ماهنامه مثلث شماره 177

‫تصمیم اقای شهردار‬ ‫قالیباف در شهرداری می ماند‬ ‫یا به دولت می رود؟‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدوهفتادهفتم‪ 3/‬تی ر‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫پاستور به‬ ‫کدام سو می ر ود؟‬ ‫تبارسیاسی‬ ‫اقای رئیس جمهور‬ ‫پرونده ای درباره زندگی سیاسی قبل و بعد از انقالب حسن روحانی‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫روزنه هایدیپلماتیک‬ ‫یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری و‬ ‫پیامدهای بین المللی ان‬ ‫شادی ملی‬ ‫پسازبرگزاریانتخاباتیپرشکوه‪،‬صعودتیم ملیبه‬ ‫جام جهانیهمانچیزیبودکهملتمی خواست‬ ‫کودتای بوروکراتیک گولن‬ ‫بررسی شکاف های اجتماعی ترکیه‬ ‫و تهدیدهای پیش روی حزب عدالت و توسعه‬ ‫جای خالی را با ما پر کنید‬ ‫قیمت ها به تومان میباشد‬ ‫سه ماهه‬ ‫شش ماهه‬ ‫یک ساله‬ ‫پست سفارشی ته ران‬ ‫‪36/000‬‬ ‫‪72/000‬‬ ‫‪144/000‬‬ ‫پست سفارشی شهرستان‬ ‫‪38/000‬‬ ‫‪76/000‬‬ ‫‪152/000‬‬ ‫بانک ملت به نام هفته نامه مثلث‬ ‫شماره حساب ‪43293196/94‬‬ ‫شماره کارت ‪6104-3377-7006-5405‬‬ ‫شماره شبا ‪IR28 0120000000004329319694‬‬ ‫برای اطالعات بیشتر عدد صفر را به شماره ‪ 3000411711‬ارسال نمایید‬ ‫شماره تماس‪88171506-8 :‬‬ ‫‪09109797859‬‬ ‫برای دریافت پیشخوان همراه اول ‪ MOSLAS‬را به ‪ 7050‬پیامککنید‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪10‬‬ ‫روحانیازکسیخطنمیگیرد‬ ‫روحانی چگونه فکر می کند؟‬ ‫گفت وگو با سیدرضا اکرمی درباره‬ ‫تفک رات اقای رئیس جمهور‬ ‫دولتکاریبهمطبوعاتنداشتهباشد‬ ‫گفت وگو با علی میرفتاح درباره عملکرد‬ ‫فرهنگیدولتاینده‬ ‫بهدنبالتعاملبادنیاهستیم‬ ‫گفت وگویمثلثبااکبرترکان‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫پاستور به کدام سو می رود؟‬ ‫پرونده ای درباره اینکه حسن روحانی چگونه‬ ‫به اقتصاد‪ ،‬سیاست‪ ،‬بین الملل و فرهنگ می نگرد‬ ‫‪11‬‬ ‫‪1‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫دکتر حسن روحانی‪ ،‬نایب اول علی اکبر ناطق نوری در‬ ‫مجلس پنجم‪ ،‬رئیس ش��ورای عالی امنی ت ملی و دیپلمات‬ ‫ای رانی‪ ،‬دوست قدیمی هاشم ی رفسنجانی و بسیاری از راست‬ ‫گرایان اکنون رئی س جمهور منتخب ملت ای ران است تا انگونه‬ ‫که وعده داده‪ ،‬دولت تدبیر و امید را تشکیل دهد‪ .‬دولتی که باید‬ ‫به اوضاع اقتصادی س رو سامان دهد‪ ،‬درباره جهت گیری های‬ ‫سیاس��ت خارجی و مقابله با تحریم ه��ا تصمیم گیری کند‪،‬‬ ‫برخی از نیروهای دور از قدرت را به اریکه حکومت باز گرداند‬ ‫و به مطالبات حامیان اصل ی اش مانند توس��یع ازادی های‬ ‫اجتماعی و فرهنگی و تقویت اثرگذاری دانشگاه ها در فضای‬ ‫کلی کشور پاسخ دهد‪.‬‬ ‫حسن روحانی دولتی را تشکیل خواهد داد که با بیم و‬ ‫امی د های فراوانی همراه است‪ .‬رقبای او ب هراحتی پیروزی اش را‬ ‫پذیرفتند و حاال که یک هفته از این انتخاب م ی گذرد ب ر خالف‬ ‫رئی س جمهور قب��ل از او‪ ،‬حتی یک متن منتقدانه نس��بت‬ ‫به وضع پیش امده در رسانه ها پی دا نم ی شود‪ .‬روحانی با چنین‬ ‫پتانسیلی به ساختمان سفید پاستور م ی رود و باید دید تا چه‬ ‫حد م ی تواند به این فضای مثبت پی رامونش پاسخگو باشد‪ .‬او‬ ‫وعده هایی داده و قرار است ما از همین االن بدانیم ب ر اساس‬ ‫چه محور هایی عمل خواهد کرد‪ .‬در برخی از نظ ر سنج ی های‬ ‫اینترنتی اکثریت کس��انی که خود را ج��زو رای دهند گان به‬ ‫روحانی دانسته بودند‪ ،‬دلیل اصلی این تصمیم را در گزینه امید‬ ‫به بهبودی در اوضاع اقتصادی یافته بودند و برخی دیگر نیز‬ ‫فرهنگ و سیاست را مهم ترین عامل م ی دانستند‪ .‬هواداران‬ ‫فرهن��گ و وعده های فرهنگی حس��ن روحانی بیش��تر در‬ ‫جشن های پس از پیروزی اش متجلی بودند‪ .‬اما حسن روحانی‬ ‫به واقع در حوزه های سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اقتصادی ‪ ،‬سیاست‬ ‫خارجی و اجتماعی چگونه فکر می کند؟‬ ‫من به کنترل و نظارت قبل از انتشار اعتقادی ندارم‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫رئی س جمهور منتخب در مواضع فرهنگی خود نشان‬ ‫داده که به دنبال افزایش اثرگذاری اصناف و تشکل های مردم ی ‬ ‫در فرهنگ است‪ .‬او بر ازادی در عرصه خلق اثار هنری تاکید‬ ‫کرده و به نظارت ها و ممیزی های دولتی انتقاد کرده است‪ .‬وی‬ ‫با سانسور و نظارت پیش از انتشار اثار فرهنگی مخالفت کرده‬ ‫و وعده داده تالش م ی کند در این حوزه امور به تش��کل های‬ ‫صنفی واگذار شود‪.‬‬ ‫وی در این رابطه گفته اس��ت‪« :‬ما باید تمامی موانع را‬ ‫کنار بگذاریم و خالقی ت ها را تسهیل کنیم و نگذاریم ادم هایی‬ ‫که متخصص نیس��تند ب رای کنترل کت��اب و فیلم حضور‬ ‫داشته باش��ند‪ .‬من به کنترل و نظارت قبل از انتشار اعتقادی‬ ‫ندارم‪ .‬فرهنگ باید از طریق فرهنگ توسعه داده شود‪ .‬توسعه‬ ‫فرهنگ از طریق پلیسی امکان پذیر نیست‪».‬‬ ‫وی همچنین تصریح کرده‪« :‬من فکر م ی کنم ما امروز‬ ‫مشکالت بسیار زیادی در بخش فرهنگ داریم که باید به ان‬ ‫بیشتر توجه کنیم‪ .‬فضای فرهنگی ما ب رای فعالیت فرهنگی‬ ‫باید دارای امنیت باش��د‪ .‬ناامن بودن فضای فرهنگی باعث‬ ‫م ی شود اصحاب فرهنگ دغدغه های خاطری داشته باشند‬ ‫که بسیاری از ان ب ی مورد اس��ت و نگرانی از سانسور داشته‬ ‫باشند که برخی ضرورت ندارد و برخی را م ی شود حذف کرد‪.‬‬ ‫قوانین را م ی شود ش��فاف تدوین کرد تا اصحاب هنر بتوانند‬ ‫خالقیت داشته باش��ند ‪ .‬در فضای ناامن خالقیتی به وجود‬ ‫نم ی اید تا ایده ای خلق شود و تبدیل به هنر و کاالی فرهنگی‬ ‫قابل عرضه به جامعه شود‪ .‬امنیت فضای فرهنگی ب رای ما‬ ‫مهم است‪ ».‬روحانی همچنین از ضرورت صیانت از باورهای‬ ‫دینی مردم سخن گفته و ا ز ترویج برخی خ رافه گرای ی ها انتقاد‬ ‫کرده است‪ .‬وی تصریح کرده‪« :‬متاسفانه برخی مسئوالن به‬ ‫جای اینکه باورهای دینی مردم را تقویت کنند در سال های‬ ‫اخیر به تضعیف ان پرداخته اند‪ .‬هر مدیریت ناکارامدی را به‬ ‫یکی از مقامات دین��ی یا نعوذ باهلل به امام دوازدهم نس��بت‬ ‫داده اند‪ .‬امروز قشری گری و خ رافات به نام دین در جامعه رواج‬ ‫‪12‬‬ ‫پیدا کرده است‪ .‬ما تا چه وقت م ی خواهیم این مسیر را ادامه‬ ‫ی ترویج کنیم‪ .‬ما‬ ‫دهیم؟ باید عقالنیت را در فهم مسائل دین ‬ ‫باید رفتار دینی را ترویج کنیم‪ ،‬به سراغ باورها برویم و اینقدر‬ ‫بر بایدها تکیه نکنیم‪ ».‬روحانی با بیان اینکه باید در فرهنگ‬ ‫تمرکز زدایی صورت بگیرد و ضروری است دولت از تصدی گری‬ ‫خود بکاهد‪ ،‬تاکید کرده‪« :‬بزرگانی در جامعه ما بودند و هستند‬ ‫که مروج اخالق بودند‪ .‬من در حیطه دولت صحبت م ی کنم؛‬ ‫وقتی در رس��انه ها از سوی برخی مس��ئوالن صحب ت هایی‬ ‫پخش م ی ش��ود که اغ راق و مبالغه است‪ ،‬اگر امار غی ر دقیق‬ ‫و نادرس��ت پخش م ی شود‪ ،‬وقتی مس��ئوالن افترا و تهمت‬ ‫م ی زنند بدون انکه حکم قضایی صادر شده باشد و کسانی‬ ‫که مسئولیت سنگینی دارند اما اخالق را زیر پا م ی گذارند چه‬ ‫م ی ماند؟ همه اسی ب ها تقریبا در سال های اخیر رو به افزایش‬ ‫بوده است چون مبنای فرهنگ صدمه دیده است‪ ،‬اما راهکار‬ ‫چیست و چه باید بکنیم؟ من مهمترین راهکار را تمرکززدایی‬ ‫م ی دانم‪ .‬تا زمانی که فرهنگ ما دولتی است مسائل ما حل‬ ‫و فصل نخواهد ش��د‪ ».‬او درباره مداخل��ه نهادهای دیگر در‬ ‫حوزه فرهنگی مانند نیروی انتظامی گفته اس��ت‪« :‬مسائل‬ ‫فرهنگی باید از طریق فرهنگی حل و فصل ش��ود‪ .‬پلیس‬ ‫اخرین مرحله ای است که در مسائل فرهنگی باید وارد عمل‬ ‫شود‪ .‬من این حرف را کامال م ی پسندم که هنر‪ ،‬بهترین سفیر‬ ‫ما در جهان است‪ .‬از حافظ س��فیر بهتری داریم که به اروپا و‬ ‫امریکا بفرس��تیم؟ از هنر فرش��چیان و میرخانی و احصایی‬ ‫غرورافرین تر داریم؟ از صدای ش��جریان بهتر داریم؟ بهتر از‬ ‫خط و خوشنویسی که ما در ای ران داریم در دنیا سراغ دارید؟ از‬ ‫بناهای عظیم و بزرگی که در اصفهان و شی راز م ی بینیم‪ ،‬بهتر‬ ‫داریم؟ همه اینها به عنوان سفی ران ما هستند که م ی توانند در‬ ‫سطح جهان افکار عمومی جهان را به مفاخر و می راث عظیم‬ ‫فرهنگی ما جذب و جلب کنند‪».‬‬ ‫روحانی همچنین بر مساله هویت تاکید کرده و گفته‬ ‫است‪« :‬مساله هویت ای رانی و هویت اسالمی ب رای ما بسیار‬ ‫مهم اس��ت و اهمیت دارد و ب رای اینکه ما بتوانیم از هویت‬ ‫پاسداری کنیم اول باید تس��هیالتی فراهم کنیم که کاالی‬ ‫فرهنگی فاخر و م��ورد توجه مردم در اختی��ار انها قرار گیرد‬ ‫و یادمان باش��د که هویت ای رانی‪ ،‬هویت چند نفر و س�لایق‬ ‫چند نفر نیس��ت‪ .‬ای ران دارای تنوع های بسیار زیبای بومی و‬ ‫مذهبی و دینی است و باید به همه این تنوع ها توجه کرد‪ .‬البته‬ ‫همه این تنوع های زیبا زیر یک چتر واحد و ان چتر ای رانیت و‬ ‫اسالمیت جمع خواهند شد‪ ،‬اما باید به ذائقه همه انها توجه‬ ‫ش��ود‪ .‬چرا کاالهای فرهنگی ما امروز مصرف ندارد؟ یا گران‬ ‫است که مصرف ندارد یا اگر ارزان است‪ ،‬بر مبنای ذائقه مردم‬ ‫ب رنامه ریزی نشده است‪ .‬در واقع به گونه ای عمل شده که جذب‬ ‫و جلبی ب رای انها وجود ندارد‪».‬‬ ‫او با اش��اره به جذابی ت های موجود در فرهنگ ای رانی‬ ‫وعده داده جایگاه فرهنگ ای رانی را ارتق��ا خواهد داد‪ .‬وی در‬ ‫این خصوص تصریح کرده‪« :‬موض��وع بعدی بحث ای رانیت‬ ‫اس��ت‪ .‬این همه مفاخر و مش��اعری که داریم باید ب رای کل‬ ‫فارس ی زبانان معرفی شود تا دنیا انها را بشناسد و ما بتوانیم از‬ ‫این مفاخر به عنوان سفی ران فرهنگی و یک نوع دیپلماسی‬ ‫عمومی بهره برداری و اس��تفاده داشته باش��یم که متاسفانه‬ ‫کمتر از انها استفاده م ی ش��ود‪ .‬البته بحث فرهنگ جهانی‬ ‫نیز مطرح است و ما نم ی توانیم به فرهنگ جهانی ب ی اعتنا‬ ‫باشیم‪ .‬به هر حال ما در دنیایی زندگی م ی کنیم که تعامالت‬ ‫و ارتباطات در سطح وسیعی وجود دارد و باید باتوجه به جهان‬ ‫برنامه ریزی کرده و هویت خ��ود را در دنیای رقابت فرهنگی‬ ‫امروز حفظ کنیم‪ ».‬در یک نگاه کلی به این مواضع فرهنگی‪،‬‬ ‫م ی توان الگوی کوچک سازی دولت را در این حوزه تشخیص‬ ‫داد؛ الگویی که بیشتر به دولت های راست در سطح سیاست‬ ‫و اقتصاد ش��باهت دارد‪ .‬در این چارچوب‪ ،‬دولت خود را مب را از‬ ‫مداخله جهت مند در امر فرهنگ م ی داند و بر این باور است‬ ‫که باید تنها به عنوان پش��تیبان ب��رای مجموعه گزاره های‬ ‫فرهنگی موجود عمل کند‪ .‬البته به نظر م ی رسد انچه مد نظر‬ ‫دکتر روحانی اس��ت دقیقا اینطور نخواهد بود و دولت وی به‬ ‫فراخور فضایی که در ان عمل م ی کند ناگزیر اس��ت برخی‬ ‫جهت ده ی ها را در سیاست های خود لحاظ کند‪ .‬اما ب ر اساس‬ ‫این گفته ها به نظر م ی رس��د دیدگاه کلی حاکم بر دولت در‬ ‫راستای افزایش نقش جامعه در فرهنگ باشد‪.‬‬ ‫اش�تغال حداقل یک نف�ر از ه�ر خان�وار را تضمین‬ ‫می کنیم‬ ‫در ب رنامه های اقتصادی دکتر روحانی انچه در کوتاه مدت‬ ‫مد نظر قرار گرفته‪ ،‬ایجاد شرایطی است که به بهبود وضعیت‬ ‫معیش��تی مردم منتهی ش��ود‪ .‬در این برنامه ها امده است‪:‬‬ ‫«هرچند هدف بلندمدت اقتصادی‪ ،‬توس��عه اقتصادی است‪،‬‬ ‫ولی باتوجه به شرایط موجود‪ ،‬مهم ترین هدف اقتصادی طی‬ ‫دوره ‪ ١٣٩٢-٩٦‬باید «بهبود معیشت مردم» باشد‪ ».‬در ادامه‬ ‫این برنامه تصریح شده‪« :‬این بهبود معیشت باید با افزایش‬ ‫قدرت خرید خانوارها و کاهش شکاف درامدی دهک های باال‬ ‫و پایین در زندگی مردم و اقتصاد ملی خود را نشان دهد‪ ».‬ب رای‬ ‫اینکه چنین بهبودی در اقتصاد خان��وار به وجود اید‪ ،‬باید دو‬ ‫راهبرد توسط دولت دنبال شود؛ نخست‪ :‬راهبرد «تولید ثروت‬ ‫ملی» و سپس راهبرد «توزیع عادالنه ثروت ملی» چرا که اگر‬ ‫در کشور ثروت ملی تولید نشود‪ ،‬باید فقر توزیع شود‪ .‬در راهبرد‬ ‫اول‪ ،‬هدف افزایش درامد واقعی س��رانه است؛ در راهبرد دوم‪،‬‬ ‫هدف افزایش کمک های مس��تقیم و غیرمستقیم به اقشار‬ ‫کم درامد اس��ت‪ .‬بناب راین‪ ،‬در دوره ‪ ،١٣٩٢-٩٦‬یا درامد واقعی‬ ‫خانوارهای ای رانی افزایش پی دا م ی کند یا کمک های مستقیم‬ ‫و غیرمستقیم به اقشار کم درامد افزایش م ی یابد و این هدفی‬ ‫است که ب رای «دولت تدبیر و امید» ب رنامه ریزی شده است‪».‬‬ ‫روحانی همچنین بر رشد تولید ملی تاکید کرده و اورده‬ ‫است‪« :‬ب رای اینکه اقتصاد رشد کند و درامد واقعی مردم افزوده‬ ‫شود‪ ،‬باید تولید ملی به مقدار کافی رشد پیدا کند تا معیشت‬ ‫مردم بهبود یابد‪ .‬متاسفانه در سال های گذشته‪ ،‬کاهش درامد‬ ‫واقعی مردم ب هدلیل ناکافی بودن رشد تولید ملی بوده است‪».‬‬ ‫بانک مرکزی در جدیدترین گزارش اقتص��ادی خود (مربوط‬ ‫به سال ‪ ،)١٣٩٠‬رس��ما اعالم کرد که در این سال‪ ،‬حداقل مزد‬ ‫واقعی ‪ ٣/١٠‬درصد کاهش یافته اس��ت‪ .‬یعنی قدرت خرید‬ ‫مردم عمال کم ش��ده اس��ت‪ .‬مهم ترین دلیل کاهش درامد‬ ‫واقعی مردم‪ ،‬کاهش رشد تولید ملی است؛ به طوری که رشد‬ ‫تولید ناخالص داخلی از سال ‪ ١٣٨٤‬از رقم ‪ ٩/٦‬درصد به منفی‬ ‫‪ ٩/١‬درصد در سال ‪ ١٣٩١‬تقلیل یافت‪ .‬بناب راین تولید ملی باید‬ ‫افزایش پیدا کند‪ .‬افزایش تولید ملی با رش��د سرمایه گذاری‪،‬‬ ‫فصل سیاست داخلی در برنامه های حسن روحانی با تاکید‬ ‫بر توسعه حقوق مردم و شهروندان اغاز می شود‪ .‬او تاکید‬ ‫کرده که برای تساوی حقوقی در کشور و پایبندی حاکمیت‬ ‫به رعایت حقوق شهروندی تالش خواهد کرد‬ ‫فصل سیاست داخلی در برنامه های حسن روحانی با‬ ‫تاکید بر توسعه حقوق مردم و شهروندان اغاز م ی شود‪ .‬او تاکید‬ ‫کرده که ب رای تساوی حقوقی در کشور و پایبندی حاکمیت به‬ ‫رعایت حقوق شهروندی تالش خواهد کرد‪.‬‬ ‫روحانی تصریح کرده‪« :‬تمام مشکالت از نقض قانون‬ ‫ش��روع م ی ش��ود و وای به روزی که افرادی که مس��ئولیت‬ ‫سنگینی در کشور دارند‪ ،‬به قانون ب ی اعتنا باشند‪ .‬انتظار مردم‬ ‫از رئی س جمهور اتی نیز اجرای درس��ت قانون است و جلب‬ ‫اعتماد مردم تنها در س��ایه اجرای دقیق قان��ون امکان پذیر‬ ‫است‪ ».‬وی درباره حقوق مردم تاکید کرده‪« :‬حق طبیعی مردم‬ ‫است که مش��کالت خود را به صراحت و بدون دغدغه بیان‬ ‫کنند‪ .‬اگر دیدید حقی اختصاصی ب رای کس��ی یا گروهی در‬ ‫نظر گرفته شده است و ب رای دیگری خیر مشخص است که به‬ ‫قانون اساسی عمل نم ی شود و اساسا یکی از مسئولی ت های‬ ‫رئی س جمهور اجرای قانون اساسی و مخصوصا تحقق حقوق‬ ‫ملت است‪ ».‬روحانی همچنین گفته است‪« :‬امنیت مردم فقط‬ ‫جلوگیری از ورود دشمن به کشور نیست‪ .‬یکی از موارد امنیت‪،‬‬ ‫امنیت جان‪ ،‬مال‪ ،‬حیثیت و ازادی بیان مردم است‪».‬‬ ‫حقوق ش��هروندی مهم ترین و محوری ترین مبحث‬ ‫در برنامه سیاسی روحانی است‪ .‬او در این باره ادامه م ی دهد‪:‬‬ ‫«مساله حقوق شهروندی در فصل س��وم قانون اساسی با‬ ‫عنوان حقوق ملت مورد تصریح قرار گرفته است‪ .‬این حقوق‬ ‫شهروندی باید تدوین شود‪ .‬اساس حقوق شهروندی این است‬ ‫که همه ای رانیان و اتباع ای رانی از حقوق ش��هروندی مساوی‬ ‫برخوردار شوند و اس��تفاده کنند‪ .‬مس��اله مذهب‪ ،‬قومیت و‬ ‫نژاد هی چ کدام نم ی تواند در حقوق شهروندی تاثیرگذار باشد‪.‬‬ ‫مساله مهم تر حریم خصوصی است که بسیار مهم است‪ .‬من‬ ‫تعجب م ی کنم مدتی پیش در یکی از رس��انه ها شنیدم که‬ ‫نیروی انتظامی اعالم کرده م ی توانیم با راپل روی پش��ت بام ‬ ‫خانه ها برویم زی را یک مکان خصوصی نیس��ت و مال یک‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫تمام افراد ملت ایران باید از حقوق مساوی برخوردار‬ ‫باشند‬ ‫سریع القلم و نقیب زاده که از نزدیکان‬ ‫دانشگاهی روحانی محسوب می شوند‬ ‫طرفدار حرکت به سمت توسعه اقتصادی‬ ‫هستند‪ .‬در این میان نقیب زاده بیشتر‬ ‫رویکردی جامعه شناسانه دارد و سریع القلم‬ ‫بیشتر مدل های توسعه مالزی که نخبه‬ ‫محور هستند را می پسندد‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫رشد بهره وری و رشد اش��تغال به وجود م ی اید‪ .‬رئی س جمهور‬ ‫منتخب پی��ش از این از داش��تن ب رنامه ای مش��خص ب رای‬ ‫افزایش حجم سرمایه گذاری ها در کشور گفته و در ب رنامه ای‬ ‫که ارائه کرده‪ ،‬اورده است‪« :‬ب رای رشد سرمایه گذاری های الزم‬ ‫در جهت بهبود معیشت مردم باید عالوه بر منابع دولتی‪ ،‬از‬ ‫منابع غیردولتی به نحو مطلوب برخوردار بود‪ .‬اجرای درست‬ ‫سیاست های کلی اصل ‪ ٤٤‬قانون اساسی فرصت مناسبی را‬ ‫ب رای رشد سرمایه گذاری فراهم م ی اورد‪ ».‬روحانی همچنین‬ ‫بر اجرای دقیق سیاس��ت های اصل ‪ 44‬قانون اساسی تاکید‬ ‫کرده و گفته است‪« :‬ابالغ سیاست های کلی اصل ‪ ٤٤‬قانون‬ ‫اساسی از سوی مقام معظم رهبری نه تنها به اختالف دیدگاه‬ ‫دو گروه از مدی ران کش��ور پای��ان داد و عمال نش��ان داد که‬ ‫مدی ران اجرایی موافق با فعال ش��دن بخش های خصوصی‬ ‫و تعاونی نس��بت به بخش دولتی‪ ،‬ایده درست تری داشتند‪،‬‬ ‫بلکه فرصت خوبی ب��رای کاهش حضور دول��ت در عرصه‬ ‫اقتصاد‪ ،‬رشد سرمایه گذاری و تولید فراهم اورد‪ .‬اما متاسفانه‬ ‫در عمل‪ ،‬سرمایه گذاری و واگذاری شرکت های دولتی به جای‬ ‫بخش خصوصی به بخش های ش��ب ه دولتی صورت گرفت‪،‬‬ ‫به طوری که بررس��ی ها نش��ان م ی دهد در خصوص ی سازی‬ ‫شرکت های دولتی‪ ،‬سهم واقعی بخش خصوصی واقعی فقط‬ ‫‪ ١٣‬درصد بوده است‪ ».‬دیدگاه حسن روحانی درباره وضعیت‬ ‫اشتغال کشور نیز اینگونه است ‪« :‬اش��تغال نیروی انسانی‬ ‫نه تنه��ا یک هدف اساس��ی در اقتصاد بلک��ه یک ضرورت‬ ‫پ راهمی��ت در عرصه ه��ای اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و سیاس��ی‬ ‫است‪ .‬متاسفانه نرخ بیکاری در کشور طی سال های گذشته‬ ‫با وجود مبالغ قابل توجهی (بی��ش از ‪ ٢١‬هزار میلیارد تومان)‬ ‫که ب رای طرح های زودبازده پرداخت شده‪ ،‬افزایش یافته است‪.‬‬ ‫به طوری که طی سال های ‪ ١٣٨٤-١٣٩١‬نرخ بیکاری از ‪11/5‬‬ ‫درصد به ‪ 12/2‬درصد رسیده و ب راساس گزارش رسمی مرکز‬ ‫امار ای ران‪ ،‬در سال گذشته بیش از سه میلیون و ‪ ٥٦٠‬هزار نفر‬ ‫از هموطنان بیکار هستند‪».‬‬ ‫افزایش تولید ملی‪ ،‬افزایش س��رمایه گذاری و افزایش‬ ‫قدرت خرید مردم‪ ،‬همگی مواردی اس��ت ک��ه در یک گزاره‬ ‫مشترک قابل تحقق است و ان افزایش مصرف گرایی است‪.‬‬ ‫تولید به مصرف نیاز دارد و س��رمایه گذاری ب��ه توجیه ب رای‬ ‫تولید و افزایش قدرت خرید هم ب��ه مصرف م ی انجامد‪ .‬اگر‬ ‫همه اینها را بپذیری��م م ی توانیم بگویی��م برنامه اقتصادی‬ ‫دکتر روحانی تا حد زیادی مبتنی به راهکارهای کاپیتالیستی‬ ‫تنظیم ش��ده اس��ت‪ .‬ضمن اینکه برنامه هایی مانند کنترل‬ ‫مالیات ها و حذف ان از درامد دهک های پایین و همچنین‬ ‫ادامه هدفمندی یارانه ها افزایش کمک های نقدی به اقشار‬ ‫کم درامد‪ ،‬حامل رویکرد های سوسیالیستی در اقتصاد است‪.‬‬ ‫حال باید دید کدامیک از این دو س��اختار نظری م ی توانند بر‬ ‫دولت حاکم شوند و همچنین نسبت عملکرد دولت با موازین‬ ‫دینی و اسالمی چگونه خواهد بود‪ .‬به نظر می رسد در مقطع‬ ‫فعلی روحانی باید گرایش ه��ای اقتصادی عوام گرایانه را در‬ ‫مرحله اول تبدیل به رویکرد نزدیک به اقتصاد چپ کند و در‬ ‫فاز بعدی استراتژی توسعه ملی خود را که تم راست گرایانه‬ ‫دارد به اجرا دراورد‪ .‬با این وجود س��وال این است که ایا حسن‬ ‫روحانی ان گونه که احمد نقیب زاده گفته‪ ،‬نقطه تعادل همه‬ ‫طبقات اجتماعی است یا در اینده نزدیک به طبقه متوسط و‬ ‫باال نزدیک خواهد شد‪.‬‬ ‫فرد نیست‪ ».‬وی م ی افزاید‪« :‬از این مساله دچار حیرت شدم‪.‬‬ ‫اگر پشت بام فضای مشاع است‪ ،‬ب رای صاحبان ان اپارتمان‬ ‫مشاع اس��ت نه بین مالکان و نیروی انتظامی و سربازی که‬ ‫م ی خواهد وارد پشت بام شود‪ .‬افرادی که در این زمینه تحقیق‬ ‫کرده اند گفته اند جمع کردن دیش ها هی چ گونه نتیجه و اثری‬ ‫نداشته است و امار و ارقام نشان م ی دهد تعداد زیادی از مردم‬ ‫به رس��انه های بیگانه نگاه م ی کنند‪ ،‬بناب راین ورود به حریم‬ ‫خصوصی در اینجا کاری ممنوع است‪ ،‬در رسانه ها و مطبوعات‬ ‫و صداوسیما هم همی ن طور است‪ .‬وقتی فردی نسبت به ابرو‬ ‫و شخصیت فردی توهین و اهانتی م ی کند باید به او حق دفاع‬ ‫بدهیم وگرنه هم حقوق شهروندی این شخص نقض شده و‬ ‫هم حیثیت و حریم شخصی او‪».‬‬ ‫تاکید محسوس بر حقوق فردی در برنامه های حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬اگر چه مبانی و استدالالت متعدد اسالمی ب رای خود‬ ‫دارد‪ ،‬اما همان دیدگاه اصالح طلبان را نمایندگی م ی کند و از‬ ‫این حیث حائز اهمیت است‪ .‬تاکید بر ازادی های سیاسی و‬ ‫مطبوعاتی نیز به طور مشخص م ی تواند ناشی از همین تفکر‬ ‫باشد‪ .‬در حوزه سیاست خارجی تاکید رئی س جمهور منتخب بر‬ ‫تالش ب رای برداشتن تحریم ها علیه کشورمان بوده است‪ .‬وی‬ ‫در این خصوص گفته است‪« :‬ممکن است طرح لغو تحریم‬ ‫یک تاکتیک مذاکراتی باشد اما هدف ما باید در نهایت این‬ ‫باشد که تحریم ها برداشته شود؛ چرا که به نفع مردم ما نیست‪.‬‬ ‫اینکه در کدام مذاک��ره و چگونه بحث لغو تحریم ها را مطرح‬ ‫کنیم‪ ،‬یک تاکتیک مذاکراتی است‪».‬‬ ‫وی درباره پرونده هسته ای همچنین گفته است‪« :‬ما‬ ‫راه های اعتماد س��از زیادی داریم همچنان که در مذاکرات با‬ ‫شی راک رئی س جمهور وقت فرانس��ه در سال ‪ 2005‬به توافق‬ ‫نهایی رس��یدیم که چگون��ه اعتماد جلب ش��ده و هم زمان‬ ‫غن ی س��ازی ادامه یابد؛ امروز همان تواف��ق م ی تواند راه حل‬ ‫نهایی باش��د‪ ».‬او همچنین اولویت سیاست خارجی خود را‬ ‫همسایگان ای ران دانس��ته و گفته است‪« :‬یعنی با ‪ 15‬کشور‬ ‫همسایه رابطه بسیار نزدیک با حسن همجواری و با دوستی و‬ ‫روابط متقابل ب ر اساس احترام و منافع متقابل خواهد بود‪ .‬حوزه‬ ‫خلی ج فارس ویژگ ی های خاص خ��ود را دارد به خاطر اهمیت‬ ‫استراتژیک خلیج فارس‪ .‬با کش��ورهای جنوب خلی ج فارس‬ ‫همسایه و ب رادر هستیم و با عربس��تان هم ب رادر هستیم و‬ ‫قبله گاه مسلمانان در ان کشور است و ما رابطه بسیار نزدیک‬ ‫منطقه ای‪ ،‬فرهنگی و تاریخی داریم‪».‬‬ ‫روحانی درباره رابطه با امریکا نیز گفته است‪« :‬البته ما‬ ‫به دنبال افزایش تنش نخواهیم بود و عقل سلیم هم حکم‬ ‫م ی کند تا دو کشور و ملت به فکر اینده باشند‪ ».‬وی تاکید کرد‪:‬‬ ‫«اما درباره هرگونه سخن گفتن با امریکا عالوه ب راینکه باید بر‬ ‫مبنای احترام و منافع متقابل دو طرف باشد‪ ،‬باید امریکای ی ها‬ ‫تصریح کنند تا در امور ای ران دخالت نکرده و تمام حقوق حقه‬ ‫ای ران به خصوص حقوق هس��ته ای را به رسمیت بشناسند‬ ‫و سیاس��ت های یکجانبه و خصمانه علیه کشورمان را نیز‬ ‫فراموش کنند‪ ».‬روحانی اف��زود‪« :‬دولت اینده از حقوق ملت‬ ‫ای ران کوتاه نیامده و بر این مبنا اماده کاهش تنش ها هستیم؛‬ ‫حتی اگر حس ن نیت دیدیم م ی شود قدم ها را نیز برداشت‪».‬‬ ‫احس��اس م ی ش��ود دکتر روحانی در سیاست خارجی‬ ‫به دنبال تنش زدایی از روابط ای ران با کشور های دیگر است‪.‬‬ ‫اش��اره به روابط حسنه با ع ربستان و کش��ورهای همسایه و‬ ‫همچنین داش��تن فصول مشترک با فرانس��ه و استقبال از‬ ‫شفاف سازی برنامه هس��ته ای همگی نش��انه هایی از این‬ ‫استراتژی تنش زدایی محور در سیاست خارجی دولت اینده‬ ‫است‪ .‬همچنین به نظر م ی رسد نکته دیگری که در اینجا حائز‬ ‫اهمیت است رویکرد عملگرایانه وی به سیاست خارجی است‪.‬‬ ‫به طوری که او تصریح کرده که با ان دولت هایی روابط کشور‬ ‫را توسعه م ی دهد که دارای بیشترین منافع و اهداف مشترک با‬ ‫ای ران باشند‪ .‬نقد او به عملکرد سیاست خارجی کشور در حوزه‬ ‫امریکای جنوبی گواهی بر این مدعاست‪g .‬‬ ‫‪13‬‬ ‫به دنبال تعامل با دنیا هستیم‬ ‫گفت وگوی مثلث با اکبر ترکان‬ ‫‪2‬‬ ‫راهو ترابری در‬ ‫اکب ر ترکان‪ ،‬وزیر دفاع و پشتیبانی نیروی های مسلح در دولت اول اکبر هاشمی رفسنجانی و وزیر ‬ ‫دولت دوم وی بود‪ .‬او تنها فرد غیر نظامی است که در جمهوری اسالمی ایران به مقام وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای‬ ‫مسلح رسیده است‪ .‬وی در انتخابات ریاست جمهوری دوم خرداد ‪ ۱۳۷۶‬از نامزدی علی اکبر ناطق نوری حمایت کرد‬ ‫و در کابینه اول محمود احمدی نژاد به مدت چهار سال معاونت وزارت نفت را بر عهده داشت‪ ،‬اما سرانجام در استانه‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 88‬از کار برکنار شد‪ .‬ترکان در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم قائم مقام ستاد‬ ‫انتخاباتی حسن روحانی بود‪ .‬با او درباره دیدگاه های رئیس جمهور منتخب مردم به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫اق�ای روحان�ی در ‪ 24‬خ�رداد از س�وی م�ردم به‬ ‫عنوان رئی س جمهور منتخب برگزیده شدند‪ ،‬چه‬ ‫توصیفی از شخصیت او دارید‪.‬‬ ‫‪ l‬باالخره مردم با تش��خیص ب��ه او رای دادند و از‬ ‫روحیات و دیدگاه های اقای روحانی در عرصه های مختلف‬ ‫اگاهن��د‪ ،‬ضمن انکه ایش��ان در س��خنران ی ها‪ ،‬برنامه های‬ ‫تلویزیونی و فیلم های تبلیغاتی خود ه ر چه درباره نحوه اداره‬ ‫کشور در حوزه های اقتصادی‪ ،‬سیاس��ی و سیاست خارجی‬ ‫مدنظر دارد‪ ،‬به طور روشن و اشکار تشریح کرد‪.‬‬ ‫چه برنام�ه ای ب�رای تغییر وضعیت معیش�ت و‬ ‫اقتصاد خانوارها وجود دارد؟‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ l‬حدود س هو نیم میلیون نفر بیکار داریم که بیشتر‬ ‫انها نیز فارغ التحصیل دانش��گاهی هس��تند و اگر بازار کار‬ ‫ب رای ت��ک نرخی کردن بیکاری توس��عه یاب��د م ی تواند به‬ ‫بهبود معیش��ت خانوارها نیز کمک کند‪ .‬س��اماندهی نرخ‬ ‫ارز و حرکت مبتنی بر واقعی ت های اقتصاد ای ران در اولویت‬ ‫است‪ .‬بیکاری به بخشی از خانوارها فشار زیادی وارد م ی کند‬ ‫و این موضوع هم روشن است که امیدواریم با ایجاد حماسه‬ ‫اقتصادی پس از حماسه سیاسی به انتظارات پاسخ دهیم‪.‬‬ ‫مردمی که به فردی روحانی و مذهبی رای دادند‪ ،‬انتظاراتی‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫اکبر ترکان از‬ ‫برنام ه های اقتصادی‬ ‫و سیاسی دولت‬ ‫روحانی م ی گوید‬ ‫ت در فضای اقتصاد‬ ‫دارند که باید ب رنامه ریزی شود‪ .‬ایجاد ثبا ‬ ‫کالن مهم ترین و فوری ترین دغدغه سیاس��تی و مدیریتی‬ ‫دولت اینده است‪.‬‬ ‫اقای روحانی از مشی اعتدال در اداره امور اجرایی‬ ‫کش�ور س�خن گفته‪ ،‬این مش�ی چ�ه معیارها و‬ ‫چارچوب هایی دارد؟‬ ‫‪ l‬ایشان در یک کالم اعتدال را پرهیز از افراط ی گری‬ ‫تعریف م ی کنند و م ی کوشند در حوزه سیاسی مواضع افراطی‬ ‫افت ساز ب رای کشور را به مشی میانه روی برگردانند‪.‬‬ ‫مصداق اعتدال در حوزه ازادی بیان چیست؟‬ ‫‪ l‬اقای روحانی ب راس��اس اصل سوم قانون اساسی‬ ‫م ی خواهد الیحه منشور حقوق شهروندی را تدوین و ب رای‬ ‫تصویب‪ ،‬ان را به مجلس تقدیم کند‪.‬‬ ‫ایشان چه نگاهی به مطبوعات و رسانه ها دارد؟‬ ‫‪ l‬ایشان اصل ی ترین رس��التی که ب رای مطبوعات‬ ‫قائل هستند این است که مطبوعات کمک م ی کنند به نظام‬ ‫سیاسی که اشکاالت خود را متوجه و خود را اصالح کند‪ ،‬در‬ ‫واقع رسانه ها را به عنوان ایینه ای م ی داند که بازخورد عملکرد‬ ‫نظام سیاسی را به سوی نظام تصمیم گیر برم ی گرداند تا اگر‬ ‫اصالحی در کارها الزم بود انجام شود‪.‬‬ ‫اق�ای روحان�ی چ�ه نقش�ی را ب�رای اح�زاب و‬ ‫تشکل های سیاسی قائل است؟‬ ‫‪ l‬احزاب در چارچوب قانون مجاز به فعالیت هستند‪،‬‬ ‫بناب راین ایشان مدافع توسعه حرکت های اجتماعی‪ -‬سیاسی‬ ‫مردم در قالب فعالیت تشکل های قانونی کشور است‪.‬‬ ‫‪ l‬ما شاهد این هستیم که وقتی فردی از درون‬ ‫حزب به یک جایگاه حاکمیتی م ی رسد اول از همه‬ ‫اعالم م ی کن�د که به هیچ گروه و حزبی وابس�ته‬ ‫نیس�ت و این به یک رویه در ایران تبدیل ش�ده‬ ‫اس�ت‪ ،‬اقای روحانی برای تقویت جایگاه تحزب‬ ‫در کشور چه کار خواهد کرد؟‬ ‫در کش��ورهایی که احزاب نقش محوری در معادالت‬ ‫سیاس��ی انها دارند نیز وقتی فردی رئی س جمهور م ی شود‬ ‫از جایگاه حزبی خود استعفا م ی دهد تا در قالب شخصیتی‬ ‫فراگیر ایفای نقش کند‪ ،‬نه ان کس��ی ک��ه فقط منافع یک‬ ‫حزب را در نظر م ی گیرد‪.‬‬ ‫اق�ای روحان�ی در ح�وزه سیاس�ت خارجی چه‬ ‫رویکردی را دنبال م ی کند؟‬ ‫‪ l‬ایش��ان معتقد ب��ه تعامل با جهان اس��ت و فکر‬ ‫م ی کند ای��ن تصویری ک��ه از جمهوری اس�لامی ای ران به‬ ‫جهان ارائه و سبب نگران ی هایی شده باید اصالح شود‪ ،‬چون‬ ‫قدرت های سلطه گر به واسطه همین تصویر م ی توانند در‬ ‫مجامع بی ن المللی دیگر کشورها را علیه ای ران بسیج کنند‪.‬‬ ‫دکتر روحانی اعتقاد دارد‪ ،‬ایران با تعامل و جلب اعتماد جهانی‬ ‫قادر خواهد بود که با تمام دنیا کار کند بناب راین لزومی ندارد‬ ‫کارهایی در دولت انجام شود که تصویری ناحق و ساختگی‬ ‫در ذهن ها تثبیت شود‪.‬‬ ‫در حوزه هسته ای هم همین روند را پی م ی گیرند؟‬ ‫‪ l‬ایش��ان مواضع هس��ته ای خود را در برنامه های‬ ‫تلویزیون��ی‪ ،‬مناظ رات انتخاباتی و س��خنران ی ها ب رای مردم‬ ‫تش��ریح کردند‪ .‬او معتقد اس��ت ملت ای ران همانند س��ایر‬ ‫اعضای اژان��س بی ن المللی انرژی اتم ی ی��ک حقوق حقه‬ ‫ب راساس پادمان ان پ ی تی دارد که قابل پیگیری است‪ ،‬اما یک‬ ‫فضاسازی های رسانه ای با سردمداری رژیم صهیونیستی در‬ ‫دنیا ضد جمهوری اسالمی مطرح م ی ش��ود که هیچ مبنای‬ ‫حقوقی ندارد‪ ،‬به عن��وان مثال نتانیاهو در س��ازمان ملل با‬ ‫نمایش یک پوستر مقوایی کوشید به جهان القا کند که ای ران‬ ‫یک تهدید هسته ای است‪ ،‬حال انکه تمام فعالی ت های ای ران‬ ‫زیر نظر اژانس انجام م ی شود‪ .‬از این رو دکتر روحانی در طول‬ ‫دوره ریاست جمهوری خود تالش م ی کند تصویری حقیقی‬ ‫از جمهوری اسالمی ای ران به نمایش بگذارد تا این فشار که‬ ‫صهیونیس ت ها از طریق الب ی های خود در مجامع جهانی به‬ ‫ای ران وارد م ی کنند‪ ،‬رفع شود‪.‬‬ ‫طی ف هایی که به اقای روحانی نزدیک ش�دند از‬ ‫مجمع روحانیون مبارز گرفته ت�ا حمایت اقایان‬ ‫خاتمی و هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری‪،‬‬ ‫چه تاثیری در اینده دولت یازدهم خواهند داشت؟‬ ‫‪ l‬این یک روند وحدت ملی است یعنی رویکرد اقای‬ ‫دکتر روحانی در انتخابات عامل نزدیکی بسیاری از گروه ها‬ ‫و اقش��ار اجتماعی به یکدیگر شد و سپس انها را ب رای خلق‬ ‫حماسه ای سیاسی به وحدت رساند که ماحصل ان شادی‪،‬‬ ‫نش��اط و ط راوتی بود که ما پس از اع�لام نتیجه انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری در جامعه مش��اهده کردی��م و این اتفاق‬ ‫خوبی است‪ .‬در مقابل‪ ،‬ان افرادی که همواره در هشت سال‬ ‫گذشته به انتشار و اشاعه خشم‪ ،‬کینه و نفرت مشغول بودند‬ ‫به حاشیه رفتند‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما ضرورتی برای حفظ این شرایط در‬ ‫جامعه وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬حتما باید ب��رای حفظ این ش��رایط تالش کرد‪.‬‬ ‫انهایی ک��ه توپ تخریب‪ ،‬کین��ه‪ ،‬توهین‪ ،‬افت��را‪ ،‬هتاکی و‬ ‫بداخالقی دست شان اس��ت باید به کناری رانده و در مقابل‪،‬‬ ‫انهایی که ب رادران��ه ب رای اصالح وضع موج��ود م ی خواهند‬ ‫کمک کنند در متن امور وارد شوند‪g .‬‬ ‫‪14‬‬ ‫روحانی از کسی خط نمیگیرد‬ ‫‪3‬‬ ‫گفت وگو با سیدرضا اکرمی درباره تفکرات اقای رئیس جمهور‬ ‫سیدرضا اکرمی‪ ،‬عضو جامعه روحانیت مبارز در گفت وگو با هفته نامه مثلث می گوید‪« :‬اقای روحانی از این و ان‬ ‫خط نمی گیرد و مجری خطوط یا اندیشه دیگران نخواهد بود‪».‬‬ ‫باید مقاومت جدی داش��ته باش��د و گاهی ب ر اساس عزت‪،‬‬ ‫حکمت و مصلحت انعطاف داشته باشد‪ .‬قطعا باید اسالمگرا‬ ‫نیز باش��د زی را در چارچوب اصولگرایی م ی توان اصالحات‬ ‫را طب��ق نیاز انج��ام داد و ه��ر اصالح طلبی اگ��ر بخواهد‬ ‫اصالح طلب هم باش��د تا زمانی که این چند اصل را قبول‬ ‫نداشته باشد چه چیز را م ی خواهد اصالح کند یا تغییر دهد و‬ ‫تکمیل کند‪ ،‬بناب راین هر اصولگرایی حتما باید اصالح طلب‬ ‫باشد و هر اصالح طلبی هم حتما باید اصولگرا باشد‪.‬‬ ‫حمای�ت اصالح طلبان را از اق�ای روحانی چطور‬ ‫دیدید؟‬ ‫‪ l‬در انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری یازده��م اقای‬ ‫روحانی با صراح��ت اعالم کردند بنده مس��تقل هس��تم‪،‬‬ ‫بناب راین اصالح طلب��ان‪ ،‬اصولگرایان و البته مس��تقل ها از‬ ‫ایشان حمایت کردند‪.‬‬ ‫اما گفته م ی شود اگر حمایت اصالح طلبان نبود‬ ‫اقای روحانی پیروز نم ی شدند؟‬ ‫‪ l‬اگر حمایت انه��ا هم نبود بازهم ایش��ان پیروز‬ ‫نم ی شد‪.‬‬ ‫ب ه هرح�ال این اعتق�اد وج�ود دارد ک�ه حمایت‬ ‫اصالح طلبان نقش بیش�تری در پیروزی ایشان‬ ‫داشت؟‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ l‬ما تا به یک تعریف جام��ع و مانعی از اصولگرایی‬ ‫نرسیم نم ی توانیم بگوییم چه کسی اصولگرا یا اصالح طلب‬ ‫اس��ت‪ .‬بنده اقای روحانی را یک اصولگرا م ی دانم اما یک‬ ‫اصولگرای مستقل‪ .‬ایش��ان را یک اصالح طلب م ی دانم اما‬ ‫یک اصالح طلب اصولگرا و مس��تقل‪ .‬ما یک تعریف جامع‬ ‫از اصولگ��را و اصالح طل��ب نداریم‪ .‬باز هم تک��رار م ی کنم‬ ‫هر کس انقالب اسالمی‪ ،‬جمهوری اسالمی‪،‬قانون اساسی‬ ‫و والیت فقیه را قبول دارد حتما ه��م م ی تواند اصالح طلب‬ ‫اصولگرا یا اصولگرای اصالح طلب باشد‪.‬‬ ‫زهره دیانی‬ ‫اقای اکرمی! لطفا باتوجه به شناختی که از اقای‬ ‫روحان�ی دارید تحلی�ل خودتان را از ش�خصیت‬ ‫سیاسی ایشان بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬بنده از س��ال ‪1340‬که وارد حوزه علمیه قم شدم‬ ‫با جناب اقای دکتر حس��ن روحانی اشنا شدم و این اشنایی‬ ‫در حوزه علمیه قم‪ ،‬دانش��گاه‪ ،‬منابر و سخنران ی ها و بعد از‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی در مجلس ش��ورای اسالمی و در‬ ‫عقیدتی ‪ -‬سیاسی ارتش و سپاه تا سال ‪ 1392‬بوده است‪ .‬در‬ ‫واقع ‪52‬سال است که بنده با خلق و خو‪ ،‬اندیشه و عملکرد‬ ‫اقای روحانی اشنایی دارم و در این سال ها جز اندیشمندی‪،‬‬ ‫هوشمندی و دانشمندی از ایشان چیز دیگری ندیدم‪ .‬اقای‬ ‫روحانی فرد عاقل و معتدلی است‪ .‬ما در مجلس جلس ه ای‬ ‫به نام جلسه عقال داشتیم که از گروه های مختلف مجلسی‬ ‫م ی امدند و درباره مس��ائل مختلفی چون جنگ و سیاست‬ ‫خارجی با یکدیگر تبادل نظر م ی کردیم و ایشان به مقامات‬ ‫باال م ی رس��اندند‪ ،‬بناب راین بنده اقای روحانی را فرد مطلع و‬ ‫معتدل یافتم و امیدوارم در کار ریاست جمهوری نیز بتواند‬ ‫با اندیشه‪ ،‬اخالق و قانونمداری با اعتدال انجام وظیفه کند‪.‬‬ ‫خیل ی ها معتقدند تفکر اقای حس�ن روحانی به‬ ‫تفکرات و دیدگاه ایت اهلل هاشمی نزدیک است؛‬ ‫ایا ایش�ان تفکری جدا از اقای هاش�می دارند یا‬ ‫همان خط و خطوط را ادامه م ی دهند؟‬ ‫‪ l‬خط ب��ه معنای اینک��ه اقای روحان��ی از این و ان‬ ‫خط م ی گی��رد یا مجری خطوط یا اندیش��ه دیگران باش��د‬ ‫اینگونه نیس��ت اما از باب اینکه ایشان ‪35‬سال است که با‬ ‫اقای هاش��می کار کرده و با اقای خاتمی ارتباط داشته و از‬ ‫ناحیه ایشان دبیرشورای عالی امنیت ملی بوده‪ ،‬قطعا با انها‬ ‫ارتباط دارد‪ ،‬اما اینکه بخواهد از اقایان هاش��می و خاتمی‬ ‫خط بگیرد چنین چیزی نیس��ت‪.‬اقای روحانی خودش��ان‬ ‫فکر و فهم دارند‪.‬‬ ‫اما اق�ای روحانی گفته ان�د تصمیماتش�ان را با‬ ‫مشورت اقایان هاشمی و خاتمی اتخاذ م ی کند‪.‬‬ ‫‪ l‬بنده ه��م گفتم اق��ای روحانی با انها مش��ورت‬ ‫م ی کند‪ ،‬اما خط گرفتن یعنی مطیع اوامر انها بودن‪ .‬مشورت‬ ‫کردن دستور اسالم است و حتی سوره ای در قران امده که‬ ‫خداوند به پیامبر هم توصیه م ی کند با مردم مشورت کن‪،‬‬ ‫بناب راین اقای روحانی م ی تواند با اقای الریجانی‪ ،‬هاشمی‪،‬‬ ‫خاتمی و‪ ...‬مش��ورت کند‪« .‬وامرهم ش��ورا بینهم» دستور‬ ‫قران است‪ .‬ما هم نم ی خواهیم برخالف قران عمل کنیم‪.‬‬ ‫به نظر شما چه اتفاقی افتاد که اصالح طلبان از‬ ‫اقای روحانی حمایت کردند و دیگر اینکه ایا شما‬ ‫ایشان را یک اصولگرا م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬بنده در ده ها مصاحبه گفته ام ما هنوز یک تعریف‬ ‫جامع و مانع از اصالح طلبی‪ ،‬اصولگرایی و امثال اینها نداریم‬ ‫که بگوییم افراد را در ان اشل و جدول قرار دهیم‪.‬من عرض‬ ‫م ی کنم هر کس قانون اساسی‪ ،‬والیت فقیه‪ ،‬انقالب‪ ،‬نظام و‬ ‫جمهوری اسالمی را قبول دارد حتما فردی اصولگراست‪ ،‬زی را‬ ‫اینها اصول انقالب اسالمی است و هر کس این چند اصل‬ ‫را قبول دارد م ی داند در مسیر حرکت حتما باید در رفتارش‬ ‫نوگرا و نواندیش باشد و از روش های نو استفاده کند؛ گاهی‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫ب�ه نظ�ر ش�ما ترکی�ب کابین�ه اق�ای حس�ن‬ ‫روحانی به چه صورت خواهد بود؛ یعنی بیش�تر‬ ‫اصالح طلبان در این کابینه حضور خواهند داشت‬ ‫یا اصولگرایان؟‬ ‫‪ l‬با توجه به شناختی که بنده از ارتباط کاری ام در‬ ‫کمیسیون دفاع یا سیاست خارجی مجلس از ایشان دارم یا‬ ‫شناختی که از کار اقای روحانی از شورای عالی امنیت ملی‬ ‫دارم که ‪16‬سال دبیر بودند ایشان م ی کوشد از فردی که فکر‬ ‫و فهم دارد‪ ،‬خیرخ��واه نظام و انقالب اس��ت و توانایی الزم‬ ‫ب رای کار و خدمت به مردم را دارد استفاده کند؛ حال این فرد‬ ‫اصولگرا‪ ،‬اصالح طلب یا خارج از این دو گروه باشد‪.‬‬ ‫برای اقای عارف چه جایگاه�ی در کابینه دولت‬ ‫اقای روحانی تصور م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬بنده نم ی توانم مصداقی بگویم که جایگاه ایشان‬ ‫کجاس��ت‪ ،‬اما باورم این اس��ت که از وجود اقای عارف در‬ ‫کابینه استفاده م ی شود‪.‬‬ ‫ب ر اس�اس ش�نیده ها گفته م ی ش�ود قرار است‬ ‫اقای عارف مش�اور رئی س جمهور یازدهم شود؛‬ ‫ایا صحت دارد؟‬ ‫‪ l‬اج��ازه بدهید ای��ن ‪40‬روز بگ��ذرد بع��دا در این‬ ‫خصوص صحبت م ی کنیم‪ ،‬چون اگر همه حرف ها را حاال‬ ‫بزنیم ب رای اینده حرفی باقی نم ی ماند‪ .‬باید این دوره انتقال‬ ‫بگذرد تا صورت مساله ب رای همه مشخص شود‪.‬‬ ‫خیل ی ها پیروزی حس�ن روحانی را پیروزی اقای‬ ‫هاش�می م ی دانس�تند‪ .‬ش�ما چنین تحلیلی را‬ ‫قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬خی��ر؛ همانط��ور ک��ه در بیانیه روز سه ش��نبه‬ ‫(‪28‬خرداد) عن��وان کردم ای��ن انتخابات را پیروزی اس�لام‬ ‫ناب محمدی‪ ،‬پی��روزی انقالب جمهوری اس�لامی و مردم‬ ‫م ی دانم‪ .‬خدا دل های م��ا را معطوف به ایش��ان کرد و روز‬ ‫جمعه رای دادیم و نتیجه اش این شد که م ی بینیم‪g .‬‬ ‫‪15‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫دولت جدیدکاری به مطبوعات نداشته باشد‬ ‫‪4‬‬ ‫گفت وگو با علی میرفتاح درباره عملکرد فرهنگی دولت اینده‬ ‫دولت جدید تا کمتر از چهل روز دیگر بر سر کار می اید و این در حالی است که خیلی ها هنوز دقیقا نمی دانند باید منتظر‬ ‫چهچیزیباشندوهمین طورنمی دانندکهبایدازدولتجدیدچهانتظار هاییداشتهباشند‪.‬روزنامه نگارانومطبوعاتی هاحتما‬ ‫یکی از مهم ترین این گروه ها هستند که تکلیفشان با دولت جدید هنوز مشخص نیست و بیم و امید هایی دارند‪ .‬سید علی‬ ‫ت و می گوید باید‬ ‫میرفتاح ‪ ،‬روزنامه نگاری است که در طول سال های گذشته سردبیری چند نشریه را هم به عهده داشته اس ‬ ‫به دولت جدید فرصت داد‪ ،‬اما دولت و مطبوعات باید کارهایی انجام دهند تا فضا را بهبود دهند‪ .‬او در فیلم حسن روحانی هم‬ ‫به حمایت از وی پرداخت و از حامیان روحانی محسوب می شود‪.‬‬ ‫خیل ی ه�ا هن�وز دقیق�ا نم ی دانن�د ک�ه باید چه‬ ‫انتظار های�ی از اق�ای روحان�ی داش�ته باش�ند‪ ،‬‬ ‫ش�ما فکر م ی کنی�د در گام اول فع�االن عرصه‬ ‫مطبوع�ات چه توقع�ی از دولت جدی�د خواهند‬ ‫داشت؟‬ ‫‪ l‬من تصور م ی کن��م که اولی��ن کار تیم و دولت‬ ‫جدید باید این باش��د که محدودیت ه��ا و ممنوعی ت های‬ ‫دست و پا گیر را کم کند‪ .‬اگر دولت ب رای مدتی کاری به کار‬ ‫مطبوعات نداشته باشد مطبوعات خودشان راه خودشان را‬ ‫پیدا م ی کنند‪.‬‬ ‫این همه بخش��نامه ها‪ ،‬ایی ن نامه ه��ا‪ ،‬محدودیت ها‬ ‫و باید ها و نباید هایی که اغلب س��لیقه ای‪ ،‬س��ختگی رانه و‬ ‫ بی فای��ده از طرف نهاد های مختلف مرتب��ط و غی ر مرتبط‬ ‫صادر ش��ده اند و دس��ت و پای مطبوعات را بس��ته اند باید‬ ‫کم ش��وند‪ .‬در حال حاضر بی��ش از صد نهاد هس��تند که‬ ‫ب��ه مطبوعات و رس��انه ها رس��یدگی و نظ��ارت م ی کنند‪ ،‬‬ ‫عملک��رد انها را بررس��ی م ی کنن��د و عرصه را ب��رای کار‬ ‫‪16‬‬ ‫کردن تن��گ م ی کنند‪ ،‬البت��ه بخش زی��ادی از این نهاد ها‬ ‫توس��ط اش��خاص دیگری غی��ر از دول��ت و ق��وه مجریه‬ ‫اداره م ی ش��وند‪ ،‬ام��ا دولت م ی توان��د انها را ک��ه در حوزه‬ ‫اختیارتش هس��ت یا در اختیار ارشاد اس��ت مدیریت کند و‬ ‫حتی تعطیل کند‪.‬‬ ‫در حال حاضر فش��ار های زیاد و دخالت های زیادی با‬ ‫اهرم یارانه ها و ارز شکل م ی گیرد‪ ،‬یارانه ها تبدیل به اهرم ی ‬ ‫ب رای دخالت در کار مطبوعات شده است‪ .‬انها با تخصیص‬ ‫ارز و کاغذ به نوعی اعمال ق��درت م ی کنند و بر خط و ربط‬ ‫مطبوعات تاثیر م ی گذارند ‪ ،‬حتی خودی و غی ر خودی تعیین‬ ‫م ی کنند و مسیر اصلی را که مطبوعات باید طی کند تحت‬ ‫تاثیر قرار م ی دهن��د‪ .‬بناب راین به نظر م��ن اولین کاری که‬ ‫باید انجام ش��ود این اس��ت که مطبوعات به مسیر اصلی‬ ‫خودش برگردد‪.‬‬ ‫یعنی مطبوعات باید به چه چیزی برگردند؟ فکر‬ ‫م ی کنید در شرایط فعلی چه چی ز هایی باید مورد‬ ‫توجه قرار گیرد؟‬ ‫‪ l‬کار اصلی مطبوعات و توقعی که از انها م ی رود‬ ‫این اس��ت که نقد ب ی چون و چ��را بکنند‪ ،‬نقد ب��دون اما و‬ ‫اگر و نه فقط ان چیزی که گروهی ممکن اس��ت دوس��ت‬ ‫داشته باشند و ان را نقد مثبت بدانند‪ .‬باید قواعد و قوانینی‬ ‫مشخص ش��ود که حدود و محدودیت ها را به شکل اشکار‬ ‫معرف��ی کند و بع��د از ان اگ��ر تخلفی ص��ورت گرفت در‬ ‫دادگاه هایی با هیات منصفه به انها رسیدگی شود اما قبل‬ ‫از این الزم است که دولت و انها که مورد نقد قرار م ی گیرند‪،‬‬ ‫سع ه صدر داشته باش��ند و نیز گوش ش��نوایی ب رای نقد ها‬ ‫داشته باشند و هر نقدی را علیه خودشان تصور نکنند‪ .‬باید‬ ‫این تصور و باور وجود داشته باشد که مطبوعات م ی توانند و‬ ‫باید با کارشان اشکاالت و نقاط ضعف را معرفی کنند و انها‬ ‫را مشخص کنند تا دولت به کمک انها بتواند مشکالت را‬ ‫بر طرف کند‪.‬‬ ‫مسئوالن هم باید فضا را ب رای کار مطبوعات باز کنند‬ ‫و توجه بیشتری به مطبوعات صورت بگیرد ‪ .‬با ب ر طرف شدن‬ ‫بخشی از این مش��کالت اقتصادی و سیاسی درها به روی‬ ‫افراد با تجربه ای که حاال به هر دلیل در مطبوعات ما حضور‬ ‫ندارند باز می شود تا مطبوعات بتوانند‪ ،‬محصول باکیفیت‬ ‫تولید کنن��د‪ .‬البته مطبوعات هم باید ت��ا حدودی در نحوه‬ ‫کارش��ان تجدید نظر کنند و این ظن و تصور دوباره بوجود‬ ‫بیاید که پایگاه دشمن هستند یا اصال خود دشمن هستند‪.‬‬ ‫دولت هم نباید با زبان تلخ با مطبوعات برخورد کند‪.‬‬ ‫در این شرایط چقدر باید به دولت جدید فرصت‬ ‫داد؟‬ ‫و کار از دس��ت رفته اس��ت‪ .‬چنین حکمی یک سال بعد از‬ ‫تعطیلی روزنامه دیگر به دردی نم ی خورد‪.‬‬ ‫همین مساله در مورد جرم ها هم اتفاق م ی افتد‪ ،‬گاهی‬ ‫سختگیری هایی درمورد افراد م ی شود که کامال سلیقه ای‬ ‫است‪ ،‬در بس��یاری موارد م ی توان به مجازات های کمتری‬ ‫مثل جریمه نقدی اکتفا کرد‪ ،‬اما سختگیری هایی در قوه های‬ ‫مجریه و قضائیه وجود دارد که باعث م ی ش��ود نشریه ها به‬ ‫توقیف بروند‪ .‬حاال یکی از انتظار ها م ی تواند این باش��د که‬ ‫این روند برخورد های سلیقه ای اصالح شود‪.‬‬ ‫نیرو های مطبوعاتی باس��ابقه ای که در خانه نشسته‬ ‫اند‪ ،‬بی��کار و بعضا تلخ اندیش ش��ده اند و ب��ه زاویه رفته اند‬ ‫م ی توانند دوباره به میان بیایند‪ ،‬وزن مطبوعات را باال ببرند‬ ‫و باعث بش��وند که مطبوعات تاثی ر گذاری خود را به دست‬ ‫اورند و در س��بد فرهنگی خانواده ها جای خود را دوباره باز‬ ‫کنند‪ .‬اگر مطبوعات بتوانند تاثی ر گذاری خود را برگردانند از‬ ‫این وضعیت نحیفی و ناکارامدی خارج م ی ش��وند و این به‬ ‫نفع همه است‪.‬‬ ‫منظور شما این است که نیاز داریم به اینکه یک‬ ‫بار دیگر الیح ه ای برای اصالح قانون مطبوعات‬ ‫مطرح شود؟‬ ‫‪ l‬در ح��ال حاضر ما در ش��رایط بعد از دو جش��ن‬ ‫هس��تیم‪ ،‬فضای امیدوار کننده ای ایجاد ش��ده است که تا‬ ‫حدود زی��ادی هم روانی اس��ت‪ ،‬یعنی مث�لا اتفاق خاصی‬ ‫در بازار ارز و طال نیفتاده‪ ،‬اما م ی بینید که یکباره قیمت ها‬ ‫کاهش یافته است یا در بورس اتفاقی نیفتاده اما شاخ ص ها‬ ‫رو به رشد اس��ت‪ .‬اینها نش��ان م ی دهد که تا حدود زیادی‬ ‫تغیی رات تحت تاثیر فضای روانی حاکم بر جامعه است‪ ،‬اما‬ ‫‪ l‬بهترین لطف دولت این اس��ت که کاری به کار‬ ‫مطبوعات نداشته باش��د‪ ،‬یا نهایتا اگر دخالتی هم م ی کنند‬ ‫این دخالت‪ ،‬بخشنامه ای و دستوری همراه با توقیف و بگیر‬ ‫و ببند نباش��د‪ .‬باید این باور به وجود بیاید ک��ه اینها که در‬ ‫مطبوعات کار م ی کنند خی ر خواه و مصلحت اندیش هستند‬ ‫و م ی توانند ب رای دولت وظیفه دیده بانی را انجام بدهند‪ .‬انجا‬ ‫که دولت نیاز دارد حتی به او اطالعات بدهند‪ ،‬نقاط ضعف را‬ ‫اشکار کنند و به دولت در حل مسائلی که مردم با انها درگیر‬ ‫هستند کمک کنند‪.‬‬ ‫دولت نباید نگران سیاه نمایی باش��د‪ ،‬اگر مطبوعات‬ ‫ازاد باش��ند‪ ،‬مطمئنا جلوی بسیاری از اس��ی ب ها و فساد ها‬ ‫به وسیله همین نقد و نظ ر ها گرفته خواهد شد‪ .‬مطبوعات‬ ‫همان طور که در تمام دنیا رایج است‪ ،‬نقش بازوی نظارتی‬ ‫دولت را بازی م ی کنن��د و به همین دلیل هم هس��ت که‬ ‫مطبوعات را رکنی از ارکان دموکراسی خوانده اند‪.‬‬ ‫تجرب ه های چندان مناسبی در تاریخ مطبوعات‬ ‫ما وجود ن�دارد‪ ،‬هم در دوران اصالح�ات و هم در‬ ‫هشت سال گذشته همواره ش�اهد برخورد های‬ ‫نامناسب با مطبوعات و مطبوعه نگاران بوده ایم‪ ،‬‬ ‫ب ه نظر م ی رس�د با وجود تمام امیدواری ها هنوز‬ ‫هم این نگران ی ها به قوت خود باقی است‪ .‬‬ ‫‪ l‬اگر دولت هوش��مندی به خرج بدهد باید جلوی‬ ‫این حرکت های رادیکال را چه در برخورد با مطبوعات و چه‬ ‫درکل فضای مطبوعات بگیرد‪ .‬اگر حتی عکس العمل های‬ ‫رادیکال کنترل ش��ود‪ ،‬امکان تعامل به وج��ود خواهد امد‪.‬‬ ‫نهاد های دیگر هم نباید از جانب مطبوعات احساس خطر‬ ‫کنند‪ .‬اگر نهاد ها از جانب مطبوعات دچار احس��اس خطر‬ ‫بش��وند‪ ،‬ان وقت باید منتظر برخوردهای رادیکال باش��یم‪،‬‬ ‫همان طور که پیش از این هم شاهد ان بوده ایم‪.‬‬ ‫متاس��فانه در دوره اصالح��ات برخ��ی ب��ه س��مت‬ ‫رادیکال ک��ردن فضا ها حرک��ت کردند و نتیج��ه اش را هم‬ ‫دیدیم‪ .‬اگر این دولت از شانزده سال گذشته درس گرفته باشد‬ ‫نباید بگذارد که فضا رادیکال بشود تا مطبوعات هم بتوانند‬ ‫وظیفه شان را انجام دهند و نقد کنند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪ l‬فضا‪ ،‬فضای خوبی نیست‪ .‬روزگار خوبی نداریم‪.‬‬ ‫نم ی توانیم بگوییم که همه مسائل باید در یک ب رنامه زمان‬ ‫بندی شده یک ساله برطرف شود‪ .‬اوضاع به هم ریخته است؛ ‬ ‫روزنامه های ما اغلب با تی راژ کمتر از ‪ 10‬هزار نسخه منتشر‬ ‫م ی شوند‪ .‬مردم هم با مطبوعات قهر هستند‪ .‬خود روزنامه ها‬ ‫دچار مشکالت مالی هس��تند‪ .‬اوضاع اقتصادی مردم هم‬ ‫ان قدرها خوب نیست که انتظار داشته باشیم مطبوعات در‬ ‫سبد فرهنگی خانواده ها جایی داشته باشد‪.‬‬ ‫ضمن اینکه مطبوع��ات و بهبود ش��رایط ب رای انها‬ ‫یک مساله بخشی یا موضوعی نیست و کار انها به خیلی‬ ‫از حوزه ها بس��تگی دارد‪ .‬بخش��ی از بهبود ش��رایط ب رای‬ ‫مطبوعات نیاز به الب ی گری دارد‪ ،‬بخش��ی نیز نیاز دارد که‬ ‫قوانین ما اصالح شود‪ ،‬بهبود پیدا کند و حدود ان مشخص‬ ‫ش��ود‪ .‬بناب راین نیازمند ورود مجلس هم هست‪ .‬نهاد های‬ ‫دیگری هم هس��تند که باید وارد کار ش��وند‪ .‬با این شرایط‬ ‫روانی و توقعاتی که وجود دارد الزم اس��ت جلس��اتی بین‬ ‫مسئوالن جدیدی که به ارشاد خواهند امد و روزنامه نگار ها‬ ‫و متخصصان این حوزه برقرار شود‪ ،‬تا خواسته ها مشخص‬ ‫شود‪ ،‬و راه حل ها پیدا شود‪ ،‬اما مثال نم ی توانیم بگوییم که‬ ‫مسائل باید ظرف یک سال اینده برطرف شود و چیزهایی‬ ‫نظیر این‪.‬‬ ‫ب ه نظر ش�ما در حال حاضر بعد از این انتخابات‬ ‫چه چی ز هایی تغییر کرده است؟ یعنی چه اتفاق‬ ‫خاصی افتاده که باعث م ی شود به تغییر شرایط‬ ‫فکر کنیم؟‬ ‫حاال قبل از انکه کار به اصالح قانون مطبوعات‬ ‫برس�د‪ ،‬دولت جدید باید چه نوع برخ�وردی را با‬ ‫مطبوعات در پیش بگیرد؟‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ l‬حتما به چنین چیزی نیاز است‪ ،‬این نیاز از زمان‬ ‫اصالحات وجود داشته اس��ت و تا همین حاال هم به قوت‬ ‫خود باقی است‪ ،‬منتها در زمان اصالحات کار تا حدود زیادی‬ ‫امیخته به افراط و تفریط شد‪ ،‬به مسائل سیاسی گره خورد ‬ ‫و منجر به از دست رفتن فرصت ها شد‪ .‬اما احتماال این دولت‬ ‫م ی تواند با یک حس��اب و کت��اب منطقی و ب��دون ایجاد‬ ‫درد سرهایی که س��ابقه ان وجود دارد‪ ،‬تکلیف بازنگری در‬ ‫قانون مطبوعات را روشن کند‪.‬‬ ‫خب امی د هایی هم هست که بتوان در همین فضا کارهای‬ ‫خداپسندانه کرد‪.‬‬ ‫علی میرفتاح که در فیلم‬ ‫تبلیغاتی روحانی حضور‬ ‫داشت معتقد است دولت‬ ‫اینده نباید درکار رسانه ها‬ ‫دخالت کند‬ ‫چه چی ز های نیاز به اصالح دارد؟‬ ‫‪ l‬م��ن نم ی دانم که دول��ت در این ح��وزه چگونه‬ ‫فکر م ی کند‪ ،‬اما تصور من این اس��ت که حتما الزم است‬ ‫ک��ه هزینه کار سیاس��ی و هزین��ه کار مطبوعات��ی با هم‬ ‫متفاوت باش��د و قوانین ب��رای فعاالن سیاس��ی و فعاالن‬ ‫مطبوعاتی روشن باش��د‪ .‬در حال حاضر خیلی از برخورد ها‬ ‫کامال سلیقه ای است‪ ،‬روزنامه ها و نشریات بدون هی چ گونه‬ ‫توضیح و دلیلی بسته و توقیف م ی شوند ‪ ،‬ان وقت یک سال‬ ‫بعد دادگاه تشکیل م ی شود و حکم به ب ی گناهی روزنامه یا‬ ‫نش��ریه م ی دهد‪ ،‬در صورتی که دیگر پیمانه ریخته اس��ت‬ ‫‪17‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪18‬‬ ‫رقابت برای بهارستان‬ ‫چه کسی وزیر فرهنگ و ارشاد کابینه روحانی می شود؟‬ ‫‪6‬‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫تا حدود ‪ 40‬روز دیگر حجت االسالم والمسلمین دکتر‬ ‫حس��ن روحانی‪ ،‬فرد منتخب مردم ای ران ب��رای یازدهمین‬ ‫دوره ریاس��ت جمهوری‪ ،‬با برگزاری مراتب رسمی‪ ،‬سکاندار‬ ‫اجرایی دولت م ی ش��ود و در نخستین گام باید کابینه جدید‬ ‫خود را که م ی تواند ش��امل افراد فعلی و وزی ران جدید باشد‪،‬‬ ‫ب رای گرفتن رای اعتماد به مجل��س معرفی کند‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی طبیعی است که بازار گمانه زن ی ها داغ شده‪ ،‬عالوه‬ ‫بر پی ش بین ی ها‪ ،‬هرگونه خبری در این زمینه‪ ،‬ارزش رسانه ای‬ ‫شدن پیدا کند‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬طبیعتا باتوجه ب��ه تخصص روحانی در‬ ‫حوزه انرژی هس��ته ای و نیز نس��بتش با جریان موسوم به‬ ‫تکنوکرات ه��ا ‪ ،‬م ی توان گفت که در حوزه های سیاس��ی و‬ ‫اقتصادی‪ ،‬دوستان زیادی دارد‪ ،‬اما شاید یکی از حوزه هایی‬ ‫که طبق معمول در تخصص این سیاس��تمدار هم نبوده‪،‬‬ ‫فرهنگ است که معموال از موضوع های درجه چندم جامعه‬ ‫سیاست زده و توسع ه نیافته محسوب م ی شود‪ .‬با این حال‪،‬‬ ‫در این حوزه هم از نام هایی ب رای تصدی گری تنها وزارتخانه‬ ‫فرهنگ��ی – هنری کابین��ه یعنی وزارت فرهنگ و ارش��اد‬ ‫اسالمی و برخی مسئولی ت های اجرایی دیگر مربوط به حوزه‬ ‫فرهنگ یاد م ی شود‪ .‬احمد مسجدجامعی یکی از نام هایی‬ ‫است که در این زمینه در برخی رس��انه ها و سایت ها زیاد از‬ ‫وی یاد شده است‪ .‬او که در چندین دولت در کسوت معاونت‬ ‫فرهنگی وزارت ارشاد فعال بوده‪ ،‬اما با دولت خاتمی و پس‬ ‫از برکناری عطاءاهلل مهاجرانی بود که با جانشینی او بیشتر‬ ‫مطرح شد‪ .‬او هرچند از چهره های متعادل محسوب م ی شود‬ ‫و نزد روحانیت هم از اعتباری نسبی برخوردار است اما رابطه و‬ ‫دوستی او با سیدمحمد خاتمی بر هیچ کس پوشیده نیست‪.‬‬ ‫مدیر روابط عمومی او در س��ال های وزارت و تا همین امروز‬ ‫هم خواهرزاده خاتمی بوده اس��ت‪ .‬او پ��س از دوران وزارت‬ ‫و در اغاز دول��ت احمدی نژاد‪ ،‬به موزه ق��ران رفت اما پس از‬ ‫مدتی با موفقیت در انتخابات ش��ورای شهر ته ران هشت‬ ‫س��ال را در حوزه فرهنگی – اجتماعی – شهری به فعالیت‬ ‫پرداخت‪ .‬مسجدجامعی البته هم اکنون نیز ازجمله چهره های‬ ‫اصالح طلب راه یافته به شورای شهر جدید ته ران است‪ ،‬اما‬ ‫همچنان به عنوان یکی از گزینه ه��ای همراهی با روحانی‬ ‫مطرح است‪ .‬خود او نیز در پاس��خ به پرسشی در این زمینه‪،‬‬ ‫موضوع را مردود اعالم نکرده است‪ .‬او در پاسخ به اینکه اگر‬ ‫با پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی روبه رو شود‪ ،‬این‬ ‫پیش��نهاد را خواهد پذیرفت‪ ،‬گفت‪« :‬تالش ما این است چه‬ ‫در شورای ش��هر و چه در هر مکان دیگری بتوانیم به بهبود‬ ‫وضعیت کشور کمک کنیم و حتما چنین خواهیم کرد‪».‬‬ ‫وی با تاکید بر اینکه به هر حال تالش م ی کنیم‪ ،‬دولت‬ ‫موفق ش��ود‪ ،‬همچنین با اشاره به ش��رایط حوزه فرهنگ و‬ ‫هنر در هشت سال گذشته‪ ،‬گفت‪« :‬اقای روحانی در شرایط‬ ‫دش��واری کار را اغاز کردند‪ .‬در مورد برخ��ی از حوزه ها مانند‬ ‫حوزه های اقتصادی بارها در برنامه های تلویزیونی مطالبی‬ ‫مطرح شده است‪ ،‬اما واقعیت این است که فرهنگ‪ ،‬رسانه‪،‬‬ ‫سینما‪ ،‬کتاب و‪ ...‬در این مدت خیلی اس��یب دیدند‪ ».‬وزیر‬ ‫پیشین فرهنگ و ارشاد اسالمی با اظهار تاسف از مشکالت‬ ‫نهادهای صنفی در سال های اخیر یاداور شد‪« :‬در طول همه‬ ‫سال های دهه ‪ 70‬و ‪ 80‬هرگز شاهد برخورد با نهادهای صنفی‬ ‫نبودیم اما در این دوره چنین ش��د و خانه س��ینما را تعطیل‬ ‫کردند‪ ،‬در حالی که این تش��کل در هم��ه زمان ها و با همه‬ ‫گرایش ها فعالیت م ی کرد‪ ،‬در سال های اخیر سلیقه حاکم‬ ‫شده بود یا از قانون برداش��ت های سلیقه ای م ی شد‪ .‬گویی‬ ‫همه دولت های قبلی برداشت نادرستی از قانون داشته اند‪».‬‬ ‫مسجدجامعی در عین حال مطرح کرد‪« :‬البته جریان های‬ ‫هنری در مقابل تعطیلی خانه س��ینما مقاومت کردند و این‬ ‫تش��کل به نوعی تکثیر ش��د اما برخی تشکل های صنفی‬ ‫دیگر هم با محدودیت های زیادی روبه رو شدند به طوری که‬ ‫تعدادی از انها ناچار ش��دند اساسنامه شان را تغییر بدهند‪».‬‬ ‫این عضو منتخب شورای شهر ته ران گفت‪« :‬شرایط ویژه ای‬ ‫است و همه تالش م ی کنیم به ش��رایط مطلوب برگردیم تا‬ ‫نابسامان ی ها‪ ،‬س��ختگیری ها و س��لیقه های مدیریتی کنار‬ ‫گذاشته ش��وند‪ .‬به هر حال بنده چه در شورای شهر و چه در‬ ‫هر مکان دیگری بتوانم به بهبود وضعیت کشور کمک کنم‬ ‫حتما چنین خواه��م کرد‪ ».‬محمدعل��ی زم دیگر چهره ای‬ ‫است که از او ب رای تصدی این پست نام برده م ی شود‪ .‬او نیز‬ ‫مانند دیگر یاران و همراهان این روزه��ای روحانی در دیگر‬ ‫حوزه ها‪ ،‬جزو کسانی است که در چند سال گذشته مسئولیت‬ ‫خاصی نداشته و در صحنه و رسانه ها کمتر دیده شده است‪.‬‬ ‫حجت االس�لام زم از روحانیون نوگرا محس��وب م ی شود و‬ ‫تهی ه کنندگی س��ینما هم در کارنامه او دیده م ی ش��ود که‬ ‫شاخ ص ترین ان مربوط به فیلم «دموکراسی تو روز روشن»‬ ‫با بازی محمدرضا گلزار و بحث جنجالی درباره می زان دستمزد‬ ‫او در ازای چند دقیقه بازی است‪ .‬او کتاب های متعددی هم‬ ‫منتش��ر کرده اما ب ی شک عمده ش��هرتش مربوط است به‬ ‫دوره ای که ریاست حوزه هنری سازمان تبلیغات اسالمی را‬ ‫برعهده داشت‪ .‬دوره مدیریت او را بر حوزه هنری از دوره های‬ ‫قابل بحث م ی توان دانست که از طرفی عده ای ان را به دلیل‬ ‫نوع تولی��دات‪ ،‬دوره ای موفقی ت امیز م ی دانن��د و در مقابل‪،‬‬ ‫عده ای به رویکردهای اقتصادی ان انتقاد دارند‪ .‬زم همچنین‬ ‫یکی از اصل ی ترین چهره های مخالف تحریم اسکار ازسوی‬ ‫ای ران در چند س��ال پیش (زمان معرفی فیلم بادکنک سفید‬ ‫جعفر پناهی) بود‪.‬‬ ‫او در س��ال های اخیر عهده دار مدیریت یک موسسه‬ ‫س��ینمایی شخصی بوده اس��ت‪ .‬س��یدرضا صالحی اما در‬ ‫کنار این چهره های نام اشنا‪ ،‬فردی اس��ت که از او نیز ب رای‬ ‫سکانداری وزارت فرهنگ و ارش��اد اسالمی یاد م ی شود‪ .‬اما‬ ‫نس��بت او با روحانی چیس��ت و چرا باید گزینه باشد؟ دکتر‬ ‫صالحی‪ ،‬معاون فرهنگی مرکز تحقیقات مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام است‪ ،‬یعنی از معدود چهره های با مسئولیت‬ ‫فرهنگی در اط راف روحانی‪ .‬او که کارشناسی علوم سیاسی‬ ‫را در دانشگاه ازاد‪ ،‬کارشناسی ارشد همین رشته را در دانشگاه‬ ‫ته ران و دکترای مدیریت دولتی را در دانش��گاه ازاد گذرانده‪،‬‬ ‫اس��تادیار و عضو هیات علم ی دانش��گاه ازاد اسالمی واحد‬ ‫علوم و تحقیقات‪ ،‬مدی ر گروه مدیریت و ب رنامه ریزی فرهنگی‬ ‫دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه ازاد اسالمی واحد علوم‬ ‫و تحقیقات‪ ،‬معاون پژوهش های فرهنگی و اجتماعی مرکز‬ ‫تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تش��خیص مصلحت نظام‬ ‫و مدی ر گ��روه پژوهش��ی فرهنگی و اجتماعی پژوهش��کده‬ ‫تحقیقات راهبردی بوده اس��ت‪ .‬او کتاب ه��ای مختلفی و‬ ‫به ویژه مقاله های متعددی تاکنون منتش��ر کرده که عموما‬ ‫به برنامه ریزی فرهنگی‪ ،‬سرمایه های اجتماعی و مناسبات‬ ‫جهانی حوزه فرهنگ مربوط است‪ .‬مدی ر مسئولی‪ ،‬سردبیری‪،‬‬ ‫عضویت در نشریات و موسسات علمی و دبیری سمینارهای‬ ‫تخصصی و همایش ه��ای علمی‪ ،‬از دیگ��ر فعالی ت های‬ ‫غالب اوست‪.‬‬ ‫سیدمحمد بهشتی نیز از دیگر افرادی است که گفته‬ ‫م ی شود در س��تاد روحانی فعالیت داشته و برخی اختصاص‬ ‫یک مس��ئولیت فرهنگی را به او محتم��ل م ی دانند‪ .‬او که‬ ‫یک دوره طالی��ی را در مدیریت بنیاد س��ینمایی فارابی در‬ ‫کارنامه دارد‪ ،‬اما در دولت خاتمی با ریاس��ت سازمان می راث‬ ‫فرهنگی کش��ور‪ ،‬عمال وجهه می راث فرهنگی پیدا کرد که‬ ‫تاکنون ادامه دارد‪.‬‬ ‫بهشتی دانش اموخته معماری است و عالوه بر سابقه‬ ‫فعالیت در صداوس��یما و ش��هرداری‪ ،‬رئیس گروه معماری‬ ‫فرهنگستان هنر‪ ،‬موسس موزه سینما‪ ،‬عضو هیات موسس‬ ‫خانه سینما‪ ،‬عضو هیات مدیره بنیاد رودکی‪ ،‬استاد دانشگاه و‬ ‫عضو شورای عالی معماری نیز بوده است‪ .‬او در زمره کسانی‬ ‫است که درصورت منصوب شدن در دولت جدید‪ ،‬به ویژه در‬ ‫سازمان می راث فرهنگی و گردش��گری‪ ،‬برخی از معاونان و‬ ‫همکاران او کامال قابل پی ش بینی هستند‪ .‬حسام الدین اشنا‬ ‫نیز ازجمله نام هایی است که در تیم انتخاباتی روحانی حضور‬ ‫داشت و در واقع مشاور رس��انه ای او بود‪ .‬او که از روحانیون‬ ‫غیرملبس و دارای سابقه مس��ئولی ت های امنیتی است‪ ،‬در‬ ‫حوزه علوم ارتباطات تقریبا به چهره ای شناخته شده تبدیل‬ ‫ی و همچنین مدی ر گروهی علوم‬ ‫شده و عضویت هیات علم ‬ ‫ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) را در کارنامه دارد‪.‬‬ ‫اش��نا که در واقع دام��اد حجت االسالم والمس��لمین‬ ‫دری نجف اب��ادی هم هس��ت‪ ،‬ف��ردی دارای تحلی ل های‬ ‫جامع ه شناختی ارتباطات و حوزه رسانه محسوب م ی شود و از‬ ‫هم اکنون‪ ،‬مسئولیت او به ویژه در همین حوزه در دولت جدید‬ ‫محتمل به شمار م ی رود‪ .‬در کنار او البته از حسین انتظامی‪،‬‬ ‫نماینده مدی ران مسئول مطبوعات در پنج دوره گذشته هیات‬ ‫نظارت بر مطبوعات و از افراد نزدیک به علی الریجانی نیز یاد‬ ‫م ی شود که البته در انتخابات اخیر در ستاد عل ی اکبر والیتی‬ ‫فعالیت داش��ت‪ .‬از او به عنوان سخنگوی س��تاد والیتی یاد‬ ‫م ی شد که در توضیحی رسانه ای تاکید کرد تنها سخنگوی‬ ‫شخص والیتی است‪ .‬البته محمد نهاوندیان هم در انتخابات‬ ‫اخیر مانند انتظامی در ستاد والیتی حضور داشت‪ ،‬اما هم اکنون‬ ‫از گزینه های تصدی گری یکی از پس ت های اقتصادی دولت‬ ‫جدید محس��وب م ی ش��ود و در نخس��تین نشست خبری‬ ‫رئی س جمهور منتخب با خب رنگاران نیز حاضر بود‪.‬‬ ‫رفتن حسین انتظامی به معاونت مطبوعاتی محتمل‬ ‫به نظر می رسد‪ .‬حسین دهباشی‪ ،‬سازنده دو فیلم تبلیغاتی‬ ‫حسن روحانی در انتخابات یازدهم بود‪ .‬او که از مستندسازان‬ ‫س��یما محسوب م ی ش��ود و در شکل گیری ش��بکه العالم‬ ‫هم نقش داش��ت‪ ،‬عمده فعالی ت هایش را تاکنون در حوزه‬ ‫بی ن الملل انجام داده است‪ .‬برجس��ته ترین فعالیت او پروژه‬ ‫تاریخ ش��فاهی ای ران اس��ت که با حمایت س��ازمان اسناد و‬ ‫کتابخانه ملی ای ران‪ ،‬گفت وگو با چهره های شاخص حکومت‬ ‫پهلوی را در سراس��ر جهان ش��امل م ی ش��ود‪ .‬دهباشی و‬ ‫همکارانش ب رای این پروژه دو سالی را در اروپا و امریکا سپری‬ ‫ی هم با افراد مسئول در حکومت‬ ‫کردند و مصاحب ه های مهم ‬ ‫پهلوی گرفتند اما درنهایت او ب��ا اتهام جعل توصی ه نامه دو‬ ‫ماهی را در امریکا زندانی بود و سپس به کشور بازگردانده شد‪.‬‬ ‫دهباشی ‪ 42‬ساله سابقه روزنامه نگاری هم دارد و فیلم های‬ ‫مطلوبی به قضاوت ناظ ران ب رای حس��ن روحانی ساخت‪ .‬او‬ ‫البته اخی را در صفحه شخص ی اش در شبکه اجتماعی تصریح‬ ‫کرده که تمایل ندارد مسئولیتی در دولت جدید عهده دار باشد‬ ‫و از نظر او ساخت این فیلم ها طبق قراردادی بوده که پایان‬ ‫یافته اس��ت‪ .‬البته به تازگی از علی مطهری هم به عنوان‬ ‫یکی از گزینه های وزارت ارشاد نام برده می شود‪ .‬مشخص‬ ‫نیست که ایا روحانی فرزند استاد مطهری را به بهارستان می‬ ‫فرستد یا نه‪ .‬از سوی دیگر خود مطهری هم تاکنون واکنشی‬ ‫به این شایعه نشان نداده است‪ .‬هم چنین از موسوی الری هم‬ ‫به عنوان یکی از گزینه ها یاد می شود‪ .‬اخرین خبرها اما از‬ ‫شانس زیاد احمد مسجد جامعی حکایت دارد‪g .‬‬ ‫‪19‬‬ ‫وزیر فرهنگ و ارشاد‬ ‫اسالمی که در انتخابات‬ ‫مایل به سعید جلیلی‬ ‫بود گفته که پس از‬ ‫پایان دوران وزارت به‬ ‫دانشگاه بازمیگردد‬ ‫اقای وزیر به دانشگاه بازمیگردد ‬ ‫نگاهی به مردان وزارت ارشاد در چهار دولت گذشته‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪7‬‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫پس از پیروزی انقالب اس�لامی یعنی در بیش از ‪35‬‬ ‫سال گذشته تاکنون ‪ 10‬نفر‪ ،‬مس��ئولیت وزارت فرهنگ و‬ ‫ارشاد اسالمی را برعهده داشته اند که چهار نفر انها در چهار‬ ‫دولت دو رئی س جمهور اخیر بوده و تا کمتر از سه ماه دیگر‬ ‫وزیر جدید توس��ط حس��ن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور منتخب‬ ‫ب رای یازدهمین دولت جمهوری اسالمی معرفی خواهد شد‪.‬‬ ‫درواقع وزارت فعلی با نام فرهنگ و ارش��اد اس�لامی‬ ‫پس از پیروزی انقالب اسالمی ای ران‪ ،‬از ادغام دو وزارتخانه‬ ‫«فرهنگ و هنر» و برخی ارگان های «وزارت علوم و اموزش‬ ‫عالی» تشکیل ش��د و ‪ ۷‬خرداد ‪ ۱۳۵۸‬به وزارت ارشاد ملی‬ ‫تغییر نام داد‪ .‬این وزارتخانه یک س��ال بعد در س��ال ‪۱۳۵۹‬‬ ‫نامش به «وزارت ارش��اد اس�لامی» تغییر کرد و در همان‬ ‫سال‪ ،‬تعدادی از واحدها از وزارت فرهنگ و اموزش عالی جدا‬ ‫و در وزارت ارشاد اسالمی ادغام ش��دند‪ .‬در نهایت در تاریخ‬ ‫‪ ۱۲‬اس��فند ‪ ۱۳۶۵‬به موجب قانون اه��داف و وظایف وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی‪ ،‬نام وزارت ارشاد اسالمی به وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی تغییر یافت‪.‬‬ ‫تاکنون به ترتیب‪ :‬ناص��ر میناچی‪ ،‬عباس دوزدوزانی‪،‬‬ ‫عبدالمجی��د معادی خ��واه‪ ،‬س��یدمحمد خاتم��ی‪ ،‬عل��ی‬ ‫الریجانی‪ ،‬مصطفی میرس��لیم‪ ،‬س��ی د عطاءاهلل مهاجرانی‪،‬‬ ‫احمد مس��جدجامعی و محمدحسین صفارهرندی تا پایان‬ ‫دولت نهم به عنوان وزیر در راس این وزارتخانه مشغول به‬ ‫کار بوده اند و سی د محمد حس��ینی‪ ،‬وزیر ارشاد دولت دهم‬ ‫هم این روزها اخرین روزهای کاری اش را در این مسئولیت‬ ‫س��پری م ی کند‪ .‬در این میان‪ ،‬عطاء اهلل مهاجرانی و احمد‬ ‫مس��جدجامعی به عنوان وزیران فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫دولت های هفتم و هش��تم به ریاست جمهوری سیدمحمد‬ ‫خاتم��ی در این مق��ام مش��غول بوده اند و محمدحس��ین‬ ‫صفارهرندی و س��یدمحمد حس��ینی نیز به عنوان وزی ران‬ ‫دولت های نهم و دهم محمود احمدی نژاد‪.‬‬ ‫سید عطاء اهلل مهاجرانی که س��ابقه معاونت پارلمانی‬ ‫رئی س جمهور را در دولت هاشمی رفس��نجانی‪ ،‬نمایندگی‬ ‫‪20‬‬ ‫مردم شی راز در مجلس شورای اس�لامی و نیز مشارکت در‬ ‫تسخی ر سفارت امریکا در ته ران را داشت‪ ،‬سال ‪ 76‬در دولت‬ ‫اول سی د محمد خاتمی‪ ،‬وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی شد‬ ‫که پس از تقریبا سه سال با استیضاح کنار رفت‪.‬‬ ‫بسیاری از روش��نفکران و منتقدان‪ ،‬از دوره اصالحات‬ ‫به نیکی یاد م ی کنند؛ چراکه اعتقاد دارند به خصوص پس‬ ‫از دوره وزارت مصطفی میرسلیم‪ ،‬گشایش ویژه ای در حوزه‬ ‫تولیدات فرهنگی ایجاد شد که بس��یاری از اثار پشت خط‬ ‫مانده را هم به مخاطبان رساند‪ .‬به همین نسبت‪ ،‬بسیاری‬ ‫از نیروهای ارزش��ی به ویژه روحانیت قم ب��ه ان دوره انتقاد‬ ‫داشتند و دارند‪ ،‬چرا که معتقدند بسیاری از اثار تولی د شده در‬ ‫ان زمان در چارچوب های ارزشی مورد نظر انان قرار نداشته‪،‬‬ ‫بلکه گاهی در مقام مقابل انها قرار م ی گرفتند‪ .‬دوره وزارت‬ ‫مهاجرانی بر همین مبنا با تحصن های��ی نیز همراه بود و‬ ‫در نهایت به اس��تیضاح او انجامید که هرچند با سخنرانی‬ ‫معروف او همراه شد‪ ،‬اما در نهایت او را از ساختمان وزارتخانه‬ ‫در میدان بهارستان دور کرد‪.‬‬ ‫مهاجران��ی بعدها ب��ه انگلس��تان مهاج��رت کرد و‬ ‫هم اکنون چند سالی است که در این کشور زندگی م ی کند‪.‬‬ ‫او در واقع دولت محمود احمدی نژاد را اصال از نزدیک درک‬ ‫نکرد‪.‬‬ ‫احمد مسجد جامعی که معاون فرهنگی و قائم مقام‬ ‫وزیر فرهنگ و ارشاد اس�لامی بود‪ ،‬در سال ‪ 79‬یعنی یک‬ ‫س��ال مانده به پایان دور اول دولت خاتم��ی با گرفتن رای‬ ‫اعتماد از مجلس شورای اسالمی‪ ،‬مسئول وزارت فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی ش��د و تا پایان دوره دوم دولت خاتمی هم‬ ‫حضور داش��ت‪ .‬او در چند دوره دولت ه��ای پی ش تر نیز در‬ ‫مقام معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫حضور داشت و از جانب مخالفان سیاسی دولت اصالحات‬ ‫هم معموال به عن��وان فردی نزدیک ب��ه اعتقادات مذهبی‬ ‫شناخته م ی ش��د‪ .‬فعالی ت های حوزه قرانی همواره یکی از‬ ‫دغدغه های مسجدجامعی بوده و همچنین توجه ویژه اش‬ ‫به حوزه کتاب را شاید بتوان از تاثی رات سال ها فعالیت او در‬ ‫حوزه معاونت فرهنگی دانس��ت‪ .‬مسجدجامعی با روی کار‬ ‫امدن دولت احمدی نژاد ابت��دا مدیریت موزه قران را برعهده‬ ‫گرفت‪ ،‬س��پس در انتخابات شورای اس�لامی شهر ته ران‬ ‫ش��رکت و پس از انتخاب‪ ،‬دو دوره چهارس��اله در این مقام‬ ‫به فعالیت پرداخت‪ .‬او در دور جدید انتخابات ش��وراها هم‬ ‫مجددا به عن��وان نماینده مردم ته ران انتخاب ش��ده‪ ،‬اما با‬ ‫انتخاب حسن روحانی به عنوان رئی س جمهور جدید‪ ،‬یکی از‬ ‫گزینه های تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی در دولت‬ ‫یازدهم نیز محسوب م ی شود‪ .