامه‬ ‫به پرونده بیمه که استانداری تهران را هم کامال در گیر خود می بیند‪ ،‬می پردازیم‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫دادگاه فساد مالی بزرگ معروف به سه هزار میلیاردی که سیزدهمین جلسه ان روز ‪ 21‬خرداد برگزار شد‪ ،‬شاهد‬ ‫اعترافاتی توسط متهمان بود که خیلی دور از ذهن نبود‪ .‬فساد بزرگ مالی که پرونده اش همه جور متهم دارد؛ از متهم‬ ‫فراری گرفته تا متهم جامانده‪ .‬دادگاه همواره در جلسات گذشته خود شاهد نام هایی بود که حتی در گمانه زنی های‬ ‫اشخاص هم جایی نداشت؛ از فالن وزیر فالن معاون وزارتخانه گرفته تا فالن رئیس بانک و معاون که به نظر می رسد هر‬ ‫چه تعداد جلسات برگزاری این دادگاه بیشتر شود این نوع اشخاص هم نام هایشان افزایش محسوسی خواهد داشت‪.‬‬ ‫طوری که قاضی سراج در پایان جلسه سیزدهم از محاکمه هفت نفر متهم جدید در دادگاه خبر داد‪ .‬در این جلسه یعنی‬ ‫سیزدهمین جلسه بررسی این پرونده بزرگ متهمان اظهار نظر هایی داشتند و البته این دادگاه با حاشیه هایی هم همراه‬ ‫بود که در ادامه می خوانیم‪.‬‬ ‫ک‪ .‬ن‪ .‬د به عنوان مدیرعامل ش��رکت فوالد فام‬ ‫اس��پادانا در جایگاه با رد اتهامات گفت‪« :‬من ‪ 24‬میلیون‬ ‫تومان در مدتی گرفتم و مسئولیت سرکشی به انبارهای‬ ‫قراضه را داشتم‪ .‬من همسرم را تنها می گذاشتم و واقعا کار‬ ‫می کردم و به گروه ملی سرکشی می کردم و این حقوق من‬ ‫حالل بوده و اصال تحصیل مال نامشروع نبوده است‪ ».‬این‬ ‫متهم در ادامه گفت‪« :‬یک روز «س‪ .‬خ» من و همسرم را‬ ‫جلوی بانک دید و گفت‪« :‬فالنی گفته باید به این حساب‬ ‫پول بریزیم و یک سری سند را هم باید امضا کنید‪ .‬من از‬ ‫س‪ .‬خدفاعمی کنمچونتقصیرینداشتهوتماممشکالت‬ ‫بر عهده مه افرید است‪».‬‬ ‫‪18‬‬ ‫م‪ .‬ح جوان ‪ 22‬ساله به عنوان نایب رئیس شرکت‬ ‫اسپادانا برای اخرین دفاعیات خود در جایگاه گفت‪« :‬من‬ ‫هم مانند مدیرعامل و رئیس هیات مدیره نمی دانستم و‬ ‫اعتماد کردم‪».‬‬ ‫هنگام دفاع مدیر وقت گروه ملی فوالد هنگامی ‬ ‫که وی اتهامات را متوجه مه افری��د می کرد‪ ،‬وکیل او به‬ ‫س��رعت اعتراض می کرد که قاضی س��راج خطاب به‬ ‫او گفت‪« :‬انگار وکیل هم متهم ش��ده است‪ .‬چرا زمانی‬ ‫که از مه افرید تعریف می کند ساکت هستید» که وکیل‬ ‫مه افرید پاسخ داد‪« :‬ان زمان ها راست می گوید و نیازی‬ ‫به اعتراض نیست‪».‬‬ ‫مدیر گ��روه ملی ف��والد هنگام دف��اع از خود با‬ ‫بی اطالعی از اهداف مجرمان��ه مه افرید گفت‪« :‬همه ما‬ ‫مانند کارگرانی بودیم که در یک کارخانه اسلحه سازی‬ ‫کار می کردند‪ ،‬اما نمی دانس��تند قطعاتی که می س��ازند‬ ‫برای ساخت اسلحه است‪ .‬تنها مه افرید می دانست که‬ ‫سالح ساخته می شود و خشاب ان نیز سیستم معیوب‬ ‫بانکی بود‪».‬‬ ‫مته��م در دفاع از واریز س��ه میلی��ارد تومان به‬ ‫حس��اب ش��خصی وی گفت‪« :‬فعالیت های ما صنعتی‬ ‫است و پول هایی که دریافت می کنیم باالست و با حقوق‬ ‫کارمندی شما فرق می کند برای همین است که برایتان‬ ‫تعجب برانگیزاست‪».‬‬ ‫وکیل متهم هن��گام دفاع از وی به ارائه س��وابق‬ ‫کاری پرداخت و عنوان صنعتگر نمونه و غیره را عنوان‬ ‫کرد که قاضی سراج تذکر داد از همه موارد اطالع دارم‪.‬‬ ‫وکیل متهم با این وجود در ادامه سخنان خود تاکید کرد‬ ‫که همسر متهم فرزند شهید است و در کارنامه کاری اش‬ ‫‪ 40‬تقدیرنامه دارد‪.‬‬ ‫وکیل متهم در خصوص خرید خودروی سانتافه از‬ ‫محل سه میلیارد تومانی که مه افرید به حساب اقای (ر)‬ ‫به نظر می رسد با توجه به اینکه رسیدگی به پرونده فساد بیمه دیرتر و جدیدتر از فساد بزرگ مالی است‪ ،‬برای مردم‬ ‫دغدغه پیگیری بیشتری داشته باشد‪ ،‬مخصوصا اینکه استانداری تهران و برخی از افراد پایشان مستقیم و غیر مستقیم به‬ ‫این ماجرا باز شده است‪ .‬پرونده بیمه معروف به پرونده فاطمی چند سالی بود که همگان به دنبال نتیجه ای از ان در هر‬ ‫زمینه ای ان بودند اما خالصه انتظار انها در ابتدای سال‪ 1391‬به پایان رسید و عمال با برخی دادگاه های فساد مالی بزرگ‬ ‫تداخل پیدا کرد تا افسوس مردم ناراحت گسترده تر شود‪ .‬جلسات بررسی پرونده فساد بیمه در دادگاه که تقریبا سرعت‬ ‫خوبی هم دارد هشتمین جلسه ان در تاریخ‪ 21‬خرداد برگزار شد و متهم «د‪-‬س» معروف به جعبه سیاه پرونده اختالس‬ ‫سخنان خود را مطرح کرد و البته شخصی که انگشت اتهام به سمت وی بود دراین هفته با گفت وگوهایی جداگانه اخبار‬ ‫متهم بودن خود را تکذیب کرد که در ادامه می خوانید‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫اقای د ‪ -‬س به عنوان یکی از اصلی ترین متهمان‬ ‫پرونده اختالس بیم��ه در جایگاه در دف��اع از خود برای‬ ‫پرداخت‪ 400‬میلیونتومانبهاقای«ت»گفت‪«:‬ایشان‪250‬‬ ‫میلیونتومانبهمنپولدادتابرایشانملکیخریداریکنم‪.‬‬ ‫انملکرابا‪ 50‬میلیونتومانسودپسازسههفتهفروختم‬ ‫و از انجا که اقای (ت) به ‪ 100‬میلیون تومان بیشتر از رقم‬ ‫ملکش نیاز داشت جمعا‪ 400‬میلیون تومان به او پول دادم‬ ‫اما چندی بعدبه دلیل نیاز مالیخودم‪ 100‬میلیون تومانم را‬ ‫از اقای (ت) گرفتم‪».‬‬ ‫د‪.‬س درباره اخالل در نظام اقتصادی کشور به مبلغ‬ ‫پنج میلیارد تومان نیز گفت‪« :‬من اخاللی در نظام اقتصادی‬ ‫کشور ندیدم‪ ،‬بلکه تسهیالتی که از بانک گرفته بودم و به‬ ‫واسطه ان اقالمی را وارد کشور کرده بودم را در منطقه ازاد‬ ‫فروختمکهاینجرمنیست‪».‬‬ ‫د‪.‬س درباره پرداخت رشوه ‪ 80‬میلیون تومانی به‬ ‫خانم (س) گفت‪« :‬ایشان ملکی در خیابان فرشته داشتند‬ ‫که از من خواستند تا در بازسازی ان کمکشان کنم‪ .‬من هم‬ ‫پیمانکاریبهانجافرستادمتابهاین ترتیبکارهایبازسازی‬ ‫راانجامدهدوازاینبابت‪ 80‬میلیونتوماندرانخانههزینه‬ ‫کردهاستاماخانم(س)هیچنقشیدرگرفتنتسهیالتاز‬ ‫جانبمننداشتهاست‪».‬‬ ‫د‪.‬س درباره پرداخت ‪ 700‬میلیون تومان به اقای‬ ‫(ج) معاون یکی از شعب بانکی ملی نیز گفت‪« :‬ایشان در‬ ‫یکمرحله‪ 30‬میلیونتومانازمنقرضگرفتهاست‪،‬امادر‬ ‫مرحلهبعدیازمنتوقعپرداختعیدیبهمبلغ‪ 40‬میلیون‬ ‫تومان را داشت‪ .‬من هم از انجا که می خواستم کارهایم در‬ ‫بانکراحت ترانجامشودبهایشانعیدیدادم‪».‬‬ ‫د‪.‬س خرید و فروش غیرقانونی ارز به مبلغ ‪300‬‬ ‫میلیون دالر را اصال نپذیرفت و با بیان اینکه من نیازی به‬ ‫خریدوفروشارزنداشتم‪،‬گفت‪«:‬منخودمکسیبودمکه‬ ‫ارز وارد کشور می کردم‪ ،‬دیگر نیازی نبود که بخواهم ان را‬ ‫بهصورتغیرقانونیخریداریکنم‪».‬‬ ‫اقای(الف‪.‬م)دردفاعیاتخوداظهارداشت‪«:‬تمام‬ ‫عزل و نصب مدیران بر عهده استاندار بود و اگر مشکلی‬ ‫نیز بین مدیران کل به وجود می امد استاندار این مشکل را‬ ‫رفع می کرد‪ .‬بر اساس مصوبه و قانون اجازه داده شده بود‬ ‫‪ 30‬درصدعوارضدریافتیازاتباعافاغنهبهاستانداریداده‬ ‫شود که این میزان جزو درامد دولتی نبوده و به خزانه واریز‬ ‫نمی شد‪ .‬این پول جزو بودجه خارج از شمول استانداری‬ ‫بود که بخش اعظم ان در معاونت سیاسی و امنیتی هزینه‬ ‫می شد که حاال باید هزینه کنندگان در این رابطه توضیح‬ ‫دهند‪ .‬استاندار وقت نیز با توجه به وظیفه من اجازه داد که‬ ‫وجوهحاصلهرابر اساسنیازخرجکنم‪».‬‬ ‫قاضی ذبیح زاده س��پس به افشای جزئیات رشوه‬ ‫دریافتی از سوی متهم اشاره کرد و گفت‪« :‬وی‪ 100‬میلیون‬ ‫تومان از اقای (هـ‪ .‬ر)‪ 40 ،‬میلیون تومان اقای (م‪ .‬ح) و ‪42‬‬ ‫میلیون تومان از اقای (ح‪ .‬ت) رشوه دریافت کرده است‪ .‬در‬ ‫رابطهبارشوه‪ 100‬میلیونتومانیاقای(هـ‪.‬ر)کهمدیرعامل‬ ‫یک شرکت است اسفند سال ‪ 85‬درخواست تسهیالت‬ ‫بانکی‪ 17‬میلیارد تومانی می کند که استانداری با عنوان وام‬ ‫بنگاه های زودبازده ان را مورد تایید قرار می دهد‪ .‬نیمه اول‬ ‫سال‪ 86‬اینتسهیالتبهاقای(هـ‪.‬ر)تعلقمی گیردکهبانک‬ ‫ملی همان ابتدا ‪ 50‬درصد ان را بابت بازپرداخت اقساط‬ ‫معوقه وام قبلی کسر می کند حاال چطور به فردی که دارای‬ ‫معوقه بانکی است تسهیالت تعلق گرفته است‪ ،‬سوالی‬ ‫استکهاینجامطرحمی شود‪.‬اینپولنیزابتداتوسطخانم‬ ‫(گ‪.‬ر)ازیکچکبهچک هایمسافرتی‪ 200‬هزارتومانی‬ ‫تبدیل می شود که در ردیابی این چک ها اقای (س‪ .‬ح) ان‬ ‫را به حساب اقای (ع‪ .‬الف) واریز می کند‪ .‬اقای (س‪.‬ح) در‬ ‫تحقیقات مدعی شده چک ها را از اقای (ج‪ .‬الف)‪ -‬اقای‬ ‫(خاص)‪ -‬دریافت کرده بود‪ .‬اقای (هـ‪.‬ر) نیز مدعی است‬ ‫‪ 100‬میلیونتومانرابابتانجامکارهایخیریهبهمعاونت‬ ‫مالی‪-‬اداریاستانداریتحویلدادهاست‪.‬نکتهجالباینکه‬ ‫زماندریافتواموپرداخت‪ 100‬میلیونتومانیکیاست‪».‬‬ ‫نماینده شرکت بیمه ایران در دادگاه اختالس در‬ ‫نهمین جلسه رسیدگی به پرونده اختالس بزرگ اظهار‬ ‫داشت‪« :‬متاس��فانه در این دادگاه مطالبی از سوی برخی‬ ‫متهمان مطرح شد که باعث خدشه دار شدن نام بیمه شده‬ ‫است‪ ».‬بیشتر اختالس صورت گرفته از استانداری بوده‬ ‫اما متاسفانه در تابلویی که در دادگاه نصب شده فقط به نام‬ ‫بیمه اشاره شده است‪ .‬کاش حداقل در ان نوشته می شد‬ ‫اختالسازبیمه‪g‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫ریخته بود‪ ،‬گفت‪« :‬این خودرو هدیه بازگش��ت وی از‬ ‫مکه بود‪».‬‬ ‫در این جلس��ه دادگاه‪ ،‬قاضی س��راج از کشف‬ ‫سندی که در شمال کشور مخفی شده بود و طی ان ‪19‬‬ ‫درصد شرکت ملی به اقای (ع‪ .‬د) واگذار شده بود‪ ،‬پرده‬ ‫برداشت‪.‬‬ ‫نماینده دادستان پس از شنیدن دفاعیات متهم و‬ ‫وکیل وی که تالش داشتند خود را تبرئه و تمام اتهامات را‬ ‫متوجهمهافریدکنندگفت‪«:‬اینکهمه افریدمنشاتمامی این‬ ‫کارهاست اظهر من الشمس است و کسی در متهم بودن‬ ‫مه افرید خسروی شکی ندارد‪».‬‬ ‫نماین��ده دادس��تان در میان دفاعی��ات خود از‬ ‫کیفرخواست متهم گفت‪« :‬چرا مجلس وزیر اقتصاد را‬ ‫در این رابطه استیضاح نمی کند‪ ،‬چرا بانک ملی حاضر‬ ‫به شکایت از خاوری نیست و وقتی به طور قانونی تذکر‬ ‫می دهیم که باید در این پرونده به عنوان شاکی شکایتی‬ ‫مطرح کنند با اکراه علیه متهمان شکایتی را مطرح می کنند‬ ‫و حاضر نیست از خاوری شکایت کند؟ چرا با وجود‬ ‫انکه قوه قضائیه تمامی مدارک الزم و پرونده خاوری را به‬ ‫اینترپل داده‪ ،‬دولت دراین رابطه پیگیری نمی کند؟انگار‬ ‫در س��طح باالی مدیریتی انگیزه ای برای این کار وجود‬ ‫ندارد‪».‬‬ ‫نماینده دادس��تان در این جلسه خطاب به مدیر‬ ‫وقت شرکت ملی گفت‪« :‬مواظب خودشیفتگی ها باشید‪.‬‬ ‫همین خودشیفتگی ها ادم ها را به زمین می زند‪ .‬اگر خود‬ ‫من نیز دچار غرور ش��وم ذلیل خواهم ش��د‪ ،‬همه باید‬ ‫مواظب باشند‪ .‬مه افرید نیز به دلیل غرور و خودشیفتگی‬ ‫دچار این مشکالت شد‪ ،‬اگر از همان ابتدا کسی گوشش‬ ‫را می گرفت و تذکر می داد به هم��ان یک کارخانه اکتفا‬ ‫می کرد‪.‬همینغروروخودشیفتگیشماستکهمی گویید‬ ‫سه میلیارد پولی نیست و حقوق شما کارمندی است و‬ ‫خودتان را با من مقایسه نکنید‪ .‬ش��ما به کارمندان بانک‬ ‫صادرات سکه عیدی می دهید‪ ،‬ایا به کارمندان گروه ملی‬ ‫نیز هم عیدی سکه داده اید‪».‬‬ ‫نمایندهدادستاندربخشیازاینجلسهبابیاناینکه‬ ‫با مدیرعامل سابق گروه ملی دیدار کرده است‪ ،‬گفت‪« :‬ان‬ ‫یکهخسرویگروهملی‬ ‫زمانشمامعاونویبودید‪.‬هنگام ‬ ‫راخریداریکردپیغام هایزیادیبهویدادهشدهکهبرگرد‬ ‫خوبپولمی دهند‪،‬امااوگفتهشرکت هایخصوصیهم‬ ‫خوبپولمی دهند‪،‬همخوباستعمارمی کنند‪».‬‬ ‫فراهانی‪ ،‬نماینده دادستان در پاسخ به بخشی از‬ ‫دفاعیات متهم که پرسیده بود سئوال من هم ان است که‬ ‫چرا اینگونه ال سی گش��ایش می شد‪ ،‬گفت‪« :‬شما نباید‬ ‫این سئوال را االن بپرس��ید باید همان موقع که یک روز‬ ‫در میان گشایش ال سی ها را امضا می کردید این سوال را‬ ‫می پرسیدید‪ ،‬نه حاال پشت این تریبون‪».‬‬ ‫به گزارش ف��ارس‪ ،‬رئیس ش��عبه اول دادگاه‬ ‫انقالب به اظهارات اقای «د» رئیس دفتر اقای خاوری‬ ‫اش��اره کرد کرد و گف��ت‪« :‬این فرد مدعی اس��ت در‬ ‫‪ 31‬ش��هریور س��ال ‪ 90‬خاوری به مدیریت حراست‬ ‫بانک می گوید برنامه س��فری به لندن دارم از وزارت‬ ‫اطالعات بپرس��ید اگر ممنوع الخروج نیس��تم بلیت‬ ‫تهیه شود‪».‬‬ ‫وی گفت‪« :‬رئیس دفتر خاوری مدعی اس��ت از‬ ‫طریق اقای «ص» مدیرکل حراست بانک ملی خواستم‬ ‫تا از اقای «ز» رئیس س��ازمان حراس��ت کل کش��ور‬ ‫موضوع بررسی شود‪».‬سراج گفت‪« :‬نهایتا اقای «پ»‬ ‫معاون وزیر اطالعات بالمانع بودن خروج خاوری را‬ ‫به اقای «ز» و از ان طریق به اقای «ص» اعالم می کند‬ ‫و خاوری موفق می شود با تهیه بلیت به مقصد لندن از‬ ‫کشور بگریزد‪g ».‬‬ ‫‪19‬‬ ‫مرتضی تمدن‪:‬‬ ‫گزارش جلیلی به مجلس‬ ‫ماجرای نامه های هسته ای‬ ‫قرار نیست به وزارت کشور بروم‬ ‫خبرنامه‬ ‫دبیرشورای عالی امنیت ملی هفته گذش��ته راهی بهارستان شد‬ ‫تا با حضور در خانه ملت‪ ،‬گزارشی از روند پرونده هسته ای کشور به‬ ‫نمایندگان ارائه دهد‪ .‬سعید جلیلی در سخنانش برای نمایندگان با تاکید‬ ‫بر حق برخورداری ایران از دانش هسته ای‪ ،‬مخالفت غرب با این حق‬ ‫را به دلیل ترس انها از الگو شدن ایران اسالمی برای مقاومت و پیشرفت‬ ‫دیگرکشورهادانستوافزود‪«:‬همچنانکهرهبرانقالبفرمودند‪،‬انهااز‬ ‫ایران هسته ای نمی ترسند‪ ،‬بلکه در هراس از «ایران اسالمی» هستند‪ ».‬به‬ ‫گفتهوی‪،‬غربدرمذاکراتشباتیمهسته ایاسبقدردولتقبلیبهایران‬ ‫گفتهبودکهمامی خواهیمدانشهسته اینداشتهباشیدواینکهمی گویم‬ ‫ضمانت عینی بدهید یعنی اینکه این کار را انجام ندهید و توانمندی‬ ‫هسته ای نداشته باشید‪ .‬وی با بیان اینکه مقاومت ملت ایران جواب داده‬ ‫است‪،‬افزود‪«:‬زمانیانهامی گفتندحتییکسانتریفیوژنداشتهباشیداما‬ ‫االن به هزار سانتریفیوژ هم رضایت داده اند و با غنی سازی ‪ 3/5‬درصد‬ ‫هممخالفتیندارند‪».‬‬ ‫جلیلی به یکی از گفت وگوهایش با سوالنا اشاره کرد که پر سیده‬ ‫بود چرا ایران اصل ماشین را ندارد ولی مدام بنزین می خرد؟ جلیلی هم‬ ‫پاسخ داده بود که چه منطقی دارد که ما ماشین گرانقیمتی بخریم ولی‬ ‫برایشبنزیننداشتهباشیم؟‬ ‫او با اشاره به موضوع مذاکرات استانبول پس از گفت وگوی ژنو‪3‬‬ ‫که در ان توافق شد «برای همکاری حول نقاط مشترک» مذاکرات ادامه‬ ‫یابدگفت‪«:‬اینموضوعدراستانبولدربهمن‪ 89‬دنبالشدوگفتیمالزمه‬ ‫«همکاری» پذیرش حق ملت ایران است‪ .‬اما انها این را «پیش شرط» ما‬ ‫تلقی کردند و گفت وگو ر ا ترک کردند‪ .‬پس از ان چند دور نامه نگاری‬ ‫بین من و خانم اشتون انجام شد تا گفت وگوها به درخواست انها ادامه‬ ‫یابد‪ .‬عالوه بر این در نامه ای در خردادماه سه سال پیش به اژانس اعالم‬ ‫کردیم که سوخت راکتور درمانی تهران در حال اتمام است و وظیفه‬ ‫اژانس است که این نیاز را تامین کند‪».‬‬ ‫جلیلی با بیان اینکه در مذاکرات بغداد‪ ،‬ایران وارد شروط جدید‬ ‫شد و پنج پیشنهاد را عنوان کرد‪ ،‬افزود‪« :‬ما موضوعاتی عالوه بر بحث‬ ‫هسته ایرادرپیشنهاداتمانعنوانکردیم‪.‬ازجملهبحثبحرینرامطرح‬ ‫کردیم و انها هم مبارزه با مواد مخ��در و دزدان دریایی را عنوان کردند‪.‬‬ ‫ما گفتیم گام های اعتمادس��از باید دوطرفه باشد‪ .‬در عالی ترین سطح‬ ‫در جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬مقام معظم رهبری فتوای عدم استفاده از‬ ‫سالح هسته ای را صادر کردند و ما هم از انها خواستیم که متقابال حق‬ ‫غنی سازی اورانیوم را در ایران به رسمیت بشناسند و این دو گام متقابل‬ ‫در بیانیه بغداد درج شود‪».‬‬ ‫وی از پیشنهاد چارچوب کاری و تعیین زمان پایان مذاکرات از‬ ‫سوی ایران سخن گفت و افزود‪« :‬ما گفتیم نمی پذیریم که یک استثنا‬ ‫باشیم و تکالیفی بیش از‪ NPT‬به ما تحمیل شود‪g».‬‬ ‫هفته گذشته شایعات متعددی درخصوص تغییرات در استانداری تهران و نیز‬ ‫وزارت کشور مطرح شد‪ .‬اخبار تائید نشده هفته گذشته حکایت از این داشت که مرتضی تمدن‬ ‫از استانداری تهران راهی ساختمان میدان فاطمی شده و به جای نجار سرپرستی وزارت کشور‬ ‫را برعهده خواهد گرفت‪ .‬استاندار تهران اما در یک نشست خبری در این مورد با بیان اینکه‬ ‫شایعات تغییر و سرپرستی وزارت کشور را از سایت ها و روزنامه ها می شنویم گفت‪« :‬در عالم‬ ‫واقعیت هیچ حرف و سخنی در این زمینه مطرح نشده است‪g».‬‬ ‫رامینمهمانپرست‪:‬‬ ‫خاوری به سفارت ایران نیامد‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫سخنگوی وزارت خارجه کشورمان از تالش های سفارت ایران در کانادا برای مالقات با خاوری برای‬ ‫فراهم کردنزمینهبازگشتشبهکشورخبردادهوگفتهاستکهاینفرددرمالقاتحاضرنشدهاست‪.‬مهمانپرست‬ ‫در خصوص اقدامات وزارت خارجه برای بازگشت خاوری به کشور بابیان اینکه همکاری بسیار نزدیکی بین‬ ‫وزارت خارجه دادستانی و اینترپل ناجا در مورد این پرونده وجود دارد گفته است‪« :‬تاکنون فعالیت های زیادی‬ ‫صورت گرفته و از طریق اینترپل حکم بازداش��ت خاوری گرفته شده اس��ت‪ ».‬وی افزوده است‪« :‬با سفارت‬ ‫کانادا در تهران در این زمینه در تماس بودیم و افسر پلیس رابط کانادا در اسالم اباد را به ایران دعوت کردیم و در‬ ‫حضور خاوری پرونده مذکور را به طور کامل با وی در میان گذاشتیم و وی نیز مسئولیت پیگیری این پرونده‬ ‫را برعهده گرفت‪».‬سخنگوی دستگاه دیپلماسی با ذکر این نکته که از روش های مختلف کار را دنبال می کنیم‬ ‫یاداور شده است‪« :‬منتظر پاسخ طرف کانادایی هستیم و از طریق سفارت ایران در کانادا نیز پیگیری هایی صورت‬ ‫ت حاضر نشد‪ .‬البته‬ ‫گرفت تا با خاوری مالقات شود و زمینه های برگشتش را فراهم کنیم که متاسفانه در مالقا ‬ ‫پیگیری های ما در حال انجام است‪».‬مهمانپرست تابعیت دوگانه خاوری را مورد اشاره قرار داده و با بیان اینکه‬ ‫ماتابعیتمضاعفرابهرسمیتنمی شناسیمتصریحکردهاست‪:‬‬ ‫«دولت کانادا موظف اس��ت خ��اوری را به ایران‬ ‫برگرداند‪».‬سخنگوی وزارت خارجه با اشاره‬ ‫به مباحث مطرح شده مبنی بر اینکه خاوری‬ ‫خاک کانادا را ترک کرده اظهار داشت‪« :‬در‬ ‫همین زمینه کاردار کان��ادا را به وزارت‬ ‫خارجه احضار کردی��م‪ .‬وزارت خارجه‬ ‫طبق روال معمول همه تالش ها را انجام‬ ‫می دهد و با همکاری ارگان ها‪ ،‬مقامات‬ ‫قضایی و انتظامی موضوع را دنبال می کند‪.‬‬ ‫این موضوع ابعاد مختلفی دارد که توسط‬ ‫ارگان هایمختلفدرحالپیگیریاست‪g».‬‬ ‫واکنش احمدی نژاد به اتهامات اخیر‪:‬‬ ‫جرات دارند بروند سراغ اصل کاری ها‬ ‫محمود احمدی نژاد هفته گذشته گفت‪« :‬فحش‬ ‫دادن به دولت هنر نیست‪ ،‬اگر جرات دارند‪ ،‬بروند سراغ‬ ‫همان هایی که اصل کاری هستند‪».‬‬ ‫او که در سفر استانی به سر می برد با اشاره به برخی‬ ‫مسائل پیش امده در حوزه تخلفات اقتصادی و متهم‬ ‫شدن برخی همکارانش گفت‪« :‬هر کسی در هرجایی به‬ ‫هر اندازه ای تخلف کرده بگیرند و با ان برخورد کنند‪».‬‬ ‫رئیس جمهور در ادامه سخنان خود تصریح کرده بود‪:‬‬ ‫«خراب نشان دادن وضع کشور برای کسی شهرت‬ ‫نمی اورد‪ ».‬احمدی نژاد گفته بود‪« :‬فعال من و همکارانم‬ ‫در سیبل هستیم‪».‬‬ ‫احمدی نژاد به گفتن همین جمله مبهم اکتفا کرده و‬ ‫توضیح بیشتری نداده است‪g.‬‬ ‫‪20‬‬ ‫علیاکبرهاشمی رفسنجانی‬ ‫اصالح مواضع پیشین‬ ‫در حال��ی ک��ه اظهار نظره��ای اخیر هاش��می‬ ‫رفسنجانی با انتقادهایی روبه رو شده بود هفته گذشته‬ ‫او به اصالح مواضعش پرداخت؛ امری که با اس��تقبال‬ ‫رسانه ها و محافل سیاسی مواجه شد‪.‬‬ ‫او در پاسخ به پرسشی درباره ابهام به وجود امده در‬ ‫افکار عمومی درباره لفظ و نام انقالب های اخیر منطقه‬ ‫گفت‪« :‬ش��کی نیس��ت اکثر توده ها و اقشار حاضر در‬ ‫انقالب های منطقه مسلمانند و بر مبنای اسالم انقالب‬ ‫کرده اند و از انقالب اس�لامی ایران الگ��و گرفته اند و‬ ‫خواسته هایی چون محو استبداد و دیکتاتوری را مدنظر‬ ‫دارند‪ .‬بنده گفته ب��ودم برخی «بهار عرب��ی» و برخی‬ ‫«بیداری اسالمی» می گویند‪ .‬لفظ مهم نیست‪ ،‬بلکه ریشه‬ ‫و مبنای این خیزش و حرکت مهم است که ریشه ان‪،‬‬ ‫ورود یک کارگزارانی به وزارت صنایع‬ ‫هفته گذشته و در ادامه تغییرات در وزارت صنایع یک حکم بسیار جلب توجه کرد؛ انتصاب یک‬ ‫کارگزارانی در دولت احمدی نژاد‪ .‬ماجرا از این قرار بود که وزیر صنایع در حکمی غالمرضا شافعی‬ ‫را که از بنیانگذاران حزب کارگزاران بوده است به سمت ریاست این درو منصوب کرد‪.‬نکته جالب‬ ‫اینجاست که شافعی در فروردین ماه سال‪ 88‬پس از جلسه فعاالن اقتصادی با میرحسین موسوی‪ ،‬طرح‬ ‫اقتصادی وی را خالقانه خوانده و تاکید کرده بود‪« :‬دخالت های بیش از اندازه دولت احمدی نژاد در‬ ‫بانک مرکزی باعث شده تا عزل و نصب های بی قاعده و بی برنامگی در این نهاد مهم اقتصادی نهادینه‬ ‫شود‪ ».‬انتقاد شافعی به دولت احمدی نژاد البته به موضوعات اقتصادی منحصر نشده و در خصوص‬ ‫سیاست خارجی این دولت نیز گفته بود‪« :‬اگر در زمینه سیاست خارجی خصومت زدایی می شد‪ ،‬شاید‬ ‫شاهد این مشکالت نبودیم‪ ».‬به هر روی برخی تحلیلگران مسائل سیاسی این انتصاب را در راستای‬ ‫نزدیک شدن هاشمی رفسنجانی و برخی افراد در دولت تفسیر کرده اند‪ .‬مساله ای که به باور انان ممکن‬ ‫است در انتخابات ریاست جمهوری اتی تاثیراتی داشته باشد‪g.‬‬ ‫کامران باقری لنکرانی‪:‬‬ ‫عده ای حضور‪۴۰‬میلیونی مردم در انتخابات را «سرمایه شخصی» دانستند‬ ‫توصیه ایت اهلل مهدوی کنی به موتلفه ای ها‬ ‫حزب را به نسل گذشته محصور نکنید‬ ‫خبرنامه‬ ‫اسالم و انقالب اسالمی و تنفر از فساد و دیکتاتوری و‬ ‫وابستگی است‪».‬‬ ‫ی در ادامه بر حضور همیش��گی خود در‬ ‫هاش��م ‬ ‫صحنه انقالب و نظام تاکید کرده و افزوده بود‪« :‬بیش از‬ ‫‪ 60‬سال است که در عرصه سیاسی و مبارزاتی کشور‬ ‫فعال بوده و هستم و تا زمانی که توان و فایده ای برای‬ ‫کشور داش��ته باش��م تا پایان عمر پای انقالب و نظام‬ ‫ایستاده و خواهم ایستاد‪».‬‬ ‫وی در ادامه‪ ،‬با اشاره به اثرات منفی تفرقه در جامعه‬ ‫اظهار کرد‪« :‬انچه باید مبنای فعالیت قرار گیرد خدمت به‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬مردم و کمک به پیشرفت‪ ،‬اتحاد و همدلی‬ ‫و پرهیز از تفرقه و دعواست‪ ،‬چراکه نفع تشتت و تفرقه‪ ،‬به‬ ‫دشمنانکمینکردهکشورخواهدرسید‪».‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی در پاس��خ به پرسشی درباره‬ ‫وضعیت کنونی کشور پس از گذشت سه دهه از انقالب‬ ‫اس�لامی‪ ،‬به سیاس��ت های کلی نظ��ام در بخش های‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی گفته اس��ت‪« :‬کس��انی که به درد انقالب‬ ‫می خورند را باید حفظ کرد؛ ممکن اس��ت افرادی اشکاالتی داشته‬ ‫باشند‪ ،‬اما نباید خوبی های انس��ان ها را نادیده گرفت‪ ،‬مگر انها که‬ ‫روح جمعی نداشته باش��ند و حضور انان غیر قابل تحمل باشد‪ .‬ما‬ ‫باید با س��عه صدر جا را برای دیگران باز کنیم و تنگ نظری ها را به‬ ‫کنار بگذاریم؛ حزب موتلفه در دوره جدید باید با سعه صدر نسل‬ ‫جدید را به میدان اورد و حزب را با نسل گذشته محصور نکند‪ ».‬وی‬ ‫افزوده است‪« :‬اتصال به روحانیت و نظام والیت ما را به وحدت و‬ ‫ائتالف می رساند‪».‬‬ ‫رئیس مجلس خبرگان رهبری با اشاره به وظایف مجلس نهم‬ ‫خاطرنشان کرد‪« :‬نمایندگان مجلس باید با هم برادرانه رفتار کنند‪.‬‬ ‫ما اگر می خواهیم انقالب را حفظ کنیم باید با هم ائتالف کرده و از‬ ‫حذف یکدیگر بپرهیزیم‪ .‬نباید به گونه ای ش��ود که به یکباره کسی‬ ‫برای انقالب نماند‪ .‬مردم در صحنه هستند و مسائل را می بینند‪ ،‬ایا‬ ‫واقعا وظیفه ما در انقالب این است که یکدیگر را تخریب کنیم؟»‬ ‫وی افزود‪« :‬موتلفه اسالمی نام بس��یار خوبی دارد‪ ،‬موتلفه از‬ ‫ائتالف به وجود امده اس��ت‪ .‬من در انتخابات اخیر مجلس شورای‬ ‫اس�لامی بارها گفتم که منظور از وحدت‪ ،‬ائتالف است‪ .‬امروز نیز‬ ‫نباید نقاط مشترک را رها کنیم و به بهانه اختالف سالیق از ائتالف‬ ‫دست برداریم‪g ».‬‬ ‫کامران باقری لنکرانی می گوید‪« :‬حضور ‪40‬میلیونی مردم در پای صندوق های رای انتخابات دهم‬ ‫ریاست جمهوری سرمایه اجتماعی نظام بود‪ ،‬اما اتفاق تلخی که پس از یک زنجیره اتفاقات تلخ پس از‬ ‫رای گیری شروع شد و متاس��فانه تا امروز هم ادامه دارد‪ ،‬این بود که عده ای حضور ‪ 40‬میلیونی مردم را‬ ‫سرمایه اجتماعی نظام و انقالب تلقی نکردند و پنداشتند این سرمایه ها شخصی است‪».‬‬ ‫لنکرانی با بیان اینکه تحلیل غلط در این دوره سبب دو نوع ریزش در بین سیاسیون شده است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«هر دو نوع ریزش به دلیل ان بود که سیاستمداران این سرمایه را سرمایه فردی یا گروهی تلقی کردند که‬ ‫منجر به ریزش انها شد‪».‬‬ ‫عضو ارشد جبهه پایداری اضافه کرده است‪« :‬مردم هرجایی که احساس کنند کسی در برابر باورهای‬ ‫دینی و مبانی نظام مقدس جمهوری اسالمی ایستاده است‪ ،‬بی محابا ان را کنار می گذارند‪».‬‬ ‫لنکرانی در ادامه با بیان اینکه برخی حماسه ‪ 9‬دی را یک اتفاق گذرا و بی ثباتی پنداشتند‪ ،‬تاکید کرد‪:‬‬ ‫«مردم با حضور خود در ‪12‬اسفند ماه نشان دادند که این زنجیره بلوغ حجت الهی‪ ،‬اشکارتر شده است و‬ ‫برجستگی ان حرکت را نشان دادند‪».‬‬ ‫لنکرانی به بحران افرینی برخی کشورهای سلطه در سوریه اشاره کرده و افزوده است‪« :‬همان کسانی‬ ‫که پشتیبان اشوبگران سوریه ای هستند در کشور ما هم سعی می کنند که به نوعی بحران افرینی کرده و‬ ‫اتفاقا انگیزه انها در ایجاد بحران و اشوب های اجتماعی در ایران صد چندان بیشتر از سوریه است‪g ».‬‬ ‫بقایی سفیر نمی شود‬ ‫در حالی که هفته گذشته برخی رسانه ها اخباری مبنی بر احتمال انتصاب معاون اجرایی‬ ‫رئیس جمهور به عنوان نماینده دائم ایران در سازمان ملل یا رفتن وی به فرانسه برای تصدی مسئولیت‬ ‫نمایندگی جمهوری اسالمی در ان کشور را منتشر کرده بودند معاونت اجرایی ریاست جمهوری‬ ‫این خبر را تکذیب کرد‪ .‬مدیر کل روابط عمومی معاونت اجرایی ریاست جمهوری در این خصوص‬ ‫گفته بود‪« :‬انچه روشن و مسلم است‪ ،‬این که اغلب این رسانه های خاص با مشغول کردن ذهن مردم‬ ‫عزیز کشورمان به مسائل حاشیه ای و بیهوده‪ ،‬قصد تخریب دولت را دارند که قطعا در کار خود موفق‬ ‫نخواهند شد‪».‬او ادامه داده بود‪« :‬معاونت اجرایی ریاست جمهوری از رسانه های منتشر کننده اخبار‬ ‫کذب علیه اقای بقایی شکایت کرده و با پیگیری حقوقی و قضایی دروغ پراکنی این رسانه ها را‬ ‫دنبال خواهد کرد‪g».‬‬ ‫گوناگون و سند چشم انداز ‪ 20‬ساله کشور اشاره کرد‬ ‫و گفت‪« :‬مطابق این سیاس��ت ها و سند چشم انداز‪ ،‬ما‬ ‫باید دارای مق��ام اول و الهام بخش در منطقه باش��یم و‬ ‫ی و پیش��رفت منطقه ق��رار بگیریم‪ .‬اکنون‬ ‫در قله علم ‬ ‫نیز اگرچه به خاطر برخی ضعف ها و نارس��ایی ها از‬ ‫اهداف و ارمان ها عقب هس��تیم‪ ،‬اما ب��ه لحاظ پیروی‬ ‫از مکتب حیات بخش اهل بیت(ع) و وجود امکانات‬ ‫جغرافیایی‪ ،‬انس��انی و مادی فراوان کش��ور و حضور‬ ‫اگاهانه و هوشیارانه مردم‪ ،‬امیدوارم که در مسیر صحیح‬ ‫پیشرفت قرار بگیریم‪».‬‬ ‫وی در پاس��خ به نگرانی برخ��ی از حاضران در‬ ‫این دیدار از گسترش یاس و ناامیدی نسبت به برخی‬ ‫عملکردها‪ ،‬مردم و جوانان کش��ور را هوش��یار و اگاه‬ ‫خواند و تصریح کرد‪« :‬هیچ گاه نبای��د امید به اصالح‬ ‫و بازگشت به راه صحیح را از دست داد‪ ،‬چراکه ملت‬ ‫اگاه و بالنده باالخره خواس��ت های به حق خود را به‬ ‫کرسی خواهد نشاند‪ .‬ارزش یک ملت به حضور انان‬ ‫در تحوالت کشور و نیز نشانه شاخص انسان پیشرفته‬ ‫و متعهد است‪».‬‬ ‫او در عین حال در پاس��خ به پرس��ش یکی دیگر‬ ‫از حاضران‪ ،‬حضور جوان��ان در عرصه های مدیریت‬ ‫و مسئولیت در کش��ور را اصل اساسی پویایی و الزمه‬ ‫رشد و تحول کشور خواند و خاطرنشان کرد‪« :‬اغلب‬ ‫کس��انی که در مبارزه و انقالب حضور داشتند‪ ،‬اکنون‬ ‫به سن بازنشستگی رس��یده اند و درس��ت این است‬ ‫که جوانان با اس��تفاده از تجربه و فکر پیشکس��وتان‪،‬‬ ‫مدیریت و مس��ئولیت ها را به عهده بگیرند‪ ،‬اما انچه‬ ‫ایجاد نگرانی می کند این است کسانی که قدر و ارزش‬ ‫انقالب و زحمات مردم شهید داده را نمی دانند و درک‬ ‫نمی کنند‪ ،‬با تندروی و افراط‪ ،‬دستاوردهای زحمتکشان‬ ‫پس از انقالب را نادی��ده می گیرند و حتی گاهی منکر‬ ‫می شوند‪g ».‬‬ ‫‪21‬‬ ‫یادداشت ها‬ ‫یکروحدردو بدن‬ ‫به مناسبت عید مبعث‬ ‫زهیر توکلی ‪ /‬شاعر و نویسنده‬ ‫زهیر توکلی این مطلب را‬ ‫به مناسبت بعثت رسول‬ ‫اکرم(ص) نوشته است‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫مجددا ای��ن هفت��ه‪ ،‬نق��ل خاطرات��م را درباره‬ ‫معلم هایم متوقف می کنم که در استانه عید عظیم قرار‬ ‫داریم‪ ،‬عیدی که امام معصوم ‪ -‬علیه الس�لام – ان را‬ ‫«شب تجلی اعظم» نامیده است‪:‬‬ ‫اللهم انی اس��ئلک بالتجلی االعظم فی هذه الیله‬ ‫من الشهر المعظم‬ ‫بارخداوندا! از تو به حق تجلی اعظم در این شب‬ ‫از این ماه معظم می خواهم‪....‬‬ ‫(مفاتیح الجنان‪ ،‬اعمال شب بیست و هفتم رجب‪،‬‬ ‫دعای شب مبعث)‬ ‫فرض کنی��م که باالتری��ن و پیش��روترین مدل‬ ‫لپ تاپ را از بازار خریده ایم‪ .‬این دستگاه‪ ،‬امکانات و‬ ‫به قول امرزی ها‪ ،‬اپشن های فراوانی دارد‪ .‬در کاتالوگی‬ ‫که به همراه دستگاه عرضه می شود‪ ،‬همه این اپشن ها‬ ‫توضیح داده ش��ده اس��ت ولی اکثر ماها انگلیسی بلد‬ ‫نیس��تیم‪ .‬تازه اگر هم بلد باش��یم فهم ان توضیحات‬ ‫انگلیسی‪ ،‬بدون دانستن مقدماتی درباره سخت افزار‬ ‫و نرم افزار کامپیوتر ممکن نیس��ت ‪ ،‬باز هم بس��یاری‬ ‫از اپشن ها و امکانات در این دس��تگاه هست و ما از‬ ‫ان بی خبریم‪ .‬حال فرض دیگری‪ :‬م��ن یا تو معتاد به‬ ‫بازی کامپیوتری هس��تیم و بخش عمده ای از وقتمان‬ ‫‪22‬‬ ‫را روبه روی مونیتور چنین دس��تگاهی‪ ،‬صرف بازی‬ ‫می کنیم؛ اینجا دیگر سخن از اعتیاد به بازی کامپیوتری‬ ‫است‪ ،‬تو ممکن است مهندس کامپیوتر هم باشی ولی‬ ‫وقتی اعتیاد به بازی کامپیوتری داشته باشی‪ ،‬انگیزه ای‬ ‫برای دانستن ان همه امکانات فراوان این لپ تاپ فوق‬ ‫پیشرفته نخواهی داش��ت‪ .‬حکایت ما و شناخت ما از‬ ‫خودمان نیز ب��ا همین مثال به ذهن نزدیک می ش��ود‪.‬‬ ‫این وجودی که در اختیار من و تو قرار داده اند‪ ،‬بسیار‬ ‫لذت ها پیش رویش هست در این جهان رنگارنگ؛ ما‬ ‫با ان لذت ها سرگرم می شویم و از امکانات بی پایان‬ ‫وجودی مان غافلیم‪ .‬چندی پیش یکی از دوستانم با زن‬ ‫و بچه اش مهمان ما بود‪ .‬پسر کوچکم یحیی که همین‬ ‫روزها چهار س��الش تمام می ش��ود‪ ،‬نسخه چندسال‬ ‫پیش پسر این دوستم بود یعنی هر دو ایتی از انرژی و‬ ‫بازیگوشی بودند‪ :‬یحیای چهار ساله و محمد ‪ 10‬ساله‪.‬‬ ‫خب‪ ،‬به حکم قاعده «الجنس مع الجنس یمیل»‬ ‫ با ان که ‪ 6‬سال اختالف سنی میانشان بود‪ ،‬یحیی شد‬ ‫بچه مرش��د و محمد شده بود مرش��د و خانه را روی‬ ‫سرشان گذاشته بودند‪ .‬ان روز گاهی وقت ها می دیدم‬ ‫که صدایی بلند نمی شود‪ .‬نگاه که می کردم‪ ،‬محمد تلفن‬ ‫همراه پدرش را گرفته بود و مشغول بازی بود و یحیی‬ ‫نشسته کنار او و شش دانگ حواسش‪ ،‬به این کار کرد‬ ‫غریب – تلفن همراه جلب شده‪ ،‬اخر ما در خانه‪ ،‬مطلقا‬ ‫بازی با تلفن همراه یا لپ تاپ را به برادر بزرگتر یحیی‪،‬‬ ‫پسرم محسن از همان بچگی اجازه ندادیم و طبعا این‬ ‫طفل معصوم یحیا ندیده بود چنین چیزی را‪.‬‬ ‫از فردای ان روز یحیی مرتب پاپی من می ش��ود‬ ‫که «موبایلتو بده می خوام ب��ازی کنم» جواب من این‬ ‫است‪ «:‬پسرم‪ ،‬عزیزم! موبایل‪ ،‬وسیله بازی نیست» عین‬ ‫همین استدالل را به پسرم محسن می گفتم؛ بچه که بود‬ ‫برایش پلی استیش��ن خریدم تا بازی دیجیتال برایش‬ ‫عقده درس��ت نکند و در عین حال این اموزش را به‬ ‫او داده باشم که پلی استیش��ن برای بازی ساخته شده‬ ‫است ولی لپ تاپ من وسیله کار من است و ان را برای‬ ‫بازی نخریده ام و این که لپ تاپ ظریف است و بازی‬ ‫کامپیوتری با لپ تاپ‪ ،‬ان را مستهلک می کند‪.‬‬ ‫«حال» یکی نیس��ت ب��ه م��ن و ت��و بگوید که‬ ‫ظرفیترین دس��تگاه عالم‪ ،‬وجود انسانی من و توست‬ ‫با این تف��اوت که برعکس ای��ن لپ تاپ های ظریف‬ ‫که نمی ش��ود با انها بازی کرد‪ ،‬هم می شود این وجود‬ ‫انسان را در بستر تکرار و توالی مالل اوری از بازی و‬ ‫س��رگرمی انداخت که ته ندارد هم می شود ان را مثل‬ ‫ابرکامپیوترهایی تلقی کرد که صرف تحقیقات نجومی‬ ‫می شوند که اصال با انها بازی نمی شود کرد و از ابتدا‬ ‫این ابرکامپیوترها س��اخته ش��ده اند برای «شناخت و‬ ‫دانستن» راز کیهان‪.‬‬ ‫انچ��ه ابرکامپیوت��ری به ن��ام انس��ان را متمایز‬ ‫می کند‪ ،‬این اس��ت که هم می ش��ود ب��ا ان مثل یکی‬ ‫از ان ابرکامپیوتره��ای کیهان شناس��ی ط��ی کرد هم‬ ‫می شود با ان به مثابه یک دستگاه پلی استیشن ان هم‬ ‫نه پلی استیش��ن ‪ 4‬و ‪ 3‬بلکه پلی استیش��ن ‪ 2‬یا حتی به‬ ‫منزله تی وی گیم و ات��اری (یاد بچگی های ما به خیر)‬ ‫برخورد کرد‪ :‬به هر دو جواب می دهد‪ .‬منتها قدم اولش‬ ‫این است که من و تو عشق بازی نباشیم واال می شود‬ ‫حکایت من و یحیی که هر ق��در می گویم‪« :‬این تلفن‬ ‫همراه من اس��باب بازی نیست» به خرجش نمی رود‪.‬‬ ‫بچه است دیگر! و کدام یک از ما بالغ و رشید هستیم؟‬ ‫بچگی که به سن نیس��ت‪ ،‬به این اس��ت که چقدر از‬ ‫فضای بازی و س��رگرمی دور شده باشی و خودت را‬ ‫جدی گرفته باشی؛ منتها فرق بچه ها با ما این است که‬ ‫انها صادقانه و صمیمانه همه چیز را بازی تلقی می کنند‬ ‫و با همه چیز سرگرم می شوند و بازی می کنند ولی ما‬ ‫بازی ها و سرگرمی هایمان را رنگی از جدیت و عقل‬ ‫زده ایم‪ .‬پس قدم اول این اس��ت که یکی بیاید و تو را‬ ‫از عالم بچگی و بازیگوشی در بیاورد تا اصال بشود با‬ ‫تو از این همه امکانات و اپشن های عجیب و غریب‬ ‫در ابرکامپیوتری که خود تو باش��ی صحبت کرد‪ .‬قدم‬ ‫دومش این اس��ت که تو یک جوری با این امکانات و‬ ‫اپشن ها اشنا شوی‪ .‬البته می توانی انگلیسی یادبگیری‬ ‫و بروی مقدماتی از س��خت افزار و نرم افزار کامپیوتر‬ ‫را هم بلد بشوی و کاتالوگ را بارها و بارها بخوانی و‬ ‫از روی کاتالوگ بارها و بارها کامپیوترت را ازمایش‬ ‫کنی و به ش��کل عملی با امکانات ان اشنا شوی ولی‬ ‫کمپانی تولی��د کننده وج��ود تو با بقی��ه کمپانی های‬ ‫کامپیوتر فرق می کند‪ .‬صاحب این کمپانی‪ ،‬ش��دیدا و‬ ‫به ش��کل بی پایانی‪ ،‬تنوع طلب اس��ت و برای این که‬ ‫زبردس��تی و مهارت و چیرگی و خالقی��ت و ابتکار‬ ‫و ابداع محیرالعقول خویش را نش��ان دهد هیچ یک‬ ‫از دو کامپیوت��ری که می زند‪ ،‬به طور کامل ش��بیه هم‬ ‫نیستند‪ .‬تنها راهی که برای من و تو باقی می ماند‪ ،‬این‬ ‫است که کاتالوگ را بخوانیم و مدام بخوانیم تا یادمان‬ ‫نرود که این ابر کامپیوتر اگرچه فوق العاده برای بازی‬ ‫کامپیوتری جذاب اس��ت‪ ،‬اصالتا برای بازی س��اخته‬ ‫نشده اس��ت و دیگر این که با کمپانی تماس بگیریم‬ ‫تا نماینده کمپانی را بفرس��تند و او کنار ما بنش��یند و‬ ‫کار کردن با این ابرکامپیوت��ر را به ما بیاموزد‪ .‬کار‪ ،‬کار‬ ‫یک بار و دوبار و سه بار هم نیس��ت‪ ،‬بارها باید زنگ‬ ‫بزنیم و نماین��ده کمپانی که به ش��کل هولناکی‪ ،‬تک‬ ‫تک ابرکامپیوترهای تولیدی ای��ن کمپانی را علیرغم‬ ‫تفاوت هایش��ان می شناس��د‪ ،‬بیاید و راه را به ما نشان‬ ‫دهد تا در چاه لهو و لعب یعنی همان بازی و سرگرمی‬ ‫نیفتیم؛ این تنها راه است‪.‬‬ ‫این جوری که نمی شود نوکرتم! هزارتا حساب‬ ‫کتاب در کار اس��ت‪ .‬ش��ب ک��ه ش��د و زن و بچه که‬ ‫خوابیدند‪ ،‬کاتالوگ را باز ک��ن و بی خیال چک پاس‬ ‫نشده و قسط عقب افتاده و زیراب زنی فالن همکار در‬ ‫اداره چپ و راست و باال و پایین بشو‪ .‬بازی بس است‪ ،‬‬ ‫شب شده‪ ،‬درهای اس��مان را باز کرده اند‪ ،‬کاتالوگ را‬ ‫باز کن و ارام ارام ایه هایش را بخوان و ببین می توانی‬ ‫یک جورهایی از ان بفهمی و دربیاوری که نسخه ات‬ ‫چیس��ت‪ .‬بعد مفاتیح را باز کن و یکی از این همه دعا‬ ‫و زیارت و توسل را تصادفی هم که شده‪ ،‬شروع کن‬ ‫به خواندن تا صاحب کمپانی‪ ،‬یکی از اولیایش را سر‬ ‫وقت تو هم بفرستد به س��رقت دل تو هم یکی از ان‬ ‫زیباروحان را اعزام کند‪ .‬تا کی می خواهی ابر کامپیوتر‬ ‫عظیم وجودت را عاطل و باطل بگذاری؟‬ ‫احمد عزیزی ‪ /‬شاعر‬ ‫احمد عزیزی در این مطلب‬ ‫در ستایش والیت نثری زیبا‬ ‫نگاشته است‬ ‫ای طالب معن��ی‪ ،‬عرفان یعنی ب��ه معرفت اولیا‬ ‫نائل گردی و به ش��ریعت انبیا عامل شوی و هرکس‬ ‫در قطار اولیا شد همس��فر کاروان انبیا گردید و راهی‬ ‫مقصد کبریا‪...‬‬ ‫بدانک��ه اصن��اف اولی��اء عالم اکن��ون در ربع‬ ‫مس��کون از یک جنس��ند و فصل ماموران الهی در‬ ‫جهان الیتناهی یکی است‪ ،‬منطق انبیا منطق فطرت‬ ‫اس��ت و طریق اولیا طریق قران و عترت‪ ،‬هر کس‬ ‫از خدا دور شود از معصومین و اولیای دین فاصله‬ ‫گیرد و هر ک��س ب��ه او نزدیک‪ ،‬دامان این سلس��له‬ ‫گیرد‪ .‬بدانکه اگر بنیاد ش��ریعت اقوم است از نفس‬ ‫پیران صاحبدم اس��ت و اگر چرخ گردون منظم‪ ،‬بر‬ ‫حس��ب نظر اولیای معظم است ای درویش! اگر در‬ ‫احوال مش��ایخ پیش بنگری ان ب��زرگان جز در راه‬ ‫والیت‪ ،‬خون جگر نخوردند و جز ب��ر طریقه اولیا‬ ‫پاینفش��ردند!‬ ‫ای طالب حقیقت! ایین شریعت به شرطی برقرار‬ ‫اس��ت که ان متابعت پیران حقیقت اشکار است؛ هر‬ ‫کس متابعت پیران نکند در بند غ��والن گرفتار اید و‬ ‫هر که رخت فقر الی اهلل نپوشد در میانه راه بی مددکار‪.‬‬ ‫ش��رع انور در چهره پیران مطهر و طریقه فقه در‬ ‫صورت شاهان عصر مصور اس��ت‪ .‬ای سالک! زنهار‬ ‫در راه پرخطر عشق بی مدد پیر قدم نگذاری که وادی‬ ‫مهالک و اصعب مس��الک اس��ت و هر ک��ه پایش با‬ ‫پوست تخت ریاضت اشنا شد الجرم با غرش شیران‬ ‫نیس��تان بوریا روبه روس��ت و با گله فیالن اولیاء در‬ ‫جست وجو‪...‬‬ ‫خواص ام��ت را ان زیبد ک��ه در معامله نصب‬ ‫جانش��ین‪ ،‬جانب اولیای ب��ر حق گیرن��د‪ ،‬وگرنه نام‬ ‫قض��اوت‪ ،‬مطلق برخ��ورد نپذیرند‪ ،‬زیرا تش��خیص‬ ‫جانشین از اهم امور اولیای ماضی و مستقبل است و‬ ‫این در جوامع روایی مبرهن و در دعاوی عقلی مستدل‬ ‫است که بی خلیفه امین‪ ،‬حجره ش��رع مبین تعطیل و‬ ‫احکام ثابته الهی در معرض تغییر و تبدیل است‪.‬‬ ‫اکنون شیعیان را واجب اس��ت که جانب افصح‬ ‫روات گیرند و از املح محدثین تقلی��د کنند و از ابلغ‬ ‫خطبا پند گیرن��د و از ازهد علما عب��رت پذیرند و با‬ ‫عرفای س��لف و حکمای خل��ف درامیزن��د که این‬ ‫بوس��تان فقه جعفری و دانه انگور عسگری س��ت و‬ ‫گشت گلستان ال محمد نه سرسریا ست‪.‬‬ ‫امروز عموم ارب��اب بصر و کاف��ه اصحاب نظر‬ ‫مستحضرند که جمال سیدعلی اقا را جز به دیده اولیاء‬ ‫اهلل‪ ،‬نش��اید دید و مرتبه جنابش را ب��ه غیر از ترازوی‬ ‫والیت نتواند سنجید‪ ،‬حضرتش خلف صالح پیرخمین‬ ‫است و جمالش نورعین و از پنجره باغش رایحه اولیاء‬ ‫مطلق درگذر و از شعشعه چراغش نور سادات برحق‬ ‫جلوه گر است‪.‬‬ ‫ای انکه عشق خمینی در سر داری ‪ ،‬باید که پرچم‬ ‫حمایت از جانش��ین اش برداری وگرن��ه از مذهب و‬ ‫ملت گمراه��ی و در نظر فقیهان والی��ت بی جایگاه‪.‬‬ ‫حقا هر که بر جانش��ین خمینی و والیت سیدعلی اقا‬ ‫کافرست از میان رود‪.‬‬ ‫اهلل ! اهلل! از والیت فقیه نگریزید که والیت غیر از‬ ‫ان جایز نیست و اگر بر والیت فقیه منکرید بر فضل‬ ‫سیدعلی اقا اقرار کنید‪.‬‬ ‫اری‪ ،‬سفیهان را چه سزد که والیت فقیه را دریابند‬ ‫و طلب این معنا جز از ارباب دل بی حاصل است و رمه‬ ‫جویندگان حجت بی چوپان نیس��ت و جماعت اهل‬ ‫والیت در کوهس��تان وصایت یله نمی گردد‪ ،‬وگرچه‬ ‫سررشته والیت در کف با کفایت حجت ابن الحسن‬ ‫اس��ت اما گردش چرخ ان در دست فقیهان ممتحن و‬ ‫نواب موتمن است‪.‬‬ ‫ای اس�لامیان! گوش بر فتنه فرنگ نکنید که در‬ ‫پیوس��تن به لش��کر حق درنگ جایز نیس��ت و خون‬ ‫شهیدان را بر گردن شیعیان‪ ،‬دین است و در شش گوشه‬ ‫عالم ندای هل من ناصر حس��ین اس��ت‪ ،‬پس رخت‬ ‫والیت بپوشید و در دفع دشمنان بکوشید!‬ ‫ایرانیان! در میدانی که سربازان ایران جان فدای‬ ‫رهبر کنند‪ ،‬دش��منان دین و ایین هرچه ارایش لشکر‬ ‫کنند شکست است و در بیشه ای که غرش نعره شیران‬ ‫ایران گوش خصم کر کنند کاخ اجنبی در نشست‪.‬‬ ‫ای س��وختگان! حال که م��ا را مالقات حضرت‬ ‫صاحب میسر نیست و از منزل ان ارام جان کعبه دل ما‬ ‫را خبر نه‪ ،‬بهتر انکه بر دامن سیدعلی اقا تکیه کنیم و به‬ ‫واسطه عطر گلشن والیت در مشام جان بیامیزیم‪ ،‬اری‬ ‫اگر ما را به ابروی صاحب زمان نه س��عادت پیوست‬ ‫است‪ ،‬ولی سیدعلی باماست‪g .‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫نخست ما را از خواب بیدار می کنند و از بچگی‬ ‫در می اوردند و بازی و س��رگرمی را بر دل ما س��رد‬ ‫می کنند سپس بس��ته به میزان عطش��ی که ما برای به‬ ‫کار انداختن امکانات و اپشن های ابرکامپیوتر وجود‬ ‫خود داشته باشیم‪ ،‬به ما سر می زنند‪ ،‬اینها نماینده های‬ ‫صاحب کمپانی هستند و میانبرترین راه را که هرگز با‬ ‫خواندن تنهایی کاتالوگ به دس��ت نمی اید‪ ،‬به ما یاد‬ ‫می دهند‪ .‬قران این راه میانه را صراط مستقیم نامبرده‬ ‫اس��ت‪ ،‬اینها نمی ایند مگر ان که ما ب��ا کمپانی تماس‬ ‫بگیرم ممکن اس��ت یکی در تمام عم��رش یکبار به‬ ‫کمپانی زنگ بزند پس نماین��ده کمپانی همان یک بار‬ ‫به خانه اش می اید و ممکن اس��ت کسی هر لحظه به‬ ‫کمپانی زنگ بزند و نماین��ده کمپانی اصال همخانه او‬ ‫ش��ود ‪ :‬نرود و بیاید بلکه بیاید که بماند و او او ش��ود‪:‬‬ ‫الذین هم فی صالتهم دائمون ‪g ....‬‬ ‫مطلب منتشر نشده از احمد عزیزی قبل از بیماری اش‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫محمد(ص) و علی(ع) یک روحند در دو بدن؛‬ ‫روزی که مسیحیان نجران سرشان را انداختند پایین و‬ ‫امدند مدینه النبی و چون و چرا کردند و زیر بار حرف‬ ‫حساب نرفتند‪ ،‬صاحب کمپانی به نمایند ه دانایش پیام‬ ‫حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل‬ ‫فرستاد‪ :‬فان ّ‬ ‫تعالوا ندع ابنائنا و ابنائکم و نسائنا و نسائکم و انفسنا و‬ ‫انفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنت اهلل علی الکاذبین‪.‬‬ ‫پس هر کس در این باره پس از دانش��ی که تو را‬ ‫حاصل امد با تو محاجه کند پس بگو بیایید فرزندانمان‬ ‫و فرزندانت��ان و زنانم��ان و زنانت��ان و نفس هایمان‬ ‫(خودمان) و نفس هایتان (خودتان) را بخوانیم سپس‬ ‫مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم‪.‬‬ ‫فردا که مسیحیان نجران کم اوردند و بزرگشان‬ ‫گفت که این پنج نفری که من با ای��ن هیات و هیبت‬ ‫می بینم اگر دست به اسمان بردارند‪ ،‬اثری از ما و قوم‬ ‫و قبیله و ش��هر و دیار ما باقی نمی ماند‪ ،‬به راستی که‬ ‫بودند ان پنج نفر؟ فرزندان‪ :‬حس��ن و حسین‪ .‬زنان‪:‬‬ ‫فاطمه زهرا(س) و ان «نفس» حضرت رسول‪ ،‬خودش‬ ‫بود و علی(ع)‪.‬‬ ‫اول‪ ،‬انبیا که معلم کلش��ان محمد مصطفاس��ت‪،‬‬ ‫دوم‪ ،‬اوصیا که معلم کلشان علی مرتضاست و سوم ‪،‬‬ ‫اولیا که پنهان از چش��م من و تو زیر قبای خدا هستند‬ ‫و گاهی برای انکه روزی بهانه نداش��تم باشیم بعضی‬ ‫هایشان مثل بهجت و دوالبی و قاضی اشکار می شوند‪.‬‬ ‫انبیاء‪ ،‬مبعوث می شوند و وحی می اورند اوصیا وحی‬ ‫را تفس��یر و تاویل می کنند و اولیا ایینه ای هستند که‬ ‫نور انبیاء و اوصیا در انها تابیده اس��ت که نور انها نور‬ ‫خداست و خدا هست و هیچ کس جز او نیست‪.‬‬ ‫گوش بر فتنه فرنگ نکنید‬ ‫‪23‬‬ ‫نقد ونظر ‬ ‫کدام شریعتی؟‬ ‫نقد و نظر‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫کدام شریعتی؟‬ ‫‪1‬‬ ‫علی شریعتی که بود و چه کرد‬ ‫در پایان بهار ‪ ،1391‬در حالی که ‪ 35‬سال از مرگ‬ ‫علی شریعتی می گذرد‪ ،‬ما با کدام شریعتی مواجهیم؛‬ ‫با علی ش��ریعتی پیامک های تلفنی که تبدیل به طنز و‬ ‫جوک شده است و کار را از حد گذرانده و به مسخره‬ ‫رسانده یا با شریعتی به مثابه روشنفکر دینی که دم از‬ ‫نوگرایی دینی زد و مفاهیم غنی اس�لام به خصوص‬ ‫شیعه را به روز کرد و با انچه در جامعه شناسی اموخته‬ ‫تلفیق کرد و وارد ادبیات سیاسی ایران دهه ‪ 50‬نمود‪.‬‬ ‫یا شریعتی انقالبی که از تشیع سرخ و از شهادت‬ ‫و هجرت سخن می گفت و از مخاطبانش شور طلب‬ ‫می کرد و انها را به رویارویی با نظام شاهنش��اهی فرا‬ ‫می خواند؟‬ ‫‪24‬‬ ‫کدام شریعتی؟‬ ‫ش��ریعتی متمایل به التوس��ر نوکانتی و مکتب‬ ‫فرانکف��ورت و ناقد پوزیتیویس��م و علم گرایی که از‬ ‫استحمار سخن می گفت و به بورژوازی حمله می کرد؛‬ ‫ش��ریعتی منتقد فلس��فه غرب و لیبرالیسم یا شریعتی‬ ‫اجتماع گرا و مایل به سوسیالیسم؟‬ ‫وقتی از شریعتی س��خن می گوییم دقیقا از کدام‬ ‫شریعتی سخن می گوییم؟ ش��ریعتی منتقد روحانیت‬ ‫که با تفس��یر برخی طرفدارانش نوعی پروتستانتیسم‬ ‫اسالمی را بنیانگذاری می کرد و اتفاقا عمده نقدها به‬ ‫او در همین حوزه وارد اس��ت‪ ،‬چرا که بدون شناخت‬ ‫از اصول دین درباره روحانیت س��خن گفت و برخی‬ ‫می گوین��د بعدها به اش��تباه خ��ود پی ب��رد و البته او‬ ‫می توانس��ت میان روحانیت انقالبی و سنتی تفکیک‬ ‫قائل ش��ود و با تخصص بیش��تری در این باره سخن‬ ‫بگوید‪.‬‬ ‫یا ش��ریعتی عارف مس��لک در کویر و «علی (ع)‬ ‫تنهاست» که از فضائل علی (ع) می گوید و تنهایی اش‬ ‫و یا در دیگر اثارش ک��ه از مناج��ات و دعا و نیایش‬ ‫سخن می گوید‪.‬‬ ‫شریعتی؛ ‪ 35‬سال پس از مرگش هنوز زنده است‪.‬‬ ‫متاسفانه در برخی پیامک های توهین امیز که حاصل‬ ‫سرگشتگی نسل جوان و نوعی لمپن بورژوازی است‪،‬‬ ‫در میان انقالبیون‪ ،‬در میان طرفداران تئوری بازگشت‬ ‫به خویش��تن و منتقدان لیبرالیس��م‪ .‬کمی هم در میان‬ ‫روشنفکران دینی و البته برخی اجتماع گرایان مایل به‬ ‫مکتب فرانکفورت‪.‬‬ ‫در این ش��ماره مثلث س��عی کرده ایم که تفسیر‬ ‫درست و دقیق و منصفانه ای ذیل تحلیل و نقد درباره‬ ‫علی شریعتی ارائه دهیم‪g.‬‬ ‫متفکر منتقد مدرنیته‬ ‫شریعتی متعلق به کدام مکتب فکری بود؟‬ ‫عماد افروغ‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫‪2‬‬ ‫نقدونظر‬ ‫مفاهیمکلیدیاندیشهشریعتی‬ ‫بعد از این مقدمه باید اشاره کرد که دو مفهوم کلیدی‬ ‫برای فهم اندیشه شریعتی وجود دارد که بدون انها‪ ،‬درک‬ ‫اندیشهایشانامکان پذیرنیست‪.‬ایندومفهوم؛روشنفکری‬ ‫وایدئولوژیاست‪.‬هموارهبایدبهایننکتهتوجهداشتکه‬ ‫شریعتی یک روشنفکر است و به هیچ وجه نباید او را یک‬ ‫فیلسوف یا استاد دانشگاه به معنای متعارفش دانست‪ .‬او‬ ‫فردی بود که از روی اگاهی و اراده‪ ،‬روشنفکری را برگزیده‬ ‫بود‪.‬برایفهممفهومروشنفکرمی توانبهدایر هالمعارف های‬ ‫گوناگون رجوع کرد‪ .‬بر این اس��اس‪ ،‬روشنفکر یک استاد‬ ‫دانشگاه نیس��ت که دغدغه حرفه و ارتقای خود را داشته‬ ‫باشد‪،‬بلکهروشنفکرتنهادردمردمزمانهخودرادارد‪.‬بنابراین‬ ‫می توان گفت که روشنفکر‪ ،‬وجدان بیدار جامعه است که‬ ‫با شبکه های القایی و اغوایی قدرت درگیر می شود و تمام‬ ‫تالشخودرابه کارمی گیردتاپرده هایهژمونیکموجودکه‬ ‫عموماازسویصاحبانقدرتطرحمی شودتامردمازفهم‬ ‫نیازهاوخواسته هایخودناتوانشوندراکناربزند‪.‬ازاینرو‬ ‫سخن مرحوم شریعتی کامال درست است که روشنفکران‬ ‫نقشانبیاراایفامی کنند‪.‬چندویژگیرامی تواندرخصوص‬ ‫روشنفکری بیان کرد؛ نخست اینکه روشنفکران بیشتر در‬ ‫خدمت تولید و اشاعه ایده هایی هستند که به روشنگری‬ ‫و رهایی توده ها کمک می کند‪ .‬همچنین روش��نفکران در‬ ‫مناقشات عمومی مشارکتی جدی دارند و با چشمان بیدار‬ ‫خود مراقب این امر هستند که مردم با لطایف الحیلی دچار ‬ ‫تردید و انحراف نشوند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬روشنفکران‪ ،‬زبان‬ ‫کسانیهستندکهمهارتوسالحدفاعازحقوقشهروندی‬ ‫خود را ندارند‪ .‬مرحوم ادوارد سعید عبارت نیکویی در این‬ ‫راستادارد‪«:‬روشنفکرواقعیهمیشهیکبیگانهتلقیمی شود‬ ‫که در تبعیدگاه تحمیلی و حاش��یه جامعه به سر می برد‪».‬‬ ‫بنابراین می توان گفت که روش��نفکر هزینه ها را خودش‬ ‫برای خودش رقم می زند‪ .‬او همواره متوجه این نکته است‬ ‫که با موضع گیری ها و عقاید خود‪ ،‬به حاشیه جامعه رانده‬ ‫می شود و باید خود را اماده پذیرش هزینه ها کند‪ .‬در نتیجه‬ ‫فردیکهبخواهدبدونتحملاینهزینه هاروشنفکرشود‪،‬‬ ‫هیچ گاهبهاینهدفمتعالینمی رسدوروشنفکرنماییبیش‬ ‫نخواهدبود‪.‬روشنفکرهمیشهدرحالستیزوجدالبهسر‬ ‫می برد تا بتواند از مسیر اگاهی بخشی‪ ،‬حقوق شهروندی‬ ‫و نیازهای واقعی مردم را از اصحاب قدرت بگیرد‪ .‬ا ز این‬ ‫ روستکهمی تواناوراوجداناخالقیعصرخوددانست‪.‬‬ ‫بااینتوضیحاتکلیدرخصوصروشنفکری‪،‬بایدگفت‬ ‫که مرحوم شریعتی یک روشنفکر کامل و تمام عیار است‪.‬‬ ‫ش��ریعتی در خصوص بهره گیری از متد و شیوه علمی‪،‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫جدا از مبانی تئوریک مرحوم دکتر شریعتی که قابل‬ ‫بحث هست و اینکه تا چه اندازه این گفتمان و چارچوب‬ ‫نظریازانسجامالزمبرخورداربود‪،‬قدرمسلماینکهشریعتی‬ ‫یدانست‪.‬شایدبتوانگفتان‬ ‫بیشترخودرایکروشنفکرم ‬ ‫توقعیکهازیکنظریه پردازحرفه ایوازیکفیلسوفداریم‬ ‫که بتواند یک نظام فکری ارائه کند که تمام مولفه های ان با‬ ‫همهمخوانیداشتهباشدوپیش فرض هاومبانیواجزای‬ ‫روشنیداشتهباشدبدوناینکهازیکناهمخوانیبرخوردار‬ ‫باشد از مرحوم شریعتی نباید توقع داشت‪ ،‬چون او بیشتر‬ ‫دغدغهعملیداشت‪.‬‬ ‫دوران ش��ریعتی همراه با ش��رایط خاصی بود و در‬ ‫ان دوران ش��ریعتی فرصت چندانی نداشت و بیشتر ان‬ ‫جهت گیری هایعملیمورد نظراوبود‪.‬درچنینشرایطی‬ ‫نبایدتوقعکاراکادمیکازاوداشت‪.‬بههرحالباتوجهبهاین‬ ‫نکتهاستکهبایددرموردمبانینظریوگفتمانیشریعتی‬ ‫داوریمنصفانه ایداشتهباشیم؛چراکهشریعتیبیشتردغدغه‬ ‫عملیداشت‪.‬‬ ‫تمام توجه ش��ریعتی این ب��ود که با تعریف��ی که از‬ ‫روشنفکری ارائه می داد س��عی کند تا به گونه ای با قرائتی‬ ‫از ایدئولوژی که ان هم صحیح اس��ت به اگاهی بخش��ی‬ ‫به توده های جامعه اسالمی س��امان دهد‪ .‬بیشترین توجه‬ ‫شریعتی معطوف به این موضوع اس��ت که البته این نگاه‬ ‫به طور مستقیم در دستور کار فیلسوفان دانشگاهی نیست‪.‬‬ ‫انها بیشتر دغدغه حرفه خود را دارند و کمتر دغدغه نیازها‬ ‫و دردهای مردم را دارند‪ .‬به همین دلیل ش��ریعتی عبارات‬ ‫نهچندانخوشایندیدرموردفیلسوفانداردچوندرمیاندو‬ ‫مسالهدرگیراست‪.‬اوخودراروشنفکریمی داندکهوظیفه‬ ‫اصلی اش اگاهی بخشی توده ها در جهت رهایی ازموانعی‬ ‫استکهبرسرراهانهاوجوددارد؛اینموانعبخشیازموانع‬ ‫فکری توده هاست که در قالب خرافه قابل بحث است و‬ ‫بخشی هم مربوط به شبکه های درهم تنیده متنوع اعمال‬ ‫قدرت است که از سوی صاحبان قدرت اعمال می شود‪.‬‬ ‫این قدرت می تواند جنس زور و تهدید داشته باشد و البته‬ ‫می تواندجنسهژمونیواغواوفریبنیزداشتهباشد‪.‬‬ ‫روشنفکربهمثابهیکایدئولوگچندوظیفهدارد؛یکی‬ ‫اینکه در واقع تفسیری از جهان به دست دهد و بر پایه این‬ ‫تفسیرازجهانالگوییبراییکجهانمطلوبارائهکندودر‬ ‫گامبعدبرپایهانتفسیربهارزیابیازعالمبپردازدومتناسببا‬ ‫شکافیکهبینعالموتفسیروالگویاوهستراهحلارائه‬ ‫کندودرموردشریعتیاگرهمینراه حلراکهبهانرسیده‪،‬‬ ‫موردارزیابیقراردهیممی توانیمنمرهباالییبهاوبدهیم‪،‬چرا‬ ‫که شریعتی به جای خوبی رسیده و بر سه مولفه به شکل‬ ‫همزمانتاکیددارد؛عرفان‪،‬ازادیوبرابری‪.‬‬ ‫به یک معنا روح انقالب اسالمی ایران هم برخاسته‬ ‫از این سه نیاز و در جهت این نیازهاست‪ .‬در اصل انقالب‬ ‫اسالمی هم می گوید انسان ها به ازادی‪ ،‬عدالت‪ ،‬عرفان و‬ ‫معنویتبهشکلهمزماننیازمندهستند؛اتفاقااینسهمولفه‬ ‫رابایدبسطدهیم‪.‬‬ ‫به نظر می رسد اگاه یا نااگاه دکتر شریعتی متوجه این‬ ‫معنابودکهجمعدونیازهمیشگیبشریعنیازادیوعدالت‬ ‫بدوناخالقومعنویتوعرفانامکان پذیرنیستواینپیام‬ ‫شاهکاردکتر شریعتیاستواینهمانبنایانقالباسالمی‬ ‫است که اگر می خواهیم به ازادی و عدالت هر دو برسیم‬ ‫حتمابایدبهعضوپیوند دهندهایندویعنیاخالقومعنویت‬ ‫هم توجه کنیم‪ .‬از همین جا باید نکات شریعتی را بسط داد‬ ‫و به دور از اختالفات گفتمانی و فکری و سلیقه ای که در‬ ‫جایخودبایدموردبررسیقرارگیردوبدونتمامانگ های‬ ‫متفاوتومختلفایننوعنگاهرابهسامانبرسانیم‪.‬یعنیباید‬ ‫کارناتمامشریعتیرابهسامانرساند‪.‬‬ ‫باید این س��ه مولفه را تئوریزه کنی��م و در قالب یک‬ ‫گفتمان ارائه دهیم که همان گفتمان انقالب اسالمی است‪.‬‬ ‫دکتر شریعتییکروشنفکردلسوزبرایجامعهاستتایک‬ ‫فیلسوفواوفرصت(باور)اینموضوعرانداشتهاست‪.‬‬ ‫به هرحالشریعتیسال هابامارکسیسمجدلمی کندو‬ ‫بابسیاریازدانشمنداننیزمقابلهمی کند‪،‬امایکمکتبرابا‬ ‫انسجامارائهندادهاست‪.‬‬ ‫روش شناسی ایرابرمی گزیندکهبتواندهدفروشنفکری‬ ‫او را محقق کند‪ .‬در این خصوص‪ ،‬ذکر این نکته ضروری‬ ‫استکهاگرروشنفکرمی خواهدانسانرابهحقیقتنزدیک‬ ‫کند و او را به حقش برساند‪ ،‬الزم است برای انسان‪ ،‬غایت‬ ‫و ذاتی ولو منبس��ط تعریف کند‪ .‬بنابراین روشنفکری که‬ ‫ذات گراوحقیقت گرانباشد‪،‬ب ههیچ عنوانروشنفکرنیست‪.‬‬ ‫از این جهتدراثارمرحومشریعتیبه طورمکررازذاتثابت‬ ‫انسانیوارزش هاوارمان هایمطلقیادمی شود‪.‬همچنین‬ ‫کسی که ذات گراست‪ ،‬نمی تواند خدا گرا نباشد‪ .‬زیرا رابطه‬ ‫اس��تواری بین غایت‪ ،‬ذات و خدا وجود دارد‪ .‬از این جهت‬ ‫هم باید گفت که خداگرایی در اثار شریعتی فوران دارد و‬ ‫عشقبهخدادرهمهاثاراوموجمی زند‪.‬یکیازویژگی های‬ ‫سه گانهمدینه فاضلهمورد نظرشریعتی‪،‬عرفاناستکهبیش‬ ‫ازهرچیزبیانگرعشقشریعتیبهخداونداست‪.‬بنابراینباید‬ ‫گفتروشنفکریکهغایت زدایانه‪،‬ذات زدایانهوخدازدایانه‬ ‫بخواهدمدعیروشنفکریباشد‪،‬به طور حتمادعاییگزاف‬ ‫راطرحکردهاست‪.‬‬ ‫ایدئولوژی یک��ی دیگر از مفاهیم کلیدی اندیش��ه‬ ‫دکتر شریعتیاست‪.‬متاسفانهروزگاری‪،‬بسیاریازطرفداران‬ ‫و نزدیکان ش��ریعتی از این مفهوم برای رسیدن به منافع‬ ‫سیاسی خاص بهره گرفتند‪ ،‬اما هم انان امروز این مفهوم را‬ ‫برنمی تابندوتقلیل گرایانهباانبرخوردمی کنند‪.‬لکنازنگاه‬ ‫مفریازایدئولوژینیستومی توانگفتکههر‬ ‫بنده‪،‬هیچ ّ‬ ‫ائینومکتبییکایدئولوژیاست‪.‬برخیازافراد‪،‬مفاهیمو‬ ‫برداشت هایمختلفازایدئولوژیرابهیکقرائتخاص‬ ‫از ایدئولوژی فرو می کاهند که براساس ان ایدئولوژی برابر‬ ‫با تمامیت خواهی است‪ .‬این در حالی است که سه قرائت‬ ‫برجس��ته از ایدئولوژی وجود دارد؛ قرائ��ت اول‪ ،‬قرائتی‬ ‫خنثیوبی طرفانهاستکهتنهابهبیاناندیشه هاودیدگاه ها‬ ‫اختصاصدارد‪.‬نگاهوقرائتدیگر‪،‬نگاهیانتقادانهومنفی‬ ‫نسبت به ایدئولوژی است که متعلق به مارکسیست های‬ ‫نخستین و لیبرال هاست‪ .‬از نگاه چپ ها‪ ،‬ایدئولوژیهمان‬ ‫اگاهیکاذباستکهازطرفاصحابقدرتبرایفریب‬ ‫توده هامطرحمی شود‪.‬امابراساسقرائتیدیگر‪،‬ایدئولوژی‬ ‫امری اجتناب ناپذیر و مقوله ای همیشگی است‪ .‬در نتیجه‬ ‫می توان گفت افرادی که ایدئولوژی را به قرائتی تمامیت‬ ‫خواهانهتقلیلمی دهند‪،‬برخوردیایدئولوژیکبااینمفهوم‬ ‫کرده اند‪،‬زیرااینافراد‪،‬ازمیانتعابیرمختلفتنهایکقرائت‬ ‫رابرگزیده اندوبرایناساس‪،‬گرفتارهمانبلیه ایشده اندکه‬ ‫دیگرانرابراساساننقدمی کنند‪.‬مرحومشریعتیتعریفی‬ ‫ازایدئولوژیارائهمی کندکههمهاقوالودیدگاه هایمدعیان‬ ‫اندیشه صرف و رها از ایدئولوژی را در برمی گیرد‪ .‬از نگاه‬ ‫ایشان‪،‬ایدئولوژیدارایسهعنصراست؛نخستینویژگی‬ ‫جهان بینی است که به معنی تفسیر و تعبیر ادمی از جهان‬ ‫استکهبرمبنایانمی توانمدلیبرایادارهجامعهارائهکرد‪.‬‬ ‫جهان بینی مقدمه ارزش یابی از مقوله های مختلف انسانی‬ ‫است تا بر اساس ان‪ ،‬راه حل مناسبی برای زندگی به دست‬ ‫اید‪.‬پسسهعنصرجهان بینی‪،‬ارزش یابیوراه حلرامی توان‬ ‫عناصر سه گانه ایدئولوژی از نگاه شریعتی بیان کرد‪ .‬با این‬ ‫نگاه‪،‬همهمکاتبدارایایدئولوژیهستندونمی توانمکتب‬ ‫خاصیمانندلیبرالیسمرابی بهرهازایدئولوژیدانست‪.‬‬ ‫ریشه هایفکریوجامعه شناختیاندیشهشریعتی‬ ‫شریعتی یک متفکر شیعی اس��ت و عشق زیادی به‬ ‫تشیعدارد‪.‬شریعتیدرانشرایطحساسوسخت‪،‬کوشش‬ ‫بشیعهومعرفی‬ ‫بسیاریدرجهتفهمودرکاموزه هاینا ‬ ‫‪25‬‬ ‫نقد و نظر‬ ‫انها به نسل جوان داشت‪ .‬در نتیجه نمی توان از ریشه های‬ ‫شیعی تفکر شریعتی به ویژه اندیشه های عدالت خواهانه‬ ‫و نیز مفهوم امامت چشم پوشی کرد‪.‬ریشه فکری دیگری‬ ‫کهدراندیشهشریعتیقابلتوجهاست‪،‬مفهوممسئولیتو‬ ‫شدناست‪.‬شریعتیتاکیدزیادیبرمسالهشدنانساندارد‪.‬‬ ‫ازنگاهاو‪،‬انسانموجودیخوداگاهاستکهبایدظرفیت های‬ ‫بالقوهخودرابهفعلیتبرساند‪.‬انسانموجودیمسئولاست‬ ‫و به هیچ عنوان‪ ،‬بی طرف نیس��ت‪ .‬این مفهوم در ارتباط با‬ ‫اگزیستانسیالیسم سارتری است‪ .‬البتهبرخالف فیلسوفان‬ ‫وجودی مانند س��ارتر که نمی توانند مبنای ذات گرایانه و‬ ‫اصل گرایانه ایبرایمسئولیتانسانوشدناوتصورکنند‪،‬‬ ‫مرحومشریعتیبهدلیلغایت گراییوخداگرایی اشچنین‬ ‫بستریرابرایانسانفراهممی کند‪.‬به عبارتدیگر‪،‬مسئولیت‬ ‫و شدن سارتر بر مبنای اباحه گرایی است‪ ،‬اما مسئولیت و‬ ‫شدنشریعتیبراساسخداگراییاستوالبتهمسئولیتو‬ ‫شدنیمی تواندمعناداشتهباشدکهبرمبنایخداگراییباشد‪.‬‬ ‫مرحومشریعتیهمچنینبه شدتتحت تاثیرجنبش های‬ ‫رهایی بخش از جمله جنب��ش الجزیره و متفکرانی مانند‬ ‫فرانتسفانونبود‪.‬ازدیگرریشه هایفکریمرحومشریعتی‬ ‫می توانبهنوعیبهسوسیالیسماقتصادیوانقالبی‪،‬رمانتیسم‬ ‫انقالبی‪ ،‬رادیکالیسم اجتماع گرا‪ ،‬نئو مارکسیسم فرانسوی‬ ‫منسوب به التوسر و مارکسیس��م انتقادی مارکوزه اشاره‬ ‫کرد‪ .‬یکی از دالیلی که مرحوم شریعتی مخاطبین خود را‬ ‫دانشجویانقرارمی دهد‪،‬تاثیر پذیریازجنبشدانشجویی‬ ‫فرانسه اس��ت‪ .‬مدل فکری ش��ریعتی را می توان مکتب‬ ‫انتقادیدانست‪،‬البتهنمی توانشریعتیراکامالپیرومکتب‬ ‫فرانکفورت یا انتقادی دانست‪ .‬یکی از اصول این مکتب‪،‬‬ ‫ی که شریعتی این دو‬ ‫رابطه واقعیت و ارزش است‪ ،‬در حال ‬ ‫را جدا می دانست‪ .‬مفهومی که به نظر می رسد شریعتی از‬ ‫مکتبفرانکفورتگرفتهباشد‪،‬مفهومرهایی بخشیاست‪.‬‬ ‫در نظریه انتقادی‪ ،‬مالک ارزش یابی نظریه ها و در لس��ان‬ ‫شریعتی ایدئولوژی‪ ،‬رهایی بخشی است و بر این اساس‪،‬‬ ‫نظریه یا ایدئولوژی ای مورد قبول است که بتواند انسان را‬ ‫ازرنج هاوجبرهایمختلفرهاسازد‪.‬اوهمچنینبه شدت‬ ‫تحت تاثیرمارکسدیالکتیکیامارکسهگلیونهمارکس‬ ‫مادی گرا بود‪ .‬برخالف تفاس��یر مادی از مارکس‪ ،‬مارکس‬ ‫دیالکتیک به دنبال رهایی انسان بود و از این رو‪ ،‬نقاد جدی‬ ‫شیءوارگی انسان در نظام سرمایه داری و نیز مسخ شدگی‬ ‫و از خودبیگانگی انس��ان در این نظام بود‪ .‬در اثار شریعتی‬ ‫به طورمکررسخنازدیالکتیکمادهوروحمی رود‪.‬بنابراین‬ ‫شریعتیمتاثرازمارکسانسانگرابودومی کوشیدانسانرابه‬ ‫انسانیتخودنزدیک ترکند‪.‬شریعتیدردانسانورهاییاورا‬ ‫داشتودراثارمختلفخودازارزش هاییمانندرنج بردناز‬ ‫تبعیض‪،‬عشق ورزیدنبهبرابریانسانیوازادییادمی کند‪.‬‬ ‫اواینمولفه هارادرتشریحمفهومایدئولوژیبه کارمی گیرد‬ ‫وایدئولوژیمطلوبرادربرگیرندهاینارزش هایسه گانه‬ ‫معرفیمی کند‪.‬درخصوصمتفکرانداخلیموثربرشریعتی‬ ‫می توانبهمرحومجال لال احمداشارهکرد‪.‬جاللال احمد‬ ‫که پس از گذراندن مراحل مختلف در اواخر عمر خود به‬ ‫قابلیت های مذهب تشیع گرایش پیدا کرده بود‪ ،‬جمله ای‬ ‫زیبا در خصوص شهادت است‪ .‬بنابراین تاثیر اندیشه های‬ ‫ال احمد بر شریعتی بسیار قابل توجه است‪ .‬درخصوص‬ ‫ریشه های جامعه شناختی اندیشه شریعتی نیز باید به نظام‬ ‫سیاسیحاکمبرایران‪،‬نظامدوقطبیجهان‪،‬سلطهبورژوازی‬ ‫ونیزمحیطزندگیورشدشریعتیتوجهکرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫اهدافودغدغه هایاصلیشریعتی‬ ‫ش��ریعتی با توجه ب��ه درک خاص و ن��اب خود از‬ ‫ایدئولوژیوتشیعاحساسمی کردکهفرهنگتشیعدچار‬ ‫انحراف ش��ده و ان چیزی که تحت عنوان سنت شیعی‬ ‫شکل گرفته است‪ ،‬متناسب با روح شیعی نیست‪ .‬از این رو‪،‬‬ ‫‪26‬‬ ‫تالشبسیارداشتتاباروشنگریبتواندروحواقعیتشیع‬ ‫را بازگرداند‪ .‬با توجه به این هدف می توان اهمیت مفهوم‬ ‫بازگشت به خویشتن را در اثار مرحوم شریعتی درک کرد‪.‬‬ ‫یکی دیگر از اهداف او‪ ،‬بهره گیری از سازوکارهای تشیع‬ ‫برایایجادتحرکوجنبشاجتماعیوانقالبیبودودراین‬ ‫زمینه‪ ،‬کسی تردید ندارد که او یکی از نظریه پردازان اصلی‬ ‫ینظیرشهادت‪،‬امامت‪،‬انتظار‬ ‫انقالببود‪.‬شریعتیمفاهیم ‬ ‫و دعا را برای ما زنده کرد وتفسیری نوین و حرکت افرین از‬ ‫مفاهیمکلیدیاندیشهشیعیبهدستداد‪.‬شریعتیبراهمیت‬ ‫مسالهمسئولیتروشنفکراناصرارمی ورزیدوایندرحالی‬ ‫است که این مساله نیاز امروز جامعه ایرانی است‪ .‬متاسفانه‬ ‫بهنظرمی رسدروشنفکریدینی ایکهحداقلعاملمشدد‬ ‫ومعددانقالباسالمیبود‪،‬پسازانقالبانبساطپیدانکرد‬ ‫وماامروزبهشدتنیازمندایننوعازروشنفکریهستیم‪.‬‬ ‫یکی از دغدغه های ش��ریعتی این بود ک��ه پس از‬ ‫مدرنیته‪ ،‬مساله چگونه بودن انسان زیرسوال رفته است‪ .‬او‬ ‫معتقد بود که به رغم برخی از دستاوردهای سخت افزارانه‬ ‫مدرنیته‪ ،‬انس��ان ها گرفتار بحران معنا ش��ده اند‪ .‬بنابراین‬ ‫می کوشید تا این بحران را فهم و به گونه ای چاره اندیشی‬ ‫کند‪ .‬یک��ی دیگ��ر از اه��داف ش��ریعتی که ام��روز نیز‬ ‫نیاز جامعه ماس��ت‪ ،‬مس��اله خرافه زدایی و تحجرزدایی‬ ‫بود‪ .‬ای��ن دو مولفه از جمل��ه مهم تری��ن عوامل تحرک‬ ‫روش��نفکران دینی قبل از انقالب بوده اس��ت‪ .‬شریعتی‬ ‫بر جایگاه مهم اگاهی بخش��ی و خالقیت انس��ان تاکید‬ ‫بسیار داشت‪.‬دیگر دغدغه شریعتی‪ ،‬نقد قابل مناقشه او بر‬ ‫تش��یع صفوی بود‪ .‬از نگاه شریعتی‪ ،‬تشیع صفوی بیش‬ ‫از تاکید بر خالفت بر خلیفه تاکید دارد و بیشتر متعلق به‬ ‫گذشته است‪ .‬همچنین مظهر تشریفات و شعائر است و‬ ‫بیش از زندگی‪ ،‬به جهان پس از مرگ توج��ه دارد‪ .‬در این‬ ‫تشیع‪،‬اصلمهمامامتتحریفشدهومسالهمهممسئولیت‬ ‫انکار شده است‪ .‬البته بنده معتقدم که شریعتی می توانست‬ ‫میان مبانی تشیع صفوی و سیاست ها و رفتارهای صفویه‬ ‫تمایزیقائلشود‪.‬بنابراینچهبسااگرشریعتیعمربیشتری‬ ‫می یافت‪،‬بهاینمسالهتوجهبیشتریمی کرد‪.‬همچنیننقدی‬ ‫کهشریعتیدرموردفلسفهواردمی کند‪،‬بهمعنینقدفلسفه‬ ‫بماهوفلسفهنیست‪.‬بنابراینازنگاهاینجانب‪،‬شریعتیمنتقد‬ ‫ان بخش از فلس��فه بود که به نقش سیاسی و اجتماعی و‬ ‫داللت های عملی خود بی توجه است‪.‬او همواره به تشیع‬ ‫به عنوان یک راه می نگریس��ت‪ .‬اما باید پرسید که پس از‬ ‫رسیدن به مقصد چه باید کرد؟ در این زمینه می توان گفت‬ ‫کهشریعتی‪،‬تنهامتفکرقبلازانقالبوتاسیسنیست‪،‬بلکه‬ ‫متفکرنظارتوحفاظتپسازتاسیسنیزهستوامروز‬ ‫ما به شدت به شریعتی پس از تاسیس نیازمندیم‪ .‬شریعتی‬ ‫یکمتفکرمنتقدمدرنیتهبودوبهاصولومبانیشکل گیری‬ ‫مدرنیتهنقدهایجدیداشت‪.‬اوهمچنینیکمتفکرکامال‬ ‫بومی گرا بود و معتقد بود که شرایط تاریخی‪ ،‬اندیشه ای و‬ ‫عرفانیمابایددربرنامه ریزی هاموردتوجهبسیارقرارگیرد‬ ‫و نباید با یک گرته برداری کورکورانه تسلیم غرب شویم‪.‬‬ ‫پیام اصلی شریعتی را می توان حقیقت گرایی و مقابله با‬ ‫مصلحت گرایی دانست‪ .‬از نظر شریعتی‪ ،‬هیچ مصلحتی‬ ‫باالترازحقیقتنیست‪.‬‬ ‫نقشوویژگی هایشریعتی‬ ‫به عقیده بنده‪ ،‬ش��ریعتی با غرب زدگی در دوران ما‬ ‫مقابله کرد‪ .‬او با کمونیس��م منحرفی که سکاندار حرکات‬ ‫رهایی بخش بود‪ ،‬مبارزه کرد‪ .‬در ان زم��ان به قدری موج‬ ‫کمونیس��م منحرف قوی بود که حتی برخی از نیروهای‬ ‫مذهبیهمتغییرایدئولوژیدادندوبهانسمتگرویدند‪،‬اما‬ ‫شریعتیدربرابرایناندیشهایستادگیکرد‪.‬شریعتیبارواج‬ ‫مفاهیمرهایی بخش‪،‬مذهبجوانانرابهسمتاندیشه های‬ ‫تشیعجذبکرد‪.‬ازویژگی هایمرحومشریعتی‪،‬زنده کردن‬ ‫نام بزرگان دین ب��ود که در این خص��وص‪ ،‬زنده کردن نام‬ ‫حضرت زینب(س) قابل توجه است که البته این مساله با‬ ‫اگاهی بخشیارتباطنزدیکداشت‪.‬اومی گفت‪«:‬شهادتدو‬ ‫وجهدارد؛خونوپیام‪».‬دراثاریکهدرزمینهانقالباسالمی‬ ‫نگاشتهشده‪،‬مرحومشریعتیبه عنواننمایندهاسالم انقالبی‬ ‫مطرحشدهاست‪.‬تفاوتاصلیشریعتیباسایرروشنفکران‬ ‫ایناستکهاوپرسش هاوراه حل هایجدیدوغیرتمدنیرا‬ ‫مطرحکرد‪.‬از این رو‪،‬شریعتیمتفکریخالق‪،‬ایدئولوژیک‬ ‫وغیرتاریخیاست‪.‬‬ ‫مواجهاتصورت گرفتهباشریعتی‬ ‫بااینکهبندههیچ گاهطرفدارپروپا قرصدکتر شریعتی‬ ‫نبودم و همواره ب��ا نگاهی انتقادی و اکادمیک به ایش��ان‬ ‫نگریسته ام‪ ،‬اما باید بگویم که شریعتی در جامعه ما مظلوم‬ ‫واقعشدهاست‪.‬شریعتیازطرفیتوسطبرخیازسنتگرایان‬ ‫بهناحقدرموردمسائلیچونخاتمیتوامامتزیر سوال‬ ‫رفت و از طرف دیگر‪ ،‬توس��ط برخ��ی از طرفداران خود‬ ‫نیز مورد بی مهری قرار گرفت‪ .‬افرادی ک��ه روزگاری زیر‬ ‫علم شریعتی بودند‪ ،‬به محض اینکه دارای قدرت شدند‪،‬‬ ‫ایدئولوژیک کردندینازطرفشریعتیرانقدکردند‪.