ماهنامه مثلث شماره 172
ماهنامه مثلث شماره 172
ماهنامه مثلث شماره 172
گردش به راست از چپ؟
توزیع مجدد درامد یا سیاست های رشد گرایانه؛
کدامیک 92را می برند
علو
م سیاسی
ت 88/1392صفحه3000/تومان
هفته نامه خبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوهفتاددوم 28/اردی بهش
فرمول اصولگرایان
برای رقابت با
هاشمی
اجماع روی یک گزینه یا ورود با دو گزینه؟
کدام هاشمی ؟
هاشمیرفسنجانیبهدنبالجذبراستگرایانسنتی
دولت فقط با یک نامزد
چرارحیمیثبتناموکنارهگیریکرد؟
پدیده اصولگرایان
ارایشنیروهایسیاسیاصولگراپساز
حضورسعیدجلیلی
گفتوگوهاییباعباسسلیمینمین
محمدسلیمانی،مسعودپزشکیانومصطفیکواکبیان
جزییاتبرنامههایانتخاباتیصداوسیما
درگفت وگوبامدیرشبکهاول
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
قهرمان ناراضی
امیر قلعه نویی از چه چیزی ناراحت است؟
توازن قوا به نفع اسد
تفاهم امریکا و روسیه برای پایان جنگ؟
شوک در سیاست پاکستان
حزب نواز شریف پیروز انتخابات شد
جای خالی را با ما پر کنید
قیمت ها به تومان میباشد
سه ماهه
شش ماهه
یک ساله
پست سفارشی ته ران
36/000
72/000
144/000
پست سفارشی شهرستان
38/000
76/000
152/000
بانک ملت به نام هفته نامه مثلث
شماره حساب 43293196/94
شماره کارت 6104-3377-7006-5405
شماره شبا IR28 0120000000004329319694
برای اطالعات بیشتر عدد صفر را به شماره 3000411711ارسال نمایید
شماره تماس88171506-8 :
09109797859
برای دریافت پیشخوان همراه اول MOSLASرا به 7050پیامککنید
راهامام
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
سیاست بیگانگان
در ورود فرهنگ استعماری
وگرفتاریهایمادراینوقتگرفتاریکوچکینیست.انهاسعیکردند
کهطراحبدهندبرایاینممالکشرقیوخصوصاانجاهاییکهذخایربیشتر
دارند.اینهاسعیکردهبودندکههمهچیزیکهازغرببهایرانواردمیشود
یکنوعخاصیباشد.فرهنگاستعماریواردکنندبهایران؛وماراباتبلیغات
دامنهداری که همه شما میدانید عاشق ان بکنند .به اسم فرهنگ غربی و
دموکراسی خاص به ممالک استعماری یا نیمه استعماری وارد کنند؛ و به
مجله خبری
12-27
جنجالدرساختمانفاطمی
فقطمشاییماند
هاشمینیامدهکهبماند
سیاست
28-51
رسیدن از 3به یک
پدیدهاصولگرایان
مشاییوهاشمیرقبایاصلیماهستند
کدامهاشمی؟
بینالملل
52-59
شوکدرسیاستپاکستان
عملیاتسِ ری
برسرعقلامدناوباما؟
رویدیگر دموکرات ها
توزیع مجدد درامد یا سیاستهای رشدگرایانه؛
کدامیک 92را میبرند
علوم سیاسی
هفتهنامهخبری،تحلیلی/سالچهارم/شمارهصدوهفتاددوم 28/اردیبهشت 88/1392صفحه3000/تومان
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
فرمول اصولگرایان
برای رقابت با
هاشمی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
اجماع روی یک گزینه یا ورود با دو گزینه؟
کدام هاشمی ؟
هاشمیرفسنجانیبهدنبالجذبراستگرایانسنتی
دولت فقط با یک نامزد
چرارحیمیثبتناموکنارهگیریکرد؟
پدیده اصولگرایان
ارایشنیروهایسیاسیاصولگراپساز
حضورسعیدجلیلی
گفتوگوهاییباعباسسلیمینمین
محمدسلیمانی،مسعودپزشکیانومصطفیکواکبیان
جزییاتبرنامههایانتخاباتیصداوسیما
درگفتوگوبامدیرشبکهاول
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
مثلث؛ هفته نامه ای خبری ،تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل ،ازادی و
جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش اسالم ،انقالب،
امام و رهبری ،ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت
مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن
عدال�ت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن
گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و
تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست.
امیدواریم که در روایت مان صادق ،بر مرام مان مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر،
بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
مثلث
گردش به راست از چپ؟
قهرمان ناراضی
امیر قلعهنویی از چه چیزی ناراحت است؟
توازن قوا به نفع اسد
تفاهم امریکا و روسیه برای پایان جنگ؟
شوک در سیاست پاکستان
حزب نواز شریف پیروز انتخابات شد
شماره پیامک3000411711 :
اسم دموکراسی غربی به خورد ما بدهند .همه چیزهایی که
اینهابه اسم «ترقی» و «تعالی» و «ازادی» و «دموکراسی»
و «فرهنگ» و همه چیز ،اینها به طرز خاصی وارد شده است
به ایران .انطور نیس��ت که همین ازادی که در ایران در زمان
این پدر و پس��ر در ایران وارد کردند این ازادی باش��د که در
غرب هست .یا این دموکراس��ی که ادعا میکنند و در ایران
میگویندمیخواهیمتعقیبکنیم،وحاالهمبازیخوردهها
و یا غرضمندها دامن به ان میزنند ،این دموکراس��ی است
کهدرغربپیشخودانهاهست.اینهاهمهوارداتیهستند؛
یعنیازادیکهبرایایرانوبرایممالکشرقیاینهاتحویل
ماهادادندعبارتازازادیدراموریکهموجبتباهیملتما
و جوانهای ما شده است .شما مالحظه کردید ،یادتان است
زمانرضاخانرا،انزمانقبلاورایادتاننیست،وزمانپسر
خلفش-کهازانخبیثتربود-یادتاناستکهازادیکهبرای
ما اوردند ،و به ما به قول خودشان «اعطا» کردند! -ازادی در
رفتنمراکزفساد،سینماهاانطورکهخودشاندرستکرده
بودند همه جا این همه مراکز فسادی که ،خصوصا در تهران
درس��ت کرده بودند ،این همه مشروب فروشیهایی که در
سرتاسر ایران و خصوصابیشتر در مرکز در انجا درستکرده
بودند.قضایایمطبوعاتورادیووتلویزیون،انمعانیکهخود
انها هستند .ازادی مجالت با ان وضع انحراف کننده -تمام
چیزها چیزهایی بوده است که نقشه کشیدند برای ممالکی
کهمیخواهندتحت نفوذخودشانیااستعماریباشدیانیمه
استعماری ،استعمار نو باشد ،همه این چیزها را به طور مفید
برایمادرستکردند.درتماماینمدتیکقلمازادنبودکه
یک مطلبی که به صالح کشوراست بنویسد؛ و یک ادم قادر
نبود که یک خطابه ،یک صحبت بکند و اظهار مصالح امور و
مفاسدرابکند؛یکروزنامهنبودکهدران،انمفسدههاییکه
در ایران دارد واقع میشود و ان چپاولگریهایی که داخل و
خارجدستبههمدادندودارندچپاولمیکنندبنویسد.
علومسیاسی
60-69
گردش به راست از چپ؟
توزیعثروتبهجایتوزیعمجدددرامد
اقبالتغییر
دربرزخاشفتگیوثبات
ورزش
70-75
قلعه نوییمی ماند
امپراتوریجداگانه
تثابتامیر
ژس
دیدار
76 -81
جانبِبَر،هاییزمنهوییزتو
صدرایحکیم
ستارگانرویصحنه
«لیگیکپولی»
تحریریه:
ی
دبیر تحریریه و سیاست :مصطفی صادق
دبیر فرهنگ :سیدرضا صائمی
دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ :مصطفی شوقی
دبیر بین الملل :سعیده سادات فهری
دبیر دیدار :افشین خماند
دبیر بازار :مصطفی میری
دبیر ورزش :مهدی ربوشه
دبیر خبرنامه :علی حاجی ناصری
اعضای تحریریه و همکاران :زهیر توکلی -ش��اهین فتحیان -شاهده یوسفی
یاس��ین سیف االس�لام -امی��د کرمانی ه��ا -زه��ره دیان��ی -فاطمه میرزایی
ش��یما غفاری -فاطمه کریم خان -زهرا راد -عاطفه کربالئی -محمد تاجیک
حسین غالمی -فاطمه سیف -حمیدرضا نصیری نژاد -مسعود نجفی
دبیراجرایی :سمانه مومنی
مدیر فنی و هنری :نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر و عکس :هومن سلیمیان -امیر طالیی کیوان
تصحیح :ژیال شاکری -امیر عزیزی
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :مصطفی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلی اجورلو
امور اداری :محمد سرخ خواه -محمد شکراللهی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر اسماعیل تبار -مهندس واعظی -دکتر ایت اله ابراهیمی
دکتر غالم حسن تقی نتاج -حسین زندی -احمد طالیی -مهندس بختیاری
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -هادی انباردار
سید عارف علوی -رضا راستی -ابراهیم صفرلکی -دکتر زارعیان
علیرضا حسن زاده -دکتر بهرامپور -سید حمید خالقی
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید بهشتی ،خیابان پاکستان ،کوچه دوازدهم،
پالک ،24واحد 1
تلفن 88171506-8 :
رهبر معظم انقالب:
به هیچ دلیلی نباید از قانون تخطی کرد
مجله خبری
حضرت ای�ت اهلل العظم ی خامنه ای رهبر معظم
انقلاب اسلامی چهارش�نبه در دی�دار ه�زاران نفر
از قش�رهای مختلف مردم ،ب�ا توصیه ب�ه احاد ملت
ب ه خصوص جوانان برای بهره گیری از ظرفیت عمیق
و انسان س�از ماه معطر رجب ،انتخابات 24خرداد را
ازمون افتخارامیز دیگری برای ملت ایران دانستند و
با تبیین «اهداف متضاد ملت و دش�منان ملت در این
انتخاب�ات» تاکید کردند« :مردم ب�رای تحقق اهداف
خود و ناکام ماندن دش�من ،با حضور پرش�ور و گرم
در انتخابات ،از میان نامزدهایی که ش�ورای نگهبان
براس�اس معیارهای قانون معرفی م ی کند ،انسانی
شایس�ته ،وارس�ته ،مومن ،انقالبی« ،اهل استقامت
و ع�زم و ایس�تادگی» و برخوردار از هم�ت جهادی را
انتخاب کنند ک�ه بتواند بهت�ر از دیگ�ر نامزدها ،بار
س�نگین عزت و پیشرفت کش�ور را به دوش بکشد
و به جل�و ببرد».رهبر انقلاب ،انتخابات م�اه اینده را
مهمترین مساله کنونی کشور خواندند و با اشاره به
تاثیرات کوتاه مدت و بلندمدت این رویداد خاطرنشان
کردند« :در این انتخابات یک نفر ب�ا رای ملت ،مدت
چهار سال بر سرنوشت و مسائل عمده کشور حاکم
م ی ش�ود ،اما برخی تصمیم�ات و کاره�ای خوب یا
غیرخوب این فرد ،م ی تواند حتی در 40سال اینده بر
کشور تاثیرگذار باش�د و این واقعیت ،نشان م ی دهد
انتخابات ریاست جمهوری ،چقدر مهم است».ایشان
در تبیین اهمیت مضاعف انتخابات 24خرداد افزودند:
«ب ا وج�ودی که ح�دود یک ماه ت�ا انتخاب�ات فاصله
داریم ای�ن موضوع به یک مس�اله مه�م بی ن المللی
تبدی�ل ش�ده و اتاق ه�ای فک�ر جهانی و دش�منان
ایران ،حت�ی مقدم�ات ان را با دقت رص�د م ی کنند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با تاکید بر اینکه دشمنان در
قبال این انتخابات اهدافی کامال مغایر با اهداف ملت
ایران را دنبال م ی کنند ،افزودند« :مردم ایران ب ه دنبال
فرد اصلحی هستند که کش�ور را با سرعت بیشتری
در عرصه های مادی و معنوی ب�ه پیش ببرد و ضمن
حل مش�کالت موجود و ایجاد زندگی بهتر و مرفه تر،
عزت و اس�تقالل ایران را در پرتو «شور و شوق و امید
مردم» ارتق�ا بخشد».ایش�ان افزودند« :اما دش�من
به موازات تالش برای س�رد کردن انتخاب�ات ،دنبال
فردی است که این مختصات را نداشته باشد و ایران
را به وابس�تگی ،ضعف ،عقب ماندگی در عرصه های
مختلف و ق رار گرفتن در مسیر سیاست های بیگانگان
بکش�اند».رهبر انقالب خاطرنش�ان کردن�د« :البته
بیگانگان در درجه اول ب ه دنبال انجام نشدن انتخابات
بودند ،اما حاال که دستشان از این هدف کوتاه است،
دنبال دلس�رد کردن مردم ،از رونق انداختن انتخابات
و تاثیرگ�ذاری ب�ر انتخ�اب م�ردم هستند».ایش�ان
ناامی د ک�ردن م�ردم از ش�رکت در انتخاب�ات را از
تاکتی ک های اصلی دش�من دانستند و افزودند« :انها
م ی خواهن�د به اف�کار عموم�ی القا کنن�د رای دادن و
شرکت در انتخابات فایده ای ندارد ،پس چرا شرکت
کنیم؟»حضرت ایت اهلل خامنه ای با استناد به عملکرد
هفته های اخیر «شبکه بزرگ رسانه ها و خبرگزاری های
مثلث شماره 172
12
صهیونیس�تی» افزودند« :بحرانی جلوه دادن اوضاع
کشور ،بزرگنمایی مش�کالت ،القای یاس و ناامیدی
درباره حل مشکالت و تاریک جلوه دادن اینده ملت از
جمله روش هایی است که ش�بکه بزرگ دروغ پردازی
و تحریف ،ب�رای ب ی رونق ک�ردن انتخاب�ات ایران در
دس�تورکار خود ق�رار داده اس�ت».رهبر انقلاب در
همین زمینه افزودند« :البته مشکالتی مانند گرانی و
اشتغال در کشور وجود دارد ،اما کدام کشور است که
بدون مشکالت باشد؟ ایا فریاد کشیدن هر روزه مردم
اروپا در خیابان ها ،نش�انه این نیست که کشورهای
اروپای�ی ت�ا خرخ�ره در مش�کالت ف�رو رفته ان�د؟»
حضرت ایت اهلل خامنه ای در مقایس�ه اوض�اع ایران
و کش�ورهای دیگر افزودند« :کدام کشور از استقالل
ملی و انس�جام و وحدت ملت ایران برخوردار است؟
کدام کشور این همه جوان ب ا نشاط دارد که میدان های
عظیم علمی را فت�ح م ی کنند؟ کدام ملت توانس�ته
اس�ت از «اهمیت و عظمت و تاثیرگذاری ملت ایران»
در حوادث منطقه ای و جهانی برخوردار ش�ود؟ کدام
ملت توانسته اس�ت همچون مردم ایران عزیز ،همه
خباثت ه�ای دش�منان را ناکام بگ�ذارد و س�رافراز و
امیدوار به راه خود ادامه دهد؟»ایشان پس از تشریح
صحنه «رویارویی سیاسی ملت و جبهه ضد ملت در
انتخابات» تاکید کردند« :مردم بدانند حضور پرشور
و پررون�ق در انتخاب�ات ،موجب مصونیت کش�ور و
کاهش طمع بیگانگان برای دس�ت اندازی و خباثت
م ی شود».رهبر انقالب در توصی ه ای موکد به مسئوالن،
فعاالن سیاسی و کسانی که تریبون در اختیار دارند،
افزودند« :به مردم امید بدهید چرا که واقعیات کشور و
عزم و اراده ملت ،هر انسان منصفی را به اینده امیدوار
م ی کند».ایش�ان در نوعی جم ع بن�دی درباره نتیجه
رویارویی ملت و دشمنان در عرصه انتخابات افزودند:
«ان ط�ور که ما م�ردم ای�ران را ش�ناخته ایم و لطف و
فضل الهی را تجربه کرده ایم ،ملت در این نوبت نیز،
افتخار دیگ�ری بر افتخارات خود م ی افزاید و مش�ت
محکمی به دهان دشمن خواهد زد».رهبر انقالب در
ادامه س�خنان خود در نگاهی اجمالی ب�ه معیارهای
انتخاب نامزد اصلح گفتند« :تا قبل از انتخابات در این
زمینه نکات الزم را بیان خواهم کرد ،اما نکته مهم این
است که برای انتخاب خوب و درست ،باید معیارها را
شناخت و با مشورت و تفکر و دست یافتن به حجت
ش�رعی ،نامزد اصلح را انتخاب کرد».رهبر انقالب با
اشاره به ضرورت انتخاب کسانی که همتشان بر حفظ
عزت و پیشرفت کشور متمرکز است ،افزودند« :هرچه
در این سه دهه ب ه دست اورده ایم ،به برکت حرکت در
جهت اهداف انقالب بوده اس�ت ،بنابراین کسانی را
انتخاب کنیم که در همه شرایط ،تحقق این اهداف را
س رلوحه خود قرار م ی دهند».حضرت ایت اهلل خامنه ای
با اشاره به لزوم دقت در شعارهای نامزدها خاطرنشان
کردند« :گاه برخی ب�رای جلب ارا ،ش�عارهایی خارج
از ح�دود اختی�ارات رئی س جمهور و امکانات کش�ور
مطرح م ی کنند ،اما مردم با هوشمندی دنبال کسانی
هس�تند که ش�عارهای مبتن ی بر واقعیات م ی دهند و
برای حل مشکالت و فوریت ها ،روش هایی متناسب
با س�از و کار کش�ور را پی م ی گیرند».رهبر انقالب با
اشاره به امدن افراد متعدد به صحنه نامزدی انتخابات
افزودند« :ش�ورای محترم نگهبان که از انسان های
پرهیزکار ،متقی و اگاه تشکیل شده ،براساس وظایف
قانونی خ�ود ،کس�انی را که برای ریاس�ت جمهوری
صالح هس�تند به م�ردم معرفی م ی کنن�د و مردم از
میان نامزدهای معرف ی ش�ده ،کس�ی را که صال ح تر
است و بیش�تر به درد ملت م ی خورد انتخاب خواهند
کرد».حضرت ایت اهلل خامنه ای بار دیگر بر پایبندی
و تبعیت کامل از قانون تاکید کردند و افزودند« :عمل
به قانون معیاری بسیار خوب و وسیله ای برای ارامش
و اس�ایش ملت و حفظ وحدت ملی اس�ت و به هیچ
دلیلی نباید کسی از ان تخطی کند».ایشان حوادث
خسارت بار سال 88را نتیجه تخطی و تخلف عده ای
از قانون برش�مردند و افزودن�د« :انها ب�رای اغراض
نفس�انی یا اهداف سیاس�ی یا هر هدف دیگر ،راهی
خالف قانون رفتند و ضمن «صدم ه زدن به خودش�ان
و به ملت و کش�ور» ،نگذاش�تند مردم طعم ش�یرین
ارای 40میلیون�ی را ب ه خوب�ی بچش�ند و احس�اس
کنند».حضرت ای�ت اهلل خامنه ای تس�لیم در مقابل
قانون را تنه�ا راه صحی�ح خواندند و افزودن�د« :گاه
قان�ون صددرصد صحیح نیس�ت ،ام�ا از ب ی قانونی
بهتر است».ایش�ان افزودند« :ممکن است از مجری
قانون در یک بخش ،خطایی هم س�ر بزن�د ،اما اگر
نتوانی�م از راه قانونی ان خطا را اصلاح کنیم تحمل
ان ،از ب ی قانون�ی و عم�ل خلاف قانون بهتر اس�ت
ایشان داشتن حجت ش�رعی برای انتخاب یک فرد
را مای�ه ارامش دنیوی و اخ�روی خواندن�د و افزودند:
«اگر تصمیمی که با حجت شرعی گرفته شده غلط
هم از اب درامد ،چون انس�ان به تکلی�ف عمل کرده
سرافراز است».رهب ر انقالب اسالمی در بخش دیگری
از سخنانش�ان ماه رجب را امادگاهی ب�رای افزایش
ظرفیت معنوی خواندند و خاطرنشان کردند« :اگر در
رجب و شعبان ،توفیق حضور قلب حاصل شد و انسان
خود را در همه احوال در محضر علم بیک ران الهی یافت،
حضور پاکیزه در ضیافت ب ی دریغ اله�ی در ماه مبارک
رمضان،امکان پذیرخواهدشد».ایشانشرکتقشرهای
مختلف مردم ب ه ویژه جوانان در سنت حسنه اعتکاف در
ماهرجبرامنظره ایزیبادانستندوافزودند«:همهبرکات
و دستاوردهای انقالب ،به پشتوانه همین ذخایر معنوی
و روحی حاصل شده اس�ت».حضرت ایت اهلل خامنه ای
افزودند« :ایس�تادگی ،ش�ورانگیزی ،حرک�ت افرینی و
قدرتتحسی ن ب رانگیزامامراحلعظی م الشاندرمقابل
ستمگ ران جهانی ،متکی به اشک ها ،عبادات و مناجات
خالصانه ای بود که ان عزیز،در نیم ه هایشب باپروردگار
خویشزمزمهم ی کرد».رهبرانقالبرهبانیتدراسالمرا
به معنای حضور در همه عرصه های زندگی خواندند و با
تجلیلاز ایمان،احساساتانقالبیونقش افرینیجوانان
کشور در عرصه های ملی افزودند« :حفظ و تعمیق این
روحیه ،ادامه تفضالت و کم ک های پروردگار را تضمین
خواهد کردg».
مجله خبری
مثلث شماره 172
13
مجله خبری
مسکو مقابل واشنگتن
یک پایگاه اینترنت�ی امریکایی گزارش
داد که پوتی�ن ب�ا ب ی محلی ب�ه وزیرخارجه
امری�کا ک�ه ب�رای مالق�ات وی به مس�کو
س�فر کرده بود ،او را س�ه س�اعت پیش در
نگه داشت
مجله خبری
انتقاد از انحراف ی ها
مثلث شماره 172
فرمانده نیروی انتظام ی با بی�ان اینکه اعضای فرق�ه انحرافی جدید
مدعی هس�تند که حکمش�ان را از امام زمان(عج) م ی گیرند ،گفته اس�ت:
«هشت سال است که در این مورد نیز حرف م ی زنند ،اما معلوم نیست ولی
انها چه کسی است».
وزیر شعار درگذشت
مرتضای ی فر اولین مبدع تکبیر در سخنران ی های بعد از
انقالب بود .اهلل اکبرهای او بع�د از ورود امام(ره) در خاطره ها
به یادگار مانده
14
1
تکذی�ب تم�اس احمدی ن�ژاد ب�رای تعوی�ق
انتخابات
4
احمدی مقدم 8 :سال فقط حرف زدند
رئی��س پلیس ای ران ای��ن روزها و با نزدیک ش��دن به
انتخابات ریاست جمهوری انتقادات خود را به دولت افزایش
داده .او در اخرین اظهارنظرهای خود که رنگ و بوی سیاسی
زیادی داشت ،به عملکرد هشت ساله دولت انتقادات زیادی
وارد کرده و به بازخوانی حوادث چهار سال گذشته در مورد
حمله به سفارت انگلیس ،حوادث کوی دانشگاه در سال ،88
ازادی دانشجویان دستگی ر شده برخالف دستور دادستانی و
راهپیمایی سکوت ،پرداخت.
او که در یک جلس��ه پرس��ش و پاس��خ به سواالت
دانشجویان جواب م ی داد ،در پاسخ به سوال دانشجویی که
از او پرسید ایا در درگیری س��ال 88شما ب رای امنیت مردم
وارد خیابان ها ش��دید یا امنیت حکومت ب��ا اعالم اینکه ما
ب رای امنیت مردم در مسائل پشت پرده 88وارد شدیم ،گفت:
مثلث شماره 172
2
تروریست های سوری دست به ادم خواری زدند
انتش��ار تصاوی��ری وحش��یانه از ادم خواری توس��ط
شورش��یان س��وری خش��م بس��یاری را در هفته گذش��ته
ب رانگیخت .بسیاری از مقامات بی ن المللی و حتی دیده بان
حقوق بشر نس��بت به این عمل واکنش نشان دادند و ان
را وحشیانه خواندند .اما این تروریس ت ها از اقدام خود دفاع
کرده و ان را انتقام گیری از دولت سوریه عنوان کردند.
این فیلم ویدئویی وحش��ت اور ،توجهات را معطوف
به اتهام��ات جنای��ات جنگی مخالف��ان ک��رده و رهب ران
تروریس ت های شورش��ی و حامیان انها را در موضع دفاعی
قرار داده است .خالد الحمد در این فیلم روی جسد یک سرباز
خم شده و برخی ارگان های بدن او را بریده سپس م ی خورد.
پس از انتشار این فیلم در سطح وسیع واشنگتن ب رای
جلوگیری از تاثیر منفی ان روی اف��کار عمومی ان را یک
اقدام فردی خواند .نش��ریه تایم نیز با خالدالحمد گفت وگو
کرد و او در توجیه اقدام خود گفت که تحت تاثیر یک فیلم
ویدئویی در تلفن همراه س��رباز کشته ش��ده قرار داشت که
در ان به ی��ک زن برهنه و دو دختر وی «اهانت» م ی ش��د.
الحمد مدعی اقدامات وحش��یانه دیگری نیز شده و گفت:
«من ی��ک کلیپ ویدئویی دیگ��ر دارم .در ای��ن فیلم بدن
یک شب ه نظامی طرفدار اسد را با اره م ی برم؛ اره ای که ب رای
بریدن درختان استفاده م ی کنیم .من او را به قطعات کوچک
و بزرگ بریدم ».وی در بخش دیگری از گفت وگوی خود با
نشریه تایم گفت« :تمام انها [علوی های سوریه] را قتل عام
خواهیم کرد».
ناوی پیالی ،کمیس��اریای عالی حقوق بشر سازمان
ملل ،خواه��ان انجام تحقیق��ات درباره اتهام��ات وارده به
شورشیان مانند شکنجه ،اعدام های بدون محاکمه و دیگر
انواع جنایت شده است.
3
انتظار سه ساعته کری برای مالقات با پوتین
ماجرای اختالف نظر واشنگتن و مسکو بر سر مساله
سوریه از عوامل مهمی اس��ت که وضعیت سوریه را تحت
تاثیر قرار م ی دهد .درحالی که امریکا از شورش��یان مسلح
س��وری حمایت م ی کند ،روس��یه اما تمایلی ن��دارد که در
کنار امریکا قرار بگیرد .ش��کاف میان امریکا و روس��یه بر
سر س��وریه و عدم همراهی این کش��ور ،مانع بزرگی بر سر
راه امری��کا و متحدانش قرار داده تا نتوانن��د به اهداف خود
در سوریه دست پیدا کنند .این شکاف روز به روز عمی ق تر
نیز م ی شود .هفته گذش��ته یک پایگاه اینترنتی امریکایی
گزارش داد که پوتین با ب ی محلی به وزیرخارجه امریکا که
ب رای مالقات وی به مسکو س��فر کرده بود ،او را سه ساعت
پیش در نگه داشت.
المانیتور نوشت« :رئی س جمهور روسیه ،پیش از دیدار
اخیر خود با وزیر خارجه امریکا در کرملین ،او را سه ساعت
در انتظار گذاشت و هنگام ی که این دیپلمات ارشد امریکا
از بحران جاری در سوریه صحبت م ی کرد ،پوتین مرتبا در
حال بازی با خودکار خود بود .این پایگاه همچنین از امریکا
خواست که از بحران هایی که به واس��طه جنگ با ع راق و
افغانستان بر انها تحمیل ش��ده درس بگیرند ».در همین
حال از روس��یه خبر م ی رسید که این کش��ور تصمیم دارد
سامانه های موشکی اس 300را به سوریه تحویل دهد.
این خبر درحالی منتشر شد که نتانیاهو هفته گذشته
قصد داش��ت تا در دیدار با پوتین ،وی را متقاعد کند تا این
سامانه موش��کی را به دولت اس��د تحویل ندهد .روزنامه
روسی «کامرسانت» در این باره به نقل از یک منبع اگاه در
دولت روسیه نوشت« :رئی س جمهور روسیه بر ارسال سامانه
اس 300به سوریه تاکید دارد».
به نوش��ته این روزنامه؛ رئی س جمهور روسیه در دیدار
چند روز قب��ل خود با نخس��ت وزیر انگلیس که در ش��هر
ساحلی سوچی روسیه انجام ش��د ،به دیوید کامرون گفته
است که اس 300حتما به س��وریه داده خواهد شد .پیش از
این برخی منابع خارجی ف��اش کرده بودند که پس از حمله
ت وگوی
اخیر رژیم صهیونیستی به سوریه ،پوتین در یک گف
تلفنی با نخس ت وزیر رژیم صهیونیستی به او درباره این اقدام
هشدار داده بود.
مجله خبری
درحالی که روز سه ش��نبه هفته قبل مجتبی ذوالنور
خبر از تماس احمدی نژاد با هاشمی و خاتمی ب رای تعویق
انتخابات داده بود ،یک روز بعد دفتر رئی س جمهور این خبر
را تکذیب کرد.
جانشین س��ابق نماینده ول ی فقیه در سپاه با پیچیده
و غیرقابل پی ش بینی بودن رفتارهای احمدی نژاد گفته بود:
«اینجاس��ت که جنگ زرگری وی که تاکنون با هاش��می
مطرح بوده فراموش شده و دو جریان به ظاهر متضاد ب رای
هدف مشترک به وحدت م ی رسند».
با این حال ی��ک روز بعد مرکز رواب��ط عمومی دفتر
رئی س جمهور اظه��ارات ذوالنور را قویا تکذی��ب کرده و در
اطالعی ه ای نوش��ت« :در پی اظهارنظری غی ر واقع و کامال
دروغ مبن ی بر «تماس تلفنی دکت��ر احمدی نژاد با خاتمی
و هاش��می» ب رای تعویق انتخابات ،به اطالع م ی رساند که
این موضوع از اساس دروغ و کذب محض است .مرکز روابط
عمومی دفتر رئی س جمهور ضمن اظهار تاسف از اینگونه
رفتارهای نادرست ،توصیه م ی نماید که توسل به خبرسازی
دروغین و اقدامات غی ر اخالقی ب رای عامالن ان هیچگونه
نتیجه ای نخواهد داشت».
همچنی��ن دفتر رئی س جمه��ور ای��ن کار را مصداق
بازر تش��ویق اذهان عمومی دانس��ت و پیگی��ری قضایی
ان را تا رس��یدن به نتیج��ه نهایی ب رای خ��ودش محفوظ
دانست .از سوی دیگر این بیانیه به مراجع ذی صالح قضایی
توصیه اکید کرد با عوامل انتشار این شایعات برخورد کنند.
حجت االسالم ذوالنور هنوز پاس��خی به این اظهارات نداده
است.
گروه دیده بان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن نیز
اعالم کرد که سه افسر ارتش بشار اسد در شهر شمالی رقه
توسط تروریس��ت های جبهه النصره بدون انجام محاکمه
اعدام ش��ده اند .روزنامه تایم اعالم کرد که این ویدئو توسط
دوتن از خبرنگاران این نشریه در ماه اوریل مشاهده شده بود
و تنها پ��س از گفت وگو با الحمد و تایید فیلم توس��ط وی
اقدام به انتشار ان کردند.
«فکر م ی کنید اگر نیروی انتظامی نبود چه اتفاقی م ی افتاد.
مطمئنا ما نیز شبیه سوریه و گرجس��تان م ی شدیم .در ان
زمان کنترل ها سخت بود ،اما ماموران با خویشتنداری عمل
کردند ،در حوادث پس از انتخاب��ات 500 ،88نیروی پلیس
مجروح ش��دند .البته در چند مورد ،مردم به سمت ماموران
که از عملیات خسته بودند گلدان پرتاب کرده بودند که به
ستون فق رات یکی از ماموران برخورد کرد و انها نیز عصبانی
شدند و شیشه تمام خودروهای ان خیابان را شکستند .البته
ما از تمام ی مردم عذرخواهی کرده و خسارتشان را دادیم و
ماموران متخلف را بازداشت کردیم .وقتی اقایی ستادی راه
م ی اندازد و از ارازل و اوباش ب رای تخریب استفاده م ی کند،
باید جلوی او ایستاد .راهپیمایی بدون مجوز و غی ر قانونی
راه انداختند که ما گفتیم حاال که امدید ای رادی ندارد ،اما انها
دست به تخریب زدند ».احمدی مقدم به رفتار اراذل و اوباش
در سال های 85و 86اشاره کرد و شمه ای از ان را این گونه
توصیف م ی کند« :اراذل و اوباش س��ر کوچه ها سفره پهن
م ی کردند و شروع به مشروب خوردن م ی کردند .انها مدعی
بودند تا وقتی مشروب م ی خورند کسی نباید از کوچه گذر
کند یا اینکه م ی رفتند در خان��ه را م ی زدند و به پدر خانواده
م ی گفتند دخترت را بفرس��ت ما م ی خواهیم برویم شمال.
انها اراذل بودند .افرادی که امروز دستگیر م ی شوند جوجه
اراذل هستند».
احمدی مق��دم با اش��اره ب��ه پرونده س��تار بهش��تی
و انتقادات��ی که منتق��دان پی��ش از این داش��تند ،خود به
زیرمجموعه اش انتقاداتی وارد م ی کند .او س��تار بهشتی را
کارگری م ی خواند که وبالگش تنها ٢٥بازدید کننده داشته
و در ادامه با ادعای عجیب کش��تن او در مقابل چش��مان
مادرش م ی افزاید« :اینکه برویم در خانه اش دس��تبند به او
بزنیم و جلوی چشم مادرش او را بکشیم ،مادر این بنده خدا
م ی ترسد .این ماموران متخلف را به دادگاه فرستادیم که چرا
چنین رفتاری م ی کنند».
رئی س پلی��س ای ران تع��داد حاضری��ن در راهپیمایی
٢٥خرداد ٨٨را که به راهپیمایی س��کوت ش��هرت داشت،
یک میلیون نفر اعالم ک��رد و گفت« :اگر ش��ما معتقدید
که 3میلیون نفر در ان روز ام��ده بودند ،باید بگوییم که در
راهپیمایی 22بهمن نیز بیش از 10میلیون نفر م ی ایند».
احمدی مق��دم همچنی��ن در مورد حمله به س��فارت
انگلیس معتقد است که کار بسیار زشتی انجام شده و پس
از ان واقعه رهبری به ایشان گفتند «کار بسیار غلطی بوده
و به ضرر ما تمام شده».
رئی س پلیس گفت که کاردار انگلیس در ضد گلوله را
روی دانشجویان باز کرد .او همچنین از زنان کردستانی به
خاطر پوشاندن لباس زنانه به یک متهم شرارت ،در مریوان،
عذرخواهی کرده و توضیح داد که موضوع ،پوشاندن لباس
زنانه نبوده و تنها یک «تن بان» بوده که بر س��ر ان متهم
کرده بودند.
او همچنین در مورد ورود زنان به استادیوم ها گفت که
اولین بار احمدی نژاد این دستور را صادر کرده بود ،اما مراجع
و رهبری با ان مخالفت کردند.
احمدی مق��دم همچنی��ن در ی��ک جلس��ه دیگ��ر
در هفته گذش��ته انتقادات��ی را به دولت و حلق��ه انحرافی
وارد کرد .فرمانده نی��روی انتظام ی با بی��ان اینکه اعضای
فرقه انحراف��ی جدید مدعی هس��تند که حکمش��ان را از
امام زمان(عج) م ی گیرند ،گفت« :هش��ت س��ال است که
در این مورد نی��ز حرف م ی زنن��د ،اما معلوم نیس��ت ولی
انها چه کس��ی اس��ت .والیت فقی��ه امتداد والی��ت قران
اس��ت و برخی انحراف ه��ا از اینجا ش��روع م ی ش��ود که
کس��ی که با امام زم��ان ارتباط مس��تقیم دارد چ��ه نیازی
به نایب دارد».
15
5
تک نرخی شدن ارز
مجله خبری
هفته گذشته مجل س شورای اسالمی مشغول بررسی
و تصویب الیحه بودجه س��ال 92بود .این الیحه که طبق
روال هر سال دولت دیر به مجلس ارسال شد ،کار بررسی و
تصویب ان به جای انکه پیش از سال انجام شود به دومین
ماه از سال 92کشیده شد.
ب راس��اس انچه اس��ماعیل جلیلی ،عضو کمیسیون
برنامه و بودجه بیان داش��ته ،قرار شده تا کمیسیون تلفیق
پیشنهاد مش��خصی را ب رای مبلغ ارز پیشنهاد کند .اگرچه
وی نیز معتقد اس��ت با ش��رایط فعلی و کمبود درامد ارزی
در سال جاری تک نرخی ش��دن ارز به ضرر کشور است ،اما
در نهایت کمیس��یون تلفیق تصمیم گرفته که به سمت
تک نرخ ی شدن ارز حرکت کند.
جلیلی با اعالم اینک��ه محاس��به ارز تک نرخی دالر
2450تومانی است ،گفت« :اما نرخ روز همان نرخی است
که بانک مرکزی تعیین خواهد کرد».
هفته گذشته و در جریان رس��یدگی به این الیحه در
مجلس و در حالی که عبداللهی ،نماینده مجلس معتقد بود
باید نرخ ارز به صورت ش��ناور مدیریت شده باشد ،در مقابل
الهوتی ،یکی دیگر از نمایندگان مجلس در مخالفت با این
پیشنهاد اعالم کرد :اگر دولت بتواند به تمام ثبت سفارشات
ارز بدهد ،این مساله درست است ،اما مشکل اینجاست که
م ی دانیم امکان تامین ارز ب رای همه کاالهای ثبت سفارش
شده ممکن نیست.
از سوی دیگر بحرینی ،دیگر نماینده مجلس گفته بود
اگر بخواهیم نرخ واحد را ب رای ارز در نظر بگیریم باید تکلیف
بانک مرکزی و خزانه را روشن کنیم.
در پایان پیشنهادات و انتقادات نمایندگان و نماینده
دولت به مسائل مطرح شده ،الریجانی رئیس مجلس اظهار
داشت« :اگر نرخ روز حذف شود ابهام وجود خواهد داشت و
همچنین نظر اقای عبداللهی مبن ی بر تعیین نرخ ارز شناور
مدیریت شده در این بند نیز رای نیاورد؛ بناب راین اگر نرخ ارز
روز را در نظر بگیریم مشخص نیست منظور ،ارز مبادله ای
است یا ارز روز بازار».
عثمانی ،یکی دیگر از نماین��دگان نیز معتقد بود که
اگر تکلیف در این بند مشخص نشود دولت م ی تواند ارز را
به نرخ سه هزار تومان که نرخ بازار است بفروشد.
الریجانی نیز معتقد بود اگر تکلیف روش��ن نش��ود،
دولت م ی تواند ب��ه هر نرخی ارز را بفروش��د .به این ترتیب
این بند به کمیسیون تلفیق فرستاده ش��ده و در نهایت به
گفته جلیلی تصمیم کمیس��یون بر نرخ 2450ریال برای
هر دالر اعالم شد.
6
اقدام تروریستی در مرز ترکیه و سوریه
مثلث شماره 172
هفته گذش��ته ترکیه روزهای خونباری را تجربه کرد.
این کشور که در حال سروس��امان دادن به اوضاع کردهای
جدای ی طلب اس��ت ،به دنبال انفجار س��ه بمب در ش��هر
ریحانلی در جنوب ترکیه خس��ارات زیادی را متحمل شد.
در این انفجارها ٤٣نفر کشته و تعداد زیادی زخمی شدند.
پس از این انفجاره��ا در حالی که دولت ترکیه تالش
م ی کرد ان را به دولت سوریه نسبت دهد ،وزیر اطالع رسانی
س��وریه در یک موضع گی��ری صریح ان را رد ک��رد .پس از
این انفجارها اردوغان گفت« :حمالت��ی که با خودروهای
بمب گذاری ش��ده صورت گرف��ت دو حالت بیش��تر ندارد
یا به درگیری ه��ای داخلی س��وریه مرتبط م ی ش��ود یا به
عملیات صلح میان ان��کارا و پ ک ک ».احمد داووداوغلو،
وزیرخارجه ترکیه نیز از همه خواست تا «می زان قدرت ترکیه
را نیازمایند».
بولند ارنچ ،معاون نخس ت وزیر ترکیه نیز از بازداشت
٩نفر در این شهر مرزی نزدیک به سوریه خبر داد و گفت:
«تحقیق��ات اولیه حاکی از ان اس��ت که عام�لان حمله،
به نظام س��وریه یا س��ازمان اطالعات این کشور وابستگی
دارن��د ».داوود اوغل��و نیز انفجاره��ا را کام�لا ب ی ارتباط با
اوارگان س��وری دانس��ت و ان را به طور کل به نظام سوریه
منتسب کرد.
در همین حال وزیر اطالع رسانی سوریه گفت« :دولت
ترکیه مناطق مرزی را به مراکزی ب��رای پرورش گروه های
تروریستی از سراس��ر جهان تبدیل کرده و این چیزی است
که دس��تیابی این گروه ها به س�لاح ،م��واد منفجره ،بمب
و حمایت های مال��ی و ابزار جنگی علیه س��وریه را فراهم
کرده است».
در پی ای��ن انفجار ح��زب اهلل لبن��ان نیز ب��ا صدور
بیانی ه ای اعالم ک��رد« :این انفجارها در چارچوب سلس��له
جنایات مشابهی که ش��هروندان را در برخی از کشورهای
عربی و اس�لامی هدف قرار م ی دهد و رد پای سازمان های
اطالعاتی برخی کش��ورها در انها دیده م ی شود ،روی داد».
س��خنگوی وزارت خارجه کش��ورمان نیز ای��ن انفجارها را
عکس های خبری
تظاهرات
علیه رژیم
صهیونیستی
جلیلی در
استانبول
16
محکوم کرد.
7
صالحیت ابتکار ،دبیر و هاشمی رد شد
باالخره مهلت رس��یدگی به صالحیت افراد ثب ت نام
کننده در شورای ش��هر به اتمام رس��ید و تع��دادی از افراد
ردصالحیت شدند .از این میان افرادی که ب رای شورای شهر
ته ران ردصالحیت ش��ده اند به دلیل شناخته شده بودنشان
خبرساز شدند .تنها در ته ران 203نفر صالحیتشان رد شد.
در می��ان ای��ن 203کاندی��دای رد صالحیت ش��ده،
اسامی اصالح طلبان مطرحی چون معصومه ابتکار ،احمد
حکیم ی پور ،احمد دنیامالی ،الهه راستگو ،فاطه راکعی ،علی
ربیعی ،عموزاد ه خلیلی و محسن هاشمی به چشم م ی خورد.
همچنین عبدالرضا داوری از چهره های نزدیک به دولت و
مدیرمسئول روزنامه شهروند نیز رد صالحیت شدند.
در میان سایر ردصالحی ت شدگان برخی از چهره های
فرهنگی چون محمدحسن مختاباد(خواننده) که دیدگاه های
اصالح طلبانه دارد و حبی ب اهلل کاسه ساز (تهی ه کننده فیلم
اخ راج ی ها) مشاهده م ی شود.
همچنین صالحیت علیرضا دبیر عضو فعلی شورای
شهر ته ران و درودیان ،مسعود س��لطان ی فر ،محمد شاهی
عرب لو ،علی صالح ابادی ،محمد غریبانی ،محمد هاش��م
مهیمنی و مجید نصیرپور نیز رد شد.
بهم��ن ش��ریف زاده ،روحان��ی نزدی��ک به مش��ایی
نیز صالحیت��ش در این انتخابات رد ش��د .او پ��س از این
رد صالحیت در صفح��ه اجتماعی خود اس��تنادات ب رای رد
صالحیتش را «عجیب و مضحک» دانس��ت .شریف زاده
همچین اف��رادی ک��ه او را ب��ه عل��ت نامس��لمان بودن
ردصالحیت کردند «فاقد عدالت»توصیف کرد.
البته هیات نظ��ارت به ردصالحی ت ش��دگان 10روز
مهلت داد تا اعتراض خود را اعالم کنند .باتوجه به انتقاداتی
که ردصالحی ت ش��دگان اصالح طلب داش��تند محمدجواد
کولیوند ،رئیس هیات نظارت مرکزی بر انتخابات شوراهای
اسالمی در گفت وگویی بیان داشت که ردصالحی ت شدگان
تنها از میان اصالح طلبان نبودند .
کولیوند همچنین در یک جلس��ه غیرعلنی گزارشی
از بررس��ی ها را به مجلس ارائه کرد و الریجانی پس از این
گزارش گفته بود «باید دقت شود که در همه مراحل رعایت
قانون انجام گیرد و دقت کافی به عمل اید تا کسی بالوجه
رد صالحیت نشود .اگر کس��ی هم رد صالحیت شده باید با
دقت کافی به اعتراض رد صالحی ت شدگان رسیدگی شود».
8
وزیر شعار درگذشت
محمد حس��ین قدیری ابیانه که روزگاری س��فیر ای��ران در مکزیک بود،
این روزها نه تنها منتقد مش��ایی ،بلکه کاندیدای ریاست جمهوری نیز هست.
ابیانه که نام نویس��ی او در وزارت کش��ور همزمان با حضور هاش��می از یک
سو و مشایی و احمدی نژاد از سوی دیگر ش��ده بود ،پس از ثب ت نام باالی سن
م ی رود و رو به خبرنگاران م ی گوید که قصد دارد اس��ناد نمایش مجسمه های
مستهجن مش��ایی را منتش��ر کند .این جلس��ه با تش��نج به پایان رسیده
و یکی از طرفداران مش��ایی ب��ه او اجازه صحب ت کردن بیش��تر
نم ی دهد.
قدیری ابیانه همچنین در یک مصاحبه از س��فرهای
اس��تانی ،همایش ها و به تعبیر وی نمایش هایی س��خن
م ی گوید که با هزینه بی ت المال توس��ط دولت ی ها برگزار
م ی ش��ود .ابیانه به قول خ��ود در مورد مش��ایی پایبند
است و م ی گوید که اس��ناد و مدارک مربوط به نمایش
مجسمه های مستهجن را که از سوی مشایی به عنوان
نماد تاری��خ و فرهنگ ای ران��ی در مکزیک به نمایش
گذاشته شده را به شورای نگهبان ارائه کرده است.
این سفیر س��ابق و کاندیدای ریاست جمهوری
در مورد هاشمی و کابینه اش معتقد است« :یک فرد
80ساله که تا 4سال دیگر 84ساله م ی شود ،قادر به
پیگیری امور اجرایی و سازندگی کشور نخواهد بود ».او
م ی افزاید« :کابینه هاشم ی رفسنجانی به خانه سالمندان
تبدیل م ی شود».
قدیری ابیان��ه در خصوص وجه اش��تراک هاش��می و
احمدی نژاد نیز معتقد است« :این دو با نظام والیی دچار زاویه
شده اند و هر دو مایلند در راس قوه مجریه قرار گی رند».
او همچنین پی ش بینی م ی کند ک��ه در انتخابات پی ش رو
شاهد اتحاد دشمنان داخلی و خارجی و رسانه های بیگانه علیه
والیتمداران و اصولگرایان خواهیم بودg .
مجله خبری
9
نامه های مجلس علیه هاشمی
پس از اعالم کاندیداتوری هاشم ی رفس��نجانی ب رای
دور یازدهم ریاست جمهوری برخی از نمایندگان مجلس با
جمع اوری امضا به انتقاد از وی پرداختند.
جنجالدرساختمان
فاطمی
مثلث شماره 172
هیچ وزارتخانه ای نداشت ،اما همه او را به عنوان وزیر
م ی شناختند .محمود مرتضای ی فر کسی که به «وزیر شعار»
جمهوری اس�لامی معروف ب��ود ،درگذش��ت .مرتضای ی فر
اولین مبدع تکبیر در س��خنران ی های بع��د از انقالب بود.
اهلل اکبرهای او بعد از ورود امام(ره) در خاطره ها به یادگار ماند.
بعدها وقتی در تریبون های نماز جمعه شرکت م ی کرد
به «وزیر شعار» ش��هرت پیدا کرد .محمود مرتضای ی فر به
مدت ۲۸سال مراسم نماز جمعه ته ران و اعیاد اسالمی را با
خواندن دعا و سر دادن ش��عارهایش مدیریت م ی کرد .او در
اواخر دهه ۱۳۸۰از فعالیت کناره گیری کرده بود.
اشناترین شعار مرحوم مرتضای ی فر ب رای مردم ای ران،
صدای اهلل اکبر است که در س��اعت ۹شب ۲۱بهمن (شب
سالگرد پیروزی انقالب اسالمی) هر سال از تلویزیون ای ران
پخش م ی ش��ود و مردم را به س��ر دادن ش��عار روی پشت
بام ها دعوت م ی کند .او فعالی ت هایش را با شهید مطهری
و ایت اهلل طالقانی از مس��جد هدایت اغاز ک��رد .اما ارتباط
نزدیک او با شهید مفتح از مسجد قبا ،در سال های منتهی
به انقالب شروع شده بود.
ان سال ها مرتضای ی فر در مسجد قبا واقع در شمال
ته ران به همراه شهید مفتح و شهید مطهری حضور داشت.
اذان م ی گفت و شعارهایی را پس از نماز در هنگام سخنرانی
م ی داد .
«وزیرش��عار» از اواس��ط اردیبهش��ت ماه امس��ال در
بیمارستان میالد ته ران بستری و تحت چند عمل جراحی
قرار گرفته بود تا در نهایت هفته گذشته از دنیا رفت .به دنبال
درگذشت او بسیاری از شخصی ت های کشور پیام تسلیت
ارسال کردند.
س��ردار نقدی در مورد او گف��ت« :کاش تمام مدی ران
کشورمان از این نمونه اسالمی درس بگیرند و مرتضای ی فر
عزیز را الگوی خود قرار دهند».
چهره
اجتماع
مدافعان حرم
تظاهرات
مردم ترکیه
در حمایت از
فلسطین
17
درحالی که برخی از نماین��دگان مانند علی مطهری
به هاش��می رفس��نجانی نزدیک ش��ده و حتی اخباری از
انتصاب وی به سمت سخنگوی س��تاد هاشمی به گوش
م ی رسید ،جمعی 150نفره از نمایندگان طی هفته گذشته
به جمع اوری نامه علیه هاشمی اقدام کردند.
در اولین تالش نمایندگان با انتقاد از مواضع هاشمی
در قب��ال اس��رائیل وی را مته��م به س��ازش کردن��د .این
نمایندگان با انتشار نامه ای نوشتند« :ما نمایندگان مجلس
ضمن تذکراتی چند از وی م ی خواهیم که به اندیش��ه های
امام راحل و حضرت ایت اهلل خامنه ای بازگردد».
انتقاد انها به جمله ای بود که هاشم ی رفسنجانی در
دیدار با وبالگ نویسان در مورد اسرائیل گفته بود .هاشمی
گفته بود که با اسرائیل سر جنگ نداریم اما از کسانی که با
انها م ی جنگند حمایت م ی کنیم.
برخ��ی از نماین��دگان معتقدند اعضای منتس��ب به
پایداری مجلس به دنب��ال این نامه بودن��د .موضوعی که
روح اهلل حسینیان نیز ان را تایید کرد و در جریان رسیدگی به
الیحه بودجه در مجل��س در اعتراضی گفت که این نامه را
وی نوشته و دست خطش نیز موجود است.
پس از ان تعدادی از نمایندگان گفتند که از محتوای
نامه اطالعی نداشتند و تهی ه کنندگان نامه «سرشان کاله
گذاشتند» .اما حسینیان در پاسخ به انها گفت« :مگر انها
بچه هستند که سرشاه کاله رفته باشد ».او البته با کنایه به
انها گفت« :تعجب م ی کنم چرا بعد از انکه اقای هاش��می
ب رای انتخابات ثب ت نام کرد عده ای ترسیدند».
اما این همه ماجرا نبود ،مجلس روز چهارشنبه گذشته
نیز ش��اهد نامه ای دیگر بود که این بار ادعا م ی ش��د تعداد
امضا های ان به 100عدد رسیده ،رقمی که نسبت به نامه
قبلی کاهشی یک سومی داشته.
لحن ای��ن نامه اما تندت��ر و به منظ��ور رد صالحیت
هاشمی نوشته شده بود .در این نامه نمایندگان «از شورای
نگهبان استمداد طلبیدند تا نسبت به اعمال حقوق ملت و
اسالم و جمهوری اسالمی ای ران در رد صالحیت سران فتنه
و همچنین افراد منتس��ب به جریان انحراف��ی با توکل به
خداوند همچون گذشته حقوق ملت و اسالم را اعمال کنند و
نسبت به رد صالحیت این افراد در جایگاه ریاست جمهوری
چهره
بوی فرقه سازی می اید
مجله خبری
هشدارهای صفار هرندی
مثلث شماره 172
صفارهرن�دی وزی�ر ارش�ادی ب�ود ک�ه در
روزهای پایان�ی دولت نهم از این دولت جدا ش�د.
او که هاش�می را حجت االسلام خطاب م ی کند،
مواضع هاشمی در مورد اس�رائیل را مواضع نظام
م ی داند و معتقد اس�ت« :مواضع حجت االسلام
هاشم ی رفس�نجانی «که با اس�رائیل س�ر جنگ
نداریم» همان مواضع نظام است و حرف جدیدی
نیست و کسانی که این ش�بهه را ایجاد کردند
مابقی حرف ایشان را هم بخوانند».
صفار ک�ه از اعض�ای مجمع تش�خیص
مصلحت به ریاس�ت هاش�می اس�ت ،اما در
ادامه به مواضع دوگانه هاشم ی رفس�نجانی
در س�ال های ابتدایی انقالب و در س�ال 88
اش�اره م ی کن�د و م ی گوی�د« :ایش�ان در ان
سال ها به کس�انی که به خیابان م ی ریختند
و اشوب به پا م ی کردند و ماشی ن ها را به اتش
م ی کشیدند «الواط» م ی گفت و در سال 88از
همان کارها جانبداری کرد ».مش�اور فرهنگی
س�پاه به عالوه گفته بود که با این وج�ود از جانب
هاشمی خطری احساس نم ی شود.
او که بعد از اعتراض به معاون اولی مشایی از
کابینه خارج شد ،مواضع مشایی را از سر بیسوادی
یا غ�رض م ی داند و اضاف�ه م ی کن�د« :باید نگران
اینده ان باش�یم چراکه از میان ای�ن حرف ها بوی
فرقه سازی و باند سازی هایی که در ذهن ما خاط رات
بد را زنده م ی کند ،م ی اید».
18
18
اق��دام کنن��د ».ای��ن نام��ه در پایان ب��ه ای��ت اهلل یزدی
تقدیم شد.
10
احم�دزاده :می گفتن�د از اس�مان ب�رای ما خبر
رسیده
معاون س��ابق رئی س جمهور در می��راث فرهنگی که
مدتی نیز اس��تاندار فارس ب��ود هفته گذش��ته در دیدار با
دانشجویان در یک جلسه پرسش و پاسخ ،دولت احمدی نژاد
را دارای افرادی معرفی کرد که قصد دارند با رمل و اسطرالب
کشور را اداره کنند.
احمد زاده گف��ت« :برخ ی ها م ی خواس��تند با رمل و
اس��طرالب کش��ور را اداره کنند و همین امر انحراف است.
انحراف از همی��ن نقطه اغاز م ی ش��ود ک��ه برخ ی خواب
م ی بینند و بعد م ی گویند خواب ما حجت اس��ت .بر فرض
خواب شما ب رای شما حجت باشد .ب رای من که نیست .چه
کسی گفته با خواب و جادو م ی توانید کشور را اداره کنید و
انحراف همین است».
این عضو جدا ش��ده از دولت که در گذش��ته به حلقه
انحرافی نزدیک بود ،م ی گوید« :هر دفعه م ی گویند از اسمان
ب رای ما خبر رسیده .حتی یک بار گفتند از اسمان خبر رسیده
که فالن مسئول از نوادگان قاتالن سیدالشهدا (ع) در کربال
بوده و بعد ان مس��ئول را عزل کردند .اینگونه کشور را اداره
م ی کنند! اگر شما کشف شهودی داری ،ب رای خودت است
و حق نداری این نظر را در اداره کشور دخالت دهی .خواب و
کشف شهودهای شما که ب رای ما حجت نیست .اگر بیان
این مطالب حجت تکفیر شما نباش��د ،حتما حجتی ب رای
رد صالحی ت شما هست».
او م ی گوید که حتی در دولت خاتم��ی نیز به مراجع
احترام گذاشته م ی شد و در حالی که از دولت سوال م ی کند
چه کس��ی خاوری را فراری داد ،ادامه م ی دهد« :مگر ش��ما
نبودید که شعار عدالت س��ردادید؟» البته احمدزاده در ادامه
با حمای��ت از اقدامات دولت از جمله خ��ارج کردن مناصب
حکومتی از دست 200نفر و سپردنش به افرادی چون او که
از دانشگاه به معاونت ریاس��ت جمهوری رسیده ،نسبت به
کاندیداتوری هاشم ی رفسنجانی نیز انتقاد کردg .
هاشمی نیامده
که بماند
عباس عبدی ،فعال سیاسی و تحلیلگری است
که خاستگاهش اصالح طلبی است .در شرایطی که با
ورود هاشمی به صحنه انتخابات همه اصالح طلب ها بر
حمایت از وی اجماع کردند ،این روزنامه نگار معتقد است
هاشمی ب رای ماندن نیامده است .البته او پی ش تر هم
گفته بود با حضور اقای هاشمی محور انتخابات شامل
اقای هاشمی و غیرهاشمی م ی ش��ود .عبدی مدعی
است همزمان شدن ثب ت نام مش��ایی و رفسنجانی به
این علت بوده زمانی که انها به س��مت وزارت کش��ور
حرکت کردند به هاشمی نیز خبر دادند .به همین علت
هر دو در یک زمان رس��یده و ثب ت نام م ی کنند .عبدی
علت این موضوع را نیاز طیف دولتی به داشتن رقیب
همیشگی یعنی هاشمی عنوان م ی کند .این تحلیلگر
در ادامه گفت وگویش با فرارو در رابطه با وضعیت اینده
انتخابات معتقد است که ش��رایط به این صورت باقی
نم ی ماند و اگر نامزد دولت ی ها تاییدصالحیت نش��ود،
در نهایت هاش��می رای م��ی اورد .از س��وی دیگر اگر
اصولگرایان دست به تخریب هاشمی بزنند و مشایی
نیز تایید صالحیت شود در واقع اب به اسیاب دشمن
انتخابات را نم ی توان حدس زد ،چرا که خیلی پیچیده خواهد
ش��د و بس��تگی به ان دارد که چطور بازی کنند و من فکر
م ی کنم در دو هفته اخر دولت با شیب تندی جریان سیاسی
و اجتماع��ی را جلو م ی برد و از ان ط��رف بخش عظیمی از
اصالح طلبان پشت اقای هاشمی قرار م ی گی رند و یک شیب
تند هم در این سو ش��کل م ی گیرد و بدون شک هیچ کس
نم ی تواند جلوی فرایند این دو ش��یب تن��د را بگیرد و این
قیچی کل سیستم را به حاشیه م ی برد».
او درباره واکنش جریان دولت در صورت ردصالحیت
نامزد انه��ا گف��ت« :اقای احمدی ن��ژاد به ش��دت در حال
تُند کردن بازی ،و صف��ر و یک کردن ان اس��ت .اما اینکه
مجله خبری
ریختن است.
عبدی ادامه م ی دهد« :اگر نامزد دولت تایید صالحیت
ش��ود ،بخش عمده ای از اصولگرایان یا ب��ه صورت چراغ
خاموش یا خیلی روشن پشت س��ر اقای هاشمی خواهند
ایستاد ».این فعال سیاس��ی اصالح طلب گفت« :برداشت
من این است که اقای هاشمی ب رای ماندن نیامده است که
ه ر چند ممکن است مجبور به ماندن هم بشود و این یک
مساله کلیدی است .حدس من این است که اقای هاشمی
به دو منظور اقدام به ثب ت نام کردن��د که اگر این دو منظور
محقق شود ،ایشان کنار خواهند کشید».
عبدی تفاهم با هاش��می را تنها راه کن��ار رفتن وی
عنوان م ی کند و معتقد است که در غیاب کاندیدای دولت
هاشمی حتما انتخاب م ی شود.
او جلیل��ی را فاق��د ت��وان گفتمان س��ازی م ی داند و
م ی افزاید« :پش��توانه حکومت هم رای خاص خود را دارد؛
اینکه مثال دس��تور بدهند و عده ای به ایش��ان رای دهند؛
همین؛ ولی این رقم زیادی نیس��ت .اما اینکه این موضوع
نم ی تواند گفتمان بسازد بس��یار مهم است .گفتمان سازی
یک فراین��د پیچیده اس��ت و متولیان��ی دارد و حتی اقای
هاشمی هم به تنهایی نم ی تواند گفتمان سازی کند».
عب��دی درباره اس��تراتژی جری��ان دول��ت در صورت
رد صالحیت یا تایید صالحیت نام��زد انها گفت« :اگر نامزد
دولت تایید شود ،اقای هاش��می در صحنه م ی ماند و یک
دوقطبی میان این دو شکل م ی گیرد .در این شرایط نتیجه
مثلث شماره 172
روزنامه ارمان در ستون شنیده های خود در چهارشنبه در ارتباط با دادگاه
دو مداح معروف ته رانی م ی نویس��د« :ادامه رس��یدگی به این پرونده به بعد از
انتخابات موکول شده است ».شهبازوار ،وکیل منصور ارضی و سعید حدادیان،
درباره اخرین وضعیت پرونده شکایت مشایی از این دو مداح اظهار کرد« :هنوز
از زمان رس��یدگی به این پرونده در دادگاه اطالعی نداریم و به احتمال فراوان
زمان رسیدگی به ان ،به بعد از انتخابات ریاست جمهوری موکول شده است».
وی که وکالت فرج اهلل سلحش��ور را هم برعهده دارد ،درباره انتشار برخی
ش��ایعات مبنی بر تبرئه سلحشور در پرونده ش��کایت تعدادی از بازیگران زن
گفت« :شایعات تبرئه و صدور قرار منع تعقیب ب رای سلحشور کذب است زی را
هنوز دادگاه وارد رسیدگی به این پرونده نشده است ».این روزنامه همچنین در
ادامه همین ستون خود مدعی است که یکی از کارگردانان مطرح کشور دست
رد به سینه جریان انحرافی زده .این درحالی است که مشایی در هنگام ثب ت نام
عزت اهلل انتظامی ،هنرپیشه محبوب کشور را با خود به همراه برده بود.
ارمان نوشت« :شنیده شد که پوران درخشنده ،کارگردان مطرح سینما به
درخواست های متعددی از سوی طیف مشایی ب رای حضور در انتخابات شورای
شهر به نمایندگی از این طیف با صراحت پاسخ منفی داده است .پارس توریسم
نوشت؛ این درخواست ها بارها و از س��وی افراد نزدیک به طیف مشایی مطرح
شده که با پاسخ منفی این کارگردان سینما مواجه شده است.
یزنند» اخرین ساخته پوران درخشنده است
فیلم «هیس! دخترها فریاد نم
که قرار است مردادماه در سینما اکران ش��ود .این فیلم با استقبال ب ی نظیری
در جشنواره مواجه شد و امیدهای بس��یاری ب رای شکستن رکورد فروش فیلم
در ای ران داردg ».
روزنامه کیهان هفته پیش و پس از اتمام ثب ت نام های کاندیداها در تحلیلی به
ی روز
بررسی مطبوعات پرداخت و نوشت« :سلسله روزنامه های زنجیره ای -اجاره ا
گذشته به دکه تبلیغاتی هاشمی و مشایی تبدیل شدند.
در حالی که در اخرین روز ثب ت ن��ام نامزدها ،چهره های سیاس��ی پرتعدادی
ثب ت نام کرده بودند ،اما روزنامه خورش��ید (تامین اجتماعی) ،شهروند (هالل احمر)،
هفت صبح (وابسته به حلقه انحرافی) ،ارمان ،افتاب ،شرق ،اعتماد ،بهار و( ...طیف
روزنامه های اجاره ای -زنجیره ای وابس��ته به مافیای سیاس��ی -اقتصادی) تمام یا
بخش اعظم صفحه اول خود را به بزرگنمایی ثب ت نام مشایی و هاشم ی رفسنجانی
اختصاص دادند.
روزنامه خورش��ید با پرده برداری از این ادعای دروغ که شعار «زنده باد بهار»،
خطاب به امام زمان(عج) اس��ت ،عکس اول خود را به مشایی اختصاص داد و تیتر
بزرگ زنده باد بهار را -با وجود تکذیب های قبلی -در کنار ان منتشر کرد».
کیهان با اش��اره به دوقطبی مطلوب دولت م ی نویسد« :روزنامه هالل احمر
(شهروند) نیز احساس مسئولیت کرد که با عکس های مشایی و هاشمی ب رای خود
دوقطبی مطلوب تشکیل دهد ،حال انکه شگردها و سالیق هر دو طرف به می زان
زیادی به هم نزدیک و مشابه شده است.
روزنامه زرد هفت صبح نیز اقدام مش��ابهی کرده و در کنار عکس هاشمی و
مشایی «سرنوشت انتخابات» را «در هشت دقیقه» تعیین کرده و پرونده را بسته
اس��ت .در این میان روزنامه های ارمان ،افتاب و اعتماد تمام نیم تای باالی صفحه
اول خود را به عکس هاش��می و امدن او اختصاص دادند و افتاب تیتر زد «ان مرد
ب رای باران امد»(!) بهار و شرق نیز در کنار تیتر و عکس اول ،صفحات و ستون های
متعددی را به اگراندیسمان ثب ت نام هاشمی اختصاص داده اندg ».
چه کار م ی کند نم ی دانم؛ فقط م ی دان��م به راحتی تمکین
نم ی کند ».وی خاطرنشان کرد« :من نم ی توانم تصور کنم
در کشور تا این حد علیه اقای هاشمی حرف زده شده باشد و
ان وقت ایشان بتواند در فرایند انتخابات رئی س جمهور شود .
این غیرقابل تصور اس��ت .اگر چنین اتفاق��ی بیفتد همه
نیروهای منتقد نظام باید در مبانی انتقادی خود نسبت به
حکومت تجدیدنظر کنند».
عبدی از یک طرف احمدی نژاد و تیم وی را مورد قبول
حکومت نم ی داند و از سوی دیگر م ی گوید« :اقای هاشمی
و کسانی که از ایشان حمایت م ی کنند نیز به شکل دیگری
مورد قبول حکومت نیستند».
وی درباره اینکه نامزد مورد نظر حکومت چه کس��ی
م ی تواند باشد ،گفت« :اساسا فرصتی ب رای حکومت نیست
که بخواهد به طور موثر از کس��ی دیگر حمایت کند .من
معتقدم اگر امروز انتخابات با همین نیروها برگزار شود باالی
80درصد ارا مربوط به این دو گروه (دولت و هاشمی) خواهد
شد .یعنی رای چندانی ب رای دیگران باقی نخواهد ماند که
بخواهند روی ان حساب کنند».
عبدی در پایان تاکید کرده« :در هفته های اینده بازی
این دو گروه انقدر تند خواهد شد که سایر کاندیداها به طور
عملی به کناره ها م ی روند؛ مگر اینکه دوست داشته باشند
بیایند و در تلویزیون صحبتی کنند و باید گفت پتانس��یل
حکومت و ساختار سیاسی ای ران توان تحمل این وضعیت
را نخواهد داش��تg».
19
انتخابات
ا صولگرا یا ن
مجله خبری
روز ه��ای پ��س از پای��ان ثب ت ن��ام نامزد ه��ای
ریاس��ت جمهوری ب رای جریان اصولگرایی روزهای پ ر رونق
س��خن گفت��ن از اجماع ب��وده اس��ت .از یک س��و حضور
هاشم ی رفسنجانی به عنوان کاندیدا و از سوی دیگر ثب ت نام
سعید جلیلی مهم ترین عواملی هستند که ضرورت تعیین
تکلیف در خصوص تعدد نامزد ها در ای��ن جریان را افزایش
داده اند .در این میان به نظر م ی رسد بخش مهم ی از جریان
اصولگرایی در تالش اس��ت ت��ا نقش اصل��ی را در وحدت
اصولگرایان به جامعتین بدهد.
در همی��ن رابطه و به فاصل��ه یک روز پ��س از پایان
ثب ت نام ،عل ی اکب��ر والیتی نامزد ائتالف پیش��رفت در یک
موضع گیری گفته اس��ت« :در ائتالف پیشرفت باز است .ما
نم ی دانس��تیم که جلیلی ب رای انتخابات
ثب ت ن��ام م ی کن��د .در ص��ورت حمایت
جامعتین از سعید جلیلی ،ائتالف پیشرفت
از وی حمایت خواهد کرد ».وی همچنین
تصریح کرده« :پیشرفت دچار رقابت های
داخلی نشده است و تابع تصمیم جامعتین
خواهد بود .اگر تصمیم جامعتین این باشد
که من کنار بروم ،حتما ای��ن کار را انجام
م ی دهم».
در حالی که حدادعادل ،عضو دیگر
ائتالف س��ه گانه نیز موضعی ش��بیه به
والیتی داشته است ،سخنگوی ستاد قالیباف اظهار داشته:
«اظهارنظر اقایان حدادعادل و والیتی در خصوص پذیرش
فرد جدید در ائتالف زیر سوال بردن یا برهم زدن ساختار این
ائتالف نیست ».وی همچنین گفته است« :اقای حدادعادل
نیز اعالم نکرده اند جلیلی گزینه نهایی ب رای ائتالف است؛
بلکه گفتند که اقای جلیلی اگر رای شان باال برود م ی توانند
به عنوان گزینه ای در ائتالف مطرح شوند».
علیرضا زاکانی ،کاندیدای جبهه حماسه سازان انقالب
مثلث شماره 172
دیدگاه
ب ا توج�ه ب ه ش�رایط
فعلی در عرصه انتخابات،
موضع حزب موتلفه نسبت
ب�ه نامزد ه�ای حاض�ر در
عرصه چگونه است؟
بادامچیان :موضع حزب موتلفه اسالمی و اینجانب
این اس��ت که در فرایند وحدت اصولگرایان با حفظ احترام
همه کاندیداها ،از نامزد نهایی که مورد تائید جامعتین باشد،
حمایت خواهد شدg .
نامزدی سعید جلیلی اصولگرایان را با
شرایط جدیدی روبه رو کرده است
اسالمی نیز گفته اس��ت« :از ثب ت نام اقای جلیلی استقبال
م ی کنم و حض��ور ایش��ان را پربرکت ،امیدبخ��ش و باعث
تقویت جبهه نیروهای انقالب م ی دانم
و همان ط��ور که قبال نی��ز بارها اعالم
ک��رده ام تف��اوت گفتمانی بی��ن خود
و ایش��ان نم ی بین��م ،بناب رای��ن تالش
م ی کنی��م ائتالفی گفتمانی تش��کیل
شود تا توان نیروهای انقالب در مقابل
جریانات فتنه ،انح��راف و جریان اقای
هاشمی تجمیع شود ».وی البته تاکید
کرده« :با پایان ثب ت نام ها و حضور افراد
جدید ،انگیزه ام ب رای ت��داوم حضور در
صحنه و ادام��ه راه با تفک��ر انقالبی و
بسیجی تقویت شده است».
در عین حال رئیس س��تاد وی در مورد وجود احتمال
کناره گیری این داوطل��ب انتخاباتی به نف��ع یکی دیگر از
کاندیداهای اصولگرا گفت« :تاکنون چنین صحبتی مطرح
نش��ده اس��ت ».حاال اصولگرایان وارد فاز جدیدی شده اند.
دو دیدگاه متفاوت که یکی از مزی��ت های تکثر می گوید و
دیگری از معایب ان حاال اصولگرایان را در یک دوراهی قرار
داده استg .
رسانه
20
کامران باقری لنکرانی
کسانی هستند که با شعار اعتدال و استفاده از مدی ران
با تجربه در انتخابات حاضر شده اند و این موضوع باعث طمع
برخی از جریان ها شده است .طرف دیگر ماجرا جریانی است
که چسبندگی به قدرت دارد و تالش دارد که اکنون که جریان
قدرت را در دس��ت دارد ان را به هیچ وجه از دست ندهد .این
چسبندگی به قدرت را اگر بخواهیم با حسن ظن نگاه کنیم
این است که اگر کسی بخواهد مشکالت کشور را حل کند
ما هستیم و با این تحلیل م ی خواهند مسیر قوه مجریه در
مسیر هشت سال قبل باش��د و تنها جایگاه ها عوض شود،
به طور مثال اگر کسی رئی س جمهور است ،معاون اول شود.
جریان چسبیده به قدرت ادعا دارد 40درصد ارا با ماست
و با ثب ت نام خاص خود قصد دارند بگویند ما جایگاه مردم ی
داریم .جریان س��وم به هر س��ه گروه انتقاد ج��دی دارد و در
انتخابات مجلس به این گروه م ی گفتند ش��ما نگاه سلبی
دارید این جریان اکنون به جایی رس��یده است که م ی تواند
ب رای کش��ور برنامه ارائه کند و م ی گویند چرا باید شخصی
چون ایت اهلل مصباح کاندیدا معرفی کند.
در هر ص��ورت وج��ود این جریان س��وم ب��رای همه
ازار دهنده شده اس��ت ،البته این جریان تا روزهای اخر یک
نماینده داشت که در روزهای اخر این تعداد افزایش یافت و
این موضوع از یک جهت بد نیست چون برخی از جریانات
50الی 70نماینده در این کاندیداها دارند .جریان سوم باید با
یک پرچم در انتخابات حاضر شود چون این جریان متفاوت
از دو جریان دیگر است و سبد رای ان دو گروه دیگر تا حدود
زیادی با هم همپوشانی دارد و سبد رای این جریان متفاوت
از انهاستg .
چهره
خبرگزاری ایس��نا به نقل از
حجت االسالم سالک نوشته است:
«اصولگرای��ان ب رای رس��یدن به
کلید خدمت ریاس��ت جمهوری
ب ر اس��اس ضرورت باید به اجماع
برس��ند ».وی تصریح کرده« :با
حضور هاشم ی رفسنجانی و مش��ایی انتخابات پیچیده تر
شد .در جریان اصولگرا نیز تالش م ی شود به گزینه حداکثری
برسیمg ».
غالمعلی
حدادعادل
در جمع
دانشجویان
جریان سوم
تیتر یک
کاندیدایجدید
عکس هفته
یادداشت
س��عید جلیل��ی در روز اخ��ر ثب ت ن��ام کاندیدا ه��ای
ریاست جمهوری نام نویس��ی کرد .حضور او چه از جانب دیگر
نامزد ها و چه از س��وی رس��انه ها مورد توجه قرار گرفته است.