‬محمدحسین صفار هرندی‪،‬‬ ‫معاون مدیرمسئول و س��ردبیر کیهان که سال ها به عنوان‬ ‫روزنامه نگاری اصولگرا و منتقد ش��ناخته م ی شد و در دوره‬ ‫دولت های هفتم و هشتم اصالحات در این زمینه ها بسیار‬ ‫فعال بود‪ ،‬در دولت اول محمود احمدی نژاد از س��ال ‪ 84‬تا‬ ‫‪ 88‬به عنوان وزیر فرهنگ و ارش��اد اسالمی حضور داشت‪،‬‬ ‫هرچند در اخرین ماه کار دولت‪ ،‬پ��س از ماجرای مربوط به‬ ‫حکم مع��اون اولی رحیم مش��ایی برکنار ش��د‪ .‬البته در ان‬ ‫زمان ب رای از حدنصاب خارج نش��دن کابین��ه‪ ،‬این برکناری‬ ‫به سرعت منتفی اعالم شد‪ ،‬اما صفار هرندی دیگر هیچ گاه‬ ‫در جلس ه های کابینه شرکت نکرد‪ .‬او سپس در مقام مشاور‬ ‫فرهنگی فرمانده سپاه پاسداران انقالب اسالمی به فعالیت‬ ‫مشغول شد و هم اکنون نیز به عنوان عضو مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام منصوب شده است‪.‬‬ ‫سی د محمد حسینی‪ ،‬قائم مقام وزیرعلوم در دولت نهم‬ ‫و رئیس دانشگاه پیام نور از س��ال ‪ 88‬عهده دار مسئولیت‬ ‫وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامی دول��ت دوم احمدی نژاد‬ ‫است که هفته های پایانی حضورش را در این پست سپری‬ ‫م ی کند‪ .‬درواقع مش��خص بود که با تش��کیل دولت جدید‬ ‫احمدی نژاد وزیر جدیدی ب رای تصدی گری وزاتخانه فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی معرفی م ی شود که از بین گزینه های مطرح‪،‬‬ ‫حسینی ب رای این مقام انتخاب شد‪ .‬او از سال های ابتدایی‬ ‫پس از پیروزی انقالب اس�لامی عهده دار مسئولی ت های‬ ‫مختلفی بوده و سابقه رایزنی فرهنگی را هم در کارنامه دارد‪.‬‬ ‫بسیاری او را وزیری کم حاش��یه م ی دانند و گروهی هم به‬ ‫کثی رالسفری اش در دوره وزارت توجه دارند‪.‬‬ ‫سکانداران مطبوعات‬ ‫وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی در چهار دولت خاتمی‬ ‫و احمدی نژاد هفت معاون امور مطبوعاتی و اطالع رسانی را‬ ‫به خود دید‪ .‬احمد بورقانی‪ ،‬شبان شهیدی مودب‪ ،‬سیدمحمد‬ ‫صحفی‪ ،‬علیرض��ا مختارپور‪ ،‬محمد ملکی��ان‪ ،‬محمدعلی‬ ‫رامین و محمدجعفر محمدزاده ه ر کدام از یک تا چهار سال‬ ‫سینمایی های هنرمند ‪ -‬مدیر‬ ‫مردان فرهنگ در فرهنگ‬ ‫اما این روزها باید تا روزهای پایان��ی مردادماه منتظر‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫انتخابات رئی س جمه��وری دوره نهم درواقع مصادف‬ ‫بود با شکل گیری ساخت فیلم های تبلیغاتی ب رای انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری‪ .‬از این رو‪ ،‬در برخی از مقاطع‪ ،‬سازندگان‬ ‫فیلم های مستند کاندیداهایی که بعدا رئی س جمهور شدند‪،‬‬ ‫در مقام معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری منصوب‬ ‫ش��دند‪ .‬درواقع در این چهار دولت‪ ،‬وزارت فرهنگ و ارش��اد‬ ‫اسالمی پنج معاون سینمایی را به خود دید؛ «سی ف اهلل داد‪،‬‬ ‫محمدحسن پزش��ک‪ ،‬محمدمهدی حیدریان‪ ،‬محمدرضا‬ ‫جعفری جلوه و جواد ش��مقدری‪ .‬س��ی ف اهلل داد فیلمسازی‬ ‫بود که مشهورترین اثر او «بازمانده» است‪ .‬او در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ 76‬یکی از سه فیلمساز سازنده فیلم‬ ‫تبلیغاتی خاتمی بود که سرپرس��تی گ��روه را نیز برعهده‬ ‫داش��ت‪ .‬دوره مدیریت او را در راس س��ینمای کشور یکی‬ ‫از دوره های موفق مدیریت س��ینما یاد م ی کنند که البته با‬ ‫استعفای او درنهایت پایان یافت‪ .‬سی ف اهلل داد که بعد از دوره‬ ‫کو توک فعالیت سینمایی از جمله تدوین «فرزند‬ ‫معاونت ت ‬ ‫صبح» بهروز افخمی را انجام داد‪ ،‬در نهایت بر اثر بیماری‬ ‫سرطان در سال ‪ 88‬درگذشت‪ .‬محمدحسن پزشک پس از‬ ‫تغییر داد در مقام معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد‬ ‫اسالمی قرار گرفت که برخی پافشاری های او ب رای نمونه‬ ‫در ممانعت از دیگر کاربری های س��الن های س��ینما ب رای‬ ‫برگزاری کنسرت ها و نمایش های عامه پسند‪ ،‬مشهور شد‪.‬‬ ‫پزش��ک هم درنهایت با مشکل جس��می در ناحیه حنجره‬ ‫از این سمت کنار رفت و هم اکنون ریاس��ت موزه سینما را‬ ‫برعهده دارد‪.‬محمدمهدی حیدریان اما از مدی ران س��ازمان‬ ‫صداوسیما بود که در سال ‪ 81‬ب رای معاونت سینمایی وزارت‬ ‫ارشاد حکم گرفت‪ .‬مس��جدجامعی البته همزمان با صدور‬ ‫حکم انتصاب حیدریان‪ ،‬محمدحس��ن پزش��ک را در حکم‬ ‫جداگانه ای به سمت مشاور وزیر در طرح گسترش و توسعه‬ ‫فضاهای فرهنگی منصوب کرد‪ .‬دوره مسئولیت حیدریان‬ ‫هم در راس حوزه س��ینما‪ ،‬با پایان دول��ت اصالحات پایان‬ ‫یافت‪ .‬او از همکاران میرحسین موس��وی در فرهنگستان‬ ‫هنر شد‪.‬محمدرضا جعفری جلوه اما س��ازنده فیلم مستند‬ ‫تبلیغاتی محمود احمدی ن��ژاد نبوده و مانن��د حیدریان از‬ ‫مدی ران سازمان صداوس��یما بود‪ ،‬اما با روی کار امدن دولت‬ ‫احمدی نژاد در این س��مت قرار گرفت و ی��ک دوره دولت را‬ ‫هم در همین مقام س��پری کرد‪ .‬هرچند همواره سایه جواد‬ ‫شمقدری را در مقام مشاور هنری رئی س جمهور بر سر حوزه‬ ‫خود حس م ی کرد‪ .‬جواد ش��مقدری که س��ازنده فیلم های‬ ‫تبلیغاتی محم��ود احمدی ن��ژاد در ه��ر دو دوره انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری بود‪ ،‬درنهای��ت در دولت ده��م در مقام‬ ‫معاونت امور سینمایی و س��معی و بصری قرار گرفت اما با‬ ‫ارتباط هایی که با رئی س جمهور داشت این ردا را ب رای خود و‬ ‫حوزه سینما اندازه ندانست و معاونت سینمایی وزارت ارشاد‬ ‫را روی کاغذ به سازمان امور سینمایی تغییر داد‪ .‬شمقدری‬ ‫که از فیلمسازان کم کار بوده و مشهورترین اثرش «طوفان‬ ‫شن» نام دارد‪ ،‬در دوره مدیریت خود همواره حاشی ه هایی به‬ ‫وجود اورده و منشاء جنجال هایی بوده است‪.‬‬ ‫حال نگاه ها و ذهن ها دنبال این اس��ت که ایا در دوره‬ ‫جدید هم س��ازنده فیلم تبلیغاتی کاندیدای پیروز انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری (حسین دهباشی) مسئول ارگان سینمایی‬ ‫خواهد شد یا خیر؟‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫عهده دار این مسئولیت بوده اند‪.‬‬ ‫احمد بورقانی وقتی دولت اصالحات بر س��ر کار امد‬ ‫چهار س��الی بود که مس��ئولیت دفتر خبرگزاری جمهوری‬ ‫اس�لامی را در نیویورک برعهده داشت‪ .‬او که با انتصاب در‬ ‫این سمت در میان اهالی رس��انه های دوم خردادی با اقبال‬ ‫مواجه شد البته حاش��ی ه های خودش را هم داشت‪ ،‬پس از‬ ‫گذشت حدود یک سال‪ ،‬از این سمت کناره گرفت و سپس‬ ‫به عنوان نماینده مردم تهران و با لیس��ت جبهه مشارکت‬ ‫ای ران اسالمی به مجلس شورای اس�لامی راه یافت‪ .‬او در‬ ‫مجلس هم چهره ای به نسبت جنجالی بود و در نهایت دو‬ ‫سال پس از روی کار امدن دولت احمدی نژاد بر اثر عارضه‬ ‫قلبی دار فانی را وداع گفت‪ .‬پسر او نیز در مقام یک خبرنگار‬ ‫فعالیت پدر را ادامه داد‪ .‬شبان شهیدی مودب این مسئولیت‬ ‫را از احمد بورقانی تحویل گرفت‪ .‬او در مراسم معارفه اش ارزو‬ ‫کرد که مراسم تودیع او نیز مانند بورقانی با اب راز احساسات‬ ‫دیگران برگزار شود‪ .‬ش��هیدی مودب که البته جنجال های‬ ‫بورقانی را کمتر داش��ت و حتی م ی توان گفت که نداشت‪،‬‬ ‫چند سالی این مس��ئولیت را برعهده داشت تا انکه پس از‬ ‫واگذاری این سمت‪ ،‬به عنوان سفیر جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫به یکی از کشورهای جنوب شرق اسیا اعزام شد‪.‬‬ ‫س��یدمحمد صحف��ی در ادام��ه به عن��وان مع��اون‬ ‫مطبوعاتی و امور اطالع رسانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫درحالی منصوب شد که بس��یاری از روزنامه نگاران با نام او‬ ‫اشنایی نداشتند‪ .‬صحفی چند سال قبل از ان در وزارت ارشاد‬ ‫در حوزه هنرهای تجسمی مسئولیت مدیرکلی و سرپرستی‬ ‫موزه هنرهای معاصر ته ران را برعهده و از این طریق سابقه‬ ‫همکاری با مسجدجامعی را داش��ت اما در زمان دعوت به‬ ‫قبول معاونت‪ ،‬مدتی بود که در یکی از بخش های پژوهشی‬ ‫وزارت نفت به فعالیت مش��غول بود‪ .‬او سه سال اخر دولت‬ ‫دوم خاتمی را در این سمت گذراند تا انکه با تغییر دولت‪ ،‬با‬ ‫نظر صفار هرندی جای خودش را به علیرضا مختارپور داد‪.‬‬ ‫علیرضا مختارپور که در گذش��ته در ح��وزه فرهنگ‬ ‫فعالی ت هایی داشت و در اوایل دهه هفتاد هم مجله «اهل‬ ‫قلم» با مدیرمسئولی او منتشر ش��ده بود‪ ،‬با روی کار امدن‬ ‫دول��ت احمدی نژاد در کس��وت مع��اون مطبوعاتی وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اس�لامی قرار گرفت اما پس از یک سال‬ ‫مانند فرهاد رهبر که در راس سازمان مدیریت و برنامه ریزی‬ ‫قرار داشت‪ ،‬از سمت خود کناره گرفت‪ .‬استعفای او هم مورد‬ ‫پذیرش قرار گرفت؛ هرچند دلیل کناره گرفتن او مش��کل‬ ‫جسمانی و پزشکی مطرح شد‪ .‬محمد ملکیان از همکاران‬ ‫صفار هرندی در روزنامه کیهان و عضو شورای سردبیری ان‬ ‫بود که از سوی وزیر به همکاری دعوت شد و عالوه بر سه‬ ‫س��ال باقیمانده از دولت نهم‪ ،‬در یک سال نخستین دولت‬ ‫دهم و وزارت جدید نیز در این سمت مشغول بود‪ .‬او هرچند‬ ‫یک کیهانی محس��وب م ی ش��د اما دس��ت کم به نسبت‬ ‫جانشین خود از مشی متعادلی برخوردار بود‪.‬‬ ‫محمدعل��ی رامین اما با ش��یوه ای کام�لا متفاوت‪،‬‬ ‫فضایی در حوزه مطبوع��ات ایجاد کرد که ب��ا انتقادهای‬ ‫بسیاری هم مواجه شد‪ .‬او که گفته م ی شد ارائه دهنده تفکر‬ ‫تاکید بر دروغین بودن موضوع هولوکاست به احمدی نژاد‬ ‫بوده‪ ،‬با رئی س جمهور دوستی دیرینه ای داشت که در زمان‬ ‫تالش های سیدمحمد حسینی ب رای عزل او نیز این رفاقت‬ ‫نمود یافت‪ ،‬ام��ا در نهایت پ��س از چند بار ت�لاش‪ ،‬دیگر‬ ‫رئی س جمهور هم مانع از تغییر معاون امور مطبوعاتی پس‬ ‫از حدود یک سال فعالیت نشد؛ به ویژه انکه مجادله لفظی‬ ‫او به عنوان معاون مطبوعاتی با مجری یکی از برنامه های‬ ‫رادیویی در نوع خود ب ی نظیر و شاید غی ر قابل تکرار بود‪.‬‬ ‫محمدجعفر محمدزاده اما به عنوان جانش��ین رامین‬ ‫در دو س��ال پایانی دولت دهم روش��ی کامال متفاوت را در‬ ‫پیش گرفت و س��عی کرد تفاهمی نس��بی ب��ا مطبوعات‬ ‫طی ف های مختلف داش��ته باشد‪ .‬او که س��ابقه فعالیت در‬ ‫حوزه ادبیات را هم داشته و از همراهان محمدرضا رحیمی‬ ‫ در نهاد ریاس��ت جمهوری بود‪ ،‬در نهایت با وزیر ارش��اد به‬ ‫افتراق هایی رس��ید و در مقاطعی هم به عنوان جانش��ین‬ ‫احتمالی سیدمحمد حسینی از وی نام برده م ی شد‪.‬‬ ‫ماند و دید چه کس��ی به عنوان یازدهمی��ن وزیر فرهنگ و‬ ‫ارشاد اسالمی در س��اختمان میدان بهارس��تان در خیابان‬ ‫کمال الملک مستقر م ی شود تا دید که عالوه بر حوزه های‬ ‫رسانه و سینما‪ ،‬چه کس��ی را در مقام معاونت فرهنگی این‬ ‫وزارتخانه – که اداره کتاب که مجوز انتش��ار کتاب را صادر‬ ‫م ی‪‎‬کند‪ ،‬زیرمجموعه این معاونت است – منصوب م ی کند‪.‬‬ ‫در سال های بعد از انقالب اسالمی‪ ،‬افرادی بر مسند‬ ‫زمام��داری معاون��ت فرهنگی وزارت ارش��اد تکی��ه زده‪‎‬اند‬ ‫که حض��ور هریک فضای حاک��م بر ادبی��ات و فرهنگ را‬ ‫تحت تاثیر ق��رار داده اس��ت‪ .‬بیژن نامدارزنگنه نخس��تین‬ ‫مع��اون فرهنگی وزارت ارش��اد اس��ت ک��ه در دوره وزارت‬ ‫عباس دوزدوزانی به این سمت رس��یده است‪ .‬زنگنه بعد از‬ ‫ان به عنوان وزیر جهاد و کشاوزی‪ ،‬وزیر نیرو و وزیر نفت در‬ ‫کابینه های میرحسین موس��وی‪ ،‬اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫و س��یدمحمد خاتمی فعالیت کرده اس��ت‪ .‬صب��اح زنگنه‬ ‫معاون فرهنگی بعدی است که او هم در دوره وزارت عباس‬ ‫دوزدوزانی ب��ه این س��مت رس��ید و در وزارت عبدالمجید‬ ‫معادیخواه نیز در این منصب باق��ی ماند‪ .‬صباح زنگنه جزو‬ ‫بنیانگذاران نمایش��گاه کتاب و نخستین رئیس نمایشگاه‬ ‫بی ن المللی کتاب ته ران است‪.‬‬ ‫مهدی فریدزاده نیز در دوره وزارت سیدمحمدخاتمی‬ ‫معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی شد‪.‬‬ ‫احمد مسجدجامعی دیگر معاون فرهنگی بود که در‬ ‫دوره وزارت عبدالمجید معادیخواه این س��مت را پذیرفت و‬ ‫در دور ه وزارت سیدمحمد خاتمی‪ ،‬علی الریحانی‪ ،‬مصطفی‬ ‫میرسلیم و عطاءاهلل مهاجرانی هم به عنوان معاون فرهنگی‬ ‫قبول مس��ئولیت ک��رد‪ .‬مس��جدجامعی در دومی��ن دوره‬ ‫ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی‪ ،‬به عنوان وزیر فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی منصوب شد‪ .‬از مس��جدجامعی به عنوان‬ ‫یکی از گزینه های تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫در دولت یازدهم یعنی دولت حس��ن روحانی یاد م ی شود‪.‬‬ ‫علیرضا ب��رازش نی��ز در دوره وزارت مصطفی میرس��لیم‬ ‫به عنوان معاون فرهنگی وزارت ارشاد منصوب شد‪ .‬ب رازش‬ ‫در حال حاضر کارشناس مذهبی س��ریال‪‎‬های تلویزیونی‬ ‫اس��ت‪.‬عل ی اصغر رمضان پور دیگر معاون فرهنگی وزارت‬ ‫ارش��اد اس��ت که در دوره وزارت احمدمس��جدجامعی این‬ ‫مس��ئولیت را برعهده داش��ت‪ .‬او که یک روزنامه نگار بود‪،‬‬ ‫اکنون در انگلس��تان‪ ،‬کارمند بخش فارس��ی شبکه خبری‬ ‫ب ی‪‎‬ب ی س��ی اس��ت‪ .‬محمدعل��ی ش��عاعی در دوره وزارت‬ ‫احمد مس��جدجامعی در وزارت ارش��اد‪ ،‬به عن��وان معاون‬ ‫فرهنگی منصوب شد‪ .‬او البته تا یک سال پس از اغاز وزارت‬ ‫صفارهرندی‪ ،‬عهده دار همین مسئولیت بود‪ .‬محسن پرویز‬ ‫نیز در دوره وزارت محمدحس��ین صفارهرندی مسئولیت‬ ‫معاونت فرهنگ��ی ارش��اد را پذیرفت‪ .‬در همی��ن دوره که‬ ‫پرویز ریاست نمایشگاه کتاب نوزدهم را هم برعهده داشت‪،‬‬ ‫نمایشگاه کتاب ته ران از محل نمایشگاه بی ن‪‎‬المللی ته ران‬ ‫به مصالی امام خمینی (ره) منتقل شد‪ .‬پرویز که خود یک‬ ‫پزشک است‪ ،‬این روزها عمل جراحی قلب انجام داده و در‬ ‫بیمارستان بستری است‪.‬‬ ‫بهمن دری اخوی دیگر معاون فرهنگی این وزارتخانه‬ ‫است که در دوره وزارت سیدمحمد حسینی در وزارت ارشاد‬ ‫به این مقام رس��ید‪ .‬دوره معاونت او با حاشی ه‪‎‬های بسیاری‬ ‫مواجه بود و س��رانجام برکنار شد‪ .‬علی اس��ماعیلی دیگر‬ ‫فردی است که در دولت دهم و در دوران وزارت سیدمحمد‬ ‫حس��ینی تصدی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد را برعهده‬ ‫داشته که البته همچنان سرپرست این معاونت مانده است‪.‬‬ ‫اخی را نیز وزیر ارشاد طی حکمی اسماعیلی را به عنوان رئیس‬ ‫نمایش��گاه کتاب اینده (اردیبهش��ت ‪ )93‬منصوب کرد که‬ ‫حاشی ه هایی را به همراه داشت‪ ،‬چراکه عده ای معتقد بودند‬ ‫صدور این حکم تالش��ی اس��ت ب رای یک تحمیل به وزیر‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی در دولت اینده‪g .‬‬ ‫‪21‬‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مشروط بودن رابطه با امریکا‬ ‫و شما این نکته را توجه داشته باش��ید که ان قدرتی‬ ‫که شما را به استقالل و ازادی رس��اند‪ ،‬قدرت خدای تعالی‬ ‫بود و تا وقتی که ای��ن عنایات الهی محفوظ باش��د‪ ،‬هیچ‬ ‫قدرتی نم ی تواند کاری بکند‪ .‬همان طور که در این جنگی‬ ‫که علیه ما ب��ه راه انداخته و ازهمه جا به دش��من ما کمک‬ ‫م ی کنند‪ ،‬مع ذلک همه ملت ما و جوانان ما و تمام کشور ما‬ ‫ایستاده اند‪ ،‬و ما ب رای دفاع تا اخر ایستاده ایم و دامنه تبلیغات‬ ‫هم علیه م��ا م ی دانید از کج��ا تا کجاس��ت‪ .‬ان وقتی که‬ ‫پروندهویژه‬ ‫‪10-21‬‬ ‫صدایجدیدازپاستور‬ ‫روحانیازکسیخطنمیگیرد‬ ‫رقابتبرایبهارستان‬ ‫اقایوزیربهدانشگاهبازمیگردد‬ ‫مجلهخبری‬ ‫‪32-39‬‬ ‫وقتیبهناماخرالزمان‬ ‫اشتوندرمنطقه‬ ‫پاسخ هایدیپلماتیک‬ ‫روسیاهیبهزغالماند‬ ‫سیاست‬ ‫‪44-59‬‬ ‫عص رپسا«اصولگرایی»‬ ‫تصمیماقایشهردار‬ ‫ازانجمنبلدیهتاانجمنشهر‬ ‫سیاستشوراییدرشورایسیاسی‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫فرانسه ان هواپیماها را به ع راق فرستاد‪ ،‬چقدر تبلیغ کردند‬ ‫که کار تمام ش��د و صدام خارک را با خاک یکسان م ی کند‪.‬‬ ‫ان مساله تمام شد‪ ،‬حال مس��اله دیگری شروع کرده اند که‬ ‫هلیکوپترها و هواپیماهای تازه ای امده و همه جا را م ی زند‬ ‫و فاصله بین خاک ع راق تا خارک س��یصد کیلومتر است و‬ ‫اینها پانصد کیلومتر را م ی زنند‪ .‬ما م ی دانیم‪ ،‬اگر صدام یک‬ ‫روز هم قدرت این را داشته باش��د که ای ران و منافع ای ران را‬ ‫به هم بزند‪ ،‬این کار را م ی کند‪ ،‬و اگر نم ی زند نم ی تواند‪ .‬در‬ ‫عین حال‪ ،‬رادیوها مرتب م ی گویند که انها م ی توانند همه‬ ‫جا را بزنند‪ .‬اینه��ا م ی خواهند یک هیاه��و راه بیندازند تا با‬ ‫امریکا روابط داشته باشیم و ما دست از صدام برداریم‪ .‬و ما‬ ‫تا اخ رایستاده ایم و با امریکا روابط ایجاد نخواهیم کرد‪ ،‬مگر‬ ‫اینکه ادم بشود و از ظلم کردن دس��ت بردارد و از ان طرف‬ ‫دنیا نیاید در لبنان و نخواهد دستش را به طرف خلیج فارس‬ ‫دراز کند‪ .‬مادام ی که امریکا این طور است و افریقای جنوبی‬ ‫ان طور عمل م ی کندواسرائیل هست‪ ،‬ما با انها نم ی توانیم‬ ‫زندگی بکنیم‪ .‬اسرائیل ادم شدنی نیست‪ .‬مع ذلک م ی بینید‬ ‫شیاطین‪ ،‬با اینکه ما از بیست سال قبل و در زمان شاه فریاد‬ ‫زدیم و مس��لمین را به ادراک خطر اسرائیل دعوت کردیم‪،‬‬ ‫م ی گویند‪ :‬ای ران با اسرائیل و امریکا رابطه دارد! ماباید فکر‬ ‫کنیم که یک کش��وری هس��تیم که م ی خواهیم خودمان‬ ‫زندگی کنیم و نم ی خواهیم دیگران در کار ما دخالت داشته‬ ‫باشند‪ .‬و مادام ی که روابط ما با خدای تبارک و تعالی محکم‬ ‫اس��ت‪ ،‬کس��ی نم ی تواند به ما اسیب برس��اند‪ .‬و شما این‬ ‫مطلب را حفظ کنید‪ .‬و سفارتخانه ها صورت اسالمی داشته‬ ‫باشد که ه ر کس ان را م ی بیند‪ ،‬یک سفارتخانه ممتاز باشد‬ ‫و مثل سابق نباش��د‪ .‬قلب هایتان را با خدای تبارک و تعالی‬ ‫اشنا کنید‪ .‬خدا پشتیبان شماست ؛ ان تنصروا اهلل ینصرکم و‬ ‫یثبت اقدامکم ‪ .‬انشاءاهلل خداوند به همه شما توفیق دهد که‬ ‫به اسالم و انقالب خدمت کنید‪.‬‬ ‫بینالملل‬ ‫‪60-73‬‬ ‫نوستالژینفرت‬ ‫جنبش هایضدهژمون‬ ‫بازگشتبهدیکتاتوری‬ ‫روزنه هایدیپلماتیک‬ ‫علومسیاسی‬ ‫‪74-79‬‬ ‫سرنوشتمشترکمیدان هایتوریستی‬ ‫کودتای بوروکراتیک گولن‬ ‫دموکرات هایمحافظه کار‬ ‫جنگهویت ها‬ ‫نقدونظر‬ ‫‪40 -43‬‬ ‫شکافیکهبهبهترینشکلپُرشد‬ ‫رئیسجمهوراعتدال‬ ‫اصولگرایانواقعیترابپذیرند‬ ‫متنوحاشیه‪24‬خرداد‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬مصطفی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬زهیر توکلی ‪ -‬ش��اهین فتحیان ‪ -‬شاهده یوسفی‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬فاطمه سیف‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد سرخ خواه ‪ -‬محمد شکراللهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫دکتر بهرامپور‪ -‬سید حمید خالقی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫ترکیبگوچیودژاگه‬ ‫ورزش‬ ‫ روزهای خوب‬ ‫شادی ملی‬ ‫گل صعود به جام جهانی که توسط‬ ‫گوچیبه ثمر رسید ثابت کردکه‬ ‫یکم ربیگاهیم ی تواندبهت رین‬ ‫راه حل ممکن را از مدت ها قبل ب رای‬ ‫تیمشپی داکند‬ ‫پس از برگزاری انتخاباتی پرشکوه‪ ،‬صعود تیم ملی‬ ‫به جام جهانی همان چیزی بود که ملت می خواست‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪24‬‬ ‫وزارتورزشبرایفوتبالچهکرد؟‬ ‫درباره تفاوت های ک ی روش با دیگ ران‬ ‫کی روشبایدبماند‬ ‫اتفاق نظر درباره حفظ م ربی پ رتغالی‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪25‬‬ ‫یک ایـران‬ ‫عک س های دیدنی استقبال از تیم ملی ایران‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪26‬‬ ‫ن ش�ادی‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪27‬‬ ‫حماسه در اولسان‬ ‫پرواز دراسمان‬ ‫خوشبختی‬ ‫‪1‬‬ ‫ورزش‬ ‫ای ران ب��ه جام جهان��ی ‪ 2014‬صعود کرد‪ .‬پی��روزی در‬ ‫خاک کره در حالی غرور افرین بود ک��ه انها یک هفته قبل‬ ‫از بازی سرنوشت س��از‪ ،‬جنگ روانی س��ختی علیه ای ران راه‬ ‫انداختند‪ .‬جنگ روان��ی و رجز خوانی ک��ه نتیجه اش باخت‬ ‫کره جنوبی در اولس��ان بود‪ .‬رجز خوانی از س��وی سرمربی‬ ‫کره اغاز ش��د که از تنفر خ��ود درباره ای��ران صحبت کرد‪.‬‬ ‫کارل��وس ک ی روش نیز واکن��ش جالبی نش��ان داد؛ «ب رای‬ ‫س��رمربی کره جنوبی پی راه��ن ازبکس��تان م ی خرم‪ ».‬یک‬ ‫هفته بع��د از ای��ن واکنش یعن��ی ‪ 28‬خرداد م��اه تیم ملی‬ ‫روب��ه روی کره جنوبی قرار گرفت و موفق ش��د ای��ن تیم را‬ ‫در خان��ه اش ب��ا نتیج��ه ی��ک بر صف��ر شکس��ت دهد‪.‬‬ ‫بدین ترتیب تیم ملی ای ران در برزیل حضور خواهد داشت‪ .‬این‬ ‫اتفاق در حالی در عرصه ورزش کشور موجی از شادی و غرور‬ ‫را همراه داشت که مشابه این اتفاق در دنیای سیاست نیز رخ‬ ‫داد؛ انجا که دولتمردان برخی از کشورها به خصوص امریکا‬ ‫درباره انتخابات ریاس��ت جمهوری در ای ران به بدترین شکل‬ ‫ممکن موضع گیری کردند و طبق معمول سیاست تخریب‬ ‫را در پیش گرفتن��د‪ .‬در واقع انها تصور م ی کردن��د با به راه‬ ‫انداختن جنگ روانی علیه ای ران و دامن زدن به سیاست های‬ ‫فتنه انگیز م ی توانند مردم ای ران را دلسرد کنند و به انها این‬ ‫موضوع را تحمیل کنند که حضور در پای صندوق های رای‬ ‫تصمیم درستی نیست‪ ،‬اما واکنش مردم ای ران همانی بود که‬ ‫بارها نشان داده بودند‪ .‬بناب راین در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫شرکت کردند و با خلق حماسه ای سیاسی پاسخ روشنی به‬ ‫بدخواهان کش��ورمان دادند‪ .‬با برگزاری انتخاباتی پرشور در‬ ‫ای ران خیل ی ها سکوت پیشه کردند‪ ،‬به خصوص انهایی که‬ ‫به دنبال جنگ روانی و دامن زدن به برخی اختالفات بودند‪.‬‬ ‫اتفاقی که در اولسان رخ داد نیز تقریبا همین فضا را در ذهن‬ ‫تداعی م ی کرد‪ ،‬انجا که کره ای ها پ��س از گلی که دریافت‬ ‫کردند چاره ای جز سکوت نداشتند‪ .‬حماس��ه ورزشی اما به‬ ‫حماسه سیاسی وصل ش��د‪ .‬انتخابات در تاریخ ‪ 24‬خردادماه‬ ‫برگزار شد تا مردم سراسر کشورمان یک روز بعد به خیابان ها‬ ‫بریزند و جش��ن ملی برپا کنن��د و البته صع��ود تیم ملی به‬ ‫جام جهانی برزیل نیز چهار روز بعد اتفاق افتاد تا در شامگاه‬ ‫‪ 28‬خرداد باز هم شاهد برپا شدن جشن در تمامی استان های‬ ‫کشور باش��یم‪ 24 .‬خرداد ماه مردم ای ران با رای دادن و حضور‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪28‬‬ ‫هشتم اذر نماد حماسه در ورزش ایران‬ ‫است؛ ‪ 25‬خرداد چقدر شبیه ان روز بود‬ ‫گسترده در پای صندوق های رای همبستگی شان با نظام‬ ‫را ثابت کردند و در ‪ 28‬خرداد ماه نیز بازی جانانه مل ی پوشان‬ ‫کشورمان در اولس��ان کار حریف را یکسره کرد تا جایی که‬ ‫این کره ای ها بودند که باید از شانس خودشان رضایت داشته‬ ‫باش��ند‪ .‬چه اگر ای ران یک گل دیگر به ثمر م ی رس��اند و از‬ ‫طرفی دیگر ازبکس��تان به جای نتیجه ‪ 5‬بر یک با نتیجه‬ ‫‪ 6‬بر یک قطری ها را شکس��ت م ی داد‪ ،‬این کره جنوبی بود‬ ‫که حذف م ی ش��د‪ .‬اما این اولین بار نبود که ما در شرایطی‬ ‫حساس و س��خت به جام جهانی م ی رویم‪ .‬در سال ‪ 76‬نیز‬ ‫حماسه ملبورن در حالی شکل گرفت که مردم امید زیادی به‬ ‫تیم ملی نداشتند‪ ،‬اما بازیکنان تیم ملی با تمام وجود تالش‬ ‫کردند تا ای ران را به جام جهانی فرانسه برسانند‪ .‬سرانجام تیم‬ ‫ملی کشورمان در پایان دو بازی رفت و برگشت ب رابر استرالیا‬ ‫پیروز شد و به جام جهانی رس��ید‪ .‬تقریبا ‪ 16‬سال از ان روز‬ ‫تاریخی م ی گذرد اما همچنان ان بازی‪ ،‬ان تیم‪ ،‬ان بازیکنان‬ ‫و تالشی که مل ی پوشان ای ران در ان روز رویایی از خود نشان‬ ‫دادند‪ ،‬به مثابه یک رویا است؛ رویایی که هفته گذشته باز هم‬ ‫محقق شد و تیم ملی موفق ش��د در دیداری که حکم مرگ‬ ‫و زندگی داشت‪ ،‬خود را به جام جهانی برس��اند‪ .‬ای ران در ان‬ ‫سال ب رای صعود به جام جهانی ‪ 1998‬فرانسه تالش م ی کرد‪،‬‬ ‫اما در مرحله گروهی نتوانست از پس ع ربستان سعودی براید‬ ‫و به عنوان تیم دوم راهی مرحله پل ی اف ش��د‪ .‬تیم ملی سپس‬ ‫راهی دیدار با ژاپن شد‪ .‬در ان بازی که به صورت تک بازی برگزار‬ ‫شد‪ ،‬تیم ملی نمایش خوبی داشت اما در نهایت با اشتباه یکی از‬ ‫بازیکنانوگل بهخودی اوو عدم موفقیتتیم ملیدرجب رانگل‬ ‫خورده‪ ،‬ب رابر چشم بادام ی های ژاپنی شکست خورد و باز هم از‬ ‫راهیابی مستقیم به جام جهانی ناکام ماند‪ .‬در نتیجه تیم ملی‬ ‫ناچار شد در اخ رین فرصت ب رای حضور در جام جهانی فرانسه در‬ ‫دو دیدار رفت و برگشت به مصاف استرالیا برود‪ .‬این چنین بود که‬ ‫رویای ی ترین شب فوتبال ای ران رقم خورد‪ .‬هفته گذشته تیم ملی‬ ‫نیز با سرمربیگری ک ی روش موفق شد شب رویایی دیگری ب رای‬ ‫ای ران خلق کند‪ ،‬اما در این بین شباهت هایی میان این دو اتفاق‬ ‫تاریخی وجود دارد که مرور ان خالی از لطف نیس��ت‪ .‬گلی که‬ ‫گوچی به ثمر رساند از جهاتی به گلی شباهت دارد که خداداد‬ ‫عزیزی در بازی ای ران ‪ -‬استرالیا به ثمر رساند‪ .‬هر دو اینها از کمند‬ ‫مدافع حریف گذشتند و خود را با دروازه بان حریف در موقعیتی‬ ‫تک به تک قرار دادند‪ .‬هر دو بازیکن گل تاریخ ی شان را با یک‬ ‫بغل پا به ثمر رساندند؛ بغل پایی که شاید اگر هر مهاجم دیگری‬ ‫به جای خداداد عزیزی یا گوچی بود‪ ،‬نم ی توانست ان را تا این حد‬ ‫استادانه راهی گوشه دروازه کند‪ .‬از این گذشته مشهدی بودن این‬ ‫دو بازیکن که هر دو نفر گل سرنوشت ساز را ب رای تیم ملی به ثمر‬ ‫رساندند در نوع خود جالب توجه است‪ .‬از سویی دیگر تیم ملی‬ ‫در جام جهانی ‪ 98‬موفق شد در بازی ب رابر تیم ملی امریکا ب رنده‬ ‫از زمین بیرون بیاید و به بردی ورزشی ‪ -‬سیاسی دست پی دا کند‪،‬‬ ‫چه امروز هیچ کس نم ی تواند منکر این موضوع شود که فوتبال‬ ‫م ی تواند پیام های روشن سیاسی را نیز مخابره کند‪ .‬شاید به‬ ‫همین دلیل بود که بسیاری از چهره های سیاسی در ان سال‬ ‫پس از برد مقابل امریکا پیام تبریک صادر کردند‪ .‬حال انکه‬ ‫این اتفاق در ش��رایط فعلی نیز رخ داد و تنه��ا چند روز پس‬ ‫از اینکه مردم ای ران در عرصه سیاس��ی حماسه ساز شدند و‬ ‫مخالفان نظام را وادار به سکوت کردند تیم ملی نیز در اولسان‬ ‫باز هم موجی از غرور و شادی را به مردم هدیه کرد‪g .‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ماندن یا نماندن کی روش؟‬ ‫«در ماه اوت بازی های دوستانه بی ن المللی برگزار م ی ش��ود‪ ،‬اما ما فقط یک بازی دوستانه‬ ‫داریم و نم ی دانیم که دو ماه دیگر باید با چه تیم هایی بازی کنیم‪ ،‬در حالی که ‪ 90‬درصد تیم های‬ ‫بی ن المللی ب رنامه شان مشخص است‪ .‬ما نم ی توانیم ب رای حضور در جام جهانی با تیم هایی مثل‬ ‫موریس و ماداگاسکار بازی دوستانه داش��ته باش��یم‪ .‬االن وقت تصمیم گیری و انتخاب درست‬ ‫است‪ .‬شما دو نوع انسان دارید؛ یکی ادمی است که غذا م ی خورد‪ ،‬بعد م ی خوابد‪ ،‬مریض م ی شود‬ ‫و م ی میرد‪ .‬انس��ان دیگری هم داریم که غذا م ی خورد و انرژی م ی گیرد و با اس��تفاده از ان انرژی‪،‬‬ ‫کار خود را ب رای موفق ش��دن انجام م ی دهد‪ ».‬این حرف هایی بود که ک ی روش هفته گذشته به‬ ‫زبان اورد تا نشان دهد همچنان به دلیل برخی کمبودها و ب ی برنامگ ی ها منتقد فدراسیون علی‬ ‫کفاشیان است‪ .‬با این حساب بعید به نظر م ی رسد که ک ی روش حاال پس از رسیدن به جام جهانی‬ ‫ماموریت خود را پایان یافته ببیند و کنار برود‪ ،‬به خصوص اینکه بازخوانی واکنش های ک ی روش‬ ‫نشان م ی دهد که او از چالش های بزرگ بیشتر استقبال م ی کند‪ ،‬درست مثل همان مقطعی که‬ ‫برخی مربیان ای رانی به رسانه های نزدیک به خودشان سپرده بودند تا درباره کنار رفتن ک ی روش از‬ ‫سمت سرمربیگری تیم ملی مانور بدهند‪ ،‬اما این مربی بالفاصله واکنش نشان داد و تاکید کرد که‬ ‫م ی ماند و ای ران را به جام جهانی م ی برد‪ .‬تازه ترین واکنش های ک ی روش نیز نشان م ی دهد که او‬ ‫تا پایان بازی های تیم ملی در جام جهانی‪ ،‬ای ران را همراهی خواهد کرد‪ .‬او م ی گوید‪« :‬من به مردم‬ ‫م ی گویم که االن وقت شادی است‪ .‬باید خوشحال باشیم و جشن بگیریم‪ .‬امروز باید از صعود لذت‬ ‫ببریم‪ ،‬اما فردا صبح باید برویم به دفتر و کارمان را انجام دهیم‪ .‬فردا دیگر زمان شادی نیست‪ .‬باز هم‬ ‫م ی گویم که ای ران خانه من است‪ .‬از سال گذشته این موضوع را گفته بودم‪ ،‬اما هر روز را ب رای همان‬ ‫روز ب رنامه ریزی م ی کنم و فردا مشخص نیست‪ .‬دلیل امدن به ای ران این بود که تیم را به جام جهانی‬ ‫ببرم و بتوانیم در این تورنمنت بازی کنیم‪ .‬من مرب ی ام و زندگ ی ام این گونه اس��ت که رقابت کنم‬ ‫و ببرم‪ .‬کلمات من همانی اس��ت که گفتم‪ .‬اگر م ی خواهیم به برزی��ل برویم تا رقابت کنیم‪ ،‬من‬ ‫هستم‪ ».‬من هستم؛ این واکنش ک ی روش است‪ .‬فدراسیون فوتبال نیز تاکنون واکنش های مثبتی‬ ‫از خود نشان داده است‪ .‬علی کفاش��یان درباره ادامه همکاری با ک ی روش م ی گوید‪« :‬ما تا پایان‬ ‫مقدماتی جام جهانی با ک ی روش قرارداد داشتیم‪ ،‬اما مشکلی ب رای ادامه همکاری وجود ندارد‪g ».‬‬ ‫ترکیب گوچی و دژاگه‬ ‫عملکرد دفاعی تیم ملی‬ ‫‪3‬‬ ‫ورزش‬ ‫مدت ها بود که منتقدان تیم ملی تاکید داش��تند ک ی روش نتوانسته ماموریت خود را‬ ‫به طور کامل در فوتبال ما انجام دهد‪ .‬این دسته از منتقدان به این نکته اشاره م ی کردند که‬ ‫فوتبال ای ران همیشه به داشتن اس��تعدادهای خوب و پتانسیل باال ب رای موفقیت معروف‬ ‫بوده است اما سال هاست که تیم ملی صالبت در بازی های انتخابی جام جهانی ‪ 98‬را ندارد‪.‬‬ ‫این دسته از منتقدان همچنین اعتقاد داشتند که نسل فوتبال ما در سال ‪ 98‬هنوز به عنوان‬ ‫نسل رویایی شناخته م ی شود و هنوز هی چ کدام از تیم های ملی ای ران نتوانسته جای ان تیم‬ ‫را بگیرد‪ .‬این پرس��ش های فراوان در حالی مطرح م ی شد که ک ی روش سعی م ی کرد کمتر‬ ‫به طور مستقیم مقابل منتقدانش بایستد‪ .‬البته در برخی موارد حق با منتقدان تیم ملی بود‪،‬‬ ‫به خصوص انهایی که درباره مشکل گلزنی تیم ملی و نبود یک مهاجم تمام کننده هشدار‬ ‫م ی دادند‪ .‬مهم تصمیم و واکنش ک ی روش بود‪ .‬او به سراغ دو بازیکن دو رگه رفت و شرایطی‬ ‫را فراهم کرد که گوچ��ی و دژاگه بتوانند به تیم ملی‬ ‫ملحق شوند‪ .‬درست از مقطعی که این دو بازیکن به‬ ‫تیم ملی اضافه شدند‪ ،‬ای ران در خط حمله با ب رنامه تر‬ ‫و زهردارتر کار کرد‪ .‬گل صع��ود به جام جهانی‬ ‫که توسط گوچی به ثمر رسید شاید خیلی‬ ‫چیزها را ثاب��ت کرد؛ اینک��ه یک مربی‬ ‫گاهی م ی تواند بهترین راه حل ممکن‬ ‫را از مدت ها قبل ب رای تیمش پی دا کند‪.‬‬ ‫البته اش��کان دژاگه در س��ه بازی اخر‬ ‫تیم ملی ب رابر قطر‪ ،‬لبنان و کره جنوبی‬ ‫به دلیل مصدومیت حضور نداشت‪،‬‬ ‫اما گوچی در هر س��ه بازی عملکرد‬ ‫قابل توجهی داشت‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪5‬‬ ‫معمای یک مربی بزرگ از دل نسل طالیی‬ ‫به این نام ها توجه کنید‪ :‬احمدرضا عابدزاده‪ ،‬علی دایی‪ ،‬جواد زرینچه‪ ،‬مهدی پاشازاده‪ ،‬مهدی‬ ‫مهدوی کیا‪،‬محمدخاکپور‪،‬نادرمحمدخانی‪،‬اب راهیمتهامی‪،‬کریمباقری‪،‬علیرضامنصوریان‪،‬حمید‬ ‫استیلی و‪ ...‬واقعیت این است که هی چ یک از این نف رات که در دوران بازیگری شان فوق العاده بودند‬ ‫نتوانستند در عرصه مربیگری ان چنان که باید موفق ظاهر شوند یا به عبارتی به یک مربی بزرگ‬ ‫تبدیل شوند‪ .‬شاید هنوز زمان الزم دارند تا به یک مربی استاندارد تبدیل شوند‪ .‬عابدزاده پس از پایان‬ ‫فوتبالش چند سالی در ای ران مربیگری کرد‪ ،‬اما اکنون راهی امریکا شده تا در یک مدرسه فوتبال‬ ‫به عنوان مربی دروازه بان ها فعالیت کند‪ .‬علی دایی بالفاصله پس از خداحافظی از فوتبال کسوت‬ ‫مربیان را بر تن کرد و روی نیمکت نشست‪ .‬او با سایپا قهرمان لیگ ب رتر و با پرسپ ولیس قهرمان‬ ‫جام حذفی کشور شد‪ .‬اینها موفقی ت هایی بود که او به دست اورد‪ ،‬اما وقتی هدایت تیم ملی را به‬ ‫عهده گرفت در این کار ناکام بود‪ .‬مهدی پاشازاده پس از پایان دوران بازی اش کمتر از او خبری منتشر‬ ‫شد‪ .‬او هر از گاهی به عنوان کارشناس مسائل فوتبال در ب رنامه های تلویزیون و رسانه ها حضور‬ ‫م ی یابد‪.‬محمد خاکپور پس از اتمام دوران بازی اش به امریکا رفت تا مثل عابدزاده در یک مدرسه‬ ‫فوتبال فع الیت کند‪ .‬خاکپور اکنون در هیچ تیمی مربیگری نم ی کند‪ .‬ج واد زرینچه چند سال پس از‬ ‫پایان بازی اش در تیم های رده پایین فعالیت کرد تا اینکه به عضویت هیات مدیره باشگاه استقالل‬ ‫بهدلیل پاره ای اختالفات استعفا داد‪.‬‬ ‫درامد‪ .‬زرینچه در کار مدیریتی چندان دوام نیاورد و خیلی زود ‬ ‫کریم باقری مرد بااخالق فوتبال ای ران بعد از یک دوره طوالنی از فوتبال دوری در زمان سرمربیگری‬ ‫علی دایی به تیم ملی بازگشت اما با رفتن دایی او هم تیم ملی را ترک کرد‪ .‬او سپس چند سال در‬ ‫پرسپ ولیس به فوتبالش ادامه داد تا اینکه از دنیای توپ گرد خداحافظی کرد‪ .‬پس از ان هم مدام از‬ ‫یداد‬ ‫ناپاکی فوتبال ای ران سخن م ی گفت و به پیشنهادات تیم ها ب رای بازگشت به فوتبال ج واب رد م ‬ ‫‪30‬‬ ‫‪4‬‬ ‫این یک واقعیت اس��ت که تیم ک ی روش هنوز ان طور که باید و شاید فوتبال زیبایی ارائه‬ ‫نم ی کند‪.‬امادرهمینحالاینپرسشمطرحم ی شودکهمادربازی هایحساسمقابلقط ر‪،‬لبنانو‬ ‫کره جنوبیبایدبرایدفاعازفوتبالزیبابهزمینبازیم ی رفتیمیابرایرسیدنبهجام جهانی؟ب ی تردید‬ ‫استراتژیک ی روشکسبنتیجهدلخ واهبودوبدیهیاستتیم ملیدرجام جهانیبازی هایزیباتری‬ ‫را به نمایش خواهد گذاشت‪ ،‬چون استرس نرسیدن به برزیل دیگر روی شانه بازیکنان سنگینی‬ ‫نم ی کند‪ .‬اما نکته قابل توجه اینکه ای ران در بخش پایانی انتخابی جام جهانی ‪ 2014‬تنها د و گل‬ ‫دریافتکرد‪.‬اینموضوعنشانم ی دهدکهحتیکنارگذاشتندروازه بانمطرحیچونمهدیرحمتی‬ ‫نیز باعث نشد تا شرایط دفاعی تیم ک ی روش به هم بریزد و رحمان احمدی به بهترین شکل ممکن‬ ‫مهیا شد تا برای ایران دروازه بانی کند‪ .‬جالب اینکه در بازی تاریخی ایران ‪ -‬استرالیا نیز تیم ملی ما از‬ ‫یک دروازه بان بزرگ به نام احمدرضا عابدزاده برخوردار بود‪ .‬دروازه بانی که در بازی برگشت چندین بار‬ ‫دروازه اش را نجات داد و البته این اتفاق در بازی ایران ‪ -‬کره جنوبی نیز رخ داد و رحمان احمدی به کمک‬ ‫دیگرمدافعانامادهتیم ملیموفقشدندایرانرابرندهنگهدارند‪.‬نسلفوتبالملیمادرسال‪ 1376‬به‬ ‫قدریقدرتمندوباصالبتبودکهفوتبالایرانتاسال هایسالازحضورانهاسودبردووجودبازیکنان‬ ‫ان نسل در فوتبال ایران منشا اثرهای مفید و ماندگاری بود‪ .‬عابدزاده به عنوان دروازه بان شماره یک‬ ‫تیم ملیتاسال هاحضوریمقتدردروندروازهداشتوهنوزهمه ر کس پی راهنشمارهیکتیم ملی‬ ‫رام ی پوشد‪،‬خ واه ناخ واهبااومقایسهم ی شود‪.‬علیداییپسازانبازی راهطوالنیپیشرفت راپله پله‬ ‫طی کرد و به سطوح باالی فوتبال دنیا رسید‪ .‬نایب قهرمان اروپا شد و در لیگ قهرمانان اروپا خوش‬ ‫درخشید‪ .‬اقای گل فوتبال جهان شد‪ .‬خداداد عزیزی‪ ،‬کریم باقری‪ ،‬مهدی پاشازاده‪ ،‬رضا شاهرودی و‬ ‫مهدی مهدوی کیا راهی تیم های خارجی شدند و تا سال ها لژیونر باقی ماندند‪ .‬هرچند در میان انها‬ ‫مهدوی کیا ثبات بیشتری داشت و به موفقی ت های بسیاری دست یافت‪ .‬با همه اینها حاال تیم ملی‬ ‫ایراننیزنسلیرادراختیارداردکهم ی تواندبهرشدانهاامیدوارباشد‪.‬بازیکنانج وانیهمچونگوچی‪،‬‬ ‫دژاگه‪،‬انصاری فرد‪،‬حیدری‪،‬حاج صفی‪،‬خلعتبریوخیل ی هایدیگرم ی توانندشرایطمتفاوتیرابرای‬ ‫فوتبال ایران رقم بزنند و تیمی بسازند که تا مدت ها بتوان برای ان برنام هریزی کرد‪g.‬‬ ‫تا اینکه حاال با بازگشت دایی دوباره شرایط را ب رای کار کردن در پرسپ ولیس مساعد م ی بیند‪ .‬حمید‬ ‫استیلی هم جزو بازیکنانی بود که راه مربیگری را در پیش گرفت‪ ،‬اما هی چ گاه به موفقیت نرسید‪.‬‬ ‫او ابتدا به عنوان دستیار سرمربی در پرسپ ولیس شروع به کار کرد و سپس هدایت شاهین بوشهر‬ ‫را بر عهده گرفت‪ .‬در نهایت در کسوت سرمربی به پرسپ ولیس بازگشت که تجربه تلخ و گزنده ای‬ ‫ب رای او بود‪ .‬اغاز مربیگری استیلی در پرسپ ولیس‪ ،‬شروع فصل ناکام ی های تاریخی این تیم بود‪ .‬در‬ ‫تیم ملی سال‪ 76‬بازیکنان دیگری هم بودند که پس از پایان دوران بازی دیگر سراغی از توپ و زمین‬ ‫چمننگرفتند‪.‬مهردادمیناوند‪،‬نادرمحمدخانیوعلیرضاامام ی فرازایندستههستند‪،‬ضمن اینکه‬ ‫بازیکنانی مثل افشین پیروانی‪ ،‬علیرضا منصوریان و مجید نامجو مطلق دوره ای را به عنوان مربی و‬ ‫سرمربی در تیم های استقالل و پرسپ ولیس و تیم امید فعالیت کردند‪ ،‬اما مربیگری انها نیز چندان‬ ‫ویژه به حساب نم ی اید‪g.‬‬ ‫کی روش باید بماند‬ ‫اتفاق نظر درباره حفظ مربی پرتغالی‬ ‫‪6‬‬ ‫امیر حاج رضایی‪ /‬کارشناس فوتبال‬ ‫بیل شنکلی‪ ،‬سرمربی دهه هفتاد لیورپول معتقد است‬ ‫س بدهی و منتظر توپ‬ ‫که فوتبال ساده بوده و ش��ما باید پا ‬ ‫بمانی‪ ،‬اما میش��ل فوتبال را به یک جنگ تشبیه م ی کند‪.‬‬ ‫در بازی ای ران و ک��ره دیدگاه «میش��ل» را م ی پذیریم‪ .‬بازی‬ ‫با ک��ره فوق العاد ه دش��وار بود‪ .‬ما در اولس��ان بازی بس��یار‬ ‫سختی داش��تیم‪ .‬بازی ای ران جنگ تمام عیار بود‪ .‬کادرفنی‬ ‫از منظر فنی تحلیل خوبی داش��ت و ب ر اساس این تحلیل‬ ‫تاکتیک تیمی را اتخاذ کرد‪ .‬ما ت��وپ را به کره ای ها دادیم تا‬ ‫فضای حیاتی را با الیه های مختلف پوشش بدهیم‪ .‬در این‬ ‫اس��تراتژی زمین ب رای حریف کوچک به نظر رس��یده و کار‬ ‫ب رای مهاجمان پا به توپش دشوار م ی شود‪ .‬در نیمه اول زیر‬ ‫فشار ب ی امان کره ای ها بودیم و قدرت شکستن این فشار را‬ ‫هم نداشتیم‪ .‬اما نکته ای که م ی خواهم به ان اشاره کنم این‬ ‫است که ک ی روش انتظار اشتباه کره ای ها را م ی کشید‪ .‬روی‬ ‫ضدحمله برنامه داشت و از همین روش بود که تیم ملی به‬ ‫گل رسید‪ .‬ب رای همه ما بعد از گل برتری لحظات به سختی‬ ‫م ی گذشت‪ .‬در مورد سبک بازی کره ای ها نیز مایلم توضیح‬ ‫کوتاهی بدهم؛ س��بک بازی کره ای ها تغییر کرده و دیگر با‬ ‫پاس های کوت��اه و گام به گام پیش نم ی رفتن��د‪ .‬انها بازی‬ ‫مستقیم را در پیش گرفتند و با اتکا به بازیکنان شماره «‪»20‬‬ ‫و «‪ »18‬خود که قدرت سرزنی دارند‪ ،‬سعی کردند روی شروع‬ ‫مجدد و توپ های ارس��الی در جریان بازی به گل برسند‪ .‬به‬ ‫هر حال بازیکنان ای ران تالش کردند و جانشان را گذاشتند‪.‬‬ ‫لیاقتش را داشتیم که خدا به ما ش��انس بدهد و کره به گل‬ ‫نرسد‪ .‬با اندیشه درست بازی را بردیم و االن ان چیزی که رخ‬ ‫داده‪ ،‬مهم اس��ت‪ .‬اگر بخواهیم فصل های مختلف بازی را‬ ‫تحلیل کنیم در وهله اول نظرمان به کره جلب خواهد شد‪،‬‬ ‫اما باید این را در نظر بگیریم که ما در هشت بازی اخیر تنها‬ ‫دو گل دریافت کردیم؛ این یعنی اس��تحکام خط دفاعی‪ .‬به‬ ‫نظرم خبر خوبی است‪.‬‬ ‫اما نباید هیجان زده شویم؛ م ی خواهم بگویم ما بازی‬ ‫را بردیم‪ ،‬اما م ی توان به مش��کالت تیم ملی اشاره کرد‪ .‬باید‬ ‫بدانیم که بهترین تیم های دنیا هم ب ی عیب نیستند‪ .‬ای ران‬ ‫ب رای حضور در جام جهانی برزی��ل باید نواقصش را برطرف‬ ‫کند‪ ،‬چون دیگ��ر در انجا با تیم های منتخ��ب جهان بازی‬ ‫م ی کنیم‪ .‬االن نم ی خواهم از تیم ملی انتقاد کنم و نق ص ها‬ ‫را بگویم‪ ،‬باید سه‪ ،‬چهار روز بگذرد‪ .‬شیرینی صعود هنوز در‬ ‫کام ماست‪ .‬اجازه دهید حالوت برد چند روزی باقی بماند‪.‬‬ ‫نکته بعدی به کارلوس ک ی روش برم ی گردد‪ .‬باید بگویم‬ ‫دیدگاهم در مورد ک ی روش کامال مثبت اس��ت‪ .‬اما فوتبال‬ ‫غیرقابل پی ش بینی و عوامل زیادی در ان دخیل است‪ .‬اعتقاد‬ ‫دارم سرمربی تیم ملی باید با حمایت کامل جامعه فوتبال به‬ ‫کارش ادامه دهد و ای ران را در جام جهانی برزیل هم رهبری‬ ‫کند‪ .‬اما این باعث نم ی شود که عملکرد او را نقد نکنیم‪ .‬اما‬ ‫در مورد عملکرد ‪ 27‬ماه اخیر او در ای ران باید در اینده صحبت‬ ‫کنیم‪ .‬امیدوارم فدراس��یون فوتبال برنامه ریزی درس��ت و‬ ‫دقیقی داشته باشد و بتواند ک ی روش را حفظ کند‪ .‬از طرفی‬ ‫ک ی روش نیز تا جایی که از طریق رس��انه ها با خبر هستم‪،‬‬ ‫اعالم امادگی کرده که در سمت خود باقی بماند‪ .‬کادر فنی‬ ‫تیم ملی باید ب رنامه های خود را ب رای حضور در جام جهانی به‬ ‫فدراسیون بدهد تا با برگزاری اردوهای مختلف مهیای حضور‬ ‫در جام جهانی شویم‪ .‬همچنین فیفا به تیم های صعود کننده‬ ‫به جام جهانی کمک مالی م ی کند تا ان را در راه اماده سازی‬ ‫هزینه کنن��د‪ .‬قطعا کارلوس ک��ی روش برنامه هایی را ب رای‬ ‫تابستان سال اینده در ذهن دارد‪g .‬‬ ‫ورزش‬ ‫وزارت ورزش برای فوتبال چه کرد؟‬ ‫درباره تفاوت های کی روش با دیگران‬ ‫‪7‬‬ ‫حماس��ه؛ به نظرم خلق کردن یک حماس��ه شجاعت‬ ‫م ی خواهد‪ .‬شجاعتی که ما داش��تیم‪ .‬همه ما‪ .‬همه انهایی‬ ‫که ‪ 24‬خرداد ماه پای صندوق های رای رفتند و در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری مش��ارکت حداکثری داشتند‪ .‬چهار روز بعد‬ ‫حماسه دیگری رقم خورد‪ .‬حماس��ه در اولسان کره جنوبی‪.‬‬ ‫فرض کنیم که تیم ملی در ضد حمالت زه ر دار نبود‪ .‬فرض‬ ‫کنیم که همه بازیکنان ما با ه��دف گل نخوردن در منطقه‬ ‫دفاعی تجم��ع م ی کردند و حتی نیم نگاهی ه��م به دروازه‬ ‫حریف نداشتند‪ .‬تصور سختی است‪ ،‬چه در این صورت ب رنده‬ ‫نبودیم‪ .‬درست مثل ‪ 24‬خرداد که اگر در خانه م ی نشستیم‪،‬‬ ‫م ی باختیم‪ .‬بازیکنان تیم ملی ب رابر کره جنوبی شجاع بودند‬ ‫ی درباره این شجاعت وجود دارد‪ .‬چه کسی این‬ ‫اما نکته مهم ‬ ‫ش��جاعت را به تیم ملی تزریق کرد؟ من معتقدم کی روش‪.‬‬ ‫تزریق این روحیه و مهی��ا کردن تیم ملی ب رای ان ش��رایط‬ ‫سخت یک موضوع است و اینکه ملی پوشان قصد داشتند‬ ‫پس از ان جمعه رویایی حماس��ه دیگ��ری خلق کنند تا دل‬ ‫مردم ای ران شاد شود هم موضوعی دیگر‪ .‬بناب راین ما در یک‬ ‫روز سرنوشت ساز یک مربی داش��تیم که استراتژی درستی‬ ‫داشت و تیمش را ترسو به میدان نفرس��تاد و باز این همان‬ ‫مربی بود که وقتی گل برتری به ثمر رس��ید‪ ،‬مشت خود را‬ ‫ب رای همتایش گره کرد تا به عنوان نماین��ده ملت ای ران در‬ ‫اولسان اقای کانگ را به درس��تی تنبیه کند‪ .‬هفته گذشته‬ ‫ک ی روش همراه با تیم ملی به ای ران بازگشت‪ .‬سراغ منتقدانش‬ ‫را نگرفت‪ .‬درباره رسانه هایی که در مقطعی ب ی وقفه درباره اش‬ ‫دس��ت به انتقادهای تند زدند هم موضع گیری نکرد‪ .‬دنبال‬ ‫تسویه حس��اب هم نبود‪ .‬عباراتی را به زبان اورد که بیشتر‬ ‫حرفه ای بودنش را نش��ان م ی داد؛ «حاال وقت جشن گرفتن‬ ‫اس��ت‪ .‬من هم مثل همه مردم خوش��حالم‪ .‬دوست دارم با‬ ‫مثلث شماره ‪176‬‬ ‫مهدی ربوشه‪/‬دبیر گروه ورزش‬ ‫تیم ملی بمانم و ب رای رقابت با تیم های بزرگ در برزیل حاضر‬ ‫شویم‪ ،‬نه ب رای تفریح‪ ».‬این تفاوت کارلوس ک ی روش است‬ ‫با مربیانی که سال ها است پست س��رمربیگری تیم ملی را‬ ‫طلب م ی کنند‪ ،‬بی انکه بدانند نشس��تن روی این نیمکت‬ ‫تا چه اندازه به موضع گیری های درس��ت نیاز دارد‪ ،‬ب ی انکه‬ ‫بدانند مربیگری در تیم ملی تا چه ح��د با مربیگری در یک‬ ‫باش��گاه متفاوت اس��ت‪ .‬ک ی روش ماموریت خ��ود را درباره‬ ‫فوتبال ما به درس��تی انجام داد‪ .‬برخی منتق��دان درباره این‬ ‫مربی م ی گویند او باید ب��رای فوتبال ای��ران در نقش یک‬ ‫معمار ظاهر م ی ش��د‪ ،‬اما همین عده هرگز به این ضرورت‬ ‫اش��اره نم ی کنند که معماری یک بن��ا ابزارهای خاص خود‬ ‫را م ی خواهد‪ .‬بخش��ی از این ابزارها در اختیار ک ی روش قرار‬ ‫گرفت و نتیجه اش صع��ود به جام جهانی ب��ود‪ .‬اما یکی از‬ ‫مهم ترین اتفاقات عدم حمایت وزارت ورزش از فدراس��یون‬ ‫فوتبال بود‪ .‬ایا علی کفاش��یان صالحیت دارد که یک دوره‬ ‫دیگر رئیس تش��کیالت فوتبال ای ران باش��د؟ این پرسشی‬ ‫است که پاسخ ان تقریبا روشن است و روشن تر از این موضوع‬ ‫کوتاهی وزارت ورزش در قبال فوتبال و تیم ملی است؛ انجا‬ ‫که طبق ادعای مسئوالن فدراسیون و البته تایید ضمنی خود‬ ‫مدی ران وزارت ورزش‪ ،‬از روزی که علی کفاشیان دوباره رئیس‬ ‫فدراسیون شد‪ ،‬حمایت وزارت ورزش از فوتبال نیز برداشته‬ ‫شد‪ .‬بناب راین اگر قرار به سهم خواهی هم باشد وزارت ورزش‬ ‫نم ی تواند ادعا کند که در طول این م��دت حام ی فوتبال و‬ ‫تیم ملی بوده اس��ت‪ ،‬چه در خوش بینانه ترین حالت انها با‬ ‫فوتبال مدارا کردند‪ ،‬همین‪ .‬با این حال مشکالت فوتبال ما‬ ‫ادامه دارد‪ .‬شاید دلسوز ترین ادم های فوتبال ما همان هایی‬ ‫هستند که تاکید م ی کنند‪« :‬باید خوشحال باشیم‪ ،‬اما نباید‬ ‫هیجان زده شویم‪g ».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫وقتی به نام اخرالزمان‬ ‫بررسی سازمان وکالت شیعه در طول دوران غیبت و اندیشه مهدویت نزد شیعیان‬ ‫زهیر توکلی ‪ /‬نویسنده و شاعر‬ ‫هزار و صد و هفتاد و چهار سال از زادروز استاد کل و معلم‬ ‫ربانی‪ ،‬انسان کامل متصل‪ ،‬پیشوای پاک و راهنمای راه یافته‪،‬‬ ‫بازمانده نسل رشید و یادگار خداوند روی زمین‪ ،‬حضرت مهدی‬ ‫صاحب الزمان‪ -‬عجل اهلل تعالی فرجه الش��ریف‪ -‬م ی گذرد‪.‬‬ ‫قرون متمادی گذش��ته اند و هزاره ای جای خود را به هزاره ای‬ ‫دیگر داده است‪ ،‬اما تش��یع دوازده امامی از میان نرفته‪ ،‬بلکه‬ ‫دامنه دارتر شده و ش��مار س��عادتمندانی که خرقه مریدی و‬ ‫گدایی ان بزرگوار را بر تن کرده اند‪ ،‬افزونتر گشته‪ .‬سوال این‬ ‫اس��ت‪« :‬من و ش��ما در قرن پانزدهم هجری مطابق با قرن‬ ‫تو یکم میالدی‪ ،‬افتخار داریم که شیعه مهدی‪ ،‬امام زنده‬ ‫بیس ‬ ‫حاضر ناظر هستیم (نه ش��بیه اهل تسنن که ظهور حتمی‬ ‫ مهدی موعود از فرزندان حضرت رس��ول – صل ی اهلل علیه و‬ ‫اله‪ -‬را م ی پذیرند‪ ،‬اما درباره اینکه او کیست و ایا به دنیا امده‬ ‫یا نه‪ ،‬با ما شیعیان اختالف نظر دارند)‪ ،‬اما همین من و شما ایا‬ ‫‪32‬‬ ‫ب رای یک بار هم که شده پیش خود فکر کرده ایم این قافله‬ ‫چگونه تا این منزل رسیده است؟»‬ ‫کتابخوان های ما از کل تاریخ شیعه‪ ،‬اطالعاتی اغلب‬ ‫پ راکنده درباره تاریخ چهارده معصوم – علیهم السالم اجمعین‬ ‫– دارند‪ ،‬تازه ان هم بیشتر مربوط به دوران پنج تن ال عبا –‬ ‫علیهم السالم‪ -‬است و اگر بیش��تر از ما بخواهند که درباره‬ ‫تاریخ زندگی امام محمد تقی‪ -‬علی ه الس�لام‪ -‬است یا امام‬ ‫عل ی نقی ‪ -‬علی ه السالم‪ -‬چند دقیقه حرف بزنیم‪ ،‬نم ی توانیم‪.‬‬ ‫امروز م ی خواهم درباره پدیده ای در تاریخ شیعه به نام سازمان‬ ‫وکالت‪ .‬اطالعاتی عمومی به خوانندگان عزیز عرضه کنم و‬ ‫پیش��اپیش بگویم که ربط این موضوع به مناسبت ما یعنی‬ ‫س��الروز میالد امام دوازدهم ‪ -‬علیه السالم‪ -‬به این است که‬ ‫سازمان وکالت از زمان امام جعف ر صادق ‪ -‬علی ه السالم‪( -‬یا به‬ ‫قولی دیگر از زمان امام موس ی کاظم – علیه السالم‪ )-‬شکل‬ ‫گرفت و تا پایان دوره غیبت صغ را ادامه یافت و ان چهار بزرگوار‬ ‫که در تاریخ شیعه به نواب خاص یا نواب اربعه یا سف رای اربعه‬ ‫مشهورند و در دوران غیبت صغ را شیعه را جمع و جور کرده اند‬ ‫و ان را از اضمحالل و پامال ش��دن زیر چکمه طاغوت های‬ ‫بن ی العباس نجات داده اند‪ ،‬ماموریتشان در تداوم و تطور همین‬ ‫سازمان وکالت بوده است‪.‬‬ ‫طبعا حضرات معصومین‪ -‬سالم اهلل علیهم اجمعین ‪-‬‬ ‫پیش از این تاریخ یعنی دوران بن ی العباس نیز وکیل داشته اند‪،‬‬ ‫چنان که در ماجرای غصب ف��دک‪ ،‬در تاریخ م ی خوانیم که‬ ‫وکیل حضرت فاطمه زه را – س�لام اهلل علیها ‪ -‬به دس��تور‬ ‫خلیفه اول اهل تسنن از فدک اخ راج شد‪ ،‬اما در بررسی تاریخ‬ ‫شیعه‪ ،‬از یک دوره ای به بعد‪ ،‬نوعی روشمندی منظم و هدفدار‬ ‫در تعیین وکیالن از طرف ائمه معصوم‪ -‬س�لام اهلل علیهم‬ ‫اجمعین‪ -‬دیده م ی ش��ود‪ .‬مقارن برامدن عباسیان‪ ،‬دامنه کار‬ ‫وکیالن ائمه‪ -‬سالم اهلل علیهم اجمعین‪ -‬گسترده‪ ،‬بر شمار‬ ‫انان افزوده و ارتباطی هرمی میان انان برقرار شده است‪ .‬این به‬ ‫وضوح‪ ،‬حکایت از یک سا زو کار اندیشیده م ی کند و به همین‬ ‫دلیل‪ ،‬ب رای تس��میه این پدیدار در تاری��خ امامت‪ ،‬از تعابیری‬ ‫الس ّری» یعنی «نظام و‬ ‫مانند «سازمان وکالت» یا «التنظیم ّ‬ ‫سری و زیرزمینی» استفاده کرده اند‪.‬‬ ‫تشکیالت ّ‬ ‫حقیقت امر‪ ،‬ان است که ش��یعه به شکل یک جریان‬ ‫مذهبی متمایز با کلون ی ها و اجتماعات خاص خود و شریعت‬ ‫و اصول اعتقادی یکه‪ ،‬پس از انق راض س��لطنت بن ی امیه و‬ ‫روی کار امدن عباسیان‪ ،‬رس��میت و علنیت کامل پیدا کرد‬ ‫و اگرچه اقلیت بود‪ ،‬پ راکندگی جغ رافیایی وس��یعی داش��ت‬ ‫و اینگونه نبود که مث��ل برخی از اقلی ت های دیگر بیش��تر‬ ‫پیروانش در یک منطقه خاص متمرکز باشند‪ .‬از طرف دیگر‪،‬‬ ‫شیعه‪ ،‬بیرون از مالیاتی که سالطین عرفی از مردم م ی گی رند‪،‬‬ ‫همواره خمس یعنی یک پنجم از مازاد ساالنه را حق الهی امام‬ ‫م ی داند‪ ،‬یعنی این خمس‪ ،‬مال تو نیس��ت که پیش خودت‬ ‫فکر کنی هنری کرده ای و گلی به س��ر عالم زده ای که داری‬ ‫ان را از مالت خارج م ی کنی‪ ،‬بلکه این‪ ،‬مال خداست و باید به‬ ‫دست مبارک و مطهر جانش��ین خدا برسد‪ .‬شیعه همچنین‬ ‫تصرف در مع��ادن‪ ،‬جنگل ه��ا و زمی ن های��ی را که صاحب‬ ‫ندارند‪ ،‬حق انحصاری امام معصوم م ی داند‪ .‬همچنین اموال‬ ‫مجهول المالک نیز باید با اجازه امام معصوم و به تشخیص‬ ‫او میان فق را توزیع شود‪ .‬بر اینها باید بیفزایید اموال منقول و‬ ‫غیرمنقول که شیعیان در دوران حضور ائمه اطهار‪ -‬سالم اهلل‬ ‫علیهم اجمعین‪ -‬نذر یا وقف ان بزرگواران م ی کرده اند و طبعا‬ ‫باید به دس��ت ان عزیزان خدا م ی رس��ید (اگر اموال منقول‬ ‫م ی بود) یا توسط نمایندگان مستقیم ان نورچشمان خدا اداره‬ ‫م ی ش��د (اگر غیرمنقول م ی بود)‪ ،‬ولی به خاطر فواصل بعید‬ ‫میان ش��یعیان و پیشوایانش��ان و به خاطر خفقان و اختناق‬ ‫ضدش��یعی حاکم بر جامعه عباس��ی‪ ،‬چنین امکانی وجود‬ ‫نداشت‪ .‬شیعه شدیدا زیر نظر بود و قساوت و خشونت خلفای‬ ‫بن ی عباس علیه ش��یعه‪ ،‬کم از بن ی امیه نم ی اورد‪ .‬این س��ه‬ ‫ویژگی روی هم باعث شد که ائمه معصوم – علیهم السالم‪-‬‬ ‫امور ش��یعه را از طریق ش��بکه ای از وکال اداره کنند و هرچه‬ ‫پیش ت��ر رفت‪ ،‬دایره حب��س و حصر علیه ائمه‪-‬س�لام اهلل‬ ‫علیهم ‪ -‬تنگتر شد و در نتیجه نقش وکال در جایگاه واسطه‬ ‫ارتباط شیعیان با امام زمانشان پررنگ تر شد تا برسد به دوران‬ ‫امام حسن عسکری‪ -‬علی ه السالم‪ -‬که کمتر کسی از شیعیان‬ ‫توفیق دیدار با ان حضرت را م ی یافت و وکیل خاص ایشان‬ ‫در زمان حضرتش‪ ،‬یکی از اصحاب بود که از زمان نوجوانی‪،‬‬ ‫خدمتکاری خانه امام هادی‪ -‬علی ه الس�لام‪ -‬را م ی کرد (و به‬ ‫ق ولی از زمان امام محمد تقی‪ -‬علی ه السالم‪ )-‬به نام عثمان بن‬ ‫سعید عمروی (به فتح عین و سکون راء) و همین بزرگوار که‬ ‫بحق باید او را ب رادر ارشد همه شیعیان حتی من و شما لقب‬ ‫داد‪ ،‬اداره امور شیعه را در زمان حیات امام حسن عسکری –‬ ‫علی ه السالم‪ -‬زیر نظر ان حضرت و در قالب یک روغن فروش‬ ‫ساده به عهده داشت و این مهم را با کمک شبکه فراگیری از‬ ‫معتمدترین و متدین ترین و باسیاست ترین شیعیان ان روزگار‬ ‫در جهان اسالم به ساز و سامان م ی اورد و پس از شهادت ان‬ ‫امام مظلوم‪ ،‬بنا به وصیت خود ان حضرت‪ ،‬همین مرد خدا‪،‬‬ ‫عثمان بن سعید عمروی‪ ،‬رهبری ش��یعه را بر دوش گرفت و‬ ‫همو بود که رابط میان ان حضرت با شیعیان حیرت زده م ی شد‬ ‫و پس از او‪ ،‬پسرش محمد بن عثمان و پس از ان جناب‪ ،‬یکی‬ ‫از زیرک ترین ش��خصی ت هایی که تاریخ شیعه به خود دیده‬ ‫است یعنی جناب ابوالقاسم‪ ،‬حسی ن بن روح نوبختی‪ ،‬ان مرد‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫باوفای رازپوش‪ ،‬با امام عصر در ارتباط بود و به نیابت از ایشان‪،‬‬ ‫ب رای ایتام ال محمد – صل ی اهلل علیه و اله‪ -‬پدری م ی کرد و‬ ‫سرانجام‪ ،‬جناب عل ی بن محمد سمری‪ .‬این‪ ،‬یک نمای کلی‬ ‫از سازمان وکالت است که اوج ایفای نقش ان‪ ،‬در دوران غیبت‬ ‫صغری پدیدار شد و معلوم همگان گشت که از زمان حضرت‬ ‫امام جعفر صادق – علی ه السالم‪ -‬چگونه چشمان حق بین‬ ‫و حق پرس��ت ائمه ما روزگاران تلخ و تار محنت را م ی دیده و‬ ‫چگونه ش��یعه را ذره ذره به ندیدن امام ع��ادت داده اند و انان‬ ‫را تجربه مند و اموخته کرده اند به اینکه چگونه به مردان خدا‬ ‫اعتماد کنند تا واسطه میان انان و معصوم شوند‪ .‬همه اینها به‬ ‫تفصیل خواهد امد در جای خود ان شاء اهلل‪.‬‬ ‫اما اکنون م ی خواهم ی��ک بحث فرعی باز کنم‪ .‬گفتیم‬ ‫که خشونت بن ی عباس علیه ائمه اهل البیت – علیهم السالم‬ ‫اجمعین ‪ -‬یکی از سه علت اصلی تکوین و تشکیل سازمان‬ ‫وکالت بوده است‪ .‬به واقع‪ ،‬کینه و حسادت ب ی پایان عباسیان‬ ‫نس��بت به اوالد عل��ی‪ -‬علی ه الس�لام‪ -‬را بای��د علت اصلی‬ ‫صورت بندی این سازمان وکالت در قالب یک شبکه زیرزمینی‬ ‫پنهان کار دانست‪ .‬در اینجا م ی خواهم درباره خانواده ای سخن‬ ‫بگویم که با سوءاستفاده از اندیشه مهدویت‪ ،‬قدرت را از بن ی امیه‬ ‫واستاند و سپس خود به دشمن شماره یک علویان و شیعیان‬ ‫بدل شد و سرانجام‪ ،‬همان مهدی موعود که روزی عباسیان به‬ ‫نام او خالیق ستمدیده را علیه بن ی امیه ب رانگیخته بودند‪ ،‬وقتی‬ ‫از نزد رب العرش‪ ،‬به این جهان امد و به اصطالح ما «متولد» شد‪،‬‬ ‫به خاط ر ترس همین عباسیان از مهدی و حرصشان بر کشتن‬ ‫او‪ ،‬روی درکشید و در حجاب عزت الهی از چشم ها مستور شد‬ ‫زی را تقدیر ان بزرگوار شبیه تقدیر پدرانش نیست‪ :‬او نه اجازه دارد‬ ‫کشته ش��ود نه اجازه دارد «تقیه» کند‪ .‬همان خدایی که ب رای‬ ‫علی‪ -‬علی ه السالم‪ -‬صبر بر غصب خالفت را نوشت و همان‬ ‫خدایی که ب رای حسین‪ -‬علی ه السالم‪ -‬شهادت با لب خشکیده‬ ‫بر ساحل رود را نوشت‪ ،‬ب رای مهدی موعود نوشته است که او‬ ‫زنده م ی ماند و از چشم خالیق پنهان می شود و تا ساعتی که‬ ‫فقط خدا م ی داند‪ ،‬مثال فردی غریب و ب ی کس در زمین زندگی‬ ‫م ی کند تا نه او را بکشند نه او پیش از رسیدن وقتش قیام کند‪،‬‬ ‫نه وقتی قیام م ی کند‪ ،‬بیعت و پیمان هیچ طاغوت ستمکاری‬ ‫بر گردنش باشد‪.‬‬ ‫بنی عباس‪ ،‬از ابتدا با ش��عار «الرضا م��ن ال محمد»‬ ‫و ب رانگیختن احساس��ات ش��یعیانه ضداموی ‪-‬ضدعربی‬ ‫مس��لمانان به ویژه ای رانیان و با تمرکز بر مصائب اهل بیت‬ ‫ سالم اهلل علیهم اجمعین‪ -‬عل ی الخصوص‪ ،‬واقعه عاشورای‬‫‪ 61‬هجری‪ ،‬امویان را کنار زدند‪ .‬انان در ابتدای دعوتشان ب رای‬ ‫خود بیعت نم ی گرفتند‪ ،‬بلکه ب��رای «الرضا من ال محمد»‬ ‫بیعت م ی گرفتند‪،‬یعنی شخصی پس��ندیده و مورد رضایت‬ ‫همگان از خاندان محمد‪ -‬صل ی اهلل علی هو اله‪ .-‬حال مصداق‬ ‫این عنوان که بود؟ ان ش��خص پس��ندیده و م��ورد رضایت‬ ‫که یکی از مردان خاندان پیامبر اس��ت‪ ،‬چه کس��ی قرار بود‬ ‫باشد؟ اکثر داعیان یعنی ماموران پنهان ی ترویجی‪-‬تبلیغی‬ ‫بن ی عباس‪ ،‬فکر م ی کردند که در صورت پیروزی‪ ،‬خالفت به‬ ‫خاندان علی (ع)بازخواهد گشت و حتی بنا بر اسناد تاریخی‪،‬‬ ‫خود بن ی عباس‪ ،‬پنهانی با محمد بن عبداهلل بن حس��ن بن‬ ‫حسن‪ ،‬معروف به نفس زکیه بیعت کرده بودند‪ .‬این بزرگوار‪،‬‬ ‫از طرف پدری‪ ،‬نتیجه امام حسن مجتبی ‪ -‬علی ه السالم‪ -‬و از‬ ‫طرف مادری‪ ،‬نتیجه امام حسین‪ -‬علی ه السالم‪ -‬بود‪ .‬اسمش‬ ‫محمد و کنی ه اش ابوالقاسم بود و خالی هم بر کتف داشت‪.‬‬ ‫اینها عالئم مهدی موعود است زی را حضرت رسول‪ -‬صل ی اهلل‬ ‫علی هو اله‪ -‬خبر داده اند که مردی از اوالد فاطمه – س�لام اهلل‬ ‫علیها‪ -‬که نام و کنی ه اش همانند من اس��ت و این خالی که‬ ‫من بر کت��ف دارم‪ ،‬او هم دارد‪ ،‬منجی این ام��ت خواهد بود‪.‬‬ ‫بن ی عباس نه تنه��ا در ابتدا ب رای خالفت ای��ن بزرگوار یعنی‬ ‫محمد بن عبداهلل بن حس ن بن حسن کار م ی کردند‪ ،‬بلکه با‬ ‫مشاهده موج نارضایتی عمومی‪ ،‬با تکیه بر این شباهت های‬ ‫میان او و مهدی موعود‪ ،‬به نوعی تبلیغات موعودگرایانه روی‬ ‫اورده بودند (تفصیل این داس��تان را در منتهی االمال مرحوم‬ ‫شیخ عباس قمی بخوانید) و این‪ ،‬شاید یکی از اولین مواردی‬ ‫باشد در تاریخ اسالم که از اندیشه مهدویت سوءاستفاده شده‬ ‫اس��ت و پس از ان‪ ،‬این بدعت‪ ،‬تکثیر و تجدید شده است و‬ ‫عبرتی است بس عظیم که م ی بینیم اوال اندیشه مهدویت‬ ‫در همان روزگار چقدر ج��دی بوده‪ ،‬ثانیا متوجه م ی ش��ویم‬ ‫که سوءاس��تفاده از این اندیش��ه‪ ،‬چقدر قدیمی اس��ت‪ ،‬ثالثا‬ ‫م ی فهمیم که این سوءاستفاده‪ ،‬نسبت مستقیمی با نارضایتی‬ ‫اجتماعی دارد زی را همیش��ه در هر دوره ای‪ ،‬ادمی زاد م ی پندارد‬ ‫که هی چ وقت‪ ،‬بدتر از این نشده است و سریعا ذهنش متبادر‬ ‫م ی شود به ان روایات قطعی که در انها عصر ظهور منجی‪،‬‬ ‫عصری است که جهان را از ظلم و جور‪ ،‬اکنده اند ولی ظاه را‬ ‫هنوز کاسه صبر خداوند‪ ،‬لبریز نش��ده و شاید حاالحاالها کار‬ ‫داشته باشد تا برسد به ان ساعت موعود که «دل ها فروگرفته‬ ‫قساوتند و جهان‪ ،‬مملو از ظلم و جور»‪ .‬خودمانیم؛ یک لحظه‬ ‫خودمان را جای مردمان متدین عصر بن ی امیه بگذاریم و فکر‬ ‫کنیم که اگر ما به جای انان بودیم و م ی دیدیم که ظرف کمتر‬ ‫از یک قرن‪ ،‬ان همه جنایت شده اس��ت و ان همه بدعت به‬ ‫دین‪ ،‬رخنه کرده‪ ،‬ایا پیش خود چنین نم ی انگاشتیم که اکنون‪،‬‬ ‫دیگر همان زم��ان که وعده داده اند‪ ،‬فرارس��یده؟ جنایت ها و‬ ‫بدعت هایی مثل مصیبت روز دهم در سرزمین نینوا‪ ،‬وی ران‬ ‫کردن با منجنیق خانه کعبه توسط یزید‪ ،‬قتل عام مردان مدینه‬ ‫و حالل کردن بر سپاهیان‪ ،‬زنان ان شهر را‪ ،‬دشنام دادن و نفرین‬ ‫گفتن امیرمومنان علی(ع) را از فراز منابر‪ ،‬شمشیر در شیعت‬ ‫علی(ع) نهادن و خانه خ راب کردن ایشان از صحابه و تابعین‬ ‫و هر که تهمت تشیع بر او م ی نشست در ایام و لیالی دیریاز‬ ‫فرمانروایی َح ّجاج پسر یوس��ف بر ع راق و ای ران‪ ،‬نژادپرستی‬ ‫ع ربان و خوارشماری ایشان ای رانیان را ‪ ،‬ترجیح نهادن برخی از‬ ‫اقوام عرب بر دیگران چرا که بن ی امیه را خویشتر بودند‪ ،‬ب رامدن‬ ‫عرب جاهل دیروز به هیات کس��را و قیصر به اسم خالفت‬ ‫رسول اهلل‪ -‬صل ی اهلل علیه و اله‪ ،-‬برساختن هزاران خبر و بستن‬ ‫ان به شخص شریف و منزه پیغمبر راستگوی امین همچون‬ ‫افسانه غ رانیق (سلمان رشدی همین خبر برساخته را گرفت و‬ ‫ایات شیطانی را نوشت)‪ ،‬دراوردن ب ی شرمانه ترین اسرائیلیات‬ ‫از تورات گردانیده ش��ده و دیگر کتب یهود به تفاس��یر قران‬ ‫مثل داستان ازدواج پس ران حضرت ادم با خواه رانشان و مثل‬ ‫داستان داود نبی و اوریا که اولی‪ ،‬ناچار تهمت زنا با محارم را‬ ‫بر پس ران حضرت ادم راست م ی کند و تهمتی دیگر و بدتر را‬ ‫بر پدرشان ادم که چگونه گذاشت که این کار کنند و دومی‪،‬‬ ‫چندگونه ناروا در بر دارد ب��ر یکی از عزیزترین پیغامب ران حق‬ ‫یعنی حضرت داود و من همه اینها را از چش��م ان کسانی‬ ‫م ی بینم که بر در خانه ای که جبرئی��ل‪ ،‬ب ی رخصت‪ ،‬وارد ان‬ ‫نم ی ش��د‪ ،‬گرد امدند و اتش افروختند و ان ب ی رس��م ی ها و‬ ‫وحش ی گری ها را مرتکب شدند و بشریت را از هدایت مستقیم‬ ‫و کامل و ب ی ترس و تقیه علی(ع) و فرزندانش محروم کردند؛‬ ‫اللهم العن الذین ب ّدلوا نعمتک و اتّهموا نبیک و جحدوا حقّک‬ ‫و حملوا الناس علی اکتاف ال محمد علیهم السالم‪.‬‬ ‫ای عزی��ز! به راس��تی اگر م��ن و تو در ای��ام بن ی امیه‬ ‫م ی زیستیم‪ ،‬به محض سر داده شدن ندای انقالب به جمع‬ ‫انقالبیون نم ی پیوستیم؟ ایا باور نم ی کردیم که این ساعت‪،‬‬ ‫اال و البد ساعت موعود است؟ و با ان تشابهات شگفت انگیز‬ ‫که محمد بن عبداهلل بن حس ن بن حس��ن معروف به نفس‬ ‫زکیه با مهدی موعود داش��ت‪ ،‬ممکن نبود ک��ه من و توی‬ ‫انقالبی هم داخل جوال بن ی عب��اس برویم؟ ایا من و تو اگر‬ ‫در ان زمان م ی بودیم‪ ،‬مثل امام زمانمان عمل م ی کردیم که‬ ‫در هنگامه ب رافروخته ش��دن نائره انقالب علیه بن ی امیه‪ ،‬در‬ ‫گرماگرم احساسات مساعد و همدالنه مردم نسبت به خاندان‬ ‫ش جمعی ت های‬ ‫عزتمند و ستمدیده علی(ع) و در معرکه شور ‬ ‫متنوع و حتی متضاد اعتقادی یعنی بهترین فرصت یک مرد‬ ‫انقالبی ب رای سوار شدن بر موج‪ ،‬در کنج عزلت خود در مدینه‬ ‫نشس��ته بود و تدریس م ی کرد؟ یا شبیه ان شیعه خ راسانی‬ ‫مش��رف ش��د به محضر اقا‬ ‫عمل م ی کردیم؟ امد مدینه و‬ ‫ّ‬ ‫اباعب داهلل امام جعفر صادق‪ -‬علی ه السالم‪ .-‬در میان گفت وگو‪،‬‬ ‫عرض کرد که چرا ش��ما قیام نم ی کنید؟ فرمودند‪ :‬چون یار‬ ‫ندارم‪ .‬عرض کرد‪ :‬چگونه این را م ی فرمایید؟ ش��ما فقط در‬ ‫خ راسان صدهزار شمشیر دارید؟ ان جان جهان در ان لحظه‬ ‫هیچ نگفت‪ .‬لختی بعد یکی از خواص اصحاب وارد ش��د‪.‬‬ ‫حضرت به او فرمود‪ :‬برو و در ان تنور بنش��ین‪( .‬تنور را اتش‬ ‫کرده بودند البد ب رای پختن نان) عرض کرد‪ :‬به روی چشم!‬ ‫جانم به فدایت پسر پیغمبر! و رفت و نعلینش را دراورد و زد‬ ‫زیر بغلش و به درون تنور خزید‪ .‬ان شیعه خ راسانی به دست‬ ‫و پای بمرد و نزدیک بود از هول این چه م ی بیند‪ ،‬قالب‪ ،‬تهی‬ ‫کند ولی چون حضرت رو به او کرده بود و توگویی هیچ اتفاق‬ ‫نامنتظری نیفتاده و هیچ حادث��ه غیرمترقب ه ای روی نکرده‪،‬‬ ‫از او پرس��ش هایی (البد درباره حال و روز شیعیان خ راسان)‬ ‫م ی ک��رد‪ ،‬او جان��ب ادب را نگه م ی داش��ت و یحتمل اصال‬ ‫نم ی توانس��ت حرف بزند و از ترس‪ ،‬زبانش قفل شده بود و‬ ‫صدایش از ته حلقش درنم ی امد‪ .‬س��اعتی گذش��ت و امام‬ ‫جعفر صادق ‪ -‬علی ه السالم‪ -‬ان صحابی را خطاب قرار داد‬ ‫و امر کرد که از تنور بیرون بیاید‪ .‬او دوباره نعلین به دست از‬ ‫تنور درامد و شیعه خ راسانی‪ ،‬انگار اب راهیم پیامبر را به چشم‬ ‫م ی دید سرد و س�لامت از اتش م ی گذرد‪ .‬فرمود‪ :‬شبیه این‪،‬‬ ‫چند نفر در خ راسان هست؟ عرض کرد‪ :‬من یک نفر هم مثل‬ ‫او نم ی شناسم‪( .‬این حدیث را نقل به مضمون کردم از روی‬ ‫حافظه؛ شهید مطهری در داستان راس��تان به نقل از منابع‬ ‫معتبر‪ ،‬قصه اش را اورده است)‪.‬‬ ‫یکی از ارزوهای یک ش��یعه واقعی را م ی ش��ود از این‬ ‫جمالتی فهمید که ما در مفاتیح م ی خوانیم‪...« :‬و التسلبنا‬ ‫الیقین لطول االمد فی غیبته و انقطاع خبره ع ّنا و التنس��نا‬ ‫ذکره و انتظاره و االیمان به و ق ّوه الیقین فی ظهوره و الدعاء له و‬ ‫صب رنی‬ ‫الصلوه علیه حتی الیقنطنا طول غیبته من قیامه‪...‬و ّ‬ ‫عجلت‬ ‫احب تعجیل ما اخّ رت و ال تاخیر ما ّ‬ ‫علی ذلک حتی ال ّ‬ ‫و الاکشف ع ّما سترته و الابحث عما کتمته و الانازعک فی‬ ‫تدبیرک و الاقول ل��م و کیف و ما بال ول��ی االمر الیظهر و‬ ‫قدامت�لات االرض من الجور و اف ّوض ام��وری کلّها الیک‪ :‬و‬ ‫نخواه و نگذار که یقین ما از ما گرفته شود به خاطر انکه مدت‬ ‫غیبتش طوالنی شده و راه به دس��ت اوردن هر خبری درباره‬ ‫او از ما بریده شده و ما را به فراموش کردن یاد او وامگذار و از‬ ‫چش�� م به راه ماندن ب رای او ما را بازنایستان و ایمان ما را به او‬ ‫از ما مگیر و یقین قوی به ظهورش را از قلب ما مبر و ما را از‬ ‫دعا ب رای او و صلوات فرس��تادن بر او محروم نکن تا (مگر به‬ ‫توفیق تو بشود اینکه) ما به سبب طوالن ی شدن غیبت‪ ،‬ناامید‬ ‫نش��ویم از قیام او‪ ...‬و مرا به صبر خو بده و بردباری را خودت‬ ‫عادت من کن تا (به پایگاهی از یقین برسم که) اگر تو به تاخیر‬ ‫افتادن چیزی را مقدر کرده ای‪ ،‬میلی به پیش افتادن و زودتر‬ ‫واقع شدنش نداشته باشم و اگر تو مقدر کرده ای که اکنون و‬ ‫در همین زمان حال اتفاق بیفتد‪ ،‬من از ان ناراضی نباش��م و‬ ‫دوست نداشته باشم که اکنون نشود (و نگویم‪ :‬کاش نم ی شد‬ ‫و کاش نبودم و نم ی دیدم) و (به ان یقینی برسم که) رازی را که‬ ‫تو پنهان کرده ای‪ ،‬فاش نکنم و درباره انچه تو مکتوم (و سر به‬ ‫مهر و بیان ناشدنی) قرار داده ای‪ ،‬جس ت وجو و بحث و فحص‬ ‫نکنم (مقصود‪ ،‬زمان ظهور و محل اقامت ان حضرت است)‬ ‫و با تو در تدبیرت نزاع نکنم و نگویم‪« :‬چرا؟» و «چگونه؟» و‬ ‫نگویم‪« :‬ولی امر (حضرت امام زمان علی ه السالم) را چه شده‬ ‫است که ظهور نم ی کند‪ ،‬در حالی که جهان از ظلم و جور پر‬ ‫شده است؟» و (مرا به جایی برسان) که همه امور و شئون خود‬ ‫را به تو واگذار کنم‪».‬‬ ‫جالب اس��ت که این دعا را همان بزرگ��وار‪ ،‬عثمان بن‬ ‫سعید‪ ،‬به یکی از شیعیان بغداد امال کرده است‪.‬‬ ‫هفته بع��د‪ ،‬به تفصیل درب��اره نواب اربعه ام��ام زمان‪-‬‬ ‫علی ه الس�لام‪ -‬س��خن خواهیم گفت‪ ،‬به امید خدا و فضل‬ ‫حضرت موال‪g .‬‬ ‫‪33‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫ماجرای یک احضاریه‬ ‫هفت�ه گذش�ته ی�ک احضاریه ب�ه دفتر‬ ‫محمود احمدی نژاد ارسال شد؛ احضاری ه ای که‬ ‫در ان تاریخی برای رسیدگی به یک شکایت‬ ‫از رئیس دولت دهم درج ش�ده‪ .‬این ماجرا با‬ ‫حاشی ه های فراوانی روب ه رو شد‪.‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫بار دیگر تالش ب رای پاستور‬ ‫ای�ت اهلل مصباح ی�زدی به حامی�ان اش گفته اس�ت برای‬ ‫پی�روزی‪ ،‬از االن بای�د برای چهار س�ال بع�د به فکر باش�ند و‬ ‫برنام ه ریزی کنند‪.‬‬ ‫سقوط ارز و سکه‬ ‫با اعالم نتایج نهایی انتخابات ریاس�ت جمهوری یازده�م‪ ،‬بازار نیز واکنش‬ ‫محسوس�ی به ان نش�ان داد‪ .‬وضعیت اقتصادی و بازار که هفته ها بود به انتظار‬ ‫اعالم نتایج مانده بود‪ ،‬حرکت خود را اغاز کرد و از حالت س�کون خارج ش�د‪ .‬بازار‬ ‫ارز‪ ،‬سکه و طال‪ ،‬مس�کن و بورس با واکنش های مثبت به رئی س جمهور منتخب‬ ‫سالم کردند‪.‬‬ ‫‪34‬‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫مجله خبری این هفت��ه را با گ��زارش از احضار رئیس‬ ‫جمهور مس��تقر به دادگاه ک��ه خبر ان تنها س��ه روز پس از‬ ‫انتخاب رئی س جمهوراینده از طرف خود دولت منتشر شد اغاز‬ ‫میکنیم و در ادامه به مسائل مهم هفته از جمله‪ ،‬واکنش های‬ ‫داخلی و خارجی به انتخاب حسن روحانی‪ ،‬بهبود اوضاع بازار و‬ ‫رونق گرفتن بورس‪ ،‬کنف رانس خبری رئی س جمهور منتخب‪،‬‬ ‫اولین اظهارنظر ایت اهلل مصباح پس از انتخاب نشدن نامزد‬ ‫جبهه پایداری و اظه��ارات امام جمعه مش��هد و همچنین‬ ‫حدادعادل در مجلس م ی پردازیم‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫کج سلیقگی‬ ‫مجله خبری‬ ‫‪2‬‬ ‫لبخند بازار به رئیس جمهور جدید‬ ‫با اعالم نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری یازدهم‪،‬‬ ‫بازار نیز واکنش محسوسی به ان نشان داد‪ .‬وضعیت اقتصادی‬ ‫و بازار که هفته ها بود به انتظار اعالم نتایج مانده بود‪ ،‬حرکت‬ ‫خود را اغاز کرد و از حالت سکون خارج ش��د‪ .‬بازار ارز‪ ،‬سکه و‬ ‫طال‪ ،‬مسکن و بورس با واکنش های مثبت به رئی س جمهور‬ ‫منتخب سالم کردند‪.‬‬ ‫شاخص بورس که طی ‪ 8‬ماه گذشته رشد قابل توجهی‬ ‫داشت‪ ،‬با اعالم نتیجه روند صعودی خود را اغاز کرد و پس از‬ ‫گذشتن از مرز ‪ 46‬و ‪ 47‬هزار واحدی‪ ،‬شاخص کل ان در کانال‬ ‫‪ 48‬هزار واحد قرار گرفت‪ .‬به این ترتیب استقبال سرمایه گذاران‬ ‫بورس ته ران از سیاست های اقتصادی دولت منتخب‪ ،‬ارامش‬ ‫سیاس��ی را به بورس برگرداند و موجب تش��کیل صف های‬ ‫خرید سنگین در بورس ته ران و رشد ‪ 1/8‬درصدی شاخص تا‬ ‫نیمه معامالت شد‪.‬‬ ‫با این اتفاق رکورد ‪ 46‬ساله بورس شکسته شد و بورس‬ ‫ته ران با بازدهی بیش از ‪ 23‬درصدی توانست روی خوش خود‬ ‫را به سرمایه گذاران نشان داد‪.‬‬ ‫در همین زمینه شبکه اقتصادی بلومبرگ در گزارشی‬ ‫به بورس ته ران لقب پ ربازده ترین بورس جهان را در سه هفته‬ ‫اخیر داد‪ .