‬اماباید‬ ‫درخصوصمرحومشریعتیگفتکهاندیشهوعملایشان‬ ‫به طور کلی‪ ،‬درست و به طور جزئی‪ ،‬نادرست است‪ .‬این‬ ‫ی است که اندیشه و عمل برخی از روشنفکران کال‬ ‫در حال ‬ ‫نادرست و جزئا درست است‪ .‬بنابراین باید گفت که مسیر‬ ‫کلی حرکت شریعتی‪ ،‬مسیری قابل دفاع و صحیح است و‬ ‫کسیکهدرزمینهانقالباسالمیمطالعهمی کند‪،‬نمی تواند‬ ‫نقشبرجستهانمرحومرافراموشکند‪.‬‬ ‫نقدهاوضرورت هایاندیشهشریعتی‬ ‫چندین نقد را می ت��وان در زمینه ارا و اندیش��ه های‬ ‫شریعتیمطرحکردتابتوانبهضرورت هایطرحاندیشهاو‬ ‫درزمانفعلیرسید‪.‬نخستینانتقادواردبرشریعتیایناست‬ ‫کهازشریعتینبایدانتظاریکمنظومهفکریوفلسفیکامل‬ ‫را داشت‪ ،‬هرچند به طور نسبی یک انسجام وجود دارد‪ ،‬اما‬ ‫بهدلیلمبارزه طلبیونیزعمرکوتاهشریعتینمی توانانتظار‬ ‫انسجاممطلقازاندیشهایشانداشت‪.‬بنابراینشریعتیبیشتر‬ ‫باتکاشاراتکوتاهوپرمغزخودشناختهشدهاست‪.‬به عنوان‬ ‫مثال‪،‬طرحسهگانهعرفان‪،‬ازادیوبرابریازطرفشریعتی‬ ‫به این معناست که هر نس��بتی بین ازادی و برابری‪ ،‬بدون‬ ‫عرفانمعنانداردونمی تواندبهنتیجهمطلوببرسد‪.‬درزمینه‬ ‫طرح سه گانه زر و زور و تزویر نیز باید گفت که این مساله‬ ‫یاست‪.‬درزمینهنقدشریعتیبرتشیعصفویهم‬ ‫بسیارمهم ‬ ‫باید گفت که در درون همین تشیع‪ ،‬فیلسوفان بزرگی مانند‬ ‫مالصدرا تربیتشده اندکهامروزانقالباسالمیبراساس‬ ‫اندیشه های انان بنیان شده است‪ .‬البته مالصدرا هم در ان‬ ‫زمان‪ ،‬شبه تبعید شد و باید گفت که نقد شریعتی بر تشیع‬ ‫صفوینمی تواندبهاینبزرگانبرگردد‪.‬درزمینهطرحمساله‬ ‫پروتستانتیسمدراندیشهمرحومشریعتینیزبایدگفتکه‬ ‫اینموضوعربطیبهاندیشه هایشریعتینداردوافرادی که‬ ‫فکرمی کنندپروتستانتیسمازدلاندیشه هایشریعتیبیرون‬ ‫می اید‪،‬کامالاشتباهمی کنند‪.‬شریعتیمسالهاصالحاترااز‬ ‫طریقمطرح کردنپروتستانتیسمعنوانمی کند‪،‬درحالی که‬ ‫او ارادتی به پروتستانتیسم مسیحی ندارد‪ ،‬زیرا این مساله را‬ ‫حرکتبورژوازیمی دانست‪.‬امروزضروریاستکهیک‬ ‫بار دیگر‪ ،‬پرسش ها و پاسخ های شریعتی دسته بندی شود‬ ‫و انها را مورد ارزیابی و واکاوی دقیق و انتقادی قرار دهیم‪.‬‬ ‫بنابراین برای بسط و امتداد پروژه ناتمام شریعتی‪ ،‬نیازمند‬ ‫بسطپرسش هاوپاسخ هایشریعتیهستیم‪.‬بنابراینامروز‬ ‫به طورجدیبهشجاعت‪،‬جراتوحقیقت گراییشریعتی‬ ‫نیازمندیم‪.‬البتهالزماستکهدراینزمینهپاالیش هایجدی‬ ‫صورتگیرد‪g .‬‬ ‫شریعتی‬ ‫درگذر زمان‬ ‫ایا میراث شریعتی هنوز کارامد است‬ ‫ی دانشگاه تهران‬ ‫صادق زیباکالم‪/‬عضو هیات علم ‬ ‫‪3‬‬ ‫فردی انقالبی یا شخصیتی علمی؟‬ ‫این نقد را که ش��ریعتی ب��ه کاره��ای رادیکال‬ ‫پرداخته‪ ،‬وارد نمی دانم‪ .‬برای اینک��ه جامعه ایران در‬ ‫سال های ‪ 56‬و ‪ 57‬به نیرویی احتیاج داشت که بتواند‬ ‫رژیم شاه را ویران کند‪ .‬جامعه ایران در ان سال ها نیازی‬ ‫به بحث های نظری مانند اینکه لیبرالیسم و دموکراسی‬ ‫چیس��ت یا جامعه مدن��ی و قانونگرایی ب��ه چه معنا‬ ‫هستند نداشت‪ .‬می توان از منظر دیگری به این مساله‬ ‫نگاه کرد که این ایراد به شریعتی وارد است که او کار‬ ‫علمی نکرد‪ .‬اما باید پرس��ید چه کسی در ان زمان کار‬ ‫علمی کرد‪ .‬ایا نهضت ازادی کار علمی انجام داد؟ ایا‬ ‫انجمن های اسالمی اروپا و امریکا با وجود اینکه در‬ ‫اروپا و امریکا بودند و از فضای باز سیاسی برخوردار‬ ‫بودن��د کار علمی کردن��د؟ در حقیق��ت در ان مقطع‬ ‫کمترجریانات اسالمگرا و چهره ها و شخصیت های‬ ‫ی بودند‪.‬‬ ‫نظریه پرداز به دنبال یک کار علم ‬ ‫نقدونظر‬ ‫نسبت شریعتی با دنیای امروز‬ ‫دکتر ش��ریعتی فرزند زمان خود ب��ود‪ .‬همچنان که‬ ‫ارنست چه گوارا فرزند زمانه خودش بود‪ .‬شریعتی امروزه‬ ‫چیزی نمی تواند به ما ارائه دهد‪ ،‬برای اینکه مشکل اصلی‬ ‫جامعهامروزماایننیستکهبهمقابلهبانظامپرداختهشود‪.‬‬ ‫مس��اله و نیاز امروز جامعه امروز ما این نیست که تفسیر‬ ‫انقالبی صرف ارائه دهیم و به سمت رادیکالیسم برویم‪.‬‬ ‫اکنون مثل سال های ‪ 56‬و ‪ 57‬به چنین ادبیات و گفتمانی‬ ‫نیاز نداریم‪ .‬امروز برای جامعه ما این مساله مطرح است‬ ‫که نسبت دین و دموکراسی چیست‪ .‬امروز برای جامعه‬ ‫ما این پرسش مطرح است که معنی قانونگرایی چیست‬ ‫و وقتی قرار باشد قوانین شریعت حاکم باشد قانونگرایی‬ ‫چه معنایی پیدا می کند‪ .‬امروز جامعه ما به دنبال این است‬ ‫که بداند مفهوم ازادی اندیش��ه و مطبوعات چیس��ت و‬ ‫حق انتخاب فرد چه معنایی دارد‪ .‬امروزه این موارد است‬ ‫که مسائل اصلی جامعه ما را تشکیل می دهد‪ .‬بنابراین ما‬ ‫نمی توانیم با اتکا به ش��ریعتی پاسخ چنین پرسش هایی‬ ‫را پیدا کنیم‪ ،‬برای اینکه پرس��ش ها و نگاه دکتر شریعتی‬ ‫معطوف به جامعه و زمانه خودش بود‪ .‬در امریکای التین‬ ‫هم که انقالب ها تمام شده اند امروزه می بینیم که ادبیات‬ ‫چه گواراوفرانسفانوننیستکهدرواقعدرمیدا نالتحریر‬ ‫مطرح است‪ .‬این ادبیاتی نیست که در برزیل یا ارژانتین‬ ‫مورد توجه قرار بگیرد‪ ،‬بلکه ادبیات دیگری جایگزین ان‬ ‫شده است‪ .‬چه گوارا اگر عزیز اس��ت و عکس او در اتاق‬ ‫بسیاریازدانشجویانوروشنفکراندربرزیلوارژانتینبه‬ ‫چشممی خوردبه خاطرایننیستکهازاوبرایچگونگی‬ ‫اجرایدموکراسیاستفادهکنندبلکهبهپاساحترامی است‬ ‫که مردم برای او قائل هستند چرا که او توانست فرهنگ‬ ‫انقالبی را بین مردم ایجاد کند‪ .‬ارزش و احترام ش��ریعتی‬ ‫ی است که توانست در سال های‪56‬‬ ‫دقیقا به خاطر کار مهم ‬ ‫و‪ 57‬انجام دهد‪.‬‬ ‫کسانی که دل در گرو شریعتی دارند قطعا خواهند‬ ‫گفت که شریعتی به درد امروز ما می خورد و در جامعه‬ ‫امروز ما هم کارایی دارد و اگر به میراث شریعتی نگاه‬ ‫دوباره بیندازیم می توانیم مسائل امروز جامعه را با ان‬ ‫حل و فصل کنیم‪ .‬من با این نظر مخالفم و معتقدم که‬ ‫ش��ریعتی در حقیقت فرزند زمان خود است‪ .‬نظری‬ ‫که این اف��راد ابراز می کنند مانند این اس��ت که امروز‬ ‫بخواهید به ویتنام بروید و بخواهی��د ویتنام امروز را‬ ‫با افکار و ادبی��ات «هوش��ی مین» اداره کنید که قطعا‬ ‫امکان پذیر نیست‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫شریعتی جامعه شناسی خوانده بود و موضوع‬ ‫رساله دکترای او جامعه شناسی ادیان بود‪ .‬بنابراین‬ ‫می توان گفت که ش��ریعتی نگاه جامعه شناسانه ای‬ ‫به جامعه داش��ت و در انبوه انچه شریعتی گفت و‬ ‫تاکنون محف��وظ مانده و به صورت کتاب منتش��ر‬ ‫ش��ده می توان رگه های��ی از جامعه شناس��ی و یک‬ ‫جامعه شناس را مشاهده کرد‪ .‬در عین حال می توان‬ ‫رگه هایی از یک م��ورخ و نگاه تاریخ��ی را هم در‬ ‫شخصیت دکتر شریعتی دید‪ .‬رگه سومی که می توان‬ ‫در شخصیت دکتر شریعتی دید اسال م شناسی است‬ ‫که در اثار ایش��ان موج می زند‪.‬‬ ‫انچه شریعتی را شریعتی کرد هیچ کدام از موارد‬ ‫باال نبود‪ .‬نه جامعه شناسی او و نه دین شناسی او و نه‬ ‫مورخ بودن او و نه انقالبی بودن او در اینکه شخصیت‬ ‫دکتر ش��ریعتی ش��کل بگیرد تاثیر چندانی نداشتند‪.‬‬ ‫اصلی ترین و مهم تری��ن ویژگی دکتر ش��ریعتی این‬ ‫بود که او نگاه به مذهب را در ای��ران زیر و رو کرد و‬ ‫تعریف و نگاهی را که به مذهب تا قبل از ش��ریعتی‬ ‫وجود داش��ت‪ ،‬دچار تحول کرد‪ .‬به تعبیر دیگر باید‬ ‫گفت که این مهم ترین و اصلی ترین کار دکتر شریعتی‬ ‫بود‪ .‬قبل از ش��ریعتی هم کس��انی را داشتیم که سعی‬ ‫کردن��د همین کار را به ش��کل دیگری انج��ام دهند‪.‬‬ ‫مرحوم مهندس مهدی بازرگان ه��م قطعا نگاه زمانه‬ ‫خود نسبت به دین را تغییر داد‪ .‬عین همین کار را چپ‬ ‫اس�لامی هم تا قبل از اینکه مارکسیست شدن‪ ،‬انجام‬ ‫دادند‪ .‬تفاوت مهم دکتر شریعتی با نوگرایان دیگر مثل‬ ‫بازرگان یا مجاهدین قبل از مارکسیس��ت ش��دن در‬ ‫این بود که ابعاد کار شریعتی نس��بت به کار سایرین‬ ‫گس��ترده تر بود‪ .‬کاری که مهندس بازرگان انجام داد‬ ‫کار بزرگی بود‪ ،‬ولی از دانشگاه تهران‪ ،‬پلی تکنیک و‬ ‫افراد تحصیلکرده ای که شاید تعدادشان از چند هزار‬ ‫نفر بیشتر نمی شد فراتر نرفت‪ .‬کار سازمان مجاهدین‬ ‫اولیه هم عمدتا به جنبش های دانش��جویی محصور‬ ‫می شد و از سطح دانشگاه فراتر نمی رفت‪ .‬تفاوت مهم‬ ‫دکتر شریعتی با مهندس بازرگان و مجاهدین اولیه در‬ ‫این بود که موجی که ایجاد کرد خیلی فراتر از دانشگاه‬ ‫و دانشجویان و تحصیلکرده ها بود و حداقل بخشی‬ ‫از روحانیت نو گرا و مبارز و بخش عمده ای از اقشار‬ ‫و الیه های تحصیلکرده جامعه و بسیاری از بازاری ها‬ ‫و جوانان را در بر گرف��ت‪ .‬بنابراین کار ش��ریعتی از‬ ‫این بابت خیلی بزرگتر از کار ب��ازرگان و مجاهدین‬ ‫اولیه بود‪.‬‬ ‫گفتمان شریعتی‬ ‫ما نباید فرام��وش کنیم ک��ه در دوران انقالب از‬ ‫شریعتی به عنوان معلم انقالب یاد می شد‪ .‬این تعبیر از‬ ‫مرحوم دکتر شریعتی در دوران انقالب خیلی هم بیجا‬ ‫و بیراه نبود‪ ،‬برای اینکه نگاه دکتر ش��ریعتی به مذهب‬ ‫یک نگاه کامال انقالبی بود‪ .‬کار شریعتی این بود که از‬ ‫مذهب و انگاره های تشیع توپخانه نیرومندی ساخت‬ ‫که به وسیله ان پایه های رژیم سابق حاکم بر ایران را‬ ‫هدف قرار داد و این کاری بود که نه مهندس بازرگان‬ ‫از پس ان برامد و نه مجاهدین اولیه و نه هیچ جریان‬ ‫نوگرای دیگری‪ .‬این جمله که «شهید قلب تاریخ است»‬ ‫از جمله کارهای دکتر ش��ریعتی بود که تاثیر فراوانی‬ ‫داش��ت و این در حالی بود که شهید و شهادت ‪1400‬‬ ‫سال بود که وجود داشت‪ ،‬اما هنر شریعتی این بود که‬ ‫نگاه دیگری به شهید و شهادت انداخت‪ .‬در سال های‬ ‫‪ 57‬و ‪ 58‬دیوارهای ش��هرها پر از جمالت و سخنان‬ ‫دکتر ش��ریعتی بود‪ .‬جمله معروف دیگر دکتر شریعتی‬ ‫این بود که «انان که رفته اند کاری حسینی کرده اند‪ ،‬انان‬ ‫که مانده اند باید کاری زینبی بکنن��د و اال یزیدی اند‪».‬‬ ‫حماسه عاشورا سال ها در فرهنگ شیعه وجود داشته‬ ‫و دکتر شریعتی تفسیری از حماسه عاشورا ارائه داد که‬ ‫منجر به مقابله با رژیم پهلوی ش��د‪ .‬این کار شریعتی‬ ‫فوق الع��اده بود‪ .‬بخش عم��ده ای از اینکه اس�لام در‬ ‫دوران انقالب و در دهه ‪ 50‬به یک ایدئولوژی تبدیل‬ ‫شد که تار و پود رژیم ش��اه را به لرزه دراورد مدیون‬ ‫تحولی بود که ن��گاه ش��ریعتی در خصوص مذهب‬ ‫به وجود اورد و اینکه توانس��ت یک تنه فردی که نه‬ ‫حزب داشت نه تشکل داش��ت و نه سازمان داشت و‬ ‫نه تریبونی در اختیار داشت با دست خالی اسطوره ها و‬ ‫انگاره های تشیع را به اسطوره ها و انگاره هایی تبدیل‬ ‫کند که به وسیله انها توانست دمار از روزگار رژیم شاه‬ ‫دراورد‪ .‬همه ارزش شریعتی به این نقطه برمی گردد‪،‬‬ ‫اما اگر بخواهیم به اشکال دیگری به شریعتی نگاه کنیم‬ ‫ایرادات زیادی می توان به او گرفت‪ .‬شریعتی چه نظام‬ ‫سیاسی و چه نظام حکومتی را به جای رژیم شاه قرار‬ ‫می دهد؟ پاسخ من این اس��ت که هیچ نظام سیاسی را‬ ‫قرار نمی دهد‪ .‬او در ام��ت و امامت کلی گویی کرده و‬ ‫صحبت از حرکت و مبارزه و برانداختن رژیم هایی مثل‬ ‫رژیم شاه است‪.‬‬ ‫ما در سال های ‪ 56‬و ‪ 57‬لزوما به این نیاز نداشتیم که‬ ‫جایشاهچهنظامیبایدمستقرشودومعلومنیستکهچه‬ ‫نوع حکومت اسالمی مورد توجه شریعتی بود‪ .‬این دیگر‬ ‫کار شریعتی نبود‪ ،‬بلکه کار او این بود که رژیم مستحکمی ‬ ‫را که در ان زمان ‪ 300‬هزار نیروی مس��لح داشت و ده ها‬ ‫و صدها هزار نیروی نظامی و ش��به نظامی دیگری برای‬ ‫خودش فراهم کرده بود به ل��رزه در اورد‪ .‬این چیزی بود‬ ‫که جامعه ما در دوران انقالب نیاز داشت که از اسالم یک‬ ‫تصور دیگری در جامعه به وجود بیاید که اسالم را به گونه‬ ‫ایتفسیر کندکهبرسر رژیم شاهفرود بیاید‪.‬‬ ‫این ان چیزی بود که جامعه ما نیاز داشت برای اینکه‬ ‫رژیم شاه را به چالش بکشد‪ .‬کاری که شریعتی کرد باعث‬ ‫شد عمال مارکسیست ها که به عنوان جریان رادیکال و‬ ‫انقالبی و جلودار مبارزه با رژیم ش��اه بودند‪ ،‬مثل حزب‬ ‫توده و چریک های فدایی خلق که بین روشنفکران خیلی‬ ‫می درخشیدند به حاشیه رانده شوند‪ ،‬بدون اینکه به این‬ ‫تفکر حمله کند یا خود را مدعی مارکسیست معرفی کند‪.‬‬ ‫اسالمی که شریعتی معرفی و احیا کرد تا حدی جذاب و‬ ‫مقاوم بود که مارکسیسم توان ایستادگی و رویارویی با ان‬ ‫را نداشت‪.‬‬ ‫به نظر م��ن مهم ترین نکت��ه ای که بای��د درباره‬ ‫شریعتی گفت این است که شریعتی توانست اگاهانه‬ ‫از دین استفاده کند و ان را برای لرزاندن و ویران کردن‬ ‫پایه های حکومت به یک سالح نیرومند تبدیل کرد‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫نقد و نظر‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫ماشینیسمبرامدهازمالکیتخصوصی‬ ‫چگونه نقد شریعتی از الیناسیون و غرب زدگی منجر به تئوری‬ ‫بازگشت به خویشتن شد؟‬ ‫دکتر عباس منوچهری‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫‪4‬‬ ‫از نظر شریعتی س��نت و تجدد تا انجا که خصلت‬ ‫تقلیدی بودن را داشته باشند‪ ،‬ماهیتا دارای اشتراک بنیادینی‬ ‫هستند‪ .‬سنت «یک جهان بینی خاص‪ ،‬فلسفه خاص‪ ،‬زبان‬ ‫و ادبیات خاص و مجموعه ای از روابط اجتماعی خاص و‬ ‫شکل انسانی خاص دارد» و مدرنیته «عبارت است از جهان‬ ‫بینی تازه‪ ،‬مکتب و فلسفه زیستن تازه و راه تازه برای بودن‬ ‫و حرکت کردن‪ ،‬گرچه در مکتب های مختلف و متضاد‪».‬‬ ‫از نظر ش��ریعتی کار پی��رو هر ی��ک از دو «قطب»‪،‬‬ ‫«سنت» و «تجدد» بس��یار ساده اس��ت‪ .‬زیرا او «دشواری‬ ‫و اضط��راب» انتخاب ن��دارد‪ .‬زی��را ب��رای او انتخاب‬ ‫ش��ده و او فقط می پذیرد‪ .‬مس��ئولیت و دغدغه انتخاب‬ ‫‪28‬‬ ‫ندارند‪ ،‬زیرا همان ط��ور که بس��ته بندی های تکنیکی و‬ ‫کااله��ای مصرفی کاغ��ذ پیچی��ده از غ��رب می اید و‬ ‫م��ا باید فق��ط باز کنی��م و مص��رف کنی��م‪ ،‬مکتب های‬ ‫گوناگون و حتی متضاد امروزی نیز در بس��ته بندی های‬ ‫تهیه شده و استاندارد مشخص وارد می شود‪.‬‬ ‫ازنظرشریعتی«سنت»بهمعناییکمیراثازگذشته‪،‬‬ ‫هرگز نمی تواند برای کس��ی که در قالب های موروثی و‬ ‫متحجر نمی ماند‪ ،‬انتخابی درس��ت باشد‪ .‬تجدد نیز برای‬ ‫کسیکه«بسته بندهایایدئولوژیک»وارداتیرانمی پسندد‪،‬‬ ‫پذیرفتنی نیست‪ .‬چه‪ ،‬برای کسی که بخواهد «بیندیشد»‪،‬‬ ‫«بس��ازد» و «انتخاب کند» چنین کاالهای��ی دردی را دوا‬ ‫نمی کنند‪.‬‬ ‫در بررسی شیوه برخورد با مدرنیته در تاریخ فکری‬ ‫فرهنگی ایران‪ ،‬شریعتی به سه گرایش عمده اشاره می کند‪.‬‬ ‫یکی گرایش تقلید مطلق و فرنگی شدن‪ ،‬دوم نفی مطلق‬ ‫نوگراییوسومبرخوردمستقلواگاهانهبامدرنیته‪.‬گرایش‬ ‫اول‪ ،‬که منادی ان امثال تقی زاده بوده اند هم خویش را بر‬ ‫اشاعه باوربرتری ذاتی غرب و ضرورت پیروی از غرب‬ ‫ی قلمروها گذاشته بود‪ .‬این گرایش مظاهر عصر‬ ‫در تمام ‬ ‫مدرن را بیانگر برتری ذاتی غربی ها دانسته‪ ،‬بدون توجه به‬ ‫تفاوت هایی که در تجربه تاریخی و خصلت های فرهنگی‬ ‫غرب و دنیای اسالم وجود دارد‪.‬‬ ‫گرایش دوم‪ ،‬در قال��ب واکنش در برابر گرایش اول‬ ‫ظهور کرد‪ .‬گرایش دوم‪« ،‬دعوت منفی ضد غربی بود‪ ،‬که‬ ‫غرب را رها کنیم‪ ،‬ندیده بگیریم‪ ،‬در پوست خودمان بمانیم‬ ‫و حصاری از تعصب و نفی زندگی ام��روز دور خودمان‬ ‫سالعملبودبهصورتارتجاعی‬ ‫بکشیم‪...‬اینیکنوععک ‬ ‫و انحرافی و نگه داشتن شرق‪ ...‬در یک نظام فئودالیته و یک‬ ‫تولید زراعتی‪ ،‬یک زندگی کهنه و باز همواره دست دوم و‬ ‫ضعیف تر از قبل‪»...‬‬ ‫این دو گرایش ب��ه عقیده ش��ریعتی‪ ،‬به رغم تضاد‬ ‫ظاهری‪ ،‬در نهای��ت هردو به نفع اس��تعمار غربی بودند‪.‬‬ ‫فرنگی مابان «ماموران اس��تعمار» بودند و س��نت گرایان‬ ‫«ماموران ارتجاع»‪ .‬یکی «مهاجم ویرانگر» بود و دیگری‬ ‫«پاسدار کهنگی»‪.‬‬ ‫اما‪ ،‬راه سومی نیز قابل تصور اس��ت‪ ،‬یعنی نه چون‬ ‫فرنگی ماب هاخودباختهوتسلیمغربشدونهچونغافل‬ ‫از واقعیات زمان و ضرورت های رشد و تحول‪ .‬بدینسان‪ ،‬در‬ ‫هنگاماتکابهریشه هایفرهنگی–تمدنیخویش‪،‬می توان‬ ‫قائل به ضرورت انتخاب در برابر غرب بود‪ .‬این به معنی‬ ‫اتکا به پایه های فرهنگی خود اگاهانه خود است‪« :‬در برابر‬ ‫غرب‪ ،‬خود اگاهانه و مستقل‪ ...‬به شکل کسی که می شناسد‬ ‫و بر اساس نیازهای خودش انتخاب می کند‪ ،‬تقلید نکنیم‪،‬‬ ‫انتخابکنیم‪».‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬انچه ض��رورت تاریخی و فک��ری دارد‪،‬‬ ‫برخورداری ف��ارغ از این قیود با پرس��ش ها و معضالت‬ ‫زمان حال است‪ .‬پس میتوان گفت‪ ،‬بهره درست از ارای‬ ‫شریعتی بیش از هر چیز در خدمت تامل‪ ،‬انتخاب و پیمودن‬ ‫مس��یری اس��ت که مقوماتی قائم به خود با استلزامات و‬ ‫تضمنات خاص نظری و عملی را داراست‪.‬‬ ‫تاریخ بشری متشکل از دو مرحله یا «دو پیچ تاریخ»‬ ‫اس��ت‪« :‬مرحله مالکی��ت عموم��ی» و «مرحله مالکیت‬ ‫انحصاری » مرحله دوم – که اکنون ما در ان به سر می بریم–‬ ‫برخالف اول – ک��ه عصر برابری اجتماع��ی و وحدت‬ ‫معنوی بود – اساسا مرحله س��لطه اجتماعی و استثمار‬ ‫بسیاری به دست اندکی است‪ .‬مرحله دوم – که نتیجه ان‪،‬‬ ‫ظهور شکل اجتماعی جدید اس��ت – با ظهور مالکیت‬ ‫انحصاری اغاز گش��ت‪ .‬مالکیت انحصاری‪ ،‬اگرچه این‬ ‫صورت بن��دی جدید متضم��ن مالکیت انحص��اری به‬ ‫مثابه عنصری بنیادی اس��ت‪ ،‬اما اشکال مختلفی در نقاط‬ ‫مختلف تاریخ به خود پاره ای از این اشکالند‪ .‬از این رو‪ ،‬نه‬ ‫کمونیست‪ ،‬نه ارباب و نه برده دار‪ ،‬زیربنا‪ ،‬فقط مالکیت است‬ ‫که دو نوع اس��ت‪ :‬اختصاصی و عمومی‪ ،‬ظهور مالکیت‬ ‫انحصاری‪ ،‬برخالف عصر مالکی��ت عمومی – که همه‬ ‫منابع مادی و انحصاری‪ ،‬بیماری های تازه به وجود می اورد‬ ‫و در نتیجه ان‪ ،‬روابط انس��ان‪ ،‬از صورت برابر و برادری‬ ‫و عشق به یکدیگر‪ ،‬به صورت تضاد و فریب یکدیگر و‬ ‫استثمار و استعمار و قتل عام و بهره کشی یکدیگر عوض‬ ‫می شود‪ .‬تعجبی ندارد که نخستین بازتاب ها و نمودهای‬ ‫جدی نارضایتی در تاریخ‪ ،‬عمال‪ ،‬درست در همان برهه‪،‬‬ ‫غلبه مالکیت انحصاری اشکار ش��د‪ .‬بدین لحاظ است‬ ‫که شخصیت های برجس��ته تاریخی مانند‪ :‬بودا الئوتزه‪،‬‬ ‫کنفسیوس و زرتشت در شرق‪ ،‬سقراط‪ ،‬افالطون و ارسطو‬ ‫در غرب‪ ،‬همگی معاصر هم ان��د‪ ،‬زیرا اینها عکس العمل‬ ‫وضع موجود جامعه بشری اند‪ ،‬که وقتی از دوره مالکیت‬ ‫اجتماعی به مالکیت انحصاری منتقل شده‪ ،‬دردها و رنج ها‬ ‫و پریشانی ها و‪ ...‬به وجود می اید‪.‬‬ ‫شریعتی معضالت دوران خود را در قالب مقوالت‬ ‫معینی بیان کرده است‪ .‬این معضالت هم در ارتباط با وضع‬ ‫انس��ان مدرن بیان ش��ده اند و هم در ارتباط با مسلمانان‪.‬‬ ‫وی از مقوالتی چون «الیناس��یون»‪« ،‬تک ساختی شدن»‪،‬‬ ‫«شبیه شدگی»‪«،‬ماشینیسم»و«اسکوالستیکجدید»استفاده‬ ‫کرده است‪ .‬شریعتی‪ ،‬تصویر خود از انسان را از تفسیری‬ ‫که خود از قران دارد اس��تخراج می کن��د و از دیالکتیک‬ ‫میان انسان و تاریخ‪ ،‬که مش��تمل بر سه «ان» است‪ ،‬سخن‬ ‫می گوید؛ ان اول انسان – در – ذات خود است‪ ،‬یک هستی‬ ‫دیالکتیکیکهفاقدیک سرشتمعینوثابتاست‪،‬اندوم‪،‬‬ ‫تحول مادی وضعیت بشری است که اساسا همانند ویژگی‬ ‫دیالکتیکی درونی انسان است‪ .‬سرانجام‪ ،‬ان سوم مستلزم‬ ‫تحوالت اجتماعی – تاریخی حاصل از ان دو‪ ،‬اول و دوم‬ ‫است‪ .‬در توضیح ان اول‪ ،‬شریعتی با ارجاع به زبان رمزی‬ ‫قران انس��ان را موجودی دو بعدی می بین��د که از لجن و‬ ‫روح خداوند ساخته شده است‪ ،‬یک موجود دوالیست‪،‬‬ ‫یک موجود ثنوی است‪ ،‬برخالف همه موجودات دیگر‬ ‫که یک بعدی هستند‪ ...‬ه ر انسانی دارای چنین دو بعدی‬ ‫می باشد و بعد اراده او است که می تواند تصمیم بگیرد که‬ ‫به طرف قطب لجنی و رسوبی خود برود یا قطب صعودی‬ ‫و خدایی‪( ....‬انسان بی خود‪ ،‬ص ‪)119‬‬ ‫نقدونظر‬ ‫نوشته های شریعتی استخراج کرد‪.‬‬ ‫ش��ریعتی وجوه مش��خصه مدرنیته را در فرهنگ‬ ‫بورژوازی‪ ،‬سیانتیسم و علم باوری‪ ،‬ماشینیسم و قدرت‬ ‫طلبی می شناسد‪ .‬به تعبیر شریعتی‪ ،‬بورژوازی‪ ،‬مشخصه‬ ‫رشدطبقهمتوسطدرشهرهاودرچارچوبزندگیشهری‪،‬‬ ‫در اقتصاد پولی و فعالیت های تجارت و صنفی اس��ت‪.‬‬ ‫ی یا ایدئولوژی‬ ‫بورژوازی «نظریه فلسفی یا مکتب علم ‬ ‫نیست»‪ ،‬بلکه نظامی اقتصادی با خصلت و روحیه خاص‬ ‫طبقاتی است‪ .‬به عقیده ش��ریعتی‪ ،‬روح طبقه بورژوازی‪،‬‬ ‫«روح حاکم بر فرهنگ و تمدن جدید» است‪ .‬بورژوازی‬ ‫فرهنگمذهبیقرونوسطیراکهنوعی«معنویتمنحط»‪،‬‬ ‫یعن��ی «متعالی ترین میراث های انس��انی در منحط ترین‬ ‫قالب های قرون وسطایی» بود‪ ،‬متالشی کرد و با کنار زدن‬ ‫فئودالیسم و روحانیت کلیس��ایی بزرگ ترین خدمت را‬ ‫به رش��د و حرکت و ازادی عقل‪ ،‬تمدن و عل��م کرد‪ .‬اما‬ ‫بورژوازی‪ ،‬خ��ود در نهایت «روح چهار پولی و پس��ت‬ ‫بازاری‪ ،‬کاس��ب کاری و تمدن ق��درت و صنعت ابزار و‬ ‫فرهنگ تجارت و باالخره مذهب پول پرستی کاسب کاری‬ ‫و تمدن قدرت و صنعت ابزار و فرهنگ تجارت و باالخره‬ ‫مذهبپولپرستیواخالقلذت جوییودرنتیجه‪،‬ادبیات‬ ‫و هنرش پوچی‪ ،‬تبلیغات و هیجان است»‪.‬‬ ‫خصلت دیگر مدرنیته‪ ،‬غلبه اصالت علم یا سیانتیسم‬ ‫است‪ .‬شریعتی با استفاده از دو مفهوم علم و سیانتیسم (علم‬ ‫باوری) به دو خصلت عمده معرفت مدرن اش��اره دارد‪.‬‬ ‫«علم»‪ ،‬که به تعبیر ش��ریعتی‪ ،‬با خرافه زدایی اغاز شد‪ ،‬به‬ ‫علم گرایییا«اسکوالسیتکجدید»ختمشدهاست‪.‬اگرچه‬ ‫علمجدیدمعرفتراازاسارتکلیسارهاکرد‪،‬اماخوددچار‬ ‫حصارها و قیود متفاوتی شد‪ .‬زمانی که مذهب کلیسایی‬ ‫عامل بازدارنده پیشرفت اجتماعی و مانع شکوفایی فکری‬ ‫و روحی و ارادی انس��ان بود‪ ،‬علم منادی «ازادی انسان از‬ ‫قید جبری اسمان‪ ،‬رهایی عقل از تحکمات عقاید قرون‬ ‫وس��طایی‪ ،‬رهایی از دگم ه��ای کالمی»‪ ...‬و اس�لامی در‬ ‫جهت گیری غایی خویش‪ ،‬عالوه بر طرح مجدد اصول‬ ‫اولیه‪ ،‬ضرورت یا سخنگویی به نیازهای زمانه برای نسل‬ ‫جوان جویای حقیقت را مطرح می کند‪ .‬از نظر وی تجدید‬ ‫حیات دینی بایستی در پرتو درک صحیح از زمانه و فضای‬ ‫فکری روز صورت پذیرد‪ .‬ارا و عقاید ش��ریعتی درباره‬ ‫مدرنیته نیز در همین چارچوب قابل درک و بررسی است‪.‬‬ ‫شریعتیدرتفسیرخودازمدرنیته‪،‬سعیدرشناختنو‬ ‫شناساندنریشه هایورودبهعصرجدیدداردویدربحثی‬ ‫تحت عنوان «دو منحنی تاریخ»‪ ،‬با رد نظریه پنج مرحله ای‬ ‫کارل مارکس می گوید‪« :‬ما در تاریخ شاهد پنج مرحله ای‬ ‫تغییر در زیر بنا نیس��تیم‪ ،‬بلکه صرفا دو مرحله در تاریخ‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫مدرنیته و قدرت طلبی‬ ‫شریعتی با تعبیر نیچه ای‪ ،‬از غلبه روح قدرت طلبی در‬ ‫غرب مدرن یاد می کند‪ .‬با تعریف قدرت به میزان توانایی‬ ‫ادمی در «نیل به هدف ها‪ ،‬تشفی غرایز‪ ،‬تامین نیازها و تسلط‬ ‫برطبیعت»می گوید‪ .‬انسانغربیدرتمامی دوره هایتاریخ‬ ‫حیات خویش در پی کسب قدرت بوده است‪ .‬به گفته وی‪:‬‬ ‫«در فرهنگ یونان‪« ،‬قدرت» کلمه بسیار زنده ای است و در‬ ‫روم‪ ،‬تمدن بر قدرت و زور استوار و سمبل اش گرگ است‪.‬‬ ‫و اروپای امروز بعد از رنسانس عبارت است از ساختمان‬ ‫ی بر پایه قدرت‪ ،‬و این قدرت اعم از قدرت‬ ‫و بنای عظیم ‬ ‫مادی‪ ،‬قدرت تسلط بر طبیعت‪ ،‬قدرت اقتصادی و قدرت‬ ‫اجتماعی و سیاسی است»‪.‬‬ ‫شریعتی در مقام متفکر جهان سومی‪ ،‬تمایزی بین‬ ‫«نفی سنت در افریقا» و «مسخ سنت ها در جهان اسالم»‬ ‫توسط غرب مدرن قائل می ش��ود‪ .‬وی همچنین به نقش‬ ‫بورژوازی وابسته در انتقال مدرنیته تقلیدی‪ ،‬اسیمیالسیون‬ ‫و از خود بیگانگی فرهنگی به جهان سوم اشاره دارد‪.‬‬ ‫ش��ریعتی در مقام متفکر ایرانی – اسالمی‪ ،‬به رابطه‬ ‫بین مذهب و مدرنیته و مدرنیته با تجدد ایرانی می پردازد‪.‬‬ ‫در یک بررسی کلی از مجموعه ارا و عقاید شریعتی‪،‬‬ ‫می توان دیدگاه های وی را در سه سطح مختلف‪ ،‬اما مرتبط‪،‬‬ ‫دسته بندی کرد‪ .‬در یک سطح می توان شریعتی را متفکر‬ ‫معاصری تلقی کرد که به دغدغه ها و گرفتاری های انسان‬ ‫امروز توجه دارد و به ریشه یابی انها می پردازد‪ .‬در این سطح‬ ‫می توان از مباحثی چون علم جدید‪ ،‬الیناس��یون (از خود‬ ‫بیگانگی) و تک ساختی ش��دن انسان‪ ،‬ماشین در اسارت‬ ‫ماشینیسم و امبورژوازه شدن روشنفکران معاصر نام برد‪.‬‬ ‫در سطح دوم‪ ،‬ش��ریعتی از منظر متفکر جهان سومی به‬ ‫مسائل و دغدغه های معینی چون استعمار‪ ،‬اسیمیالسیون‬ ‫(شبیه س��ازی)‪ ،‬تمدن و تجدد توجه دارد‪ .‬در سطح سوم‬ ‫از منظر متفکر اسالمی‪ -‬ایرانی به مباحثی چون زر و زور‬ ‫و تزویر‪ ،‬انتظار و اعتراض‪ ،‬عرفان‪ ،‬براب��ری و ازادی و‪...‬‬ ‫می پردازد‪.‬دراینمجموعهفکریوازاینسهمنظر‪،‬شریعتی‬ ‫به مناسبت طرح موضوعات مختلف‪ ،‬به مدرنیته‪ ،‬یا انچه‬ ‫«خصوصیات قرون جدید» می نامید نیز پرداخته اس��ت‪.‬‬ ‫وی مدرنیته را مجموعه ای از عوامل و پیامدهای اجتماعی‬ ‫– فرهنگی (تمدنی) می انگاش��ت که حاصل پیشینه ها و‬ ‫تجربیات خاص غرب است و از قرون ‪ 14‬و ‪ 15‬میالدی و‬ ‫ظهورعصررنسانساغازشدهاست‪.‬بنابراین‪،‬اینسهمنظر‬ ‫را می توان به شکل زیر در زمینه بحث مدرنیته از گفته ها و‬ ‫شریعتی وجوه مشخصه‬ ‫مدرنیته را در فرهنگ بورژوازی‪،‬‬ ‫سیانتیسم و علم باوری‪،‬‬ ‫ماشینیسم و قدرت طلبی‬ ‫می شناسد‪ .‬به تعبیر شریعتی‪،‬‬ ‫بورژوازی‪ ،‬مشخصه رشد طبقه‬ ‫متوسط در شهرها و در چارچوب‬ ‫زندگی شهری‪ ،‬در اقتصاد پولی‬ ‫و فعالیت های تجارت و صنفی‬ ‫است‬ ‫بشر قابل مشاهده است؛ یکی از مرحله قبل از مالکیت و‬ ‫دوم مرحله غلبه مالکیت خصوصی‪ .‬با این همه‪ ،‬انچه مهم‬ ‫است این که مرحله دوم در طول تاریخ دو هزار و پانصد‬ ‫ساله خود‪ ،‬شکل های مختلفی گرفته که شامل برده داری‪،‬‬ ‫فئودالیسم و سرمایه داری می شود‪ .‬بنابراین‪ ،‬از نظر شریعتی‪،‬‬ ‫این سه شکل مالکیت را نبایستی تجلیات سه نوع زیربنا‪،‬‬ ‫انگونه که مارکس می پنداشت‪ ،‬برشمرد‪ ،‬بلکه باید انها را‬ ‫سه صورت یک جوهره‪ ،‬یعنی مالکیت خصوصی بر ابزار و‬ ‫حاصل کار پنداشت‪ .‬بر این اساس‪ ،‬می توان گفت که عصر‬ ‫مدرن نیز صرفا مرحله ای است در فرایند تاریخی منحنی‬ ‫دوم تاریخ‪ ،‬در این دوره مالکیت خصوصی در قالب اقتصاد‬ ‫سرمایه داری‪ ،‬شکل و س��اختار جدیدی به خود گرفته و‬ ‫به صورتی گس��ترده بر قلمروهای مختلف جغرافیایی و‬ ‫فرهنگی جامعه بشری حاکم شده است‪.‬‬ ‫ش��ریعتی در ریش��ه یابی ش��کل متاخ��ر مالکیت‬ ‫خصوصی‪ ،‬یعنی سرمایه داری مدرن‪ ،‬به دو دسته عوامل‬ ‫عینی و ذهنی اشاره می کند‪ .‬به گفته وی‪ ...« :‬عوامل اساسی‬ ‫که تمدن جدیدی را به وجود اورده و اروپا را از حالت راکد‬ ‫به حالت متحرک تبدیل کردند‪ ،‬دوتا هس��تند؛یکی عامل‬ ‫اقتصادی‪ ،...‬یعنی تبدیل فئودالیته به بورژوازی‪( ،‬و دیگری)‬ ‫عامل فکر»‪.‬‬ ‫فرهنگ های خاص پا فراتر نهد و به قلمرو کلیات‬ ‫برسد‪ .‬کانت دستکم این حسن را دارد که اقرار کند اموزه‬ ‫«خود» ذاتی او یک اموزه ایمانی و اعتقادی است‪ .‬باز هم این‬ ‫امر بر عهده فلسفه می ماند که تعیین کند ایا ذات گرایی یا‬ ‫مفهومی مشابه می تواند به حوزه فرد بی یار و یاور راه بیابد یا‬ ‫نه‪ .‬نتوانسته است در توجه خود به «جنبه اخالقی غیریت»‬ ‫به اندازه کافی پیش برود‪ .‬در نقد لویناس‪ ،‬س��لطه فردیت‬ ‫مدرن بر «دیگری» در فهم «خود مس��تقل» ریشه دارد‪ .‬اما‬ ‫داسل استدالل می کند که لویناس از چنین ارتباطی در متن‬ ‫یک فرهنگ خاص سخن می گوید و به سلطه «فرهنگی‬ ‫– دیگری» از طریق «خود فرهنگ��ی» مدرن توجه نکرده‬ ‫است‪ .‬در واقع‪ ،‬فراتر از همانی که تمامیت هست‪ ،‬همانا غیر‬ ‫از خود «هستنده هست‪ ،‬و ناهستنده هست» می تواند باشد‪.‬‬ ‫می توانیم برخالف پارمیندس وجود شناس��ی کالسیک‬ ‫بگوییم «دیگری» برای پاس��خ به چنین گرفتاری هایی‪،‬‬ ‫داسل‪،‬مفهوم«ظهورمجدددیگریتحت سلطه»راپیشنهاد‬ ‫می کند‪ .‬وی از نیاز به ظهور مجدد دیگری بحث می کند‬ ‫که در دیدگاه او همان پیرامونیات در تقس��یم جغرافیایی‬ ‫سیاسی ای هستند که استعمار پدید اورده است‪.‬‬ ‫شریعتییکی از خصلت های جوهری پروتستانیسم‬ ‫را رویک��رد ان به ق��درت می دان��د و معتقد اس��ت که‬ ‫پروتستانیسم‪ ،‬مذهبی است که «از عشق به قدرت رو کرده‬ ‫اس��ت»‪ .‬به نظر وی‪ ،‬روند جدید قدرت طلبی در اروپا را‬ ‫می توان در گرایش علم جدیدبه قدرت به جای حقیقت نیز‬ ‫به خوبی مشاهده کرد‪ .‬در اغازین دم عصر مدرن بیکن به‬ ‫صراحت اعالم می کند‪:‬‬ ‫«علم باید دغدغه یافتن حقیقت را کنار بگذارد و از‬ ‫این پس‪ ،‬تنها در جست وجوی قدرت باشد»‪.‬‬ ‫و همین اس��ت که در نهایت‪ ،‬علم به نوعی معرفت‬ ‫منحط که همان سیانتیسم است مبدل می شود‪ .‬معرفتی که‬ ‫از درون دچار تناقض است‪ ،‬تناقضی که‪:‬‬ ‫«انسان امروز از ان رنج می برد و جزو کوته اندیشانی‬ ‫که همیش��ه زندانی زمین و زمانه خویش اند و گمش��ده‬ ‫ادثه های خلق الس��اعه و اش��فتگی های روزمره محیط‬ ‫خویش‪ ،‬هر اندیشه اگاه و دل معنایابی ان را عمیقا احساس‬ ‫می کند‪».‬‬ ‫وجود تناق��ض بیانگر این واقعیت اس��ت که از ان‬ ‫هنگامکهعلم‪:‬‬ ‫«از حقیقت پرستی به «قدرت پرستی» روکرد و از حرم‬ ‫خدا جدا شد و متعه بورژوازی گشت‪ ،‬عفت و قداست و‬ ‫‪29‬‬ ‫نقد و نظر‬ ‫حرمت دیرینش را از دست داد»‪.‬‬ ‫و بدی��ن ترتی��ب «تعص��ب»‪« ،‬تعه��د» و «ایمان»‬ ‫مخدوش کننده علم شناخته شدند‪ ،‬اما علم‪:‬‬ ‫«در بازار سوداگران‪ ،‬اسان تر از ذلیل ترین کنیزان‪ ،‬به زر‬ ‫غالیه‪ ،‬خرید و فروش می شود و در جمع عساگر و عمال و‬ ‫رعایا و یا خیل غالمان و چاکران و خواجگان و حاجبان و‬ ‫دربانان و دالالن و فراشان و قداره بندان‪ ...‬به خدمت گسیل‬ ‫می شود»‪ .‬با این حال‪ ،‬عامل اقتصادی صرفا حاصل فعل و‬ ‫انفعاالت درون اروپا نبود‪ ،‬بلکه رابطه اروپا با دیگر جوامع‪،‬‬ ‫از جمله دنیای شرق نیز در این فرایند بسیار موثر بوده است‪.‬‬ ‫انچه باعث «رشد طبقه بورژوازی و سقوط طبقه و نظام‬ ‫فئودالیته در اروپا شد»‪ ،‬مجموعه عواملی چون «ارتباط با‬ ‫مشرق‪ ،‬جنگ های صلیبی‪ ،‬ایجاد راه های جدید بین المللی‬ ‫در دریاها‪ ،‬ورود به قاره امریکا‪ ،‬دست اندازی به منابع بزرگ‬ ‫تجارت و اغاز اس��تعمار بود‪ .‬اما منظور از عامل فکری‪،‬‬ ‫جایگزینی اندیشه پروتستانی به جای اندیشه کاتولیکی‬ ‫است‪ ».‬به نظر ش��ریعتی‪ ،‬در اغاز عصر مدرن‪ ،‬روشنفکر‬ ‫اروپایی دست به نفی مذهب نزد‪ ،‬بلکه‪:‬‬ ‫«مذهبی را که در اروپا ان همه نیرو و قدرت داشت‬ ‫و به همان میزانی که قدرت داشت باعث انحطاط و جمود‬ ‫اروپا شده بود‪ ،‬نگه داشت ولی ان را از جهت اخرت گرایی‬ ‫به جهت دنیاگرایی تبدیل کرد‪ ...‬یعن��ی تبدیلش کرد به‬ ‫پروتستان»‪.‬‬ ‫پروتستانتیسم (گس��ترش ائین پروتستان) یکی از‬ ‫کارسازترین نتایج رنس��انس در تاریخ اروپا بوده است‪.‬‬ ‫شریعتی با تاکید بر ارای ماکس وبر معتقد است که روحیه‬ ‫س��رمایه داری و به تب��ع ان‪ ،‬فرهنگ و اقتص��اد مدرن در‬ ‫اروپا‪ ،‬به دنبال استقرار و گسترش پروتستانتیسم مذهبی‬ ‫و به ویژه کالونیس��م به وجود امد‪ .‬اگرچ��ه کارل مارکس‬ ‫تاکید را بر تعیین کنندگی نیروی اجتماعی بورژوازی در‬ ‫گسترش پروتستانتیسم می گذارد‪ ،‬اما اهمیت رابطه بین‬ ‫پروتستانتیسم و گسترش سرمایه داری را نفی نمی کند‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬چه پروتستانتیس��م را توجیه گر س��رمایه داری‬ ‫بدانیم‪ ،‬چه س��رمایه داری را نتیجه اجتناب ناپذیر اخالق‬ ‫پروتس��تانی بپنداریم‪ ،‬تولد و رشد س��رمایه داری مالزم‬ ‫پروتستانیسم است‪ .‬شریعتی در مباحث خویش با اتکا به‬ ‫نظریهماکسوبردرموردنقشاخالقیپروتستانیدرایجاد‬ ‫روحیه سرمایه داری‪ ،‬برای عامل ذهنی‪ -‬فرهنگی نیز نقش‬ ‫تعیین کننده ای در تاریخ متصور می شود‪ .‬وی در عین حال‬ ‫معتقد است که یکی از علل ظهور پروتستانیسم در اروپا‪،‬‬ ‫تماس انها با جهان اسالم طی جنگ های صلیبی است‪.‬‬ ‫«توده غربی به متن جامعه شرق امد و در کوچه های‬ ‫مردم جامعه ش��رق زندگی کرد و با زندگ��ی و مذهب و‬ ‫فرهنگ و روابط اجتماعی جامعه شرق تماس گرفت‪ .‬و از‬ ‫شرق‪ ،‬نظام اجتماعی قرون دهم و یازدهم را گرفت و در‬ ‫انجا(اروپا)علیهفئودالیته‪،‬علیهکلیساوپاپیسم‪،‬علیهخرید‬ ‫و فروش بهشت‪ ،‬علیه تحکم و استبداد قرون وسطایی و‬ ‫علیه این فکر که روحانی دارای ذات برتر و خدایی است‬ ‫و دیگران فاقد ان هستند‪ ،‬مبارزه کرد و برای تحقق ازادی‬ ‫تعقل و فکر‪ ...‬مبارزه کرد»‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫ماشینیسم و معضل افرینی نوین‬ ‫شریعتی امپریالیس��م را در بحث از مدرنیته تحلیل‬ ‫می کند‪ .‬در دیدگاه وی ابعاد فرهنگی و اقتصادی امپریالیسم‬ ‫مدرن از یکدیگر جداناپذیرند و ارتب��اط انها را از طریق‬ ‫مفهوم ماشینیسم می توان نش��ان داد‪ .‬شریعتی در تحلیل‬ ‫خود از مدرنیته‪ ،‬نظریه ای در باب منشاء و گسترش تاریخی‬ ‫معضالت جدیدی که به عقی��ده وی در ظهور مالکیت‬ ‫انحصاری ریشه دارند‪ ،‬ارائه می کند‪.‬‬ ‫از نظر ش��ریعتی تاریخ بش��ر از دو مرحله تشکیل‬ ‫شده اس��ت؛ مرحله مالکیت اجتماعی و مرحله مالکیت‬ ‫‪30‬‬ ‫خصوصی‪ .‬مرحله اول‪ ،‬عصر برابری اجتماعی و یگانگی‬ ‫معنوی ب��ود‪ ،‬اما مرحل��ه دوم‪ -‬که اکنون ما در ان به س��ر‬ ‫می بریم ‪ -‬مرحله بهره کشی و سلطه اجتماعی بوده است‪.‬‬ ‫مالکیتخصوصی‪،‬به عنواننقطهعطفیدرتاریخ‪،‬سراغاز‬ ‫سلطه اجتماعی بوده اس��ت‪ .‬اگرچه مالکیت خصوصی‬ ‫عنصر پایه گذار این صورت بندی جدید است‪ ،‬در مراحل‬ ‫مختلفتاریخاشکالمختلفیبهخودگرفتهاستکهشامل‬ ‫برده داری‪ ،‬نظام ارباب و رعیتی‪ ،‬فئودالیس��م و کاپیتالیسم‬ ‫می شود‪ .‬شریعتی در توضیح صورت بندی اجتماعی‪ ،‬با نقد‬ ‫دیدگاهمارکسیستیمی گوید‪:‬‬ ‫«یک زیربنا بیشتر وجود ندارد‪ ،‬ان هم نه بورژوازی‬ ‫است نه کاپیتالیسم‪ ،‬نه ماشینیسم‪ ،‬نه فئودالیته‪ ،‬نه سرواژی و‬ ‫نه برده داری‪ ،‬زیر بنا‪ ،‬مالکیت است که دو نوع است؛ یکی‬ ‫مالکیتخصوصیویکیمالکیتاجتماعی‪».‬‬ ‫وی اضافه می کن��د که برخ�لاف مرحله مالکیت‬ ‫اجتماعی‪ ،‬که در ان تمام منابع مادی و معنوی در دسترس‬ ‫همگان بود‪ ،‬ظهور مالکیت خصوصی‪ ،‬اجتماع انسانی را‬ ‫به دو قطب متضاد تقسیم می کند‪ ،‬که در بسته ان دردهای‬ ‫تازه ای به وجود می اید‪« .‬روابط انسان از صورت برابری‬ ‫و برادری و عش��ق به یکدیگر به صورت تضاد و فریب‬ ‫یکدیگرواستثمارواستعمار‪،‬قتلعاموبهره کشی یکدیگر‬ ‫عوض می شود‪».‬‬ ‫این قطبی ش��دن از نظر تاریخی در اشکال مختلفی‬ ‫ظاهر شده اس��ت؛ از نظام های اقتصادی برده داری قدیم‬ ‫تا جامعه سرمایه داری مدرن‪ ،‬تا اخرین مرحله ان‪ ،‬یعنی‬ ‫«ماشینیسم»بهعقیدهشریعتیظهورماشیندردورانمدرن‪،‬‬ ‫دومین تغییر بنیادی در وضعیت بشر بوده است‪ .‬تغییر اول‪،‬‬ ‫ظهور مالکیت خصوصی است‪ .‬هر دوی این تغییرات که‬ ‫ش��ریعتی انها را «دو منحنی تاریخ» می خواند به مرحله‬ ‫دوم تاریخ بشر اختصاص دارند‪ .‬ماشینیسم به عنوان نظام‬ ‫اجتماعی جدید‪ ،‬در قرن نوزدهم پدید امد و سپس صنایع‬ ‫دستی کنار زده ش��د و ظهور عصر ماشین اضطراب های‬ ‫جدید و هزاران مشکل دیگر را پدید اورد‪.‬‬ ‫اما «ماش��ین» یک کاالی قابل عرضه نیس��ت‪ ،‬بلکه‬ ‫ماشینیس��م در واقع‪ ،‬پایه و اس��اس صورت بندی جامعه‬ ‫مدرن است‪:‬‬ ‫«ماشینیسم یک پدیده اجتماعی اس��ت‪ .‬یک نظام‬ ‫خاص اجتماعی است‪ ،‬نه یک کاال یا محصول قابل عرضه‬ ‫ومصرف‪،‬یامحصولیتکنیکی»‪.‬‬ ‫ماشینیسم به تسلط بر تمام س��احات زندگی مدرن‬ ‫منجر شده است‪« .‬ماشینیسم» به یک اعتبار روایت پیچیده‬ ‫صورتبندیاجتماعیاستکهبا ظهورمالکیتخصوصی‬ ‫پدید امده است‪ .‬درست همانطور که مالکیت خصوصی‬ ‫تصویر جدیدی از جهان را ش��کل داده اس��ت‪ ،‬ماش��ین‬ ‫نیز مفهوم جدیدی از جهان را ش��کل داده است‪ .‬یکی از‬ ‫ویژگی های ماشینیس��م‪ ،‬نفی اصالت است‪ .‬نفی اصالت‬ ‫شبیه س��ازی زنان‪ ،‬مردان و فرهنگ ها‪ ،‬که به وجود نتیجه‬ ‫ان فرمان برداری عمومی از برنامه های کش��نده تحمیلی‬ ‫«ماشینیسم» است‪« .‬ماشینیسم» با جابه جا کردن «ارزش» با‬ ‫«سود» یک زندگی پوچ و یک انسان ساختگی پدید اورده‬ ‫است‪ .‬این وضعیت ساختگی در دام دور هرز «بودن برای‬ ‫مصرف کردن و مصرف کردن برای بودن» افتاده اس��ت‪.‬‬ ‫تصور بورژوازی غربی از «بی معنای��ی» نیز این پوچی را‬ ‫اشکار می سازد‪ .‬این احساس درماندگی و خسارت در دور‬ ‫«مصرف برای بودن و بودن برای مصرف کردن» پیامد سلطه‬ ‫فرهنگی «ماشین» است‪ .‬اصل بنیانگذار این عملیات کامل‪،‬‬ ‫در گذشته و هم اکنون «نیاز به تولید و تولید نیازها» است‪.‬‬ ‫از دیدگاه فلسفی «ماشینیسم منجر به سلطه ماشین‬ ‫بر زندگی انسان و جایگزینی ماشین به جای انسان خالق و‬ ‫انتخاب گر می شود‪ .‬از این رو انسان از خود غافل می شود»‪.‬‬ ‫به تعبیر شریعتی‪ ،‬این تحوالت مشکالت جدیدی‬ ‫به عقیده شریعتی‪ ،‬واسطه‬ ‫تاریخی و نظری میان مدرنیته‬ ‫غربی و تجدد جهان سوم‬ ‫عبارت از استعمار‪ ،‬شبیه سازی‬ ‫و «بورژوازی دالل»‪ .‬استعمار‪،‬‬ ‫حاصل گسترش «ماشینیسم»‬ ‫و نیاز ان به بازار است‬ ‫را برای جامعه بش��ری پدید می اورند‪ .‬در جهان صنعتی‪،‬‬ ‫خودکاری‪ ،‬مصرف گرایی و فن ساالری موجب اضطراب‪،‬‬ ‫از خود بیگانگی و افسردگی شده اند‪ .‬این امور‪ ،‬به نوبه خود‪،‬‬ ‫موجب پدید امدن فضایی ش��ده اند که در ان گرایشات‬ ‫ویرانگری همچون فاشیسم‪ ،‬ریش��ه دوانده و به سرعت‬ ‫رشد کرده اند‪ .‬شریعتی در ادامه استدالل می کند این نظام‬ ‫اجتماعی جدید‪ ،‬خود را درون ساحات مختلف زندگی‬ ‫غربی و نیز ورای مرزهای جغرافیایی ان در شرق گسترش‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫تجدد علیه تمدن‬ ‫شریعتی با توجه به گس��ترش تکنولوژی مدرن در‬ ‫جهان غیر غربی‪ ،‬دو مقوله تم��دن و تجدد را مورد بحث‬ ‫قرار می دهد‪ .‬به عقی��ده وی‪ ،‬تم��دن در بردارنده فرایند‬ ‫طوالنی توس��عه در یک جامعه اس��ت‪ ،‬اما تجدد جوامع‬ ‫جهان س��ومی معاصر‪ ،‬صورت مجعول ان فرایند است‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬چنین تجددی نشانه گرایشی اساسا ویرانگر در‬ ‫جهان غیر غربی معاصر اس��ت‪ ،‬که از فشارهای مختلف‬ ‫درونی و بیرونی سلطه و استثمار در طی ‪150‬سال گذشته‬ ‫رنج می برد‪.‬‬ ‫استعمار‪ ،‬استبداد و استثمار که با بهانه ضرورت تجدد‬ ‫توجیه شده اند همگی صدمات عمیقی بر مردم جهان سوم‬ ‫تحمیل کرد ه اس��ت‪ .‬تجدد جهان سوم چیزی نیست جز‬ ‫بسط تاریخی و فرایندی که با ظهور مالکیت خصوصی‬ ‫اغاز و سپس با «ماشینیسم» تقویت شد‪ .‬با دستیابی و تسلط‬ ‫برقسمتعمدهجهانازطریقسلطهاستعماریدرگذشته‪،‬‬ ‫اکنون اروپا انگیزه بیشتری برای تحمیل تسلط اقتصادی‬ ‫خود بر این نواحی دارد‪.‬‬ ‫بنابراین‪،‬به دنبالظهور«ماشین»ودرراستایتحوالت‬ ‫اروپا‪ ،‬مناطق دیگر جهان نیز به طور وس��یعی تحت تاثیر‬ ‫توس��عه «ماش��ین» قرار گرفتند‪ .‬اما نفوذ در جوامع دیگر‬ ‫نمی تواند ب��دون جهت یابی مجدد فرهن��گ ان جوامع‪،‬‬ ‫موفق باشد‪ .‬شیفته کاالهای غربی شدن همان و «متجدد»‬ ‫شدن مردم غیر غربی همان‪ ،‬غیر غربیان می بایست «غربی»‬ ‫می شدند‪ ،‬یعنی انها باید «ذائقه مدرن» نسبت به تولیدات‬ ‫غربی را (در خود) ایجاد کنن��د‪ .‬بنابراین‪ ،‬به عنوان مولفه‬ ‫اصلی امپریالیسم‪« ،‬فرهنگ بخشی» به جوامع سنتی جهان‬ ‫غیر اروپایی‪ ،‬برای اقتصاد اروپا امری ضروری به حساب‬ ‫می اید‪ .‬ضرورت یافتن بازار برای مازاد تولیدات صنعتی –‬ ‫به عنوان مکمل نیاز اروپا به مواد خام ارزان‪ -‬جهان صنعتی‬ ‫را وادار به نفوذ تاریخی در صورت بندی جامعه شناختی‪-‬‬ ‫سیاسیجهانپسااستعمارینمودهاست‪.‬بهتعبیرشریعتی‪:‬‬ ‫«مس��اله همان��ا‪ ،‬تبدیل م��ردم در اس��یا و افریقا به‬ ‫مصرف کنندگان تولیدات اروپایی ب��ود‪ .‬جوامع انها باید‬ ‫دوباره س��ازماندهی ش��وند‪ ،‬به نحوی که انها تولیدات‬ ‫اروپایی را بخرند‪ .‬این امر به معنای واقعی کلمه‪ ،‬یعنی تغییر‬ ‫یک ملت‪ ...‬تا لباس جدید‪ ،‬الگوهای مصرفی و ارایش های‬ ‫جدید را بپذیرد‪ .‬حاال کدام قس��مت ابتدا باید تغییر کند؟‬ ‫مسلما اخالق و تفکر‪».‬‬ ‫مدرنیته و جهان سوم‬ ‫شریعتی در مقام متفکر جهان سومی نیز به موضوع‬ ‫مدرنیته پرداخته است‪ .‬جهان سومی انگاشتن شریعتی نه‬ ‫به دلیل زادگاه او‪ ،‬بلکه بنابه نوع دغدغه های اوس��ت‪ .‬وی‬ ‫تمام جوامعی را که به نحوی مورد هجوم استعمار مدرن‬ ‫قرار گرفته ان��د دچار معضالت و دغدغه های یکس��انی‬ ‫می دانس��ت‪ .‬از نظر وی‪ ،‬غ��رب مدرن نه تنها در منش��ا‬ ‫خویش از طریق اس��تعمار به جهان سوم مرتبط می شود‪،‬‬ ‫مدرنیته‪ ،‬اسیمیالسیون و تجدد‬ ‫شریعتی در بررسی رابطه مدرنیته و تجدد‪ ،‬از موضع‬ ‫نسبیت تاریخی به تحلیل می پردازد‪ .‬از نظر وی‪ ،‬مدرنیته‬ ‫تجربه ای است خاص که متعلق به زمان و مکان خاصی‬ ‫است‪ .‬بنابراین‪ ،‬مدرنیته برای غیر اروپایی در تمامیت ان و‬ ‫فی ذاته اصیل فقط می تواند موضوع تقلید باشد‪ ،‬نه تکرار‪،‬‬ ‫لذا تجدد که همان تقلید از مدرنیته است‪ ،‬هرگز نمی تواند‬ ‫نقدونظر‬ ‫مدرنیته‪ ،‬سنت و مذهب‬ ‫نقد شریعتی از تجدد به معنی تائید «سنت» به معنای‬ ‫عام ان نیست‪ .‬وی همانگونه که بین مدرنیته و تجدد تمایز‬ ‫قایل شده است‪ ،‬بین سنت و ضد سنت نیز قائل به تمایزی‬ ‫ضروری است‪ ،‬اگر مدرنیته دچار غلبه عنصر سلطه گری‬ ‫شده‪ ،‬سنت نیز دچار قلب ماهیت شده است‪ .‬نقد شریعتی‬ ‫از مدرنیته دربرگیرنده چگونگی غالب شدن غرب بر غیر‬ ‫خود است و نقد وی از «س��نت» دربرگیرنده تفسیر وی‬ ‫از چگونگی قلب شدن سنت به ضد خود این مطلب در‬ ‫بحث های وی در مورد مذهب به عنوان گونه ای از سنت‬ ‫کامال بارز است‪.‬‬ ‫شریعتی در مقام متفکر مسلمان‪ ،‬از یکسو به رابطه‬ ‫تاریخی – س��اختاری مدرنیته با مذهب و از سوی دیگر‬ ‫به ضرورت نواندیش��ی مذهبی که ف��ارغ از مفروضات‬ ‫مدرنیته در قبال مذهب باش��د‪ .‬پرداخته اس��ت‪ .‬با این که‬ ‫مدرنیته از دیدگاهی‪ ،‬شدیدا متاثر از اعتراض مذهبی‪ ،‬یعنی‬ ‫پروتستانتیسم‪ ،‬به وضع موجود بوده‪ ،‬اما به هرحال روند‬ ‫تاریخی مدرنیته در جهت مقابله با مذهب ادامه یافته است‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫مدرنیته و تجدد ایرانی‬ ‫شریعتی در بررسی شیوه برخورد روشنفکران ایرانی‬ ‫با مدرنیته به سه گرایش عمده اشاره می کند‪ .‬یکی گرایش‬ ‫تقلید مطلق و فرنگی شدن‪ ،‬دوم نفی مطلق نوگرایی و سوم‬ ‫برخورد مستقل و اگاهانه با مدرنیته‪ .‬گرایش اول‪ ،‬که منادی‬ ‫ان امثال تق��ی زاده بوده اند‪ ،‬هم خویش را بر اش��اعه باور‬ ‫برتری ذاتی و اسیمیله واسطه فرهنگی بین این دو‪ .‬گرچه‬ ‫اسیمیله به یک قش��ر‪ ،‬یک گروه یا طبقه خاصی محدود‬ ‫نمی شود‪ .‬اما در جایی که صاحبان فکر و اندیشه در یک‬ ‫جامعه ای دچار اسیمیالسیون شوند‪ ،‬باید از ان به عنوان‬ ‫یک «فاجعه» نام برد‪:‬‬ ‫«اس��یمیله ش��دن عوام که تنه��ا مصرف کنندگان‬ ‫تولیدات اروپایی اند‪ ،‬یک بدبختی اجتماعی اس��ت‪ ...‬اما‬ ‫اسیمیله شدن روش��نفکران که منجیان و پیامبران ملت‬ ‫خویشند و در مثل چشم و چراغ و نیروی اگاهی و تعقل‬ ‫و جهت یابی پیکره اجتماع خویش‪ ،‬فاجعه ای است که در‬ ‫ان مس��اله مرگ و حیات و وجود و عدم یک ملت با تمام‬ ‫سرمایه های مادی و معنویش مطرح است»‪.‬‬ ‫نکته قابل توجه این است که در فرایند تبدیل مدرنیته‬ ‫به تج��دد از طریق اسیمیالس��یون‪ ،‬پدیده «مدرنیس��ت‬ ‫متعصب» متولد می شود‪ .‬چه‪ ،‬فرد اسیمیالسیون از خود‬ ‫«اروپایی متجددتر می نماید و نسبت به مدرنیسم و مظاهر‬ ‫زندگی اروپایی از خود وی متعصب تر است‪ .‬یک اروپایی‬ ‫گذشته اش را می س��تاید‪ ...‬اما یک اسیمیله جهان سومی‬ ‫بی قید و شرط از گذشته اش بریده‪ ،‬ان را خراب می کند و‬ ‫از خود می گریزد‪.‬‬ ‫بلکه برای تداوم س��لطه اس��تعماری خویش‪ ،‬از طریق‬ ‫اسیمیالسیون (شبیه س��ازی فرهنگی) نیز با این جوامع‬ ‫مرتبط است‪ .‬بنابراین جهان سوم امروز نه فقط میراث دار‬ ‫ویرانی های استعماری است‪ ،‬بلکه درگیر معضل حاصل‬ ‫از اسیمیالسیون‪ ،‬یعنی تجدد نیز هست‪ .‬به عقیده شریعتی‪،‬‬ ‫غرب یا با نفی سنت ها یا با مسخ انها به سلطه خویش در‬ ‫جهان سوم تداوم بخشیده است‪.‬‬ ‫غرب از یکسو نژاد سیاه را فاقد توان فرهنگ سازی‬ ‫می شناسدوازسویدیگربهمسخووارونهکردنسنت های‬ ‫اسالمی می پردازد در نتیجه‪ ،‬اکنون تجدد‪ ،‬در معنی تقلید از‬ ‫غرب‪ ،‬یا به تعبیری مدرنیس��م تقلیدی‪ ،‬فرهنگ غالب بر‬ ‫جوامع جهان سوم است‪ .‬از نظر شریعتی‪ ،‬واسطه تاریخی‬ ‫و نظ��ری مدرنیته و تجدد‪ ،‬عبارت اس��ت از اس��تعمار‪،‬‬ ‫همگون سازی و بورژوازی کمپرادور‪.‬‬ ‫مدرنیته و استعمار‬ ‫شریعتی در تعریف اس��تعمار مدرن‪ ،‬به ارتباط بین‬ ‫ماشینیسم و استعمار اشاره می کند‪ .‬ضرورت های اقتصادی‬ ‫حاصل از گسترش ماشینیسم در جامعه و اقتصاد مدرن‬ ‫باعث می شود که صاحبان سرمایه در غرب در پی یافتن‬ ‫بازارهای جدید برای پاسخ گویی به منطق تولیدی ماشین‬ ‫باشند‪ .‬تس��خیر بازار خارجی نیز به س��ادگی امکان پذیر‬ ‫نیست‪ ،‬لذت دسیسه های سیاسی یا تصرفات نظامی اغاز‬ ‫می شود‪ .‬این اولین مرحله از استعمار در قرون جدید است‪.‬‬ ‫بدیهیاستکهتداومسلطهاستعمارینیازمندعوامل‬ ‫و عناصر خاص خویش اس��ت‪ .‬از جمله موثرترین این‬ ‫عوامل در عصر استعمار مدرن‪ ،‬بورژوازی کمپرادور‪ ،‬یعنی‬ ‫بورژوازی غیر غربی است که واسطه عمل بورژوازی غرب‬ ‫در کشور خودش می شود‪ .‬به تعبیر شریعتی‪:‬‬ ‫«بورژوازی (های) دالل (کمپرادور) که واسطه های‬ ‫بورژوازی در کش��ورهای دنیای سوم و به ویژه مستعمره‬ ‫و کشورهای وابسته اند و خود‪ ،‬نه سرمایه دار اصیل اند و نه‬ ‫تولید کننده و فقط نماینده فروش و واسطه مصرف کاالی‬ ‫صنعتی غرب در جامعه س��نتی خویش اند‪ ،‬سکه اند‪ ،‬اما‬ ‫سکه های تقلبی‪ ،‬پول اند‪ ،‬اما نه پول طال‪ ،‬پول سیاه و کارشان‬ ‫سیاه کاری»‪.‬‬ ‫به عنوانتکرارتجربهغربشکلگیرد‪،‬بلکههمچونفرایند‬ ‫مرتبط‪ ،‬اما نه همسان با مدرنیته بایستی مطالعه شود‪ .‬در این‬ ‫زمینه‪،‬موضوعاسیمیالسیوناهمیتخاصیدارد‪.‬شریعتی‬ ‫اسیمیالسیونبه عنوانیکیازپدیده هایحاصلازبرخورد‬ ‫کشورهای غربی با جوامع کم رشد اشاره می کند‪ .‬به تعبیر‬ ‫وی اسیمیالسیون به معنی شبیه س��ازی است‪ ،‬یعنی غیر‬ ‫اروپایی که خود را شبیه اروپایی می نماید‪ .‬با کمال تعجب‬ ‫من همین اصطالح را با همان دیالکتیک که در رابطه میان‬ ‫غیر اروپایی و اروپایی هست‪ ،‬در این سخن عمیق پیامبر‬ ‫یافته ام که «من تشبه بقوم فهو منهم»‪« :‬هر که خود را به قوم‬ ‫دیگری شبیه سازد‪ ،‬دیگر به جامعه خود پیوسته نیست ‪ ،‬به‬ ‫قوم دیگران وابسته است‪ ،‬از ریشه خود بریده است‪ ،‬با خود‬ ‫بیگانه شده است»‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬اسیمیله یا متشبه کسی است که با فرهنگ‬ ‫و خصایص قومی دیگر البته (از خود بیگانه) ش��ده است‪.‬‬ ‫به تعبیری می توان گفت‪ ،‬اس��یمیله روی دیگر بورژوازی‬ ‫کمپرادور اس��ت‪ .‬بورژوازی کمپرادور واسطه ساختاری‬ ‫قدرت هایاستعماریباجهانسوماست؛بنایزمینیبهشتی‬ ‫که دین در اخرت وعده می داد‪ ،‬شد‪ .‬اما غایت امر چیزی شد‬ ‫جز انکه (و در واقع ضد انچه) علم وعده داده بود‪:‬‬ ‫«علم از خدمتگ��زاری دین رها ش��د و به خدمت‬ ‫قدرت درامد و در اختیار قدرتمند قرار گرفت و بدل بر یک‬ ‫سیانتیسم کوته فکرانه و منجمدی شد که مسیح را کشت‪،‬‬ ‫اما خود چاکر قیصر گشت‪».‬‬ ‫به نظر شریعتی در پیدایش سیانتیسم سه عامل موثر‬ ‫بوده است‪ .‬یکی شکس��ت دادن بینش جامد کاتولیکی و‬ ‫روح منحط قرون وس��طایی دوم‪ ،‬کشفیات و اختراعات‬ ‫ش��گفت انگیزی که بی درنگ پ��س از ازادی از قید و بند‬ ‫کلیسا به انها دست یافت و سوم مطلق انگاری علم در توان‬ ‫خویش برای دست یابی به حقیقت‪.‬‬ ‫عاقبت علم‪ ،‬به جای خلق دنیای جدید برای انسان‪ ،‬با‬ ‫«اسارت در تولید بیشتر و مصرف بیشتر و ایجاد و تحمیل‬ ‫مصرف های مصنوعی در زندگی ادمی» به خدمت سرمایه‬ ‫و سلطه درامد‪ .‬و این همه از طریق ماشینیسم ممکن شد‪.‬‬ ‫ی متفاوت از «ماشین» است‪ ،‬به معنی‬ ‫ماشینیسم‪ ،‬که مفهوم ‬ ‫«نظام خاصی اس��ت که بر ماشین تحمیل ش��ده است»‪.‬‬ ‫«ماشینیسم‪ ،‬نفی اریژینالیسم (‪ )originalism‬است‪ ،‬یعنی‬ ‫نفیاصالت هاوهمسان سازیانسان هاوفرهنگ ها‪،‬حاصل‬ ‫این فرایند‪ ،‬تسلیم همگانی در مقابل قالب های مصرفی‬ ‫تحمیلیماشینیسماست‪.‬ازمنظریفلسفی‪،‬ماشینیسمباعث‬ ‫غلبه ماشین بر حیات انسانی و جایگزینی ماشین به جای‬ ‫انسان تصمیم گیر و خالق می شود‪ .‬بدین ترتیب «انسان از‬ ‫خودش غایب می شود»‪.‬‬ ‫علی شریعتی بخش عمده ای از‬ ‫مباحث خود را معطوف به نقد تئوریک‬ ‫فلسفه غرب کرد و در این راه روش‬ ‫مکتب فرانکفورت را پیش گرفت‬ ‫‪31‬‬ ‫نقد و نظر‬ ‫شبیه سازی‬ ‫به عقیده ش��ریعتی‪ ،‬واس��طه تاریخی و نظری میان‬ ‫مدرنیته غربی و تجدد جهان س��وم عبارت از اس��تعمار‪،‬‬ ‫شبیه سازی و «بورژوازی دالل»‪ .‬استعمار‪ ،‬حاصل گسترش‬ ‫«ماشینیسم» و نیاز ان به بازار است‪ .‬دستیابی به بازارهای‬ ‫جدید‪ ،‬به نوبه خود‪ ،‬مستلزم ترفندهای سیاسی و نظامی ‬ ‫است و این امر به نوبه خود‪ ،‬عوامل خود را یعنی «بورژوازی‬ ‫دالل» ‪ ،‬که سودش در گسترش کاالهای مصرفی (حاصل‬ ‫امده از) منابع کشورهای جهان سوم است‪ ،‬پدید می اورد‪.‬‬ ‫اما این کارها پیش نمی رود‪ ،‬مگر اینکه ساحت فرهنگی‪،‬‬ ‫فرصت الزم را فراهم اورد‪ .‬این امر از طریق «شبیه سازی»‬ ‫رخ داده است‪ ،‬یعنی فرایندی که طی ان غیر اروپاییان‪ ،‬شبیه‬ ‫یک اروپایی شوند یا به ان تظاهر کنند‪ .‬شبیه سازی‪:‬‬ ‫«یعنی انسان خودش را عمدا یا غیر عمد شبیه به فرد‬ ‫دیگر بسازد‪ ،‬یعنی خود را شبیه دیگری ساختن‪ .‬برای اینکه‬ ‫او از همه خصوصیات شخصی خودش دور شود‪ ،‬خودش‬ ‫را به شدت و با وس��واس فراوان و بی قید و شرط شبیه به‬ ‫دیگری می کند تا از همه افتخار و فضایلی که در دیگری‬ ‫احساس می کند‪ ،‬برخوردار شود‪».‬‬ ‫شبیه س��ازی محص��ول تاریخ��ی فراین��د‬ ‫تک فرهنگ سازی اس��ت‪ .‬این امر مسیر اصلی در جهت‬ ‫امپریالیسم فرهنگی اس��ت و با قوای استعماری اروپایی‬ ‫جدید اعمال می شود‪.‬‬ ‫«مونوکولچر (ت��ک فرهنگی) یک��ی از پدیده های‬ ‫استعماری است که همراه با مونوکولچور تمدن هاست‪.‬‬ ‫همه مزارع فرهنگی دنیا‪ -‬که در طول چندین قرن و چندین‬ ‫هزار س��ال تجربه های گوناگون زیباشناس��ی و تاریخی‬ ‫داشته اند – همه باید نفی شوند و تراکتور استعمار فرهنگی‬ ‫بیاید و همه را دور کند و هیچ چیز نداشته باشد‪ ،‬جز یک‬ ‫حلقوم تشنه باز‪ ،‬برای مکیدن تولیدات استعماری‪( .‬اما نکته‬ ‫اینجاست که) شبه اروپایی همیش��ه از اروپایی متجددتر‬ ‫می نماید و نسبت به مدرنیسم و مظاهر زندگی اروپایی از‬ ‫خود وی متعصب تر است‪ .‬اروپایی گذشته اش را می ستاید‬ ‫و اسیمیله بی قید و شرط از گذشته اش بریده و ان را خراب‬ ‫می کند و از خود می گریزد‪».‬‬ ‫این ام��ر را می توان س��رخوردگی هوی��ت نامید‪.‬‬ ‫سرخوردگی نه از شیوه زیس��تی خود‪ ،‬بلکه از وضعیت‬ ‫وجودی خ��ود‪ .‬تعبی��ر ولژگ��ی مضاعف بیانگ��ر این‬ ‫سرخوردگی است که در شبیه ش��دگی بروز کرده است‪.‬‬ ‫از این لحاظ‪ ،‬شریعتی به شدت منتقد روشنفکر تجددگرا‬ ‫در جوامع غیر مدرن بود‪ ،‬زیرا انان هویت خود را با فرهنگ‬ ‫غرب تعیین می کنند‪ .‬نزد وی این امر نیز مانند بهره کشی‬ ‫اقتصادی‪ ،‬محصول استعمار است‪ .‬وی این روشنفکران را‬ ‫به سبب عجزشان از فهم این تحوالت در متن ویژگی های‬ ‫خاص جوامع خود‪ ،‬نقد می کند‪ .‬وی معتقد است که انان‬ ‫حس اعتراض و خالقیت خود را از دست داده اند‪ .‬در مقابل‬ ‫وینیازبهجهتیروششناختیبهسمتدیدگاهیعینی تر‬ ‫تو جو و یافتن راه هایی نو و امکاناتی تازه‬ ‫و شجاعت جس ‬ ‫لو فصل معضالت جوامع جهان س��وم را پیش‬ ‫برای ح ‬ ‫می کشد‪ .‬از این رو به عنوان یک امکان‪ ،‬ایده «بازگشت به‬ ‫خویشتن»راپیشنهادمی کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫بازگشت به خویشتن‬ ‫در رابطه با اس��تعمار‪ ،‬ش��ریعتی از دو نوع برخورد‬ ‫با فرهنگ و تمدت ش��رقی نام می برد‪ .‬یکی انکه وجود‬ ‫یک فرهنگ و تمدن را نفی می کند و دیگری انکه انها را‬ ‫تحریف می کند‪ .‬به تعبیر وی‪ ،‬استعمارگران لزوما فرهنگ‬ ‫ش��رقی و تاریخ ان را نفی نمی کنند‪ .‬بلکه می کوشند که‬ ‫استعمار ش��دگان را متقاعد سازند که «مس��خ» شده اند‪،‬‬ ‫«موجود درجه دوم» اند‪ ،‬و «ناتوان از اندیشیدن» هستند‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬او می پرسد‪« :‬چه باید کرد؟» ایا باید شرقی به خود‬ ‫‪32‬‬ ‫ی از قبیل انترناسیونالیسم غرق‬ ‫اجازه دهد که در مفاهیم ‬ ‫شود‪ ،‬یعنی موجودی درجه دو و شریک سرمایه داری باشد‪.‬‬ ‫در حالی که اگر ملتی فاقد فرهنگ اس��ت‪ ،‬چه جایگاهی‬ ‫می تواند در این شراکت داشته باشد؟ ایا این امر‪ ،‬چیزی جز‬ ‫نابودی فرهنگی است؟ چگونه می توان مادامی که چنین‬ ‫دوگانگی ای به مثابه بومی (محلی) در مقابل انسانی وجود‬ ‫داشته باشد‪ ،‬با استعمارگران شریک شد؟ در پاسخ به این‬ ‫پرسش ها‪ ،‬ولی از «لحظه دشوار یک انتخاب بزرگ» که در‬ ‫میان دو قطب واقع است سخن می گوید‪ ،‬یعنی‪« :‬قطبی که‬ ‫ما از گذشته به ارث برده ایم و یک قطبی که از غرب تقلید‬ ‫کرده ایم‪ ...‬قطب نخس��ت یک جهان بینی خاص‪ ،‬فلسفه‬ ‫زندگی خاص‪ ...‬و مجموعه ای از روابط اجتماعی خاص‬ ‫دارد‪ .‬قطب دوم عبارت است از جهان بینی تازه‪ ،‬مکتب و‬ ‫فلسفه زیس��تن تازه و راه تازه برای بودن و حرکت کردن‪،‬‬ ‫گرچه در مکتب های مختلف و حتی متضاد»‪.‬‬ ‫اما انچه در پیروان این دو قطب مشترک است‪ ،‬این‬ ‫است که هر دو مقلدند‪« ،‬کار هر دوی انها ساده است‪ ،‬چرا که‬ ‫یک فرد سنتی دشواری و اضطراب انتخاب ندارد‪ ،‬زیرا‬ ‫برای او انتخاب شده و او فقط می پذیرد‪ ،‬پیروان قطب دوم‬ ‫نیز مس��ئولیت و دغدغه انتخاب ندارند‪ ،‬زیرا همان طور‬ ‫که بس��ته بندی های تکنیکی و کاالهای مصرفی «کاغذ‬ ‫پیچیده» از غرب می اید و ما فقط باید باز کنیم و مصرف‬ ‫کنیم‪ ،‬مکتب های گوناگون امروزی نیز در بسته بندی های‬ ‫تهیه شده و با استانداردهای مشخص وارد می شوند‪».‬‬ ‫ش��ریعتی به عنوان نقطه عزیمتی برای فراتر رفتن‬ ‫از ای��ن انتخاب دو گانه‪ ،‬نخس��ت می کوش��د تا مفهوم‬ ‫«روشنفکر» را دوباره تعریف کند‪ .‬وی اظهار می دارد که‬ ‫یک روشنفکر کسی اس��ت که از موقعیت انسانی خود‬ ‫اگاه باشد و اگاهی او به او احساس مسئولیت ببخشد‪.‬‬ ‫چنین فردی جامعه خود را می شناسد‪ ،‬دردهای ان‪ ،‬روح‬ ‫ان و میراث ان را می شناسد؛ او کسی است که می تواند‬ ‫اگاهانه و مس��ئوالنه انتخاب کند‪ .‬چنین شخصی باید‬ ‫به دنبال رهبری روشنفکری در جامعه خود باشد‪ .‬از این‬ ‫رو ضرورتا الزم نیس��ت که یک روشنفکر تحصیالت‬ ‫عالی داشته باش��د‪ .‬در واقع ش��ریعتی معتقد است که‬ ‫چه بسا یک کارگر‪ ،‬روشنفکرتر از یک دانشمند بسیار‬ ‫معروف باشد‪.‬‬ ‫خودشناسی تاریخی و اعتماد به نفس فرهنگی‪ ،‬ابعاد‬ ‫دیگری از تعریف ش��ریعتی از روشنفکر هستند‪ .‬او این‬ ‫ابعاد را به واسطه ایده «بازگشت به خویشتن» پدید اورده‬ ‫اس��ت و می گوید‪« :‬این ایده ربطی به رمانتیک اندیشی‬ ‫حسرت بار گذشته فراموش ش��ده ندارد‪ ،‬بلکه تالشی‬ ‫اس��ت در جهت ادغام خالقانه اصل و نس��ب تاریخی‬ ‫سرکوب ش��ده خویش��تن فرهنگی این غایتی فی نفسه‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه اغاز اتکا به نفسی چالش برانگیز از جانب‬ ‫نسل از خود بیگانه و سر خورده است که می تواند به نوبه‬ ‫خود‪ ،‬بازشناسی خویشتن تاریخی را در جهت مقابله با‬ ‫قوای سلطه و ستم تقویت کند‪ .‬بنابراین‪ ،‬می توان گفت‬ ‫که مراد شریعتی از «بازگشت به خویشتن» این است که‬ ‫انان که می��راث تاریخی و فرهنگی و هویتش��ان نفی یا‬ ‫مسخ شده اس��ت؛ «تاریخ را برای خود بازسازی کنند‪».‬‬ ‫بدین معنا‪ ،‬ارا ولی قسمتی از یک گفتمان چالش برانگیز‬ ‫علیه گفتمان استعماری است‪ .‬بنابراین‪ ،‬برخالف گفتمان‬ ‫استعماری که نخست نفی یا مسخ می کند و سپس وادار‬ ‫به شبیه س��ازی می کند‪ ،‬گفتارورزی مقاومت مربوط به‬ ‫متن‪ ،‬این فرایند را معکوس می سازد‪ .‬فرایندی که در سه‬ ‫عنصر «باستان شناسی نقادانه فرهنگی»‪« ،‬اصالح گفتمان‬ ‫فرهنگی» و «بازشناسی خویشتن تاریخی» اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬بازگشت به خویشتن یعنی کشف هویت انسانی‬ ‫و اصالت تاریخی – فرهنگی خود‪ .‬یعنی خوداگاهی و‬ ‫رهایی از بیماری الیناسیون فرهنگی و استعمار معنوی‪g.‬‬ ‫اشتباهات بنیادی‬ ‫اشکال شریعتی در نقد روحانیت‬ ‫چه بود؟‬ ‫دکتر ابراهیم فیاض‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫‪5‬‬ ‫دربررسیونگاهبهاندیشه هایمرحوم دکتر شریعتی‬ ‫ابتدا باید به شرایط زمان تحصیل شریعتی نگریست و به‬ ‫انچه شریعتی را به سمت سوسیالیسم سوق داد‪ .‬نگاهی‬ ‫به گذشته مرحوم شریعتی نشان می دهد که او با توجه به‬ ‫اینکه در فرانسه تحصیل کرده است‪ ،‬همواره تحت تاثیر‬ ‫سوسیالیسم بوده است‪.‬‬ ‫چراکه این کش��ور مرکز سوسیالیس��م اس��ت و‬ ‫به طورکلی جریان ها چپ و سوسیالیسم ریشه فرانسوی‬ ‫دارند‪ ،‬چون هیچ کشور اروپایی مثل فرانسه بازتولید‬ ‫سوسیالیسم نداشته و دلیل هم این است که ایتالیک است‬ ‫(کس��انی که زبان ایتالیایی دارند) کاتولیک هس��تند و‬ ‫زبان فرانس��وی هم یکی از ش��عبه های زبان ایتالیک‬ ‫هست و این زبان مختص کاتولیک هاست و این زبان‬ ‫ایتالیک حالت همبستگی بین کشورهایی نظیر فرانسه‪،‬‬ ‫بلژیک‪ ،‬پرتغال و اس��پانیا را دارد و بعد از رنس��انس‪،‬‬ ‫وقتی در فرانسه انقالب رخ می دهد جنس این انقالب‬ ‫سوسیالیسم است و در راس��تای تبدیل کلیسا از یک‬ ‫سازمان کاتولیک به سمت جامعه شناسی سوسیالیسم‬ ‫حرکت می کند‪.‬‬ ‫بر همی��ن اس��اس فرانس��ه تبدیل به کش��وری‬ ‫با ریشه های سوسیالیسم می ش��ود و وقتی فردی مثل‬ ‫شریعتی که مذهبی هم بوده است به این کشور می رود‪،‬‬ ‫خودبه خود سمپاتی نسبت به سوسیالیسم پیدا می کند‪،‬‬ ‫این درحالی است که حتی وقتی یک فرد کاتولیک هم‬ ‫قو خوی‬ ‫که در چنین فضایی قرار می گی��رد او هم خل ‬ ‫سوسیالیستی به خود می گیرد‪.‬‬ ‫این مکتب سوسیالیس��م یک بنیاد تفکری‪ ،‬علوم‬ ‫اجتماعی و انس��انی فرانس��ه در مقاب��ل انگلیس بوده‬ ‫است‪ ،‬بر این اساس در ان دوران هر روشنفکری به هر‬ ‫کشوری که سفر می کرد با تاثیر گرفتن از مکتب و بنیاد‬ ‫ان کشور به سمت و سوی ان سوق پیدا می کرد‪.‬‬ ‫به هرحال علوم انسانی اس�لامی نه غرب گرایی‬ ‫است و نه شرق گرایی و فقط پیرو فرهنگ گرایی است‬ ‫که همان هویت انسانی است و در علوم انسانی تجلی‬ ‫می یاب��د‪ .‬و در حقیقت یک علوم انس��انی فرهنگ گرا‬ ‫مبنای علوم انسانی اس�لامی ماست و این دقیقا عکس‬ ‫فرانسوی هاست که در انجا علوم انسانی سوسیالیستی‬ ‫حاکم اس��ت و بر عکس انگلیس��ی ها که تنها به دنبال‬ ‫علوم انسانی فردگرا هستند‪.‬‬ ‫اما باید به این نکته توجه داشت که بزرگی شریعتی‬ ‫به این است که توانس��ت در همان زمان‪ ،‬سوسیالیسم‬ ‫فرانسوی را در خودش بازتولید کند و با اسالم تطبیق‬ ‫شریعتی توانست سوسیالیسم‬ ‫فرانسوی را در خودش بازتولید‬ ‫کند و با اسالم تطبیق دهد و‬ ‫سعی کند به دنبال نوعی تحلیل‬ ‫سوسیالیستی از اسالم باشد که‬ ‫تابعی از فرهنگ چپ است‬ ‫نقدونظر‬ ‫شریعتی چند دوره داشته است‪،‬‬ ‫در ابتدای کار انچه یاد گرفته یک‬ ‫نوع مبانی شرق شناسی زدگی‬ ‫است که در خصوص اسالم‬ ‫در ذهن دارد و ابتدا یک نوع‬ ‫عرفان گرایی سنی در کارهایش‬ ‫وجود دارد و براین اساس به نقد‬ ‫سازمان روحانیت می پردازد و‬ ‫در مرحله بعدی به سوی عرفان‬ ‫شیعی می رود‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫دهد و سعی کند به دنبال نوعی تحلیل سوسیالیستی از‬ ‫اسالم باشد که تابعی از فرهنگ چپ است‪.‬‬ ‫درحقیقت شریعتی به دنبال ایجاد و بازتولید یک‬ ‫نوع سوسیالیسم و چپ اسالمی است و در تالش است‬ ‫تا مذهب شیعه سازمانی را رها کند و به سمت یک نوع‬ ‫سکوالریسم با بعد مذهبی حرکت کند‪.‬‬ ‫یعنی شریعتی به دنبال این بود تا بگوید که مانند‬ ‫فرانس��ه که از مس��یحیت فاصله گرفت باید از شیعه‬ ‫سازمانی فاصله گرفت و به سمت پروتستانیسم حرکت‬ ‫کنیم و عمال یک سوسیالیس��م فرانس��وی که شکلی‬ ‫س��کوالر دارد را پیاده کنیم‪ .‬برای این کار هم شریعتی‬ ‫در مقدمه باید روحانیت ش��یعه را در ایران به کلیس��ا‬ ‫تشبیه می کرد که البته این کار را هم می کند و می گوید‬ ‫روحانیت از یک سازمان است و این سازمان روحانیت‬ ‫باعث شده که روحانیت دچار انحطاط شود و باید کلمه‬ ‫سازمانی روحانیت را بشکنیم‪.‬‬ ‫شریعتی در این راستا معتقد است که شیعه که یک‬ ‫دین پویا بوده اس��ت با الیه های عرفان مانند مسیحیان‬ ‫تلفیق شده و این باعث انحطاط شده است‪.‬‬ ‫بنابراین ش��روع به نقد روحانیت می کند که این‬ ‫اشتباه شریعتی بوده اس��ت‪ ،‬چرا که روحانیت ما اصال‬ ‫مبنا و ریشه عرفان مانند مسیحیت را نداشته است‪ ،‬بلکه‬ ‫مبنای روحانیت ما فقه عقالنی اقتصادی بوده است‪.‬‬ ‫ش��ریعتی همچنی��ن س��ازمان روحانی��ت را به‬ ‫مسیحیت تشبیه و ان را نقد کرد که البته مبنای سازمان‬ ‫روحانیت عرفان و قطع ارتباط با دنیا نیست‪ ،‬بلکه مبنای‬ ‫س��ازمان روحانیت رابطه با جامعه اس��ت و یک نوع‬ ‫اقتصاد و عقالنیت را در پس خود دارد‪.‬‬ ‫به نظر می اید که این بخش از دیدگاه شریعتی در‬ ‫نقد روحانیت به این شکل‪ ،‬اشکال دارد و البته برخی‬ ‫این ماجرا را رها نکردند و حتی انهایی که از دوس��تان‬ ‫شریعتی بودند مثل محمدرضا حکیمی هویت صنفی‬ ‫روحانیت را مطرح کردند و بعدها هم سازمان روحانیت‬ ‫که توسط تفکر شریعتی در جامعه مطرح شد‪ ،‬از سوی‬ ‫چپ های اسالمی بعد از انقالب تحت فشار و برخورد‬ ‫برای نابودی این سازمان قرار می گیرد که اینها همه خطا‬ ‫ی که انجام دادند تنها در راس��تای وقت‬ ‫بود و هر اقدام ‬ ‫تلف کردن بود‪ ،‬چون اصال سازمان روحانیت شیعه مثل‬ ‫مسیحیت عرفانی نبود که بتوان ان را نقد کرد‪.‬‬ ‫اما بعدها انهایی که چپ اسالمی بودند خود لیبرال‬ ‫شدند و به شدت در قالب اصالح طلبی تجلی پیدا کردند‬ ‫و به شدت اقتصاد گرا و سکوالر شدند و این نشان داد‬ ‫که مبنای این تفکر شریعتی از ابتدا صحیح نبوده است‬ ‫و یک بحث غلطی بود چون عقالنیت روحانیت ریشه‬ ‫در فقه روحانیت و حکمت عملی دارد که البته حکیمانه‬ ‫هم است‪.‬‬ ‫اما مش��کل اصلی این اس��ت که روحانیت هنوز‬ ‫فقه را برجس��ته نکرده اس��ت‪ ،‬اما امام راحل‪ ،‬مرحوم‬ ‫عالم��ه طباطبایی و حت��ی مرحوم ایت اهلل مش��کینی‬ ‫تالش های زیادی در راستای نهادینه کردن فقه حکیمانه‬ ‫و سازماندهی ان انجام دادند‪.‬‬ ‫رشد و پیش��رفت تابعی از پروتستانیسم اسالمی‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه تابعی از عقالنیت است و اینجا ربطی به‬ ‫غرب هم ندارد‪ ،‬اما در سازمان روحانیت مبنا عقل و فقه‬ ‫و اقتصاد و زندگی و سیاست و اجتماع است‪.‬‬ ‫اما به طور کلی باید این موضوع را مدنظر داشت‬ ‫که شریعتی چند دوره داشته است‪ ،‬در ابتدای کار انچه‬ ‫یاد گرفته یک نوع مبانی شرق شناس��ی زدگی اس��ت‬ ‫که در خصوص اس�لام در ذه��ن دارد و ابتدا یک نوع‬ ‫عرفان گرایی س��نی در کارهایش وجود دارد و براین‬ ‫اساس به نقد سازمان روحانیت می پردازد و در مرحله‬ ‫بعدی به سوی عرفان شیعی می رود و بعد بر این اساس‬ ‫با مالک قرار دادن حضرت علی (ع) در نظر دارد تا از این‬ ‫طریق به نقد نگرش سنتی به دین برود‪.‬‬ ‫شریعتی به دنبال این بود که حضرت علی (ع) را بر‬ ‫مبنای یافته های فکری خودش که عمدتا چپ گرایانه‬ ‫هم بود تفسیر کند؛ ش��ریعتی اول بیشتر روی خالفت‬ ‫تاکید می کند‪ ،‬اما شریعتی دوم وقتی متوجه می شود که‬ ‫این مبانی خیلی باهم سازگار نیست به سمت امامت و‬ ‫امت می رود و سعی می کند با ش��اخص امام علی(ع)‬ ‫این ماجرا را مطرح کند‪ ،‬هرچند ریشه عرفانی دارد اما‬ ‫نگاه سوسیالیستی هم دارد‪.‬بعد‪ ،‬بحث عدالت‪ ،‬ازادی‬ ‫و عرفان را ش��روع می کند و این شعار شریعتی است‪،‬‬ ‫به عدالت هم اکتفا نمی کند و بعد که متوجه می ش��ود‬ ‫سوسیالیسم در فرانسه هم نتیجه نداده و رکود اجتماعی‬ ‫ایجاد کرده است به سمت ازادی هم که همان لیبرالیسم‬ ‫است رجوع می کند‪.‬‬ ‫بعد مطرح می کند که ه��ر دوی ازادی و عدالت‬ ‫بدون معنویت هس��تند که این معنویت را در عرفان‬ ‫که ش��عار س��وم اس��ت می بیند و بعد که به پختگی‬ ‫به دنبال یک امتی است که به گفته خودش هم به یک‬ ‫سوسیالیسم می رس��د هم به لیبرالیسم می رسد و هم‬ ‫به معنویت که البته این ماجرا در اندیشه مطهری هم‬ ‫وجود دارد که مطرح می کند ما هم فردگرا هستیم هم‬ ‫جامعه گرا و هیچ کدام را مطلق نداریم و در اینجا عمال‬ ‫شریعتی و مطهری به هم می رسند‪.‬‬ ‫عمال در اندیشه اجتماعی و فلسفی و جمع بین‬ ‫فرد و جامعه شریعتی و مطهری به هم می رسند و در‬ ‫نهایت به اختالف می خورند‪.