خبرگزاری فارس گفتاری از او را که متعلق به چندی پیش است،
منتشر کرد .در بخشی از این گفتار امده است« :کسی که مدعی
ریاس��ت جمهوری و مدعی رهبری یک تیم اجرایی است ،باید
ب رنامه داشته باشد .باید بگوید بنده با یک مجموعه تیم هستم،
این تیم بنده .در عرصه مسکن این حرف را دارد .من نم ی گویم
که خود رئی س جمه��ور باید هم درباره مس��کن بداند هم ...اما
رئی س جمهور یک فرد نیست ،نماینده یک تیم اجرایی استg.
جمله های مهم
ابوت راب ی فرد :رویکرد کابینه ام تقویت نهاد خانواده خواهد بود
والیتی :یک برنامه صد روزه تهیه کرده ایم تا امور را به جایی
برسانیم که جلوی تورم گرفته شود
لنکران�ی :ایت اهلل مصب�اح تاکید کرد ما کاندی�دای اصلح را
معرفی کرده ایم و در این خصوص نظرمان تغییری نکرده است
و شما وظیفه دارید کماکان این گفتمان و نظر را ترویج دهید
قالیباف :من جزو کسانی نیستم که اگر توفیق خدمت یافتم،
بگویم قانون اساسی نقص دارد یا اختیارات مطرح شده در ان کم
هستند
انتخابات
ا صال ح طلبا ن
موضع ش�ما در مورد
ب ه کار گیری اف�راد از دیگر
جریانات سیاسی چیست؟
کواکبی�ان :به دنبال این
هستم که چند نفر از اصولگرایان
را ه��م وارد کابینه کنم ،برخالف
دولت احمدی نژاد که یک اصالح طلب را هم برنتابید .برخی
برخوردهای دولت احمدی نژاد در م��ورد اخ راج ی های دولت
برخورد های اخالقی بودg .
نامزدهای اصالح طلب به نفع هاشمی
کنار می روند؟
تغییر عمده ای که تا کنون با حضور هاشم ی رفسنجانی
در عرصه انتخابات مش��اهده م ی ش��ود ،افزای��ش احتمال
کناره گیری چهره های اصالح طلب حاضر در این عرصه به
نفع وی است .اس��حاق جهانگیری که
یکی از نامزده��ای بالقوه اصالح طلبان
بود هفته پیش به عنوان رئیس س��تاد
هاش��می انتخاب شده اس��ت .حسن
روحانی نیز گفته است تا روز انتخابات
از میان او و هاشمی یک نفر در صحنه
باقی خواه��د ماند .برخ��ی نامزد های
اصالح طل��ب نیز بر ادامه حضورش��ان
در صحنه تاکی��د کرده ان��د .در همین
ی گفته است« :بناب راین
رابطه اکبر اعلم
مادام ی که بتوان��م از حقوق اجتماعی
خود یعنی حق انتخاب ش��دن اس��تفاده کن��م و به صورت
غیرقانونی از این حق محروم نش��وم ،بدون ش��ک تا پایان
انتخابات در می دان رقابت ها باقی خواهم ماند و نه تنها به نفع
کسی کنار نخواهم رفت ،بلکه سرس��ختانه و با قوت تمام،
هاشم ی رفسنجانی و سایر کاندیداهای شاخص اصولگرا را
هم به چالش خواهم کشید و در این صورت مطمئن باشید
که حرف ب رای گفتن بسیار استg ».
رسانه
تشنجدرجلسه
سخنرانی
حسن روحانی
هی��چ تحول��ی در جامعه ب��دون تحول در دانش��گاه
امکان پذیر نیس��ت .هم��واره در مقاطع مختلف دانش��گاه
ی و رشد جامعه بوده است،
به عنوان پایه و اساس تحوالت علم
البته دانشگاه با محیط ازاد و استقالل کامل م ی تواند بار این
مسئولیت را بر دوش گیرد .فضایی که نشاط را از جامعه دور
کند ،نم ی تواند ب رای رشد و توسعه علمی کشور مفید باشد.
در خصوص انتخابات باز هم ش��ور و نش��اط را دانشگاه باید
بیافریند .از اینکه طرح قبلی مبنی بر تعطیلی دانشگاه ها در
ایام انتخابات تغییر کرد ،همه خوشحالیم چون بدون کمک
دانشگاه ،افریدن حماسه ممکن نیس��ت .البته دستیابی به
این حماسه چند ش��رط دارد؛ یکی اینکه همه مردم احساس
اطمینان کنند در این انتخابات ارای انها به مثابه امانت ملی
دیده م ی ش��ود .مردم باید مطمئن ش��وند که مطالبات شان
مدنظر قرار م ی گیرد .انتخابات باید امنی ت افرین باشد و همه
احساس کنند کسی به خاطر شرکت در انتخابات و رای به این
و ان تنبیه نم ی شود .پایان انتخابات باید جشن ملی ب رای همه
باشد ،حتی ب رای گروهی که موفق نشده اند .همه باید بدانند
مالکیت این کشور صرفا از ان مردم است و حاکمان ،مالکان
این کشور نیستند .در این صورت ما شاهد مردم ساالری واقعی
در کش��ور خواهیم بود .باید انتخابات را به چشم یک پروسه
ببینیم ،نه یک پروژه.یادم هست در عملیات والفجر هشت
ما ب رای ایجاد یک پل که بتواند دو س��مت اروندرود را به هم
متصل کند ،دست به دامان دانشگاه ش��دیم .جزر و مدهای
شدید و عرض طوالنی 400متری کار را سخت کرده بود ،اما
در قرارگاه خاتم االنبیا با کمک گرفتن از اس��اتید دانشگاه و
مهندسان سپاه و ارتش موفق به ط راحی نوین یک پل شدیم.
عمق رودخانه در بعضی نقاط بسیار زیاد بود ،اما پلی ساخته
شد که هیچ بمبارانی نتوانست به ان اسیب برساند ،در حالی
که بسیاری از صاحب نظ ران ساخت پل بعثت را در ان شرایط
ممکن نم ی دانستندg.
چهره
غالمعلی دهقان در یادداشتی
در روزنامه ش��رق ضمن استقبال از
حضور هاشم ی رفسنجانی نوشته
اس��ت« :حضور 60س��اله سیاسی
هاشم ی رفس��نجانی در س��پهر
سیاسیای ران،همیشهموافقانبسیار
ومخالفانپرو پاقرصیداشتهاست.واقعیتایناستکهاوبهسان
هرسیاستمداریقابلنقداست،امامهماناستکهمنتقدانوی،
درنقداونبایدبهورطهلجبازی،شخص ی کردنمسائلونازل کردن
سطحمباحث،افراطوبد اخالقیسیاسیافتادg».
عکس هفته
حسن روحانی
مجله خبری
دیدگاه
بازگشتبه
هاشمی
دانشگاه ،کانون تحول
مثلث شماره 172
اصالح طلبان باالخره توانستند یکی از دو نامزد اصلی
خود را در عرصه انتخابات ببینند .هاشم ی رفس��نجانی در
اخرین دقایق کاری وزارت کش��ور در انتخابات ثب ت نام کرد؛
ی که پیش از این بارها از سوی چهره های اصالح طلب
اقدام
خواسته شده بود .هاشمی اگرچه پس از سی د محمد خاتمی
گزینه دوم اصالح طلبان بود ،ام��ا در نبود خاتمی مهم ترین
امی د های این جریان سیاسی را با خود به همراه دارد.
وی همچنین در هفته گذشته بیانی ه ای خطاب به مردم
ن گونه که
صادر کرده است .وی در این بیانیه نوشته است« :ا
یک سرباز در دفاع از ارمان هایش ،جانش را در طبق اخالص
م ی نهد ،من نیز ابرو و اعتبارم را که در طول نیم قرن گذشته
از انقالب اسالمی و مردم گرفته ام ب رای اسالم ،انقالب ،مردم
و اعت�لای میهن به دس��ت م ی گیرم و با تاکی��د بر اعتدال
علوی که چپ و راست ،افراط و تفریط را
ضاللت و گمراهی م ی داند ،پا به میدانی
م ی گذارم که قبال در س��ال های پس از
جنگ هشت ساله حزب بعث علیه ای ران
که نتیجه ان وی رانی پنج استان کشور و
نابودی زیرساخت ها و امکانات بود ،تجربه
کرده بودم».
همچنین شورای هماهنگی جبهه
اصالحات طی بیانی��ه ای موضع خود را
در قبال کاندیداتوری هاش��می این گونه
اعالم کرده است« :ش��ورای هماهنگی
جبهه اصالحات ضم��ن تش��کر از کاندیدات��وری ایت اهلل
هاشم ی در یازدهمین دوره انتخابات جمهوری اسالم ی ای ران
این حرکت مبارک را نقطه عطفی در اغاز اصالحات سازنده
در ای ران م ی داند که م ی تواند موجب بازیابی اعتماد عمومی،
ایجاد همدل��ی و اتحاد بین همه دلس��وزان ،صاحب نظ ران
متخصصان و کاهش فقر و شکاف عمیق اقتصادی موجود
بین دهک های جامعه گردد».
تیتر یک
یادداشت
اب راهی��م اصغ��ر زاده چهره
اش��نایی اس��ت ک��ه از اردوگاه
اصالح طلب��ان نام��زد انتخابات
ریاست جمهوری شده است .وی
پس از ثب ت نام گفته است « :اگر
اقای هاشمی و خاتمی تا اخرین
لحظه به کاروان انتخابات بپیوندند در کنارشان م ی مانم و اگر
نیایند و اجماعی صورت بگیرد ،باز من در کنار این تصمیم
خواهم ماند ،اما اگر هیچ اجماعی صورت نگیرد من تا اخر در
عرصه م ی مانمg ».
جمله های مهم
زنگنه :حضور اقای هاشم ی رفسنجانی در صحنه انتخابات
اتفاق خوش یمنی است
کواکبیان :بنده مسئول س�تاد موسوی در کشور بودم و هیچ
تقلبی نشد
اعلمی :فعال بزرگترین تشکیالت و ستادم اذربایجان است و با
فراه م شدن شرایط ،موج و گستره ان سراسر ایران را فراخواهد
گرفت
روحانی :در ص�ورت موفقیت در انتخاب�ات ،کابینه فراجناحی
تشکیل م ی دهم و از همه گروه ها و اقشار در ان استفاده خواهم کرد
21
انتخابات
حا میا ن د ولت
مجله خبری
حامیان دولت این روز ها در حالی که یک نگاهشان به
نتایج بررسی صالحی ت های شورای نگهبان است ،مشغول
تشکیل ستادها و فعالیت ب رای اسفندیار رحیم مشایی هستند؛
نامزدی که دست در دست رئی س جمهور به ستاد انتخابات
کشور رفت و ثب ت نام کرد .احمدی نژاد در کنار مشایی و پس از
ثب ت نام وی به خب رنگاران گفته است« :امروز احساس وظیفه
کردم و بعد از هش��ت س��ال مرخصی گرفتم تا در مقدمات
حماسه بزرگ حضور داشته باشم ».وی ادامه داده« :انتخابات
ریاست جمهوری مهمترین حادثه سیاس��ی نظام است که
ب ر اساس اعتقادات و میثاق ملی ما که ب ر اساس قانون اساسی
ش��کل گرفته ،قانون اساس��ی مهمترین میثاق بین ملت
اس��ت ».عالوه بر مش��ایی ،محمد رضا رحیمی ،عل ی اکبر
جوانفکر و صادق خلیلیان ،به عنوان چهره های وابس��ته به
دولت ثب ت نام کردند که دو نفر اول دو روز بعد از نام نویسی
انصراف دادند.
نحوه ثب ت نام مشایی اما مورد انتقاد
چهره های سیاسی بوده است .برخی بر
این نظرند که همراه��ی رئی س جمهور
با مشایی غی ر قانونی بوده است .به طور
مثال سخنگوی شورای نگهبان از بررسی
اقدام رئی س جمهور در همراهی اسفندیار
رحیم مشایی ب رای ثب ت نام از سوی هیات
مرکزی نظارت بر انتخاب��ات خبر داده و
گفته اس��ت« :اکثریت اعض��ای هیات
معتقد بودند این اقدام عنوان مجرمانه دارد و قرار شد مراتب
ان به قوه قضائیه اعالم شود».
همچنی��ن 150نماین��ده مجلس در نام��ه ای به قوه
قضائیه خواستار رس��یدگی قانونی به تخلف رئی س جمهور
به دلیل همراهی با یکی از کاندیداهای ریاس��ت جمهوری
به هنگام ثب ت نام در وزارت کشور شده اند .نمایندگان در این
نامه با استناد به مواد قانونی یاداور شدند که جایگاه قانونی
رئی س جمهور اجازه نم ی دهد در انتخابات له یا علیه کسی
مثلث شماره 172
دیدگاه
ب�ه نظ�ر ش�ما
رئی س جمه�ور ب�ا چ�ه
هدف�ی در کن�ار مش�ایی
برای ثب ت نام حضور یافته
است؟
مطهری :اقدام احمدی نژاد،
یک پیام ب رای شورای نگهبان و مقامات کشور داشت مبنی
بر اینکه من پشت سر مش��ایی ایستاده ام و اگر رد صالحیت
بشود ،با من طرف هستید .به نظر من این کار احمدی نژاد،
یک نوع تهدید و در مجموع خالف شان رئی س جمهور بودg.
تیتر یک
فقطمشاییماند
دولت خدمتگزار
یوسف تدین
همه نامزدهای حامیان دولت انصراف
دادند
موضع گیری داشته باشد .به گفته یکی از نمایندگان این نامه
بیش از 150امضا دارد که روز گذشته به قوه قضائیه ارسال
شده است.
یک حقوقدان اما در مطلبی که در ایرنا منتش��ر کرده
معتقد است این کار رئیس جمهور بال اشکال است .بهمن
کشاورز در یادداشت خود نوشته است:
«همراهی اف��راد ب��ا ثب ت نام کنندگان
منع��ی نداش��ته و کس��انی از گروه ها
و طبق��ات مختل��ف ثب ت نام کنندگان
را حتی ب��ا عالمات ،نش��انه ها و امثال
اینها همراه��ی کرده اند ،بناب راین اینکه
اق��ای رئی س جمه��وری رفیق��ی را در
موقع ثب ت نام همراه��ی کند به خودی
خود اش��کالی ندارد».در هفته گذشته
همچنین خبری منتشر شد که طبق ان
مسئوالن ستاد انتخاباتی مشایی معرفی شدند .بر این اساس
عبدالرضا شی خ االسالمی وزیر سابق کار ،رسما رئیس ستاد
انتخاباتی اسفندیار رحیم مشایی شد .همچنین محمدجواد
بهداد به عنوان رئیس کمیته سیاسی ،علی ذبیحی رئیس
کمیته اس��تان ها ،کاوه اش��تهاردی رئیس کمیته تبلیغات
و مجید امیدی ش��هرکی رئیس کمیته رس��انه های س��تاد
انتخاباتی اس��فندیار رحیم مشایی منصوب ش��ده اند؛ البته
کاوه اشتهاردی بعدا این خبر را در مورد خود تکذیب کردg .
رسانه
محمدرضا
رحیمیبنابه
درخواست
احمدی نژاد
انصراف داد
از لسان مبارک امام جامعه حضرت ایت اهلل خامنه ای
(مدظله العالی) خدمات دولت را به سه دسته م ی توان تقسیم
کرد .اول همی��ت در کار و جدیت در خدم��ت به مردم ،دوم،
منطبق بودن شعار و گفتمان کلی دولت با شعار و گفتمان
امام و انقالب و س��وم روحیه مردمی و خاک��ی بودن دولت.
ایش��ان در دوم ش��هریور 87فرمودند این دول��ت واقعا یک
دولت کار است ،تحرک ،نشاط ،فعالیت و اقدام در این دولت
احساس م ی شود و در خدمت به مردم جدیت دارد و رفتن به
شه ر های بزرگ و کوچک چی ز های با ارزشی است.
حال س��وال من اینجاس��ت ،بچه ه��ای حزب اللهی،
بس��یجی و هیات��ی مگ��ر خط ک��ش و معی��اری غی��ر از
مقام معظم رهبری دارند؟ پس چرا حاضر نیس��تیم یک ذره
گوش به فرمان ایشان باش��یم؟ اگر م ی گفتید این جمالت
مختص به دولت نهم است حق با شما بود اما این فرمایشات
ایشان در ش��هریور 91داللت برعدم انحراف این دولت دارد،
انجایی که فرمودند دولت های نهم و دهم ارزش های انقالب
را برجسته کردند.
سومین خصوصیت گفتمانی که ایشان مطرح فرمودند،
بحث استکبار س��تیزی دولت دهم بود ،این هم قابل توجه
اقایانی که در روزنامه هایش��ان تحلیل گذاش��تند و گفتند
احمدی نژاد دنبال مذاکره با امریکاستg .
چهره
صادق زیبا کالم در یادداشتی
در روزنام��ه اعتم��اد در خصوص
چرایی انصراف رحیمی و جوانفکر
از کاندیداتوری نوشته است« :اخبار
و اطالع��ات دریافتی ب��رای اقای
احمدی نژاد حکایت از این دارد که
رحیم مشایی تایید صالحیت م ی ش��ود ،بناب راین کاندیداتوری
رحیمی وج وانفکردیگرمعناندارد.برفرضایناحتمالبایدگفت
که کاندیداهای درجه دوم و سوم دولت با دستور احمدی نژاد در
انتخابات کاندیدا شدند و با دستور ایشان هم انصراف دادندg».
عکس هفته
22
تحلیل
محم��د عل ی اب��ادی ،رئیس
کمیته ملی المپیک ،از چهره های
نزدیکبهرئی س جمهور،دراخ رینروز
ثب ت نام نامزد های ریاست جمهوری
درستادانتخاباتحضوریافتوبدون
انکه ثب ت نام کند این محل را ترک
کرد.ویدرج واببهسوالخب رنگاریکهپرسیدهبودایاب ر م ی گردید؟
پاسخمثبتدادهبود.ویهمچنینگفتهبود«:خالء هاییوجوددارد
ومنبههمینخاطرواردعرصهانتخاباتشدمg».
جمله های مهم
حسینی :به هیچ عنوان من برنامه رحی م مشایی را ننوشتم و
این موضوع را ب ه شدت تکذیب م ی کنم
احمدی نژاد :مشایی را ۲۸سال است که م ی شناسم .او فردی
مومن و پاک است
داوری :ب ه دنبال این هستند که با حذف مشایی در صحنه و با
اعمال فشار در طرف های مختلف ،ادامه حرکت رو به رشد دولت
دهم را در دولت یازدهم متوقف کنند
الهام :حضور احمدی نژاد در وزارت کش�ور اش�کال قانونی
نداشت
انتخابات
مستقل ها
به نظر ش�ما ایا ب ه عنوان یک نامزد پس�ت
ریاس�ت جمهوری ،تعریف درستی از این جایگاه
در اذهان عمومی وجود دارد؟
واعظ زاده :علت بسیاری از مشکالت این است که در
کشور ما برخالف کش��ورهای دیگر که تجربه طوالنی نظام
ریاستی را دارند ،جایگاه مناس��بی ب رای روسای جمهور سابق
ط راحی نکرده ایم .در کشورهای دیگر ب رای رئی س جمهور پس
از پایان دوران مسئولیت او جایگاه قانونی یا عرفی مشخصی
قائل م ی ش��وند که در کش��ور ما باتوجه به نوپاب��ودن نظام
جمهوری اسالمیچنینجایگاهیدرنظرگرفتهنشدهاستg.
مستقل ها میگویند به نفع
کسی انصراف نمی دهند
و وعید ندهند».
محمدباقر خ رازی ،کاندیدای مستقل انتخابات ریشه
بسیاری از مش��کالت کشور را وجود ربا
در سیستم بانکی دانسته و تصریح کرده
اس��ت« :این همه برنامه تربیتی داریم،
اما چرا به جایی نرس��یده ایم؟ وقتی ربا
وارد خانه ها شد طالق و فساد هم بیشتر
م ی شود و یک لحظه غفلت نسبت به
ائمه مشکل ساز شده است که باید این
مسائل برطرف ش��ود ».وی ادامه داده:
«ربا به راحتی در کش��ور جاری اس��ت،
سیس��تم اموزش و بانکی ما اسالمی
نیست و اگر خون شهدا ،دعای رهبری و اخالص مومنان نبود
کشورمان به اتش خشم الهی دچار م ی شد ».اینکه مستقل
ها چقدر در انتخابات ش��انس دارند البته از هم اکنون قابل
پیش بینی نیست ،اما هرچه هست این بار تعداد نامزدهای
مستقل نسبت به گذشته افزایش قابل توجهی یافته است.
بسیاری از این مستقل ها یا از دولت مردان سابق هستند یا
از چهره هایی که نم ی توان انها را به صورت قاطع از اصالح
طلبان یا اصولگرایان یا حامیان دولت به شمار اوردg .
رسانه
احمدزاده
کرمانی
می گوید
حرف های
زیادی در
مورد جریان
انحرافی دارد
نوعی سرگردانی در حرکت منطقه به چشم م ی خورد که
ناامنی ایجاد کرده و اجازه نم ی دهد از ظرفی ت های منطقه به
درستی استفاده شود .ح وادث دردناک منطقه از جمله افغانستان،
پاکستان ،سوریه ،بحرین ،فلسطین و ع راق را شاهد هستیم،
پس چرا نم ی شود صلح واقعی را ب رای ملت ها فراهم کرد و ایا
در اختیار سازمان های ملل امکاناتی نیست که ارامش ،نشاط
و ش��ادابی را به منطقه برگردانیم و ایا قرار اس��ت ناامن ی ها در
منطقه ادامه پی دا کند؟علت اصلی مش��کالت منطقه و اینکه
مردم منطقه زندگی خوب و ب��ا ارامش ندارند ،منافع موجود در
این منطقه اس��ت که باعث ناامنی و نگرانی در منطقه شده،
اما همین موارد م ی تواند باعث ارامش و امنیت منطقه ش��ود
و باید ان را در راس��تای ایجاد ارامش ،امنیت ،صلح ،همکاری
دس��ته جمعی و توس��عه اقتصادی در منطقه ب��ه کار گرفت.
کش��ورهای خارج از منطقه نیز باید با ما همکاری کنند؛ مثل
کشورهایی که در اروپا ،امریکا ،روسیه و چین هستند ،اما نوعی
تکروی ،انحصارطلبی و دست اندازی و خودمحوری در انها دیده
م ی شود .پس باید دو کار انجام داد تا امنیت ،ارامش و نشاط به
منطقه برگردد؛ اول اینکه کشورهای بیرون از منطقه اجازه دهند
خودمان منطقه واحد شکل دهیم و اتحادیه ای درست کنیم.
البته نم ی گویم مثل اتحادیه اروپا شکل دهیم ،اما اتحادیه ای
باشد تا بتوانیم مش��کالت منطقه را خودمان حل کنیم و دوم
اینکه این اتحادیه رفتار منطقی با کشورهای بیرون از خود داشته
باشد .یعنی منطقه جدید سیاس��ی -اقتصادی و ژئوپلتیکی
ش��کل بگیرد که در ان ارامش و امنیت ب رای منطقه حاصل
شود و کشورهای بیرون از منطقه به طور عادالنه از منافعی که
در این منطقه وجود دارد بتوانند استفاده کنند .پیشنهاد من این
است شورای امنیتی با توافق کشورهای منطقه ایجاد کنیم تا
نیاز نباشد از بیرون منطقه نیروی نظامی وارد شود .هر روز در
امریکا و اروپا شاهد تشییع جنازه سربازان باشیم و این شورای
امنیتی باید مورد حمایت کشورهای بیرون منطقه هم باشدg.
چهره
فارس ب��ه نق��ل از محمد
سعیدی کیا نوش��ت« :رنگ من
رنگ خداس��ت و رنگ خدمت به
مردم .انتخاب رن��گ تبلیغاتی و
برگزاری کارن��اوال انتخاباتی در
گذشته نیز انجام شد و زمینه ساز
فتنه ۸۸شد .حال اگر این مشق تجربه شده را دوباره بنویسیم،
زمینه ساز اتفاقات ناگواری خواهیم شد همانند رفتاری که در
گذشته زمینه ساز فتنه شدg ».
عکس هفته
محسن رضایی
مجله خبری
دیدگاه
کدام یک از
مستقل ها می مانند؟
سیاست خاورمیانه ای
مثلث شماره 172
در میان نامزد های مستقل همچنان این گونه به نظر
م ی رسد که محسن رضایی پیشتاز است .او که گفته م ی شود
در سال 84به نفع هاشمی از ادامه رقابت انتخاباتی انصراف
داده است ،در پاسخ به خبرنگاری که از احتمال کناره گیری
دوباره اش س��وال کرده ،گفته اس��ت« :چرا باید به نفع اقای
هاشمی کنار بروم؟ در حالی که ب رنامه های من متفاوت است
و برنامه های اقای هاشمی تست ش��ده اند و جدید نیستند.
من در بعد فرهنگی و مدیریت با ایشان متفاوت هستم».
علی فالحیان نامزد دیگری اس��ت ک��ه درباره حضور
ی رفس��نجانی موضع گیری کرده و گفته اس��ت« :در
هاشم
مورد حض��ور اقای هاش��می باید صبر کنی��م و ببینیم که
کدام یک از کاندیداها به نفع ایش��ان کن��ار م ی روند .من به
عده ای ق��ول داده ام و قطعا به نفع هاش��می کنار نم ی روم،
اما احتمال کنار رفتن برخی از کاندیداها به نفع هاش��می و
کاهش تعداد کاندیداها وجود دارد ».وی
همچنین تصریح کرده« :از نظر علمی
ثابت شده که هر مدیری بیش از پنج سال
نم ی تواند ابتکار به خرج دهد و بسیاری از
روسای جمهور جهان هم بیش از دو دوره
رئی س جمهور نبوده اند و از نظر من هم دو
دوره کافی است».
احمدزاده کرمان��ی ه��م گفت��ه
اس��ت« :بعضی از نامزدهای انتخاباتی
که در دهه ه��ای اخر عم��ر خود هوس
دولت س��ازی کرده اند بدانند که مردم نس��بت به سال های
قبل اگاه تر ش��ده اند و به راحتی فریب یک عنوان یا ش��عار
را نم ی خورند ».وی ادامه داده« :در این میان افرادی نیز که
با شعار عدالتخواهی پا به عرصه گذاش��ته اند پس از مدتی
از مس��یر عدالتخواهی و معیارهای اصلی انقالب منحرف
شدند و جامعه را به سمت بدبینی به دولتمردان سوق دادند.
نامزدهای انتخاباتی باید نسبت به سخنان و شعارهای خود
تعهد داشته باش��ند و صرفا جهت عوامفریبی به مردم وعده
تیتر یک
یادداشت
رامی��ن مهمانپرس��ت
س��خنگوی س��ابق وزارت خارجه
به عنوان نامزد مس��تقل در اخرین
روز ثب ت نام انتخابات نام نویس��ی
کرد .وی به خب رنگاران گفته است:
«به طور مستقل وارد عرصه شده ام
و هیچ هماهنگی با بخش های دولت��ی ،غیردولتی ،جناحی و
گروهی نداشته ام .ب رای اینکه نم ی خ واستم از وزارت خارجه هزینه
کنم .پس از ثب ت نام از وزارت کشور به وزارت خارجه مراجعه کرده
و از سمت سخنگویی وزارت خارجه استعفا دادمg ».
جمله های مهم
رضایی :تنها کس�ی که در انتخابات گذشته پیروز شد ،من
بودم که در بعد اخالقی ،برنامه و نتیجه پیروز شدم
احمدزاده کرمان�ی :دش�منان بع�د از انقلاب از حرب ه ه�ای
مختلفی استفاده کردند که از ارزش اسالم بکاهند
سعیدی کیا :من امده ام تا اخالق را در سیاست نهادینه کنم.
در تمام طول عمرم جه�ادی کار کرده ام و در راس�تای قانون،
اخالق و صداقت زندگی کرده ام.
23
گفت وگو
در گفت وگو با مدیر شبکه اول بررسی شد
برنامه های انتخاباتی صداوسیما
فرجی ،مدیر ش�بکه یک س�یما م ی گوید راهبرد برنام ه های
سیاس�ی تلویزیون از س�وی معاونت سیاس�ی تعیین م ی شود؛
اما اینگونه نیست که هیچ ارتباطی با ش�بکه نداشته باشد .او با
برشمردن برنام ه های سیاسی شبکه یک سیما ،بر اعمال نظرات
مدیران شبکه در این برنام ه ها تاکید م ی کند و از پخش دور جدید
برنامه «پارک ملت» پس از انتخابات خبر م ی دهد .با او در خصوص
برنام ه های سیاس�ی ،انتخاباتی ،فرهنگی و ورزشی به گفت وگو
نشسته ایم.
مجله خبری
مثلث شماره 172
24
علی حاج ناصری
ش�بکه اول س�یما در برنام ه های سیاسی خود
چ�ه سیاس�تی را در پی�ش م ی گی�رد؟ ای�ا یک
سیاستگذاری کلی دارید یا برای هر دوره سیاست
خاصی را تدوین م ی کنید؟
lب رنامه های سیاسی شبکه در طی ف های مختلفی
تولید و پخش م ی شود .گاهی برنامه هایی داریم که به طور
مستقیم و صریح به مسائل سیاسی م ی پردازد؛ مثل برنامه
نگاه یک .این نوع ب رنامه ها در گروه سیاسی تولید م ی شود که
هم زی ر مجموعه شبکه است و هم با معاونت سیاسی ارتباط
دارد .طبیعت��ا این گونه برنامه ها به لحاظ محتوایی توس��ط
معاونت سیاسی تغذیه م ی شوند ،اما این گونه نیست که هیچ
ارتباطی با شبکه نداشته باش��د ،و از نظر مسائلی همچون
انتخاب موضوعات ،میهمانان و ...منقطع باشد؛ در بسیاری از
موارد ما محورها یا میهمانانی را به این نوع ب رنامه ها پیشنهاد
م ی کنیم .به ط��ور کلی ،ارتباط م��ا با این برنامه ها بس��یار
تنگاتنگ و مناسب اس��ت؛ اما همان طور که عرض کردم،
گروه های سیاسی شبکه ها با معاونت سیاسی ارتباط دارند،
موضوعات را هماهنگ م ی کنند ،از نظ��ر محتوایی تغذیه
م ی شوند و عمدتا معاونت سیاسی در خصوص موضوعات و
محتوا از انها حمایت م ی کند .مجموعه دیگری از ب رنامه های
سیاسی شبکه ،ب رنامه های خبری و تحلیلی است که کامال
در معاونت سیاسی تولید م ی ش��وند و ما فقط این برنامه ها
را پخش م ی کنی��م؛ در واقع موضوع ،محتوا و س��اختار این
ب رنامه ها ارتباطی با شبکه یک ندارد.
کاندیداها ،گفت وگویی با مردم خواهند داشت که
این برنامه در قالب پرسش و پاسخ نیست؛ در واقع
هر کاندیدا می اید و مستقیما با مردم صحبت می کند،
نظراتش را می گوید و برنامه هایش را برای مردم
تشریح می کند
مثلث شماره 172
lتقریبا همه ش��بکه ها ،برنامه هایی از این جنس
دارند؛ یعنی به جز ش��بکه خبر ،شبکه های دو ،سه و ته ران
هم خبر ،تحلیل و تفسیر دارند .طبیعتا تالش م ی شود اخبار
و تحلی ل های خبری که ب رای پخش از شبکه یک انتخاب
م ی شود ،مل ی تر ،فراگیرتر و ب رای تمام اقوام و اقشار ای رانی
قابل استفاده باشد .این جنس برنامه ها در معاونت سیاسی
تولید م ی ش��ود و ما اغلب این برنامه ه��ا را ب رای مخاطبان
شبکه پخش م ی کنیم.
جنس دیگری از تولیدات هم داریم که ش��اید به نظر
بیاید سیاسی نیس��تند ،اما موضوعات سیاسی و فرهنگی
به طور جدی در این برنامه ها دنبال م ی ش��ود؛ مثل سریال
«کاله پهلوی» .این سریال ،برنامه ای کامال سیاسی است؛
سریال «معمای شاه» هم که در حال ساخت است ب رنامه ای
سیاسی است .اگر هم نگوییم که کامال سیاسی است ،اما
یقینا وجه سیاسی در این سریال ها پررنگ است .مثال دیگر
مستندهایی اس��ت که ش��بکه ها تولید و پخش م ی کنند؛
مثل مستند سراج .اینها کارهایی است که کامال به شبکه
مربوط م ی ش��ود و با گروه سیاس��ی یا معاونت سیاس��ی
ارتباطی ندارد .م��ا خودمان ب رای س��اخت ای��ن برنامه ها،
کارشناس��انی انتخاب م ی کنی��م؛ البته این ام��کان وجود
دارد که از کارشناس��ان حوزه های دیگر در س��ازمان کمک
بگیریم ،اما به طور کلی دعوت کارشناس ،تعیین موضوع،
ط راحی س��واالت ،برگزاری نشس��ت ها و جمع بندی ها در
شبکه انجام م ی ش��ود .در نهایت مسئوالن شبکه تصمیم
م ی گیرند که ک��دام وجه از یک س��ریال تاریخی پررنگ تر
باشد یا چه ش��اخصه ها و موضوعاتی درباره برهه تاریخی
موردنظر انتخاب ش��ود .بناب راین ش��بکه ها در موضوعات
سیاسی کارهای بس��یاری انجام م ی دهند؛ برنامه هایی که
تصمیم گیری در خصوص انها از شروع تا پایان در شبکه ها
انجام م ی شود .ب رنامه های مجله ای که ما در ساعات مختلف
روز پخش م ی کنی��م ،بخش های سیاس��ی دارند؛ یا وقتی
به مناس��ب ت های سیاس��ی -مثل روز قدس 22 ،بهمن یا
مجله خبری
یعنی ب ر اس�اس اولویتی که دارد از ش�بکه یک
پخش م ی ش�ود تا مخاطبان س�یما در سراسر
کشور این برنام ه ها را ببینند.
12فروردین -نزدیک م ی شویم ،شبکه ها انبوهی از ب رنامه ها
دارند که خودشان تولید کرده اند یا حق پخش انها در اختیار
خودشان است .در خصوص س��ایر موضوعات ،برنامه ها و
ساختارها در درون ش��بکه تصمیم گیری و به انها پرداخته
م ی ش��ود .مثال برنامه «دیروز ،امروز ،فردا» برنامه ای تقریبا
سیاسی است که مربوط به شبکه سه است و هیچ ارتباطی
با معاونت سیاس��ی ندارد؛ بلکه به گروه اجتماعی ش��بکه
سه سیما مربوط اس��ت .تقریبا تمام ش��بکه ها ،از این نوع
برنامه ها دارند.
در برهه ای کوتاه ،جامع�ه با موجی از برنام ه های
مس�تند از س�وی ش�بکه ی�ک مواج�ه ش�د
ک�ه تصاوی�ر پخ�ش نش�ده ای در ان گنجانده
ش�ده ب�ود و جذابی ت های وی�ژه ای ب�رای مردم
داشت؛ اما س�اخت و پخش این گونه مستندها،
خیلی زود متوقف ش�د .از جمله این مس�تندها،
م ی توان به مس�تند ام�ام روح اهلل(ره) ،مس�تند
دفاع مقدس و مستند شاخص اشاره کرد .علت
توق�ف تولید این مس�تندها چ�ه بود؟ ای�ا هنوز
هم تصمیمی برای ساخت مس�تندهایی از این
دست دارید؟
lاین مستندها را معاونت سیاسی و واحد مرکزی
خبر تولید کردند و ارتباطی با شبکه ها نداشت .مدتی است
که ساخت این مستندها کمتر شده و شاید یکی از دالیلش
این باشد که شبکه های سیما ،مستنداتی از این جنس تولید
م ی کنند ،مثال مستند سراج با همان س��اختار است؛ درون
شبکه ب رای هر مناس��بت ،پی ش بین ی ها و برنامه ریزی های
الزم انجام م ی گیرد.
ش�ما در زمان مدیریت بر ش�بکه دو ،برنام ه ای
به ن�ام «مردم ایران سلام» داش�تید ک�ه اقای
شهیدی فر مجری ان بود و بعد از بر عهده گرفتن
مدیریت ش�بکه یک هم برنام ه ای ب�ا نام «پارک
ملت» با همان س�بک و همان مجری داش�تید.
چطور ش�د که این برنام�ه ادامه پی�دا نکرد؟ ایا
فشار سیاسی در میان بود؟
lبرنام��ه «مردم ای��ران س�لام» تقریبا دو س��ال
تولید و پخش ش��د؛ اقای ش��هیدی فر معتقد بود که ب رنامه
به تکرار افت��اده و خوب اس��ت که ب رای دوره ای قطع ش��ود
و در دوره دیگ��ری ادامه پی��دا کند .این اتفاق همزمان ش��د
با انتقال من از ش��بکه دو به ش��بکه یک؛ در جلس��ه ای با
اقای ش��هیدی فر صحبت کردیم و برنامه «پ��ارک ملت»
را راه انداختیم که حدود یک س��ال پخش ش��د .هم اکنون
در ح��ال مذاک��ره هس��تیم تا س��ری جدی��د برنام��ه را با
حضور اق��ای ش��هیدی فر ط راحی کنیم .معم��وال ویژگی
اقای ش��هیدی فر این اس��ت که مدتی یک برنام��ه را اجرا
م ی کن��د ،ان را متوق��ف م ی کن��د و برنام��ه ای با ش��کل
و ش��مایل جدی��د راه م ی اندازد .س��عی م ی کنی��م که نام
برنامه« ،پ��ارک ملت» بماند و ایش��ان هم وع��ده داده اند
که ان ش��اءاهلل پخش س��ری جدید برنامه از حدود تابستان
25
شروع شود.
پس ارتباطی با انتخابات نخواهد داشت...
lنه؛ البت��ه «پارک مل��ت» در زمان��ی که پخش
م ی ش��د ،به خوبی انتخابات مجلس را پوش��ش داد؛ حتی
میزبان مناظره هایی بود که نمایندگان جریان های مختلف
سیاس��ی را دعوت ک��رد و رو در روی یکدیگر نش��اند .این
برنامه ها بسیار اثرگذار بود و مورد توجه قرار گرفت؛ اما این
بار شروع ب رنامه بعد از انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود.
برای انتخابات پی ش رو چه برنام ه ای دارید؟
lما روی س��اختارهای مختلفی فکر کرده ایم .در
بخش مستند ،چندین قسمت مستند «سراج» داریم که به
موضوع انتخابات م ی پردازد و سعی م ی کنیم -با رویکردی
که در شبکه تعریف کرده ایم -مروری بر دوره های گذشته
انتخابات داشته باشیم .همچنین در حال ط راحی مستندی
با موضوع وظایف شورای نگهبان هستیم که ان شاءاهلل در
زمان مناسب ،اماده پخش خواهد شد.
فکر نم ی کنید کمی دیر شده باشد؟
lما کارهای این مستندها را انجام داده ایم.
درباره زمان پخش چطور؟ م�دت زیادی تا زمان
تبلیغ�ات انتخابات�ی و برنام ه ه�ای تلویزیونی
نامزدها باقی نمانده...
مجله خبری
lبر اساس شناختی که از روحیات مردم داریم ،به
این جمع بندی رسیده ایم که ب رنامه هایی را که وجه هیجانی
دارند ،در زمان نزدیک به انتخابات پخش کنیم و ب رنامه های
دیگر را هم در زمان خودشان .ان شاءاهلل مستندی که به مرور
دوره های گذش��ته انتخابات م ی پردازد ،از اول خرداد پخش
خواهد ش��د؛ اما در عین حال برخی از برنامه ها را در هفته
اخر پخش خواهیم ک��رد .ما این تعاریف را در ش��بکه ارائه
داد ه ایم که چه ب رنام ه ای ،با چه ساختاری و در چه زمانی ب رای
مردم پخش ش��ود .چند تله فیلم با موضوع انتخابات داریم
که یکی از انها با نام «کاندیدای من» تولید شده و تله فیلم
دیگر در مرحله پیش تولید است که به زودی کلید م ی خورد.
در کنار این برنامه ها ،از برنامه های تبیینی و تحلیلی غافل
نبوده ایم و مدتی است که ب رنامه های گفت وگو محور را شروع
کرده ایم .ب رای مثال در برنامه «پایش» عملکرد دولت های
گذشته نقد م ی شود و نقاط قوت و ضعف مورد بررسی قرار
م ی گیرد.
اخی را تعداد پخش این برنامه را به دو برنامه در هفته
افزایش داده ایم و در روزهای یکشنبه و دوشنبه ب رنامه پایش
پخش م ی ش��ود .همچنین برنامه «ثریا» که چهارشنب ه ها
پخش م ی شد ،کرس��ی علم و فناوری ش��بکه یک است؛
این برنامه ه��م اخی��را دو نوبت در هفته پخش م ی ش��ود
و بیش��تر به وظایف دولت این��ده م ی پ��ردازد .برنامه های
گفت وگو محور ما ،عمدت��ا مبتن ی بر کارهای پژوهش��ی و
تحقیقی هس��تند .برنامه های دیگری همچ��ون «نوبت
مردم»« ،رمز عبور»« ،همه با هم» و ...هم ب رای انتخابات
تولید ش��ده و در حال پخش اس��ت .طبعا هرچ��ه به دوره
انتخابات نزدیک تر ش��ویم ،تعداد ای��ن برنامه ها را افزایش
م ی دهیم.
همچنین ارتباط وس��یعی با مراکز اس��تان ها برقرار
خواهیم کرد تا اماده ش��دن انها ب��رای انتخابات را به مردم
نش��ان دهیم .البته همین روزها هم برنام��ه «صبح بخیر
ای ران» چنین ارتباطی را برقرار م ی کند؛ اما ه ر چه به انتخابات
نزدیک م ی شویم ،مهیا شدن کشور ب رای انتخابات را بیشتر
پوش��ش م ی دهیم؛ این مس��اله ش��امل هردو انتخابات،
یعن��ی ش��وراها و انتخابات ریاس��ت جمهوری م ی ش��ود؛
مقام معظم رهبری در سخنان اخیرش��ان تاکید کرده اند که
انتخابات ش��وراها نیز در کنار انتخابات ریاس��ت جمهوری
اهمیت بسیاری دارد.
مثلث شماره 172
برای برنام ه هایی که قرار است با حضور نامزدها
پخش شود ،چه تصمیمی گرفته اید؟ ایا مناظره
26
هم برگزار م ی کنید؟
lدر خص��وص این برنامه ها در «س��تاد انتخابات
س��ازمان صداوس��یما» تصمیم گیری م ی ش��ود .این ستاد
زیر نظر معاونت سیاس��ی اس��ت که معاونت های سازمان
در ان نمایندگانی دارند .در س��یما ،اقای دکتر رستم وندی،
مدیر محترم ش��بکه چهار ،مس��ئولیت س��تاد هماهنگی
انتخابات را بر عهده دارند .رئیس س��تاد انتخاباتی سازمان،
معاون سیاس��ی اس��ت که هماهنگ ی ه��ا ،برنامه ریزی ها
و تصمیم گیری ها در ان س��تاد انجام م ی ش��ود .ب ر اساس
انچه تاکن��ون اعالم ش��ده ،بنای س��ازمان بر این اس��ت
که مناظره ه��ای انتخابات��ی را برگزار کن��د .مناظره یکی
از برنامه هایی اس��ت ک��ه س��ازمان روی ان فک��ر کرده و
ط راح ی های مرب��وط به ان را انجام داده اس��ت .اما این هم
مهم است که بدانیم در نهایت چند نفر از کاندیداها از فیلتر
شورای نگهبان عبور م ی کنند؛ طبیعتا با تعداد زیاد نامزدها،
امکان برگزاری مناظره وجود ن��دارد .باید ببینیم چه اتفاقی
م ی افتد.
اگر مناظره ها انجام شود ،زنده خواهد بود؟
lفعال ط راح ی های سازمان ب رای برنامه های زنده
است؛ اما در عین حال ممکن است ستاد انتخابات هر لحظه
تصمیمات دیگری بگیرد یا تغیی راتی اعمال کند .گفت وگوی
کارشناسی با تک تک کاندیداها ،از دیگر برنامه های سیما
در دوره انتخابات اس��ت .همچنین کاندیداها ،گفت وگویی
با مردم خواهند داش��ت که این برنامه در قالب پرس��ش و
پاسخ نیست؛ در واقع هر کاندیدا م ی اید و مستقیما با مردم
صحبت م ی کند ،نظ راتش را م ی گوید و ب رنامه هایش را ب رای
مردم تشریح م ی کند.
فیلم انتخاباتی نامزدها هم پخش م ی شود؟
lبناست که پخش ش��ود .تصمیم ستاد انتخابات
سازمان بر این اس��ت که امس��ال دو فرصت تبلیغاتی به
کاندیداها بدهد تا خودشان را معرفی کنند .من در مواردی که
اقای مهندس ضرغامی اعالم کرده اند ،دیده ام که به فیلم
کاندیداها اشاره کرده اند.
ضوابط ،چارچوب ه�ا و خط قرمزه�ا را هم اعالم
کرده ای�د ک�ه مث�ل دوره ه�ای گذش�ته ش�اهد
«سانسور احتمالی» این فیل م ها نباشیم؟
lمن از جزئی��ات دقیق این مس��اله خبری ندارم.
این هم از تصمیمات ستاد انتخابات سازمان است که هنوز
جزئیات تصمیم گیری های خود را اعالم نکرده است.
شما در ستاد انتخاباتی سازمان صدا و سیما چه
مسئولیتی دارید؟
lبنده در این ستاد مسئولیتی ندارم.
اقای ضرغامی در این ستاد حضور مستقیم دارد
یا فقط نظارت م ی کند؟
lدر بس��یاری از جلس��ات حضور دارند .رئیس و
اعضای ستاد انتخابات ،در جلس��ات مستمر خدمت اقای
ضرغام ی م ی رس��ند ،گزارش م ی دهند ،از تصمیمات شان
م ی گویند و اگر اقای ضرغامی نظر اصالحی داشته باشند،
به ان شورا ابالغ م ی کنند.
دی�دار گروه�ی از نامزده�ای احتمالی ب�ا اقای
ضرغام ی هم با واکنش های متفاوتی مواجه شد.
شما در ان جلسه حضور داشتید؟
lنه اما ت��ا جایی ک��ه م ی دان��م ،س��ازمان تذکر
مکتوبی دریاف��ت نکرده اس��ت .حرف هایی که زده ش��د،
بیشتر «حاش��یه» و «خبرس��ازی» بود که عمدتا مبتن ی بر
واقعیت نیست.
به برنام ه های ورزشی ش�بکه بپردازیم .شما دو
برنامه «ورزش و مردم» و «وقت اضافه» را دارید؛
سیاست این برنام ه ها چگونه تدوین م ی شود؟
lمعاونت سیما ،شورایی به نام «شورای هماهنگی
ورزش» دارد که به دلیل پخش اغلب برنامه های ورزشی از
شبکه سه ،مدیر این شبکه رئیس شوراست .اگرچه شبکه
ورزش تاسیس شده ،اما شبکه سه همچنان به دلیل فراگیر
و گس��ترده بودن ،ش��بکه مرجع برنامه های ورزشی است.
بس��یاری از هماهنگ ی ه��ا و تصمیم گیری ها در ش��ورای
هماهنگ��ی ورزش گرفته و ابالغ م ی ش��ود .البته ش��ورای
هماهنگی ورزش فقط در حد معاونت سیما نیست و مربوط
به کل سازمان است .یعنی از رادیو و واحد خبر هم در ان شورا
حضور دارند و رئیس شورا ،رئیس هماهنگی ورزش سازمان
اس��ت .هر شبکه متناس��ب با سیاس��ت های داخلی خود،
برنامه هایی را تهیه م ی کند؛ مثال برنام��ه ورزش و مردم با
سیاست های شبکه یک و ب ر اساس جمع بندی های شورای
هماهنگی ورزش تولید م ی شود.
در خصوص محتوای برنام ه های ورزشی با وزارت
ورزش هماهنگی صورت م ی گیرد؟
lنه ،اینها درون شبکه انجام م ی شود.
برای سیاستگذاری هم با وزارت ورزش هماهنگ
نیستید؟
lوزارت ورزش در این شورا نماینده دارد ،اما این طور
نیست که ش��ورای هماهنگی ورزش از وزارت ورزش اجازه
بگیرد .رس��انه ملی کامال مستقل اس��ت و به تصمیماتی
که م ی گی��رد عمل م ی کند .س��ازمان صدا و س��یما به جز
مقام معظم رهبری به هیچ دستگاه و نهادی وابسته نیست،
اما هماهنگی الزم با دس��تگاه ها و نهاده��ای ذی ربط دارد.
نمایندگان وزارت ورزش در این ش��ورا نظ رات خود را مطرح
م ی کنن��د و اگر تصویب ش��د ،برنامه های ورزش��ی به این
موضوعات ه��م م ی پردازند .موضوع��ات و محورهای هر
برنامه از سوی همان شبکه تعیین م ی شود ،اما متناسب با
سیاست های ورزشی سازمان.
در برنامه «وق�ت اضافه» بین دو میهمان ش�ما
درگیری پیش امد؛ جریان چه بود؟
lبله ،در این ب رنامه بین اقای کوروش باقری و اقای
بهداد سلیمی ،قهرمان سنگین وزن کشور بحث و مجادله
رخ داد .دو طرف اختالفاتی داشتند؛ البته از قبل به انها گفته
بودیم و قرار بود بیایند ،خوب حرف بزنند و اشتی کنند .اما
متاسفانه جوگیر شدند و به قول شان وفادار نماندند؛ باز هم
اختالفات مطرح شد و بحث باال گرفت ،اما بحث دو طرف
مدیریت شد.
بعد از برنامه چطور؟ با انها برخورد کردید؟
lچه برخوردی؟! افرادی که به این ب رنامه ها م ی ایند
از کارشناسان مهم کشور هستند .برخورد با این افراد معنایی
ندارد ،اما تذکر دادیم که ش��ان رس��انه و برنامه زنده ایجاب
م ی کند مدعوین قبل از هر تذکر خود مبادی اخالق باشند.
تذکر هم ندادید؟
lهمیش��ه از این افراد گالیه کرده ای��م .بارها گفته
شده کسانی که به برنامه های سیما م ی ایند ،در معرض دید
میلیون ها نفر از مردم هستند؛ پس نباید مسائل شخصی
را مطرح کنند ،باید به اخالق اهمی��ت دهند .اینها توقعات
ماس��ت؛ اما اگر احیانا در میان بحث تس��لط خودشان را بر
اعصاب ش��ان از دست دادند ،رسانه پاس��خگو نخواهد بود.
مسئولیت پاسخگویی با خود انهاست.
و اما فرهنگ؛ مدتی است که شما برای فیل م های
س�طح اول خصوصا فیل م های تاریخ�ی بودجه
بیش�تری اختص�اص م ی دهی�د .اساس�ا چ�ه
سیاستی پشت این ماجراست؟ ایا بهتر نیست
این بودج�ه را میان س�ریال های س�ایر حوزه ها
تقس�یم کنید ت�ا ش�اهد افزایش کیفی�ت انها
باشیم؟
lطبیعتا ما به همه این کارها نیاز داریم؛ س��اخت
برنامه های تاریخی ،دینی و سریال هایی که به مسائل روز
جامعه م ی پردازد باید در برنامه باش��د .ب رای مثال ،س��ریال
مختارنامه از نظر اثرگذاری در جامعه ما ،شناساندن حوادثی
lاین حوزه ها را رها نکرده ایم .در هر س��ال حدود
13یا 14س��ریال تولید م ی کنیم که ممکن اس��ت یکی از
انها پروژه بزرگ��ی مثل «کاله پهلوی» یا «معمای ش��اه»
باشد .بیش از هش��تاد درصد کارهای ما همین سریال های
روز ،دفاع مقدس ،اجتماعی ،سیاس��ی ،پلیسی ،اسی ب های
اجتماعی و ...است.
پروژه های بزرگی که به انها اشاره کردید ،در ژانر
«تاریخی -سیاس�ی» ی�ا «تاریخ�ی -مذهبی»
هستند ،اما جای خالی سریال هایی که در حوزه
اجتماعی باش�ند و در این س�طح کیف�ی تولید
شوند ،احساس م ی شود.
lاین س��ریال ها را هم داریم .س��ریال «بال های
خیس» که در حال پخش است یا سریال «ثریا» که چندی
lبه ای��ن س��ریال ها در ح��د خودش��ان اهمیت
م ی دهیم و بودجه الزم ب رای انها پی ش بینی م ی شود.
یعنی کار تحقیق و پژوهش برای س�ریال های
اجتماع�ی ه�م در هم�ان س�طح انج�ام
م ی شود؟
lدر حد و اندازه خودش؛ ما س��ال گذشته سریالی
پلیس��ی به نام «دی��وار» پخ��ش کردیم که کارشناس��ان
پلی��س ،روانشناس��ان و جامع��ه شناس��ان ،تنگاتن��گ با
نویس��نده و کارگردان حضور داشتند .س��ریال «راستش را
بگو» ،س��ریال دیگری بود ک��ه با حضور جامع ه شناس��ان
و کارشناس��ان دین��ی تم��ام مراح��ل تولی��د را گذران��د.
به ج��رات م ی گوی��م ک��ه در تلویزیون س��ریالی س��اخته
نم ی ش��ود که در کن��ار ان کارش��ناس موضوع��ی حضور
نداشته باشد.
در خص�وص س�ریال «کاله پهل�وی» دو دیدگاه
متف�اوت وج�ود دارد؛ ع�ده ای معتقدن�د که این
سریال ب ه طور کلیشه ای از حجاب دفاع م ی کند و
گروهی دیگر م ی گویند که این سریال بسیار باز
عمل کرده و حتی خط ش�کنی کرده است .شما
کدام یک از این دو دیدگاه را قبول دارید؟ در واقع
نگاه شما برای نشان دادن حجاب در این سریال
چه نگاهی است؟
lس��ریال «کاله پهلوی» یک حرف بزرگ و کالن
دارد و ان ت�لاش بیگانگان و غرب ی ها ب رای تغییر س��بک
زندگی در ای ران اس��ت؛ اینک��ه چگونه دولتمردان وابس��ته
توس��ط قدرت های غربی ش��ناخته ش��دند ،انتخاب شدند،
روی کار امدن��د ،بر مس��ند امور نشس��تند و ب��رای اجرای
سیاس��ت های غربی در کشور و «تغییر س��بک زندگی در
ای ران» تالش کردند .ب ی حجابی و کشف حجاب فقط یکی
از این تغیی رات بود.
در واقع شروعی برای این کار بود...
lقبل از ان هم شروع کرده بودند .زمانی که به جای
مطمئنی رسیدند و فهمیدند که نتیجه م ی گیرند ،اقدام به
کشف حجاب کردند .قبل از کشف حجاب اقدامات فرهنگی
دیگری را هم اغاز کرده بودند .ب رای مثال ،عزلت نشینی علما
و روحانیون یکی از کارهایی بود که به طور جدی انجام دادند
و یکی از سیاست های شان این بود که روحانیت را از مردم
جدا کنند .احساس م ی کردند تا زمانی که مردم به روحانیت
متصل هستند ،نم ی توانند بسیاری از سیاست های شان را
مجله خبری
تکرار م ی کن�م که منظورم «تقس�یم» بودجه در
میان حوزه ه�ای مختلف بود؛ اگر برای س�اخت
س�ریالی در ح�وزه اجتماع�ی ک�ه اس�ی ب های
اجتماعی را مطرح کند هزین�ه کنیم ،جای دوری
نم ی رود .هر حوزه ای در جای خود اهمیت دارد و
ما نم ی توانیم مخاطبان سریال های اجتماعی را
نادیده بگیریم.
در عین حال ممکن است این س�ریال ها با این
سطح کیفی ،مخاطب شان را اقناع نکنند.
مثلث شماره 172
که پی رامون قی��ام حضرت ابا عب��داهلل(ع) وجود داش��ت و
همچنین شناساندن بسیاری از چهره های سیاسی و دینی
مهم ان دوره ،سریال بس��یار موفقی بود؛ طبیعتا یک کار
معمولی و روز ،نم ی تواند چنین حرف هایی را بزند .زمانی که
«مختارنامه» از تلویزیون ع راق و اذربایجان پخش م ی شد،
تقریبا کس��ی در خیابان ها نبود و تقریبا هم��ه مردم ب رای
تماشای س��ریال مختارنامه پای گیرنده ها م ی نشستند؛ در
کشور خودمان هم خیلی بیننده داشت .باید ب رای این گونه
کارها سرمایه گذاری کرد و امروز تمام دنیا همین کار را انجام
م ی دهد؛ اگر امروز برخی کش��ورها پی رامون تاریخ اس�لام
سریال هایی ساخته اند ،تحت تاثیر همین کارها بود .هالیوود
هم همی��ن کار را انجام م ی دهد .در تم��ام دنیا همزمان با
تولید س��ریال های روز ،کارهای پرهزینه تر و س��نگی ن تری
هم تولید م ی ش��ود .اتفاقا هر زمانی که ما کارهایی از این
دست تولید کرده ایم ،بس��یار مورد توجه و عالقه مردم قرار
گرفته اس��ت؛ س��ریال هایی چون «یوس��ف پیامبر(ص)»
و «مختارنامه» دو س��ریال پ ر بیننده س��یما بوده است .در
خصوص کارهای تاریخ معاصر هم سریال های در «چشم
باد»« ،مدار صفر درجه» و «کاله پهلوی» بسیار مورد توجه
مردم قرار گرفته است .دو سال پیش سریال «تبریز در مه»
از شبکه یک پخش شد؛ قبل و بعد از پخش این سریال در
جامعه پژوهشی میدانی انجام ش��د تا مشخص شود مردم
چقدر عباس میرزا را م ی شناسند ،تا چه حدی از وقایع تبریز
اگاهی دارند ،چق��در به ماجراهای میان ای��ران ،انگلیس و
روس واقف بودند و ...اما نتایج پژوهش و نظرس��نجی بعد
از سریال بسیار ش��گفت انگیز بود؛ مثال قبل از پخش این
س��ریال فقط حدود 3 0درصد مردم نام عباس میرزا را شنیده
بودند اما بعد از ان ،بیش��تر از 60درصد مردم او را به خوبی
م ی شناختند.
مطمئن باشید بعد از پخش س��ریال «کاله پهلوی»
اطالعات مردم درباره کشف حجاب ،بسیار بیشتر از گذشته
خواهد بود .یکی از ویژگ ی های کارهای سنگین این است
که کارهای تحقیقاتی جدی روی انها صورت م ی گیرد؛ ب رای
مثال بیش از یک سال و نیم اس��ت که اقای دکتر حقانی
روی پروژه «معمای شاه» وقت گذاش��ته اند .البته دیگران
هم مشاوره هایی داده اند .وقتی بیننده احساس م ی کند که
یک کار جدی علمی و پژوهش��ی م ی بیند ،ب رایش اهمیت
دارد و دقی ق تر به سریال نگاه م ی کند .بناب راین هزینه کردن
و س��رمایه گذاری ب رای تولید این س��ریال ها ضروری است
و نم ی توانیم بگوییم به جای این س��ریال ها ،س��ریال های
دیگری تولید کنیم.
پیش پخش شد ،از این دس��ت کارها هستند .حتی همین
سریال «پایتخت »2یک سریال فرهنگی -اجتماعی بود
و دغدغه های روز مردم را مطرح م ی کرد.
اجرا کنند .در بخش اقتصادی کش��ور ،ضربه های شدیدی
وارد کردن��د؛ ما ک��ه در بس��یاری از بخش ه��ا صادر کننده
بودیم ،به وارد کننده تبدیل شدیم و به تدریج داشتن کاالی
خارجی ب رای ما به ارزش و اعتبار تبدیل شد .اینکه فرانسه
یا انگلیس��ی حرف بزنیم ،تبدیل به « ُپز» و فضیلت ش��د.
همه اینها به تدری��ج اتفاق افتاد؛ اینک��ه چگونه میهمانی
برگزار کنیم ،چگونه ب��ه میهمانی بروی��م ،چگونه زنان را
وارد خیابان ه��ا کنیم یا چگونه ل��وازم ارایش مصرفی را در
کش��ور رواج بدهیم .ای ران ی��ک بازار مصرف ب��زرگ ب رای
غرب بود و ب رای اینک��ه بتواند کاالهای غربی را اس��تفاده
کند ،باید با اداب و رس��وم غربی اش��نا م ی ش��د .همه این
کارها را انجام دادند و در نقطه ای ک��ه فکر م ی کردند زمان
مناس��ب فرا رس��یده ،کش��ف حجاب را انجام دادند؛ البته
کشف حجاب از سیاس��ت های مهم غرب بود که سال ها
ب رای ان نقشه کشیده و ط راحی کرده بودند .بناب راین ب رای
تغییر سبک زندگی امدند؛ اما در عین حال در روزهایی که
فکر م ی کردیم غرب ی ها به نفع ما فکر م ی کنند و قرار است
ب رای ما رفاه بیاورند ،منابع ملی ما را به غارت بردند« .کاله
پهلوی» قصه دوره سیاس��تگذاری غربی در ای ران است .به
همین دلیل کاله پهلوی با اش��غال ای ران در شهریور 1320
خاتمه م ی یابد؛ چراکه موجی از ان سیاست ها در این برهه
به پایان رسید .برنامه هایی اجرا ش��د که برخی اثرگذار بود
و برخی هم نبود .اعتقاد من بر این اس��ت که عموم مردم و
خصوصا متدینین جامعه ،اقش��ار مذهبی ،جوامع علم ی و
فرهنگی از این سریال اس��تقبال م ی کنند؛ چرا که به عنوان
نمون��ه از دانش��گاه های مختلف از ما درخواس��ت کرده اند
که نشس��ت هایی برگزار کنیم .حتی نس��خه ای از برنامه
«هنگام درنگ» را -که بعد از این س��ریال پخش م ی شود
و میزگردی ب رای نقد و بررسی ش��رایط فرهنگی و سیاسی
اس��ت -از ما خواسته اند تا میان دانش��جویان توزیع کنند.
این نشان م ی دهد که این سریال تاثیر خود را گذاشته و ما
خوشحالیم که سریالی که به لحاظ سیاست ها و اولویت ها
ب رای ما مهم ب��وده ،تا این حد مورد اس��تقبال قرار گرفته و
بیننده دارد .بای��د قبول کنیم ک��ه کار در خصوص پهلوی
اول سخت است؛ هنوز روشنفکری غی ر دینی در ای ران و در
حوزه فرهنگ کشور پایگاه دارد .طبیعی است که این جریان
با «کاله پهلوی» مقابله کند ،نقد کنند و حتی نیروهایی از میان
خودی ها را به می دان بفرستند تا این سریال را نقد کنند .در خارج
از ای ران هم حساس��ی ت های فراوانی درخصوص کال ه پهلوی
ایجاد ش��ده .ب��ه هر ح��ال ای��ن س��ریال ،پهل��وی اول
را به ط��ور ج��دی نق��د م ی کن��د و مش��روعیت پهل��وی
را هدف گرفته اس��ت .م��ن نم ی گویم هم��ه مخالفت ها،
ام��ا بخش��ی از مخالفت ه��ا از ای��ن جن��س و ب��ه ای��ن
جهت استg .
نکات
مناظره یکی از برنام ه هایی است که سازمان روی ان فکر کرده و طراح ی های
مربوط به ان را انجام داده است
با تعداد زیاد نامزدها ،امکان برگزاری مناظره وجود ندارد.
به این جم ع بندی رس�یده ایم که برنام ه هایی را که وج�ه هیجانی دارند ،در
زمان نزدیک به انتخابات پخش کنیم
مطمئن باش�ید بعد از پخش س�ریال «کاله پهلوی» اطالعات مردم درباره
کشف حجاب ،بسیار بیشتر از گذشته خواهد بود
س�ریال «کاله پهلوی» یک حرف بزرگ و کالن دارد و ان تلاش بیگانگان و
غرب ی ها برای تغییر سبک زندگی در ایران است
چند تله فیلم با موض�وع انتخابات داریم که یکی از انها ب�ا نام «کاندیدای
من» تولید شده و تله فیلم دیگر در مرحله پیش تولید است که به زودی کلید
م ی خور ُد
27
سیاست
گفت وگوبا
عباسسلیمینمین
فرمول اصولگرایان
سلیمینمینبهمثلث
گفته استهاشمیپیروز
انتخاباتنخواهدبود
فرمول اصولگرایان
برای رقابت با
هاشمی
اجماعروییکگزینهیاورودبادوگزینه؟
سیاست
مثلث شماره 172
28
گفت وگوبا
محمدسلیمانی
سلیمانیبهمثلثگفتهاست
مشاییوهاشمی
رقبایلنکرانیهستند
مصطفی صادقی
1
مصطفیکواکبیانمی گویدهرگز
اعالم نکرده که به نفع هاشمی
کنار می رود
هم داشته باشد .اما اکنون در میان اصولگرایان چه می گذرد؟
اصولگرایان و قطبی به نام هاشمی
حاال که هاشمی کاندیدای انتخابات شده ،این رویدادی
قابل تصور خواهد بود که نامزدهای دیگر اصالح طلب به نفع
او کنار بروند .به بیان دیگر اصولگرایان به جای اینکه با قطب
اصالح طلبان مواجه شوند ،به احتمال زیاد با قطبی به نام اکبر
هاشمی رفسنجانی مواجه خواهند شد .چنین رویدادی است
که اکنون موجبات تغییر و تحوالت��ی در جاگیری نیروهای
سیاسی را پدید اورده و معادالت پیشین را با داده های جدیدی
مواجه ساخته است .هاشمی اکنون موضوع انتخابات شده و
تصویر قبلی از انتخابات را از میان برده است .هم تندروهایی
همچون مشارکتی ها از امدنش استقبال کرده اند و هم سایر
جریانات اصالح طلب .برخی طیف ه��ا نیز همچون حامیان
دولت و جبهه پایداری نیز از نامزدی هاشمی خرسند شده اند.
شاید دلیلشان هم این باشد که رای اوری نامزد مورد نظرشان
با مقابله با هاشمی س��هل تر خواهد بود .در همین راستاست
که غالمعلی حدادعادل با بیان اینکه اصولگرایان باید مقابل
جریان هاشمی رفسنجانی با هوشیاری عمل کنند ،می گوید:
«اتحاد اصولگرایان در برابر این جریان اهمیت خیلی زیادی
دارد .اصولگرایان باید در مقابل جریان هاشمی رفسنجانی با
هوش��یاری عمل کنند .اگر اصولگرایان به این نتیجه برسند
که اصل اصولگرایی در خطر اس��ت ،چه جبهه پایداری و چه
سایر تشکل های اصولگرایی این امادگی را دارند که در نهایت
با یکدیگر همکاری کنند ».علی اکبر والیتی که هم البته در
سیاست
فرجام یک ائتالف
«با اتفاقات و وقایعی که در روز اخر ثبت نام افتاد ،ارایش
انتخاباتی دگرگون ش��ده و باید گفت که موض��وع ائتالف ،
صورت مس��اله ای پاک شده اس��ت ».این موضع محمد باقر
قالیباف به س��رعت در فضای رس��انه ای به این تعبیر شد که
ائتالف 2+1از دیدگاه محمد باقر قالیباف دیگر وجود خارجی
ندارد؛ اظهارنظری که بالفاصله ب��ا واکنش هایی هم مواجه
شد .چنان که حتی عوض حیدر پور ،عضو جمعیت ایثارگران به
یکی از رسانه ها گفت« :باید طبق توافقات صورت گرفته اقای
قالیباف خروجی ائتالف 2+1باشند زیرا ایشان در نظر سنجی ها
باالترین نمره را کسب کرده اند .البته تا جایی که بنده اطالع
دارم اقایان والیتی و حدادعادل نیز این موضوع را پذیرفته اند».
اما ساعاتی نگذشت که حسین مظفر که ریاست ستاد انتخاباتی
ائتالف پیشرفت را بر عهده دارد ،توضیحاتی را در مورد سخنان
محمد باقر قالیب��اف اعالم کرد .مظفر با بی��ان اینکه قالیباف
هنوز به میثاق ائتالف ۲+۱پایبند اس��ت ،گفت« :از پیوستن
جلیلی به ائتالف سه گانه اس��تقبال می کنیم .خیلی ها برای
پاک کردن این ائتالف تالش می کنند ،اما ائتالف همچنان
به قوت خودش پایدار و پا برجا ب��وده و قالیباف هم به میثاق
ائتالف 2+1اس��توار اس��ت ».منظور از اطالعیه منتشر شده
این است که قالیباف تا زمان تعیین یک نفر به عنوان منتخب
در ائتالف 2+1باقی می ماند .مظفر درباره امکان پیوس��تن
جلیلی به ائتالف 2+1یاداور ش��د« :ای��ن موضوع هم هنوز
مشخص نیست ،اما ارزوی ما اجماع تمام اصولگرایان است،
از این رو ما از پیوستن جلیلی اس��تقبال می کنیم ».او در عین
حال با تاکید بر اینکه تع��دد کاندیداها به ط��ور حتم به ضرر
اصولگرایان اس��ت ،گفت« :البته در صورت اجماع ،ان یک
ی داشته و بتواند رقیب جدی
نفر باید در جامعه مقبولیت مردم
برای دیگر کاندیداها باشد ».غالمعلی حدادعادل و علی اکبر
والیتی نیز همس��و با حس��ین مظفر بر پابرجا بودن ائتالف
تاکید کردند .در ادامه همین تحوالت بود که پرویز اسماعیلی،
سخنگوی ستاد انتخاباتی محمدباقر قالیباف گفت« :باتوجه
به روشن شدن صحنه ،دوره ائتالف به پایان رسیده و دوران
اتحاد اصولگرایان اغاز شده است .همان گونه که اقای قالیباف
در مراسم رونمایی از برنامه عملیاتی و گسترده خود برای اداره
امور کشور تاکید کرد ،شرایط و رقبای اصلی در صحنه انتخابات
ریاست جمهوری مشخص شده اند .در حال حاضر رویکرد و
راهبرد انتخاباتی جری ان های حاضر در انتخابات اشکار است و
اصولگرایان باید بدون فوت وقت دوره اتحاد را اغاز و به فرجام
برسانند .تاخیر بیشتر موجب پیشبرد استراتژی انتخاباتی رقبا
از یک سو و از دس��ت دادن فرصت ها ،انفعال و ریزش انگیزه
نیروهای مجموعه جریان اصولگرایی از سوی دیگر خواهد
شد؛ ضمن اینکه جریان رقیب با القای اختالف و بزرگنمایی
برخی اختالف سلیقه ها ،سعی در شکست وحدت انها و ریزش
نیروها و پایگاه های رای شان دارند ».به همین دلیل قالیباف
تاکید کرد که فارغ از اینکه شخص منتخب چه کسی است،
اصولگرایان باید هر چه سریعتر از دوره ائتالف عبور و دوران
وحدت ،یکدلی و اجماع را به نمایش بگذارند .نگاهی به همین
تحوالت این تحلیل را به وجود می اورد که محمد باقر قالیباف
و حامیان او از دسته افرادی هستند که به نظریه معرفی نامزد
واحد اصولگرایان برای رویارویی با اکبر هاشمی رفسنجانی
اعتقاد دارند .ش��اید این اصرار انان نیز بر این پایه استوار باشد
که تاکنون محمد باقر قالیباف در صدر نظرسنجی های ائتالف
قرار دارد .اما در مقابل ای��ن دیدگاه بحثی وجود دارد مبنی بر
اینکه باید باتوجه به تحوالت چند روز اخیر شرط داشتن کف
رای برداش��ته ش��ده و افراد جدیدی همچون سعید جلیلی و
علیرضا زاکانی نیز به دایره انتخاب افزوده ش��وند تا تصمیم
جامع تری اتخاذ شود.
مثلث شماره 172
وقتی غالمعلی حدادعادل در س��ال گذش��ته گفت که
از میان او ،قالیب��اف و والیتی یک نفر کاندی��دای انتخابات
24خرداد خواهد شد ،شاید کسی گمان نمی برد که در دهه سوم
از اردیبهشت معادالت سیاس��ی تا این اندازه پیچیده شود که
تصمیم گیری در مورد نامزد نهایی را تا این اندازه سخت کند.
حاال صحنه انتخاب��ات تغییر کرده؛ هم س��عید جلیلی
کاندیدا ش��ده ،ه��م اکب��ر هاش��می رفس��نجانی در میان
ناباوری حت��ی نزدیک ترین اف��راد به خ��ودش قصد حضور
در انتخابات کرده اس��ت .صحنه ای جدید ترس��یم ش��ده و
ب��ه نظ��ر می رس��د اصولگرای��ان در راه گزین��ش رس��م و
راه دیگری هس��تند .از یک سو رقیبی س��خت وارد عرصه
شده و از سوی دیگر رفیقی مقبول و محبوب راهی جمعشان
شده است .حاال اگر قرار باش��د نامزدهای اصولگرا را تا قبل
از اعالم صالحیت ها برش��مریم باید بگوییم این جمع را سه
عضو ائتالف پیش��رفت یعنی محمد باقر قالیباف ،غالمعلی
حدادعادل و علی اکبر والیت��ی ،کامران باقری لنکرانی نامزد
مورد نظر جبهه پایداری ،علیرضا زاکانی نامزد مورد حمایت
تحولخواهان و سعید جلیلی نامزد مورد حمایت بخش زیادی
از بدنه اصولگرایان تشکیل می دهند .نامزدهایی که البته هر
کدام در بعضی بخش ها دارای سبد رای مشترک و در بعضی
بخش های دیگر ارای مختص به خود را دارند .به بیان دیگر
در برخی نقاط همپوش��انی و در برخی نقاط دیگر هم افزایی
رای دارند .حاال در اس��تانه انتخابات 24خرداد دو نگاه درباره
نحوه ورود به انتخابات توسط اصولگرایان مطرح است؛ برخی
می گویند باید تمام نامزدهای اصولگرایان که با تایید شورای
نگهبان مواجه می شوند راهی مرحله نهایی انتخابات شوند تا
هریک شانس بیشتری داشت ،پیروز انتخابات شود.
این طیف معتقدند اگر چنین ش��ود به خوبی می توانند
ارای سبد اکب ر هاشمی رفس��نجانی را با ریزش مواجه کنند.
نظریه تکمیلی مدافعان چنین نسخه ای هم این است که در
این صورت دو اتفاق رخ خواهد داد؛ یا یک نفر از اصولگرایان
در همان مرحله اول رئیس جمهور می ش��ود یا دو نفر از انان
به مرحل��ه دوم راه یافت��ه و در نهایت باز هم ی��ک اصولگرا
رئیس جمهور خواهد شد .فرضیه سوم هم احتمال رقابت یک
اصولگرا با اکبر هاشمی رفسنجانی اس��ت که در این صورت
نامزد اصولگرا مستظهر به حمایت همه اصولگرایان در برابر
هاشمی خواهد بود .چنین است که مدافعان و حامیان این نوع
نگاه بر نظرشان اصرار می ورزند .این اما تنها روایت موجود در
جناح اصولگرایان نیس��ت .قرائت دیگری نیز هم اکنون رایج
شده که بر مبنای ان نباید بیش از یک نامزد در مقابل هاشمی
قرار گیرد .این طیف معتقدند همپوش��انی ارا و رای مشترک
نامزد های اصولگرا تنها موجب تقسیم ارا شده و تاثیری در ارای
اکبر هاشمی رفسنجانی نخواهد داشت .چنین است که انان
می گویند باید با هم افزایی ارا به کمک نامزد منتخب شتافت.
