ماهنامه مثلث شماره 168
ماهنامه مثلث شماره 168
ماهنامه مثلث شماره 168
هاشمی92؟
حسن روحانی نامزدکدام جریان است
ن 88/1392صفحه3000/تومان
هفته نامه خبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوشصتوهشتم 31/فروردی
یکی از
مستقل ها به
دور دوم می رود
گفتوگو با محمدسعیدیکیا ازسیاست
و اقتصادتا انگیزه های نامزد شدن
روح 11سپتامبر
دربوستون
انفجاربمب در امریکاکارکیست؟
مرگ لیبرال بی رحم
جوانان چپ گرا با جشن
از مرگ تاچر استقبالکردند
چه گوارایسیاست مدار
ایاچاوزیسمزندهمی ماند؟
همراه با گفت وگوها و یادداشت هایی از دکتر احمد موثقی
دکتراعلمیفریمانی،احمدسبحانیوصادقزیباکالم
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
نجفی یا جهانگیری؟
پسازانصرافتلویحیهاشمی
اصالحطلبان چهمی کنند
در انتظار رئیس
ایا ائتالف 5نفره به سوی
الریجانی می رود؟
معمای اردیبهشتت
سعید جلیلی و لنکرانی؛ کدام یک
نامزد جبهه پایداری می شوند؟
ثبت نام دسته جمعی
سه عضو ائتالف پیشرفت در
انتخاباتثبت ناممی کنند
جای خالی را با ما پر کنید
قیمت ها به تومان میباشد
سه ماهه
شش ماهه
یک ساله
پست سفارشی ته ران
36/000
72/000
144/000
پست سفارشی شهرستان
38/000
76/000
152/000
بانک ملت به نام هفته نامه مثلث
شماره حساب 43293196/94
شماره کارت 6104-3377-7006-5405
شماره شبا IR28 0120000000004329319694
برای اطالعات بیشتر عدد صفر را به شماره 3000411711ارسال نمایید
شماره تماس88171506-8 :
09109797859
برای دریافت پیشخوان همراه اول MOSLASرا به 7050پیامککنید
گزارش ویژه
روح 11سپتامبر در بوستون
انفجار بمب در بوستون کار کیست؟
گزارش ویژه
مثلث شماره 168
4ساعت و 4دقیقه و 43ثانیه از اغاز دو ماراتن گذشته
بود که حادثه رخ داد .حادثه انقدر سریع بود که حتی دونده ای
که پی راهن قرمز به تن داشت ،فرصت باور ماجرا را پیدا نکرد
و به راهش ادام��ه داد و از خط پایان عب��ور کرد ،ب ی توجه به
انکه مرد قرمز پ��وش دیگری روی زمین افتاده اس��ت و دارد
از درد فریاد م ی کش��د .مس��ابقه ماراتن ،یکی از رویدادهای
مهم شهر بوستون ،مرکز ایالت ماساچوست است .رویدادی
که برگزار کنندگان ان م ی گویند امسال ٢٧هزار دونده از ٩۶
کش��ور جهان با هم به رقابت پرداخته اند .این مسابقات هر
ساله ده ها هزار تماشاگر دارد .مسابقاتی که در روزی موسوم
به «روز میهن پرس��تان» از س��ال 1897همه س��اله برگزار
م ی شود و امس��ال دوره یکصد و هفدهم ان با حادثه همراه
شد .مسابقه روز دوشنبه ،س��اعت 10صبح به وقت محلی
شروع شده بود که ساعت سه بع د از ظهر ،انفجار مذکور روی
داد .در این ساعت ،ب رنده ها مدتی بود که از خط پایان گذشته
بودند ،اما انبوهی از ش��رکت کنندگان دیگر هنوز مس��ابقه
را تمام نکرده بودند ک��ه حادثه رخ داد .از می��ان پرچم های
پرتعدادی که نمایش��گر تعداد کش��ورهای ش��رکت کننده
است ،صدایی با اتش همدست ش��د تا وحشت تولید کند.
10
نه یک انفج��ار که دو انفجار در زمان مس��ابقه باعث ش��د
خاطره یازده س��پتامبر زنده ش��ود .میدان کوپلی در دود فرو
رفت ،انفجارها با فاصل��ه کوتاهی در س��اعت دو و چهل و
پنج دقیقه عصر به وقت محل��ی رخ داد .یک بمب نزدیک
خط پایان و دیگری در فاصله حدودا 100متری از ان منفجر
ش��د .به گفته پلیس ،هر دو بمب در س��طل زباله جاسازی
ش��ده بود .برخی منابع از یافته ش��دن دو بسته مشکوک در
دو نقطه دیگر ش��هر خبردادند .ایا این بار به جای اسمان از
زمین حمله شده است؟ نه! ابعاد حادثه قابل قیاس با حادثه
یازده سپتامبر نیس��ت ،اما حادثه ای است در نوع خودش،به
ویژه انکه با انفجار سوم ی هم همراه باشد ،انفجار سوم نه در
محل مس��ابقه که در کتابخانه جان اف کندی این شهر رخ
داد و پلیس احتمال م ی دهد که این انفجار با دو انفجار اولیه
در ارتباط باشد .همچنین خبرگزاری فرانسه اعالم کرد پلیس
بوستون توانس��ته چند بمب دیگر را که عمل نکرده بودند
در اط راف خط پایان مسابقه دو ماراتن کشف و خنثی کند.
اسی ب دیدگان حادثه چند نفر بودند؟ سی ان ان ابتدا از شش
مجروح خبر داد و فاکس هم از ٣کشته .اما خبرها به تدریج
دقی ق تر و کامل تر شد .در نهایت امار به این عدد رسید؛ ١٣٢
مجروح و ٣کشته که یکی از کشته شدگان ،کودکی هشت
ی و با
ساله بود .شاهدان عینی گفته اند که تعدادی افراد زخم
دست و پای قطع شده ،دیده اند .اغلب مجروحان این حادثه را
تماشاگرانی تشکیل م ی د هند که ب رای تشویق دوندگان در
خط پایان جمع شده بودند .بالفاصله سرویس موبایل منطقه
ب رای جلوگیری از انفجارهای احتمالی کنترل از راه دور ،قطع
ش��ده و تدابیر امنیتی شدید در بوس��تون و سایر شهرهای
امریکا نظیر واشنگتن دی سی ،ل س انجلس و نیویورک به
اجرا گذاشته و اسمان بوستون ،منطقه پرواز ممنوع اعالم شد.
فرماندار ماساچوست به همراه رئیس پلیس بوستون در ب رابر
خبرنگاران حاضر شده و از مردم خواستند در خانه های خود
بمانند .رئیس پلیس شهر بوستون همچنین از گردشگران
خواست تا معلوم شدن وضعیت و کامل شدن تحقیقات اولیه
پلیس به هتل های خود بازگردند .همچنین در پی این حادثه
پلیس شهر بوستون یک هتل را که مشکوک به بمب گذاری
بود تخلیه کرد.
تروریستی بود یا نبود؟
پس از انفج��ار ،باراک اوباما رئی س جمه��ور امریکا در
برخالف یازدهم سپتامبر که عامل حادثه به طور کامل و واضح مشخص بود ،تاکنون
عامل حادثه بمب گذاری در دوی ماراتن بوستون مشخص نیست .این حادثه کار
چه کسانی است؟ عوامل خارجی یا افراطیان امریکایی؟
گزارش ویژه
مثلث شماره 168
سخنرانی کوتاه سه دقیقه ای خود از کاخ سفید گفت« :هنوز
نم ی دانیم چه کسی و چرا این اقدام را انجام داده و نباید قبل
از رسیدن به همه حقایق ،شتاب زده نتیجه گیری کنیم .ما به
حقیقت پ ی خواهیم برد و ه ر کس که مسئول باشد ،عدالت
کامل را احس��اس خواهد کرد ».نکته ای که در این جمالت
بسیار خب ر ساز بود ،این بود که اوباما در جمالت خود از واژه
تروریستی استفاده نکرده است .رئیس امنیت داخلی امریکا
گفته است که هیچ شواهدی مبنی بر اینکه بمب گذاری های
مسابقات ماراتن بوستون بخش��ی از یک «توطئه و نقشه
گسترده» باش��د ،وجود ندارد .اما اینکه بزرگ ترین انفجار در
امریکا پس از ۱۱سپتامبر توصیف شده ،مطرح شدن دوباره
نام القاع��ده و طالبان چندان عجیب نیس��ت ،به ویژه انکه
اولین خبر مربوط به انفجار این گونه باش��د« :خبرگزاری ها
از بازجویی پلیس بوس��تون از یک تبعه عربستانی گزارش
م ی دهند .گفته ش��ده او در زمان انفجارها در نزدیکی محل
حادثه بوده و بعد از انفجار ش��روع به فرار کرده است ،هرچند
این تبعه که ویزایش به اتمام رس��یده ،مظنون نیست» .اما
س��خنگوی گروه تحریک طالبان گزارش ها را درباره ارتباط
این گروه با انفجار تکذیب کرد و حسان اهلل احسان در این باره
گفت« :هیچ ارتباطی به ای��ن بمب گذاری ها نداریم ،اما هر
وقت که الزم باشد امریکا و هم پیمانان ان را مورد هدف قرار
م ی دهیم ».حتی اگر طالبان و القاعده در این حمالت نقش
نداشته باش��ند ،باز هم این اعتقاد وجود دارد که «:بمب های
دست ساز عامل انفجار ،به عقیده کارشناسان احتماال از روی
دستور العمل های القاعده که در اینترنت موجود است ،ساخته
ش��ده اند» و اینجاس��ت که احتمال گروه های شب ه نظامی
درون امریکا خودی نش��ان م ی دهند .اینک��ه انفجار در روز
میهن پرس��تی انجام ش��ده ب رای برخی این فرضیه را رشد
م ی دهد که گروهی در مسابقه ای که در ان شرکت کنندگانی
با ملی ت های متفاوت ش��رکت کرده اند ،م ی خواس��تند پیام
خاصی را برسانند .عامالن به خوبی م ی دانستند که این روز،
روزی شلوغ خواهد بود .استقالل امریکا از ماساچوست اغاز
ش��د و به همین علت هدف قرار دادن ان نماد خاصی پیدا
م ی کند ،به خصوص انکه دانشگا ه هاروارد یعنی قلب دانش و
روشنفکری امریکا نیز در ان واقع است .در داخل امریکا طی
سال های اخیر ،گروه های مسلح راست افراطی گسترش پی دا
کرده اند .این گروه ها که به شدت مخالف سیاست های کنترل
اسلحه هستند ،به سالح های پیشرفته مجهز هستند ،عقاید
نژادپرستی دارند و نام «وطن پرست» را ب رای خود برگزیده اند.
در دهم اوریل گذشته جمهوریخواهان و دموکرات ها قانونی با
هدف تشدید کنترل خریداران اسلحه در این کشور به تصویب
رساندند که به بررسی سوءپیش��ینه همه خریداران اسلحه
مربوط م ی ش��ود .جنب ش های راس��تگرای افراطی طرفدار
حمل اس��لحه تصور م ی کردند در کنگره ،جمهوریخواهان
هرگز قانونی علیه س�لاح ها تصویب نخواهند کرد ،اما این
بار جمهوریخواه��ان در کنار دموکرات ه��ا رای دادند .حتی
معترضان به افزایش مالیات از جمل��ه مظنونان اصلی این
حمله هستند که یک بار دیگر باعث شوکه شدن امریکا شده
است .ایا انفجارها کار خودی هاست؟ شاید! فعال که وسواس
عجیبی در درج اخبار وجود دارد.
بمب در زود پز
رسانه های امریکایی گزارش م ی دهند عامل انفجارها
بمب های دست س��ازی بودند که در س��اخت انها گلوله یا
ساچمه های بلبرینگ به کار رفته بود .از ساچمه یا میخ ب رای
افزایش تلفات انسانی بمب های دست ساز استفاده م ی شود
زی را پس از انفجار ،این اجسام در اط راف پ راکنده م ی شود و به
تعداد بیشتری از حاضران در محل اسیب م ی رساند .تصاویر
تازه منتشر شده از س��وی پلیس فدرال امریکا از انفجارهای
بوس��تون جزئیات تازه ای را درباره ای��ن بمب گذاری ها ارائه
م ی کند .این تصاویر باقیمانده یک کوله پشتی تیره رنگ و
بقایای چیزی را که به نظر یک زودپز م ی اید ،نشان م ی دهد.
همچنین از یک منبع نزدیک به تحقیقات پلیس نقل کرده
مواد منفجره همراه با تکه های فلز ،میخ و بلبرینگ در یک
زودپز با گنجایش هفت لیتر جاس��ازی ش��ده بوده است .بر
اس��اس این گزارش بمب ها را در کی ف های سیاه رنگی روی
زمین گذاش��ته بودند .پزش��کانی که به مداوای مجروحان
مش��غولند م ی گویند که جراحت ها نش��ان م ی دهد بمب ها
حاوی ورقه های فلزی و بریده های دیگر بوده اند .دس��ت یا
پای برخی مجروحان قطع شده است.
11
راهامام
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
روزی بزرگ برای اسالم
اینهفتهمصادفاستباسالروزبعثتنبیاکرم.حضرت
امام خمینی (ره) 21،خرداد 1359در بیان شرافت چنین
روزی فرمودند« :زمان ها خودش��ان هی��چ مزیتی ندارند.
بعضی بر بعض؛ زمان یک موجود س��اری متحرک اس��ت،
متعین و هیچ فرقی بین قطعه ای با قطعه ای دیگر نیست.
ش��رافت زمان ها یا نحوست زمان ها به واسطه قضایایی
است که در انها واقع می ش��ود .اگر شرافت زمان به واسطه
مجله خبری
14-29
معمایاردیبهشت
درانتخاباتپیش رونبایداشتباهکنیم
ناسیونالیسمبریتانیایی
تصمیماخر
سیاست
30-43
یکیازمستقل هابهدور دوممی رود
ثبت نامهمزماناعضایائتالفپیشرفت
ِ
سیاستپیش بینی پذیر
هاشمی92؟
بینالملل
52-63
تکفیریهایشاماتمتحدشدند
ظهورطالبانیدیگر
موازنهوحشت
توپدرزمینامریکا
حسن روحانی نامزدکدام جریان است
هفتهنامهخبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوشصتوهشتم 31/فروردین 88/1392صفحه3000/تومان
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
یکی از
مستقلها به
دور دوم می رود
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
عکس جلد :امیر طالیی
گفتوگو با محمدسعیدیکیا ازسیاست
و اقتصادتا انگیزه های نامزد شدن
روح 11سپتامبر
دربوستون
انفجاربمب در امریکاکارکیست؟
مرگ لیبرال بیرحم
جوانان چپگرا با جشن
از مرگ تاچر استقبالکردند
چهگوارایسیاستمدار
ایاچاوزیسمزندهمیماند؟
همراه با گفتوگوها و یادداشتهایی از دکتر احمد موثقی
دکتراعلمیفریمانی،احمدسبحانیوصادقزیباکالم
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل ،ازادی و
جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش اسالم ،انقالب،
امام و رهبری ،ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت
مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن
عدال�ت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و
تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست.
امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر،
بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
مثلث
هاشمی92؟
نجفی یا جهانگیری؟
پسازانصرافتلویحیهاشمی
اصالحطلبان چهمیکنند
در انتظار رئیس
ایا ائتالف 5نفره به سوی
الریجانی میرود؟
معمای اردیبهشتت
سعید جلیلی و لنکرانی؛ کدام یک
نامزد جبهه پایداری میشوند؟
ثبتنام دسته جمعی
سه عضو ائتالف پیشرفت در
انتخاباتثبتناممیکنند
شماره پیامک3000411711 :
حادثه ای است که در ان زمان واقع می شود ،باید عرض کنم
که روز بعثت رس��ول اکرم درسرتاسر دهر؛ «من االزل الی
االبد» ،روزی ش��ریف تر از ان نیست؛ برای اینکه حادثه ای
بزرگت��ر از این حادثه اتفاق نیفتاده .حوادث بس��یار بزرگ
در دنی��ا اتفاق افتاده اس��ت؛ بعثت انبیای ب��زرگ ،انبیای
اولوالعزم و بسیاری از حوادث بسیار بزرگ ،لکن حادثه ای
بزرگتر ازبعثت رسول اکرم نشده است و تصور هم ندارد که
بشود؛ زیرا ،بزرگتر از رسول اکرم در عالم وجود نیست غیر
از ذات مقدس حق تعالی و حادثه ای بزرگتر از بعثت او هم
نیست ؛ بعثتی که بعثت «رسول ختمی» است و بزرگترین
ش��خصیت های عالم امکان و بزرگترین قوانین الهی و این
حادثه در یک همچو روزی اتفاق افتاده اس��ت و این روز را
بزرگ کرده است و ش��ریف و همچو روزی ما دیگر در ازل
و ابد نداریم .از اس�لام و بعثت رس��ول اکرم برداشت های
مختلفی است به حسب ان چیزهایی که در برداشت کننده
موجود است.
انسان ها مختلف اند در دید خودشان و به واسطه اختالف
دردید،اختالفدربرداشت هاهممی شود.برداشتازرسول
اکرم به حسب دیدهای مختلفی که در جهان بوده و هست
و خواهد بود مختلف است و برداشت از انسان هم به حسب
اختالف نظرها و اختالف دیدها مختلف است و برداشت از
قران هم به حسب همین اختالف مختلف است و برداشت
از احکام اسالم هم و اسالم هم مختلف .هر دیدی محدود به
حدود ان کسی است که ان دید را دارد .انسان یک موجودی
اس��ت محدود؛ لکن قابل حرکت الی غیرمتناهی [است].
و دید انس��ان موجود محدود اس��ت ،مگر انکه دید انسان
غیرمتناهی باشد .انسان غیرمتناهی در کمال ،غیرمتناهی
در ج�لال و جمال ،دید غیرمتناه��ی دارد و ان می تواند از
اسالم و از انسان و از بعثت و از رسول اکرم و از عالم ،برداشت
صحیح کند».
علومسیاسی
44-51
ایاچاوزیسمزندهمیماند؟
گره خوردن دست نامرئی بازار و دست مرئی دولت
چاوزیسم؛سوسیالیسماصالحشده
چهگوارایسیاستمدار
فرهنگ
64-71
نمی خواهمنظرمراتحمیلکنم
درباره شهرزاد!
کمیدیرنوبتبهمنرسید
سنت«سنتشکنی»
ورزش
72 -75
سیاستدرتسخیرورزش
برای کارسیاسیواردشورانمی شوم
سوریان:تایکشنبهوقتدارم ،هنوزتصمیمنگرفته ام
شکستیدرکارنیست
تحریریه:
ی
دبیر تحریریه و سیاست :مصطفی صادق
دبیر فرهنگ :سیدرضا صائمی
دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ :مصطفی شوقی
دبیر بین الملل :سعیده سادات فهری
دبیر دیدار :افشین خماند
دبیر بازار :مصطفی میری
دبیر ورزش :مهدی ربوشه
دبیر خبرنامه :علی حاجی ناصری
اعضای تحریریه و همکاران :زهیر توکلی -ش��اهین فتحیان -شاهده یوسفی
یاس��ین سیف االس�لام -امی��د کرمانی ه��ا -زه��ره دیان��ی -فاطمه میرزایی
ش��یما غفاری -فاطمه کریم خان -زهرا راد -عاطفه کربالئی -محمد تاجیک
حسین غالمی -فاطمه سیف -حمیدرضا نصیری نژاد -مسعود نجفی
دبیراجرایی :سمانه مومنی
مدیر فنی و هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر و عکس :هومن سلیمیان -امیر طالیی کیوان و نیوشا
ملک نیازی
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :مصطفی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلی اجورلو
امور اداری :محمد سرخ خواه -محمد شکراللهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -مهندس واعظی -دکتر ایت اله ابراهیمی
دکتر غالم حسن تقی نتاج -حسین زندی -احمد طالیی -مهندس بختیاری
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -هادی انباردار
سید عارف علوی -رضا راستی -ابراهیم صفرلکی -دکتر زارعیان
علیرضا حسن زاده -دکتر بهرامپور
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
مجله خبری
مثلث شماره 168
14
رهبر معظم انقالب در دیدار جمعی از فرماندهان و کارکنان ارتش:
ایران با هرگونه کشتار مردم
بی گناه مخالف است
مجله خبری
مثلث شماره 168
حضرت ایت اهلل خامنه ای ،رهبر معظم انقالب اسالمی
چهارشنبه در استانه 29فروردین ،روز ارتش جمهوری اسالمی
در دیدار جمعی از فرماندهان ،کارکن��ان منتخب و اعضای
پایگاه های بسیج شهرک های سازمانی و همچنین تعدادی
از خانواده های ارتشیان ،ارتش جمهوری اسالمی ای ران را مایه
افتخار و ارتش��ی مردمی ،علمی ،اعتقادی ،دارای ابتکارات
گوناگون و ازموده شده خواندند و با اشاره به غی ر منطقی بودن
جبهه استکبار به س��رکردگی امریکا ،تاکید کردند« :امروز،
تمدن غرب به واسطه تناقض ها ،ب ی منطق ی ها ،زورگوی ی ها
و ب ی اعتنایی به اصول انسانی در معرض سقوط و سرنگونی
قرار گرفته است».
فرمانده کل ق��وا در این دیدار در تش��ریح ویژگ ی های
منحصر به فرد ارتش جمهوری اسالمی ای ران ،به مردم ی بودن
ارتش اش��اره کردند و افزودند« :در نظام جمهوری اسالمی
ای ران ،ارت��ش به دلیل ف��داکاری و مجاهدت و ن��ه به دلیل
زورگویی و قدرت ،مورد تکریم مردم و دارای پشتوانه مردمی
است».
حضرت ای��ت اهلل خامنه ای درخص��وص علم ی بودن
ارتش خاطرنش��ان کردند« :پیش��رفت ها و گستره کارهای
علم ی و پژوهشی نیروهای مس��لح از جمله ارتش در زمینه
صنایع دفاعی و الکترونیکی حیرت اور و غیرقابل مقایسه با
قبل از انقالب اسالمی و حتی سال های اول انقالب است».
ایشان تاکید کردند« :همه این پیشرفت ها در شرایطی
به دست امده است که بدخواهان ملت ای ران ،در دادن کمترین
امکانات بخل ورزیدند اما جوشش درونی استع دادهای جوانان
و فرزندان این ملت ،شگفتی افرید».
رهب��ر انقالب اس�لامی با اش��اره به ویژگ��ی دینی و
اعتقادی بودن ارتش ،افزودند« :انجام کار ب راساس احساس
تکلیف و تعمیق روحیه دینی و انقالبی موجب شده است که
ارتش جمهوری اسالمی ای ران به یک ارتش متعهد و پایبند
به اعتقادات و ارزش ها تبدیل شود».
حضرت ایت اهلل خامنه ای تاکید کردند« :چنین ارتشی
قطعا در هر امتحانی سربلند بیرون خواهد امد».
فرمان��ده کل ق��وا ،ازم��وده ب��ودن ارتش ب��ه دلیل
حضور س��رافرازانه در 8س��ال دفاع مقدس را یکی دیگر از
امتیازات ارتش برش��مردند و خاطرنش��ان کردن��د« :ارتش
جمهوری اسالمی ای ران در عملیات گوناگون در دوران دفاع
مقدس نقشی برجسته داشت و کارهای بزرگی انجام داد».
رهبر انقالب اس�لامی خطاب به ارتشیان گفتند« :به
ارتش��ی بودن خود افتخار کنید و همت خ��ود را ،حفظ و در
تقویت این ویژگ ی های ممتاز قرار دهید».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به رویکرد متفاوت
نیروهای مسلح ای ران در مقایسه با ارتش های دنیا ،افزودند:
«ارتش ،سپاه و بسیج یک فرهنگ و جهت گیری جدیدی را
به دنیا عرضه کرده اند که الگوی بدیعی در مقابل جهت گیری
استعماری و سلطه گرانه بیشتر ارتش های دنیاست».
ایش��ان در خصوص روحیه سلطه گری مجموعه های
نظامی جبهه استکبار به ویژه امریکا ،خاطر نشان کردند« :این
مجموعه های نظامی در هر جایی که حضور پیدا م ی کنند
مایه فساد اخالقی و فشار بر مردم و کشتار انان هستند».
رهبر انقالب اسالمی با اش��اره به ادعای امریکای ی ها
مبن ی ب��ر مخالفت ب��ا وس��ایل کش��تار جمع��ی افزودند:
«ب ر خالف این ادعا ،هواپیماهای بدون سرنش��ین امریکا،
کودکان و زن��ان و مردم ب ی گناه افغانس��تان و پاکس��تان را
قت��ل ع��ام م ی کنن��د و تروریس��ت های م��ورد حمای��ت
اش��کار و پنهان امریکا نی��ز در ع راق و س��وریه ،م��ردم را
م ی کشند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای در تبیین تناقض گوی ی های
امریکا خاطر نشان کردند« :امریکا و دیگر مدعیان حقوق بشر
در قبال کشتار مردم ب ی گناه پاکس��تان ،افغانستان ،ع راق و
سوریه سکوت م ی کنند اما بعد از چند انفجار در امریکا ،همه
دنیا را پر از جنجال م ی کنند».
ایشان تاکید کردند« :جمهوری اسالمی ای ران به پیروی
از منطق اسالم با هرگونه انفجار و کشتار مردم بیگناه چه در
بوستون امریکا و چه در پاکستان ،افغانستان ،ع راق و سوریه
مخالف است و ان را محکوم م ی کند».
ایش��ان افزودن��د« :رفت��ار امری��کا و دیگ��ر مدعیان
حقوق بشر در قبال کشتار مردم بیگناه ،متناقض است و بر
همین اساس معتقدیم که امریکا و جبهه مقابل جمهوری
اسالمی ای ران ،غیرمنطقی هستند».
رهبر انقالب اسالمی خاطر نش��ان کردند« :به دلیل
این تناقض ها ،ب ی منطق ی ها ،زورگوی ی ه��ا و ب ی اعتنای ی ها
به اصول انسانی ،تمدن غرب در معرض سقوط و سرنگونی
قرار گرفته است».
حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای افزودند« :ای��ن چگونه
منطقی است که اگر کودکان و زنان در افغانستان و پاکستان
به وسیله امریکای ی ها کشته ش��وند و در ع راق و سوریه نیز
تروریس ت های مورد حمایت امریکا ،غرب و صهیونیس ت ها،
فاجع ه افرینی کنند ،اشکالی نداشته باشد ،اما اگر انفجاری در
امریکا یا یک کش��ور غربی روی دهد ،همه دنیا باید هزینه
ان را بپردازند».
ایشان تاکید کردند« :این روحیه و تفکر امریکا و غرب
که خود را تافته جدا بافته از دیگران م ی دانند ،عامل سرنگونی
و زوال روزافزون انهاست».
رهبر انقالب اسالمی با اشاره به اندیشه های منطقی
حاکم در نظام جمهوری اس�لامی خاطر نشان کردند« :این
اندیشه های منطقی ،پایه های یک تمدن عمیق و ماندگار
است».
حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای در بخش دیگ��ری از
س��خنان خود از فداکاری ه��ا ،همدل ی ه��ا و همراه ی های
همس��ران ،خانواده ها و فرزن��دان ارتش��یان تجلیل کردند
و افزودن��د« :خانواده ه��ای محترم ارتش��یان بای��د همواره
به خاطر داش��تن چنین مردانی احس��اس ع��زت و افتخار
بکنند».
پیش از س��خنان رهبر معظم انقالب اس�لامی ،امیر
سرلشکر صالحی ،فرمانده کل ارتش گزارشی از توانای ی ها و
امادگ ی های ارتش جمهوری اسالمی ای ران بیان کرد.
در ابت��دای ای��ن دی��دار تع��دادی از جانب��ازان ارتش
جمهوری اس�لامی ای ران از نزدیک با رهب��ر معظم انقالب
دیدار کردندg .
15
مجله خبری
جلیلی یا لنکرانی؟
تازه ترین خبرها در هفته گذشته حکایت از افزایش احتمال
نامزدی س�عید جلیلی داش�ت .این خبرها در حالی منتشر شد
که تا پیش از ان کامران باق�ری لنکرانی ب ه عنوان نامزد احتمالی
جبهه پایداری مطرح بود .رسانه های نزدیک به جبهه پایداری نیز
در روزهای پایانی هفته گذشته خبر افزایش احتمال نامزدی سعید
جلیلی را تائید کردند.
انتقاد از تبلیغات
در سفر استانی
مجله خبری
س�فر محم�ود احمدی ن�ژاد ب�ه س�منان ب�ا
حاش�ی ه هایی همراه بوده است .انتش�ار تصاویری
که محم�ود احمدی ن�ژاد را در کنار اس�فندیار رحیم
مش�ایی و در حال اهدای پرچ�م ایران به او نش�ان
م ی داد با اعتراض هایی مواجه ش�ده است .در یکی
از تندترین انتقادها حس�ن فیروزابادی رئیس ستاد
مشترک نیروهای مسلح این اتفاق را غیر قابل توجیه
دانسته است.
مثلث شماره 168
چاوز شماره 2
جانش�ین چاوز انتخاب ش�د .نیکوالس مادورو
فردی اس�ت که ب�ا 50/6درص�د ارا از س�وی مردم
ونزوئال ب ه عنوان رئی س جمهور انتخاب ش�ده است.
ب ر اساس گزارش ها ،مادورو تنها با اختالف 300هزار
رای توانست رقیبش را شکست دهد.
16
1
میتینگ پرحاشیه
سخنان ایت اهلل مومن ،عضو فقهای شورای نگهبان
چند روز پس از اتمام مذاکرات الماتی ،2علی باقری،
عضو تیم مذاکره کننده ای ران ب��ا 5+1در برنامه گفت وگوی
ویژه خب��ری اهداف مذاک��رات الماتی 2را تش��ریح کرد و از
غرب خواست «واقع بینانه وارد عرصه شوند و از بحث های
غیرواقعی که مذاکرات را به بن بست م ی کشاند جلوگیری
کنند».
معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان تاکید
کرد که رفع کامل تحریم ها و شناسایی حق غن ی سازی ای ران
باید هدف اصلی گفت وگوها با گروه 5+1باشد.
معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان درباره
مذاکرات «الماتی ،»2تاکید ک��رد« :ب رای انها گفتیم به هر
حال نتیجه گفت وگو چه م ی خواهد باشد؛ اینکه ای ران به طور
رسمی فعالی ت های صلح امیزش را داشته باشد و تحریم ها
به طور کامل از بین برود .ام��ا در مراحلی که م ی خواهیم به
این مساله برسیم انها موانعی را ایجاد م ی کنند .خواسته های
ای ران چیزی نیستند که انها بخواهند ردش کنند».
باقری در ادامه گفت« :اقای جلیل��ی در «الماتی»2
اظهار کرد که اعتمادسازی یک جاده دوطرفه است و هر قدر
انها جلو بیایند ،ما هم همان مقدار جلو م ی اییم ،اما در بحث
نگران ی ها از انحراف برنامه هس��ته ای ای ران به سمت سالح
جای بحث نداریم».
باقری همچنین توضیح داد که وقتی اشتون پیشنهاد
نشست سیاسی بعد از نشس��ت کارشناسی را داده ،جلیلی،
مذاکره کننده ارش��د ای ران اعالم کرده که همی ن جا نشست
سیاسی است و همین االن م ی توان راجع به مسائل گفت وگو
کرد .به گفت��ه باقری این جواب جلیلی ،اش��تون را بس��یار
متعجب م ی کند.
5
مجله خبری
2
عضو فقهای شورای نگهبان :بوی انحراف بیاید
رد صالحیت می کنیم
3
اجتماع بزرگ فاطمیون
چند سالی است که اجتماع هیات های عزاداری در روز
شهادت حضرت فاطمه(س) در ته ران و شهرستان ها برگزار
م ی شود .تجمع این هیات ها اما در ته ران با حضور هیات های
بزرگ مذهبی و مداحان مشهور بیش از سایر نقاط مورد توجه
است .در گردهمایی عزاداران فاطمی امسال همزمان مراسم
تشییع پیکر دو تن از شهدای گمنام جنگ تحمیلی از مقابل
مسجد بالل برگزار شد که در ان رئی س جمهور با حضوری
سرزده خود در این مراس��م ان را خبرساز کرد .همچنین این
گردهمایی در س��ایر ش��هرهای ای ران از جمله قم ،مشهد،
کاشان ،رشت و ...نیز برگزار شد.
هیات های بزرگ مذهبی ته ران با تجمع در می دان های
صادقیه ،هفتم تیر ،امام حس��ین و ...به عزاداری ب رای دخت
گرامی پیامبر پرداختند .س��ی د احمد خاتمی در تجمع بزرگ
عزاداران فاطمی در میدان صادقیه ته ران با اش��اره به اینکه
مردم ای ران همواره فاطمی بوده اند و در همه عرصه ها فاطم ی
عمل کرده اند ،به حضور با بصیرت م��ردم در مهار فتنه 88
اشاره کرد و گفت« :مردم بصیر ای ران ،توطئه کسانی را که در
ان فتنه به دنبال کودتای مخملی بودند و هدفشان تضعیف
نظام والیی کش��ور بود ،با رهنمودهای مقام معظم رهبری
خنثی کردند».
حجت االسالم والمس��لمین خاتمی با اشاره به اینکه
مردم بصیر ای ران در مقابله با فتنه عالوه بر تولی ،تبری نیز
از خود نشان داد ،گفت« :مردم فاطمی ای ران گوش به فرمان
رهبرشان هستند و همه مواضعشان را با والیت م ی سنجند و
کمترین زاویه گرفتن از والیت را ب ر نم ی تابند».
همزمان مراسمی با س��خنرانی دیگر خطیب جمعه
ته ران حجت االس�لام و المس��لمین کاظم صدیقی برگزار
ش��د .امام جمعه موقت ته ران در این اجتم��اع گفت« :دنیا
ب رای شکستن پیش��رفت ملت ای ران و شکستن 22بهمن و
4
باق�ری :رف�ع کام�ل تحریم ه�ا ،ه�دف اصل�ی
گفت وگوی ایران
مثلث شماره 168
در حالی که دولت ب رنامه خود را ب رای همایش صد هزار
نفری در ورزشگاه ازادی اماده م ی کرد ،کارشناسان ،نمایندگان
و ائمه جمعه ،همچنان بر این اعتق��اد بودند تا توجه دولت را
به سمت اولویت های اساس ی تر کش��ور جلب کنند .مراسم
تجلیل از خادمان س��فرهای نوروزی کش��ور هر س��ال در
فضایی بسیار کوچک تر از استادیوم ازادی که عمدتا سالن
اجالس س��ران یا مرک��ز همایش های صدا و س��یما بود ،با
حضور رئی س جمهور برگزار م ی ش��د ،اما امس��ال که سال
پایان��ی دولت اس��ت و چند ماه بیش��تر تا زم��ان انتخابات
ریاست جمهوری باقی نمانده است سازمان می راث فرهنگی
و گردش��گری اعالم کرده ک��ه این مراس��م را تحت عنوان
«جش��ن» در اس��تادیوم صد هزار نفری ازادی برگزار خواهد
کرد.بازار شایعات نیز در ارتباط با این مراسم داغ بود؛ برخی
منابع از شایعه حضور یکی از خوانندگان ل س انجلسی در این
مراسم سخن م ی گفتند که قرار بود در افتتاحیه این مراسم
کنس��رت برگزار کند .خواننده ای که پیش تر خبر حضور و
دریافت مجوزش در ای ران واکنش های��ی را ب رانگیخته بود.
البته این خبر تکذیب شد.همزمان با اعالم برپایی این جشن،
نمایندگان مجلس ،سیاس��تمداران ،اهالی رسانه و ...نسبت
به این موضوع ،واکنش نش��ان دادند و به عناوین مختلف،
ان را یک «میتین��گ انتخاباتی» خواندن��د .حتی چند روز
قبل ایت اهلل ناصر مکارم شی رازی ،مرجع تقلید نیز از برپایی
این جشن انتقاد کرد و گفت« :عنوان تقدیر از اعضای ستاد
تسهیالت سفرهای کشور ،عنوان خنده داری است که ب رای
این همایش برگزیده اند ».ایشان از برگزار کنندگان خواستند
اگر م ی خواهند کار انتخاباتی بکنن��د ،صراحتا ان را به مردم
بگویند.
بر همین اساس این ش��خصی ت ها در اظهارنظرهای
خود ،سعی در القای این نکته داش��تند که چنین برنامه ای
هیچ ضرورتی ندارد و یک لشکر کشی سیاسی – انتخاباتی
اس��ت .حدادعادل در اظهارات اخیر خ��ود ،به عنوان یکی از
نماین��دگان ته ران ،به ص��ورت کامال صریح ب��ا این برنامه
مخالفت کرده و گفته بود« :ب رای تقدیر از دس��ت اندرکاران
س��فرهای نوروزی نیازی به لشکر کش��ی نیست .اگر جای
دولت بودم ،این برنامه را انجام نم��ی دادم و به طرق دیگر از
دست اندرکاران تقدیر م ی کردم».
همزمان فرمانده پلیس نیز مخالفتش را با برگزاری این
جشن رسانه ای کرد .احمدی مقدم در گفت وگویی اشاره کرد:
«برگزاری این مراسم بهانه های مختلفی را دست گروه های
رقیب در انتخابات داده تا مدعی ش��وند انتخابات ما ناسالم
اس��ت .این موضوع پیامدهای سیاس��ی بس��یاری داشته و
م ی تواند اغازگر مش��کالتی در فضای سیاسی و انتخابات
باشد ».او با اشاره به هزینه ها گزاف برگزاری چنین مراسم ی
و تضاد ان با شعار امسال ،خواستار برگزاری مراسم در فضای
محدودتر شد .وی همچنین گفت م ی توان هزینه گزاف ان را
صرف تامین ایمنی و پیشگیری از تصادف کرد .احمدی مقدم
افزود« :البته پلیس وظیفه تامین امنیت مراس��م را برعهده
داشته و امنیت این مراسم را نیز تامین م ی کنیم».
حمید رسایی ،نماینده مردم ته ران در مجلس شورای
اس�لامی نیز درباره برپایی این جش��ن گف��ت« :ه ر گونه
سوءاس��تفاده از امکانات بی ت المال ب رای اهداف سیاس��ی،
جناحی و انتخاباتی توسط ه ر کس که باشد ،خالف قانون و
شرع و با بازخورد منفی مردم همراه خواهد بود».
در مورد رد صالحیت کس��انی که بوی انح��رف م ی دهند،
بازتاب های گسترده ای داشت.
او در دیدار با دبیرکل و برخی اعضای ش��ورای مرکزی
حزب موتلفه اس�لامی با بی��ان اینکه تع��دد کاندیداهای
صالحی ت دار قطعا ارای مردم متدین را هم متشتت م ی کند،
اظهار داش��ت« :نیروهای معتقد و وفادار به انقالب اسالمی
م ی توانند در س��ایه روحانیت به اجماع برس��ند و در این راه
ایت اهلل مهدوی کنی و ایت اهلل یزدی دو نفری هس��تند که
م ی توانند کمک کنند».
این عضو شورای نگهبان در ادامه سخنانش با تاکید
بر اینکه نظارت در ش��ورای نگهبان بر انتخابات ش��وراها و
ریاست جمهوری و صالحیت کاندیداها بسیار با دقت انجام
م ی شود ،اظهار داشت« :ما اگر بوی انحراف از کسی احساس
کنیم ،شبهه ای نداشته باشید که او را رد صالحیت خواهیم
کرد ».ایت اهلل مومن در پایان خاطرنش��ان کرد« :هم اکنون
به لطف خداوند متعال جمع ش��ورای نگهبان توجه خوبی
دارند که هر جا بوی خالف بیاید و صالحیت احراز نش��ود،
صالحیت را تایید نم ی کنند .همه کسانی که نگرانی دارند
خوب است بدانند که ما با کسی نه دعوا داریم و نه به کسی
باج م ی دهیم ».پیش از این هم ایت اهلل جنتی ،دبیر شورای
نگهبان طی س��خنانی تاکید کرد که شورای نگهبان ب رای
تحقق حماسه سیاس��ی در انتخابات به نحو احسن انجام
وظیفه م ی کند.
ایت اهلل جنتی با اش��اره به جایگاه ریاس��ت جمهوری
تصریح کرد که این شورا افراد واجد صالحیت را ب رای حضور
در رقابت ها معرفی خواهد کرد ،اما این مردم هستند که باید
با بررسی دقیق ،بهترین فرد را ب رای این مقام انتخاب کنند.
9دی فتنه گرانی را تربیت کرده که قداست رهبری را بشکنند.
دشمن منتظر است تا وحدت ما از بین برود و وضعی بدتر از
مردم سوریه بر سر ما بیاورد».
علیرضا پناهی��ان نی��ز در اجتماع ع��زاداران مصلی
امام خمینی(ره) با اشاره به اینکه در ماه محرم و ایام فاطمیه
سیاسیون هس��تند که باید به خود بلرزند ،گفت« :تمام این
مصیب ت ها بر سر اهل بیت(ع) از جانب سیاسیون بوده است.
سیاسیون نباید کاری کنند که غربت علی(ع) ،فاطمه(س)،
امام حسین(ع) و ...ادامه پیدا کند .فاطمیه زمانی نیست که
گناهگاران معمولی و اراذل و اوباش بترسند ،اراذل و اوباش
وارد نزاع با فاطمه(س) نشدند و کار را رها کردند ،اما سیاسیون
کار را رها نکردند و در خانه حضرت را اتش زدند و ظلم کردند.
یک فرد سیاسی باید از دیگران تقوای بیشتری داشته باشد.
ب ی تقوایی یک فرد معمولی اگرچه نادرس��ت اس��ت و باید
رفع ش��ود ،اما اثراتش به مراتب کمتر از ب ی تقوایی یک فرد
سیاسی است».
مراس��م فاطمیه عالوه بر میدان صادقی��ه ،در میدان
هفتم تیر ،امام خمینی (ره) و سعادت اباد هم برگزار شد.
مبارک ،ازاد و دوباره زندانی شد
جلسه محاکمه حسنی مبارک ،دیکتاتور مخلوع مصر
هفته گذشته در پایتخت این کشور برگزار شد و با وجود تب رئه
مبارک از اته��ام قتل صدها تظاه ر کنن��ده مصری بازهم در
بازداش��ت باقی ماند .به گزارش خبرگزاری های بی ن المللی،
وزارت کش��ور مصر تدابیر امنیتی ش��دیدی را اط راف محل
محاکمه در مقر اکادمی پلی��س در قاهره اتخاذ کرد .در این
جلسه از دادگاه به اتهامات «جمال» و «عال» فرزندان مبارک
17
مجله خبری
و همچنین حبیب العادلی ،وزیر اسبق کشور و شش تن از
معاونان ارشد او در ارتباط با اتهاماتشان در پرونده قتل و اقدام
به قتل تظاهرکنندگان رسیدگی شد .دادگاه قبلی ،مبارک را به
زندان ابد محکوم کرده و فرزندانش را از برخی اتهامات بسیار
مهم تبرئه کرده بود .فشار افکار عمومی بر دادگاه و ریاست
ان تا انجا ب��ود که حتی قاضی دادگاه به دلیل دش��وار بودن
برگزاری جلسه دادگاه از برگزاری ان انصراف داد و قضیه را به
دادگاه استیناف ارجاع داد.
یک عضو ارشد جمعیت اخوان المسلمین مصر نیز با
انتشار بیانی ه ای خواستار قصاص مبارک شد .خالد الشریف،
عضو ارشد حزب سازندگی و توسعه شاخه سیاسی جمعیت
اخوان المسلمین مصر گفت که تصمیم رئیس دادگاه قاهره
در اس��تعفا از قضاوت در خصوص پرونده حسنی مبارک و
ارجاع ان به دادگاه استیناف ،زمینه را ب رای ازادی وی فراهم
نخواهد کرد.
پس از برگ��زاری دادگاه ،تلویزی��ون دولتی مصر اعالم
کرد« :دستگاه قضایی مصر دوش��نبه گذشته دستور ازادی
مشروط حسنی مبارک ،رئی س جمهوری مخلوع این کشور
را که به سبب مرگ صدها تظاهرکننده تحت پیگرد قضایی
قرار داشت ،صادر کرد ،اما او در چارچوب پرونده های دیگر در
بازداش��ت باقی م ی ماند ».با وجود حکم دادگاه تجدید نظر،
مبارک فعال در بازداشت به س��ر م ی برد ،زی را دادستانی او را
به تازگی در چارچوب پرونده جدید فس��اد مالی در بازداشت
پیش��گی رانه قرار داده اس��ت .بنابر اعالم رسانه های محلی،
وکیل رئی س جمهوری پیش��ین مصر ک��ه از 2011در زندان
به سر م ی برد ازادی موکل خود را به این علت م ی داند که او
حداکثر دوره بازداشت پیشگی رانه را که دو سال است گذرانده
است .مبارک درپی قیام مردمی از رئی س جمهوری خلع شد.
او در ژوئن 2012به دلیل دست داشتن در قتل تظاهرکنندگان
در طول قیام محکوم ش��ده بود .دیوان استیناف این حکم
را در ژانویه لغو و دس��تور برگزاری محاکمه مجدد مبارک را
صادر کرد.
مثلث شماره 168
6
دو ایراد شورای نگهبان به مجلس
بناب راعالم عباس��علی کدخدایی ،س��خنگوی شورای
نگهبان اعضای این شورا پس از بررسی طرح اصالح قانون
انتخابات دو ای راد به ان وارد کردند .وی ای راد نخست شورای
متبوعش به طرح مذکور را ابهام در عدم تفکیک شهرستان
ری از ته ران دانست و گفت که قرار شد مجلس در این زمینه
تبیین بیشتری ب رای اعالم نظر مجدد شورا انجام دهد.
کدخدایی درب��اره ای راد دیگر ش��ورای نگهبان به طرح
اصالح انتخابات شوراها اینگونه توضیح داد« :در این طرح به
دلیل اینکه مصوبات شوراهای اسالم ی شهر و روستا مقید به
انطباق با موازین شرع نبود و در ان دادگستری به عنوان مرجع
رسیدگی به مصوبات شوراها حذف ش��ده بود ،با ای راد مواجه
شد ».سخنگوی شورای نگهبان در پایان تصریح کرد« :پس
از اعالم نظر و اعاده این طرح از سوی شورا ،مجلس موظف
به بررسی مجدد ان و رفع ای رادات وارده شد».
7
فیروزابادی :اقدام احمدی نژاد در سپردن پرچم
ایران به مشایی تنش زاست
رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح م ی گوید که اقدام
احمدی نژاد در سپردن پرچم ای ران به مشایی از «مصادیق بارز
اختالف افکنی میان مسئوالن و مردم» است.
حسن فیروزابادی ،رئیس س��تاد مشترک نیروی های
مس��لح جمهوری اس�لامی در جمع تعدادی از مس��ئوالن
با هش��دار نس��بت به «عمق کینه و دش��منی سلطه گران
و جریانات غیرهمس��و ب��ا نظ��ام ب��رای اختالف افکنی و
مساله س��ازی میان مس��ئوالن و مردم» خواه��ان امتناع از
اقداماتی شد که به گفته او م ی تواند «سبب تنش در جامعه»
بش��ود .وی اقدام تحویل پرچم و نماد ملی کش��ور از سوی
محمود احمدی نژاد به مشاورش اس��فندیار رحیم مشایی را
«بازی تبلیغاتی و غیرقابل توجی��ه و از جمله مصادیق بارز
این امر» دانسته است .به اعتقاد برخی اسفندیار رحیم مشایی
محتمل ترین نامزد دول��ت در انتخابات ریاس��ت جمهوری
به ش��مار م ی رود ک��ه از جمله به س��بب تاثی��ر و نفوذش
در تصمیم ه��ا و رویکرده��ای احمدی نژاد و نی��ز به دلیل
برخی مواضعش درب��اره «اس�لام ای رانی» با انتقاد ش��دید
روبه روست .
عکس هایی ک��ه رس��انه ها از س��فر اخی��ر محمود
احمدی نژاد به س��منان انتش��ار داده اند حاوی تصاویری از
مش��ایی اس��ت که همه جا پا به پای رئی��س دولت حضور
دارد .در عکس های ارسالی از همین سخنران ی ها م ی توان
دید ک��ه احمدی نژاد با پرچ��م جمهوری اس�لامی ای ران به
احساسات حاضران پاسخ م ی دهد و سرانجام ان پرچم را به
دستان مشایی م ی سپارد .این اقدام از سوی ناظ ران سیاسی
عکس های خبری
تشییع پیکر
شهدای گمنام
اغاز ثبت نام
انتخابات
شوراهای شهر
18
نشان دهنده قصد دولت و رئیس ان ب رای نامزد کردن مشایی
در انتخابات ریاست جمهوری تلقی شده.
س��ه س��ال پیش ،یعنی در مرداد ۱۳۸۹نیز سرلشکر
فیروزابادی ،مشایی را به سبب طرح مبحث مربوط به «اسالم
ای رانی» به ش��دت مورد انتق��اد قرارداد و گف��ت« :این قبیل
اظهارات را انحراف و جرم علیه امنیت ملی و حمله به ارکان
نظام مقدس جمهوری اسالمی و انقالب اسالمی م ی دانیم
که دارد توسط شخصی به اسم مشایی انجام م ی شود».
8
اخضر ابراهیمی استعفا می کند
مناب��ع دیپلماتی��ک در قاه��ره اع�لام کردن��د که
فرس��تاده مش��ترک س��ازمان ملل و اتحادیه ع��رب در پی
تداوم کارش��کن ی ها در روند حل بحران سوریه ،قصد دارد تا
29فروردین استعفایش را اعالم کند.
روزنام��ه عرب��ی «الس��فیر» به نق��ل از مناب��ع اگاه
دیپلماتیک در قاه��ره اعالم کرد که «اخض��ر اب راهیمی»
فرستاده سازمان ملل و اتحادیه عرب به سوریه ،به طور جدی
به استعفا از پستش در سوریه م ی اندیشد و نهایتا تا 18اوریل
( 29فروردین) از سمتش کناره گیری خواهد کرد.
این منابع اعالم کردند« :اب راهیمی پس از نشست اخیر
دوحه که طی ان تصمیماتی درباره سوریه اتخاذ شد ،پیش
از تصمیمش ب رای اس��تعفا ،با برخی از دوس��تان و اعضای
کارگروهش رایزنی ک��رد ».ان طور که ش��ایع بود ،محافل
بی ن المللی و منطقه ای در جری��ان این تصمیم کناره گیری
اب راهیمی بوده و در اندیشه جانشین ب رای او هستند .به اعتقاد
کارشناسان ،اقدام اتحادیه عرب در واگذاری کرسی سوریه به
مخالفان ،مشروعیت اب راهیمی به عنوان نماینده سازمان ملل
و اتحادیه عرب در سوریه ،را از بین برد.
پس از درز این اخب��ار و در واکنش ب��ه ان ،یک منبع
مس��ئول در دبی ر خانه اتحادیه عرب گفت« :س��خن گفتن
درباره استعفای اب راهیمی ،تاکنون تنها در حد حدس و گمان
است ».این منبع افزود« :اب راهیمی اگر هم تمایل به استعفا
داشته باشد ،این کار را پیش از نشست نبیل الع ربی (دبیرکل
اتحادیه عرب) با بان ک ی مون در نیویورک در 22اوریل جاری
انجام نخواهد داد».
با این همه در اخرین اخب��ار منابع دیپلماتیک نزدیک
به روزنامه االخبار لبنان گفتند که قرار است االب راهیمی در
نشس��ت ات ی ش��ورای امنیت برخی از حقایق در خصوص
وضعیت داخلی سوریه و اقدامات کشورهای عربی و خارجی
در مانع تراشی ب رای حل و فصل بحران سوریه را فاش کند.
این منابع اعالم کردند« :االب راهیم ی در نشس��ت ش��ورای
امنیت قطر ،ترکیه ،انگلیس و فرانسه را به عنوان کشورهایی
که در حل بحران سوریه مانع تراشی م ی کنند ،معرفی خواهد
کرد ».همچنین این منابع در ادام��ه اعالم کردند که مختار
لمانی ،نماینده سازمان ملل در س��وریه قرار است جانشین
االب راهیمی ش��ده و به جای وی برنامه های سازمان ملل را
ادامه دهد.
9
ادعای تقلب در انتخابات ونزوئال
ازمیانسعیدجلیلیولنکرانیکدام یکنامزدجبههپایداریمی شوند؟
تغییر سخنگو
خبر تغییر س��خنگو از کام��ران باق��ری لنکرانی به
مجله خبری
در حالی ک��ه همه منتظ��ر اعالم کاندی��دای نهایی
جبهه پایداری در مراسم روز یکش��نبه مسجد ارک بودند،
در اخرین ساعات سه شنبه ش��ب هفته گذشته این برنامه
لغو شد .به گزارش اریا ،ظهر سه شنبه هفته گذشته حسین
جاللی ،رئی س دفتر ایت اهلل مصباح یزدی و از اعضای ارشد
جبهه پای��داری از تائید کامران باقری لنکرانی در ش��ورای
فقاهتی این جبه��ه خبر داده و گفته بود ک��ه وی به زودی
رس��ما به عنوان کاندیدا معرفی خواهد شد .وی در توضیح
این مساله گفته بود« :دوستان شورای مرکزی مایل بودند
که جلیلی ،لنکرانی ،فتاح و میرکاظم ی در ائتالف این جبهه
حضور داشته باشند ،اما خود این دوستان ،انگشت اشاره را به
سمت لنکرانی بردند ».وی در خصوص تائید کامران باقری
لنکرانی به عنوان کاندیدای جبهه پایداری توس��ط شورای
فقاهتی این جبهه نیز گفته بود« :اگر وی به تائید ش��ورای
فقاهتی نرسیده بود که معرفی نم ی شد و حتما لنکرانی به
تائید رسیده است که ایت اهلل مصباح یزدی به عنوان یکی از
فقهای جبهه پایداری ،در جلسه معرفی وی حضور خواهد
یافت ».وی حتی در مورد حضور سعید جلیلی در این مراسم
نیز گفته بود« :اگر وی سفر خارجی نداشته باشد ،دوستان
مایل هستند که در جلسه حضور داشته باشد که البته ب رای
حضور وی ،پیگیری هایی هم انجام ش��ده است ».پس از
اعالم این خبر که بازتاب های فراوانی نیز در رسانه ها داشت،
خبر دیگری نیز با ای��ن مضمون روی خروجی خبرگزاری ها
قرار گرفت« :کاندیدای جبهه پایداری قرار است روز یکشنبه
با حضور و سخنرانی ایت اهلل مصباح یزدی در مراسمی که
در مسجد ارک ته ران برگزار می شود معرفی گردد ».اما چند
س��اعت بعد خبر مهمی در مورد جبهه پایداری در رسانه ها
انتش��ار یافت .بر این اس��اس یک عضو جبهه پایداری که
البته نامش نیز اعالم نشد ،به رسانه ها اعالم کرد« :زمان و
مکان مراسم معرفی کاندیدای جبهه پایداری روز یکشنبه
نخواهد بود و متعاقبا از س��وی رواب��ط عمومی این جبهه
اعالم م ی شود».
امیرحس��ین قاض ی زاده البته همراه ش��د با این اظهار نظر
قاض ی زاده« :بازارایی در ش��ورای مرکزی این جبهه پس از
اعالم نامزد نهایی ».وی افزوده ب��ود« :ما تصمیم گرفته ایم
تغییری در ش��ورای مرکزی جبهه پایداری ایجاد کنیم ،چرا
که ممکن است کاندیدای ما بخواهد ستاد داشته باشد .این
تغیی رات به این دلیل است که ش��اید جبهه پایداری مواضع
سیاسی خاص داشته باشد که خیلی به نامزد نهایی مربوط
نباش��د ،هرچند انها با هم ب ی ارتباط هم نیستند اما ممکن
اس��ت نامزد نهایی بخواهد حرف مس��تقل خ��ود را بزند ،از
این رو بازارایی در شورای مرکزی جبهه پایداری اتفاق خواهد
افتاد».همزمان با این خبرها ظهر چهارشنبه یک خبر مهم
دیگر نیز به سرعت در فضای رسانه ای پخش شد« .سعید
جلیلی با کاندیداتوری در انتخابات موافقت کرده اس��ت».
سایت افکار نیوز با اعالم این خبر نوشته بود« :چنان که گفته
م ی شود س��عید جلیلی دبیر ش��ورای عالی امنیت ملی که
تاکنون به رغم اصرار اعضای شورای مرکزی جبهه پایداری از
پذیرفتن کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری استنکاف
م ی کرده است ،در اخرین دیدار اعضای این شورا با وی ب رای
نخستین بار پذیرفته که کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری
شود ».این خبر چند س��اعت بعد با این خبر سایت رجانیوز
از رسانه های نزدیک به جبهه پایداری همراه شد« :احتمال
کاندیداتوری سعید جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری قوت
گرفت ».به نوشته این س��ایت« :در حالی که طی ماه های
گذش��ته موج دعوت نخبگان انقالبی از دکتر سعید جلیلی
و دکتر کام��ران باقری لنکرانی جهت حض��ور در انتخابات
ریاست جمهوری پیش رو افزایش یافته است ،شنیدهها حاکی
از افزایش احتمال حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی به این
عرصه حساس است .در همین زمینه سعید جلیلی از برخی
نخبگان دعوت کرده تا به تنظیم برنامههای مورد اش��اره او
ب رای اداره کش��ور ،وی را در این باره همراهی کنند .جلیلی
همچنین در گفت وگو با برخی از چهرههای انقالبی که پیش
از این در جلس��ات خصوصی بر کاندیداتوری وی پافشاری
کردهاند ،احتمال حضور خود را منتفی ندانسته است ».حاال
گویا قرار است همه چیز در اردیبهشت معین شود؛ ایا سعید
جلیلی کاندیداتوری را م ی پذیرد؟ g
مثلث شماره 168
س��رانجام مردم کش��ور ونزوئال نیکوالس م��ادورو را
با 50/6درص��د ارای خود به عنوان جانش��ین هوگوچاوز و
رئی س جمهور جدید این کشور برگزیدند .ب ر اساس گزارش ها،
مادورو تنها ب��ا اختالف 300ه��زار رای توانس��ت رقیبش
«کاپریلس» را شکس��ت دهد و به کرسی ریاست جمهوری
ونزوئال تکیه زند.
کاپریلس در انتخابات دور گذشته نیز از «هوگو چاوز»
شکس��ت خورده بود و هم اکنون نیز از معاون او شکس��ت
خورد .مادورو قرار است تا سال 2019به عنوان رئی س جمهور
ونزوئال فعالیت کرده تا دوره شش ساله ای را که چاوز شروع
کرد و با مرگ او ناتمام ماند به پایان برس��اند .رئی س جمهور
کنونی ونزوئال ،یک راننده اتوبوس بود که تمامی تالش خود
را به کار گرفت که رهبر یک اتحادیه تجاری شود و در دوران
ریاست جمهوری چاوز سمت های مختلفی را تحربه کرد و در
نهایت در س��ال 2006وزیر خارجه این کشور شد و به عنوان
یکی از سیاستمداران توانا در چرخه داخلی دولت چاوز معرفی
شد .پس از مرگ چاوز ،مادورو به عنوان رئی س جمهور موقت
ونزوئ�لا اغاز به کار ک��رد اما طبق قانون اساس��ی ونزوئال،
از زمان مرگ چ��اوز ،ظ��رف 30روز م ی بایس��ت انتخابات
ریاست جمهوری برگزار م ی شد.مخالفان ونزوئال با اعتراض
به انتصاب م��ادورو به عنوان رئی س جمه��ور موقت ونزوئال
اعالم کردند که این اقدام مغایر قانون اساسی ونزوئالست.
مادورو به طور دائم تاکی��د کرده بود که دش��منان تاریخی
ونزوئال با مواد سمی ،چاوز را مسموم کرده بودند ،اما امریکا
این اظهارات را که س��ازمان اطالعات مرکزی امریکا موسوم
به «س��یا» چاوز را به س��رطان مبتال کرده ،رد کرد.از سوی
معمای اردیبهشت
اجتماع بزرگ
فاطمیون
زلزله
7.5ریشتری
سراوان
19
دیگر کاندیدای مخالفان دولت در یک نشست خبری نتیجه
انتخابات ونزوئال مبن ی بر پیروزی مادورو را رد کرد .او ادعا کرد
در نتایج تقلب شده و ان را به رسمیت نم ی شناسد .کاپریلس
گفت« :ما خبرهایی متفاوت درخصوص نتیجه ارا داریم .اقای
مادورو اگر پیش از این سمتت غیرقانونی بود،االن بیش از
پیش غیرقانونی رفتار کرده ای».
با این حال نیکالس مادورو نی��ز در جمع هوادارانش
که پس از پیروزی او اجتم��اع کرده بودند س��خنرانی کرد.
مادورو با اش��اره به اختالف رای کم خود ب��ا کاپریلس نامزد
مخالفان گف��ت« :همان طور ک��ه پیش از ای��ن هم گفتم
اگر با اخت�لاف یک رای برنده ش��وم ،رئی س جمهور خواهم
بود و اگ��ر نیز با اخت�لاف ارای ی��ک رای بازنده ش��وم ،باز
به نتیج��ه انتخابات احت��رام م ی گذارم و ان را به رس��میت
م ی شناسم».
او ادامه داد« :امروز نی��ز اعالم م ی کنم با اختالف رای
اندک پیروز شده ام و نامزد مخالفان باید به نتایج ارای مردم
احترام بگذارد و ان را به رس��میت بشناس��د ».مادورو گفت:
«قس��م یاد م ی کنم که نتایج اعالم ش��ده ،عینا ارای مردم
ونزوئالست».
چهره
10
سه شنبه هفته پیش روزی بود که وزیر کشور در صحن
علنی مجلس حاضر ش��ده بود تا به سواالت علی مطهری
درباره پرونده ستار بهشتی پاس��خ دهد .مطهری در سوال
خود بخش هایی از نامه ستار بهشتی که خطاب به رئیس
بند خود نوشته بود را قرائت کرد .علی مطهری در سخنان
خود از وجود نوعی نگاه امنیتی انتقاد کرد که در سال های
گذشته موجب تعرض به حقوق تعدادی از شهروندان شده
است .سخنان مطهری با واکنش تند چند تن از نمایندگان
مجلس مواجه شد که از ان جمله م ی توان به حجت االسالم
احمد سالک ،حجت االسالم سیدعلی طاهری و همچنین
اس��ماعیل کوثری اشاره کرد .پس از جلس��ه هفته گذشته
مجلس در ارتباط با پرونده ستار بهشتی و حضور وزیر کشور
در صحن علنی ،چند تن از نمایندگان به سخنان مطهری
واکنش تند نشان دادند که از ان جمله م ی توان به اسماعیل
کوثری اش��اره کرد .انها ضمن انتقاد از مواضع فرزند شهید
مطهری در سال های اخیر از او خواستند که پدرش را الگوی
خود قرار دهد .کوثری در گفت وگوی��ی از موضع خود دفاع
کرد و در ضمن بیان داشت که به اعتقاد وی هیچ ظلمی به
مجله خبری
در انتخابات
پیش رو نباید
اشتباه کنیم
مثلث شماره 168
س�ردار حاج قاس�م س�لیمانی در نشست جمعی
از پیشکس�وتان و یادگاران دوران دفاع مقدس اس�تان
کرمان ،شیعه را یک پادگان واحد با رهبری واحد دانست
که ایران را ام القرای خود م ی دانند.
فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران با بیان اینکه
در انتخابات پی ش رو نباید اشتباه کنیم و باید در پیشگاه
خداوند به نق�ش و وظیفه خود عمل کنی�م ،اظهار کرد:
«مردم زی�اد توجهی ب�ه جریانات سیاس�ی ندارند و در
خدمت و گوش به فرمان والیت و رهبری هستند و برای
مردم ثابت ش�ده که در نظام جمهوری اسالمی اساس
والیت و رهبری است و ما ب ه عنوان پیشکسوتان جنگ
با اعتماد کامل تحت والیت و اطاعت رهبری هس�تیم و
بر این اس�اس قدرت ایران غیرقابل شکس�ت است».
وی تاکید کرد« :در انتخابات پی ش رو نباید اشتباه کنیم
و باید در پیش�گاه خداوند به نق�ش و وظیفه خود عمل
کنیم».
وی با بیان اینکه در دنیا هیچ کشوری به اندازه ایران
مدافع منافع اهل سنت نبوده است ،گفت« :هیچ کشور
عربی جرات نکرده یک فش�نگ به فلسطین ی ها بدهد،
اما مقام معظم رهبری اعالم کردند از فلسطین حمایت
م ی کنیم».
20
انتقادات کوثری به علی مطهری
ستار بهشتی نشده است .او م ی گوید« :اقای مطهری سوال
خودشان را در کمیسیون امنیت ملی مجلس مطرح کردند
و پس از رس��یدگی در نهایت گفتند «نه» و باالخره مساله
را به صحن علنی مجلس کش��اندند .خب عیبی هم ندارد.
ایش��ان صحبت کردند و ما هم گوش کردیم .اما ما این را
مطرح کردیم که پدر شما که از طرف حضرت امام نمونه و
الگو شده بودند و حضرت امام گفته بودند که همه مطالب
اقای مطهری باید خوانده شود ،این طور نباید باشد که شما
یکطرفه قضاوت کنید .این درست نیست که شما یک طرف
را بچسبید و طرف دیگر را رها کنید ».وی در ضمن تاکید
م ی کند« :م��ا نم ی گوییم مورد ضرب و ش��تم قرار نگرفته
است ،اما ایا هر ضرب و شتمی باعث مرگ م ی شود؟»
کوثری در ادامه در پاس��خ به این س��وال که ایا شما
معتقدید که به ان مرحوم باالخره ظلم ی شده یا نه؟ م ی گوید:
ی شده باشد و هر کسی
«نه .من معتقد نیستم که به او ظلم
که برخالف امنیت کشور کاری را انجام م ی دهد باید مجازات
ان را هم بچشد ».وی در ارتباط با اقای مطهری م ی گوید:
«حرف زدن خیلی قشنگ است ،اما باید ببینیم افراد چقدر
اهل عمل هس��تند .اقای علی مطهری در طول این همه
تجاوز هشت س��اله و جنگ تحمیلی ایا یک روز به جبهه
امدند؟ ایا ایش��ان یک روز امدند از بچه ه��ای ما که در این
جبهه ها به شهادت رسیدند دفاع کنند که االن از اینها [ستار
بهشتی ،هاله سحابی و فروهرها] دفاع م ی کند؟»
وی در ادامه این گونه توضیح م ی دهد« :اگر فردی در
نیروی انتظام ی خطا کرده ،به همان افراد خاطی رسیدگی شده
و تنبیه هم شده اند .پس چرا اقای مطهری م ی اید این مساله
را بزرگ م ی کند و م ی گوید کسانی هستند که این نگاه را در
مسائل امنیتی دارند و»...
11
همه سالیق بیایند
محمود احمدی نژاد هفته گذشته در یک سفر استانی،
به س��منان ،زادگاهش رفت و در جمع مردم به س��خنرانی
پرداخت .اظهارنظرهای سیاسی -انتخاباتی رئی س جمهور
زلزله شدید
با تلفاتی اندک
مرک��ز لرزه ن��گاری دانش��گاه ته��ران از ثب��ت
زمین لرزه 7/5ریش��تری در س��راوان ،واقع در اس��تان
نو بلوچس��تان خب��ر داد .زمان وق��وع این زلزله
سیستا
ساعت 15:14روز سه ش��نبه بوده است .اخبار حکایت از
ان داشت که شدت این زمی ن لرزه به حدی بود که مردم
از خانه های خود خارج شده و به کوچه و خیابان ریختند.
باتوجه به بزرگی زمی ن لرزه و احس��اس ان در دهل ی نو و
کشورهای حاشیه خلیج فارس در س��اعات اولیه انتشار
اخبار گمانه زن ی ها در مورد تلفات زلزله بس��یار زیاد بود.
این زمی ن لرزه اما در عم��ق 115کیلومتری زمین اتفاق
افتاد و محل وقوع ان در 90کیلومتری جنوب خاش اعالم
شد.با این حال گزارش��ات اولیه حاکی بود که در خاش
و سراوان خ راب ی های اندکی مش��اهده م ی شود و می زان
خسارت در مناطق «گشت» و «کوه سفید» بیشتر بوده
است .محمودمظفر رئیس سازمان امداد و نجات هالل
احمر اب راز امیدواری کرد که باتوجه به تراکم کم جمعیتی
مناطق زلزله زده و 7روس��تایی که ان را شامل م ی شود،
مجله خبری
می زان خسارت ها زیاد نباشد .همزمان تیم های هالل احمر
و فوریت های پزش��کی ب��ه منطقه اعزام ش��دند .همچنین
سردار مرتضوی ،فرمانده سپاه استان سیستان و بلوچستان
گفت که باتوجه به اینکه کانون زلزله در شهرها نبوده ،بسیج
نیروهای امدادرسانی به شهرستان به این مناطق اعزام شدند.
با این وجود ،همه با ش��نیدن بزرگی زلزله و بافت روستایی و
خش��ت و گلی بودن خانه های منطقه ،انتظار یک فاجعه را
م ی کشیدند ،خصوصا انکه به علت قطعی راه های ارتباطی و
مخاب راتی اخباری از مناطق زلزله زده مخابره نم ی شد .نگرانی
انجا بیشتر شد که موسسه زلزله شناسی امریکا شدت زلزله را
7/8ریشتر اعالم کرد.
با این وجود فرماندار س��راوان با اعالم خبر 27مجروح
گزارش شده در ساعات اولیه وقوع زلزله در این شهرستان گفت:
«می زان خسارات انسانی زلزله بس��یار اندک بوده است .او به
عالوه از تخریب 10تا 15درصدی بافت فرسوده که از خشت
و گل ساخته شده اند ،خبر داد».
نو بلوچستان در
اواخر ش��ب بود که اس��تاندار سیستا
تلویزیون ظاهر شد و مرگ فقط یک نفر را اعالم و تایید کرد
و البته گفت که این زن متوفی نیز در کوه ها مشغول چیدن
گیاهان دارویی بود که از قضا سنگی از کوه بر سرش افتاده و
جان باخته ،وگرنه در شهرها و روستاهای زلزله زده تلفات جانی
حتی به یک نفر هم نم ی رسد.
از سوی دیگر خبرگزاری های بی ن المللی گزارش کردند
این زلزله در شهرهای کراچی و کویته نیز احساس شده است.
محمد عل��ی وکیل��ی در س��ر مقاله چهارش��نبه
روزنامه ابتکار ذیل تیتر احمدی نژاد و تئوری «فش��ار از
پایین ،چانه زنی از باال» م ی نویس��د« :یکی از معماهای
سیاس��ت در ای ران ،پدیده احمدی نژاد اس��ت ،ب ی ش��ک
ایندگان پی رامون این معما بسیار خواهند شنید و کتاب ها
نوشته خواهد شد ».این س��رمقاله با اشاره به سرنوشت
س��عیدحجاریان خالق ای��ن تئوری ادام��ه م ی دهد« :در
حالی که مطابق گمانه زن ی ها نام��زد اصلی احمدی نژاد
یعنی اقای مش��ایی در معرض تیغ رد صالحیت شورای
محترم نگهبان اس��ت ،او با اس��تفاده از تئوری «فشار از
پایین ،چانه زنی از باال» تالش دارد بازی را مدیریت نماید
و خواست خود را به کرسی بنش��اند .در طول این مدت
همواره کارشناس��ان از کارت های احتمالی احمدی نژاد
ب رای ت��داوم جریانش در انتخابات 92گفتند و نوش��تند.
ولی انچه ای��ن روزها به خوبی نمایان اس��ت اینکه او نه
بنای انتحار دارد و نه قهر دیگری در س��ر م ی پروراند .او
بنا دارد از تحریک بدنه اجتماعی و ب��ه حرکت در اوردن
ان و نمایش می زان مقبولیت خود ،به عنوان کارت برنده
نهایت بهره را ببرد».
این مقاله در انتها چنین نتیجه گیری م ی کند« :اگر
او به نتیجه دلخواه نرسد و احیانا به سرنوشت حجاریان
گرفتار اید انگاه باید لقب نظریه پرداز انتحاری را به سعید
دادg ».
حجت االس�لام غرویان در مصاحبه با روزنامه اعتماد
انتقادات تندی را به حامیان پیشین محمود احمدی نژاد کرد
که چکیده ای از ان را مرور م ی کنیم.
اصولگرایان از همان روزی که دولت احمدی نژاد را
دولت امام زمان(عج) خواندند و او را معجزه هزاره سوم نامیدند
و ب رایش کتاب نوشتند باید فکر این روزها را م ی کردند.
اصولگرای��ان در م��ورد احمدی نژاد دچ��ار غفلت و
تغافل ش��دند .البته اقای احمدی نژاد هم تغییر کرد .کسی
از روحیات ایشان و کارهایی که انجام م ی دهد خبر نداشت
اما هر چه جلوتر رفتیم مشخص شد که احمدی نژاد هم در
حال تغییر است.
اقای احمدی نژادی که س��ال 84با ش��عار عدالت و
مبارزه با فساد و تبعیض ب رای ریاست جمهوری امد و توانست
اعتماد بزرگان و مردم را به خود جلب کند با احمدی نژاد امروز
فرسنگ ها فاصله دارد.
اصولگرایان مدت هاست از احمدی نژاد عبور کرده اند.
مقام معظم رهبری دیدگاه جام��ع و کاملی دارند و
کاش همه اقایان به واقع تابع نظ رات رهبری انقالب بودند.
وقتی رهبری م ی گوین��د که همه جریان های سیاس��ی با
سالیق متفاوت بیایند یقینا منظورش��ان تنها اصولگرایان
نیست .رهبری انقالب بر حماسه سیاسی تاکید دارند که این
حماسه با مشارکت اصالح طلبان میسر است .اصالح طلبان
دارای پایگاه اجتماعی خوبی هستندg .
مثلث شماره 168
بازتاب های گسترده ای داشت .از جمله وقتی اشاره م ی کند
به اینکه« :ام��ام و رهبری عزیز فرموده ان��د که ما یک رای
بیشتر نداریم ،مقام معظم رهبری فرمودند که همه کسانی
که صالحی��ت دارند بای��د بیایند و ملت انتخ��اب کنند ،ما
به مل��ت اعتقاد داری��م و هر کس دس��ت اندرکار انتخابات
است ،باید به مردم اعتماد کند ».وی ادامه داد« :برخی باید
مراقبت باشند که سخنانی نگویند که مردم را ب ی انگیزه یا
مایوس کنند .وقتی رهبری با جایگاه برجسته ای که دارند به
صراحت م ی گویند که من یک رای بیشتر ندارم ،این درسی
است ب رای همه ما؛ اما یک عده م ی گویند نظر رهبری این
است که این شخص بیاید و ان شخص نیاید ،به شما چه
مربوط است؟ این مردم هستند که باید تصمیم بگی رند ،همه
سالیق باید بیایند ».وی ادامه داد« :اگر هدفمندی یارانه ها
به طور کامل اجرا م ی شد 250 ،هزار تومان در ماه سهم مردم
از یارانه بود ،اما م ی گویند اگر ای��ن کار را انجام دهیم مردم
تنبل م ی شوند که البته انان قیاس به نفس م ی کنند .بعد
از ان طرف م ی گویند که به بیکاران پول دهید که البته ما با
این موافقیم ،اما وقتی م ی خواهیم پول مردم را به خود انها
بدهیم نم ی گذارند ،در حالی ک��ه قانون هدفمندی در تمام
دنیا به عنوان اولین الگوی ای رانی به رسمیت شناخته شد».
به گفته احمدی نژاد ،دولت مصوباتی را که قول داده تا لحظه
اخر دنبال م ی کند .او همچنین تاکید ک��رد وام ازدواج نیز
به زودی راه م ی افتد.احمدی ن��ژاد همچنین در گردهمایی
خانواده صنعت ،هفته گذشته موضع گیری شفافی در مورد
برخی افراد ،بدون ذکر نام انها بیان کرد و گفت« :بسیاری از
فعاالن اقتصادی هم تحت فشار بودند .ادم بیسوادی که بلد
نیست اسم خودش را بنویسد ،خود را در کارهای اقتصادی
وارد م ی کند .مثال به ما نامه رسمی م ی نوشتند که این سد را
در اینجا نسازید و در جای دیگر بسازید .من به انها م ی گفتم
ش��ما اصال م ی فهمید س��د یعنی چه؟ ولی انها تهدید هم
م ی کردند که اگر این کار انجام نشود با شما برخورد م ی کنیم
و در واقع به همین صراحت به م��ا م ی گفتند که این کار را
بکن و این کار را نکن .بناب راین من با وجود کارکردن در چنین
شرایطی ،صمیمانه از شما تشکر م ی کنمg».
مجروح بود .همچنین تا صبح روز بعد مرکز لرزه نگاری کشور
تعداد 9پ س لرزه را در این منطقه ثبت کرد که بزرگی یکی از
انها به 4ریشتر م ی رسید.
چرا زلزله تلفات کمی داشت؟
پرس ت��ی وی گ��زارش داد ،مقامات در دبی دس��تور تخلیه
برج های بلند از جمله برج خلیفه ،بلندترین ساختمان جهان
به ارتفاع 828متر را صادر کرده اند .این خبرگزاری ها همچنین
اعالم کردند که مردم در دهلی نو ،دبی و ابوظبی بر اثر لرزش
زمین وحش��ت زده ش��ده و به خیابان ها امده اند .همچنین
اخباری از کشته شدن 34نفر بر اثر این زلزله در ان سوی مرزها
در پاکستان گزارش شد .ساعاتی بعد زارع ،رئیس پژوهشگاه
زلزله شناسی کشور گفت« :زمی ن لرزه سراوان بزرگ ترین زلزله
کشور در 40سال گذش��ته بوده است .در س��ال 76زلزله ای
با قدرت بیش از 7ریش��تر در شهرس��تان قائن رخ داده بود و
م ی توان گفت که زمی ن لرزه سراوان بزرگ ترین زلزله ای است
که پس از دهه 50در کشور روی داده است».
برپایه اخرین گزارشات ،می زان تلفات این زلزله با وجود
بزرگی ان در مقیاس ریشتر به نوشته ایسنا ،یک کشته و 12
رئیس پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله به بیان
دالیل خس��ارت کم در این منطقه پرداخت و اظهار داش��ت:
«علت اینکه تلفات در این منطقه کم بوده این نبوده اس��ت
که ساختمان های مقاومی داشته اس��ت .ما ب رای شهرهای
کوچک تر و بزرگ تر ب رای زلزله های کمت��ر از 7نیز نگرانی
داریم ».وی دور بودن کانون زلزله از ش��هرهای پ ر تراکم را از
جمله دالیل کم بودن تلفات دانست و ادامه داد« :کانون این
زمی ن لرزه در منطقه ای دور افتاده با تراکم اندک جمعیت بوده
است ».تسنیم ی عمق زیاد کانون زلزله را از دیگر دالیل کم
بودن خسارات در منطقه سراوان ذکر کرد و در این باره توضیح
داد« :از سوی کارشناسان ،کانون این زمی ن لرزه از 60کیلومتر
تا 100کیلومتر ذکر شده است ولی به هر حال این اعداد نشان
از عمق زیاد کانون زلزله دارد ».وی با اشاره به مزایای عمق زیاد
زلزله خاط ر نشان کرد« :این امر سبب شده زلزله اخیر سراوان
تلفات و خسارات کمی داشته باشد ».تسنیمی علت شدت
زلزله ها را شکست گسل عنوان کرد و گفت« :در این استان
گس ل های قابل توجهی وجود دارد که از ان جمله م ی توان به
گسل مکران اشاره کرد که منطقه بسیار حساس و لرزه خیز
است و خوشبختانه این زلزله در شهرها رخ نداده استg ».
21
دیدگاه
ناسیونالیسم بریتانیایی
چرا تاچر مخالف پیوستن انگلیس به اتحادیه اروپا بود؟
دکتر سعید خالوزاده /استاد دانشگاه
مجله خبری
مارگارت تاچ��ر یک��ی از بزرگ ترین سیاس��تمداران
انگلیس طی قرن بیستم بود و شهرت و اقتدار او به عنوان
بانوی اهنین بعد از وینس��تون چرچیل دیگر تکرار نش��د.
او پس از به قدرت رس��یدن به سیاس��ت های تقویت بازار
ازاد و همچنی��ن مقابله با اتحادیه ه��ای کارگری پرداخت.
وی در س��ال ۱۹۷۵رهبری حزب محافظه کار را در دس��ت
گرفت و چند س��ال بعد در ۱۹۷۹و به دنبال وخامت اوضاع
اقتصادی و رفاهی کشور با شعار بهبود اوضاع اقتصادی از
سوی محافظه کاران نامزد ش��د و به نخس ت وزیری بریتانیا
رسید و تا س��ال ۱۹۹۰در هر دو سمت باقی ماند .تاچر تنها
زن در بریتانیا است که تاکنون دارای این دو پست به صورت
همزمان بوده و تا اخری��ن روزهای عمر سیاس��ی اش این
موقعیت را حفظ کرد و زمانی که تش��خیص داد ش��رایط
سیاس��ی و حزبی کش��ور تغییر کرده خودش در اوج قدرت
کنار رفت.