‬‬ ‫شریعتی در این شرایط بود که عرفان و فلسفه را به‬ ‫یک معنا باهم تلفیق کرد و مباحث حکمت گونه رسید‬ ‫و حکمت اجتماعی را ش��کل داد و ای��ن تفکر باعث‬ ‫می شود که طالب جوان در حوزه و دانشگاه به همراه‬ ‫رهبری امام با توجه به این حکمت حرکت کنند وانقالب‬ ‫به پیروزی می رسد و شریعتی در انقالب تاثیر گذار بوده‬ ‫است‪ .‬اما در کنار او دیگران را هم باید لحاظ کرد‪.‬‬ ‫به هرحال جامعه شناسی اسالمی را شریعتی بنیان‬ ‫گذاشته اس��ت‪ ،‬اما باید به این نکته توجه کرد که تمام‬ ‫انچه شریعتی مطرح کرده است در کل شش سال به طول‬ ‫انجامیده و فعالیت او به همین شش سال ختم می شود‪،‬‬ ‫اما مبانی که شروع کرده مبانی جدی بوده است‪ ،‬به عنوان‬ ‫مثال بحث امت و امام��ت بزرگترین مبنای یک جامعه‬ ‫شناسی اس�لامی است و ش��ریعتی روی این موضوع‬ ‫فعالیت های زیادی را انجام داده اس��ت که متاس��فانه‬ ‫جامعه امروز از این مهم غافل است‪.‬‬ ‫به طور کلی باید در راستای حفظ اندیشه ها همه‬ ‫نظریات دکتر شریعتی را در دنیای امروز مورد مطالعه‬ ‫قرار داد و در بوته نق دو نظر و بررسی قرار داد‪ .‬البته باید‬ ‫تمام اندیشه های اجتماعی که وجود داشته را با دیدگاه‬ ‫نقادانه مطالعه کرد‪g .‬‬ ‫‪33‬‬ ‫نقد و نظر‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫مخالفت با جمهوری مطلقه‬ ‫شریعتی به دنبال نظام امامت و امت برای حکومت بود‬ ‫دکتر علیرضا صدرا ‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫‪6‬‬ ‫دکترعل��ی ش��ریعتی دانش��مند جامعه ش��ناس‬ ‫واسالم شناس روشنفکر مس��لمان دانشگاهی بود که‬ ‫همراه دو تن از برجسته ترین چهره های علمی حوزوی‬ ‫و دانشگاهی شهید عالمه مطهری و عالمه محمد تقی‬ ‫جعفری‪ ،‬هس��ته اصلی فکری‪ ،‬دینی و سیاسی مبارز‬ ‫جریان حس��ینیه ارش��اد تهران را در دوره مبارزاتی با‬ ‫رژیم سلطنتی‪ ،‬اس��تبدادی و اس��تکباری ستمشاهی‬ ‫تشکیل می دادند‪.‬‬ ‫ارا و اث��ار و ش��خصیت انقالب��ی و خیزش��گر‬ ‫شریعتی بگونه ای بود که دوس��تان و دشمنان زیادی‬ ‫را برانگیخت‪.‬‬ ‫در این راستا ش��ریعتی به جای اینکه مورد نقد و‬ ‫ارزیابی علمی بی طرفانه قرار گیرد‪ ،‬متاسفانه بیشتر یا‬ ‫مورد تکفیر بود یا مورد تقدیس‪ ،‬و این دو جریان تکفیر‬ ‫و تقدیس متاسفانه اثار س��ویی را به جا گذاشته است‬ ‫که بدترین انها جریان فرقان بود که متاسفانه با ادعای‬ ‫گاه ساده لوحانه و گاه ش��یطنت امیز از افکار شریعتی‬ ‫اقداماتی را انجام داد و دس��ت به مبارزه مس��لحانه و‬ ‫‪34‬‬ ‫ ترور زد‪.‬‬ ‫در راس��تای همین اقدامات گروه فرقان برخی‬ ‫از برترین چهره ه��ای علمی و فکری ک��ه گاه همراه‬ ‫مرحوم ش��ریعتی بودند‪ ،‬به ویژه استاد شهید مطهری و‬ ‫استاد شهید مفتح را از ما گرفتند و جامعه اسالمی را که‬ ‫تازه اغاز شده بود و به شدت به این اندیشمندان سترگ‬ ‫نیاز داشت از افاضات انها محروم کرد‪.‬‬ ‫شریعتی باید به دور از نگاه های افراطی و تفریطی‬ ‫مورد بازکاوی و بررسی قرار گیرد‪ .‬در اینجا باید به یک‬ ‫روایتی در خصوص مرحوم ش��ریعتی اشاره کنم‪ ،‬در‬ ‫یک مورد که من در خدمت استاد محمد تقی جعفری‬ ‫بودم‪ ،‬مساله اختالف بین شریعتی و استاد شهید مطهری‬ ‫را مطرح کردم و از صحت و سقم این موضوع پرسیدم‪.‬‬ ‫در این خصوص استاد عالمه محمد تقی جعفری‬ ‫فرمودند ک��ه اساس��ا اختالفی بین ش��هید مطهری و‬ ‫شریعتی وجود نداشت‪ ،‬طبیعی بود که شریعتی به عنوان‬ ‫یک روشنفکر مسلمان دیدگاه هایی دارد که قطعا مورد‬ ‫نقد و نقادی اس��تاد مطهری بود‪ ،‬همانگونه که ش��هید‬ ‫مطهری نس��بت به س��ایر جریانات روشنفکری چه‬ ‫مسلمان‪ ،‬چه سکوالر‪ ،‬امثال اقبال الهوری هم نقدهایی‬ ‫داش��تند‪ ،‬اما اینها کامال نقدهای علمی ب��ود‪ ،‬اما بعدا‬ ‫متوجه شدیم که دست سومی پشت پرده و پنهان وارد‬ ‫قضیه شده و به ویژه از طریق مدیریت حسینیه ارشاد‪،‬‬ ‫اختالف بین شریعتی و مطهری را دامن می زد که البته‬ ‫بعدها اشاره ش��د که احتماال جریان س��اواک در این‬ ‫ماجرا دخیل بوده است‪.‬‬ ‫اس��تاد جعفری فرمودند‪« :‬شریعتی یک بار پیش‬ ‫من امده بود و از فشارهای روانی که به او وارد می شد‬ ‫بسیار متاثر بودند و حتی حالت گریه داشتند‪ ».‬شریعتی‬ ‫انجا به اس��تاد جعفری عنوان کرده اس��ت که «من به‬ ‫عنوان یک روش��نفکر مس��لمان فعالی��ت می کنم و‬ ‫عالم اسالمی نیستم‪ ،‬بر اس��اس تحصیالت در غرب‬ ‫نگاه بیرونی نسبت به اس�لام دارم و یقینا نظریات من‬ ‫نظریات ُمر اسالم نیس��ت‪ ،‬اما این را واقف هستم که‬ ‫اسالم راه حل ایران و انقالب و جهان است و راهی جز‬ ‫بازگشت به اسالم اصیل و به ویژه امامت نداریم‪ ،‬تنها با‬ ‫تکیه بر نظریه امامت است که می توانیم انقالب کنیم و‬ ‫هم استقالل و ازادی را بدست بیاوریم‪ ،‬اما طبیعی است‬ ‫که من اشتباهاتی را داشته باشم‪».‬‬ ‫ش��ریعتی در اینجا از عالمه جعفری درخواست‬ ‫می کند که هرگاه خواست مطلبی را ارائه دهد با عالمه‬ ‫جعفری هماهنگ��ی انجام دهد تا اگ��ر جایی خالف‬ ‫اسالم بود ایشان تذکر الزم را به شریعتی بدهند‪.‬‬ ‫عالمه جعفری خطاب به شریعتی مطرح می کنند‬ ‫که «شما نه خود مدعی هس��تید و نه مطرح کردید که‬ ‫مرجع اسالمی هستید‪ .‬ش��ما یک روشنفکر مصلح و‬ ‫مسلمان هستید و دیدگاه هایتان را مطرح می کنید‪ ،‬اما‬ ‫سعی کنید با حساسیت کمتری مطالب را عنوان کنید‪،‬‬ ‫قطعا بهتر است‪ ،‬اما ش��ما کار انجام می دهید و خیلی‬ ‫نگران نباشید‪».‬‬ ‫اما به هرحال مرحوم شریعتی همواره در معرض‬ ‫تفس��یر جریاناتی بود که با تقدیس ی��ا تکفیر روبه رو‬ ‫می شد‪ ،‬اما نیاز است که شریعتی در یک فضای علمی‬ ‫ و بی طرفانه مورد تفسیر قرار گیرد‪.‬‬ ‫البت��ه مرح��وم ش��ریعتی در خص��وص برخی‬ ‫جریانات و مواض��ع مواردی را مط��رح می کردند که‬ ‫ش��اید مورد هجمه قرار می گرفت به عن��وان مثال در‬ ‫بحث مرب��وط به روحانی��ت (البته ش��ریعتی ارادت‬ ‫خاصی نسبت به روحانیت اصیل داشت) مسائلی را‬ ‫مطرح می کردند که شاید به دلیل غلط بودن اطالعات‬ ‫تاریخی تفس��یر او با واقعیت امر تفاوت می کرد که از‬ ‫این جمله می توان به موضوع عالمه بزرگوار مجلسی‬ ‫که حق بزرگی به گردن اس�لام و ش��یعه داشت اشاره‬ ‫ک��رد‪ .‬در اینگونه م��وارد می توان تصریح داش��ت که‬ ‫شاید دکترشریعتی اشتباه می کردند یا اینکه اطالعات‬ ‫تاریخی غلطی در اختیار داشتند‪.‬‬ ‫و نشانه این نیست که نظر مرحوم شریعتی نسبت‬ ‫به مرجعیت و علما منفی باشد که البته برخی در تفسیر‬ ‫نظری��ات ش��ریعتی او را پیرو دین ب��دون روحانیت‬ ‫می دانند که البته این هم غلط است‪.‬‬ ‫اساسا نگاه شریعتی نس��بت به کلیت مدرنیسم‬ ‫از ماتریالیسم تا ماشینیسم چندان مثبت نیست و این‬ ‫موارد را برای بشریت مثبت نمی دانست‪ ،‬نه تنها برای‬ ‫اس�لام و ایران‪ ،‬بلکه برای غرب هم این موضوعات‬ ‫را هم نارس��ا می دانست و هم ناس��ازگار که یک نوع‬ ‫فرویدیسم و یک نوع داروینیسم از دل ان در می اید و‬ ‫شریعتی به شدت ضد این دو الیه بود‪.‬‬ ‫اما در زمان ش��ریعتی و قبل از انقالب اس�لامی‬ ‫کس��انی که در نظر داش��تند تا در مقابل مدرنیس��م و‬ ‫به خصوص شاخه لیبرالیستی و کاپیتالیستی که غرب‬ ‫استعمارگر و امریکا نماینده ان بودند‪ ،‬مبارزه کنند به‬ ‫جریان چپ که سوسیالیس��م بود منتس��ب می شدند‪.‬‬ ‫هر کسی بحث عدالت‪ ،‬مردم و انقالب را مطرح می کرد‬ ‫قاعدتا درگفتمان مدرنیس��م‪ ،‬کاپیتالیسم‪ ،‬امپریالیسم‬ ‫نمی توانس��ت قرار بگی��رد چ��ون در ض��د ان قرار‬ ‫می گرفت‪ .‬منسوب می شد به سوسیالیسم یا کمونیسم‬ ‫یا مارکسیس��م‪ ،‬اما بعدها که جریان ش��کل گرفت و‬ ‫انقالب پیروز شد‪ ،‬مشخص شد که نه شرقی و نه غربی‬ ‫بازگشت به ریشه ها‬ ‫انچه شریعتی به من اموخت‬ ‫علی(ع)‪ ،‬راستگویی ابوذر؛ پیام الهی خون حسین(ع)‬ ‫پیام رسانی شجاعانه زینب(س)‪ .‬شریعتی به ما نشان داد‬ ‫که یک خانه کوچک یعنی خانه فاطمه (س) می تواند‬ ‫به بزرگی تمام عالم باشد‪ .‬شریعتی برای ما اثبات کرد‬ ‫که یک مرد‪،‬ان که می داند کیست و برای چه امده و به‬ ‫کجا می رود؛ برتر است از بی نهایت انسان صفرگونه‪.‬‬ ‫دکتر امیر محبیان ‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫‪7‬‬ ‫بررسی گفتمان شریعتی‬ ‫شریعتی کوش��ید از حصار س��نت های خشک‬ ‫فکری جامعه یا بافته های به ظاهر مقبول تاریخ گریخته‬ ‫و به ریشه ها بازگردد‪ .‬او دریافت که اب در سرچشمه‬ ‫س��الم و زالل و پاک اس��ت‪ .‬دریافت عرف اجتماعی‬ ‫قالب های نشات گرفته از منافع و تحجر و قدرت که‬ ‫در مثلث معروف شریعتی تیغ و طال و تسبیح نمایش‬ ‫یافته بود؛جریان اصیل اسالم و تشیع را کوشیده است‬ ‫به مردابی تبدیل کند که به جای ازادمردان علی گونه از‬ ‫ان یا ساده لوحان اشعری مانند یا مکاران معاویه رفتار‬ ‫پدید ایند‪ .‬دیدگاه شریعتی بازگشتی است به پاکی های‬ ‫نخس��تین نه از موضع س��لفی گونه بلکه بازگشت به‬ ‫خلق پاک و واالی محمد(ص)؛ عدالت بی گذش��ت‬ ‫نقدونظر‬ ‫برای نس��لی چون ما که حصار باورهای س��نتی‬ ‫را شکس��ته بودیم و در برابر خود ده ها گزینه متفاوت‬ ‫و بلکه متضاد برای پیروی داش��تیم؛ شریعتی معبری‬ ‫عقالنی و انقالبی به سوی اسالم بود‪ .‬فراموش نکنیم‬ ‫انقالب‪ ،‬نسل ما را در برابر هر باید غیر عقالنی عاصی‬ ‫کرده بود و در گزینش میان اسالم و مارکسیسم‪ ،‬دیگر‬ ‫س��نت های عرفی و توصیه های کهنه و استدالل های‬ ‫مبتنی بر بایده��ای از موضع باال پاس��خگو نبود‪ .‬در‬ ‫همین زمان ش��ریعتی با تمام شور و شوق کویریاتش‬ ‫که احساس ما را س��یراب می کرد و استدالل هایش‪،‬‬ ‫اسالم را برای ما اندیشه روز می دانست و نه واقعه ای‬ ‫تاریخی‪ ،‬سررس��ید و برای همه عمر ما را با ریسمان‬ ‫عقل به اس�لام متص��ل س��اخت و من را ی��ک عمر‬ ‫مدیون خود کرد‪ .‬برای نس��ل ما ش��ریعتی مظهر یک‬ ‫جامعه شناس معمولی که تئوری های غربی یا ضد غربی‬ ‫را به خوردمان می داد؛ نبود‪ ،‬برای ما شریعتی نشانه ای‬ ‫بود که خدا در حیاتی ترین لحظه انتخاب در برابرمان‬ ‫قرار داد‪ .‬طبیعی اس��ت ش��ریعتی نیز چون هر انسان‬ ‫دیگری دارای خطا و اشتباه است‪ .‬هر که گوید جمله‬ ‫حق است احمقی اس��ت‪ /‬هر که گوید جمله باطل او‬ ‫شقی است‪ .‬اما ش��ریعتی حصارهای تنگ اندیشه را‬ ‫در هم شکست‪ .‬بعضی ها از ان به حصار تنگی دیگر‬ ‫گریختند و بعضی ازاد اندیش��یدن و ازادمرد بودن را‬ ‫فراگرفتند‪ .‬نتیجه عمل هم‪ ،‬شریعتی را محکوم نمی کند‪.‬‬ ‫شریعتی در ان زمان بهترین پاسخ و نه لزوما درسترین‬ ‫پاسخ به نسل در انتخاب ما بود‪.‬‬ ‫بررسی اقدامات شریعتی‪ :‬فردی انقالبی و تند یا‬ ‫علمی و متفکر؟‬ ‫ش��ریعتی انقالب��ی ب��ود ول��ی ن��ه چ��ون‬ ‫مارکسیست هایی که انسان را در مسلخ تصویری واهی‬ ‫از ارمان به نیت خیر نابود ساختند‪ .‬شریعتی تند بود‪،‬‬ ‫ولی تند شتاب برای شکستن بت های جهل و تحمیق‬ ‫و گسستن حلقه های زنجیره تصلب و تعصب با علم‬ ‫به اینکه دیگر وقت��ی نداریم و در ای��ن اندک باید هر‬ ‫روز‪ ،‬چون شب قدر معادل هزار ماه راه برویم تا قرن ها‬ ‫استحمار را جبران کنیم‪ .‬شریعتی عالم بود ولی نه غرق‬ ‫فرمول ها و نظریه هایی که از امدن و رفتنش��ان گرد بر‬ ‫دامن انسان نمی نشیند‪ .‬شریعتی متفکر بود ولی دردمند‪.‬‬ ‫او معصوم نبود؛ مطلق نبود؛ از منظر من او اشاره ای بود‬ ‫به سوی اینده؛ که باید هر کس با پای عقل و عشق خود‬ ‫رود‪ .‬اینده ای که جامعه ای تجلی گاه‪ ،‬ازادی‪ ،‬عدالت‬ ‫وعرفان را نه در خیال بلکه در واقع خواهیم دید‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫هر دو یک از یک مشکل دار تر هستند‪ ،‬هم ماتریالیستی‬ ‫هس��تند از همین حیث سوس��یال امپریالیستی اثار و‬ ‫خطراتش کمتر از لیبرال امپریالیسم نبود و نیست‪ ،‬کما‬ ‫اینکه بعدها دیده شد که بلوک ش��رق و سوسیالیسم‬ ‫فروپاشید و غرب امپریالیستی هم که در حال حاضر با‬ ‫فروپاشی مواجه است‪.‬‬ ‫نظر مرحوم شریعتی روی مباحث سوسیالیستی؛‬ ‫مباحث سوسیالیست مارکسیستی و کمونیستی نبود‪.‬‬ ‫این افراد سوسیالیست اسالمی بودند و منظورشان از‬ ‫سوسیال مردم‪ ،‬عدالت‪ ،‬اس��تقالل و ازادی روبه روی‬ ‫استبداد واستعمار بود‪.‬‬ ‫در ان دوران در خصوص واژه سوسیالیسم یک‬ ‫نوع شبهه ای وجود داشت و در شرایط فعلی است که‬ ‫با پرچمداری امام راحل و زمینه سازی هایی که دکتر‬ ‫شریعتی و شهید مطهری انجام دادند گفتمانی پدید امد‬ ‫که هم بر ضد بلوک شرق و هم بر ضد بلوک غرب بود و‬ ‫حتی ضد مدل و الگوی دولت ساالری و سرمایه داری‬ ‫بود‪ .‬این گفتمان در زمان شریعتی به روشنی و وضوح‬ ‫امروز نهادینه نشده بود و هنوز در مرحله پیش درامد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫اما به طور اجمالی معنا و مفهوم دکتر شریعتی از‬ ‫سوسیالیسم همین مفهوم مردم گرایی بود‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫عدالت و ازادی واستقالل و حاکمیت ملی را در نظر‬ ‫داشتند‪ ،‬در همان دوران هم کس��انی بودند که در این‬ ‫زمینه ها نقد و نظر داشتند‪ .‬چه جریان های نواندیشان‬ ‫دینی چه جریان روشنفکران دینی‪ ،‬اما این افراد طرح‬ ‫جایگزین نداش��تند در حالی که دکتر شریعتی طرح‬ ‫جایگزین داشتند‪ .‬شریعتی منظورش از جامعه امت و‬ ‫از دولت هم امامت را مد نظر داشت‪ ،‬شریعتی معتقد‬ ‫بود که چیزی جز نظام امامت راه حل جامعه اسالمی‬ ‫است‪ ،‬امامت هم چیزی جز عالم دینی علمی و سیاسی‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫اما قطعا معتق��د بود ک��ه جریاناتی هس��تند که‬ ‫روحانی نما و عالم نما هس��تند‪ ،‬کما اینکه بعدها هم‬ ‫دیده ش��د که امام راحل هم نس��بت ب��ه اینها هجمه‬ ‫زیادی داشتند و از انها به عنوان متحجرین یاد می کنند‪،‬‬ ‫ش��ریعتی چون از بیرون از دی��ن و روحانیت به این‬ ‫مباحث نگاه می کرد بنابراین حساس��یت ها نسبت به‬ ‫او برجسته تر از امام راحل بود‪ ،‬چرا که شریعتی از ان‬ ‫اقتدار و مرجعیت الزم برخوردار نبود‪.‬‬ ‫البته از این مطلب هم نباید گذشت که در مواردی‬ ‫مرحوم ش��ریعتی از نظر فکری و تاریخی اشتباهاتی‬ ‫داش��ت‪ ،‬به عنوان نمونه نس��بت به جری��ان مرحوم‬ ‫عالمه مجلس��ی و جریان تش��یع علوی صفوی است‬ ‫که شریعتی نس��بت به نقش تاریخی این بزرگوار نظر‬ ‫درستی نداشت و بازتاب های منفی را ایجاد کرده بود‪.‬‬ ‫اما در نظریات ش��ریعتی یک نکته مهم وجود‬ ‫دارد و ان این اس��ت که ش��ریعتی همواره تصریح‬ ‫داش��ت که در طول تاریخی که نفوذ بیگانه ش��کل‬ ‫گرفته اس��ت در همه ج��ای دنیا پ��ای قراردادهای‬ ‫اس��تعماری را یک نفر روحانی ه��م امضاء نکرده‬ ‫اس��ت و این کامال درس��ت بود‪.‬‬ ‫ش��ریعتی همچنی��ن دموکراس��ی افراط��ی ی��ا‬ ‫جمهوری ه��ای مطلق��ه را تائید نمی ک��رد و این نوع‬ ‫حکومت ه��ا را یک ن��وع س��لطه و س��لطنت پنهان‬ ‫می دانست‪.‬‬ ‫وقتی ش��ریعتی امامت و ام��ت را مطرح می کند‬ ‫یعنی نظریه جمهوری اسالمی که البته از همین حیث‬ ‫هم مورد نقد روش��نفکران س��کوالر قرار داشت که‬ ‫می گفتند یک نوع استبداد دینی را ترویج می کنید که‬ ‫البته شریعتی دفاع می کرد‪g .‬‬ ‫نسبت شریعتی با دنیای امروز و مساله دموکراسی‬ ‫راز جامع��ه مطلوب ش��یعه در ی��ک واژه نهفته‬ ‫اس��ت؛ امت دموکراس��ی را برای ما تنها راه مطلوب‬ ‫و ممکن کرده اند و زیرکانش��ان می گویند نه بهترین‬ ‫که کم خطرترین اس��ت‪ .‬همه می دانند که دموکراسی‬ ‫حاکمیت انسان های متوسط است و اندیشه های بزرگ‬ ‫در ان چون س��قراط‪ ،‬حالج یا عین القضات خاموش‬ ‫می شوند‪ .‬دموکراس��ی در فقدان حاکمیت حق امری‬ ‫شاید ناگزیر باشد ولی مردم با هر تعدادی نمی توانند‬ ‫حق بس��ازند فقط اعالم تمایل می کنند و بس‪ .‬حق از‬ ‫هیچ منشائی جز خدا صادر نمی ش��ود‪ .‬امت‪ ،‬جامعه‬ ‫حاکمیت حق توس��ط ام��ام با رضایت خلق اس��ت؛‬ ‫رضایتی نه از س ر ترس یا طمع بلکه از سر اگاهی‪.‬‬ ‫تصویر امروزی از شریعتی‬ ‫زبان ش��ریعتی‪ ،‬زبان موثر برای س��خن گفتن از‬ ‫اسالم برای جوانانی است که برمی اشوبند‪ .‬نسل جوان‬ ‫ما باز براش��وبیده اس��ت؛ بر این باورم روزی مجددا‬ ‫در خواهیم یافت که با انان نیز باید با زبان شریعتی و نه‬ ‫لزوما تکرار همان حرف ها سخن بگوییم‪ .‬خواهید دید‪.‬‬ ‫انان که شریعتی را برنمی تابند گمان دارند زبانی برای‬ ‫سخن گفتن با نسل نو یافته اند؛اشتباه می کنند‪ .‬شریعتی‬ ‫دل نس��ل جوان دوره ما را از درون و به دست خود ما‬ ‫گشود و بدان وارد شد‪ .‬انکه شریعتی را زیر پا له می کند‬ ‫این امید را دارد که درب دل ها را اگر از درون گشوده‬ ‫نشد با لگد بگشاید؛ چه اشتباهی! ‪g‬‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست ‬ ‫رایزنی های پارلمانی‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫سرنوشت اکثریت‬ ‫ایا فراکسیون اصولگرایان تشکیل می شود‬ ‫یاسین سیف االسالم‬ ‫‪1‬‬ ‫از حال و هوای مجلس نهم اینگونه به نظر می رسد‬ ‫کهمنتخبانمردمهمچنانبایدبرایاستقرارمجلسرایزنی‬ ‫کنند و به این زودی ها نوبت ب��ه انجام وظیفه نمایندگی‬ ‫نمی رسد‪.‬حاالکهتکلیفرئیسکمیسیون هایتخصصی‬ ‫روشن شده و جواب قطعی اعتبارنامه های مساله دار هم‬ ‫در راه است‪ ،‬شاید اگر فراکسیون اصولگرایان با سرنوشت‬ ‫فعلیمواجهنشدهبود‪،‬نمایندگانمی توانستندامیدوارباشند‬ ‫که ابتدای مجلس به زودی به پایان خواهد رسید‪ .‬اما انچه‬ ‫تازه شروع شده است‪ ،‬گفت وگو ها بر سر تعیین تکلیف‬ ‫فراکسیونی است که طی دو دوره گذشته توانسته نقش‬ ‫چش��مگیری در خروجی های مجلس شورای اسالمی‬ ‫‪36‬‬ ‫بازی کند‪ .‬فراکسیونی که در دو دوره قدرت گیری خود‬ ‫تاثیری فراگیر بر گرایشات گوناگون موجود در مجلس‬ ‫داشته و توانسته در موارد مهمی مثل تعیین رئیس مجلس‬ ‫فصل الخطاب باشد‪ .‬فراکس��یون اصولگرایان که پس از‬ ‫دوران نوستالژیکش در مجلس ششم‪ ،‬در دو مجلس اخیر‬ ‫به فراکسیون اکثریت معروف بوده و وجه مشترک همه‬ ‫اصولگرایانمجلسمحسوبمی شدهاست‪.‬‬ ‫اما در ابت��دای مجلس نهم رقابت ها برای کس��ب‬ ‫جایگاه ریاس��ت مجل��س باعث ش��د تا فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان از جایگاه پیش��ین خود تن��زل کند و حرف‬ ‫اخ��ر در موض��وع هیات رئیس��ه در ج��ای دیگ��ری‬ ‫مشخص ش��ود‪ .‬طرفداران علی الریجانی که پیش بینی‬ ‫می کردند در این فراکس��یون توان کمتری برای رقابت با‬ ‫حداد عادل دارند‪ ،‬تشکیالتی را به نام فراکسیون رهروان‬ ‫والیت سازماندهی کردند که تاکنون نیز پا بر جاست‪ .‬این‬ ‫فراکس��یون جدید اگرچه به رهبری برخی از چهره های‬ ‫اصولگرا تشکیل شده بود اما منحصر به اصولگرایان نبود‬ ‫و گرایشات مختلفی از جمله برخی اصالح طلبان در ان‬ ‫حضور داشتند‪ .‬اما فراکس��یون اصولگرایان در مجلس‬ ‫اصولگرا با عدد نهایی‪ 132‬تشکیل جلسه داد و کاندیدای‬ ‫انکهغالمعلیحدادعادلبودنتوانستبهریاستمجلس‬ ‫دست یابد‪ .‬حتی در جلسه انتخاب هیات رئیسه موقت‬ ‫برخی نمایندگان به وجود این فراکسیون به استناد نامی که‬ ‫برای ان انتخاب شده بود‪ ،‬اعتراض داشتند‪.‬‬ ‫حداد‪ ،‬رئیس فراکسیون واحد اصولگرا‬ ‫همه این اتفاقات باعث ش��ده تا در شرایط کنونی‬ ‫دو فراکس��یون اصلی در مجلس وجود داشته باشند و‬ ‫همچنان سرنوشت فراکسیون اکثریت با ابهام مواجه‬ ‫باش��د‪ .‬در این رابطه یک نماین��ده مجلس ضمن ابراز‬ ‫امیدواری برای تشکیل فراکسیون فراگیر اصولگرایان‬ ‫تصریح کرده است که غیر از فراکسیون رهروان والیت‬ ‫هیچ فراکسیون دیگری تا کنون اعالم موجودیت نکرده‬ ‫است‪ .‬سیدعلی محمد بزرگواری‪ ،‬عضو جبهه پایداری‬ ‫همچنین از احتمال تشکیل فراکسیون جبهه پایداری‬ ‫به ریاس��ت اقا تهرانی یا حس��ینیان خبر داده اس��ت‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ضرورت وحدت در فراکسیون واحد‬ ‫در همین رابط��ه علیرضا زاکانی در یادداش��تی در‬ ‫هفته نامهپنجرهضمنتاکیددوبارهبر وحدتاصولگرایان‬ ‫در مجلس و انتقاد از موازی سازی خواستارشکل گیری‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان برای وحدت این جریان شده‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫وی تاکید کرده‪« :‬ما فراکس��یون فراگیری می خواهیم‬ ‫که در جه��ت تقویت مجلس فعالیت کن��د‪ .‬از این رو‬ ‫در کنار فراکس��یون های دیگر این فراکس��یون را نیز‬ ‫خواهیم داش��ت که برای ریاس��ت ان حداد عادل را‬ ‫انتخاب خواهیم ک��رد‪ .‬زیرا معتقدی��م در دور قبل یکی‬ ‫بودن ریاست مجلس و ریاست فراکسیون اصولگرایان‬ ‫جواب نداد‪ ».‬این نماینده مجلس ضمن تاکید بر ریاست‬ ‫حداد در فراکس��یون اصولگرای��ان گفته اس��ت‪« :‬البته‬ ‫گزینه هایی مثل اقایان اقاتهرانی‪ ،‬حسینیان و احمد سالک‬ ‫نیز برای احراز ریاس��ت فراکس��یون واحد اصولگرایان‬ ‫مطرح هس��تند‪ ،‬البته بنده معتقدم خ��ود اقای الریجانی‬ ‫همریاستفراکسیونواحداصولگرایانرانمی پذیرد‪،‬زیرا‬ ‫ایشانرئیسمجلساستوبایدسمتایشانفراترازاینها‬ ‫باشد‪».‬اوهمچنینزمانتعیینتکلیفاینفراکسیونراپس‬ ‫ازمشخصشدنتکلیفکمیسیون هاودیدارنمایندگانبا‬ ‫مقام معظم رهبری عنوان کرده است‪.‬‬ ‫بیژن نوباوه‪ ،‬عضو دیگر جبهه پایداری بر این باور‬ ‫استکهفراکسیونفراگیراصولگرایانبا همان‪ 100‬نماینده‬ ‫اولیه تشکیل خواهد شد‪ .‬در انتخابات هیات رئیسه موقت‬ ‫حداد عادل نتوانسته بود‪ 101‬رای را از ان خود کند‪ .‬نوباوه‬ ‫همچنین تاکید کرده‪« :‬اصولگرایان واقعی مجلس تصمیم‬ ‫دارند تا فراکسیونی با نام فراکسیون اصولگرایان حقیقی‬ ‫تشکیل دهند‪ ».‬وی خاطرنشانکرده است‪« :‬این فراکسیون‬ ‫درهمهزمینه هافعالیتخواهدکرد‪،‬بنابراینماباتشکیلاین‬ ‫فراکسیون بنا داریم نشان دهیم اصولگرای واقعی کیست‪.‬‬ ‫بنابراین با اصولگرایان دیگر که ب��ا نام های جدید اعالم‬ ‫موجودیت کرده اند کاری نداریم‪».‬‬ ‫الریجانی در فراکسیون رهروان رئیس نمی شود‬ ‫از طرف دیگر کاظم جالل��ی چهره نزدیک به علی‬ ‫الریجانی از عدم تمایل وی برای ریاس��ت فراکس��یون‬ ‫رهروان والیت خبر داده است؛ فراکسیونی که از اکثریت‬ ‫نمایندگان مجلس تشکیل شده و الریجانی را به ریاست‬ ‫مجلس رس��انده اس��ت‪ .‬او با تاکید بر ضرورت تقسیم‬ ‫کار در مجلس گفته است‪« :‬باید از ظرفیت های مجلس‬ ‫استفاده کنیم و تقسیم کار خوبی داشته باشیم تا بتوانیم از‬ ‫ظرفیت های قانونگ��ذاری و نظارت نمایندگان مجلس‬ ‫استفادهکنیم‪».‬‬ ‫شجاعی کیاس��ری‪ ،‬دیگر عضو ارش��د فراکسیون‬ ‫ره��روان والیت اس��ت ک��ه در خصوص فراکس��یون‬ ‫اصولگرای��ان موضع گیری کرده اس��ت‪ .‬وی وجود یک‬ ‫فراکسیون واحد برای اصولگرایان را رد کرده و گفته است‪:‬‬ ‫«تشکیلفراکسیونواحداصولگرایانمشکلیراازمجلس‬ ‫حل نمی کند‪ ،‬بلکه با توجه به اینکه اکثریت نمایندگان در‬ ‫مجلسنهماصولگراهستند‪،‬وجوددوفراکسیونمی تواند‬ ‫نظرات و طیف و سالیق اکثریت مردم را تامین کند‪».‬‬ ‫کیاس��ری همچنی��ن تصریح ک��رده‪« :‬وج��ود دو‬ ‫فراکسیون اصولگرا برای پخته ش��دن بحث ها و نظرات‬ ‫و ارای مجل��س نهم نیاز اس��ت‪ ،‬بنابراین تش��کیل یک‬ ‫فراکسیون واحد لزومی ندارد و برای رسیدن به یک نظر‬ ‫واحد‪ ،‬دو فراکسیون تاثیرگذارتر اس��ت‪ ».‬نماینده مردم‬ ‫ساری با اشاره به اینکه رئیس فراکسیون رهروان والیت‪،‬‬ ‫الریجانی نخواهد بود‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬رئیس فراکسیون‬ ‫رهروان والیت از اعضای هیات موسس این فراکسیون‬ ‫خواهد بود و انتخاب رئیس در نهایت بس��تگی به رای‬ ‫اعضای فراکسیون دارد‪».‬‬ ‫همچنین حمید رسایی‪ ،‬عضو دیگر جبهه پایداری‬ ‫تصریحکردهاستکهالریجانیودیگراعضایفراکسیون‬ ‫رهروان والیت در فراکسیون واحد اصولگرایان حضور‬ ‫نخواهند داش��ت‪ .‬رسایی گفته اس��ت‪« :‬در حال حاضر‬ ‫فراکس��یون واحد اصولگرا از اعضای این جبهه در کنار‬ ‫رهپویان انقالب اسالمی و اصولگرایان مستقل در مجلس‬ ‫نهم تشکیل شد ه اس��ت» او همچنین گفت‪« :‬در این بین‬ ‫فراکسیون رهروان والیت خودش��ان را از ما جدا کردند‬ ‫و تمایلی برای عضویت در این فراکسیون نداشتند‪ ،‬البته‬ ‫اگر هم بخواهند در این فراکس��یون حضور پیدا کنند ما‬ ‫شرایطی داریم‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه فراکس��یون اصولگرایان همچون‬ ‫دوره های هفتم و هشتم مجلس کار خود را در این دوره‬ ‫انجام می دهد‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬همان طور که در مجلس هشتم‬ ‫برخی تالش کردند تا فراکسیون اصولگرایان بی خاصیت‬ ‫شود‪ ،‬در مجلس نهم نیز تمایلی برای تشکیل فراکسیون‬ ‫واحد ندارند‪ ».‬این عضو جبهه پایداری همچنین درباره‬ ‫عضویتافراددرفراکسیوناصولگرایانگفتهاست‪«:‬یکی‬ ‫ازشرایطمابرایعضویتافراددرفراکسیوناصولگرایان‪ ،‬‬ ‫مرز بندی شفاف با جریان فتنه و انحراف است‪ ،‬موضوعی‬ ‫که از فراکسیون رهروان والیت در انتخابات هیات رئیسه‬ ‫دیده نشد‪ ،‬انگار برای اقایان تنها به دست اوردن رای و نه‬ ‫چیزدیگریمهماست‪».‬‬ ‫است‪ .‬وی در این یادداشت فراکس��یون رهروان والیت‬ ‫را در ادامه طرح شکس��ت خورده وحدت ملی دانسته و‬ ‫نوشته است‪« :‬گرچه قائلین به طرح دولت وحدت ملی‬ ‫در سال های گذشته مورد انتقاد جدی قرار گرفتند تا جایی‬ ‫که مجبور به پس گرفتن اظهارات خود شدند‪ ،‬لیکن ایشان‬ ‫دوباره کوره راهی را به سوی افق پیش روی خود و تحقق‬ ‫ارزو هایشان گشوده اند‪ ،‬با وجود اینکه می دانند طرح این‬ ‫گونهنظریهپردازی هااسیب جدیبهصحنهسیاسیکشور‬ ‫زده و خواهد زد‪ ».‬زاکانی ادامه داد‪« :‬دوستان با تالش فراوان‬ ‫پیگیر عدم تشکیل فراکسیون اصولگرایان بودند تا جایی‬ ‫که با اصرار تمام رقابت را برخالف سنت درست گذشته‬ ‫بهجایفراکسیونبهصحنکشاندهوجبه هبندیجدیدی‬ ‫را در مجلس نهم بنیان گذاشتند که در ان مرز بندی منطبق‬ ‫بر اصول و مبانی‪ ،‬جای خود را به معادالتی داد که نتیجه ان‬ ‫نه تنها تحولی را در مناسبات و عملکرد مجلس نخواهد‬ ‫داشت‪ ،‬بلکه خودش بنیان مجلس نهم را در ادامه مجلس‬ ‫هشتم و با سطح کارکردهای ان قرار خواهد داد‪».‬‬ ‫اسماعیل کوثری‪ ،‬نماینده دیگری است که بر اهمیت‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان و وظیفه این جریان در مجلس‬ ‫موضع گیری کرده و گفته اس��ت‪« :‬مردمی که به صورت‬ ‫پرشور در انتخابات مجلس نهم شرکت و به نمایندگان‬ ‫مورد نظر خ��ود رای دادند‪ ،‬بیش��تر در قال��ب گفتمان‬ ‫اصولگرایان بودند‪ ،‬از این رو انتظ��ار دارند این تفکر در‬ ‫مجلسنهمنیزحاکمیتیابد‪».‬‬ ‫وی با تاکید بر اینکه کسانی که در راستای عدم ایجاد‬ ‫وحدت میان اصولگرایان وارد عمل شوند مورد اعتماد‬ ‫مردم قرار نخواهن��د گرفت‪ ،‬ادام��ه داده‪« :‬مهم ترین اقدام‬ ‫نمایندگان اصولگرایی که به مجلس راه یافته اند تشکیل‬ ‫فراکسیون اصولگرایی است‪ ».‬کوثری همچنین تشکیل‬ ‫فراکسیون واحد اصولگرایی را در راستای ایجاد انسجام‬ ‫برای موضوعات مهمی که در مجلس مطرح می ش��ود‪،‬‬ ‫ضروری دانسته است‪.‬‬ ‫الله افتخ��اری‪ ،‬نماین��ده مردم تهران نیز تش��کیل‬ ‫فراکسیون اصولگرایان را در راستای منویات مقام معظم‬ ‫رهبری دانس��ته و گفته اس��ت‪« :‬وح��دت موجب رفع‬ ‫مش��کالت مردم و تحقق مطالبات انهاس��ت و تشکیل‬ ‫فراکسیون فراگیر اصولگرایان می تواند به این امر کمک‬ ‫کند‪».‬‬ ‫وی بر همین اساس فراکسیون فراگیر اصولگرایان را‬ ‫فراکسیونی دانسته که به صورت کارشناسی کارها را انجام‬ ‫می دهد و می تواند در جهت تحقق اهداف و رفع نیازهای‬ ‫اقتصادی‪،‬فرهنگیواجتماعیجامعهتالشکند‪.‬‬ ‫افتخاری با تاکی��د بر اینکه این فراکس��یون فراگیر‬ ‫می تواند فراکس��یون های دیگری را نیز تحت نظر خود‬ ‫داشته باش��د‪ ،‬گفت‪ «:‬اصولگرایان با ذائقه های مختلف‬ ‫می توانند فعالیت هایخود را انجامدهندتاازهمهظرفیت‬ ‫هایمجلساستفادهکنند‪».‬‬ ‫به نظر می رس��د با وجود انکه پیش از این و قبل از‬ ‫تشکیل مجلس جدید‪ 153،‬نماینده بر ضرورت تشکیل‬ ‫فراکسیون اصولگرایان تاکید کرده بودند‪ ،‬اما این فراکسیون‬ ‫با تعداد کمتری از منتخبان مردم تشکیل شود‪ .‬همانگونه‬ ‫که رسایی نیز اش��اره کرده محوریت این فراکسیون با دو‬ ‫تشکل رهپویان و جبهه پایداری خواهد بود‪ .‬این موضوع‬ ‫باعث می شود تا دیگر گروه ها مانند جبهه پیروان امام(ره)‬ ‫و رهبری ترجیح دهند فراکسیون رهروان والیت را مرجع‬ ‫اصلیخودقلمدادکنند‪.‬‬ ‫این اتفاق که پس از رقابت حداد عادل و الریجانی‬ ‫بر سر ریاس��ت مجلس رخ داده اس��ت برای فراکسیون‬ ‫اصولگرایان با توجه به نقش پررنگ ان فراکسیون در ادوار‬ ‫گذشته نمی تواند شرایط مطلوبی در دوران قدرت گیری‬ ‫اصولگرایان در نظر گرفته شود‪g.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫گفت وگو با حسین سبحانی نیا درباره ارایش سیاسی مجلس‬ ‫نباید فقط در یک فراکسیون جمع شویم‬ ‫‪2‬‬ ‫حسین س��بحانی نیا‪ ،‬عضو هیات رئیسه مجلس و از نزدیکان علی الریجانی اس��ت‪ .‬وی رقابت فراکسیون‬ ‫رهروان والیت (حامیان دکتر الریجانی) با فراکسیون پایداری و رهپویان (حامیان دکتر حدادعادل) را ریشه در‬ ‫نوع حرکت طیف های اصولگرا برای انتخابات مجلس نهم می داند و بر ادامه یافتن ان تاکید می کند‪ ،‬چون معتقد‬ ‫است‪« :‬در فقدان حضور اصالح طلبان‪ ،‬این رقابت به پویایی و تحرک مجلس کمک می کند‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫اگر وضعیت فراکس��یون های سیاسی مجلس‬ ‫نهم با مجلس هشتم قیاس شود‪ ،‬دوره قبل ابتدا‬ ‫فراکسیون اصولگرایان تش��کیل شد و سپس‬ ‫ذیل ان هر طیف اصولگرا مجموعه ای را برای‬ ‫خود تعریف کرد‪ ،‬اما در مجلس نهم فراکسیون‬ ‫اصولگرایان تش��کیل نش��د‪ ،‬چ��را؟ ارزیابی‬ ‫شما از ارایش طیف های سیاس��ی درون نهاد‬ ‫قانونگذاری چیست؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اصولگرای��ان در دوره نهم فراکس��یون‬ ‫واحدی را تشکیل ندادند و علت ان متاثر از نوع ورود‬ ‫گرایش ه��ای جریان اصولگرا به انتخابات اس��ت‪ .‬ان‬ ‫موقع تالش هایی ب��رای وح��دت اصولگرایان انجام‬ ‫گرفت‪ ،‬اما دوستان جبهه پایداری برای ورود به مجلس‬ ‫برنامه مستقلی داشتند‪ ،‬بنابراین به صورت جداگانه در‬ ‫عرصه رقابت حاضر شدند و این رقابت درون گروهی‬ ‫بعد از ان هم ادامه پیدا کرد که البته قابل پیش بینی بود‪.‬‬ ‫مجموعه ای از دوس��تان نیز در شروع کار مجلس نهم‬ ‫فراکسیون رهروان والیت را تشکیل دادند و نیروهای‬ ‫جبهه پای��داری و رهپویان نیز در فراکس��یون دیگری‬ ‫حضور پیدا کردند‪ .‬این دو مجموع��ه به طور جداگانه‬ ‫در اولین گام بر س��ر تعیین هیات رئیسه مجلس نهم با‬ ‫یکدیگر رقاب��ت کردند که این رقاب��ت می تواند ادامه‬ ‫پیدا کند‪ .‬کلیت رقابت سیاس��ی بین این دو فراکسیون‬ ‫را مثبت تلقی می کن��م‪ .‬چون دوس��تان اصالح طلب‬ ‫محدود هستند و فراکسیونی متشکل از نیروهای این‬ ‫جریان اعالم موجودی��ت نخواهد کرد‪ ،‬بنابراین وقتی‬ ‫اصالح طلبان بنای رقابت ندارن��د و اگر اصولگرایان‬ ‫فقط در یک فراکسیون جمع شوند تحرک مجلس در‬ ‫موضوعات مختلف کم خواهد شد‪ .‬رقابت های سالم‬ ‫و کارشناسی قابلیت های تخصصی نهاد قانونگذاری‬ ‫را تقویت می کند و مجل��س متوجه ضعف های خود‬ ‫می شود‪ ،‬البته ایرادهایی هم وجود دارد اما در کل تالش‬ ‫و تح��رک نمایندگان برای طرح مباحث کارشناس��ی‬ ‫درباره موضوعات مورد بررسی بیشتر خواهد شد و این‬ ‫برای ایفای درست و مناسب وظیفه نمایندگی انگیزه‬ ‫ایجاد می کند‪ .‬معتقدم رقابت دو فراکسیون اصولگرایان‬ ‫رهروان والیت و اقلیت‪ -‬که شامل دوستان پایداری و‬ ‫طیف تحولخواه (رهپویان و ایثارگران) می ش��ود ‪ -‬به‬ ‫پویایی مجلس و کارام��دی ان اضاف��ه می کند‪ .‬البته‬ ‫ممکن است همانند دوره قبل ذیل همین دو مجموعه‬ ‫فراکسیون های سیاس��ی تحت نام مستقالن یا عناوین‬ ‫دیگر تش��کیل ش��ود‪ ،‬اما جدای از این دو فراکسیون‬ ‫نخواهند بود‪.‬‬ ‫پس حتما فراکس��یون هایی ذیل فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان و رهروان والیت تشکیل خواهد‬ ‫شد؟‬ ‫‪ l‬تشکیل فراکسیون کاری و تخصصی مرتبط‬ ‫با حوزه های مختلف اقدامی طبیعی است اما فراکسیون‬ ‫سیاس��ی و نقش افرین در مس��ائل مجلس و کش��ور‬ ‫همین دو فراکسیون هستند که عرض کردم‪ .‬فراکسیون‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪38‬‬ ‫اکثریت‪ ،‬رهروان والیت خواهد بود و فراکسیون دیگر‬ ‫مربوط به نمایندگان همس��و با جبهه پایداری و طیف‬ ‫تحولخواه می ش��ود و همانطور که گفت��م این دو در‬ ‫انتخابات هیات رئیسه موقت و دائم با هم رقابت کردند‬ ‫و از انجا که بیشتر نظر فراکسیون رهروان والیت تامین‬ ‫شد‪ ،‬بنابراین این فراکسیون طیف اکثریت نمایندگان را‬ ‫شامل می شود‪.‬‬ ‫فراکسیون اصولگرایان (پایداری و رهپویان) از‬ ‫طیف های مختلف تشکیل شده است‪ ،‬از طرفی‬ ‫اعضای رهروان والیت نیز به لحاظ سیاسی با‬ ‫یکدیگر متفاوتند‪ ،‬پس کامال طبیعی است ذیل‬ ‫این دو مجموعه زیرفراکس��یون هایی تشکیل‬ ‫شود‪ ،‬مخصوصا در فراکسیون رهروان‪.‬‬ ‫‪ l‬طیف های حاضر در فراکسیون اقلیت وجه‬ ‫اش��تراک و افتراق هایی با ه��م دارند؛ وجه اش��تراک‬ ‫جبه��ه پای��داری و تحولخ��واه حمایت از ریاس��ت‬ ‫اقای حدادعادل بر مجلس نهم ب��ود اما در مواردی نیز‬ ‫بین انها اختالف نظر اس��ت که مصادیق ان را در پایان‬ ‫دوره مجلس هشتم شاهد بودیم‪.‬‬ ‫ماجرای اس��تیضاح وزیر رفاه را می گویید که‬ ‫طیف تحولخواه (ایثارگران و رهپویان) موافق‬ ‫انجام ان بودند‪ ،‬اما پایداری مخالفت می کرد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این یک مورد بود‪ .‬در واقع نوع رویکرد‬ ‫این دو گرایش اصولگرا ب��ه اظهارنظر درباره عملکرد‬ ‫دولت متفاوت است‪ ،‬بنابراین امکان دارد اینها جداگانه‬ ‫از یکدیگر برنام��ه کاری برای خ��ود در مجلس نهم‬ ‫تعریف کنند‪ ،‬اما قالب یک فراکسیون را برای اثرگذاری‬ ‫بیشتر حفظ خواهند کرد تا در موضوعات سیاسی دیگر‬ ‫به جز انتخابات هیات رئیسه مجلس موثرتر وارد صحنه‬ ‫شوند‪ ،‬اما در مجموع کسی نمی تواند وجوه افتراق بین‬ ‫انها را کتمان کند‪ .‬در مقابل شاید فراکسیون اصولگرایان‬ ‫سبحانی نیا می گوید‪ « :‬وجه اشتراک‬ ‫جبهه پایداری و تحولخواه حمایت از‬ ‫ریاست اقای حدادعادل بر مجلس‬ ‫نهم بود‪ ،‬اما در مواردی نیز بین انها‬ ‫اختالف نظر است که مصادیق ان را در‬ ‫پایان دوره مجلس هشتم شاهد بودیم‪».‬‬ ‫رهروان والیت از قومیت ها و نمایندگان اس��تان های‬ ‫مختلف تشکیل شود اما انها تحت عنوان گرایش های‬ ‫سیاسی از قبل به دنبال تشکیل فراکسیون نبودند‪ .‬بحث‬ ‫کلی اصولگرایی عامل انس��جام فراکس��یون رهروان‬ ‫والیت است‪ .‬بنابراین واگرایی در درون این مجموعه‪-‬‬ ‫در قیاس با مجموعه رهپویان و پایداری‪ -‬کمتر به چشم‬ ‫خواهد خورد‪.‬‬ ‫گفته می شود اقای الریجانی رئیس فراکسیون‬ ‫رهروان نخواهد بود‪ ،‬چرا؟‬ ‫‪ l‬این نظر شخصی برخی افراد بود‪ .‬باید دید نظر‬ ‫مجمع چه می شود‪ ،‬اساسنامه فراکسیون در حال بررسی‬ ‫است‪ ،‬بعد از تدوین ان نمایندگان درباره ساختار داخلی‬ ‫مجموعه تصمیم گیری می کنن��د و انجا تازه موضوع‬ ‫ریاست مشخص می شود‪ .‬البته شاید نگاه شخص دکتر‬ ‫الریجانی این باشد که ریاس��ت فراکسیون را شخص‬ ‫دیگری برعهده گیرد‪ ،‬منتها باید دید نگاه مجموعه چه‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫یعن��ی احتم��ال دارد اقای الریجان��ی رئیس‬ ‫فراکسیون اکثریت مجلس شود؟‬ ‫‪ l‬بعید نیست‪ ،‬البته شاید هنگام انتخاب رئیس‬ ‫فراکس��یون‪ ،‬ایش��ان بگوید برای توزیع مس��ئولیت‪،‬‬ ‫رس��یدگی بهتر به کارها‪ ،‬تحرک و نش��اط عملکردی‬ ‫مجموعه فرد دیگری این مسئولیت را به عهده گیرد‪ ،‬اما‬ ‫مجموع مالحظات سمت و سوی تصمیم گیری جمعی‬ ‫را در این بین مشخص خواهد کرد‪.‬‬ ‫شما عضو هیات رئیسه مجلس و فردی نزدیک‬ ‫به اقای الریجانی هس��تید‪ ،‬نظر خود ایش��ان‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬برداش��تم این اس��ت که ایش��ان برای قبول‬ ‫ریاست فراکس��یون اکثریت (رهروان والیت) بیشتر‬ ‫مالحظه می کند تا فراکسیون بتواند با برنامه ریزی نقش‬ ‫پر رنگ تری را در کارهای مربوط به مجلس و مسائل‬ ‫سیاسی کشور ایفا کند‪.‬‬ ‫فراکسیون رهروان والیت تا چه زمانی با اقای‬ ‫الریجانی خواهد بود؟ اگر ایشان برای انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یازدهم کاندیدا شود این‬ ‫فراکس��یون به حمایت از دکتر الریجانی ادامه‬ ‫خواهد داد یا فقط در چارچوب قوه مقننه حامی‬ ‫ ایشان خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬فراکس��یون ره��روان والی��ت اق��ای دکتر‬ ‫الریجانی را فردی شایس��ته ب��رای مدیریت مجلس‬ ‫می داند و ایش��ان را در مدیریت مجلس هشتم و سایر‬ ‫سیاست‬ ‫پایداری و ایثارگران می توانند‬ ‫از یک نامزد حمایت کنند‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫حوزه های مدیریتی فردی توانمن��د می بیند‪ ،‬با چنین‬ ‫نگاهی از ریاس��ت دکت��ر الریجان��ی در مجلس نهم‬ ‫حمایت کرد و اگر ضرورت پیدا کن��د برای کارهای‬ ‫دیگر هم این رابطه می تواند رابطه پایداری بماند‪ ،‬چون‬ ‫ایش��ان توانایی دارد که امروز در مدیریت های کلیدی‬ ‫کشور نقشی موثر را ایفا کند؛ خواه می خواهد این حوزه‬ ‫مدیریتی ریاست مجلس باشد خواه حوزه های دیگر‪.‬‬ ‫ریاست جمهوری چطور؟‬ ‫‪ l‬حاال ک��ه فعال ایش��ان اعالم نظ��ری در این‬ ‫باره نکرده اس��ت‪ ،‬اما طبعا از گزینه هایی هس��تند که‬ ‫چنین ظرفیتی را دارند‪ .‬امروز کشور محتاج یک مدیر‬ ‫کارامد است؛ مدیری که با والیت پذیری‪ ،‬عقالنیت و‬ ‫تدبیر بتواند در کشور ایفای نقش کند؛ این ویژگی در‬ ‫اقای دکتر الریجانی هست‪ .‬مجموعه رهروان والیت‬ ‫با چنین نگاهی از اقای الریجانی در مدیریت مجلس‬ ‫حمایت کردند و اگر ضرورت ایج��اب کند در جای‬ ‫دیگر هم از ایشان حمایت و پشتیبانی خواهند کرد‪.‬‬ ‫تذکرات و انتقادات نماین��دگان درباره نحوه‬ ‫تقسیم اعضای کمیسیون های تخصصی مجلس‬ ‫زیاد بود و برخی از انها واژه البی گری را برای‬ ‫این مساله به کار بردند‪ .‬ایا خطاب حرف انها‬ ‫فراکسیون رهروان والیت بود که کمیسیون های‬ ‫کلیدی مجلس را بین اعضای خود تقسیم کرد؟‬ ‫‪ l‬نظره��ا مختلف بود‪ ،‬بنابراین س��وی حرف‬ ‫انها متوجه فراکس��یون خاصی نمی شد‪ .‬طبیعی است‬ ‫افرادی که متقاضی حضور در یک فراکس��یون خاص‬ ‫هستند با روسای شعب تصمیم گیر برای تامین مقصود‬ ‫خود رایزن��ی و گفت وگو کنند که ای��ن کار جدای از‬ ‫کار تشکیالتی و فراکسیونی است‪ .‬این رایزنی را همه‬ ‫نمایندگان داشتند و دارند‪ ،‬حاال برخی قوی تر و عده ای‬ ‫ضعیف تر ای��ن کار را انجام دادند ول��ی مالک تجربه‪،‬‬ ‫تخصص و سابقه عضویت در یک کمیسیون است و‬ ‫ایین نامه هم روی این مساله تصریح دارد‪.‬‬ ‫یعنی می گویید البی گری اثری نداشته است؟‬ ‫‪ l‬در عین حال که اثر این مساله را نفی نمی کنم‬ ‫ولی در مجموع انچه برای کمیسیون ها در جلسه روسای‬ ‫ش��عب با نایب رئیس مجلس تصمیم گیری شد‪ ،‬حدود‬ ‫‪ 90‬درصد اعضای کمیس��یون های تخصصی براساس‬ ‫مالک هایشایسته ساالریانتخابشدند‪.‬شاید‪ 10‬درصد‬ ‫خطا در مجموعه باش��د که قابل جبران و اصالح است‪،‬‬ ‫کما اینکه قبل از اعالم رس��می اعضای کمیسیون های‬ ‫تخصصی هیات رئیسه با روسای شعب برای حل مشکل‬ ‫جلسه گذاشت و درصد زیادی از مشکل حل شد و ان‬ ‫مقداری هم که باقی ماند طبیعی است‪.‬‬ ‫در هر دوره ای ش��اید چنین وضعیت��ی پیش اید‬ ‫بنابراین این مساله را نمی توان تماما ناشی از البی گری‬ ‫دانس��ت‪ ،‬بلکه براس��اس مالک ها تصمیم گیری شد‪.‬‬ ‫روسای شعب براس��اس ضرورت ها‪ ،‬کارامدی و نیاز‬ ‫مجلس نظر دادند و سعی کردند عضویت نمایندگان در‬ ‫کمیسیون های تخصصی مختلف با تجربه‪ ،‬تخصص و‬ ‫سابقه کاری انها همخوان باشد‪.‬‬ ‫این تغییر و تحوالت در مجلس و رایزنی داخل‬ ‫فراکس��یونی رهروان والیت ای��ا دامنه اش به‬ ‫مدیریت مرکز پژوهش های مجلس هم خواهد‬ ‫رسید؟‬ ‫‪ l‬تاکن��ون بحثی در این زمینه نش��ده اس��ت‪،‬‬ ‫هیات رئیسه و ریاس��ت مجلس درباره مجموعه ها و‬ ‫سازمان های مرتبط با نهاد قانونگذاری تصمیم گیری‬ ‫می کنند که هنوز ورودی به ان بحث ها از جمله ریاست‬ ‫مرکز پژوهش ها نشده‪ .‬چون بحث نشده اظهارنظر هم‬ ‫نمی توان کرد‪g .‬‬ ‫گفت وگو با اسماعیل کوثری درباره فراکسیون اصولگرایان و ائتالف در انتخابات‪92‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اس��ماعیل کوثری از جمله نمایندگانی است که بر تشکیل فراکس��یون اصولگرایان در مجلس نهم تاکید‬ ‫دارد‪ .‬وی که در زمان انتخابات نامزد مش��ترک دو جبهه پایداری و متحد اصولگرایان در حوزه انتخابیه تهران‬ ‫بود‪ ،‬تداوم همکاری داخل پارلمانی جبهه پایداری و طیف تحولخواه را گامی برای وحدت این دو در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم می داند‪.‬‬ ‫جریان اصولگرا از طیف های مختلفی تش��کیل‬ ‫شده است که در انتخابات مجلس رقیب یکدیگر‬ ‫شدند و این رقابت هم اکنون در قالب رقابت های‬ ‫فراکسیون ادامه دارد‪ ،‬چرا؟‬ ‫‪ l‬گروه های اصولگرا در اصول با هم هیچ اختالفی‬ ‫ندارند‪ ،‬اما روش ها و سیاست های اجرایی شان متفاوت از‬ ‫یکدیگر است‪ .‬نیروهای اصولگرا می توانند در عرصه های‬ ‫سیاسی با یکدیگر رقابت کنند بدون انکه نگاه حذفی به‬ ‫هم داشته باشند‪ ،‬چون در کل نگاه حذفی نیروهای انقالب‬ ‫به یکدیگر کاری مذموم‪ ،‬غیر اخالقی و غیر اصولی است‬ ‫و حذف کار صحیحی نیست‪ ،‬اما انتقاد صحیح و سالم‬ ‫اشکالی ندارد و امری طبیعی است‪ .‬در واقع این رویه از‬ ‫وجود ازادی به تمام معنا در نظام جمهوری اسالمی ایران‬ ‫حکایت می کند‪ .‬البته اصولگرایان نباید برای هم دشمن‬ ‫بتراشند‪ .‬یعنی با وجود اختالف در روش ها‪ ،‬انها باید برای‬ ‫تشکیل فراکسیون اکثریت به سوی هم گام بردارند وگرنه‬ ‫دچار مشکالتی می شوند‪ .‬از انجاکه در اصول اختالفی‬ ‫نیستپسانتظارمی رودهمدیگرراتحملکنندوجلوی‬ ‫تفرقبیشتررابگیرند‪.‬‬ ‫فراکسیون اصولگرایان در مجلس هشتم اکثریت‬ ‫نام داشت‪ ،‬اما چنین فراکسیونی در مجلس نهم‬ ‫تشکیلنشدواینطورهمکهبه نظرمی رسدتشکیل‬ ‫نخواهد شد‪ ،‬علت چیست؟‬ ‫‪ l‬مجموعه اصولگرایان در مجلس هشتم واحد‬ ‫بود‪ ،‬اما نتوانس��ت انتظارات را در رسیدگی به طرح ها و‬ ‫لوایح براورده کند و نتیجه بگیرد‪ .‬چون رئیس مجلس و‬ ‫رئیس فراکسیون یکی بود و همین مساله باعث پراکندگی‬ ‫نیروها شد‪ .‬تعدادی از نمایندگان فراکسیون اصولگرایان‬ ‫را در مجلس نهم تشکیل دادند اما اقایان باهنر و الریجانی‬ ‫به سوی دیگری رفتند و فراکسیون رهروان والیت اعالم‬ ‫موجودیت کرد‪ ،‬اما هنوز بحث شکل گیری فراکسیون‬ ‫اصولگرایان باقی اس��ت و این ه��دف در روزهای اتی‬ ‫پیگیری خواهد شد‪.‬‬ ‫بخش��ی از نمایندگان مجلس نه��م نیز نیروهای‬ ‫‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫اصالح طلب هس��تند‪ .‬فک��ر می کردی��د تعداد‬ ‫اصالح طلبان در مجلس نهم در قیاس با مجلس‬ ‫هشتم کاهش پیدا کند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬چنی��ن مس��اله ای قابل پیش بین��ی بود‪،‬‬ ‫اصالح طلبان نیز تعدادی در این عرصه انتخابات حضور‬ ‫پیدا کردند و وارد مجلس ش��دند‪ ،‬این افراد می دانند که‬ ‫اصالح طلب وابسته به بیگانه جایی در نظام جمهوری‬ ‫اسالمی ندارد‪ ،‬بنابراین خود را تا حد زیادی تعدیل کردند‪.‬‬ ‫اقای تابش‪ ،‬دبیر فراکسیون اقلیت مجلس هشتم‬ ‫گفته اند از انجا که نمایندگان اصالح طلب دوره‬ ‫نهم تعدادشان زیر‪ 10‬نفر است دیگر اصالح طلبان‬ ‫فراکسیون تش��کیل نخواهند داد‪ ،‬با این وجود‬ ‫اگر اصولگرای��ان هم یکی ش��وند قابلیت های‬ ‫تخصصی‪ ،‬توان تصمیم گی��ری و طرح مباحث‬ ‫کارشناسی در نهاد قانونگذاری کاهش نخواهد‬ ‫یافت؟‬ ‫‪ l‬اگر اصولگرایان فراکسیون اکثریت را تشکیل‬ ‫دهند‪،‬بعدهر سلیقهسیاسیمی توانددرجزئیاتوفرعیات‬ ‫برنامه خود را دنبال کند‪ .‬مردم به تفکر اصولگرایی رای‬ ‫دادند‪،‬بنابرایناصولگرایانبهسمتتشکیلیکمجموعه‬ ‫یکپارچهحرکت می کنند‪.‬‬ ‫اگر فراکسیون رهروان والیت نپذیرد‪ ،‬چه اتفاقی‬ ‫می افتد؟‬ ‫‪ l‬خب نیایند‪ ،‬دعوایی در این باره وجود ندارد اما‬ ‫فراکسیون اصولگرایان تشکیل می شود‪.‬‬ ‫فراکسیونی که متشکل از طیف های پایداری و‬ ‫رهروان والیت اعالم موجودیت کرد چه نامی ‬ ‫بر خود خواهد گذاشت؟‬ ‫‪ l‬فراکسیون اصولگرایان‪.‬‬ ‫فراکس��یون رهروان والیت تعداد اعضای خود‬ ‫را ‪ 177‬نفر اعالم کرده و معتقد است که اکثریت‬ ‫مجلس را در دست دارد‪ ،‬ضمن انکه از پیشوند‬ ‫اصولگرای��ان اس��تفاده می کند؛ با این تفاس��یر‬ ‫مجموعه ای که ش��ما از ان به عنوان فراکسیون‬ ‫اصولگرایان نام می برید نزدیک به‪ 100‬عضو دارد‬ ‫و این مساله نیز در انتخابات هیات رئیسه مجلس‬ ‫مشخص شد‪ ،‬ایا این ارایش طیف های اصولگرا‬ ‫عوض خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬این مرزبندی برای انتخاب اعضای هیات رئیسه‬ ‫انجامشد‪،‬ضمنانکهخوداقایالریجانیگفتکهرئیس‬ ‫یا عضو فراکسیون رهروان والیت نیست‪ ،‬حاال که بحث‬ ‫انتخابات هیات رئیسه به پایان رسید‪ ،‬طیف های اصولگرا‬ ‫باید به سمتی گام بردارند که تفکر اصولگرایی در قالب‬ ‫فراکسیون اصولگرایان حفظ شود‪.‬‬ ‫حتی اگر مجموع��ه رهروان والی��ت حاضر به‬ ‫همراهی با فراکس��یون اصولگرایان نشود‪ ،‬این‬ ‫فراکسیون راه خود را ادامه خواهد داد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬باید با انسجام و یکپارچگی بیشتری کار را‬ ‫ادامه دهد تا قوی و موثر در صحنه قانونگذاری و تصویب‬ ‫لوایح و طرح ها ورود کند‪.‬‬ ‫در نبود نماین��دگان عضو فراکس��یون رهروان‬ ‫والیت‪ ،‬فراکس��یون اصولگرای��ان از دو طیف‬ ‫پایداری و تحولخ��واه (جمعی��ت ایثارگران و‬ ‫رهپویان) تشکیل می شود‪ ،‬ایا این دو طیف بعد‬ ‫از مدتی زیر فراکسیون تشکیل می دهند یا همین‬ ‫قالب واحد را حفظ می کنند؟‬ ‫‪ l‬رهپویان و ایثارگران از مدت ها پیش تشکیالتی‬ ‫در خارجازمجلس داشتندو می توانند درهمان چارچوب‬ ‫ادامه فعالیت دهند‪ ،‬اما طیف تحولخواه و جبهه پایداری در‬ ‫مجلس برای همکاری مشترک با هم به توافق رسیدند‪.‬‬ ‫یعنی ب��ا وج��ود اختالف نظرها می��ان این دو‪،‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪40‬‬ ‫خود اقای الریجانی گفت که‬ ‫رئیس یا عضو فراکسیون‬ ‫رهروان والیت نیست‪ ،‬حاال که‬ ‫بحث انتخابات هیات رئیسه‬ ‫به پایان رسید‪ ،‬طیف های‬ ‫اصولگرا باید به سمتی گام‬ ‫بردارند که تفکر اصولگرایی در‬ ‫قالب فراکسیون اصولگرایان‬ ‫حفظ شود‬ ‫همکاری انها در مجلس ادامه پیدا می کند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬همین طور است‪.‬‬ ‫پس مثل مجلس هشتم‪ ،‬فراکسیون اصولگرایان‬ ‫به فراکسیون های کوچک تر تقسیم نخواهد شد؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬این اتفاق نمی افت��د‪ ،‬همانطور که گفتم‬ ‫تقس��یم ش��دن انها بیرون مجلس خواهد بود اما انها با‬ ‫یکدیگر در داخل نهاد قانونگذاری همکاری می کنند‪.‬‬ ‫اما پای��داری و طی��ف تحولخ��واه از دو زاویه‬ ‫متفاوت به عملکرد دولت ن��گاه می کنند‪ .‬این‬ ‫مس��اله را می توان در ن��وع موضعگیری اقایان‬ ‫توکلی و نادران با کوچک زاده و رسایی مشاهده‬ ‫کرد؟‬ ‫‪ l‬بحث دولت نیس��ت‪ ،‬همکاری این دو طیف‬ ‫درباره مسائل مربوط به مجلس است‪.‬‬ ‫خب‪ ،‬یکی از وظایف مجلس نظارت بر دولت‬ ‫است و اس��تیضاح‪ ،‬س��وال و تذکر از ابزارهای‬ ‫نظارتی نمایندگان محس��وب می ش��ود‪ .‬در به‬ ‫کارگیری ابزارهای یادشده اختالف دیدگاه بین‬ ‫جبهه پایداری و طیف تحولخواه پیش نخواهد‬ ‫امد؟‬ ‫‪ l‬وقتی اصل تحقق اه��داف و ارمان های نظام‬ ‫جمهوری اسالمی ایران باشد‪ ،‬دیگر مسائل فرعی خواهد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫‪ l‬اما اواخر مجلس هشتم دو طیف پایداری و‬ ‫تحولخواه نظری متفاوت درباره استیضاح وزیر‬ ‫تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی داشتند؟‬ ‫انجا بحث روی افراد و تغییر مسئوالن کشور و امد‬ ‫و رفت انهاست‪.‬‬ ‫‪ l‬یعنی می گویید در بحث های نظارتی احتمال‬ ‫دارد پایداری و طیف تحولخواه دو مسیر متفاوت‬ ‫را پیش بگیرند؟‬ ‫این کار زیاد مش��کلی ندارد‪ ،‬همانند جبهه متحد‬ ‫اصولگرایان که طیف های اصولگرا با هم یکی شدند‪ ،‬اما‬ ‫بعد هر کدام به دنبال پیاده سازی برنامه خود رفتند‪.‬‬ ‫‪ l‬همین اختالف نظرها در ح��وزه نظارت بر‬ ‫دستگاه اجرایی قابلیت و کارایی یک فراکسیون‬ ‫را به حداقل نمی رساند؟‬ ‫باالخره این بحث ها وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬وظیفهمجلستقنینونظارتبرحسناجرای‬ ‫قوانین است و شما می فرمایید پایداری و طیف‬ ‫تحولخواه در کارهای مربوط به مجلس اصل را بر‬ ‫همکاری گذاشتند‪ ،‬این همکاری در چه حوزه ای‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫نظارت ب��ر حس��ن اج��رای قوانین ک��ه برعهده‬ ‫کمیس��یون های تخصصی مجل��س اس��ت‪ ،‬بنابراین‬ ‫فراکسیون در این حوزه نقش افرین نخواهد بود‪.‬‬ ‫در مجلس هشتم هرگاه بحث استیضاح وزیری‬ ‫مطرح می ش��د‪ ،‬ش��ورای مرکزی فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان جلسه می گذاشت و رای استمزاجی‬ ‫می گرفت و همی��ن چراغ راه س��ایر نمایندگان‬ ‫می شد‪ ،‬یعنی شما می گویید دیگر فراکسیون به‬ ‫این حوزه ورود نمی کند؟‬ ‫‪ l‬فراکسیون اصولگرایان در دوره هشتم یکپارچه‬ ‫بود‪،‬اماهم اکنوناصلبرتوافققرارگرفتهچونهمهاصول‬ ‫را قبول دارند و تامین منافع نظام را اولویت کار می دانند‪.‬‬ ‫‪ l‬نظر شما این اس��ت که دو طیف پایداری و‬ ‫تحولخواه با تاکید بر پاس��داری از اصول نظام‪،‬‬ ‫ش��اید در انجام امور نظارتی با یکدیگر تفاوت‬ ‫دیدگاه هم داشته باشند؟‬ ‫بله که امری طبیعی است‪.‬‬ ‫‪ l‬پس وقتی این دو طیف با یکدیگر اختالف‬ ‫دیدگاه در مباحث نظارتی دارند‪ ،‬توافق انها بر‬ ‫همکاری مشترک در مجلس چه فایده ای خواهد‬ ‫داشت؟‬ ‫فایده اش این است که هر جا هدف تامین منافع نظام‬ ‫باشدباهمهستند‪.‬‬ ‫مثال در چه مباحثی ای��ن دو طیف با هم خواهند‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬پیگیری تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری‬ ‫از جمله مباحث کلیدی و مهمی است که دو گروه با هم‬ ‫یکپارچه عمل خواهند کرد‪.‬‬ ‫پس اتحاد پایداری و طیف تحولخواه (ایثارگران‬ ‫و رهپویان) فقط به دلیل حمایت از ریاست اقای‬ ‫حدادعادل در مجلس نهم نبود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اهداف مشترک بزرگ دیگری هم داشتند‬ ‫که یکی از ان تعیین هیات رئیسه مجلس نهم بود‪.‬‬ ‫خیل��ی از چهره ه��ای ش��اخص فراکس��یون‬ ‫اصولگرای��ان مجلس به کمیس��یون اموزش و‬ ‫تحقیقات رفتند‪ .‬ایا ای��ن حاصل تصمیم گیری‬ ‫داخل فراکسیونی بود؟‬ ‫‪ l‬خیر اینطور نیست‪ ،‬ش��عب براساس تجربه‪،‬‬ ‫تحصیالت و سابقه کاری برای عضویت نمایندگان در‬ ‫کمیسیون های تخصصی تصمیم گرفتند‪ ،‬البته خواست‬ ‫خود اشخاص نیز در این باره موثر بود‪.‬‬ ‫تا چه زمانی وحدت فراکس��یونی که شما ان را‬ ‫اصولگرای��ان می نامید‪ ،‬ادامه پی��دا می کند؟ ایا‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری یازدهم روی انسجام‬ ‫ان اثر نخواهد گذاشت؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬اثر خواه��د داش��ت چ��ون انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یکی از مس��ائل اصلی نظام است و‬ ‫اصولگرایان در ان مساله با هم کار را دنبال می کنند‪.‬‬ ‫ام��ا گزینه ه��ای طی��ف پای��داری ب��رای‬ ‫ریاس��ت جمهوری متفاوت از طیف تحولخواه‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬باالخره با هم به توافق می رسند‪ ،‬مشکلی در این‬ ‫باره وجود ندارد‪.‬‬ ‫یعنی انس��جام تش��کیالتی ای��ن دو در مجلس‬ ‫می تواند گامی برای وح��دت انها در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم باشد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬قابلیت های فراکسیون اصولگرایان فراتر‬ ‫از ان چیزی است که نشان می دهد‪ .‬همانطور که پایداری‬ ‫و تحولخواه برای حمایت از ریاس��ت اقای حدادعادل‬ ‫در مجلس نهم به توافق رس��یدند‪ ،‬می توانند در عرصه‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری هم با یکدیگر تفاهم کنند‪g.‬‬ ‫اعضا با ریاست حداد عادل موافقند‬ ‫‪4‬‬ ‫تو گو با احمد سالک درباره فراکسیون اصولگرایان‬ ‫گف ‬ ‫احمد سالک‪ ،‬سخنگوی جامعه روحانیت مبارز و نایب رئیس کمیسیون فرهنگی نهاد قانونگذاری از تفرق‬ ‫اصولگرایان در مجلس نهم انتقاد می کند و خواهان وحدت رویه انها در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اصولگرایینیست‪.‬‬ ‫نگاه پای��داری با طیف تحولخ��واه (رهپویان و‬ ‫ایثارگران) به عملکرد دولت و دولتمردان متفاوت‬ ‫اس��ت‪ ،‬ایا این دو ذیل مجموع��ه اصولگرایان‪،‬‬ ‫تشکیل زیر فراکسیون می دهند؟‬ ‫‪ l‬متاس��فم از صحبت ه��ای برخ��ی اف��راد که‬ ‫مصاحبه هاییدراینبارهکردندوگفتندسه طیفاصولگرا‬ ‫در مجلس نهم وجود دارد‪ .‬اصال این حرف ها را باید در‬ ‫شرایط کنونی کنار گذاش��ت‪ ،‬رویکرد نهاد قانونگذاری‬ ‫تعامل با سایر ارکان حاکمیت به ویژه دولت با رعایت قانون‬ ‫و به شکلی شجاعانه است‪ .‬بنابراین وقتی سخن از تعامل‬ ‫به میان می اید دیگر تقابلی بین قوا وجود نخواهد داشت‪.‬‬ ‫تعامل واقعی و اصولی براساس مباحث کارشناسی شکل‬ ‫می گیرد‪،‬نهمباحثیکهمبنایانخصومتولجبازیاست‬ ‫و منجر به ناراحتی مقام معظم رهبری و جامعه می شود‪.‬‬ ‫بیداری اس�لامی‪ ،‬اوج گیری بحران اقتصادی در غرب‪،‬‬ ‫اوضاع ‪ 15‬همس��ایه ایران و ارایش سیاس��ی گروه های‬ ‫سیاسی کشور ایجاب می کند تا اصولگرایان با تامل بیشتر‬ ‫به مسائل مختلف ورود کنند‪.‬‬ ‫هم اکن��ون اصالح طلب��ان با س��رعت زی��ادی‬ ‫مشغول بازس��ازی خود هس��تند تا در عرصه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم قوی و محکم حاضر شوند‪،‬‬ ‫بنابراین اصولگرای��ان برای توفیق در رقابت سیاس��ی‬ ‫اینده چ��اره ای ج��ز وح��دت ندارند‪ .‬کار حاش��یه ای‬ ‫انه��ا را از توج��ه ب��ه اولویت ه��ای اصل��ی و اصولی‬ ‫باز می دارد‪ .‬اش��کال اساس��ی این اس��ت که نباید این‬ ‫نقار می��ان اصولگرای��ان به وجود می امد‪ ،‬ح��اال انتظار‬ ‫می رود اصولگرایان گذش��ته را فراموش و فرمایشات‬ ‫مقام معظم رهبری را درباره حفظ وحدت با جدیت بیشتر‬ ‫دنبال کنند‪ .‬هم اکنون بعضی ها با عناوین و اهداف مختلف‬ ‫درصدد ایجاد تفرقه و تنش در جریان اصولگرا هستند‪.‬‬ ‫بنابراین در طول یکس��ال اینده حرکت های انها شدت‬ ‫بیش��تری پیدا می کند‪ ،‬اصولگرایان به شرطی می توانند‬ ‫بر توطئه بدخواهان پیروز ش��وند که با تدبیر مسائل را‬ ‫رصدکنند‪.‬‬ ‫‪ l‬این تنش زایی میان اصولگرای��ان از داخل‬ ‫مجلس است یا خارج مجلس؟‬ ‫هر دو‪.‬‬ ‫انتخابات هیات رئیسه فراکسیون اصولگرایان کی‬ ‫انجام می شود؟‬ ‫‪ l‬وقتینمایندگانازسرکشیبهحوزه هایانتخابیه‬ ‫برگردند و هفته ای که جلسات علنی مجلس از سر گرفته‬ ‫شود انتخابات فراکسیون برگزار می شود‪.‬‬ ‫احتمال دارد اقای حدادعادل رئیس فراکسیون‬ ‫شود؟‬ ‫‪ l‬همه قبول شان دارند و جمع بندی اعضا بر اقای‬ ‫حداد عادل است‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫چرا برخالف دوره قبل‪ ،‬فراکسیون اصولگرایان‬ ‫در مجلس نهم تشکیل نشد؟ ایا علت ان رقابت‬ ‫گروه های اصولگرا در انتخابات مجلس بود؟‬ ‫‪ l‬فراکسیون اصولگرایان تش��کیل شد‪ ،‬شکل‬ ‫گرفت و برنامه های سیاسی خود را در مجلس پیگیری‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫اما ان مجموع��ه ای که نام خود را فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان گذاشت در انتخابات هیات رئیسه‬ ‫نتوانست تاثیرگذار باشد‪ ،‬حتی فراکسیون رهروان‬ ‫والیت ان را اقلیت می خواند‪ ،‬چون معتقد است‬ ‫بیشتر از‪ 100‬عضو ندارد؟‬ ‫‪ l‬اکثریت دو معنا دارد‪ ،‬اگر از اصولگرایان مجلس‬ ‫سخنبهمیاناید‪،‬اینواژهشاملحالهمهکسانیمی شود‬ ‫که به اصول مدنظر مقام معظم رهبری اعتق��اد دارند‪ ،‬اما‬ ‫مفهوم این وصف در طیفی خ��اص تجلی پیدا می کند‪.‬‬ ‫بنابرایندرستاستکهبهمعنایوسیعکلمهگروهیدور‬ ‫هم جمع نشدند‪ ،‬اما همین عده ای که تشکیل فراکسیون‬ ‫دادند اصولگرا هستند‪ .‬مذاکرات و مطالبی را هم که اقایان‬ ‫مطرح کردند مسائل متنوعی را اطراف موضوع ایجاد کرده‬ ‫است‪ .‬خب اینجا سوال می شود این مساله ریشه در کجا‬ ‫دارد؟ معتقدم جواب ان در قالب یک مصاحبه نمی گنجد‪،‬‬ ‫چون همه جوانب قضیه باید بررسی شود‪ .‬واقعه ای که‬ ‫رخ داد عوامل متعددی دارد‪ ،‬مربوط به االن هم نیس��ت‪.‬‬ ‫این حرکت ثمره فعالیت هایی از سال‪ 89‬تا کنون است‪.‬‬ ‫ت اصلی چه بود؟‬ ‫عل ‬ ‫‪ l‬ش��اید در متن حرکت اصولگرای��ان افرادی‬ ‫قرار داش��تند که از نگاه جامعه زیر سوال بودند و توجه‬ ‫شایسته ای به این مساله نشد‪ .‬ضمن انکه قبل از انتخابات‬ ‫نهمین دوره مجلس شورای اسالمی در فضای سیاسی‬ ‫کشور تالش گسترده ای علیه حرکت جریان اصولگرا‬ ‫ش��کل گرفت که این خیلی مهم بود‪ ،‬خط��ر انقدر باال‬ ‫بود که بزرگان و علمایی همچون ایت اهلل مهدوی کنی‪،‬‬ ‫ایت اهلل یزدی و ایت اهلل مصباح یزدی به میدان امدند‪ ،‬اگر‬ ‫این بزرگان ورود نمی کردند معلوم نبود نتیجه کار چه از‬ ‫اب دراید‪ .‬همین رویه ای که شکل گرفت انگیزه حضور‬ ‫مردم را پای صندوق های رای برای پاسخگویی به ندای‬ ‫مقام معظم رهبری و مش��ارکت حداکثری در انتخابات‬ ‫افزایش داد‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری برای تعیین مصادیق فتنه‪ ،‬ساکتین‬ ‫فتنه‪ ،‬وابس��تگان به قدرت و ثروت معیارهایی را اعالم‬ ‫کردند که متاسفانه توجه عمیقی به ان نشد و همین مساله‬ ‫مشکالتی را به وجود اورد‪.‬‬ ‫فراکسیونی که شما ان را با عنوان «اصولگرایان»‬ ‫می نامید‪ ،‬ایا خط و مرز خود را با س��اکتین فتنه‬ ‫روشن کرده است؟‬ ‫‪ l‬اعضای ان هنوز نشستی نداشتند که وارد چنین‬ ‫مباحثیشوند‪.‬‬ ‫اما ش��ما به نوعی گفتید که تجل��ی اصولگرایی‬ ‫خالص را می توان در این فراکسیون دید؟‬ ‫‪ l‬خب مصادیق ان را داریم می بینیم‪ ،‬انش��اء اهلل‬ ‫زمان بگذرد‪ ،‬بهتر مساله قابل رویت می شود‪.‬‬ ‫‪ l‬فراکس��یون رهروان والیت که تشکیل شد‬ ‫از نظر ش��ما مجموعه ای اصولگرا به حس��اب‬ ‫نمی اید؟‬ ‫من چنین حرفی نزدم‪.‬‬ ‫‪ l‬باالخره هم طی��ف پای��داری و تحولخواه‬ ‫(رهپوی��ان و ایثارگران) نام فراکس��یون خود را‬ ‫اصولگرایان گذاشتند و هم رهروان والیت برای‬ ‫خود پیش��وند اصولگرایان را برگزید‪ ،‬با تفاسیر‬ ‫یادش��ده کدامیک از ای��ن دو مجموعه جریان‬ ‫اصولگرا را در مجلس نمایندگی می کند؟‬ ‫اگرنگاهکالنمدنظرقرارگیردهمهاصولگراهستند‪،‬‬ ‫اگر به ش��کل خاصی اصولگرایی تعریف شود ان وقت‬ ‫بحث متفاوت خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ l‬تعداد اصالح طلب��ان در مجلس نهم قلیل‬ ‫است‪ ،‬رقابت فراکس��یون اصولگرایان رهروان‬ ‫والیت و فراکس��یون اصولگرای��ان با یکدیگر‬ ‫قابلیت ها و کارایی های مجلس نهم را افرایش‬ ‫می دهد یا خیر؟‬ ‫مهم این است که ایا مجلس نهم می تواند مطالبات‬ ‫مقام معظم رهبری و مردم را انجام دهد یا خیر؟ اگر بتواند‬ ‫کل انتظارات را براورده کند ان وقت این مجلس اصولگرا‬ ‫نام می گیرد‪ ،‬دیگر مس��ائل بحث های حاشیه ای است‪.‬‬ ‫مجلس نهم باید برای رونق تولید ملی و حمایت از کار و‬ ‫سرمایه ایرانی تالش کند‪.‬‬ ‫اعضایفراکسیون رهروان والیتمعتقدند رقابت‬ ‫ایندوفراکسیونمباحثکارشناسیرادرمجلس‬ ‫تقویت خواهد کرد‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬ممکن است این یک بیان دیگر از ماجرا باشد‪،‬‬ ‫اگر رقابت سالم منجر به رشد مباحث کارشناسی برای‬ ‫تحقق مطالبات مقام معظم رهبری شود این خیلی خوب‬ ‫است‪.‬‬ ‫یعنی اگر رقابت سالم باشد‪ ،‬شما از ان استقبال‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬باید عملکرد را به مرور زمان ارزیابی کرد یکجا‬ ‫نمی توان به این س��وال جواب داد‪ .‬امیدواریم که رقابت‬ ‫برای ادای درست وظیفه انجام شود‪.‬‬ ‫اتفاقی که در مجلس هش��تم رخ داد بحث های‬ ‫متعدد و متنوع داخل فراکس��یونی اصولگرایان‬ ‫درباره حمایت از نامزدهای ریاس��ت جمهوری‬ ‫بود که منجر به عدم وحدت رویه ش��د‪ ،‬با توجه‬ ‫به اینکه یک سال تا انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم باقی است‪ ،‬ش��ما چه ارزیابی از اوضاع‬ ‫داخل فراکسیون اصولگرایان مجلس نهم دارید؟‬ ‫‪ l‬تا اینجای کار بین اف��راد یک وحدت رویه ای‬ ‫وجو دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬این خودش پایه ای می شود که در انتخابات‬ ‫اتی اصولگرایان به سمت وحدت حرکت کنند؟‬ ‫امیدواریمانچیزیکهمی خواهیمحاصلشود‪.‬البته‬ ‫یک سیب را که به هوا می اندازید ‪ 10‬چرخ می خورد تا به‬ ‫زمین برسد‪ ،‬هدف ان است که افق و چشم انداز گفتمان‬ ‫اصولگرایی محقق شود‪ ،‬اما در مسیر حرکت ماهیت افراد و‬ ‫جریانات سیاسی روشن می شود‪ .‬اگر نگاههمه طیف های‬ ‫اصولگرا به مبانی این گفتمان باشد همه از پایداری گرفته‬ ‫تا جبهه متحد زیر یک چتر جمع خواهند ش��د وگرنه‬ ‫شاهد مسائل و وقایعی خواهیم بود که به صالح گفتمان‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست ‬ ‫یک فرضیه جدید‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫فرضیه «یارقرضی»‬ ‫ایا طرح دولت وحدت ملی دوباره زنده شده است‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫‪1‬‬ ‫صحنه رقابت های سیاس��ی یازدهمین انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری چگونه ترس��یم خواهد شد؟ کدام‬ ‫چهره ها‪ ،‬کاندیدای حضور در عرصه انتخابات خواهند‬ ‫شد؟ معادالت سیاس��ی چه ائتالف ها و چه جبهه های‬ ‫سیاسی جدیدی را پدید خواهد اورد؟ پرسش هایی از‬ ‫این دست ذهن تحلیلگران و رصد گران مسائل سیاسی‬ ‫را از هم اکنون که فقط یکسال به پایان دولت احمدی نژاد‬ ‫باقی مانده به خود مشغول کرده است‪.‬‬ ‫انچه اما اکنون از تحوالت س��پهر سیاس��ی ایران‬ ‫هویداس��ت حضور بی��ش از یک چه��ره اصولگرا در‬ ‫عرصه انتخابات است‪ .‬چه انکه چهره هایی از میان انان‬ ‫برنامه ریزی ها و اقدامات ستادی شان را اغاز کرده و این‬ ‫البته موضوعی است که با رصد سخنرانی ها‪ ،‬مصاحبه ها‬ ‫و تحرکات این شخصیت ها قابل تحلیل است‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬اما تکلیف جریان رقیب همچنان برای‬ ‫اصولگرایان مشخص نیست‪ .‬اصالح طلبانی که پس از‬ ‫ماجراهای سال‪ 88‬هنوز نتوانسته اند به وضعیت سال های‬ ‫پیش از انتخابات دهم بازگردند ح��اال پس از انتخابات‬ ‫مجلس نهم با یک رقابت مهم مواجهند؛رقابتی که به باور‬ ‫‪42‬‬ ‫انان اگر نتواند منجر به پیروزی نامزد مورد حمایتشان‬ ‫شود شاید بتواند بار دیگر انسجام را میان بخشی از انان‬ ‫ایجاد کند و این شاید مهم ترین برهانی باشد برای انها تا‬ ‫برای بازگشت به عرصه قدرت رسمی ان هم در این دوره‬ ‫زمانی‪ ،‬تالش کنند‪.‬‬ ‫در این باب البت��ه باید این را هم گف��ت که اگر تا‬ ‫اس��فند ماه س��ال گذش��ته س��وال مهم این بود ک��ه ایا‬ ‫اصالح طلبان وارد عرصه انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫خواهند شد یا تصمیم به تحریم و کناره گیری خواهند‬ ‫گرفت‪ ،‬حاال اما در اواخر خرداد ماه امس��ال دیگر هیچ‬ ‫ش��کی وجود ندارد که انها یک ضلع رقابت در بهار و‬ ‫تابستان‪ 92‬خواهند بود‪.‬‬ ‫به دیگر سخن اینکه مساله حضور اصالح طلبان در‬ ‫انتخابات سال اینده که تا پیش از انتخابات مجلس نهم‬ ‫به عنوان یک فرض در تحلیل های سیاسی منظور می شد‬ ‫پس از شرکت سید محمد خاتمی در انتخابات ‪ 15‬اسفند‬ ‫و مواضع دیگر اصالح طلبان در چند روز اخیر به عنوان‬ ‫یک رویداد تقریبا قطعی تلقی می شود‪.‬‬ ‫چه انکه چهره های مهم��ی از انان حاال می گویند‬ ‫که بحث بر سر ورود به این عرصه را اغاز کرده اند؛ افراد‬ ‫موثر و تصمیم سازیهمچونموسوی خوئینی ها و مجید‬ ‫انصاری‪ .‬در این برهه زمانی اما انچه به عنوان صورت‬ ‫مساله اصلی مطرح است نحوه ورود این طیف سیاسی‬ ‫به انتخابات است‪ .‬گمانه ها از انچه این روزها از اخبار و‬ ‫تحلیل های موجود به دست می اید به دو گزینه خالصه‬ ‫می شود؛ گمانه نخست ان است که اصالح طلبان با یک‬ ‫نامزد اختصاصی وارد عرصه رقابت شوند‪ .‬نامزدی که‬ ‫شاید بنا به شرایط سیاسی ماه های نزدیک به انتخابات‬ ‫از یک نامزد حداقلی به یک نامزد حداکثری و شاید هم‬ ‫بالعکستغییرکند‪.