‬رشد باالی ش��اخص بورس ته ران در حالی بود که‬ ‫تمام بازارهای امریکا در این مدت با رشدمنفی همراه بودند و‬ ‫بازارهای اروپا‪ ،‬افریقا و خاورمیانه نیز یکدست روند نزولی را طی‬ ‫م ی کردند‪ .‬در بازار مسکن نیز رکود شکسته شد و کارشناسان‬ ‫و بنگاه داران از تمایل فروش��ندگان به فروش واحد های خود‬ ‫خبر دادند‪ .‬کارشناسان بنگاه های امالک معتقدند بودند اگرچه‬ ‫فروشندگان هنوز تمایلی ب رای کاهش در قیمت ها ندارند‪ ،‬اما‬ ‫افزایش عرضه خود به خود عالوه بر خروج از حالت رکودی این‬ ‫بازار را به تعادل خواهد رساند‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر ب��ا کاه��ش ن��رخ دالر‪ ،‬س��که و طال‬ ‫سرمایه گذارها منابع مالی خود را به سمت بازار بورس حرکت‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫انتش��ار احضاریه حضور محمود احمدی نژاد در دادگاه‬ ‫هفته گذشته توجه همه را جلب کرد‪ .‬سایت دولت در یک اقدام‬ ‫غیرمنتظره این نام ه را منتشر کرد و پرسید‪« :‬در چه زمان و با‬ ‫چه کیفیتی این شکایت به اطالع نمایندگان مجلس شورای‬ ‫اسالمی رسیده است و ایا تش��ریفات قانونی ب ر اساس قانون‬ ‫اساسی انجام شده است یا خیر؟»‬ ‫این احضاریه که در متن ان نام سه شاکی نوشته شده‬ ‫حاشیه دیگری را رقم زد‪ .‬در بخش شاکیان نامه نوشته شده‬ ‫بود‪ :‬علی الیجانی‪ ،‬کمیسیون اصل نود و یعقوب خلی ل نژاد‪ .‬به‬ ‫این ترتیب برخی از رسانه ها با این گمانه که علی الریجانی به‬ ‫دلیل مشکالت پدیده امده در یکشنبه سیاه و جلسه استیضاح‬ ‫وزیر کار از محمود احمدی نژاد شکایت کرده‪ ،‬تالش کردند تا‬ ‫ان را یک موضوع شخصی تلقی کنند اما الریجانی در پاسخ‬ ‫گفت که هیچ شکایتی از طرف وی صورت نگرفته‪.‬‬ ‫کزاده‪ ،‬نماینده مردم ته ران نیز در جریان‬ ‫همچنین کوچ ‬ ‫یک جلسه علنی مجلس خطاب به الریجانی‪ ،‬رئی س مجلس‬ ‫گفت ‪« :‬درحالی که شما دیداری با اقای روحانی داشتید و روی‬ ‫ه ر گونه همکاری مجلس با دولت تاکید کردید اما متاسفانه‬ ‫برخی رسانه ها روز گذش��ته ش��یطنتی کردند و نوشتند که‬ ‫رئی س جمهور فعلی با شکایت رئیس کمیسیون اصل ‪ 90‬به‬ ‫دادگاه احضار شده است‪».‬‬ ‫رئی س مجلس نیز در پاسخ گفت‪« :‬تذکر شما بجاست‪،‬‬ ‫این موضوع را به گون��ه ای برخی رس��انه ها منعکس کردند‬ ‫که گویا ش��کایت رئیس مجلس بوده است‪ ،‬ولی ما شکایت‬ ‫شخصی نداریم‪ ،‬ممکن است کمیس��یون اصل ‪ 90‬تخلفی‬ ‫را مشاهده و ان را به دستگاه قضایی ارجاع داده باشد یا موارد‬ ‫دیگر‪ ...‬طبق ماده ‪ 226‬در صورتی که کمیس��یونی تخلفی‬ ‫را مالحظه کند‪ ،‬طبق ایین نامه ای��ن دوره به صورت روتین‬ ‫ب��ه دادگاه و قوه قضائیه ارج��اع داده م ی ش��ود‪ » .‬او ادامه داد‪ :‬‬ ‫«رسانه هایی که این مس��اله را به این نحو منعکس کردند‬ ‫خالف واقع است و به نظر م ی رسد که شیطنتی در این کار‬ ‫وجود دارد‪».‬‬ ‫با این وجود س��ایت دولت از اینکه این پرونده به دادگاه‬ ‫کیفری ارسال شده اظهار ناراحتی کرده و نوشته بود‪« :‬ب راساس‬ ‫ن او و‬ ‫ی ب ‏ه اتها ‏م رئی س‏جمهور و معاونا ‏‬ ‫بند ‪ 10‬اصل ‪110‬رسیدگ ‏‬ ‫ی اسالمی‬ ‫س شورا ‏‬ ‫ی با اطال ‏ع مجل ‏‬ ‫ن در مورد جرائ ‏م عاد ‏‬ ‫وزی را ‏‬ ‫ی انجا ‏م م ی‏شود‪».‬‬ ‫ی عمومی دادگستر ‏‬ ‫در دادگاه‏ها ‏‬ ‫بهمن کشاورز‪ ،‬حقوقدان هم در این رابطه م ی گوید‪« :‬بر‬ ‫اس��اس تبصره یک ماده چهار قانون اصالح قانون تشکیل‬ ‫دادگاه های عمومی و انقالب‪ ،‬رس��یدگی به تمامی اتهامات‬ ‫برخی مقامات مانند اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام‬ ‫یا شورای نگهبان‪ ،‬نمایندگان مجلس و‪ ...‬در صالحیت دادگاه‬ ‫کیفری اس��ت که در این تبصره اش��اره ای به رئی س جمهور‬ ‫نشده است‪».‬‬ ‫اما محمد علی پورمختار‪ ،‬سخنگوی کمیسیون اصل‪90‬‬ ‫م ی گوید‪« :‬رسیدگی به این موارد برعهده قوه قضائیه است و‬ ‫تشخیص تعیین دادگاه نیز برعهده انهاست‪».‬‬ ‫سخنگوی کمیس��یون حقوقی‪ ،‬قضایی مجلس هم‬ ‫در گفت وگویی احضاریه ارسال ش��ده ب رای رئی س جمهور از‬ ‫سوی دادگاه کیفری را مربوط به ش��کایت کمیسیون اصل‬ ‫‪ 90‬در مجلس هشتم دانس��ت و گفت‪« :‬ب ر اساس اصل ‪140‬‬ ‫قانون اساسی‪ ،‬دادگاه های عمومی دادگستری م ی توانند به‬ ‫جرائم احتمالی رئی س جمه��ور و وزرای انها با اطالع مجلس‬ ‫رسیدگی کنند و هیچ منع قانونی در این زمینه وجود ندارد‪».‬‬ ‫محمدعلی اسفنانی اضافه م ی کند‪« :‬همچنین ب ر اساس بند‬ ‫‪ 10‬ماده ‪ 110‬قانون اساسی زمانی که بحث عزل رئی س جمهور‬ ‫مطرح باشد بعد از طی تش��ریفات قانونی موضوع در دیوان‬ ‫عالی کش��ور مطرح م ی ش��ود‪ ».‬او درباره پرونده مطرح شده‬ ‫درباره رئی س جمهور نیز همچ��ون پورمختار تاکید م ی کند‪:‬‬ ‫«برخی خبرگزاری ها و سایت ها مدعی ش��ده بودند که این‬ ‫ش��کایت مربوط به اتفاقات رخ داده در جلسه استیضاح وزیر‬ ‫کار بوده که این موضوع صحت ندارد‪ .‬ش��کایت های مطرح‬ ‫شده مربوط به س��ه موضوع در کمیسیون اصل ‪ 90‬مجلس‬ ‫هشتم است‪ .‬رئیس مجلس به طور شخصی از فردی شکایت‬ ‫نکرده است‪».‬‬ ‫به گفته خود الریجان��ی و این نماین��دگان‪ ،‬الریجانی‬ ‫در صورتی که م ی خواس��ت به عن��وان یک فرد ع��ادی از‬ ‫رئی س جمهور ش��کایت م ی کرد‪ ،‬اما تاکنون چنین شکایتی‬ ‫صورت نگرفته و اساسا رئیس مجلس چنین شخصیتی ندارد‬ ‫که بخواهد مسائل را این طور شخصی ببیند‪.‬‬ ‫برپایه گزارش��ات ش��کایت از رئی س جمهور ب رای عدم‬ ‫تش��کیل به موقع وزارت ورزش و جوانان‪ ،‬تخل��ف در وزارت‬ ‫نفت‪ ،‬عدم ارائه گزارش عملکرد سال های ب رنامه موضوع نامه‬ ‫(‪ )157‬و نیز (‪ )158‬قانون ب رنامه چهارم و فاصله گرفتن بیشتر‬ ‫از هدف س��ند چش��م انداز‪ ،‬تخلفات مکرر و عدیده در اجرای‬ ‫قانون بودجه ب ر اس��اس گزارش های دیوان محاسبات کشور‬ ‫از جمله گزارش های تفریغ بودجه‪ ،‬گس��ترش حوزه عملکرد‬ ‫دولت با عدم پایبندی به قانون سیاست های اصل ‪( 44‬گزارش‬ ‫کمیسیون مربوطه)‪( ،‬واگذاری س��هام و پرداخت سود سهام‬ ‫عدالت و‪ )...‬و اس��تنکاف از ابالغ برخ��ی از مصوبات قوانین‬ ‫مجلس شورای اس�لامی و عدم ارس��ال برخی از مصوبات‬ ‫دولت به رئیس مجلس شورای اس�لامی و شکایت از شیوه‬ ‫ادغام وزارتخانه ها از موارد بررس��ی شده در کمیسیون اصل‬ ‫‪ 90‬بوده است‪.‬‬ ‫موضوع شکایت از رئی س جمهور مستقر ب رای اولین بار‬ ‫در تاریخ ای ران صورت م ی گی��رد‪ .‬پیش از این تنها یک بار در‬ ‫دوران بن ی صدر و پس از عزل وی دادستان عمومی علیه وی‬ ‫اعالم جرم کرده بود‪.‬‬ ‫پورمختار درگفت وگو درمورد چرایی انتشار این موضوع‬ ‫از س��وی دولت توضیح م ی دهد‪« :‬احضاریه های ش��کایت‬ ‫از رئی س جمهور ش��خصا ب رای ایشان فرستاده ش��ده و ما از‬ ‫احضار ایشان خبر نداشتیم‪ .‬اینکه چرا انها صالح دیدند امروز‬ ‫منتشر کنند‪ ،‬به خودشان مربوط است و انها باید راجع به ان‬ ‫توضیح دهند‪ .‬ام��ا اینکه رئیس مجل��س را متهم کنند امر‬ ‫درستی نیست‪ ،‬چون رئیس مجلس بدون تصویب مجلس‬ ‫و نظر مجلس نم ی تواند شکایتی را از طرف مجلس ارسال‬ ‫کند‪ ».‬سخنگوی کمیسیون اصل ‪ 90‬معتقد بود که تجمیع‬ ‫شکایت ها در یک دادگاه و یک پرونده به نفع رئی س جمهور‬ ‫بوده‪ ،‬واال باید ایش��ان در دادگاه های مختل��ف در این زمینه‬ ‫حضور پی دا م ی کرد‪.‬‬ ‫قرار است شکایت از رئی س جمهور در شعبه ‪ 76‬دادگاه‬ ‫کیفری استان ته ران برگزار شود‪ .‬تاریخ برگزاری دادگاه پنجم‬ ‫اذر ‪ 1392‬حدود ش��ش ماه بعد تعیین ش��ده است‪ .‬طی یک‬ ‫سال گذشته شعبه ‪ 76‬از پرخبرترین شعب دادگاه های کشور‬ ‫بوده‪ .‬این شعبه که قاضی سیامک مدیرخ راسانی‪ ،‬ریاست ان‬ ‫را برعهده دارد طی یک سال گذشته به پرونده های مهمی از‬ ‫جمله اختالس از بیمه و استانداری‪ ،‬نقش سه نماینده مجلس‬ ‫در پرونده فساد سه هزار میلیاردی‪ ،‬قضات تعلی ق شده که ریزک‬ ‫و روزنامه های ش��رق و ای ران رس��یدگی کرده است‪ .‬حاال نیز‬ ‫پرونده شکایت از رئی س جمهور در ان مطرح شده است‪.‬‬ ‫در رابط��ه با ای��ن پرونده هفته گذش��ته س��خنگوی‬ ‫قوه قضائی��ه نی��ز اظهارنظر ک��رد و گف��ت ک��ه احضاریه‬ ‫رئی س جمهور بدون هماهنگی با مسئوالن قوه قضائیه ب رای‬ ‫ایشان ارسال شده‪ .‬البته او تاکید داشت این کار قاضی از جنبه‬ ‫حقوقی دارای توجیه اس��ت‪ ،‬اما در اعمال ان کج س��لیقگی‬ ‫صورت گرفته و م ی بایست شرایط حماسه سیاسی خلق شده‬ ‫توسط مردم در نظر گرفته م ی شد‪ .‬دادستان کل کشور گفت‪:‬‬ ‫«اینجانب در جری��ان موضوع نبوده ام و از روی س��ایت های‬ ‫خبری‪ ،‬چنین خبری را مش��اهده کرده ام‪ ،‬همچنین ریاست‬ ‫محترم قوه قضائیه در جریان نبوده اند که پس از پرس��ش از‬ ‫این موضوع مطلع شده اند‪ .‬همچنین رئیس کل دادگستری‬ ‫استان نیز در جریان این احضاریه نبوده اند‪ ،‬طبیعی است که‬ ‫ی حتما الزم بود با هماهنگی‪ ،‬زمان‬ ‫در مورد امری به این مهم ‬ ‫احضاریه تنظیم شود‪».‬‬ ‫محس��ن ی اژه ای اطمینان خاطر داد که به این موضوع‬ ‫رسیدگی کرده و در صورتی که تخلف یا سوء نیتی در انجام ان‬ ‫دیده شود با ان برخورد شود‪ .‬او همچنین تاکید کرد‪« :‬در این‬ ‫پرونده از ناحیه مجلس به عنوان یک شخص خاص شکایت‬ ‫نشده است؛ نه رئیس محترم مجلس شورای اسالمی شاکی‬ ‫خصوص��ی بوده اند و نه فرد خاصی ش��کایت داش��ته اند اما‬ ‫به عنوان شخصیت حقوقی هم کمیسیون اصل نود و هم از‬ ‫ترئیسه‪ ،‬شکایت ارسال شده است‪».‬‬ ‫سوی هیا ‬ ‫‪35‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫دادند‪ .‬به گفت��ه کارشناس��ان‪ ،‬این خود یکی از دالیل رش��د‬ ‫ب ی سابقه بازار بورس نیز بود‪.‬‬ ‫دکتر س��ی د احمد میرمطهری‪ ،‬اقتص��اددان و دبیرکل‬ ‫پیشین بورس در این باره م ی گوید‪« :‬وقتی فضای مطمئن در‬ ‫بازار به وجود اید مردم نوع پ س اندازهای خود را تغییر خواهند‬ ‫داد‪ ،‬اما روند تغییر تا زمانی است که فضای اطمینان در ان بازار‬ ‫وجود داشته باشد‪ ».‬او ش��اخ ص ها را در بازار سهام با حرکت‬ ‫مثبت ارزیابی کرده‪ ،‬اما معتقد اس��ت تغییر در س��ایر بازار ها‬ ‫همچون مسکن به س��رعت قابل مشاهده نخواهد بود‪ .‬این‬ ‫کار شناس اقتصادی در رابطه با پی ش بینی اینده اقتصادی نیز‬ ‫گفت‪« :‬به طور قطع روند کاهشی قیمت طال و سکه ادامه دار‬ ‫نخواهد بود و بس��تگی به ش��رایط و ب رنامه کالن اقتصادی‬ ‫کشور و دولت اتی دارد‪».‬‬ ‫با ش��روع این روند محمدباقر نوبخت به عنوان مشاور‬ ‫اقتصادی رئی س جمهور منتخب با حض��ور در برنامه پایش‬ ‫به تشریح مس��ائل اقتصادی دولت اینده پرداخت و با اعالم‬ ‫اینکه دو دهک از دهک های خان��وار از دریافت یارانه حذف‬ ‫خواهند شد تا به خانوارهای کم درامد بیشتر رسیدگی شود‪،‬‬ ‫جهت گیری اقتصادی دولت اعتدال را روشن کرد‪.‬‬ ‫نوبخت با اشاره به افراد کم درامد و حجم ‪ 3/5‬میلیونی‬ ‫بیکاران کش��ور گفت‪« :‬این افراد همان ‪ 45500‬تومان یارانه‬ ‫نقدی را مانند بقیه دریافت م ی کنند‪ .‬این در حالی است که افراد‬ ‫ثروتمند نیز به همان نسبت این مبلغ را دریافت م ی کنند‪ .‬در‬ ‫عین حال‪ ،‬باید گفت که این افراد ثروتمند نیازی به این یارانه‬ ‫نقدی ندارند‪ ،‬بلکه انها نیازمند امنیت سرمایه گذاری هستند‪.‬‬ ‫بر این اساس است که باید حتما عدالت را برقرار کنیم و این به‬ ‫معنای برقراری مساوات نیست‪».‬‬ ‫نوبخت گفت‪« :‬عدالت حکم م ی کند با همان چشم ی ‬ ‫که به افراد فاقد درامد نگاه م ی کنیم‪ ،‬به افراد غنی نگاه نکنیم‪.‬‬ ‫‪ 3/5‬میلیون نفر مذکور تنه��ا نیم درصد یک دهک جامعه را‬ ‫تش��کیل م ی دهند‪ ،‬بناب راین اگر به دو دهک ثروتمند یارانه‬ ‫نقدی ندهیم و این پرداخت به نوع دیگری باشد‪ ،‬یارانه نقدی‬ ‫‪ 3/5‬میلیون نفر بیکار چهار ب رابر خواهد شد؛ بناب راین با اجرای‬ ‫چنین ب رنامه ای عدالت بهتر برقرار م ی شود‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪3‬‬ ‫تبریک دنیا به روحانی‬ ‫ش��بکه های تلویزیونی و رس��انه های خب��ری جهان‬ ‫لحظاتی پس از کنف رانس خبری «محمد نجار» وزیر کشور‪،‬‬ ‫خبر اعالم نتایج پایانی انتخابات ریاس��ت جمهوری ای ران و‬ ‫پیروزی «حسن روحانی» به عنوان رئی س جمهور منتخب را‬ ‫در صدر اخبارشان قرار دادند‪.‬‬ ‫شبکه های ب ی ب ی سی‪ ،‬الجزیره‪ ،‬س ی ان ان‪ ،‬فران س ‪،۲۴‬‬ ‫راشاتودی‪ ،‬روسیا الیوم‪ ،‬اسکای نیوز و خبرگزاری های رویترز‪ ،‬‬ ‫اسوشیتدپرس و فرانسه از جمله اولین رسانه هایی بودند که‬ ‫در خبری فوری این رویداد را بازتاب دادند‪.‬‬ ‫خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داد که کاخ سفید در پی‬ ‫پیروزی حس��ن روحانی اعالم کرده ب رای تعامل مستقیم با‬ ‫ای ران درباره ب رنامه هسته ای امادگی دارد‪ .‬کاخ سفید افزوده بود‬ ‫که چنین تعاملی با هدف رسیدن به «یک راه حل دیپلماتیک‬ ‫که به نگران ی های جامعه بی ن المللی درباره برنامه هسته ای‬ ‫ای ران به طور کامل پاسخ دهد» انجام خواهد شد‪.‬‬ ‫روزنامه واشنگتن پس��ت از احترام امری��کا به انتخاب‬ ‫مردم ای ران خبر داد و کاخ سفید ان را نش��انه تمایل مردم به‬ ‫شکل بخشیدن به اینده خود دانست‪ .‬جی کارنی سخنگوی‬ ‫کاخ س��فید با گفتن تبریک مش��ارکت مردم ای ران‪ ،‬به تکرار‬ ‫ادعاهای همیشگی امریکا پرداخت‪.‬‬ ‫همچنین پس از اعالم نتایج‪ ،‬وزارت امور خارجه انگلیس‬ ‫با صدور بیانی ه ای از «حسن روحانی» رئی س جمهور منتخب‬ ‫مردم ای ران خواست تا «روابط سازنده ای» با جامعه بی ن الملل‬ ‫برقرار کند‪ .‬در این بیانیه‪ ،‬وزارت امور خارجه انگلیس از روحانی‬ ‫خواس��ته تا «رویکرد متفاوتی» را در این��ده در پیش بگیرد‪.‬‬ ‫انگلیس در این بیانیه به حجت االسالم و المسلمین حسن‬ ‫روحانی بابت پیروزی در انتخابات ریاس��ت جمهوری تبریک‬ ‫نگفت‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر کارل بیلد‪ ،‬وزیر امور خارجه س��وئد در‬ ‫صفحه ش��بکه اجتماعی توییتر اعالم کرد‪« :‬ما باید منتظر‬ ‫بمانیم تا ببینیم انتخاب حسن روحانی به عنوان رئی س جمهور‬ ‫جدید ای ران چه تغیی راتی را با خود به دنبال دارد‪ ».‬وی افزود‪« :‬ما‬ ‫نیازمند تعامل با ای ران هستیم‪».‬‬ ‫همچنی��ن وزارت خارجه فرانس��ه برگ��زاری انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری را به مردم ای ران تبریک گفت‪ .‬فرانسه در‬ ‫بیانیه خود ب رای همکاری با دولت اینده ای ران اعالم امادگی‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫فران س ‪ 24‬نیز در گزارشی از تمایل پایتخت کشورهای‬ ‫مختلف ب رای برق��راری روابط با ای ران بع��د از اعالم پیروزی‬ ‫روحانی خبر داد و نوش��ت‪« :‬به دنبال پیروزی حسن روحانی‬ ‫ش��اهد بروز عکس العمل های مثبت از چند کشور مختلف‬ ‫بودیم‪ ».‬در ادامه این گزارش امده بود‪« :‬در حال ی که طرفداران‬ ‫عکس های خبری‬ ‫محمود‬ ‫احمدی نژاد‬ ‫به دیدار‬ ‫رئیس جمهور‬ ‫منتخب رفت‬ ‫استاد جلیل شهناز‬ ‫درگذشت‬ ‫‪36‬‬ ‫حسن روحانی مشغول شادمانی در خیابان ها بودند‪ ،‬چند کشور‬ ‫جهان از تمایل خود ب رای برقراری رابطه ب��ا پیروز انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ای ران خبر دادند‪ .‬به محض انکه خبر پیروزی‬ ‫روحانی منتشر ش��د‪ ،‬طرفداران وی با تجمع در خیابان های‬ ‫پایتخت به برگزاری جشن و پایکوبی پرداختند‪».‬‬ ‫ی هاارتص معتقد‬ ‫در این میان اما روزنامه صهیونیست ‬ ‫بود‪« :‬ب رای دولت اس��رائیل‪ ،‬ای ران هیچ گاه تغییر نم ی کند‪».‬‬ ‫به نوش��ته این روزنامه‪ ،‬ای ران بع��د از انتخابات فرصت خروج‬ ‫دیپلماتی��ک از مش��کالت را دارد‪ ،‬ام��ا بنیامی��ن نتانیاهو‪،‬‬ ‫نخس ت وزیر و موشه یعلون‪ ،‬وزیر جنگ اسرائیل نظر متفاوتی‬ ‫دارند‪ .‬این روزنامه در ادامه به صحب ت های روزهای گذش��ته‬ ‫نتانیاهو در لهس��تان و یعل��ون در واش��نگتن در خصوص‬ ‫انتخابات ای ران و اینکه نتیجه ان تغییری در رفتار این کشور‬ ‫ایجاد نم ی کند‪ ،‬پرداخته است‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫واکنش جک استراو به روی کار امدن روحانی‬ ‫جک استرا‪ ،‬وزیر خارجه پیشین انگلیس که در جریان‬ ‫مذاکرات سعداباد به ته ران امده و با حسن روحانی پای میز‬ ‫مذاکره نشس��ته بود‪ ،‬پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان‬ ‫رئی س جمهور توس��ط م��ردم در یادداش��تی روی کار امدن‬ ‫رئی س جمه��ور جدید را امی��دی تازه ب رای ح��ل موضوعات‬ ‫منطقه ای دانست‪ .‬استرا که پیش از س��عداباد نیز مذاکرات‬ ‫متعددی را با روحانی داش��ته‪ ،‬در یادداش��تی ک��ه در روزنامه‬ ‫«دیل ی تلگراف» به چاپ رسید‪ ،‬به بررسی‪ ،‬توصیف مواضع و‬ ‫خصوصیات رفتاری روحانی پرداخته و نوشته‪« :‬وی ذاتا مودب‪،‬‬ ‫محترم و خوش مشرب است‪ .‬او در معامله هم کامال صریح‬ ‫و عملگراس��ت‪ ،‬اما در عین حال به شدت حامی منافع ای ران‪،‬‬ ‫مردمش و انقالب اسالمی است‪ ».‬او به ساختار نظام و حکومت‬ ‫در ای ران و سوابقی که روحانی در این ساختار دارد اشاره م ی کند‬ ‫و در این باره به صحب ت های «ریچارد دالتون» س��فیر سابق‬ ‫بریتانیا در ته ران که گفته بود «روحانی در سراس��ر صحنه‬ ‫سیاسی ای ران ارتباطاتی دارد»‪ ،‬استناد کرده است‪.‬‬ ‫وزیر خارجه اسبق بریتانیا سپس م ی نویسد‪« :‬انتخاب‬ ‫روحانی م ی تواند بهترین خبر در این چند سال ب رای اینده تمام‬ ‫منطقه‪ ،‬ای ران‪ ،‬اقتصادش‪ ،‬مساله هسته ای و همچنین موارد‬ ‫مربوط به سوریه‪ ،‬ع راق‪ ،‬اسرائیل و فلسطین باشد‪».‬‬ ‫استرا که پیش از این در خاط راتش محور شرارت خواندن‬ ‫ای ران توسط بوش را اشتباه فاجع ه باری خوانده بود‪ ،‬درباره دو‬ ‫خطر عمده نگاه غرب به انتخاب روحانی م ی نویس��د‪« :‬دو‬ ‫خطر وجود دارد؛ یکی اینکه فکر کنیم هیچ چیز تغییر نکرده و‬ ‫روحانی همان احمدی نژاد اما با لباسی بهتر است‪ .‬این مبنای‬ ‫اصلی صحب ت های جنگ طلبانه ای اس��ت ک��ه «بنیامین‬ ‫نتانیاهو» نخس ت وزیر اسرائیل در واکنش به پیروزی روحانی‬ ‫بیان کرده اس��ت‪ .‬چنین صحب ت هایی فکرنشده و نادرست‬ ‫هستند‪ ،‬اما خطر دوم این که تصور کنیم همه چیز تغییر کرده‬ ‫و انتظارات زیاد و فوری از روحانی داشته باشیم‪ .‬دولت ما باید‬ ‫به دنبال از سرگیری روابط کامل دیپلماتیک با ای ران باشد‪ ،‬اما‬ ‫باید این را هم در نظر داشته باشد که روحانی اوایل اگوست‬ ‫سمتش را تحویل م ی گیرد‪ .‬او باید کابینه ای تشکیل دهد و‬ ‫وزرایی برگزیند که مجلس انها را تائی��د کند‪ .‬او باید پیش از‬ ‫مذاکره با غرب‪ ،‬با رهبر و سپاه قدرتمند مذاکره کند‪ .‬در حالی‬ ‫که مذاکره کردن با وی نکته مثبت بزرگی است‪ ،‬باید در نظر‬ ‫داشت که او یک شیعه و یک ای رانی است و به شدت به اینها‬ ‫م ی بالد‪».‬‬ ‫‪5‬‬ ‫سلطه اعتدال‬ ‫غالمعلی حداد عادل‪:‬‬ ‫روسیاهی به زغال ماند‬ ‫مجله خبری‬ ‫حدادعادل هفته گذش�ته با بیان اینکه زمستان فتنه‬ ‫‪ ۸۸‬گذش�ت‪ ،‬اما روس�یاهی به زغال ماند‪ ،‬خب ر س�از شد‪.‬‬ ‫ح�داد در نطقش خط�اب ب�ه رئی س جمهور این�ده گفت‪:‬‬ ‫«رئی س جمهور محترم برگزیده را به مقابله با اشرافیت و‬ ‫وادادگی فرهنگی دعوت م ی کنیم‪».‬‬ ‫حدادعادل که خود از کاندیداهای ریاس�ت جمهوری‬ ‫بود حضور م�ردم در انتخابات را پاس�خ پرش�ور مردم به‬ ‫دعوت رهبری دانست و از اعتماد مردم به گفته رهبری که‬ ‫نظام اهل تقلب نیست‪ ،‬سخن گفت‪.‬‬ ‫دکت�ر حدادع�ادل ک�ه در میان�ه راه از کاندیدات�وری‬ ‫انصراف داده بود‪ ،‬ادامه م ی دهد‪« :‬ای�ن انتخابات با همان‬ ‫ش�ورای نگهبان و دول�ت و همان مجری انتخابات س�ال‬ ‫‪ ۸۸‬برگزار شد و تعداد ارایی که کسب شد تا انتخابات به‬ ‫مرحله دوم کشیده نشود در حدود ‪ ۳۵۰‬هزار رای از مجموع‬ ‫بی�ش از ‪ ۳۶‬میلی�ون رای ب�ود‪ ،‬فرام�وش نم ی کنیم این‬ ‫نظامی است که چهار س�ال پیش که اختالف ‪ ۱۱‬میلیون‬ ‫رای میان نفر اول و دوم انتخابات را اعالم کرد مظلومانه از‬ ‫سوی فتنه گران‪ ،‬متهم به تقلب شد و شیرینی انتخابات‬ ‫به کام ملت تلخ شد‪».‬‬ ‫ای�ن کاندی�دای جن�اح اصولگ�را در انتخاب�ات‬ ‫ریاس�ت جمهوری که در جری�ان مناظرات نی�ز از مواضع‬ ‫فرهنگی نظام با ق�درت دفاع م ی کرد‪ ،‬ادام�ه داد‪« :‬انتظار‬ ‫م�ردم ایران این اس�ت ک�ه در دول�ت اینده ب�ه مخالفان‬ ‫حکومت دینی و نظام و نظری ه پ�ردازان مخالف ان میدان‬ ‫عمل داده نشود‪».‬‬ ‫عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات مجلس توضیح‬ ‫داد ک�ه انتظار م�ی رود رئی س جمه�ور منتخب م�ردم در‬ ‫انتخاب و معرفی کابینه خود ذهن خود را معطوف به جریان‬ ‫سیاسی خاصی نکند و کسانی را به مجلس معرفی کند‬ ‫که در مبارزه با مفاسد اقتصادی اهتمام ویژه ای داشته اند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫علم الهدی‪ ،‬امام جمعه مشهد که به صراحت از سعید‬ ‫جلیلی در انتخابات ریاس��ت جمهوری گذشته حمایت کرده‬ ‫بود در اظهارنظری پ��س از اعالم نتایج انتخاب��ات نتیجه را‬ ‫پیروزی «اعتدال» بیان کرد‪ ،‬نه سلطه «اصالح طلبان»‪ .‬البته‬ ‫او این موضوع را منوط به روش و عملکرد روحانی دانست که‬ ‫ایا به اصالح طلبان اجازه تسلط بر کش��ور خواهد داد یا نه‪ .‬او‬ ‫م ی گوید‪« :‬به هر حال رای مردم به اصالح طلبان نبود‪ ،‬بلکه‬ ‫به اعتدال بود‪».‬‬ ‫به اعتقاد وی ب رای پیروزی اصولگراها اگر ائتالفی هم‬ ‫به وجود م ی امد باز هم فایده ای نداشت‪ ،‬چرا که مجموع ارای‬ ‫انها زیر ‪ 50‬درصد بود‪ .‬خطیب جمعه مشهد در ادامه با اشاره به‬ ‫مواضع وزارت خارجه انگلیس و فرانسه مبنی بر تعامل با دولت‬ ‫جدید ای ران‪ ،‬م ی گوید‪« :‬انها باتوجه به عن��وان اعتدال خیال‬ ‫کردند که جریان منعطفی در جریان مدیریت کشور به وجود‬ ‫امده است‪ .‬جریان های استعمارگر و استعماری دنیا همیشه‬ ‫به دنبال جریان منعطف هس��تند؛ به وی��ژه در محی ط های‬ ‫انقالبی‪ ،‬تا این جریان ها را ابزار نفوذ خود در جامعه قرار دهند‪».‬‬ ‫ایت اهلل علم الهدی یک هفته پی��ش از انتخابات نیز‬ ‫در نماز جمعه مش��هد نظری متف��اوت در م��ورد افرادی که‬ ‫در انتخابات ش��رکت نم ی کنند‪ ،‬داده ب��ود؛ نظری که پس از‬ ‫برگزاری انتخابات از س��وی روزنامه جمهوری اس�لامی که‬ ‫مواضعی نزدیک به ایت اهلل هاشمی و روحانی دارند نقد شد‪.‬‬ ‫چهره‬ ‫شادی مردم پس‬ ‫از صعود تیم ملی‬ ‫به جام جهانی‬ ‫اولین کنفرانس‬ ‫خبری رئیس جمهور‬ ‫منتخب برگزار شد‬ ‫‪37‬‬ ‫علم الهدی گفته بود‪« :‬هر کسی در انتخابات شرکت نکند به‬ ‫جهنم رفتنش قطعی است‪ ».‬و در ادامه از مردم خواسته بود‬ ‫که مراقب باشند تا دین خدا را دست کسی ندهند که به دنبال‬ ‫مطرب و مطرب بازی باشد‪.‬‬ ‫روزنامه جمهوری اسالمی نیز با اش��اره به امار سیزده‬ ‫میلیون و هفتصد هزار نفری که در انتخابات شرکت نکردن ‏د‬ ‫از وی خواسته بود که تکلیف انها را روشن کند که به جهنم‬ ‫خواهند رفت یا نه؟‬ ‫این روزنامه م ی نویسد‪« :‬الزم م ی دانم توجه ایشان را به‬ ‫این نکته جلب نماییم که از نظر اسالم‪ ،‬افراد به خاطر کوتاهی‬ ‫در انجام یک وظیفه شرعی به جهنم نم ی روند‪ ،‬هر چند باید‬ ‫به انها تذکر داده ش��ود در انجام وظیفه خود کوش��ا باشند‪.‬‬ ‫اس�لام را فقط درصورتی که با زبان صحیح معرفی نماییم‬ ‫موفق خواهیم بود؛ زبانی که مثبت اس��ت و مردم را به انجام‬ ‫وظایفشان تشویق م ی کند‪».‬‬ ‫‪6‬‬ ‫در امریکا در بر همان پاشنه می چرخد‬ ‫پس از انکه حس��ن روحانی در اولین کنف رانس خبری‬ ‫چهره‬ ‫خود رابطه با امریکا را منوط به اجرای پی ش شرط ها و از موضع‬ ‫ب رابر دانست‪ ،‬سخنگوی وزارت خارجه امریکا به ان پاسخ گفت‪.‬‬ ‫رئی س جمهور منتخب در این ب��اره گفته بود‪« :‬رابطه ای ران با‬ ‫امریکا مس��اله پیچیده و دشواری است‪ ،‬س��اده نیست‪ .‬زخم‬ ‫کهنه ای وجود دارد که باید درمان شود‪ .‬دنبال افزایش تنش‬ ‫نخواهیم بود‪ .‬عقل سلیم هم حکم می کند دولت و کشور به‬ ‫فکر اینده باشند و ترمیم گذشته‪ .‬هرگونه سخن گفتن با امریکا‬ ‫باید بر مبنای منافع و احترام متقابل و از موضع ب رابر باشد‪ ،‬اما‬ ‫امریکا باید تصریح کنند که در امور داخلی ای ران هرگز مداخله‬ ‫نخواهند کرد‪ ،‬ثانیا تمام حقوق حقه ای ران مانند هسته ای را به‬ ‫رسمیت بشناسند و سیاست های یکجانب ه گرایی و زورمدارانه‬ ‫نسبت به ای ران را کنار بگذارند‪ ،‬در این شرایط زمینه متفاوت‬ ‫م ی شود اما همه باید بدانند که دولت اینده از حقوق حقه ملت‬ ‫ای ران هرگز کوتاه نخواهد امد‪ .‬اماده ایم تنش ها کاهش یابد‪».‬‬ ‫فارسیزبان وزارت خارجه امریکا نیز در‬ ‫ ‬ ‫الن ای ر‪ ،‬سخنگوی‬ ‫پاسخ گفته بود‪« :‬در صورتی که ای ران به وظایف و تعهداتش‬ ‫درباره ب رنامه هسته ای اش عمل کند‪ ،‬ما را شریک خوبی خ واهد‬ ‫یافت‪ .‬همان طور که اقای اوباما به کرات گفته اند امریکا اماده‬ ‫‪7‬‬ ‫اشتون در منطقه‬ ‫مجله خبری‬ ‫کاترین اشتون‪ ،‬مسئول سیاست خارجی اتحادیه‬ ‫اروپا هفته گذشته سفری به منطقه خاورمیانه داشت و‬ ‫در این سفر از کشورهای مختلف از جمله لبنان‪ ،‬ترکیه‪،‬‬ ‫اردن‪ ،‬ع�راق و پاکس�تان دیدار ک�رد و ب�ا مقامات این‬ ‫کشورها در رابطه با مسائل مختلف داخلی و بی ن المللی‬ ‫گفت وگو ک�رد‪ .‬البته ب ه ط�ور طبیعی وقت�ی که بحث‬ ‫مس�ائل منطقه ای مطرح م ی ش�ود ایران از محورهای‬ ‫مهم گفت وگو خواهد بود‪.‬‬ ‫او که پیش از انتخابات در یک دیدار غیرمنتظره‬ ‫در اس�تانبول با جلیلی گفت وگو کرده ب�ود پس از این‬ ‫دیدار گفته ب�ود که باتوجه به اینک�ه جلیلی کاندیدای‬ ‫ریاس�ت جمهوری اس�ت بای�د منتظ�ر اعلام نتایج‬ ‫انتخابات ماند و بهترین زمان ب�رای دور بعد گفت وگو‬ ‫پس از انتخابات است‪ .‬اشتون به عالوه یاداور شده بود‪:‬‬ ‫«باتوجه به اینکه چه کس�ی انتخاب م ی ش�ود ممکن‬ ‫است تفاوت هایی در ادامه مذاکرات وجود داشته باشد‪».‬‬ ‫با این همه اشتون پس از انتخاب حسن روحانی‬ ‫گفت که اتحادیه اروپا مصمم به همکاری با ایران است‬ ‫و در بیانی ه ای که صادر کرده بود‪ ،‬نوشت‪« :‬من همچنان‬ ‫قاطعانه ب�ه کارکردن ب�ا رئی س جمهور جدی�د ایران در‬ ‫جهت حل یک راه حل دیپلماتیک س�ریع برای مساله‬ ‫هس�ته ای متعهدم‪ ».‬او همچنی�ن در بغ�داد این گونه‬ ‫موضع گیری ک�رد‪« :‬اکنون م�ا منتظر اس�تقرار دولت‬ ‫جدید در ایران هستیم و من به کار خود در درخواست‬ ‫از ای�ران برای هم�کاری نزدیک با م�ن و اتحادیه اروپا‬ ‫برای اعتماد سازی در خصوص پرونده هسته ای ادامه‬ ‫م ی دهم‪ ».‬هوش�یار زیباری‪ ،‬وزیرخارجه عراق نیز گفت‬ ‫که در دیدارش ب�ا کاترین اش�تون در خصوص اوضاع‬ ‫ایران به وی�ژه بعد از انتخاب حس�ن روحانی ب ه عنوان‬ ‫رئی س جمهور ایران گفت وگو کرده است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪38‬‬ ‫مذاکره با ای ران است‪ ».‬البته او یک روز پیش از ان در تلویزیون‬ ‫فارس��ی صدای امریکا تاکید داش��ت که سیاس��ت امریکا‬ ‫همچنان برپایه فشار و مذاکره استوار خواهد بود‪.‬‬ ‫الن ایر که ب��ا رادیو فردا گفت وگو م ی کرد در پاس��خ به‬ ‫حسن روحانی که از امریکا خواسته بود برپایه معاهده الجزایر‬ ‫در امور داخلی ای ران مداخله نکند‪ ،‬گفت‪« :‬ما نباید فراموش‬ ‫کنیم که در مورد پرونده هس��ته ای و به ط��ور کلی در مورد‬ ‫مسائل راهبردی تصمیم گیرنده اصلی و سیاستگذار نهایی‬ ‫خود مقام رهبری است و نه رئی س جمهوری ای ران‪ .‬ما باید فکر‬ ‫کنیم شرط گذاری راجع به مذاکرات در مورد روابط دو سویه ما‬ ‫راه به جایی نم ی برد‪ .‬ما اماده ایم با ای ران وارد مذاکره شویم بر‬ ‫مبنای حس��ن نیت‪ ،‬جدیت و احترام متقابل و خارج از این ما‬ ‫در امور داخلی ای ران اصال دخالت نم ی کنیم و فقط خواستار‬ ‫انیم ‪ -‬ما یعنی نه تنها امریکا بلکه جامعه جهانی خواستار ان‬ ‫است – که ای ران به تعهدات بی ن الملل ی اش عمل کند؛ چه در‬ ‫مورد تعهدات هسته ای و چه در مورد حقوق بشر‪ ».‬ب راساس‬ ‫گفته های مقامات امریکایی م ی توان این طور استنباط کرد‬ ‫که انها قصد ندارند تا ب رای اعتمادسازی گام مثبتی بردارند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر ای ران نیز ان طور که حسن روحانی م ی گوید قصد‬ ‫ندارد هرگز از منافع خود کوتاه بیاید‪.‬‬ ‫ساماندهی پایداری برای چهارسال بعد‬ ‫پ��س از انک��ه کاندی��دای اصلح جبه��ه پای��داری و‬ ‫ایت اهلل مصباح در روزهای پایانی و پیش از اعالم اسامی تایید‬ ‫صالحی ت شدگان از سوی شوران نگهبان اعالم انصراف کرد‏‪،‬‬ ‫رهبر معنوی این جبهه از سعید جلیلی حمایت و تالش کرد‬ ‫تا نیروهای پیرو خود را به رای دادن به او تشویق و ترغیب کند‪.‬‬ ‫با این وجود پس از اع�لام نتایج درباره می��زان تاثیر و‬ ‫تالش ها ب رای رای اوردن جلیلی گف��ت‪« :‬تاثیر یعنی اینکه‬ ‫فردی ب��ا کمترین امکانات‪ ،‎‬رایی مش��ابه ان ک��ه میلیاردها‬ ‫خرج کرده بیاورد‪».‬‬ ‫او همچنین به پیروان خود گفت ک��ه ب رای پیروزی‪ ،‬از‬ ‫االن باید ب رای چهار سال بعد به فکر باشند و ب رنامه ریزی کنند‪.‬‬ ‫پاسخ های دیپلماتیک‬ ‫اولیننشستخبریروحانی‬ ‫هفته گذشته اولین نشست خبری رئی س جمهور‬ ‫منتخب م��ردم ب��ا رس��انه های گروهی برگزار ش��د‪.‬‬ ‫رئی س جمهور منتخب در این جلسه به تشریح مواضع‬ ‫اقتصادی‪ ،‬سیاس��ت خارجی و اجتماعی خود پرداخت و‬ ‫به سواالت خبرنگاران پاسخ داد‪ .‬این جلسه همچنین‬ ‫با حاش��ی ه هایی همچون حضور محم��د نهاوندیان‪،‬‬ ‫برنامه ریز اقتصادی عل ی اکبر والیتی از رقبای روحانی‬ ‫در انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری و تالش‬ ‫یک فرد ب رای بر هم زدن این نشست همراه بود‪.‬‬ ‫در این نشست که در مرکز تحقیقات استراتژیک‬ ‫مجمع تش��خیص مصلحت برگزار ش��د چهره هایی‬ ‫نظی��ر محمدرضا نعم��ت زاده‪ ،‬محمد باق��ر نوبخت‪،‬‬ ‫محمد نهاوندیان‪ ،‬محمود واعظی‪ ،‬حجت االسالم علی‬ ‫عسگری‪ ،‬محمد س��لطان ی فر‪ ،‬عبدالحسین مختاباد‪،‬‬ ‫یاسر هاش��می‪ ،‬حس��ین فریدون‪ ،‬محمد رضا صادق‪،‬‬ ‫یداهلل خانجانی و فرزند محس ن هاشمی حضور داشتند‪.‬‬ ‫حضور فرزندان ایت اهلل هاش��می در ردیف جلوی این‬ ‫مراسم بیش از س��ایرین جلب توجه م ی کرد‪ .‬همزمان‬ ‫جمع کثیری از رس��انه های گروه��ی داخلی و خارجی‬ ‫ی کارکنان‬ ‫خب رنگار عنوان کرد که شنیده ام م ی خواهید تمام ‬ ‫و مدی ران دولت فعلی را درو کنید!» که روحانی در پاسخ به‬ ‫این خبرنگار نابینا گفت‪« :‬ما داس نداریم که بخواهیم درو‬ ‫کنیم ما کلید داریم‪ ،‬البته اگر کسی اتوبوسی امده و بلیت‬ ‫نداشته باشد این مشکل خود اوست‪».‬‬ ‫در این نشست خبری روحانی در پاسخ به درخواست‬ ‫خبرنگاران اصالح طلب ب��رای بازگش��ایی انجمن صنفی‬ ‫روزنامه ن��گاران گفت‪« :‬معتق��دم نه تنه��ا انجمن صنفی‬ ‫بلکه ه��ر انجمنی در چارچ��وب قانون باید فعال باش��د‪».‬‬ ‫این سخن روحانی با واکنش برخی از خبرنگاران و تشویق‬ ‫انان مواجه شد‪ ».‬خبرنگاری در ادامه این مراسم از روحانی‬ ‫پرس��ید که ایا دولت ائتالفی تش��کیل خواهید داد که وی‬ ‫مجله خبری‬ ‫و اعضای س��تاد انتخاباتی روحانی در ت��االر افتاب حضور‬ ‫داش��تند و ازدحام جمعیت باعث تا اکثر خبرنگاران و برخی‬ ‫از اعضای س��تاد انتخاباتی روحانی به صورت ایستاده این‬ ‫مراسم را دنبال کنند‪ .‬در ابتدای این مراسم زمان ی نیا‪ ،‬عضو‬ ‫تیم سابق مذاکره کننده هسته ای و مجری ب رنامه با قدردانی‬ ‫از اعتماد مردم به گفتمان اعت��دال و رایی که به بیان کننده‬ ‫این گفتمان در انتخابات داده شد رسانه ها را تا پایان دولت‬ ‫یازدهم دوس��ت‪ ،‬همراه و ناظر دول��ت خواند‪.‬یکی از نکات‬ ‫کلی��دی و مهم ی که روحان��ی در خ�لال گفت وگویش با‬ ‫خب رنگاران بر او تاکید داشت این بود که دولت وی اسالمیت‪،‬‬ ‫ای رانیت و والیت فقیه را همزم��ان در تصمیمات و اقدامات‬ ‫خود مورد توجه خواهد داشت‪ .‬نکته این سخن روحانی این‬ ‫بود که پی ش تر یکی از یاران دولت تنها از لفظ اسالمیت و‬ ‫ای رانیت در س��خنان خود ب رای تصمیماتش ن��ام برده بود‪.‬‬ ‫حجت االسالم روحانی که پی ش تر و تا سال ‪ ۸۴‬مذاکره کننده‬ ‫ارشد کشورمان با غرب بود و مسئولیت دبیری شورای عالی‬ ‫امنیت ملی را برعهده داشت‪ ،‬در پاس��خ به سوال خبرنگار‬ ‫فرانسوی درباره احتمال تعلیق مجدد تاسیسات هسته ای‬ ‫باتوجه به انتخاب وی به عنوان رئی س جمهور منتخب ای ران‬ ‫گفت‪« :‬ان زمان گذشت‪».‬‬ ‫یکی از نکات حاش��ی ه ای و قابل توجه اولین نشست‬ ‫خبری رئی س جمهور منتخ��ب این بود که ی��ک خبرنگار‬ ‫نابینای احمدی نژادی در این مراسم حضور یافت و عنوان‬ ‫کرد که «من احمدی نژادی هستم‪ ،‬اما امادگی همکاری با‬ ‫شما را ب رای تحقق اهداف بلند جمهوری اسالمی دارم‪ ».‬این‬ ‫«تنها رخداد تازه ای که این روزه��ا‪ ،‬با انتخاب اقای‬ ‫روحانی اتفاق افتاده‪ -‬و اتفاق مهمی نیز هست‪ -‬جابه جایی‬ ‫مسئولیت امور اجرایی کش��ور از یک سلیقه سیاسی به‬ ‫سلیقه سیاس��ی دیگری در چارچوب و بستر تعریف شده‬ ‫نظام اس��ت‪ ».‬این مهمترین بخش از س��رمقاله حسین‬ ‫شریعتمداری بود که هفته گذشته پس از انتخاب حسن‬ ‫روحانی به عنوان رئی س جمهور نوش��ت‪ .‬ش��ریعتمداری‬ ‫در این مقاله با اتکا به س��خنان رهبری معتقد اس��ت که‬ ‫حلقه مدیریت درون نظام بس��ته نیست و مردم ب رای حل‬ ‫مشکالت اقتصادی خود نگاه به بیرون از نظام ندارند‪ .‬او‬ ‫یاداور م ی شود‪ « :‬تعیین سیاست های کلی و کالن نظام‬ ‫مطابق اصل ‪ ۱۱۰‬قانون اساسی از اختیارات رهبری است‪.‬‬ ‫بناب راین برخالف هیاهوی دشمنان بیرونی و دنباله های‬ ‫داخلی انها‪ ،‬با انتخاب اقای دکتر روحانی‪ ،‬سیاس��ت های‬ ‫کالن نظام تغییری نکرده و نخواهد کرد‪ ».‬مدیرمسئول‬ ‫کیهان که در مقاالت متعدد مواضع هاشمی و خاتمی را‬ ‫مورد انتقاد قرار داده بود‪ ،‬در رابطه با حمایت اصالح طلبان‬ ‫از روحانی معتقد اس��ت که برخالف انچه انها م ی گویند‬ ‫روحانی وامدار اصالح طلبان نیست‪ ،‬بلکه این اصالح طلبان‬ ‫هستند که به ایشان مدیون هستند‪ .‬سرمقاله نویس کیهان‬ ‫در ادامه م ی نویسد‪« :‬به اعتقاد نگارنده که با شواهد قابل‬ ‫ارائه فراوانی نیز همراه است‪ ،‬ارای اقای دکتر روحانی قبل‬ ‫از انکه خاس��تگاه گروهی و حزبی داشته باشد‪ ،‬خاستگاه‬ ‫مردمی داشته‪ ».‬شریعتمداری همچنین روحانی را فردی‬ ‫م ی داند که برخالف موسوی‪ ،‬کروبی و خاتمی به گروه ها و‬ ‫جریانات اپوزیسیون خارجی هیچ روی خوشی نشان نداده و‬ ‫این «جرثومه های فساد و تباهی» را با تاکید بر اموزه های‬ ‫انقالب در مناظره ها از خود طرد کرده است‪g .‬‬ ‫روزنامه اعتماد هفته گذشته از درخواست جمع زیادی‬ ‫از نیروهای سیاسی ب رای تشکیل یک حزب فراگیر توسط‬ ‫هاشم ی رفسنجانی خبر داد و نوشت‪« :‬پیروزی حسن روحانی‬ ‫در انتخابات چیزی جز پیوند نیروهای انقالبی‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫و بدنه اجتماعی هوادار هاشم ی رفسنجانی و اصالحات نبوده‬ ‫است‪ ،‬بر همین اساس چگونگی ادامه همکاری این نیروهای‬ ‫انقالبی و سیاسی با بدنه اجتماعی به نظر م ی رسد که یکی‬ ‫از مهم ترین ضرورت های پیش روی مدی��ران اصلی تفکر‬ ‫اعتدالی‪ -‬اصالح طلبی خواهد بود‪».‬‬ ‫به نوشته اعتماد؛ اسحاق جهانگیری‪ ،‬مجید انصاری‪،‬‬ ‫علی مطهری‪ ،‬رسول منتجب نیا‪ ،‬صادق زیباکالم و سیدرضا‬ ‫اکرم��ی معتقدند که ای��ت اهلل هاشم ی رفس��نجانی پس از‬ ‫انتخابات به موقعیتی ممتاز و ویژه دس��ت یافته و م ی تواند‬ ‫مرکز ثقل فعالی ت های تشکیالتی و سیاسی میان نیروهای‬ ‫انقالب و اصالح طلبان باش��د ‪ .‬علی مطهری‪ ،‬نماینده مردم‬ ‫ته ران در مجلس نیز در گفت وگو با اعتماد پیروزی گفتمان‬ ‫اعتدال ب��ر افراط ی گری را محصول هم��کاری اصولگرایان‬ ‫معتدل و اصالح طلب��ان معتدل دانس��ت و گفت‪« :‬ایت اهلل‬ ‫هاشم ی رفسنجانی از مظاهر اعتدال سرنوشت ساز است و به‬ ‫نیروهای سیاسی ناراضی از وضع موجود پیشنهاد م ی کنم‬ ‫که محور تجمیع خود را ایت اهلل هاش��می رفسنجانی قرار‬ ‫دهند‪ ».‬صادق زیباکالم‪ ،‬استاد علوم سیاسی دانشگاه ته ران‬ ‫نیز معتقد است‪« :‬اقای هاشمی م ی تواند نخ تسبیح نیروهای‬ ‫اصولگرا و اصالح طلب باشد‪ .‬هاشم ی رفسنجانی ب رای انتقال‬ ‫تجربیات خود به نس��ل جدید و ایفای نق��ش محوری خود‬ ‫میان نیروهای اعتدالی اصالح طلب و اصولگرا بهتر است به‬ ‫جای تشکیل یک حزب سیاسی به صورت هیاتی‪ ،‬اقدام به‬ ‫عملیاتی کردن این ضرورت مهم کند‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫نکته ای که سعید جلیلی نیز پس از مشخص شدن نتیجه‬ ‫انتخابات در جم��ع هوادارانش بر ان تاکید داش��ت‪ .‬او نیز به‬ ‫هوادارانش تاکید کرد که مایوس نش��وند و ب رای ادامه مسیر‬ ‫ب رای چهارسال اینده تالش کنند‪.‬‬ ‫ایت اهلل مصباح در رابطه با این موض��وع که چرا رهبر‬ ‫انقالب درب��اره فرد اصل��ح اظهارنظر نم ی کنن��د؟ م ی گوید‪:‬‬ ‫«هرچند عنوان اولی این است که معرفی کامل شاخ ص های‬ ‫نامزد اصلح‪ ،‬توسط ایشان ب رای جامعه مفیدتر خواهد بود‪ ،‬اما با‬ ‫چنین کاری نظام متهم خواهد شد که این انتخابات مهندسی‬ ‫شده و فرمایشی است‪ ».‬او همچنین تاکید م ی کند‪« :‬امروز چه‬ ‫ما بخواهیم و چه نخواهیم دموکراتیک بودن انتخابات یک‬ ‫اصل تلقی شده است و هر قدر دشمنان بتوانند ان را خدشه دار‬ ‫کنند‪ ،‬ارزش سیاسی انتخابات را کمرنگ کرده اند‪».‬‬ ‫او همچنین به کس��انی که در انتخابات اخیر فعالیت‬ ‫کردند توصیه م ی کند که به نتیجه حاصل شده فکر نکنند‪،‬‬ ‫یزند و تنها ب راساس تکلیفی که عقل و‬ ‫چرا که ان را خدا رقم م ‬ ‫شرع بر ان حکم کرده عمل کنند‪ .‬وی خطاب به انها م ی گوید‪:‬‬ ‫«اگر مثل برخی به خاطر پول‪ ،‬رودربایستی یا گرفتن پست‬ ‫رای ندادیم‪ ،‬ولو زحمت کشیدیم‪ ،‬ب ی خ وابی کشیدیم‪ ،‬تهمت ها‬ ‫را تحمل کردیم و فحش ها را ش��نیدیم باید ش��اکر خداوند‬ ‫باشیم‪ ».‬س��پس اینگونه توصیه م ی کند‪« :‬اگر از حاال ب رای‬ ‫چهار سال بعد فکر کنیم تاثیر ان چندین ب رابر خواهد شد‪».‬‬ ‫رهب��ر معنوی جبه��ه پایداری در پاس��خ به کس��انی‬ ‫ک��ه هواداران��ش را افراط��ی م ی خواندند‪ ،‬م ی گوی��د‪« :‬این‬ ‫عافی ت طلبان و راحت طلبان هس��تند که نسبت افراط گری‬ ‫را به عده ای م ی دهند‪ ».‬ایشان پیش از انتخابات درباره اعتدال‬ ‫و تندروی گفته بود‪« :‬از تفکر برخی افراد این طور اس��تنباط‬ ‫م ی شود که اگر در ب رابر امریکا دست بلند کنیم اعتدال داریم و‬ ‫اگر این کار را نکنیم تندرو هستیم‪ ».‬همچنین عافی ت طلبان‬ ‫و راحت طلبان را کسانی توصیف کرده بود که از شعار مرگ‬ ‫برامریکا خوششان نم ی ایند و «عالقه ش��ان به دنیا‪ ،‬راحتی‬ ‫و خوشگذرانی اس��ت و م ی خواهند ارام باش��ند و بخورند و‬ ‫بچرند‪g ».‬‬ ‫در پاس��خ گفت‪« :‬حضور اصالح طلب��ان‪ ،‬ائتالف گرایان و‬ ‫اصولگرایان در دولت بنده قطعی خواهد بود‪ ،‬اما این دولت‬ ‫قطعا ائتالفی نیست بلکه دولتی فراجناحی است‪ ».‬در ادامه‬ ‫این نشس��ت خبرنگار شبکه ان ب ی س��ی امریکا با اشاره به‬ ‫پیام تبریک وزیر امورخارجه این کش��ور به روحانی و مردم‬ ‫ای ران گفت که ایا ش��ما خواس��تار برقراری رابطه با امریکا‬ ‫هس��تید که رئی س جمهور منتخب مردم پاس��خ داد‪« :‬در‬ ‫روابط دو کش��ور ای ران و امریکا زخم کهنه ای وجود دارد اما‬ ‫معتقدم اگر م ی خواهند روابطی شکل بگیرد باید بر مبنای‬ ‫منافع مشترک و خواسته های بحق دو کشور باشد‪ ».‬در این‬ ‫نشس��ت برخی از خبرنگاران به دلیل نداشتن فرصت ب رای‬ ‫پرسیدن سوالشان از مجریان برنامه گالیه داشتند تا جایی‬ ‫که یکی از خبرنگاران حاضر در این مراس��م با فریاد بلند از‬ ‫روحانی پرسید که برنامه ش��ما ب رای زنان چیست؟ یکی از‬ ‫سواالت دیگر خبرنگاران اصالح طلب حاضر در این مراسم‬ ‫این بود که برنامه دولت یازدهم ب رای زندانیان امنیتی سال‬ ‫‪ ۸۸‬چیست که روحانی در پاسخ به این سوال مردم را عامل‬ ‫تعیی ن کننده و سرنوشت ساز در این خصوص خواند‪ .‬پیش‬ ‫از ترک نشست خبری از س��وی روحانی فردی با سر دادن‬ ‫شعار‪ ،‬قصد بر هم زدن جلسه را داشت‪ .‬اما روحانی جلسه را‬ ‫ترک کرد‪ .‬این فرد که خود را خبرنگار یک مجله پتروشیم ی ‬ ‫معرفی کرده بود ب��ا واکنش خبرنگاران مواجه ش��د‏‪ .‬گفته‬ ‫م ی شد که او منتسب به جریانی اس��ت که کاندیدایش در‬ ‫انتخابات با ردصالحیت ش��ورای نگهب��ان از گردونه خارج‬ ‫شد‪g .‬‬ ‫‪39‬‬ ‫رئیسجمهوراعتدال‬ ‫نقدونظر‬ ‫انتخاباتریاست جمهوری‬ ‫یازدهم‪،‬صحنهشکستتفکر‬ ‫تمامی ت خواهیبود‬ ‫نـقدونظر‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫شکافی که به بهترین شکل پُر شد‬ ‫انتخابات ‪ 92‬را باید به عنوان زمینه ساز وحدت نیروهای سیاسی مورد توجه‬ ‫قرار دهیم و نباید این بهار را تبدیل به خزان کنیم‬ ‫‪1‬‬ ‫عباس عبدی‪ /‬تحلیلگر سیاسی‬ ‫شاید کمتر کسی از دوستان اصالح طلب به این انتخابات‬ ‫چشم امید داش��ت و همواره بر مدار ناامیدی قرار داشتند و‬ ‫فقط تعدادی از دوس��تان نگاه امیدوارانه داشتند‪ ،‬ولی برخی‬ ‫از جمله بنده امیدی داش��تیم و معتقد به زمینه سازی ب رای‬ ‫مشارکت موثر بودیم و بناب راین بنده معتقد بودم که به جای‬ ‫نامزد حداکثری که م ی تواند واجد معنای رفتاری غی رانتخاباتی‬ ‫تلقی شود‪ ،‬بهتر است که نامزد خود را ب ر اساس عرف عقالی‬ ‫‪40‬‬ ‫اصالح طلب تعیین کرد و اطمینان داشت که نظام هم پاسخ‬ ‫مناس��ب را خواهد داد‪ .‬علت این اطمین��ان از این جهت بود‬ ‫که م ی دیدیم حکومت و جامعه ما در یک دوراهی تاریخی‬ ‫ی قرار گرفته و مس��یر بق��ا همراه با‬ ‫میان بق��ا و تزلزل دائم ‬ ‫عزت و احترام‪ ،‬از انجام یک انتخابات ب ی مش��کل م ی گذرد؛‬ ‫انتخاباتی که بتواند رضایت خاطر همه نیروهای سیاس��ی‬ ‫را جلب کند‪ .‬انتخاباتی که روز پس از رای گیری شادی را به‬ ‫میان مردم بیاورد و بازندگان نتیجه نیز از ان دلخور و ناراحت‬ ‫نباشند‪ .‬انتخاباتی که نتیجه ان مورد پذیرش همگان باشد‬ ‫و پس از اعالم ان چون اب بر اتش رقابت ها پاشیده شود‪ ،‬نه‬ ‫اینکه بنزین بر ان افزون گردد! ب رای من اصل وجودی چنین‬ ‫انتخاباتی مهم تر از هر چیز دیگری از جمله می زان مشارکت‬ ‫یا فرد پیروز بود‪ .‬ما همیشه انتخابات با مشارکت باال و حتی‬ ‫پیروزی افراد اصالح طلب داش��ته ایم‪ ،‬ولی گرهی از کارمان‬ ‫گشوده نشده است‪ ،‬زی را به نهاد انتخابات اطمینان نداشتیم و‬ ‫ان را ابزار تلقی م ی کردیم‪ .‬به همین دلیل پس از ردصالحیت‬ ‫اقای هاشمی نیز ذره ای از اعتماد من به این انتخابات کاسته‬ ‫نش��د‪ .‬جذابیت این انتخابات در عدم قطعیت نتیجه نهایی‬ ‫ان نیز بود‪ .‬انتخاباتی که کوچکترین اعتراضی به ان نشد و‬ ‫ی برگزار ش��د و همه پس از ان نفس راحتی کشیدند‬ ‫به ارام ‬ ‫و به یکدیگر تبریک گفتند و حتی در میان اصولگرایان نیز‬ ‫افراد زیادی را م ی دانیم که چه به طور اشکار یا به طور ضمنی‬ ‫رضایت خود را از نتیجه به دست امده اب راز داشته اند‪ .‬چنین‬ ‫انتخاباتی بزرگترین ابزار دفاعی کشور در ب رابر دیگران و نیز‬ ‫مطلوب ترین زمینه ب رای اتخاذ سیاس��ت های مناسب ب رای‬ ‫پیشرفت کشور اس��ت‪ .‬به نظر بنده این انتخابات به دالیل‬ ‫متعدد س��رامد همه انتخابات جمهوری اسالمی ای ران بوده‬ ‫است‪ ،‬زی را بیش از هر مورد دیگری به مفهوم واقعی انتخاب‬ ‫نزدیک است‪.‬‬ ‫چرا همه نیروها حتی برخی از نامزدهای انتخاباتی هم‬ ‫از این نتیجه اس��تقبال کردند؟ به نظر م ی رسد که اتفاقات‬ ‫س��ال ‪ ،88‬فارغ از اینکه ماهیت رویدادهای ان انتخابات چه‬ ‫بود و چرا ان وضع پیش امد‪ ،‬ضربه بزرگی به وحدت و ثبات‬ ‫سیاسی کشور بود‪ .‬صادقانه باید گفت که دو طرف ماجرا در‬ ‫این جریان مسئول بودند‪ ،‬هرکدام از منظری خاص‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر در این چهار سال اتفاقات داخلی و خارجی دیگری هم‬ ‫ب رای ما پیش امد که به عقیده بن��ده تا حدود زیادی متاثر از‬ ‫همان وقایع بود یا حداقل به دلیل ان تشدید گردید‪ .‬وقایعی‬ ‫که به تعبیر رهبری به هتک حیثیت نظام منجر شده بود‪.‬‬ ‫در این چهار سال وضعیت اقتصادی و سیاست داخلی و نیز‬ ‫روابط خارجی ناامیدکننده بود‪ .‬علت ان هم فقدان یک اجماع‬ ‫سیاسی ب رای اداره امور بود‪ .‬جامعه ای ران نیازمند بود که این‬ ‫شکاف سیاسی را برطرف کرده و اعتبار گذشته خود را دوباره‬ ‫به دست اورد و حیثیت هتک شده را بازسازی نماید‪ .‬انتخابات‬ ‫اخیر اولین و ش��اید اخرین فرصتی بود که ب رای حکومت و‬ ‫مردم ای ران وجود داش��ت تا به ترمیم این شکاف ناخوشایند‬ ‫بپردازند و من معتقدم که به باالتری��ن درجه ممکن چنین‬ ‫اتفاقی رخ داد و قدرت و اعتب��ار و منزلت جامعه ای ران را طی‬ ‫مدت کوتاهی چنان ارتقا داد که هیچ گاه مشابه ان را ندیده ایم‬ ‫و البته اگر انتخابات به گونه دیگری همچون سال ‪ 88‬یا حتی‬ ‫نزدیک به ان رقم م ی خورد‪ ،‬نه تنها امکان بازسازی شکاف‬ ‫دولت ‪ -‬ملت فراهم نم ی شد بلکه این شکاف عمی ق تر هم‬ ‫م ی گردید‪ .‬این اتفاق مب��ارک محصول رفت��ار چندوجهی‬ ‫است‪ .‬از یک سو رهبری نظام در دو هفته پایانی به بهترین‬ ‫شکل این فرایند را مدیریت کردند که هیچ گونه شائب ه ای به‬ ‫انتخابات راه نیابد‪ .‬باید اذعان کنم که اتفاقات سال ‪ 88‬نیز به‬ ‫نحوی متاثر از رفتار رئیس دولت و سپس منتقدانش بود که‬ ‫متاسفانه همه را درگیر خود کرد‪ ،‬واال من در همان انتخابات‬ ‫هم معتقد بودم که رهبری نظام خواهان انجام ب ی مس��اله‬ ‫انتخابات هستند و یکی‪ ،‬دو بار هم این را اشکارا بیان کردم‪،‬‬ ‫ولی وقایع به گونه ای پیش رفت که نم ی باید م ی شد‪.‬‬ ‫وجه دوم نیز اصالح طلبان هس��تند که پس از مدتی‬ ‫در ش��وک بودن ‪ -‬ناشی از رد صالحیت هاش��می ‪ -‬خود را‬ ‫بازیافتند و به بهترین وجه رفتار سیاسی خود را منظم کردند‬ ‫و س��امان دادند و البته در کنار اصالح طلب��ان‪ ،‬اصولگرایان‬ ‫نیز رفتار مناس��ب خود را داش��تند‪ ،‬ولی به جهاتی اهمیت‬ ‫اصولگرایانواقعیترابپذیرند‬ ‫متنوحاشیه‪24‬خرداد‬ ‫باید بح ران های ساختاری و مدی ریتی‬ ‫اصولگ رایان رفع شود‬ ‫ضرورت توجه به اقتضائات اعتدال‬ ‫در دولت جدید‬ ‫اصالح طلب��ان در ش��کل گیری این فضا مهم ت��ر بود‪ .‬وجه‬ ‫بسیار مهم ماجرا نیز رفتار ارزشمند مردم و فعاالن سیاسی‬ ‫عادی بود که از پایی ن ترین سطوح جامعه‪ ،‬فشار الزم را ب رای‬ ‫حضور در انتخابات به رهب ران سیاسی وارد کردند و انان را به‬ ‫حضور تشویق کردند و در روزهای پایانی نیز خط بطالنی بر‬ ‫ذهنی ت های غلط کسانی کشیدند که معتقد بودند مردم به‬ ‫پای صندوق های رای نخواهند امد‪.‬‬ ‫اما این اغاز راه اس��ت و نه پایان ان‪ .‬این اتفاق ای ران را‬ ‫در کوتاه مدت از خطری مه��م رهانیده و قدرت و همچنین‬ ‫اعتبار سیاس��ی کش��ور را ارتقا داده و اثرات سوء رویدادهای‬ ‫سال ‪ 88‬را هم تا حدی مرتفع کرده اس��ت‪ .‬ولی اگر نتوانیم‬ ‫قدر این اتفاق را بدانیم‪ ،‬بدون تردید دچار مش��کل خواهیم‬ ‫شد‪ .‬اگر از روز اول که هنوز چیزی نشده ب رای یکدیگر خط و‬ ‫نشان بکشیم و هر طرف بگوید چنین است و چنان‪ ،‬کاری‬ ‫پیش نخواهد رفت و بهار وحدت به خ��زان اختالف تبدیل‬ ‫خواهد شد‪ .‬مردم و منتقدان باید به اصل وجودی و انجام این‬ ‫انتخابات به عنوان یک دستاورد مهم حکومت احترام بگذارند‬ ‫و ان را افتخار بدانند‪ ،‬ولی از ان طرف هم باید به برنامه ها و‬ ‫ارزش ها و نگرش های نامزد پیروز احترام گذاشت و در اجرای‬ ‫انها به او کمک کرد‪ .‬در اولین مرحله مجلس باید در مسیر‬ ‫همراهی گام بردارد‪ .‬مطمئن هستم که اقای رئی س جمهور‬ ‫هم مالحظه مجلس را خواهد کرد‪ .‬هرچند اطمینان دارم که‬ ‫رئیس جمهور اعتدال‬ ‫انتخاباتریاست جمهورییازدهم‪،‬صحنهشکستتفکرتمامیت خواهیبود‬ ‫نـقدونظر‬ ‫‪2‬‬ ‫برخ��ی ای��ن روزه��ا درصدد بررس��ی علل شکس��ت‬ ‫اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری سال‪ 92‬هستند‪ .‬باید‬ ‫توجه داشته باشیم که این رویکرد که یک پدیده ملی را محدود‬ ‫به جناح یا تفکر خاص جناحی کنیم‪ ،‬رویکردی اشتباه است‪.‬‬ ‫از این رو من نه تنها با کاربرد واژه شکس��ت ب رای اصولگرایی‬ ‫و اصولگرایان پرهی��ز دارم‪ ،‬بلکه بر این ب��اورم که انتخابات‬ ‫یازدهمین دوره ریاس��ت جمهوری ای ران موجب شکس��ت یا‬ ‫پیروزی یک جریان یا جناح خاص نشد‪ .‬در روزها و ماه های قبل‬ ‫از انتخابات‪ ،‬از منظر برخی گروه ها و مسئوالن کشور انکثار و‬ ‫ترک در مشارکت و حضور مردم در انتخابات به دغدغه اصلی‬ ‫مبدل شده بود و انها نگران مشارکت پایین مردم در انتخابات‬ ‫این دوره بودند‪ .‬نامگذاری امس��ال به سال حماسه سیاسی و‬ ‫اقتصادی را نیز برخی تحلیلگران نشات گرفته از همین نگرانی‬ ‫م ی دانستند‪ .‬اما مشارکت باالی هفتار درصدی مردم ای ران در‬ ‫انتخابات بیس��ت و چهارم خرداد نه تنها شگفتی بسیاری از‬ ‫انهایی را که دغدغه مشارکت محدود مردم را داشتند به دنبال‬ ‫داشت بلکه موجب اعتراف برخی از منتقدان نظام در جای جای‬ ‫جهان نیز شد‪.‬‬ ‫پرداختن به موضوعاتی چون علل شکست اصولگرایان‬ ‫در انتخابات ‪ 92‬بیش از انکه جنبه تحلیلی و محتوایی داشته‬ ‫باشد‪ ،‬ژورنالیستی و عامیانه است‪ .‬بر این اساس ما نیز باید زاویه‬ ‫و نوع نگاه مان به مساله را از حالت بخشی و درون بخشی خارج‬ ‫کنیم و با نگرشی سطحی و عامیانه به دنبال شکس ت خوردگان‬ ‫انتخابات نباشیم چراکه این امر نوعی محدود نگری را سبب‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬گرچه بیان واقعیت در مورد کارکردهای بخشی از‬ ‫زیرمجموعه های نظام است‪ .‬در حالی که برخی انتخابات اخیر‬ ‫را صحنه توفیق یک جناح خاص توصیف م ی کنند اما بارها و‬ ‫به وضوح این روزها شاهد بودیم که رئی س جمهور منتخب خود‬ ‫و مصادره ای‪ -‬این موضوع باعث شد که نام اصولگرایی مورد‬ ‫انتقادهایی قرار گیرد‪ .‬به بیان دیگر اگر تابلوی اصولگرایی با نام‬ ‫دولت های نهم و دهم عجین شده باش��د‪ ،‬باید ب رای ان عدم‬ ‫توفیق را قائل بود چرا که حرکت مردم در انتخابات دوره یازدهم‬ ‫ریاست جمهوری «نه» اشکاری به عملکرد این دو دولت بود‪.‬‬ ‫علت اعالم این «نه» بزرگ مردم ب��ه دولت های نهم و دهم‬ ‫تحلیلی مجزا دارد؛ دولتی که ب��ا جریان انحرافی و خطاهای‬ ‫بنیادین در عرصه ه��ای مختلف به وی��ژه در اقتصاد فعالیت‬ ‫داش��ت‪ ،‬طبیعتا باید منتظر مواجهه با این برخورد مردم بود‪.‬‬ ‫بررسی این مس��ائل که تا چه اندازه عملکرد این دولت ناشی‬ ‫از نوع بینش و تفکر خاص رئی س جمهور و اط رافیان او بود یا‬ ‫نتیجه عدم هدایت و کنترل یا حمایت و همکاری برخی دیگر‪،‬‬ ‫موضوع بحث نیست و تنها به عنوان نمونه اشاره م ی کنم که‬ ‫در دوره قبل‪ ،‬رئیس مجلس شورای اسالمی به عنوان یکی از‬ ‫کاندیداهای ریاست جمهوری تالش داشتند که رویه و عملکرد‬ ‫دولت نهم را با روش و بیان خ��اص خود نقد کند‪ ،‬اما در عمل‬ ‫وقتی رئیس قوه مقننه شدند با سکوت یا عدم استفاده از ابزارهای‬ ‫قانونی خود در نظارت و کنترل برخ��ی عملکردهای دولت‪،‬‬ ‫زمینه را ب رای این دولت در مسیر پیش گرفته‪ ،‬فراهم ساختند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫محمد خوش چهره‪ /‬استاد اقتصاد دانشگاه تهران‬ ‫را منتسب به جریان اعتدال و میانه روی معرفی کرده و از هر‬ ‫نوع وابستگی یا جانب داری از جناح و تفکری خاص پرهیز داشته‬ ‫اس��ت‪ .‬وی تالش کرده ادبیات اعتدال را گسترش دهد و این‬ ‫یعنی جریانی پیروز انتخابات شده که نه حامی افراط است و نه‬ ‫تفریط‪ ،‬نه راست و نه چپ‪ ،‬نه اصولگراست و نه اصالح طلب‪.‬‬ ‫این ادبیات ب ی تردید مثبت اس��ت و جامعه را به سوی اعتدال‬ ‫ملی سوق م ی دهد‪ .‬در اعتدال ملی عقالی جناح های مختلف‬ ‫ب رای حفظ منافع ملی کش��ور گردهم امده و دست همکاری‬ ‫به یکدیگر م ی دهن��د‪ .‬تعریف جریان معتدل‪ ،‬نف��ی افراط در‬ ‫هر جری��ان و غلبه عقالنیت و برتری عق�لا بر متحجرین و‬ ‫افراط گرایان است‪ .‬این را باید تفسیر جدیدی از شرایط جدید‬ ‫کشور بدانیم‪ .‬اگر با این نوع نگاه به موضوع بپردازیم ب ی تردید‬ ‫خروجی بحث متفاوت از تحلیل بر مبنای دیدگاه های جناحی‬ ‫خواهد بود‪ .‬طرح این س��وال که علل شکس��ت اصولگرایان‬ ‫در انتخابات ریاس��ت جمهوری س��ال ‪ 92‬چه بود‪ ،‬طرح بحث‬ ‫از زاویه جناحی اس��ت‪ .‬در نگاه محدود جناحی بود که برخی‬ ‫تحلیلگران و بازیگران و بازیگردانان سیاس��ی تالش کردند‬ ‫تا ب رای مردم خط مش��ی تعریف کرده و ب��ا چینش مهره ها با‬ ‫مالحظه جناحی خود را مطرح س��ازند‪ .‬این تفکر و تاکتیک و‬ ‫روش و ب رنامه ب ی تردید ناموفق بود و نتایج انتخابات هم این را‬ ‫نشان داد‪ .‬بسیاری از این کج سلیقگ ی ها و کج فهم ی ها که در‬ ‫فرایند انتخاب از سوی برخی نهادهای قانونی و تصمیم گیری‬ ‫و س�لایق و جریان های سیاس��ی صورت گرفت‪ ،‬در نهایت‬ ‫ بی نتیجه ماند و خروجی انتخابات بر خالف بسیاری از تصورها‬ ‫بود‪ .‬این امر نشان داد که بس��یاری از بازیگران و بازیگردانان‬ ‫سیاسی در تحلیل و بینش سیاسی دچار مشکل هستند‪ .‬بر‬ ‫این اساس من اگر از واژه شکست استفاده کنم‪ ،‬منظور شکست‬ ‫شو تلقی ای است که نوعی تمامی ت خواهی و تفسیرهای‬ ‫بین ‬ ‫انحرافی از فضا و جریان های سیاسی داشته است‪.‬‬ ‫اما در خص��وص کارکرد جناحی در کش��ورمان نیز باید‬ ‫به این نکته توجه داش��ت که ب ی تردید رئی س جمهور فعلی و‬ ‫دولت های نهم و دهم از ابتدا با شعارهای انقالبی و با عنوان‬ ‫اصولگرایی وارد صحنه شدند – که البته من شش سال پیش‬ ‫در سخنرانی میان طالب قم مورد اشاره قرار دادم که باید بررسی‬ ‫شود که باور به اصولگرایی در این دولت واقعی است یا سطحی‬ ‫رهبری نظام نیز در این مورد سکوت نخواهند کرد و مجلس‬ ‫را تشویق به همراهی خواهند کرد‪ .‬در سطح سیاسی‪ ،‬هرچه‬ ‫بیش��تر باید به وفاق و همدلی نزدیک ش��د‪ .‬گذشته را باید‬ ‫فراموش کرد‪ .‬کسی که اسیر گذشته باش��د‪ ،‬حال و اینده را‬ ‫از دس��ت خواهد داد‪ .‬از عوارض کوچک اقداماتی که نتایج‬ ‫مثبت بزرگی دارد نباید ترس��ید‪ .‬تنها راه ما ب رای ایستادگی‬ ‫ب رای تامین حقوق مردم ای ران‪ ،‬متکی بودن به افکار عمومی‬ ‫و حمایت مردم است‪ .‬اگر مشکل سیاست در داخل حل شود‪،‬‬ ‫راه ب رای برون رفت از معضالت خارج��ی و تحریم ها نیز باز‬ ‫خواهد شد و مش��ارکت نخبگان و کارشناسان ب رای اصالح‬ ‫امور اقتصادی نیز فراهم م ی شود‪g .‬‬ ‫نحوه تعامل اصولگرایان با دولت جدید‬ ‫در ش��رایط کنونی فارغ از مباحث جناحی و گروهی‪ ،‬بر‬ ‫ی عقال و روشنفکران الزم است که در سایه منافع ملی‬ ‫تمام ‬ ‫دولت جدید را در صحنه های مختلف یاری رس��انده و طرد و‬ ‫نه ی ها را کنار گذارده و همسویی و همکاری را افزایش دهند‪،‬‬ ‫چرا که تنها در این صورت م ی توان مانع از تسلط جریان افراط‬ ‫و نفوذ افراطیون از هر جناح و گروهی به ساختار تصمیم گیری‬ ‫کشور شد‪ .‬این در حالی است که رئی س جمهور منتخب ملت‬ ‫ای ران مشی اعتدال و میانه را مورد توجه قرار داده و در شعارهای‬ ‫انتخاباتی خود بر پرهیز از افراط و تفریط و تاکید بر عقالنیت‬ ‫اصرار داشته است‪ .‬ب ر اساس گفته های مکرر اقای روحانی‪ ،‬در‬ ‫کابینه دولت یازدهم از عناصر اصولگرا و اصالح طلب معتدل و‬ ‫شایسته دعوت به همکاری خ واهد شد‪ .‬این روندی مثبت است‬ ‫و چشم اندازی روشن را پیش روی کشور م ی گستراند‪ .‬امید ان‬ ‫م ی رود که شایسته س��االری و میانه روی تا پایان دوره قانونی‬ ‫دولت جدید همواره به عنوان مطالبه سیاسی و اجتماعی‪ ،‬قویا‬ ‫مطرح شود‪ .‬بر این اساس با حضور از این زاویه و کمک به نظام‬ ‫تصمیم گیری دولت باید تالش شود که دولتی با حفظ منافع‬ ‫و ارزش های ملی اغاز به کار کرده و با موفقیت دوران خود را به‬ ‫اتمام برساند‪g.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫اصولگرایان واقعیت را بپذیرند‬ ‫باید بحران های ساختاری و مدیریتی اصولگرایان رفع شود‬ ‫حشمت اهلل فالحت پیشه‪ /‬نماینده ادوار مجلس‬ ‫‪3‬‬ ‫نـقدونظر‬ ‫درباره چرایی ناکامی نامزدهای اصولگرا در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم باید گفت که اصولگرایان در درجه‬ ‫اول به خودش��ان باختند‪ .‬به خاطر اینکه به ش��دت نگاهی‬ ‫تمامی ت گرا داشتند که این نگاه در گذشته نسبت به رقبای‬ ‫خارج از حوزه اصولگرایی اعمال م ی شد‪ ،‬ولی در این انتخابات‬ ‫به دل جریان اصولگرایی منتقل شد‪ ،‬چون این تصور حاکم‬ ‫بود که رقابت اصلی بین اصولگرایان است‪ ،‬از این رو تحرک‬ ‫جریانات کارگ��زاران و اصالح طلب از نظره��ا پنهان ماند‪ .‬از‬ ‫شهریورماه ‪ 91‬مکرر در گفت وگو با رسانه های مختلف تاکید‬ ‫کردم که رقابت سیاس��ی پیش رو میان جریان اصولگرایی‬ ‫و جریانی خارج از این جریان اس��ت و ندی��دن واقعیات مثل‬ ‫تحرک جریانات منتقد جناح راس��ت همچون گفتمان های‬ ‫اصالح طلبی و کارگزاری نوعی تنگ نظری در حوزه سیاسی‬ ‫تلقی م ی شود‪ ،‬اما متاسفانه کاندیداهای اصولگرا تا اخرین روز‬ ‫تبلیغات چنان با هم درگیر بودن��د و امتیازهای خود را به رخ‬ ‫یکدیگر م ی کشیدند که انگار نه انگار رقیب دیگری هم در‬ ‫میدان حضور دارد‪ .‬در ان روزها سه میتینگ بزرگ در ته ران‬ ‫برگزار شد و س��ه نامزد مختلف اصولگرا در ان محافل علیه‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫هم حرف زدند که این ناش��ی از یک تحلیل اش��تباه است‪،‬‬ ‫چون انها احساس م ی کردند انتخابات قابل مهندسی در دل‬ ‫جریان اصولگرایی است و این تا حدی در ذهن ها جا گرفت‬ ‫که اصال متوجه نش��دند انتخابات به معنی رای دادن مردم‬ ‫است‪ ،‬ب ر اساس همین تحلیل هم اصولگرایان بیشتر دنبال‬ ‫حل موضوعات در حوزه نخبگی بودند‪ .‬جالب این است که‬ ‫در همین مقطع‪ ،‬حوزه نخبگی و مدیریت اصولگرایی دچار‬ ‫یک بحران‪ ،‬افت خمودگی و ب ی تفاوتی جدی شده بود‪ ،‬یعنی‬ ‫برخالف جریان اصالح طلب ک��ه برخی افراد همچون اقای‬ ‫خاتمی و در طیف میانه اقای هاشمی نقش تعیی ن کننده در‬ ‫ایجاد ائتالف بین اقایان عارف و روحانی ایفا کردند‪ ،‬در جناح‬ ‫اصولگرا منی ت ها چنان اوج گرفته بود که کس��ی نتوانست‬ ‫هیچگونه ائتالفی میان نامزدهای اصولگرا ایجاد کند و حتی‬ ‫اقای حدادعادل زمانی که کنار رفت ارای خود را به سوی هیچ‬ ‫شخصی منتقل نکرد‪ ،‬حال انکه اوج تساهل و مدارا در حوزه‬ ‫جریان مقابل رخ داد‪.‬‬ ‫موضوع دیگری که به وجود امد موضع حمایتی نسبت‬ ‫به عملکرد دولت اقای احمدی نژاد در جری��ان اصولگرا بود‬ ‫که این فض��ای تبلیغاتی را ش��کل داد و عم�لا نامزدهای‬ ‫این طیف را ب��ه حافظ وضع موجود تبدیل ک��رد‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر کاندیداهای اصولگرا به عنوان وارث همه ضع ف های‬ ‫عملکردی دولت خود را به جامعه معرفی کردند‪ .‬در صورتی‬ ‫که اولین انتقادات به ضعف مدیریتی در دولت دهم از درون‬ ‫جریان اصولگرا شکل گرفت و حتی اقای قالیباف در طول‬ ‫هشت س��ال مدیریت دولت‪ ،‬بهترین کارنامه مدیریتی را در‬ ‫حوزه شهری از خود نش��ان داد ولی اصولگراها طوری رفتار‬ ‫متن و حاشیه ‪24‬خرداد‬ ‫ضرورت توجه به اقتضائات اعتدال در دولت جدید‬ ‫‪4‬‬ ‫عماد افروغ‪ /‬جامعه شناس و استاد دانشگاه‬ ‫اکنون سوال بسیاری این است که چرا اصولگرایان در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 92‬شکست خوردند؟ من از‬ ‫واژه شکست اصولگرایان استفاده نم ی کنم؛ مفهوم و جریان‬ ‫اصولگرایی طیفی گسترده است و در این گستردگی طیف‪،‬‬ ‫بخشی از مواضع اقای روحانی نیز تعریف م ی شود‪ .‬نم ی توان‬ ‫گفت ک��ه اق��ای روحانی مطلق��ا اصولگرا ی��ا اصالح طلب‬ ‫اس��ت؛ همان طور که نم ی توان گفت برخی از اصولگرایان‪،‬‬ ‫اصالح طلب نیس��تند و برخ��ی از اصالح طلب��ان‪ ،‬اصولگرا‬ ‫نیس��تند‪ .‬در واقع تداخل مرزها بسیار است اما اگر بر حسب‬ ‫نگاه کلی برخی به سیاست به ماجرا نگاه کنیم‪ ،‬اقای روحانی‬ ‫به یک جریان تمایل داش��ت و س��ایر نامزدها ب��ه جریانی‬ ‫دیگر‪ .‬اگر بخواهی��م وضع موجود را ب ر اس��اس همین نگاه‬ ‫تحلیل کنیم‪ ،‬معتقدم ک��ه اصولگرایان به طور خاص چوب‬ ‫عهدشکن ی ها و کم تدبیری ها و عدم التزام به پیمان خود را‬ ‫‪42‬‬ ‫م ی خورند‪ .‬زمانی که یک ائتالف رسما شکل م ی گیرد‪ ،‬توقع‬ ‫بر این است که کاندیداها به این ائتالف پایبند باشند‪ ،‬زمانی‬ ‫که یک جریان در مقابل ای��ن کاندیداها فضای طیفی را به‬ ‫فضای قطبی تبدیل م ی کند‪ ،‬عقل سیاسی اقتضا م ی کند‬ ‫که طرف مقابل هم فضا را قطبی کند‪ .‬حسب اختالف ها و‬ ‫اش��تقاق ها و حتی بزرگ بین ی هایی که در درون این اردوگاه‬ ‫رخ داد‪ -‬قطع نظ��ر از تفرقه افکن ی هایی که ع��ده ای در این‬ ‫اردوگاه ایجاد کردند‪ -‬انتظار م ی رف��ت که طرف مقابل هم‬ ‫فضا را قطبی کند‪ .‬ب ی تردی��د اگر طرف مقابل فضا را قطبی‬ ‫م ی س��اخت‪ ،‬موجی جدید ایجاد م ی ش��د و به تبع ان اتفاق‬ ‫دیگری رقم م ی خورد‪ ،‬چرا که اختالف ارا هم چندان نیست‪.‬‬ ‫در واقع س��رجمع ارای اصولگرایان و کاندیدای پیروز چندان‬ ‫اختالفی ندارد و این فاصله اندک م ی توانست در سایه موجی‬ ‫جدید‪ ،‬تعدیل شود‪ .‬زمانی که مردم شاهدند برخی بر عهد خود‬ ‫پایبند نیستند و ب ی درایتی سیاسی از خود نشان م ی دهند‪،‬‬ ‫نگران م ی شوند و به روشنی درم ی یابند که با کسانی مواجهند‬ ‫که دعوای اصل ی شان خدمت نیست بلکه قدرت است‪ .‬این‬ ‫در حالی است که حداقل من چند روز قبل از انتخابات هشدار‬ ‫دادم که دوست داریم فضای طیفی تا پایان ادامه یابد‪ .‬اما اگر‬ ‫طرفی‪ ،‬فضا را قطبی م ی کند‪ ،‬عقل سیاسی حکم م ی کند که‬ ‫طرف دیگر هم فضا را قطبی کن��د‪ .‬بر این باورم که اگر قرار‬ ‫کردند که عمال اقای قالیباف در اتش ضع ف های مدیریتی‬ ‫دولت و اتش اختالفات اصولگرایان سوخت‪ .‬همه اینها به نظر‬ ‫من نشانه یک ضعف ساختاری‪ ،‬بحران مدیریت و احساس‬ ‫عدم توجه و نیاز به رای مردم است‪ ،‬اما طرف مقابل یک نوع‬ ‫اخالق سیاسی را از خود نشان داد؛ اقای عارف که در برخی‬ ‫شهرها از اقای روحانی رای باالتری داشت به نفع او انصراف‬ ‫داد و مصالح جریان اصالحات را ارجح بر منافع خود دانست‪،‬‬ ‫حال انکه خیلی از اصولگرایان در رقابت ‪ 24‬خرداد عالوه بر‬ ‫حوزه سیاسی‪ ،‬در اخالق سیاسی هم باختند‪ .‬معتقدم حدود‬ ‫‪ 30‬درصد مردم به این دلیل به جریان مقابل اصولگرایی رای‬ ‫دادند که احساس کردند اصولگرایان گرفتار یک نزاع درونی‬ ‫شدند و به حدی این نزاع باال گرفته که حاضر نیستند با هم‬ ‫به تفاهم برس��ند‪ ،‬ولی در طرف مقابل جنگ قدرتی شکل‬ ‫نگرفت و اخالق سیاسی برتر شد‪ .‬این موضوع به خصوص‬ ‫در مناظ رات تلویزیونی خود را نشان داد؛ اصولگرایان به جای‬ ‫اینکه برنامه ارائه دهند به نق��د هم پرداختند و این بر جامعه‬ ‫تاثیر گذاشت‪.‬‬ ‫موضوع دیگر فهم درست از خ واست اجتماعی ب رای تغییر‬ ‫در وضعیت موجود کشور بود‪ .‬در فضایی که ناامنی اقتصادی‬ ‫در جامعه وج��ود دارد و ناکارامدی مدیری��ت در حوزه اجرا ب رای‬ ‫مردم محس��وس و ملموس است‪ ،‬تغییر در ش��رایط کنونی‬ ‫یک نیاز جدی تلقی م ی ش��ود اما گفتمان تغییر را هیچ کدام‬ ‫از نامزدهای اصولگرا نتوانس��تند بیان کنن��د و به ان قالب‬ ‫انتخاباتی بدهن��د‪ ،‬در حال ی که روحانی ام��د و مطرح کرد و‬ ‫معادالت به گونه دیگری رقم خورد‪.‬‬ ‫اما در اینده چه م ی شود؟ معتقدم اصولگرایان باید یک‬ ‫واقعیتی را بپذیرند و ان اینکه قدرت ماهیت چرخشی دارد‪.‬‬ ‫اگر جریانی نتواند شاخص مدیریتی ارائه دهد حتما باید منتظر‬ ‫چرخش قدرت باش��د‪ ،‬حال که این اتفاق افتاده اصولگرایان‬ ‫باید اوال به این سو بروند که بحران های ساختاری و بحران در‬ ‫حوزه مدیریت خود را رفع کنند‪ ،‬دیگر اینکه راهی مبتنی بر‬ ‫همراهی و انتقاد سازنده را در قبال دولت روحانی پیش گی رند‬ ‫است واقعیت طی ف گونه خود را وارد سیاست کند و به معنایی‬ ‫دیگر‪ ،‬اعتدال وارد صحنه سیاست شود‪ ،‬میانه روی م ی تواند‬ ‫هم به سوی اصولگرایی و هم به سوی اصالح طلبی متمایل‬ ‫باشد‪ .‬اکنون اعتدال به سوی اصالح طلبی بر اعتدال به سوی‬ ‫اصولگرایی فائق امده اس��ت‪ .‬البته اگر قرار بود ائتالفی هم‬ ‫شکل گیرد‪ ،‬مشخص بود که باید حول چه کسی این اتفاق‬ ‫م ی افتاد و ان فرد هم بیش��تر وابس��ته به جناح اعتدال بود‪.‬‬ ‫مدیریت اقای روحانی هم نشان م ی دهد که همواره از یک‬ ‫جناح خاص بهره نگرفته و مشی میانه روی داشته است‪.‬‬ ‫به نظر من انچه در انتخابات اخیر پیروز شد‪ ،‬میانه روی‬ ‫و اعتدال و پرهیز از اف��راط و تفریط بود‪ ،‬قط��ع نظر از انکه‬ ‫گرایش��ی به س��وی اصالح طلبی دارد‪ .‬در این می��ان فرد یا‬ ‫گروهی نباید نگران باشد‪ .‬همان طور که کاندیداها و مقامات‬ ‫کشور اشاره داشتند‪ ،‬باید دست رئی س جمهور منتخب را به‬ ‫گرمی فش��رد‪ .‬کاندیداها این پیام را به جامعه رساندند که از‬ ‫س��وی انها هیچ تنش و نامهربانی ایجاد نم ی شود و فضای‬ ‫امن و عاری از تنش در اختیار رئی س جمهور قرار م ی گیرد‪ .‬از‬ ‫این پس تدبیر و مدیریت رئی س جمهور اس��ت که م ی تواند‬ ‫این فضای ارام را به فضایی ارام تر و مملو از خدمت و تحقق‬ ‫ارمان ها و ارزش های انقالب و جمهوری اسالمی تبدیل کند‪.‬‬ ‫مش��ی اعتدال اقتضائاتی دارد که امیدواریم در دولت‬ ‫جدید ب��ه انها توجه ش��ود‪ .‬اصل ی ترین معیاره��ای اعتدال‪،‬‬ ‫بهره گیری از تمامی ظرفی ت های مدنی و رس��می کش��ور‬ ‫اس��ت تا در س��ایه این مش��ی‪ ،‬فارغ از افراط و تفریط شاهد‬ ‫وحدتی در عی��ن کثرت باش��یم‪ .‬در این ص��ورت از تمامی‬ ‫ سالیق و دیدگاه های موجود حداقل در بخش های میانی و‬ ‫پایینی مدیریت استفاده م ی شود‪ ،‬گرچه این توجه به سالیق‬ ‫مختلف باید حکایت از وحدت داش��ته باشد؛ وحدتی بر مدار‬ ‫نـقدونظر‬ ‫انقالب اسالمی‪ ،‬قانون اساسی و جمهوری اسالمی و نیازهای‬ ‫واقعی و مطرح مردم‪ .‬امروز نیاز اساسی مردم اشتغال و مقابله‬ ‫با گرانی و برخورد با بداخالق ی ها و سیاس��ت های اغوایی و‬ ‫مبتنی بر فریب است‪ .‬مردم دوست دارند که عزتشان حفظ‬ ‫شود‪ ،‬به کرامت ش��ان احترام گذاشته شود و از مدیریت های‬ ‫متملغانه و سرشار از ریا پرهیز شود و حیاتی شایسته فرهنگ‬ ‫و تمدن و هویتشان کسب کنند‪ .‬رئی س جمهور محترم باید‬ ‫توجه داشته باشند که این ش��ور پیروزی م ی خوابد و نهایتا‬ ‫برنامه ها و سیاس��ت ها و رفتارهای قابل قبول است که باید‬ ‫جایگزین شود‪ .‬سرانجام ب ر اس��اس همین برنامه هاست که‬ ‫مردم تصمیم م ی گیرند چهار سال دیگر با شور بیشتر وارد‬ ‫صحنه شوند یا دست به تغییر بزنند‪.‬‬ ‫بر دیگر کاندیداها و سایر خطوط و جریان های سیاسی‬ ‫واجب اس��ت که اگر قصد همکاری ندارن��د‪ ،‬حداقل فضای‬ ‫جامعه را ارام نگاه دارند‪ .‬اختیار با کاندیداهاست که با دولت‬ ‫جدید همکاری کنند یا نکنند همان طور که اختیار با دولت‬ ‫است که دست همکاری به سوی سایر جریان های سیاسی‬ ‫دراز کند یا نکند‪ .‬ممکن است رئی س جمهور منتخب دست‬ ‫همکاری به س��وی افرادی خاص دراز نکند‪ ،‬ام��ا از افرادی‬ ‫متعادل بهره گیرد که این هیچ اشکالی ندارد‪.‬‬ ‫اکنون باید از مدیریت ش��خصی خارج ش��ویم‪ ،‬کشور‬ ‫نیازمند مدیریت مقتدر و قاعد ه مند اس��ت‪ .‬باید در الیه های‬ ‫مدیریتی کش��ور شاهد نوعی پوس��ت اندازی باشیم‪ .‬در این‬ ‫میان جوانان باید میدان دار باش��ند و بزرگان باید راهنمایی‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫در مجم��وع تحلیل م��ن این نیس��ت ک��ه جناحی‬ ‫پی��روز و جناحی دیگر باخته اس��ت؛ مش��ی اعت��دال پیروز‬ ‫نهایی انتخابات ریاست جمهوری س��ال ‪ 92‬بود‪ .‬چه اعتدال‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫و دنبال سدسازی مقابل او نباش��ند‪ ،‬چون واقعیت ان است‬ ‫که کشور ما از لحاظ توسعه داخلی و بحران سیاست خارجی‬ ‫دچار مشکل جدی است و حتما دولت اینده نیازمند همراهی‬ ‫اس��ت و اصولگرایان باید همکاری کنند‪ .