تبصره تکمیلی این نظریه هم این است؛ می توان با معرفی سایر
نامزدها به عنوان اعضای اصلی کابینه ،حامیان و بدنه رای سایر
نامزدهای اصولگرا را هم جذب نامزد منتخب کرد .مدافعان این
عقیده همچنین می گویند باید از هم اکنون سازو کاری مناسب
برای رسیدن به نامزد منتخب انتخاب کرد؛ سازو کاری که از
مسیر ابراز نظر جامعتین بگذرد و البته همزمان نظرسنجی ها را
گفت وگوبامصطفیکواکبیان
برخی می گویند باید تمام نامزدهای اصولگرایان که با تایید شورای
نگهبان مواجه می شوند راهی مرحله نهایی انتخابات شوند تا هریک
شانس بیشتری داشت ،پیروز انتخابات شود .این طیف معتقدند اگر
چنین شود به خوبی می توانند ارای سبد اکب ر هاشمی رفسنجانی را با
ریزش مواجه کنند
29
سیاست
مواضعی تند به انتقاد از اکبر هاشمی رفسنجانی پرداخته است.
او که در جمع دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع) حاضر شده
بود ،یکی از صریح ترین مواضع خود را در مقابل هاشمی مطرح
کرد و گفت« :باید کسانی که با رهبری زاویه ندارند ،اجماع کنند
و اجازه ندهند کسانی که با رهبری فاصله دارند مدیریت اینده
جامعه را به دست بگیرند ».او وقتی با پرسش «نظر صریح شما
درباره هاشمی رفسنجانی چیست؟» مواجه شد؛ چنین پاسخ
داد« :هاشمی در سال 88رهبری را یاری نکرد و مواضع الزم را
نگرفت ».تند تر از همه البته محمد باقر قالیباف به موضع گیری
علیه هاشمی رفسنجانی پرداخته است.
محمد باق��ر قالیب��اف اکن��ون از همیش��ه نس��بت به
هاشمی رفسنجانی منتقد تر شده است .او در یکی از داغ ترین
سخنرانی های انتخاباتی اش در هفته گذشته چنین گفته است:
«امروز چه چیزی تغییر کرده که اقای رفسنجانی وارد عرصه
شده اند؟ ورود اقای رفس��نجانی به ان معناست که کشور را
حداقل در یک دوره چهار س��اله دیگر وارد تنش های سخت
و دو قطبی کرده و مردم مستضعف و محروم را مستضعف تر و
محروم تر کنیم .این مساله چه اورده دیگری برای کشور دارد؟
برای اصالح وضع موجود الزم نیست به 20سال قبل برگردیم.
اقای رفسنجانی در مناظرات باید به من و مردم پاسخ بدهند که
بعد از این مدت چه کرده اند؟ بزرگ ترین ظلم به مردم ان است
که به 20سال قبل برگردیم .اگر کارنامه 20سال قبل تا امروز
قابل دفاع بود ،حرفی نداشتیم ،اما کارنامه برای مردم مشخص
است .بدون تعارف باید بگویم دولت اصالحات زاییده دولت
اقای هاشمی است .هنوز این سوال برای من باقی مانده که
دولت اصالحاتی که جامعه مدنی را دنبال می کرد و به دنبال
توسعه سیاس��ی بود ،با کدام منطق باید تالش کند که بعد از
چهار سال ،رئیس جمهوری که هشت سال رئیس جمهور بوده
است به قدرت برگردد؟ این به میلیتاریسم بیشتر شبیه است تا
به دموکراسی؛ این موضوع به اردوگاه روسیه بیشتر شبیه است،
تا اردوگاه غربی و هدفی که انها دنبال می کنند .عملکرد دولت
فعلی باعث شده تفکر سرمایه داری قصد بازگشت داشته باشد.
اصال اقای رفسنجانی بیاید که چه چیزی را حل کند؟ با این
بحث هایی که در سال های اخیر دیده اید و موضع گیری هایی
که بررسی کرده اید مشخص می ش��ود چیزی عوض نشده
است .ایا مسیر انقالب عوض شده است؟ با این وجود اگر این
افراد بیایند یعنی مجددا تنش به وجود می اید .این تنش به نفع
چه کسی است؟ من چندی پیش در رسانه ها خاطره ای از اقای
هاشمی را مطرح کردم.
واقعا اقای هاشمی چه پاسخی به خاطره دو نفره ای که
من مطرح کردم دارند؟ایا واقعا دول��ت فعلی قابل ادامه دادن
است؟ ایا کارنامه عملکرد ،رویکردها و صداقت انها قابل ادامه
دادن اس��ت؟» پس انچه رخ داده این اس��ت که اصولگرایان
اکنون یک رقیب مش��ترک دارند ،یعنی همان فاکتوری که
همواره انان را در مقاطع مختلف متحد کرده است؛ رقیبی که
البته این بار در بزنگاهی مهم مقابل ان��ان قرار گرفته؛ دولت
محمود احمدی نژاد رو به اتمام اس��ت و اصالح طلبان پس از
طی یک ایام سخت حاال کمربندهایشان را برای پرواز به سمت
قدرت رسمی بسته اند.
در سیاس��ت ف��رض محال ،مح��ال نیس��ت؛ اگر چه
اصالح طلبان اکنون از همیشه خس��ته ترند و دور از یکدیگر
قرار گرفته اند ،اما با نامزدی جدی وارد انتخابات شده اند؛ رقیبی
که اصولگرایان باید برای پیروزی مقابل او یک اس��تراتژی
حساب شده داشته باشند .به بیان دیگر اکنون زمان وزن گیری
و وزن سنجی گروه های اصولگرا نیست .در این میان باید دید
از دو فرمول اصولگرایان با دو نامزد و اصولگرایان با نامزد واحد،
کدام یک دس��ت باال را خواهد داشت و پس از برتری هر یک
از این دو فرمول کدام یک از نامزدها شانس قرار گرفتن در این
فرمول ها را دارند؛ سعید جلیلی ،علی اکبر والیتی ،محمدباقر
قالیب��اف و حدادع��ادل گزینه های اصلی ب��رای این فرمول
هستندg.
مثلث شماره 172
30
رسیدن از سه به یک
بازخوانی تجربه ائتالف سه گانه
تحقق برتن کند) ،ش��اخصی برای نشان دادن میزان تعهد
افراد به قول ها و گفته هایش��ان می ش��ود و می توان حدی
از لیاقت افراد برای تصدی گری اداره امور کش��ور را با ان
()3
سنجید.
فرشاد مهدی پور /کارشناس سیاسی
2
برای اولین ب��ار در تاریخ ایران ،یک ائتالف سیاس��ی
ناظر به انتخابات ریاس��ت جمهوری در کشور شکل گرفته
است؛ ان هم نه متش��کل از احزاب و گروه ها ،بلکه سه نامزد
انتخاباتی .جدای از بی س��ابقه بودن چنی��ن اقدامی و اینکه
علی الظاهر این دوره از انتخابات هم پر از بی سابقه هاست(!)،
اصل تجربه ریاست جمهوری در ایران محدود به سه دهه اخیر
پس از اسقاط نظام شاهنشاهی است و از همین رو در فقدان
احزاب کارامد در همه یک صدو پنجاه سال اخیر ،سیاست ورزی
در کش��ور دچار مصائبی اس��ت که تنها اندوختن تجارب و
زمان ها می تواند ان را حل کند .بدین رو ،می بایس��ت اندکی
در ک مو کیف این یگانه گرایی ائتالفی اندیشید و صرف نظر از
انکه به نتیجه ای مطلوب می رسد یا نه ،پیام ها ،تهدیدها ،نقاط
()1
قوت و ضعف و پیامدهایش را بررسی کرد.
پیام های ضمنی
اصل ائتالف پیش��رفت در ضمیر خ��ود ،حاوی چند
معناست :اوال انکه جمعی پیدا شده اند که مدعی اند می توانند
با هم کار کنند و کار گروهی را عیب نمی دانند و می خواهند
نقاط ضعف یکدیگر را پوش��ش دهند؛ این مس��اله به نحو
جالبی در وجه بارز ش��خصیتی هر کدام از این س��ه نامزد
و اش��کاالتی که بر انها وارد می اید ،جلوه گر می ش��ود که
ترکیبی از حوزه های اجرایی -اقتصادی ،سیاس��ت خارجی
و فرهنگ را کنار هم گرد اورده اس��ت .بدین لحاظ یکی از
مهم ترین مس��ائل دولت فعلی که به شدت دارای گرایشی
تک بعدی است ،تا حدودی رفع و از روشی مشارکتی برای
کاهش خطاها بهره برده ش��ده اس��ت .ثانیا نش��ان دهنده
پیدایش نوعی تشتت فراگیر میان یک جریان سیاسی است
که نزدیک به یک دهه از تسلط ان بر قوای مقننه و مجریه
می گذرد و حاال داعیه داران بس��یاری در میانش پیدا شده و
بسیاری شان می خواهند بر صندلی ریاست جمهوری تکیه
بزنند؛ در این شرایط ،اصولگرایان فاقد جریان رهبری کننده
یا ش��خصیت های ذی نفوذ ب��وده و عمال ق��وه همگرایی
خود را از دس��ت داده اند .تالش های ص��ورت گرفته برای
دخالت دادن نهادهای ریشه دار نیز به دلیل خاطرات پیشین
و اختالفات موجود ،عمال ناکارامد به نظر می رسد .ثالثا یک
الگو یا ساز و کار جایگزین را در نبود حزب پیش می نهد که
خودش می تواند معیاری بر سنجش حرف های طرف های
مختلف باش��د )2( .در واقع ائتالف یا تفاهم کردن ،به معنای
اصالت وحدت داش��تن و یافتن صورت بندی تازه ای برای
تحقق این خواس��ته خدش��ه ناپذیر اس��ت (گرچ��ه ممکن
است عده ای بگویند می بایس��ت انها محور ائتالف باشند
و نه دیگ��ران) و بدین طریق روش ائتالفی برای رس��یدن
به دول��ت ائتالفی (چیزی ک��ه در صحنه عم��ل هم جامه
تهدیدهای سه تایی
ائتالف در یک محیط ناپایدار و متغیر تولد یافته است؛
بدین اعتبار تهدیدهای درون زا یا برون زای گسترده ای ان
را نشانه رفته است .مهم ترین تهدید درونی که از زبان برخی
سخنوران شهیر نیز بدان پرداخته شده ،همانا بی نتیجه بودن
یا ماندن ائتالف است .این تحلیل بیشتر روی سر براوردن
امیال و عالیق ش��خص داوطلب یا فش��ارهای نزدیکان
پیرامونی تکیه دارد و بر این باور است که ائتالف فروخواهد
پاشید و به نتیجه موردنظر نمی رسد .در پیوند با این فضای
درونی (که اختالفات سه گانه ای ها در ان متجلی می شود)،
س��ه حوزه از تحوالت بیرون��ی می تواند ائت�لاف را تهدید
کند :اولی طراحی دولتی هاس��ت که معلوم نیس��ت با چند
نامزد به صحنه انتخابات می ایند .اگر نامزد مورد نظرشان
رد صالحیت ش��ود از فرد دیگری حمایت می کنند یا نه .در
صورت تایید صالحیت نشدن ،چه برنامه ای را اجرا می کنند
و ابهامات دیگر (نظیر بحث افشاگری ها یا یارانه ها) .دومی
برنامه امدن و نیامدن های رئیس مجمع تشخیص مصلحت
است که یک بازی تکراری و نخ نما شده و بار دیگر همچون
سال 84در حال اجراست .امدن وی به معنای تغییر ارایش
سیاسی و شکل گیری قطب بندی های تازه است و نیامدنش
هم دقیقا چنین نتایجی را در بر دارد و تا این لحظه این بازی
امدن و نیامدن ادامه دارد و تکلیفش مشخص نیست و سوم
نامزدهای اصالح طلبی که فعال در میانش��ان گزینه مورد
وفاقی مشاهده نمی شود و اگر به توافقی برسند (که چندان
محتمل به نظر نمی اید)یک چهره حداکثری شان به میدان
می اید و تردیدهایش را کنار می گذارد و رد صالحیت می شود
و ادامه ماجرا .اینها حداقل های قطعی از تهدیدهای درونی و
ی خرابکن ها ،تحوالت حوزه
بیرونی است و باید به رفتار باز
خارجی و ...نیز اشاره کرد تا بتوان چارچوب تقریبی دقیقی
از اتفاقات به دس��ت داد .هر کدام از این گزینه ها ،صحنه را
به گونه ای تغییر می دهد که حتم��ا در گزینه نهایی ائتالف،
سطح رقابت و درگیری های انتخاباتی تاثیرگذار است و از
همین روست که زمان اعالم گزینه نهایی ائتالف تاکنون
به تعویق افتاده است.
گفتمان غایب
با وجود همه ظرفیت های نهفته در ائتالف سه گانه ،به
نظر می رسد نفس االمر «ائتالف» به عنوان اصلی ترین نقطه
قوت ان تلقی ش��ده و تنها همین نکت��ه ،موتور محرکه اش
به ش��مار می رود .در واقع در براب��ر رویکرد اخت�لاف زده و
تنش افرین موجود ،ائتالف گرایی می تواند فی نفس��ه کاری
درست و بایسته تلقی ش��ود و خودش رای اور و جالب توجه
معنا گردد ،اما این تنها یک حداقل مطلوب اس��ت و نه توانی
گسترده برای حضور در صحنه .همین مساله به نوعی دیگر
خود را در ش��عار یا عنوان ائتالف نیز نشان می دهد :گفتمان
پیشرفت؛ شعاری که نه بکر اس��ت و نه اختصاصی و تقریبا
همه نامزدهای حاضر در صحنه به نوعی ان را مورد توجه قرار
داده اند (و حتی با کم و زیاد کردن کلمه ای ،در سخنان نامزدها
بازتاب دارد) و خود این لفظ گوی��ای رویکردی غیرانتقادی
و کامال حاکمیتی به انتخابات اس��ت و نامزدهای حاضر در
این ائتالف را نمایندگان وضع موجود معرفی می کند .همه
داوطلب��ان انتخاب��ات از فیلترهای نظارت��ی می گذرند و در
هنگامه رای گیری ،نامزد ریاس��ت جمهوری ایران اسالمی
به شمار می روند ،اما این تایید صالحیت به معنای ان نیست
که مدافع تمام عیار و بی موضع ش��رایط فعلی تلقی ش��وند؛
در هر دوره از انتخاب��ات که چنین ش��رایطی به وجود امده،
معموال فرد مذکور پیروز نبوده و منتخب نش��ده است )4(.در
واقع گفتمان نامزد پیش��تاز معموال به صورت گفتمان رقیب
جلوه گر می شود و در چنین حالتی اس��ت که با ان به منازعه
برخاسته و توان بس��یج کنندگی توده ها را به دست می اورد و
به نظر می رس��د در رویکرد فعلی ،چنین توانی نهفته نیست.
مضاف بر انکه به طور کلی ،وجه گفت��اری -نظری ائتالف
نیز چندان پر رنگ نش��ده و تقریبا چیز منحصر به فردی (جز
خود ائتالف) در بیرون مشاهده نمی شود؛ البته هر کدام از سه
چهره اصلی کوشیده اند تا در حوزه تخصصی خود بیشتر سخن
بگویند ،اما این الزاما به معنای نمایش یک رویکرد مشترک
و همگرا نیست.
سیاست
اخر خرداد...
برگزیده شدن در 24خرداد ،92تنها گزینه برای برتری
یافتن ایده ائتالف نیست و اگر چه ممکن است جذاب ترین
نتیجه به ش��مار اید ،اما مطلوب ترین انها تلقی نمی ش��ود.
حفظ ائت�لاف و تداوم ان ت��ا روز رای گی��ری ،مهم ترین و
محوری ترین هدفی اس��ت که باید بدان اندیش��ید ،چرا که
اثار س��وء ،فروپاش��ی ائتالف نه تنها حیات سیاسی و وجه
موتلفین را مخدوش خواهد س��اخت ،بلکه به طریق اولی،
کل جریان اصولگرایی را زیر س��وال ب��رده و اعتماد افکار
عمومی را از ایشان س��لب می کند .اگر این ائتالف ،بتواند
در فردای انتخابات نی��ز به کار خود ادام��ه دهد (در فرض
پیروز شدن) ،یک اتفاق بی نظیر در کشور رخ می دهد و اگر
هم چنین نش��ود ،باز هم خس��ارت ان به میزانی نیست که
قبل از روز موعود از هم گسسته شود .فروپاشی پیش بینی
بدخواهان را محقق ساخته ،امید به کار گروهی را تضعیف
می کند و نهایتا امکان تک��رار چنین تجربه ای را در اینده از
بین خواهد برد .یک حالت دیگر هم ان است که این ائتالف
تا روز رای گیری پایدار بماند ،لیک��ن در ان مرحله از رقیب
شکس��ت بخورد که در ان صورت هم ،چندان از ارزش کار
انجام شده کم نمی ش��ود و این تجربه را با رفع مشکالت و
کاس��تی های فعلی می توان در دوره های دیگر تکرار کرد.
تا روزهای مذک��ور ،زمان زیادی باقی نمانده و سرنوش��ت
کش��ور ،به گونه ای حس��اس بدین انتخابات گره خورده و
مشارکت حداکثری ملت ،بزرگ ترین هدفی است که باید
در انتخابات محقق ش��ود و همه این تجارب را می توان در
این جهت تحلیل و ارزیابی کرد.
مثلث شماره 172
پاورقی:
-1این تحلیل پیش از نهایی ش��دن ثبت نام ها نوشته
شده ،هر چند این امر تغییری در برداشت ها نسبت به اصل
ائتالف به وجود نمی اورد.
-2به راه افتادن ائتالف پنج گانه توسط جریانات سنتی
یا طرح بحث ائتالف میان برخی نامزدهای اصالح طلب یا
به پرسش گرفته ش��دن نامزدهای مستقل ،همگی نشانگر
محوری شدن تفکر ائتالفی است.
-3البته تجربه ائتالفی نیم بند و شکس��ت خورده نیز
برای اصولگرایان در انتخابات 84وج��ود دارد که به دلیل
پیش بینی نشدن بسیاری از مقدمات ضروری ،عمال ناکارامد
شده و به میثاق نامه اش عمل نگردید.
-4تجربه شکست علی اکبر ناطق نوری در انتخابات
76یا اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ،84جلوه های روشنی
از این موضوع استg .
31
سیاست
مثلث شماره 172
32
سیاست
مثلث شماره 172
پدیده اصولگرایان
با ورود سعید جلیلی ارایش اصولگرایان دچار برخی تغییرات می شود
3
س��عید جلیلی 48س��اله اهل مش��هد؛ حاال او در کنار
هاشمی رفسنجانی به پدیده انتخابات 24خرداد تبدیل شده
است؛ نامزدی که در اخرین ساعات مهلت ثبت نام کاندیداها
وارد ساختمان معروف میدان فاطمی شد تا نامش را به جمع
نامزدهای انتخابات اضافه کند .روی��دادی غیر منتظره که
ارایش نیروهای سیاسی اصولگرا را در وضعیتی جدید قرار
داد .او که اکنون هم دبیر شورای عالی امنیت ملی است و هم
مسئول پرونده هس��ته ای ،حامیانی قابل توجه دارد در میان
طیف هایی از اصولگرایان؛ همین مساله است که معادالت
انتخاباتی را دگرگون کرده اس��ت .او در تعاریف سیاسی ،از
نامزدهای گفتمانی اصولگرایان به شمار می رود و البته سبد
رای مشترکی دارد با برخی از نامزدهای اصولگرا.
اصولگرایانوماجرایکاندیداتوریسعیدجلیلی
وقتی س��عید جلیلی در انتخابات ثبت نام کرد خیلی ها
نگاهش��ان به نامزدهای اصولگرا دوخته ش��د ت��ا ببینند با
این پدیده غیرمنتظره انتخاباتی چه برخوردی خواهد ش��د.
اولین اظهارنظر مخت��ص غالمعلی حدادعادل ب��ود .او در
حاشیه مراسم تشییع پیکر محمود مرتضایی فرد از احتمال
کناره گی��ری کاندیداهای مختلف جری��ان اصولگرا به نفع
جلیلی خبر داد .او در پاس��خ به اینکه ایا احتمال کناره گیری
نامزدهای اصولگرا به نفع س��عید جلیلی وجود دارد؟ گفت:
«بله ،این احتمال وجود دارد .اصولگرایان باید همه احتماالت
را در نظر داشته باش��ند .تحوالتی که در روز اخر انتخابات
صورت گرفت شرایط جدیدی را در مورد انتخابات به وجود
اورد که ضرورت وحدت اصولگرایان را بیشتر کرد .در یک
ماهی که باقی مانده است اصولگرایان باید باتوجه به موقعیت
خطیر پیش امده در جهت حف��ظ ارمان های امام و رهبری
تالش کنند ».حدادعادل درباره اینکه ایا احتمال خودداری
برخی از نامزدهای اصولگرا از کناره گیری به نفع ش��خصی
دیگر وجود دارد؟ نیز گفته بود« :اصولگرایان نش��ان دادند
که مصالح انقالب را بر منافع شخصی ترجیح می دهند».
این سخنان حدادعادل بازتاب های فراوانی در محافل
سیاسی و رس��انه ای داش��ت .حتی برخی بالفاصله پس از
مطرح ش��دن این نظر حدادعادل عنوان کردن��د که نتیجه
ائتالف به فرجام انتخاب س��عید جلیلی ختم ش��ده اس��ت.
ل ترجیح داد
واکنش ها که ب��اال گرفت غالمعلی حدادع��اد
توضیحات بیش��تری را در اختیار رس��انه ها قرار دهد .او در
33
سیاست
واکنش به شایعه قطعی ش��دن انصراف نامزدهای ائتالف
پیشرفت به نفع س��عید جلیلی گفت« :نه کسی چنین حرفی
زده و نه چنین تصمیمی گرفته شده است .فقط گفته ایم که
اگر ارای جلیلی در ح��د قابل توجهی باش��د ،ائتالف به ان
توجه می کن��د ».او البته چند روز بعد ب��ار دیگر در این مورد
سخن گفت .او در جمع دانشجویان درباره اخرین تحوالت
انتخاباتی و تصمیمات اصولگرایان باتوجه به ورود س��عید
جلیلی چنین گفت« :صحنه به س��رعت در حال تغییر است
و با ورود جلیلی باید منتظر بود تا معلوم شود ایا وی جهشی
در میزان ارا دارد یا خی��ر .اگر رای وی باال باش��د ،واقعیت
این است که ما س��ه نفر نمی توانیم ان را نادیده بگیریم .از
اول هم نگفت��ه بودیم که خروجی ائت�لاف حتما یکی از ما
سه نفر اس��ت .انتخابات 92یک دوقطبی بین اصولگرایان
و طرفداران جریان هاشمی رفس��نجانی است ».اما واکنش
دیگر در این مورد متعلق به علی اکبر والیتی بود .او در جمع
دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع) حاضر شد و به پرسشی
که درباره ورود س��عید جلیلی به انتخابات بود چنین پاس��خ
داد« :ائتالف پیشرفت دچار رقابت های داخلی نشده و تابع
تصمیم جامعتین خواهد بود .در صورت حمایت جامعتین از
سعید جلیلی ،ائتالف پیش��رفت از وی حمایت خواهد کرد.
امیدواریم با توافق اصولگرایان ،در نهایت یک نفر باال بیاید
و صحنه را به نفع معتقدان اصل��ی به نظام تغییر دهد ».این
سخنان علی اکبر والیتی مانند اظهارات غالمعلی حدادعادل
با واکنش های گسترده ای مواجه شد.
محمد باقر قالیباف اما ترجیح داد در مورد ورود س��عید
جلیلی چندان موضع گیری نکند .دیگر نامزد اصولگرا یعنی
علیرضا زاکانی نیز گویا فعال ترجی��ح داده تا پیش از اعالم
نامزدهای تایید صالحیت شده در میدان رقابت باقی بماند.
چنین است که او می گوید« :از ثبت نام اقای جلیلی استقبال
می کنم و تف��اوت گفتمانی بی��ن خود و ایش��ان نمی بینم،
بنابراین تالش می کنیم ائتالفی گفتمانی تش��کیل شود تا
توان نیروهای انقالب در مقابل جریان��ات فتنه ،انحراف و
ی تجمیع شود ».در موضعی تکمیل تر،
جریان اقای هاش��م
نادران ،رئیس ستاد انتخاباتی علیرضا زاکانی در مورد احتمال
کناره گیری این داوطل��ب انتخاباتی به نف��ع یکی دیگر از
کاندیداهای اصولگرا گفت« :تاکنون چنین صحبتی مطرح
نشده است و اقای زاکانی تا اخر می ماند ».او همچنین گفت:
«فعال اقای زاکانی ایستاده و محکم هم ایستاده است».
مثلث شماره 172
پایداری ها و دوگانه جلیلی -لنکرانی
جبهه پایداری ک��ه با ائتالف جمعی از وزرای س��ابق
کابینه محم��ود احمدی نژاد و نیز برخ��ی نمایندگان حامی
دولت در مجلس هش��تم با همراهی چند تن از ش��اگردان
ایت اهلل مصباح یزدی به وجود امده بود ،این روزها ش��رایط
متفاوتی را سپری می کند .این تش��کل نوپای اصولگرایان
در اس��تانه انتخابات مجلس نهم حاضر به ائتالف با جبهه
متحد اصولگرایان نشد و پس از رایزنی های متعدد با ایت اهلل
مصباح یزدی فهرست خود را منتشر کرد که البته نتوانست
به پیروزی چندانی دس��ت یابد و برخ��ی اعضای مهم ان از
ورود به پارلمان باز ماندند .پس از پای��ان انتخابات مجلس
نهم حاال مهمترین س��وال این بود که ایا جبه��ه پایداری
برای انتخابات ریاست جمهوری هم تصمیم به ایفای نقش
سیاسی خواهد گرفت؟ همان زمان بود که برخی از اعضای
جبهه پایداری در پاس��خ به این س��وال خبرن��گاران اعالم
کردند که این تش��کل قطعا به انتخاب��ات ورود پیدا خواهد
کرد و عمر سیاسی این تش��کل نو پا به پایان نرسیده است.
انها ماه ها به مباحث انتخاباتی ادام��ه دادند و به یک نتیجه
قطعی رس��یدند؛ «انتخاب یک نامزد گفتمانی» .در همین
راس��تا بود که نام های متعددی هم به میان امد .از مس��عود
میرکاظمی ،پرویز فتاح ،غالمحس��ین الهام ،سعید جلیلی،
کامران باقری لنکرانی تا حس��ین صفار هرندی و غالمعلی
34
حدادعادل .زمان اما هر چه می گذشت پایداری ها با شرایط
متفاوتی مواجه می شدند .طیفی از انان وقتی بحث انتخابات
ریاست جمهوری جدی شد ،راه و رسمی دیگر برگزیدند و از
تشکل نوپای اصولگرایان کوچ کردند؛ شاید مهمترین شان
هم غالمحس��ین الهام از اعضای اصلی و ش��اخص جبهه
پایداری ب��ود .هر چه ب��ود پایداری ها به گعده نش��ینی های
سیاسی برای رس��یدن به مصداق انتخاباتی ادامه می دادند.
جلس��ات متعدد در قم با حض��ور ای��ت اهلل مصباح یزدی با
گذر زمان دای��ره انتخاب نامزدهای م��ورد نظر را کوچک و
کوچک تر می کرد .در همان زمان بود که یک رسانه نزدیک
به جبهه پایداری نام حدادعادل را در کنار جلیلی و لنکرانی
قرار داد که نشان از تفاوت ارا در میان پایداری ها داشت .این
ی شکل گیری ائتالف 2+1
تفاوت نظرها پس از اعالم رسم
به صورت نمایانی پدیدار گش��ت.چنانکه در حالی که انتظار
می رفت غالمعلی حدادعادل مورد حمایت این تشکل نوپدید
اصولگرایان قرار گیرد ،اما اظهارات تند برخی اعضای جبهه
پایداری از جمله روح اهلل حس��ینیان و جالل��ی ،رئیس دفتر
ایت اهلل مصباح نش��ان از رویکرد اعتراضی برخی اعضای
پایداری نسبت به موتلف سابقشان داشت .در همین فاز جدید
اختالف نظرها بود که نام پرویز فتاح ،سعید جلیلی و کامران
باقری لنکرانی به عنوان سه گزینه مورد حمایت پایداری ها
اعالم شد .مرتضی اقاتهرانی اما می گفت که نامزدهای مورد
نظر این جبهه دعوت های انتخاباتی را رد کرده اند .همان گونه
که اقاتهرانی گفته بود پرویز فتاح نام��زدی در انتخابات را
نپذیرفت و سعید جلیلی هم انگونه که انها روایت می کردند
پاسخی به دعوت های انتخاباتی نداد .اردیبهشت فرا رسید و
حاال نام کامران باقری لنکرانی در کنار ایت اهلل مصباح یزدی
به عنوان نامزد نهایی پایداری ها اعالم شد .یک روز قبل از
ان اما یک اتف��اق مهم رخ داده بود؛ اخب��ار جدی از احتمال
کاندیداتوری سعید جلیلی.
ان احتمال اکنون به وقوع پیوس��ته و سعید جلیلی در
اخرین ساعت به عنوان داوطلب کاندیداتوری ثبت نام کرد.
حاال مهمترین سوال این است که جبهه پایداری چه خواهد
کرد؟ ایت اهلل مصباح یزدی صریح و شفاف پاسخ این سوال
را داده است« :حمایت قطعی از کامران باقری لنکرانی».
این اما همه ماجرا نیس��ت .حاال یک گزاره دیگر هم
به معماهای انتخابات تبدیل ش��ده؛ «احتم��ال عدم احراز
صالحیت کامران باقری لنکرانی» .جبهه پایداری در صورت
وقوع این گزاره چه خواهد کرد؟ مرتضی اقاتهرانی می گوید:
«لنکرانی نباشد ،مصداق جدیدی معرفی نمی کنیم».
دبی��رکل جبه��ه پای��داری در گفت وگ��و با س��ایت
مثلث انالین ،رویکرد انتخاباتی جبهه پایداری را در صورت
ردصالحیت یا حضور نیافتن لنکرانی در انتخابات تش��ریح
کرده است.
ایا احتمال دارد که اقای کام�ران باقری لنکرانی
به جمع اقایان زاکانی و جلیلی بپیوندد تا به لحاظ
اشتراک گفتمانی که با انها دارد یک نفر نماینده
ان گفتمان در انتخابات ریاست جمهوری باشد؟
lمن از نظر شخص اقای لنکرانی مطلع نیستم ،اما
پایداری با کسانی وحدت گفتمانی دارد و این وحدت گفتاری
امر خوبی است.
اگر از یک گفتم�ان دو نماینده پا به میدان رقابت
سیاس�ی پیش رو بگذارند ،باعث نمی شود سبد
رای ان گفتمان بشکند؟
lباید دید ایا افراد یادشده از فیلتر شورای نگهبان عبور
می کنند و اینکه در نهایت چند نفر در میدان باقی می مانند ،به
لمعتقدمهنوزارایشنامزدهامعلومنیست.
همیندلی
ش�ما می گویی�د بای�د منتظ�ر اعلام رای
ش�ورای نگهبان بود ،اینجا س�وال پیش می اید
که ایا امکان دارد از میان اقایان لنکرانی ،جلیلی و
زاکانی فردی ردصالحیت شود؟
lمن عضو شورای نگهبان نیس��تم که بدانم این
شورا چه تصمیمی می گیرد.
خبری در برخی رس�انه ها منتش�ر ش�ده مبنی بر
اینکه احتمال ردصالحیت اقای لنکرانی افزایش
یافته؛ ایا این مساله صحت دارد؟
lاصال این طور نیس��ت؛ چون اقای لنکرانی رجل
سیاسی و مذهبی است ،مگر اینکه نظر دهند اقای لنکرانی
خدایی ناکرده رجل مذهبی نیست .در این صورت باید دید
تعریف رجل مذهبی از نظر انها چیست.
اگر اقای لنکرانی به نفع نام�زد دیگری انصراف
دهد یا به ه�ر دلیل کارت ورود ب�ه صحنه نگیرد،
جبهه پایداری روی مدل دومی فکر کرده است؟
lپایداری روی انتخاب اق��ای لنکرانی خیلی فکر
کرد .او برنامه دارد .پایداری در انتخاب گزینه خود تالش کرد
تا اگر از نامزدی حمایت می کند وی فردی برنامه محور باشد،
برهمین اساس پنج یا شش ماه کار فشرده کرد تا کتاب برنامه
دولت اینده اماده شد ،بنابراین لنکرانی ناگهانی و لحظه ای
تصمیم نگرفت که نامزد انتخابات ریاس��ت جمهوری شود،
ضمن انکه پایداری سوابق لنکرانی و سایر کاندیداها را نیز
بررسی کرد تا به حدنصاب درستی برسد ،حتی پایداری ترس
نداشت که اگر به گزینه نرس��ید این را علنی کند ،به عبارت
دیگر خیلی صریح عدم رسیدن به مصداق را اعالم می کرد.
حتی یک راهکار پیشنهادی این بود که ما چند نفر را به عنوان
نامزد صالح اعالم کنیم و انتخاب را ب��ه مردم واگذار کنیم،
ولی این پیش��نهاد نش��د و ش��ورای مرکزی به اصلح بودن
لنکرانی رای داد و روی همین مدل ادامه می دهد .حاال اگر
لنکرانی نباشد ،قاعدتا پایداری دوباره بررسی خواهد کرد و
اگر به اصلح دیگری رسید معرفی می کند ،وگرنه از کسی در
انتخابات حمایت نمی کند.
فعال مصادیق دیگر را بررسی نمی کنید؟
lخیر ،جبهه پایداری برنام��ه دیگری ندارد ،چون
ش��ورای مرکزی جبهه س��خت گیری هایی در تعیین نامزد
اصلح دارد ،اوال همه 22عضو ش��ورای مرکزی باید بر س��ر
حمایت از یک نامزد به اجماع برسند و روی او توافق کامل
صورت گیرد ،حاال اگر یک نفر قبول نکند ،جبهه ان گزینه را
کنار می گذارد .تازه بعد از اینکه همه شورای مرکزی نامزدی
را تایید کرد ،ان وقت ش��ورای فقهای جبهه باید او را تایید
کند .حاال اگر فقها هم او را تایید نکنند باز نمی توان نامزدی
را معرفی کرد.
براس�اس صحبت ش�ما اگر پایداری به مصداق
دیگ�ری بع�د از لنکرانی نرس�د ،چ�ه تصمیمی
می گیرد؟
lپایداری مردم را به حضور حداکثری در انتخابات
دعوت می کند و دیگر مصداق معرفی نمی کند و امیدواریم
انتخابات به صورت ابرومند برگزار شود.
اجماع روی جلیلی؟
هر چه هس��ت حاال س��عید جلیلی کاندیدا شده است.
فردی که پایگاه و بدنه اجتماعی خوبی در میان طیف هایی
از اصولگرایان دارد و البته بنا به برخی تحلیل ها او می تواند
رقیب گفتمانی خوبی در مقابل اکبر هاشمی رفسنجانی باشد.
حاال اصولگرایان در مقابل تصمیمی مهم قرار دارند.
گویا همه منتظر اعالم نتایج تایید صالحیت ها هس��تند تا
تصمیم نهایی خود را درباره این پدیده انتخاباتی اعالم کنند.
زمان هم گویا به نفع س��عید جلیلی می گذرد .زمزمه هایی از
کوچ اعضای س��تاد انتخاباتی بعضی نامزدهای اصولگرا به
سمت سعید جلیلی شنیده می ش��ود .این اگر واقعیت داشته
باشد باید منتظر چرخش های جدید انتخاباتی باشیم.
ای��ا جلیل��ی نام��زد نهای��ی اصولگرای��ان اس��ت؟
ب��رای رس��یدن ب��ه پاس��خ ای��ن س��وال زم��ان زی��ادی
نخواهد گذشتg .
مشایی و هاشمی رقبای اصلی ما هستند
گفت وگوی مثلث با رئیس ستاد باقری لنکرانی
4
محمد س�لیمانی ،عضو ش�ورای مرکزی جبهه پایداری در گفت وگو با خبرن�گار مثلث می گوید« :ت�ا زمانی که
اقای لنکرانی به عنوان کاندی�دا در صحنه حضور دارند جبهه پایداری هم فقط از ایش�ان حمای�ت خواهد کرد ».وی
مهمترین رقیب لنکرانی را هاشمی می داند و تاکید می کند« :اگر اقایان مشایی و هاشمی نمی امدند رقیب جدی اقای
لنکرانی،اقای قالیباف بود ،اما در حال حاضر مشایی و هاشمی رقبای جدی اقای لنکرانی هستند».
زهره دیانی
اقای سلیمانی! ش�ما فرمودید کاندیدای نهایی
جبهه پایداری اقای باقری لنکرانی اس�ت و قرار
نیس�ت از س�عید جلیلی حمایت کنید.ش�نیده ها
حاک�ی از ان اس�ت ک�ه
اق�ای جلیل�ی خودش�ان
نپذیرفته ان�د کاندی�دای
پایداری ها ش�ود .ایا این
موضوع صحت دارد؟
و محدودیت ایجاد کنیم تا مردم اصلح را بشناسند؛ انجا جای
خطر است ،اما اگر مردم بفهمند و معیارها را بشناسند که البته
شناخت دارند با رس��اندن اطالعات محک خوبی می زنند و
گزینه اصلح را انتخاب می کنند.
lبنده نمی دانم .باید خود
ایشان پاسخ دهند.
ایا کاندیدای ش�ما می تواند با رقبای جدیدی که
وارد میدان شده اند رقابت کند؟
lببینید ،مردم ما مردم فهیمی هستند بنابراین اگر
بتوانیم اطالع رسانی کنیم و فرصت شناخت کاندیداها را به
مردم بدهیم به نظر بنده هیچ ج��ای نگرانی وجود ندارد .در
واقع در صورتی جای نگرانی وجود دارد که بخواهیم انحصار
lبله .به خوبی دارد .در بین کاندیداهای فعلی تنها
کسی که می تواند با اقای هاش��می درگیر شود و در همان
مرحله اول ایش��ان را ببرد اقای لنکرانی اس��ت؛ کارامدی،
جوانی و اختالف س��نی که ایش��ان با اقای هاش��می دارد
موجب می شود همه مردم به سمت کاندیدای جوان کشیده
شوند .در واقع دلیلی وجود ندارد به دنبال فرد 80ساله بروند.
این یک موضوع کامال روش��نی است زیرا فرد 80ساله امور
خودش را هم به سختی می تواند اداره کند تا امور کشوری و
جهانی .افرادی چون هاشمی باید دیگر به اتاق فکر بروند،
رئیس جمهور فرد اجرایی است .بنابراین باید توان 20ساعت
کار کردن را داشته باشد؛ ان هم در شرایط حساس امروز که
رئیس جمهور بای��د وقت بگذارد و
توان فیزیکی داشته باشد .بنابراین
اگر این مس��ائل به خوبی تبیین و
معیارها ارزیابی ش��ود تنها رقیب
جدی اقای هاشمی ،اقای لنکرانی
است.
مهمترین رقی�ب اق�ای لنکرانی را ک�دام گزینه
می دانید؟
lبنده بعید می دانم در ش��رایط جدی��د دیگر اقای
قالیباف رقیب جدی برای اقای لنکرانی باشد.
یعنی شما قبال اعتقاد داشتید اقای قالیباف رقیب
جدی کاندیدای شما بود؟
lاگر اقایان مش��ایی و هاش��می نمی امدند رقیب
جدی اقای لنکرانی ،اقای قالیباف ب��ود .اما در حال حاضر
lب��ه هیچ وج��ه چنی��ن
چیزی نیست ،اتفاقا اقای لنکرانی
همیش��ه با احترام ب��ا کاندیداها
برخ��ورد می کند .ش��ما ه��م اگر
موردی س��راغ دارید حتما به بنده
انتقال دهید .تمایز اقای لنکرانی
با دیگر کاندیداها در اخالق گرایی
ایش��ان اس��ت .البته نقد عملکرد
بحث دیگری است؛ اقای هاشمی
در راس دول��ت س��ازندگی قرار
داشته است که تورم 50درصدی
و ارز چندبراب��ری را تجربه کرده
و ریخ��ت و پ��اش در ان دول��ت
زیاد بوده اس��ت و االن مردم گرفتار ان هستند .مشکالت
ان دول��ت را باید بیان ک��رد ،بنابراین این تخریب نیس��ت
بلکه نقد عملکرد دولت س��ازندگی اس��ت که همه به دنبال
رفاه خودش��ان و درس��ت کردن هزار فامیل رفتند و گفتند
باید فقرا را ب��ه دریا بریزیم و تلف ش��دن 15ی��ا 20درصد
مردم اش��کال ن��دارد؛ انه��ا پیش��رفت را اینگون��ه تعریف
کردند .اینها اشکاالتی اس��ت که مورد نقد قرار می گیرد تا
تکرار نشودg .
مثلث شماره 172
یعنی حضور اق�ای جلیلی
موج�ب نمی ش�ود ش�ما
کاندی�دای دوم داش�ته
باش�ید چون به ه�ر حال
قرار بود ایشان کاندیدای
شما شوند؟
lاگر کس��ی که در دولت حضور داشته را بخواهیم
با فردی چون شهردار تهران مقایسه کنیم باید ایشان اولین
کسی باشد که تایید صالحیت نمی ش��ود ،زیرا ایشان اصال
در دولت حضور نداشته و دولتمرد نیست ،اما کسی که وزیر
می شود دولتمرد محسوب می شود بنابراین کسی که کامال
به امور سیاسی واقف است را نمی توان رجل سیاسی محسوب
نکرد؛ ان هم در دولت نهم که اقای لنکرانی به عنوان وزیر به
اکثر نقاط کشور سفر کرده و در مجامع بین المللی حضور پیدا
کرده و به نیابت از ملت ایران سخنرانی کرده ،بنابراین دلیلی
برای رد صالحیت ایشان وجود ندارد.
کاندیدای ش�ما توان رقابت با اقای هاش�می را
دارد؟
سیاست
lبله ،صد درص��د .ما در
این خصوص صورت جلسه داریم.
بحث هایی در خصوص رد صالحیت اقای لنکرانی
شنیده می شود ،زیرا این نظر وجود دارد که ایشان
رجل سیاسی محسوب نمی شود ،شما این مساله
را قبول دارید؟
lنمی دانم باید از خود ایشان سوال کنید.
یعنی همین جدی بودن رقابت
اقای هاش�می موجب تخریب
این چهره سیاس�ی از س�وی
جبهه پایداری و کاندیدای این
جبهه شده است؟
لطف�ا بفرمایی�د جبه�ه
پای�داری خ�ودش به این
نتیجه رس�یده اس�ت که
اصلح اقای لنکرانی است؟
lت��ا زمان��ی ک��ه اقای
لنکرانی به عنوان کاندیدا در صحنه
حضور دارند چنین چی��زی اتفاق
نمی افتد .جبهه پایداری هم فقط از
اقای لنکرانی حمایت خواهد کرد.
مشایی و هاشمی رقبای جدی اقای لنکرانی هستند.
با این تفاس�یر ش�ما اعتقاد دارید اقای مش�ایی
می تواند از فیلتر شورای نگهبان عبور کند؟
اگر اقایان مشایی و هاشمی نمی امدند رقیب جدی
اقای لنکرانی ،اقای قالیباف بود .اما در حال حاضر مشایی
و هاشمی رقبای جدی اقای لنکرانی هستند ،بنده بعید
می دانم در شرایط جدید دیگر اقای قالیباف رقیب جدی
برای اقای لنکرانی باشد
35
سیاست
انتخابات و اصالح طلبان
سیاست
کدامهاشمی؟
مثلث شماره 172
هاشمی رفسنجانی به دنبال جذب راست گرایان سنتی
36
سیاست
مثلث شماره 172
37
1
«وقتی گفتیم دولت وحدت ملی ،برخی گمان کردند
منظور کاندیداتوری خودمان است».
این پاسخ هاشم ی رفسنجانی در اخرین ماه های سال
گذشته است در واکنش به خبرنگاری که از احتمال امدن او
م ی پرسید .او پس از ان هم بارها گفت که بنای امدن ندارد.
حاال اما در اردیبهش��ت 92او یکی از کاندیداهای انتخابات
است؛ طرفی از معادالت انتخاباتی و البته بر هم زننده ارایش
سیاسی پیشین.
اما او که در پایان دهه هشتم از زندگ ی اش به سر م ی برد
چرا امده است؟ او که سیاستمداری کهنه کار است و سال ها
مسئولی ت های مهمی در بخش های مختلف نظام داشته،
چرا بار دیگر سمت پاستور را نش��انه رفته است؟ انجا که در
دهه شصت و هفتاد ،هشت س��ال بر مهمترین صندل ی اش
تکیه زده بود .این س��وال و البته پرسش هایی از این جنس
که همه چرایی تصمیم مهم هاش��می را م��ی کاود ،اکنون
ذهن تحلیلگران سیاسی را به خود مشغول کرده است .ب رای
رسیدن به فضایی روش��ن در مورد چگونگی رسیدن به این
تصمیم باید روندی که هاشم ی رفس��نجانی در این چند ماه
طی کرده را بازبینی کرد.
سیاست
بازگشت به طرح دولت وحدت ملی
هاشم ی رفس��نجانی خیلی پیش از اینک��ه ماجرای
نامزدی اش نقل محافل شود ،در هر محفلی که م ی نشست
از ایده ای سخن م ی گفت که به باور او راه عبور از مشکالت
کشور بود؛ ایده ای که البته ط راحش خود او نبود.
هاش��می دنبال ایده ای بود که م��ارک «دولت وحدت
ملی» بر ان الصاق شده بود و سال ها پیش توسط عل ی اکبر
ناطق نوری دنبال م ی شد .طرحی که در زمان ناطق نوری به
فرجامی خوش دست نیافت و پس از ان راهی ارشیو خاط رات
و رویدادهای سیاسی شد.
حاال اما اکبر هاشم ی رفسنجانی در استانه انتخاباتی
دیگر خودش دست به کار شده و دنبال گزینه ای ب رای اجرای
طرحش م ی گش��ت .گعده ه��ای ظهرهای ش��نبه مجمع
تشخیص هم البته بهترین مکان ب رای طرح این ایده میان
همفکران و همنشینان دهه 90ایت اهلل بود.
وقتی هاش��می بار دیگر «دولت وح��دت ملی» را به
بحث رس��انه ها و محافل سیاس��ی تبدیل کرد ،حاال همه
نگاه ها به این دوخته شد که مصداق مورد نظر او چه کسی
است .همه نگاه ها به عل ی اکبر ناطق نوری دوخته شد؛ رئیس
مجلس پنجم که مدت ها دوری از قدرت رسمی را به هر چیز
دیگری ترجیح م ی داد؛ هم او که در نیمه دهه 70رقیب اصلی
اصالح طلبان بود و از رفتن به پاستور جا ماند و پس از ان در
دهه هشتاد هم نتوانست فرد مورد نظرش را جایگزین رقیب
پیشین خود کند.
ناطق نوری هرگز نگفت که بنای کاندیداتوری دارد ،اما
برخی تحرکات سیاسی او نشان از تمایلش ب رای بازگشت به
رقابت های سیاسی داشت .هرچه بود اوضاع ان قدر سخت
ش��د و منتقدان هم ان قدر بر او س��خت گرفتن��د که او اگر
تصمیم نگفته ای هم در این مورد داشت بنایش این شد که
در همان مجمع بماند و به پاستور فکر نکند.
ناطق ن��وری ک��ه نیام��د ح��اال نگاه ها به اس��حاق
جهانگیری دوخته ش��د .او هم اصالح طلب ب��ود و از وزرای
سابق دولت اصالحات و هم البته از مدی ران نزدیک به اکبر
هاشم ی رفسنجانی؛ فردی که در اخرین روزهای نزدیک به
ثب ت نام نامزدها احتمال کاندیداتوری اش بیش از همیش��ه
جدی شد ،اما هرگز به وقوع نپیوست.
اما هاش��می یک گزینه دیگر هم داش��ت؛ «حس��ن
روحانی» .فردی که اگرچه مانند اسحاق جهانگیری از افراد
نزدیک به هاشمی به شمار م ی امد ،اما صف مدافعانش در
میان اصالح طلبان بسیار کوتاه تر از حامیان او بود.
هرچه بود وقتی هاشم ی رفس��نجانی در اخرین روز از
مثلث شماره 172
38
ثب ت نام کاندیداها راهی ساختمان وزارت کشور شد تا به عنوان
اخرین داوطلب نامش را ثبت کند ،دیگر کس��ی به حس��ن
روحانی فکر نم ی کرد .حاال هاشمی صحنه انتخابات را تغییر
داده و اکنون خود به موضوعی از انتخابات بدل شده است.
کدام هاشمی کاندیدا می شود؟
اکنون ک��ه دیگر هاشم ی رفس��نجانی کاندیدا ش��ده
مهمترین مساله این است که او چه تاکتیکی را ب رای رقابت
برگزیده است؟ او که سیاس��تمداری باتجربه است به خوبی
م ی داند هم��ه حاضران انتخاب��ات ،او را رقی��ب اصلی خود
م ی دانند و از هم اکنون مهمترین دس��تورکار مشاوران انها
تهیه دستور العمل نحوه پیروزی بر هاشم ی رفسنجانی است.
اعضای خانواده هاش��می برخالف س��ال 84سکوت
کرده اند و از نزدیکان هاشم ی رفس��نجانی ه��م چیز زیادی
نم ی توان درباره تاکتیک هاشمی فهمید .او گوی ا ترجیح داده
حرف ها و سخنانش را در قالبی رسمی و البته با بیانیه اعالم
کند .دو بیانیه صادر کرد که در یکی ش��عار انتخابات ی اش را
م ی توان یافت و در دیگری دس��تورالعمل های انتخاباتی به
حامیانش را.
او در بیانیه اولش با طرح شعار «اعتدال علوی» نوشت:
«ب رای اینجانب ،اعتالی ای ران اسالمی و تقویت مکتب اهل
بیت(ع) بسیار مهم تر از ان اس��ت که ب رای انجام وظیفه و
تکلیف خویش به تعریف و تمجید اختالف ب رانگیز دشمنان
دانا و تهدید ،تحدید ،بداخالقی و تخریب دوستان نادان توجه
نمایم؛ انگونه که یک سرباز در دفاع از ارمان هایش ،جانش
را در طبق اخالص م ی نهد ،من نیز اب��رو و اعتبارم را که در
طول نیم قرن گذشته از انقالب اسالمی و مردم گرفته ام ب رای
اس�لام ،انقالب و مردم و اعتالی میهن به دست م ی گیرم و
با تاکید بر اعتدال علوی که چپ و راس��ت ،افراط و تفریط را
ضاللت و گمراهی م ی داند ،پا ب��ه میدانی گذارم که قبال در
سال های پس از جنگ هشت ساله حزب بعث علیه ای ران که
نتیجه ان وی رانی پنج استان کشور و نابودی زیرساخت ها و
امکانات بود ،تجربه کرده بودم .سال هایی که به دلیل وجود
همدلی ،اتحاد و اعتم��اد در جامعه و به کمک ش��ما مردم
فهیم و قدرش��ناس ،به تدریج رکود اقتصادی ،دلسردی های
اجتماعی ،وی ران ی های زیرس��اخت ها و تولید ،کسر بودجه،
بیکاری و مش��کل کس��ب و کار از کش��ور رخت بربست و
ای ران عزیز به دست ش��ما مردم و اس��تفاده از مدی ران الیق،
دلسوز و معتدل از همه طی ف ها و سالیق سیاسی ،به رشد و
بالندگی رسید و در عرصه بی ن المللی و سیاست خارجی نیز
با تنش زدایی ،ایجاد تعامل و گفت وگوهای سازنده و شفاف
ب راس��اس احترام و حفظ عزت و کرامت ،حقانیت سیاس��ی
کشور را هم به اثبات رساندیم».
بیانیه دوم هاش��می هم نکات مهمی داش��ت؛ او در
بخش��ی از این بیانی ه اش چنین نوش��ت« :نباید هدف ،هر
وس��یله ای را توجیه نماید و باید متوجه باش��یم که مبادا در
راستای کارهای تبلیغاتی و با توجیه زمان اندک تا انتخابات ،با
راه انداختن کارناوال های انتخاباتی نامناسب با مقررات و شرع
و با ایجاد الودگ ی های صوتی و تصویری مغایر با ش��ئونات
اسالمی ،مزاحمتی ب رای اسایش و ارامش مردم ایجاد نماییم
و اگر غیر از این باشد ،مطمئنا از ما نیست .تاکید بر سالمت
کامل هزینه های انتخاباتی دارم و الزم اس��ت از اس��راف در
هزینه ها پرهیز ش��ود و همه س��تادها باید منابع و مصارف
هزینه ها را با دقت و امانت و مراعات طبقه بندی قانونی جدی
بگی رند ،به طوری که در مراکز مسئول کشور جوابگو باشند و
سوءظن ها و شائب ه های معمول در این زمینه پیش نیاید».
گویا هاشمی رسمی متفاوت از دهه هشتاد را برگزیده
است .او در اخرین تصمیم مهم سیاس ی اش با فضای متفاوت
و شاید سخت تر از مرتبه قبل مواجه شده است .رسم روزگار
گویا ب رای او عوض ش��ده؛ این بار صف مدافعان او در میان
اصولگرایان که حامیان س��ال های دورش بودند کوتاه تر از
همیشه اس��ت و صف مدافعانش در میان رقبای پیشینش
یعنی اصالح طلبان بلند تر از همیشه .او اما م ی داند که اگر
در پوزیش��ن دو نامزد معترض انتخابات پیش��ین قرار گیرد
فرجام خوبی را نباید به انتظار بنشیند .چنین است که حاال
همه نگاه ها دوخته شده به اینکه او در قبال حمایت هایی از
جنس دفاعی ه های مشارکت ی ها و رادیکال های جناح چپ چه
رویکردی خواهد داشت؟
منتقدان و موافقان
هاشمی این روزها با برخوردهای متفاوتی روبه رو شده
است؛ عده ای از نامزدی او استقبال کرده اند و برخی دیگر این
اقدام را بزرگترین اشتباه سیاسی او بر م ی شمرند.
حس��ین ش��ریعتمداری این روزها از همه نس��بت به
هاشمی منتقد تر است .تقریبا روزی نیست که مطلبی در نقد
هاشمی در کیهان منتشر نشود .او در یکی از سرمقاله هایش
در واکنش به نامزدی هاش��می چنین نوشته است« :بعد از
ثب ت نام اقای هاشمی رفسنجانی به عنوان نامزد انتخابات
ریاس��ت جمهوری یازدهم ،که متاس��فانه در قاب مشترک
اصحاب فتنه و حلقه انحرافی صورت پذیرفت ،رس��انه ها و
مقامات خارجی و دنباله های داخلی انها در اقدام ی هماهنگ
و مانند دهها مورد مش��ابه دیگر ،صدا به هلهله بلند کردند و
صفحات اول روزنامه ها و خروجی س��ایت ها را از این توهم
انباشتند که چه نشسته اید؟! کار نظام و انقالب تمام شد! و
حزب اهلل م ی رود که خانه نشینی پیشه کند! و»...
این همه هیاهو در حالی است که وقتی به صحنه نگاه
م ی کنی به وضوح م ی بینی که هیچ اتف��اق تازه ای نیفتاده
اس��ت .امریکا به عنوان حام ی رسما اعالم شده ائتالف فتنه
و انحراف ،همان امریکاست که به قول هفته نامه «ویکلی
استاندارد» تمام ی روسای جمهور امریکا از کارتر تا اوباما در
یک نقطه با امام خمینی(ره) به اشتراک نظر رسیده اند و ان،
اینکه «امریکا هیچ غلطی نم ی توان��د بکند» .مردم ،همان
مردم هس��تند که فتن��ه امریکایی -اس��رائیلی- 88جنگ
احزاب -را به رغم انهم��ه برنامه ریزی بیرونی و ائتالف همه
دش��منان داخلی و خارجی به دیوار بصیرت 9دی کوبیدند.
همان ها که بع��د از انهمه رجزخوانی مش��ترک دش��منان
در میان همه تحلیل هایی که پیرامون کاندیداتوری هاشمی
وجود دارد برخی همچون عباس عبدی باورشان این
است که هاشمی برای ماندن نیامده است .انها می گویند
او امده است تا اتحادی را میان اصالح طلبان پدید اورده
و پس از یک دست شدن انان در نهایت به نفع نامزدی از
اصالح طلبان کنار برود
سیاست
ایا هاشمی کناره گیری خواهد کرد؟
در میان همه تحلی ل هایی ک��ه پی رامون کاندیداتوری
هاشمی وجود دارد ،برخی همچون عباس عبدی باورشان
این است که هاشمی ب رای ماندن نیامده است .انها م ی گویند
او امده اس��ت تا اتحادی را میان اصالح طلبان پدید اورده و
پس از یک دس��ت ش��دن انان در نهایت به نفع نامزدی از
اصالح طلبان کنار برود.
انها م ی گویند هاش��می امده تا مع��ادالت انتخاباتی
اصولگرایان را به هم ریخته و در نهایت فردی را روانه پاستور
کند که مع��ادالت این روزه��ا فرجه رخ��دادش را نم ی دهد.
اما ایا ب��ه واق��ع چنین اس��ت؟ ایا هاش��می ب��رای رفتن
امده است؟
تحلیل غالب اما این اس��ت که اگر هاش��می همان
هاشمی باشد ب رای رفتن نیامده اس��ت .او ب رای رقابت امده
اس��ت مگر انکه رخدادی غیرمنتظ��ره به وق��وع بپیوندد؛
غی ر منتظره به همان نس��بت که نام��زدی دقیقه نودی اش
غیرمنتظره بود.
هاشمی رفس��نجانی گرچه س��عی دارد با استفاده از
برخی راس��ت گرایان س��نتی دولت وحدت ملی خ��ود را به
منصه ظهور برس��اند اما در عی��ن حال فاصل��ه گفتمانی
هاش��می با بدنه اصولگرایان کار را ب رای این ایده او سخت
م ی کندg .
بیژن نامدار زنگنه که اصالتی کرمانشاهی دارد ،دانش اموخته کارشناسی
ارشد مهندسی عمران از دانشکده فنی دانشگاه تهران است .این سیاستمدار
61س�اله که به دلیل س�ابقه طوالنی در وزارت به ش�ی خ الوزرا معروف اس�ت،
از چهره ه�ای م�ورد اعتماد اصالح طلبان و البته هاش�می رفس�نجانی اس�ت
ک�ه ب�ه اعتق�اد بس�یاری از مس�ئوالن اصل�ی س�تاد انتخابات�ی
هاشم ی رفسنجانی خواهد بود .زنگنه که در فاصله سال های 59
تا 61در قامت معاون فرهنگی وزیر ارشاد فعالی ت های رسمی
خود را در دولت جمهوری اسلامی اغاز کرد ،وزیر جهاد دولت
میرحسین موسوی ،وزیر نیرو در دولت هاشم ی رفسنجانی و
وزیر نفت در دولت سید محمد خاتمی بود .او تا اسفند 90عضو
مجمع تشخیص مصلحت نظام بود و ه م اکنون عضو
بنیاد باران و عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی
خواجه نصیر است.
مثلث شماره 172
بیرون��ی و درونی ،حماس��ه ب ی نظیر 22بهم��ن را افریدند.
همان مردم ی که با وجود تحری��م انتخابات مجلس نهم از
سوی مدعیان اصالحات ،به مراتب بیش��تر و گسترده تر از
انتخابات های قبلی پای صندوق ه��ای رای امدند و ...و اما،
اصحاب فتنه و حلقه انحرافی نیز همان ها هستند که بودند
و تاکنون هرچه کوش��یده اند و خروش��یده اند ،راه به جایی
نبرده و در نهایت اعتراف کرده ان��د که ب رای «هیچ» بیهوده
به خود پیچیده اند! بناب راین چه فاکت��ور جدیدی به ائتالف
فتنه و انحراف اضافه ش��ده اس��ت که تاکنون نبوده است؟!
اگر پاس��خ «هیچ» است -که هس��ت -ب ی تردید این همه
سر و صدای مش��ترک بیرونی و داخلی نیز ب رای هیچ است.
نیست؟! اکنون باید پرسید حضور اقای هاشمی رفسنجانی
در قاب نامزد مشترک فتنه و انحراف چه تغییری م ی تواند در
معادالت قبلی این دو جریان ایجاد کند؟ و چه ارزش افزوده ای
ب رای این ائتالف ب ی ارزش در پی خواهد داشت؟ مگر جناب
هاشمی بیرون از جبهه مدعی اصالحات طرفداران دیگری
هم دارد؟ پاسخ منفی است .یعنی کسانی که از اقای هاشمی
طرفداری م ی کنند همان ها هس��تند که پیش از این و طی
چند سال گذشته در میان طرفداران و حامیان فتنه و انحراف
حضور داشته اند .بناب راین اقای رفسنجانی جمع جدیدی را به
طیف یاد ش��ده اضافه نکرده و نم ی کند که این همه هیاهو
ب رای ان قابل اعتناء باشد .مگر مدعیان اصالحات بارها اعالم
نکرده اند که هاشمی رفسنجانی س��ردار ب ی سپاه است؟! و
مگر کارگزاران و مدعیان اصالحات قب��ل از این با یکدیگر
در ائتالف نبوده اند که ح��اال پیوند انان ،یک حرکت و اتفاق
جدید تلقی ش��ود؟! و به قول کودکانه یکی از اصحاب فتنه،
نامزدی هاشمی به منزله «انفجار بمب در میان اصولگرایان»!
باشد؟! ...خب! با این حساب باید پرسید ،ان اتفاق مهمی! که
دشمنان بیرونی و ائتالف مشترک فتنه و انحراف در بوق و
کرنا کرده اند چیست؟!
در می��ان اس��تقبال کنندگان از نام��زدی او البته تنها
حامیانش قرار ندارند ،بلکه حتی م ی توان کثیری از مخالفان
س��نتی او را هم یافت .کس��انی که امدن او را موجب پدید
امدن فضایی م ی دانند که زمینه پیروزی نامزد مورد نظرشان
را فراهم م ی اورد .موافقان نامزدی او اما باورش��ان این است
که او م ی تواند فضای انتخاباتی را پرش��ور کرده و در نهایت
پیروزی اش منجر به عملی ش��دن وعده دولت وحدت ملی
شود.
اسحاق جهانگیری 56ساله ،رئیس ستاد انتخاباتی هاشم ی رفسنجانی در
انتخابات ریاست جمهوری یازدهم است .این عضو طیف کرمان ی های کارگزاران
که دارای مدرک کارشناس�ی ارشد مهندسی صنایع از دانش�گاه شریف است،
س�وابقی همچون نمایندگی مردم جیرفت در مجلس ،استانداری اصفهان در
دولت سازندگی و وزارت صنایع و معادن دولت اصالحات را در کارنامه خود دارد.
جهانگیری البته از اعضای موسس حزب کارگزاران سازندگی و همچنین هیات
علمی بنیاد باران است .او که در انتخابات مجلس هشتم از شهر تهران نامزد
شد ،حاال علی عبدالعل ی زاده وزیر مسکن دولت سید محمد خاتمی را به عنوان
قائ م مقام ستاد انتخاباتی هاشم ی رفسنجانی در کنار خود دارد .خبر ریاست او
بر ستاد هاشم ی رفس�نجانی خیلی زود تکذیب شد؛ اما محمد
هاشمی و شخص جهانگیری در گفت وگوهای رسانه ای
این خبر را تایید کردند تا این چهره نزدیک به هاشمی
و خاتمی ریاس�ت س�تاد نامزد اصل�ی اصالح طلبان را
عهده دار شود.
علی مطهری فرزند شهید ایت اهلل مطهری سیاستمدار 56ساله ای است
که تا سال 86به تدریس در دانشگاه و مدیریت انتشارات «صدرا» مشغول بود؛
اما در انتخابات مجلس هشتم ب ه عنوان یکی از گزینه های محمود احمدی نژاد
در فهرس�ت جبهه متحد اصولگرایان قرار گرفت و نماین�ده مردم پایتخت در
بهارستان شد .او در مجلس نهم نیز توانست رای مردم تهران را کسب
کند و در خانه ملت بماند .انتقادات شدید مطهری از محمود احمدی نژاد
و دول�ت عدالتخواهش ،چه�ره ای منتقد از او س�اخته اس�ت .او که
مدت ها در پی متقاعد کردن هاشم ی رفس�نجانی ب�رای نامزدی در
انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بود ،حاال یکی از چهره های مطرح
ستاد انتخاباتی هاش�می رفسنجانی اس�ت و خبرهایی از احتمال
سخنگوی ی اش در ستاد هاشمی به گوش م ی رسد.
39
ایام به انتخاب خود واکنش نشان داد چون اقای هاشمی تنها
رئی س جمهوری است که در دور دوم رایش به دلیل گران ی ها
و اس��تق راض از بیگانه به شدت شکس��ت و این استق راض
غیرضروری استقالل کشور را به مخاطره انداخت؛ در تاریخ
ای ران همواره تجربه ش��د که وقتی بیگانگان م ی خواستند
فشاری را به کشور وارد کنند ،زمامداران حوزه اجرا را به سوی
اس��تق راض س��وق م ی دادند و وقتی وابس��تگی ایجاد شد
امتیازهای کالن م ی گرفتند .تجاربی از این دست را در دوران
قاجار بسیار مشاهده م ی کنیم .برهمین اساس وقتی ملت
فهمید از توسعه اقتصادی برخی افراد چه سوءاستفاده هایی
کردند و زندگی اشرافی ب رای خود به وجود اوردند ،به شدت از
اقای هاشمی در انتخابات ریاس��ت جمهوری سال 72روی
برگرداندند ،بعد این واکنش در انتخابات ریاس��ت جمهوری
نهم یعنی سال 84جدی تر شد.
یعنی شما م ی گویید هاشمی 92هیچ تفاوتی با
هاشمی 84و قبل از ان نکرده است؟
سیاست
رایهاشمیبیشترازسال 84نیست
گفت وگوی مثلث با عباس سلیمی نمین
مثلث شماره 172
2
عباس سلیمی نمین ،تحلیلگر مسائل سیاسی نامزدی هاشمی و تاثیر ان بر ارایش انتخاباتی گروه ها و جریانات
سیاسی را در گفت وگو با نشریه مثلث تشریح کرد.
امید کرمانی ها
ثب ت ن�ام نامزده�ا فض�ای انتخاب�ات
ریاست جمهوری را تا حدودی شفاف کرد؛ به نظر
ش�ما امدن اقای هاش�می چه تاثیری بر ارایش
گروه های و جریانات سیاسی گذاشت؟
lامدن اقای هاش��می در ارایش انتخابات تغییر
خاصی ایجاد نکرد ،در واقع ایشان یک ضلع از انتخابات را
نمایندگی م ی کند .اقای هاشمی با یک ب رنامه ریزی توانست
در دو جبهه اصولگرایی و اصالح طلبی تکثر نامزد به وجود
اورد و س��پس با نامزدی خ��ود در اردوگاه اصالحات ،عامل
انسجام بخش��ی لقب گیرد؛ به عبارت دیگر اقای هاشمی
عناصری از کارگزاران و سایر گروه های اصالح طلب را فعال
کرد و وقتی سران ان جریان از تعدد و تکثر نامزدهای خود
احس��اس نگرانی کردند طبعا به سمت کس��ی امدند که
حرفش خریدار داشته باشد تا با حضورش بتواند انسجام را
به اردوگاه اصالحات بازگرداند؛ بناب راین سخن اقای عبدی
که اعالم کرده بود «اقای هاشمی صرفا به دلیل نگرانی از
اس��تمرار دولت احمدی نژاد به صحنه م ی ای��د» بهره ای از
حقیقت نبرده چراکه این ظاهر قضیه است .در باطن اقای
هاشمی سناریویی را در حال اجرا دارد که انتخابات را دوباره
میان او و گزینه اقای احمدی نژاد دوقطبی م ی کند تا یکی
از این دو خروجی رقابت سیاس��ی پی ش رو شوند .بر همین
اساس این طور به جامعه القا م ی شود که یا مردم ب رای فرار
از خطاها و لغزش های اقای احمدی نژاد به اقای هاش��می
رای دهند یا ب رای جلوگیری از تکرار تجربه تلخ دوران دولت
سازندگی ،به طرف فرد منتخب اقای احمدی نژاد سوق پیدا
40
کنند ،که نتیجه هر دوی این مس��یرها یک حاصل خواهد
بود و فرقی با هم نم ی کند ،چون نم ی گذارد مردم یک گام
به جلو بردارند.
یعنی شما معتقدید که سناریوی دوقطبی کردن
فضای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم را اقایان
احمدی نژاد و هاش�می در هماهنگی با یکدیگر
طراحی کردند و همزمان ب ه اج�را دراوردند ،چون
برخی این گمان�ه را مطرح م ی کنن�د و به عنوان
ش�اهد مثال م ی گویند هر دو ط�رف در یک زمان
مشترک برای ثب ت نام به س�تاد انتخابات کشور
رفتند؟
lسناریو دوقطب ی سازی انتخابات یک هدف را دنبال
م ی کند ،اما این به ان معنی نیست که اقایان احمدی نژاد و
هاشمی کنار هم نشستند و یک برنامه ای را ط راحی کردند؛
امروز به اندازه کافی حلقه های وصل بین اقایان احمدی نژاد
و هاش��می فراوان وجود دارد؛ بناب راین تف��اوت چندانی بین
خصوصی ت های اقای احمدی نژاد با اقای هاشمی مشاهده
نم ی شود؛ بناب راین نیازی ندارند که با هم بنشینند و روی یک
سناریوی مشخص توافق کنند ،اما مش��ی و راه انها به این
ختم م ی شود که اگر اقای هاشمی نشد ،گزینه احمدی نژاد
پیروز میدان لقب گیرد و برعکس اگر منتخب رئی س جمهور
رای نیاورد سکاندار دولت یازدهم هاشم ی رفسنجانی باشد،
بناب راین هر دو راه یک هدف را تامی��ن م ی کند ،درحال ی که
گزینه های دیگری به عرصه رقابت امدند و م ی توانند با اخذ
قوت های گذشتگان و پرهیز از ضع ف های انها یک گام به
جلو بردارند .معتقدم رجوع به 24سال گذشته یک عقبگرد
است .جامعه ای ران فردی را 24سال قبل تجربه کرد و همان
lنم ی خواهم بگوی��م افراد تغیی��ر نم ی کنند ،اما
تغییر اق��ای هاش��می را در جهت بهتر ش��دن نم ی بینم،
اگر ایش��ان در عمل نش��ان دهد که به قانون پایبند است
و به اش��رافیت مدیریتی اعتقاد ندارد ،روند اصالحی مثبت
تعبیر م ی ش��ود ،امادر مواضع امروز اقای هاش��می چنین
تغیی رات��ی دیده نم ی ش��ود ،مثال در بعض��ی از موضوعات
که ب راس��اس قانون حرف اخ��ر را رهبری م ی زنند ،ایش��ان
همچن��ان در بازخوانی خاط��رات خود م ی گوی��د« :من در
زمان امام ه��م این گون��ه م ی اندیش��یدم ،این گونه عمل
م ی کردم و تالش داش��تم منویات خ��ودم را حاکم کنم».
این مساله حکایت از ان م ی کند که اقای هاشمی تغییری
نکرده و اگر س��کان عرصه اجرایی را به دست گیرد ،دوباره
به دنبال اعمال مدیریت چندگانه در کش��ور اس��ت که این
امر مش��کالت جدی را به وجود خواه��د اورد ،به طوری که
بسیاری از انرژی ها و توانمندی های کشور از دست م ی رود.
معتقدم راه پیشرفت کش��ور ،تبعیت از قانون است نه انکه
رئی س جمهور منویات خ��ود را اصل قرار ده��د .حاال اقای
هاش��می با امدن به عرصه انتخابات ،ارایش اصولگرایان
را تغییر داد و قطعا اصولگرایانی که با تش��ویق او به میدان
امدند ،در تداوم حضورشان دچار تردید م ی شوند ،چون متوجه
شدند اقای هاشمی بدون هیچ گونه اعتقادی انها را تشویق
و ترغیب به حضور کرد تا یک نوع نگرانی در جامعه به وجود
بیاورد و ح��اال ردای منجی به تن کرد تا ن��زد افکارعمومی
عامل رفع این نگران ی ها معرفی شود.
شما از اگاه شدن برخی نامزدهای اصولگرا درباره
سناریوی اقای هاشمی صحبت کردید ،حاال انها
چه کار خواهند کرد؟
lبعض ی ها به عملکرد اقای هاش��می ب راس��اس
تعاریف اصولگرایی ای رادات جدی م ی گیرند و بعضی دیگر
نسبت به ایشان دچار تردید م ی ش��وند که دیگر ب رای ادامه
حضور در عرصه رقابت تکاپوی جدی نخواهند کرد.
اصولگرایان م ی توانن�د روی یک نامزد حداکثری
به توافق برسند؟
lقطعا اگر برخی منی ت ها را کنار بگذارند م ی توانند
به چنین هدفی جامه عمل بپوشانند ،البته پایگاه اجتماعی
اصولگرای��ان وقوع چنی��ن اتفاقی را از نامزده��ای اصولگرا
مطالبه خواهد کرد.
از می�ان اقای�ان جلیل�ی ی�ا قالیب�اف کدام یک
م ی تواند نامزد حداکثری اصولگرایان باشد؟
lبس��تگی به ارای مردم دارد .کسب رتبه باالتر در
نظرسنج ی های اینده م ی تواند مالک و معیاری قرار گیرد و
یک گام به جلو باشد .توقف در گذشته و پذیرش این مطلب
که یک فرد تنها قهرمان نهضت اس��ت ،پذیرفتنی نیست.