‬‬ ‫چه انکه اگر ش��رایط ب��رای حضور ی��ک نامزد‬ ‫حداکثری برای رقابت تنگاتنگ به دالیل مختلف مهیا‬ ‫نشود‪ ،‬انان نامزدی را وارد عرصه رقابت خواهند کرد تا‬ ‫عالوهبراینکهمهرتحریمبرپیشانیشانثبتنشودبتوانند‬ ‫انچنان که گفته شد بخشی از انسجام خود را با بهره گیری‬ ‫از فرصت انتخابات احیا کنند‪ .‬اما گمانه دوم عدم معرفی‬ ‫یک کاندیدای اختصاصی در هنگام عدم تحریم انتخابات‬ ‫است‪ .‬حال انکه این طیف سیاسی در انتخابات مجلس‬ ‫ی مشابه این انجام داد‪ .‬عمل به استراتژی ای‬ ‫نهم نیز اقدام ‬ ‫که نامش را در ان زمان «نه تحریم‪ ،‬نه مشارکت» نهادند‪.‬‬ ‫شرایطی که این گمانه را پدید اورده اند نیز شاید‬ ‫چنین باشد‪:‬‬ ‫واضح است که انان همچون انتخابات مجلس نهم‬ ‫بیم ان دارند که نامزد یا نامزدهای ش��ان با اقبال عمومی‬ ‫مواجه نشوند و چنین است که ش��اید بر ان شوند تا در‬ ‫معرض ازم��ون عمومی ان هم در ش��رایطی که پس از‬ ‫انتخابات دهم ریاست جمهوری برایشان پدید امده قرار‬ ‫نگیرند‪ .‬چه اینکه وقوع چنین رویدادی یعنی عدم اقبال‬ ‫عمومی ضربه ای سخت بر بدنه ضعیف بر جای مانده از‬ ‫سه سال گذشته وارد خواهد کرد‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه اگر بر مبنای قاعده «فرض محال‬ ‫اگر چه او در اغاز مجلس هشتم همایشی در مجلس‬ ‫برگزار کرد‪ .‬ولی مرکب از بس��یاری از افراد با س�لایق‬ ‫مختلف سیاسی که بسیاری ان را سراغازی دیگر برای‬ ‫دولت وحدت ملی ارزیابی کردند اما او دیگر هیچ گاه‬ ‫شاید به جهت سیل انتقادات پیگیر این داستان نشد‪.‬‬ ‫اما واژه «دولت وحدت مل��ی» را همه به نام علی‬ ‫اکبر ناطق نوری می شناسند‪ .‬هم او بود که سوم شهریور‬ ‫‪ 87‬در مصاحبه ای ابراز امیدواری کرده بود تا «با تشکیل‬ ‫دولت وحدت ملی‪ ،‬کشور هدایت و فردی مورد قبول‬ ‫مقام معظم رهبری و معتقد به اص��ول انقالب انتخاب‬ ‫شود‪».‬‬ ‫همین مصاحبه کافی بود تا جنجال رسانه ای بزرگی‬ ‫ایجاد شود‪ .‬حاال همه از این طرح به عنوان یک استراتژی‬ ‫از سوی منتقدانی مرکب از اصالح طلب و اصولگرا برای‬ ‫عبور و گذار از احمدی نژاد تعبیر می کردند‪.‬‬ ‫هر چهزمانمی گذشتجزئیاتبیشتریازتالش ها‬ ‫برای تحقق این تئوری روش��ن می ش��د‪.‬مطرح بود که‬ ‫اصالح طلب��ان از بازیگران این ط��رح خواهند بود و در‬ ‫این برهه حتی عنوان شد که رایزنی هایی با سید محمد‬ ‫ی این‬ ‫ی شده است‪ .‬کمی بعد اما سیدمحمد خاتم ‬ ‫خاتم ‬ ‫خبر را تکذیب کرد و در حاشیه کنگره سازمان مجاهدین‬ ‫انقالب به خبرنگاران گفت که با اقای ناطق نوری دوست‬ ‫اس��ت و هر از گاهی با او دیدارهایی دوستانه دارد‪ ،‬اما به‬ ‫هیچ وجه سخنی از طرح تشکیل دولت وحدت ملی به‬ ‫میان نیامده است‪.‬‬ ‫عمر ای��ن طرح ب��ه یک م��اه نکش��ید و در میانه‬ ‫جنجال های سیاسی و رس��انه ای که حکایت از سر میز‬ ‫نشستنرقبایپیشینداشت‪،‬ایناکبرهاشمیرفسنجانی‬ ‫بود که س��عی کرد همه ماجرا را البته ان گونه که تمایل‬ ‫داش��ت به رس��انه ها اعالم کند‪ .‬او گفت‪« :‬این طرح را‬ ‫اول اقای ناطق نوری مطرح کرد که جزو اصالح طلبان‬ ‫نیست‪ .‬بعد هم اقای الریجانی مطرح کرد که او هم جزو‬ ‫اصالح طلبان نیست‪ .‬بعد هم جامعه روحانیت مبارز با‬ ‫خواست عسگراوالدی‪ ،‬باهنر و حبیبی به میدان امدند‪.‬‬ ‫فقط وقتی اقای کرباسچی ان را قبول کرد‪ ،‬موج برگشت‬ ‫و گفتند اصالح طلبان این را مطرح کرده اند؛ در حالی که‬ ‫اصالح طلبان با این طرح مخالف هس��تند؛ چرا که این‬ ‫طرح به این معنی اس��ت که رئیس جمهور اصولگرا و‬ ‫کابینه مشترک باش��د‪ ،‬این طرح اقای ناطق است؛ ان را‬ ‫وارونه نکنید‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫ماجرای دولت وحدت ملی‬ ‫اگر در همه س��ال های پس از انقالب همواره در‬ ‫دوره های مختلف دو جناح موسوم به راست و چپ به‬ ‫رقابت در انتخابات می پرداختند نتیجه انتخابات نهم‪ ،‬اما‬ ‫شرایط‪ ،‬چینش و جاگیری نیروهای سیاسی رابسیار تغییر‬ ‫داد‪.‬فاصله گیری محمود احمدی نژاد از برخی چهره های‬ ‫تا پیش از ان موثر جناح راست‪ ،‬رنجش برخی چهره های‬ ‫این جناح از برخی مواضع و مسائل مطرح شده از سوی‬ ‫دولتمردان و نیز جداشدن اصالح طلبان از بدنه قدرت و‬ ‫تالش برای یافتن راه بازگشت‪ ،‬هم هو همه موجب نزدیک‬ ‫شدن رقبای پیشین به یکدیگر شد‪.‬‬ ‫در این میان پس از خروج علی الریجانی از شورای‬ ‫امنیت ملی او اولین کسی بود که کلید یک طرح پرحاشیه‬ ‫را زد‪ .‬او در مصاحبه ای گفته بود‪« :‬پایبندی به وحدت ملی‬ ‫یک نیاز اساسی برای کشور است‪ .‬اگر حتی کشور بتواند‬ ‫تئوری دولت وحدت ملی را دنبال کند به نفع ماس��ت‪،‬‬ ‫اگر در گذشته هم این اقدام انجام می شد‪ ،‬نتایج خوبی‬ ‫برای ما داشت‪ .‬دستیابی به دولت وحدت ملی ملزوماتی‬ ‫دارد‪ ،‬یکی از ملزومات ان شاید این باشد که قوانینی تهیه‬ ‫شود تا همه جریان های سیاسی به هر میزان که مقبولیت‬ ‫مردمی دارند‪ ،‬بتوانند در اداره کشور سهیم باشند‪».‬‬ ‫و این چنین بود که داستان دولت وحدت ملی اغاز‬ ‫شد‪ .‬خیلی نگذشت که علی الریجانی بر صدر مجلس‬ ‫هشتم نشست و شاید همین رئیس قوه شدنش باعث‬ ‫شد سودای پیگیری دولت وحدت ملی را کنار بگذارد‪.‬‬ ‫دور از ذهن نیست که «فرضیه‬ ‫یار قرضی»به استراتژی ‬ ‫اصالح طلبان برای بازگشت‬ ‫کم هزینه تر به عرصه قدرت‬ ‫رسمی تبدیل شود‪.‬شاید‬ ‫باورشان این باشد که چنانچه با‬ ‫سرمای ه گذاری روی یک نامزد‬ ‫اصولگرا موجبات پیروزی او را‬ ‫پدید اورند می توانند با گرفتن‬ ‫سهمشان از دولت جدید‪،‬‬ ‫ورود به عرصه قدرت رسمی را‬ ‫پی ریزی کنند‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫محال نیست» نامزد مورد حمایتشان پیروز شود انها با این‬ ‫مساله مواجهند‪ :‬چه شرایطی روبه روی نامزد به صدارت‬ ‫رسیده اصالح طلب قرار خواهد گرفت؟‬ ‫تئوریسین ها و تصمیم س��ازان اصالح طلب نیک‬ ‫می دانند که ش��رایط س��ال ‪ 92‬بس��یار متفاوت است با‬ ‫سال ‪.76‬‬ ‫انها به خوبی می دانند که حتی در صورت پیروزی‬ ‫در انتخابات ‪ 92‬سیاس��ت ورزی ب��رای انان در عرصه‬ ‫قوه مجریه بسیار سخت خواهد بود‪ .‬چه انکه ارتباط انها‬ ‫با ساختارهای قدرت فعلی در ایران بسیار شکننده و در‬ ‫بسیاری بخش ها منقطع است‪ .‬بی اعتمادی نیز البته فاکتور‬ ‫مهم دیگری است که نسبت به انها در حاکمیت وجود‬ ‫دارد‪ .‬تصو ر چنین شرایطی است که شاید تصمیم سازان‬ ‫انان را به این نقطه برساند که از معرفی نامزد‪ ،‬چه حداقلی‬ ‫و چه حداکثری بپرهیزند‪.‬‬ ‫اما‪ ،‬نتیجه این گمانه ایا ای��ن خواهد بود که انها از‬ ‫عرصه کنار کشیده و صرفا به شرکت در روز رای گیری‬ ‫بسنده کنند‪.‬پر واضح است که چنین احتمالی وقوعش‬ ‫نزدیک به صفر است‪ ،‬مگر انکه رویدادی خاص در پیش‬ ‫باشد‪.‬پس انان در صورت وقوع گمانه دوم چه راهی را‬ ‫بر خواهند گزید؟به نظر می رسد همین جاست که باید‬ ‫فرضیه استفاده از «یار قرضی» را مطرح کرد‪.‬فرضیه ای‬ ‫که دور از واقعیت نیست که به اس��تراتژی انان در بهار‬ ‫و تابستان ‪ 92‬تبدیل شده و ش��اید تنها پلی باشد برای‬ ‫بازگشت کم هزینه تر به عرصه قدرت رسمی‪.‬به بیان دیگر‬ ‫شاید باورشان این باش��د که چنانچه با سرمایه گذاری‬ ‫روی یک نامزد اصولگرا موجبات پی��روزی او را پدید‬ ‫اورند می توانند بسیار کم هزینه تر وارد ساختمان پاستور‬ ‫شده و با گرفتن سهمشان از دولت جدید‪ ،‬ورود به عرصه‬ ‫قدرت رس��می را پی ریزی کنند‪ .‬کاتالیزور این رویداد‬ ‫را هم ش��اید ت��دوام و تعمیق اختالف نظره��ا در میان‬ ‫اصولگرایان تلقی می کنند‪.‬‬ ‫اما چگونه می خواهند این فرضیه را به استراتژی‬ ‫تبدیل کنند؟ بهتر است نگاهی داشته باشیم به سال های‬ ‫نه چندان دور‪.‬‬ ‫بازگشت به طرح دولت وحدت ملی‬ ‫حاال از ان روز چند سال می گذرد‪ .‬اتفاقات زیادی‬ ‫در سپهر سیاسی ایران رخ داده است و البته یک اتفاق مهم‬ ‫در پیش است؛ انتخابات ریاست جمهوری‪.‬‬ ‫اگ��ر در ان زمان چهره های ب��زرگ اصولگرا در‬ ‫پی تشکیل دولت وحدت ملی بودند‪ ،‬حاال اما به نظر‬ ‫می رسد اصالح طلبان خواهان تشکیل چنین دولتی‪-‬‬ ‫به دالیلی که امد‪ -‬باش��ند‪ .‬اما اگر این گمانه درست‬ ‫باشد و انان چنین سودایی داشته باشند از کدام چهره‬ ‫اصولگرا به عنوان «یار قرضی» استفاده خواهند کرد‪.‬‬ ‫چندی است که در محافل سیاس��ی خبری پیچیده با‬ ‫مضمون بازگشت شیخ علی اکبر ناطق نوری به عرصه‬ ‫سیاسی‪ .‬گویا شیخ اصولگرا در چند محفل خصوصی‬ ‫از تمایلش برای ش��رکت در انتخاب��ات یازدهم گفته‬ ‫اس��ت که البته این خبر هنوز به طور رسمی از سوی‬ ‫وی تایید نشده است‪ .‬اما ایا او به همان اندازه تمایلش‬ ‫برای بازگش��ت به عرصه سیاس��ی تمایل ب��ه ایجاد‬ ‫«دولت وحدت ملی» نیز دارد؟دولتی که شاید بخشی‬ ‫از بدنه اصولگرایان و این ب��ار طیفی از اصالح طلبان‬ ‫خواهان بازگشت به قدرت را در بربگیرد؟ایا حاصل‬ ‫جمع بازگش��ت ناطق نوری و نیز وق��وع گمانه دوم‬ ‫اصالح طلبان یعنی استفاده از «یار قرضی» و حمایت‬ ‫از یک چهره اصولگرا «دولت وحدت ملی» به ریاست‬ ‫ناطق نوری خواهد بود؟ایا اگر در این تحلیل فرض‬ ‫بر این باش��د ک��ه او بتواند دولت وح��دت ملی را با‬ ‫گزاره هایی که امد مس��تقر کند ای��ن اتفاقی مطلوب‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫ایا انچه ام��روز در پارلمان نهم اتف��اق افتاده و‬ ‫فراکسیون اصولگرایان با عمر هشت ساله که تداعی‬ ‫و مطرح کننده گفتمان انقالب اسالمی بود در جریان‬ ‫رقابت های سیاسی بر سر ریاست مجلس از هم پاشیده‬ ‫ش��د مس��اله ای مطلوب برای اصولگرایان است؟ ایا‬ ‫تشکیل فراکسیون رهروان والیت که نمونه ای کوچک‬ ‫از دولت وحدت ملی با حض��ور عناصر ناهمجنس و‬ ‫غیر اصولگرا س��ت به نفع جری��ان اصولگرای حامی‬ ‫ خواست های اصلی مردم است؟به نظر می رسد علی‬ ‫اکبر ناطق ن��وری که از چهره های باس��ابقه انقالب و‬ ‫جریان اصولگراس��ت اگر بر ان باش��د که بار دیگر‬ ‫بختش را برای ورود به س��اختمان پاس��تور بیازماید‬ ‫و در این راه اگر همچنان از طرحش که همان دولت‬ ‫وحدت ملی اس��ت دفاع می کند می بایست مستظهر‬ ‫باش��د به چهره ها و گروه های اصی��ل اصولگرا یعنی‬ ‫هم��ان جایی که خود ریش��ه سیاس��ی و علقه هایش‬ ‫متعلق به ان اس��ت‪.‬به بیان دیگر او نباید تبدیل به پلی‬ ‫شود برای بازگشت رقیب به عرصه سیاسی و شاید به‬ ‫تعبیر دیگر ابزاری برای اجرای سناریوی بازگشت به‬ ‫قدرت اصالح طلبان‪.‬شان او بی شک باالتر از ان است‬ ‫که «یار قرضی» اصالح طلبان باشد و طبیعتاخود ایشان‬ ‫بیش��تر از هر فرد دیگری این گونه م��وارد را رعایت‬ ‫خواهند ک��رد‪ .‬او که خود از ش��یوخ اصولگراس��ت‬ ‫همواره مرزبندی خود را با اصالح طلبان حفظ کرده و‬ ‫طبیعتا اگر به مساله ورود به انتخابات فکر کند با لحاظ‬ ‫قرار نگرفتن در بازی اصالح طلبان می نگرد‪ .‬اصالح‬ ‫طلبان بازی جدیدی را در پیش گرفتند و س��عی می‬ ‫کنند چهره های اصولگرا را به نفع خود مصادره کنند‪.‬‬ ‫از سویی پیش��نهاد حمایت از محمد باقر قالیباف می‬ ‫دهند و از سوی دیگر برخی از انها به دنبال حمایت‬ ‫از ناطق نوری هس��تند‪ .‬فارغ از اینکه قالیباف و ناطق‬ ‫نوری به واس��طه اصولگرایی ش��ان در بازی اصالح‬ ‫طلبان قرار نخواهند گرفت‪g .‬‬ ‫‪43‬‬ ‫سید علی بزرگواری‬ ‫می گوید‪« :‬محوریت‬ ‫وحدت در جامعه‬ ‫باید رهبری باشد‬ ‫نه هیچ طرح و‬ ‫تئوری دیگری»‬ ‫سیاست‬ ‫بزرگواری در گفت وگو با مثلث‪:‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫بازگشت به طرح دولت وحدت ملی‬ ‫نتیجه بخش نیست‬ ‫‪2‬‬ ‫سید علی بزرگواری می گوید‪« :‬من بارها پیش از اینکه این مساله از جانب اقای ناطق نوری مطرح شد بر این‬ ‫نکته تاکید داشتم که محوریت وحدت در جامعه باید رهبری باشد نه هیچ طرح و تئوری دیگری‪ .‬هیچ وحدت ملی‬ ‫و اسالمی برتر و باالتر و بهتر از رهبری نیست‪ .‬همه باید در خط والیت باشند تا وحدت کامل به وجود اید و حضور‬ ‫ناطق نوری با تئوری و طرح وحدت ملی نتیجه خوبی برای خود وی و انتخابات و کشور در پی نخواهد داشت‪».‬‬ ‫چه تحلیلی ا ز ترکیب حضور طیف های مختلف‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو دارید؟‬ ‫اصولگرایان چه کس��ری از نامزد های انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری را از ان خود می دانند؟‬ ‫‪ l‬برای پاسخ به این س��وال باید منتظر تشکیل‬ ‫فراکسیون اصولگرایان در مجلس نهم شد‪ .‬این فراکسیون‬ ‫جامع و فراگیر خواهد بود به شکلی که در مجلس هشتم‬ ‫نیز ش��اهد ان بودیم‪ .‬در حال حاضر فراکس��یون هایی‬ ‫تحت عنوان ره پویان و رهروان والیت و پایداری و از این‬ ‫دست وجود دارند‪ ،‬اما از نگاه من همه این فراکسیون ها‬ ‫باید جمع شوند تا یک فراکس��یون واحد اصولگرایان‬ ‫راه اندازی شود‪ .‬در این فراکسیون با همراهی اصولگرایان‪،‬‬ ‫هم اندیش��ی انها و رایزنی های مش��ترک گزینه مناسبی‬ ‫برای انتخابات ریاست جمهوری دیده می شود‪ .‬تشکیل‬ ‫فراکسیون در حال رایزنی است‪ .‬بعد از تشکیل و جا افتادن‬ ‫ان در مجلس در خصوص ریاست جمهوری تمهیدات‬ ‫الزم اندیشیده می شود‪.‬‬ ‫در ح��ال حاضر احتم��ال حضور چ��ه افرادی‬ ‫‪44‬‬ ‫به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری از جریان‬ ‫اصولگرایی داده می شود؟‬ ‫‪ l‬کسانی که در حال حاضر به عنوان کاندیدای‬ ‫احتمالی ریاس��ت جمهوری مطرح می شوند چند نفر‬ ‫هس��تند‪ .‬محمد باقر قالیباف‪ ،‬محس��ن رضایی و علی‬ ‫الریجانی کسانی هستند که شائبه و شایعه حضور انها‬ ‫به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری جدی است‪ .‬البته‬ ‫خود الریجانی هنوز اظهار نظری نکرده است‪ ،‬اما شاید‬ ‫زمینه ای که در انتخاب ریاست مجلس مهیا شود بتواند در‬ ‫این زمینه نیز موثر باشد‪.‬‬ ‫یعنی فراکس��یون رهروان والی��ت می تواند در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری هم تاثیرگذار باشد؟‬ ‫‪ l‬دور از ذهن نیست‪ .‬فراکسیون رهروان والیتی‬ ‫که درمجلستشکیل شد می تواند به عنوان مقدمه ای برای‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری تلقی شود‪ .‬بدون شک این‬ ‫فراکسیون و تشکیل و فعالیت ان این احتمال را به وجود‬ ‫می اورد که یکی از کاندیدا ه��ای مطرح علی الریجانی‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫پس با ط��رح ای��ن احتم��ال فراکس��یون های‬ ‫اصولگراییبهطورجداگانهنامزدمعرفیمی کنند؟‬ ‫‪ l‬قطع یقین با این سبک اگر جلو برویم و این‬ ‫انش��قاق ادامه پیدا کند نامزدها ب��از هم متفاوت‬ ‫خواهن��د بود‪ .‬یعن��ی همانند انتخاب��ات مجلس‬ ‫به توافق نرسند؛ هر کسی راه خود را ادامه می دهد‬ ‫و هر کدام نامزد و کاندی��دای متفاوتی را مطرح‬ ‫می کنند‪ .‬احتمال دارد جبه��ه پایداری کاندیدای‬ ‫جدید و متفاوتی داش��ته باش��د ی��ا جبهه متحد‬ ‫اصولگرایی روی کس��ی مثل والیتی نظر داشته‬ ‫باشد‪ .‬علی اکبر والیتی می تواند کاندیدای جبهه‬ ‫متحد اصولگرایی باشد که از نگاه من این مساله با‬ ‫احتمال قوی مطرح می شود‪.‬‬ ‫اصالح طلبان چطور در عرصه انتخابات حاضر‬ ‫خواهند ش��د و به طور کلی چقدر ممکن است‬ ‫اصالح طلبان گزینه جدی برای انتخابات داشته‬ ‫باشند؟‬ ‫‪ l‬از نگاه م��ن اصالح طلب��ان بدون ش��ک در‬ ‫عرصه انتخابات حاضر خواهند شد‪ .‬سکوت و ارامش‬ ‫اصالح طلبان که امروز شاهد ان هستیم و شاید برخی ان‬ ‫را به بی تحرکی نسبت دهند به طور کامل مصداق همان‬ ‫ارامش قبل از توفان است‪ .‬احتمال دارد این سکوتی که‬ ‫دارند برای رس��یدن به یک جمع بندی باشد تا گزینه ای‬ ‫را برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو‬ ‫بیاورند تا به خیال خود بتوانند دوم خرداد دیگری همچون‬ ‫سال‪ 76‬مهیا کنند‪ .‬چنین فکرهایی هم دارند و باید دید چه‬ ‫گزینه ای را خواهند داشت‪ .‬تنها چیزی که می توان گفت‬ ‫این اس��ت که اگر بخواهد ریاست جمهوری را انتخاب‬ ‫کند نباید این راه انتخاب رئیس جمهور به اقای هاشمی‬ ‫رفسنجانیمنتهیشود‪.‬‬ ‫به نظر شما چه گزینه ای را مطرح خواهند کرد؟‬ ‫‪ l‬مثال شاید بتوانند سید حسن خمینی را با خود‬ ‫همراه کنند‪ .‬سید حس��ن نیز به اعتبار اینکه نوه بنیانگذار‬ ‫انقالب اس�لامی (ره) حضرت امام است و مردم عاشق‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫امام (ره) هستند‪،‬ممکن است مورد اس��تقبال مردم قرار‬ ‫گیرد‪.‬بااینپیش زمینهاگراصالح طلبانازدستشانبربیاید‬ ‫سیدحسنخمینیرابهعنوانکاندیدانمایندهخودمعرفی‬ ‫می کنند و این مساله دور از ذهن نیست‪.‬‬ ‫انتظار ما از سید حسن خمینی این است که ایشان‬ ‫با توجه به اعتباری که دارد به خواسته های این افراد پاسخ‬ ‫ندهند‪.‬البتهگزینه هایاصالح طلبانمحدودبهسیدحسن‬ ‫خمینی نیس��ت‪ ،‬بلکه چهره هایی هم چون محمدرضا‬ ‫عارف یا دیگر کسانی که چنین خصوصیتی داشته باشند‬ ‫را که در جریان فتنه شاخص نبودند نیز مطرح می کنند‪.‬‬ ‫چقدر ممکن اس��ت اصالح طلبان با هاش��می‬ ‫رفسنجانیبهنقطهمشترکیبرسند؟‬ ‫‪ l‬در جری��ان فتن��ه ‪ 88‬اصال ح طلب��ان ب��ا‬ ‫هاشمی رفسنجانی به نقطه توافق رسیدند‪ .‬این توافق‬ ‫مس��اله جدیدی نیس��ت‪ .‬در حال حاض��ر توافق بین‬ ‫این جریان و هاشمی وجود دارد و ش��اید بتوان قطع‬ ‫به یقین گفت که کس��ی ک��ه طراحی مهندس��ی برای‬ ‫اصالح طلبان را انجام می دهد‪ ،‬هاش��می رفس��نجانی‬ ‫اس��ت‪ .‬یعنی به اتحاد غیرعلنی کاملی با هم رس��یده‬ ‫اند‪ .‬کامال جبهه مش��ترک مخفی بین اصالح طلب ها و‬ ‫کارگزاران شکل گرفته است‪ .‬خود هاشمی رفسنجانی‬ ‫و برخی اصولگرایان دوپهلو حرکت می کنند‪ .‬گذشته‬ ‫از این موضوعات نیز دور از ذهن نیس��ت که هاشمی‬ ‫رفس��نجانی و اصالح طلب ها و اصولگرایان دو پهلو‬ ‫روی برخی گزینه ها با یکدیگر به توافق برسند‪.‬‬ ‫به تازگی ش��ایعاتی مبنی بر حضور ناطق نوری‬ ‫در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری مطرح‬ ‫می شود‪.‬این اخبار اگر چه از طرف شخص ایشان‬ ‫تائید نشده است‪ ،‬اما به نظر قوی می رسد‪ .‬نگاه شما‬ ‫به این موضوع چیست؟‬ ‫‪ l‬حض��ور اق��ای ناطق ن��وری در انتخاب��ات‬ ‫ریاست جمهوری پیش روی کش��ور احتمال قوی دارد‪.‬‬ ‫یکی از گزینه های مطرح جدای از محمد باقر قالیباف و‬ ‫هاشمی رفسنجانی یاسید حسنخمینی‪،‬اقایناطق نوری‬ ‫به نظر می رسد‪ .‬این شائبه با توجه به نزدیکی فکری که‬ ‫شخصناطق نوریوهاشمیرفسنجانیبایکدیگردارند‬ ‫نیز قوت می گیرد‪ .‬بارها پیش از این نیز به نزدیک بودن‬ ‫فکری این دو فرد اشاره شده است‪.‬‬ ‫به طور کلی حضور ایشان را در انتخابات پیش‬ ‫روی مجلس چطور می بینید؟‬ ‫‪ l‬این افراد در جریان س��ال ‪ 88‬تا حدی امتحان‬ ‫خود را پس داده اند‪.‬‬ ‫تئوری اقای ناطق نوری موسوم به طرح «وحدت‬ ‫ملی» را چطور ارزیابی می کنید؟ ایا این تئوری‬ ‫می تواند در انتخابات ریاست جمهوری اتی اثر‬ ‫بخش باشد؟ چقدر در شرایط فعلی امکان تحقق‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬من بارها پیش از اینکه این مساله از جانب اقای‬ ‫ناطق نوریمطرحشدبرایننکتهتاکیدداشتمکهمحوریت‬ ‫وحدت در جامعه باید رهبری باش��د‪ ،‬ن��ه هیچ طرح و‬ ‫تئوری دیگری‪ .‬هیچ وحدت ملی و اسالمی برتر و باالتر‬ ‫و بهتر از رهبری نیست‪ .‬همه باید در خط والیت باشند تا‬ ‫وحدت کامل به وجود می اید‪ .‬حرکت تمامی جریان های‬ ‫سیاس��ی در خط رهبری ملت‪ ،‬وح��دت و ارزش های‬ ‫مذهبی را حفظ می کند‪ .‬خارج از خط والیت هر اهنگی‪،‬‬ ‫اهنگ تفرقه است‪ .‬شاید این افراد با توجه به نکات مثبت‬ ‫وحدت ملی را مطرح می کنند‪ ،‬این گونه نیز استنباط کنند‬ ‫که هدف وسیله را توجیه می کند‪ ،‬اما اگر به باطن موضوع‬ ‫بنگریم تنها به دنبال مقاصد خودش��ان هستند‪ .‬در همان‬ ‫زمان هم بسیاری از اصولگرایان از جمله خود شخص من‬ ‫این مساله را قبول نکردیم و امروز بار دیگر اصولگرایان‬ ‫این مس��یر را قبول ندارند‪ .‬برای اصولگرای حقیقی تنها‬ ‫شاخص وحدت ملی اتکا به والیت است‪.‬‬ ‫اما در ان زمان جریان اصولگرایی شکل دیگری‬ ‫داشت‪ .‬انتخابات ریاست مجلس نهم نشان داد که‬ ‫همهاصولگرایانامروزبایکموضع گیریسیاسی‬ ‫داخلی حرکت نمی کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬انتخابات ریاست مجلس مس��اله متفاوتی با‬ ‫ریاست جمهوری اس��ت‪ .‬انتخابات ریاست مجلس و‬ ‫هیات رئیسه انتخابات صنفی است‪ .‬در انتخاباتی که پشت‬ ‫سر گذاشتیم نمایندگان ترجیح دادند در مدیریت مجلس‬ ‫اقای الریجانی را انتخاب کنند و اکثریت مجلس معتقد‬ ‫بودند که دکتر الریجانی برای مدیریت مجلس شخصیت‬ ‫خاصی دارد که مناسب است‪.‬گذشته از این موضوع شاهد‬ ‫طرح برخی مسائل بودیم که گفته می شد‪ ،‬این انتخابات‬ ‫تشکل های در ان و انتخاب رئیس ان نیز متاثر از همان‬ ‫طرح وحدت ملی بوده است که پیش از این گفته می شد‬ ‫در حالی که از نگاه من این تئوری مبن��ای واقعی ندارد‬ ‫و انتخابات ریاس��ت مجلس هیچ ربطی به این موضوع‬ ‫نداش��ت‪ .‬نس��بت دادن طرح وحدت ملی به انتخابات‬ ‫ریاست مجلس خالف واقع بود و صحت نداشت‪.‬‬ ‫به نظر ش��ما اگر اقای ناطق ن��وری در انتخاب‬ ‫کاندیدا شود از چه طیفی می اید؟ اصالح طلبان یا‬ ‫طیفی از اصولگرایان‪ .‬کدام گروه سیاسی خواهد‬ ‫بود که ناطق نوری از ان کاندیدا می شود؟‬ ‫‪ l‬اصالح طلبان نمی توانند پاس��خ درس��ت به‬ ‫این س��وال بدهند‪ .‬اگر فرض را بر این مبنا قرار دهیم که‬ ‫ناطق نوری برای انتخابات ریاس��ت جمهوری پا پیش‬ ‫خواهد گذاش��ت یا از جانب طیف هاشمی رفسنجانی‬ ‫خواهد بود یعنی به نمایندگی از کارگ��زاران در عرصه‬ ‫انتخابات ظاهر می شود یا از طرف اصولگرایان دو پهلو‬ ‫یعنی اصولگرایانی که در مواقع حساس مواضع روشنی‬ ‫اتخاذنمی کنند‪.‬‬ ‫فک��ر می کنی��د اق��ای ناطق نوری ب��ا طرح‬ ‫وحدت مل��ی ت��ا چه ان��دازه در انتخاب��ات‬ ‫ریاست جمهوری توفیق خواهد داشت؟ ایشان‬ ‫بارها از این طرح دفاع تمام عیاری کرده اند و‬ ‫ان را در جهت تحقق وحدت خوانده و تاکید‬ ‫کرده اند که با یک حزب نمی توان کش��ور را‬ ‫ادراه کرد و بای��د این طرح برای پیاده ش��دن‬ ‫وحدت ملی در جامعه اجرا شود‪.‬‬ ‫‪ l‬باز ه��م تاکید می کنم که تنه��ا محور حقیقی‬ ‫وحدت ملی در جامعه ما رهبری و والیت فقیه اس��ت‪.‬‬ ‫اقای ناطق نوری اگر به راستی تصمیم به حضور جدی در‬ ‫انتخابات دارد برای توفیق در این انتخابات باید معیارهای‬ ‫اصولگراییرامطابقفرمایشاترهبریبپذیرد‪.‬بایددراین‬ ‫مسیر حرکت کند و شک نداشته باشد که چیزی جز این به‬ ‫ضرر خود اقای ناطق نوری خواهد بود‪g.‬‬ ‫شیخ اصولگرا کاندیدای رقابت یازدهم نخواهد بود‬ ‫ناطق نوری و تاکید وی بر کناره گیری بی بازگشت‬ ‫حمیدرضا فوالدگر‪ -‬نماینده اصولگرا‬ ‫‪3‬‬ ‫با نزدیک ش��دن به انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫س��ال اینده باز هم در فضای سیاس��ی کش��ور گمانه‬ ‫زنی های��ی در خصوص کاندی��دای حاض��ر در این‬ ‫انتخابات مطرح شده است‪ .‬با توجه به انچه در عرصه‬ ‫انتخابات ریاست مجلس و حتی انتخابات نمایندگان‬ ‫م جلس شاهدبودیم‪ ،‬رس��یدن تمامی اصولگرایان به‬ ‫یک ائتالف واح��د و معرفی یک فرد به عن��وان نامزد‬ ‫برگزیده و واحد جریان اصولگرایی در عرصه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری بعید و دور از ذهن به نظر می رسد‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که انتظار می رود از تجربه گذشته‬ ‫درس گرفته شود و اصولگرایان به یک وحدت جامع‬ ‫برسند و با حفظ سالیق و اختالف نظرها‪ ،‬مبنا را بر پایه‬ ‫یک ائتالف واحد بگذارند‪ .‬رسیدن به یک اتفاق نظر و‬ ‫جمع بندی برای معرفی یک کاندیدا و توافق روی یک‬ ‫نفر زمانی لزوم بیشتری می یابد که اصالح طلبان نیز به‬ ‫صورت قوی و با معرفی کاندیدا در این عرصه حاضر‬ ‫ش��وند‪ .‬اما اگر ش��رایط همانند مجلس نهم باشد که‬ ‫اصالح طلبان حضور معنا داری نداشتند‪ ،‬خود به خود‬ ‫رقابت به درون اصولگرایان منتقل می ش��ود و ضمن‬ ‫قبول کلی یک جریان جامع اصولگرایی و مواضع کلی‪،‬‬ ‫نامزدهای مختلف از طیف های مختلف اصولگرایی نیز‬ ‫در این عرصه وارد می شوند و برنامه های خود را ارائه‬ ‫می دهند‪ .‬در این حالت انتخاب نیز بر اساس برنامه ها‬ ‫و س��وابق خواهد بود نه تعلق کاندیدا به یک جریان‬ ‫سیاسی خاص‪.‬‬ ‫با توجه به انچه بی صدا در جامعه در جریان است‬ ‫تصور نگارنده بر این اس��ت که اصولگرایان در حال‬ ‫بحث و بررسی برای رسیدن به اتفاق نظر و معرفی یک‬ ‫کاندیدا برای انتخابات ریاست جمهوری به نمایندگی‬ ‫از جریان اصالح طلب هستند‪.‬ش��ایعات دیگری نیز‬ ‫مبنی بر بازگش��ت اق��ای ناطق نوری مطرح اس��ت‪.‬‬ ‫درحالی که از نگاه من ایش��ان هرگز ب��رای انتخابات‬ ‫کاندیدا نمی ش��وند‪ .‬علی اکبر ناطق نوری مش��ی ای‬ ‫دارد که خ��ود بارها از ان به عنوان مش��ی جوانمردی‬ ‫یاد کرده اس��ت ‪ .‬بارها وی تاکید کرده است که وقتی‬ ‫حرفی را بر زب��ان می اورد و بر ان پا فش��اری می کند‬ ‫روی ان نیز می ایستد‪ .‬هنوز از یادها نرفته است که علی‬ ‫اکبر ناطق نوری بعد از انتخابات دوم خرداد اعالم کرد‬ ‫که از حضور در عرصه های انتخابات دور می ش��ود و‬ ‫دیگر در ای��ن عرصه ها حضور پی��دا نمی کند‪ .‬پس از‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 84‬نیز باز تاکید کرد‬ ‫که دیگر هرگز به عنوان لیدر سیاسی جریان ها در عرصه‬ ‫سیاسی کشور حاضر نمی شود و تنها در دفتر بازرسی‬ ‫مقام معظم رهبری حاضر می شود و فعالیت می کند‪ .‬با‬ ‫نگاهی نه چندان عمیق در می یابیم که ناطق نوری بر‬ ‫هر دو سخن خود در دو عرصه حساس تاریخ پایبند‬ ‫بوده است‪ .‬علی اکبر ناطق نوری حتی برای شرکت در‬ ‫انتخابات مجلس نیز پا پیش نگذاشت‪ .‬بی تردید او به‬ ‫حرف خود پایبند است و شایعه حضور او در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری به عنوان یک کاندیدا از جانب هیچ‬ ‫طیفی محتمل به نظر نمی رسد‪g .‬‬ ‫‪45‬‬ ‫سیاست خارجی ‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪46‬‬ ‫پیش شرط های مذاکرات مسکو‬ ‫دیپلماسی نامه ها‬ ‫سرانجام مذاکرات مسکو چه خواهد بود؟‬ ‫‪1‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪ 29‬و ‪ 30‬خرداد‪ ،‬مس��کو پایتخت روس��یه؛ شاید‬ ‫مهمتری��ن مواردی ک��ه در ح��ال حاض��ر در رابطه با‬ ‫مذاکرات میان ایران و گ��روه ‪ 5+1‬به ذهن هر مخاطبی‬ ‫متبادر می شود‪ ،‬همین زمان و مکان مذاکرات باشد‪ .‬طی‬ ‫مذاکرات بغداد در تاریخ سوم خرداد ماه طرفین تقریبا‬ ‫بدون دستیابی به نتیجه ملموسی میز مذاکرات را ترک‬ ‫و قرار گذاشتند که دور بعدی گفت وگوها را در مسکو‬ ‫برگزار کنند‪ .‬این در حالی اس��ت که به عقیده بس��یاری‬ ‫از کارشناسان هسته ای همین مس��اله که مکان و زمان‬ ‫مذاکرات بعدی تعیین شده خود نقطه عطفی در مساله‬ ‫هسته ای ایران به شمار می رود‪ ،‬چرا که مذاکرات ایران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬از نشست استانبول ‪ 1‬تا نشست استانبول‪2‬‬ ‫ش��اهد یک وقفه طوالنی بود‪ .‬اکنون ک��ه چندین دور‬ ‫مذاکرات در فاصله زمانی کوتاه برگزار ش��ده به نوعی‬ ‫می تواند یک نشانه مثبت باش��د‪ .‬اما انچه در این میان‬ ‫اهمیت دارد تغییر مواضع گروه ‪ 5+1‬در قبال ایران است‪.‬‬ ‫انطور که تاکنون در رسانه ها انعکاس داده شده بود در‬ ‫مذاکرات بغداد توافق ش��ده بود تا نمایندگان دو طرف‬ ‫پیش از برگزاری مذاکرات مسکو‪ ،‬با برگزاری جلساتی‬ ‫فنی و تخصصی‪ ،‬زمینه پیش��رفت های بعدی را فراهم‬ ‫کنند‪ .‬اما در حالی که مقامات کش��ورمان طی روزهای‬ ‫گذشته از بی پاسخ ماندن درخواس��ت های ایران برای‬ ‫برگزاری مقدمات مذاکرات مس��کو انتقاد کرده بودند‪،‬‬ ‫معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نامه ای در‬ ‫این زمینه برای ایران ارسال کرد؛ نامه ای که البته باز هم‬ ‫پاسخگوی درخواست های ایران نبود‪« .‬هلگا اشمید» در‬ ‫این نامه ذکر کرده‪« :‬ما در جریان مذاکرات استانبول و پس‬ ‫از ان‪ ،‬چارچوبی اشکار و مثبت برای یک فرایند پایدار‬ ‫گفت وگو ایجاد کرده ایم‪ .‬من و شما تماس های تلفنی‬ ‫متعدد و مالقات هایی طوالتی ب��رای نیل به این هدف‬ ‫داش��تیم‪ .‬اکنون به منظور توافق بر سر قدم های محکم‬ ‫اعتماد س��از که می تواند به سرعت برداش��ته شود‪ ،‬نیاز‬ ‫اس��ت که وارد موضوعات اصلی و بنیادی شویم‪ .‬ما به‬ ‫وجود تعهدی سیاسی از سوی شما امید بسیاری داریم‪».‬‬ ‫این برخورد اشمید با درخواست ایران مبنی بر برگزاری‬ ‫جلس��ات فنی و مقدمات مذاکرات مسکو تاحدودی‬ ‫باعث رنجش خاطر مقامات ایرانی شد‪ ،‬به گونه ای که‬ ‫علی باقری‪ ،‬معاون سعید جلیلی در جواب نامه اشمید‬ ‫عنوان ک��رد‪« :‬پس از گفت وگوهای اس��تانبول‪،‬طی دو‬ ‫دور گفت وگوهای معاونان در ژنو‪ ،‬جمهوری اسالمی‬ ‫ایران پیش��نهادهای مش��خصی را هم برای چارچوب‬ ‫گفت وگوها و هم ب��رای موضوعاتی ک��ه می توان در‬ ‫این گفت وگوها مورد بحث و تبادل نظر قرار داد‪ ،‬ارائه‬ ‫کرد‪ ،‬اما طرف مقابل با تعابیری چ��ون «برای مذاکره به‬ ‫ژنو نیامده ام» و… ن��ه طرحی را ارائه کرد و نه پاس��خ‬ ‫مشخصی برای پیش��نهادهای جمهوری اسالمی ایران‬ ‫داشت‪ ».‬همچنین باقری اظهار داشت‪« :‬به رغم پیگیری ها‬ ‫و نامه های متعدد جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬شما تاکنون‬ ‫نتوانسته اید چنین امادگی را فراهم کنید‪ .‬این یک سوال‬ ‫مهم برای افکار عمومی اس��ت که چرا برخالف توافق‬ ‫بغداد از برگزاری نشس��ت معاونان و کارشناسان برای‬ ‫تهیه دس��تورکار گفت وگوهای اتی اجتناب می کنید؟‬ ‫ایا گفت وگوهای اتی با داشتن دس��تورکاری که ابعاد‬ ‫ان مشخص باش��د‪ ،‬موفق خواهد بود یا بدون برنامه و‬ ‫گفت وگو صرفا برای گفت وگو؟ اگ��ر توافق های هر‬ ‫دور گفت وگو نتواند به طور شایسته در سطح معاونان‬ ‫و کارشناسان پیگیری شود‪ ،‬چه تضمینی برای موفقیت‬ ‫گفت وگوهای اتی خواهد بود‪».‬‬ ‫شاید این سواالت مهم ترین س��واالتی است که‬ ‫اکنون در ذه��ن هر مخاطبی به وج��ود می اید که واقعا‬ ‫چرا گروه ‪ 5+1‬باوجود توافقاتی که شده بود در میانه راه‬ ‫میدان خالی کرد و راه را برای مذاکرات مس��کو دشوار‬ ‫کرد‪ .‬برخی تحلیلگران نشست نسبتا بی نتیجه اژانس و‬ ‫نمایندگان ایران در وین را دلیل این امر می دانند‪ .‬برخی‬ ‫نیز معتقدند که امریکا در راه رسیدن به پرونده هسته ای‬ ‫ایران به یک نتیجه مثبت و ملموس سنگ اندازی می کند‪.‬‬ ‫این در حالی است که قرار است نمایندگان‪ 5+1‬در استانه‬ ‫برگزاری نشست مسکو با ایران‪ ،‬در فرانسه با یکدیگر‬ ‫دیدار کنند‪ .‬وزارت امور خارج��ه امریکا اعالم کرد که‬ ‫نمایندگان امریکا‪ ،‬روسیه‪ ،‬چین‪ ،‬انگلیس‪ ،‬فرانسه و المان‬ ‫به منظور اماده شدن برای حضور در دور بعدی مذاکرات‬ ‫با ایران‪ ،‬روزهای ‪ 11‬و ‪ 12‬ژوئ��ن (‪ 22‬و ‪ 23‬خرداد) در‬ ‫استراسبورگ ـ فرانسه ‪ -‬با یکدیگر مشورت می کنند‪.‬‬ ‫با این روندی که غرب در پیش گرفته مسکو مکانی‬ ‫برای محک گروه ‪ 5+1‬خواهد بود‪ .‬اگر انها طی این دور‬ ‫از مذاکرات بتوانند به گونه ای اعتماد ایران را جلب کنند‬ ‫به پیش برد پرونده هس��ته ای ایران کمک خواهند کرد‪،‬‬ ‫اما اگر همچنان روی حرف خودشان پافشاری کنند و‬ ‫ی بردارند این دور از مذاکرات نیز در‬ ‫نخواهند هیچ قدم ‬ ‫بهترین حالت تنها به تعیین مکان و زمان مذاکرات بعدی‬ ‫ختم خواهد شد‪ .‬طرف غربی نه تنها تحریم ها علیه ایران‬ ‫را کاهش نداده بلکه مصمم تر از قبل به اعمال تحریم ها‬ ‫مبادرت می ورزد‪ .‬طرف ایرانی اگر اصرار دارد که پیش از‬ ‫مذاکرات مسکو چارچوب مذاکرات تعیین شود به این‬ ‫دلیل است که در پی ان اس��ت هرچه سریع تر به نتیجه‬ ‫برسد‪ ،‬اما انگار انها به دنبال نتیجه نیستند‪ .‬حال باید ببینیم‬ ‫ایا طی مذاکرات اتی ایران و گروه ‪ 5+1‬کاترین اشتون باز‬ ‫تنها به همان لبخند همیشگی و تغییرات ظاهری اش اکتفا‬ ‫ی جزم تر پا به میدان خواهد‬ ‫خواهد کرد یا این بار با عزم ‬ ‫نهاد‪ .‬اگر طرف مقابل به ویژه امریکا در قبال ایران یک‬ ‫رویکرد سازشکارانه تر و مشخص تری را در پیش بگیرد‬ ‫قطعا این پرونده سریع تر بسته خواهد شد‪ .‬اما اگر انها‬ ‫همچنان بر طبل عدم سازش بکوبند نمی توان به اسانی‬ ‫نتیجه ای را ب��رای مذاکرات متصور ش��د‪ .‬چرا که ایران‬ ‫تاکنون در راستای قوانین ان پی تی عمل کرده و اقدامی‬ ‫ خارج از ان انجام نداده اس��ت‪ .‬پس اگر طرف مقابل به‬ ‫دنبال راهکار نتیجه بخشی است باید ایران را به عنوان یک‬ ‫کشور عضو ان پی تی که همواره نیز قانونمند بوده بپذیرد‬ ‫و اگر هم درخواست هایی از ایران دارد بداند که باید در‬ ‫مقابل انها نیز به برخی درخواست های ایران پاسخ مثبت‬ ‫دهد‪ .‬در حقیقت پروس��ه ای که اکنون پرونده هسته ای‬ ‫ایران طی می کند اعتمادس��ازی در برابر اعتمادسازی‬ ‫است‪ .‬اگر غرب به واقع به دنبال دستیابی به نتیجه است‬ ‫نباید مذاکره را صرفا برای مذاکره انجام دهد بلکه باید‬ ‫به دنبال اعتمادس��ازی و ایجاد فضای مناسب برای به‬ ‫نتیجه رسیدن مذاکرات در اینده ای نزدیک باشد‪g .‬‬ ‫‪47‬‬ ‫بازی دوگانه‬ ‫از اخرین فرصت محاسبه تا اخرین فرصت اقدام‬ ‫‪2‬‬ ‫دکتر محمد جمشیدی‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫زمانی که مذاکرات بغداد به پایان رسید طرفین تعهد‬ ‫کردند همانند مذاکرات استانبول‪ 2‬برای تعیین دستورکار‬ ‫و محتوای مرحله بعدی مذاکرات‪ ،‬معاونان دو طرف با هم‬ ‫دیدار کنند و روند جلسات در سطح معاونان حفظ شود؛‬ ‫این تعهد در بیانیه مکتوب کاترین اشتون به صراحت قید‬ ‫شدهاست‪.‬اماباوجوداعالمامادگیایرانبرایاینموضوع‬ ‫ی باقری‪ ،‬معاون سیاس��ت‬ ‫و پیگیری های مکرر دکتر عل ‬ ‫خارجی و امنیت بین الملل شورای عالی امنیت ملی‪ ،‬خانم‬ ‫اشمید‪ ،‬معاون کاترین اشتون با طفره رفتن از برگزاری این‬ ‫نشس��ت های مقدماتی‪ ،‬عمال وجود چنین جلساتی را‬ ‫بی دلیل خواند و با اعالم اینکه دستورکار انها مشخص‬ ‫استاقدامجدیوعلنیطرفایرانیرابرانگیخت‪.‬بهنظر‬ ‫می رسد ارسال نامه های مکرر از طرف تیم مذاکره کننده‬ ‫ایرانی و فراگیر شدن ان در فضای رسانه ای داخل و خارج‬ ‫یکی از ابتکارهای معنی داری باش��د که نیات و اهداف‬ ‫پنهانی طرف غربی از دور جدید گفت وگوها با ایران را‬ ‫برای همه اشکار می سازد‪.‬‬ ‫واقعیت ان اس��ت که رویکرد و نوع محاس��بات‬ ‫راهبردی گروه‪ 5+1‬و به خصوص جناح غربی ان در دوره‬ ‫قبل و بعد از مذاکرات بغداد تغییرات محسوسی داشته‬ ‫است؛ در واقع می توان گفت مذاکرات بغداد باعث شد که‬ ‫محاسبه انها در قبال نوع مذاکره با ایران دچار شوک شود‪.‬‬ ‫علت این امر را باید در توهم��ات راهبردی جناح غربی‬ ‫‪ 5+1‬جست وجو کرد؛ به عبارت دقیق تر‪ ،‬انها گرفتار نوعی‬ ‫فضای رسانه ای شده اند؛ فضای رسانه ای که خودشان از‬ ‫موضع مذاکراتی ایران ترسیم کرده بودند‪ .‬جناح غربی‪5+1‬‬ ‫با استناد به مولفه های مختلفی که در فضای رسانه ای خود‬ ‫طراحیکردهبودندازجملهتحوالتمنطقه‪،‬اثارتحریم ها‬ ‫و همچنین سیاست داخلی ایران‪ ،‬گمان می کردند که ایران‬ ‫ضعیف شده و اکنون با ورود به مذاکره از موضع ضعف‪،‬‬ ‫اماده مصالحه است‪ .‬انها با این تصور وارد بغداد شدند و‬ ‫بنابراین تمام طراحی های مذاکراتی خود را بر این اساس‬ ‫س��امان داده بودند‪ .‬با این اوصاف شاهد بودیم که انها در‬ ‫دوره قبل از بغداد‪ ،‬مواضع شان را در قبال ایران تشدید‬ ‫کردند و به نوعی جاه طلبی دچار شدند‪ .‬به گونه ای که‬ ‫درحالی که انها در مذاکرات استانبول به حق غنی سازی‬ ‫ایران اعتراف کرده بودند‪ ،‬اما در مذاکرات بغداد از این‬ ‫موضع شان عقب نشینی کردند و از طرف دیگر‪ ،‬درحالی‬ ‫که انها طی مذاکرات استانبول نسبت به همکاری های‬ ‫جدی هسته ای و مطلوب جمهوری اسالمی ایران تاکید‬ ‫داشتند اما در فرایند دوره میان استانبول ‪ 2‬و بغداد یک‬ ‫چرخش اساسی داشتند و حتی مباحث مرتبط با تعلیق‬ ‫کامل غنی سازی را نیز مطرح کردند‪.‬‬ ‫اما زمانی که پشت میز مذاکره نشستند دریافتند که‬ ‫اساسا چنین تصوری چیزی بیش از یک توهم نیست‬ ‫و هنر دیپلماسی‪ ،‬منطق مذاکراتی و قدرت منطقه ای‬ ‫ایران‪ ،‬مولفه های اصلی هستند که انها در اتاق مذاکره با ان‬ ‫مواجهند‪ .‬درحالی که انها تصور می کردند هر چه خواسته‬ ‫غیرقانونی از ایران بخواهند ایران اماده مصالحه است‪ ،‬اما‬ ‫تیم مذاکراتی ایران به چیزی کمتر از شناسایی رسمی حق‬ ‫غنی سازی ایران طبق ان‪.‬پی‪.‬تی و لغو تمامی تحریم ها بر‬ ‫ضد ایران راضی نش��د‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬غربی ها پشت میز‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪48‬‬ ‫مذاکره متوجه رویکرد اشتباه شان در قبال ایران شدند‪ .‬این‬ ‫فهمدیرهنگامتاثیراتعینی برکیفیتمذاکرهوبه خصوص‬ ‫قدرت تصمیم گیری جناح مقابل بر جای گذاشت‪ .‬شکل‬ ‫گرفتن یک فضای جدید از مذاکره و به هم ریختن قدرت‬ ‫مدیریت اشتون‪ -‬اشمیت باعث تشدید اختالفات داخلی‬ ‫در میان اعضای گروه‪ 5+1‬شد‪ ،‬به طوری که نگاه روسیه و‬ ‫چین در مواجهه با نگاه طرف غربی کامال زاویه گرفت‪.‬‬ ‫در واقع نداشتن دستورکار مشخص برای تداوم و‬ ‫بهبودکیفیتمذاکرات‪،‬وقفهزمانیطیمذاکراتبغدادکه‬ ‫عمال به سکته ناقص ‪ 5+1‬تبدیل شده بود و نوع مصاحبه‬ ‫مطبوعاتی خانم اش��تون پس از مذاک��ره همگی بیانگر‬ ‫دستپاچگی انها در مواجهه با ایران است‪ .‬در این میان باید‬ ‫به نقش بازیگران خارجی به خصوص رژیم صهیونیستی‬ ‫توجه خاص��ی داش��ت‪ .‬دس��تورکار مذاکرات��ی ‪5+1‬‬ ‫بر اساس رویکرد رژیم صهیونیستی طراحی شده بود‪ .‬در‬ ‫واقع‪ ،‬رژیم صهیونیستی نیز به عنوان یک متغیر مداخله گر‬ ‫همواره مطرح ب��وده به گونه ای که دس��تورکار و اهداف‬ ‫مذاکرات بغداد از طرف دفتر نخست وزیر و وزیر جنگ‬ ‫ی ترسیم شده بود‪ .‬این اهداف به عنوان‬ ‫رژیم صهیونیست ‬ ‫یک اعالمیه رسمی در سایت وزارت جنگ اسرائیل قرار‬ ‫گرفتهبود‪.‬‬ ‫مواضع طرف های غربی عض��و ‪ 5+1‬در دوره بین‬ ‫استانبول‪ 2‬وبغدادتغییرکردودلیلانهمهمانطورکهذکر‬ ‫شداشتباهمحاسباتیانهاازقدرتجمهوریاسالمیایران‬ ‫بود‪.‬انهاایرانراعالقه مندبهمصالحهمی دیدند‪،‬درحالی که‬ ‫در واقع ایران متمایل به همکاری بود‪ .‬عدم درک تفاوت‬ ‫بین مصالحه و همکاری‪ 5+1‬را در مذاکرات اخیر متضرر‬ ‫ساخت و چشم انداز این فرایند را در هاله ای از ابهام فرو‬ ‫برد‪.‬بنابراین‪ 5+1‬دروضعیتاشفتگیوتشدیداختالفات‬ ‫بغدادر ا ترککردندوشایدبههمیندلیلبودکهمسکورابه‬ ‫عنوان ایستگاه بعدی قبول کردند تا شاید بتوانند یک نگاه‬ ‫مشترکباهمدیگرایجادکنند‪.‬واضحاستکهدراینفضا‪،‬‬ ‫پشتپازدنبهتعهدات‪،‬اولیناقداممنفعالنه ایاستکهبه‬ ‫ذهن طرف بازنده می رسد که یکی از نمونه های جدی ان‬ ‫همینطفرهرفتنغربازبرگزاریجلساتمعاوناناست‪.‬‬ ‫این عدم پایبندی چش��م انداز هرگونه دسترسی به‬ ‫نتایج واقعی در مذاکرات مسکو را زیر سوال می برد و چه‬ ‫نوسان های مکرر در مواضع‬ ‫طرف غربی موجبات‬ ‫عدم اعتماد ایران را فراهم‬ ‫می اورد و انچه باعث نگرانی‬ ‫می شود این است که در این‬ ‫فرایند جدید به نوعی شاهد‬ ‫فریبکاری انها باشیم‪ .‬این‬ ‫امری است که به هیچ وجه‬ ‫برای جمهوری اسالمی ایران‬ ‫قابل پذیرش نیست‬ ‫بسا‪ ،‬مسکو به نقطه پایان این فرایند جدید تبدیل شود‪ .‬در‬ ‫توضیح باید گفت که محتوای مذاکرات مسکو وابسته به‬ ‫متغیرهایمختلفیاستکهدورهپیشازمذاکرهومباحث‬ ‫مربوط به عمل به تعهدات توس��ط طرف غربی یکی از‬ ‫متغیرهای اصلی است‪ .‬اگر انها در این مرحله به تعهدات‬ ‫خودشان پایبند باشند این مساله می تواند بیانگر برگزاری‬ ‫یک مذاکره جدی در مسکو باشد‪ ،‬اما در غیراین صورت‬ ‫اینگونه برداش��ت می ش��ود که انها در پی ان هستند که‬ ‫مذاکراتدرابهامباقیبماند‪.‬اهمیتدورهپیشازمذاکرات‬ ‫در این است که محتوای مذاکرات و مواردی که قرار است‬ ‫مذاکره براساس ان برگزار شود در این دوره تعیین می شود‬ ‫و اگر این دوره خیلی مش��خص نباشد مذاکرات مسکو‬ ‫نیز نتیجه ملموسی در اختیار طرفین قرار نخواهد داد‪ .‬از‬ ‫دیگر سو نتیجه مذاکرات مسکو بستگی به این دارد که‬ ‫تیم رهبری ‪ 5+1‬یعنی خانم اشتون و اشمید که در واقع‬ ‫اجرای مذاکره را برعهده دارند تا چه حد قدرت مدیریت‬ ‫و تصمیم گیری دارند‪ .‬در این شرایط انچه غربی ها به ان‬ ‫نیاز دارند یعنی یک «فرایند مذاکراتی» در هاله ای از ابهام‬ ‫فروخواهد رفت‪.‬‬ ‫نوسان های مکرر در مواضع طرف غربی موجبات‬ ‫عدم اعتماد ایران را فراهم می اورد و انچه باعث نگرانی‬ ‫می شود این است که در این فرایند جدید به نوعی شاهد‬ ‫فریبکاری انها باشیم‪ .‬این امری اس��ت که به هیچ وجه‬ ‫برای جمهوری اسالمی ایران قابل پذیرش نیست‪ .‬ایران‬ ‫فراموش نمی کند که در بیانیه س��ه جانبه ای که با ترکیه و‬ ‫برزیل در س��ال ‪ 1389‬امضا کرد و صداقت و همکاری‬ ‫خودشرااثباتکرد‪،‬طرفغربیکهدرواق عترکیهوبرزیل‬ ‫با هماهنگی انها وارد مذاکره با ایران شده بود از این توافق‬ ‫عقب نشینی و قطعنامه ‪ 1929‬را مطرح کرد‪ .‬این مواضع‬ ‫غرب عدم صداقت انها را اشکار ساخت‪ .‬اکنون نیز اگر‬ ‫طرف غربی دیگر نمی خواهد چنین روندی را در پیش‬ ‫بگیرد باید گام نخست را در جهت اعتمادسازی بردارد‪.‬‬ ‫تاکنون ایران به اندازه کافی اقدام های اعتمادساز که فراتر از‬ ‫تعهداتش بوده اند انجام داده است‪ ،‬به گونه ای که ایران در‬ ‫دوره قبل و بعد از بغداد دو تعامل با اژانس داشته است؛‬ ‫نخست اینکه اجازه داد مدیرکل اژانس به رغم مواضع‬ ‫و رویکردهای خصمانه اش به ایران بیاید و سپس نیز‬ ‫جلسه وین بود که پس از نشست بغداد برگزار شد‪ .‬این‬ ‫دو نشست برای غرب یک پیام داشت و ان اینکه انها‬ ‫باید درک کنند که عدم پایبندی به تعهدات توسط انها‬ ‫بدون پیامد نخواهد بود‪ .‬این نکته بسیار مهم است و انها‬ ‫باید متوجه باشند که ایران هرگز همکاری های فراتر از‬ ‫تعهدات خودش را بدون محاسبه هزینه‪ -‬فایده انجام‬ ‫نخواهد داد‪ ،‬چراکه تجربه مدالیته سال ‪ 2007‬همچنان‬ ‫وجود دارد‪ .‬درواقع در ان زمان به رغم همکاری ایران‪،‬‬ ‫تایید همکاری توسط اژانس و مختومه شدنمواردمورد‬ ‫سوالشاهدبودیمکهفضاراعلیهایرانتشدیدوگزارش ها‬ ‫را تندتر کردند‪ .‬از ان زمان به بعد‪ ،‬اژانس عمال به نهاد تغذیه‬ ‫اطالعاتی س��رویس های غربی و بازرسان اژانس نیز به‬ ‫عوامل سرویس های غربی تبدیل شد‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬نوع‬ ‫برگزاری نشست وین این پیام اشکار را برای طرف های‬ ‫غربی داشت که ایران بر حقوق قانونی هسته ای خودش‬ ‫استوار است و غربی ها باید رویکرد خودشان را در قبال‬ ‫ایران تغییر دهند‪g.‬‬ ‫بازدید مشروط از پارچین؟‬ ‫تو گو با صادق ربانی‪ ،‬قائم مقام پیشین سازمان انرژی اتمی‬ ‫گف ‬ ‫صادق ربانی معتقد‬ ‫است که بازرسان‬ ‫اژانس از سایت‬ ‫نظامی پارچین‬ ‫برخالف قوانین و‬ ‫ضوابط ‪ NPT‬است‬ ‫‪3‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ارزیابی شما از تغییر رویکرد ناگهانی غرب در‬ ‫قبال مذاکرات هسته ای ایران چیست؟‬ ‫‪ l‬این مس��اله که واکنش های طرف غربی در‬ ‫قبال ای��ران تاچه حد صحت دارد‪ ،‬ج��ای بحث دارد‬ ‫چراکه ما هن��وز خیلی دقی��ق نمی دانیم ک��ه در میان‬ ‫طرف های غربی چه اتفاقی افتاده که چنین تصمیمی ‬ ‫گرفته اند؛ در ایران بیشتر صحبت های داخلی انعکاس‬ ‫می یابد و می توان روی انها اس��تناد کرد‪ .‬اکنون به نظر‬ ‫می اید ک��ه کار کمی پیچیده ش��ده و قرار اس��ت در‬ ‫نشست مسکو مسائل مهمی مطرح شود‪ .‬این در حالی‬ ‫است که هنوز امادگی از سوی طرفین وجود ندارد و‬ ‫احتمال تاخیر مذاکرات نیز به همین دلیل وجود دارد‪.‬‬ ‫درحالی که نظرات خانم اش��مید به عنوان کارشکنی‬ ‫تلقی می شود‪ ،‬اما این فرضیه ها نیز در رابطه با نشست‬ ‫مس��کو وجود دارد‪ .‬روی هم رفته ب��ه نظر می اید که‬ ‫حجم کار‪ ،‬حجم سواالت و حجم مس��ائلی که قرار‬ ‫است مطرح شود خیلی باالست و هنوز امادگی الزم‬ ‫ایجاد نشده است‪.‬‬ ‫پس این واکنش غرب به دلیل اختالف نظرهای‬ ‫دوطرف نبوده است؟‬ ‫‪ l‬به دلیل گستردگی مطالب مسلما در این مرحله‬ ‫این مساله که چه موضوعی در دستور کار قرار بگیرد و‬ ‫چه موضوعی قرار نگیرد خودش یک اختالف خواهد‬ ‫بود‪ .‬مثال ایران مایل است به دلیل حفظ منافعش مساله‬ ‫تحریم ها در دس��تورکار قرار گیرد و این تحریم ها به‬ ‫صورت گام به گام برداشته شوند‪ ،‬اما انها مسائل دیگری‬ ‫را در اولویت قرار می دهند‪ .‬وجود این اختالفات اصال‬ ‫غیرطبیعی نیس��ت زیرا مدت ها مذاکرات میان ایران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬متوقف بوده و ت��داوم این مذاکرات کار‬ ‫اسانی نخواهد بود‪.‬‬ ‫ب��ا این اوص��اف می ت��وان برگ��زاری متداوم‬ ‫نشست ها را یک گام مثبت تلقی کرد؟‬ ‫‪ l‬این مس��اله که وقفه میان نشس��ت ها کوتاه‬ ‫ش��ده قطعا بیانگر تمایل برای حل مس��اله است‪ ،‬اما‬ ‫گستردگی مسائل باعث می ش��ود مساله کمی پیچیده‬ ‫شده و توافقات دیررس شود‪ .‬بنابراین صرفا نزدیکی‬ ‫مذاک��رات را نمی توان یک فاکتور مثب��ت تلقی کرد‪،‬‬ ‫کما اینک��ه زمزمه هایی ب��ه گوش می رس��د که زمان‬ ‫مذاکرات مسکو را عقب بیندازند‪ ،‬درواقع در رسانه ها‬ ‫اینگونه انعکاس داده شده که چون امادگی الزم وجود‬ ‫ندارد ممکن است مذاکرات کمی به تاخیر بیفتد‪.‬‬ ‫به نظر شما اکنون مهم ترین اختالفاتی که میان‬ ‫ایران و گروه ‪ 5+1‬وجود دارد چیست؟‬ ‫‪ l‬کشور ایران دشمنان بس��یاری دارد و یکی‬ ‫از دشمنان قس��م خورده رژیم صهیونیستی و دیگری‬ ‫منافقین هستند‪ .‬این گروه ها کارشان صرفا جاسوسی‬ ‫اس��ت و هربار که پرونده هس��ته ای ای��ران به نقطه‬ ‫تفاهم نزدیک می ش��ود ای��ن گروه ها دس��ت به کار‬ ‫می ش��وند‪ ،‬چراکه مایل نیس��تند اختالف��ات ایران و‬ ‫اژانس به صورت اساسی رفع شود؛ به همین علت به‬ ‫بحران سازی در قبال ایران روی می اورند‪ .‬حتی برخی‬ ‫کش��ورهای عرب منطقه نیز با ایران همراه نیستند و‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫باوجودی که دو طرف ایرانی و‪ 5+1‬طی مذاکرات بغداد تصمیم گرفته بودند که پیش از مذاکرات مسکو دستورکار‬ ‫توسط معاونین خانم اشتون و اقای جلیلی مشخص شود‪ ،‬اما غرب با یک تغییر رویکرد اشکار از این مساله سر باز زد‪.‬‬ ‫صادقربانی‪،‬قائم مقامپیشینسازمانانرژیاتمی درگفت وگوییبهبررسیمواضعاخیرغربدرقبالمذاکراتهسته ای‬ ‫با ایران پرداخت‪ .‬ربانی معتقد است اگر ایران با بازدید از پارچین موافقت کند باید از طرف مقابل برخی انتظارات را داشته‬ ‫باشد که این انتظارات در دوسطح شورای امنیت و اژانس دنبال می شود‪ .‬در حقیقت ایران با پذیرفتن بازدید بازرسان از‬ ‫پارچین که یک سایت نظامی است‪ ،‬نخست باید از اژانس بخواهد که تضمین دهد دست از بهانه جویی بردارد و دوباره‬ ‫چندی دیگر خواهان بازدید از یک سایت نظامی دیگر نشوند‪ .‬در رابطه با شورای امنیت نیز ایران باید از انها بخواهد که‬ ‫در برابر گام ایران انها نیز یک گام بردارند و در جهت رفع گام به گام تحریم ها وارد شوند‪ .‬از دیگر سو موافقت با بازدید از‬ ‫پارچین در حیطه اختیارات اقای سلطانیه نیست که انها انتظار دارند در مذاکرات شان نظر مساعد ایران را جلب کنند‪،‬‬ ‫بلکه این مساله باید با تصویب و رای و نظر مجلس شورای اسالمی دنبال شود‪.‬‬ ‫بعضا مش��کالتی ایجاد می کنند‪ .‬بنابرای��ن اصوال به‬ ‫مش��کل خوردن پرونده هس��ته ای ای��ران برامده از‬ ‫گزارش های جاسوس��ی یا ماهواره ای دشمنان ایران‬ ‫است‪.‬‬ ‫ایا اژانس صرفا با استناد به تصاویر ماهواره ای‬ ‫و گزارش��ات ادعای��ی می توان��د از ای��ران‬ ‫درخواست بازدید از یک سایت نظامی چون‬ ‫پارچین را داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬مادامی که به دنبال این استنادات ماهواره ای‬ ‫بازدید صورت نگی��رد این مس��اله از جانب اژانس‬ ‫قابل تایید یا رد نیس��ت‪ .‬در رابطه با پارچین تصاویر‬ ‫ماهواره ای نشان داده است که تحرکاتی در این سایت‬ ‫نظامی صورت می گی��رد ولی تا زمانی که بازرس��ان‬ ‫تو سقم این مساله‬ ‫اژانس از پارچین بازدید نکنند صح ‬ ‫مشخص نمی شود‪ .‬از دیگر سو ایران مایل نیست که‬ ‫خارج از قوانی��ن ان‪.‬پی‪.‬تی اقدام کن��د‪ .‬از انجایی که‬ ‫پارچین یک س��ایت نظامی اس��ت‪ ،‬بازدید بازرسان‬ ‫اژان��س از ان ع��دول از قوانین و ضواب��ط ان پی تی‬ ‫به حس��اب می اید‪ .‬در صورت��ی که نهایتا نی��ز ایران‬ ‫موافقت کرد که انها از پارچین بازدید کنند‪ .‬این بازدید‬ ‫باید اخرین بازدید باش��د‪ ،‬نه اینکه این مساله ابتدای‬ ‫بهانه جویی های بعدی باش��د‪ .‬ایران اکنون کامال حق‬ ‫دارد که اجازه ندهد از پارچین بازدید صورت گیرد‪ ،‬اما‬ ‫در جهت اینکه به انها اثبات شود گزارشات و تصاویر‬ ‫ماهواره ای کامال اشتباه است ممکن است که ایران با‬ ‫بازدید موافقت کند‪.‬درحقیقت زمانی که جاسوس��ان‬ ‫گزارشی را به اژانس می دهند اژانس موظف است رفع‬ ‫ابهام کند و به همین خاطر تا بدین حد به ایران اصرار‬ ‫می کند‪ .‬از دیگر سو چون ایران به دنبال حقی که دارد و‬ ‫همچنین قوانین ان پی تی این اجازه را نداده اکنون این‬ ‫مساله بالتکلیف مانده است‪.‬‬ ‫طی نشست اخیری که میان ایران و اژانس در‬ ‫وین برگزار شد‪ ،‬دو طرف تنها توافق کردند که‬ ‫مذاکرات را ادامه دهند نه در رابطه با مدالیته به‬ ‫تفاهم رسیدند و نه حتی زمان مذاکرات بعدی‪.‬‬ ‫به نظر شما اختالفات ایران و اژانس بیشتر در‬ ‫چه حوزه هایی است؟‬ ‫‪ l‬در رابطه با مذاکرات ایران و اژانس‪ ،‬مشکل‬ ‫اقای سلطانیه نیز همان مساله پارچین است‪ ،‬چراکه‬ ‫اق��ای س��لطانیه به عنوان نماین��ده ای��ران در اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی اختیارات محدودی دارد‪ .‬وی‬ ‫می تواند در جهت بازدید بازرس��ان اژانس از تمامی‬ ‫ سایت های هسته ای اقدامات الزم را به عمل اورد‪ ،‬اما‬ ‫مجاز نیست در رابطه با سایت های نظامی نیز اظهار نظر‬ ‫بکند‪ .‬بحث پارچین از اختیارات اقای سلطانیه فراتر‬ ‫است و به مجلس شورای اس�لامی مربوط می شود‪.‬‬ ‫بنابراین اینکه س��ابق براین چراغ سبزی برای بازدید‬ ‫از پارچین نش��ان داده بودند ب��ه تصمیمات مجلس‬ ‫بازمی گردد‪ .‬اکنون که اقای س��لطانیه با خوش��بینی از‬ ‫بازدی��د از پارچین صحبت می کن��د احتماال مجلس‬ ‫نظر مساعد خود را برای این منظور بیان داشته است‪.‬‬ ‫طرف های غربی احتماال از اختیارات اقای س��لطانیه‬ ‫اطالع ندارن��د و به محض اینک��ه وی نظر قطعی اش‬ ‫را نمی گوید‪ ،‬مذاکرات را به بن بس��ت رس��یده تلقی‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫اکنون ای��ران به نوع��ی با بازدید مش��روط از‬ ‫پارچین موافقت کرده است‪ .‬به نظر شما کشور‬ ‫ما در ازای این توافق چه انتظاراتی می تواند از‬ ‫طرف مقابل داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬درخواس��ت ها و انتظارات ای��ران دو بعد را‬ ‫ش��امل می ش��ود؛ یکی انتظارات از اژانس و دیگری‬ ‫‪49‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫انتظارات از ش��ورای امنیت‪ .‬ایران بای��د در صورت‬ ‫موافقت‪ ،‬از اژانس این انتظار را داشته باشد که دیگر‬ ‫بهانه جویی برای بازدید از سایت های دیگر نکند‪ .‬یعنی‬ ‫در یک چارچوب س��واالت مشخص و ابهامات شان‬ ‫را برای همیش��ه رفع کنند‪ .‬این موافقت مشروط نیز‬ ‫بدین معناس��ت که ایران صرفا با بازدی��د از پارچین‬ ‫و مکان هایی که در این س��ایت انها بدان مش��کوک‬ ‫هستند موافق است؛ این توافق ایران به معنای پذیرفتن‬ ‫پروتکل الحاقی و مفاد ان نیست‪ .‬در حقیقت الزم است‬ ‫که ایران چنین شرطی بگذارد و اژانس نیز باید ان را‬ ‫بپذیرد‪ ،‬چراکه قبال چندین بار از پارچین بازدید کرده ‬ ‫و دریافته اند که این سایت یک سایت نظامی است و‬ ‫هیچ فعالیت نظامی در ان صورت نمی گیرد‪ .‬در رابطه‬ ‫با شورای امنیت نیز ایران باید از انها بخواهد به دنبال‬ ‫گامی که ایران برداشته انها نیز به برداشتن گام به گام‬ ‫تحریم ه��ا روی بیاورند‪ .‬اکن��ون تحریم های اعمالی‬ ‫از سوی ش��ورای امنیت س��ازمان ملل و تحریم های‬ ‫یک جانبه برخی کش��ورها مانند امری��کا برای ایران‬ ‫تبدیل به یک معضل شده است‪ .‬اگر قرار است سیاست‬ ‫ی که‬ ‫گام به گام روس��یه به اجرا درای��د‪ ،‬در ازای قدم ‬ ‫ایران برمی دارد الزم است که در وهله نخست جلوی‬ ‫تحریم های جدید گرفته شود و در وهله بعد نیز انها‬ ‫در راستای رفع تحریم ها گام بردارند‪.‬‬ ‫با توجه ب��ه فضایی که اکنون ب��ر مذاکرات و‬ ‫روابط ایران و اژانس حاکم است‪ ،‬ایا احتمال‬ ‫دارد ایران در اینده با پذیرش پروتکل الحاقی‬ ‫نیز موافقت کند؟‬ ‫‪ l‬احتمال تحقق این مس��اله در اینده نزدیک‬ ‫پایین اس��ت‪ ،‬چراکه پذیرش پروتکل الحاقی مستلزم‬ ‫تصویب مجلس اس��ت‪ .‬اگر ای��ران پروتکل الحاقی‬ ‫را بپذی��رد‪ ،‬اژان��س می تواند هر زمان که خواس��ت‬ ‫بازرسانش را برای بازدید به کشور ما بفرستد و انها از‬ ‫سایت نظامی و هسته ای بازدید کنند‪ .‬در واقع تفاوت‬ ‫پروتکل الحاقی و ان پی تی همین موضوع اس��ت که‬ ‫مطاب��ق ان پی تی بازرس��ان اژانس تنه��ا می توانند از‬ ‫س��ایت هایی بازدید کنند که ایران به عنوان س��ایت‬ ‫هس��ته ای معرفی کرده‪ ،‬اما با امضای پروتکل الحاقی‬ ‫انها از مراکز و س��ایت های نظامی نی��ز می توانند در‬ ‫هر زمانی بازدید داشته باش��ند‪ .‬در این شرایط ویزای‬ ‫بازرس��ان اژانس باید اماده باشد تا هر زمان که اعالم‬ ‫ش��د حتی در فاصله زمان��ی کمتر از ‪ 24‬س��اعت به‬ ‫کشور مذکور بیایند و از مراکز مشکوک بازدید کنند‪.‬‬ ‫همچنین بازرسان اژانس این اختیار را نیز دارند که با‬ ‫کارشناسان و متخصصان هسته ای کشور نیز گفت وگو‬ ‫و حتی بازجویی کنند‪.‬‬ ‫اژانس اخی��را از همکاری باز س��خن به میان‬ ‫اورده‪ ،‬به نظر شما منظور اژانس از طرح این‬ ‫موضوع چیست و به دنبال چه هستند؟‬ ‫‪ l‬ش��اید انه��ا از ای��ران انتظ��ار دارن��د که با‬ ‫پروتکل الحاقی بدون س��یر مراحل تصویب موافقت‬ ‫کند‪ .‬متاسفانه این روزها حرکت ها و اقدامات اژانس‬ ‫از جنبه ه��ای فنی فراتر رفته و جنبه سیاس��ی به خود‬ ‫گرفته است‪ .‬این رویکرد اژانس تاحدودی تحت تاثیر‬ ‫برخی کشورهای غربی است‪ .‬مدیر کل پیشین اژانس‬ ‫اقای محمد البرادعی مساله هسته ای ایران را در یک‬ ‫فاز فنی و کارشناس��انه دنبال می کرد اما امانو اینگونه‬ ‫رفت��ار نمی کن��د و برخ��ی تصمیمات��ش تحت تاثیر‬ ‫مسائل سیاسی است‪ .‬اگر قرار باشد امانو دیکته های‬ ‫کش��ورهای غربی را اجرا کند‪ ،‬منظورش از همکاری‬ ‫باز ایران احتماال هم��ان اعمال عملی پروتکل الحاقی‬ ‫خواهد بود‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪50‬‬ ‫از اختالفات فنی تا تضادهای سیاسی‬ ‫‪4‬‬ ‫دستور کارهای متناقض‬ ‫هفته گذش��ته ایران و اژانس نشس��تی را در وین‬ ‫برگ��زار کردند که به عقیده بس��یاری ش��اید نتایج ان‪،‬‬ ‫تاثیر مس��تقیم روی مذاک��رات ایران و گ��روه ‪ 5+1‬در‬ ‫مسکو داشته باش��د‪ .‬پس از این نشست بود که اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی اعالم ک��رد در مذاکرات خود‬ ‫با ایران برس��ر دسترسی به س��ایت پارچین در جنوب‬ ‫شرق تهران‪ ،‬هیچ پیشرفتی نداشته و نتیجه این نشست‬ ‫ناامید کننده بوده اس��ت‪ .‬در واقع شکست این نشست‬ ‫ان هم یک هفته پ��س از اینکه یوکیا امان��و‪ ،‬مدیرکل‬ ‫اژانس بین المللی انرژی اتم��ی در خصوص توافق با‬ ‫تهران اطمینان داده بود‪ ،‬چشم انداز موفقیت مذاکرات‬ ‫هسته ای که به طور گس��ترده تر بین ایران و نمایندگان‬ ‫امری��کا‪ ،‬انگلیس‪ ،‬فرانس��ه‪ ،‬چی��ن‪ ،‬روس��یه و المان‬ ‫( گ��روه ‪ )5+1‬در تاری��خ ‪ 29‬و ‪ 30‬خرداد در مس��کو‬ ‫برگزار خواهد ش��د را تیره تر کرده است‪ .‬حتی تاریخ‬ ‫مذاکرات بعدی نیز مشخص نشده است و علی اصغر‬ ‫سلطانیه‪ ،‬نماینده ایران در اژانس اعالم کرده که نشست‬ ‫بعدی در تاریخی نامعلوم برگزار خواهد شد‪ .‬اژانس در‬ ‫برگزاری مذاکرات با ایران در پی موافقت ایران با بازدید‬ ‫از سایت نظامی پارچین اس��ت‪ ،‬چرا که انها با تکیه به‬ ‫برخی تصاویر ماهواره ای و اطالع��ات ادعایی اعالم‬ ‫کرده اند که ایران در این س��ایت غنی س��ازی اورانیوم‬ ‫نیز انجام می دهد؛ مس��اله ای که بارها با تکذیب قاطع‬ ‫ایران مواجه ش��ده اس��ت‪ .‬در این فضا که طرف های‬ ‫غربی از هر دس��تاویزی برای تحت فش��ار قراردادن‬ ‫ایران استفاده می کنند‪ ،‬بسیاری از کارشناسان موافقت‬ ‫ای��ران با بازدی��د از پارچی��ن را ی��ک گام مثبت تلقی‬ ‫می کنند؛ زیرا در این صورت هم ایران در برابر پذیرش‬ ‫خواس��ته انها می تواند برخی خواسته ها را مطرح کند‬ ‫و هم معلوم می ش��ود که ایران اصال خ��ارج از قوانین‬ ‫ی انجام نمی دهد‪ .‬اما سفر امانو پیش از‬ ‫ی‪ .‬تی اقدام ‬ ‫ان ‪.‬پ ‬ ‫این نشست به تهران نیز اذهان را برای پذیرش ایران با‬ ‫این مساله اماده کرده بود‪ .‬زیرا امانو در جریان سفر اخیر‬ ‫خود به تهران که دو روز پیش از نشست ایران و گروه‬ ‫‪ 5+1‬در بغداد انجام ش��ده ب��ود‪ ،‬از توافق های ابتدایی‬ ‫در خصوص بازرس��ی از پارچین خب��رداده بود‪ .‬اما از‬ ‫انجایی که نمایندگان ش��ش قدرت جهانی در بغداد با‬ ‫درخواست تهران برای لغو تحریم ها موافقت نکردند‪،‬‬ ‫مقامات جمهوری اسالمی نیز اندکی پس از این نشست‬ ‫اعالم کردند برای بازرس��ی از پارچین امادگی ندارند‪.‬‬ ‫اما اخباری که در رابطه با پارچین انتشار می یابند هیچ‬ ‫ی ندارند‪ ،‬یعنی ی��ک روز از مخالفت ایران با‬ ‫انس��جام ‬ ‫بازدید از این سایت سخن به میان می اید و روز دیگر‬ ‫از موافقت‪ ،‬اما موافقت مشروط‪ .‬چراکه اندکی پس از‬ ‫اعالم مخالفت ایران برای بازدید بازرس��ان از مجتمع‬ ‫نظامی پارچین‪ ،‬نماینده دائم ایران در اژانس تاکید کرد‬ ‫که تهران مانع از بازدید بازرسان اژانس از مرکز نظامی‬ ‫پارچین نمی شود‪ ،‬به شرط انکه این امر در چارچوب‬ ‫سندی اساسی و یک برنامه کاری مورد توافق دو طرف‬ ‫باشد‪.‬علی اصغر سلطانیه‪ ،‬نماینده دائم ایران در اژانس‬ ‫ی اظهار داشت که به زودی توافقی‬ ‫بین المللی انرژی اتم ‬ ‫بین ای��ران و اژانس ب��رای برگ��زاری دور جدیدی از‬ ‫مذاکرات بین دوطرف اعالم خواهد شد‪ .‬سلطانیه اعالم‬ ‫کرده که تهران مانع از بازدید بازرسان اژانس بین المللی‬ ‫انرژی اتمی از مرکز نظامی پارچین نمی شود‪ ،‬به شرط‬ ‫انکه این امر در چارچوب سندی اساسی و یک برنامه‬ ‫کاری مورد توافق دو طرف باشد‪ .‬همچنین سلطانیه در‬ ‫گفت گوی دیگری از ام��کان پذیرش پروتکل الحاقی‬ ‫توسط ایران س��خن گفت؛ وی توضیح داد‪« :‬ایران به‬ ‫مدت دو سال و نیم پروتکل الحاقی را به اجرا دراورد‬ ‫تا اینکه به شکلی ناعادالنه به ش��ورای امنیت سازمان‬ ‫ملل ارجاع داده ش��د‪ .‬س��پس مجلس به دولت دستور‬ ‫داد همکاری با اژان��س را در چارچوب توافق پادمان‬ ‫محدود کند‪ .‬بنابراین هرگونه ام��کان تصویب دوباره‬ ‫پروتکل الحاقی به حل مسائل در رابطه با شورای امنیت‬ ‫بستگی دارد‪ ».‬اگر مواضع ایران را در این چند وقت اخیر‬ ‫در کنار هم قرار دهیم‪ ،‬درمی یابیم که ایران به دنبال حل‬ ‫اختالفات با اژانس است اما حاضر نیست بدون حساب‬ ‫و کتاب با درخواست ها و پیشنهادات اژانس کنار بیاید‪.‬‬ ‫اگر اژانس نیز به راستی به دنبال همین مساله است باید‬ ‫با در نظر گرفتن منافع دو طرف وارد گفت وگو شود‪ .‬اگر‬ ‫به کمی قبل تر بازگردیم‪ ،‬درست هفته پایانی اردیبهشت‬ ‫ماه ب��ود که «هرم��ان ناکارتس»‪ ،‬معاون ام��ور پادمانی‬ ‫اژانس و «رافائل گروسی»‪ ،‬دستیار ویژه امانو به عنوان‬ ‫نمایندگان اژانس در وین با علی اصغر سلطانیه‪ ،‬نماینده‬ ‫دائم ایران در محل اژانس دیدار و گفت وگو کردند و‬ ‫در پایان طرفین ضمن مثبت ارزیابی کردن گفت وگوها‪،‬‬ ‫ادامه مذاکرات را به سوم خرداد موکول کردند‪ .‬این در‬ ‫حالی بود که دوم خرداد ماه «یوکیا امانو» وارد تهران شد‬ ‫و مستقیما با مس��ئوالن ایرانی در حوزه هسته ای وارد‬ ‫مذاکره شد‪ .‬امانو پس از بازگشت به وین گفت وگوهای‬ ‫خود را خوب توصیف و خبر از امضای توافقنامه ای با‬ ‫ایران در اینده داد‪ .‬مدیرکل اژان��س بین المللی انرژی‬ ‫ی در خص��وص گفت وگوهای خود با مس��ئوالن‬ ‫اتم ‬ ‫ایرانی گفت که ما مذاکرات گسترده و فشرده ای را در‬ ‫جو خوبی برگزار کردیم‪ .‬قطعا پیشرفت گفت وگوها اثر‬ ‫مثبتی بر مذاکرات‪ 5+1‬و ایران خواهد گذاش��ت‪ .‬البته‬ ‫اینها دو موضوع متفاوت از هم هس��تند‪ ،‬اما می توانند‬ ‫یکدیگر را تقویت کنند‪ .‬یک روز پس از نشست ایران و‬ ‫گروه ‪ 5+1‬در بغداد و تعیین مسکو به عنوان میزبان دور‬ ‫اینده گفت وگوها‪ ،‬گزارش جنجالی اژانس بین المللی‬ ‫انرژی اتمی در خصوص برنامه های هس��ته ای ایران‬ ‫منتشر ش��د‪ .‬در این گزارش ادعا شده که ایران ظرفیت‬ ‫احتمالی خود برای تولید مواد هس��ته ای حساس را با‬ ‫نصب صدها سانتریفیوژ جدید در سایت زیرزمینی اش‬ ‫افزایش داده است‪.‬اژانس بین المللی انرژی اتمی مدعی‬ ‫شد که تصاویر ماهواره ای نش��ان دهنده «فعالیت های‬ ‫گسترده» در مجتمع نظامی پارچین است که بازرسان‬ ‫خواستار بازرسی از ان هس��تند‪ .‬در این گزارش ادعا‬ ‫شد که بازرس��ان اژانس اثاری از اورانیوم غنی شده تا‬ ‫بیش از ‪ 27‬درصد را در س��ایت فردو در ایران یافته اند‬ ‫که بیشتر از سطح ‪200‬درصدی است که تهران به طور‬ ‫رس��می به اژانس اعالم کرده بود و در ادامه نیز عنوان‬ ‫شد که ایران به اژانس بین المللی انرژی اتمی گفته که‬ ‫اورانیوم با غنای باالتر «ممکن است برای دالیل فنی که‬ ‫از کنترل اپراتور خارج است اتفاق بیفتد‪ ».‬پس از ان نیز‬ ‫در جریان نشست شورای حکام‪ ،‬گزارش جدید یوکیا‬ ‫ی منتش��ر‬ ‫امانو‪ ،‬مدیرکل اژانس بین المللی انرژی اتم ‬ ‫شد‪ .‬در این گزارش امده است که «در حالی که اژانس‬ ‫به راستی ازمایی عدم انحراف مواد هسته ای اعالم شده‬ ‫گفت و گو با دکتر احمد قریب‬ ‫‪5‬‬ ‫چرا اژانس انقدر مصر است که از سایت نظامی‬ ‫پارچینبازدیدبه عملاورد؟‬ ‫‪ l‬احتماال اژانس برای بازدید از این سایت برخی‬ ‫دالیلخاصخودشرادارد‪،‬البتهاینسایتنظامیاستو‬ ‫مطابققوانینان ‪.‬پی‪ .‬تیواستقاللکشوراژانسحقبازدید‬ ‫از ان را ندارد‪ .‬اما اکنون که اژانس بین المللی انرژی اتمی‬ ‫ روی این مساله انقدر پافشاری می کند و ایران هم در انجا‬ ‫فعالیتیغیرازفعالیت هاینظامی ندارد‪،‬پساگربپذیردکه‬ ‫بازرسان اژانس از این سایت بازدید کنند برخی شبهات و‬ ‫ادعاهایانهاپایانخواهدیافت‪.‬درحالی کههیچموردیدر‬ ‫این منطقه وجود ندارد‪ .‬این مساله باید خیلی پیش از این ها‬ ‫پایان می پذیرفت‪ .‬یعنی یا باید اژانس متقاعد می شد و از‬ ‫اصرارهایشدستمی کشیدویااینکهایرانامکانبازدیدرا‬ ‫مهیامی کردتااینمسالهتابدینجاادامهنمی یافت‪.‬قاعدتادر‬ ‫اینمواردایرانمی تواندبرگبرندهبزرگیهمبهدستاورد‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه پارچین یک سایت نظامی است‪،‬‬ ‫ایااژانستنهابااستنادبهبرخیتصاویرماهواره ای‬ ‫می تواند درخواست بازدید از این منطقه را داشته‬ ‫باشد؟‬ ‫‪ l‬اژانس اکنون از ایران درخواست کرده‪ ،‬ایران نیز‬ ‫نپذیرفته و این حق ایران اس��ت‪ .‬در واقع این سایت چون‬ ‫نظامی است ایران می تواند اجازه بازدید ندهد‪ .‬ان هم تنها‬ ‫با استناد برادعاهای برخی کشورها‪ .‬بنابراین ایران می تواند‬ ‫کامال این درخواست انها را بررسی کند و سپس اعالم کند‬ ‫کهایااجازهبازدیدخواهددادیاخیر‪.‬‬ ‫نشست اخیر ایران و اژانس بین المللی انرژی اتم ‬ ‫ی‬ ‫در وین طبق گفته طرفین نتیجه خاصی نداشت و‬ ‫تنها قرار شد اینگونه نشست ها ادامه داشته باشد‪.‬‬ ‫به نظر ش��ما اختالف اصلی دو طرف چیست که‬ ‫تاکنوننتوانسته اندبهیکمدالیتهدستیابند؟‬ ‫‪ l‬مشکل اصلی دو طرف این است که یک سری‬ ‫اصولبرایخودشانتعیینکرده اندومی خواهندبرپایهانها‬ ‫پیشروند‪.‬البتهبرخیاختالفاتدرمیاناعضایگروه‪5+1‬‬ ‫طبیعیاست‪،‬چراکهاینگروهمتشکلازششکشوراست‬ ‫وششسیاستخاصرادنبالمی کنند‪.‬اینکشورهانیزاز‬ ‫مدت ها قبلیک سری اصولبرایخودشان تعیین کرده اند‬ ‫و نمی خواهند خیلی از خواست هایی که داشته اند عقب‬ ‫بنشینند‪ .‬البته برخی موارد مانند پذیرش غنی سازی‪ 3/5‬یا‬ ‫‪5‬درصددرایرانازجانبانهایکپیشرفتخوبومثبت‬ ‫برایما بهحسابمی اید‪.‬‬ ‫ایا مذاکره به این ص��ورت در رابطه ب��ا پرونده‬ ‫هسته ایایراننتیجهبخشخواهدبود؟‬ ‫‪ l‬بهنظرمنمذاکرهنبایدبهاینصورتباشدکهدو‬ ‫طرف بر سر میز مذاکره حاضر شوند و مواردی را که از قبل‬ ‫برای خودشان تعیین کرده اند مطرح و روی انها پافشاری‬ ‫کنند‪ .‬اگر هر یک از طرفین نتواند از برخی موارد از پیش‬ ‫تعیین شده خودش مانور بدهد‪ ،‬این دیگر مذاکره نخواهد‬ ‫بود‪.‬مخصوصادررابطهباپروندههسته ایایرانکهسال های‬ ‫سال است که در جریان است‪ ،‬مذاکره به مفهوم واقعی ان‬ ‫یک نیاز ضروری است‪ .