‬حتما مجلس باید‬ ‫در قالب کمیته هایی مشترک با تیم اقای روحانی کار کند و‬ ‫خط قرمز در اختالفات سیاسی را منافع ملی قرار دهد‪ ،‬وگرنه‬ ‫این خطایی استراتژیک اس��ت که اصولگرایان فکر کنند با‬ ‫مانع تراشی مقابل دولت یازدهم م ی توانند چهار سال دیگر‬ ‫سکان اجرایی کش��ور را به دس��ت گیرند‪ .‬انها باید امروز به‬ ‫اقلیتی اخالقی تبدیل شوند که در همراهی و گفت وگو یا در‬ ‫قالب انتقاد سازنده سیاست های خود را پیش ببرند تا ضمن‬ ‫انکه در حل مش��کالت مملکت سهیم م ی شوند‪ ،‬در جهت‬ ‫بازسازی درونی خود هم حرکت کنند‪.‬‬ ‫معتقدم پیش��ینه روحانی نش��ان م ی دهد که او خطر‬ ‫تندروی را باید درک کرده و م ی داند این مساله چه اسی ب های‬ ‫جدی به کش��ور م ی زند‪ ،‬در زمان دولت اصالحات نوس��ان‬ ‫سیاسی‪ ،‬تعدیل اقتصادی و بعضا رفتارها و مواضع فراقانونی‬ ‫بزرگترین ضربه را به حوزه مدیریت��ی اقای خاتمی وارد کرد‪.‬‬ ‫به طوری ک��ه اق��ای احمدی نژاد ب��ا یک گفتم��ان عدالت‬ ‫اقتصادی توانست پیروز انتخابات ریاست جمهوری سال ‪84‬‬ ‫شود‪ ،‬اما این بحث عدالت اقتصادی تا جایی پیش رفت که‬ ‫حالت شعاری به خود گرفت و منجر به نادیده گرفتن نیازهای‬ ‫حوزه سیاسی ش��د؛ این اتفاقات بزرگترین افتی است که در‬ ‫طول ‪ 16‬س��ال گذش��ته انرژی و زمان و امکانات مملکت را‬ ‫بلعید‪ ،‬اقای روحانی حتما با یک سری از خواست های افراطی‬ ‫مواجه خواهد بود‪ ،‬اما ایش��ان ب رای موفقیت در عرصه اجرا‬ ‫باید یک دولت اعتدالی تش��کیل دهد واال ناکام خواهد بود‪.‬‬ ‫به نظرم او به اندازه کافی تجربه و س��ابقه دارد که دچار این‬ ‫افت ها نشود‪ .‬ضمن انکه به نظر من اتفاقاتی در اینده شکل‬ ‫م ی گیرد یعنی کلیت نظام س��عی خواهد کرد اقای روحانی‬ ‫را ب رای پیشبرد سیاست های دولت یازدهم کمک کند‪ ،‬مثال‬ ‫قوه قضائی��ه قبل از انک��ه برخی مس��ائل در قالب مطالبه‬ ‫سیاسی مطرح شود سعی خواهد کرد تا تحت عنوان یک امر‬ ‫حقوقی ان فضای بخشش و اشتی ملی را به عنوان زیربنای‬ ‫کار ب رای دولت فراهم کند‪.‬‬ ‫البته جریان های تند درصدد تقاب��ل با دولت روحانی‬ ‫برم ی اید و سعی م ی کند وارد فضای تخریبی با اقای روحانی‬ ‫ش��ود و این یک افت جدی اس��ت‪ ،‬چون سد س��ازی مقابل‬ ‫اقای روحانی ضررش متوجه کل کشور و نظام و منافع ملی‬ ‫م ی شود‪ .‬اما اینکه چه طیفی اغازگر تقابل افراطیون دو جناح‬ ‫م ی شود‪ ،‬معتقدم در اینده یک سری مسائل در حوزه سیاسی‬ ‫مثل طرح یک س��ری ازادی های سیاس��ی از اقای روحانی‬ ‫خواس��ته خواهد ش��د‪ ،‬در مقابل طیف تمامی ت خواه جریان‬ ‫اصولگرا هم تالش خواهد کرد اقای روحانی را وادار به برخی‬ ‫مرزبندی ها کند‪ ،‬برهمین اس��اس معتقدم ه ر گونه گرایش‬ ‫افراطی مانع مقابل مدیریت دولت یازدهم است و حتما کلیت‬ ‫نظام جمهوری اس�لامی کمک م ی کند که ح��وزه اجرایی‬ ‫و مدیریتی دولت به حوزه این افراط و تفریط های سیاس��ی‬ ‫تبدیل نش��ود؛ ضمن انکه اقای روحانی نیز نباید بهانه ای‬ ‫به دست افراطیون دهد‪g .‬‬ ‫متمایل به اصولگرایی پیروز م ی ش��د و چه اعتدال متمایل‬ ‫به اصالح طلبی‪ ،‬نتیجه یکس��ان بود و تنها سیاس��ت های‬ ‫اردوگاهی تف��اوت م ی کرد‪ .‬باید دید که در عمل هم ش��اهد‬ ‫مشی متعادلی خواهیم بود یا خی ر‪.‬‬ ‫طو تف ریط‬ ‫پیام انتخاب مردم هم به روشنی این بود که از افرا ‬ ‫پرهیز دارند‪ ،‬چرا که در س��ال های قبل‪ ،‬راست و چپ افراطی‬ ‫هر ی��ک از نوعی مدیریت خ��اص خود به��ره گرفتند یعنی‬ ‫الگوی رفتاریش��ان یکس��ان بوده و صرفا بنیان تئوریک شان‬ ‫متفاوت بود‪ .‬اکنون اگ��ر در میان اط رافی��ان رئی س جمهور‬ ‫منتخب‪ ،‬افراطیونی باش��ند که بخواهند همچنان داستان‬ ‫افراط ی گری های دوران گذشته را احیا کنند‪ ،‬باید بدانند که نه‬ ‫تنها توفیق نخواهند داشت بلکه ابروی خود را م ی برند چرا‬ ‫که موجب واکنش نهادهای مدنی م ی شوند‪.‬‬ ‫انها با افراط نه تنه��ا کمکی به دولت جدید نم ی کنند‬ ‫بلکه باعث خواهند ش��د ک��ه رئی س جمهور ه��ر چه زودتر‬ ‫مسئولیت خود را از دس��ت بدهد‪ .‬بهتر ان است که همگان‬ ‫اجازه دهند مشی تعادل راه خود را پیش برد‪ .‬این در حالی است‬ ‫که به واقع دولت مس��تقر هیچ بهره ای از تدبیر‪ ،‬خرد جمعی‬ ‫و اخالق نبرده بود و به راحتی هر کار که خواست‪ ،‬انجام داد‪.‬‬ ‫مردم این مشی را کنار زدند و حاال نم ی شود انچه از در بیرون‬ ‫رفته با نام اصالح طلبی از پنجره وارد شود‪،‬؛ تردیدی نیست که‬ ‫مردم پذی را نخواهند بود‪.‬‬ ‫چنانچه دولتمردان جدید به این توصی ه های مشفقانه‬ ‫توجهی نداش��ته باش��ند‪ ،‬من و امث��ال من‪ ،‬پت��ک نقادی‬ ‫روشنفکرانه خود را بر حس��ب وظیفه فرود خواهیم اورد‪ .‬ما‬ ‫منتظر رفتارهای اعتدالی دولت جدید هس��تیم اما هر زمان‬ ‫که خالف اعتدال را شاهد باش��یم‪ ،‬پتک نقادی خود را فرود‬ ‫خواهیم اورد و این وظیفه روشنفکران است‪g .‬‬ ‫‪43‬‬ ‫سیاست‬ ‫براینجاتاصالحاتاز‬ ‫روحانیحمایتکردند‬ ‫شیخ دیپلمات در پاستور‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫تبار سیاسی‬ ‫اقای رئیس جمهور‬ ‫حسن روحانی از نظر سیاسی چه تفکری را نمایندگی می کند؟‬ ‫‪44‬‬ ‫گفت وگویمثلث‬ ‫باحمیدرضاترقی‬ ‫اصولگراییشکستنخوردهاست‬ ‫تصمیماقایشهردار‬ ‫گفت وگوبااسماعیلکوثری‬ ‫توازن قوا در شورای شهر همچنان به‬ ‫سود اصولگ رایان است‬ ‫‪1‬‬ ‫سیاست‬ ‫حسن روحانی و پایان جنگ‬ ‫روحانی پس از بازنگری قانون‏اساسی جمهوری اسالمی‬ ‫ ای ران و تشکیل نهاد شورای عالی امنیت ملی‪ ،‬سمت نمایندگی‬ ‫رهبر انقالب را در این ش��ورا تاکنون در اختیار داشته و به مدت‬ ‫‪ ۱۶‬سال (از سال ‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ )۱۳۸۴‬در دوره های ریاست جمهوری‬ ‫اکبرهاشم ی رفسنجانیوسی د محمدخاتمیدبیرشورای عالی‬ ‫امنیت ملی بوده اس��ت‪ .‬وی همچنین به مدت ‪ ۱۳‬س��ال (از‬ ‫س��ال ‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ ۱۳۷۶‬و از ‪ ۱۳۷۹‬تا ‪ )۱۳۸۴‬مش��اور امنیت ملی‬ ‫رئی س جمهور بوده است‪.‬‬ ‫روحانی از س��ال ‪ ۱۳۷۰‬به عضویت مجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام منصوب و تاکنون در این سمت فعالیت دارد‪.‬‬ ‫وی ریاست کمیسیون سیاسی‪-‬امنیتی‪ -‬دفاعی این مجمع را‬ ‫نیز برعهده دارد‪ .‬روحانی در انتخابات میان دوره‏ای سومین دوره‬ ‫روزهای سخت سال ‪78‬‬ ‫حسن روحانی ‪ 16‬سال دبیر ش��ورای عالی امنیت ملی‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬در دوران او اتفاقات و تح��والت مهمی در عرصه‬ ‫سیاسی کشور رخ داد و او به واسطه حضورش در کسوت دبیری‬ ‫شورای عالی امنیت ملی در جریان تمام این تحوالت بوده و حتی‬ ‫در برخی موثر و تاثی ر گذار بوده است‪.‬‬ ‫مواضع او نیز البته هم به جهت حضورش در شورای عالی‬ ‫امنیت ملی و هم به جهت عضویتش در جامعه روحانیت مبارز‬ ‫به عنوان یک تشکل راستگرا محل تحلیل و تفسیر بوده است‪.‬‬ ‫او در یکی از مهم ترین مواضع سیاس ی اش در‪ 23‬تیر‪ ۷۸‬در‬ ‫جمع راهپیمایان این گونه موضع گیری م ی کند‪« :‬من در همین‬ ‫جا الزم م ی دانم از دانش��جویان عزیز‪ ،‬بی دار‪ ،‬هوشیار و قهرمان‬ ‫تشکر و قدردانی کنم که با هوشیاری و با دید نافذشان تا متوجه‬ ‫شدند که این عناصر مفسد و معاند در کنار انها قرار گرفته اند‪،‬‬ ‫بالفاصله اعالم بی زاری و ب رائت کردند و خودشان را کنار کشی دند‪.‬‬ ‫این نشان هوشیاری و بی داری دانشجویان انقالبی‪ ،‬مسلمان و‬ ‫قهرمان ماس��ت‪ .‬افرادی که اتوبوس و اموال عمومی را اتش‬ ‫یزنند و حتی‬ ‫یزنند‪ ،‬انها که ماش��ین بی ت المال را ات��ش م ‬ ‫م ‬ ‫اتومبیل ش��خصی افراد را از بین م ی ب رند‪ ،‬اینها چه عناصری‬ ‫هستند و دارای چه ماهیتی م ی باشند؟ ب ی تردید این افراد دشمن‬ ‫مردم ای ران و ارزش های این مرز و بوم هستند‪ .‬این اوباش حتی‬ ‫به مس��اجد هم تعرض کردند‪ .‬ادامه این وض��ع ب رای نظام ما‪،‬‬ ‫کش��ور ما و ملت ما قابل تحمل نخواهد بود‪ .‬دیروز نسبت به‬ ‫این عناصر دستور قاطع داده شد‪ ،‬دیروز غروب دستور قاطع صادر‬ ‫شد تا ه ر گونه حرکت این عناصر فرصت طلب‪ ،‬هرجا که باشد با‬ ‫شدت و با قاطعیت برخورد شود و سرکوب شوند‪ .‬مردم ما شاهد‬ ‫خواهند بود که از امروز نیروی انتظامی و نیروی قهرمان بسیج‬ ‫حاضر در صحنه‪ ،‬با این عناصر فرصت طلب و اشوبگر ‪ -‬اگر‬ ‫جرات ادامه حرکت مذبوحانه داش��ته باشند‪ -‬چه خواهند کرد‪.‬‬ ‫دشمنان خارجی‪ ،‬انها که در این چند روز کف زدند و همچنین‬ ‫این عناصر پست و مزدور‪ ،‬بدانند اسالم در این کشور زنده است‬ ‫و زنده خواهد ماند‪ .‬مردم عزیز و بزرگوار ته ران و ای ران زنده اند و در‬ ‫صحنه اند و با همان شور و هیجان سال های‪ 57‬و‪ 58‬در صحنه‬ ‫حضور دارند و پاسخ دندان شکن به انها خواهند داد‪ .‬نیروهای‬ ‫امنیتی قدرتمند ما اعم از نیروی انتظامی‪ ،‬بسیج و سایر قوا و‬ ‫پرسنل بیدار وزارت اطالعات در صحنه مقتدرانه خواهند بود‪.‬‬ ‫خوشبختانه اکثر این عناصر در ظرف دیروز و دیشب دستگیر‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫روحانی جوان حاال که انقالب پیروز شده در جمع افرادی‬ ‫قرار دارد که از دهه ‪ 40‬تالش های فراوانی ب رای پیروزی نهضت‬ ‫داشته اند؛ از شهید ایت اهلل مطهری تا شهید دکتر بهشتی‪ .‬دولت‬ ‫جدید بر سرکار امده و تحوالت مهمی در سپهر سیاست ای ران‬ ‫تجربه م ی ش��ود‪ .‬حس��ن روحانی که از اعضای اصلی جامعه‬ ‫روحانیت مبارز است‪ ،‬پس از رایزن ی ها و تصمیماتی که اتخاذ‬ ‫م ی شود در اولین اقدام در سال‪ ،۵۸‬به ساماندهی وضعیت ارتش‬ ‫و پادگان های نظامی م ی پردازد‪« :‬در یکی از روزهای فروردین‬ ‫س��ال ‪ 58‬به منزل ایت اهلل خامن��ه ای در خیابان ای��ران رفتم‪.‬‬ ‫ایت اهلل خامنه ای از ب رنامه من سوال کردندکه چه مسئولیتی‬ ‫را م ی خواهم بر عه��ده بگیرم‪ .‬گفتم نظر دکتر بهش��تی این‬ ‫اس��ت که وقت عمده خودم را ب رای حزب جمهوری اسالمی‬ ‫بگذارم و فعالی ت های دیگر من فرعی باشد‪ .‬ایشان گفتند که‬ ‫به اعتقاد من بهتر است فعالیت خودتان را در ساماندهی ارتش‬ ‫متمرکز کنید‪ .‬سوال کردم که با توجه به مسئولی ت های فراوان‬ ‫ایا فکر م ی کنید مساله ارتش دارای اولویت است؟ فرمودند که‬ ‫بله‪ ،‬هم اکنون مهم ترین کار‪ ،‬ساماندهی وضع ارتش است که‬ ‫دچار ازهم پاشیدگی شده و بسیار وضع اش��فته ای دارد‪ ».‬این‬ ‫جلسه اغازی ب رای فعالیت او در ستاد ارتش بوده است‪ .‬حسن‬ ‫روحانی در عین حال به اصرار دکتر بهشتی در جلسات حزب‬ ‫جمهوری اسالمی هم حاضر بوده است‪ .‬حسن روحانی در سال‬ ‫برئیس اول‬ ‫‪ 59‬ب رای اولین ب��ار وارد مجلس م ی ش��ود‪ .‬او نای ‬ ‫مجلس (در دوره های چهارم و پنجم) و رئیس کمیسیون های‬ ‫دفاع (دوره های اول و دوم) و سیاست خارجی (دوره های چهارم‬ ‫و پنجم) بود‪ .‬عضویت و ریاس��ت ش��ورای سرپرستی سازمان‬ ‫صد او سیما از سال‪ ۱۳۵۹‬تا سال‪ ۱۳۶۲‬نیز از دیگر مسئولی ت های‬ ‫وی در دوران پس از انقالب بوده است‪ .‬روحانی در دوران جنگ‬ ‫مسئولی ت‏های متعددی‪ ،‬از جمله عضویت در شورای عالی دفاع‬ ‫(از س��ال ‪ ۱۳۶۱‬تا ‪ ،)۱۳۶۷‬عضویت در شورای عالی پشتیبانی‬ ‫جنگ و رئیس کمیسیون اجرایی ان (از سال ‪ ۱۳۶۵‬تا ‪،)۱۳۶۷‬‬ ‫معاونت فرماندهی جنگ (از س��ال ‪ ۱۳۶۲‬تا ‪ ،)۱۳۶۴‬ریاس��ت‬ ‫س��تاد قرارگاه مرکزی خاتم االنبیا (از س��ال ‪ ۱۳۶۴‬تا ‪ )۱۳۶۶‬و‬ ‫فرماندهی پدافند هوایی کل کشور (از سال ‪ ۱۳۶۴‬تا ‪ )۱۳۷۰‬را‬ ‫برعهده داشت‪ .‬روحانی بین سال های‪ ۱۳۶۷‬تا‪ ۱۳۶۸‬به معاونت‬ ‫جانشین فرماندهی کل قوا منصوب شد‪ .‬بعد از پایان جنگ‪،‬‬ ‫حسن روحانی به همراه تع دادی از فرماندهان سپاه و ارتش‪ ،‬نشان‬ ‫درجه دو فتح و در مراسم دیگری در سالروز ازادسازی خرمشه ر‪ ،‬به‬ ‫همراه جمعی دیگر از فرماندهان و مسئوالن پشتیبانی جنگ‪،‬‬ ‫نشان درجه یک نصر را دریافت کرد‪.‬‬ ‫مجلس خبرگان رهبری در ‪ ۲۹‬بهمن ‪ ،۱۳۷۸‬از حوزه انتخابیه‬ ‫استان سمنان به نمایندگی مجلس خبرگان رهبری انتخاب‬ ‫شد‪ .‬در سال‪ ۱۳۸۵‬نیز به عنوان نماینده استان ته ران به عضویت‬ ‫دوره چهارم این مجلس برگزیده شد‪ .‬سمت های وی در مجلس‬ ‫خبرگان‪ ،‬ریاست کمیسیون سیاسی‪-‬اجتماعی این مجلس (از‬ ‫ترئیسه و‬ ‫‪ ۱۳۸۰‬تا ‪ ۱۳۸۵‬و از ‪ ۱۳۹۲‬تاکنون) و عضویت در هیا ‬ ‫ریاست دفتر دبیرخانه این مجلس در ته ران (از ‪ ۱۳۸۵‬تا ‪)۱۳۸۷‬‬ ‫بوده است‪ .‬در زندگی سیاسی حس��ن روحانی پس از انقالب‬ ‫چند نقطه عطف وجود دارد‪ .‬او تا پیش از انتخابات سال ‪ 84‬در‬ ‫جاگیرینیروهایسیاسیدرزمرهاصولگرایانسنتیقرارداشت‪.‬‬ ‫این مساله از انجا قوت بیشتری م ی یافت که او از اعضای اصلی‬ ‫جامعه روحانیت مبارز بود و حتی مطرح بود که روحانی یکی از‬ ‫گزینه های جناح راست و جامعه روحانیت در انتخابات سال ‪76‬‬ ‫بوده است‪ .‬ماجرای ‪18‬تی ر‪ ،‬پرونده هسته ای و انتخابات سال ‪92‬‬ ‫سه مقطع مهم زندگی سیاسی حسن روحانی است‪.‬‬ ‫ش��ده اند‪ .‬همه این افراد مورد بازجویی قرار خواهند گرفت‪ .‬در‬ ‫میان این افرادی که دستگیر ش��ده اند افراد شرور‪ ،‬جنایتکار و‬ ‫سابقه دار‪ ،‬وابسته به گروهک های معاند و ورشکسته‪ ،‬افرادی‬ ‫که به نوعی از سوی دست های مشکوک تطمیع شده بودند‪،‬‬ ‫همه اینها دیده م ی ش��وند که در فرصت مناسب ماهیت این‬ ‫افراد به مردم معرفی خ واهد شد‪ .‬ب ی تردید انهایی که به اشوب و‬ ‫تخریب اموال عمومی و تعرض به نظام در این چند روز مشغول‬ ‫بوده اند‪ ،‬در دادگاه های صالحه ما محاکمه خواهند شد و طبق‬ ‫قوانین و مقررات به مجازات خواهند رسید‪ .‬من فکر م ی کنم‬ ‫ریشه حرکت های این یکی‪ ،‬دو روز اخیر به تحلیل غلط دشمنان‬ ‫انقالبومزدورانشانازنظامجمهوری اسالمیوتحلیلنادرست‬ ‫نسبت به هوشیاری و امادگی ملت بزرگوار و حاضر در صحنه‬ ‫ای ران برم ی گردد‪ .‬اوال انچه رادیوهای خارجی ب رای اتش زدن چند‬ ‫اتوبوس و ب رای حمله به چند باجه و کیوسک تلفن‪ ،‬کف زدند و‬ ‫به ع ربده کشی چند نفر شرور امید بسته اند‪ ،‬باید بدانند نظام ما و‬ ‫انقالب ما یک انقالب مردمی است و ریشه در اعماق جان مردم‬ ‫دارد‪ .‬مردم خود‪ ،‬این انقالب را به پیروزی رسانده اند‪ .‬مردم‪ ،‬خود‪،‬‬ ‫این انقالب را در ب رابر انواع توطئه ها حفظ کرده اند‪ .‬مردم ما بدون‬ ‫کمک دیگران در هشت سال دفاع مقدس در ب رابر متجاوزین‪ ،‬از‬ ‫تمامیت ارضی و شرف ملی خود دفاع کردند‪ .‬مردم ما با خون خود‬ ‫با رهبری انقالب و نظام عزیز اسالمی خود پیمان بسته اند‪» .‬‬ ‫ان غائله ختم به خیر شد و حسن روحانی ماجرایی مهم‬ ‫را در دوران مسئولیتش به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی‬ ‫تجربه کرد‪ .‬اما نام حسن روحانی که حاال ‪ 65‬سال دارد و البته‬ ‫رئی س جمهور هشتم ای ران هم شده است‪ ،‬با پرونده هسته ای‬ ‫ای ران گره خورده اس��ت‪ .‬ان گونه که خودش روایت م ی کند‪ ،‬در‬ ‫یکی از سخت ترین شرایط‪ ،‬مس��ئولیت این پرونده را برعهده‬ ‫گرفته بود‪ .‬حسن روحانی در کتاب خاط راتش شرایط ان دوران را‬ ‫این گونه تفسیر م ی کند‪« :‬عالوه بر توطئه های خارجی‪ ،‬برخی‬ ‫کنش ها و نگرش های داخلی‪ ،‬شرایط را ب رای دشمن سهل تر و‬ ‫دفاع را ب رای ما تا حدودی س��خت تر کرده بود‪ .‬به عنوان نمونه‬ ‫برخی از فعالی ت های هسته ای ای ران به دلیل رویکرد خصمانه‬ ‫غرب به ویژه امریکا‪ ،‬به اژانس گزارش نشده بود یا پس از جنجال‬ ‫تابستان ‪ 1381‬س��ازمان انرژی اتمی ای ران به برخی از سواالت‬ ‫اژانس به صورت دقیق پاسخ نداده بود‪ .‬کشف الودگی سطح‬ ‫باال اوایل سال ‪ 82‬توس��ط اژانس نیز بر نگران ی ها و ابهامات‬ ‫افزوده بود‪ .‬البته الودگی در این س��طح ب رای س��ازمان انرژی‬ ‫اتمی ای ران و قطعا ب رای مسئوالن سیاسی کشور شگفت اور‪،‬‬ ‫گیج کننده و غیر قابل توجیه بود‪ .‬در مقاطعی هم در برخورد با‬ ‫اژانس از شیوه هایی استفاده م ی شد که ب رای انها شک ب رانگیز‬ ‫و ابهام افرین بود‪ ،‬ب رای مثال مسئوالن و بازرسان اژانس ب رای‬ ‫سفر به ای ران گاهی با تاخیرهای قابل اجتنابی مواجه م ی شدند‪.‬‬ ‫بناب راین مقطع سال های ‪ 1381-1382‬یکی از بدترین مقاطع‬ ‫ی به ای ران بود‪ ،‬که شرایط را‬ ‫ب رای طرح اتهام س��اخت بمب اتم ‬ ‫ب رای مقابله و زدودن این اتهام واهی‪ ،‬ب رای مسئوالن نظام دشوار‬ ‫کرده بود‪ .‬باتوجه به شرایط فوق در حالی که مسیر توسعه انرژی‬ ‫هسته ای در کشور با دستان توانمند متخصصان نسل جوان‬ ‫و تصمیمات مهم تاثیرگذار سیاس��تمداران کشور به اوج خود‬ ‫سالود غرب‪،‬‬ ‫رسیده بود‪ ،‬ناگاه در پیچ و خم های توطئه گرانه و هو ‬ ‫به دامان تقابل و درگیری سیاسی افتاد و در تالش ب رای از میان‬ ‫بردن یا حداقل زمی ن گی ر کردن ان‪ ،‬از ‪23‬مرداد ‪ 81‬با تبلیغات و‬ ‫هجمه رسانه ای غرب به صحنه نزاعی دیپلماتیک وارد شد و‬ ‫در‪ 21‬شه ریور‪ 1382‬منجر به صدور شدیدترین قطعنامه اژانس‬ ‫‪45‬‬ ‫سیاست‬ ‫ی علیه ای ران شد و ای ران را با چالشی بزرگ‬ ‫بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫روبه رو کرد که م ی توانست ابعاد مختلف زندگی مردم را تحت‬ ‫تاثیر قرار دهد‪ .‬من با تصمیم جلس��ه سران نظام و مسئوالن‬ ‫عال ی رتبه‪ ،‬با حکم رئی س جمهور و با تاکید مقام معظم رهبری‬ ‫از‪ 14‬مهر‪ 1382‬مسئولیت مستقیم تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫را بر عهده گرفتم‪ .‬همزمان شاهد ماجراجویی برخی در داخل و‬ ‫خارج کشور بودم‪ ،‬اما در جهت پاسداشت منافع و امنیت ملی‬ ‫دم ب رنیاوردم و از جنجال پرهیز ک��ردم‪( » .‬کتاب امنیت ملی و‬ ‫دیپلماسی هسته ای‪ ،‬صفحات‪ 21، 20‬و‪)22‬‬ ‫اما ماجرای انتخاب حسن روحانی به عنوان مسئول پرونده‬ ‫هسته ای ای ران نیز قابل توجه است‪ .‬او در بخش دیگری از کتاب‬ ‫خاط راتش با شرح اختالف نظرها و اقدامات موازی و ناهماهنگ‬ ‫ماجرای انتخابش به عنوان مسئول‪ ،‬این پرونده را این چنین شرح‬ ‫م ی دهد‪« :‬در نخستین جلسه سران پس از قطعنامه شهریور‪،‬‬ ‫من جمع بندی مباحث کمیته عالی هسته ای را به ان جلسه‬ ‫گزارش دادم‪ .‬دیگران هم گزا رش های��ی ارائه دادند‪ ،‬ولی همه‬ ‫متعجب بودند که چطور چنین قطعنامه شدیدی علیه ای ران‬ ‫صادر شده است! اختالف بین تحلیل وزارت خارجه و پی ش بینی‬ ‫سازمان انرژی اتمی نیز زیاد بود‪ .‬در ان جلسه وزیر امور خارجه‬ ‫معتقد بود که این مساله با روند فعلی به حل وفصل نم ی رسد‬ ‫و ادامه ان کشور را دچار مشکل م ی کند‪ ،‬بناب راین باید یک نفر‬ ‫با اختیار تام مسئولیت این پرونده را برعهده بگیرد و اینجانب را‬ ‫به عنوان مسئول پرونده پیش��نهاد کرد‪ .‬اقای هاشمی و اقای‬ ‫خاتمی و دیگر اعضای جلسه نیز این پیشنهاد را تایید کردند‪،‬‬ ‫ولی من نپذیرفتم‪ .‬در واقع وزارت امور خارجه از س��ویی نگران‬ ‫پیامدهای شدید پرونده هسته ای بود و از سوی دیگر با سازمان‬ ‫که مسئول مستقیم پرونده در ان مقطع بود‪ ،‬اختالفات جدی‬ ‫داشت‪ .‬یکی از معاونان وزارت خارجه گفته بود این پرونده نیاز‬ ‫به یک قربانی دارد و خوب است دبیرخانه شورای عالی امنیت‬ ‫ملی‪ ،‬قربانی ان باشد تا وزارت امور خارجه از تیررس خارج شود‪».‬‬ ‫(همان ‪،‬صفحه‪)129‬‬ ‫«‪...‬برخی سران کشور اصرار داشتند تا اینجانب مسئولیت‬ ‫پرونده هسته ای را بپذیرم ولی من قبول نم ی کردم‪ .‬پس از چند‬ ‫نوبت اقای خاتمی حضوری و تلفنی ب��ا من تماس گرفتند و‬ ‫حتی یک بار یادداشت خصوصی در این زمینه ب رایم فرستاند‪،‬‬ ‫ولی من نپذیرفتم‪ .‬تا اینکه غروب روز ‪ 1382/7/13‬در یک نامه‬ ‫دست نویس خصوصی‪ ،‬حکمی را در این زمینه ب رای من ارسال‬ ‫کردند که من ان نامه را در کش��وی میزم گذاش��تم تا روز بعد‬ ‫حضورا دالیل امتناع خود را با ایشان در میان بگذارم‪ .‬ان شب با‬ ‫مقام معظم رهبری ب رنامه مالقات داشتم‪ .‬در پایان ان مالقات‪،‬‬ ‫مقام معظم رهبریبهمنفرمودندچرامسئولیتپروندههسته ای‬ ‫را نم ی پذیری؟ حاال که همه مسئوالن متفق القول هستند که‬ ‫شما این مسئولیت را بپذیرید و اقای رئی س جمهور هم به شما‬ ‫حکم داده اند؛ «خذها بقوه» (با همه نیرو ان را در اختیار بگیرید)‪.‬‬ ‫من در پاسخ دالیل خود را ب رای نپذیرفتن مسئولیت توضیح‬ ‫دادم‪ .‬ایش��ان فرمودند که این باری اس��ت بر دوش من‪ ،‬بگیر‬ ‫بر دوش خودت! لحظه ای س��کوت کردم و سپس گفتم حاال‬ ‫که نظر شماست م ی پذیرم‪ .‬ایشان دعا کردند و تشکر کردند‪.‬‬ ‫در واقع با همان نامه دس��ت نویس خصوصی باتوجه به نظر‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪46‬‬ ‫مقام معظم رهبری از فردای ان روز کار خود را اغاز کردم‪( » .‬همان‪،‬‬ ‫صفحات ‪)138-137‬‬ ‫ش��روع به کار حس��ن روحانی به عنوان مسئول پرونده‬ ‫هسته ای ان گونه که خودش روایت کرده در شرایط متفاوتی‬ ‫بوده است‪ ،‬در ان زمان مجلس و دولت در اختیار اصالح طلبان‬ ‫بود؛ اصالح طلبانی که در میانشان چهره های رادیکال و تندرو‬ ‫وجود داشت و همان طور که خود او پی ش بینی کرده بود‪ ،‬در ادامه‬ ‫کار ب رای او موانع و مشکالتی را پدی د اورده بودند‪ .‬مسائلی که‬ ‫موجب شد حتی حسن روحانی تهدید به استعفا کند‪ .‬او درباره‬ ‫یکی از مقاطعی که این نیروها ب رای او مش��کل افرینی کرده‬ ‫بودند‪ ،‬در کتاب خاط راتش به اتفاقات زمان مذاکرات با سف رای‬ ‫اروپایی پرداخته و نوشته است‪« :‬در استانه مذاکرات ته ران با چند‬ ‫اتفاق ناگوار مواجه شدیم‪ .‬نخستین انها‪ ،‬اشتباه یکی از سف رای‬ ‫ما در اروپا بود‪ .‬او به مقامات ان کشور گفته بود ای ران ب رای توقف‬ ‫غن ی سازی امادگی دارد‪ .‬پس از اینکه تلکس این مذاکره به دست‬ ‫من رس��ید‪ ،‬با رئی س جمهور تماس گرفتم و گفتم من از ابتدا‬ ‫نم ی خواستم این مسئولیت را بپذیرم و م ی دانستم وزارت امور‬ ‫خارجهبه اندازهکافیهمکارینم ی کندوحاالم ی بینیدکهشاهد‬ ‫نخستیناقدامنسنجیدههستم‪.‬گفتمکهسفیرشماگفتهاماده‬ ‫توقف هستیم! بناب راین من چطور بحث تعلیق محدود را با سه‬ ‫وزیر مطرح کنم؟ ظاه را برخی سف رای ما تفاوت توقف و تعلیق را‬ ‫چندان تشخیص نم ی دادند‪ .‬دومین مساله این بود که تع دادی‬ ‫از نمایندگان مجلس‪ ،‬طرح س��ه فوریت ب رای الزام به پذیرش‬ ‫پروتکل الحاقی را امضا کرده و در پ��ی ان بودند تا ان را تقدیم‬ ‫مجلس کنند‪ .‬به رئی س جمهور گفتم که اگر طرح سه فوریت در‬ ‫مجلس مطرح شود‪ ،‬من استعفا م ی دهم‪ .‬گفتم ظاه را مجلس‬ ‫از اغاز کار‪ ،‬کارشکنی را شروع کرده اس��ت‪ .‬در این زمینه من و‬ ‫اقای خاتمی با اقای کروبی (رئیس مجلس) صحبت کردیم‬ ‫تا این طرح متوقف شود و در مجلس مطرح نشود‪ .‬خوشبختانه‬ ‫ایشانمانعشدوطرحدرصحنعلنیمطرحنشد‪،‬ولیمتاسفانه‬ ‫سف رای اروپایی از تهیه این طرح در مجلس باخبر شده بودند‪.‬‬ ‫سومین مساله این بود که پیش از انکه وزرا به ته ران برسند‪،‬‬ ‫رئی س جمهور در مصاحب ه ای مطبوعاتی اعالم کرده بود که ما‬ ‫تعلیقرام ی پذی ریم‪.‬باشنیدناینمطلببهتیممذاکراتیگفتم‬ ‫که در مورد پروتکل که در مجلس طرح سه فوریت تهیه کرده اند‪،‬‬ ‫تعلیق را هم که رئی س جمهور اعالم کرده‪ ،‬من دیگر قرار است بر‬ ‫سر چه موضوعی مذاکره کنم؟» (همان‪ ،‬صفحات‪)174-173‬‬ ‫یکی از انتقاداتی که به حسن روحانی حتی سال ها پس‬ ‫از ترک مسئولیتش وارد م ی شود‪ ،‬پذیرش تعلیق در مذاکرات‬ ‫اس��ت‪ .‬او اما در مصاحب ه ها و خاط راتش از ان دوران م ی گوید‬ ‫که این چیزی نبوده که در مذاکرات حاصل ش��ده باشد‪ ،‬بلکه‬ ‫تعلیق خ واست قطعنامه شورای امنیت بود‪ .‬اما راه اندازی‪VCF‬‬ ‫اصفهان یکی از مهم ترین مقاطع پرونده هسته ای ای ران است؛‬ ‫اتفاقی که موجب شد پرونده هسته ای به فازی جدید وارد شود‪.‬‬ ‫حسن روحانی در این مورد م ی گوید‪« :‬در تاریخ‪ 84/2/6‬مصادف‬ ‫با‪ 17‬ربی ع االول پس از دیدار کارگزاران نظام با مقام معظم رهبری‪،‬‬ ‫دیدار خصوصی کوتاه ولی سرنوشت سازی با ایشان داشتم‪ .‬در ان‬ ‫دیدار مقام معظم رهبری فرمودند نظرشان این است که ‪VCF‬‬ ‫اصفهان راه اندازی شود‪ .‬در واقع حرکت جدید از اینجا اغاز شد‪.‬‬ ‫اخرین جلسه سران در دوره مسئولیت من‪ ،‬در تاریخ ‪84/4/20‬‬ ‫تشکیل شد که اقای احمدی نژاد نیز به عنوان رئی س جمهور‬ ‫منتخب‪ ،‬ب رای نخستین بار در ان جلسه شرکت کرده بودند‪ .‬در‬ ‫همین جلسه تصمیم گرفته شد که ‪ VCF‬اصفهان در دولت‬ ‫هشتم راه اندازی ش��ود‪( » .‬همان‪ ،‬صفحه ‪ )578‬حسن روحانی‬ ‫تاکید م ی کند که اصرار به راه اندازی ‪ VCF‬اصفهان در دولت‬ ‫سیدمحمد خاتمی به این دلیل بوده که اروپای ی ها متوجه باشند‬ ‫پرونده هسته ای ربطی به دولت ها ندارد و یک مساله ملی است‪.‬‬ ‫او در عین حال از پیام هایی روایت م ی کند که برخی نامزدهای‬ ‫انتخاباتی در سال ‪ 84‬به کش��ورهای اروپایی در مورد مسائل‬ ‫هسته ای منتقل م ی کردند‪ .‬هرچه بود قبل از پایان دولت هشتم‬ ‫‪ VCF‬اصفهان راه اندازی شد‪.‬‬ ‫خداحافظی از پرونده هسته ای‬ ‫با اغاز به کار دولت جدید گویی دوران ماموریت حس��ن‬ ‫روحانی نیز باید پایان یافته تلقی م ی شد‪ .‬او حاال پس از همکاری‬ ‫با دولت هاشمی و خاتمی دیگر راهی ب رای ادامه کارش با دولت‬ ‫جدید نداشت‪ .‬تفاوت اندیشه او با رئی س جمهور جدید از همان‬ ‫روزهای ابتدایی الاقل ب رای خود وی نمایان شده بود‪ .‬روحانی‬ ‫در کتاب خاط رات��ش این ماجرا را این گون��ه نقل م ی کند‪« :‬در‬ ‫تاریخ ‪ 84/4/5‬که جلسه بررسی استراتژی نظام درباره امریکا‬ ‫را در دبیرخانه داشتیم‪ ،‬در پایان جلس��ه به من اطالع دادند که‬ ‫بع دازظهر اقای احمدی نژاد مصاحب��ه مطبوعاتی دارند‪ .‬اقای‬ ‫الریجانی گفت که خوب است ش��ما چارچوبی ب رای مسائل‬ ‫هسته ای و مسائل سیاسی ب رای ایشان بنویسید‪ .‬من در نامه‬ ‫دست نویسی‪ ،‬مواضع کشور نسبت به بحث هسته ای‪ ،‬ع راق و‬ ‫دیگر مسائل جهانی را نوشتم و ب رای ایشان ارسال کردم‪ .‬هرچند‬ ‫ایشان در مصاحبه مطبوعاتی چندان به نکات ان نامه توجهی‬ ‫نکردند‪ .‬چند روز بعد که ب رای نخستین بار ایشان را مالقات کردم‪،‬‬ ‫به مدت یک ساعت اخرین تحوالت در زمینه هسته ای را ب رای‬ ‫ایشان تشریح کردم و از همان جلسه تصمیم گرفتم تا در اولین‬ ‫فرصت از مسئولیت دبیرخانه شورای امنیتی ملی خداحافظی‬ ‫کنم‪( » .‬همان‪ ،‬صفحه‪)594‬‬ ‫او در کتاب خاط رات خود‪ ،‬دیدارش با محمود احمدی نژاد‬ ‫را این گونه روایت م ی کند‪« :‬در تاری��خ ‪ 1384/5/18‬قرار بود در‬ ‫اژانس‪ ،‬جلس��ه اضط راری شورای حکام تش��کیل شود‪ .‬اقای‬ ‫احمدی نژاد دو روز قبل از ان (‪ )1384/5/16‬به من زنگ زدند و‬ ‫خواستند که به ساختمان ریاست جمهوری بروم‪ .‬ایشان گفتند؛‬ ‫قالعادهبگذارد؟گفتمم ی خ واهند‬ ‫چرا اژانس م ی خ واهدجلسهفو ‬ ‫مساله راه اندازی اصفهان را بررسی کنند‪ .‬گفتند اژانس حق ندارد‬ ‫چنین کاری بکند‪ ،‬چون ما کار خالفی نکرده ایم‪ ،‬خوب است با‬ ‫الب رادعیتلفنیصحبتکنید‪.‬گفتماین طورنیستکهمدیرکل‬ ‫همه کاره باشد‪ ،‬اعضای شورای حکام اژانس‪ ،‬سف رای ‪ 35‬کشور‬ ‫هستند که ب راساس گزارش مدیرکل تصمیم م ی گیرند‪ .‬بعد‬ ‫بحث شد که اژانس تحت نفوذ غرب است‪ .‬پرسی دند چرا اژانس‬ ‫تحت نفوذ انهاست؟ گفتم ب رای اینکه هم بیشتر بودجه اژانس‬ ‫را انها م ی دهند و هم بر اکثر کشورهای عضو‪ ،‬نفوذ دارند‪ .‬ایشان‬ ‫گفتند هزینه های اژانس در سال چقدر است؟ گفتم نم ی دانم‪،‬‬ ‫مثال چند صدمیلیون دالر‪ .‬گفتند شما همین حاال به الب رادعی‬ ‫تبارشناسی سیاسی شیخ دیپلمات‬ ‫هاشمی هم امد‬ ‫حس��ن روحانی ثب ت نام کرده بود‪ ،‬اما هن��وز نگاه ها به‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫روحانی در تبارشناس��ی نیروهای سیاس��ی از مدی ران‬ ‫بوروکرات و حتی فن ساالر و در عین حال از روحانیون میانه رو‬ ‫به شمار م ی اید‪ .‬سال های سال عضو جامعه روحانیت مبارز بوده‬ ‫است‪ .‬اگر بنا باشد به این بیندیشیم که او در کجای سیاست‬ ‫ای ران قرار دارد‪ ،‬باید صریح و بدون شک بگوییم او در جاگیری‬ ‫نیروهای سیاسی همواره در طیف راس��ت اصولگرایان جای‬ ‫داشته است؛ یعنی انجا که روحانیون راستگرایی چون عل ی اکبر‬ ‫ناطق نوری قرار دارند‪.‬‬ ‫حسن روحانی البته همواره به دلیل حضور طوالن ی اش‬ ‫در سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی از معتمدان نظام به‬ ‫شمار م ی امده؛ چه اینکه او مدت ها مسئولیت پرونده هسته ای‬ ‫ای ران یعنی مهمترین کارویژه سیاس��ت خارجی ای��ران را نیز‬ ‫برعهده داشته است‪ .‬او البته در دورانی که تحوالت سیاسی ای ران‬ ‫التهاباتی را پدید اورده بود در موضع مدافع نظام ایستاد و همین‬ ‫ایستادنش در این جایگاه او را با انتقادهایی از سوی مخالفانش‬ ‫در جناح مقابل مواجه کرده بود‪ .‬سخنرانی صریح و شفاف او در‬ ‫ماجرای کوی دانشگاه نقطه عطفی در بررسی نسبت سیاسی او‬ ‫با مخالفانش در جناح مقابل بوده است‪ .‬حسن روحانی البته پس‬ ‫ازانکهدولتمحموداحمدی نژادبرسرکارامدبارئی س جمهوری‬ ‫که اتفاقا همشهری خودش هم بود کنار نیامد و ترجیح داد دیگر‬ ‫در شورای عالی امنیت ملی نماند‪ .‬از ان زمان به بعد است که او‬ ‫در پوزیشن وضعیت موجود قرار م ی گیرد‪ .‬او اگرچه اصولگرا بود‬ ‫اما در کنار روحانیون و چهره های اصولگرای دیگری قرار گرفت‬ ‫که حاال معترض و منتقد محمود احمدی نژاد بودند‪ ،‬البته همان‬ ‫اندازه که انها منتقد بودند محمود احمدی نژاد هم به انان انتقاد‬ ‫داشت‪ .‬شکافی میان طیف همفکر حسن روحانی و محمود‬ ‫احمدی نژاد پیدار گش��ته بود که با گذر زمان و در پی حوادث‬ ‫پ ی در پی بیشتر نمود م ی یافت‪.‬‬ ‫روحانی که چهره ای منتقد شده بود در سخنران ی ها و اعالم‬ ‫مواضع سیاسی نقد های تندی را روانه دولت محمود احمدی نژاد‬ ‫م ی کرد‪.‬همین نقد ها بود که او را به اصالح طلبان منتقد نزدیک‬ ‫حرکت به سمت پاستور‬ ‫گعده های نشین ی هایظهرشنب ه هایمجمعتشخیص‬ ‫حاال ثمر داده است‪ .‬یکی از میهمانان اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫حاال خ��ودش را ب��رای رفتن ب��ه پاس��تور اماده م ی کن��د‪ .‬او‬ ‫رئی س جمهور شده و قرار است ردایی که از احمدی نژاد به عنوان‬ ‫دومین شخص کشور برجای م ی ماند را بر تن کند‪ .‬اما ایا این‬ ‫پیروزی حاصل همان گعده نش��ین ی ها با حض��ور عل ی اکبر‬ ‫ناطق نوری‪ ،‬اکبر هاشم ی رفس��نجانی‪ ،‬مجید انصاری‪ ،‬واعظ‬ ‫طبسی و روحانیون دیگری است که از ماه ها پیش به خرداد ‪92‬‬ ‫فکر م ی کردند؟ایا پیروزی حسن روحانی سراغاز اجرای همان‬ ‫طرحی است که عل ی اکبر ناطق نوریو اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫از مدت ها پیش به دنبال ان بودند؟‬ ‫هر چه هس��ت ح��اال حس��ن روحانی که همنش��ین‬ ‫س��ال های دور هاشم ی رفس��نجانی و عل ی اکبر ناطق نوری‬ ‫اس��ت‪ ،‬رئی س جمهور منتخب ش��ده اس��ت‪ .‬اما ماجرای این‬ ‫کاندیداتوری چه بود؟ هر ق��در که به پایان س��ال ‪ 91‬نزدیک‬ ‫م ی شدیم یک گمانه فضای سیاسی را تحت تاثیر قرار م ی داد؛‬ ‫گمانه ای که از احتم��ال کاندیداتوری حس��ن روحانی روایت‬ ‫داشت‪ .‬همزمان با او زمزمه هایی هم از کاندیداتوری عل ی اکبر‬ ‫ناطق نوری در رسانه ها منتشر م ی شد‪ .‬حسن روحانی هی چ گاه‬ ‫احتمال نامزدی اش را تکذیب نکرد و پاسخ قطعی به ان را به‬ ‫سپری شدن ایام بیشتری موکول م ی کرد‪ .‬روزهای اغازین سال‬ ‫‪ 92‬اما حکایت دیگری درباره حسن روحانی در بر داشت‪ .‬همه‬ ‫اخبار از مهیاشدن شیخ تکنوکرات ب رای ورود به عرصه انتخابات‬ ‫حکایت داشت‪ .‬تا انکه در یکی از روزهای نخستین اردیبهشت‬ ‫ماه در مجتمع ادینه اعالم کاندیداتوری کرد‪ .‬او در کنار مدی رانی‬ ‫از دولت اکبر هاشم ی رفسنجانی و البته فرزندان او نشست و با‬ ‫شعار «دولت امید» به همه گفت که در انتخابات خردادماه او از‬ ‫جمله حاضرین خواهد بود؛ یک اعالم کاندیداتوری پرحاشیه؛ از‬ ‫نقدهای تند منتقدان تا پاسخ های تند و تیز او به معترضانش‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫زنگ بزنید و بگویید ما کل مخارج اژانس را م ی دهیم‪ .‬گفتم اوال‬ ‫اژانس نم ی تواند بپذیرد‪ ،‬چون ب رای مخارج اژانس و بودجه ان‪،‬‬ ‫مقرراتی وجود دارد و ثانی��ا ما هم چنین حق و اختیاری نداریم‪،‬‬ ‫چون اگر به جایی بخواهیم کمک بالعوض کنیم‪ ،‬مجلس‬ ‫باید تصویب کند‪ .‬گفتند‪ :‬من به ش��ما م ی گویم‪ ،‬شما چه کار‬ ‫دارید! گفتم‪ :‬روش کاری من این طور نیست و من چنین کاری‬ ‫نم ی کنم‪ .‬اگر اصرار دارید‪ ،‬خودتان با الب رادعی صحبت کنید‪ .‬در‬ ‫ادامهگفتمشمامنراخ واستیدتابهمنچنینتوصی ه ایکنیدیا‬ ‫مسائلمربوطبهبحثهسته ایراازمنبپرسید؟!گفتندکهمن‬ ‫نظرم را به شما م ی گویم‪ .‬گفتم من فکر کردم من را خ واسته اید تا‬ ‫به شما مشورت بدهم‪ .‬اگر م ی خ واهید چنین دستوراتی را بدون‬ ‫مشورت و تصویب در جلسه سران بدهید‪ ،‬خوب است زودتر‪،‬‬ ‫دبیر جدیدی را منصوب کنید و این دستورات را به او بدهید‪ .‬بعد‬ ‫از ان جلسه هم با اقای علی الریجانی تماس گرفتم و گفتم‬ ‫ظاه را باید زودتر خود را اماده کنید و دبیرخانه را تحویل بگی رید‪» .‬‬ ‫(همان‪ ،‬صفحات‪)595-594‬‬ ‫و نزدیک تر م ی کرد‪.‬او در یکی از تند ترین اظهارنظرهایش چنین‬ ‫گفت‪« :‬مردم دالر نم ی خواهند‪ .‬صداقت و ب رنامه م ی خواهند ما‬ ‫نیاز به نوکر نداریم نیاز به مدیر داریم‪ .‬ما نیاز به نوکر مدیر داریم‪،‬‬ ‫نه نوکر خالی‪ ،‬تنها نوکر بودن کافی نیست‪ .‬نحوه ارتباط ما با‬ ‫کشورها مشخص نیست؛ امروز با بعضی از کشورها دوست‬ ‫صمیمی هستیم‪ ،‬فردا رقیب و پس از ان متخاصم و دشمن‬ ‫م ی شویم‪ .‬مگر رابطه با دنیا هوس است که هر ساعت به یک‬ ‫سمت و سو حرکت کنیم‪.‬حقیقتا سیاست خارجی نیاز به علم‬ ‫و هنر دارد و دیپلماسی سلیقه و شعار نیست‪ .‬اداره مملکت با‬ ‫سخنرانی حل نم ی شود‪ ،‬اداره کشور نصیحت نم ی خ واهد‪ ،‬باید‬ ‫کار کرد‪ ».‬پدیده ای جدید در فضای سیاسی ای ران که جناح چپ‬ ‫و راست را البته در طیف سنت ی اش به یکدیگر نزدیک کرده بود‪.‬‬ ‫رقبای س��ال های دور حاال به رفقایی تبدیل شده بودند که به‬ ‫یک هدف مشترک م ی اندیش��یدند؛ هدفی که انان را در کنار‬ ‫یکدیگرم ی نشاند‪.‬‬ ‫سوی هاشم ی رفسنجانی دوخته ش��ده بود‪ .‬گویا هنوز کسی‬ ‫نم ی توانس��ت به این قطعیت برسد که هاش��می نم ی اید‪.‬‬ ‫ساختمان می دان فاطمی ساعات پایانی را با هیجان و استرس‬ ‫خاصی س��پری م ی کرد‪ .‬نه نامزد معروف دولت امده بود و نه‬ ‫هنوز خبری از هاشمی بود‪ .‬انتظار به سر امد هاشمی کاندیدا‬ ‫ش��د‪ .‬حاال همه نگاه ها از هاشمی به حس��ن روحانی دوخته‬ ‫شده بود‪ .‬چرا انصراف نم ی دهد؟ این مهم ترین سوال روزهای‬ ‫ابتدایی پس از ثب ت نام بود‪ .‬روحانی و افراد نزدیک به او روایت‬ ‫م ی کردند که هاشمی گفته است کسی فعال کنار نرود‪ .‬چند‬ ‫روز بعد اتفاق مهم انتخابات ‪ 92‬رخ داد؛ هاشمی رد صالحیت‬ ‫شد‪ .‬ب رای هاشمی و اصالح طلبان دو گزینه بیشتر نمانده بود؛‬ ‫یا با عارف ادامه دهند یا روحانی را برگزینند‪ .‬قرار بر این م ی شود‬ ‫که یک کمیته هفت نفره ی��ک نفر از ای��ن دو را ب رای اجماع‬ ‫انتخاب کند‪ .‬روزهای تبلیغات هنوز کس��ی کنار نرفته است‪.‬‬ ‫وعده کناره گیری شنبه به یکشنبه و حتی دوشنبه م ی رسد‪ .‬تا‬ ‫غروب دوشنبه هنوز خبری نیست‪ .‬صبح سه شنبه خبری مهم‬ ‫رسانه ها را به خود مشغول کرد؛ عارف شب گذشته پس از رویت‬ ‫دست خط سی د محمد خاتمی انصراف داد‪ .‬حاال اصالح طلبان‬ ‫ی در زندگی‬ ‫و هاشمی مانده بودند و حسن روحانی‪ .‬مقطع مهم ‬ ‫سیاسی حسن روحانی اغاز شد‪ .‬او عصر سه شنبه نامزد اجماعی‬ ‫اصالح طلبانوهاشم ی رفسنجانیشدهبود‪.‬بیانی ه هاونامه های‬ ‫حمایت یکی پس از دیگری صادر م ی شد‪ .‬اصولگرایان هنوز به‬ ‫اجماع نرسیده بودند و فضای سیاسی هم حکایتی از امیدواری‬ ‫ب رای اجماع نداشت‪ .‬ماجرای های مناظره چند روز قبل و حمایت‬ ‫اکبر هاشم ی رفسنجانی و محمد خاتمی ارای حسن روحانی در‬ ‫سراسر کشور را هر لحظه باالتر م ی برد‪ .‬پنج شنبه که فرارسید‪،‬‬ ‫برخی نظرسنج ی ها از برتری او نسبت به محمد باقر قالیباف‬ ‫حکایت داشت‪ ،‬اما همچنان کسی به پیروزی شیخ دیپلمات در‬ ‫دور اول فکر نم ی کرد‪ .‬از ظهر جمعه اما خبرها از سراسر کشور‬ ‫از فاصله زیاد او از نامزد اول اصولگرایان خبر م ی داد‪ .‬شنبه ‪25‬‬ ‫خرداد روز مهمی در زندگی سیاسی حسن روحانی است؛ او حاال‬ ‫رئی س جمهور شده بود‪.‬‬ ‫کابینه ای از راست تا چپ‬ ‫اکنون که تکلیف صاحبخانه بعدی پاستور مشخص‬ ‫شده‪ ،‬همه س��واالت معطوف به این است که کابینه توسط‬ ‫چه افرادی پر م ی شود؟ س��هم راست بیش��تر خواهد بود یا‬ ‫چپ؟انچه از اخب��ار پیدا و پنه��ان این روزهای س��اختمان‬ ‫مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع م ی توان فهمید اینکه‬ ‫عل ی اکبر ناطق نوری نقش��ی مهم در چینش کابینه حسن‬ ‫روحانی دارد‪ .‬رفیق سال های دور‪ ،‬همنشین جلسات جامعه‬ ‫روحانیت مبارز‪ ،‬رئی س اش در مجل��س پنجم حاال به عنوان‬ ‫مشاور عالی از باید و نباید های کابینه اینده م ی گوید‪ .‬برخی‬ ‫م ی گویند سهم مشاوره های ناطق نوری برخالف تصور از اکبر‬ ‫هاشم ی رفسنجانی نیز بیشتر شده است‪ .‬م ی گویند کابینه ای‬ ‫چیده خواهد شد مانند دولت اول هاشم ی رفسنجانی‪.‬‬ ‫به تعبیر روشن؛ ایا تکنوکرات ها بازم ی گردند یا اینکه او‬ ‫با وسواس فراوان سعی م ی کند وعده اش را در تشکیل دولت‬ ‫فراجناحی و معتدل عملی کند؟»‪g‬‬ ‫‪47‬‬ ‫از سمنان تا قم‬ ‫سیاست‬ ‫مروری بر زندگی سیاسی حسن روحانی قبل از انقالب‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫«اس��م کوچک من حسن اس��ت و نام خانوادگ ی ام تا‬ ‫جوانی همانند نام خانوادگی پدرم فریدون بود‪ .‬روستای سرخه‪،‬‬ ‫یعنی محل تولد من در هجده کیلومتری غرب شهر سمنان‬ ‫قرار دارد که امروز به صورت بخش در امده است‪».‬‬ ‫این شرح مختصری است از معرف ی نامه حسن روحانی‬ ‫که خودش در کتاب خاط راتش نوشته است‪.‬‬ ‫او حاال هشتمین رئی س جمهور ای ران است که خود را‬ ‫ب رای رفتن به اتاق کاری که روزگاری اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫و س��ی د محمد خاتمی و محمود احمدی ن��ژاد در ان حضور‬ ‫داش��تند‪ ،‬اماده م ی کن��د‪ .‬همه چیز مهیای تکی��ه زدن او بر‬ ‫مهم ترین صندلی پاستور است‪.‬‬ ‫انجا که وزرای کابینه دور تا دور یک میز تکیه م ی زنند‬ ‫تا قوه مجریه را اداره کنند‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی کیس��ت؟ چه سابقه ای داش��ته؟ تبار‬ ‫سیاسی او چگونه در فرهنگ سیاس��ی معاصر ای ران تقریر‬ ‫شده است؟‬ ‫باید به گذشته برگردیم‪ ،‬انجا که او زندگی سیاس ی اش را‬ ‫اغاز کرد؛ سال ها پیش از پیروزی انقالب اسالمی‪.‬‬ ‫اغاز سیاست ورزی از حوزه‬ ‫بدون تردی��د نخس��تین نقطه عطف زندگی حس��ن‬ ‫روحانی ورود او به حوزه اس��ت‪ .‬انجا که او در دوران پهلوی‬ ‫ ترجیح م ی دهد به تحصیالت دینی بپردازد‪ .‬حسن روحانی در‬ ‫کتاب خاط راتش درباره ورودش به حوزه این چنین م ی نویسد‪:‬‬ ‫«دالیل مختلفی ب رای عالقه مند شدنم به تحصیالت علوم‬ ‫دینی و خواندن دروس حوزوی وجود داش��ت‪ .‬از جمله اینکه‬ ‫پدربزرگم‪ ،‬مرحوم شیخ زین العابدین‪ ،‬عالم و روحانی بود‪ .‬از این‬ ‫گذشته پدرم هم عالقه زیادی داشت که من طلبه شوم‪ ...‬در‬ ‫سفری به سمنان یکی از دوستان پدرم از او پرسید‪ :‬این حسن‬ ‫اقا م ی خواهد چه کاره ش��ود؟ پدرم گفت‪ :‬سال اخر ابتدایی‬ ‫‪48‬‬ ‫است و م ی خواهد بعد از دبستان درس طلبگی را شروع کند‪.‬‬ ‫این اولین بار بود که پدرم موضع طلبگی من را به صراحت‬ ‫بیان م ی کرد‪» .‬‬ ‫حس��ن روحانی از مرداد و نیمه اول شهریور ‪ 1339‬نزد‬ ‫حجت االسالم نطنزی «شرح امثله» و بخشی از صرف میر را‬ ‫م ی خواند‪ .‬اما از اواخر شهریور ماه همان سال رسما وارد حوزه‬ ‫علمیه سمنان م ی ش��ود‪ .‬او در تابستان ‪ 1340‬وقتی در حال‬ ‫تمام کردن کتاب جامع المقدمات بوده و به صمدیه م ی رسد‪،‬‬ ‫ب رای رفتن به حوزه علمیه بزرگ تری اماده م ی شود‪.‬‬ ‫او از مباحثه و مش��ورت با پدرش از میان قم و مشهد‪،‬‬ ‫تحصیل در قم را انتخاب م ی کند‪.‬‬ ‫ی بروجردی از طرف ایشان‬ ‫پدر او در زمان ایت اهلل العظم ‬ ‫وکالت داش��ت و بعد از ایت اهلل بروجردی ب��ه بیت ایت اهلل‬ ‫تو امد پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫گلپایگانی رف ‬ ‫او در دوران ابتدای��ی تحصی�لات دین ی اش ب��ا افراد‬ ‫نام اشنایی هم دوره بوده اس��ت‪ .‬خودش در این مورد چنین‬ ‫نقل خاطره م ی کند‪« :‬یکی از انها حجت االسالم قرائتی بود‪.‬‬ ‫ایشان اگر چه از لحاظ درسی جلوتر بود و سیوطی را خوانده‬ ‫بود‪ ،‬ام��ا در کالس ما درس م ی خواند‪ .‬اقای محمد حس��ن‬ ‫اختری نیز عضو این کالس بود‪ .‬در س��ال دوم (‪ )1341‬اقای‬ ‫محمدی گلپایگانی هم به مدرسه ما امدند‪ .‬همچنین در ان‬ ‫سال اقای محمدی ری شهری هم به این مدرسه امدند‪» .‬‬ ‫او چندی بعد رابطه ای بسیار نزدیک با شهید ایت اهلل‬ ‫بهشتی پیدا م ی کند و ه ر چه زمان م ی گذرد روابط صمیمانه‬ ‫این دو شخصیت به یکدیگر نزدیکتر شده و حسن روحانی‬ ‫تبدیل به یکی از معتمدین ایت اهلل بهشتی م ی شود‪.‬‬ ‫وقتی روحانی سیاسی می شود‬ ‫همان زمان که نهضت اسالمی اغاز م ی شود‪ ،‬حسن‬ ‫روحانی هم که در مهم ترین حوزه علمیه سراسر کشور قرار‬ ‫داشته‪ ،‬به جریان نهضت م ی پیوندد‪ .‬او به همراه شهید محمد‬ ‫منتظری ب رای پخش اعالمی ه ها در مسجد اعظم و صحن‬ ‫مشارکت م ی کند‪.‬‬ ‫این فعالی ت ها در مح��رم س��ال ‪ 1342‬اوج م ی گیرد‪.‬‬ ‫ماج��رای انجمن های ایالت��ی و والیتی موجب گس��ترش‬ ‫اعتراضات م ی ش��ود و فعالی ت های سیاسی حسن روحانی‬ ‫در فروردین سال ‪ 1342‬افزایش بیشتری م ی یابد‪ .‬در روزهای‬ ‫حساس��ی که ماجرای غم انگیز فیضیه ق��م رخ م ی دهد‪ ،‬او‬ ‫در ان روزه��ای پرحادث��ه در میان طلب ه هایی ک��ه به منزل‬ ‫امام رفت و امد داش��تند‪ ،‬قرار گرفت و در ک��وران ماجراهای‬ ‫تعیی ن کننده ان سال از جمله همراهان نهضت بود‪.‬‬ ‫اتفاقات فیضیه س��رعت نهضت اس�لامی را ش��دت‬ ‫بخش��ید‪ .‬حاال نهضت اس�لامی و حامیانش مصمم تر از‬ ‫قبل شده بود‪ .‬خرداد پرحادثه از راه م ی رس��د‪ ،‬روزی که امام‬ ‫ان س��خنرانی معروف و اثرگذار را در مدرسه فیضیه انجام‬ ‫م ی دهند‪ .‬انجا امام تعابیر تندی را علیه شاه مطرح م ی کنند‪.‬‬ ‫‪ 15‬خرداد امام دستگیر م ی ش��ود و در اعتراض به این اقدام‬ ‫حکومت‪ ،‬جمع زیادی از مردم در تظاه رات شرکت م ی کنند‪.‬‬ ‫روزی تل��خ ک��ه منجر ب��ه ش��هادت تعداد زی��ادی از‬ ‫مردم م ی ش��ود‪ .‬حس��ن روحانی م ی گوی��د ان روز در جمع‬ ‫تظاهرکنندگان بوده و انچه رخ داده را از نزدیک ش��اهد بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫روحانی ان لحظات را این گونه روایت م ی کند‪« :‬تصور‬ ‫نم ی کردیم با گلوله جنگی مردم را به رگبار ببندند‪ .‬چند ثانیه‬ ‫بعد ناگهان دیدم جوان تقریبا بیس��ت ساله ای که کنار من‬ ‫ایستاده بوده و ش��عار م ی داد مورد اصابت گلوله قرار گرفت‬ ‫و نقش بر زمین شد‪ .‬گلوله به پیشانی او اصابت کرده و سر‬ ‫او را متالش��ی کرده بود‪ .‬من تا رفتم به این جوان نگاه کنم‬ ‫یک گلوله امد و از کنار گوشم رد شد که فکر کردم به گردنم‬ ‫اصابت کرده است‪».‬‬ ‫اولین بازداشت سیاسی‬ ‫س��ال ‪1344‬مقطع مهمی در زندگی سیاس��ی حسن‬ ‫روحانی است‪ .‬س��الی که او ب رای اولین بار به منبر م ی رود؛‬ ‫ب رای اولین بار لباس روحانیت بر تن م ی کند و ب رای اولین بار‬ ‫نیز بازداشت م ی شود‪.‬‬ ‫او که به همراه محمدی گلپایگانی به تویسرکان رفته‬ ‫صرفا ان را درباره ائمه اطهار ب��ه کار م ی بردند‪ .‬از طرفی هم‬ ‫تنها لقب شایسته و مناسب ب رای رهبر انقالب کلمه امام بود‬ ‫که دارای بار سیاسی و دینی و انقالبی بود و‪ ....‬سرانجام به‬ ‫این تصمیم رسیدم که این پیشنهاد را مطرح کنم و از رهبری‬ ‫انقالب با عنوان امام یاد نمایم‪».‬‬ ‫چنین م ی شود که او در بخش انتهایی سخنران ی اش‬ ‫چنین م ی گوید‪« :‬اى اب راهیم عزیز! همه امتحانات س��خت‬ ‫و بزرگ ب راى تو پیش ام��د‪ .‬اما اخرین امتح��ان را هم باید‬ ‫بگذرانى که‪« :‬ان هذا لهوالب�لاء المبین» ان ازمایش بزرگ‬ ‫و اشکار مربوط به اسماعیل عزیزت مى‏باشد‪ .‬انگاه که همه‬ ‫امتحانات و ازمایش��ات را با موفقیت پشت سرگذاشتى «و‬ ‫اذاابتلى اب راهیم ربه بکلمات فات ّمهن قال انى جاعلک للناس‬ ‫اماما» انگاه تو به مقام واالى امامت مى‏رسى‪ .‬امامت مقامى‬ ‫اس��ت که اخرین امتحان ان‪ ،‬امتحان فرزند است‪ .‬اب راهیم!‬ ‫اکنون که ای��ن امتحان را هم با موفقیت به اتمام رس��اندى‬ ‫پس «انى جاعلک للناس اماما»‪ .‬بناب راین من یک لقب ب راى‬ ‫مرجع بزرگ و رهبر عظیم الشان‪ ،‬ان اب راهیم زمان‪ ،‬مى‏پسندم‬ ‫و ان لقب امام است‪ .‬بناب راین‪« :‬امام خمینى»‪» .‬‬ ‫او پس از سخنرانی با کمک عل ی اکبر ناطق نوری قبل‬ ‫از اینکه دستگیر شود از میان جمعیت فرار کرده و با ماشین‬ ‫ناطق نوری به منزل یکی از افراد و دوستان نزدیک م ی رود‪.‬‬ ‫پس از این ماجرا و مخفی ش��دن روحان��ی در برخی‬ ‫شهرها شایع م ی شود که او کشته یا دستگیر شده است‪.‬‬ ‫بود‪ ،‬تصمیم م ی گیرد در مسجد جامع این شهر به منبر برود‪.‬‬ ‫او امام جماعت ان مس��جد را راضی م ی کن��د و پس از نماز‬ ‫عشا به منبر م ی رود‪ .‬او سخنانی تند علیه شاه سر م ی دهد و‬ ‫م ی گوید‪« :‬این اقایی که م ی اید همدان م ی گوید ارتجاع سیاه‬ ‫(شاه در سفری به همدان از روحانیت به ارتجاع سیاه یاد کرده‬ ‫بود) اصال معنی ارتجاع را نم ی داند‪ .‬ایا معنی ارتجاع سیاه را‬ ‫م ی فهمد؟» او فردای ان روز بازداشت م ی شود‪.‬‬ ‫روحانی ماجرای بازداشتش را این گونه توضیح م ی دهد‪:‬‬ ‫«تازه هوا روشن شده بود‪ .‬ناگهان صدای فردی را شنیدم که‬ ‫م ی گفت‪ :‬اقای روحانی کجاست؟ دیدم پاسبانی وارد مدرسه‬ ‫شده و سراغ من را م ی گیرد‪ .‬کم کم به ما نزدیک شد و گفت‪:‬‬ ‫اقای روحانی کیست؟ من خودم را معرفی کردم‪ .‬گفت‪ :‬باید‬ ‫با من بیایید‪ .‬گفتم کج��ا؟ گفت‪ :‬به ش��هربانی‪ .‬این اولین‬ ‫دستگیری من در انقالب و اولین حادثه در اولین سفر تبلیغی‬ ‫بود‪ » .‬او در ان بازداشت در زمان بازجویی هویت اصلی خود‬ ‫را اعالم نم ی کند و پس از چند س��اعت بازداش��ت به شرط‬ ‫بازگشت به قم ازاد م ی ش��ود‪ .‬ماه مبارک رمضان که شروع‬ ‫م ی شود منبرهای حسن روحانی هم اغاز م ی شود‪.‬‬ ‫ورود به تهران‬ ‫شدند و در نتیجه عده زیادی از مردم و طالب دستگیر شدند‪.‬‬ ‫م ی دانستیم که ب رای دستگیری من اقدام خواهند کرد‪ .‬اقای‬ ‫محمدی گلپایگانی گفت باید س��ریعا از قم خارج شوید‪ .‬به‬ ‫پیش��نهاد دوس��تان با اتومبیل اقای محمدی گلپایگانی و‬ ‫با لباس س��یادت (عمامه مش��کی) و با عینک دودی عازم‬ ‫گلپایگان شدیم‪».‬‬ ‫ماجرای قم باعث م ی شود که حسن روحانی در سراسر‬ ‫کشور ممنوع المنبر ش��ود‪ .‬او تا مدت ها به منبر نم ی رفت و‬ ‫حتی پس از اینکه سخنران ی هایش اغاز شد با نام اسالمی و‬ ‫جعفری خودش را معرفی م ی کند‪.‬‬ ‫رحلت حاج اقا مصطفی خمینی و اوج گیری نهضت‬ ‫شهادت حاج اقا مصطف ی خمینی نهضت را با شرایط‬ ‫جدیدی مواجه م ی کند‪ .‬اعتراض ها ش��دت م ی گیرد و جمع‬ ‫انقالبیون گس��ترده م ی ش��ود‪ .‬پس از انکه در ب��ازار ته ران‬ ‫و برخ��ی هیات های دیگر مجالس��ی ب رای رحل��ت حاج اقا‬ ‫مصطفی ترتیب داده م ی ش��ود‪ ،‬ش��هید مطهری به حسن‬ ‫روحانی م ی گوید قرار اس��ت دومجلس ختم ب��رای حاج اقا‬ ‫مصطفی یکی در مس��جد ارک ته ران و دیگری در مسجد‬ ‫اعظم قم بر پا ش��ود و البته ای��ن را هم ب��ه او م ی گوید که‬ ‫س��خنران یکی از این دو مجلس باید حسن روحانی باشد‪.‬‬ ‫با نظر ش��هید مطهری قرار م ی ش��د روحانی سخنرانی در‬ ‫مس��جد ارک را انتخاب کند‪ .‬او به همراه س��ی د رضا اکرم ی ‬ ‫در روز تعیین شده به مس��جد ارک می رود‪ .‬در حیاط مسجد‬ ‫موس��وی خوئین ی ها‪ ،‬مرتضی مطه��ری‪ ،‬خلخالی‪ ،‬داریوش‬ ‫فروهر و مهن��دس بازرگان حاض��ر بوده اند‪ .‬س��اعت چهار‬ ‫بعدازظهر جلس��ه منب��ر او اغاز م ی ش��ود‪ .‬روحانی تصمیم‬ ‫ب ام��ام ب��رای حضرت‬ ‫م ی گی��رد ب��رای اولی��ن ب��ار از لق ‬ ‫ایت اهلل خمینی(ره) استفاده کند‪ .‬روحانی این ماجرا را این گونه‬ ‫روایت م ی کند‪« :‬نکته ای که خیلی ذهن من را مشغول کرده‬ ‫بود‪ ،‬این بود که م ی خواس��تم لقب امام را ب رای رهبر انقالب‬ ‫پیشنهاد کنم‪ .‬در مسیر راه از منزل به مسجد فکرم به همین‬ ‫مساله مشغول بود‪ .‬ابتدا دچار تردید شده بودم‪ .‬فکر م ی کردم‬ ‫ممکن است مردم ب رای پذیرش این پیشنهاد امادگی نداشته‬ ‫باشند‪ ،‬زیرا واژه امام در جامعه ما کلمه مقدسی بود که مردم‬ ‫سیاست‬ ‫توهین به امام در روزنامه کیهان‬ ‫در ماه ش��وال ‪ 1356‬ایات عظام محمد یزدی‪ ،‬محمد‬ ‫مومن و یوس��ف صانعی از طرف جامعه مدرسین از حسن‬ ‫روحانی دعوت م ی کنند تا ب رای سخنرانی به قم برود‪ .‬یکی از‬ ‫این شب ها مصادف م ی شود با ماجرای توهین روزنامه کیهان‬ ‫به حضرت امام‪ .‬حسن روحانی م ی گوید‪« :‬مطلع شدم که در‬ ‫روزنامه کیهان به امام خمینی اهانت شده است‪ ،‬بناب راین با‬ ‫گروهی از علما و مدرسین به منزل مرحوم ایت اهلل مشکینی‬ ‫رفتیم تا ب رای ادامه سخنرانی و نحوه عکس العمل در ب رابر‬ ‫این اهانت تصمیم بگیریم‪ .‬من به مرحوم ایت اهلل مشکینی‬ ‫و سایر مدرسین حاضر در جلس��ه گفتم دو راه را م ی توان در‬ ‫پیش گرفت؛ راه اول اینکه من امش��ب منبر بروم و موضوع‬ ‫اهانت را مطرح کنم و با قاطعیت موضع گیری کنم‪ .‬راه دیگر‬ ‫این است که به عنوان اعتراض امشب منبر نروم و در جلسه‬ ‫علت عدم حضور من اعالم شود و گفته شود فالنی به عنوان‬ ‫اعتراض ب��ه اهانت به رهبری انقالب امش��ب س��خنرانی‬ ‫نخواهم کرد‪ .‬همه افراد و مرحوم ایت اهلل مشکینی نظر دوم‬ ‫را پسندیدند‪ .‬ایشان گفتند باتوجه به سخنرانی تند شب های‬ ‫گذشته‪ ،‬اگر امشب هم با شدت بیش��تری سخنرانی کنید‪،‬‬ ‫قطعا دس��تگیر م ی شوید‪ .‬ان ش��ب موقع منبر‪ ،‬وقتی علت‬ ‫نیامدن من ب��ه مجلس از بلندگو اعالم ش��د افراد حاضر در‬ ‫مسجد شروع کردند به دادن شعارهای تند و با ماموران درگیر‬ ‫شکل گیری جامعه روحانیت‬ ‫اگرچ��ه جامع��ه روحانی��ت مب��ارز از س��ال ‪1353‬‬ ‫فعالی ت هایی داش��ت‪ ،‬اما تش��کیالت جدی��د تحت عنوان‬ ‫رس��می جامعه روحانیت مبارز در اوایل س��ال ‪ 1356‬شکل‬ ‫گرفت‪ .‬انگونه که معروف است در اولین جلسه رسمی افرادی‬ ‫همچون دکتر بهش��تی‪ ،‬ش��هید مطهری‪ ،‬ایت اهلل موسوی‬ ‫اردبیلی‪ ،‬امام ی کاش��انی‪ ،‬انواری‪ ،‬موحدی کرمانی‪ ،‬موسوی‬ ‫خوئین ی ها‪ ،‬شهید شاه ابادی شهید محالتی‪ ،‬ناطق نوری و‬ ‫حسن روحانی حضور داشتند‪.‬‬ ‫در ان جلسه مقرر م ی ش��ود ادامه جلسات به صورت‬ ‫هفتگی باش��د‪ .‬جلس��ات جامعه روحانیت مبارز تبدیل به‬ ‫گعده ای ب رای روحانیون مش��هور ان دوره م ی شود که تاثیر‬ ‫فراوانی در ادامه نهضت داشت‪ .‬حسن روحانی در ان دوره از‬ ‫فعال ترین اعضای جامعه روحانیت مبارز بوده است؛ تشکلی‬ ‫که همچنان اصل ی ترین خاس��تگاه سیاس��ی او محسوب‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫چند س��ال بعد او به همراه خان��واده اش راهی ته ران‬ ‫م ی ش��ود و البته مش��غول تحصی��ل در دانش��گاه ته ران‪.‬‬ ‫اقامتش در ته ران سبب اشنایی با بعضی از شخصی ت های‬ ‫سیاسی ان زمان از جمله شهید مطهری م ی شود‪ .‬دانشکده‬ ‫الهیات محل مالقات های او با ش��هید مطهری بوده است‪.‬‬ ‫شهیدمطهری به او توصیه م ی کند در منبرهایش تغیی راتی‬ ‫ایجاد کند و البته توصی ه ای هم به او در مورد سبک مرحوم‬ ‫کافی م ی کند‪ .‬س��ال ‪ 1350‬که شهید بهش��تی از المان به‬ ‫ای ران باز م ی گردد بار دیگر مالقات ها و جلس��ات سیاس��ی‬ ‫حسن روحانی با شهید بهش��تی اغاز م ی گردد‪ .‬سال ‪1353‬‬ ‫تا ‪ 1357‬اوج فعالی ت های سیاسی حس��ن روحانی است‪ .‬او‬ ‫منبر را به عنوان ابزاری مناس��ب ب رای مبارزه با رژیم پهلوی‬ ‫برم ی گزیند‪ .‬س��خنران ی های او در مساجد مختلف ته ران و‬ ‫شهرستان ها با حاش��ی ه هایی همراه م ی شود‪ .‬سخنران ی ها‬ ‫و منبره��ای او در اصفهان‪ ،‬رفس��نجان‪ ،‬ش��ه ر ری و‪ ...‬کار‬ ‫را به جایی م ی رس��اند که س��ر انجام در نیمه دوم سال ‪56‬‬ ‫ممنوع المنبر م ی ش��ود‪ .‬او گاهی با نام «اسالم ی » و گاهی‬ ‫ی دیگر سخنرانی م ی کرد‪.‬‬ ‫«جعفری » یا اسم ‬ ‫سفر به اروپا‬ ‫حس��ن روحانی پ��س از منبره��ای سیاس��ی و تند‬ ‫وتیزش دیگر ممنوع المنبر ش��ده بود‪ .‬او حاال دیگر چهره ای‬ ‫شناخته شده بود و نم ی توانست با نام های مستعار به ادامه‬ ‫سخنران ی هایش بپردازد‪.‬‬ ‫شهید مطهری‪ ،‬شهید بهشتی و ایت اهلل موسوی اردبیلی‬ ‫به او پیش��نهاد م ی کنند ب رای ادامه تحصیل از کشور خارج‬ ‫ش��ود‪ .‬او پس از مش��ورت ها تصمیم به ادامه تحصیل در‬ ‫انگلستان م ی گیرد‪.‬‬ ‫فعالی ت های سیاس��ی او در خارج از کش��ور هم ادامه‬ ‫م ی یابد‪ .‬سخنرانی در جلسات انجمن اسالمی نقطه عطفی‬ ‫در زندگی سیاسی خارج از کشور اوست‪.‬‬ ‫پس از هجرت امام به پاریس سفرهای سیاسی حسن‬ ‫روحانی به فرانسه اغاز م ی شود‪ .‬پس از توصی ه های امام به‬ ‫او سخنران ی ها در دانشگاه ها و انجمن اسالم ی های خارج از‬ ‫کشور توسط حسن روحانی شدت م ی یابد‪ .‬ارتباط او با حلقه‬ ‫روحانیون و انقالبیونی که در کنار امام حضور داش��تند هر‬ ‫روز پررنگ تر م ی ش��د‪ .‬روند تحوالت ای ران شدت م ی گیرد و‬ ‫روز ‪ 22‬بهمن ‪ 57‬با به ثمر رسیدن نهضت‪ ،‬انقالب اسالمی‬ ‫پیروز م ی شود‪g .‬‬ ‫‪49‬‬ ‫خدمات گذشته را نادیده نگیرد‪ ،‬اخالق مدار و معتدل باشد و از‬ ‫افراط گرایی دوری کند‪.‬‬ ‫شنیده می ش�ود ه م اکنون کارهای اقای روحانی‬ ‫با کمک اقای ناطق نوری انجام م ی ش�ود‪ ،‬این دو‬ ‫چقدر به هم نزدیک هستند؟‬ ‫‪ l‬اقای ناطق و اقای روحان��ی دو نامزد مورد عالقه‬ ‫ی هاشمی بودند و به لحاظ همگرایی با هم ارتباط خوبی‬ ‫اقا ‬ ‫داشته و دارند‪ .‬در زمان ریاس��ت اقای ناطق بر مجلس‪ ،‬اقای‬ ‫برئیس اول ایش��ان بود‪ .‬در ان مقطع انها روابط‬ ‫روحانی‪ ،‬نای ‬ ‫خیلی خوبی با هم داش��تند‪ ،‬ضمن انک��ه هم اکنون این دو‬ ‫نفر همگرایی خوبی در مجمع تشخیص مصلحت نظام با‬ ‫یکدیگر دارند و به لحاظ فکری هم تقریبا دیدگاه های انها به‬ ‫هم نزدیک است که این مساله زمینه همکاری انها را بیشتر‬ ‫فراهم م ی کند‪.‬‬ ‫اقای خاتمی چه رابطه ای را با اقای روحانی پیش‬ ‫خواهد گرفت‪ ،‬چراکه در انتخابات از اقای روحانی‬ ‫حمایت رسمی کرد؟‬ ‫برای نجات اصالحات از روحانی حمایت کردند‬ ‫گفت وگوی مثلث با حمیدرضا ترقی‬ ‫‪3‬‬ ‫سیاست‬ ‫حمیدرضا ترقی‪ ،‬عضو ش�ورای مرکزی حزب موتلفه در گفت وگو با نش�ریه مثلث معادالت سیاسی قبل و بعد از‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری یازدهم را تشریح کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫اقای روحانی رئیس جمهور منتخب مردم و عضو‬ ‫ش�ورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز اس�ت‪ ،‬بر‬ ‫همین اس�اس جبهه پیروان خط ام�ام و رهبری‬ ‫رابطه خود را با او چگونه تعریف م ی کند؟‬ ‫‪ l‬اق��ای روحان��ی‪ ،‬از اعض��ای معت��دل جامع��ه‬ ‫روحانی ت مبارز به حس��اب م ی اید که با نیروهای میانه رو دو‬ ‫جناح اصولگ��را و اصالح طلب ارتباط خوب��ی دارد‪ .‬رابطه او با‬ ‫اقای ناطق نوری و برخی نیروهای جبه��ه پیروان خط امام و‬ ‫رهبری که همسو با اقای ناطق نوری حرکت م ی کنند‪ ،‬مثبت‬ ‫ارزیابی م ی شود‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنید چق�در از نیروهای جبه�ه پیروان‬ ‫خط امام و رهبری در دولت یازدهم استفاده شود‪،‬‬ ‫کمااینکه گمانه زن ی هایی درباره حضور اقای باهنر‬ ‫در کابینه اقای روحانی مطرح است؟‬ ‫‪ l‬ایش��ان به دنبال تش��کیل یک دولت فراجناحی‬ ‫است‪ ،‬یعنی از افرادی استفاده خواهد کرد که کمتر برچسب‬ ‫جناحی روی انهاس��ت و قطعا عناصر متعصب دو جناح را به‬ ‫کار نم ی گیرد و م ی کوشد که افراد میانه رو‪ ،‬کارامد‪ ،‬متخصص‬ ‫و توانمند را در دولت وارد کند‪ ،‬البته به نگاه مجلس درباره ان‬ ‫افراد هم توجه دارد تا بهارستان ی ها حساسیت خاصی نسبت‬ ‫به فردی نداشته باشند‪.‬‬ ‫نوع نگاه اقای روحانی به طی ف های دیگر اصولگرا‬ ‫همچون پای�داری و طیف تحولخ�واه (ایثارگران‬ ‫و رهپوی�ان) چگون�ه خواه�د ب�ود‪ ،‬ایا انه�ا وارد‬ ‫دولت یازدهم م ی ش�وند یا در جایگاه منتقد قرار‬ ‫م ی گیرند؟‬ ‫‪ l‬قطعا اقای روحانی با جبهه پایداری میانه مناسبی‬ ‫ندارد ‪ ،‬چون انها با سیاس��ت اعتدالی او مق��داری زاویه دارند‪،‬‬ ‫‪50‬‬ ‫به عبارت دیگر اقای روحانی اعض��ای جبهه پایداری را جزو‬ ‫گروه های افراطی اصولگرا تلقی م ی داند اما بعضی از نیروهای‬ ‫جمعیت ایثارگران که معتدل هستند ممکن است به کابینه‬ ‫یازدهم وارد شوند‪.‬‬ ‫ی هاش�می چق�در در پیروزی اق�ای روحانی‬ ‫اقا ‬ ‫نقش داشت؟‬ ‫‪ l‬اق��ای هاش��می در جلوگی��ری از ائت�لاف میان‬ ‫اصولگرایان و ایجاد ائتالف میان اصالح طلبان نقش مهمی‬ ‫ ایفا کرد و قرارگرفتن او پشت سر اقای روحانی موجب شد که‬ ‫شعار اعتدال اقای روحانی بهتر از شعار اعتدال اقای والیتی‬ ‫در جامعه جا بیفتد‪.‬‬ ‫ب ه نظر شما اقای هاشمی از اقای روحانی استفاده‬ ‫کرد که نگاه دولت را به عرصه های مختلف تغییر‬ ‫ی هاشمی بهره‬ ‫دهد یا اقای روحانی از حمایت اقا ‬ ‫برد تا بتواند سکاندار قوه مجریه شود؟‬ ‫‪ l‬همانطور که در فیلم تبلیغاتی و موضع گیری اقای‬ ‫ هاشمی مشاهده کردیم ایشان سعی کرد که در فیلم صحبتی‬ ‫در حمایت از اقای روحانی نکند‪ ،‬البته سازماندهی گروه ها و‬ ‫احزاب در حمایت از روحانی تالش زیادی انجام داد‪..‬‬ ‫ب ه نظر شما اقای روحانی کابینه خود را با مشورت‬ ‫اق�ای هاش�می م ی چیند ی�ا رویکردی مس�تقل‬ ‫م ی گیرد؟‬ ‫‪ l‬همانطور که او اعالم کرده بدون انکه به فردی یا‬ ‫جریانی تعصب خاصی داشته باشد‪ ،‬نظ رات و پیشنهادات را از‬ ‫همه شخصی ت های سیاسی م ی گیرد و سپس اعضای کابینه‬ ‫یازدهم را خود انتخاب خواهد کرد‪.‬‬ ‫ایا هاشمی مرد در سایه دولت لقب م ی گیرد؟‬ ‫ی هاشمی‬ ‫‪ l‬بعید م ی دانم این اتفاق بیفتد‪ ،‬شان اقا ‬ ‫ باالتر از ان است که مرد در س��ایه دولت اقای روحانی باشد‪.‬‬ ‫ب رای اقای هاشمی کافی است که دولتی روی کار بیاید که‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اقای خاتمی و اصالح طلبان ب رای نجات خود‬ ‫در انتخابات از اقای روحانی حمایت کردند و ابتدا اکراه داشتند‬ ‫و حتی نامزدشان اقای عارف هم زمانی که کنار رفت‪ ،‬بدون‬ ‫اعالم انصراف به نفع اقای روحانی ای��ن کار را انجام داد‪ .‬ان‬ ‫موقع اصالح طلبان در بین خود اختالف نظر زیادی داش��تند‬ ‫به ویژه در مجمع روحانیون‪ .‬چون م ی گفتند «چطور م ی شود‬ ‫بعد از ‪ 26‬سال انشعاب از جامعه روحانیت مبارز‪ ،‬دوباره از یک‬ ‫نامزدی عضو این تش��کل روحانی حمایت کنیم؟ این نقض‬ ‫غرض است‪ ».‬بناب راین حمایت اقای خاتمی از اقای روحانی‬ ‫بیشتر ب رای برون رفت اصالح طلبان از شرایط انزوای سیاسی‬ ‫بود که طی این هشت سال گذشته به ویژه چهار سال اخیر‬ ‫ب رایشان پدید امد‪.‬‬ ‫مجمع روحانیون در حمایت از اقای روحانی یک بیانیه‬ ‫رس�می داد و از این رو به جامعه روحانیت نزدیک شد‪،‬‬ ‫این همگرایی تاکتیکی و مقطعی بود یا می تواند سراغاز‬ ‫ایجاد ارایش سیاسی جدید باشد؟‬ ‫‪ l‬بعید است تغییر ارایش سیاسی ایجاد شود‪ .‬اقای‬ ‫روحانی با شعارها و نوع موضع گیری که داشت توانست پایگاه‬ ‫اجتماعی اصالحات را جذب خود کند‪ ،‬اما اکنون اصالح طلبان‬ ‫در حال استفاده از اقای روحانی هس��تند و ب رای نجات خود‬ ‫از انزوای سیاسی س��عی م ی کنند بر موج ایجاد شده توسط‬ ‫اقای روحانی سوار شوند‪ ،‬البته اقای روحانی بعد از پیروزی در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری به بازسازی موقعیت اقای خاتمی‬ ‫کمک کرد و شاید در اینده هم به بازسازی جایگاه اقای خاتمی‬ ‫بیش��تر کمک کند و اصالح طلبان بتوانن��د از حمایت اقای‬ ‫روحانی بیشتر بهره بب رند‪.‬‬ ‫نزدیک شدن مجمع روحانیون و جامعه روحانیت‬ ‫مبارز چقدر تداوم خواهد یافت؟‬ ‫‪ l‬بستگی به این دارد که موضع اصالح طلبان متاثر‬ ‫از جریان افراط ی شان نش��ود‪ .‬اگر جریان افراطی اصالحات‬ ‫بخواهد از بستر ایجادشده سوءاستفاده کند‪ ،‬احتمال دارد که‬ ‫این نزدیکی استمرار نداشته باشد‪ ،‬اما اگر فقط نیروهای معتدل‬ ‫اصالح طلب با اقای روحانی ارتباط داشته باشند شرایط استمرار‬ ‫این همکاری کامال وجود دارد‪.‬‬ ‫مق�داری ه�م درب�اره انتخابات و نتیج�ه تحرک‬ ‫اصولگرای�ان صحب�ت کنی�م‪ ،‬به نظر ش�ما چرا‬ ‫نامزدهای این جریان در رقابت ‪24‬خرداد شکست‬ ‫خوردند؟‬ ‫‪ l‬عدم موفقیت نامزدهای اصولگرا عملکرد نامناسب‬ ‫دولت در چند سال اخیر است که مشکالت اقتصادی فراوانی‬ ‫را متوجه جامعه کرد و حاشی ه پردازی های زیادی هم در رابطه‬ ‫با ارکان حاکمیت به ویژه مجلس داشت که همه اینها به نام‬ ‫اصولگرایان ثبت و ضبط ش��د و گفتمان اصولگرایی از این‬ ‫اتفاق لطمه خورد‪ .‬علت دیگر‪ ،‬اختالفات عمیق میان دولت و‬ ‫مجلس بود که به برخی بداخالق ی ها انجامید‪ ،‬به طوری که‬ ‫رهب ر معظم انقالب نیز از این امر ناراحت شدند و جامعه نیز از‬ ‫اثار منفی ان ب ی نصیب نماند‪ .‬عامل سوم‪ ،‬نامزد شدن اقای‬ ‫جلیلی بود که با ورودی غی ر منتظره به عرصه انتخابات‪ ،‬مردم‬ ‫را از رای اوری خود مقداری نگران کرد چون اینطور القا شده بود‬ ‫که با رئی س جمهور شدن وی فضای سیاسی کشور بسته تر‬ ‫م ی شود‪ .‬عامل چهارم‪ ،‬تجربه دولت نهم و دهم بود که فقط‬ ‫از نیروهای محدودی در اداره امور اجرایی استفاده کرد و خیلی‬ ‫از سرمایه های انس��انی در عرصه مدیریتی کشور از متن به‬ ‫حاش��یه رفتند‪ ،‬ضمن انکه نامزدهای اصولگرا نتوانستند در‬ ‫تبلیغات خود ب رای جامعه جا بیندازند که با در اختیار گرفتن‬ ‫س��کان هدایت قوه مجریه از همه ظرفی ت ه��ای مدیریتی‬ ‫اس��تفاده م ی کنند‪ .‬مجموعه چهار عامل یادشده سبب شد‬ ‫تا وقتی اقای روحانی وع��ده به کارگیری نیروهای معتدل دو‬ ‫جریان اصولگرا و اصالح طلب را مطرح کرد مردم به او اقبال‬ ‫نشان دهند‪.‬‬ ‫علت انکه نامزدهای اصولگرا بعد از اعالم انصراف‬ ‫عارف به نفع روحانی‪ ،‬کنار نرفتند چه بود؟‬ ‫‪ l‬شرایط احزاب در رقابت های سیاسی کشور همواره‬ ‫یکسان بوده و انها نتوانس��تند به گروه های مرجع نزد مردم‬ ‫تبدیل شوند‪ .‬بر همین اساس در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫نیز تحرک احزاب نمودی نداش��ت و بیشتر گفتمان ها بودند‬ ‫که با هم وارد رقابت شدند‪ ،‬البته بعضی احزاب ممکن است‬ ‫گفتمان هایی را نمایندگی کنند ولی نم ی توان ان گفتمان ها‬ ‫را منحصر در احزاب یا تش��کل های سیاس��ی دید‪ ،‬بناب راین‬ ‫موقعیت احزاب تغییری نکرد ولی انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم ضرورت رشد تحزب در کشور را بیش از پیش نمایان‬ ‫کرد‪ ،‬چون تشکل ها و احزاب پیش از ثب ت نام نامزدها کوشیدند‬ ‫نامزدها با ب رنامه مدون‪ ،‬گفتمانی روشن و تیم کاری مشخص‬ ‫پا به میدان رقابت بگذارند که همین مساله ثمربخش بود و‬ ‫شاهد بودیم همه نامزدها وادار ش��دند برنامه های خود را به‬ ‫صورت کتاب اماده کنند‪ ،‬گفتمان شفافی را پیش گی رند و ابعاد‬ ‫ان را ب رای مردم در ب رنامه های تلویزیونی تبیین کنند اما درباره‬ ‫تیم کاری انها نتوانستند ان طور که انتظار م ی رفت عمل کنند‬ ‫چون این کمبود بیشتر ناشی از عدم تحزب در کشور است‪،‬‬ ‫البته برخی نامزدها از نیروی انسانی مناسبی به لحاظ شرایط‬ ‫کاری یا موقعیت اجتماعی برخوردار بودند ولی فقدان نیروی‬ ‫انسانی برخی نامزدها انقدر مشهود بود که یا ستادی تشکیل‬ ‫ندادند یا اگر هم موفق به این کار شدند رونقی نداشت‪.‬‬ ‫جبهه پیروان خط امام و رهبری به ویژه موتلفه از‬ ‫یک سال پیش برای انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫استارت زد تا به دور از شخصی ت محوری‪ ،‬ب راساس‬ ‫اما جبهه پیروان خط امام و رهبری هیچ گزینه ای‬ ‫در جمع نامزدهای تایید صالحی ت شده نداشت‪.‬‬ ‫‪ l‬قرار این بود که قبل از ثب ت نام تکلیف ائتالف ‪3+2‬‬ ‫مشخص شود‪.‬‬ ‫اما چنین اتفاقی نیفتاد‪.‬‬ ‫‪ l‬جبهه پی��روان اقایان باهنر‪ ،‬ال اس��حاق و متکی‬ ‫را به عنوان نامزدهای خود معرفی ک��رد‪ ،‬از جامعه روحانیت‬ ‫هم اقایان ابوترابی و پورمحمدی به ان جمع اضافه ش��دند‬ ‫و ائتالف ‪ 3+2‬را تش��کیل دادند‪ .‬سپس ب رنامه جبهه پیروان‬ ‫این بود که این پنج نفر فعالیت خود را ش��روع کنند تا در اخر‬ ‫به یک نفر برسند‪.‬‬ ‫که اینطور نشد‪.‬‬ ‫‪ l‬خیر؛ به نتیجه رس��ید و اق��ای ابوترابی خروجی‬ ‫ائتالف ‪ 3+2‬شد و ثب ت نام کرد اما چون ب راساس نظرسنج ی ها‬ ‫ائتالف س��ه نفره موفق تر بود‪ ،‬تصمیم بر ان ش��د که کار با‬ ‫ائتالف سه نفره دنبال شود‪.‬‬ ‫اما اقای متکی نپذیرفت و بعد از اقای ابوترابی در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ثب ت نام کرد‪ .‬ان زمان‬ ‫اقای متکی بر این باور بود که در نظ ر س�نج ی ها‬ ‫میان پنج عض�و ائتالف در جایگاه نخس�ت قرار‬ ‫دارد و برهمین اس�اس انتخاب اق�ای ابوترابی را‬ ‫نپذیرفت‪.‬‬ ‫‪ l‬اینط��ور نب��ود‪ ،‬در اکثریت نظرس��نج ی ها اقای‬ ‫ابوترابی اول بود‪ ،‬البته اقای متکی چنین ادعایی داش��ت اما‬ ‫پایه و مبنای ان ادعا ب رای جبهه پیروان مشخص نبود‪.‬‬ ‫یعنی در همه نظرس�نج ی ها اق�ای ابوترابی در‬ ‫صدر بود؟‬ ‫‪ l‬بله تا لحظه ثب ت نام‪ ،‬اقای ابوترابی بیشتر از بقیه‬ ‫اعضای ائتالف با اقبال عمومی مواجه بود‪.‬‬ ‫اما اق�ای مقدم از اعضای س�تاد اق�ای باهنر نیز‬ ‫اعالم ک�رد که اق�ای باهن�ر در جایگاه نخس�ت‬ ‫نظرسنج ی ها بود‪.‬‬ ‫‪ l‬خی ر؛ اینطور نبود‪.‬‬ ‫هم�ان روزه�ا خب�ری ام�د و تکذیب هم نش�د‪،‬‬ ‫ان خبر این ب�ود که اق�ای ابوترابی ب�ا حکمیت‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی انتخاب شد‪.‬‬ ‫‪ l‬حکمی��ت مبنای��ش ای��ن بود ک��ه اینه��ا خود‬ ‫به جمع بندی برس��ند و بعد ای��ت اهلل مهدوی کنی خروجی‬ ‫تصمیم گیری انه��ا را تایید کند ول��ی در نهایت خود جبهه‬ ‫پیروان جمع بندی کرد و نتیجه را ن��زد ایت اهلل مهدوی کنی‬ ‫مطرح کرد‪.‬‬ ‫جبه�ه پی�روان انتظار داش�ت اق�ای ابوترابی از‬ ‫نام�زدی در انتخابات ریاس�ت جمهوری انصراف‬ ‫دهد؟‬ ‫‪ l‬بله‪.‬‬ ‫پس اقای ابوترابی با نظر جبهه انصراف داد؟‬ ‫‪ l‬اینجا مجلس و کل اصولگرایان وارد شدند و تقاضا‬ ‫کردند‪ ،‬ایشان هم انصراف داد چون وقتی دیدند اقبال عمومی‬ ‫ به اقای ابوترابی قابل مالحظه نیست‪ ،‬تصمیم بر این شد که‬ ‫ایشان کناره گیری کند و می دان ب رای ائتالف سه نفر بازتر شود‪.‬‬ ‫اما وقتی ائتالف سه نفره هم به وجود امد‪ ،‬ایثارگ ران‬ ‫شما از ثب ت نام اقای هاش�می و اثر ان بر تغییر‬ ‫ارایش سیاس�ی انتخاب�ات صحب�ت کردید‪ ،‬در‬ ‫صورتی که ایثارگ�ران و رهپویان قبل از این اتفاق‬ ‫به نف�ع اق�ای زاکانی اعلام حمایت کردن�د‪ ،‬اما‬ ‫وقتی گزین�ه انها تایید صالحیت نش�د‪ ،‬پش�ت‬ ‫س�ر اقای حدادعادل قرار گرفتند‪ ،‬ف�ردای روزی‬ ‫که اقای حدادعادل نی�ز از نام�زدی در انتخابات‬ ‫ریاس�ت جمهوری انصراف داد‪ ،‬یک عضو شورای‬ ‫مرکزی ایثارگران اعالم کرد که این تش�کل از دو‬ ‫نامزد یعنی اقایان قالیباف و جلیلی در انتخابات‬ ‫حمایت م ی کن�د‪ ،‬مجموع�ه این رون�د را چگونه‬ ‫ارزیابی م ی کنید؟ ضمن انکه شما نگفتید چرا این‬ ‫دو تشکل سیاسی ب ه طور روش�ن از ائتالف ‪2+1‬‬ ‫پش�تیبانی نکردند و در اعالمیه اردیبهش�ت ماه‬ ‫خود از اقایان زاکانی‪ ،‬حدادعادل و جلیلی حمایت‬ ‫کردند؟‬ ‫‪ l‬ایثارگران و رهپویان به دنبال نیرویی بودند که هم‬ ‫گفتمانشان را بتواند دنبال کند و هم از یک پایگاه و مقبولیت‬ ‫اجتماعی برخوردار باشد‪ .