اقای هاشمی همواره در پس حرف های خود اعالم م ی کند
«من قهرمانم و باید به صحنه بیایم تا مشکالت حل شود»
حال انکه تحقق این تفکر تحقیر ملت اس��ت ،چون کشور
اس��تعدادهای متعدد دارد و باید اجازه داد که این استعدادها
شکوفا ش��وند و خود را اثبات کنند تا زمانی که قدیم ی ترها
نخواهند به جوانترها فرصت بدهند طبیعتا ملت در جا خواهد
زد .درست نیس��ت که اقایان در این سن وسال همچنان در
این احساس باشند که انها قهرمان امور اجرایی هستند .اگر
زمانی فرد خود را قهرم��ان فکری بداند ،بدون محدودیت در
هر سنی م ی تواند ایفای نقش کند ،اما مسائل اجرایی نیاز به
تحرک ،حضور مداوم ،نظارت مستقیم و پیگیری مستمر دارد
و این یک اصل پذیرفته ش��ده در همه کشورهاست .در سن
80س��الگی هیچ کس نم ی تواند مدعی باشد که انتخابش
یک گام به جلو ب رای کش��ور اس��ت ،بلکه 10گام به عقب
خواهد بود .اقای هاش��می نم ی توانند تح��رک الزم را ب رای
تحقق مطالبات بحق ملت داشته باشد و کسانی که ایشان
را تشویق و ترغیب به حضور در میدان انتخابات کردند صرفا
ب رای تامین منافع شان دس��ت به چنین کاری زدند ،نه انکه
حل مشکالت مردم دغدغه انها باشد .این افراد اگر خواستار
منافع ملی بودند به اقای هاش��می م ی گفتن��د که در زمان
ریاس��ت جمهوری خود که توان الزم را ب رای تحرک داشت،
ملت در دور دوم به او کمتر از دور اول رای دادند ،االن که این
توان را ب رای تحرک ندارد ،در این��ده رویگردانی ملت را ب رای
خود خریدار م ی شود .هر انسانی که مصالح و کاست ی های
کشور را م ی دانس��ت ،هرگز اقای هاش��می را ب رای حضور
تشویق و ترغیب نم ی کرد.
شما معتقدید اگر تکثر نامزدها در جریان اصولگرا
همچنان باقی بماند به ضرر ای�ن گفتمان تمام
م ی شود؟
lقطعا وقتی سناریویی این چنین هدفمندانه ب رای
پ راکندگی اذهان عمومی ط راحی ش��ده ،حتما متکثر باقی
ماندن نامزدهای اصولگرا به ضرر ملت و گفتمان اصولگرایی
تمام م ی ش��ود .اقای زیباکالم در مناظره با من در دانشگاه
ته ران به صراحت گفت که «اگر اقای مش��ایی بیاید اقای
هاش��می هم خواهد امد» وقتی دو نفر در یک رقابت ،خود
رقی ب شان را تعیین م ی کنند به این معناست که بازی را خود
انها هدایت م ی کنند.
با این تفاسیر انتخابات را چندقطبی م ی بینید؟
lمن انتخابات را سه ضلعی م ی بینم.
س�ه قطبی بین چه طی ف های سیاس�ی ش�کل
خواهد گرفت؟
lانتخابات بی��ن دول��ت ،اصولگرای��ان و جریان
اصالحات سه قطبی م ی شود.
اقای هاش�می را نامزد اصالح طلبان م ی بینید یا
اگر اقای هاشمی گزینه اصالح طلبان باشد ،ایا از
ضلع اصولگرایان یک نفر ب�ه میدان م ی اید؟ اگر
طی ف های اصولگرا به نظر واحد نرسند ،چند نامزد
این گفتمان را نمایندگی خواهند کرد؟
lعقل و منطق سیاسی حکم م ی کند که روی یک
گزینه متمرکز شوند .حاال دیگر باید منتظر بود که ایا به این
عقل سیاسی نزدیک م ی شوند یا خی ر .االن نم ی شود قضاوت
دقیقی در این باره داشت.
اصولگرای�ان س�نتی همچون جامع�ه روحانیت
مبارز ته�ران و جبهه پیروان خط ام�ام و رهبری
همین راه را خواهند رفت یا انها به اقای هاشمی
رجوع م ی کنند؟
lبعی��د م ی دان��م جامع��ه روحانی��ت به س��وی
اقای هاشمی برود ،اما جبهه پیروان خیلی اقبالی در انتخابات
ندارد تا خیلی تعیی ن کننده باش��د چون در نظرس��نج ی ها
مجموع ارای نامزدهای این جبهه زیر یک درصد اس��ت ،به
هر تقدیر انها هم یک پایگاه اجتماعی دارند و امیدوارم انها
نیز به گونه ای عمل کنند که بعدها در تاریخ زیر سوال نروند.
شما م ی گویید رقابت سیاسی پی ش رو سه قطبی
م ی شود ،ب ه نظر ش�ما پیروز انتخابات در مرحله
اول مشخص م ی شود یا مرحله دوم؟
lبه احتمال زیاد انتخابات دو مرحله ای خواهد شد.
البته باید دید کسانی که وظیفه دارند ب رای رشد سیاسی ملت
تالش کنند ،چقدر به وظیفه خود عمل م ی کنند.
چه کسانی از س�ه ضلعی که نام بردید به مرحله
دوم م ی روند؟
lفکر م ی کنم اقای هاش��می با نامزد اصولگرایان
به مرحله دوم م ی رود ،در این حالت نامزد اصولگرایان پیروز
خواهد ش��د .البته اقای هاشمی دوس��ت دارد که کاندیدای
دولت رقیب او در مرحله دوم باش��د و نامزد دولت هم چنین
تمایل��ی دارد ،بناب راین ه��ر دو به هم کم��ک م ی کنند که
گفتمان اصولگرایی را کنار بگذارند.
شما هیچ شانس�ی برای نامزد دولت حتی برای
رفتن به مرحله دوم قائل نیستید؟
lبله؛ من چنین اعتقادی را دارم.
به فرض که نامزد دولت با اقای هاشمی به مرحله
دوم انتخابات برود ،در این ص�ورت اصولگرایان
طرف کدام یک را م ی گیرند؟
lبحث دش��واری اس��ت .چون هر دو از یک سنخ
هستند و تفاوتی با هم ندارند ،بناب راین باید دید ان زمان چه
رخ م ی دهد ،چون اقای هاشمی در برخی ویژگی های منفی
مقدم بر نماینده دولت است.
یعنی ش�ما معتقدی�د اصولگرایان ب�رای تقابل
ب�ا هاش�می چ�اره ای ندارند که ب�ا گزین�ه اقای
احمدی نژاد در مرحله دوم کنار بیایند؟
lباید دید لحظه اخر چه شرایطی رقم م ی خورد.
اگر نامزد دولت نتوان�د کارت ورود به انتخابات را
اخذ کند ،با ای�ن فرض انتخابات ی�ک مرحله ای
اگر نامزد دولت با اقای هاش�می ب�ه مرحله دوم
ب�رود چه کس�ی پی�روز خواهد ش�د؟ س�ال 84
احمدی نژاد اکثریت ارا را به دس�ت اورد ،سال 92
چه اتفاقی م ی افتد؛ تاریخ تکرار م ی شود یا این بار
برگه برنده در دست اقای هاشمی است؟
lبرداش��ت اقای هاشمی این اس��ت که او در این
ش��رایط پیروز م ی ش��ود چون ضع ف های اقای احمدی نژاد
به عنوان قوت ب رای اقای هاشمی محسوب خواهد شد ،یعنی
به نوعی اقای احمدی نژاد امتیازاتی را ب رای اقای هاش��می
رقم خواهد زد ،اما اگر نامزد اصولگرایان به مرحله دوم برود،
اقای هاش��می نه تنها از ان امتیازات برخوردار نخواهد شد
بلکه ضع ف هایش برگه برنده را به دست نامزد اصولگرایان
م ی دهد .حالت دوم رقابتی رشدیابنده به وجود م ی اورد ،چون
موجب بیش��تر ش��دن نقش تفکر و تامل در انتخاب نامزد
اصلح م ی شود.
صری ح ت�ر بفرمایی�د در رقابت میان هاش�می و
مشایی چه کسی پیروز میدان م ی شود؟
lبه احتمال زیاد اقای هاش��می حائ��ز اکثریت ارا
م ی شود.
س�بد رای اصولگرایان ،دولت و اقای هاش�می را
چقدر م ی بینید؟
lاین بس��تگی به ن��وع عملک��رد اصولگرایان در
روزهای اتی دارد .من فکر نم ی کنم اقای هاش��می بیشتر
از ان مقدار رایی که در س��ال 84به دس��ت اوردند ،بتوانند
اوج بگی رند.
مثلث شماره 172
lقطعا تکثر تشخیص را ب رای مردم مشکل م ی کند.
همان طور که گفتم اقای هاشمی کاری کرد تا مردم مشغول
این تکثر شوند و فرصتی ب رای تامل در گذشته پیدا نکنند.
کس��انی که دوران اقای هاش��می را تجربه کردند امروز در
س��نی هس��تند که م ی توانند مس��ائل را به جوانان منتقل
کنند .چون هم اکنون یک جوان 35ساله هم واقعی ت های
دوره ریاست جمهوری اقای هاش��می را لمس نکرده ،وقتی
اقای هاش��می ب رای جوان 35س��اله یک پدیده جدید باشد
حتما تجربیات گذشته باید به نس��ل جدید انتقال پیدا کند،
اما اقای هاش��می به گونه ای عمل کرد ک��ه این فرصت از
دست برود و مردم ذهنشان پ راکنده شود تا در این پ راکندگی
اذهان عمومی ایشان بر صندلی ریاست جمهوری تکیه بزند،
بناب راین معتقدم بدون انکه ش��خصیت کسی تخریب شود
باید عکس سناریوی اقای هاش��می عمل کرد تا خود ملت
بتواند واقعی ت های گذشته را مرور کند.
lایشان االن گزینه اصالح طلبان است ،اما ان گونه
که خودشان هدایت کردند ،قطعا اصالح طلبان م ی توانستند
گزینه های مربوط به خود را داشته باشند که اعتماد بیشتری
به انها دارند ،با این حال با وجودی که به اقای هاشمی اعتماد
نداش��تند و چند دفعه از او بازی خوردند و از صحنه سیاسی
کشور خارج ش��دند -البته چندین مرتبه هم اقای هاشمی
با انها تعام��ل کرد -اما اقای هاش��می در ب��ازی اخیر خود
دست های انها را بست چراکه اردوگاه اصالحات دچار تشتت
جدی شد و اصالح طلبان به هی چ وجه نتوانستند به نظر واحد
برسند ،در چنین اوضاعی اقای هاش��می وارد شد تا عامل
جمع کردن قضایا باشد.
سیاست
اق�ای س�لیم ی نمین! باتوجه ب�ه اینک�ه اقایان
هاشمی و مشایی در انتخابات ریاست جمهوری
نام نویس�ی کردند ،تکثر نامزدهای اصولگرا چه
اتفاقی را برای این اردوگاه رقم م ی زند؟
انکه فردی فراجناحی خواه�د بود که م ی تواند از
سبد رای اصولگرایان هم سهم ببرد؟
م ی شود یا دو مرحله ای؟
lاگر نامزد دولت به دلیل برخی ش��رایط نتواند از
فیلتر شورای نگهبان عبور کند ،ان انسجام الزم در جبهه
اصولگرایی به وج��ود نم ی اید .بعد تع��دد کاندیدا در جبهه
اصولگرای��ی م ی تواند هم��ان چندضلع��ی را در انتخابات
حاصل کند که در این صورت باز ه��م رقابت دو مرحله ای
م ی شود.
منظور شما دور اول انتخابات س�ال 84است یا
دور دوم؟
lمنظورم دور دوم است ،اقای هاشمی نم ی تواند
از ان مقدار رای فراتر رود ،چراکه اگر در خاطر جامعه باش��د
از محمود دولت اب��ادی چپ گرا ب رای حمایت از هاش��می
تا اپوزیس��یون خارج کش��ور به میدان امدند ،اما نتوانستند
کس��ب ارا کنند .ان زمان هی چ تردیدی ه��م درباره صحت
و سقم انتخابات نتوانس��تند بیان کنند چون اقای خاتمی
انتخابات را برگزار کرد ،اما ویژگی های اقای هاشمی مانع از
ان شد که او نتیجه را تایید کند و اعالم کرد که من نتیجه
انتخابات را قبول ندارم و شکایتم را پیش خدا م ی برم ،گرچه
ان سال بستر الزم را ب رای اوردن هواداران به خیابان نداشت،
اما بعد این بس��تر را ایجاد کرد .چون امکان دارد این دوره
این مسائل پیش بیاید و یک بار دیگر مصالح ملت قربانی
منی ت ها و خودبزرگ بین ی های عزیزان نخبه شود که حاضر
نیستند انتقاد یا شکست را بپذیرند و ب رای اینکه شکست را
در شان خود نم ی بینند هر موضع گیری خالف واقع را انجام
م ی دهند ،بناب راین اگر این مس��ائل ب رای جامعه مکشوف
ش��ود بحث انتخابات مس��اله دیگری خواهد بود .ملت از
تجربه ریاس��ت جمهوری اقای هاش��می دور شده و همین
مساله م ی تواند باعث توفیق اقای هاشمی شود ،اما با یک
اطالع رسانی درست و بدون تخریب م ی توان مردم به ویژه
جوانان را در جریان واقعی ت های گذشته قرار داد.
10میلی�ون رای دور اول ب�رای اق�ای هاش�می
رقم م ی خورد یا انکه ش�ما ب�رای دور دوم چنین
پی ش بینی دارید؟
lدور دوم وقت��ی هم��ه جبهه بندی ه��ا دوقطبی
م ی شود این اتفاق م ی افتد و اقای هاشمی بیشتر از ان قادر
نخواهد بود که ارایی کسب کندg .
41
ذخیره روز انصراف
چرا حسن روحانی و محمدرضا عارف
به نفع هاشمیکنارهگیری نمیکنند؟
3
سیاست
کاندیدات��وری دقیق��ه ن��ودی هاشم ی رفس��نجانی
تمام معادالت سیاس��ی را بر هم زد؛ رویدادی که اگرچه در
تحلی ل های انتخاباتی به عنوان یک احتمال از ماه ها پیش
مطرح بود اما ان قدر متفاوت و دیر رخ داد که دیگر کس��ی
روی ان حس��اب نم ی کرد .حاال اما این نامزدی بر تحوالت
انتخاباتی تاثیر قابل توجهی گذاشته و در جاگیری نیروهای
سیاسی نیز تغیی راتی پدید اورده است.
در این میان اصالح طلبان نیز با شرایط ویژه ای مواجه
شده اند؛ به روایتی بهترین اتفاق در بدترین شرایط.
انها که پس از وقایع سال 88در یکی از بدترین ادوار
خود به ادامه حیات سیاسی مشغول بودند نتوانستند تا زمان
ثب ت نام به وحدت برسند .نامزدهای متعددی از میان انان از
جمله محمد رضا عارف ،حسن روحانی ،مصطفی کواکبیان،
محمد شریعتمداری و اب راهیم اصغ ر زاده راهی وزارت کشور
ش��دند و دیگرانی هم از جمله اس��حاق جهانگیری وجود
داش��تند که تا اخرین دقایق هنوز از عزمشان ب رای نامزدی
س��خن م ی گفتند .در ای��ن میان س��ی د محمد خاتمی هم
ترجیح داد همچنان از بیرون نظاره گر وقایع سیاسی باشد و
نگاه و تالشی ب رای رسیدن مجدد به قدرت رسمی سیاسی
نداشته باشد.
حاال اما با امدن اکبر هاشم ی رفسنجانی اوضاع بسیار
متفاوت شده است.
مخالفت خوان ی ها وجود دارد ام��ا قالب اصالح طلبان
نگاهشان به س��تاد هاشمی دوخته ش��ده؛ از کارگزاران ی ها
تا مجم��ع روحانیون ی ها .تحلی��ل و پی ش بینی انچه میان
اصالح طلبان و هاشمی تا 24خرداد خواهد گذشت م ی تواند
صحنه انتخابات را روشن تر کند.
نخس��تین مس��اله حاال این اس��ت ک��ه نامزدهای
ثب ت نام کرده اصالح طلب چ��ه خواهند ک��رد؟ ایا همزمان
با حضور هاش��می باید منتظ��ر تدوام نام��زدی نامزدهای
اصالح طلب هم باش��یم و اگر این نامزدی ها ادامه یابد ،چه
تاثیری بر سبد رای هاشم ی رفسنجانی خواهد داشت؟
مثلث شماره 172
چه کسانی می روند ،چه کسانی می مانند؟
اکثر چهره های مهم اصالح طلب اع�لام کرده بودند
اگر هاشمی کاندیدا ش��ود از نامزدی منصرف خواهند شد،
از ان جمله اند محمد رضا عارف ،حس��ن روحانی و محمد
شریعتمداری.
حاال که هاشمی امده همه نگاه ها به این دوخته شده
که ایا این نامزد ها بر سر حرف خود باقی م ی مانند یا خیر؟
س��خنگوی س��تاد انتخاباتی عارف در اولین واکنش
به احتمال کناره گیری به نفع هاش��می چنین گفته است:
«اقای عارف پس از اعالم نظر شورای نگهبان درباره نامزدها
موضع خ��ود را درباره کناره گی��ری از کاندیدا ت��وری به نفع
هاشم ی رفسنجانی اعالم م ی کند».
حس��ن رس��ولی با اعالم این خبر ،با اش��اره به اینکه
محمدرضا ع��ارف پیش از ای��ن بارها اعالم ک��رده که اگر
سیدمحمدخاتمی یا هاشم ی رفس��نجانی کاندیدا شوند ،از
عرصه انتخابات کناره گیری م ی کن��د ،گفت« :اقای عارف
بارها اعالم کردند که با هیچ کدام از این دو شخصیت بزرگوار
رقابت نخواهند کرد و اکنون نیز موضع ایشان همین است.
42
سیاست
استقبال از امدن هاشمی
فارغ از اینکه طی ف هایی از اصولگرایان و البته حامیان
دولت از امدن هاش��می به دلیل ایجاد فضای دو قطبی یا
سه قطبی استقبال کرده اند ،اما حضور هاشمی با استقبال
اصالح طلبان مواجه شده است .ش��ورای هماهنگی جبهه
اصالح��ات بالفاصله پ��س از نامزدی هاش��می حمایت از
رئی��س مجمع تش��خیص مصلحت نظام و پیش��نهادات
در این خص��وص را به بررس��ی گذاش��ت و در بیانی ه ای از
حضور وی در انتخابات استقبال کرد .متن اطالعیه شورای
هماهنگی جبهه اصالحات در م��ورد کاندیداتوری ایت اهلل
هاش��می در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به
این شرح بود« :در جمهوری اس�لام ی ای ران مدیریت موفق
رفسنجانی در ش��رایط بحرانی و همراهی همیشگی او با
انقالب ،امام ،رهبری و مردم ش��ریف ای��ران و اعتماد وثوق
علما و صاحب نظ ران ،عامل اصلی دعوت شورای هماهنگی
جبهه اصالحات همس��و ب��ا حجت االسالم والمس��لمین
س��ی د محمد خاتمی ب��رای س��کانداری کش��تی مدیریت
نا بسامان کنونی جامعه بود .پذیرش این مسئولیت خطیر
در ش��رایطی که بحران های موجود موجبات تهدید منافع
ملی و موجودیت کشور را فراهم اورد ،فرصتی مغتنم ب رای
جمهوری اس�لامی ای ران است .ش��ورای هماهنگی جبهه
اصالحات ضمن تش��کر از کاندیداتوری ایت اهلل هاش��می
در یازدهمی��ن دوره انتخابات جمهوری اس�لام ی ای ران این
حرکت مبارک را نقطه عطفی در اغاز اصالحات س��ازنده در
ای ران م ی داند که م ی توان��د موجب بازیابی اعتماد عمومی،
ایجاد همدلی و اتحاد بین همه دلسوزان ،صاحب نظ ران و
متخصصان و کاهش فقر و شکاف عمیق اقتصادی موجود
بین دهک های جامعه گردد».
چهره های دیگری از اصالح طلبان هم در مصاحب ه ها
و یادداشت هایشان در رسانه ها به استقبال هاشمی رفتند.
طیف رایکال اصالح طلبان که موضع تندی نسبت هاشمی
در سال های گذشته داشتند نی ز ترجیح دادند فعال سکوت را
در مقابل این رویداد سیاسی برگزینند.
از جانبی دیگر اخباری تایی د شده حکایت از ان داشت
که ریاست ستاد انتخاباتی هاش��می به یکی از نامزدهای
بالقوه اصالح طلبان س��پرده ش��ده که در اخرین لحظه به
دلیل نامزدی هاشمی از کاندیداتوری منصرف شد .اسحاق
جهانگیری از چهره های مطرح اصالح طلبان و البته نزدیک
به اکبر هاشم ی رفس��نجانی که از مدی��ران صنعتی حزب
کارگزاران به ش��مار م ی رود ،حاال مس��ئولیت س��ختی را
عهده دار شده است.
مثلث شماره 172
اقای عارف منتظر است تا ش��ورای نگهبان صالحی ت ها را
بررسی کند و بعد از تعیین تکلیف شورا ایشان نظر خود را
اعالم خواهند کرد .سیاس��ت ایشان این اس��ت که با اقای
هاشمی رقابت نکند ،اما اینکه چگونه و در چه زمانی موضوع
کناره گیری را مطرح کنند ،مستلزم گذر زمان است ».رسولی
در پاس��خ به اینکه چرا به رغم نامزدی هاشم ی رفسنجانی،
اقای عارف نظر خود درباره انصراف از نامزدی انتخابات را به
پس از اعالم نظر شورای نگهبان موکول کرده است ،گفته:
«همان طور که دیدید تا ساعت اخر هیچ چیز مشخص نبود
و ظرف کمتراز نیم ساعت همه چیز تغییر کرد .ما به تجربه
دریافته ایم که در فضای سیاسی ای ران لحظات تعیی ن کننده
اس��ت .اقای عارف به مصلحت نم ی دانند که پیش��اپیش
موضعی را اعالم کنند تا قبل از اینکه مشخص شود در صف
کاندیدا های ریاس��ت جمهوری چه کس��انی خواهند بود».
عارف هم در اخرین اظهارنظرش چنین گفته اس��ت« :در
انتخابات پیش رو کسانی م ی توانند گفتمان اصالح طلبی
را نمایندگی کنند که در س��ابقه فعالی ت هایشان نفس این
گفتمان را نفی نکرده باشند که البته در بین افرادی که اعالم
کاندیداتوری کرده اند چنین شخصی ت هایی دیده م ی شوند».
عارف در ادامه صحب ت های خود ،از تعیین س��ازوکار ستاد
انتخابات ی اش طی روزه��ای اتی خبر داد .گفته م ی ش��ود
این سخنان عارف شاید از انجا نشات م ی گیرد که احتمال
ردصالحیت هاشمی یا ش��اید کناره گیری او به عنوان یک
فرضیه همچنان مطرح است.
اما مهمترین واکن��ش در مورد احتم��ال کناره گیری
نامزدها مربوط م ی شود به حس��ن روحانی؛ انجا که گفت:
«از میان من و هاشمی فقط یک نفر تا انتخابات به عنوان
نامزد باقی م ی ماند».
او گفته اس��ت« :بنده و اقای هاش��می با هماهنگی
مس��یر را ادامه م ی دهیم اما در ۲۴خرداد ی��ک نفر از ما در
لیس��ت رای م ی ماند ».روحانی در عین ح��ال تاکید کرده
است« :معلوم نیست من به نفع هاشمی کناره گیری کنم
یا هاشمی به نفع من ».این س��خنان حسن روحانی برخی
را به این تحلیل رس��انده که ش��اید هاشم ی رفسنجانی بنا
داشته با اعالم نامزدی سعی کند راه را ب رای حسن روحانی
هموار تر کند و در نهایت به نفع او کنار بکشد؛ تحلیلی که
البته مخالفان فراوانی دارد؛ مخالفانی که م ی گویند مدافعان
هاش��می لزوما مدافع روحانی نخواهند بود ،پس هاشمی
چنین ریس��کی نم ی کند.در عین حال اما خروج احتمالی
نامزد مورد حمای��ت دولت به فرض برخ��ی موانع قانونی،
انتخابات را میان هاش��می و اصولگرایان دو قطبی خواهد
کرد و در این حالت ممکن است هاشمی در صورت تمکین
نکردن دولت به نتیجه مورد نظر شورای نگهبان ،از عرصه
انتخابات کنار رود و ان گاه فرصت ب رای حس��ن روحانی و
حتی محمدرضا عارف فراهم شود.
ام��ا نزدیکتری��ن اظهارنظر ب��ه هاش��می را محمد
شریعتمداری دارد .فردی که ماجرای کناره گیری نامزدهای
اصالح طلب را به نقل از هاش��می این گون��ه نقل م ی کند:
«من نم ی دانستم که هاش��می وارد انتخابات م ی شود .در
جلس ه ای که با هاشمی داشتم به من گفت باتوجه به اینکه
وجود ارا و افکار مختلف ض��رورت دارد ،در حال حاضر بهتر
است نامزدی انصراف ندهد و همه نامزدها در صحنه حاضر
باشند و حرف های شان را بزنند .مساله کناره گیری من به نفع
هاشمی مطرح است ،اما اجازه بدهید کمی جلوتر برویم تا
شرایط مشخص شود».
اما مصطفی کواکبی��ان ،دیگر نام��زد اصالح طلبان
برخالف سه نامزد دیگر گویا بنا دارد تا اخر بماند .او م ی گوید:
«ماندن یا کنار کشیدن من در انتخابات منوط به تصمیم
شورای مرکزی حزب مردم ساالری خواهد بود .من از طرف
حزب مردم ساالری نامزد انتخابات شدم ،بناب راین در جلسه
فوق العاده ای که خواهیم داشت تصمیم م ی گیریم که من
در انتخابات باقی بمانم یا به نفع هاشمی کنار بروم».
اما در تکمی��ل حرف های او حس��ین قیومی ،عضو
ش��ورای مرکزی ح��زب مردم س��االری ط��ی گفت وگویی
اظهار داش��ته اس��ت« :در برنامه های انتخاباتی مصطفی
کواکبیان هیچ گونه خللی ایجاد نشده و برنامه های مذکور
کماکان ادامه خواهد داش��ت و ایشان فعال تصمیمی ب رای
کناره گیری ندارند .بدون ش��ک حضور هاشم ی رفسنجانی
در دقیقه 90انتخابات ،برخ��ی اصولگرایان و اصالح طلبان
را تحت تاثیر قرار داد و قطعا حزب مردم س��االری هم از این
قاعده خارج نیست ،با این حال باید تا تشکیل جلسه اینده
شورای مرکزی حزب مردم س��االری منتظر بمانیم .حضور
دبیرکل حزب مردم ساالری در بی ش از 40دانشگاه کشور در
یکی ،دو ماه اخیر قطعا تاثی رات زیادی در افزایش شور و نشاط
انتخاباتی داشته است و به همین جهت هرگونه توقف در
برنامه های وی را به مصلحت نم ی دانیم».
اب راهیم اصغ��رزاده ،دیگ��ر نام��زد اصالح طلبان هم
این گون��ه م ی گوید« :من و دوس��تانم تالش زی��ادی ب رای
ام��دن هاشم ی رفس��نجانی کردیم و امدنش ب��ه نظر من
بسیار مفید بود و معادله چند مجهولی انتخابات اینده را حل
خواهد کرد .قطعا همکاری و ائتالف هم قواعد کالسیکی
دارد که هاشم ی رفسنجانی بهتر از ه ر کسی ان را م ی داند.
همه م ی دانند که ب رای ایجاد یک ائتالف در دوره ثب ت نام و
حضور کاندیداها باید پروتکل و قواعدی رعایت شود .من از
همکاری با هاشمی در مس��یر مشخص ابایی ندارم و از ان
استقبال م ی کنم زی را اولویت ب رای من ،منافع ملی است نه
مرزبندی خطی و در این منافع ملی امدن هاشمی مفید به
حال کشور بود .من هم مشوق ایش��ان بودم و از امدنشان
حمایت کردم ،اما اینکه چطور رقابت یا همکاری کنیم منوط
به مالقات و مذاکره من با ایشان است».
ت��ا اینجای کار روش��ن ش��ده که خود هاش��می هم
تمایلش این اس��ت که نامزدهای اصالح طلب فعال بمانند.
شاید تحلیلش این باشد که با این کار انتقادها شاید تقسیم
شود و ش��اید به این م ی اندیش��د که این تکثر همچنان از
ش��کل گیری وحدت اصولگرایان جلوگیری م ی کند .هر چه
هست او گویا به همه نامزدها گفته است بمانند.
فرجام هاشمی و اصالح طلبان
در اینک��ه ام��روز مهمتری��ن پای��گاه سیاس��ی
هاشمی رفسنجانی در میان اصالح طلبان محاسبه م ی شود،
تردیدی نیست ،اما نگاهی به گذشته این مساله را یاداوری
م ی کند که دوس��تی دو رقیب س��ال های نه چن��دان دور،
ب ی ش��ک یک تاکتیک سیاس��ی ب رای هر دو طرف است.
هاشمی ب رای نشس��تن بر صندلی بر جای مانده از محمود
احمدی نژاد به اصالح طلبان نیاز دارد و البته پایگاه اجتماعی
انها و اصالح طلبان به هاشم ی رفس��نجانی نیاز دارند ،هم
ب رای بازگش��ت به عرصه قدرت رس��می و ه��م البته ب رای
جلوگی��ری از خداحافظی همیش��گی با عرصه سیاس��ت
رسمی.
حاال انها مانده اند و هاشم ی رفس��نجانی؛ به تعبیری
هاشمی اخرین ش��انس اصالح طلبان اس��ت .شاید چنین
است که تحلیل غالب این شده؛ «شک نکنید! هیچ نامزد
اصالح طلبی با هاشمی رقابت نم ی کندg ».
43
کسی را که اصلح تر است انتخاب کنند.
همان ط�ور که می دانی�د بس�یاری از تحلیلگران
معتقدند ورود اقای هاش�می موج�ب بر هم زدن
معادالت ش�ده اس�ت ،از ای�ن رو ممکن اس�ت
بسیاری از کاندیداها از رقابت کناره گیری کنند،
نظر شما در این خصوص چیست؟
lمن معتقدم اگر در یک سیس��تم درست حرکت
کنند کس��انی که راه ه��ا را رفته اند برای راهنمایی نس��بت
به کس��انی که راه را طی نکرده اند اولویت بیش��تری دارند
و البته همراهان کس��انی که در این راه گام برداش��ته اند باز
نس��بت به کس��انی که در این راه همراه نبوده اند مناسب تر
هس��تند .البته هر کس��ی که راه را رفته باش��د حتما اشتباه
کرده زیرا بشر جایز الخطاس��ت .به هر حال کسانی که این
راه را می رون��د چنانچه بتوانند اش��تباهات خ��ود را ببینند و
تحلیل کنند قطعا نسبت به کس��انی که این راه را نرفته اند
و می خواهند دوباره اش��تباه کنن��د ،راحت ت��ر می توانند از
این راه عبور کنند34 .س��ال اس��ت در این کشور مدام مدیر
عوض می کنیم زیرا مدیران ما اش��تباه کرده اند ،اما مدیر تا
اشتباه نکند مدیر نمی شود .ما باید اجازه اشتباه به مدیرانمان
بدهیم تا اصالح شوند .دیده بان های ما و کسانی که نظارت
می کنند در ان لحظاتی که فرد راه را اشتباه می رود اگر کمک
کنند تا ان فرد به راه راس��ت بازگردد می توانیم به اهدافمان
برسیم تا اینکه صبر کنیم افراد به انحراف بروند و بعد بگوییم
اینها غرض و مرض داشته اند یا جاس��وس و خائن بوده اند
تا به این بهان��ه بخواهیم انها را حذف کنی��م .بنده معتقدم
بهتر اس��ت به جای حذف کردن ،در فکر ساختن و اصالح
اشتباهاتمان باشیم.
سیاست
برخی در دسته بندی هایی که می کنند در تالشند
اقای هاشمی را به اصالح طلبان نسبت دهند .شما
این نوع دسته بندی را قبول دارید؟
مثلث شماره 172
هاشمی باید از گذشته درس بگیرد
گفت و گوی مثلث با مسعود پزشکیان
4
مس�عود پزش�کیان ،کاندیدای ریاس�ت جمهوری یازدهم در گفت وگو با خبرنگار مثلث تاکید می کند« :هنوز از
کاندیداتوری کناره گیری نکرده ام ».وی می گوید« :پیروزی هاشمی بستگی به صحبت ها و موضع گیری های ایشان
در اینده دارد ».وزیر دولت اصالحات می افزاید« :اگر اقای هاشمی اقشار اسیب پذیر جامعه را ببیند و از انها دفاع کند
و اشتباهاتی که در گذشته وجود داشته را اعالم کند و بتواند درس بگیرد ،در این صورت شانس باالیی برای پیروزی
خواهد داشت».
زهره دیانی
اقای دکتر! با توج�ه به حضور اقای هاش�می در
انتخابات لطفا تحلیل تان را در خصوص شرایط و
وضعیت اصالح طلبان بفرمایید.
lبنده نمی دانم ،بهتر است این سوال را از سخنگوی
اصالح طلبان بپرسید.
به هر حال شما هم یکی از چهره های اصالح طلب
شناخته می شوید؛ بنابراین قطعا در این خصوص
صاحب نظر هستید؟
lم��ن در دولت اقای خاتم��ی وزیر ب��وده ام .بنده
یک فرد مس��تقل ،اصولگرا و اصالح طلبم و ب��ا تمام وجود
44
به اصالح��ات معتقدم؛ یعنی هر ک��س می گوید اصالحات
نه! در واقع متوجه نیس��ت چ��ه می گوید وگرن��ه هر فرد در
همان لحظه ای ک��ه زندگی می کند بای��د اصالحات انجام
دهد .بنده سردرنمی اورم چرا با کلمات دعوا می کنند .همین
بداخالقی هایی که در سیستم به وجود می اید بر سر همین
دعوای با کلمات اس��ت .در نتیجه معتقدم بای��د جوی را باز
کرد که در این جو همه سالیق معتقد به این انقالب و قانون
حضور داشته باشند و حرفشان را بزنند و مردم هم بر اساس
ان ،رای و نظر بدهند .بنابراین انگ هایی چون جاس��وس،
فتنه گر ،منحرف و ضد والیت زدن به افراد ،شایسته جامعه
اسالمی نیست .بهتر است بگذارند حرف ها زده شود تا مردم
lدیدگاه اق��ای هاش��می از هم��ان اول معلوم
بود اما برخی چون می خواهند ایش��ان را به جایی وصل
کنند این س��خنان را مطرح می کنند .متاس��فانه برخی از
انجایی که بعضا نمی توانند در مقابل افراد نقدی داش��ته
باشند ش��روع می کنند به انگ زدن .بنابراین اینکه اقای
هاش��می اصالح طلب اس��ت یا اصولگرا خودش بهتر از
هر کس��ی می تواند پاس��خ دهد که چ��ه دیدگاهی دارد.
دف��اع از ش��خصیت ها به دلیل س�لایق و ام��کان رایی
اس��ت که برای افراد وجود دارد .هاش��می 79سال است
که در این مملک��ت زندگی می کند و دی��دگاه خود را نیز
اعالم ک��رده ،بنابراین الزم نیس��ت اینه��ا بگویند چپ
است یا راس��ت .در واقع ایش��ان همانی اس��ت که از اول
بوده است.
شما گفتید فکر نمی کردید هاشمی در انتخابات
حضور پیدا کند ،چرا چنین نظری داشتید؟
lبنده تا زمانی که ثبت نام می کردم فکر می کردم
اقایان خاتمی و هاشمی کاندیدا شوند.
اما ش�ما گفت�ه بودید فک�ر نمی کردید هاش�می
ثبت نام کند.
lچون ثبت نام ایشان خیلی دقیقه اخری بود.
اقای دکتر! من جواب س�والم را نگرفتم؛ باالخره
ش�ما فکر می کردید یا فکر نمی کردی�د که اقای
هاشمی ثبت نام کنند؟
lخب فکر نمی کردم .مگر زور است؟
چرا فکر نمی کردید؛ منظورم این است که شرایط
را برای کاندیداتوری ایشان فراهم نمی دیدید یا
اینکه تحلیل دیگری داشتید؟
lباالخ��ره جوی که وج��ود دارد االن هم مناس��ب
نیست.
یعنی این جو برای حضور اقای هاش�می مناسب
نبود؟
نه برای اقای هاش��می .ما به جای انکه جو س��المی
داشته باشیم که باعث ش��ود حضور به وجود اید ،جوی را
درس��ت می کنیم که فقط یک نگاه ،یک ایده و یک تفکر
حضور داش��ته باش��د ،در حالی که نمی ش��ود با یک نگاه
مملکت را اداره کرد .به هیچ وجه امکان ندارد اجازه ندهیم
س�لایق ،نگاه ها ،ایده ه��ا و اس��تراتژی های دیگر مطرح
ش��ود .مملکتی که فقط یک نگاه ،یک اس��تراتژی و یک
راه دارد قطعا شکس��ت می خورد .خداوند راه های مختلفی
را ب��رای رس��یدن به هدف مش��خص ک��رده و هیچ کس
نمی تواند بگوید فقط یک راه درست اس��ت .باید بگذارند
هرکس ایده و نگاه خ��ود را مطرح کند تا م��ردم هر کدام
که کارامدتر ،عادالنه تر و کیفی تر اس��ت در راس کار قرار
دهند .چقدر ای��ن افراد از دکتر احمدی ن��ژاد دفاع کردند و
حتی زمین و زمان را به ه��م دوختند و حرف ه��ا زدند اما
حاال طور دیگری سخن می گویند و در مقابلش ایستاده اند.
مثال چرا ش��ما علت دف��اع اصولگرای��ان از احمدی نژاد را
نمی پرسید؟ چطور حاال می گویند اینها منحرف شده اند؟از
کجا معلوم دوباره خودش��ان منحرف نش��وند؟ اگر میدان
نقد و قانونگرایی باز نباش��د و انس��ان ها نتوانند مسائل را
ان گونه که هس��ت بگوین��د و نقد کنند مملکت مش��کل
پیدا می کند.
به نظر ش�ما ایا ش�رایط برای اق�ای خاتمی هم
فراهم نبوده است که کاندیدا نشدند؟
به نفع اقای هاشمی می خواهید کنار بکشید؟
lنمی دانم ،چون از نظر کاندیداها اطالعی ندارم.
ایا اصالح طلبان می توانند بر س�ر کاندیداتوری
ایشان به اجماع برسند؟
lخود اصالح طلبان باید پاسخگو باشند.
تحلیل شما در این خصوص چیست؟
lاگر اصالح طلبان منطقی فکر کنند بهتر است از
یک نفر دفاع کنند.
ش�انس اقای هاش�می را برای پی�روزی چطور
می بینید؟
lبس��تگی ب��ه صحبت ه��ا و موضع گیری ه��ای
ایش��ان در اینده دارد .در واقع اگر ایش��ان اقشار اسیب پذیر
جامعه را ببیند و از انها دفاع کند و اش��تباهاتی که در گذشته
وجود داش��ته را اعالم کن��د و از انها درس بگی��رد ،به نظر
من در ای��ن صورت ش��انس باالیی برای پی��روزی خواهد
داش��ت .زیرا بنده معتقدم اش��تباهاتی وجود داش��ته که به
اینجا رس��یده ،بنابراین بای��د این اش��تباهات را برای مردم
بازگو کند.
با این تفاسیر از نظر شما تخریب ها نمی تواند به
جایگاه ایشان خدشه ای وارد کند؟
lمردم ما نش��ان داده اند به دنبال افرادی می روند
که تخریب می شوند و مورد س��تم قرار می گیرند .اگر کسی
جرمی دارد و اتهامی دارد بهتر است در محکمه قانونی حل
شود .در واقع در یک جو ابهامی و رودررو ،بداخالقی کردن،
بی ادبی کردن شایسته و برازنده مسلمان ها نیست ،بنابراین
بهتر است بگذاریم همه حرفش��ان را بزنند نه انکه تخریب
کنند .ما که مس��لمانیم و بر اصول پایبند هستیم باید بدون
انکه توهینی کنیم نقد کنیم.
برخ�ی از تحلیلگ�ران ب�ر ای�ن باورن�د ک�ه
کاندیدات�وری اقای هاش�می موجب ب�ه اجماع
یکی از نمایندگان مجلس از احتمال رد صالحیت
اقای هاشمی سخن گفته است ،ایا چنین احتمالی
وجود دارد؟
lخیر ،بنده چنین فک��ری نمی کنم ،در واقع خیلی
بعید است فردی مثل هاشمی را بتوان رد صالحیت کرد ،زیرا
در این شرایط خیلی از چیزها زیر سوال می رود و البته همه
هم می دانند که نمی توان به راحتی ایشان را نادیده گرفت.
چرا که اقای هاش��می در همه صحنه ها با حضرت امام(ره)
بود .در جنگ قائم مقام امام بود و در شورای انقالب حضور
داشت .در حال حاضر نیز رئیس مجمع تشخیص مصلحت
نظام است که از سوی مقام معظم رهبری حکم ریاست دارد،
بنابراین همان طور که اشاره کردم بعید است چنین فردی را
رد صالحیت کنندg .
نگفتم هاشمی بیاید ،می روم
اگر ردصالحیت ش�وید و جلسه کنگره یا شورای
مرکزی حزب برگزار نشود ،به رای صادره از شورای
نگهبان اعتراض م ی کنید؟
مصطفی کواکبیان ،دبیرکل حزب مردمس�االری از جمله کاندیداهایی اس�ت که با پرچم اصالحات در انتخابات
ریاست جمهوری یازدهم نام نویسی کرد .او م ی گوید که با انکه هاش�می نامزد انتخابات شده ،اما شخصا نمی تواند
برای ادامه فعالیت انتخاباتی یا انصراف به نفع رئیس مجمع تش�خیص مصلحت نظام تصمی م گیری کند ،چراکه
حزب مردم ساالری در این باره نظر نهایی را اعالم م ی کند.
شما م ی گویید حزب مردم ساالری تکلیف حضور
در انتخابات ریاس�ت جمهوری را به عهده ش�ما
گذاشته است و تا زمانی که این تکلیف را برندارد
میدان را ترک نم ی کنید ،ایا اگر نتوانید کارت ورود
به رقابت سیاس�ی پیش رو را بگیرید ،براساس
موازین قانونی درخواست تجدیدنظر م ی دهید؟
5
گفت و گوی مثلث با مصطفی کواکبیان
باتوجه به اینکه اقای هاشم ی رفس�نجانی نامزد
انتخابات ریاس�ت جمهوری ش�د ،تصمیم شما
برای اینده چیست؟
حزب مردم ساالری از نامزدی من حمایت کرد و این حمایت
عامل ورودم به رقابت سیاسی پی ش رو بود؛ بناب راین حزب باید
درباره ادامه حضورم در عرصه انتخابات تصمیم بگیرد.
چه زمانی این تصمیم اتخاذ م ی شود؟
مترصد ان هس��تیم تا حداقل نصف اعضای مجمع
عمومی حزب که در کنگره حضور داش��تند در هفته اینده
ب رای بررسی موضوع ورود اقای هاشمی به انتخابات و ماندن
یا نماندن من در این عرصه تش��کیل جلسه دهد ،بناب راین
هر زمان تاریخ ان جلسه قطعی شد؛ اطالع رسانی م ی شود.
اما شورای نگهبان پنجشنبه 26اردیبهشت ماه
نتیجه بررسی صالحیت نامزدها را اعالم م ی کند،
در این حالت چه کار خواهید کرد؟
برهمیناساسشایدکارتصمیم گیریحزبمردم ساالری
به تشکیل کنگره نرسد و ش��ورای مرکزی درباره ادامه فعالیت
انتخاباتییاانصرافمازنامزدیتصمیمبگیرد.
ش�ورای مرکزی حزب مردم س�االری چ�ه زمانی
تشکیل جلسه خواهد داد؟
اوایل هفته اینده این کار انجام م ی شود.
اگر تصمیم به انصراف گرفتید ،این کار را به نفع
اقای هاشمی انجام م ی دهید؟
همان طور که گفتم ح��زب مردم س��االری در این باره
اعالم نظر م ی کند.
با ای�ن تفاس�یر ب�از ه�م تصمی م گی�ری حزب
مردم ساالری بعد از زمان اعالم نظر شورای نگهبان
خواهد بود؟
شورای نگهبان اعالم نتیجه بررسی صالحیت نامزدها را
پنجش��نبه اعالم کرد ،اما از انجا که تع داد داوطلبان زیاد است،
احتمال دارد پنج روز دیگر تمدید شود ،ضمن انکه این شورا یک
زمانی را هم ب رای رسیدگی به شکایت اختصاص خ واهد داد.
مثلث شماره 172
شما چرا از کاندیداتوری کنار کشیدید؟
lبنده هنوز اعالم انصراف رسمی نکرده ام.
فکر می کنید تعداد زیادی از کاندیداهای فعلی به
نفع اقای هاشمی کنار بکشند؟
lیکی از مزایای حضور اقای هاشمی این است
که موجب افزایش مشارکت می شود زیرا ایشان مخالفان
و موافقان جدی دارد ،بنابراین این مس��اله باعث می شود
با جدیت وارد انتخابات ش��وند .البته انتظ��ار می رود این
مخالفت ها و موافقت ها در چارچوب اخالق ،ادب ،قانون
و مقررات کش��ور صورت گیرد و خارج از ان کاری انجام
ندهند .طبیعت��ا باید روندی انجام دهن��د که گفت وگوی
اس�لامی را درس��ت کنند نه اینکه با ادبیاتی باعث شوند
ابروی همدیگر را بریزند و به هم تهم��ت بزنند .در واقع
وقتی ش��ورای نگهبان فردی را تعیین می کند دیگر نباید
انگی زده شود ،بنابراین اگر چنین جوی درست شود و نقد
و گفت وگوی منطقی ص��ورت گیرد و بدون تخریب های
غیر اخالقی و غیراس�لامی رقابت انجام شود ،حماسه ای
که مورد نظر مقام معظم رهبری است به وجود می اید که
البته حضور اقای رفس��نجانی حداقل می تواند این کار را
بکند ،زیرا اگر ایش��ان نمی امد و فقط یک تفکر و اندیشه
در رقابت حاضر بود شاید شور و شوقی در روند انتخابات
ایجاد نمی شد.
سیاست
lاحتماال همین گونه بوده که ایشان کاندیدا نشد.
چون هرکس دوست دارد به مملکتش خدمت کند .شاید در
نظر من شرایط طوری نبوده که اقای خاتمی بتواند کاندیدا
شود .البته بنده در این خصوص دقیقا اطالعی ندارم ،باید از
خود ایشان بپرسید .به نظر من شرایط باید به گونه ای باشد که
دلسوزان مملکت بتوانند حرفشان را بزنند و نقد کنند و البته
کسانی که ریگی در کفش ندارند از حضور دیگران نترسند.
lهر وقت کناره گیری کردم علت��ش را می گویم.
فعال که هستم.
رس�یدن اصولگرای�ان می ش�ود .ش�ما چنی�ن
دیدگاهی را قبول دارید؟
نبایدبهمس الهبررسیصالحیتنامزدهانگاهمنفیداشت.
روند قانون��ی را مراعات و در هم��ان چارچوب حرکت
م ی کنم.
اما ش�ما گفته بودید که اگر اقای هاشمی بیاید
دیگر در عرصه رقابت نم ی مانید؟
اتفاقا من تنها کسی بودم که این جمله را نگفتم.
فارغ از مباحث یادش�ده ،نظر ش�خصی شما در
قبال امدن اق�ای هاش�می چیس�ت و اگر همه
اصالح طلبان برای حمایت پش�ت او قرار گیرند
شما چه تکلیفی را برای خود تصور م ی کنید؟
اگر من در جواب این سوال بگویم همچنان در صحنه
رقابت خواه��م ماند یا برعک��س اعالم کناره گی��ری کنم،
اما حزب مردم س��االری رایش خ�لاف نظر من باش��د ،ان
وقت یک موضع گیری دوگانه اتفاق م ی افتد که پس��ندیده
نیس��ت؛ بناب راین نم ی توانم در این باره شخصا نظر دهم و
تصمیم گیری درباره ماندن یا نماندنم را به حزب وام ی گذارم،
تا ان زمان هم فعالیت انتخاباتی خود را ادامه م ی دهمg.
45
سیاست
سیاست
مثلث شماره 172
46
دولت در انتخابات
احمدی نژاد یعنی مشایی
مشایی یعنی احمدی نژاد
دولت فقط با یک نامزد
سیاست
مثلث شماره 172
47
1
سیاست
احمدی نژاد باز هم خبرس��از ش��د؛ این ب��ار البته این
جنجال از س��اختمان معروف میدان فاطمی ،یعنی جایی
که داوطلبان کاندیداتوری در انتخابات ریاس��ت جمهوری
ثب ت نام م ی کردند ،اغاز ش��د .او همه ش��ایعات را رنگی از
واقعیت بخشید و همراه اسفندیار رحیم مشایی راهی وزارت
کشور شد تا هم با باالبردن دس��ت او در مقابل خبرنگاران
حمایت همه جانب��ه اش را از رئی س دفتر س��ابقش به همه
اعالم کند و هم البته این جمالت را بر زبان بیاورد« :مشایی
یعنی احمدی نژاد و احمدی نژاد یعنی مشایی .ب رای تحقق
نقش افرینی مش��ایی در حماس��ه س��ه روز روزه و ۱۴هزار
صلوات نذر کرده ام .مشایی را ۲۸سال است که م ی شناسم؛
فردی مومن و پاک اس��ت و عمیقا ب رای ارزش های الهی و
اصولی برامده از اندیشه های امام و رهبری تالش م ی کند.
نظ رات خودم را در فرصت مناس��ب درباره ایش��ان خواهم
گفت.ایشان همه قوت این دولت و برادر کوچکتر محمود
احمدی نژاد است».
این حضور ام��ا جنجال های فراوان��ی افرید .منتقدان
م ی گفتند حض��ور رئی س جمه��ور در کنار ی��ک کاندیدای
ریاست جمهوری خالفی اشکار و البته مغایر قانون اساسی
است.
موج انتقادها که باال گرفت ،سخنگوی شورای نگهبان
نی ز ترجیح داد صریح و شفاف در این مورد موضع بگیرد .او در
اظهاراتی که بازتاب های فراوانی داشت ،چنین گفت« :این
موضوع-همراهی احمدی نژاد با مشایی -در هیات مرکزی
نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری مورد بررسی قرار گرفت
و باتوجه به جایگاه ریاس��ت جمهوری ،به اتف��اق ارا اکثریت
اعضای هیات معتقد بودند ک��ه اقدام اخیر رئی س جمهور در
معرفی یکی از افراد به عن��وان نامزد انتخابات تخلف بوده و
عنوان مجرمانه دارد و قرار شد مراتب ان به قوه قضائیه اعالم
شود .ما مراتب این موضوع را به قوه قضائیه اعالم کردیم که
پس از ان تصمیم گیری ب ر اس��اس قانون و برعهده دستگاه
قضایی است».
اما انتقاد از محمود احمدی نژاد به صحن علنی مجلس
هم رسید؛ نخس��تین و تندترین انتقاد هم مربوط م ی شد به
احمد توکلی که در قالب تذکری به عل��ی الریجانی مطرح
ش��د .او خطاب ب��ه الریجانی گفت« :اق��ای رئی س جمهور
برخالف سوگند و برخالف رفتار تمام روسای جمهور سابق
ای ران ،رفتاری شبیه پادشاهان مستبد داشتند که ب رای حفظ
قدرتشان جانشین تعیین م ی کنند .اگر مجلس در قبال این
بدعت موضع گیری نکند و جنابعالی که سخنگوی رسمی
مجلس هستید و در مقام ریاست مجلس در ابتدای نطقتان
اگر در خصوص ای��ن بدعت گذاری ها موضع گیری نکنید در
تاریخ ای ران بد تلقی م ی ش��ود .رئی س جمهور در س��فرهای
استانی فرد مورد عالقه خود را همراه م ی ب رند و از وی تجلیل
م ی کنند و دیروز نیز تم��ام قوه مجریه را به پای ان داوطلب
مورد بحث ریختند و اعالم کردند تمام نقطه قوت قوه مجریه
مثلث شماره 172
48
به پای این داوطلب اس��ت .خرج کردن قوه مجریه ب رای این
داوطلب قدرت طلبی است ،ش��ما باید در قبال این موضوع
موضع گیری کنی��د .تذکر بنده به موض��وع نطق جنابعالی
است».
احمد توکل��ی البته تنه��ا نماینده ای نب��ود که لب به
اعتراض گشود .چند دقیقه پس از او نادر قاض ی پور ،نماینده
ارومیه نیز با لحنی تند چنین گفت «:ب رای اولین بار بود که
یک رئی س جمهور در انتخابات بعدی حضور یافت و ش��ان
مقام ریاست جمهوری را زیرس��وال برد .ایا زمان ان نرسیده
اس��ت که اعالم عدم کفایت رئی س جمهور را مطرح کنیم؟
احمدی نژاد با حضور در س��تاد انتخابات وزارت کشور اعالم
کرد که مرخصی گرفته است .باید پرسید ایا جنابعالی زمانی
که 11روز خانه نش��ین بودید ،نم ی گفتی��د که به مرخصی
رفته اید؟ اگر مامور بوده از طرف چه کس��ی ماموریت داشته
است؟»
س��بحان ی نیا عضو هیات رئیس��ه مجلس ش��ورای
اسالمی هم به جمع منتقدان اضافه ش��د و با اظهار تاسف
از عملکرد احمدی نژاد و همراهی وی با مش��ایی در وزارت
کش��ور ،گفت« :این اقدام احمدی نژاد در شان و جایگاه یک
رئی س جمهور نبود و نباید از دید شورای نگهبان مورد غفلت
واقع شود .حضور احمدی نژاد به نشانه حمایت در کنار مشایی
ب رای ثب ت نام وی در انتخابات به ویژه ش��رکت در کنف رانس
مطبوعاتی با بهانه هایی چون مرخصی گرفتن و از این قبیل
بازی های سیاسی توجیه نم ی شود .در جلسات متعددی که
با احمدی نژاد داشتیم ،قسم م ی خورد که هیچ کاندیدایی را
نم ی خواهد معرفی کند و به دنبال حمایت از جریان خاصی
در انتخابات نیست؛ در عمر بیش از سه دهه انقالب چنین
مس��اله ای س��ابقه نداش��ته و اگر دولت فرد خاصی را ب رای
ریاست جمهوری مدنظر داشت به هیچ وجه به این صراحت
حمایت خود را اعالم نم ی کرد ».به گفته سبحان ی نیا حضور
احمدی نژاد در کنار مشایی در وزارت کشور و حمایت مستقیم
از وی به منزله زیر پا گذاشتن ابرو ،حرمت و اعتبار نظام است.
شکایت ۱۵۰نماینده مجلس از رئی س جمهور
به قوه قضائیه
اعتراض ها در بهارس��تان البته انقدر ب��اال گرفت که
در نهایت جمعی از نماین��دگان مجلس که بیش از 150نفر
بودند ،در نامه ای به قوه قضائیه خواستار رسیدگی قانونی به
تخلف رئی س جمهور به دلیل همراهی با یکی از کاندیداهای
ریاست جمهوری هنگام ثب ت نام در وزارت کشور شدند.
نمایندگان در این نامه با اس��تناد به مواد قانونی یاداور
ش��دند که جایگاه قانونی رئی س جمهور اج��ازه نم ی دهد در
انتخابات له یا علیه کس��ی موضع گیری داش��ته باشد .به
گفته یکی از نماین��دگان؛ این نامه بی��ش از 150امضا دارد
که به قوه قضائیه ارسال شده اس��ت .در ادامه واکنش ها به
این اقدام احمدی نژاد ،حسین شریعتمداری هم که از جمله
منتقدان این حرکت احمدی نژاد بود در س��رمقاله ای نوشت:
«اقای احمدی نژاد با این اقدام انتحاری خود به اصحاب فتنه
پیام م ی دهد که ب رای تنش افرینی و فتنه انگیزی اماده است
و م ی توانند روی قانون گریزی و ساختارشکنی حلقه انحرافی
حس��اب بازکنند .پیام های پنهانی رد و بدل شده بماند ب رای
فرصتی دیگر».
این اعتراضات البته در حالی بیان م ی شد که محمود
احمدی نژاد هنگام ثبت نام مشایی به خبرنگاران گفته بود:
«امروز احساس وظیفه کردم و بعد از هشت سال مرخصی
گرفتم تا در مقدمات حماسه بزرگ حضور داشته باشم».
دولت ی ها به میدان دفاع امدند
موج انتقادها که باال گرفت ،دولت ی ها و البته ش��خص
محمود احمدی نژاد نی ز ترجیح دادند پاسخ منتقدان را بدهند.
در نخس��تین اقدام محم��ود احمدی ن��ژاد در حیاط
هیات دولت در میان خبرنگاران حاضر ش��د و در پاس��خ به
سوالی مبنی بر اینکه حرف و حدیث درباره حضور جنابعالی
در وزارت کشور به همراه مش��ایی زیاد است ،با خنده گفت:
«به هر حال ما کشور حرف و حدیث هستیم ».احمدی نژاد
در پاسخ به این س��وال که عده ای از مقامات اعالم کرده اند
که اقدام ش��ما خالف قانون بوده اس��ت ،گف��ت« :باالخره
رئی س جمهور هر کاری بکند حرف و حدی��ث درباره ان زیاد
است ».او در پاس��خ به این س��وال که برخی منتقدان شما
گفته اند که رئی س جمهور ۱۱روز هم قبال به مرخصی رفته
و سر کار حاضر نشده ،اظهار کرد« :ان ۱۱روز دورکاری بود».
پس از احمدی ن��ژاد ،حمی��د بقایی ،مع��اون اجرایی
رئی س جمهور هم ب رای توضیح در این مورد میان خب رنگاران
امد .او در واکنش به اعالم نظر س��خنگوی شورای نگهبان
در مورد مجرمانه بودن اقدام احمدی نژاد گفت« :برداش��ت
ما اینگونه نیست و برداشت درس��تی صورت نگرفته است.
رئی س جمه��ور و وزی ران نی��ز مانند کارمن��دان دیگر دولت
م ی توانند از مرخصی استفاده کنند و تمام مقرراتی که ب رای
دیگر کارمندان وجود دارد ،ب��رای رئی س جمهور و وزی ران نیز
وجود دارد و ایش��ان کارمند نهاد هس��تند و مرخصی گرفته
بودند».
اما ب رای اینکه دایره این دفاعیات تکمیل ش��ود ،هم
روابط عمومی دفتر رئی س جمهور بیانیه داد و هم خبرگزاری
رسمی دولت به س��راغ حقوقدانان رفت .روابط عمومی دفتر
رئی س جمهور با صدور اطالعی ه ای با اشاره به اینکه همراهی
محمود احمدی نژاد با مشایی هنگام ثب ت نام انتخابات رفتاری
غیرقانونی نیس��ت ،اورده« :انچه در قان��ون انتخابات جرم
شناخته شده است حمایت مقامات اجرایی و نظارتی دخیل در
امر انتخابات و در زمان رسمی تبلیغات است .ریاست جمهور
جزو مقامات اجرایی که مستقیما در انتخابات مداخله دارند
محسوب نم ی شوند .حضور و همراهی دکتر احمدی نژاد با
جناب اقای مشایی هنگام ثب ت نام رفتاری غیرقانونی نیست
فرجام یک اعتراض
اما حاال که اعتراضات باال گرفته و انگونه که سخنگوی
شورای نگهبان روایت م ی کند پرونده این ماجرا به قوه قضائیه
ی را ب رای این جنجال جدید م ی توان
انتقال یافته ،چه فرجام
پی ش بینی کرد؟ ایا س��کوت تا پایان دولت احمدی نژاد که
البته زمان زیادی از ان باقی نمانده نسخه ای است که ب رای
رویارویی با این ماجرا در نظر گرفته شده یا باید منتظر یک
اقدام تجربه نشده دیگر باشیمg .
2
دول��ت ب��ه اصل ی تری��ن بازیگ��ر صحن��ه انتخابات
ریاست جمهوری مبدل ش��ده و این را باید از عجایب روزگار
برشمرد که تجربه های تاریخی چطور در فواصلی کوتاه و
بلند ،عینا تکرار م ی شوند .اکبر هاشم ی رفسنجانی که این
روزها هم مباحث معطوف به حضورش در انتخابات ش��ده،
در س��ال 74و ب��رای انتخابات
مجلس پنجم ،ب��ا حضور ده ها
وزی��ر و مع��اون رئی س جمهور،
ائتالفی را متولد کرد که هس��ته
اصلی جریان تکنوک��رات بود و
ن��ام انتخابات��ی اش کارگزاران
س��ازندگی ای ران اس�لامی .این
دخالت اشکار ،رس��می و علنی
دول��ت ،با نه��ی و من��ع جدی
مواجه شد و وزرا نام خود را از زیر
فهرست مذکور بیرون کشیدند
و جمعی از کارگ��زاران با حضور
معاونان رئی س جمهور به حیات
خود ادامه دادن��د .در واقع بدین
ش��کل ،قانون تا ح��دی دور زده
ش��د و همین حزب تازه تاسیس
ب��ود که به مدد ش��بکه وس��یع
رس��انه ای و مالی خود توانست
زیرس��اخت های پیروزکنن��ده
دوم خرداد را فراهم اورد.
اکنون در اس��تانه انتخابی
دیگر ،به صراحت از نامزد دولت،
احتم��ال اعالم حمای��ت رئیس
دولت ،نظ��ر دولت و ...س��خن
گفته م ی شود؛ یعنی بزرگ ترین،
محوری تری��ن ،متمو ل تری��ن
و گس��ترد ه ترین س��ازمان
رس��می کش��ور و به یک معنا
حاکمیت ی ترین انه��ا ،قصد دارد
در انتخاب��ات رای و میل خود را
اعالم و تحققش را پیگیری کند.
دولت ،مس��ئول اجرایی و
فراگیر برگزاری انتخابات است،
ای��ا م ی توان به نح��وی معقول
پذیرف��ت ک��ه رئی��س دولت از
نامزدی اس��فندیار رحیم مشایی
پشتیبانی کند و بعد وزیر کشور
او در کمال بیطرف��ی انتخابات
را برگزار ک��رده و جلوی تخلفات
احتمالی را بگیرد؟ ایا بدین نحو ،بهانه ای محکم به دس��ت
همه تخریب کنندگان سالمت انتخابات داده نم ی شود؟
بله ،ساز و کار قدرتمندی چون شورای نگهبان بر این
فرایند حتما نظارت خواهد کرد ،اما چه می زان از مجادالت و
درگیری های ب ی حاصل بر س��ر چنین رفتار نادرستی شکل
مثلث شماره 172
سیما هم به جمع منتقدان پیوست
در ادامه ای��ن تحوالت رس��انه ملی هم ب��ه صورت
غیرمنتظره گزارش��ی از این ماجرا پخش کرد؛ گزارشی که
البته محتوای انتقادی ان غیرقانونی بودن اقدام احمدی نژاد
را به مخاطب انتقال م ی داد .این گ��زارش که روندی از این
ماجرا و واکنش ها را در برداشت در انتها با این سواالت پایان
یافت؛ «اقدام رئی س جمهور در همراهی و همزبانی با یک
نامزد انتخاباتی هنگام ثبت نام ،در تاریخ انقالب اس�لامی
ب ی سابقه اس��ت .به نظر م ی رس��د ب رای قضاوت درباره این
اقدام بحث ب رانگیز پاس��خ به چند س��وال ضروری باشد :ایا
همراهی و همزبانی رئی س جمه��ور با یک نامزد انتخاباتی
حق ش��خصی وی هس��ت یا نیس��ت؟ ایا م ی توان میان
شخص احمدی نژاد و رئی س جمهور تفکیک سیاسی قائل
ش��د یا خیر؟ ایا رئی س جمهور جزو مقامات اجرایی موثر در
انتخابات محسوب م ی شود یا نم ی شود؟ ایا اقدامات سیاسی
رئی س جمهور هنگام مرخصی حق وی هس��ت یا نیست؟
ایا این اقدامات به پای رئی س جمهور نوش��ته م ی ش��ود یا
نم ی شود؟ ایا این گونه اقدامات مصداق استفاده از امکانات
و موقعی ت های دولتی ب رای حمایت از یک نامزد انتخابات
به شمار م ی اید یا نم ی اید؟ و سوال اخر اینکه در این زمینه
چه کس��ی باید قضاوت کند و حرف اخر را بزن��د ،دولت یا
شورای نگهبان؟»
فرشاد مهدی پور/کارشناس سیاسی
گرفته و ابروی کش��ور را بر باد خواه��د داد؟ فضای کنونی،
عمدتا در باب چگونگی این نحوه مداخله گفت وگو م ی کند
و کمتر کسی را سودای این نکته است که چیستی و چرایی
این موضوع را به پرسش بگیرد.
دولت نم ی تواند و نباید در انتخابات نامزدی داش��ته
باشد؛ این حق رئی س جمهور نیست (و همان گونه که خود
طی این چند هفته بارها تکرار کرده است ،هر مقامی فقط
یک رای دارد).
اگر بر فرض مث��ال ،ح��زب دولت س��اخته ای نظیر
کارگزاران یا مشارکت وجود داش��ت و ان وقت حزب مذکور
دست به چنین کاری م ی زد ،ماجرا چیز دیگری بود (ه ر چند
در ان زمان هم شائبه اس��تفاده از امکانات دولتی که قانون
صراحتا ان را منع کرده ،به میان
م ی ام��د) .در انتخاب��ات 84در
مرحله دوم ،صراحتا و رسما از نام
و امضا و تصوی��ر رئی س جمهور
وقت (سیدمحمد خاتمی) برای
حمایت از نفر شکس��ت خورده
اس��تفاده ش��د و چ��ون معموال
ش��کایت ها و تخلف ه��ای
انتخابات��ی بع��د از ان و با تامل
رسیدگی م ی شود ،موضوع دنبال
نشد؛ اما این بار گویا دولت بنای
ان را دارد که پرده پوش��ی را کنار
بگذارد و ب��ا جدیت اعالم موضع
کند.
همه روسای جمهور دو دهه
اخیر ،مایل بوده اند که به نحوی از
انحا ،دوره حکمران ی شان را تداوم
بخش��ند؛ هاشم ی رفس��نجانی
در اندیش��ه تغییر قانون اساسی
بود و خاتمی در مس��یر معرفی
چهره ای دیگر .اما این بار با ظهور
تجربه والدیمیر پوتین -دیمیتری
مدودف ،این تصور به وجود امده
که روش یا راه��کاری تازه ب رای
تحقق سودای تداوم قدرت ایجاد
شده که تا پیش از این نمونه ای
نداشته است.
اخذ و اجرای چنین الگویی
صرف نظ��ر از موانع��ی ک��ه در
مسیر تحقق خواهد داشت ،یک
بدیهی اولیه نیس��ت و خودش
عبوری اش��کار از قانون به شمار
م ی رود و بیش��تر از انکه باید در
باب چگونگی این رخداد صحبت
کرد ،الزم اس��ت تا اصل ،اساس
و ریش��ه ان ،نقد و رد و دفع شود
تا افکارعموم��ی در قبال چنین
ناهنجاری ای واکسینه شود.
و نکت��ه اخ��ر ه��م در
باب چگونگی رویداد مذکور ان اس��ت ک��ه خاطره نامزدی
محموداحمدی ن��ژاد در انتخابات ،84گوی��ای این واقعیت
اس��ت که او تا زمان ثب ت نام برنام��ه اش را علنی نکرد و از
تمامی ب رنامه های تبلیغاتی چند هفته گذشته ب رای باالبردن
ظرفی ت اثرگذاری خود ب رای مواقع لزوم بهره بردg .
سیاست
و در چارچ��وب ازادی عقیده و رفتار سیاس��ی و ش��خصی
اس��ت .مطابق ماده 66قانون انتخابات ریاس��ت جمهوری
فعالی ت های تبلیغی داوطلبان بعد از اعالم رس��می اسامی
انان از سوی شورای محترم نگهبان اغاز م ی شود و ثب ت نام
نامزدهای انتخاباتی عنوان رفت��ار تبلیغاتی ندارد ،چنان که
رفتار رس��انه ای نیز بر این مبنا قابل توجیه است ،چرا که در
غیر این صورت بس��یاری از اقدامات رس��انه ملی نیز تبلیغ
محسوب م ی ش��ود .انچه در قانون انتخابات جرم شناخته
شده حمایت مقامات اجرایی و نظارتی دخیل در امر انتخابات
و در زمان رسمی تبلیغات است .ریاست جمهور جزو مقامات
اجرایی که مس��تقیما در انتخابات مداخله دارند محس��وب
نم ی شوند .مهمترین دلیل ان ،این اس��ت که در زمانی که
رئی س جمهور کش��ور داوطلب انتخابات م ی شود ضرورت و
نیازی به اس��تعفا ندارد و نم ی تواند هم داوطلب باشد و هم
مسئول برگزاری مستقیم انتخابات! بناب راین ماده 73قانون
انتخابات منصرف از رئی س جمهور است ،حتی در زمانی که
داوطلبی با اعالم رس��می تحقق یافته باشد ،مشمول این
حکم قرار نم ی گیرد .بهمن کش��اورز ،حقوقدان ،هم به ایرنا
گفت« :صرف نظر از این موض��وع که حضور احمدی نژاد در
کنار مشایی ب رای او سود یا زیان دارد ،همراهی رئی س جمهور
منع قانونی ندارد ».او در توضیح نظر خود گفته است« :ماده
68تصریح دارد که این اقدامات پس از اعالم اسامی نامزد ها
ممنوع است .این در حالی است که هنوز اسامی نامزد های
تایید صالحی ت شده اعالم نشده است ».اب راهیم اعتمادیان
حقوقدان هم در گفت وگو با ش��بکه ای��ران گفت« :حضور
احمدی نژاد در کنار مشایی منع قانونی ندارد ».وی تصریح
کرد« :اقدام احمدی نژاد از لحاظ قانونی فاقد اشکال است و
نم ی توان به لحاظ حقوقی انتقادی به این مساله وارد کرد و
ان را غیرقانونی دانست».
درنگی در چیستی
مداخله دولت ها در انتخابات
49
دولت؛ فقط با یک نامزد
محمد رضا رحیمیچراثبت ناموکناره گیری کرد؟
3
سیاست
وقت��ی محمد رض��ا رحیم��ی ،علی اکب��ر جوانفکر و
صادق خلیلیان در اخرین دقایق مهل��ت ثبت نام داوطلبان
کاندیداتوری نامش��ان را در کنار اس��فندیار رحیم مش��ایی
به عن��وان نامزده��ای طیف حامی��ان دولت ثب��ت کردند،
شاید کس��ی گمان نمی برد این رویداد خیلی زودتر از انکه
شورای نگهبان اعالم نظر کند فرجامی متفاوت یابد.
حاال دیگر نه مشاور س��ابق احمدی نژاد بر تصمیمش
باقی مانده و نه معاون اول و وزیر کابینه اش.
ان که مانده فقط اسفندیار رحیم مش��ایی است؛ همو
که محمود احمدی نژاد همراه و همگام با او راهی ساختمان
میدان فاطمی ش��د و به همه گفت محمود همان اسفندیار
است و اسفندیار همان محمود.
اما انچه اکنون به عنوان سوالی مهم در حوزه تحوالت
حامیان احمدی نژاد مطرح است استراتژی و تاکتیکی است
که این طیف از سیاسیون برای خود برگزیده اند .اینکه انها
بنا دارند چگونه وارد انتخابات 92ش��وند و البته این امدن و
رفتن نامزد های دولتی را چگونه می شود تفسیر کرد .برای
اغاز تحلیل در این مورد باید دید محمود احمدی نژاد اکنون
در چه پوزیشنی قرار دارد و فرضیه هایی را متصور شد درباره
اقدامات او در این روزهای داغ سیاسی تا 24خرداد ماه که نام
رئیس جمهور بعدی ایران مشخص می شود.
از چن��د س��ال پی��ش ی��ک فرضی��ه درب��اره اینده
سیاست ورزی محمود احمدی نژاد مطرح بود؛ فرضیه ای که
حاال تقریبا اثبات شده و گویا رئیس دولت دهم تمام همتش
را بر ان گمارده که اجرایی شود.
او گویا بن��ا دارد همان راه��ی را برود ک��ه والدیمیر
پوتین در روس��یه رفت .نام این طرح و ای��ده در دنیا به مدل
پوتین -مدودف شهره است.
حاال در اندک زمان باقیمانده تا پای��ان دوره صدارت
محمود احمدی نژاد او در پوزیش��ن پوتین قرار گرفته و البته
همان طور که پیش بینی می شد ،اسفندیار رحیم مشایی هم
در پوزیش��ن مدودف .هر دو به میدان امده اند و گویا رئیس
دولت مس��تقر تمام تالش��ش را بر این پایه استوار کرده که
پایگاه اجتماعی خ��ود را به انکه خود اصل��ح و برتر می داند
انتقال دهد؛ مشایی را اگرچه در تمام ماه های اخیر از نظرها
پنهان کرده بود ،اما حاال چندی اس��ت او را با خود به سفرها
می برد و در کنارش پرچم ایران به دست ،حرف ها و سخنان
حماسی سر می دهد.
حاال که دیگر در ذهنیت رئیس جمهور ش��کی نیست
و زین پس اظهارنظ��ر در این مورد واقع گرایی اس��ت و نه
مثلث شماره 172
50
چرا امدند ،چرا رفتند؟
حاال اگر محمود احمدی نژاد اینگونه می اندیشد ،پس
چرا دیگران��ی چون جوانفکر ،رحیم��ی و خلیلیان هم راهی
وزارت کشور شدند تا در کنار اسفندیار رحیم مشایی ثبت نام
کنند؟ و البته مهم تر از ان چرا این افراد انصراف دادند؟
سیاست
ریزش کرده و دیگر مانند سال های قبل نیست .دیدگاه دیگر
می گوید پای��گاه اجتماعی او تثبیت ش��ده و فراتر از مباحث
مطرح ش��ده این طیف همچنان از احمدی نژاد نگاه مثبتی
در ذهن دارند.
ف��ارغ از اینکه ک��دام یک از ای��ن دو دس��ته تحلیلی
نزدیکتر به واقعی��ت را مطرح می کنند بای��د دید این پایگاه
به هر میزانی که باشد ایا قابل انتقال به فردی خواهد بود که
محموداحمدی نژاد می گوید؟
واقعیت این است که مداقه در گفتمان احمدی نژادی
که پایگاه اجتماعی خودش را دارد با گفتمانی که اس��فندیار
رحیم مش��ایی تعریف می کند نش��ان می دهد ک��ه هرقدر
هم رئیس جمهور فعل��ی بگوید «محمود همان اس��فندیار
است و اس��فندیار همان محمود» خیلی سخت است بتوان
همگونی این دوگفتمان را ثابت کرد؛ در بسیاری از حوزه ها
محمود احمدی نژاد دیدگاه های زاویه داری دارد با مشایی ،چه
در عرصه فرهنگ و چه در عرصه سیاسی .این تحلیل و نگاه
اما یک تبصره دارد و ان اینکه احمدی نژادی که مورد بحث
است همان احمدی نژاد سال های 84تا 88است ،نه فردی
که اکنون حتی لباس های مش��ابه با مشایی برتن می کند و
دیگر رغبتی ندارد که ان کاپشن معروف را بر تن کند .حاال
هر چه هست احمدی نژاد بر سر حرفش ایستاده و اسفندیار
رحیم مشایی را با همه هزینه هایی که پای او پرداخته فردی
مناسب برای جایگزینی خود می داند و البته رسیدن به این
خواسته اش را بر این پایه اس��توار می داند که بدنه رای چند
میلیونی اش را به او شیفت کند.