از ویژگ ی های بسیار برجسته سیاست خانم تاچر عدم
اش��تیاق به روند وحدت اروپا بود .وی به اتح��اد اروپا تمایل
چندانی نداش��ت و فقط اروپا را به عنوان بازار بزرگی م ی دید
که م ی تواند فرصت های خوبی ب رای رشد اقتصادی انگلیس
فراهم اورد .ناسیونالیس��م جنبه دیگر تاچریسم بود .او به
همان می زان که اشتیاق زیادی ب رای پیوستن به اتحادیه اروپا
نداش��ت ،به همان می زان هم به دنبال احیای ناسیونالیسم
در بریتانیا بود و معتقد بود بریتانیا نباید سرنوشت سیاسی،
اقتصادی و مالی خود را در اختیار س��اختار ف��درال اروپایی
و نظام بروکراتیک بروکس��ل قرار دهد .جن��گ فالکلند با
ارژانتین در سال ،1363نماد ناسیونالیسم تاچر بود و دولت
وی تالش زیادی ب رای احیای اعتقادات مل ی گرای شهروندان
انگلیسی به خرج داد .دوره 11ساله حکومت ایشان ،اوج روند
ناهمس��ویی و واگرایی در معادالت وحدت گرایانه اروپایی
بود .دولت محافظه کار تمایل چندانی به مشارکت فعال در
جامعه اقتصادی اروپا نداشت و شاخص این تمایل سیاست
تاچر بین سال های 1979و 1989در نوع تعامالت انگلیس
با موضوعات مختلف اتحاد اروپایی ب��ود تا جایی که همه
از تاچ��ر به عنوان مخالف سرس��خت ایاالت متح��ده اروپا
نام برده اند .تمایل مردم انگلیس به مش��ارکت در مس��ائل
مشترک اروپایی نیز ش��دید نبوده به طوریکه درسال 1979
و 1984ش��رکت مردم انگلیس درانتخابات پارلمان اروپایی
با 31/8درصد اراء کمتراز همه کشورهای عضو بوده است.
این ب ی تفاوتی تاچر نسبت به اروپا ریشه در فرهنگ سیاسی
انگلیس دارد که ناشی از تجربه تاریخی این کشور به عنوان
یک قدرت جزیره ای اس��ت که دارای یک امپ راتوری وسیع
جهانی به عوض مکان گیر ش��دن در اروپا بوده است .این
طرز تفکر و عقاید بدون شک در اثر عواملی پس از جنگ
جهانی دوم تقویت ش��د .با این وضعیت عضویت انگلیس
چنین تلقی را ب رای خانم تاچر به وجود اورد که این عضویت،
تحقیر یک قدرت بزرگ درحال افول و مشکل بزرگ ورود به
نهادی که قبال ان را رد کرده بود ،است.حزب محافظه کار در
دوره تاچر با سردی با مسائل جامعه اقتصادی اروپا برخورد
مثلث شماره 168
22
داش��ت و با بس��یاری از ایده های مش��ترک پان ارواویسم
مخالفت م ی کرد .وی ب��ه اتحادیه اروپای��ی به عنوان یک
منطقه بزرگ تجاری نگاه م ی کرد که م ی تواند فرصت هایی
را ب رای رون��ق اقتصادی انگلیس فراه��م اورد .امروزه هنوز
این ایده از س��وی بس��یاری از طی ف ها و ش��خصی ت های
حزب محافظ��ه کار و به خص��وص دولت دیوی��د کامرون
دنبال م ی شود و بحث خروج انگلیس از اتحادیه اروپایی یا
درخواست برخی اصالحات در معاهدات اتحادیه اروپایی در
همین راستاست .سیاس��ت خانم تاچر در قبال اروپا نوعی
بازگشت به اندیشه های تلطیف شده چرچیل بود که وحدت
اروپا را غیرممکن م ی دانس��ت و تنها از ECانتظار داش��ت
تا زمینه ای ب رای ش��کوفایی اقتصادی انگلیس و تسهیل
تجارت این کشور فراهم اورد .خانم تاچر در مارس 1991و در
زمان کناره گیری از قدرت اظهار داشت که ایجاد یک دولت
واحد اروپایی با وجود زبان ها ،فرهنگ ها و ریشه های تاریخی
مختلف فکری بس ناپخته است .اکنون هنگامی است که
انگلیس باید ب رای نجات اروپا به پا خیزد.
سیاس��ت اعتقادی دولت خانم تاچر مبن ی بر ضرورت
ازادی تجارت و همکاری های اقتصادی میان کش��ورهای
اتحادیه اروپایی بود .اصوال سیاس��ت خارجی انگلیس یک
سیاس��ت تجارت محور اس��ت و هدف اصلی و اساسی ان
همواره تامین منافع ملی انگلیس بوده اس��ت .این تجارت
گرایی سیاست خارجی انگلیس به خصوص در عصر بعد از
جنگ سرد نمود و ظهور بسیار بارزی یافته است به گونه ای
که اصل حفظ منافع ملی ب رای انگلیس از اصول یکپارچگی
و ادغام اروپایی و یا حفظ روابط با امریکا ارجح و مهم تر است.
در ارتباط با اینده المان ،عضویت این کشور در ناتو و اتحاد
مجدد دو المان ،تاچر معتقد بود ادامه عضویت المان در ناتو
ب رای امنیت همه اروپاییان ض��رورت دارد .اینده المان ی ها
نم ی تواند از اینده و تحوالت اروپا جدا باشد ،بناب راین اتحاد
دو المان بای��د در چارچوب تحوالت کل��ی اروپا پیش برود
و مس��اله المان فقط مخصوص المان ی ها نیست ،قبل از
اتحاد باید گفت وگوهایی در س��طح اروپا صورت بگیرد ،تا
اتحاد دو المان به دور از اش��تباه صورت گی��رد و متضمن
امنیت بیشتری باشد.
انگلیس به ط��ور س��نتی از پدید امدن ی��ک قدرت
تعیی ن کننده و برتر در سطح اروپا ه راس��ان است ،بناب راین
م ی خواهد از تبدیل کش��ورهایی همچون فرانسه و المان
به عنوان قطب رهبری اروپای اینده ممانعت به عمل اورد.
خانم تاچر به همکاری ه��ای ازادانه در ابعاد مختلف وحدت
اروپ��ا معتقد بود با این پیش ش��رط که ب��ه حاکمیت ملی
کشورش خدشه ای وارد نشود.
طی مدت بیس��ت س��ال منتهی به 1979میانگین
رشد اقتصادی انگلیس 2/75درصد گزارش شده ،در حالی
که رشد متوسط بیست س��ال منتهی به 1994با کاهشی
محسوس حدود 2درصد بوده است .در واقع کاهش نسبی
روند سرمایه گذاری های صنعتی و نتیجتا تضعیف مستمر
موقعیت صادراتی بریتانیا در قیاس با سایر کشورهای بزرگ
طی دوره بیست ساله مذکور موید و موجب تقلیل تطبیقی
رشد اقتصادی انگلیس است .در س��ال 1 983تراز بازرگانی
مربوط به معامالت صنعتی بریتانیا ب رای اولین بار از تاریخ
انقالب صنعتی تبدیل به مانده منفی ش��د و در سال 1990
بریتانیا تنها کشور اروپایی دارای کس��ری تراز بازرگانی در
معامالت خارجی خود بوده است .کاهش ارزش ب رابری پوند
در بازارهای پولی ،متعاقب خروج انگلیس از مکانیزم نرخ ارز
در سال ،1992به طور موقت موجب افزایش کسری بازرگانی
در معامالت خارجی ش��د.دولت محافظ��ه کار تاچر بعد از
روی کار امدن در 1979خود را متعه��د به انجام اصالحات
سیاس��ی -اقتصادی در جه��ت تجدید ق��درت و صیانت
تاریخی بریتانیا دید .خط مشی دولت در این مسیر تجدید
حیات سیستم سرمایه داری ب راساس مکانیزم بازار ازاد طبق
فرضی ه های اقتصادی موسوم به دست راستی جدید بود .در
اوج قدرت دولت خانم تاچر ،ب راس��اس گزارشی که از سوی
دانشگاه کمبریج انتشار یافت ،بریتانیا طی 10سال منتهی
به سال 1989با حد متوسط رشد صنعتی سالیانه حدود یک
درصد از نقطه نظر توس��عه صنعتی عمال در مقام نوزدهم
بین 22کشور عضو سازمان توس��عه و همکاری اقتصادی
قرار گرفت .باتوجه به کاهش سرمایه گذاری های صنعتی در
بریتانیا تعداد افراد شاغل در بخش های تولیدی کشور طی
25سال از حدود 7میلیون به کمتر از 4میلیون تقلیل یافته
بود .در حالی که بودجه تحقیق��ات صنعتی در بریتانیا طی
دهه 1980از 2/9درصد به دو درصد کاهش یافت در مقابل
بودجه پژوهش های صنعت��ی در ایاالت متحده امریکا طی
مدت مشابه از 1/4به 4/4درصد افزایش پیدا کرد .طبق امار
مطروحه ،گزارش دانش��گاه کمبریج ضمن بررسی و بیان
علل و عوارض بروز ش��رایط مذکور نتیجه گیری م ی نماید
که اس��تمرار زوال تدریج��ی بخش صنعت��ی از اواخر دهه
1950عمال موجب افت مقام و موقعی��ت بریتانیا در میان
کش��ورهای بزرگ ثروتمند جهان شده است .به موجب امار
مس��تند مقام بریتانیا به عنوان دومین کشور ثروتمند قاره
اروپا در سال 1950به ردیف هفتم در س��ال 1973و ردیف
یازدهم در سال 1992تنزل یافته بود که علت عمده ان به
تعبیر گزارش مزبور ناشی از تضعیف ابعاد صنعتی در قبال
تقویت بخش خدمات مالی وابسته به بازار پولی لندن بود.
سیاس��ت های پولی دولت مارگارت تاچ��ر بخش تجاری و
موسس��ات مالی لندن را به یکی از فعال ترین مراکز مالی
جهان بدل کرد .الگوه��ای قدیمی تولی��د و صنایع از کار
افتاده که بسیاری ان را مسبب وضعیت اقتصادی بد کشور
م ی دانستند ،رها ش��ده و به جای ان جستجو و تالش ب رای
س��اختن یک بریتانیای جدید و قابل رقابت ب��ا دیگران به
جریان افتاد .بر اثر این جابجای ی ها در الگوی تولید ،می زان
بیکاری به بیش از س��ه میلیون نفر رسید که در مقایسه با
تعداد نیروی کار بریتانیا در ان زمان رقم باالیی بود .در طول
مدتی که وی ریاست دولت بریتانیا را برعهده داشت ،هزاران
تن از شهروندان عادی این کش��ور از طریق خرید مسکن
دولتی صاحب ملک شدند و هزاران نفر دیگر با خرید سهام
شرکت های دولتی بزرگی مثل شرکت گاز و شرکت تلفن که
توسط وی خصوصی شدند ،به قشر سهامداران و طرفداران
بازار ازاد پیوستند.
اما ب ی اعتنایی و مخالفت وی با روش های سیاس��ی
تفاهم امیز او را به یک رهب��ر اختالف ب رانگیز بدل کرده و
میزان مخالفت با سیاس��ت ها و روش حکومتگری وی در
نهایت به ش��ورش علیه وی در حزب حاکم محافظه کار و
ناارام ی در سطح جامعه بریتانیا منجر شدg .
لیبرالیسم بی رحم علیهکینزیسم
نگاهی به انگلستان در دوران حکومت مارگارت تاچر
سید قاسم منفرد /کارشناس مسائل بریتانیا
مجله خبری
سیاست خارجی
حضور انگلس��تان در تحوالت سیاس��ی ،اقتصادی و
نظامی بی ن المللی از پیش��ینه ای طوالنی برخوردار اس��ت.
دیپلماس��ی قدرتمند و س��نت های نظامی ،همواره بخشی
از می راث تاریخی این کش��ور محس��وب م ی ش��وند .از این
رو ،پیگیری یک سیاس��ت خارجی فعال ،جزء جدای ی ناپذیر
سیاست این کشور به شمار م ی اید.
به واقع ،تنوع عوامل تهدید کننده ثبات ،شکل و ماهیت
در حال تح��ول تهدی��دات امنیتی از یک س��و و چگونگی
مثلث شماره 168
در سال های نخستین پس از جنگ دوم جهانی ،تئوری
اقتصادی کینز مبتنی بر اقتصاد دولتی ،برجسته ترین الگوی
رهب ران سیاس��ی ب رای مقابله با بحران ه��ای اقتصاد داخلی
بود .از ای��ن رو ،دولت رف��اه به الگویی غالب در کش��ورهای
اروپای غ ربی به منظور سر و سامان دادن به اوضاع نابسامان
اقتصادی مبدل شده بود.
مارگارت تاچر در سال 1979در حالی پا به عرصه قدرت
گذاشت که انگلستان در مقایسه با دیگر رقبای اروپایی خود
به لحاظ اقتصادی در وضعیت مطلوبی قرار نداشت .تاچر در
جریان انتخابات وعده داد که به واسطه سیاست مبتنی بر بازار
ازاد ،اوضاع اقتصادی کشور را سر و سامان خواهد داد .یکی از
بارزترین اقدامات او در این زمینه تالش ب رای گسترش سیاست
اقتصاد سرمایه داری از طریق بسط خصوص ی سازی ،کاهش
هزینه ها و تعهدات دولتی و همی ن ط��ور افزایش مالیات ها
بود .اما سیاس��ت اقتصادی تاچر نهایتا به واسطه یک سری
نارس��ای ی های داخلی و خارجی با عدم موفقیت مواجه شد و
این کشور در سال 1981با کاهش 10درصدی فعالی ت های
اقتص��ادی ،رک��ود صنعتی ،بیکاری در س��طوح گس��ترده و
همی ن طور تشدید شکاف های طبقاتی مواجه گردید .سیاست
خصوص ی سازی ش��تابان تاچر در گام نخست ،اسی ب هایی
جدی به سندیکاهای کارگری ،مش��اغل و صنایع خرده پای
داخلی وارد اورد ،اگرچه باعث رونق بازار بورس و افزایش می زان
سرمایه گذاری خارجی در این کشور گردید .برخی امارها نرخ
تورم در پایان دوره زعامت تاچر را 10درصد اعالم کرده اند.
از سوی دیگر ،تفکرات نئولیب رالی مبتنی بر عدم مزیت
اقتصادی نس��بی در دول��ت تاچر تا حدود بس��یاری دخالت
مس��تقیم لندن در زمینه کمک و توجه به س��ایر حوزه های
منطقه ای (اعم از ولز ،ای رلند ش��مالی و اس��کاتلند) را محدود
م ی کرد ک��ه همین امر س��بب ش��کل گیری و گس��ترش
نارضایت ی ها در این مناطق گردید .ع��دم توفیق برنامه های
اقتصادی م��ارگارت تاچر طی س��ال های اغازین دهه 1980
موجبات افت تولیدات ملی انگلستان را فراهم اورد .در سال
1982نرخ بیکاری در این کشور به حدود 14درصد رسید که
موجی از نارضایتی را در میان طبقه کارگر و جوانان به ویژه در
حوزه های منطقه ای یاد شده در پی داشت .سیاست دولت تاچر
در مواجهه با این ناارام ی ها ،اس��تفاده از قوه قهریه و سرکوب
معترضان بود .همین رویکرد عدم توجه به مطالبات صنفی
و اجتماعی از س��وی دولت تاچر ،موجبات نارضایتی از وی را
حتی در دوران پ��س از کناره گیری از ق��درت ،فراهم اورد .به
واقع مارگارت تاچر از طریق پیگیری الگوی مبتنی بر ریاضت
اقتصادی ،مقابله با سندیکاها و کاهش نقش دولت در اقتصاد
به نفع بازار ازاد ،توانست به نوعی انگلستان را وارد دوره جدیدی
کرده و بستر ساز تحوالت سیاسی -اقتصادی تازه ای در تاریخ
سیاسی این کشور ش��ود .می راث به جای مانده از وی بعدها
توسط دیگر نخس ت وزی ران محافظه کار از جمله دیوید کامرون
دنبال شد .اما بیش از ان ،تاثیری است که تاچر در شکل گیری
حزب کارگر جدی��د در قالب چهره ای تازه به ن��ام تونی بلر در
اواخر دهه ١٩٩٠بر جای گذاش��ت .بلر در ط��ی دوره زعامت
١٠س��اله خ��ود ( ،)1997-2007همانند تاچر ت�لاش کرد تا
از الگوی اقتصاد نئولیب رالی و گس��ترش خصوص ی س��ازی
دنباله روی نماید .همچنین تالش های زیادی را در خصوص
نزدیکی ه ر چه بیش��تر به ایاالت متحده امری��کا به ویژه در
همراه��ی با این کش��ور در زمین��ه مداخل��ه در بحران های
بی ن المللی از جمله مش��ارکت در جنگ کوزوو ،س��ی رالئون،
افغانستان و ع راق انجام داد.
به هر ح��ال در طول دوران ریاس��ت 11س��اله تاچر بر
انگلستان ،افراد بسیاری در این کشور از طریق خرید امالک
دولتی صاحب خانه ش��دند و بس��یاری نیز با خرید س��هام
شرکت های دولتی بزرگ نظیر شرکت گاز و تلفن که توسط
وی خصوصی شدند ،به قشر سهامداران و طرفداران بازار ازاد
پیوستند .تاچر مصمم بود تا از طریق کاستن از نقش دولت و
تقویت بخش خصوصی ،وضعیت نابسامان اقتصاد کشور را
بهبود بخشد .سیاست های پولی دولت مارگارت تاچر بخش
تجاری و موسسات مالی لندن را به یکی از فعال ترین مراکز
مالی جهان مبدل ک��رد .الگوهای قدیم��ی تولید و صنایع
ازکار افتاده که بس��یاری ان را مسبب وضعیت اقتصادی بد
کشور م ی دانستند ،کنار گذاشته ش��د و به جای ان جستجو
ب رای س��اختن یک بریتانیای جدید و قابل رقابت با دیگران
به جریان افتاد.
مقابله موثر با انها از س��وی دیگر ،همواره در صورت بندی و
سمت گیری سیاست خارجی انگلستان مورد توجه قرار داشته
اس��ت .در دهه ،١٩٨٠در اوج جنگ س��رد ،سیاست خارجی
مارگارت تاچر مبتنی بر ایس��تادگی در ب رابر گس��ترش نفوذ
کمونیسم بود .همین امر سبب شد تا به دنبال حمله اتحاد
جماهیر شوروی به افغانستان ،انگلس��تان از طریق اعطای
کمک های مالی و تسلیحاتی ،به حمایت و تقویت مجاهدین
افغانی بپردازد.
به واقع ،در حوزه سیاست خارجی ،هم واره ب رای انگلستان
نقش افرینی به مثابه یک بازیگر تعیی ن کننده و ارتقای سطح
اثربخشی در حوزه تصمیم سازی های راهبردی در سطح نظام
بی ن الملل ،از اهمیت بس زایی برخوردار بوده است .پایان جنگ
جهانی دوم مصادف با خی��زش ایاالت متحده به عنوان یک
ابرقدرت ثروتمند بود ،این در حالی اس��ت که بریتانیا در پی
خ راب ی های ناشی از جنگ ،با وضعیت اسفبار اقتصادی مواجه
بود و خطر نفوذ و توسعه کمونیسم به شدت احساس م ی شد،
زی را از نظر متحدین غ ربی در یک محیط نابسامان اقتصادی،
فقر و بیکاری گسترده ،تورم و رکود ،خطر اشوب های اجتماعی
و در نتیجه نفوذ افکار و عقاید کمونیس��تی زمینه مناس��ب
خود را پیدا خواهد کرد ،بناب راین با گس��ترش قدرت و ثروت
ایاالت متحده امریکا ،هم حزب کارگر و هم حزب محافظه کار
به این جمع بندی رس��یدند که اتحاد با ایاالت متحده الزم و
ضروری است.
بناب راین برخ��ورداری از یک رابطه نزدی��ک با ایاالت
متحده امری��کا به عنوان ی��ک بازیگر هژم��ون به منظور
بهره گیری از ظرفیت کنش��گری و ابزارهای تصمیم سازی
این کشور در س��طح نظام ،از اهمیت باالیی برخوردار شد.
اوج همکاری و نزدیک��ی در حوزه سیاس��ت خارجی میان
انگلس��تان و ایاالت متحده امریکا را م ی توان در مناسبات
میان تاچر – ریگان در دهه 1980مش��اهده ک��رد .در این
مقطع دولت تاچر بر مبن��ای الگویی که از ان تحت عنوان
نئولیب رالیس��م یاد م ی ش��ود ،بیش از هر زم��ان دیگری به
واشنگتن نزدیک شد .افزایش سطح همکاری های تجاری،
نظامی ،امنیتی ،بازرگانی و س��رمایه گذاری میان دو کشور
نتیجه سیاست های دولت تاچر در ان مقطع است.ب ر خالف
نگرش محافظه کاران به ان س��وی اتالنتیک ،انها همواره
نسبت به اروپا به دید ه تردید نگریسته اند .تاچر در طی دوران
11ساله حکومتش همواره تالش کرد فاصله خود را از اروپا
حفظ کرده و هیچ گاه نسبت به جامعه اقتصادی اروپا روی
خوش نش��ان نداد ،حتی در س��ال 1986با طرح سند واحد
اروپایی به مخالفت پرداخت .در س��ال 1989دولت تاچر بار
دیگر با طرح منشور اجتماعی اتحادیه به مخالفت پرداخت
و ان را ابزاری ب��رای تحمیل هزینه ه��ای اضافی به دولت
انگلستان قلمداد کرد.
به طور کلی باید گف��ت حزب محافظ��ه کار معموال
نس��بت به هرگونه اقدامی که س��بب کاهش صالحیت و
اختیارات دول��ت ملی و تحمیل هزینه های��ی به ان به نفع
اتحادیه اروپایی شود ،مقاومت م ی کند .اگر چه در خصوص
بحث اروپا همواره این حزب با تشتت ارا و چند دستگ ی هایی
در داخل رو به رو بوده استg .
23
چهره هفته
مجله خبری
مثلث شماره 168
تصمیم اخر
برخی خبرها از افزایش
فعالیت های انتخاباتی
الریجانی حکایت دارد
24
پیش از این یک نماینده نزدیک به عل��ی الریجانی در
مجله خبری
کاندیدات�وری هاش�می و خاتم�ی هم مان�ع نامزدی
الریجانینمی شود
زمان مشخص شدن کاندیداتوری علی الریجانی
حسن زمانی ،مشاور رئیس مجلس ش��ورای اسالمی
نیز گفته اس��ت« :کاندیداتوری علی الریجانی ب رای انتخابات
ریاس��ت جمهوری یازدهم تا هفته اول اردیبهش��ت مشخص
م ی ش��ود .باتوجه به اینکه اغلب افرادی که ب رای کاندیداتوری
در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بر حسب تکلیف
اعالم امادگی کرده ان��د ،علی الریجانی هن��وز ب رنامه ای ب رای
انتخابات ندارد .پیش از این قرار بود که رئیس مجلس تا پایان
فروردین وضعیت کاندیداتوری اش در انتخابات ریاست جمهوری
رامشخصکند،اماباشرایطموجوداینمس الهتااوایلاردیبهشت
مشخصم ی شود».زمانیدرادامهاظهارداشت«:باتوجهبهاینکه
در حال حاضر افرادی نظیر باهنر و ابوتراب ی فرد ب رای انتخابات
ریاس��ت جمهوری اعالم کاندیداتوری کرده اند ،علی الریجانی
ینگرفتهاست».ویدرادامهموضوعساختفیلم
هنوزتصمیم
تبلیغاتی علی الریجانی توسط مجید مجیدی را یک شایعه
دانست و گفت« :باتوجه به اینکه رئیس مجلس هنوز ب رنامه ای
ب رای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری ندارد ،بناب راین
طرح چنین مسائلی شایعه است ».مشاور رئیس مجلس تاکید
کرده است« :باتوجه به اینکه علی الریجانی رئیس قوه است،
فعال دلیلی ب رای حضور در انتخابات ریاست جمهوری نم ی بیند.
علیالریجانیکیست؟
معاون وزارت کار و امور اجتماعی ،معاون وزارت پست و
تلگراف و تلفن ،معاونت وزارت سپاه و جانشین ستاد کل سپاه
پاسداران انقالب اسالمی ،وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی ،رئیس
سازمان صدا و سیما ،نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی
امنیت ملی ،کاندیدای شورای هماهنگی نیروهای انقالب در
انتخابات ریاست جمهوری نهم ،دبیر شورای عالی امنیت ملی
و رئیس مجلس هشتم؛ اینها مهمترین مناصب عل ی اردشیر
الریجانی فرزند ایت اهلل میرزا هاش��م املی و داماد استاد شهید
مرتضی مطهری از ابتدای انقالب اسالمی تاکنون است.
او در سال 1336در نجف اشرف متولد شد و مدتی بعد به
همراه خانواده اش راه ای ران را در پیش گرفت .الریجانی مدرک
کارشناسی و کارشناس ی ارش��د خود را در رشته کاربرد کامپیوتر
در ریاضیات از دانشگاه صنعتی شریف دریافت کرد و سپس به
پیشنهاد استاد مطهری ب رای تحصیل در رشته فلسفه غرب به
دانشگاه ته ران رفت .پس از پیروزی انقالب باز هم به پیشنهاد
و توصیه استاد شهید مرتضی مطهری به سازمان صدا و سیما
رفت و به عنوان مدیرکل برون مرزی و دفتر مرکزی خبر سازمان
صدا وسیما مشغول به کار شد .در سال 1360به عنوان رئیس
سازمان صدا و سیما انتخاب شد .در فاصله سال های 61تا 70
الریجانی سمت هایی چون معاونت وزارت کار و امور اجتماعی،
معاون وزارت پس��ت و تلگراف و تلفن ،معاونت وزارت سپاه و
جانشین ستاد کل سپاه پاس��داران انقالب اسالمی را بر عهده
گرفت .در س��ال 1370به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی
دولت هاشمی رفسنجانی انتخاب ش��د و تا سال 1372در این
وزارتخانه ماند .سپس در سال 1373با حکم مقام معظم رهبری
به عنوان رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسالمی ای ران
منصوب شد و تا سال 1383به مدت 10سال مدی ریت این سازمان
را به عهده داش��ت .الریجانی پس از پایان مدیریت س��ازمان
صد او سیما نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت
ملی شد .در سال 1384کاندیدای نهایی اصولگرایان سنتی ب رای
انتخاباتریاست جمهورینهمشد،امابهموفقیتیدستنیافت
و از راهیابی به مرحله دوم انتخابات بازماند .با اغاز به کار دولت
نهم ،دبیر شورای عالی امنیت ملی شد اما در مهر ماه سال1386
پس از دو سال از سمت خود استعفا داد .او سپس تصمیم گرفت
ب رای ادامه فع الیت سیاسی خود وارد پارلمان شود .علی الریجانی
پسازانکهنتوانستسرلیستفهرستانتخاباتیجبههمتحد
اصولگرایان شود ،راهی قم شد و توانست رای اول مردم این شهر
را به دست اورد .با اغاز به کار مجلس هشتم ،او توانست ریاست
مجلس را به دست بیاورد.
مثلث شماره 168
علی الریجان��ی کاندیدای انتخابات ریاس��ت جمهوری
م ی شود؟اینسوالیاستکهروزهایپایانیهفتهگذشتهنه فقط
ذهنتحلیلگرانسیاسیبلکهبیشازهمهذهناعضایائتالف
پنج گانه جبهه پیروان را به خود مشغول کرده است .کاندیداهایی
که حاال چند هفته ای است س��خنران ی ها و سفرهای استانی
انتخاباتی خود را شدت بخشیده اند .منوچهر متکی ،مصطفی
پورمحمدی ،محمد رضا باهنر ،یحیی ال اسحاق و ابوتراب ی فرد
حاال با خبری مواجه شده اند که در ستادهایشان دهان به دهان
م ی چرخد؛ خبری که اگرچه هنوز به صورت رسمی تایید نشده،
اما حکای��ت از فراه��م اوردن زمینه های حض��ور در انتخابات
ریاست جمهوری توسط علی الریجانی دارد .مثلث انالین هفته
گذش��ته در خبری در این مورد نوشت« :ش��نیده های جدید از
تحوالتتازهانتخاباتیدرمیاناصولگرایانسنتیحکایتدارد».
به گزارش خب رنگار مثلث انالین؛ ش��نیده شده علی الریجانی
برخی مشاورانش را فراخ وانده و با انها در مورد حضور در انتخابات
مشورت کرده و نظ رات انها را ب رای نامزدی در انتخابات جویا شده
است .بر اساس این شنیده ها ،یک گروه فیلمساز اماده ساختن
فیلم تبلیغاتی او هستند و رایزن ی های الزم با گروه کارگردانی
فیلم تبلیغاتی نیز صورت گرفته اس��ت .از مجید سرسنگی و
رضا داد که از چهره های س��ینمایی نزدیک به مجید مجیدی
هس��تند به عنوان گزینه های تهیه این فیلم نام برده م ی شود.
پیش از این اعضای موثر فراکس��یون رهروان والیت از تالش
ب رای متقاعد ک��ردن علی الریجانی جه��ت کاندیداتوری خبر
داده بودند .سخنگوی فراکسیون رهروان والیت نیز به خب رنگار
مثلث انالین گفته بود نامزدی علی الریجانی منتفی نیست.
پی ش بینی م ی شود در صورت اعالم کاندیداتوری علی الریجانی
برخیاعضایائتالفپنجگانهازنامزدیمنصرفشوند.اگرچهتا
پیش از این علی الریجانی در مصاحب ه های خبری و در پاسخ به
سواالت خب رنگاران نامزدی اش را رد یا تکذیب نکرده بود ،اما اخبار
غیررسمی حکایت از ان دارد که او به هم طیف ی هایش در ائتالف
سنت ی ها گفته بود که ب رای حضور در انتخابات به عنوان کاندیدا
تصمیمی نگرفته است .کاندیداتوری احتمالی علی الریجانی
از این جهت اهمیت دارد که سه عضو ائتالف سنت ی ها یعنی
محمد رضا باهنر ،مصطفی پور محمدی و منوچهر متکی که
در انتخابات سال 84که علی الریجانی به عنوان نامزد منتخب
شورای هماهنگی نیروهای انقالب اسالمی معرفی شده بود ،در
ستاد او و به عنوان مسئوالن کارهای انتخاباتی و تشکیالتی او
عضویت داشتند .فارغ از انکه رای سنت ی ها در نظرسنج ی ها چه
یدانندکهدارایسبدرایمشترکی
می زاناست،اماهمگیانهام
هستند .بر همین مبناست که محمد رضا باهنر و دیگرانیکه از
ائتالف5نفره خبر داده بودند اعالم کرده بودند نامزد ائتالف پیش
از موعدثب ت نام معرفیخ واهدشد.حتیمحسنکوهکن،نایب
رئیسجبههپیروانبههفته نامهمثلثگفتهبودکهفقطیکنفر
از میان ائتالف پنج گانه در انتخابات ریاست جمهوری ثب ت نام
خ واهد کرد .حاال با نامزدی احتمالی علی الریجانی گویا اوضاع در
میان سنت ی ها با تغییر و تحوالتی مواجه خ واهد شد .یک عضو
ستادانتخاباتیائتالفسنت ی هابهخب رنگارمثلثگفتهاستکه
هنوزاعضایائتالفبناندارندبهنفععلیالریجانیکناربکشند.
گویاانهام ی گویندعلیالریجانیپیشازاینبهانهاپاسخردداده
و انها نیز بر همین اساس کارهای تشکیالتی و انتخاباتی خود
را در این چند هفته اغاز کرده اند .در این میان البته انتشار نتایج
یک نظ ر سنجی حکایت از رای خوب علی الریجانی نسبت به
سایر اعضای ائتالف پنج گانه دارد .در این نظرسنجی که هفته
پیش در یک سایت خبری انتشار یافت علی الریجانی 8درصد
ارا را به خود اختصاص داده است .چنین است که برخی م ی گویند
با جدی شدن کاندیداتوری علی الریجانی برخی اعضای ائتالف
سنت ی هاکناره گیریخ واهندکرد.
گفت وگو با سایت مثلث انالین کاندیداتوری رئیس مجلس را
منتفی ندانسته بود .سید رمضان شجاعی کیاسری ،سخنگوی
فراکسیون رهروان والیت مجلس شورای اسالمی در گفت وگو
با خب رنگار سیاس��ی س��ایت مثلث انالین تاکید ک��رده بود:
«کاندیداتوری علی الریجانی در انتخابات ریاس��ت جمهوری
منتفی نیست .فراکسیون رهروان والیت موضوع کاندیداتوری
اقای الریجانی را در جلس ه ای مورد بحث و بررسی قرار خواهد
داد ».نماینده مردم س��اری اظهار داش��ته بود« :پس از ثب ت نام
کاندیداهاکهقراراست 17اردیبهشت ماهانجامشودوقطعیشدن
وضعیت کاندیداها ،فراکسیون رهروان نظر نهایی خود را درباره
نامزدی اقای الریجانی اعالم خواهد کرد ».شجاع ی کیاسری
در پاسخ به این سوال که ایا در صورت حضور چهره هایی چون
هاشمیوخاتمیشاهدکاندیداتوریرئیسمجلسنیزخ واهیم
بود؟ گفت« :فرقی نم ی کند؛ اگر اق��ای الریجانی تصمیم به
کاندیداتوری داشته باش��ند در هر شرایطی کاندیدا م ی شود .به
عبارتدیگرحضورچهره هاییچونخاتمیوهاشمینم ی تواند
دلیلی ب رای انصراف اقای الریجانی از نامزدی در انتخابات باشد.
بنده معتقدم اگر اقای الریجانی کاندیدا شود معادالت و ارایش
سیاسی کاندیداها بر هم م ی خورد و برخی از کاندیداتوری کنار
ترئیسه
خواهند کشید ».همچنین بهروز نعمتی ،عضو هیا
فراکسیون رهروان والیت نیز پیش از این گفته بود« :فراکسیون
رهروان والیت همچنان بر کاندیداتوری اقای الریجانی اصرار
دارد .بنده معتقدم رئیس مجلس به دنبال ان است که دیگران
ب رای ایشان تکلیف بگذارند بناب راین اگر اجماع کلی انجام شود
اقایالریجانیکاندیداینهاییماخ واهدشد،البتهایناجماعدور
از دسترس نیست .در جلسه فراکسیون رهروان مقرر شد تا پایان
فروردینماهتکلیفکاندیدایخودرامشخصکنیمبناب راینفکر
م ی کنم به کاندیدای واحد برسیم».
اما هنوز زمان ب رای اعالم ان وجود دارد».
الریجانی می اید؟
حاال که اخبار ض دو نقیضی از احتمال کاندیداتوری علی
الریجانی مطرح شده و او نیز البته تا کنون تایید و تکذیبی در این
مورد نداشته است ،گویا باید در انتظار تحوالت مهمی در میان
سنت ی ها باشیم؛ تحوالتی که شاید ارایش نیروهای سیاسی در
این طیف را متحول کندg.
نکات
سایت مثلث انالین نوشته است « :شنیده شده علی الریجانی برخی
مشاورانش را فراخوانده و با انها در مورد حضور در انتخابات مشورت کرده
و نظرات انها را برای نامزدی در انتخابات جویا شده است».
برخی می گویند با جدی شدنکاندیداتوری علی الریجانی برخی اعضای
ائتالف سنتی ها کناره گیری خواهند کرد
مشاور الریجانی می گوید وضعیت کاندیداتوری رئیس مجلس تا هفته
اول اردیبهشت مشخص می شود
25
انتخابات
ا صولگرا یا ن
مجله خبری
در می��ان اصولگرایانی ک��ه خ��ود را ب��رای انتخابات
ریاست جمهوری اماده م ی کنند ،محمد باقر قالیباف از جمله
چهره هایی است که روزهای ش��لوغی را سپری م ی کند .او در
یک سخنرانی گفته است« :من اهل وعده دادن و شعار دادن
نیستم و اگر هم وعده ای به مردم داده ام ،در حقیقت به ان عمل
کردم ».وی همچنین خاط رنشان کرده« :ما امروز دچار همان
مشکلیهستیمکهحضرتعلی(ع)درنه جالبالغهبهایننکته
اشاره کرده اند؛ با این مضمون که اگر هر مجموعه ای اصول را
رها کرده و به فروع بپردازد و افاضل را دفع و اراذل را جذب کند،
محکوم به شکست است و ان مجموعه هی چ گاه به موفقیت
نخواهد رسید .ما گرفتار این مصیبت هستیم چرا که مبانی و
اصول را رها کرده ایم و به برخی از ظواهر م ی پردازیم .در همین
حوزه اقتصاد و در بخش کشاورزی در استان
خوزستانشاهدهستیمکهاگربخ واهیمبه
بخش کشاورزی توجه کنیم ،باید در کدام
نقاط س��رمایه گذاری کنیم تا چرخه تولید
در کشاورزی به راه بیفتد».قالیباف ،والیتی
و حدادعادل اعضای ائتالفی هس��تند که
تحت عنوان ائتالف پیشرفت در انتخابات
حضور خ واهند یافت و قرار است یک نفر از
میان انها به عرصه انتخابات بیاید .حسین
مظفر درباره اعالم نامزد نهایی این ائتالف
گفته اس��ت« :نامزد نهایی این ائتالف تا
نیمه اردیبهش��ت ماه انتخاب و به مردم معرفی خواهد شد».
وی ادامه داده« :فعال هیچ نامزدی به عنوان نامزد نهایی ائتالف
انتخاب نشده و هرگونه اخبار در این باره کذب است ».علی اکبر
والیتی،عضودیگرائتالفپیشرفتدراظهارنظریتصریحکرده:
«برخی ادعا م ی کنند که ما اصولگرا هستیم ،اما پای عمل که
م ی رسد به شکل دیگری عمل م ی کنند .اما عده ای هم تمایل
ندارند برچسب اصولگرایی روی انها بخورد ،اما عمال ب ر اساس
همین مبانی عمل م ی کنند .عده ای م ی گویند که ما سیاسی
مثلث شماره 168
دیدگاه
رقابت سنگین
فعالیت های انتخاباتی نامزد های
اصولگرا افزایش یافته است
یزنند
نیس��تیم اما بدانید همین کس��انی که این حرف را م
سیاس ی تر از دیگران هس��تند ».محمد رضا باهنر ،دیگر نامزد
جبهه اصولگرایان که در چارچوب ائتالف اکثریت اصولگرایان
به عرصه امده ،گفته است« :سال 88به احمدی نژاد رای ندادم».
وی تصریح کرده« :من ب رای بازار گرمی
انتخابات نیامدم ،هرچند بازارگرمی خوب
و ممدوح اس��ت ،اما من به صورت جدی
وارد انتخابات ش��دم .ما اصولگرایان یک
س��ازوکاری داری��م و ای��ن رقابتی جدی
اس��ت و پ راکندگی اصولگرایان ممکن
است مشکل ایجاد کند ».با وجود اینکه
پیش از این گفته ش��ده بود ابوتراب ی فرد
در چارچوب ائتالف اکثریت اصولگرایان
مورد حمایت جامع��ه روحانیت قرار دارد،
حس��ین اب راهیمی ،عضو این جامعه با
بیان اینکه جامعه روحانی ت مبارز به طور مصداقی به انتخابات
اتی ریاست جمهوری ورود نکرده است ،گفته است« :مکانیزمی
که جامعه روحانیت مب��ارز ب رای انتخابات ات��ی در نظر دارند
این طور نیست که از گروه ها یا ائتالف ها حمایت کند ».وی
تاکید کرده« :جامعه روحانیت در نظر دارد بعد از انکه نامزدهای
نهایی مشخص شدند و تع داد نامزدها به طور قطعی مشخص
شد اعالم نظر کند ،بناب راین تا این لحظه مکانیزم مد نظر جامعه
روحانیت اعالم نظر بعد از قطعی شدن کاندیداهاستg».
رسانه
نامزد نهایی ائتالف پیشرفت با
چه روندی انتخاب خواهد شد؟
حدادعادل :احتمال اینکه هر س��ه
عضو ائتالف در انتخابات ثب ت نام
کنند وجود دارد .از این رو صحبتی
راکهاقایمظفرمطرحکردهممکن
است صورت گیرد ،اما هنوز قطعی نشده است .ما هیچ
شرطیب رایشرکتدرائتالفتعییننکرده ایموب رایکنار
رفتن نیز هیچ قول و قراری با فردی که از بین ما سه نفر
انتخاب شود نگذاشته ایمg.
تو گوی
گف
لنکرانیدر
خبرگزاری
فارس
اقتصاد و
پیشرفت عادالنه
منوچهر متکی
پیش��رفت و عدالت دو مولفه جدا ناپذیر هس��تند؛ در
وضعیت کنونی توزی��ع درامد و ثروت عادالنه نیس��ت که
این امر مس��تلزم توجه ب��ه دو قطب جامعه اس��ت که یک
قطب دهک های پایین جامعه اس��ت که شامل پنج دهک
اسی ب پذیر است که دخل و خرجشان با هم مطابقت ندارند
و دولت یازدهم باید جایگاه این قاعده را با قش��ر متوس��ط
عوض نماید.
تورم و بیکاری دو معلول توزیع ناعادالنه درامدهاست
که باید ب��ا نگاه مجدد به تولید در کش��ور مرتفع ش��ود؛ در
شرایط کنونی 80درصد تولید در کشور دولتی است که این
امر بسیار خطرناک اس��ت .در واقع م ی توان گفت که تولید
شاه کلید عبور از اوضاع کنونی به وضع مطلوب است و باری
که قرار است دولت در این میان به دوش گیرد از مهم ترین
مسائلی است که باید مورد توجه باشد.
دولت جایگاه��ش ایجاد برنام��ه اس��تراتژیک ب رای
کش��ورداری اس��ت و متولی امور دینی مردم نیست ،بلکه
هدفش برط��رف ک��ردن نیازهای م��ردم اس��ت و جایگاه
والیت فقیه ب رای تبیین مقام اس�لام و مکتب سازی است.
متکی در خصوص مبارزه با مفاس��د اقتص��ادی با تاکید بر
اینکه «مقام معظم رهبری بدون هیچ ادعایی در 34س��ال
گذش��ته ورود کارشناس��انه به این موارد از جمل��ه مبارزه با
مفاس��د اقتصادی داش��ته اند» ،ادامه داد« :مبارزه با مفاسد
اقتصادی تنها حربه ای ب رای جریان سازی انتخاباتی نیست و
رئی س جمهور اینده باید امور را بشناسند و راهکارها را مطالعه
نمایند و از طریق پرداخت تسهیالت سیستماتیک به مبارزه
با مفاسد اقتصادی برخیزدg ».
چهره
محمد کاظ��م انبارلوی��ی
هفت��ه گذش��ته در س��رمقاله
روزنامه رس��الت نوش��ته است:
«چند گانه های ائتالف که برای
حف��ظ جمهوریت و اس�لامیت
نظام رقاب��ت م ی کنن��د و برای
تحکیم اصولگرایی ت�لاش م ی کنند م ی توانن��د مدلی از
رقابت را تعریف کنند که متضمن پیشرفت کشور و خدمت
به مردم باش��د و مداخله بیگانگان در رقابت های داخلی را
ب رای همیشه پایان دهندg ».
عکس هفته
26
تیتر یک
یادداشت
عض��و ش��ورای مرک��زی جبهه
پای��داری انق�لاب اس�لامی در
گف��ت وگوی��ی تاکید ک��رده که
دوس��تان ش��ورای مرکزی مایل
بودند که جلیل��ی ،لنکرانی ،فتاح
و میرکاظم ی در ائتالف این جبهه
حضور داشته باشند اما خود این دوستان ،انگشت اشاره را به
س��مت لنکرانی بردند .این اظهارات سه شنبه شب تکذیب
شدg .
جمله های مهم
حدادعادل :یکی از مسائل و مشکالت مهم کشور ما نظام بانکی است/
برای استقالل کشورمان تا پای جان ایستاده ایم
پور محمدی :ش�عار انتخابات�ی ام را از حافظ الهام گرفتم /فروپاش�ی
شوروی را در دوره مسئولیتم پی ش بینی کردم
زاکانی :به دالیلی نامزدی در دوره یازدهم ریاس�ت جمهوری را به تاخیر
انداختم
قالیباف :حماسه سیاسی مقدم بر حماس�ه اقتصادی است /حماسه
سیاسی باید به یک شور و شعور تبدیل شود ،نه به یک موج احساسی
انتخابات
ا صال ح طلبا ن
فضای انتخابات در کشور را چگونه ارزیابی
م ی کنید؟
کواکبیان :هنوز یخ جامعه
باز نشده اس��ت .اکنون فروردین
اس��ت ولی هنوز ش��ور و نشاط
انتخاباتی ایجاد نش��ده اس��ت.
در دوره ه��ای پیش��ین در چنین
روزهایی تمام س��تادها فعال بود
اما اکنون این فضا ایجاد نشده و دانشجویان نسبت به این
موضوع باید حساس باشندg .
اصالحات مورد تایید قرار بگیرد ».وی ادامه داد« :یک احتمال
ب رای شرکت این دو (هاشمی و خاتمی)
در انتخابات وج��ود دارد و ان هم زمانی
است که احمدی نژاد کارت ورود مشایی
را ب رای انتخابات بگیرد ،اگر مشایی وارد
عرصه سیاسی شود ،حتما رای سنگینی
م ی اورد بناب رای��ن اصولگرایان چاره ای
ندارند که ب رای حذف مشایی از خاتمی و
هاشمی بهره بب رند».
یونس��ی هم ک��ه ای��ن روز ها از
حامیان حسن روحانی به حساب م ی اید،
گفته اس��ت« :باتوجه به اطالعاتی که
دارم ،قطعا هاش��می و خاتمی کاندیدا نم ی شوند و امیدوارم
همه نخبگان و دلسوزان ای ران از کاندیداتوری روحانی حمایت
کنند ».وی همچنین با اشاره به اعالم امادگی حسن روحانی
ب رای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرده:
«ایت اهلل هاشم ی رفس��نجانی حتما از کاندیداتوری حسن
روحانی در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری حمایت
خواهد کرد ،اما از نظر اقای خاتمی اطالع ندارمg ».
روزنام��ه واشنگتن پس��ت با بی��ان اینک��ه «معلوم
نیس��ت پس از چهار س��ال س��ختی ،چقدر خ��ون در رگ
گروه های طرفدار اصالحات در ای ران باقی مانده است» ،به
گمانه زن ی هادر این مورد م ی پردازد.
ستون نویس این روزنامه ادامه داده« :با وجود حمایت
گروه ه��ای فع��ال اصالح طل��ب از کاندیدات��وری خاتمی،
مشخص نیس��ت که اصوال وی در صورت تمایل ،از سوی
ش��ورای نگهبان اجازه ش��رکت در انتخابات را پیدا کند یا
خیرg ».
شریعتمداری
ازمدتهاپیش
برنامه هایتبلیغاتی
خود را اغاز کرده
است
موضوع فقط امدن اقای خاتمی نیست ،چرا که نفس
امدن وی مش��کلی را حل نم ی کند ،مهم تایید ش��دن و در
نهایت حض��ور قطعی اقای خاتم��ی در انتخابات به عنوان
کاندیداس��ت که این موضوع بعید به نظر م ی رسد .باتوجه
به شرایط یاد ش��ده معقول و قابل تصور نیست که خاتمی
در انتخاب��ات اتی کاندیدا ش��ود ،البته برخی دوس��ت دارند
افرادی نظیر اقای خاتمی در انتخابات اینده کاندیدا ش��وند،
اما قرار نیس��ت که فقط بر مبنای دوست داشتن ما اتفاقی
رخ دهد.
اجماعی بین اصالح طلبان ش��کل نم ی گی��رد .االن
هم زمان گذش��ته اس��ت و اینکه برخ��ی کاندیداتوری خود
را در انتخابات موک��ول به عدم کاندیدات��وری اقای خاتمی
م ی کنند ،به خاطر نبود یک تحلیل مش��ترک است ،وجود
اقای خاتمی این تعارضات تحلیل��ی را پنهان کرده و بر ان
سرپوش م ی گذارد.
در حال حاضر در بین اصالح طلبان تحلیل مشترکی
حتی در مورد توافق نسبت به امدن اقای خاتمی هم وجود
ندارد ،ولی قاعدتا بخشی از این طیف فکر م ی کنند که اگر
اقای خاتم��ی بیاید رای م��ی اورد و باید با نام��زدی امد که
پیروزی وی قطعی است ،بناب راین برخی از انان از این زاویه
به موضوع نگاه م ی کنند و با نیام��دن خاتمی در انتخابات
شرکت نخواهند کرد ،ولی عده ای دیگر با نیامدن وی هم در
انتخابات ش��رکت خواهند کرد ،بنابر این اینها از دو موضع و
تحلیل متفاوت به امدن خاتمی نگاه م ی کنند و این به معنای
اجماع نیست ،در نتیجه قطعا اصالح طلبان در چنین وضعی
از یکدیگر جدا م ی شوند و دلیل ان هم توافق نداشتن نسبت
به یک تحلیل مشترک استg .
چهره
رسانه
عکس هفته
عباس عبدی
مجله خبری
دیدگاه
پس از انصراف تلویحی
هاشمی ،اصالح طلبان به دنبال یک
گزینه حداقلی هستند
زمان گذشته
است
مثلث شماره 168
انتش��ار اخب��اری در م��ورد اظه��ارات منس��وب ب��ه
اکبرهاشم ی رفس��نجانی بار دیگر حاشی ه هایی ر ا پی رامون
این شخصیت سیاسی پدید اورد.
ماجرا از این قرار بود که یک س��ایت اپوزیس��یون به
روایت دیدار اکبر هاشمی رفسنجانی با جمعی از استانداران
س��ابق پرداخته و اظهارات او را در این مالقات سیاسی درج
کرده بود.فارغ از سایر مس��ائل مطرح شده این خبر حکایت
از منتف ی شدن نامزدی اکبر هاشم ی رفسنجانی در انتخابات
پی ش رو داشت.
اگرچه روایت مطرح شده این سایت بالفاصله با تکذیب
مجمع تشخیص مصلحت مواجه شد اما انتشار روایتی جدید
از مسائل مطرح شده در این دیدار توسط سایت شخصی اکبر
هاشمی رفسنجانی نیز موید این بود که هاشم ی رفسنجانی
در این دیدار از ع��دم تمایلش ب��رای کاندیداتوری حکایت
کرده است.
با ای��ن حال ب��ه نظر م ی رس��د با
انصراف تلویحی هاش��می رفسنجانی
اصالح طلب��ان به دنب��ال ی��ک چه��ره
حداقلی هستند .چهره ای که شاید یک
نفر از میان نجفی و جهانگیری باش��د.
محمد عل��ی ابطح��ی ،عض��و مجمع
روحانی��ون مب��ارز و رئی س دفتر س��ابق
سیدمحمد خاتمی در خصوص دیدارش
با خاتم��ی و واکنش وی به ش��رکت در
انتخابات گفت« :این یک دیدار عمومی
بود و نشستیم و گفت وگو کردیم و خندیدیم که ما همیشه
م ی خندیم .این دیداری بود که برخ��ی معتقد بودند ممکن
است تکلیف اصالح طلبان را در مورد امدن یا نیامدن خاتمی
ب رای انتخابات مشخص کند».
صادق زیبا کالم نیز در این رابطه تصریح کرده« :اگر فرد
دیگری به جز هاشمی و خاتمی به عنوان نامزد اصالح طلبان
وارد عرصه سیاسی شوند باید کسی باشد که از سوی رهبری
تیتر یک
نجفی یا
جهانگیری؟
یادداشت
فریدون جیرانی ،کارگردان
سینما که در جلس��ه انتخاباتی
حس��ن روحانی حضور یافته بود
گفته اس��ت« :خبر ساخت فیلم
انتخاباتی حس��ن روحانی ،نامزد
انتخابات را نه تایید و نه تکذیب
م ی کنم .در جلس��ه چند روز گذش��ته بنا به دعوت یکی از
دوستان حاضر شدم ،اما در این جلسه هیچ گونه صحبتی در
مورد ساخت فیلم انتخاباتی نشدg ».
جمله های مهم
کواکبیان :هدف از برنامه هدفمندی ،حذف یارانه ها ب ه عنوان
یک زائده اقتصادی بود که به انحراف رفت
س�لیم ی نمین :اگر گفته ش�ود که محمدرضا عارف نماینده
اصالح طلبان نیس�ت و رهبری اصالحات باید وی را تایید کند،
القای نوعی استبداد است
ح ق ش�ناس :گس�ترش واژه هایی مثل «فتنه»« ،انحراف» و
«اصالح طلب بدلی» به نفع فضای سیاست کشور نیست
محجوب :تعداد نامزدها در انتخابات برای اولین بار دو رقمی
م ی شود
27
انتخابات
حا میا ن د ولت
مجله خبری
س��خنگوی ش��ورای نگهبان با تاکید ب��ر ممنوعیت
قانونی اس��تفاده انتخاباتی از امکانات دولت��ی به کاندیداها
هش��دار داد هرگونه رفتار انها برخالف این قانون در بررسی
صالحی ت شان تاثیرگذار خواهد بود .عباسعلی کدخدایی در
واکنش به درخواس��ت برخی نمایندگان مجلس و جریانات
سیاس��ی و گروه های مردمی ب رای رسیدگی شورای نگهبان
به مراس��م صد هزار نفری دولت در استادیوم ازادی ،گفت که
ماده 68قان��ون انتخابات بر ممنوعیت اس��تفاده از امکانات
دولتی به مفهوم عام ان تصریح دارد .این در حالی اس��ت که
نامزد مورد نظ��ر دولت در انتخابات هن��وز به صورت قطعی
مشخص نشده است .روزنامه نشنال تایمز در خصوص رفتار
انتخاباتی حامیان دولت در انتخابات پیش رو نوشته است« :با
نزدیک شدن به انتخابات ،مخالفان احمدی نژاد امیدوارند تا از
باقی ماندن مشایی در صحنه سیاسی جلوگیری کنند .حتی
اگر مشایی ب رای کاندیداتوری در انتخابات
تایید شود ،هنوز این فرصت ب رای مخالفان
احمدی نژاد باقی مانده اس��ت ت��ا در این
رقابت پیروز شوند ».این روزنامه ادامه داده:
«یکی دیگر از اقدامات ب رای جلوگیری از
پیروزی بالقوه مشایی در انتخابات حضور
نیروهای وفادار به والیت فقیه با ش��عار
ائتالف ب رای پیشرفت ،شامل محمد باقر
قالیباف ،شهردار ته ران ،عل ی اکبر والیتی،
وزیر امور خارجه س��ابق ای ران و غالمعلی
حدادعادل ،رئیس سابق مجلس ای ران است ».از سوی دیگر
نامزدهای انتخاباتی دولت که در دو هفته گذشته در رسانه ها
مورد توجه ق��رار گرفته بودند هفته پیش کمت��ر در ارتباط با
انتخابات اظهارنظری کردند .به این ترتیب برخی صاحب نظ ران
معتقدند اس��فندیار رحیم مش��ایی نامزد نهایی دولت ی ها به
حساب م ی اید .در همین حال عباس امیری فر ،امام جماعت
و رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری گفته است:
«استفاده دولت از امکانات دولتی کذب محض است .دولت
مثلث شماره 168
دیدگاه
رفت�ار انتخابات�ی دول�ت را چگون�ه ارزیاب�ی
م ی کنید؟
محم د نب�ی حبیب�ی :برخ��ی از اقدامات��ی
ک��ه از س��وی دول��ت انج��ام م ی گی��رد ،ب��وی انتخاباتی
دارد .معتقدم ش��خص رئی س جمه��ور بای��د مراقبت کند
ک��ه از رفتاره��ای دول��ت بوی��ی مبنی ب��ر اینک��ه ب رای
انتخابات نظ��ر خاصی ب��ر فرد خاص��ی دارد ،استش��مام
نشودg .
تیتر یک
نامزد نهایی
فعالیت های انتخاباتی حامیان دولت
شکل تازه ای به خود گرفته است
در برهه کنونی هر کاری انجام بدهد ،منتقدانش م ی گویند کار
انتخاباتی کرده اس��ت ،اما اینها همه دروغ است .دولت رفتار
معمول خود را دارد ،سفرهای همیشگی را در ب رنامه دارد و هر
جا نیاز به سخنرانی یا کار اجرایی هست ،حضور دارد .تاکنون
هم به بحث انتخابات ورود پیدا نکرده اس��ت ».او به روزنامه
شرق گفته است« :تا 17اردیبهشت ماه
وقت هس��ت .اگر رسانه ها کمی صبر و
تحمل داشته باش��ند ،در یک ماه اینده
بس��یاری از مسائل روش��ن خواهد شد.
کاندیداها ثب ت نام م ی کنند و نامزدی انها
رسمی م ی ش��ود .ان زمان اگر کسی از
دولت ی ها ثب ت نام کرد و در وزارت کشور
یک همایش برگزار شد که او را معرفی
کنند ،بگویند دولت از امکانات استفاده
غیرمرسوم م ی کند ،اما حاال همه اعداد
و ارقام اعالم شده کذب اس��ت و برگزاری همایش تجلیل از
خادمان س��فرهای نوروزی در ورزشگاه ازادی هم هیچ ربطی
به این مسائل ندارد .فعال ب رای دولت بحث انتخابات مطرح
نیس��ت و کاندیدایی هم ندارد .صبر داشته باشید ببینید چه
کسی م ی اید ،بعد بگویید ردصالحیت م ی شود یا نه یا اینکه
نتیجه چه خ واهد شد .دولت در نهایت شفافیت عمل م ی کند و
کسانی که از هر فرصتی ب رای تخریب دولت استفاده م ی کنند،
باید به وجدان خود رجوع کنندg ».
رسانه
معاونسابق
احمدی نژاد
در راه نامزدی
مشایی میاید؟
بهمن شریف زاده
ب ی تردید م ی توانم بگویم در طول انقالب اسالمی یعنی
در طول این 34سال جمهوری اسالمی ب ی نظیر است ،در می زان
بهتان هاییکهواردشدهوتاحاالبههیچشخصیتیایناندازهبهتان
زدهنشدهکهبهاقایمشاییزدهشدهاست.اماشمام ی پرسیدمن
از خیلی از ه واداران اقای مشایی م ی پرس��م چرا او از خودش دفاع
نم ی کند؟ببینیدنهفقطویازخوددفاعنم ی کندبلکهوقتیشمابا
اینفردروبه روم ی شویدم ی بینیدبهقولامروزی هاچقدراراماست،
یعنیاثریازنگرانیواضط رابدرمشایینم ی بینی د.چرااقایمشایی
این قدراراماست؟تحلیلروانشناختیاینماجراچیست؟فارغ شدن
ازخوددشوارترینکاراست،البتهفارغ شدنازخودیکاندازهویک
رتبهندارد،بلهاندازه هایگوناگوندارد.اگران گونهکهماخ واهانان
هستیم مشایی وارد عرصه کاندیداتوری شد ،باز هم در انجا شما
تبیینافکارم ی بینیدنهعرضهفضیلت هایخودوباتبیینافکار
وروشنساختنفضایفکریجامعهقطعامردم،فردمناسبراپی دا
خ واهندکرد.زمانیکهشمابامی زانامیدواریوایماندکتراحمدی نژاد
واقایمشاییبهانتخابمردمبرخوردم ی کنیدبازتعجبم ی کنید،
چرا اینها به مردمو انتخابمردمایماندارند؟کسیکهازخود فارغ
شوددرب رابرلرزشدیگرانب رایخودناراحتنم ی شود،ب رایهمان
کس انیکهلغزیدهاستناراحتم ی شودوافسوسم ی خورد.وقتی
انهابرگردندبهاسانیازانهام ی گذردواغوشمهرورحمترابرانهارا
م ی گشاید،اینوضعیتیاستکهمادررفتارویدیده ایم.مادیده ایم
کهاینفردغیبتهی چ یکازانهاییراکهتهمتوبهتان هارابروی
زده اند،نم ی کند؛مادیده ایمنهفقطغیبتانهارانم ی کندکهجالب
استبدانیدوقتیدیگراننقلم ی کنندکهفالنیضدشمااینچنین
کرد،حملبرخیرم ی کند.سادهلوحنیست،ولیروالشایناست
کهحملبرخیرم ی کند.پیوستهازویم ی خ واهندکهکاندیداشود.
تاپیشازثب ت نامازاونخ واهیدشنیدکهمنکاندیدام ی شومg.
منبع:شبکهای ران
چهره
روزنامه شهروند نوشته است:
«عده ای در تحلیلی غلط مدعی
شده بودند که در سال 84بیشترین
سبد رای دولت بین محرومین بوده
است ،حال انکه با بررسی امار سال
84مشخص م ی شود ،رای دولت
در این سال در طبقه متوسط باالتر از طبقه محروم بوده است.
بناب راین ادع��ای فرو ریختن رای دکت��ر احمدی نژاد بین طبقه
متوسط نیز از انجا که اوال فاقد برهان است و ثانیا به مثابه ادعای
پیشیناینگروهای رادشده،نم ی تواندچندانقابلاعتناباشدg».
عکس هفته
28
تحلیل
محصول��ی گفت��ه اس��ت:
«ما مواض��ع خودم��ان را داریم و در
بین س��ه نامزد نهای ی ش��ده جبهه
پایداری ،اس��م اقای الهام نیست».
پیش از این گمانه های فراوانی وجود
داشت مبنی بر اینکه با انتخاب الهام
به عنوان گزینه جبهه پای��داری ائتالفی ب��ا حامیان محمود
احمدی نژاد شکل خ واهد گرفت.اکنون با معرفی کامران باقری
لنکرانی و عدم تمایل الهام گویا باید به گزینه های دیگر دولتی
اندیشیدg.
جمله های مهم
مش�ایی :ش�هید ش�اطری معتقد بود ،اصل ی ترین جبهه در
مبارزه با استکبار ،جبهه فرهنگی است
باهنر :حلقه انح راف که مدعی است م ی تواند به راحتی حضرت
صاحب الزمان (عج) را مالقات کند ،یعنی نیازی به نایب ان ندارد
زاکانی :امروز ب ه رغم اینکه شاهد دعوای زرگری اصالح طلبان
و دولت هستیم ،بنابر منابع موثق ،جریان انحراف و دوم خرداد
در عرصه انتخابات با هم همدست شده اند
انتخابات
مستقل ها
عملکرد هشت ساله احمدی نژاد را باتوجه به
انتقادات موجود چگونه ارزیابی م ی کنید؟
س�ی د محمد باقر خرازی :ایشان هم نقاط مثبت
داشتند و هم نقاط ضعف فراوان .خدمت گذار و تالش ب رای
ابادانی کشور نقطه مثبت احمدی نژاد بود.
من در همان ماه اول دوره نخس��ت ریاست جمهوری
اقای احمدی نژاد در جلس��ه ای تمام مس��ائلی که االن بعد
از 8س��ال احمدی نژاد مبت�لای به ان ش��ده را اعالم کردم.
رئی س جمهور اینده دو س��ال طول خواهد کشید تا انسجام
الزم را بازگرداندg ».
گذشته نامه ای خطاب به مردم ای ران نوشت .او در این نامه
که عنوان ان را «نامه ای ب رای ای ران» گذاشته است ،ضمن
تبیین ش��رایط کش��ور ،بر نقش و مس��ئولیت مهم افراد و
گروه های مرجع در انتخابات ریاس��ت جمهوری پیش روی
تاکید ،و از انان درخواست کرده که همچون همیشه ،نقش
بایسته و بسیار موثر و رسالت تعیی ن کننده خود را در اعتالی
وضعیت کش��ور با شایسته ترین روش
ممکن ایفا نمایند.
سی د محمد باقر خ رازی نیز از جمله
کاندیداهای مس��تقل انتخابات یازدهم
ریاست جمهوری بوده که در اسفند سال
91رسما در خوزستان اعالم کاندیداتوری
کرد .دبی��رکل حزب اهلل ای��ران همانند
دیگر کاندیداهای موج��ود اغلب وقت
خود در سفرهای استانی حضور داشته
و همچنین رنگ س��بز والی��ی را رنگ
انتخاباتی خود نامیده اس��ت.او در جدیدترین مصاحب ه اش
اظهار داشته است« :بنده اعضای کابینه ام را انتخاب کرده ام.
حتی تا رده فرمانداران مش��خص ش��ده اند .قطعا اگر فردی
طبق برخی ش��رایط الیق باش��د در دولت حزب اهلل استفاده
خواهد شد؛ یعنی -1مفسد اقتصادی نباشد -2با روحانیت و
مرجعیت زاویه نداشته باشد -3به والیت مطلقه فقیه اعتقاد
داش��ته باش��د -4مدیر توانمند و متخصص در حوزه کاری
خود باشدg ».
رسانه
سبحانی
همچنانبه
رقابت
ادامه می دهد
اطالعات مهم ترین وظیفه اش این اس��ت که اخباری را
که دریافت م ی کند ،تبدیل به اطالعات کند .خبرهای زیادی از
جمله امنیتی ،سیاسی ،اقتصادی و فرهنگی در جامعه وجود
دارد .این خبرها خام است .کار تبدیل خبر به اطالعات بسیار
سخت است .باید تجزیه و تحلیل شود که این خبر تا چه حدی
درست اس��ت و برد و اثار امنیتی و سیاس��ی ان ارزیابی شود.
مهم ترین اس��یبی که االن وزارت اطالعات را تهدید م ی کند
این است که در این عمل ناموفق باشد ،از جمله اینکه خبرها
را از کجا م ی گیرد و م ی تواند خبر پنهان جمع اوری کند یا نه.
سخت ترین کار این است که خبر پنهان داشته باشد .مثال سیا
یا سایر س��ازمان ها و نهادهای امنیتی و اطالعاتی هم منبع
دارند .مهمترین مساله این است خبری که از امریکا ،روسیه
یا ...دارم از خود س��یا و نهاد امنیتی روس و . ..باشد ،نه خبری
که جمع م ی کنم از رسانه ها و محافل سیاسی انها باشد .چون
اصل خبر انجاس��ت و این موارد انعکاس ان خبرهای پنهان
است .بناب راین مهم ترین هنر دستگاه اطالعات این است که
در جاهایی که حساس و خبرس��از است و خبرهای واقعی در
انجا وجود دارد ،نفوذ داشته باشد .س��پس مهم ترین وظیفه
تجزیه و تحلیل خبر است و مهمترین اسیب ان ،این است که
کارشناسان الزم و متبحر ب رای این کار نداشته باشد.از ابتدا سپاه
نبود و ارتش ،شه ربانی و کمیته های انقالب بودند که انها نهاد
اطالعاتی داشتند .قوه قضائیه هم داشت .بعد از تشکیل سپاه
که وظیفه اصلی و ذاتی ان حفظ دستاوردهای انقالب بود ،ب رای
ان هم یک سازمان اطالعاتی تدارک دیده شد .اما هر کدام از
انها جداگانه عمل م ی کردند .تشتت این نهادهای اطالعاتی
باعث تداخل م ی شد و اختالف سلیقه به وجود م ی امد .باالخره
به این نتیجه رسی دند در مکانی جمع و هماهنگ شوند و عمده
کار اطالعاتی در یک جا جمع شود و اساسنامه وزارت اطالعات
را نوشتند و مجلس تصویب کردg.
چهره
سایت تابناک از رسانه های
نزدیک به محس��ن رضایی هفته
گذشته در خبری از احتمال انتشار
روزنامه ای به نام تابناک خبر داد.این
سایت در این مورد به نظرخواهی از
مخاطبانش پرداخته و نوشته است:
«هم اکنون فرض کنید ،بنا باشد روزنامه ای با نام «تابناک» در
قالب روزنامه ای مس��تقل و با تحریریه ای مستقل و جدای از
سایت تابناک ولی با خط مشی این سایت و با محتوایی جدید
منتشر شود؛ ایا شما با چنین کاری موافقید؟»g
عکس هفته
علی فالحیان
مجله خبری
دیدگاه
یک کاندیدای مستقل نامه سرگشاده
منتشر کرده است
تاریخ وزارت اطالعات
مثلث شماره 168
رقابت میان چهره هایی که از انها به عنوان مستقل های
انتخاباتی یاد م ی ش��ود افزایش یافته اس��ت .سعیدی کیا از
کاندیداهای مستقل درباره فرصت قانونی تبلیغات نامزد ها
گفته است« :این مدتی که ب رای انتخابات و معرفی کاندیدا ها
در نظر گرفته شده فرصت کمی است؛ چراکه مردم نم ی توانند
ش��ناخت کافی از کاندیداها پیدا کنند و به نظر من باید این
فرصت بسیار بیشتر از این باشد تا مردم با بینش قوی بتوانند
ان را درک و تجزی��ه و تحلیل کنند ».او درب��اره برنامه اش
ب رای یارانه ها گفته اس��ت« :ب رای یارانه های فعلی باید یک
جایگزین بیاوریم و با بررسی کارشناسانه ای که انجام داده ایم
ایجاد یک تامین اجتماعی قوی ب��رای امروز و فردای مردم
م ی تواند یک جایگزین مناسب باشد».
همچنین علی فالحیان در مورد اختالفات موجود در
کشور در میان مسئوالن تصریح کرده است« :امام دعوت به
وحدت کلمه کرده و گفته اند ،اشکال ندارد
که اختالف س��لیقه در اداره امور کشور،
مسائل اقتصادی و سیاسی وجود داشته
باشد .اما این اختالف سالیق نباید منجر
به جدایی مردم از هم شود و اصل وحدت
که اعتقاد به خدا و اموزه های انبیا ،امام،
روحانیت و رهبری است ،خدشه دار شود».
محس��ن رضای��ی درب��اره بحث
اقتصاد و وابس��تگی ان ب��ه نفت گفته
اس��ت« :االن بیش از 20سال است که
رهبر انق�لاب م ی فرماید ک��ه اقتصاد را از نف��ت جدا کنید،
البته دولت ها م ی خواس��تند ،اما نتوانستند ».وی ادامه داده:
«س��اختمان اقتصاد چون بر مبنای س��تون نفت س��اخته
ش��ده ،مش��کل دارد و تک محصولی اس��ت ک��ه البته در
اقتصادهای پیش��رفته بس��اط تک محصولی برچیده شده
اس��ت و پول ملی ما چون به نفت متکی است ب ی خاصیت
شده است».
حسن سبحانی ،کاندیدای مس��تقل انتخابات هفته
تیتر یک
نامه به مردم
یادداشت
محسن رضایی با بیان اینکه
در روزهای این��ده ترکیب اعضای
دولتش را به مردم ارائه خواهد کرد،
گفته اس��ت« :ب رای کاندیداهای
فعل��ی ریاس��ت جمهوری نیز در
دولت احتمالی محس��ن رضایی
جایگاه تعریف شده است ».وی در مورد استفاده از نسل جوان
در پس ت های کلیدی تاکید کرد و افزود« :سه دولت گذشته
فرصت مناسبی ب رای عملیات ی ش��دن این شعار داشتند که
متاسفانه این عمل محقق نشده استg ».
جمله های مهم
سعیدی کیا :با تفکیک جنس�یتی ب ه شدت مخالف هستم /
تفکیک جنسیتی نیاز به بسترسازی دارد
فالحیان :همه نیروهایی که قانون اساسی را ب ه عنوان میثاق
ملی قبول دارند ،جمع شوند و متحد باشند
محس�ن رضایی :تم�ام مدیریت ه�ای صد س�اله اخیر در
کش�ور سیاس�ی بودند و هی چ کدام ش�ان ب�ر مبنای مس�ائل
علمی -اقتصادی نبودند
29
سیاست
حسنروحانی
فاز جدید رقابت های انتخاباتی
گفت وگو با محمد سعیدی کیا از سیاست
و اقتصاد تا انگیزه های نامزد شدن
سیاست
یکی از مستقل ها
به دور دوم
می رود
مثلث شماره 168
30
حسن روحانی پس از اعالم
کاندیداتوری با انتقادهایی
مواجه شده است
ابوترابی فرد
احمدسالک
عضوائتالف پنج گانه،اعضای
ستاد انتخاباتی اش را معرفی
کرده است
دکتر والیتی ،حجت االسالم احمد سالک
را به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی اش در
استان اصفهان معرفی کرده است
1
از نظر ش�ما ،مطالبات دانش�جویان بیش�تر در
کدام حوزه اس�ت؛ سیاسی اس�ت یا اقتصادی؟
اصالح طلبانه است یا اصولگرایانه؟
lدر طول تاریخ ،دانش��گاه و دانش��جویان معموال
منتقد بوده اند و وضع بهتری را طل��ب م ی کنند .جهان باید
به واسطه داشتن دانشجو ،اینده را روشن تر ببیند؛ در حالی
lبه نظر من وجود دارد .خواس��ته های توده مردم،
اغلب اقتصادی است و به تامین معیشت فکر م ی کنند .اما
در همان خانواده ،جوان دانشجویی هست که خواسته های
دیگری دارد؛ مثال در مورد اینترنت سوال م ی کند یا در مورد
ازادی بی��ان صحبت م ی کند .یعنی در س��طح ت��وده مردم
خواس��ته ها اغلب معیش��تی و مربوط به «جریان زندگی»
اس��ت ،در حالی که در دانش��گاه ها و در جوامع روشنفکری
خواس��ته های فک��ری -فرهنگی به این مطالب��ات اضافه
م ی شود.
ای�ا ارزیابی خاص�ی از وضعی�ت خودت�ان میان
نامزدهای مختلف دارید؟
lم��ن نظرس��نج ی هایی را که در ش��رایط فعلی
منتش��ر م ی ش��ود ،واقعی نم ی دانم؛ چرا که هن��وز فضای
کشور انتخاباتی نشده است .این نظرسنج ی ها هنوز عمق
انتخاباتی ندارد .از سوی دیگر معتقدم هنوز زمان نظرسنجی
انتخاباتی فرا نرس��یده اس��ت؛ چون هم ش��ناخت کافی از
کاندیداها وجود ندارد و هم تعداد کاندیداها بسیار زیاد است.
در اواخر اردیبهش��ت و حتی اوایل خرداد ماه که کاندیداها از
سوی شورای نگهبان تایید م ی شوند ،نظرسنج ی ها عمی ق تر
پی ش بینی شما از ارایش نهایی انتخابات چگونه
است؟ فکر م ی کنید انتخابات چندقطبی خواهد
بود ،چند نامزد خواهیم داشت و چه گروه هایی در
انتخابات شرکت خواهند کرد؟
lدر خص��وص اصالح طلبان بای��د بگویم که یک
حزب یا جریان سیاس��ی نم ی تواند وجود داش��ته باش��د اما
حضور نداشته باشد؛ اگر حضور نداشته باشد ،به وجود خودش
ضربه م ی زند .بناب راین اصالح طلبان م ی ایند؛ همان طور که
تاکنون برخی از انها امده اند .اما اینکه جریان اصالح طلبی
روی چه کاندیدایی متمرکز شود ،مشخص نیست و خودشان
هم به جمع بندی خاصی نرسیده اند .در سوی دیگر میدان،
اصولگراها با ائتالف های مختل��ف حضور دارند .همچنین
حرکات و رفتارهایی که از س��وی دولت ی ها منتشر م ی شود،
حکایت از ان دارد که انها یک کاندیدا خواهند داش��ت .افراد
مستقل هم که حضور جدی دارند .بناب راین من چهار جریان
را در انتخابات حاضر م ی بینم.
سیاست
بناب راین بهتر اس��ت که ارتباطات کاندیداها با دانش��گاه ها
بیشتر و فشرده تر شود تا انعکاس بیشتری در سطح کشور
پیدا کند .در جاهای دیگر هم همی ن طور است؛ مثال وقتی
ب رای گفت وگو با مردم به مساجد م ی روم ،مردم عالقه مند به
شناخت هستند ،اما هنوز تحرک انتخاباتی قوی ایجاد نشده
است .به نظرم حرکت کاندیداها در س��فر به استان ها مفید
است؛ ه ر چند به نام انتخابات نم ی روند ،اما جلسات پرسش و
پاسخ اهمیت فراوانی دارد .نکته مهم در انتخابات این است
که مردم کاندیداها را بشناسند؛ البته در کشور ما فرصت ب رای
این کار کم اس��ت ،در حالی که در کشورهای دیگر فرصت
فراوانی ب رای چنین کاری وجود دارد .من طوالن ی شدن این
فرصت را مفید م ی دانم؛ اگر این امکان وجود داشته باشد که
در اینده این فرصت را طوالن ی تر کنن��د تا کاندیداها بتوانند
حضور بیش��تری در جامعه داش��ته باش��ند و مردم شناخت
بیشتری از انها پیدا کنند و با ش��ناخت بیشتر و عمی ق تری
دست به انتخاب بزنند ،بسیار مفید خواهد بود.
در س�طح روش�نفکری چقدر با سطح
عامه مردم تفاوت مطالبه داریم؟ یعنی
در سفرهایی که به روستاها داشتید چه
تفاوت هایی با ش�هرهای بزرگ احساس کردید؟
ایا م ی توانیم بگوییم که «شکاف» در خواسته ها
وجود دارد؟
lه ر چه بیش��تر به مردم اطالع رس��انی شود ،بهتر
است .البته شناختی نسبی از من در کش��ور وجود دارد؛ اما
این شناخت میان قشر جوان کمتر اس��ت .بناب راین حضور
میان دانشجویان حرکت مناسبی است که الحمدهلل نتیجه
مطلوبی داشته و رو به جلو بوده است.
مثلث شماره 168
که امروز این موضوع به دلیل مش��کالت ش��دید اقتصادی
سفرهای استان ی تان نسبت به فضایی که تصور
خدش��ه دار ش��ده اس��ت .اگر بخواهم ب ی پ��رده بگویم باید
م ی کردی�د ،چ�ه تفاوت های�ی دارد؟ امیدوارتان
تاکید کن��م که اعتماد مردم نس��بت به خدمتگزاران ش��ان
کرده یا نه؟
در دولت افت کرده اس��ت .مردم و دانش��جویان این مسائل
lالحم��دهلل همه چیز خ��وب ب��وده؛ به خصوص
را مطالب��ه م ی کنن��د؛ در مورد اقتص��اد و در مورد مس��ائل
دانشگاه ها .دانشگاهیان عالقه مند هستند که کاندیداها را
سیاس��ی هم مطالبه دارند .چند س��ال پیش رهبری گفتند
بشناسند .این خیلی خوب اس��ت؛ روحیه کنجکاو دانشجو
که در دانش��گاه ها «کرس ی های ازاد اندیش��ی» ایجاد شود،
نسبت به چنین شناختی تمایل دارد و ب رای شناختن فضا و
اما در بیشتر دانش��گاه هایی که من با دانشجویان گفت وگو
افراد ،حضوری فعال دارند .در عین حال ،هم من مسائلی را
کردم ،به من م ی گفتند که چنین چیزی نیست و مسئوالن
از انها یاد م ی گیرم و هم نظ رات��م را ب رای انها بیان م ی کنم.
اجازه این کار را نم ی دهند .من این را ب رای کش��ور مناس��ب
فرصت مناسبی است؛ البته به نظرم چون هنوز فضا ،فضای
نم ی بینم؛ دانش��جو باید بتواند حرف بزند ،نقد کند ،چالش
انتخاباتی نیست ،هم دانشگاه ها و هم کاندیداها باید سعی
کند و گروه های مختلف دانش��جویی با ه��م بحث کنند.
کنند با حضور هر چه بیشتر ،فضا را انتخاباتی کنند .دانشجو
البته من در هر جای��ی که صحبت کردم ای��ن را هم گفتم
تنها نیس��ت و نظ رات او بر خان��واده اش تاثی��ر م ی گذارد؛
که هر دو طرف -حاکمان و م��ردم -باید
خط قرمزها را رعایت کنن��د؛ همان طور که
ب رای یک منتق��د خط قرمزهایی وجود دارد،
خط قرمز ب رای حاکم هم این است که نگذارد
این فضا از بی��ن برود .یعن��ی نباید طوری
محمد س�عیدی کیا از جمله افرادی اس�ت که می گوید بن�ا دارد به
رفتار کند که به این فضا خدشه ای وارد اید
صورت مستقل کاندیدای انتخابات ریاس�ت جمهوری شود .سفرهای
و محدودیتی ایجاد ش��ود .ای��ن از نواقصی
است که در کشور و دانش��گاه ها وجود دارد
اس�تانی اش را اغاز کرده و می گوید حضور در میان دانشجویان حرکت
و به نظرم باید اصالح ش��ود .خواس��ته های
مناسب و روبه جلو بوده اس�ت .او که درهمه دولت های پس از انقالب به
عنوان وزیر حضور داش�ته اس�ت حاال که نامزد انتخابات شده می گوید
دانشجویان هم سیاسی است ،هم اجتماعی
کاندیداهای مستقل حتما وزنه سنگینی در انتخابات خواهند بود .او در عین
است و هم اقتصادی ...در حوزه های مختلف
حال می گوید با توکل به خدا تا اخر می مانم و به نفع کسی کنار نمی روم.
س��وال دارند و این س��واالت را هم ب ی پرده
هر کس هم وارد عرصه انتخابات ش�ود ،نامزدی من ب�ه قوت خود باقی
م ی پرسند .این فضای بس��یار خوبی است
که دانشجویان به طور روشن و صریح حرف
خواهد بود .سعیدی کیا هفته گذش�ته درتحریریه هفته نامه مثلث حاضر
م ی زنند و سوال م ی کنند.
شد و به سواالت ما در زمینه های مختلف پاسخ داد.
خواهد بود.
چه طرحی برای معرف�ی خودتان به مردم دارید؟
ایا اقای سعیدی کیا در اوایل خرداد متفاوت با این
روزها خواهد بود؟
ایا فک�ر م ی کنی�د از می�ان اصالح طلب�ان اقای
خاتمی بیایند؟
lبهتر اس��ت از افراد نام نبریم ،ام��ا فکر نم ی کنم
بیایند.
اقای هاشمی چطور؟
lایش��ان هم نم ی ایند .من قبال ه��م گفته ام که
رجال بزرگ سیاسی بعد از یک دوره اداره کشور ،باید جریانات
فکری در کش��ور راه بیندازند؛ یعنی خودشان سرمنشا یک
جریان فکری باش��ند ،جامعه را از ان فک��ر تغذیه کنند و در
نهایت کاندیدایی را به مردم معرفی کنند .نظر من نسبت به
کسانی که شما از انها نام بردید و سابقه اداره کشور را دارند
این است که در طول زمان -و نه در شب انتخابات -سرمنشا
جریاناتی باشند که با گفتمان های بسیار ،جلسات گوناگون
و میزگردهای فراوان افکاری را به جامعه تزریق و حرکت های
فکری در جامعه ایجاد کنند .ما افراد بس��یاری داریم که این
پتانس��یل و توانایی را دارند .چند س��ال این جریانات فکری
جاری م ی شود و در ش��ب انتخابات هم این جریانات فکری
ملزم به معرفی نماینده یا فرد موردنظر خود به جامعه هستند؛
در این صورت جامعه با این طرز تفکر اش��نا شده و م ی داند
فرد معرفی شده از س��وی این جریان ،از ان طرز تفکر پیروی
خواهد کرد .اگرچه حزب قدرتمند در کشور نداریم ،اما م ی توان
جامعه را با این روش تغذیه کرد.