‬چون در این فرایند تبلیغات انتخاباتی‬ ‫به این جمع بندی رسیدند که نامزد انها از پایگاه اجتماعی الزم‬ ‫ب رای رقابت با سایر نامزدها برخوردار نیست‪ ،‬مجبور شدند به‬ ‫فرد دیگری رجوع کنند‪ ،‬به عب��ارت دیگر ایثارگران و رهپویان‬ ‫دنبال طرح چند نفر بودند تا مقبولیت اجتماعی انها را تست‬ ‫کنند و ببینند کدام ی��ک باالترین مقبولی��ت را دارد که از او‬ ‫حمایت کنند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫این مساله برنم ی گردد به اینکه احزاب اصولگرا‬ ‫برنامه مدونی برای انتخابات ریاس�ت جمهوری‬ ‫نداش�تند و همین امر عام�ل ب ی تاثی�ری انها بر‬ ‫معادالت انتخابات ش�د‪ ،‬ب ه طوری که هریک پس‬ ‫از اعالم اسامی نامزدهای تایید صالحی ت شده به‬ ‫سوی کاندیدای نزدیک به خود متمایل شدند‪ ،‬در‬ ‫صورتی که م ی توانستند پایگاه اجتماعی جریان‬ ‫اصولگرا را بهتر از اینها ساماندهی کنند؟‬ ‫‪ l‬جبهه پیروان در حوزه تش��کل های ‪15‬گانه خود‬ ‫توانست فرایند را به نتیجه برساند‪ ،‬یعنی پنج نامزد را به یک‬ ‫نامزد تقلیل داد تا بتواند با ائتالف س��ه نفره کار را دنبال کند‪،‬‬ ‫بناب راین تا این مرحله جبهه پی��روان موفق بود اما در مرحله‬ ‫بعدی جامعتین باید وارد عرصه م ی شدند و کمک م ی کردند‬ ‫اما به علت اختالفات درونی چنین اتفاقی نیفتاد‪.‬‬ ‫‪ l‬در این انتخابات نظر این بود که اصولگرایان باید‬ ‫رقابت درون گفتمانی را س��امان دهند چون نحوه ش��رکت و‬ ‫تحرک انتخاباتی اصالح طلبان مبهم بود‪ ،‬ضمن انکه اقای ‬ ‫هاشمی هم ثب ت نام کرد و شکل ارایش انتخابات را تغییر داد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬حتی اگ��ر یک نام��زد در صحنه باق��ی م ی ماند‬ ‫ارای بقیه نامزدها در س��بد او قرار نم ی گرفت چون هر کدام‬ ‫طرفدارانی داش��تند که حاضر نبودند رای خ��ود را به دیگری‬ ‫بدهند‪ ،‬مثال اگ��ر قالیباف به نفع جلیلی انص��راف م ی داد یا‬ ‫برعک��س‪ ،‬در ان صورت ه��واداران انها رای خ��ود را عوض‬ ‫نم ی کردند‪ .‬درباره اقای والیتی نیز قضیه به همین شکل بود‪،‬‬ ‫در کل کناررفتن هریک از نامزدهای اصولگرا سبب م ی شد که‬ ‫فقط مقداری از ارا به س��وی دیگری سوق پیدا کند و بقیه در‬ ‫سبد اقای روحانی قرار گیرد‪ ،‬به همین منظور همه نامزدها‬ ‫ب رای افزایش مش��ارکت و جلوگیری از تقویت رای رقیب در‬ ‫صحنه باقی ماندند‪.‬‬ ‫اولویت های کش�ور‪ ،‬برنامه و اس�تراتژی اجرایی‬ ‫تعریف کند و سپس وارد انتخاب مصداق شود‪ ،‬اما‬ ‫همه معادالت انتخابات ان طور که جبهه پیروان‬ ‫پی ش بینی م ی کرد رقم نخورد‪ ،‬چرا؟‬ ‫و رهپویان اعالم حمایت صریح نکردند‪ ،‬در صورتی‬ ‫این دو تشکل اقای حدادعادل را پدر معنوی خود‬ ‫م ی دانند و سال ‪ 84‬نیز از قالیباف حمایت کردند‪،‬‬ ‫به نظر شما چرا این طور شد؟‬ ‫اما همان ط�ور که مطرح ش�د‪ ،‬یک�ی از اعضای‬ ‫شورای مرکزی ایثارگران اقایان قالیباف و جلیلی‬ ‫را نامزدهای مورد تایید این تشکل سیاسی اعالم‬ ‫کرد‪ ،‬چرا یک جم ع بندی روشنی انجام نشد؟‬ ‫‪ l‬جمعیت ایثارگران حمایت از اق��ای حدادعادل و‬ ‫جلیلی را در دستورکار داشت‪ ،‬اما هی چ گاه به طور تشکیالتی‬ ‫از اقای قالیباف اعالم پشتیبانی نکرد‪ .‬به نظر اقای حداد عادل‬ ‫م ی خواست منحصر در جمعیت ایثارگران و رهپویان نباشد و‬ ‫مقداری بازتر بتواند عمل کند اما ان دو تشکل حمایت از اقای‬ ‫حدادعادل انحصاری م ی خواس��تند‪ .‬در مجموع همین روند‬ ‫طی ش��د تا اقای حدادعادل از نامزدی در انتخابات انصراف‬ ‫داد و سپس اقای زاکانی و دوستان او به سمت اقای جلیلی‬ ‫متمایل شدند‪.‬‬ ‫کارشناسان سیاسی‪ ،‬جبهه پایداری را ضلع سوم‬ ‫جریان اصولگ�را م ی نامند‪ ،‬این تش�کل نیز ابتدا‬ ‫س�رمای ه گذاری زیادی روی اق�ای لنکرانی انجام‬ ‫داد‪ ،‬اما او هم نتوانست مسیر تعری ف شده خود را‬ ‫ادامه دهد و نهایتا اقتضایی عمل کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬پایداری تصور نم ی کرد که صالحیت اقای لنکرانی‬ ‫احراز نش��ود و با تصور اینکه صالحیت اق��ای لنکرانی احراز‬ ‫م ی شود وارد رقابت ش��دند و حتی س��عی کردند از ان نامزد‬ ‫حداکثری شان عدول نکنند‪ ،‬ولی بعد که متوجه شدند احتمال‬ ‫احراز صالحیتش نیس��ت‪ ،‬روی اقای جلیلی سرمایه گذاری‬ ‫کردند تا بتوانند گفتم��ان خود را از این طری��ق در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری دنبال کنند‪.‬‬ ‫پ�س ب ر اس�اس فرمایش ش�ما نقط�ه اغازین‬ ‫حرکت هر س�ه ضل�ع جری�ان اصولگ�را (جبهه‬ ‫پیروان‪ ،‬ایثارگران و رهپویان و جبه�ه پایداری) با‬ ‫‪51‬‬ ‫تصمی م گیری نهای�ی انها متفاوت بود‪ ،‬درس�ت‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬چون انچه از قبل ط راح��ی کردند در نهایت‬ ‫رخ نداد‪ .‬ب رنامه این بود که ‪ 10‬شخصیت اصولگرا فعال شوند‪،‬‬ ‫گفتمان و برنامه خ��ود را به جامعه بشناس��انند و در نهایت‬ ‫ی باالتری برخوردار بود‪ ،‬از‬ ‫هرکس که از می زان اقبال عموم�� ‬ ‫او حمایت شود‪.‬‬ ‫اقای ترقی! شما یک ش�خصیت حزبی هستید‬ ‫و قبول داری�د که کادرس�ازی از کارکردهای حزب‬ ‫اس�ت‪ ،‬چرا اح�زاب اصولگ�را در ای�ن انتخابات‬ ‫اقتضای�ی عم�ل کردن�د‪ ،‬یعن�ی ان ف�ردی را که‬ ‫م ی خواستند نتوانس�تند به صحنه بیاورند یا اگر‬ ‫اوردند او را حفظ نکردند و به اقتضای ش رایط پشت‬ ‫سر فرد دیگری قرار گرفتند؟‬ ‫‪ l‬علت ضعف احزاب در کادرسازی نخست به فقدان‬ ‫جایگاه مناسب در ساختار قدرت در کشور بازم ی گردد‪ ،‬چون‬ ‫چنین جایگاه��ی ندارند هیچ نخب ه ای تص��ور نم ی کند که‬ ‫پلکان ترقی و رشدش در حزب است‪ ،‬بناب راین نخبگان اصوال‬ ‫رقبتی ب رای حضور در حزب ندارند‪ .‬نخبگان اعالم م ی کنند‬ ‫که وابسته به هیچ حزبی نیستند و حتی عدم وابستگی را یک‬ ‫ارزش تلقی م ی کنند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫چ�را جبهه پی�روان که خ�ود را ریش�ه دارترین و‬ ‫باسابقه ترین طیف سیاسی م ی خواند نتوانست‬ ‫کادرس�ازی کند‪ ،‬باالخره یک دوره ای اعضای این‬ ‫جبهه عضو حزب جمهوری اسلامی بودند ولی‬ ‫نتوانستند همانند ان حزب نیروسازی کنند و امروز‬ ‫سنی از همه انها گذشته است‪ ،‬ب ه طوری که اقای‬ ‫باهنر جوان ترین چهره سیاسی سرشناس این‬ ‫طیف محسوب م ی شود؟‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪ l‬اعضای جبهه پی��روان خط ام��ام و رهبری بعد از‬ ‫تعطیلی حزب جمهوری اسالمی بیش��تر از سرمایه نیروی‬ ‫انس��انی همان زمان اس��تفاده کردند‪ ،‬به عبارت دیگر حزب‬ ‫جمهوری اس�لامی تربی ت کننده نیروی سیاسی بود اما بعد‬ ‫از انحالل‪ ،‬اعضای ان س��رمایه انسانی تشکل های ‪ 15‬گانه‬ ‫جبهه پیروان شدند و هنوز هم این تش��کل ها متکی به ان‬ ‫سرمایه های دهه شصت هستند‪ ،‬بدون اینکه یک کادرسازی‬ ‫مناسبی در درون خود انجام دهند‪ .‬البته موتلفه کمی تالش‬ ‫کرد نیروهای جوان را کنار اعضای قدیم��ی به کار گیرد و از‬ ‫برخی جوان ها در انتخابات ش��وراها حمایت کرد ولی تا این‬ ‫نیروها جا بیفتند زمان م ی برد‪ ،‬با این وجود همین تربیت هم‬ ‫کار س��ختی بود‪ ،‬یعنی بدون بودجه‪ ،‬اعتبار و امکانات مالی‬ ‫واقعا روشن نگه داشتن چراغ تش��کل در کشور کار دشواری‬ ‫است‪.‬‬ ‫موتلفه که دستی در بازار دارد چرا از کمبود منابع‬ ‫مالی گله م ی کند؟‬ ‫‪ l‬موتلفه دیگر مانند گذشته به بازار وصل نیست‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر ان بازاری هایی که قبال بودند و روزی منابع‬ ‫مالی حزب را تامین م ی کردند دیگر نیس��تند‪ .‬قش��ری هم‬ ‫که در اجرا حضور دارد بعضا جوان اس��ت و دستش از منابع‬ ‫مالی خالی است‪ ،‬بناب راین حزب موتلفه دیگر از وضع مالی‬ ‫مناسبی برخوردار نیست و با قرض چراغ خود را روشن نگه‬ ‫م ی دارد‪ ،‬بقیه احزاب هم همین طورند‪ .‬حزبی که دولتی یا‬ ‫وابسته به قدرت باشد ممکن اس��ت درامد و منابعی ب رای‬ ‫خود تعریف کند ول��ی موتلفه که هیچ وابس��ته به قدرت‬ ‫نیس��تند‪ ،‬منبع درامدی جز کمک های برخی اعضا ندارد‪.‬‬ ‫اعضا هم وقتی کمک م ی کنند که از مس��یر حزب بتوانند‬ ‫به موقعیت اجتماعی‪ ،‬پس��ت‪ ،‬قدرت و مس��ئولیت برسند‪،‬‬ ‫وقتی این اتفاق نم ی افت��د طبیعتا کمک نم ی کنند‪ .‬در کل‬ ‫مجموعه احزاب در کش��ور نقش��ی در معادالت سیاسی و‬ ‫رقابت های انتخاباتی ندارند‪.‬‬ ‫این اسیب نیست؟‬ ‫‪ l‬این اس��یب ج��دی اس��ت‪ .‬االن به ج��ای اینکه‬ ‫یک سری از این رقابت ها با ایفای نقش تشکل های سیاسی‬ ‫شناسنامه دار نظم پیدا کند و هدایت شود‪ ،‬گروه هایی در ان‬ ‫وارد م ی شوند که شناس��نامه ندارند و این ضرر بزرگی ب رای‬ ‫کش��ور اس��ت‪ ،‬ضمن انکه اصالح قانون احزاب در مجلس‬ ‫همچنان نهایی نش��ده و باید قانون احزاب به شکلی اصالح‬ ‫شود که انها بتوانند یک جایگاه مناسبی در ساختار سیاسی‬ ‫کشور پی دا کنند‪.‬‬ ‫بعد از انتخابات مجلس قرار بود س�اختار حزب‬ ‫عص ر پسا «اصولگرایی»‬ ‫نوبت به میدان امدن جوان هاست‬ ‫‪4‬‬ ‫فرشاد مهدی پور‪/‬کارشناس سیاسی‬ ‫اصولگرایی به مثابه یک جریان سیاسی (و نه مفهوم‬ ‫و معنا) در انتخابات ‪ 24‬خرداد به پایان کار خود رسید و انها‬ ‫که خود را وفادار چنین ایده و اندیشه ای م ی بینند‪ ،‬ناگزیر باید‬ ‫دست اندرکار از این مرحله دشوار شوند‪ .‬این ادعایی است که‬ ‫ن است که‬ ‫حتما بس��یاری را برخواهد اش��فت‪ ،‬اما واقعیت ا ‬ ‫اصولگرایان بیش و پیش از انکه در این انتخابات از حریف‬ ‫شکست خورده باشند‪ ،‬به خودش��ان باخته اند؛ شکستی که‬ ‫محصول لجاجت ها‪ ،‬عهدشکن ی ها‪« ،‬من»گرای ی ها‪ ،‬عملکرد‬ ‫«احمدی نژادی» ها و در یک جمله‪ ،‬دور شدن از اصالت ها و‬ ‫سلوک اصی ل شان بوده و هست‪.‬‬ ‫نگاهی به مجموعه رای اصولگرایان حاضر در صحنه که‬ ‫جز یک نف ر‪ ،‬هی چ کدام از انها حاضر نش��د به نفع دیگری کناره‬ ‫بگیرد‪ ،‬نش��ان م ی دهد که انتخابات در ش��رایطی تقریبا ب رابر‬ ‫(‪ )16-18‬به پایان رسیده و با اذعان به رشد خیره کننده ارای نامزد‬ ‫پیروز از اواسط هفته گذشته تا صبح جمعه (یعنی لحظه نهایی‬ ‫انصراف و اتحادها)‪ ،‬م ی توان به جرات این ادعا را مطرح کرد که‬ ‫‪52‬‬ ‫بزرگ ترین عامل شکست اصولگرایان‪ ،‬ب ی وفایی خودشان به‬ ‫اصول و مبانی اولی ه شان است؛ مردانی که با جمالتی مبهم و‬ ‫کلی نظیر تکلی ف گرایی‪ ،‬راه هرگونه بحث عقالیی را سد کرده و‬ ‫صرفا بر مسیر انتخابی خویش اصرار داشتند‪ .‬مردم‪ ،‬نظاره گران‬ ‫ ب ی نظراینصحنهنبودهونیستندوانجاکهببینندشعاروحدت‪،‬‬ ‫ارامش و همکاری‪ ،‬تنها یک ظاهرس��ازی عوام فریبانه است‪،‬‬ ‫حتما با درایت و بلندنظری به سمتی تمایل پی دا خ واهند کرد که‬ ‫ن و عیان‪ ،‬پیگیری نم ی کند‪ .‬تجربه‬ ‫چنین چالش هایی را نمایا ‬ ‫وحدت شکنی یا گذر از راهبرد وحدت گرایی که در این انتخابات‬ ‫از سوی تقریبا تمامی تشکل های اصولگرا پیگیری م ی شد و‬ ‫ریشه در رفتارهای هشت ساله گذشته داشت‪ ،‬درست برخالف‬ ‫نظر رهبر کبیر انقالب بود که وحدت کلمه را تنها رمز پیروزی‬ ‫م ی دانستند‪ .‬اصولگرایی در نهاد خود‪ ،‬بدیلی ب رای افراط گرایی‬ ‫بود و متاس��فانه پس از روی کار امدن دولت دوم رئیس جمهور‬ ‫فعلی و حکمفرماشدن مجموعه ای متنوع از رفتارهای تشن جزا‬ ‫و متغی ر‪ ،‬عمال جلوه افراط ستیزی این جریان در اذهان مخدوش‬ ‫شد؛ سا زو کار عقالنی ائتالف م ی توانست تا حدی این ضایعه‬ ‫را جب ران کند‪ ،‬ولی عم�لا چنین وفاقی اتفاق نیفت��اد؛ ایجاد‬ ‫دوقطبی ناشیانه‪ ،‬نادرست و نامربوط سازش‪ -‬مقاومت و فقدان‬ ‫موتلفه جوان شود‪ ،‬چه اقدامی در این رابطه شد؟‬ ‫‪ l‬ت�لاش کردیم در کنگ��ره قبلی این بازس��ازی را‬ ‫انجام دهیم‪ .‬اقای عسگراوالدی وعده پوسته شکنی دادند و‬ ‫تالش فراوانی کردند تا این اتفاق رخ بدهد‪ ،‬ولی بدنه مقاومت‬ ‫کرد و این پوسته ش��کنی انجام نش��د و در بعضی بخش ها‬ ‫هم که تغیی رات��ی رخ داد‪ ،‬ظاهری ب��ود‪ ،‬محصولش هم در‬ ‫انتخابات مجلس نهم خود را نشان داد و به نظر م ی رسد عدم‬ ‫به روزرسانی حزب در شرایط کنونی کشور اسیب جدی را به‬ ‫یزند‪.‬‬ ‫فعالی ت های حزبی و تحقق اهدافش م ‬ ‫در مناظره ه�ا نامزده�ای اصولگرا خیل�ی به نقد‬ ‫یکدیگر پرداختند‪ .‬ایا در اس�تانه ی�ک مرزبندی‬ ‫جدید سیاسی در کشور هستیم؟‬ ‫‪ l‬هرچه پیش م ی رویم نوع تفاوتی که در نگرش ها‬ ‫نسبت به اداره کشور وجود دارد خود را بهتر و دقی ق تر نشان‬ ‫م ی دهد‪ .‬در زمان امام رقابت بین دو جریان جامعه روحانیت‬ ‫و مجمع روحانیون سامان پیدا کرد ولی بعد از مدتی مجمع‬ ‫روحانیون در موضع خارج از حاکمی��ت قرار گرفت‪ ،‬اما امروز‬ ‫دوباره رقابت ها به درون نظام و بین نیروهای معتقد به اصول‬ ‫و ارمان های انقالب برگشته‪ .‬در این انتخابات مبانی دیدگاهی‬ ‫که از سوی نامزدها مطرح م ی شود تفاوت های ظریفی با هم‬ ‫دارد‪ ،‬مثال در سیاس��ت خارجی بین نوع روش اقای جلیلی با‬ ‫روش اقای والیتی به صورت ظریفی تفاوت است یا در اداره‬ ‫کشور برخی معتقد به استفاده از همه نیروهای انسانی داخل‬ ‫انقالب بودند اما برخی دیگر فقط از طیف خاصی م ی خ واستند‬ ‫کمک بگی رند‪ .‬اینها تفاوت دیدگاه هایی بود که مشاهده کردیم‪،‬‬ ‫بناب راین نوع ارایش سیاسی با یک سری ظ رافت های خاص‬ ‫ذیل مبانی نظام تغییر م ی کند‪.‬‬ ‫بس�تر را برای تش�کیل دو یا س�ه حزب فراگیر‬ ‫فراهم م ی بینید؟‬ ‫‪ l‬خیر؛ اصال گرایش به تحزب در جامعه احس��اس‬ ‫نم ی شود‪ .‬در صورتی گرایش افزایش پیدا م ی کند که قانون‬ ‫به صورتی اصالح شود که ورود به قدرت از کانال احزاب انجام‬ ‫ش��ود‪ .‬اگر چنین چیزی رخ دهد‪ ،‬طبیعتا م ی توان به س��مت‬ ‫احزاب فراگیر رفت‪ ،‬وگرنه با همین کیفیت خیلی نم ی توان‬ ‫امیدی به تشکیل حزب فراگیر داشت‪g .‬‬ ‫کارامدی و توان الزم در اثبات مسیر ط ی شده‪ ،‬ذیل یک توهم‬ ‫شزا‬ ‫ پوش��الی پیروزش��دن‪ ،‬تداوم وضع موجود را خطرساز و تن ‬ ‫جلوه گر ساخت و چندین عامل دیگر دست به دست هم داد تا‬ ‫اصولگرایی خاتمه یافته تلقی گردد‪ .‬اصولگرایان‪ ،‬دولت فعلی را‬ ‫یدانستند و دولت کنونی نیز خود را اصولگرا معرفی‬ ‫اصولگرا نم ‬ ‫نم ی کرد‪ ،‬اما ای��ن بدین معنا نبوده و نیس��ت که مخاطبان‬ ‫نیز در چنین فرضی ه ای با انها همنوا بوده باش��ند‪ .‬اینکه از‬ ‫شکست اصولگرایی به معنای یک جریان یا مصداق سخن ‬ ‫رانده م ی ش��ود‪ ،‬به معنای از دس��ت رفتن کارویژه های چنین‬ ‫کلیدواژه ای اس��ت؛ اصولگرایی و اصالح طلبی بال های نظام‬ ‫اسالم ی اند‪ .‬در مسیر تحقق ارمان ها صحنه انتخابات نشان داد‬ ‫که در فرض نبود مطلق جریان اصالح طلبی نی ز‪ ،‬بخش هایی از‬ ‫اصولگرایان خواسته و ناخواسته در حال حرکت در این مسیر و‬ ‫جاگیری در ان بودند‪ .‬اکنون کشور در دوره پسااصولگرایی قرار‬ ‫دارد؛ اصولگرایان (با وجود همه مزیت ها و ویژگ ی ها) بازی را‬ ‫واگذار کرده اند و این دقیقا به معنای لزوم خانه نش��ی ن کردن‬ ‫بازنشسته های سیاسی در سطوح مشورتی و سپردن کارها‬ ‫به جوانان و تازه نف س هاست که الزاما باید الگوهای تازه ای‬ ‫را بنیان نهند‪ .‬گفتمان ها دارای جوهره ای نسبی‪ ،‬واکنشی و‬ ‫مبدل شونده اند‪ .‬گفتمان اصولگرایی در دوره ای متولد شد که‬ ‫«راستی»ها مقابل «چپی» ها به حاشیه رفته بودند و از تعبیر‬ ‫محافظه کار‪ ،‬اقتدارطلب و‪ ...‬نیز خود را منزه م ی دانس��تند‪،‬‬ ‫امروزه این کلیدواژه باید دگرگون و اندیش��ه اصولگرایانه در‬ ‫قامتی جدید‪ ،‬صورت بندی شود‪g .‬‬ ‫تفکر م ی شوند‪.‬‬ ‫همان طور ک�ه م ی دانی�د خیل ی ه�ا از پایداری ها‬ ‫ب ه عنوان جریان افراطی نام م ی برند؛ ایا این فرض‬ ‫را قبول دارید و ایا این بخش از اصولگرایان باعث‬ ‫عدم موفقیت ای�ن جری�ان در انتخابات پیش رو‬ ‫شدند؟‬ ‫‪ l‬خیر بنده در جریان هستم؛ شاید بگویند یکی‪ ،‬دو‬ ‫نفر از پایداری ها دیدگاه افراطی دارند که البته اینگونه نیست‪.‬‬ ‫اینکه گفته ش��ود چون در یک طیف ی��ک یا دو نفر‬ ‫تندرو حضور دارند پس در کل ان طیف را تندرو بدانیم‪ ،‬بنده‬ ‫نم ی پذیرم‪.‬‬ ‫اصولگرایی شکست نخورده است‬ ‫گفت وگوبااسماعیلکوثری‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ l‬اصولگرایی به هیچ وجه شکست نخورده است‪،‬‬ ‫زی را باید بگوییم تفکر اصولگرایی برخاسته از متن انقالب و‬ ‫نظام جمهوری اسالمی بوده است‪ .‬افرادی که با این تفکر به‬ ‫صحنه امدند به دلیل عدم وحدتی که داش��تند و همینطور‬ ‫عملکرد اقای احمدی نژاد خصوصا در یکی‪ ،‬دو س��ال اخیر‬ ‫که باعث نگرانی در جامعه و مردم شد‪ ،‬نتوانستند موفقیتی‬ ‫به دس��ت اورند‪ .‬مردم با رای خود نش��ان دادند به انقالبشان‬ ‫عالقه مند هس��تند و به رهبری وفادارند و اقای روحانی که‬ ‫نم ی توان گفت یک فرد ب��ا تفکر اصولگرا ی��ا اصالح طلب‬ ‫است را انتخاب کردند‪.‬مردم رئی س جمهوری انتخاب کردند‬ ‫که تفکرش ب ر اساس اعتدال بوده اس��ت‪ .‬بناب راین باید افراد‬ ‫فکری ب رای خودشان بکنند که بتوانند با وحدت این تفکر را‬ ‫دقیق پیاده کنند‪.‬‬ ‫یعنی تفکر اعتدال گرایی را پیاده کنند؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬منظورم تفک��ر اصولگرایی اس��ت‪ .‬در واقع‬ ‫افرادی که با این تفکر امدند و موفقیت نداشتند را باید در نظر‬ ‫داشته باش��ند‪ ،‬زی را مردم خواهان وحدت‪ ،‬یکپارچگی‪ ،‬ایثار و‬ ‫گذشت نسبت به یکدیگر هستند‪ ،‬البته پایبندی ب راصول نیز‬ ‫باید مورد توجه قرار بگیرد‪.‬‬ ‫اما خیل ی ها معتقدن�د از انجایی که اصالح طلبان‬ ‫از اقای حس�ن روحانی حمایت کردند بنابراین با‬ ‫پیروزی ایش�ان اصالح طلبان پیروز شده اند‪ .‬نظر‬ ‫ش�ما در این خصوص چیس�ت؛ ایا با این نظریه‬ ‫موافقید؟‬ ‫‪ l‬خی ر‪ .‬اقای روحانی شاید نزدیک به کارگزاران باشد‬ ‫اما عضو جامعه روحانی��ت مبارز نیز هس��ت‪ .‬بنده معتقدم‬ ‫اصالح طلبی با تفکر دوم خردادی مرده است‪ .‬در حقیقت اگر‬ ‫پس با این تفاسیر ما باید بگوییم کارگزاران ی ها در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری یازدهم پیروز شده اند؟‬ ‫‪ l‬باالخره منظور این اس��ت که ایش��ان نمایندگی‬ ‫حضرت اقا در دو جا را بر عه��ده دارند‪ .‬از ای��ن رو بنده گفتم‬ ‫اصولگرایی شکست نخورده است‪ .‬اقای روحانی نمایندگی‬ ‫حضرت اقا در مجمع تشخیص نظام و همچنین در شورای‬ ‫عالی امنیت ملی را عهده داراست‪.‬‬ ‫اما این اعتقاد وج�ود دارد که اگ�ر حمایت اقایان‬ ‫خاتمی و هاشمی نبود اقای روحانی موفقیتی به‬ ‫دست نم ی اورد؟‬ ‫‪ l‬بنده این موضوع را قبول ندارم‪ ،‬زی را مردم بیشتر به‬ ‫صحب ت ها و شعارهای ایشان که بحث اعتدال بود توجه کردند‪.‬‬ ‫اقای روحانی تاکید داشتند با استفاده از اصولگرایان معتدل و‬ ‫اصالح طلبان معتدل م ی خ واهند از جاروجنجال ها پرهیز کنند‪،‬‬ ‫بناب راین مردم بیشتر به این سو توجه کردند‪.‬‬ ‫شما فرمودید شعار اعتدال در این انتخابات پیروز‬ ‫شد‪ .‬به نظر ش�ما ایا افراط ی های اصولگرا باعث‬ ‫عدم پیروزی این طیف شدند؟‬ ‫‪ l‬باالخره یکی از دالیلش همین است‪ ،‬وقتی در هر‬ ‫یزند‪.‬‬ ‫تفکری برخی بدعمل م ی کنند به ان تفکر ضربه م ‬ ‫افراط ی هایی که به جریان اصولگرایی ضربه زدند‬ ‫کدام بخش یا طیف از اصولگرایان بودند؟‬ ‫‪ l‬طیف نیستند برخی افرادند‪.‬‬ ‫یعنی افراد اصولگرا به این جریان ضربه زدند؟‬ ‫‪ l‬فرقی نم ی کند برخی افراد هستند‪ .‬یعنی اگر افراد‬ ‫تندرو اصالح طلب در این انتخابات تندروی را مطرح م ی کردند‬ ‫م ی توانس��تند به این جریان ضربه بزنند‪ .‬البته اصالح طلبی‬ ‫چیز بدی نیس��ت‪ .‬اما بیش��تر تندروها که م ی خواهند تفکر‬ ‫خود را بر هم��ه تحمیل کنند موجب زیان رس��اندن به یک‬ ‫ش�ما معتقدید همه اصولگرایان از اقای قالیباف‬ ‫حمای�ت م ی کردن�د؛ زی�را بعضا اینگون�ه مطرح‬ ‫م ی ش�ود که ایش�ان در بین اصولگرای�ان اقبال‬ ‫چندانی ندارند؟‬ ‫‪ l‬باالخره این نظر بعض ی هاست‪ ،‬نظر همه نیست‪.‬‬ ‫ما م ی گوییم اگر اصولگرایان به توافق م ی رسیدند خیلی از‬ ‫مسائل حل م ی شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫اق�ای کوث�ری! برخ�ی نتیج�ه انتخاب�ات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم را شکست اصولگرایان‬ ‫قلم�داد م ی کنند‪ ،‬لطف�ا بفرمایید چ�را این طیف‬ ‫نتوانست موفقیتی به دست اورد؟‬ ‫اقای روحانی دو کالم از اصالح طلبی سخن م ی گفت قطعا‬ ‫مردم از ایشان حمایت نم ی کردند‪.‬‬ ‫‪ l‬خب اگر اصولگرایان به توافق م ی رسیدند و یک نفر‬ ‫را بین خودشان مشخص م ی کردند یعنی کسی که در میان‬ ‫مردم وجهه بیشتری داشت یا اینکه احساس م ی کردند فالن‬ ‫شخص بهتر م ی تواند رای بیاورد قطعا اگر این گذشت را مثل‬ ‫کاری که اقای حدادعادل انجام داد از خود نشان م ی دادند بهتر‬ ‫نتیجه م ی گرفتند‪ .‬اگر ما بخواهیم ب ر اساس نظر سنج ی ها‬ ‫قضاوت کنیم باید اقایان والیتی و جلیلی به ترتیب از رقابت به‬ ‫نفع اقای قالیباف کنار م ی کشیدند یا اینکه به شکل دیگری‬ ‫به توافق م ی رسیدند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫محم د اسماعیل کوثری‪ ،‬عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس شورای اسالمی و نماینده مردم تهران در گفت وگو‬ ‫با هفته نامه مثلث م ی گوید‪« :‬مردم بیشتر به صحب ت ها و شعارهای حسن روحانی که بحث اعتدال بود توجه کردند‪.‬‬ ‫ایشان تاکید داشتند با استفاده از اصولگرایان معتدل و اصالح طلبان معتدل م ی خواهند از جاروجنجال ها پرهیز کنند‬ ‫بنابراین مردم بیشتر به این سو توجه کردند‪ ».‬وی با تاکید بر این مطلب که اصولگرایی به هی چ وجه شکست نخورده‪،‬‬ ‫تاکید م ی کند‪« :‬اقای روحانی نمایندگی حضرت اقا در مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین شورای عالی امنیت‬ ‫ملی را عهده داراست‪ ،‬از این رو بنده گفتم اصولگرایی شکست نخورده است‪».‬‬ ‫ب�ه نظ�ر ش�ما از می�ان کاندیداه�ای اصولگرا‬ ‫کدامی�ک ت�وان رقاب�ت ب�ا حس�ن روحان�ی را‬ ‫داشتند و از میان اقایان قالیباف‪ ،‬سعید جلیلی و‬ ‫والیتی کدام یک از انها باید به نفع دیگری کنار‬ ‫م ی کش�یدند تا اصولگرایان بتوانن�د به پیروزی‬ ‫برسند؟‬ ‫چ�را اصولگرای�ان روی حس�ن روحان�ی اجماع‬ ‫نکردند؟ مگر اصولگرایان نم ی گویند ایشان یک‬ ‫اصولگراست؟‬ ‫‪ l‬بنده نم ی گویم اقای حسن روحانی اصولگراست‪.‬‬ ‫من معتقدم ایش��ان در اصل به کارگزاران نزدیک است که با‬ ‫اقای هاشمی است‪.‬‬ ‫اما خیلی از اصولگرایان این روزها م ی گویند اقای‬ ‫روحانی یک اصولگراست؟‬ ‫‪ l‬انها نظر خودشان را م ی گویند‪ .‬من نم ی توانم نظر‬ ‫انها را تغییر دهم‪.‬‬ ‫یعنی شما قبول ندارید ایشان یک اصولگراست؟‬ ‫‪ l‬ببینید؛ من م ی گویم اقای روحانی به اسم‪ ،‬اصولگرا‬ ‫نیست‪ ،‬اما در جامعه روحانیت عضو هستند و نماینده حضرت‬ ‫اقا در دو جا که این س��مت ها مربوط به یکی‪ ،‬دو سال اخیر‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه چندین س��ال اس��ت که اقای روحانی چنین‬ ‫سمت هایی دارند‪ .‬بناب راین خود ایشان هم در صحب ت هایشان‬ ‫گفته اند از اصولگرایان معتدل و اصالح طلبان معتدل استفاده‬ ‫م ی کنند که البته این موضوع مورد قب��ول مردم قرار گرفته‬ ‫است‪.‬‬ ‫لطف�ا بفرمایی�د اصولگرای�ان برای رس�یدن به‬ ‫وحدت‪ ،‬الزم است از چه راهکاری استفاده کنند تا‬ ‫مشکالت و اختالفات این طیف کاهش پیدا کند؟‬ ‫‪ l‬بنده معتقدم انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم‬ ‫تجربه ای شد تا افرادی که م ی خواهند با این تفکر وارد صحنه‬ ‫سیاست شوند مسائل فرعی را کنار بگذارند‪ ،‬مسائل اصلی را‬ ‫در نظر بگی رند و با هم وحدت کنند تا بتوانند همه توان خود را‬ ‫با این تفکر پشت سر یک نفر بیاورند‪g .‬‬ ‫‪53‬‬ ‫سیاست‬ ‫تغییرات در بهشت؟‬ ‫تصمیم‬ ‫اقای شهردار‬ ‫توازن قوا در شورای شهر‬ ‫ همچنان به سود اصولگرایان است‬ ‫و برخی‪ ،‬خبر از رایزنی اصولگرایان‬ ‫با قالیباف می دهند‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪54‬‬ ‫محمدباقر قالیباف در نظرسنج ی های انتخابات ‪ ،92‬نفر‬ ‫اول بود و حتی بسیاری معتقد بودند که اگر نامزدهای اصولگرا‬ ‫به نفع او انصراف دهند‪ ،‬بخت پیروزی در دور اول را هم دارد‪.‬‬ ‫هرچند تا روزهای پایانی منتهی به انتخابات ‪ 24‬خرداد‪ ،‬رای‬ ‫قالیباف رو به صعود بود‪ ،‬اما ناگهان حسن روحانی از او پیشی‬ ‫گرفت‪ .‬حاال روحانی به پاستور رفته و گمان هزن ی ها در خصوص‬ ‫اینده سیاسی قالیباف اغاز شده است‪.‬‬ ‫بازگشت به شهرداری‬ ‫سیاست‬ ‫انتقاد چهره شاخص اصالح طلبان شورا از قالیباف‬ ‫«ش��هردار ته ران کارهای بزرگی در ش��هر کرده است ؛‬ ‫اما ‪ ۷۰۰‬هزار رای در ته ران نش��ان م ی دهد م��ردم به گردش‬ ‫نخبگان اعتقاد دارند‪ ».‬این جمله احمد مسجدجامعی نشان‬ ‫از ان دارد اصالح طلبان ش��ورا که حاال قریب نیمی از شورای‬ ‫چهارم پایتخت را در اختیار دارند نخستین اولویت خود را بر‬ ‫تغییر شهردار ته ران قرار داده اند؛ سخنی که مسجدجامعی‬ ‫نیز ان را تایید کرده است‪.‬‬ ‫منتخب مردم ته ران در شورای شهر چهارم هفته گذشته‬ ‫به خیابان انقالب رفت تا نشستی خبری در خبرگزاری ایسنا‬ ‫برگزار کند‪ .‬او در پاسخ به سوالی درباره انتخاب شهردار جدید‬ ‫ته ران چنین گفت‪« :‬هرچند شهردار ته ران اقدامات بزرگی را‬ ‫در ته ران انجام داده‪ ،‬اما برخ��ی از این کارها بلندپروازانه بوده‬ ‫و اخذ ‪ 700‬هزار رای از مجموع ارای ته ران‪ ،‬نشان م ی دهد که‬ ‫مردم به گردش نخبگان در مدیریت ش��هری توجه شایانی‬ ‫واکنش طالیی به اظهارات مسجدجامعی‬ ‫مرتضی طالیی خیلی زود به س��خنان مسجدجامعی‬ ‫واکنش نشان داد‪ .‬او که در شورای شهر سوم رئیس کمیسیون‬ ‫فرهنگی اس��ت و از نزدیکان محمدباقر قالیباف به ش��مار‬ ‫م ی رود‪ ،‬با سایت ته ران پرس به گفت وگو نشست و به اظهارات‬ ‫مسجدجامعی پاس��خ داد‪ .‬طالیی در پاسخ به این سوال که‬ ‫مسجدجامعی‪ ،‬محسن هاش��می را گزینه شهرداری عنوان‬ ‫کرده اس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬پرداختن به بحث انتخاب ش��هردار در‬ ‫شرایط کنونی موضوعیتی ندارد و کسانی که چنین مباحثی‬ ‫را مطرح کرده اند تنها نظ رات شخصی خود را گفته اند‪ ».‬او در‬ ‫ادامه از نظر مردم بر تداوم حضور قالیباف در راس شهرداری‬ ‫خبر داد‪« :‬در شرایط کنونی یکی از مطالبات اصلی که بسیاری‬ ‫از مردم در گفت وگو با ما مطرح م ی کنند این است که ما تمام‬ ‫تالش خود را ب رای حضور مجدد قالیباف در راس شهرداری‬ ‫اینده فراهم کنیم تا ش��هروندان بار دیگر از خدمات ایش��ان‬ ‫بهره مند شوند‪ ».‬طالیی سپس به بیان انتقادات صریح خود‬ ‫ی که هنوز ما بسیاری‬ ‫از مسجدجامعی پرداخت‪« :‬در شرایط ‬ ‫از منتخبان مردم را از نزدیک ندیده ایم و حتی جلسات ما اغاز‬ ‫نش��ده‪ ،‬وارد ش��دن به چنین مباحثی چندان خوب نیست‪.‬‬ ‫حتی بح��ث قالیباف که مدیریت خوبی نیز داش��ته اس��ت‬ ‫شورای شهر جای سیاسی بازی نیست‬ ‫در س��وی دیگر میدان‪ ،‬عبدالحس��ین مختاباد‪ ،‬عضو‬ ‫منتخب اصالح طلبان در ش��ورای چهارم شهر ته ران گفت‪:‬‬ ‫«ما ب رای احیای ته ران امده ایم نه ب رای جلو بردن گروه و حزب‬ ‫خودمان؛ فراموش نکنیم که شورای شهر جای سیاس ی بازی‬ ‫نیس��ت‪ .‬ما نماینده طیف و گروه خاصی نیس��تیم بلکه ما‬ ‫نماینده همه مردم هستیم که باید با تفاهم و ب رادری ته ران را‬ ‫احیا کنیم‪ ».‬او همچنین بر وجود فضای همکاری در شورای‬ ‫شهر تاکید کرد‪« :‬ما نباید همدیگر را درو کنیم؛ باید تصمیم‬ ‫ما این باشد که در یک فضای دوستی مشکالت شهر را حل‬ ‫کنیم نه اینکه در پی این باش��یم که گروه و حزب خودمان را‬ ‫پیش ببریم‪ .‬باید با همدیگر یک تیم خوب شویم‪ .‬فراموش‬ ‫نکنیم که ما نمایندگان مردم ته رانیم و امده ایم نیازهای ته ران‬ ‫و تقاضاهای شهروندان ته رانی را رفع کنیم‪».‬‬ ‫مختاباد در خصوص انتخ��اب مجدد قالیباف به عنوان‬ ‫ش��هردار ته ران نیز اظهارنظر کرد؛ انجا که گفت‪« :‬قالیباف‬ ‫زحمات فراوانی ب رای ته ران کشیده و با زحماتش شهر ته ران‬ ‫را زنده کرده که ما باید قدردان این زحمات باشیم‪ .‬شورای شهر‬ ‫و شهرداری نباید ب رای ریاس��ت جمهوری پله شود‪ .‬نباید این‬ ‫سوءتفاهم پیش بیاید که هرکس در شهر کار م ی کند ب رای‬ ‫این است که ب رای ریاست جمهوری کار کند و همی ن طور نباید‬ ‫کس��ی که ب رای ش��هر کار م ی کند با هدف خدمت به مردم‬ ‫نباشد‪ ».‬عضو اصالح طلب شورای ش��هر چهارم با اشاره به‬ ‫سخنان مس��جدجامعی هم گفت‪« :‬شورای ش��هر‪ ،‬شورای‬ ‫مشورتی شهردار نیست؛ بلکه یک پارلمان شهری است که‬ ‫باید در خدمت شهر و شورای شهر باشد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫محمدباقر قالیباف که روزگاری از فرماندهان برجسته‬ ‫سپاه پاس��داران بود و در برهه ای بر کرس��ی فرماندهی ناجا‬ ‫تکیه زد‪ ،‬پیش از انتخابات ریاست جمهوری نهم از فرماندهی‬ ‫پلیس استعفا داد تا ردای کاندیداتوری ریاست جمهوری را بر‬ ‫تن کند‪ .‬ان روزها اما نامزدی قالیباف به مذاق اصالح طلبان‬ ‫نزاده سخنگوی دولت سی د محمد‬ ‫خوش نیامد؛ عب داهلل رمضا ‬ ‫خاتمی در انتقادی تند قالیباف را سرکوبگر دیروز و اتوکشیده‬ ‫امروز خواند‪ .‬محمدباقر قالیباف اما در واکنش به اظهارنظر‬ ‫نزاده چنین گفت‪« :‬احس��اس م ی کن��م اصال جواب‬ ‫رمضا ‬ ‫نزاده را نباید داد و شان پاسخگویى ب راى او قائل نیستم‪.‬‬ ‫رمضا ‬ ‫اینها همان افراد تندرویى هستند که رفتارهاى گذشته دولت‬ ‫خاتمى را به چالش کشیده و زمینه به وجود امدن مشکالت‬ ‫را فراهم کردند‪ ».‬بخت اما با قالیباف یار نبود؛ چه انکه او در‬ ‫همان دور اول رتب ه ای بهتر از چهارم ی کسب نکرد و از راهیابی‬ ‫به پاستور بازماند‪ .‬اما در س��وی دیگر میدان رقابت‪ ،‬محمود‬ ‫احمدی نژاد توانست به مقام ریاس��ت جمهوری نائل اید و از‬ ‫بهشت به پاستور برسد‪ .‬حاال کرسی ش��هرداری خالی بود و‬ ‫بسیاری به دنبال تکیه زدن بر ان بودند‪ .‬هرچند اصالح طلبان‬ ‫به دلیل عدم حضور در شورای شهر پایتخت‪ ،‬شانسی ب رای‬ ‫معرفی گزینه خود ب رای ش��هرداری نداش��تند‪ ،‬ام��ا در میان‬ ‫اصولگرایان چهره های متعددی بودن��د که گمانه زن ی هایی‬ ‫مبنی بر حضورش��ان در این سمت شنیده م ی ش��د‪ .‬زمان‬ ‫زیادی طول نکشید که مهدی چمران نام محمدباقر قالیباف‬ ‫را به عنوان جانشین محمود احمدی نژاد در شهرداری ته ران‬ ‫به رس��انه ها اعالم کرد‪ .‬در بهار ‪ 86‬نیز قالیب��اف بار دیگر در‬ ‫مقام خود ابقا ش��د و توانست در س��اختمان بهشت ماندگار‬ ‫شود‪ .‬شش سال پس از حضور قالیباف در شهرداری ته ران‬ ‫او بار دیگر در صدد برامد تا بخت خود را ب رای رسیدن به مقام‬ ‫ریاست جمهوری بیازماید‪ .‬او از شورای شهر مرخصی گرفت‬ ‫تا وارد رقابت های انتخاباتی ش��ود‪ .‬پ��س از پایان انتخابات‬ ‫حاال محمدهادی ایازی‪ ،‬سخنگوی ش��هرداری ته ران گفته‬ ‫است‪« :‬مرخصی قالیباف به اتمام رسیده و وی به شهرداری‬ ‫بازگشت‪ ».‬او در پاسخ به این پرسش که قالیباف در شهرداری‬ ‫م ی ماند‪ ،‬گفت‪« :‬فعال وی ش��هردار دور سوم است‪ .‬قالیباف‬ ‫کارهای روزه مره ش��هرداری را اغاز کرده و در ح��ال بازدید از‬ ‫پروژه های شهری است‪».‬‬ ‫دارند‪ ».‬او گفت‪« :‬باید دید این ‪ ۷۰۰‬هزار رای با چه هزینه ای‬ ‫به دس��ت امد‪ .‬اقای قالیباف در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫به کارنامه اش در ش��هرداری ته ران و نیروی انتظامی تکیه‬ ‫م ی کرد‪ ،‬اما در نهای��ت ‪ ۷۰۰‬ه��زار رای در ته��ران اورد‪ .‬این‬ ‫می زان رای بس��یار کم اس��ت‪ .‬خیلی رای ها گران تمام شد‪.‬‬ ‫باتوجه به اینک��ه در این مدت در ته ران خیلی هزینه ش��ده‬ ‫است‪ ،‬همین چند سال را اگر در نظر بگیریم‪ ،‬قیمت هر رای‬ ‫مشخص م ی ش��ود‪ ».‬یکی از گمانه زن ی ها پس از انتخاب‬ ‫تعداد قابل توجه��ی از کاندیداهای اصالح طلب در ش��ورای‬ ‫چهارم پایتخت‪ ،‬احتمال شهردار ش��دن محسن هاشمی یا‬ ‫محمدعلی نجفی است‪.‬‬ ‫سرلیس��ت اصالح طلبان در انتخابات شورای شهر در‬ ‫این باره گفت‪« :‬بله‪ ،‬شدنی است؛ معتقدیم باید شورای شهر را‬ ‫به جایگاه واقعی خود برگردانیم و شورا را از شورای شهرداری‬ ‫بودن دربیاوریم‪ .‬شورای شهر گذشته بیشتر شورای شهرداری‬ ‫شده بود‪ .‬مدیریت ش��ورا در بهبود شرایط شهری بسیار موثر‬ ‫است‪ .‬متاسفانه در قانون برنامه پنجم نیز مدیریت یکپارچه‬ ‫شهری حذف شد و قطعا یکی از راهکارهایی که مورد توجه‬ ‫است اینکه بتوانیم جایگاه واقعی ش��ورای شهر را مطابق با‬ ‫قانون اساسی بازگردانیم‪ ».‬او درباره شهردار بعدی ته ران نیز‬ ‫اظهارنظر کرد؛ انجا که گفت‪« :‬شورا باید بازتاب همه گروه های‬ ‫اجتماعی باشد چرا که حوزه عمل این نهاد شورای اجتماعی‬ ‫اس��ت؛ بناب راین نباید این حوزه را سیاسی کرد‪ .‬مشکالت ما‬ ‫درس��ت از زمانی اغاز شد که فضای ش��هری به سمت نگاه‬ ‫سیاسی کشیده شد و هرچه به انتخابات نزدیک تر شدیم این‬ ‫فضا پررنگ تر ش��د‪ .‬نباید اینگونه به ته ران نگاه کرد که این‬ ‫شهر هی چ گونه عیب و ای رادی ندارد چراکه واقعی ت هایی در‬ ‫زیر پوست ش��هر ته ران اتفاق م ی افتد که همه اینها مسائل‬ ‫اجتماعی است‪ .‬بناب راین ته ران بیش از این نیاز به کار دارد و ما‬ ‫نباید ته ران را از خیابان انقالب به باال ببینیم‪ ».‬این اظهارات‬ ‫مسجدجامعی حکایت از ان دارد که اصالح طلبان عزم خود‬ ‫را ب رای تغییر ش��هردار ته ران جزم کرده اند و حتی اگر نتوانند‬ ‫گزینه مطلوب خود را به شهرداری برسانند این قدرت را دارند‬ ‫که از ابقای قالیباف یا انتخاب شهردار مطلوب اصولگرایان‬ ‫شورا جلوگیری کنند‪ .‬البته ترکیب شورای اینده نشان م ی دهد‬ ‫که اصالح طلبان اکثریت را به دس��ت نی��اورده اند و فعال به‬ ‫نظر نم ی رسد بتوانند به تنهایی شهردار را انتخاب کنند‪ .‬این‬ ‫در حالی است که اگر س��ه طیف ابادگران‪ ،‬حامیان قالیباف و‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت با یکدیگر ائتالف کنند این‬ ‫شانس را دارند که شهرداری را ب رای اصولگرایان حفظ کنند‪.‬‬ ‫هنوز مطرح نش��ده ان هم در حالی که وی ب ی شک یکی از‬ ‫گزینه های اصلی شهردار شدن است‪ .‬ما باید با وی وارد مذاکره‬ ‫شویم و جلسات خود را برپا کنیم و سپس دست به انتخاب‬ ‫افراد بزنیم‪ .‬بهتر بود تا دوستان ابتدا دست در دست هم قرار‬ ‫م ی دادند و جلس��اتی برگزار م ی کردند و اجازه قطب بندی در‬ ‫شورا را نم ی دادیم‪ .‬ما تاکنون هیچ اظهارنظری انجام ندادیم تا‬ ‫ابتدا جلسات برگزار شود و ب راساس نتایج جلسات و مذاکرات‬ ‫اقدام کنیم‪ ،‬اما متاس��فانه اظهار نظرهای این چنینی باعث‬ ‫جهت گیری و دو قطبی شدن شوراها م ی شود‪ ».‬او همچنین‬ ‫تاکید کرد‪« :‬ما مکلف هستیم تا به نحو احسن خدمت رسانی‬ ‫انجام دهیم و هرکس خالف این امر را انجام دهد به مردم جفا‬ ‫کرده است‪ .‬بهتر است اعضا کمی در کارها تامل کنند و سپس‬ ‫چنین مباحثی را مطرح کنند‪ .‬اکنون اکثریت شورای شهر در‬ ‫اختیار اصولگراهاست و در صورت قطب بندی‪ ،‬ظرفیت این‬ ‫سمت بیشتر م ی چربد‪».‬‬ ‫قالیباف به دولت می رود؟‬ ‫اینها همه در حالی است که محمدباقر قالیباف هفته‬ ‫گذشته پس از اعالم نتایج انتخابات ریاست جمهوری یازدهم‬ ‫نخستین نامزدی بود که به حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهوری‬ ‫منتخب ملت تبری��ک گفت و ب رای دیدار با او به س��اختمان‬ ‫نیاوران رفت‪ .‬قالیباف دیدار خود ب��ا رئی س جمهور منتخب‬ ‫را این گونه روایت کرد‪« :‬یکی از صحب ت هایی که در جلسه‬ ‫با دکتر روحانی مطرح ش��د ای��ن بود که بن��ده ب رنامه خود را‬ ‫به طور کامل ارائه کنم و ایش��ان هم از ان اس��تفاده خواهند‬ ‫کرد‪ ».‬حسام الدین اشنا‪ ،‬مش��اور ارشد حسن روحانی هم در‬ ‫خصوص دیدار محمدباقر قالیباف با حجت االس�لام حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬رئی س جمهور منتخب ملت گفت‪« :‬این دیدار صبح‬ ‫دوشنبه برگزار شد و قالیباف طی ان به منتخب ملت تبریک‬ ‫گفته است‪».‬‬ ‫برخی خبرها حکایت از ان دارد که توافقاتی مبنی بر‬ ‫حضور قالیباف در دو وزارتخانه استراتژیک دولت یازدهم میان‬ ‫این دو نامزد برتر انتخابات ریاست جمهوری صورت گرفته و‬ ‫احتمال حضور او در دولت اینده دور از ذهن نیست‪g .‬‬ ‫‪55‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪56‬‬ ‫شهردار بعدی تهران کیست؟‬ ‫چه کسانی رد صالحیت شدند؟‬ ‫گزینه ای برای اجماع‬ ‫از ابتکار تا بایگان‬ ‫تجربه محمود احمدی ن��ژاد که از‬ ‫ش��هرداری ته ران به ریاس��ت جمهوری‬ ‫رس��ید‪ ،‬باعث شده که پس��ت شهرداری‬ ‫ته��ران بی��ش از همیش��ه م��ورد توجه‬ ‫قرار بگی��رد‪ .‬در دوره یازده��م انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری هم محمد باقر قالیباف از‬ ‫شهرداری ته ران مرخصی گرفت تا بتواند‬ ‫در مبارزات انتخاباتی شرکت کند‪ .‬او هم‬ ‫در این انتخابات در جایگاه دوم قرار گرفت‪،‬‬ ‫به همین دلیل با تشکیل شورای چهارم و‬ ‫حتی پیش از ان‪ ،‬این سوال مطرح بود که‬ ‫شهردار اینده ای ران کیست؟ اصالح طلبان‬ ‫با گزینه شهردار شدن محسن هاشمی وارد انتخابات ریاست جمهوری شدند؛ فرزند ایت اهلل‬ ‫هاشم ی رفسنجانی‪ ،‬کسی که کاندید ای انتخابات ریاست جمهوری شد‪ ،‬اما حائز صالحیت‬ ‫نشد‪ ،‬ولی در میان اصولگرایان هنوز گزینه اجماعی مطرح نشده است‪.‬انچه م ی دانیم چون‬ ‫لیس��ت حامیان دولت نتوانس��ت حتی یک نماینده در میان منتخبان داشته باشد‪ ،‬پس‬ ‫شهردار شدن علی نیکزاد‪ ،‬وزیر کنونی راه و شهرسازی تقریبا م ی تواند منتفی تلقی شود‪.‬‬ ‫از گزینه هایی که مطرح است م ی توان به رسول خادم اشاره کرد که یک بار شانس خود را‬ ‫شهردار ش��دن امتحان کرده بود‪ ،‬گروهی از اصولگرایان نزدیک به قالیباف نظیر مرتضی‬ ‫طالیی‪ ،‬پیشنهاد ابقای قالیباف را م ی دهند‪ ،‬نام های دیگری هم نظیر پرویز فتاح‪ ،‬مهرداد‬ ‫بذرپاش‪ ،‬احمدی مقدم و‪ ...‬به گوش م ی رسد‪ ،‬اما باتوجه به ساختار کنونی شورای شهر که‬ ‫تقریبا متوازن است‪ ،‬رسیدن به یک گزینه مطلوب قدری دشوار است‪ ،‬فراموش نکنیم که در‬ ‫شورای همگن تر هم انتخاب شهردار و رسیدن به گزینه قالیباف در مقابل محمد عل ی ابادی‬ ‫چندان ب ی دردسر رخ نداد‪g .‬‬ ‫از می��ان کس��انی ک��ه در روز اول‬ ‫در وزارت کش��ور ب رای انتخابات شوراها‬ ‫ثب ت نام کردند‪ ،‬خیل ی ها بودند که نامشان‬ ‫در لیس��ت گزینه های انتخاب ب رای دوره‬ ‫چهارم ش��ورای ش��هر ته ران نبود‪ ،‬البته‬ ‫در فاصله می��ان ثب ت نام ت��ا انتخابات‪،‬‬ ‫بس��یاری بودند که از ش��رکت در شورای‬ ‫ش��هر انص��راف دادند ک��ه از بی��ن انها‬ ‫م ی توان به رس��ول خادم‪ ،‬حمید سوریان‬ ‫و بهنام ابوالقاسمپور اشاره کرد که به رغم‬ ‫تایی د صالحیت‪ ،‬ترجیح دادند در انتخابات‬ ‫شرکت نکنند‪ .‬هیچ مرجع رسمی هم نام‬ ‫کسانی که ردصالحیت ش��دند را اعالم نکرد اما معترضان به ردصالحیت چند نام را مطرح‬ ‫کردند‪ .‬به عنوان مثال محسن هاش��می یکی از رد صالحی ت شدگان بود و معصومه ابتکار‬ ‫که در شورای سوم هم حضور داش��ت یکی دیگر از انها‪ ،‬فاطمه راکعی هم در این لیست‬ ‫جای دارد‪ .‬افس��انه بایگان‪ ،‬بازیگر س��ینما و تلویزیون هم در نامه ای به رد صالحیت خود‬ ‫اعتراض کرد‪ ،‬نظیر امین زندگانی دیگر بازیگری که از فرمانداری برگه رد صالحیت دریافت‬ ‫فزاده‪ ،‬عبدالرضا‬ ‫کرد‪ .‬لیست حامیان دولت هم چهره هایی را از دس��ت داد که بهمن شری ‬ ‫داوری‪ ،‬بهبهانی‪ ،‬امیری فر و‪ ...‬از شاخ ص ترین این افراد محسوب م ی شوند‪.‬نام هایی چون‬ ‫دانیال عبادی و محمد سلوکی هم در زمان ثب ت نام دیده شد اما در زمان انتخابات نامشان‬ ‫در میان نامزدهای اعالم ش��ده نبود‪ .‬البته باید یاداوری کنیم نام هایی مانند علیرضا دبیر‪،‬‬ ‫عبدالحسین مختاباد‪ ،‬حبی ب اهلل کاسه ساز‪ ،‬هادی ساعی و‪ ...‬هم بود که در ابتدا نامشان در‬ ‫میان ردصالحی ت شدگان بود اما پس از تجدید نظر‪ ،‬صالحیت انها احراز شد و حتی برخی از‬ ‫انها به شورای شهر راه یافتند‪g .‬‬ ‫پشت در بهشت‬ ‫‪ 5‬طال‪ ،‬یک نقره و یک برنز‬ ‫شکست لیست حامیان دولت‬ ‫حضور پررنگ کاروان ورزشی‬ ‫از مجموع ‪ 15‬عضو ش��ورای سوم‪،‬‬ ‫هشت نفر در ش��ورای چهارم هم حضور‬ ‫خواهند داشت و هفت نفر دیگر نیستند‪،‬‬ ‫از ای��ن بین محمد علی نجف��ی و حمزه‬ ‫شکیب در ابتدای راه تصمیم گرفتند در‬ ‫انتخابات شرکت نکنند‪ ،‬معصومه ابتکار‬ ‫هم اجازه حض��ور در انتخابات را دریافت‬ ‫نکرد‪ ،‬رسول خادم هم در میانه راه تصمیم‬ ‫گرفت ب��ه مربیگری در کش��تی بپردازد‬ ‫و انصراف داد‪ .‬با این حس��اب سه عضو‬ ‫شورای سوم در رای گیری نتوانستند ارای‬ ‫الزم را ب رای حضور دوباره در بهش��ت به‬ ‫دست بیاورند؛ پروین احمدی نژاد خواهر‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬خسرو دانشجو ب رادر کامران دانشجو و حس��ن بیادی‪ .‬البته در میان‬ ‫کسانی که نتوانس��تند در انتخابات به کرس��ی های ساختمان خیابان بهش��ت راه یابند‪،‬‬ ‫چهره های شاخص فراوانی دیده م ی ش��ود‪ .‬در حالی دو طیف اصولگرایان و اصالح طلبان‬ ‫تقریبا چهره های شاخص خود را به شورای چهارم رساندند که نف رات نزدیک به دولت دهم‬ ‫حتی در سطح سابقه وزارت نتوانس��تند یک نفر را وارد ‪ 31‬نفر کنند‪ ،‬انها که با سرلیستی‬ ‫شیخ االسالمی‪ ،‬وزی ر کار وارد کارزار شده بودند‪ ،‬س��همی در ارای باال نداشتند‪ .‬از چهره های‬ ‫شاخص دیگری که نتوانستند در شورای ش��هر پیروز شوند‪ ،‬م ی توان به حسن غفوری فرد‪،‬‬ ‫محمد عل ی ابادی‪ ،‬عشرت شایق‪ ،‬علیرضا علی احمدی‪ ،‬مناف هاشمی‪ ،‬شجاع پوریان و‪...‬‬ ‫اشاره کرد‪ ،‬خالی از لطف نیست به این نکته هم اشاره کنیم که نه همسر سعید مرتضوی و‬ ‫نه همسر روح االمینی هیچ کدام به شورا راه نیافتند‪.‬از میان ورزشکاران ارش می راسماعیلی و‬ ‫میرشاد ماجدی و از میان هنرمندان احمد نجفی هم به رای مطلوب نرسیدند‪g .‬‬ ‫شورای سوم دارای سه چهره کامال‬ ‫ورزش��ی بود‪ ،‬حتی جدایی رس��ول خادم‬ ‫از ش��ورا و انصراف او باعث نشد از تعداد‬ ‫ورزشکاران در شورای چهارم بکاهد‪ ،‬تعداد‬ ‫چهره های ورزشی در شورای چهارم به عدد‬ ‫چهار رسید‪ ،‬یعنی عالوه بر علیرضا دبیر و ‬ ‫هادی ساعی که در شورای سوم در سمت‬ ‫چپ و راست مهدی چمران م ی نشستند‪،‬‬ ‫دو ورزش��کار دیگر هم به ش��ورای شهر‬ ‫ته��ران راه پی��دا کردند؛ یعنی حس��ین‬ ‫رضا زاده‪ ،‬قهرمان سابق وزنه برداری ای ران‬ ‫و رئیس کنونی فدراس��یون این رش��ته و‬ ‫عباس جدیدی‪ ،‬قهرمان س��ابق کشتی‬ ‫که به نوعی جانشین رقیب سابقش در وزن ‪ 90‬کیلوگرم کشتی ازاد یعنی رسول خادم شد‪.‬‬ ‫نکته ای که این چهار تن را باهم به یک نقطه مشترک م ی رس��اند‪ ،‬مدال اوری در المپیک‬ ‫است‪.‬‬ ‫هادی ساعی با دو مدال طال و یک ب رنز پ ر افتخارترین ورزشکار ای ران در المپیک است‪،‬‬ ‫حس��ین رض ازاده هم دو طال دارد‪ ،‬علیرضا دبیر یک طال و عب��اس جدیدی هم یک نقره‬ ‫المپیکی در کارنامه دارد‪.‬‬ ‫نکته ای که در انتخابات شوراها قابل تامل اس��ت‪ ،‬رای باالی کاروان ورزشی شورای‬ ‫شهر است‪ ،‬به گونه ای که علیرضا دبیر در جایگاه دوم است و حسین رض ازاده در جایگاه سوم‪.‬‬ ‫هادی ساعی هم ششم است‪ .‬در مقابل هنرمندان در لیست شورای شهر تنها یک نماینده‬ ‫به نام مختاباد دارند و نف راتی چون کاسه س��از و نجفی و حتی الهه رضایی نتوانستند ارای‬ ‫الزم را کسب کنند‪g .‬‬ ‫تاریخچه ‪ 97‬سال مدیریت شهری‬ ‫از انجمن بلدیه تا انجمن شهر‬ ‫شوراها عمری به اندازه پارلمان در ای ران دارند‪ ،‬یعنی یکی‬ ‫از دستاوردهای انقالب مشروطه تصویب قانونی به نام قانون‬ ‫بلدیه در ‪ 20‬ربی ع الثانی ‪ 1325‬بود؛ قانونی که حق انتخاب شدن‬ ‫و انتخاب کردن را در حوزه مدی ریت شهری به مردم م ی بخشید‪.‬‬ ‫فصل دوم قانون بلدیه در باب تشکیل انجمن بلدیه بود که در‬ ‫بخشی از ان به واجدان شرایط انتخاب شوندگان پرداخته شده‬ ‫بود‪ .‬در سال ‪ 1283‬مقرر ش��د اداره بلدیه تحت ریاست رئیس‬ ‫انجمن بلدیه «کالنتر» باشد؛ کالنتری که به عبارت امروزی‬ ‫همان ش��هردار محسوب م ی ش��ود‪ .‬این ب رنامه خیلی زود به‬ ‫ارزویی خام بدل شد تا در زمان پهلوی اول‪ ،‬نقش انجمن بلدیه‬ ‫کمرنگ تر شد و معین ش��د رئیس اداره بلدیه از طرف وزارت‬ ‫ خارجه معین شود‪ .‬در زمان پهلوی دوم قانون جدید شهرداری‬ ‫در یازدهم تیرماه ‪ 1334‬به انجمن ش��هر اختصاص یافت‪ .‬در‬ ‫این ساختار شهرداری به دو قسمت سیاستگذاری و قسمت‬ ‫اجرایی تقسیم شد که قسمت سیاستگذاری و ب رنامه ریزی با‬ ‫انجمن شهر و قس��مت اجرا با ش��هردار بود‪ ،‬اما حق انتخاب‬ ‫شهردار با انجمن شهر نبود و شورا تنها سرمایه گذاری و نظارت‬ ‫را برعهده داشت‪.‬‬ ‫شوراها در انقالب اسالمی‬ ‫اعضای شورای سوم شهر ته ران‬ ‫اعضای شورای دوم شهر ته ران‬ ‫م راسم سوگند خوردن شورای سوم‬ ‫شورای شهر سوم تهران‬ ‫در انتخابات ش��ورای س��وم ته ران‪ ،‬نزدی��کان محمو د‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬راه خود را از مهدی چمران جدا کردند و با لیستی‬ ‫به نام «رایحه خوش خدمت» وارد عرصه انتخاباتی ش��دند‪،‬‬ ‫اما لیس��تی که اکثریت شورای سوم را به دس��ت اورد‪ ،‬بازهم‬ ‫لیس��ت چمران به نام اتئالف بزرگ اصولگرایان بود؛ مهدی‬ ‫چمران‪ ،‬رسول خادم‪ ،‬عباس ش��یبانی‪ ،‬حمزه شکیب‪ ،‬حسن‬ ‫بیادی‪ ،‬خسرو دانشجو‪ ،‬حبیب کاشانی‪ ،‬مرتضی طالیی‪ ،‬هادی‬ ‫ساعی‪ ،‬علیرضا دبی ر‪ ،‬پروین احمدی نژاد‪ ،‬معصومه ابتکار‪ ،‬احمد‬ ‫مس��جدجامعی‪ ،‬محمدعلی نجفی و معصومه اباد اعضای‬ ‫شورای سوم شهر ته ران بودند؛ ش��ورایی که اکثر گروه های‬ ‫سیاسی کشور در ان سهم و نماینده داشتند‪ .‬به رغم این تکثر‪،‬‬ ‫نوعی اجتناب از هیاهو در ش��ورای س��وم به چشم م ی خورد‪،‬‬ ‫به گونه ای که دستور جلسه یکش��نب ه های شورای شهر که‬ ‫به صورت غی ر علنی برگزار م ی ش��ود به مسائل جنجال ی تر‬ ‫اختصاص پیدا م ی کرد‪ ،‬برخالف جلس��ه های سه شنبه که‬ ‫به صورت علنی برگزار م ی شد‪ .‬شورای سوم محمد باقر قالیباف‬ ‫را در رقابت با رس��ول خادم در یک رقابت میلیمتری به عنوان‬ ‫شهردار ته ران برگزید‪ .‬پس از ان شورای شهر با تمرکز بر طرح‬ ‫جامع شهر ته ران توانست این سند شهر ته ران را به سرانجام‬ ‫برساند‪ .‬تالش های اعضای شورای شهر ب رای تصویب این طرح‬ ‫و اقدامات کارشناسانه انان قابل توجه بود‪ .‬در کنار این اقدامات‬ ‫شکل گیری شورایاری ها که از دور دوم شروع شده بود‪ ،‬دوباره‬ ‫جان تازه ای گرفت و با حمایت چند عضو شورای شهر کار خود‬ ‫را از سر گرفت‪ .‬پروژه های عمرانی متعددی در زمان شورای سوم‬ ‫به بهره برداری رسید‪g .‬‬ ‫سیاست‬ ‫شورای شهر اول تهران‬ ‫اولین دوره انتخابات سراسری شوراهای اسالمی کشور‬ ‫در ‪ 17‬اسفند ‪ 1377‬با استقبال مردم در بیش از ‪ 40‬هزار حوزه‬ ‫شورای شهر دوم تهران‬ ‫شورای دوم شهر ته ران با ترکیبی متفاوت شامل مهدی‬ ‫چمران‪ ،‬خسرو دانشجو‪ ،‬حسن بیادی‪ ،‬حبیب کاشانی‪ ،‬رسول‬ ‫خادم‪ ،‬منظ ر خیر حبی ب اللهی‪ ،‬محمود خسروی وفا‪ ،‬مهنوش‬ ‫معتمدی اذر‪ ،‬حمزه شکیب‪ ،‬نادر شریعتمداری‪ ،‬عباس شیبانی‪،‬‬ ‫نس رین سلطانخ واه‪ ،‬امیررضا واعظ ی اشتیانی‪ ،‬مسعود زریبافان‬ ‫وحسن زیاری قسم یاد کردند و خیلی زود فضای کاری به جای‬ ‫فضای سیاسی بر جو ان حاکم شد‪ .‬مهمترین انتخاب شورای‬ ‫دوم انتخاب محمود احمدی نژاد به عنوان شهردار بود؛ انتخابی‬ ‫که پایه های حرکت احمدی نژاد به س��وی خیابان پاستور را‬ ‫دربرداش��ت‪ .‬در ش��ورای دوم برخی اقدامات از جمله احداث‬ ‫بزرگراه ش��ه ر ری و احداث ‪ 9‬کیلومتر از بزرگ��راه امام علی(ع)‬ ‫و همچنین احداث بخش��ی از بزرگراه ش��هید صیاد شی رازی‬ ‫به عنوان یکی از محوری ترین اقدامات شورا مورد توجه قرار‬ ‫گرفت‪ .‬احداث تونل رس��الت نیز کارنامه به ی��ادگار مانده از‬ ‫شورای شهر دوم است‪.‬‬ ‫شورای دوم و انتخاب احمدی نژاد‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫تشکیل شوراها به عنوان یکی از ب رنامه های اصلی انقالب‬ ‫اسالمی در دوران مبارزه از سوی امام خمینی‪ ،‬رهبر کبیر انقالب‬ ‫عنوان گش��ت و این موضوع به یکی از خواست های مردم در‬ ‫طول دوران مبارزه تبدیل ش��د‪ .‬با پیروزی انقالب اسالمی و‬ ‫تشکیل اولین مجلس خبرگان ب رای تدوین قانون اساسی و با‬ ‫تالش پیگیر و مجدانه حضرت ایت اهلل طالقانی اصل ششم‪،‬‬ ‫هفتم و اصول یکصدم الی یکصد و ششم قانون اساسی موضوع‬ ‫ش��وراهای اس�لامی به عنوان یکی از ارکان نظام جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران مطرح و تثبیت گردید‪ .‬در همان روزهای اغازین‬ ‫انقالب اسالمی و پیرو یک مصوبه از سوی شورای انقالب و‬ ‫با تالش جهاد سازندگی‪ ،‬شوراهای اسالم ی روستا و شوراهای‬ ‫اسالمی کار تشکیل شد‪ .‬اما این شوراها به دلیل بحران های‬ ‫روزهای اغازی��ن انقالب و نبود قانون مناس��ب متوقف ماند‪.‬‬ ‫اولین قانون شوراهای اسالمی کشور در سال ‪ 1361‬از تصویب‬ ‫مجلس شورای اسالمی گذشت‪ .‬پس از ان این قانون در پنج‬ ‫نوبت دستخوش تغیی رات و اصالحاتی ش��د و نهایتا اخرین‬ ‫اصالح ان در پنجمین دوره مجلس شورای اسالمی در سال‬ ‫‪ 1375‬انجام شد‪.‬‬ ‫انتخاباتی برگزار شد و در نهایت حدود‪ 200‬هزار نفر از منتخبین‬ ‫مردم جهت حضور در شورای اسالم ی ش��هرها و روستاهای‬ ‫کشور اماده شدند‪.‬‬ ‫کار شورای اس�لامی شهرها و روس��تاها ‪ 9‬اردیبهشت‬ ‫‪ 1378‬و با ص��دور پیام ویژه مقام معظم رهبری اغاز ش��د که‬ ‫اعضای ان در دوره اول رحمت اهلل خسروی‪ ،‬احمد حکیم ی پور‪،‬‬ ‫محمد حسین حقیقی‪ ،‬س��عید حجاریان‪ ،‬فاطمه جالی ی پور‪،‬‬ ‫محمد اب راهیم اصغ��رزاده‪ ،‬محمد عطریانف��ر‪ ،‬امیر عابدینی‪،‬‬ ‫علیرضا طباطبایی‪ ،‬س��ی د منصور رضوی‪ ،‬عباس دوزدوزانی‪،‬‬ ‫محمد حس��ین درودیان‪ ،‬محمد غرضی‪ ،‬غالمرضا فروزش‪،‬‬ ‫جمیله کدیور‪ ،‬مرتضی لطفی‪ ،‬عب داهلل نوری و صدیقه وسمقی‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫‪.‬نکته جالب توجه در اولین شورای شهر ته ران این است‬ ‫که به دلیل عضویت عبداهلل ن��وری و محمد غرضی و خانم‬ ‫جمیله کدیور در مجلس شورای اسالمی دوره ششم این شورا‬ ‫کار خود را با ‪ 15‬نماینده ادامه داد که در نهایت با ترور س��عید‬ ‫حجاریان و اختالفات برس��ر انتخاب ش��هردار با تغیی راتی به‬ ‫کار خود ادامه داد‪ .‬این شورا ابتدا «مرتضی الویری» را به سمت‬ ‫شهردار منصوب کرد و پس از مدتی او را برکنار و محمد حسن‬ ‫ملک مدنی را به ساختمان «بهش��ت» فرستاد‪ .‬اصغرزاده که‬ ‫به نظر م ی رسید از ظاهر این فرد به برخی مسائل پشت پرده‬ ‫پی برده باش��د بنای پرده دری و مخالفت علنی با او گذاشت‬ ‫تا اختالفات بین اعضای اصالح طلب ش��ورا ب��اال بگیرد‪ .‬این‬ ‫تنش ها در نهایت در زمستان سال ‪ 81‬منجر به انحالل شورای‬ ‫اول ته ران شد‪.‬‬ ‫اعضای شورای اول شهر ته ران‬ ‫‪57‬‬ ‫سیاست شورایی در شورای سیاسی‬ ‫مشی اعتدال در شورای چهارم‬ ‫افشین خماند‬ ‫مهدی چمران و احمد مسجدجامعی‪ ...‬اگر دو لیستی‬ ‫که در انتخابات دوره چهارم ش��وراهای اسالمی شهر ته ران‬ ‫در یک رقابت تنگاتنگ‪ ،‬در ش��رایطی تقریبا مس��اوی وارد‬ ‫س��اختمان خیابان بهشت ش��دند را در دو چهره سرشناس‬ ‫و به عبارتی سرلیس��ت انها خالصه کنی��م‪ ،‬اصولگرایان را‬ ‫م ی توان با مه��دی چمران تصویر کرد و مس��جدجامعی را‬ ‫م ی توان نماد اصالح طلبان دانست؛ ان گاه است که م ی توان‬ ‫شورای چهارم را شورایی معتدل و میانه رو توصیف کرد‪ .‬در‬ ‫مش��ی و روش کاری هر دو نوعی اجتن��اب از افراط ی گری‬ ‫و تندروی وج��ود دارد تا انجا ک��ه اگر می��ان اصولگرایی و‬ ‫اصالح طلبی خطی فاصل رسم شود‪ ،‬این دو با کمی اغماض‬ ‫در کناره این خط‪ ،‬کنار هم حرکت م ی کنند‪.‬‬ ‫مهدی چمران در قامت رئیس ش��ورای ش��هر ته ران‬ ‫و احمد مس��جدجامعی در لب��اس وزارت فرهنگ و ارش��اد‬ ‫اس�لامی نش��ان داده اند که خیلی باهیاهو نسبت ندارند‬ ‫و فارغ از جنجال ب��ه فعالیت م ی پردازند‪ .‬این روحیه اس��ت‬ ‫که م ی تواند با کار در شورای شهر ته ران س��ازگار باشد چرا‬ ‫که هرقدر هم که بخواهیم به کلیش��ه «شورای شهر جای‬ ‫سیاس ی کاری نیست» وفادار باشیم‪ ،‬باز هم ان قدر نقیض‬ ‫ب رای این جمله پیدا م ی کنیم ک��ه مجبوریم ب رای این نهاد‬ ‫اجتماعی سازوکار سیاسی تعریف کنیم‪ .‬عضو شورای شهر‬ ‫و نهاد شورای ش��هر به رغم ماهیت اجتماعی خویش‪ ،‬گاه و‬ ‫شاید در خیلی از مواقع به سیاست نزدیک و حتی به ان ورود‬ ‫پیدا م ی کند‪ .‬ب رای تجمی��ع ماهیت اجتماع��ی این نهاد با‬ ‫گرایش های سیاسی‪ ،‬دوری از رادیکالیسم و گفتمان میانه رو‬ ‫م ی تواند یک اصل باشد‪ ،‬تا در نهایت سیاس ی کاری شوراییان‬ ‫به یک سیاست شورایی منتج شود‪ .‬تجربه نشان داده که در‬ ‫این دوگانه وقتی شورای سیاس��ی داریم و سیاس ی کاری بر‬ ‫سیاست شورایی غلبه م ی کند؛ فضایی همانند شورای اول‬ ‫رقم م ی خورد که نه در فعالیت سیاسی موفق م ی شود و نه‬ ‫در ماهیت اجتماعی؛ دامنه اختالفات چنان باال م ی گیرد که‬ ‫کار به انحالل م ی رسد‪ ،‬اما سیاست شورایی مهدی چمران‪،‬‬ ‫محمدعلی نجفی‪ ،‬مرتضی طالیی‪ ،‬معصومه ابتکار‪ ،‬پروین‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬حبیب کاش��انی‪ ،‬احمد مسجدجامعی و حسن‬ ‫بیادی را پش��ت یک میز م ی نش��اند و با کمتری��ن برخورد‪،‬‬ ‫شورایی موفق را م ی سازد تا انجا که کمترین ریزش را در میان‬ ‫چهره های شورای سوم را شاهد هستیم و اکثر چهره هایی که‬ ‫از شورای قبلی در جمع کنونی حاضر نیستند‪ ،‬یا نظیر خادم‬ ‫و ش��کیب و نجفی از حضور در انتخابات انصراف داده اند یا‬ ‫مثل ابتکار رد صالحیت شده اند‪ .‬انهایی هم که رای نیاورند‬ ‫چهره هایی نظیر احمدی نژاد و دانش��جو بودند که بیشتر از‬ ‫بقیه با خط میانی فاصله داشتند‪.‬‬ ‫شباهت میان چمران و مسجدجامعی را در میانه روی و‬ ‫اعتدال و دوری از افراط ی گری خواندیم‪ ،‬با نگاهی اجمالی به‬ ‫لیست ره یافته به بهشت‪ ،‬م ی توان دید که این نقطه اشتراک‬ ‫را م ی توان در سایر اعضا هم یافت‪ ،‬یعنی در دو جناح کمتر‬ ‫کسی را م ی توان یافت که به افراط ی گری شهره باشد و این‬ ‫م ی تواند در گمانه زنی اولیه‪ ،‬پی ش بینی تعامل را باال ببرد و‬ ‫این امید را قوت بخشد که ش��ورای چهارم هم از درون یک‬ ‫شورای سیاس��ی که نتیجه اتفاقات روزهای اخر انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری بود؛ به یک سیاست شورایی برسد‪ .‬ایا امید‬ ‫حاصل از یک پی ش بینی صحیح اس��ت؟ ب رای یافتن پاسخ‬ ‫خیلی منتظر نخواهیم ماند‪ ،‬تا جلسه انتخاب شهردار اتی‬ ‫ته ران خیلی راه نیست!‬ ‫سیاست‬ ‫فهرست های انتخاباتی بود و گزینش ‪ 31‬نفر از میان ‪1732‬‬ ‫ان چنان تعدد گزینه را در اختیار انتخاب کنندگان قرار م ی داد‬ ‫که انتخاب را س��خت م ی کرد‪ .‬اینجا بود که شاخصه اصلی‬ ‫چهارمین دوره انتخابات شورای ش��هر ته ران خود را نشان‬ ‫م ی داد؛ یعنی انتخاب از میان لیس��ت ها و اتئالف ها‪ .‬یعنی‬ ‫انتخاب ب ر اساس سر لیس ت ها و اعتماد و اتکا بر چهره هایی‬ ‫که اشنا هستند‪ ،‬ب رای برگزیدن چهره هایی که اشنا نیستند‪.‬‬ ‫در این بین بازهم مساله تعدد پیش م ی امد‪ ،‬کدام لیست و‬ ‫کدام اتئالف؟ در میان لیس��ت ها و اتئالف ها گاهی ان قدر‬ ‫نام مشترک زیاد بود که باعث تشتت ارا م ی شد‪ ،‬حتی گاهی‬ ‫لیس ت هایی دیده م ی شد که از جناح های سیاسی و فکری‬ ‫کامال متفاوت و بعضا متضاد تشکیل شده بود‪ .‬شاخصه دوم‬ ‫انتخابات چهارمین دوره شهر‪ ،‬انتخاب ب راساس شهرت بود‪،‬‬ ‫ش��هرتی که گاهی به صورت فردی بروز م ی کرد‪ ،‬ش��هرت‬ ‫فردی باعث حضور چهره های ورزشی متعدد در شورای چهارم‬ ‫ته ران شد و البته شهرت سیاسی هم عامل دوم بود‪ ،‬به ویژه‬ ‫اصالح طلبان توانستند از فضای روزهای اخر بهره ببرند و با‬ ‫شهرت جناحی سهم خود از سبد رای ها را نسبت به شورای‬ ‫سوم به مراتب باالتر بب رند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫در بهشت چه خبر است؟‬ ‫اصولگرایان در انتخابات شوراها پیروز شدند‬ ‫از خیابان بهشت تا پاستور خیلی راه نیست‪ ،‬پارک شهر‬ ‫را دور م ی زنی‪ ،‬به میدان حس ن اباد م ی رسی‪ ،‬در فاصله میان‬ ‫میدان حس��ن اباد تا میدان حر‪ ،‬باید از مقابل مجلس سابق‬ ‫شورای اسالمی که زمانی نماد پارلمان بود‪ ،‬عبور کنی تا در‬ ‫ظرف چند دقیقه در پاستور باش��ی‪ .‬این فاصله اندک است‬ ‫که نقش شورای ش��هر ته��ران در فضای سیاس��ی ای ران را‬ ‫پررنگ م ی کند‪ ،‬چه فرق��ی م ی کند که بعضی مثل محمود‬ ‫احمدی نژاد این فاصله را باسرعت طی م ی کنند و به مقصد‬ ‫ت ترافیک‬ ‫م ی رسند و بعضی مثل محمد باقر قالیباف در پش ‬ ‫معمول این مس��یر گیر م ی کنند‪ .‬مهم فاصله ای است که‬ ‫نزدیک است و م ی تواند مبدا مناسبی باشد‪.‬‬ ‫‪58‬‬ ‫در روزهای انتخابات ‪ ،92‬انان که پاس��تور را به عنوان‬ ‫مقصد برگزیده بودند‪ ،‬ترجیح دادند از رسانه ملی به عنوان یک‬ ‫ابزار مهم ب رای اب راز عقاید و کسب ارا استفاده کنند و در سطح‬ ‫شهر تک و توک پوسترهای انتخاباتی دیده م ی شد و بیشتر‬ ‫اسپری های رنگی بود که خیلی زود زیر اوار عکس انهایی‬ ‫که مقصدشان بهش��ت بود‪ ،‬گم شدند‪ .‬در خیابان های شهر‬ ‫که جلو م ی رفتی‪ ،‬شهر پر بود از عکس نام های نااشنا و چند‬ ‫نام اشنا‪ .‬خیابان های ته ران‪ ،‬دیوارهای شهر و حتی درختان و‬ ‫تیرهای چراغ برق شهر ته ران جوالنگاه نامزدهای انتخابات‬ ‫شوراها شده بود‪ .‬لیس��ت ‪ 1732‬نفره کاندیداهای انتخابات‬ ‫چهارمین دوره شورای ش��هر ته ران که یکی از طویل ترین‬ ‫رقابت ائتالف ها‬ ‫از دو میلی��ون و ‪ ۷۸۶‬ه��زار و ‪ ۳۵۷‬رای اخذ ش��ده‪ ،‬دو‬ ‫میلیون و ‪ ۲۴۲‬هزار و ‪ ۶۶۲‬رای صحیح بوده اس��ت و ‪ 31‬نفر‬ ‫با رای این تعداد انتخاب ش��ده اس��ت‪ .‬در پایان رای شماری‬ ‫مشخص شد که در میان لیس ت ها و ائتالف های متعددی که‬ ‫پا به عرصه رقابت شورایی گذاشته بودند‪ ،‬رقابت اصلی میان‬ ‫سه لیست است؛ لیست اول‪ ،‬لیستی به نام ائتالف ابادگران‬ ‫ای ران اسالمی است که با سرلیستی مهدی چمران و عباس‬ ‫ش��یبانی با محوریت اعضای اصولگرای شورای سوم نظیر‬ ‫حبیب کاشانی‪ ،‬حس��ن بیادی‪ ،‬مرتضی طالیی‪ ،‬معصومه‬ ‫اباد و‪ ...‬تش��کیل ش��ده بود که به ان چند چهره اصولگرای‬ ‫شاخص دیگر نظیر پرویز س��روری اضافه شده بود و لیست‬ ‫دوم لیس��ت اصالح طلبان بود که ش��اخ ص ترین چهره ان‬ ‫احمد مسجد جامعی‪ ،‬وزیر س��ابق فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫در زمان س��ی د محمد خاتمی بود‪ .‬در لیس��ت اصالح طلبان‬ ‫چهره هایی نظیر اس��ماعیل دوستی‪ ،‬احمد حکیم ی پور و‪...‬‬ ‫حضور داشتند‪ ،‬اما لیست پیروز انتخابات لیست خدمتگزاران‬ ‫ابادانی و پیش��رفت بود که از تمام گروه ه��ای اصولگرایی‬ ‫تشکیل شده بود‪ ،‬البته انتخابات محدود به این سه لیست‬ ‫نبود و لیس ت های متعدد دیگری هم وجود داشت‪ ،‬به عنوان‬ ‫مثال لیس��ت حامیان دولت ک��ه با سرلیس��تی عبدالرضا‬ ‫شیخ االسالمی‪ ،‬وزیر کار جنجالی دولت احمدی نژاد و حضور‬ ‫پروین احمدی نژاد خواهر رئی س جمهور دولت دهم حتی یک‬ ‫نماینده در میان منتخبان ش��ورای چهارم نداشت‪ .‬از دیگر‬ ‫ائتالف ها م ی توان ب��ه ائتالف صدای ملت به سرلیس��تی‬ ‫حس��ن غفوری فرد‪ ،‬عباس ش��یبانی یا جبه��ه پایداری به‬ ‫سر لیستی رضا تق ی پور اشاره کرد‪.‬‬ ‫ترکیب تازه شورا‬ ‫نام ونام خانوادگی‬ ‫جناح سیاسی‬ ‫ائتالف و لیست‬ ‫تعداد رای‬ ‫مهدی چمران‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۵۶۶‬هزار و ‪۶۱۴‬‬ ‫علیرضا دبیر‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۴۶۷‬هزار و ‪۷۰۰‬‬ ‫احمد مسجد جامعی‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۲۸۱‬هزار و ‪۵۴۸‬‬ ‫حسین رضازاده‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۲۷۰‬هزار و ‪۳۹۰‬‬ ‫حبیب کاشانی‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۲۶۶‬هزار و ‪۵۵۳‬‬ ‫هادی ساعی‬ ‫مستقل‬ ‫جهادگران نوسازی‬ ‫‪ ۲۶۰‬هزار و ‪۴۵۷‬‬ ‫مرتضی طالیی‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۲۴۲‬هزار و ‪۳۸۴‬‬ ‫پرویز سروری‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۹۹‬هزار و ‪۹۵۶‬‬ ‫رضا تقی پور‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۸۶‬هزار و ‪۲۰‬‬ ‫الهه راستگو‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۷۹‬هزار و ‪۹۸۲‬‬ ‫عباس شیبانی‬ ‫اصولگرا‬ ‫ابادگران ایران اسالمی‬ ‫‪ ۱۷۳‬هزار و ‪۲۷۷‬‬ ‫اسماعیل دوستی‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۵۸‬هزار و ‪۷۰۸‬‬ ‫احمد دنیا مالی‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۵۷‬هزار و ‪۲۷۷‬‬ ‫محمد ساالری‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۵۵‬هزار و ‪۱۳۸‬‬ ‫محمد مهدی تندگویان‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۵۴‬هزار و ‪۹۲۱‬‬ ‫فاطمه دانشور‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۴۴‬هزار و ‪۷۹۲‬‬ ‫احمد حکیمی پور‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۳۷‬هزار و ‪۶۹۴‬‬ ‫محمد حقانی‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۳۵‬هزار و ‪۱۰۰‬‬ ‫مجتبی شاکری‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۳۰‬هزار و ‪۲۶۹‬‬ ‫ابوالحسن مختاباد‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۲۹‬هزار و ‪۹۶۹‬‬ ‫رحمت اهلل حافظی‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۲۹‬هزار و ‪۸۳۲‬‬ ‫ابوالفضل قناعتی‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۲۷‬هزار و ‪۶۶۴‬‬ ‫اقبال شاکری‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۲۷‬هزار و ‪۵۵۸‬‬ ‫مهدی حجت‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۲۷‬هزار و ‪۲۵۲‬‬ ‫غالمرضا انصاری‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۲۶‬هزار و ‪۵۰۰‬‬ ‫معصومه اباد‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۲۲‬هزار و ‪۷۹۰‬‬ ‫عبدالمقیم ناصحی‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۱۹‬هزار و ‪۸۲۶‬‬ ‫محسن سرخو‬ ‫اصالح طلب‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫‪ ۱۱۸‬هزار و ‪۷۴۵‬‬ ‫عباس جدیدی‬ ‫مستقل‬ ‫زاگرسیان ایران اسالمی‬ ‫‪ ۱۱۷‬هزار و ‪۵۰۳‬‬ ‫محسن پیر هادی‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۱۴‬هزار و ‪۴۹۵‬‬ ‫محمد مهدی مفتح‬ ‫اصولگرا‬ ‫خدمتگزاران ابادانی و پیشرفت‬ ‫‪ ۱۱۴‬هزار و ‪۴۳۹‬‬ ‫سیاست‬ ‫چینش سیاسی شوراها‬ ‫اگرچ��ه در ش��ورای چه��ارم‪ ،‬تع��داد اصولگرای��ان و‬ ‫اصالح طلبان به س��مت تعادل میل م ی کند‪ ،‬اما باوجود این‬ ‫هنوز هم‪ ،‬اکثریت این ش��ورا با اصولگرایان اس��ت‪ .‬مطابق‬ ‫جدول زیر‪ ،‬اصولگرایان شورای چهارم ‪ 16‬نفر‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫‪ 13‬نفر و اعضای مس��تقل ش��ورا هم دو نفر هستند‪ ،‬با این‬ ‫ارایش احتمال اینکه مهدی چمران در دوره بعدی ش��ورای‬ ‫اسالمی ش��هر ته ران به عنوان رئیس شورای شهر انتخاب‬ ‫شود‪ ،‬کم نیست‪ .‬از نظر لیستی و ائتالفی لیست خدمتگزاران‬ ‫ابادان��ی و پیش��رفت ک��ه نوعی لیس��ت ائت�لاف فراگیر‬ ‫اصولگرایان محسوب م ی شود با به دست اوردن ‪ 15‬کرسی‬ ‫در صدر لیس��ت ها قرار دارد‪ ،‬پس از ان لیست اصالح طلبان‬ ‫و ابادگران ای ران اس�لامی با ‪ 13‬نماینده جای دارد‪ .‬البته این‬ ‫نکته که محمد مهدی مفتح در انتخاب میان دوره ای مجلس‬ ‫از تویسرکان رای اورده است م ی تواند قدری این معادالت را‬ ‫یزند چراکه با خروج مفتح‪ ،‬مسعود سلطان ی فر از جناح‬ ‫برهم م ‬ ‫اصالح طلبان که به عنوان عض��و عل ی البدل رای اورده‪ ،‬وارد‬ ‫شورا م ی شود‪ .‬هرچند حسین طال‪ ،‬رئیس هیات عالی نظارت‬ ‫بر انتخابات شوراهای شهر و روستای استان ته ران در این باره‬ ‫م ی گوید‪« :‬درصورتی که مجلس تشخیص دهد‪ ،‬همزمانی‬ ‫دو عضویت منع قانونی ندارد و مفتح م ی تواند همچنان در‬ ‫شیوه تعامل‬ ‫مهدی چمران‪ ،‬رئیس کنونی ش��ورای ش��هر ته ران‬ ‫که بیش��ترین تعداد رای را میان نامزدها داش��ت‪ ،‬به مشی‬ ‫تعامل معتقد است و م ی گوید‪« :‬با هر ترکیبی و هر جناحی‬ ‫افراد در ش��ورا حضور داش��ته باش��ند‪ ،‬مطمئنا ب��ا یکدیگر‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫تعدادی از اعضای منتخب دوره چهارم شورای ته ران‬ ‫سابقه حضور ‪10‬ساله در شورای دوم و س��وم ته ران را دارند‬ ‫که از مس ن ترین و باسابقه های شورا محسوب م ی شوند که‬ ‫تجربیات خوبی را در خصوص اداره ش��ورا و وظایف قانونی‬ ‫ان دارند‪ ،‬این اعض��ا عبارتند از‪« :‬مهدی چم��ران‪ ،‬علیرضا‬ ‫دبیر‪ ،‬احمد مسجدجامعی‪ ،‬حبیب کاش��انی‪ ،‬هادی ساعی‪،‬‬ ‫مرتضی طالیی‪ ،‬عباس ش��یبانی و معصومه اباد‪ 23 ».‬نفر‬ ‫از نامزدهای منتخ��ب‪ ،‬جدید الورود و تازه نفس به ش��ورای‬ ‫چهارم ته ران‪ ،‬عبارتند از‪« :‬حس��ین رضازاده‪ ،‬پرویز سروری‪،‬‬ ‫رضا تق ی پور‪ ،‬الهه راستگو‪ ،‬محمد ساالری‪ ،‬اسماعیل دوستی‪،‬‬ ‫ی تندگویان‪ ،‬فاطمه دانشور‪ ،‬احمد‬ ‫احمد دنیامالی‪ ،‬محمدمهد ‬ ‫حکیم ی پور‪ ،‬محمد حقانی‪ ،‬عبدالحسین مختاباد‪ ،‬غالمرضا‬ ‫انص��اری‪ ،‬مهدی حج��ت‪ ،‬مجتب��ی ش��اکری‪ ،‬عبدالمقیم‬ ‫ناصحی‪ ،‬رحم��ت اهلل حافظ��ی‪ ،‬ابوالفضل قناعت��ی‪ ،‬اقبال‬ ‫شاکری‪ ،‬محسن سرخو‪ ،‬عباس جدیدی‪ ،‬محسن پیرهادی و‬ ‫محمدمهدی مفتح‪».‬‬ ‫در چهارمین شورای ش��هر عباس شیبانی با ‪ 82‬سال‬ ‫مس ن ترین عضو شوراس��ت‪ .‬وی به همراه مهدی چمران و‬ ‫حبیب کاشانی پرس��ابقه ترین اعضای شورای شهر هستند‬ ‫که از شورای دوم در پارلمان شهری حضور دارند‪ .‬جوان ترین‬ ‫عضو شورای شهر اما محسن پیرهادی است‪ .‬او متولد ‪1359‬‬ ‫است و کارشناس ی ارشد روابط بی ن الملل دارد‪ .‬مجتبی شاکری‬ ‫جانباز ‪ 75‬درصدی شورای شهر است که از ناحیه دو چشم‪ ،‬دو‬ ‫پرده گوش و دو دست جانباز است‪ .‬فاطمه دانشور از لیست‬ ‫اصالح طلبان هم از ثروتمندان عضو شورای شهر است‪ .‬در‬ ‫مقابل قوی ترین مرد جهان‪ ،‬حسین رض ازاده هم به عضویت‬ ‫شورای شهر در امد‪.‬‬ ‫عضویت شورای شهر باقی بماند‪».‬‬ ‫همکاری خواهیم ک��رد و کارها را پیش خواهی��م برد‪ ».‬اما‬ ‫احمد مس��جد جامعی در اولین سخنرانی پس از انتخاب در‬ ‫مصاحب ه ای تند‪ ،‬علیه شهرداری و مدیریت شهری وارد می دان‬ ‫شد‪ 31 .‬نفر به ساختمان شورای شهر ته ران واقع در خیابان‬ ‫بهشت راه یافتند‪ ،‬ساختمانی که باتوجه به تع داد نف رات قبلی‬ ‫ان شاید هنوز نم ی داند چگونه باید تقسیم شود تا ب رای همه‬ ‫اعضای جدید جا داشته باشد‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫جنبش هایضدهژمون‬ ‫بین الملل‬ ‫دموکراسی ضدامریکایی‬ ‫سیاستمنطقه ایاوباما؛‬ ‫مداخله نرم افزاری و ادامه‬ ‫بح ران در خاورمیانه‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫جنبش های ضدامریکایی در خاورمیانه هنوز قدرتمند است‬ ‫نوستالژی نفرت‬ ‫نگاهی به کتاب «امپراتوری ها و شهروندان» نوشته امانی جمال‬ ‫‪1‬‬ ‫ازاده کشوردوست‬ ‫مس��اله دموکراس��ی در جهان ع��رب و ارتب��اط ان با‬ ‫احساسات ضد امریکایی در این کشورها‪ ،‬نگرانی سرمایه داران‬ ‫جهان عرب از پررنگ ش��دن نقش دموکراسی در کشورهای‬ ‫عربی و تهدید مناف��ع امریکا و نظام های کاپیتالیس��تی به‬ ‫واسطه پیشرفت دموکراس��ی بین اع راب‪ ،‬دستمایه کتاب ها‬ ‫و پژوهش های بس��یاری در منطقه خاورمیانه بوده است‪ ،‬اما‬ ‫مساله ای که کمتر به ان پرداخته شده است‪ ،‬نقش انقالب های‬ ‫عربی و تحوالت پ��س از ان در نحوه ش��کل گیری یا ادامه‬ ‫احساسات ضد امریکایی در جهان عرب و اسالم بوده است؛‬ ‫نکته ای ک��ه در کتاب جدید «امانی جمال» اس��تادیار علوم‬ ‫سیاسی دانشگاه پرینستون به تفصیل بررسی شده است‪.