مثلث شماره 172
نیت خوانی ،سوال مهم این است که ایا محمود احمدی نژاد
می تواند در شیفت پایگاه و جایگاه اجتماعی اش به سود یار
پرحاشیه اش موفق باشد یا خیر.
برای رسیدن به پاسخ این سوال ابتدا باید به این مساله
پرداخت که ایا پایگاه اجتماعی محمود احمدی نژاد همچنان
مانند گذشته است یا اینکه انگونه که برخی معتقدند ریزش
ان چنان زیاد است که اگر او موفق به انتقال ارای باقیمانده
هم شود ان ارا مانند سال 84و 88نیست.
پرویز امینی ،جامعه شناس و تحلیلگر مسائل سیاسی
می گوید« :احمدی نژاد حتما یک قط��ب موثر در انتخابات
خواهد بود ،چرا که وی طبقه اجتماع��ی طرفدار خود را دارد
که برای انها کادرسازی انجام داده و شرایط اقتصادی فعلی
نیز این پایگاه اجتماعی را چندان تحت تاثیر قرار نخواهد داد.
رابطه این پایگاه اجتماعی نیز یارانه ها و مسکن مهر خواهد
بود .نکته مهم در این میان این است که این پایگاه اجتماعی
چندان جدی گرفته نمی شود و تریبون نیز ندارد و قدرت خود
را بر سر صندوق نشان می دهد».
صادق زیبا کالم هم می گوید«:پایگاه اجتماعی عمده
احمدی نژاد ،اقشار و الیه های روستایی و کم در امد است که
به دلیل هزینه های مالی ای که احمدی نژاد صرف انها کرده،
حامی او هستند .به نظر من احمدی نژاد همین امروز هم اگر
کاندیدای ریاست جمهوری شود ،بین 10تا 15میلیون رای
خواهد داشت .یعنی همین طبقات و اقشار محروم و روستایی،
به او رای می دهند .اگر اتفاق خاص��ی نیفتد ،احمدی نژاد تا
یکی دو سال پس از ریاست جمهوری اش ،به عنوان چهره ای
محبوب که برای توده های محروم و پابرهنه ها و روستاییان
کار کرد و به دهاتشان رفت و برای انها لوله کشی اب کرد و
به انها یارانه داد ،در خاطره انها باقی می ماند».
ام��ا مصطف��ی پورمحم��دی ک��ه روزگاری وزی��ر
محمود احمدی نژاد بوده و تا همین چن��د روز پیش یکی از
مدعیان نام��زدی در انتخابات ،چنین نظ��ری درباره پایگاه
اجتماعی احمدی نژاد دارد« :احمدی نژاد در حال از دس��ت
دادن پایگاه اجتماعی اش است .اما در مورد اقای مشایی از
این جهت که حرف هایی می زند که مردم می پس��ندند ،این
پایگاه برایش ایجاد خواهد شد .اما اقای مشایی بین کسانی
پایگاه دارد که در ان ح��وزه ادم های قوی تری نس��بت به
مشایی هستند».
محمد سلیمانی هم که از وزرای س��ابق احمدی نژاد
است در پاسخ به این پرسش که االن پایگاه اجتماعی اقای
احمدی نژاد چقدر اس��ت؟ می گوید« :نمی دانم .ارزیابی ای
ندارم ولی به نظرم در محیط دانش��گاهی ک��ه تقریبا هیچ
پایگاهی ندارد .من به دلیل ارتباطم با جوانان می دانم در بدنه
دانشجویی طرفداری ندارد ،البته عده ای هم هستند که اقای
احمدی نژاد را دوست دارند ،ولی پیرو انش نیستند و اصطالحا
برایش سینه نمی زنند .من اطالعی ندارم که در جامعه هم
اینگونه هست یا نیست».
اما دولتی ها و از جمله اس��فندیار رحیم مشایی روایتی
دیگر دارند از این ماجرا .رحیم مشایی با تاکید بر اینکه امروز
محبوبیت احمدی نژاد بیش از همه هش��ت س��ال گذشته
اس��ت ،می گوید« :نتیجه انتخابات س��ال 84و مجموع ارا
حدود 30میلیون بود .در این حال احمدی نژاد پس از برگزیده
شدن به سراغ کس��انی رفت که تا به حال رای نداده بودند و
دیدیم که در انتخابات س��ال 10 ،88میلیون نفر به جمعیت
کسانی که در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده بودند،
اضافه شد ».مشاور رئیس جمهور خاطرنشان کرد« :اگر ما
نیز در فضای غوغاساالرانه دو س��ال گذشته مانند دیگران
رفتار می کردیم مردم از ما منزجر می شدند ،اما درباره این دو
سال که به اندازه دو قرن گذشت حرف های شنیدنی بسیاری
هست که امیدوارم روزی دکتر احمدی نژاد انها را بیان کند».
تا اینج��ای کار دو ن��گاه در م��ورد پای��گاه اجتماعی
محموداحمدی نژاد وجود دارد؛ نخست اینکه پایگاه اجتماعی
بهتر است بار دیگر متن نامه های استعفای رحیمی و
جوانفکر را مرور کنیم:
علی اکبر جوانفکر نوش��ته اس��ت« :در هش��ت سالی
که گذش��ت ،به رغ��م هم��ه بداخالقی ها ،کارش��کنی ها و
اخاللگری های جماعت زیاده خواه ،با همت انقالبی و اراده
استوار دکتر محمود احمدی نژاد گام های بلند و ماندگاری در
مسیر پیشرفت همه جانبه کشور و تعالی مادی و معنوی ملت
ایران به پیش برداشته شد .ارتباط نزدیک و صمیمانه میان
دولت و ملت برقرار شد و دولتمردان در مقام تصمیم گیری،
خواس��ته ها و نیازهای مردم را مبنای کار خویش قرار دادند
و اگر عناصر نف��وذی ،خیانتکار ،مزاح��م و قدرت طلب ،اثار
تخریبی خ��ود را در اقتصاد کش��ور بر جای نمی گذاش��تند،
طی یک سال اخیر نیز مانند هفت س��ال پیش از ان شاهد
اقتصادی باثبات و ش��کوفا بودی��م و ملت ای��ران امروز در
موقعیتی باالتر و برخوردار از شور و نشاطی افز ون تر در صحنه
انتخابات حضور می یاف��ت .اینجانب به عن��وان یک عضو
بسیار کوچک از پیکره عظیم ملت نستوه ایران ،راه نجات را
در ادامه دولت مردمی ،انقالبی و ارزش��ی دکتر احمدی نژاد
می دانم و از همین رو در احترام به نظر و تش��خیص ایشان،
ضم��ن اس��تعفا از نام��زدی در یازدهمی��ن دوره انتخابات
ریاس��ت جمهوری ،از عموم مردم ،عالقه مندان و هواداران
عزیز دعوت می کنم ت��ا 24خردادماه ب��ا انتخاب مهندس
اس��فندیار رحیم مش��ایی ،فرصت الزم را برای برداش��تن
گام هایی بلندتر در مس��یر عزت ،پیش��رفت ،س��رافرازی،
شکوفایی و ابادانی کشور فراهم اورند و با انتخاب صحیح و
هوشمندانه خود ،مانع از حاکم شدن اراده عناصر فسیل شده
و از رده خارج ،بر سرنوشت ملت ایران و فرصت سوزی های
غیرقابل جبران شوند».
رحیمی هم نوشت« :همچنان که پیش بینی می کردم
و رئیس جمهور محت��رم جناب اقای دکت��ر احمدی نژاد نیز
همین نظ��ر را دارند ،ای��ن ورود ممکن اس��ت ایفای برخی
مس��ئولیت های س��نگین اجرای��ی کش��ور را با کن��دی یا
وقفه مواجه کند؛ بنابرای��ن در نهایت تصمی��م به انصراف
گرفتم.حضور در انتخابات بس��یار مهم اس��ت اما اداره امور
اجرایی کش��ور در مدت باقیمانده باتوجه به مسئولیت های
اینجان��ب در دول��ت و ضرورت خدمت رس��انی ب��ه مردم
نیز تا اخری��ن روز کاری دول��ت اهمیت وی��ژه دارد .از انجا
که احس��اس کردم ممکن اس��ت وقت و انرژی حضور در
رقابت ها مانع از اس��تمرار مطل��وب این خدمت ش��ود ،در
نهایت تمرکز کام��ل بر ادامه کار و ایف��ای وظیفه کنونی را
ترجیح دادم».
انگونه که رحیمی ک��د داده محم��ود احمدی نژاد در
تصمیم منصرف شدگان نقشی اساسی داشته است.
در این مقوله یک تحلیل بیش از همه مطرح اس��ت؛
برخی می گویند تصمیم اولیه این بوده اس��ت که نامزدهای
متع��ددی از دولت وارد انتخابات ش��وند ت��ا رد صالحیت ها
دشوار تر شده و حتی در صورت رد صالحیت نامزدهای دولت
تداعی ش��ود که همه نامزدهای دولتی رد شده و انتخابات
حالت رقابتی ندارد .بر اس��اس این تحلی��ل در ادامه راه اما
این بحث پیش می اید که ممکن است نامزدی غیر از نامزد
خاص و مورد نظر احمدی نژاد تایید شده و او در فراق مشایی
مجبور به حمایت نام دیگری شود.
پس حاال او مانده است و اسفندیار رحیم مشایی.
خیلی ها می گویند احمدی نژاد ریس��ک کرده و همه
تخم مرغ هایش را در سبد اس��فندیار رحیم مشایی گذاشته
اس��ت ،برخی اما همچ��ون ص��ادق زیب��ا کالم می گویند:
«احمدی ن��ژاد از تایید صالحیت اس��فندیار رحیم مش��ایی
مطمئن شده است».
24خ��رداد نزدیک اس��ت و ح��اال ف��ارغ از انچه در
طیف های دیگر می گذرد ،خیلی ها منتظرند ببینید تاکتیک
اخر محمود احمدی نژاد چه فرجام
ی خواهد داشتg .
51
عملیات ِسری
بین الملل
زلزله سیاسی در شبه قاره
موازنه در سوریه ب ه نفع
دولت اسد تغیی ر کرده است
شوک در سیاست پاکستان
حزب نواز شریف پیروز انتخابات شد
به نظر می رسد نواز شریف
با توجه به تجربه قبلی خود
در عرصه سیاست ورزی
این بار درصدد براید روابط
پرتنش خود را با ژنرال های
پاکستانیتعدیلکند
بین الملل
مثلث شماره 172
1
نویسنده :وارایش /مترجم :پوریا محمدی
نواز ش��ریف در س��ال 1999طی یک کودتای نظامی
س��رنگون ش��د .در این کودتا ژنرال پرویز مش��رف قدرت را
به دس��ت گرفت و عال ی ترین مقام اجرایی کشور را تصاحب
کرد .مش��رف ،پس از کودتا به صورت گس��ترده ای ابتدا در
داخل پاکستان و س��پس از س��وی جامعه بی ن الملل مورد
اس��تقبال قرار گرفت .پس از این کودتا ،نواز شریف به زندان
رفت و سپس به مدت هفت سال به ع ربستان سعودی تبعید
ش��د .برخی مدعی بودند در غیاب او ،حزب مس��لم لیگ و
اینده سیاسی وی دیگر به پایان رسیده است .این روزها ورق
برگشته و نواز شریف اماده م ی شود تا ب رای سومین بار زمام
52
امور را در دست بگیرد ،در حالی که دشمن دیرینه و قدرتمند
او در بازداشت اس��ت و احتماال به جرم سوءاستفاده از قدرت
محاکمه خواهد شد .نتیجه انتخابات فراتر از انتظار بود و به
احتمال زیاد نواز شریف با اکثریتی قاطع به پیروزی رسیده و
حزب مسلم لیگ (نواز) ،کنترل پارلمان ملی و دو سوم اکثریت
پارلمان ایالتی پنجاب ـ ثروتمندترین و پرجمعی ت ترین ایالت
پاکس��تان -را به دس��ت خواهد اورد .هواداران نواز شریف با
مشخص شدن نتایج اولیه انتخابات به خیابان های الهور،
مرکز ایالت پنجاب ریخته و دس��ت به شادمانی زدند .مردان
جوان در حالی که پرچم های حزب را پشت موتورهای خود
بسته بودند با سرعت در خیابان های الهور وی راژ م ی دادند و
با اشاره به نماد انتخاباتی حزب نواز ش��ریف فریاد م ی زدند:
«ببینید چه کس��ی امده اس��ت؟ ببر امده اس��ت! ببر امده
است».
یکی از بزرگترین مش��کالت ط��ی دوران انتخابات،
قطع گسترده برق بود .حمالت تروریستی تقریبا به صورت
روزانه در طول مبارزات انتخاباتی انجام م ی شد .حداقل 130
نفر که بیشتر هواداران حزب سکوالر پاکستان بودند ،پیش
از برگ��زاری انتخابات و در حمله ب��ه نامزدها ،میتینگ های
انتخاباتی و دفاتر حزبی کش��ته ش��دند .هیچ کدام از وزرای
س��ابق اصف علی زرداری از حزب مردم پاکس��تان در ایالت
پنجاب نتوانستند رای الزم را کسب کنند .ولی ب رای بسیاری
از رای دهندگان مهم ترین دغدغه ،قطع گسترده و فلج کننده
برق و گاز ،گاهی تا 20س��اعت در طول شبانه روز و تاثیر ان
روی اقتصاد کش��ور بود .اقتصاددان��ان تخمین م ی زنند که
بحران انرژی پاکستان هر سال تا پنج درصد از رشد اقتصادی
ان م ی کاهد .در ش��هرهای بزرگ صنعتی مانند فیصل اباد
که حزب نواز ش��ریف موفق به کس��ب اکثر کرس ی هایانتخاباتی ان شده است -کارخانه ها ناچار به تعطیلی و اخ راج
ده ها هزار نفر از کارگران ش��ده اند .اگر دولت بعدی بتواند به
صورت قابل مالحظه ای می زان قطع برق و گاز را کاهش دهد،
م ی تواند به راحتی پیروزی خود را در انتخابات بعدی تضمین
کند و اگر موفق به انجام این امر نشود به سرنوشت پیشینیان
خود دچار خواهد شد .نواز شریف از نظر رای دهندگان ،به ویژه
در پنجاب ،به عنوان تاجری ش��ناخته م ی شود که با داشتن
تجربه حکومتداری ممکن است بتواند اقتصاد پاکستان را از
منجالب کنونی بیرون بیاورد .در کشوری که در حال تغییر
جهت به سمت محافظه کاری است ،محافظه کاری اجتماعی
و بنیادگرایی نواز شریف یک امتیاز مثبت محسوب م ی شود.
در س��ال 1997و زمانی که پیروز از اخرین انتخابات بیرون
امد اعالم کرد م ی خواهد ب رای پاکستان همزمان هم نقش
اربکان (رهبر اسالمگرای میانه روی ترکیه) را ایفا کند و هم
ماهاتیر محمد (نخس ت وزیر س��ابق مالزی و پدر اصالحات
اقتصادی ان) را.
از سوی دیگر نتایج انتخابات ب رای عمران خان ،ستاره
سابق کریکت ،ناامیدکننده بود .عمران خان در این انتخابات
ی و دس��ت باال ،مب��ارزه انتخاباتی
با اتخاذ رویکردی تهاجم
خود را اغاز کرده و خود را نام��زد «تغییر» نامیده بود .به رغم
محبوبیت زیاد ،ادعای کس��ب رای جوانان و زیرساخت های
مالی قوی ،تنها با کسب 35کرسی از 242کرسی پارلمان،
نتوانس��ت موفقیت چندانی در این انتخابات به دست اورد و
به رغم کسب بیش��ترین تعداد ارا پس از حزب مسلم لیگ،
نتوانست در ب رابر ببر غ ران ش��ریف عرض اندام کند .با این
حال ،عمران خان همچنان یکی از نیروها ی حاضر در عرصه
سیاسی پاکس��تان خواهد بود و م ی تواند به رهبر مخالفان
در پارلمان این کشور تبدیل ش��ود .در همین حال حزب او
با اختصاص ارای ایالت خیبر پشتونخوا در شمال غربی این
کشور ،نوعی دولت ایالتی را در این منطقه شکل خواهد داد.
عمران خان ،روز یکشنبه گذش��ته ضمن پذیرفتن شکست
اعالم کرد که حزبش قربانی تقلب در انتخابات ش��ده است.
چندین نفر از هواداران حزب «تحریک انصاف» به شیوه های
مش��کوک در غرفه های رای گیری در الهور اشاره کرده اند.
حزب مردم نیز که متحمل دومین شکس��ت فاجع ه بار خود
شده هنوز از شوک انتخابات خارج نشده ،ولی همچنان پایگاه
خود را در ایالت سند حفظ کرده است.
ردپایجاسوسان
برسرعقلامدناوباما؟
روابط متقابل سازمان سیا و
شب ه نظامیان لیبی
کناره گیری اسد از قدرت
دیگر در دستور کار امریکا
نیست
نظامیان در پاکستان دیگر نمی توانند کودتا کنند
پیرمحمد مالزهی /کارشناس مسائل پاکستان
2
با پیروزی حزب نواز ش��ریف در انتخاب��ات پارلمانی
پاکستان ،حزب مسلم لیگ ش��اخه نواز ،ب رای سومی ن بار به
قدرت بازم ی گردد .این حزب قبال دوبار در سال های 1990و
1997از طریق انتخابات در راس قدرت قرار گرفت و در هر دو
مورد با ناکامی روبه رو شد .باتوجه به این مساله اکنون اینده
فعالیت حزب مسلم لیگ ش��اخه نواز با ابهام روبه روست و
رهبر این حزب با برخی موانع ب رای تش��کیل دولت و حفظ
قدرت مواجه است.
از جمله این مشکالت م یتوان به تعامل وی با ارتش
و همچنین طالبان اشاره کرد .در این رابطه نواز شریف پیش
از برگزاری انتخابات و در دوران مبارزات انتخاباتی ،شیوهای
را در پیش گرفت که تا حدی بتوان��د اعتماد ارتش را جلب
کند .در همین راستا ،وی با احزاب سیاسی کوچک و مذهبی
که هوادار ارتش هستند ،یک ائتالف در کراچی تشکیل داد.
تصور بر این اس��ت که این احزاب رابطه خوبی با نظامیان
دارند .این اقدام ،تدبیری بود که تا حدی نواز شریف را امیدوار
کرده که با واکنش منفی ارتش رو بهرو نشود.
کس��ب جایگاه دوم در ای��ن انتخابات توس��ط حزب
انصاف عمران خان نیز مس��اله دیگری اس��ت که در رابطه
با انتخابات پارلمانی پاکس��تان حائز اهمیت است .به نظر
م یرس��د این حزب نیز به ارتش��یان نزدیک است و این در
حالی اس��ت که احتمال م یرود نواز شریف با حزب انصاف
ائتالف کند و دولت ائتالفی تشکیل دهد .این مسائل نشان
م یدهد نواز شریف هدفش این اس��ت که با نظامیان وارد
یک تعامل سازنده شود.
در ادامه باید توجه داش��ت که در حال حاضر شرایط
کلی پاکستان و منطقه ایجاب نم یکند که نظامیان دخالت
مستقیمی در مسائل داشته باش��ند؛ هرچند در پشت پرده
همچنان ارتش و ژنرالهایش بسیار تاثیرگذار هستند.
اما واقعیت این اس��ت که ش��رایط داخل پاکستان و
همچنین منطقه و جهان به گونهای نیست که نظامیان به
شکل مستقیم در اوضاع دخالت کنند و حزب نواز شریف را
برکنار کنند.
بناب راین از این زاویه هم اگر به مس��اله نگاه کنیم باز
حزب مسلم لیگ ش��انس دارد که قدرتش را تداوم بخشد.
همچنین باید توجه داشت پاکستان اکنون تجربه جدیدی
کسب کرده است؛ ب رای نخس��تین بار حزب مردم توانست
بین الملل
بخت و اقبال «نواز»
منبع :تایم
مثلث شماره 172
نواز ش��ریف در زمان رس��یدن به قدرت با سه چالش
عمده روبه رو خواهد بود؛ از یک س��و ناچار اس��ت با مساله
قطع گس��ترده برق و وضعیت فاجع ه بار اقتصادی دس��ت
و پنجه نرم کرده و از س��وی دیگر تروریس��م داخلی را مهار
کند .او همچنین بایستی رابطه پاکستان و امریکا را بهبود
بخشیده و بین مدیریت روابط با واش��نگتن و فروخواباندن
احساسات ضدامریکایی در کشور تعادل برقرار کند .معاونان
ش��ریف معتقدند باتوجه به رویکرد بازار ازاد نواز ش��ریف ،او
بهترین گزینه ب رای بهبود وضعیت اقتصادی کش��ور است.
خواجه محمد اصف ،یکی از اعضای مس��لم لیگ پاکستان
معتقد اس��ت که «بهترین راه ب رای ح��ل معضل قطع برق
در کشور ،خصوص ی س��ازی بخش انرژی و بخشیدن سهم
عمده ای از ان به جامعه کس��ب و کار کشور است» .موضع
نواز ش��ریف درباره طالبان پاکس��تان نیز مبهم است .او در
سال های اخیر ،همانند دوران مبارزات انتخابات ی اش ترجیح
داده در این زمینه س��کوت کند .در حالی که سیاستمداران
سکوالر و ضدطالبان در دوران انتخابات در معرض حمالت
تروریستی قرار داش��تند ،نواز ش��ریف و عمران خان عمدتا
توانس��تند کمپین انتخاباتی خود را در ارامش پیش ببرند.
نواز ش��ریف اعالم کرده قصد مذاکره با طالبان پاکس��تان را
دارد؛ رویکردی که از یک سو در میان پاکستان ی های خسته
از کش��مکش و درگیری با استقبال مواجه ش��ده و از سوی
دیگر مورد انتقاد قرار گرفته اس��ت .منتقدان معتقدند اتخاذ
رویکرد صلح امیز با طالبان پاکس��تان نتیجه ای جز اعطای
فضای عملیاتی بیش��تر به انها در پی نداشته است .شهباز
ش��ریف ،ب رادر کوچکتر نواز شریف ،س��روزیر ایالت پنجاب
در درخواس��تی جنجال ب رانگیز از طالبان پاکستان خواسته
بود تا از عملیات در ای��ن ایالت خودداری کنن��د ،زی را حزب
او نی��ز مانند انها «ضد امریکا» اس��ت .ش��ریف جوان تر در
زمان حضور خ��ود در پنجاب به دلیل ع��دم فعالیت کافی
ب رای اقلی ت های مذهبی نیز مورد انتقاد قرار داش��ت .فرقه
احمدیه در س��ال 2010متحمل شدیدترین حمالت در طول
حیات خود شد .مسیحیان ایالت نیز دو تراژدی را پشت سر
گذارده اند؛ یکی اوایل امسال و دیگری در سال 2009؛ زمانی
که ده ها خانه متعلق به مسیحیان توسط مسلمانان افراطی
و در ب رابر ب ی تفاوتی پلیس در الهور و گوجرا به اتش کشیده
شد .بسیاری از ناظ ران نگران ادامه یافتن این رویه هستند.
محافظ��ه کاری مذهبی نواز ش��ریف ،موجب برخورد
محتاطانه دولت بوش با وی در زمان حکومت مشرف شده
بود« .اعتدال روشنفکرانه» ژنرال به سبک خودش ،بیشتر
به مذاق امریکای ی ها خوش م ی امد تا نواز ش��ریف که طی
دومین دولتش تالش م ی کرد خ��ود را «فرمانده مومنان»
لقب دهد.
هرچند وی در مالقات ب��ا مقامات ایاالت متحده اعالم
کرده «طرفدار امریکا» است و مشتاق همکاری با این کشور.
طبق اطالعات درز ک��رده از وزارت امور خارج��ه ،وزرای نواز
ش��ریف در مالقات با ان پترسون در س��ال 2007از شنیدن
حرف های جورج بوش مبنی بر نشناختن نواز شریف ،ناامید
و شوکه شده و ب رای اثبات «طرفدار امریکا» بودن وی تالش
زیادی کرده بودند .حاال دستیاران او و مقامات ایاالت متحده
م ی گویند هر دو طرف مایل به همکاری با یکدیگر هستند.
نواز شریف ب رای ایجاد یک رابطه جدید با ژنرال های
قدرتمند پاکس��تان تالش خواهد کرد .او هرچند به عنوان
دس��ت پرورده ژنرال ضیاءالحق وارد عرصه سیاس��ت شده
بود ،ولی پی در پی با فرماندهان ارتش این کشور درگیر بود
تا در نهایت توسط مشرف از قدرت کنار زده شد .شریف در
سال های پایانی حکومت مشرف به شدت نسبت به نقش
ارتش در سیاس��ت معترض بود؛ هرچند پ��س از ان موضع
مالیم تری در پیش گرفته است .ژنرال طلعت مسعود معتقد
است که «ارتش خواهان همکاری با نواز شریف است».
تحلیلگ��ران معتقدند که ای��ن رابطه در س��ال های
اخیر و در پی مالقات های متعدد مش��اوران ارشد شریف با
اشرف پرویز کیان ،ژنرال ارشد ارتش ،بهبود یافته است .او در
سال های اخر قدرت نه تنها با ارتش که با سیاستمداران رقیب
و روزنامه نگاران منتقد نیز به ش��دت برخورد م ی کرد .اگرچه
طلعت مسعود م ی گوید زندگی در تبعید باعث بلوغ سیاسی
نواز ش��ریف ش��ده؛ موضوعی که بس��یاری از پاکستان ی ها
امیدوارند واقعیت داشته باشدg .
دوره پنج ساله قانون یاش را پایان دهد و بدون کودتا ،قدرت
از یک حزب سیاس��ی به یک حزب سیاس��ی دیگر منتقل
خواهد شد.
این تجربهای اس��ت که در 66س��ال حیات سیاسی
پاکس��تان از س��ال 1947تاکنون ،ب رای اولین بار مشاهده
م یش��ود .در نتیجه مجموعه ش��رایط به گونهای اس��ت
ک��ه حداق��ل ح��زب مس��لم لیگ منه��ای نواز ش��ریف
را امی��دوار م یکن��د ک��ه دیگ��ر ش��اهد دخال��ت ارت��ش
نخواهند بود.
در رابطه با طالب��ان نیز باید مدنظر داش��ت تحریک
طالبان که عمدتا پشتون هستند و بر مناطق قبایلی تسلط
دارند ،بخش رادیکال جریان اس�لامی هس��تند ،ولی این
بخش رادیکال ب��ه نوعی تحت تاثی��ر ایدئولوژیک و افکار
بخش میانهرو یعن��ی جمعیت علمای اس�لام به رهبری
موالنا فضل الرحمن که نواز ش��ریف ب��ا ان ائتالف کرده،
قرار دارد.
در نتیج��ه از ه��ر جه��ت در دوران حاکمیت حزب
مسلم لیگ شاخه نواز ،فضای مساعدتری نسبت به دوران
حاکمیت حزب مردم پیش خواهد امد.
چون حزب مردم از دید گروههای رادیکال اس�لامی
یک حزب الئیک و س��کوالر ب��ود و به هیچ عن��وان قابل
قبول نبود ،اما انها نسبت به حزب مس��لم لیگ این دید را
ندارند .از نگاه انها و به طور کل ،حزب نواز شریف ،یک حزب
میانهروس��ت که حداقل بدن��ه ان در کادر میان یاش ب رای
مسلمانان قابل قبول است.
از این زاویه ،شانس حزب مسلم لیگ جهت وارد شدن
به فضای مذاکره با طالبان باالست ،ه ر چند برخی موانع و
مشکالت نیز پی ش روی انها قرار خواهد داشتg .
53
بین الملل
توافق قدرت ها
بین الملل
مثلث شماره 172
عملیات ِسری
موازنه در سوریه به نفع دولت اسد تغییر کرده است
شعیب بهمن /کارشناس مسائل روسیه
1
دیدارهای اخیر س��رگئی الوروف و جان کری ،وزرای
خارجه امریکا و روس��یه و اخباری ک��ه پی رامون توافقات دو
کشور در رابطه با بحران سوریه منتش��ر شده ،نگاه ها را باز
54
به سمت سوریه س��وق داد .در این رابطه باید توجه داشت
مواضع روسیه و غرب به خصوص امریکا در رابطه با سوریه
خیلی متضاد است .به همین خاطر نیز دو طرف تا به امروز
به یک نقطه مشترک دس��ت نیافته اند .در حال حاضر نیز
مواضع روسیه در رابطه با سوریه تغییری نکرده ،بلکه مواضع
امریکا تغییر کرده است ،چرا که این امریکای ی ها بودند که
حاضر نبودند با مذاکره به حضور دولت سوریه و معارضه بر
سر یک میز رضایت دهند.
اکنون شرایط انها تغییر کرده است زی را روسیه از ابتدا
نیز خواهان ان ب��ود که روند فعلی پیگیری ش��ود و معتقد
بود به هر حال بای��د نتایجی که از کنف ران��س ژنو حاصل
شده ،تداوم داشته باشد .بر مبنای همین توافق ،باید میان
مخالفان و دول��ت س��وریه مذاکراتی صورت بگی��رد تا به
تش��کیل دولت انتقالی با حضور هر دو طرف منتهی شود.
این تغییر موضع به دلیل شرایط و تحوالت میدانی است که
داخل سوریه رخ داده است.
طی چند هفت��ه اخیر ارتش س��وریه چندین عملیات
موفقی ت امیز انجام داده و موفق شده بسیاری از مناطقی که
در دست معارضه بوده را ازاد کرده و ارتباط معارضین را با هم
قطع کند .بناب راین به نظر م ی رسد اوضاع و شرایط میدانی
تاحد زیادی به طرف دولت س��وریه س��نگینی م ی کند .به
همین دلیل هم اکنون روس ها در تعامل و تقابل خودشان
بازی در سوریه تغییر کرده است .ظاه را پافشاری
مسکو بر مواضع قبلی خود ،واشنگتن را وادار کرده که از
مواضعدیپلماتیکشکمیعق ب نشینیکند
بین الملل
مثلث شماره 172
با امریکا دس��ت برتر را پیدا کرده اند .روس ها از ابتدا اعالم
کرده بودند که اگر معارضه با حمایت خارجی بخواهد دولت
سوریه را س��رنگون کند ،اقدام درستی نیس��ت و روسیه در
ب رابر چنین امری ایس��تادگی خواهد کرد .در شرایط فعلی
نیز روسیه بر موضع خودش اس��توار و معتقد است که هر
توافقی باید بر این اساس صورت بگیرد که جایگاه بشاراسد
حفظ شود.
روس ها معتقدند که سرنوشت رئی س جمهور سوریه و
نظام اینده سیاسی این کش��ور باید توسط مردم این کشور
و در انتخابات سال 2014مشخص ش��ود .بناب راین احتمال
نم ی رود روسیه در کنف رانس ژنو 2تغییر خاصی در مواضع
پیشین اش صورت دهد .روس ها همچنان معتقدند که اسد،
رئی س جمهور قانونی اس��ت و در واقع س��وریه یک نظام و
دولت قانونی دارد که همچنان س��ر کار است .بناب راین اگر
قرار اس��ت تغییر و تحوالتی در این کش��ور رخ دهد باید به
واسطه انتخابات باشد.
با این اوصاف نم ی توان انتظار داش��ت که کنف رانس
ژنو 2نیز خیلی راهگش��ا باش��د و به این قضیه پایان دهد.
در واقع تعارض و تقابل در رابطه با س��وریه میان دو طرف
همچنان وجود دارد و قرار نیس��ت اتفاق جدی��دی در این
کنف رانس رخ دهد .تنها شاید فضا اندکی ب رای مذاکرات دولت
و مخالفان مساعدتر شود.
ضمن اینکه کش��ورهای منطقه نیز در تحوالت اخیر
سوریه دخیل هس��تند؛ ترک ها به ش��دت با این کنف رانس
مخالفت م ی کنند زی را خودش��ان را در انزوا م ی بینند .ترکیه
خودش را درگی��ر بحرانی کرده که حتی امری��کا و ناتو نیز
حاضر نیس��تند از ان حمایت کنند ،انفجار اخیر در ش��هر
مرزی ترکیه و سقوط جنگنده ترکیه در نقاط مرزی ،اتفاقاتی
است که موجب م ی ش��ود کش��ورهای منطقه همچنان با
روند حل و فصل مس��اله سوریه مخالف باش��ند .باید توجه
داش��ت اگر در کنف رانس ژنو ،2ای ران ،روس��یه ،عربستان و
مصر حضور فعالی نداشته باش��ند این کنف رانس احتماال با
شکست مواجه خواهد شد و راه به جایی نخواهد برد.
روسیه از ابتدای بحران سوریه ،اهداف استراتژیکی را
در این کش��ور دنبال م ی کند که این اهداف را در سه سطح
م ی توان دنبال کرد؛ نخس��ت روابط دو جانب ه ای اس��ت که
روسیه با سوریه دارد .سوریه چه در زمان حیات اتحاد جماهیر
شوروی و چه سال ها پس از فروپاشی این اتحادیه ،همیشه
متحد سنتی روسیه در خاورمیانه بوده و میان دو کشور روابط
گسترده ای برقرار بوده اس��ت .این روابط در وهله نخست
شامل روابط سیاسی بسیار نزدیک است ،یعنی در بسیاری
از موارد رهب ران دو کشور ،روابط نزدیکی با یکدیگر داشته اند.
روابط اقتصادی دو کشور نیز همواره در سطح بسیار
باالیی بوده اس��ت؛ بخش مه��م این روابط نی��ز معامالت
تس��لیحاتی را ش��امل م ی ش��ده .همچنین ارتش و نظام
سیاسی روسیه تا حد زیادی به س��مت روسیه تمایل دارد.
عالوه بر این روس��یه ،پای��گاه دریایی طرط��وس را نیز در
کرانه های س��وریه دارد؛ پایگاهی که تنها پای��گاه دریایی
روسیه در مدیترانه محسوب م ی شود و ب رای روس ها اهمیت
استراتژیکی دارد.
در سطح منطقه ای نیز در رابطه با سوریه یک صحنه
رقابت شکل گرفته اس��ت .اکنون یک جبهه غربی-عربی
وجود دارد که محور مقاومت به عالوه روس��یه در ب رابر ان
قرار دارند؛ این محور ش��امل ای ران ،سوریه ،ع راق و حزب اهلل
م ی شود.
سطح سوم نیز مسائل بی ن المللی را شامل م ی شود.
به ه ر حال روس ها مس��اله س��وریه را نیز در ح��وزه تقابل
و چالش های مناقش��ه ب رانگیزی که با امری��کا دارند ،قرار
داده اند .به عنوان مثال بحث اس��تق رار س��پر دفاع موشکی
در شرق اروپا نیز ب رای روس ها همانند مساله سوریه است.
روس ها به این باور رسیده اند که سقوط نظام حاکم بر سوریه
م ی تواند تبعات ثانوی داشته باش��د و نقشه خاورمیانه را به
کلی دگرگون کند.
روس ها معتقدند اگر غرب موفق شود نظام سوریه را
برکنار کند پس از ان به سراغ ای ران خواهد امد .به نظر م ی اید
هدف بلندمدت تحوالت سوریه ،خود روسیه باشد زی را غرب
در نهایت روسیه را نشانه گرفته و امروز نیز به عنوان عمق
استراتژیک خودشان در منطقه به روسیه نگاه م ی کنند.
نکته دیگری که در قالب مباحث داخلی روسیه مطرح
م ی شود بحث الهام گرفتن مس��لمانان روسیه به خصوص
در منطق��ه قفقاز ش��مالی از تحوالت س��وریه اس��ت .اگر
اس�لامگرایان تندرو در منطقه روی کار بیایند این گروه ها
م ی توانند از انها تاثی رات زیادی بپذیرند و کمک های درخور
توجهی از لحاظ تس��لیحاتی و نظامی به شورشیان قفقاز
شمالی داشته باشند.
این مسائل باعث ش��ده روسیه به بحران سوریه یک
نگاه استراتژیک داشته باشد و تا این لحظه نیز روی مواضع
خودش پافش��اری کرده اس��ت .همچنین پی رامون مساله
سوریه و توافقات روس��یه و امریکا برخی اخبار مبنی بر ان
است که انها طرحی را ب رای برکناری بشار اسد از قدرت دنبال
م ی کنند؛ اما باید مدنظر داشت که طی یکی ،دو هفته اخیر
یک سری عملیات هایی در سوریه رخ داده که کفه ترازو را به
نفع دولت سنگین کرده است؛ در نتیجه در چنین شرایطی
نه به نفع دولت س��وریه و نه به نفع روس هاست که بحث
برکناری اسد را بپذیرند.
همچنین بحث تشکیل دولت موقت یا همان یمنیزه
کردن بحران سوریه نیز از جمله مباحثی است که این روزها
مطرح م ی شود؛ موضع روسها در مورد سوریه همواره ثابت
بوده و بحث تش��کیل دولت انتقالی و یمنیزه کردن بحران
سوریه ش��اید در دراز مدت خیلی به نفع دولت فعلی سوریه
نباشد ،ولی در شرایط فعلی م ی توان گفت تنها راهی است
که تاحد زیادی م ی تواند اوضاع سوریه را ارام کند.
زی را در این شرایط روسیه م ی تواند از قدرت چانه زنی
خودش در سطح نظام بی ن الملل استفاده کند و حمایت غرب
به ویژه امریکا را از معارضین سوریه کاهش دهد .البته این
امر در بلندمدت به نفع دولت س��وریه نیست و روس ها نیز
خیلی تمایلی به انجام چنی��ن کاری ندارند و تنها به عنوان
یک هدف کوتاه مدت به ان م ی نگرندg .
55
کناره گیری اسد از قدرت دیگر در دستورکار امریکا نیست
بر سر عقل امدن اوباما؟
مسعود اسداللهی/کارشناس مسائل خاورمیانه
2
بین الملل
از ابتدای بحران سوریه ،روسیه با همراهی چین تصمیم
گرفتند به ط��ور کامل در ب راب��ر دخالته��ای غ ربی -ع ربی
موضعگیری کنند و کوچکترین عقبنش��ینی در مقابل این
دخالت نداش��ته باش��ند .در ابتدا احتمال م یرفت این موضع
روسیه و چین یک موضع موقت باشد ،در نهایت سازش کنند و
با قربانی کردن بشار اسد ،رئی سجمهور سوریه ،منافع خودشان
را تامین کنند .اما به درازا کشیدن این بحران به مدت دو سال
و پایداری موضع روسیه و چین به خصوص روس ها نشان داد
این موضع استراتژیک است و انها قصد ندارند موضع خودشان
را تغییر دهند ،بلکه م ی خواهند موضع طرف مقابل را تغییر
دهند .این موضع قوی روسیه و چین در شورای امنیت بارها
مشاهده ش��ده که با وتوی دوگانه انها ،قطعنامه های شورای
امنیت علیه سوریه وتو شد .در مورد سوریه این نخستین باری
بود که شاهد وتوی دوگانه روسیه و چین بودیم ،زی را چین ی ها
وقتی م یدیدند روسه��ا وتو م یکنند انها دیگ��ر وارد ماجرا
نم ی شدند .اما تحوالت سوریه نش��ان م یدهد که این کشور
ب رای روسیه و چین اهمیت باالیی دارد .تجربه تحوالتی که
در لیبی رخ داد در واقع به روس��یه و چین این پی��ام را داد که
هرگونه امتیاز دادن به غرب باعث زیانهای استراتژیک خواهد
ش��د .در بحران لیبی ،غرب یها با ادعای انسان دوستانه یک
قطعنامه محدود را ب رای حمایت از ملت لیبی
به تصویب رس��اندند اما عمال ان را بهانه ای
ب رای ورود همه جانبه به جنگ مورد استفاده
قرار دادند .پس از این روسیه و چین تصمیم
گرفتند دیگر این اش��تباه را در مورد س��وریه
مرتکب نش��وند .از طرف دیگر روسیه بعد از
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بسیاری از
همپیمانان خود را از دست داد؛ یمن جنوبی
که در جریان اتحاد دو یمن از بین رفت؛ بعدها
با حمله به ع راق و سقوط صدام حسین یک
همپیمان قوی دیگر هم از روسیه گرفته شد.
لیبی هم که همپیمان روسیه بود با سقوط
معمر قذافی به دامن غرب افتاد .اکنون تنها
کش��وری که در خاورمیانه ع رب��ی به عنوان
هم پیمان روس��یه باقی مانده سوریه است.
بناب راین از دیدگاه استراتژیک ،روس ها به هیچ
عنوان نم ی خواهند تنها هم پیمان خودشان
را از دست بدهند ،زی را اگر چنین اتفاقی بیفتد
روسها دیگ��ر در خاورمیانه جایی نخواهند
داش��ت .همچنین روس��یه به علت حضور
نیروی دریایی این کشور در پایگاه طرطوس
در ساحل س��وریه یک حضور قوی و ثابت در دریای مدیترانه
دارد .اگر نظام در سوریه سقوط کند این پایگاه از روسیه گرفته
خواهد ش��د و این کش��ور دیگر پایگاهی در دریای مدیترانه
نخواهد داش��ت .در نتیجه همان گونه که در ارزوی اب های
گرم خلی ج فارس هستند باید در ارزوی اب های دریای مدیترانه
مثلث شماره 172
56
هم باقی بمانند .بناب راین از دیدگاه استراتژیک ،روسها به هیچ
وجه نم ی خواهند تحوالت سوریه به نحوی پایان یابد که نفوذ
سنتی روسیه در ان نادیده گرفته شود .در رابطه با غرب نیز باید
گفت که انها بحران سوریه را یک فرصت طالیی م ی دانستند
که با سرنگون کردن نظام در س��وریه ،معادالت خاورمیانه را
به نفع خودشان تغییر دهند .اما طی دو سال اخیر و به خصوص
دو ماه اخیر شاهد بودیم که چنین نشد و تحوالتی که در صحنه
می دانی سوریه اتفاق افتاد ،پیروزی های بزرگی را نصیب ارتش
سوریه کرد .وقتی معارضان سوری بسیاری از پایگاه هایشان
را از دس��ت دادند ،غرب احس��اس کرد تمام حمایت هایی که
از گروه های مس��لح انجام داده در حال از بین رفتن است .در
نتیجه بعد از تحوالت اخیر ،غرب به س��مت روسیه متمایل
شد و نمایندگان شان را به سمت انجا روانه کرد .اکنون غرب به
روسیه نیاز پی دا کرده و این روس ها هستند که از موضع قدرت
با غ رب ی ها صحبت م ی کنند .یک سال پیش که توافقنامه ژنو
در مورد سوریه امضا شد غ رب ی ها باوجودی که خودشان ان را
امضا کرده بودند بعدها برخالف ان عمل کردند .اما در سفری که
جان کری ،وزیر خارجه امریکا به مسکو داشت به صراحت اعالم
کرد که امریکا به این توافقنامه پایبند است .در این توافقنامه
صحبت از انتقال مسالمت امیز و دموکراتیک قدرت به میان
امده است .در واقع صحبتی از کناره گیری اسد نیست ،بلکه
همه چیز به یک انتخابات ازاد و رای مردم سوریه موکول شده
است .حتی دولت سوریه نیز بارها به این مساله اذعان داشته که
مردم سوریه خودشان باید ب رای کشورشان تصمیم بگی رند .در
توافقنامه ژنو این بحث مطرح شده که نمایندگان نظام سوریه
با نمایندگان مخالفان بر سر یک میز حاضر شوند و با نظارت
قدرت های خارجی با هم مذاکره کنند و هرانچه توافق شد را
انجام دهند .در تحوالت اخیر س��وریه شاهدیم که غ رب ی ها با
شکس��ت هایی که نیروهای معارض متحمل شدند ،متوجه
شدند راه حل نظامی ب رای بحران سوریه وجود ندارد و چاره ای
ندارند جز اینکه از طریق روسیه یک راه حل مسالمت امیز را در
مورد سوریه در پیش بگی رند .مش��کل دیگری که در رابطه با
بحران سوریه وجود دارد این است که مخالفان سوری یکدست
نیس��تند و از گروه های متعددی تشکیل ش��ده اند .بناب راین
نم ی توانند یک هیات یکپارچه ب رای مذاکره تش��کیل دهند.
این مساله در میان مخالفان یک نقطه ضعف بزرگ محسوب
م ی شود .همچنین حضور القاعده و جبهه النصره که یک گروه
وابسته به القاعده اس��ت تمام معادالت را تغییر داده و نگرانی
غرب را ب رانگیخته اس��ت .به همین جه��ت غ رب ی ها اکنون
مایل نیستند که نظام اسد را سرنگون و کشور را تقدیم القاعده
کنند .در رابطه با کناره گیری اس��د از قدرت باید توجه داشت
که اکنون جبهه اسد در سوریه دس��ت برتر را دارد؛ یعنی اسد
در موضع قدرت ق��رار دارد و مخالفان در موضع ضعف .وقتی
یک س��ال پیش و در ان موقعیت ،اسد حاضر به کناره گیری
نبود چگونه در چنین وضعیتی این مساله را بپذیرد؟ بناب راین
غ رب ی ها باید راه حلی با حضور اسد پی ش بینی کنند ،یعنی وی
دوران ریاست جمهوری اش را تا سال 2014تکمیل خواهد کرد و
سپس طی برگزاری انتخابات جدید ،سرنوشت کشور مشخص
خواهد شد .البته در این مرحله نیز یک اختالف نظر وجود دارد،
زی را امریکای ی ها پذیرفته اند اسد دوره ریاست جمهوری اش را
تکمیل کند اما نم ی پذی رند که ب رای دور بعد کاندیدا شود ،اما
روس ها معتقدند که ملت س��وریه باید تعیین کند چه کسی
رئی س جمهور شود .بناب راین اسد م ی تواند به عنوان یک کاندیدا
در انتخابات شرکت کند و همه چیز را به ارای مردم بسپارد؛ در
نتیجه اکنون راه حلی بدون حضور اسد وجود ندارد.
در نهایت نیز پی رامون انفجاری که اخی را در شهر مرزی
میان ترکیه و س��وریه رخ داد باید به این مس��اله اش��اره کرد
که یکی از اش��تباهات بزرگی که دولت ترکیه مرتکب ش��د،
این بود که ب رای س��رنگون کردن نظام س��وریه ،راه را ب رای
عناصر گروه های تروریس��تی مانند القاعده ب��از کرد .تجربه
تحوالت افغانستان ،پاکستان و ع راق نشان داده کشورهایی
که راه را ب رای عب��ور عناصر القاعده فراه��م م ی کنند بعدها
خودشان قربانی این گروه تروریس��تی خواهند شد .بناب راین
این بزرگترین اشتباه دولت رجب طیب اردوغان بود که هنوز
نیز ان را نپذیرفت��ه و بر ان اصرار م��ی ورزد .بناب راین ممکن
اس��ت پس از این نیز انفجارهای دیگری گریب��ان ترکیه را
بگیرد زی را اکنون عناصر القاعده در خاک ترکیه حضور دارند
و قطع��ا حکومتی مانند حکوم��ت اردوغ��ان را نم ی پذی رند.
درباره عوام��ل و متهمان این انفجار به
چند مورد م ی توان اش��اره کرد؛ نخست
اینکه ممکن اس��ت این انفجار توسط
گروه های مخالف نظام س��وریه انجام
شده باش��د تا دولت ترکیه را وادار کنند
ارتش خ��ود را وارد جنگ مس��تقیم با
سوریه کند .یعنی گروه های مخالف این
عملیات را ط راحی و اجرا کرده باشند تا
گناه ان را به گردن دولت سوریه بیندازند
و این بهانه ای باشد دست ارتش ترکیه
ب رای حمله به خاک سوریه .همچنین
دور از تصور نیس��ت کردهای مخالف
دولت ترکیه چنی��ن اقدامی انجام داده
باشند ،چون در میان انها نیز درخصوص
توافقنام��ه ای که اخی را می��ان اوجاالن
و اردوغان پی رامون ح��ل اختالفات دو
طرف امضا شد ،اختالف نظر وجود دارد.
بناب راین احتماالت مختلفی درباره این
انفجار وجود دارد و در این میان ترکیه،
دولت سوریه و دستگاه های اطالعاتی
س��وریه را متهم کرده ،ام��ا خودش نیز
اعتراف کرده عناصری که بازداشت کرده همگی شهروندان
ترکیه هستند؛ البته دولت سوریه نیز چنین اتهامی را به شدت
رد کرده است .بناب راین اکنون نم ی توان به طور قاطع اظهارنظر
کرد که این انفجار کار چه گروهی بوده و باید منتظر بود تا در
اینده حقایق بیشتری در این رابطه منتشر شودg .
نگاهی دیگر
افریقا
رد پای جاسوسان
روابط متقابل سازمان سیا و شبه نظامیان لیبی
نویسنده :الی لیک /مترجم:رضا اقازاده
بین الملل
مثلث شماره 172
یکی از ماموریت های افس ران سازمان سیا در بنغازی،
بررسی صالحیت شب ه نظامیانی بود که نیروهای امریکایی
روی همکاری انها حس��اب م ی کردند؛ شب ه نظامیانی که در
حمالت شب سالگرد یازده سپتامبر سال گذشته به موقع خود
را به محل کنس ولگری امریکا در این شهر نرساندند .این گفته
ماموران اطالعاتی و دیپلمات های امریکایی است که ب هدلیل
ممنوعیت گفت وگو با رسانه ها در این خصوص ،تمایلی به
فاش شدن نام خود ندارند.
با این حال سازمان سیا تاکنون موفق شده به نحوی از
موشکافی بیشتر کنگره در این خصوص جلوگیری کند .این
در حالی اس��ت که در هفته جاری ،نمایندگان جمهوریخواه
کنگره خود را اماده شنیدن شهادت دو نفر از اعضای وزارت
امور خارجه م ی کنند؛ شهادتی که قرار است در ب رابر اعضای
کمیته نظارت و اصالحات دولتی کنگره ادا شود.
در اس��ناد و مدارک منتشر ش��ده درباره حادثه بنغازی،
سازمان سیا به دلیل عملیات قهرمانانه پیمانکاران امنیتی
خود ،مورد تحسین قرار گرفته اس��ت .در ان زمان دو تن از
نیروهای س��ابق یگان ویژه ارتش امریکا ب��ه نام های گلن
دوهرتی و تای��رون وودز ،رهبری تیمی را بر عهده داش��تند
که موفق شد همه پرسنل کنس��ولگری امریکا در بنغازی را
به اس��تثنای دو نفر از معرکه به سالمت بیرون ببرد .هرچند
کریس استیونز ،سفیر امریکا و ش��ان اسمیت ،متخصص
ارتباطات کنس��ولگری ،به دلیل استنش��اق دود ناش��ی از
اتش زدن مخازن نفت سفید از سوی مهاجمان ،جان خود را
از دست دادند .دوهرتی و وودز نیز حوالی ساعت پنج صبح
روز بعد در اثر اصابت خمپاره ای به کنسولگری کشته شدند.
در حالی که عوامل این سازمان طی عملیات نجات،
شجاعت بسیاری از خود نشان دادند ،سازمان سیا در ارزیابی
صحیح و مناسب یگان شهدای 17فوریه ناتوان بود؛ یگانی
که بخشی از نیروهای ان مبارزان مس��لمانی بودند که در
انقالب سال 2011علیه معمر قذافی ،دیکتاتور لیبی ،مبارزه
کرده بودند .طبق گزارش هیات بررسی وزارت امور خارجه،
اغلب اعضای این یگان ـ که یکی از مسلح ترین گروه های
شب ه نظامی در ش��رق لیبی با حداقل هزار نفر عضو است ـ
در شب حادثه یازدهم سپتامبر در محل کنسولگری حاضر
نبودند .این عدم حضور به رغم موافقت گروه با در نظ ر گرفته
شدن در ترکیب «نیروی واکنش سریع» بود؛ نیرویی که هدف
از شکل گیری ان انجام وظایف دولت لیبی در شهری بود که
فاقد نهادهای امنیتی قابل اتکا بود.
ب ر اس��اس این گزارش ،پس از اغاز حمله ،اعضای این
یگان پاسخی به تالش های افس��ران امنیتی سازمان سیا
ب رای پیوستن به انها و انجام عملیات نجات ندادند .از سوی
دیگر سه نفر از اعضای یگان که در شب حادثه در محوطه
مستقر بودند ،در مورد نزدیک شدن یک جمعیت خشمگین
به محل کنسولگری به موقع هشدار الزم را نداده و در نتیجه
باعث ش��دند تا پنج افس��ر امنیتی ایاالت متحده در محل،
فرصت بسیار کمی ب رای اقدامات دفاعی و تخلیه در اختیار
داشته باشند .ناتوانی سازمان سیا در ارزیابی یگان شهدای
17فوری��ه ،در گزارش هی��ات بررس��ی وزارت امور خارجه یا
گزارش منتشر شده از سوی نمایندگان جمهوریخواه کنگره
در ماه گذشته فاش نشده بود.
یکی از مقامات اش��نا با وضعیت امنیتی لیبی در ان
زمان به خبرنگار دیل ی بیست گفت« :کشور می زبان مسئول
انجام اقدامات امنیتی است ،ولی هیچ کس نم ی تواند عدم
بروز حادثه را تضمین کند .مهم نیس��ت روابط خود را با چه
دقتی توسعه م ی دهید یا چه می زان از اقدامات احتیاطی را به
کار م ی بندید ،هی چ گاه نم ی توان ی��ک محیط ذاتا ناپایدار را
به فضایی کامال امن تبدیل ک��رد» این مقام امنیتی اضافه
کرد« :در ان ش��ب برخی از اعضای یگان شهدای 17فوریه
با شجاعت و به سرعت به پیغام کمک از کنسولگری پاسخ
دادند ،برخی دیگر نه ،برخی از نیروها هم مدتی طول کشید
تا بتوانند به محل کنس��ولگری رسیده و به عملیات تخلیه
کمک کنند ».نقش سازمان سیا در شکست امنیتی پیش از
حمله به کنسولگری بنغازی ،دلیل هیاهو و جنجال موجود
بین سازمان های مختلف درباره مفاد گزارش های تهیه شده
توسط این س��ازمان را مش��خص م ی کند؛ گزارش هایی که
پیش از ارائه به مقامات ایاالت متحده از سوی کاخ سفید مورد
وی رایش قرار گرفتند .در گزارش های اولیه ادعا شده بود که
این حمله حاصل از کنترل خارج شدن یک حرکت اعتراضی
در مقابل کنس��ولگری ایاالت متحده و در واکنش به انتشار
یک فیلم موهن نسبت به مقدسات اس�لامی در یوتیوب
بوده است .س��ازمان س��یا پی ش نویس گزارش را با تاکید بر
این موضوع تهیه کرده بود ،ولی وزارت امور خارجه با اش��اره
به وجود هشدارهایی در احتمال فعالی ت های تروریستی در
بنغازی و حضور نیروه��ای القاعده در دومین
شهر بزرگ لیبی ،به این گزارش اعتراض کرده
بود و دلیل ای��ن پنه��ان کاری را نقش خود
سازمان سیا در تامین امنیت کنسولگری
دانست.
به گزارش روزنامه وال استریت
ژورنال منتش��ر ش��ده در روز اول
نوامبر که ب��رای اولی��ن بار
جزئیات��ی از ماهی��ت
ماموریت ایاالت متحده
در بنغازی را فاش کرد،
نقش سازمان سیا در
تامین امنیت مرکز
قطعا وزارت امور خارجه توافق های مش��ابه دیگری با
سازمان سیا در دیگر مناطق خط رناک دارد .وزارت امور خارجه
س��ه مامور امنیتی دیپلماتیک در مرکز بنغازی داشت و دو
افسر دیگر نیز همراه با اس��تیونز ب رای بازدید از مرکز در ان
حاضر بودند .ای��ن وزارتخانه همچنین مس��ئول قرارداد با
نیروهای امنیتی غیرمسلح و محلی استخدام شده در منطقه
بود؛ نیروهایی که به نوبه خود در گزارش هیات بررسی وزارت
امور خارجه به دلیل عدم هش��دار به موق��ع پیش از حمالت
سالگرد یازده سپتامبر در لیبی در مظان اتهام قرار دارند.
ولی نیروهای یگان ش��هدای 17فوریه ،ضعی ف ترین
حلقه در زنجیر امنیتی در شب حمله بودند .در گزارش وزارت
امور خارجه ـ که تنها به صورت مبهم به نقش سازمان سیا در
ماموریت بنغازی اشاره م ی کند ـ امده است تکی ه کردن بر یک
گروه ش��ب ه نظامی ،با وجود نقش مثبت و تاثیرگذار ان طی
یک بمب گذاری در ژوئن ،2012کار اشتباهی بود.
طبق گزارش و در زمان بازدید کریس اس��تیونز ،سفیر
امریکا از مرکز بنغازی ،اعضای گروه 17فوریه در اعتراض به
حقوق دریافتی و س��اعت کاری خود از همراهی با نیروهای
ماموریت ویژه دست کشیده بودند .سخنگوی کمیته نظارت
و اصالحات دولتی از پاسخ به این سوال که چرا نقش سازمان
سیا در شکست امنیتی در حادثه بنغازی تا به حال موضوع
تحقیقات و بررسی این کمیته نبوده است ،امتناع کرد.
یکی از دالیل این عدم توجه به نقش س��ازمان سیا در
مس��اله بنغازی و تمرکز بر مقصر ب��ودن وزارت امور خارجه
این اس��ت که انتظار نم ی رود ژنرال دیوید پترائوس ـ رئیس
سازمان س��یا در ان زمان ـ نامزد انتخابات ریاست جمهوری
سال 2016شود ،در حالی که نامزدی هیالری کلینتون ب رای
انتخابات اتی ریاست جمهوری چندان دور از ذهن نیست.
فرانک وولف ،نماینده جمهوریخواه ایالت ویرجینیا ،با
اعالم بهت از عدم بررسی بیشتر نقش سازمان سیا ،خواستار
تش��کیل یک کمیته ویژه ب رای رسیدگی به موضوع بنغازی
ش��ده و تا کنون موفق به جمع کردن امضای بیش از نیمی
از نمایندگان حزب ب رای تش��کیل این کمیته ش��ده است.
به گفته او ،افس ران بازنشسته س��ازمان سیا از او خواسته اند
تا بدون جلب توج��ه و هیاهو با برخی اعضای س��ازمان
دیدار کن��د .وولف م ی گوید« :ح��س م ی کنم انها
م ی خواهند در این باره حرف بزنند که ماموریت
سازمان در لیبی چه بوده است و م ی دانند که
من از ماه دس��امبر تاکنون در حال تالش
ب رای تش��کیل یک کمیت��ه ویژه ب رای
تحقی ق و تفح��ص در ای��ن خصوص
هستمg ».
منبع :دیل ی بیست
بنغازی ،بخشی از توافق
این سازمان با وزارت امور خارجه بود .طبق این گزارش،
بیس ت و سه نفر از س��ی نفری که شب حادثه از محل
کنسولگری در بنغازی خارج ش��دند ،افس ران سازمان سیا
بودند که تحت پوش��ش ماموران وزارت ام��ور خارجه در
این مرک��ز فعالیت م ی کردن��د .این موضوع از س��وی
مقامات اطالعاتی نیز تائید ش��ده است .یکی از این
مقام های امنیتی که خواس��ت نامش فاش نشود
به دیل ی بیس��ت گفت« :مرکز بنغازی ،پایگاهی
ب رای نیروهای اطالعاتی ایاالت متحده بود که
به صورت مخفیانه و تحت پوشش وزارت
امور خارجه فعالیت م ی کردند».
57
امریکا
امریکا
روی دیگر دموکرات ها
جناح چپ در امریکا پتانسیل این را دارد که نژادپرست شود
نویسنده:پیتربینارت/مترجم:رضااقازاده
بین الملل
اگر دیک هارپوتلیان یک جمهوریخواه بود ،لیب رال ها
تا به حال ب رای متعصب و کوته فکر نامیدن او از هم سبقت
گرفته بودند .هارپوتلیان ،در سال 2002و در زمان رقابت ب رای
کرسی کارولینای جنوبی در س��نا ،با همجن س باز خواندن
لیندس��ی گراهام ،کمپین انتخاباتی زننده و ناخوش��ایندی
را با تمرکز بر گرایش جنس��ی گراهام به راه انداخت .جمعه
گذشته نیز دوباره با لحن بسیار زشتی دربارۀ نیکی هیلی،
فرماندار هندی االصل ایال��ت کارولینای جنوبی،گفت « :او
را به همان جهنم ی برگردانید که از ان امده اس��ت» .نیکی
هیلی در انتخابات فرمانداری این ایالت در سال 2010مورد
حمایت میت رامنی ،س��ارا پالین و جنبش ت��ی پارتی قرار
داشت .او اولین زنی است که به مقام فرمانداری این ایالت
رسیده و دومین فرماندار هندی ـ امریکایی در کشور است.
هرچند مشکل این است که هارپوتلیان جمهوریخواه
نیست .وی تا زمان بازنشستگ ی اش در شنبه گذشته ،رئیس
ستاد حزب دموکرات در کارولینای جنوبی بود .این اظهارات
توهی ن امیز درباره هیلی در مراسم سالیانه شام حزب و پیش
از صحبت های جو بایدن بیان شد .و حاال لیب رال ها سکوت
اختیار کرده اند .تا به حال نه بایدن اظهارات هارپوتلیان را رد
کرده است و نه حتی الی زابت کولبرت ،که نامزدی اش ب رای
کرسی کارولینای جنوبی در کنگره ،توجه همگان را به خود
جلب کرده است.
اگر قرار باش��د با توهی ن ها و اظهارات نژادپرستانه در
حزب دموکرات به شدت برخورد نش��ود ،وضعیت این حزب
به احتمال زیاد رو ب��ه وخامت خواهد گذاش��ت .دلیل این
مساله روشن است :حزب جمهوریخواه در حال ایجاد تنوع
در میان اعضای خود اس��ت .حزب جمهوریخ��واه پس از
نمایش انتخاباتی فاجعه بار خ��ود در میان امریکای ی های
غیرسفیدپوس��ت ،غی رانگلیس��ی تبار و یا مرد هستند ،در
نهایت تصمیم گرفته اس��ت تا نامزدهای خود را در سطوح
مختلف از میان اقلی ت های گوناگون این کش��ور انتخاب
کند.
این حزب در ح��ال حاضر به یک س��ناتور افریقایی
ـ امریکای��ی از کارولین��ای جنوبی ،س��ناتورهای کوبایی
ـ امریکای��ی از فلوریدا و تگ��زاس ،فرمانداره��ای هندی ـ
امریکایی در کارولین��ای جنوبی و لوئیزیان��ا و فرمانداران
مکزیکی ـ امریکایی در ن��وادا و نیومکزیکو م ی بالد .حزب
جمهوریخواه ،به احتمال زیاد در انتخابات ریاست جمهوری
در س��ال ،2016ش��اهد اولین نامزد انتخاباتی خود از میان
اقلی ت های نژادی خواهد بود .ش��انش زیادی وجود دارد که
یک زن یا سیاستمداری از میان اقلی ت های نژادی بتواند در
کارزار انتخاباتی این حزب موفق شوند.
و حاال اعضای حزب دموکرات در مواجهه با روند رو به
رشد تنوع های نژادی در حزب جمهوریخواه ،وسوسه خواهند
مثلث شماره 172
58
شد که همان راه حزب دموکرات در زمینۀ تعصب را در پیش
بگیرند .دلیل ان هم مشخص است :امروز ،ب رای پیروزی در
هر انتخاباتی به ارای اقلی ت های نژادی در امریکا نیاز دارند.
هرچند باتوجه به اینکه تعداد قاب��ل توجهی از اقلی ت ها در
حزب دموکرات حضور دارند ممکن اس��ت کار به حمالت
مذهبی و نژادپرستانه بی پرده و گستاخانه ،در سطح حمالت
سال گذشته جمهوریخواهان مانند نیوت گینگریچ و میشله
باخمان نرسد.
ولی راه های زیرکانه تری ب رای ب��ازی در همین زمین
و انگش��ت گذاش��تن روی ترس ها و پی��ش داوری ها وجود
دارد .ب رای مث��ال ،کمپین اوبام��ا در س��ال 2012هرگز به
صورت مستقیم به مورمون بودن میت رامنی حمله نکرد.
(طبق اطالعات موجود ،ح��زب جمهوریخواه انچنان از این
موضوع نگران بود کمیته ملی ح��زب ب رای مقابله با حمله
احتمالی حزب دموکرات و مطرح ک��ردن قوانین مربوط به
چندهمس��ری در میان مورمون ها ،طرح های حمله متقابل
پی ش بینی کرده بود).
با این حال ،ب رایان ش��ویتزر ،فرماندار دموکرات ایالت
مونتانا ،اش��اره کرد ک��ه در انتخابات ،زن��ان از میت رامنی
حمایت نخواهند ک��رد زیرا پ��در رامن��ی در «یک کمون
چندهمسری در مکزیک» به دنیا امده است.
همچنین محافظه کاران ادعا داش��تند که گروهی به
ن��ام «کاتولی ک های حام ی اوباما» ضم��ن تماس تلفنی با
رای دهندگان در ایالت پنسیلوانیا از انها پرسیده اند «چطور
م ی توانید از یک مورمون حمایت کنید که به عیسی مسیح
اعتقاد ندارد؟» با توجه به تنوع روزافزون در عرصه سیاسی
ایاالت متحده ،مس��ائل نژادی ،مذهبی و حتی قومیتی در
اینده نزدیک ،اش��کال غیرمعمولی پیدا خواهد کرد .ب رای
مثال تصور کنید که یک دموکرات ،عدم حمایت مارکو روبیو
از برنامه های مربوط به امریکای ی ه��ای افریقایی تبار را به
تعصب کوبای ی های سفیدپوست در ب رابر هم جزیره ای های
تیره پوست تر خود نسبت دهد یا یک گروه از امریکای ی های
اس��یای ی تبار ،بابی جیندال را به دلیل پشت کردن به تبار و
می راث مذهبی هندوها مورد حمله قرار دهند.
مس��اله اصلی این اس��ت که لیب رال ها بای��د دریابند
که دموکرات ها از نژادپرس��تی مصون نیس��تند .در عرصه
سیاس��ت ،تعصب همیش��ه ناش��ی از ایدئولوژی نیست،
بلکه گاهی صرفا از فرصت طلبی سرچش��مه م ی گیرد .و
با روند موج��ود و قدرت گرفتن اقلی ت ه��ای قوم ی و نژادی
در بخش های مختلف حزب جمهوریخواه ،در س��ال های
اینده به احتمال زیاد دموکرات ها بیشتر با این موضوع دست
توهین
به گریبان خواهند ب��ود .لیبرال ها بای��د در مقابل
ِ
نژادپرس��تانۀ هارپوتلیان به نیکی هیلی موضع گرفته و به
دموکرات ها نشان بدهند که نم ی توانند از کنار این موضوع
بیتفاوت رد ش��وندg.
منبع :دیلی بیست
پایان تنش
اغاز همکاری
روابط اسرائیل و ترکیه به چه سمتی
می رود؟
برهان سلیمی /دانشجوی دکترای علوم سیاسی
روابط ترکیه و اسرائیل فراز و نشی ب های مختلفی را
پشت سر گذاشته اس��ت؛ ترکیه اولین کشور مسلمانی بود
که اسرائیل را به رسمیت شناخت و در سطح محدودی نیز
رابطه با این کشور را شروع کرد که به تدریج این مناسبات
گس��ترش یافت .ترکیه یک��ی از کش��ورهای پی رامونی و
غیرعرب در خاورمیانه بود که اسرائیل در راستای استراتژی
بن گوریون ،مشتاق به بس��ط روابط چندگانه با ان بود .در
جریان جنگ ش��ش روزه اع راب و اس��رائیل ،ترکیه همراه
اع راب ،اسرائیل را محکوم کرد و از اسرائیل نیز خواست که
سرزمی ن های اشغالی (تصرف کرده) در جریان این جنگ را به
اع راب واگذار کند .به رغم اینها ،ترکیه گهگاهی از نفوذ خود
بین کشورهای منطقه جهت تعدیل مواضعشان نسبت به
اسرائیل استفاده م ی کرد که م ی توان به عدم تصویب بیانیه
بایکوت کردن رابطه با اسرائیل در سازمان کنف رانس اسالمی
در مراکش اشاره کرد ،روابط دو کش��ور به تدریج به نهایت
سطح رسیده و س��فارتخانه های دو کشور در اوایل دهه 90
در تل اویو و انکارا مش��غول فعالیت ش��دند؛ اسرائیل یک
کنسولگری نیز در استانبول ،بزرگترین شهر ترکیه گشود.
دوران تبدیل دو کشور به شرکای استراتژیک
دهه 90می�لادی ،ترکیه با جنب��ش مل ی گرایی کردی
و رش��د اس�لامگرایی مواجه ب��ود؛ دو نیرو و مس��اله ای که
نخبگان س��کوالر کمالیس��ت و نظامیان ترکیه را ش��دیدا
نگران م ی س��اخت و انها را ب��ه مثابه تهدی��دات جدی ب رای
یکپارچگی ترکیه و ماهیت سکوالر جمهوری م ی نگریستند.
حمایت س��وریه و رقبای منطقه ای ترکی��ه از حزب کارگران
کردس��تان ( )PKKدر کنار تاثی رات اسالمگرایی در منطقه
و نضج گرفتن ان در ترکیه ،منجر به اعمال فش��ار وسیعی
ب��ر سیاس��ت و رویک��رد س��نتی کمالیس��ت ها در برخورد
با چنین مس��ائلی ش��د؛ چنانچه عصاره س��خنان نخبگان
سیاسی – نظامی ترکیه بعد از سال های ،93مساله تمامیت
ارضی ترکیه و اسالمگرایی بود که این احساس را در انها به
وجود اورده بود که ترکیه از سوی دشمنان منطقه ای محاصره
و انها در پی تجزیه این کشور هستند .چنانچه رئیس ستاد
ارتش ،اسماعیل هاکی کارادی در همین مقطع بارها اشاره کرد
که به جای روسیه (در دوره جنگ سرد) ،ای ران ،سوریه ،یونان
و قبرس جنوبی به مثابه تهدیدات خارجی ،تمامیت ارضی و
بقای دولت ترکیه را تهدید م ی کنند.
هنگام امض��ای قرارداد هم��کاری دو کش��ور نیز در
فوری��ه ،1996چیویک بب��ر نیز گفت که ش��رایط منطقه،
روابط اس��رائیل و ترکیه ،اولویت باالیی در سیاست
خارجی ای��االت متحده نداش��ت؛ ب��ر همین اس��اس بود
که در مناظ��رات انتخابات ریاس��ت جمهوری این کش��ور
نیز بدان توجه خاصی نش��د .ام��ا ایاالت متح��ده همواره
تالش های��ی ب��رای کاهش تنش ه��ا صورت م��ی داد؛ به
عن��وان دو هم پیم��ان اصل��ی و خاورمیان��ه ای امری��کا،
تحوالت منطقه به ویژه در مصر ،س��وریه و ...بیش از پیش
ضرورت همکاری دو ط��رف را ایجاب م ی ک��رد ،بر همین
اس��اس با ابتکار عمل ب��اراک اوباما در هفته ه��ای اخیر،
شاهد نزدیکی دو کشور با تماس تلفنی بنیامین نتانیاهو با
اردوغان و پوزش از رویداد حمله به کشتی ترکیه در دریای
مرمره و تعهد او جهت جب ران خسارت به قربانیان ان واقعه
بودیم.
پوزش مذکور و پذیرش دو شرطی که ترک ها همواره
جهت عادی سازی روابط با اسرائیل بر ان پای م ی فشردند،
زمینه را ب رای از سرگیری روابط دو کشور فراهم کرده است.
هرچند برخ��ی صاحب نظ ران بدبین نی��ز در این خصوص
اظهار داشتند که شکاف روابط ترکیه و اسرائیل ،عمی ق تر از
ان است که به سادگی حل و فصل شود ،مگر اینکه نتانیاهو
و مقامات اسرائیل طرحی حساب ش��ده ب رای همکاری دو
کشور داشته باش��ند ،وگرنه گش��ایش فوق چیزی جز یک
رابطه زودگذر نخواهد بود.
برخی از راست های افراطی در تل اویو از جمله لیبرمن،
وزیر امور خارجه پیشین اس��رائیل ،ضمن انتقاد از نتانیاهو،
پوزش را اش��تباهی کلیدی و خطرناک خواند که به جایگاه
اس��رائیل در منطقه و جهان لطمه وارد س��اخته است .اما
مقامات و مطبوع��ات ترکیه ،پوزش ف��وق را یک پیروزی
ب��رای ترکیه تفس��یر کردند ک��ه م ی تواند در از س��رگیری
مناس��بات بین دو کش��ور مثمرثمر باش��د؛ هرچند برخی
صاحب نظ ران نیز معتقدند که برخی مقامات ترکیه از جمله
وزیر امورخارجه این کشور یعنی داووداوغلو ،جهت اعتبار و
نفوذ ترکیه در جهان اسالم و عرب ،متمایل به حفظ روابط با
بین الملل
دوران تنش در مناسبات دو کشور
مناس��بات چندجانبه نزدیک دو کشور در اوایل هزاره
س��وم نیز ادامه پیدا ک��رد؛ ام��ا تغییر و تح��والت به وقوع
پیوسته در ترکیه از جمله به قدرت رس��یدن اسالمگرایان
حزب عدالت و توس��عه ،کاهش نفوذ و دخالت نظامیان در
سیاست داخلی و خارجی ترکیه ،افول گفتمان کمالیسم و
مطرح شدن گفتمان نئوعثمانیسم که بر جنب ه های هویت
اسالمی ترکیه تاکید داشت و در پی بسط نفوذ این کشور در
خاورمیانه و جهان اسالم بود ،به تدریج مناسبات با اسرائیل
را تحت تاثیر خ��ود قرار داد .به رغم اینه��ا روابط چندجانبه
دو کش��ور همچنان رو به گس��ترش رفت و ادامه پیدا کرد
و ترکیه به میانج ی گری میان اسرائیل و سوریه نیز همت
گماشت؛ اما با جنگ حماس و اس��رائیل (جنگ غزه) از 27
دسامبر 2008تا 17ژانویه ،2009که در جریان ان خسارات
زیادی بر غزه وارد ش��د و بیش از هزار و چهارصد ش��هروند
کشته ش��دند ،ترکیه به انتقاد شدید از اس��رائیل پرداخت؛
همچنین در کنف رانس داووس ،اردوغان ش��خصا انتقادات
تندی را به شیمون پرز وارد ساخت؛ چنین انتقاداتی اگرچه
منجر به نفوذ ترکیه در جهان اس�لام – عرب و محبوبیت
نسبی و مقطعی اردوغان میان توده های عرب در خاورمیانه
شد ،باعث تنش در مناس��بات این کش��ور با اسرائیل نیز
گردید .حادثه حمله به کش��تی کاروان کمک های انسانی
فعاالن ترک به غزه در دریای مدیترانه در 2010نیز که باعث
کشته شدن 9شهروند ترکیه شد ،روابط دو کشور را با بحران
جدی مواجه س��اخت .به دنبال ان ،ترکیه ،سفیر اسرائیل را
اخ راج و روابط با این کش��ور را به پایی ن ترین س��طح رساند.