‬مذاکره یعنی اینکه دو طرف که هر‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫دکتر احمد قریب‪ ،‬متخصص سوخت های هسته ای در گفت وگویی به بررسی نشست اخیر ایران و اژانس در وین‬ ‫پرداخت‪ .‬به عقیده وی مساله پافشاری اژانس بر بازدید از پارچین بی دلیل انقدر برجسته شده و درحالی که ایران هیچ‬ ‫فعالیت غیرنظامی یا هسته ای در این مکان ندارد‪ ،‬شاید با مطرح کردن برخی پیشنهادات به نفع ایران پذیرفته شود که انها‬ ‫از این مرکز بازدید به عمل اورند‪ .‬وی همکاری باز ایران و اژانس را که از سوی اژانس مطرح شده قاعدتا همان پذیرش‬ ‫ی که برمی دارد باید با در نظر گرفتن منافع عمومی‬ ‫پروتکل الحاقی می داند و بر این باور است ایران در هرمرحله و هرگام ‬ ‫ملت باشد‪ ،‬یعنی تمامی عواقب یک اقدام را بسنجد و سپس به انجام ان روی بیاورد‪.‬‬ ‫دواشرافکاملبرمسائلسیاسی‪،‬اقتصادیوتکنولوژیکی‬ ‫کشوریاسیاست هایجهانیدارندبرسرمیزمذاکرهحاضر‬ ‫شوندوبادرنظرگرفتنمنافعجمعیملت هاواردگفت وگو‬ ‫شوند‪.‬‬ ‫ایران در چه شرایطی می تواند با بازدید از پارچین‬ ‫موافقتکند؟‬ ‫‪ l‬اگرایرانچنینامریرابپذیردبایددرقبالهرگام‬ ‫ایران انها نیز یک گام بردارند؛ یعنی اگ��ر ایران با بازدید از‬ ‫پارچین موافقت کند قطعا انتظ��ارات باالیی نیز از طرف‬ ‫مقابلخواهدداشت‪.‬‬ ‫مطاب��ق گزارش ها و اخباری که منتش��ر ش��ده‬ ‫اژانس خواهان یک همکاری باز با ایران اس��ت‪.‬‬ ‫منظورانهاازهمکاریبازچیست؟‬ ‫‪ l‬احتماال انها به دنبال پذیرش پروتکل الحاقی از‬ ‫جانبایرانهستندوهمکاریبازنیزبههمینمفهوماست‪.‬‬ ‫این در حالی است که ایران مدتی این پروتکل را به صورت‬ ‫داوطلبانهبهاجرادراورد‪،‬امابعدبه علتبرخیعدمتعهدها‬ ‫ازسویطرف مقابلاینمسالهرانپذیرفت‪.‬اینپروتکلبه‬ ‫اژانس اجازه می دهد که بازدیدهای سرزده و بیشتری از‬ ‫تاسیساتهسته ایایرانداشتهباشد‪.‬‬ ‫ایا امکان دارد ای��ران در این ش��رایط با پذیرش‬ ‫پروتکلالحاقیموافقتکند؟‬ ‫‪ l‬تاکنون نتایج نش��ان داده که ای��ران با پذیرش‬ ‫پروتکل الحاقی موافقت نخواهد کرد‪ ،‬مگر در ش��رایط‬ ‫خاصی‪ .‬درحقیقت ای��ران برای هرگامی ک��ه در پرونده‬ ‫هسته ای برمی دارد باید منافع مردم را در وهله نخست در‬ ‫نظربگیرد‪.‬به عنواننمونهکامالبسنجدکهاگرمثالباپذیرش‬ ‫لالحاقیموافقتکند‪،‬نتایجمثبتومنفیاینمساله‬ ‫پروتک ‬ ‫برایمردمچهخواهدبود‪.‬‬ ‫وسخناخر؟‬ ‫‪ l‬بهنظرمناکنونفرصتیپیشامدهکهایرانبایداز‬ ‫انبهرهببرد‪.‬غرباکنونبرخالفگذشتهخیلیمایلاست‬ ‫کهمسالههسته ایایرانهرچهسریع ترحلشودوبهنتیجه‬ ‫برسد‪ .‬بنابراین ایران نیز باید از فرصت استفاده کند و از این‬ ‫برگ برنده بهره ببرد‪ .‬اگر اکنون از این فرصت استفاده های‬ ‫الزمنشودممکناستدرایندهرویکردغربمجدداتغییر‬ ‫کندودیگرایراننتواندبهراحتیمذاکرهکند‪g.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اژانس به دنبال اجرای پروتکل الحاقی است‬ ‫در تاسیسات هس��ته ای و در مکان هایی خارج از این‬ ‫تاسیس��ات که این مواد به طور معمول در انجا استفاده‬ ‫می شوند ادامه می دهد‪ ،‬از انجا که ایران همکاری الزم‬ ‫را به عمل نمی اورد و از جمله پروتکل الحاقی را اجرا‬ ‫نمی کند اژانس قادر نیست اطمینان موثق درباره فقدان‬ ‫مواد و فعالیت های هس��ته ای اعالم نش��ده در ایران را‬ ‫فراهم و جمع بنــدی کند که مواد هس��ته ای در ایران‬ ‫برای مقاصد صلح امیز است!» این گزارش ها در حالی‬ ‫منتشر شده است که بر اساس مفاد «ان پی تی»‪ ،‬بازرسی‬ ‫از مراکز نظامی کشورها در چارچوب وظایف اژانس‬ ‫نمی گنجد و اصرار اژانس بر بازدید از پارچین خارج از‬ ‫وظایف قانونی تعریف شده برای ان است و به همین‬ ‫دلیل است که علی اصغر س��لطانیه در گزارش خود در‬ ‫نشست ش��ورای حکام‪ ،‬اژانس را متهم کرد که تبدیل‬ ‫به یک س��ازمان اطالعاتی برای برخی کشورها شده‬ ‫است‪ .‬بحث بر سر فعالیت های سایت پارچین در حالی‬ ‫دنبال می شود که گزارش چند ماه گذشته اژانس حاکی‬ ‫از این بود که حداقل از س��ال ‪ 2003‬اطالعاتی مبنی بر‬ ‫گرایش نظامی در فعالیت هس��ته ای ایران در دس��ت‬ ‫نیست‪ .‬حال باید این سوال را مطرح کرد که چرا اژانس‬ ‫تا این اندازه نسبت به بازدید از سایت نظامی پارچین‬ ‫اصرار دارد؟ ‪g‬‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل ‬ ‫شکست پروژه براندازی‬ ‫بین الملل‬ ‫دوئل موافقان و مخالفان حکومت مالکی در عراق‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪1‬‬ ‫پیروزی بزرگ ‬ ‫برخی کش��ورها و گروه ها دس��ت به دست هم‬ ‫داده اند تا ارامش و ثبات سیاسی را از عراق بگیرند و در‬ ‫راه رسیدن به این هدف از هیچ کاری فروگذار نیستند‪.‬‬ ‫در حقیقت نزدیک به دو ماه اس��ت که نخس��ت وزیر‬ ‫عراق با یک چالش سیاس��ی بزرگ مواجه ش��ده که از‬ ‫سوی «مس��عود بارزانی» رئیس منطقه کردستان و «ایاد‬ ‫عالوی» رهبر فهرس��ت العراقیه هدایت می ش��د‪ .‬این‬ ‫دو ش��خصیت تاثیرگذار عراقی با چراغ سبز عربستان‬ ‫و امریکا به دنبال اجرای طرح تجزیه بایدن و براندازی‬ ‫دولت مرکزی عراق بودند‪ .‬می توان گفت عراق با بحرانی‬ ‫به نام سلب اعتماد از مالکی مواجه شده بود؛ در همین‬ ‫راستا رئیس جمهوری عراق به نمایندگان پارلمان این‬ ‫اختیار را داد که در صورت کسب امضاهای الزم برای‬ ‫سلب اعتماد از مالکی وی را به صورت مسالمت امیز‬ ‫برکنار کند‪ .‬در واقع با توجه به وظایفی که قانون اساسی‬ ‫عراق به عهده رئیس جمهوری گذاش��ته و در راستای‬ ‫تالش برای پایان دادن به بحران سیاسی در این کشور‪،‬‬ ‫رئیس جمهوری اجازه داد تا برخی از گروه های سیاسی‬ ‫به جمع اوری امضا برای برکناری نوری المالکی اقدام‬ ‫کنند تا ش��ک و ش��بهه در این خصوص پایان یابد‪ .‬اما‬ ‫در حالی که همه چیز داش��ت به نفع برخی گروه های‬ ‫مخالف مالکی پیش می رفت‪ ،‬ناگهان ورق برگش��ت و‬ ‫جالل طالبانی اعالم کرد طرح س��لب اعتماد شکست‬ ‫خورده است‪.‬رئیس جمهور عراق اعالم کرد که امضاهای‬ ‫جمع اوری شده برای سلب رای اعتماد از نوری المالکی‪،‬‬ ‫نخست وزیر عراق به حدنصاب الزم نرسیده است‪ .‬در‬ ‫بیانیه دفتر جالل طالبانی امده است‪« :‬رئیس جمهور به‬ ‫‪52‬‬ ‫رهبران گروه های سیاسی عراق وعده داده است که پس‬ ‫از تایید صحیح بودن تمام امضاها و به حدنصاب رسیدن‬ ‫تعداد انها‪ ،‬اسامی نمایندگانی را که خواستار سلب رای‬ ‫اعتماد از مالکی بودند به پارلمان ارائه دهد‪».‬در این بیانیه‬ ‫امده است‪« :‬کمیته ای که از سوی رئیس جمهور مسئول‬ ‫بررسی امضاهای جمع اوری ش��ده علیه دولت مالکی‬ ‫بود‪ ۱۶۰ ،‬امضا از نمایندگان فهرس��ت العراقیه‪ ،‬ائتالف‬ ‫کردستان‪ ،‬فراکس��یون االحرار و تعدادی از نمایندگان‬ ‫مستقل دریافت کرده بود‪ ،‬اما پس از مدتی ‪ ۱۱‬نماینده از‬ ‫انها در تماس با دفتر ریاست جمهوری اعالم کردند که‬ ‫امضای خود را پس می گیرند و سپس دو نماینده دیگر‬ ‫نیز دست به اقدامی مشابه زدند‪ ».‬براساس این بیانیه و‬ ‫با توجه به عدم رسیدن حدنصاب الزم برای ارائه موضوع‬ ‫سلب رای اعتماد از دولت مالکی‪ ،‬رئیس جمهور عراق‬ ‫به رغم اماده کردن نامه ای ب��رای پارلمان‪ ،‬دیگر لزومی‬ ‫ به این کار ندید‪ .‬در واقع تع��داد اعضای پارلمان عراق‬ ‫‪ 325‬نفر است که برای نخس��ت وزیری از نظر قانونی‬ ‫نیاز به ‪ 1+50‬رای است‪ ،‬یعنی ‪ 163‬نفر باید رای مثبت‬ ‫دهند‪ .‬در پروسه نخست جمع اوری امضاها ‪ 177‬امضا‬ ‫یا رای مثبت ب��رای برکناری مالکی جمع اوری ش��د‬ ‫اما پس از ان برخی از افرادی ک��ه در این فرایند نقش‬ ‫داش��تند یا ان را امضا کردند‪ ،‬منکر این امضاها شدند‪.‬‬ ‫پس از پایان یافتن نس��بی این تنش ها ن��وری المالکی‬ ‫در دیدار با برخی از اعض��ای تجمع «الوفاء للعراق» که‬ ‫ش��امل برخی نمایندگان «العراقیه البیضاء»‪« ،‬الحره» و‬ ‫برخی نمایندگان فهرس��ت العراقیه بود از پایان بحران‬ ‫عراق س��خن گفت‪ ،‬اما تاکید کرد که برخی اقدامات‪،‬‬ ‫تهدیدها و دورویی هایی که از سوی برخی نمایندگان‬ ‫روی داده‪ ،‬تاسف بار و دردناک است و نباید این موضوع‬ ‫بدون بازخواست رها شود‪ .‬در ادامه نیز با اشاره به اینکه‬ ‫به دنبال انتقام جویی نیست و دست دوستی را حتی به‬ ‫ی ناصواب انجام داده اند‪،‬‬ ‫سوی کسانی که علیه او اقدام ‬ ‫دراز می کند‪ ،‬گفت در روند سیاسی‪ ،‬جایی برای انتقام‬ ‫نیست و ما بر اس��اس قانون اساسی عمل خواهیم کرد‪.‬‬ ‫وی از ان دسته از شرکای سیاسی اش که به سوی برخی‬ ‫گرایش های خاص رفته اند خواست تا بار دیگر بازگردند‬ ‫و روی میز گفت وگوهای ملی و زیر چتر قانون اساسی‬ ‫به حل و فصل مش��کالت فیمابین بپردازن��د‪ .‬از دیگر‬ ‫س��و مواضع مقتدی صدر‪ ،‬رهبر گ��روه صدر نیز جای‬ ‫تامل دارد چراک��ه مقتدی صدر‪ ،‬با ص��دور بیانیه ای از‬ ‫نوری المالکی‪ ،‬نخست وزیر این کشور خواست تا به‬ ‫منظور حفظ منافع ملت عراق و شرکای سیاسی خود‬ ‫هر چه سریعتر اس��تعفای خود را تقدیم کند‪ .‬همچنین‬ ‫پس از اینکه صدر راه س��لب اعتماد از مالکی را دشوار‬ ‫دید‪ ،‬در اقدام تامل برانگیز دیگری در نامه ای به دبیرکل‬ ‫س��ازمان ملل خواس��تار دخالت جامعه جهانی برای‬ ‫پایان دادن به این اختالفات شد‪ .‬مقتدی صدر این نامه‬ ‫را به مارتین کوبلر‪ ،‬نماینده بان کی مون در عراق داده و‬ ‫از سازمان ملل خواسته است به نقش خود در پایان دادن‬ ‫به اختالف های سیاسی در عراق عمل کند‪ .‬در این نامه‬ ‫از بان کی مون خواسته ش��ده تا به تکروی های دولت و‬ ‫به حاشیه کش��اندن هم پیمانان دولت کنونی پایان داده‬ ‫شود و ازادی های بیشتری در عراق اجرا شود که ازادی‬ ‫زندانیان سیاسی از ان جمله است‪ .‬مقتدی صدر در نامه‬ ‫به بان کی مون مدعی شده که عدالت در عراق از بین رفته‬ ‫و نهادهای دولتی عراق پیاپی مورد دخالت قرار می گیرند‬ ‫که این امر باعث اخالل در امور کشور شده است‪ .‬برخی‬ ‫کارشناسان تحرکات اخیر مقتدی صدر‪ ،‬از جمله سفر‬ ‫وی به کردستان و دیدارش با گروه های مختلف سیاسی‬ ‫در عراق در جهت تغییر نوری المالکی‪ ،‬نخس��ت وزیر‬ ‫عراق را عمدتا در چارچوب رقابت سیاسی میان حزب‬ ‫الدعوه و جریان صدری قابل تعریف می دانند‪.‬‬ ‫اما در طرف دیگر ای��ن بحران سیاس��ی در عراق‪،‬‬ ‫عربس��تان و امری��کا وجود دارن��د؛ جو بای��دن‪ ،‬معاون‬ ‫رئیس جمهوری امریکا که یکی از طراحان تقسیم عراق‬ ‫به سه کشور شیعه‪ ،‬کرد و س��نی است و همچنان معتقد‬ ‫اس��ت که عراق باید به سه کشور مس��تقل تقسیم شود‬ ‫احتماال در این بحران نقش دارد؛ چراکه اعالم ش��ده بود‬ ‫وی در اثنای این تنش های سیاسی سفری به عراق خواهد‬ ‫داشت؛ مساله ای که با واکنش تند مقامات عراقی مواجه‬ ‫شد چراکه انها سفر بایدن را در این شرایط موجب دامن‬ ‫زدن به اتش درگیری های طایفه ای در کش��ور می دانند‪.‬‬ ‫دخالت هایعربستانامااشکارترازامریکابودچنانکهیکی‬ ‫از رهبران فهرست العراقیه به ریاست ایاد عالوی‪ ،‬از نقش‬ ‫ولیعهد عربستان سعودی در افزایش فشارهای داخلی بر‬ ‫نوری المالکی نخست وزیر عراق خبر داد‪ .‬ظاهرا شاهزاده‬ ‫نایفبن عبدالعزیزوزیرکشوروولیعهدعربستانازرهبران‬ ‫العراقیه به ویژه ایاد عالوی‪ ،‬اسامه النجیفی‪ ،‬رافع العیساوی‬ ‫و صالح المطلک خواسته بود تا برای نهایی کردن رای عدم‬ ‫اعتماد به کابینه نوری المالکی تمام تالشش��ان را به کار‬ ‫بگیرند‪ .‬در حقیقت عربستان سعودی با اختصاص ‪500‬‬ ‫میلیون دالر برای خرید ارای نمایندگان و مقامات مخالف‬ ‫نوری المالکی‪ ،‬قصد داشت رای اعتماد به وی را با خدشه‬ ‫مواجهکندکهبامخالفتعراقی هامواجهشد‪.‬درحالحاضر‬ ‫مجدداعراقواردیکمرحلهگذاردیگرشدهاست؛درست‬ ‫است که طرح سلب اعتماد از مالکی ارای الزم را کسب‬ ‫نکرد‪،‬اماهمچناناختالفمیانگروه هاوطوایفگوناگون‬ ‫پابرجاست و ارام شدن اوضاع نیاز به زمان دارد‪g.‬‬ ‫تو گو با مهدی مطهرنیا‬ ‫گف ‬ ‫‪2‬‬ ‫دولت مقتدر‬ ‫مهدی مطهرنیا‪ ،‬کارشناس مسائل بین الملل در گفت وگویی به بررسی بحران فعلی در عراق یعنی بحران سلب‬ ‫اعتماد از نوری المالکی پرداخت‪ .‬وی معقتد است که مهم ترین عامل بحران ساز در شرایط کنونی عراق ایاالت متحده‬ ‫امریکاست‪ ،‬چراکه امریکا در راستای رسیدن به اهدافش در منطقه خاورمیانه و حضور امنیتی اش در این منطقه از هیچ‬ ‫تالشی فروگذار نخواهد کرد؛ بنابراین مطابق طرحی که برای عراق در سر دارد حذف مالکی را در دستور کارش قرار‬ ‫دادهاست‪.‬مطهرنیااختالفمیانشیعیانعراقرامهم ترینعاملبحرانفعلیمی داندوبراینباوراستکهتحرکاتاخیر‬ ‫مقتدیصدر‪،‬رهبرجریانصدروسفرویبهکردستانودیدارهایشباگروه هایمختلفسیاسیدرعراقدرجهتتغییر‬ ‫نوری المالکی عمدتا در چارچوب رقابت سیاسی میان حزب الدعوه و جریان صدر قابل تعریف است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫نقش ای��االت متحده امری��کا در بحران فعلی‬ ‫عراق را چطور ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬نکته ای که امروز در خاورمیانه در حال پیاده‬ ‫شدن است در یک هم پیوندی معنادار میان دو مفهوم‬ ‫ هارت لند نو و نئوهارت لند قابل تعریف است‪ .‬هارت‬ ‫لند نو در واقع همان خاورمیانه است که به طور سنتی‬ ‫از شاخ افریقا تا هندوستان را در برمی گیرد و کمربند‬ ‫میانی ان در این مس��یر قرار دارد‪ .‬اگرچه اسیای میانه‬ ‫و ماورای قفقاز و کشورهای این حوزه را نیز می توان‬ ‫به عنوان خاورمیانه جدید به ان اضافه کرد‪ ،‬اما کمربند‬ ‫اصلی همین منطقه است که مورد توجه است‪ .‬در بطن‬ ‫تو یکم میالدی مورد توجه‬ ‫این کمربند که در قرن بیس ‬ ‫ایاالت متحده امریکا و کشورهای همسو با امریکاست‬ ‫باید به نئو هارت لند توجه کرد‪ .‬نئوهارت لند در واقع‬ ‫خلیج فارس و فالت ایران ی��ا جغرافیای کنونی ایران‬ ‫و جنوب عراق اس��ت‪ .‬در این چارچ��وب نئو هارت‬ ‫لند از اهمیت جدی برای کنت��رل هارت لندنو و به تبع‬ ‫ان قدرتمندی ایاالت متحده امریکا برای کنترل نظم‬ ‫نوین جهانی در این��ده برخوردار اس��ت‪ .‬اگر رقیب‬ ‫اس��تراتژیک و اولویت اس��تراتژیک ای��االت متحده‬ ‫امریکا کش��ور چین اس��ت‪ ،‬اما اولویت استراتژیک‬ ‫امریکا همان تسلط بر نئو هارت لند یعنی خلیج فارس‬ ‫و فالت ایران است‪ .‬جنوب عراق بخش مهمی از این‬ ‫فالت محسوب می شود‪ ،‬چراکه به خلیج فارس مسلط‬ ‫است و کنترل تنگه هرمز‪ ،‬جزایر سه گانه و بحرین از‬ ‫نقاط کلیدی ژئواستراتژیک منطقه برای اینده قدرت‬ ‫امریکا جهت کنترل چین و کشورهای همسو با چین‬ ‫اس��ت‪ .‬بنابراین امریکا باید بحران های خاورمیانه را‬ ‫به نفع خود مدیریت کند و در همین راستا تالش کرده با‬ ‫کنترل صهیونیسم تل اویو نشین‪ ،‬تثبیت وضعیت لبنان‪،‬‬ ‫قطع نخاع مقاومت در سوریه و در نهایت حضور در‬ ‫محیط هدف اعراب با توجه به پش��توانه های موجود‬ ‫فراهم شده در یک دهه اخیر برای حضور امنیتی اش‬ ‫گام بردارد‪ .‬امریکا اکنون در پی ان اس��ت که گام های‬ ‫تعیین شده اش را در عراق پس از دولت سازی بردارد‪.‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا تاکنون در عراق پنج گام برداشته‬ ‫و می خواهد که به انها اس��تمرار ببخشد‪ .‬این پنج گام‬ ‫عبارتند از‪ :‬دولت س��ازی‪ ،‬ملت س��ازی‪ ،‬نخبه سازی‪،‬‬ ‫فرهنگ س��ازی و مذهب س��ازی‪.‬اکنون امریکا گام‬ ‫نخس��ت یا همان دولت سازی را پشت س��ر گذاشته‬ ‫و می خواهد به ملت س��ازی بپ��ردازد‪ .‬امریکا در پس‬ ‫این اقدامش می خواهد مناطق س��ه گانه شیعه‪ ،‬سنی و‬ ‫کردنشین را از یکدیگر جدا سازد و در این چارچوب‬ ‫ملت سازی جدیدی را در این منطقه ایجاد کند‪ .‬در این‬ ‫نگرش باید پس از ملت س��ازی به نخبه س��ازی روی‬ ‫بیاورد؛ در اینجاس��ت که امریکا از نخبگان سیاس��ی‬ ‫چون نوری المالکی باید عبور کن��د و این عبور باید‬ ‫به گونه ای صورت بپذی��رد که در چارچوب تحوالت‬ ‫اینده ب��ه فرهنگ س��ازی و مذهب س��ازی بپردازد؛‬ ‫بنابراین انچه که برای مالک��ی رخ داد از برخی لحاظ‬ ‫قابل پیش بینی بود‪.‬‬ ‫به نظ��ر می رس��د در داخل ع��راق گروه هایی‬ ‫به دنب��ال برکناری اق��ای مالکی هس��تند‪ .‬این‬ ‫گروه ها کدامند و با چ��ه اهداف و منافعی این‬ ‫بحث را دنبال می کنند؟‬ ‫‪ l‬در داخ��ل ع��راق گروه ه��ای متف��اوت با‬ ‫رویکرده��ای گوناگ��ون در این بحران س��ازی نقش‬ ‫داشته اند؛ ش��یعیان عراق‪ ،‬اهل تس��نن و کردها را در‬ ‫یک تحلی��ل کالن باید از دیگران مجزا کرد‪ .‬ش��یعیان‬ ‫عراق در پی ایجاد یک فضای وحدت ملی با اکثریت‬ ‫شیعه هستند درحالی که دو گروه اهل تسنن و کردها‬ ‫تمایالت فدراتیو را به هیچ وج��ه پنهان نمی کنند‪ .‬این‬ ‫مساله که می بینیم در شیعیان ایجاد اختالف در دستور‬ ‫کار قرار می گیرد در راستای همین مفهوم قابل ارزیابی‬ ‫است‪ .‬تحرکات اخیر مقتدی صدر‪ ،‬رهبر جریان صدر‬ ‫و س��فر وی به کردس��تان و دیدارهایش با گروه های‬ ‫مختلف سیاسی در عراق درجهت تغییر نوری المالکی‬ ‫عمدتا در چارچوب رقابت سیاسی میان حزب الدعوه‬ ‫و جریان صدر قابل تعریف است؛ بنابراین می بینیم که‬ ‫اکنون ایجاد اختالف میان ش��یعیان بسیار مورد توجه‬ ‫قرار دارد‪.‬‬ ‫ی که می��ان گروه صدر و‬ ‫ایا اختالف��ات قدیم ‬ ‫حزب الدعوه وجود داش��ت‪ ،‬اکنون به نوعی‬ ‫دوباره زنده شده است؟‬ ‫‪ l‬س��ابق بر این ش��اهد بودی��م اختالفاتی بین‬ ‫ابراهیم جعفری‪ ،‬نخس��ت وزیر دولت موقت عراق و‬ ‫حزبش وجود داش��ت که زمینه های ورود جمهوری‬ ‫اسالمی ایران را نیز در حل این بحران به وجود اورد‪.‬‬ ‫در پی این اختالفات جعفری حاض��ر به کناره گیری‬ ‫نبود و ب��رای حزب الدعوه‪ ،‬دبیر کل��ی نوری المالکی‬ ‫را مطرح کرد‪ .‬تاحدودی می توانیم بگوییم در جریان‬ ‫اختالف صدری ها با مالکی نیز ایران سعی کرد بن بست‬ ‫به وجود امده را بشکند و مالکی در وهله بعدی باوجود‬ ‫اختالفاتی که با صدری ها داشت‪ ،‬نخست وزیر شد‪ .‬در‬ ‫این وضعیت به نظر می رسد اصلی ترین اختالف میان‬ ‫شیعیان عراق اس��ت و کردها و اهل تسنن به دلیل در‬ ‫اقلیت قرارگرفتنش��ان و نگاهشان به اینده برای حفظ‬ ‫نفوذشان در وضعیت اقلیت‪ ،‬خیلی تاثیرگذار در بحران‬ ‫فعلی نیستند‪.‬‬ ‫با این اوصاف اینده بحران سیاس��ی در عراق‬ ‫و وضعیت اق��ای مالکی را چط��ور پیش بینی‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬سیگنال های موجود نش��ان دهنده ان است‬ ‫که دوره نخس��ت وزیر نوری المالکی چندان به درازا‬ ‫نخواه��د انجامید‪ ،‬مگ��ر انکه مالک��ی در یک موضع‬ ‫ی مخالفان خ��ود را از صحنه خارج کند‬ ‫مقتدرانه تمام ‬ ‫که این مس��اله با مقاومت جدی در الیه های گوناگون‬ ‫عرصه داخلی سیاست در عراق و عرصه های منطقه ای‬ ‫و بین المللی مواجه خواهد ش��د؛ در رابطه با شخص‬ ‫مالکی نیز به نظ��ر نمی اید که بخواهد ب��ا به کار بردن‬ ‫چنین روش های��ی در عرصه قدرت بمان��د‪ .‬در وهله‬ ‫نخس��ت احتماال مخالفان نوری المالکی در داخل از‬ ‫افراد متفاوتی در این زمینه استفاده خواهند کرد و از هم‬ ‫اکنون نام کسانی مانند‪« :‬علی االدیب‪ ،‬عادل عبدالمهدی‪،‬‬ ‫ابراهیم جعفری و‪ ...‬شنیده می شود‪ ».‬تاحدودی می توان‬ ‫گفت توجهات به گذر از نوری المالکی جلب ش��ده‬ ‫و این نشان دهنده ان اس��ت که دولت بعدی عراق نیز‬ ‫میراث دار یک وضعیت سناریوگونه ای است که برای‬ ‫ان نیز چالش های جدی ایجاد خواهد کرد‪g .‬‬ ‫شیعیان عراق به دنبال‬ ‫ایجاد فضای وحدت‬ ‫ملی میان گروه های‬ ‫مختلف مذهبی‬ ‫هستند‪ .‬به همین دلیل‬ ‫نیز چشم انداز ثبات‬ ‫سیاسی در عراق مثبت‬ ‫است‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل ‬ ‫مدیریت بحران در سوریه‬ ‫دیپلماسی به جای جنگ‬ ‫عنان طرح صلح خود را برای سوریه تغییر می دهد‬ ‫‪1‬‬ ‫حسین رویوران‪ /‬کارشناس خاورمیانه‬ ‫بین الملل‬ ‫کوفی عنان‪ ،‬نماینده اتحادیه عرب در سازمان ملل‬ ‫هفته گذشته اعالم کرد در صدد گردهم اوردن قدرت های‬ ‫جهانی و منطقه ای برای اعمال فشار بر رهبر سوریه است‬ ‫و امیدوار است که ایران نیز بخشی از این راهکار باشد‪.‬‬ ‫رویکردی که مخالفت انی ایاالت متح��ده را به همراه‬ ‫داشت و انگلیس و فرانسه نیز با ان همراهی کردند‪ .‬کوفی‬ ‫عنان‪ ،‬دبیرکل سابق سازمان ملل و مسئول پیگیری پرونده‬ ‫س��وریه که چندی پیش یک طرح ش��ش ماده ای برای‬ ‫حل بحران در این کشور ارائه داده بود‪ ،‬اکنون خواستار‬ ‫مشارکت دوس��تان س��وریه چون ایران و روسیه برای‬ ‫اجرای طرح مذکور است؛ طرحی که چندی پس از اجرا‪،‬‬ ‫ناتمام از سوی دوطرف رها شد‪ .‬طی هفته های اخیر کوفی‬ ‫عنان یک گزارش به شورای امنیت و یک گزارش نیز به‬ ‫مجمع عمومی سازمان ملل ارائه کرد و در هر دو جلسه نیز‬ ‫شرایط سوریه را مطرح کرد‪ .‬وی در گزارش هایش گاهی‬ ‫دولت را نقد کرده و گاهی نیز اعالم کرده که گروه های‬ ‫معارض دست به جنایت می زنند‪ .‬اما وی فشار بیشتر را‬ ‫به دولت وارد اورده و گفته که علت اصلی عدم موفقیت‬ ‫طرحش که با توقف خشونت اغاز خواهد شد این است‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪54‬‬ ‫که هر دو طرف به این مساله پایبند نبوده اند‪ .‬به همین خاطر‬ ‫وی تشکیل یک گروه تماس را پیشنهاد داد‪ ،‬گروهی که در‬ ‫ان هم طرف هایی که توان فشار بر دولت سوریه را دارند‬ ‫و هم طرف هایی که توان فشار بر مخالفان را دارند باید‬ ‫حضور داشته باشند‪ .‬طرح کوفی عنان این است که گروه‬ ‫تماس نخست از طریق پایبندی خودش و سپس فشار بر‬ ‫هم پیمانانش خشونت را در سوریه متوقف کند و در گام‬ ‫بعدی نیز گفت وگو میان مخالفان و دولت اغاز شود‪ .‬این‬ ‫طرح اکنون خیلی واضح نیست‪ ،‬اما مطابق صحبت های‬ ‫عنان وی می خواهد طرحی مانند طرح یمن را در سوریه‬ ‫نیز به اجرا بگذارد‪.‬‬ ‫اما در این میان صحبت از اجالس دیگری باعنوان‬ ‫حامیان سوریه نیز است؛ اجالسی که پیش از این در تونس‬ ‫و امریکا نیز برگزار شد و قرار است که دور جدید ان در‬ ‫فرانسه باشد‪ .‬در حقیقت غرب در تالش است بااینگونه‬ ‫اجالس ها معارضین س��وری را متح��د کند و حمایت‬ ‫بین المللی از انها را افزایش دهد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫این امر تاکنون محقق نشده است‪ ،‬یعنی نه معارضه متحد‬ ‫شده و نه حمایت جهانی از این شورشیان افزایش یافته‬ ‫است‪ .‬اکنون اتفاقی که افتاده این است که مخالفان سوریه‬ ‫همچنان در ابعاد سیاسی با یکدیگر اختالف دارند‪ .‬اکنون‬ ‫می توان گروه های مخالف سوری را به سه گروه سیاسی‬ ‫تقسیم کرد‪« :‬نخست گروه جبهه ملی سوریه که در فرانسه‬ ‫استقرار دارد و از طرف کشورهای غربی حمایت می شود‪،‬‬ ‫دوم‪ ،‬گروه هماهنگی های معارضین که در خارج مستقر‬ ‫است‪ ،‬اما با داخل ارتباط کامل دارد و سوم برخی گروه های‬ ‫معارض شهری موجود در داخل کشور‪ ،‬نکته جالب این‬ ‫است که طی انتخابات اخیری که در سوریه برگزار شد‬ ‫برخی گروه های معارض داخلی در انتخابات مشارکت‬ ‫کردند و حزب تاسیس کردند‪ .‬این مساله نشان می دهد که‬ ‫یک ریزش در جبهه مخالفان اتفاق افتاده است‪ .‬مشکلی‬ ‫که وجود دارد این اس��ت که در حال حاضر گروه های‬ ‫مسلح نیز متکثر شده اند و از گروه های سیاسی استقالل‬ ‫یافته اند و کامال از انها فاصله گرفته اند‪ .‬اکنون گروه های‬ ‫مسلح نیز چند دسته اند؛ نخس��ت ارتش ازاد سوریه که‬ ‫مقر ان در ترکیه است‪ ،‬اما در مکان های گوناگونی مانند‬ ‫مرزهای اردن‪ ،‬لبنان و ترکیه متمرکز شده و فعالیت می کند‪.‬‬ ‫برخی می گویند که این گروه حدود‪ 12‬هزار نفر نیرو دارد‪.‬‬ ‫گروه دیگر گروه های سلفی اخوانی هستند که تعدادشان‬ ‫نامشخص است؛ همچنین سلفی های تکفیری القاعده‬ ‫که عمدتا از خارج امده اند نیز گروه دیگری از معارضین‬ ‫مسلح هستند‪ .‬باندهای جنایتکار و سابقه دار که از شرایط‬ ‫ناامنی استفاده کرده و به فعالیت های نظامی روی اورده اند‬ ‫نیز در دس��ته مخالفان مس��لح جای می گیرند‪ .‬بنابراین‬ ‫اکنون چهار گروه مس��لح خارج از چارچوب دولت در‬ ‫س��وریه وجود دارد که نه تنها هیچ کدام با هم هماهنگ‬ ‫نیستند‪ ،‬بلکه با یکدیگر درگیر نیز هستند‪ .‬اکنون شرایط‬ ‫به گونه ای است که گروه های مسلح اکنون خودشان را‬ ‫اصل می دانند و گروه های سیاس��ی را فرع؛ این مسائل‬ ‫نشان می دهد که در سوریه هم گروه های سیاسی متکثر‬ ‫شده اند و هم گروه های مسلح و هیچ رابطه ای هم میان‬ ‫این گروه ها وجود ندارد‪ .‬غرب با این اجالس ها تالش‬ ‫کرد که این گروه ها را در کنار یکدیگر قرار دهد و متحد‬ ‫کند‪ ،‬اما درنهایت شکست خورد‪ .‬غرب در پی ان بود که‬ ‫با سالح های مدرن یک توازن تسلیحاتی در سوریه ایجاد‬ ‫بکند و باوجود اینکه امکانات وسیعی به مخالفان سوری‬ ‫داد‪ ،‬اما این توازن برقرار نشد‪ ،‬چراکه هرجا دولت سوریه‬ ‫اراده کرده توانسته معارضین را از ان مناطق خارج کند؛‬ ‫به عنوان نمونه «حمص» نمونه بزرگ و عینی ان اس��ت‪.‬‬ ‫غرب در برابر پدیده توان دولت و عدم فروپاشی نهادهای‬ ‫دولتیسعیداردباتبلیغاتوجاروجنجالبه نوعیضعف‬ ‫معارضه در سوریه را بپوشاند‪ .‬انها با متهم کردن دولت در‬ ‫برخیجنایت هابه نوعیمی خواهندناتوانیمعارضه ایکه‬ ‫روی ان سرمایه گذاری کرده اند را بپوشانند‪ .‬در این میان‬ ‫مواضع روسیه و چین نیز جای بحث دارد؛ این کشورها‬ ‫اعالم کرده اند که ما حاضریم اجالس گروه تماس و دیگر‬ ‫اجالس های بین المللی در رابطه با سوریه برگزار شود‪ ،‬اما‬ ‫به شرطی که این اجالس ها در جهت اجرای طرح کوفی‬ ‫عنان باشد‪.‬‬ ‫انها هیچ گونه تالشی در جهت خالف طرح کوفی‬ ‫عنان را نخواهند پذیرفت‪ ،‬چراکه غربی ها اکنون اصرار‬ ‫دارند بگویند که طرح کوفی عنان پایان یافته و باید وارد فاز‬ ‫جدیدیمانندفصلهفتم‪،‬تحریم هایبیشترعلیهسوریه‪،‬‬ ‫دخالت بین المللی و‪ ...‬شد‪ ،‬اما روسیه و چین مصرند که‬ ‫طرح کوفی عنان به اجرا دراید‪ .‬حتی بحث حمله نظامی‬ ‫علیه سوریه نیز این روزها خیلی به گوش می رسد اما باید‬ ‫گفت غرب در جایی دس��ت به چنین کاری می زند که‬ ‫نهادهای دولت از هم پاشیده باشد مانند لیبی‪ .‬اما در سوریه‬ ‫فروپاشی نهادهااتفاق نیفتادهوانچهکهدرسوریه شاهدیم‬ ‫استحکام دولت‪ ،‬ارتش و نهادهای دولتی است‪.‬‬ ‫بنابراین غرب اگر در بحران س��وریه دخالت کند‪،‬‬ ‫قطعا سوریه نیز سرزمین های اشغالی را مورد حمله قرار‬ ‫خواهد داد‪ .‬زیرا سوریه هرگونه حمله به این کشور را در‬ ‫خدمت به رژیم صهیونیستی می داند پس ضربه زدن به‬ ‫رژیم اشغالگر قدس را مشروع خواهد دید‪ .‬اگر بحران‬ ‫سوریه به این س��مت پیش رود قطعا در کل منطقه تاثیر‬ ‫خواهد گذاش��ت و منطقه خاورمیان��ه در اتش بحران‬ ‫فروخواهد رفت‪g.‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫‪ 1‬فتح پارلمان توسط سوسیالیست ها‬ ‫فرانسه‬ ‫مطبوعات جهان‬ ‫طرحی نو‪ :‬روزنامهواشنگتن پستدرتاریخچهارشنبه‬ ‫‪ ۱۷‬خرداد در گزارشی از «طرح جدید» کوفی عنان‪ ،‬نماینده‬ ‫اتحادیه عرب و سازمان ملل برای سوریه خبر داده و نوشته‬ ‫است‪« :‬طرح جدید دبیرکل سابق سازمان ملل متحد توسط‬ ‫دیپلماتی مطرح ش��د که با ماموریت س��ازمان ملل متحد‬ ‫اشناس��ت‪ .‬مطرح ش��دن این پیش��نهاد طی روزهای اتی‬ ‫در ش��ورای امنیت س��ازمان ملل متحد در حالی است که‬ ‫وس��اطت های عنان برای ایجاد صلح و رایزنی های وی با‬ ‫بشار اسد‪ ،‬رئیس جمهوری سوریه ظاهرا به بن بست منتهی‬ ‫شده و این مس��اله نگرانی ها را درباره احتمال وقوع جنگ‬ ‫داخلی در سوریه افزایش می دهد‪ ».‬در ادامه این گزارش امده‪:‬‬ ‫«نکته جالب توجه درباره رویکرد جدید عنان این است که‬ ‫این رویکرد برای ایران و روسیه به عنوان دو حامی کلیدی‬ ‫ادامه حیات سیاسی اس��د‪ ،‬این انگیزه را ایجاد می کند که با‬ ‫برکناری وی موافقت کنند و امکان حفظ منافعشان در دوران‬ ‫پس از اسد فراهم اید‪ .‬این مساله بر چالش انگیزتر شدن طرح‬ ‫عنان می افزاید‪ ،‬چرا که عربستان و اسرائیل برای سازمان ملل‬ ‫متحد این پرسش را مطرح می سازند که چرا تهران باید در‬ ‫این حرکت دیپلماتیک سهم داشته باشد؟» واشنگتن پست‬ ‫می نویسد‪« :‬کوفی عنان برای رهایی از این بن بست احتماال‬ ‫گروه تماسی تشکیل خواهد داد که اعضای ان شامل اعضای‬ ‫دائمی شورای امنیت س��ازمان ملل متحد (انگلیس‪ ،‬چین‪،‬‬ ‫فرانسه‪ ،‬روسیه و امریکا)‪ ،‬عربستان و احتماال قطر به عنوان‬ ‫نمایندگان اتحادیه عرب‪ ،‬ترکیه و ایران خواهد بود‪.‬‬ ‫همچوندشمنانیکدیگربهنظرمی رسند‪.‬‬ ‫نش��انه های بد‪ :‬خبرگزاری اسوشیتدپرس در تاریخ‬ ‫دوشنبه ‪ ۲۲‬خرداد در گزارشی درخصوص وضعیت فعلی‬ ‫روابط امریکا و پاکستان اورده است‪« :‬چند روز پیش هنگامی‬ ‫که وزیر دفاع امریکا به ش��وخی در مقابل مخاطبان هندی‬ ‫خود شرح داد که چطور واشنگتن‪ ،‬پاکستان را درخصوص‬ ‫حمله به مخفیگاه بن الدن در بی خبری کامل قرار داده‪ ،‬نشانه‬ ‫بدی در روابط میان اسالم اباد و واشنگتن دیده شد‪ ».‬در ادامه‬ ‫این گزارش امده‪« :‬لئون پانه تا‪ ،‬وزیر دف��اع امریکا در یک‬ ‫نشست پرسش و پاسخ در شهر دهلی نو خطاب به مخاطبان‬ ‫هندی زبان خود گفت‪« :‬پاکستانی ها درباره عملیات ما هیچ‬ ‫چیز نمی دانس��تند و کل مس��اله نیز همین بود‪ ».‬وی با این‬ ‫گفته خود موجب خنده مخاطبان هندی خود ش��د‪ .‬حمله‬ ‫کماندوهای امریکایی به مخفیگاه بن الدن در خاک پاکستان‪،‬‬ ‫خشم اسالم اباد را در پی داشت زیرا هیچ اطالع قبلی از بابت‬ ‫این حمله به طرف پاکستانی داده نشد و از طرفی نیز ارتش‬ ‫قدرتمند پاکستان ان را نوعی تحقیر برای خود می دانست‪.‬‬ ‫امریکاوپاکستاناکنونبیشازانکههم پیمانیکدیگرباشند‪،‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ 2‬از دمشق تا بغداد‬ ‫فرانسه با بحران بدهی س��نگین اروپا و افزایش بیکاری‬ ‫مقابله می کند اصالحات را انجام دهد‪ .‬چنانچه دور دوم‬ ‫انتخابات در هفته پیش رو نیز نتایج دور نخست انتخابات‬ ‫را تکرار کند در این صورت جایگاه فرانسوا اوالند در اروپا‬ ‫تقویت خواهد شد‪ .‬روزنامه «لز اکو» روز دوشنبه گذشته‬ ‫اعالم کرد که حمایت ها از اوالند برنامه ریزی شده است‪.‬‬ ‫همچنین بر اس��اس اعالم وزارت کشور حضور مردمی‬ ‫ در این انتخابات ‪ 57‬درصد بوده ک��ه رکورد جدیدی را‬ ‫در مشارکت کم فرانس��وی ها در دور نخست انتخابات‬ ‫پارلمانی نش��ان می دهد‪ .‬در عین حال ژان مارک ایرو‪،‬‬ ‫نخست وزیر دولت فرانس��وا اوالند که در دور نخست‬ ‫این انتخابات پیروز شد با س��تایش از نتایج انتخابات از‬ ‫رای دهندگان خواست تا با جمعیت بیشتری در دور دوم‬ ‫انتخابات شرکت کرده و اکثریتی منسجم‪ ،‬پایدار و گسترده‬ ‫را به سوسیالیست ها و هم پیمانانش اعطا کنند‪ .‬وی اظهار‬ ‫داشت‪« :‬قرار است تغییر را برای مدتی احساس کنیم‪ ».‬از‬ ‫طرف دیگر حزب جبهه ملی نیز توانست‪ 13/6‬درصد از‬ ‫ارا را کسب کند که این میزان بسیار بیشتر از‪ 4‬درصد ارای‬ ‫است که این حزب در انتخابات سال‪ 2007‬به دست اورد‪.‬‬ ‫امابر اساسنظامانتخاباتیفرانسهچنیننتیجه ایدربهترین‬ ‫حالت تنها سه کرسی پارلمانی را به این حزب اختصاص‬ ‫خواهد داد و حتی احتمال اینکه این حزب هیچ کرسی را‬ ‫به دست نیاورد وجود دارد‪ .‬همچنین حزب کمونیست‬ ‫جبهه چپ نیز به رهبری ژان لوک مالنشون ‪ 6/9‬درصد‬ ‫از ارا را به دست اورد‪ .‬با وجود اینکه حزب مارین لوپن از‬ ‫سال‪ 1986‬تاکنون هنوز نتوانسته یک کرسی را در پارلمان‬ ‫به دس��ت اورد‪ ،‬اما وی با اتکا به حضور قدرتمند اخیر‬ ‫خود در انتخابات ریاست جمهوری به دنبال ان است تا‬ ‫جایگاه حزبش را در صحنه سیاست کشورش ارتقا دهد‪.‬‬ ‫لوپن به همراه مالنشون در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫ماه اوریل و مه به ترتیب توانس��تند ‪ 18‬و ‪ 11‬درصد از ارا‬ ‫را به دس��ت اورند‪ .‬از طرف دیگر فرانس��وا بایرو‪ ،‬رهبر‬ ‫میانه روهای فرانسوی نیز ظاهرا به دنبال شکست از رقبای‬ ‫چپگرا و راستگرای خود در دور نخست انتخابات کرسی‬ ‫خود را در پارلمان از دس��ت داد‪ .‬س��ال گذشته میالدی‬ ‫سوسیالیست ها توانستند کنترل مجلس سنای پارلمان‬ ‫را از ان خود کنند‪ .‬در انتخابات پارلمانی نیز‪6500‬کاندیدا‬ ‫به رقابت پرداختند و این انتخابات قرار است طی دو دور‬ ‫برگزار شود‪.‬چنانچه هیچ کاندیدایی در دور نخست بیش‬ ‫از ‪ 50‬درصد از ارا را به دست نیاورد‪ ،‬وی به همراه همه‬ ‫کاندیداهایی که بیش از ‪ 12/5‬درصد از ارا را به دس��ت‬ ‫می اورند به دور دوم راه پیدا می کنند‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫سوسیالیست های فرانسه این بار می خواهند در تمام‬ ‫عرصه ها بر قدرت چنبره بزنن��د‪ .‬در حالی که هنوز تب‬ ‫پیروزی فرانسوا اوالند سوسیالیست بر نیکوال سارکوزی‬ ‫راستگرا نخوابیده دور نخست انتخابات پارلمانی فرانسه‬ ‫حکایت از پیشتاز بودن چپ ها دارد‪ .‬جناح سوسیالیست‬ ‫فرانسه وابسته به فرانس��وا اوالند و هم پیمانان چپگرای‬ ‫ان در دور نخست انتخابات پارلمانی فرانسه بیشترین‬ ‫میزان ارا را به دست اوردند و در استانه به دست اوردن‬ ‫اکثریت کرسی های پارلمان به منظور پیشبرد اصالحات‬ ‫مالیاتی و اقتصادی خود هس��تند‪ .‬به گزارش خبرگزاری‬ ‫فرانسه‪،‬انتخاباتپارلمانیفرانسههمچنینشاهدافزایش‬ ‫چشمگیر حمایت از حزب راس��ت افراطی جبهه ملی‬ ‫متعلق به مارین لوپن بود‪ .‬این جناح قصد دارد تا منطقه‬ ‫یورو را ترک کرده و علیه انچه «اس�لامی کردن فرانسه»‬ ‫خوان��ده مبارزه کن��د‪ .‬نتایج نهایی انتخاب��ات پارلمانی‬ ‫که توسط وزارت کشور فرانسه منتشر ش��د نشان داد‪،‬‬ ‫سوسیالیست ها‪ ،‬سبزها و هم پیمانان چپگرایشان حدود‬ ‫‪ 46‬درصد از ارا را ب��ه خود اختصاص دادند در حالی که‬ ‫حزب راس��ت میانه روی ‪ UMP‬متعلق به س��ارکوزی و‬ ‫هم پیمانانش توانست مجموعا‪ 34‬درصد از ارا را به دست‬ ‫اورد‪ .‬شرکت های نظرس��نجی بزرگ فرانسه متفق القول‬ ‫تاکید دارند ک��ه سوسیالیس��ت ها و هم پیمانان نزدیک‬ ‫این جناح ممکن اس��ت بین ‪ 283‬تا ‪ 329‬کرس��ی را در‬ ‫پارلمان فرانسه که ‪ 577‬کرس��ی دارد‪ ،‬به دست اورند یا‬ ‫به طور بالقوه بدون اتکا به ارای سبزها و جبهه چپ ‪329‬‬ ‫کرسی را یکجا به خود اختصاص دهند‪ .‬فرانسوا اوالند در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ماه گذشته میالدی توانست‬ ‫نیکوال س��ارکوزی را شکس��ت دهد و از رای دهندگان‬ ‫خواسته تا در انتخابات پارلمانی‪ ،‬دوره ریاست جمهوری‬ ‫قدرتمندی را برای وی فراهم کنند تا بتواند در حالی که‬ ‫بحران اعتماد‪ :‬روزنامه البیان چاپ امارات در تاریخ‬ ‫دوشنبه ‪ 22‬خرداد در س��رمقال ه خود تحت عنوان «عراق و‬ ‫بحران اعتماد» در خصوص وضعیت کنونی سیاسی عراق‬ ‫نوشته است‪« :‬عراق امروز با وضعیت متفاوتی به خاطر این‬ ‫بحران رو به رو شده و به نظر می رسد که اختالفات ناشی از‬ ‫درخواست اعطای رای عدم اعتماد به دولت نوری المالکی‪،‬‬ ‫نخست وزیر عراق کامال با سبک و سیاق نقشه راه سیاسی‬ ‫قدیمی این کش��ور که از س��ال ‪ 2003‬در عراق دنبال شده‪،‬‬ ‫متفاوت است‪ ».‬البیان در ادامه می نویسد‪« :‬نشست مقتدی‬ ‫صدر‪ ،‬رهبر جریان صدر و مس��عود بارزانی‪ ،‬رئیس منطقه‬ ‫کردستان عراق و ایاد عالوی‪ ،‬رهبر فهرست العراقیه در نجف‬ ‫معادله جدیدی را در روابط میان عراقی ها ایجاد کرد‪ ،‬اما در‬ ‫مقابل طرفداران المالکی توازن جدید قوا را در این کش��ور‬ ‫موقتی می دانند که «با شکست تالش های برکناری المالکی»‬ ‫از بین خواهد رفت‪ ».‬در پایان این سرمقاله امده‪« :‬بحرانی که‬ ‫عراقازماه هاپیشبااندستوپنجهنرممی کندموجبشده‬ ‫تقریبا روند سیاسی عراق در بسیاری از زمینه ها مختل شود‬ ‫که اختالل در فعالیت پارلمان نیز جزو ان است‪ .‬راه خروج‬ ‫از بحران مس��تلزم انجام مذاکرات ملی فراگیر با مشارکت‬ ‫تمام احزاب و جریان های فعال در جامعه عراق است؛ حتی‬ ‫احزابی که در دولت کنونی مشارکت ندارند‪g».‬‬ ‫‪55‬‬ ‫پرونده ویژه ‬ ‫مرام چمران‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫انقالبیگری در برابر مصالحهگری‬ ‫چگونه راه نهضت ازادی و چمران از یکدیگرجدا شد؟‬ ‫‪1‬‬ ‫گرچه ش��هید چمران دارای برخی قرابت های عمدتا کاری با جریان نهضت ازادی بود‪ ،‬اما به طور کلی مش��ی انقالبی و چریک��ی مصطفی چمران به هیچ وجه‬ ‫با رویکرد نهضت ازادی همس��و نبود‪ .‬نهضت ازادی به طور کلی نسبت به غرب سمپاتی داشت‪ ،‬چندان با مبارزه س��ازگاری نداشت‪ ،‬به اصطالح خوشبین تر بود تا‬ ‫انقالب‪ .‬در حالی که چمران اهل انقالب بود‪ ،‬اهل مبارزه ان هم از نوع چریکی اش بود و به طور کلی با گفتمان غرب مخالفت داشت‪ .‬راه چمران انقالبی و چریک و‬ ‫البته عارف مس��لک و دانش��مند از راه نهضت ازادی جدا بود‪.‬‬ ‫‪56‬‬ ‫بازگشت چمران در میانسالی به کشور همزمان‬ ‫با نخس��ت وزیری مه��دی بازرگان اس��تاد س��ابق او‬ ‫در دانشکده فنی باعث می ش��ود که او برای همکاری‬ ‫در دولت دعوت شود‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫چند سال پیش و زمانی که گروه موسوم به نهضت‬ ‫ازادی هنوز از فعالیت سیاس��ی خلع نش��ده بود‪ ،‬در‬ ‫کنفرانس های خبری خود عکسی از رهبران و موسسان‬ ‫خود نصب می کردند که یکی از انها بس��یار اشنا بود‬ ‫و مردم از او خاطره ای خوش به ی��اد دارند؛ مصطفی‬ ‫چمران عکسی بود که به گمان بسیاری به اشتباه باالی‬ ‫سر رهبران نهضت ازادی قرار داشت‪ .‬ایا می توان گفت‬ ‫مصطفی چمران عضو نهضت ازادی بوده است؟‬ ‫مصطفی چمران در سال های جوانی و نوجوانی‬ ‫به دلیل حضور بر سر درس ایت اهلل طالقانی در مسجد‬ ‫هدایت با نگاه مبارزاتی مبتنی بر مکتب اسالم اشنایی‬ ‫یافت‪ .‬جز فدائیان اسالم که گروهی متشکل و سازمان‬ ‫یافته بود‪ ،‬هیچ گروهی با شناسنامه ای اسالمی فعالیت‬ ‫سیاس��ی همه گیر نمی کرد‪ .‬فدائیان اسالم هم گروهی‬ ‫خاص با تفکر تش��کیل حکومت اس�لامی مبتنی بر‬ ‫مبارزه مس��لحانه بود‪ .‬و همین مساله باعث می شد که‬ ‫بس��یاری از مذهبیون نیز در ان زمان با ش��یوه و عمل‬ ‫فدائیان اس�لام در تضاد باش��ند؛ اوج این مس��اله در‬ ‫مواجهه مرجعیت تقلید قم ایت اهلل العظمی بروجردی‬ ‫با نواب صفوی وجود داشت‪ .‬در این محیط اما مصطفی‬ ‫چمران دانشجوی دانشکده فنی دانشگاه تهران بر تفکر‬ ‫مذهبی خود استوار بود و به دنبال ایجاد رابطه ای برای‬ ‫ساماندهی فعالیت مذهبی‪ -‬سیاسی خود و همفکرانش‬ ‫بود‪ .‬ای��ن گروه بعدها انجمن اس�لامی دانش��جویان‬ ‫دانش��گاه تهران را تاس��یس کرد‪ .‬در هم��ان زمان بود‬ ‫که مهدی بازرگان استاد دانش��گاه فنی نزد بسیاری از‬ ‫دانش��جویان مس��لمان فردی قابل اتکا برای در میان‬ ‫گذاش��تن موضوعات دینی قلمداد می شد‪ .‬مصطفی‬ ‫چمران نیز در دانش��کده فنی ش��اگرد مهدی بازرگان‬ ‫بود‪ .‬بازرگان در ان س��ال ها در دانش��کده فنی کرسی‬ ‫تدریس داش��ت و طبیعتا چمران نیز مدتی در کالس‬ ‫او«ترمودینامیک» می اموخت‪ .‬بازرگان درباره چمران‬ ‫می گوید‪« :‬یکی از دانش��جویان ممتاز دانش��کده فنی‬ ‫دانشگاه تهران مصطفی چمران بود‪ .‬استعداد کم نظیری‬ ‫داشت‪ .‬در دروس تئوری و عملی بسیار قوی بود‪ .‬خط‬ ‫زیبایی داشت‪ ،‬نقاش��ی او هم خوب بود‪ ،‬جزوه اش را‬ ‫برای نمونه به بچه ها نشان می دادم‪ .‬با عاطفه‪ ،‬صمیمی‪،‬‬ ‫عارف مس��لک‪ ،‬متدین و دوست داشتنی بود‪ .‬یک بار‬ ‫نمره امتحانش را ‪ 22‬داده بودم! انقدر کارش عالی بود‬ ‫که دیدم طلبکار است‪ .‬گفتم این دو نمره طلبت را در‬ ‫امتحانات اخر سال حساب می کنم‪ ،‬اما این کار هرگز‬ ‫صورت نگرفت‪ ،‬زیرا همیشه در نمره گرفتن‪ ،‬او طلبکار‬ ‫بود و من بدهکار ماندم‪».‬‬ ‫نهضت ازادی را بسیاری شاخه مسلمان جبهه ملی‬ ‫می دانند که اتفاقا در مبارزات سیاسی از گروه های دیگر‬ ‫مصمم تر بود؛ اما انها هیچ گاه خواهان سقوط سلطنت‬ ‫نبودند به طوری ک��ه مهدی ب��ازرگان در دادگاه خود‬ ‫پس از اعالم موجودی��ت نهضت ازادی ایران خطاب‬ ‫به رئیس دادگاه گفت که ما اخرین گروهی هس��تیم‬ ‫که در چارچوب سلطنت مش��روطه حضور خواهیم‬ ‫داشت‪ .‬با این حال اعضای نهضت ازادی از اشخاصی‬ ‫تحصیلکرده در میان دانشگاهیان‪ ،‬بازاریان‪ ،‬روحانیون‬ ‫و گروه های سیاس��ی تش��کیل ش��ده بودند‪ .‬با اعالم‬ ‫موجودیت‪ ،‬اما چمران در س��ال ‪ 1340‬در ایران نبود‬ ‫و مشغول تحصیل در دانشگاه برکلی بود‪ .‬با این حال‬ ‫یک س��ال بعد از موجودیت نهضت ازادی در داخل‬ ‫کشور در اواخر سال ‪ 1341‬نهضت ازادی شاخه خارج‬ ‫از ایران را با دوس��تان خود پایه گ��ذاری کرد‪ .‬پس از‬ ‫سرکوب قیام پانزده خرداد ‪ 1342‬توسط رژیم پهلوی‪،‬‬ ‫فعاالن نهضت ازادی در خارج از کشور شیوه مبارزه‬ ‫علیه رژیم را تغییر دادند زیرا شیوه های مبارزه پارلمانی‬ ‫مرس��وم‪ ،‬دیگر پاس��خگوی برخورد ج��دی با رژیم‬ ‫پهلوی نبود‪ .‬بدین ترتیب نیروه��ای نظامی مورد نیاز‬ ‫نهضت‪ ،‬در کش��ورهای الجزایر و مصر مورد بررسی‬ ‫قرار گرفت و پس از مذاکره نمایندگان نهضت ازادی‬ ‫با مقامات این دو کشور‪ ،‬گروهی از داوطلبان از جمله‬ ‫دکتر چمران در سال ‪ 1342‬برای طی دوره های ویژه‬ ‫نظامی راهی مصر شدند و در اولین جلسه اشنایی انان‬ ‫ـ که عنوان نمایندگان سازمان مخصوص اتحاد و عمل‬ ‫(س��ماع) را برخود نهاده بودند ـ موافقتنامه ای جهت‬ ‫طی دوره های چریکی و نظامی توسط اعضای سماع‬ ‫و دیگر افرادی که این سازمان معرفی می کرد به امضا‬ ‫رسید‪ .‬سماع اولین سازمان مخفی ایرانی بود که برای‬ ‫انجام مبارزه مسلحانه با رژیم پهلوی در صدد فراگیری‬ ‫شیوه جنگ چریکی برامد و دکتر چمران با نام مستعار‬ ‫جمال در این دوره ها شرکت کرد‪.‬‬ ‫در این سال ها‪ ،‬اما نهضت ازادی شیوه مبارزاتی‬ ‫خود را تغییر می دهد و برخالف مصطفی چمران که‬ ‫دانش��گاه و موقعیت های بزرگ علمی را رها می کند‬ ‫و به جنگ چریکی رو می اورد‪ ،‬س��ران نهضت ازادی‬ ‫نه تنها به براندازی رژیم پهلوی اعتقادی نداشتند‪ ،‬بلکه‬ ‫بعد از ‪ 15‬خرداد ‪ 42‬فعالیت سیاسی را رها کرده و به‬ ‫فعالیت های فرهنگی و امور خیریه مشغول شدند‪ .‬این‬ ‫موضوع تا پیروزی انقالب ادامه یافت‪.‬‬ ‫بازگش��ت چمران در میانسالی به کشور همزمان‬ ‫با نخس��ت وزیری مهدی بازرگان استاد س��ابق او در‬ ‫دانشکده فنی باعث می ش��ود که او برای همکاری در‬ ‫دولت دعوت شود‪.‬‬ ‫سابقه دیرین اشنایی چمران و مهندس بازرگان‬ ‫و دوس��تی چندین س��اله چم��ران و دکتر ی��زدی در‬ ‫امریکا نیز زمینه را هموار س��اخت تا چمران با سمت‬ ‫معاونت نخست وزیر در امور انقالب در کابینه دولت‬ ‫‪57‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫موقت منصوب ش��ود‪ .‬در همین سال هاست که بعد‬ ‫از واقعه پاوه و حضور چم��ران در وزارت دفاع او با‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای نماینده امام در وزارت دفاع‬ ‫اشنا می ش��ود؛ اش��نایی که باعث می ش��ود تا زمان‬ ‫ش��هادت چمران این دو بزرگوار در کنار همدیگر به‬ ‫برنامه ریزی امور نظامی بپردازند‪.‬‬ ‫اولین اش��نایی و مواجهه نیز به مس��ائل نظامی‬ ‫بر می گردد که حضرت ایت اهلل خامنه ای از ان روز چنین‬ ‫یاد می کنند‪« :‬کمیته ای در نخست وزیری تشکیل شد‬ ‫که درباره مس��اله ارتش بحث و مش��ورت کند و در‬ ‫مواردی هم تصمیم گیری می کرد که من و ایش��ان هر‬ ‫دو عضو این کمیته بودیم‪.‬‬ ‫در بدو تشکیل این کمیته اولین روزی که ایشان‬ ‫دعوت ش��ده بودند‪ ،‬من وارد ش��دم و قیافه مهربان و‬ ‫صمیمی و متواضع و دوست داش��تنی چمران را اول‬ ‫بار در انجا دیدم‪ ...‬وقتی نشس��تم دی��دم مثل اینکه او‬ ‫هم با من اش��نا بوده و خیلی زود احس��اس کردم که‬ ‫یک انس��ان اهل ذوق و معنویت و عالقه مند به هنر و‬ ‫هنرمند است‪ ،‬چنانکه در همه حرکات و سکنات او این‬ ‫حاالت محسوس بود‪ ».‬از جمله اقدامات مشترک این‬ ‫دو بزرگوار راه اندازی ستاد جنگ های نامنظم بود که‬ ‫در بحبوحه ابتدای جنگ ایجاد گردید؛ ستادی که در‬ ‫شهر اهواز شکل گرفته بود‪.‬‬ ‫در این ای��ام حوادث متعددی اتف��اق افتاد که به‬ ‫خوب��ی مرزبندی های چم��ران از نهض��ت ازادی و‬ ‫قرابت و نزدیک��ی وی با جریان خط امام را اش��کار‬ ‫می سازد؛ از اختالفات عمده چمران و نهضت ازادی‪،‬‬ ‫پافشاری ایشان در برخورد قاطع با عوامل ضدانقالب‬ ‫در کردس��تان ب��ود‪ ،‬مس��اله ای که با سیاس��ت دولت‬ ‫موقت همخوانی نداشت‪ .‬دکتر چمران بیش از همه از‬ ‫عملکرد دولت موقت ناراحت بود‪ .‬البته این ناراحتی‪،‬‬ ‫پایان رابطه او با اعضای دول��ت موقت نبود‪ ،‬اما هرگز‬ ‫باعث نشد که بر س��ر عقایدش با کسی معامله کند یا‬ ‫اختالفات خود را با دولت موقت بپوش��اند‪ .‬در همان‬ ‫زمان روزنامه های نزدیک به دولت موقت عکس��ی از‬ ‫چمران را کش��یدند که در عینکش تانک بود و شلیک‬ ‫می کرد!! چمران در کتاب کردستان خود شرح مبسوطی‬ ‫از وقایع کردستان ارائه کرده است‪.‬این اما تمام مخالفت‬ ‫ش��هید چمران با اعضای نهضت ازادی نبود چه انکه‬ ‫در ماجرای انحالل مجلس خب��رگان‪ ،‬پس از انکه در‬ ‫دولت موقت طرحی مبنی بر انحالل مجلس خبرگان‬ ‫به تصویب رسید و قرار ش��د که ان را نزد امام ببرند‪،‬‬ ‫ش��هید چمران از جمله افرادی بود ک��ه از امضای ان‬ ‫خودداری کرد‪.‬‬ ‫مصطفی چم��ران هیچ گاه به طور رس��می عضو‬ ‫نهضت ازادی نبود‪ ،‬گرچه در انتخابات مجلس اول از‬ ‫طرف نهضت ازادی در لیست نمایندگی قرار داشت‪ .‬با‬ ‫این حال امام خمینی(ره) در پیام تسلیتی که به مناسبت‬ ‫ش��هادت او صادر کردند تصوی��ری صحیح از چهره‬ ‫واقعی این مجاهد فی س��بیل اهلل را نش��ان دادند؛ انجا‬ ‫که می فرمایند‪« :‬چم��ران عزیز با عقیده پاک و خالص‬ ‫غیروابسته به دس��تجات و گروه های سیاسی و عقیده‬ ‫به هدف بزرگ الهی جهاد را در راه ان از اغاز زندگی‬ ‫شروع و به ان ختم کرد‪ .‬او با س��رافرازی زیست و با‬ ‫سرافرازی شهید شد و به حق رسید‪ .‬هنر ان است که‬ ‫بی هیاهو های سیاسی و خودنمایی های شیطانی برای‬ ‫خدا به جهاد برخیزد و خود را فدای هدف کند‪ ،‬نه هوا‬ ‫و این هنر مردان خداست‪ .‬او در پیشگاه خدای بزرگ با‬ ‫ابرو رفت‪ .‬روانش شاد و یادش بخیر‪ .‬و اما ما می توانیم‬ ‫چنین هنری داشته باش��یم؟ با خداست که دستمان را‬ ‫بگیرد و از ظلمات جهالت و نفسانیت برهاند‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪58‬‬ ‫چریک عارف‬ ‫مصطفی چمران؛ از برکلی تا دهلویه‬ ‫‪2‬‬ ‫عهد کرده بود تا دش��من در خاک ایران است‪ ،‬از‬ ‫جبهه به شهر نیاید‪.‬حتی مجلس‪ ،‬وزارت دفاع و شورای‬ ‫عالی جنگ‪ .‬یک روز حاج احمد اق��ا با جبهه تماس‬ ‫گرفت و از او خواست به تهران بیاید‪ .‬همین را تکرار‬ ‫کرد و اینکه عهد نمی شکند‪ .‬حاج احمد اما به مصطفی‬ ‫چمران گفت که امام دلش برایت تنگ شده؛ بیا‪ .‬ان ور‬ ‫خط محکم گفت‪« :‬چشم‪».‬‬ ‫مصطفی چمران‪ ،‬ناشناخته بزرگ در تاریخ معاصر‬ ‫ایران است‪ .‬از پامنار تهران تا ازمایشگاه های تحقیقات‬ ‫علمی کالیفرنیا و یک��ی از معتبرترین دانش��گاه های‬ ‫امریکا یعن��ی برکل��ی ب��ا ممتاز ترین درج��ه علمی ‬ ‫و مدرک دکت��رای الکترونیک و فیزیک پالس��ما‪ ،‬از‬ ‫اردوگاه ه��ای رزم تمرینی جم��ال عبدالناصر تا جبل‬ ‫لبنان؛ مدرسه فنی بعلبک و دهالویه که منزل اخرش‬ ‫بود؛ این دکتر فیزیک و فرمانده ش��اخه نظامی حرکه‬ ‫المحرومین(امل)‪.‬‬ ‫درستفسیرقرانمرحومایت اهللطالقانی‪،‬درمسجد‬ ‫هدایت محل قرار بس��یاری از جوانانی بود که س��ودای‬ ‫انقالب در سر می پروراندند‪ .‬تفسیر درس اقای طالقانی‬ ‫هم طوری بود که ای��ن جاذبه های انقالب��ی نزد انان‬ ‫پدید می امد که از اولین هس��ته های جوانان انقالبی‬ ‫که س��ازمان مجاهدین خل��ق اولیه ایران را تاس��یس‬ ‫کردند نیز شاگرد درس شبستان مسجد هدایت بودند‬ ‫و مصطفی نیز از ‪ 15‬س��الگی درس انقالب را از قران‬ ‫بدون اضافه کردن تفکرات التقاطی همانند دیگر افراد‬ ‫حاضر در درس اس��تاد پی می گرفت و همین التزام به‬ ‫اسالم بود که او را به درس فلسفه و منطق استاد شهید‬ ‫مرتضی مطهری کش��اند تا بعدها ج��زو پایه گذاران‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان دانشگاه تهران شود‪ .‬همین‬ ‫تاسیس نهادسازی انقالبی مبتنی بر اسالم نیز او و دیگر‬ ‫همفکران��ش را در امریکا مصمم به تاس��یس انجمن‬ ‫اسالمی دانشجویان امریکا کرد و بعدها در شهر محل‬ ‫تحصیل خود‪ ،‬کالیفرنیا از موسسان انجمن دانشجویان‬ ‫ایرانی کالیفرنیا و از فعاالن انجمن دانشجویان ایرانی‬ ‫در امریکا به شمار می رفت که به دلیل این فعالیت ها‪،‬‬ ‫بورس تحصیلی ش��اگرد ممتازی وی از سوی رژیم‬ ‫پهلوی قطع شد‪.‬‬ ‫در دانش��کده فنی چهره ای ممتاز بود؛ هم از نظر‬ ‫هوش و دانش و هم اجرای مبانی اس�لامی و مبارزه‬ ‫با طرح های رژیم‪ .‬یک بار استاد گفته بود که همه باید‬ ‫در جلسه امتحان کراوات بزنند‪ ،‬مصطفی اما این کار را‬ ‫نکرد تا استاد ‪ 2‬نمره از او کم کند؛ او در امتحان ‪ 18‬شد؛‬ ‫باالترین نم��ره کالس‪ .‬موقعیت منحصر به فرد علمی‬ ‫ او اما باعث نشد که مصطفی چمران خود را محصور‬ ‫محیط های ازمایشگاهی کند‪ .‬او راه خود را از بهترین‬ ‫دانشگاه های علمی دنیا به سوی صحرای سینا و مصر‬ ‫تغییر داد تا رویای انقالبی خود را جس��ت وجو کند؛‬ ‫شاید او برای این کار مبعوث شده بود و محل قرار هم‬ ‫وادی مقدس « طور» بود‪ .‬پس از قیام خونین ‪15‬خرداد‬ ‫س��ال ‪1342‬یاران امام خمینی (ره) با همراهی بعضی‬ ‫از دوستان مومن و همفکر‪ ،‬رهس��پار مصر می شوند‬ ‫و مدت دو س��ال در زم��ان عبد الناصر س��خت ترین‬ ‫دوره های چریکی و پارتیزان��ی را می اموزند‪ .‬چمران‬ ‫به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته شده و فورا‬ ‫مس��ئولیت تعلیم چریکی مبارزان ایران��ی را بر عهده‬ ‫می گیرد‪ .‬بینش عمیق مذهبی اش مانع برقراری ارتباط‬ ‫با ملی گرایی تند و خشن و ناصریسم می شود‪ .‬وقتی در‬ ‫مصر مشاهده کرد که جریان ناسیونالیسم عربی باعث‬ ‫تفرقه مسلمین می شود‪ ،‬به دیدار جمال عبد الناصر رفت‬ ‫و به او اعتراض کرد‪ .‬ناصر ضمن پذیرش این اعتراض‬ ‫گفت که جریان ناسیونالیسم عربی انقدر قوی است‬ ‫که نمی توان به راحتی با ان مقابل��ه کرد‪ .‬چمران نیز با‬ ‫تاسف تاکید می کند که ما هنوز نمی دانیم که بیشتر این‬ ‫تحریکات از ناحیه دش��من برای ایجاد تفرقه در بین‬ ‫مسلمانان است‪ .‬از ان پس به چمران و یارانش اجازه‬ ‫داده می شود تا در مصر نظرات خود را بیان کنند‪.‬‬ ‫بعد از م��رگ عبد الناص��ر و چرخ��ش ارام ارام‬ ‫انور سادات به سوی غرب و اسرائیل؛ چمران که این‬ ‫واقعی��ت را درک کرد‪ ،‬برای تش��کیل پایگاه چریکی‬ ‫مس��تقل برای تعلیم مبارزان ایرانی ب��ه جنوب لبنان‬ ‫می رود‪ .‬در لبنان ی��ار خود را می بیند؛ موس��ی صدر‪.‬‬ ‫روحانی ایرانی که برای از بین بردن محرومیت شیعیان‬ ‫به س��فارش دایی خود به لبنان ام��د و همان جا ماند‪.‬‬ ‫مصطفی چمران برای موس��ی صدر‪ ،‬همچون هارون‬ ‫بود بر موس��ی نبی اهلل‪ .‬ب��ه کمک امام موس��ی صدر‪،‬‬ ‫حرکت محرومین و جناح نظامی ان‪ ،‬س��ازمان «امل»‬ ‫را بر اس��اس اصول و مبانی اس�لامی پی ریزی کرد‪.‬‬ ‫در لبنان هزار قبیله‪ ،‬او و س��ازمان تحت امرش از یک‬ ‫طرف می بایست محرومیت شیعیان را از بین ببرد و از‬ ‫سوی دیگر سازمان نظامی شیعه را در میان گروه های‬ ‫نظامی مسیحی و سنی مذهب و چپ و راست و از همه‬ ‫گروه های مسلح فلسطینی در اردوگاه های پناهندگان‪،‬‬ ‫سامان دهد‪ .‬چمران در این راه سخت کوشید‪ .‬یک روز‬ ‫با حزب کتائب می جنگید‪ ،‬روز دیگر در مدرسه فنی‬ ‫بعلبک درس می داد و روزی دیگ��ر هم با رزمندگان‬ ‫امل به جنگ جبهه التحریر بعث��ی العراقی می رفت و‬ ‫روز دیگر سر چهارراهی راه بر کاروان او می بستند و‬ ‫با فاالنژها می جنگید‪ .‬او در لبنان چهره ای مهم بود در‬ ‫میان شیعیانی که دیگر می توانستند حق خود را‪ ،‬خود‬ ‫بگیرنند و برای رژیم ش��اه هم مبارزی که گروه های‬ ‫نظامی مخالفانش را سامان می دهد؛ شاید به همین دلیل‬ ‫بود که یک تیم از ساواک برای ترور او به لبنان می رود‪.‬‬ ‫او در کت��اب لبنان��ش ی��ک روز از روزهای جنگ‬ ‫چریکی اشرااینگونهمی نویسد‪«:‬بهامرامام(موسىصدر)‬ ‫عازم برج حمود شدم‪ .‬ماه هاست که منطقه در محاصره‬ ‫کتائب است‪ .‬فقر و گرس��نگى بیداد مى کند‪ ،‬شاید نود‬ ‫درصد مردم‪ ،‬از این منطقه توفان زده گریخته اند‪ .‬شهرى‬ ‫بمباران ش��ده‪ ،‬مصیبت زده‪ ،‬زجر دیده‪ .‬ش��ب و روز‬ ‫مورد تجاوز و بمباران! مامور ش��دم که به منطقه بروم‬ ‫و مقداری ارد‪ ،‬برنج و شکر و احتیاجات دیگر تقسیم‬ ‫کنم‪ ،‬احتیاجات م��ردم را از نزدیک ببین��م و راه حلى‬ ‫براى این مردم فلک زده بیابم ‪ .‬ترتیب کار داده ش��د‪ .‬با‬ ‫یک ماشین در معیت سه ارمنى که یکى از انها محرر‬ ‫روزنامه بزرگ ارمنى بود‪ ،‬عازم برج حمود شدیم‪ .‬براى‬ ‫چنین سفرى شخص باید وصیت نامه خود را بنویسد‬ ‫و اماده مرگ باشد‪ .‬من نیز چنین کردم‪ ...‬ماه هاست که‬ ‫چنین هستم و گویا حیات و ممات من یکسان است!‪...‬‬ ‫چقدر وحشت انگیز! مرگ بر همه جا سایه افکنده بود‪...‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫اینجا موزه بیروت «متحف» و مریضخانه معروف «دیو»‬ ‫و زیباترین و زنده ترین نقاط تماشایى بیروت بود که به‬ ‫این روز سیاه نشسته بود‪ ...‬وارد پاسگاه کتائبى شدیم‪.‬‬ ‫چند افسر و چند میلیش��یا گارد گرفته بودند و ماشین‬ ‫را تفتیش مى کردن��د‪ ...‬لحظه خطرناکى ب��ود اگر مرا‬ ‫بشناسند حسابم پاک است‪ ...‬اینجا هر مسلمانى را سر‬ ‫مى برند‪ .‬هزارها مسلمان در این نقطه با دردناک ترین‬ ‫وضعى جان داده اند‪ ...‬لحظه مرگ‪ ...‬انتظار مرگ! چقدر‬ ‫مخوف اس��ت‪ ...‬اما براى م��ن تفاوتى ن��دارد‪ ،‬مرگ‬ ‫براى من زیبا و دوست داش��تنى اس��ت‪ .‬سال هاست‬ ‫که با مرگ الف��ت و محبت دارم‪ ...‬خونس��رد و ارام با‬ ‫لبخندى ش��یرین در عقب ماشین نشس��ته ام‪ .‬سه نفر‬ ‫ارمنى همراه من هستند‪ .‬ارامنه از تعرض مصونند‪ .‬انها‬ ‫جزو سربازان سازمان ملل به حساب مى ایند و منطقه‬ ‫بین مسلمان و مسیحى را پر مى کنند‪ ...‬حاجز (پاسگاه)‬ ‫دیو خطرناکترین تفتیش��گاه کتائب و احرار اس��ت و‬ ‫براى مسلمانان سالخ خانه به شمار مى اید‪ .‬و مدخل‬ ‫الشرقیه مرکز قدرت کتائبى هاست‪ .‬ماشین ها یکى بعد‬ ‫از دیگرى از حاجز مى گذرند‪ .‬این نش��ان مى دهد که‬ ‫همه مسیحى هستند و مسلمان وجود ندارد‪ .‬ارمنى ها‬ ‫هر یک کارت شناسایی خود را نش��ان مى دادند و او‬ ‫همه را به دق��ت کنترل مى کرد و ب��ه صورت ها نگاه‬ ‫مى کرد‪ ،‬چند کلمه س��وال و ج��واب‪ ...‬نوبت به من‬ ‫رس��ید‪ ...‬قلبم مى تپید‪ .‬اما باز ارامش خ��ود را حفظ‬ ‫کردم‪ .‬تسلیم قضا و قدر ش��دم و به خدا توکل کردم و‬ ‫ارام و خونسرد به صورت ان افس��ر خیره شدم‪ ...‬اما‬ ‫مى دانستم که با شناسنامه مس��لمان ها نمى توانم جان‬ ‫س��الم به در برم‪ .‬پاس��پورتى بیگانه حمل مى کردم که‬ ‫صورتش ش��بیه من بود‪ .‬ان را به او دادم‪ .‬پاس��پورت‬ ‫را گرفت و به دق��ت زیر و رو ک��رد و نگاهى عمیق و‬ ‫مخوف به چش��مانم انداخت‪ ...‬ن��گاه عزرائیل بود‪...‬‬ ‫من چند کلمه فرانس��وى غلیظ نثارش کردم و گفتم‬ ‫که پزش��کم و براى بازدید بیمارس��تان فرانس��وى ها‬ ‫امده ام‪ ...‬گویا ح��رف مرا باور ک��رد و در مقابل نگاه‬ ‫موثر و ارام من تسلیم شد و پاسپورت را پس داد و از‬ ‫دروازه مرگ گذشتیم و وارد اشرفیه شدیم‪ »...‬مصطفی‬ ‫چمران‪ ،‬انقالب اس�لامی را از کوه ه��ای بلند جنوب‬ ‫لبنان انتظار می کشید‪ ،‬جایی که یک سال قبل از وقوع‬ ‫بزرگترین انقالب قرن‪ ،‬موسی صدر او همانند موسی‬ ‫کلیم اهلل ناپدید شده بود و او به تنهایی امل را با سختی‬ ‫و مشقت زیاد رهبری می کرد‪ .‬حاال اما امام خمینی(ره)‬ ‫روح دوباره ای بود برای مصطف��ی چمران‪ .‬او در باند‬ ‫فرودگاه دمش��ق در بهمن ‪ 57‬منتظر انقالب اسالمی‬ ‫ایران بود‪ .‬قضیه چنین بود که نزدیک پیروزی انقالب‬ ‫اس�لامی‪ ،‬دکتر چم��ران تصمیم گرفت ب��ا ‪ 400‬نفر‬ ‫مسلح از ایرانی ها و شیعیان لبنان که همان رزمندگان‬ ‫«امل» بودند به ایران بیاید و در جنگ های خیابانی که‬ ‫پیش بینی می ش��د در ایران به راه بیفتد‪ ،‬حضور یابند‬ ‫و اوضاع را س��امان دهن��د‪ .‬اما این گ��روه هیچ وقت‬ ‫نتوانس��ت به ایران بیاید تا چمران ب��ه تنهایی پس از‬ ‫حدود ‪ 21‬سال به تهران سفر کند‪ .‬پس از بازگشت همه‬ ‫تجربیات انقالبی و علمی خود را در خدمت انقالب‬ ‫می گذارد‪ .‬خاموش و ارام ولی فعاالنه و قاطعانه اولین‬ ‫گروه های پاس��داران انقالب در س��عد اباد را سامان‬ ‫می دهد‪ .‬سپس در ش��غل معاونت نخس��ت وزیری‪،‬‬ ‫تالش می کند مساله جدایی طلبی کردستان را فیصله‬ ‫دهد‪ .‬او در نبرد «پاوه» قدرت ایم��ان و اراده اهنین و‬ ‫شجاعت و فدا کاری خود را بر همگان ثابت می کند‪.‬‬ ‫فرمان انقالبی ام��ام خمینی (ره) مبنی بر ازادس��ازی‬ ‫‪ 24‬ساعته پاوه؛ فرماندهی منطقه با حکم امام بر عهده‬ ‫دکتر چمران واگذار می ش��ود‪ .‬فرمان امام در کمتر از‬ ‫‪ 24‬ساعته عملی می شود و چمران و یارانش در عرض‬ ‫‪ 15‬روز همه ش��هر ها و راه ها و مواضع اس��تراتژیک‬ ‫کردستان را به تصرف می اورند‪ .‬دکترمصطفی چمران‬ ‫بعد از ای��ن پیروزی از ط��رف بنیانگ��ذار جمهوری‬ ‫اس�لامی ایران به وزارت دفاع منصوب شد‪ .‬وی در‬ ‫پست جدید‪ ،‬برای تغییر و تحول ارتش‪ ،‬به یک سلسله‬ ‫برنامه های وسیع بنیادی دست زد که پاکسازی ارتش‬ ‫و پیاده کردن برنامه های اصالحی از این قبیل اس��ت‪.‬‬ ‫شهید چمران در اولین دوره انتخابات مجلس شورای‬ ‫اسالمی‪ ،‬از سوی مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد و‬ ‫تصمیم داشت در تدوین قوانین و نظام جدید انقالبی‪،‬‬ ‫به خصوص در ارتش‪ ،‬حداکثر سعی و تالش خود را‬ ‫بکند تا ساختار گذش��ته ارتش را تغییر دهد‪ .‬چمران‬ ‫سپس به نمایندگی حضرت امام (ره) در شورای عالی‬ ‫دفاع منصوب ش��د و ماموریت یافت تا به طور مرتب‬ ‫گزارش کار ارتش را ارائه نماید‪.‬‬ ‫پس از حمل��ه صدام به ای��ران‪ ،‬مصطفی چمران‬ ‫گروهی از رزمندگان داوطلب را گردخود جمع کرد‬ ‫و با تربیت و سازماندهی انان‪ ،‬ستاد جنگ های نامنظم‬ ‫را در اهواز تشکیل داد‪ .‬این گروه کم کم قوت گرفت و‬ ‫منسجم شد و خدمات زیادی انجام داد‪.‬‬ ‫س��ی ام خرداد م��اه ‪ 1360‬یعنی یک م��اه پس از‬ ‫پیروزی ارتفاعات اهلل اکبر‪ ،‬چمران در جلسه فوق العاده‬ ‫شورای عالی دفاع در اهواز با حضور مرحوم ایت اهلل‬ ‫اش��راقی ش��رکت و از عدم تحرک و س��کون نیروها‬ ‫انتقاد ک��رد و پیش��نهاد های نظامی خ��ود را از جمله‬ ‫حمله به بس��تان ارائه داد‪ .‬این اخرین جلس��ه شورای‬ ‫عالی دفاع بود که در ان ش��رکت داش��ت و فردای ان‬ ‫روز‪ ،‬روز غم انگیز و بس��یار سخت و هولناکی بود‪ .‬در‬ ‫یو یکم خرداد ‪ ،1360‬ایرج رستمی فرمانده‬ ‫سحر گاه س ‬ ‫منطقه دهالویه به ش��هادت رسید و شهیددکتر چمران‬ ‫به ش��دت از این حادثه افس��رده و ناراحت بود‪ .‬غمی‬ ‫ مرموز همه رزمندگان ستاد‪ ،‬به خصوص رزمندگان و‬ ‫ی را فرا گرفته بود‪ .‬شهیدچمران‪ ،‬یکی‬ ‫دوستان رس��تم ‬ ‫دیگ��ر از فرماندهانش را احضار کرد و خ��ود‪ ،‬او را به‬ ‫جبهه برد تا در دهالویه به جای رس��تمی معرفی کند‪.‬‬ ‫به طرف سوس��نگرد به راه افتاد و در بی��ن راه مرحوم‬ ‫ایت اهلل اشراقی و شهید تیمسار فالحی را مالقات کرد‪.‬‬ ‫این اخرین دیدار بود‪ .‬چمران که به دهالویه رس��ید؛‬ ‫انگار بعث شکار تیزپای خود را رصد کرده بود ؛ منطقه‬ ‫به شدت گلوله باران شد تا مصطفی چمران به ارزویش‬ ‫برسد‪g .‬‬ ‫‪59‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫چمران می خواست انتقام موسی صدر‬ ‫را از قذافی بگیرد‬ ‫ناگفته های عادل عون از شهید مصطفی چمران‬ ‫‪3‬‬ ‫یاسر عادل عون از مبارزان قدیمی لبنانی و از یاران نزدیک امام موسی صدر در جنبش امل بوده است‪ .‬او با‬ ‫تشکیل جنبش اما مسئول نظامی ان شد و کار نظارت بر اموزش و تجهیز و تسلیح را برعهده داشت و در زمان‬ ‫اشغال اسرائیل یکی از مسئوالن اطاق عملیات علیه دشمن در جنوب لبنان بود‪.‬پیش از تاسیس جنبش محرومان و‬ ‫گردان های مقاومت لبنان (امل)‪ ،‬بین سال های ‪1968‬تا ‪ ،1972‬با درجه ستوانی در نیروهای العاصفه وابسته به فتح‬ ‫ی و باسابقه لبنانی از جنبش امل خارج شد‪،‬‬ ‫فعالیت می کرد‪ .‬بعد از انکه حاج مصطفی دیرانی از مجاهدان قدیم ‬ ‫فرماندهی اتاق عملیات را عهده دار شد و در عین حال تا سال ‪( 2000‬یعنی تا زمان ازادی جنوب لبنان) عضو دفتر‬ ‫سیاسی جنبش بود‪ .‬از سال ‪ 2001‬تا به امروز هم‪ ،‬مسئول دفتر جنبش امل در تهران است‪ .‬او جزو اولین افرادی‬ ‫بود که با مصطفی چمران اشنا ش��د و در دوران حضور وی در لبنان به عنوان معاون ایشان در بسیاری از امور‬ ‫همراهش بود‪ .‬این گفت وگو برای اولین بار حاوی ناگفته هایی از ابعاد زندگی شهیدچمران در لبنان و ایران است‪.‬‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫شما برای اولین بار مصطفی چمران را چه زمانی‬ ‫مالقاتکردید؟‬ ‫‪ l‬گفت وگو در مورد دوست و همراه من در مبارزه‬ ‫یعنی شهید دکتر مصطفی چمران سخت است‪ .‬امیدوارم‬ ‫بتوانم ابعاد ش��خصیت بزرگ او را در این گفت وگو بیان‬ ‫کنم‪ .‬من با دکتر مصطفی چمران بیش از ‪ 10‬سال دوست‬ ‫و همراه در مبارزه بودم‪ .‬صبح ها به جنوب می رفتیم‪ ،‬ظهر‬ ‫‪60‬‬ ‫به بیروت و شب به بقاع؛ همیش��ه همراه هم بودیم‪ .‬برای‬ ‫اولین بار دکتر مصطفی چم��ران را در مصر دی��دم‪ .‬او به‬ ‫همراه گروهی از مبارزان ایرانی در دوره ای که اقای جمال‬ ‫عبدالناصر‪ ،‬رئیس جمهور وقت مصر برگ��زار کرده بود‬ ‫شرکتداشت‪.‬ایندورهاموزشنظامیدرواقعدوره ایبود‬ ‫کهگروه هایفلسطینیوغیرفلسطینیکهارمانشانمبارزه‬ ‫علیهرژیم صهیونیستیبوددرانشرکتداشتند‪.‬برایاولین‬ ‫بار او را انجا دیدم به همراه گروهی از برادران ایرانی‪.‬‬ ‫می دانستیدازامریکابهمصرامده اند؟‬ ‫‪ l‬بله‪،‬درهمانزمانباایشانگفت وگوکردم‪.‬ایشان‬ ‫می گفتند به دلیل اینکه نمی خواستند در پیشرفت صنایع‬ ‫نظامیامریکاشرکتکنند‪،‬برایکمکبهبرادرانمسلمان‬ ‫درایندورهنظامیشرکتکردند‪.‬برایمنعجیببود؛گویا‬ ‫ایشانجزوپنجمتفکرمسلمانیبودندکهدرپروژهگسترش‬ ‫وپیشرفتسالح هایامریکاییبایدشرکتمی کردند‪.‬من‬ ‫همانطور که گفتم با او دوست شدم‪ ،‬به او گفتم که همراه‬ ‫امام موسی صدر هستم و برای مبارزه با رژیم صهیونیستی‬ ‫بهاینجاامده ایم‪.‬‬ ‫ازاونپرسیدیدچراامریکارا ترککردهاست؟بههر‬ ‫حالموقعیتعلمی باالییداشتند‪.‬‬ ‫‪ l‬اتفاق��ا ای��ن س��وال را پرس��یدم‪ .‬او گفت؛ من‬ ‫نمی خواستم به امریکایی ها برای پیشرفت هایشان علیه‬ ‫اسالم کمک کنم‪ .‬می گفت من از اتش فرار کرده ام‪ ،‬گویا‬ ‫ایشانازمرکزعلمی کهدرانبودنددوسالمرخصیگرفته‬ ‫بودندتابهگروه هایمبارزبپیوندند‪.‬‬ ‫اینگروهازمبارزانایرانیچگونهگروهیبود؟شما‬ ‫انها را ازکدام مسلکسیاسیدیدید؟همانطور که‬ ‫می دانیدشیوهمبارزهمسلحانهنزدگروه هایاسالمی‬ ‫در ان زمان بس��یار کم بود‪ ،‬ایا چپی ها هم در این‬ ‫گروهاعزامی بهمصرحضورداشتند؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬اینها عض��و نهضت ازادی ای��ران بودند‪.‬‬ ‫دبیرکل گروه هم اقای مهدی بازرگان بود‪ .‬من حتی به یاد‬ ‫دارم که اقای ابراهیم یزدی ه��م در دوره های نظامی ما در‬ ‫مصرشرکتمی کرد‪.‬‬ ‫یعنیبانهضت ازادیایرانهماهنگبودند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬گویا یک هماهنگی بود میان انها با جنبش‬ ‫فتح‪.‬‬ ‫ای��ن س��وال را از ای��ن جه��ت می پرس��م که‬ ‫نهضت ازادی اعتقادی به ش��یوه نظامی نداشت‪،‬‬ ‫نقش شهید چمران در برقراری این دوره اموزشی‬ ‫برای مبارزان ایرانی چه بود؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬ش��هید چم��ران در واقع راب��ط انها با‬ ‫جنبش هایفلسطینیازجملهفتحوجمال عبدالناصربود‪.‬‬ ‫ایشان هماهنگ کننده بودند و دوره هایی را برای گروه های‬ ‫ایرانی برگزار می کردند‪ .‬یک نقش دیگر ش��هید چمران‬ ‫هم این بود که در امریکا در واقع مسئول هماهنگ کننده‬ ‫گروه هایحامی ملتفلسطینبودند‪.‬‬ ‫ایشانبعدازمصربهلبنانامد؛چرا؟‬ ‫‪ l‬خب‪ ،‬ای��ن یک مقدمه دارد‪ .‬امام موس��ی صدر‬ ‫مدرس��ه ای فنی حرفه ای برای تحصیل ش��یعیان و مردم‬ ‫جنوب در صور تشکیل داده بود‪ .‬این مدرسه مهندسی در‬ ‫واقع یک مدرسه اکادمیک فنی حرفه ای بود و تنها مدرسه‬ ‫جنوبلبنانبهاینشیوه؛ابتداامامموسی صدریکمهندس‬ ‫لبنانی را در سال اول مدیر این مدرسه کرد‪ ،‬این فرد یک فرد‬ ‫بداخالق بود و با او سخت می شد ارتباط برقرار کرد‪ .‬در‬ ‫سال دوم یک دکتر فرانسوی رئیس مدرسه شد‪ ،‬برعکس‬ ‫اولی خیلی ضعیف بود و نظم مدرس��ه را از بین برده بود‪.‬‬ ‫(می خندد) امام موسی صدر در سفری به اروپا اقای مهدی‬ ‫بازرگان را می بیند‪ .‬به ایشان گفته بودند که من مدرسه ای‬ ‫دارم فنی حرفه ای که یکسری جوان را براساس فرهنگ‬ ‫شهادت امام حسین (ع) اموزش علمی می دهم تا متدین‬ ‫باشند؛فردیرامی خواهمکهمدیرمدرسهباشد‪،‬چهکسی‬ ‫رامعرفیمی کنید؟اقایبازرگانبهامامموسی صدرگفتهبود‬ ‫من فردی را می شناسم که بسیار جایگاه مهمی دارد‪ ،‬اگر او‬ ‫راببینیدهیچگا هترکشنخواهیدکرد‪.