‬‬ ‫امانی جمال متولد س��ال ‪ 1970‬میالدی‪ ،‬تحصیالت‬ ‫‪60‬‬ ‫خود را در س��ال ‪ 1993‬در درجه کارشناسی علوم سیاسی در‬ ‫دانشگاه «یو سی ال ای» به پایان رساند و چند سال بعد موفق‬ ‫به دریافت درجه دکترا از دانش��گاه میشیگان شد‪ .‬تحقیقات‬ ‫جمال عمدتا روی مسائل سیاسی منطقه خاورمیانه متمرکز‬ ‫بوده و به طور خاص ب��ه تعامالت دموکراتی��ک و مدنی در‬ ‫جهان عرب و تعامل مسلمانان و اع راب با امریکا م ی پردازد‪.‬‬ ‫وی در حال حاضر مدیریت کارگاه تحقیقاتی درباره تحوالت‬ ‫سیاسی جهان عرب در دانشگاه پرینستون را بر عهده داشته‬ ‫و در پروژه های تحقیقاتی زیادی نیز در سمت مشاور فعالیت‬ ‫م ی کند‪ .‬جمال همچنین در ارتباط با مسائل سیاسی منطقه‬ ‫خاورمیانه و جهان عرب و به طور خاص مساله درگیری های‬ ‫اسرائیل ی ها و فلسطینیان به عنوان کارشناس به اظهارنظر‬ ‫پرداخته است‪ .‬وی اخی را دامنه پژوهش های خود را گسترش‬ ‫داده و به مس��اله مس��لمانان و امریکای ی های عرب تبار نیز‬ ‫پرداخته و الگوهایی را ب رای تعامل مدنی انها در جامعه امریکا‬ ‫ارائه کرده است‪ .‬این محقق و پژوهشگر همچنین سرپرستی‬ ‫پروژه های مطالعاتی متعددی را بر عهده داشته که محوریت‬ ‫بخش عمده انها‪ ،‬تحوالت سیاسی جهان عرب و خاورمیانه‪،‬‬ ‫بررس��ی سیاس��تگذاری های کالن دولتمردان امریکا درباره‬ ‫جهان اس�لام و نقش منطقه خاورمیانه در سیاست خارجی‬ ‫دولت های امریکا بوده است‪.‬‬ ‫جمال تاکنون چهار کتاب منتشر کرده است‪ .‬نخستین‬ ‫کتاب وی تحت عنوان «موانع در مس��یر دموکراس��ی» که‬ ‫در سال ‪ 2008‬میالدی به عنوان بهترین کتاب انجمن علوم‬ ‫سیاسی امریکا انتخاب ش��د‪ ،‬به نقش انجمن های مدنی در‬ ‫ارتقای تاثی رات دموکراتیک در جهان ع��رب م ی پردازد‪ .‬این‬ ‫کتاب روی تعامل فلسطینیان ساکن کرانه باختری با جهان‬ ‫عرب تمرک��ز دارد و جمال در ان به بررس��ی نقش نهادهای‬ ‫مدنی در ارتقای تمایالت دموکراتیک و الگوهای رفتاری در‬ ‫فضاهایی پرداخته است که کمتر دموکراتیک هستند‪.‬‬ ‫دومی��ن کت��اب او ب��ه الگوه��ا و تاثی��رات روندهای‬ ‫رادیکالیزه ش��دن ع ربی – امریکایی م ی پردازد‪ .‬کتاب س��وم‬ ‫جمال نگاهی به الگوهای ش��هروندی در جهان عرب دارد و‬ ‫در نهایت کتاب چهارم وی تحت عنوان «درباره امپ راتوری ها‬ ‫و شهروندان؛ تحمل در ب رابر تمامیت طلبی در جهان عرب»‬ ‫به تمامیت طلبی در کش��ورهای عربی پرداخت��ه و مواضع‬ ‫تداومیاتغییر‬ ‫سیاست خارجی ای ران پس از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری‬ ‫هادی اعلمی ف ریمان درگفت وگو‬ ‫بامثلث‬ ‫بین الملل‬ ‫این مس��اله پرداخته اس��ت که چگونه و تحت چه شرایطی‬ ‫برخی از شهروندان کش��ورهای ع ربی تصمیم به حمایت از‬ ‫رژیم های حاکم‪ ،‬تغییر رژیم و تحق��ق پروژه های دموکراتیزه‬ ‫کردن م ی گی رند و چگونه وضعیت جهانی دولت های ع ربی‪،‬‬ ‫رویکرد مردم این کشورها را در ب رابر دولت ها شکل م ی دهد‪.‬‬ ‫در حالی که پایان جنگ جهانی دوم در اکثر کشورهای‬ ‫پیشرفته به هژمونی ابرقدرت ها پایان داد‪ ،‬اما به نظر م ی رسد‬ ‫این روند در جهان عرب کامال معکوس بوده و روند وابستگی‬ ‫امنیتی و اقتصادی این دولت ها به امریکا تشدید شده است‪.‬‬ ‫به عنوان نتیجه این وابس��تگی‪ ،‬نه تنه��ا تمایالت نخبگان‬ ‫بلکه تمایالت طبقه متوس��ط نیز با اولویت های منطقه ای‬ ‫امریکا همسو شده و به خواسته های ژئوپلتیک این کشورها‬ ‫یداد‪ .‬جمال با اشاره به اینکه چگونه‬ ‫جنب ه ای به ظاهر عقالنی م ‬ ‫اولویت های یک کشور م ی تواند به محدودیت یا فرصتی ب رای‬ ‫پیشبرد دموکراسی تبدیل شود‪ ،‬رویکردهای هرمی در مسیر‬ ‫دموکراتیزه کردن کشورها – که ب ر اساس ان دولت ها واحدهایی‬ ‫خودمختار در نظام جهانی هستند – را زیر سوال م ی برد‪ .‬وی‬ ‫بحث را این طور دنبال م ی کند که حت��ی در حال حاضر نیز‬ ‫که برخی دولت های مس��تبد جهان عرب س��قوط کرده اند‪،‬‬ ‫چش��م انداز دموکراتیزه شدن کش��ورهای عربی تحت تاثیر‬ ‫واکنش های امریکا خواهد بود‪ .‬به طور همزمان‪ ،‬واشنگتن باید‬ ‫به منابع رو به افزایش احساسات ضد امریکایی در منطقه نیز‬ ‫توجه داشته باشد‪.‬‬ ‫«مارک لینچ» استاد علوم سیاس��ی و روابط بی ن الملل‬ ‫در دانش��گاه «جورج واش��نگتن» طی نقدی ب��ر این کتاب‬ ‫نوشته است‪:‬‬ ‫«یک دهه قبل‪ ،‬مس��اله نفرت از امری��کا یک چالش‬ ‫جدی و فوری به ش��مار م ی امد و عالوه بر نظرس��نج ی ها‪،‬‬ ‫برخ��ی اقدام های عمل��ی از جمله به اتش کش��یدن پرچم ‬ ‫امریکا در کشورهای عرب و مس��لمان حاکی از تنفر شدید‬ ‫از سیاس��ت های این کش��ور در میان اع راب ب��ود و چندان‬ ‫جای تعجب ن��دارد که بس��یاری از ش��هروندان امریکا این‬ ‫مس��اله را تهدیدی علیه خود م ی دانس��تند‪ .‬نظرسنجی که‬ ‫شورای شیکاگو در امور جهانی در سال ‪ 2008‬میالدی درباره‬ ‫مهمترین اولویت ها و اهداف واشنگتن انجام داد‪ ،‬حاکی از ان‬ ‫بود که اکثریت امریکای ی ها معتقد بودند که واشنگتن باید به‬ ‫تالش ب رای بهبود وجهه جهانی خود اولویت بیشتری بدهد‬ ‫و این مساله حتی از مبارزه با تروریس��م‪ ،‬ایجاد فرصت های‬ ‫شغلی و جلوگیری از اشاعه تسلیحات هسته ای نیز اهمیت‬ ‫بیشتری دارد‪ .‬زمانی که اوباما در سال ‪ 2008‬میالدی جانشین‬ ‫«جورج بوش» ش��د‪ ،‬این احساسات ضد امریکایی تا حدودی‬ ‫کمرنگ تر ش��د‪ .‬اوباما متعهد شد تا با کش��ورهای خارجی‬ ‫(و به ویژه مس��لمانان) وارد تعامل ش��ده و ب رای بهبود وجهه‬ ‫جهانی کشورش تالش کند؛ رویکردی که در سخنرانی او در‬ ‫سال ‪ 2009‬میالدی خطاب به جهان اسالم به اوج خود رسید‪.‬‬ ‫نظرسنج ی هایی که در اوایل دوره ریاس��ت جمهوری اوباما‬ ‫انجام شد‪ ،‬حاکی از ان بود که دیدگاه های مسلمانان و اع راب‬ ‫در ارتباط با امریکا تا حدودی مثب ت تر شده است که عمده این‬ ‫تغییر‪ ،‬مربوط به روی کار ام��دن رئی س جمهوری جدید و نوع‬ ‫موضع گیری های وی بود‪ .‬اما این تغیی��ر رویکرد ب رای مدت‬ ‫زیادی دوام نیاورد‪ .‬عملکرد ضعیف اوباما در حوزه سیاس��ت‬ ‫خارجی به ویژه در ارتباط با اختالفات اسرائیل و فلسطینیان‪،‬‬ ‫باعث ناامیدی سریع و شدید اع راب و مسلمانان شد‪.‬‬ ‫نقطه عط��ف بع��دی‪ ،‬اغاز تح��والت به��ار عربی در‬ ‫خاورمیانه و شمال افریقا در سال ‪ 2011‬میالدی بود‪ .‬بهار ع ربی‬ ‫این انتظار را به وجود اورده بود که تغییر در سیاست های داخلی‬ ‫کشورهای عرب به از بین رفتن احساس نفرت از امریکا کمک‬ ‫کند‪ .‬ولی این امید نیز به دنبال تحوالت مختلفی مانند از سر‬ ‫دادن شعارهای ضد امریکایی در جریان تظاه رات معترضان‬ ‫مصری در میدان التحریر گرفته تا پیروزی اس�لامگرایان در‬ ‫انتخابات مصر و تونس و تظاه��رات اعتراض امیز لیبی که‬ ‫به کشته ش��دن چهار دیپلمات امریکایی منجر شد‪ ،‬خیلی‬ ‫زود از بین رفت‪».‬‬ ‫مارک لینچ نقد خود را اینطور ادامه م ی دهد‪:‬‬ ‫«این کتاب یک اثر تحریک امیز است که بحث بسیار‬ ‫ی را در میان سه اردوگاه اصلی به چالش کشیده است‪:‬‬ ‫قدیم ‬ ‫اول‪ ،‬گروهی که به احساسات ضد امریکایی اع راب به عنوان‬ ‫یک نفرت عمیق و منحصر به فرد مدنی نگاه م ی کنند‪ .‬دوم‪،‬‬ ‫گروهی که این احساسات را یک خشم ساده و قابل پی ش بینی‬ ‫از تنها ابرقدرت جهان م ی دانند که در سراسر جهان مشترک‬ ‫بوده و به هیچ عنوان به کش��ورهای عربی منحصر نیست‬ ‫و گروه سوم‪ ،‬گروهی هس��تند که این احساسات را واکنش‬ ‫عقالنی و منطقی اع راب به سیاست هایی م ی دانند که به طور‬ ‫نظام مند به منافع انها لطمه وارد کرده است‪ .‬اگر مواضعی که‬ ‫جمال مطرح کرده‪ ،‬صحیح است‪ ،‬عمده مباحث عقلی مطرح‬ ‫شده در یک دهه گذشته باید مورد بازنگری قرار بگیرد‪».‬‬ ‫«مارک تسلر» استاد علوم سیاسی دانشگاه میشیگان و‬ ‫مدیر موسسه مطالعات بی ن المللی این دانشگاه نیز طی نقدی‬ ‫درباره کتاب جمال نوشته است‪« :‬این کتاب به تحقیقات قابل‬ ‫توجهی که در زمینه مسائل داخلی کشورهای عربی و ادامه‬ ‫تمامی ت طلبی در دولت های این کشورها وجود دارد‪ ،‬م ی افزاید‪.‬‬ ‫این کتاب همچنین با نشان دادن نقش عوامل بی ن المللی‬ ‫در تعامل کش��ورهای عربی با امریکا‪ ،‬مس��یر جدیدی را در‬ ‫پژوهش های مرتبط با این حوزه باز م ی کند‪ .‬این کتاب یک‬ ‫تحقیق موثر و کارامد است‪».‬‬ ‫«دیوی��د الیتی��ن» اس��تاد علوم سیاس��ی دانش��گاه‬ ‫«اس��تنفورد» امریکا و عضو اکادم ی ملی علوم این کش��ور‬ ‫نیز درباره این کتاب گفته اس��ت‪« :‬این کتاب نشان م ی دهد‬ ‫که دموکراسی در خاورمیانه منافع طبقه متوسط که به طور‬ ‫گسترده به کمک های امریکا تکیه کرده اند را تهدید م ی کند‪.‬‬ ‫انها نگران هستند که دموکراسی پوپولیس ت هایی را روی کار‬ ‫خواهد اورد که خواستار از بین رفتن هژمونی منطقه ای امریکا‬ ‫هستند و این مساله به از بین رفتن کمک های دریافتی انها‬ ‫منجر خواهد شد‪ .‬اس��تدالل قانع کننده کتاب و ارتباط ان با‬ ‫نگران ی هایی که درباره سیاست های جاری وجود دارد‪ ،‬به شدت‬ ‫قابل توجه است‪».‬‬ ‫«الن لوست» استاد دانش��گاه «ییل» درباره این کتاب‬ ‫اینطور اظهارنظر کرده است‪« :‬بحث درباره فقدان دموکراسی‬ ‫در خاورمیانه به طور تنگاتنگی به نقش کلیدی که امریکا در‬ ‫منطقه بازی م ی کند‪ ،‬مرتبط اس��ت‪ .‬این کتاب‪ ،‬استنباط ما‬ ‫درباره اینکه چگونه روابط بی ن الملل روی برداشت ها و تعامالت‬ ‫شهروندان با دولت ها تاثیر م ی گذارد را گسترش م ی دهد‪».‬‬ ‫«لی زا اندرسون» استاد دانشگاه امریکایی قاهره هم درباره‬ ‫این کتاب گفته است‪« :‬جمال یک بحث قانع کننده درباره یک‬ ‫مساله مهم و در عین حال دست نخورده به راه انداخته است‪:‬‬ ‫سیاست امریکا در جهان عرب همواره یکی از موانع کلیدی در‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫ضد امریکایی اع راب و مس��لمانان قبل و بعد از انقالب های‬ ‫ع ربی را مورد بررسی قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫ه ر چند تمام کتاب های جمال به ن��وع خود تاثیرگذار‬ ‫بوده و بازخوردهای زیادی را در محافل غ ربی و ع ربی به دنبال‬ ‫داش��ت‪ ،‬اما در چهارمین کتاب او پختگی بیشتری به چشم‬ ‫م ی خورد و باتوج��ه به تحت پوش��ش ق��رار دادن تحوالت‬ ‫خاورمیانه و شمال افریقا‪ ،‬همخوانی بیشتری با مسائل روز‬ ‫داشته و به همین دلیل ب رای خواننده جذابیت بیشتری دارد‪.‬‬ ‫این کتاب همچنین با بررس��ی های موردی برخی کشورها‪،‬‬ ‫الگویی درباره تمایالت نظام های سیاس��ی و اقتصادی انها‬ ‫معرفی کرده و با ارائه برخی مس��تندات میدانی‪ ،‬س��عی در‬ ‫اثبات انها دارد‪.‬‬ ‫شاید یکی از مهمترین پرسش هایی که این کتاب به‬ ‫ان م ی پردازد این باشد که چرا بعد از جنگ جهانی دوم‪ ،‬سرعت‬ ‫دموکراتیزه شدن در جهان عرب تا این حد کند و اهسته است؟‬ ‫در این کتاب تالش ش��ده به مس��اله حمایت از قدرت های‬ ‫تمامیت طلب در بخش هایی از منطق��ه خاورمیانه و تمایل‬ ‫ش��هروندان ان ب رای توافق درباره برخی اصول دموکراتیک‬ ‫پرداخته ش��ده و در کنار ان از حضور پررنگ امریکا به عنوان‬ ‫عاملی ب رای تضعیف فریادهای دموکراس ی خواهانه یاد شده‬ ‫اس��ت‪ .‬جمال در این کتاب با بررس��ی موردی کش��ورهایی‬ ‫مانند اردن‪ ،‬کویت‪ ،‬مغرب‪ ،‬فلسطین و عربستان سعودی به‬ ‫بازگشتبهرئالیسمسیاسی‬ ‫‪61‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مسیر تحوالت دموکراتیک در منطقه بوده است‪ .‬خواندن این‬ ‫کتاب ب رای پیگیری یک بحث منطقی درباره موانع پی ش روی‬ ‫دموکراسی‪ ،‬عواقب نفرت از امریکا و ماهیت سیاست خارجی‬ ‫واشنگتن ضروری به نظر م ی رسد‪».‬‬ ‫«کالورت جونز» محقق علوم سیاس��ی دانشگاه ییل‬ ‫نیز از چهارمین کتاب جمال به عنوان «اثری جامع و فراگیر»‬ ‫یاد کرده و تاکید کرده اس��ت‪« :‬جم��ال در این کتاب‪ ،‬کمک‬ ‫مهم و قابل توجهی به برداش��ت ما از ش��رایطی کرده است‬ ‫که از روند دموکراس��ی در جهان عرب حمایت م ی کند‪ .‬وی‬ ‫به این بحث م ی پ��ردازد که ش��هروندان عرب ب��ه این باور‬ ‫رسیده اند که دولت های انها به شدت به حمایت امریکا وابسته‬ ‫هس��تند و در نتیجه زمانی که صحبت از یک دموکراس��ی‬ ‫بزرگ تر در نظام سیاسی انها پیش م ی اید‪ ،‬شهروندان به طور‬ ‫ناخوداگاه به این مساله فکر م ی کنند که در سایه این تحوالت‬ ‫دموکراتیک‪ ،‬روابط کش��ورهای انها با امریکا دستخوش چه‬ ‫تغیی راتی م ی شود‪ .‬زمانی که ش��هروندان نگران ان هستند‬ ‫که دموکراس��ی های بزرگ تر نیروه��ای ضد امریکایی را به‬ ‫قدرت برس��انند و در نتیجه ان روابط انها با کش��وری که به‬ ‫لحاظ اقتصادی به ان متکی هستند به مخاطره بیفتد ‪ ،‬ترجیح‬ ‫م ی دهند از حاکمان تمامی ت طلب در کشورشان حمایت کنند؛‬ ‫حتی اگر به ط��ور انتزاعی ب رای واژه دموکراس��ی ارزش قائل‬ ‫باش��ند‪ .‬این تئوری از یک مطالعه موردی و مقایس ه ای قوی‬ ‫درباره کشورهای اردن و کویت به دست امده است‪ .‬هر دوی‬ ‫این کشورها دارای نظام پادشاهی هستند که به لحاظ ارضی‪،‬‬ ‫امنیتی و منطقه ای به شدت به امریکا وابسته هستند‪ .‬با این‬ ‫وجود‪ ،‬در حالی که کویت طی سال های گذشته گام هایی را‬ ‫به سمت دموکراسی برداشته و به عنوان مثال در سال ‪2005‬‬ ‫میالدی به زنان حق رای داده است‪ ،‬اردن شاهد موارد متعددی‬ ‫از عقبگرد دموکراتیک بوده و ازادی های مدنی و سیاس��ی را‬ ‫محدود کرده است‪ .‬جمال ب رای توضیح و تفسیر این واگرایی‬ ‫به یک متغیر کلیدی اشاره م ی کند؛ درجه و شدت احساسات‬ ‫ضد امریکایی در اپوزیس��یون‪ .‬در اردن‪ ،‬اپوزیسیون اسالمگرا‬ ‫در مقایسه با کویت به شدت ضد امریکای ی تر است‪ .‬بناب راین‪،‬‬ ‫شهروندان اردن به ویژه افرادی که از ارتباط با بازارهای جهانی‬ ‫سود م ی ب رند‪ ،‬تمایل کمتری به استق رار دموکراسی بیشتر در‬ ‫کشورشان دارند‪ .‬انها نگران این هستند که دموکراسی باعث‬ ‫روی کار امدن اس�لامگرایان ضد امریکایی شده و در نهایت‬ ‫منافع اقتصادی انها که به نوعی نتیجه ارتباط نزدیک با امریکا‬ ‫اس��ت‪ ،‬به مخاطره بیفتد‪ .‬در همین راس��تا‪ ،‬باتوجه به اینکه‬ ‫اپوزیسیون اس�لامگرا در کویت گرایش های ضد امریکایی‬ ‫مالیم تری دارد‪ ،‬شهروندان این کشور از پیشبرد دموکراسی‬ ‫احساس بهتری داشته و روی کار امدن اسالمگرایان را تهدید‬ ‫چندانی ب رای منافع اقتصادی خود نم ی دانند‪ .‬این یک بحث‬ ‫قانع کننده و در عین حال تحریک امیز است‪ .‬امانی جمال با‬ ‫تمرکز بر نقش یک حامی خارجی‪ ،‬نشان م ی دهد که تئوری‬ ‫اخیر روابط بی ن الملل درباره حاکمیت و روابط سلسله مراتبی‬ ‫م ی تواند اگاهی افراد درباره ش��رایطی که کشورها تحت ان‬ ‫خواستار دموکراتیزه شدن یا عدم پیشبرد دموکراسی م ی شوند‬ ‫را افزایش دهد‪ .‬این شواهد تجربی که هسته اصلی بحث به‬ ‫شمار م ی رود‪ ،‬به شدت تاثیرگذار است‪ .‬مصاحب ه های میدانی‬ ‫تئوری جم��ال درباره اینکه ش��هروندان اردن در مقایس��ه با‬ ‫کویتی ها از پیامدهای دموکراسی نگرانی بیشتری دارند را تایید‬ ‫م ی کند‪ .‬جمال همچنین در این کتاب تاکید کرده است که‬ ‫این بررس ی ها تنها محدود به کشورهای اردن و کویت نشده و‬ ‫وضعیتی کامال جهانی دارد‪».‬‬ ‫با این وجود همانطور که با گذشت زمان ابعاد جدیدی‬ ‫از تحوالت مربوط به تحوالت عربی اش��کار م ی شود‪ ،‬تائید‬ ‫مطالب مرتبط با این تحوالت که در این کتاب به انها اشاره‬ ‫شده است نیاز به زمان دارد‪ .‬به عبارت دیگر شاید هنوز ب رای‬ ‫دادن حکم کلی درباره اعتبار بخش هایی از این کتاب که به‬ ‫انقالب های ع ربی مربوط م ی شود‪ ،‬زود باشد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪62‬‬ ‫جنبش های ضدهژمون‬ ‫سیاست منطقه ای اوباما؛ مداخله نرم افزاری و ادامه بحران در خاورمیانه‬ ‫ابراهیم متقی‪ /‬استاد دانشگاه تهران‬ ‫‪2‬‬ ‫سفر منطقه ای جان کری به مراکز سیاسی خاورمیانه‬ ‫بیانگر ان است که ش��کل جدیدی از کنش دیپلماتیک در‬ ‫قالب «دیپلماسی ایس��تگاهی» از سوی کارگزاران سیاست‬ ‫خارجی امریکا در حال شکل گیری است‪ .‬امنیت در محیط‬ ‫بحرانی و درهم تنیده اسیای جنوب غربی و شرق مدیترانه‪،‬‬ ‫زمینه انجام سفرهای پ ی در پی مقامات امریکایی به منطقه را‬ ‫فراهم اورده است‪ .‬جان ب رنان‪ ،‬رئیس سازمان اطالعات مرکزی‬ ‫امریکا س��فر خود را در ‪ 18‬مه ‪ 2013‬به س��رزمین فلسطین‬ ‫اشغالی به انجام رساند‪.‬‬ ‫این س��فر زمینه حضور فراگیر و منطقه ای جان کری‬ ‫ب رای دیدار از مراکز سیاس��ی برخی از بازیگ��ران خاورمیانه‬ ‫ازجمله رام اهلل‪ ،‬تل اویو‪ ،‬امان و مس��قط را فراهم کرده است‪.‬‬ ‫بهره گیری از الگوی «تح��رک دیپلماتیک» را باید به عنوان‬ ‫بخشی از ضرورت های دیپلماسی منطقه ای امریکا دانست‪.‬‬ ‫چنین روندی به مفهوم ان است که انگیزه تحرک بازیگرانی‬ ‫همانند ایاالت متحده در ش��رایطی از اهمی��ت و مطلوبیت‬ ‫بیش��تری برخوردار می ش��ود که ضرورت کنترل امنیتی از‬ ‫طریق دیپلماسی سفر یا دیپلماس��ی عمومی وجود داشته‬ ‫باش��د‪ .‬چهارمین س��فر جان کری به خاورمیانه که در تاریخ‬ ‫‪ 22‬مه ‪ 2013‬انجام گرفت را باید بخشی از مداخله نرم افزاری‬ ‫ایاالت متحده ب رای کنترل بحران خاورمیانه از طریق راهبرد‬ ‫تحرک دیپلماتیک دانست‪.‬‬ ‫‪ .1‬هویت گرایی و جنبش های گریز از مرکز ضدهژمونیک‬ ‫در خاورمیانه‬ ‫خاورمیانه به عنوان مرکز نشانه های فرهنگی درهم تنیده‬ ‫و متعارض تلقی م ی شود‪ .‬در این حوزه جغ رافیایی گروه های‬ ‫هویت��ی و فرهنگی بعد از جنگ س��رد از جای��گاه و هویت‬ ‫ویژه ای برخوردار گردیده اند‪ .‬رقابت‪ ،‬تعارض‪ ،‬خشونت‪ ،‬جنگ‬ ‫و دیپلماسی را باید در زمره نشانه های این حوزه جغ رافیایی‬ ‫دانس��ت‪ .‬باراک اوباما تالش دارد تا کنت��رل فضای امنیتی‬ ‫خاورمیانه را از طریق همکاری‪ ،‬مشارکت و همچنین الگوهای‬ ‫کنش دیپلماتیک ب��رای متقاعدس��ازی گروه های هویتی‬ ‫متعارض پیگیری نماید‪.‬‬ ‫به سیاست بی ن الملل‪ ،‬ه ر گونه اثربخشی دولت ها ب راساس‬ ‫اهداف و منافع ملی کشورها انجام م ی گیرد‪ .‬فرایند تحول در‬ ‫ادبیات سیاسی روابط بی ن الملل را م ی توان انعکاس تغییر در‬ ‫ماهیت کنش بازیگران در سال های بعد از جنگ سرد دانست‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی شاهد رفتار واکنشی جهان غرب در ب رابر‬ ‫موج های هویت گرا در خاورمیانه م ی باشیم‪ .‬الگوهای تعارضی‬ ‫توسط امریکا و اصل ی ترین کشورهای اروپایی علیه بازیگران‬ ‫و کشورهای هویت گرا شکل گرفته است‪.‬‬ ‫زمانی که س��اختار نظام بی ن الملل و شکل بندی های‬ ‫توسعه اقتصادی‪ ،‬تکنولوژیک و ارتباطی با تغیی راتی همراه‬ ‫گردید‪ ،‬در ان شرایط‪ ،‬رقابت های جدیدی در نظام بی ن الملل‬ ‫به وجود امد که ماهیت روابط بازیگران را تحت تاثیر قرار داده‬ ‫است‪ .‬ظهور قالب های هویتی و هنجاری جدید‪ ،‬زمینه تغییر‬ ‫در شکل بندی و ماهیت رقابت در س��اختار نظام بی ن الملل‬ ‫را به وجود اورده اس��ت‪ .‬هنجارهای اسالمی در ب رابر قواعد و‬ ‫الگوهای رفتاری محافظه کاران هژمون ی گرا در نظام بی ن الملل‬ ‫قرار م ی گیرد‪ .‬چنین تغیی رات و دگرگونیهایی ش��رایط الزم‬ ‫ب رای تغییر در کنش بازیگران و همچنین قواعد ساختاری را‬ ‫به وجود م ی اورد‪.‬‬ ‫‪ -2‬تضادهای هویتی و ریش�ه های بح�ران امنیتی در‬ ‫خاورمیانه‬ ‫ق��درت و ایدئولوژی را م ی توان در زمره ش��اخ ص های‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ -3‬نش�انه های راهبرد امنیتی باراک اوبام�ا در کنترل‬ ‫بحران خاورمیانه‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫سیاست بی ن الملل در دوران بعد از جنگ سرد تحت تاثیر‬ ‫موج های اجتماعی و هویتی قرار گرفته است‪ .‬کنش بازیگران‪،‬‬ ‫صرفا در چارچوب نقش سیاس��ی دولت ملی مورد ارزیابی و‬ ‫توجه قرار نم ی گیرد‪ .‬نیروهای مختلفی در سیاست بی ن الملل‬ ‫وجود دارند که بر کنش بازیگران تاثیرگذار م ی باشند‪ .‬بناب راین‬ ‫بای��د هویت گرایی را حد واس��ط کنش س��اختاری و رفتاری‬ ‫بازیگران دانس��ت‪ .‬هویت نه تنها م ی تواند بر ساختار نظام‬ ‫بی ن الملل تاثیرگذار باش��د‪ ،‬بلکه در چگونگی جایگاه یابی و‬ ‫همچنین کنش کشورها نقش قابل توجهی ایفا م ی نماید‪.‬‬ ‫چنین فرایندی نش��ان م ی دهد که در س��ال های بعد‬ ‫از جنگ س��رد‪ ،‬هنجارهای سیاس��ی و اجتماعی‪ ،‬تابعی از‬ ‫روابط قدرت بین بازیگران محس��وب م ی شود‪ .‬نشانه های‬ ‫هویت گرایی را م ی توان در دو قالب محافظه کاری و جنبش‬ ‫مقاومت مورد مالحظه قرار داد‪ .‬هریک از دو حوزه یاد ش��ده‬ ‫بخش��ی از ش��کل بندی های قدرت و رقابت در سیاس��ت‬ ‫بی ن الملل را منعکس م ی س��ازد‪ .‬در ش��رایط جدید‪ ،‬ش��اهد‬ ‫گس��ترش موج های سیاس��ی و هنجاری اس�لامگرایی در‬ ‫حوزه های حاشی ه ای نظام بی ن الملل هس��تیم‪ .‬این نیروها‬ ‫زمینه الزم و موث��ر ب رای تاثیرگذاری نیروهای اس�لامگرا بر‬ ‫قواعد و فرایند جهان غرب را فراهم م ی سازد‪.‬‬ ‫انچه به عنوان بیداری اس�لامی در خاورمیانه ش��کل‬ ‫گرفته م ی ت��وان نمادی از هویت گرای��ی و جنبش مقاومت‬ ‫اجتماعی در کشورهای جهان اس�لام دانست؛ فرایندی که‬ ‫اثار خود را به گونه تدریجی در حوزه های مختلف سیاس��ت‬ ‫بی ن الملل به جا م ی گذارد‪ .‬در ب رابر چنین نشانه هایی‪ ،‬م ی توان‬ ‫جلوه هایی از تالش س��ازمان یافته گروه های محافظه کار و‬ ‫هژمون ی گرا در نظام بی ن الملل را م��ورد مالحظه قرار داد؛ دو‬ ‫نیرویی که م ی تواند معادله قدرت در دومین دهه قرن ‪ 21‬را‬ ‫تحت تاثیر قرار دهد‪.‬‬ ‫هویت گرایی زمینه شکل گیری تضادهای معنایی در‬ ‫کنش بازیگ��ران را به وجود م ی اورد‪ .‬در رهیافت رئالیس��تی‬ ‫هنجارهای متع��ارض در روابط جهان غرب و اس�لام‬ ‫مربوط به دورانی است که جنگ های صلیبی شکل گرفت‪.‬‬ ‫بعد از این مقطع زمان��ی و در دورانی که اروپا از فضای قرون‬ ‫وسطی خارج گردید‪ ،‬ش��رایط ب رای هژمونی و غلبه غرب بر‬ ‫محی ط های اس�لامی به وجود امد‪ .‬جایگاه یابی جهان غرب‬ ‫در سیاست بی ن الملل تا دوران انقالب اسالمی ای ران و خیزش‬ ‫اسالمی تداوم یافت‪ .‬تاریخ گذشته نش��ان م ی دهد که اروپا‬ ‫محور برتری طلبی جهان غرب محس��وب م ی ش��د‪ .‬چنین‬ ‫فرایندی بعد از جنگ دوم جهانی با تغیی راتی روبه رو شد‪.‬‬ ‫در س��ال های بعد از جنگ دوم جهانی‪ ،‬امریکا محور‬ ‫برتری طلبی جهان غ��رب در محیط پی رامونی محس��وب‬ ‫م ی شود‪ .‬کارگزاران سیاست خارجی و امنیتی ایاالت متحده‬ ‫در تالش بودند ت��ا زمینه های الزم ب��رای هژمونی خود را از‬ ‫طریق الگوهای مبتنی بر سیاست قدرت در نظام بی ن الملل و‬ ‫محی ط های منطقه ای فراهم اورند‪ .‬چنین روندی در سال های‬ ‫ساختار دوقطبی تداوم یافت‪ .‬امریکا و اتحاد جماهیر شوروی‬ ‫به عنوان دو بازیگر اصلی سیاست بی ن الملل بوده اند که ب رای‬ ‫توسعه حوزه قدرت خود در خاورمیانه و جهان اسالم به رقابت‬ ‫ژئوپلتیکی و ایدئولوژیک مبادرت م ی کردند‪.‬‬ ‫ساخت اجتماعی در زمره عوامل تاثیرگذار بر هنجارهای‬ ‫اجتماعی محسوب م ی شود‪ .‬به طور کلی م ی توان این موضوع‬ ‫را مورد توجه قرار داد که رابطه ارگانیک بین ساخت اجتماعی‬ ‫و هنجارسازی وجود دارد‪ .‬هنجارها در محیط اجتماعی شکل‬ ‫گرفته و تولی د کننده معنا محسوب م ی شوند‪ .‬به این ترتیب‬ ‫نشانه هایی از هنجار مقاومت در فضای اجتماعی ای ران بعد‬ ‫از انقالب مشاهده م ی ش��ود‪ .‬هریک از مولفه های هنجاری‬ ‫م ی تواند نقش موثری در ش��کل بندی کنش اجتماعی برجا‬ ‫گ��ذارد‪ .‬درباره علل ش��کل گیری چنین تغیی راتی‪ ،‬تفاس��یر‬ ‫متفاوتی وجود دارد‪ .‬اما بس��یاری از تحلیلگران موضوعات‬ ‫فرهنگی و اجتماعی‪ ،‬هرگون��ه واکنش محیطی را انعکاس‬ ‫تحول درونی و پاسخ به محیط گفتمانی بیرونی م ی دانند‪.‬‬ ‫این امر رابطه هویت‪ ،‬ایدئولوژی‪ ،‬ساختار اجتماعی و محیط‬ ‫بیرونی را منعکس م ی س��ازد‪ .‬هریک از نشانه های یاد شده‬ ‫را م ی ت��وان در زمره عوامل ش��کل گیری رقاب��ت و تعارض‬ ‫ژئوپلتیکی در محیط منطقه ای و بی ن المللی دانست‪.‬‬ ‫سیاس��ت امنیتی اوبام��ا در خاورمیانه دانس��ت‪ .‬در دوران‬ ‫ریاس��ت جمهوری جورج بوش الگوی کنش امریکا ب راساس‬ ‫نشانه هایی از قدرت و جنگ پیشدس��تانه بود‪ .‬باراک اوباما‬ ‫تالش کرد تا راهبرد امنیت��ی امریکا را ب��ا تغیی راتی همراه‬ ‫س��ازد‪ .‬بهره گیری از قدرت نرم را باید یکی از ش��اخ ص های‬ ‫بنیادین سیاست امنیتی باراک اوباما ب رای کنترل تضادهای‬ ‫هویتی در خاورمیانه دانس��ت‪ .‬الگوی کنش ب��اراک اوباما و‬ ‫جورج بوش ب راساس تفاوت های کاربرد هویت و ایدئولوژی‬ ‫در کنترل بحران مورد شناسایی قرار م ی گیرد‪ .‬در سال های‬ ‫بعد از فروپاشی ساختار دو قطبی‪ ،‬رویکرد جدیدی در امریکا‬ ‫درباره ش��کل بندی های جدید قدرت در سیاست بی ن الملل‬ ‫ظهور یافت‪ .‬برخ��ی از این گونه نظریه پ��ردازان با تاکید بر‬ ‫شکل بندی های ساختار فرادوقطبی‪ ،‬تالش داشتند تا شکل‬ ‫جدی��دی از کنشگرای��ی بی ن المللی را ب راس��اس الگوهای‬ ‫فرادس��تی در س��اختار نظام بی ن الملل تبیین نمایند‪ .‬انان‬ ‫نظریه قدرت نسبی‪ ،‬ایدئولوژی نسبی و فاصله ایدئولوژیک‬ ‫را مطرح کردن��د‪ .‬نظریه قدرت نس��بی که از س��وی نظریه‬ ‫پردازان امریکایی مطرح شد‪ ،‬معطوف به مزیت نسبی قدرت‬ ‫ایاالت متحده در سال های بعد از جنگ س��رد است‪ .‬از بین‬ ‫رفتن جایگاه ساختاری اتحاد شوروی‪ ،‬زمینه را ب رای افزایش‬ ‫قدرت و نقش تاثیرگذار ایاالت متحده در سیاست بی ن الملل‬ ‫به وج��ود اورد‪ .‬تئوری نظ��م نوین جهان��ی را م ی توان نماد‬ ‫ایده الیسم ویلسونی جدیدی دانست که توسط جورج بوش‬ ‫پدر مورد استفاده قرار گرفت‪.‬‬ ‫نظریه پ��ردازان محافظ��ه کار امریکایی ب��ا تاکید بر‬ ‫تداوم وضعیت انارشی در سیاس��ت بی ن الملل‪ ،‬بر ضرورت‬ ‫یکجانب ه گرایی و س��ازماندهی س��اختار تک قطبی تاکید‬ ‫کردند‪ .‬نظریه پردازان رئالیس��م تهاجمی از جمله مرشایمر‪،‬‬ ‫این موضوع را مطرح کردند که در ش��رایط فقدان یک اقتدار‬ ‫مرکزی‪ ،‬ایاالت متحده چگونه م ی تواند از امنیت خود در ب رابر‬ ‫تهدیدات تاکتیکی و عملیاتی فراگیر حفاظت به عمل اورد‪.‬‬ ‫رویکرد امریکایی ب رای کنترل و هدایت سیاست بی ن الملل از‬ ‫موضوع قدرت بهره م ی گیرد‪.‬‬ ‫محافظه کاران در امریکا موقعی��ت تئوریک خود را در‬ ‫سال های ‪ 1995‬به بعد ارتقا دادند‪ .‬انان ادبیات جدیدی را ب رای‬ ‫ارتقای موقعیت بی ن المللی امریکا تولید کردند‪ .‬شکل گیری‬ ‫برخی از چالش ه��ای امنیتی همانند انفجار در س��اختمان‬ ‫دولت فدرال اوکالهماسیتی و انفجار در کشتی کول امریکا را‬ ‫م ی توان در زمره حوادثی دانست که محافظه کاران امریکایی‬ ‫به تبیین رهیافت های جدید امنیتی مبادرت کردند‪ .‬در این‬ ‫ارتباط ش��اهد طرح موضوعاتی از جمله ض��رورت مقابله با‬ ‫تروریسم در سیاس��ت بی ن الملل م ی باشیم‪ .‬نظریه مبارزه با‬ ‫تروریسم در سال های نیمه دوم دهه ‪ 1990‬تبیین گردید‪.‬‬ ‫با توجه به چنین فرایندی م��وج دوم تعارض هنجاری‬ ‫و استراتژیک جهان غرب با کش��ورهای خاورمیانه و جهان‬ ‫اسالم در شرایطی ش��کل گرفت که گروه های محافظه کار‬ ‫ نوین امریکایی در سال ‪ 2000‬به قدرت رسیدند‪ .‬انان موج های‬ ‫سیاسی و ایدئولوژیک جدیدی را سازماندهی کردند‪ .‬ب ر اساس‬ ‫رهیافت های ارائه شده از سوی گروه های محافظه کار‪ ،‬هرگاه‬ ‫ترکیبی از اصولگرایی اسالمی و رادیکالیسم سیاسی ظهور‬ ‫یابد‪ ،‬تهدیدات استراتژیک علیه امریکا و جهان غرب تشدید‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫بر اس��اس چنین رویکردی‪ ،‬جهت گیری اس��تراتژیک‬ ‫امریکا و جهان غرب در راس��تای تحقق مفاهیمی از جمله‬ ‫«هژمونی خی راندیشانه»‪« ،‬یکجانب ه گرایی»‪« ،‬تغییر رژیم»‪،‬‬ ‫«اقدام پی ش دستانه» و «استثناءگرایی امریکایی» قرار گرفت‪.‬‬ ‫هدف اساسی تبیین چنین مفاهیمی را م ی توان مقابله گرایی‬ ‫با چالش ها و تهدیدات بالقوه ای دانس��ت که م ی توانس��ت‬ ‫امنیت ملی امریکا را تحت الشعاع قرار دهد‪ .‬محافظه کاری‬ ‫نه تنه��ا در ایاالت متحده گس��ترش یافت‪ ،‬بلکه اث��ار ان را‬ ‫م ی توان در س��ایر حوزه های جغ رافیای��ی و مجموعه های‬ ‫‪63‬‬ ‫بین الملل‬ ‫هویتی مورد مالحظه قرار داد‪.‬‬ ‫پادگفتمان تروریس��م ب��رای متهم س��ازی گروه های‬ ‫مرتبط با هویت مقاومت را م ی توان نماد دروغ اس��تراتژیک‬ ‫محافظه کاران در ایاالت متحده دانست‪ .‬این رویکرد معطوف‬ ‫به حفظ قالب های ارمانی امریکا و جه��ان غرب در مقابله‬ ‫با تهدیدات مفهومی‪ ،‬هویتی و ارزش��ی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫وینتروپ نیز با ارائ��ه الگوی نمونه از کارخیر مس��یحی به‬ ‫شهروندان غربی در مورد مقصود نهایی زندگی‪ ،‬خیر و شر و‬ ‫«شهری بر فراز بلندی» تاکید داشت‪ .‬کریستول بر این اعتقاد‬ ‫بود که غ رب ی ها باید به دنبال برتری جهانی باشند‪.‬‬ ‫این امر در ذهنی��ت و ادراک گروه های محافظه کار در‬ ‫جهان غرب نهادینه شده است‪ .‬انان بر این اعتقادند که‪« :‬بین‬ ‫ما و خدا پیمانی است‪ ،‬ما با خدا میثاق بسته ایم‪ ،‬ماموریتی را‬ ‫برعهده بگیریم‪ .‬حال انکه خداون��د متعال مرحمت فرموده‬ ‫دعای ما را اس��تجابت نماید و در جایی که ما دوست داریم‪،‬‬ ‫به ما صلح ارزانی دارد‪ .‬ان وقت معلوم اس��ت او این میثاق را‬ ‫فراروی ما قرار داده‪ ،‬مزایا و پاداش ان را نیز نصیب ما کرده و بر‬ ‫توفیق ما در ماموریتی که داشته ایم‪ ،‬مهر تاییدی زده است‪».‬‬ ‫در دوران ریاس��ت جمهوری ج��ور ج ب��وش‪ ،‬اقدام��ات‬ ‫ایاالت متحده در برخورد با گروه های هویتی و کش��ورهای‬ ‫خاورمیانه به گونه ای بوده است که برژینسکی ان را به عنوان‬ ‫انجام اقدامات احساسی تلقی کرده است‪ .‬وی بر این اعتقاد‬ ‫است که‪« :‬وقتی اقویا سراس��یمه در دام اقدامات احساسی‬ ‫م ی افتند‪ ،‬ندانس��ته خود را به اس��ارت ضعفا در م ی اورند‪...‬‬ ‫گروه های مقاومت این قدرت را دارند که زندگی اقویا را روز به‬ ‫روز مصیب ت بارتر کنند‪ .‬قدرت در ضعف معادل سیاسی چیزی‬ ‫اس��ت که استراتژیس��ت های نظامی ان را جنگ نامتقارن‬ ‫نامیدند‪ .‬اسی ب پذیری اجتماعی چیزی است که ترس اقویا از‬ ‫ضعفا را بیشتر م ی سازد‪».‬‬ ‫بخش قابل توجهی از برتریطلبی امریکا را م ی توان‬ ‫مربوط به رویکردهای مقابله جویانه ان کش��ور در برخورد با‬ ‫واحدهای سیاس��ی خاورمیانه به ویژه موضوع ای ران و فرایند‬ ‫صلح خاورمیانه دانست‪ .‬امریکای ی ها ب ر اساس توانای ی های‬ ‫خود در نهادهای بی ن المللی تالش دارند تا شکل جدیدی از‬ ‫فرایند محدودسازی را مورداستفاده قرار دهند‪ .‬سیاست های‬ ‫خصمانه امریکا و جهان غرب در ب رابر مقاومت فلسطین را‬ ‫م ی توان در این ارتباط موردتوجه قرار داد‪.‬‬ ‫به هر می��زان‪ ،‬فاصل��ه ق��درت کش��ورهای غربی با‬ ‫دیگران افزایش یابد‪ ،‬جلوه های��ی از برتری طلبی نیز ظاهر‬ ‫م ی گردد‪ .‬طرح موضوعاتی همانند «پایان تاریخ» و «عصر‬ ‫تک قطبی» بیانگر جلوه های��ی از برتری طلبی جهان غرب‬ ‫محسوب م ی ش��ود‪ .‬در این ارتباط‪ ،‬جان ایکنبری تاکید دارد‬ ‫که‪« :‬برتری طلبی جهان غرب و همچنین تفوق و س��لطه‬ ‫قدرت امریکایی امروز در تاریخ مدرن ب ی س��ابقه است‪ .‬هیچ‬ ‫قدرت بزرگ دیگ��ری چنین قابلی ت های ش��گرف نظامی‪،‬‬ ‫اقتصادی‪ ،‬فنی‪ ،‬فرهنگی و سیاسی نداشته است‪ .‬ما در جهان‬ ‫تک ابرقدرتی به سر م ی بریم که در ب رابر ان هیچ رقیبی دیده‬ ‫نم ی شود‪ .‬چنین قدرتی‪ ،‬انگی زه های برتری طلبانه امریکا را در‬ ‫سطح منطقه ای و بی ن المللی افزایش داده است‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪ -4‬الگوی مداخله گرایی منطقه ای باراک اوباما پس از‬ ‫تحوالت بیداری اسالمی‬ ‫ارزیابی فرایندهای سیاسی و امنیتی اوباما در خاورمیانه‬ ‫ب راساس ش��اخ ص های قدرت‪ ،‬هویت و تحرک دیپلماتیک‬ ‫امکان پذیر اس��ت‪ .‬هرگونه ارزیابی سیاست راهبردی باراک‬ ‫اوباما در خاورمیانه مبتنی بر الگوهایی است که در چهار سال‬ ‫گذشته مورد توجه کارگزاران سیاست خارجی و امنیتی امریکا‬ ‫قرار گرفته است‪ .‬در دومین دوره ریاست جمهوری باراک اوباما‪،‬‬ ‫فرایندهای امنیتی خاورمیانه پیچیده تر شده است‪ .‬جدال های‬ ‫خاورمیانه‪ ،‬فراین��د پیگیری اهداف گروه های فلس��طینی‬ ‫ب رای س��ازماندهی دولت فلس��طینی را به فراموشی سپرده‬ ‫‪64‬‬ ‫اس��ت‪ .‬زمانی که محمود عباس‪ ،‬رئیس دول��ت خودگردان‬ ‫فلسطین در مجمع عمومی س��ازمان ملل بر ضرورت اعاده‬ ‫حقوق فلسطین ی ها تاکید داشت‪ ،‬بنیامین نتانیاهو از الگوی‬ ‫تهدید در مجمع عمومی اس��تفاده کرد‪ .‬او تاکید داشت که‬ ‫اینده فلسطین و اسرائیل از طریق مذاکرات دوجانبه شکل‬ ‫م ی گی��رد؛ فرایندی که مزی��ت نس��بی و مطلوبیت قدرت‬ ‫راهبردی را ب رای اسرائیل ایجاد خواهد کرد‪ .‬طبیعی است که‬ ‫در چنین شرایطی‪ ،‬انگیزه عملیاتی اسرائیل ب رای تاثیرگذاری‬ ‫در موضوعات راهبردی خاورمیانه به گون��ه ای افزایش پیدا‬ ‫م ی کند که امکان کنترل گروه های تندرو و محافظه کار ب رای‬ ‫امریکا کار دشواری خواهد بود‪.‬‬ ‫چندجانب ه گرای��ی ب��اراک اوبام��ا در اولی��ن دوره‬ ‫ریاس��ت جمهوری اش‪ ،‬مطلوبی ت های امنیتی زیادی را ب رای‬ ‫او به وجود اورده است‪ .‬بناب راین‪ ،‬تالش م ی کند تا از این گزینه‬ ‫ب رای تحقق اهداف راهبردی در اینده اس��تفاده کند‪ .‬ش��اید‬ ‫بتوان این موضوع را مطرح کرد که اصل ی ترین جهت گیری‬ ‫سیاس��ت امنیتی اوباما در خاورمیانه را بای��د بهره گیری از‬ ‫چندجانب ه گرایی راهبردی با کشورهایی همانند ترکیه‪ ،‬مصر‬ ‫و ع ربستان سعودی دانست‪ .‬یکی از نشانه های رفتار سیاست‬ ‫امنیتی ب��اراک اوبام��ا در خاورمیانه را م ی توان گس��ترش‬ ‫دموکراسی دانست‪ .‬سیاس��ت اجتماعی اوباما در گسترش‬ ‫حقوق بش��ر و دموکراس��ی با تاکید بر محورهایی از قبیل‬ ‫حمای��ت از حقوق اق��وام‪ ،‬اقلی ت های دینی‪ ،‬تصویرس��ازی‬ ‫مجازی از نقض حقوق زنان‪ ،‬ایجاد تردید نسبت به برگزاری‬ ‫انتخابات ازاد و سالم‪ ،‬انحراف اخبار واقعی پی رامون زندانیان‬ ‫سیاسی ـ امنیتی و متهم سازی جمهوری اسالمی ای ران به‬ ‫نقض معاهدات بی ن المللی بشردوس��تانه مانند «عهدنامه‬ ‫بی ن المللی حقوق سیاس��ی و مدنی»‪« ،‬معاهده حذف تمام‬ ‫اش��کال تبعی ض ن��ژادی» و «معاه��ده بی ن المللی حقوق‬ ‫فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و اقتص��ادی» از ظرفی ت های الزم ب رای‬ ‫متمرکزسازی گروه های اپوزیسیون امکان پذیر است‪.‬‬ ‫با توجه به شاخ ص ها و مولفه های ژئوپلتیکی م ی توان‬ ‫این موض��وع را مورد تاکی��د ق��رار داد که در دومی��ن دوره‬ ‫ریاست جمهوری باراک اوباما‪ ،‬ای ران موقعیت خود را به عنوان‬ ‫اصل ی ترین بازیگر خاورمیانه در تفکر راهبردی امریکا حفظ‬ ‫کرده است‪ .‬باراک اوباما در اولین دوره ریاست جمهوری خود‬ ‫تالش کرد تا از الگوی مهار و تش��دید تحریم های اقتصادی‬ ‫در برخورد با ای ران استفاده نماید‪ .‬باراک اوباما مخالف حمله‬ ‫نظامی اس��رائیل به ای ران بود و اعتقاد داش��ت که از طریق‬ ‫الگوهای مرحله ای و س��ازوکارهای نه��ادی م ی تواند قدرت‬ ‫راهبردی ای ران را به گونه قابل توجهی کاهش دهد‪.‬‬ ‫ح��وزه ژئوپلتیکی اس��یای جنوب غرب��ی را م ی توان‬ ‫به عنوان یکی دیگ��ر از عرصه های امنیت��ی ایاالت متحده‬ ‫دانست‪ .‬در اولین دوره ریاست جمهوری اوباما‪ ،‬شرایط امنیتی‬ ‫ی ترمیم پیدا‬ ‫امریکا در افغانس��تان و ع راق تا حد قابل توجه ‬ ‫کرد‪ .‬باراک اوباما بر این اعتقاد بوده که کنترل محیط امنیتی‬ ‫خاورمیانه بدون توجه به تحوالت افغانس��تان و پاکس��تان‬ ‫امکان پذیر نیست‪ .‬ب راساس چنین رویکردی بود که از یک‬ ‫س��و بر حمایت از دولت های افغانس��تان‪ ،‬ع راق و پاکستان‬ ‫تاکید داش��ت و از س��وی دیگر تالش م ی کرد ت��ا روندهای‬ ‫جدی��دی را در ارتباط با سیاس��ت خارج��ی و امنیتی چنین‬ ‫کشورهایی مورد اس��تفاده قرار دهد‪ .‬رویکرد باراک اوباما بر‬ ‫لزوم حضور نظامی بلندمدت امریکا در افغانستان قرار داشته‬ ‫است‪ .‬این امر از منظر امنیت ملی ای ران حائز اهمیت است‪،‬‬ ‫زی را عالوه بر تقویت توان امادی و س��تادی واشنگتن ب رای‬ ‫حمله احتمالی به ای ران‪ ،‬چتر جنگ ه��ای اطالعاتی امریکا‬ ‫را نیز ستادی افزایش م ی دهد‪ ،‬به طوری که پرواز بسیاری از‬ ‫پهپادهای امریکایی ب رای جاسوسی از محیط امنیتی ای ران‬ ‫از طریق مراکز جاسوسی پنتاگون و سازمان اطالعات مرکزی‬ ‫امریکا از جمله پایگاه های اطالعاتی هوالنگ و خیبر انجام‬ ‫م ی شود‪ .‬اقدامی که ای ران در مقابله با پهپادهای امریکایی به‬ ‫انجام رساند‪ ،‬نشان م ی دهد که جمهوری اسالمی از قابلیت‬ ‫الزم ب رای کنترل محیط منطق��ه ای و بازدارندگی منطقه ای‬ ‫برخوردار است‪ .‬چنین موضوعی اثار خود را بر تحوالت ع راق‪،‬‬ ‫افغانستان و پاکستان نیز جا خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫تداوم بحران در سوریه یکی از چالش های ژئوپلتیکی‬ ‫باراک اوباما در فرایند امنیت س��ازی خاورمیانه محس��وب‬ ‫م ی شود‪ .‬امریکا در ‪ 20‬ماه گذشته تالش های زیادی به انجام‬ ‫رس��اند تا زمینه جابه جایی قدرت در س��وریه را فراهم اورد‪.‬‬ ‫باراک اوباما در شرایطی سیاس��ت مقابله با دولت سوریه را‬ ‫در دستور کار قرار داد که نش��انه هایی از توازن نسبی در این‬ ‫کشور به چشم م ی خورد‪ .‬اگرچه اجالسیه اپوزیسیون سوریه‬ ‫در ‪ 12‬نوامبر ‪ 2012‬در دوحه قطر برگزار ش��د و به موجب ان‬ ‫زمینه ب رای شکل گیری دولت موقت س��وریه ایجاد گردید‪،‬‬ ‫اما هنوز دولت اوباما حمایت خود را از چنین مجموعه ای به‬ ‫انجام نرسانده است‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫‪ -1‬هنجارس��ازی را باید به عنوان تاکتی��ک و الگوی‬ ‫رفتاری جهان غرب دانس��ت که به موازات قدرت نظامی از‬ ‫الگوی متقاعدسازی و رفتار غیرمستقیم بهره گرفته م ی شود‪.‬‬ ‫به طورکلی‪ ،‬هنجارس��ازی را باید ابزاری ب رای اس��تیالطلبی‬ ‫جهان غرب در ب رابر بازیگران و نیروهای چالشگر برشمرد‪ .‬این‬ ‫فرایند از قرن نوزدهم اغاز گردیده و پیامدهای ان را م ی توان‬ ‫در حوزه های سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اقتصادی و استراتژیک مورد‬ ‫مالحظه قرار داد‪.‬‬ ‫‪ -2‬م ی ت��وان جلوه های��ی از جنگ نش��انه ها را مورد‬ ‫مالحظه ق��رار داد‪ .‬هنجاره��ای غرب��ی در وضعیت کامال‬ ‫متفاوتی ب��ا الگوهای اجتماعی و سیاس��ی در کش��ورهای‬ ‫خاورمیانه قرار دارند‪ .‬به همین دلیل امکان ایجاد جدال گرایی‬ ‫هنجاری و نمادین علیه جهان اسالم وجود دارد‪ .‬در این ارتباط‪،‬‬ ‫فرایندهایی همانند دموکراتی ک سازی در خاورمیانه مورد توجه‬ ‫قرار گرفت‪ .‬این امر در هر یک از کش��ورهای اسالمی دارای‬ ‫نماد کامال متفاوتی بوده است‪ .‬هنجارهای غ ربی را م ی توان‬ ‫تالش س��ازمان یافته ب رای تحقق دگرگون ی هایی دانس��ت‬ ‫که «ادا بومن» ان را در چارچوب انقالب های پس��ت مدرن‬ ‫معرفی م ی کند‪.‬‬ ‫‪ -3‬هرگاه احیاگری و خیزش اس�لامی ایجاد ش��ود‪،‬‬ ‫جلوه های��ی از رویارویی با نیروهای مختل��ف بروز م ی کند‪.‬‬ ‫جنب ش های اسالمی و دینی در شرایطی ظهور و گسترش‬ ‫م ی یابند که بتوانن��د خود را به لحاظ گفتمانی‪ ،‬سیاس��ی و‬ ‫ایدئولوژیک در ب رابر نمونه های مط��رود یا متعارض تعریف‬ ‫نماین��د‪ .‬این امر زمینه ه��ای الزم ب��رای هویت یابی مجدد‬ ‫گروه های اسالمی را فراهم م ی س��ازد‪ .‬هویت گرایی یکی از‬ ‫شاخ ص های اصلی رقابت بین بازیگران در محیط منطقه ای‬ ‫و بی ن المللی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫‪ -4‬هویت نماد جدید رقابت سیاس��ی و اس��تراتژیک‬ ‫در کنش متقاب��ل بازیگ��ران جهان اس�لام و جهان غرب‬ ‫تلقی م ی گردد‪ .‬در چنین ش��رایطی‪ ،‬مرزبندی های جدیدی‬ ‫در سیاس��ت بی ن الملل ایجاد شده اس��ت‪ .‬تغییر در ساختار‬ ‫ب راساس نش��انه های هویتی معنا پیدا کرده است‪ .‬بناب راین‬ ‫دو بلوک رقیب هویت اس�لامی هژمونی��ک گرایی غربی‬ ‫در سیاس��ت بی ن الملل و رقابت های منطق��ه ای وجود دارد‬ ‫که هریک تالش دارد تا قدرت دیگری را در س��طح جهانی‬ ‫متزلزل نماید‪.‬‬ ‫‪ -5‬ب��اراک اوباما ت�لاش دارد تا جلوه های��ی از تضاد‬ ‫راهبردی را در روابط گروه های هویت��ی در خاورمیانه ایجاد‬ ‫نماید‪ .‬تضادهای امنیتی امریکا همواره نشانه هایی از بحران‬ ‫را ب رای ع راق‪ ،‬افغانستان و سوریه به وجود اورده است‪ .‬اگر روند‬ ‫مداخله اس��رائیل و امریکا در حوادث س��وریه گسترش پیدا‬ ‫کند‪ ،‬در ان ش��رایط امکان تصاعد شدت و گستره بحران در‬ ‫خاورمیانه وجود خواهد داشت‪g .‬‬ ‫تضاد منافع امریکا با گسترش دموکراسی در منطقه خاورمیانه‬ ‫بازگشت به دیکتاتوری‬ ‫امیرعلی ابوالفتح ‪ /‬کارشناس مسائل امریکا‬ ‫‪3‬‬ ‫بین الملل‬ ‫شکل بگیرد‪ .‬باید توجه داش��ت صحب ت های باراک اوباما در‬ ‫دور نخس��ت ریاس��ت جمهوری اش در قاهره پی رامون روابط‬ ‫مسلمانان و دنیای غرب بدین معنا نبود که ایاالت متحده از‬ ‫هر جنبش و تقاضای دموکراسی خواهانه در منطقه حمایت‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫سیاست خارجی ایاالت متحده امریکا در قبال خاورمیانه‪،‬‬ ‫حداقل روی سه پایه اصلی مستقر است و ب رای تامین این سه‬ ‫هدف است که سیاست خارجی امریکا شکل گرفته است؛ در‬ ‫درجه اول حفظ امنیت انرژی قرار دارد و هر اقدامی که در این‬ ‫زمینه قانونی باشد‪ ،‬الزم االجراست تا امنیت انرژی تامین شود‪.‬‬ ‫همچنین هر حرکتی که باعث به خطر افتادن این مساله شود‬ ‫از نظر امریکای ی‪‎‬ها به عنوان یک خط قرمز تلقی م ی‪‎‬ش��ود‪.‬‬ ‫بناب راین انها خودشان را مجاب م ی‪‎‬دانند که از هر ابزاری ب رای‬ ‫جلوگیری از این قضیه استفاده کنند‪ .‬نکته بعدی جلوگیری از‬ ‫شکل گیری یک قدرت و جنبش منطقه‪‎‬ای است؛ این مساله‬ ‫نیز در راستای همان هدف نخست ارزیابی م ی‪‎‬شود و به این‬ ‫خاطر است که نقش انحصاری ایاالت متحده در تامین امنیت‬ ‫منطقه را به خطر نیندازد‪ .‬نکته سوم نیز حفظ اسرائیل به عنوان‬ ‫انچه امریکای ی‪‎‬ها از ان به عنوان تنها دموکراس��ی خاورمیانه‬ ‫یاد م ی‪‎‬کنند‪ ،‬اس��ت‪ .‬باید توجه داش��ت در پی این مس��اله‪،‬‬ ‫پیوندهای اعتقادی و سیاس��ی عمیقی میان ایاالت متحده‬ ‫امریکا و اس��رائیل به وجود امده اس��ت‪ .‬در نتیجه مجموعه‬ ‫این سه شاخه‪ ،‬سیاست خارجی‬ ‫امریکا را در منطق��ه خاورمیانه‬ ‫شکل داده اس��ت‪ .‬در این قالب‬ ‫اگر زمانی یک حکومت مستبد‬ ‫فارغ از ویژگ ی های دموکراس��ی‬ ‫غ ربی بتواند منافع ایاالت متحده‬ ‫را تامین کند‪ ،‬امریکای ی ها نسبت‬ ‫به این قضیه متعرض نیس��تند‬ ‫و چشم خودش��ان را روی نقض‬ ‫حقوق بش��ر و نقض دموکراسی‬ ‫خواهن��د بس��ت‪ .‬اما اگ��ر این‬ ‫حکومت دیکتاتوری و مس��تبد‬ ‫نتواند این اهداف را تامین کند یا‬ ‫بخواهد اقداماتی را مغایر با منافع‬ ‫امریکا انجام دهد‪ ،‬به س��رعت از‬ ‫یک حکومت دوس��ت و متحد‬ ‫به یک حکومت ظال��م تبدیل‬ ‫خواهد شد‪ .‬نمونه این مساله نیز‬ ‫حکومت صدام حسین بود که در‬ ‫یک مقطعی متحد ایاالت متحده‬ ‫بود و در زمانی دشمن این کشور‪.‬‬ ‫در وجه مقابل این امر‪ ،‬حرکت ها‬ ‫و جنب ش های مردم��ی نیز اگر‬ ‫منافع امریکا را مورد تهدید قرار‬ ‫دهند به یک جنبش خطرس��از‬ ‫تبدیل خواهند ش��د‪ .‬مانند جنبش��ی که در ای ران رخ داد و در‬ ‫سال ‪ 1357‬منجر به انقالب اس�لامی ای ران شد‪ .‬این حرکت‬ ‫از نظر امریکای ی ها قابل قبول نبود و به همین خاطر از ابتدا‬ ‫با این جنبش برخورد کردند‪ .‬اما اگر جنبش مردمی سمت و‬ ‫سویی داشته باشد که منافع امریکای ی ها را به خطر نیندازد از‬ ‫ان اس��تقبال خواهند کرد؛ اتفاقی که رسانه های غ ربی از ان‬ ‫به عنوان بهار ع ربی یاد م ی کنند به ان اندازه ب رایشان خطرساز‬ ‫نبوده و به همی ن خاطر با ان همس��ویی دارن��د‪ .‬در این فضا‬ ‫م ی توان متصور بود که سیاس��ت ایاالت متحده امریکا فارغ‬ ‫از اینکه چه حزبی در قدرت حضور داش��ته باشد و چه کسی‬ ‫رئی س جمهور باشد‪ ،‬دنبال شود‪ .‬بناب راین تفاوتی میان سیاست‬ ‫خارجی دولت باراک اوباما و دولت جورج بوش نم ی توان قائل‬ ‫بود؛ گرچ��ه از زمانی که باراک اوباما به کاخ س��فید راه یافت‪،‬‬ ‫ادبیات امریکای ی ها‪ ،‬محترمانه تر شد و تالش کردند ادبیات‬ ‫بهتری را اتخ��اذ کنند‪ .‬اما در چارچوب سیاس��ت های مالی و‬ ‫سیاست خارجی شان تفاوت فاحشی دیده نم ی شود‪ .‬چه بسا‬ ‫سیاس��ت دولت اوباما ب رای حفظ منافع ایاالت متحده امریکا‬ ‫در منطقه تاثیرگذارتر باش��د‪ .‬انچه مسلم است‪ ،‬جنب ش های‬ ‫مردم در کشورهای ع ربی شمال افریقا‪ ،‬جنب ش های صددرصد‬ ‫ضد امریکایی نبود و بیش��تر تقاضای درونی‪ ،‬اصالح ساختار‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬افزایش مش��ارکت مردم ی و رفع ب ی عدالت ی های‬ ‫اقتصادی و اجتماعی مدنظرش��ان بود ت��ا جهت گیری های‬ ‫خارجی‪ ،‬ضد غربی‪ ،‬ضد اس��تکباری و ضدمداخله گرایانه ای‬ ‫که در قالب انقالب اسالمی در ای ران ش��اهد بودیم‪ .‬بناب راین‬ ‫این جنب ش ها به حرکت ش��ان ادامه دادن��د و با انها همراهی‬ ‫شد؛ امریکای ی ها نیز ب ر اساس همین نگرش و اطالعی که از‬ ‫جهت گیری های جنب ش های مردمی در جهان عرب داشتند‬ ‫با انها همراه ش��دند و متحد دیرین خودش��ان مانند بن علی‬ ‫و حس��نی مبارک را وادار به کناره گیری از ق��درت کردند‪ .‬در‬ ‫ی در منطقه‬ ‫واقع امریکا اجازه داد که ای��ن جنب ش های مردم ‬ ‫خواهد کرد‪ .‬در هم��ان زمانی که جنب ش های دموکراس��ی‬ ‫خواهی در مصر در قالب کمت��ر ضدامریکایی مورد حمایت‬ ‫ایاالت متحده قرار داشت‪ ،‬جنب ش هایی که همان هدف ها را‬ ‫دنبال م ی کردند اما وجه غالب شان ضد امریکای ی تر بود مانند‬ ‫جنب ش هایی که در لبنان‪ ،‬غزه و حتی جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫شکل گرفته بودند‪ ،‬به عنوان حرکت های تروریستی‪ ،‬ارتجاعی‬ ‫و واپ س گرا یاد م ی ش��دند‪ .‬بناب راین با تردید م ی توان گفت که‬ ‫سیاس��ت باراک اوباما در قضیه جنب ش ه��ای عربی موفق‬ ‫نبوده است زی را از اساس امریکای ی ها به دنبال جنبش عدالت‬ ‫خواهانه ضد امریکایی نبودند که اکنون شکستی متوجه انها‬ ‫شده باشد‪ .‬کش��ورهای غ ربی از جریان لیب رال با ویژگ ی های‬ ‫غرب ی اش که خواهان دموکراسی هستند‪ ،‬استقبال کرده اند‪،‬‬ ‫بناب راین اگر در کشوری مانند مصر جریان هایی تالش کنند‬ ‫به قدرت برسند که بیشتر شبیه گرایش های غرب ستی زانه ای‬ ‫مثل جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬حزب اهلل لبنان یا حماس باشد‬ ‫قطعا با واکنش تند امریکای ی ها و عوامل داخل ی ش��ان مانند‬ ‫ارتش در مصر مواجه خواهند ش��د و این کش��ورها به سمت‬ ‫بازگشت به دیکتاتوری ب رای حفظ منافع ایاالت متحده امریکا‬ ‫حرکت خواهند کرد‪ .‬همچنین حادثه ای که در بنغازی لیبی رخ‬ ‫داد و منجر به کشته شدن سفیر امریکا در این کشور شد‪ ،‬یک‬ ‫کنش و واکنشی است که میان ایاالت متحده و جنب ش های‬ ‫ضد امریکایی در منطقه وج��ود دارد‪ .‬برخی دالیلی وجود دارد‬ ‫که سیاست های امریکا عامدا یا س��هوا باعث قدرت گرفتن‬ ‫جریان‪‎‬هایی م ی‏شود که ضدیت با امریکا را وجه غالب خودشان‬ ‫م ی دانند‪ .‬جنگ ع راق و استفاده از برخی جنگ افزارهایی که‬ ‫باعث افزایش تلفات غی رنظامیان م ی شود مانند هواپیماهای‬ ‫پهپاد یا حمایت کامل و تمام عیار از دولت اسرائیل موجب شده‬ ‫جنب ش های ضدامریکایی و غرب ستیز در منطقه خاورمیانه‬ ‫فعالی ت ش��ان افزایش پی��دا کند‪ .‬هر چند ی��ک تحلیل هم‬ ‫وجود دارد مبنی بر اینکه امریکای ی ها خیلی ب ی میل نیستند‬ ‫به طور مطلق این جنب ش ها را سرکوب کنند‪ ،‬زی را به هر حال‬ ‫وجود گروه هایی مانند القاعده و شب ه نظامیانی که در گوش ه و‬ ‫کنار افریقا و خاورمیانه فعالیت‬ ‫م ی کنند‪ ،‬م ی تواند توجی ه گر یک‬ ‫سری فعالی ت های دولت امریکا‬ ‫باش��د‪ .‬امریکا در پی ان اس��ت‬ ‫که حضور خ��ودش را در منطقه‬ ‫خاورمیان��ه نزد اف��کار عمومی‬ ‫داخل و خ��ارج امری��کا توجیه و‬ ‫بودجه اش را حفظ کند‪ .‬در نهایت‬ ‫باید این نکته را مدنظر داش��ت‬ ‫که بخش عمده‪‎‬ای از سیاس��ت‬ ‫خارجی امریکا بستگی به وجود‬ ‫دشمن دارد و اگر دشمنی وجود‬ ‫نداش��ته باش��د‪ ،‬حرک��ت چرخه‬ ‫اقتصاد نظامی امریکا کند خواهد‬ ‫ش��د‪ ،‬بناب رای��ن در مقاطعی انها‬ ‫خودشان دشمن سازی م ی کنند؛‬ ‫کمونیس��ت ها‪ ،‬افراط گرای��ان‪،‬‬ ‫اس�لامگرایان افراط��ی‪،‬‬ ‫تروریس ت ها و گروه های مافیایی‬ ‫از جمله گروه هایی هس��تند که‬ ‫امریکا انها را به عنوان دش��من‬ ‫قرار م ی دهد و به مب��ارزه با انها‬ ‫م ی پردازن��د‪ .‬در نتیج��ه امریکا‬ ‫خیلی ب ی میل نیست گروه هایی‬ ‫مانند گروهی که در لیبی دست‬ ‫به اقدام تروریستی زدند به طور مطلق نابود شوند‪ .‬اگرچه در ان‬ ‫حادثه سفیر امریکا کشته شد‪ ،‬اما در ه ر حال وجود این گروه ها‬ ‫م ی تواند بخشی از اقتصاد امریکا را که متاثر از سیاست های‬ ‫نظام ی گری است رونق بخشد‪g .‬‬ ‫‪65‬‬ ‫بین الملل‬ ‫رئیس جمهور دیپلمات و دیپلماسی رئیس جمهور‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫از واعظی به عنوان گزینه وزارت خارجه دولت تدبیر و امید نام برده می شود‬ ‫یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری و پیامدهای بین المللی ان‬ ‫روزنه های دیپلماتیک‬ ‫‪4‬‬ ‫نویسنده‪ :‬المانیتور ‪ /‬مترجم‪ :‬ازاده کشوردوست‬ ‫پیروزی «حسن روحانی» در یازدهمین دوره انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری ای ران واکنش های مثبت جهانی به دنبال‬ ‫داش��ته و امید به تغیی��ر مثبت در حوزه سیاس��ت خارجی و‬ ‫پیشبرد مساله هس��ته ای ای ران را با حضور کاندیدایی که با‬ ‫‪66‬‬ ‫ش��عار «تدبیر و امید» روی کار امد‪ ،‬پررنگ تر کرده اس��ت‪.‬‬ ‫به دنبال اعالم نتای��ج انتخاب��ات ‪ 14‬ماه ژوئن‪ ،‬بس��یاری از‬ ‫تحلیلگران از ایجاد فصلی جدید در حوزه سیاس��ت خارجی‬ ‫ای ران خبر داده و اب راز امیدواری کردند که تعامل این کشور و‬ ‫جامعه جهانی بعد از یک دوره رکود نسبی شاهد شکوفایی‬ ‫مجدد باش��د‪ .‬با این وجود عده ای نیز بر این باور هستند که‬ ‫س قوه مجریه هر چند ب��رای ایجاد تحول در حوزه‬ ‫تغییر رئی ‬ ‫سیاست خارجی شرطی مهم است‪ ،‬ولی به هیچ عنوان کافی‬ ‫نیست و بناب راین نم ی توان از انتخابات ریاست جمهوری اخیر‬ ‫ای ران انتظار چندانی داشت‪ .‬هرچند رئی س جمهوری اینده ای ران‪،‬‬ ‫چالش های فراوانی از اقتصاد و معیش��ت مردم گرفته تا رفع‬ ‫تحریم های بی ن المللی را پیش رو دارد‪ ،‬ولی مهمترین مسائلی‬ ‫که وی در عرصه بی ن الملل با ان رو به روس��ت را م ی توان در‬ ‫سه حوزه مس��اله هس��ته ای‪ ،‬رابطه با امریکا و غرب و نحوه‬ ‫موضع گیری در قبال سوریه طبقه بندی کرد‪.‬‬ ‫مساله هسته ای ایران‬ ‫با توجه به اینکه حسن روحانی طی دوران هشت ساله‬ ‫اصالحات در سال های ‪ 1997‬تا ‪ 2005‬میالدی‪ ،‬به مدت ‪ 22‬ماه‬ ‫از ماه اکتبر س��ال ‪ 2003‬تا زمان روی کار امدن دولت محمود‬ ‫رابطه با امریکا و غرب‬ ‫سیاست خارجی ایران پس از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫تداوم یا تغییر‬ ‫داود احمدزاده‪ /‬کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪5‬‬ ‫با پای��ان یافتن ماراتن فش��رده انتخاب��ات و راهیابی‬ ‫چهره ای میانه رو به س��اختمان پاس��تور‪ ،‬بحث چگونگی‬ ‫تعام��ل ب��ا قدرت های خارج��ی و نی��ز تغییر یا ت��داوم در‬ ‫سیاس��ت‪‎‬های کالن خارجی‪ ،‬موضوعی اس��ت که مدنظر‬ ‫تحلیلگران بی ن‪‎‬المللی است‪ .‬ب رای چرایی اهمیت موضوع‪،‬‬ ‫سوالی که مطرح اس��ت اینکه ایا تغییر در سیاست خارجی‬ ‫کشور ضروری اس��ت؟ ایا این تغییر در نگرش و رهیافت‪‎‬ها‬ ‫خواهد بود یا شاهد دگردیس��ی عمیق در سیاست خارجی‬ ‫ای ران خواهیم بود؟ قبل از ورود به بحث باید مشخص کنیم‬ ‫ایا منظور از تغییر‪ ،‬تغییر در اصول اساسی سیاست خارجی‬ ‫است یا تحول باید در دیپلماسی و نوع نگرش به پدیده‪‎‬های‬ ‫جهانی و چگونگی تنظیم رفتار با دیگر بازیگران ب ر اساس‬ ‫مصالح و منافع ملی انجام گیرد‪.‬‬ ‫وقتی از تغییرات بنیادین صحب��ت م ی‪‎‬کنیم بحث‬ ‫انقالب اساسی و دگرگونی در ساختار قدرت و شکل سیاست‬ ‫خارجی جدید پیش م ی اید‪ .‬انقالبی که مائو در چین به وجود‬ ‫اورد‪ ،‬باعث دگرگونی و تغییر در جهت دهی سیاست خارجی‬ ‫چین کمونیست شد و این کش��ور را به عنوان بازیگر فعال‬ ‫نظام بی ن الملل و مخالف غرب مطرح ساخت‪ .‬همچنین اکثر‬ ‫بین الملل‬ ‫حس��ن روحانی از زمان اغاز مب��ارزات انتخاباتی خود‬ ‫بارها تاکید کرد که اماده اس��ت ب رای ترمی��م روابط ای ران و‬ ‫جامعه بی ن الملل تالش کند‪ .‬او همچنی��ن وعده داده که در‬ ‫مس��یر تعامل مثبت ای ران و غرب‪ ،‬در صورت احترام متقابل‬ ‫و حفظ منافع ای ران‪ ،‬با گفت وگو با امریکا نیز مخالفتی ندارد‪.‬‬ ‫رئی س جمهوری منتخب ای ران در نخستین کنف رانس خبری‬ ‫خود که عصر دوش��نبه گذشته برگزار ش��د‪ ،‬بار دیگر تاکید‬ ‫کرد که ب رای تحقق تعامل مثبت ب��ا جامعه جهانی تالش‬ ‫خواهد کرد‪ .‬به تعبیر دیگر‪ ،‬روحانی – حداقل در حال حاضر‬ ‫و دستکم به طور شفاهی ‪ -‬هر انچه ب رای اثبات حس ن نیت‬ ‫یک رئی س جمهوری میانه رو و منطقی نیاز بود را از خود نشان‬ ‫داد و اکنون ت��وپ در زمین رهب ران غ ربی و ب��ه ویژه «باراک‬ ‫اوبام��ا» رئی س جمهوری امریکا اس��ت‪ .‬هر چن��د مقام های‬ ‫انگلیس‪ ،‬فرانسه‪ ،‬المان و امریکا از انتخاب روحانی استقبال‬ ‫کرده اند‪ ،‬ولی ترمیم رابطه ای که طی چند سال گذشته چندان‬ ‫صمیمانه نبوده‪ ،‬به گام های بزرگ ت��ر و جدی تری نیاز دارد‪.‬‬ ‫بسیاری از مقام های سابق غ ربی که به واسطه فعالیت روحانی‬ ‫رابطه با سوریه؛ محور اختالف یا نقطه اغاز‬ ‫رئی س جمه��وری منتخب ای��ران در جری��ان کمپین‬ ‫انتخاباتی خود و همچنی��ن در کنف رانس خبری هفته پیش‬ ‫تاکید کرد که سرنوشت س��وریه تنها باید به دست مردم این‬ ‫کشور تعیین ش��ود‪ .‬وی همچنین گفته است که با هرگونه‬ ‫دخالت خارجی در س��وریه مخالف بوده و «بش��ار اس��د» تا‬ ‫زمان برگ��زاری انتخابات در س��ال ‪ 2014‬می�لادی و تعیین‬ ‫تکلیف کرس��ی ریاس��ت جمهوری پای صندوق های رای‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری رسمی و مشروع س��وریه خواهد بود‪ .‬این در‬ ‫حالی اس��ت که امریکا اخی را با متهم کردن دولت سوریه به‬ ‫استفاده از سالح های شیمیایی با تس��لیح مخالفان سوری‬ ‫موافقت کرده و به نظر م ی رسد همین مساله‪ ،‬نخستین محور‬ ‫اختالف نظر عمیق ته ران و غرب و در راس ان امریکا را رقم‬ ‫بزند‪ .‬در همین حال برخی تحلیلگران بر این باورند که نقش‬ ‫کلیدی ای��ران در منطقه و روابط نزدیکی که با س��وریه دارد‪،‬‬ ‫م ی تواند نقطه اغازی ب رای رایزنی مقام های ته ران و واشنگتن‬ ‫و نیروی محرکه ای ب رای از سرگیری روابط دو طرف باشد‪.‬‬ ‫در هر حال ت��ا زمان اغاز ب��ه کار دولت تدبی��ر و امید‬ ‫و مش��خص ش��دن این مس��اله که کلید تدبیر روحانی چه‬ ‫قفل هایی را در عرص��ه روابط ای ران با جامع��ه بی ن الملل باز‬ ‫خواهد کرد‪ ،‬زمان زیادی باقی نمانده است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫احمدی نژاد عهده دار مسئولیت گفت وگوهای هسته ای ای ران‬ ‫با کشورهای غ ربی بوده است‪ ،‬امید ب رای تغییر سیاست های‬ ‫ای ران عمدتا روی حوزه هسته ای متمرکز شده است‪.‬‬ ‫یکی از کارشناسان مسائل سیاس��ی و استاد دانشگاه‬ ‫پرینستون در این باره گفته است‪« :‬به نظر م ی رسد روحانی با‬ ‫به کار گرفتن ادبیات محترمانه و در پیش گرفتن رویکردی‬ ‫منطقی و غی راحساسی م ی تواند گره گشای مساله هسته ای‬ ‫ای ران باشد؛ پرونده ای که از سال ‪ 2003‬میالدی به رغم پشت‬ ‫سر گذاشتن فرا زو فرودهای بسیار‪ ،‬همچنان یکی از مسائل‬ ‫حل نشده بی ن المللی باقی مانده است‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬روحانی دیپلمات باتجربه ای اس��ت که از‬ ‫نگاه تک بعدی به مس��ائل دوری م ی کند؛ وی این توانایی را‬ ‫دارد که در عین حال که از منافع هس��ته ای و ملی کشورش‬ ‫دفاع م ی کند‪ ،‬پیشنهادهای مناسب غرب را نیز چشم بسته رد‬ ‫نکند‪« ».‬جک استراو» وزیر خارجه اسبق انگلیس نیز که در‬ ‫زمان سکانداری هسته ای روحانی چندین بار با او دیدار داشته‪،‬‬ ‫از رئی س جمهوری منتخب ای ران به عنوان فردی مودب‪ ،‬متعهد‬ ‫یزند‬ ‫و عملگرا نام برده است؛ فردی که هر چند سریع لبخند م ‬ ‫ولی در عین حال قاطع و نفوذناپذیر بوده و به ش��دت حامی‬ ‫ منافع کشورش اس��ت‪ .‬اس��تراو نیز در اظهارنظر خود درباره‬ ‫چشم انداز سیاس��ت خارجی ای ران در دوران ریاست جمهوری‬ ‫روحانی گفته است که چنانچه با دولت روحانی و مردمش با‬ ‫شکیبایی و احترام برخورد شود‪ ،‬حل و فصل مساله هسته ای‬ ‫ای ران بسیار محتمل خواهد بود‪.‬‬ ‫«کارل پوندر» تحلیلگر سیاسی انگلیسی و استاد روابط‬ ‫بی ن الملل نیز طی یادداش��تی نوشته اس��ت‪« :‬تاکید حسن‬ ‫روحانی بر میانه روی و در پیش گرفتن سیاس��تی مبتنی بر‬ ‫اعتدال‪ ،‬توجه بس��یاری را در عرصه داخلی و حوزه بی ن الملل‬ ‫به وی جلب کرده است‪ .‬باتوجه به استقبال مقام های امریکا‪،‬‬ ‫اتحادیه اروپا و به ویژه کاترین اشتون‪ ،‬مسئول سیاست خارجی‬ ‫اتحادیه اروپا از انتخاب وی‪ ،‬احتمال م ی رود با تغییر مثبتی در‬ ‫زمینه ب رنامه هسته ای ای ران رو به رو باشیم‪».‬‬ ‫«باربارا اس�لاوین» تحلیلگر امور ای ران و مقاله نویس‬ ‫پایگاه خبری المانتیور در این باره نوش��ته اس��ت‪« :‬روحانی‬ ‫به طور قطع در ادامه همان مسیری که به عنوان مذاکره کننده‬ ‫هس��ته ای ای ران طی م ی ک��رد‪ ،‬بر ح��ق این کش��ور ب رای‬ ‫غن ی سازی اورانیوم تاکید خواهد کرد‪ .‬او در سال ‪ 2005‬میالدی‬ ‫طی مصاحب ه ای با م��ن تاکید کرده بود که ای ران خواس��تار‬ ‫رابطه ای بهتر با امریکاست‪ ،‬ولی در این مسیر به هیچ عنوان‬ ‫از حق خود ب رای تکمیل چرخه سوخت نم ی گذارد و در عین‬ ‫حال تسلیم تهدید های واش��نگتن نیز نم ی شود‪».‬اسالوین‬ ‫ادامه م ی دهد‪« :‬هن��وز ب رای اظهارنظر قطع��ی درباره تغییر‬ ‫ت هس��ته ای ای ران بعد از روی کار امدن اقای روحانی‬ ‫سیاس ‬ ‫بسیار زود است و این مساله احتیاج به زمان دارد‪ .‬با این وجود‬ ‫به نظر م ی رسد بعد از مراسم تحلیف روحانی در ماه اگوست‪،‬‬ ‫سعید جلیلی‪ ،‬دبیر فعلی شورای امنیت ملی از این سمت و‬ ‫همچنین از سمت مذاکره کننده ارش��د هسته ای ای ران کنار‬ ‫گذاشته ش��ود‪ .‬عل ی اکبر صالحی‪ ،‬وزیر خارجه فعلی ای ران و‬ ‫فیزیکدان تحصیلکرده دانشگاه ام ا ی تی‪ ،‬گزینه ای مناسب‬ ‫ب رای جانشینی جلیلی خواهد بود‪».‬‬ ‫«جیم فارلین» تحلیلگر امریکایی امور ای ران نیز معتقد‬ ‫است که هر چند سیاست های کلی هسته ای ای ران در دوران‬ ‫روحانی تغییر نخواهد کرد اما رویه اعتدال و وجود نداشتن این‬ ‫پی ش فرض در ذهن روحانی که هر پیش��نهادی که از جانب‬ ‫غرب ارائه م ی ش��ود ‪ -‬فارغ از اینکه چه ماهیت��ی دارد ‪ -‬باید‬ ‫به طور قطع رد ش��ود‪ ،‬چشم انداز روش��نی پیش روی برنامه‬ ‫ن ترسیم کرده است‪.‬‬ ‫هسته ای ای را ‬ ‫در سمت مذاکره کننده هسته ای ای ران با وی تعامل داشته اند‪،‬‬ ‫وی را فردی اعتدال گرا و منطق��ی م ی دانند و پیروزی وی در‬ ‫انتخابات را مسیری به سمت باز شدن یخ روابط ته ران و غرب‬ ‫ارزیابی م ی کنند‪ .‬با این وجود‪ ،‬ب��اراک اوباما در عین حال که‬ ‫نسبت به انتخاب حسن روحانی اب راز خوش بینی «محتاطانه»‬ ‫کرده است‪ ،‬در پاسخ به پرسشی درباره اینکه ایا امریکا ب رای‬ ‫مذاکره مستقیم با ای ران امادگی دارد‪ ،‬گفت که در حال حاضر‬ ‫چنین اقدامی را انجام نم ی دهیم و ترجیح م ی دهیم مذاکرات‬ ‫از مجرای گفت وگوهای گروه ‪ 5+1‬ادامه پی دا کند‪.‬‬ ‫به عبارت دیگ��ر‪ ،‬نحوه بازنگ��ری در رواب��ط ته ران ‪-‬‬ ‫واش��نگتن به همان اندازه که ازمونی ب رای سیاست خارجی‬ ‫حسن روحانی و معیاری ب رای عمل به وعده های انتخاباتی‬ ‫وی اس��ت‪ ،‬وعده هایی که باراک اوباما در مبارزات انتخاباتی‬ ‫خود در س��ال ‪ 2008‬میالدی داده بود را نیز به معرض ازمون‬ ‫خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬نیوزویک‬ ‫کودتاهایی که در جهان سوم در چند قرن اخیر اتفاق افتاده‬ ‫موجب تغییر در سیاست خارجی این کشورها گردیده است؛‬ ‫در حالی که در عرصه بی ن الملل به ویژه در میان کشورهای‬ ‫سرمایه‪‎‬داری‪ ،‬سیاس��ت خارجی ثابتی را ش��اهد بودیم که‬ ‫به رغم تغییر دولت‪‎‬ها‪ ،‬نگرش‪‎‬ه��ا و رهیافت‪‎‬های جدید نیز‬ ‫منبعث از اصول ثابتی بوده است‪ .‬مثال روشن این موضوع‬ ‫سیاس��ت خارجی ایاالت متحده در چند قرن اخیر است که‬ ‫به رغم جابه جای��ی قدرت و چرخش ان از س��وی دو حزب‬ ‫منتف��ذ (جمهوریخواه یا دموکرات) هم��واره از اصول ثابتی‬ ‫پیروی کرده است‪ .‬حفظ امنیت و برتری نظامی اسرائیل در‬ ‫منطقه خاورمیانه و مهار ق��درت ای ران از طریق ابزار نظامی‬ ‫و فشارهای اقتصادی چه از سوی جمهوریخواهان و چه از‬ ‫طرف دموکرات‪‎‬ها پیگیری شده است‪ .‬حتی زمانی که امریکا‬ ‫بحث تعامل و گفت وگو با ای ران را مطرح ساخته هیچ گاه از‬ ‫گزینه تحریم و فشار مضاعف بر ای ران ب رای امتیاز گیری در‬ ‫عرصه دیپلماسی غافل نمانده است‪ .‬این در حالی است که‬ ‫سیاس��ت خارجی ای ران نیز پس از پیروزی انقالب از اصول‬ ‫بنیادین و ماهوی مانند استکبارستیزی‪ ،‬حمایت از مسلمانان‬ ‫و وحدت در جهان اسالم پیروی کرده و به رغم گفتمان‪‎‬های‬ ‫مختلف در چارچوب نظریه‪‎‬ه��ای واقع‪‎‬گرایی و ارمانگرایی‪،‬‬ ‫‪67‬‬ ‫بین الملل‬ ‫برخی از رفتارهای ای ران ب ر اساس اصول تبیینی خویش در‬ ‫عرصه سیاست خارجی ادامه یافته است‪.‬‬ ‫اس��تمرار س��تیز با امریکا در خاورمیانه و انس��جام‬ ‫ملی برای مقابله با سیاست های اس��رائیل بر سر حمایت‬ ‫از ارمان ه��ای جهادی در قال��ب کمک به مب��ارزات مردم‬ ‫فلسطین و تقویت حزب اهلل لبنان‪ ،‬به عنوان بازوی نظامی‬ ‫در منطق��ه و حت��ی تاکی��د بر‬ ‫حف��ظ فن��اوری صلح امی��ز‬ ‫هس��ته‪‎‬ای ب رای ایجاد توازن در‬ ‫قب��ال جاه طلب ی‪‎‬ه��ای تل اویو‬ ‫در شکس��تن انحصارگری این‬ ‫دانش‪ ،‬تجلی ای��ن اصول ثابت‬ ‫ای ران در سیاست خارجی است‪.‬‬ ‫البته حف��ظ اصول باید با‬ ‫تقویت انس��جام داخل��ی و نیز‬ ‫براس��اس راهبرد تعامل��ی و با‬ ‫اتخاذ اس��تراتژی کم هزینه در‬ ‫عرصه سیاست خارجی پیگیری‬ ‫ش��ود و هرگون��ه ارمانگرای��ی‬ ‫محض م ی ‪‎‬توان��د منافع ملی را‬ ‫با تهدیدهای جدی‪‎‬تری روبه رو‬ ‫س��ازد؛ به طوری که اس��تراتژی‬ ‫تهاجمی دول��ت احمدی نژاد در‬ ‫عرصه سیاست خارجی بدون در‬ ‫نظرداشتن واقعی ت‪‎‬های موجود‪،‬‬ ‫تاکید صرف بر امنی ت محوری‬ ‫به ج��ای رویکرد توس��ع ه ای و‬ ‫همکاری طلبان��ه‪ ،‬هزینه‪‎‬ه��ای‬ ‫متعددی را به دنبال داشت‪.‬‬ ‫حت��ی در ای��ن دوره‬ ‫کش��ورهای محافظه کار عرب‬ ‫ب��ه رهب��ری ری��اض ب��ا تغییر‬ ‫جهت گیری‪‎‬های خارجی‪ ،‬ایران‬ ‫را محور تهدید و ناامنی در منطقه معرفی کردند و نیز در این‬ ‫مسیر تالش کردند از هرگونه گش��ایش در روابط احتمالی‬ ‫ای ران با غرب بر س��ر پرونده هس��ته‪‎‬ای جلوگیری نمایند‪.‬‬ ‫همچنین دع��وت از حضور نظامی غ��رب در خلیج فارس‪،‬‬ ‫رد هرگونه طرح امنیتی با مش��ارکت ای��ران و بدون دخالت‬ ‫نیروهای بیگانه نشانگر عمق دشمن ی‪‎‬هاست‪.‬‬ ‫از دیگر س��و در دولت‪‎‬های نهم و دهم‪ ،‬روند تش��دید‬ ‫منازعه ای ران ب��ا غرب را در بحث هس��ته ای و گس��ترش‬ ‫روزافزون چتر تحریم‪‎‬ه��ای بی ن‪‎‬المللی ش��اهد بودیم و در‬ ‫خاورمیان��ه نیز تن��ش میان عربس��تان‪ ،‬قط��ر و ترکیه بر‬ ‫سر بحث سوریه بیش��تر ش��د‪ .‬همچنین نداشتن شریک‬ ‫استراتژیک و تبدیل دوستان سابق به رقبا و دشمنان بالفعل‬ ‫بر دشواری‪‎‬های ای ران در منطقه افزود‪ .‬در این راستا تغیی رات‬ ‫جدید ژئوپلتیکی در منطقه به دلیل حض��ور ناتو در قلمرو‬ ‫نفوذی ای ران و تالش ب رای تکرار سناریوی لیبی در سوریه‪،‬‬ ‫همزم��ان با تهدید مح��ور مقاومت از دیگر دش��واری‪‎‬های‬ ‫موجود اس��ت‪ .‬باتوجه به پایان دولت احمدی نژاد و روی کار‬ ‫امدن دولت اصالحی و اعتدالی انتظار م ی‪‎‬رود کاس��ت ی‪‎‬ها‬ ‫در عرصه سیاس��ت خارجی جب ران و تنظی��م دوباره روابط‬ ‫با قدرت‪‎‬های منطقه‪‎‬ای و جهانی ب ر اس��اس فرمول جدید با‬ ‫نظر به منافع و مصالح ملت ای ران و نیز سه شاخصه اصلی‬ ‫عزت‪ ،‬حکمت و مصلحت شکل واقعی به خود بگیرد‪ .‬یکی‬ ‫از نقاط قوت و دالیل اعتماد مردم به رئی س جمهور منتخب‬ ‫(دکتر حس��ن روحانی) کارام��دی در عرصه دیپلماس��ی و‬ ‫چیره دستی فوق‪‎‬العاده وی در بیان واقعی ت‪‎‬های بی ن المللی‬ ‫و طرح و برنامه عملی داش��تن در خروج از بن بست موجود‬ ‫است‪ .‬مناظره‪‎‬های رس��انه‪‎‬ای وی با رقبای خویش‪ ،‬گویای‬ ‫این موضوع بود که رئی س‪‎‬جمه��ور منتخب مردم با تجربه‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪68‬‬ ‫گرانسنگ از مذاکراه با نهادها و شخصی ت‪‎‬های بی ن‪‎‬المللی‪،‬‬ ‫ماهیت تهدیده��ای ای��ران را در سیاس��ت خارجی خوب‬ ‫شناس��ایی کرده و راه غلبه بر ان را نیز م ی‪‎‬داند‪ .‬در وضعیت‬ ‫فعلی دو مس��اله در سیاس��ت خارجی ای ران در دولت اینده‬ ‫جنبه راهبردی دارد؛ یکی رابطه ب��ا امریکا و دیگری پرونده‬ ‫هس��ته‪‎‬ای ای ران‪ .‬البته هر دو موضوع جنبه ملی و حساس‬ ‫دارد و رئی��س قوه مجریه ب��دون هماهنگی با س��ایر قوا و‬ ‫مقامات ارشد نظام جمهوری اس�لامی ای ران قادر به اتخاذ‬ ‫تصمیم مس��تقل نخواهد ب��ود؛ چرا که ه��ر دو موضوع با‬ ‫اس��تقالل و حقوق ملی ای رانیان رابطه ت��ام دارد‪ .‬بناب راین‬ ‫هرگونه تغییر در این ح��وزه نیازمند نوع��ی اجماع و وفاق‬ ‫ملی و فرانهادی است‪ .‬انچه مش��خص است حفظ حقوق‬ ‫و دستیابی به فناوری صلح‪‎‬امیز هسته‪‎‬ای به عنوان موهبت‬ ‫الهی در کش��ور نهادینه شده اس��ت‪ .‬البته منصرف سازی‬ ‫غرب از اقدامات بیش��تر ایذایی و تهدی��دزا از طریق الگوی‬ ‫دیپلماتی��ک مصالحه گرا با حفظ منافع و حقوق اساس��ی‬ ‫ملت در این حوزه امکانپذیر است‪ .‬این موضوعی است که‬ ‫رئی س جمهور منتخب مردم بارها بر ان تاکید داشت‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر متاسفانه ای ران و غرب در مذاکرات قبلی همواره بر سر‬ ‫موضوع هسته ای و مسائل منطقه ای به دلیل ب ی‪‎‬اعتمادی‬ ‫و حاکم بودن ب��ازی برد‪ -‬باخت نتوانس��تند به یک راه حل‬ ‫اصولی و منطقی دست یابند و مذاکرات ب ی هدف و فقط در‬ ‫راستای تحمیل اراده انجام گرفته است‪.‬‬ ‫از این رو شکستن فضای سنگین ب ی اعتمادی میان‬ ‫ای ران و غرب و ملغی ساختن تبلیغات ضدای رانی در منطقه‬ ‫فقط در س��ایه همدلی نیروهای داخلی کشور و دیپلماسی‬ ‫کارامد امکانپذیر اس��ت‪ .‬الزم به یاداوری است که غرب در‬ ‫س��ال های اخیر از طریق جنگ‬ ‫رسانه ای گس��ترده به دنبال این‬ ‫هدف بوده ک��ه افکارعمومی را‬ ‫متقاعد کند که گویا مش��کلی‬ ‫به نام ای��ران وجود دارد و تالش‬ ‫م ی ش��ود که این مش��کل حل‬ ‫ش��ود‪ .‬البته برخ��ی از اقدامات‬ ‫ابهام انگیز در عرصه سیاس��ت‬ ‫خارج��ی در موفقی��ت نس��بی‬ ‫امریکا در منطق��ه دخیل بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫بناب راین تغییر نگرش ها در‬ ‫دستگاه دیپلماسی با ابزار منطق‬ ‫و دفاع اصولی در حفظ حاکمیت‬ ‫ای ران در بهره ب��رداری از فناوری‬ ‫صلح امیز امکان پذیر اس��ت‪ .