مقامات ترکیه عادی س��ازی روابط را مش��روط به پذیرش
سه شرط از سوی اس��رائیل کردند -1 :عذرخواهی رسمی
اس��رائیل در خصوص این واقعه – 2جب ران خسارت های
به س�وی عادی س�ازی رواب�ط و اینده مناس�بات
دو کشور
مثلث شماره 172
همکاری دو کش��ور را اجتناب ناپذیر کرده است .توافقنامه
روی مس��ائل مبادل��ه اطالع��ات و تمرین ه��ای نظامی
مش��ترک و مس��ائل امنیتی تاکید داش��ت؛ انعقاد چنین
توافقنامه ای روابط دو کش��ور را به اوج خود رسانید.عالوه
ب��ر ژنرال های ارت��ش و نخب��گان سیاس��ی ،مطبوعات و
تش��کل های جامعه مدنی نیز س��هم عم��ده ای در فرایند
امنیت ی ش��دن بی��ش از پیش فض��ای سیاس��ی ترکیه در
این دوره داش��تند که باعث گرایش نخبگان کمالیس��ت
به سوی اسرائیل و امضای پیمان دفاعی با این کشور گردید؛
تسلط گفتمان کمالیسم در عرصه داخلی و خارجی و نفوذ
وسیع ارتش بر سیاست ترکیه در این سال ها نقش عمده ای
در این مساله داشتند؛ ژنرال ها و مقامات ارتش ،نیروی اصلی
در برقراری این هم پیمانی و تداوم ان بودند .پیمان فوق به
نوعی ایجاد جبهه ای در مقابل رقبای منطقه ای دو کشور
از قبیل ای ران ،س��وریه و ع راق بود؛ از طرف دیگر نخبگان
کمالیس��ت با اتخاذ چنین راهبردی در سیاس��ت خارجی،
در پی ارائ��ه همان تصویر معمول ،یعنی ترکیه س��کوالر و
مدرن و هم پیمان استراتژیک به عنوان یک متحد غرب در
منطقه بودند؛ عالوه بر این کمک های نظامی و اطالعاتی،
اسرائیل م ی توانس��ت در مدیریت بحران های امنیتی این
کش��ور نقش تعیی ن کننده ای داشته باشد ،بر همین اساس
بود که مناس��بات دو کش��ور در خالل دهه 90به سطح دو
شریک استراتژیک ارتقا پیدا کرد و مقامات دو کشور مرتبا
از پایتخت های همدیگر دی��دار و در خصوص نگران ی ها و
مس��ائل منطقه با همدیگر همکاری م ی کردند؛ در همین
مقطع ،عالوه بر روابط سیاس��ی – نظامی شاهد مناسبات
چشمگیر اقتصادی ،تجاری و ...بودیم.
واردشده بر بازماندگان قربانیان -3پایان دادن به محاصره
اقتصادی غزه .مقامات اسرائیل نیز مرتبا تحقق این شرایط
را رد کرده و نسبت به مساله از سرگیری مناسبات ب ی میل
بودند؛ رژیم صهیونیس��تی همچنین به بسط روابط خود از
این مقطع با رقبای منطقه ای ترکیه همچون یونان ،قبرس،
بلغارستان ،رومانی و حتی نزدیک ش��دن به حزب کارگران
کردستان پرداخت .اظهارنظرهای اردوغان در وین و جاهای
دیگر درخصوص صهیونیسم -که از ان به عنوان «جنایت»
علیه بش��ریت نام برد -موج جنگ لفظ��ی بین مقامات دو
کشور را بیش از پیش تشدید کرد.
به وقوع پیوس��تن انقالب ها در کش��ورهای مختلف
عربی و نگران ی های مشترک درخصوص تحوالت منطقه،
زمینه مناس��بی ب رای نزدیکی دو کش��ور فراهم س��اخت؛
در جنگ 8روزه غ��زه ( 24ابان )1391به رغ��م طرح دوباره
انتقادات به اس��رائیل ،مقامات دو کش��ور در ژن��و و قاهره
ب��ا همدیگر ب��ه دور از چش��م دوربی ن ها مالق��ات کردند.
تالش های ترکیه جهت میانج ی گری و برقراری اتش بس
بین فلس��طین ی ها و اس��رائیل ب��ا موفقیت روبه رو نش��د،
درعوض این مصر بود که به ایفای چنین نقش��ی پرداخت.
ترکیه حتی در خصوص اعزام سربازان و نیرو به غزه جهت
محافظت از رون��د اتش بس اعالم امادگی ک��رد که با عدم
استقبال تل اویو مواجه شد.
اسرائیل در سطح پایین و توام با تنش هستند.
اگرچه عنصر ایدئولوژیک در گفتمان نئوعثمانیستی
حزب عدالت و توس��عه نقش مهمی در افزایش تنش ها با
اسرائیل داش��ت؛ اما نباید این نکته را هم فراموش کرد که
اساسا ترکیه به عنوان یک کشور مسلمان ،همواره در طول
تاریخ قرن بیس��تم در روابطش با اس��رائیل محتاط عمل
کرده است؛ عالوه بر افکارعمومی ترکیه ،نخبگان سیاسی
س��کوالر این کش��ور نیز چون اجویت ،س��زر و ...سمپاتی
خود را به فلس��طین ی ها پنهان نکرده اند؛ امری که مقامات
و دیپلمات های اس��رائیل از ان اگاهند ،چنان که پروفسور
ایپلیج ،س��فیر پیش��ین اس��رائیل در انکارا در س��ال های
( )1995-97گفته است که ترک ها به شیوه ای احساسی و
افراطی به فلسطین ی ها احساس تعهد م ی کنند .اما غلظت
عنصر ایدئولوژیک در گفتمان معاصر حزب عدالت و توسعه
و تمایل نخب��گان این حزب جهت افزای��ش محبوبیت در
جهان اس�لام و عرب ،در راستای سیاس��ت خارجی نوین
و خاورمیانه محور خود باعث ش��د که برخ�لاف نخبگان
س��کوالر رویکرد سخت گی رانه تری نس��بت به اسرائیل در
مساله فلسطین ی ها و سیاست های اس��رائیل اتخاذ کنند.
اما از انجا که رگه های کمالیس��تی گفتمان نئوعثمانیسم
هم قوی است و منافع ملی ترکیه در اولویت های سیاست
خارجی انهاس��ت ،نه تنها امکان عادی سازی روابط بین دو
کشور وجود دارد ،بلکه احتمال نزدیکی بیشتر در کوتاه مدت
و بسط مناسبات طرفین به شیوه ای وسیع تر در درازمدت
نیز هست.
دو کش��ور باتوجه به وق��وع تح��والت خیره کننده در
خاورمیانه ،منافع و نگران ی های مش��ترک دارند و م ی توانند
در راس��تای انها و هماهنگ با سیاس��ت ایاالت متحده در
خاورمیان��ه حرکت کنند؛ به عن��وان مثال اس��رائیل در اثر
انقالبات عربی و قدرت گرفتن اس�لامگرایان در این کشور
منزوی ش��ده و احتمال اینک��ه در اینده نیز با مش��کالت
متعددی روبه رو شود ،بعید نیست؛ لذا همکاری اسرائیل با
ترکیه که از بازیگران تاثیرگذار در خاورمیانه است م ی تواند
ان را از انزوا بیرون اورد .همچنین نف��وذ ترکیه در مصر یا
سوریه بر اپوزیسیون اسالمگرا یا احتماال اینده سیاسی این
کشور م ی تواند در کاهش و تعدیل گرایشات ضداسرائیلی
راهگشا باشد؛ عالوه بر این ،همکاری ها م ی تواند منجر به،
به حاشیه راندن رقبای منطقه ای دو کشور و تضعیف قدرت
انها در خاورمیانه شود .همکاری با ترکیه ب رای اسرائیل در
پروسه صلح با فلس��طین ی ها و تقویت مناسبات دوستانه
با مصر م ی تواند مفید باش��د ،جدا از این مس��ائل ،از لحاظ
اقتصادی ،تجاری و ...نیز اهمیت قابل مالحظه ای داش��ته
و دارد .ترکیه نیز در ش��رایط فعلی به واسطه درگیرشدن در
بحران سوریه و نصب موشک های پاتریوت در کنار مرزهای
دو کشور ،بیش از پیش مش��تاق به بهبود روابط با اسرائیل
و بهره گیری از توانای ی های اطالع��ات و امنیتی در بحران
فوق است.
از طرف دیگر همکاری با اسرائیل م ی تواند در پیشبرد
اهداف کوتاه مدت و درازمدت ترکیه در سوریه و انزوای رقبای
این کش��ور مثمرثمر باش��د؛ در کنار این عوامل ،طبیعتا از
لحاظ اقتصادی ،تجاری ،مس��اله توریس��م و ...نیز اهمیت
قابل مالحظه ای داشته و دارد.
لذا به نظر م ی رسد که با پوزش نتانیاهو از نخس ت وزیر
ترکیه و گشایش کنونی ،شاهد عادی سازی روابط دو کشور
و بسط ان در اینده خواهیم بود؛ اما تصور نم ی شود که این
مناس��بات در اینده ماهیتی صرفا امنیت��ی -نظامی مانند
دهه 90داش��تهباش��دg.
59
مکتبتلفیق
علوم سیاسی
نبرد گفتمان ها
انتخاباتریاست جمهوری
و ضرورت نگاه ترکیبی به
توسعه و توزیع درامدها
گردش به راست از چپ؟
علوم سیاسی
توزیع مجدد درامد یا سیاست های
رشد گ رایانه؛ کدامیک 92را م ی برند
مثلث شماره 172
پدیده چپ و راس��ت در ای ران بازگو کننده روایت عجیب و نادر در صحنه
سیاستجهاناست.چپدههشصتیدرای رانبادگردیسیفکریوگفتمانی
دردهه هفتاد و هشتاد مروج سیاست توسعه و رشد اقتصادی شد و راست دهه
ابتدای انقالب نیز در سال های بعد نماینده سیاست توزیع درامد و عدالت
جوییدرعرص هاقتصاد،اماباوجودچنینتحولیبرخیکارشناسانمعتقدند
که در یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری چپ و راست ممکن است به
خاستگاهاصلیخودبازگردندیاح داقلهردوجناحدرموردخطمشیتلفیقی
در حوزه اقتصاد با یکدیگر تفاهم کنند ؛ معجون جدیدی که از ترکیب توزیع
درامدها و رویکردهای مبتنی بر پیش��رفت و توسعه حاصل م ی شود .باید
منتظر ماند و دید که نتایج انتخابات این بار از چه گفتمان جدیدی در کشور
رونماییم ی کند.
60
تحولیاتوزیع؟!
برخیتوزیعدرامدراباتوزیعپول
اشتباهگرفته اند
قطب های اقتصادی در
انتخاباتریاست جمهوریچه
باورهایی را روایت می کنند؟
گفت وگوبامحمدخوش چهره
استاد دانشگاه
مکتب تلفیق
انتخابات ریاست جمهوری و ضرورت نگاه ترکیبی به توسعه و توزیع درامدها
دکتر مصطفی ابطحی/استاد دانشگاه
1
دوره دوم ()1368 – 1384
در این دوره به تدریج اصالح اختالالت اقتصادی کشور از
طریق توانمندسازی بخش خصوصی در دستور کار دولتمردان
قرار گرفت و بسته سیاستی به نام «تعدیل اقتصادی» با هدف
رفع نابسامان ی های بازار ،تک نرخی شدن ارز ،تفکیک بازارهای
مالی و پولی از یکدیگر و ازادس��ازی قیمت ها ارائه شد .تئوری
اقتصادی اتخاذ ش��ده در این دوره مبتنی ب��ر افزایش تولید و
درامدزایی بود .تمام ب رنامه ها بر این اساس تنظیم شد که چگونه
از طریق انباشت سرمایه ،سرمایه گذاری و افزایش تولید م ی توان
درامد کش��ور را افزای��ش داد .هرچند در ای��ن دوره تالش ب رای
علوم سیاسی
دوره اول (تا سال )1368
در ای��ن دوره ،تفک��ر اقتص��ادی بیش��تر تح��ت تاثیر
عدالت خواهی و نفی س��لطه نظام س��رمایه داری بود و در این
راستا ،دولت به عنوان یک رکن اساسی به منظور اجرای عدالت
اقتصادی و اصالح کژی ها و انحرافات اقتصادی قلمداد م ی شد.
روح عدالت جویی برامده از انق�لاب در ان مقطع زمانی موجب
پیدایش این باور در بس��یاری از تصمیم گی ران ش��د که دولت،
مهمترین اب��زار ایجاد عدالت اس��ت و با دولتی ش��دن اقتصاد
م ی توان نبرد موفقی با فقر ،شکاف طبقاتی و توزیع نامناسب
ثروت انجام داد .طرح اقتصاد اس�لامی در ای��ن دوره دقیقا به
معنای یاری گرفتن از دولت اسالم ی برامده از انقالب ب رای رفع
نارسای ی های ب ر جا مانده از عصر پهلوی بود که بر اساس راه رشد
سرمایه داری ط راحی و ساماندهی شده بود.
خود را م ی طلبید .به همین دلیل دولتی که جنگ را با موفقیت
اداره م ی کرد ،بعضا تصمیمات اقتصادی نادرستی اتخاذ م ی کرد
که نه تنها هزینه های سنگینی ب رای کشور ایجاد م ی کرد ،بلکه
موجبات رانت و فساد اقتصادی را هم فراهم م ی ساخت .پرداخت
یارانه و توزیع ارز به شکل چند نرخی ،از عوامل بروز رانت بود که
گریبان کشور را گرفت و پیامدهای منفی فراوانی ایجاد کرد.در
این دوره همچنین توانمندسازی اقتصادی و بسط عملکردی
بخش خصوصی و س��پردن فعالی ت های اقتصادی به مردم در
مرکز توجه مدی ران اقتصادی کشور نبود.
دوره سوم (از سال 1384تا کنون)
تئوری اقتصادی دولت ه��ای نهم و ده��م ،توزیع درامد
اس��ت .در این تئوری ،ارزش افزوده و درامد ایجاد ش��ده با نگاه
«عدالت محوری» مجددا در جامعه توزیع م ی ش��ود .در تئوری
توزیع ،هرچند امکان حل مشکل شکاف اقتصادی وجود دارد ،اما
انچه مغفول واقع م ی شود ،فقدان سرمایه گذاری ،عدم افزایش
درامد ،کاهش تولید و کاهش اشتغال است؛ به این صورت که
با توزیع مجدد درامد ،تقاضای موثر در جامعه افزایش م ی یابد،
ولی در مقابل ان ،عرضه ای وجود ندارد بنابراین دولت به منظور
پاسخگویی به تقاضای ایجاد شده ،به افزایش واردات مبادرت
م ی ورزد که این مس��اله به نوبه خود بر تولید داخل تاثیر منفی
گذاش��ته و به کاهش اش��تغال م ی انجامد.در ای��ن دوره ،یارانه
پرداخت ش��ده به افزایش حجم نقدینگی در جامعه منجر شد
و تورم افزایش یافت و دولتی که از سر عدالت خواهی به توزیع
ثروت مبادرت م ی ورزید و در صدد حل مشکل دهک های پایین
اقتصادی بود ،در عمل با مش��کالت عدیده ای مواجه ش��د؛ به
صورتی که با تزریق پول به جامعه و پرداخت یارانه ،در سال های
اخیر حجم نقدینگی هشت ب رابر شده و به مرز 430هزار میلیارد
تومان رسید و پایه پولی کشور افزایش یافت و بیماری هلندی
شکل گرفت و با رکود تورمی ،فضای کسب و کار اسیب جدی
دید.در این دوره ،دولتمردان اشتباهات عدیده ای انجام دادند که
طرح بنگاه های زود بازده یکی از انها بود؛ طرحی که مشابه طرح
ضربتی اشتغال و واحدهای خود اشتغالی بود که فقط هزینه های
نظام بانکی و جامعه را افزایش داد و فاقد دستاورد قابل اعتنایی
بود .با مرور انچه ظرف 30س��ال گذش��ته در محیط اقتصادی
کشور اتفاق افتاد ،مردم در استانه گزینش دولتمردان با نگاه به
تجربه تلخ اقتصادی سال های پیش ،انتظار حماسه اقتصادی از
منتخبان خود را دارند .طبیعی است ارای ملت در سبد کاندیدایی
قرار خواهد گرفت که عالوه بر برنامه محوری در حوزه اقتصاد،
نگاه تاریخی و فرایندی و جامع به اقتصاد داشته باشد؛ نگاهی که
حاکی از انباشت تجارب پیشین و تالش برای کاربردی کردن
ان باشد و ضمن ارائه تضمین به خودباوری اقتصادی ،حمایت
از تولید ملی را وجهه همت خویش قرار دهد و با کوچک کردن
حجم دولت ،نگاه غی ر سیاس��ی به اقتص��اد را نهادینه کند و با
ب رنامه پیش ب رنده علم ی و قانونی ،اقتصاد را در صدر تصمیمات
و اقدامات خود قرار دهد و بر این باور باشد که توزیع ثروت بدون
رویک��رد تولید محور و افزایش س��رمایه گذاری تنه��ا به توزیع
فقر خواهد انجامید و توس��عه همه جانبه کش��ور را با گام های
ب ی بازگشت به عقب خواهد راند .فکر نخبگان یک کشور است
که به ارتقای جایگاه کشور در سطح جهان م ی انجامد .پس در
ش��رایط فعلی ،نخبگان و برامدگان انتخابات ریاست جمهوری
24خرداد باید به تولید ثروت بیندیشند و توسعه را از مسیر تولید
ثروت محقق س��ازند .منظور از تولید ثروت ،پول نیست بلکه
ظرفی ت های تولیدی کشور است که باید در بخش های مختلف
جامعه متبلور شده و در خدمت رفاه و سعادت ملت قرار گیردg.
مثلث شماره 172
رفع فقر و ناب رابری اقتصادی و تالش ب رای نیل به توسعه
پایدار ،دغدغه اصلی حاکمیت و مدی ران اقتصادی هر جامعه از
جمله ای ران است .اما اگر در فرایند سیاستگذاری اقتصادی و از
خالل تئوری های کالن اقتص��ادی و برنامه ریزی های صورت
گرفته نه تنها ش��اهد کاهش این دو پدیده نباشیم ،بلکه ابعاد
متنوع و پیچیده ان نیز تش��دید ش��ود ،در این ص��ورت عالوه
بر نگران��ی مصلحین اجتماع��ی و فع��االن محی ط فرهنگی
و اجتماع��ی ،یافت��ن راه حل جام��ع مبتن ی بر فک��ر اقتصادی
س��ازمان یافته ب رای فعال کردن ظرفی ت های نظام اقتصادی
در دس��تور کار قرار م ی گی��رد .هرچند اقتصاد ای��ران از دی رباز از
نارسایی و مشکالت مزمن س��اختاری رنج م ی برد و مرور تاریخ
روابط اقتصادی در کشورمان نش��انگر دخالت دولت در اقتصاد
بوده ،به نحوی که مسئوالن سیاسی سرنوش��ت اقتصاد را در
دست خود گرفته و ماهیت نظام اقتصادی به صورت مستقل از
دخالت سیاست پیشگان شکل نگرفته و در این دوره طوالنی نه
تنها اقدام بایسته ای در خصوص کوچک کردن دولت و اصالح
ساختارها از جمله نظام بانکی و نظام مالیاتی و کنترل تورم و نرخ
ارز و نظایر ان به صورت بس��ته جامع و کاملی صورت نگرفته
اس��ت ،بلکه بعضا تصمیمات نادرستی اتخاذ ش��ده که مغایر
بنیان های نظری مبتنی بر فعال سازی ظرفیت اقتصادی کشور
بوده ،مشکالت جدیدی پدید اورده و پیامدهای این تصمیمات،
تاثی رات منفی بر زندگی مردم گذاش��ته و امروزه مردم در استانه
انتخاب مسیر جدید اقتصادی کشور ،نقش��ه راه منسجمی از
مدل ها ،تئوری ها و برنامه ریزی موفق اقتص��ادی ندارند و باید
در انتخابات 24خرداد با درس اموزی از گذشته ،مسیر جدیدی
با ترکیبی از نقاط قوت تجربیات گذش��ته کشور و تجربه سایر
کش��ورها و مبتنی بر مبانی نظری متناسب با محیط تاریخی
و فرهنگ��ی ویژه ای ران ،پی��ش روی خود ق��رار دهند.به منظور
ارزیابی دقیق از انچه در 30سال گذشته اتفاق افتاده است ،تفکر
اقتصادی حاکم بر دولت ها در این س��ال ها قابل تقسیم به سه
دوره تاریخی و سه گونه نظریه پردازی اقتصادی است.
در ای��ن دوره ،کت��اب «اقتصادنا»ی ش��هید صدر ،منبع
قابل اتکای دست اندرکاران اقتصادی کش��ور بود که با استناد
به اموزه ه��ای دینی در ص��دد برامدند معای��ب اقتصادی نظام
سرمایه داری و سوسیالیستی را توامان بر افتاب افکنند و صالی
اقتصاد اس�لامی را به عنوان بدیل این دو نظام مطرح کنند .اما
نکته مهم این بود که این کتاب بیش از انکه برخوردار از جنبه
ایجابی و اثباتی اقتصاد اسالمی باشد و به ط راحی نقشه جدید
اقتصادی نظام نوپای برامده از انقالب بپردازد ،بیشتر به نفی و
رد نظام اقتصاد سرمایه داری و سوسیالیستی پرداخته و با رویکرد
سلبی تدوین شده بود .بناب راین در این دوره به دلیل فقدان تئوری
منسجم اقتصادی ،ط راحی نظام اقتصادی با چالش مواجه شد؛
به صورتی که نیاز به فرصت کافی ب��رای اجماع نظر نخبگان،
بیش از پیش احساس م ی شد؛ اما تعمیر قطار اقتصادی در حال
حرکت و ساماندهی معیشت مردم و اداره جنگ ،اقتضائات خاص
افزایش ثروت ملی و سرانه اقتصادی صورت گرفت و تکنولوژی
تولید به روز ش��د ،اما به دلیل فقدان دیدگاه جامع ،کالن نگر و
فرا بخشی تصمیم گیرندگان اقتصادی ،شکاف طبقاتی ایجاد
ش��د که م ی توانس��ت از طریق پرداخت بیمه بیکاری به اقشار
اسی ب پذیر ،از گسترش ش��کاف طبقاتی جلوگیری نماید؛ اما
برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در س��ال ،1384اغاز اتخاذ
راه حل بدیل ب رای اقتصاد ای ران بود که سیاس��ت «توزیع مجدد
درامد» نام گرفت.
61
محمد
خوش چهره
معتقد است که
نباید نیروهای
سیاسی در
انتخابات شعار
بازتوزیع درامد
را مطرح کنند،
چراکه تحقق این
شعار به معنای
حرکت در
مسیر اقتصاد
سوسیالیستی
است
علوم سیاسی
مثلث شماره 172
توزیع ثروت بهجای توزیع مجدد درامد
2
تو گو با محمد خوش چهره درباره سیاست های اقتصادی نامزدها
گف
کمتر از یک ماه دیگر به برگزاری انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری کشورمان باقی است و بحث ها در این
خصوص از زوایای مختلف داغ است .در بیان کاندیداهای مطرح ،مس�ائل اقتصادی جایگاه ویژه ای دارد ،اما ایا انتخابات
پیش روانتخابیمیانحامیانتوزیعمجدددرامداستیاطرفدارانتوسعهوتغییر؟اینسوالوجزئیاتبیشتررادرگفت وگو
با محمد خوش چهره ،استاد اقتصاد دانشگاه تهران ،نمایندهمجلسهفتم و رئیس فراکسیون اصولگرایان مستقل به بحث
وبررسی گذاشتیم.
مینا علی اسالم
اقای دکتر! ایا در ایران نزاع س�نتی میان راس
ت
و چ�پ اقتص�ادی ی�ا حافظ�ان وض�ع موجود و
عدالتخواه�ان و طرف�داران توس�عه و تغییرات
رادیکال به معنای واقعی وجود دارد؟
lما در ای ران اساسا دچار نوعی اشفتگی در نظر و
عمل هستیم .اگرچه میان دیدگاه های راست و چپ تفکیک
قائل م ی شویم ،اما هیچ مکتبی در کشورمان به طور کامل
وجود ندارد .نه نئولیب رالیسم اقتصادی یا مکانیسم قیمت ها
در اقتصاد ازاد و نه نظام متمرکز دستوری یا سوسیالیستی و
نه اقتصاد اسالمی .یعنی دانشگاه های ما هیچ کدام به طور
کامل و مطلق به عنوان یک مکتب غرب یا شرق به تبیین
نظریات نم ی پردازند .بناب راین برخ��ی به طور کامل اقتصاد
ازاد را نقد م ی کنن��د ،در حالی که چنی��ن اقتصادی به طور
مطلق در ای ران وجود ندارد .یعن��ی در ای ران نه به طور کامل
نظام اقتصاد دولتی وجود دارد و نه سرمایه داری .از نظر نوع
نظام اقتص��ادی ،دارای اقتصاد مختلط هس��تیم و از نظر
62
مکتب فکری نیز مختلط هس��تیم و این مس��اله ریشه در
محافل علمی و دانشگاهی ما دارد .ما در ایران نه روش های
سوسیالیستی را به طور کامل پذیرفته ایم و نه سرمایه داری
را .در ای ران با ملغمه ای مواجهیم که به واقع التقاطی است و
بر همین اساس شاهدیم که سه دولت با تابلوهای مختلف
و به ظاه��ر جهت گیری های مختلف اقتص��ادی روی کار
م ی ایند ،اما خروج ی ها و عملکرد مشابهی در حوزه اقتصاد
دارند .مثال هر س��ه ش��عار م ی دهند که باید دولت کوچک
شود ،اما در عمل م ی بینیم که حیطه دخالت دولت و حجم
ان بیشتر م ی شود و ...
اش��کال اقتصاد ای ران قبل از انکه به این بپردازیم که
اقتصادمان چپ است یا راس��ت ،دولتی است یا ازاد ،در این
است که دولت در حوزه هایی که نباید باشد ،حضوری پررنگ
دارد و در عرصه هایی که باید حضوری پ ر رنگ داشته باشد،
لو نقل ،بهداشت و سالمت،
فعال نیست مانند مسکن ،حم
اموزش و پرورش ،ورزش همگانی و رایگان و...
به موضوع اصلی بح�ث بازگردیم؛ ایا انتخابات
24خ�رداد انتخابی می�ان ایده توس�عه خواهی
اس�ت یا توزیع مجدد درام�د و انچ�ه ب ه عنوان
گفتمان عدالتخواهی مطرح است؟
lقض��اوت در این خص��وص زودهنگام اس��ت.
پیگیری هر یک از دو دیدگاه بس��تگی به جریان ،دیدگاه یا
شخصی دارد که نهایتا در انتخابات پی ش رو پیشتاز و موفق
خواهد بود .بعد از جنگ تحمیلی سه جریان تحت عنوان
س��ازندگی ،اصالحات یا تابلویی تحت عن��وان مهرورزی و
عدالت بر سر کار امدند و به رغم اختالف سالیق و نزاع های
سیاسی متفاوت ،بسیاری از کارکردهایشان در حوزه اقتصاد
مشترک بود .علت این است که ما سطحی نگاه م ی کنیم.
در ظاهر ممکن است تابلوها متفاوت باشد ،اما خروج ی ها
اغلب به یکدیگر ش��باهت دارند .این شباهت ها به ویژه در
یک دهه اخیر که دولت نهم و دهم تصویری واقعی از خود
نشان داد ،بیش��تر نمایان شد .در س��ال های بعد از جنگ
هر دولتی که بر س��ر کار امد ب ر خالف ادعاها و ش��عارهای
داده شده از همان ابتدا وابس��تگ ی ها یا به عبارتی طمعش
به درامد نفت��ی روز به روز افزای��ش م ی یافت ،به طوری که
در پای��ان فعالیت دولت در مقایس��ه با ابت��دای کار دولت،
بودجه اش بیش��ترین وابس��تگی را به نفت داشت و در این
میان تنها می زان بهره مندی دولت ها از درامد نفتی باتوجه
به قیمت جهانی نفت متفاوت بود.
اکن��ون در دولت دهم ،کش��ور در اوج وابس��تگی به
درامدهای نفتی اس��ت .به طوری که هیچ بودجه ای بعد از
انقالب به این اندازه وابس��ته به نفت نبوده و همین می زان
وابس��تگی دلیل محوری اس��ت که امریکا ما را در زمینه
اقتصاد و مخصوصا درامدهای ارزی ناشی از نفت اسی ب پذیر
دیده و بیشترین فشارها را در حوزه اقتصاد ان هم به صوت
تحریم های اقتصادی و در راس ان تحریم های نفتی و ارز
حاصل از ان اعمال کرده است.
از طرفی باتوجه به درامدهای افس��انه ای نفت که در
ت�ا اینج�ا از گفته ه�ای نامزده�ای مط�رح چ�ه
نتیج ه ای م ی توان گرفت؟
lتوزیع درامد روشی مثبت ب رای هر دولتی است،
در حالی که توزیع مجدد درامد روش��ی غیرس��ازنده است.
توزیع مجدد ثروت و درامد معموال در کشورهایی که انقالب
م ی کنند اعمال م ی شود تا مرهمی باشد ب رای زیان دیدگان
در نتیجه انقالب .به بیان دیگر در کش��ورهایی که انقالب
صورت م ی گی��رد ،به واس��طه تغییر مالکی��ت ،روند تولید
مختل م ی ش��ود و دولت ب رای کمک به فق را ،پولی را توزیع
م ی کند .این کار نوعی فرصت س��ازی ب رای ش��کل گیری
شرایط تولید است.
ب��ه ای��ن ترتی��ب توزی��ع مج��دد ب��رای نظ��ام
جمهوری اسالمی بعد از سه دهه ،اساس��ا مناسب نیست.
اقدام به این کار بعد از س��ی س��ال به معنای ان است که
تازه ب��ه اندازه ای فق��ر در جامعه زیاد ش��ده ک��ه باید پولی
در میان مردم توزیع ش��ود ،یعن��ی به جای انک��ه به فکر
اصالح اش��تباهات باش��یم و بپذیریم که در مواردی اشتباه
پیش رفته ایم ،افتخار م ی کنیم که اق��دام به توزیع پول در
جامعه م ی کنیم .فرام��وش کرده ایم که توزی��ع پول ب رای
کشورهای سوسیالیس��تی اس��ت .اینکه بعد از سی سال
هنوز در زمره وعده های انتخاباتی نامزدها صحبت از توزیع
پول م ی شود ،ماهیتا غلط است ،اما از انجا که وضع کشور
از نظر اقتصادی نامناسب اس��ت ،م ی تواند اقدام ی مسکن
وار باش��د .بناب راین توزیع مجدد درام��د نم ی تواند اقدامی
دائم ی و کلی باش��د .هر کش��وری باید به عنوان یک شرط
الزم ،تولی��دات خ��ود را ارتقا ده��د ،اما این کافی نیس��ت.
در مقاب�ل گفتمان توزیع مج�دد درامد ،وضعیت
گفتمان توسع ه خواهی را در شرایط کنونی کشور
چطور م ی بینید؟ ای�ا این گفتم�ان در انتخابات
پی ش رو اقبالی خواهد داشت؟
lمن بیش از بیس��ت سال اس��ت که در دانشگاه
توسعه را تدریس م ی کنم .اولین اشکال توسعه ،عدم تعریف
یا درک صحیح ان در نظام تصمیم گیری ،سیاست گذاری و
برنامه ریزی ماست.
اگر یک تعریف دقیق و مفهومی از توس��عه نداشته
باش��یم ،هر اقدامی را توس��عه تلقی م ی کنیم .توس��عه به
معنای فرایند بهبود و حرکت به سوی وضع مطلوب است.
وضع مطلوب نیز باید تعریف ش��ود .مطل��وب یک جامعه
سوسیالیستی ،اشتراکی کردن و مالکیت عمومی است و در
یک جامعه سرمایه داری ،مطلوب به معنای افزایش مصرف
اس��ت .توس��عه در نگاه دینی به معنای رفاه مادی و تعالی
معنوی اس��ت و تعالی معنوی یعنی ارام��ش دادن به افراد
ن ترویج مکارم
جامعه و ارتقای کرامت انسانی انها و به تبع ا
اخالقی همچون عدالت و خوشرویی و نشاط و شادابی .اگر
چنین توسع ه ای را در کش��ور پیش گیریم ،مطلوب خواهد
بود .مقام معظم رهبری در پاس��خ ب��ه دغدغه هایی که در
محیط اکادمیک و دانشگاهی داش��تیم به صراحت اعالم
کردند که پیش��رفت باید جایگزین واژه توس��عه در محیط
علم ی شودg .
مثلث شماره 172
lبرخی در شرایط موجود مجبورند انفعالی عمل
کنند ،یعنی وضعیت اقتصادی کشور قطاری در حال حرکت
است که متوقف س��ازی ان یا به عقب برگرداندنش توسط
رئی س جمهور بعدی ممکن نیس��ت و بر این اساس دولت
جدید هم مجبور اس��ت برخ��ی سیاس��ت ها را ادامه دهد.
یکی از مصادیق توزیع مجدد درامد ،توزیع یارانه هاس��ت.
صدا و س��یما از اکثر کاندیداهای مط��رح یک اعتراف مهم
گرفت؛ همه انها به جز یکی ،دو نفر مدعی شدند که مسیر
هدفمندی یارانه ها را ادامه م ی دهن��د با این توجیه که یک
قانون است و این خود منش��اء ترس است .این سوال است
که اگر هدفمندی یارانه ها یک قانون است تا چه زمان این
قانون ادامه خواهد داشت.
به این ترتیب اعطای یارانه ها که نوعی توزیع مجدد
درامد یا به معنای دقی ق تر توزیع پول اس��ت و افراط در ان
حتی می تواند کرامت انس��انی را زیر سوال ببرد ،در دولت
بعدی کماکان ادامه خواهد داش��ت .م��ا در مجلس هفتم
مخالف اجرای طرح هدفمندی بودیم ،گرچه به وضع موجود
انتقاد داشتیم .از دید ما اینکه دولتی حرف غیر کارشناسی
بزند و نام ان را طرح هدفمندی یارانه ها بگذارد ،مشکل ساز
بود و بر همین اس��اس طرح مذکور در مجل��س هفتم به
تصویب نرس��ید .اما در مجلس هش��تم نهایتا این طرح به
قانون تبدیل ش��د و این قانون ناقص هم ان گونه که باید
مورد التزام قرار نگرفت.
بناب راین طرح هدفمندی نوعی توزیع پول میان مردم
اس��ت در حالی که ما در همان ابتدای ط��رح این موضوع
تاکید داشتیم که اگر کش��ور 10هدف مهم پی ش رو داشته
باشد ،طرح هدفمندی دهمین انهاست ،تازه اگر به درستی
اجرا شود ،اما اولویت کش��ور قطعا طرح هدفمندی نیست
که متاسفانه اولویت هم شد .بعدها معلوم شد که تاکیدها
تفاوت توزیع مجدد درامد و توزیع درامد و ثروت
در چیست و ایا اس�تمرار سیاست توزیع مجدد
درامد برای نظام جمهوری اسالمی در چهار سال
اینده مطلوب است؟
علوم سیاسی
چند سال اخیر عاید ای ران شد -به طوریکه میانگین قیمت
نفت عددی معادل صد دالر در هر بش��که و درامدی بالغ بر
صد میلیارد دالر بابت فروش نفت و میعانات نفتی داشته ایم-
باید وضعیت بودجه ای به مراتب بهتر از این م ی شد .در واقع
درامدهای نفتی نباید اس��اس بودجه ریزی در کشور باشد،
بلکه باید به عن��وان درامدهایی حاش��ی ه ای و ذخیره مورد
اس��تفاده قرار گیرد؛ مانند کش��ور نروژ .چرخه اقتصاد باید
از طریق کس��ب مالیات و س��ایر درامدها مانند اصل 44و
فروش دارای ی ها یا به کارگیری منابع بانکی -که البته اکنون
به شدت در خطر اس��ت و بانک ها در اثر طرح های زودبازده
و مسکن مهر به واسطه عدم بازگش��ت منابع در وضعیت
قابل تامل و شکننده ای هستند -م ی چرخید .بر این اساس
ش��عارها و جهت گیری های اولیه هم کافی نیست ،یعنی
صرف اینکه ف��رد یا گروهی در ای��ام رقابت های انتخاباتی
شعارهایی م ی دهند که نمایانگر وضعیت اقتصادی کشور
در اینده نیست ،بلکه برنامه های یک تیم ،جهت گیری های
اقتصادی کاندیداها و الزامش��ان به قانون و میزان تعلق و
احترام انها به اسناد باالدس��ت مانند چشم انداز بیس ت ساله
و برنامه های توس��عه پنج س��اله م ی تواند امیدوار کننده و
مثمرثمر باشد.
به این ترتی��ب من قضاوت در م��ورد پیروزی یکی از
دو دیدگاه حامی توزیع مجدد درامد یا توس��ع ه خواهی را در
انتخابات پی ش رو زودهنگام م ی دانم و حتی اگر در انتخابات
وعده هایی داده م ی شود که مشخ ص کننده جهت گیری به
سوی یکی از این دو دیدگاه اس��ت ،باید صبر کرد و منتظر
ماند تا در عمل شاهد التزام نامزد پیروز به وعده های داده شده
باشیم ،چراکه میان ش��عارهای داده شده در ایام انتخابات و
متعاقب ان رفتار عملی ،تفاوت های معن ی داری وجود دارد.
البته اگر سابقه افراد تا اندازه ای شفاف باشد م ی تواند مبنایی
ب رای قضاوت اولیه باشد.
و مخالفت های ما درست بود چراکه در نامگذاری سال بعد
از ان ،مقام معظم رهبری بر تولید ملی و حمایت از سرمایه
و کار تاکید مشخص داش��تند .این نامگذاری نشان داد که
اولویت باید تولید باش��د یعنی به ج��ای حمایت از طبقات
پایین -البته در بهترین ش��کل اجرای طرح هدفمندی -با
ارتقای درامد طبقات پایین ،به انها خدمت کنیم که ارتقای
درامد هم از طریق کس ب و کار و به معنی دقی ق تر به واسطه
رفع موانع پیش روی تولی��د داخلی ممکن خواهد بود .یک
کشاورز با دسترنج خود محصولی را تولید م ی کرد و از طریق
ان کسب درامد م ی کرد ،نه اینکه با واردات بی رویه امکان
تولید را از کش��اورز بگیریم و با پرداخت مح��دودی یارانه،
مدعی کمک به طبقات پایین جامعه شویم .به این ترتیب
اساس مساله توزیع مجدد درامد زیر سوال است.
شرط کافی این اس��ت که درامد ملی ناش��ی از تولید ملی
چگونه میان مردم تقسیم شود .ایا اکثریت مردم از مواهب
تولید ملی و درامد ناش��ی از ان بهره مندن��د یا صرفا درصد
مح��دودی برخوردارند که در این صورت ش��کاف طبقاتی
ش��کل م ی گیرد .به عبارت دیگر ما بعد از انقالب ش��اهد
رش��د اش��رافیت بودیم ،در حالی که توزیع ثروت به واسطه
درامدهای نفتی در جامعه زیاد بود .این نش��ان م ی دهد که
نحوه توزیع ثروت و درامد در جامعه ما به درس��تی صورت
نگرفته و این نکته مبین ان اس��ت که باید این دو روش را
از هم تفکیک کنیم .به این ترتیب انچه مهم اس��ت توزیع
مناسب ثروت و درامد اس��ت که در ای ران به توزیع عادالنه
شهرت دارد.
توزیع عادالنه ثروت و درامد تا ابد باید در هر کشوری
تداوم داشته باش��د .حال اینکه توزیع مناسب درامد در یک
کشور دنبال م ی شود یا خیر به نظام عملیاتی اقتصادی یک
کشور مربوط م ی شود .اکنون جنبش وال استریت در امریکا
نشان م ی دهد که توزیع مناسب ثروت و درامد در این کشور
صورت نم ی گیرد.
نکات
یکی از مصادیق توزیع مجدد درامد ،توزیع یارانه هاست.صدا و سیما از
اکثر کاندیداهای مطرح یک اعتراف مهم گرفت؛ همه انها به جز یکی ،دو
نفر مدعی شدند که مسیر هدفمندی یارانه ها را ادامه م ی دهند
توزیع درامد روشی مثبت برای هر دولتی است ،در حالی که توزیع مجدد
درامد روشی غیرسازنده است
توزیع مجدد ثروت و درامد معموال در کشورهایی که انقالب م ی کنند
اعمال م ی شود تا مرهمی باشد برای زیان دیدگان در نتیجه انقالب
توزیع مجدد برای نظام جمهوری اسالمی بعد از سه دهه ،اساسا مناسب
نیست .اقدام به این کار بعد از سی سال به معنای ان است که تازه به
اندازه ای فقر در جامعه زیاد شده که باید پولی در میان مردم توزیع شود
63
تحول یا توزیع؟
قطب های اقتصادی در انتخابات ریاست جمهوری چه باورهایی را روایت می کنند
رضا مجیدزاده /استاد دانشگاه
3
درنگ
کمتر از یک ماه به انتخابات ریاس��ت جمهوری خرداد
92باقی مانده است .حساسیت بسیار زیاد پی رامون انتخابات
ریاس��ت جمهوری تا حد زیادی به تعیین رویکرد کلی دولت
در زمینه کاالهای عمومی ،جهت گیری کلی بودجه و البته
تخصیص منابع صندوق رانت مربوط م ی شود .بناب راین جنبه
مهم انتخابات از منظر اقتصاد سیاسی در قطبیدگی نامزدها
به س��مت دو رویکرد کلی تحول یا توزیع انعکاس م ی یابد.
بدین ترتیب س��وال مهم درباره انتخابات 92این اس��ت که
گرایش اصلی نامزدها و حتی نامزد پیروز به سمت کدام گزینه
خواهد بود؟ ایا جهت گیری نامزدها به صورت مستقل از روند
گذشته و رویکرد رقبا شکل م ی گیرد یا گرایش به سمت یکی
از دو گزینه توزیع یا تحول وابس��ته به بافت اقتصاد سیاسی
جاری و عطف به ماسبق است؟ ایا افکارسنجی رای دهندگان
در این گرایش تاثیر دارد؟
علوم سیاسی
منطق رویکرد اقتصادی نامزدهای دولت
ب رای پی ش بینی قطبیدگی اقتص��ادی و رویکرد کلی
نامزدهای انتخاباتی در مدل های اقتصادی انتخاب عمومی
روی مفاهیمی همچون گروه های هم سود ،رای دهنده میانی،
اشکارس��ازی ترجیحات و رفتار رانت جویانه تاکید م ی شود.
چنین مفاهیمی ب راس��اس این دی��دگاه ایجاد ش��ده اند که
شهروندان در فرایند انتخابات به دنبال اشکار سازی ترجیحات
خود در زمینه تولید و تخصیص کاالهای عمومی هستند و
نامزدها ،ب رنامه ها و رویکردهای کل��ی اقتصادی خود را ب رای
صید بیش��ترین رای در تور انتخاباتی خ��ود ط راحی و تبلیغ
م ی کنند .طبق مفهوم رای دهنده میانی ،تحت قاعده اکثریت
و ترجیحات سازگار رای گیری ،رای دهنده میانی که ترجیحات
بینابینی داشته و گروه نسبتا بزرگتری را تشکیل م ی دهد تا
حدودی نتایج انتخابات را تعیین خواهد کرد ،اما اثربخش��ی
احتساب رای دهنده میانی یعنی فاعلیت مشارکت کنندگان
به می زان پاسخگویی دولت بعد از انتخابات بستگی دارد و در
صورتی که سازوکارهای الزم از قبیل فضای ازاد نقد سیاسی
وجود نداشته باشد ،انگاه احتمال بروز معضل تعهد ناسازگار
بیشتر است .یعنی نامزدهای انتخاباتی ب رای جذب و تهییج
توده ها وعده هایی م ی دهند که یا به انها پایبند نیس��تند یا
ش��رایط تحقق این وعده ها مهیا نیس��ت یا اینکه توانایی
براورده ساختن انتظارات معطوف به ان وعده ها را ندارند! از این
رو پاسخ به پرسش استقالل یا وابستگی رویکرد اقتصادی
نامزدهای انتخاباتی از س��ابقه جریان انتخابات تا حد زیادی
از انتظارات گروه های مشارکت کننده اثر م ی پذیرد .انتظارات
گروه های مختل��ف و البته رای دهنده میانی نیز بر اس��اس
مختصات کنونی خرده سیستم اقتصادی شکل گرفته است.
در حال حاضر چشم انداز بسیار نامطمئن و مکدر اقتصادی
به ویژه نگرانی از امکان دس��ت کم حفظ توان تامین معاش
باعث شده تا نقطه کانونی گروه های مختلف به سمت توزیع
متمایل باشد تا تحول یا رشد!
به عبارت دیگر اقتصاد ای ران در حال حاضر با یک تورم
رکودی بسیار شدید و کم نظیر دست به گریبان است؛ شدت
تورم افسارگسیخته به حدی است که حتی اعضایی از طبقه
متوسط نیز به مرز خط فقر رس��یده اند و ترجیحات شان به
مثلث شماره 172
64
سمت بهبود وضعیت توزیع درامد یا دست کم تثبیت اوضاع
اقتصادی متمایل است و بخش های بسیار اندکی از اعضای
این طبقه به سمت تحول یا رویکرد رشد محور گرایش پیدا
خ واهند کرد .گروه های کم درامد نیز عمدتا از جریان تعطیلی یا
توقف تولید به شدت اسی ب دیده و ترجیحاتشان به سمت یک
اوضاع باثبات با بهبود شرایط توزیع درامد در وهله اول است.
بدین سان رویکرد فعال گروه های اجتماعی عمدتا به
س��مت توزیع درامد و تثبیت اوضاع اقتص��ادی گرایش دارد
و نامزدها ب رای جلب بیش��ترین رای روی محور توزیع درامد
رقابت اشکاری دارند .البته طی سال های اولیه پس از انقالب
،57فضای کانونی کشور به سمت بهبود توزیع درامد متمایل
بود .تنها در سال 76بود که اثر پروانه ای افزایش جمعیت جوان
تحصیلکرده باعث ش��د تا نقطه کانونی انتخابات به سمت
تحول خواهی و رشد معطوف باش��د .از طرف دیگر نامزدها
تنها ب ه ترجیحات افراد توجه ندارند و نس��بت به رویکردهای
رقبای خود نیز واکنش نش��ان م ی دهند .ام��ا رویکرد رقبا به
شدت وابسته به مسیر است .طی چند سال گذشته ،سیاست
هدفمندس��ازی یارانه ها باعث ش��ده تا نقطه کانونی رقبای
انتخابات ریاست جمهوری نیز به سمت توزیع درامد و تثبیت
اوضاع اقتصادی متمایل باشد .علت این گرایش کانونی به
تغییر بافت طبقات اجتماعی از یک ط��رف و بافت اقتصاد
سیاس��ی از طرف دیگر بازم ی گردد؛ بافت طبقات اجتماعی
به واسطه مهاجرت گسترده افراد تحصیلکرده و افت درامد
بیشتر اعضای باقیمانده طبقه متوسط در داخل تغییر کرده
است که تحلیل پیامدهای ان در قطبیدگی مردم در انتخابات
خرداد 92نیاز به بحثی گسترده و مجزا دارد .اما بافت اقتصاد
سیاسی به واس��طه مفهوم گروگانگیری سیاسی دوره های
پیشین بازی ب رای دوره های پسین بازی دگرگون شده است.
مهمترین وجه این دگرگونی به سلطه راهبرد توزیعی در فضای
حالت بازی انتخابات مربوط م ی ش��ود .ولو در حد ش��عار نیز
نامزدهای انتخابات دوره یازدهم ناچار خواهند بود دست کم
به ادامه اعطای یارانه هدفمند پایبنده باشند .به همین دلیل،
محور رقابت بین نامزدهای انتخاباتی پی رامون توزیع و تثبیت
شکل گرفته اس��ت .در صورت انتقاد از سیاست های دولت
دهم نیز ،مسال ه یارانه در مرکز توجه انها قرار م ی گیرد .ضمن
اینکه از منظر اقتصاد سیاسی ،سیاستمداران رای طلب همه
هزینه ها و منافع ب رنامه های مختلف را به شکل واقعی انطور
که منطق اقتص��ادی در تصمیم گیری ها بیان م ی کند که از
کدام پروژه حمایت شود یا کدام رد ش��ود ،ارزیابی نم ی کنند.
چون صاحب منصبان سیاس��ی هر چند سال م ی بایست به
دنبال حمایت رای دهندگان باشند و از برنامه هایی طرفداری
کنند که منافع فوری و اش��کار و هزینه های نامعین و معوق
داشته باشد .به طور معکوس سیاستمداران پروژه هایی را که
هزینه های فوری و ب هراحتی قابل تشخیص دارند اما منافعی
دارند که کمتر قابل اندازه گیری است اما در بلند مدت بسیار
زیاد اس��ت ،رد م ی کنن��د .چنین تورش هایی ممکن اس��ت
سیاس��تمدار را به س��متی هدایت کند که پروژه های موجه
اقتصادی را رد کرده و پروژه هایی را بپذیرد که از لحاظ اقتصادی
غیرمنطقی هس��تند .در حال حاضر ،پروژه هدفمندس��ازی
یارانه ها چنین وضعیت��ی دارد .در الیحه بودجه مقرر ش��ده
اس��ت که از درامد 120هزار میلیارد تومان پی ش بینی شده
تا مبلغ 90هزار میلیارد تومان به م��اده 7قانون هدفمندی،
یعنی پرداخت به صورت یارانه نقدی و غی ر نقدی به مردم یا
اجرای نظام جامع تامین اجتماعی اختصاص یابد .همچنین
تا مبلغ س ی هزار میلیارد تومان نیز به اجرای مواد 8و 11قانون
هدفمندکردن یارانه ها اختصاص خواهد داشت .در صورتی که
تمام مبلغ در نظرگرفته شده جهت اختصاص به ماده هفت
قانون هدفمندی به صورت یارانه نقدی پرداخت شود ،در این
صورت مبلغ 90هزار میلیارد تومان که ب رای یک سال در نظر
گرفته شده با تقسیم بر 12ب رابر 7500میلیارد تومان ب رای هر
ماه خواهد شد .با توجه به اعالم معاونت ب رنامه ریزی و نظارت
راهبردی ریاست جمهوری ،در اجرای مرحله دوم هدفمند کردن
یارانه ها ،پرداخت های مستقیم ب رای همه یکسان خواهد بود،
ولی افزایش قدرت خرید ب رای هفت دهک اول اتفاق م ی افتد.
اگر تع داد دریافت کنندگان یارانه را حدود 75میلیون نفر در نظر
بگیریم ،مبلغ یارانه هر فرد چیزی در حدود ماهیانه صد هزار
تومان خواهد شد .البته این مبلغ ،مجموع یارانه نقدی و یارانه
پرداختی نان است .ه ر چند ممکن است قسمتی از این یارانه
به صورت غی ر نقدی ب��ه مردم پرداخت ش��ود .بدین ترتیب،
برخی از نامزدهای انتخاباتی در برنامه ه��ای خود عالوه بر
اختصاص بیش��تر محتوا به مس��اله یارانه از امکان اعطای
مبالغ بیشتر توسط خود یا در صورت ب رنامه های بدیل سخن
به میان اورده اند.
در حال حاضر ،اثار و پیامدهای سیاست هدفمندسازی
یارانه ها مهمترین زمینه بحث درباره سیاست اقتصادی است.
با این وجود نگرش بلندمدت به روندهای منجر به ش��رایط
نابس��امانی در تولید داخل ،ش��دت واردات و افزایش سطح
عمومی قیمت ها نشان م ی دهد که بیماری هلندی ،مهمترین
علت توریم شدید حال حاضر است.
عالوه بر این هنگام اجرای سیاس��ت هدفمندس��ازی
یارانه ها تعادل بازار پول به علت افزایش قیمت تس��هیالت
عموم ی یعنی برق ،اب و گاز و حامل های انرژی به س��مت
انقباض جابه جا شد و به همین علت مقدار نرخ بهره به سمت
افزایش تمایل یافت .البته دول��ت همزمان اقدام به پرداخت
نکات
شهروندان در فرایند انتخابات به دنبال اشکار سازی ترجیحات خود در زمینه تولید
و تخصیص کاالهای عمومی هستند و نامزدها برنامه ها و رویکردهای کلی اقتصادی
خود را برای صید بیشترین رای در تور انتخاباتی خود طراحی و تبلیغ می کنند
چشم انداز بسیار نامطمئن و مکدر اقتصادی به ویژه نگرانی از امکان دست کم
حفظ توان تامین معاش باعث شده تا نقطه کانونی گروه های مختلف به سمت
توزیع متمایل باشد تا تحول یا رشد
رویکرد فعال گروه های اجتماعی عمدتا به سمت توزیع درامد و تثبیت اوضاع
اقتصادی گرایش دارد و نامزدها برای جلب بیشترین رای روی محور توزیع درامد
رقابت اشکاری دارند
شرایط
اقتصادی کشور
این تمایل را به
شدت در میان
توده ها افزایش
داده است تا از
نامزدی حمایت
کنند که بیشتر
بر سیاست توزیع
پای می فشارد تا
تحول
علوم سیاسی
تقسیم کار و تخصص گرایی و فناوری
جمعیت جوان تحصیلکرده به همراه رش��د نس��بی
صنایع جدید طی چندین دهه گذش��ته باعث شده تا می زان
تقسیم کار و تخصص گرایی به شدت افزایش یابد .اما افزایش
تقسیم کار و تخصص گرایی که با افزایش می زان عدم تقارن
اطالعات بین گروه های مختلف همراه بوده ،ایجاب م ی کرده
تا گرایش دولت به عنوان مجری و ضابط قراردادهای اجتماعی
به سمت کاهش عدم تقارن و تضمین حق مالکیت گروه های
مختلف پیش برود .این در حالی است که سطح تقسیم کار
در ساختار دولت به شدت کاهش یافته و ب رای نمونه گروه های
شب ه دولتی به کرات در عرصه های مختلف ورود کرده اند .در
نتیجه از یک طرف ناس��ازگاری بین سطح تخصص گرایی
در بخش دولتی و غیردولتی افزای��ش یافته و از طرف دیگر
ب ی انضباطی مالی دولت طی هشت سال گذشته بر می زان این
عدم تقارن افزوده است ،اما مهاجرت گسترده تحصیلکردگان
موجب ش��ده تا نامزدها از این منظر فش��ار بس��یار اندکی را
احساس کنند.
مثلث شماره 172
یارانه نقدی ک��رد .در نتیجه منحنی تقاض��ای کل افزایش
یافت .پرداخت یارانه نقدی به معنای این است که گروه های
کم درامد دریافت یارانه را به عنوان درامدی دائمی تلقی کرده
و چون میل نهای��ی به مصرف انها باالس��ت می زان مخارج
مصرفی خود و در نتیجه تقاضا ب��رای کاالها را باال م ی ب رند.
از طرف دیگر افزایش قیمت نهاده ها به واسطه اجرای طرح
هدفمندی باعث م ی شود تا تولیدکنندگان ب رای پاسخ به تقاضا
نیازمند دریافت نقدینگی و تسهیالت بیشتر باشند ،اما نرخ
بهره یا نرخ س��ود بانکی گرایش به افزایش دارد .از این روی
تولیدکنندگان در وضعیت پارادوکس نقدینگی قرار م ی گی رند
و امکان پاسخ به تقاضا در کوتاه مدت امکان پذیر نیست .از این
روی واردات کاالهای مصرفی افزایش م ی یابد ،اما در اقتصاد
داخلی منحنی عرضه کل به سمت انقباض جابه جا شده و اثار
تورم رکودی مشاهده م ی شود .به علت اثر تورمی فشار تقاضا،
دوباره سطح عمومی قیمت ها افزایش م ی یابد ،اما اینکه در
نهایت تولید داخلی نسبت به سطح تولید پیش از هدفمندی
یارانه ها بیشتر باشد یا کمتر به ضریب تکاثر منحنی تقاضای
کل وابستگی دارد .این ضریب تکاثر زمانی باعث انتقال بیشتر
منحنی تقاضا و افزایش تولید به می زانی بیش��تر از افزایش
قیمت م ی ش��ود که حساسیت س��رمایه گذاری به نرخ بهره
پاسخ داده شود .عالوه بر این ضعیف بودن وضعیت بهره وری
در ای ران نیز به تش��دید زمینه تورم رکودی در نتیجه اعمال
سیاست هدفمندسازی یارانه ها دامن زده است .در صورتی که
پیش از اعمال این سیاست روی افزایش بهره وری و کارایی به
ویژه بنگاه های ارائه دهنده تسهیالت عمومی تمرکز م ی شد؛
امکان جلوگیری از بروز تورم افسارگسیخته وجود داشت.
این حال��ت از مهمترین عوارض گرفت��اری اقتصاد به
بیماری هلندی است .بیماری هلندی زمانی به وجود م ی اید
که قیمت یک دارایی دارای به��ره مالکانه به صورت برون زا
افزایش یابد .در صورتی که پول حاصل از این افزایش شدید
قیمت بدون وجود بستر ظرفیت جذب به اقتصاد تزریق شود،
باعث افزایش پای��ه پولی و در نتیج��ه افزایش تقاضای کل
خواهد شد .در کوتاه مدت عرضه نم ی تواند افزایش تقاضا را
پاسخ گوید و از این روی سطح قیمت ها باال م ی رود .افزایش
سطح قیمت ها باعث افت ارزش پول ملی و در نتیجه کاهش
قیمت نس��بی کاالهای وارداتی به کاالهای مش��ابه داخلی
خواهد ش��د .بناب راین واردات کاالهای قابل مبادله به شدت
افزایش یافته و کااله��ای غیرقابل مبادل��ه مانند زمین که
مشمول افزایش ارزش به واسطه تورم هستند مورد تقاضای
بیشتری قرار م ی گی رند تا افراد بتوانند قدرت خرید و ثروت خود
را در شرایط تورمی حفظ کرده یا افزایش دهند .بدین ترتیب
در بلندمدت ترکیب تولید ملی به نفع کاالهای وارداتی مشابه
تغییر کرده و التهاب کاذب در بازار دارای ی های حامل بار تورم
مانند زمین ،طال ،دالر و پیکان (در دهه )70به وجود م ی اید.
بناب راین به عنوان تصویری کل��ی از وضعیت موجود
موثر ب��ر قطبیدگی اقتص��ادی دولت دس��ت کم طی چهار
سال اتی م ی توان گفت که نبود سیاست منظم و استراتژی
بخشی مشخص ،وجود گروه های ذینفع و فقدان اطالعات،
عدم حمایت از فضای رقابتی به واسطه حضور سازمان های
شب ه دولتی در اقتصاد و اجرای پرهزینه مقررات ،هزینه باالی
مبادله ،خنثی شدن اثر سیاست بازتوزیعی مانند هدفمندی
یارانه ها به واس��طه تورم ش��دید ،عدم کنترل موثر نرخ بهره،
تضعیف پ��ول ملی ،فق��دان کنترل تورم ،فقدان اس��تقالل
بانک مرکزی و انحراف سیاست حمایت تعرفه ای و افزایش
قدرت انحصاری برخی از تولیدکنندگان داخلی از مهمترین
مش��خصه های اقتصاد ای ران در حال حاضر هستند .چنین
تصویری ایجاب م ی کند که ذهنیت اصل��ی نامزدها نیز به
سمت تثبیت اوضاع معطوف باشد که لزوما به معنای توجه به
توزیع نیست .گرچه قاعده بازی به سمت توزیع و افزایش انتظار
شهروندان به سمت مسائل توزیعی گرایش یافته ،اما تخریب
شدید س��اختار اقتصادی ،توجه به اصالح ساختار اقتصادی و
قواعد بازی را الزامی م ی سازد .چنین اصالحی به زمانی بیش
از چهار سال نیاز دارد ،اما مقدمه ای ضروری ب رای اندیشیدن
به رشد است؛ گرچه بین چنین اصالح و رشد یا تحول خواهی
مرز روشنی نم ی توان کشید زی را اصالح ساختاری نیز بخشی از
تحول خواهی و رویکرد رشد محور اقتصادی به شمار م ی رود.
بناب راین س��وال اصلی این اس��ت که چنین پارادوکسی در
انتخابات 92چگونه حل خواهد شد؟ ایا نامزدها صرفا به جلب
رای بر اساس شعار توزیعی م ی گروند یا به مقتضیات اقتصاد
کشور م ی اندیشند و ب رنامه ای ب رای ان ط راحی م ی کنند؟
در واقع درک چگونگی حل چنین پارادوکسی به افزایش
قلمرو تحلیل از مس��ائل داخلی و دغدغه توزیعی گروه های
رای دهنده نیاز دارد .سیس��تم جامعه به طور کلی هشت بُعد
اصلی دارد که این ابع��اد بر یکدیگر اثر گ��ذارده و به صورت
دانه های تسبیحی که با یک ریسمان به هم متصل هستند
موقعیت ه��ر بعد ،موقعی��ت ابعاد دیگر را به خود مش��روط
م ی کند .بناب راین قطبیدگی دول��ت به طور کلی به موقعیت
و چیدمان این ابعاد در حال حاضر بس��تگی دارد .به عبارت
دیگر س��اختار جامعه ،ابرریسمانی از کنش��گرانی با منابع و
منافع متفاوت و گاه متضاد است که حاصل کنش های انها بر
وضعیت یکدیگر و وضعیت کل سیستم در دوری یا نزدیکی
ان به مسیر توس��عه اثر م ی گذارد .بناب راین در قالب ساختار
ابرریسمانی کنش منظور حلقه بازخوردی است که به افزایش
انگیزه همکاری و هماهنگی بین کنش��گران و میل انها به
تعاون م ی انجامد.
درجه تخصص گرایی و تقسیم کار ،سطح تکنولوژی،
س��ازه های ذهنی و نمایش رفتار عمومی ،جغ رافیا ،کیفیت
حکمرانی ،روابط اقتصادی ،می زان پیشرفته بودن سازمان ها و
اندازه بازارهای اقتصادی ،این هشت بعد را تشکیل م ی دهند
که موقعیت انها روی انگیزه افراد (به ویژه نامزدهای انتخاباتی
به عنوان محور تمرکز این نوشتار) ب رای انتخاب راهبردهای
مختلف اثر م ی گذارد.
سازه ذهنی و نمایش رفتاری
ناامنی تاریخی و شرایط به شدت متغیر جامعه باعث
شده تا سازه ذهنی ای رانیان بس��یار پیچیده و دور از دسترس
باشد ،اما به عنوان یک مش��خصه مهم ،به نظر م ی رسد که
نمایش رفتاری گروه های مختلف دارای الگوی ثابتی نبوده
و بیش��تر تابع جمع و هیجان��ات لحظه ای اس��ت .از طرف
دیگر اگر زمانی که رش��د درامد بیشتر از رشد جمعیت است
رشد جمعیت تشویق ش��ود ،اما زیرساخت الزم ب رای افزایش
درامد اماده نباشد انگاه درامد اهسته تر از جمعیت رشد کرده
و اقتصاد دچار تعادل سطح پایین یا دام جمعیت م ی شود .در
چند دهه اخیر ،گسترش ش��دید شه رنشینی در ای ران معلول
تش��دید ش��کاف درامدی بین مناطق ش��هری و روستایی،
تفاوت در بهره مندی از امکانات ،درامدهای انتظاری بیش��تر
در مناطق ش��هری ،ضعف نظام تولید در جوامع روس��تایی،
نارسایی سیاست ها و نظیر انهاست .به این ترتیب ،م ی توان
چنین نتیجه گیری کرد که گسترش شه رنشینی و شهرگرایی
در ای ران مانند بسیاری از جوامع در حال توسعه نشات گرفته از
روابط ،مناسبات و ساختارهای تولیدی و اقتصادی و در نهایت،
از الزامات و ضرورت های توسعه نبوده و نم ی توان از این نماگر
مانند کشورهای توس��ع ه یافته به عنوان معیاری از پیشرفت
و توسعه برامده از پویایی اقتصاد و توس��عه یاد کرد .بخش
اعظم افزایش جمعیت شهری کشور از مهاجرپذیری یا تغییر
موقعیت روستا به شهر یا جذب و ادغام روستاها در شهر است.
در سال های یادشده تعداد زیادی از شهرها از بافت روستایی
65
ایجاد شده و تعداد زیادی از نقاط روستایی با اراضی کشاورزی
قابل توجه و حاصلخیز در نتیجه توسعه شهری تغییر کاربری
داده و توسط این نواحی بلعیده و از چرخه تولید خارج شده اند.
به این ترتیب نامزدهای انتخاباتی بیش��تر توج��ه خود را به
حافظه موقت گروه های مختلف مردم معطوف داش��ته و در
حال حاضر نیز مس��اله توزیع درامد و تثبیت اوضاع در جلب
حافظه موقت بسیار اثربخش خواهد بود ،هرچند با ضروریات
و اقتضای توسعه کشور سازگار نباشد!
علوم سیاسی
جغرافی�ای سیاس�ی و اس�تراتژیک و رویکرد
اقتصادی
منطقه منا (خاورمیانه و شمال افریقا) در بستر تحوالت
تاریخی بس��یار مهمی قرار گرفته است .اینکه این تغیی رات
ب رای کدام یک از گروه های بازیگر نقطه عطف باشند از منظر
تحلیل روندهای اتی این منطقه ضرورت دارد .گس��تره این
تغیی رات به حدی است که از شاخ افریقا تا مرزهای شب ه قاره
هند یعنی جغ رافیای استراتژیک پی رامون ای ران را در بر گرفته
است .از این رو ب رای تحلیل مختصات محیط خارجی و داخلی
الزم است بافت بازی داخلی و بی ن المللی ،فهرست بازیگران
داخلی و بی ن المللی و منطقه ای و قدرت چانه زنی انها مورد
تحلیل قرار گیرد.
در محیط داخلی جریان محافظه کار سنتی و انشعابی
یا انحرافی و نیروهای میانه رو تا تحولخواه یا چپ سنتی در
طرف دیگر قرار گرفته اند .اما ب رای انتخابات ریاست جمهوری
س��ال ،1392رقابت اصلی میان گروه ه��ای محافظه کار یا
اصولگرای سنتی و گروه های سنتی اندک میانه رو خواهد بود،
در حالی که این رقابت قبال میان گروه های به اصطالح چپ و
راست جریان داشت .بدین ترتیب فضای اقتصادی نیز به رغم
خصوص ی سازی از حالت رقابت واقعی به دور است .البته بافت
بازی به خاطر تجربه وقایع انتخابات س��ال 1388به گونه ای
ارام و بدون التهاب ب رای حاکمیت مطلوب اس��ت .از طرف
دیگر طیف میانه رو به دنبال ائتالف با گروه های به اصطالح
متمایل تر به اصالحات است تا دایره بزرگتری از رای دهندگان
را به خود جذب کرده و از این روی ب رای جذب رای دهنده میانی
و طیف مقابل تالش م ی کند.
اما نکته مهم اینک��ه گروه دولت به واس��طه افزایش
ناسازگاری با ائتالف غالب ،قدرت چان هزنی خود را تا حد زیادی
از دست داده اس��ت .طیف میانه رو تنها در بخش فرهنگ از
اندک قدرت چانه زنی برخوردار اس��ت و طی��ف غالب نیز در
بخش اقتصادی -سیاسی از قدرت چان هزنی مسلط برخوردار
است .با این وجود به واس��طه تحریم های بی ن المللی ،منابع
مالی دولت رو به کاهش اس��ت و ب رای جب��ران این کاهش،
ائتالف غالب تالش م ی کند تا درکنار ارام نگاه داشتن فضا،
به سمت وابستگی بین دولت و ملت حرکت کند .در صورت
چندقطبی ب��ودن فضا ،نتیجه ب��ازی انتخاب��ات 92به وزن
شبکه های حام ی – پیرو بازیگران وابستگی خواهد داشت.
اما تحوالت جمعیتی از بعد افزایش شدت مهاجرت از ای ران به
ویژه در میان دانش اموختگان سطح عالی باعث شده تا وزن
شبکه های حامی -پیرو گروه غالب بیشتر شود .گروه های
متمایل به طیف اصالح طلب و منتقد ،وزن بسیار اندکی دارند
و دلیل وزن اندک انها به وابستگی مال ی شان به منابع گروه
غالب مربوط م ی ش��ود .اما انتخابات 92تنها عامل موثر بر
وضعیت ای��ران در افق 1400نخواهد ب��ود .عالوه بر محیط
داخلی ،محیط خارجی نیز اثرگذاری معناداری بر روند توسعه
ای ران در افق مزبور دارد.
در محیط خارجی ،فهرستی نامتجانس از بازیگران وجود
دارد به طوری که عالوه بر تنوع بازیگران داخلی در هر قلمرو
حاکمیتی خارجی ،توزیع بس��یار ناب رابری از قدرت چانه زنی،
منابع و منافع در میان بازیگران بی ن المللی به چشم م ی خورد.
در فضای بی ن المللی پس از پایان جنگ سرد ،ایاالت متحده
امریکا به تثبیت هژمونی خود به عنوان تنها قطب مس��لط
مثلث شماره 172
66
در نظم جهانی تمایل داش��ته اس��ت .اما پس از جنگ سرد
قطب بندی سیستم جهانی از س��اختاری دو قطبی به سمت
ساختاری چندقطبی تحول یافته است ،زی را بازیگران متمایل
به دو اردوگاه غرب و شرق که با انگیزه افزایش قدرت ائتالف و
برداشت از ان به اتحاد جماهیر شوروی سابق یا ایاالت متحده
پیوس��ته بودند در فضای جدید در صورت استق رار کارتلی به
رهبری ایاالت متحده به س��هم اندکی از منابع جهانی دست
م ی یافتند .این دگرگونی در بافت بازی بی ن المللی باعث شد
تا اهمیت شرکت های فراملیتی انها را به بازیگرانی با قدرت
چانه زنی مسلط تبدیل نکند .امکان اجبار انها به همراهی با
تحریم های بی ن المللی این نکته را تایید م ی کند .با وجود تطور
شیوه تولید و افزایش اهمیت شرکت های فراملیتی ،دولت ها
مهمترین بازیگران عرصه بی ن الملل باقی مانده اند .به ویژه
ش��رکت های فراملیتی توانس��ته اند منافع خود را از مجاری
سیاست داخلی کش��ورها دنبال کنند .عالوه بر این در بافت
بی ن المللی بازیگرانی حضور دارند که منافع مختلفی را دنبال
م ی کنند ،اما حضور انها در بازی های متفاوت به معنای عدم
اثرگذاری بازی انها بر بازی های دیگر نیست.
ب رای الیه بندی بازی ه��ای بی ن المللی تودرتو م ی توان
محور تمرکز را بر منابع استراتژیک متمرکز کرد؛ منابع انرژی،
مغزافزار یا نخبگان فکری ،مناطق کم ریسک تولید و بازارهای
مصرف��ی از مهمترین منابع اس��تراتژیک در بس��تر اقتصاد
شبکه ای امروزی هستند .این منابع چندین کارکرد را به عهده
دارند؛ گروهی از انها مانند مناطق کم ریسک یا کم هزینه تولید
از هزینه تولید کاالها و خدمات در بس��تر اقتصاد ش��بکه ای
و ش��یوه تولید غیرمتمرکز م ی کاهن��د .گروهی دیگر یعنی
مغزافزار توس��عه اقتصاد دانش بنیان در کشورهای پیشرفته
را به پیش م ی برند .هنوز منابع انرژی فسیلی به عنوان یکی
از منابع حیاتی ب رای صنعت و حفظ سطح زندگی شهروندان
کشورهای صنعتی و تازه صنعت ی ش��ده اهمیت زیادی دارد.
بازارهای مصرفی تولیدات کشورهای صنعتی و تازه صنعتی
شده از بابت تضمین اس��تمرار و ثبات رش��د اقتصادی انها
اهمیت دارند .به ویژه در چارچوب ش��یوه شبکه ای تولید که
به واسطه گسترش طیف مشاغل ممکن با هر شرط زمانی،
حساس��ی ت های مربوط به قیمت های نسبی و نگران ی های
مربوط به حفظ سطح و س��بک زندگی را تشدید کرده است،
حفظ و توس��عه این بازارهای مص��رف از اهمیت فزاینده ای
برخوردار شده اند .محصوالت فرهنگی از مهمترین ارکان حفظ
و توسعه این بازارها با اتکا به صادرات سبک زندگی کشورهای
تولیدکننده محصوالت مصرفی لوکس و نمایشی هستند.
در چنین بافتاری که صرفه های ناش��ی از ش��بکه در
قالب منطقه گرایی اهمیت فزاینده یافته اس��ت 20 ،کش��ور
صنعتی پیش��رفته جهان با کش��ورهای خاورمیانه در بازی
انرژی فسیلی ،بازار مصرف و مغزافزار درگیرند .این کشورها
به واسطه منابع و منافع متفاوت ،استراتژی یکسانی در مقابل
کشورهای خاورمیانه اتخاذ نکرده اند .از نظر بازیگران طیفی،
ایاالت متحده پیشاپیش کش��ورهای اتحادیه اروپا قرار دارد و
روس��یه در کنار چین در طیف دیگر این گروه بازیگران قرار
گرفته اند .در هر س��ه بازی ،نقطه کانونی هم��ه بازیگران در
مالحظه ای ران به عنوان موضوع تمرکز این یادداش��ت ،نگاه
داش��تن ان در لبه پرتگاه اس��ت .تعادل لبه پرت��گاه یا بازی
بن بست -بن بس��ت ،یکی از مطلوب ترین تعادل ها یا نقاط
کانونی اصلی ب رای این بازیگران به شمار م ی رود .در الیه بازی
منطقه ای یعنی بازی بین کشورهای خاورمیانه و حتی فراتر
از ان یعنی شرق اروپا ،قفقاز ،ش��ب ه قاره هند و جنوب شرقی
اس��یا نیز چنین تعادلی مطلوبیت دارد .ائتالف نسبتا پایدار
ایاالت متحده با اتحادیه اروپا با تضعیف متوازن کش��ورهای
منطقه ،برداشت حداکثری به واسطه افزایش تنش داخلی در
بین کشورهای منطقه و بزرگنمایی خطر نظامی به این نقطه
تعادلی نزدیک م ی شود .اما مهمترین کارکردهای این تعادل،
انتقال کم هزینه مغز افزار به کشورهای ائتالف ایاالت متحده
به همراه افزایش قیمت انرژی و به صرفه شدن توسعه منابع
ان��رژی جایگزین به وی��ژه منابع تجدیدپذی��ر از یک طرف و
سوداوری پروژه توسعه و هدایت منابع انرژی فسیلی امریکا
ب رای صادرات در اینده است که به حفظ هژمونی ان در اینده
کمک م ی کند .اما کشورهای ش��رقی به ویژه روسیه و چین
نیز از استراتژی کالغ و روباه یعنی همراهی و تمجید ظاهری
در عین اخذ امتیازهای بس��یار از قبل پروژه های اقتصادی و
سیاسی به سمت تعادل لبه پرتگاه گرایش دارند .الیه بازی
منطقه ای به واسطه افزایش تنش قومیتی در قالب ایجاد یا
ی میان گروه های مختلف در منطقه یا
تقویت تضادهای قوم
تنش های فرقه ای زمینه پایداری این تعادل را تقویت م ی کند.