‬امامموسی صدرگفته‬ ‫بودچهکسی؟اوگفتهبوددکترمصطفیچمران‪.‬‬ ‫امام موس��ی صدر به لبنان امد و هماهنگی ها انجام‬ ‫شد‪ .‬قرار شد من به فرودگاه بروم و از ایشان استقبال کنم‪.‬‬ ‫کاغذی برداشتم و رویش نوشتم دکتر مصطفی چمران‪.‬‬ ‫خبمناورابانامابوجمالدرمصرمی شناختم‪،‬نهمصطفی‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫چمران‪ .‬منتظر بودم‪ ،‬دیدم امد‪ .‬گفتم ابوجمال‪ ،‬تو مصطفی‬ ‫چمرانی؟ به هر حال ابوجمال نام جهادی او بود و نام من‬ ‫هم ابویاسر‪ 10.‬دقیقه همدیگر را در اغوش گرفته بودیم و‬ ‫گریهمی کردیم‪.‬بعدنزدامامموسی صدررفتیم‪.‬امامخواست‬ ‫مارابههممعرفیکند‪،‬دکترمصطفیچمرانگفتمنبااو‬ ‫دوست بودم‪ ،‬او را می شناسم‪ .‬بعد قرار شد با همدیگر به‬ ‫جنوببرویمویکماهاموزشیدرمدرسهمهندسیصور‬ ‫باهمباشیم‪.‬‬ ‫دکتر مصطفی چمران از امریکا به لبنان امدند یا‬ ‫ازمصر؟‬ ‫‪ l‬ازامریکاامدند‪.‬‬ ‫در کتاب لبنان ش��هید چمران درباره این مدرسه‬ ‫مهندسیوصنعتیزیادمی خوانیم‪،‬گویامدرسه ای‬ ‫ی ومقاومتوجهاد؟‬ ‫بودهبرایکارعلم ‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬امام موسی صدر درصدد تشکیل مقاومت‬ ‫شیعیان در لبنان بود‪ .‬ایشان نگاهشان این بود که مسئوالن‬ ‫این مقاومت از درون این مدرس��ه بیرون بیایند‪ .‬نگاه امام‬ ‫موسی صدر این بود که مدرسه با عقیده امام حسین (ع) و‬ ‫مبتنی بر فرهنگ عاشورا اداره شود؛ علم و جهاد با هم‪ .‬من‬ ‫اقایدکتر مصطفیچمرانرابهمرزلبنانوفلسطینبردمواز‬ ‫نزدیکایشانمالحظهکردکهچگونهاسرائیلبهروستاهای‬ ‫جنوب لبنان حمله می کند‪ .‬چمران در لبنان به دنبال جهاد‬ ‫علیه اسرائیل بود‪ .‬یک نکته دیگر هم بگویم‪ ،‬شاید برایتان‬ ‫جالب باش��د‪ .‬در همان زمان ابتدای ورود شهید چمران‬ ‫به لبنان‪ ،‬ایشان نامه ای برای امام خمینی رحمه اهلل علیه به‬ ‫نجففرستادودراننوشتکهمننزدایت اهللموسی صدر‬ ‫امده ام‪ ،‬ایا با او همکاری کنم؟ امام هم پاسخ نامه را در همان‬ ‫نامه نوشتند که امام موسی صدر اسالم را می شناسد‪ ،‬نزد او‬ ‫بمانید‪.‬اودوستماست‪.‬‬ ‫قبل از اینکه وارد دوران زندگی شهیدچمران در‬ ‫لبنان شویم‪ ،‬یک سوال دارم؛ در ان زمان حکومت‬ ‫شاه در ایران وجود داشت و بالطبع شهید چمران‬ ‫و مبارزان ایرانی با ان مب��ارزه می کردند‪ ،‬اما چرا‬ ‫به یکباره مسیر را تغییر دادند و به لبنان امدند و با‬ ‫رژیم صهیونیستیجنگیدند؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬جبهه شر یک جبهه است و جبهه خیر‬ ‫جبهه ایمستقلازاو‪.‬همگاننزدیکیشاه‪،‬امریکاواسرائیل‬ ‫رامی دانستندوبالطبعانهادریکجبههبودند‪.‬نزدمسلمانان‬ ‫جعفری مذهب قضیه فلسطین قضیه اصلی است‪ .‬در ان‬ ‫زمان امام خمینی (ره) و مراجع تقلید از جمله ایات عظام‬ ‫خوئی‪ ،‬صدر و سیستانی جهاد علیه اسرائیل را مقدس و‬ ‫واجب می دانستند‪ .‬پس از بین رفتن اسرائیل هدف از بین‬ ‫رفتنجبههشربود؛اینارمانماست‪.‬‬ ‫نق��ش ش��هید چم��ران در تش��کیل جنب��ش‬ ‫حرکت المحرومینیااملچهبود؟‬ ‫‪ l‬درست است که بنیانگذار حرکت المحرومین‬ ‫(امل)امامموسی صدربود‪،‬ولیشهیدچمراننزدیک ترین‬ ‫فرد از نظر فکری به امام موسی صدر بود‪ .‬امام موسی صدر‬ ‫کشف کردند یک توطئه علیه انقالب فلسطین در جریان‬ ‫است‪ .‬پس به ش��یعیان توصیه می کردند که چاقوی ذبح‬ ‫ارمان فلسطین نباشند‪ .‬ایده ایشان بر این اساس تشکیل‬ ‫یک گروه مقاومت متدین علیه رژیم صهیونیستی بود‪ .‬امام‬ ‫موسی صدر در همین رابطه به یاسر عرفات گوشزد کرده‬ ‫بود که شرف قدس در این است کهگروهی از مومنین ان را‬ ‫ازادکنند‪.‬حتیاگرشرقوغربهممخالفانباشند‪.‬ایشان‬ ‫می گفتند اسرائیل شر مطلق است و مبارزه علیه اسرائیل‬ ‫توسط هر گروهی اعم از چپ یا راست خیر مطلق است‪.‬‬ ‫و مبارزان این ارمان فرزندان امام حسین (ع) هستند‪ .‬در این‬ ‫گروه امام موسی صدر در واقع مرد اول و مصطفی چمران‬ ‫مسئولیت اداره سیاسی و نظامی‪ ،‬پس دومین فرد پس از‬ ‫امام موسی صدر در جنبش امل بودند‪ .‬ایشان اشراف کاملی‬ ‫به مسائل فرهنگی اعضا داشت‪ .‬در جلسات صبحگاهی‬ ‫جنبش در جنوب شرکت می کرد‪ ،‬ظهر به بیروت می امد‬ ‫و شب در بقاع حضور داش��ت‪ ،‬یعنی در یک روز در کل‬ ‫لبنانایشانحضوردائمداشتند‪.‬ایشانناظراموزشنظامی‬ ‫و طراح عملیات بودند‪ .‬بهترین ساعات او لحظاتی بود که‬ ‫در عملیات شرکت می کردند به خصوص عملیات علیه‬ ‫دشمنصهیونیستی‪.‬‬ ‫شما گفتید شهید چمران هماهنگ کننده بود میان‬ ‫مبارزان فلسطینی‪ -‬ایرانی؛ ایا همین نقش را هم در‬ ‫جنبشاملداشت؟‬ ‫‪ l‬بله‪،‬ایشانبهمبارزانایرانیبسیارکمکمی کردند‪.‬‬ ‫به یاد دارم گروه هایی از جوانانمسلمانبه لبنان می امدند و‬ ‫جنبشاملبهانهاکمکمی کردتاپاسپورتجعلیبگیرندو‬ ‫دراموزش هاینظامیشرکتکنند‪.‬بههرحالاگرساواک‬ ‫شاهمی دانستکهاینجوانانباپاسپورتخودشانبهلبنان‬ ‫امده اندیادرفعالیت هاینظامیدرکشوریشرکتکرده اند‬ ‫انها را قطعا زندانی می کرد‪ .‬شهیدچمران در اردوگاه های‬ ‫جنبش امل به بس��یاری از جوانان ایرانی اموزش نظامی‬ ‫می داد‪.‬‬ ‫‪ l‬چه رابطه ای ب��ود میان امام موس��ی صدر و‬ ‫مصطفیچمران؟گروهیانهارابه هارونوموسی‬ ‫تشبیهکردند‪.‬‬ ‫بله‪،‬اینتشبیهدرستیاست‪.‬مصطفیچمرانهمچون‬ ‫ هارون بود بر امام موسی صدر‪ .‬عشقی بزرگ میان این دو‬ ‫بود‪ ،‬مثل پدر و پسر‪ ،‬دوست و برادر‪ ،‬هیچ کس نتوانست‬ ‫انطوری که امام موس��ی صدر بود‪ ،‬ایشان را بشناسد‪ ،‬جز‬ ‫دکتر مصطفی چمران و هیچ کس هم چمران را نشناخت‬ ‫جزامامموسی صدر‪.‬شهیدچمرانعالقهبسیاریبهمبارزه‬ ‫علیهامریکاواسرائیلداشتواینرادرجنوبلبنانمتبلور‬ ‫یافته بود‪ .‬معتقدم که شهید چمران و امام موسی صدر در‬ ‫عمل خودشان یک بار هم اشتباه نکردند‪ .‬این دو به انچه‬ ‫انجام می دادند ایمان داشتند و شهید چمران سرامد بود در‬ ‫مبارزهعلیهاسرائیل‪.‬اماموسی صدربهمامی گفتمنبسیار‬ ‫متعجبم که چگونه دکتر چمران اینگونه با ما متواضعانه‬ ‫برخوردمی کند؛اندوعاشقومعشوقبودند‪.‬‬ ‫بعد از قضیه ربودن امام موس��ی صدر‪ ،‬مصطفی‬ ‫چمرانچهمی کرد؟چهمی گفت؟‬ ‫‪ l‬همه کارکرد که او را نجات دهد‪ .‬نقشه طراحی‬ ‫کرده بود که هواپیماربایی کرده و امام موسی صدر را مطالبه‬ ‫کنیم‪ .‬حتی به طرابلس ادم فرستاد که از قذافی انتقام بگیرد‪.‬‬ ‫یک بار هم بسته ای انفجاری به ادرس قذافی فرستاد که در‬ ‫فرودگاه طرابلس منفجر شد‪ .‬بعد از پنج ماه از ربودن امام‬ ‫موسی صدرانقالباسالمیایرانپیروزشد‪.‬بعدازاینواقعه‬ ‫نمایندگان جنبش امل از جمله اقای نبیه بری رئیس امل‪،‬‬ ‫سالدینازمجلسشیعیان‬ ‫یالحسینیوشیخ محمدشم ‬ ‫اقا ‬ ‫برایعرضتبریکپیروزیانقالباسالمیبهایرانامدند‪.‬‬ ‫شهیدچمرانهمهمراهاینگروهومترجمبود‪.‬امامخمینی‬ ‫(ره)ازگروهشیعیانلبنانیتشکرکردوگفتشماالبتههدیه‬ ‫بسیار گرانبهایی را نیز برای ما اوردید‪ ،‬منظور ایشان دکتر‬ ‫مصطفیچمرانبود‪.‬‬ ‫‪ l‬یک نقلی هست که در استانه پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی‪ 400‬چریکلبنانیوابستهبهجنبشاملدر‬ ‫فرودگاه دمشق برای حضور در ایران و شرکت در‬ ‫مبارزه علیه شاه اماده بودند‪ ،‬این درست است؟‬ ‫(می خندد) بله‪ ،‬من هم از مسئوالن این گروه بودم‪.‬‬ ‫طرحمااینبودکهباهواپیمابهتهرانبیاییموبایکهلی برد‬ ‫باارتششاهجنگچریکیکنیموانهاراغافلگیرنماییم‪.‬‬ ‫‪ l‬البته اینطرح اجرا نشد‪.‬‬ ‫(می خندد) بله‪ ،‬اصال ما مجال پی��دا نکردیم‪ .‬چون‬ ‫انقالب خیلی زود به پیروزی رسید‪ .‬من اینجا یک خاطره‬ ‫همبگویم‪.‬درهیاتیکهبرایتبریکپیروزیانقالببهایران‬ ‫امد تقریبا همه اعضا بودند اما شهید چمران نام من را نداده‬ ‫بود‪ ،‬من هم نپرسیدم‪ .‬لحظه حرکت من را صدا زد و گفت‬ ‫چرا نمی پرسی همراه ما به ایران نمی ایی؟ من عادت کرده‬ ‫یدانستم‬ ‫بودمچنینکارهایینکنم‪،‬درخواستنمی کردم‪.‬م ‬ ‫اگر درخواست کنم‪ ،‬درخواست من را رد نمی کند‪ .‬ایشان‬ ‫گفت من تو را عمدا انتخاب نکرده ام‪ .‬اگر برای این گروه‬ ‫بزرگ که به ایران می رود اتفاقی رخ دهد‪ ،‬اینده جنبش و‬ ‫موسسهچهمی شود؟منظورایشانازموسسههمانمدرسه‬ ‫صنعتیصوربود‪.‬منهمدرمدرسهوهمدرجنبشمعاون‬ ‫او بودم‪ .‬به من گفت تو بعد از من مدیر موسسه هستی‪ .‬بعد‬ ‫بهمنوصیتکردنداهمیتادامهفعالیتموسسهوجنبش‬ ‫امل را‪ .‬ایش��ان به من گفت که اگر من به ایران بروم دیگر‬ ‫اجازه نمی دهند که برگردم‪ .‬ما در وداع اخر‪ 15‬دقیقه اشک‬ ‫می ریختیم‪.‬لحظاتیباصداقتوفراموش نشدنی‪.‬‬ ‫در برخی اسناد ساواک امده که در واقع تیم تروری‬ ‫برایازبینبردندکترچمرانبهلبنانسفرکردهبود‪،‬‬ ‫ایا این صحت دارد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬بارها می خواستند او ر ا ترور کنند‪ .‬یک بار‬ ‫فردی را از اروپا می فرستادند که مثال من دوست چمرانم‬ ‫برایش نامه ای دارم‪ .‬سفیر ایران در بیروت بسیار ما را اذیت‬ ‫می کردوسازمانامنیتلبنانهمبهاوکمکمی کرد‪.‬‬ ‫شهید چمران چگونه می زیست؟ شما که همیشه‬ ‫همراه او بودید از او چه به یاد دارید؟‬ ‫‪ l‬یک انسان کم نظیر بود‪ .‬همیشه در یک دستش‬ ‫اسلحه بود و در دست دیگر دوربین عکاسی‪ .‬از مبارزان‬ ‫عکس می گرفت‪ ،‬از صحنه های نبرد‪ ،‬از گل‪ ،‬ساختمان ها‪،‬‬ ‫ادم ها‪ .‬یک انس��ان علمی بود‪ .‬در پروژه اپولوی امریکا‪،‬‬ ‫او در ناسا بخشی از کار را برعهده داش��ت‪ .‬در نماز و دعا‬ ‫به خصوص نماز ش��ب متواضعانه عبادت می کرد‪ .‬یک‬ ‫ورزش��کار اس��تثنایی بود‪ ،‬همه ورزش ها را می دانست‪.‬‬ ‫استاد نقاشی و خطاطی بود‪ .‬ش��جاع ترین افراد در میدان‬ ‫نبرد بود‪ .‬ش��خصا اولین نفری بود که به دش��من حمله‬ ‫می کرد‪ .‬ب��ه او می گفتیم اخر ش��ما فرمانده اید‪ .‬می گفت‬ ‫خیمه رس��ول اکرم (ص) نزدیک ترین مکان ب��ه اردوگاه‬ ‫دشمنبود‪.‬درنبردشجاعبود‪.‬شجاعت علی (ع)راداشت‪،‬‬ ‫فداکاری امام حسین (ع) و فکر پیامبر اکرم (ص)؛ نترس‬ ‫بود‪ .‬می گفت هنگام مرگم را می دانم‪ .‬الهام بخش بود‪ .‬خود‬ ‫به تنهایی یک گردان بود‪ .‬همانطور که گفتم دارنده صفات‬ ‫بسیار زیبا بود‪ .‬بسیار متواضع بود‪ ،‬ساده زیست بود‪ .‬مردم را‬ ‫دوست داشت و مردم جنوب او را بسیار دوست داشتند‪.‬‬ ‫بسیاری از خانواده های جنوب نام فرزندان خود را به نام‬ ‫او گذاشته اند؛ هم اکنون نام بسیاری از خیابان ها و تپه ها در‬ ‫جنوببهناماوست‪.‬‬ ‫اخرین سوالم این است که چگونه اگاه شدید از‬ ‫شهادت او؟‬ ‫‪ l‬جوانان لبنانی همراه او بودند‪ .‬از زمان پیروزی‬ ‫انقالب تا لحظه شهادت او سی‪ ،‬چهل نفر از جوانان امل‬ ‫در کنارش بودند‪ .‬روز قبل از شهادتش دکتر علی عباس از‬ ‫جوانان و مبارزان عمل در همان دهالویه به شهادت رسید‪.‬‬ ‫او به تهران می اید و در بهش��ت زهرا (س) شهید عباس‬ ‫را به خاک می سپارد‪ .‬همسر ش��هید چمران می گوید که‬ ‫شهیدچمران به وی گفته است به سوی شهادت می رود‪.‬‬ ‫اگر خبر شهادت من را شنیدید تعجب نکنید‪ .‬ایشان دو تا‬ ‫ارزو داشت؛یکی اینکه در نبرد با اسرائیل به شهادت برسد‬ ‫ودیگریازادسازیقدسشریف‪.‬منشایدنمی توانمحق‬ ‫مطلبرااداکنم‪10.‬سالیکلحظ هترکشنکردم‪،‬همهجابا‬ ‫او بودم‪ .‬با او مبارزه کردم‪ ،‬با او به جلسه رفتم‪ .‬شاید خودش‬ ‫نداند‪ ،‬محافظش بودم‪ .‬قبل از اینکه وارد مکانی شویم انجا‬ ‫راچکمی کردم‪ .‬شهادتایشانبسیارمردمجنوبلبنانرا‬ ‫ناراحت کرد؛ مثل یک صاعقه بود؛ مردم به خیابان امدند‬ ‫وتظاهراتکردندودرفرازبام هاتکبیرمی فرستادند‪g.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫کودکانی اطراف مقبره مصطفی‬ ‫گزارش مالقات با چمران در دهالویه‬ ‫‪4‬‬ ‫سارا زیباکالم‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫بهار سال ‪ 1378‬بود‪ .‬درست سیزده سال پیش‪ .‬پس‬ ‫از گذر از یک جاده بسیار طوالنی‪ ،‬کمی خسته کننده اما‬ ‫خیلی زیبا‪ ،‬اتوب��وس باالخره نگه داش��ت‪ .‬در طول راه‪،‬‬ ‫تا به این مقصد برس��یم‪ ،‬همه محو دو چیز ش��ده بودیم؛‬ ‫مرداب ه��ا‪ ،‬نیزاره��ا و باتالق ها با ان مناظ��ر و پرندگان‬ ‫گوناگون شان در راستای طبیعت زیبای خوزستان‪ ،‬از یک‬ ‫طرفتحسین برانگیزومسحورکنندهبودوازطرفدیگر‪،‬‬ ‫صدایضبطراننده‪.‬درتمامراه‪،‬نواهایمعنویدرگوشمان‬ ‫پخشمی شد؛اعمازنوحه خوانی هاوسینه زنی هاهمچنین‬ ‫حماسه ها و ش��هیدان جنگ خودمان‪ .‬حال و هوایمان به‬ ‫کلی دگرگون بود‪ ،‬خصوصا در ان چند روزه‪ ،‬پیش از این‬ ‫مقصد ‪ ،‬از مناطق جنگی دیگری هم بازدید کرده بودیم و‬ ‫حرف هایی شنیده بودیم که در ان وقت‪ ،‬برای خیلی هامان‬ ‫تازگیداشتوجایاندیشیدنومطالعهکردن‪.‬نمی دانستیم‬ ‫این ایس��تگاه ‪ ،‬چه حرف های تازه تری دارد و از چه ابعاد‬ ‫تازه تری‪...‬‬ ‫هنوز از اتوبوس پیاده نشده بودیم که دیدیم دور تا‬ ‫دور پنجره ها را بچه های قد و نیم ق��د دوره کرده اند‪ .‬این‬ ‫جمعیت تا حدی بود که حدود ‪ 10‬دقیقه پیاده نش��دیم‬ ‫و همه مان هر چ��ه خوراکی داش��تیم‪ ،‬از پنجره ها به انها‬ ‫دادیم‪ .‬دیگر باید پیاده می شدیم و به انها می باوراندیم که‬ ‫خوراکی ها تمام شد‪ .‬وقت پایین امدن‪ ،‬اولین چیزی که‬ ‫به چش��مم امد‪ ،‬پاهای برهنه ان بچه ها بود‪ .‬برهنه‪ ،‬گلی‪،‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫بعضا زخمی‪ ...‬معدودی از انها دمپایی های پالستیکی به‬ ‫پا داشتند‪ .‬برایم خیلی عجیب بود‪ .‬تا جایی که گمان کردم‬ ‫شاید این بچه ها‪ ،‬به دلخواه و برای سهولت در دویدن و‬ ‫بازیکردن‪،‬پابرهنههستند!!باانهارفتیم‪.‬جاییبودشبیهیک‬ ‫روستا‪ ،‬اما پرت‪ .‬بوی بدی که از همان فاصله به مشاممان‬ ‫می رسید ‪،‬حقیقتامسمومبودوالودهوبیماری زا‪.‬بهشخصه‪،‬‬ ‫ بدون اغراق‪ ،‬تا دو روز بعد از ان دچار حساسیت و سرفه‬ ‫و عطسه شدم‪ .‬هر چه به روستای زاغه نشین انها نزدیک تر‬ ‫می شدیم‪ ،‬بو بیشتر می شد‪ .‬وقتی رسیدیم باور نمی کردم‬ ‫انچه را می دیدم‪.‬‬ ‫بینابینخانه ها ‪،‬گودال هایعظیمفاضالبطوریبرپا‬ ‫بود که رسما چاره ای نبود جز پا گذاشتن در انها‪ .‬ناباورانه‬ ‫به پاهای بچه های ‪ 2-3‬س��اله به باال خیره شده بودیم که‬ ‫چطور زیر سنگینی چندش و حیرت نگاه های ما‪ ،‬وارد‬ ‫ان گودال ها می ش��دند! خانه ای را که ورود به ان ظاهرا‬ ‫از بقیه ساده تر بود انتخاب کردیم‪ .‬اما باز سخت بود‪ .‬روی‬ ‫نوک پنجه پا‪ ،‬ارام ارام خود را به دری رساندیم که کامل باز‬ ‫بود‪ .‬کنار در‪ ،‬درست کنار در‪ ،‬گاو سیاه بزرگی ایستاده بود و‬ ‫معلوم نبود در ان گنداب‪ ،‬چه چیز را می جوید! صاف در‬ ‫چشمان این جمعیت‪ 15-20‬نفره خیره شده بود که سعی‬ ‫داشتند خود را در ان چاردیواری که خانه نام داشت‪ ،‬جای‬ ‫دهند‪.‬چشمانسیاهودرشتشراخوبیادمهستکهموقع‬ ‫ورود به خانه‪ ،‬تا چشمان خودم فقط نیم متر فاصله داشت‬ ‫ی ترسیده بودم؛ اما سوال دردناک این بود که این‬ ‫و حتی کم ‬ ‫چه وضع اسفباری برای زندگی است؟! زن عرب‪ ،‬دست‬ ‫رقصی چنین میانه میدانم ارزوست‬ ‫پرنوشت پرنده در لحظه پرواز‬ ‫‪5‬‬ ‫در حقیقت اولین ایستگاهی که «ایران» با مصطفی‬ ‫چمران اشنا می شود‪ ،‬دهالویه است‪« :‬ای حیات با تو وداع‬ ‫می کنم‪.‬باهمهزیبایی هایت‪،‬باهمهمظاهرجاللوجبروت‪،‬‬ ‫با همه کوه ها و اسمان ها و دریاها و صحراها ‪ ،‬با همه وجود‬ ‫وداع می کنم‪ ،‬با قلبی سوزان و غم الود به سوی خدای خود‬ ‫می روموازهمهچیزچشممی پوشم‪(».‬اخریننوشته های‬ ‫شهیدچمران‪،‬دراخرینلحظاتحیات)‬ ‫پیش از ان هم‪ ،‬چمران مجروح شده بود‪ .‬وقتی حدود‬ ‫هشت ماه گذش��ته اش‪ ،‬در ابان ماه ‪ 1359‬برای کمک به‬ ‫ازادسازی سوس��نگرد‪ ،‬همراه گروهی از یاران ورزیده و‬ ‫توانایشبهانجارفتهبود‪.‬فرمانامام خمینی (ره)مبنی برحمله‬ ‫نیروهایایرانیبهسوسنگرد‪،‬نیمه شب‪ 25‬ابان‪ 1359‬صادر‬ ‫شد و بنابراین صبح روز‪ 26‬ابان‪ ،1359‬این حمله اغاز شد‪.‬‬ ‫پیش از ان‪ ،‬وقتی که سوسنگرد به طور کامل توسط دشمن‬ ‫تصرفشدهبود‪،‬چمرانطرحیریختهبودکهطیان‪،‬روی‬ ‫ی و بسیج هم که دارای روحیه بسیار باالیی‬ ‫نیروهای مردم ‬ ‫بودند‪،‬درکنارنیروهایسپاهونیروهایجنگ هاینامنظم‪،‬‬ ‫حسابزیادیبازشدهبود‪.‬بنابراینباصدورفرمانحملهبه‬ ‫سوسنگردازسویامامخمینی(ره)‪،‬درهمانصبحروز‪26‬‬ ‫ابان‪،‬چمرانکهخودفرماندهینیروهایچریکیجنگ های‬ ‫نامنظم را بر عهده داشت‪ ،‬به سوی سوسنگرد به راه افتاد‪ .‬در‬ ‫‪62‬‬ ‫اینحرکت‪،‬مسئولیتهماهنگینیروهایارتشیبرعهده‬ ‫تیمسارفالحیبودکهطیان‪،‬تیپ‪ 2‬زرهیدزفولوگردان‬ ‫‪ 148‬پیاده‪ ،‬پش��تیبان چمران و نیروهایش بودند‪ .‬چمران‬ ‫نیروهایش را اماده و س��ازماندهی کرد‪ .‬گروهی ‪ 90‬نفره‬ ‫که اغلب از صنایع دفاع بودند و او از جنگ های کردستان‬ ‫با انها اشنا بود را مسئول جناح چپ کرد‪ .‬گروه دوم هم که‬ ‫یومحلیبودندماموریتیافتندتا‬ ‫متشکلازنیروهایبوم ‬ ‫از کنار رودخانه کرخه حرکت کرده و از شمال شرقی وارد‬ ‫سوسنگردشوند‪.‬واماگروهسوممستقیماتحتفرماندهی‬ ‫خود وی بود‪ .‬چمران قصد داشت از میان دو گروه چپ و‬ ‫راست‪ ،‬به طور مستقیم وارد سوسنگرد شود‪ .‬در میانه راه ‬ ‫تراکم تانک های دشمن در اطراف نیروهای گروه چمران‬ ‫بیشترمی شدومحاصرهانهاتنگ تر‪.‬پشت سرتانک هاهم‬ ‫نیروهای پیاده دشمن به چشم می خوردند‪ .‬چمران با تمام‬ ‫وجود خطر را حس می کرد و این را که هر لحظه یارانش‬ ‫جلوی چشمانش به شهادت خواهند رسید‪ .‬او ناگهان یاد‬ ‫لبنانمی افتدوعملیاتانتحاریکهخودشهمتجربه اشرا‬ ‫زیاد داشت‪ .‬مسیر خود را تغییر می دهد و در حالی که سایر‬ ‫نیروهای گروه به سمت ش��رق می رفتند‪ ،‬او با سرعت به‬ ‫طرفسوسنگردمی رود‪.‬دونفرازهمرزمانشانگارمنظور‬ ‫اورافهمیدهباشند‪،‬باویهمراهمی شوند‪«:‬اکبرچهره قانی»‬ ‫و پا شکسته به ما فهماند کههشتبچه دارد و شوهرش در‬ ‫عراق زندانی است‪ .‬فقط سه تا از بچه هایش را دیدیم چون‬ ‫خودمان هم در ان یک تکه جا‪ ،‬به سختی جا شده بودیم‪.‬‬ ‫یککمد‪،‬یکگازپیک نیکوچنددستقابلمهوبشقاب‬ ‫فلزی‪،‬بههمراهبقچه ایکهمعلومبودرختخواباست ‪،‬کل‬ ‫محتویاتاتاقبود‪.‬سرگشتهبیرونامدیم‪.‬‬ ‫مقصد بع��دی‪ ،‬ح��دود ش��اید ‪ 300 - 400‬متر ان‬ ‫طرف تر‪ ،‬بازدید از بنای یادبود شهید مصطفی چمران‪ ،‬در‬ ‫محلشهادتایشانبود‪.‬بله‪،‬مادردهالویهبودیموبهقصد‬ ‫زیارت محل شهادت او امده بودیم‪ .‬اما جاده‪ ،‬ناخوداگاه‪،‬‬ ‫ابتدا ما را انجا کشانده بود که کشاند‪.‬‬ ‫اول انکه بسیاری ها‪ ،‬از جمله خود ما در ان موقع‪ ،‬ان‬ ‫نقطه از دهالویه را محل شهادت دکتر چمران می دانستیم‪.‬‬ ‫اما انجا در واقع محل مجروح شدن ایشان بوده است‪ .‬او‬ ‫پس از زخم ‬ ‫ی شدن توس��ط گلوله خمپاره ‪ 60‬از ناحیه‬ ‫پشت سر‪ ،‬برای کمک های اولیه با امبوالنس به بیمارستان‬ ‫سوسنگرد انتقال یافت و سپس به بیمارستان اهواز منتقل‬ ‫شد‪ .‬افسوس و صد افسوس‪ ،‬تا رسیدن به اهواز زنده نماند‬ ‫و در میانه راه با لبخندی چون تمام زندگی اش اس��توار و‬ ‫متین‪ ،‬شهیدشد‪.‬‬ ‫ب��ه ه��ر ح��ال بن��ای یادب��ود او در هم��ان نقطه‬ ‫مجروح شدنش ساخته شده است‪ .‬ما ناگهان با یک بنای‬ ‫عظیم و مهندسی جالب ان مواجه شدیم‪ .‬برای مدتی از‬ ‫حال و هوایی که روستا و حواش��ی اش در ما ایجاد کرده‬ ‫بود خارج شدیم و محو زیبایی های بنا؛ از جمله جمالتی‬ ‫از نیایش های خود ان شهید بزرگوار انتخاب شده بود و‬ ‫بر در و دیوار داخلی بنا نقش داده شده بود و حرف های‬ ‫راهنما در مورد چمران و زندگی اش و شهادش‪ ...‬و بادی‬ ‫که می وزید و تمامی نداشت‪ .‬از یکی از چادرهای اطراف‬ ‫بناکهنمایشگاهبود‪،‬یکنوارکاستمناجاتشهیدچمران‬ ‫را خریدم و عکس هایی از او را‪ .‬انقدر سوال در ذهنم بود که‬ ‫بهسختیمتمرکزمی شدم‪.‬‬ ‫و «اسداهلل عسگری‪ ».‬عراقی هاکه متوجه اینگروه سه نفره‬ ‫می شوند‪ ،‬هجوم خود را متوجه انها می کنند‪ .‬این هجوم‪،‬‬ ‫عظیمبود‪.‬نیروهایزیادیازافراددشمندربرابراینسهنفر‬ ‫بهحملهصفمی کشند‪.‬کشمکشمیانانهابسیاربود‪.‬ماجرا‬ ‫کوتاهاینکهدرنهایتهرچندکهچمرانازناحیهپایچپ‬ ‫دوباربهشدتمجروحمی شودودرظاهرهنگامازادسازی‬ ‫سوسنگرد در انجا حضور نداشت (بلکه با یک کامیون‬ ‫غنیمتی عراقی‪ ،‬با همان پای خونین و مجروح‪ ،‬خود را به‬ ‫بیمارستانمی رساند)امانقشبرجستهاووگروهفداکارش‬ ‫در این پیروزی کامال مشهود است‪ .‬خود وی معتقد بود که‬ ‫ازادسازیسوسنگردبهتنهاییتوسطهیچگروهیممکن‬ ‫نبود‪ .‬وی‪ ،‬ان را مرهون همکاری نزدیک بین ارتش‪ ،‬سپاه‬ ‫و نیروهای چریک می دانست‪ .‬طبق نتیجه گیری ای که در‬ ‫اطلس نبردهای ماندگار نیروی زمینی ارتش امده است‪،‬‬ ‫تدبیر اتخاذ ش��ده مبنی بر به کارگیری گروه رزمی ‪ 148‬از‬ ‫لشکر‪ 77‬خراسانازنیرویزمینیارتشدرمحورحمیدیه‬ ‫سوسنگرد و ضرباتی که تیم شکار تانک گروه عملیات‬ ‫نامنظم شهیدچمران به عراق وارد اورد‪ ،‬باعث شد دشمن‬ ‫از این محور عقب نشینی کرده و تانک های بسیاری را از‬ ‫خود به جای گذارد‪ .‬پس از عمل جراحی که روی پایش‬ ‫انجام می ش��ود‪ ،‬در همان بیمارستان و دور تختش‪ ،‬حین‬ ‫اینکه گروهی از یاران او به عیادتش ام��ده بودند‪ ،‬به انها‬ ‫توصیه می کند که بالفاصله در همان عاشورای حسینی‪،‬‬ ‫به ارتفاعات اهلل اکبر حمله کنند‪( .‬این افراد عبارت بودند از‪:‬‬ ‫استاندارخوزستان‪،‬فالحی‪،‬کالهدوز‪،‬محالتیورستمی)‬ ‫خودچمرانهمبیشازیکشبدربیمارستاندوامنیاورد‬ ‫و با همان وضع‪ ،‬خود را به ستاد جنگ های نامنظم رساند‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ارتباط بنده با دکتر مصطفی چمران از همان حوالی‬ ‫سال ‪ 1358‬قطع ش��د‪ .‬یعنی از زمانی که پس از استعفای‬ ‫دولت موقت در ابان‪ 1358‬هیات حس��ن نیت تش��کیل‬ ‫شد‪ .‬در ان وقت امام خمینی(ره) در قم بودند و زمام امور‬ ‫مملکت عمال به دست شورای انقالب اسالمی بود‪ .‬منتها‬ ‫امام(ره) در دو کار‪ ،‬خودش��ان مس��تقیم دخالت کردند؛‬ ‫اول مساله کردس��تان بود و بعد سیس��تان و بلوچستان‪،‬‬ ‫چرا که هر دو ش��امل ناامنی ه��ای زیادی ب��ود‪ .‬امام(ره)‬ ‫دکتریزدیراازطرفخودشانبرایامورمربوطبهسیستان‬ ‫و بلوچستان مامور کردند و در ارتباط با کردستان هم هیات‬ ‫حسننیت‪،‬بازتحتنظرمستقیمخودامام(ره)تشکیلشد‪.‬‬ ‫هیاتحسن نیتمتشکلازچهارنفربود‪:‬مرحومعزت اهلل‬ ‫سحابی‪،‬مرحومداریوشفروهر‪،‬مرحوممصطفیچمران‬ ‫س هاشم صباغیان‪ .‬ان چهار نفر برای حل و فصل‬ ‫و مهند ‬ ‫مساله کردس��تان که ان موقع مهم ترین مساله کشور بود‪،‬‬ ‫اختیارات تام داشتند‪ .‬این افرادهر کدام بنابر سوابق سیاسی‬ ‫وکاریشانانتخابشدهبودند‪.‬مرحومچمرانبرایمسائل‬ ‫نظامی در نظر گرفته شده بود‪ ،‬چرا که از اوایل سال ‪1358‬‬ ‫درگیرکردستانشدهبود؛بنابرایندرصورتنیازبههر گونه‬ ‫تصمیم گیری در مورد ارتش یا سپاه‪ ،‬او فرد بسیار مناسبی‬ ‫برای این کار بود‪ .‬دلیل انتخاب داریوش فروهر سوابقی‬ ‫بود که ایشان با رهبران اکراد در زمان شاه در زندان داشتند‪.‬‬ ‫اقای صباغیان هم که در دولت موقت وزیر کشور بودند‬ ‫و در ش��ورای انقالب هم حضور داشتند‪ .‬حضور ایشان‬ ‫مس��ائل امنیتی‪ ،‬انتظامی‪ ،‬ژاندارمری‪ ،‬عزل و نصب های‬ ‫مقاماتسیاسی‪-‬اجراییوامثالهمراشاملمی شد‪.‬مرحوم‬ ‫سحابینیزبا توجهبهاینکهدردولتموقت‪،‬رئیسسازمان‬ ‫برنامهوبودجهبودند‪،‬برایمسائلمربوطبهبودجهوتامین‬ ‫هزینه های طرح ها و پروژه هایی در نظر گرفته شدند که یا‬ ‫از زمان شاه در کردستان باقی مانده بود یا جزو طرح های‬ ‫جدیدیبودکهدولتموقتدرنظرداشتپسازانقالب‪،‬‬ ‫به اجرا دراورد‪ .‬بنده از قبل از تشکیل هیات حسن نیت‪ ،‬از‬ ‫مهرماه با دکتر چمران همکاری می کردم‪ .‬ایشان طی یک‬ ‫یادداشت کتبی‪ ،‬مرا به عنوان نماینده خودش‪ ،‬به مسئوالن‬ ‫نظامی و سیاسی در منطقه کردس��تان و اذربایجان غربی‬ ‫معرفی کرده بودند‪ .‬من فعالیت هایم را هم به ایشان گزارش‬ ‫می دادم و هم به دولت موقت‪ .‬گاهی هم ایشان مسائل یا‬ ‫اتفاقاتی را با من در میان می گذاشت تا به ان رسیدگی کرده‬ ‫و گزارش کنم و اما اینکه اصوال چه وقت برای اولین بار از‬ ‫نزدیک با دکتر چمران اشنا شدم برمی گردد به زمانی که‬ ‫شورایانقالبنظرشاناینبودکهاقایابراهیمیزدیوزیر‬ ‫خارجه شوند و دکتر چمران به جای ایشان معاونت امور‬ ‫انقالب را عهده دار شد‪ .‬چون پرسنلی که پیش از ان با دکتر‬ ‫یزدی همکاری می کردند اغلب مثل خود بنده از جاهای‬ ‫دیگریامدهبودند‪.‬یکیازنخستینکارهاییکهاقاییزدی‬ ‫کردندتشکیلیکجلسهباماودکترچمرانبودتاایشانباما‬ ‫اشناشوند‪،‬وبالعکس‪.‬جلسهکهتمامشدابراهیمیزدیبهمن‬ ‫گفت؛چندلحظهبمانموسپسمنوایشانودکترچمران‪،‬‬ ‫به طورخصوصی ترچندلحظهجلسه ایدیگرداشتیم‪.‬طی‬ ‫ان دقایق‪ ،‬یزدی به چمران گفت که «من این اقای زیباکالم‬ ‫راخیلیخوبنمی شناسم‪،‬درهمینحدمطمئنمکهاستاد‬ ‫دانشگاه هس��تند‪ .‬اما طی این دو ماهی که با هم همکاری‬ ‫داشته ایم فهمیدم که می توانید خصوصا در زمینه مسائل‬ ‫سیاسیخیلیرویاوحسابکنید‪.‬انجااولیناشناییمنبا‬ ‫دکترچمرانوشروعهمکاری هایمباایشانبود‪».‬‬ ‫در م��دت همکاری های��م ب��ا مصطف��ی چمران‪،‬‬ ‫بزرگواری ها‪ ،‬تواضع ها و خلقیات خاص��ی از او دیدم که‬ ‫بهنظرمفقطمی شوددرکسیدقیقامثلخودشهیدچمران‬ ‫انها را جست وجو کرد‪ .‬اما در اینجا مجال گفتن انها نیست‬ ‫و صرفا به یکی دو مورد کوتاه اشاره می کنم‪ .‬مثال به زمانی‬ ‫که به سردشت رفته بودم برای دیدن چمران‪ .‬ان زمان تمام‬ ‫سردشت و به خصوص پادگان محاصره بود‪ .‬وارد پادگان‬ ‫که شدم فضای سراس��ر اضطراب و تشویش را کامال در‬ ‫نگاه ها و رفتارها می دیدم‪ .‬اما چمران را که پیدا کردم دیدم‬ ‫کهخوابیده‪،‬چراکهشبگذشته اشب هواسطهیکعملیاتی‪،‬‬ ‫نخوابیده بود‪ .‬او انقدر در دل محاصره دموکرات خونسرد‬ ‫خوابیدهبودکهانگاردرساختماننخست وزیریدرخیابان‬ ‫پاستوربود‪.‬اینهاهمهبهدلیلایمانوشجاعتبیشازحداو‬ ‫بود‪.‬همچنینچمراناصالاهلتظاهرنبود‪.‬به رغماینهمه‬ ‫تقوی و ایمان جوری رفتار می کرد که انگار دیگران همه از‬ ‫اوسرهستندواوهمیشهمحتاجدعایاناناست‪.‬مشابهاین‬ ‫رفتار را در ان موقع‪ ،‬من فقط در مهدی باکری دیدهبودم‪.‬‬ ‫و اما اخرین باری که چمران را دیدم‪ ،‬در تهران بود‪ .‬او‬ ‫برای سخنرانی به مسجد تکیه زرگنده در قلهک امده بود و‬ ‫برادرش مهدی چمران به من خبر داد‪ .‬برای دیدن او خود را‬ ‫به انجا رساندم‪ .‬قبل از سخنرانی همدیگر را دیدیم و سالم‬ ‫و احوالپرسی گرمی کردیم‪ .‬در بخشی از سخنرانی اش در‬ ‫مورد من حرف زد‪ .‬ان زمان بعضی ها مرا متهم کرده بودند‬ ‫بههمکاریبادموکراتوجاسوسی‪،‬به رغماعتماددولتو‬ ‫دکترچمرانبهبنده‪.‬انهامی گفتندکهفالنیاطالعاتنظامی‬ ‫را به دموکرات ها می دهد‪ .‬دکتر چمران جمله ای گفت که‬ ‫من ان موقع بغض کردم‪ .‬او گفت کسانی که این اتهامات را‬ ‫بهزیباکالممی زنند‪،‬حتیانقدرنمی دانندکهایشاناصالدر‬ ‫کارنظامینبودهواطالعاتنظامینداشتهاست‪.‬اوازطرف‬ ‫شورای انقالب اسالمی‪ ،‬کارش��ناس سیاسی بوده است‪.‬‬ ‫بعد از سخنرانی او را سخت در اغوش گرفته و بوسیدم‪.‬‬ ‫به او جمله ای گفتم با این مضمون که «بیخودی نبود من‬ ‫همیشه انقدر به شما اعتقاد داشته ام‪».‬بعد از ان ماجرا دیگر‬ ‫فقط یک ب��ار در دی ماه‪ 1358‬با او تلفنی ح��رف زدم‪ .‬از‬ ‫بیت امام(ره) تماس گرفته بودند که به همراه اقای اشراقی‬ ‫(داماد امام) برای بازدی��د و دادن اطالعات در خصوص‬ ‫کردستان به انجا بروم‪ .‬هر چند که پاسخ دکتر چمران را در‬ ‫اینموردمطمئنبودم‪،‬اماطبیعتابدونکسباجازهازایشان‬ ‫این کاررانمی کردم‪ .‬بنابرایناورا پیداکردهوتلفنیقضیهرا‬ ‫باویدرمیانگذاشتم‪.‬همانطورکهانتظارمی رفت‪،‬اوبهمن‬ ‫گفت که اگر اب در دست دارم زمین بگذارم و به اطاعت از‬ ‫خواسته بیت حضرت امام(ره) بروم‪ .‬این اخرین باری بود‬ ‫که حتی صدای شهید چمران را شنیدم و اما لحظه شنیدن‬ ‫خبرشهادتایشان‪،‬مندرازمایشگاهدانشکدهفنیدانشگاه‬ ‫تهران بودم‪ .‬ما انجا طرحی را برای جهاد اجرا می کردیم که‬ ‫طیان‪،‬صابون هاییرابرایمجروحانجنگیمی ساختیم‬ ‫که اسانس نداشته باشد و قلیای ترکیب شده ‪ ،‬در صابون‬ ‫نماندهباشد‪.‬اینصابون هارابهکمکبچه هایجهاد‪،‬برای‬ ‫بیمارستان های مجروحان تهیه می کردیم‪ .‬همان موقع بود‬ ‫که روزی در ازمایش��گاه‪ ،‬یکی از بچه های جهاد امد و به‬ ‫من گفت که مصطفی چمران شهید شد‪ .‬من فقط نشستم‪.‬‬ ‫حتیگریههمنتوانستمبکنم‪.‬نشستموبهاینفکرمی کردم‬ ‫که افسوس‪ ،‬کاش ادم ها بتوانند بفهمند که چه نیرویی‪ ،‬چه‬ ‫کسی‪ ،‬چی انسانی از بینشان رفته و اینکه ما‪ ،‬که را از دست‬ ‫داده ایم‪g...‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫پس از پیروزی در بازپس گیری ارتفاعات اهلل اکبر‪ ،‬چمران‬ ‫طرح بازپس گیری دهالویه را هم با تکیه بر نیروهای جان‬ ‫برکفجنگ هاینامنظموبهفرماندهیایرجرستمیبهاجرا‬ ‫درمی اورد‪ .‬دهالویه نیز طی عملیاتی چریکی و جسورانه‬ ‫فتح می شود‪ .‬شنبه ‪ 30‬خرداد ‪ ،1360‬در ستاد جنگ های‬ ‫نامنظم در اه��واز‪ ،‬او همه نیروهای��ش را جمع می کند تا‬ ‫گزارش کار و وضعیت انها را بشنود‪ .‬در همین حین‪ ،‬ایرج‬ ‫رستمی‪ ،‬فرمانده دهالویه به ش��هادت می رسد و مهدی‬ ‫چمران‪ ،‬این خبر را به سختی به برادر خود منتقل می کند‪.‬‬ ‫مصطفی بسیار غمگین می شود‪ .‬صبح ‪ 31‬خرداد ‪،1360‬‬ ‫چمران به همراه یک راننده (حدادی) و اقای مقدم پور به‬ ‫سوی دهالویه به راه می افتند تا سید محمد مقدم پور را به‬ ‫عنوانجانشینرستمی‪،‬بهفرماندهیجبههدهالویهبگمارد‪.‬‬ ‫انها به خط مقدم جبهه دهالویه می رسند‪ .‬افراد انها را دوره‬ ‫می کنندوچمرانبرایانهاازشجاعت هایشهیدرستمی ‬ ‫می گوید‪ .‬سپس می گوید‪« :‬خدا رستمی را دوست داشت‬ ‫و برد‪ ،‬اگر ما را هم دوس��ت داشته باشد می برد‪ ».‬لحظاتی‬ ‫بعد‪ ،‬حین اینکه چمران مشغول دادن توضیحات الزم در‬ ‫مورد این جبهه به مقدم پور بوده است‪ ،‬با انفجار یک گلوله‬ ‫خمپاره ‪ 60‬در جمع سه نفری ش��ان‪ ،‬حدادی و مقدم پور‬ ‫درجا شهید می شوند‪ .‬مصطفی چمران از ناحیه پشت سر‬ ‫مجروحمی شود‪،‬خونریزیشدیددارد‪،‬باامبوالنسابتدابه‬ ‫بیمارستانسوسنگردبردهشدتاکمک هایاولیهرویانجام‬ ‫شود اما بعد در راه انتقال از انجا به سوی بیمارستان اهواز‪،‬‬ ‫شهیدمی شود‪.‬تشییعجنازهویپرشکوهبود‪.‬درقطعه‪243‬‬ ‫بهشت زهرا(س) به خاک سپرده شد‪ .‬چه بسا «ایران» هنوز‬ ‫هم نمی داند که چه کسی را از دست داده!‪g‬‬ ‫گریه هم نتوانستم بکنم‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫در سال های اخیر‪ ،‬سالن عظیم و زیبایی در طبقات‬ ‫زیرین این بنای یادبود گشایش یافته و افتتاح شده است‬ ‫که الحق زیباست و درخور‪ .‬کپی ها یا حتی اصل هایی از‬ ‫دست نوشته های شهید چمران‪ ،‬تابلوهای نقاشی ایشان‪،‬‬ ‫عکس ها‪،‬حتیفیلم هایمستندازایشانوشهادتش‪،‬همه‬ ‫در این سالن ارائه می شود‪ .‬ان سال‪ ،‬یعنی همان سیزده سال‬ ‫پیش‪،‬هیچکدامازاینهاهمهنوزبهراهنیفتادهیاتکمیلنشده‬ ‫بود تابه ما نشان دهند‪.‬‬ ‫با وجود این‪ ،‬س��واالت من پابرجا ب��ود و هنوز هم‬ ‫هست‪ .‬اثار‪ ،‬یادداشت ها و دست نوشته های شهید چمران‬ ‫همه در شرف جمع اوری هس��تند و بسیاریشان منتشر‬ ‫شده اند‪ .‬چه هزینه به جا و الزمی‪ .‬اما از همین طریق یعنی‬ ‫خواندنایناثار‪،‬تمامافرادیهمکهبامصطفیچمرانهیچ‬ ‫اشنایی نداشته باشند‪ ،‬متوجه عظمت وجودی این شهید‬ ‫می شوند‪.‬متوجهافکارواعتقاداتومنشایشانمی شوند‪.‬‬ ‫حتماساختبناییادبودهمبرایچنیناشخاصیخالیاز‬ ‫لطفنیست‪.‬شایدحتیبرایبزرگداشتوشناسانیدنشان‬ ‫به دنیا الزم هم باش��د‪ .‬اما در کنارش‪ ،‬برای حفظ ابروی‬ ‫خودمان هم که شده‪ ،‬نباید فکری به حال بیچارگانی که‬ ‫ما ان روز ابتدای امر دیدیمش��ان‪ ،‬بشود؟ همان مردمانی‬ ‫که مصطفی چمران با ان جایگاهش ‪ ،‬برای محافظت از‬ ‫انها و سرزمین ش��ان ‪ ،‬غیرتش به جوش امد و انطور شد‬ ‫که می دانیم؛ حال کودکان همان ها باید با پاهای کوچک‬ ‫و ظریف شان در فاضالب و گنداب بازی کنند ‪ .‬از رفتار‬ ‫او با کودکان یتیم در لبنان همه خبر داریم‪ .‬اگر بود‪ ،‬با این‬ ‫کودکان چه می کرد؟‬ ‫مصطفی چمران برای روشن ش��دن نگاه عارفانه‬ ‫افالکی اش به این مسائل‪ ،‬قدرتمندترین ابزار یک انسان را‬ ‫در اختیار ایمانش گرفت و با هر دو وسیله‪ ،‬هم کالم و هم‬ ‫خون ‪ ،‬حتی در همان نقطه که محل بحث اکنون ماست‪،‬‬ ‫خواست که به دنیا حقایقی را بفهماند که خود دریافته بود‪.‬‬ ‫اگر ما نمی فهمیم‪ ،‬دیگر یا نخواسته ایم که بدانیم یا‪g ...‬‬ ‫روایت زیباکالم از اخرین مالقاتش با مصطفی چمران‬ ‫‪63‬‬ ‫گفت وگو‬ ‫همه درحال‬ ‫چرتکه انداختن هستند‬ ‫گفت وگوی زهیر توکلی با محمدرضا بایرامی درباره زندگی‬ ‫ شخصی‪ ،‬داستان نویسی‪ ،‬ادبیات شهری و روستایی‬ ‫و ادبیات جنگ و ضدجنگ‬ ‫گفت وگو مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪64‬‬ ‫گفت وگو مثلث شماره‪130‬‬ ‫وقت��ی منابعی را که در مورد ش��ما ب��ود مرور‬ ‫می کردم کمتر جایی در مورد خود و زندگی تان‬ ‫گفته اید‪ .‬کمی از زندگی خودتان بگویید‪.‬‬ ‫‪ l‬خیل��ی گفتن��ی ن��دارد‪ .‬همان ط��ور که از‬ ‫داستان هایم برمی اید متولد شهرستان هستم‪ .‬روستایی‬ ‫در کوهپایه های سبالن‪ .‬س��ال های اولیه کودکی را هم‬ ‫در انجا بودم و کالس اول دبستان را هم همانجا درس‬ ‫خواندم‪.‬‬ ‫در همان روستا؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬بعد به تهران امدم و س��اکن محله های‬ ‫ مختلف تهران بودیم از میدان امام حسین(ع) گرفته تا‬ ‫تهران نو و نارمک و از سال ش��صت شروع به نوشتن‬ ‫کردم‪ .‬قب��ل از ان خیلی کتاب می خوان��دم‪ .‬زمان های‬ ‫قدیم اینطور نبود که بدانیم کجا می شود کتاب به دست‬ ‫اورد و کتاب خواند‪ .‬بنابراین خودم به صورت پراکنده‬ ‫تالش هایی می کردم تا اینکه دس��ت بر قضا دیدیم که‬ ‫جایی به نام کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان‬ ‫هس��ت و به طور اتفاق��ی گذرمان افتاد ب��ه ان‪ .‬به طور‬ ‫طبیعی بدون اینکه من به حیطه ای مثل نویسندگی فکر‬ ‫کنم کتاب خوان حرفه ای شدم و ناخوداگاه عالقه مند‬ ‫به نوشتن‪ ،‬ولی نمی دانستم چگونه می شود نوشت‪.‬‬ ‫در چه سنی به همراه خانواده به تهران امدید؟‬ ‫‪ l‬تقریبا هفت‪ ،‬هشت سالگی‪ ،‬سال ‪51‬به گمانم‪.‬‬ ‫با پدرتان؟‬ ‫‪ l‬نه‪ .‬پدرم وقتی من ‪ 2‬سال داشت م فوت کرد‪ .‬من‬ ‫و مادر و برادرم امدیم بعد از اینکه ان جا همه چیزمان‬ ‫را دزدها بردن��د‪ .‬البته برادر دیگرم قب�لا امده بود و در‬ ‫مدرس��ه «مروی» درس می خواند و حوالی «توپخانه»‬ ‫کار می کرد‪ .‬این ک��وچ‪ ،‬اولین خروج من از یک محیط‬ ‫بسته بود به یک محیط تازه و پر از دیدنی برای چند روز‬ ‫البته‪ .‬مثال اولین بار بود که من دریا را می دیدم‪ .‬از پل بندر‬ ‫انزلی که می گذشتیم‪ ،‬خواب بودم‪ .‬مادرم صدایم کرد و‬ ‫گفت رسیدیم به دریا‪ .‬با تعجب نگاه کردم به ان عظمت‬ ‫جوش��ان‪ ،‬غلتان‪ ،‬غران‪ ،‬لغزان و گفتم چقدر اب! تا ان‬ ‫موقع بزرگ تر از استخرهای سرعین‪ ،‬ابی ندیده بودم‪.‬‬ ‫برایم خیلی شگفت انگیز بود‪ .‬یک لحظه احساس کردم‬ ‫که االن توی اتوبوس می ریزد‪ ،‬ادامه ان موج های روان‪.‬‬ ‫حس��ی که س��رانجام در «گرگ ها از برف نمی ترسند»‬ ‫درباره اش نوشتم‪....‬‬ ‫به حیطه ادبیات کودک و نوج��وان هم این گونه‬ ‫وارد شدم که در هنگام اینکه داستان بزرگسال می نوشتم‬ ‫و می خواندم‪ ،‬دست بر قضا‪ ،‬یک کتاب را که کتاب سال‬ ‫هم ش��ده بود‪ ،‬خواندم‪« .‬زیباترین اواز» خانم شکوفه‬ ‫تقی‪ ،‬درست یا نادرس��ت‪ ،‬به نظرم سهل الوصول امد‬ ‫نوشتنش‪ .‬پیش خودم گفتم اگر کار کودک اینطور است‬ ‫پس من به راحتی می توانم کار کودک هم بنویسم و چون‬ ‫هیچ پیش زمینه درستی نسبت به این نوع نوشتن نداشتم‬ ‫حتی سطرها و کلمه های داس��تان را شمردم که بتوانم‬ ‫حجم را هم رعایت کنم‪ .‬اولین کار کودکم را که نوشتم‬ ‫انتشارات «س��روش» چاپ کرد‪ .‬نامش «مرغ مهربان‬ ‫ننه مهتاب » بود و سال ش��صت و پنج‪ ،‬شصت وشش‬ ‫منتشر شد گویا‪ .‬قصه بزرگس��ال هم می نوشتم و چند‬ ‫قصه در گاهنامه های سوره‪ ،‬رادیو و مجله سروش کار‬ ‫کردم‪ .‬اما اولین کاری که از من منتش��ر شده‪ ،‬داستانی‬ ‫اس��ت که می خواس��تم در یک کالس داستان نویسی‬ ‫شرکت کنم و برای ان نوشتم و چون به دالیلی نتوانستم‬ ‫بروم و نمونه کاری را که انجا داده ب��ودم‪ ،‬برای مجله‬ ‫ارس��ال کردم و بعد تابستان هم گذش��ت و پاییز امد‬ ‫و به مدرس��ه رفتیم و یک روز یکی از بچه ها پرس��ید‬ ‫تو قصه هم می نویس��ی؟ گفتم اره‪ ،‬ولی ش��ما از کجا‬ ‫می دانی؟گفت در مجله چاپ شده‪ .‬اسم کار را پرسیدم‪.‬‬ ‫گفت؛ «برف»‪ .‬گفتم؛ نه من چنین قصه ای ندارم‪.‬‬ ‫کدام مجله بود؟‬ ‫‪ l‬مجل��ه جوان��ان ام��روز‪ .‬خالص��ه رفتی��م‬ ‫درخانه شان دیدیم که قصه ای که با نام «مرگ صبرعلی»‬ ‫نوش��ته بودم‪ ،‬به نام برف چاپ ش��ده که در مجموعه‬ ‫داس��تان «برخورد نزدیک» این را به عن��وان یادگاری‬ ‫تجدید چاپ کردم این اواخر‪ .‬این ش��روع کار من بود‬ ‫به صورت بیرونی‪.‬‬ ‫چه سالی بود؟‬ ‫‪ l‬ش��صت و یک‪ ،‬ش��صت و دو بود‪ .‬از جمله‬ ‫قصه هایی است که تحت تاثیر س��اعدی نوشته بودم‪.‬‬ ‫من ان زمان او را خیلی دوست داشتم‪« .‬عزاداران بیل»‬ ‫ر ا که می خواندم‪ ،‬هم بسیار ساده بود و هم بسیار اشنا و‬ ‫ملموس‪ .‬ازش لذت می بردم‪..‬‬ ‫چون فضای روستایی داشت؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬فضای ملموس روس��تایی داش��ت و از‬ ‫طرف دیگر به جهت نثر برای م��ن خیلی جالب بود و‬ ‫من تحت تاثیر ان شروع کردم که البته این تاثیر پذیری‬ ‫خیلی ادامه پیدا نکرد‪ .‬بعد با مجالت کار کردم و به طور‬ ‫کو نوجوان امدم‬ ‫تصادفی به س��مت کار نوش��تن کود ‬ ‫همان طور که گفتم‪ .‬کار من در ادبیات کودک و نوجوان‬ ‫تا مدت ها ادامه داشت‪ .‬پل معلق بازگشت جدی من به‬ ‫ادبیات بزرگسال بود‪.‬‬ ‫در خانواده برای کار خواندن و نوشتن مشوقی‬ ‫نداشتید؟ چه شد که شما به کتاب خواندن و در‬ ‫ادامه ان نوشتن عالقه مند شدید؟‬ ‫‪ l‬بعضی از ش��رایط ریز دخالت داشت‪ .‬یکی‬ ‫از این ش��رایط ریز این ب��ود که ما در خان��ه تلویزیون‬ ‫نداش��تیم‪ .‬عصرها ی��ا غروب ها که بچه ه��ا می امدند‬ ‫می نشستیم و از س��ریال هایی که دیده بودند می گفتند‬ ‫که من اصال این ها برایم غریبه بود و ان س��اعت هایی‬ ‫که همه در خلوت خودش��ان بودند و با خانواده ش��ان‬ ‫و پای تلویزیون‪ ،‬من هیچ چیز برای س��رگرمی نداشتم‬ ‫و اگر هم چی��زی پیدا می کردم از جن��س مکتوب بود‬ ‫که این مکت��وب را هم با مکافات پی��دا می کردم‪ .‬یادم‬ ‫است‪ ،‬نزدیک کوره پزخانه ای‪ ،‬یکی از دوستان ادرس‬ ‫داد که دست فروشی اس��ت که کیهان بچه های دوران‬ ‫گذش��ته را می فروش��د‪ .‬گویا کیهان بچه ه��ا دو ریال‬ ‫بود که چ��ون نس��خه های او خیلی کهن��ه بودند یک‬ ‫ریال به فروش می رس��ید‪ .‬س��ی‪ ،‬چهل ت��ا از انها را با‬ ‫پولی که خ��ودم و با کارک��ردن به دس��ت اورده بودم‪،‬‬ ‫خریدم و تا س��ن ‪ 10‬الی ‪ 12‬س��الگی این ها را مرتب‬ ‫می خواندم‪ .‬بعضی از داستان هاش‪ ،‬داستان های خوبی‬ ‫بودند‪ ،‬مثل کارهای «رولد دال»‪ ،‬نویسنده انگلیسی که‬ ‫هنوز هم داس��تان هایش پر طرفدار اس��ت و بارها هم‬ ‫اقتباس های سینمایی از انها شده است یا فتو رمان هایی‬ ‫که سرگذشت تارزان ها یا سرخ پوس��تان را می گفت‪.‬‬ ‫من بارها این ها را می خواندم و یک��ی از دالیلش این‬ ‫بود که چیز دیگری برای س��رگرمی ام وجود نداشت‪.‬‬ ‫به خصوص در اس��تانه انقالب و در ان محله ای که ما‬ ‫زندگی می کردیم که در «فصل پنجم‪ :‬سکوت» ترسیم‬ ‫شده‪ .‬محله نازی اباد و علی اباد‪ .‬اینها باعث می شد که‬ ‫بیشتر بخوانم و از همان اول نثر برایم دغدغه بود‪ ،‬شاید‬ ‫به خاطر کتاب های��ی که می خواندم‪ ،‬در نثر هم س��اده‬ ‫نویسی برایم اصل بود‪ ،‬س��اده ترین شکلی که می توان‬ ‫نوشت‪.‬‬ ‫چه کتاب های��ی می خواندید که ای��ن تاثیر را‬ ‫بر شما گذاشت؟‬ ‫‪ l‬کارهای س��اعدی از این دست بود که در ان‬ ‫ساده نویس��ی خیلی رعایت می ش��د‪ .‬کارهای صمد‬ ‫بهرنگی‪ ،‬کارهای علی اش��رف درویش��یان‪ ...‬در سن‬ ‫‪ 15،16‬س��الگی کار جالل را هم می خواندم که نثرش‬ ‫برایم جالب بود‪ ،‬نثری که ب��ازی می کرد و اهنگین بود‬ ‫و خیلی منم منم می کرد و اساسا از محتوای کتابی مثل‬ ‫غربزدگی زیاد س��ر در نمی اوردم ول��ی نثر اهنگین و‬ ‫پر شتابش برایم جالب و جذاب بود‪.‬‬ ‫و حضور نویسنده به عنوان یک صدای مقتدر‬ ‫در متن؟‬ ‫دقیقا ! یعنی حضور نویسنده انگار همه چیز است‬ ‫و اصال مجال نمی دهد به مخاطب‪ .‬در کاری مثل «نفرین‬ ‫زمین» اصال اجازه نمی دهد که ادم روس��تایی ظهور و‬ ‫حضور پیدا کند‪ .‬ان طوری که جالل صحبت می کند‬ ‫یا در واقع می نویسد‪ ،‬اصال ادم روستایی انگونه حرف‬ ‫نمی زند‪ .‬برخالف «مدیر مدرسه» که طبیعی در امده‪.‬‬ ‫به هر حال نثر برایم خیلی مهم ب��ود و از ان کارها‬ ‫شروع کردم‪.‬‬ ‫کارهای اولیه ای که خواندی��د همه در حیطه‬ ‫چپ بوده است‪.‬‬ ‫‪ l‬ان زمان چیز دیگری نبود‪ .‬البته کارهای امثال‬ ‫محمود حکیمی را هم می خواندم‪ .‬نویس��نده کودک و‬ ‫نوجوان هم که اصال زیاد وجود نداشت‪ .‬تنها چند نفر‬ ‫کار می کردند‪ .‬کانون هم جایی نبود که خیلی کتاب های‬ ‫بزرگسال در ان موجود باشد و بعد هم فضای عمومی‬ ‫ادبیات به همین شکل بود‪ ،‬یعنی خوراک فکری دیگری‬ ‫وجود نداش��ت‪ .‬در م��ورد چپ ها هن��وز واقعیت ها‬ ‫رو نش��ده بود‪ ،‬یعنی پرده ها کنار نرفته بود‪ .‬ممکن بود‬ ‫جذابیتی داش��ته باش��د و خیلی ارمان خواهانه به نظر‬ ‫می امدند و ما هم بچه های فقیری بودیم‪.‬‬ ‫این س��ه نفری که ن��ام بردید و گفتید بر ش��ما‬ ‫تاثیرگ��ذار بوده اند در ابت��دای کار‪ ،‬یعنی علی‬ ‫اشرف درویشیان و صمد بهرنگی و غالم حسین‬ ‫ساعدی همه شان چپ بودند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬ان موق��ع البته همه دنیا راس��ت نبود و‬ ‫دس��ت راس��ت ها نبود! به هر حال با وضعیت جامعه‬ ‫ومس��ائلی که پیش می امد خوراک هایی که به دس��ت‬ ‫می رسید گاهی جذابیت پیدا می کرد‪ .‬مثال اثار «ماکسیم‬ ‫گورکی» را می خواندم و لذت می بردم‪ .‬همان لذتی که‬ ‫داستان های «داستایوسکی» هم به من می داد به نوعی‬ ‫دیگر‪ .‬مثال می دیدم ماکس��یم گورکی در س��ه گانه اش‬ ‫«در جست وجوی نان»‪« ،‬دانشکده های من» و «کودکی»‬ ‫که به نظرم می امد بهترین کارش هس��ت‪ ،‬فقر را ذلت‬ ‫نمی بیند‪ ،‬عزت می بیند‪ ،‬ی��ک طورهایی ادم فقیر انجا‬ ‫هویت و فردیت پیدا می کند و شناسنامه دارد و جایگاه‬ ‫می یابد‪ .‬از فقر مادی خودش شرمنده نیست‪ ،‬می تواند با‬ ‫افتخار هم از ان یاد کند‪.‬خب این ها جذاب بودند‪ .‬البته‬ ‫هرگز از «مادر»ش که ان همه تبلیغ می شد درباره اش‪،‬‬ ‫خوشم نیامد‪ .‬نمی دانم چرا؟ داستان های داستایوسکی‬ ‫را هم می خواندم و می دیدم که او به رنج یک تقدس��ی‬ ‫می دهد‪ .‬یعنی شما می توانید رنج هم بکشید و مشکل‬ ‫روحی هم داش��ته باش��ید ولی لزوما ضد ارزش تلقی‬ ‫نمی ش��ود‪ ،‬اینها و اینگونه ادم ها هم برای خودش��ان‬ ‫جایگاه و هویتی دارند‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬نکته ای که برای��م پیش امد و خیلی‬ ‫جالب ب��ود این بود ک��ه هیچ وقت دچ��ار کورکورانه‬ ‫خواندن اثار نویس��ندگان معروف نشدم‪ .‬هیچ کس به‬ ‫من نگفت این نویس��نده را بخوان‪ ،‬خوب است یا بد‬ ‫است‪ .‬یعنی با پیش داوری سراغ نویسنده ای نرفتم‪ .‬از‬ ‫این جهت از بختم سپاس��گزارم‪ .‬مثال دولت ابادی را‬ ‫خواندم‪ .‬دیدم به زعم من‪ ،‬نویسنده خوبی است‪ .‬فقط‬ ‫سال های سال بعد بود که فهمیدم اهل نظر هم امثال او را‬ ‫قبول دارند‪ .‬این طور نبود که از روی شنیده ها و مطالب‬ ‫نش��ریات ش��روع کنم به خواندن کتابی و به اصطالح‬ ‫‪65‬‬ ‫گفت وگو مثلث شماره‪130‬‬ ‫مرعوب بشوم‪ .‬کما اینکه نویسندگانی مثل «گلشیری»‬ ‫را خیلی ها قبول دارند ولی من نه در ان زمان و نه بعدها‬ ‫نتوانستم ارتباط حسی قوی برقرار کنم با اثارش حتی‬ ‫به جهت نثر‪ .‬همه گفتند استاد است و البد هم راست‬ ‫می گفتند ولی ارتباط برقرار نش��د‪ .‬ای��ن لزوما ربطی‬ ‫به محتوای اثار پیدا نمی کرد‪ .‬با محتوای اثار «گلستان»‬ ‫هم ارتباط برقرار نمی کردم‪ ،‬اما ش��یوه نوشتن و نثرش‬ ‫برایم جالب و جذاب بود‪.‬‬ ‫می بینید که هنوز هم همان انتخاب اول درست‬ ‫بوده است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬یک زمانی می پیچد که فالنی نویس��نده‬ ‫خوبی اس��ت ولی من می بینم اصال نمی توانم بخوانم‪.‬‬ ‫زور هم نمی توانم بزنم‪« .‬زندگی سگی» یوسا را هنوز‬ ‫هم نتوانسته ام تمام کنم‪ .‬این حس در من نسبت به خیلی‬ ‫از نویس��ندگان دیگر پیش امد‪ .‬یکی‪ ،‬دو بار کتاب های‬ ‫«پائولو کوئیل��و» را ورق زدم‪ .‬دیدم اص�لا نمی توانم‬ ‫بخوانم‪ .‬من هنوز هم به ان حس��م وفادار هستم‪ ،‬یعنی‬ ‫سعی می کنم مرعوب اتفاقات بیرونی نشوم که فالنی‬ ‫جایزه گرفت یا فالن��ی روی بورس اس��ت‪ .‬اتفاقات‬ ‫بیرونی به این شکل هستند؛ ممکن است کسی به عنوان‬ ‫نویسنده خوب اسم در کند و مخاطبان یک طورهایی‬ ‫پذیرای فکری می شوند‪ ،‬از بس که نام ان نویسنده تکرار‬ ‫می شود‪ .‬طرف از همه جا بی خبر پیش خودش می گوید‬ ‫تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیزها‪ ،‬حتما چیزی هست‬ ‫که دیگران ای��ن گونه می گویند‪ .‬من اینگونه با کس��ی‬ ‫ی که برای قلم شان قایلم‪.‬‬ ‫برخورد نمی کنم‪ ،‬ضمن احترام ‬ ‫اینقدر فکر می کنم باید برای خودمان حق قائل بشویم‪.‬‬ ‫فقری که خانواده شما به ان دچار بود و اشنایی‬ ‫شما با ادبیات بلوک ش��رق می توانست از شما‬ ‫یک ادم چپ بس��ازد‪ .‬چطور ش��د که اینگونه‬ ‫نشد؟‬ ‫پدر من جزو معدود با سوادان و معلم قران روستا‬ ‫بود‪ .‬خود من این را نمی دانستم در ابتدا‪ .‬سال های بعد که‬ ‫به روستا می رفتم می دیدم که تمام پیرمردها و پیرزن ها‬ ‫دعایش می کنند و می گویند که او خواندن و نوشتن و‬ ‫قران را به ما یاد داد و تازه می فهمیدم که قضیه چه قدر‬ ‫جدی بوده است‪..‬‬ ‫حتی عمویم که قبل از پدر و س��الیان سال بود که‬ ‫به تهران امده بود‪ ،‬جلسه قران داشت در تهران و اتفاقا‬ ‫هم در جای خیلی حساس��ی‪ ،‬یعنی در مسجد میدان‬ ‫مادر نیروی هوایی و اکثر ش��اگردانش هم از همافران‬ ‫نیروی هوایی بودند‪ .‬ما در چنین محیط خانوادگی بزرگ‬ ‫شدیم‪ .‬به طور طبیعی‪ ،‬از ادبیات چپ به لحاظ محتوایی‬ ‫تنها ان بخشی می توانس��ت برای من جذاب باشد که‬ ‫به اصطالح جزو ادبیات اعتراض محس��وب می شد‪.‬‬ ‫به گمانم در نوجوانی به شدت طرفدار انارشیسم بودم و‬ ‫هر چیزی که نظم دروغین اجتماعی را زیر سوال می برد‬ ‫برای من جالب بود‪.‬‬ ‫چ��را به دنب��ال مطالع��ات تئوریک فلس��فی‪،‬‬ ‫جامعه شناسی و مکاتب فکری نرفتید؟‬ ‫‪ l‬نگاه من اینگونه نیست که قایل به این باشم‬ ‫که اول باید محک ه��ا را پیدا کرد و ش��ناخت و چید‬ ‫دم دست و بعد داس��تان را نوش��ت و با این محک ها‬ ‫سنجید که مثال از لحاظ فلسفی و روانشناسی و حتی‬ ‫فنی درست هست یا نه؟‬ ‫داس��تان خوب همه اینها را دارد به طور طبیعی‪.‬‬ ‫وقتی «خاطرات خان��ه ام��وات» را می خواندم‪ ،‬دیدم‬ ‫در مقدم��ه اش از قول «نیچ��ه» امده اس��ت که من در‬ ‫روانشناس��ی هیچ چیزی از کس��ی نیاموخت��م جز از‬ ‫داستایوسکی و به واسطه خاطرات خانه اموات‪ .‬یعنی‬ ‫داستان غیرمستقیم خیلی چیزها یاد می دهد‪ .‬تاریخ را‬ ‫هم اگر می خواستیم بخوانیم همین طور بود‪ .‬مثال نبرد‬ ‫«سباس��توپل» و جنگ جهانی اول و انقالب شوروی‬ ‫به واس��طه کارهای تولس��توی و ش��ولوخف بهتر از‬ ‫هرکتاب تاریخی شناخته می شد‪.‬‬ ‫به نظر من داستان خوب از واقعیت قوی تر و حتی‬ ‫مستند تر اس��ت‪ .‬االن بس��یار از خاطرات درمی اید که‬ ‫من فکر می کنم استناد داستان ها قوی تر از ان هاست‪،‬‬ ‫یعنی جعل خاطرات یکی از اتفاقات روزمره است‪ .‬من‬ ‫و شما االن نیم ساعت است که با هم صحبت می کنیم‬ ‫شما همین االن از من بخواهید به شما بگویم که در این‬ ‫نیم ساعت چه گذشت و چه گفتیم؟ اگر من توانستم‬ ‫یا ش��ما توانس��تید دقیق بگویید‪ .‬امکان ندارد‪ .‬نه شما‬ ‫خواهید توانست و نه من‪ .‬کسانی که به طور ناگهانی از‬ ‫نویسنده فرودستان‬ ‫نگاهی به دنیای نویسندگی محمدرضا بایرامی؛ مرد سبزه روی خوشدل‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫بعضیازادم هادرزندگی شانانتخابمی کنندکهچه‬ ‫شغلی داشته باشند‪ ،‬برخی اما براساس شرایط و پیشامد‪،‬‬ ‫بدون اصرار یا تمایل خاصی به شغلی می رسند و بعد از‬ ‫سال ها هم شاید به این نکته توجه نکنند که عمری است‬ ‫کاری را انجام می دهند‪ .‬در این میان بعضی از ادم ها موفق‬ ‫می شوند شغل شان را برمبنای عالقه و استعدادهایشان‬ ‫انتخاب کنند‪ ،‬برخی در رسیدن به چنین دستاوردی موفق‬ ‫نمی شوند‪ ،‬برخی هم اساسا اصراری‪ ،‬تمایلی یا گرایشی‬ ‫در انطباق شغل شان با زمینه های مورد عالقه شان ندارند‬ ‫‪66‬‬ ‫یا شاید هم اصال حوزه مورد عالق ه خاصی نداشته باشند‪.‬‬ ‫پسطبیعیاستکهبرخیتصمیممی گیرندنویسنده‬ ‫باشند؛مشخصا‪،‬داستان نویس‪.‬خیلیازنویسندگاندهه ها‬ ‫و نسل های گذشته که به صورت فرمالیته کارمند بانک‪،‬‬ ‫پست و شرکت نفت و امثال اینها نبودند‪ ،‬انتخاب کرده‬ ‫بودند که داس��تان نویس باشند‪ ،‬از نس��ل های پسین هم‬ ‫دیگرانی هستند که تصمیم شان بر این بوده که اگر سخت‬ ‫باشدبگوییمشغلومشغولیت شانازطریقنوشتنباشد‪.‬‬ ‫احمد دهقان از این دسته است‪ ،‬دیگرانی و از ان جمله‪،‬‬ ‫محمدرضا بایرامی هم از این دسته اند‪.‬‬ ‫پ��س از این‪ ،‬به تقس��یم بندی دیگری می رس��یم؛‬ ‫گروهی از نویسندگان تصمیم می گیرند که تا نهایت فقط‬ ‫داستان نویس باشند‪ ،‬اما برخی ذوقشان را در شاخه های‬ ‫دیگر چون شعر‪ ،‬سینما‪ ،‬عکاسی‪ ،‬ترجمه و حتی سینما‬ ‫و پارلمان نیز می ازمایند‪ .‬برخی در این مس��یر موفق تر‬ ‫می شوند و بیشتر‪ ،‬در نتیجه این تقس��یم انرژی‪ ،‬ناموفق‬ ‫‪ 30 ،20‬سال پیش خاطراتی را نقل می کنند مو به مو و‬ ‫با ذکر جزییات‪ ،‬بدانید که ان خاطرات نمی توانند دقیق‬ ‫باشد‪ .‬بیشتر جعل است‪ ،‬ولی داستان با ناخوداگاه انسان‬ ‫س رو کار دارد و از چیزی س��خن می گوید که حسی و‬ ‫درونی است و خیلی وقت ها دقیق تر و درست تر‪ .‬از این‬ ‫جهت عرض کردم این را که بگویم استناد داستان بهتر‬ ‫از تاریخ و خاطرات هست و مثال خیلی ها گفته اند که‬ ‫در قضیه ای مثل جنگ ناپلئون به «جنگ و صلح» بیشتر‬ ‫می توان استناد کرد تا به کتاب های دیگر و تاریخی که‬ ‫از ان دوران داریم؛ به «بینوایان» بیشتر از وقایع نگاری‬ ‫انقالب کبیر فرانسه استناد می شود به «دن ارام» همین ‬ ‫طور‪.‬‬ ‫حتی «زمین ن��و اباد» که به نظر می رس��د یک اثر‬ ‫سفارشی اس��ت در تجلیل از اش��تراکی کردن مزارع‪،‬‬ ‫در بطن خود خیل��ی دقیق و ناخ��وداگاه‪ ،‬فاجعه ای را‬ ‫که انقالب ش��وروی بر س��ر دهقان��ان اورد‪ ،‬به خوبی‬ ‫نش��ان می دهد و از این منظر اثر وحشتناکی است مثل‬ ‫زندگینامه «استالین»‪.‬‬ ‫فکر می کنم تصویر روش��ن تر و قابل باورتر در‬ ‫همین داستان هاست تا در خاطرات‪.‬‬ ‫بعدها که شما جلوتر امدید از چه نویسنده هایی‬ ‫بیشتر متاثربودید و از چه نویسنده هایی بیشتر‬ ‫خوش��تان امد؟ البت��ه در مقطع جوان��ه زدن و‬ ‫ش��کفتن اس��تعداد ادبی تان‪ ،‬داستایوسکی و‬ ‫غالمحسین ساعدی یا محمود دولت ابادی را‬ ‫اسم بردید‪ .‬بعد ها چطور؟‬ ‫بعدها را خیلی دقی��ق نمی توان��م بگویم‪ .‬چون‬ ‫به گمانم یک جاهایی ان محک به دست امد و ادم فکر‬ ‫می کرد که ممکن اس��ت تحت تاثیر قرار بگیرد حتی و‬ ‫مهم تر از ان این بود که بعدها من دیگر خواننده داستان‬ ‫نبودم‪ ،‬خودم نویسنده بودم‪ .‬بنابراین اتفاقی که روی داد‬ ‫و خیلی هم بد است این بود که از متن لذت نمی بردم‪.‬‬ ‫متن‪ ،‬کار و شغل من بود‪ .‬االن هم همین طور است‪ .‬من‬ ‫هیچ داستانی را نمی بینم و نمی خوانم مگر اینکه بدانم‬ ‫چه چیزی می توانم از ان ی��اد بگیرم به لحاظ حرفه ای‪،‬‬ ‫نویس��نده چه کرده یا حرکت هنرمند چگونه بوده و‪...‬‬ ‫این باعث می شود ش��ما یک فاصله گذاری کنید و در‬ ‫و گاهی هم س��رخورده یا از اینجا رانده و از ان جا مانده‪.‬‬ ‫تقسیم بندی جزئی دیگر بین دو طیف نویسندگانی است‬ ‫که به نگارش در زمینه و گرایش خاصی شناخته یا موفق‬ ‫می شوند و انهایی که طبعشان را در زمینه های مختلف‪،‬‬ ‫مثال داستان کوتاه‪ ،‬رمان‪ ،‬داستان طنز‪ ،‬مینی مال‪ ،‬فیلمنامه‪،‬‬ ‫روستایی‪ ،‬شهری‪ ،‬انتزاعی‪ ،‬رئال‪ ،‬پست مدرن و چه و چه‬ ‫می ازمایند‪.‬‬ ‫با این مقدمه که خود البته متنی بود‪ ،‬می رسیم به اینکه‬ ‫گفتیم محمدرضا بایرامی زمانی احتماال تصمیم گرفته‬ ‫شو بیش و به دور از هر چیز‪،‬‬ ‫است که در زندگی اش‪ ،‬پی ‬ ‫داستان نویس باشد‪ .‬با او تنها یک مواجه ه نزدیک داشته ام‪،‬‬ ‫به مدت چند ساعتی که ب ا دوستان دیگر در سال‪ 85‬درباره‬ ‫ادبیات و نوشتنش صحبت کردیم‪ .‬پس از ان گاهی‪ ،‬خیلی‬ ‫کم‪ ،‬در جایی از دور دیده امش‪ ،‬خیلی بار هم ندیده امش؛ به‬ ‫دودلیل‪:‬یکیاینکهبایرامی اساساادمویترین هاوازدحام ها‬ ‫نیست‪ ،‬دیگر اینکه دوس��تی خاصی برمبنای یک دیدار‬ ‫و گفت وگو بین ما ش��کل نگرفت‪ .‬پس بر همین اساس‬ ‫به گمانمانچهمندربارهبایرامی بگویم‪،‬اگربه حق ترنباشد‪،‬‬ ‫از تعارف و رودربایستی دورتر است‪.‬‬ ‫پس با این اطمینان‪ ،‬چند ویژگ��ی او را برای انکه با‬ ‫دیگران به اشتراک گذاشته یا صرفا یاداوری کرده باشم‪،‬‬ ‫بیان می کنم؛ با این تاکید که این صرفا برداشت و دیدگاه‬ ‫من است و شاید نادرست‪ ،‬اما حاال که می نویسم ایمان دارم‬ ‫که درست فکر می کنم‪:‬‬ ‫‪ -1‬وقتی کسی تصمیم گرفته که با داستان نویسی‬ ‫عمرش را بگذراند‪ ،‬در کارش جدی می شود‪ .‬جدیت هم‬ ‫معموال برای روستازاده ها و کسانی که دوران کودکی و‬ ‫نوجوانی و بعضا جوانی شان را در یاری رساندن به زراعت‬ ‫خانوادگی گذرانده اند‪ ،‬معنایی بسیار واقعی و موثر دارد‪.‬‬ ‫‪ -2‬بایرامی ب��ا این خصلت‪ ،‬ازس��وی دیگر چون‬ ‫روستازاده اس��ت‪ ،‬چندان نمی تواند که صاف و ساده و‬ ‫صادقنباشد‪.‬به جدمی توانگفتکهبایرامی نمی نویسدکه‬ ‫مورد توجه جمعی قرار گیرد‪ ،‬در میهمانی های خانوادگی‬ ‫تشخص یابد‪ ،‬در ویترین ها بدرخشد یا حس شهرت و‬ ‫مدیریت طلبی اش را ارضاء کند‪ ،‬اثارش این گونه می نماید‬ ‫که می نویسد تا به معنایی رس��یده‪ ،‬دغدغه ای اساسی را‬ ‫مطرح کرده‪ ،‬درد واقعی جامعه را توجه داده باشد‪.‬‬ ‫‪ -3‬محمدرضا از نسل نویس��ندگان و هنرمندانی‬ ‫است که در پیرامون موضوع جنگ نویسنده و سینماگر‬ ‫شدند‪ .‬پس شاید به خاطر فضا و زمانی که تجربه کرده‪،‬‬ ‫نه از حرف زدن در اثارش می ترس��د‪ ،‬نه از نزدیک شدن‬ ‫به موضوعی واهمه دارد‪ .‬اگر هم ترجیح می دهد که خیلی‬ ‫در تریبون هاومیکروفن هاحرفنزندوموضع گیرینکند‪،‬‬ ‫نه از عافیت طلبی‪ ،‬بلکه بیشتر برای این است که فضا پیدا‬ ‫کند تا حرفش را در داستانش مطرح کند‪.‬‬ ‫‪ -4‬داس��تان نویس م��ورد بحث ما ب��ه فرم گرایی‬ ‫تمایل ن��دارد‪ ،‬بلکه ترجی��ح می دهد اگ��ر نامش تعهد‬ ‫است‪ ،‬با پرداختن به جوانان‪ ،‬دانشجویان‪ ،‬کارگران‪ ،‬اقشار‬ ‫کم درامد و طبقه متوسط جامعه‪ ،‬نویسنده ای متعهد باشد‪.‬‬ ‫فرودس��تان جامعه در اثار بایرامی جایگاه ویژه ای دارند‪،‬‬ ‫چوندغدغهاواپارتمان نشینیوکافه گراییکاذبنیست‪،‬‬ ‫دغدغه روح او توجه به کرامت انس��انی اس��ت و چون‬ ‫می داند در محله های مح��روم و در مواجهه های عریان‬ ‫ادمی با واقعیت های پیچیده زندگی‪ ،‬ان هم در جامعه ای‬ ‫با خصوصیات ایران‪ ،‬چه دره ه��ا و قله هایی وجود دارد‪،‬‬ ‫سعی می کند از کسانی بنویسد که طیف به نوعی غالب‬ ‫و مغلوب جامعه را تشکیل می دهند و او هم خود از میان‬ ‫انها برامده است‪.‬‬ ‫‪ -5‬برای محمدرضا بایرامی نوشتن هدف نیست‪،‬‬ ‫قالب هدف نیست‪ ،‬داس��تان هدف نیست‪ ،‬کتاب چاپ‬ ‫کردن هدف نیست‪ ،‬همه اینها ابزاری هستند برای رسیدن‬ ‫به انچه دلش می خواهد و ش��اید در جست وجوی ان‬ ‫حس��رت دارد‪ .‬پس می ش��ود «پل معلق»‪« ،‬کوه مرا صدا‬ ‫زد»‪« ،‬به دنبال صدای او» و «اتش به اختیار»‪ .‬یعنی رمان‪،‬‬ ‫داستان‪ ،‬داس��تان برای نوجوانان‪ ،‬بزرگساالن‪ ،‬با موضوع‬ ‫جنگ‪ ،‬با موضوع اجتماعی و غیره‪ .‬شاید برمبنای این اصل‬ ‫که حرف‪ ،‬باید لباس خودش را بپوشد برای مطرح شدن‪.‬‬ ‫جایزه بین المللی هم که به کتاب او می دهند‪ ،‬انگار نه انگار‪،‬‬ ‫هیچ تغییر و احیانا چرخشی را در او به وجود نمی اورد‪.‬‬ ‫‪ -6‬محمدرضا بایرامی‪ ،‬متولد ‪ ،1344‬س��بزه رو با‬ ‫سبیل کم پش��ت و چهره ای دردمنش‪ ،‬در زمان انقالب‬ ‫‪13‬ساله بوده‪ ،‬سربازی اش را در جبهه های جنگ گذرانده‪،‬‬ ‫روزهای اخ��ر جنگ را دیده‪ ،‬مخالف و معاند نیس��ت‪،‬‬ ‫اپوزیسیون داخل هم نیس��ت‪ ،‬خودش است و خودش‬ ‫و واقعیت و حقیقت‪ .‬پس اگ��ر او درباره جنگ نتواند با‬ ‫محدودیتکمتربنویسدچه کسیبنویسد؟اگراوهمزمان‬ ‫با فعل و انفعال های سیاسی روز جامعه نتواند کتاب چاپ‬ ‫کند‪ ،‬چه چیزی باید چاپ شود؟ او سرمایه ای است که‬ ‫نهادها باید نقشه می کشیدند بورسیه اش کنند تا سر بزنگاه‬ ‫از تعهد خدمتش به بهترین نحو بتوان اس��تفاده کرد‪ ،‬نه‬ ‫سرمایه ای رها ش��ده که س��ر واقعه‪ ،‬کف دست را روی‬ ‫صورتش فشار داد و صورتش را به سمت دیگر برگرداند‪.‬‬ ‫‪ -7‬واقعیت بالمنازع این است که ما چه بخواهیم‬ ‫و چه نخواهیم‪ ،‬چه دوست داشته باشیم و چه خوشمان‬ ‫نیاید‪ ،‬چه حمایت کنیم و چه مانع باش��یم‪ ،‬محمدرضا‬ ‫بایرامی نویسنده است‪ ،‬می نویسد و خوب هم می نویسد‪.‬‬ ‫او کار خودش را کرده اس��ت و مث��ل هر مقوله دیگری‪،‬‬ ‫اجتماع و تاریخ هستند که درباره اش قضاوت می کنند‪g.‬‬ ‫گفت وگو مثلث شماره‪130‬‬ ‫این فاصله گذاری ل��ذت خواندن از دس��ت می رود‬ ‫و این اتفاق ب��رای نویس��ندگان روی می دهد و اتفاق‬ ‫تلخی هم هس��ت چون دیگر کمتر کتابی پیدا می کنید‬ ‫که مثل گذشته در ان غرق شوید و با لذت و شیفتگی‬ ‫ان را بخوانی��د بنابراین م��ن دقی��ق نمی توانم بگویم‬ ‫چه کسانی را خیلی دوس��ت دارم یا حتی تحت تاثیر‬ ‫انها قرار می گیرم‪.‬‬ ‫به سیر خطی که داشتیم برگردیم‪ .‬فرمودید که‬ ‫اولین قصه تان در مجله ای چاپ شد و بعد بیشتر‬ ‫در وادی خواندن ادبیات شرق افتادید‪ .‬چرا در‬ ‫اثارتان ادبیات روس��تا این قدر پررنگ است؟‬ ‫ایا این تاثیر ناش��ی از ادبیات چپ قبل و بعد‬ ‫از انقالب است که روستا در ان خیلی پررنگ‬ ‫است یا دغدغه شخصی خودتان است‪.‬‬ ‫‪ l‬دومی درس��ت تر است‪ .‬هر نویس��نده ای از‬ ‫چیزهایی می نویسد که دوست دارد و برایش ملموس‬ ‫اس��ت‪ .‬من هنوز که هنوز است با محیط شهری خیلی‬ ‫نمی توانم ارتباط حسی برقرار کنم‪.‬‬ ‫با اینکه از هشت سالگی در این محیط بوده اید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬خیلی از روابط شان را نمی توانم رعایت‬ ‫کنم و خیلی از اوقات برخورد ه��ای تندی می کنم‪ .‬و‬ ‫دعواهای ناجوری پیش می اید ول��ی ان بخش که به‬ ‫طبیعت و روس��تا و کودکی برمی گردد همچنان برایم‬ ‫روشن‪ ،‬شفاف‪ ،‬ملموس و دوست داشتنی است‪.‬‬ ‫اگر پدرتان زنده بود و به همراه ش��ما به تهران‬ ‫می امد االن این تعلق ایجاد شده بود؟‬ ‫‪ l‬نمی دانم‪ .‬پدر ام��ده بودند و برادر بزرگ من‬ ‫متولد تهران است امدند و یکی دوسالی ماندند و دوباره‬ ‫برگشتند ولی بعید اس��ت احتماال در ان صورت دیگر‬ ‫نویسنده نمی شدم‪.‬‬ ‫پس فقدان پدر در این قضیه تاثیر داشت‪.‬‬ ‫‪ l‬قطعا تاثیر داشته‪ .‬بار زندگی به دوش ما افتاد‪،‬‬ ‫همانطور که در «قصه های سبالن» امده‪ ،‬این بازگشت‬ ‫پدرم به روس��تا در دهه ‪ 30‬بوده و من بعدها در محیط‬ ‫روستا پا گرفتم و کار کردم و ان محیط‪ ،‬تاثیرات خودش‬ ‫را حتما می گذاشت و گذاشت‪ .‬کودکی خیلی مهم تر‬ ‫است‪ .‬در بزرگسالی انس��ان زیاد دقیق نیست‪ .‬کودک‬ ‫خیلی دقیق تر اس��ت‪ .‬ان احساس��ی که کودک دارد و‬ ‫نگاهی که نس��بت به پیرامونش دارد به لحاظ حس��ی‬ ‫تاثیرش مثل نقش در سنگ است از جهت ماندگاری‪.‬‬ ‫خاطرات شما از روس��تا مربوط به هشت سال‬ ‫اول زندگیتان می ش��ود‪ .‬علی القاعده این بازده‬ ‫زمانی انق��در طوالنی نبوده که ش��ما را وادار‬ ‫کند که یک عمر در موردش بنویس��ید‪ .‬به نظر‬ ‫من عامل دیگری در میان اس��ت شما شروع به‬ ‫کو نوجوان کردید‪ .‬نویسنده‬ ‫نوش��تن کار کود ‬ ‫کودک و نوجوان هم طبیعتا از کودکی خودش‬ ‫می گوی��د و چ��ون کودکی ش��ما در روس��تا‬ ‫گذشته بود و بعد هم در تهران از زندگی لذت‬ ‫نمی بردید و نمی برید همه اینها باعث ش��د که‬ ‫شما روی این فضا متمرکز شوید‪.‬‬ ‫‪« l‬گراهام گرین» جمله معروفی دارد‪ .‬می گوید‪:‬‬ ‫«هشت س��ال اول زندگی معدنی چنان غنی است که‬ ‫هر نویس��نده می تواند تمام عمرش را بنشیند و از ان‬ ‫اس��تخراج کند با خیال راحت‪ ».‬به نظر من این حرف‬ ‫درستی است‪ .‬ممکن اس��ت این دوره به لحاظ طولی‬ ‫زیاد نباشد ولی به لحاظ حسی خیلی طوالنی است و‬ ‫می تواند برای هر نویسنده ای تکیهگاه باشد‪ .‬برای من هم‬ ‫این حالت وجود داشته ولی اگر جای دیگری بوده که‬ ‫می توانسته حسی باشد حتما از ان هم استفاده می کردم‬ ‫کما اینکه تجربه سربازی را داشتم‪ .‬تجربه کوتاه مدت‬ ‫دو س��ال و خرده ای در جنگ و صلح طی کردم که این‬ ‫همه کار دفاع مقدس من محصول ان دوره و ان تجربه‬ ‫است‪ ،‬البته از جنس تجربه های کودکی نیست‪ .‬ممکن‬ ‫است اصالتش کمتر باشد‪.‬ان موقع ادم بزرگسالی بودم‬ ‫و ان دقت نظری که کودک به پیرام��ون خودش دارد‬ ‫دیگر نداشتم ولی از انها هم استفاده کرده ام‪.‬‬ ‫بس��یاری از کارهای جنگی تان هم در فضای‬ ‫روستا می گذرد‪ ،‬مثل «سایه ملخ» این رمان در‬ ‫عین حال که رمان جنگی اس��ت یک داس��تان‬ ‫روستایی است‪ .‬داستان های دیگر جنگی تان هم‬ ‫اگر در فضای روس��تا نگذرد ربطی با ان دارد‪،‬‬ ‫مثال «در اتش به اختیار»‪ ،‬روایت هایی که راوی‬ ‫داستان از اجداد خودش در سرزمین اذربایجان‬ ‫دارد باز یک جور بازگش��ت به زاد بوم اس��ت‪.‬‬ ‫رمان «مردگان باغ سبز» از منظر روایت زادبوم‬ ‫باید مهم ترین کار شما محسوب شود‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬وقتی ش��ما یک عالقه ای دارید و علقه‬ ‫جدید هم به وج��ود می اید‪ ،‬ان عالق��ه قبلی و اصلی‬ ‫در این عالقه جدی��د هم قطعا خ��ودش را دخالت و‬ ‫جا می دهد‪.‬‬ ‫یعنی اساس ان را می سازد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬دقیقا همین طور است‪ .‬به همین دلیل در‬ ‫کارهای جنگی من س��هم روستا و س��هم محیط هایی‬ ‫که در ان طبیعت را می ش��ود پیدا کرد‪ ،‬محفوظ است‪،‬‬ ‫مثل همین س��ایه ملخ که نام بردید‪« .‬دود پش��ت تپه»‬ ‫همین طور اس��ت‪ ،‬حتی «پل معلق» هم‪ .‬البته از جهتی‪،‬‬ ‫«اتش به اختیار» مهم تر است به جهت اقلیم گرا بودن‬ ‫و دست کم از جنبه شخصی اش‪ ،‬چون در ان‪ ،‬روایت‬ ‫اجدادی خود را گفته ام جز یک��ی دو مورد که تلفیقی‬ ‫است‪ ،‬فی المثل‪ ،‬پهلوان خانوادگی با پهلوان معروفی که‬ ‫همگان می شناسند در هم امیخته شده‪.‬‬ ‫روستایی که ش��ما درقصه های س��بالن از ان‬ ‫ح��رف می زنید مرب��وط به زندگی روس��تایی‬ ‫‪ 40،50‬سال قبل می شود و در اثار بزرگسالتان‬ ‫که درباره گذشته روس��تاهای ان منطقه حرف‬ ‫می زنید به ‪ 100‬الی ‪ 150‬سال پیش برمی گردد‪.‬‬ ‫ایا مایه های دراماتیک نسبت به زندگی شهری‬ ‫در این فضا بیشتر است یا اینکه به هنر نویسنده‬ ‫برمی گردد؟ من خ��ودم این تلق��ی را دارم که‬ ‫برعک��س ان چه فکر می کنیم ک��ه « دراماتیک‬ ‫بودن یک فضا به بزرگی یا کوچکی ان فضا و‬ ‫به بزرگی اتفاقاتی ک��ه در ان فضا می افتد ربط‬ ‫دارد» خیلی از وقت ها فضای کوچک به دلیل‬ ‫اینکه ارتباطات انس��انی وی��ژه ای در ان پیش‬ ‫می اید احتماال مایه های دراماتیک غنی تری را‬ ‫در اختیار نویسنده قرار می دهد‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر من این طوری نبای��د ارزش گذاری‬ ‫کنیم که مایه های دراماتیک یک جغرافیایی مثل روستا‬ ‫می تواند کمتر باش��د یا بیش��تر؟ این ها فرع کار ادبی‬ ‫است‪ ،‬اصل کار ادبی یعنی اصل درامش به ان روابطی‬ ‫‪67‬‬ ‫گفت وگو مثلث شماره‪130‬‬ ‫برمی گردد که شما در داستان می بینید‪ .‬این داستان چه در‬ ‫فضا باشد چه در زمین باشد‪ ،‬هر کجا که باشد می تواند‬ ‫در همه جای ایران رخ ده��د و می تواند رخ ندهد‪ .‬ان‬ ‫دیگر به توان و تجربه و نوع کاری نویسنده برمی گردد‬ ‫ولی به هر حال هر نویسنده سعی می کند از هر جغرافیایی‬ ‫چیزهایی را انتخاب کند که دراماتیک تر باشند‪.‬‬ ‫ش��ما می خواهید بگویید که این بستگی دارد‬ ‫به اینکه شما چطور این کار را دربیاورید‪.‬‬ ‫دقیقا همین طور است‪ .‬یک نویسنده توانا از هیچی‬ ‫هم درام می سازد‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم به طور خاص مثال بزنیم کارهای‬ ‫س��لینجر اس��ت که از یک فضای کامال راکد‬ ‫داستان خلق می شود‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬یا مثال در «مالون می میرد» بکت یک نفر‬ ‫افتاده و دارد می میرد‪ .