اس�تراتژی خودتان برای انتخابات چیست؟ اگر
یکی از همین افراد وارد عرصه انتخابات ش�ود،
حضور شما در انتخابات استمرار خواهد یافت یا
ممکن است ائتالف کنید؟
lالحمدهلل از همان اول ،خداوند شاکله من را طوری
خلق کرده که یا وارد کاری نم ی ش��وم یا با تم��ام انرژی وارد
31
م ی شوم .به هر وزارتخانه ای هم که رفتم همه وجودم را صرف
کارهای ان وزارتخانه کردم .هی چ گاه درگیر حاشیه نم ی شوم.
با توکل به خدا تا اخر م ی مانم و به نفع کسی کنار نم ی روم.
ه ر کس هم وارد عرصه انتخابات شود ،نامزدی من به قوت
خود باقی خواهد بود.
به نظر ش�ما انتخابات یک مرحله ای خواهد بود
یا دو مرحله ای؟
lبه نظرم کمی ب رای این سوال زود است .بستگی
به تع داد کاندیداها دارد؛ فرضا اگر تع داد کاندیداها 10نفر باشد،
ارا تقس��یم م ی ش��ود و احتمال دو مرحله ای شدن انتخابات
بیشتر از زمانی اس��ت که تعداد کاندیداها چهار یا شش نفر
باش��د .زمانی که کاندیداهای مورد تایید ش��ورای نگهبان
معرفی ش��وند ،راحت تر م ی توان در این خصوص اظهارنظر
کرد و گفت که اگر انتخابات دو مرحله ای ش��ود ،چه جهتی
را دنبال م ی کند.
به نظرتان انتخابات می�ان کدام یک از جریانات
و قطب هایی که نام بردیم ،ش�کل خواهد گرفت
و اگر انتخابات دو مرحله ای ش�ود ،میان کدام دو
جریان خواهد بود؟
lاالن نم ی توانم بگویم .البته من روی این مساله
تحلی��ل و کار کردم؛ چیزی که م ی توانم بگویم این اس��ت
که حتما یک بُعد مهم «مس��تقل ها» هستند .کاندیداهای
مستقل ،حتما وزنه سنگینی در انتخابات خواهند بود.
یعنی یک نفر از مس�تقل ها ممکن است به دور
دوم برود؟
lبه نظر من احتمالش خیلی زیاد است.
سیاست
شما از اس�تقالل صحبت م ی کنید .اگر به فرض
اقای سعیدی کیا رئی س جمهور شود ،اصولگراها
برنده شده اند یا اصالح طلبان؟ برای مثال در سال
84اقای احمدی نژاد م ی گفت من مستقل هستم،
اما پی�روزی او ،پیروزی اصولگرایان و شکس�ت
اصالح طلبان تعبیر ش�د .درباره شما این مساله
به چه شکل خواهد بود؟
مثلث شماره 168
lمن عضو هیچ حزب و گروهی نیستم .اینکه شما
و مردم چنین طرز تفکری را چگونه تلقی کنید ،به برداشت
عمومی مربوط می شود .ممکن است منظور شما این باشد
که با چه کسانی کار م ی کنی؟ من تا امروز از همه وفاداران به
انقالب اسالمی در مجموعه های تحت مسئولیتم استفاده
کرده ام .وفادار به انقالب اس�لامی یعنی کس��ی که قانون
اساس��ی ،والیت فقیه ،رهبری و ارزش های انقالب اسالمی
را قبول داش��ته باشد .همه کس��انی که این مس��ائل را در
عمل -و نه در گفتار -قبول داشته باشند ،از نظر من عضو
دولت خواهند بود .در عین حال متناسب با توانایی این افراد،
جایگاه متفاوتی ب رای انها در نظ��ر خواهم گرفت؛ یک نفر
وزیر م ی شود ،فرد دیگری رئیس یک کارخانه و یک نفر هم
رئیس یک اداره .در واقع اینها م ی توانند خانواده بزرگ دولت
را تش��کیل دهند؛ یعنی کس��انی که درون نظام و وفادار به
انقالب اسالمی هستند .به نظرم ما جامعه را بیش از حد دچار
دسته بندی های خاص کرده ایم که حتما باید یا اصولگرا باشند
یا اصالح طلب .در حالی که این گونه نیست؛ چرا ما این قدر
زاویه را تنگ م ی کنیم؟ چرا فکر نم ی کنیم که ممکن است
گروه دیگری با چنین مشخصاتی بتواند در جامعه تاثیرگذار
باشد؟ ب رای مثال زمانی که اصالح طلبان روی کار امدند عده
زیادی را کنار گذاش��تند ،زمانی هم که اصولگرایان روی کار
امدند عده زیاد دیگری را کنار گذاشتند؛ البته من جریانات را
عرض م ی کنم و کاری به افراد ندارم .چرا باید این گونه رفتار
کنیم؟ ه ر کس وفادار به انقالب اس�لامی است باید بتواند
متناسب با توانایی خود به مردم خدمت کند و این فضا ب رای
او فراهم باشد .وضعیت امروز را ببینید؛ ه ر کس که بر سر کار
امده عده ای را کنار گذاشته و کس��انی که توانایی کار دارند
در صحنه خدمت رسانی نیس��تند .من این را عیب م ی دانم؛
32
هی چ گاه هم قائل به این موضوع نیس��تم که همه انسان ها
بتوانند یکسان فکر کنند .ایا در یک خانواده ،چهار ب رادر مثل
هم فکر م ی کنند؟ هرگز! اما همه «خانواده» را حفظ م ی کنند.
همه حول محور خانواده هستند ،اما یک جور فکر نم ی کنند.
اگر همه حول محور انقالب اسالمی و وفادار به ان باشیم،
اش��کالی ندارد که طرز تفکرها مثل هم نباشد ،اما اصول را
قبول داشته باشند.
ایا م ی توانیم از صحبت ش�ما این گونه برداشت
کنیم که ب ه دنبال تشکیل دولت ائتالفی هستید؟
lنه ،اصال .وقتی م ی گوییم دولت ائتالفی ،یعنی
«گروه گرایی» کنیم و از میان گروه های مختلف افرادی وجود
داشته باش��ند؛ در حالی که من م ی گویم از میان وفاداران به
انقالب اسالمی .ممکن است افراد عضو هیچ گروه ،دسته و
حزبی نباشند ،اما این صفت ها را داشته باشند و بتوانند بیایند
کار کنند .حتما شعار من را شنیده اید.
دولت انقالب اسالمی ؟
lش��عار من «ارامش ،انس��جام مل��ی و همکاری
جهانی» اس��ت .همین تعبیر از «انس��جام ملی» استنباط
م ی شود؛ یعنی دولتی بیاید که باعث انسجام شود .به دلیل
اختالف هایی که در کشور وجود دارد ،امروز مردم ما پ راکنده
و شاخه شاخه شده اند .ه ر کس پش��ت یک نفر دیگر سینه
م ی زند؛ اما این پ راکندگی نه تنها ب رای کش��ور مفید نیست،
بلکه ضرر هم دارد .همان طور که در بیس ت و دوم بهمن هر
سال مردم به طور منسجم م ی ایند و از انقالب دفاع م ی کنند،
در زمینه های دیگر هم باید همین طور باشد .انسجام ملی
یعنی این.
ش�ما ب�رای اداره دول�ت وزارتخانه های�ی دارید
که سیاس�ی تر از س�ایر وزارتخانه ها هس�تند؛
مث�ل وزارت کش�ور ،وزارت خارجه و حت�ی وزارت
ارش�اد و وزارت علوم .ه�ر رئی س جمهوری برای
انتخاب وزیران خ�ود معیارهایی دارد که گرایش
فکری او را روش�ن م ی کند .برای مثال وزیر ارشاد
اق�ای هاش�می چهره هایی همچ�ون الریجانی
و میرس�لیم بودن�د و وزیر ارش�اد اق�ای خاتمی،
مهاجرانی و مسجدجامعی .در این خصوص چه
خواهید کرد؟
lمگر من گفتم که گرایش فکری ام نباید روش��ن
باش��د؟ اتفاقا من م ی گویم که گرایش فکری من باید ب رای
جامعه مورد شناس��ایی قرار بگیرد .هیچ اشکالی هم ندارد
که از این گروه هایی که نام بردید در دولت من حضور داشته
باشند؛ به شرطی که صفت هایی را که گفتم داشته باشند و
از تندروی پرهیز کنند.
lیعنی ممکن است وزیر کشور شما اصولگرا
باشد ،ولی وزیر فرهنگ تان گرایش اصالح طلبی
داشته باشد؟
(خنده) شما فقط همین دو لغت را تکرار م ی کنید .من
م ی گویم کمی باالتر بیایید و ببینید که جریاناتی باالتر از
این دو کلمه هم وجود دارند.
اما ما نم ی توانیم این صفت را نادیده بگیریم...
lیعنی شما فکر م ی کنید که االن در دستگاه های
اجرایی -دانشگاهی ما کسی نیس��ت که وفادار به انقالب
باشد درحالی که عضو این دو گروه نباشد ،اما توانایی اجرایی
داشته باشد؟ من فکر م ی کنم خیلی ها هستند.
اقای احمدی نژاد ه�م این م�دل را -خصوصا در
دولت دهم -ت�ا حدودی پی�اده ک�رد؛ اما همین
موضوع مورد نقد جدی قرار گرفت ،قبول دارید؟
lاشکال اینجا بود که باید ه ر کس که این صفات
را دارد« ،توانایی» انجام وظایفی را که بر عهده او م ی گذارند،
داشته باشد.
تجربه هم باید داشته باشد...
lبله؛ تجربه و توانایی باید در کنار هم باشد.
کسی که استاد دانشگاه باشد و او را فی البداهه
وارد کنیم ،م ی تواند مدیریت کند؟
lفکر م ی کنید در دس��تگاه های اجرایی این طور
نیست؟ دور میز وزارتخانه هایی که من کار م ی کردم ،اکثرا
همی ن طور بودند.
اکثرا وابسته به یک جریان سیاسی هستند...
lاصال قبول ندارم.
بدنه دیوان ساالری و کارشناسی را م ی گویید؟
lنه ؛ بدنه کاری ،اجرایی ،سیاسی یا هر نام دیگری
که روی ان م ی گذارید .شما فکر م ی کنید که در وزارت خارجه
ما چنین افرادی وج��ود ندارند؟ حتی برخی از این مس��ائل
خسته شده اند...
من م ی گویم چرا جامعه را فقط به دو گروه تقسیم م ی کنید؟
از کجا معلوم که طرز تفکر دیگری وجود نداشته باشد؟
انتقاد دیگری که وج�ود دارد این اس�ت که وزیر
یک فرد سیاسی است ،اما معاونانش کارشناس
هستند .ایا شما م ی خواهید این نفرات دوم را به
نفر اول هر وزارتخانه تبدیل کنید؟
lچرا شما فکر م ی کنید که انها نف رات دوم هستند؟
تا امروز که این طور بوده...
lنه ،ممکن است میان این افراد توانای ی هایی وجود
داشته باشد که از بسیاری از نف رات اول امروز قوی تر باشند.
باز هم تکرار م ی کنم که باید توانای��ی انجام اموری را که بر
عهده او گذاشته م ی شود داشته باش��د؛ این انتخاب درستی
است.
فکر م ی کنم شما نم ی خواهید پاسخ روشنی به
این سوال بدهید...
lشما نم ی خواهید قبول کنید! شما نم ی خواهید
بپذیرید که چتر دو گروه کفایت کش��ورداری نم ی کند؛ مثال
برخی افراد بودند که 10سال پیش یک جور تعریف م ی شدند،
اما االن طور دیگری تعریف م ی شوند ،پس نم ی توان چنین
محدودیتی ایجاد کرد .این یک دلیل روشن است .در همین
انتخابات برخی جریانات و گروه ها از افرادی دعوت کرده اند
که تا چند سال پیش عضو جریان مقابل انها بودند.
از ای�ن موض�وع بگذریم .اگ�ر موافق باش�ید به
سوابق کاری شما بپردازیم و از همان جا وارد بحث
سیاسی شویم .شما در چهار دولت سابقه وزارت
دارید .در مورد ویژگ ی های دولت ها ،انتقاداتی که
نسبت به این دولت ها دارید و نقاط مثبتی که این
دولت ها داشته اند صحبت م ی کنم .ایا شما کامال
موافق اقای هاشمی بودید؟ در مورد اقای خاتمی
و احمدی ن�ژاد چطور؟ اگ�ر مایل باش�ید در مورد
خصلت های این افراد هم کم�ی صحبت کنیم.
فکر م ی کنید این افراد تا چه حدی به ایده ش�ما
نزدیک یا از ان دور هستند؟
lدولت های مختلفی که من در انها خدمت کردم،
نقاط قوت و ضعفی داش��ته اند .من به برخی اشکاالتی که
عمومی بوده ،اشاره م ی کنم.
ممکن است در خصوص هر دولتی ب ه طور مجزا
صحبت کنید؟
lخیر ،چراکه امروز در فصل انتخابات هس��تیم و
چنین صحب ت هایی باعث تخریب م ی شود .همین چند روز
پیش پیامکی ب رای من امده بود ک��ه مثال اگر فالنی بیاید
چنین تفکراتی دارد! چرا ما م ی خواهی��م این وصله هایی را
که در جامعه ناپسند اس��ت به ان فرد بچسبانیم؟ وقتی او
خودش بیاید و حرف بزند ،مردم م ی فهمند او چه کسی است.
از االن او را به جایی منتسب نکنیم .به نظرم این کار مصداق
بارز تخریب است .اگر من نویسنده این پیامک را ببینم ،به
او م ی گویم که خواهش م ی کنم در انتخابات با مردم این طور
صحبت نکنید.
یکی از اشکاالتی که در کشور ما وجود دارد این است
به کدام یک از دولت ها ،نزدیکی فکری بیشتری
داشتید؟
فکر می کنی�د با این مدل بعد از چند س�ال بتوان
سیاست
lاجازه بدهید من یک نکته مهم دیگر را هم بگویم.
یکی از اشکاالت بزرگی که در کشور ما وجود دارد و از ابتدای
انقالب همه ما شعار اصالح ان را داده ایم ،وابستگی بودجه
عمومی دولت و کشور به نفت است .همه این شعار را داده ایم،
اما هیچ کدام خوب عمل نکرده ایم؛ همین امروز هم در کشور
این مساله مطرح است .این پول در اختیار دولت است و دولت
با ان تصمیم می گی��رد و کار می کند؛ درام��د نفت -غیر از
سهمی که به وزارت نفت تعلق می گیرد -مستقیما به خزانه
دولت واریز می شود .قس��متی از این پول صرف تسهیالت
زیربنایی ،تولیدات و کارخانجات کشور شده و قسمت زیادی
از ان هم صرف هزینه های جاری کشور شده است .این پول
فقط متعلق به این نس��ل نیس��ت که فقط برای هزینه های
جاری خرج ش��ود بلکه به نس��ل های اینده هم تعلق دارد.
مثلث شماره 168
که هر چند ما برنامه نوش��تیم ،اما این برنامه ها متناسب با
واقعی ت های جامعه و کش��ور نبوده اس��ت .البته من خودم
در جریان این کارها حضور داش��تم ،اما به طور کلی عرض
م ی کنم .یعنی برنامه ه��ا را عمدتا با ام��ال و ارزوهای مان
نوشتیم .فکر م ی کردیم که اجرای چنین کارها و ب رنامه هایی
ممکن اس��ت اما دیدیم که نم ی توانیم ای��ن کارها را انجام
دهیم .البته در برنامه نویس��ی همیشه باید خیز بلندتری در
حرکت برداشت تا به حداقل ها دست پیدا کرد .در سال های
اخیر ،با مشکل جدی تری در این خصوص مواجه شدیم و ان،
این بود که ما اص��وال توجه به برنامه را کنار گذاش��تیم .اثار
این مساله را در بودجه امسال هم م ی بینیم .دلیل من ب رای
این کار ،هم ان چیزی اس��ت که دیدم ،شنیدم و لمس کردم
و هم اینکه ما مرکز برنامه کشور را -که سازمان مدیریت و
برنامه ریزی بود -تغییر شکل و محتوا دادیم؛ یعنی ان را از
یک دستگاه مستقل زیر نظر رئی س جمهور به یک معاونت
رئی س جمهور تغیی��ر دادیم؛ این دو حالت تفاوت بس��یاری
با یکدیگر دارن��د .چون توجه م��ا به برنامه ریزی کم ش��د،
کارشناس��ان ،توان برنامه ریزی و ...افت کردند .این یکی از
اشکاالت بزرگ در کشور است .اشکال عمده دیگری که وجود
دارد این است که گاهی قول هایی داده ایم که به انها عمل
نکرده ایم .دلیل اینکه م ی گویم اعتماد مردم خدشه دار شده،
همین است .باید خیلی مواظب باش��یم که وقتی به جایی
م ی رویم و چند ده هزار نفر جمع شده اند ،قول ب ی مورد ندهیم.
من این را تمرین ک��ردم .قولی بدهیم ک��ه م ی توانیم ان را
عملی کنیم ،نه اینکه قولی بدهیم که مردم خوششان بیاید.
نکته بعدی این است که در کش��ورهای دارای برنامه ریزی
قوی ،دو بخش «تصمیم س��ازی» و «تصمیم گیری» وجود
دارد .البته ما هم ای��ن دو بخش را داریم« .تصمیم گیری» را
معموال مسئوالن و دولت انجام م ی دهند اما «تصمیم سازی»
از سوی «کارشناسان» انجام م ی شود .مثال یکی از مواردی
که گفتم باعث تضعیف س��ازمان مدیریت ش��د این است
که یکی از کارهای این س��ازمان« ،تصمیم س��ازی» ب رای
«تصمیم گی ران» است .ما در هر بخشی ب رای تصمیم سازی
باید از نخبگان و خبرگان ان بخش کمک فکری بگیریم .در
تصمیم سازی هم فقط یک مدل وجود ندارد .تصمیم سازان
خوب کس��انی هس��تند که چند مدل را با اثار ان روی میز
تصمیم گی ران بگذارند .تصمیم گی ران نی��ز باید ان مدل ها
را بررسی کنند و مدلی را که متناس��ب با استراتژی فکری و
حرکتی انهاست ،انتخاب نمایند .این کار در کشور ما چندان
قوی انجام نم ی ش��ود؛ یعنی باید بس��یار بهتر از این انجام
شود .مش��ارکت دادن اهل هر کار و نخبگان ان ،این حسن
را دارد که وقتی تصمیم اتخاذ م ی ش��ود ،چون خودشان در
تصمیم سازی مشارکت داش��تند ،به اجرای بهتر ان کمک
م ی کنند؛ در حقیقت ان را مال خود م ی دانند .من این مسائل
را در وزارتخانه ها تمرین کردم که این طور صریح و روش��ن
م ی گویم.
چند نقطه قوت هم بگویم .از ابتدای انقالب ه ر کس
که سر کار امده است ،خواس��ته اش خدمت به نظام و مردم
بوده است .واقعا قصد همه خدمت بوده؛ ممکن است بگوییم
فالنی مسیر را اش��تباه رفته ،اما قصدش خدمت بوده است.
کارهای زیادی هم در کشور انجام شده و ما امروز در بسیاری
از سطوح توانای ی های بسیار زیاد و خوبی داریم .در بخش های
اجرایی کش��ور ،صنایع و ...توانایی خوبی پیدا کرده ایم و در
برخی صنایع به خودکفایی رس��یده ایم .کارهای عمرانی و
اجرایی بسیاری در کش��ور انجام ش��ده و خدمات زیادی به
روستاها صورت گرفته است؛ اما ضعفی هم وجود دارد و ان،
این است که در کنار برخی از خدمات مانند برق ،اب ،مسکن،
اینترنت و ...که به روستاها ارائه م ی دهیم ،به اشتغال روستایی
و اقتصاد روس��تاها توجه نم ی کنیم .ما روستاهایی داریم که
به دلیل عدم توجه به اش��تغال در انها ،تخلیه شده اند .البته
اینکه م ی گویند جمعیت روستایی کم شده است یک دلیل
عمده دارد و ان ،این است که تعداد بس��یاری از روستاها به
شهر تبدیل ش��ده اند .معنای این اتفاق این نیست که مردم
روستاها به شهرها مهاجرت کرده اند .بناب راین هم در روستاها
و هم در شهرها کارهای بسیاری انجام گرفته ،اما همه این
کارها به یک ابادانی خوب منجر نشده است .اگر ما به یک
ابادانی خوب م ی رس��یدیم امروز در اشتغال ،تولید و ...تا این
حد مشکل نداشتیم .البته من نم ی خواهم تحریم ها را نادیده
بگیرم .کارهای علمی خوبی هم در کشور انجام شده؛ مثل
فناوری هس��ته ای ،ماهواره ،نانو ،فعالی ت های پزشکی و...؛
اینها همه خوب است ،اما با تک س��تاره ها نم ی توان گفت
که کشور به رشد علمی خوبی رسیده است .سطح عمومی
ی رشد کند که باید بیشتر از این به ان
کشور باید از نظر علم
پرداخته شود.
باالخره نفت ما روزی تمام می ش��ود .چگونه می توان سهم
ایندگان را ملحوظ کرد؟ به این صورت که همه درامدهای
نفتی در بخش س��رمایه گذاری به کار گرفته شود .الحمدهلل
س��از و کار خوبی در برنام��ه پنجم تدارک دیده ش��ده و ان
«صندوق توس��عه ملی» اس��ت .این بخش از برنامه پنجم
می گوید که 20درصد از این پول به صندوق توسعه ملی برود
و در اختیار کارافرینان ،نخبگان و مدیران بخش خصوصی
قرار گیرد تا تبدیل به تولید شود .اگر این درامد تبدیل به تولید
شد ،عواید ان به ایندگان هم خواهد رسید .البته ان بخشی
هم که صرف تسهیالت زیربنایی می شود متعلق به ایندگان
است؛ من منکر این مساله نیستم .گمان من بر این است که
ما باید این 20درصد را به شدت محافظت کنیم و هرسال هم
مقداری -مثال سه درصد -بر ان بیفزاییم .شما فرض کنید
اگر ما چنین کاری را از 15سال پیش شروع کرده بودیم امروز
چه وضعیتی داشتیم و اگر امروز این کار را انجام بدهیم ،این
سیاست در کشور ما محکم شود و دولت ها به ان پایبند باشند،
هشت سال دیگر به چه نقطه ای خواهیم رسید .اگر این اتفاق
بیفتد حتما اثار تحریم ها هم کمتر خواهد شد؛ به دلیل اینکه
وابستگی ما به نفت کمتر شده اس��ت .بنابراین یک اشکال
س��اختاری در اقتصاد ما وجود دارد که اثار ان در اجتماع هم
به شدت جاری می شود و این از نقاط بسیار مهمی است که
باید اصالح شود .اگر این اتفاق بیفتد ،مشکل اشتغال هم رفع
می شود؛ چرا که «تولید» پایه اشتغال است .ما باید به تولید
دامن بزنیم تا اشتغال رشد کند؛ البته اگر «اشتغال مولد» باشد
که همان نیاز کشور است .این اصالح ساختار هم به اقتصاد
کش��ور کمک می کند و هم به جامعه؛ در تمامی سطوح هم
موثر واقع می شودg .
نکات
من فکر نمی کنم اقایان هاشمی و خاتمی نامزد انتخابات شوند
تا اخر در انتخابات می مانم و کنار نمی کشم
به نظرم یک نفر از مستقل ها به دور دوم انتخابات می رود
قبل از اینکه اقای احمدی نژاد تصمیم به تغییرم بگیرد ،خودم تصمیم
گرفتم از دولت بروم
ما بی تردید باید کف زندگی را برای مردم فراهم کنیم
ما باید باور کنیم که مشکل کشور ما فقط تحریم نیست
33
کشور را بدون نفت اداره کرد؟
سیاست
lمن نگفتم بدون نف��ت؛ بدون اتکای مس��تقیم
بودجه کشور به نفت .اگر با همان س��ه درصدی که عرض
کردم پیش برویم و به 80درصد برس��یم کار فوق العاده ای
انجام داده ایم .الزم نیس��ت خیلی هم ای��ده ال فکر کنیم و
به دنبال رسیدن به هدف صد در صدی باشیم .یعنی 80درصد
از درامد نفتی کشور به حساب صندوق توسعه ملی واریز شود
و صرف تولید ،اشتغال و صادرات گردد .ما باید از صادرات دنیا
و اقتصاد جهانی سهم داشته باش��یم .البته این را هم بگویم
که این کار یک «جراحی س��خت» در اقتصاد ماست؛ باید
تحمل این جراحی را داشته باشد و دوران نقاهت را به خوبی
طی کند .برداشت من این اس��ت که اگر ما صادقانه با مردم
صحبت کنیم ،این سختی را تحمل می کنند؛ چراکه می دانند
فرزندان و ایندگان شان به وضعیت مطلوبی خواهند رسید.
مردم سختی را به شرط صداقت ما می پذیرند.
مثلث شماره 168
نگفتید که از نظر فکری به کدام دولت نزدیک تر
بودید...
lاین طور به قضیه ن��گاه نکنید .اگر مس��ئولیتی
به من واگذار ش��ود ،با طرز تفکری که خ��ودم دارم و اصول
مدیریتی که به ان معتقدم ،کار را پیش می برم .با مس��ائلی
که از امام ،حضرت اق��ا و انقالب یاد گرفت��ه ام کار می کنم
و با استقالل کارم را جلوی می برم .حتما به همین دلیل در
دولت دوم روسای جمهور سه دوره اخیر نبوده ام .من از قبل
انقالب مدیریت کرده ام و وجودم در سمت های مدیریتی که
داشته ام شکل گرفته است .من با همان اعتقادی که به ان
اشاره کردم کار می کنم؛ به همین دلیل شاید به لحاظ کاری
من را پسندیده اند اما از نظر فکری من به روش و رفتار خودم
پایبند بوده ام.
ایا ش�ما به همین موضوع در میان همکاران تان
نیز قائل هس�تید؟ مثال اگر به یک نفر بگویید این
کار را انجام بده و او بگوید انجام نمی دهم ،چطور
برخورد می کنید؟ ای�ا به وزارتخانه ها اس�تقالل
می دهید؟
lقانون اساس��ی ما می گوی��د که وزیر از س��وی
رئیس جمهور به مجلس معرفی و از سوی نمایندگان تایید
می شود ،در برابر رهبری ،مجلس ،رئیس جمهور ،خدا و مردم
مسئول است و باید پاسخگو باشد .مگر می شود با وزیر فقط
دستوری برخورد کرد و بگوییم هر چه من می گویم باید انجام
بدهی؟! وقتی رئیس جمهور می خواهد وزیر را انتخاب کند،
باید فردی را انتخاب کند که به لحاظ فکری و جهت گیری ،با
او تطبیق نسبی داشته باشد .من با صداقت عرض می کنم که
وزیر مسئول وزارتخانه تحت امرش است ،رئیس جمهور باید
از وزیر مسئولیت بخواهد ،باید اجازه دهد که زیرمجموعه اش
34
را خودش انتخاب کند؛ البته با حف��ظ مراتبی که باید برای
تایید صالحیت ان افراد طی شود .مثال فرض کنید که فالن
دستگاه باید وزیر را از لحاظ رفتاری ،اخالقی و تعهدی تایید
کند؛ اگر اینها را داشت اجازه بدهیم که دست به انتخاب بزند و
ما از او مسئولیت بخواهیم .این قدر در زیر مجموعه اش ورود
نکنیم .من چنین مساله ای را برای کشور مناسب نمی بینم.
وزیر مستقل اس��ت؛ باید رشید و توانا باش��د ،بتواند حرفش
را بزند و وزارتخانه اش را مدیریت کن��د .اگر ما بخواهیم در
مدیریت او دخالت کنیم ،ایا شخصیت او شخصیت یک مدیر
خوب خواهد ماند؟ به نظر من نمی تواند .من در وزارتخانه به
همین ش��کل با معاونانم رفتار کردم .می توانید بروید از انها
بپرسید که فالنی چقدر به شما اختیار می داد؟ من می گفتم که
دستگاه های مسئول ،فرد موردنظر را تایید کنند ،اما مسئولیت
شناخت مدیریتی او با تو (معاون) اس��ت .تو باید از او کار را
بگیری و به من تحویل بدهی؛ بنابراین با حفظ چارچوب ها
باید حق انتخاب داشته باشد.
ایا قبول دارید که خواسته ها در سطح شهرهای
کوچک و روس�تاها نس�بت به ش�هرهای بزرگ
متفاوت است؟
lبله؛ پرسیدید و من هم توضیح دادم.
مثلا هدفمن�دی یارانه ه�ا در روس�تاها طرفدار
دارد ،اما در شهر ندارد .این به شکاف بزرگ تری
برمی گردد که شکاف عدالت و توسعه است؛ یعنی
طبقات پایین جامعه به دنبال «عدالت» هستند و
طبقات متوسط و باالی جامعه «توسعه» را طلب
می کنند .خودتان را به کدام یک از این دو جریان
منتسب می دانید و چگونه می خواهید این شکاف
را -حداقل در عرصه شعار و اندیشه -مدیریت
کنید؟
lبگذارید با ه��م به این تفاهم برس��یم که اینها را
منفک از یکدیگر ندانیم .مگر ممکن است یک جامعه ،بدون
رشد و توسعه به عدالت دست پیدا کند!
گروهی معتقدند که با عدالت می توان به توسعه
رس�ید و گ�روه دیگ�ری می گویند که با توس�عه
می توان به عدالت دست یافت .باید یکی از این
دو طرف را انتخ�اب کرد و ش�یوه و تاکتیک ان را
درست دانست.
منظور شما از توسعه چیست؟
پیش�رفت؛ پیش�رفتی که از زیرس�اخت شروع
می شود و باعث عمران و ابادانی در همه زمینه ها
و پیشرفت فکری و معنوی می گردد.
lاگر در جامعه ثروت تولید نشود ،رشد و توسعه هم
پیدا نمی کند .البته منظور از ثروت فقط ثروت مادی نیست،
ثروت معنوی هم هس��ت؛ یعنی هم افکار رش��د کنند و هم
ثروت مادی رش��د نماید .مگر ما می خواهی��م فقر را توزیع
کنیم؟!
می توان با همین درامدهای نفتی کش�ور را اداره
کرد؟
lنه! چرا درامد نف��ت را می گویید؟! م��ن ابادانی
کش��ور را متکی به کار و تالش مردم می دان��م نه به درامد
نفتی .کش��ورهایی که نفت ندارند چگونه به رشد و توسعه
رسیدند؟ ما باید نفت را در خدمت ابادانی کشور قرار دهیم اما
از طریق کار و تالش فکری و عملی مردم .اگر همان پولی
که گفتم به صندوق توسعه ملی واریز شود ،هم تولید ثروت
خواهیم داشت و هم رشد و ابادانی کشور .مالیات تولید هم
باید به خزانه برود؛ اگر اینگونه رفتار کنیم می توانیم به درستی
مالیات بگیریم .ضعف های بسیاری زیر چتر درامدهای نفتی
پنهان شده؛ از ضعف های مدیریتی تا ضعف های کاری .اگر
این اتفاق بیافتد ،این ضعف ها قابل پنهان کردن نخواهد بود.
اما این دو به یکدیگر وابسته هستند؛ عدالت یعنی هر چیزی
سر جای خود قرار بگیرد و هر یک از مردم به اقتضای توانایی
خود به کاری که می خواهد انجام دهد دست پیدا کند .قانون
اساس��ی ما همین را می گوید؛ هر کسی باید بتواند براساس
توانایی خود رشد کند .اگر فضا به این سمت پیش برود هم
عدالت محقق می شود و هم به توسعه می رسیم.
در مدل های اداره کش�ور در دنیا ،برخی دولت ها
اصطالحا «راس�تگرا» هس�تند؛ یعنی تا حدودی
توسعه خواه و بیش�تر به طبقات متوسط و باالی
جامعه اهمیت می دهن�د .گروهی دیگر به «دولت
رف�اه» معتقدند؛ به ای�ن معنا که س�عی می کنند
حداقل ه�ای زندگی را ب�رای مردم طبق�ه پایین
فراهم کنند و در عین حال به رش�د و توسعه هم
اهمیت می دهند .من فکر می کنم که نظر شما به
نظریه دولت رفاه نزدیک تر است .درست است؟
lاعتقاد من این اس��ت که ما بی تردی��د باید کف
زندگی را برای مردم فراهم کنیم؛ چراکه وقتی کف زندگی
برای مردم فراهم باشد ،مسیر رشد و توسعه هموار می شود.
عده ای در جامعه هستند که توانایی کار ندارند؛ مثل دهک
اول و دوم جامعه .ما باید به اینها یارانه نقدی پرداخت کنیم
که کف زندگی شان فراهم باش��د .ما الزم است بفهمیم که
باید کشورداری کنیم و در خدمت همه مردم باشیم .ما باید
حداقل زندگی را برای مردم فراهم کنیم ،اما این برای رشد
انسان ها و کشور کفایت نمی کند .هر کس در هر زمینه ای که
توانایی دارد باید زمینه رشد او فراهم شود؛ این مساله سبب
رشد و پیشرفت کشور می شود .کشور ما قطعا توانایی این کار
را دارد .یکی از اشکاالتی که در کشور ما وجود دارد این است
lش��عار من مربوط به همه مردم اس��ت .مردم به
ارامش نیاز دارند ،اما امروز این ارامش در جامعه وجود ندارد؛
نوعی الته��اب ،نگرانی ،ناراحتی و عدم امی��د به اینده دیده
می شود ،البته نه به طور مطلق .مردم به ارامش نیاز دارند ،هم
شهری و هم روستایی .من از زمانی که وارد انتخابات شدم،
به سابقه کاری ام در تمام حوزه ها و نقاط مختلف کشور توجه
کرده ام؛ در بخش فنی کشور ،در بخش روستایی کشور ،در
بخش کشاورزی کشور و ...من کار کرده ام و اگر این انتقال
شناخت به خوبی انجام گیرد و فراگیر شود موفقیت حاصل
خواهد شد .چون من در تمام کشور کار کرده ام ،مخاطبم همه
مردم هستند .ارامش و انسجام ملی خواسته صرف روستایی
یا شهری نیس��ت؛ خواس��ته و نیاز همه مردم است .دولت
انقالب اسالمی همین مساله را دنبال می کند.
ولی ش�عارتان زمین�ه اقتصادی ندارد و بیش�تر
ش�ما می گویید قولی به مردم می دهید که به ان
عمل می کنید .قول می دهید که اگر رئیس جمهور
ش�دید ،قیمت خودرو و دالر را پایی�ن بیاورید یا
بازار را کنترل کنید؟ ب�ا در نظر گرفتن تحریم ها،
این توانایی را در کشور و در خودتان می بینید که
این قول را به مردم بدهید؟
lما باید باور کنیم که مشکل کشور ما فقط تحریم
نیست؛ سوء مدیریت و تحریم دس��ت به دست هم داده اند.
ما از سی س��ال پیش در تحریم هس��تیم؛ ایا سه سال پیش
متناسب با ش��رایطی که در ان به سر می بریم نمی دانستیم
که چه س��ختی هایی حاصل می ش��ود؟ االن نمی دانیم که
این ایستادگی چه س��ختی هایی را برای ما پیش می اورد؟
دولت باید این را بفهمد ،بداند و ب��رای ان برنامه ریزی کند.
سیاست
ش�ما در دوران تبلیغ�ات انتخابات�ی از کج�ا
می خواهید رای کس�ب کنی�د؟ نقط�ه هدف تان
کجاس�ت؟ فک�ر می کنی�د ک�دام طبق�ات ب�ه
ش�ما رای می دهند؟ ی�ک کاندی�دای انتخابات
ریاست جمهوری نمی تواند بگوید که من رای همه
طبقات را می خواهم؛ چرا که در زمان رقابت های
انتخاباتی ،نسبت گروه های اجتماعی با گروه های
سیاسی بر اساس ش�عارها تنظیم می شود و هر
شعاری می تواند گروهی را به خود جذب کند.
lاگر ما بخواهیم انس��جام ملی داشته باشیم ابتدا
به لحاظ رفتار سیاس��ی و اجتماع��ی ماس��ت و در ادامه به
برنامه ها و رفتار اقتصادی ما وابس��ته است .اگر همه به کف
زندگی برسند دیدگاه بیرونی این است که ما ملت منسجمی
داریم .وقتی شرایط به گونه ای است که یک نفر از حداقل های
زندگی محروم اس��ت و فرد دیگری درامدهای کالن دارد،
نوعی انشقاق وجود دارد .این را بدانید که همه جای دنیا یارانه
می دهند ،اما شکل و قالب ان در کشورهای مختلف ،متفاوت
است .مثال در بهترین کشورهای اروپایی درمان رایگان است
و همین نوعی یارانه است .من بیش از 10کمیسیون مشترک
با کش��ورهای دیگ��ر را اداره کرده ام؛ وقتی ب��ه یکی از این
کشورها سفر کردم ،گفتند که در این کشور کف زندگی تعیین
شده و همه باید ان کف را داشته باشند .فرد یا شغلی دارد و با
کاری که انجام می دهد این کف زندگی فراهم می شود یا این
کف را برای او فراهم می کنند؛ اما به گونه ای رفتار می کنند که
او دوباره مشغول به کار شود .این هم نوعی یارانه است .بیمه
بیکاری هم همین است .اگر این کار را دقیق و درست انجام
دهیم به نتیجه می رسیم ،نه اینکه بگوییم چون پول نداریم از
ان چشم پوشی می کنیم .اگر قانون و مقرراتی را می نویسیم
و تصویب می کنیم حتما بای��د ان را اجرا کنی��م تا مردم به
ما اعتم��اد پیدا کنند .بنابراین «انس��جام ملی» یک ش��عار
سیاس��ی -اقتصادی اس��ت« .همکاری های جهانی» هم
همین طور است؛ ما نمی توانیم به لحاظ سیاسی و اقتصادی
دور خودمان دیوار بکشیم .ما قسمتی از فرهنگ و تاریخ غنی
دنیا هس��تیم و باید در اقتصاد دنیا سهم داش��ته باشیم .این
توانایی را هم داریم .اعتقاد من این است که با کار اقتصادی
می توان رابطه سیاسی را تقویت کرد؛ نه فقط با حرف ،گفت
وگو و گفتمان.
مثلث شماره 168
که امشب فکر می کنیم این کار خوب است ،در کوتاه مدت
با تعداد محدودی از افراد مش��ورت می کنیم ،کمیته ای هم
تشکیل می دهیم و اعالم می کنیم که این طرح را از فردا اجرا
می کنیم ،اما بعد از مدتی مش��کالت کار مشخص می شود.
با ایده نمی توان کشور را اداره کرد ،ما دچار این مشکل هم
هستیم .راه درست این اس��ت که ایده باید به طرح و برنامه
تبدیل ش��ود؛ این مس��اله زمان بندی خاص��ی را می طلبد.
کارشناس��ان و نخبگان باید در درون دولت ،خارج از دولت
و با هماهنگی مجلس روی ای��ن طرح ها کار کنند .باالخره
ما در این خص��وص نیازمند قانون هس��تیم و باید از همان
ابتدا با مجلس هماهنگ باشیم؛ نه اینکه خودمان هر کاری
خواستیم انجام دهیم و فقط یک الیحه به مجلس بدهیم.
نتیجه این رفتار همین وضعیتی است که مشاهده می کنیم.
وقتی ایده تبدیل به طرح شد و طرح به قانون مصوب تبدیل
گردید ،یک پایل��وت هم روی ان انج��ام می دهیم .ممکن
است این کار یک س��ال زمان ببرد ،اشکالی ندارد؛ اما وقتی
ان را در جامعه پیاده کردیم ،می ت��وان توفیق ان را از پیش
تضمین شده دانست .بعد از س��ال ها ،امروز زمان ان رسیده
است که کار کارشناسی قوی و مدیریتی قوی انجام دهیم تا
به انچه فکر می کنیم مطلوب است دست پیدا کنیم.
به سیاس�ت داخلی و سیاس�ت بین الملل مربوط
می شود.
منظور من این دولت نیست ،اما اگر دولتمردان پنج سال پیش
می دانس��تند که این سختی ها حاصل می ش��ود ،باید روش
و رفتار دیگری را در پیش می گرفتن��د .البته االن دارند کار
می کنند و راه هایی برای عبور از این ش��رایط پیدا کرده اند.
بنابراین در بخش اقتصاد یک نکته بسیار مهم است؛ وظیفه
دولت در بخش اقتصاد سیاستگذاری و برنامه ریزی ،هدایت،
حمایت و نظارت اس��ت .به عبارت دیگر دولت وظیفه دارد
بس��تر امن مناس��بی برای مردم فراهم کند تا بتوانند در ان
کار کنند .االن این بس��تر امن وجود ندارد؛ مثال ش��ما برای
س��رمایه گذاری به ارز احتیاج دارید و با ارائه طرح تان از اتاق
مبادالت ،ارز مورد نیاز را دریافت می کنید .بعد از سه سال که
کارخانه شما به ثمردهی برس��د ،این ارز را با چه نرخی باید
بازگردانید؟ کسی می تواند حدس بزند؟ نه! البته منظور من
مبلغ نیست ،بلکه شفافیت موضوع است .اگر شما بدانید که
سه س��ال دیگر باید ارز را با چه نرخی به دولت پس بدهید،
ش��رایط را می س��نجید؛ یا کار را انجام می دهید یا منصرف
می ش��وید .ما در س��ال 91چند بار مقررات را تغییر دادیم؟
تثبیت مقررات یعنی کمک به امن بودن ان بستر .دولت باید
از کارافرینان و سرمایه گذاران حمایت کند .دولت باید نظارت
قوی داشته باشد تا شرایطی را که سرمایه گذار برای انجام کار
پسندیده ،حفظ کند .مرحوم دکتر حبیبی از وزرایی که با دولت
خداحافظی می کردند ،نظرخواهی می کرد .من برای ایشان
نوشتم که در کشور ما نظارت وجود ندارد .ممکن است امروز
یک دستگاه خوب عمل کند اما فردا ضعیف باشد .ارزیابی ما
باید ارزیابی مدیریتی باشد .گرایش من این است که کارها
باید توسط بخش خصوصی انجام شود و دولت به وظایفی
که اشاره کردم عمل کند.
قول هایی ک�ه به م�ردم می دهی�د در همین حد
است؟ هیچ قول عینی به مردم نمی دهید؟
lاینکه کسی بیاید و بگوید من ارز را به فالن قیمت
می رسانم ،بدانید که کارش مبنای اقتصادی قوی ندارد .ما
باید تمام کارهای مان را منطبق با اس��ناد باالدس��تی انجام
دهیم؛ سند چشم انداز ،قانون برنامه پنج ساله ،قانون بودجه
و قوانین مجلس باید مبنای کار ما باشد .مگر می شود کسی
رئیس جمهور باشد و بگوید من با این قوانین کاری ندارم؟ من
می گویم که ان بستر امن را فراهم می کنم تا مردم بتوانند با
فراغ بال کار کنند؛ مثال کسی که می خواهد سرمایه گذاری
انجام دهد بداند حداقل تا یک س��ال اینده دالر چه قیمتی
دارد .مجلس اس��ت که قیمت ارز و نفت را در بودجه تعیین
می کند و دولت نمی تواند به تنهایی این مسائل را رقم بزند.
دولتی موفق است که در تعامل با مجلس خوب عمل کند ،نه
اینکه تقابل کند؛ یعنی دولت یک چیز بخواهد و مجلس چیز
دیگری تصویب کند .دولت باید با تمام وجود این موضوع را
35
بپذیرد که طبق قانون اساسی ،مجلس ناظر بر عملکرد دولت
است .بنابراین دولت باید تعامل مناسبی با مجلس برقرار کند.
من این را براساس بیست س��ال تجربه همکاری با مجلس
عرض می کنم .یک مورد را مثال می زنم؛ من در س��ال 86
قانون طرح جامع مسکن را به مجلس بردم .واقعا کامل ترین
قانونی بود که تاکنون در بخش مسکن ارائه شده است .باور
کنید اینکه می گویم حقیقت دارد .ما در یک تعامل مناسب
با کمیسیون های مربوطه و صحن علنی ،قانونی را تحویل
گرفتیم که بسیار بهتر و جامع تر از قانونی بود که در ابتدا به
مجلس داده بودیم .مگر انها چه می خواهند؟ انها هم به دنبال
خیر و صالح کشور هستند .مگر ممکن است این طور نباشد؟!
حاال هر کس طرز تفکر خاص خود را دارد.
بگیریم؟ نمی شود .مردم همه چیز را می فهمند و عملکردها
را می بینند؛ اگر درست عمل کرده ایم باید به انها افتخار کنیم
و اگر اشتباه کرده ایم بپذیریم و ان را اصالح کنیم .زمانی که
من مسئول بازسازی بم بودم ،در ش��ورای سیاست گذاری
راهبری بم بحثی در گرفت .گروه��ی می گفتند که تعدادی
پیمان��کار ایرانی و خارج��ی بیاوریم و هر قس��مت از کار را
به یک گروه بسپاریم تا شهر را بس��ازند .اما بنیاد باتوجه به
تجربیاتی که در بازسازی پس از جنگ و مناطق زلزله زده و
سیل زده قبلی داشت ،با این نظر مخالفت کرد و گفت که باید
مردم خودشان بس��ازند و ما به انها کمک کنیم؛ یعنی مردم
را در انجام کارهای ش��ان توانمند کنیم .این در حالی بود که
مردم در نهایت س��ختی و مصیبت به سر می بردند و همان
گروه می گفتند که اینها توانایی ندارند .خوش��بختانه بعد از
بحث های فراوان چند س��اعته این مدل پذیرفته شد .بنیاد
مردم را توانا کرد و نشان داد که مردم در کمال ناتوانی ،توانا
هس��تند .در انجا مردم باید زندگی شان را احیا می کردند؛ نه
اینکه بخواهند فقط خانه ای برای خود بس��ازند .من باید در
قبال این تصمیم پاس��خگو می بودم؛ در س��ال 83با صدا و
سیما قرار گذاشتیم که ماهی یک بار به برنامه گفت وگوی
ویژه خبری بروم و پاس��خگو باش��م .یازده بار به بم رفتند و
فیلم هایی گرفتند که تمام صحبت ها در نقد عملکرد ما بود
و همه گریه و زاری می کردند .اما شما بروید ببینید من یک
جمله تند گفتم؟ به من فشار می امد و گرفتاری های بسیاری
داشتم ،اما می دانید نتیجه این رفتار چه بود؟ من اخیرا سفری
به بم داشتم .ش��ما بروید از انجا گزارشی تهیه کنید و ببینید
انها چقدر در زندگی ارامش دارند .دلیلش این اس��ت که ما
خودمان را جای مردم قرار ندادیم .همان روزها من در مسجد
می نشستم و یک ساعت و نیم جواب مردم را می دادم؛ این
کار تحمل می خواهد .دو سال طول کشید تا مردم نتیجه این
تحمل را ببینند.
اگر من می خواس��تم وس��ط کار برخورد کنم و بگویم
«فقط حرف من» نتیجه مطلوب��ی نمی گرفتیم .یک نکته
جالب توجه بگویم؛ تی��م فوتبال بانوان بم دو س��ال پیاپی
مقام قهرمانی کشور را کس��ب کرده است؛ این یعنی نشاط،
سرزنده بودن و امکانات داشتن .اقای علی ابادی برای بازدید
به ورزشگاه بم امد و گفت که این ورزش��گاه از کامل ترین
ورزشگاه های کشور است .ما بازسازی بم را بسیار ارزان تمام
کردیم .مردم هم راضی هستند و اعتماد دارند .در همان زمان
ما تیم فوتبال بم را به یک تورنمنت در سوئد اعزام کردیم؛ ما
این کارهای فرهنگی را هم در کنار کار بازسازی انجام دادیم.
lش��ما باید حرف های ام��روز من را ب��ا عملکرد
سی ساله ام تطبیق بدهید و بگویید سعیدی کیا این طور بوده
و این طور حرف می زند یا ای��ن طور که حرف می زند ،نبوده
است .مخالف حتما باید بتواند حرفش را بزند؛ اگر حرفش را
زد ،من بدم نیامد و جلویش را نگرفتم ،چسبندگی او به نظام،
کشور و دولت بیشتر می شود؛ در این مورد شک نکنید .مگر
اینکه کس��ی عناد داشته باش��د .چرا تا کسی حرف مخالف
می زند ،برخی بگیر و ببن��د راه می اندازند؟ ایا ان مخالفت با
بگیر و ببند ما از بین می رود؟ اگر خالف امنیت کشور رفتار
می کند باید بر اس��اس قانون با او برخورد شود؛ اما اگر من را
نقد کرد ،می گویم یکی از کس��انی که من را قبول دارد برود
و جواب او را بدهد .جامعه امروز ان قدر بس��ته نیس��ت که
بخواهیم این محدودیت ه��ا را اجبارا برق��رار کنیم .قبل از
پیروزی انقالب وقت��ی امام در پاریس س��خنرانی می کرد،
همان ش��ب همه مردم از حرف های امام اگاه می ش��دند؛
در حالی که در ان زم��ان فاکس هم در کش��ور نبود! در ان
زمان که این محدودیت ها نبود ما اگاه��ی پیدا می کردیم،
اما حاال با ای��ن همه امکانات می خواهی��م جلوی اگاهی را
lمن هیچ وقت برای هیچ کاری کاندیدا نشدم.
همه دولت ها و حکومت ها مخالفانی دارند .شما با
مخالفان تان چگونه برخورد خواهید کرد؟
سیاست
lمگر می شود کسی مخالف نداشته باشد؟ پیامبر
گرامی اسالم(ص) با ان عظمت مخالفان بسیاری داشتند.
وقتی یک نفر با 55درصد رای رئیس جمهور می شود ،یعنی
45درصد جامعه تفکر او را نمی پسندند و موافق او نیستند.
مخالفت ها هم سطوح مختلفی دارد .اگر در جامعه نقد نباشد،
می میرد .ش��ک نکنید؛ چراکه افکار تمام انسان ها شبیه هم
نیست ،اصال خلقت بشر این گونه است .گاهی انسان ها تغییر
می کنند ،یعنی یک فکر تغییر می کند؛ چه رسد به این همه
انسان .جامعه با انتقاد رشد می کند .بنابراین مخالف حتما باید
فرصت بیان نقدها و نظراتش را داشته باشد .اگر جلوگیری
کنیم ،به شکل دیگری ظهور و بروز پیدا می کند؛ یا سرخورده
می شود ،یا بی تفاوت می شود یا اینکه خدای ناکرده طغیان
می کند .اما همان طور که در ابتدای مصاحبه گفتم منتقد و
حاکم باید خط قرمزها را رعای��ت کنند .خط قرمز انتقاد باید
به گونه ای باشد که اساس امنیت کش��ور را به خطر نیندازد؛
چراکه امنیت مهم ترین مساله کشور است و همه مردم باید
از ان پاسداری کنند .اتفاقا این نوعی رعایت امنیت است که
ما به مردم اجازه دهیم حرف شان را بزنند و اگر اجازه ندهیم،
خالف امنیت خواهد بود .دولت باید این را بفهمد و اجازه نقد
بدهد؛ اگر این طور ش��د ،مخالف و موافق میزگرد و جلس��ه
می گذارند و حرف شان را می زنند .مردم هم مسائل را متوجه
می شوند و عملکرد افراد را می سنجند .امام فرمود« :میزان
رای ملت است».
مثلث شماره 168
اگر در رس�انه ای یک نفر بنویس�د که من اقای
سعیدی کیا را قبول ندارم ،به فرض ایشان اشتباه
می کند و راه�ی که می رود خطاس�ت و ب�ا تمام
وجود با شما مخالفت کند ،ش�ما چه برخوردی با
او خواهید ک�رد؟ ایا از نظر مالی ب�ه مخالفان تان
کمک خواهید کرد؟
36
در شورای شهر دوم ش�ما کاندیدای شهرداری
تهران شدید ،اما خیلی زود انصراف دادید .ماجرا
چه بود؟
اعضای شورای شهر پیشنهاد دادند؟
lبله؛ اعضای شورای ش��هر پیشنهاد دادند و با من
هم یک مصاحب��ه انجام دادند ،اما در جری��ان باقی اتفاقات
نیستم.
یعنی به صحن شورا نرفتید؟
lبا من در صحن شورا مصاحبه کردند ،اما ماجرا به
همان یک جلسه ختم شد.
مایل نبودید شهردار شوید؟
lهر کاری به من پیشنهاد شده ،اگر توانایی اش را
داشتم قبول می کردم .اگر می خواستند من شهردار می شدم،
اما نخواستند.
توصی�ه ای از ط�رف دولت نش�ده بود ک�ه اقای
ی کیا شهردار شود؟
سعید
lنه ،به هیچ وجه .از طرف هیچ کس توصیه ای نشد.
من در ان زمان در بنیاد مسکن بودم .من را به شورای شهر
دعوت کردند و با هم صحبت کردیم .دیگر خبری نشد و من
هم کنجکاوی نکردم که ماجرا به کجا رسید.
شورای شهر سوم را عرض می کنم.
lنه! در ان س��ال من وزیر بودم .نه با من مصاحبه
کردند ،نه به من پیشنهاد کردند و نه کسی توصیه کرد که من
شهردار شوم .زمزمه ای شد ،اما من در جریان نبودم.
قصد معرفی معاون اول هم دارید؟
lالزامی ب��رای این کار وجود ن��دارد که یک نامزد
انتخابات ریاس��ت جمهوری تیم خود را معرف��ی کند .اما به
نظر من ،خوب است که کاندیداها معاون اول ،وزیر اقتصاد،
رئیس بانک مرک��زی و رئیس س��ازمان مدیریت را معرفی
کنند و من هم ان شاءاهلل معرفی خواهم کرد تا جهت گیری
خود را روشن کنم.
چه زمانی را برای این کار مناسب می دانید؟
lفکر می کن��م همان زمانی که ش��ورای نگهبان
کاندیداها را تایید می کند ،فرصت مناس��بی برای این اقدام
باشد.
کدام جریان یا فرد را رقیب اصلی خود می دانید؟
lفکر نکرده ام(خنده) .وقتی من وارد کاری می شوم،
اصال به حاشیه های نشدن ان فکر نمی کنم .جهت گیری من
این اس��ت که رو ب ه جلو حرکت کنم .می دانید چرا نمی توان
پاسخ روش��نی به این س��وال داد؟ چون هنوز کاندیداهای
نهایی ،گروه ها و جریان ها مشخص نشده اند .این سوال شما
بعد از اعالم نظر نهایی ش��ورای نگهبان قابلیت طرح شدن
دارد.
برنامه ریزی خاصی هم برای ایام تبلیغات دارید؟
lهمین ک��ه بتوانم حرف های خوب��ی را متکی بر
عملکرد خودم به مردم بگویم ،کافی است.
بزرگ ترین سرمایه ای که به انتخابات می اورید،
چیست؟
lمن در این س��ال ها تجربه چنی��ن حرف هایی را
نداشته ام و برایم مشکل است که بخواهم درباره این مسائل
صحبت کنم؛ اما فکر می کنم ان چیزی که کشور به ان نیاز
دارد صداقت است .یعنی صداقت پایه تمام کارهایی است که
می خواهیم انجام بدهیم .این صداقت می تواند سبب جلب
اعتماد عمومی شود.
دوس�ت داری�د م�ردم چ�ه تصوی�ری از اق�ای
سعیدی کیا داشته باشند؟
lمن در پایان دوره مسئولیتم در وزارت مسکن در
مراسم تودیع و معارفه گفتم که مردم فقط به دو چیز احتیاج
دارند؛ یکی صداقت و راستگویی و دیگر اینکه در حد توان مان
به انها خدمت کنیم .البته این توان باتوجه با فرمایش خداوند
در قران کریم که انس��ان را خلیفه اهلل معرفی می کند حدی
ندارد و می تواند افزایش پی��دا کند ،این صحبت های من در
روزنامه ها منتشر شد و من هنوز ان روزنامه را در خانه دارم.
اگر در کابینه دوم اقای احمدی نژاد بودید ،باتوجه
به حاشیه هایی که دولت در ان گرفتار شد ،ایا باز
هم در دولت می ماندید؟
lمن همان موقع تصمیم گرفتم که نباشم؛ هرچند
ایشان انتخاب نکرد ،اما من هم به هیچ وجه حاضر به ادامه
کار نبودم.
خودشان با شما صحبت کردند یا پیغام دادند؟
lچیزی نگفتند.
در حال حاضر رابطه تان با ایشان چگونه است؟
lبه عنوان رئیس جمهور به ایشان احترام می گذارم،
اما رابطه ای نداریم.
رابطه رئیس جمهور و رهبری چگونه باید باشد؟
lدولت باید این مس��اله را با تمام وجود بپذیرد که
طبق قانون اساسی اگر درخصوص سیاست های کالن کشور
نظر کارشناسی دارد ،باید نظر خود را به رهبری ارائه دهد و با
ایشان صحبت کند؛ اما فصل الخطاب نظر اقاست .هم قانون
اساسی این مساله را می گوید و هم نظریه والیت فقیه چنین
تعریفی از اختیارات رهبری ارائه داده استg .
کمتر از یک ماه تا انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده؛
اما هنوز کاندیداهای اصولگرایان نهایی نشده اند .این اتفاق
بی سابقه شاید تنها یک دلیل روشن داشته باشد و ان تقسیم
اصولگرایان به گروه های مختلف است .اگر دولت را جدای
از اصولگرایان بدانیم ،نمی توان ان��کار کرد که چهار گروه از
اصولگرایان در انتخابات اینده حضور خواهند داشت؛ ائتالف
سه گانه پیشرفت ،ائتالف پنج نفره اصولگرایان سنتی ،جبهه
حماسه سازان و جبهه پایداری.
زاکانی با «مشق حماسه» امد
پنج شنبه گذشته همزمان با سالروز شهادت شهید اوینی
و شهید صیاد شیرازی ،همایش مردمی با نام «مشق حماسه»
با س��خنرانی حجت االس�لام علیرضا پناهیان ،اس��ماعیل
کوثری و علیرضا زاکانی و جمعی از نیروهای انقالب در سالن
سیدالشهدا(ع) تهران گردهم امدند تا در نشستی انتخاباتی
شرکت کنند؛ نشستی که از س��وی حامیان علیرضا زاکانی
برگزار شده بود .اسماعیل کوثری از فرماندهان دفاع مقدس
در این نشست خطاب به شرکت کنندگان در همایش مشق
حماسه تاکید کرد« :شما باید از یک فرد حماسی حمایت کنید،
فردی که حماسه و ازمایش خود را پس داده است».
نماینده تهران در مجلس با بیان ای��ن جمله که «این
که بگوییم اینده چه می شود ،مورد پذیرش مدیریت حماسه
نیست ،بلکه باید در حماسه فداکاری کرد» .ادامه داد« :این
فداکاری ها در دوران دفاع مقدس از س��وی بسیاری از افراد
دیده شد ،افرادی که احس��اس تکلیف کردند و در ان برهه
وارد صحنه شدند ،یکی از انها اقای زاکانی است .وی در ان
دوره سن کمی داشت اما با این حال مسئولیت را پذیرفت و به
عنوان نیروی بسیجی وارد صحنه شد ».کوثری در ادامه به
نقش افرینی زاکانی در مقاطع بحرانی و حساس انقالب اشاره
و تصریح کرد« :ما باید مانند دوران دفاع مقدس مس��ئولیت
بگیریم ،اگر در جایی دیده ش��ود که یک نفر بهتر از ما وجود
دارد باید او را معرفی کنیم .این موضوع را زاکانی قبول دارد و
معتقد است اگر فرد برتری وجود داشت ،باید او را معرفی کرد».
عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس ادامه داد« :اقای زاکانی
چنین ویژگی ای دارد و ایشان در تمام این مسیر از دوران دفاع
مقدس که بنده ایشان را می شناس��م تا بعد از ان و حتی تا به
امروز محکم در مقابل دشمنان ایستاده و پایبند به ارزش های
دینی و اسالمی است».
کوثری با اشاره به ویژگی های زاکانی گفت« :زاکانی
فردی پرکار و شجاع اس��ت و در حال حاضر نیز خودش زیاد
تمایلی برای حضور در عرصه انتخابات ندارد اما بر اس��اس
تکلیف امده است ».فرمانده سابق لشکر ۲۷محمد رسول اهلل
گفت« :این تکلیف از سوی رفقای اقای زاکانی بر وی نهاده
شده تا مانند دوران دفاع مقدس ایشان مسئولیت بپذیرند».
وی افزود« :طبق صحبتی که با خود اقای دکتر زاکانی
داش��تیم و اعتقادی که ایش��ان دارند ،حتما اگر فرد اصلح و
بهتری نس��بت به ایش��ان در انتخابات حاضر شود همه از او
حمایت می کنیم ،همانطور ک��ه در دوران دفاع مقدس هیچ
سیاست
در هفته گذشته موج حمایت از نامزدی زاکانی پس از همایش
مشق حماسه افزایش یافت
مثلث شماره 168
ثبت نام همزمان اعضای ائتالف پیشرفت
کس تنها به فکر خودش نبود ».در ادامه این نشست ،علیرضا
زاکانی دبیرکل جمعیت رهپویان ش��رایط فعل��ی را مهم و
حساس خواند و تاکید کرد « :در شرایط عادی نیاز به حماسه
نیست از این رو شرایط کنونی ،شرایط ویژه ای است».
دبیرکل جمعیت رهپویان انقالب اسالمی حضور مردم
در صحنه را جدی و ضروری دانس��ت و اضافه کرد« :اگر ما
بحث از تح��ول می کنیم منظورمان ان نیس��ت که خدمات
گذشته را نفی کنیم ،بر این اس��اس معتقدیم وقتی نیازهای
جدی امروز و اینده را می بینیم به تحول همه جانبه در جامعه
نیازمندیم و این تحول ضروری است».
علیرضا پناهیان هم که از میهمانان این نشست بود ،در
حاشیه همایش مشق حماسه در جمع خبرنگاران در پاسخ به
سوالی درباره صحت اخباری مبنی بر حمایت از ابوترابی فرد،
پاس��خ داد« :بنده به همه اصولگرایان ارادت دارم ،ولی فعال
هیچ یک از اصولگرایان را به ص��ورت خاص برای حمایت،
انتخاب نکرده ام ».وی در پاسخ به سوال دیگری در مورد تعدد
کاندیداهای اصولگرا در انتخابات ریاست جمهوری گفت« :در
اول انتخابات ،تعدد کاندیدای اصولگرا زیاد بد نیست ،اما وقتی
که جلوتر برویم به نظرم تجمیع بشود ،بهتر است ».پناهیان در
پاسخ به سوال دیگری در مورد مالک های انتخاب کاندیدای
اصلح گف��ت« :مهم ترین مالک کاندی��دای اصلح ،رعایت
تقوای سیاسی اس��ت و بعد از ان برخورداری از توانمندی ها
و ویژگی های دیگ��ری که همه ب��رای رئیس جمهور ،مثل
والیتمداری در نظر می گیرند».
ثبت نام همزمان اعضای ائتالف پیشرفت
رئی��س س��تاد ائت�لاف پیش��رفت هفته گذش��ته در
گفت وگویی رس��انه ای اعالم ک��رد هر س��ه کاندیدای این
ائتالف در انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام می کنند ،اما در
عین حال تاکید کرد که ثبت نام انان هیچ خدشه ای در معرفی
فرد واحد وارد نخواهد کرد .حسین مظفر در گفت وگو با مهر ،با
37
سیاست
اشاره به اخرین تصمیم گیری های این ائتالف ،گفت« :برای
اخرین تصمیم گیری ش��ورای ائتالف همه اعضای ائتالف
برای پیشرفت در انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام خواهند
کرد ،اما ثبت نام انان هیچ خدش��ه ای بر میثاق اولیه انان بر
معرفی فرد واحد وارد نخواهد کرد».
همچنین در روزهای مختلف هفته گذش��ته ،اعضای
ائت�لاف پیش��رفت دیدگاه های خ��ود را در نشس��ت های
دانشجویی ،خبری و استانی اعالم کردند .غالمعلی حدادعادل
عضو ائتالف پیشرفت شنبه گذش��ته در بازدید از خبرگزاری
فارس ،در نشستی خبری در محل این خبرگزاری به سواالت
خبرنگاران داخلی و خارجی پاسخ داد .حدادعادل با بیان اینکه
دو ماه تا روز رای گیری در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم
فرصت باقی است ،اظهار داش��ت« :طبیعی است که اهنگ
حرکت های انتخاباتی سرعت و شتاب بیشتری به خود بگیرد و
این جلسه امروز نیز برای برگزاری یک انتخابات و یک انتخاب
س در
خوب ،موثر و مفید باشد ».نماینده مردم تهران در مجل
پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تفاوت ریاست جمهوری شما با
ریاست جمهوری فعلی در چه خواهد بود ،گفت« :یک مسائل
و مشکالتی وجود دارد که باید در دستورکار هر دولتی که در
اینده تشکیل می شود قرار بگیرد و در اولویت باشد ».وی در
خصوص سوالی مبنی بر اینکه نظرسنجی های ائتالف سه گانه
از سوی چه کسی صورت می گیرد ،گفت« :نظرسنجی هایی
که تاکنون صورت گرفته هیچکدام از انها به سفارش رسمی
ائتالف نبوده ،بلکه از س��وی دس��تگاه های مختلف صورت
گرفته است؛ هرچند ما به نتایج انها توجه داریم ».حداد عادل
در عین حال تصریح کرد« :س��ازوکار این نظرس��نجی ها را
ائتالف پیشرفت طراحی نکرده اما مس��لما طی دو ماه اینده
ما برای نظرس��نجی یک س��ازوکاری طراحی می کنیم که
بتواند برای رسیدن از س��ه نفر به یک نفر مورد استفاده قرار
گیرد ».عضو ائتالف پیش��رفت در خصوص احتمال اضافه
شدن زاکانی به ائتالف س��ه گانه اظهار داشت :اقای زاکانی
از افراد اصولگرایی است که در کنار نامزدهای اصولگرا وارد
عرصه شده است؛ ما گفته ایم هر نامزد اصولگرایی که درصد
قابل توجهی از رای را داش��ته باش��د می تواند به ما بپیوندد
ی را در ائتالف
بنابراین ایشان یا هرکس دیگری که این ویژگ
داشته باشد می تواند عضو ائتالف پیشرفت باشد.وی تصریح
کرد« :احتمال اینکه هر سه عضو ائتالف در انتخابات ثبت نام
کنند و بعد دو نفر به نفع یک نفر کنار بروند نیز وجود دارد .از
این رو صحبتی را که اقای مظفر مطرح کرده ممکن اس��ت
صورت گیرد اما هنوز قطعی نشده است ».حدادعادل در ادامه
در خصوص خبری مبنی بر جلسه پنج نفره با ائتالف پیشرفت
که از س��وی متکی مطرح ش��ده بود ،گفت« :ما با دوستان
پنج نفره جلسه مشترکی تاکنون نداشته ایم».
مثلث شماره 168
با احمدی نژاد اختالف دارم اما سکوت کرده ام
حدادعادل در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتی اصفهان
نیز با اشاره به اینکه «تغییرات ساختاری در کشور باید با تدبر،
تفکر و اندکی صبر صورت گیرد» به انتقادات موجود به دولت
محمدرضا باهنر در نشست خبری اش گفته
است که حاضرند با پایداری ها ائتالف کنند
38
علیرضا زاکانی ،نماینده
مردم تهران می گوید در حال
تصمیم گیری برای کاندیداتوری
در یازدهمین دوره انتخابات
ریاست جمهوری است
افزود« :هر کسی در این عرصه امد باید یک برنامه مشخص
و روشن داشته باشد؛ هر کسی که گفت نامزد انتخابات هستم،
مردم باید بپرسند برنامه ات چیست؟ با این وجود برنامه دادن
کفایت نمی کند؛ ما در کشور سند چشم انداز و سند بیست ساله
داریم اما چقدر از این اسناد باالدستی را اجرا کرده ایم؟ چقدر
از برنامه چه��ارم را اجرا کرده ایم؟ پس ط��رح و برنامه الزم
است اما کافی نیست .برنامه را باید کسی ارائه کند که پشت
برنامه ،کارنامه مشخصی از کار داشته باشد تا مردم درباره ان
قضاوت کنند».
وی در ادامه تاکی��د کرد« :باید توجه کنی��م که ایا ان
ش��خص تیم الزم را برای اجرای این کار دارد یا خیر؟ دیگر
نمی توانیم با س��عی و خطا پیش برویم و با این سعی و خطا
حماسه سیاسی ایجاد کنیم .حماس��ه سیاسی با حرف اتفاق
نخواهد افتاد بلکه باید با دقت و عقالنیت تالش کنیم تا این
حماسه سیاسی اتفاق افتد و از ظرفیت های کشور به درستی
استفاده کنیم من با اطمینان عرض می کنم که مشکالت قابل
ساماندهی و رفع است».
اما علی اکبر والیتی از اعضای پرکار ائتالف پیشرفت
در هفته گذشته بود؛ چه انکه دو سفر استانی به خوزستان و
اصفهان انجام داد .والیتی در سفر به اصفهان در پاسخ به این
سوال که سرنوشت هدفمندی یارانه ها در برنامه های دولت
احتمالی شما چه خواهد شد؟ پاسخ داد« :هدفمندی یارانه ها
امری است که از سال ها پیش برنامه ریزی شده و برنامه ان
در برنامه پنجم توسعه به صورت کامل و دقیق بررسی شده و
فقط مربوط به این دولت نمی شود».
این کاندیدای احتمالی انتخابات ریاست جمهوری ادامه
داد« :هدفمندی یارانه ها برای پیش��رفت اقتصادی کش��ور
الزم و ضروری است و از تحت فشار قرار گرفتن افرادی که
در جامعه ضعیف هستند ،جلوگیری می کند».او با بیان اینکه
بخشی از اختالفاتی که پیش امده ناشی از تحریم و بخشی
دیگر نیز مربوط به مدیریت اس��ت ،تاکید کرد« :با مدیریت
درست می توان روابط خارجی را حل کرد ،دلیلی ندارد با همه
دنیا بد باشیم .والیتی تصریح کرد« :تکلیف ما این است که
به کشور امام زمان(عج) خدمت کنیم تا به صاحبش برسد و
تبعیت از رهبری رمز ماندگاری و عزت این کشور است».
اشاره کرد و گفت« :من با ایشان(احمدی نژاد) از نظر سلیقه و
اداره امور بسیار اختالف دارم ،اما مدت هاست سکوت کرده ام
و در حال حاضر هم دوستانه این انتقادها را مطرح می کنم و
این انتقادها به دلیل این نیس��ت که برای انتخابات پیش رو
نامزد ش��ده ام؛ چراکه معتقدم نباید به خاطر خود دیگری را
بکوبی ».رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس در پاسخ به
سوالی درباره انتخابات سال 88گفت« :من در روز 15خرداد
سال 88اعالم کردم به احمدی نژاد رای می دهم و اگر باز هم
به ان تاریخ برگردم به احمدی نژاد رای می دهم ،اما این بدان
معنا نیست که من هیچ انتقادی به او ندارم ».وی در پاسخ به
سواالت و انتقاداتی درباره قالیباف هم اظهار کرد« :قالیباف را
بسیار خوب می شناسم ،او تفکر پیشرفتی که بخواهد ضعیفان
را زیر پا له کند ،ندارد و او باید خودش پاس��خ این صحبت ها
را بدهد ».محمدباقر قالیباف ش��هردار ته��ران و عضو دیگر
ائتالف پیشرفت هم در سفری به خوزستان به بیان نظرات
خود پرداخت ».کاندیدای احتمالی یازدهمین دوره انتخابات
ریاست جمهوری طی سخنانی در جمع نخبگان ایل بختیاری،
تاکید کرد« :من اهل وعده دادن و شعار دادن نیستم و اگر هم
وعده ای به مردم داده ام ،در حقیقت ب��ه ان عمل کرده ام؛ ما
در دفاع مقدس ،نیروی انتظامی و در ش��هرداری تهران که
هم اکنون توفیق خدمت داریم ،همین روش را دنبال کردیم.
تربیت در فرهنگ جهادی و شهادت یعنی همین؛ یعنی ما حق
نداریم خالف وعده کاری را انجام دهیم ».قالیباف خاطرنشان
کرد« :حماسه سیاسی باید به یک ش��ور و شعور تبدیل شود
نه به یک موج احساس��ی؛ چرا که ما می خواهیم قوه مجریه
را در کشور انتخاب کنیم ،قوه ای که قرار است تمامی ارکان
اجرایی کشور را مدیریت کند .بنابراین نمی توان درباره این
موضوع احساس��اتی تصمیم گرفت بلکه ای��ن نیازمند یک
سیاست است».
وی با اش��اره به انتخابات پیش روی ریاست جمهوری
اعضای ائتالف پنج گانه از عدم تعهد می گویند
تحوالت انتخاباتی جریان راست سنتی در حالی پیش
می رود که اعضای ائت�لاف پنج نفره اصولگرای��ان از عدم
تعهد ب��ه یکدیگر در ص��ورت پیروزی در انتخابات س��خن
می گوین��د .محمدرضا باهن��ر و محمدحس��ن ابوترابی فرد
نامزدهایی هستند که به صراحت در این باره سخن گفته اند.
مصطفی پورمحمدی ،رئیس سازمان بازرسی کل کشور در
خصوص حضور اصالح طلبان در انتخابات گفته است« :اگر
اصالح طلبان در انتخابات حضور یابند ،خیلی خوب اس��ت و
من از هر رقیب قدرتمندی استقبال می کنم و مفید می دانم؛
چراکه به نشاط انتخاباتی کمک می کند ».او در اظهارنظری
دیگر تاکید کرده است که بر اساس نظرسنجی جلوتر از سایر
حداد عادل هفته گذشته یک نشست خبری
برگزار کرد
حضور دهقان ،فدایی و سروری
در همایش مشق حماسه
ِ
سیاست پیش بینی پذیر
ایا می توان انتخابات ایران را پیش بینی کرد؟
فرشادمهدی پور/دانشجویدکترایسیاستگذاریفرهنگی
2
سیاست
یکی از انگاره های قطعی فرض شده در حیات سیاسی
جامعه ایران ،پیش بینی ناپذیر بودن ان اس��ت و اینکه هیچ
تحلیلگری نمی تواند ان را به قاعده تفسیر کند و بگوید در
اینده دور و نزدیکش چه به وقوع می پیوندد .یک رویه این
گمانه بر این قیاس تکیه دارد که در ممالک فرنگی ،عالمان
و دانش��مندان می توانند خیلی چیزها را پیش بینی کنند و از
نتایج انتخابات بگویند و چش��م انداز اتی را بنمایانند اما در
اینجا از فرط عقب ماندگی و توسعه نیافتگی و علمی نبودن
ادم ها و اعمال شان ،چنین امری ناممکن است و رویه دیگر
ان فرض هم بر این عبارت تاریخی-افسانه ای استوار است
که «ایرانی ها می دانند چ��ه نمی خواهند و نمی دانند که چه
می خواهند!» در باب ادعای اول که باید گفت چه بسا توفیق
که از این جنس عقل مندی در این کشور هنوز پدید نیامده و
همه سامانه های ذهنی و عینی بر مبنای عقل ابزاری شکل
نگرفته که در ان رای و نظر مردم ،کاال باش��د و رای دهنده
و رای گیرنده (هر دو) به محاس��به س��ود و زیان بپردازند و
کاالهای شان را خرید و فروش کنند و مهم تر از ان ،در کدام
کشور غربی یا شرقی ،همه چیزش از قبل پیشگویی شده و
تحقق یافته که ایران چنین نیست؟ (و نکته های دیگری در
این باب که خارج از حوصله این مجال اس��ت) .بحث دوم
هم بی شباهت به یک داس��تان موهوم نیست و بیشتر یک
ضرب المثل سیاس��ی در دوره اخیر است تا یافته ای دقیق و
تحقیقی .چرا؟ چون منادیان اصلی ای��ن نظریه معموال در
ردیف مخالفان دائمی جمهوری اسالمی قرار داشته و دارند
ی یا انقالبی نما بوده اند و حاال دلخورند
و روزگاری خود انقالب
که رش��ته امور از دست ش��ان به در رفته و در بازی سیاست
جای پایی ندارن��د ،پس بدین اعتبار انچه نمی خواس��ته اند
محقق ش��ده و انچه می خواس��ته اند ،ن��ه و دلگیرند از این
بی وفایی دنیا!
اما برخالف این داعیه ها ،به طرز غریبی همه اتفاقات
سیاسی در ایران حدس زده شده و از قبل خبر داده شده اند؛
این ادعا را چگونه می توان اثبات کرد؟ نگاهی به فهرست
طوالن��ی نامزدهای انتخابات ریاس��ت جمهوری این دوره
بیندازید ،تقریبا درباره همه این چهره ه��ا و نام ها در طول
6،5س��ال اخیر ،اخباری دال بر امادگی شان برای ورود به
انتخابات ریاس��ت جمهوری مطرح ش��ده بود که از سوی
تحلیلگران س��اده اندیش دس��تِ کم گرفته می ش��د .این
خبرها میان گمانه زنی های پراکنده ،گم می شد و کسی هم
توجه چندانی بدان ها نداش��ت ،چرا که از فرط عجیب بودن
وقوع شان ،امکانی غیرمحتمل و بچگانه تلقی و به ناچار کنار
گذارده می شد .جس��ت وجویی در بایگانی های سایت های
خبری مش��هور و غیرمش��هور ،نش��ان می دهد که همگی
این اف��راد ،در حاش��یه خود مقادی��ری از تح��رک را برای
رئیس جمهور شدن نشان داده (یا در محافلی بدین امر توجه
کرده) بودن��د و برخی از انها ،حتی ام��روز هم که در میدان
حضور یافته اند ،باز هم حاضر به اعالم رس��می تصمیمات
ن نیستند .مثال نامزدی که از حدود سه
خود و پذیرش نتایج ا
سال پیش بدین سو ،طرف پرسش در این باره بوده و همواره
نیز راه تکذیب را پیموده و تقریبا در چند ماه اخیر نیز به شدت
فعال اس��ت و حاضر در صحنه ،می گوید اگر بیایم ،با کسی
همراه نمی ش��وم و حرف هایی از این دست .در واقع مساله
اصلی در اینجا پنهان سازی ساختگی امیال و مقاصد است
که البته ربط چندانی به اص��ل پیش بینی ناپذیری تحوالت
سیاسی ندارد.
در همین زمین��ه ،تقریبا از حدود 4 ،3س��ال قبل که
بحث های مربوط به رئیس جمهور جدید ،در گوش��ه و کنار
شنیده می شد ،همگی تحلیل و تفسیرها نقطه کانونی توجه
خود را به عملکرد دولت فعلی معطوف می کردند و با عنایت
به غیرمنتظره بودن اقدامات ان ،سرنوش��ت انتخابات اتی
را بس��ته به این اقدامات می دانس��تند .پس در این بخش
هم نوعی پیش بینی وجود داشت و ان هم رفتارهای خارج
از قاعده بود که ش��اید همین امر هم موجب ش��ده استانه
حساسیت نس��بت به برخی گفتارها و رفتارهای حاشیه ساز
(در روزهای کنونی) کاهش یابد ،چرا که توقعی جز این وجود
نداشته و ندارد .به بیان دیگر ،همگی می دانستند که دولت
بازیگری محوری است که یک چهره اصلی و تعدادی نامزد
در س��ایه را برای حضور در صحنه اماده ساخته و در موقع
لزوم ،ممکن است دست اندرکار اعمالی غیرمترقبه هم شود
(فهرستی از این پیش بینی ها هم مدت هاست که دهان به
دهان در فضای رسانه ای ،نقل و ش��نیده می شود) .یا مثال
انتظارکشیدن جریانات اصالح طلب برای رونمایی از نامزد
نهایی خ��ود در دقیقه نود ،ی��ک احتمال اس��ت که امکان
محقق شدنش نیز کم نیست.
اینکه چرا (متاس��فانه) تمامی خبرهای راست و دروغ
س��ال و ماه های اخیر ،مبنی بر تمایل اف��راد به نامزدی در
انتخابات ریاست جمهوری ،در حال به حقیقت پیوستن است
و هنوز هم در مواردی ادامه دارد ،احتماال به نابسنده بودن ساز
و کاره��ای قانونی مرتب��ط با سیاس��ت گذاری های کالن
در کش��ور بازمی گردد و از همین روس��ت که ممکن است
اصالحاتی را در قانون اساس��ی ضروری سازد ،به هر روی
این پیش بینی های پیش��ین ،در حال رخ دادن اس��ت و کار
چندانی ه��م در این باره نمی توان ک��رد! بدین ترتیب با چه
اس��تداللی و دلیلی می توان گفت ک��ه وضعیت پیش امده
غیر منتظره است؟ وضعیت کنونی نشانه های زیادی از درهم
و برهم شدن خطوط سیاسی را در خود دارد و حتما ان بخش
جهت تمایل ارای مردمی (در هفته های
ماجرا که متکی به ِ
اخر تبلیغات اس��ت) ،قابل براوردکردن نیس��ت ،اما اصل
ترکیب بندی صحنه ،چیزی نیس��ت که از چشمان تیزبین
مغفول مانده باش��د .این میزان از پیش بینی شدگی شرایط
کشور (صرف نظر از اش��فتگی های احتمالی ان) ،نشانه ای
دال بر حرکت عمومی به سمت شفافیت سازی است و چون
معموال بیشتر سیاستمداران نمی توانند امیال درونی شان را
پنهان نگه دارند باید خوشحال باشند .صرف نظر از انچه در
حوزه بین فردی و عمومی متجلی می شود ،چه خوب است
تقریبا همه رفتارها یا کنش های انفرادی از قبل در گوشه و
کنار گفته می شود و می شود برایش چاره اندیشی کرد! g
مثلث شماره 168
اعضای ائتالف پنج نفره حرکت می کند .محمدرضا باهنر،
عضو دیگر این ائتالف می گوید« :ائتالف پنج نفره حاضر به
ائتالف با جبهه پایداری است».