‬در‬ ‫واقع با روی کار امدن دولت جدید‬ ‫گرچه ش��اهد تغییرات بنیادین‬ ‫در اصول ثابت سیاست خارجی‬ ‫نخواهی��م ب��ود‪ ،‬ولی ب��ا تغییر‬ ‫راهبردها و گفتمان در هماهنگی‬ ‫اصولی با دس��تگاه های مرتبط‪،‬‬ ‫ش��اهد افزایش ق��درت مانور در‬ ‫عرصه دیپلماتیک ب رای رسیدن‬ ‫به حقوق و منافع ملی خواهیم‬ ‫بود‪.‬‬ ‫اقشار جامعه ای ران کسی را‬ ‫انتخاب کردند که فکر م ی کنند به انها نزدیکتر است؛ دغدغه‬ ‫تامین امنیت داخلی و خارجی و مسئولی ت پذیری در هر دو‬ ‫عرصه از مطالبات اصلی مردم از دولت اینده است‪ .‬ب ی تردید‬ ‫برای خروج از مشکالت اقتصادی کشور‪ ،‬تنظیم مناسبات‬ ‫با قدرت های منطقه ای و جهانی ب راساس منافع مشترک و‬ ‫احترام متقابل ضرورت اجتناب ناپذیری دارد‪ .‬از این رو دولت‬ ‫روحانی‪ ،‬تز اشتی با دنیای خارج را سرلوحه سیاست خارجی‬ ‫خ��ود در برنامه تبلیغ��ات انتخابی قرار داده ب��ود‪ .‬بناب راین‬ ‫دولت وی هرگز به استقبال خطر و افزایش تحریم ها پیش‬ ‫نخواهد رفت‪ .‬ولی این موض��وع به مفهوم مغفول ماندن از‬ ‫سیاست های کلی نظام و نادیده پنداشتن منافع ملی و حفظ‬ ‫عزت و اقتدار کش��ور نخواهد بود؛ بلکه ابزار دیپلماس��ی و‬ ‫گفت وگو در شرایط عادالنه‪ ،‬درک هدف و پرهیز از هرگونه‬ ‫بحران س��ازی‪ ،‬خود ابزار دقیقی ب رای پیشبرد مقاصد ملی‬ ‫است‪g .‬‬ ‫حفظ اصول باید با تقویت انسجام داخلی و نیز براساس‬ ‫راهبرد تعاملی و با اتخاذ استراتژی کمهزینه در عرصه‬ ‫سیاست خارجی پیگیری شود و هرگونه ارمانگرایی محض‬ ‫ی‪‎‬تواند منافع ملی را با تهدیدهای جدی‪‎‬تری روبه رو سازد‬ ‫م ‬ ‫هادی اعلمی فریمان درگفت وگو با مثلث‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫‪6‬‬ ‫انتخابات ای�ران و روی کار ام�دن دولت میانه رو‬ ‫اق�ای روحانی چ�ه تاثیری در سیاس�ت خارجی‬ ‫فعل�ی ای�ران خواهد داش�ت؟ اس�تراتژی کالن‬ ‫ایش�ان چه خط مش�ی را در نظر دارد‪ ،‬باتوجه به‬ ‫اینکه اق�ای روحانی چند س�ال نیز در مس�ائل‬ ‫هسته ای فعالیت داشتند؟‬ ‫‪ l‬ابتدا با اس��تناد به گفته دکتر روحان��ی در اولین‬ ‫نشس��ت رس��انه ای اش باید بگویم دولت متعل��ق به همه‬ ‫ملت به صورت یکپارچه اس��ت؛ چ��ون اگر قرار باش��د باز‬ ‫رئی س جمه��ور به نف��ع یک جری��ان مصادره ش��ود‪ ،‬دچار‬ ‫مشکالت قبلی م ی ش��ویم و وارد منازعات ناشی از شکاف‬ ‫سیاسی خواهیم شد‪.‬‬ ‫اگر وی رئی س جمهور همه باش��د به نفع کل کشور‬ ‫اس��ت و قطعا به همه مطالبات فراتر از جناح خاص پاسخ‬ ‫خواهد داد‪ .‬حتی اقای ناطق نوری پیش��نهاد تشکیل دولت‬ ‫وحدت ملی را دادند که مفهوم فراگیر و مطلوبی است‪.‬‬ ‫اما در بخش سیاست خارجی دوست دارم از شعارزدگی‬ ‫و تحلی ل های مبه��م تا حد امکان خ��ودداری کنم و کمی‬ ‫پ راگماتی��ک حرف بزنم‪ .‬وقت��ی اجازه پیام تغییر از س��وی‬ ‫ملت داده م ی شود و برنامه های شخص خاصی مورد اقبال‬ ‫قرار م ی گیرد بدیهی اس��ت او با تمام توان باید برنامه های‬ ‫پیشنهادی خود را پیش ببرد‪ .‬فصل نو در سیاست خارجی‬ ‫دولت اینده ب��ه معنای پایان دادن به اش��فتگی‪ ،‬روزمرگی‪،‬‬ ‫انفعال و سیاست های تهاجمی اس��ت‪ .‬اگر به طور خالصه‬ ‫انچه را از گفتار یا نوش��ته های دکتر روحانی بر م ی اید در‬ ‫یک جمله خالصه کنم‪ ،‬او با نگاه به تجربه دیگر کش��ورها‬ ‫به خصوص چین یا ن��گاه مرکز تحقیقات اس��تراتژیک به‬ ‫مدل های مالزی و کره جنوبی تالش خواهد کرد استراتژی‬ ‫امنیتی کش��ور را با تمام ظرفی ت‪‎‬ها به س��مت اس��تراتژی‬ ‫توسعه ملی تغییر جهت بدهد‪.‬‬ ‫این کار دش��وار و نفس��گیر نی��از به نوس��ازی درون‬ ‫دس��تگاه های اجرایی دارد‪ .‬به گفته خود دکتر قرار نیس��ت‬ ‫پله های بنا ش��ده را از بین ببریم؛ بناب راین او سعی م ی کند‬ ‫پله ه��ا را در همه ابعاد ترمی��م کند‪ .‬اول اینک��ه همه افراد‬ ‫ذی نف��وذ‪ ،‬جریانات سیاس��ی و فک��ری باید ب��ر ان (تغییر‬ ‫جهت اس��تراتژی) اتفاق نظر کنند‪ .‬به همین علت اس��ت‬ ‫که دکت��ر روحان��ی از ابت��دا دس��ت دوس��تی و همکاری‬ ‫به سوی همه دراز کرده است‪ .‬ببینید مشکل همواره اینجا‬ ‫بوده که رئی س جمهوری م ی اید و تالش م ی کند اصالحات‬ ‫الزم را انجام دهد‪ ،‬اما در اخر کار در خیلی از حوزه ها این گونه‬ ‫برداشت م ی کند که با کمبود اختیارات مواجه است‪ ،‬سپس‬ ‫همه توانش را معطوف به کسب اختیارات بیشتر م ی کند و‬ ‫به ناچار با سایر بخش ها و قوا وارد منازعه م ی شود و گمان‬ ‫م ی کند با افزایش اختیار م ی تواند تغیی رات اساسی را ایجاد‬ ‫کند؛ اما از ان سوی ماجرا با خطر خودکامگی مواجه خواهد‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫ هادی اعلمی فریمان‪ ،‬کارشناس سیاست خارجی‪ ،‬از زمانی که در فرماندهی نصر(امور عراق) اشتغال ب ه کار داشته‬ ‫با خط مشی دکتر روحانی اشنا بوده است‪ .‬او بر اس�تراتژی پرهیز از دشمن تراشی‪ ،‬صل ح طلبی‪ ،‬اعتدال و میانه روی‬ ‫روحانی ب ه عنوان اصول فکری او صحه م ی گذارد و ان را نه مربوط به شرایط فعلی و رقابت های انتخاباتی برای پیروزی‬ ‫مقطعی‪ ،‬بلکه ب ه عنوان منطق فکری او از سال های گذشته م ی داند‪ .‬باتوجه به اینکه دولت هنوز شکل نگرفته در این‬ ‫گفت وگوی کوتاه بر ان شدیم نمای فصل تازه سیاست خارجی دولت دکتر حسن روحانی را تا حد ممکن باتوجه به‬ ‫پیشینه ایشان و نگاهشان به اینده واکاوی و پی ش بینی کنیم‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بازگشت به رئالیسم سیاسی‬ ‫شد‪ .‬فضای سیاسی و دموکراتیک باید به سمت تمرکززدایی‬ ‫و قانونگرای��ی پیش برود ن��ه تمرکز ق��درت‪ .‬دکتر روحانی‬ ‫قواعد دموکراتیک ماجرا‪ ،‬س��اختار قانون اساسی‪ ،‬تفکیک‬ ‫قوا و حوزه اختیارات دیگران را باتوجه به س��ابقه کارش در‬ ‫ش��ورای عالی امنیت ملی از هرکس��ی بهتر م ی شناسد و‬ ‫احتماال سعی دارد در همین چارچوب فعلی قانون اساسی‪،‬‬ ‫البته با تمام ظرفی ت ها کار کند‪ .‬به همین علت دیگران باید‬ ‫به او کمک کنند‪ ،‬چه قوه مقننه‪ ،‬قضائیه‪ ،‬نیروهای مس��لح‬ ‫و بخش های امنیتی باید بتوانند پایه همکاری با او را ب رای‬ ‫پیش��برد برنامه هایش ایجاد کنند‪ .‬بدون همکاری واقعی و‬ ‫قلبی همه بخش ها‪ ،‬حرکت از اس��تراتژی امنیتی فعلی به‬ ‫سمت توسعه ملی اصال شدنی نیست‪ .‬ب رای حرکت در این‬ ‫س��اختار ابتدا باید چارچوب نظری برخ��ی مباحث دگرگون‬ ‫شود‪ .‬مثال در بحث تئوریک و در بخش دینی باید به سمت‬ ‫و س��وی الگوبرداری از اخالق و دیپلماس��ی پیامبر پیش‬ ‫برویم‪ .‬چرا کس��ی در کش��ور از پیامبر و رویه اش صحبت‬ ‫نم ی کند؟ اتخاذ استراتژی دولت تدبیر و امید و پیشبرد ان‬ ‫نیاز به نگاه به تفسیر موسع از منش پیامبر و اتخاذ الگوهای‬ ‫چندگانه شیعه ب رای اداره مطلوب کش��ور دارد‪ .‬من از همه‬ ‫وعاظ‪ ،‬مداحان و روحانی��ون محترم م ی خواهم موج معرفی‬ ‫اخالق پیامبر(ص) را در دستور کار خود داشته باشند‪ .‬اتخاذ‬ ‫استراتژی توس��عه ملی نوعی زایمان دردناک‪ -‬البته ب رای‬ ‫برخی‪ -‬است که نیاز به پش��توانه تئوریک مناسب از سوی‬ ‫همه دارد؛ اگر حتی یک گروه هم با اس��تفاده از تفسیرهای‬ ‫افراطی با ان مخالفت خوانی کند به ثمر نم ی رسد‪ .‬دشمنانی‬ ‫هم دارد؛ البته ب رای کسان معدودی که به دنبال رانت قدرت‬ ‫از طریق وصل به حکومت به معنای عام هس��تند‪ ،‬اما انها‬ ‫هم باید قدر و منزلت این فرصت تاریخی توسعه را بدانند و‬ ‫همکاری کنند‪ .‬به نظر من هیچ کس در کشور به اندازه تیم‬ ‫فکری مرکز تحقیقات اس��تراتژیک درباره توسعه ملی کار‬ ‫نکرده است‪ .‬اکنون در فضایی که انسجام ملی با این سطح‬ ‫مشارکت ایجاد شده‪ ،‬بداخالق ی های احتمالی و حسادت های‬ ‫کودکانه را ب رای رس��یدن به ه��دف عالی کن��ار بگذاریم‪.‬‬ ‫سهم خواهی برای قدرت سیاسی و فشار بر رئی س جمهور‬ ‫تو مقام نم ی تواند هدف عالی توسعه ملی را‬ ‫ب رای گرفتن پس ‬ ‫براورده کند و اتخاذ اتفاق نظر در توسعه کلید اصلی توسعه‬ ‫است‪ .‬هرکس توانی دارد به ویژه دانشگاهیان و دانشجویان‬ ‫در این راه باید کمک کنند‪.‬‬ ‫دگرگونی در اس�تراتژی از امنیتی به سمت ملی‬ ‫چگونه انجام پذیر اس�ت؛ م ی توانی�د مثال های‬ ‫روشنی بزنید‪ ،‬اینکه در سیاست خارجی یا داخلی‬ ‫چه اقداماتی باید کرد؟‬ ‫‪ l‬ب رای تبدیل اس��تراتژی امنیتی به توس��عه ملی‬ ‫نیاز به همکاری همه بخش ها داریم‪ .‬همه بخش ها مانند‬ ‫زنجیره به هم متصل هستند و همه دست اندرکاران ارکان‬ ‫اقتصاد‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬سیاست‪ ،‬اجتماع و امنیت در بخش های‬ ‫دولتی و خارج از دولت ب رای پیشبرد کار باید ظرفیت داخلی‬ ‫خود را افزایش دهند‪ .‬در بخش رهبری انقالب خیال دولت‬ ‫راحت است‪ ،‬چون مقام معظم رهبری همواره به افق ای ران‬ ‫بزرگ و امت یکپارچه نگریستهاند واستقالل و پیشرفت را‬ ‫به عنوان جهت گیری اینده ترسیم کرده اند و سند چشم انداز‬ ‫‪ 1404‬از عالیق ایشان است‪ .‬همه دس��تگاه ها باید امادگی‬ ‫خود را ب رای تعامل گسترده با جهان اماده کنند‪ .‬اما به عنوان‬ ‫مثال‪ ،‬در سایر بخش ها اگر قرار است چهار میلیون شغل در‬ ‫بخش توریسم ایجاد شود‪ ،‬برخی نهادها باید مدارا و تساهل‬ ‫خود را به شدت از دس��تور کارهای نظارتی و کنترلی اموری‬ ‫مانند مطبوعات و منتقدان و رسانه ها به قدرت نرم افزاری و‬ ‫تقویت بخش اطالعات خارجی معطوف س��ازند؛ ساختاری‬ ‫قدرتمند مانند س��رویس فرانس��وی ها یا انگلیس ی ها که‬ ‫حافظ توس��عه‪ ،‬حفاظت از س��رمایه های انس��انی و ثروت‬ ‫ملی هستند‪ .‬نیروهای انتظام ی و مس��لح باید ب رای اتخاذ‬ ‫‪69‬‬ ‫این اس��تراتژی همکاری کامل و همه جانبه داش��ته باشد‪.‬‬ ‫تفس��یرهای گوناگون از اس�لام و نحوه اداره کشور بدون‬ ‫رسیدن به یک مفهوم مشترک و کلیدی ضد انسجام داخلی‬ ‫است‪ .‬گروه های داخلی باید به سرعت به این بحث کمک‬ ‫کنند‪ .‬دکتر روحانی یک بار گفته بود اگر سیاس��ت خارجی‬ ‫ابزاری ب رای پیشبرد سیاس��ت داخلی شود‪ ،‬خطرناک است‬ ‫و این را رد م ی کند‪ ،‬به خصوص اگ��ر مبنای ان فردگرایی و‬ ‫جناح گرایی باشد‪ .‬در بخشی از کار باید سرمایه های انسانی‬ ‫ای رانیان خارج از کش��ور برگردد‪ .‬به نظرم ساختار سازی نظام‬ ‫تکمیل شده است‪ ،‬باید به سمت اصالح کاست ی ها و تثبیت‬ ‫مرحله توس��عه پیش برویم‪ .‬در ارتباط با کشورهای بیگانه‬ ‫دولت تدبیر و امید نگاه به تعامل گسترده و صلح و ارامش‬ ‫دارد‪ .‬این نهادها و ساختارهای س��ازمانی ‪ -‬نظارتی هستند‬ ‫که باید در چارچوب قانون مشخص و خارج از سلیقه فردی‬ ‫و گروهی خود را ب رای تعامل گسترده اماده کنند‪ .‬اینها همه‬ ‫بسترهایی ب رای ورود به توسعه ملی است‪ .‬اگر تاکنون برخی‬ ‫نهادها خواهان پاک کردن صورت مساله یک مشکل بودند‬ ‫در مرحله توسعه ملی امادگ ی های قانونی خود را ب رای حل‬ ‫مشکالت این دگرگونی اماده کنند‪.‬‬ ‫وضعیت مذاکره ایران با امریکا و در کل روابط دو‬ ‫کشور را از این پس چطور پی ش بینی م ی کنید؛‬ ‫تاکنون که شاهد س�یگنال های مثبتی از جانب‬ ‫طرف مقابل بوده ایم؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬البته این را دکتر روحانی جزو زخم کهنه و مسائل‬ ‫پیچیده ای دانست که نیاز به زمان مناسب دارد‪ .‬ایشان این‬ ‫مس��اله را در چارچوب احترام متقابل و به رسمیت شناختن‬ ‫حقوق حقه جمهوری اس�لامی ای ران دانس��ت و نم ی توان‬ ‫بیش از این گفت‪ .‬یادتان باشد من پژوهشگر هستم و دولت‬ ‫اینده باید پاسخگو باشد‪ ،‬اما مطلبی به نظرم رسید که کامال‬ ‫ش��خصی اس��ت و باید تغییر کند؛ تغییر در ادبیات مذاکره‬ ‫به عنوان الفبای تغییر است‪ .‬در ادبیات سیاسی داخل کشور‬ ‫بحث همکاری با جامعه جهانی مس��اوی با سلطه پذیری‪،‬‬ ‫س��رخم کردن یا ذلیل ش��دن در مقابل اس��تکبار جهانی‬ ‫پنداشته م ی شود‪.‬‬ ‫ادبیات گفته شده در سخن و نوشته گروه های سیاسی‬ ‫به شکل برجسته دیده م ی شود‪ ،‬اما پرسش اساسی من این‬ ‫است که مگر نم ی توان همراه با همکاری با جامعه جهانی‬ ‫عزت مدارانه نیز حرک��ت کرد؟ هم��کاری و پذیرش برخی‬ ‫هنجارهای جهانی ضرورتا به معنای پذیرش سلطه نیست‪.‬‬ ‫جامعه جهانی و روند جهانی شدن در گذار خود به تندی میل‬ ‫به کاربرد سیاس��ت نرم(‪)low politic‬در مقابل سیاست‬ ‫تند‪ ،‬خشن و نظامی دارد‪ .‬باراک اوباما با خارج کردن نیروها از‬ ‫ع راق و سپس خروج انها از افغانستان در اینده ان را اجرایی‬ ‫کرده است‪ .‬ولی ما کماکان در مرحله سیاست نظامی(‪high‬‬ ‫‪ )politic‬به س��ر م ی بریم‪ .‬به نظرم در اینده جهت گیری و‬ ‫خط مشی اساسی ما با نگاه به روند پیش روی فناوری های‬ ‫ارتباطی و ش��بکه ای شدن دانش بش��ری به تدریج باید به‬ ‫سوی همسوس��ازی و معادل کردن قدرت سخت و قدرت‬ ‫نرم و سپس پیش ی گرفتن قدرت نرم(خرد و اندیشه‪ ،‬دانش)‬ ‫از قدرت سخت باشد‪.‬‬ ‫ولی درباره الگ��وی گفت وگو فرض کنی��م ما دارنده‬ ‫خانه ای هس��تیم که با نگاه به کار پیش��ینیان وابسته به‬ ‫بیگانگان و ه راس از ورود انها‪ ،‬از اج��اره بیگانه به تملک‬ ‫در اورده ایم‪ ،‬س��ال ها ب رای به رسمیت ش��ناختن خانه خود‬ ‫جنگیده ایم تا مالکیت خود را اثبات نماییم‪ .‬در گام نخست‬ ‫ما نم ی توانیم همس��ایگانی که س�لاح در دس��ت دارند‪ ،‬با‬ ‫دوربین دید در ش��ب ما را م ی نگرند یا نماین��ده ای با کلت‬ ‫کمری ب رای گفت وگو در اط راف گمارده اند را نادیده بگیریم‪،‬‬ ‫با انها نم ی توانیم قهر کنیم یا نادیده بگیریم شان‪ ،‬به حکم‬ ‫همزیس��تی و انس��انیت ناچار به گفت وگو با انها هستیم‪.‬‬ ‫ابتدا نزدیک م ی ش��ویم‪ ،‬سخن انها را م ی ش��نویم و حرف‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪70‬‬ ‫خود را م ی زنیم‪ ،‬الزم نیست کرنش کنیم‪ ،‬ما هم با سالحی‬ ‫شبیه به انچه انها(گرچه سالحمان تیرو کمان باشد) دارند‪،‬‬ ‫وارد گفت وگو م ی شویم‪ ،‬اما در زمان گفت وگو لزوما سازش‬ ‫نم ی کنیم‪ ،‬به فراخور پی رامون تنها با ادبیات نرم و در پوشش‬ ‫قدرت نرم س��خن م ی گوییم‪ .‬لبخند هم م ی زنیم‪ ،‬اما قرار‬ ‫نیست باج بدهیم‪ ،‬انها هم سال هاست در همه جهان لبخند‬ ‫م ی زنند و مودبند‪ ،‬اما منافع ملی خ��ود را با جدیت پیگیری‬ ‫م ی کنند‪ .‬در داخل خانه قدرت دفاعی خود را مرتب افزایش‬ ‫م ی دهیم‪ ،‬اما در ادبیات گفت وگو نرم‪ ،‬با لجاجت‪ ،‬پیوسته و با‬ ‫ادبیات مودبانه عزت مدارانه سخن م ی گوییم‪ .‬م ی شود مودب‬ ‫بود و عزت را حفظ کرد؛ کاری که برخی کشورها دارند انجام‬ ‫م ی دهند‪ .‬شاید بگویید ساده انگاری است که صحنه جهانی‬ ‫را با محیط کوچک شبیه کنیم‪ ،‬اما واقعیت همین است‪ .‬در‬ ‫منطق بی ن الملل با محی ط اشفته و ب ی نظمی مواجهیم که‬ ‫نظمی پذیرفته ش��ده ان را هدایت م ی کند و درست یا غلط‬ ‫حاکم است‪.‬‬ ‫اما مواجهه ب��ا ان ادبیات نرم م ی خواهد‪ .‬هر کش��ور‬ ‫مس��لمانی با پافش��اری و پیگیری مداوم در میز گفت وگو‬ ‫منافع را جس ت و جو م ی کند‪ ،‬اینکه ب ی محابا بدون ساختن‬ ‫و اباد کردن دنیا به عنوان کش��تزار اخرت وارد ستیز شویم‪،‬‬ ‫هنر نیست‪ ،‬هنر ان اس��ت که بازیگری توانمند و نیرومند‬ ‫باشیم و بخش نخس��ت و خمیرمایه نیرومندی و قدرت را‬ ‫ملت با رضایت قلبی خود به حکوم��ت بدهد که حاال داده‬ ‫و ادامه را خداوند توفیق م ی دهد‪ .‬همان طور که قبال اشاره‬ ‫کردم توفیق مکتب شیعه در ای ران این است که در نهایت‬ ‫استواری با نگهداشت ادب و احترام نرمش پذیر نیز هست‪.‬‬ ‫‪ 12‬الگو داریم‪ ،‬حکومت م��ا م ی تواند هرزمان ب رابر اقتضای‬ ‫زمان و مکان به یکی از الگوها استناد جوید‪ .‬در مدل نهایی‬ ‫چش��م به راه نواده پیامبر هس��تیم که جهان را با دانش و‬ ‫اخالق بسازد و قرارمان این باش��د که ای رانی اباد و قدرتمند‬ ‫در وسع خود به امام زمان(عج) تحویل دهیم‪ .‬شاید زمانی به‬ ‫جنگ کربال برسیم‪ ،‬شاید الگوی اشتی و سازش را بپذیریم‪،‬‬ ‫شاید زمانی عبادت کنیم‪ .‬زمانی عرصه دانش و خردورزی‬ ‫خواهدبود‪ .‬الگوی اهل بیت(ع) راهکار برون رفت ما در جهان‬ ‫در حال دگرگونی اس��ت‪ .‬ما در صحنه جهانی سیاست قهر‬ ‫و گفت وگو نکردن‪ ،‬س�لام نکردن و فرار کردن از مواجهه با‬ ‫حریف را به تدریج باید با استناد به دیپلماسی پیامب راسالم‬ ‫به ادبیات احترام متقابل‪ ،‬همکاری در زمینه های فرهنگی و‬ ‫اجتماعی و قدرت نرم تبدیل کنیم‪.‬‬ ‫احتمال زی��اد دارد طرف مقابل به م��ا توهین کند یا‬ ‫نادیده مان بگیرد‪ ،‬اما در هرگام با رفتاری مش��ابه (نه بیشتر‬ ‫و نه کمتر) مواجه خواهد ش��د‪ .‬هر مذاکره ی��ا گفت وگوی‬ ‫دیپلماتیک ضرورتا حاوی پذیرش س��لطه نیست‪ ،‬ما باید‬ ‫باب گفت وگو را با پیروی از پیامبرمان ب��ا همه باز کنیم و‬ ‫در بازیگری باید ب��ا دالوری می راث نرم خود را الگو س��ازیم‪.‬‬ ‫هادی اعلمی فریمان معتقد است که‬ ‫تغییر در ادبیات مذاکره و دیپلماسی‬ ‫اولین پیامد انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫ایران است‬ ‫این می راث به جز اخالق پیامبر و رفتار و کردار اهل بیت(ع)‬ ‫نخواهدبود‪ .‬اسالم با می راث نرم پایدار مانده است‪ .‬با پافشاری‬ ‫بر گفته های باال در مکتب تش��یع‪ ،‬ما همه گونه الگو ب رای‬ ‫اداره جامعه داریم‪ ،‬حاال زمان گرفتن الگوی امام صادق(سالم‬ ‫ب راوباد) در جهت پیشبرد علم و خردورزی است‪.‬‬ ‫ایا در بحث کش�ورهای منطقه م ی ت�وان منتظر‬ ‫تحوالت خاصی بود؛ در کل دولت اینده چه روندی‬ ‫را در پیش خواهد گرفت؟‬ ‫‪ l‬دکتر روحانی اولویت سیاس��ت خارج��ی را ابتدا‬ ‫بر مبنای همکاری با ‪ 15‬کش��ور منطقه ای اعالم کرد و این‬ ‫سراغاز تحولی بسیار مثبت است‪ ،‬همه م ی دانیم که فضای‬ ‫اقتصاد و کس��ب و کار در ارامش در داخ��ل و منطقه رونق‬ ‫م ی گیرد‪ .‬پیشرفت همسایگان ما معادل پیشرفت ماست‪،‬‬ ‫چون انها تجارت ما هس��تند و با همزیستی مسالمت امیز‬ ‫م ی توانی��م در منطقه ارام��ش ایجاد کنی��م‪ .‬در مزیت این‬ ‫مساله همین بس که ش��ما هر پیمان منطقه ای قدرتمند‬ ‫از ش��انگهای تا البا و اتحادیه اروپا را م ی بینید در منطقه با‬ ‫ثبات سیاسی اولیه شکل گرفته و حتما ب ر اساس خط مشی‬ ‫اعتدال و صلح تنش ها و مسائل در محیط گفت وگو و اشتی‬ ‫مدیریت م ی ش��ود و باید خوش بین بود‪ .‬م��ن واقعا وقتی‬ ‫م ی بینم مثال گروه حتی اندک��ی از افغان ها که نزدیکترین‬ ‫همس��ایه ماس��ت به ما ب ی احترام ی م ی کنند ‪ -‬حتی اگر‬ ‫اجیر شده باشند‪-‬ش��دیدا مانند هر ای رانی متاسف م ی شوم‬ ‫و احس��اس م ی کنم یک ج��ای کار در سیاس��ت خارجی‬ ‫ای راد داش��ته که اینطور شده اس��ت‪ .‬این از پیچیدگ ی های‬ ‫دیپلماسی است که باید به مرور احترام و همزیستی متقابل‬ ‫جایگزین ان شود‪.‬‬ ‫در انتها نی�ز پیرامون روابط ایران با کش�ورهای‬ ‫امریکای التین ب ه ویژه ونزوئلا توضیح دهید‪ .‬از‬ ‫این پس رابطه ایران با این کشورها چه روندی را‬ ‫طی خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬ابتدا به خود کلم��ات دکتر روحان��ی در یکی از‬ ‫مصاحب ه هایش اشاره م ی کنم که م ی گوید سیاست خارجی‬ ‫یعنی موضع گیری ب رای تس��هیل روابط دو کش��ور‪ ،‬ب رای‬ ‫زدودن خطر‪ ،‬ب رای تامین منافع و امنیت ملی و اینکه مجاز‬ ‫نیستیم ب رای کشور هزینه درست کنیم و سیاست خارجی بر‬ ‫مبنای گفتار ایشان هزینه و فایده است‪ .‬ب راین مبنا احتمال‬ ‫م ی دهم ابتدا اولویت با همسایگان که البته اعالم کردند و‬ ‫سپس سایرین با نگاه به منطق هزینه و فایده است‪.‬‬ ‫این نگاه رئالیستی در سیاست خارجی بر مبنای دفاع‬ ‫از منافع ملی و سود رسانی به ملت است و هرچیزی خارج از‬ ‫ان باشد و گرهی از کار خلق نگش��اید حتما فایده ای ندارد‪.‬‬ ‫احتماال روابط ادامه خواهد داشت اما مبنای ان روند قانونی‬ ‫و منطقی و نه بر مبنای رفاقت و شخصی شدن دیپلماسی‬ ‫خواهد بود‪g .‬‬ ‫توافق برد ‪ -‬برد‬ ‫ریاست جمهوری روحانی و اینده پرونده هسته ای‬ ‫بین الملل‬ ‫انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری اخیر ای��ران را م ی توان‬ ‫به عنوان یک شگفتی یاد کرد‪ .‬بعد از انتخابات سال ‪ 76‬که‬ ‫خیلی غیرقابل پی ش بینی بود و یک نقطه عطف به ش��مار‬ ‫م ی رفت‪ ،‬نتیجه انتخابات ای��ن دوره نیز خیلی غیرمنتظره‬ ‫بود و کس��ی پی ش بینی نم ی کرد که دکتر حس��ن روحانی‪،‬‬ ‫کاندیدای میانه روها به عنوان رئی س جمهور انتخاب ش��ود‪.‬‬ ‫این مس��اله از یک س��و نش��ان داد که مردم ای ران غیرقابل‬ ‫پی ش بینی هستند و از دیگر سو مشخص کرد که حکومت‬ ‫ای ران امانتدار ارای مردم اس��ت‪ .‬این انتخابات ب رای ای ران در‬ ‫س��طح منطقه و جهان یک فرصت تاریخ��ی به وجود اورد‬ ‫چون حتی دشمنان ای ران نیز اذعان کردند که نتوانسته بودند‬ ‫انتخابات ای ران را این گونه پی ش بینی کنند و در حقیقت نقش‬ ‫مردم و پش��تیبانی ‪18‬میلیون نفر از رئی س جمهور منتخب‬ ‫در میان ‪ 36‬میلیون ش��رکت کننده‪ ،‬در سطح استانداردهای‬ ‫منطقه ب ی نظیر بود و در س��طح بی ن المللی نیز انتخاباتی‬ ‫بود که با استانداردهای قابل قبولی برگزار شد و شگفت ی ساز‬ ‫بود‪ .‬همچنین تجسم یک اراده و انسجام ملی در انتخابات‬ ‫اخیر‪ ،‬نقاط قوتی اس��ت که روی سیاست خارجی ای ران تاثیر‬ ‫مس��تقیم دارد‪ .‬همواره این گونه ذکر م ی کنند که سیاست‬ ‫خارجی ادامه سیاس��ت داخلی حکومت هاس��ت و به نظرم‬ ‫انتخابات اخیر روی عملک��رد دیپلمات های ای ران در خارج از‬ ‫کشور خیلی تاثیرگذار خواهد بود و داشتن پشتیبانی مردم‬ ‫ب رای انها خیلی عزت افرین است‪ .‬در واقع اکنون این حضور‬ ‫گس��ترده مردم و ارای مردمی همچون یک در گران قیمت‬ ‫نزد دیپلمات هایمان خواهد بود و جمهوری اس�لام ی ای ران‬ ‫نیز با امانتداری اش‪ ،‬گام مهمی در این راس��تا برداشت‪ .‬این‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪7‬‬ ‫حسن بهشتی پور ‪ /‬کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫مسائل غرب را به تجدیدنظر پی رامون سیاست های غلطی‬ ‫که تاکنون در قبال ای ران اتخاذ کرده بودند‪ ،‬وا م ی دارد‪ .‬در این‬ ‫شرایط انها وادار م ی شوند که سیاست تحریم و مذاکره را در‬ ‫قبال ای ران تغییر دهند و قادر نخواهند بود همان سیاس��ت‬ ‫گذش��ته را ادامه دهن��د‪ .‬قاعدتا افکار عمومی ان کش��ورها‬ ‫نیز از انها خواهد خواس��ت که روش معقول تری را در پیش‬ ‫بگی رند‪ .‬دکتر حسن روحانی‪ ،‬کاندیدای پیروز انتخابات اخیر‪،‬‬ ‫در مصاحبه مطبوعاتی اخی��رش تاکید کرده که یک دولت‬ ‫فراجناحی تشکیل خواهد داد و از تمام پتانسی ل های موجود‬ ‫اعم از کس��انی که در دولت اقای احمدی نژاد بودند و خوب‬ ‫کار کرده اند و دیگر کسانی که کنار گذاشته بودند‪ ،‬استفاده‬ ‫خواهد کرد‪ .‬این دولت فراجناحی در درجه نخس��ت عزمش‬ ‫بهبود مس��ائل داخلی و همچنین حل مس��اله سیاس��ت‬ ‫خارجی‪ ،‬به خصوص مسائل هسته ای و بحران سوریه است‪.‬‬ ‫در رابطه با مس��اله هس��ته ای ‪ 3‬فاکتور تعیی ن کننده است؛‬ ‫نخست‪ ،‬سیاس��تی اس��ت که اقای روحانی روی ان تاکید‬ ‫داشت‪ ،‬یعنی حرکت ای ران به سمت شفاف سازی بیشتر‪ .‬وی‬ ‫این شفاف سازی را عامل مهمی در جهت اعتمادسازی عنوان‬ ‫کرده و معتقدند در این صورت طرف مقابل اعتماد بیشتری‬ ‫به ای ران خواهد داشت‪ .‬نکته دیگر تاکید بر این مساله است‬ ‫که ای ران انتظار دارد طرف مقابل ه��م در ازای این تغیی رات‬ ‫و سیاست شفاف س��ازی‪ ،‬حداقل خط قرمز ای ران که مساله‬ ‫غن ی سازی اورانیوم است را به رسمیت بشناسد‪ .‬این موضوع‬ ‫در پرونده هس��ته ای ای ران اهمیت باالی��ی دارد و در صورت‬ ‫پذیرش ان‪ ،‬گره ای از مشکالت این پرونده باز خواهد شد‪ .‬در‬ ‫این راستا مقام معظم رهبری در روز نخست سال جدید رسما‬ ‫اعالم کردند که به رسمیت شناختن حق غن ی سازی اورانیوم‬ ‫در ای ران م ی تواند فضا را خیلی مثبت کند‪ .‬عامل سومی که‬ ‫در این موضوع تاثیر دارد‪ ،‬ارائه طرح های جدید اس��ت؛ یعنی‬ ‫هم ای ران و هم طرف مقابل باید دیدگاه ها و طرح های جدیدی‬ ‫را ب رای یکدیگ��ر ارائه دهند تا بتوانند به یک س��ری خطوط‬ ‫مشترک دست پی دا کنند و یک توافق برد ‪ -‬برد را شکل دهند‪.‬‬ ‫تجربه گرانبهایی که دکتر روحانی طی سال های گذشته در‬ ‫این مسیر به دست اورده نیز م ی تواند منجر به این شود که‬ ‫خودش راه حل های جدیدی را ب��رای حل موضوع ارائه دهد‪.‬‬ ‫وی در مصاحبه اخیرش نیز اعالم کرده که ب رای حل موضوع‬ ‫هسته ای ای ران ده ها راه وجود دارد‪ .‬اکنون باید ببینیم که ایا‬ ‫دکتر روحانی م ی تواند تا شروع کارش در مرداد ماه یک طرح‬ ‫جدید را ارائه دهد تا با طرف غ ربی به تفاهم برسیم‪.‬‬ ‫موضوع دیگری که در سیاس��ت خارجی ای ران اهمیت‬ ‫دارد مساله سوریه است؛ مقامات ای ران همواره به دنبال این‬ ‫بوده اند که یک راهکار س��وری ‪ -‬س��وری را در قبال بحران‬ ‫س��وریه ارائه دهند‪ .‬دکتر روحانی نیز طی سخنان اخیرش‪،‬‬ ‫اولویت را روی بهبود روابط با کش��ورهای همس��ایه به ویژه‬ ‫عربستان سعودی قرار داده اس��ت‪ .‬اگر اقای روحانی موفق‬ ‫شود که روابط ای ران و عربستان را بهبود بخشد‪ ،‬این مساله‬ ‫قطعا روی پیدا ش��دن راه حل های جدید در سوریه تاثیرگذار‬ ‫خواهد بود‪ ،‬چون ب ی ش��ک یک طرف مس��ائل س��وریه به‬ ‫ع ربستان سعودی و حمایت هایی که این کشور از گروه های‬ ‫تکفیری انج��ام م ی دهد‪ ،‬باز م ی گ��ردد‪ .‬بناب رای��ن اگر واقعا‬ ‫مصالحه ای میان ای ران و عربستان س��عودی صورت بگیرد‪،‬‬ ‫این مساله منجر خواهد شد که دو کشور به یکدیگر کمک‬ ‫کنند تا راه حل بهتری ب رای اینده س��وریه پیدا شود‪ .‬اگرچه‬ ‫هر دو کشور نم ی توانند مداخله مس��تقیم در سوریه داشته‬ ‫باشند‪ ،‬اما م ی توانند از عناصری که به سوری ها نزدیک ترند‬ ‫و تاثیرگذارند‪ ،‬ب��رای حل بحران به صورت مس��المت امیز‬ ‫کمک کنند‪ .‬البته ای ران و ع ربستان تنها کشورهای تاثیرگذار‬ ‫در بحران سوریه نیستند و کشورهای دیگری چون روسیه‪،‬‬ ‫امریکا‪ ،‬انگلیس‪ ،‬فرانسه و ترکیه نیز تاثیرگذارند‪ .‬در نهایت‬ ‫باید توجه داشت بهبود روابط ای ران و عربستان تاثیر بسیار‬ ‫مثبتی روی جهان اس�لام به طور کل و روی مساله سوریه‬ ‫به طور خاص خواهد داشت‪ .‬مس��اله دیگری که در رابطه با‬ ‫سیاست خارجی ای ران در دوره جدید م ی توان به ان پرداخت‬ ‫رابطه ای ران و امریکاست‪ .‬اما باید توجه داشت رابطه ای ران و‬ ‫امریکا یک پکیج کلی اس��ت که در ان مولفه و پارامترهای‬ ‫مختلفی تاثیرگذار هستند؛ مساله هس��ته ای ای ران‪ ،‬بحران‬ ‫سوریه‪ ،‬مساله ع راق‪ ،‬مس��اله افغانستان‪ ،‬تالش های امریکا‬ ‫ب رای تحریم ای ران و بسیاری مسائل دیگر روی این موضوع‬ ‫تاثیر دارن��د‪ .‬بناب راین باید منتظر باش��یم و ببینیم که اقای‬ ‫روحانی چه نقش��ه راهی را بدین منظور تدارک دید ه اس��ت‪.‬‬ ‫وی در سخنان اخیرش روی شرایطی از جمله احترام متقابل‪،‬‬ ‫به رسمیت شناخته ش��دن منافع ای ران توسط امریکا و عدم‬ ‫مداخله انها در امور داخلی ای ران تاکید کرد ‪ .‬البته ای ران پیش‬ ‫از این نیز این شرایط را ذکر کرده بود و واکنش های امریکا را‬ ‫نیز دیده بودیم‪ .‬اما اکنون باید منتظر باشیم و ببینیم باتوجه‬ ‫به مجموعه رای بزرگی که ملت ای ران داده و حضور گسترده‬ ‫در انتخابات‪ ،‬ایا دولت امریکا نیز در مواضعش تغییری ایجاد‬ ‫خواهد کرد یا همچنان بر موضع خود پافشاری خواهد کرد؟‬ ‫در این شرایط امریکا نیز باید متقابال در مواضعش تجدیدنظر‬ ‫کند و شخص اقای روحانی به تنهایی قادر به حل این موضوع‬ ‫نخواهد بود‪ ،‬ضمن اینکه در سطح عالی نیز حتما هماهنگی‬ ‫با رهبری و رهنمودهای ایشان الزم است و اقای روحانی هر‬ ‫طرحی که دارند حتما باید تایید رهبری را داشته باشند‪.‬‬ ‫در نهایت نی��ز پی رامون تحوالت بیداری اس�لامی در‬ ‫منطقه‪ ،‬باید مدنظر داش��ت که امریکا و کش��ورهای غربی‬ ‫این تحوالت را تبدیل به تقابل میان شیعه و سنی کرده اند‬ ‫و اکنون باید منتظر باشیم ببینیم ایا دکتر روحانی م ی توانند‬ ‫این فض��ا را بش��کنند و ان را تبدیل به ی��ک فرصت خوب‬ ‫ب رای وحدت جهان اسالم کنند‪ .‬چرا که هرقدر گرایش های‬ ‫اسالمی بیشتر با هم متحد باش��ند‪ ،‬منفعت ان ب رای مردم‬ ‫مس��لمان خواهد بود و هرقدر هم با یکدیگر تفرقه داش��ته‬ ‫باشند‪ ،‬به ضرر ملت های مسلمان خواهد بود‪ .‬بناب راین دولت‬ ‫اینده باید تالش کند فضایی را به وج��ود بیاورد که تعارض‬ ‫میان شیعه و سنی از بین برود و تمام گروه های مسلمان به‬ ‫سمت وحدت پیش روند‪g .‬‬ ‫‪71‬‬ ‫بازی پیچیده‬ ‫رئیس جمهور ایران و سیاست خارجی‪ ،‬سوریه و مساله هسته ای‬ ‫نویسنده‪ :‬گئورگی ایوانف‪ /‬ترجمه‪ :‬پوریا محمدی‬ ‫‪8‬‬ ‫بین الملل‬ ‫حس��ن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور منتخب ای ران‪ ،‬در‬ ‫اولین مصاحبه مطبوعاتی خود درب��اره رویکرد خود و‬ ‫دولت متبوعش در زمینه سیاست خارجی صحبت کرد‪.‬‬ ‫دالیل متعددی وجود دارد که م ی توان به تنش زدایی در‬ ‫روابط ای ران به ویژه مساله پرونده هسته ای امیدوار بود‪.‬‬ ‫واشنگتن با لحنی مالیم به این صحب ت ها پاسخ‬ ‫داد و اعالم ک��رد ایاالت متحده اماده تعام��ل با ته ران‬ ‫درباره برنامه هس��ته ای این کشور است‪ .‬مذاکره کننده‬ ‫اسبق هسته ای ای ران‪ ،‬حتی از س��وی وزیر سابق امور‬ ‫خارجه انگلس��تان نیز مورد تمجید ق��رار گرفت‪ .‬جک‬ ‫استراو با انتشار یادداشتی در روزنامه «دیل ی تلگراف» به‬ ‫پیامدهای انتخاب روحانی به سمت ریاست جمهوری‬ ‫ای ران پرداخت و در این یادداش��ت‪ ،‬حس��ن روحانی را‬ ‫ذاتا مودب‪ ،‬محترم و خوش مشرب توصیف کرد که در‬ ‫معامله صریح و عملگرا بوده و در عین حال به ش��دت‬ ‫حامی منافع ای ران و مردم این کشور است‪ .‬باراک اوباما‬ ‫در نخستین واکنش به نتیجه انتخابات ای ران گفته بود‬ ‫که «محتاطانه» به پیروزی حسن روحانی «خوشبین»‬ ‫اس��ت و امیدوار اس��ت این انتخابات گام��ی به پیش‬ ‫ب رای گفت وگوهای اتمی ای ران باشد‪ .‬دنیس مک دانا‪،‬‬ ‫رئی س دفتر کاخ س��فید نیز در یک برنام��ه تلویزیونی‬ ‫انتخاب حسن روحانی را «بالقوه» نشانه امید خواند‪.‬‬ ‫واکن��ش دیگر قدرت ه��ای بزرگ و کش��ورهای‬ ‫اروپای��ی نیز تا ح��دودی خوش بین��ی محتاطانه بود‪.‬‬ ‫هرچن��د ورای اداب دیپلماتی��ک‪ ،‬ازمون ه��ای فوری‬ ‫و مهمی‪ ،‬ه��م در ب راب��ر روحان��ی و هم غ��رب ب رای‬ ‫همکاری ب��ا یکدیگ��ر وج��ود دارد‪« :‬نتیج��ه جنگ‬ ‫داخلی س��وریه و برنامه هس��ته ای ای��ران‪ ».‬به عنوان‬ ‫مثال مک دان��ا گفت‪« :‬اگ��ر رئی س جمهوری منتخب‬ ‫ای ران «ب��ه تعهدات خود تحت قطعنامه های ش��ورای‬ ‫امنیت س��ازمان ملل» عمل کند و به رفع تردید درباره‬ ‫برنامه هس��ته ای «غیرمجاز!» این کش��ور اقدام کند‪،‬‬ ‫م ی توان��د دول��ت امریکا را «ش��ریک» خ��ود بیابد‪».‬‬ ‫وزارت ام��ور خارجه روس��یه نیز از اظه��ارات روحانی‬ ‫اس��تقبال و در بیانی ه ای اع�لام کرد‪« :‬روس��یه با این‬ ‫موضوع موافق اس��ت ک��ه راه حل نهایی این مس��اله‬ ‫تنها از طریق به رس��میت ش��ناختن حق مسلم ای ران‬ ‫ب رای بهره ب��رداری صلح امیز از انرژی اتم��ی از جمله‬ ‫غن ی س��ازی اورانیوم اس��ت و در چارچ��وب ان کنترل‬ ‫مطمئن و همه جانبه اژان��س بی ن المللی انرژی اتمی‬ ‫ بر فعالی ت های هس��ته ای ای ران به شرط پایان دادن به‬ ‫تحریم اعمال م ی شود‪».‬‬ ‫عنصر نامعلوم در این پازل جغ رافیایی ـ سیاسی‪،‬‬ ‫اسرائیل اس��ت‪ .‬بنیامین نتانیاهو‪ ،‬نخس��ت وزیر این‬ ‫کشور‪ ،‬به جامعه جهانی هشدار داد که «نباید از می زان‬ ‫فشارها بر ای ران ب رای توقف برنامه هسته ای این کشور‬ ‫بکاهد» و «قضاوت در مورد ای ران ب ر اس��اس اقداماتی‬ ‫اس��ت که انجام م ی دهد و اگ��ر ای ران ب��ر ادامه برنامه‬ ‫هس��ته ای اش اصرار کند‪ ،‬پاس��خ ش��فاف خواهد بود‪.‬‬ ‫توقف برنامه هس��ته ای ب��ا همه وس��ایل الزم خواهد‬ ‫بود‪ ».‬اظهاراتی که یک بار دیگر بر ب ی کفایتی نتانیاهو‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪72‬‬ ‫در عرصه سیاست خارجی صحه گذاش��ت و نشان داد که‬ ‫عامل نظامی تنها مجرای سیاست خارجی اسرائیل است؛‬ ‫هرچند در داخل اسرائیل نیز اظهارات تند نتانیاهو با انتقاد‬ ‫روبه رو شد‪ .‬عامیر پرتس که وزیر محی ط زیست این کشور‬ ‫و رهبر پیشین حزب میانه روی کارگر اسرائیل است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«پیروزی روحانی‪ ،‬نتیجه درخواس��ت های ملت ای ران ب رای‬ ‫گفت وگو ب��ا جامعه جهانی اس��ت و لذا ما بس��یار امیدوار‬ ‫هستیم که وی راه های رسیدن به مذاکره را فراهم کند»‪.‬‬ ‫روزنامه هاارتص ه��م در مقاله ای نوش��ت‪« :‬با وجود‬ ‫روحانی به عنوان نم��ای جدیدی از ای��ران و فردی معتدل‬ ‫که م ی خواه��د تحریم های بی ن المللی را از ای��ران بردارد و‬ ‫برخالف احمدی نژاد‪ ،‬از گفتمان انکار هولوکاس��ت پیروی‬ ‫نم ی کند‪ ،‬نتانیاهو در اقناع جهان درباره ضروری بودن حمله‬ ‫به تاسیسات هسته ای ای ران‪ ،‬با س��ختی و دشواری روبه رو‬ ‫خواهد شد‪».‬‬ ‫از سوی دیگر سوریه وارد سومین سال جنگ خونین‬ ‫داخلی ش��ده اس��ت‪ .‬جنگی که حاصل ان تاکنون کشته و‬ ‫زخمی شدن صدها و شاید هزاران نفر بوده است‪ .‬تلفاتی که‬ ‫امار رسمی مقدار ان را بس��یار کمتر از مقدار واقعی اعالم‬ ‫م ی کنند‪ .‬از نظر غ��رب‪ ،‬بهار عربی در س��وریه ان طور که‬ ‫باید و ش��اید پیش نم ی رود‪« :‬نیروهای بشار اسد شکست‬ ‫نخورده اند و به تدریج در حال به دس��ت گرفتن ابتکار عمل‬ ‫در ب رابر مخالفان دولت هستند‪ ».‬مخالفانی که از دسته ها و‬ ‫فرقه های مختلف بوده و موثرترین مبارزان انها را بنیادگرایان‬ ‫اسالمی وابسته به القاعده تشکیل م ی دهند‪ .‬به طور یقین‪،‬‬ ‫تصمیم واش��نگتن ب رای مسلح کردن شورش��یان از طریق‬ ‫سازمان سیا یک خودکشی سیاسی محسوب م ی شود‪ .‬این‬ ‫اقدام عمال اتحاد با القاعده ای است که دلیل به راه انداختن‬ ‫دو جنگ بزرگ‪ ،‬کشته شدن هزاران نفر در یک دهه و صرف‬ ‫میلیاردها دالر بوده‪ ،‬ب رای از میان برداش��تن و حذف همین‬ ‫گروه بوده است‪.‬‬ ‫به بیان س��اده‪ ،‬ما در ح��ال حاضر به صورت اش��کار‬ ‫مشغول حمایت مالی از تروریسم هس��تیم و امریکا با این‬ ‫اقدام فقط فرایند از دست دادن مشروعیت خود در خاورمیانه‬ ‫را شتاب م ی بخشد‪ .‬هرچند بشار اسد نیاز به اصالحات دارد‪،‬‬ ‫ولی جایگزی��ن موجود یک جنگ داخلی اس��ت که معلوم‬ ‫نیس��ت چقدر طول خواهد کش��ید و رژیم جدید به احتمال‬ ‫زیاد با تس��اهل بس��یار کمتر‪ ،‬ب ی رحم تر خواهد بود‪ .‬نفوذ‬ ‫اسالمگرایان افراطی باعث سیطره گروه هایی مانند طالبان‬ ‫و الش��اب بر این کشور خواهد ش��د‪ .‬بناب راین عاقالنه تر ان‬ ‫اس��ت که هرگونه توهم دموکراتیک درباره س��وریه را رها‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫به فرض حمایت حزب اهلل از سوریه‪ ،‬جمع شورشیان‬ ‫و تروریس ت های سوریه بدون تجهیز انسانی و تجهیزاتی‬ ‫ب رابر‪ ،‬شانس��ی در تقاب��ل با افس��ران نظام��ی حرفه ای و‬ ‫اموزش دیده سوریه نخواهند داشت‪ .‬این موضوع م ی تواند‬ ‫موجب طوالن ی ش��دن جنگ داخل ی به صورتی نامحدود و‬ ‫صدها مالقات و گفت وگوی ب ی حاصل دیگر شود‪.‬‬ ‫در مورد برنامه هس��ته ای نیز حتی پس از انتخابات‪،‬‬ ‫ای ران به صراحت اعالم کرده است که برنامه خود را به حال‬ ‫تعلیق درنخواهد اورد و حس��ن روحانی نیز خواستار احترام‬ ‫غرب به حقوق هسته ای ای ران شده است‪ .‬ترجی ع بندی که‬ ‫چندان با گفته های احمدی نژاد در زمان ریاست جمهوری اش‬ ‫خوش بینی محتاطانه‬ ‫رابطه ایران و امریکا در دوره‬ ‫جدید از وضعیت عدم تعامل به‬ ‫سمت یک بازی پیچیده تغییر‬ ‫خواهد کرد‬ ‫تفاوت ن��دارد‪ .‬در حالی ک��ه رئی س جمه��ور منتخب‬ ‫خواس��تار تجدیدنظر س��ازنده در مذاکره با غرب شده‪،‬‬ ‫ولی هر دو ط��رف باید به امتیاز دادن ب��ه یکدیگر تن‬ ‫بدهند‪« :‬شفافیت در مقابل لغو تحریم ها‪ ».‬روی کاغذ‪،‬‬ ‫تحریم ها به عنوان ابزاری ب رای اعمال فشار بر وضعیت‬ ‫اقتصادی طرف مقابل وضع م ی ش��وند‪ .‬هرچند تجربه‬ ‫ای ران و کره ش��مالی نش��ان م ی دهد که این سیاست‪،‬‬ ‫به هیچ عنوان موفق نبوده اس��ت‪ ،‬زی را تحریم ها قادر‬ ‫به تغیی��ر رفتار اس��تراتژیک این کش��ور و تجدیدنظر‬ ‫در برنامه های هس��ته ای انها نش��ده اس��ت‪ .‬بناب راین‬ ‫در صورتی ک��ه خواهان پای��ان تن��ش و جلوگیری از‬ ‫ ب ی پایان شدن مذاکرات باشیم‪ ،‬اقدام منطقی‪ ،‬استفاده از‬ ‫دیپلماسی واقعی با ای ران و گفت وگوی مستقیم است‪.‬‬ ‫ای��ران توانای��ی دس��تیابی به ص��ادرات تجاری‬ ‫فناوری هس��ته ای را دارد‪ .‬تولید و تج��ارت راکتورهای‬ ‫کوچک‪ ،‬ش��اید با خروج��ی کمت��ر از ‪ 1000‬مگاوات‪،‬‬ ‫م ی تواند یک فرصت تجاری مناسب برای کشورهای‬ ‫در حال توس��عه باش��د‪ .‬جنب ه ای که م ی تواند اولین و‬ ‫مهم تری��ن محور تعامل ب��ا ای ران باش��د‪ .‬بحث تولید‬ ‫سالح هسته ای کامال مشروط به رفتار اسرائیل است و‬ ‫اینکه ایا نتانیاهو دست به یک حمله پیشگی رانه علیه‬ ‫تاسیسات هسته ای خواهد زد یا نه‪ .‬این اتفاق م ی تواند‬ ‫مش��روعیت سیاس��ی الزم ب رای نظام ی کردن برنامه‬ ‫هسته ای را در اختیار ای ران قرار دهد‪ .‬پیش از ان ته ران‬ ‫به منظور مشتع ل نکردن تنش های منطقه ای دست به‬ ‫چنین اقدامی نخواهد زد‪.‬‬ ‫در هرحال‪ ،‬رابطه امری��کا با ای ران باید از وضعیت‬ ‫«عدم تعامل» به «پیچیده» تغییر کند‪ .‬درگیری های‬ ‫ژئوپلتیک در سوریه که به قیمت جان هزاران نفر تمام‬ ‫م ی شود‪ ،‬مذاکرات هسته ای و سایر موضوعات حساس‬ ‫ناش��ی از ان باید از طریق گفت وگو حل و فصل شوند‪.‬‬ ‫دستگاه سیاست خارجی امریکا باید به سرعت و پیش‬ ‫از انکه دیر ش��ود در این زمینه اقدام کند و تنها تعامل‬ ‫سیاسی از طریق دیپلماسی م ی تواند به نتایج مطلوبی‬ ‫ب رای همه طرف های ذ ی نفع منتهی شود‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬فارین پالسی‬ ‫کودتایبوروکراتیکگولن‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫جامعه شناسی طبقات در ترکیه‬ ‫بررسی شکاف های اجتماعی‬ ‫ترکیه و تهدیدهای پیش روی‬ ‫حزب عدالت و توسعه‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫این عک س ها توسط خبرنگار مثلث ‪ ،‬علیرضا بهرامی گرفته شده است‪.‬‬ ‫سرنوشت مشترک میدان های توریستی‬ ‫گزارش و عکس های علیرضا بهرامی ‪ ،‬خبرنگار مثلث از اوضاع میدان تقسیم در استانبول‬ ‫‪1‬‬ ‫علیرضا بهرامی‪ /‬دبیرگروه فرهنگ‬ ‫اس��تانبول یکی از جذاب ترین ش��هرهای توریستی‬ ‫س��ال های اخیر‪ ،‬چه ب رای مردم غرب و چه ب رای ملل شرق‬ ‫‪74‬‬ ‫بوده است‪ .‬ب ی شک این پتانسیل پولس��از به دلیل ماهیت‬ ‫دوگانه ای است که این ش��هر به دلیل موقعیت جغ رافیایی‬ ‫به عنوان پل ارتباطی دو جهان غ ربی و اسالمی دارد‪ .‬در واقع‬ ‫دولت های الئیک در ترکیه‪ ،‬فضای بصری و رفتاری را به ویژه‬ ‫در بخش اروپایی ترکیه متاثر و نزدی��ک به فرهنگ غرب‬ ‫کردند و اعتقاد به اسالم هم چیزی نبود که به طور کامل از‬ ‫زندگی ترک ها رخت ب ربندد‪ .‬این گونه شد که به همان نسبت‬ ‫که مردم اس��تانبول رفتارهای غربی مغایر با شعائراسالمی‬ ‫دارند‪ ،‬نماز جمع ه شان هم ممکن است ترک نشود‪ .‬از همین‬ ‫رهگذر شهری چون استانبول هم ب رای ملل شرق جذابیت‬ ‫نزدیکی به فرهنگ اروپایی را دارد و هم ب رای مردم اروپایی‬ ‫ی ب رایشان یک تنوع گردشگری‬ ‫که طرح ها و غذاهای اسلیم ‬ ‫محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫این روزها اگر بخواهید به استانبول بروید‪ ،‬از یک سو‬ ‫دموکرات هایمحافظه کار‬ ‫حزب عدالت و توسعه در ب رابر احزاب‬ ‫و اتحادی ه های مخالف‬ ‫گفت وگوباعلیکالی راد‬ ‫پژوهشگرتاریخترکیه‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫گذاشته است‪.‬‬ ‫پس از ای��ن تصاویر‪ ،‬از خیابانی با ش��یب به نس��بت‬ ‫تند م ی ت��وان باال رفت ک��ه البته توس��ط نیروهای پلیس‬ ‫ترکیه به شدت کنترل م ی شود‪ .‬در این سرباالیی‪ ،‬ورزشگاه‬ ‫اختصاصی تیم فوتبال بشیکتاش قرار دارد که در واقع اغاز‬ ‫محدوده ناارام ی هاست‪.‬‬ ‫حاال بیش از سه هفته م ی گذرد از تجمع اعتراضی که‬ ‫به خاطر کنده شدن درخت های کهنسال یک پارک نزدیک‬ ‫میدان تقسیم – ب رای احداث هتلی بزرگ – شکل گرفت و‬ ‫در ادامه به دیگر شهرهای ترکیه هم سرایت کرد و محملی‬ ‫شد ب رای اعتراض و اب راز مخالفت مخالفان دولت به نسبت‬ ‫اسالمگرای رجیب طیب اردوغان‪.‬‬ ‫اعتراض ها در محله بشیکتاش‪ ،‬تپه مشرف بر میدان‬ ‫تقس��یم (‪ ،)Tiksim‬خیابان منتهی به محل احداث هتل‬ ‫در پارک قدیم ی «گزی» (موضوع اغ��از اعتراض ها) و خود‬ ‫میدان ان چنان اس��ت که حضور م��داوم چنده��زار نفر از‬ ‫اهالی استانبول ‪ -‬عموما جوانان و دانشجویان ‪ -‬معموال با‬ ‫تنش هایی میان انها و نیروهای پلیس همراه است‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬نیروه��ای پلیس ضدش��ورش ترکیه در‬ ‫بیش��تر مواقع با رعایت فاصله از جمعیت معترضان‪ ،‬عمال‬ ‫یک حصار امنیت��ی در منطقه تش��کیل داده و از مواجهه‬ ‫مس��تقیم با معترضان خودداری م ی کن��د‪ .‬البته نیروهای‬ ‫پلیس که معموال با شلیک گاز اشک اور و گاز فلفل و ایجاد‬ ‫موانعی سعی در کنترل معترضان دارند‪ ،‬در چند روز گذشته‬ ‫بارها سعی کرده اند منطقه را پاکس��ازی کنند‪ ،‬اما درنهایت‬ ‫موفق نبوده اند‪.‬‬ ‫تعداد قابل توجهی از جمعی��ت حاضر در این منطقه‪،‬‬ ‫با برپایی چادرهایی در پارک محل مناقش��ه‪ ،‬با ایجاد مانع‬ ‫انسانی از ادامه تخریب پارک جلوگیری کرده اند‪ .‬همچنین‬ ‫خیابان معروف استقالل (‪ )Istiklal‬نیز که از خیابان های‬ ‫مهم گردشگری اس��تانبول به ش��مار م ی رود‪ ،‬تحت تاثیر‬ ‫ناارام ی های اخیر به حالت نیمه تعطی��ل درامده و همواره‬ ‫شاهد حضور فوج جمعیتی است که از این خیابان به میدان‬ ‫تقسیم سرازیر م ی شوند‪.‬‬ ‫در خود محوطه میدان تقسیم نیز گروه های سیاسی‬ ‫مختلف از کمونیس ت ها گرفته تا الئی ک ها و حتی گروه های‬ ‫پیرو عرفان های عجیب و غریب نوظهور در غرب‪ ،‬با ترتیب‬ ‫دادن راهپیمای ی های کوچکی به ای راد شعارهای مختلف خود‬ ‫م ی پردازند که مضمون مهمترین انها درخواست استعفای‬ ‫اردوغان و همچنین خط و نش��ان کشیدن هایی ب رای او در‬ ‫ادامه برخی سیاست های اسالمگرایانه و اقتصادی دولتش‬ ‫است‪.‬‬ ‫این شرایط موجب ش��ده که عمال با تاکید معترضان‬ ‫بر ادامه اعتراض ها و درخواس��ت های خود از یک سو و نیز‬ ‫سخنران ی های تحریک کننده اردوغان در مقابله با معترضان‬ ‫و گروه های سیاس��ی مخالفش‪ ،‬هی چ گونه نرمشی از سوی‬ ‫طرفین دیده نشده‪ ،‬روند موجود ادامه یابد‪ .‬البته تاکیدهای‬ ‫نخس��ت وزیر ترکیه مبنی بر ادامه نقشه های ساخت و ساز‬ ‫و نوس��ازی در اس��تانبول در حالی انجام م ی ش��ود که این‬ ‫عملیات عمال متوقف شده است‪.‬‬ ‫بنابر این گزارش‪ ،‬شرایط ملتهب اط راف میدان تقسیم‬ ‫اس��تانبول در حالی جریان دارد که در خارج از این محوطه‪،‬‬ ‫نه تنها روند زندگی عادی برقرار اس��ت‪ ،‬بلکه فعالی ت های‬ ‫گردشگری این شهر توریس��ت پذیر‪ ،‬به ویژه در اط راف تنگه‬ ‫بسفر‪ ،‬خلیج شاخ طالیی‪ ،‬کاخ توپکاپی‪ ،‬مسجد ایاصوفیا و‬ ‫خیابان بغداد (باکداد جاده سی) بدون وقفه ادامه دارد‪ .‬درواقع‬ ‫به جرات م ی توان گفت‪ ،‬انچه این روزها در رس��انه ها درباره‬ ‫ناارام ی های ترکیه منتش��ر م ی ش��ود به نوعی بزرگنمایی‬ ‫رسانه ای دچار است که البته گاهی بزرگنمای ی ها خود باعث‬ ‫گ شدن رویداد م ی توانند باشند‪.‬‬ ‫بزر ‬ ‫با این اوص��اف‪ ،‬انچه جالب به نظر م ی رس��د اینکه با‬ ‫همه هزینه ها‪ ،‬پلیس و دولت ترکیه با مماش��ات نسبی که‬ ‫با معترضان دارد‪ ،‬عم�لا نه تنها موقعیت خ��ود را در افکار‬ ‫بی ن الملل و نگاه حس��اس انه��ا به خط��ر نینداخته‪ ،‬بلکه‬ ‫تالش م ی کند از وضعیت به وجود ام��ده و در انتخاب بین‬ ‫حاالت بد و بدتر‪ ،‬نوعی رفتار مس��المت امیز را با معترضان‬ ‫به نمایش بگذارد ت��ا از این رهگذر اتفاق��ا وجهه ای ب رای‬ ‫خود کس��ب کند‪ .‬ضمن انکه با اعتراض های اخیر‪ ،‬عمال‬ ‫بخش قابل توجهی از حس تقابل مخالفان دولت در بخش‬ ‫کوچکی از شهر تخلیه شده‪ ،‬خیل عظیم ‪ 50‬درصدی که به‬ ‫اردغان رای ندادند‪ ،‬عمال با اجتماع چندهزار نفری‪ ،‬به سقف‬ ‫مخالفت هایشان م ی رسند‪.‬‬ ‫ازسوی دیگر‪ ،‬نوع رفتار ش��هروندان شهرهایی چون‬ ‫اس��تانبول و انکارا خود موی��د این واقعیت ش��ده که تنها‬ ‫بخش قلیلی از ‪ 50‬درصدی که به دولت اردوغان رای مثبت‬ ‫ندادند حاضرند با معترضان خیابانی همراه ش��وند‪ .‬سوای‬ ‫این‪ ،‬موافقان نخس��ت وزیر فعلی ترکیه نیز به نوعی حس‬ ‫اتحاد رسیده اند و با اویزان کردن پرچم های ترکیه از پنجره‬ ‫خانه هایشان‪ ،‬به مرحله ای از تقویت روحیه جمعی رسیده اند‪.‬‬ ‫ازسوی دیگر‪ ،‬معترضان هم رفتار تقریبا قابل دفاعی‬ ‫را از خود به نمایش گذاش��ته اند‪ .‬انها با صدای رس��ا و بدون‬ ‫کمترین واهم��ه ای اعتراض های خود را بی��ان م ی کنند و‬ ‫ب رای نخس ت وزیر و دولتش هم خط و نشان م ی کشند‪ ،‬اما‬ ‫در شرایطی که تندترین فریادها را سر م ی دهند‪ ،‬حتی یک‬ ‫شیشه از هتل ها و مغازه های اط راف محل اعتراض خود را‬ ‫هم نم ی شکنند‪ .‬اتفاقا انها هم زمانی رفتار خشونت امیز در‬ ‫حد تخریب چند خودروی عموم��ی را از خود بروز دادند که‬ ‫در ابتدای حرکت های اعتراضی و تظاه��رات‪ ،‬پلیس رفتار‬ ‫به نسب خشنی را از خود به نمایش گذاشته بود‪.‬‬ ‫در این میان اما بخش قابل توجهی از رسانه های ترکیه‬ ‫که تحت تاثیر دولت قرار دارند‪ ،‬در این ماجرا چندان سربلند‬ ‫نبوده‪ ،‬بعضا با انکار یا ب ی تفاوتی نسبت به رخدادها‪ ،‬در نظر‬ ‫عمومی نمره منفی دریافت کرده اند؛ ان هم روزنامه هایی که‬ ‫هرکدام با اب و تاب‪ ،‬خبرهای مربوط به خیانت های زناشویی‬ ‫ستاره های سینمایی یا اینکه مثال فالن خواننده مشهور را‬ ‫زنبور گزیده است‪ ،‬از نظر و قلم خود دور نم ی دارند‪.‬‬ ‫به هر ح��ال م ی توان گفت‪ ،‬جامع��ه ترکیه که در پی‬ ‫تح��والت ترق ی خواهان��ه دهه های اخیر خ��ود تحت تاثیر‬ ‫فرهنگ غ��رب‪ ،‬به نوعی انحط��اط در باوره��ا و رفتارهای‬ ‫عمومی مبتال شده‪ ،‬اما به نوعی رشد در رفتارهای انتقادی‬ ‫دست یافته که البته دستیابی به ان‪ ،‬الزاما منوط به انحطاط‬ ‫فرهنگی در جامعه نیست‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫تحت تاثیر اخبار رسانه ها درباره اغتشاش ها در ترکیه ممکن‬ ‫است با تردید همراه باشید و از سویی با ورود به استانبول از‬ ‫این تعجب کنید که هیچ اغتشاشی در کار نیست! واقعیت‬ ‫این است که ناارام ی ها در بخش محدودی از استانبول در‬ ‫جریان است و بقیه ش��هر در وضعیت عادی به سر م ی برد‪.‬‬ ‫درواقع پس از گذر از خیابان گردشگری حاوی کا خ توپکاپی‬ ‫و مسجدهای سلطان احمد و ایاصوفیا در اخر خط تراموای‬ ‫استانبول به اس��کله حاشیه تنگه بس��فر م ی رسید که در‬ ‫امتداد ان کاخ دلمه باغچه و محله بش��یکتاش به س��مت‬ ‫پل اتصالی اسیا و اروپا قرار دارد‪.‬‬ ‫کاخ دلمه باغچ��ه همان اقامتگاه اتاتورک اس��ت که‬ ‫روبه روی ان تصاوی��ر تاریخی مربوط ب��ه حوالی دهه های‬ ‫‪ 1920‬و ‪ 1930‬قرار دارد که از جمله انها‪ ،‬دو دیکتاتور معروف‬ ‫یعنی اتاتورک و رضا پهلوی را در پیاده رو خیابان به نمایش‬ ‫جنگهویت ها‬ ‫‪75‬‬ ‫فت ح اهلل گولن‬ ‫که به عنوان‬ ‫تئوریسین‬ ‫حزب عدالت و‬ ‫توسعه شناخته‬ ‫م ی شود‪ ،‬ب ه دنبال‬ ‫امریکائیزه کردن‬ ‫ترکیه است‬ ‫کودتای بوروکراتیک گولن‬ ‫بررسی شکاف های اجتماعی ترکیه و تهدیدهای پیش روی حزب عدالت و توسعه‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ماکان عیدی پور‪/‬کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫طبقات اجتماعی در ترکیه اساس��ا منطبق بر طبقات‬ ‫اقتصادی هس��تند‪ ،‬بناب راین ب رای طبقه بن��دی جامعه ترکیه‬ ‫باید تقسیم بندی کالس��یک را مبنا قرار داد؛ یعنی نخست‬ ‫طبقه کارگر که طبقه پایین جامعه را شامل م ی شود‪ ،‬سپس‬ ‫طبقه متوس��ط و در نهایت نیز طبقه مرفه را بررسی کرد‪ .‬اما‬ ‫یک تقس��یم بندی دیگر نیز وجود دارد که باید لحاظ شود و‬ ‫ان بحث جغ رافیایی و فرهنگی را شامل م ی شود؛ این بحث‪،‬‬ ‫شاخه ها و دسته بندی های جدیدی را اضافه م ی کند‪ .‬بناب راین در‬ ‫ ترکیه با چند دسته بندی طرف هستیم؛ نخستین دسته بندی‬ ‫که قومیتی است کرد و ترک را ش��امل م ی شود یعنی کردها‬ ‫با وجودی که قانونا ش��هروندان ترکیه هستند اما مختصات‬ ‫سیاسی کامال متفاوتی ا ز ترک ها دارند‪ .‬برحسب اتفاق کردها‬ ‫از لحاظ جغ رافیایی نیز محدوده های نس��بتا تعریف شده ای‬ ‫دارند‪ ،‬بناب راین ترکیه از لحاظ بحث قومیتی به دو دسته عمده‬ ‫ ترک و کرد تقسیم م ی ش��ود‪ .‬در این میان سایر قومی ت های‬ ‫ ترکیه اصوال در دس��ته بندی ها لحاظ نم ی شوند‪ ،‬باید مدنظر‬ ‫داشت که در ترکیه‪ ،‬عرب و شیعه نیز وجود دارد‪ .‬در این راستا‬ ‫اسالم‪ ،‬عامل وحدت بخش جامعه ترکیه است و یکی از عوامل‬ ‫موفقیت حزب عدالت و توسعه در سال های اخیر نیز همین‬ ‫مساله بوده است‪.‬‬ ‫ترکیه طی ‪ 20‬سال گذشته رشد اقتصادی نسبتا خوبی‬ ‫داشته و این رشد اقتصادی یک طبقه کارگری صنعتی ب رای‬ ‫ ترکیه ایجاد کرده است که ش��اید این طبقه ‪ 40‬سال پیش از‬ ‫این معنای دیگری داشت‪ 40 .‬س��ال پیش در ترکیه اگر راجع‬ ‫به طبقه کارگران صحبت م ی شد عمدتا کشاورزان و دامداران‬ ‫‪76‬‬ ‫مدنظر بودند‪ ،‬ولی ساختار امروز ترکیه تغییر کرده است‪ .‬اکنون‬ ‫در وضعیتی که ترکیه تبدیل به یک کش��ور صنعتی شده و‬ ‫صنایع متعددی حال چه تولیدی‪ ،‬چه مونتاژ و چه استخراجی‬ ‫در کنار خودش دارد‪ ،‬یک طبقه کارگر نیز وجود دارد‪ .‬این طبقه‬ ‫کارگر مطالبات و مختصات خود را دارد‪ .‬در حوزه کارگری حزب‬ ‫پ‪.‬ک‪.‬ک را م ی توان نام برد؛ این حزب در حال و هوای جنگ‬ ‫سرد با حمایت مسکو ش��کل گرفت و شعارهایش کارگری و‬ ‫سوسی الیستی است و در عین حال یک نوع ناسیونالیسم کردی‬ ‫نیز در ان نهفته است؛ چیزی تقریبا شبیه انچه در مصر جمال‬ ‫عبدالناصر بود یا در ع راق پیش از صدام به چش��م م ی خورد‪.‬‬ ‫پ‪.‬ک‪.‬ک و کردها تق ریبا مطالبات و مسائل مشخصی دارند که‬ ‫اغلب با ان اشنا هستند‪ .‬اما جامعه اکثریت و ترک زبانان ترکیه‬ ‫به چندین دسته و طبقه گوناگون تقس��یم م ی شود‪ .‬در واقع‬ ‫طبقه بندی کارگر‪ ،‬متوسط و مرفه ب رای این قشر از جامعه است‪.‬‬ ‫ی ترک‪ ،‬مطالباتش‬ ‫در این میان باید توجه داشت طبقه کارگر ‬ ‫متفاوت از طبقه کارگری کرد است‪ .‬بناب راین مسائل فرهنگی‬ ‫این گروه ها را نیز باید در نظر گرفت‪ .‬برخی م ی پرس��یدند که‬ ‫چطور به یکباره اسالم گرایی در ترکیه رشد کرده است؛ ترکیه‬ ‫که ‪40‬س��ال پیش راه مدرنیته را طی م ی کرد و مثال ‪ 20‬سال‬ ‫پیش یک کشور با فرهنگ اروپایی بود‪ ،‬چگونه طی ‪20-10‬‬ ‫سال اخیر به سمت سنت و اسالم روی اورده است‪ .‬این مساله‬ ‫به بحث همین طبقه بندی هایی که امروز نمود بیشتری پی دا‬ ‫کرده‪ ،‬باز م ی گردد‪.‬‬ ‫با گذشت زمان روستاییان ترکیه تبدیل به کارگران امروز‬ ‫ ترکیه شده اند و این کارگران در شهرهای بزرگ اکثریت را دارند‪.‬‬ ‫یداند‪ ،‬بناب راین احزابی‬ ‫این قشر‪ ،‬اسالم را ساختار عقیدتی خود م ‬ ‫که اسالمگرا باشند بین این مردم پایگاه جدی دارند‪ .‬مطالبات‬ ‫اصلی این قش��ر نیز به بحث های فرهنگ ی شان باز م ی گردد‬ ‫و از غرب گرایی دولت های س��کوالر ترکیه انزجار دارند‪ .‬اما در‬ ‫ ترکیه به دلیل رشد اقتصادی باال یک طبقه متوسط نیز رشد‬ ‫کرده است که باید ان را جدی گرفت‪ .‬این طبقه متوسط روز به‬ ‫روز گسترده تر م ی شود چراکه رشد اقتصادی در ترکیه در واقع‬ ‫مداوم است و به طور مستمر ادامه دارد‪ .‬بناب راین طبقه متوسط‬ ‫ ترکیه هر سال بیشتر تقویت م ی شود‪ .‬حال باید بررسی کنیم‬ ‫که رویکردها و نگاه این طبقه متوس��ط به چه صورت است‪،‬‬ ‫طبقه متوسط ترکیه نه کامال مدرن گرا بوده و نگاه به غرب دارد‬ ‫و نه کامال سنتی است‪ .‬البته طی‪ 10‬سال گذشته همین طبقه‬ ‫متوسط نیز به سمت مذهب ی شدن پیش رفته است اما شکل‬ ‫نگاهش به اسالم و حکومت اسالمی با طبقه کارگر متفاوت‬ ‫اس��ت‪ ،‬یعنی چون طبقه متوس��ط از مزایای رشد اقتصادی‬ ‫استفاده کرده و از مظاهر سرمایه داری و رفاه اقتصادی بهره مند‬ ‫ش��ده‪ ،‬نفع خ��ودش را در ادامه حیات این سیس��تم م ی داند‪.‬‬ ‫بناب راین هر موردی که بخواهد این سیستم را تهدید کند ب رای‬ ‫انها مساله ساز است‪ .‬با این جهت گیری م ی توان گفت اختالف‬ ‫در نگاه طبقات مختلف باعث بروز و ظهور ناارام ی های اخیر‬ ‫در ترکیه شده اس��ت‪ .‬پس طبقات متوسط به نوعی به دنبال‬ ‫یک اسالم نسبتا میانه روتر و یک حکومت اسالمی معتدل تر‬ ‫هستند‪ .‬انها م ی خواهند دولتی قدرت بگیرد که بتواند ثبات را‬ ‫ب رای ترکیه به ارمغان بیاورد و به هیچ وجه روحیه انقالبی و تغییر‬ ‫یکباره سیستم را ندارند‪ .‬این روحیه در طبقات ضعی ف تر بعضا‬ ‫به چشم م ی خورد و همین روحیه هم سبب شد که اردوغان‬ ‫و هم پیمانانش جایگاه مس��تحکمی ب رای خودش��ان ایجاد‬ ‫کنند‪ .‬س��ومین طبقه ای که م ی توان به ان اشاره کرد طبقه‬ ‫مرفه هستند که عمدتا وابس��ته به سیستم ارتش و سیستم‬ ‫اولیگارشی هستند‪ .‬این سیستم سال هاست که اقتصاد ترکیه‬ ‫را هدایت و رهبری م ی کند؛ این قشر اکنون خود را بازنده دولت‬ ‫اردوغان م ی بیند و مقاومت زیادی نیز در این راستا کردند‪ ،‬اما‬ ‫حریف اردوغان و اصالحاتش نشدند‪ .‬این گروه در این شرایط‪،‬‬ ‫موقعی ت های بسیاری را از دست دادند و چهره های بسیاری از‬ ‫سرمای هداران بزرگ یا دستگیر شدند و به زندان افتادند یا از کشور‬ ‫خارج شدند‪ .‬این قش��ر نیروی عظیمی هستند که از هرگونه‬ ‫کارشکنی علیه دولت اردوغان حمایت م ی کنند‪.‬‬ ‫البته ایدئولوژی های دیگری نیز در ترکیه وجود دارند؛ به‬ ‫عنوان نمونه کمونیس ت ها از دیرباز در ترکیه فعال بودند؛ احزاب‬ ‫س��کوالر وجود دارند که عمدتا در میان احزاب مرفه و طبقات‬ ‫متوسط رو به باال پایگاه اجتماعی دارند‪ .‬مهمترین اتفاقی که در‬ ‫ساختار قدرت ترکیه در حال شکل گیری است و تاثی رات بسیار‬ ‫عمیق اجتماعی نیز بر جای گذاشته کمتر شدن قدرت ارتش‬ ‫در کشور اس��ت‪ .‬یعنی اکنون دیگر ان حالت استب داد نظامی‬ ‫که در ترکیه وجود داشت‪ ،‬وجود ندارد و در دهه اخیر ترکیه وارد‬ ‫یک وضعیت دیگر م ی ش��ود‪ .‬در حال حاضر دولت منتخب‬ ‫مردم س��عی دارد تبدیل ب ه حکومت ش��ود و م ی خواهد تمام‬ ‫ارکان قدرت را در دست بگیرد و باالترین سطح تصمیم گیری‬ ‫سیاسی باشد‪ .‬این وضعیت در گذشته حاکم نبود و نخس ت وزیر‬ ‫اگر م ی خواست تغییری در جامعه ایجاد کند همواره با ژنرال ها‬ ‫روبه رو م ی ش��د و انها بودند که حرف اخر را م ی زدند‪ .‬چنان که‬ ‫دیدیم با یک اشاره‪ ،‬نخس ت وزیری مانند نجم الدین اربکان که‬ ‫در میان مردم محبوبیت باالیی داشت را برکنار کردند‪.‬‬ ‫اما به تبع این اتفاق‪ ،‬اتفاق دیگری نیز در ترکیه رخ داده‬ ‫که تبعات تاریخی خواهد داشت و ان‪ ،‬این است که سیستم‬ ‫الئیک در ترکیه تقریبا تخریب شده‪ ،‬یعنی تا اواخر دهه ‪ 80‬و‬ ‫ابتدای دهه ‪ 90‬به راحتی نم ی‪‎‬شد اسالم را مبنای صحب ت ها‬ ‫قرار داد یا با اس�لام ی گری وارد سیاست شد‪ .‬دلیل اصلی این‬ ‫امر این بود که غرب با نفوذی که روی ترکیه داشت‪ ،‬اسالم را‬ ‫در الیه فرهنگی کش��ور تا حدی م ی خواست که فقط جلوی‬ ‫نفوذ کمونیسم را بگیرد‪ .‬اما بیشتر از ان اگر قرار بود اسالم وارد‬ ‫سیاست شود‪ ،‬غرب اجازه نم ی داد‪ .‬نکته دیگری که وجود دارد‬ ‫این است که غرب در دوران جنگ سرد‪ ،‬سازوکاری ب رای ترکی ه ‬ ‫یداد اسالمگرایان به قدرت‬ ‫ترتیب داده بود که هی چ گاه اجازه نم ‬ ‫برسند‪ .‬این سازوکار فقط در ظاهر نبود‪ ،‬بلکه غرب این را نهادینه‬ ‫کرده بود‪ ،‬یعنی مدارس خاصی ب رای نیل به این هدف در ترکیه‬ ‫به وجود امده بود‪ .‬این مدارس روحانیون و کارشناسان مذهبی‬ ‫ تربیت م ی کرد که شعار جدایی دین از سیاست سر م ی دادند‪.‬‬ ‫تئوری هایی در این مدارس تحت عنوان اسالمی که با غرب‬ ‫حزب عدالت و توسعه در برابر احزاب و اتحادیه های مخالف‬ ‫سید علی قائم مقامی ‪ /‬کارشناس ارشد مسائل ترکیه‬ ‫‪3‬‬ ‫در ترکیه احزاب و گروه ه��ای مختلفی در حال فعالیت‬ ‫هستند و حدود‪ 18‬حزب حق شرکت در انتخابات مجلس ترکیه‬ ‫را دارند‪ .‬این گروه ها به صورت احزاب اتاتورکیست الئیک نظیر‬ ‫حزب جمهوری خلق که سوسیال دموکرات است و حزب حرکت‬ ‫مل ی گرا که اتاتورکیست و دارای گرایش ملی گرایی ترک است‪،‬‬ ‫وجود دارند‪ .‬در این میان حزب جمهوری خلق و حرکت مل ی گرا‪،‬‬ ‫دو حزب مخالف ردیف اول و دوم در ترکیه محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫همچنین حزب کردی به نام حزب صلح و دموکراسی در ترکیه‬ ‫فعال است که حدود‪ 6/5‬الی هفت درصد ارای ترکیه را در اختیار‬ ‫دارند‪ ،‬یعنی حتی م ی توان گفت که اکثر کردهای ترکیه به این‬ ‫حزب رای نداده اند‪ .‬سپس احزاب اسالمگرای مختلف دیگری‬ ‫نظیر حزب سعادت‪ ،‬حزب ترکیه مستقل و حزب اتحاد بزرگ‬ ‫وجود دارند؛ این احزاب‪ ،‬کوچک هستند و حدودا بین ‪ 500‬تا یک‬ ‫میلیون نفر به انها رای م ی دهند‪ .‬عالوه بر این حزب کارگر نیز‬ ‫وجود دارد که گرایشات اتاتورکیست‪ ،‬کمالیست و سوسی الیست‬ ‫دارد‪ .‬این حزب ارای��ش کمتر از یک درصد اس��ت‪ .‬به عالوه‬ ‫گروه های مختلف سیاسی و اجتماعی در ترکیه وجود دارند که‬ ‫برخی از انه��ا انجمن های حامی اتات��ورک و زندگی معاصر‬ ‫هس��تند‪ .‬این گروه ها اتاتورکیس��ت های افراطی را تشکیل‬ ‫م ی دهند و همان کمالیس ت ها هستند‪ .‬در کنار تمام این احزاب‪،‬‬ ‫حزب عدالت و توس��عه نیز وجود دارد؛ باید توجه داش��ت که‬ ‫موسس��ان و اعضای ارش��د کنونی ای��ن حزب از ش��اگردان‬ ‫نجم الدین اربکان‪ ،‬رهبر حزب های اسالمگرای رفاه‪ ،‬فضیلت و‬ ‫سعادت بودند که در سال ‪( ۲۰۰۱‬میالدی) از ان منشعب شده‪،‬‬ ‫ولی همچنان عنوان اسالمگرایی را به دنبال خود م ی کشند‪.‬‬ ‫این حزب به رهبری عبداهلل گل و رجب طیب اردوغان و تعداد‬ ‫دیگری از افراد از نهضت اربکان استعفا کردند و با یک دیدگاه‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫دموکرات های محافظه کار‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫مشکلی ندارد‪ ،‬نظام مند شد و یک اس�لام غربی و منفعل را‬ ‫سرلوحه قرار داد‪ .‬انها این اس�لام را در ترکیه جا انداخته بودند‬ ‫اما وقتی در دهه اخیر اردوغان وارد قدرت م ی ش��ود و به نظام‬ ‫الئیک ترکیه حمله م ی کند‪ ،‬مجبور م ی شود ب رای داشتن رای‬ ‫اقشار مختلف با این نظامی که غرب ی ها تقویت کرده بودند‪،‬‬ ‫ائتالف کند‪ .‬ائتالفی که با جبهه فتح اهلل گولن انجام م ی شود‬ ‫نیز به همین دلیل است؛ چرا که طرفداران گولن هستند که در‬ ‫اقص ی نقاط ترکیه و حتی در خارج از این کشور‪ ،‬پایگاه‪ ،‬مدرسه‬ ‫و مراکز فرهنگی دارند‪ .‬س��ازمان گولن بود که به اردوغان به‬ ‫عنوان یک سیاستمدار و حزبش کمک کرد که به قدرت برسد‪.‬‬ ‫با ائتالف این دو گروه‪ ،‬نیروهای ارتش و سکوالرها قلع و قمع‬ ‫شدند‪ .‬این ائتالف در ابتدا تقریبا ایدئولوژیک بود و معتقد بود‬ ‫که باید اس�لام را در ترکیه تقویت و دست ارتش را کوتاه کرد‪.‬‬ ‫همچنین این ائتالف معتقد بود که دولت باید حرف اخر را بزند‬ ‫و ساختار امنیتی ترکیه ساختاری است که جلوی رشد سیاسی و‬ ‫رشد فرهنگی ترکیه را م ی گیرد‪ .‬در عین حال این ائتالف چندان‬ ‫روی خوشی به اروپای متحد نشان نم ی دهد‪ .‬بناب راین در این‬ ‫میان یک تناقض نیز وجود دارد و شاید برخی مطرح کنند که‬ ‫چطور فتح اهلل گولن که غرب گراست و نگاهش به امریکاست‬ ‫با ترکی ه ای که در اروپای متحد باشد‪ ،‬موافق نیست‪ .‬این مساله‬ ‫نشان م ی دهد که گولن دقیقا مجری سیاست های امریکاست‬ ‫زی را امریکا هی چ وقت عالقه نداشت ترکیه عضو اتحادیه اروپا‬ ‫شود و تحت نفوذ اقتصادی‪ ،‬سیاسی کشورهایی چون المان و‬ ‫فرانسه قرار بگیرد؛ این مساله در موضع گیری های اردوغان به‬ ‫وضوح دیده م ی شود‪.‬‬ ‫فاز جدیدی که در ترکیه اتفاق افتاده‪ ،‬فاز قدرت گرفتن‬ ‫اردوغان و بحث سیاس��ت خارج��ی دولت اردوغان اس��ت‪.‬‬ ‫اینجاس��ت که اختالفات اغاز م ی ش��ود؛ در واق��ع زمانی که‬ ‫اربابان جنبش و نهضت گولن از سیاس��ت خارجی اردوغان‬ ‫انتقاد م ی کنند‪ ،‬اس��تارت اختالفات زده م ی شود‪ .‬اردوغان در‬ ‫مساله فلسطین موضع م ی گیرد‪ ،‬کشتی مرمره را م ی فرستد‬ ‫و به دنبال ان اتفاقات‪ ،‬موضعش را تشدید م ی کند‪ .‬در رابطه‬ ‫با ای ران‪ ،‬اردوغان به کشور ما نزدیک م ی شود و پی رامون مساله‬ ‫هسته ای ای ران بارها پیشنهاد میانجیگری م ی کند و مستقیما‬ ‫در مسائل دخالت م ی کند‪ .‬از همه مهمتر اینکه نخس ت وزیر‬ ‫ ترکیه تصمیم م ی گیرد که در سوریه ماجراجویی کند و دولت‬ ‫و نظام س��وریه را به نفع خودش تغییر دهد‪ .‬بناب راین ترکیه با‬ ‫این تحوالت خود را به عنوان ی��ک بازیگر منطقه ای در کنار‬ ‫عربس��تان و ایران مطرح م ی کند‪ .‬ترکیه جدید مشکالتی را‬ ‫نیز ب رای غرب ایجاد م ی کند؛ نخستین مشکل این است که‬ ‫اسرائیل به هی چ وجه با ترکیه جدید کنار نم ی اید‪ .‬در حقیقت‬ ‫اسرائیل ساکت نخواهد نشست و حرکت ترکیه را به سمت‬ ‫موضع گیری در رابطه با مس��اله فلس��طین و سرزمی ن های‬ ‫اش��غالی تحمل نخواهد ک��رد‪ .‬البته اردوغان راه سیاس��ت‬ ‫خارج ی اش را درست شناسایی کرده بود و محاسباتش را به نفع‬ ‫خود درست انجام م ی داد‪ .‬وی به خوبی م ی دانست که پاشنه‬ ‫اشیل ترکیه‪ ،‬کردها هستند‪ ،‬بناب راین بنا را گذاشت بر کار کردن‬ ‫روی مساله کردها‪ .‬اتفاق مهمی که در این رابطه م ی افتد این‬ ‫است که نماینده س��ازمان امنیت ترکیه با نماینده پ‪.‬ک‪.‬ک‬ ‫دیدار م ی کند و طبق صحب ت هایی که م ی شود مناسباتی را با‬ ‫هم تعریف م ی کنند تا حداقل دولت اردوغان در میانه مساله‬ ‫سیاست خارج ی اش و سوریه‪ ،‬درگیر مسائل داخلی نشود‪ .‬اما‬ ‫اسناد این دیدار توسط کارمندان سازمان امنیت ترکیه فاش‬ ‫م ی شود و این نشان م ی دهد که گولن در تمام ساختار ترکیه‬ ‫نفوذ دارد و س��ازمان ها و افراد خودش را دارد‪ .‬اما این دستورها‬ ‫از کجا به گولنی که ساکن امریکاست م ی رسد؟ در واقع این‬ ‫دستور بوی سیاست های اس��رائیل را م ی دهد؛ اسرائیلی که‬ ‫بارها تلویحا ترکی��ه را تهدید کرده که ب��ا نقطه ضع ف های‬ ‫ ترکیه بازی خواهد کرد و یکی از مهمترین نقطه ضع ف های‬ ‫ ترکیه همین بحث کردهاست‪ .‬در واقع با افشای این قضیه‬ ‫تالش م ی ش��ود که اتش میان ترک ها و کردها اشکار شود‬ ‫و جامعه ترکیه نیز متوجه ش��وند که اردوغان قصد سازش با‬ ‫کردها را دارد‪ .‬این در حالی اس��ت که افکار عمومی ترکیه و‬ ‫مردم عادی به شدت ضد جدای ی طلبان کرد است؛ به خصوص‬ ‫این مساله در میان طبقات متوسط و باالی جامعه بیشتر به‬ ‫چشم م ی خورد‪ .‬در این رابطه اردوغان موضع گیری م ی کند‬ ‫و زمانی که نیروهای گولن سعی م ی کنند که رئیس سازمان‬ ‫امنیت ملی ترکیه را به چالش بکشند‪ ،‬وی قانونی را تصویب‬ ‫م ی کند که به موجب ان رئیس ادارات امنیتی که تحت امر‬ ‫نخس ت وزیر بوده اند از پاسخگویی به نهادهای مدنی معاف‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬بناب راین منش��ا ایدئولوژیک اختالف میان گولن‬ ‫و اردوغان همین مس��اله اس��ت‪ .‬اما در حوادث اخیر غرب و‬ ‫اسرائیل باز نشان دادند که توان این را دارند که جامعه ترکیه را‬ ‫ناارام کنند‪ .‬اگر اتفاقات اخیر را به عنوان یک برش از تاریخ نگاه‬ ‫کنیم م ی توان گفت انچه امروز در ترکیه اتفاق م ی افتد شبیه‬ ‫ان چیزی است که در زمان هوگو چاوز در ونزوئال اتفاق افتاد‪ .‬در‬ ‫حقیقت طبقه متوسط و مرفه با انتقاد از اردوغان و قدرت طلبی‬ ‫و تمامی ت خواهی وی در ب رابرش قد علم کرده اند و به تحریک‬ ‫برخی کشورهای خارجی م ی خواهند پایه های حکومت او را‬ ‫متزلزل کنند‪ .‬در این میان طبقات پایین و فرودست و انهایی‬ ‫که ریش��ه های عمی ق تری در مذهب دارند و حامیان اصلی‬ ‫حکومت اردوغان هس��تند‪ ،‬به حمایت از وی برخواس��ته اند‪.‬‬ ‫بناب راین اینجا نیز نوعی جنگ طبقاتی شکل م ی گیرد‪ .‬مساله‬ ‫سوریه نیز در این ناارام ی ها بی تاثیر نبود و موقعیت اردوغان‬ ‫را خیلی تضعیف کرده است‪ .‬زی را ترکیه پیش از این به عنوان‬ ‫یک بازیگر مثبت و یک عامل بیرونی متعادل و میانجیگر‬ ‫در منطقه مطرح بود‪ ،‬اما امروز به عنوان یک طرف مخاصمه‬ ‫است‪ .‬وقتی ترکیه به همسایه ای مانند سوریه که همپیمانانی‬ ‫چون لبنان‪ ،‬ای ران و روسیه دارد این چنین م ی تازد‪ ،‬در واقع دارد‬ ‫به گونه ای موضع گیری م ی کند و در صف بندی ها جایش را‬ ‫مشخص م ی کند‪ .‬اکنون دیگر ترکیه ان موضع نرم خود را در‬ ‫منطقه از دست داده و عمال در ب رابر روسیه و ایران صف ارایی‬ ‫کرده است‪ .‬این مساله هزینه سیاست خارجی ترکیه را از توان ‬ ‫ترک ها باالتر برد و ترک ها امروز چنی��ن توانی ندارند که در‬ ‫منطقه وارد این بازی شوند‪ .‬امروزه هر دولتی در بیرون از ترکیه‬ ‫م ی تواند از پاشنه اش��ی ل ترک ها یعنی کردها استفاده کرده‬ ‫و دولت ترکیه را تحریک کن��د‪ ،‬ضمن اینکه در جنوب ترکیه‬ ‫نیز کشور ع راق با سر درگم ی های هویتی و قومی وجود دارد‬ ‫و کردها نیز یک پای این درگیری هستند‪ .‬در نتیجه عاقالنه‬ ‫نیس��ت که اردوغان با وجود چنین مساله ای با ای ران در مورد‬ ‫س��وریه موضع بگیرد‪ .‬اردوغان م ی داند اگر کش��ورش دچار‬ ‫ب ی ثباتی ش��ود‪ ،‬به ای ران و دوستان بیش��تری احتیاج خواهد‬ ‫داش��ت‪ .‬ترکیه باید توجه داشته باش��د که کشورهای زیادی‬ ‫هستند که به دنبال شکسته شدن‪ ،‬تضعیف و جدای ی طلبی‬ ‫کردها هستند‪ ،‬اما ای ران به لحاظ دغدغه های مشترک امنیتی‬ ‫که دارد عالقه مند اس��ت ترکیه به همین شکل کنون ی اش‬ ‫باقی بماند‪ .‬بناب راین ترکیه باید دقت کند که چنین ش��ریک‬ ‫استراتژیکی را با محاسبات اشتباه از دست ندهد‪g .‬‬ ‫جدید به نام محافظه کار‪ -‬دموکرات حزب عدالت و توس��عه را‬ ‫تش��کیل دادند‪ .‬این حزب معتقد به اصالحات اتحادیه اروپا و‬ ‫همچنین همکاری بسیار نزدیک و گسترده با امریکا و طرفدار‬ ‫توسعه ناتو به کشورهای ش��رقی و کل جهان است‪ .‬از لحاظ‬ ‫سیاست داخلی نیز این حزب به ارزش های اسالمی و ملی ‪-‬‬ ‫مذهبی احت��رام م ی گذارد‪ .‬اما ب��ه دلیل اینک��ه م ی خواهند‬ ‫اصالحات اروپایی را در ترکیه پی��اده کنند اصول و ارزش های‬ ‫اس�لامی را صرفا در بعد اخالقی م ی پسندند‪ .‬حزب عدالت و‬ ‫توسعه در پی ان است که اصالحات اروپایی را در ترکیه انجام‬ ‫دهد و تق ریبا‪ 120‬هزار صفحه نظام حقوقی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اخالقی و محی ط زیست اتحادیه اروپا را م ی خواهد در‬ ‫ترکیه پیاده کند‪ .‬این بدان معناس��ت که در ترکیه ارزش های‬ ‫اس�لامی به غیر از جنب ه های اخالقی قابلی��ت اجرا نخواهد‬ ‫داشت‪ .‬البته تاکنون اتحادیه اروپا چندان مایل نبوده که ترکیه‬ ‫وارد این اتحادیه شود و سال هاست که در حال بازی دادن ترکیه‬ ‫است‪ .‬در حقیقت اتحادیه اروپا تالش م ی کند که فاصله اش را با‬ ‫ترکیه حفظ کن��د‪ .‬در مذاکراتی که ب��رای عضویت ترکیه در‬ ‫اتحادیه اروپا انجام شده تاکنون تنها یک سرفصل ب رای ترکیه‬ ‫درنظر گرفته شده‪ ،‬در حالی که ‪ 35‬سرفصل باید اجرا شود‪ .‬اما‬ ‫حزب عدالت و توسعه هم واره تاکید م ی کند که ما در محور اروپا‪،‬‬ ‫امریکا و ناتو قرار داریم و به هی چ وجه گرایش به سوی خاورمیانه‬ ‫و شرق نداریم‪ .‬در موضوع سیاس��ت های خاورمیانه ای حزب‬ ‫عدالت و توسعه طی دو‪ ،‬سه سال شاهد اجرای سیاست های‬ ‫‪77‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫سنی گرایی بوده ایم و به نوعی م ی توان گفت این حزب خود را‬ ‫رهبر جهان سنی معرفی کرده است‪ .