اما در نگرش پویا صرف تعادل مدنظر نیس��ت و تعادل های
مقطعی ب رای نیل به مس��یرهای مطل��وب ط راحی و هدف
گیری م ی ش��وند .یکی از مهمترین کارکرده��ای این تعادل
مقطعی تضعیف متوازن و قطع ه بندی منطقه به گروه های
کوچک کم قدرت است که ریسک گسترش اقتصاد شبکه ای
در سراس��ر جهان را کاه��ش داده و در قالب تقس��یم کاری
تجویزی ،پذی رای سبک زندگی وارداتی باشند تا از اندازه بازار
کشورهای صنعتی کاسته نشود .چنین روندی به ظاهر امنیت
انرژی را به مخاطره م ی اندازد ،اما تضعیف متوازن و ایجاد تضاد
فرقه ای -قومی بین کشورهای منطقه باعث شده تا امکان
ائتالف انها مانند دوران طالیی اوپک به شدت کاسته شده و در
نتیجه به راحتی در رقابت با یکدیگر منابع انرژی را به بازیگران
صنعتی عرضه کنند .رقابت در پروژه گاز نابوکو و انتقال گاز
اسیای میانه و قفقاز به اروپا در کنار بازی قطر در بحران سوریه
و تالش ب رای تقویت خط لوله گاز ع ربی از مهمترین نمودهای
موفقیت چنین طرح هایی هستند.
روابط اقتصادی
گزارش های بی ن المللی نش��ان م ی دهد که ش��اخص
فساد اقتصادی در ای ران در شرایط بس��یار وخیمی قرار دارد.
پرونده های فساد اقتصادی اخیر نیز چنین وضعیتی را تایید
م ی کند .ضمن اینکه می زان گسترده فساد به این معناست که
بسیاری از تعهدات معتبر نیستند و از این روی حتی م ی توان
روی شعارهای صرف تاکید کرد .گرفتاری مزمن در وضعیت
فس��اد اقتصادی به این معناس��ت که نقط��ه کانونی روابط
اقتصادی سیاسی به س��مت روابط غیرسالم گرایش یافته و
از این روی انگیزه بسیار زیادی ب رای مانور روی مسائل حفظ
وضعیت موجود و ادامه روند وجود دارد تا دسترس��ی به منابع
فساد چندان لطمه نبیند .به عبارت دیگر در دوران اوج ،ثبات
سیاسی به رونق اقتصادی م ی انجامد اما تالش ب رای انحصاری
کردن منابع رانت به ویژه با اتکا به هویت شخصی به تحدید
دسترسی به حق مالکیت منجر شده و کاهش رشد را به دنبال
دارد که به کاهش رشد و کاهش انسجام اجتماعی و در نتیجه
گرفتاری در قفل تاریخی حضیض را به دنبال دارد.
سازمان و بازار
هر چ��ه ن��وع رهب��ری س��ازمان از حال��ت مریدی و
مرادی س��نتی به س��مت هدایت مدرن یعن��ی هدایت بر
اس��اس روش های مدیریتی س��ازمان قراردادی و ب راساس
هویت غیرش��خصی پیش رود این ش��اخص ع��دد مثبت
م ی گیرد .استقالل سازمان صنفی به استقالل فرایندهای
تصمیم گی��ری ان از دول��ت و اعم��ال رویه ه��ای حمایت
از حق��وق مالکیت اعضا به ص��ورت مس��تقل از فرمان یا
هدایت کارگزاران دولتی اش��اره دارد .در این بعد نیز گرایش
سازمان های صنفی بیش��تر به سمت تثبیت اوضاع بوده تا
از اثار مخرب نوسانات نرخ ارز و تورم ب رای کسب و کارهای
خود جلوگیری کنند .تعطیلی بازار طی صعود نرخ ارز به مرز
40هزار ریال ب رای هر دالر طی س��ال 91نمونه ای از چنین
تالش هایی بود که سازمان های صنفی ب رای تثبیت اوضاع
در پیش م ی گرفتند.
اندازه بازاره��ا از مج��رای س��وداوری تعریف حقوق
مالکیت بر حالت حقوق مالکیت اثر م ی گذارد .مقیاس بازار،
مقیاس بنگاه و حجم تجارت خارجی از جمله شاخ ص های
اندازه بازار هستند .هر چه مقیاس بازار بیشتر باشد منفعت
تعریف حقوق مالکیت بیشتر اس��ت .مقیاس بازار به اندازه
بازارهای داخلی و خارجی و حجم مبادالت انها اش��اره دارد.
گرچه شدت تحریم های بی ن المللی باعث شده تا اندازه ای
بازار به واسطه دشواری در گشایش اعتبار یا دیگر فرایندهای
ضروری واردات و ص��ادرات تا اندازه زیادی محدود ش��ود و
واحدهای تولیدی بسیاری در داخل کشور به سمت تعطیلی،
کاهش تعداد نیروی کار یا تعلیق تولید و پرداخت دستمزدها
پیش بروند ،اما سیاست های اقتصادی نامناسب چندسال
گذشته و وخامت عوارض بیماری هلندی نیز بر شدت این
نابسامانی افزوده و باعث ش��ده تا نقطه کانونی بازار نیز در
حال حاضر به س��مت تثبیت اوضاع اقتصادی در وهله اول
گرای��ش پیدا کند .گرچ��ه تثبیت چنین اوضاع نابس��امان
اقتصادی نیز خ��ود نوعی تحول ب��زرگ از ب ی انضباطی و
عدم پاسخگویی چند سال گذش��ته به شمار م ی رود ،اما در
حال حاضر نم ی توان به رویکردهای رش��د یا تحول عمده
اندیشید.
رویکرد توزیعی یا رشدمحور؟
انرژی هش��ت بع��د سیس��تم جامعه به اس��تثنای
تخصص گرایی و فناوری ،نامزدهای انتخاباتی را به سمت
توزیع و تثبیت اوضاع س��وق م ی دهد .گرچه تثبیت اوضاع
نیز م ی تواند نوعی تحول در اداره کشور بدون بحران و بدون
فرافکنی به مسائلی مانند تحریم یا فشارهای داخلی تلقی
شود ،اما بافت بازی انتخابات ریاست جمهوری سال جاری
به گونه ای اس��ت که نامزدها به س��مت راهبردهای توزیع
درامد و تثبیت اوض��اع اقتصادی گرای��ش یافته و خواهند
یافت .البته فش��ار نیروهای خارجی نیز در این جهت گیری
ب ی تاثیر نیست زی را در صورت اس��تمرار وضع موجود در دو
بازی انتخابات و تحریم انتظار م ی رود ک��ه موارد زیر قابل
تحقق باشند:
• افزایش شدت تحریم و در نتیجه کاهش وابستگی
به نفت
• افزایش شدت تحریم و فرسایش داخلی
• افزایش ش��دت تحریم کارگ��زاران دولتی و تقویت
بخش خصوصی
• افزایش وزن گروه های صنفی غیردولتی
• گرایش عمومی به سمت یک گزینه کارامد و بازیگر
مقتدر ب رای قوه مجریه
اقبال تغییر
4
ش��رایط اقتصادی امروز جامعه ما گویای ان است که
تداوم وضع موجود هزینه های س��نگینی دارد .اکنون به نام
هدفمندی یارانه ها صد تومان در جیب مردم گذاشته می شود و
پانصد تومان برداشته .این چهارصد تومان مابه التفاوت مردم را
با دشواری های فراوانی مواجه ساخته است .کمک یارانه های
اعطایی به مردم در حد یک به چهار است و نمی تواند گوشه ای
از نیاز یک خانوار متوسط ایرانی را پر کند و در این میان وصف
حال طبقات پایین جامعه به مراتب دردناک تر است .اکثریت
مردم ایران حتی تا عمق روستاها اکنون به این راضی هستند
که اسکناس کمتری با قدرت خرید بیش��تر را در جیب خود
داشته باش��ند .اس��کناس توزیعی به اعتبار قدرت خریدش
ارزشمند است ،ارزش اسکناس اعتباری است و اگر این قدرت
را از ان بگیریم ،فرق��ی با کاغذهای تزئین��ی و رنگی ندارد.
متاسفانه نگاه مسئوالن فعلی کشور «حجمی» است و صرفا
به حجم اسکناسی که به حساب های مردم واریز می شود نگاه
می کنند و از قدرت خرید این اسکناس ها غافلند .مساله دیگر
این است که در سیاست اقتصادی هشت ساله دولت فعلی،
هدفمندس��ازی یارانه ها با تصور توزیع درامد برنامه ریزی و
اجرایی شد ،اما این توزیع درامد صرفا صوری بود و باید ان را
توزیع فشار معیشتی نامید .اگر مقصود از توزیع درامد ،اعطای
سهام عدالت به مردم بود ،این س��هام تنها روی کاغذ اعتبار
داش��ت و از بابت ان درامدی برای مردم حاصل نش��د و اگر
مراد ساخت مسکن مهر بود که مسکن صرفا از بعد کمی زیاد
شد و واقعیت قیمت مسکن در بنگاه های مسکن خودنمایی
مثلث شماره 172
غالمرضا کیامهر /کارشناس مسائل اقتصادی ایران
می کند .اکنون هزینه های بهداشت و درمان وحشتناک است و
مردم ارزو دارند حتی با داشتن دفترچه بیمه در جیب خود ،بیمار
نشوند ،چراکه هزینه های سنگین درمان فشاری مضاعف بر
سایر فشارهای زندگی امروز مردم است .بر اساس براورد مرکز
امار ایران در کالنشهری مانند تهران خط فقر برای خانواده ای
چهار نفره باالی یک میلیون تومان است؛ در حالی که میانگین
دریافتی حقوق بگیران ما به یک میلیون تومان هم نمی رسد.
اینها در حالی است که ایران کشوری بالقوه ثروتمند است و
شاید بتوان گفت که هیچ کش��وری مانند ایران ثروت بالقوه
ندارد .در هر جای این کشور ثروتی نهفته است و بیهوده نبوده
که نیکان ما خیمه امپراتوری خود را در ف�لات ایران بنیان
نهادند؛ فقر به هیچ وجه برازنده قامت ایرانیان نیست.
روند صعودی تورم ریشه در دولت پرحجم دارد .دولت
بزرگ پرهزینه است و با کسری بودجه های سنگین مواجه
است .برای رفع کسری بودجه یا دولت مدام از بانک مرکزی
استقراض می کند یا نرخ ارز را افزایش می دهد .افزایش دولتی
قیمت ارز صرفا ریال فاقد پشتوانه تولید را وارد جامعه می کند و
بر همین اساس است که امروز تعادل عرضه و تقاضا در کشور
به شدت بر هم خورده است؛ نتیجه این عدم تعادل ،تورم است.
ورود حجم قابل توجهی پول بدون پشتوانه تولید ،نرخ بیکاری
و تورم را روز ب��ه روز افزوده و در مقابل ن��رخ تولید ناخالص
داخلی و سرمایه گذاری و رشد اقتصادی در حال کاهش است.
این وضع شایسته ملت ایران نیست.
تازمانی که از حجم دولت کاس��ته نش��ده ،هزینه های
دولتی محدود نشود و کس��ری بودجه پایین نیاید ،وضعیت
نامناس��ب اقتصادی امروز ادامه خواهد داشت .تا زمانی که
شاخص های اصلی اقتصاد که ریشه در هزینه های دولتی و
کسری بودجه و نگاه حجمی دولت به پول دارد ،اصالح نشود،
نمی توان انتظار بهبود وضعیت اقتصادی کشور را داشت .سال
قبل ایران روزانه حدود دو میلیون و سیصد هزار بشکه در روز
فروش نفت داشت ،دالری که دولت کسب می کرد و به بانک
مرکزی می فروخت 1226تومان بود که به ارز مرجع شهرت
داشت .بعد از ان دولت با مش��اهده افزایش محدودیت های
پیش روی فروش نفت و در نتیجه کاهش درامدهای نفتی
کشور با افزایش نرخ ارز بازار را وارد التهاب کرد و بعد از تشدید
التهاب ها مرکز مبادالت ارزی را تاس��یس کرد و ارز 1226
تومانی به 1500تومان رسید .در واقع دولت با این کار (دو برابر
کردن قیمت ارز) درامد ریالی فروش نفت کشور را به اندازه
درامد ارزی قبل از تشدید تحریم ها رساند .به این ترتیب بازهم
ریال بدون پشتوانه که متناس��ب با ان کاال و خدمات وجود
نداشت به جامعه پمپاژ شد .واردات کاال به واسطه نرخ باالی
ارز فاقد صرفه بود و به موازات ان ،تولید هم ناتوان شده بود.
این حلقه های متصل به هم اقتصادی است .اکنون امار نشان
ی حدود
می دهد که حجم نقدینگی سرگردان در جامعه به رقم
چهارصدوپنجاه هزار میلیارد تومان رسیده است؛ گرچه اقای
باهنر ،نماینده مجلس در مصاحبه ای پیش تر این رقم را پانصد
هزار میلیارد تومان اعالم کرده بود .این نقدینگی سرگردان
هر زمان به سویی می رود؛ گاهی به سوی ارز و طال و سکه و
گاهی زمین و مسکن و...
با این وجود ش��واهد نش��ان می دهد که دولت اینده
با تش��خیص صحیح خس��تگی مردم ایران از نابس��امانی
اقتصادی در مسیر تحول گام برخواهد داشت .در اینجا نباید
نقش تحریم ها را نیز نادیده گرفت ،اما نکته اینجاس��ت که
تنها حدود بیس��ت درصد از عوامل وضعیت کنونی اقتصاد
ایران به تحریم های بین المللی مرتبط است و حدود هشتاد
درصد مابقی ریشه در سوءمدیریت ،بی اعتقادی به اقتصاد
و برنامه های اقتصادی دائم التغییر و فاقد اینده نگری دارد.
امید ان می رود که دولت جدید به صورت علمی به اقتصاد
نگاه کرده و ضمن بها دادن ب��ه اقتصاددان ها ،نظرات همه
متخصصان امر را مالک عمل قرار دهد و نگاه حسابداری
به اقتصاد نداشته باش��د .بعید است دولت بعدی رویه های
اقتصادی امروز را تداوم دهد حت��ی اگر به لحاظ دیدگاهی
نزدیک به دولت فعلی باشد ،چراکه همگان دریافته اند پیش
گرفتن راه جدید در بعد اقتصادی برای کشور ضرورت دارد.
در این میان کاهش ی��ا رفع تحریم ها نیز ب��ه تدابیر دولت
جدید در بعد سیاست خارجی مرتبط است و امید ان می رود
که با مذاکراتی سودمند ،زمینه رفع تحریم ها فراهم امده و
سهم تحریم ها در نابسامانی های اقتصادی فعلی کمرنگ
شودg .
علوم سیاسی
از توزیع مجدد درامد تا توزیع فشار معیشتی
• تقویت همکاری به واسطه گروه های مردم ی
بناب راین دولتی طی چهارسال اینده از عهده مدیریت
کش��ور برم ی اید که توان خود را به سمت تحقق سناریوی
تقویت همکاری با گروه های مردمی و کاهش وابستگی به
نفت به کار گی��رد .هر چند که ابزاره��ای الزم ب رای تقویت
همکاری ب��ا گروه های مردمی بس��یار محدود اس��ت ،اما
گرایش به سمت تثبیت اوضاع و دس��ت کم ایجاد ارامش
و امید در بین ش��هروندان ،رویکردی بس��یار موثر و کارگر
خواهد بود .به دیگر سخن صرف نظر از بازی بین نامزدهای
انتخابات ریاست جمهوری سال ،1392بهترین حالت ب رای
دوره کنونی فشار گروه های مختلف ب رای ترغیب چهره های
میانه رو به سمت انتخابات 92است.
ولو اینکه این چهره ها شانسی ب رای برد نداشته باشند
اما به واس��طه گرایش حزبی مورد تاکید حاکمیت هستند
و امکان اس��تفاده از فضای پیش از انتخاب��ات ب رای تغییر
ساختار بازده ی ها به سمت راس پنج وجود دارد .کنارکشیدن
بازیگران میانه رو و طیف به اصطالح چپ به معنای خروج
همیشگی انها از بازی و تنگ تر شدن دایره بازی سیاسی
است که تعادل لبه پرتگاه را تقویت کرده و قوه انتروپی را به
شدت افزایش م ی دهدg .
67
در برزخ
اشفتگی و ثبات
گفت وگوی مثلث با
دکتر عباس اخوندی درباره نقش
سیاست های توزیع مجدد درامد
در انتخاب ت 92
مینا علی اسالم
5
علوم سیاسی
ترکی�ب کاندیداه�ای اصولگ�را و مس�تقل و
اصالح طل�ب ش�رایط را ب ه گونه ای ش�کل داده که هر
ن�وع پی ش بین�ی را دش�وار س�اخته اس�ت .مثلث در
گفت وگو با دکتر عباس اخون�دی ،عضو هیات علمی
دانش�کده مطالعات جهان دانش�گاه ته�ران و وزیر
اس�بق مس�کن و معاون پیشین وزیر کش�ور به این
سوال م ی پردازد که انتخابات 24خرداد انتخابی میان
رویکرد توس�ع ه خواهی اس�ت یا توزیع مجدد درامد.
مشروح این گفت وگو را در ادامه م ی خوانید.
مثلث شماره 172
ایا اساسا در ایران ان تقسی م بندی متداول چپ
و راست اقتصادی یعنی حافظان وضع موجود و
توسع ه خواهان وجود دارد؟
lبه نظر من در ای ران با نوعی اش��فتگی نظری در
این خصوص مواجهیم ،یعنی نم ی توان رفتارهای اقتصادی
دولت های گذشته را به یک نظریه خاص که در اندیشه های
اقتصادی متداول دنیا شناخته شده اس��ت ،منسوب کنیم
ضمن انکه ما در ای��ران با دو پدیده اجتماعی بس��یار مهم
یعنی انقالب اس�لامی و س��پس جنگ مواجه بوده ایم که
بر رفتارهای اقتصادی تاثیر مش��خصی داشته اند .در مورد
انقالب ،با ش��عارهای فاقد چارچوب های عملیاتی روش��ن
ب رای مدیریت اقتصادی روبه رو بودیم و در دوران جنگ هم
همه امور تحت تاثیر شرایط فوق العاده بوده است .بناب راین
نم ی توان به راحتی رفتاره��ای اقتصادی را در چارچوب های
کالسیک نظریه های پذیرفته شده بی ن المللی قرار داد.
با این وجود بسیاری بر این باورند که جناح های
راس�ت و چپ ایران ب ی ش�باهت ب�ه جناح های
راس�ت و چ�پ شناخته ش�ده در س�اختارهای
اقتصادی و سیاسی س�ایر نقاط جهان نیستند.
ایا این نظر را قبول دارید؟
lب ی تردید رگه هایی از نظریه ها و تقسیم بندی های
پذیرفته ش��ده جهانی در دغدغه های مسئوالن ای ران وجود
داشته است .در دهه شصت تا هفتاد میالدی که مصادف با
دهه های چهل و پنجاه شمسی است ،اندیشه چپ ،قوس
صعودی خ��ود را طی م ی کرد و بس��یاری از اندیش��مندان
ایران تحت تاثیر اندیش��ه های چپ بودند و قطعا نم ی توان
نقش حزب ت��وده ،از دهه بیس��ت به بعد و تاثی��ری که بر
سیاس��تمداران ای ران از روحان��ی تا غی ر روحانی داش��ت را
68
نادیده گرفت .بناب راین نوعی گرایش به مداخله گری دولتی
ب رای پاس��خگویی به مفهوم عدالت توزیعی حتی در میان
متفک��ران روحانی ای ران و ع��راق دیده م ی ش��ود .وقتی به
اندیش��ه های مرحوم ایت اهلل صدر در ع راق نگاه م ی کنیم،
مشخصا مش��هود است که تحت فش��ارهای اجتماعی ان
زمان نوعی گرایش به س��وی عدالت توزیعی که برگرفته از
نظریات چپ است در میان نظریات ایشان موج م ی زند .در
ان دوران بسیاری از اقش��ار مذهبی تحت تاثیر شرایط روز،
درصدد نوعی توجیه مداخله گری دولت در اقتصاد بودند ،لذا
به راحتی بعد از پیروزی انقالب بیش��ترین حجم مل ی شدن
فعالی ت های اقتصادی بزرگ تحت عنوان بند «ب» مصوبه
شورای انقالب صورت م ی گیرد و هیچ یک از گروه ها با ان
مخالفت نم ی کنند.
به این ترتیب داستان ش��باهت های نظری چپ ها و
راست های ای ران با جناح های چپ و راست متداول در سایر
کش��ورها دارای پ س زمینه ذهنی اس��ت .نمونه دیگر ،متن
اصل 44قانون اساسی اس��ت .این اصل بخش عمده ای از
فعالی ت های اقتصادی شامل صنایع بزرگ ،بانکداری ،بیمه،
معادن بزرگ و ...را یکجا در انحص��ار دولت قرار م ی دهد و
توسط مجلس خبرگان قانون اساسی به تصویب م ی رسد.
اینها ش��واهد رگه هایی از گرایش به چپ در ایران است که
حتی از س��وی گروه های مذهبی مورد حمایت قرار گرفته
است.
به عدالت توزیعی اشاره داشتید .تفاوت عدالت
توزیعی با توزیع مجدد درام�د ب ه عنوان یکی از
مصادیق فکری عدالت خواهان در چیست؟
این مساله مطرح اس�ت که هدفمندی یارانه ها
ب ه عنوان مصداق توزیع مجدد درامد که توس�ط
دولت فعلی به قانون تبدیل شد ،عمال در دولت
بعدی قابل چش م پوشی نیس�ت و تداوم اجرای
ان ضروری است .شما چه نظری دارید؟
lهدفمند کردن یارانه ها هم مانند سایر تدابیر دولت
فعلی به شکل ابزاری مطرح و مورد استفاده قرار گرفت .من
معتقد نیس��تم که هدفمندی یارانه ها باید در دولت بعدی
متوقف شود ،این یک مساله بودجه ای است .البته زمانی که
قرار باشد تغییر سیاستی صورت گیرد ،باید یک تور حمایتی
ایجاد شود تا گروه هایی که ممکن است در این میان اسیب
ببینند ،با مشکل مواجه نشوند.
مساله اصلی این است که هدفمندی یارانه ها به این
ش��کل که حجم عظیم بودجه ،خارج از کنترل مجلس ،در
اختیار یک فرد باشد تا ب ر اس��اس خواسته های شخصی و
بدون توجه به محاسبات علم ی مورد استفاده قرار دهد ،کار
غلطی است و قابل استمرار نیست.
با ای�ن تفاس�یر در انتخابات 24خ�رداد ،رقابت
می�ان دی�دگاه توزی�ع مج�دد درام�د اس�ت یا
توسع ه خواهی؟
lبه نظر م��ن این انتخاب��ات ،انتخابی میان هرج
و مرج و ثبات اس��ت .در واقع مردم طی هشت سال اخیر از
نزدیک نتایج انارش��ی را لمس کردند و در این شرایط تمام
بنیان های سیاسی ،اجتماعی ،فرهنگی و اقتصادی جامعه
به لرزه درامد .ما حتی نتایج این وضعیت را در حوزه فرهنگ
و هنر یا در درون خانواده ها هم شاهدیم که زندگی اجتماعی
مردم را تهدید م ی کند و بر همین اساس من تقسیم بندی
ب ا توجه به ترکی�ب کاندیداها ،کفه ت�رازو به نفع
ایجاد فضای ب�ا ثبات س�نگینی م ی کند یا هرج
و مرج؟
lب��رای قضاوت زود اس��ت .ام��ا من با ن��گاه به
بازار اندیشه هایی که این روزها از س��وی کاندیداها عرضه
م ی ش��ود ،احس��اس م ی کنم ک��ه همچنان ع��ده ای فکر
م ی کنند م ی توانند با یک سری پ س زمینه ها و تحلی ل های
ذهنی ،هرج و مرج کنونی را با روش های دیگری ادامه دهند
و دوباره سرمایه ها را به ابزارهایی ب رای فروش اندیشه های
خود تبدیل کنند.
این یکی از فجایعی بود که طی هشت سال گذشته
رخ داد .در این مدت س��رمایه هایی مانند دین و منافع ملی
و اقتصادی کش��ور به ابزاری ب رای ترویج اندیش��ه هایی که
هیچ افقی پیش روی خود نداش��ت ،تبدیل شدند .من نام
این اندیشه ها را «اندیشه های ابزاری» م ی گذارم و متاسفانه
عده ای فکر م ی کنند که م ی توانند مس��یر فعل��ی را ادامه
دهند.
عده ای عالقه مند هستند که به داشته های باستانی و
سنتی ایران تکیه کنند .مشکل این گروه ان است که قدرت
تطابق با تجربه های نوگرایانه ای که جهان در حال تجربه
انهاست ندارند .در این گروه یک سری ارزش ها دیده م ی شود
چراکه نم ی خواهند داشته های تاریخی ایران را حراج کنند،
اما ناتوانی در نوگرایی مش��کل اصلی انهاست .گروه دیگر
بیشتر عالقه مند به نوگرایی هس��تند اما در نحوه تطبیق
فرایند نوسازی با ساختارهای سنتی مشکل دارند .انها باید
در مسیر خود از تجربه های نوسازی در دولت های قبلی که
بعضا کشور را پیش برده و در مواردی دچار اختالل کارکردی
ش��د ،درس بگیرند .اما اینکه کدام یک از این گرایش ها در
بازار رای طرفدار بیشتری دارد هنوز مشخص نیست و باید
منتظر ماند.
با این وجود طبیعت��ا جامعه ش��هری و تحصیلکرده
باتوجه به ضربه هایی که در هش��ت س��ال گذشته خورده
است ،گرایش بیشتری به جریان تغییر و نوگرایی داردg .
علوم سیاسی
طی هشت س�ال اخیر که ش�عار عدالت محوری
مبنای عمل دولت بود ،ایا توزی�ع مجدد درامد را
lس��ال های اخی��ر از نظر م��ن نوعی انارش��ی
اقتصادی ب��ود .اگر انچه رخ داد را مص��داق عدالت توزیعی
بدانیم ،نمونه های معکوس ان وجود دارد .اگر هم مصداق
دسترس��ی ب رابر به فرصت ها بدانیم ،بازهم نشانه های ضد
ان وجود دارد .تنها م ی توان گفت که طی هشت سال اخیر
شاهد تصمیمات لحظه ای و ب ی ثباتی ان در جهت اجرای
خواسته ها و منویات شخصی افراد بودیم .ان هم افرادی که
دارای انسجام فکری نبودند .ما طی هشت سال اخیر شاهد
نوعی بیش��ینه کردن منافع گروه خاص سیاسی بودیم که
م ی خواس��ت به هر ترتیب حرف خود را به کرسی بنشاند و
در این مسیر به هیچ اصولی اعم از اخالقی ،ملی ،مذهبی
یا علمی پایبند نبود.
مثلث شماره 172
lدر رویک��رد اقتصاد بازار بر حق دسترس��ی ب رابر
فرصت ها تاکید م ی شود و اگر نتیجه بر اثر اقدامات خالقانه
کنشگران اقتصادی متفاوت شد ،این تفاوت امر پسندیده ای
محس��وب م ی ش��ود .از این منظر ،هر نوع مداخله در حوزه
خصوصی مذموم است .در نگاه اول حتی مساله مالیات هم
نوعی مداخله در حوزه خصوصی اس��ت .هرچند ،در اقتصاد
بازار این امر پذیرفته شده است که یک سری ماموریت های
عمومی ب��رای ارتقای کارایی کلی اقتص��اد وجود دارند که
باید بدانها توجه کرد؛ مانند تامین امنیت و حکومت قانون.
ماموریت های دیگری نیز وج��ود دارند که دارای اثار جانبی
مثبتی هستند مانند اموزش ،بهداشت و غیره .اصطالحا به
این نوع خدمات و ماموریت ها ،کاالی عمومی گفته م ی شود
که نم ی توان کسی را از بهره بردن از انها مستثنی کرد .تولید
کاالی عمومی نیازمند منابع اس��ت و مناب��ع ان از طریق
مالیات تامین م ی شود .بر این اساس فرض کلی در رویکرد
اقتصاد بازار این اس��ت که نباید در حوزه خصوصی مداخله
داش��ت ،مگر انکه نیاز مسلمی توس��ط قانون به رسمیت
شناخته ش��ود .اما در عدالت توزیعی اساسا مهم نیست که
فرایندهای تولید ثروت توسط افراد چگونه است ،بلکه مهم
این اس��ت که ثروت چگونه توزیع م ی شود .ب رای کم کردن
فاصله های توزیع ثروت ،چپ ها مداخله دولت را مورد تاکید
قرار م ی دهند .البته طرفداران اقتص��اد بازار معتقدند هرچه
فرصت ها ب رابرتر شود ،اقتصاد بازار فاصله ها را کم م ی کند و
مانع افزایش فاصله م ی شود؛ در نتیجه باز هم نیاز به مداخله
نیست .از دید حامیان اقتصاد بازار ،تشدید فاصله ها یا در اثر
مداخالت بی جا یا سیاس��ت گذاری های غلط رخ م ی دهد و
موجب توزیع ناب رابر ثروت م ی ش��ود .اینها اختالف میان دو
رویکرد اساس��ی در اقتصاد اس��ت .رویکرد اقتصاد بازار بر
عدالت به مفهوم حق دسترس��ی ب رابر به تمام ی فرصت ها
تاکید دارد و رویکرد عدالت توزیعی اساسا عدالت بر مبنای
توزیع نهایی اس��ت و دولت مجاز است در حریم خصوصی
افراد مداخله کرده و دس��ترنج دیگران را م��ورد توزیع مجدد
قرار دهد.
شاهد بودیم یا الگوی توسع ه خواهی با محوریت
عدالت پیگیری شد؟
شما را قبول ندارم که انتخابات امسال انتخابی میان توزیع
مجدد درامد یا توسع ه خواهی خواهد بود ،بلکه اعتقاد دارم
که مردم سایه مخاط رات هر جو مرج طلبانه را در ابعاد مختلف
زندگی خود م ی بینن��د و انتظار دارند تا ح��دودی اعتماد به
جامعه برگردد و نوع��ی ارامش روان��ی در خانواده ها ایجاد
ش��ود .انتخابات پی ش رو انتخاب میان فض��ای گرایش به
ثبات اقتصادی یا سیاسی و هرج و مرجی مبتن ی بر پیگیری
اهداف نامشخص ذهن های غی ر منسجم است.
نکات
در رویکرد اقتصاد بازار بر حق دسترسی برابر فرصت ها تاکید می شود و اگر نتیجه
بر اثر اقدامات خالقانه کنشگران اقتصادی متفاوت شد ،این تفاوت امر پسندیده ای
محسوب می شود
بی تردید رگه هایی از نظریه ها و تقسیم بندی های پذیرفته شده جهانی در
دغدغه های مسئوالن ایران وجود داشته است
عده ای عالقه مند هستند که به داشته های باستانی و سنتی ایران تکیه کنند.
مشکل این گروه ان است که قدرت تطابق با تجربه های نوگرایانه ای که جهان در
حال تجربه انهاست ندارند
نوعی گرایش به مداخله گری دولتی برای پاسخگویی به مفهوم عدالت توزیعی
حتی در میان متفکران روحانی ایران و عراق دیده می شود
69
هافبکحساس
ورزش
مربی برنده
جواد نکونام که بازیکن محبوب
سرم ربیاستقاللنیزهستگل های
حساسی ب رای ابی ها به ثمر رساند ،اما
اصال بعید نیست که از این تیم جدا شود
امیر قلع ه نویی برای پنجمین بار قهرمان لیگ برتر شد اما
ترجیح داد در جشن قهرمانی استقالل شرکت نکند
ورزش
قهرمان ناراضی
مثلث شماره 172
70
بازیدرسایه
علی فتح اهلل زاده حاال بیش
از هر زمان دیگری رابطه اش
با امیرقلعهنوییصمیمی
شده است
کاپیتانمحبوب
فرهادمجیدیهمچنانمحبوبت رین
بازیکن نزد هواداران استقالل است.
او احتماال فصل اینده نیز کاپیتان
استقالل خواهد بود
ورزش
مثلث شماره 172
71
1
امیر قلع ه نویی در اس��تانه 50س��الگی حاال پنج جام
قهرمانی لیگ برتر را در کارنامه مربیگری اش دارد؛ سه جام با
استقالل که ب رای رسیدن به یکی از انها سه سال صبر کرد و
دو جام دیگر نیز با سپاهان .شاید وقتی زمستان 67به ته ران
امد تا به باشگاه استقالل بپیوندد ،کمتر کسی تصور م ی کرد
که امیر در فوتبال ای ران تا این اندازه رش��د کند و بزرگ شود.
الاقل وقتی ۱۹اسفند سال ۱۳۶۷در مرحله یک چهارم نهایی
جام حذفی مقابل پرسپولیس پنالت ی اش را از دست داد کمتر
کسی اینده درخشانی ب رایش متصور بود.
مربیگری در استقالل
ورزش
سه سال از حرفه ای شدن فوتبال ای ران و راه اندازی لیگ
برتر نم ی گذشت که امیر قلع ه نویی ب رای اولین بار به عنوان
سرمربی روی نیمکت استقالل نشست .او که در لیگ دوم
به اهواز رفته ب��ود تا با هدایت اس��تقالل اهواز اولین تجربه
سرمربیگری را در کارنامه اش ثبت کند ،خیلی زود توانست
باتوجه به روابط مستحکم اش با برخی از اعضای هیات مدیره
از جمل��ه ایروانی ،رئی��س هیات مدیره وقت اس��تقالل ،به
نیمکت اب ی ها برسد .او بعد از اینکه توانست استقالل اهواز
را از سقوط به لیگ دس��ته اول نجات دهد ،به استقالل امد
تا به ارزوی دیرینه اش رسیده باشد .امیر در حالی استقالل را
تحویل گرفت که این تیم در لی��گ دوم با رولند کخ المانی
روی پله نهم لیگ ایس��تاد ،البته کخ در هفته های پایانی از
اس��تقالل رفت و در اواخر لیگ دوم جواد زرینچه و اب راهیم
طالبی روی نیمکت اب ی ها نشس��تند .امیر پس از قرارداد از
برنامه س��ه س��اله ای صحبت کرد که در پایان ان استقالل
را قهرمان لیگ م ی کند .همان طور هم ش��د ،اب ی ها پس از
دو نایب قهرمانی در لیگ سوم و چهارم در لیگ پنجم ب رای
اولین بار قهرمان لیگ برتر شدند .این در حالی بود که انها در
چهار دوره گذشته لیگ جز لیگ دوم ،همواره یکی از مدعیان
قهرمانی بودند که در هفته های پایانی دستشان از رسیدن به
جام کوتاه م ی ماند ،ولی باالخره این طلسم با امیر قلع ه نویی
شکسته شد تا روزهای خوب امیر شروع شود .امیر پس از این
قهرمانی در میانه لیگ پنجم بود که از استقالل جدا شد و
به تیم ملی رفت و جایش را به صمد مرفاوی داد .اس��تقالل
با مرفاوی در لیگ ششم و فیروز کریم ی و در ادامه حجازی
در لیگ هفتم ،ان استقالل مورد انتظار سکوها نبود تا اینکه
اواخر لیگ هفتم امیر قلع ه نویی دوباره به استقالل برگشت و
با قهرمان کردن استقالل در جام حذفی نشان داد انگار او فقط
بلد است ب رای اب ی ها جام بیاورد .قهرمانی استقالل در لیگ
مثلث شماره 172
72
هشتم بیشتر از گذشته باعث شد تا قلع ه نویی خودش را در
دل هواداران استقالل جا کند .این دومین قهرمانی استقالل
در لیگ برتر بود که بازهم با نشس��تن امی ر قلع ه نویی روی
نیمکت اب ی ها در کارنامه این تیم ثبت شد تا نام امیر ب رای
استقالل ی ها مترادف با جام و قهرمانی باشد.
مربی بی ن المللی؟
دوران مربیگ��ری امیر اما پ��ر از اتفاق اس��ت .او ب رای
رس��یدن به اولین جام قهرمانی در لی گ برتر س��ه سال در
استقالل منتظر ماند .در واقع مدی ران وقت باشگاه استقالل
به او که ان روزها جوان تر و پ ر ش��ورتر از حاال بود س��ه سال
فرصت دادند ت��ا کار نیمه تمامش را تمام کن��د .اتفاقی که
باالخره رخ داد .در سال ۱۳۸۵و در پی نتایج ضعیف تیم ملی
ای��ران در مس��ابقات جام جهان��ی ۲۰۰۶و از طرفی خاتمه
همکاری ای��ران با ب رانکو ایوانکویچ ،ش��رایط ت��ازه ای ب رای
قلع ه نویی مهیا ش��د .او به عنوان سرمربی تیم ملی انتخاب
شد و همزمان در ادواری پس ت های مدیرفنی و رئیس سازمان
فوتبال استقالل ته ران را نیز بر عهده داشت .تیم ملی ای ران
با حضور او روی نیمکت در مس��ابقات جام ملت های اسیا
( )۲۰۰۷با ضربات پنالتی مغلوب تیم ملی کره جنوبی شد و از
این رقابت ها دس��ت خالی بازگشت .او هی چ گاه نتوانست در
قامت سرمربی تیم ملی انتظارات را براورده کند؛ موضوعی که
هنوز هم خودش به ان اعتراض دارد و همه اتفاقات ان سال
را حاصل غرض ورزی برخی رسانه ها و البته برخی مقامات
مسئول در فدراسیون فوتبال م ی داند .پس از ان نیز امیر به
هر باشگاهی که پیوست عملکرد موفقی ت امیزی از خود به
جای گذاشت.
عقب نشینی منتقدان
اما این روزها دیگر کمتر منتقدی است که از قلع ه نویی
انتقاد کند ،چ��ه حاالخیل ی ها به افتخار او دس��ت م ی زنند.
قلع ه نوی��ی پ رافتخارترین مربی تاریخ لیگ برتر اس��ت و با
فاصله زی��ادی از بقیه مربیان در صدر ق��رار دارد .او در لیگ
دهم س��پاهان را ب رای دومین سال پشت س��ر هم قهرمان
لیگ برتر کرد؛ اتفاقی که در تاریخ لیگ ب ی سابقه بوده و تا
قبل از لیگ دهم تیم های قهرمان نتوانستند در فصل بعد
از عنوان قهرمان ی ش��ان دفاع کنند ،ولی امیر این رکورد را با
سپاهان ثبت کرد .او در سال های اخیر رویای ی ترین سال های
مربیگری اش را پشت س ر گذاشته است .ه ر چند عده ای درباره
این موفقی ت ها دیدگاه های متفاوتی ارائ��ه م ی کنند ،با این
حال تقریبا دوست و دش��من قلع ه نویی دیگر در این باره با
یکدیگر اتفاق نظر دارند که او مربی قابل توجهی در فوتبال
ای ران است .حاال کمتر مدیرعاملی است که دوست نداشته
باشد قلع ه نویی را روی نیمکت تیمش ببیند و در فصل نقل
و انتقاالت هر طور ش��ده او را به تیمش بیاورد .امیر نش��ان
داده که متخصص لیگ برتر است و تیم هایی که به دنبال
قهرمانی هستند ب رای نشستن او روی نیمکت خود رقابت
ش��دیدی دارند؛ ه ر چند برخی رفتارهای این مربی در برخی
موارد قابل انتقاد است؛ او هرگز با رسانه ها ارتباط خوبی برقرار
نکرده و همواره در قبال خب رنگاران مواضع تندی داشته است.
ضمن اینکه به نظر م ی رسد این مربی همیشه سعی کرده با
منتقدانش از راه و روشی کنایه امیز ارتباط برقرار کند؛ انجا که
در پاسخ به این سوال که نقش رسانه ها در قهرمانی تیم شما
چقدر بود با خنده م ی گوید« :اتفاقا همه قهرمانی ما متعلق
به رسانه هاست ».این در حالی است که منتقدان امیر بارها او
را با چوب سنت ی بودن رانده اند و با پیش کشیدن موضوعاتی
چون حذف استقالل و سپاهان در سه دوره لیگ قهرمانان
تاکید م ی کنند که «ترفندهای قلع ه نوی��ی فقط در فوتبال
ای ران جواب م ی دهد و او مربی بی ن المللی نیست ».ه ر چند
امیر در این بخش نیز در مصاحب ه هایش به کنایه پاسخ این
دسته از مخالفانش را داده است؛ «به قول دوستان که به نظم
دفاعی اصطالحی را م ی گویند ما «کلی ن شیت» زیاد داشتیم،
اما من این اصطالحات را بلد نیس��تم!» ح��اال تیم امیر در
فصل جدید لیگ قهرمانان شرایط خوبی دارد و به عنوان تیم
نخست به مرحله یک هشتم نهایی لیگ قهرمانان صعود
کرده است .با این حساب دیگر پرونده «بی ن المللی» نبودن
امیر هم تا حدودی به بایگانی سپرده شده است ،ه ر چند ادامه
بازی ها در لیگ قهرمانان اس��یا عیار ای��ن مربی در عرصه
بی ن المللی را بیشتر مش��خص خواهد کرد ،با این حال امیر
م ی تواند ادعا کن��د که هم در رده داخل��ی و هم بی ن المللی
تیمش یعنی استقالل بهترین است و این داستان مرب ی ای
است که یکی از پر سر و صداترین مربیان دهه اخیر فوتبال
ای ران به شمار م ی رود.
ادبیات قلع ه نویی!
اولین ب��ار در برنامه 90این نقطه ضعف امیر اش��کار
شد .در این برنامه مایل ی کهن ،قلع ه نویی را به «رفیق بازی
در تیم ملی» متهم کرد و عنوان کرد ک��ه «چرا باید اط راف
نیمکت تیم ملی ان قدر شلوغ باشد که مدیر یک چلوکبابی
هم با تیم ملی به سفرهای خارجی برود؟!» عصبانیت امیر از
صحب ت های حاج مایلی باعث شد تا او یک جمله تاریخی
بگوید« :ما کل یوم با 30نفر رفتیم ».منظور امیر «کلهم»
بود که باعث شد تا این جمله قلع ه نویی دستمایه طنزهای
فراوانی ش��ود .دومین گاف قلع ه نویی هم در برنامه 90رخ
داد .بعد از حذف تیم ملی از جام ملت ها با امیر ،او در پاس��خ
به منتقدان یک جمله تاریخی دیگ��ر گفت « :اگر خطیبی
پنالتی را گل م ی کرد ،االن مطالب و اظهار نظرهای منتقدان
360درج��ه تغییر م ی ک��رد« ،».روزهای فیف��ادی»« ،پازل
تاکتیکی»« ،ممنون دار» و «ثانی��ه مرگی» هم دیگر لغات
ابداعی امیر قلع ه نویی است که باعث شده ادبیات او هم مانند
مربیگری اش ویژه شود .او درباره واکنش مردم به اشتباهات
ادبیات ی اش هم واکنش جالبی دارد« :خوش��حال م ی شوم
وقتی مردم با شنیدن «کل یوم» شاد م ی شوند».
محبوب سکوها!
ورزش
مثلث شماره 172
چه اتفاق��ی رخ داد که محبوبیت امیر روی س��کوها در
لیگ دوازدهم کمتر شد ،به خصوص در هفته هایی که او نتایج
خوبی کس��ب نم ی کرد ،اما این پایان ماجرا نبود .اضافه شدن
فرهاد مجیدی ب��ه تیم امیر که اتفاق��ا محبوبیت عجیبی
نزد هواداران اس��تقالل دارد باعث ش��د تا این مربی بیش از
پیش تحت فشار قرار بگیرد و حتی درباره کاپیتان استقالل
دست به موضع گیری بزند .نه تنها امیر بلکه بازیکنان نزدیک
به این مرب��ی نیز در قبال فرهاد واکنش های منفی نش��ان
دادند تا معلوم ش��ود که هواداران استقالل ،برخی کاپیتان
را بیش از مرب��ی و برخی دیگ��ر مربی را بی��ش از کاپیتان
تیم شان دوس��ت دارند .همین دو دس��تگی باعث شد تا در
بازی اس��تقالل ب رابر الهالل در ته ران س��کوهای ورزشگاه
ازادی علیه امیر شروع به ش��عار دادن کنند و یکصدا فرهاد
مجیدی را تشویق کنند .اتفاقی که ش��دیدا باعث دلخوری
قلع ه نویی ش��د .اما پیش از این اتفاق ،سکوها چه موضعی
در قبال امیر داشتند؟ واقعیت این اس��ت که چه زمانی که
امیر در استقالل هس��ت و چه زمانی که نیست ،هواداران
او را تش��ویق م ی کنند .این مس��اله در چند س��ال گذشته
بیشتر از همیش��ه خودش را نش��ان داد .امیر قلع ه نویی در
سال هایی که از مربیگری اش م ی گذرد ،نشان داده با سکوها
همیش��ه رابطه خوبی داشته اس��ت .عده ای این موضوع را
به ارتباط خوب او با لیدرها نس��بت م ی دهن��د؛ رابطه ای که
باعث م ی ش��ود او چه زمانی که تیمش م ی برد و چه وقتی
که م ی بازد ،روی سکوها «تشویق» شود .ه ر چند این مساله
زمانی که قلع ه نویی خارج از گود است خودش را بیشتر نشان
م ی دهد .ب رای روشن شدن این موضوع کافی است به ارشیو
مصاحب ه های مرح��وم ناصر حجازی یا پروی��ز مظلومی یا
حتی صمد مرف��اوی مراجعه کرد .افرادی که در س��ال های
اخیر به طور تلویحی ادعا کرده اند امیر با سازماندهی لیدرها
جو ورزشگاه را علیه انها م ی شورانده است .شعار «دوای درد
ابی ،امیر قلع ه نویی» سال ها سوهان اعصاب مربیانی بوده
که در غیاب امیر روی نیمکت مربیگری استقالل نشسته اند
و البته با استقالل نتیجه نم ی گرفتند .اما با همه این حرف ها
نم ی توان به این ادعاها چندان هم دل خوش کرد ،چه انکه
امسال امیر قلع ه نویی در اس��تقالل همین شرایط را تجربه
کرد و در نهایت تیمش را نی��ز به عنوان قهرمانی لیگ برتر
رساند .اتفاقی که باعث شد امیر در جشن قهرمانی استقالل
در ورزشگاه ازادی شرکت نکند و بگوید« :قبل از این هم در
جشن های قهرمانی شرکت نکرده ام .البته همیشه در نماز
شکر ها هستیم ،ولی موقع اهدای جام را خیلی دوست ندارم.
در جشن قهرمانی استقالل در مشهد و یک بار دیگر هم در
مراسم پایانی حاضر شده ام که ان هم به خاطر پسرم بوده .به
هرحال طبیعی است که خوشحالیم ،ولی خودم خیلی عادت
به حضور در جشن ها ندارم».
وی اما نسبت به رفتار تماش��اگران استقالل اعتراض
دارد« :من از بازی با الهالل ناراحت هستم و اگر صد بار گفته
باش��م صد بار دیگر هم این موضوع را مطرح م ی کنم .همه
اتفاق ها را در اس��تقالل دیده بودم به جز اتفاقی که در بازی
ب رابر الهالل رخ داد .خوب نیست که مردم این تشخیص را
نداشته باشند که کسی مانند پژمان منتظری که یک دقیقه
هم تاخیر نداشته و کمترین پول را گرفته در این تیم حضور
دارد و انها بخواهند این برخورد را انجام بدهند .چنین مواردی
ب رایم قابل هضم نیست ،همان طور که دورودی ها فرهنگ
خوبی را در فوتبال ما ایجاد کردند ،در این زمینه ما هم باید
در استقالل چنین کاری را انجام بدهیم .اگر برخورد نکنیم
م ی گویند قلع ه نویی به خاطر ماندن تن به هر ذلتی داده است.
این ذلت است که به خاطر پی راهن و عشق به مردم است ب رای
این است که از مس��ائلی بگذرید ،اما در نهایت این برخورد
می شود .من واقعا دلخور هستم و تا بعد از بازی با الشباب
با قدرت کارم را انجام م ی دهم .با هم��ه وجود م ی خواهم با
این فرهنگ غلط مبارزه کنم تا اگر رفتم این فرهنگ باقی
نماند .زمانی استقالل پس از ،از دست دادن قهرمانی تشویق
م ی شد ،اما امروز این طور برخورد م ی کنند!»
اظهارات قلع ه نوی��ی در حالی واکنش ه��واداران این
تیم را به همراه داش��ت که انها در بازی اب ی ها ب رابر داماش
در ورزش��گاه ازادی ب رای این مربی س��نگ تمام گذاشتند و
حتی از او عذرخواهی کردند ،اما امیر حاضر نشد با انها اشتی
کند و در جشن قهرمانی تیمش ش��رکت نکرد .قلع ه نویی
اما از سیاس��ت گذاری های بعضی از اعض��ای هیات مدیره
ناراحت اس��ت و از ابتدای فصل تاکنون بابت براورده نشدن
خواسته هایش معترض اس��ت .مشکالت اقتصادی باشگاه
استقالل ظاه را مهمترین دلیلی است که امیر را بر ان داشته
تا از جدایی احتمالی حرف بزند.
یکی دیگر از مسائلی که قلع ه نویی را به فکر جدایی
انداخته ،فشاری است که از س��وی رسانه ها تحمل م ی کند
و خودش معتقد اس��ت که اگ��ر در تیم دیگ��ری مربیگری
کند این قدر فشار به او وارد نم ی ش��ود و م ی تواند با تمرکز و
ارامش بیشتری تیمش را هدایت کند .او در حال حاضر چند
پیشنهاد خوب دارد که م ی تواند انها را مورد بررسی قرار دهد.
او تصور م ی کند که اگر به یک تیم شهرستانی برود ،محیط
ب رای کار کردنش مهیاتر از استقالل خواهد بود و دیگر شاهد
این مشکالت و حاشی ه ها نخواهد بود.موضوع دیگر هم به
رفتارهای عده ای از هواداران استقالل در ورزشگاه ها مربوط
م ی شود .قلع ه نویی معتقد اس��ت که عده ای از تماشاگران
استقالل نسبت به او کم لطف هستند .ایا امیر در استقالل
م ی ماند تا کار نیمه تمام خود یعنی رسیدن به جام قهرمانی
باشگاه های اسیا را تمام کند؟ g
قلعه نویی می ماند
2
همسویی هیات مدیره استقالل با امیر
مدی ران باش��گاه اس��تقالل در حالی از امیر قلع ه نویی
قدردانی م ی کنند که البته سعی دارند درباره برخوردهایی که
میان او و هواداران استقالل به وجود امده است موضع گیری
هللزاده و دیگر نف رات مسئول در
خاصی نکنند .با این حال فتح ا
باشگاه استقالل تاکید م ی کنند که ب رای فصل اینده قلع ه نویی
را حفظ خواهند کرد.علی فتح اهلل زاده م ی گوید« :خوشحالم
که پس از فرا زو نش��ی ب های فراوان توانس��تیم به قهرمانی
برس��یم.البته قلع ه نویی کمی دلگیر بود که ان هم به زودی
برطرف خواهد شد .او قطعا در استقالل م ی ماند و این تیم را
م ی سازد .قلع ه نویی در جش��ن تیم های قبلی خود هم روی
هللزاده در حالی از گالیه های قلع ه نویی
سکو نم ی رفت ».فتح ا
حرف م ی زند که البته نیم نگاهی نیز به محبوب نگه داشتن
خود نزد هواداران استقالل دارد .او م ی گوید« :من هرچه دارم
از تماش��اگران اس��ت .ب رای گرفتن این جام پیر ش��دیم ،اما
خوشبختانه پایان شب سیاه ،سفید بود .ب رای فصل اینده هم
90درصد ترکیب کنونی را حفظ خواهیم کرد».
احمد شهریاری نیز با تمجید از قلع ه نویی تاکید م ی کند:
«در فصل جاری بازیکنان و کادر فنی زحمات زیادی کشیدند
و خوشبختانه توانستند به هدف خود برسند .تصمیم داریم با
حفظ کادر فنی در را ه قهرمانی اسیا هم پیش برویم ».وی با
بیان اینکه قلع ه نویی در استقالل م ی ماند ،م ی گوید« :علت
ناراحتی وی را نم ی دانم ».اما امیدوار رضایی یکی از اعضای
هیات مدیره اس��ت که همواره حامی قلع ه نویی بوده است.
امی��دوار رضایی پس از مراس��م اهدای جام درب��ار ه ناراحتی
قلع ه نویی گف��ت« :فکر م ی کنم ناراحت��ی قلع ه نویی بحق
باشد .ما باید اعتبار کافی را ب رای فصل اینده پی ش بینی کنیم.
قلع ه نویی یک استقاللی واقعی است و مردم را دوست دارد.
فکر م ی کنم به همین دلیل به کارش در استقالل ادامه دهد».
اما از قرار معلوم موضوع کناره گیری فت��ح اهلل زاده نیز که به
احتمالی غی ر قابل باور تبدیل شده است ،مورد توجه مسئوالن
باشگاه استقالل قرار دارد .انجا که رضایی م ی گوید« :بیشتر
از اینکه در خدمت قلع ه نویی باش��یم در خدمت فتح اهلل زاده
هستیم .او هم قطعا به کارش در باشگاه استقالل ادامه خواهد
داد .قلع ه نویی هم یک استقاللی واقعی است و ان شاءاهلل همه
با هم در استقالل خواهیم ماند ».میرشاد ماجدی نیز که یکی
از دوستان نزدیک قلع ه نویی محسوب م ی شود ،درباره ماندن
یا رفتن قلع ه نویی از استقالل این گونه اظهارنظر کرده است:
«قلع ه نویی هنوز تصمیم قطعی نگرفت��ه و م ی گوید هنوز
وضعیتم مشخص نیست .اما من احساس م ی کنم که وی
در استقالل م ی ماند .قلع ه نویی بازیکنانی که مدنظرش است
را مشخص خواهد کرد تا با جذب انها و تقویت تیم تا فینال
لیگ قهرمانان اسیا پیش برود .خیلی مواقع بازیکنان به خاطر
قلع ه نویی و مردم بازی کردند .س��ال اینده هم اگر قرار باشد
وضعیت اینگونه بماند نم ی توان تیم را جمع کرد .به هر حال
ارزو م ی کنم امیر قلع ه نویی در استقالل بماند و تا فینال جام
باشگاه های اسیا پیش برود ».به نظر م ی رسد امیر قلع ه نویی
س��ال اینده نیز در اس��تقالل خواهد بود .هر چه باشد یکی
از ارزوهای امیر این اس��ت که در لیگ قهرمانان اسیا بتواند
به عنوان قهرمانی برسد و این چالش جذابی ب رای او خواهد بود
تا یک فصل دیگر نیز در استقالل ماندن را تجربه کندg .
73
بهمن فروتن در روایتی شفاهی از امیر قلعه نویی می گوید
3
من همیشه اعتقاد دارم ب رای اینکه فوتبال ما و حتی
جامعه ما پیش��رفت کند چاره ای نداریم جز اینکه دست از
یکسان سازی متغیرها برداریم .هر وقت یکسان سازی را کنار
گذاشتیم ،ان وقت م ی توانیم امیدوار باشیم که جامعه ما در
مسیر روبه رشدی قرار خواهد گرفت ،به عنوان مثال زمانی
در چین همه مردم یک شکل لباس م ی پوشیدند .مائوئیسم
همه چین را در برگرفته بود ،اما به مرور تغیی رات را اغاز کردند
چون دریافته بودند که یکسان س��ازی در هر ش��کلش جز
اسیب زدن به جامعه و ایستا شدن ان حاصلی به همراه ندارد.
قلع ه نویی خاص است
ورزش
با این مقدمه م ی خواهم در مورد امیر قلع ه نویی حرف
بزنم .شاید بگویید که این چطور مقدمه ای است اما مساله
پرهیز از یکسان سازی موضوعی اس��ت که درباره تحلیل
ش��خصیت امیر قلع ه نویی بس��یار به درد ما م ی خورد؛ در
واقع م ی خواهم بگویم امیر قلع ه نویی را نباید با هیچ مربی
دیگری مقایسه کرد .چون او از جهاتی واقعا منحصربه فرد
اس��ت؛ او در ضع ف ها و قوت هایش واقع��ا منحصربه فرد
است .باید از اینجا شروع کنیم که امیر قلع ه نویی یک مربی
مطرح در فوتبال ماست .ش��خصیت خاص و ویژه ای دارد.
شما م ی توانید به او بگویید که این ضعف خودت را برطرف
کن و فالن قوت خودت را بیشتر کن ،اما نه با هر شیوه ای.
نقطه قوت قلع ه نویی این اس��ت برخی ادم ها را قبول
دارد .این یک واقعیت است که در فوتبال ما مربیان شاید در
این بخش به دو دسته تقسیم م ی شوند؛ دسته اول ان قدر
بقیه را قبول دارند که خود را از خاطر م ی برند و در واقع دچار
خودکم بینی هستند و اساسا اعتماد به نفس ندارند و دسته
دوم انهایی که اساسا هی چ کس را جز خودشان قبول ندارند
و خودبزرگ بین و مغرور هستند .به نظر من امیر قلع ه نویی
سعی کرده در این دو دس��ته قرار نگیرد .شاید گاهی برخی
تحلی ل ها طوری ارائه م ی شود که او در دسته دوم جای داده
شود ،اما من اعتقاد دارم که این طور نیست و او به مشورت
با ادم ه��ای درجه یک عادت دارد .این یک اصل اس��ت که
مربیان درجه یک همیش��ه از ادم های درج��ه یک در کنار
خودشان استفاده م ی کنند.
مثلث شماره 172
عادت های خوب امیر
من س��عی م ی کنم درباره یک مقط��ع خاص حرف
نزنم و درب��اره قلع ه نویی به صورت کل��ی مطالبی را مطرح
کنم .من چند روز پیش با امیر قرار مالقات داشتم .رفتم او
را دیدم و ساعتی با هم صحبت کردیم .منصور پورحیدری
هم بود .خیلی زود از من قدردانی کرد .بارها این کار را کرده
است .گفتم چرا؟ گفت « :در روزهایی که من روحیه نداشتم
و به هم ریخته بودم ،شما بودید که به من روحیه دادید و من
توانستم دوباره جام قهرمانی بگیرم ».خب ببینید خیل ی ها
اصال عادت ندارند در م��ورد نقش دیگران ه��ر چند نقش
کوچکی داش��ته باش��ند ،حرفی بزنند ،اما امیر این ویژگی
را دارد .بعد هم به من گفت« :بهمن خ��ان! قاعدتا من باید
نسبت به شما دشمنی در دلم باش��د اما نه تنها کینه ای از
شما در دلم نیست بلکه شما را قبول دارم ».من بالفاصله
متوجه ش��دم که او م ی خواهد راجع به چه موضوعی حرف
بزند ،اما س��کوت کردم تا حرفش را بزند .گفت« :ش��ما ان
سال با ناصر اب راهیمی در تیم ملی بودید و من را خط زدید،
در صورتی که ناصرخان من را م ی خواست ،اما شما گفتید
چون امیر یک بازی باشگاهی را به تیم ملی ترجیح داده به
74
امپراتوری جداگانه
درد ما نم ی خورد .من مربیگری را همان موقع از ش��ما یاد
گرفتم ».خب این حرف ها معنی دارد .معنایش این است که
امیر قلع ه نویی یک چیزهای خوبی دارد که نباید از کنار ان
بگذریم .باید قبول کنیم که ای��ن رفتار اگر در قبال هر فرد
دیگری انجام م ی شد ،فردی که زمانی توسط من از تیم ملی
طرد شده ،هی چ وقت چشم دیدن من را هم نداشت ،چه برسد
به اینکه از من قدردانی کند.
اشراف داشتن به حاشی ه ها
اما این خاطره را نگفتم که بگویم امیر قلع ه نویی امروز
از بهمن فروتن قدردانی م ی کن��د؛ نه ،منظورم از گفتن این
حرف طرح خصوصیت دیگ��ری از امیر قلع ه نویی بود؛ انجا
که همواره سعی کرده از قضایای منفی موجود در زندگ ی اش
به سمت موفقیت بهره مند شود.
باید وارد تعریف سیستم ها بشوم .سیستم ها همیشه
دو طرف دارند؛ یک طرف داخل سیستم است و طرف دیگر
خارج سیستم که در واقع همان حاشی ه ها هستند .امیر هر
دو طرف سیستم را به خوبی م ی شناسد .بهتر است از لغتی
که خودش به ان عالقه دارد استفاده کنم ،درواقع «اشراف»
دارد .م��ا در تعریف سیس��تم م ی گوییم ه��ر گاه عنصری
خارجی وارد سیس��تم ش��ود م ی تواند سیس��تم را مختل و
حتی ان را به ط��ور کلی نابود کند ،اما این مس��اله در مورد
تیم های قلع ه نویی وجود ن��دارد چون او با اش��راف به این
حاشی ه ها به خوبی از داخل سیستم خود محافظت م ی کند.
به همین دلیل است که در اوج بحران ،حاشی ه ها و جنجال ها
تیم های او در زمین بازی همان کاری را انجام م ی دهند که
دلخواه امیر اس��ت .موضوعی که باع��ث تعجب خیل ی ها
م ی شود .اتفاقی که رخ داده این است که امیر قلع ه نویی در
درون سیستم خود انس��جام به وجود م ی اورد .او درباره این
انسجام داخلی حساسیت نشان م ی دهد .طوری که هر قدر
حاشی ه ها و فشارها بیشتر شود ،او درون سیستم خودش را
منسجم تر م ی کند.
درگیری با رسانه ها
در دنیای امروز رس��انه ها خود را هم��ه کاره م ی دانند.
واقعیت هم همین است .رس��انه ها ب رای خودشان یک جور
امپ راتوری هس��تند .به المان ک��ه نگاه م ی کنی��د متوجه
م ی شوید که در انجا رس��انه ها رئی س جمهور را م ی اورند و
سیست م هاهمیشهدوطرفدارند؛یکطرف
داخل سیستم است و طرف دیگر خارج سیستم
که در واقع همان حاشی ه ها هستند .امیر هر دو
طرفسیستمراب ه خوبیم ی شناسد
رسانه ها هس��تند که رئی س جمهور را کنار م ی زنند .در واقع
امروز در دنیا شرایطی به وجود امده که خیل ی ها م ی گویند
باالترین نقش قدرت در سیاس��ت یک کش��ور در دس��ت
رسانه هاست .طبیعی است که در ای ران هم چنین احساسی
نزد رس��انه ها وجود دارد؛ طوری که خودش��ان را همه کاره
م ی دانند .رسانه های ورزش��ی ما هم دقیقا همی ن طور فکر
م ی کنند .م ی گویند همه مربیان ،مدی ران و بازیکنان و به طور
کلی همه انهایی که در جامعه فوتبال هستند باید خود را
تحت لوای رسانه ها بدانند چون ما ان قدر قدرت داریم که
تعادل انها را به هم بزنیم یا به انها تعادل ببخشیم .اما این
دیدگاه نزد امیر قلع ه نوی��ی وجود ندارد .اتفاق��ا او و تیمش
خودش��ان را کامال مس��تقل و قدرتمند م ی دانند و انها هم
مدعی هستند که ب رای خودشان امپ راتوری جداگانه ای دارند.
خب رسانه ها این جدای ی طلبی را نم ی پذیرند .طبیعی است
که او را دوس��ت نداشته باش��ند ،هرچند من به این موضوع
اعتقاد چندانی ندارم .باید قبول کنیم که همه رس��انه ها با
قلع ه نویی دش��منی ندارند .برخی واقعا او را دوس��ت دارند.
این در حالی است که رس��انه ها هیچ وقت نم ی توانند ادعا
کنند که به چه��ره ای همچون قلع ه نویی نی��از ندارند .اگر
واقعا به امیر نیاز نداشتند شک نکنید که با قدرت بیشتری
ب رای مصاف با او بسیج م ی ش��دند .این را هم بگویم که در
همه جای دنیا مربیانی که مثل امیر قلع ه نویی فکر م ی کنند
اتفاقا ب رای رسانه ها جذاب تر هس��تند تا مربیانی که سعی
م ی کنند به هر نحوی خودشان را به رس��انه ها بچسبانند.
رسانه ها در عصر امروز به هر مربی واکنش نشان نم ی دهند.
مربی که سعی م ی کند بچه خوبی باشد اساسا ب رای رسانه ها
جذاب نیست ،بلکه ان دسته از مربیانی جذابیت رسانه ای
دارند که سعی م ی کنند حساب خودشان را از رسانه ها جدا
کنند؛ مربیانی که خود را ب ی نیاز از کمک رسانه ای م ی دانند.
اش�تباه بزرگ امیر
اما قبول دارم ک��ه این ،همه ماجرا نیس��ت .برخی از
ضع ف ها بای��د در امیر اصالح ش��ود .من وقت��ی او را دیدم
بالفاصله گفتم کار خوبی نکردی که نرفتی جام قهرمانی
را بگیری و باالی سر ببری .احتماال خیل ی ها به او گفته اند
که کار خوبی کرده است و او را تش��ویق کرده اند که بعد از
این هم چنی��ن واکنش هایی از خود نش��ان دهد .در حالی
که من به او گفتم این کارت اش��تباه بود .عرف فوتبال در
همه جای دنیا این است که مربی قهرمان در کنار بازیکنان
و هوادارانش بایستد و جام را باالی سر ببرد تا از این طریق
به همه بگوید این جام چقدر ارزش��مند است و چقدر ب رای
رسیدن به ان زحمت کشیده شده است .با این کار ارزش و
شان لیگ ما هم باالتر م ی رفت ،ضمن اینکه اگر کدورتی
هم میان امیر و هواداران وجود داشت ،قلع ه نویی با بخشش
و بزرگواری باید در جشن ش��رکت م ی کرد و این بدان معنا
بود که بخشش هم روی دیگر شخصیت قلع ه نویی است.
بناب راین قهر و گوشه نشینی به کمک اصالح هیچ معضلی
در این جامعه نم ی اید.
س�یر در فرهنگ «کل یوم»
4
بازخوانی رفتارهای قلعه نویی پس از رسیدن به جام قهرمانی
امیر قلع ه نویی دو رفتار متفاوت در دوران مربیگری اش
بروز داده است؛ رفتارهایی که پس از برنده شدن یا قهرمانی
نش��ان داده و البته واکنش هایی که به وقت ناکام ی ها دارد.
او امسال نیز قهرمان ش��د و حاال پ رافتخارترین مربی لیگ
برتر محسوب م ی ش��ود ،اما برخی رفتارهای او به خصوص
وقتی به جام م ی رسد به محل س��وال تبدیل شده است .او
در جشن قهرمانی استقالل شرکت نکرد و در مصاحب ه های
اخیرش تاکید کرده که با این کار خواستم اعتراض خودم را به
هواداران استقالل نشان دهم .در واقع او نیامدنش به جشن
استقالل را تنها با این جمالت توجیه م ی کند که م ی خواستم
مقابل فرهنگ غلط برخی هواداران بایس��تم ،ام��ا او درباره
دفعات قبل توضیحی نم ی ده��د .قلع ه نویی تقریبا در همه
س��ال هایی که به جام قهرمانی رسیده اس��ت ،همین رفتار
را از خود نش��ان داده و س��عی نکرده در کنار شاگردانش در
جشن های قهرمانی شرکت کند .شاید به همین دلیل است
که بازیکنان استقالل و به خصوص ان دسته از بازیکنانی که
رابطه چندان خوبی با وی ندارند ،اتفاقا درباره نیامدن سرمربی
استقالل به جشن قهرمانی واکنش خاصی نشان نداده اند.
حتی برخی بازیکنان در این باره ب ی اعتنایی پیش��ه کرده اند،
درست مثل مدی ران باشگاه استقالل که به خوبی دریافته اند
بیش از حد نباید این قهر را جدی بگیرند ،چه شاید در پس
ادعاهای امیر قلع ه نویی مسائل دیگری نیز وجود داشته باشد.
مس��ائلی که به تمدید قرارداد وی با استقالل در سال اینده
لو انتقاالت
و موضوع باال رفتن قیمت این مربی در فصل نق
مربوط م ی شود .سرمربی اس��تقالل مرد باهوشی است ،اما
در باشگاه اس��تقالل تاکنون با مدی ران زیادی تقابل داشته
اس��ت .نکته جالب توجه اینک��ه او با هواداران��ی قهر کرده
که چند فصل پیش همین ه��واداران بودند که نقش اهرم
فشار را ب رای مدیرعامل وقت استقالل یعنی واعظ اشتیانی
بازی م ی کردند؛ در نهمین دوره لیگ برتر امیر قلع ه نویی با
استقالل به جام قهرمانی رس��ید ،وقتی که واعظ اشتیانی،
مدیرعامل این باش��گاه بود .در ان دوره امیر مدعی بود که
رابطه بسیار صمیمانه ای با اش��تیانی داشت و حتی تاکید
م ی کرد که خیلی از مواقع صبحان��ه را نیز با یکدیگر میل
م ی کنند ،ام��ا در پایان فص��ل رفتارهای قاب��ل پی ش بینی
قلع ه نویی بار دیگر تکرار شد تا خیل ی ها منتظر واکنش های
اش��تیانی باش��ند؛ مدیری که بالفاصله در خصوص اعمال
فش��ار از س��وی برخی هواداران نزدیک به قلع ه نویی تاکید
کرد« :تحت فش��ار هواداران مربی را نگه نم��ی دارم و این
رفتارها دیگر نخ نما شده اس��ت ».قلع ه نویی حاال خود را در
کنار فتح اهلل زاده م ی بیند .ظاه را مشکلی وجود ندارد ه ر چند
در طول همین فصل گفته م ی ش��د ک��ه موضوعاتی چون
ب ی اطالع بودن فتح اهلل زاده از مذاک��ره اعضای هیات مدیره
باشگاه با امیر قلع ه نویی و کمی بعد جذب فرهاد مجیدی
از سوی فتح اهلل زاده ،درگیری های پشت پرده ای را میان این
دو نفر باعث شده است ،اما با همه اینها نکته مهم این است
که قلع ه نوی��ی و فت��ح اهلل زاده هر دو ب رای رس��یدن به یک
هدف حاال در ائتالف با یکدیگر ق��رار گرفته اند .قلع ه نویی
در سپاهان نیز پس از رس��یدن به جام ،رفتارهای مشابهی
از خود نشان داد و در مقام انتقاد از سیاست های مدی ران این
باشگاه برامد و به تبریز رفت تا سرمربیگری تراکتورسازی را
بر عهده بگیرد .البته رفتارهای قلع ه نویی پس از ناکام ی ها
موضوعی نیست که خیلی انتقاد ب رانگیز باشد ،چه شاید این
عادت خیلی از مربیان داخلی فوتبال ای ران است که به وقت
ناکام ی ها همه عوامل بیرونی را برم ی شمرند و البته سهم
اندکی ب رای اشتباهات خودشان کنار م ی گذارند .با این حال
رفتارهای قلع ه نویی پس از رسیدن به موفقی ت هایی همچون
رسیدن به قهرمانی لیگ برتر نش��ان م ی دهد که او با بروز
برخی گالیه ها س��عی دارد امتیازهای��ی را متوجه خود کند؛
واکنشی که شاید در دنیای حرفه ای کمی هم طبیعی به نظر
برسد ،اما ط راحی این نقش��ه طوری است که انتقاد برخی از
مخالفان وی را به همراه داشته است ،چه مخالفان وی تاکید
م ی کنند« :او نباید به بهانه اصالح رفتارهای غلط هواداران
اس��تقالل با ادبیاتی ب ی رحمانه درباره انها صحبت کند و با
ادبیات خاص خودش هواداران اس��تقالل را تهدید و تحقیر
کند ».به خص��وص اینکه برخی مخالفان سرس��خت امیر
قلع ه نویی مثل مرحوم ناصر حجازی بارها به صورت تلویحی
امیر را مس��بب اعتراض های ناگهانی و ب ی م��ورد هواداران
استقالل م ی دانستند .ه ر چند هیچ گاه این ادعاها ثابت نشد.
قلع ه نویی در جشن قهرمانی استقالل شرکت نکرد .خود او
م ی گوید این واکنشی به رفتار زش��ت هواداران استقالل در
بازی تیمش ب رابر الهالل بوده اس��ت .او دلیل دیگری را نیز
مطرح کرده و گفته است« :هیچ گاه در جشن های قهرمانی
شرکت نم ی کنم ».این در حالی است که برخی معتقدند امیر
قلع ه نویی پس از قهرمان شدن همیشه رفتاری اعتراض امیز
داشته است .معترض بودن ژست ثابت امیر پس از ب رنده شدن
اس��ت و البته هیچ کس نم ی تواند به طور حتمی درباره این
رفتارها قضاوتی داشته باشدg .
ورزش
دوگانه امیر -عادل
قلع ه نوی��ی چه��ره ای س��مپاتیک اس��ت ،چهره ای
کاریزماتیک هم هس��ت .موفق هم ب��وده و نتیجه گرفته
است .وقتی به احواالت او نگاه م ی کنیم م ی بینیم یک نوع
دشمنی س��خت میان او و عادل فردوس ی پور وجود دارد که
این دشمنی به مرور بیشتر هم ش��ده است .رابطه متقابلی
هم هس��ت ،یعنی همان اندازه که قلع ه نویی دشمن عادل
است ،عادل هم به همان اندازه با امیر خصومت دارد .این نوع
ارتباط ته مانده ای از یکی از فرهنگ های غلط ماست؛ انجا
که نم ی توانیم خصومت های ش��خصی را نزد عموم کنار
بگذاریم و با هم دوستانه سخن بگوییم .من گفتم امیر یک
مدیر درجه یک است .از طرفی عادل را هم در عرصه رسانه
یک مدیر درجه یک م ی دانم ،اما ه��ر دوی اینها در بخش
ارتباط و احت��رام متقابل به یکدیگر نم��ره منفی گرفته اند.
جالب اس��ت که هر کدام از اینها نیمی از محبوبیت خود را
در همین دعوای ب ی حاصل از دست داده اند .عادل ،نیمه ای
که هواداران امیر هستند و امیر ،نیمه ای که طرفداران عادل
هستند .این جنگ را م ی توان طور دیگری تنظیم کرد؛ این
دو نفر م ی توانند یکدیگر را الاقل نزد عموم تحمل کنند و
در مقاطعی خصومت های شخص ی ش��ان را کنار بگذارند،
اما متاسفانه عملکرد هیچ کدام شان این را نشان نم ی دهد.