او همچنین به ائتالف 2+1توصیه کرده است که قبل
از اغاز ثبت نام کاندیداتوری ریاست جمهوری به نظری واحد
برسند که حداکثر در زمان ثبت نام س��ه کاندیدا وجود داشته
باشد که بتوان در شرایط بعدی تصمیم بهتری برای انتخابات
گرفت .نایب رئیس مجلس همچنین از عزم خود برای احیای
سازمان مدیریت و برنامه ریزی سخن گفت و با بیان اینکه در
وضعیت به وجود امده همه شریک هستیم ،تاکید کرد« :جای
خالی احزاب قوی و شناسنامه دار در جامعه احساس می شود».
محمدحس��ن ابوترابی فرد نایب رئیس مجلس هم در
گفت وگویی با «خان��ه ملت» به بیان عل��ت حضور خود در
عرصه انتخاب��ات و دیدگاهش در خص��وص ارایش فضای
سیاسی کشور در روزهای اتی پرداخت.
او در پاس��خ به س��والی در خص��وص رویای��ی که از
ایت اهلل بهجت دیده و همین مس��اله عامل نام��زدی او در
انتخابات اس��ت اینگونه پاس��خ داد« :اس��تناد ب��ه این رویا
بداخالقی های انتخاباتی است و نباید وارد این حوزه ها شد».
او در این گفت وگو تلویحا ریاست نژاد حسینیان بر ستاد
انتخاباتی اش را تائید کرد« :وی به عنوان مدیری باتجربه و
توانمند عالوه بر تجربه مدیریتی در چند وزارتخانه ،از اعضای
هیات علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران و مورد احترام جامعه
علمی و دانشگاه و مدیریت کشور بوده و در کنار جمع زیادی از
اساتید و مدیران نظام ،همکاری تنگاتنگ و جدی در مدیریت
کارگروه های چهارده گانه ستاد من دارد .اما ریاست ستاد را
هنوز تعیین نکرده ام».
او از حدادیان و پناهیان به عنوان نزدیکان خود یاد کرد و
درباره پیوستن به ائتالف پنج نفره گفت« :بعد از اینکه اعضای
ائتالف اکثریت اصولگرایان رایزنی و همکاری خود را تحت
عنوان 3+1با حضور اقای پورمحمدی ابراز کردند ،در همان
نشست از من درخواست حضور در این ائتالف کردند .به نظرم
رس��ید که باتوجه به عضویت من و پورمحم��دی در جامعه
روحانیت مبارز و وجود این ارتباط تش��کیالتی با نهاد جامعه
روحانیت مبارز ،شرایط اقتضا می کند که در صورت تمایل به
حضور در جمعی ،در کنار این اف��راد فعالیت خود را در عرصه
انتخابات اغاز کنم ».ابوترابی در خصوص احتمال انتخابش
به عنوان کاندیدای موردنظر جامعتین پاسخی کوتاه داد« :به
گمان من جامعتین در اینده با بررس��ی ش��رایط ،نظرشان را
اعالم خواهند کرد».
یحیی ال اس��حاق ،نامزد مورد حمای��ت حزب موتلفه
اس�لامی نیز در جمع ش��ورای مرکزی این حزب و اعضای
فراکس��یون حزب موتلفه مجلس با بیان اینکه از تبعیت به
والیت فقیه صد در صد اطمینان داریم و این فاکتور مهمی در
نامزدی انتخابات است ،اظهار داشت« :جبهه پیروان خط امام
و رهبری سه نامزد دارد و قرار است اقای متکی ،باهنر و بنده
فعالیت های انتخاباتی خود را داشته باشیم تا اینکه طبق سازو
کار در اواسط اردیبهشت یک نفر از این بین مشخص شود».
نامزد ائتالف پنج نفره اصولگرایان تاکید کرد« :جریان
اصولگرایی باید با نامزد اصل��ح رای اور به میدان بیاید ».وی
یاداور ش��د« :اگر اصولگرایان به نامزد واحد نرس��ند امکان
اتصال جریان انحراف و فتنه وخطرش��ان در انتخابات وجود
دارد و اگر به فرد صالح رسیدیم بنده اولین نفری هستم که به
نفع او کنار می کشم ».این ها در حالی بود که حسین ابراهیمی
از اعضای شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز اعالم کرده
است که ابوترابی و پورمحمدی نماینده این تشکل در ائتالف
اصولگرایان نیس��تند .اخرین تحول انتخاباتی در این طیف
دعوت منوچهر متکی از محس��ن رضایی برای پیوستن به
این ائتالف بود ،اما محسن رضایی با بیان جمالتی همچون
«با مردم ائتالف کرده ام» و« بهترین ائتالف 77+1میلیون
است»گویا قصد پیوستن به هیچ ائتالفی را نداردg.
39
هاشمی 92؟
حسن روحانی نامزد کدام جریان سیاسی است
قطعا نمی اید» را سخت می کند برخی اظهارات افراد خانواده و
حتیافرادنزدیکبهاوست.محسنهاشمی رفسنجانیدرشماره
ویژه نامه مثلث در نوروز می گوید« :خانواده به اندازه پدر احساس
تکلیفنمی کنند».یاسرهاشمی رفسنجانینیزبهروزنامه ایکه
بهلحاظسیاسیازرسانه هاینزدیکبههاشمیبهشمارمی اید،
چنین گفته است«:اگر اقای هاشمی کاندیدا شوند ،به جز اقای
روحانی ،برخی دیگر از کاندیداها هم به نفع ایشان کنار خواهند
رفت و این طبیعی است اما تا این لحظه اقای هاشمی به تصمیم
خاصی در این مورد نرسیده اند ».اکبر هاشمی رفسنجانی اگرچه
از همان فردای انتخابات س��ال 84منتقد رقیب پیروزش در
انتخابات شد ،اما این روزها بار دیگر شیب انتقاداتش را نسبت به
او افزایش داده است؛ رقیبی که البته دیگر زمان زیادی ساکن
س��اختمان پاس��تور نخواهد بود .افراد خانواده می گویند پدر
می خواهد در انتخابات تاثیر گذار باشد؛ البته گفته های خودش
هم گویای درستی همین گزاره است.
روحانی و ناطق نوری و مدلی به نام وحدت ملی
علی اکبر ناطق نوری که یک بار در نیمه دوم دهه هفتاد
برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری وارد گود رقابت های
انتخاباتی شده بود ،حاال 16سال پس از ان دوران ،بار دیگر در
مظان گمانه زنی ها قرار گرفته است .ماه هاست گفته می شود
او یکی از کاندیداهای انتخابات خواهد بود ،خودش اما بارها
و بارها این شایعه را رد کرده است .فردی که اگرچه روزی بر
صدر محافل اصولگرایان می نشست ،اما اکنون پس از همه
وقایع 16س��ال گذشته س��عی کرده فاصله زیادی از عرصه
سیاست رسمی بگیرد؛ اگر چه او در فضای سیاسی غیررسمی
همچنان گعده نشین سیاسیون است و پای صحبت دوستان
قدیمی .مدت ها پیش در همین همنشینی های سیاسی بود که
عزمش را برای اجرای ایده ای به نام دولت وحدت ملی جزم
کرد .تالشی که البته با مخالفت اصالح طلبان و اصولگرایان
ی نیافت و حاال به جای او این اکبر هاشمی رفسنجانی
فرجام
اس��ت که تالش برای تحقق ایده دولت وحدت ملی را اغاز
کرده است؛ تالشی که بر خالف تحرکات سال های گذشته
علی اکبر ناطق ن��وری در خفا و نهان نبوده اس��ت .حاال که
ناطق نوری می گوی��د کاندیدای انتخابات نیس��ت خیلی ها
می گویند این حسن روحانی اس��ت که می تواند مجری ایده
دولت وحدت ملی هاشمی رفسنجانی باشد؛ البته اگر فرض
بر این باشد که هاشمی همچنان بر سر این گفته خود که در
اسفندماه گذشته بیان شد ،باشد« :من با محور خودمان نگفتم
(تکذیب کاندیداتوری برای اجرای ایده دولت وحدت ملی) .در
محور نیروهای خانواده انقالب و نظام اسالمی گفتم .کاری که
خودم در دوره قبل کردم ،ان را مصداقی از وحدت ملی می دانم.
وقتی که کار زار انتخاباتی روشن شود ،اگر ببینم ان کسی را
که می پسندم و فکر می کنم به اهداف انقالب بهتر می تواند
خدمت کند ،از او حمایت می کنم».
حسن روحانی؛ الترناتیوی برای هاشمی
علی عسگری ،فرد نزدیک به اکبر هاشمی رفسنجانی
می گوید« :هاش��می در صدد خلق هاش��می جدید است».
هاش��می جدید هم به روایت مشاور رئیس مجمع تشخیص
مصلحت نظام همان حسن روحانی اس��ت.حاال هم حسن
روحانی کاندیدا ش��ده اس��ت؛ کاندیداتوری با شعار« :دولت
ی که برای اع�لام نامزدی اش وارد
تدبیر و امی��د».او هنگام
س��الن مجتمع ادینه تهران ش��د ،در کنارش دو فرزند اکبر
هاشمی رفسنجانی را به همراهش داشت.این البته پایان ماجرا
نبود .نگاهی گذرا به لیست اعضای ستاد انتخاباتی او گویای
این است که خیلی از افراد نزدیک به رئیس مجمع تشخیص
مصلحت نظام در فهرس��ت حامیان و البته مجریان س��تاد
انتخاباتی حسن روحانی قرار دارند؛ از محمدرضا نعمت زاده،
وزیر صنایع و معادن دولت های اول و دوم هاشمی رفسنجانی
رئیس جمه�ور پیش�ین ،حس�ن روحان�ی و
اصالح طلبان
حاال که حس��ن روحانی کاندیدا ش��ده اس��ت س��وال
تحلیلگران این اس��ت که نسبت این ش��خصیت سیاسی با
اصالح طلبان در اس��تانه انتخابات یازدهم ریاست جمهوری
چیست؟از ماه ها پیش برخی شخصیت ها گزاره ای را مقابل
اصالح طلبان ق��رار داده بودند؛ «حمای��ت از یک کاندیدای
اصولگ��را که بیش��ترین قرابت را ب��ا اصالح طلبان داش��ته
باشد».مدافعان این ایده باورش��ان این بود که اصالح طلبان
نمی توانند با چهره های حداکثری وارد انتخابات ش��وند .انها
البته معتقد بودند شرایط سیاس��ی هنوز ان چنان مهیا نشده
است که انان بتوانند به اجماع برسند.گریز از چند دستگی ،عبور
کم هزینه از انتخابات 92بدون تحریم و تالش منجر به نتیجه
برای بازگش��ت حداقلی به قدرت رسمی ،همه و همه دالیل
سیاست
مثلث شماره 168
مصطفی صادقی
3
کاندیداتوری حسن روحانی که فردی نزدیک به اکبر
هاشمی رفسنجانی است را چگونه می توان تحلیل کرد؟ ایا
کاندیداتوری او پایانی است بر همه گمانه هایی که از نامزدی
هاشمی 79ساله حکایت دارد؟ایا نامزدی حسن روحانی را باید
به منزله قطعی شدن عدم کاندیداتوری علی اکبر ناطق نوری
دانست؟نسبت سیاسی حسن روحانی حاال که کاندیدا شده با
اصالح طلبان چگونه است؟برای دستیابی به پاسخی روشن و
نزدیک به این سواالت ،باید به واکاوی شرایط سیاسی پیرامون
حس��ن روحانی و البته انچه اکنون در گعده ها و رایزنی های
سیاسی اکبر هاشمی رفسنجانی ،شیخ علی اکبر ناطق نوری
و رئیس جمهور پیشین می گذرد ،پرداخت.
هاشمی ،حسن روحانی و پازل انتخابات
«بنا ندارم کاندیدای انتخابات شوم» این پاسخی ثابت
بود از اکبر هاشمی رفسنجانی به همه کسانی که با تعارف های
انتخاباتی خواهان روشن شدن وضعیت سیاسی او در خرداد 92
بودند.این پاسخ هاشمی البته هر چه به زمان انتخابات نزدیک
شدیم با تغییراتی مواجه شد .انجا که به خبرنگاران گفت« :هنوز
بنا ندارم وارد صحنه ش��وم .اگر مطمئن بودم کسی غیراز من
نمی تواند شرایط کشور را تغییر دهد ،لحظه ای تردید نمی کردم
و وارد عرصه می ش��دم».یا انجا که گفته اس��ت« :به احتمال
90درصد در انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا نخواهم شد،
مگر انکه یک مطالبه عمومی در کش��ور شکل گرفته و بنده
احساس تکلیف نمایم ».می گویند خانواده اش که حاال همگی
در س��ال های اغازین دهه 90سیاسی شده اند ،کامال مخالف
نامزدی او هستند .این را هم خودش می گوید هم فرزندانش که
این روزها حضورشان بیش از همیشه در رسانه ها پررنگ شده.
در این میان اما انچه برای تحلیلگران رسیدن به گزاره «هاشمی
40
تا اکبر ترکان وزیر دفاع و وزیر را هو ترابری دولت هاشمی.اما ایا
به واقع حسن روحانی کاندیدای مطلوب هاشمی رفسنجانی
در انتخابات است؟اگرچه افرادی مانند علی عسگری اصرار
بر این دارند که هاشمی رفسنجانی متمایل به کاندیداتوری
حسن روحانی و حمایت از اوست ،اما برخی همچنان باورشان
این است که هاشمی هنوز تصمیم نهایی اش را نگرفته است.
گزاره هایی همچون احتمال نامزدی ش��خص هاش��می یا
احتمال حمایت از نامزدی ناطق نوری موجب شده تا این طیف
بگویند هاشمی هنوز مشتش را برای کسی بازنکرده.می گویند
شاید حسن روحانی امده تا موجی از تخریب ها و انتقادات را
پاسخگو باشد تا در نهایت نامزد اصلی روانه میدان انتخابات
شود .استراتژی ای که موجب می شود نامزد نهایی با تخریب
کمتری مواجه شود و در همین زمان طی شده کارهای ستادی
در سراسر کشور نیز صورت گرفته باش��د .اما حسن روحانی
خودش قاطعانه می گوید« :هاشمی و ناطق نوری کاندیدای
انتخابات نخواهند شد».
برخی همچنان باورشان این
است که هاشمی تصمیم
نهایی اش را نگرفته است.
گزاره هایی همچون احتمال
نامزدی شخص هاشمی یا
احتمال حمایت از نامزدی
ناطق نوری موجب شده تا این
طیف بگویند هاشمی هنوز
مشتش را برای کسی بازنکرده
انتخابات باز دور یک میز جمع خواهند شد .حاال اما در شرایط
موجود می توان به این پیش بینی نزدیک شد که با کاندیداتوری
حسن روحانی طیف راست اصالح طلبان با عزیمت به اردوگاه
او ،چپ های اصالح طلب را در چندگانه تصمیم گیری برای
حمایت از کاندیداهای متعدد تنها خواهند گذاشت .این فرضیه
البته شامل همه افراد و گرایش های طیف راست اصالح طلبان
حسن روحانی و اصولگرایان
اوضاع میان اصولگرایانا نقدر پیچیده و سخت شده که
شاید شخص حسن روحانی هم خیلی روی حمایت این بخش
حساب نمی کند.در یک سو ائتالف پیشرفت شکل گرفته که
جمعی از سیاسیون اصولگرا در طیف چپ اصولگرایان و البته
بخش هایی از جریان های میانه و اصولگرا را پوشش می دهد
و در سوی دیگر ائتالف پنج گانه ای شکل گرفته که تشکیالت
جبهه پیروان را به هم��راه دارد .این البته هم��ه ماجرا میان
اصولگرایان نیست .شخصیت های دیگری نیز در این میان
عزم حضور کرده اند که یا اصولگرا هستند یا قرابتی با انها دارند.
در چنین وضعیتی نزدیک ترین طیف اصولگرا به حسن روحانی
یعنی سنتی ها (به واسطه عضویت او در جامعه روحانیت مبارز)
اکنون برای خود کاندیداهای مجزا دارند و طبیعی است که به
او فکر نکنند .برخی البته معتقدند ممکن است بخش هایی از
سنتی ها حمایت از او را در ذهن داشته باشند .اما طبعا این اتفاق،
اگر انتخابات یک مرحله ای باشد و سنتی ها نیز نامزد خودشان
را داشته باشند ،رخ نخواهد داد.تنها فرضیه ای که باقی می ماند
احتمال حمایت از حسن روحانی توسط سنتی ها در انتخابات
ان هم در شرایطی است که نامزدشان راهی مرحله دوم نشود
و حسن روحانی حاضر در مرحله دوم باشد .در چنین شرایطی
است که می توان گفت حس��ن روحانی روی حمایت جریان
اصولگرایان حس��اب می کند .اما این فقط در شرایط کنونی
قابل تفسیر و تصویر است و طبعا اگر چینش نیروهای سیاسی،
صورت دیگری ب��ه خود بگیرد و مولفه ه��ای جدیدی نیز بر
انتخابات تاثیرگذار شوند ،شاید تغییراتی در وضع سیاسی حسن
روحانی میان اصولگرایان ایجاد شودg .
سیاست
مدافعان ای��ده حمایت از نامزد غیر اصالح طلب بوده اس��ت.
ایده ای که البته همچنان مدافعان خاص خود را دارد ،مدافعانی
که با گذر زمان بر تعدادش��ان نیز افزوده شده است .مخالفان
این طرح میان اصالح طلبان البته نه کم شمارند و نه کم اثر.
مخالفینی که البته بیش��تر در طیف چپ اصالح طلبان جای
گرفته اند و برای خودشان راه و رسمی متفاوت در ایام انتخابات
در نظر دارند .انه��ا از مدت ها پیش اصرار ب��ه کاندیداتوری
رئیس جمهور پیشین داش��ته و هنوز هم دارند و البته اکنون
به صورت موازی بر حضور اف��رادی چون محمد علی نجفی
پای می فش��ارند؛ تالش هایی نافرجام که با اخبار موجود از
عدم کاندیداتوری رئیس جمهور پیشین و محمد علی نجفی،
اصالح طلبان را در وضعیت ویژه ای قرار داده است.
چنین شده است که حاال هر روز به صف مدافعان دولت
وحدت ملی میان اصالح طلبان افزوده می شود؛ طرحی که اگر
هاشمی صریح و شفاف بگوید مجری اش حسن روحانی است،
وضعیت انتخابات را با تغییراتی مواجه خواهد کرد ،تغییراتی
که البته بی��ش از همه منجر به چند دس��تگی اصالح طلبان
خواهد شد .هنوز که هنوز است مخالفان اصالح طلب حسن
روحانی از دالیلشان برای عدم حمایت از او می گویند و اکثر
رسانه هایش��ان ترجیح می دهند او را بر صدر اخبار ننش��انند
و تصوی��رش ر ا ترجیح��ا به عنوان عکس نخس��ت ویترین
صفحه اول قرار ندهند و این تنها رسانه های نزدیک به اکبر
هاشمی رفسنجانی هستند که او را از کاور رسانه ای برخوردار
س��اخته اند.در این میان البته اخبار تایید نش��ده ای نیز از عدم
تمایل رئیس جمهور پیش��ین و اطرافیانش ب��رای حمایت از
حس��ن روحانی حکایت دارد؛ اخباری که اگر صحت داشته
باشد باید منتظر زایش ها ،رویش ها و شکاف های جدید میان
اصالح طلبان بود؛ فرجامی برخالف انچه پیش از این عده ای
بر ان باور داشتند .چرا که برخی معتقد بودند اصالح طلبان در
نخواهد بود؛ طرفه انکه کسانی از انان به افراد دیگری میان
اصالح طلبان اعتقاد دارند.
مثلث شماره 168
چه کسانی ستاد روحانی
را مدیریت می کنند؟
4
پس از اعالم کاندیداتوری حسن روحانی ،اعضای ستاد
انتخاباتی او نیز معرفی ش��دند .در میان این افراد چهره های
نزدیک به اکبر هاشمی رفسنجانی حضور چشمگیری دارند.
محمدرضا نعمت زاده
محمدرضا نعمت زاده در سال 1324در شهر تبریز متولد
شده است .او دارای مدرک کارشناسی مهندسی محیط زیست
از دانش��گاه پلی تکنیک کالیفرنیا و فوق لیس��انس مدیریت
صنعتی دانشگاه کالیفرنیا واحد برکلی است .نعمت زاده بیش
از 40سال تجربه در مسئولیت های فنی و مدیریتی صنعتی
و همچنین برنامه ری��زی و اداری در بخش های خصوصی و
دولتی دارد.
او که پیش از انقالب در کارخانجات بخش خصوصی
فعالیت می کرد ،پس از پیروزی انقالب در سال 58به وزارت
کار رسید .در سال 59در دولت ش��هید رجایی وزیر صنایع و
معادن ش��د و یک س��ال بعد معاونت اجرایی نخست وزیر را
بر عهده گرفت .البته همزمان با این مس��ئولیت ،در سازمان
برنامه و بودجه نیز فعالیت می کرد .در میانه سال های 61تا
63و همچنین 65تا 67معاون سازمان صنایع دفاع بود؛ البته
در فاصله این دو مسئولیت و از سال 67تا 68نیز مدیرعامل
شرکت توانیر بود.
نعمت زاده در دولت سازندگی به وزارت صنایع و معادن
رسید ،در دولت اصالحات مدیرعامل ش��رکت ملی صنایع
ی شد و در دولت نهم مدیرعامل شرکت ملی پاالیش
پتروشیم
و پخش فراورده های نفتی و مش��اور ارشد وزیر نفت بود .در
سال 88که بازنشسته شد ،ش��رکت خصوصی «نعمت» را
تاسیس کرد و خود مدیرعامل ان ش��د .او حاال ریاست ستاد
انتخاباتی حسن روحانی را بر عهده دارد.
اکبر ترکان
اکبر ترکان متولد 1333دارای کارشناس��ی مکانیک
از دانش��گاه صنعتی شریف و فوق لیس��انس مدیریت است.
او فعالیت های اجرایی خود را در سال 58و از جهاد سازندگی
لرستان اغاز کرد .در سال 60استاندار ایالم شد و دو سال پس
از ان به استانداری هرمزگان رسید .ترکان در فاصله سال های
64تا 68مدیرعامل سازمان صنایع دفاع بود و شاید از همین رو
بود که در دولت اول هاشمی رفسنجانی وزیر دفاع شد .او در
دوره دوم دولت سازندگی به وزارت را هو ترابری رفت .ترکان
که در انتخابات ریاست جمهوری هفتم از نامزدی علی اکبر
ناطق نوری حمایت کرده بود ،با پیروزی سید محمد خاتمی
در دوم خرداد 76رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع
شد ،اما پس از چهار سال ریاست این س��ازمان ،معاون وزیر
نفت و مدیرعامل ش��رکت نفت و گاز پارس شد؛ مسئولیتی
که تا پایان دولت نهم ادامه یاف��ت .او که هم اکنون در مرکز
تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام مشغول
فعالیت است ،در انتخابات ریاست جمهوری 92قائم مقام ستاد
انتخاباتی حسن روحانی خواهد بود.
محمدباقر نوبخت
محمدباقر نوبخت حقیقی ،نماینده مردم رشت در چهار
دوره مجلس و دبیرکل حزب اعتدال و توسعه است .او در سال
1329در خانواده ای مذهبی و سرشناس در رشت متولد شد.
نوبخت خواهرزاده ایت اهلل حجتی ،از روحانیون سرش��ناس
گیالنی است و دو برادرش نیز در سمت های دولتی و قضایی
مشغول به فعالیت هستند .او دارای دکترای اقتصاد از دانشگاه
پیسلی انگلستان است .نوبخت در دهه س��وم زندگی خود،
مدیر دبیرستان دکتر بهشتی رش��ت از بزرگ ترین مدارس
ش��مال ایران بوده و پس از ان ،مدیرکلی اموزش و پرورش
کرمانش��اه و چهار دوره نمایندگی مردم رشت در مجلس را
در کارنامه خود دارد .او در هر چه��ار دوره ،به عنوان نماینده
منتخب نخست شهر ،برگزیده شد و اکنون به عنوان معاون
پژوهش های اقتصادی مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع
تش��خیص مصلحت نظام و دبیرکل حزب اعتدال و توسعه
فعالی��ت می نماید .این چه��ره نزدیک به ایت اهلل هاش��می
رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم سخنگوی
ستاد مردم
ی انتخابات روحانی استg .
41
حمله و ضدحمله
سیاست
حسن روحانی که نامزدی اش را با جمالتی انتقادی اعالم کرده ،با پاسخ تند
منتقدانش مواجه شد
5
مثلث شماره 168
مجتمع ادینه در ش��مال غرب تهران پنج شنبه متفاوتی
را سپری کرد؛ اعالم کاندیداتوری حس��ن روحانی ،ان هم در
شرایطی که نامزدی اکبر هاشمی رفسنجانی و سایر چهره های
نزدیک به او هنوز منتفی نش��ده اس��ت .حس��ن روحانی که
فاطمه و یاسر هاشمی رفس��نجانی او را همراهی می کردند در
ی که عالوه
همین همایش رس��ما اعالم نامزدی کرد .مراسم
بر روحانیون نزدیک به هاش��می همچون علی عس��گری و
س��یدمحمود علوی و تع��دادی از طالب ،علی یونس��ی وزیر
اطالعات خاتمی ،محمد علی زم رئیس سابق حوزه هنری ،برخی
مدیران مترو در زمان مدیریت محسن هاشمی ،محمدحسن
غفوری فرد،ذاکری و اش��رفی اصفهانی از چهره های نزدیک
به کروبی و خاتمی و شهیدی باجناق ناطق نوری که مدتی نیز
سرپرستی بازرسی ویژه ریاست جمهوری دولت احمدی نژاد را
بر عهده داش��ت ،نیز در ان حضور داشتند .اعالم کاندیداتوری
با ش��عار؛ دولت تدبیر و امید و اغازی منتقدانه از س��وی حسن
روحانی«:سالم ما بر ایران ،ایرانی که امروز چهره اش غبار الود
است .سالم ما بر اسالم و انقالبی که از نام این انقالب عده ای
سوءاستفاده کرده اند و شعارهای بی محتوا و بد اخالقی را پای
انقالب نوشتند و س�لام ما بر ان قد خمیده که نمی دانم نامش
چیست و خود می گوید نامش ازادی است ».این مطلع سخنان
حس��ن روحانی در اغاز نطق اعالم نامزدی اش بود .او که این
روزها بیش از همیشه از وضع موجود انتقاد می کند ،همچنین
گفت« :مدیریت اقتصادی کش��ور به جای اینک��ه با تکیه بر
مقاومت و اقتدار مردم پیام رشد به جهانیان بدهد متاسفانه پیام
ضعف می دهد؛ تورم باالی 30درصد ،کاهش قدرت خرید پول
ملی به کمتر از نصف ،بیکاری باالی 13درصد و رشد اقتصادی
صفر یا منفی و این در شرایطی است که بیشترین درامد ارزی در
این 8سال نصیب کشور شد .قرار بود رشد 7درصد و نرخ تورم و
بیکاری تک رقمی شود .همه ضعف ها را نمی توان به پای تحریم
نوشت .همین مدیریت بود که تحریم ها را به سخره گرفت و انها
را کاغذ پاره نامید .می توانستیم تحریم ها را تقلیل دهیم .چرا با
42
دالیل واهی بخش��ی از نخبگان را از مدیریت حذف کرده ایم.
چرا بسیاری از اساتید را بازنشسته کرده ایم؟ مگر شما حق دارید
سرمایه های ملی را با تهمت و افترا و دروغ منکوب کنید؟»
حسن روحانی و ماجرای کاندیداتوری هاشمی
علی یونس��ی که این روزها از مدافعان حس��ن روحانی
به شمار می اید در همایش انتخاباتی مجتمع ادینه به خبرنگاران
گفته اس��ت« :قطعا هاش��می و خاتمی کاندیدا نمی ش��وند».
وزیر پیش��ین اطالعات با اش��اره به وضعیت اصالح طلبان در
انتخابات ریاست جمهوری و احتمال ائتالف انها افزوده است:
«امیدوارم در نهایت اصالح طلبان بر حمایت از حسن روحانی
توافق کنند ».سخنان علی یونسی در حالی بیان شده است که
چهره های مطرحی از اصالح طلبان مخالفت شان را با حمایت
از حسن روحانی عنوان کرده اند .صادق زیبا کالم در صریح ترین
اظهارنظر در این مورد گفته اس��ت که حس��ن روحانی تنها دو
میلیون رای دارد .در این میان یونسی درباره احتمال کاندیداتوری
هاشمی رفس��نجانی و س��یدمحمد خاتمی نیز اظهار داش��ته
اس��ت « :باتوجه به اطالعاتی که دارم ،قطعا هاشمی و خاتمی
کاندیدا نمی شوند و امیدوارم همه نخبگان و دلسوزان ایران از
کاندیداتوری روحانی حمایت کنند ».وی همچنین با اشاره به
اعالم امادگی حس��ن روحانی برای کاندیداتوری در انتخابات
ریاس��ت جمهوری گفته اس��ت« :ایت اهلل هاشمی رفسنجانی
حتما از کاندیداتوری حسن روحانی در یازدهمین دوره انتخابات
ریاس��ت جمهوری حمایت خواهد کرد ،اما از نظر اقای خاتمی
اطالع ندارم ».اگرچه برخی از نزدیکان حسن روحانی بر حمایت
هاشمی رفسنجانی از حسن روحانی اصرار دارند و این رویداد را
قطعی می دانند اما همچنان تشکیک های فراوانی در این مورد
از سوی چهره ها و رس��انه های نزدیک به هاشمی رفسنجانی
مطرح می ش��ود.در این میان یکی از س��ایت های نزدیک به
هاشمی رفس��نجانی در گفت وگویی با یک منبع اگاه نزدیک
به هاشمی نوشته اس��ت که حمایت هاشمی از حسن روحانی
قطعی نشده و حضور فرزندان هاشمی در کنار حسن روحانی
نمی تواند دلیل��ی برای حمایت قطعی هاشمی رفس��نجانی از
حس��ن روحانی باش��د .در مهم ترین اظهارنظ��ر در این مورد
محمد باقر نوبخت ،دبیرکل حزب اعتدال و توسعه و سخنگوی
ستاد انتخاباتی حسن روحانی در پاسخ به سوالی در مورد اعالم
حمایت رسمی هاشمی رفسنجانی از حسن روحانی گفته است:
«امیدواریم باتوجه به شایستگی های روحانی ،نه فقط ایت اهلل
هاشمی ،بلکه خیلی از ش��خصیت های دیگر نیز چنین کاری
انجام دهند».این سخنان یعنی اینکه محمد باقر نوبخت حاضر
نشده است به صورت قطعی حمایت اکبر هاشمی رفسنجانی
از حس��ن روحانی را تایید کند.او در عین حال در پاسخ به این
سوال که ایا علت تاخیر روحانی در اعالم کاندیداتوری ،انتظار
برای پاسخ هاش��می در مورد کاندیداتوری بوده است یا خیر؟
نیز گفته است« :خیر ،باتوجه به اینکه چند ماه پیش از روحانی
دعوت کردیم تا در انتخابات حضور پیدا کند ،وی مدتی را تامل
کرده و در نهایت اعالم کاندیداتوری کرد ».س��خنگوی ستاد
انتخاباتی حسن روحانی حتی حاضر نشده همچون علی یونسی
عدم کاندیداتوری اکبر هاشمی رفسنجانی را به صورت قطعی
اعالم کند و در این مورد گفته است« :ان چیزی که تاکنون از
ایت اهلل هاشمی شنیدیم این است که وی قصد کاندیداتوری در
انتخابات ریاست جمهوری را ندارد».
اغاز انتقادها پس از اعالم کاندیداتوری
اعالم نامزدی حس��ن روحانی همانگونه که پیش بینی
می ش��د با موجی از انتقادها مواجه شد .در یکی از تند ترین این
انتقاده��ا مهدی محم��دی از اعضای نزدیک ب��ه تیم کنونی
مذاکره کننده هسته ای با موضع گیری در برابر سخنان حسن
روحانی در نشست حامیان خود اظهار امیدواری کرد« :روحانی
بالیی که بر سر حقوق هسته ای ملت ایران اورد ،بر سر دیگر
حقوق ملت ایران نیاورد ».محمدی به خبرگزاری فارس گفته
است« :صحبت های اقای حسن روحانی نشان دهنده این است
که سردمداران و کارگزاران سازش در کشور تصور می کنند که
مردم سوابق و عملکرد انها را از یاد برده اند و به همین دلیل است
که با ادبیاتی صحبت می کنند که برای افرادی که از کارنامه انها
مطلع اند ،مضحک و تاسف اور است .اقای روحانی و دوستان
ایشان در تاریخ بیش از دو سال و نیم مدیریت پرونده هسته ای
ایران تنها کاری که کردند این بود ک��ه حقوق ملت ایران را در
مقابل هیچ و صفر تعلیق کردند و همه امیدش��ان این بود که
بتوانند اعتماد طرف غربی را به دست اورند ،از این رو برای جلب
شرایط بین المللی و شرایط داخلی کشور و وضعیتی که امروز
پرونده ما دارد دست به دست هم داده تا مسیر را با دشواری های
فراوانی توام کند .به همین دلیل دستاوردها در حد انتظار مردم
نیست».
انتقاد تند عضو جبهه پایداری
در انتقادی دیگر حسین جاللی ،عضو ارشد جبهه پایداری
نیز گفته اس��ت« :حس��ن روحانی در زمان دولت اصالحات با
ترس صحنه هسته ای را ترک کرد و باعث عقب ماندگی کشور
در عرصه علم و پیش��رفت ش��د .روحانی امروز نقش سوژه را
برای هاشمی رفسنجانی ایفا می کند تا اقبال مردم را نسبت به
هاشمی تست کند ».وی ادامه داده است« :در پرونده هسته ای
در زمان مسئولیت حس��ن روحانی هیچ نقطه عزت و پیروزی
را شاهد نبودیم بلکه همه اش عقب نش��ینی بود .در زمان وی
شاهد پذیرش تعلیق و پلمب تاسیس��ات هسته ای اصفهان
بودیم .بیان تهدید امیز غرب و امریکا با ملت ایران در اوایل دهه
۸۰مربوط به عملکرد روحانی است ،وی باید در این خصوص
پاسخگو باشد ».جاللی در ادامه حتی اتهاماتی را هم روانه تیم
مذاکره کننده هسته ای کرده است« :اگر به اطرافیان روحانی
نگاهی کنیم یا جاسوس بودند یا به اتریش پناهنده شدند .حسن
روحانی در زمان دولت اصالحات ب ا ترس ،صحنه هسته ای را
ترک کرد و باعث عقب ماندگی در عرصه علم و پیشرفت شد.
اگر مسائل پیش امده در زمان وی عمدی و خیانت امیز نباشد
مطمئنا نشان دهنده ضعف مدیریتی و انعطاف در برابر دشمن
بود که منجر به عقب نشینی ها در پرونده شد.روحانی در زمان
دولت اصالحات تهدیدات در حد ش��عار دشمن را جدی تلقی
کرد ».وی در عین حال گفته است« :روحانی چهره ای دیپلمات
است و دیپلمات ها معموال اهل معامله بوده و از روحیه جهادی
و انقالبی برخوردار نیستند بنابراین باتوجه به فرمایش اقا که
گفتند من دیپلمات نیس��تم بلکه انقالبی ام بنابراین مردم هم
روحیه سازش ،انعطاف و انفعال را نمی پذیرند ،بلکه دنبال روحیه
جهادی هس��تند ».اما دامنه انتقادها از حس��ن روحانی بسیار
سیاست
روحانی به انتقادات پاسخ می دهد؟
اما حسن روحانی به خوبی می داند که منتقدانش ،مذاکرات
هسته ای در دوران او را به عنوان یکی از نقاط بحث برانگیز در نظر
دارند؛ محوری که به نظر می رسد حسن روحانی روزهای سختی
را برای توضیح درباره ان پیش رو داشته باشد .حسن روحانی در
یکی از جدیدترین مصاحبه هایش در پاسخ به این انتقادات چنین
گفته است« :دس��تاوردهای ما در ان دوره روشن است .اولین
دستاورد ما این بود که کش��ور را از جنگ دور کردیم .زمانی به
صورت تحلیلی گفته می ش��د که امریکا و متحدانش به دنبال
حمله نظامی علیه ایران بودند ،اما االن که تاریخ نوش��ته شده
و بسیاری از مقامات مسئول ان زمان خاطراتشان را نوشت ها ند،
صراحتا اورده اند که امریکا مصمم به حمل��ه علیه ایران بوده
است .پس دستاورد اول مذاکرات این بود که کشور را از جنگ
دور کردیم .ما نگذاشتیم پرونده هس��ته ای کشور وارد شورای
امنیت شود و در نتیجه نگذاشتیم قطعنامه ای از سوی شورای
ی علیه ما شکل بگیرد.
امنیت علیه ما تصویب ش��ود و تحریم
صلح امیز بودن فعالیت هس��ته ای مان را در باالترین سطح در
ان زمان به اثبات رس��اندیم و اگر می گفتند قصوری رخ داده؛
اقداماتی انجام دادیم که انها قب��ول کردند اقدامات جبرانی یا
اصالحی انجام گرفته است .ما پرونده را از وضعیت اضطراری در
شورای حکام خارج کردیم و فرصتی فراهم اوردیم که فناوری
هسته ای ایران کامل شود.از سوی دیگر فضایی به وجود اوردیم
که جمهوری اسالمی ایران در سطح جهانی بتواند فعالیت های
اقتصادی ،سیاسی و فرهنگی اش را به بهترین وجه انجام دهد.
اینها دستاوردهای مذاکرات ما بود .البته اصل مذاکره ،راه درستی
است که جمهوری اسالمی ایران با 5+1در پیش گرفته است.
انها که امروز مسئول مذاکره هستند بی تردید همه تالششان
را انجام می دهند تا به نتایج مطلوبی دست یابند .اما مجموعه
روحانی با انتش�ار یک کتاب
س�عی کرد به برخ�ی از انتقادات
پاسخ دهد
مثلث شماره 168
اعتماد غرب حاضر بودند از برنامه هس��ته ای به صورت کامل
صرف نظر کنند ».محمدی در ادامه انتقاداتش افزوده اس��ت:
«اقای حسن روحانی پرونده هسته ای کشور را عمال با مابه ازای
صفر معامله کرد و پرونده هسته ای را تعلیق کرد .از این رو بنده
تصور می کنم ،کارنامه اقای روحانی در موضوع هسته ای اگر
مالک باشد ،ملت ایران دیگر به هیچ وجه نمی توانند به کسی
مثل ایشان برای حفاظت از بقیه حقوق خود اعتماد کنند چرا که
هیچ اعتباری وجود ندارد که وی دیگر حقوق ملت را پیش پای
معامله جدید با غرب فدا نکند .روحانی و دوس��تان وی بیش از
دو س��ال و نیم و طی چند مرحله همه اجزای هسته ای ایران
را از معادن اورانیوم در یزد گرفته تا تبدی��ل اورانیوم در اردکان
و اصفهان و غنی س��ازی اورانیوم در نطنز به تعلی��ق دراورده
بودند .این در حالی بود که این تاسیس��ات ناق��ص بود و هنوز
ی از ان حتی مراحل تحقیق و توسعه را از لحاظ
بخش های مهم
ازمایشگاهی طی نکرده بود ».محمدی ادامه داد « :اقای روحانی
و دوستانشان ادعا می کنند که عدم ارجاع پرونده ایران به شورای
امنیت جزو بخش های درخشان کارنامه انهاست ،درحالی که
این هیچ هنری نیست که همه حقوق ملت را تعلیق کنند تا از
ارجاع پرونده به شورای امنیت جلوگیری کنند و از این طریق
می توان کل بحران های امنیت ملی را یک شبه حل کرد و در ان
صورت کسی کاری با ما نخواهد داشت ».وی در بخش دیگری
از انتقاداتش گفته اس��ت« :من از اقای روحانی سوال می کنم
که همکاران اصلی ایش��ان و استراتژیست های اصلی پرونده
هس��ته ای ایران در دوران وی ،در حال حاضر کجا و مش��غول
خدمت رسانی به چه کسانی هستند؛ چرا روزنامه وال استریت
ژورنال نوشت با حضور موس��ویان در امریکا ،پنجره بزرگی از
اطالعات برای امریکایی ها گشوده شده است! اقای سیروس
ناصری االن کجاس��ت؟ روحانی باید بگوید چه پاسخی دارد؛
این افرادی که سال های طوالنی محرم اسرار وی به عنوان نفر
اول امنیت ملی کشور بودند و االن هیچ اطمینانی وجود ندارد
اطالعاتی که در اختیار انهاست ،در راه اهداف و منافع دشمنان
ملت ایران مصرف نشود».
گسترده شده است .س��ایت رجانیوز که از رسانه های نزدیک
به جبهه پایداری است در مطلبی با عنوان « وقتی امضا کننده
قرار داد سعداباد تهران از حقوق مسلم مردم ایران می گوید!»که
به نقد حس��ن روحانی اختصاص یافته چنین نوشت« :حسن
روحانی در اولین گام انتخاباتی خود با مقامات امریکایی همنوا
شد ».روزنامه نزدیک به خانواده هاشمی رفسنجانی گفت وگویی
از دبیر اسبق شورای عالی امنیت ملی منتشر کرد که روحانی در
این گفت وگو صراحتا اظهارات مقامات امریکایی درباره موضوع
هس��ته ای ایران را تکرار کرد تا خاطرات هم راستا بودن وی با
مقامات غربی در زمانی که دبیری شورای عالی امنیت ملی را بر
عهده داشته ،زنده کند.روحانی در حالی خواستار تغییر در روند
«مقاومت هسته ای» ایران است که مقامات امریکایی نیز بارها
به رویکرد مقاومت محور ایران اعتراض داشتند ».نگارنده این
مطلب در ادامه نوشته است« :باراک اوباما در جریان سفر اخیر
خود به خاورمیانه با اشاره به برنامه هسته ای ایران اظهار داشت
که ایران می تواند اینده ای متفاوت با امروز داشته باشد ،اگر برنامه
ی خود را متوقف کند .جان کری ،وزیر امور خارجه امریکا نیز
اتم
در پیام نوروزی خود که بی شباهت به پیام اوباما نبود ،از رهبران
ایران خواسته به تعهداتشان نه تنها در برابر جامعه بین المللی بلکه
در قبال مردمشان عمل کنند .روحانی در حالی اظهارات اوباما
و کری را تکرار کرده که در زمانی که ریاست تیم مذاکره کننده
هسته ای ایران بر عهده او بود ،درخواست های کشورهای غربی
درباره برنامه هس��ته ای ایران به شکلی که «تعجب» مقامات
غربی را نیز به همراه داش��ت به اجرا می گذاش��ته است .حتی
توافقنامه س��عداباد تهران برای ان به امضای حسن روحانی
درامد تا او بتواند وزرای امور خارجه سه کشور را به دیدار خاتمی
ببرد چرا که بدون امضای این توافقنام��ه انها حاضر به دیدار با
رئیس جمهور وقت ایران نمی شدند ».رجا نیوز در مطلب خود
در ادامه انتقاد از ماجرای توافقنامه سعد اباد نوشته است« :جک
استراو ،وزیر امور خارجه انگلیس بعدها در کتاب خاطرات خود
با اشاره به این موضوع ،از حضور خود در کاخ سعد اباد تهران و
امضای ان توافقنامه که تمام فعالیت های هسته ای را به تعلیق
دراورد به عنوان یک روز «اس��تثنایی» یاد می کند ».نویسنده
این مطلب به نقل از سفیر سابق ایران در ایتالیا نیز نوشته است:
«یادم هست که در گفت وگوهای سعداباد ،استراو وزیر خارجه
انگلیس در زمان استراحت پس از مذاکرات ،جلوی وزیر خارجه
وقت ایران مثل یک فاتح در برابر کس��ی که االن تسلیم شده
عمل کرد و پای خود را روی میز دراز ک��رد ».رجانیوز در ادامه
مطلبش نوشته است« :تیم هسته ای دولت خاتمی که ریاست ان
را حسن روحانی بر عهده داشت در حالی تمام حقوق هسته ای
ایران را نادیده گرفت که سیروس ناصری از اعضای ارشد این
تیم ،در سال 85پس از انکه اتهام جاسوسی وی مطرح شد از
کشور متواری گشت و حسین موسویان از دیگر اعضای این تیم
نیز به دلیل اتهامات امنیتی محکوم شد و البته به امریکا سفر
کرد ».گویا هر چه زمان می گذرد دامنه انتقادها به حسن روحانی
افزایش می یابد و روزهای سختی در انتظار حسن روحانی است.
گرچه او هنوز به موج اول حمالت پاسخ نداده و اعضای ستادش
را به سکوت فراخوانده است .ایا سکوت او ادامه دارد؟ g
نتایج حاصل از مذاکرات سعداباد همواره مورد انتقاد بخش زیادی از اصولگرایان است
43
گفتوگوبااحمدسبحانی
علوم سیاسی
چه گوارای سیاست مدار
چاوزیسم زنده است
ایا چاوزیسم زنده می ماند؟
روح رئیس جمهور فقید ونزوئال به کالبد امریکای التین
حیات می دهد
علوم سیاسی
مثلث شماره 168
44
1
چ�اوز رهب�ر کاریزماتیک
ونزوئال اگرچ�ه دیگر در صحنه
تح�والت سیاس�ی و اجتماعی
امریکای التین حضور ندارد ،اما
ایده ه�ا و باوره�ای او همچنان
زنده است .سوسیالیس�م او در
صفحه کاغذ باق�ی نمانده و این
روزها تمام�ی جهت گیری های
سیاسی و اقتصادی کشورهای
امریکایالتینراتحتتاثیرخود
قرار داده اس�ت .از همی�ن رو به
نظر می رسد تضاد نولیبرالیسم
امریکایی و سوسیالیسم چاوزی
همچنان در صحنه حیاط خلوت
دی�روز ای�االت متح�ده حضور
داشتهباشد.
یادداشتیازدکتراحمدموثقی
گفتوگوبااعلمیفریمانی
چاوزیسم؛
سوسیالیسماصالحشده
گره خوردن دست نامرئی
بازار و دست مرئی دولت
مریم حق روستا /عضو هیات علمی دانشگاه تهران
علوم سیاسی
مثلث شماره 168
ازدهه 90بهبعدوباانحطاطاحزابسنتیامریکایالتین،
سبک جدیدی از رهبری سیاسی در بعضی از کشورهای این
منطقه به روی کار امد .از یک طرف ،نئوپوپولیسم محافظه کار
و از طرف دیگر ،نئوپوپولیس��م چپ به منصه ظهور رس��یدند.
رهبرانی چون کارلوس منم در ارژانتی��ن و البرتو فوجیموری
در پرو در جنبش نئوپوپولیس��م محافظه کار فع��ال بودند و در
حزب نئوپوپولیس��م چپ ،چهره هایی چون هوگ��و چاوز ،ابو
مورالس و رافائل کوره ا دیده می ش��دند .یکی از ویژگی های
اصلی نئوپوپولیسم ،حضور رهبری است که سخنرانی هایش
برای عامه مردم قابل فهم باش��د و به س��ادگی می تواند مورد
شناخت قرار گیرد .این رهبران از میان شهروندان عادی جامعه
می باشند و از طبقه اولیگارشی فاصله دارند و همین امر باعث
می شود تا به راحتی با اکثر گروه های جامعه خود در ارتباط قرار
بگیرند .در چنین مواردی ،اولیگارش��ی به عنوان هدف اصلی
حمالت و انتقادهای این جنبش ها قرار می گیرند و مس��بب
اصلی مشکالت جامعه به حساب می ایند .از دیگر ویژگی های
این جنبش های پوپولیس��تی ،ش��اخصه ضد امپریالیس��تی
انهاست .این رهبران مقتدرانه علیه امپریالیسم و به خصوص
با ایاالت متحده امریکا به مخالفت می پردازند .از طرف دیگر؛
چنین جنبش هایی زمینه حضور قشر فرودس��ت جامعه را در
جنبه های مختلف اجتماعی فراهم می اورند و باتوجه به اینکه
رهبر چنین جنبشی جهت دستیابی به این هدف بزرگ فعال
است ،وابستگی تنگاتنگی میان رهبران و ملت دیده می شود .از
میان جنبش های پوپولیستی منطقه امریکای التین ،می توان
از چاوزیسم نام برد که در ونزوئال شکل گرفت .در سال ،1989
اعتراضات بس��یاری نسبت به سیاس��ت های دولت وقت ان
زمان روی داد که البته توسط نظامی ها به شدت سرکوب شد.
یکی از بدترین این صحنه ها در کاراکاس روی داد و به عنوان
کاراکازو( )Caracazoنام گرف��ت .در این میان ،باتوجه به
رسوایی های فساد اعضای دولت ،گروهی از نظامیان درصدد
برامدند تا در س��ال 1992به کودتایی برای به دس��ت گرفتن
حکومت اقدام نماین��د .رهبری این کودتا با هوگ��و چاوز بود،
که اگرچه نافرجام ماند ،توانست تاثیری سیاسی ایجاد نماید.
رهبران این کودتا تا سال 1994در زندان بودند تا اینکه توسط
رئیس جمهور جدید ونزوئال مورد عفو قرار گرفتند و ازاد شدند.
چاوز از زمانی که ازاد شد شروع به سازماندهی حزب سیاسی
خود کرد و فعالیت های سیاس��ی خ��ود را بی وقف��ه ادامه داد
به طوری که به س��رعت مورد توجه همگان ق��رار گرفت و به
چهره ای محبوب مبدل ش��د .وی در انتخابات 1998شرکت
کرد و از ان تاریخ تا س��ال 2013رئیس جمهور ونزوئال بود .در
طول دوران ریاس��ت جمهوری خود ،وی از ایده های سیمون
بولیوار الهام گرفت و توانست اصالحات بسیاری در زمینه های
مختلف سیاس��ی ،اقتصادی و فرهنگی ایج��اد نماید .یکی از
تعهدات وی بر این اصل استوار بود که بتواند ونزوئال را به سمت
سوسیالیسمقرن 21هدایتنماید.باتوجهبهاینکهچاوزبه عنوان
رئیس جمهوری شناخته شده که برای اولین بار توجه خاصی به
افراد فرودست جامعه داشت و خدمات بهداشتی و سالمتی و
اموزشی و بسیاری موارد دیگر را برایشان تامین می کرد ،نبض
این قشر از جامعه را در اختیار گرفت و چاوزیسم نیز به جایگاه
مهمی در جامعه دست یافت.
چاوزیسم چیست و چگونه خلق شد؟
کلمه «چاوزیس��ت» ی��ا «چاوزیس��م» ابتدا توس��ط
اپوزیسیون دولت ونزوئال و اپوزیسیون بین المللی ابداع شد که
با این اصطالحات درصدد بودند تا از جنبش مردمی ای سلب
صالحیت نمایند که از سال 1998هوگو چاوز را حمایت کرده
بود و برای رسیدن به این هدف ،چاوزیسم را در حد افراد ضعیفی
ی که
خواندند که کورکورانه چاوز را دنبال می کند .بعدها ،مردم
برای دفاع از مشروعیت دموکراسی به خیابان ها ریختند توسط
اپوزیسیون مورد تمس��خر قرار گرفتند و به عنوان «توده های
چاوزیستی» نامیده شدند .برای طبقه اجتماعی قدیمی حاکم،
اعضای این جنبش فقط عده ای افراد متعصب بودند؛ انبوهی
ادم گرسنه که به دنبال رهبری پوپولیست می رفتند که برایشان
نان پخش می کرد .در س��ال های اولیه انقالب ،کس��انی که
رئیس جمهور ونزوئال (هوگو چاوز) را حمایت می کردند فقط به
عنوان بولیواری ها نامیده می شدند که الهام گرفته از اندیشه های
ازادیخواه ونزوئالیی سیمون بولیوار بود .این اندیشه از کودتای
چهارم فوریه س��ال 1992توس��ط هوگو چاوز به جریان افتاد
و بعد در س��ال 1999پرچم دار جریان قانون اساسی ان سال
پس از پیروزی انتخاباتی دسامبر 1998بود .از ان زمان به بعد،
ونزوئالیی ها به عنوان مردمی هوشیار عنوان چاوزیست را قبول
کردند و وقتی سعی کردند تا به اولیگارشی ونزوئال نشان دهند
واقعا از طرفداران سرسخت رهبری چون چاوز هستند و اینکه
درصدد بودند تا ثابت کنند این رهبر مردمی را با عالقه و اشتیاق
بسیار دنبال خواهند کرد ،اپوزیسیون سعی کرد تا القاب دیگری
به انها بدهد ،ولی دیگر زمان از دست رفته بود ،چرا که چاوزیسم
به عنوان ملتی که از نظر سیاسی به پاخاسته بود انسجام الزم را
به دست اورد .این پدیده سیاسی با تاریخ شخصی هوگو چاوز
رقم خورد به طوری ک��ه امروزه حتی در زمان��ی که وی دیگر
حضور ندارد ش��عارهایی چون «من چاوز هستم» یا «همه ما
چاوز هستیم» از گوشه و کنار شهر توسط شهروندان ونزوئالیی
شنیده می ش��ود که این خود نمایانگر عمق تعهدی است که
ونزوئالیی ها با رهبر مردمی خود احساس می کنند .چاوزیسم
اکنون با گذر زم��ان ،به حزب انقالبی بین المللی و جنبش��ی
فرهنگی مبدل شده که حامی ارزش های اجدادی خود و شکل
جدیدی از انسجام انسانی به شمار می رود .این انسجام به حدی
است که ونزوئالیی های چاوزیست معتقدند بهترین روش برای
ونزوئالیی بودن ،چاوزیسم است .همانطور که پیش تر ذکر شد
چاوزیسم بر مبنای ایده ال های رهبر انقالب بولیواری ونزوئال،
هوگو چاوز شکل گرفته اس��ت .خورخه والرو ،نماینده دائمی
ونزوئال در سازمان ملل متحد در ستایش این جنبش سیاسی
تاکید دارد به اینکه «چاوزیسم یک ملت است ،یک رستگاری
ایده ال انسانی است ،یک پروژه سیاسی انسانی درازمدت است.
چاوزیسم یک انقالب روحانی در ابعاد دنیوی است ،چاوزیسم
ملتی است قدرتمند در جریانی مس��تمر که مقتدرانه به سوی
ازادی قدم برمی دارد ».اما انچه از اهمیت باالیی برخوردار است
این که چاوز تالش کرد تا ملت ونزوئ�لا از قدرتی فوق العاده
بهره مند ش��ود و بتواند برای احقاق حقوق اساسی خود مبارزه
نماید و در این راه از هیچ مانعی خس��ته نشود .به همین دلیل،
امروزه مردم ونزوئال ش��اهد حضور یک دموکراسی مشترک
در کشورشان هستند ،نه اینکه دموکراسی دروغینی که یک
گروه شاخص سیاس��ی و اقتصادی کنترل اهرم های اساسی
قدرت را به دست گرفته باشد .این نوع دموکراسی رشد یافته در
ونزوئال ،نوعی دموکراسی مشارکتی خوانده می شود که افق ان
سوسیالیسم دموکراتیک است و اساس فلسفی ان ،انسانگرایی
بولیواری .درحال حاضر ،انچ��ه رهبر این جنبش ،یعنی هوگو
چاوز ،برجای گذاشته است پیشرفت در راه ساخت سوسیالیسم
بولیواری قرن 21است تا بتواند به عنوانجایگزینیمناسببرای
سیستم مخرب سرمایه داری درنظر گرفته شود و همین طور
به وضوح بیانگر اهداف چاوزیسم باش��د .البته چاوزیسم فقط
سیستمی سیاسی نیست که در چهار مورد در انتخاب چاوز به
عنوان رئیس جمهور مشارکت کرد ،بلکه ایدئولوژی چپگرایی
اس��ت که توزیع ثروت نفت برای افراد فرودس��ت جامعه را در
اولویتقراردادوحاکمیتملیرادربرابرقدرت هایامپریالیستی
مورد حمایت قرار داد .از طرف دیگر ،الزم به ذکر است که تعهد
چاوز در این بود تا فقرای کشور را در ردیف اول سیاست های خود
قرار دهد و همین امر او را به قهرمانی در میان بخش وسیعی از
اقشار جامعه تبدیل کرد .هزینه کردن ثروت نفتی کشور به طور
نامحدود توسط منتقدان بسیار مورد انتقاد قرار گرفته بود و بنا
به نظر بعضی از اقتصاددانان نیز اصال چنین روندی قابل دفاع
نبود .اقشار فرودست جامعه نیز از نتایج سیاست های خاص چاوز
بسیار بهره مند شدند و به همین دلیل او را به عنوان قهرمانی
ملی می س��تودند .یکی دیگر از ویژگی های چاوزیسم ،شور و
هیجانی است که هواداران این جنبش از خود نشان می دهند.
چاوز استاد پرورش چنین هیجانی میان هوادارانش بود و رهبر
ایندهچاوزیسمنیزبایستیچنینعملنماید،زیراطیمرحلهبروز
این تحوالت ،چنین امری ،اساسی و ضروری است .حفظ چنین
شور و اشتیاقی باعث می شود تا هواداران این جنبش سیاسی
دچار یاس و ناامیدی نشوند .یکی از استراتژی های چاوز این بود
که ونزوئالیی ها را با سیاست های جدیدش متعجب می کرد که
همین سیاست ها باعث می شد تا پایه های جنبش مستحکم تر
شود؛ روشی که رهبران اینده هم می توانند عملی کنند.
ایا چاوزیسم ادامه می یابد؟
انچهاذهانعمومیرابهخودمشغولکردهایناستکهایا
چاوزیسمبدونچاوز ادامه می یابد یاخیر؟اگرچهنیکالسمادرو،
رئیس جمهور موقت ونزوئال و همینطور نامزد ریاست جمهوری
پیشنهادی از طرف هوگو چاوز ،تاکید کرده در صورتی که به مقام
ریاست جمهوری ونزوئال برسد ،قابلیت و توانایی ادامه راه چاوز را
دارد و ادامه انقالب بولیواری را تضمین کرده است .وی تصریح
کردهاستکهدرکناررئیس جمهورفقیدکشورشتجارببسیار
ارزشمندی جمع اوری کرده و می تواند امور دولتی را در حد عالی و
صادقانه هدایت نماید .طبق نظر بسیاری از تحلیلگران سیاسی،
اکنون که چاوزیسم رهبر خود را از دست داده است ،ممکن است
در اینده راه های متفاوتی را پیش گیرد .از طرف دیگر ،در تاریخ
دیدهشدهکهبسیاریازرهبرانقدرتمندجهانکهخالءمشابهی
را به جا گذاشتند ،ایدئولوژی هایشان همچنان تداوم یافته است.
البتهدرچنیندولت هایی،شخصیتیکاریزماتیکمرکزیوجود
دارد و زمانی که تغییری در رهبری ایجاد می شود ،همیشه لحظه
بحرانی نیز وجود دارد .چاوز نیز به طور دموکراتیک انتخاب شد
و همیشه مورد ستایش هوادارانش قرار گرفته بود ،اما فقدانش
نیز بدون ش��ک با تغییراتی در اصول ایدئولوژیکی وی همراه
خواهد بود و در مواقعی نیز این تغییرات می تواند فراتر از اصول
45
ایدئولوژیکی این جنبش و رهبر ان باشد .به طور مثال می توان
به کشور یوگسالوی سابق اشاره کرد که در دوره زمانی پس از
جنگ جهانی دوم تا سال ،1980جوسیپ بروس تیتو موفق شد
گروه های بومی مختلف کشورش را متحد نماید .وی باتوجه به
ایجاد اتحاد و موفقیت اقتصادی به عنوان شخصیتی محبوب
شناخته می شد .اما زمانی که مرد ،کشورش دچار بحران شد و
جنگی داخلی روی داد و بعد به چند کشور مستقل تقسیم شد.
تحوالت در کوبا ،زمانی که فیدل کاسترو قدرت را به برادرش
رائول کاسترو انتقال داد نیز قابل توجه است که البته در این مورد
خاص ،انتقال قدرت بس��یار مالیم تر صورت گرفت .برادران
کاسترو از عقاید کمونیستی مش��ترکی تبعیت می کنند ،ولی
پس از اینکه رائول کاس��ترو قدرت را به دست گرفت ،بعضی
افراد را پاکسازی کرد و از ان زمان سیاستی را پیش گرفت که
تا حدی درهای کوبا را به صحنه بین الملل گشود .در نیکاراگوئه
نیز جنبشی شکل گرفت که طی س��ال ها با نام ساندنیست ها
همچنان پابرجاست .اگوستو س��اندینو ،رهبر شورشی بود که
علیه اشغال کشورش توسط ایاالت متحده در اواخر دهه1920
و اوایل دهه 1930به مبارزه برخاست .این جنبش در حال حاضر
نیز در نیکاراگوئه و تحت ریاست جمهوری دانیل اورتگا قدرت را
در دست دارد .اگرچه این جنبش نیز از اصول خود فاصله گرفته و
اهداف سیاسی ساندینو دستکاری شده ،ولی همچنان به راه خود
ادامه داده است .این امر می تواند برای جنبش چاوزیسم و اهداف
سیاسی چاوز نیز اتفاق بیفتد .پرونیسم نیز جنبش دیگری است
که به افتخار یکی از روسای جمهور سابق ارژانتین با نام خوان
دومینگو پرون نام گرفته است و میراث به جا مانده از ان ،اکنون
با گذشت سال ها احزاب مختلفی هم از راس��تگرایان و هم از
چپگرایان را دربرگرفته است .پرون نیز رهبری پوپولیست بود که
ایدئولوژیانهمچنانپابرجاست،به طوریکهرئیس جمهوری
فعلی ارژانتین نیز از رهبران پرونیس��م این کش��ور محسوب
می ش��ود .با توجه به چنین روندی ،در ونزوئال نیز به طور حتم
چاوزیس��م از بین نخواهد رفت ،ام��ا درصورتی که نیکالس
مادور ،از جناح چاوزیسم بتواند در انتخابات ریاست جمهوری به
پیروزی برسد که البته طبق نظر بسیاری از تحلیلگران سیاسی،
وی شرایط خوبی جهت کسب مقام ریاس��ت جمهوری دارد،
بایستی همانند رائول کاسترو ،وی نیز به پاکسازی افراد وفادار
به چاوز اقدام نماید و کابینه خود را با افراد خود تشکیل دهد تا
بتواند انسجام قدرتش را حفظ نماید .با تمام این جریانات ،بدون
شک انچه مسلم است این که یاد و خاطره چاوز همچنان ادامه
خواهد یافت و بسیار سخت است که بتوان ان را از ذهن اقشار
فقیر ونزوئال پاک کرد که طی سال ها ،پاس��خ های خود را در
تصویر و کلمات چاوز می یافتند .چرا که میلیون ها ونزوئالیی
امیدهای خود را در چاوز یافتند و اکنون سوال این است که چه
کسی مالک این تصویر خواهد شد و چگونه از ان استفاده خواهد
کرد .احتماال ،حتی اپوزیسیون نیز جنبه هایی از میراث چاوز را
از ان خود خواهد کرد .به طوری که طی رقابت انتخاباتی سال
گذشته در ونزوئال ،جناح اپوزیسیون تعهد داد که سیاست های
اجتماعی که توسط چاوز اغاز ش��ده اند را حذف نخواهد کرد،
بلکه فقط درصدد اصالح انها خواهد بود .حذف چاوزیسم بدون
علوم سیاسی
نام و نان چاوز
تاثیر چاوز بر اقتصاد و سیاست ونزوئال بلند مدت نیست
مثلث شماره 168
2
صادق زیباکالم ،استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران
اکنون که دستاوردهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی
تفکر و دیدگاه چاوز در ونزوئال را به بوته نقد و ارزیابی می گذاریم،
دیگرهوگوچاوزدراینکشوروصحنهسیاسیجهانوجودندارد.
نمی توان گفت که چاوز توانست در بلند مدت به توسعه سیاسی و
اقتصادی در ونزوئال کمک شایانی کند ،چراکه اساسا محبوبیت
این رهبر ونزوئالیی بیش��تر در میان اقش��ار و الیه های کمتر
تحصیلکرده،کمترمتخصصوکمترکارافرینجامعهاینکشور
بود .در واقع انهایی که با شدت تمام به هوگو چاوز و دیدگاه های او
پایبند و عالقه مند بودند اغلب اقشار و الیه های کم درامد جامعه
بودند که چندان نقشی در تولید و تحصیالت عالیه و کارافرینی و
حیاتروشنفکریونخبگانفکریوفرهنگیونزوئالنداشتند.
بر همین اساس نمی توان تاثیر چاوز در توسعه سیاسی ،جامعه
مدنی و توس��عه اقتصادی را بلند مدت و دیرپا دانس��ت .از این
منظر نمی توان هوگو چاوز را با ان سان سوچی ،نلسون ماندال
و سالوادور النده مقایسه کرد؛ این افراد بیشتر روی نویسندگان،
روزنامه ن��گاران ،نخبگان فکری ،جریان های روش��نفکری و
رهبران اتحادیه کارگری و جنبش های دانشجویی تاثیرگذاری
داش��ته اند در حالی که چاوز تاثیر کم رنگی روی این اقش��ار و
الیه های جامعه ونزوئال داشت .تفکرات و سیاستگذاری های او
بیشتر در میان بخش های کم درامد جامعه محبوبیت داشت .به
این ترتیب می توانگفت که مکتب و مشرب و جریان فکری که
46
چاوز در ونزوئال پایه گذاری کرد ،نقش شگرفی در نهادینه سازی
جامعهمدنیوتوسعهسیاسیونزوئالوسایرکشورهایامریکای
التیننداشت.دربعداقتصادیهمبهنظرنمی رسدکهسیاست ها
و دیدگاه های چاوز به درستی توانسته باشد با استفاده از درامد
هنگفت نفتی ونزوئال بسترساز و توسعه گرا باشد .دولت چاوز
نتوانست انگونه که انتظار می رفت از درامدهای سرشار نفتی
در توسعه زیرس��اخت ها و اموری که در دهه های اینده نتیجه
بخش هس��تند ،بهره گیرد .درامدهای کالن نفتی در ونزوئال
صرف صنایع مادر ،سیستم اموزش و درمان پیشرفته یا مشابه
اقداماتی که قطری ها و اماراتی ها در خلیج فارس با اتکا به درامد
نفت انجام دادند ،نشد .امروز قطر و امارات با توسعه زیرساخت ها،
سرمایه هایکالنیراازاروپاوامریکابهسویخودجذبمی کنند
و این در حالی است که ونزوئال باتوجه به نزدیکی جغرافیایی به
امریکا و کشورهای پیشرفته ای چون برزیل ،امکان بیشتری در
جذب سرمایه ها دارد .طبیعتا سود حاصل از کشاورزی مدرن،
صنعت پویا و زیرساخت های فعال با بهره گیری از درامد نفت،
اقش��ار کم درامد و الیه های پایین جامعه ونزوئال را بهره مند
می ساخت ،در حالی که بخش عمده ای از درامد نفتی ونزوئال
در دوران چاوز میان بخش های کم درامد جامعه توزیع شد .در
حقیقت توزیع پول به جای س��رمایه گذاری ،اولویت اقتصادی
دولت چاوز بود .با این حال چاوز به لحاظ منش اقتصادی هرگز
وارد س��اختارهای مافیایی اقتصاد در ونزوئال همچون برخی
دیگر از رهبران کشورهای امریکای التین نشد .اکثر مقامات
کشورهای امریکای التین در مافیای فساد ،قاچاق مواد مخدر و
سودجویی های نفتی دست دارند ،در حالی که هوگو چاوز از این
جهات بسیار صادق بود و هرگز وارد مجاری فاسد اقتصادی رایج
در کشورهای امریکای التین نشد .شاید بتوان گفت که میراث
چاوزدوگانهاست؛ازیکسوتالشکردتابهمسالهفقردرونزوئال
که در اکثر کشورهای امریکای التین نهادینه شده است ،توجه
ویژه اینشاندهدوبااجابتخواسته هایتوده هایزحمتکش
چاوز توسط اپوزیسیون نشانگر این امر است که جناح مقابل از
اینکه پرونیسم بدون پرون و ساندینیست بدون ساندینو وجود
دارد ،غافل مانده اند .البته چاوزیس��م فق��دان بزرگی را بدون
چاوز متحمل خواهد شد ،چرا که در حالی که سالمتی چاوز به
تدریج مختل می شد جناح بندی هایی نیز در درون چاوزیسم
روی داد و با گذشت زمان این جناح بندی ها خود را نشان دادند.
بعضی به حمایت از مادرو پرداختند که بسیار نزدیک به رژیم
کوباست ،درحالی که بعضی دیگر از دیوسدادو کابه یو ،رئیس
انجمن ملی ونزوئال حمایت می کنند که ناسیونالیست تر است.
بنابراین مادرو در صورت کسب مقام ریاست جمهوری ،بایستی
از شکاف های درونی ایجاد شده جلوگیری نماید ،زیرا همین
امر یکی از تهدیدهای اصلی برای جنبش چاوزیسم محسوب
می شود .از طرف دیگر ،چهره اصلی اپوزیسیون ونزوئال ،انریکه
کاپریلس ،در ماه ژانویه در مصاحبه ای با روزنامه ای اسپانیایی
گفت که در مورد وجود چاوزیسم بدون چاوز شک و تردید دارد.
وی تاکید می کند که هر جنبشی بدون چهره اصلی اش ،بسیار
اسیب پذیر است .البته هواداران چاوز ،نسبت به ادامه میراث چاوز
بسیار خوش بین هستند .چاوزیسم در ابتدا بر حضور هوگو چاوز،
متمرکز شد ،اما به تدریج رشد کرد و تا حدی پیشرفت کرد که به
جنبشی از توده های مردمی تبدیل شد و فراتر از مرزهای ونزوئال
رسید و بر کشورهای سراسر جهان تاثیرگذار شد .چاوزیسم و
انقالب اجتماعی که چاوز اغاز کرده بود ادامه خواهد یافت .چاوز
شخصیتیبسیارقدرتمندبود؛شخصیتیبسیارکاریزماتیککه
همیشه توجه تمامی رسانه ها به سوی او بودg.
از طریق درامدهای نفتی ،انان را به سوی «انقالب بولیواری»
جلب کند .از سوی دیگر و به اعتقاد مخالفان چاوز ،امدن او امدن
ازادی های دموکراتیک و ساختارهای جامعه مدنی را محدود
کرد و در ارتقای شاخص های کمی و کیفی اقتصادی ناموفق
بود ،به طوری که کمبود و جیره بندی مواد خوراکی و فس��اد در
دس��تگاه های اداری در زمان چاوز رواج یافت .اکنون در استانه
انتخابات ریاست جمهوری ونزوئال انچه به عنوان مکتب فکری
چاوز در میان مردم این کشور جا باز کرده ،اقبال نزدیکان چاوز در
انتخابات را باال برده است .با اینکه به احتمال بسیار قوی معاون
چاوز پیروز میدان انتخابات خواهد بود اما بعید است دستاوردهای
فکریوسیاسیواقتصادیچاوزحتیتایکدههایندههمچنان
به قوت خود باقی بماند .در واقع با برگزاری انتخابات جدید و حتی
پیروزیطیفهمسوباچاوز،نمی توانانتظارتقویتدستاوردهای
فکری و اجتماعی چاوز را داش��ت ،چراکه بخشی از چاوزیسم
مدیون شخصیت و کاریزمای چاوز بود .چاوز کاریزمای بسیار
نیرومندی داشت .در پاسخ به این سوال که ایا اگر درامد کالن
نفتیدرونزوئالوجودنداشت،بازهممحبوبیتچاوزدراینکشور
به این اندازه بود یا خیر ،به راحتی باید اری گفت .چاوز مستقل از
درامد نفت دارای کاریزما بود و این بعد کاریزماتیک شخصیت
وی به اسانی قابل انتقال به جانشین وی نیست .نزدیک ترین
فرد به چاوز یعنی معاون او در انتخابات ریاست جمهوری پیروز
میدان خواهد بود چراکه بخشی از محبوبیت چاوز برای جانشین
اوباقی است.درعینحالباتوجهبهمرگحزن انگیزچاوز ،حالتی
تراژدیک در ونزوئال ایجاد شده که بی تردید به سود کاندیدای
نزدیکبهچاوزدرصحنهرقابتانتخاباتیخواهدبود .بااینوجود
دربلند مدتفرهنگوتصویریکهازچاوزبهجایماندهبهتدریج
ی می ماند که
کمرنگ می شود و در کمتر از یک دهه از او تنها نام
در کتب تاریخ ونزوئال خودنمایی خواهد کرد.
گ تراژیک و محبوبی��ت باالی چاوز
در واقع گرچ��ه مر
همچنان وزن طرفداران او در صحنه سیاسی ونزوئال را در میان
مدت حفظ می کند ،اما تصویر و تصور ناشی شده از چاوز به تدریج
رنگ می بازد ،چراکه چاوز نتوانست نوعی توسعه پایدار سیاسی
و اقتصادی را در ونزوئال به وجود اورد .چاوز هر چه بود عواطف و
احساسات بود که به مرور زمان ،تحت تاثیر حوادث و تحوالت و
واقعیت های اجتماعی و سیاسی رنگ می بازندg.
گره خوردن دست نامرئی بازار
و دست مرئی دولت
3
گفت وگو با اعلمی فریمان درباره الگوی سیاسی ،اقتصادی چاوزیسم
این روزها ونزوئالیی ها در تب و تاب رقابت های انتخاباتی ریاس�ت جمهوری ونزوئال ،نگاهی دوباره
به اندیشه های چاوز ،رئیس جمهور فقید کشورشان دارند؛ برخی با دید انتقادی و برخی ستایشگرانه .در
ی فریمان ،کارش�ناس سیاس�ی امریکای جنوبی به ارزیابی ابعاد و مش�خصه های
گفت وگو ب ا هادی اعلم
چاوزیسم و تاثیرات ان بر جامعه ونزوئال و کشورهای امریکای التین پرداختیم .
مینا علی اسالم
نقش و جایگاه چاوز در ش�کل گیری چاوزیس�م
چگونه بوده است؟
lحاال خیلی از تحلیلگران در مسائل سیاسی کمتر
می توانند به چاوز ایراد بگیرند،اما مساله اقتصاد اختالفی ترین
مس��اله در تفس��یر عملکرد چاوز است.سوسیالیس��ت های
دنیا به رغم پذیرش برخی ایراده��ا عملکرد او را خیلی خوب
توصیف می کنند،اینکه 70درصد فقر س��ال 1996به شدت
کاهش یافته و وضعیت اقتصادی برابر ش��اخص هایی مانند
میزان مرگ و میر ،افزایش دستمزدها ،برنامه اجتماعی بسیار
قوی بهبود یافته شکی نیست ،اما نوع نگاه متفاوت به نحوه
هزینه کردن درامدهای نفتی است .چاوز با عملگرایی خاص
خود واقعا نفت را سر س��فره های مردم اورد.این کار حتی با
اس��تفاده از وام های چینی هم ص��ورت گرفته،اما اینکه این
روند چه اس��یب هایی بر اقتصاد ونزوئال زده یا بعدا می زند،
تردیدهایی وج��ود دارد ،من اقتصاد دان نیس��تم و نمی توانم
فرایندهای حاال و بعد جامعه ونزوئال رادراین مس��اله خاص
ترسیم کنم ،اما اگر قرار باشد مقایسه ای بین سیستم اقتصادی
او با سلفش کارلوس اندرس پرز صورت بگیرد ،دو جهت گیری
کامال متفاوت است .پرز نگاهی کامال لیبرالی با جهت گیری
بازار ازاد و خصوصی سازی گسترده داشت که نهایتا به رکود
ش��دید اقتصادی همراه با نارضایتی اجتماعی منجر شد که
ان مولفه ها همراه با فس��اد و ناتوانی احزاب سنتی شرایط را
برای تغییرات فراهم اورد و جهت گیری بعدی چاوز برعکس
اقدامات پرز بود.به هرحال پرز به هر دلیل اقدامات اقتصادی
موفقیت امیزی نداشت که ملت به س��مت شعارهای جدید
کشیده شد.اما نکته ای که واضح اس��ت طبقه فقیر ،محروم
و به حاشیه رانده شده یا طرد ش��ده ونزوئال در دوره چاوز به
متن برگشت ،عالوه براینکه در سیاست دارای هویت شد ،در
اقتصاد هم به بهره رسید .حاال اگر وضعیت دوحزبی با سیستم
فاس��دی که ثروت را مدام با پیمان موسوم به پانتوفیخیستا
بین خود تقس��یم می کرد،استمرار داش��ت،مثالمنافع درامد
نفت بین مردم تقس��یم نمی شد،کجا تقس��یم می شد؟ بین
اولیگارش��ی های فاسد و بعدا ونزوئال توس��عه می یافت؟ اما
اندرس پرز ب��ا اقتصاد لیبرال��ی هم پیوند ب��ا نهادهای مالی
چندجانبه که موفق نشد .ش��اید از منظر اقتصادی دو شکل
هزینه کرد درامد نفتی محکوم و ناپسند باشد،اما ادبیاتی که
چاوز در فرایندهای اقتصادی پیش گرفته به هرحال یک طبقه
بزرگ محروم را صاحب ثروت هرچند جزئی کرده و او را احیا
کرده؛ این دستاورد اس��ت.گاهی وقت ها رهبران به هردلیل
فرصت کار فوری و مقطعی را ب��رای ادامه حکمرانی به کار
زیربنایی و درازمدت ترجی��ح می دهند و در ونزوئال هم چاوز
به دلیل اهمیتی که برای فقرزدای��ی فوری قائل بود ،ترجیح
داد بیشترین درامدهای نفتی را بی توجه به عواقب ان خرج
برنامه های رفاه اجتماعی کند.اما در حال حاضر مش��کالتی
مثل تورم،کمبود نسبی کاالهای اساسی و بیکاری وجود دارد
علوم سیاسی
چاوزیسم چه ابعاد و ویژگی هایی دارد؟
lالبته م��ن گمان نمی کنم چاوزیس��م یک مکتب
ادامه دار شود ،اما شهرتش بدون شک از خوان پرون ارژانتینی
کمتر نخواهد بود .او بانی جنبش��ی در سوسیالیس��م ش��ده
که ادام��ه دهنده حرکت دیگ��ر سوسیالیس��ت های جهان
اس��ت .اما برای انکه حرف های تکراری در باب چاوزیس��م
نزده باش��یم ،بهتر اس��ت به مقوله بنیاد نظری چاوزیس��م
بپردازیم .می دانید که سوسیالیسم اساسا مفهومی عام ،مناقشه
برانگیز و اختالفی اس��ت .سوسیالیس��م پارادایمی با عناصر
چاوزیسم در بعد اقتصادی دارای چه کارکردهایی
است؟
مثلث شماره 168
lچاوزیس��م بدون چ��اوز را نمی ت��وان تصور کرد.
باالخره چاوز بانی چاوزیسم بوده .اگر چاوز فردی عادی مانند
بسیاری از سیاستمداران رایج بود که اصال طرح بحث ندارد،اما
چون او با فعالیت هایش ساختارشکن سیاست جاری ونزوئال از
ابتدای دهه نود بوده که بعد در 1998با پیروزی در انتخابات به
بار نشسته و از 1999رسما رئیس جمهور شده ،بنابراین الزم
است برای بررسی و ش��ناخت نقش و تاثیر چاوز در سیاست
امروز ونزوئال به تئوری های مربوط به لیدری و هدایت گری
در سیاست رجوع کنیم .هوارد گاردنر( )1996می گوید « :لیدر
فردی است که داس��تانی می افریند ».حاال چاوز در سیاست
ونزوئال داستانی ریشه دار افریده که مختص خودش است .از
این منظر اگر به تئوری های سیاسی مربوط به قدرت هدایت
به شکل عام که می تواند تعریفی از مدل ریاست جمهوری هم
باشد ،رجوع کنیم سبک رهبری چاوز همزمان سیاست سازی،
مدیریت اداری و اداره بحران را یکجا دارد .در این نوع مدل
رهبری او ه��م از ایدئولوژی اس��تفاده می کن��د و هم ثبات
شخصیتی و اراده سیاسی را یکجا در خود دارد و همین موضوع
باعث شده که بتواند در سیاست گذاری کشورش موفق شود.
زمانی که قدرت سیاسی با فردی که زمینه ساز تغییر و تحول
در جامعه است ،پیوند می خورد ،اقبال یک کشور خواهد بود،
به ویژه اگر در این سبک ریاست ،س��ودای این فرد توسعه و
دلسوزی برای ملتش باشد .به نظر من چاوز با این خصوصیات
توانست چاوزیسم را شکل دهد.چقدر از روسای جمهوری یا
نخست وزیران می توانند صاحب تفکر و ایده باشند.معموال
کمتر می شود،اما تجدیدنظر طلب هایی که به قدرت سیاسی
می رسند ،در جامعه خود موج ایجاد می کنند و بانی یک تحول
می شوند ،بنابراین شخصیت فردی در تحلیل جامعه ونزوئال
به نظر من حرف اول را می زند .البته این جایگاه او متناسب با
وقایعی است که او را به پیروزی رساند؛ ازجمله ارتشی بودن
و خاستگاه نیروهای مس��لح که توانس��ت در مرحله پس از
ریاست جمهوری اندرس پرز نقش خود را ایفا نماید.اما فراتر
از همه اینها خودش عنصری از سنخ تصمیم سازان سیاسی
بوده است.