‬همین و همین‪ .‬البته همین مضمون‬ ‫را «مرگ ارتیمیو کروز» فوئنتس هم که راست یا دروغ‬ ‫گفته می شود تحت تاثیر «همشهری کین» اورسن ولز‬ ‫نوشته شده‪ ،‬دنبال می کند با این تفاوت که این یکی پر‬ ‫از حادثه اس��ت در حالی که مثال داستان ان نوبلیست‬ ‫ژاپنی‪« ...‬کسی که اش��ک هایم را پاک‪ »...‬باز به نوع کار‬ ‫بکت نزدیک تر است به گمانم‪.‬‬ ‫من این را متوجه می شوم‪ .‬اما این را نمی توانیم‬ ‫انکار کنیم که داس��تان باالخ��ره یک مصالح‬ ‫و م��وادی دارد‪ .‬بعض��ی از مقاط��ع تاریخی و‬ ‫بعضی از محیط ها طبعا در انها حادثه و تضاد‬ ‫که دو عنصر سازنده داستان هست بیشتر است‪،‬‬ ‫می خواهم بگویم اصال این امر تصادفی نیست‬ ‫که مثال جنگ این همه درباره اش نوشته می شود‬ ‫و عالقه مند دارد چون ذات این حادثه طوری‬ ‫اس��ت که تمامی امکانات و ذخایر وجودی ان‬ ‫کسانی که با انها مواجه می شوند را به رویارویی‬ ‫می طلبد‪ .‬سوال من از این منظر بود‪.‬‬ ‫‪ l‬من در جواب ممکن اس��ت به «مردگان باغ‬ ‫سبز» هم برگردم‪ .‬نویسنده از بین امکاناتی که فرا رویش‬ ‫است انتخاب می کند‪ ،‬اگر گزینش بگوییم‪ ،‬شاید یک‬ ‫مقداری بار منفی پیدا کند‪ ،‬اما انتخاب می کند‪ .‬کجا را‬ ‫انتخاب می کند یا روی چه مقاطعی دس��ت می گذارد‬ ‫دقیقا همان مقاطعی است که شما به ان اشاره می کنید‬ ‫یعنی مقاطعی که در ان قصه و درام وجود دارد و تعلیق‬ ‫هس��ت و فرازهای خیلی حساس��ی مث��ل جنگ ها و‬ ‫انقالب ها مغتنم است از این جهت‪ ،‬یعنی این قدر مغتنم‬ ‫است که بسیاری از نویسندگان برای به دست اوردنش‬ ‫به کش��ورهای دیگر می رون��د و جانش��ان را به خطر‬ ‫می اندازند با اینکه به انها ربطی ندارد‪ ،‬تا ان تجربه ای‬ ‫را که می تواند دراماتیک هم باش��د به دست بیاورند‪.‬‬ ‫در مردگان باغ س��بز هم نویسنده داس��تانش را درباره‬ ‫حادثه ای مربوط به حدود ‪ 70‬س��ال پیش می نویسد و‬ ‫به سراغ مقطعی می رود که به ش��دت به زعم خودش‬ ‫دراماتیک بوده و حوادث خیلی شگفت انگیزی در ان‬ ‫دوره روی داده و حجم حوادث که در یکس��ال روی‬ ‫داده این قدر زیاد بوده که جای کار داشته و نویسنده از‬ ‫میان انبوه حوادث‪ ،‬انتخاب کرده‪ .‬من وقتی که منابع را‬ ‫می خواندم قبل از نوشتن‪ ،‬می ترسیدم بعضی از این ها را‬ ‫تا اخر بخوانم چون به شدت دراماتیک بود و به شدت‬ ‫وسوسه انگیز بود و باعث می شد به ان سمت و سو بروم‪.‬‬ ‫حاصل حرفم این است که نویسنده انتخاب می کند و‬ ‫اگر این انتخاب درست باشد ان مرزهای جغرافیایی را‬ ‫کار در می نوردد‪ .‬یعنی مهم نیست که جغرافیا کجاست‪.‬‬ ‫به هر حال مهم ان مسائل انسانی است که در کار وجود‬ ‫دارد و مهم تعلیق و درام است که اهمیت ویژه ای دارد‪،‬‬ ‫اما لزوما همیشه در حادثه به اصطالح اکشن نیست‪ ،‬در‬ ‫‪68‬‬ ‫من عرضم این است که به زعم‬ ‫خود سعی می کنم در نگاهم‪ ،‬چه‬ ‫به جنگ چه به روستا‪ ،‬داستان‬ ‫خودم را بنویسم و نه حتما‬ ‫تجربه و خاطره شخصی خودم‬ ‫را‪ ،‬در این داستان ممکن است‬ ‫که ایدئولوژی هم دیده شود‬ ‫ولی ان دیگر خود من هستم و‬ ‫سعی نمی کنم از یک مدلی که‬ ‫شناخته شده است و تعریف‬ ‫دارد و درباره اش کتاب ها نوشته‬ ‫شده است احتماال‪ ،‬استفاده کنم‬ ‫رکود و سکوت هم می تواند باشد گاهی‪.‬‬ ‫روابط زندگی روستا از نظر ما ادم های شهری‬ ‫این قدر محدود است که علی القاعده نباید از‬ ‫ان چیزی دربیاید‪ .‬چیزی که یک ادم ش��هری‬ ‫فکر می کند این اس��ت که فضایی تکراری و‬ ‫یکنواخت اس��ت که انها به مزرعه می روند و‬ ‫می کارند و بعد برداشت می کنند و بقیه ایام را‬ ‫به ش��هرها می ایند و کارگری می کنند یا اگر به‬ ‫ش��هر نروند در ده بیکار هستند‪ .‬به طور خاص‬ ‫اگر شما بخواهید از زندگی روستایی داستانی‬ ‫را بیرون بکشید سراغ چه سا زو کاری می روید؟‬ ‫یعنی ان ش��کلی از ح��وادث که ب��ه ان دقت‬ ‫می کنید که می شود از انها داستان بیرون کشید‬ ‫چیست؟ ان کنش و واکنش ها‪ ،‬ان گره هایی که‬ ‫حوادث با ادم ها در یک فضای روستایی به هم‬ ‫می خورند چه نوع گره هایی هست؟‬ ‫‪ l‬باید ی��ک اعترافی کنم‪ ،‬من تخیل گس��ترده‬ ‫ندارم‪ .‬بخش عم��ده چیزهایی که من می نویس��م در‬ ‫واقع یک پایی در خاطره دارد حتی االن که من یک کار‬ ‫حادثه ای مذهبی دارم انجام می دهم این هم اتفاقی است‬ ‫که در یک فضای بیرونی که اطراف خودمان محسوب‬ ‫می شود و من با ان اشنا تر هس��تم برای من روی داده‬ ‫است‪ ،‬اصال از پیش تصمیم خیلی جزئی نمی گیرم که چه‬ ‫بخشی از زندگی روستایی یا زندگی جنگی را انتخاب‬ ‫کنم که جذابیت بیشتری داشته باشد‪ ،‬من مثال وقتی در‬ ‫منطقه دهلران بودم روابطی که با پیرامون خود با طبیعت‬ ‫یا پرندگان و با چیزهایی از این دست داشتم حاصل ان‬ ‫یک کار جنگی به نام «عقاب های تپه ش��صت» شد که‬ ‫وقتی این کار درامد برخی بد و بیراه گفتند که این چه‬ ‫طور کاری اس��ت که در ان رزمنده ها بازی می کنند و‬ ‫می ترس��ند؟ من البته کاری به این توقع ها نداشتم‪ .‬این‬ ‫کار تجربه خودم بود که از ان در داس��تان استفاده کردم‬ ‫البته بعدها خیلی ها بر اساس همان تجربه عقاب های‬ ‫تپه شصت کارهایی با توجه به نقش حیوانات در جبهه‬ ‫یا قاطرها یا س��گ ها و چیزهایی از این دست نوشتند‪،‬‬ ‫ولی من برای ان برنامه ای تعریف نکرده بودم که من این‬ ‫انتخاب را انجام می دهم که خوشایند و متفاوت باشد‬ ‫و حتی جذاب باشد برای مخاطب‪ ،‬این بیشتر به تجربه‬ ‫من برمی گشت‪.‬‬ ‫فرق کارهای روس��تایی ش��ما در همین نکته‬ ‫است‪ .‬ادبیات روس��تایی یا ایلی در کشور ما با‬ ‫تئوری و ایدئولوژی پیوند خورده اس��ت‪ .‬مثال‬ ‫ماجرای یاغی شدن گل محمد کلیدر قطعا در‬ ‫واقعیت این گونه نبوده ولی اقای دولت ابادی‬ ‫یک انقالب دهقانی از ان بیرون کش��یده‪ .‬البته‬ ‫من کلیدر را کار اید ئول��وژی زده ای نمی دانم‬ ‫ولی قطعا ایدئول��وژی چپ در ش��کل گیری‬ ‫پیرنگ داستان موثر بوده‪ .‬این یک دسته است‪.‬‬ ‫یک دسته دیگری هست که راوی ها توریستند‬ ‫به عنوان یک معلم یا سپاهی دانش یا به هر عنوان‬ ‫دیگری یک شخصی از بیرون وارد روستا شده‪.‬‬ ‫مثل نفرین زمین ج�لال یا داس��تان ان خمره‬ ‫اقای مرادی کرمانی‪ .‬من ای��ن دو تا مدل را در‬ ‫ادبیات روس��تایی ایران می بینم‪ .‬حوزه ای که‬ ‫ش��ما می گویید یک چیز دیگری است و شما‬ ‫می گویید که م��ن دارم خاطرات ش��خصی و‬ ‫تجربی خودم را تعریف می کنم‪.‬‬ ‫‪ l‬وقت��ی ش��ما در م��ورد ی��ک ایدئول��وژی‬ ‫حرف می زنید به نوعی انگار از یک سفارش سخن گفته‬ ‫می شود‪ .‬بله‪ ،‬نویسنده حتما ایدئولوژی دارد ولی اینکه‬ ‫این ایدئولوژی را مدل قرار بدهد و به دیوار بچسباند‬ ‫و از ان بخواهد قصه بنویس��د با اینکه قصه خودش را‬ ‫بنویسد حتما متفاوت خواهد بود‪ ،‬من عرضم این است‬ ‫که به زعم خود سعی می کنم در نگاهم‪ ،‬چه به جنگ چه‬ ‫به روستا‪ ،‬داس��تان خودم را بنویسم و نه حتما تجربه و‬ ‫خاطره شخصی خودم را‪ ،‬در این داستان ممکن است که‬ ‫ایدئولوژی هم دیده شود ولی ان دیگر خود من هستم‬ ‫و سعی نمی کنم از یک مدلی که شناخته شده است و‬ ‫تعریف دارد و درباره اش کتاب ها نوش��ته شده است‬ ‫احتماال‪ ،‬استفاده کنم‪ ،‬این مدل کار کردن من است؛ ادابی‬ ‫به این شکل هم دارد‪.‬‬ ‫دغدغه های قصه س��بالن واقعا دغدغه های یک‬ ‫بچه روستایی اس��ت؛ به فقر دچار شده اند و مجبور به‬ ‫فروش اسب خود می ش��وند و در ازای کمک خانواده‬ ‫دایی اش که ایل هس��تند و روستایی نیستند باید فصل‬ ‫ییالق درچوپانی گله ها به انان کمک کند‪.‬‬ ‫این زندگی اش است‪ .‬یک نگاه توریستی نیست‪،‬‬ ‫یک ادمی است که زندگی خود را بیان می کند و تاثیراتی‬ ‫که از پیرامون خود گرفت��ه و تهدیدهایی که از پیرامون‬ ‫خود دریاف��ت می کن��د از تربیت گرفته ت��ا تنگناهای‬ ‫اقتصادی و‪ ...‬و می تواند ادمی باشد که ایدئولوژی دارد‬ ‫و در یک جاهایی نشانه های کوچکی از این را حتی در‬ ‫خارج از کش��ور پیدا کردند و در بعضی مقاالت ان ور‬ ‫اب رویش دست گذاش��ته اند ولی بر اساس یک مدل‬ ‫اید ئولوژی زنده نوشته نشده که نویسنده نشسته باشد‬ ‫و بر اس��اس ان چنین کاری را بنویسد‪ ،‬کما اینکه برای‬ ‫مردگان باغ س��بز هم من چنین مدلی را مطلقا در نظر‬ ‫نداشتم‪ .‬نه بنا بوده از کس��ی جانبداری کند نه بنا بوده‬ ‫کس��ی را بکوبد و به هر حال به من ربطی ندارد اگر که‬ ‫حوادث تاریخی‪ ،‬به هم شبیه می شوند یک جاهایی‪ ،‬این‬ ‫به خود تاریخ بر می گردد‪ .‬انهایی که دوست ندارند‪ ،‬این‬ ‫اشکال فنی تاریخ را برطرف کنند! شنیده ایم یا دیده ایم‬ ‫که تاریخ تکرار می ش��ود‪ .‬به یک بار تراژدی و یک بار‬ ‫کمدی بودنش هم کاری نداریم‪.‬‬ ‫نس��لی جدی��د از رمان نویس ه��ا برامده اند و‬ ‫دغدغه هایی که در این رمان ها تعقیب می شود‬ ‫دغدغه های یک ادم متوس��ط شهرنشین بلکه‬ ‫کالن شهرنشین اس��ت یعنی حتی از شهرهای‬ ‫کوچک هم م��ا در رمان هایی که نس��ل جدید‬ ‫می نویس��ند خیلی رد پای پررنگی نمی بینیم‪.‬‬ ‫بیش��تر دغدغه های یک ادم کالن ش��هر نشین‬ ‫گفت وگو مثلث شماره‪130‬‬ ‫اس��ت‪ .‬پیش بینی من این اس��ت که تا حدود‬ ‫‪ 10،12‬سال دیگر این ‪ 300،400‬نفری که رمان‬ ‫می نویس��ند خیلی از انها دیگر نمی نویسند یا‬ ‫تفننی کار می کنند و فق��ط چند تایی به عنوان‬ ‫یک رمان نویس حرفه ای و جدی باقی می مانند‪.‬‬ ‫به نظرم می ای��د که در این م��وج جدید همین‬ ‫االنش هم به عکس ظاهر ان‪ ،‬انچه در حال انجام‬ ‫است تفنن است در قبال رمان به مثابه یک حیطه‬ ‫هنوز هموارنش��ده و هنوز تازه در کار خالق‬ ‫ادبی در فصای زبان فارسی‪.‬‬ ‫‪ l‬شهرنشینی نوعی دروازه ورود به مدرنیسم‬ ‫اس��ت که این ورود ملزوماتی دارد از جمله س��یطره‬ ‫پول و سرمایه‪ ،‬اتفاقی که در غرب خیلی تعریف شده‬ ‫روی می دهد‪ .‬اما اتفاقی که در کش��ور ما روی می دهد‬ ‫از این جنس است که این روند سیر طبیعی را ندارد و‬ ‫وقتی ب ه افرینش هم تبدیل می ش��ود و محصولی به نام‬ ‫ادبیات پیدا می کند‪ ،‬ای��ن تناقض ها و بال تکلیفی ها که‬ ‫در ان وجود دارد خود را نش��ان می دهد‪ .‬یعنی ش��ما‬ ‫ادبیات ش��هری را می بینی��د که باید ظاه��ر و باطنش‬ ‫ادبیات مدرن باش��د ولی در خیلی از اث��ار این اتفاق‬ ‫روی نمی دهد‪ .‬روابط به نظر می اید که روابط مدرنی‬ ‫اس��ت ولی نوع پرداختن به داستان و فرم داستان انگار‬ ‫یگردد‪ .‬همین جامعه شهری که‬ ‫به گذشته خیلی دور برم ‬ ‫به ظاهر به سمت مدرنیته می رود‪ ،‬اتفاقا بیشتر مشتری‬ ‫عامیانه ترین وخطی تری��ن و متروک ترین نوع ادبیات‬ ‫است و مشتری پاورقی های بازاری‪ .‬بیشتر انها در واقع‬ ‫ادبیات احساسی و رمانتیک است‪ ،‬ادبیات رمانتیکی که‬ ‫‪ 200‬سال از ان گذش��ته‪ .‬این تناقض وجود دارد و این‬ ‫بال تکلیفی ها وجود دارد و اینها قطعا باعث تکرارهایی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫و اگر مث�لا ادبیات مدرن هم بخواهد در کش��ور‬ ‫ما شکل بگیرد به سمت واگویه هایی می رود که انگار‬ ‫دنیای به شدت شخصی نویسنده ها را بیان می کند و یک‬ ‫مقدار متفاوت تر از نظر حضرت عالی عرض می کنم‬ ‫که این واگویه ها اتفاقا اینطوری نیست که چون از شهر‬ ‫گفته می شود سیر حوادث انقدر متنوع باشد که شما به‬ ‫تکرار نرس��ید‪ .‬نخیر‪ ،‬اتفاقا خیلی به تکرار می رسید و‬ ‫به طور طبیعی مخاطب هم واکنش نشان می دهد و یک‬ ‫مدتی ممکن است بگذرد و خود این نویسندگان هم از‬ ‫این شیوه نوشتن خسته شوند‪.‬‬ ‫پس شما پیش بینی مرا قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬من فکر می کن��م االن در همه چیز دچار یک‬ ‫سرگردانی هس��تیم‪ .‬این انگار ویژگی جوامع ماست و‬ ‫اصال شاید ویژگی دنیای معاصر باشد‪ ،‬این عارضه در‬ ‫ادبیات هم هست‪ .‬یعنی سرگردانی وجود دارد‪ .‬قطعا یک‬ ‫اتفاق باالخره روی می دهد ممکن است یک عقبگردی‬ ‫صورت بگیرد یا برون رفت هایی یک عده ای پیدا کنند‪.‬‬ ‫حال برمی گردی��م به بحث خودم��ان‪ .‬با توجه‬ ‫به این م��وج جدید که ادبیات ش��هری تولید‬ ‫می کن��د و ادبیات کالن ش��هری‪ ،‬ش��ما االن‬ ‫وضعیت ادبیات روس��تا را در ای��ران چگونه‬ ‫ارزیابی می کنید‪ .‬نویس��نده های خوبی سراغ‬ ‫دارید که مثل خودتان بنویسید؟‬ ‫البته‪ ،‬خیلی ها در این زمینه کار می کنند ولی من با‬ ‫اجازه تان ترجیح می دهم نام نبرم‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬نمی دانم چرا‪ ،‬اوال من که ام��ار ندارم و بعد‬ ‫هم وقتی شما اس��م می برید به هر حال باید قبل از ان‬ ‫یک تامل طوالنی کرده باشید که ببینید چه کسانی کار‬ ‫کرده اند‪ ،‬االن نمی توانم بگویم و شاید هم الزم نباشد‪.‬‬ ‫و حاال برویم س��راغ اثار جنگیت��ان‪ :‬این ریل‬ ‫عوض کردن ش��ما از ادبیات کودک و نوجوان‬ ‫به ادبیات بزرگس��االن و بالعک��س ماجرایش‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬من یک موضوعی را شروع به نوشتن می کنم‬ ‫این موضوع با نگاهی که من دارم یا برای نوجوان قابل‬ ‫گفتن هست یا نیست‪ .‬انهایی که قابل گفتن نیست که‬ ‫حتما می رود در حیطه بزرگساالن‪ .‬خیلی از تلخی ها و‬ ‫ی از این دست‪،‬‬ ‫خیلی از توابع حوادث ناگوار و چیز های ‬ ‫مواردی نیست که شما بتوانید برای نوجوان بگویید‪.‬‬ ‫یک مثال خیلی ساده در تائید فرمایش شما بزنم‬ ‫باورتان نمی شود اگر بگویم هنوز که هنوز است‬ ‫وقتی در یک سلف سرویس غذا سرو می شود‬ ‫خیلی حال بدی به من دست می دهد از ان بدتر‬ ‫وقتی است که هنوز گرس��نه ام باشد و بخواهم‬ ‫بگویم که یکبار دیگر برای من بریز‪ .‬می دانید این‬ ‫تاثیر چیست؟ تاثیر الیور توییست‪ ،‬چارلز دیکنز‬ ‫است که در سوم ابتدایی خواندم‪.‬‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬ب��رای اینک��ه در س��ن تاثیر پذیری و‬ ‫ش��کل گیری ش��خصیت و حساس��یت زی��اد ان را‬ ‫خوانده اید‪ .‬من هم خاطره ای مشابه دارم‪ .‬یک داستانی را‬ ‫خواندم به نام «گیکور» که فکر می کنم نوشته «هوهانس‬ ‫تومانیان» بود‪ .‬داستان یک پسر بچه ای بود که از روستا به‬ ‫شهر امده بود و در یک محیطی که سازگاری هم نداشت‬ ‫با او‪ ،‬زندگی می کرد و در اخر ه��م می مرد‪ .‬با خواندن‬ ‫این داستان در سن ‪ 11‬تا ‪13‬سالگی واقعا مرا غصه دار‬ ‫و افسرده می کرد‪.‬‬ ‫بنابراین حتما کار کودک و نوجوان یک س��ری‬ ‫مالحظاتی دارد و یک تاثیرات پایداری از این دس��ت‬ ‫که شما فرمودید می گذارد‪ .‬کارهای من چون به تلخی‬ ‫ی بیشتر باشد حتما‬ ‫هم می زند انهایی که تلخی اش کم ‬ ‫به س��مت بزرگس��ال می روم‪ .‬مثل «اتش به اختیار» یا‬ ‫«پل معلق»‪.‬‬ ‫اثار بزرگسال شما بیشتر در فضای جنگ است‬ ‫یا شبیه جنگ است‪ .‬پل معلق و اتش به اختیار داستان‬ ‫جنگی است‪ ،‬مردگان باغ سبز هم در واقع یک جور‬ ‫جنگ است‪ ،‬جنگ داخلی است‪ .‬یک دفعه از فضای‬ ‫روستا و قصه های کودک و نوجوان به سنگین ترین‬ ‫فضای ممکن در حوزه بزرگس��ال منتقل می ش��وید‬ ‫یعنی دو طرف طیف‪ .‬یک��ی از نکته های جالب در‬ ‫داستان های روستایی شما طبیعت بدون رمانتیسیسم‬ ‫است‪ ،‬اصال رمانتیسیسمی که شهری ها در مواجهه‬ ‫با طبیعت دارند در اثار ش��ما نیست‪ .‬طبیعتی است‬ ‫به همان خشونت و برهنگی و جاندار بودنی که در‬ ‫واقعیت خود هست و یک روستایی در ان احساس‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫‪ l‬تصویر ب��رداری از ذات حادث��ه و طبیع��ت‪،‬‬ ‫ذاتش همین طوری است‪ .‬خیلی وقت ها نعمت است‬ ‫و خیلی وقت ها می تواند تهدید باش��د‪ .‬طبیعت و البته‬ ‫نویسنده می تواند دخل و تصرف هایی را داشته باشد‬ ‫و قطعا دخ��ل و تصرف های من همین طور اس��ت که‬ ‫ش��ما می گویید و از نوعی نیس��ت که بخواهد خیلی‬ ‫س��انتیمانتال نش��ان دهد و همان جور که هست سعی‬ ‫می کنم نشان دهم‪.‬‬ ‫اینحالتدوقطبیبودناثارتانراچگونهتوضیح‬ ‫می دهید؟ دو س��ر طیف اس��ت از فضای ارام و‬ ‫طبیعیدریکروستابهفضایتلخوسنگینجنگ‪،‬‬ ‫شکست‪ ،‬گریز‪ ،‬عقب نشینی‪ ،‬تش��نگی و‪ ...‬این‬ ‫به خاطر چیست؟ شما می گویید من چیزهای تلخ‬ ‫و سیاه را برای ادبیات بزرگسال می گذارم و انگار‬ ‫تمام این تلخی ها انباشت می شود و انجا به یک‬ ‫باره خود را بیرون می ریزد‪.‬‬ ‫من فکرمی کنم جامعه ما دچار نوعی سردرگمیاستواین‬ ‫در ادبیات هم دیده می شود‬ ‫منهنوزکههنوزاستنمی توانمبامحیطشهریارتباط‬ ‫برقرار کنم و درباره ان بنویسم‬ ‫درادبیات جنگ بایدتجربه هایمتفاوت را بهرسمیت‬ ‫بشناسیم‬ ‫همهدرحالچرتکهانداختنهستندوسهمخواهیازغنیمت‬ ‫ناگرفتهمی کنند‬ ‫‪69‬‬ ‫گفت وگو مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬می رود انجا خودش را نش��ان می دهد‪.‬‬ ‫انگار در انجا فایلی برایش باز شده و به سمت ان می رود‬ ‫به طور طبیعی‪ .‬و باالخره می دانید که کارکرد های ذهنی‬ ‫نویسنده مختلف است‪ .‬یک بخشی از ان ممکن است‬ ‫که خیلی تلخ باش��د و البته به تجربیات هم بر می گردد‬ ‫من بخش های تلخ را برای بزرگس��ال می گذارم و سن‬ ‫نوجوان سنی است که انسان در حال شکل گیری است‬ ‫و هنوز شخصیتش ساخته نشده و خیلی مالحظات دارد‬ ‫البته فضای داستان های نوجوانم هم فضای رنج است‪.‬‬ ‫ولی بین تلخ و تلخ تر‪ ،‬من تلخ تر ها را برای بزرگساالن‬ ‫می گذارم‪.‬‬ ‫چیز های ازار دهنده را برای مخاطب نوجوان‬ ‫نمی ت��وان گف��ت و اگ��ر گفتی��د به گون��ه دیگری‬ ‫می گویید‪.‬یک مثال عینی بزنم‪ .‬همین داستان مردگان‬ ‫باغ سبز را که شما ان را وقتی خواندید بالفاصله به‬ ‫من گفتید بس��یار تلخ و تکان دهنده بود‪ ،‬قصه اصلی‬ ‫همین رمان را در سال ‪ 71‬برای نوجوانان هم نوشتم‬ ‫در داستانی به نام «به دنبال صدای او»‪ .‬یک نوجوانی‬ ‫است در یک روستایی و دوستی داشته و شما با سه‬ ‫واسطه داستان اصلی را در می یابید‪ .‬علت این واسطه‬ ‫خوردن ها این بود که این واس��طه ها باعث شوند از‬ ‫تلخی این حادثه کم شود‪ .‬داس��تان یک پسر بچه ای‬ ‫اس��ت که گاهی وقت ها یک صداهایی می ش��نود و‬ ‫این صداها او را دچ��ار اوهامی می کند و اخر هم او‬ ‫را با خودش می برد‪ .‬این پسر بچه در جایی پیدا شده‪.‬‬ ‫در کنار چش��مه ای‪ ،‬که در همانجا هم غیبش می زند‬ ‫و فقط حکایتش می ماند‪ .‬ان��گار خوابی بوده از نوع‬ ‫کابوس‪ .‬این را یک ب��ار در س��ال ‪ 70‬و یکبار برای‬ ‫نوجوانان نوشتم و یک بار هم در سال ‪ 89‬هم برای‬ ‫بزرگس��االن‪.‬‬ ‫اثار جنگ شما بیش��تر ادبیات سربازها است‪.‬‬ ‫در کش��ور ما این اتفاق افتاده است که چون ما‬ ‫دو جور نیرو داشتیم که در جبهه می جنگیدند‬ ‫یکی نیروهای مردمی و یکی نیروهای موظف‪،‬‬ ‫دو جور جنگ هم داشتیم‪ .‬دو جور جنگیدن در‬ ‫یک جنگ‪ .‬دو جور مواجهه با جنگ می ش��ود‬ ‫گفت این یکی از خصوصیات ادبیات جنگ یا‬ ‫ادبیات دفاع مقدس در کشور ماست و ممکن‬ ‫است در کشور های دیگر به این صورت پر رنگ‬ ‫و تفکیک شده نباشد‪ .‬داستان های شما ادبیات‬ ‫یک سرباز اس��ت و از نگاه یک سرباز به جنگ‬ ‫نگاه می ش��ود و این ه��م به خاطر خصوصیت‬ ‫تجربی بودن ش��ما در نویس��ندگی است چون‬ ‫خودتان س��رباز بوده اید نخواس��تید غیر از ان‬ ‫خاطراتی را که خودتان داشتید و لمس کردید‪،‬‬ ‫بنویسید؟‬ ‫‪ l‬علت اصلی‪ ،‬همین اس��ت که فرمودید‪ .‬بله‬ ‫به تجربیات م��ن بر می گردد‪ .‬خیل��ی وقت ها نگاه های‬ ‫جزئی نگر یعنی نگاه از منظر غیر کالن‪ ،‬دقیق تر از نگاه‬ ‫از منظر کالن است‪ .‬یک دوره هایی حسرت و دریغ من‬ ‫این بود که چرا من این توانایی را ندارم و این مصالح در‬ ‫اختیارم نیست که مثال به موضوع جنگ از موضع باال‬ ‫و از راس نگاه کنم یعنی چیزی بنویسم مثل «برهنه ها و‬ ‫مرده ها»ی «نورمن میلر» ولی بعد دیدم هیچ ضرورتی‬ ‫هم ندارد‪.‬‬ ‫در جامعه هم می دیدم که ج��زء بر کل غلبه دارد‪.‬‬ ‫مردم عادی خیل��ی بهتر از خ��واص می فهمند خیلی‬ ‫چیزها را‪ .‬پس به مصداق ضرب المثل مش��ت نمونه‬ ‫خروار عمل کردم‪ .‬خروار خیلی سنگین تر است‪ ،‬خب‬ ‫شما باید یک خروار را وسط بیاوری و احتماال توانایی‬ ‫ان را ندارید یا مخاطب ش��ما حوصله ندارد ولی اگر‬ ‫‪70‬‬ ‫بتوانی یک مش��ت نمونه خروار بیاوری‪ ،‬هم خواننده‬ ‫می خواند هم نویسنده راحت است‪.‬‬ ‫یک گرفتاری ک��ه پیش می اید این اس��ت که‬ ‫جنگ از نگاه سربازها منجر به خلق اثار سیاسی‬ ‫شده است که زیر سوال بردن حقانیتی که ما در‬ ‫جنگ داش��تیم از انها احساس می شود‪ .‬احمد‬ ‫غالمی در «تو می گی من اونو کشتم» یک جمله‬ ‫جالبی دارد که با همین یک جمله‪ ،‬داستان شکل‬ ‫منصفانه ای پیدا می کن��د‪ .‬ان دو نفری که فرار‬ ‫کرده اند و یک جایی قایم شده اند‪ ،‬یکی شان به‬ ‫دیگری می گوید «این بسیجی ها چی دارن که ما‬ ‫نداریم» همین یک جمله داستان احمد غالمی‬ ‫ را از شکل یک طرفه دیدن جنگ رستگار می کند‬ ‫و موضع نویسنده معلوم می شود که درباره دو‬ ‫سرباز حرف می زند و کلیت جنگ را زیر سوال‬ ‫نمی برد‪ ،‬اما از خواندن بعضی از داستان هایی که‬ ‫از زاویه دید سربازها روایت می شود احساس‬ ‫می شود نویسنده می خواسته به بهانه ای جنگ را‬ ‫بکوبد و حقانیت کل هشت سال دفاع مقدس ما‬ ‫را زیر سوال ببرد‪ ،‬شاید هم می خواهند با روایت‬ ‫گفتمان رسمی از جنگ‪ ،‬مقابله کنند نظر شما‬ ‫در این باره چیست؟‬ ‫‪ l‬به هر حال صورت مساله را که نمی توان پاک‬ ‫کرد به خاطر تبعاتی‪.‬‬ ‫من به شکل کلی معتقد هستم اگر شما کسانی که‬ ‫در جنگ حضور داشتند به کسانی که داوطلب بودند یا‬ ‫کسانی که سرباز و موظف بودند تقسیم کنید در خود‬ ‫این دو طیف هم‪ ،‬نوع ادم ها می تواند متفاوت باشد‪.‬‬ ‫به زعم من این تقس��یم بندی دقیق نیست‪ .‬چون‬ ‫تقس��یم بندی به تعداد ادم ها می تواند متفاوت باشد و‬ ‫این متفاوت بودن را باید در کارها ببینیم‪.‬‬ ‫بدون اینکه بخواهیم شعار دهیم به نظر من هیچ‬ ‫ایران��ی و حتی هی��چ غیر ایران��ی منصف تردید ندارد‬ ‫که ما مظلوم این قضی��ه بودیم و جنگ ب��ر ما تحمیل‬ ‫ش��د و به ما صدم��ه زد و ح��ق م��ا را ه��م ندادند و‬ ‫دیگران هم به ج��ای اینکه با مظل��وم همراهی کنند با‬ ‫ظال��م همراهی کردن��د و بعد از جنگ ه��م این اتفاق‬ ‫روی داد‪ .‬این ه��ا ای��ن قدر بدیهی اس��ت ک��ه جای‬ ‫بحث ن��دارد‪ .‬نکته این جاس��ت که ما نبای��د هر نوع‬ ‫انتقادی را به انتق��اد کلیتی تعمیم دهی��م و بگوییم که‬ ‫این انتق��اد‪ ،‬کلیت را می زند و اصال ب��ا کلیت مخالف‬ ‫اس��ت‪ .‬مثال اینکه ایا در مدیریت جنگ ضعف هایی‬ ‫داش��تیم یا نداش��تیم‪ ،‬ب��ه معنی ب��ه زیر س��وال بردن‬ ‫حقانیت ما در جنگ نیس��ت‪ .‬دوم اینکه کسی که دارد‬ ‫بعد از روشن شدن تکلیف یک قضیه درباره ان با نگاه‬ ‫اسیب شناسانه مطلبی می نویسد و داستانی می گوید‬ ‫اتفاقا به نظر من خیلی متعهدتر از کسی است که نگاهش‬ ‫دو خطی است و در یک رس��انه یا روزنامه رسمی هم‬ ‫می شود پیدا کرد‪.‬‬ ‫ان کسی که اسیب شناسی می کند متعهد تر است‪.‬‬ ‫به جهت اینکه باالخره باید روشن بشود که اگر دوباره‬ ‫این اتفاق روی دهد ضعف ها کجاس��ت‪ .‬من به زعم‬ ‫خودم می گویم ک��ه این ضعف ها وجود داش��ته‪ .‬بهتر‬ ‫است که این ضعف ها را برطرف کنیم‪ .‬مایی که همیشه‬ ‫در معرض تهاجم هستیم و همیشه اطرافمان جریانات‬ ‫مهاجمی وجود دارد‪ .‬گاهی اوقات این دو ش��ان و این‬ ‫دو زاویه دید با هم قاطی می شود واال ممکن است یک‬ ‫سربازی به جنگ خیلی انتقاد داشته باشد و ممکن است‬ ‫سرباز دیگر نداشته باش��د‪ .‬یک بسیجی ممکن است‬ ‫انتقادش به بعضی س��وء مدیریت ها خیلی جدی تر از‬ ‫ان سرباز باشد‪ .‬مثال در اتش به اختیار ادم های داستان‬ ‫همین جامعه شهری که به ظاهر‬ ‫به سمت مدرنیته می رود‪ ،‬اتفاقا‬ ‫بیشتر مشتری عامیانه ترین‬ ‫وخطی ترین و متروک ترین‬ ‫نوع ادبیات است و مشتری‬ ‫پاورقی های بازاری‪ .‬بیشتر‬ ‫انها در واقع ادبیات احساسی‬ ‫و رمانتیک است‪ ،‬ادبیات‬ ‫رمانتیکی که ‪ 200‬سال از ان‬ ‫گذشته است‬ ‫نقشی در ان عقب نشینی ندارند و اصال ان عقب نشینی‬ ‫در س��طح کالنش روی داده‪ .‬در عالم واقعیت هم این‬ ‫اتفاق افتاد و من س��رباز جزو اخرین نفراتی بودم که‬ ‫عقب امدم و ان کس��انی که بر ما فرمان می راندند و ما‬ ‫علی القاعده می بایست منتظر دستور انها باشیم گذاشته‬ ‫بودند و رفته بودند‪ ،‬س��اعت ها پیش‪ .‬اصال ما خودمان‬ ‫صبح انها را راه انداختیم‪ .‬یعنی پیش ما امدند که اب تمام‬ ‫شده و به انها شربت دادیم و انها رفتند و ما ماندیم‪ .‬یعنی‬ ‫موضع هم مهم است که شما کجا ایستاده ای و داستان‬ ‫را روایت می کنی‪ .‬هر چیزی زوایای مختلفی دارد‪ .‬یک‬ ‫نویسنده ای از یک زاویه ای می گوید و یک نویسنده ای‬ ‫از زاویه دیگر ولی همان طور ک��ه گفتم من معموال از‬ ‫زاویه ای که برایم ملموس و تجربی باشد بیان می کنم‪.‬‬ ‫در اتش به اختیار چیزی خارج از این وجود نداش��ته‪.‬‬ ‫اتش به اختیار شکل داستان ش��ده «هفت روز اخر» و‬ ‫تجربه خود من اس��ت در ان دشت های سوزانی که ما‬ ‫چند روزی بودیم و یکی یکی بچه ها درش می افتادند و‬ ‫از تشنگی شهید می شدند‪ .‬وقتی که ما برگشتیم و مدتی‬ ‫بعد‪ ،‬یک هلی کوپتر در اختیار ق��رار گرفت و یکی از‬ ‫همراهان به عنوان راهنما رفت‪ ،‬می گفت که ‪ 30‬کیلومتر‬ ‫دورتر از خ��ط و در میان ان تپه ماهوره��ا‪ ،‬پر از جنازه‬ ‫بچه هایی است که از تشنگی شهید شده واطراف تپه ها‬ ‫افتاده و باد کرده اند و نمی شود به انها نزدیک شد‪ ،‬چون‬ ‫بو گرفته اند چون گرمای هوا نزدی��ک ‪ 50‬درجه بود‪،‬‬ ‫خب این تجربه من بود‪ .‬اگر کسی تجربه دیگری دارد‬ ‫همان را بیان کند‪ .‬نکته این است که ما باید تجربه های‬ ‫متفاوت را به رسمیت بشناسیم و در این ‪ 1300‬کیلومتر‬ ‫مرز که داشتیم همه جا که اتفاق یک طور نبوده‪ .‬کردستان‬ ‫بخش به بخشش یک مس��ائلی دارد و در جنوب یک‬ ‫اتفاقاتی روی داده و اتفاقاتی که اوایل جنگ روی داد‬ ‫بسیار متفاوت با اواخر جنگ بوده است‪ .‬در جاهایی که‬ ‫به دست عراق افتاد برخوردهایی که انها با افراد داشتند‬ ‫و ارتباط هایی که برخی افراد محلی با انها داشتند و‪...‬‬ ‫هزار و یک جور ماجرا دارد این ها به معنی این نیست‬ ‫که همه اش این بوده که من تصوی��ر کرده ام‪ ،‬به هر حال‬ ‫هر کس یک صدایی دارد‪.‬‬ ‫فکر می کنید عنوان ادبی��ات ضد جنگ چقدر‬ ‫مصداق داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬کس��ی نمی تواند طرفدار جنگ باش��د مگر‬ ‫اینکه اموراتش از این راه بگ��ذرد و البته در دنیا ادم ها‬ ‫و جریان هایی از این دس��ت هم وجود دارد که کسب‬ ‫و کار و زندگی شان با مرگ دیگران عجین شده‪ .‬برخی‬ ‫اساسا این استعداد را دارند که از همه چیز استفاده کرده‬ ‫و دکان دو نبش بزنند از قبلش‪ .‬حتی در وقایع یکی‪ ،‬دو‬ ‫گفت وگو مثلث شماره‪130‬‬ ‫سال اخیر هم که دودش به چشم مردم رفت‪ ،‬این ها چه‬ ‫سودها که نکردند و چه دفتر‪ ،‬دستک ها و امکاناتی که‬ ‫نگرفتند که مثال داریم مبارزه می کنیم و‪ ....‬قطعا افرادی‬ ‫از این دست موضوع بحث ما نیستند‪.‬‬ ‫اما در کلیتش‪ ،‬من خیلی سر در نمی اورم که ادبیات‬ ‫ضد جنگ یعنی چه؟ ایا ما جنگ طلب هستیم؟ اصال‬ ‫ایا جنگ فی نفسه ارزش دارد یا نه‪ ،‬یک چیزهای دیگر‬ ‫ان را ارزش��مند می کند گاهی؟ هشت سال ناب ترین‬ ‫جوان های ما رفتند و تمام قد ایستادند و شهید شدند و‬ ‫خانواده ها و کشورشان با مشکالت و مسائل ماندند و‬ ‫هنوز هم که هنوز است نتوانسته ایم یک ریال خسارت‬ ‫بگیریم از متجاوز و احتماال هم نخواهیم گرفت‪ ،‬چون‬ ‫صحبت از این است که برادرها که از برادرها خسارت‬ ‫نمی گیرند! خب‪ ،‬اگر فقط این باش��د که ضرر است‪.‬‬ ‫ولی واقعا این بود؟ اگر منصف باش��یم می گوییم یک‬ ‫فرهنگی هم ش��کل گرفت‪ ،‬ی��ک روح کل��ی ایثار و‬ ‫شهادت و یکدلی و معنویتی هم حاکم شد که اتفاقا اگر‬ ‫جامعه ما االن اسیب می بیند به خاطر این است که از ان‬ ‫معنویت فاصله گرفته و منیت به جای معنویت امده‪.‬‬ ‫پس به جنگ نباید فقط مادی نگاه ک��رد که اگر مادی‬ ‫هم نگاه کنیم ما در نهایت حتی یک بخش کوچک از‬ ‫خاکمان را هم تسلیم نکردیم‪.‬یعنی همه در حال چرتکه‬ ‫انداختن هس��تند و حس��اب و کتاب و سهم خواهی‬ ‫می کنند از غنیمت گاه ناگرفته و همان طور که در «اتش‬ ‫به اختیار» امده‪.‬‬ ‫در جنگ همه اینها با هم وجود داشته و اگر کسی‬ ‫بخواهد از جنگ بگوید کدام گوش��ه از این می تواند‬ ‫ادبیات جنگ باش��د و کدام گوش��ه اش ضد جنگ و‬ ‫چه کس��ی باید نام گذاری کن��د؟ من خیل��ی این ها را‬ ‫درنمی یابم‪ .‬خیل��ی وقت ها ای��ن ادعا که ف�لان کار‬ ‫ضد جنگ است یک اتهامی اس��ت که به سوی بعضی‬ ‫پرتاب می شود تا بفهماند که این طور ننویس و با سلیقه‬ ‫من نمی خواند و‪...‬‬ ‫در کلی��ت قضی��ه به عن��وان ی��ک ام��ر‬ ‫مل��ی و مذهب��ی هم��ه م��ا اتفا ق نظ��ر داری��م‬ ‫ک��ه در ای��ن نب��ردی ک��ه بر م��ا تحمی��ل ش��د‬ ‫جانب حقش ما بودیم چون نه به خاک کسی تجاوز‬ ‫کردیم و نه باع��ث و بانی این جن��گ بودیم‪ .‬و بعد‬ ‫هم رفتاره��ا قابل پیگری هس��ت‪ .‬خیل��ی وقت ها‬ ‫بعضی از حرکات م��ا هم عکس العمل��ی بود‪ .‬یعنی‬ ‫ده ها بار عراق ش��هرهای ما را بمب��اران کرد و ما هم‬ ‫ناچار می ش��دیم در مرزه��ا از توپ خانه اس��تفاده‬ ‫کنیم‪ ،‬باالخ��ره این ها نش��ان می دهد ک��ه کفه ترازو‬ ‫به چه ش��کلی اس��ت‪ .‬نویس��نده حتما به ان کلیت‬ ‫وفادار اس��ت ول��ی در جزئی��ات به تع��داد ادم ها‪،‬‬ ‫صرف نظر از اینکه این ادم ها سرباز باشند یا داوطلب‬ ‫جنگ باش��ند‪ .‬نوع نگاه ها متفاوت است‪ .‬من چون‬ ‫تجربه س��ربازی داش��تم از ان فضا می نویسم‪ .‬کما‬ ‫اینکه دیگران از فضایی می نویس��ند ک��ه یک طور‬ ‫دیگر است‪ .‬سالیان سال پیش به دوستی گفتم که شما‬ ‫داستانی نوش��ته اید که یک داوطلب‪ ،‬از ان نوعی که‬ ‫تلفنی هستند یعنی به انها تلفن می زنند که عملیاتی‬ ‫در پیش است و زود خودت را برسان‪ ،‬می رود و در‬ ‫عملیات ش��رکت می کند و م��دام ادا و اطوار هم در‬ ‫می اورد و گاه��ی وقت ها متلک ه��م می پراند‪ ،‬اگر‬ ‫این طوری اس��ت‪ ،‬اصال برای چ��ه رفته؟ در فضای‬ ‫داوطلب��ی‪ ،‬اص�لا ان متلک ها که در ده��ان قهرمان‬ ‫داستان گذاشته شده‪ ،‬معنا ندارد ولی همین متلک ها‬ ‫در فضای دیگری مثال در داس��تانی که قهرمانش به‬ ‫زور دژب��ان رفته جبه��ه‪ ،‬منطق داس��تانی دارد و جا‬ ‫می افت��د‪g.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش ‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪72‬‬ ‫قیمت های نجومی‬ ‫رویاهای شیشه ای‬ ‫‪1‬‬ ‫تشکیل تیم های کهکشانی و جذب مطرح ترین‬ ‫نفرات در بازار نقل و انتقاالت و رسیدن به این موفقیت‬ ‫بزرگترین پیروزی برای مدیران باش��گاه های ایرانی‬ ‫است و همه انها عالقه دارند ویترین باشگاه خود را با‬ ‫بازیکنان سرشناس ریز و درشت پرکنند‪ .‬جدالی پ رولع‬ ‫که یک روز می شود بمب ترکاندن و یک روز می شود‬ ‫کهکشان ساختن‪ ،‬اما در نهایت همیشه نتیجه انچه باید‬ ‫نیست‪.‬اصطالحاتی چون بمب ترکاندن و بستن تیم های‬ ‫قدرتمند در دوره ای از زمان خاص دو باشگاه استقالل‬ ‫و پرسپولیس بود؛ به خصوص در دهه ‪ 70‬و زمانی که‬ ‫امیر عابدینی و علی فت��ح اهلل زاده رقابت تنگاتنگی را‬ ‫برای تشکیل تیم های پر از چهره سرشناس اغاز کردند‪.‬‬ ‫در نهایت این رقابت تا زمان اغاز فعالیت لیگ حرفه ای‬ ‫در دهه ‪ 80‬ادامه داشت‪.‬‬ ‫توفان زرد‬ ‫در اصفهان کارهای پایه ای چه در سپاهان و چه‬ ‫در ذوب اهن اولویت مدیران این دو باشگاه بوده است‪.‬‬ ‫با همین پشتوانه س��ازی بود که س��پاهان در لیگ نهم‬ ‫قهرمان ش��د‪ .‬در واقع تمام توان این تی��م بازیکنانی‬ ‫بودند که سال ها در کنار یکدیگر حضور داشتند و تنها‬ ‫پدیده جدید انها امی��ر قلعه نویی بود‪ .‬اما در لیگ دهم‬ ‫ولع کهکشان سازی به مدیران سپاهان هم سرایت کرد‬ ‫و با وجود حفظ ستاره های قدیمی از بازیکنانی چون‬ ‫خسرو حیدری‪ ،‬جواد کاظمیان‪ ،‬هاشم بیگ زاده‪ ،‬فابیو‬ ‫جانواریو‪ ،‬رضا عنایتی و ستاره های دیگر برای حضور‬ ‫در جمع زردپوشان دعوت شدند و انها هم به سرعت‬ ‫خود را به اصفهان رس��اندند و توانس��تند این تیم را‬ ‫برای دومین فصل پیاپی در لیگ ده��م قهرمان کنند‪،‬‬ ‫اما این فرجام تی��م اصفهانی خوش نبود چراکه همین‬ ‫هزینه های سرسام اور برای کهکشان سازی به شدت‬ ‫زیر ذره بین مدیران کارخانه ف��والد مبارکه و وزارت‬ ‫صنایع قرار گرفت و در نهایت زمینه قطع همکاری با‬ ‫امیر قلعه نویی و تغییر محمدرضا ساکت را فراهم کرد‪.‬‬ ‫در لیگ ده��م یک تیم رویای��ی دیگر هم وجود‬ ‫داش��ت که سرنوش��ت تلخی پیدا کرد‪ .‬اس��تیل اذین‬ ‫در لیگ دهم به یکباره تالش وس��یعی را برای خرید‬ ‫بازیکنان مطرح اغ��از کرد؛ از علی کریم��ی گرفته تا‬ ‫مهدی مهدوی کیا‪ ،‬فریدون زندی‪ ،‬امیر ش��اپورزاده‪،‬‬ ‫غالمی‪ ،‬زنیدپور و‪ ...‬این تیم از ابتدای لیگ دهم مورد‬ ‫توجه قرار گرفت و همه منتظر درخشش این تیم بودند‬ ‫اما در نهایت تیم پرستاره تبدیل به یک کابوس شد و‬ ‫رویاهای اسیایی شدن جایش را به تجربه تلخ سقوط‬ ‫داد و استیل اذین روانه لیگ یک شد‪.‬‬ ‫کهکشان ناتمام‬ ‫با اغاز لی��گ یازدهم باز هم باش��گاه ها یا بهتر‬ ‫اس��ت بگوییم کارخانه های کهکشان س��ازی به راه‬ ‫افتادند‪ .‬در اغاز لی��گ یازدهم خی��ال فتح اهلل زاده‪،‬‬ ‫مدیرعام��ل باش��گاه اس��تقالل راحت ب��ود که دو‬ ‫باش��گاه رقیب یعنی پرسپولیس و س��پاهان دوران‬ ‫ریاضت اقتصادی را می گذرانند و او با خیال راحت‬ ‫بمب های خ��ودش را یکی پس از دیگ��ری ترکاند‪.‬‬ ‫جذب اندارنی��ک تیموریان‪ ،‬فریدون زندی‪ ،‬مهدی‬ ‫رحمتی‪ ،‬جاس��م ک��رار و ولید عل��ی و بازگرداندن‬ ‫خس��رو حیدری در کنار ترکیب مجیدی و جباری‬ ‫س��بب ش��د تا همه به اس��تقالل فت��ح اهلل زاده لقب‬ ‫کهکش��انی بدهند‪ .‬تنها رقیب او تراکتورس��ازی با‬ ‫امیر قلعه نوی��ی بود‪ ،‬اما انه��ا هم نتوانس��تند مانند‬ ‫اس��تقاللی ها تیم خود را چنین پرس��تاره کنند‪ .‬همه‬ ‫در قهرمانی اس��تقالل یک نظر بودند‪ ،‬اما اس��تقالل‬ ‫کهکش��انی ه��م هم��ان راه گذش��تگان را رفت و‬ ‫ستاره های پرسپولیس‬ ‫این روزها حسابی همه چش��م ها به پرسپولیس‬ ‫م��دل رویانیان دوخته ش��ده اس��ت‪ .‬بع��د از جذب‬ ‫بازیکنانی چون جالل حسینی‪ ،‬محسن بنگر‪ ،‬حسین‬ ‫ماهینی و ش��هاب گردان با ارقام عجیب و غریب که‬ ‫در مورد انها شایعه شده اس��ت‪ ،‬بازی نقل و انتقاالت‬ ‫همچنان برای س��رخ ها ادامه دارد‪ .‬خاص ترین چهره‬ ‫این بازی هم کریم انصاری فرد بوده که همچنان رنگ‬ ‫پیراهنش مشخص نیست‪ .‬در استانه بازی ایران با قطر‬ ‫بود که بسیاری از رس��انه ها حضور او در پرسپولیس‬ ‫را تمام ش��ده عنوان کردند و از تواف��ق این بازیکن با‬ ‫رویانیان خبر دادند‪ .‬در روزهایی که به ش��دت بحث‬ ‫احتمال بازنگش��تن مصطفی دنیزلی به پرسپولیس و‬ ‫احتمال جانش��ینی علی دایی مطرح ب��ود‪ ،‬اتفاقی که‬ ‫حتی علی کریمی را به اس��تانه خروج از پرسپولیس‬ ‫رس��اند اما یک روز بعد از بازی ای��ران و قطر بود که‬ ‫ورق برگش��ت و بار دیگر اعالم شد دنیزلی برخواهد‬ ‫گش��ت و کریمی هم در حرف هایش ب��رای رفتن از‬ ‫پرس��پولیس تجدید نظر کرد و دقیق��ا در همین زمان‬ ‫بحث رفتن انصاری فرد به اس��تقالل پیش کشیده شد‬ ‫و این بازی همچن��ان ادامه دارد‪ ،‬اما س��ردار رویانیان‬ ‫عالقه ویژه ای به جذب مهره های مورد توجه باشگاه‬ ‫رقیب دارد و بعد از انکه انها دست روی انصاری فرد‬ ‫گذاشته و این بازیکن را هوایی کردند‪ ،‬بحث پیشنهاد‬ ‫انها به اندرانیک تیموریان به میان امد که هر چند اندو‬ ‫این موضوع را تکذیب کرد‪ ،‬اما مدیرعامل اس��تقالل‬ ‫بالفاصل��ه واکنش نش��ان داد و از اینکه پرس��پولیس‬ ‫با اس��تفاده از منابع دولتی در حال خری��د مهره های‬ ‫تاثیرگذار اس��ت انتقادها را متوجه شخص رویانیان‬ ‫ساخت‪ .‬البته پاسخ های مدیر سرخ ها هم در نوع خود‬ ‫جالب توجه بود و عنوان کرد با معامله ماشین ان هم‬ ‫از نوع بنز کسب درامد می کند و انها را خرج باشگاه‬ ‫پرسپولیس کرده اس��ت‪ .‬رویانیان گفته ماشین دولت‬ ‫س��مند اس��ت اما من بنز معامله می کنم و بنابراین از‬ ‫بودجه دولتی اس��تفاده نکرده ام‪ .‬رویانیان همچنین به‬ ‫فتح اهلل زاده کنایه زده است که فصل گذشته پشتش به‬ ‫بازار موبایل و در اصل علی انصاری گرم بوده است‪.‬‬ ‫به هر حال بازی با نام ها همچنان در پرس��پولیس ادامه‬ ‫دارد و پژمان نوری‪ ،‬محمدرضا خلعتب��ری‪ ،‬ادینیو و‬ ‫بازیکنان خارجی از صربس��تان و پرتغال و‪ ...‬هر روز‬ ‫فهرس��ت رویانیان را رنگین تر می کنن��د‪ .‬جالب انکه‬ ‫در این میان سایر باشگاه ها هم در رقابت دست کمی‬ ‫ از پرس��پولیس ندارند‪ ،‬اما خرید های پر س�� رو صدای‬ ‫مدیر عامل پرسپولیس فعال همه نگاه ها را متوجه تیم‬ ‫او ساخته است‪g .‬‬ ‫ورزش‬ ‫ستاره های ابی‬ ‫در لیگ هشتم علی فتح اهلل زاده که احساس می کرد‬ ‫فصل گذشته را به دلیل ضعف در فصل نقل و انتقاالت‬ ‫واگذار کرده‪ ،‬به سرعت دست به کار شد‪ .‬او بازیکنان‬ ‫اس��تقاللی مانند خس��رو حیدری که در ابومسلم بود‬ ‫را بازگردان��د و با حض��ور فرهاد مجیدی‪ ،‬س��یاوش‬ ‫اکبرپور‪ ،‬رضا عنایتی و البته ج��ذب بازیکنانی چون‬ ‫فابیو جانواریو توانست شرایط این تیم را بهبود ببخشد‪،‬‬ ‫اما س��تاره های فتح اهلل زاده به او وفا نکردند و نتایج نه‬ ‫چندان خوب انها در هفته های ابتدایی س��بب شد تا‬ ‫این مدیر جایش را به واعظی اشتیانی بدهد‪ .‬در نهایت‬ ‫استقالل با امیر قلعه نویی به س��ختی و در هفته پایانی‬ ‫قهرمان شد‪.‬‬ ‫به غی��ر از قهرمان��ی جا م حذفی ه��م در لیگ برتر‬ ‫دس��تش از قهرمانی کوتاه ماند و هم در اسیا حذف‬ ‫ش��د‪ .‬با وجود تمامی این تجربیات به نظر می رسد‬ ‫باز ه��م مدی��ران غیر فوتبالی باش��گاه ها در ذوق و‬ ‫رویای تش��کیل کهکش��ان های خود س��یر می کنند‬ ‫و در اس��تانه لیگ دوازده��م این بار باش��گاه های‬ ‫بیشتری از پرسپولیس و اس��تقالل و سپاهان گرفته‬ ‫تا تراکتورس��ازی و م��س کرمان برای رس��یدن به‬ ‫س��تارگان نامی هر هزینه ای را پرداخت می کنند‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫ارتش سرخ‬ ‫در سومین دوره لیگ حرفه ای بود که اکبر غمخوار‬ ‫به عنوان مدیر عامل باشگاه پرسپولیس پروژه عبور از‬ ‫علی پروی��ن را کلید زد و برای تحت تاثی��ر قرار دادن‬ ‫تماشاگران پرسپولیس بسیاری از بازیکنان سرشناس‬ ‫ان موقع فوتبال ایران از جمله علی دایی‪ ،‬کریم باقری‪،‬‬ ‫مهرداد میناوند‪ ،‬جواد کاظمیان و یحیی گل محمدی را‬ ‫به پرسپولیس اورد و در کنار انها از بازیکنان خارجی‬ ‫چون ساشا ایلیچ و عیسی ترائوره بهره برد‪ .‬همه چیز‬ ‫رویایی اغاز شد و برتری هایی با هشت گل و چهار گل‬ ‫مقابل پگاه گیالن و برق ش��یراز همه را متوجه ارتش‬ ‫سرخ کرد‪ ،‬اما هیاهوی این تیم خیلی زود فروکش کرد‬ ‫و شکست در دربی تهران رویاها را به کابوس تبدیل‬ ‫کرد و در نهایت پرس��پولیس با وینکو بگوویچ به رده‬ ‫پنجم لیگ رضای��ت داد‪ .‬در ان دوران روزگار خوش‬ ‫برای تیم هایی چون پاس تهران‪ ،‬س��پاهان اصفهان و‬ ‫فوالد خوزستان رقم خورده بود که به لطف بازیکنان‬ ‫محصول تیم های پای��ه خود و کارهای ریش��ه ای به‬ ‫موفقیت رسیدند‪.‬‬ ‫این شرایط تا لیگ شش��م هم ادامه داشت‪ ،‬اما به‬ ‫مرور باشگاه های بزرگ از جمله استقالل و پرسپولیس‬ ‫شروع به میراث خواری از باشگاه های بازیکن ساز ذکر‬ ‫شده و همچنین باشگاه هایی چون فجر سپاسی کردند‪.‬‬ ‫در نهایت جذب ستاره های تیم های دیگر در لیگ هفتم‬ ‫برای پرسپولیس خوش یمن بود‪ .‬از ابتدای فصل حبیب‬ ‫کاشانی‪ ،‬مدیرعامل وقت پرسپولیس رقابتی فشرده را با‬ ‫علی فتح اهلل زاده‪ ،‬مدیرعامل باشگاه استقالل اغاز کرد و‬ ‫اتفاقا به سراغ بازیکنانی با پیشینه بازی در استقالل از‬ ‫جمله نیکبخت واحدی و مجتبی جباری رفت که در‬ ‫جذب اولی موفق بود‪ .‬سپهر حیدری و محسن خلیلی‬ ‫هم از ذوب اهن و س��ایپا به جمع سرخپوشان اضافه‬ ‫ش��دند و البته در ان فصل س��تاره اصلی پرسپولیس‬ ‫افشین قطبی‪ ،‬سرمربی این تیم بود‪.‬‬ ‫ایا پرسپولیس طلسم کهکشانی ها را می شکند؟‬ ‫‪73‬‬ ‫چهره های ویژه فصل نقل و انتقاالت‬ ‫این سوپر استارهای میلیاردی‬ ‫‪2‬‬ ‫میالد حجت االسالمی‬ ‫برای تیم هایی که می خواهند کهکشانی باشند نیاز‬ ‫به ستاره هایی است که البته قیمت هایشان هم هر فصل‬ ‫باالتر می رودوبهتر استبگوییمنجومی تر می شود‪ .‬شاید‬ ‫با شرایط اقتصادی فعلی جامعه درامد سالی یک میلیارد‬ ‫تومان برای یک بازیکن فوتبال رقم گزافی به نظر برسد‪،‬‬ ‫اما این رقم پایه پیشنهاد بسیاری از ستاره های همیشگی‬ ‫لو انتقاالت برای لی��گ دوازدهم بود‪ .‬اما در هر‬ ‫فصل نق ‬ ‫فصل بازیکنانی هستند که بیش از سایر نفرات نامشان‬ ‫بر سر زبان ها می افتد و در مدت زمان نقل و انتقاالت بازار‬ ‫گرمی انها اغاز می شود‪ ،‬جالب انکه در بیشتر مواقع هم در‬ ‫ی که هستند می مانند‪ .‬اما سوپر استارهای فصل‬ ‫همان تیم ‬ ‫لو انتقاالت چه کسانی هستند؟‬ ‫نق ‬ ‫ورزش‬ ‫مهدی رحمتی؛ دروازه بانی برای همه فصول‬ ‫مهدی رحمتی در باشگاه استقالل یک فصل تمام‬ ‫درون دروازه ایس��تاد و هم زمان در تیم ملی هم حضور‬ ‫داشت‪ .‬او دروازه بانی است که بدون شک هر تیمی ارزو‬ ‫دارد سنگربانش باشد و به همین دلیل همواره چهره ویژه‬ ‫فصل نقل و انتقاالت است‪ .‬او با وجود بازی در تیم های‬ ‫فجرسپاسی‪ ،‬مس کرمان و سپاهان اصفهان با برند ابی‬ ‫شناخته می شود و حتی اگر به تیم های دیگر برود باز هم‬ ‫همه استقالل را خانه او می دانند‪ .‬نخستین دروازه بانی که‬ ‫قیمت های نجومی در مورد او شنیده شد از ‪ 777‬میلیون‬ ‫تومان تا ‪ 888‬میلیون تومان و فصل گذشته هم نخستین‬ ‫بازیکنی بود که درباره اش شایعه پیشنهاد یک میلیارد و‬ ‫نیمی باشگاه پرسپولیس مطرح ش��د‪ .‬به هر حال او این‬ ‫فصل در استقالل است و به نظر می رسد که در این تیم هم‬ ‫ماندنی شود؛ هرچند با پیشنهادهای پیگیرانه مس کرمان‬ ‫و سپاهان بی تردید قیمتش برای استقاللی ها باالتر هم‬ ‫خواهد رفت‪.‬‬ ‫مجتبی جباری؛ بودن به هر قیمتی‬ ‫برای انکه مجتبی جباری دغدغه استقاللی ها باشد‪،‬‬ ‫فقط الزم نیست زمان نقل و انتقاالت برسد‪ .‬او در طول‬ ‫فصل با رفتارهای عجیبش همواره سورپرایزهایی را در‬ ‫اس��تین دارد‪ ،‬با این حال در پایان هر فصل هم ماجرای‬ ‫رفتن یا ماندن او در اس��تقالل تبدیل به یک س��ناریوی‬ ‫تکراری می ش��ود که در نهایت با بازی ب��رد ‪ -‬برد تمام‬ ‫می شود‪ .‬پیش از اغاز لیگ هفتم بود که جباری ناگهان‬ ‫سر از دفتر حبیب کاشانی‪ ،‬مدیر وقت پرسپولیس دراورد‬ ‫و در ان زمان علی فتح اهلل زاده به هر روشی متوسل شد‬ ‫تا این بازیکن را در اس��تقالل نگه دارد‪ .‬شاید از همانجا‬ ‫بود که جباری فهمید باشگاهش برای نگه داشتن او هر‬ ‫بهایی را می پردازد؛ چه در طول فصل و چه در فصل نقل‬ ‫و انتقاالت‪ .‬گفته می شود رقم مجتبی هم به مرور در حال‬ ‫نزدیک شدن به یک میلیارد است‪.‬‬ ‫جالل حسینی؛ سرانجام قرمز پوشید‬ ‫از زمانی که جالل حس��ینی از س��ایپا به سپاهان‬ ‫پیوست و در تیم ملی هم جایگاه ثابتی پیدا کرد‪ ،‬در فصل‬ ‫نقل و انتقاالت همواره یکی از بازیکنان مورد توجه بوده‬ ‫است‪ .‬از دو فصل پیش این توجه افزایش یافت‪ ،‬اما در هر‬ ‫حال نام دو باشگاه استقالل و پرسپولیس همواره به عنوان‬ ‫دو تیم خواهان این بازیکن بر سر زبان ها بود اما هر بار او‬ ‫بعد از چندین بار مذاکره در نهایت سپاهانی ماند‪ .‬با این‬ ‫حال در این فصل سردار رویانیان توانست دل حسینی‬ ‫را به دست بیاورد‪ .‬هر چند به نظر می رسد این بازیکن‬ ‫خودش هم بیشتر به پوشیدن پیراهن قرمز عالقه داشته‪،‬‬ ‫اما بی تردید پیشنهاد یک میلیاردی که شایعه شده هم در‬ ‫این تصمیم بی تاثیر نبوده است‪.‬‬ ‫کریم انصاری فرد؛ تصمیم سخت‬ ‫مهاجم جوان و خوش اتیه سایپای البرز مشکالتش‬ ‫به جالل حسینی شباهت دارد‪ .‬او هم از جمله بازیکنانی‬ ‫است که هیچ باشگاهی نمی تواند او را از دست بدهد‪.‬‬ ‫لو انتق��االت همواره مورد‬ ‫او هم در فصل های اخیر نق ‬ ‫توجه دو باشگاه بزرگ پایتخت بوده و البته پیشنهادهای‬ ‫خارجی هم برای او وجود داشته است‪ .‬به نظر می اید او‬ ‫قصد ندارد در ایران از پایتخت فاصله بگیرد و به همین‬ ‫دلیل هم همواره در مرکز توجه دو باش��گاه قرمز و ابی‬ ‫بوده است‪ .‬در این فصل هم همچنان این جدال ادامه دارد‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫مقابله با انارشی‬ ‫بار مبارزه با مفاسد مالی فوتبال برای فدراسیون سنگین است‬ ‫امیرحاج رضایی‪ /‬کارشناس فوتبال‬ ‫‪3‬‬ ‫یکی از مشکالتی که فوتبال ما سال هاست با ان‬ ‫دست و پنجه نرم می کند‪ ،‬بحث سقف قراردادهاست‪.‬‬ ‫انچه در فوتبال به ان قانون س��قف قرارداد می گویند‬ ‫درواقع بخشنامه ای است که به اس��تان های مختلف‬ ‫ارسال شده است‪ .‬از زمانی که بحث سقف قراردادها‬ ‫مطرح ش��ده اس��ت‪ ،‬رقم قراردادهای فوتبالیست ها‬ ‫همچنان رشد صعودی داشته و دائم اوج گرفته‪ ،‬حتی‬ ‫‪74‬‬ ‫سرعت و شتاب ان هم نسبت به قبل بیشتر شده‪ ،‬چرا‬ ‫که بازیکنان و تیم ها از راه های مختلف این قانون را به‬ ‫اصطالح دور زده و با هر مبلغی که مدنظرش��ان است‬ ‫قرارداد می بندند و کوچکتری��ن توجهی به این قانون‬ ‫ندارند‪ .‬باش��گاه های زیادی هم در کالم اعالم کردند‬ ‫که از قانون س��قف قرارداد پیروی کرده‪ ،‬ولی در عمل‬ ‫کوچکترین توجهی به ان نداشتند‪.‬‬ ‫متاس��فانه جامعه فوتبال ما به س��مت درس��تی‬ ‫در حال حرکت نیست‪ .‬فوتبالیست ها هم از دل همین‬ ‫جامعه بیرون امده اند‪ ،‬ولی این مبالغ با شرایط معمول‬ ‫جامعه قابل مقایسه نیست‪ .‬به قول حقوقدانان مجرم‬ ‫همیشه یک قدم از قانون جلوتر است‪ .‬در قانون سقف‬ ‫قرارداد هم دقیقا چنین شرایطی حکمفرماست‪ .‬در حال‬ ‫حاضر در چرخه فوتبال ایران میلیاردها تومان پول در‬ ‫حال گردش است‪ ،‬ولی این مبالغ چیزی نیست که از‬ ‫راه کسب درامد باشگاه ها در فوتبال به دست بازیکنان‬ ‫رسیده باشد‪ .‬از طرف دیگر افراد بسیاری مانند دالل ها‬ ‫در جریان قراردادهای فوتبال درگیر هس��تند‪ ،‬چرا که‬ ‫س��ود زیادی در این کار وجود دارد‪ .‬ب��رای مبارزه با‬ ‫این شرایط کاری از دس��ت فدراسیون برنمی اید‪ .‬من‬ ‫معتقدم مراجع باالتر از فدراسیون باید به این مشکل‬ ‫رسیدگی کنند‪.‬‬ ‫در کش��ور ایتالیا بحث تبانی به قدری به فوتبال‬ ‫این کشور لطمه زده بود که حتی حضور تیم ملی ایتالیا‬ ‫در مسابقات جام ملت ها در هاله ای از ابهام بود و یک‬ ‫قدم تا تعطیلی چند ساله فوتبال ایتالیا برای دور کردن‬ ‫دست دالل ها از فوتبال باقی مانده بود‪ .‬چر ا که دالل ها‬ ‫به قدرتی در فوتبال رسیده اند که فدراسیون فوتبال یک‬ ‫کشور‪ ،‬دیگر توانایی ندارد با در نظر گرفتن یک قانون‬ ‫این دالل ها را از فوتبال دور بکند‪ .‬این داستان عینا در‬ ‫ایران هم در حال پیشروی است‪ .‬ما نمی توانیم جلوی‬ ‫خونریزی را با یک چس��ب بگیریم و بای��د با اعمال‬ ‫درامدزایی اقتصادی در فوتبال ت��ا حدی این فضای‬ ‫فاسد را از بین ببریم‪.‬‬ ‫ام��روز در کش��ورهای صاحب فوتب��ال مدرن‬ ‫درامدهای بس��یار عظیمی از فوتبال به دست می اید‪،‬‬ ‫و در نهایت هر باشگاهی که پیش��نهادات او را بپذیرد‪،‬‬ ‫یعنی ‪ 400‬میلیون تومان را در همان ابتدای راه به عنوان‬ ‫پیش پرداخت به او بدهد و هر زمان هم که این بازیکن‬ ‫خواست اجازه پیوستن به تیم های خارجی را صادر کند‪،‬‬ ‫می تواند کریم را به دس��ت اورد‪ .‬شاید هم انصاری فرد‬ ‫دوباره در سایپا بماند‪.‬‬ ‫محمدرضا خلعتبری؛ دست نیافتنی‬ ‫او هم از چهره ه��ای ویژه فصل نق��ل و انتقاالت‬ ‫است‪ .‬چه در ایران باشد و چه در خارج از ایران باز هم‬ ‫باش��گاه های ایرانی خواهان این مهاجم گلزن هستند‪.‬‬ ‫فصل گذشته او به ارزویش رسید و با یک قرارداد خوب‬ ‫مالی از ذوب اهن به الوصل امارات پیوست‪ .‬این بازیکن‬ ‫به شدت شیفته کار با مارادونا شده و شاید به همین دلیل‬ ‫است که با وجود پیشنهادهای وسوسه کننده داخلی هنوز‬ ‫هم ترجیح می دهد تا در امارات بماند‪.‬‬ ‫مهدی رحمتی در باشگاه‬ ‫استقالل یک فصل تمام‬ ‫درون دروازه ایستاد‬ ‫و هم زمان در تیم ملی‬ ‫هم حضور داشت‪ .‬او‬ ‫دروازه بانی است که بدون‬ ‫شک هر تیمی ارزو دارد‬ ‫سنگربانش باشد و به‬ ‫همین دلیل همواره چهره‬ ‫ویژه فصل نقل و انتقاالت‬ ‫است‬ ‫و شرایط فوتبال ان کشور را با فرهنگ جامعه تطبیق داد‬ ‫تا به نتیجه رس��ید‪ .‬برای مثال فوتبال ایران و انگلستان‬ ‫به هیچ وجه قابل مقایسه نیست‪ .‬در این کشور قوانینی‬ ‫وجود دارد که در ایران قابل تفکر هم نیست‪ .‬برای مثال‬ ‫در بازی های فوتبال انگس��تان داوران زن در بازی های‬ ‫مردان قضاوت می کنند‪ ،‬ولی در فوتبال ایران به هیچ وجه‬ ‫چنین مساله ای پذیرفته شده نیس��ت‪ .‬همین مساله در‬ ‫مباحث مالی هم صدق می کند‪ .‬شرایط مالی و اقتصادی‬ ‫کشورهای دیگر با ایران قابل مقایسه نیست و برای حل‬ ‫مشکالت باید با توجه به شرایط و پتانسیل های کشور‬ ‫خودم��ان برنامه ریزی کنیم‪ .‬در فوتبال‪ ،‬هزینه س��فرها‪،‬‬ ‫دستمزد بازیکنان‪ ،‬لباس و‪ ...‬سرسام اور بوده و به سختی‬ ‫می توان از پس این هزینه ها برامد‪ .‬ولی در صورتی که حق‬ ‫پخش مستقیم بازی ها گرفته شود و در عرصه تبلیغات‬ ‫کارهای حرفه ای انجام ش��ود می توان به درامدزایی در‬ ‫فوتبال رسید و بخش بزرگی از مش��کالت را برطرف‬ ‫کرد‪ .‬در فوتب��ال امروز دنیا تیم های ب��زرگ درامدهای‬ ‫عظیمی دارند و س��رمایه گذاران با هدف کسب درامد‬ ‫در فوتبال س��رمایه گذاری می کنند‪ .‬برای مثال عرب ها‬ ‫با ارسنال قرارداد سرس��ام اوری بسته و برای این تیم‬ ‫ورزشگاه می سازند و در ازای ان ش��رط می کنند که‬ ‫نام ورزشگاه جدید امارات باش��د یا به همین ترتیب‬ ‫ورزشگاه منچستر س��یتی االتحاد نام می گیرد‪ .‬ساخت‬ ‫این ورزش��گاه خود منب��ع درامد های میلی��اردی در‬ ‫فوتبال است‪ .‬همچنین در تمام دنیا با فروش وسایل‬ ‫ورزشی اصل باشگاه های بزرگ هزاران هزار طرفدار‬ ‫با خرید وسایل ورزش��ی تیم مورد عالقه خود درامد‬ ‫زیادی را به حساب این تیم واریز می کنند‪ .‬حتی از راه‬ ‫فروش چنین وسایلی در سرتاسر دنیا می توان تیم های‬ ‫ورزش��ی را تامین کرد‪ .‬ولی فوتبال ایران با این سطح‬ ‫فاصله فاحشی دارد و مش��خص است که فدراسیون‬ ‫فوتبال توانایی چنین پروژه عظیمی را ندارد‪ .‬من منبع‬ ‫حل همه مشکالت را وزارت ورزش می دانم‪ .‬گرفتن‬ ‫اسپانسرهای بزرگ بین المللی کار غیرممکنی نیست‪،‬‬ ‫فقط یک برنامه ریزی مدون برای ان نیاز است‪ .‬من با‬ ‫س��ال ها تجربه زندگی در دل فوتبال اعالم می کنم که‬ ‫بار مبارزه ب��ا دالالن فوتبال و حل مفاس��د مالی برای‬ ‫فدراسیون فوتبال سنگین است‪.‬‬ ‫باید در این زمینه به بزرگترهای ورزش مراجعه‬ ‫کرد‪ .‬وزیر ورزش باید در این انارشی فوتبالی کشور‬ ‫از قدرت خود استفاده کرد و پروژه های عظیم درامدی‬ ‫و مالی را در فوتبال ایران پیاده کند تا ش��اهد ریشه کن‬ ‫شدن فسادهای مالی و سودجویی افراد در سطح کالن‬ ‫در فوتبال ایران باشیم‪g .‬‬ ‫ورزش‬ ‫اخالق خاص این بازیکن بر می گردد‪.‬‬ ‫عالوه بر این بازیکنان از ش��هاب گردان‪ ،‬محسن‬ ‫بنگر و حس��ین ماهینی به عنوان خریدهای گرانقیمت‬ ‫باشگاه پرسپولیس یاد شده و البته باشگاه های مس کرمان‬ ‫و سپاهان هم در این اشفته بازار رقابت همپای دو باشگاه‬ ‫بزرگ پایتخت وارد عمل شده اند‪ .‬به نظر می رسد دیگر‬ ‫رقم های باالی یک میلیارد را هم باید به عنوان کف قیمت‬ ‫بازیکنان پذیرفت و نه سقفی که فدراسیون فوتبال برای‬ ‫بازیکنان ایرانی گذاشته است‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫اندرانیک تیموریان؛ دیوار پوالدین‬ ‫اندو بعد از تجربه ای کوتاه در انگلستان به فوتبال‬ ‫ایران بازگش��ت و همواره هم در میان گزینه های مورد‬ ‫توجه باشگاه های مختلف بوده است‪ .‬تراکتورسازی تبریز‬ ‫توانست این بازیکن را به خدمت بگیرد‪ ،‬اما در ابتدای‬ ‫لیگ یازدهم این فتح اهلل زاده بود که به هر شکل ممکن‬ ‫وارد عمل شد تا این بازیکن را به استقالل بیاورد‪ .‬با این‬ ‫حال اندو در این فصل برای ماندن در جمع ابی ها انگیزه‬ ‫زیادی ندارد و این موضوع را چندبار به زبان اورده‪ ،‬البته‬ ‫داشتن این دیوار پوالدین در میانه میدان برای هر تیمی ‬ ‫راه گشا خواهد بود‪ .‬اما مشخص است تصمیم اندو برای‬ ‫نماندن در اس��تقالل زیاد به بازارگرمی ربط ندارد و به‬ ‫به همین دلیل سرمایه گذاران و اسپانسرها هم به خوبی‬ ‫در ان س��رمایه گذاری می کنند‪ ،‬چرا که سود خوبی در‬ ‫ان وجود دارد‪ .‬در ایران دخل و خرج باشگاه ها با هم‬ ‫یکی نیس��ت‪ .‬بیش��تر درامدهای میلیاردی از بودجه‬ ‫دولت بوده و تنگناهای اقتصادی زی��ادی در فوتبال‬ ‫ایران وجود دارد‪.‬‬ ‫این مبالغ در شرایطی از جیب دولت به بازیکنان‬ ‫داده می شود که مردم عادی جامعه حتی اگر یک عمر‬ ‫هم کار کنند نمی توانند به اندازه درامد یک فصل یک‬ ‫فوتبالیس��ت کس��ب درامد کنند‪ .‬این در حالی است‬ ‫که سطح فوتبالیس��ت های ایران و ش��رایط اقتصادی‬ ‫کش��ورمان با کشورهای صاحب س��بک فوتبال قابل‬ ‫مقایسه نیس��ت‪ .‬این افسارگسیختگی به یک سیاست‬ ‫کالن و قانونگذاری در وزارت ورزش و جوانان احتیاج‬ ‫دارد‪ .‬با چند بخشنامه امکان ندارد بتوانیم با چنین مشکل‬ ‫بزرگی در فوتبال کشورمان مقابله کنیم‪ .‬باید در وزارت‬ ‫ورزش کمیته های مختلف و نهادهایی برای مبارزه با‬ ‫فسادهای مالی و زیر پا گذاشتن قانون از طریق تیم ها‪،‬‬ ‫بازیکنان و سودجویان این رشته تشکیل شود‪.‬‬ ‫این سیاس��تگذاری برای مبارزه با مفس��دان مالی‬ ‫فوتبال نباید الگو گرفته شده از هیچ کشوری باشد‪ .‬باید‬ ‫در هرکشوری به وضعیت فرهنگی ان کشور دقت کرده‬ ‫‪75‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با محمد رویانیان‬ ‫‪4‬‬ ‫همه را جا گذاشتیم‬ ‫لو انتقاالت سر و صدای زیادی به پا کرد و توجهات به این تیم جلب شد‪.‬‬ ‫خریدهای پرسپولیس در فصل نق ‬ ‫شایعات زیادی درباره رقم های میلیاردی بازیکنان این باشگاه شنیده می شود‪ ،‬اما مدیرعامل پرسپولیس معتقد‬ ‫لو انتقاالت صادقانه وارد شد و اعالم کرد‬ ‫است انها بیش از سایر باشگاه ها هزینه نکرده اند‪ .‬رویانیان در فصل نق ‬ ‫نمی تواند سقف را رعایت کند‪ ،‬چراکه در قبال هواداران تیمش مس��ئول است و وقتی مبالغ نجومی در فوتبال‬ ‫وجود دارد و همه باشگاه ها ان را می پردازند او هم چاره ای جز این کار ندارد‪ .‬هرچند این روزها انتقادات زیادی‬ ‫از او می شود‪ ،‬اما تازه ترین صحبت های رویانیان نشان می دهد که او به اینده کارش امیدوار است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫اقای رویانی��ان! خریدهای پرس��پولیس زیر‬ ‫ذره بین قرار گرفته است و بسیاری معتقدند شما‬ ‫با قبول پرداخت رقم های نجومی به بازیکنان‪،‬‬ ‫لو انتقاالت را بر هم زده اید؟‬ ‫قاعده فصل نق ‬ ‫‪ l‬چه کس��ی می گوید من قیم��ت بازیکنان را‬ ‫گران کردم؟ بله‪ ،‬من رقم هایی که داده ام بیشتر از فصل‬ ‫گذشته است‪ .‬من ‪ ۲۰‬درصد گذاشته ام روی رقم های‬ ‫قراردادها که این رایج اس��ت‪ .‬غیر از ان هم یک سری‬ ‫پیشنهادهای پلکانی گذاشته ام‪ .‬تیم من خیلی گران تر‬ ‫از سایر تیم ها نیست‪ .‬ما نسبت به سایر تیم ها‪ ،‬رقم های‬ ‫نجومی پرداخت نکرده ایم‪.‬‬ ‫مسلما سقف قرارداد را که رعایت نکرده اید؟‬ ‫‪ l‬هم رعایت کرده ایم و هم رعایت نکرده ایم‪.‬‬ ‫در تمام قراردادهای نوش��ته شده ما با بازیکنان سقف‬ ‫قرارداد رعایت شده است‪ .‬من نمی خواهم اتهام بزنم و‬ ‫حتی قضاوت کنم‪ ،‬اما باید این واقعیت را بپذیریم که‬ ‫همه باشگاه ها سقف را روی کاغذ رعایت می کنند و‬ ‫رقابت اصلی بیرون از این فضاست‪.‬‬ ‫به نظر می رسد چندان با سقف قرارداد موافق‬ ‫نیستید؟‬ ‫‪ l‬با ش��رایط فعلی فوتبال ایران‪ ،‬فدراسیون و‬ ‫سازمان لیگ چاره ای جز تعیین سقف قرارداد ندارند‪،‬‬ ‫اما اگر این شرایط تغییر کند دیگر وجود سقف قرارداد‬ ‫به ضرر فوتبال خواهد بود و فدراسیون باید اجازه دهد‬ ‫تا باش��گاه ها به صورت ازادانه به رقاب��ت با یکدیگر‬ ‫بپردازند‪ .‬اما در حال حاضر رقابت تنها بر س��ر بیشتر‬ ‫پول گرفتن است‪.‬‬ ‫این انتقاد که پیش��نهادهای پرسپولیس در این‬ ‫فص��ل باع��ث افزای��ش قیمت ه��ا در فصل‬ ‫لو انتقاالت شده را می پذیرید؟‬ ‫نق ‬ ‫‪ l‬من خودم مرد قانونم‪ .‬خالف هم نمی کنم اما‬ ‫پارسال اتفاقات زیادی در این فوتبال افتاد‪ ،‬سال های‬ ‫قبلش هم بوده‪ ،‬قبال هم دالل ها در این فوتبال فعالیت‬ ‫می کردند و هیچ کس سقف قرارداد را رعایت نمی کرد‪.‬‬ ‫امس��ال هم تنها اتفاقی که افتاده این است که یک تیم‬ ‫به رقیب ها اضافه شده‪ .‬پرس��پولیس که به استقالل و‬ ‫س��پاهان و بقیه تیم های صنعتی اضافه ش��ده و اتفاقا‬ ‫خوب هم اضافه شده‪ .‬من در مقابل هواداران میلیونی‬ ‫پرسپولیس مسئول هستم‪ .‬ایا تنها من این قیمت ها را‬ ‫باال برده ام؟ یعنی فقط باید س��ر ما در مقابل هواداران‬ ‫پایین باش��د و بعد دالل ها با س��رباال در ای��ن فوتبال‬ ‫فعالیت کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬گوی��ا از انتقاده��ای رئی��س هیات مدیره‬ ‫استقالل هم به شدت ناراحت شدید؟‬ ‫من می گویم ج��رم ما چیس��ت؟ اینکه در فصل‬ ‫نقل و انتقاالت خوب کار کردیم‪ ،‬اینکه بازیکن خوب‬ ‫گرفتیم‪ ،‬اینکه برنامه داش��تیم؟ مسلم است که همیشه‬ ‫و همه جای دنیا بی��ن تیم های خوب رقابت اس��ت‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫‪76‬‬ ‫تیم های بزرگ دوس��ت دارند با نهایت قدرت در یک‬ ‫رقابت شرکت کنند و پرسپولیس هم بعد از یک سال‬ ‫قصد دارد یک فصل خوب را به هوادارانش هدیه کند‬ ‫و ابزار ما در این راه بازیکنان هستند‪ ،‬حاال ما خیلی کار‬ ‫عجیبی کردیم؟ من معنی اعتراض اقای رسولی نژاد را‬ ‫نمی فهمم‪ .‬یعنی چه‪ ،‬ما مثل بچه یتیم ها باید یک گوشه‬ ‫بنشینیم‪ .‬باید بایس��تیم همه یارهای خوب را در بازار‬ ‫بگیرند و بعد ته مانده های بازار به پرسپولیس برسد‪.‬‬ ‫اقای رسولی نژاد من یک سال اس��ت به فوتبال امدم‪.‬‬ ‫شما که پارسال تیمتان پشت س��ر هم ستاره استخدام‬ ‫می کرد‪ ،‬خ��واب بودید‪ .‬ایا هم��ه ان بازیکنان با ارقام‬ ‫قانونی به استقالل امدند؟‬ ‫پس اعتراض استقاللی ها را وارد نمی دانید؟‬ ‫‪ l‬من از چند ماه پیش جذب بازیکن را شروع‬ ‫کردم‪ .‬دیگران انجا به ما باختند که من زودتر به بازار‬ ‫رفتم و اتفاقا خریدهای ارزان تری هم انجام دادم‪ .‬پولی‬ ‫که پرسپولیس امس��ال خرج خرید بازیکن کرده نرخ‬ ‫پارسال است نه امس��ال‪ ،‬چون ما زودتر برنامه ریزی‬ ‫کردیم و همه شما را جا گذاش��تیم‪ .‬من دوست ندارم‬ ‫بیش��تر از این صحبت کنم‪ ،‬اما چیزهای زیادی از این‬ ‫لو انتقاالت در ذهنم مانده و برایم قطعی شده‬ ‫فصل نق ‬ ‫که اگر بخواهم انها را به زبان بیاورم خیلی باشگاه ها و‬ ‫کل فوتبال ایران به لرزه می افتد‪ .‬من فعال قصد به زبان‬ ‫اوردن این حرف ها را ندارم‪ ،‬اما وقتش که برسد شاید‬ ‫لو انتقاالت‬ ‫گفتم که چه کسانی با چه ارقامی در بازار نق ‬ ‫فعالیت می کنند و ان وقت دیگ��ران را به بی اخالقی‪،‬‬ ‫خراب ک��ردن ب��ازار و چیزهایی از این دس��ت متهم‬ ‫می کنند‪ .‬من متاسفم‪.‬‬ ‫ش��ما در صحبت هایتان گفتید که قصد دارید‬ ‫بازیکن��ان جوانی را به پرس��پولیس بیاورید و‬ ‫پرورش دهید‪ ،‬جذب چند بازیکن جوان همین‬ ‫محمد رویانیان رقابت سختی را با‬ ‫مدیران باشگاه استقالل اغاز کرده‬ ‫است‪ .‬چندی پیش رسولی نژاد در مقام‬ ‫انتقاد از پیشنهادهای نجومی باشگاه‬ ‫پرسپولیس به برخی از بازیکنان برامد‬ ‫که البته رویانیان نیز با مصاحبه ای تند‬ ‫از خجالت رئیس هیات مدیره باشگاه‬ ‫استقالل درامد‬ ‫موضوع را ثابت می کند‪ .‬برای تیم های پایه هم‬ ‫برنامه ای دارید؟‬ ‫‪ l‬متاس��فانه در بحث تیم های پای��ه زیر صفر‬ ‫هستیم و باید به طور جدی در این زمینه اقدامات الزم‬ ‫انجام شود‪ .‬از مشکالت اصلی باش��گاه پرسپولیس‪،‬‬ ‫نداشتن تیم های پایه قدرتمند است‪ .‬تیم هایی که یک‬ ‫راهبرد و برنامه مشخص داشته باشند‪ .‬چرا تیم های پایه‬ ‫پرس��پولیس باید این طور ضعیف باشند که من نتوانم‬ ‫حتی یک بازیکن از تی��م پایه به بزرگس��االن بیاورم‪.‬‬ ‫تیمداری و مس��ابقاتی که خروجی نداشته باشد چه‬ ‫فایده ای دارد‪ .‬این ش��رایط اصال برای هواداران و من‬ ‫قابل قبول نیست‪.‬برای من مهم است روزی که می روم‪،‬‬ ‫پرسپولیس تیم های پایه قدرتمند و با برنامه ای داشته‬ ‫باشد‪ .‬من ساختار ‪ 15‬باشگاه معتبر دنیا را در رده های‬ ‫پایه مطالعه کرده ام‪ .‬می دانم چه می خواهم و باید دنبال‬ ‫چه چیزی بروم‪.‬‬ ‫پس در کنار پرسپولیس کهکشانی برای اینده‬ ‫هم طرح هایی دارید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬البته م��ن یک توضیح بده��م‪ .‬قبال هم‬ ‫خواهش کردم که رسانه ها از الفاظی چون بمب ترکاندن‬ ‫و کهکشانی اس��تفاده نکنند‪ .‬من قبول دارم که اشتباه‬ ‫کردم و یکبار گفتم که می خواهم پرس��پولیس را فوق‬ ‫کهکشانی ببندم‪ .‬اما متوجه ش��دم که گفتن این جمله‬ ‫تاثیر ب��دی روی جوان ها و مردم می گذارد و مس��لما‬ ‫دیگر هم چنین لفظی را استفاده نمی کنم‪ .‬در واقع من‬ ‫تیمی بستم بر اساس نام پرسپولیس‪ .‬باشگاه پرسپولیس‬ ‫پرطرفداترین باشگاه در اسیاست و باید بازیکنانی در‬ ‫خور شان نام این باشگاه جذب شوند‪ .‬به همین دلیل‬ ‫من با فکر و اندیشه زیاد و براساس نیازهای پرسپولیس‬ ‫در پست های مختلف بهترین بازیکنان را جذب کردم‪.‬‬ ‫‪ l‬البته گویا کار ج��ذب بازیکنان هنوز هم‬ ‫تمام نشده است؟‬ ‫بله‪ ،‬ما بازیکنان جدید دیگری هم در راه داریم‪ .‬از‬ ‫جمله یک دروازه بان خارجی که البته او دروازه بان دوم ما‬ ‫بعد از شهاب گردان خواهد بود و با این حال دروازه بان با‬ ‫کارنامه درخشانی است‪g .‬‬ ‫نگاهیدیگر‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪130‬‬ ‫تولد دوباره فرزند چرنوویل‬ ‫اندری شوچنکو چگونه اوکراین را به یک برد شورانگیز رساند‬ ‫بابک سرانی اذر‬ ‫‪5‬‬ ‫تیم ملی فوتبال اوکراین در جام ملت‏های اروپا‬ ‫یورو ‪ 2012‬اغازی نس��بتا قابل قبول داشته و فارغ از‬ ‫بازی زیر ذره بین قرار گرفته زردهای ش��رقی باید به‬ ‫نتیجه کسب شده احترام گذاشت‪.‬‬ ‫در این بین حتی سرمربی تیم ملی اوکراین نیز بر‬ ‫این مدعا صحه می‏گذارد که پی��روزی اوکراین برابر‬ ‫س��وئد به تاریخ یازدهم ژوئن به خاط��ر کار گروهی‬ ‫مطلق بازیکنانش نبوده‪ .‬اگر ان شب‪ ،‬شب «شوا» نبود‬ ‫هیچ کارشناس��ی پیروزی اوکراین را به دالیل فنی و‬ ‫تاکتیکی نسبت نمی‏داد‪.‬‬ ‫ان��دری میکوالیووی��چ ش��وچنکو زاده ‪1976‬‬ ‫اوکراین با طعم ‪ SSR‬کودکی خود را چندان به خاطر‬ ‫نمی‏اورد و اگر مجبور باش��د چند خاطره خاکستری‬ ‫از ان دوران تعری��ف کند قطعا به حادثه تلخ و ش��وم‬ ‫چرنوویل اشاره خواهد کرد؛ حادثه‏ای که باعث شد او‬ ‫و خانواده‏اش خانه و کاشانه را ترک کرده و برای مدتی‬ ‫در مناطق مختلف اروپا و امریکا اواره باشند‪ .‬چرنوویل‬ ‫با همه سیاهی و ش��ومی خود حداقل دو ابر ستاره به‬ ‫ورزش جهان هدی��ه داده و به غیر از ماریاش��اراپوا و‬ ‫شوچنکو می‏شود نام های بزرگ دیگری را نیز در موزه‬ ‫افتخارات روسیه و اوکراین رویت کرد که زیر سیاهی‬ ‫طبیعت و روزگار رشد کرده و بزرگی خود را به زمانه‬ ‫دیکته کرده‏اند‪.‬‬ ‫وقتی شوا در س��ن ‪ 35‬س��الگی دروازه سوئد‬ ‫مدعی و تازه احیا ش��ده را برای دو ب��ار باز کرد و‬ ‫جش��ن گرفت‪ ،‬هواداران اوکراینی بار دیگر متوجه‬ ‫شدند نسل جدید فوتبال این کش��ور باید راهی را‬ ‫که ش��وا طی کرده در پیش بگیرند‪ .‬برای مردانی با‬ ‫قدرت بدنی باال که مخصوص و نشانه گونه بلوک‬ ‫شرق اروپاس��ت‪ ،‬فوتبال حرفه‏ای چندان به پول و‬ ‫امکانات وابس��ته نیس��ت و تالش فراوان‪ ،‬افزایش‬ ‫قدرت بدن��ی‪ ،‬بها دادن به نیروی جوانی و داش��تن‬ ‫روحیه بسیار خوب رمز موفقیت بزرگانی است که‬ ‫خیال ترک کردن اس��مان فوتبال را ندارند‪.‬‬ ‫اس��طوره فوتبال اوکراین بار دیگر متولد شد و‬ ‫احیای دوباره ش��وا از دید روزنامه ن��گاران اوکراینی‬ ‫احیای دوباره اوکراین زخمی و خس��ته تلقی شد‪ .‬دو‬ ‫گل ش��وا به دو ضربه بیدار کننده و مهل��ک بر پیکره‬ ‫خفته اوکراین تعبیر ش��دند و ش��وای دوست داشتنی‬ ‫یکی دیگر از شب های مهم و تاثیرگذار زندگی خود‬ ‫را تجربه کرد‪.‬‬ ‫اوکراین در کنار فرانس��ه‪ ،‬انگلیس و حتی خود‬ ‫سوئد ش��انس زیادی برای صعود به مرحله حذفی و‬ ‫صد البته حضور در مراحل بعدی ن��دارد‪ ،‬اما به عنوان‬ ‫یکی از دو میزبان این رقابت ها می‏شود همچنان به این‬ ‫تیم کم ادعا و کم ستاره احترام گذاشت و به چشم یک‬ ‫مدعی به ان نگاه کرد‪.