تصور کنیم اگر این رابطه به صورت محترمانه تنظیم شود
هر کدام از اینها چقدر برنده خواهند بود .فکر م ی کنم همه
ما باید گاهی دست به تغیی راتی درون خودمان بزنیمg .
ت ثابت امیر
ژس
مثلث شماره 172
امیر قلع ه نویی یک بار به جای اینکه بگوید «کلهم»
گفته «کل یوم» .من در فرهنگ کل یوم امیر مدت هاست
که سیر م ی کنم .این بخش��ی از فرهنگ قلع ه نویی است.
او زمانی از امیر حاج رضایی به عنوان مش��اور در کنار خود
استفاده کرد ،اما این همکاری ادامه دار نبود .لوتار ماتئوس
20سال پیش نم ی توانس��ت خوب حرف بزند .حتی چهار
کلمه هم درس��ت حرف نم ی زد ،اما یک معلم کنار خودش
اورد و او را ناظر کرد تا گفتارش تصحیح شود .تغییر مثبتی
بود .تغییر کردن که بد نیست .به نظر من بزرگترین اشتباه
امیر جدای��ی از امیر بود؛ جدای��ی از امی��ر حاج رضایی .به
قلع ه نویی پیش��نهاد م ی کن��م از حاج رضای��ی بخواهد که
دوباره در کنارش قرار بگیرد .چون هر ادمی وقتی یک ناظر
در کنار خودش داشته باشد ،ضع ف هایش را بهتر م ی بیند.
هر کدام از م��ا نقاط کوری داریم که با حض��ور یک ناظر یا
حتی چند ناظر م ی توانیم انه��ا را برطرف کنیم .در تعریف
سیستم ها امده است که همیشه ادم ها ،نهادها و موسسات
به ناظ رانی نیاز دارند .بناب راین امیر حاج رضایی م ی تواند در
کنار قلع ه نویی کمک ویژه ای باشد.
ضعف قلع ه نویی درست همی ن جاست .او دارای یک
ادبیات فاقد دیپلماسی است ،در صورتی که امیر حاج رضایی
دارای ادبیاتی اس��ت در باالترین حد دیپلماسی .به همین
دلیل است که او م ی تواند خیلی بیش��تر از اینها در فوتبال
ما رش��د کند ،درصورتی که به این توصیه من عمل کندو
ناظری در کنار خودش داشته باشد.
75
دیـــدار
مثلث شماره 172
76
جان ِب َبر ،هایی ز من هویی ز تو
در ستایش امام هادی(ع)
زهیر توکلی/نویسنده و شاعر
سه شنبه هفته پیش سالروز شهادت حضرت امام
عل ی النقی – علی ه السلام -بود .ام�روز م ی خواهم به
همین مناسبت ،درباره ان حضرت بنویسم به این امید
که این ران ملخ که به درگاه سلیمان پیشکش م ی شود،
مقبول حضرتش بیفتد و ذخیره اخرتی باشد برای من
که م ی نویسم و شما که م ی خوانید.
دیـــدار
مثلث شماره 172
***
از جمله برکات بیشمار وجود نازنین ان بزرگوار ،زیارت
جامع ه کبیره است که از امهات معارف شیعه امامیه به شمار
م ی رود .این زیارت را ان حضرت در اجابت به درخواست یکی
از شیعیان انشا فرمودند که خواس��ته بود زیارتی بیاموزد که
خاص یکی از ائمه اطهار – سالم اهلل علیهم اجمعین -نباشد
و ان را در حرم هر یک از ان عزیزان بش��ود خواند .مخاطب
ان هم کل ائمه اطهار – سالم اهلل علیهم اجمعین -هستند،
چنان که با این جمله اغاز م ی شود« :السالم علیکم یا اهل
بیت النبوه و معدن الرساله» و س��پس در سراسر زیارتنامه،
با ضمیر «کم» که ضمیر جمع مخاطب اس��ت ،همه ائمه
اطهار را ص��دا م ی زنیم غی��ر از یک جا که انه��م به خاطر
تفاوت نسبت خانوادگی اس��ت یعنی ائمه اطهار همه شان
– سالم اهلل علیهم اجمعین -اوالد حضرت رسول – صلی
اهلل علی��ه و اله -هس��تند ،غی��ر از حضرت م��وال علی –
علی ه السالم -که پسرعمو و داماد و ب رادر ایمانی پیامبرخدا
– صلی اهلل علیه و اله -بوده است ،بناب راین در یک سطر از
این زیارتنامه ،اگر در حرم حضرت امیر – علی ه السالم -خوانده
شود ،م ی گوییم« :الی اخیک بعث الروح :روح امانتدار و مورد
اعتماد خدا (جبرئیل) به س��وی ب رادر تو (ب رای رساندن وحی)
ب رانگیخته شد» اما اگر این زیارتنامه را در حرم سایر امامان
عزیزمان ی��ا خطاب به حض��رت امام مه��دی – عجل اهلل
تعالی فرجه الشریف -بخوانیم ،همان سطر را با یک تغییر
کوچک باید قرائت کرد و ان تغییر کوچک این است که به
جای «الی اخیک بعث الروح االمین» م ی گوییم «الی ج ّدک
بعث الروح االمین» .به خاطر همین دو نکته است که به این
زیارتنامه ،زیارت جامعه م ی گویند .از نظر اش��تمال بر اسرار
و رموز حب و والی��ت ،این زیارت کم نظیر اس��ت و برخی از
س��طرهای ان رس��ما به یک گفت وگوی عاش��قانه تبدیل
م ی ش��ود مثل انجایی که عرض م ی کنی��م« :بابی انتم و
امی و اهلی و مالی و اسرتی .اشهد اهلل و اشهدکم انی مومن
بکم و بما امنتم به .کافر بعدوکم و بما کفرتم به .مستبصر
بش��انکم و بضالله من خالفک��م .موال لک��م و الولیائکم.
مبغض العدائکم و معاد لهم .سلم لمن سالمکم و حرب لمن
حاربکم .محقق لما حققت��م .مبطل لما ابطلتم .مطیع لکم.
عارف بحقکم .مقر بفضلک��م .محتمل لعلمکم .محتجب
بذمتکم .معت��رف بکم .مومن بایابک��م .مصدق لرجعتکم.
منتظر المرکم .مرتقب لدولتکم .اخذ بقولکم .عامل بامرکم.
مس��تجیر بکم .زائر لکم .الئذ عائذ بقبورکم :پدر و مادرم و
خانواده ام و نزدیکانم و سرمایه ام سپر بال و پی ش مرگ شما
باشند .خدا شاهد است شما هم شاهد باشید که من به شما
و به انچه شما به ان مومنید ،مومنم .کافرم به دشمن شما
و کافرم به هرچه ش��ما به ان کافرید .بینش و بصیرت دارم
به جایگاه شما و به گمراهی هر که با ش��ما مخالف باشد.
دوستدار و پذی رنده سرپرستی شما هستم و دوستدار و پذی رای
دوستان شما .بغض و کینه دارم نسبت به دشمنان شما و با
انها دشمنی م ی ورزم .تسلیم هرکس هستم که تسلیم شما
باشد و م ی جنگم با هرکه با ش��ما بجنگد .هرچه شما ان را
حق بدانید من هم ان را حق م ی دانم .هرچه شما ان را باطل
اعالم کنید من هم ان را باطل م ی خوانم .مطیع شما هستم.
شناسای حق شما .اقرار م ی کنم به فضل و برتری شما .جانم
حامل شناخت اسرارامیز شماست و حمل کننده دانای ی هایی
که از سمت و سوی ش��ما م ی رس��د .به عهد و حرمت شما
پناه م ی اورم و در س��ایه حق و حریم ش��ما م ی خزم و پنهان
م ی ش��وم .اعتراف دارم به ش��ما .باور دارم که بازم ی گردید.
تصدیق م ی کنم بازگشت شما را .منتظرم و چشم به راه امر
فرجام هستم که از ان شماس��ت .مراقبم تا کی روز شما از
راه م ی رسد؟ حرف ش��ما را م ی گیرم .حکم شما را م ی پذیرم.
به جوار ش��ما پناهنده ام .زائر شما هس��تم .به سر خاکتان
م ی ایم که م ی گری��زم و پناه م ی برم و گ��م م ی کنم خودم را
در ان استان ».
وقتی م ی گوییم« :محق��ق لما حققت��م .مبطل لما
ابطلتم :هرچه ش��ما ان را ح��ق بدانید من ه��م ان را حق
م ی دانم .هرچه ش��ما ان را باطل اعالم کنی��د من هم ان را
باطل م ی خوانم» معن ی اش این اس��ت ک��ه دین ان چیزی
نیس��ت که من م ی پندارم .حق و باطل ان چیزی نیس��ت
که من م ی پندارم .معروف و منکر ان چیزی نیست که من
م ی پندارم ،بلکه من دین را با شما م ی شناسم .حق را با شما
می شناسم .معروف و منکر را با شما م ی شناسم.
جوهر دین��داری عاش��قانه و عارفان��ه و نقطه جدایی
و رهایی ان از زهد خش��ک که المحاله ،به خودپس��ندی و
خویشتن بینی و سرانجام غریو ابلیسی زدن منجر م ی شود
که« :انا خیر منه :من از او (ادم) بهترم» در همی ن جاست .پیر
دردمند نیشابور ،محمد عطار در مصیب ت نامه نقل م ی کند
که یک بار حضرت روح اهلل عیسای مسیح – علی نبینا و اله
و علی ه السالم -ابلیس را دید که س��ر بر سجده نهاده است.
ماند تا سر از سجده بردارد و پرسید« :تو ملعون و مطرود درگاه،
سجده ات ب رای چیست؟» گفت« :من شش هزار سال سجده
کردم و به این سجده خو گرفته ام .ان را ترک نم ی کنم تا شاید
روزی به من رحم شود ».پاسخش داد که «ان یک سجده ای
که ترک عادت ب رای تو داش��ت ،کار ان کار بود که نکردی و
حال این سجده عادتی را چه م ی خ رند؟»
اری؛ این بازار عاشقان که در این هزاره های مدید علم
شده است و ان س��رغوغا و ان پاکباخته که امدند و رفتند و
یادگارشان ،حضرت حجت بن الحس��ن – علی ه السالم -در
میان ما و به خاطر ما مانده است ،ب رای یک اتفاق ساده نزدیک
به محال بوده است؛ تمام دین ،تمام توست وقتی که من تو
منهدم و متالشی شده باشد و از فربهی تو یک نی میان تهی
مانده باشد تا ن ی نواز الست ،نوای «اننی انا اهلل» را در تو بدمد.
تا این من نش��کند ،خبری به تو نم ی رس��د و هرچه هست،
تزا ب رایت تصویر کرده است.
موهوماتی است که نفس صور
تا نشکنی ،درستت نم ی کنند.
اما شکس��تن به دس��ت نم ی اید ،مگر انک��ه ازمایش
شوی و خدا این ازمایش را به این ش��کل نهاده است که ایا
تو م ی پذیری که از تو بهتر هس��ت؟ ایا خ��دا را ب رای خودت
م ی خواهی یا خ��ودت را ب رای خدا؟ اگر خ��دا را ب رای خودت
م ی خواهی ،بس��م اهلل! این تو و این ابلی��س؛ فکر م ی کنی
که ابلیس دش��من خدا بود که نافرمانی او را ک��رد و به ادم
–علی ه السالم -سجده نکرد؟ نه؛ فدایت شوم! مساله ابلیس،
تقرب به خدا بود .او نم ی توانست بپذیرد که از خودش به خدا
نزدیکتر هم هست .نم ی توانس��ت بفهمد که پس از شش
هزار سال عبادت که معلوم نیس��ت از سال های زمین بوده
یا از سال های اسمان ،یک مخلوقی از گرد راه برسد که او و
همه فرشتگان را سجده بر ان مخلوق باید کرد .نگرفته بود
مطلب را پس از این چند هزار س��ال عابدی و زاهدی ،که به
عبادت من و تو نیست ،به خواست اوست :کشش چو نبود
از ان سو چه سود کوشیدن؟ و اصال محک عبادت من و تو
همین است که اگر پس از این همه عبادت «او» بگوید که
من تو را نم ی خواهم ،بگویی :تو مرا نخواه ،ولی من تو را رها
نم ی کنم« :من تو را اسان نیاوردم به دست».
تو را گر دوست داری نیست پیشه
تو را من دوست م ی دارم همیشه
به خاطر همین اس��ت که در همین زی��ارت جامعه،
ائمه اطهار – علیهم سالم اهلل اجمعین -را چنین م ی خوانیم:
«الباب المبتلی به الناس :درگاه شناخته ش��ده و معهود که
مردم به واس��طه ان درگاه ازمایش م ی ش��وند» یعنی ب رای
ورود به خانه م ی شود مثل دزدها از پشت دیوار امد ،ولی دزد را
م ی خوابانند و به چوب م ی بندند حتی اگر وارد خانه شده باشد
چون ب ی ادبی کرده است ،اما میهمان مسافر خسته را بر سر و
رویش بوسه م ی زنند و عذر تاخیر م ی طلبند از اینکه مدت ها
پشت در مانده است نه اینکه عذر تقصیر بخواهند زی را از اول
در خانه بوده اند ،ولی در را ب��از نم ی کرده اند تا ببینند ناامید
م ی ش��وی و م ی روی یا عاش��ق صادقی و انقدر پای این در
م ی مانی تا باز شود؟ و دری که تا رویت باز نشود ،ادب تقرب را
رعایت نکرده ای ،چهارده معصوم – علیهم السالم -هستند.
دیگر از عبارات این زیارتنامه که بوی خوش عاشقی از
یزند و ادمی را گیج و
تک تک حروف ان به صورت خواننده م
سرگشته م ی کند ،این است« :ذکرکم فی الذاکرین و اسماوکم
ف ی االسماء و اجسادکم ف ی االجس��اد و ارواحکم ف ی االرواح و
انفسکم ف ی النفوس و اثارکم ف ی االثار و قبورکم ف ی القبور فما
احلی اسمائکم و اکرم انفسکم :یاد شماست هرکه یاد م ی کند
ی که بر زبان م ی رود و تن های شما در
و نام شماست هر نام
تن هاست و ارواح شما در ارواح و نفس و جان شما در نف س ها
و جان ها و اثار شما در همه اثار و قبرهای شما در همه قبرها
هست ،پس چقدر شیرین است نام های شما و چقدر بزرگوار
است جان های شما».
وقتی ای��ن عب��ارات را م ی خوانیم و س��ر برم ی داریم،
توگویی هرچه هست و نیست و هرچه فرادید م ی اید ،با ما از
«انها» سخن م ی گوید ب ی حرف و صوت .وحدت و یگانگی
عالم با «انها» را ح��س م ی کنیم توگویی نفس پاکش��ان
نسیمی است که در نهاد وجود م ی وزد و فراگیری روح بزرگ
«انها» را بر همه ،بر همه و همه به چشم م ی بینیم ،چنانکه
اقیانوسی ،ماهیانش را در قلب وس��یع خود حمل م ی کند،
بلکه جهان را قط��ره ای م ی بینیم که از تم��وج دریا به هوا
برم ی خیزد و فقط در کس��ری از ثانیه «قطره ای» هست و
دیگر نیست زی را قطره ،دوباره بر دریای متالطم فرود امده و
در ان گم شده است و دریا دوباره دریاست:
لحظه ای بعد بر ان لوح کبود()3
نقطه ای بود و دگر هیچ نبود
-1تعبی��ر حضرت امی ر المومنین علی علی ه الس�لام
است در نهج البالغه؛ از روی حافظه نوشتم.
-2عطار ،مصیب ت نامه یا منط��ق الطیر؛ االن حافظه
بیشتر از این یاری نم ی کند
-3مرحوم دکتر پرویز ناتل خانلری ،منظومه عقاب g
77
صدرای حکیم
اول خرداد ،روز بزرگداشت
مالصدرا
دیـــدار
در اوج دوران اقت��دار صفوی��ه ش��ی راز دارای حکومت
مس��تقلی بود و حکمران��ی ان به ب رادر ش��اه واگذار ش��ده
ب��ود .اب راهی��م بن یحیی قوام��ی به عن��وان مع��اون او و
دومین ش��خصیت مهم ان منطقه به ش��مار م ی رفت .او از
حس ن ش��هرت و مال چیزی کم نداش��ت .خواج��ه اب راهیم
قوامی ،سیاس��تمداری دانشمند و بس��یار مومن بود ،اما در
زندگی کمبودی را حس م ی کرد ،او سال ها در حسرت پسر
م ی سوخت؛ پس��ری که بتواند جانش��ین او و وارثش باشد.
اب راهیم نم ی دانس��ت که نتیجه تضرع ،نذر و
راز و نیازهایش پسری است که نامش جاودانه
خواهد شد .نهم جمادی االول سال 980ق وزیر
صاحب پسری شد که نامش را محمد گذاشتند.
نش��انه های نبوغ در همان کودکی در محمد
که با لقب صدر الدین ش��ناخته م ی ش��د ،دیده
م ی شد .او کودکی بسیار باهوش ،جدی ،باانرژی،
درسخوان و کنجکاو بود .در مدت کوتاهی تمام
دروس مربوط به ادبیات زبان فارسی و عربی و
هنر خط نویسی را فراگرفت .صدرالدین محمد،
پس از تکمیل تحصیالت مقدماتى رهس��پار
کاشان شد و مدتی هم به تحصیل علم در این
ش��هر وحتی قزوین پرداخت تا مرگ پدر پیش
امد .صدرالدین محمد ش��ی رازی 16س��اله بود
که خبر مرگ بزرگ ترین حام ی خود را ش��نید،
ان روزگار ب رای یک س��فر تجاری ب رای پدرش
به بصره سفر کرده بود و در همین سفر هم به
زیارت عتبات عالیات مشرف شده بود .با رسیدن
خبر مرگ پدر به شی راز برگشت ،مدتی مشغول
رسیگی به امور دارای ی های پدر شد ،اما در همه
این مدت دل در گرو تحصیل داشت تا سرانجام
با س��پردن مغازه و امالک پدر به دایی خود که
مردی درس��تکار بود ،به اصفهان سفر کرد؛ او
مرد حکمت و فلسفه بود،نه سیاست و تجارت.
مثلث شماره 172
سفر به اصفهان
«عبده ال راجی صدرالدین محمدش��ی رازی محروس��ه
قزوین شهر ذی الحجه سنه الف و خمس من الهجره النبویه»
این نوشته که در نسخه دس��تنویس مالصدرا از روی نسخه
اصلی کتاب حدیقه هاللیه ش��یخ بهایی که در شرح دعای
چهل وسوم صحیفه سجادیه امده است ،نشان م ی دهد که او
قبل از سال 1005در قزوین به تحصیل مشغول بوده .حتی
گفته م ی شود او در شش سالگی به همراه پدرش در این شهر
تحصیالت خود را اغاز ک��رده .صدرالدین محمد در قزوین از
محضر دو عالم بزرگ ان زمان یعنی شی خ بهایی و میرداماد
78
بهره برد ،با تغییر پایتخت ای ران و انتقال پایتخت به اصفهان،
شی خ بهایی و میرداماد هم به اصفهان نقل مکان کردند ،همین
بهانه ای بود ب رای انکه این طلبه شی رازی هم سودای سفر در
سر داشته باش��د و به اصفهان کوچ کند .صدرالمتالهین در
محضر درس شی خ االسالم شهر بهاءالحق والدین محمدبن
عبدالصمد عاملی ـ مع��روف به ش��ی خ بهای ی ـ که در علوم
نقلی یگانه بود ،حاضر شد و سنگ بنای شخصیت علمی و
اخالقی مالصدرا توسط این دانشمند جهان دیده بنا نهاده شد
و تکمیل این بنای معنوی را استاد دیگرش امیرمحمد باقربن
ش��م س الدین مش��هور به ـ میردامادـ عهده دار گشت .این
نوجوان خوش استعداد و پرشور حدیث و درایه و رجال و فقه و
اصول را از شیخ بهایی و فلسفه و کالم و عرفان و دیگر علوم
ذوقی را از محضر میرداماد اموخت و علوم طبیعی و ریاضی
و نجوم و هیات را نیز از محضر این دو اس��تاد و احتماال نزد
حکیم ابوالقاسم میرفندرسکی ،عارف زاهد و ریاضیدان بنام
عصر فراگرفت و خودش تبدیل به یکی از س��ر امدان عصر
ی در اصفهان و
گردید .صدرالمتالهین پس از طی مراحل علم
احتماال اغاز حسادت ها و مخالفت ها به زادگاه خود باز م ی گردد
تا شاید در حمایت خانواده و خویشان خود بتواند در امان باشد.
ریاضت در کهک
فشارها ادامه داش��ت ،رقبای او که از طرفی موقعیت
اجتماعی خود را نزد دیگ��ران در خطر می دیدند یا به انگیزه
دفاع از عقای��د خود و برخی ش��اید از روی حس��ادت ،بنای
بدرفتاری را با وی گذاشتند و ارای نو او را به مسخره گرفتند
و به او توهین کردند .از این رو صدرا از شی راز به صورت قهر
بیرون امد و به ش��هر قم رفت .او در قم نماند و در روستای
کهک در نزدیکی قم منزل کرد؛ در خانه ای که هنوز هم اثار
ان باقی است.
او هفت سال و بنابر قولی پانزده س��ال در ان حوالی،
دور از ح��وادث و اتفاقات دنیا در انزوا و خلوت به س��ر برد تا
اینکه به مرتبه ش��هود و کش��ف حقایق باطنی رسید.خود
او درباره این دوره م ی گوید«:رموزی بر من کشف شد که با
برهان و دلیل امکان پذیر نبود ،بلکه انچه پیش از ان توسط
برهان عقلی فراگرفته بودم با جزئیات بیشتری از راه شهود
و بالعین دیدم».
بازگشت به شیراز
اهلل وردی خان ،والی فارس ،مدرسه ای در شهر شی راز بنا
کرد که به مدرسه خان معروف شد و از مالصدرا دعوت کرد تا
به وطن اصلی خود بازگردد و در ان مدرسه به تعلیم و تدریس
اشتغال ورزد .با حضور وی در شی راز ،مدرسه خان مهم ترین
مرکز علمی ای ران شد و تا پایان حیات مالصدرا ،طالبان علم را
از دور و نزدیک به خود جلب کرد.اخوند تا پایان عمر در شی راز
به تالیف و تدریس پرداخت و در این ایام هفت بار پای پیاده
به خانه خدا سفر کرد .او در بازگشت از هفتمین سفر ،در بصره
در سال 1050هجری قمری درگذش��ت .مالصدرا شاگردان
بزرگی نیز تربیت کرده که مش��هورترین انها مالمحس��ن
فیض کاشانی و عبدالرزاق الهیجی بودند که هر دو عالوه
بر داشتن سمت شاگردی ،داماد او نیز بودند.
مسلک فلسفی مالصدرا
در کوتاه ترین عبارات باید گفت که فلس��فه اسالمی
توسط صدرالمتالهین تحولی عظیم یافت .قبل از مالصدرا،
حکمت مشاء و حکمت اشراق دو روش مختلف فلسفی تلقی
م ی شدند .عرفان نیز کامال مستقل از انها بود .عالوه بر این،
علم کالم هم که ناظر بر حقایق اس�لامی است ،راهی غیر
از مسیر این مکاتب داش��ت.کاری که مالصدرا کرد این بود
که اختالف مکاتب مش��اء و اش��راق را از میان برد و مکتبی
به وجود اورد که نه مش��ائی بود و نه اشراقی؛ نه عرفانی بود
و نه کالمی .اما در عین ح��ال ،همگی این مکاتب را در خود
داشت .مکتب وی در برخی از مسائل فلسفی با مکتب مشاء
موافقت داشت و در بعضی مسائل با مکتب اشراق .همچنین
بسیاری از موارد اختالف نظر فلسفه و عرفان حل
شد و بسیاری از حقایق اس�لامی روشن گردید؛
ی متعارف ان روزگار
بدون انکه از راه های کالم��
بهره گرفته ش��ود .به این ترتیب بود که فلسفه
صدرالمتالهین به منزله یک چهارراه تلقی ش��د
که در ان ،مسی ر های های چهارگانه مشاء ،اشراق،
عرفان و کالم با یکدیگر تالق��ی م ی کردند و با
هم سازگار م ی ش��دند .حکمت متعالیه ،مکتب
مالصدراس��ت که بر پایه «وجود» و تمایز ان از
«ماهیت» استوار اس��ت .پس از وی این مکتب
توس��ط علمای مس��لمان پرورده ش��د .پیش از
مالصدرا فیلس��وفان قادر به فهم تفاوت این دو
نبودند ،اما مالصدرا مرز این دو مفهوم را به خوبی
روشن کرد.
اثار مالصدرا
اثار ص��درا را بالغ بر پنجاه دانس��ته اند که
م ی ش��ود انها را بر حس��ب نوع تفکر موجود در
پشت هرکدام در دو دسته اصلی جای داد؛ علوم
نقلی و علوم عقل��ی .مهم ترین کتاب مالصدرا
اس��فار اربعه است .اس��فار به بیان خود مالصدرا
شامل شرح و تفسیر چهار مرحله سیر و سلوک
عرف��ا و اولیای الهی اس��ت .این چه��ار مرحله
عبارتند از -1:سفر از خلق به سوی حق -2سفر
در حق همراه با حق -3سفر از حق به سوی خلق همراه با
حق -4سفر در خلق همراه با حق...
برخی دیگر از اثار مهم صدرالمتالهین عبارت اس��ت
از مبداء و معاد ،ش��واهد الربوبیه ،مشاعر (به روش عرفانی)،
الحکمه العرشیه (به روش عرفانی) ،شرح الهیات شفا ،رساله
ف ی القضا و القدر ،رساله حشرالعوالم ،رساله ف ی اتحاد العاقل
و المعقول ،رس��اله ف ی الحرکه الجوهریه ،شرح اصول کافی
تا حدیث ش��ماره ،499مفاتیح الغیب و تفسیر قران کریم؛
شامل :تفسیر سوره فاتحه ،ایه الکرسی ،ایه 286بقره ،سوره
نور ،سجده ،یس ،واقعه ،حدید ،جمعه ،طالق ،زلزال ،ضحی
و اعلیg .
ایت اهلل سیدعزالدین حسینی زنجانی درگذشت
او مفسر قران بود
ایت اهلل سیدعزالدین حسینى فرزند مرحوم ایت اهلل میرزا محمود حسینی(ره) بود که در سال 1300شمسى در زنجان متولد
شد و تحت سرپرستى پدرش عالمه حسینی تربیت یافت .دوره مقدمات ،سطح و مقدار کمى از خارج را در زنجان گذراند و سپس به
قم عزیمت کرد .وی در فقه و اصول در حوزه درس ایات عظام بروجردى و سیدمحمد حجت به مدت 14سال حاضر شد و در این
زمینه به مدارج عالى اجتهاد نایل شد .مرحوم حسین ی زنجانی همچنین دوره حکمت متعالیه را نزد مرحوم عالمه طباطبایى ،امام
خمینى(ره) و مرحوم فیلسوف مجتهد حاج شیخ مهدى مازندرانى گذراند .وی در سالهاى متوالى با نظام طاغوت مبارزه کرد و در
خرداد 1342همراه با علماى ته ران زندانى شد .در سال 1351هم به مناسبت مراجعت شاه از اوپک ،سخنرانى تندى در مسجد جامع
زنجان ای راد کرد که در پى ان از س��وی مقامات امنیتى وقت ،مجبور به ترک زنجان شد و از ان تاریخ در کنار مرقد مطهر حضرت
رضا(ع) اقامت گزید .این عالم بزرگ پیش از 22بهمن سال 57به دستور امام خمینى(ره) به زنجان بازگشت و پس از اقامتی دو ساله
در زنجان و ترور نافرجام او ،دوباره به مشهد مراجعت کرد.وی یکى از مراجع و مدرسان حوزه علمیه مشهد در سطح عالى در فقه
و اصول و تفسیر بود که ده ها اثر علمی و رساله عملیه از خود به یادگار گذاشت .از اثار چاپ شده این مرحوم که از سوی موسسه
بوستان کتاب منتشر شده اند ،م ی توان به کتاب های ش��رح خطبه حضرت زه را(س) ،معیار شرک در قران ،تفسیر سوره حمد ،راه
رستگارى و حکمت فاطمی اشاره کرد.ایت اهلل سیدعزالدین حسینى زنجانى پس از سپری کردن 92بهار ،دار فانی را وداع گفتg .
اولین امیر ،اولین ترور
انتشارزندگینامهسپهبدقرنی
ی و احمد مهران فر در تئاتر
نیکی کریم
دیـــدار
ستارگان روی صحنه
خاطرات
کن لوچ
کارگردان
انگلیسی از
مبارزات
اجتماعی
مثلث شماره 172
کتاب «اولین امیر ،اولین ترور» نوشته یعقوب توکلی به زندگی سپهبد شهید محمدولی قرنی پرداخته است .کتاب «اولین
امیر ،اولین ترور» به زندگینامه و فعالی ت های امی ر سپهبد قرنی م ی پردازد و در ان م ی توان با این امیر سرافراز ارتش اسالم اشنا شد.
نویس��نده در این کتاب در نگاهی به تاریخ ای ران پهلوی (1357ـ1320ش) به واکاوی زندگی و شهادت سپهبد «محمدولی قرنی»
(1292-1358هـ.ش) پرداخته است .وی در این روایت تالش دارد با معرفی جریان های سیاسی شکل گرفته در میان نبردهای نظامی
ای ران بعد از شهریور 1320ش ،روند فاصله گیری نیروهای حامی حاکمیت پهلوی را از این رژیم تبیین نماید .در این مسیر باتوجه ویژه
به چگونگی جدایی قرنی از حاکمیت پهلوی ،مبارزات مومنانه وی بررسی شده است .عالوه بر ان نگارنده با بررسی پدیده تروریسم
در ای ران به تحلیل علل توجه گروه تروریستی فرقان به سرلشکر قرنی و در دستور قرار گرفتن ترور وی در نخستین روزهای انقالب
پرداخته است .کتاب با تصاویری از دوران زندگی شهید قرنی مستند شده است .از جمله مسائلی که در کتاب امده ،اقدامات سرلشکر
قرنی در تصفیه ارتش ،انحالل لشکر گارد جاویدان و گارد شاهنشاهی است .این دو لشکر که با هدف حفاظت از خانواده سلطنت و
ی علیه رژیم پهلوی بیشترین سوءاستفاده از انان صورت گرفته و
دفاع از شخص شاه تاسیس ش��ده بودند ،در جریان مبارزات مردم
عمده عناصر وفادار به رژیم پهلوی نیز در این دو لشکر گرد هم امده بودند ،در روز 28بهمن 1357به دستور سرلشکر قرنی منحل
اعالم شد و در پی ان دستور داد تمام افس ران ،درجه داران ،کارمندان و سربازان گارد منحله باید خود را به نیروی زمینی معرفی کنند،
اماکن و تاسیسات این نیرو نیز در اختیار نیروی زمینی قرار م ی گیرد و لشکر گارد به صورت یک لشکر پیاده سازماندهی خواهد شدg.
بازگشت
وال استریت
روی جلد
اکونومیست
تاثیر اعداد بر
زندگی ،سوژه
اشپیگل
نمایش «مرد بالشی» از سوم خرداد اجرای خود را در سالن شماره یک تماش��اخانه ای رانشهر اغاز م ی کند و نمایش «شام با
دوستان» نیز از ششم خرداد ماه در همین سالن به صحنه خواهد رفت .نمایش «مرد بالشی» با بازی احمد مه ران فر ،علی سرابی،
پیام دهکری و نوید محمدزاده اجرا م ی شود .نمایشنامه «مرد بالشی» نوش��ته «مارتین مک دونا» است که ب راساس ترجمه زه را
جواهری اجرا م ی شود .این نمایشنامه درباره قتل هایی است که در شهری رخ م ی دهد و این قتل ها را به داستان های یک نویسنده
ارتباط م ی دهند .همچنین ایدا کیخایی از روز ششم خرداد نمایش «شام با دوستان» را اجرا م ی کند .در این نمایش نیز نیکی کریمی،
امیر دالوری ،بهناز جعفری و احمد ساعتچیان بازی م ی کنند.نمایشنامه «شام با دوستان» نوشته دونالد مارگولیز و داستان ان درباره
دو زوج است که سال هاست با یکدیگر دوست هستند .مترجم این نمایشنامه هم زه را جواهری استg .
خانه سربی
ادم های معمولی در شرایط غیرمعمولی
اجرای نمایش «خانه سربی» به کارگردانی علی نرگس نژاد از 22اردیبهشت در سالن اصلی تئاتر شهر اغاز شد .در این نمایش
پانته ا پناه ی ها ،سیامک صفری ،بابک حمیدیان ،سحر دولت شاهی ،فرزین صابونی و مینا ساداتی به ایفای نقش م ی پردازند .خانه
سربی یک قصه چند الیه است ،در این نمایش قصه ادم های امروز باتوجه به گذشته انها روایت م ی شود و تماشاگر با روایتی دارای
رگه های طنز از افراد خانواده ای کامال معمولی در شرایطی غی ر معمول مواجه م ی شود؛ به نوعی که تماشاگر را تا پایان کار با خود
همراه م ی کند.کارگردان نمایش در یادداشتی ب رای معرفی این اثر نوشته است« :نمایش «خانه سربی» فضایی روانشناسانه دارد و
البته تالش م ی کردم نمایشم رگه هایی از طنز هم داشته باشد تا ب رای تماشاگر اثری دوست داشتنی باشد ،ولی این موضوع به معنای
ان نیست که نمایش کمدی یا صددرصد طنزامیز است ،بلکه رگه هایی از طنز دارد .انچه باعث م ی شود این اثر به رغم جدی بودن از
رگه های طنز برخوردار باشد درگیری عمیق همراه با تخلیه روانی حاصل از واکنش تماشاگر نسبت به ادم ها و موقعی ت های غریب
در نمایش است ».این نمایش 70دقیقه ای تا 31خرداد هر روز غیر از شنب ه ها ساعت 20در سالن اصلی تئاتر شهر اجرا م ی شودg .
از سوژه
خداحافظی
فرگوسن
به راحتی
نمی توان
گذشت
79
«لیگ یک پولی»
دیـــدار
احکام پرونده جنجالی دسته اول
اعالم شد
مثلث شماره 172
تمام ان حرف های درگوش��ی ،تمام ان ش��ایعات که
سال ها دهان به دهان م ی گشت ،به یک باره مصداق عینی
پیدا کرد؛ انقدر ش��فاف و علنی که دیگ��ر حرف ها از زیر بار
طعنه ها فرار کردند ،انقدر ف و انقدر کاف و انقدر نون و دال
خوانده بودیم که حروف تبدیل به اسم رمز فساد در فوتبال
شده بودند ،اما دیگر این حروف نیستند که متهم م ی شوند.
حروف به هم چس��بیده ش��دند و نام ها را تش��کیل دادند و
چهره ها از پشت اختصار بیرون امدند .حاال م ی توان چهره ها
را ب ی نقاب دید؛ چهره هایی به هم پیوسته که بزرگترین حکم
تاریخ فوتبال ای ران را ساخته اند .فوتبال منشوری به شور ترین
شکل ممکن رسیده .لیست انقدر نام دارد که حتی انهایی
که ب رای افش��اگری در فوتبال ذره بین در دست م ی گیرند و
یک پرونده در لیگ دس��ته چندم را تبدیل ب��ه تیتر های زرد
پراب وتاب م ی کنند حوصله این را نداشتند که تمام اسام ی
را بخوانند .تقریبا تعدد اسامی و تخلف به گونه ای است که
م ی توان به طعنه گفت تقریبا تمام لیگ منهای انهایی که
خالفشان ثابت ش��ود احکام ان بالغ بر 2200کلمه بود و ان
جریمه از این احکام جمع شد و فدراسیون فوتبال از همین
ح��اال م ی تواند مطمئن باش��د ب رای چک بع��دی کارلوس
ک ی روش مش��کل مالی ن��دارد و م ی تواند بهان��ه اتی مرد
پرتغالی را از او بگیرد.
شروع یک ماجرا
داس��تان از هفته ه��ای پایانی لیگ دس��ته اول ای ران
شروع شد؛ انجا که تیم هایی مثل پاس همدان یا استقالل
صنعتی خوزستان نتوانس��تند جواز صعود به لیگ برتر را به
دس��ت بیاورند و در توجیه ناکامی خود شروع کردند به یک
مظلوم نمایی گسترده .مربیان و مدی ران این باشگاه ها مدعی
ش��دند در یک فضای ناس��الم ،شکس��ت خورده اند و اسیر
بازی های پنه��ان تیم های دیگر به ویژه ش��هرداری تبریز و
سرمربی ان یعنی فراز کمالوند شده اند .عادل فردوس ی پور و
برنامه نود عادت ندارند از کنار سوژه هایی از این دست راحت
80
عبور کنند ،به همین خاطر دوش��نبه پرحادثه از راه رس��ید؛
شبی نود از ابتدای ب رنامه اش مدام ب رای ایتم پایانی ان تبلیغ
م ی کرد تا جماعت فوتبالی را تا اولین س��اعات بامداد بیدار
نگه دارد؛ همان ساعاتی که سلطان ان را به ساعت شاطرها
تعبیر م ی کند! اما عادل م ی خواست این پرونده جذاب را فقط
شاطرها نبینند .کلید ماجرا محمدباقر زعف رانی بود؛ بازیکنی
که س��ابقه کار با فراز کمالوند را داش��ت .ای��ن بازیکن تیم
ش��هرداری بندرعباس مدعی بود که پیمان صاحب جمعی،
کمک تیم ش��هرداری تبریز با او تماس گرفته تا با او ش��ام
بخورد؛ تماسی که بع د ها معلوم شد در پی تماس نادر باقری،
دروازه بان سابق پرسپولیس و دستیار سابق کمالوند صورت
گرفته و فحوای این تماس ها این بود که قرارداد فصل اینده
زعف رانی اماده شده ،در مقابل زعف رانی فقط در یک مسابقه
باید بازی نکند یا اینکه خوب بازی نکند.
اما زعف رانی تنها یک نمونه تصادفی یا یگانه نبود .دور
که به افشاگری افتاد ،به یکباره موجی به راه افتاد که همه در
ان غرق شدند؛ حتی انهایی که در ابتدا ژست سالمت گرفتند،
انهایی که م ی خواستند شکست خود را به پلیدی ها ارتباط
دهند ،به یک باره خودشان تبدیل به بخشی از فساد شدند و
تلفن هایی از انها رو شد که هیچ تفاوتی با متهم ردیف اول
ماجرا نداشت.
دامنه دار شدن قصه لیگ یک به انجا ختم شد که پای
نهادهای فرافوتبالی هم به مساله باز شد و همین موضوع
ابعاد تازه ای از ماجرا را روش��ن کرد .داس��تان از تماس های
اغواگرایانه فرا رفت و به عنوان مثال صحبت از س��که هایی
شد که در یک هتل به بازیکنان یک تیم تقدیم شده است؛
سکه هایی که بع د ها در حکم فدراسیون فوتبال معلوم شد
که از س��وی تیم ش��هرداری تبریز به بازیکنان تیم راهیان
شلمچه اهدا شده است .با رو ش��دن این همه ماجرا داستان
صعود تیم های حاضر در لیگ دسته اول به لیگ برتر به طور
خودکار زی ر سوال رفت و تمام صعود ها زیر سوال رفت .مدت ها
تمام متهمان این پرونده گسترده به دفاع از خود پرداختند ،در
ک بازه زمانی گسترده ،شروع به
مقابل کمیته انضباطی در ی
بررسی این پرونده کرد .فشارها و الب ی ها دست به کار شدند تا
از حکم ها بکاهند ،اما ...
پایان یک ماجرا
باالخره کمیته انضباطی حکم را صادر کرد؛ حکمی که
از نظر تعداد اسامی ،شهرت اسامی ،می زان محکومیت و...
شاید بزرگترین حکم تاریخ فوتبال ای ران ،ان هم با فاصله ای
طوالنی باش��د .در حکم صادر ش��ده نام هایی چ��ون فراز
کمالوند ،میرمعصوم سه رابی ،پیمان صاحب جمعی ،شیث
رضایی ،علی علی زاده ،مهدی واعظی ،محمد عارف نیا ،نادر
دست نش��ان ،عبدالمجید باقری نیا ،عبدالحمید رمضانی،
امید طیری و ...به چشم م ی خورد که این نف رات در مجموع
به 380میلیون تومان جریمه و ده ها سال محکومیت حضور
در فوتبال جریمه شدند.
ان هم به جرایم ی نظیر؛ ایج��اد ارتباطات غیرمتعارف
و غی ر قانونی با عوامل تیم ها ،پرداخت رشوه (مال نامشروع)
به افراد جهت رقم زدن نتیجه مسابقه ،اقدام دسته جمعی و
سازمانی ب رای تهیه پول جهت پرداخت رشوه به عوامل یک
تیم دیگر ،تالش ب رای هماهنگ سازی عوامل سایر تیم ها
در سایر مسابقات ب رای رقم زدن نتیجه موثر ،عملکرد خارج
از عرف فوتبالی و مغایر با برنامه ریزی های معمول مقامات
رس��می فوتبال ،وجود شواهد اش��کار موید تبانی ،رد و بدل
شدن وجوه ،مطلع بودن از رفتارهای ناجوانمردانه ،رفتارهای
غیرعادی و غی راخالقی مانند دادن پنالتی مش��کوک و هند
عمدی و...
این پرونده هنوز مفتوح است؛ فرصت اعتراض هست
شاید هم برخی از رای ها تغییر کند ،اما باید از تمام انهایی که
ب رای زدودن فساد تالش کردند تقدیر کرد .به این پرونده در
ابعادی دیگر م ی توان لقب «لیگ یک پولی» داد؛ پرونده ای
که م ی تواند شروع یک تالش ب رای رسیدن به یک فوتبال
پاک باشدg .
_____سوژه
اکثر لی گ های ب�زرگ فوتبال جه�ان حاال قهرم�ان خود را
م ی شناسند .عکس یادگاری با جام و شادی های ب ی پایان روایتی
اس�ت که با لنز عکاس ها جاودانه می شود .امس�ال این شادی
نصیب کدام تی م ها و هوادارانشان شد؟
لبخندباجام
اسمان لیگ
امسال ابی بود
سپاهان امسال هم بدون جام نماند
دیـــدار
مثلث شماره 172
بارسا در سال ناکامی هم قهرمان شد
فرگوسن حتی در روزخداحافظی هم با جام بود
قهرمانی
ویگان
در مقابل
منچستر سیتی
هاینکس با جام عکس گرفت و جایش را به
گواردیوال داد
یووه و یک قهرمانی دیگر
عکس یادگاری سرمربی موقت با جام
81
بازا ر
است در تیم جدید برخی از اعضای قبلی تغییر کنند ».وی ادامه
داد« :به واس��طه همین تغییرات ممکن است در هیات مدیره
استان تهران نیز تغییراتی ایجاد شود و برخی از مدیران ارتباطات
سیار در این مجموعه به کار گرفته شوند .اما درنهایت تصمیم با
هیات مدیره خواهد بود».
پوررنجبر در نشست خبری مطرح کرد
مخابرات هم درگیر اختالالت اینترنت است
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 172
برداش��ته ش��دن محدودیت عرضه اینترنت با سرعت
بیش از ۱۲۸کیلوبیت بر ثانیه با مصوبه اخی��ر رگوالتوری از
جمله مواردی بود که در نشست خبری مدیرعامل مخابرات
ایران مطرح شد .مدیرعامل شرکت مخابرات ایران خاطرنشان
کرد« :برای افزایش تعرفه و ابونمان طرح های خود را به مراجع
ذیصالح ارائه کرده ایم و در ح��ال حاضر در حال پیگیری این
موضوع هس��تیم ».مظفر پوررنجبر در قالب نشس��ت خبری
سه ساعته به پاسخگویی به س��واالت خبرنگاران پرداخت و
برنامه های پیش روی شرکت مخابرات در سال ۹۲را تشریح
کرد .وی در بخشی از این نشست در پاسخ به سوالی که درباره
وضعیت نهایی تعرفه های مخابراتی مطرح شده بود و اینکه
باالخره در این راستا ش��ورای رقابت تصمیم خواهد گرفت یا
سازمان تنظیم مقررات ارتباطات درباره افزایش تعرفه ها نظر
می دهد ،اظهار کرد« :رگوالتوری و ش��ورای رقابت هر یک
وظایفی دارند که ما هر دو را قبول داریم ،به عنوان مثال در حوزه
قیمت گذاری شورای رقابت و در حوزه مسائل مربوط به رقابت
سازمان تنظیم مقررات اعمال نظر خواهند کرد».
پیگیری پایان انحصار رایتل
وی در بخش دیگری از این نشس��ت در ارتباط با تمدید
دوره انحصار اپراتور سوم همراه اظهار کرد« :تمدید انحصار دیتا
دو قشر را بس��یار محروم کرد .همین طوری هم در پهنای باند
با عدد منحوس ۱۲۸مشکل داریم و شرمنده مردم هستیم».
مدیرعامل ش��رکت مخابرات ایران ادامه داد« :بحث انحصار
و تمدید ان مشکل مردم را بیشتر کرد و به این ترتیب مردم از
سرویس های دیتا محروم و ما مجبور شدیم برنامه ریزی های
خود را به هم بریزی��م ».وی ادامه داد« :البته ممکن اس��ت در
این میان عده ای بگویند مگر سرویس های دیتا بیش از ۲۰تا
۳۰درصد بر درامدزایی شرکت مخابرات تاثیر دارند ،اما واقعیت
این است همین ۲۰تا ۳۰درصد عدد بزرگی محسوب می شود
و در سرویس های اتی مخابرات نقش بسزایی دارد ،چراکه دیتا
کال پایه محسوب می شود .ما در حال حاضر عدد و رقم در دست
نداریم ،اما در نهایت به دلیل تمدید این دوره انحصار ما بس��یار
متضرر ش��دیم ».وی در عین حال یاداور شد« :به همین دلیل
خود را اماده کرده ایم به محض به پایان رسیدن دوره انحصار این
موضوعراپیگیریکنیم.ازسویدیگرتمامتالشخودراخواهیم
کردکهزمانپایاندورهانحصارراجلوتربیندازیمودردولتجدید
82
این موضوع را پیگیری خواهیم ک��رد .در حال حاضر هم برای
بررسی این موضوع به تمام مراجع ذیصالح مراجعه کرده ایم».
سود خالص مخابرات در سال ۹۱
مدیرعامل شرکت مخابرات ایران در بخش دیگری از
صحبت های خود اظهار کرد« :سال گذشته شرکت ارتباطات
س��یار ش��ش هزار و ۶۳۹میلیارد تومان درامدزایی داشته که
این درام د در وهله اول به مکالم��ات موبایلی و در وهله بعد به
پیامک ها و دیتا مربوط می ش��ود ».وی همچنین یاداور شد:
«در سال ۹۱از نظر تلفن ثابت ۲۴۰۰میلیارد تومان درامدزایی
وجود داشته که حدود ۴۰۰میلیارد تومان از این درامد مربوط
به سرویس دیتا بوده است ».پوررنجبر در مجموع سود خالص
مخابرات ایران در سال ۹۱را ۲۱۸۷میلیارد تومان دانست.
احتمال تغییر مدیرعامل شرکت های مخابرات
تهران و سیار
مدیرعامل شرکت مخابرات ایران در بخش دیگری از
صحبت های خود به تغییراتی که قرار است در مخابرات ایران
صورت بگیرد اش��اره کرد و گفت« :باتوجه به ماموریت های
س��ازمان مجبور ش��ده ایم که بخش جدیدی به نام شرکت
ارتباطات ثابت را نیز راه اندازی کنیم ،چرا که برای رس��یدن به
هدف ما که کسب رتبه س��رامدی در منطقه است الزم است
حتما تغییراتی در مخابرات صورت بگیرد ».وی با بیان اینکه
در حال حاضر تلفن ثابت متولی ندارد ،یاداور ش��د« :ما مدتی
است ساختار خود هلدینگ را تغییر داده ایم و قرار است برخی
معاونت ها تغییر کرده و معاونت های جدیدی نیز به مجموعه
افزوده شود ».پوررنجبر خاطر نشان کرد« :مخابرات چه بخواهد
و چه نخواهد باید وارد این حوزه شود و اگر این راه طی نشود،
این شرکت نه تنها نمی تواند به س��رمنزل مقصود برسد بلکه
کوچک ترین تغییری در ان ایجاد نخواهد شد؛ چرا که درغیر این
صورت مرگ مخابرات قطعی خواهد بود ».مدیرعامل شرکت
مخابرات ایران در پاسخ به سوالی که درباره تغییر مدیران عامل
شرکت های همراه اول و مخابرات استان تهران مطرح شده بود
هم اظهار کرد« :بعید نیست چنین اتفاقی بیفتد ،اما همه چیز
بستگی به نظر هیات مدیره خواهد داش��ت ،در حال حاضر در
شرکت ارتباطات سیار پنج نفر حضور دارند ،اما الزم است تعداد
اعضای هیات مدیره این شرکت به هفت نفر برسد که ممکن
هزین ه ۹۰۰ریالی هم کدسازی تکذیب شد
پوررنجبر در بخش دیگری از صحبت های خود به بحث
هم کدسازی استان ها اشاره کرد و گفت« :این طرح وظیفه ای
است که دولت برعهده ما گذاش��ته و اگر ما ان را انجام دهیم،
هزینه های مردم به مراتب کاهش خواهد یافت و حتی شاید
در هر استان ما حدود چهار میلیارد تومان کاهش درامد داشته
باشیم که اگر بخواهیم مجموع کشور را در نظر بگیریم این رقم
به بیش از ۱۲۰میلیارد تومان می رس��د ».مدیرعامل شرکت
مخابرات ایران تصریح کرد« :در حال حاضر استان های کشور
درامد خیلی باالیی دارند ،اما با این وجود ما طرح هم کد سازی
را شروع کرده ایم ،البته هنوز این طرح را اجرایی نکرده ایم و تنها
در برخی استان ها و به ش��کل ازمایشی این موضوع عملیاتی
شده اس��ت ».وی ادامه داد« :در این میان تا زمانی که برای ما
مشخص نشود هزینه های این طرح از چه طریق تامین و جبران
می ش��ود ،ما نمی توانیم وارد عمل شویم .به همین دلیل الزم
است مشخص شود قرار است هزینه های این طرح از طریق
دولت یا مردم تامین شود ،اما در هر صورت تا زمانی که مشخص
نشود این هزینه ها از چه طریق تامین می شود ما مجبور به انجام
این کار نخواهیم بود ».پوررنجبر در عین حال به هم کدسازی
تلفن ها در اس��تان های البرز و تهران اشاره کرد و افزود« :پس
از هم کدسازی در این دو ش��هر ،هزینه های ارتباطی کاربران
افزایش چندانی پیدا نکرد ،اما مساله این است که هزینه های
هم کدسازی این دو استان مانند استان های دیگر نیست و در
استان های دیگر هزینه ها به مراتب باالتر است .به همین دلیل
تا زمانی که هزینه های این طرح یا هر طرح دیگری تامین نشود،
ما در شرکت مخابرات ان را اجرا نخواهیم کرد و زیر بار حرف
زور هم نمی رویم ».پوررنجبر در عین حال برخی ارقام که برای
هم کد سازی اعالم شده بودند را نیز رد کرد.
همچنان به دنبال افزایش تعرفه و ابونمان
مدیرعامل شرکت مخابرات ایران همچنین اظهار کرد:
«ما مدتی است برای تغییر تعرفه ها و اصالح انها پیشنهاداتی
را مط��رح کرده ایم و در کنار پیش��نهاد افزای��ش تعرفه طرح
ارتقای خدمات را نیز داده ایم ،اما همزمانی این موضوع با بحث
هم کدسازی ممکن است نگرانی هایی را برای مردم ایجاد کند
که این مساله برای ما نیز حالت دغدغه دارد ».وی ادامه داد« :در
سال ۹۱افزایش قیمت ها مستقیما بر عملکرد شرکت ها تاثیر
داشت و در این میان ما نیز مانند سایر شرکت ها مجبور هستیم
با حاشیه سود مناسب حرکت کنیم .به همین دلیل الزم است
قطعا طرح های ما توجیه اقتصادی داشته باشد .به همین دلیل
ما قصد بهینه سازی قیمت ها را مطرح کردیم که این موضوع
صرفا به معنای افزایش قیمت نیست».
تالش برای سرمایه گذاری خارجی
پوررنجبر در این نشست کرد« :شرکت مخابرات ایران
مدتی اس��ت در حال بررسی فرصت های س��رمایه گذاری در
بانک هاس��ت که عالوه بر این مورد ،موارد دیگری نیز برای
سرمایه گذاری مطرح ش��ده که از ان جمله سرمایه گذاری در
خارج از کشور است ».وی یاداور ش��د« :اگرچه ممکن است
در زمینه سرمایه گذاری خارجی نرخ سود خیلی باال نباشد اما
به هر حال با این ش��یوه ارزش پول حفظ خواهد ش��د و ما نیز
حق داریم زمینه های مختلف سرمایه گذاری را بررسی کنیم.
در حال حاضر هم در مواردی اقدام به سرمایه گذاری خارجی
کرده ایم که به دلیل موضوعات بین المللی موفق به انجام این
کار نشده ایمg».
رونمایی
از سند راهبردی
بانک انصاردرسال
حماسه اقتصادی
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 172
به گزارش جام جم همزمان با رشد اقتصادی کشور در سال
جاری و پویایی و رقابت فزاینده بانک های خصوصی و دولتی و
ارائهخدماتمتنوعوبا کیفیتمالیوپولیبهمشتریان،بانکانصار
طی مراسمی از سند راهبردی سه ساله خود پرده برداری کرد .این
سند با هدف تبدیل بانک انصار به بانک سرامد اسالمی با شعار
ارزش افرینی برای تمامی مشتریان و سهامداران و ارائه برترین،
س��ریع ترین و کارامدترین خدمات پولی و مالی با بهره گیری از
فناوری های نوین ،تدوین شده و نقش��ه راه استراتژیک بانک را
در افق سه ساله ترسیم کرده است .ایت اهلل ابراهیمی ،مدیرعامل
و نایب رئیس هیات مدیره بانک انصار در چهاردهمین همایش
سراسری مدیران بانک انصار در مجتمع کوثر بابلسر مازندران و
در جمع خبرنگاران ،با اشاره به اهداف برگزاری همایش با موضوع
هم اندیش��ی و درراس��تای تحقق اهداف نامگذاری شده سال
1392توسط مقام معظم رهبری؛ به نام (سال حماسه سیاسی و
حماسه اقتصادی) و همچنین تبیین سیاست های عالی بانک با
محوریتاجرایطرحتحولتصریحکردکهپیشرفت هایعظیم
وشگفت اورعلموتکنولوژی،نظام هایمختلفازجملهنظام های
بانکی واداری را به سرعت در مسیر تحول قرار داده است ،بنابراین
طرح ریزی برای ایجاد تحول در س��ازمان را ضروری دانس��ته
و حرکت در این راستا را ضامن بقا ،پیش��رفت و توسعه سازمان
عنوان کردند.
اقای ابراهیمی همچنین کلیات طرح تحول بانک انصار
به منظور ایجاد ویژگی های رقابتی را به شرح زیر اعالم کردند:
-1تحقق بانک ارزشی در راستای چشم انداز ایران 1404
و تبدیل بانک اسالمی سرامد.
-2ارتقای بهره وری س��ازمانی در راستای پاسخگویی
حداکثری به سهامداران.
-3کسب دانش فنی و تکنولوژی روز دنیا و ایجاد تمایز در
خدمات و محصوالت بانک در راستای نیازهای واقعی مشتریان.
-4ارتقای نگرش و باورهای کارکنان جهت ارائه خدمات
متمایز با سایر بانک ها.
ویافزود،اینسندراهبردیکهحاویچشم انداز،ماموریت،
ارزش های محوری ،اه��داف کالن و ش��اخص اندازه گیری و
راهبردهای اساسی بوده و به تصویب اعضای هیات مدیره بانک
رسیده اس��ت ،جهت اجرا به واحدهای صف و ستاد بانک ابالغ
گردیده است .در ادامه مدیرعامل بانک انصار با حضور در جمع
خبرنگاران افزودند« :باتوجه به استعدادها و توانمندی هایی که در
صندوق انصارالمجاهدین و پس از تبدیل ان ،در موسسه مالی و
اعتباری انصار وجود داشت ،بانک مرکزی با پیشنهاد این موسسه
جهت تبدیل به بانک انصار موافقت کرد ».ابراهیمی با بیان اینکه
در سال 89موسسه انصار به بانک انصار تغییر یافته و تبدیل به
شرکت سهام
ی با100هزار نفر سهامدار شده است ،اظهار داشت:
«سهام شناور بانک در بازار سرمایه حدود 35درصد است ».وی
در ادامه با اشاره به حرکت بانک های کشور طی سال های پس
از انقالب از بانکداری سنتی به سمت بانکداری اسالمی تصریح
کرد« :طی 30س��ال اخیر همه تالش ها معطوف به حذف ربا
از سیستم بانکی کشور شده ،اما هنوز نظام بانکی کشور موفق
به اجرای بانکداری اس�لامی نشده اس��ت ».مدیرعامل بانک
انصار ،با اش��اره به اینکه در بانک انصار برای حصول اطمینان
از حذف ربا و رعایت موازین ش��رعی ،کمیته فقهی و نظارت بر
عملیات بانکی از زمان تشکیل موسس��ه قرض الحسنه انصار
المجاهدین شروع به فعالیت کرده و هنوز هم با جدیت مشغول
فعالیت است ،افزود« :تمام فرایندها و قراردادهای بانک انصار
از سوی این کمیته بررسی می شود و پس از تصویب به اجرا در
می اید؛ از این رو اطمین��ان داریم در بانک انصار عملیات بانکی
مبتنی بر ضوابط شرعی صورت می گیرد ».ابراهیمی با اشاره به
اینکه در بحث اموزش ها ،جذب نیروی انسانی ،ساختار و رفتار
همواره تالش کرده ایم تا مفاهیم بانکداری اس�لامی سرلوحه
فعالیت هایمان قرارگیرد ،خاطر نشان کرد« :در طرح تحول بانک
به دنبال اثرگذاری در حوزه پول و بانک از منظر کمک به توسعه
بانکداری اسالمی هس��تیم ».وی با بیان اینکه در حوزه جذب
سپرده ها تمامی اقشار جامعه مدنظر می باش��ند ،اظهار داشت:
«حساب قرض الحس��نه ویژه یکی دیگر از خدمات خاص این
بانک است که سازمان ها ،نهادها و شرکت های مختلف می توانند
با سپردن پول به این بانک و در این حساب برای کارکنان خود
با حداقل کارمزد تا یک درصد تسهیالت دریافت نمایند ».این
مسئول ،در ادامه از انتش��ار اوراق صکوک توسط بانک انصار در
اینده خبر داد و افزود« :به زودی پذیره نویسی جهت تامین منابع
صندوق های سرمایه گذاری بانک اغاز می شود ».وی در مورد
خدمات الکترونیکی ارائه شده در این بانک ،خاطر نشان کرد «:از
سال 80سرمایه گذاریبرایتوسعهسیستمبانکداریالکترونیکی
بانک اغاز شده و با پشتیبانی قوی ،توانسته ایم تمامی اطالعات
را از سال 67تاکنون ،طی یک برنامه منسجم ،متمرکز کرده و به
سیستم اصلی منتقل نماییم ».مدیرعامل بانک انصار ،همچنین
با اش��اره به اینکه بانک انصار ضمن دارا بودن شبکه بانکداری
الکترونیک ،دارای پتانس��یل باال در حوزه خدمات الکترونیک
است ،اعالم کرد« :در برخی از استان ها به جای بلیت ،کارت های
ش��هروندی انصار صادر و استفاده شده اس��ت که این کارت ها
در اینده در سایر اس��تان ها نیز مورد اس��تفاده مردم قرار خواهد
گرفت ».ابراهیمی یکی دیگر از ابداعات بانک را صندوق صدقات
الکترونیکی با همکاری کمیته امداد دانست و اظهار داشت« :در
بس��یاری از فعالیت های خود تنها به رضایت و انجام کار بهینه
برای مردم فکر می کنیم ،زیرا سود دریافتی برای ما اولویت بعدی
است ».وی ،در ادامه با بیان اینکه در دنیا دیگر فرهنگ استفاده از
خودپرداز در حال منسوخ شدن بوده و بانکداری مدرن در حال رشد
است ،تصریح کرد« :در ایران هنوز نتوانسته ایم بانکداری مدرن را
نهادینهنماییم».مدیرعاملبانکانصاربااشارهبهاینکهازمجموع
یارانه های پرداختی در بانک های خصوصی ،پرداخت 53درصد
یارانه های مردم توسط این بانک انجام می شود و در زمان برداشت
کمترین مشکل را نسبت به پرداخت ها داریم ،افزود« :حدود700
شعبه و باجه مستقل بانک انصار در سراسر کشور به مردم خدمات
بانکی در کالس باال ارائه می دهند ».ابراهیمی ،با اشاره به اینکه
امایش سرزمینی در این بانک با بانک های دیگر متفاوت است،
خاطر نشان کرد« :انصار در دورترین و محروم ترین نقاط کشور
نیز با پیشرفته ترین امکانات و خدمات ،شعبه دارد ».وی با اشاره به
12میلیون و 600هزار فقره حساب در این بانک اظهار داشت « :از
این تعداد 9میلیون و 800هزار فقره فعال بوده و با هشت میلیون و
600هزار مشتری ،ارتباط انالین داریم ».ابراهیمی با اعالم اینکه
در سال گذش��ته یک میلیار د تراکنش در این بانک انجام شده،
اعالم کرد« :در بانک انصار معموال تعداد 500تا 700هزار فقره
تسهیالت در سال پرداخت شده است ».وی با بیان اینکه استان
مازندران یکی از استان های بسیار فعال بانک انصار است ،تصریح
کرد«:ازمسئوالنبانکانصارسراسرکشورخواستهشدهتانسبت
به شناسایی واحدهای صنعتی و تولیدی که ظرفیت دارند ،اقدام
نمایند تا با پرداخت سرمایه در گردش ،نسبت به ایجاد شغل پایدار
برای مردم ،اقدام کنیم ».ابراهیمی همچنین نس��بت مطالبات
معوق در بانک انصار را 3/4درصد عنوان کرد و افزود« :این بانک
رتبه اول در شبکه بانک های خصوصی و دولتی را دارد؛ همچنین
در سال 91بانک انصار در میان سازمان های دولتی و خصوصی
براینخستین باربه عنوانسازمانپاکشناختهشدهاست».ویبا
اعالم اینکه تا سال 91تعداد شش میلیون و750هزار کارت هدیه
صادر شده است ،اظهار داشت« :تعداد تسهیالت اعطاء شده در
این بانک ازکیفیت مناسبی برخوردار است ،به گونه ای که هرساله
حداقل 500هزار مشکل مالی مردم را حل کرده ایم ».ابراهیمی با
اشاره به برگزاری چهاردهمین همایش سراسری مدیران بانک
انصار ،با هدف رونمایی از طرح تحول بانک در س��ال حماس��ه
اقتصادی تصریح کرد« :شناسایی کارخانجات و شرکت هایی که
ظرفیتفعالیتداشتهامابامشکالتمالیمواجهمی باشندوتهیه
سرمایه در گردش از دغدغه های انان است ،در برنامه های اتی
بانک قرار داشته و جلوگیری از تعطیلی کارخانجات و شرکت ها ،از
اقدامات ویژه این بانک در سال جدید است ».وی با اشاره به اجرای
طرح تحول بانک انصار به صورت سه ساله افزود« :این طرح از
امسال اغاز شده و به دنبال بهبود ساختار ،رفتار و عملکرد بانک
است و امیدواریم طی سه سال تحول خود با استفاده از ظرفیت ها،
در حوزه خدمت رس��انی و اقتصادی برای س��هامداران ،هم در
حوزه مباحث داخلی و هم کاهش هزینه ها و توس��عه مشتریان
و منابع و در حوزه اقتصاد کش��ور نیز فعال تر از گذشته باشیم».
وی با بیان اینکه در حوزه قرض الحسنه ،با مصرف 115درصدی
منابع قرض الحسنه در بانک انصار روبه رو می باشیم ،اعالم کرد:
«برایتسهیلورضایتمردم،بیشازحدمجازنسبتبهپرداخت
قرض الحس��نه اقدام کرده و برای حل مشکالت مردم اولویت
قائل بوده ایم ».مدیرعامل بانک انصار ،با اعالم اینکه هیچ مطالبه
سنگینی نداریم که ان را دریافت نکرده باشیم ،خاطر نشان کرد:
«در بانک انصار به بانکداری اجتماعی بیش از بانکداری متعارف
معتقد بوده و در این مسیر حرکت می کنیمg».
83
مدیرعامل بانک مهر اقتصاد:
تثبیت نرخ سود در شرایط کنونی منطقی نیست
کوتاه از اقتصاد مثلث شماره 172
مدیرعامل بانک مهر اقتصاد در نشس��ت خبری این
بانک در هفتمین نمایش��گاه بورس ،بان��ک و بیمه عنوان
کرد« :باتوجه به تورم موجود ،تعیین نرخ سود ۲۲درصدی
برای بانک های دولتی و ۲۲تا ۲۴درصدی برای بانک ها
و موسسات پولی غیر دولتی از سوی بانک مرکزی منطقی
به نظر می رس��د ».به گزارش روابط عموم��ی بانک مهر
اقتصاد ،دکتر غالمحس��ن تقی نت��اج ،مدیرعامل بانک در
این نشس��ت خبری اظهار داش��ت« :حجم کل نقدینگی
عدد ثابتی اس��ت و موسس��ات پولی و بانک��ی نمی توانند
افزایش��ی در این حجم ایجاد کنند ،بنابرای��ن تاکید داریم
که بانک مرک��زی به عنوان یک نهاد نظارتی ،موسس��ات
پول��ی و بانکی غیر دولتی را س��وای موسس��ات دولتی در
نظر بگیرد ».وی با بیان اینکه س��ود س��پرده های بانکی
توقعات س��پرده گذاران را ب��راورده نمی کن��د ،گفت« :به
همین دلیل سپرده ها از بلند مدت به سمت کوتاه مدت رفته
است ».مدیرعامل بانک مهر اقتصاد با بیان اینکه ریسک
موسسات پولی و بانکی غیر دولتی باالتر از موسسات پولی
دولتی است ،افزود« :الزم اس��ت تا نرخ سود سپرده ها در
84
موسس��ات غیر دولتی باالتر در نظر گرفته شود که باتوجه
به شرایط تورم در کشور سود 22درصدی برای بانک های
دولتی و 22تا 24درصدی برای بانک ها و موسسات پولی
غیر دولتی منطقی به نظر می رسد ».وی با بیان اینکه طبق
الزامات نظام بانکی موسسات پولی و بانکی تنها می توانند
تا 60درصد از سرمایه خود را به تسهیالت اختصاص دهند
و این امر موجب کاهش مشارکت انها می شود ،گفت« :ما
به عنوان وکیل سپرده گذاران الزم می دانیم که در شرایط
فعلی اقتصادی کشور تسهیالت بیش��تری در اختیار بازار
س��رمایه و تولیدکنندگان قرار دهیم و ب��ه همین دلیل از
مسئوالن ذی ربط می خواهیم قوانینی وضع کنند که شرایط
اسان تر ش��ود ».وی تاکید کرد« :در ش��رایطی که اقتصاد
نوسان داشته ،مخصوصا در دهه اخیر ،الزم است در قوانین
بازنگری صورت گیرد ،چرا که اقتصاد کش��ور بانک محور
اس��ت و بخش قابل توجهی از فعالیت ه��ای اقتصادی با
بانک ها مرتبط اس��ت ».مدیرعامل بان��ک مهر اقتصاد در
پاسخ به این سوال که ارزیابی ش��ما از روند سیاست های
ارزی بانک مرکزی و نرخ های متفاوت��ی که از ارز مطرح
می شود چیس��ت ،گفت« :ما در این حوزه فعالیت نداریم،
اما به عنوان یک کارشناس اقتصادی می توانم بگویم باید
برای نرخ ارز یک روند تدریجی در نظر گرفت ،در واقع باید
نرخ های مختلفی وجود داشته باش��د ،به این ترتیب که به
صورت تدریجی نرخ ارز مرجع ،مبادله ای و بازار به یکدیگر
نزدیک ش��وند ،یعنی در ف��از اول نرخ ارز مرج��ع ،نرخ ارز
مبادله ای و بازار یکی شود و در نهایت نرخ ارز مرجع حذف
شود ،البته این روند یک فرایند پنج ساله را می طلبد ».نتاج
در مورد پذیره نویس��ی بانک مهر اقتصاد گفت« :قرار بود
در سال 91پذیره نویسی و فروش س��هام محقق شود ،اما
این کار صورت نگرفت و ما در س��ال 92تمام تالش خود
را می کنیم که هرچه س��ریع تر پذیره نویسی انجام شود و
پس از ان تابلوی بانک مهر اقتصاد در 800ش��عبه سراسر
کش��ور جایگزین موسس��ه مالی و اعتباری مه��ر خواهد
شد ».مدیرعامل بانک مهر اقتصاد در خصوص تسهیالت
قرض الحسنه نیز تصریح کرد« :در حال حاضر بیشتر منابع
موسس��ات پولی و بانکی که تس��هیالت قرض الحس��نه
پرداخ��ت می کنند ،ب��ه بانک ها برمی گردد ،اما متاس��فانه
امار نشان می دهد که منابع قرض الحسنه در حال کاهش
اس��ت که متعاقبا تس��هیالت قرض الحس��نه نیز کاهش
می یابد و این سنت حسنه تحت الشعاع کاهش سپرده های
قرض الحس��نه قرار گرفته اس��ت ».نتاج در مورد توجه و
نظارت بر معوقات بانکی در بان��ک مهر اقتصاد گفت« :ما
برای ارائه تسهیالت سه موضوع «طرح توجیه مناسب»،
«اعتبار سنجی فرد یا موسسه وام گیرنده» و «تضمین های
مناسب» را مورد توجه قرار می دهیم ،چراکه ریشه معوقات
بانکی در یکی از این موارد است و ما برای جلوگیری از این
امر هنگام ارائه تسهیالت توجه زیادی داریم ».وی سرمایه
بانک مهر اقتصاد را 410میلیارد تومان عنوان کرد و گفت:
«از این مبلغ قرار است 210میلیارد تومان با پذیره نویسی
در فرابورس جذب شود و اخرین سود هر سهم در سال91
در حدود 25درصد است ».مدیرعامل بانک مهر اقتصاد با
بیان اینکه این بانک سال گذشته بیش از 10هزار میلیارد
تومان تس��هیالت به مردم پرداخت کرده است ،گفت« :با
برنامه ریزی هاییکه داش��ته ایم امس��ال بیش از 14هزار
میلیارد تومان وام و تس��هیالت در اختیار تولیدکنندگان و
مردم قرار خواهیم داد که از ای��ن میزان حدود 60درصد را
برای حمایت از تولید ،برنامه ریزی کرده ایم و 40درصد نیز
برای خانوارها در نظر گرفته شده استg».
احتمال کاهش بهای اونس طال به 1350دالر
بانک انصاردر بیست وششمین نمایشگاه بین المللیکتاب تهران
به رغم رشد نسبی خرید فیزیکی طال در بازارهای اسیایی قیمت جهانی طال هفته جاری
را با کاهش اغاز کرده و با افت 18دالری به 1429دالر رسیده است .سیلور گلد ورلدز گزارش
داد« :قیمت جهانی طال پس از سقوط شدید طی دو روز در ماه اوریل هنوز نتوانسته از سطح
۱۵۰۰دالر عبور کند و هم اکنون در میانگین بهای ۵۰روزه خود با نوسان همراه است و به نظر
می رسد این فلز در روزهای اتی قیمت های پایین تر را نیز تجربه کند ».بر اساس این گزارش،
باتوجه به نمودار تکنیکال سطح مقاومتی بهای اونس جهانی طال در حال حاضر ۱۴۷۵دالر
است که این فلز نتوانسته از این دامنه عبور کند .یکی از مهمترین دالیل عدم رشد قیمت اونس
جهانی طال تقویت ارزش دالر امریکا طی چند روز اخیر است که به نظر می رسد ارزش این ارز
طی روز های اینده نیز از محدوده کنونی باالتر رود .بر این اس��اس ،قیمت جهانی طال با دالر
رابطه معکوس دارد به طوری که با رشد ارزش دالر بهای این فلز با کاهش و در پی افت ارزش
دالر قیمت طال با افزایش روبه رو می شود .این گزارش می افزاید که رشد ارزش دالر امریکا در
پی چاپ و انتشار پول زیاد توسط بانک مرکزی ژاپن و کاهش ارزش ین صورت گرفته است
که این امر به ضرر رشد قیمت جهانی طالست .بانک مرکزی اروپا نیز هفته گذشته از کاهش
نرخ بهره بانکی خبر داد و موجب افت ارزش یورو شد .هفته گذشته انتشار نرخ بیکاری امریکا
نیز چراغ سبزی به بانک مرکزی امریکا نش��ان داد تا از کاهش یا توقف اجرای سیاست های
انبس��اطی پولی خبر دهد و این امر هم موجب کاهش جذابیت طال برای سرمایه گذاران شد.
به عقیده تحلیلگران اقتصادی؛ اونس جهانی طال طی روزهای اتی به سطح ۱۳۵۰دالر کاهش
خواهد یافت .تحلیلگران اقتصادی به سرمایه گذاران توصیه می کنند طالی خود را در ماه مه
بفروشند زیرا در ماه های اتی شاهد قیمت های پایین تری از این فلز خواهند بودg.
بانک انصارباحضوردربیست وششمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران خدمات متمایزی
را ارائه کرد .به گ��زارش اداره کل بازاریابی وتبلیغات ،بانک انصار با حضور در این نمایش��گاه
با برپایی غرفه نقاش��ی برای کودکان ونوجوانان ،نمایش عروس��ک گردانی ،مشاوره رایگان
روانشناسی وتحصیلی ،افتتاح حساب و اهدای جوایزی ازجمله کارت اینترنت سه ماهه رایگان
برای افرادی که اقدام به افتتاح حساب می نمایند ،مشغول ارائه خدمت به بازدیدکنندگان بود.
این بانک با هدف کمک به گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی و حمایت ارزشی از برنامه های
اجتماعی و فرهنگی نس��بت به حضور در این نمایشگاه اقدام نموده اس��ت .بازمعرفی کارت
قلک الکترونیکی بانک انصار ،معرفی و عرضه خدمات بانکی ،پاس��خگویی به نیاز و سواالت
بانکی هموطنان و تامین نقدینگی با استقرار دستگاه های خودپرداز( )A.T.Mسیار از جمله
برنامه های بانک برای حضور در این نمایشگاه بودg.