عام اجتماع،برادری،براب��ری اجتماعی ،نیاز ،طبقه اجتماعی
و مالکیت اش��تراکی اس��ت که در طول زمان روشنفکران و
سیاستمداران هریک در ان تجدیدنظری کرده و مفاهیمی
بران بار کرده اند که برخی مخالفن��د و برخی موافق .در این
مسیر ادبیات راه سوم هم ایجاد شد.راه سوم را ابتدا موسولینی
با طرح کورپوراتیس��م مطرح کرد ،بعد در انگلس��تان مطرح
ش��د و خوان پرون در ارژانتین هم ان را پی��ش گرفت.البته
نمی توان ان را همیشه سراس��ر نظری فرض کرد،چون در
مقاطع تاریخی بسیاری از کشورها راه سوم را گریزی برای
فرار از ش��رق و غرب تعریف کرده اند .راه سوم به استناد من
از تعریف کتاب سیاس��ت اندرو هیوود اس��ت که می نویسد
«اندیشه جایگزین س��رمایه داری و نیز سوسیالیسم و توجه
به جایگزینی سوسیال دموکراسی سبک قدیم و سوسیالیسم
نوست ».ارزش های راه س��وم فرصت ،مسئولیت و اجتماع
است ،مخالفان راه س��وم این ایده را به دلیل پذیرش عملکرد
بازار و بخش خصوصی خارج از حوزه سوسیالیسم می دانند،
اما سیاس��تمداران راه سوم اکنون بیش��تر اصالحات رفاهی
را تش��ویق می کنند .غرضم از این تعریف استناد مستقیم به
اظهارات خود چاوز است .او در این باره گفته بود «:ما نه دولت
ساالر هستیم ،نه نئولیبرال،درست درمیانه راه ،انجایی قرار
داریم که دس��ت نامرئی بازار با دست مرئی دولت به هم گره
می خورد؛ وجود دولت به قدری که ضرورت دارد و سهم بازار
تا حدی که ممکن باشد ».بنابراین در ونزوئال راه سوم با مدل
راه چهارم شناخته ش��د .واژه مدل راه چهارم ابتکاری جدید
برای نوعی از مدل اقتصادی و اجتماعی است که ونزوئال ان
را استفاده کرد که در سال 2005به نظریه حرکت به سمت
سوسیالیسم تغییر یافته است .فرضیه مدل راه چهارم امکان
ترویج ابعاد بشردوستانه را برای تمام انسان ها ممکن می داند؛
بیش از چیزی که مکتب فردگرایی به شکل خودمحوری یا
سیستم رقابتی مدل نئولیبرال ان را جست وجو می کند .سایر
مسائل در چاوزیسم به تبع این تفسیر چاوز از سوسیالیسم که
بیشتر جنبه انسانی دارد،ش��کل گرفته است.البته مخالفان،
چاوز را متهم می کنند که از عناصر برابری و عدالت اجباری
به عنوان پوششی برای رادیکال سوسیالیسم استفاده می کند،
اما برابر اظهارات روش��ن او و عملکردش به نظرم این اتهام
مردود است .در بعضی تصمیم گیری ها درست است او با سلطه
قوه مجریه بر اقتصاد تالش کرده برنامه ریزی متمرکزی را
اجرا کند ،اما اینها در نگاه اول ربطی به سانترالیسم لنینی ندارد،
بلکه اگر به تاریخ وقایع سیاسی ونزوئال نگاه کنید خیلی از این
تصمیم ها در دفاع و واکنش به بحران های اپوزیسیون صورت
گرفته،مثال در بحث اعتصاب کارکنان شرکت نفت.بنابراین به
اعتقاد من باید همه این مولفه ها را کنار هم دید .در سال های
اولیه زمامداری چاوز خیلی از ت��وان او مصروف زورازمایی با
اپوزیسیون شد.
47
که از نگرانی های رئیس جمهور اتی خواهد بود.
ن�گاه چاوزیس�م ب�ه توس�عه ،دموکراس�ی و
فرایندهای سیاسی در امریکای التین چگونه است؟
علوم سیاسی
lرسم شده که برخی تحلیلگران یا ژورنالیست ها به
تبعیت از رسانه های فراگیر و حاکم غرب ادبیات ضدچاوزی
را تکرار می کنند و او را از پوپولیس��تی دواتش��ه تا فاشیستی
تمام عیار باال می برند ،در اینجا اساسا اس��تدالل من بر پایه
دفاع یا محکوم کردن فرد یا جریانی نیست و دیدگاه افراطی و
تفریطی ندارم ،معتقدم اگر قرار است قضاوتی درباره عملکرد
چاوز صورت گیرد ،بر اساس شاخص های سیاسی،فرهنگی
و اجتماعی یا اقتصادی نق��ادی کنیم .ادبیات چ��اوز درباره
دموکراسی اشاعه دموکراسی مستقیم و مشارکتی بود .تفکر
چاوز بر این مبنا قرار داش��ت که دموکراس��ی واقعی فراتر از
انتخابات ازاد اس��ت .انتخابات ازاد تنها یک��ی از مولفه های
دموکراسی است و بقیه به مس��ائلی مانند فرهنگ سیاسی
فعال ،مش��ارکت واقعی م��ردم در روند همکاری سیاس��ی،
ایجاد جامعه مدنی واقعی و ...باز می گردد .بر همین اس��اس
نمی توان دموکراسی را مورد سنجش قرار داد .از دیدگاه وی
مشارکت فعال از سوی شهروندان از مولفه های ضروری برای
ایجاد دموکراسی مطلوب است .هدف او در ونزوئال تکمیل
دموکراسی و نمایندگی با فرهنگی تاثیرگذار بود؛ با این کار
شهروندان کشور در توسعه سیاستگذاری به تمرکز زدایی از
قدرت می رسند .این شیوه کار به وسیله «شورای برنامه ریزی
امور عمومی» به انجام می رس��د .هدف این ش��وراها ایجاد
فرایند مداخله مستقیم شهروندان در انتخابات ،توزیع قدرت
در سطوح و مشارکت در سیاستگذاری و ساماندهی به درامد
مردم اس��ت .زیربنای مش��روعیت این اقدام ،بند 62قانون
اساسی بود که در ان بر مش��ارکت مردم در شکل دهی ،اجرا
و نظارت بر موضوعات مهم به صورت فردی و جمعی اشاره
شده است .اما به رغم این انتقادها ،چاوز معتقد بود که سیستم
ش��وراها گام بس��یار مهمی در جه��ت تمرکززدایی با هدف
افزایش پاسخگویی ،تقویت مشارکت ،توزیع مجدد قدرت،
ثروت و منابع ،بهبود اجرای امور اداری و کاهش بوروکراسی
برای پاسخ به نیازهای مردم است .در بندهای 132 -133و
135قانون اساسی کشور وظایف و مسئولیت های مشارکت
ف ترویج و اشاعه
سیاسی ،مدنی و اجتماعی شهروندان با هد
حقوق بش��ر به عنوان پایه همزیس��تی دموکراتیک و صلح
اجتماعی مطرح شده است .بر همین مبنا ،الگوی کارکردی
مشارکت مستقیم مردم در نظام تعاونی ها تجلی یافته است.
مهم ترین جنبش اجتماعی در زمینه تعاونی ها در کش��ور در
س��ازمان غیر انتفاعی حقوق بشر کش��ور به نام پرویا تجلی
یافته و سراس��ر تعاونی ها در هر بخش اجتماع مانند هنری،
امنیتی ،کشاورزی ،بهداشتی ،رسانه ای ،همکاری زنان و ...را
تحت پوشش دارد .این تعاونی ها رشد بسیار زیادی تا مرگ
چاوز داشته اند .یکی از جنبش های اجتماعی فعال در عرصه
سیاسی ونزوئال در بحث مش��ارکت مردمی ،کانون بولیوار
بوده است که از س��ال 2000میالدی در کشور شروع به کار
کردند .این س��اختار جدید برای اتحاد کانون ها ،همکاری و
ارتباط با یکدیگر و گسترش انها در مسائل منطقه ای – ملی
و بین المللی ایجاد شده اس��ت .ادبیات بولیواری کارکرد این
خانه ها را به عنوان مکان��ی برای برگ��زاری گردهمایی ها،
مالقات های افراد ،جلس��ات درونی ،تاسیس کانون ،اتحاد و
تقویت س��ازمان ها ،جنبش ها و نهادهای مرتبط با بازسازی
قدرت مردمی و دفاعی و توسعه پروژه های توسعه در جامعه
جدید برشمرده است .این ها تعریف چاوز از دموکراسی بوده
است .در مسائل توسعه همان گونه که برابر اظهاراتش عرض
کردم او عملگرایی تلفیقی را پی��ش گرفت و همان گونه که
قبال اشاره کردم ،مهم این اس��ت که هر اقدامی که بعدها در
طول کار علیه اپوزیسیون اتخاذ کرد ،کارکرد دفاعی داشته
است.برای روش��ن تر شدن بحث ش��اخص ها را نگاه کنید.
همین چند وقت قبل موسس��ه گالوپ ،ونزوئ�لا را در ردیف
مثلث شماره 168
48
شش��م کش��ورهای ش��اد جهان قرارداد .برابر اطالعات (به
استناد اخرین امار لوموند) از 111شبکه تلویزیونی 61شبکه
خصوصی هستندکه 37شبکه به جوامع بومی تعلق دارند و
13شبکه دولتی هستند که شبکه های خصوصی 60درصد
بیننده دارند و 80درصد مطبوعات مربوط به مخالفان است.
دو روزنامه ال یونیورس��ال و ال ناسیونال مربوط به مخالفان
است .به عالوه 14انتخابات برگزار شده در دوره چاوز همگی
مورد تایید ناظران بین المللی بوده است.در دوره چاوز شاهد
کمترین اسیب انسانی ناش��ی از خودکامگی یا دیکتاتوری
بوده ایم و اساسا کشتاری حاد گزارش نشده است.حاال با این
شاخص ها چگونه می توان رژیم سیاس��ی چاوز را دیکتاتور
تلقی کرد؟ این نگاه کاخ سفید به اوست.بازماندگان سابق که
هسته های اپوزیسیون را تشکیل می دهند این بزرگنمایی ها
را انجام می دهند .همین حاال به شعار مخالفان توجه کنید،
همگی ش��عار مقابله با جرم و جنایت و سپس تجدیدنظر در
سیاست خارجی را به عنوان مهمترین خواسته های خود ذکر
می کنند که افزایش جنایت را دستاورد منفی چاوز می دانند.
البته شاخص های امار جنایت باالس��ت ،اما لزوما مربوط به
دولت او نبوده .خش��ونت در کل امریکای التین ساختاری
اس��ت،در مکزیک و کلمبیا هم هس��ت1000 .ادم ربایی در
2012در ونزوئ�لا یا نرخ 55قت��ل در ه��ر 100000نفر یا
فس��اد و ضعف پلیس خیلی نگران کننده اس��ت و احساس
ناامنی باالیی را القا می کند وگرچه من هم معتقدم سیستم
سیاس��ی چاوز بی عیب و نقص نبوده ،اما اگ��ر او در اصالح
قانون اساس��ی یا کنترل نیروهای مس��لح برای پیشگیری
از کودتا تالش نمی کرد نمی توانس��ت این همه اصالحات
انجام دهد .م��ا در هیچ جای جهان حتی در پیش��رفته ترین
دموکراس��ی ها ،ایده ال مطلق س��راغ نداری��م ،حاال چطور
می توانیم در قاره ای که این همه شاهد دیکتاتوری،مداخله و
کودتا و فقر بوده،باالترین استانداردها را طلب کنیم .بنابراین
من معتقدم چاوز سوسیالیسمی بر بستر ازادی و دموکراسی
بنا نهاده که البته نقص هم دارد،اما حرکتی مبتکرانه و بدیع
است .به عنوان نکته پایانی این سوال عرض می کنم برخی
از پژوهش��گران در طبقه بندی رژیم های سیاسی امریکای
التین که در اکسفورد س��ال 2007منتشر شده با اقتباس از
چهار ش��اخص نظارت غیرنظامیان،ازادی های مدنی ،حق
رای و نوع قوه مقننه و مجریه در دوره چاوز در سال 1999نیمه
دموکراسی،در2000تا2001دموکراسی ،در 2002تا 2004
نیمه دموکراس��ی بوده و در تاریخ کش��ور تنها سال 1945و
1948تا 1957اقتدارگرایی داشته است.
در بع�د فرهنگی و اجتماعی تاثیر چاوزیس�م در
ونزوئال و سایر کشورهای امریکای التین را چطور
ارزیابی می کنید؟
lبرای بررسی تاثیر چاوز در منطقه ابتدا الزم است
تصویری از شرایط منطقه داش��ته باشیم.چون در بررسی ها
ترس��یم ش��رایط بدون در نظر گرفتن نقش امریکایی ها در
منطقه ممکن نیست.معروف است که منطقه امریکای التین
حیاط خلوت ایاالت متحده و جزو حوزه انحصاری این کشور
محسوب می شد .ایاالت متحده در قرن بیستم برای حفظ و
تسلط بر این حوزه از ابتدا با استفاده از ابزارهای نظامی مستقیم
و غیرمستقیم و سپس مداخله اطالعاتی وارد شد و سپس با
دگرگونی های اجتماعی و تغییر مناسبات فرهنگی -سیاسی
از الگوها و ابزارهای اقتص��ادی مانند بانک جهانی ،صندوق
بین الملل��ی پ��ول و وزارت خزانه داری خود وارد عمل ش��د.
دهه 80نقطه نهایی این نس��خه های تجویزی بود و از این
دهه است که در منطقه شاهد دگرگونی ها در سطح رهبری
هستیم .در امریکای التین خشونت طوالنی و ریشه دار است
و با همین تناس��ب نهادهای داخلی اجتماعی مانند خانواده،
کلیسا ،اموزش و ارتش سلسله مراتبی و انحصاری هستند.
ش��رایط اقتدارگرایانه فعلی این منطقه به دلیل تمایل افراد
است که دارای میراثی اسپانیایی هستند .تحرک اقتصادی
منطقه به دلیل تمرکز زمین ،مالکی��ت خارجی ها بر منابع و
صنایع اندک ناکارامد است و حکومت تنها مسیر فعال ثروت
و قدرت و تنها منبع اشکار برای تغییر و تحرک از باالست .در
این شرایط قدرت های مختلف رقیب سعی در ظرفیت سازی
قدرت دارند تا از طریق انتخابات ،انق�لاب ،مداخله نظامی،
تظاهرات عمومی ،خشونت یا انجام خدمات اجتماعی مورد
پذیرش قرار گیرند .بنابراین ساختار اجتماعی در کشورهای
مذکور منطقه سیال است و عمدتا نظامی گری کلید موفقیت
در امور است و حتی در شرایطی که رقبای جدید مورد قبول
جامعه قرار می گیرند ،رقبای قدیمی به جز در موارد انقالبی
در پروسه سیاس��ی باقی می مانند و بنابراین جامعه دو قطبی
می شود .همزمان با حضور طبقه جدید اپوزیسیون باقیمانده
در بخش هایی حتی تاثیر گذار در کشور فضا را ناامن می کنند.
در این شرایط حتی میراث اولیگارشی ثروت و قدرت وابسته
و متکی به بیگانگان نیز سال ها بوروکراسی کشور را در اختیار
داشته اند .این تصویری کلی و کالن از منطق ها ی است که در
ان ملت ها به ناچار با ابزار دموکراتیکی مانند احزاب و انتخابات
به رهبرانی جدید روی می اورند و بدیهی است هوگوچاوز با
فرهنگ ستیزه جویانه خود نسبت به تمام عادات سیاسی کهن
موجی از تغییر را در منطقه ایجاد کرد .پیامدهای حضور چاوز
در منطقه در سال های 1999تا 2012و در زمان مرگش به
لحاظ تسری احساسات ملی گرایانه و منطقه گرایی به حدی
رهبران محافظ��ه کار و متمایل به ایاالت متح��ده را نگران
کرد که انها چاوز را متهم به مداخل��ه امور خود می کردند .به
هرحال با ورود چاوز به ریاس��ت جمهوری ،وی یک سلسله
همکاری های گسترده در سطح منطق ه ایجاد کرد که شامل
تالش و فعالیت مستمر برای ایجاد اتحادیه امریکای جنوبی
با نظام جدید در همکاری با برزیل با هدف شکس��ت محور
واشنگتن از طریق تحکیم اتحادیه نوین امریکای جنوبی بود.
برای اجرای این اس��تراتژی ونزوئال اهدافی مانند تلویزیون
جنوب ،دانشگاه جنوب را مورد نظر داشت که تلویزیون جنوب
تحت عنوان تله سور راه اندازی شد .حمایت کامل و قاطع از
مرکوسور برای ایجاد تحول بنیادین در این سازمان و حمایت
از ورود کوبا به این س��ازمان و حمایت از ورود مجدد کوبا به
سازمان کشورهای منطقه ای بخشی دیگر از این اقدامات بود.
انعقاد پیمان استراتژیک با کوبا که شامل دسترسی به بازارها،
منابع مالی و سرمایه گذاری با ان اس��ت و کمک اقتصادی
به کشورهای همس��و در منطقه مانند بولیوی ،برزیل ،کوبا
به ویژه فروش نفت به قیمت ترجیحی به انها که کاپریلس
اخیرا گفته در صورت پیروزی رون��د ان را قطع خواهد کرد.
گسترش ادبیات ستیزه جویانه در قبال ایاالت متحده امریکا
در حمله به الگوی نئولیبرال و محکومیت گسترده اقدامات
صندوق بین المللی پول و بانک جهانی که دارای پیامدهای
مهمی در منطقه بوده است.امامهمترین تاثیر فرهنگ سیاسی
چاوز در منطقه ایجاد نوعی ائتالف کارکردی جنوب در منطقه
امریکای التین اس��ت که مس��تقل و بدون مداخله خارجی
صورت می گیرد .ایجاد موج ناسیونالیسم و منطقه گرایی در
منطقه نیز یکی از پیامدهای مهم ظهور چاوز است و این موج
امروزه بولیوی ،پرو ،برزیل ،شیلی و سایر کشورهای منطقه
را تحت تاثیر مستقیم یا غیر مستقیم خود قرار داده است .همه
این موارد باالخره در منطقه موجب شده تا اقبال عمومی مردم
به سمت انتخاب رهبرانی مشابه چاوز پیش رود و منطقه به
شکلی که حاال می بینید درامده است .بنابراین شما باتوجه به
تقریبا همسانی فرهنگی بین کشورهای این منطقه تاثیرات
اجتماعی – فرهنگی را بر ونزوئال و س��ایر کش��ورها تقریبا
مشابه می بینید.
مهمترین دس�تاوردهای چاوزیسم در امریکای
التین به عنوان یک رویک�رد چپگرایانه چه بوده
است؟
lفراتر از تاثیری که چاوز بر انتخاب رهبران چپگرای
منطقه ای گذاش��ت و موجب ش��د تا موجی از چپگرایی ایجاد
گردد ،به نظرم در دو مس��اله چاوز توانسته بر منطقه تاثیرگذار
باش��د؛ در ابعاد نظری ایجاد سوسیالیس��می با نگاه انسانی و
محو فقر با تالش ب��رای توزیع عادالنه مناب��ع درامدی مدلی
ش��ده تا به سایر کش��ورهای این منطقه تس��ری پیدا کند .اما
اولین دس��تاورد مهم چاوز هوی��ت دادن به حق��وق بومیان و
طردشدگان این مناطق است .به نظرم بومیان ،تاریخ نانوشته ای
دارند که در طول س��ال ها در تنهایی خود مدفون کرده اند .چه
کس��ی انها را دیده تا تاریخش��ان را به نگارش دراورده ،تاریخ
و نویس��ندگان از توصیف این طبقات عاجزند .تنها در ادبیات
اگر اثار افرادی مانند ماریو بارگاس یوس��ا را مانند مرگ در اند یا
سوربزدرتوصیفدیکتاتوردومینیکنبخوانیدمی توانیدبهعمق
فاجعه این شرایط و دیکتاتورها ان هم با تخیل خود و راوی پی
ببرید .کاری که چاوز کرد،احقاق حقوق این بومیان در مسائل
مختلف بود .این موج هوی��ت دادن به بومیان به س��رعت در
بولیوی ،اکوادور و تا حدودی شیلی به رسمیت شناخته شد یا در
سایرجاهادرحالبهرسمیتشناختهشدناست.اینتاثیربزرگی
است که گروهی از انسان هایی که تا حاال هویت نداشته و نامی
از انها در میان نبوده به متن اجتماع بیایند و این تالش ها موجب
شد پارلمان های این کشورها هم به تدریج به این مقوله ورود پیدا
کنند .دومین تاثیر چاوز تزریق روح ناسیونالیسم منطقه ای به جا
مانده از سیمون بولیوار بود که موجب شکل گیری پیمان های
منطقه ایمختلفبیناعضاشد؛مرکوسورنقشقدرتمندییافت
وچندپیمانمنطقه ایدیگرهمبه وجودامدواینهمکاری های
منطقه ای همگی در جهت تالش برای گسستن از وابستگی به
ایاالت متحده صورت گرفته است .امروز همین منطقه گرایی
موجب شده تا گروه بریکس که برزیل نیز عضو مهم ان است
در صدد ایجاد بانک منطقه ای براید و نظام تجاری را بر مبنای
ارزهای داخلی اعضا به پیش ببرد .سراسر نظرات چاوز مملو از
باستوایناعتمادبهنفسی
ایده هایهمکاریکشورهایجنو
که او در منطقه ایجاد کرده حتی به راستگراهای این حوزه هم
شجاعت بخشیده است .حتی رئیس جمهور راستگرای کلمبیا
هم به او احترام می گذارد .او حتی در زمانی که می توانس��ت از
فارک به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف سیاسی و نظامی خود
استفاده کند ،سعی کرد نقش این نیروی مسلح سوسیالیست
را به عنوان فعال سیاسی به دولت کلمبیا بقبوالند؛ اینها همه از
ابتکارات اوست.
ای�ا م�رگ چ�اوز د ر ترس�یم چش�م انداز اینده
چاوزیسم در امریکای التین موثر خواهد بود؟
lقطعا در داخل کشور او مدلی شبیه خود ندارد .قبال
گفته امچاوزیکیبودوماننداوکسینیست .استنادبهماورالطبیعه
یا استفاده نادرست از پوپولیسم افراطی ،تند و استناد به ادبیات
خش��ن و مقابله گر تنها به تضاد در جامعه سیاس��ی ونزوئال و
افزایش نفرت و خشونت بیشتر منجر خواهد شد .ونزوئال نیاز
به ارامش و همبستگی دارد .ویژگی مثبت کاپریلس استفاده از
ادبیات عقالیی و دموکراتیک است ،او گفته من مخالف نیستم،
بلکه راه حل هستم .اینکه مادرو در رقابت های انتخاباتی به هر
شیوه ای برای پیروزی متوسل شود ،تنها یک راه حل کوتاه مدت
است ،در بلند مدت همگی نیاز به ایجاد توسعه پایدار و به رسمیت
شناختن یکدیگر و احترام متقابل دارند و بحث رفع مشکالت
اقتصادی،قوی کردن ساختار پلیس و تالش برای کاهش نرخ
جنایت و از بین بردن قطبی شدن در جامعه مهمترین دستورکار
رئیس جمهور اتی خواهد بود که بعید است سوسیالیست ها با
این ادبیات تند و تضادبرانگی��زی که پیش گرفته اند ،بتوانند بر
ان چالش ها فائق ایند .اما درباره چ��اوز باید عرض کنم که در
امریکای التین قطعا او مرکز گفت وگوها و پیمان های سیاسی
و اقتصادی بود و فقدان او احساس می شود ،اما ادبیاتی که او بر
مبنای ان کار کرد قطعا نیروهای فرهیخته و روشنفکر دیگری
را در عرصه سوسیالیسم با تنوع بیشتر پدیدار می کند .من چهره
انسانی سوسیالیسم و ارزش های ان و البته با تلفیقی از بازار ازاد
و خصوصی س��ازی ضابطه مند به نفع ملت ها و رد نظام های
اقتدارگرای مربوط به ان ،مثل کره ش��مالی و ش��وروی سابق
را بس��یار بهتر از س��رمایه داری جنون امیز که تنها به سلطه و
بهره کش��ی به نفع طبقات خاص می پردازد ،می دانم ،به نظرم
در دنیای بهتر و اخالقی توس��عه باید به ارج گذاری مقام انسان
منتهی شود و چاوز سعی کرد این مفهوم را با بزرگداشت انسان
ایجاد کند،گرچه ممکن است قدرت طلبی هایی هم در این راه
ی فراگیر ایجاد کرده ،اما در کنارش اصالح هم
داشته و پوپولیسم
کرده والاقل همه چیز را خرج منافع شخصی خود و خاندانش
نکرده استg.
علوم سیاسی
چاوزیسم؛سوسیالیسماصالحشده
چاوز پوپولیست به قواعد دموکراسی پایبند ماند
4
چاوزیس��م ترکیب��ی از گرایش های سوسیالیس��تی،
پوپولیستی و ناسیونالیستی است .نقطه اشتراک این مکاتب،
گرایشات رمانتیک طبقات پایین و محروم جوامع است .این
طبقات در قالب مکتب وابس��تگی و گرایشات چپ رادیکال
به دلیل واکنش در برابر تجربه های توس��عه ای کاپیتالیستی،
زمینه تاریخی قابل بحثی دارند .تا قبل از پیروزی انقالب کوبا
در 1959گرایشات سوسیالیستی و جنبش های پوپولیستی
در امریکای التین مطرح بودند ،اما بعد از انقالب کوبا ،مدل
کاسترو و سوسیالیس��م جایگزین رادیکالی در برابر تجربه ها
و راه حل های اقتصادی لیبرال و کاپیتالیستی بود .چاوزیسم
هم نوعی رویکرد مبتن��ی بر توجه به عدال��ت ،توزیع مجدد
درامد و منابع ،حمایت از گروه های اس��یب دیده و حاشیه ای
و طبقات پایین ،دفاع از کارگاه ها و صنایع کوچک و دهقانان
و کارگران بود که به عنوان نماینده ملت و روح جمعی جامعه،
در ونزوئال ظهور و بروز کرد .سیاست های نخبگان زمین دار
و صنعتی و تجاری در امریکای التین ،طبقات پایین جامعه
را تحت فشارهای مضاعف قرار داده بود و در چنین فضایی،
قربانیان سرمایه داری در پوشش اندیش��ه ها و واکنش های
سوسیالیستی ،ناسیونالیستی و پوپولیستی فعال شدند و افرادی
چون هوگو چاوز در حمایت از اقشار ضعیف جامعه وارد صحنه
شدند .در دوران چاوز ،سیاس��ت جایگزینی واردات به عنوان
نوعی بومی سازی ،صنعتی شدن و خودکفایی ،در اولویت قرار
گرفت .به این ترتیب رویکرد چاوزیسم ،ترکیبی از گرایشات
مخالف با جریان اصلی لیبرال و کاپیتالیستی با مبنای سنتی و
پیشین زمین داری و کشاورزی و بعد از ان ،مبانی جدید نخبگان
مثلث شماره 168
احمد موثقی ،استاد دانشگاه تهران
صنعتی در فرایند صنعتی شدن کش��ورهای امریکای التین
است .چاوزیسم نوعی بس��ط و گسترش مدل سوسیالیستی
کوبا در ونزوئالست با این تفاوت که اگر کوبا موفق شد کشور را
کمونیستی کند ،در ونزوئال چاوز قصد کمونیستی کردن کشور
را نداشت .نکته تفاوت رویکرد توس��عه ای چاوز در ونزوئال با
کشورهایی چون اسیای جنوب شرقی در این بود که در ونزوئال
اصالحات بنیادین توسط دولت صورت نگرفت چراکه دولت
با گرایشات رمانتیک و پوپولیستی ،قادر به اعمال اصالحات
بنیادین نیس��ت .دولت های پوپولیس��تی در مقابل هژمونی
طبقات حاکم س��رمایه دار و صنعتی و زمین دار ،ان اندازه که
الزم است برای اصالحات بنیادین دارای قدرت نیستند .منبع
درامد نفت در ونزوئال ،به چاوز این ام��کان را داد که با اتخاذ
سیاست توزیعی ،اقش��ار پایین جامعه را مورد توجه قرار دهد.
چاوزیسم در بعد فرهنگی و اجتماعی و سیاسی هم مشخصات
خاص خود را داش��ت؛ رویکرد جمع گرایانه و احساسی نوعی
دموکراسی توده ای را دامن می زند .فرهنگ و جامعه توده ای
در پیوند ب��ا توزیع درامد نفت��ی میان طبق��ات پایین جامعه،
حاصل تفکر چاوز بود ،گرچ��ه پایبندی به قواعد دموکراتیک
در ونزوئالی دوران چاوز به دس��ت فراموش��ی سپرده نشد و
همچنان رویکردهای دموکراتیک ،ازادی مخالفان و فعالیت
اپوزیسیون و رسانه های مخالف استمرار داشت .نکته اینجاست
که مدل چاوز ،مدل برزیل نیست که دامنه نفوذی زیادی در بعد
اقتصادی در کشورهای امریکای التین دارد بلکه مدلی است
که در حوزه های اقتصاد و صنع��ت و تولید و حتی زمینه های
فرهنگی و اجتماعی ،نمودهای خود را در اغلب کش��ورهای
امریکای التین تسری داده است .با این حال انچه در ونزوئال
بر اساس سنت امریکای التینی برقرار است ،پایبندی به قواعد
دموکراتیک و پذیرش مخالفان است .چاوزیسم و اندیشه ها و
دیدگاه های چاوز بازتولید گفتمان چپ است و گرچه رگه های
کمونیس��تی ندارد ،اما جنبه طبقاتی داشته و توجه ویژه ای به
اقشار اسیب دیده دارد .در واقع چاوزیسم ،سوسیالیسم رادیکال
نیست چراکه او درک کرده عصر انقالبی گری به پایان رسیده
است .در دوران مبارزات چریکی و مسلحانه در امریکای التین،
روحیات انقالبی کارکرد داش��ت ،اما اکنون درک مقتضیات
واقعی جوامع در قالب رویکردهای دموکراتیک پاسخگوست.
چاوزیس��م در ونزوئال گرچه از اصالحات بنیادین به دور بود،
اما بر خالف مدل کوبا ،رویکردهای سوسیالیس��تی افراطی
را دنبال نمی ک��رد .در دوران چاوز ،بخش های بهداش��ت و
سالمت و اموزش رشد داشت و گرچه برای توسعه اقتصادی،
راه حل موفقی نداش��ت اما از انجا که اف��راط در طرف مقابل
یعنی در ساختار س��رمایه داری ،زیان های فراوانی به بار اورد
و بحران های اقتصادی دامنه داری را شکل داد ،سیاست های
چاوزی در ونزوئال و کشورهای مشابه توانست جای خود را در
میان طبقات متوسط و پایین جامعه باز کند .چاوزیسم هنوز در
کشورهای امریکای التین زمینه فراگیری دارد و شکی نیست
که باتوجه به افراط های مدل های سرمایه داری در جهان غرب،
اندیشه های چاوز در کش��ورهای امریکای التین بقاء خواهد
داشت .در واقع اندیشه های چاوز واکنش��ی به دستاوردهای
منفی جهان سرمایه داری است .بحران های مالی و اقتصادی
چند سال اخیر در امریکا و اروپا و اسیا نتیجه افراطی گری در
تامین منافع طبقات خ��اص بود و در برابر ان ،اندیش��ه های
افرادی چون چاوز در امریکای التین تقویت ش��د .مس��اله
اینجاست تا زمانی که نیروهای جهانی شدن در کنار نظارت
دولت های دموکراتیک و جامعه مدن��ی جهانی قرار نگیرند،
دامنه اسیب رسانی شان محدود نخواهد شد و این در حالی است
که به واسطه ضعف دولت ها در کشورهای امریکای التین،
تخریب نیروهای جهانی در این مناطق شدیدتر خواهد بودg .
49
چهگوارای سیاست مدار
گفت و گو با احمد سبحانی سفیر پیشین ایران در ونزوئال درباره
سوسیالیسم قرن 21چاوز
5
ونزوئال بعد از چاوز همچنان به اندیش�ه ها ،باورها و دیدگاه های رئیس جمهور فقید خود نظر دارد و
سیاستمداران پیرو چاوز در صحنه سیاسی ونزوئال با اتکا به جایگاه مردمی چاوز ،قدرت بیشتری گرفته اند.
مجله مثلث برای اشنایی بیشتر با افکار و دس�تاوردهای هوگو چاوز در ونزوئال و تاثیرات مکتب فکری او
در کشورهای امریکای التین ،با احمد سبحانی ،سفیر پیشین ایران در ونزوئال و مدیرکل سابق امریکای
التین وزارت امور خارجه گفت وگو کرده است.
ش�ما از نزدیک با بس�یاری از اقدامات اقای چاوز
اش�نایی داری�د .از دید ش�ما ویژگی و مش�خصه
اقدامات و اعتقادات هوگو چاوز چه بود؟
lاگر بخواهیم اقدامات انقالبی چاوز را به درس��تی
ارزیابی کنیم باید ابتدا به وضعی��ت امریکای التین زمانی که
چاوز پا به عرصه سیاسی این کشور می گذارد ،نگاهی بیندازیم.
امریکای التین در ان زمان تحت سلطه ایاالت متحده امریکا
بود و در صحنه داخلی کش��ورهای این منطق��ه هم معموال
سرمایه دارانی که عمدتا مهاجر بودند ،قدرت را در دست داشتند.
زمان جنگ س��رد توجه امریکا به این منطقه شدت بیشتری
گرفت .در ان زمان حرکت های انقالبی در کشورهای امریکای
التین امکان ظهور و بروزی نداش��ت ،البته در این میان کوبا
استثنا بود که همچنان هم تحت شدیدترین تحریم هاست.
چاوز میان انقالبیون امری��کای التین از جناح نظامیان
بود .زمانی که کشورهای این منطقه شاهد کودتاهای نظامی
پی درپی بودند ،بسیاری از انقالبیون از اقشار نظامی بودند و چاوز
هم از این طیف بود .این نکته قابل توجه است که در کشورهای
امریکای التین به ط��ور معمول انقالبیون هی��چ رابطه ای با
کلیسا نداش��تند ،این بدان معنا نبود که انها موحد ،مسیحی و
مذهبی نباشند ،بلکه به این علت بود که کلیساها به طور سنتی
از حاکمیت مستقر حمایت می کردند که از دید انقالبیون ،ان
حکومت ،ظالم و ستمگر بود.
چاوز به عنوان یک نظامی نهایتا دست به کودتا می زند،
در شرایطی که جنگ سرد تمام ش��ده و نگاه امریکا به سوی
علوم سیاسی
حلقه هوگو
ونزوئال به انقالب بولیواری پشت نخواهد کرد
مثلث شماره 168
علی فیض اللهی /کارشناس مسائل امریکای التین
6
چه بر سر اقتصاد ونزوئالی پس از چاوز خواهد امد؛
این سوالی است که بس��یاری از کارشناسان می پرسند،
ولی نگرانی مردم ونزوئال از چیز دیگری است؛ از تاثیری
که مرگ چاوز می تواند بر س��طح زندگی و معیشتی انان
بگذارد و نگرانی هایی از قبیل اینکه ایا تورم خواهد ش��د؟
ایا هزینه های عمومی باال خواهند رفت؟ یا موقتی بوده و
مختص زمان انتخابات است؟
نفت ،برنامه های اجتماعی ،ایدئولوژی سوسیالیستی،
ملی گرایی و کنترل شدید بازار اساس چاوزیسم را تشکیل
می دادند که به اینها باید س��مبلیک بودن چه��ره چاوز را
نیز اضافه کرد .بنا بر نظر منتقدین این سسیس��تم باعث
خنثی ش��دن دخالت های خارجی و کنترل اقتصادی این
کشور گردید .از این منظر ان طور که عملکرد دو ماه اخیر
اقای نیکوالس مادرو معاون س��ابق چاوز و رئیس دولت
موقت فعلی نش��ان می دهد ،این روند بیانگر پایان یافتن
پروژه چاوزیسم در ونزوئال اس��ت .ولی طبق نظر مارک
ویسبورن ،معاون مرکز اقتصادی و خط مشی تحقیقاتی
واش��نگتن ،این نش��انه های س��قوط اقتصادی بی پایه و
اس��اس می باش��ند که البته این اولین بار نیست که برای
50
اقتصاد ونزوئال پیش بینی هرج و مرج اقتصادی می شود .بین
سال های 2004و 2006صندوق بین المللی پول اشتباها رشد
تولید ناخالص ملی این کشور را بین 10/6و 5/8محاسبه کرده
بود .در اقتصاد ونزوئال بی ثباتی به چش��م نمی خورد .کاهش
ارزش پولی این کش��ور راهی بود برای ایجاد توازن در ارزش
پولی ،چرا که تورم موجود در این کش��ور باالتر از کشورهای
همسایه خود است.
در سال 2011اقتصاد این کشور 4/2درصد رشد داشته
و در سال 2012این رقم به 5درصد رسید ،ولی تخمین هایی
که برای س��ال جاری زده می شوند زیاد خوش��بینانه به نظر
نمی رس��ند و صحبت از یک بده��ی ،تورم و بح��ران توازن
در پرداختی می کنند که فنروار تمایل به س��مت ب��اال دارد.
اکنون س��والی که مطرح اس��ت این که ایا ریسک واقعی در
فروپاشی نظم اقتصادی این کش��ور وجود دارد یا اینکه تب
قبل از انتخابات اس��ت؟ به رغم سیاست های اقتصادی چاوز
در زمینه تنوع بخشیدن به سیستم اقتصادی ونزوئال ،فروش
نفت هنوز 90درصد صادرات این کشور را شامل می شود .طبق
شاخص های نیروی انسانی سازمان ملل که توسعه ملی را در
زمینه بهداشت ،تحصیل و درامدها می سنجد ،ونزوئال دومین
شاخص باالترین رشد در امریکای التین را داراست .نفت و
برنامه های اجتماعی دو برنامه عمده اقتصادی دوران هوگو
چاوز به شمار می رفتند .ونزوئال این رشد برنامه های اجتماعی
را مدیون سرمایه گذاری دالرهای نفتی در سطح جامعه و برای
بهبود سطح زندگی و ریشه کن کردن فقر در جامعه است .از
س��ال 1999نرخ فقر 37/6درصد و فقر مطلق 57/8درصد
کاهش یافت که نمونه بارزی است از رشد و رونق بازار داخلی
و مصرف .در زمینه ساخت مسکن در طول دو سال اخیر این
صنعت رشد فزاینده ای از خود نشان داده ،به طوری که در سال
کشورهای شوروی سابق بود .کودتای چاوز شکست می خورد
و وی به زندان می افتد .بع��د از طی دوران زن��دان ،مجددا در
انتخابات شرکت می کند و پیروز می شود.
تو یکم
انچه چاوز بنیان نهاد ،سوسیالیس��م قرن بیس
بود .در این نوع سوسیالیسم هیچ مشکلی با دین وجود ندارد،
سرمایه داری محکوم نیست و تنها نوع خاصی از سرمایه داری
مورد نقد قرار می گیرد و توجه ویژه ای به اقشار پایین و کم درامد
جامعه می شود .در ونزوئال حدود چهل سال حکومت میان دو
حزب سنتی دست به دست می ش��د و هیچ پیشرفتی در این
کش��ور بزرگ و نفت خیز حاصل نش��ده بود .با روی کار امدن
چاوز ،وی با افکار سوسیالیستی و تفکر جهان وطنی ،خواهان
توجه به سرنوشت تمامی انسان ها بود .در امریکای التین برای
سال های متمادی میان اقشار مرفه و کم درامد جامعه شکافی
عمیق وجود داشت و به هیچ وجه اقشار پایین جامعه به حساب
نمی امدند .بسیاری از این مردم حتی شناسنامه و کارت ملی هم
نداشتند ،اما چاوز به این بخش از جامعه ونزوئال که در اکثریت
هم بودند ،هویت بخشید.
چاوزیسم در توسعه سیاسی ونزوئال موثر بود؟
lدر دوران چ��اوز هم��ه احزاب سیاس��ی ازاد بودند،
به طوری که برخی احزاب به نوعی بی بند و باری سیاسی را در
پیشگرفتند.همچناندرونزوئالشبکه هایتلویزیونیمخالف
بسیار قوی تر از شبکه ها و رس��انه های دولتی هستند .در این
کشور حتی نظامیان توانستند در خیابان ها دست به تظاهرات
زده و از مردم برای اقدام علیه چاوز دعوت به عمل اورند .چاوز در
یک مبارزه کامال ازاد بر مخالفین پیروز شد .در این میان دستاورد
2011با س��اخت 147هزار مسکن ،رش��د 22/5درصدی را
نشان می دهد و در سال 2012بالغ بر 250هزار مسکن به این
تعداد اضافه شد .دو سوم برنامه های فوق از سوی دولت هزینه
و پرداخت شده و چاوز در تبلیغات انتخاباتی خود در سال گذشته
اعالم کرد که در نظر دارد تا سال 2018سه میلیون مسکن در
این کشور بسازد ،به عبارتی 10برابر انچه ساخته شده.
توازن ،رشد یا بدهی؟
یکی از دستاوردهای موفقیت امیز حکومت 13ساله چاوز
ایجاد تغییر در روند بحث رشد حقوق اجتماعی است و این تغییر
ان قدر در اجتماع امروز ونزوئال محرز اس��ت که حتی انریکه
کاپریلس از مخالفین چاوز و کاندیدای ریاست جمهوری ،نیز از
ان به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای انقالب بولیواری
ونزوئال یاد می کند .در این راس��تا اس��تخراج نفت از اهمیت
بسزایی برای دولت برخوردار است .دولت ونزوئال در نظر دارد
در سال 2019اس��تخراج نفت خود را از سه میلیون بشکه در
روز به شش میلیون برساند .ونزوئال با 40میلیارد دالر بدهی
به چین از ش��رکای عمده تجاری این کشور به شمار می رود.
بنا به گفته اریبرتو ارائوخو ،نویس��نده کتاب «فتح ارام چین»
افزایش قدرت چین ،این کشور غول اسای اسیایی در ونزوئال
و متعاقبا در منطقه امریکای التین مستلزم این است که مادرو
برنده اصلی انتخابات شناخته شود .چینی ها ،به گفته ارائوخو،
مادامی که از امتیاز بهره برداری از چاه های اورینکو برخوردار
باشند ،همواره امادگی اعطای اعتبار ویژه به این کشور را دارند.
اگر چه بدهی ونزوئال به دلیل کمبود بودجه طبق گزارش
صندوق بین المللی پول 49درصد تولید ناخالص ملی را شامل
می شود ولی در مقایسه با اتحادیه اروپا که این رقم 82درصد
و کش��ورهای بحران دار نظیر یونان و ایتالیا ک��ه بالغ بر رقم
صد درصد می شوند ،رقم مطلوبی است و نمونه بارزی است از
وضعیت اقتصادی این کشور .ضمن اینکه قسمت اعظم بدهی
ونزوئال داخلی اس��ت و با واحد پول ملی قابل پرداخت است.
رش��د اقتصادی ونزوئال همواره تابع قیمت نفت در بازارهای
جهانی بوده .در اواخر دهه 90که قیمت نفت پایین بود دولت
چاوز بحران اقتصادی ش��دیدی را تجربه کرد .در قرن حاضر
سیاسی چاوز این بود که به اقشار پایین جامعه که همواره مورد
بی توجهی و بی مهری قرار داشتند ،توجه ویژه ای کرد .بر همین
اساس شاهد بودیم که در رقابت های انتخاباتی اخیر ،رقیب مادرو
دیگر از سرمایه داری و منش احزاب مخالف چاوز صحبتی به
میان نمی اورد .چاوز به طوری مخالفین را تحت تاثیر قرار داد که
اکنون انها نیز از سوسیالیسم و عدالت اجتماعی نام می برند .چاوز
راهی را در امریکای التین باز کرد که دیگر سرمایه داران بزرگ
نتوانندهمچونگذشتهبهاستعمارخوددرکشورهایاینمنطقه
ادامهدهند .اکنونحتی مخالفینسیاسیچاوزهمتالشدارنداز
مدلو شعارهای او البتهبهصورتاصالحشده،برایاقبالبیشتر
در میان مردم استفاده کنند.
دس�تاوردهای چاوز در بع�د اقتصادی چ�ه اندازه
برای ونزوئال و س�ایر کش�ورهای امریکای التین
راهگشا بود؟
lدر مس��یر توس��عه اقتصادی ونزوئ�لا همچنان
مشکالتی وجود دارد .این نه به دلیل سیاست های اقتصادی
چاوز ،بلکه به واسطه ساختارهایی است که سالیان سال بر این
کشور مسلط بودند .ما ونزوئال را به عنوان یک کشور ثروتمند
نفتی می شناسیم ،اما جمعیت قابل توجهی از مردم این کشور در
اطراف شهرها در زاغه ها زندگی می کردند .اصالح این وضعیت
زمان بر بود .چاوز برای گسترش سواد در میان اقشار پایین جامعه
ستادهایی را تش��کیل داد و بخش قابل توجهی از این اقشار را
با سواد کرد .برای کارافرینی نیز اقدامات جدی انجام داد .در بعد
سالمت ،ماموریت های پزشکی را ایجاد کرد .هویت بخشی در
اقشار پایین جامعه اصلی ترین دستاورد چاوز بود.
lهویت انقالبیون فعلی ونزوئال ریش��ه در تفکرات
چاوز دارد .چاوز شخصیتی بسیار کاریزماتیک بود .در صورتی که
مادرو از تفکرات چاوز جدا می شد ،رایی برای خود در انتخابات
نداشت .این بدان معنی اس��ت که پایبندی به تفکرات چاوز،
شانس پیروزی را برای سیاستمداران ونزوئالیی بیشتر می سازد.
برخی بر ای�ن باورند که حیات مکتب چاوزیس�م
بس�ته به حیات چاوز بود و بعد از م�رگ او ،اثری از
تفکرات چاوز در صحنه های سیاسی ،اقتصادی و
زمانی که اوباما صحبت از اتحاد می کند به این معناس��ت که
دنبال چالش در منطقه نیست .ولی صلح طلبی اغوا انگیز اوباما
هم راس��تا با حس رضایت انتقام جویی در واشنگتن به پیش
می رود .سیاس��تمداران ایاالت متحده که در طول 13س��ال
رهبری چاوز صدمات اقتصادی و سیاسی زیادی از حکومت
چاوزیسم تجربه کرده بودند ،اکنون با مرگ وی به اینده روابط
با این کشور خوشبینند و راه را برای استعمار نو هموار می بینند.
شعار اساسی سرویس های جاسوس��ی ایاالت متحده در این
کشور ایجاد تفرقه بین رهبران سیاسی است .پیام صلح امیز و
تسلیت امیز واشنگتن چیزی نیست مگر یک نشانه دود برای
اغاز عملیات چندجانبه که جدایی «طرفداران چاوز» از سیاست
را نش��انه گرفته .مجازات مردم کش��وری که از س��وی یک
حکومت مردمی اداره می شد از دیر باز مد نظر اعضای حلقه
سیاسی بلند پایه ایاالت متحده بوده .به نظر انها لحظه موعود
برای حمالت تفرقه افکنی به منظ��ور بی ثبات کردن منطقه
فرا رس��یده و از این بابت انتخابات پیش رو از اهمیت بسزایی
برخوردار است .بر اساس نظر سنجی های انجام شده نیکوالس
مادرو ،معاون پیشین چاوز و رئیس دولت موقت کنونی 15تا
20درصد محبوبیت بیشتر از کاپریلس رادونسکی -از مخالفین
سرسخت چاوز که در انتخابات سال گذشته نیز در برابر چاوز
رای نیاورد -قرار گرفته است .ولی بازیگران صحنه ای که از
واشنگتن بر انتخابات ونزوئال نظارت دارند ،بازی کثیفی ارائه
می دهند ،انها برای پیروزی کاپریلس در انتخابات دست به هر
کاری زدند؛ از توطئه و قتل و رشوه گرفته تا برپایی تظاهرات
خشونت امیز .چنانچه مادرو پیروز این انتخابات معرفی شود
شهرها را به شورش می کشانند ،راه های حمل و نقل را مسدود
می کنند ،مردم را رو در روی هم قرار می دهند و در نهایت برای
قربانیان این حوادث یادب��ود برگزار می کنند و انها را قربانیان
ظلم و فش��ار دولت مادرو معرفی می کنند .البت��ه اعمال زور
و خشونت برای رس��یدن به قدرت را نیز نباید از قاعده بازی
مستثنی کرد .انها با کمک مزدوران خود و واحدهای عملیاتی
ویژه می توانند دست به عملیات نظامی در خاک ونزوئال بزنند.
راه حل بعدی انها دست بردن در شمارش ارا ست؛ ضمن اینکه
مطبوعات ،رادیو و تلویزیون این کشور به جز دو کانال تحت
از نظر شما میراث چاوز در بلند مدت برای ونزوئال
و کشورهای امریکای التین اثرگذار خواهد ماند؟
lبی تردید چاوز یک اسطوره در امریکای التین خواهد
ماند.اویک انقالبیمانندچگ هواراوحتی باالتر از او بود .چگه وارا
انقالبی ای بود که حکومت نکرد و در حکومت مبارزه نداشت
اما چاوز این کار را کرد .چاوز بس��یار ش��جاع بود و هیچ گاه از
قدرت های بزرگ ترسی نداش��ت .او در میان مردم امریکای
التین محبوب بود و قطع به یقین اگر مورالس در بولیوی بر سر
کار امد ،پشتوانه او تفکر چاوز بود .با فضای فکری که چاوز در
امریکای التین ایجاد کرد ،فردی چون مورالس که یک کشاورز
بود توانست راه قدرت را پیش گرفته و به ریاست جمهوری برسد.
تردیدی نیست که راه و منش چاوز برای مدت های طوالنی در
امریکای التین باقی خواهد ماند .ایران یکی از دوستان بزرگ
خود در امریکای التین را با مرگ چاوز از دست داد ،اما فرزندان
و رهروان راه چاوز در امریکای التین به عنوان نسل جدیدی از
انقالبیون ،به قدرت خواهند رسیدg.
تسلط طرفداران ایاالت متحده امریکا و دست نشانده های
انان است .در دوران زمامداری چاوز از همین شیوه و ابزارها
استفاده کردند ،ولی چاوز برنده شد؛ حال باید دید ایا مادرو
نیز می تواند از این سدها عبور کند یا خیر؟
قطعا رهبری ونزوئال طی انتخابات فوق از حمایت
دوستان و هم پیمانان خود بهره مند خواهد بود که این نکته
از سوی البا (اتحاد بولیواری برای ملت های امریکای ما)
و اتحادیه ایالت های امریکای التی��ن و کارائیب و نیز از
س��وی اتحاد ملت های امریکای جنوبی مورد تاکید قرار
گرفته است .در کنار اینها مادرو برای پیروزی در انتخابات
نیاز به حمایت چین ،روسیه ،برزیل و کشورهایی که چاوز
در صحن��ه بین المللی با انها دوس��ت و ش��ریک تجاری
محسوب می ش��د نیز دارد .هیاتی که از روسیه در مراسم
خاکسپاری چاوز شرکت کرد ،شامل ایگور سچین رئیس
اجرایی وزیرنفت بود ک��ه برای نزدیک کردن روس��یه و
ونزوئال تالش های زیادی انج��ام داد ،ضمن اینکه وی را
دنیس مانتوروو وزیر صنعت و تجارت فدراس��یون روسیه
و س��رگئی چمزوف ،مدیرکل همکاری های فنی دولتی
روسیه همراهی می کردند که مادرو را در صحنه انتخابات
تنها نگذاشتند و راهکارهای سیاسی را برای خنثی سازی
تالش های ایاالت متحده و دست نش��اندگان ان به وی
پیش��نهاد کردند .یکی از اهداف هیات ،ممانعت از وقوع
اتفاقاتی بود که طبق نقشه بی ثبات کردن منطقه ،ایاالت
متحده قصد به حاشیه راندن مادرو را داشتند .مطبوعات
ازاد پیش بینی کردند که روسیه منافع اقتصادی و اعتباری
زیادی را در ونزوئال از دست خواهد داد و ایاالت متحده به
انچه می خواهد ،می رسد و حتی منطقه نفت خیز اوریونکو
نیز از دست روس ها خارج خواهد شد .این تصویر زشت را
فقط انهایی ترسیم می کنند و باور دارند که فقط یک جور
درباره سیاست فکر می کنند؛ پیشنهاد پولبیشتربهجانشین
چاوز برای اینکه در انتخابات برنده شود .ولی چاوز گروهی
را دور خود گرد اورده بود که حتی در شرایط سخت تر از این
هم به پیروزی انقالب بولیواری ونزوئال پش��ت نخواهند
کردg .
علوم سیاسی
ونزوئالی بعد از چاوز
رهبر ونزوئال در س��ن 58س��الگی از دنیا رفت و حتی
فرصت کافی برای اجرای نیمی از برنامه هایش را نیز نیافت.
از وی در منطقه امریکای التین به عنوان سمبل «مرد عمل»
یاد می شود که توانس��ت نمونه ای از قدرت مردمی را در قاره
ی اهداف وی
امریکا به نمایش بگذارد .یقینا برای نیل به تمام
راه درازی در پیش است ولی از هم اکنون اصالحاتی به نام وی
در منطقه به چشم می خورد .زمانی که برای اخرین بار برای
عمل جراحی به کوبا سفر می کرد ،سه بار برای همراهان خود
تکرار کرد که «متحد باشید!» چرا که با اتحاد خود می توانید
ادامه اصالحات سیاس��ی و اقتص��ادی در ونزوئال را محقق
سازید و نیروهای بسیج شده توسط ایاالت متحده را شکست
دهید .اغلب از وی به عنوان ازادیبخش قرن 21یاد می کردند
و او را با سیمون بولیوار مقایسه می کردند؛ قهرمان ازادیبخش
ونزوئال که علیه یوغ استعمارگران اسپانیایی مبارزه کرد .چاوز
تالش های فراوانی کرد تا ونزوئال و مردم ان را از وابس��تگی
سیاسی و اقتصادی به ایاالت متحده امریکا نجات دهد .صنعت
نفت را ملی کرد و با حضور وی در عرصه سیاست منطقه ،روند
انسجام امریکای التین ش��تاب گرفت .پیام تسلیت اوباما به
مناسبت درگذشت چاوز و اعالم امادگی این کشور به منظور
ایجاد یک رابطه دوجانبه از سوی بسیاری از تحلیلگران سیاسی
به منزله تایید خط مشی سیاست های اعمال شده چاوز می باشد.
پایبندی به تفکرات چاوز تا چه ان�دازه در صحنه
سیاس�ی ونزوئال می توان�د برای جانش�ینان وی
مثمر ثمرباشد؟
lچاوز امروز با چاوز 12سال قبل متفاوت بود و اگر او
تا سال 2025نیز در قدرت بود ،با امروز خود متفاوت می بود .این
تفاوت هابنیادیننیستبلکهمتاثرازشرایطاست.زمانیکهچاوز
روی کار امد ،شکاف میان طبقات اجتماعی بسیار عمیق بود ،اما
اکنون اقشار پایین جامعه می توانند حتی در قدرت شریک شوند.
با این وجود حرف و ارمان چاوز در ونزوئال و امریکای التین به
دست فراموشی سپرده نمی شود.
مثلث شماره 168
شانس با این کشور یار بود و صعود قیمت نفت ،رشد اقتصادی
و اجتماعی این کشور را رقم زد و باعث محبوبیت بیشتر دولت
چاوز گردید .ارزیابی اقتصادی چاوزیسم از دیدگاه های متفاوتی
مورد تحلیل و بازنگری قرار گرفته اند ،ولی دو نکته در اقتصاد
این کشور غیر قابل تغییر می باشند؛ یکی اینکه ونزوئال با کمبود
منابع طبیعی مواجه نیس��ت و دیگری اینک��ه طبق گزارش
سرویس زمین شناسی ایاالت متحده امریکا ،این کشور دارای
500میلیارد بشکه نفت ذخیره است که در حال حاضر فقط از
حدود یک میلیارد ان در سال بهره برداری می کند .ضمن اینکه
قیمت نفت نیز سیر صعودی دارد و همین رشد اقتصادی این
کشور امریکای التین را مضاعف می کند.
مساله این است که توس��عه اقتصادی در جوامعی مانند
ونزوئال زمان بر است .با این حال شش س��ال قبل از روی کار
امدن چاوز تحوالت اقتصادی قابل توجهی در ونزوئال صورت
نگرفت ،اما در دوره چ��اوز ،اقدامات عمده اقتصادی ش��کل
گرفت و هرگز بخش خصوصی در این مسیر محدود نشد .در
مورد زمین ،سیاست چاوز این بود که هر زمین داری باید سند
داشته باشد و سندها برابر با زمین باشد .چاوز هرگز با سرمایه دار
خصوصی کارافرین مخالفتی نداشت ،در عین حال که همواره
با س��رمایه داران خارجی که ثروت های ونزوئال را به استثمار
می بردند ،مبارزه می کرد .سیاست های اقتصادی چاوز در دوران
خود ،سیاست هایی درست بود اما با گذشت زمان اگر تعادلی در
ونزوئال و سایر کشورهای امریکای التین ایجاد شود و اقشار
پایین به طبقه متوسط تبدیل شوند ،بی تردید نسخه های جدید
اقتصادی برای توسعه و پیشرفت الزم و ضروری خواهد شد.
اجتماعی باقی نخواهد ماند .ارزیابی ش�ما از این
مسالهچیست؟
51
بین الملل
گفتوگوبا
حسینشیخاالسالم
النصره؛دستپختبندربن سلطان
ردپای القاعده در سوریه
بین الملل
تکفیریهای شامات
متحد شدند
مثلث شماره 168
هفتهگذشته جبههالنصرهو القاعدهبااعالم
همبستگیتاکیدکردندکهازرهبری
ایمن الظواهری تبعیت خواهند کرد.با این اوصاف
بهنظرمیرسدمنطقهشاماتبیشازپیشصحنه
جوالن دهی سلفیون باشد و این مساله ه راس غرب
را از س رانجام تحوالت در سوریه افزون می کند.
52
محمدایرانی
درگفتوگوبامثلث
گفتوگوباجوادمنصوری
سفیرسابقایراندرچین
بازی دوگانه
توپ در زمین ام ریکا
بین الملل
مثلث شماره 168
53
پیامدهای بیعت جبهه النصره با القاعده عراق
غرب بر سر دو راهی
1
بین الملل
با گذشت بیش از دو سال از بحران سوریه و سربراوردن
گروه های مخال��ف گوناگون ،این بار بیع��ت جبهه النصره
س��وریه با القاعده ع راق ،این بحران را بسیار پیچیده تر کرد.
البته این مساله از چند جنبه قابل بررسی است؛ برخی این
هم پیمانی را به نفع بش��ار اس��د ،رئی س جمهوری س��وریه
م ی دانند و برخی نیز معتقدند این بیع��ت ،کار را ب رای غرب
و دیگر مخالفان اسد س��خت تر خواهد کرد .جبهه النصره،
گروهی است که اواخر س��ال 2011در سوریه تشکیل شد و
تاکنون عملیات های متعددی را در حلب و دمش��ق برعهده
گرفته اس��ت .بزرگترین عملیات تروریستی جبهه النصره،
حمله تروریستی به نشس��ت اعضای امنیت ملی سوریه و
کشتن فرماندهان نظامی و امنیتی از جمله وزیر دفاع سابق
و رئیس سازمان اطالعات این کشور در اکتبر 2012و حمله
به باشگاه افس ران در حلب و هدف قراردادن مرکز اطالعاتی
نیروی هوایی در شهر حرستا بود .اعالم فرمانبرداری جبهه
النصره س��وریه از رهبر القاعده تاحدودی هویت این گروه را
فاش ساخت.
جبهه النصره س��وریه ک��ه یک گروه س��لفی مخالف
دولت این کش��ور اس��ت به طور رس��می با ایمن الظواهری،
رهب��ر القاعده بیعت کرد و ب��ه این ترتیب رس��ما به یکی از
شاخه های القاعده تبدیل ش��د .این گروه با صدور بیانی ه ای
اعالم ک��رد که این جبهه بخش��ی از القاعده ع راق نیس��ت
و یک گروه مس��تقل تح��ت فرماندهی ایم��ن الظواهری
اس��ت .همچنین ابوبکر البغدادی ،رهب��ر القاعده ع راق ،در
پیام ی صوتی که در یک پایگاه اینترنتی وابسته به القاعده
منتشر شد ،اعالم کرده بود« :زمان ان فرا رسیده که به ساکنان
ش��ام و تمامی جهان اع�لام کنیم که جبه��ه النصره فقط
دنباله رو «دولت اسالمی ع راق» بوده و بخشی از ان است».
رهبر القاعده ع راق همچنین از برداش��ته شدن نام «دولت
اس�لامی ع راق» و نام «جبهه النص��ره» و نامگذاری انها با
عنوان «دولت اسالمی ع راق و شام» خبر داد .با این اوصاف
اکنون رویکرد غرب و امریکا در قبال سوریه تغییر خواهد کرد،
چرا که تا پیش از این کشورهای خارجی مخالف اسد از جمله
امریکا ،برخی کشورهای اروپایی ،قطر ،عربستان و ترکیه از
تجهیز مالی و نظامی مخالفان اسد ابایی نداشتند ،اما اکنون
با پدیدار شدن این گروه تروریس��تی در سوریه کار ب رای انها
دشوارتر خواهد شد .زی را انها اکنون نگران ان هستند که اگر
بشار اس��د برکنار شود دیگر معلوم نیس��ت که حتما دولتی
روی کار بیاید که مطابق با معیارهای انها باش��د .از ابتدای
مثلث شماره 168
درگیری ها و بحران در سوریه یا مدت کوتاهی بعد از ان ،این
جریان افراطی از کشورهای مختلف عربی یا حتی اسیایی
به سمت سوریه سرازیر شدند تا بتوانند در انجا فعالیت کنند.
در حقیقت انها سوریه را یک میدان جهاد تشخیص دادند.
بناب راین هم کشورهای منطقه و هم کش��ورهای اروپایی و
امریکا از این مساله نگران هستند که ممکن است جایگزین
اس��د یک جریان افراطی وابسته به القاعده باشد .همچنین
در این شرایط کشورهایی که به سوریه سالح ارسال م ی کنند
باید بیم این را نیز داشته باشند که ممکن است این سالح ها
به دس��ت نیروهای افراطی برس��د .همچنین با این بیعت
انجام ش��ده احتمال سرازی ر ش��دن بحران س��وریه به ع راق
نیز دور از تصور نیس��ت ،زی را ع راق نیز همچون س��وریه از
برخی اختالفات قوم ی – طایفه ای رنج م ی برد و از دیگر سو
گروه های افراطی چون القاعده در انجا فعالیت زیادی دارند.
مساله دیگری که در این رابطه م ی توان به ان پرداخت چرایی
اعالم موجودیت القاعده سوریه در این برهه زمانی است؛ در
واقع در این میان سه تحول مهم رخ داد که باعث شد القاعده
وجود خود را در سوریه در مخاطره دیده و میان مرگ و زندگی
یکی را انتخاب کند .اول از همه وارد کردن نام جبهه النصره
در فهرست سازمان های تروریستی از س��وی امریکا در ماه
دسامبر گذشته بود .دوم ،فرانسه و بریتانیا از مسلح ساختن
انقالبیون منصرف ش��دند و به تمایالت امریکا ب رای ایجاد
جبههای جدا متشکل از ارتش ازادیبخشی که از جبهه النصره
جدا باشد ،پیوستند و سوم اینکه عمال و روی زمین نیز ارتش
ازادیبخش حساب خود را از فهرست جریان های تروریستی
جدا کرد و حتی در درون خود دست به تصفیه زد؛ کاری که با
همکاری قدرت های امنیتی غ ربی صورت گرفت و در حقیقت
تالشی ب رای گس��ترش نفوذ انها در سوریه بود تا در صورت
س��قوط احتمالی دولت بتوانند فورا به قدرت برس��ند .دقیقا
وجود همین دالیل بود که باعث شد تا ابا محمد الجوالنی،
نماینده القاعده در س��وریه ،با ایمن الظواهری ،رهبر القاعده
تجدید بیعت کند .در نهایت اینکه اکنون بیش از همه ،غرب و
مخالفان اسد در دوراهی قرار گرفته اند؛ ایا باید حضور القاعده
را در سوریه بپذی رند یا اینکه به سمت سازش با بشار اسد گام
بردارند؟ اگر انه��ا بخواهند این گروه تروریس��تی را بپذیرند
به ناچار باید دیگر مخالفان را بیشتر تجهیز کنند تا انها هم در
ب رابر نظام اسد به مقابله بپردازند و هم گروه تروریستی بزرگی
به نام القاع��ده را از میدان به در کنند؛ مس��اله ای که چندان
نم ی توان ان را متصور بودg .
النصره؛
دستپخت
بندربن سلطان
گفت وگو با حسین شیخ االسالم
2
حسین شیخ االسالم ،س�فیر پیشین ایران
در س�وریه ،در گفت وگویی به بررس�ی تحوالت
اخیر س�وریه پرداخت .به عقیده وی بحث بیعت
جبهه النصره با القاعده س�وریه مس�اله جدیدی
نیس�ت ،بلکه این اتحاد از پیش وجود داش�ته و
اکنون علنی شده است .در حال حاضر نیز ممکن
است این درگیری ها بر اس�اس موقعیت بحران
سوریه به کش�ورهای دیگر نیز سرایت پیدا کند.
شیخ االسلام پیرامون نق�ش اس�رائیل در این
بحران گف�ت« :اس�رائیلی ها می خواهند منطقه
براس�اس قومیت و نژاد تقسیم ش�ود .اگر جنگ
ی و طایف�ه ای در بگی�رد ،در ان صورت وجود
قوم
کشور صهیونیست نیز معنا خواهد یافت .بنابراین
اس�رائیل می خواهد ابتدا یک جن�گ دینی میان
اسالم و مسیحیت در گیرد تا جنگ میان اسالم و
صهیونیسم فراموش شود».
ارزیابی ش�ما از بیعت اخیر می�ان جبهه النصره
سوریه و القاعده عراق چیست؟
lبحث ارتباط داشتن جبهه النصره با القاعده ع راق،
مس��اله جدیدی نیس��ت ،بلکه به تازگی اعالم ش��ده است.
هم جبهه النصره س��وریه و ه��م القاعده در ع��راق که قبال
اسم خودشان را دولت اس�لامی ع راق گذاشته بودند ،اکنون
م ی خواهند این اتحاد را به دولت اسالمی ع راق و شام تبدیل
کنند .همچنین قبال همین جبهه النصره ،جبهه النصره الشام
بود؛ این در حالی است که شام شامل اردن ،سوریه ،فلسطین،
لبنان و ...م ی شود و در ادبیات عرب و از لحاظ تاریخی ،شام فقط
سوریه را شامل نم ی شود .در حال حاضر نیز عناصر مختلفی
به ویژه از اردن در این جبهه حضور دارند ،بناب راین این مساله
گواه یک س��ابقه تاریخی اس��ت که القاعده و تشکیالت ان
ب ر اساس شرایط کشورها با تاریخ ،فرهنگ و جغ رافیای کشورها
هماهنگی داشته است.
چ را در این برهه زمانی این مساله را اعالم کرده اند؟
lاین مساله گواه این است که ط راحان این ساختار
اکثرا سازمان های امنیتی دنیا به ویژه سیا و موساد هستند و
در این برهه به دلیل ش��رایط خاص درگیری ها در سوریه این
مساله اعالم شده است .القاعده و طالبان ،سازمانی بود که سیا
ب رای مبارزه با اشغال شوروی در افغانستان ان را بنا نهاد .درواقع
تفکر طالبان ،غ ربی به خصوص از نوع انگلیسی بود .هزینه و
پول ان را امارات و ع ربستان دادند و محل رویش و رشد ان نیز
مدارس علمی و حوزوی متعصب پاکستان بود؛ مدارسی که
م ی توانس��تند به ان جهت دهند .در کنار ان افغان ی ها شدند
طالبان و عرب هایی که دوره دیده بودند القاعده را تشکیل دادند.
بناب راین القاعده ب راساس شرایط ،فرهنگ ،تاریخ و جغ رافیای
54
در ای�ن می�ان اخوان المس�لمین چگون�ه ایفای
نقش کرد؟
lاخوان المس��لمین یک س��اختار پای��دار و با ثبات
اسالمی بود و درست جایی که با مخالفان سوریه وارد جبهه
مخالف اسد شد ،به انحراف رفت .در حقیقت میان حکومت
اخوان المس��لمین و سوریه س��وابق همکاری بسیاری وجود
داشت که اخوان بدون درنظر گرفتن انها وارد این بازی شد.
بح ران فعلی در سوریه را چگونه م ی بینید؟
lاختالف اخوان با دولت مرکزی ،فعالی ت های برخی
کش��ورهای همس��ایه در جهت تولید نیروهای ضدسوری و
پولی که ع ربس��تان و قطر ب رای این قضیه اختصاص دادند،
ملغمه ای ساخته که اکنون همه در کار ان مانده اند .غرب و دیگر
کشورهای مخالف نظام اسد اکنون به این نتیجه رسیده اند حال
که از نظر نظامی در سوریه موفق نخ واهند شد ،این بحران را به
کشورهای دیگر چون لبنان و ع راق گسترش دهند.
ایا در این ش�رایط ام�کان س�رایت درگیری ها از
سوریه به عراق وجود دارد؟
lایمن الظواهری اعالم کرده که انها به دنبال ایجاد
حکومت شرع در شام هستند و بقیه گروه ها را ب رای جهاد به
سوریه فرس��تاده اند .ابوبکر البغدادی ،رهبر النصره ع راق نیز
ی ش�فاف تر راجع به اهداف اس�رائیل در این
کم
رابطه توضیح دهید.
lاس��رائیل ی ها م ی خواهند منطقه ب راساس قومیت
ی و طایفه ای در بگیرد ،در
و نژاد تقسیم ش��ود .اگر جنگ قوم
ان صورت وجود کشور صهیونیس��ت نیز معنا خواهد یافت.
بناب راین اسرائیل م ی خ واهد ابتدا یک جنگ دینی میان اسالم و
مسیحیت درگیرد تا جنگ میان اسالم و صهیونیسم فراموش
شود .به همین خاطر مساله 11سپتامبر با همکاری موساد و
سازمان های تروریستی تنظیم شد تا این فاجعه به درگیری کل
مسیحیت غرب و جهان اسالم تبدیل شود .سپس این جنگ
ی -نژادی تبدیل خواهد شد
دینی به جنگ مذهبی و طایفه ا
که اکنون در ان مرحله به سر م ی بریم .بناب راین اشغال ع راق و
افغانستان به عنوان دو کشور اسالمی بعد از حادثه 11سپتامبر
پیش امد و بسیج احساسات غرب و مسیحیت ب راساس همین
طرح اسرائیلی –تروریستی بود .اکنون این درگیری دینی در
حال تبدیل ش��دن به درگیری مذهبی است .به همین خاطر
قطر اولین جایی بود که از امدن اسرائیل به منطقه حمایت
کرد اکنون با طالب��ان نیز همکاری م ی کن��د و دفتر طالبان
همان جاست .همچنین برخی تروریس ت های اموزش دیده
شان را در جوالن مستقر کرده اند چرا که اسرائیل نم ی خواهد
بین الملل
ی ای��ن گروه ها به دنبال ایجاد س��اختار یک
lتمام
حکومت اس�لامی بودند و شعارش��ان این بود که حکومت
اسالمی و شریعت ،زمینه س��از تقابل با حکومت اسالمی که
در ای ران ایجاد ش��ده بود ،خواهد ش��د .اما انها نتوانستند یک
حکومت سنی موفق ایجاد کنند و غرب به این خاطر تحقیر
شد .بناب راین طالبان را در افغانستان ایجاد کرد و به اسم القاعده
دنبال حکومت در سایر کشورهای ع ربی بود.
مثلث شماره 168
کشورها تقسیم شد.
ایا در مجموع اهداف تمامی این گروه ها مشترک
بود؟
اطالعیه داده که انها نیز جزو دولت اس�لامی ع راق هستند
که این مس��اله به خ��ودی خود زمینه گس��ترش درگیری ها
را از س��وریه به ع راق فراهم م ی کند .حتی ممکن اس��ت این
درگیری ها ب ر اس��اس موقعیت بحران س��وریه به کشورهای
دیگر نیز س��رایت پیدا کند .غرب و س��ازمان های اطالعاتی
وابسته اش مانند سازمان اطالعاتی ع ربستان که نقش بس زایی
را در ایجاد النصره داشته ،به خصوص بندر بن سلطان ،رئیس
سازمان امنیت عربس��تان و پول و همکاری قطر و ترکیه با
مساله سوریه ،این قضیه را دارد به سمتی هدایت م ی کند که
اسرائیل ی ها م ی خ واهند.
جوالن را پس دهد و م ی خواه��د نیروهای بی ن المللی را از
انجا بیرون کند .زمانی ک��ه دیگر نیروهای بی ن المللی در
این منطقه نباشند جوالن در اسرائیل هضم خواهد شد.
در حال حاضر دولت بشار اسد چه رویکردی را
باید دنبال کند؟
lدولت سوریه از ابتدا تالشش این است که بدون
دخالت غ رب ی ها به دنبال جذب گروه های مخالف و معارض
باش��د و در کنار ان به دنبال جذب ارتش ازاد در این کشور
است تا بتواند با اجماع این گروه ها ،ارتش نقش ملی خود
را حفظ کرده و همگی به دنبال حفظ ثب��ات ملی در این
کشور باشند.
ای�ا دخالت ه�ای س�ازمان های جاسوس�ی و
اطالعاتی که بدان اشاره کردید در کار اسد مانع
ایجاد نخواهد کرد؟
lقطعا این دخالت ها وج��ود دارد و حتی برخی
کش��ورها با حمایت عناصر غ ربی به ویژه امریکا به دنبال
این هستند که ترکیه را وارد جنگ با سوریه بکنند .این در
حالی است این مساله ،خواست دولت سوریه نیست ،بلکه
خواست گروه های مخالف است که گزینه نظام ی گری را
انتخاب کرده و در حال شکست م ی باشند.
با این تفاس�یر ایا برای حل بحران س�وریه به
دیگر کش�ورهای خارجی دخیل در این بحران
نیاز است؟
lدر حقیق��ت این ملت س��وریه اس��ت که باید
سرنوشت و اینده خود را تعیین کند .خارج ی ها تنها بعد از
انکه گفت وگوی سوری ـ سوری اتفاق افتاد و راه حلی ملی
پی دا شد ،م ی توانند ان را پشتیبانی کنند .دخالت خارج ی ها
باعث م ی شود که یک راه حل ملی پی دا نشود؛ به این دلیل
که هر یک از خارج ی ه��ا منافعی دارند ک��ه به دنبال ان
هستندg .
55
ابعاد توافق جبهه النصره با القاعده
ظهور طالبانی دیگر
داود احمدزاده /کارشناس مسائل خاورمیانه
3
بین الملل
بحران س��وریه وارد پیچ خط رناک خود ش��ده و طرفین
منازعه هم ق��ادر به کنترل و حل بحران از طریق دیپلماس��ی
یا نظامی نیس��تند .بناب راین در چنین فضایی چرخه خشونت
ساختاری و بازتولید ان ب هدلیل تمامیت طلبی نیروهای دولتی
و مخالفان ،راه حل های مس��المت امیز بحران را ب ی اثر ساخته
است؛ به طوری که استراتژی طرفین درگیر در جنگ تمام عیار و
عدمسازشتاکسبپیروزیخالصهم ی شود.نیروهایمخالف؛
چه طیف افراطی سلفی و در راس ان جبهه النصره وابسته به
جریان تکفیری شاخه القاعده سوری و چه نیروهای ارتش ازاد به
رهبری افرادی چون معاذ الخطیب وابسته به اخوان المسلمین
پس از کسب مش��روعیت نس��بی در عرصه بی ن المللی و در
پ ی حمایت های سیاس��ی و نظامی گس��ترده غرب و محور
ضدسوریع ربی(ع ربستان-قط ر)ضمنردگفت وگوهمچنانبر
سرنگونی نظام سوریه و تاسیس ساختار جدید قدرت تاکید دارند.
دولت سوریه نیز به رغم برخی چالش ها در عرصه سیاسی
ونظامیب هدلیلتشدیدفشارهایهمه جانبهغرب،همچنانبر
ادامه مبارزه با گروه های تروریستی و کسب پیروزی پافشاری
م ی کند .تالش غرب نیز به رغم به کارگیری اهرم شورای امنیت
و تصویب قطعنامه های ضد سوری ب رای تکرار سناریوی لیبی
به دلیل مقاومت روسیه و چین به عنوان متحدان بی ن المللی
دمشق ،با ناکامی مواجه شده است.
از ابتدای بروز نا ارام ی های مدنی در سوریه ،غرب تالش
کرده این اعتراض��ات را در امتداد تحوالت ع ربی و در راس��تای
گسترشموجدموکراس ی خ واهیدرمنطقهارزیابیکند.ب ی تردید
فروپاشی نظام سوریه که بیشترین ارتباط سیاسی و نظامی را با
ای ران داشته و حلقه ارتباطی جبهه مقاومت در منطقه و مولفه
اثرگذار علیه منافع اسرائیل و غرب محسوب م ی شود ،م ی تواند
مهمترین دستاورد اس��تراتژیک را به همراه داشته باشد .در این
یجهانغربونیزمحورع ربیضدسوریمتشکل
شرایطتمام
از ع ربستان و قطر با بسیج قدرت نرم افزاری و سخت افزاری خود
ب رایسرنگونیرژیمبشاراسدوحمایتتمام عیارازمعارضانوارد
می دان شدند .شتاب زدگی غرب در اتخاذ مواضع مناسب نسبت
به تحوالت س��وریه و ذوق زدگی دس��تگاه امنیتی و اطالعاتی
ع ربستان از این فرصت به وجود امده باعث شد انها بدون لحاظ
ماهیت نیروهای مخالف ،تجهیز نظامی و لجستیکی انها را در
دستورکار خود قرار دهند.
ازسوی دیگر یکی از نگران ی هایی که در مورد ادامه بحران
سوریه و تبدیل ان به افغانستان دیگر وجود داشت و بارها نیز از
سوی تحلیلگران منصف غرب تایید شد نفوذ نیروهای سلفی
ی و مذهبی تمام عیار
افراطی وابسته به القاعده و بروز جنگ قوم
دراینکشوربحران زدهبود.دراینمسیرپسازبروزاختالفمیان
مخالفان میانه روی سوری به رهبری معاذ الخطیب در چگونگی
ادامه مبارزه یا مذاکره با دولت ،این فرصت ب رای جبهه النصره
شاخه س��لفی جهادی به وجود امد که با ادامه حمالت خونبار
به مراکز دولتی ،هدف خود را مبنی بر تاسیس دولت اسالمی
در سوریه اشکار سازد .رهبری «جبهه النصره الی اهل شام» که
باایدئولوژیجهادیقصدسرنگونیسیستم هایحکومت های
خودکامه در منطقه شرق مدیترانه یا بازگشت به سلف صالح و
حکومت الهی را دارد ،شخصی است که خود را به نام ابو محمد
الجوالنی اعالم م ی کند.
در مورد دالیل افزایش نقش جبه��ه النصره در تحوالت
مثلث شماره 168
56
سوریه باید گفت که ناتوانی معارضان سوری و نیروهای دولتی
ب رای گسست از بن بست استراتژیک (خاتمه بحران چه از ط ریق
سیاسی یا نظامی) و فرسایشی شدن جنگ و گسترش ناامیدی
در میان توده های مردم باعث ش��ده که این گروه خشونت گرا
و اموزش دیده ضمن اجتناب از درگی��ری با نیروهای محلی با
تایید علمای سلفی ،خود را به عنوان تنها نیروی تعیی ن کننده
در تحوالت اینده سوریه مطرح و نیز بستر مناسبی را ب رای جذب
بیشتر نیروهای ج وان به ویژه در الیه های فرودست مردم فراهم
س��ازد .در این مس��یر همراهی و همگامی دستگاه اطالعاتی
ع ربستان به رهبری بندر بن سلطان با این گروه تروریستی کامال
مشهود است .ب ی تردید ریاض در رقابت تنگاتنگ استراتژیک با
ای ران در حوزه مسائل منطقه به ویژه س��وریه در تالش است با
تشدید افراط گرایی در منطقه و برجسته کردن اختالفات قومی
و مذهبی به نوعی بحران سوریه را جنگ میان علویان نزدیک
به ای ران و سن ی ها جلوه دهد .از سوی دیگر پس از فروپاشی نظام
سنی بعثی در ع راق و قدرت یابی شیعیان نزدیک به ای ران در این
کشور ،ع ربستان با دخالت اشکار در امور داخلی این کشور و با
حمایت از گروههای تندرو تکفیری نقش بارزی در ادامه ناارامی
داشته و اخی را نیز تالش م ی کند با پیوند «ابوبکر البغدادی» رهبر
گروه موسوم به دولت اسالمی ع راق با جبهه النصره سوریه به
ظنخویشمعادالتمنطقه ایراتغییردهد.