‬‬ ‫پیروزی اوکراین با درخشش شوچنکو بازتاب‬ ‫عجیبی در رسانه‏های اروپایی و به خصوص اوکراینی‬ ‫داشت و ش��اید عجیب ترین تحلیل پس از درخشش‬ ‫شوا را می‏شد در روزنامه ملی «روز» اوکراین ردیابی‬ ‫کنیم که نوش��ته بود‪« :‬با تو هستم ش��وا‪ ،‬فکر نکن که‬ ‫با این دو گل محبوب می‏ش��وی‪ ،‬تو جای یک جوان‬ ‫خوش اتی��ه را در تیم ملی اش��غال ک��رده‏ای‪ ».‬طیف‬ ‫بازتاب موفقیت اخیر اندری‪ ،‬از این قضاوت عجیب‬ ‫تا نوشته‏های کامال متضاد تا حد ستایش شوچنکو به‬ ‫عنوان اس��طوره تاریخی اوکراین گس��ترده شد و در‬ ‫این بین انچه مسلم است اینکه ش��وچنکو بزرگتر از‬ ‫اوکراین نیست و باید منتظر ادامه راه شوا در این جام‬ ‫بزرگ و معتبر باشیم‪.‬‬ ‫مرد ‪ 30‬میلیون پوندی چلسی مدتی است که در‬ ‫دیناموکیف می‏درخشد‪ ،‬اما تشعشع این درخشش به‬ ‫چشم اسیایی‏ها نمی‪‎‬رسد و انچه با شنیدن نام شوا به‬ ‫ذهن مردم جهان خطور می‏کند صورت الغر و همیشه‬ ‫خندان مردی است در لباس میالن یا چلسی که گل های‬ ‫زیاد و متعدد خود را به کودکان سرطانی و خانواده‏های‬ ‫اواره از حادثه شوم چرنوویل تقدیم می‏کرد و پنهان از‬ ‫چشم دوربین ها می‏گریست‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬دیلی میرر – (‪ Mirror.co.uk‬جو فدل)‬ ‫‪77‬‬ ‫امد تا جهل نباشد‬ ‫بعثت او که مساله اموز صد مدرس شد‬ ‫صدری که ز هرچه بود برتر او بود‬ ‫مقصود ز اعراض و ز جوهر او بود‬ ‫انجا که میان اب و گل بود ادم‬ ‫در عالم جان و دل‪ ،‬پیامبر او بود‬ ‫عطار نیشابوری‬ ‫دیـــدار‬ ‫ماه فروماند از جمال محمد‬ ‫سرو نباشد به اعتدال محمد‬ ‫قدر فلک را کمال و منزلتی نیست‬ ‫در نظر قدر با کمال محمد‬ ‫وعده ی دیدار هر کسی به قیامت‬ ‫لیله ی اسری شب وصال محمد‬ ‫ادم و نوح و خلیل و موسی و عیسی‬ ‫امده مجموع در ظالل محمد‬ ‫عرصه ی گیتی مجال همت او نیست‬ ‫روز قیامت نگر مجال محمد‬ ‫وانهمه پیرایه بسته جنت فردوس‬ ‫بو که قبولش کند بالل محمد‬ ‫همچو زمین خواهد اسمان که بیفتد‬ ‫تا بدهد بوسه بر نعال محمد‬ ‫شمس و قمر در زمین حشر نتابند‬ ‫نور نتابد مگر از جمال محمد‬ ‫شاید اگر افتاب و ماه نتابند‬ ‫پیش دو ابروی چون هالل محمد‬ ‫چشم مرا تا به خواب دید جمالش‬ ‫خواب نمی گیرد از خیال محمد‬ ‫سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی‬ ‫عشق محمد بس است و ال محمد‬ ‫سعدی شیرازی‬ ‫مثلت شماره‪130‬‬ ‫ای صبح صادقان رخ زیبای مصطفی‬ ‫وای سرو راستان قد رعنای مصطفی‬ ‫معراج انبیا و شب قدر اصفیا‬ ‫گیسوی روز پوش قمرسای مصطفی‬ ‫خواجوی کرمانی‬ ‫ان شب تا سحر غار حرا خورشید باران بود‬ ‫زمان‪ ،‬دل بی قرار لحظه تکوین قران بود‬ ‫سکوت لحظه ها را می شکست از اه خود مردی‬ ‫ی دیرین نمایان بود‬ ‫که در هر قطره اشک او غم ‬ ‫امین مکه را می گویم ان نارفته مکتب را‬ ‫یتیم خسته اری او که چندین سال چوپان بود‬ ‫هبل ان سو میان کعبه در اشفته خوابی سرد‬ ‫و عزی غرق حیرت از خدا بودن پشیمان بود‬ ‫حضور عرشیان را در حریم خود حرا حس کرد‬ ‫که «اقراباسم ربک» یا محمد ذکر انان بود‬ ‫محمود شریفی‬ ‫‪78‬‬ ‫‪« -۱‬من که خواندن نمی دانم»‪ ...‬اما خواند‪ ...‬نگاری‬ ‫که مکتب نرفته بود و خط ننوشته بود‪ ،‬خواند و به غمزه‬ ‫مساله اموز صد مدرس ش��د‪ .‬در ‪ ۲۷‬رجب نور بود که از‬ ‫اس��مان به زمین می بارید تا هر انچه ظلمات وتاریکی‬ ‫نامیده می شود از روی زمین رخت بر بندد و روشنی باشد‬ ‫وروشنی‪...‬ستاره ایاخربدرخشیدوماهمجلسشد‪،‬برای‬ ‫تمام دل های رمیده همدم و مونس شد‪ .‬پیامبر که از حرا‬ ‫خارج شد‪ ،‬تمام جاهلیت که ریشه تمام ظلمت هاست به‬ ‫هراس افتاد‪ .‬او با اسالم به مکه بازگشت‪ .‬با دینی که با امر‬ ‫به خواندن شروع می ش��ود‪ ،‬بخوان تا بیاموزی‪ ،‬بخوان تا‬ ‫جهالتکم وکمترشود‪،‬بخوانامانههرخواندنی‪،‬برایانکه‬ ‫نور را بی واسطه در تمام درونت حس کنی‪ ،‬خواندنت باید‬ ‫یک پیش شرط داشته باشد‪ ،‬به نام خدا بخوان‪ ،‬به یاد خدا‬ ‫بخوان‪ ،‬برای خدا بخوان‪...‬‬ ‫‪۲‬ـ غار حرا چگونه جایی است؟ در مورد کوه نور‬ ‫چه می دانیم؟ به طور خالصه می توان گفت که کوه نور‪،‬‬ ‫که در چهار کیلومتری شمال شرقی شهر مکه و کنار راه‬ ‫منا به عرفات بوده‪ ،‬اکنون به علت گسترش مکه‪ ،‬در داخل‬ ‫مکه قرار گرفته است‪ .‬ارتفاع ان از دریا ‪ 621‬و از سطح‬ ‫دامنه ‪ 281‬متر است‪.‬‬ ‫این کوه در تورات جبل فاران نامیده شده و نزد مردم‬ ‫محلی به جبل النور معروف است‪ .‬شکل ان مخروطی و‬ ‫مستقل از دیگر کوه هاست‪ .‬غار حرا در باالترین نقطه این‬ ‫کتاب‬ ‫کوه واقع شده و ان را به عنوان یکی از کوه های بسیار مهم‬ ‫و با فضیلت مکه دانسته اند‪.‬‬ ‫‫ارتفاعدهانهغارحرا‪ 2‬متر‪،‬عرضانحدود‪ 1/20‬متر‬ ‫و طولش نیز حدود ‪ 2‬متر است‪ .‬از عجایب این غار انکه‬ ‫انتهایان کامالبهسویمسج دالحراماست‪.‬‬ ‫دربغاربهسمت‏شمالاستوفضایانگنجایش‬ ‫تقریبی پنج نفر نشسته را دارد‪ .‬ارتفاع غار نیز به اندازه قامت‬ ‫‏یک انسان است‪ .‬اما انچه از این مکان بیرون امد گنجایش‬ ‫تمام انسان ها را دارد و ارتفاعی دارد به اندازه سعادت تمام‬ ‫بشریت‪.‬‬ ‫‪۳‬ـ از کوه پایین امد وبه خدیجه ک��ه از دیر امدن او‬ ‫سخت دلواپس ش��ده بود گفت‪« :‬مرا بپوشان‪ ،‬احساس‬ ‫خستگیوسرمامی کنم»وچونخدیجهعلتراجویاشد‬ ‫گفت‪« :‬انچه امشب بر من گذشت بیش از طاقت من بود‪،‬‬ ‫ امشبمنبهپیامبریبرگزیدهشدم!»خدیجهکهازشادمانی‬ ‫سر از پا نمی شناخت‪ ،‬در حالی که روپوشی پشمی و بلند‬ ‫بر قامت او می پوشانید گفت‪« :‬من مدت ها پیش در انتظار‬ ‫چنین روزی بودم‪ ،‬می دانستم که تو با دیگران بسیار فرق ‬ ‫داری‪ ،‬اینک به پیشگاه خدا شهادت می دهم که تو اخرین‬ ‫رسول خدایی و به تو ایمان می اورم‪ »......‬پس از ان علی(ع)‬ ‫کهدرخانهمحمد(ص)بودباپیامبربیعتکرد‪.‬‬ ‫‪...‬و اینگونه بود اخرین پیامبر رس��الت خویش را‬ ‫اغار کرد‪.‬‬ ‫فروغ ابدیت‬ ‫پیرامون زندگانی پیامبر اسالم(ص)‪ ،‬بزرگ ترین پیشوای بشر‪ ،‬کتاب ها و رساله های زیادی نوشته شده است‬ ‫ولی بیشتر این کتاب ها‪ ،‬یکی از دو اشکال را دارد؛یا کتاب به صورت وقایع نگاری و بیان متون حوادث تاریخی است‪،‬‬ ‫ بدون اینکه در انها تجزیه و تحلیل و داوری صحیح و بررسی انجام بگیرد‪ ،‬یا اینکه یک سلسله حدسیات بی اساس و‬ ‫اجتهادهای بی دلیل‪ ،‬به عنوان قضاوت بررسی و قضاوت با بیان حوادث امیخته گردیده و به نام کتاب تحقیقی‪ ،‬تاریخی‬ ‫در اختیار عالقه مندان تاریخ اسالم گذارده شده است‪ .‬اما کتاب «فروغ ابدیت» تاریخی است روشن و گویا از زندگی‬ ‫ی کامال روان و شیوا نگارش‬ ‫پیامبر بزرگ اسالم(ص) که به اتکای بزرگ ترین مدارک تاریخی اسالم تهیه شده و با قلم ‬ ‫یافته است‪ .‬یکی از مزایای مهم این کتاب این است که در ان تنها به ذکر حوادث تاریخی قناعت نشده؛ بلکه سعی شده‬ ‫تجزیه و تحلیل الزم‪ ،‬درباره علل حوادث گوناگون و نتایج انها‪ ،‬انچنان که شیوه یک نویسنده محقق است به عمل اید‪،‬‬ ‫تا هدف نهایی که همان اموزنده بودن تاریخ است‪ ،‬به طور کامل عیان شود‪ .‬از ویژگی های برجسته این نوشتار ارزشمند‪،‬‬ ‫انطباق کامل ان با مدارک واسناد شیعه اس��ت‪ .‬در این کتاب‪ ،‬اوضاع و احوال عرب های پیش از اسالم و شبه جزیره‬ ‫عربستان‪ ،‬نیاکان پیامبر‪ ،‬میالد‪ ،‬جوانی‪ ،‬بعثت و حوادث سال اول تا یازدهم هجرت پیامبر‪ ،‬همراه با تحلیل و توضیح‬ ‫امده است‪ .‬کتاب فروغ ابدیت نوشته ایت اهلل جعفر سبحانی تبریزی است‬‪.‬‬ ‫مکتوب‬ ‫خانهدرختی‬ ‫مکتوب‬ ‫‫‬‫چاپ بیستم‪ ،‬پایی که جامان ‬د‬ ‫‫رمان «خانه درختی» نوشته عباس جهانگیریان از سوی موسسه تنظیم و‬ ‫نشر اثار حضرت امام خمینی (ره) منتشر شد‬‪.‬‬ ‫«خانه درختی» رمانی است برای مخاطب نوجوان که با درونمایه حوادث‬ ‫منجر به پیروزی انقالب اسالمی و به قلم عباس جهانگیریان از سوی موسسه‬ ‫نشر عروج وابسته به موسسه تنظیم و نشر اثار حضرت امام خمینی (ره) منتشر‬ ‫شده است‪ .‬جهانگیریان در این رمان‪ ،‬داستان عکاس جوانی را روایت می کند‬ ‫که موفق شده از حوادث روز ‪ 17‬شهریور سال ‪ 57‬عکاسی کند و به همین خاطر‬ ‫تحت تعقیب قرار گرفته است‪.‬‬ ‫در همین گیر و دار دوستانش تالش دارند تا او را در مکانی مخفی کنند و‬ ‫این مکان مخفی یک خانه درختی در یک باغ است و این ماجرا قصه را به سمت‬ ‫جلو پیش می برد‪ .‬این رمان بر اساس دفترچه خاطرات جهانگیریان در دوران‬ ‫انقالب روایت می ش��ود؛ دفترچه ای که به تعبیر خود او به خاطر نوع نگارش‬ ‫خاطراتش پس از ضبط توسط ساواک برای برخی از اسامی نام برده شده در ان‬ ‫مشکالتی نیز پدید می اید‪.‬‬ ‫او در مقدمه خود بر این رمان نوش��ته اس��ت‪« :‬این دفتر و خاطرات ان را‬ ‫همانطور که بوده و نوش��ته ش��ده بوده‪ ،‬منتش��ر می کنم‪ .‬خودم هم به شخصه‬ ‫وقایع نگاری روایی را به خاطر مستند بودنش بیشتر می پسندم‪ ».‬نثر خانه درختی‬ ‫روان و در حال و هوای ادبیات نوجوانانه نوش��ته شده و با روایت ماجراهایی‬ ‫س��اده و در عین حال جذاب و با توجه به فضای اتفاق��ات روزمره و حوادث‬ ‫معمول خانوادگی به نگارش درامده است‪.‬‬ ‫«این نمایش تاثیر خواجه نصیرالدین طوسی در دوره اسماعیلیان و مغوالن‬ ‫را نشان می دهد‪ .‬بیش��ترین نگاه من به این اثر نمایشی نگاه حماسی به زندگی‬ ‫خواجه نصیر الدین طوسی است که س��عی کردیم با تکیه بر این دیدگاه از نظر‬ ‫شکل اجرایی‪ ،‬طراحی صحنه و موسیقی به فضا شکل حماسی دهیم که می تواند‬ ‫برای تماشاگران دارای جذابیت های فراوانی باشد‪».‬‬ ‫سید عظیم موسوی‪ ،‬کارگردان نمایش سیاست خواجه‪ ،‬درباره کار خود‬ ‫توضیح فوق را ارائه داده است‪ .‬تاالر اصلی مجموعه تئاتر شهر این روزها میزبان‬ ‫نمایش «سیاست خواجه» اس��ت که تا پایان خرداد ماه‪ ،‬هر شب به جز شنبه ها‬ ‫ساعت ‪ 19:30‬روی صحنه می رود‪ .‬سیاست خواجه کاری است از سید عظیم‬ ‫موسوی که نویسندگی ان را عبدالحی شماسی به عهده داشته و در ان بازیگران‬ ‫پیشکسوت و قدیمی تئاتر ایران حضور دارند که س��ال ها از صحنه تئاتر دور‬ ‫بوده اند‏‪.‬‬ ‫در این نمایش محسن حسینی‪ ،‬محمد س��اربان‪ ،‬سعید میناروش‪ ،‬خسرو‬ ‫احمدی‪ ،‬خس��رو بامداد‪ ،‬صادق توکلی‪ ،‬عصمت رضا پور‪ ،‬محمود راس��خ فر‪،‬‬ ‫سعید نوراللهی‪ ،‬محمد اعالیی‪ ،‬مهدی اگاهی‪ ،‬یاسمن نصرتی و مهدی نوری‬ ‫به ایفای نقش می پردازند‪.‬‬ ‫پیش از این اتش تقی پور‪ ،‬بازیگر کهنه کار هم در این نمایش روی صحنه‬ ‫می رفت که در حین اجرا دچار اسیب دیدگی شد‪.‬‬ ‫یک جمله از الساندرو دل پیرو در روز خداحافظی از یوونتوس نشان داد که از‬ ‫طبع ادبی خوبی برخوردار است‪ .‬او گفت‪« :‬االن می ترسم‪ ،‬برای انکه تا کنون با هیچ‬ ‫تیمی مذاکره نکرده ام» و این یک واقعیت است؛ چراکه او در تمام دوران فوتبالش‬ ‫فقط در یک تیم بازی کرده بود؛ «یوونتوس»‪ .‬حاال که این ستاره سابق فوتبال ایتالیا‬ ‫به روزهای افول وجدایی نزدیک می شود‪ ،‬در جایی دیگر به رکورد شکنی نزدیک‬ ‫می شود‪ .‬کتاب «دوباره بازی می کنیم» نوشته «الس��اندرو دل پیرو» بازیکن مشهور‬ ‫فوتبال ایتالیا به جمع کتاب های پرفروش ایتالیا پیوسته است‪.‬‬ ‫«دل پیرو» در کتابش که بس��یار م��ورد توجه قرار گرفته‪ ،‬ب��ه بیان خاطراتش‬ ‫می پردازد‪ .‬وی که در ش��هری به نام «تره ویزو» در ایتالیا متولد شده و کوچکترین‬ ‫فرزند خانواده اش است‪ ،‬نمی دانست که روزی به یکی از بزرگترین فوتبالیست های‬ ‫کشورش تبدیل خواهد ش��د‪ .‬در ان زمان ش��اید او به این می اندیشید که همانند‬ ‫پدرش برقکار ش��ود یا به کاری غی��ر از فوتبال روی بیاورد‪ ،‬ام��ا هم اکنون پس از‬ ‫گذشت ‪ 20‬سال او هنوز در تیم یوونتوس بازی می کند‪ .‬دل پیرو بیش از ‪ ۷۰۰‬بازی‬ ‫برای یوونتوس در سری ‪ A‬ایتالیا انجام داد و برای مردم شهر تورین یک چهره کامال‬ ‫استنثایی است‪.‬‬ ‫سینما‬ ‫دیـــدار‬ ‫نمایش‬ ‫سیاستخواجه‬ ‫مکتوب‬ ‫کتاب دل پیرو پرفروش شد‬ ‫«مرزهای اخالق» عنوان کتابی است که نویسنده ان کوشیده با در کنار هم قرار‬ ‫دادن مهم ترین مباحث اخالقی‪ ،‬تصویری کلی از فلسفه اخالق را ارائه دهد‪ .‬این اثر‬ ‫به تازگی منتشر شده است‪.‬‬ ‫تاکنون تعاریف مختلفی از فلس��فه اخالق عرضه شد ه است‪ ،‬ولی هیچ فصل‬ ‫قطعی و مشترکی بین این تعاریف دیده نمی شود و ظاهرا نمی توان به رسیدن به یک‬ ‫نقطه ثابت ارشمیدسی امیدوار بود که بتوان با اتکا بر ان‪ ،‬ویژگی های فلسفه اخالق‬ ‫را بیان کرد‪ .‬نویسنده این اثر به همین دلیل به جای تالش برای عرضه تعریفی جامع و‬ ‫مانع از فلسفه اخالق‪ ،‬تصاویر متعددی از مهم ترین مباحث مطرح شده در ان عرضه‬ ‫می کند تا ش��اید با کنار هم قرار دادن ان تصاویر در ذهن بتوان ش��مایلی از فلسفه‬ ‫اخالق و ویژگی های برجسته ان را در ذهن مجسم کرد‪.‬‬ ‫شیرزاد پیک حرفه‪ ،‬درباره ضرورت پرداختن به فلسفه اخالق در دنیای معاصر‬ ‫در بخشی از این کتاب می گوید‪« :‬به گمان من در روزگار ما که سرشار از اختالف نظر‬ ‫درباره مسائل اخالقی است‪ ،‬باید با اوردن دالیل منسجم و معقول باورها و اعمال‬ ‫خود را توجیه کنیم‪ .‬فلسفه اخالق می تواند ما را در انجام این کار مهم یاری برساند‪.‬‬ ‫تفکر مبهم درباره این مسائل ما را دچار مشکل خواهد کرد و فلسفه اخالق و تامل‬ ‫ژرف درباره مسائل اخالقی می تواند راهگشا باشد‪».‬‬ ‫نویسنده این اثر در دو بخش کلی مطالب کتابش را سامان داده است‪ .‬وی در‬ ‫بخش نخست‪ ،‬تبیین‪ ،‬تحلیل و نقدی از نظریه های اخالقی جدید درباره میزان مطالبه‬ ‫اخالق ارائه کرده و در بخش دیگر‪ ،‬تالش می کند دفاعی قراردادگرایانه از اخالق‬ ‫اعتدال گرا ارائه دهد‪.‬‬ ‫مثلت شماره‪130‬‬ ‫چاپ بیستم کتاب یادداشت های روزانه سیدناصر حسینی پور با عنوان «پایی که جا‬ ‫ماند» به تازگی توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است‪ ‬.‬کتاب «پایی که جا ماند»‬ ‫شامل ‪ 198‬خاطره از سید ناصر حسینی پور است‪ .‬نویسنده این کتاب در حالی به عنوان‬ ‫راهنمای گردان ‪ 18‬شهدا‪ ،‬برای پشتیبانی از رزمندگان گردان قاسم بن الحسن (ع) راهی‬ ‫جزیره مجنون شده بود که در این عملیات از ناحیه پا زخمی و سپس به اسارت نیروهای‬ ‫بعثی درامد‪ .‬او در دوران اس��ارت‪ ،‬خاطرات روزانه اش را در تکه های کاغذ روزنامه و‬ ‫پاکت س��یگار مدون کرده و هم زمان با ازادی انها را در عصای خود جاسازی کرده و‬ ‫به ایران اورده بود‪.‬‬ ‫حجت االسالم سیدمهدی خاموشی‪ ،‬رئیس س��ازمان تبلیغات اسالمی در مراسم‬ ‫رونمایی از این کتاب با تاکید بر اینکه این کتاب به ما نش��ان می دهد که انچه ما امروز‬ ‫داریم چگونه به دستمان رسیده اس��ت‪ ،‬عنوان کرده بود‪« :‬در این کتاب راوی پسر ‪16‬‬ ‫ساله ای است که پایش قطع و اس��یر عراقی ها می ش��ود و او به نقل خاطراتش با دقت‬ ‫تاریخی می پردازد‪ .‬او می خواهد به ما بفهماند که اگر امروز ما به اینجا رسیده ایم به خاطر‬ ‫رشادت ها و از خودگذشتگی های رزمندگان در جنگ است‪».‬‬ ‫مکتوب‬ ‫مرزهای اخالق‬ ‫عرب نیا در نقش چمران‬ ‫فریبرز عرب نیا نقش شهید مصطفی چمران را در فیلم جدید ابراهیم حاتمی کیا بازی‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫در حالی که پیش تولید این پروژه مدتی است اغاز شده‪ ،‬دست اندرکاران ان با فریبرز‬ ‫عرب نیا برای ایفای نقش اصلی «چ» به توافق رسیده اند‪ .‬تست گریم این بازیگر برای نقش‬ ‫شهیدچمران انجام شده تا برای دومین بار همکاری فریبرز عرب نیا و ابراهیم حاتمی کیا شکل‬ ‫بگیرد‪.‬‬ ‫عرب نیا سال ‪ 69‬در فیلم «وصل نیکان» حاتمی کیا نقش کوتاهی بازی کرده بود‪ .‬بعد از‬ ‫بازی عرب نیا در نقش مختار در سریال «مختارنامه» این برای دومین بار است که این بازیگر‬ ‫نقش یک شخصیت واقعی را ایفا می کند‪ .‬به غیراز عرب نیا‪ ،‬مریال زارعی نیز برای بازی در فیلم‬ ‫«چ» قرارداد امضا کرده است‪.‬‬ ‫زارعی پیش از این در «دعوت» و فیلم توقیفی حاتمی کیا «گزارش یک جشن» بازی کرده‬ ‫بود و برای سومین بار است که جلوی دوربین این کارگردان می رود‪ .‬سایت این فیلم چند روز‬ ‫قبل بدون اشاره به نام فریبرز عرب نیا تصاویر محوی از تست گریم شهید چمران را منتشر و‬ ‫اعالم کرده بود که حاتمی کیا بازیگر این نقش را پیدا کرده است‪.‬‬ ‫بخش هایی از فیلم حاتمی کیا در منطقه اورامانات کرمانشاه فیلمبرداری می شود‪ .‬در این‬ ‫فیلم قرار است دو روز و دو شب از زندگی شهیدچمران به تصویر کشیده شود‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪ 88‬سالگی‬ ‫اقای بازیگر‬ ‫زندگینامه عزت اهلل انتظامی‬ ‫به مناسبت سالروز تولدش‬ ‫دیـــدار‬ ‫دلش با س��ینما درگیر بود ک��ه وارد تئاتر حرفه ای‬ ‫شد‪.‬ان روز ها هنوز دانشکده هنرهای زیبا افتتاح نشده‬ ‫بود‪ .‬پسربچه ای ‪ 17‬ساله که سینما را دوست می داشت‪،‬‬ ‫از خیلی قبل از زمان اشنایی خودش با سینما می گوید‪:‬‬ ‫«یادم است کالس پنجم ابتدایی بودم که در تهران سینمای‬ ‫ایرانی بازشده بود که فیلمی نشان می داد به نام «‪ 15‬سال‬ ‫گمنام»کههنر پیشه ایداشتبه ناماکیمتامیروفکهبعد ها‬ ‫خواندم روسی بود‪ .‬اسم او مثل اسم پدرم در خاطرم مانده‪.‬‬ ‫ببینیدکهسینماچهبعدیدارد‪».‬اکنوناقایبازیگر‪ ۸۸‬ساله‬ ‫است‪ ،‬نسل های متوالی دل به هنر و تسلط او در نمایش‬ ‫دادند‪ ،‬بازی های ماندگار او در گاو‪ ،‬در اجاره نشین ها‪ ،‬در‬ ‫خانه خلوت و‪ ...‬در ذهن ها مانده‪ ...‬بازیگری برای بعضی‬ ‫یک شغل است‪ ،‬یک توصیف‪ ،‬اما بعضی بازیگری را معنا‬ ‫می کنند مثل عزت اهلل انتظامی‪.‬‬ ‫عزت اهلل انتظامی متولد محله سنگلج است در ‪۳۰‬‬ ‫یشهرتهران‬ ‫خرداد‪۱۳۰۳‬؛سنگلجیکیازمحله هایقدیم ‬ ‫است‪ .‬سنگلج از ضلع جنوبی پارک شهر‪ ،‬خیابان بهشت تا‬ ‫بازار قوام الدوله و از غرب تا خیابان وحدت اسالمی و‪۳۰‬‬ ‫تیر و از شرق تا خیابان خیام امتداد داشته است ‪.‬‬ ‫این محله یک ویژگی خاص داشت‪ ،‬تئاتر سنگلج‬ ‫از قدیمی ترین س��الن های تئاتر در ای��ران در این محله‬ ‫بود‪ ،‬همین مساله باعث شد که استاد خیلی زود جذب‬ ‫فعالیت های هنری شود‪ .‬او کار هنری را با پیش پرده خوانی‬ ‫در تماشاخانه کشور اغاز کرد‪ .‬در سال ‪ 1320‬نخستین‬ ‫نمایش حرفه ای خ��ود را با عنوان «اولتیماتوم»‪ ،‬نوش��ته‬ ‫پرویز خطیب��ی و به کارگردانی اصغر تفک��ری در تئاتر‬ ‫ی پ��س از گذراندن دوره‬ ‫پارس الله زار اجرا کرد‪ .‬انتظام ‬ ‫تحصیالت مقدماتی‪ ،‬وارد هنرستان صنعتی تهران شد‬ ‫و در رشته برق به تحصیل پرداخت‪ .‬در سال ‪ 1326‬وارد‬ ‫عرصههنرشدوبااندکدست مایه هایهنرنمایشوتئاتر‬ ‫به المان سفر کرد و در شهر هانوفر المان وارد یک مدرسه‬ ‫شبانه اموزش سینما و تئاتر گردید‪ .‬خود او درباره سفر به‬ ‫المان می گوید‪« :‬چند سالی در المان غربی در یک کارخانه‬ ‫مشغول به کار شدم‪ ،‬اما همان زمان هم از هنر غافل نشدم‪.‬‬ ‫بعد از کارم شب ها به کالس سینما و تئاتر می رفتم‪ ،‬البته‬ ‫کالس های ش��بانه می رفتم چون روزها سر کار بودم‪».‬‬ ‫ی با گذراندن دوره های اموزش��ی تئاتردر س��ال‬ ‫انتظام ‬ ‫‪ ۱۳۳۶‬به ایران بازگشت و به دلیل فضای نامناسب سینمای‬ ‫مثلت شماره‪130‬‬ ‫‪80‬‬ ‫ایران از نظر اخالقی‪ ،‬به کار دوبله فیلم‪ ،‬اجرای نمایش و‬ ‫حضور در تلویزیون روی اورد‪ .‬از نمایش هایی که او بازی‬ ‫کرد می توان به هیاهوی بسیار برای هیچ شکسپیر وخانه‬ ‫عروسک ایبسن اشاره کرد‪.‬‬ ‫سینما‬ ‫با س��اخته ش��دن فیلم هایی متف��اوت از جریان‬ ‫فیلمسازی فاسد رایج‪ ،‬انتظامی هم با فیلم واریته بهاری‬ ‫ساختهمجیدمحسنیواردسینماشد‪،‬اماشروعدرخشش‬ ‫انتظامی در فیلم گاو بود؛ نمایش گاو پیش از این با بازی‬ ‫بازیگران تئاتری نظیر علی نصیریان و عزت اهلل انتظامی ‬ ‫روی صحنه رفته بود‪ .‬به همین خاطر داریوش مهرجویی‬ ‫تصمیم گرفت از ان گروه برای ساختن فیلم گاو استفاده‬ ‫کند‪ .‬اینجا بود ک��ه اجرای خیره کنن��ده انتظامی یکی از‬ ‫ارکان موفقیت گاو بود؛ چگونه او نقش مس��خ ش��دن‬ ‫مش حسن را تبدیل به یکی از ماندگارترین نقش های‬ ‫ی می گوید‪« :‬برای اجرای نمایش گاو‬ ‫تاریخ کرد؟ انتظام ‬ ‫خیلی تحقیق و ممارست کردم‪ .‬حتی به کمک دوستی‪،‬‬ ‫‪ 15‬روز به محالت رفتم و در منزل ش��خصی سکونت‬ ‫کردم و او توانس��ت گاو خود را ‪ 10‬ت��ا ‪ 12‬روز به چرا و‬ ‫صحرا نبرد و به من این فرصت داده شد که راحت روی‬ ‫گاومطالعهکنم‪.‬بارهاصاحبگاوبهطویلهمی امدووقتی‬ ‫می دید من در گوشه ای نشسته ام و ساعت ها گاو را زیر‬ ‫نظر دارم و با دقت نگاه می کنم‪ ،‬تعجب می کرد و گاهی با‬ ‫پوزخندی مرا تنها می گذاشت‪ .‬کامال تمام حرکات گاو‪،‬‬ ‫نگاهوحالت هایچشماورازیرنظرگرفتم‪،‬اینکهلحظات‬ ‫زیادی به نقطه ای خیره و مات می ماند و حتی نش��خوار‬ ‫هم نمی کرد‪ .‬سنگین راه رفتن‪ ،‬باوقار و طمانینه حرکت‬ ‫کردن‪ ،‬خالصه تمام لحظه های زندگی را زیر نظر داشتم‬ ‫و بررسی می کردم‪».‬‬ ‫ی در س��ال ‪ 1348‬تصمیم به کس��ب تجربه‬ ‫انتظام ‬ ‫اکادمیک گرفت و توانست بدون کنکور وارد دانشگاه‬ ‫هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته تئاتر شود‪ ،‬او برای‬ ‫انکه بتواند در امر تحصیل موفق ش��ود حت��ی در درون‬ ‫اتومبیل فولکس خود هم درس می خواند‪.‬‬ ‫او در دانش��گاه هنرهای زیبا دانش��گاه تهران نزد‬ ‫استادانی همچون حمید سمندریان و شنگله دانش خود‬ ‫را با اموخته های اکادمیک روزامد کرد‪.‬‬ ‫خاطره ای از حضور او در کالس استاد سمندریان‬ ‫نقل است که گفته می شود‪« :‬استاد حمید سمندریان نقل‬ ‫کرده که وقتی انتظامی به عنوان ش��اگرد به این دانشکده‬ ‫رف��ت‪ ،‬او اعالم ک��رد‪ ،‬به هیچ وج��ه در جایگاه اس��تاد‬ ‫نمی تواند مقابل او قرار گیرد»‪ .‬پ��س از گاو‪ ،‬انتظامی در‬ ‫فیلم های بی ش��ماری بازی کرد و نقش های بی شماری‬ ‫را ماندگار کرد‪ ،‬او در مجموع در ‪ ۵۷‬فیلم بازی کرده است‬ ‫که از معروف ترین انها می توان به دایره مینا‪ ،‬پس��تچی‪،‬‬ ‫اجاره نشین ها‪ ،‬هامون‪ ،‬بانو‪ ،‬خانه خلوت‪ ،‬روسری ابی‪،‬‬ ‫روز واقعه و‪ ...‬اشاره کرد‪ .‬او در مجموع چهار بار سیمرغ‬ ‫بلورین بهترین بازیگر مرد را به خود اختصاص داده است‪.‬‬ ‫او سه فرزند پسر دارد؛ رامین هم موزیسین است‪،‬‬ ‫شهاب هم همین طور‪ .‬هر س��ه در اروپا تحصیل کردند‪.‬‬ ‫رامین در ارکس��تر بزرگی در برلین کار می کند‪ .‬شهاب‬ ‫ویلونسل می زند‪ ،‬اما مشهورترین فرزند او مجید انتظامی ‬ ‫است؛ اهنگسازی که نوای از کرخه تا راین او در تاریخ‬ ‫سینمای ایران تا همیشه ماندگار است‪.‬‬ ‫شاید بهتر باشد برای یک پایان خوب توصیه استاد را‬ ‫برای کسانی که می خواهند بازیگر شوند را بخوانیم‪« :‬من‬ ‫هر کسی را می بینم که می خواهد کار هنری انجام دهد به‬ ‫او می گویم حتما هنر را از طریق اکادمیک نیز دنبال کند و‬ ‫الاقل لیسانس بگیرد‪ .‬البته خیلی ها هم هستند که لیسانس‬ ‫دارند‪ ،‬اما ان بازیگری را ندارند‪ .‬ببینید‪ ،‬هنر ان چیزی است‬ ‫که از شما خلق شده باشد‪ .‬به نظرم بازیگر باید نقش هایی‬ ‫را که قرار اس��ت انها را بازی کند‪ ،‬خ��وب درک کند و‬ ‫شخصیت و کاراکتر را بشناسد و حتی مطالعه ای روی‬ ‫گذشته ان نیز داشته باشد‪g».‬‬ ‫برای ارتباط بیش��تر و اگاه��ی از نظرات‬ ‫انتقادات و پیشنهادهای شما خوانندگان محترم‬ ‫مجل��ه مثلث از این پ��س می توانی��د از ایمیل‬ ‫‪ didar@mosalas.ir‬ب��ه عن��وان یک پل‬ ‫ارتباطی استفاده کنید‪.‬‬ ‫نظرات شما در مورد مجله به طور کامل‬ ‫مورد بررسی قرار خواهد گرفت و به زودی به‬ ‫تمامی انها پاسخ داده خواهد شد‪.‬‬ ‫قاب‬ ‫اختتامیهدوساالنهخوشنویسی‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫نمایشگاهبینالمللیصنایعدستی‬ ‫فردوسی پور نقد شد‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫_____‬ ‫اولین بازی رایانه ای ارتش جمهوری اسالمی‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلت شماره‪130‬‬ ‫اشیایی نورانی در اسمان ایران‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫پرش والیبال برای المپیک کافی نبود‬ ‫سریال راه طوالنی‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫مراسم سنتی جونکا جنگی(جنگ گاو های بومی)‬ ‫‪81‬‬ ‫بازا ر‬ ‫اولین گردهمایی فصلی مدیران ارشد بانک مسکن در سال جاری برگزار شد‬ ‫وزیر راه وشهرسازی‪ :‬بانک مسکن عمود خیمه‬ ‫مسکن مهر است‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلت شماره‪130‬‬ ‫اولین گردهمای��ی فصلی مدیران ارش��د بانک‬ ‫مسکن در سال جاری با حضور وزیر راه وشهرسازی‪،‬‬ ‫اس��تاندار کرمان‪ ،‬مدیرعامل و اعضای هیات مدیره‪،‬‬ ‫مدیران میانی و مدیران شعب بانک مسکن در استان ها‬ ‫به مدت دو روز در کرم��ان برگزار ش��د‪ .‬به گزارش‬ ‫روابط عموم��ی بانک مس��کن‪ ،‬در ای��ن گردهمایی‬ ‫مهندس علی نیکزاد – وزیر راه و شهرس��ازی – طی‬ ‫سخنانی از تالش کارکنان بانک مسکن در پرداخت‬ ‫تسهیالت طرح مسکن مهر قدردانی کرد‪ .‬وی با اشاره‬ ‫به این مطلب از ائمه معصومین که ش��کر نعمت اگر‬ ‫نشود چون گناهی است که امرزیده نمی شود‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«از خدا بس��یار شاکریم که در مس��یر ساخت وساز و‬ ‫تامین س��رپناه برای مردم پیش رفتی��م‪ ».‬نیکزاد عزم‬ ‫رئیس جمهور را حل مشکل مسکن برشمرد و افزود‪:‬‬ ‫«خوشحالیم که در دهه پیشرفت و عدالت به درستی‬ ‫در مس��یر ساخت وساز قدم برداش��ته ایم‪ ».‬وی طرح‬ ‫مس��کن مهر را همچون خیمه ای توصی��ف کرد که‬ ‫بانک مس��کن با تس��هیالت و خدماتی ک��ه در این‬ ‫زمینه به متقاضیان ارائه می دهد عمود ان است‪ .‬وزیر‬ ‫راه وشهرسازی در ادامه به جنگ اقتصادی که دغدغه‬ ‫فعلی کش��ور اس��ت اش��اره کرد و تاکید کرد‪« :‬خون‬ ‫شهدا‪ ،‬رهبری مقام معظم‪ ،‬ایستادگی رئیس جمهور‪،‬‬ ‫رنگ سرخ ش��هادت و فرهنگ س��بز انتظار ما را در‬ ‫برابر دش��منان شکس��ت ناپذیر کرده اس��ت‪ ».‬وی با‬ ‫اشاره به اینکه س��اخت س��االنه یک میلیون مسکن‬ ‫باعث تثبیت ‪ 1/5‬میلیون ش��غل ش��ده اس��ت یاداور‬ ‫شد‪« :‬مسکن و اشتغال ابزار مقابله با جنگ اقتصادی‬ ‫است‪ ».‬نیکزاد در ادامه گفت‪« :‬در طول تاریخ تاکنون‬ ‫هیچ گاه رش��د قیمت مس��کن کمتر از ت��ورم نبوده‬ ‫است‪ ،‬اما در س��ال های ‪ 89‬و ‪ 90‬رشد مسکن کمتر از‬ ‫تورم بوده اس��ت که ان هم به دلیل طرح مسکن مهر‬ ‫است‪ ».‬وی افزود‪« :‬طرح مس��کن مهر عزت را برای‬ ‫رنجبر اعالم کرد‪ :‬بانک تجارت انحراف مصارف ارزی ندارد‬ ‫چندیپیشرئیسکلبانکمرکزیعلتبرداشتاز‬ ‫حساببانک هادراسفندماهسالگذشتهراانحرافبرخی‬ ‫از بانک ها در فروش ارز در ب��ازار ازاد یا ذخیره ان عنوان‬ ‫کردهبودکهدرهمینزمینهمدیر عاملبانکتجارتبابیان‬ ‫توضیحاتی در مورد مصارف ارزی این بانک تصریح کرد‪:‬‬ ‫«حداقل از بانک تجارت مطمئن هستیم که هیچ میزانی‬ ‫از حساب ما کم نخواهد شد‪ ».‬وی با یاداوری رقم ‪ ۳۸۰‬میلیارد تومانی که بانک مرکزی از‬ ‫حساب بانک تجارت برداشت کرد و سپس میزانی از ان را برگرداند و دوباره یک برداشت‬ ‫دیگری صورت گرفت‪ ،‬افزود‪« :‬این اتفاق برای کل بانک ها رخ داده است‪ ».‬رنجبرفالح در‬ ‫این مورد اظهار کرد‪« :‬زمانی یک موج خبری ایجاد شد که بانک ها ارزهایی که به نرخ مرجع‬ ‫یبانک هاهممتهمبهاینکارشدندوبههمین‬ ‫ازبانکمرکزیگرفتندرابهبازاربرده اندوبعض ‬ ‫دلیل درصدد بودند که این امار را جمع اوری کنند‪ ».‬وی در مورد این عملکرد بانک مرکزی‬ ‫عنوانکرد‪«:‬دراینشرایطبانکمرکزیبر عکسعملکردواینقضیهراقطعیفرضکردو‬ ‫بهبانک هاگفتسندبیاورندوبگویندکهارزهارادرقالبال‪.‬سییاضمانتنامهیاباچهنرخی‬ ‫داده اند‪ .‬در حالی که اصال بانک مرکزی پرتالی دارد و ریز همه انها گزارش می شود و محاسبه‬ ‫ان‪،‬کارسختینیست‪».‬ویدرپایانخاطرنشانکرد‪«:‬مابهرئیسکلبانکمرکزیگفته ایمکه‬ ‫ماطلبکارمی شویموطلبمارابدهند‪g».‬‬ ‫‪82‬‬ ‫س��ازندگان‪ ،‬انبوه س��ازان و صادرکنندگان خدمات‬ ‫فنی و مهندسی اورده اس��ت به طوری که بسیاری از‬ ‫کش��ور های امریکای التین و افریقا از کش��ور ایران‬ ‫خواسته اند تا در ان کشور ها مس��کن بسازند‪ ».‬وزیر‬ ‫راه و شهرسازی ایجاد عدالت در توزیع زمین‪ ،‬دادن‬ ‫تسهیالت قرض الحسنه و امکان خانه دار شدن و دادن‬ ‫تسهیالت به افرادی که تاکنون مسکن نداشته اند را از‬ ‫برکات این طرح عنوان کرد‪ .‬وی با اشاره به روش های‬ ‫ساخت وساز در مسکن مهر گفت‪« :‬با توجه به قیمت‬ ‫مقطوع مس��کن‪ ،‬صرفه جویی در زمان و به کارگیری‬ ‫مصالح ایران��ی تغییراتی در نظام فن��ی اجرایی طرح‬ ‫مسکن مهر ایجاد و از روش های نوین همچون قالب‬ ‫تونلی در ساخت و ساز اس��تفاده شد که به این ترتیب‬ ‫روش صنعتی س��ازی در مس��کن مهر رواج یافت‪».‬‬ ‫نیکزاد همچنین در خصوص پیشرفت طرح مسکن‬ ‫مهر به ارائه امار و ارقام مقایسه ای پرداخت و افزود‪:‬‬ ‫«در ابتدای دولت نهم‪ 4 ،‬میلی��ون و ‪ 428‬هزار واحد‬ ‫مسکونی روستایی در کش��ور وجود داشت که طی‬ ‫هفت سال دولت احمدی نژاد س��اخت دو میلیون و‬ ‫‪60‬هزار واحد روس��تایی اغاز ش��د که یک میلیون و‬ ‫‪ 360‬هزار واحد ان ساخته شده و بقیه در حال تکمیل‬ ‫اس��ت‪ ».‬وی گفت‪ 44« :‬درصد خانه های روس��تایی‬ ‫کشور طی دولت های نهم و دهم ساخته شده است‪».‬‬ ‫نیکزاد با اشاره به اینکه تا قبل از دولت نهم ‪ 11‬میلیون‬ ‫و ‪ 321‬هزار واحد مس��کونی شهری در کشور وجود‬ ‫داش��ت‪ ،‬افزود‪« :‬از ابتدای دولت نهم تاکنون ساخت‬ ‫دو میلیون و ‪ 500‬هزار واحد مس��کونی ش��هری در‬ ‫شهرهای زیر ‪ 25‬هزار نفر‪ ،‬باالی ‪ 25‬هزار نفر‪ ،‬بافت‬ ‫فرسوده و شهرهای جدید شروع شده است که ‪400‬‬ ‫هزار واحد ان تمام ش��ده و یک میلیون و ‪ 200‬هزار‬ ‫واحد نیز تا پایان امس��ال به اتمام می رس��د‪ ».‬وی در‬ ‫ادامه به س��اخت ‪ 211‬هزار واحد مسکونی در قالب‬ ‫روس��تایی و کپر نش��ینی از ابتدای دولت نهم تاکنون‬ ‫در استان کرمان خبر داد که ‪ 105‬هزار واحد به اتمام‬ ‫رسیده و‪ 58‬هزار واحد دیگر نیز تا پایان امسال به اتمام‬ ‫می رسد‪ .‬وزیر راه وشهرسازی با اشاره به این مطلب‬ ‫که ادامه روند ساخت وس��از توسط خودمالکان یکی‬ ‫از برنامه های سال جاری اس��ت‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬با‬ ‫تالش کارکنان بانک مسکن در طرح مسکن مهر‪ ،‬این‬ ‫بانک به یکی از قدرتمندترین بانک ها در دولت نهم و‬ ‫دهم تبدیل شده است‪g ».‬‬ ‫دریافت هزینه قبض تلفن همراه رایتل توسط پست بانک‬ ‫براس��اس تفاهم نامه منعقده بین پس��ت بانک ایران و ش��رکت ارتباطات تامین‬ ‫ش��مس نوین (رایتل)‪ ،‬وجوه هزینه قبوض مصرفی س��یم کارت های دائمی مشترکان‬ ‫این شرکت توسط پست بانک دریافت می شود‪ .‬بنابر اعالم اداره کل بازاریابی و تجهیز‬ ‫منابع‪ ،‬براس��اس این تفاهم نامه و در راستای ترویج فرهنگ پرداخت های الکترونیکی‬ ‫در میان هموطنان‪ ،‬تسهیل امور جاری انان و تکریم ارباب رجوع‪ ،‬دریافت وجوه هزینه‬ ‫ی مشترکان ش��رکت مذکور به صورت حضوری‬ ‫قبوض مصرفی سیم کارت های دائم ‬ ‫و غیرحضوری از طریق ش��عب‪ ،‬دفاتر خدمات بانکی و درگاه های الکترونیکی پست‬ ‫بانک انجام می شود‪ .‬مشترکان شرکت رایتل می توانند با مراجعه به ‪ ۱۴‬هزار و ‪ ۵۰۰‬شعبه‬ ‫و دفترخدمات بانکی و همچنین از طریق درگاه های اینترنت بانک‪ ،‬تلفن بانک‪ ،‬همراه‬ ‫بانک‪ SMS،‬بانک‪ ،‬کیوسک بانک و دستگاه های خودپرداز (‪ )ATM‬و پایانه های فروش‬ ‫(‪ )pos‬پس��ت بانک نس��بت به پرداخت وجوه هزینه قبوض مصرفی خود اقدام کنند‪.‬‬ ‫مدیر امور ش��عب و مناطق بانک گفت‪« :‬برای افزایش درامد کارگزاران دفاترخدمات‬ ‫بانکی‪ ،‬کارمزد برخی از خدمات پست بانک از جمله حس��اب جاری افزایش یافته و‬ ‫از ابتدای خرداد ماه محاسبه و به انان پرداخت می شود‪ ».‬غالمحسین صباغی افزود‪« :‬با‬ ‫هماهنگی بانک مرکزی مشکالت مربوط به پول رسانی و جمع اوری وجوه دفاتر خدمات‬ ‫بانکی به ویژه در روستاها و مناطق دوردست نیز با تدابیر اتخاذ شده رفع شده و کارگزاران‬ ‫دفاتر می توانند با فراغ بال فعالیت بانکی خود را انجام دهند‪g ».‬‬ ‫مدیرعامل بانک مسکن‪:‬‬ ‫هدف بعدی بانک ساخت مسکن برای تمام اقشار است‬ ‫قائم مقام شرکت مخابرات تهران خبر داد‬ ‫ضریب نفوذ تلفن همگانی در ایران باالتر از کشورهای پیشرفته‬ ‫قائم مقام ش��رکت مخابرات تهران اظهار داش��ت‪:‬‬ ‫«روش محاسبه ضریب نفوذ تلفن خانگی به ازای هر صد‬ ‫نفر و تلفن همگانی به ازای هر هزار نفر است‪ ».‬قائم مقام‬ ‫مدیر عامل شرکت مخابرات استان تهران افزود‪« :‬بر اساس‬ ‫اخرین امار تهیه شده‪ ،‬تا ابتدای خرداد ماه‪ ،1391‬ضریب‬ ‫نفوذ تلفن همگانی به ازای هر هزار نفر‪ ،‬در دو استان تهران‬ ‫و البرز ‪ 3/2‬است‪ ».‬این عضو هیات مدیره شرکت مخابرات استان تهران ادامه داد‪« :‬ضریب‬ ‫نفوذ تلفن همگانی در استان تهران ‪ 2/93‬و در اس��تان البرز ‪ 3/71‬است‪ ».‬وی تصریح کرد‪:‬‬ ‫«همچنین ضریب نفوذ تلفن همگانی در شهر تهران‪ 3/4‬و در کل ایران‪ 2/53‬است‪ ».‬یافتیان‬ ‫با مقایسه ای بین ضریب نفوذ تلفن همگانی در چند کشور دنیا‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬ضریب نفوذ‬ ‫تلفنهمگانیدرکشورالمان‪،0/7‬فرانسه‪ ،2/5‬ترکیه‪،1/2‬مکزیک‪ 2/6‬ومراکش‪ 0/5‬است‪».‬‬ ‫قائم مقام مدیر عامل شرکت مخابرات استان تهران تصریح کرد‪« :‬ضریب نفوذ تلفن همگانی‬ ‫درکلجهان‪ 3‬ومتوسطضریبنفوذتلفنهمگانیدرکشورهایپیشرفته‪ 2‬است‪».‬اینعضو‬ ‫هیات مدیرهشرکتمخابراتاستانتهرانادامهداد‪«:‬بهاین ترتیبضریبنفوذتلفنهمگانی‬ ‫در استان البرز (‪ )3/71‬و شهر تهران (‪ )3/4‬از متوسط جهان (‪)3‬بیشتر است؛همچنین ضریب‬ ‫نفوذتلفنهمگانیدرایران(‪)2/53‬ازمتوسطکشورهایپیشرفته(‪)2‬نیزبیشتراست‪g».‬‬ ‫حقوق کارمندان ‪ 15‬درصد افزایش یافت‬ ‫‪ 15‬درصد در سال جاری به حقوق کارمندان شاغل‬ ‫و بازنشسته افزوده می شود و این بخش از افراد معوقات‬ ‫حقوق خود از ابتدای س��ال را نیز به میزان ‪ 15‬درصد در‬ ‫تیرماهدریافتمی کنند‪.‬معاونراهبردیریاست جمهوری‬ ‫ازافزایش‪15‬درصدیحقوقکارکناندولتوبازنشستگان‬ ‫خبردادوگفت‪«:‬اینمصوبهدرچندروزایندهابالغمی شود‬ ‫وکارکناندولت‪،‬اعمالافزایشیادشدهراهمراهبامعوقاتماه هایقبلدرفیشحقوقتیرماه‬ ‫ش��اهد خواهند بود‪ ».‬بهروز مرادی تصریح کرد‪« :‬در دولت تصویب شده که میزان حقوق‬ ‫کارمنداندولتوبازنشستگاندرسال‪91‬بهمیزان‪15‬درصدافزایشپیداکند‪g».‬‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلت شماره‪130‬‬ ‫قدرت اهلل ش��ریفی‪ ،‬مدیرعامل بانک مسکن در‬ ‫اولین گردهمایی مدیران ارش��د در س��ال جاری طی‬ ‫س��خنانی به ارائه عملکردی از فعالیت های بانک طی‬ ‫س��ال گذش��ته پرداخت و میزان منابع بانک تا پایان‬ ‫سال گذش��ته را ‪198‬هزار میلیارد ریال عنوان کرد که‬ ‫نس��بت به س��ال ‪ 89‬معادل ‪ 12/8‬درصد رشد داشته‬ ‫است‪ .‬وی میزان تس��هیالت اعطایی بانک مسکن در‬ ‫س��ال ‪ 90‬را ‪ 206‬هزار میلیارد ری��ال توصیف کرد و‬ ‫گفت‪« :‬از این میزان ‪ 140‬هزار میلیارد ریال مربوط به‬ ‫مسکن مهر اس��ت و مابقی ان نیز سایر تعهدات بانک‬ ‫به سپرده گذاران بوده اس��ت که پرداخت شده است‪».‬‬ ‫شریفی با اش��اره به این مطلب که در سال جاری نیز‬ ‫تاکنون ‪ 280‬ه��زار میلیارد ریال تس��هیالت در قالب‬ ‫طرح مهر به متقاضیان پرداخت ش��ده است‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«تاکنون ‪ 384‬هزار میلیارد ریال نیز قرارداد طرح مهر با‬ ‫متقاضیان منعقد و تا‪ 420‬هزار میلیارد نیز پذیرش شده‬ ‫اس��ت‪ ».‬وی گفت‪« :‬در س��ال جاری باید یک میلیون‬ ‫و ‪ 200‬هزار قرارداد طرح مس��کن مه��ر وارد مرحله‬ ‫فروش اقساطی ش��ود که باتوجه به حجم باالی کار‬ ‫این فرایند به صورت برون سپاری به شرکت اندیشه‬ ‫گستر البرز سپرده ش��ده تا این کار با سرعت بیشتری‬ ‫انجام شود‪ ».‬مدیرعامل بانک با بیان این مطلب که در‬ ‫بخش سرانه تسهیالت در ش��بکه بانکی اول هستیم‬ ‫گفت‪ 444« :‬هزار میلیارد ریال سرانه تسهیالت بانک‬ ‫مسکن به ش��عبه اس��ت که از این نظر رتبه اول را در‬ ‫سیستم بانکی دارا هس��تیم‪».‬مدیرعامل بانک مسکن‬ ‫میزان مطالبات معوق بانک را در مقایس��ه با سیستم‬ ‫بانکی با چهار درصد پایین ترین حد دانست و تاکید‬ ‫کرد تالش داریم تا با ارائه راهکارهای الزم این میزان‬ ‫را به ‪ 2/ 8‬درصد برس��انیم‪.‬وی تاکید ک��رد‪« :‬مدیران‬ ‫باید در وصول مطالبات پیگیری های الزم را داش��ته‬ ‫باشند که البته در کنار ان همکاران هم تالش می کنند‬ ‫با وصول اقساط منابع بیشتری اخذ کنند‪ ».‬شریفی با‬ ‫بیان این مطلب که هدف بعدی بانک ساخت مسکن‬ ‫برای تمام اقشار اس��ت افزود‪« :‬تاکنون ‪ 98‬درصد از‬ ‫منابع در بخش مسکن مصرف شده و تنها دو درصد‬ ‫در سایر سرفصل هاس��ت‪ ».‬وی در خصوص جذب‬ ‫منابع گفت‪« :‬مسکن مهر فرصتی است برای بانک تا با‬ ‫انجام وظایف محوله امتیازات بسیاری را برای بانک‬ ‫بگیریم‪ ».‬وی درخصوص ازادکردن وثایق گیرندگان‬ ‫تسهیالت گفت‪« :‬در قانون بودجه با تصویب مجلس‬ ‫حتی وثایقی که در رهن بانک اس��ت‪ ،‬با درخواست‬ ‫مشتریان با پرداخت بخش��ی از بدهی‪ ،‬مازاد ان ازاد‬ ‫می شود تا اگر تسهیالت دیگری خواستند بگیرند‪g».‬‬ ‫استاندار قم‪:‬‬ ‫با مصرف صحیح منابع به ارتقای صنعت و تولید داخلی کمک کنید‬ ‫مدیر کل شعب موسسه مالی و اعتباری مهر استان‬ ‫قم در راس��تای گس��ترش و توس��عه ارائه خدمات به‬ ‫ادارات و سازمان ها با استاندار قم دیدار کرد‪ .‬به گزارش‬ ‫روابط عمومی موسس��ه مالی و اعتباری مهر استان قم‪،‬‬ ‫حجت االسالم و المسلمین محمدحس��ین موسی پور‬ ‫– اس��تاندار قم – در این دیدار اظهار ک��رد‪« :‬با توجه به‬ ‫شعار امسال که از سوی رهبر معظم انقالب به سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه‬ ‫ایرانی نامگذاری شد‪ ،‬شایسته است تا با مصرف منابع خود در جهت ارتقای صنعت و‬ ‫تولید داخلی گام های موثری در راس��تای تحقق این مهم بردارید‪ ».‬استاندار قم با بیان‬ ‫اینکه بانک ها و موسسات مالی با رصد کردن دقیق شرایط اقتصادی کشور نباید به دنبال‬ ‫نگاه سوداگرانه باشند‪ ،‬ادامه داد‪« :‬از جمله وظایف مهم بانک ها و موسسات مالی مرتفع‬ ‫کردن نیازهای مالی مردم اس��ت که قدم اول در این راه‪ ،‬اعتماد سازی و جلب اطمینان‬ ‫انهاست‪ ».‬وی تصریح کرد‪« :‬کسب تائیدیه از کمیته شرعی برای قراردادها در موسسه‬ ‫مالی و اعتباری مهر یک اقدام مهم در اجرای بانکداری اس�لامی است که می بایست با‬ ‫شناسایی اسیب های موجود در این مسیر‪ ،‬اشکاالت کار را به حداقل رسانید و پیوند مردم‬ ‫با اقتصاد شفاف اسالمی را تقویت کنید‪ ».‬استاندار قم در پایان سخنانش ابراز امیدواری‬ ‫کرد با حمایت موسسه مهر شاهد افزایش رونق و توسعه در اقتصاد استان باشیم و افزود‪:‬‬ ‫«موسسه مالی و اعتباری مهر یک بنگاه مالی ارزش محور است و باید در سال تولید ملی و‬ ‫حمایت از کار و سرمایه ایرانی‪ ،‬بیش از گذشته به دنبال خدمت رسانی و ارائه تسهیالت‬ ‫به هم میهنان عزیزمان باشد‪ ».‬در ادامه‪ ،‬محمد رضا پاطال ‪ -‬مدیرکل شعب موسسه مالی و‬ ‫اعتباری مهر استان قم – نیز با ارائه گزارشی از عملکرد موسسه در استان‪ ،‬گفت‪« :‬مجموعه‬ ‫مهر از دیرباز به دنبال اجرا و اس��تقرار نظام بانکداری اس�لامی بوده است که پرداخت‬ ‫مابه التفاوت سود قطعی و سود علی الحساب در سال گذش��ته‪ ،‬برگزاری کالس های‬ ‫احکام فقهی بانکداری بدون ربا و تطبیق ابالغیه ها و دستورالعمل ها با احکام شرعی از‬ ‫جمله اقداماتی است که در این راستا در موسسه مهر صورت گرفته است‪ ».‬دبیر کل شعب‬ ‫استان قم ادامه داد‪« :‬موسس��ه مالی و اعتباری مهر استان قم امادگی دارد که با مشارکت‬ ‫در طرح های عمرانی و توسعه خدمات شهری استان و استفاده بهینه از منابع‪ ،‬در جهت‬ ‫خدمت رسانی به مردم و حمایت از تولید داخلی در توسعه اقتصاد استان سهیم باشد‪g».‬‬ ‫‪83‬‬ ‫گفت‪« :‬واقعیت این است که در اقتصادی مانند اقتصاد‬ ‫ایران که بانک محور است‪ ،‬برای رسیدن به بلوغ سیستم‬ ‫بانکی و پولی کش��ور مدت ها زمان می برد تا در تعیین‬ ‫نرخ سود سپرده ها و تسهیالت‪ ،‬ازادانه عمل کنند‪ ».‬وی‬ ‫تصریح کرد‪« :‬معتقدم تصمیم ش��ورای پول و اعتبار در‬ ‫بهمن ‪ 90‬اگرچه با هدف ارامش بخشی به بازار و جذب‬ ‫نقدینگی سرگردان بود و در کوتاه مدت جواب داد‪ ،‬اما‬ ‫بی تردید در میان مدت و بلندمدت به سود اقتصاد کشور‬ ‫نیست‪».‬‬ ‫مدیرعامل موسسه مالی و اعتباری مهر مطرح کرد‬ ‫حساب سازی برخی موسسات پولی برای جذب منابع‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلت شماره‪130‬‬ ‫غالمحسن تقی نتاج با ارزیابی تاثیر سیاست های‬ ‫پولی و ارزی بانک مرک��زی طی پنج م��اه اخیر‪ ،‬اظهار‬ ‫داشت‪« :‬سیاس��ت های جدید پولی بیشتر انفعالی بود و‬ ‫عکس العملی نسبت به موج به وجود امده در بازار طال‬ ‫و ارز بوده است‪ ».‬وی افزود‪« :‬مجموع این عوامل به ازاد‬ ‫شدن تعیین نرخ سود س��پرده ها منجر شد که بنا بر متن‬ ‫مصوبه ابالغی‪ ،‬بانک ها و موسسات می توانستند با در نظر‬ ‫گرفتن سبد دارایی های خود و نرخ میانگین بازدهی سبد‬ ‫تسهیالت پرداختی‪ ،‬نرخ سود سپرده ها را تعیین کنند‪».‬‬ ‫دکتر نتاجبا بیاناینکههم اکنونعمده ترینمحلدرامدزایی‬ ‫موسسات پولی و بانکی در ایران از فاصله نرخ تمام شده‬ ‫سود سپرده ها و نرخ تسهیالت پرداختی به دست می اید‪،‬‬ ‫افزود‪« :‬اگر در شرایطی که نهاد ناظر بر بازار پول و شبکه‬ ‫پولی و بانک��ی حداقل بر روی کاغذ‪ ،‬تعیین نرخ س��ود‬ ‫س��پرده ها را ازاد بگذارد‪ ،‬رقابت میان فعاالن این حوزه‬ ‫در جذب س��پرده ها به مراتب بیشتر از قبل شدت یابد‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬موسسات پولی و بانکی نرخ های باالتری‬ ‫را برای سپرده ها اعالم می کنند تا بتوانند سهم خود را در‬ ‫بازار حفظ کنند‪ ،‬چراکه در غیر ای��ن صورت‪ ،‬با خروج‬ ‫شدید منابع مواجه شده و عدم مدیریت و تداوم این روند‬ ‫می تواند به ورشکستگی بنگاه پولی و مالی بینجامد‪».‬‬ ‫نرخ های سود ‪ 29‬درصدی پس از مصوبه شورای‬ ‫پول و اعتبار‬ ‫دکتر نتاج خاطرنشان کرد‪« :‬پس از ابالغ مصوبه‬ ‫شورای پول و اعتبار مبنی بر ازاد شدن تعیین نرخ سود‬ ‫سپرده ها‪ ،‬شاهد رواج نرخ های باال حتی تا‪ 28‬و‪ 29‬درصد‬ ‫هم بودیم چرا که برخی از موسسات پولی‪ ،‬ادامه حیات‬ ‫خود را در گرو جذب هر چه بیشتر سپرده ها می دیدند‪».‬‬ ‫وی با تعبیر این نوع اقدامات به خودکش��ی موسسات‬ ‫پولی گفت‪« :‬با هیچ حسابی‪ ،‬نمی توان به این نتیجه رسید‬ ‫که چنین بازدهی از چه ش��یوه ای برای انها امکان پذیر‬ ‫باشد و مشخص نیست مدیران این موسسات چگونه‬ ‫به خود جرات می دهند چنین نرخ های باالیی اعالم کنند‪».‬‬ ‫تقی نتاج افزود‪« :‬در این میان برخی از موسسات نیز تقریبا‬ ‫میانه رو بودند‪ ،‬به عنوان مثال موسسه مهر با این استدالل که‬ ‫پیش از این سهم خود را از بازار گرفته تغییراتی حداقلی‬ ‫و در چارچوب منطق کارشناسی در نرخ های سپرده ها را‬ ‫اعمال کرد‪».‬‬ ‫برخی موسسات پولی حساب سازی می کنند‬ ‫وی در پاسخ به این س��وال که چرا بانک مرکزی با‬ ‫این اقدامات برخورد نمی کند‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬در چنین‬ ‫مواقعیمعموالموسساتدستبهحساب سازیمی زنند‬ ‫و با تعریف درامده��ای واهی و غیرواقعی‪ ،‬س��ودهای‬ ‫غیر واقعی ایج��اد می کنند و دس��تگاه های نظارتی هم‬ ‫عمال ابزار و امکان شناسایی این سودها را در کوتاه مدت‬ ‫ندارند‪».‬‬ ‫برای تعیین نرخ سود ازاد باید سیستم بانکی به بلوغ برسد‬ ‫این فعال شبکه بانکی در پاس��خ به این سوال که‬ ‫معتقدید نفس تصمیم شورای پول و اعتبار درست نبوده‬ ‫وام‪ 8‬میلیونی برای زوج های با مهریه کمتر از‪ 110‬سکه‬ ‫مدیرکل بانک مرکزی اعالم کرد‪« :‬به کس��انی که‬ ‫مهریه انها کمتر از ‪ 110‬سکه باشد هشت میلیون تومان‬ ‫وام ازدواج اختص��اص می یابد‪ ».‬محم��ود بهمنی که به‬ ‫منظور بررسی مشکالت اقتصادی کشور و پاسخ به سوال‬ ‫نمایندگان در صحن علنی مجلس حاضر شده بود‪ ،‬در‬ ‫واکنش به انتقاد برخی از نمایندگان در مورد عدم اعطای‬ ‫تسهیالت قرض الحسنه برخی از بانک ها به مردم گفت‪« :‬هنگامی که بنده مدیریت بانک‬ ‫مرکزی را در دست گرفتم‪ 39‬درصد از منابع این بانک برای اعطای تسهیالت قرض الحسنه‬ ‫به مردم داده شد که این میزان اکنون به‪ 96‬درصد رسیده است‪ ».‬وی اعالم کرد‪« :‬تمام تالش‬ ‫ما این است که حدود چهار درصد باقیمانده منابع را برای وام های ازدواج اختصاص دهیم‪».‬‬ ‫بهمنی اظهار کرد‪« :‬وام ازدواج برای برخی که دارای شرایط خاص همچون مهریه کمتر از‬ ‫‪ 110‬سکه باشند به هشت میلیون تومان رسیده و مشکل قرض الحسنه نداریم و تالش مان‬ ‫این است که این تسهیالت را در اختیار مردم از منابع باقیمانده قرار دهیم‪g ».‬‬ ‫‪84‬‬ ‫وی با برخی بانک ها مصوبه شورای پول و اعتبار را‬ ‫اجرانمی کنند‬ ‫بیان اینکه برخی بانک ها عمال مصوبه ش��ورا را‬ ‫نادیده گرفته اند‪ ،‬افزود‪« :‬حتی بانک های دولتی هم در‬ ‫توافق با مشتریان بزرگ خود‪ ،‬این گونه رفتار می کنند؛‬ ‫تنها سپرده گذارانی که اندک دارایی خود را به بانک ها‬ ‫می سپارند‪ ،‬از نرخ های هفت درصدی بهره مند می شوند‬ ‫و مشتریان بزرگ تر همچنان با توافق با بانک ها نرخ های‬ ‫باالتری را تح��ت عناوین مختلف و البت��ه با توافقات‬ ‫صوری دریافت می کنند‪ ».‬مدیرعامل موسس��ه مالی و‬ ‫اعتباری مهر در پاسخ به این سوال که ایا این شرایط به‬ ‫زیان سیستم بانکی و موسسات پولی است یا نه‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫« تردیدی نیس��ت که نرخ های باالیی ک��ه برای جذب‬ ‫سپرده بیشتر اعالم شد قابلیت س��وداوری به ان میزان‬ ‫را ندارد‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬با توجه به اینکه مصوبه شورای‬ ‫پول و اعتبار تقریبا اواخر س��ال گذش��ته ابالغ شد این‬ ‫نرخ ها و سپرده ها خود را در ترازنامه ها و صورت های‬ ‫مالی سال ‪ 90‬نشان نداد‪ ،‬اما بی شک در سال ‪ 91‬اثار این‬ ‫رفتار نادرست و نسنجیده برخی بانک ها و موسسات‬ ‫اعتباری در گزارش های سود و زیان انها نمایان خواهد‬ ‫شد‪ ».‬او در بخش��ی دیگر از صحبت هایش افزود‪« :‬در‬ ‫شرایطی که نرخ واقعی تورم در بازار ‪ 25‬درصد است‪،‬‬ ‫اگر دولت اصرار داشته باشد که نرخ را به زیر ‪ 10‬درصد‬ ‫برس��اند و برای این کار‪ ،‬نرخ س��ود تس��هیالت را هم‬ ‫دس��توری پایین بیاورد‪ ،‬طبیعی اس��ت که با شکست‬ ‫مواجه خواهد شد‪ ،‬چراکه نمی توان از دارندگان منابع‬ ‫مالی انتظار داشت در ش��رایطی که قدرت خرید انها با‬ ‫نرخ ‪ 25‬درصد در حال کاهش است‪ ،‬دارایی های خود را‬ ‫با نرخ سود‪ 13‬درصد در بانک ها سپرده کنند‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫موسس��ه مالی و اعتباری مهر اظهار داشت‪« :‬باید نظام‬ ‫مناس��بی تعریف و اجرا کنیم و به ج��ای حرکت های‬ ‫هیجانی و مقطعی برنامه چند س��اله تعریف کنیم و هر‬ ‫سال مقدار مشخصی از قیمت تمام شده پول را کم کنیم‬ ‫تا بانک ها با ان هماهنگ ش��ده و مصرف کنندگان هم‬ ‫بهره مند باشند؛ ضمنا نرخ تسهیالت باید بیش از نرخ‬ ‫سود سپرده ها باشد‪g ».‬‬ ‫عرضه پژو ‪ 405‬و پارس با تزئینات داخلی جدید‬ ‫ایرانخودروبهمنظورپاسخگوییبهنیازمشتریان‪،‬پژو‪ 405‬وپارسراباتزئیناتداخلی‬ ‫جدید عرضه می کند‪ .‬به گزارش ایسنا‪ ،‬نجاری‪ ،‬قائم مقام مدیر عامل ایران خودرو در تولید‪ ،‬با‬ ‫اعالمخبر باال گفت‪« :‬از انجا که پژو‪ 405‬سال ها بدون تغییر عرضه شده و هم چنین به منظور‬ ‫تسهیل نصب ایربگ سرنشین‪ ،‬ایران خودرو در نظر دارد تغییراتی را د ر تریم داخلی‪ 405‬و‬ ‫پارسبهاجرادراورد‪.‬ویافزود‪«:‬درنتیجهاینتغییراتکهتوسطمهندسیمحصولوساپکو‬ ‫در دست انجام است‪ ،‬نصب ایربگ سرنشین روی این دو محصول نیز امکان پذیر می شود‪».‬‬ ‫نجاری افزود‪« :‬در تریم داخلی جدید‪ 405‬و پارس‪ ،‬داشبورد از نوع نرم به نوع سخت تبدیل و‬ ‫پیش بینیمی شودکهضمنتغییروضعیتظاهری‪،‬ایندوخودروزیباتر‪،‬بهروزترومشتری‬ ‫پسندتر می شوند‪ ».‬قائم مقام مدیر عامل ایران خودرو با اشاره به برنامه زمان بندی مهندسی‬ ‫محصول و ساپکو برای ساخت قالب های مربوط به قطعات جدید‪ ،‬پیش بینی کرد که این دو‬ ‫محصول با تزئینات جدید در سال جاری به تولید برسد‪ ».‬او اظهار داشت‪« :‬با نصب داشبورد‬ ‫جدید روی ‪ 405‬و پارس‪ ،‬نه تنها نصب ایرب��گ دوم برای این دو محصول نیز امکان پذیر‬ ‫می شود‪ ،‬بلکه محدودیت های استانداردی این دو محصول نیز رفع می شود‪g».‬‬ ‫روابط عمومی و دانش محوری‬ ‫رضا راستی ‪ /‬مدیرروابط عمومی و امور بین الملل رجاء‬ ‫ارتباطات همواره به عنوان یک��ی از موضوعات‬ ‫بسیار مهم برای بشر به شمار می رفته و امروز در عصر‬ ‫ارتباطات و در دورانی قرار داریم که قدرت در دانایی‬ ‫است و جوامعی که از نیرومندترین شبکه های ارتباطی‬ ‫و به تبع ان‪ ،‬از بیشترین اطالعات برخوردار باشند در‬ ‫عرصه جهانی موفق تر ند‪ .‬از این رو برای داشتن کشوری‬ ‫قدرتمندتر باید جای��گاه ارتباطات‪ ،‬اطالع رس��انی و‬ ‫روابط عمومی به خوبی ش��ناخته شود‪ ،‬باید قبول کرد‬ ‫ارتباطات یک دانش نوین‪ ،‬پیچیده و تاثیرگذار است که‬ ‫در ان انواع و اقسام تخصص ها از قبیل جامعه شناسی‪،‬‬ ‫ادبیات ‪ ،‬حقوق‪ ،‬روانشناس��ی و بس��یاری رش��ته های‬ ‫دیگر دخیل اس��ت‪ .‬برای چنین امر خطی��ری باید در‬ ‫کشور س��رمایه گذاری‪ ،‬پژوهش و نیروی متخصص‬ ‫ تربیت شود وگرنه نمی توانیم در سطح جهانی حرفی‬ ‫برای گفتن داشته باش��یم و بتوانیم از خود دفاع کنیم‪.‬‬ ‫بدون شک سریع ترین و در عین حال کم هزینه ترین و‬ ‫جامع ترین روش ها‪ ،‬فراهم کردن شرایط الزم با استفاده‬ ‫از سازوکارهای جدید در قالب تعریف شبکه اجتماعی‬ ‫برای بهره گیری از خردجمعی و اندیشه های کارشناسان‬ ‫و متخصصان و افراد مجرب اس��ت و ای��ن امر زمانی‬ ‫محقق می شود که روابط عمومی ضمن اتکا به داشته ها‬ ‫و توانمندی های موجود برای استفاده از ظرفیت ها و‬ ‫قابلیت های بالقوه‪ ،‬سازمان و افراد ان را به یک سازمان‬ ‫یادگیرنده و دانش محور تبدیل نماید‪ .‬زیرا اساس توسعه‬ ‫و پیشرفت‪ ،‬چیزی جز ایده و دانش نیست و هر کجا که‬ ‫فرصتی برای ایده پردازی و دانش محوری با رویکرد به‬ ‫هم اندیشی شکل گرفته باشد‪ ،‬مسلما همگرایی مناسب‬ ‫به دنبال ان محق��ق و از دل این دو مقوله ارزش��مند به‬ ‫هم افزایی شایسته نیز دست می یابیم‪ .‬باید توجه داشت‬ ‫که تقویت روابط عمومی در کشور به معنای هدر دادن‬ ‫امکانات و دارایی نیست‪ ،‬بلکه اگر درست هدایت شود‬ ‫به معنای صرفه جویی در هزینه هاس��ت‪ .‬توجه ویژه به‬ ‫روابط عمومی‪ ،‬به عنوان نهادی که می تواند به صورت‬ ‫نظام مند‪ ،‬برنامه ریزی شده و سنجیده در جهت ایجاد‪،‬‬ ‫حفظ و گس��ترش تعامل و تفاهم بی��ن درون و برون‬ ‫س��ازمان اقدام کند‪ ،‬بس��یار حائزاهمیت است‪ .‬بدون‬ ‫ش��ک روز ارتباطات و روابط عمومی فرصتی اس��ت‬ ‫مغتنم برای بازبین��ی انتقادی هوش��مندانه و منصفانه‬ ‫در راه های طی شده‪ ،‬فراز و نش��یب های فراوان ان و‬ ‫نیز ترسیم چشم اندازی روش��ن از اینده که می باید و‬ ‫می تواند درخور ش��ان و منزلت انسان امروز‪ ،‬طراحی‬ ‫و تدبیر شود‪g .‬‬ ‫ش��رکت خدمات پ��س از ف��روش ایران خودرو‬ ‫(ایساکو) با ارائه طرح های ابتکاری؛ حضوری متفاوت‬ ‫در نمایشگاه خودروی شیراز دارد‪ .‬نمایش قطعات تقلبی‬ ‫و تشریح چگونگی تشخیص ان با حضور کارشناسان‬ ‫ش��رکت و ارائه محصوالت جدید از جمله روانکارها‬ ‫و روغن ایساکویی در بسته بندی متفاوت از برنامه های‬ ‫ایساکو در نمایشگاه خودرو فارس است‪ .‬همچنین نمایندگی های مجاز شرکت کننده در‬ ‫نمایشگاه کارت تخفیف ارائه خدمات گارانتی برای بازدید کنندگان در نظر گرفته اند و برای‬ ‫فروش خودرو نیز تخفیف های ویژه ای شامل حال مشتریان خواهد شد‪ .‬استان فارس و‬ ‫استان های تحت پوشش دفتر منطقه ای شیراز با اختصاص درصد قابل توجهی از مشتریان‬ ‫گروه به خود‪ ،‬از اهمیت بسیار باالیی برخوردار است و حضور ایساکو در این نمایشگاه و‬ ‫کسب نظرات و ارای مشتریان توسط کارشناسان حوزه بازرسی این شرکت‪ ،‬کمک شایانی‬ ‫در شناخت نقاط بهبود سازمان و ارتقای رضایت مشتریان خواهد داشت‪g.‬‬ ‫روابط عمومی ش��رکت قطارهای مسافری رجاء‬ ‫در دومین جش��نواره روابط عمومی های حوزه وزارت‬ ‫ی (درون‬ ‫را هو شهرسازی‪ ،‬رتبه برتر رشته ارتباطات مردم ‬ ‫و برون س��ازمانی) را کس��ب کرد‪ .‬در دومین جشنواره‬ ‫روابط عمومی های حوزه وزارت راه و شهرسازی‪ ،‬روابط‬ ‫عمومی رجاء در گروه ال��ف روابط عمومی های حوزه‬ ‫حمل و نقل (سازمان ها و شرکت های س��تادی و مرکزی )‪ ،‬موفق به کسب رتبه برتر در‬ ‫ی (درون و برون سازمانی) شد‪ .‬بر اساس رای هیات داوران جشنواره‪،‬‬ ‫رشته ارتباطات مردم ‬ ‫یو بصری نیز حائز‬ ‫روابط عمومی رجاء همچنین در دو رشته ارتباطات رسانه ای و سمع ‬ ‫لو نق��ل در گروه الف گردید‪ .‬در دومین‬ ‫رتبه دوم در بین روابط عمومی های حوزه حم ‬ ‫جشنواره روابط عمومی های وزارت را هو شهرسازی اثار بیش از‪ 210‬روابط عمومی حوزه‬ ‫در مرکز و استان ها در هشت رشته مورد بررسی قرار گرفته و برترین های هر بخش با اهدای‬ ‫لوح تقدیر از سوی وزیر راه و شهرسازی مورد قدردانی قرار گرفتند‪g.‬‬ ‫مهندس پوستین دوز‪:‬‬ ‫طرح ارتقای محصوالت سایپا به استاندارد یوروچهار‬ ‫مدیرعامل گروه خودروس��ازی س��ایپا از اجرای‬ ‫طرح های ارتق��ای محصوالت این گروه به اس��تاندارد‬ ‫یورو چهار در س��ال جاری خب��ر داد و گف��ت‪« :‬گروه‬ ‫خودروس��ازی س��ایپا ای��ن اراده را دارد ک��ه به عنوان‬ ‫پرچم دار حوزه محیط زیست در عرصه صنعتی به ویژه‬ ‫خودرو پیش��گام باشد و در ارتقای اس��تاندارها پیش از‬ ‫وضع قوانین توسط نهادهای ذی ربط پیش دستی کند‪».‬‬ ‫نعمت اهلل پوس��تین دوز در بازدید جریان بازدید معاون‬ ‫رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست‬ ‫از ش��رکت پارس خودرو با اشاره به رونمایی اغاز طرح‬ ‫ارتقای خودروهای گروه خودروسازی سایپا به استاندارد‬ ‫یوروچهار توسط ریاس��ت محترم جمهور و با حضور‬ ‫رئیس س��ازمان حفاظت محیط زیس��ت در اواخر سال‬ ‫گذشته اظهار داشت‪« :‬بر اساس زمان بندی و برنامه های‬ ‫تعریف شده مشترک‪ ،‬طرح مذکور در حال انجام است‪،‬‬ ‫اما همانطور که در زمان رونمایی هم اعالم شده بود‪ ،‬پیش‬ ‫فرض های اقتصادی و مالی پروژه دس��ت خوش تغییر‬ ‫خواهد ش��د‪ ».‬وی افزود‪« :‬اکثر قطعات مرتبط با ارتقای‬ ‫اس��تاندارد به یوروچهار خارجی و وارداتی بوده و توان‬ ‫تولید و طراحی و تامین این قطعات از ابتدا به ساکن در‬ ‫کشور وجود ندارد و مستلزم تغییرات در حدود‪ 80‬قطعه‬ ‫است که نیاز به ارزبری باالیی دارد و به همین دلیل خیلی از‬ ‫مفروضات پروژه دچار تغییر شده است‪».‬پوستین دوز در‬ ‫ادامه به موضوع تامین قطعات و مجموعه های الزم برای‬ ‫ارتقا به استاندارد یوروچهار پرداخت و گفت‪« :‬رونمایی‬ ‫پروژه ارتقا به استاندارد یوروچهار با نوسانات نرخ ارز و‬ ‫نامشخص بودن نرخ پایه و نرخ مرجع ارز همزمان شد‬ ‫که در هنگام اجرای پروژه‪ ،‬قیمت های تعریف شده نیز با‬ ‫تغییرات نرخ ارز دستخوش تغییر گردید‪ ».‬وی به موضوع‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلت شماره‪130‬‬ ‫طرح های ابتکاری ایساکو در نمایشگاه خودروی شیراز‬ ‫روابط عمومی رجاء برتر شد‬ ‫تامین سوخت متناسب با استاندارد یوروچهار اشاره کرده‬ ‫و گفت‪« :‬سایپا برای تست موتورها با استاندارد یوروچهار‬ ‫بهمنظورتامینسوختموردنیاز‪،‬باشرایطبسیارسختو‬ ‫باقیمتتمامشدهبسیارباالودرزمانبندیبسیارطوالنیاز‬ ‫شرکت نفت مواجه شد‪ ».‬وی با یاداوری مشکالت تولید‬ ‫خودروهای دوگانه سوز خاطرنشان کرد‪« :‬در ابتدای طرح‬ ‫دوگانه سوز شدن خودروها مشتریان با مشکالتی مواجه‬ ‫بو دند که ان را از چشم خودروس��ازان می دیدند؛ حال‬ ‫انکه دلیل اصلی ان کم و کاست در بخش سوخت بود‬ ‫که باعث می شد خودرو از تنظیم و ریتم عادی خارج شود‬ ‫و اشکاالت سوخت در تنظیمات و رفتار موتور اثر منفی‬ ‫داشت‪ .‬پوس��تین دوز با یاداوری مشکالت دوگانه سوز‬ ‫کردن خودروها به طرح ارتقای استاندارد خودروها به‬ ‫یوروچهار اشاره کرد و گفت‪« :‬عنوان کردن مسائلی نظیر‬ ‫چالش های سفارش گذاری قطعات‪ ،‬گشایش ال‪.‬سی‪.‬‬ ‫تامین مالی از بانک ها‪ ،‬دریافت محموله ها از خارج و غیره‬ ‫به معنی ان نیست که خودروسازان می خواهند از ارتقای‬ ‫به استاندارد یورو چهار شانه خالی کنند‪ ،‬بلکه می خواهند‬ ‫باسازماندهیومدیریتبهموقعوصحیحدرجهتمنافع‬ ‫ملی گام بردارند‪ .‬مدیر عامل گروه خودروسازی سایپا در‬ ‫خاتمه ابراز امیدواری کرد با تشکیل کارگروهی متشکل‬ ‫از خودروسازان‪ ،‬سازمان محیط زیست‪ ،‬وزارت صنعت‪،‬‬ ‫معدنوتجارتبه عنوانتنظیمکنندهبازار‪،‬امکانمدیریت‬ ‫و سازماندهی به موقع این طرح فراهم شود‪g».‬‬ ‫‪85‬‬ ‫نجاری مطرح کرد‬ ‫تولید باکیفیت‪ ،‬هدف اصلی گروه صنعتی ایران خودرو‬ ‫دکتر حسین نجاری‪ ،‬قائم مقام تولید گروه صنعتی‬ ‫ایران خودرو در جریان نشست خبری با اصحاب رسانه‬ ‫در یازدهمین نمایشگاه بین المللی شیراز با بیان اینکه در‬ ‫س��ال تولیدملی میزان کیفیت و داخل سازی قطعات و‬ ‫خودروهای این شرکت افزایش می یابد‪ ،‬گفت‪« :‬با تولید‬ ‫خودروهای جدید از جمله رانا و دنا جایگاه خود را در‬ ‫عرصه خودروسازی کش��ور تثبیت می کنیم‪ ».‬در ادامه‬ ‫یکی از خبرنگاران در خصوص نح��وه عرضه خودرو‬ ‫در س��ایت تولیدی ایران خودرو فارس سوالی را مطرح‬ ‫کرد که مهندس بابایی‪ ،‬معاون بازاریابی و فروش گروه‬ ‫صنعتی ایران خودرو در پاسخ گفت‪« :‬تمامی محصوالت‬ ‫تولیدی در این سایت در اس��تان فارس عرضه خواهد‬ ‫شد‪ ».‬دکتر نجاری در پاسخ به س��وال خبرنگاری دیگر‬ ‫که در خصوص انواع قیمت رانا پرس��یده بود‪ ،‬تصریح‬ ‫کرد‪« :‬خودروی جدید رانا در دو کالس نیمه فول کمتر‬ ‫از ‪15‬میلیون تومان و مدل فول با قیمت باالی ‪ 15‬میلیون‬ ‫تومان عرضه خواهد ش��د‪ ».‬وی همچنین خاطرنش��ان‬ ‫س��اخت‪« :‬این خودرو دارای کیفیت باالیی ب��وده و با‬ ‫خودروهای روز اروپایی برابری می کند‪ ».‬قائم مقام تولید‬ ‫گروه صنعتی ایران خودرو ادامه داد‪« :‬برخی از خودروها‬ ‫به دلیل افزایش امکانات از قبیل نصب ترمز ای بی اس و‬ ‫کیسه هوا کمی افزایش قیمت داشته اند‪ ».‬نجاری در پاسخ‬ ‫به سوال خبرنگاری در خصوص تولید پژو ‪ 206‬افزود‪:‬‬ ‫‪ 10‬هزار دستگاه سمند میهمان روس ها می شوند‬ ‫ایران خودرو به دنبال کسب یک درصد سهم بازار روسیه‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلت شماره‪130‬‬ ‫ایران خودرو در تالش برای توس��عه‬ ‫بازارهای هدف‪ ،‬صدور ‪10‬هزار دس��تگاه‬ ‫خ��ودرو از خانواده س��مند به روس��یه در‬ ‫س��ال جاری میالدی را در دستور کار خود‬ ‫قرار داده است‪ .‬عبد العظیم سعدیان‪ ،‬معاون‬ ‫صادرات ایران خ��ودرو‪ ،‬با بیان مطلب باال‬ ‫گفت‪« :‬خودرو س��مند صادراتی به روسیه‬ ‫دارایاستاندارداالیندگییوروچهاراست‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬تمهیدات الزم برای ایجاد نمایندگی های ف��روش و خدمات پس از فروش در‬ ‫شهرهای مهم این کشور در نظر گرفته شده است‪ ».‬سعدیان خاطرنشان کرد‪« :‬محموله های‬ ‫صادراتی سمند به تدریج از مردادماه امسال به صورت سی‪.‬کی‪.‬دی به سایت ایران خودرو در‬ ‫بالروس انتقال و پس از ان به روسیه صادر می شوند‪ ».‬ایران خودرو طی سال های ‪ 2005‬تا‬ ‫‪ 2008‬بیشاز‪ 11‬هزارخودروسمندبهروسیهصادرکرد‪.‬معاونصادراتایرانخودروتاکید‬ ‫کرد‪«:‬بررسی هایانجامشدهدربازارخودرو روسیهنشانمی دهدکهراناازشانسزیادیبرای‬ ‫حضور در این بازار پرتقاضا برخوردار است و در سبد صادراتی ایران خودرو به این کشور‬ ‫قرار خواهد گرفت‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬ساالنه‪ 2/5‬میلیون دستگاه خودرو وارد روسیه می شود و‬ ‫ایران خودرو درصدد است یک درصد سهم این بازار را به خود اختصاص دهد‪g».‬‬ ‫یکه زارع اعالم کرد‬ ‫امسال سه محصول جدید ایران خودرو دیزل وارد بازار می شود‬ ‫مدیرعام��ل ایران خ��ودرو دیزل از‬ ‫رش��د حداقل ‪ 20‬درصدی تولیدات این‬ ‫ش��رکت در س��ال جاری خبر داد ‪ .‬هاشم‬ ‫یک��ه زارع اظه��ار کرد‪« :‬س��ال گذش��ته‬ ‫تولیدات شرکت ‪ 25‬درصد افزایش یافت‬ ‫که در برنامه تولید س��ال جاری نیز رشد‬ ‫حداقل ‪ 20‬درصدی نسبت به سال گذشته‬ ‫پیش بینی شده اس��ت‪ ».‬وی با بیان اینکه‬ ‫امسال با ورود تعداد قابل توجهی از محصوالت جدید‪ ،‬زنجیره تولیدات شرکت متحول‬ ‫خواهد شد‪ ،‬خاطرنش��ان کرد‪« :‬وانت پیکاب‪ ،‬ون‪ ،‬اتو بوس‪ ،‬کامیون و کشنده از جمله‬ ‫محصوالت جدید در سال جاری است‪ ».‬مدیرعامل ایران خودرو دیزل ادامه داد‪« :‬در حال‬ ‫حاضر تولید ازمایشی کامیون ‪ 26‬تن سهند اغاز شده که ظرف چند هفته اینده به تولید‬ ‫انبوه رسیده و وارد بازار خواهد شد‪ ».‬وی افزود‪« :‬کامیون ‪ 26‬تن اریا نیز ظرف سه ماه‬ ‫اینده وارد بازار خواهد شد؛ ضمن انکه یک کشنده جدید نیز با ظرفیت حداقل ‪ 40‬تن‬ ‫تا سه ماه اینده به تولید انبوه خواهد رسید‪ ».‬یکه زارع تصریح کرد‪« :‬تمام این محصوالت‬ ‫در سال جاری عرضه می شود؛ به گونه ای که شاهد رشد و تنوع تولید در سبد محصوالت‬ ‫شرکت خواهیم بود‪g ».‬‬ ‫نگاهی به سری‪ 8000‬تلویزیون های سامسونگ‬ ‫اوج فناوری و امکانات پیش��رفته سخت افزاری و‬ ‫نرم افزاری اس��مارت تی وی های جدید سامسونگ در‬ ‫سری ‪ 8000‬پنل های این شرکت در دسترس قرار گرفته‬ ‫‪86‬‬ ‫«بیش از ‪ 90‬درصد قطعات ای��ن خودرو در داخل تولید‬ ‫می شود و در اینده نیز میزان داخل س��ازی این خودرو‬ ‫افزایش می یابد‪ ».‬وی با بیان اینکه در حال حاضر روزانه‪10‬‬ ‫دستگاه پژو پارس در ایران خودرو فارس تولید می شود‪،‬‬ ‫افزود‪« :‬محصوالت ایران خودرو فارس با کیفیت باال تولید‬ ‫می شود و با برنامه ریزی های انجام شده میزان تولیدات‬ ‫نیز افزایش خواهد یاف��ت‪ ».‬نجاری ادام��ه داد‪« :‬وانت‬ ‫تندر ‪ 90‬در نیمه دوم امسال تولید و وارد بازار می شود‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به س��وال خبرنگار دیگری در خصوص‬ ‫تولید قطعات رانا گفت‪« :‬این خودرو با حدود ‪90‬درصد‬ ‫داخل سازی قطعات به تولید می رس��د و در تالشیم در‬ ‫شش ماه اینده این میزان را افزایش دهیم‪ ».‬قائم مقام تولید‬ ‫ایران خودرو تاکید کرد‪« :‬این خودرو‪ ،‬خودرویی متفاوت‬ ‫با برند ملی اس��ت‪ ».‬نجاری همچنین در پاسخ به سوال‬ ‫خبرنگاری دیگر در خصوص تولید خودروی دنا گفت‪:‬‬ ‫«تولید ازمایشی این خودرو پایان امسال شروع می شود‬ ‫و در سال‪ 92‬نیز به تولید انبوه می رسد‪ ».‬وی در خصوص‬ ‫میزان فروش گروه صنعتی ایران خودرو در سال گذشته‬ ‫گفت‪« :‬این شرکت در سال ‪ ،90‬بیش از ‪ 12‬هزار میلیارد‬ ‫تومان فروش داشته و محوریت رتبه نخست این شرکت‬ ‫در فروش و ایجاد اشتغال بوده است‪g».‬‬ ‫است‪ .‬این س��ری که در کالس ‪ ES8880‬و در سه سایز‬ ‫‪ 55 ،46‬و ‪ 60‬اینچ ارائه می ش��ود از همان نگاه نخس��ت‬ ‫باتغییرات فراوانی روبه رو شده است که در بخش طراحی‬ ‫ظاهری می توان به کاهش فوق العاده حاش��یه دورتادور‬ ‫صفحه نمایشبهکمترینمیزانقابلتصویردرمیانتمامی ‬ ‫رقبا و ش��کل متفاوت پایه نگه دارنده دستگاه اشاره کرد‬ ‫که از فرم چهار وجهی سری هفت به شکل یک منحنی‬ ‫جذاب و منحصر به فرد تغییر یافته است‪ .‬ریموت کنترل‬ ‫تلویزیون هایاینسرینیزبرخالفنمونه هایکالسیک‬ ‫قبلی با دکمه های فراوان به یک نمونه ساده تر و در عین‬ ‫حال بسیار پیشرفته تر تغییر یافته که به یک صفح ه لمسی‬ ‫در بخش باالیی با امکان کارکرد به عنوان موس در جهت‬ ‫حرکت در منوهای دستگاه مجهز شده و میکروفون جای‬ ‫گرفته در ان نیز دس��تورات صوتی کاربر را به س��ادگی‬ ‫به دس��تگاه منتقل می کند‪.‬یکی از مشخصات تصویری‬ ‫پیشرفتهاینسریتنظیمنورنقطه ایبادقتبسیارباالست‬ ‫که در افزایش کیفیت تصویر‪ ،‬میزان کنتراس��ت و رنگ‬ ‫نقش بزرگی ایفا می کند‪ .‬تنظیم نور دوربین برای بهبود‬ ‫ثبت جزئیات تصویر در کنار دو فیلتر ضد شبکه ای شدن‬ ‫(‪ )De-Blocking‬و ضد نویز (‪ )De-Mosquito‬از‬ ‫جمله دیگر قابلیت های پیشرفته تصویری این سری به‬ ‫حساب می ایند‪ .‬عملیات پردازش تصویر در این سری‬ ‫جدید با کم��ک پردازنده های قدرتمند دو هس��ته ای با‬ ‫ارتقای چشمگیر س��رعت بارگذاری و اجرای برنامه ها‬ ‫صورت می پذیرد که در افزایش سرعت اسکن تصاویر‬ ‫نیز کامال موثر است قابلیت تعامل هوشمند در مواردی‬ ‫همچون تشخیص چهره‪ ،‬کنترل حرکتی و کنترل صوتی‪،‬‬ ‫ارائه خدمات سه گانه سالمتی‪ ،‬کودکان و خدمات خانواده‬ ‫و امکان استفاده از‪ AllShare‬برای اشتراک گذاری اسان‬ ‫محتوا از دیگر گزینه های مهم قابل ذکر در سری هشت‬ ‫تلویزیون های هوشمند سامس��ونگ است که در هر دو‬ ‫کالس ‪ LED‬و پالسما ارائه می شود‪g.‬‬