گروه النصره بدون ب رنامه و اولویت خاص ب رای مردم فقط
با بسط ترور و ناامنی ،از عجز دولت و معارضان در جبهه ارتش
ازاد جهت رسیدن به توافق نهایی ،عزم خود را ب رای ایجاد دولت
سلفی و نظام خلیفه ای در بالد شام دو چندان ساخته است .این
گروه عمدتا با ملی ت های متفاوت و رویکرد مذهبی افراطی حتی
کمترین وجه مش��ترکی هم با ارتش ازاد س��وریه که تمایالت
ملی گرایانه دارند ،احساس نم ی کند؛ به طوری که رهب ران ارتش
ازاد از سوی این جبهه متهم به مماش��ات با نیروهای دولتی و
همسویی با منافع غرب م ی شوند .در هر صورت پیوند علنی
میان جبهه النصره با القاع��ده م ی تواند ادام��ه توطئه ریاض
ب رای انتقال بحران سوریه به ع راق و ناامن سازی بیشتر منطقه
قلمداد شود .شرایط اشفته اجتماعی و رشد مجدد افراطگرایی
در ع راق و شکاف عمیق میان نیروهای سیاسی(شیعه ،سنی
وکرد) وضعیت سوریه را در این کشور تداعی م ی کند .همچنین
انسجام بیش��تر نیروهای افراطی وابس��ته به القاعده ،ضمن
افزایش تنش ها ،جغ رافیای منطقه را نیز با تغیی رات غی ر قابل
پی ش بینی مواج��ه م ی س��ازد و در این ش��رایط ب هدلیل بافت
جمعیتی–قومی،کشورهایمنطقهمتضررخ واهندشد .الزمبه
ذکر است ،نگاه غرب به مس اله تروریسم در منطقه هم واره دوگانه
و گاهی ابزاری بوده است؛ به طوری که شالوده سازمان تروریستی
القاعده در افغانستان جهت حفظ منافع راهبردی امریکا و مبارزه
با شوروی سابق توسط سازمان اطالعاتی سیا با همکاری برخی
از کشورهای منطقه پ ی ریزی ش��د؛ همچنین تا زمانی که این
گروه تروریس��تی در مدار منافع غرب عمل م ی کردند از لحاظ
مالی و نظامی حمایت م ی ش��دند؛ ولی به مح��ض روگردانی
القاعده در همکاری با غرب ،در لیس��ت گروه های تروریستی
بدنام قرار گرفتند .در اغاز ورود نیروهای افراطی سلفی وابسته به
القاعده به سوریه ،غرب نه تنها واکنشی از خود نشان نداد بلکه با
چراغ س��بز کاخ س��فید و برخی از متحدان اروپایی ان ،ضمن
دریافت کمک های مالی و نظامی از قدرت رسانه ای فراگیر قطر
وع ربستانب رایپیشبرداهدافخوداستفادهکردند.سیرتحوالت
سوریهوپی ش دستیجبههالنصرهبردیگرگروه هایمخالفبشار
اسددرسوریهوتاکیداینگروهبرگسترشافراط گرایی،ناکارامدی
سیاست غرب در منطقه به ویژه سوریه را اشکار ساخت .غرب با
سیاست های متناقض تالش م ی کرد راه خروجی ب رای بن بست
از بحران پیچیده سوریه پی دا نماید .پس از توافق ضمنی روسیه
و ای ران مبنی بر مذاکرات مستقیم میان طرفین درگیر ،انها در
چرخشاشکارباردیگرگزینهنظامیرابه عنوانراهنهاییبحران
انتخاب کرده و در این مسیر ارس��ال اسلحه به مخالفان نظام
سوریهراپیگیریم ی کنند.
ولی انچه مسلم است ،جبهه النصره از این کمک های
نظامی و اطالعاتی غرب و کش��ورهای ع ربی نهایت استفاده
را کرده و بحث ظهور طالبان دیگ��ر در منطقه در صورت ادامه
سیاست های غرب دور از انتظار نیست .به نظر م ی رسد به رغم
تالش ب رای گنجاندن جبهه النصره در لیس��ت سازمان های
تروریستیازسویغربووسواسدررسیدنتسلیحاتبهدست
ارتش ازاد سوری ،شرایط به نفع این گروه تروریستی در منطقه به
ویژه در سوریه پیش م ی رود .از سوی دیگر پیوستن القاعده ع راق
بهجبههالنصرهوتمرکزبراقداماتتروریستیدرمنطقهم ی تواند
به نوعیگویایاینمس الهباشدکهدولتسوریهنهبامردمخویش
بلکه با گروه های مسلح و تبهکار خارجی م ی جنگد و همچنین
با این تحول شکاف میان ارتش ازاد سوریه و نیروهای افراطی
به رغمدیدگاهمشترکدرسرنگونیبشاراسدبیشترخ واهدشد.در
تحوالتمی دانیسوریهبه ویژهعرصهنظامیمردمکامالمنفعل
شده اندوسرنوشتسیاسیسوریهبهنزاعداخلیگروه هایمسلح
و حامیان خارجی ان گره خورده است.
پافشاری طرفین منازعه بر مواضع خویش ،وضعیت را
دش��وارتر و امکان مذاکره و راه حل سیاسی را منتفی م ی سازد.
بناب راین در چنین ش��رایطی تصور خروج از بن بس��ت موجود
در بحران سوریه دشوار به نظر م ی رسد .در نهایت حل بحران
سوریه بدون اجماع قدرت های منطقه ای – جهانی و پذیرش
منطقگفت وگوبالحاظمنافعحداقلیطرفیندرگیرامکان پذیر
نیستg.
پیوند علنی میان جبهه النصره با القاعده می تواند ادامه
توطئه ریاض برای انتقال بحران سوریه به عراق و
ناامن سازی بیشتر منطقه قلمداد شود .شرایط اشفته
اجتماعی و رشد مجدد افراطگرایی در عراق و شکاف عمیق
میان نیروهای سیاسی(شیعه ،سنی وکرد) وضعیت سوریه
را در این کشور تداعی می کند
هم اسد و هم امریکا از اتحاد سلفی ها سود می برند
بازی دوگانه
4
محمد ایرانی ،سفیر س�ابق ایران در اردن ،در گفت وگو با مثلث به بررسی بیعت اخیر جبهه النصره با
القاعده عراق پرداخت .به گفته وی از ابتدا برخی تفاوت های این گروه با دیگر گروه های مخالفین از جمله
شکل پرچم شان که شبیه پرچم القاعده بود و همچنین نوع عملیات های انتحاری شان ،انها را متمایز کرده
بود .به باور ایرانی این بیعت فرصت مناس�بی را برای بش�ار اس�د ایجاد کرده زیرا از لحاظ داخلی توجیه
مناسبی برای سرکوب این گروه ها دارد و به لحاظ بین المللی نیز می تواند در خواست کند اقداماتی را جهت
فرونشاندن این گروه انجام دهند .همچنین در مقابل اکنون جبهه غرب در یک تعارض جدی قرار گرفته زیرا
در صفوفی که اینها برای مبارزه با نظام اسد تهیه و تدارک دیده اند ،این بار گروه ها و افرادی قرار دارند که از
قبل در لیست تروریستی غرب قرار داشتند ،اما امروز در کنار انها دارند در سوریه می جنگند؛ این مساله تا
حدودی حقانیت مبارزه بشار را در سوریه با این گروه ثابت می کند.
اخیرا اعالم بیعت جبهه النص�ره با القاعده عراق،
بسیار خبرس�از شده اس�ت .ارزیابی ش�ما از این
مسالهچیست؟
lجبهه النصره یک گروه تندرو س��لفی اس��ت که
عمدتا در مناطق شمال س��وریه به ویژه در استان های ادلب
و حلب عملیاتش را علیه نیروهای دولتی بشار اسد متمرکز
کرده است .از دو سال پیش که این گروه اعالم موجودیت کرد،
کامال مشخص بود که با دو ویژگی ،نزدیکی بسیار زیادی با
جریان القاعده دارند؛ اگرچه به طور رسمی این ارتباط را اعالم
نکرده بودند .اولین ویژگی انها این بود که به لحاظ ظاهری با
در اختیار داشتن شعار و پرچم جریان القاعده نشان م ی دادند
که میان گروه های مخالف نظام سوریه ،وضعی ت شان کامال
متمایز اس��ت .این در حالی اس��ت که جریان��ات مربوط به
ائتالف ملی و پیش از ان نیز ش��ورای ملی معارضه و حتی
اخوان المسلمین ،تالش ش��ان این بود که از پرچم جدیدی
با رنگ سبز ،س��فید و مش��کی ،مبارزه با نظام اسد را دنبال
ی که از ابتدا در دس��ت گرفت،
کنند .اما جبهه النصره پرچم
پرچمی نزدیک به پرچم القاعده بود .از دیگر س��و عمدتا نوع
عملیاتهایی که مسئولیت ان توسط جبهه النصره به عهده
گرفته م ی شد ،عملیات های انتحاری بود که توسط برخی افراد
و با بمب های دست س��از یا کمربندهای انتحاری در مناطق
مختلف مربوط به دولت سوریه یا مکان های متمرکز نیروهای
نظامی و امنیتی انجام م ی گرفت .این گونه عملیات ها پیش
از این اغلب توسط نیروهای وابسته به القاعده به ویژه در ع راق
دنبال م ی شد .بناب راین این مش��خصه نیز جبهه النصره را از
ی بیش�تر راجع به مخالفان اس�د و همچنین
کم
اهداف�ی که ای�ن گروه ه�ا و جبهه النص�ره دنبال
م ی کنند ،توضیح دهید.
lبخش��ی از جریانات مربوط به ائتالف یا ارتش ازاد
سوریه که گروههای سوری مخالف اسد را تشکیل م ی دهند،
از ارتش جدا شده اند و بخش��ی نیز سوری هایی هستند که در
کش��ورهای همجوار اموزش دیده اند و داخل س��وریه با دولت
م ی جنگند .این گروه ها مدتی پیش اعالم کرده بودند اهدافی که
جبهه النصره در مبارزه با نظام بشار اسد دنبال م ی کند ،متفاوت از
ان چیزی است که ارتش ازاد یا ائتالف ملی دنبال م ی کنند .انها
با نظ رات متعدد و مختلفی که از گوشه و کنار راجع به انها نقل
م ی شد نارضایتی کامل شان را اعالم کرده بودند و حتی معتقد
بودند اعضای متعلق به جبهه النصره به هی چ وجه دنبال حفظ
ساختارهای سوریه از جمله مراکز دولتی یا جلوگیری از تخریب
امکاناتی که در سوریه وجود دارد ،نیستند .به گفته مخالفان ،این
افراد در پی کسب غنائم هستند و حتی در رابطه با کشتار مردم
هیچ ابایی ندارند از اینکه بخ واهند مردم بیگناه یا افراد خردسال
یا کهنسال را هدف قرار دهند.
واکنش دولت دمش�ق به اشکار شدن این مساله
چه بود؟
lجبهه النصره متهم بود که افراد خارجی به ویژه از
کشورهای ع ربی شمال افریقا ،کشورهای حاشیه خلی ج فارس و
حتی اروپا در صفوف این جریان دیده م ی شود؛ منتها غرب خیلی
به این مساله توجهی نداشت .امروز که این مساله مشخص
شده ،دمشق از سازمان ملل درخواس��ت کرده اقدامات الزم را
انجام دهد و با این مساله برخورد جدی کند .اما م ی توان گفت
lاکنون جبهه غرب در یک تعارض جدی قرار گرفته،
زی را در صفوفی که اینها ب رای مبارزه با نظام اسد تهیه و تدارک
دیده اند ،این بار گروه ها و افرادی قرار دارند که از قبل در لیست
تروریستی غرب قرار داش��تند ،اما امروز در کنار انها در سوریه
م ی جنگند .این مس اله تاحدودی حقانیت مبارزه بشار را در سوریه
با این گروه ثابت م ی کند .غرب ظاه را کمک هایی را به گروه های
سوری مخالف مانند جریان ائتالف و ارتش ازاد اختصاص داده
تا این کمک ها و امکانات ،نه فقط در مقابله با نظام بشار اسد،
بلکه در مقابله با گروه های افراطی نیز به کار گرفته شوند .د رواقع
مشکل جریان ارتش ازاد و ائتالف ملی از امروز دو چندان خ واهد
شد ،یعنی در دو جبهه ،هم باید علیه گروه های تندرو بجنگند
و هم در مقابله با نظام سوریه .این مساله چندپارچگی و عدم
انسجام را میان مخالفان بشار اسد نیز به اثبات رساند.
بناب راین از این پس غرب باید کمک هایش را به گروه های
مخالف اس��د افزایش دهد تا انها بتوانند در دو جبهه به مبارزه
بپردازند .هفته گذش��ته گزارش��اتی در روزنامه های امریکایی
نیویورک تایمز و واشنگتن پست به چاپ رسید ،مبنی بر اینکه
دولت امریکا کمک هایی را جهت ارس��ال به مخالفان سوریه
تخصیص داده اس��ت .البته توزیع این کمک ها جهت حفظ
توازن میان نیروهای مخالف اختصاص داده شده تا القاعده نتواند
به طور کامل بر سوریه مسلط شود .البته این نکته قابل تامل
است که امریکای ی ها اقدام جدی جهت خروج القاعده از سوریه
و مقابله با جبهه النصره را دنبال نم ی کنند ،بلکه بیشتر به دنبال
این هس��تند دیگر گروه های مخالف را تجهیز کنند تا انها در
مقابله با جبهه النصره و همچنین نظام اسد ب رایند .بناب راین در
این مرحله امریکای ی ها بیشتر به دنبال این هستند که صحنه
داخلی سوریه را گروه های مخالفان سوری از دست ندهند .اما در
مرحله بعد حتما خواهان این هستند که افراد بیشتری از جبهه
النصره در داخل ع راق و سوریه تجمع کنند تا اینها بتوانند وقتی
این افراد متمرکز شدند اقدام عملیاتی علیه اینها انجام دهند.
اگر مرکز تجمع نیروهای القاعده در یک نقطه باشد ،این مساله
فرصتی را ب رای غ رب ی ها جهت سرکوب انها فراهم م ی اورد.
بین الملل
ایا پیش از اینکه این مساله محرز شود نیز اثاری
مبنی بر ارتباط داش�تن ای�ن گروه تروریس�تی با
القاعده دیده م ی شد؟
lاین مس��اله را از دو منظر باید ارزیابی کرد؛ نخست
حضور رسمی القاعده در سوریه از منظر باقی گروه های مخالف
نظام س��وریه ،در داخل محیط جغ رافیایی این منطقه است و
همچنین برخورد دولت سوریه با انها .چرا که امتداد این جریان
در خارج از سوریه و متعلق به غیرسوری هاست .به همین خاطر
درگیری هایی که ایجاد م ی شود برگرفته از یک نگاه منطقه ای
است و نیروهای به کار گرفته شده عمدتا غیرسوری هستند.
بناب راین اکنون مساله اینجاست که جبهه النصره با گروه های
مخالف داخل س��وری چه نوع تعاملی خواهد داشت و متقابال
گروه های مخالف داخلی ،با این گروه چ��ه برخوردی خواهند
داشت ،همچنین برخورد دولت سوریه با این گروه تروریستی به
چه صورت خواهد بود .از منظر دیگر نگاه جریانات بی ن المللی،
جهت های منطقه ای و جبهه غرب که در مخالفت با بش��ار
تشکیل شده نیز حائز اهمیت است.
غرب تاکنون همواره حامی نیروهای مخالف اسد
بود؛ اکنون که پای القاعده به این جریان باز شده،
چه روندی را در برابر ای�ن گروه ها در پیش خواهد
گرفت؟
مثلث شماره 168
lاتفاقی که هفته گذش��ته رخ داد ،این بود که جبهه
النصره و القاعده با هم اعالم همبستگی کردند و اعالم کردند
که این دو گروه از یک رهبری تبعیت م ی کنند و ان هم رهبری
القاعده ،ایمن الظواهری است .البته دو روز پیش از اینکه جبهه
النصره اعالم کند که با ایمن الظ واهری بیعت کرده ،القاعده ع راق
در پیامی این جبهه را جزئی از القاعده اعالم کرده بود .این گروه
اعالم داشته بود که مدت هاست س��لف ی های ع راق به ویژه از
استان های دیاله و مناطق غرب بعقوبه به سوری ه تردد م ی کنند و
بنابرگزارشاتمتعددیکهبعدهامنتشرشداینافرادبهعضویت
جبهه النصره در م ی ایند .بناب راین القاعده ع راق اعالم کرده بود که
یداند .در این شرایط جبهه
این جبهه را جزئی از القاعده ع راق م
النصره در بیانی ه ای اعالم کرد که جزئی از القاعده ع راق نیست،
بلکه یک گروه مستقل تحت فرماندهی ایمن الظ واهری است.
با این اقدام ،النصره از ابتدا اعالم کرد که با جریان القاعده کل به
رهبری ایمن الظ واهری ارتباط دارد.
دیگر گروه های مخالف نظام اسد مجزا م ی کند.
این مس�اله چه تاثیری روی اینده سوریه و ب ه ویژه
مخالفان خواهد گذاشت؟
در این شرایط موقعیت مناسبی ب رای شخص اسد فراهم خ واهد
شد .این بیعت فرصت مناسبی را ب رای بشار اسد ایجاد کرده ،زی را
از لحاظ داخلی توجیه مناسب ب رای سرکوب این گروه ها دارد و به
لحاظ بی ن المللی نیز م ی تواند در خ واست کند اقداماتی را جهت
فرونشاندن این گروه انجام دهند.
چرا این افراد به یکباره از س�وریه س�ر براوردند و
تبعات این مساله ب رای منطقه چه خواهد بود؟
lالقاعده پس از جریانات 11س��پتامبر 2001در این
سمت از منطقه حضور داشت؛ ابتدا وارد افغانستان و پاکستان
شدند ،پس از ان نیز به ع راق رفتند .البته در ع راق شرایط ب رای
انها بسیار سخت شد و بیشتر در استان های غربی متمرکز
شدند .وقتی در سوریه این ب ی ثباتی امنیتی ایجاد شد به طور
طبیعی این افراد از مرزهای ع راق ،اردن و ترکیه وارد س��وریه
شدند .بناب راین حضور این افراد در سوریه ب رای اولی ن بار نیست.
به همین خاطر نم ی توان گفت این بیعت و حضور النصره در
سوریه ،وضعیت منطقه را به سمتی ببرد که امنیت را تهدید
کنند؛ بلکه در گذشته نیز چنین وضعیتی وجود داشته است.
امروز غرب ی ها بهترین وضعیت را در این م ی بینند که هر دو
طرف در جبهه سوریه یعنی هم دولت و هم مخالفان از نوع
القاعده تندرو در مقابله با هم دس��ت به کشتار بزنند .در این
صورت هر دو طرف تضعیف خواهند شد و فرسایش ی شدن
این شرایط ،بهترین فرصت ب رای امریکا و رژیم صهیونیستی
اس��ت .به هر حال بدون تردید باال گرفتن وضعیت نابسامان
امنیتی در سوریه ،قطعا تاثی رات منفی بر کل منطقه خاورمیانه
خواهد گذاشتg .
57
بین الملل
سیاست مهار در شبه جزیره
موازنه وحشت
چرا بحران کره شمالی
به یک رویکرد
دیپلماتیک جدید نیاز
دارد؟
بین الملل
مثلث شماره 167
58
1
نویسنده :امیلی راوهاال /مترجم :ازاده کشوردوست
بین الملل
مثلث شماره 168
انتشار گزارش هایی درباره افزایش قابلی ت های هسته ای
کره شمالی و موضع گیری صریح مسئوالن اطالعاتی پنتاگون
مبنی بر اینک�ه پیونگ یان�گ توانایی تولید تس�لیحاتی را
دارد که م ی توانند روی موش�ک س�وار ش�وند ،جمعه گذشته
تمام اسیا را تحت الشعاع قرار داد .این سند اژانس اطالعات
دفاعی که توسط یک نماینده جمهوریخواه کنگره در جلسه
بررس�ی بودجه ارائه ش�د ،حاک�ی از «اعتم�اد محتاطانه ای»
درباره پیش�رفت دانش هس�ته ای کره ش�مالی اس�ت ،ولی
در عین ح�ال «قابل اتکا ب�ودن» تکنولوژی این کش�ور را زیر
سوال برده اس�ت .هر چند یکی از سخنگویان پنتاگون چند
ساعت بعد این موضع گیری را رد و تاکید کرد که پیونگ یانگ
هرگ�ز چنین موش�کی را ازمای�ش نک�رده و به هی�چ عنوان
توانای ی هایی که به ان اشاره ش�ده را از خود نشان نداده است،
ول�ی همین خب�ر کافی ب�ود تا اوضاع متش�نج ش�ب ه جزیره
کره پیچیده تر ش�ود .طی هفته های اخیر و بع�د از رزمایش
نظامی مشترک امریکا و کره جنوبی ،مقام های کره شمالی از
دس�ت زدن به اقدام ه�ای تالف ی جویانه و ازمایش موش�کی
و حتی یک جنگ تمام عیار هس�ته ای صحب�ت کرده اند .هر
چند مقام های کره جنوب�ی تالش کرده ان�د تهدیدهای اخیر
ی عادی و همیش�گی نش�ان
همسای ه ش�مالی خود را اقدام
دهند ،ولی نظرس�نج ی هایی که توس�ط پایگاه ه�ای خبری
«س�ی ان ان» و «او ار س�ی» انجام ش�ده ،نش�ان م ی دهد که
هراس شهروندان امریکایی از تهدیدهای کره شمالی بیش
از هر زم�ان دیگ�ری افزایش یافته اس�ت .پنجش�نبه هفته
گذشته نیز س ران کش�ورهای عضو گروه هشت فعالی ت های
هس�ته ای کره ش�مالی را محکوم کردند و «جان ک�ری» وزیر
خارجه امریکا نیز در جریان س�فر خود به سئول بار دیگر روی
ان تاکید کرد .وی در این باره گفته بود« :همه ما روی این مساله
اتفاق نظر داریم که کره شمالی ب ه عنوان یک قدرت هسته ای
قاب ل پذیرش نیست؛ هیچ اس�تانداردی مواضع تحریک امیز
کره ش�مالی را تائید نم ی کن�د ».در این ش�رایط بس�یاری از
تحلیلگران هشدار م ی دهند که خلع سالح بدون قید و شرط
پایان اس�تراتژیک مرگباری ب ه دنبال خواهد داش�ت .در میان
محققان ،تحلیلگران و فعاالن حقوق بشری این باور در حال
تقویت است که کره شمالی برنامه هس�ته ای خود را متوقف
نخواهد کرد« .دیوید استراوب» دیپلمات سابق امریکایی که
در حال حاضر مدیر گروه مطالعات کره در دانشگاه «استنفورد»
ی ناظ�ران در
اس�ت ،م ی گوید« :واقعیت این اس�ت که تمام
امریکا ،چین ،روسیه و سایر کشورها م ی دانند که چش م اندازی
ب�رای توق�ف برنام�ه هس�ته ای کره ش�مالی وجود ن�دارد».
«اندریالنکوف»متخصصامورکرهکهدرکره شمالیتحصیل
کرده ،در یکی از مصاحب ه های اخیر خود گفته بود که حکومت
«کیم» به سلاح هس�ته ای ب ه عنوان یک اولویت است راتژیک
نگاه م ی کند .این تس�لیحات کارکردی دوگانه داشته و از یک
طرفم ی تواندمانعیب رایجلوگیریازحمالتوازطرفینوعی
«دیپلماسیباج گیری»بهشماررود.بهگفتهوی،بهلحاظتولید
ناخالص داخلی و جمعیت ،کره شمالی همتراز با کشورهایی
مانند موزامبیک و غناست .با این وجود برخالف این کشورها،
کره ش�مالی م ی تواند در ابعاد جهانی تاثی�رات قابل توجهی
داشته باشد .النکوف تاکید م ی کند که منطق کره شمالی این
است که چنانچه سالح هسته ای در اختیار داشته باشد ،بدون
اینکهزیربارقیدوشرطبرود،م ی تواندکم ک هایزیادیدریافت
کند.اینارزیابیباخطتبلیغاتیداخلیکره شمالیهمسوست.
کیمجونگ اوندرتاریخ 31مارس«است راتژیجدیدی»راتبیین
کرد که با نادیده گرفتن خواس�ته های غرب ،بر لزوم بازسازی
اقتصادی کره ش�مالی و گس�ترش زرادخانه های این کش�ور
تاکید م ی کرد .کی م ایل س�ونگ ،پدربزرگ وی نیز در زمان خود
از ادبیاتی مش�ابه ب رای مرتبط کردن اقتصاد و مسائل دفاعی
اس�تفاده م ی کرد« .کاترینا زلوگر» شهروند سوئیسی که پنج
سالب ه عنوانرئی س دفتراژانسمحلیتوسعهدرپیونگ یانگ
زندگیکرده،م ی گوید«:تفکرحاکمدرکره شمالیایناستکه
ما قوی هستیم ،برنامه هسته ای داریم و اکنون م ی توانیم روی
مسائل اقتصادی متمرکز شویم ».انها به برنامه هسته ای
ب ه عنوان ابزاری ب�رای تضمین بقای خ�ود نگاه م ی کنند.
اگر مساله این گونه باش�د ،مهار پیونگ یانگ در اینده به
یک رهبری جدید نیاز خواهد داشت .گزارش جدیدی که
توسط دیوید است راوب و همکارانش در دانشگاه استنفورد
منتشرشده،نشانم ی دهدکهتالش 20سالهامریکاب رای
تغییررویکردهایکره شمالیچندانموفقی ت امیزنبودهو
باتوجهبهاینکهواشنگتندرجبهههسته ایبههیچعنوان
عقب نشینی نمی کند ،زمینه برای مذاکرات اینده امریکا
فراهم نخواهد شد .به گفته انها ،برای پیشرفت و حرکت
رو به جلو ،کره جنوبی نقش�ی تعیین کنن�ده دارد« .پارک
گیون هایه» رئی س جمهوری جدی�د کره جنوبی از تعامل
مجدد با کره شمالی س�خن گفته که شاید بهترین امید
ب رای دیپلماسی باشد .او ب رای اتخاذ مواضعی سرسختانه
بافشارسنگینیرو ب ه روخواهدبود،ولیدخترمردقدرتمند
کره جنوبی در زمان جنگ سرد ،به قدری کاراموخته است
که این گام سیاس�ی مخاطره امیز را ب ه طور حساب شده
بردارد.پارکبرتعهدب ی قیدوشرطبهحفاظتازکشورش
تاکیدمی کند،ولیدرعینحالب ه طورمحتاطانهاینپیامرا
م ی فرستدکهکره جنوبیمخالفتیباگفت وگوباهمسایه
شمالیخودندارد.
«بونگیونگشیک»پژوهشگربرجستهدرموسسه
اس�یایی مطالعات سیاسی در س�ئول م ی گوید که پارک
این بازی را اسان تر کرده است .وی تاکید م ی کند تا زمانی
که کره ش�مالی رویکردهای خ�ود را تغییر نداده اس�ت،
تو گویی انجام نم ی ش�ود ،ولی بعد از تغییر رویه این
گف
کشورچنیناحتمالیوجوددارد.بعدازپشتسرگذاشتن
این بح ران نیز الزم است پارک به راه ح ل هایی ب رای تعامل
با کره شمالی بدون حضور امریکا بیندیشد .گزارشی که
توسط دانشگاه استنفورد تهیه شده پیشنهاد م ی کند که
نماینده ای بلندپایه ب رای پای ه ری�زی روابط با پیونگ یانگ
یکهدولت«بیلکلینتون»
انتخابشود؛درستماننداقدام
انجام داد و در سال ۱۹۹۸میالدی «ویلیام پری» وزیر دفاع
پیشین امریکا را مامور این کار کرد .عده ای دیگر از جمله
النکوف افزایش تماس های بین فردی از تبادل دانشجو
گرفته تا گس�ترش تبادالت تجاری مشترک را پیشنهاد
م ی کنند .این اقدام ها با تالش های ج�اری گروه هایی که
طی س�ال ها روی سیاس�ت امریکا و کره جنوبی متمرکز
بوده اند ،تقویت خواهد شد« .کیم یون تائه» مدیر شبکه
دموک راسی و حقوق بشر کره شمالی این پرسش را مطرح
یزند،عده ای
م ی کندکهایازمانیکهامریکاازمذاکرهحرفم
واقعا باور م ی کنند که این وعده ها به نتیجه خواهد رسید؟
س�ازمان متبوع کیم که همکاری نزدیکی با ش�هروندان
ف راری کره ش�مالی دارد ،به جم ع اوری و ارسال اطالعات به
کره شمالی م ی پردازد .هدف این موسسه سنجش سطح
نیازهایانسانیوایجادتدریجیهوشیاریسیاسیاست.
کیمتاکیدم ی کند«:اینروند،اراموخط رناکاست،ولیباید
راه هایی را ب رای تضعیف و تغییر حکومت کره ش�مالی از
داخلپیداکنیم.درحالحاضربهنظرم ی رسدروندمسائل
روییکدورثابتافتادهاستوهمهچیزبار هاوبار هاتک رار
م ی شود ».ب رایشهروندانکره شمالینیزاوضاعبههمین
صورت است .یک بهار دیگر ،فصل جدیدی از گرسنگی را
ب رایانهابههم راهداشتهوانرژیکهبایدرویتهیهغذاب رای
انهامتمرکزم ی شد،بهفعالی ت هاینظامیاختصاصیافته
است .به گفته کیم ،دولت کره شمالی برنامه تسلیحات
هسته ایراباال ترازهرچیزدیگریق راردادهوب رایبرگزاری
رزمایش نظامی اهمیت بیشتری قائل است تا گرسنگی
ش�هروندانش .روز به روز تعداد بیش�تری از ش�هروندان
کره شمالی متوجه م ی شوند که در جهان خارج چه اتفاقی
م ی افتد ،ولی این مساله روی کاهش درد و رنج انها تاثیری
ندارد .به گفته کیم ،مردم فکر م ی کنند که توانایی مقابله با
ان را ندارند ،انها به ما م ی گویند که اگر ق رار است یک جنگ
هسته ای اتفاق بیفتد ،امیدواریم زمان ان هر چه زود تر ف را
برسدg.
منبع:تایم
59
گفت وگو با جواد منصوری ،سفیر سابق ایران در چین
2
توپ در زمینامریکا
جواد منصوری ،س�فیر پیش�ین ایران در پکن ،در گفت وگ�و با مثلث به بررس�ی تهدیدات اخیر کره ش�مالی و
موضع گیری های امریکا در ای�ن رابطه پرداخت .به گفته وی طی س�ال های اخیر امریکا بارها اعلام امادگی کرد که
مساله هسته ای کره شمالی را از راه های دیپلماتیک و اقتصادی حل و فصل کند .در این راستا نیز قول و تعهداتی داد و
کره شمالی نیز اقداماتی را به نشانه اعتمادسازی انجام داد؛ ولی امریکا به تعهدات خود عمل نکرد ،بنابراین کره شمالی
بارها اخطار داد و تهدید کرد ،ولی بازهم امریکای ی ها راه خودشان را رفتند.
مرجان محمدی
تهدیداتکره شمالیب ه عنوانیککشورهسته ای
و اختالف امریکا با این کشور ،این روزها خیلی داغ
شده است .ارزیابی شما از تهدیدات کره شمالی و
موضعگیریهای امریکاچیست؟
بین الملل
بحث پرونده اتمی کره شمالی طی هشت سال گذشته،
یکی از جنجال یترین بحثهای بی نالمللی بوده و خواهد بود.
چراکه این موضوع نه تنها به شرق اسیا بلکه به کل اقیانوس
ارام ارتباط پی دا م یکند و به نوعی با تمام مس��ائل بی نالمللی
و جهانی به دلیل اینکه چندین کش��ور بزرگ به این مس��اله
مستقیما مربوط هس��تند ،مرتبط م یشود؛ کشورهایی مانند
روسیه ،چین ،ژاپن ،استرالیا و امریکا طبیعتا در این مساله سهیم
هس��تند و منافع بزرگ
ملی دارند .ب��ه این دلیل
پرونده اتمی کره شمالی
با مسائل بسیار متعدد،
مهم و پیچیدهای مرتبط
شده است .طی سالهای
گذشته امریکا بارها اعالم
امادگی کرد که مس��اله
هس��ته ای کره شمالی را
از راه های دیپلماتیک و
اقتصادی ح��ل و فصل
کن��د .در این راس��تا نیز
ق��ول و تعهدات��ی داد و
کره شمالی نیز اقداماتی
را به نشانه اعتمادسازی
انجام داد ،ولی امریکا به
تعهدات خود عمل نکرد،
بناب راین کره ش��مالی بارها اخطار داد و تهدی��د کرد ولی بازهم
امریکای ی ها راه خودشان را رفتند.
مثلث شماره 168
چ را امریکا به تعهداتش در قبال کره شمالی جامه
عملنم ی پوشاند؟
استدالل دولت امریکا در مورد عدم انجام تعهدات خود این
است که اگر به تعهداتشان در ب رابر کره شمالی عمل کند بدین
معناست که در واقع کره شمالی به عنوان یک شریک منطقه ای
و دولت صاحب سهم در اقیانوس ارام باید به حساب بیاید ،این
در حالی است که امریکا نم ی خواهد کره را به حساب بیاورد .از
طرف دیگر روابط حساس میان کره شمالی و دولت چین و تا
حدودی روسیه طبعا این تصور را به وجود م ی اورد که قدرت گیری
کره ش��مالی در قدرت گیری چین و روس��یه در ش��رق اسیا و
اقیانوس ارام موثر خواهد بود؛ بناب راین در محاسبات منطقه ای
امریکا باید حتما این مالحظه وارد شود .بناب راین سهم خواهی
چین در این ارتباط بیشتر خواهد شد ،در حالی که امریکا اصال
مایل نیست به دولت چین در منطقه سهم ویژه ای بدهد.
نقش چین را در این تحوالت چگونه م ی بینید؟
چین ب رای حل برخی از مشکالت منطقه ای خود قطعا
60
نیاز به قدرت نمایی دارد .اختالفاتش با ژاپن بر سر برخی جزای ر،
اختالفاتباتایوانمبنیبراینکهتایوانبخشیازتمامیتارضی
چین به حساب م ی اید و همچنین عدم تفاهم با کره جنوبی و
فیلیپینبرسربرخیجزایرموجبشدهکهچینبهقدرت نمایی
منطقه ای نیاز داشته باشد .به خاطر این اختالفات چین مایل
است که برخی کشورها دست از ادعاهایشان بردارند و به عنوان
یک عامل تشنج علیه چین در منطقه عمل نکنند .ضمنا ب رای
دولتچینبسیارمهماستکهجنگیدرمنطقهواقعنشود،زی را
دولتچیندرشرایطیاستکهبایدنرخرشدباالیاقتصادی اش
را ادامه دهد در غیر این صورت مشکالت داخلی ممکن است
ب رای دولت ان معضالتی را پدید اورد که حل و فصل انها ساده
نباشد .بناب راین چین ترجیح م ی دهد مس��ائل خود را از طریق
مذاکره و اگر نش��د از طریق تهدید حل کند ،در نتیجه احتمال
اینکه این تهدیدات به جنگ منتهی شود خیلی کم است.
پس شما گزینه نظامی و وقوع جنگ را اصال ممکن
نم ی دانید؟
ممکن است یک اشتباه محاسباتی باعث ایجاد جنگ در
منطقه شود؛ به این ترتیب وقوع جنگ را به طور کلی نم ی توان
منتفی دانس��ت؛ البته احتمال وقوع ان از عدم وقوعش خیلی
کمتراست.
م ی ت�وان این گون�ه تحلی�ل کرد ک�ه تهدیدهای
پیونگ یانگ به نفع امریکا تمام شد و موجب شد
این کشور به این بهانه تجهی زات و تسلیحاتش را
وارد منطقه کند؟
بدون شک در این شرایط امریکا اقدام به فروش و ارسال
تجهی زاتش به دیگر نقاط دنیا به ویژه اط راف ش��ب ه جزیره کره
خ واهدکرد؛امااینبدانمعنانیستکهاینتهدیددرجهتمنافع
امریکا بوده است .در واقع این وضعیت موجب فروش سالح های
پیشرفته به ویژه سالح های ضدموشکی در دنیا شد .اما نکته
مهم این است که امریکا در ب رابر تهدید کره شمالی طی یک ماه
گذشته دچار یک ب ی عملی و خالء تصمیم گیری شده است .این
مساله را تمام دنیا دریافته و این ب رای ایاالت متحده امریکا خیلی
سخت است که نتوانست تصمیم مشخصی بگیرد؛ به عبارت
دیگر اکنونتصمیم گیریبهعهدهکره شمالیاستونه امریکا.
این بح�ران چه تاثیری روی رابط�ه چین و امریکا
خواهد گذاشت؟
قطعا امریکای ی ها متوجه هستند که دولتی که بیشترین
اس��تفاده را از این وضعیت م ی کند ،چین است .بناب راین دولت
امریکا بای��د در رفتارش با چین تصمیم نهای��ی اش را بگیرد؛
ایا امری��کا م ی خواهد همچنان چین را به عن��وان یک رقیب
بشناسد و حذف ان را در منطقه به عنوان ب رنامه اش قرار دهد یا
اینکه چین را به عنوان یک شریک انتخاب کند .این نظ رات در
دستگاه دیپلماسی امریکا وجود دارد .البته در حال حاضر باتوجه
به گرفتاری هایی که امریکا در مناطق دیگ��ر دارد ،احتماال به
همکاری و شراکت با چین در این منطقه تمایل بیشتری نشان
خ واهد داد.
در نهایت ب ه نظر شما اختالفات میان کره شمالی و
امریکا به چه سمت و سویی خواهد رفت؟
مذاکرات هسته ای میان کره شمالی و امریکا طی هشت
سال گذشتهوجودداشتهوهمچنانادامهخ واهدداشت اما اکنون
بحثنتیجه گیریمطرحاست.امریکای ی هادرتصمیم گیری ها
طی 10سال گذشته تردیدهای بیشتری داشته اند؛ نمونه اش
تصمیم گیری پی رامون پرونده هسته ای ای ران است که امریکا با
انبایک تردیدبزرگبرخوردم ی کند؛یعنیازیکطرفواقعیات
یدانند و از طرف دیگر نم ی توانند واقعی ت ها را تحمل کنند و
را م
تصمیم بگی رند که چه اقدامی انجام دهند .بناب راین تصمیمات
و سیاستهای ایاالت متحده امریکا در رابطه با مسائل مختلف
دنیا از تغیی رات و نوسانات نسبتا زیادی
برخوردار است؛ از جمله سیاست هایی
که در رابطه با اشغال افغانستان و ع راق
در پیش گرفتند و مسائلی که بع دا با ان
روبه رو شدند و مس��ائلی که در رابطه با
بیداری اسالمی در کشورهای منطقه
اتفاق افتاد و نوع��ی بالتکلیفی ب رای
امری��کا به وج��ود اورد .در برهه کنونی
سیاست امریکا دچار پ راکندگی و تشتت
چشمگیری شده است .طبیعتا در شرق
اسیا نیز این مساله وجود خ واهد داشت،
اما یک سیاس��ت ب رای امریکا قطعی
اس��ت و ان ،این اس��ت که در قرن 21
مرکز ثقل سیاست خارجی و منافعش
را م ی خواهد در اقیانوس ارام قرار دهد و
به نوعی در خاورمیانه و افریقا ارتباطاتش
را کمتر کند.
چ را امریکا به چنین سیاستی روی اورده است؟
این رویکرد امریکا دو دلیل دارد؛ نخست اینکه احساس
م ی کندمانندگذشتهدیگراینمنطقهخصوصاب رایامریکای ی ها
ارام نخ واهد بود و دوم اینکه نیاز امریکا به نفت منطقه خاورمیانه،
بهدلیلاکتشافاتجدیددراینکشورودسترسیبهمنابععظیم
انرژی ،کاهش یافته است.
ایا م ی ت�وان گفت بح�ران فعلی در کره ش�مالی
ب ه گون�ه ای به نفع امری�کا برای انتق�ال مرکز ثقل
است راتژیکش به شرق اسیا تمام شد؟
بالعکس؛ بحران کره ش��مالی اولین چالشی است که
امریکا در ارتباط با این سیاس��تش با ان مواجه ش��ده است.
یعنی کره ش��مالی و تا حدودی چین و روسیه م ی خواهند به
امریکای ی ها بگویند که ما هم م ی خواهیم شریک امریکا در
منطقه باش��یم و امریکا به تنهایی تصمیم گیرنده نباشد .از
طرف دیگر امریکای ی ها به گونه ای رفتار م ی کنند که نش��ان
دهند در مقابل هیچ تهدیدی در منطقه تسلیم نخواهند شد؛
این مساله بستگی به این دارد که نتیجه وضعیت موجود به
کجا بینجامدg.
نگاهی دیگر
امریکا
هم حزبیها علیه اوباما
رئیس جمهور امریکا در دو جبهه میجنگد
3
رابرات شرام /مترجم :رضا اقازاده
بین الملل
مثلث شماره 168
از جمهوریخواه��ان انتظار م ی رفت ب��ه الیحه بودجه
دولت اعتراض ک��رده و مرثیه س��ر بدهند ،ول��ی لیب رال ها
چرا نم ی توانند معنای بودجه غیرس��ختگی رانه پیشنهادی
را دریابن��د؟ رابرت ش��رام م ی گوید که حاال زم��ان پذیرفتن
واقعیت است.
البته واکن��ش جمهوریخواهان به بودج��ه اوباما نیز
چندان واقع بینانه نبود .بودجه ای که پیش��اپیش از س��وی
جان بونر ،رئیس مجلس نمایندگان رد شد و میچ مک کانل،
رهبر جمهوریخواهان در س��نا ،با بی زاری با ان برخورد کرد.
این در حالی است که میچ مک کانل پیشتر وعده داده بود
که موافقت جمهوریخواه��ان را در زمینه درامدهای جدید
جلب کند .غیر از عواقب مالی روند شکس ت خورده بررسی
بودجه که م ی تواند باعث کندی فرایند بهبود اقتصادی شود،
مسائل به وجود امده بر سر بودجه نشان از نتایج و چشم انداز
تیره و تار این دو سال باقیمانده دارد؛ چشم انداز کنگره ای که
هیچ طرح یا الیحه ای از ان جان سالم به در نخواهد برد.
هرچند نباید فقط اعضای حزب جمهوریخواه را سرزنش
کرد؛ نمایندگانی که تا حد زی��ادی در ایالت های قرمز رنگ
خود به دام افتاده و حتی در صورت تش��خیص درستی یک
اقدام ،ناتوان از انجام ان هس��تند ،انچنان که حتی پیش از
بروز چالش های اصلی موضع دفاعی گرفته و شروع به اب راز
مخالفت م ی کنند .از سوی دیگر و در پایگاه حزب دموکرات
نیز ،دموکرات های برجس��ته در مجلس نمایندگان و سنا به
سرعت اصالحات اوباما در بودجه بخش های تامین اجتماعی
و مدیکر را مورد حمله قرار داده و ان را خیانت به این اصلی
مترقی م ی دانند .الی زابت وارن ،سناتور ایالت ماساچوست ،از
بودجه ارائه شده «شوکه» بود؛ که احتماال به این معنی است
که بخش های عمده ای از الیحه بودجه را نخوانده است .تام
هارکین ،سناتور دموکرات ایالت ایوا« ،حمله غیرضروری به
یک برنامه حیاتی» را محکوم کرد و ش��لدون وایت هاوس،
سناتور ایالت رودایلند مصرانه تاکید کرد که موضوع تامین
اجتماعی «هیچ جایی در بحث درباره مخارج دولت فدرال»
ندارد.
با توجه ب��ه اینکه تامی��ن اجتماع��ی و مدیکر حدود
35درصد از هزینه های دولت را در ب ر م ی گی رند و وجوه سپرده
هردوی انها به صورت جدی در مع��رض چالش قرار دارند،
چنین اظهارنظری جای تعجب دارد .موقعیت کنونی با دهه
1980تفاوت زی��ادی دارد .زمانی رونالد ری��گان ،تیپ اونیل
رئیس مجلس و الن گرینس��پن با افزایش تدریجی س��ن
بازنشستگی ،تامین اجتماعی را نجات دادند.
شعارها و واکنش های عجوالنه بس��یاری از مقامات
دموکرات و وبالگ های لیب رال به اصالحات اوباما در الیحه
بودجه ،ش��دیداللحن بوده اس��ت .ولی واقعیت چیست؟ نه
مرثی ه های انتزاع��ی درباره یک تور ایمن��ی اجتماعی بلکه
تاثیره��ای خاص ای��ن پیش��نهاد در قالب دالر و س��نت ،و
رئیس جمهور ن��ه در بخش تامین اجتماع��ی و نه مدیکر،
خواستار هی چ گونه تغیی رات اساسی و بنیادی نشده است.
اوباما ،ب��رای صرفه جوی��ی از فرمول جدی��دی با نام
«شاخص زنجیره ای قیمت مصرف کننده» برای محاسبه
تعدیل هزینه های ساالنه زندگی اس��تفاده کرده است .ولی
پیامدهای ان ب رای مزایای تامین اجتماعی نه سخت گی رانه
بوده و نه حتی قابل توجه .همانط��ور که قبال هم گفته ام،
این فرمول در گذشته نیز تغییر کرده است .حتی اگر برنامه
تامین اجتماعی ،بنیادی و مهم باشد نباید با فرمول اینگونه
برخورد کرد.
ش��اخص زنجیره ای قیم��ت مصرف کنن��ده در ابتدا
موجب حدود دو دالر کاهش درامد در میانگین پرداخت های
تامین اجتماعی خواهد شد .با افزایش اثرات این فرمول طی
20سال مابه التفاوت به 126دالر م ی رسد؛ تقریبا دو هزار و
صد دالر به جای دو هزار و دویست دالر در ماه.
عالوه بر ان ،باب گرینس��تین ،رئی��س مرکز بودجه و
اولویت های سیاس��تگذاری و یکی از مدافعان ش��اخص و
حامیان پرش��ور برنامه «تور ایمنی» اش��اره کرده که اوباما،
راهکارهای جب رانی ب رای این تغییر فرمول نیز ارائه داده است:
«بودجه اوباما ،شامل یک سری از تعدیل ها و حمایت ها ب رای
افراد پیر و اقشار بسیار کم درامد اس��ت ...تعدیل هایی که
م ی تواند مانع از افزایش نرخ کلی فقر در میان افراد مسن و
سالخورده شود».
در مورد مدیکر نیز ،رئی س جمهور به دنبال یافتن راهی
ب رای کاهش پرداخت ها به تامی ن کنندگان به ویژه در صنعت
داروس��ازی اس��ت .اوباما همچنین م ی خواهد س��المندان
ثروتمندتر حق بیمه های باالتری بپردازند و پیش��نهاد کرده
ب رای افرادی که س��خاوتمندانه ترین و گران ترین بیمه های
تکمیلی (مدیگپ) را خریداری م ی کنند ،مالیات اضافی منظور
شود .این اقدام نیز به نظر منصفانه م ی رسد .معافی ت ها به
صورتی معتدل ب رای دریافت کنن��دگان جدید افزایش یافته
و برخ��ی هزینه های خدم��ات درمانی در منزل را پوش��ش
م ی دهد .هرچند ترجیح خود من بر این اس��ت که برخی از
این معافی ت ها اعمال نش��وند ولی ای��ن روش در مجموع
یک نسخه معقول از اقداماتی است که باید انجام شود .این
اقدامات به طور قطع نه تنها نقطه پایانی ب رای مدیکر نیست
بلکه راهی ب رای تقویت و بقای این تضمین اساس��ی ب رای
نس��ل های اینده اس��ت .چه راه حل جایگزینی ب رای انجام
اصالحات غیر از اصالح هزینه های تامین اجتماعی و مدیکر
وجود دارد؟ مارک وارنر ،س��ناتور دموک��رات ایالت ویرجینیا
توضیح م ی دهد که« :ناچارید برنامه های مربوط به کودکان
را کاهش دهید ،ب رنامه ه��ای حمایتی ،ب رنامه های اموزش و
پرورش و کهنه نظامیان را .یا اینکه کنگره سن واجد شرایط
بودن ب رای مدیکر را به 67س��ال یا بیشتر افزایش بدهد که
در این صورت میلیون ها نفر از س��المندان بدون هیچ گونه
حمایتی به حال خود رها خواهند شد ،ان هم در شرایطی که
این روزها به سختی م ی توان پول پ س انداز کرد».
مس��اله ای که رئی س جمه��ور باید ب��رای ان راه حل
م ی یافت این بود که چه چیزی ه��م قابل قبول و هم قابل
دستیابی است .به عنوان مثال پیشرفت گرایان ،طرفدار لغو
محدودیت بر درامدهای حاصل از مالیات بر دس��تمزدهای
تامی��ن اجتماعی هس��تند ک��ه در حال حاضر س��قف ان
113هزار و هفتصد دالر است .در این صورت همه ب رای هر
دالر دریافتی باید مالیات بپردازند.
بودجه پیشنهادی اوباما با حذف معافی ت ها ،مالیات بر
ثروتمندان را افزایش م ی دهد و این یکی از دالیلی است که
دموکرات ها باید به کمک این الیحه بش��تابند .دلیل دیگر
ان است که این بودجه فعلی با افزایش هزینه ها و در همان
حال کاهش مقدار کس��ری بودجه ،روند بهبود اقتصادی را
تس��ریع م ی بخش��د .ایا دموکرات ها واقعا فکر م ی کنند در
حال حاضر وارد ش��دن به چنین مناقش��اتی در میانه دوره
چهارساله نمایندگ ی شان با وجود اسیب پذیری یک اقتصاد
راکد ،هوشمندانه است؛ ان هم در شرایطی که شرایط مشابه
در سال 2010نتایج خوبی ب رای انها در پی نداشته است؟
نگرانی انه��ا چیز دیگری اس��ت؛ برچس��ب خوردن
به عنوان حزبی که بودجه تامین اجتماعی و مدیکر را کاهش
داده است.
رئیس کمپین انتخاباتی جمهوریخواهان کنگره ،به
سرعت و به صورتی قابل پی ش بینی ،بودجه پیشنهادی اوباما
را «حمله ای تکان دهنده به سالمندان» توصیف کرد .اقدام ی
که یک ریاکاری اشکار اس��ت زی را خود او یکی از افرادی که
است که به حمله س��همگین پل رایان علیه سالمندان رای
داده بود.
نمایندگان دموکرات ،به دالیلی متفاوت از نمایندگان
جمهوریخواه ،در حال حاضر از اوباما تبری م ی جویند .بیش
از 30نفر از انها در مجلس نمایندگان قول داده اند تا «علیه
هرگونه کاهش بودجه مدیکر یا مزایای تامین اجتماعی رای
بدهند» و م ی توان مطمئن بود ک��ه تعریف انها از کاهش،
دربرگیرنده هرگونه تغییر ،ف��ارغ از محدودبودن ،منطقی یا
مالیم بودن ان اس��ت .اگر دموکرات ها همین رویکرد را در
دهه 80در پیش گرفت��ه بودند ،امروز تامی��ن اجتماعی به
سایه ای توخالی و خاطره ای از گذشته تبدیل شده بود.
61
بین الملل
فق��ط چ��ون نماین��دگان جمهوریخواه نس��بت به
دولت ب ی تفاوت و القید هس��تند به این معنی نیس��ت که
دموکرات ها هم باید همین رویکرد را در پیش بگی رند .اوباما،
مسئولی ت پذیر بوده و شجاعانه با مسائل روبه رو شده است.
در هر صورت ،حزب او تا سال 2014م ی تواند بر سر مدیکر و
تامین اجتماعی با مخالفانی که سابقه ای طوالنی و معاصر،
در دشمنی با تور امنیت اجتماعی دارند ،مبارزه کند.
دموکرات ها م ی توانن��د ثابت کنند ک��ه همانند زمان
مبارزه با پرت��گاه مالی ،اماده مصالحه هس��تند و با بودجه
اوباما موافقت کنند .چاره دیگری ندارند .سوال اینجاست که
در این صورت چه اتفاقی در اردوگاه جمهوریخواهان مرتجع
و سرسخت رخ خواهد داد؟ جایی که به نظر م ی رسد تمامی
ایده های خوب و کارامد به هیچ سرانجامی نم ی رسد .جاناتان
التر ،مقاله نویس نیوزویک ،معتقد است که امکان دارد کنگره
با عبور از این بن بست سیاسی با ب رنامه ای شامل یک بودجه
معقول ،اصالحات واقعی در زمینه مهاجرت و برخی قوانین
کنترلی ب رای اسلحه را به تصویب برس��اند .امیدوارم که در
اشتباه باشم ولی معتقدم که ما محکوم به دیدن یک فصل
کامل عصبانیت و خشم و هیاهوی بس��یار بر سر هیچ در
کنگره فعلی هستیم.
ایا جمهوریخواهان با تغییر فرمول «ش��اخص قیمت
مصرف کننده» که بر مالیات ها نیز تاثیر گذاش��ته و باعث
افزایش ان م ی شود موافقت خواهند کرد؟ ایا انها در مقابل
اعمال محدودیت بر معافی ت های مالیاتی ب رای دهک های
باالتر سر تسلیم فرو خواهند اورد؛ محدودیت هایی که اوباما
به عنوان یکی از شروط خود ب رای یک معامله متعادل مطرح
کرده است؟
به همین صورت ،رس��انه ها ممکن است یک توافق
معقول بین دو س��ناتور ،یک دموک��رات محافظه کار و یک
جمهوریخ��واه محافظ��ه کار را پررنگ کنند؛ س��ناتورهایی
که هرکدام خود را قهرمان متمم قانون اساس��ی م ی دانند و
خواستار کنترل گس��ترده تر در حوزه خرید و فروش اسلحه
هس��تند .کنترل هایی که کافی نیس��ت زی را س�لاح های
تهاجمی را درب رنم ی گیرد ولی به احتمال زیاد توسط مجلس
سنا به تصویب خواهد رس��ید .در س��وی دیگر و جایی که
جمهوریخواهان م ی توانند بر انجمن ملی فشار وارد کنند،
سخنگوی حزب ادعا م ی کند که الیحه را «بررسی» خواهد
کرد؛ معنای این حرف به احتمال زیاد ان است که کاری غیر
از سپردن الیحه به یک کمیسیون ب رای ناقص کردن و جرح
و تعدیل ان نخواهد کرد.
مارکو روبیو ،س��ناتور ایالت فلوریدا ،ش��اید «از اصالح
فراگیر قوانین مهاجرت حمایت کن��د» ولی محافظه کاران
کنگره با خش��م و عصبانت س��ر راه هرگون��ه اصالحی که
به ش��هروندی ختم ش��ود خواهند ایس��تاد .احتمال کمی
وج��ود دارد ک��ه جمهوریخواهان کنگ��ره بتوانن��د در ب رابر
احساس��ات ضدمهاج��رت در حوزه ه��ای انتخابی��ه
خود بایستند.
اصالح قوانین مهاجرت ب��رای حزب جمهوریخواه در
دوران پس از می ت رامنی یک ضرورت حیاتی اس��ت ،ولی
به همین می زان امکان دارد یک امر ناممکن نیز باش��د؛ در
حالی که در زمینه سالح یا حتی بودجه ،جان بونر شاید اجازه
بدهد قوانی��ن با اقلیتی از اکثری��ت جمهوریخواه به همراه
ارای دموکرات ها به تصویب برس��د .به هر حال این امکان
وجود دارد که اقتصاد به رغم بن بست سیاسی در واشنگتن
بهبود یابد ،دموکرات ها در مساله بودجه کنار اوباما بایستند
و جمهوریخواهان خشم خود و خواست های طرفداران شان
را نادیده بگیرند .هرچند همه اینها تنها یک احتمال اس��ت
و تا ان زمان ،به قول وینس��تون چرچیل در س��ال ،1937
این دوره از زندگی ما «س��ال هایی خواهد ش��د که ملخ ها
خورده اند»g .
مثلث شماره 167
منبع :دیلی بیست
62
دنیای فانتزی«اون»
سرنوشت قذافی؛ کابوس کره شمالی
4
نویسنده :رابرت بار /ترجمه :پوریا محمدی
اگر م ی خواهید پی ببری��د که در ذهن سیاس��تمداران
کره ش��مالی چه م ی گذرد ،باید به گذش��ته و کش��ته ش��دن
معمر قذافی بازگردید .یکی از ماموران س��ابق سازمان سیا و از
مطلع ترین افراد در زمینه مسائل کره شمالی به تایم م ی گوید
از دید رهب ران کره ش��مالی ،معمر قذافی از داش��تن بمب اتم
دست کشید و در نتیجه جانش را هم از دست داد .پایان تراژیک
زندگی صدام حس��ین نیز درس هش��داردهنده دیگری ب رای
رهب ران این کش��ور محس��وب م ی ش��ود .اگر صدام حسین،
سالح های کشتار جمعی خود را نگه داشته بود ،دولت اوباما
درباره حمله به ع راق احتیاط بیش��تری به خرج م ی داد .کیم
جونگ اون ،رهبر کره ش��مالی ،همانند پدر و پدربزرگش در
یک دنیای فانتزی پ��ر زرق و برق زندگی م ی کن��د .او واقعا
معتقد اس��ت که کره شمالی دارای ارتش��ی شکس ت ناپذیر
با ژنرال ها و فرماندهانی درخش��ان است و چنانچه بخواهد
م ی تواند با حمله به کره جنوبی در عرض چند روز س��ئول،
پایتخت این کش��ور را تس��خیر کند .وی همچنین معتقد
است که کره شمالی ،به عنوان یک ابرقدرت ،شایسته داشتن
یک زرادخانه هسته ای است .هیچ راه دیگری ب رای رسیدن
به جایگاه و احترامی که کره ش��مالی مستحق و سزاوار ان
اس��ت ،وجود ندارد .به دلیل زندگی و خیال پردازی در چنین
فضایی است که تقریبا م ی توان مطمئن بود که کیم جونگ
اون به هیچ عنوان قصد عقب نشینی در رویارویی کنونی با
ایاالت متحده را ندارد .هرچند بعید به نظر م ی رسد خود اغازگر
یک جنگ با امریکا باشد ولی در عین حال حاضر به حتی
یک اینچ عقب نشینی ب رای ارام کردن اوضاع هم نیست.
دیپلماسی کالس��یک تا به حال نتیجه بخش نبوده
است .وزارت امور خارجه به تازگی امکان دور زدن تندروهای
رژیم کره شمالی ،به ویژه افراد خانواده کیم و رسیدن به نوعی
معامله با عناصر منطقی درون رهبری این کشور را بررسی
کرد ،ولی در عمل ثابت شد که گذشتن از سد نفوذناپذیر این
پادشاهی کوچک و منزوی غیرممکن است.
اقدام از طریق چی��ن نیز ب ی ثمر بوده اس��ت .هرچند
چین نزدیک به 90درصد سوخت کره شمالی و تقریبا نیم ی
از غذای مورد نیاز این کشور را تامین م ی کند ،ولی در عمل
نم ی تواند فشار زیادی بر کره ش��مالی وارد کند .این موضوع
نیز به حس دف��اع از منافع کره ش��مالی ،یعن��ی حفظ بقا،
بازم ی گردد .انه��ا معتقدند که وقتی کار ب��ه جاهای باریک
بکشد ،از دست چین (و روسیه) هیچ کاری ب رای حفظ جان
رهب ران پیونگ یانگ ساخته نیست .به اعتقاد انها وعده های
چین ،همانند کلمات شیرین امریکا که در گوش معمر قذافی
زمزمه م ی شد ،ب ی ارزش است و به هیچ دردی نم ی خورد.
تا امروز تهدیدها و اقدامات کره شمالی عمدتا توخالی
بوده اند .موشک هایی که به سواحل شرقی این کشور منتقل
شدند توانایی هدف قرار دادن و اصابت به پایگاه های امریکا
در گوام را ندارند .این کار تنها پیامی به ایاالت متحده بود که
پیونگ یانگ مرع��وب اقدامات امریکا نخواهد ش��د و تنها
پاس��خ به تمام بمب افکن های 2-Bو جنگنده های 22-F
که در امتداد مرزهای کره ش��مالی پ��رواز م ی کنند ،افزایش
نیروها و تجهی زات این کشور خواهد بود .ب رای من مشخص
نیس��ت که چرا واش��نگتن تصور کرده رقصیدن با پرهای
دیکتاتورهای س��قوط کرده ای مانند صدام حسین و معمر
قذافی م ی تواند باعث تقویت نفوذ ما در مقابل دیکتاتورهایی
مانند کیم جونگ اون ش��ود .به هرحال ،در حال حاضر بهتر
است ما در جس ت وجوی راهی ب رای حل این معضل باشیم نه
شدت بخشیدن به ان .وقتی پای کره شمالی در میان باشد
هیچ قطعیتی وجود ندارد ولی این احتمال وجود دارد که این
کش��ور ب رای اعاده حیثیت خود دس��ت به شلیک موشکی
بزند؛حتی اگر یک قایق ماهیگیری یا یکی از ناوهای نیروی
دریایی کره جنوبی هدف این حمله موش��کی باشند .بیایید
امیدوار باش��یم که این بدترین حالت باش��د و اتفاقی از این
دست رخ ندهد .در همین حال بهتر است به این بیندیشیم
که چط��ور م ی توانیم ب��ه ارامی ولی به صورتی اش��کار به
کره شمالی ب رای اعاده حیثیت ان کمک کنیم.
م ی دانم باتوجه به بحران موج��ود این امر م ی تواند به
مثابه یک هاراگیری سیاس��ی باشد ولی ش��اید کم کم باید
به این فکر باش��یم که اجازه بدهیم کره شمالی وارد باشگاه
هسته ای شود .فقط به عنوان یک عضو اسمی :یک جفت
بم��ب و دعوتنامه هایی ب رای حضور در مراس��م باش��گاه.
به هرحال انها در حال دستیابی به یک بمب هستند ،پس
چرا از این موقعیت کمال استفاده را نکنیم؟ البته مشخص
است که یکی از تبعات منفی چنین اقدامی ان است که در
این صورت ای ران هم م ی خواهد به این باشگاه بپیوندد .پس
از ان عربستان و ـ نم ی دانم ـ حتی ش��اید ونزوئال .ولی این
موضوعی است که به هرحال باید در مورد ان با کره شمالی
به توافق رس��ید .م ی دانم که این موقعیت چندان خوشایند
نیست؛ ولی بهتر از اغاز یک جنگ تمام عیار با مردی متوهم
است که کینه ای دیرین نسبت به غرب داردg .
منبع :تایم
بریتانیا
بین الملل
روز نفرت
مثلث شماره 167
تشییع جنازه مارگارت تاچر ،مظهر دوران تفرقه در سیاست انگلستان
5
اولی جان
بیش از دو هزار نفر از جمله تمام روس��ای جمهور در
قید حیات ایاالت متحده ،نمایندگان کش��ورهای خارجی و
همچنین چهره هایی شاخص از دنیای رسانه چهارشنبه در
کلیسای جامع سنت پل ب رای مراسم تشیی ع جنازه مارگارت
تاچر حضور یافتند.
س��خنگوی دفتر نخس��ت وزیری انگلیس با انتش��ار
فهرس��ت مدعوین و میهمانان حاضر در این مراس��م طی
بیانی ه ای اعالم کرد:
«افراد دعوت شده به مراسم تشیی ع جنازه عبارت بودند
از :دوستان و خانواده خانم تاچر ،افرادی که سال ها در کنار وی
فعالیت داشته اند ،از جمله تمام اعضای در قید حیات کابینه
وی ،روسای سابق ستادها ،همکاران او در حزب محافظه کار،
اشراف و نمایندگان مجلس ،دارندگان نشان شوالیه ،دارندگان
نش��ان لیاقت و طیف گس��ترده ای از همکاران ،مقامات و
نمایندگان کشورهای خارجی».
این سخنگو اضافه کرد« :از حدود 200کشور ،منطقه و
سازمان بی ن المللی ـ کشورها و نهادهایی که ما با انها روابط
رسمی دیپلماتیک داریم ـ دعوت شده بود تا نمایندگان انها
در این مراس��م حضور یابند ».شخص ملکه همراه با دوک
ادینبورگ در این مراسم حضور یافتند .این در حالی است که
ملکه اخرین بار در سال ،1965پس از مرگ وینستون چرچیل
در مراسم تشیی ع جنازه یک سیاس��تمدار بریتانیایی حاضر
شده بود .تمام ی اعضای کابینه فعلی و همچنین اعضای
در قید حی��ات و باقیمانده از کابینه ه��ای خانم تاچر به این
مراسم دعوت شده بودند .از دیگر افراد دعوت شده به مراسم
م ی توان به مایکل هسلتین ،رقیب تاچر در کابینه اشاره کرد
که با به چالش کش��یدن وی در رهبری حزب محافظه کار
موجب کنار رفتن تاچر از قدرت در س��ال 1990گردید .تونی
بلر ،نخس ت وزیر س��ابق بریتانیا در این مراسم شرکت کرد.
همچنین به رغم مخالفت شدید تاچر با اتحادیه اروپا ،مانوئل
باروسو ،رئیس این اتحادیه نیز به مراس��م دعوت شده بود.
یکی از چهره های غایب در این مراس��م نیل کیناک ،رهبر
مخالفان در بخش اعظم نخس ت وزیری تاچربود که گفته بود
به دلیل حضور در مراسم تشییع جنازه یکی از دوستانش در
ولز در همان روز نتوانست در این مراسم حضور یابد.
یکی دیگر از هم عصران تاچر در زمان نخس ت وزیری
وی نیز از غایبان این مراسم بود .سخنگوی نانسی ریگان ـ
که گفته م ی شود پس از شنیدن خبر فوت خانم تاچر بسیار
متاثر شده است ـ اعالم کرد که خانم ریگان ب رای شرکت در
این مراسم حال مساعدی نداشت و در عوض از رئیس بنیاد
ریاس��ت جمهوری رونالد ریگان خواست به جای وی در این
مراسم حضور یابد .میخائیل گورباچف نیز به دلیل وضعیت
نامساعد جسمی از دیگر غایبان این مراسم بود.
از افراد غیرسیاسی دعوت شده به این مراسم م ی توان
به چهره هایی همچون جرمی کالرکس��ون (مجری برنامه
تخت گاز) ،همچنین خانم ش��رلی بیس��ی (خواننده ولزی
تعدادی از فیلم های جیمز باند) ،اندرو لوید وبر (اهنگس��از و
سازنده اپ راهای نمایش��ی از جمله گربه ها و شبح اپ را) و نیز
جوان کالینز اشاره کرد.
مراس��م تش��یی ع جنازه خانم تاچر با «تشریفات کامل
نظامی» برگزار ش��د که ی��ک درج��ه پایی ن تر از مراس��م
تشیی ع جنازه کامل رس��می در انگلستان است .بیش از 700
نفر از نیروهای مسلح در مس��یر حدفاصل کلیسای وست
مینستر تا کلیسای جامع سنت پل به صف ایستادند که در
میان انها سه گروه با طب ل های پوش��یده با پارچه سیاه قرار
داش��تند .احترام نظامی با ش��لیک دو توپ 105میلیمتری
استفاده ش��ده در نبرد فالکلند ،از برج لندن به جا اورده شد و
تابوت توسط پرسنل خدماتی کشت ی ها و هنگ های حاضر
در مناقشه فالکند به کلیسای سنت پل حمل شد.
دیوید کامرون ،نخس��ت وزیر انگلس��تان ،به ش��بکه
ب ی بی سی گفت« :احساس م ی کند برگزاری چنین مراسمی
الزم بود ».وی افزود« :فکر م ی کنم اگر یک مراسم بزرگداشت
مناس��ب ،ابرومند و باع��زت و در عین حال باش��کوه ب رای
درگذشت این بانوی فوق العاده برگزار نم ی کردیم ،دیگران ما
را کشوری غیرعادی م ی خواندند».
برگزاری این مراسم بیش از 15میلیون دالر هزینه در
بر داشت ؛ هزینه ای که شامل هزینه تامین امنیت مراسم نیز
شد .به خصوص باتوجه به نگران ی های موجود درباره استفاده
از این مراسم ،فرصتی مناسب خواهد بود ب رای اعتراض به
می راث نخس ت وزیری که تمام بخش های دولتی را خصوصی
کرده و با اتحادیه های کارگری این کشور مدام در جنگ بوده
اس��ت .مرگ خانم تاچر هرچند در ایاالت متحده با احترام و
س��تایش های فراوان از نخس ت وزیر اس��بق بریتانیا مواجه
شد ،ولی بار دیگر تنفر عمیق بخش��ی از مردم انگلستان را
از نخس ت وزیری نشان داد که مظهر اصلی دوران تفرقه در
سیاست انگلستان محسوب م ی شود .در روز فوت خانم تاچر،
تعدادی تجمع خیابانی در سرتاسر انگلستان برگزار شد که
برخی از انها به خشونت گرائیدg .
منبع :تایم
63
فرهنگ
گفت وگوبابهنامبهزادی
کارگردانفیلمسینمایی
قاعدهتصادف
سنت«سنتشکنی»
تصادف قاعده ها
فرهنگ
مثلث شماره 168
گفت وگو با بهنام بهزادی ،کارگردان فیلم سینمایی قاعده تصادف
نمی خواهم نظرم را
تحمیل کنم
64
گفت وگوبااشکانخطیبیدرباره
تجربهبازیگریفیلمقاعدهتصادف
کمیدیرنوبت
به من رسید
نیکان نصاریان
فض�ای فیل�م قبلی ش�ما (تنه�ا دوب�ار زندگی
م ی کنیم) نسبت به «قاعده تصادف» ،فلسف ی تر
بود و پیچیدگ ی های بیش�تری داشت .داستان و
فضایی که ماجرا در ان ش�کل م ی گی�رد ،در این
دو فیلم سینمایی با هم تفاوت زیادی دارند .این
تفاوت به دغدغه های شخصی شما مربوط است
یا صرفا م ی خواستید داستان و فضای جدیدی را
به نمایش بگذارید؟
lدر هر دو فیلم ،مضامینی که انتخاب شده ،هم
دغدغه ش��خصی من بوده اس��ت و هم موضوعاتی است
که در ش��رایط زمانی و مکانی و در پی رامون خود شاهدش
ایاقاعدهتصادف«دربارهالی»2
است؟
درباره شهرزاد!
اجتماعی تعبیر سیاسی ش�ود ،این موضوع در
مورد قاعده تصادف هم اتفاق افتاد؟
lتا ح��دودی وجود داش��ت .به هر حال مس��ائل
اجتماعی معموال با مفاهیم سیاس��ی به نوعی هم پوشانی
دارد .وقتی یک اثر از مولف جدا م ی شود ،به خصوص اثری
که در سطح وجود نداشته باش��د ،امکان دارد که با تعابیر و
دیدگاه های متفاوتی روبه رو شود که یکی از این تعابیر هم
م ی تواند سیاسی باشد.
در تمام طول فیلم مطابق ایده اولیه پیش رفتید
یا مواردی هم بوده اس�ت که احس�اس کرده اید
از ان تعبیر درس�تی نم ی ش�ود و تغییرش داده
باشید؟
کاراکترهایی ک�ه در این گروه تئاتر هس�تند ،از
ادم ه�ای خاصی الهام گرفته ش�ده ی�ا خودتان
خلق شان کردید؟
lهیچ کدام نمونه عینی نداشتند ،اما تقریبا همگی
دارای مختصات��ی بودند که در جس��ت وجوهایم پیدا کرده
بودم .به عبارتی همگ ی ش��ان متناس��ب با این کار ساخته
ش��ده اند ،اما در انها چیزهایی هم از ادم های پی رامون وجود
دارد.
فرهنگ
1
lاین خانه ب رای جوانانی که دور هم جمع شده اند و
قرار است تئاتری را اجرا کنند ،مثل یک پاتوق است .مکانی
که انها را از محیط پی رامون ش��ان جدا م ی کند ،هم مکانی
ب رای تمرین اس��ت و هم مکانی ب رای دور هم بودن ش��ان.
درواقع جایی اس��ت ک��ه م ی توانند از همه دنی��ای بیرون
فاصله بگیرند و روی نمایشی که ماه هاست ب رایش زحمت
کشیده اند ،تمرکز بیشتری داشته باشند تا بتوانند به نتیجه
مطلوب شان دست یابند.
مثلث شماره 168
lبرعکس تالش کردم تا راه را ب رای برداش��ت ها و
تاویل های مختلف ب��از بگذارم ،چون در
چنین موقعیتی بیننده ع�لاوه بر دیدن
فیلم به کش��ف هایی م ی رس��د که انها
هم م ی توانند لذت و مشارکت او را در پی
داشته باشند .من همه ایده هایی را که در
یو یکمین جش�نواره فیلم فجر که در نوروز 92
یکی از فیل م های س
مورد «قاعده تصادف» داشتم ،به دقت و
اکران ش�د ،فیلم «قاعده تصادف» ب�ه کارگردانی بهنام بهزادی اس�ت .او
با جزئیات اجرا کردم .چون م ی دانس��تم
که تا ب ه حال چندین فیلم کوتاه و چند فیلم مس�تند س�اخته است ،اولین
بیننده در نهایت خوانش خاص خود را از
فیلم بلند خود «تنها دوبار زندگی م ی کنیم» را در س�ال 86س�اخت که در
جشنواره های گوناگون جوایزی را هم دریافت کرد« .قاعده تصادف» روایتگر
اثر خواهد داشت که در این قسمت اصوال
مولف حضور ن��دارد و نم ی تواند دخالتی
موضوعی اجتماعی است که در جامعه کنونی رواج دارد و به این ترتیب یک
در برداشت مخاطب از فیلم داشته باشد.
مفهوم اجتماعی اشنا را به نمایش م ی گذارد .کشمکش های بین دو نسل
بنابراین ایده هایی را ک��ه از ابتدا در نظر
(والدین و فرزندان) که امروز بسیار مورد توجه قرار دارد ،دغدغه اصلی فیلم
را ش�کل م ی دهد و نوعی از ایده ال را که جوانان امروز جامعه ،م د نظر دارند
داشتم اجرا کردم و نگران نبودم که کسی
به شکل های مختلف نشان داده اس�ت .از طرفی تفاوت خلق و خوهایی را
برداشت و دیدگاه دیگری داشته باشد.
که در مورد شخصی ت های جوان گروه تئاتر شاهدش هستیم ،م ی توانیم در
فیلم ی��ک حیات مس��تقل دارد و
میان والدین این جوانان هم ببینیم .فیلم «قاعده تصادف» شکل خاصی از
حتی اگر کسی برداش��ت غیرانسانی یا
روابط اجتماعی میان اف راد را در نظر دارد و یکی از دغدغه های اصلی جامعه را
غیراخالقی هم داشته باش��د ،کارگردان
مطرح م ی کند .به بهانه این فیلم با بهنام بهزادی (کارگردان قاعده تصادف)
حضور ندارد ت��ا این دی��دگاه را تصحیح
مصاحب ه ای داشتیم که در ادامه م ی خوانید.
کند و این حق بیننده اس��ت که خوانش
خود را از فیلم داشته باشد .من هم تالش
م ی کنم که به تعبیر مخاطب��ان احترام
بگذارم و به انها ح��ق بدهم که در غیاب
مولف ،تعبیر خود را از اثر داشته باشند.
هستیم .اما به این معنی نیست که فیلم «تنها دو بار زندگی
بعضی از بیننده ها نوع رابطه و کش�مکش هایی
م ی کنیم» صرفا فیلمی با مضامین پیچیده انسانی بود و
که بی�ن ش�هرزاد و پدرش وج�ود دارد را ش�اید
نگاهی به بطن اجتماع نداشت یا فیلم «قاعده تصادف» وجه
تش�ویق ب�ه سنت ش�کنی و اس�تقالل بیش�تر
اجتماعی بارزتری دارد ،اما به مسائل انسانی و فرهنگی توجه
فرزندان در مقابل والدین تعبی�ر کنند .ایا حرف
نداشته است .به نظر من در هر دو فیلم ،هم از منظر انسانی
اصلی فیلم این موضوع بوده است؟
و هم از دیدگاه اجتماعی به موضوع داس��تان پرداخته شده
lهمان طور که گفتم من این حق خوانش را ب رای
است .در واقع شکل بیانی این دو فیلم از هم متمایز است.
مخاطبم قائل هس��تم ،به همین دلی��ل نم ی خواهم نظر
یعنی حرف اصل�ی و هدف هر دو فیلم یکس�ان
خودم را تحمیل کنم یا در برداشت مخاطب دخالتی داشته
است؟
باش��م .بناب راین اغلب از حرف زدن در م��ورد مضمون فیلم
lبه این قطعیت نه ،اما هر دو فیلم هایی هستند
پرهیز م ی کنم و هر چیزی را هم که م ی خواستم بگویم در
که دغدغه ها و دل مشغول ی های من هستند و از این جهت
فیلم بیان کرده ام .در نتیجه اگر من در مورد مضمون فیلم
هم سوی ی ها و مشترکاتی با هم دارند؛ بناب راین هر دو فیلم
صحبت کنم حتی ممکن اس��ت باعث گمراهی عده ای از
بازتابی از نوع دیدگاه من به انسان ها و اجتماع است.
مخاطبان ش��ود یا میزان تاثیرگذاری فیلم را کاهش دهد.
در فیل م هایی که داس�تانی اجتماع�ی دارند ،به
خاطر اینکه مفاهیم اجتماعی و سیاس�ی در هم
بناب رای��ن قضاوت و برداش��ت از فیل��م را برعهده مخاطب
م ی گذارم.
تنیده شده ،گاهی ممکن است از برخی مسائل
بیشترین س�کان س های فیلم در یک لوکیشن
ثاب�ت یعنی همان خان�ه ای که این گ�روه در ان
نمایش شان را تمرین م ی کنند اتفاق م ی افتد .ایا
فیلمبرداری بیشتر سکان س ها در این لوکیشن
دلیل خاصی داشته است؟
بعضی از کاراکترهای فیلم در پیشرفت داستان
اصلی تاثیر کمت�ری دارند ،مث�ل کاراکتر عموی
ش�هرزاد که س�روش صح�ت نقش�ش را بازی
م ی کند.
lبه نظرم بحث اصل��ی در م��ورد کاراکتر عموی
ش��هرزاد نیست و مس��اله بیش��تر در مورد حضور سروش
صحت اس��ت که انگار انتظار م ی رود که بیش��تر در فیلم
حضور داشته باشد و بیش��تر دیده شود .به نظرم نقش عمو
کامال در فیلم مش��خص اس��ت و می زان حضورش هم به
تناس��ب تاثیرگذاری ای که دارد ،معقول است .فکر م ی کنم
که اندازه حضور عموی شهرزاد نسبت به 10نقش دیگری
که در فیلم م ی بینیم ،حضور متناس��بی است .این کاراکتر
یک بخشی از پیشبرد داستان را برعهده دارد و حضورش در
فیلم هم به اندازه کارکردی اس��ت که در فیلمنامه از پیش
ب رایش تعریف شده بود.
در ابت�دای فیل�م م ی بینیم که پدر ش�هرزاد ادم
مس�تبد و بدخلق�ی اس�ت ک�ه دخت�رش بای�د
همان ط�ور ک�ه او م ی خواه�د رفتار کن�د .اما در
پایان فیلم دیگر خبری از ان شخصیت مستبد
نیست و این شخصیت ب ه فردی تبدیل شده ک ه
ترجیح م ی دهد مساله را به شیوه مسالم ت امیز
حل کند .ایا این خلق و خوی رفتاری متفاوت که از
این کاراکتر م ی بینیم در تناقض با هم نیستند؟
lهر شخصیتی دارای ویژگ ی های منحصر به فرد
خودش اس��ت و در موقعی ت های مختلف وجوه متفاوتی را
بروز م ی دهد .اگر ش��خصیتی از ابتدا تا پایان ماجرا به یک
صورت باقی بماند ،در واقع بیشتر به تیپ نزدیک شده است.
ه ر کدام از ما ممکن است در موقعی ت هایی قرار بگیریم که
صالح بدانی��م با زبان مالیم صحبت کنی��م یا برعکس در
موقعیت دیگری رفتاری تند و پرخاشگرانه ای داشته باشیم
65
که حتی موجب تعجب خودمان هم بشود .به نظر من انچه
موجب تمایز یک ش��خصیت م ی ش��ود ،همین کنش ها و
واکنش های متفاوت و بعضا متناقضی است که ویژگ ی های
ادم ها را دربرم ی گیرد .حتی ممکن اس��ت م��ا در موقعیتی
مشابه ،واکنش های متفاوتی داشته باشیم ،گاهی با نرمی
رفتار کنیم ،گاهی پرخاشگری کنیم یا در زمان دیگری اصال
توجهی به ان شرایط نداشته باشیم و در واقع از کنار ماجرا
بگذریم .در مورد پدر ش��هرزاد هم به همین صورت است،
یعنی اولین باری که شهرزاد به سراغ پدرش م ی رود ،با زبان
مالیم و ارام با او صحبت م ی کند و تالش م ی کند مساله را
منطقی حل کند ،اما همین ادم وقتی در شرایط دیگری قرار
م ی گیرد واکنش دیگری نشان م ی دهد.
بعض�ی از فیلمنام�ه نویس�ان هن�گام نگارش
فیلمنامه برای برخی از نقش ه�ا بازیگرانی را از
پیش در نظر م ی گیرند .ایا شما هم زمان نگارش
فیلمنامه بازیگران را انتخاب کردید؟
فرهنگ
lممکن است به شکل فرضی بازیگری در ذهنم
باشد ،اما فقط فرضی است .موقع نوشتن فیلمنامه ان قدر
مسائل مختلف در ذهن هس��ت که باید در موردشان فکر
کرد که شاید اخرین چیزی که مد نظر قرار م ی گیرد نوشتن
نقشی ب رای یک بازیگر خاص باشد.
در واقع پیچیدگ ی های فیلمنامه نویس��ی به من این
امکان را نم ی دهد تا در مرحله ن��گارش فیلمنامه بازیگری
را ب رای یک نق��ش در نظر بگیرم .از طرف��ی چون معموال
فاصله بین فیلمنامه و س��اخت زیاد است ،تصوری از اینکه
همه شرایط به ش��کلی پیش برود که ان بازیگر را در زمان
فیلمبرداری داشته باشم ،ندارم؛ بناب راین از پیش در این مورد
تصمیم نم ی گیرم .س��عی م ی کنم ش��خصیت را ب راساس
الگویی که از او دارم بنویس��م و بعدا بازیگر متناس��ب با ان
نقش را پیدا کنم.
مثلث شماره 168
پس در این صورت اگر به بازیگری که اولین بار
برای نقشی در نظر گرفته اید ،دسترسی نداشته
باشید ،اتفاق خاصی در روند کار نم ی افتد؟
lخیر؛ حت��ی معموال خ�لاف این قضی��ه اتفاق
م ی افتد .به این صورت که م��ن از بازیگران مختلفی ب رای
یک نقش تست م ی گیرم و حتی ممکن است قسمت هایی
از فیلمنامه را با انها اجرا کن��م و بعد ب رای انتخاب بازیگران
تصمیم م ی گیرم.
پایانی که برای داس�تان فیلم در نظر گرفته اید،
باتوجه به اینکه مش�خص نم ی شود شهرزاد به
خانه برم ی گردد یا نه ،نوعی پایان بندی باز است.
این موض�وع هم ب�ه ازادی مخاطب�ان در تعبیر
و تفسیرش�ان از فیلم مربوط م ی ش�ود یا دلیل
دیگری داشته است؟
lما در س��ینما یک پایان قطع��ی داریم که در ان
همه چیز کامال مش��خص م ی ش��ود و در مقابل ،شکلی از
پایان باز داریم که در ان همه چی��ز در پرده ای از ابهام باقی
م ی ماند.
شکل دیگری از پایان باز هم داریم که در واقع فیلم با
ان بسته م ی شود ،اما به شکلی در ذهن مخاطب امتداد پیدا
م ی کند؛ یعنی با تمام ش��دن خود فیلم ،داستان و مضمون
در ذهن مخاطب همچنان ادامه دارد و مخاطب م ی تواند با
همه انچه در فیلم دیده است و حتی با پایانش همراه باشد.
من ای��ن ش��کل س��وم را ب��رای پایان بن��دی فیلم
دوس��ت دارم؛ هرچند در پای��ان «قاعده تص��ادف» اتفاقی
که از بس��تر فیلم م ی اید و امتداد م ی یاب��د ،در اخر به یک
سرانجام داستانی م ی رس��د ،اما اینکه در بس��تر ان اتفاق
چه موضوعی نهفته اس��ت یا در ادامه چ��ه اتفاق دیگری
قرار است بیفتد ،موضوعی اس��ت که ترجیح م ی دهم ان را
به بیننده بسپارم.
منظورت�ان ای�ن اس�ت ک�ه چ�ون محوری�ت
66
اصل�ی داس�تان ک�ه پیرام�ون گ�روه تئات�ر و
تصمی م گیری ش�ان برای اجرای نمایش اس�ت
در انتهای فیلم با انتخاب گ�روه -بین ماندن و
حمایت از دوستش�ان یا به س�فر رفتن و اجرای
تئاتر -مش�خص م ی ش�ود ،م ی توانیم بگوییم
پایان فیلم در همین قسمت شکل گرفته است؟
lداستان از یک نقطه اولیه شروع م ی شود ،یک اوج
و فرود دارد و در نهایت به یک پایانی از اتفاقاتی که در بستر
فیلم افتاده ،م ی رسد .یعنی مخاطب احساس نم ی کند که
داستان در نقطه ای عجیب و دور از ذهن تمام شد یا خیلی
از مسائل تا پایان فیلم مبهم ماند.
اما این گونه نیس��ت که ما در جای��گاه مطلقی قرار
بگیری��م و بگوییم نقطه پای��ان در واقع پایان��ی مطلق بر
همه چیز تلقی م ی شود .داستانی که در فیلم م ی بینیم در
نهایت به یک سرانجام م ی رسد ،اما این نقطه شروع فصلی
تازه است از انچه در بطن کار جریان دارد.
گروه بازیگرانی که ب�رای فیلم «قاعده تصادف»
در نظ�ر گرفت�ه بودید ،اغل�ب ج�وان و برخالف
فیلم «تنها دوب�ار زندگی م ی کنی�م» چهره های
اشنای سینما بودند که به نوبه خود در گیشه هم
تاثی ر گذار هستند .ایا در «قاعده تصادف» بیشتر
از فیلم قبل ی تان به گیشه اهمیت دادید؟
lحض��ور بازیگ��ران شناخته ش��ده م ی توان��د به
دیده شدن فیلم کمک کند ،اما واقعیت این است که وقتی
من قاعده تصادف را م ی ساختم ،کمتر به این موضوع فکر
م ی ک��ردم .انچه بیش��تر ب رایم اهمیت داش��ت این بود که
بازیگران مناس��بی را ب رای هر یک از نقش ها انتخاب کنم
و کس��انی را در فیلم قرار دهم که از پ��س نقش بربیایند و
بیننده باورشان کند.
«قاعده تصادف» فضای جوانانه ای دارد ،به نظر
ش�ما یک فیلم س�ینمایی باید چه المان هایی
داشته باش�د تا مخاطب جوان س�ینما را جذب
کند؟
lبنا به تجربه اکران این فیل��م ،م ی توانم بگویم
سهم تبلیغات و اطالع رسانی ب رای هر فیلم مهم ترین نکته
در جذب مخاطب است و البته در اختیار داشتن تعداد کافی
س��الن که از پ راکندگی خوبی هم برخوردار باشند .بقی ه اش
احتماال به شناخت ذائقه و نیازهای انها و پاسخ دادن به این
نیاز مربوط م ی شود.
برای اکران نوروز معم�وال فیل م هایی با مای ه های
کم�دی و طن�ز انتخ�اب م ی ش�ود ،ام�ا «قاعده
تص�ادف» هم ب�ا اینک�ه مضمون�ی اجتماعی و
نگرشی جدی به مفاهیم رایج در جامعه داشت،
امسال در اکران نوروزی جای گرفت .ایا از اکران
فیلم راضی بودید؟
lبله؛ باتوجه به اینکه یک هفت��ه دیرتر به اکران
رسیدیم و سینماهای اصلی و مهم را از دست دادیم ،راضی
هستم .در واقع این فیلم فقط در هفت یا هشت سینما به
نمایش درامد و امکانات تبلیغی هم در اختیار نداشتیم .اما
من از اکران فیلم راضی هستم چون در همین تعداد سینما
هم فیلم مخاطب خود را داشت و بسیاری از سالن ها با تمام
ظرفی ت شان در حال اکران فیلم بودند و فروش فیلم با وجود
همه محدودیت ها روز به روز بیشتر شد.
«قاع��ده تصادف» برخ�لاف می زان ف��روش بعضی
از فیلم ه��ا ک��ه به م��رور س��یر نزول��ی را ط��ی م ی کند،
می��زان فروش صعودی داش��ت .به این ترتیب مش��خص
م ی ش��ود ک��ه م��ا مخاطبان��ی داری��م ک��ه اگ��ر فیلمی
را ببینند و بپس��ندند ،ب��ه دیگران هم پیش��نهاد م ی کنند
که ان فیلم را تماش��ا کنند .درواقع همی��ن موضوع نوعی
تبلی��غ ب��رای فیلم محس��وب م ی ش��ود و تاثی��رش هم
انکارناپذیر استg .
سعید اسالمی فرد
2
وقتی کارگردانی در نخستین اثر سینمایی خود موفق
م ی شود نظر منتقدان و مخاطبان سختگیر را به خود جلب
کند ،هم ساخت دومین فیلمش کمی سخت تر م ی شود و
هم قضاوت کردن درباره ان همواره با ارجاع به اثر اول اتفاق
م ی افتد که گاه این نگاه تطبیقی -مقایس ه ای موجب شده
تا کار دوم به عنوان یک اثر مستقل ارزیابی نشود .حتی اگر
فارغ از این قیاس هم بخواهیم ب��ه کارنامه بهنام بهزادی
بنگریم «قاعده تصادف» انقدر فضا و س��اختار متفاوتی از
«تنها دو بار زندگ��ی م ی کنیم» دارد که بای��د ان را فارغ از
این ارجاعات مرس��وم واکاوی کرد .فیلم اول بیشتر سویه
فلسفی – انتزاعی داشته و در یک اتمسفر روشنفکرانه قابل
درک و تاویل ب��ود .در قاعده تصادف ام��ا رویکرد کارگردان
لحنی اجتماعی – انتقادی به خود گرفت��ه و در واقع تضاد
نس ل ها را دس��تمایه روایت خود از قصه ای قرار م ی دهد که
درکلیت خود چندان پیچیده و پرفرازونشیب نیست و بیش
از انکه از حیث دراماتیکی مدنظر باشد از نظر فرم و اجرا و
البته دعوی یک چالش اخالقی قابل تحلیل است .واقعیت
این است که قاعده تصادف هم در بن مایه و ماهیت درونی
خود از این نظر که قضاوت درب��اره یک تصمیم اخالقی را
برجسته م ی کند و هم حتی از لحاظ اجرا ،فضا سازی و روابط
بین شخصی ت ها به ش��دت به فیلم «درباره الی» شباهت
دارد ،حتی اگر هیچ اراده خوداگاهانه ای هم در این شباهت
در مولفان اثر نباش��د نم ی توان منکر این تاثیرپذیری شد.
اگرچه در انجا قضاوت درباره الی بود ،اینجا به نوعی شاهد
قضاوت و تصمیم گیری درباره شهرزاد هستیم .اینکه حذف
اجباری شهرزاد از گروه تئاتر به خاطر مخالفت پدرش با چه
نوع واکنش هایی از سوی گروه و دوستانش مواجه م ی شود.
بچه هایی از نس��ل جوان که در نوس��ان بی��ن رفاقت ها و
چالش هایی که دارند قرار است ش��مایلی از نسلی را نشان
دهند که اگرچه با نسل پیش��ین و پدران خود اختالف نظر
دارند ،اما این چالش فکری – رفتاری ب��ه درون خود انها و
مناسب ت هایشان نیز تعمیم یافته است .اوج این پارادوکس
را م ی توان در رابطه بین امیر و بردیا ردیابی کرد .البته فیلم تا
حدودی از حیث شخصی ت پردازی واجد یک نوع یک دستی
و یکنواختی اس��ت و تفاوت های رفتاری و فردی چندان در
درباره شهرزاد!
ایا قاعده تصادف «درباره الی »2است؟
فرهنگ
مثلث شماره 168
بین انها محسوس نیست .ش��اید در این میان شخصیت
بردیا با بازی خوب مهرداد صدیقی��ان واقع گرایانه تر بوده و
تفاوت ملموس او با بقیه هم از این یک دس��تی کاس��ته و
هم به ریتم بهتر روایت کمک کرده است .بازی های خوب
بازیگران از جمله ویژگ ی های بارز قاعده تصادف اس��ت که
اگرچه س��طح این خوب ب��ودن در بین هم��ه انها به یک
اندازه نیس��ت ،اما کارگردان در هدایت این فیلم پربازیگر با
فضاهای شلوغ و ملتهب موفق بوده است .بهزادی توانسته
از حضور بازیگران گمنام در کن��ار بازیگران چهره به خوبی
اس��تفاده کرده و انها را متناسب با ماهیت درام هدایت کند.
اشکان خطیبی نس��بت به کارهای قبلی خود بازی درونی
و کنترل ش��ده تری دارد و به خصوص ری اکش��ن های او در
موقعی ت های متض��اد رفتاری در میمی��ک صورتش قابل
توجه اس��ت .هرچند ش��خصیت امیر به عنوان کارگردان و
مدیر این تیم هنری تا حدی دچ��ار تناقض و ضعف بوده و
در برخی موقعی ت ها منطق روانش��ناختی ندارد .شخصیت
مارتین ش��معون پور نیز که واجد رگه ه��ای پررنگی از طنز
است جاهایی به لودگی و دست کم بیمزگی بدل م ی شود و
در واقع به یک نوع اغ راق در کمیک بودن نزدیک م ی شود.
با این حال بازی ها در قاعده تصادف چشمگیر بوده و بخش
عمده ای از جذابیت فیلم به همین عامل برم ی گردد .شاید
جذاب ترین بخش فیلم از لحاظ جذابیت بازیگری به صحنه
مربوط به غذا خ��وردن این گروه برم ی گ��ردد و حرف هایی
که درباره والدینش��ان م ی زنند .هرچند س��هم پدران در این
نقادی بیش از مادران است و انگار فیلم در الیه های زیرین
درام و لحن انتقادی خود به نوعی سیس��تم مردساالر را در
جامعه نقادی م ی کند .این انتق��اد در نمایش واکنش های
پدر ش��هرزاد به اوج خود م ی رس��د و اساس��ا پایه تعلیق و
فرازوفرودهای ان به همین اختالف نظرها و پارادوکس های
اعتقادی – اعتمادی بین شهرزاد و پدرش استوار م ی شود.
واقعیت این اس��ت که قاعده تصادف را از حیث مضمونی
م ی توان به دو موض��وع عمده اختالف نس��لی و قضاوت
اخالقی تقسیم کرد که در یک درهم تنیدگی دراماتیک به
روایت یک قصه واحد منجر ش��ده است .هرچند در ترسیم
شخصیت پدر اگر نگوییم اغ راق و یکسونگری رخ داده باید
بپذیریم که بازنمایی این شخصیت با تناقض و ضع ف هایی
همراه است .به عبارت دیگر رفتار پدر طوری ترسیم م ی شود
که انگار یک ن��وع خودرایی و اس��تبداد ب ی منطق در پس
کنش های پدرانه او برجسته شده و دلسوزی های پدرانه اش
بیشتر به شکل یک نوع تمهید متظاه رانه ب رای رسیدن به
هدف و به کرس��ی نش��اندن حرفش اتخاذ م ی شود .با این
حال اس��تیصال روحی منبعث از موقعیت دلسوزانه پدری
در کنار اقتدار سنتی پدرساالرانه در شخصیت امیرجعفری
تعبیه شده تا از یک بعدی بودن این کاراکتر جلوگیری شده
و مانع تبدیل ش��دن این شخصیت به تیپ ش��ود .انصافا
بازی امیرجعفری در ایفای نقش این پدر دیدنی اس��ت که
در صحنه های مربوط به درگیری با شهرزاد در پارکینگ به
اوج خود م ی رسد.
قاعده تصادف از حیث فرم و ساختار روایی دارای پالن
سکان س های طوالنی است که اگرچه بهزادی توانسته از این
فرم در بسط مضمون قصه خود به خوبی استفاده کند و ان
را در خدم��ت درام قرار دهد ،اما در برخ��ی موقعی ت های این
پالن سکان س های طوالنی ب رای مخاطب خسته کننده شده
و اگر با تقطیع بیشتری همراه م ی شد بهتر بود .به ویژه اینکه
بیشترین سهم لوکیش��ن مربوط به ان خانه قدیمی و محل
تمرین تئاتر اس��ت .با این حال این شیوه کمتر به ریتم فیلم
ضربه زده و التهابی که در ذات قصه نهفته در کنار بازی های
خوب تا حدود زیادی این ضعف را پوش��انده اس��ت .هرچند
دربرخی صحنه ها استفاده زائدی از دوربین روی دست شده که
ب رای تماشاگر ازاردهنده بوده و از لحاظ سینمایی هم چندان
ضروری به نظر نم ی رسید .تا اینجا و با دو اثری که از بهزادی
دیدیم معلوم م ی شود که او به بازی های فرم ی و خالقیت و
تجربه در تمهی دات اجرایی و ساختاری فیلم عالقه داشته و به
همین دلیل شاید فیلم های او از فروغلتیدن در فرمالیسم زائد
یا سانت ی مانتالیسم مضمونی در امان مانده است .شاید بتوان
به مضمون و نوع نگاه کارگ��ردان به ماهیت درام و رویکردی
که به مس��ائل اجتماعی دارد انتقاد داش��ت ،اما نم ی توان به
خوش س��اختی فیلم ب ی اعتنا بود؛ امتیازی که از نگاه داوران
جشنواره س ی و یکم فیلم فجر نیز پنهان نماند و این فیلم در
پنج بخش ب رنده سیمرغ شد.
قاعده تصادف واجد عناصر و نمادهای زیادی ب رای تاویل
ی است که در ذات قصه پنهان است.
نشانه شناسانه مفاهیم
شاید در تماشای اول انقدر جذب بازی ها و روابط شخصی ت ها
و تعلیق داستان م ی ش��ویم که کمتر به این نشانه ها توجه
م ی کنیم .قاعده تصادف از ان دس��ت فیلم هایی اس��ت که
دست کم باید دو بار دیده ش��ود تا بتوان به درک درست تری
از ان رس��ید .خوش��بختانه فیلم با پایان بن��دی خوبی تمام
م ی شود و گویی فیلمس��از تالش کرده به نفع هیچ کدام از
نس��ل ها حکم قطعی صادر نکند ،چنانچه هم گروه جوان
قصه به مقصد خود نم ی رس��د و از رفتن به خارج باز م ی ماند
و هم پدر شهرزاد به عنوان نماینده نسل گذشته به درماندگی
و تنها شدن رسیده اس��ت .این استیصال ش��اید محصول
عدم مفاهمه و ارتباط زبانی -فکری بین دو نس��لی است که
هنوز یاد نگرفته اند چگونه با یکدیگر سخن بگویند و به درک
و زبانی مشترک برسند .اتفاقا اسی ب شناسی اصلی قصه در
همین پایان صورت بندی م ی شود و تاکید بر این عدم ارتباط
منطقی و شناخت دوسویه به عنوان مساله اصلی تضاد نسلی
شناخته م ی شود؛ تضادی که فیلمساز ان را کمتر به سویه های
سیاسی -ایدئولوژیک نسبت داده و تالش کرده این چالش
را به عنوان یک اسیب اجتماعی که در هر دوره تاریخی بین
نسل قدیم و جدید رخ م ی دهد به تصویر بکشدg .
قاعده تصادف را از حیث مضمونی می توان به دو موضوع
عمده اختالف نسلی و قضاوت اخالقی تقسیم کرد که در
یک درهم تنیدگی دراماتیک به روایت یک قصه واحد منجر
شده است
67
کمی دیر نوبت به من رسید
گفت وگو با اشکان خطیبی درباره تجربه بازیگری فیلم قاعده تصادف
3
سال 91راسالخوبیم ی داند،بدانجهتکهسالیپرازتالشبود.اوم ی گوید«:طبیعیاستکهباتالشبیشترنتیجه
بهتری هم م ی گیری ».حضور در دو نمایشنامه ،سریال ته ران پالک 1و فیلم قاعده تصادف نتیجه تالش اشکان خطیبی در
سال 91بود .البته او ترجیح م ی دهد سریال ته ران پالک 1را جزو کارنامه کاری خود به حساب نیاورد .چ را که در این کار تنها
ب رای کمک به یک دوست حضور یافته است .اشکان خطیبی بازیگر جوانی است که سال هاست در عرصه تئاتر ،تلویزیون
و سینما فعالیت م ی کند .خطیبی بازیگری را در سال 78با تئاتر اغاز کرد و خود را یک تئاتری م ی داند ،اما حضورش در تئاتر
باعثنشدسینماوتلویزیونراتج ربهنکند.اخرینگناه،اینراهشنیست،گل هایگرمسیری،درمسیرزاینده رود،مجموعه
ی ب رای دوست ،تکیه بر باد و ...مجموعه هایی است که در کارنامه هنری خود دارد .وی همچنین چندین اج رای
گپ ،سهم
تلویزیونیهمداشتهکهاخرینانب رنامهگپبود.اماامسالخطیبیبافیلمقاعدهتصادفاولیننقشاصلیخودرادرسینما
تج ربهکرد.نقشیکهبهدلمخاطبنشستومنتقدانهمازاناستقبالکردند.بااشکانخطیبیبهبهانهبازیخوبشدر
قاعده تصادف و موفقیت این فیلم در اک ران گفت وگویی داشتیم که م ی خوانید.
مهرسا شریفی
سال هاست که اشکان خطیبی در تئاتر ،سینما
و تلویزیون فعالیت م ی کند .در س�ینما همیشه
نقش مکمل ی�ا کوت�اه داش�تید ،ام�ا در قاعده
تصادف ایفاگ�ر نقش اصلی بودید .چه ش�د که
این اتفاق افتاد؟
lنم ی دانم بگویم از خوش شانس��ی م��ن بوده یا
نتیجه راهی بوده که تا به اینجا پیمودم .ولی به هر صورت
فکر م ی کنم باالخره باید نوبت من هم م ی رسید .حتی فکر
م ی کنم خیلی هم دیر شد .بعد از 14سال که در سینما ،تئاتر
و تلویزیون کار م ی کنم باالخره کارگردانی جرات کرد و نقش
اصلی فیلمش را به من داد که بازی کنم .از نمای بیرون اگر
بخواهیم به این مساله نگاه کنیم شاید به نظر برسد دنیای
من و اقای بهزادی در یک وادی نباشد ،ولی این اتفاق افتاد
و همکاری خوبی را تجربه کردیم .من هم حقیقتا هر چه در
توان داشتم گذاش��تم که ثابت کنم اگر فرصتی در اختیارم
قرار بگیرد کوتاهی نم ی کنم و به بهترین ش��کل ان را اجرا
م ی کنم .این تمام چیزی است که م ی توانم بگویم.
دلیل این دیر شدن چه بود؟ اینکه بعد از 14سال
اولین تجرب�ه نقش اول را ان هم نه با ان ش�کل
مرسوم در قاعده تصادف پشت سر گذاشتید؟
فرهنگ
lاینکه این فرصت تا به حال در اختیارم قرار نگرفته
اشکال از من نبوده ،بلکه از کسانی بوده که نتوانستند من و
بازی من را کشف کنند .نم ی توان خیلی این مساله را باز کرد،
چرا که مسائل زیادی در سینمای ما حاکم است .به خصوص
در زمینه کستینگ و انتخاب بازیگر که درصد باالیی از ان به
شانس برم ی گردد .اما اصوال دید اقای بهزادی به بازیگر این
نیست که بازیگر حتما باید شناخته شده باشد .فکر م ی کنم
این یکی از دالیلی بوده که اقای به��زادی در قاعده تصادف
ب رایشان مهم نیست که یک بازیگر شناخته شده است یا اصال
شناخته شده نیست .در واقع ایشان به دنبال کسی بودند که
خود واقع ی اش باشد و خود واقعی ان بازیگر چقدر به نقشی
که نوشته شده نزدیک باشد .همانطور که خودشان هم گفتند
من به کاراکتری که بازی م ی کردم خیلی نزدیک بودم.
مثلث شماره 168
دلی�ل پذیرفتن این نقش از طرف ش�ما چه بود؛
اینکه نقش اصلی فیلم بود؟
lخیر .هر بازیگر حرفه ای در شناس��ایی و انتخاب
فرصت های خ��وب بازیگری تیزبی��ن اس��ت و باتوجه به
موفقیت اثر قبلی بهنام بهزادی پیشنهاد کار در این فیلم را
پذیرفتم؛ عالوه بر اینکه فیلمنامه و نقش هم ب رایم جذاب
بود .فرم روایی این فیلم را مطاب��ق با توضیحات کارگردان
دوست داشتم و چالش خوبی ب رای یک بازیگر است.
چقدر اس�ترس داش�تید؟ اینک�ه در کاری نقش
اول را به عه�ده دارید ک�ه به واس�طه کار قبلی
کارگردان�ش زیر ذره بی�ن منتق�دان و مخاطبان
است.
lبه هی چ وجه استرس نداشتم .ولی این بدان معنی
نیس��ت که نقش ب رایم مهم نبود .حتی به جوایز هم فکر
نکردم .فقط کار خودم را کردم .حرفه من این است و 14سال
به ش��کل حرفه ای بازی م ی کنم .خیلی راحت بود .باز هم
تاکید م ی کن��م نم ی خواهم بگویم ب رای��م کم اهمیت بود،
چون تمرین های زیادی قبل از ش��روع فیلمبردای داشتیم.
ولی با این حال کار سختی ب رای من نبود .چون م ی دانستم
که کارگردان چ��ه م ی خواهد و خیلی راح��ت به چیزی که
کارگردان م ی خواست رسیدیم.
ای�ن کار کاراکتره�ای زی�ادی داش�ت و بالطبع
بازیگ�ران زیادی ه�م در ان حضور داش�ت .این
تعدد بازیگر برایتان چطور بود .بازی را سخت تر
م ی کرد یا جذاب تر و راح ت تر؟
lهمانطور که م ی دانید قاعده تصادف یک بازیگر
68
lفیلم ک��ه کال وام دار تئاتر اس��ت ،البته از لحاظ
ساختاری نه مضمون .نم ی خواهم بگویم فیلم درباره تئاتر
است .ولی از لحاظ اجرایی کامال وام دار تئاتر است .به این
دلیل که ماجراها طوالنی و فضاها محدود است .همچنین
این شیوه و ساختار و فرم روایی از تم و مضمون خود فیلم
نشات گرفته اس��ت .به همین دلیل است که فرم خیلی تو
چشم نم ی زند .اگر فیلم ی داشتیم که فرم و محتوایش ربط
تمتیک نداش��ت خیلی س��ریع تو ذوق م ی زد و پالن های
طوالنی ان مخاطب را ازار م ی داد .ول��ی اینجا بدون اینکه
س��والی پیش بیاید م ی گویید که خب تئاتر اس��ت و اینها
تئاتر ب��ازی م ی کنند .ناخوادگاه فرم و محت��وا در هم تنیده
شده است.
اصلی یا نق��ش اول ن��دارد .حتی در خالصه داس��تان هم
امده اس��ت که یک گروه تئاتری هس��تند که سع ی شان را
میکنند به هر شکلی شده نمایش خود را در خارج از کشور
روی صحنه ببرن��د .بناب راین وقت��ی فیلمنامه را م ی خوانی
مشخص اس��ت که این فیلم بازیگران زیادی دارد .اما فکر
م ی کنم در ی��ک پیکر کلی بای��د قرار بگیرن��د .همه این
ادم ها یکی م ی شوند .برای همین س��رصحنه همه با هم
یکی شده بودیم .بناب راین این مس��اله که بازیگران زیادی
در این کار هس��تند خیلی به چشم من نم ی امد .همچنین
از انجایی که من از دنی��ای تئاتر م ی ا یم و دنیای تئاتر یک
دنیای اشتراکی و گروهی است کار کردن با گروه ب رایم راحت
بود .همچنین فضای پشت صحنه گروه نیز همانند فضای
پشت صحنه یک گروه تئاتر صمیمی بود و بیش از دو ماه
و نیم تمرین و تعامل ما با گروه طول کش��ید و کارگردان از
همان ابتدا باتوجه به دارا بودن تص��ور ذهنی خوب از فیلم
قادر به راهنمایی بازیگران در قالب تصور خود بود.
یکی از ویژگ ی های متف�اوت و حائز اهمیت بازی
شما درون ی بودن ان بود .درست برخالف بازی ها
و نقش های قبل ی تان که خیلی بیرونی و پرانرژی
هستند .به نظر م ی رسد به خواسته بهنام بهزادی
نزدیک ش�دید .یعنی کامال خودت�ان بودید .این
مس�اله تا چه اندازه تمهید کارگردان بود و تا چه
اندازه شیوه اجرای خودتان برای رسیدن به نقش؟
lدرست است .ایشان قبال هیچ بازی از من ندیده
بود .به این دلیل نم ی توان گفت که اقای بهزادی سعی کرده
که من را متفاوت از کارهای قبل ی ام نشان دهد .این چیزی
بود که در ذهن خودشان داشتند.
شاید ایشان همان اش�کان خطیبی شام ایرانی را
م ی خواستند .اش�کان خطیبی که کارگردان تئاتر
است.یعنیدقیقام ی خواستنداینهمانامیرقاعده
تصادف باشد و همینطور هم شد.
lدرست اس��ت .امیدوارم همینطور ش��ده باشد.
شاید ایشان چیزی در من دیدند که در دیگری ندیدند .البته
مسئولیت اجرای ان بر عهده من بود و هر چیزی که درباره
اجرای من باشد م ی توانم پاسخش را بدهم.
نکت�ه جال�ب ب�ازی ش�ما ای�ن ب�ود ک�ه
عک س العم ل هایت�ان خیلی با دیال�وگ و صدا و
حتی حرکات فیزیکی بدن همراه نبود و بیشتر از
میمیک صورت تان برای القای حس درون ی تان
استفاده م ی کردید.
lبه هر حال بعد از یک مدت دس��تم امد که امیر
چگونه ادمی است و اینکه اقای بهزادی به شیوه بازی درون
گرایانه عالقه دارند تا ش��یوه برون گرایانه .در واقع دوست
دارند همه چیز نهفته باشد و اتفاق ها رو نباشد.
خود فیل�م و تعلی ق های ان هم این ش�یوه بازی
را م ی طلبید.
lبله .فیملی که اقای بهزادی ساخته ،فیلمی است
که سعی م ی کند لحظه به لحظه بحرانش را شدیدتر کند.
اما نه با سرو صدا و رفتار فیزیکی .البته یکی ،دو شخصیت
داریم که کمی نمادهای بیرون ی تری دارند .ولی در کل اقای
بهزادی به خصوص در مورد شخصیت امیر تاکید داشتند که
درونگرا باشند .شخصیتی که خیلی شبیه خود اقای بهزادی
است یا به نوعی نش��ات گرفته از شخصیت خودشان است
و دوست داشتند من این شخصیت را این طور بازی کنم.
یک�ی از مباحث�ی که در ای�ن فیلم مطرح ش�ده
موضوع اختالف نس�ل ها بود؛ چی�زی که به نظر
م ی رسد معضل جامعه کنونی ش�ده .این بحث
چقدر برای خودتان مهم و جدی بود؟
lراس��تش را بخواهید من اصال این طور به فیلم
نگاه نکردم .دنبال حرف کل ی ت��ری در قاعده تصادف بودم.
اختالف نس ل ها شاید چیزی است که مخاطب دوست دارد
از این کار برداش��ت کند .این فیلم دو گروه مختلف س��نی
را نش��ان م ی دهد ،پدر و فرزندان.این اتف��اق دلیل پررنگ
شدن این وجه از فیلم ش��د ،ولی ب رای من تم فیلم وجدان
اجتماعی بود.
در مورد تالش به صحنه بردن نمایش؟
lبله .با این قضیه در تئاتر خیلی مواجه هستیم که
ب رای رس��یدن به اجرا از خیلی چیزها باید گذشت .بناب راین
مساله مهم و پررنگ فیلم این بود نه بحث اختالف نس ل ها.
چرا؟
lببینید این مسائل انقدر گفته شده و به چشم مان
م ی خورد که فکر نم ی کنم هیچ فیلمس��ازی بخواهد این
موضوع را دستمایه اصلی کار خود قرار دهد .ایشان به دلیل
شخصی ت های این داستان و گروه های سن ی مختلفی که
در فیلمنامه ب��ود تحقیقات زیادی انج��ام دادند .به همین
دلیل ش��خصی ت ها خیلی واقعی ش��ده و مخاطب با انها
همذات پن��داری م ی کند .ولی م��ن به تیم م��ان از دریچه
گروهی که با انها کار م ی کردم ن��گاه م ی کنم .یعنی یک
گروه تئاتری که چطور سعی م ی کند تیم را سرپا نگه دارد.
و به چه قیمتی؟
lبه این قیمت که دوست شان را که از پدرش فرار
م ی کند تحویل پدر بدهند و بتوانند به خارج از کشور بروند
یا هرچیز دیگری...
ظاهرا داش�تن فض�ای تئات�ری و بازی های
تئات�ری ج�زو برنام ه هایت�ان ب�ود .همچنی�ن
لوکیش�ن محدودی ک�ه به ملموس ک�ردن این
فضا کمک کرده است.
فک�ر م ی کنی�د این نق�ش و ای�ن فیل�م چقدر
م ی تواند در اینده کاری تان در س�ینما تاثیرگذار
باشد؟
lسینمای ای ران و در کل فضای هنری ای ران چندان
قابل پی ش بینی نیس��ت .ب رای من هم اصال مهم نیس��ت
که چه اتفاقی م ی افتد .همانطور که این 14س��ال کارکردم
و زندگی کردم س��عی م ی کنم کارم را بهتر کنم و پایه هایم
را محکم تر از قبل کنم .خودم به خودم انقدر گیر بدهم که
بتوانم در مقابل چیزهایی که درس��ت نم ی شود زندگ ی ام را
ادامه دهم؛ یا اتفاقات بهتری م ی افتد یا نم ی ا فتد .چون من
فکر م ی کنم االن ب رای من خیلی دیر اس��ت که بعد از این
همه س��ال کارکردن بخواهم ب ی جهت خوش بین باشم و
موقعیت را نبینم .همه ما م ی دانیم هر چیزی به چه شکل
پیش م ی رود .من خیلی منطقی و واقع بین به دنیای اط رافم
و حرفه ام نگاه م ی کنم .اگر اتفاق خوبی افتاد که چه خوب،
اگر نه که همچنان ادامه م ی دهم.
مثلث شماره 168
ظاهرا اق�ای بهزادی پی�ش از این بازی ش�ما را
ندیده بود و با شما در مجموعه شام ایرانی اشنا
شده بود؟
من تمام کاری ک�ه کردم چیزی
بود ک�ه از م�ن خواس�ته ش�ده بود.
همیش�ه در اکثر مواقع خ�ودم را به
کارگردان م ی سپارم
lاین مساله چندان در اولویت نبود .ولی صحبتی
که در جلسه اول با اقای بهزادی داشتیم این مساله مطرح
شد که این فیلم فیلمی است که از یکسری پالن-سکانس
طوالنی در حد 15دقیقه تش��کیل ش��ده .ب رای همین ما
دوره تمرینی طوالنی را خواهیم داش��ت ک��ه از خود زمان
فیلمبرداری فیلم مهم تر اس��ت .به این دلی��ل که در این
تمرین ها به ساختار و ش��خصی ت ها م ی رسیم .برای همه
عوامل هم این مس��اله را توضیح دادن��د .پس کامال روش
کار مشخص بود .به همین دلیل دیگر نیاز به تاکید نبود.
فرهنگ
lمن تمام کاری ک��ه کردم چیزی ب��ود که از من
خواسته شده بود .همیشه در اکثر مواقع خودم را به کارگردان
م ی سپارم .شاید یکی از دالیلی که شما م ی گویید این نقشم
متفاوت تر از نقش های قبل ی ام بود این است که من همیشه
تالش کردم تک تک نقش هایم با یکدیگر متفاوت باش��د.
بناب راین چیزی که روی پرده دیده م ی شود دقیقا چیزی است
که از من خواسته شده بود.
چقدر در شیوه بازی و راهنمایی اقای بهزادی به
این مساله بها داده م ی ش�د؟ اینکه حتما فضای
تئاتر به مخاطب القا شود.
ای�ن تلاش بیش�تر در قال�ب تئات�ر اس�ت یا
مدیوم ه�ای دیگر ه�م برایتان به همی�ن اندازه
مهم است؟
lدر این چند سال سعی کردم قالب خاصی را ب رای
خودم در نظر نگیرم .همانطور که م ی دانید موس��یقی کار
م ی کنم .با گروهمان تئات��ر کار م ی کنم .همچنین با گروه
اقای رحمانیان هم تئاتر کار م ی کن��م .اگر ب رای تلویزیون
پیشنهاد خوبی ش��ود بازی م ی کنم .مهم این است که ادم
پویا باشد و سعی کند تا جایی که م ی تواند کار خوب انجام
دهد .من هم سعی کردم همین ش��یوه را دنبال کنم؛ کم و
زیادش را نم ی دانم .این که بعد از این فیلم قرار اس��ت چه
اتفاقی در رون��د بازیگری من بیفتد چندان مهم نیس��ت و
سعی م ی کنم خودم را خیلی درگیر ان نکنم.
فیلم را با مخاطبان تماشا کردید؟ عک س العم ل ها
چطور بود؟
lبله .عکس العمل ها متفاوت بود .قاعده تصادف
فیلمی است که هر کسی یک چیزی از ان برداشت م ی کند.
یکی از سینما بیرون م ی امد و م ی گفت« :کانون خانواده را
از بین بردید ».یکی دیگر م ی گفت« :جوان را خوب نشان
دادید ».و دیگری نظر مخالف ان را داشت .به نظر م ی رسید
نظرهای مردم به نسبت سن انها متفاوت بودg .
69
بررسی کرده است .لیست زیر تصوری محدود از بازتاب پدیده
شکاف نسلی در سینمای ای ران است.
رویای خیس
ش��اید بهترین تعبیر ب رای س��اخته پوران درخش��نده،
اشک های دیر ندامت باشد چرا که هنوز هم با پایان تلخش
به یاد م ی ای��د .پایانی که بازتابی از قدم گذاش��تن دو جوان
در مس��یری بود که به اش��تباه نام ان را اس��تقالل فردی و
فکری گذاشته بودند .انها به دلیل درک نشدن خواسته ها و
نیازهایشان از سوی والدین اقدام به فرارکردند و با سوارشدن
بر موج احس��اس ،پایانی تلخ و قابل پی ش بینی را ب رای خود
رقم زدند .کارگردان با زبانی ساده نتایج عدم همراهی والدین
با جوانانشان در بحث مهم ازدواج و نیز سخت گیری ها و قید
و بندهای مه ربانانه و البته س��خت گی ران��ه ای را که با درک
هیجانات دوران جوانی همراه نیست ،به نقد م ی کشد و در
این میان نمایی متفاوت از دو سوی ماجرا به تصویر م ی کشد.
پدر ،دخت��ر را در قید و بن��د قانون و عرف نش��ان م ی دهد و
تصویری که از پدر پسر م ی سازد مردی همراه ،رئوف و البته
شکس��ت خورده در زندگی عش��قی دوران جوان ی اش است
که س��بب همراهی با پس��ر و درک هیجانات و احساسات
جوان ی اش م ی ش��ود .نمای تلخ س��قوط پس��ر به دره و دیر
رس��یدن پدری که رنجور تا پایین دره م ی رود و جس��د پسر
خود را در دستان پرمهرش م ی گیرد از اندوهناک ترین تصاویر
س��ینمای پوران درخشنده و نمایی روش��ن از سرانجام تلخ
شکاف نس ل هاست.
اقا یوسف
فرهنگ
مثلث شماره 168
ِ
سنت «سنت شکنی»
چه فیلم هایی شکاف نسل ها در سینمای ایران را نمایش داده اند؟
4
نیما بهدادی مهر
نخس��تین بار اصطالح شکاف نس��ل ها در دهه 60در
کشورهای غ ربی مطرح شد که به نحوی اختالفات فرهنگی
میان فرزندان و والدینشان را تشریح م ی کرد .به تعبیر روبرت
نیزبت در جامعه جدی��د تاکید بر ارزش ه��ای فردگرایانه از
یک سو باعث پیشرفت جامعه و از سوی دیگر تبعاتی مثل
انواع انحرافات اجتماعی را دربردارد .این درحالی اس��ت که
طی س��ال های اخیر تفاوت قابل توجه��ی میان ارزش های
جوانان با والدینشان مشاهده م ی شود .صاحبنظ ران از ابعاد
مختلف روانشناسی ،جامع ه شناسی ،علوم تربیتی و سایرعلوم
مرتبط که این پدیده م ی توانس��ته در ان حوزه قرار گیرد ،به
تبیین و تحلیل این امر پرداخته اند .همچنین در دهه های
اخیر موج مدرنی زاسیون که به همراه خود اموزش همگانی،
گسترش رسانه های جمعی و بسیاری موارد دیگر را به همراه
اورد موجب افزایش دانستن ی ها و اگاه ی های عمومی نسل
جدید شد و حوزه ارتباطات انسانی و اجتماعی انها را وسی ع تر
کرد .طبیع ی ترین نتیجه این فرایند این بود که نسل جدید،
نسلی شد که اوال بسیار باشتاب اجتماعی م ی گردید و ثانیا
70
در راه اجتماعی ش��دن ،تنه��ا منبع ارزش��گذار او خانواده و
س�� ّنت حاکم بر خانواده نبود .زیس��ت جهان متفاوت نسل
نو یا به تعبیر مانهایم تجربیات دگرگون انان که به س��بب
تحوالت صنعتی و سپس اجتماعی -فرهنگی به وجود امد،
بین جهان بینی نسل جدید و نسل قدیم شکاف انداخت و از
این مهمتر امکان ظهور و بروز این شکاف را در زبان و رفتار
گروه جدید ،فراهم ساخت .در مطلب پیش رو با الگوشناسی
مفهومی شکاف نسلی به تالش سینماگران ای رانی در بازتاب
این پدیده مهم فرهنگی -اجتماعی اشاره م ی شود.
سینما چه نگاهی به شکاف نسل ها داشته است؟
اگرچه تلویزیون در پرداخت به موضوع شکاف نس ل ها
برتری محسوس��ی را نسبت به س��ینما دارد و مصداق های
روش��ن تری از ای��ن بح��ث روز را در ارش��یو مجموعه های
تلویزیونی به صورتی پررنگ رصد کرده ایم ،اما سینما نیز به
سهم خود رویکرد مناسبی به این موضوع داشته است .به واقع
اگرچه تصاویر پررنگ تری از اختالف ،شکاف ،تضاد و عدم
مفاهمه نس ل ها در تلویزیون دیده م ی شود ،اما سینما نیز در
بیش از 10فیلم چه به صورت مستقیم و چه در پس نمادها،
اشاره ها ،نشانه ها و کنایه ها این پدیده فرهنگی -اجتماعی را
س��اخته علی رفیعی بازتاب��ی از درد مزم��ن تنهایی
اس��ت .قصه ادم های تنهایی اس��ت که گوش��ی ب رای در
میان گذاشتن رازهای درونشان پیدا نم ی کنند؛ قصه تفاوت
نگاه نس ل هاس��ت؛ نوعی بازبینی س��بک زندگ��ی جامعه
شهری اس��ت و از طریق حضور اقا یوس��ف در منازل مردم
جهت نظافت ،به ش��یوه ای دراماتیک این تنهایی را نشان
م ی دهد .به واقع ما در فیلم با داستان افرادی درگیر م ی شویم
که هریک االم و رازهایی دارند اما در پس تنهایی و ب ی کسی
که شرایط زندگی ب رایش��ان پدید اورده هر روز در این گرداب
هولناک از غم ب ی کس��ی فرو م ی روند .منط��ق دراماتیک
قصه با محوری��ت همین تنهایی ب��ه موقعی ت های زندگی
هر فرد معنا م ی بخشد؛ به واقع تنهایی درد امروز بشر است
و اقایوسف با مکث بر این وضعیت ،به بررسی شرایط زندگی
افرادی م ی پردازد که در غم های درونی خود غوطه ور هستند.
فیلم از شرایط تعادل به وضعیت بحران م ی رسد و البته در
این چرخش دراماتیک چندان موفق عمل نم ی کند.
مکس
فیلمی که یکی از بهترین های سینمای کمدی است؛
باتوجه به شرایطی که از جوانانش به ویژه امیرعلی با بازی
نیما شاهرخ شاهی بازتاب م ی دهد به بیانی ه ای تند ضد قید
و بندهای ایجاد ش��ده ب رای جوانان شباهت دارد و این نکته
در سکانس ترانه خوانی امیرعلی در بزرگراه وجه اشکارتری
پی��دا م ی کند .از منظ��ری دیگر موضع گیری ه��ای جوانان
فیلم مکس با جهان بینی متف��اوت نمایانگر نوعی تقابل
درون نسلی و شکاف بیرون نسلی است .رویارویی امیرعلی
با مادرش(گوهر خی راندیش) و انچه م ی توان نوعی ب ی درکی
محض هر دو از جهان ذهنی یکدیگر دانس��ت سبب شد تا
مقوله شکاف نسلی این بار با ش��دت و حدتی بیشتر مطرح
ش��ود ،از مرزهای خانوادگی فراتر رود و به نقدی روش��ن از
سیاستگذاری های مرتبط با امور جوانان برسد.
گیس بریده
اشکارترین نمونه سینمایی ب رای رویارویی پدر سنگدل
با دختر مظلوم ،فیلم گیس بریده است؛ اثری که شاید بتوان
روترین شیوه در بازتاب عدم مفاهمه نس ل ها را به ان منسوب
داش��ت .فیلم ی که بر پایه نقد به نظام مردس��االر بناشده و
تعصب بیمارگونه پدری نسبت به دخترش را بررسی م ی کند،
اما به دلیل پرداخت س��طحی به موقعی ت های داس��تانی و
تجمیع معضالت و مشکالت اجتماعی به شکل یک زنجیره
بدون رابطه روشن علت و معلولی ،نم ی تواند تصویر ماندگاری
از شکاف نس ل ها را در ذهن مخاطبان بسازد.
قاعده تصادف
س��اخته بهنام بهزادی در ش��کلی نمادگ��را بازتابی از
رویارویی دو جهان بینی متفاوت اس��ت .جهان بینی نسلی
متمایل به حف��ظ وضعیت موجود و جلوگی��ری از تغییر که
در کاراکتر پدر نگران(امیر جعفری) متجلی ش��ده اس��ت و
نسل دیگری که به تغییر و نو ش��دن م ی اندیشد و اتحادی
استراتژیک را در حمایت از هم نس��لی خود تدارک م ی بیند.
ی درباره گفتمان های متضاد و سرنوشت
قاعده تصادف فیلم
برزخی ادم هایی است که به جای گشودن دریچه ای از درک
و مفاهمه به روی هم ،از ابزار تهدید و تطمیع بهره م ی ب رند و
چنین است که منازعه و رویارویی نس ل ها به یک پدیده غالب
در مناسبات امروز بدل م ی شود؛ منازعه ای برامده از عدم درک
جوان از خواسته های والدین و همراه نبودن والدین با فرزندان
خود در شرایطی که به حمایت و مشاوره انها نیازمند هستند.
تقاطع
بیخود و بی جهت
فیلم کاهانی به لحاظ مفهوم ی یک هجویه نس��بتا
عظیم درباره انس��ان امروز و روابطش است؛ انسان امروزی
که با همه تعلقات و ریشه ها از خانواده دور م ی شود و مشابه
نس ل های گذشته نیست .ب رای مثال م ی توان به استیصال زن
اشاره کرد که در روز عروسی خود از مادر م ی خواهد تنهایش
بگذارد و این نکته نشان از گس��یختگی عجیب و ناگهانی
میان نس ل ها دارد .تنها بار دراماتیک فیلم نیز بر رابطه سرد
این مادر و دختر بنا شده است .در روابط همس ران فیلم نیز ،در
عین وجود عشق ،نوعی ناپایداری ترسناک و تهدیدگر دیده
م ی شود .در طول فیلم نیز هر دو زن تا استانه قهر و جدایی
از همس��ران خود پیش م ی روند .تربیت نس��ل اینده نیز در
حضور پسربچه تبلور یافته و تصور بزرگ شدن او به همین
شکل و سیاق ،به یک کابوس هولناک در روابط فردای این
نسل شبیه است تا وجود گرم و شیرین یک بچه در فیلمی
که بزرگ ترها در ان ،مدام فریاد م ی زنند و بیهوده به این سو
و ان سو م ی روند .این فریاد زدن ها ،ضرباهنگ تندی به فیلم
م ی بخش��د؛ ضرباهنگی که در بخش های زیادی به کمک
فیلمنامه امده و حفره های ان را پر کرده است.
فرهنگ
سنتوری
ملودرام تلخ و گزنده مهرجویی ،فروپاش��ی شخصیت
اصلی خود را در بس��تری از ش��کاف فکری می��ان علی و
خانواده اش بررسی م ی کند .دیالوگ های علی در اسایشگاه
ب رای بیان وضعیتی که از کودک ی اش در خانه شان حاکم بود و
نیز سرنوشت رو به سراشیبی وی و نمایش تنهایی و غ ربتش
در خ راب اباد ،نمایانگر طغی��ان فرزندی علیه خانواده اش به
دلیل درک نشدن عالقه شدید وی به موسیقی است .به واقع
عنصری که در نگاه فرزند یک نجات دهنده روحی اس��ت و
اواز قو
اثری اس��ت درباره دل بریدگی جوانان و عزم انها ب رای
مهاجرت .فضای روایی به دلیل انتقاد از رویه نیروی انتظامی
در برخورد با جوانان م ی توانس��ت اثر را در هر مقطع دیگری
با جرح و تعدیل فراوانی روبه رو کند ،اما در ان برهه م ی ش��د
با اطمینان به س��اخت چنین س��وژه هایی اقدام کرد .زمینه
ش��کل دهنده تفکر مهاجرت در این فیلم ناش��ی از ناتوانی
طرف های درگیر ب رای رس��یدن به درک و تعامل رویاروست
که سخت گیری ها ،رفتارهای غیرمنطقی و موضع گیری های
غی ر منصفانه را از سوی هر دو طرف س��بب م ی شود و این
تقابل نس ل ها در وجهی نمادین با مرگ اشی ل وار شخصیت
اصلی و نماینده نسل معترض به پایان م ی رسد.
مثلث شماره 168
چند داس��تان موازی ک��ه در نقطه ای ب��ا هم تالقی
م ی کنند در تار و پود فیلم پیچیده اند :زنی تنها که با پسر تازه
جوانش امیر ،مشکل مفاهمه دارد .پدرام ،جوان نازپرورده ای
که زندگی باط��ل و ب ی هدفی دارد .زنی که با پس��ر بچه ای
روی یک وانت گلفروشی م ی کند .مردی که زنش او را ترک
کرده و رهسپار خارج از کشور شده و حاال مرد ،درک درستی
از موقعیت و رفت��ار دختر نوجوانش ن��دارد .بهناز که کارش
بازی دادن عروسک هاست و قرار است به زودی ازدواج کند و
دوست او ،مهسا که باردار است و قصد دارد در پی شوهرش
به خارج از کشور مهاجرت کند .امیر و پدرام درحالتی مستانه،
با اتومبیل خود ،موجب س��رنگونی اتومبیل بهناز و مهسا
و مرگ ان دو م ی ش��وند .در تقاطع این تصادف ،قصه های
موازی به هم م ی رس��ند و محملی ب رای پرداختن به روابط
اجتماعی و خانوادگی ادم ها فراهم م ی شود .قصه از تقابل دو
نسل م ی گوید؛نسل ارمانگرایی که گویی زمانی ،دگرگونی
جهان را در سر داشت و فرزندان واخورده و فناشده انان که در
عین معصومیت ،به انحطاط و الودگی ناچاری دچارند .هرچند
ورای معصومیت الوده نسل جدید ،شاید کنایه ای اجتماعی
پنهان باشد اما به نظر م ی رسد که فیلمساز در تحلیل زمانه
نابسامان خود به بی راهه م ی رود و بیهودگی روزگار را یکسره
بر گرده نسل تازه رسیده م ی گذارد؛ نسلی که بدیهی است به
دلیل همین نوپایی تا حد زیادی از این گناه بری است .بگذریم
که هر تکان و شادابی زمانه ،ب ی شک خود وامدار شور و نشاط
همین نسل نورسیده بوده اس��ت .این چنین فیلمساز ب رای
وارستگی زمانه و فرزندان خود ،گاه سیلی مادرانه یا پدرانه ای
را پیشنهاد م ی کند.
هیجان شدیدی در وی ایجاد م ی کند از سوی خانواده سنتی
و مذهبی وی نوعی تابو اس��ت و پدیده ای مذموم به شمار
م ی اید و همین مساله دوری و ش��کاف دو ذهن متفاوت را
م ی پرورد و به ان بیانیه تند و انتقادی همس��ر علی در کنار
جوی اب م ی رسد.
زندگی با چشمان بسته
ساخته رسول صدرعاملی نقدی بر سنت های نادرست
اجتماعی و تصویری از رویاهای از دست رفته یک نسل است.
در صحنه ای از این فیلم ،پرستو (ترانه علیدوستی) به ب رادرش
علی (حامد بهداد) دیالوگی م ی گوی��د با این مضمون که تو
هم سال ها پیش از این خانه فرار کردی ،اما پسر بودی و...
واکنشی که خانواده به بازگشت علی از این سفر نشان
م ی دهند شادی و پایکوبی است ،اما هر شب وقتی پرستو به
خانه برم ی گردد باید کفش هایش را اهسته دربیاورد و دزدانه
از پله ها باال برود تا از نگاه های مالمت گر مادر و پدر رها شود.
بخش مهمی از دغدغه های کارگ��ردان در همین دیالوگ و
موقعیت مطرح ش��ده و م ی توان از همین سکانس فهمید
که فیلم چه طرز فکر و نگرش��ی را نقد م ی کند؛ نگاهی که
ایستادن در ب رابرش ساده نیست و م ی تواند به قیمت وی رانی
یک زندگی تمام ش��ود .فیلم «زندگی با چش��مان بسته»
مانند «من ترانه 15س��ال دارم»« ،دخت��ری با کفش های
کتانی» و «دیش��ب باباتو دیدم ایدا» درباره دختری جوان و
سرنوشتی اس��ت که خانواده و جامعه ب رایش رقم م ی زنند.
جالب است که نقش پرستو ر ا ترانه علیدوستی بازی م ی کند.
ترانه ای که در سال های اول جوانی قضاوت شده و محکوم
م ی ش��ود و جز خون ب رادر چیزی ب رای پاک ک��ردن جرم او
افاقه نم ی کندg .
71
ورزش
حمیدسوریان
او عالقه ای ندارد درباره نامزد شدن
خود در انتخابات شورای شهر تن به
گفت وگوی رسانه ای بدهد
ورزشکاران سیاستمدار
گفته م ی شود حسن
رضازاده و حمید سوریان
قصد دارند در انتخابات
شورای شهر ثب ت نام کنند.
در دور سوم خادم ،ساعی و
دبیر ورزش ی های شورای شهر
بودند.
ورزش
مثلث شماره 168
سیاست در تسخیر ورزش
1
چهره های معروف ورزشی در انتخابات شورای شهر
نامزد شدند
چهارمین دوره انتخابات شورای شهر حاال جایی است
ب رای رقابت میان ورزش ی ها و سیاسیون؛ این رقابت موضوع
تازه ای نیست .سال هاس��ت که هر یک از طرفین ،دیگری
را در عرصه مدیریتی به کم دانش��ی و عدم تخصص متهم
م ی کند و این نزاع همچنان میان سیاسیون و اهالی ورزش
بدون هیچ نتیجه ای ادامه دارد .ه ر چند برخی افراد که از هر
دو طرف دعوا وارد شورای شهر شدند سعی کردند این رابطه
را تنظیم کنند ،اما رقابت گوی��ا در چهارمین دوره انتخابات
شورای شهر شدت بیشتری هم به خود خواهد گرفت .در واقع
هر چه به تاریخ برگزاری انتخابات شورای شهر که همزمان
با انتخابات ریاس��ت جمهوری ،در خرداد 92برگزار م ی شود،
نزدیک م ی شویم ،بازار گمان هزن ی ها هم داغ تر م ی شود .در دور
سوم شورای شهر حضور علیرضا دبیر ،رسول خادم و هادی
ساعی که چهره های شناخته ش��ده ورزش کشورمان بودند
باعث شد تا اهالی ورزش بیش از پیش به کاندیداتوری در این
انتخابات تمایل نشان دهند .در همین حال برخی رسانه ها
نام هایی چون حمید اس��تیلی ،علی دایی ،حسین رض ازاده،
ی و چند نفر دیگر را مطرح و تاکید
حمید سوریان ،یوسف کرم
کردند که این نف رات قصد دارند در انتخابات شورای شهر خود
را نامزد کنند .برخی از نف رات خیلی زود خبر حضورش��ان در
انتخابات شورای شهر را تکذیب کردند.
حمید اس��تیلی یکی از این نف رات ب��ود که به دعوت
گروه های سیاس��ی ب رای حضور در انتخابات شورای ش��هر
پاس��خ منفی داد .سرمربی و بازیکن س��ابق پرسپولیس در
72
استانه ثب ت نام کاندیداهای شورای شهر ته ران پیشنهادهایی
از گروه های سیاس��ی داش��ت ،اما تصمیم گرفت که خود
را نامزد نکند .او یک پیش��نهاد از حامی��ان چمران ،رئیس
فعلی شورای شهر داشت تا در کنار رس��ول خادم به عنوان
چهره ورزشی لیست او کاندیدا شود .اس��تیلی اما درباره این
موضوع این گونه واکن��ش نش��ان داد« :دعوت های زیادی
شده از جانب جناح های مختلف تا در انتخابات شورای شهر،
از لیست این جناح ها کاندیدا شوم .اما من جمع بندی کردم
و به این نتیجه رسیدم که در انتخابات شورای شهر کاندیدا
نشوم و قطعا روی تصمیم خود م ی مانم ».این در حالی بود
که خیل ی ها تصور م ی کردند حمید استیلی باتوجه به رابطه
صمیمانه اش با حبیب کاشانی با وی درباره شکل ورودش به
عرصه انتخابات شورای شهر مشورت کند اما گویا نتیجه کار
به انصراف این مربی فوتبال منجر شد .علی دایی هم دیگر
چهره ورزشی بود که درباره او گفته م ی شد قصد شرکت در
انتخابات شورای ش��هر را دارد اما او نیز خیلی زود درباره این
خبر واکنش نشان داد .او باز هم قصد دارد به وصیت پدرش
عمل کند و وارد بازی سیاست نشود.
سرمربی تیم فوتبال راه اهن گفت« :من ادم مستقلی
هس��تم و به دنبال سیاس��ت نرفت��ه ام اما یک س��ری افراد
معلوم الح��ال دنب��ال اهداف خاص خودش��ان هس��تند».
علی دایی در خصوص شایعه حضورش در انتخابات شورای
ش��هر ته ران گفت« :من یک فرد مستقل هستم و به هیچ
عنوان دنبال سیاست نرفته ام و اصال سیاسی نیستم ».وی
ادامه داد« :من زندگ ی ام را با هیچ چیزی عوض نم ی کنم ،اما
متاسفانه یک سری معلوم الحال شایعاتی را علیه من درست
م ی کنند که واقعا ب رای انها متاس��فم ،من به هیچ عنوان در
ی است
انتخابات شورای شهر نامزد نشده ام و این شایعه برخ
که به دنبال اهداف خاص خودش��ان هس��تند .من یک فرد
مستقل هستم ».سرمربی راه اهن گفت« :متاسفانه همیشه
این ش��ایعات درباره من بوده و امیدوارم این ب��ار هم با این
مصاحبه من همه چیز مشخص شود و مردم بدانند که برخی
دنبال چه اهداف خاصی از بردن نام ها دارند».
بهمن دهقان ،دوست صمیمی او در این باره م ی گوید:
«دایی ترجیح م ی دهد یک چهره ورزش��ی بماند و فعالیت
ورزش��ی اش را ادامه بده��د ».اما علی دای��ی در حالی خبر
حضورش در انتخابات شورای شهر را تکذیب کرده که بیش
از حد نسبت به این ش��ایعه بدبینی از خود نشان داده است؛
هر چند دنبال کردن خط طعنه های او برخی نام های اشنا در
شورای شهر را به ذهن متبادر م ی کند .در حالی که علی دایی
و حمید استیلی به عنوان چهره هایی فوتبالی شایعه کاندیدا
ش��دن خود در انتخابات شورای ش��هر را رد م ی کنند ،دیگر
چهره های ورزشی از جمله ارش می راسماعیلی تاکید دارند که
قطعا وارد عرصه انتخابات خواهند شد .می راسماعیلی در مورد
ثب ت نام در چهارمین دوره انتخابات ش��ورای اسالمی شهر
ته ران م ی گوید« :بنده به عنوان یک ورزشکار در چهارمین
دوره از انتخابات شورای ش��هر ثب ت نام کردم و امیدوارم که
پس از انتخابم از س��وی مردم در ش��ورای ش��هر ،همچنان
ارشمیراسماعیلی
می گویدشکستیدرکار
نیست ،من امده ام تا با
حضورمتکلیفمراانجامبدهم
ورزش
درباره شان خوب فکر کنم .ضمن اینکه معتقدم ورزش ی ها
بای��د در نهادهای تصمیم گیرنده نماینده داش��ته باش��ند؛
نمایندگانی که بتوانن��د از حق و حقوق ورزش��کاران دفاع
کنند».
گفته م ی ش��ود حس��ین رضازاده که در ح��ال حاضر
ریاست فدراسیون وزنه برداری ای ران را برعهده دارد ،از سوی
دولت و حامیان محمود احمدی نژاد قص��د ورود به عرصه
انتخاب��ات را دارد .ظاه را رضا زاده در لیس��ت حامیان دولت
قرار م ی گیرد .هر چن��د خودش با تردی��د درباره حضورش
صحبت م ی کند ،اما با این حال باتوجه به اینکه وی یکی از
چهره های محبوب ورزشی بین مردم کشور است ،اصال بعید
نیس��ت که به زودی وارد عرصه رقابت در انتخابات شورای
شهر شود .حسین رضازاده ،قهرمان نامدار وزنه برداری ای ران
و جهان در م��رداد 1387به دلیل مصدومی��ت از حضور در
بازی های المپیک بازماند .هادی ساعی اما به صراحت تاکید
کرده که در انتخابات ش��ورای ش��هر نامزد خواهد شد .این
تکواندوکار باسابقه در دور س��وم نیز موفق شد وارد شورای
شهر ته ران شود و حاال قصد دارد در دور چهارم نیز شانس
خود را امتحان کند .هادی س��اعی در خصوص شرکت در
انتخابات این دوره ش��وراهای اسالم ی ش��هر و روستا گفته
است« :به طور قطع در انتخابات شرکت م ی کنم و به زودی
ب رای ثب ت نام به فرمانداری ته ران خواهم رفت ».وی درباره
حضورش در لیس��ت های انتخاباتی نیز گفت« :مشخص
نیست در کدام لیست باشم ولی احتماال مثل دوره گذشته
در چند لیست انتخاباتی از تفکرات مختلف حضور خواهم
داشت».
یوسف کرمی نیز یکی از چهره های ورزشی است که
تاکید م ی کند در انتخابات شورای شهر خود را نامزد م ی کند.
تب انتخابات شورای شهر در حالی باال گرفته که تقریبا همه
جناح ها و چهره های سرش��ناس سیاس��ی درباره انتخابات
ریاست جمهوری سخن م ی گویند .در این بین اهالی ورزش
قصد دارند از کانال شورای ش��هر وارد عرصه تصمیم گیری
ش��وند .برخی از انها تاکید م ی کنند ک��ه نم ی خواهند کار
سیاسی انجام بدهند ،بلکه قصدشان این است که حق ورزش
را بگیرند .انچه این بار اهمیت دارد اینکه انتخابات ش��ورای
شهر در دور چهارم نامزدهای بیشتری به خود م ی بیند .تعداد
کاندیداها این ب��ار بیش از دوب رابر دوره قبل ش��ده و همین
باعث م ی ش��ود که نامزده��ا ارایی به مراتب کمت��ر از ادوار
گذشته ب رای گزینش نهایی داشته باشند.
جالب تر اینکه شورای ش��هر از بدو تاسیس خود تا به
حال همیشه عضوی ورزشی در خود داشته است .شورای اول
با حضور امیرعابدینی در جمع اعضای عل ی البدل ،سهمی ه ای
ورزشی داشت .در دوره دوم شوراها اما سهم ورزش ی ها بیشتر
شد .رسول خادم با رایی باال توانست عضو ثابت شود .او به
همراه محمود خس��روی وفا ،دو عضو رسمی خانواده ورزش
در ش��ورا بودند و البته امیر واعظ اش��تیانی هم که ریاست
فدراسیون دوچرخه سواری را بر عهده داشت با ورزش رابطه
پی دا م ی کرد .در این دوره اما شورای ته ران انتخابات شورایاری
را با مدیریت رسول خادم به اجرا رساند تا نقش یک قهرمان
و المپین در سیاستگذاری ب رنامه های شهری پررنگ باشد.
با شروع رقابت ب رای سومین شورا ،چهره های سرشناس
دیگری از خان��واده ورزش پا پیش گذاش��تند؛ علیرضا دبیر
قهرمان المپیک سیدنی و هادی س��اعی قهرمان المپیک
اتن وارد این انتخابات ش��دند .هر دو اهل شهرری که هادی
ساعی مورد حمایت اصالح طلبان بود و دبیر گرچه مستقل
وارد عرصه شد اما از حمایت ضمنی حامیان قالیباف و چمران
برخوردار بود .دبیر که در لیس��ت متحد ابادگران جهادی به
سرلیستی مهدی چمران و حمایت شده از سوی محمدباقر
قالیباف قرار نگرفته بود ،به طور مستقل وارد انتخابات شد.
او حمایت قالیب��اف را همراه خود م ی دید و توانس��ت ارای
باالیی به دست بیاورد .هادی ساعی اما مورد حمایت لیست
اصالح طلبان بود و نزدیکی او به اصالح طلبان سبب شد تا
بتواند فراتر از حد انتظار ظاهر ش��ود .او رای چهارم ش��ورا را
به دست اورد و همه نام این قهرمان تکواندوی ای ران را در کنار
نجفی ،ابتکار و مسجدجامعی قرار م ی دادند ،اگرچه با گذشت
چندی هادی از این وابستگی حزبی خود را مبری دانست و
ی با
گفت کامال مس��تقل اس��ت .او بع د ها رابطه ای صمیم
اعضای بدنه دولت پیدا کرد.
این سه نفر در شورا مس��ئولی ت های مهمی داشتند.
رسول خادم که تحصیالتش را در رشته مدیریت سپری کرده
بود ،در نقش بودجه نویس شورا توانس��ت عملکرد اجرایی
مهم ی در تش��کیالت گروه چمران داشته باش��د .دبیر هم
به همراه مرتضی طالیی از لیدرهای جریان حامی شهردار
بود .هادی ساعی در دو س��ال گذشته با بازگشت به خانواده
تکواندو س��عی کرد رابطه محکمی با ورزش داشته باشد تا
وجه ورزش��ی خود را همچنان حفظ کن��د .این همان کاری
بود که رسول خادم هم سال قبل به دنبالش رفت و هدایت
تیم ملی کشتی را برعهده گرفت و هنوز هم نقشی پررنگ
در تصمیم س��ازی های فدراس��یون کش��تی دارد .ماجرای
علیرضا دبیر اما کمی متفاوت اس��ت؛ دبیر در این س��ال ها
منتقد مدیری��ت ورزش دولتی ب��وده و به دلی��ل انتقاداتش
فرصتی ب رای همکاری و بازگش��ت به ورزش نداشته است.
البته او یک بار نامزد انتخابات ریاست فدراسیون کشتی شد
که البته نتوانست توفیقی کس��ب کند .هر سه اینها البته
این بار هم نامزد انتخابات ش��وراها خواهند ب��ود ،اما این بار
شاهد چهره هایی جدید هم در این فهرس��ت خواهیم بود.
اگرچه قبل از این نام هایی مثل علی دایی و حمید استیلی
در صدر نام نامزدهای احتمالی مطرح ش��ده ب��ود اما این دو
نفر کاندیدای انتخابات ش��وراها نش��دند تا نام های دیگری
در صدر اخبار رسانه ها قرار بگیرد.
البته به این جمع م ی توان چهره ه��ای دیگری را هم
اضافه کرد که پیش��ینه ورزش��ی دارند اما قهرمان ورزشی
نبودند؛ چهره های��ی چون حمی د رضا اصفی؛ عضو اس��بق
هیات مدیره اس��تقالل و علیرضا دهقان ،نماینده پیش��ین
مردم ایذه که سال ها اخبارگوی ورزشی بوده است .این روزها
س��تاد ثب ت نام انتخابات شورای شهر حاش��ی ه های جالبی
دارد .در میان چهره های ورزش��ی که ش��ناخته شده نبودند
هفته گذش��ته حضور یک چهره پیشکس��وت بس��کتبال
توجه خبرن��گاران را به خود جلب کرد .حس��ن می زا اقا بیگ
در مورد عل��ت حضورش در انتخابات گف��ت« :ته رانی باید
ته ران را مدیری��ت کند .به همی��ن دلی��ل م ی خواهم وارد
شوراها شوم ».به نظر م ی رسد میل اهالی ورزش به حضور
در شورای ش��هر چن��دان هم درگیر و بند ش��ناخته ش��دن
یا گمنام بودن نیست.
این در حالی اس��ت که اخرین خبرها از نامزد ش��دن
امید نوروزی در شورای شهر ش��ی راز و کاندیداتوری مسعود
حاج��ی اخون��د زاده در انتخابات ش��ورای ش��هر مش��هد
حکایت داردg .
مثلث شماره 168
ورزشی بمانم ».از می راس��ماعیلی درباره انگیزه هایش ب رای
شرکت در انتخابات سوال شده که وی در پاسخ تاکید کرده
است« :احساس دین کردم و وارد انتخابات شدم و امیدوارم
همانطور که در دوران حضورم در تیم ملی مورد حمایت مردم
بودم ،در این انتخابات هم مورد اعتماد انها باشم .باتوجه به
دینی که مردم بر گ��ردن من دارند احس��اس تکلیف کردم
که در این انتخابات حضور پیدا کنم .امیدوارم پاس��خ همه
محب ت های مردم را بدهم ».در همین حال از حسین رض ازاده
نیز به عنوان یکی از کاندیداهای انتخابات ش��ورای ش��هر
نام برده م ی شود .هفته گذش��ته برخی رسانه ها از قصد این
قهرمان نامدار المپیک ب رای ش��رکت در انتخابات ش��ورای
شهر ته ران خبر دادند .ش��اید سرشناس ترین چهره ورزشی
که به زودی ممکن اس��ت نامزد شورای ش��هر ته ران شود،
حسین رضازاده اس��ت .او که گفته م ی شود از سوی حامیان
دولت به این انتخابات دعوت شده ،سابقه فعالیت سیاسی
به عنوان رئیس س��تاد حامیان مردمی محمود احمدی نژاد
در انتخابات ریاس��ت جمهوری دهم را دارد .او درباره شایعه
حضورش در انتخابات به مثلث م ی گوید« :فعال نم ی توانم
چیزی درباره اش بگویم .این شایعه که همیشه هست ولی
من تازه از ازبکستان رسیدم و هنوز درباره امدن یا نیامدن به
انتخابات تصمیمی نگرفتم».
از او م ی پرسیم چه زمانی تصمیم نهایی خود را اتخاذ
خواهید کرد که وی پاس��خ م ی دهد« :هفته اینده تصمیم
نهای��ی ام را خواه��م گرفت ام��ا تردید های��ی دارم که باید
حسینرضازاده
فعالتصمیمنگرفته ام.اگر
کاندیدا شوم رای می اورم!
73
ایا استان البرز در این مورد دچار کمبود است؟
lنه ،خدا را ش��کر اکثر قطب های ورزش کشور از کرج
برخاسته اند .در تکواندو ،کاراته ،ووشو ،ورزش های رزمی ،کشتی و
فوتبال کرج ی ها نماینده دارند .هر چند متاسفانه تیم فوتبال این
ی دارد که من معتقدم با سرمایه گذاری
شهر تنها چند بازیکن بوم
کارخانه های بزرگ کرج ما در همه بخش ها م ی توانیم بوم ی سازی
خوبی داشته باشیم ،چون در کرج کارخانه های زیادی وجود دارد
و شورای شهر م ی تواند در این بخش رایزن ی های خوبی داشته
باشد .همین طور شهرداری ها که حتما م ی توانند منشا خدمات
بزرگی در استان های خودشان باشند.
این اتفاق چگونه رخ خواهد داد؟
گفت وگوی مثلث با یوسف کرمی
برای کار سیاسی وارد شورا نمی شوم
ش�ما از ورزش خسته ش�ده اید که م ی خواهید وارد
حوزه سیاست شوید؟
یوسف کرمی قصد دارد در چهارمین دوره انتخابات شورای شهر ش�رکت کند .این تکواندوکار باسابقه که در
المپیک لندن نتوانس�ت در حد انتظار ظاهر ش�ود ،چندی پیش اردوی تیم ملی تکواندو را ترک کرد .او می خواهد در
انتخابات شورای شهر کرج خود را نامزد کند و اتفاقا خوشبین است که بتواند به شورای شهر وارد شود .گفت وگوی
مثلث با یوسف کرمی را می خوانید.
در این باره با کسی مشورت کرده اید؟
2
ورزش
مصطفی تاجیک
مثلث شماره 168
اقای کرمی! گفته م ی ش�ود قصد دارید در انتخابات
شورای شهر شرکت کنید.
lبله ،همی ن طور است .تصمیم خودم را گرفته ام و قصد
دارم خود را نامزد این انتخابات کنم.
کمی عجیب نیست؟
lچرا باید عجیب باش��د .اتفاقا به نظرم ورزش ی ها باید
به عرصه های مدیریتی وارد شوند و در تصمیم سازی های مهم
نقش موثری ایفا کنند.
اما در این دوره به نظر م ی رس�د موجی به راه افتاده
که چند ت�ن از ورزش�کاران قهرمان قص�د دارند به
شورای شهر وارد شوند ،نظر شما چیست؟
lاین اتفاق خیلی خوبی اس��ت .خب این ورزشکارانی
که شما م ی گویید قصد دارند در انتخابات شرکت کنند و خود را
نامزد کنند .به نظر من این مس��اله را باید به فال نیک بگیریم.
ورزشکارانی که سابقه قهرمانی دارند م ی توانند نقش بیشتری در
تصمیم سازی ها داشته باشند ،وارد عرصه های مهم مدی ریتی شوند
و به نوعی حق ورزش را بگی رند.
این اتفاق چطور رخ خواهد داد؟
lهر مدیری باید مشاوران خوبی داشته باشد .مشاورانی
که هم علم داشته باش��ند هم تجربه .شاید برخی دوستان علم
داشته باشند ،اما ورزشکارانی که میادین مهم را دیده اند قطعا از
لحاظ تجربه در جایگاه بهتری قرار دارند و م ی توانند مش��اوران
خیلی خوبی ب رای مدی ران باالدستی باشند .در حال حاضر همه
کشورهای دنیا سعی م ی کنند خود را با ورزش و پیشرفت هایی
که در این عرصه به دس��ت م ی اورند به دیگر کش��ورها معرفی
کنند .تا همین چند سال پیش جامائیکا را کسی نم ی شناخت،
اما دونده های س��رعتی جامائیکایی کشورش��ان را به همه دنیا
شناساندند .ارژانتین را خیل ی ها با نام مسی م ی شناسند و وقتی
یزنیم ،خیل ی ها فوتبالیس ت های این کشور
درباره برزیل حرف م
را به خاطر م ی اورند .مگر ما در ورزش کشورمان نخب ه های کمی
داریم؟ چرا نباید این نیروها را به کار بگیریم و امکانات و زمینه ای
را فراهم کنیم که بیش از هر زمان دیگر مسئوالن سیاسی کشور،
74
lخیلی ساده است .باید با صاحبان کارخانه ها صحبت
کرد .خیلی از انها اصال در فضای ورزش نیستند .اهمیت ورزش را
درک نکرده اند .انها دوست دارند که با چهره های معروف ورزشی
ارتباط داشته باشند .مثال از من م ی پرس��ند مسابقه داری یا نه؟
خب این سوال نش��ان م ی دهد که اخبار را به طور دائم پیگیری
نم ی کنند ،اما به ورزشکاران خودشان عالقه مند هستند .به همین
دلیل باید اهمیت ورزش را برایشان شرح بدهیم و از انها بخواهیم
که به فکر جوانان باشند.
ورزش و ظرفی ت های ان را جدی بگی رند و در راستای ارتقای ان
سرمایه گذاری کنند.
ش�ما قصد دارید وارد ش�ورای شهر بش�وید که در
نهایت چه اتفاقی رخ بدهد؟
lمن ادم گمنامی نیس��تم .بناب راین به دنبال شهرت
نیستم .واقعا اگر چنین تصمیمی گرفته ام هدفم این بوده که به
ج وانان شهرم خدمت کنم .انهایی که همیشه به من لطف داشتند
و باعث شدند که من یوسف کرمی بشوم .حاال وقت ان رسیده
که من هم لطف انها را جب ران کنم .شاید ادامه کارم در تیم ملی به
جب ران لطف انها منجر نم ی شد ،اما یقین دارم که در صورت ورود
به شورای شهر همه تالشم را به کار م ی گیرم که جوانان شهرم
سرزنده تر از همیشه بتوانند در عرصه ورزش موفق باشند.
خیل ی ها از ورزش ی هایی که م ی خواهند وارد حوزه های
سیاسی ش�وند این س�وال را م ی پرس�ند که مگر
کار ش�ما ورزش نیس�ت؟ پس چرا قصد دارید وارد
سیاست شوید؟
lاتفاقا من پاسخ این سوال را دارم .من ب رای انجام کار
سیاسی وارد شورای شهر نم ی شوم .م ی خواهم در این شورا که
به لحاظ ارائه امکانات و ایجاد فرصت های مناسب ب رای ارتقای
ورزش شهر نهاد بسیار مهمی است از حق ورزش ی ها دفاع کنم و
تالش کنم که استان البرز همان طور که تاکنون موفق بوده است
از این به بعد هم رشد و پیشرفت قابل توجهی داشته باشد .من
ی در سالمت کامل قرار
معتقدم که جوانان ما باید از لحاظ جسم
بگیرند تا بتوانند خوب فکر کنند .در نتیجه ما شهری خواهیم
داشت که مردمش سالم ،شاد و امیدوار هستند.
اما گفتن این حرف ها کار س�اده ای اس�ت .در عمل
چه تضمینی وجود دارد که این ش�ادابی که شما از
ان حرف م ی زنید برای مردم شهرتان محقق شود؟
lمهم این است که در ش��ورای شهر کرج ما 21عضو
همدل و هماهنگ داشته باشیم .به نظر من این تع داد ورزش ی ها
باید چهار یا پنج نماینده داشته باشند تا بتوانند به خوبی از حق
ورزش دف��اع کنند و فرصت های��ی ایجاد کنند که ش��هروندان
کرجی در رقابت با دیگر ش��هرها حرف های زیادی ب رای گفتن
داشته باشند.
lنه ،واقعا این طور نیست 22 .سال به صورت حرفه ای
ورزش کردم و حاال باید وارد شورای شهر شوم تا بتوانم تالش هایی
در جهت سالم نگه داشتن جس��م و جان جوانان و مردم شهرم
داشته باشم.
lبا بزرگترهای خودم مشورت کردم .انهایی که هر وقت
خواستم تصمیمات بزرگی بگیرم با انها در میان گذاشته ام .اتفاقا
واکنش های خیلی خوبی دیدم.
فکر م ی کنید بتوانید در انتخابات شورای شهر کرج
رای بیاورید؟
lبله ،امیدوار هستم که این اتفاق بیفتد.
ایا در این باره ب ا هادی ساعی هم مشورت کرده اید؟
lنه ،با هادی ساعی حرف نزدم .اگر م ی دانستم که از
عهده این مسئولیت ب رنم ی ایم شک نکنید که اصال پایم را پیش
نم ی گذاشتم اما خیلی خوشبین و امیدوارم که بتوانم کاری برای
مردم این شهر انجام بدهم.
رای م ی اورید؟
lفکر م ی کنم بله .وارد شورای شهر م ی شوم .چون مردم
یزنم
کرج من را خوب م ی شناسند و م ی دانند که وقتی حرفی م
پایش م ی ایستم.
اما عده ای فکر م ی کنند شما م ی خواهید از اتفاقات
تلخی که برایتان در ماه های گذشته ب ه خصوص در
المپیک لندن رخ داده است فرار کنید .نظر خودتان
چیست؟
ی و شکس��ت فرار نک��ردم .هیچ
lن��ه ،م��ن از ناکام
وقت چنین روحی ه ای نداش��ته ام .اگر قرار بود این شکس��ت ها
من را فراری بدهد در 2002بوس��ان که من را با ن��اداوری بازنده
کردند ای��ن کار را انجام م��ی دادم .بعض ی ها ط��وری درباره من
یزنند که انگار س��قوط کرده ام ،در صورتی که این طور
حرف م
نیس��ت .اتفاقا روحیه خوبی دارم و م ی خواهم با نقشی جدید در
خدمت مردم شهرم باش��م .خیل ی ها وارد شورای شهر شدند که
به منافع شخص ی شان برسند ،به قدرت برسند یا اینکه معروف
ش��وند ،اما من همه اینها را دارم و نیازی ندارم که خود را به مردم
بشناسانم .در چند سال اخیر ش��اهد بوده ایم که سیاسیون وارد
حوزه های مدیریت ورزش ش��ده اند و ورزش ی ها هم شانس خود
را در پس ت های سیاس��ی امتحان کرده اند .این درست است که
هر کسی باید در جایی که تخصص دارد مورد استفاده قرار بگیرد
اما من دنبال کار سیاسی نیستم بلکه باتوجه به تحصیالت و
تجربیاتم در حوزه ورزش حاال قصد دارم به بدنه تصمیم گی رنده
در حوزه ورزش بپیوندمg .
سوریان :تا یکشنبه وقت دارم
هنوز تصمیم نگرفته ام
قهرمان کشتی المپیک
به دقیقه 90فکر می کند؟
3
ورزش
در حالی که خیلی از رسانه ها از نامزدشدن حمید سوریان
در انتخابات شورای شهر خبر داده اند ،اما این قهرمان المپیکی
کشورمان درباره این شایعات هیچگونه اظهارنظری نم ی کند.
س��وریان در گفت وگو با مثلث تاکید م ی کند« :نم ی دانم این
اخبار را کدام رس��انه ها مطرح کرده اند ،اما م��ن تاکنون درباره
نامزدشدن در این انتخابات هی چ گونه اظهارنظر یا موضع گیری
نداشته ام و تعجب م ی کنم که این شایعات مطرح م ی شود».
حتی در مورد اینکه س��وریان در کدام لیس��ت قرار خواهد
گرفت هم گمانه هایی مطرح م ی کنند.
وی در پاس��خ به این س��وال که به نظر ش��ما چرا
ورزش��ی ها تا این حد نس��بت به ورود ب��ه عرصه های
سیاس��ی تمایل پیدا کرده اند ،از هرگونه اظهارنظری
خودداری کرد و گفت« :اجازه بدهید درباره این مسائل
حرفی نزنم .عالق��ه ای ندارم در ای��ن مورد صحبت
کنم».
این قهرمان المپیکی در پاس��خ به این س��وال
که ایا قطعا از نامزدش��دن در انتخابات شورای شهر منصرف
ش��ده اید ،گفت« :اگر بخواهم خود را نامزد انتخابات شورای
شهر کنم تا روز یکش��نبه فرصت دارم که ثبت نام کنم؛ تا ان
موقع هم اجازه بدهید حرفی نزنم چون هنوز هیچ تصمیمی
نگرفته ام».
این اظهارنظر سوریان در حالی مطرح م ی شود که چندی
پیش برخی از سایت های خبری گزارش دادند که او در جمع
نزدیکانش اعالم کرده که دیگر تمایلی برای ادامه فعالیت در
کشتی ندارد و در اندیشه خداحافظی از دنیای قهرمانی و ورود
به عرصه سیاست است.
قهرم��ان وزن 55کیلوگرم جه��ان و المپیک ،اخی را در
محفلی خصوصی اعالم کرده که دیگر حوصله ای برای ادامه
فعالیت در کش��تی ندارد و به زودی م ی خواهد از این عرصه
خداحافظی کند.
از طرفی این روزها س��وریان حس��ابی به علیرضا دبیر
نزدیک شده است و تقریبا این دو نفر را در تمام محافل در کنار
یکدیگر م ی بینیم .باتوجه به این موضوع این شائبه به وجود
امده است که سوریان نیز در اندیش��ه گذاشتن جا پای جای
ورزشکارانی همچون ،ب رادران خادم ،هادی ساعی و علیرضا
دبیر ب رای ورود به عرصه سیاست است.
حاال خبر م ی رسد که س��وریان به شدت به دنبال
فعالی ت های انتخاباتی ب رای حضور در انتخابات شورای
شهر است و شنیده م ی شود که رسول خادم به دلیل
برخی مسائل قادر به حضور در این انتخابات نخواهد
بود و س��وریان یکی از گزینه های جانشینی خادم در
شورای شهر ته ران خواهد بود .البته رسول خادم هنوز
درباره شایعه ش��رکت نکردن خود در انتخابات شورای
شهر واکنشی نشان نداده استg .
واکنش میراسماعیلی به احتمال ناکامی اش در انتخابات شورای شهر
مثلث شماره 168
شکستی درکار نیست
4
ارش میراس�ماعیلی یکی از چهره های ورزش�ی اس�ت که ب�دون معطلی در انتخابات ش�ورای ش�هر تهران
ن هادی س�اعی ،رس�ول خادم و علیرضا دبیر در این عرصه سیاس�ی
ثبت نام کرد و امیدوار اس�ت که بتواند همچو
فعالیت کند.
اقای میراس�ماعیلی! چرا ورزش�ی ها تا این حد
نس�بت به حضور در ش�ورای ش�هر عالقه مند
شده اند؟
lقهرمانان ورزش کشور همیشه س��عی کرده اند به
مردم خدمت کنند .حاال یک روز در میادین بی ن المللی و یک روز
دیگر با حضور در یک نهاد تصمیم گی ر .فکر م ی کنم ورزش ی ها
حساسیت خوبی نسبت به مطالبات خودشان پی دا کرده اند.
بیشتر توضیح م ی دهید؟
lقطعا حضور ورزش ی ها در شورای شهر باعث خواهد
شد که ورزش شهروندی بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد .ما
همیشه این شعار را م ی دهیم که عقل سالم در بدن سالم است.
خب حاال فرصت مناسبی است که به این مردم و به خصوص
جوانان خدمت کنیم و در شورای شهر گام هایی جدی در جهت
ارتقای سطح امکانات ورزشی برداریم.
خود شما چقدر خوشبین هستید که بتوانید کاری
انجام بدهید؟
lمن با انگیزه خیلی خوبی وارد این عرصه ش��ده ام و
امیدوارم بتوانم نیازهای مردم را خوب بشناسم و عضو مفیدی
در شورای شهر باشم .البته همه چیز مس��تلزم ان است که در
انتخابات شورای شهر رای بیاورم.
رای م ی اورید؟
lنم ی دانم ،اما چه وارد این ش��ورا بش��وم و چه بیرون
بمانم ،ب رنده این انتخابات مردمی هستند که پای صندوق های
رای م ی این��د .در هر حال م��ن وظیفه خودم دی��دم که در این
انتخابات نامزد ش��وم تا به عنوان یک عضو ورزشی از اعتبار و
حقوق ورزش ی ها دفاع کنم.
شما در کدام لیست قرار گرفته اید؟
lفعال مستقل هستم.
یعنی ممکن است تا چند روز دیگر ،دیگر مستقل
نباشید؟
( lم ی خندد) نه ،من مستقل هستم .عضو هیچ حزب
سیاسی نیستم و دوست دارم به طور مستقل کار کنم.
شما تجرب ه های عینی پیش روی خودتان دارید؛
علیرضا دبیر ،هادی ساعی و رسول خادم .به نظر
شما این افراد عملکرد خوبی داشتند؟
lقطع��ا همینط��ور اس��ت .ای��ن دوس��تان همگی
تالش کردن��د و در واقع باب حض��ور ورزش��ی ها در نهادهای
سیاس��ی را باز کردند و نش��ان دادن��د که م ی ش��ود به عنوان
یک عض��و مفید در ش��ورای ش��هر به س�لامت ای��ن مردم
فکر ک��رد .م��ن ه��م تصمی��م دارم ب��ا ان��رژی خیل��ی زیاد
وارد این عرصه بشوم.
نگران نیستید که نتوانید رای بیاورید؟ چون شما
یک بار هم کاندیدای مجلس ش�ورای اسلامی
شدید و رای نیاوردید.
lشکستی در کار نیست .وقتی من با نیت خیر وارد
این انتخابات ش��ده ام ،نتیجه اش هرچه باش��د برای من باعث
خوشحالی اس��ت .ما ورزشی هستیم نه سیاس��ی ،اما شرایط
طوری است که ورزش ی ها باید وارد نهادهای مهم دولتی بشوند
تا نیازهای ورزشی مردم هم شناسایی شود و مورد رسیدگی قرار
بگیردg .
75
صدا ...دوربین ...انتخابات ...
اولین کلیپی که در فضای رسانه ای پخش ش�د و از ان بوی انتخابات ریاست جمهوری سال 92م ی اید ،کلیپی
مربوط به محم د باقر قالیباف است؛ کلیپی که با الهام گیری از یک انیمیشن مشهور ساخته م ی شود که در ان قالیباف
ابتدا م ی خواهد به ارم شهرداری تهران احترام گذاشته شود ،اما در میانه راه با ته لهجه مشهدی م ی گوید که من ب ه عنوان
شهردار تهران به شما احترام م ی گذارم .همین کلیپ انیمیشنی کوتاه م ی تواند این گمانه زنی را در ذهن ایجاد کند که
شاید گروه انیمیشن س�ازی که همین حاال هم اولین فیلم انیمیش�نی تهران 1500را روی پرده دارند ،قرار است فیلم
ی را به اذهان م ی رساند .البته این
تبلیغاتی قالیباف را در انتخابات ریاست جمهوری بسازند؛ خبری که نام بهرام عظیم
کنجکاوی که در انتخابات سال 92کدام کارگردان ها وارد عرصه سیاست م ی شوند و پشت دوربینی قرار م ی گیرند که
بازیگران ان م ی خواهند به پاستور برسند ،باعث شده تاکنون اخبار ،شایع ه ها و گمانه زن ی هایی مطرح شوند:
1
دیـــدار
مثلث شماره 168
3
5
7
76
ابراهیم حاتم ی کیا :خبرها حاکی از
ان است که این کارگردان نام اشنا و
سازنده فیلم های باارزشی چون از
کرخه تا راین و اژانس شیش��ه ای،
گزینه پیش��نهادی ب رای س��اختن
فیلم دکتر والیتی است ،البته روحیه
خاص حاتم ی کیا شاید احتمال این
همکاری را کمتر کند و البته تکذیب
این خبر توسط خود دکتر والیتی.
مازیار میری :حوض نقاشی ،سعادت اباد و..
کارگردان این فیلم ها هم نامش به عنوان یکی
از گزینه های ساخت فیلم تبلیغاتی
مط��رح اس��ت ،هرچن��د مازیار
می��ری از این موض��وع اظهار
ب ی اطالعی م ی کند.
یداهلل صمدی :گفته م ی شود ،صمدی فیلم
محمد رضا عارف را م ی س��ازد ،البته رس��ول
صدر عاملی هم از جمل��ه کارگردان هایی
اس��ت که نامش به گوش م ی رسد،
هرچن��د خب��ر مذاکره ب��ا کمال
تبریزی هم پخش شده است.
س�ی د محمود رض�وی :رض��وی که در س��ال
گذشته با فیلم دهلیز در جشنواره حضور داشت،
گفت ه م ی شود صحب ت هایی با ائتالف 2+1داشته
است تا ب رای این گروه سه نفره شامل محمدباقر
قالیباف ،غالمعلی حدادعادل و علی اکبر والیتی
فیلم بسازد.
جواد شمقدری :گزینه جناح نزدیک
به دولت هنوز مش��خص نیس��ت،
اما هرکس که به عن��وان کاندیدای
نزدیک به محمود احمدی نژاد انتخاب
ش��ود ،به احتم��ال قریب ب��ه یقین،
کارگردان فیلمش را م ی شناس��د؛
جواد شمقدری ،معاونت سینمایی
وزارت ارشاد.
رض�ا می ر کریم�ی :همکاری
ی و منوچهر محمدی
می ر کریم
ای��ن گمانه زنی را ایج��اد کرده
که کارگ��ردان «یک حبه قند»
هم از جمله گزینه های ساخت
فیلم تبلیغاتی ب رای قالیباف
باش��د ،هرچند این موضوع
هم تکذیب شده است.
فریدون جیرانی :حضور جی رانی در
جلسه انتخاباتی حسن روحانی باعث
شد این خبر پخش شود که او فیلم
تبلیغاتی روحانی را م ی سازد .جی رانی
در واکنش به ای��ن خبرها م ی گوید:
«خبر ساخت فیلم انتخاباتی حسن
روحانی نامزد انتخابات را نه تایید و
نه تکذیب م ی کنم».
پ�وران درخش�نده :در کن��ار نام هایی چ��ون چون
محمدحس��ین لطیف��ی ،انس��یه شا ه حس��ینی،
عل��ی ش��اه حاتمی ،محمدعل��ی فارس��ی و ...ک��ه
به عن��وان کارگ��ردان فیل��م انتخابات��ی
محس��ن رضای��ی ب��ه گ��وش م ی رس��د،
ی��ک ن��ام دیگ��ر ه��م ش��نیده م ی ش��ود؛
پوران درخشنده.
2
4
6
8
انهایی که فیلم های تبلیغاتی ساختند
1
ضیاءالدی�ن دری :این کارگردان که با س��ریال های
کیف انگلیسی و کاله پهلوی ش��ناخته م ی شود ،در
انتخابات 80ب رای احمد توکلی فیلم س��اخت که این
فیلم به دلی��ل محتوای خاص خ��ود جنجال هایی را
به وجود اورد« .دری» در ان س��ال عالوه بر این فیلم،
فیل��م تبلیغاتی «عل��ی فالحیان» دیگ��ر کاندیدای
ریاست جمهوری در دوره هشتم را هم کارگردانی
کرد که اجازه پخش نیافت.
دروی��ش در س��ال
84فیل��م قالیباف و
در س��ال 88یکی از
فیلم های موسوی را
ساخت.
4
رس�ول مالقل ی پور :در سال
84مرحوم رسول مالقل ی پور
فیلم انتخاباتی محسن رضایی
را تهیه کرد .یک هفته پس
از پخش ای��ن فیلم بود
که محس��ن رضایی از
شرکت در انتخابات بنا
بر دالیلی انصراف داد.
6
مجی�د مجیدی :کارگ��ردان فیلم ه��ای رنگ خدا و
بچه های اسمان ،در سال 88فیلم میرحسین موسوی
را ساخت.
9
11
کمال تبریزی :کارگردان فیلم های لیلی با من است و مارمولک
در سال 84ب رای ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی فیلمی با ساختار
ساده بود که اکبر هاشم ی رفسنجانی در این فیلم از داخل
منزلش در حال انجام امور روزانه با لحنی متفاوت درباره
دلمشغول ی هایش با مردم سخن گفت.
بهزاد بهزاد پور :در انتخابات ،76بهزاد بهزادپور ،کارگردانی فیلم تبلیغاتی
ناطق نوری را برعهده داشت و مسیر زندگی رئیس مجلس ان زمان را نشان
م ی داد.
مثلث شماره 168
س�ی ف اهلل داد :کارگ��ردان
درگذشته کان ی مانگا و معاون
س��ابق س��ینمایی وزرات
ارش��اد هم ب رای خاتمی فیلم
انتخاباتی ساخته است.
5
7
2
دیـــدار
3
بهروز افخمی :فیلم انتخاباتی خاتمی در س��ال 76
توسط بهروز افخم ی با عنوان «استاده ام چو
شمع» ساخته شد که از سیمای جمهوری
اس�لامی در زمان تبلیغات نامزدها پخش
شد .افخم ی در سال های 84و 88هم
فیلم کروبی را ساخت.
جواد شمقدری :کارگردان
«توفان شن» در هردو دوره
منجر به پیروزی احمدی نژاد
فیلم تبلیغاتی او را ساخت،
به ویژه فیلم شمقدری در
سال 84بسیار سر و صدا
کرد.
احم د رضا درویش:
چندین دوره است که شور انتخابات ،با حضور کارگردانان
مطرح همراه است .نگاهی داریم به کارگردان هایی که در دوره های
قبلی فیلم تبلیغاتی ساختند:
رخش�ان بن ی اعتماد :فیلم مصطفی معین در
انتخابات 84را کارگردان فیلم هایی چون بانوی
اردیبهشت و زیر پوست شهر ساخت.
8
مه�دی فخی�م زاده :کارگردان
س��ریال های موف��ق تلویزیونی
در س��ال 84فیلم��ی ب��رای
عل��ی الریجان��ی ،رئی��س
مجلس کنونی ساخت که
ش��امل گفت وگوی مهدی
فخیم زاده و دانیال حکیم ی
با الریجانی بود.
10
محم د علی فارسی :او که یک مستند ساز است
و با مستند مهاجران شهرت دارد ،در انتخابات 88
فیلم تبلیغاتی محسن رضایی را ساخت.
12
77
...با من حرف
بزن
هما روستا بعد از 14سال
روی صحنه تئاتر رفت
دیـــدار
مهدی ربوشه
مثلث شماره 168
طول کش��ید تا دوباره برگردد؛ اینکه با همان سبک و
سیاق اشنا دست هایش را نزدیک صورتش بیاورد و باز همین
دست ها را از خودش دور کند .روی صحنه قدم بزند و تماشاگر
را با مادام لیوبوف اندریونا رانوسکی باغ البالو همراه کند ،اما
کاش م ی ش��د زمزمه های درونی هما روستا را شنید؛ قبل از
روی صحنه رفتن بعد از 14سال زمزمه های درونش چه بود؟
ه ر چند بخشی از این تردیدها و زمزمه ها را م ی شود حدس زد،
حتی اگر خودش سکوت پیشه کند و کالم ی نگوید.
وقتی ب رای اولین بار بعد از نبود حمید سمندریان روی
صحنه م ی رفت شاید با خود م ی گفت چقدرکار من روی این
صحنه سخت است ام ا تردید ندارم سخت تر از ب ی حمید بودن
نیست .ش��اید به همین دلیل بود که تردید هایش را کنار زد
و همانی بود که انتظارش را داشتیم .انهایی که نمایش باغ
البالو را تماشا کرده اند بهتر م ی دانند که هما روستا چقدر روی
صحنه راحت است .تاکیدهای خوبی دارد و چقدر صدایش
خوب به گوش تماش��اگر م ی رس��د ،بدون نقص و ب ی تپق.
گویی بانو روس��تا ب رای خیل ی ها که ادا را با بازیگری اشتباه
گرفته اند و صرفا خود را از هیجان پر و خالی م ی کنند ،کالس
بازیگری برگزار م ی کند و اینها نه اغ راق اس��ت و نه تعارف.
واقعیتی است که جوان تر ها باید درباره اش بیشتر فکر کنند
و مدام از خود بپرسند که ایا راه را درست م ی روم؟ هما روستا
در باغ البالو دس��ت به کارهای عجی��ب و غریب نم ی زند،
بلکه همان کاری را انجام م ی دهد ک��ه از او انتظار م ی رود؛
«بازی کردن نقش بانویی ثروتمند و مهربان که در اس��تانه
ورشکستگی اس��ت ».و این کار را او ب ی کم و کاست انجام
م ی دهد .بازگشت هما روستا به صحنه تئاتر در حالی اتفاق
خوشایندی ب رای عالقه مندان اوس��ت که ب رای این بازیگر
تئاتر ،تلویزیون و س��ینما نیز م ی تواند اتفاق روحی ه بخشی
باش��د ،به خصوص اینکه او پس از فوت همسرش روزهای
سختی را پشت سر گذاشت.
22تیرماه س��ال گذشته هما روستا همس��ر خود را از
دس��ت داد و تئاتر ای ران یک��ی از بزرگان خود را .درگذش��ت
حمیدسمندریان ب رای هما روس��تا ان قدر سنگین است که
حتی حاال ه��م وقتی م ی خواهد در این باره س��خنی بگوید
ناخوداگاه بغض گلویش را م ی گیرد .او درباره همین نمایش
ب��اغ البالو این ط��ور اظهارنظ��ر م ی کند« :از دس��ت دادن
حمیدس��مندریان ب رایم بس��یار تلخ بود و حاال بازگشت به
صحنه بعد از 14سال م ی تواند به بهتر شدن روحی ه ام کمک
زیادی کند».
شاید حاال زمان مناسبی است که حرف های هما روستا
در تیرماه گذشته را مرور کنیم وقتی خطاب به جمعیتی که
ب رای وداع با استاد به مراسم تشییع امده بودند ،گفت« :حاال
که خوب فکر م ی کنم م ی بینم همه را دوست دارم .او همه
را دوست داشت و همه دوستش داشتند .امروز درک م ی کنم
«کلمه» چقدر از بیان احس��اس قاصر است .به یاد م ی اورم
اس��تاد از الف و ب به ما گفت ،خاطره ها و عشق هایمان با او
ان قدر زیاد است که احساساتمان از بیان ان جا م ی ماند».
...و این اغاز قصه است .یکی بود ،یکی نبود! کلمه ها
خیلی قدرتمند هستند و احساس��ات از کلمه ها قدرتمند تر؛
انجا که در بخش��ی از نمایش ب��اغ البالو مادام رانوس��کی
م ی گوید« :غمگین��م .امروز خیلی غمگین��م .با من حرف
بزن و»...
جالب اینکه تماشاگری بعد از دیدن باغ البالو م ی گفت:
«واقعا م ی خواستم با مادام رانوسکی حرف بزنم .او را دلداری
بدهم و به او بگویم که م ی دانم ادم غمگینی هس��تی ،اما
زندگی جریان دارد ».این تماشاگر ادامه داد« :خوشحالم که
حرف هایم را دختر کوچک مادام رانوس��کی به او زد .خیالم
راحت ش��د ».این واکنش ها نش��ان م ی دهد که هما روستا
به خوبی از عهده شناس��اندن این نقش به تماشاگر برامده
اس��ت .طوری که با گذش��ت دقایقی از بازی او روی صحنه
دیگر کمتر کسی با هما روستا و نقشی که او به خود گرفته
بود همراه م ی شد ،چه دیگر تماشاگر بود و مادام رانوسکی و
لحظاتی خاطره انگیز در باغ البالو .البته ب ی انصافی است که
از دیگر بازیگران خبره این نمایش سخنی به میان نیاید .در
این نمایش به جز هما روستا ،رضا بهبودی ،سعید چنگیزیان،
داریوش موفق ،لیلی رش��یدی ،مهدی کوش��کی ،اش��کان
جنابی ،کاظم سیاحی ،سارا افشار و به افرید غفاریان به ایفای
نقش م ی پردازند؛ اثری نمایش��ی که کارگردانی ان را حسن
معجونی بر عهده دارد.
«باغ البالو» اخرین اثر انتوان چخوف در س��ال 1903
نوش��ته ش��ده و در س��ال 1904ب رای اولین بار در تئاتر هنر
مس��کو به کارگردانی کنس��تانتین استانیسالوسکی روی
صحنه رفته است .چخوف این نمایشنامه را یک اثر کمدی
م ی دانست که عناصر فارسی در ان وجود دارد ،در حالی که
استانیسالوس��کی این نمایش را به عنوان یک اثر تراژدی
کارگردانی کرده بود .نمایشنامه داستان یک زن اشراف زاده
روس و خانواده اش است که به علت قرض رو به ورشکستگی
هستند و باغ البالوی خاطره انگیزشان در گرو بانک است و
چون خانواده غیر از قرض عایداتی ندارد ،قرار است در موعد
معینی باغ و ملکشان حراج شود .در عین حال این خانواده
هیچ کاری ب رای نجات خود و جلوگیری از فروش باغ انجام
نم ی دهند و در پایان ب��اغ البالو به یک دهق��ان زاده تازه به
ثروت رسیده فروخته م ی شود و خانواده رانوسکی باغ را ترک
م ی کنند ،در حالی که صدای تبری که درخت های باغ را قطع
م ی کند شنیده م ی شود« .باغ البالو» هر شب ساعت 19:30
در سالن شماره یک تماشاخانه ای رانشهر می زبان عالقه مندان
به تئاتر اس��ت .در این نمایش مادام رانوسکی حتی پس از
ورشکستگی نیز هرگز از ش��مایل و شان یک بانوی اصیل
کوتاه نم ی اید .هنوز ش��خصیت خ��ود را باال نگه داش��ته
است ،اگر چه غم خ راب شدن خانه کودک ی اش ب رای او گران
است ...نمایش به پایان رسیده .هما روستا بیرون م ی اید و به
احساسات تماشاگرانی که منتظر هستند او را مالقات کنند،
پاس��خ م ی دهد؛ با همان لبخند همیش��گ ی اش .قصه او با
دوستدارانش شاید همین است؛ لبخند و مه رg .
هما روستا پس از 14سال با نمایشنامه باغ البالو نوشته
چخوف که از کالسیک های عرصه نمایش است ،به صحنه
بازگشت
یادگار فرمانده
کتابی در مورد شهید سیدمجتبی هاشمی ،از فرماندهان جنگ
کتاب «اقاسی د مجتبی» را اصغر فکور درباره شهید سی د مجتبی هاشمی ،فرمانده نیرو های
جنگ های نامنظم با تکیه بر خاط رات همرزمان این شهید و اسنادی درباره او نوشته است .این
کتاب از سوی نشر شاهد منتشر شد« .اقا سی د مجتبی» اثری در قالب خاطره نگاری است که به
خاط رات همرزمان ،دوستان دور یا نزدیک و خانواده شهید سی د مجتبی هاشمی از وی پرداخته
است.اصغر فکور که نگارش این اثر را بر عهده داشته است ،در بخش «اشاره» کتاب درباره شهید
سی د مجتبی هاشمی م ی نویس د« :مردانی چون شهید «سی د مجتبی هاشمی» معنی مرگ و زندگی را با شرف شهادت امیخته م ی کنند،
که ما چه بخ واهیم و چه نخ واهیم ،از ما پیشی بگی رند».سی د باقر خسرو شاهی ،محمدحسین قنوتی ،ج واد غنچه ،محمد رضا رستمی،
حسین اهلل کرم ،قاسم صادقی ،مصطفی باغبان ،حسن سماواتی ،مشاءاهلل میهمان نواز و مرتضی امامی برخی دوستان ،اشنایان و
همرزمان شهید سی د مجتبی هاشمی هستند که فکور خاط راتی را از انان در کتاب اورده است .فکور ،فصل دیگری از این کتاب را با عنوان
«شهر دوم ،دل گفته هایی از دور و نزدیک» به خاط رات کوتاهی از منش و اخالق شهید سی د مجتبی هاشمی اختصاص داده و در این میان
خاط راتی از شهی دان ایت اهلل محمد حسینی بهشتی ،دکتر مصطفی چمران ،سپهبد صیاد شی رازی و سرلشکر فالحی اورده است«.شهر
سوم ،ب رای ما که مانده ایم» را نویسنده به وصی ت نامه و توصی ه های شهید اختصاص داده است .در بخشی از مطلبی با عنوان «به شما
ی دیگر از شهید سید مجتبی هاشمی» امده است« :مگر م ی شود به عنوان یک مسلمان متعهد به
عشق م ی ورزم» با زیر عنوان «کالم
خود اجازه داد تا به سرزمی ن های اشغالی فلسطین عزیز ،اسرائیل غاصب همچنان بتازد و مردم محروم و اواره و مسلمان فلسطین را هر
روز قتل عام کند؟ هرگز نم ی توانیم ساکت بنشینیم در حالی که انها در خانه خود اجازه نف س کشیدن ندارندg».
ده هزار دالر تقدیم به نویسنده
هفته نامه تایم
به بحران
اشتغال در
امریکا
پرداخته
است
ارزان بهتر است
یا گران؟ این
سوال اشپیگل
در مورد دنیای
مد است
برندگان پولیتزر 2013معرفی شدند
داریوش صفوت شاگرد ابوالحسن صبا بود
دیـــدار
پیشکسوتموسیقیدرگذشت
مثلث شماره 168
جوایز پولیتزر در هفت بخش ب رندگان خود را معرفی کرد.
برنده داستان :ادام جانسون برای «پسر استاد یتیم»
جانسون 45ساله از س��وی گروه داوری ب رای خلق رمانی نفیس که خواننده را با خود به س��فری پرماجرا به درون و اعماق
نظام ی گری کره شمالی و در عین حال یکی از صمیمانه ترین فضاهای قلب بشر م ی برد ،شایسته دریافت این جایزه شناخته شد.
برنده نمایشنامه :ایاز اختر برای «رسوایی»
اقای اختر 42ساله نویسنده پاکس��تانی -امریکایی که با تحسین فیلم های وودی الن بزرگ ش��ده ،در «رسوایی» با خلق
شخصیتی به نام امیر که وکیلی موفق است ،از نظ رات وی درباره هنر و پول در یک میهمانی شام در منهتن سخن م ی گوید.
برنده تاریخ :فردریک الگوال برای «جرقه جنگ :سقوط امپراتوری و ویتنام امریکا»
الگوال ،استاد تاریخ کونل در این کتاب از اینکه چگونه امریکا درگیر جنگ ویتنام شد و چگونه همه تجربیات تلخ فرانسه پس
از جنگ جهانی دوم در این زمینه را نادیده گرفت ،سخن گفت ه است.
برنده بیوگرافی :تام رایس برای «کنت سیاه :پیروزی ،انقالب ،خیانت و کنت مونت کریستوی واقعی»
رمان مشهور الکساندر دوما ملهم از زندگی پدرش توماس الکساندر که از زنی برده در هاییتی به دنیا امد و در ارتش فرانسه
رشد کرد و سرانجام به دشمن ناپلئون بدل شد ،نوشته شده است.
برنده شعر :شارون اولدز برای «پرش گوزن»
اشعار گرداوری شده در مجموعه «پرش گوزن» پس از شکست ازدواج 30ساله شاعر در سال 1997سروده شده اند.
برنده کتاب غیرداستانی :گیلبرت کینگ برای «شیطان در بیشه»
اقای کینگ 51ساله ،م ی گوید شیفته انچه «موارد از دست رفته در تاریخ حقوق مدنی» م ی نامد ،شده است.
برنده موسیقی :کارولین شاو برای «پارتیتو برای هشت صدا»
گروه داوری پولیتزر «پارتیتو» را کاری بسیار صیقل خورده و ابتکاری خواند که متشکل از سخن ها ،نجواها ،حسرت ها ،زمزمه ها،
ملودی های بدون کالم و تاثی رات داستانی صداست.
پولیتزر جوایز خود را عالوه بر این ،در بخش های مختلف روزنامه نگاری هر سال از سوی دانشگاه کلمبیا به 19چهره برجسته
اهدا و از انها با اهدای یک چک 10هزار دالری تجلیل م ی کندg .
لوپوئن به
دغدغه های
اوالند اشاره
می کند
بمب گذاری در
ماراتن بوستن
روی جلد
گاردین
داریوش صفوت ،استاد پیشکسوت موس��یقی بعد از تحمل یک دوره سخت بیماری از
دنیا رفت .داریوش صفوت استاد پیشکسوت موس��یقی پس از تحمل یک دوره بیماری26 ،
فروردین ماه در سن 85سالگی در شهر کرج درگذشت .صفوت از شاگردان ابوالحسن صبا بود و
نزد وی به تحصیل موسیقی پرداخته بود .صفوت هفتم اذرماه سال 1307در شی راز متولد شد و
تحصیالت دانشگاهی خود را در رشت ه حقوق دانشگاه ته ران به پایان رسانده بود .وی به تکمیل
هنر موسیقی نزد استاد ابوالحسن صبا پرداخت و این ارتباط را به مدت 10سال و تا پایان عمر
استاد صبا ادامه داد .این هنرمند در اواخر سال 1339ب رای تدریس در مرکز مطالعات موسیقی شرقی در انستیتو موزیکولوژی سوربن
به فرانسه رفت و به موازات ان در رشت ه حقوق بی ن الملل مدرک دکترا دریافت کردg .
79
جالل غفاری ،رئیس پژوهشکده مطالعات توسعه
دیـــدار
منافع ملی و فرهنگی در مساله اینترنت و
موبایل لحاظ نشده
مثلث شماره 168
رئیس پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی تاکید کرد در مساله اینترنت و موبایل ،منافع ملی و فرهنگی
را به هی چ وجه لحاظ نکرده ایم .دکتر جالل غفاری ،رئیس پژوهشکده مطالعات توسعه جهاد دانشگاهی ،مدرس رشته
مدیریت رسانه دانشگاه تهران و دبیر کمیسیون فرهنگ شورای عالی عتف (علوم ،تحقیقات و فناوری) در گفت وگوی
تفصیلی با خبرنگار فارس ،مزایا و معایب اینترنت را در فضای مجازی برشمرده است که متن کامل ان در پی م ی اید.
ب ا توجه به اینکه این روزها بحث راه اندازی اپراتور
نسل س�وم تلفن همراه مطرح است و باتوجه به
اینکه راه اندازی این اپراتور با مخالفت هایی روب ه رو
شد ،خواستیم نظر شما را درباره این مساله بدانیم
که ایا این نوع مخالفت ها ،مخالفت با تکنولوژی
به حساب نم ی اید و ایا این نوع برخوردهای سلبی
با یک ابزار ارتباطی جدید کار درستی است؟
lدر کاربردی ترین فهم از تکنولوژی ،اگر اس��تفاده
از ان در جهت منافع انسان ها باشد ،م ی گوییم تکنولوژی و
فناوری مثبت است ،مثل بسیاری از پیشرفت های پزشکی و
غیر ان و اگر در جهت منافع انسان ها نباشد این تکنولوژی
یک تکنولوژی منفی است ،مثل ساختن سالح های میکروبی.
ب رای ساخت این نوع س�لاح ها از بسیاری از علوم پیشرفته و
فناوری های جدید استفاده شده است .البته فهم دقیق ماهیت
تکنولوژی نیازمند تامالت عمی ق تری اس��ت و در سطحی
وس��ی ع تر به تعداد عناوین تکنولوژی ها ه��م ،بحث موردی
م ی خ واهد .فناوری رسانه ای با سایر فناوری ها م ی تواند ماهیتی
اساسا متفاوت داشته باشد ،ولی اجماال به صرف اینکه در یک
وسیله و ابزاری از فناوری های علمی روز استفاده شده نم ی توان
گفت که این تکنولوژی و فناوری ها خوب یا مقدس هستند
و مخالفت با انها مخالفت با علم است .از این منظر ،ساخت
80
سالح های میکروبی نه تنها مقدس نیس��ت ،بلکه مخالف
اهداف بشری و انسان ها نیز هست .در بحث از فناوری های
رسانه ای در تمام دنیا این مفروض اساسی وجود دارد که توسعه
این فناوری ها در سطح اجتماع و به لحاظ تاثی رات اجتماعی
همواره با فرصت ها و تهدیدهایی همراه است .پس بخشی از
فناوری ها ،تکنولوژی هایی هستند که هم م ی تواند در جهت
منافع انس��ان ها و هم در جهت ضرر رس��اندن به انها از ان
استفاده شود .ما در اینجا یک قاعده عقالنی داریم که اگر یک
مضراتش بیشتر باشد ،استفاده
وسیل ه در مجموع ،فوایدش از ّ
یدانیم و اگر در مجموع ،ضررهایش
از ان را معقول و منطقی م
بیشتر از منافعش باشد تولید ان وس��یله و استفاده از ان کار
غی ر عقالنی محسوب م ی گردد .در سیاستگذاری فرهنگی
در تمام کشورها ب ر اساس این قاعده عقالیی تالش م ی شود
فرصت ها جذب و تهدیدات کاه��ش یابد و البته بحث دیگر
این خواهد بود؛ ایا مدیریت و توسعه ان فناوری متمرکز است
و نهاد و متولی ان ملی و دولتی یا وابسته به انهاست یا توسعه
غی ر متمرکز و غیرقابل مدی ریت دارد مثل توسعه ویدئو در ای ران؟
اگر دقت شود مالحظه م ی فرمایید که اپ راتورهای نس ل های
مختلف تلفن همراه با حمایت و هدایت دولت مرکزی قابلیت
توس��عه دارد ،پس از منظر سیاس��تگذاری فرهنگی تفاوت
ماهوی با ویدئو دارد و این امکان را به وجود م ی اورد که ب راساس
قاعده عقالیی دیگری ،توس��عه این فناوری ها زمانی اجرایی
ش��ود که فرصت های فناوری بر تهدیدات ترجیح پیدا کند؛
البته منطق اجبار و تحمیل فناوری به جامعه مخاطب با این
استدالل که اس��ی ب ها را پس از جا افتادن حل کنیم ،اصلی
غی ر عقالیی است که م ی تواند ضررهای عمیق و دامنه داری
به جامعه تحمیل کند .این قواعد ،قواعد عام و عقلی است که
تمام عقالی عالم ان را قبول دارند و طبق ان عمل م ی کنند و
انچه در ان اختالف است ،اختالف بر سر مصادیق ضرر و نفع
و تفاوت ارزش های مورد قبول هر جامعه است .پس در قسم
سوم هم اگر مضرات یک وسیله و فناوری از فوایدش بیشتر
باشد ،در این صورت مخالفت با ان امری عقالیی و منطقی
به حس��اب م ی اید و اتفاقا مخالفت نکردن با ان کاری اشتباه
است زی را تکنولوژی باید در خدمت انسان باشد نه انسان در
خدمت تکنولوژی .متاسفانه این رودربایستی با تکنولوژی در
بسیاری از روشنفکران کش��ورهای جهان سوم وجود دارد که
گاهی اجازه طرح پرس��ش های منطقی از این دس��ت را هم
ب رنم ی تابند.
اما در پاسخ به سوال دوم شما ذکر این نکته الزم است
که ما باید دقت کنیم اس��یر ش��عار گرایی یا گرفتاری در دل
بعضی از مش��هورات نش��ویم .ما نباید صرفا به دلیل اینکه
یک کار نوعی مواجهه سلبی است ان را بد بشماریم .یکی از
برخوردهای درست انسان ها ب رای به دست اوردن منافع و دفع
ضرر ،مواجهه سلبی است .ب رای مثال اگر شما مریض شوید و
بخواهید با بیماری خود مبارزه کنید ،این یک مواجهه سلبی
و دفاعی است نه تهاجمی .ایا این اش��تباه است؟ شما ب رای
جلوگیری از دستبرد دزدها در خانه خود را قفل م ی کنید ،این
یک مواجهه سلبی است؛ ایا اشکال دارد؟ ما هشت سال ب رای
دفاع از کش��ورمان جنگیدیم و دفاع کردیم .ایا صرف دفاعی
برخورد کردن و هجوم ی حمله نکردن کار اشتباهی بوده است؟
ما به وسیله این دفاع ،مملکت مان را حفظ کرده ایم .ما با برخی
از برخوردهای سلبی در قبال پدیده های فرهنگی از فرهنگ
خود دفاع م ی کنیم و این کار درست و خوبی است و در کنار ان
باید حتما به صورت فعاالنه نیز عمل کنیم .در واقع هر دو الزم
است؛ هم مواجهه سلبی و هم مواجهه فعال .خیلی از جاها باید
برخورد سلبی داشت .این مخصوص ما نیست .دشمنان ما
هم در خیلی از مواقع برخورد سلبی م ی کنند .باید دقت کنیم
که با این جور غلط های مشهور ما را عقب نرانند که برخورد
سلبی نباید باشد .مواجهه سلبی یکی از ضرورت های زندگی
ماست .اینکه باید مواجهه فعال داشته باشیم ،حرف درستی
است ،این دو کنار هم هس��تند و هیچ کدام جای یکدیگر را
نم ی گی رند و ب رای به ثمر نشاندن مواجهه های فعال حتما باید
از مواجهه های سلبی نیز استفاده کرد .به قول مولوی انسان
اول باید در صدد دفع موش باشد و بعد از ان ب رای جمع اوری
گندم کوشش کند زی را اگر موش ها دفع نشوند ،ه ر چه تا شب
زحمت م ی کشی و م ی اوری ،یکدفعه همه ان را از بین م ی ب رند
و زحمات شما همیشه هدر م ی رود.
بسیاری از مراجع عظام تقلید مانند حضرات ایات
مکارم ش�یرازی ،نوری همدانی ،شبیری زنجانی،
س�بحانی و علوی گرگانی ب�ا راه ان�دازی اپراتور
نسل سوم مخالفت کرده اند ،نظر شما درباره این
مساله چیست؟
lاین س��وال ش��ما از اساس غلط اس��ت .فتاوای
فقها قابل نظرس��نجی نیس��ت .انها متخصص فن دین
هستند 50 .سال زحمت فراوان کش��یده اند و نظر داده اند،
این ن��وع نظرس��نجی از مثل م��ن ،کاری غی ر تخصصی و
اشتباهی است .ایا ما سخنان یک متخصص در پزشکی را
به نظرسنجی م ی گذاریم که بخواهیم سخنان متخصصین
در دین را به نظرسنجی بگذاریم؟ قطعا بهترین نظرها ،نظر
متخصصین است و حتما اقایان مراجع مستندات بیشماری
دارند و طبق قواعد مسلم فقهی فتوا م ی دهند و بحث های
امثال بن��ده درباره ای��ن موضوع��ات کاری غیرتخصصی
م ی تواند باشد؛ بناب راین پیشنهاد من این است که از منظر
تشریح موضوع وارد بحث شویم که در تخصص من یعنی
ارتباطات و رسانه است و نه حکم شناسی که کار تخصصی
فقهای معظم است.
منظور من این نبود ،بلک�ه منظورم این بود که ایا
شان مراجع این است که در این گونه مسائل وارد
شوند؟ ایا درست اس�ت که عده ای بخواهند پای
مراجع را به این گونه مسائل باز کنند؟
lام��روز غال��ب محقق��ان رس��انه پذیرفته اند که
تکنولوژی های رسانه ای ،بالذات دارای فرهنگ یا ارزش هایی
هستند .تعبیر مشهور مک لوهان که م ی گفت «رسانه ،پیام
است» همین پیوند را متذکر م ی ش��ود .حال این فرهنگ و
نظام ارزش های یک فناوری نوپدید در جامع ه ای ب ر اس��اس
نظام فکری و اعتقادی یک کشور مثال لیب رال تعارضی ایجاد
نم ی کند ،ولی در یک جامعه دینی با هویت مذهبی که نظام
ارزش های اس�لامی مثل روابط محرم و نامح��رم و اجتناب
از اختالط نابجای م��ردان و زنان و حف��ظ حریم خصوصی
خانواده و والیت و نظارت های ویژه پ��در و مادر روی فرزندان
تا س��ن ازدواج و حتی پس از ازدواج و ......وج��ود دارد؛ ظهور
یک چنین فناوری م ی توان��د مخل نظام ارزش��ی حاکم بر
جامعه باشد .ارائه گسترده ارتباط تصویری همزمان ،حتی با
طرح ایده امکان رد چنین ارتباطی توسط مخاطب یا امکان
نظارت بر سوءاس��تفاده کنندگان ،مصداق قرار دادن چاقو در
دس��ت تمام جامعه اعم از بالغ و نابالغ است .بازهم به عنوان
کارشناس این حوزه عرض م ی کنم ارتباط تصویری مشکل
و نیاز ارتباطی مهمی از کسی حل نم ی کند ،ولی مستعد در
ایجاد اسی ب های جدی در سطح اجتماع است .در صورتی که
امکان مکالمه تصویری روی کامپیوتر یا لپ تاپ نیز ب رای هر
کسی که اضط رار به مکالمه تصویری همزمان داشته باشد
وجود دارد .پس عقل حکم م ی کند چنین امکانی اساس��ا در
دسترس نباش��د ،نه اینکه نظارت ثانویه چه توسط مخاطب
چه نهادهای نظارتی ایجاد شود .س��رعت ارتباط در مکالمه
تلفنی تصویری مقوله حجاب را ب ی معنا خواهد کرد .به عنوان
مثال ب��ه این فکر کنید کس��ی تماس بگی��رد و بچه نابالغ
مادری در خانه اس��ت و مادرش حجاب ندارد و قبل از اینکه
دیـــدار
به نظر شما وجود ارتباطات تصویری همزمان در
رایتل چه مضراتی م ی تواند داشته باشد؟
مثلث شماره 168
lهرجا که سخن از حالل و حرام بودن چیزی باشد
فقط شان مراجع اس��ت که وارد ان شوند .اتفاقا کسی غیر از
مراجع و علمای دین شناس و اسالم شناس نم ی تواند در مورد
مجاز یا غی ر مجاز بودن ان اظهارنظر کند .ایا شان کمیسیون
تنظیم مقررات وزارت ارتباطات است که در مورد مساله ای به
این مهمی که تاثیر کالنی بر دین ،اخ�لاق و ایمان جامعه
م ی گذارد ،تصمیم گیری کند و مجوز راه اندازی این کار را بدهد؟
ایا شان وزیر ارتباطات یا شان وزیر ارشاد است؟ اتفاقا اشتباه این
بوده که بدون مشورت با علما و مراجع در یک مساله فرهنگی
که ارتباط مس��تقیم با دین مردم دارد ،تصمیمات خودسرانه
گرفته اند .مسئوالن وزارت ارتباطات کارشناسان فنی و اجرای ی
هستند و درباره مس��ائل فرهنگی و دینی تخصص ندارند،
پس در این زمینه حتما باید نظ رات علما را جویا م ی ش��دند.
متاسفانه ما بارها شاهد ب ی دقتی در این گونه مسائل بوده ایم.
طبق قانون مصوب برنامه پنجم توسعه ،گسترش اینترنت
باید بر مدار اخالق و حدود اسالمی باشد که قطعا تعیین حدود
اس�لامی از تخصص وزیر ارتباطات و مهندسین فنی خارج
است و باید در این موارد با علمای صاحب نظر مشورت شود.
من نم ی خواستم درباره این مساله حرف بزنم و حال که
تاکید بر اظهارنظر درباره فتاوای مراجع عظام دارید و باتوجه
به اظهارنظرهای ش��ده متوجه ب ی انصاف ی هایی در مورد این
فتاوا شدم ،م ی خواهم چند نکته را بیان کنم .اوال ان روزی که
فتاوای مراجع عظام تقلید را مالحظه کردم ،بسیار خوشحال
شدم و دو احتمال دادم؛ یا اینکه اقایان ،مشاوران بسیار خبره
درباره رس��انه و فناوری های ارتباطی دارند یا اینکه خودشان
مطالعات گسترده ای در این زمینه دارند و خوشحالی دیگرم
از این جهت که دین اسالم قواعد و مسلماتی دارد که در هر
زمان با به کار بستن ان قواعد م ی توان به بهترین و دقی ق ترین
نظرها و راه ها رهنمون شد .نظ رات اقایان تق ریبا چکیده سال ها
تحقیق ما و محققان داخلی و خارجی ارتباطات درباره رسانه و
فناوری های رسانه ای است .من خدا را خیلی شکر م ی کنم که
در این مساله پیچیده ،علمای دینی و مراجع معظم پرچمدار
صیانت از فرهنگ جامعه دینی ما هس��تند .دوستانی که در
فضای مجازی فعالی��ت م ی کنن��د و دغدغه های فرهنگی
دارند از دیدن فتاوا بسیار مبتهج شدند ،این نظ رات حرف دل
بسیاری از کارشناسان و متخصصان فضای مجازی است که
دغدغه دینی دارند.
چند نکته دقیق در فتاوای اقایان مراجع دیده م ی شود.
اوال اینکه اقایان خواستار حذف ارتباط تصویری و اینترنت
پرس��رعت جهانی به صورت ارائه محتوای مدیریت نشده
هستند و اگر اینترنت پرسرعت رایتل در خدمت سایت های
داخلی به ص��ورت White Listقرار بگی��رد و مکالمه
تصویری ان حذف شود ،نه تنها با رایتل مخالفتی نم ی کنند
بلکه به عنوان یک فناوری جدید از ان حمایت نیز م ی کنند،
زی را بیشترین حمایت در عرصه علم و تکنولوژی و تشویق
جوانان ب رای دس��تیابی به دانش های جدید و رس��یدن به
مرزهای جهانی دانش همیشه توسط مقام معظم رهبری و
بعد از ان علما و مراجع بزرگوار صورت م ی گیرد.
نکته این است که علما و مراجع عظام در صورت اصالح
نشدن ان معایب با اصل راه اندازی اپ راتور نسل سوم مخالفت
کرده اند و این نکته بسیار حائز اهمیتی است .انها تکلیف را به
سمت مکلف نبرده اند ،چرا که مکلفی که در این حد ایمان دارد
که مسائلش را م ی پرسد معلوم است که از این وسیله استفاده
غلط نم ی کند .اقایان مراجع با واقع بینی و اطالع از مفاس��د
خانمان ب رانداز ان ،اصل راه اندازی ان را مضر به حال مجموع
جامعه دانسته اند و این حرف تمام کارشناسان متدین و دلسوز
فضای سایبری کشور است که از توس��عه لجام گسیخته و
بدون نظ��ارت فناوری های جدید ارتباطی گله مند هس��تند.
کم ترین کار مش��اوره خصوصا در سطح مدارس و خانواده ها
و حتی دانش��گاه ها درباره فناوری های نوپدید مثل اینترنت
و موبایل موید انحرافات و اس��تفاده های نادرس��ت متعددی
بوده که فرض استفاده کم با اسی ب های زیاد را تائید م ی کند.
کافی است با واقعگرایی و یک مطالعه میدانی پای سخنان
پدرانی بنشینید که از اسی ب هایی که به فرزندانشان در این
محی ط ها و به واس��طه این فناوری ها رسیده گله که نه ،گریه
م ی کنند .بررس��ی گزارش های دادگاه های خانواده اطالعات
مناس��ب و دقیقی را از تاثیر این فناوری ها در سست شدن و
از هم گسیختگی خانواده ها نشان م ی دهد .با اطالع عرض
م ی کنم حتی در محیط دانشگاه ها لزوما کفه فرصت ها حتی
ن چنین بوده که
در رابطه با اینترنت پررنگ تر نیست .قبال ای
یک ابزار ارتباطی را راه م ی انداختند و تاثی رات بسیار مخربی
در جامعه به وجود م��ی اورد و بعد از ان برخی از دلس��وزان و
کارشناس��ان توصی ه هایی به مردم م ی کردند .این نوش دارو
بعد از مرگ سه راب اس��ت و چنین سیاستگذاری در صورتی
که امکان مدیریت بهینه تر و در جهت منافع وجود داش��ته
باشد خطاست یا بهتر بگویم خیانت اس��ت .مراجع بزرگوار
ما با تی زبینی و دقت تمام ،اصل سرمنشا را نشانه گرفته اند و
بحث را از دایره مکلفین فراتر برد ه و بانیان این طرح را خطاب
قرار داده اند .معلوم است که استفاده درست از این وسیله هیچ
مشکلی ب رای جامعه درست نم ی کند ،ولی تمام نگرانی علما
امکان اس��تفاده های غلط از این وسیله اس��ت که م ی تواند
ضررهایی که به مراتب بیش��تر از فواید ان اس��ت بر پیکر
جامعه وارد سازد که همانطور که عرض کردم ما و بسیاری از
متخصصان رسانه این تحلیل را با امار و واقعی ت های جامعه
منطبق م ی دانیم.
مادر بپرس��د تلفن را ب رایم بیاور ،فرزند او مکالمه تصویری را
انتخاب کند و امکان تماشای تمام حریم خصوصی خانواده
را ناخواسته فراهم کند .مثال هایی از این دست بسیار است.
دختر نوجوانی فریب درخواست شیادی که به او اظهار عشق
م ی کند را م ی خورد و حجاب و عفاف از سر بر م ی گیرد یا دو
دختر یا زوجی غی ر مذهبی امکان مکالمه ب ی حجاب خودشان
را بدون حساس��یت در محی ط های عموم��ی فراهم کنند و
فراموش نم ی کنیم این امکان ،وساوس غریزی را هم تحریک
م ی کند که فرمود اعوذ باهلل من شر الوسواس الخناس و به ما
دستور داده اند از فضای گناه و وسوسه های شیطانی بپرهیزید
که یوس��ف علیه و علی نبینا و اله علی ه الس�لام فرمود و ما
ابرئ نفسی ان النفس الماره بالس��وء و البته مهم تر از همه
اینکه امکان سوءاستفاده های تصویری گسترده تر را فراهم
کردن ب رای الابال ی ها امری است غیرعقالیی .اینها که عرض
م ی کنم مصادیق متعددی در مراجع قضایی و خانوادگی دارد.
پس ،از منظر کارشناسی موضوع را با دقتی به فرهنگ مذهبی
و دینی جامعه تحلیل ک��ردم؛ مکالمه تصوی��ری همزمان،
اسی ب های غیرقابل جب رانی دارد و در وضعیت فعلی ،مضرات
قطعا بیش��تری از منافع غی ر ضروری ب رای جامعه مخاطبان
دارد .اما در بحث اینترنت پرس��رعت رایتل ،امکان توس��عه
فرصت ها در مقاب��ل تهدیدها با تاکتی ک هایی در ش��رایط
موجود فراهم اس��ت که همانطور که عرض شد طبق نظر
مراجع عظام اگر اینترنت پرسرعت رایتل در خدمت سایت ها
به صورت White Listقرار بگیرد ،تشویق هم م ی کنند.
واال در حالی که شرکت مخاب رات خدمات اینترنت ب ا ترافیک
بیش از 128کیلوبایت را در ازای ارائه کارت دانش��جویی و...
گرایتل با رویه جاری کش��ور در
اجاره م ی دهد ،ترافیک دو م
مخاب رات و سایر اپ راتورها تعارض دارد و البته این بحث نیاز به
بحث پایه ای تری درباره کالن سیاستگذاری اینترنت در ای ران
دارد ،در هر محمل و قالبی که یکی از انها بر محمل و بستر
تلفن همراه است.
ایا ش�ما برای دسترس�ی به فناوری ه�ای جدید
ارتباط�ی و اطالعات�ی ک�ه ب�ا فرهن�گ بومی ما
ه م خوانی داش�ته باش�ند پیش�نهاد کاربردی و
مشخصی دارید؟
lبله ،ما سال هاس��ت که از نابسامان ی ها در فضای
مجازی و وسایل ارتباطی نوین گله مند بوده ایم ،اما متاسفانه
در فضای ش��یفتگی و مرعوب بودن نس��بت به فرهنگ و
تکنول��وژی غرب گوش ش��نوایی ب رای ای��ن حرف ها وجود
نداشته اس��ت .با موضع گیری های صریح اقایان مراجع این
نقطه امید در دل بسیاری از متخصصان و کارشناسان فضای
سایبری ایجاد شده که با صدای رساتری پیشنهادات خودشان
را بیان کنند .از نظر من ورود مراجع بزرگوار به این سنخ مسائل
م ی تواند به یک نقطه عطف تاریخ��ی در مقابله با تهاجم،
شبیخون و ناتوی فرهنگی دش��من تبدیل شود و به شرط
تداوم و اس��تقامت در تاریخ همچون نهضت تحریم تنباکو
ماندگار شود.
پیشنهاد ما لبیک به یکی از خواسته های مکرر و مهم
مقام معظم رهبری در حوزه فرهنگ است که هیچ موقع به
درستی به ان جواب داده نشده است .ایشان بارها از متولیان
فرهنگی و مسئوالن امر خواستار مقابله با تهاجم فرهنگی،
ناتوی فرهنگی و ش��بیخون فرهنگی بوده اند و ما به خوبی
م ی دانیم فناوری های جدید مثل ماهواره ،اینترنت و موبایل
از مهم ترین ابزار تس��لط فرهنگ غرب بر کش��ور ما بوده و
متاسفانه ما در برخورد با انها بسیار منفعالنه عمل کرده ایم.
25س��ال اس��ت که گفته م ی ش��ود یک روزی شبکه های
ماهواره ای را م ی توان بدون بش��قاب دریافت کرد .ما در این
25سال ب رای جلوگیری از ان چه کار کردیم؟ متاسفانه هیچ
برنامه جدی و درخ��ور ب رای مقابله ب��ا ان خطر جدی ای که
م ی دانستیم انجام ندادیم و از س��نگرهایمان عقب نشینی
کرده ایمg .
81
بازا ر
مدیرعامل بانک ملی اعالم کرد:
حذف کارت های بانکی از بانکداری الکترونیک
مدیرعامل بانک ملی با اشاره به راه اندازی سامانه رعد
ملی در سیس��تم بانکی کش��ور گفت« :به زودی کارت های
بانکی از بخ��ش بانک��داری الکترونیک حذف می ش��ود».
فرش��اد حیدری گف��ت« :در ف��از اول کارت ه��ای بانکی از
پایانه های ف��روش ح��ذف و در مرحله بع��د کارت ها برای
اس��تفاده از خود پردازها نیز حذف می شود ».حیدری تصریح
کرد« :بر همین اساس مردم به جای انکه کارت های متعدد
بانکی داشته باشند از گوشی تلفن همراه ،خدمات بانکداری
الکترونی��ک را دریافت می کنند ».مدیرعام��ل بانک ملی با
بیان اینکه ،بهره گیری از این خدمت امنیت و اسایش برای
شهروندان را در پی دارد ،افزود« :همچنین صرفه جویی های
مناس��بی در بعد اقتصاد ملی انجام شده و منابع کشور صرف
خرید کارت های بانکی نمی ش��ود ».وی با بی��ان اینکه قرار
است دیگر کارت بانکی صادر نشود ،گفت« :البته درصورت
درخواس��ت افراد کارت بانکی صادر می ش��ود ،اما باتوجه به
اینکه امکان بهره گیری از خدمات بانکی از تلفن همراه میسر
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 168
مدیرعامل بانک تجارت اعالم کرد:
حمایت از فعاالن و پیمانکاران صنعت نفت در پروژه ها
مدیرعامل بانک تج��ارت گفت:
«این بانک ب��ا به کارگی��ری ابزارهای
گوناگ��ون مال��ی و خدمات��ی ،ضم��ن
تامین مال��ی پروژه ه��ای صنعت نفت
می کوش��د در س��ریع ترین زم��ان و به
بهتری��ن ش��کل از تولیدکنن��دگان،
سرمایه گذاران و پیمانکاران این بخش
حمایت کن��د ».محمد رضا رنجبر فالح
با اش��اره به برنامه های این بانک جهت
س��رمایه گذاری در حوزه انرژی گفت:
«بانک تجارت در سال 1392س��رمایه گذاری در این حوزه را از محورهای اصلی فعالیت خود
قرار داده و معتقدیم برای تحقق منافع ملی و خلق حماس��ه اقتصادی در کش��ور باید همه ما با
مسئولیت پذیری بیشتر در حمایت از تولید و تامین سرمایه مورد نیاز واحدهای تولیدی و پروژه های
اقتصادی بکوشیم ».مدیرعامل بانک تجارت افزود« :باتوجه به تشدید رقابت بین کشورهای
ی نظام بانکی باید در
منطقه در استخراج و استحصال ذخایر نفت و گاز و توسعه صنایع پتروشیم
تامین مالی و سرمایه گذاری های عظیم صنعت نفت وظیفه خود را انجام داده و با افزایش سهم
اعطای تسهیالت به بخش های مختلف صنعت نفت ،شتاب بخشی در اجرای پروژه های نفت
گاز و پتروشیمی را مدنظر قرار دهد ».وی همچنین با اشاره به انعقاد تفاهمنامه های همکاری این
بانک با شرکت های ملی گاز ایران ،نفت فالت قاره و نفت ایران طی سال های اخیر اظهار داشت:
بانک تجارت با پذیرش عاملیت فروش اوراق مشارکت برخی از مهم ترین طرح های صنایع انرژی
کشور نظیر اوراق مشارکت ارزی پارس جنوبی ،پاالیش نفت ابادان و پتروشیمی فجر کوشیده
است تا گام های موثری در تسهیل روندهای تامین منابع مالی و ارائه خدمات بانکی به فعاالن
این بخش حیاتی از اقتصاد کشور بردارد .فالح همچنین با بیان اینکه بانک تجارت افتخار دارد
که طی دوره فعالیت خود پس از انقالب اسالمی حمایت مالی از صنایع نفت ،گاز و پتروشیمی را
همواره سرلوحه برنامه های خود قرار داده ،گفت« :این بانک همواره کوشیده است تا با به کارگیری
ابزارهای مالی و خدماتی جدید به تامین مالی پروژه های صنعت نفت در سریع ترین زمان ممکن
و به بهترین شکل به تولیدکنندگان ،سرمایه گذاران و پیمانکاران این بخش مهم اقتصادی کشور
یاری رس��اند ».فالح همچنین از جمله خدمات بانکی ویژه شرکت های صنایع انرژی و نفت از
خدمات سپرده ای ،تسهیالتی و بانکداری الکترونیک نام برد و افزود« :بانک تجارت مصمم است
با حمایت از صنعت مولد و کلیدی نفت ،گاز و پتروشیمی نقش خود را در تعالی و پیشرفت اقتصاد
کشور به درستی ایفا کندg ».
82
اس��ت دیگر نیازی به کارت های بانکی نیست ».حیدری در
خصوص امنیت رعد ملی نیز گفت« :از انجایی که تمامی امور
و خدمات در شبکه بانکی انجام می شود ،کنترل های الزم نیز
صورت می گیرد بنابر این بهره گیری از این خدمت از امنیت
باالیی برخوردار است ».یاداور می شود ،مشتریان می توانند
از طریق ( )*717#خدمات رعد مل��ی را دریافت کنند .رعد
ملی خدمتی نوین در عرصه بانکداری الکترونیک است که با
استفاده از برخی خدمات بانکی بدون نیاز به هرگونه نرم افزار
یا سیستم های خاص به راحتی توسط هر مشتری که دارای
یک سیمکارت همراه اول و یا ایرانسل و یک تلفن همراه با هر
مدلی باشد ،قابل استفاده است .کاربران می توانند به سادگی از
امکانات این سامانه بهره مند شوند زیرا نیازمند نصب هیچ گونه
نرم افزاری نیست و با تمامی گوشی های تلفن همراه موجود در
بازار سازگار است .باتوجه به اینکه این سامانه از بستر مخابراتی
( )ussdبه جای پیامک اس��تفاده می کن��د هیچ هزینه ای
برای کاربر ندارد و این خدمت ب��دون پرداخت هزینه ای در
سراسر کشور و حتی خارج از کش��ور ارائه می شود .کاربران
برای استفاده از رعد ملی باید رمز شخصی دریافت کنند و در
صورت مفقود یا ربوده شدن گوشی همراه ،این خدمت برای
دیگری قابل دسترس��ی نخواهد بود و با تعویض سیم کارت
اطالعات به سیمکارت جدید منتقل می شود .باتوجه به اینکه
در این سامانه هیچ گونه اطالعاتی در گوشی ذخیره نشده و
اطالعات به صورت کدگذاری شده در بستر USSDارسال
و دریافت می شود و مانند سیستم پیامکی نیست بنابراین از
نظر امنیتی نگرانی را درخصوص سرقت اطالعات برای کاربر
خود به دنبال نداردg .
مدیرعامل موسسه مالی اعتباری کوثر خبرداد:
مذاکره با بانک مرکزی برای دریافت مجوز بانک
مدیرعام��ل موسس��ه مال��ی و
اعتب��اری کوث��ر از مذاک��ره ب��ا بانک
مرکزی ب��رای دریافت مج��وز تبدیل
ش��دن به بانک خب��ر داد و گف��ت« :تا
قبل از خردادماه امس��ال نماد موسسه
برای خرید و فروش س��هام در بورس
فع��ال می ش��ود ».عیس��ی رضایی در
جمع خبرنگاران با اع�لام اینکه طبق
پیش بینی های صورت گرفته موسسه
مالی و اعتباری کوثر باید در س��ال 94
جزو پنج بانک برتر کشور باشد ،گفت« :صندوق جوانان خیر در س��ال گذشته با اصرار بانک
مرکزی در موسسه ادغام شد ».مدیرعامل موسسه مالی و اعتباری کوثر با اشاره به این موضوع
که هم اکنون موسسه از طریق 350شعبه در کش��ور فعالیت دارد ،افزود« :در حدود دو سال از
فعالیت موسسه حدود چهار هزار میلیارد تومان نقدینگی جذب شده و بخش عمده منابع نیز در
جامعه هدف هزینه می شود ».رضایی ادامه داد« :سال گذشته به نوعی حماسه در مباحث پولی
و بانکی کشور داشتیم و این روند را در سال جاری هم ادامه می دهیم .هم اکنون گسترش کمی
موسسه به پایان رسیده و بحث بهبود خدمات دهی کیفی در سال 92دنبال می شود .همچنین
ارتقاء سطح اموزش و دانش پرسنل و براورده س��ازی اهداف جامعه هدف نیز از اولویت های
موسسه محسوب می ش��ود ».وی با تاکید بر اینکه از طریق افزایش س��رمایه ای که خواهیم
داشت سرمایه اولیه ایجاد بانک تامین می شود و امسال گام های اساسی را برای تبدیل شدن
به بانک برخواهیم داشت .مجوز افزایش سرمایه صادر شده و هماهنگی های اولیه نیز با بانک
مرکزی در این رابطه صورت پذیرفت .مدیرعامل کوثر با اش��اره به هماهنگی با بورس برای
فعال شدن نماد کوثر در بورس تا قبل از خردادماه سال جاری افزود« :باید قبل از تبدیل شدن
موسسه به بانک برخی موارد روشن شود .با ادغام صندوق جوانان خیر 1000 ،میلیارد تومان
مطالبات وجود دارد که بانک مرکزی باید تکلیف ان را مش��خص کند .به گفته رضایی ،کوثر
همچنین به دنبال انجام فعالیت های بین المللی اس��ت اما در حال حاضر برای تبدیل شدن به
بانک باید مصوبه ش��ورای پول و اعتبار را نیز بگیرد .در دو سال از فعالیت موسسه حدود چهار
هزار میلیاردتومان جذب منابع ص��ورت گرفته و حدود دو هزارمیلیارد تومان نیز تس��هیالت
پرداخت شد ».وی از برنامه ریزی برای جذب 10هزارمیلیارد تومان منابع در سال جاری خبر
داد و گفت« :تمرکز فعلی موسسه برای دریافت مجوز از بانک مرکزی است و پس از ان اتصال
به شبکه شتاب بانکی انجام می شودg ».
مدیرعامل بانک پارسیان مطرح کرد
نرخ سود منطقی
پیش شرط
ارز تک نرخی
بانک مرکزی اعالم کرد:
تجمیع صندوق های قرض الحسنه بیش از یک شعبه
بر اساس اعالم بانک مرکزی ،صندوق های تک ش��عبه ای مجاز به فعالیت قرض الحسنه
هستند ،اما تمامی صندوق های قرض الحسنه که بیش از یک شعبه دارند تا ۱۵اردیبهشت در یک
بانک قرض الحسنه تجمیع و سهامدار می شوند .بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران اعالم کرد:
«براساس قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی ،ماده 96قانون برنامه توسعه و مصوبه شورایعالی
امنیت ملی مقرر شد به منظور جلوگیری از بحران صندوق های قرض الحسنه چند شعبه ای در اینده،
ی صندوق های قرض الحسنه که بیش از یک شعبه دارند در یک بانک قرض الحسنه تجمیع و
تمام
سهامدار شوند .از این رو ،همه صندوق های دارای بیش از یک شعبه ،ظرف مدت یک ماه تا پایان
روز 15اردیبهشت 92موظف هستند در بانک قرض الحسنه مورد نظر تجمیع شده و به نسبت تعداد
شعب و میزان سهام ،سرمایه واریز نمایند .بدیهی است بعد از مهلت مقرر ،صندوق های یادشده که
تحت عنوان موسسه قرض الحسنه پس انداز و صندوق قرض الحسنه و ...فعالیت می کنند ،از فعالیت
انان جلوگیری به عمل خواهد امد و مسئولیت بروز مشکالت احتمالی به عهده اعضای هیات مدیره
صندوق مذکور خواهد بودg ».
«حسینعلی ضیائی» مدیرعامل پست بانک شد
ی حس��ینعلی ضیائی به عنوان مدیرعامل جدید و عضو هیات مدیره پست بانک
در مراس��م
معارفه شد و پنج عضو هیات مدیره این بانک تعیین شدند .پیش از این نیز مرتضی دستجانی فراهانی
سرپرستاینبانکبودوضیائینیزدرگذشتهمدیرعاملصندوقتامیناجتماعیواخیرامشاوربانک
مرکزی بوده است .همچنین مرتضی دستجانی فراهانی به عنوان رئیس هیات مدیره و حمزه ای پوری
به عنوان عضو هیات مدیره انتخاب شدند .عادل قبادی زاده و علی نعمتی مانند سابق دیگر اعضای
هیات مدیره پنج نفره هستند .مرتضی فراهانی 20اسفند 91با حکمی از سوی محمدحسن نامی،
وزیر ارتباطات و فناوری اطالعات به سمت سرپرست پست بانک ایران منصوب شد و جایگزین
محمد حسن محبیان عراقی ،مدیرعامل پیشین این بانک شدg.
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 168
مدیرعامل بانک پارسیان با بیان اینکه برای تک نرخی
ک��ردن ارز ابتدا باید نیازهای واقعی پوش��ش داده ش��ده و
تقاضای کاذب از بازار خارج شود ،گفت« :برای حفظ ارزش
س��پرده ها نباید نرخ سود بانکی منفی ش��ود زیرا این اقدام
موجب خروج منابع خواهد شد ».علی سلیمانی شایسته در
نشستی خبری با اشاره به معوقات در سیستم بانکی اظهار
داشت« :سیستم بانکی باید راهکار هایی برای بازپرداخت
بدهی های سررسید گذش��ته تدوین و عملیاتی کند ».وی
افزود« :در مجموعه سیاس��تگذاری برای وصول مطالبات
معوق باید فضایی فراهم ش��ود که جریان ورود س��رمایه
به بخش تولید و صنع��ت بهبود یاب��د ».مدیرعامل بانک
پارس��یان با اش��اره به تالش دولت برای عدم افزایش نرخ
سود در چند س��ال اخیر گفت« :همه این اقدامات در حالی
انجام شد که نرخ سود س��پرده های بانکی با هدف حمایت
از تولید افزایش یافت اما این سوال وجود دارد که ایا حجم
منابع کاهش یافته یا افزایش یافته اس��ت؟» وی ادامه داد:
«نرخ تورم به حدود 31درصد تا پایان سال گذشته رسیده
و ایا منطقی اس��ت به صنعتی که با بازده��ی زیر نرخ تورم
به فعالیت می پردازد ،تس��هیالت پرداخت ش��ود در حالی
که بانک ها با اس��تفاده از س��پرده های مردم تس��هیالت
می پردازند ».مدیرعامل بانک پارسیان با بیان اینکه میزان
منابع تزریق ش��ده مطابق با پیش بینی ها در س��ال گذشته
نبوده است ،گفت« :این در حالی است که سال گذشته نرخ
ارز از 1226تومان به 2500تومان افزایش یافت که رش��د
دو برابری را نشان می دهد ».شایسته ادامه داد« :با بروز این
اتفاق تقاضای نقدینگی در واحدهای صنعتی افزایش یافت
اما به دلیل اینکه نقدینگی و تس��هیالت به اندازه کافی به
انها اختصاص داده نش��د ،میزان مطالبات سررسید گذشته
افزایش یافت ».به گفت��ه وی ،تاخیر در تصمیم گیری های
ارزی یکی دیگر از دالیل افزایش مطالبات معوق و سررسید
گذشته در سال گذشته بود .مدیرعامل بانک پارسیان با بیان
اینکه نرخ سود س��پرده ها باید منطقی و متناسب با شرایط
اقتصادی تعیین شود ،گفت« :انچه در این بین اهمیت دارد
ی نشدن نرخ سود سپرده های بانکی است تا قدرت خرید
منف
پول سپرده گذاری شده مردم کاهش نیابد ».وی با اشاره به
سیاست تک نرخی کردن ارز افزود« :برای اجرای این طرح
باید ابتدا نیاز بازارها پوشش داده شده و تقاضاهای کاذب از
بازار خارج شود؛ در صورتی که دارندگان نقدینگی و سپرده
تصور کنند سرمایه انها در حال کاهش است ،اقدام به تبدیل
دارایی های خود می کنند و به همین دلیل تقاضای کاذب در
بازار ارز ایجاد می شود ».شایسته با اشاره به ورود بخشی از
نقدینگی در سال گذشته به بازارهای سوداگری مانند سکه
و ارز گفت« :بخش��ی از منابع به بازار سهام هم وارد شد که
البته پس از مدتی خریداران سهام با زیان مواجه شدند ».وی
افزود« :تعیین نرخ س��ود غیرمنطقی سپرده ها ،سپرده های
بانکی را تحت تاثی��ر قرار می دهد و اگ��ر بانکی بخواهد در
اقتصاد حضور داشته باشد باید نس��بت به جمع اوری منابع
اقدام کرده و تسهیالت بپردازد ».مدیرعامل بانک پارسیان
با اشاره به نظر مثبت رئیس کل بانک مرکزی برای افزایش
نرخ سود بانکی ،اظهارداشت« :این مساله امسال برای اولین
بار مطرح شده و به نظر می رسد گریزی از ان نیست ».وی
تاکید کرد« :البته در کنار افزایش نرخ س��ود سپرده ها نرخ
سود تس��هیالت هم باید منطقی ش��ود و از این اقدام نباید
هراسی وجود داشته باشدg ».
در مجمع بانک اینده مشخص می شود
انتخاب اعضای هیات مدیره «بانک اینده»
اعضا و س��هامداران بان��ک ادغام��ی «اینده» 29
فروردین م��اه مجم��ع برگزار ک��رده و پ��س از تصویب
اساس��نامه خود ،اعضای هیات مدی��ره را انتخاب کردند.
بانک اینده ک��ه محصول ادغام بانک تات و موسس��ات
صالحین و اتی است ،پس از نزدیک به یک سال باالخره
با تعیین اعضای هیات مدی��ره و در نهایت مدیرعامل به
صورت جدی در عرصه بانکداری حضور یافت ،هرچند در
این مدت سعی کرده اند مشتریان خود باشند .این مجمع که قرار است در سالن تالش برگزار
ش��ود ،همچون دیگر مجامع « تصویب اورده غیر نقدی موسسان بانک ،تصویب هزینه های
قبل از تاسیس بانک ،تصویب طرح اساسنامه بانک اینده،انتخاب اعضای اصلی و علی البدل
هیات مدیره بانک و تعیین مبلغ حق حضور در جلسات اعضای غیر موظف ،انتخاب حسابرس
مستقل و بازرسان قانونی اصلی و علی البدل و تعیین مبلغ حق الزحمه مربوط و انتخاب روزنامه
کثیر االنتشار برای درج اگهی های بانک» را در دستورکار داردg .
«نظری» مدیرعامل بانک رفاه کارگران شد
رئیس جدی��د هیات مدیره بانک رف��اه کارگران گف��ت« :محمدرضا نظ��ری به عنوان
مدیرعامل جدید این بانک تعیین ش��د ».اس��ماعیل له گانی با بیان اینکه محمدرضا نظری
مدیرعامل بانک رفاه شد ،اظهار داشت« :نظری پیش از این عضو هیات عامل صندوق توسعه
ملی بوده است ».وی که به عنوان رئیس هیات مدیره این بانک تعیین شده در مورد علت تغییر
مدیرعامل ،گفت« :با تقاضای بازنشس��تگی اقای ایمانی موافقت ش��ده و ایشان بازنشسته
ش��ده اند ».رئیس هیات مدیره بانک رفاه کارگران ادامه داد« :مراسم تودیع و معارفه مدیران
عامل جدید و قبلی بانک امروز برگزار می شودg ».
83
بلومبرگ گزارش داد
اونس همچنان در سراشیبی
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 168
بانک های مرکزی جهان با دارا بودن 19درصد کل
طالی اس��تخراجی جهان ،بزرگ ترین خسارت دیده های
سقوط بهای فلز زرد هستند .س��رمایه گذاران با بیشترین
سرعت در دو سال گذشته ،در حال خارج کردن سرمایه های
خود از طال و س��رمایه گذاری در بازارهای س��هام هستند.
بر اس��اس این گزارش ،این امر به ضرر بانک های مرکزی
جهان تمام ش��ده و این بانک ها با بیش��ترین زیان ،معادل
560میلی��ارد دالر مواجه ش��ده اند .به گزارش موسس��ه
امریکایی کمبریج ،با کاهش ارزش طال در روز گذشته به
پایین ترین میزان در دو سال گذشته ،معامالت محصوالت
مرتبط با طال در سال ،2013حدود 37میلیارد دالر کاهش
یافته اس��ت .ارزش خالص دارایی های خارج شده از بازار
طال از 10اوریل تاکنون 11/2 ،میلیارد دالر براورد ش��ده
که بیشترین میزان از سال 2011را به خود اختصاص داده
راه اندازی صندوق قرض الحسنه در چهار بانک
با اعطای مجوز رسمی از س��وی بانک مرکزی ،چهار صندوق قرض الحسنه در چهار بانک
خصوصی و دولتی راه اندازی شد .یکی از برنامه های اصلی بانک مرکزی در سال های اخیر تشویق
بانک ها برای ایجاد صندوق مجزا به نام قرض الحسنه در ش��بکه بانکی کشور بوده است .بانک
مرکزی قصد دارد با این کار فضایی ایجاد شود تا بانک ها بتوانند منابع سپرده گذاری شده در حساب
قرض الحسنه را با نرخ سود مشخص تنها در امور قرض الحسنه صرف کنند .پیش از این بانک ها تنها
حسابی به نام قرض الحسنه داشتند که بیشتر با قرعه کشی جذاب شناخته می شد.اما حال صندوق
مجزایی با این نام در چهار بانک خصوصی و دولتی شکل گرفته که براساس ان این صندوق ها دارای
مجوز رسمی مختص خود و مدیرعامل هستند .در این مرحله چهار بانک توسعه تعاون و مسکن
به عنوان بانک های دولتی و دو بانک ملت و پارسیان از سوی بانک های غیر دولتی موفق شده اند
مجوز رسمی راه اندازی صندوق قرض الحسنه از بانک مرکزی دریافت کنند .حسین نوربخش(بانک
توسعهتعاون)،مرتضینسرینفرد(بانکملت)،محمدرضابهنامحسین پور(بانکپارسیان)ویوسف
ضالحسنههستند.گفتنی
مرتضاییابیز(بانکمسکن)مدیرانعاملتائیدشدهبرایصندوق هایقر
است که مدت اعتبار این صندوق های قرض الحسنه بانک ها نامحدود تعیین شده است .تجمیع
صندوق های قرض الحسنه چند شعبه ای که اخیرا بانک مرکزی ان را در دستورکار خود قرار داده
استدرراستایافزایشحضوربانک هادرحوزهقرض الحسنهاست.احتمالافزایشتعدادبانک هایی
که صندوق قرض الحسنه با هویت مشخص و مجوز مجزا خواهند داشت در اینده وجود داردg .
به شرط تمرکز منابع ،بانک مهر کارت اعتباری می دهد
بانک قرض الحسنه مهر ایران به ش��رط تمرکز منابع ش��رکت ها و نهاد ها ،به کارکنان و
کارگران انها کارت اعتباری قرض الحسنه با کارمزد 4درصد می دهد .بانک قرض الحسنه مهر
ایران اعالم کرد که «در راستای رفاه حال کارمندان و کارگران اقدام به اعطای کارت اعتباری
قرض الحسنه کرده است ».بر اس��اس این گزارش« :تمامی نهاد ها و سازمان ها اعم از دولتی و
غیر دولتی در صورت تمرکز منابع مالی و پرداخت حقوق و دس��تمزد پرسنل خود از طریق بانک
قرض الحسنه مهر ایران می توانند از این خدمت بهره مند شوند ».گفته شده است که حداکثر مبلغ
کارت اعتباری قرض الحسنه پانزده میلیون ریال اس��ت و تاریخ اعتبار کارت چهار ماهه و بعد از
خرید با احتساب سه ماه تنفس در 15قس��ط با کارمزد چهار درصد قابل وصول است .همچنین
کارفرمای متقاضی کارت اعتباری قرض الحسنه می بایست تضمین بازپرداخت تسهیالت اعطایی
به کارکنان دارنده کار اعتباری را بر عهده بگیردg.
84
است؛ همچنین ارزش سرمایه های تزریق شده به بازارهای
سهام در امریکا و سایر نقاط جهان به 21/25میلیارد دالر
رس��یده اس��ت .ش��ورای جهانی طال در لندن اعالم کرد:
«بانک های مرکزی جهان ذخایری برابر با 31694/8تن
طال ،معادل 19درصد کل طالی استخراجی جهان را در
اختیار دارند ».به نوش��ته بلومبرگ ،قیمت این فلز گرانبها
پس از 12س��ال متوالی افزایش نس��بت به رکورد 1923
دالری ان در سپتامبر ،2011امسال با کاهش 29درصدی
مواجه شد .از طرفی ،رشد اقتصادی و سوددهی شرکت های
س��هامی به همراه کاهش تورم سبب شد تا در سال جاری
سرمایه های بازارهای سهام جهان به 2/28تریلیون دالر
افزایش یابد .انتونی والری ،ی��ک تحلیلگر بازار گفت« :به
نظر می رس��د ،احتمال خطر در اقتصاد جهان کاهش یافته
و سرمایه گذاران در جس��ت وجوی دارایی هایی هستند که
یا درامد داشته باش��ند یا دارای پتانسیل رشد باشند و طال
هیچ کدام از اینها را ندارد ».قیمت ط�لا در بازار نیویورک
از ابتدای س��ال جاری میالدی 17درصد کاهش یافته که
بدترین شروع از سال 1981را به خود اختصاص داده است.
کاهش 9.3درصدی قیمت طال در 15اوریل نیز بیشترین
کاهش 2روزه از ژانویه 1980ب��رای این فلز گرانبها بوده
است .قیمت کنونی طال در جهان با نوسانات زیادی روبه رو
است به طوری که با وجود روند کاهشی دو هفته ای خود با
30دالر افزایش روبه رو ش��د و دوباره کاهش یافت .بهای
جهانی طال نیز روند کاهشی خود را ادامه داده است .قیمت
طال در 30روز گذش��ته 210دالر و طی دو هفته گذشته
حدود 200دالر افت داشته است .این فلز زرد درحال حاضر
در معامالت با 6دالر کاهش نس��بت به س��اعات اغازین
شروع به کار بازارهای جهانی به 1382دالر در هر اونس
رسیده استg.
سراسری شدن سرویس تماس های از دست رفته همراه اول
سرویس ازمایشی اطالع از تماس های از دست رفته
هم��راه اول که از س��ال ۹۰با نام «پی��ک تماس» برای
برخی مشترکان فعال شده بود اکنون و پس از دو سال به
صورت عمومی و با نام «تماس بان» برای تمام مشترکین
این اپراتور قابل استفاده ش��ده است .سرویس تماس بان
برای تمام مش��ترکین اعتباری و دائمی همراه اول قابل
فعال سازی شد .این س��رویس همان سرویس اطالع از
تماس های از دست رفته است که نخستین بار در س��ال 90با نام «پیک تماس» برای برخی
مش��ترکان همراه اول فعال ش��د و قرار بود در اینده نه چندان دور برای تمام مشترکان فعال
شود .با فعال بودن این سرویس در صورت در دسترس نبودن یا خاموش بودن گوشی ،پس از
بازگشت مجدد به شبکه همراه اول ،شماره و زمان تماس کسانی که در این فاصله با وی تماس
گرفته اند در قالب یک پیامک شامل ش��ماره تلفن ،تاریخ و زمان تماس از طریق یک پیامک
برای مشترک ارسال می شود .فعال سازی ،غیرفعال سازی و استفاده از سرویس در قالب دریافت
پیامک ها رایگان است .مشترکین دائمی و اعتباری همراه اول برای فعال سازی این سرویس
باید عدد 1التین را به شماره 9914ارسال کنندg .
همراه اول اعالم کرد:
توزیع رایگان گوشی ،سیم کارت و شارژ در مناطق زلزله زده
اپراتور اول برای تامین ارتباط مناسب در مناطق زلزله زده استان بوشهر اقدام به توزیع گوشی
تلفن همراه ،سیمکارت اعتباری و شارژ رایگان کرده است .براساس این گزارش ،همراه اول عالوه
بر کمک های مذکور ،برای تمامی مشترکین در مناطق زلزله زده 90دقیقه مکالمه رایگان در نظر
گرفته است .این گزارش می افزاید« :با پیش بینی های صورت گرفته مانند تامین برق اضطراری،
شبکه همراه اول در استان بوشهر هیچ گونه قطعی نداشته و با پایداری کامل در حال خدمت رسانی
به مشترکین است؛ همچنین کارشناسان فنی این اپراتور بالفاصله در محل حادثه حضور یافته و
با ایجاد یک سایت اضطراری ،ظرفیت ارتباطی در مناطق زلزله زده را افزایش داده اند .در برخی
مناطق زلزله زده پیش از وقوع حادثه ،تنها همراه اول پوش��ش داشته و از معدود تجهیزات سالم
مانده از زلزله ،تجهیزات و دکل های تلفن همراه اپراتور اول استg».