‬در همین چارچوب انها‬ ‫مخالف دولت شیعی نوری المالکی در ع راق هستند و در همین‬ ‫راستا در قبال تحوالت ع راق‪ ،‬سوریه‪ ،‬ای ران و حزب اهلل از القاعده‪،‬‬ ‫گروه های سلفی‪ ،‬ع ربستان سعودی و قطر حمایت م ی کند‪ .‬این‬ ‫رویکرد‪ ،‬تنش مذهبی در س��وریه‪ ،‬ع راق و در کل خاورمیانه را‬ ‫افزایش داده اس��ت‪ .‬بناب راین دولت رجب طیب اردوغان یک‬ ‫سیاست مذهب گرایانه‪ -‬منفعت طلبانه را دنبال م ی کند؛ این‬ ‫رویکرد هم به ضرر حزب عدالت و توسعه در داخل است و هم به‬ ‫ضرر تمام ملت های درگیر در این مسائل‪ .‬زی را در این منطقه‬ ‫شیعیان به صورت گسترده حضور دارند و به رغم اینکه سال ها‬ ‫شیعه و سنی به صورت مسالمت امیز زندگی کرده اند‪ ،‬ایجاد‬ ‫تضاد شیعه و سنی‪ ،‬باعث خونریزی میان مسلمانان خ واهد شد‬ ‫که این مساله بسیار خط رناک تر از رقابت های سیاسی میان‬ ‫ترکیه و کشورهای منطقه یا رقابت های سیاسی داخلی ترکیه‬ ‫است‪ .‬در ترکیه حدود ‪ 15‬الی ‪ 20‬میلیون علوی زندگی م ی کنند‬ ‫و حزب عدالت و توسعه بر مبنای گرایش سیاسی سن ی گرایی‬ ‫یزند‪.‬‬ ‫نه گرایش اس�لامی‪ -‬مذهب��ی‪ ،‬این تضاد را دام��ن م ‬ ‫همچنین به دلیل اینکه کمال قلیچ��دار اوغلو‪ ،‬رهبر حزب‬ ‫جمهوری خلق ترکیه‪ ،‬علوی االصل است‪ ،‬همواره مورد تحقیر‬ ‫رجب طیب اردوغان قرار م ی گیرد‪ .‬بناب راین وی این سیاس��ت‬ ‫مذهب گرایی را که بسیار خط رناک است داخل کشور نیز دامن‬ ‫ی که قرار است بر تنگه استانبول‬ ‫یزند‪ .‬حتی روی پل سوم ‬ ‫م ‬ ‫ساخته شود نام سلطان یاووز سلیم را گذشته است؛ این در حالی‬ ‫است که این فرد علویان و شیعیان را به طور گسترده قتل عام‬ ‫کرده است‪( .‬بنا به منابع تاریخی امپ راتور عثمانی یاووز سلطان‬ ‫سلیم در سال ‪ 1512‬میالدی بیش از ‪ 40‬هزار علوی و شیعیان‬ ‫مسلمان را قتل عام کرد‪ .‬ب ر اساس این منابع واتیکان که نگران‬ ‫اس��تیالی ای ران بر اروپا و خاک عثمانی و خ��اور دور بود طی‬ ‫توطئه ای خائنانه امپ راتور عثمانی یاووز سلطان سلیم را علیه‬ ‫شاه اسماعیل صفوی پادشاه ای ران تحریک کرد و سلطان سلیم‬ ‫به بهانه فتح مصر ارتش خود را گرد اورد و در سال‪ 1512‬با حمله‬ ‫به ای ران ش��یعیان را قتل عام کرد‪ ).‬این تصمی��م با اعتراض‬ ‫گسترده علویان و شیعیان ترکیه مواجه شد و گروهی از علویان‬ ‫ترکیه با برپایی تظاه راتی علیه نامگذاری سومین پل در حال‬ ‫احداث روی تنگه بسفر به نام یکی از سالطین دولت عثمانی‬ ‫که علیه علویان و شیعیان دست به قتل عام زده‪ ،‬به دولت انکارا‬ ‫اعتراض کردند‪ .‬در حقیق��ت دولت اردوغان ب��ا این اقدامش‬ ‫م ی خ واهد نوعی جنگ ساختگی عثمانی‪-‬صفوی را در منطقه‬ ‫راه اندازی کند‪ .‬این در حالی است که این اقدام هم باعث ایجاد‬ ‫تنش داخل ترکیه و هم بین ای ران و ترکیه خواهد شد‪ .‬عالوه بر‬ ‫این گروه های سلفی‪-‬وهابی مورد حمایت انکارا‪ ،‬ریاض و قطر‬ ‫در ع راق نیز نفوذ دارند و سازمانده ی هایی انجام داده اند که یکی‬ ‫از انها سازمان وهابی‪ -‬سلفی دولت اسالمی ع راق است‪ .‬این‬ ‫سازمان به صورت یک سازمان تروریستی فعالیت م ی کند و‬ ‫حتی این گروه نیز در بیانی ه ای اعالم کرده اند که نوری المالکی‬ ‫و شیعیان ع راق همان صفویه هستند و ب رای نابود کردن انها از‬ ‫ی خودداری نخ واهند کرد‪ .‬در نتیجه این سیاست های‬ ‫هیچ اقدام ‬ ‫داخلی و خارجی ترکیه با متحدان ارتجاعی خود مانند قطر و‬ ‫ع ربستان سعودی باعث دامن زدن به جنگ و درگیری مذهبی‬ ‫در منطقه شده است‪ .‬اما ترکیه باید توجه داشته باشد که این‬ ‫سیاس��ت هایش روزی دامنگیر خودش خواهد شد‪ .‬امروز نیز‬ ‫یکی از دالیل تنش داخلی ترکیه که با پارک «گزی» در می دان‬ ‫تقسیم شروع ش��د همین رویکردهای دولت اردوغان است‪.‬‬ ‫میدان تقس��یم در س��ال ‪ 1977‬مح��ل کش��تار و قتل عام‬ ‫جنب ش های کارگری بود که در این حادثه برخی کشته شدند‪.‬‬ ‫تقسیم سمبل اینگونه گردهمایی های جنب ش های کارگری‬ ‫اس��ت که بر همین اس��اس یکم مه امس��ال نیز ق��رار بود‬ ‫گردهمایی از سوی س��ندیکای کارگری برگزار شود اما مجوز‬ ‫ی از س��وی دولت صادر نش��د‪ .‬در واقع دولت‬ ‫چنین گردهمای ‬ ‫تالش م ی کند ک��ه این می��دان را از نماد مب��ارزه علیه نظام‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪78‬‬ ‫س��رمایه داری خارج کند‪ .‬در حال حاضر تمام شهرهای مرزی‬ ‫ترکیه و سوریه کامال متشنج و تحت کنترل و اختیار گروه های‬ ‫سلفی‪ -‬تکفیری‪ ،‬وهابی‪ -‬تکفیری قرار دارد؛ این مساله باعث‬ ‫ناراحتی کل مردم مرزنشین در ترکیه شده است‪ .‬در نتیجه تمام‬ ‫این عوامل دست به دست هم داده و بحران سیاسی – داخلی‬ ‫در ترکیه را رقم زده است‪ .‬همچنین اظهارات اردوغان مبن ی بر‬ ‫اینکه مخالفان را غارتگر‪ ،‬تروریس��ت و خ رابکار نامیده باعث‬ ‫عکس العمل شدید مردم در ش��هرهای مختلف شده است‪.‬‬ ‫امروزه بیش از ‪ 50‬شهر و مرکز استان ترکیه دست به مخالفت و‬ ‫تظاه رات علیه دولت اردوغان زده اند‪ .‬حتی اواسط هفته گذشته‬ ‫سندیکاهای کارگری‪ ،‬کارمندی‪ ،‬اتحادیه پزشکان‪ ،‬دندانپزشکان‬ ‫و اتحادیه زحمتکشان که بیش از ‪ 800‬هزار عضو دارد اعتصاب‬ ‫عمومی برگزار و اعالم کردند تا زمانی که حکومت حزب عدالت‬ ‫و توسعه از خشونت ها و تهدیدها دست ب رندارد‪ ،‬این اعتراضات‬ ‫ادامه خ واهد داشت‪ .‬در واقع این اتحادیه ها اعالم کرده اند که انها‬ ‫ی اعتراضات پارک گزی و میدان تقس��یم استانبول‬ ‫نیز حام ‬ ‫هستند‪ .‬اما در مقابل بولنت ارینچ‪ ،‬معاون رجب طیب اردوغان و‬ ‫س��خنگوی دولت گفته که اگر الزم باش��د عالوه بر پلیس‪،‬‬ ‫یگان های ژاندارمری و ارتش را نیز وارد عمل خواهند کرد‪ .‬در‬ ‫چنین موقعیتی این تهدیدات در قب��ال گروه های مختلف‪،‬‬ ‫تظاه رات را به سمت نظام ی گری پیش خ واهد برد‪ .‬بدین سبب‬ ‫بود که حزب جمهوری خلق‪ ،‬حزب حرکت مل ی گرا و حزب صلح‬ ‫و دموکراسی اعالم کردند که چنین مساله ای باعث درگیری و‬ ‫حتی جنگ داخلی خواهد شد‪ .‬اردوغان پی رامون مساله می دان‬ ‫تقس��یم و پارک گزی دس��ت به یک س��ری سیاس��ت های‬ ‫عوام فریبانه نیز زده است؛ وی از یک طرف م ی گفت چون قرار‬ ‫اس��ت در این مکان مسجد ساخته شود‪ ،‬یک س��ری از مردم‬ ‫معترض ش��ده اند و بناب راین این گروه ه��ا ضد دین و الئیک‬ ‫هستند‪ ،‬همچنین معترض شده بود که چرا عده ای در مساجد‬ ‫به خوردن مشروبات الکی پرداخته اند اما از طرف دیگر نیروهای‬ ‫دولتی یک خانم محجبه را نیز مورد حمله قرار دادند‪ .‬اردوغان با‬ ‫این اقداماتش تالش م ی کند مذهب ی های ترکیه را با جناح های‬ ‫الئیک یا جناح هایی که مسلمان هستند اما به اسالم سیاسی‬ ‫اعتقاد ندارند‪ ،‬درگیر کند‪ .‬خب رنگار یکی از روزنامه های حام ی ‬ ‫عدالت و توسعه که خودش نیز اسالمگراست‪ ،‬اعالم داشته این‬ ‫ادعاهای اردوغان که مس��اجد را تبدیل ب��ه میخانه کرده اند‪،‬‬ ‫واقعیت ندارد و اگر مردم چنین حرفی را باور کرده بودند در ترکیه‬ ‫شاهد خون و خونریزی شدیدی م ی شدیم‪ .‬عالوه بر این حزب‬ ‫عدالت و توس��عه از یک طرف ادعا م ی کند که باراک اوباما و‬ ‫امریکا‪ ،‬حامی و متحد مطلق ترکیه هستند و ترکیه همیشه‬ ‫حاضر است حتی زیر باران با اوباما راه برود! اما از دیگر سو مدعی‬ ‫شد که سازمان سیا و جورج سوروس این تظاه رات را در می دان‬ ‫تقسیم اس��تانبول راه اندازی کرده اند‪ .‬اکنون این سوال مطرح‬ ‫م ی شود که باالخره موضع امریکا و ترکیه در قبال هم به چه‬ ‫صورت اس��ت؟ ایا این دو کشور متحد هس��تند یا برعکس‬ ‫به دنبال تخریب و ب راندازی یکدیگر؟ به دنبال این ناارام ی ها هم‬ ‫اتحادیه اروپا و ه��م وزارت خارجه امریکا‪ ،‬ترکی��ه را به اعمال‬ ‫خشونت علیه شهروندان معترض محکوم کردند و خ واهان ان‬ ‫شدند که ترکیه به اصول دموکراتیک پایبند باشد‪ .‬اما در مقابل‬ ‫نخس ت وزیر ترکیه اعالم کرد که قطعنامه پارلمان اروپا علیه‬ ‫دولت ترکیه را قبول ن��دارد‪ .‬البته امری��کا و اتحادیه اروپا نیز‬ ‫خودشان کامال به اصولی که مدع ی اش هستند‪ ،‬پایبند نیستند‪.‬‬ ‫زی را امریکا و اتحادیه اروپا تاکن��ون می زان زیادی گاز فلفل که‬ ‫نوعی گاز اشک اور است را به ترکیه ارسال کرده اند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که دو یا سه سال قبل در یک اجالس بی ن المللی این گاز‬ ‫به عنوان سالح ش��یمیایی ممنوعه اعالم شده و امروز پلیس‬ ‫ترکیه این سالح را در شهرهای مختلف به صورت گسترده علیه‬ ‫شهروندان معترضش به کار م ی برد‪ .‬اردوغان در این باره گفته که‬ ‫این حق را دارند که گاز فلفل را علیه تظاهرکنندگان به کار گی رند‬ ‫و هیچ کس حق ندارد ترکیه را محکوم کند‪ .‬اوضاع کنونی ترکیه‬ ‫از لحاظ سیاس��ی و امنیتی کامال پیچیده شده و در این بین‬ ‫مس��اله کردهای ترکیه نیز وجود دارد‪ .‬حزب عدالت و توسعه‬ ‫به عنوان دولت حاکم در ترکیه مدام با عب د اهلل اوجاالن‪ ،‬رهبر‬ ‫سازمان تروریستی پ ‪.‬ک ‪.‬ک در حال ارتباط و گفت وگوست‪ .‬این‬ ‫در حالی اس��ت که تظاهرکنندگان عکس اوجاالن را در کنار‬ ‫اتاتورک در میدان تقسیم نصب کردند‪ ،‬یعنی اردوغان از یک‬ ‫طرف در حال مصالحه ب��ا پ‪.‬ک ‪.‬ک اس��ت و از طرف دیگر‬ ‫تظاهرکنندگان را متهم م ی کند که چرا عکس اوجاالن را نصب‬ ‫کرده اند‪ .‬همچنین پ ‪.‬ک‪.‬ک هفته گذشته در دیار بکر نشستی‬ ‫را تحت عنوان حقوق و ازادی های کردستان شمالی برگزار کرد‬ ‫و در انجا تاکید شده که انها خواهان حق خودمختاری هستند‬ ‫و اوجاالن نیز باید از زندان ازاد شود‪ .‬البته دولت ترکیه توانسته‬ ‫پ‪.‬ک ‪.‬ک و اتحادیه جوامع کردستان را نیز سازماندهی و تحت‬ ‫کنترل و هدای��ت س��روی س های اطالعات ی اش ق��رار دهد‪.‬‬ ‫درحقیقت دولت ترکیه توانسته از این گروه ها نیز بهره برداری‬ ‫کند‪ .‬عالوه بر ای��ن م ی خواهند طبق برنامه ریزی هایش��ان‬ ‫نیروهای پ‪.‬ک ‪.‬ک را علیه ای ران‪ ،‬ع راق و سوریه به کار گی رند؛‬ ‫چنانکه یکی از روسای کنگره جامعه دموکراتیک با مرکزیت‬ ‫دیار بکر اعالم ک��رده که انها نب��رد مس��لحانه را در مناطق‬ ‫کردنشین سوریه اغاز کرده اند و مناطق مرزی کردنشین میان‬ ‫ترکیه و سوریه را کامال تحت کنترل خودشان در اورده اند‪ .‬در‬ ‫نتیجه ترکیه هم واره از یک طرف تالش م ی کند نهضت کردی‬ ‫را از ط ریق پ‪.‬ک ‪.‬ک مهار و تحت کنترل و انحصار این گروه قرار‬ ‫دهد اما از طرف دیگر سع ی اش بر این است نیروی پ‪.‬ک ‪.‬ک را‬ ‫علیه کشورهای منطقه در راستای منافع و اهداف امریکا به کار‬ ‫گیرد‪ .‬با این اوصاف و با این سیاست های یک بام و دو هوای‬ ‫دولت اردوغان چه در رابطه با سیاس��ت داخلی و چه سیاست‬ ‫خارجی ترکیه دور از انتظار نیست که ناارام ی ها در این کشور‬ ‫ریشه دار شوند و همچنین ترکیه بسیاری از متحدان و دوستان‬ ‫منطقه ای اش را از دس��ت دهد‪ .‬اکنون که احزاب و گروه های‬ ‫مختلف در ترکیه وارد خیابان ها شده اند و هرکدام نیز مطالبات‬ ‫خودش��ان را دارند کار ب رای دولت رجب طیب اردوغان بسیار‬ ‫دشوار شده و وی راه سختی را پیش رو دارد‪ .‬در همین راستا نیز‬ ‫رئیس حزب جمهوری خل��ق اعالم کرده ک��ه این تظاه رات‬ ‫م ی تواند باعث افزایش محبوبیت این حزب و در مقابل کاهش‬ ‫محبوبیت حزب عدالت و توسعه ش��ود و شانس پیروزی این‬ ‫حزب را در انتخابات باال ببرد‪g .‬‬ ‫جنگ هویت ها‬ ‫‪4‬‬ ‫گفت وگو با علی کالیراد ‪ ،‬پژوهشگر تاریخ ترکیه‬ ‫دکتر علی کالیراد‪ ،‬پژوهش�گر تاریخ ترکیه‪ ،‬در گفت وگو با مثلث به بررسی گروه بندی های اجتماعی مختلف در‬ ‫ترکیه و همچنین تعارض میان این گروه ها پرداخت‪ .‬وی معتقد است یکی از بارزترین تعارض هایی که در جامعه ترکیه‬ ‫احساس م ی شود‪ ،‬تفاوت در نگرش های فرهنگی است‪ .‬بنابراین چه بسا نخستین طبقه بندی که در رابطه با جامعه‬ ‫ترکیه م ی توان انجام داد تمایز میان افرادی است که به سبک زندگی دینی متعهد هس�تند و باورهای دینی دارند و‬ ‫افرادی که این گونه نیستند و سبک زندگی سکوالر را ترجیح م ی دهند‪ .‬به گفته وی گروه بندی جامعه ترکیه تحت دو‬ ‫مقوله کلی اسالمگرایان و سکوالرها نیز خالی از ابهام نیست‪ .‬مسلما در بین هر یک از گروه ها م ی توان نگرش ها و‬ ‫باورهای مشترک یافت یا برعکس در بین افراد منتسب به یک جریان م ی توان تفاوت هایی را برشمرد‪.‬‬ ‫‪ l‬به عنوان نمونه در س��طح جامعه م ی ش��نوید که‬ ‫بخش��ی از زنان تحصیلکرده ای که در شیوه پوشش ترجیح‬ ‫م ی دهند لباس های غربی و مد روز بپوش��ند‪ ،‬این موضوع را‬ ‫مطرح م ی کنند که حزب اسالمگرای عدالت و توسعه در مقام‬ ‫حزب حاکم میان زن��ان محجبه و غیرمحجبه تبعیض قائل‬ ‫م ی شود و زنان محجبه را در اولویت اس��تخدام قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫بناب راین بخشی از جامعه ترکیه که نگاه و باورهایشان سکوالر‬ ‫است‪ ،‬اعتقاد دارند که نظام ترکیه در حال اسالمیزه شدن است‬ ‫و دولت رجب طیب اردوغان م ی کوشد تا جامعه را به این سمت‬ ‫سوق دهد‪.‬‬ ‫پس ای�ا وق�وع ناارام ی های اخی�ر را م ی ت�وان به‬ ‫نوعی به تع�ارض میان بخش س�کوالر و بخش‬ ‫اسالمگ رای جامعه ترکیه تعبیر کرد؟‬ ‫‪ l‬بدون شک احکام کلی صادرکردن در مورد جوامع‬ ‫مختل��ف‪ ،‬از جمله جامعه ترکی��ه‪ ،‬چندان مق��رون به صواب‬ ‫نیست‪ .‬گاه نتایج افکارسنج ی ها موجب شگفتی ناظ ران امور‬ ‫م ی شود و پیچیدگی ج وامع انسانی را عیان م ی کند که با برخی‬ ‫برچس ب زدن ها و کل ی گوی ی های رایج سازگار از اب در نم ی ایند‪.‬‬ ‫به عنوان نمونه ش��اید بیان این نکته برای مخاطبان ایرانی‬ ‫جالب باشد که در جریان یک نظرسنجی در سال‪ 2008‬میالدی‬ ‫در ترکیه در مورد استفاده از لباس های باز زنانه (بلوزهای فاقد‬ ‫ایا نم ی توان میان شرایط اقتصادی و نگرش های‬ ‫سیاسی در جامعه ترکیه ارتباطی دید؟‬ ‫‪ l‬بحث مهمی که از اواخر دوران عثمانی تاکنون در‬ ‫مورد جامعه ترکیه به ش��کل جدی وجود داشته‪ ،‬بحث هویت‬ ‫است‪ .‬این بحث نیز روی رفتارها و کنش های سیاسی نخبگان و‬ ‫جامعه تاثیر دارد‪ .‬بعضا حتی عامل قومیت در رفتارهای سیاسی‬ ‫افراد تاثیر متفاوتی دارد‪ .‬اما از سوی دیگر جا دارد به ناهمگنی‬ ‫موجود در گروه های قومی نیز اشاره کنیم‪ .‬مثال ایا حزب صلح‬ ‫و دموکراس��ی‪ ،‬نماینده جامعه کردهای ترکیه اس��ت یا حزب‬ ‫پک ک) نماینده قاطبه جامعه کرد‬ ‫کارگران کردستان ترکیه ( ‬ ‫است؟ افزون بر این‪ ،‬نقش مذهب در جامعه کرد تاچه حد است؟‬ ‫به عنوان نمونه‪ ،‬در تقس��یم بندی های مذهبی جامعه ترکیه‪،‬‬ ‫علویان نیز نقش پررنگی دارند‪ .‬علویان ترکیه از لحاظ قومی هم‬ ‫کرد هستند هم ترک و هم عرب بناب راین هویت این گروه نه بر‬ ‫مبنای قومیت بلکه بر مبنای ایین علوی تعریف م ی شود؛ این‬ ‫قشر نیز یک نیروی سیاسی در جامعه ترکیه است‪ .‬در نتیجه اگر‬ ‫رفتارهای سیاسی جامعه ترکیه را بخواهیم دسته بندی کنیم‬ ‫عوامل فرهنگی‪ ،‬قومیتی و مذهبی نقش بس زایی دارند‪ .‬بحث‬ ‫مل ی گرایی را نیز در طبقه بندی های جامعه ترکیه نباید از نظر دور‬ ‫داشت؛ اکنون بخشی از ارای اسالمگرایان نیز از همین بخش‬ ‫مل ی گرایان است و از طرف دیگر حزب حرکت ملی نیز به عنوان‬ ‫حزبی مطرح است که مدعی است نماینده گفتمان مل ی گرا در‬ ‫ترکیه است‪ .‬این در حالی است که در ترکیه اگر از مردم پی رامون‬ ‫گرایشات شان پرسیده شود اغلب م ی گویند که مل ی گرا هستند‪.‬‬ ‫اماهمینمبحثمل ی گراییبازمیانقومی ت هایمختلفکردو‬ ‫ترک فرق م ی کند‪ .‬تعبیر علویان هم از مل ی گرایی متفاوت است‪.‬‬ ‫البته این مساله نیز نباید مغفول بماند که تع ریف هویتی بسیار‬ ‫ی و تا‬ ‫مهم است؛ اینکه ترک بودن تا چه حد مبتنی بر تع ریف قوم ‬ ‫چه حد مبتنی بر یک تع ریف دینی است‪ .‬درواقع احزاب و گروه ها‬ ‫اینجاست که راه شان از هم جدا م ی شود‪ .‬جامعه ترکیه بیش از‬ ‫یکصد سال است که درگیر این مسائل است‪ .‬بنابراین در ترکیه‬ ‫بحث های هویتی به شکل بس��یار جدی مطرح است و حتی‬ ‫زندگی روزمره مردم را تحت الشعاع قرار م ی دهد‪g .‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫ایا به نمونه ای از ارتباط میان تعارض های فرهنگی‬ ‫با جهت گیری های سیاسی م ی توانید اشاره کنید؟‬ ‫‪ l‬بگذارید مثالی بزنم‪ :‬مطابق با داده های مطالع ه ای‬ ‫مربوط به س��ال ‪ 2008‬میالدی‪ ،‬جامعه ترکیه ب ر اساس سبک‬ ‫زندگی به ‪ 9‬دسته تقسیم ش��د‪ .‬در اینجا به عنوان نمونه به دو‬ ‫دسته مطرح شده در این تحقیق اشاره م ی کنم؛ نخست طبقه ای‬ ‫از نخبگان که تحصیالت عالیه دارند‪ ،‬درامدشان دو برابر می زان‬ ‫متوسط جامعه است‪ ،‬سرانه مطالعه کتاب و روزنامه شان بسیار‬ ‫باالتر از متوسط جامعه است و بس��یاری از انها از حاکم شدن‬ ‫شریعت اسالمی بر ترکیه نگران هستند‪ .‬بخش اعظم این گروه‬ ‫‪ l‬بحث راجع به گروه بندی ه��ای اجتماعی و تعیین‬ ‫خاس��تگاه های اجتماع��ی‪ ،‬فرهنگ��ی و اقتص��ادی احزاب و‬ ‫جریان های سیاس��ی جزو دغدغه های همیش��گی محققان‬ ‫و موسسات پژوهشی در ترکیه بوده اس��ت‪ .‬یکی از بارزترین‬ ‫تعارض هایی که در جامعه ترکیه احس��اس م ی شود‪ ،‬تفاوت‬ ‫در نگرش های فرهنگی اس��ت‪ .‬بناب راین چه بس��ا نخستین‬ ‫طبقه بندی ک��ه در رابطه با جامعه ترکیه م ی ت��وان انجام داد‬ ‫تمایز میان افرادی اس��ت که به س��بک زندگی دینی متعهد‬ ‫هس��تند و باورهای دینی دارند و افرادی که این گونه نیستند‬ ‫و سبک زندگی سکوالر ر ا ترجیح م ی دهند‪ .‬به شکل ملموس‪،‬‬ ‫یکی از مهم ترین نمودهای این تمایز‪ ،‬در زمینه بحث حجاب‬ ‫است؛ یعنی یکی از مباحثی که با گذشت نزدیک به یک قرن‬ ‫همچنان در جامعه ترکی��ه داغ اس��ت و ه ر از گاهی به محل‬ ‫مناقشه بدل م ی شود‪ .‬در نخس��تین نگاه به جامعه ترکیه این‬ ‫تمایز بیش و پیش از باقی مسائل به نظر م ی رسد‪ .‬از این منظر‬ ‫جامعه ترکیه را م ی توان به دو گروه کلی تقسیم کرد؛ بخشی که‬ ‫هویت خویش را ب ر اساس دین تعریف کرده و بخش دیگر که‬ ‫هویتی سکوالر دارد‪ .‬باید این نکته را مد نظر داشت که مباحث‬ ‫هویتی در جامعه ترکیه امری به شدت تاثیرگذار و مهم هستند‪.‬‬ ‫این هویت های اجتماعی و فرهنگی طبیعتا در می زان حمایت‬ ‫از احزاب و جریان های سیاسی حائز اهمیتند‪.‬‬ ‫نقش هویت های قومی در کنش سیاسی جامعه‬ ‫ترکیه چگونه است؟‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫ایا م ی توان وق�وع اعتراضات اخی�ر در ترکیه را در‬ ‫پیوند با تعارض ها و تمایزات اجتماعی موجود در‬ ‫این کشور قلمداد کرد؟‬ ‫استین) به عنوان پوشش خارج از خانه سوال شد که قریب به‬ ‫‪60‬درصد افراد عنوان کردند که هی چ گاه در خارج از خانه از چنین‬ ‫پوششی استفاده نم ی کنند‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬گروه بندی جامعه‬ ‫ترکیه تحت دو مق وله کلی اسالمگرایان و سکوالرها نیز خالی از‬ ‫ابهام نیست‪ .‬مسلما در بین هر یک از گروه ها م ی توان نگرش ها‬ ‫و باورهای مشترک یافت یا برعکس در بین افراد منتسب به یک‬ ‫جریان م ی توان تفاوت هایی را برشمرد‪ .‬در این میان گاه اعداد‬ ‫لزننده م ی نمایند‪ .‬بنا بر برخی نظرس��نج ی ها‪،‬‬ ‫و ارقام هم گو ‬ ‫در میان افراد دارای درامد باال و همچنین دارای سطوح عالی‬ ‫تحصیالت‪ ،‬التزام به اندیشه های الئیک و اتاتورک گرایانه بیشتر‬ ‫به چشم م ی خورد‪ .‬چه بسا به سادگی بتوان قائل به طبقه بندی‬ ‫جامعه ترکیه میان یک اقلیت تحصیلک��رده و مرفه با افکار‬ ‫س��کوالر و یک اکثریت کمتر برخوردار با افکار اسالمگرایانه‬ ‫شد و به نوعی ظهور اسالمگرایان در مقام یک جریان محبوب‬ ‫در صحنه سیاست ترکیه را به مثابه اعتراض حاشی ه نشینان و‬ ‫فرودستان تعبیر کرد‪ .‬اما چنین تقسیم بندی سیاسی ـ اقتصادی‬ ‫نیز بدون شک ناقص است؛ چون در اینجا دیگر نشانی از نقش‬ ‫و جایگاه اس�لامگرایان در بازرگانی و صنعت ترکیه به چشم‬ ‫نم ی خورد‪ .‬مس��لما ب رای تعیین خاس��تگاه های جریان های‬ ‫سیاسی و همچنین گروه های حاضر در اعتراضات اخیر باید‬ ‫مجموع��ه ای از فاکتورها‪ ،‬اعم از می زان تحصیالت‪ ،‬ش��رایط‬ ‫اقتصادی و نگرش های فرهنگی را مد نظر داشت‪.‬‬ ‫که تخمین زده م ی شوند ‪10‬درصد جامعه را تشکیل م ی دهند‪،‬‬ ‫در کالنش��هرها زندگی م ی کنند و اپارتمان نش��ین هستند‪.‬‬ ‫همچنین تع داد اندکی از زنان این گروه از پوشش اسالمی سر‬ ‫استفاده م ی کنند‪ .‬بخش عمده رای سیاسی این قشر به صندوق‬ ‫حزب جمهوریخواه خلق ریخته م ی شود‪ .‬همان گونه که قبال‬ ‫اش��اره کردم‪ ،‬برخی تالش م ی کنند میان وضعیت اقتصادی‬ ‫و می زان تحصیالت و گرایشات سیاس��ی مردم ارتباط برقرار‬ ‫کنند؛ اما به نظر م ی رسد انچه در جامعه ترکیه جنبه معیار دارد‪،‬‬ ‫عوامل فرهنگی است و صرفا نم ی توان از موقعیت اقتصادی‬ ‫به سمت گیری سیاسی افراد پی برد‪ .‬یعنی چیزی که طبقات‬ ‫متوسط‪ ،‬کم درامد و پردرامد جامعه را به یکدیگر وصل م ی کند‪،‬‬ ‫یک جهان بینی مشترک است‪ .‬این مساله موجب م ی شود که‬ ‫کنش سیاسی این اقشار و گروه ها نیز به نوعی مشابه شود‪.‬‬ ‫علی کالی راد معتقد است که‬ ‫جامعه ترکیه به یک اقلیت‬ ‫تحصیلکرده و مرفه در ب رابر‬ ‫یک اکثریت کمتر برخوردار‬ ‫تقسیم م ی شود‬ ‫‪79‬‬ ‫اندیشه‬ ‫راه پیشرفت‬ ‫الگوی ما بر اساس‬ ‫شرایط تاریخی‪،‬‬ ‫جغرافیایی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و اداب و میراث‬ ‫گذشتگان و در عین‬ ‫حال براساس ارزش‬ ‫اصلی و معرفتی که اسالم‬ ‫برای ما مشخص کرده‬ ‫است‪ ،‬می باشد‪ .‬اگر ما‬ ‫الگوی اسالمی ‪ -‬ایرانی‬ ‫پیشرفت را تدوین کنیم‬ ‫می تواند به عنوان یک‬ ‫سند باالدستی مورد‬ ‫استفاده قرار بگیرد‬ ‫راه پیشرفت از علوم انسانی می گذرد‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر اخوان فر درباره الگوی اسالمی‪-‬ایرانی پیشرفت‬ ‫اندیشه‬ ‫دکتر مس�عود اخوان ف�ر‪ ،‬دکترای تخصصی حق�وق تجارت بین الملل از دانش�گاه استراس�کالید انگلی�س دارد‪ .‬در‬ ‫گفت وگویی با او به تحلیل مدل های الگوی اسالمی – ایرانی پیش�رفت پرداختیم‪ .‬او در این گفت وگو از لزوم تعادل و‬ ‫میانه روی سخن می گوید و معتقد است که باید از توفیقات غرب بهره برد و از اشتباهات ان نیز عبرت گرفت‪ .‬اخوان فر‬ ‫بر نهضتی مبتنی بر جنبش نرم افزاری‪ ،‬کرسی های ازاداندیشی و تولید علم تاکید می کند و می گوید دستیابی به قله های‬ ‫علم در جهان یک رویا نیست‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫الگوی اسالمی ‪ -‬ای رانی «پیشرفت» اکنون ب ه عنوان‬ ‫یک مدل مه�م پی ش روی م�ا قرار دارد‪ .‬جلس�ات‬ ‫متعددی در این باره برگزار شده و مقاالت متعددی‬ ‫نیز دراین باب نگاشته شده است‪ .‬نگاه شما به این‬ ‫مقولهچگونهاست؟‬ ‫‪ l‬همان طور که م ی دانید‪ ،‬رهبرمعظم انقالب در این‬ ‫خصوص رهنمودهایی داش��ته اند که مبنای حرکت ما در این‬ ‫مقطع زمانی است‪ .‬ما در ابتدا باید این مدل را تبیین کنیم؛ چراکه‬ ‫مااعتقادجدیداریمکهمدل هایغی ربوم ی منفعتینداردوبیشتر‬ ‫یزند‪ .‬ما معتقدیم در عین حال که تحول و پیشرفت‬ ‫ضربه م ‬ ‫یک اصل و سنت الهی است‪ ،‬اما باید این مساله مدیریت شود‪.‬‬ ‫پیشرفتب رایماهدفنیست؛ماب هدنبالپیشرفتب رایتحقق‬ ‫ارمان های مطروحه در «نقشه راه» هستیم‪ .‬ما در این رابطه باید‬ ‫ایده های بزرگ داشته باشیم‪ .‬این ایده ها در شعارهای مردم‪ ،‬قانون‬ ‫اساسی و سایر اسناد باالدستی وجود دارد‪ .‬البته نباید ایده ها‪ ،‬یک‬ ‫بعدی و تخیلی باشد؛ به تعبیر دیگر‪ ،‬تدوین و طرح این ایده ها‪،‬‬ ‫نباید پشت درهای بسته صورت گیرد‪ .‬البته باید یاداوری کنم که‬ ‫طرح این بحث به معنای ان نیست که ما در گذشته پیشرفتی‬ ‫نداشته ایم؛ ما در هر فضایی که تحولی صورت گرفته‪ ،‬پیشرفت‬ ‫را مشاهده کرده ایم‪ .‬ب رای مثال‪ ،‬نظام مبتنی بر انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫خود را همراه با پیشرفت معرفی کرده اس��ت‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬ما‬ ‫مبانی تحول را در حرکت مردم م ی بینیم‪ .‬همین که یک «نظام‬ ‫غیر مردمی» به «یک نظام مردمی» تبدیل شد‪ ،‬یک تحول و‬ ‫پیشرفتبزرگاست‪.‬اماب رایادامهصحیحاینحرکت‪،‬بایدمیان‬ ‫نخبگانواهالیخرددریکجامعهاینباورایجادشودوسپساز‬ ‫سوی نخبگان واقعی ‪ -‬و نه اسم ی ‪ -‬در میان همه مردم پ راکنده‬ ‫شود‪ .‬این یک مدل حرکتی است‪ .‬ما به دنبال تقلید کورکورانه از‬ ‫مدل های ط راحی شده در شرق و غرب نیستیم‪ .‬این به معنای‬ ‫‪80‬‬ ‫استفاده از تجربیات درست دیگر فرهنگ ها و تمدن ها نیست؛ با‬ ‫وجود اینکه ما از تمام علوم موجود در دنیا بهره م ی بریم‪ ،‬اما انها‬ ‫را ب ر اس��اس مدل های بوم ی خود ط راحی م ی کنیم‪ .‬الگوی هر‬ ‫جامع ه ایمخصوصهمانجامعهاست‪.‬‬ ‫مادرالگوهایپیشرفتغ ربیبامدل هاییمواجههستیم‬ ‫که حتی خودشان هم به ان انتقاد دارند‪ .‬بحران اقتصادی امروز‬ ‫اروپا‪ ،‬نتیجه اس��تعمار و استثمار کش��ورهای ضعیف از سوی‬ ‫کش��ورهای اروپایی اس��ت؛ چرا که با افزایش اگاهی ملت ها‪،‬‬ ‫نتیجهایناقداماتدربلندمدتدیدهم ی شود‪.‬الگویمامبتنیبر‬ ‫«الگوی انسانیت» انسان است؛ در حالی که انها از لحاظ اخالقی‬ ‫الگوهای منحطی را دنبال کردن��د‪ .‬نگاه ما با غ رب ی ها متفاوت‬ ‫است؛ نگاه غرب مبتنی بر اومانیسم و سود مادی است در حالی‬ ‫که ما اخالق‪ ،‬معنویت‪ ،‬ایثار و همنوع دوستی را دنبال م ی کنیم‪.‬‬ ‫اینمس الهبیانگراناستکهزیرساخت هاومبانینیزبایکدیگر‬ ‫بسیار متفاوت است‪ .‬ما پیشرفت مادی را نفی نم ی کنیم؛ اما این‬ ‫مس اله‪ ،‬هدف نیست بلکه فقط وسیله ای ب رای رسیدن به اهداف‬ ‫عالیه انسانی اس��ت‪ .‬ما در الگوی اسالمی ‪ -‬ای رانی پیشرفت‪،‬‬ ‫مبانیمهمی رادنبالم ی کنیم‪.‬مثالهدف‪،‬انتفاعانسانیتاست‪،‬‬ ‫انسانیت واقعی در راستای تع الی به سوی ارزش های الهی‪ ،‬ایجاد‬ ‫یک حیات طیبه اسالمی ب رای ملت خودمان‪ ،‬تمام همسایگان‬ ‫و ابناء بشر اس��ت‪ .‬ابعاد معنوی‪ ،‬توجه به خدا‪ ،‬تقوا‪ ،‬پرهیزگاری‪،‬‬ ‫اغماض‪ ،‬گذشت‪ ،‬دستگیری از بندگان خدا و‪ ...‬ویژگ ی های یک‬ ‫جامعهارزش مداراستکهمتاسفانهج وامعغ ربیتوجهچندانیبه‬ ‫انندارند‪.‬یکپروفسورجامع ه شناسژاپنیم ی گوید‪«:‬فردگرایی‬ ‫مطروحه در ج وامع غ ربی در تمام تاریخ تنها یک مشابه دارد و ان‬ ‫جزیره العرب پیش از ظهور اسالم است‪».‬‬ ‫الگوی ما ب ر اساس شرایط تاریخی‪ ،‬جغ رافیایی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و اداب و می راث گذشتگان و در عین حال ب راساس ارزش اصلی‬ ‫و معرفتی که اسالم ب رای ما مشخص کرده است‪ ،‬م ی باشد‪ .‬اگر‬ ‫ما الگوی اسالمی ‪ -‬ای رانی پیشرفت را تدوین کنیم‪ ،‬م ی تواند‬ ‫به عنوان یک سند باالدستی مورد استفاده قرار بگیرد‪ .‬چشم انداز‬ ‫بیستساله‪،‬ب رنامه هایپنجسالهو‪...‬همهبایدب ر اساساینالگو‬ ‫باشد‪.‬در عینحال الگویاسالمی‪-‬ای رانیپیشرفتیکالگوی‬ ‫انعطاف ناپذیر نیست‪ .‬بناب راین باید ب رای پیاده سازی این الگو از‬ ‫تمام ابزارها استفاده کنیم و بهانه هایی مانند اینکه در دقیقه ‪90‬‬ ‫هستیم قابل قبول نیست‪ ،‬این یعنی ژرف نگری در ط راحی و‬ ‫تدوین‪ ،‬ب رنام هریزی و اجرای مطلوب‪.‬‬ ‫مساله ای که در باب پیشرفت کشور نیز ب ه عنوان‬ ‫یکدغدغهمهمموردتوجهق رارگرفته‪،‬ایناستکه‬ ‫در طول تمام سال های پس از جنگ تحمیلی ‪ -‬و در‬ ‫واقع دولت های این دوره ‪ -‬اخالق پیشرفت و توسعه‬ ‫مورد غفلت واقع شده است‪ .‬اگر ما به الگوهای رایج‬ ‫توسعه دقت کنیم‪ ،‬با انباشت س�رمایه و انباشت‬ ‫ثروت مواجه م ی ش�ویم‪ .‬این مس�اله سبب ایجاد‬ ‫«طبقات جدید»‪« ،‬شکاف طبقاتی» و مسائلی از این‬ ‫دست م ی شود که جامعه را دچار دگرگونی م ی کند؛‬ ‫کمااینکهتاامروزهم‪،‬اینگونهمسائلدرجامعهمابه‬ ‫وفور دیده م ی شود‪ .‬ما با این مسائل چه م ی خواهیم‬ ‫بکنیم؟نکتهبارزپیشرفت‪،‬توسعهیاهرانچهمنجر‬ ‫به حرکت ‪ -‬خصوصا در حوزه اقتصاد ‪ -‬م ی شود چه‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬درخصوص اخالق که در برخی ج وامع از ان به عنوان‬ ‫اخالق حرفه ای یاد م ی شود‪ ،‬عبارتی وجود دارد با عنوان‪.Ethics‬‬ ‫این عبارت به هیچ وجه بار ارزشی که در اعتقادات ما وجود دارد‬ ‫را درب رنم ی گیرد‪ .‬اخالق حرفه ای (‪ )Ethical Issues‬ش��امل‬ ‫اس��تانداردهای الزم االتباعی اس��ت که خوب و ب��د را در نظر‬ ‫نم ی گیرد؛ بلک��ه واقعی ت هایی را بیان م ی کند ک��ه ب رای این‬ ‫جوامع تعریف ش��ده اس��ت و همه به ان احترام م ی گذارند‪ .‬اما‬ ‫بحث دیگری با عنوان‪ Morality‬وجود دارد که مفهوم اخالق‬ ‫ب راساس اعتقادات ارزشی ما را بیان م ی کند؛ بحثی که محتوا و‬ ‫ارزش را در نظر م ی گیرد و حسن و قبح اخالقی مورد توجه ان‬ ‫است‪ .‬بناب راین غرب بیشتر به «اخالق حرفه ای» توجه م ی کند و‬ ‫تالشش بر این است که این نوع اخالق را در حوزه های مختلف‬ ‫تع ریف کند‪ .‬به عنوان مثال در «اخالق حرفه ای در ورزش» چندان‬ ‫مهم نیست که حق رعایت شود یا نه؛ اما عرف بر این است که‬ ‫اگر اتفاق خاصی رخ دهد‪ ،‬برخورد از پیش تعریف شده ای با فرد‬ ‫مقابلصورتم ی گیرد‪.‬‬ ‫با پذی�رش ای�ن موضوع ک�ه ایجاد ش�کاف های‬ ‫اجتماعیوحتیفعالکردنانهاازتبعاتاجتماعی‬ ‫توسعهاست‪،‬اینشکافم ی تواندازشکاففکریو‬ ‫سنت و مدرنیته اغاز شود و به شکاف های اجتماعی‬ ‫برس�د‪ .‬به نظر جناب عالی الگوی پیش�رفت چه‬ ‫برنام ه ای ب رای این مساله دارد؟‬ ‫‪ l‬پی ش فرض هایی تعریف شده که الزام ی به رعایت‬ ‫انها نیس��ت‪ .‬به عنوان مثال در فرض های مطرح ش��ده غ ربی‬ ‫نالمللیهمراهبا بیبندوباریاست؛درحالی‬ ‫حضوردرعرصهبی ‬ ‫که چنین سخنی با هیچ منطق انسانی سازگار نیست‪ .‬انسان‬ ‫م ی تواند پیشرفت کند و در کنار ان‪ ،‬به ضوابط خود نیز پایبند‬ ‫باش��د‪ .‬اما وقتی حرکتی در درون یک جامعه صورت م ی گیرد‪،‬‬ ‫ما با هجمه گسترده ای رو به رو هستیم و باید با اسی ب شناسی از‬ ‫شکاف های اجتماعی و بروز و ظهور طبقات نوکیسه جلوگیری‬ ‫کنیم‪.‬مابایدراهدرستراازمسیراشتباهبشناسیموب ر اساسیک‬ ‫نقشهراهوضوابطخودحرکتکنیم‪.‬امادرعینحال‪،‬حرکت های‬ ‫جدید نیازمند احتیاط های ویژه است؛ هر چه حرکت ما پیچیده تر‬ ‫م ی شود‪،‬ج وانباحتیاطماهمپیچیده ترم ی شود‪.‬مابایدبپذی ریم‬ ‫کهاگرفرمولحرکتیماپیچیدهشده‪،‬نم ی توانبایککلیدتمام‬ ‫قفل ها را باز کرد‪ .‬من م ی گویم بسیاری از تحلی ل های سیاسی‪،‬‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی تحلی ل های خوبی اس��ت اما‬ ‫علم ی نیست؛ چراکه از درون این تحلی ل ها نم ی توان فرمولی‬ ‫ب رای مسائل اجرایی به دست اورد‪.‬‬ ‫درسطحکل‪،‬ایناصلپذیرفتهشدهکهراهپیشرفت‬ ‫از علوم انس�انی م ی گذرد؛ همان طور که در غرب‬ ‫‪ l‬اگر سیاست به معنای مدیریت و اداره جامعه باشد‪،‬‬ ‫عل ی القاعده همه افراد سیاسی هستند و در زندگی و مدیریت‬ ‫خود دخالت م ی کنند‪ .‬اگر ما فکر نکنیم کس��ی ب رای ما فکر‬ ‫نم ی کند‪ .‬از سوی دیگر ما شاهد تحوالتی در تاریخ حرکت های‬ ‫دانشجویی هستیم؛ زمانی دانشگاه های ما به ان معنا سیاسی‬ ‫نبود‪ .‬برخی افراد ب��رای ادامه تحصیل به فرن��گ م ی رفتند و‬ ‫صرفا علمی بودند‪ .‬سال ها بعد‪ ،‬در نهضت مل ی شدن صنعت‬ ‫نفت‪ ،‬قیام ‪ 15‬خرداد و دیگر حرکت های مش��ابه‪ ،‬دانشجویان‬ ‫به حرکت های سیاس��ی روی اوردند و در قبال مسائل جامعه‬ ‫حساسیت داشتند‪ .‬این گونه حرکات در پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫نیز نقش داش��ت و در دف��اع مقدس نیز حضور دانش��جویان‬ ‫محسوسبود‪.‬اخ رینحضورمحسوسوقابلتوجهدانشجویان‬ ‫در حماسه نهم دی‪ 88‬بود‪ ،‬اما در کنار این حضور‪ ،‬دانشجویان در‬ ‫مسیر خواسته های سیاسی مردم و احزاب حضور پی دا کرده اند‪.‬‬ ‫از انجایی که احزاب در کش��ور ما بیمار متولد شده اند‪ ،‬اغلب از‬ ‫فعالیت زیر تابلوی یک حزب اجتناب ورزیده اند و بیشتر در قالب‬ ‫مطبوعات‪ ،‬انجمن ها‪ ،‬محافل و‪ ...‬به دنبال اهداف خود بوده اند‪.‬‬ ‫در این مسیر‪« ،‬ش��فافیت» یک اصل ضروری است و حداقل‬ ‫انتظار از احزاب این اس��ت که تابلودار وارد ش��وند و از دانشجو‬ ‫اس��تفاده ابزاری نکنند‪ .‬سوءاستفاده از س��احت دانشجویان در‬ ‫‪ 18‬تیر ‪ 78‬و حوادث س��ال ‪ ،88‬توهینی به انها بود؛ اما در عین‬ ‫حال معتقدم که دانشجو مطالب ه گر است و نسبت به تحوالت‬ ‫کشورش حساسیت دارد‪ .‬تاکید و تدبیر رهب ر معظم انقالب بر‬ ‫این است که دانشجو باید سیاسی باشد و ما هم بر همین اعتقاد‬ ‫هستیم که دانشجویان باید نسبت به مسائل خودشان و جامعه‬ ‫حساس باشند‪ ،‬اما هرچه کار پیچیده تر م ی شود دانشجویان باید‬ ‫توانمندی ها و صالحی ت هایی را نیز کس��ب کنند‪ .‬تحصیل‪،‬‬ ‫تهذیب و ورزش سه توصیه رهبرمعظم انقالب به دانشجویان‬ ‫است‪g.‬‬ ‫اندیشه‬ ‫‪ l‬واقعیت این اس��ت که منطق علوم انسانی ‪ -‬که‬ ‫مرتبط باحرکتجامعهوتوسعه ان است ‪-‬تفاوتویژه ای بادیگر‬ ‫علوم دارد‪ .‬ما باید با منطق هر علمی به مباحث مرتبط با ان علم‬ ‫بپردازیم‪ .‬عده ای در گذش��ته م ی گفتند که م ی توان جامعه را با‬ ‫منطقمهندسیادارهکرد؛درحالیکهمنطقمهندسیمربوطبه‬ ‫انسان ها و علوم انسانی نیست‪ .‬این یک تفاوت ویژه است‪ .‬اینکه‬ ‫دانشگاه ها کار تربیت نیرو و کادرسازی را انجام داده اند یا نه‪ ،‬باید‬ ‫عرض کنم که این کار شروع شده است؛ البته با تکیه بر مسائلی‬ ‫همچون علوم انسانی‪ ،‬کرس ی های ازاداندیشی‪ ،‬نظریه پردازی‪،‬‬ ‫تولید علم و جنبش نرم افزاری که مورد تاکید رهبرمعظم انقالب‬ ‫قرارگرفتهاست‪.‬درعینحالماهنوزبهنتیجهدلخ واهنرسیده ایم‬ ‫و باید تکلیف این مساله در نقشه راه روشن شود‪ .‬از نظر اسالم‪،‬‬ ‫انسان یک موجود دوساحتی است که هم دنیا دارد و هم اخرت؛‬ ‫پس این الگو و نقشه راه باید این مساله را نیز مدنظر قرار دهد‪.‬‬ ‫یعنی مادی��ات در کنار معنویت و اخالق باش��د؛ به گونه ای که‬ ‫هم دنیای مردم اباد شود و هم اخرت انها مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫متاسفانه در برخی برهه ها دیده ایم که یکی فدای دیگری شده‪،‬‬ ‫اما این از مختصات یک الگوی صحیح اسالمی نیست‪ .‬علوم‬ ‫انسانی غ ربی مبتنی بر جهان بینی مادی است که سود فردی‬ ‫در ان حائز اهمیت است‪ .‬ما در موضوع تحول در علوم انسانی‬ ‫بایدتوجهکنیمکهفضا‪،‬فضایتهاجمفرهنگیاست؛بهعبارت‬ ‫دیگر ما به دست خودمان افرادی را در رشته های مختلف علوم‬ ‫انسانی تربیت م ی کنیم که هیچ سنخیتی با جامعه خودشان‬ ‫ندارند‪،‬به عنوانمثالدانشجویجامع ه شناسیانقدرتتحلیل‬ ‫کمترینسبتبهمسائلجامعهخوددارد‪.‬‬ ‫‪ l‬اف��راط و تفریط ه��ر دو محکوم اس��ت‪« .‬تعادل و‬ ‫میانه روی»‪ ،‬اصل در حرکت اس�لامی است‪ .‬همه کسانی که‬ ‫غرب را دربست م ی پذی رند یا ان را دربست رد م ی کنند‪ ،‬ب ر اساس‬ ‫قانون همه یا هیچ‪ ،‬قضاوت م ی کنند و بطالن این قانون درباره‬ ‫نالشمساست‪.‬قطعاغربباتوفیقاتیهمراهبوده‪،‬‬ ‫علوم‪،‬اظهرم ‬ ‫اما در عرصه خودش‪ .‬ما هم توفیقاتی داشته ایم که در تاریخ علم‪،‬‬ ‫فرهنگ و تمدن ثبت شده است‪ .‬ما باید معتقد به رفت و برگشت‬ ‫باشیم؛یعنیمتونعلمی غ ربیکهدردسترسماستیابهدست‬ ‫ما م ی رسد‪ ،‬هم قابلیت نقادی دارد و هم م ی تواند مورد استفاده ما‬ ‫قرار بگیرد‪ .‬ما باید با اعتماد به نفس بتوانیم به جایی برسیم که‬ ‫به علوم انس��انی غرب‪ ،‬انچه را که درست م ی دانیم بیفزاییم و‬ ‫یدانیم از ان کم کنیم‪ .‬در حالی که ما هم واره‬ ‫انچه را که اشتباه م ‬ ‫نظ ریات غ ربی را به عنوان یک سند م ی پذی ریم و به خودمان اجازه‬ ‫نم ی دهیم که درباره درستی یا نادرستی این نظریات اظهارنظر‬ ‫کنیم‪ .‬ما باید در ب رابر علم مطلق که علم الهی و علم پیامب ران‬ ‫است‪ ،‬سر تعظیم فرود بیاوریم و در ب رابر علوم زمینی چون وچرا‬ ‫کنیم؛ اما متاسفانه در برخی محافل دانشگاهی ما عکس این‬ ‫قضیه دیده م ی شود؛ یعنی اساتید در ب رابر عل م الهی چون وچرا‬ ‫م ی کنندودرب رابرعلومزمینیغ ربیتسلیمم ی شوند!‬ ‫اما اینکه چگونه م ی توانیم در دانشگاه ها به اهداف خود‬ ‫برسیم‪ ،‬باید با نهضتی مبتنی بر جنبش نرم افزاری‪ ،‬کرس ی های‬ ‫ازاداندیش��ی و تولید علم‪ ،‬به یک ساختارشکنی دست بزنیم‪.‬‬ ‫ساختارشکنی در برخی علوم هم نیازمند قدرت و توان علمی‬ ‫ است و هم نیازمند ش��ور و جرات؛ این دو باید در کنار یکدیگر‬ ‫باشد‪ .‬به تعبیر مقام معظم رهبری‪ ،‬باید درباره فکرکردن هم فکر‬ ‫کنیم‪ ،‬اما نباید از اشتباه کردن بترسیم‪ .‬فقط دیکته نانوشته غلط‬ ‫ندارد‪ .‬ما باید در این عرصه وارد شویم‪ ،‬نظریه پردازی کنیم‪ ،‬به‬ ‫علوم مطروحه در جهان بیفزاییم و رابطه دوسویه علمی برقرار‬ ‫کنیم‪ .‬ما در علوم انسانی در برخی مباحث از دنیا جلوتر بوده و‬ ‫هستیم‪ .‬پایه های محکم و حرف های قابل اعتنایی داریم که در‬ ‫فرهنگ گذشته ما ریشه دارد‪ .‬توصیه من این است که ما باید به‬ ‫اموزه های دینی و قرانی توجه کنیم و در حوزه و دانشگاه از این‬ ‫اموزه ها بهره بب ریم‪ .‬هدفگذاری ما باید این باشد که ما همان طور‬ ‫ی داش��تیم‪ ،‬باز هم م ی توانیم در‬ ‫که در گذشته مرجعیت علم ‬ ‫منطقه خودمان و حتی سطوح وسی ع تر‪ ،‬این مرجعیت را به دست‬ ‫باتوجه به فقدان احزاب س�ازمان یافته در کش�ور‪،‬‬ ‫مطبوعات و دانش�گاه ها مورد استفاده سیاسیون‬ ‫قرار گرفته ان�د‪ .‬دانش�گاه ها پی�ش از انقالب هم‬ ‫گرایش ه�ای مختل�ف سیاس�ی را در درون خ�ود‬ ‫ج�ای داده بودند و امروز هم خواس�ته کلیت نظام‪،‬‬ ‫سیاس ی بودنوسیاس ی ماندندانشگاهاست‪.‬البته‬ ‫این مساله گاهی ‪ -‬خصوصا در دوره دوم خرداد ‪ -‬با‬ ‫ف رازونشی ب هاییهم راهبودهاست‪.‬برخیمعتقدند‬ ‫دانش�گاه های ما به نوعی ضد سیاس�ت هستند؛‬ ‫چه محاس�ن و معایبی را بر این موض�وع مترتب‬ ‫م ی دانید؟‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫دردولتسازندگیطیفیپرچمدارتوسعهشدندکه‬ ‫مدل اصلی انها ب ر اساس مدل های نوسازی بود‪ .‬به‬ ‫عبارت دیگر مدل خطی توسعه را دنبال م ی کردند؛‬ ‫بهاینمعناکههرکشوریازسنتبهسویمدرنیته‬ ‫حرک�ت م ی کند و ما ه�م ناگزیر به حرک�ت در این‬ ‫چارچوبهستیم‪.‬طبیعتا این «ادم ها»بودند که این‬ ‫سبکتوسعهراپای ه ریزیکردند‪.‬ایادانشگاه هایما‬ ‫درطولاینسال ها توانسته اند اف رادیرات ربیت کند‬ ‫که هم در سطح اندیشه و هم در سطح اج را بتوانند‬ ‫مدلتوسع ه ایراکهمادنبالم ی کنیموهنوزدرحال‬ ‫بررسیابعادانهستیم‪،‬اج راکنندیابافقداننیروی‬ ‫انسانیمواجههستیم؟‬ ‫هم همی ن گون�ه بوده اس�ت‪ .‬این ن�گاه در جامعه‬ ‫ما نی�ز وج�ود دارد‪ ،‬اما نکت�ه اصلی این اس�ت که‬ ‫بوم ی کردن علوم‪ ،‬بحث بس�یار پیچیده ای است؛‬ ‫چراکه دو نگرش در میان اس�اتید ما حاکم است و‬ ‫متاسفانه اکثریت انها تفکرات غربی دارند‪ ،‬یعنی‬ ‫انچه را که ب ه عنوان علوم انسانی غرب وجود دارد‬ ‫م ی پذیرند و معتقدند که این مباحث در جامعه ما‬ ‫مصداق دارد‪ .‬گروه دیگری هم ضدغرب هس�تند و‬ ‫م ی گویند این علوم به هی چ وجه در جامعه ما کاربرد‬ ‫ندارد‪ .‬ای�ا م ی توانیم در میان ای�ن دو گرایش‪ ،‬خط‬ ‫ی بیابیم؟ ما با متون کالس�یک بسیاری در‬ ‫س�وم ‬ ‫رشته های مختلف علوم انسانی مواجه هستیم؛ ایا‬ ‫یکنیم؟ایابوم ی کردنمساوی‬ ‫م ی توانیمانهارابوم ‬ ‫با حذف کردن است یا به معنای نقد انهاست؟‬ ‫اوریم‪ ،‬اما شرط این مرجعیت‪ ،‬یک حرکت شتابان و منظم است‪.‬‬ ‫نقشه علمی کشور که به منزله نقشه راه است‪ ،‬باید در مسیر‬ ‫اجرا اصالح شود تا بتوانیم خالق حرکت های جدیدی باشیم‪ .‬ما‬ ‫امروز در سطح جهانی در رشته های مختلفی مطرح هستیم‪ ،‬اما‬ ‫باید به خودباوری برسیم‪ .‬پیشنهاد مشخص بنده‪ ،‬ایجاد رابطه‬ ‫بی ن رشته ای اس��ت؛ ما م ی توانیم از تلفیق دو یا چند رشته‪ ،‬به‬ ‫رشته های جدیدی برسیم‪ .‬مثلث ضوابط و مقررات‪ ،‬ساختارها‬ ‫و نیروی انس��انی باید در کنار یکدیگر حرکت کنند تا ما رشد‬ ‫نامتوازن نداشته باشیم‪.‬‬ ‫«تعادل و میانه روی»‪ ،‬اصل در حرکت اسالمی‬ ‫است‪ .‬همه کسانی که غرب را دربست م ی پذی رند‬ ‫یا ان را دربست رد م ی کنند‪ ،‬ب ر اساس قانون همه یا‬ ‫هیچ‪،‬قضاوتم ی کنندوبطالناینقانوندربارهعلوم‬ ‫اظهرمن الشمساست‬ ‫‪81‬‬ ‫پرواز دو بال استقالل سیاسی و اقتصادی‬ ‫الگوی پیشرفت ایرانی و اسالمی چگونه محقق می شود؟‬ ‫دکتر ابراهیم رزاقی‪ /‬استاد اقتصاد‬ ‫اندیشه‬ ‫پیشرفت در مقایسه با توسعه‪ ،‬متقن به واقعیت است‪.‬‬ ‫در این خصوص مفاهیم متفاوتی باتوجه به جهان بین ی های‬ ‫موج��ود وج��ود دارد؛ ک��ه در اندیش��ه سوسیالیس��تی یا‬ ‫سرمایه داری و البته در مدل ای رانی خود‪ ،‬باتوجه به مفاهیم‬ ‫دینی و اس�لامی م ی تواند مورد بررس��ی قرار گیرد‪ .‬اما در‬ ‫این بحث‪ ،‬موضوع پیش��رفت در قانون اساس��ی جمهوری‬ ‫اس�لام ی ای ران مورد توجه و مراد ماس��ت‪ ،‬اینکه در میثاق‬ ‫قانون اساس��ی جمهوری اس�لام ی ای ران چه مسائلی حول‬ ‫مساله پیشرفت وجود دارد‪.‬‬ ‫س��رمایه داری زمانی کاربرد اساسی یافت که صنعت‬ ‫به سوی س��رمایه داری حرکت کرد یا اینکه س��رمایه داری‬ ‫صنعتی شد؛ در نگاه کل ی تر سرمایه داری بر ماشین مسلط‬ ‫شد‪ .‬بعضی از کشورها که دارای چنین شاخصه هایی بودند‬ ‫بالطبع صنعتی ش��ده و با رون��ق س��رمایه های اقتصادی‬ ‫ صنعتی پیشرفت کردند‪.‬‬‫کشورهایی نظیر انگلس��تان در قوانین سرمایه داری‬ ‫ابتدایی دارای ش��اخصه هایی بودن��د که بع��د از ان دیگر‬ ‫کشورها نتوانستند ان را به دست بیاورند‪ .‬بعد از انگلستان‬ ‫مع��دود کش��ورهایی هس��تند ک��ه ماش��ین را در خدمت‬ ‫س��رمایه داری دراوردن��د‪ .‬این کش��ورها نیازمند م��واد خام‬ ‫کشورهای دیگر هس��تند و بر این اساس دسته بندی هایی‬ ‫در جهان شکل گرفت که در یک سو کشورهای سرمایه دار‬ ‫یا صنعتی و در س��وی دیگر کش��ورهایی قرار داش��تند که‬ ‫دارای مواد خام م��ورد نیاز انها بودند‪ .‬ب ر اس��اس این ارتباط‬ ‫کشورهایی که دارای مواد خام هس��تند به حدود ‪ 10‬کشور‬ ‫ان را صادر م ی کنند و این کش��ورهای صنعتی مواد خام را‬ ‫تبدیل به ماش��ین صنعتی م ی کنند و به همان کش��ورها‬ ‫صادر م ی نماین��د‪ .‬اینجا تعیین قیمت ماده خام و ماش��ین‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫صنعتی بر عهده همان کش��ورهای صنعتی اس��ت‪ ،‬تمام‬ ‫منازعات بعدی از جنگ ها تا کودتاها و مبارزات ب ر اس��اس‬ ‫همین رابطه ش��کل م ی گیرد؛ به تعبیر ساده تر کشورهای‬ ‫صنعتی ب رای به دست اوردن منابع دیگر کشورها استعمار‬ ‫را شکل دادند‪ .‬تمام تالش کشورهای صنعتی این است که‬ ‫کش��ورهای در حال توس��عه ‪ -‬اگر بپذیریم در حال توسعه‬ ‫هستند‪ -‬به سوی صنعت ی شدن‪ ،‬توسعه و پیشرفت حرکت‬ ‫نکنند‪ ،‬چه انکه در این ح��ال موازنه موجود از بین م ی رود و‬ ‫دیگر کش��ورهای س��رمایه دار و صنعتی نم ی توانند تعیین‬ ‫قیمت یا تعیین تکلیف ب رای دنیا انجام دهند‪ .‬کش��ورهای‬ ‫سرمایه دار ب رای ممانعت از گذار کشورهای در حال توسعه‬ ‫همیشه با نگاهی ایدئولوژیک به مقابله م ی پردازند؛ روزی در‬ ‫قالب کمونیسم و مخالفت با سرمایه داری و امروز در مواجهه‬ ‫با ای ران معتقد هستند که ای ران از نظر ایدئولوژیک در حال‬ ‫مقاومت در ب رابر انهاست و اینکه ای ران از نظر سیاسی دارای‬ ‫استقالل است و‪...‬‬ ‫نکته دیگر اینکه کش��ورهای دیگر دنی��ا که در حال‬ ‫حرکت به سوی توسعه هستند‪ ،‬با مقابله این کشورها مواجه‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬در اینجا نکته ظریفی نهفته است؛اینکه بعد از‬ ‫جنگ جهانی دوم که مناسبات جدیدی در دنیا شکل گرفت‬ ‫دیگر هیچ کش��وری به سوی صنعتی ش��دن حرکت نکرده‬ ‫است‪ .‬هستند برخی از کشورها مثل کره جنوبی که هنوز به‬ ‫صورت قطعی صنعتی نشده اند یا چین که نم ی توان گفت‬ ‫صنعتی است و تکنولوژی دنیا را مونتاژ م ی کند و م ی سازد‪.‬‬ ‫اینها نیز ب رای حرکت کردن به سوی سرمایه داری و صنعتی‬ ‫شدن باید تابع کشورهای بزرگ صنعتی باشند‪.‬‬ ‫با ذکر این مقدمه به ای ران م ی رسیم؛ پیشرفت ای ران‬ ‫تابع این است که از چه الگویی ب رای توسعه و پیشرفت بهره‬ ‫م ی گیرد‪ .‬ما باید یک نگاهی به درون سیس��تم اقتصادی‬ ‫ای ران بیندازیم‪ .‬اگر بخواهیم مدل پیشرفتی را به کار ببریم‬ ‫که هم اکنون در بیس��ت و چند س��ال اخیر از ان اس��تفاده‬ ‫کرده ایم دور باطلی زده ایم که راه به جایی نخواهیم برد و‬ ‫همچنان «خام فروش» خواهیم بود‪ ،‬یعنی مواد خام انرژی‬ ‫و صنعتی خود را به دیگر کشورهای جهان صادر م ی کنیم‪،‬‬ ‫یعنی تابع��ی از بازار جهان��ی خواهیم بود‪ ،‬هم��ان بازاری‬ ‫که معادالت ان توس��ط کش��ورهای مرکز تعیین م ی شود‪.‬‬ ‫امروز ب رای دانستن مدل پیش��رفت ای رانی – اسالمی باید‬ ‫نگاهی به انچ��ه رخ داده بیندازیم‪ ،‬واقعیت این اس��ت که‬ ‫صادرات صنعتی ای ران بس��یار اندک اس��ت و صادرات خام‬ ‫بس��یار‪ .‬در طلیعه انقالب هزین��ه ارزی ای��ران ‪ 14‬میلیارد‬ ‫دالر بود و حاال نزدیک ب��ه ‪ 100‬و ‪ 120‬میلیارد دالر اس��ت‪.‬‬ ‫این نشان دهنده این اس��ت که ادغام بیش��تری در اقتصاد‬ ‫بی ن الملل داش��ته ایم‪ ،‬در صورت��ی که الگوی م��ورد نظر‬ ‫قانون اساسی «استقالل» است‪ .‬اینجا من یک موضوعی را‬ ‫در مورد الگوی سرمایه داری عرض کنم؛ مراد ما این نیست‬ ‫که مثل امریکای ی ها خرج کنیم و س��بک زندگی امریکایی‬ ‫داشته باشیم‪ ،‬البته باید بگویم که این امر نیز محال است‪.‬‬ ‫در ای ران ‪ 20‬درص��د – در حالت خوش بیان��ه‪ -‬م ی توانند با‬ ‫ارتباط با کشورهای مرکز و با مبادالت سرمایه ای که وجود‬ ‫دارد و با مکانیزمی که در مورد سرمایه گذاری عرض کردم‪،‬‬ ‫طبقه متوسط رو به باالیی را ش��کل دهند‪ .‬اما همین افراد‬ ‫نیز نم ی توانند تابعی از کل جامعه ای ران باش��ند و البته در‬ ‫خود امری��کا نیز این عدد حدود ‪ 10‬درصد اس��ت‪ .‬پس مدل‬ ‫س��رمایه داری مراد ما را براورده نم ی کن��د‪ ،‬ضمن اینکه اگر‬ ‫کش��وری به س��وی صنعت ی ش��دن برود باید شاخصه های‬ ‫س��رمایه داری و صنعت ی ش��دن را رعایت نماید‪ .‬در شرایط‬ ‫کنونی باتوجه به رقابت های بی ن المللی و ش��رایط موجود‬ ‫از نظر مواد خ��ام‪ ،‬صنعت ی ش��دن و س��رمایه داری با موانع‬ ‫زیادی روبه روس��ت‪ .‬ضمن اینکه در اصول قانون اساس��ی‬ ‫ای ران و انقالب اسالمی چنین وظیفه ای بر عهده مسئوالن‬ ‫گذاشته نشده اس��ت‪ .‬پس مدل س��رمایه داری ب رای ای ران‬ ‫مدلی پرمش��کل و پرمانع و برخالف اصول قانون اساسی‬ ‫نظریه های متناقض‬ ‫طر حریزینظاماقتصادیمبتنیبراصول‪،‬احکامواخالقاسالمیاست‪.‬‬ ‫نگاهی انتقادی به سیاست های فرهنگی‪ ،‬اقتصادی و ورزشی‬ ‫الگوهامستقلازارزش هانیستند‬ ‫دکترمسعوددرخشان‪/‬محققواستادبرجستهاقتصادایران‬ ‫در الگوسازی توسعه اقتصادی اسالمی ‪ -‬ایرانی و نقش دولت در‬ ‫اجرای ی کردن این الگوها سه مساله حائز اهمیت است‪ :‬نظ ریه پردازی در‬ ‫الگوهایتوسعهاقتصادیاسالمی‬ ‫نقدوتحلیلنظریاتمتعارفازموضعاستقاللفکری‬ ‫در شناس��ایی ویژگ ی های ایرانی برای الگوی توسعه اقتصادی‬ ‫اسالمی درباره نقش دولت و متولیان در سیاست های کالن اقتصادی‬ ‫نیز به نکاتی اشاره خواهد شد که باید تاکید بر جنب ه های استراتژیک‬ ‫در تدوین ب رنامه های توس��عه و نیز تاکید بر اینده پژوه��ی در تدوین‬ ‫اس��تراتژی های بلندمدت‪ ،‬ب رای تحقق اهداف الگوی توسعه اسالمی‬ ‫ای رانیوجودداشتهباشد‪.‬‬ ‫‪82‬‬ ‫نقش دانشگاه ها‪ ،‬حوزه های علمیه و نظریه پردازی در الگوهای‬ ‫توسعه اقتصادی اسالمی که از وظایف دانشگاه ها و حوزه های علمیه‬ ‫است باید بر سه محور استوار باشد‪ :‬اوال اینکه نظ ریات و الگوهای توسعه‬ ‫اقتصادیدراقتصاد متعارف کهدرواقعهماناقتصاد سرمای هداری است‪،‬‬ ‫همهمبانیایدئولوژیکداردومستقلازدیدگاه هایارزشینیستند‪.‬ازاین‬ ‫رو این الگوها اسالمی و غیر اسالمی دارد‪ .‬این حکم درباره الگوسازی و‬ ‫سیاست گذاری در همه شاخه های علوم انسانی صادق است‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر‪ ،‬چون همه شاخه های علوم انسانی مبتن ی بر مبانی ایدئولوژیک‬ ‫و دیدگاه های ارزش��ی اس��ت‪ ،‬پس م ی توان انها را به دو دسته تقسیم‬ ‫کرد؛ انها که مبانی اله��ی دارند و انهایی که مبتنی ب��ر مبانی مادی‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫نکته دوم اینکه برخالف نظامسرمای هداری‪ ،‬تنظیم امور اقتصادی‬ ‫مسلمینضرورتابایدمبتن ی براحکاموموازینالهیباشدوباالخرهاینکه‬ ‫اقتصاد اسالمی حاصل جمع اس�لام و اقتصاد متعارف نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫معضلدلباختگی‬ ‫در تحلیل و نقد نظریات متعارف اقتصادی از موضع اس��تقالل‬ ‫فکری‪ ،‬مساله اساسی ریشه یابی دلباختگی به نظ ریات و الگوهای رشد‬ ‫و توسعه در اقتصاد سرمایه داری است که متاسفانه هنوز در بسیاری از‬ ‫یکشورماودرسایرکشورهایاسالمیمالحظهم ی شود‪.‬‬ ‫محافلعلم ‬ ‫ب رای ریشه یابی این دلباختگی باید به دو مساله توجه کرد‪« :‬اول تبیین‬ ‫مبانی مادی این الگو ها و سپس اشنا کردن دانش پژوهان اقتصادی با‬ ‫کبُعدی به پدیده‬ ‫نقد این الگوها‪ ».‬متاسفانه اقتصاد متعارف نگرشی ت ‬ ‫چندبُعدی زندگی اقتص��ادی دارد؛ به این معنا که نظ��ام اقتصادی را از‬ ‫نظام سیاس��ی و نظام فرهنگی جدا م ی کند و بدون توجه به تحوالت‬ ‫تاریخی و رفتارهای اجتماعی‪ ،‬سعی م ی کند با درک ویژگ ی های رفتاری‬ ‫در ان نظام اقتصادی ساده ش��ده‪ ،‬نظام اقتصادی را در عینیت مدیریت‬ ‫کند‪ ،‬غافل از اینکه نظام اقتصادی در عینی��ت یک پدیده چندبعدی‬ ‫است‪ .‬مساله دیگر تهدید پیامدهای کاربرد این الگوها در تنظیم امور‬ ‫اقتصادی مسلمین است‪ ،‬باتوجه به غی ر اسالمی بودن مبانی انها‪ .‬این‬ ‫مطالعه از اهم واجبات است‪ ،‬به خاطر اینکه اگر نظام اقتصادی ما جدا از‬ ‫احکام و موازین اسالمی توسعه پی دا کند‪ ،‬طبعا با نظام سیاسی مبتنی‬ ‫بر حکومت اسالمی و با نظام فرهنگ و ارزش های اسالمی در تعارض‬ ‫قرارخ واهدگرفت‪.‬‬ ‫استقاللفکری‬ ‫اندیشه‬ ‫بناب راین باید متدولوژی ما در الگوس��ازی چنان ط راحی شود که‬ ‫سیاست گذاری هایاقتصادیراجداازاقتضائاتنظامسیاسیواینهردورا‬ ‫جداازنظامفرهنگینبینیم‪.‬بهعبارتدیگر‪،‬انالیزمابایدمبتن ی برهماهنگی‬ ‫بیننظام هایاقتصادی‪،‬سیاسیوفرهنگیباشد؛بهاینترتیبنتیجه‬ ‫م ی گی ریم که تقویت دوره های دکترای اقتصاد در دانشگاه ها و حوزه های‬ ‫علمیهوتمرکزبرنقدنظ ریاتوالگوهایرایجبایدبه شدتتق ویتشودوالبته‬ ‫نقددرچارچوبتئوری هایموجودکفایتنم ی کند‪.‬اینصرفاشرطالزم‬ ‫است‪،‬اماشرطکاف ی‪،‬نقدازموضعاستقاللفکریاست‪.‬رسیدنبهاستقالل‬ ‫فکریجزازط ریقتقیدبهاصول‪،‬احکامواخالقاسالمیممکننیست؛‬ ‫چراکهازادیواستقاللاندیشهحاصلبندگیوتعبداست‪.‬بههمیندلیل‬ ‫شرطالزمب راینقد کردننظ ریاتاقتصادیوسیاست گذاری هایاقتصادی‬ ‫ازموضعاستقاللفکری‪ ،‬ترویجفرهنگاسالمیدردانشگاه هاست‪.‬هدف‬ ‫ازانقالبفرهنگیوپی وندحوزهودانشگاهاینبودهکهصاحب نظ رانعلوم‬ ‫انس انیبتوانندازموضعاستقاللفکریالگوسازیوسیاست گذاریکنند‪.‬‬ ‫البتهبعدازانقالب اسالمیپیشرفت هایبزرگیدراینزمینهحاصلشده‪،‬‬ ‫چندینمرکزعلمی معتبرحوزویودانشگاهیتاسیسشدندکهبهلحاظ‬ ‫توجهبهمب انیاسالمیالگوها‪،‬نظ ریاتوسیاست گذاری هایاقتصادیدر‬ ‫دنیا پیشرو بوده و هستند و به نظر می رسد با تقویت توان کارشناسی‪ ،‬در‬ ‫ایندهنزدیک‪،‬رهبریتفکرونظ ریه پردازیدراقتصاداسالمیرامبتنیبر‬ ‫احکام‪،‬اصولوموازیناسالمیبرعهدهخ واهندداشت‪.‬وباالخرهشناسایی‬ ‫ویژگ ی های ای رانی‪ ،‬سومین محور در الگوسازی توسعه است‪ .‬مهم ترین‬ ‫ویژگیدراینمورد‪،‬نیم قرنوابستگیشدیداقتصادملیبهدرامدهاینفتی‬ ‫است‪.‬نتیجهاینامرشکل گیریفرهنگناسالمی درتوسعهاقتصادیاست‬ ‫کهمجموعه ایازباورهاینادرسترادرتوسعهاقتصادیبهوجوداوردهاست‪.‬‬ ‫دراینجابایدبهسهمورداشارهکرد‪:‬باوربسیاریازدولتمردانوکارشناسان‬ ‫دولتیایناستکهتوسعهاقتصادیهمچونکاالییاستکهم ی توانان‬ ‫رابادرامدهاینفتیازبازارهایجهانیخریداریکرد‪،‬غافلازاینکهتوسعه‬ ‫اقتصادیازمقوالتدرو نزاستکهدرهماهنگیبانظامسیاسیونظام‬ ‫فرهنگیواجتماعیودربسترتحوالتتاریخیهرملتشکلم ی گیردو‬ ‫تکیهبرسرمایه گذاری هایخارجییاانتقالدانشفنییانظایرانهابه عنوان‬ ‫ابزاررسیدنبهتوسعهاقتصادی‪-‬بهنظرمن‪-‬بسیارساده لوحانهاست‪.‬باور‬ ‫دوم باوری است که در خانوارها به وجود امده و ان رشد فرهنگ رفاه زدگی‬ ‫است؛بهاینمعناکهدولتموظفاستکهدرامدهاینفتیراب رایتامین‬ ‫کاالهاوخدماتمصرفیاختصاصدهدودرنهایتباورسومدربسیاریاز‬ ‫بنگاه هایتولیدیاستکههمیشهبایدهمچونکودکانیدردامندولت‬ ‫رشد کنند‪ .‬دولت به تامین ارز مورد نیاز بنگاه ها برای واردات تجهی زات و‬ ‫کاالهایسرمایه ایموظفاست‪،‬یعنیبدونتزریقدرامدهاینفتی‪،‬رشد‬ ‫صنعتیامکان پذیرنیس ت‪.‬اینهاهمهباورهاینادرستیاستکهنتیجه اش‬ ‫بزرگ تر شدن دولت‪ ،‬رشد بخش خصوصی وابس��ته به دولت‪ ،‬شکاف‬ ‫طبقاتی و توسعه اقتصادی کاذب به صورت بزرگ تر شدن کالن شهرها‬ ‫ونظایراناست‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫و انقالب اسالم ی ای ران اس��ت‪ .‬الگوی سرمایه داری انسان را‬ ‫ذلیل م ی کند و باتوجه به موانع و مشکالتی که دارد تداوم‬ ‫نیز ندارد‪ .‬اما اصول قانون اساس��ی جمهوری اس�لامی چه‬ ‫م ی گوی��د‪ .‬مهمترین نکته ای که در میثاق قانون اساس��ی‬ ‫وجود دارد «استقالل اقتصادی» است‪ .‬در توضیح این مساله‬ ‫قانون اساسی راهکارهایی دارد؛ رفع نیازها‪ ،‬سه بخش ی شدن‬ ‫اقتصاد یعنی دولتی‪ ،‬خصوصی و تعاونی‪ .‬اینجا یک افتراق‬ ‫اساسی با قانون اساسی شکل م ی گیرد که ما بعد از جنگ‬ ‫تنها به بخش خصوصی میدان دادیم‪.‬‬ ‫نکته مه��م دیگر اقتصاد در قانون اساس��ی وس��یله‬ ‫اس��ت‪ .‬اگر در ان هدف مثل کش��ورهای سوسیالیستی و‬ ‫س��رمایه داری بود دیگر جایی ب رای خدا وجود نداش��ت‪ .‬در‬ ‫اندیشه اسالمی همه چیز وسیله هستند‪ .‬در نزدیک تر شدن‬ ‫به او‪ ،‬نیازهای زیستی و عمومی زندگی همه سرجای خود‬ ‫است‪ ،‬اما نیازهای روحانی اصل هستند‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫انسان چه م ی خواهد؟ مگر نه اینکه بتواند به تعالی برسد؟‬ ‫اگر به دنبال طمع اقتصادی بش��ود که اقتص��اد تبدیل به‬ ‫هدف م ی شود‪ .‬حکومت هم به همین شکل است که خود‬ ‫نیازهای��ش را تولید م ی کند و در مواقع بحران کش��ورهای‬ ‫همس��ایه نیز به انها کم��ک م ی کند؛ در واق��ع در عرصه‬ ‫بی ن المللی رقابت ب رای مرز بندی وج��ود ندارد و دولت خود‬ ‫اتکاست‪ .‬در اصول قانون اساس��ی جمهوری اسالمی مرتبا‬ ‫چنین مفاهیمی نوشته شده است؛ خود اتکایی‪ ،‬خود سازی‬ ‫و استقالل اقتصادی‪ .‬البته عدالت نیز وجود دارد که در جای‬ ‫خود مورد بررس��ی قرار م ی گیرد‪ .‬در جمع بندی این بخش‬ ‫نتیجه م ی گیریم که استقالل اقتصادی مهمترین قدم ب رای‬ ‫پیشرفت است که در قانون اساسی جمهوری اسالم ی ای ران‬ ‫بر ان تاکید شده است‪.‬‬ ‫مهمترین بحث دیگر که در اصول قانون اساسی ذیل‬ ‫موضوع پیش��رفت نهفته اس��ت‪ ،‬موضوع عدالت اجتماعی‬ ‫است‪ ،‬نه تولید ثروت به دست عده ای خاص و استفاده از ان‬ ‫توسط همین گروه‪ .‬متاسفانه در دو دهه اخیر شکل کنونی‬ ‫کشور متاثر از همین بحث است که گروهی در حال تولید‬ ‫ثروت و استفاده از ان هستند‪.‬‬ ‫ام��ا این��ده پیش��رفت ای��ران از برنامه ریزی ه��ای‬ ‫صورت گرفته متاثر است؛ ب رنامه های کوتاه مدت‪ ،‬میان مدت‬ ‫و بلند مدت‪ .‬البته انقالب اسالمی ای ران یک دستاورد بزرگ‬ ‫را نصیب کشور کرده است و ان اس��تقالل سیاسی است‪.‬‬ ‫استقالل سیاسی کاملی که ای ران با طلوع انقالب اسالمی‬ ‫بزرگ به دست اورد‪ ،‬جدا از نتایج مهمی که به کشور هدیه‬ ‫کرد‪ ،‬ب رای کش��ورهای اس�لامی نیز الگویی به وجود اورد‬ ‫که در کنار اس��تقالل‪ ،‬موضوع خداباوری نیز در نظر گرفته‬ ‫شده اس��ت‪ .‬در جغرافیای سیاس��ی منطقه مفهوم اسالم‬ ‫با انقالب اس�لامی تبلوری دوباره یاف��ت و البته باعث یک‬ ‫تالقی میان دو نوع اسالم شد‪ .‬اسالم امریکایی که به عنوان‬ ‫ابزار س��رمایه داری عمل م ی کند و منطقا تابعی از اوس��ت‬ ‫و اس�لام انقالب اس�لامی که اس��تقالل را به عنوان اولین‬ ‫قدم بیان م ی کند‪ .‬در ای��ن میان اما یک بی��م و امیدی در‬ ‫الگوپذیری کشورهای اسالمی از مدال پیشرفت ای رانی که‬ ‫اولین قدم ان یعنی از استقالل سیاسی محقق شده است‪،‬‬ ‫به وجود م ی اید‪ .‬به هر حال امروز جهان چه در کش��ورهای‬ ‫توسع ه نیافته و چه در کشور های توسع ه یافته با مشکالت‬ ‫زیادی که س��رمایه داری ب رای ان ایجاد کرده‪ ،‬مواجه ش��ده‪،‬‬ ‫امروز بیش از ‪ 50‬میلی��ون امریکایی ب��رای غذا خوردن از‬ ‫دولت امری��کا پول م ی گیرند و در اروپا مش��کالت بس��یار‬ ‫زیادی ناشی از برشکستگی یورو وجود دارد‪ .‬به هر حال در‬ ‫کنار استقالل سیاسی که به عنوان یک مدال و الگوی مورد‬ ‫قبول کش��ورها از ای ران پذیرفته شده اس��ت‪ ،‬باید استقالل‬ ‫اقتص��ادی را نیز مورد توج��ه جدی قرار دهی��م‪ .‬به ه ر حال‬ ‫کشورهایی که الگوی استقالل سیاسی ای ران را م ی پذیرند‪،‬‬ ‫نیازمند الگوی اقتصادی ای ران نیز هس��تند؛ اینجاست که‬ ‫مدل پیش��رفت ای رانی با مولفه های سیاس��ی و اقتصادی‬ ‫که متبلور از قانون اساس��ی و انقالب اس�لامی است‪ ،‬مورد‬ ‫قبول ق��رار م ی گیرد‪ .‬به عن��وان مثال هیات��ی از مصر که‬ ‫به ای ران س��فر کرده بودند عن��وان کردند که ش��ما الگوی‬ ‫استقالل سیاسی ما هس��تید اما از نظر اقتصادی تابعی از‬ ‫سرمایه داری و لیب رالیسم اقتصادی هستید‪ .‬با این شرایط در‬ ‫حالت گذار از شرایط موجود وظیفه اصلی ما توجه جدی به‬ ‫اصول قانون اساسی در رابطه با استقالل اقتصادی و بیانات‬ ‫حضرت امام(ره) در بند بند صحیفه روحان ی شان است‪ .‬این‬ ‫یک مساله جدی است که الگوی پیشرفت ای رانی و اسالمی‬ ‫دو بال استقالل سیاسی – که به ان رسیده ایم – و استقالل‬ ‫اقتصادی – ک��ه در اصول قانون اساس��ی نهفته اس��ت‪-‬‬ ‫م ی تواند بر فراز دنیا به پ��رواز در بیاید‪ .‬من اینجا ب رای مثال‬ ‫تنها یک نکته از وصیت نامه امام(ره)را م ی اورم که ایش��ان‬ ‫م ی فرمایند باید چی��زی مصرف کنیم ک��ه خودمان تولید‬ ‫کرده ایم‪ .‬چنین نگاهی ی��ک راه نورانی را در جهت پاالیش‬ ‫اقتصادی کشور به وجود م ی اورد‪ .‬تولید ملی باعث ب ر طرف‬ ‫شدن بسیاری از مشکالت از جمله بیکاری و معضالت بازار‬ ‫م ی شود‪ .‬باعث م ی شود که انچه داریم را خود بسازیم و در‬ ‫چنین شرایطی زندگی عادالنه همه به وجود م ی اید و رفاه‬ ‫اجتماعی توام با پیشرفت ش��کل م ی گیرد‪ .‬این موقعی رخ‬ ‫م ی دهد که طبقات باال س��هم معینی داش��ته باشند و به‬ ‫اصطالح غارتگرایانه عمل نکنند‪.‬‬ ‫در جمع بن��دی بحث ش��اید برخی معتقد باش��ند که‬ ‫اس��تقالل اقتصادی و مباحث حول ان ک��ه عرض کردم‪،‬‬ ‫نگاه��ی ارمانگرایانه باش��د‪ ،‬اما ما در مورد قانون اساس��ی‬ ‫س��خن م ی گوییم و به نظر من ارمان ها با قانون اساس��ی‬ ‫تفاوت هایی دارد‪ .‬در قانون اساس��ی ما با یک سند و میثاق‬ ‫ملی و اسالمی مواجه هستیم که ب رای همه مردم وظایف و‬ ‫تکالیفی را معین کرده؛ حاال فردی بنا به مسئولیتش وظیفه‬ ‫بیش��تری دارد و باید ان را عملی نماید‪ .‬قانون اساسی یک‬ ‫سند مشترک است که پیمان ای رانیان است‪ .‬دوم اینکه مدل‬ ‫انقالب اسالمی و رویکردهای عمومی که به ان وجود داشت‬ ‫م ی تواند الگوی اسالمی و ای رانی باشدکه استقالل سیاسی‬ ‫را به وجود اورده اس��ت‪ ،‬پس بازگشت به الگوی های ابتدای‬ ‫انقالب که مهمترین دستاورد مان یعنی استقالل سیاسی را‬ ‫به وجود اورده یک راه حل تجربه شده است‪.‬‬ ‫سوم اینکه بعض ی ها م ی گویند تحریم مانع پیشرفت‬ ‫اس��ت‪ .‬من این را قبول ندارم‪ .‬ام��روز در صنایع نظامی که‬ ‫وضعیت تحریم��ی در ان در خ��ط قرمز غرب ق��رار دارد‪،‬‬ ‫چش��م انداز ب ی نظیری پی ش روی ماس��ت‪ ،‬ب��ه صورتی که‬ ‫جدا از بازس��ازی توان نظامی خودمان‪ ،‬ق��درت بازدارندگی‬ ‫زیادی نیز نصی ب مان ش��ده است‪ .‬س��وال جدی اینجاست‬ ‫که وقتی در صنایع نظامی‪ ،‬امروز کش��ورمان به خودباوری‬ ‫و خودکفایی زیادی رس��یده اس��ت چرا در اقتص��اد ملی ما‬ ‫دنباله روی سیاس��ت های تعدیل اقتصادی و سرمایه داری‬ ‫هس��تیم؟ باید ب رای الگوس��ازی مدل پیش��رفت ای رانی و‬ ‫اس�لامی‪ ،‬به میثاق ملی که همانا قانون اساس��ی اس��ت‪،‬‬ ‫رجوع کنیم که ه��م مهمترین اصل در پیش��رفت ای رانی‪،‬‬ ‫استقالل اس��ت که ای ران در بعد سیاس��ی به عنوان الگوی‬ ‫جهانی مط��رح اس��ت و در مس��اله اقتص��ادی نی��ز باید‬ ‫با رهاس��ازی بنده��ای س��رمایه داری به س��وی این هدف‬ ‫حرکت نماید‪g .‬‬ ‫ترویجتفکراستراتژیک‬ ‫اخرین نکته درخصوص نقش دولت و متولیان سیاست های‬ ‫کالن اقتصادی در اجرای ی کردن الگوهای توسعه اقتصادی اسالمی‪-‬‬ ‫ایرانی است که باید به سه مورد اشاره کرد‪-1 :‬توسعه و ترویج تفکر‬ ‫اس��تراتژیک در نظام تصمیم گیری های اقتصادی با تاکید بر منافع‬ ‫ملی و منافع بین نسلی و توجه به تهدیدات و فرصت های منطقه ای‬ ‫و فرامنطقه ای‪ .‬متاسفانه برنامه های پنج ساله توسعه ما کاشف از این‬ ‫نیست که ما باید اقتصادی را مدیریت کنیم که از یک سو در معرض‬ ‫تنش ها و تهدیدهای خارجی است و از سوی دیگر اسیر ساختارهای‬ ‫بیمارگونه اقتصاد داخلی که خود ناش��ی از چندین دهه وابس��تگی‬ ‫به درامدهای نفتی است؛ بنابراین س��اختار برنامه های پنج ساله ما‬ ‫باید تغییر کند و رنگ و بوی استراتژیک به خود بگیرد‪-2 .‬ضرورت‬ ‫اینده پژوهی در تحوالت اقتصاد منطقه ای و جهانی و به ویژه تاکید بر‬ ‫تحوالت بازارهای انرژی و تاثیر ان بر اقتصاد ملی است و این مساله‬ ‫باتوجه به ذخایر عظیم هیدروکربنی کشور و نقشی که کشور ما در‬ ‫اینده در بازارهای جهانی انرژی م ی تواند ایفا کند‪ ،‬حائز اهمیت فراوان‬ ‫است‪ -3 .‬س��یر نزولی عرضه درامدهای حاصل از نفت خام‪ .‬تدوین‬ ‫استراتژی توس��عه اقتصادی کشور و شناس��ایی قطب های توسعه‬ ‫ضروری می نماید؛ بناب راین از دیدگاه بنده این س��یر نزولی به شرط‬ ‫ادامه وضع موجود و عدم ب رنامه ریزی های استراتژیک به زودی اتفاق‬ ‫خواهد افتاد‪g .‬‬ ‫‪83‬‬ ‫همزمان با والدت‬ ‫حضرت ابوالفضل العباس (ع)‪:‬‬ ‫دیدار قائم مقام و‬ ‫معاونین بانک انصار‬ ‫با جانبازان‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪177‬‬ ‫در س��الروز میالد حض��رت ابوالفضل العباس (ع) و‬ ‫روز جانباز‪ ،‬قائم مق��ام بانک انصار به هم��راه دبیر کمیته‬ ‫فقه��ی‪ ،‬مدی��رکل بازاریاب��ی و تبلیغ��ات و رئی��س اداره‬ ‫بانک��داری ویژه بانک ب��ا حض��ور در منازل تع��دادی از‬ ‫جانبازان‪ ،‬از رش��ادت‪،‬صبر و اس��تقامت ایثارگران هشت‬ ‫س��ال دفاع مقدس تجلیل و به رس��م یادب��ود هدایایی به‬ ‫انان اهدا کردند‪ .‬ب��ه گ��زارش اداره کل روابط عمومی و‬ ‫بازاریابی بانک انصار‪ ،‬همزمان با فرارسیدن اعیاد شعبانیه‪،‬‬ ‫مسئوالن بلندپایه بانک انصار با حضور در منازل یادگاران‬ ‫هشت سال دفاع مقدس با انان تجدیدمیثاق دوباره کرده‬ ‫و ب��ر وظیفه حفظ ارمان ه��ا ودفاع از حرمت خون ش��هدا‬ ‫و جانبازان تاکید کردند‪ .‬ایش��ان در این دیدارها با اش��اره‬ ‫به نقش تعیین کنن��ده ایثارگران و جهادگ��ران در دفاع از‬ ‫ارمان های انقالب اسالمی و مقاومت در برابر فشارهای‬ ‫استکبار جهانی خون پاک شهدا و استقامت جانبازان در راه‬ ‫اسالم و ارزش های انقالب را خنثی کننده همه توطئه‏های‬ ‫دشمنان دانس��تند و تحقق وعده های الهی را نوید دادند‪.‬‬ ‫قائم مقام بان��ک انصار در پایان س��خنان خود شکس��ت‬ ‫همه تحلیل های اس��تکبار جهانی را در برابر هدایت های‬ ‫پیروزی افرین مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا قطعی‬ ‫دانسته و حماسه سیاسی ملت ایران را نویدبخش یگانگی‬ ‫و وحدت امت خداجوی ایران در برابر دش��منان داخلی و‬ ‫خارجی دانستند‪.‬‬ ‫دوره های توانمندسازی مدیران در بانک انصار‬ ‫برگزارمی ش�ود‬ ‫دوره های توانمندسازی مدیران با حضور متخصصان‬ ‫و اساتید برجس��ته دانش��گاهی در فواصل معین در بانک‬ ‫انصار برگزار می ش��ود‪ .‬ب��ه گ��زارش اداره کل بازاریابی و‬ ‫تبلیغات بانک انصار‪ ،‬معاونت منابع انسانی و اموزش بانک‬ ‫انصار باتوجه به تاکید ایت اهلل ابراهیم��ی‪ ،‬مدیرعامل این‬ ‫بانک در خصوص برگزاری دوره های اموزشی ویژه مدیران‬ ‫ارش��د حوزه مرکزی‪ ،‬نس��بت به برگزاری بیس��ت ساعت‬ ‫نشست تخصصی با حضور دکتر حسین عبده تبریزی عضو‬ ‫مدیرعامل همراه اول خبر داد‬ ‫توزیع سیم کارت های جدید اعتباری در بازار‬ ‫نامه مدیرعامل پست بانک به سازمان بورس‬ ‫مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار از توزیع س��یم کارت های اعتباری جدید همراه اول در‬ ‫تهران خبر داده و دلیل گرانی کدهای ‪ 1‬و ‪ 2‬را عدم عرضه انها دانست‪ .‬وحید صدوقی اظهار کرد‪:‬‬ ‫«کدهای ‪ 1‬و ‪ 2‬همراه اول ‪ 15‬یا ‪ 16‬سال پیش واگذار ش��ده اند و این روزها دیگر واگذاری انها‬ ‫صورت نمی گیرد‪ .‬تغییراتی که در حال حاضر در قیمت این سیم کارت ها ایجاد شده هم به دلیل‬ ‫همین عدم عرضه است‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬اما در ارتباط با کدهای دیگر سیم کارت مشکل خاصی‬ ‫وجود ندارد و حتی در زمینه سیم کارت های اعتباری هم که مدتی مشکل رنج سیم کارت را داشتیم‬ ‫اکنون این مشکل حل شده و واگذاری این سیم کارت ها با اغاز مقدمات طرح فلت سازی شروع‬ ‫شده اس��ت‪ ».‬صدوقی در عین حال در پاسخ به این س��وال ک ه ایا با راه اندازی طرح فلت سازی‬ ‫پیش شمار ه سیم کارت های شهرستان ها نیز تغییر خواهد کرد‪ ،‬گفت‪« :‬هنوز روی این موضوع‬ ‫تصمیم نگرفته ایم که سیم کارت های جدید منطقه ای ما رنج شماره هایشان حفظ شود یا خیر‪ ،‬اما‬ ‫به هر حال در تهران از هفته گذشته توزیع سیم کارت های اعتباری اغاز شده و به واسطه تخلیه ها‬ ‫و تدابیر دیگری که اندیشیده شده دیگر مشکلی در این زمینه وجود ندارد‪g ».‬‬ ‫مدیرعامل پست بانک با ارسال نامه ای به سازمان بورس س��هم دولت از سود پیش بینی‬ ‫شرکت در بودجه سال ‪ 92‬کل کشور را شفاف سازی کرد‪ .‬حسینعلی ضیائی‪ ،‬مدیرعامل و رئیس‬ ‫هیات مدیره پست بانک با ارس��ال نامه ای به اداره نظارت بر ناشران بورسی اعالم کرد‪« :‬معاون‬ ‫ی شرکت های دولتی و بانک های موضوع‬ ‫نظارت مالی و خزانه دار کل کشور اعالم کرده که تمام ‬ ‫ماده ‪ 5‬قانون مدیریت خدمات کشوری که در بودجه کل کش��ور برای انها سود ویژه پیش بینی‬ ‫شده‪ ،‬مکلفند ماهانه اقدام به واریز علی الحساب یک دوازدهم چهل درصد سود پیش بینی شده و‬ ‫یک دوازدهم مالیات کنند‪ .‬همچنین بر اساس مفاد نامه های مدیرکل خزانه وزارت اقتصاد مادامی‬ ‫ که شرکت به صورت قطعی واگذار نش��ده مکلف به ایفای تکالیف قانون بودجه است‪ .‬بنابراین‬ ‫این بانک در راس��تای اجرای تکالیف مصرح قانونی تاکنون اقدام به پرداخت دودوازدهم درصد‬ ‫سود پیش بینی شده سهم دولت بر اساس مبلغ مندرج در بودجه عمومی کل کشور و همچنین دو‬ ‫دوازدهم مالیات سال ‪ 92‬به مبلغ ‪ 11‬هزار و ‪ 802‬میلیون ریال کرده است‪ .‬بدیهی است در صورت‬ ‫تغییر نکردن قوانین فوق‪ ،‬این بانک همچنان مکلف به اقدام در ارتباط با ماه های باقیمانده سال‬ ‫‪ 92‬بر اساس ارقام مندرج در قانون بودجه کل کشور خواهد بود‪g».‬‬ ‫اولویت بانک تجارت حمایت از تولیدکنندگان است‬ ‫تحلیل رئیس اتحادیه طال از بازار سکه و طال‬ ‫مدیرعامل بانک تجارت که در جمع گروهی از روسای شعب بانک تجارت در جنوب تهران‬ ‫سخن می گفت با بیان اینکه یکی از مهمترین راه های کم کردن فشار تحریم ها‪ ،‬رشد تولیدات داخلی‬ ‫است‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬اولویت نخست ما در شرایط امروز کشور ادامه حمایت از تولیدکنندگان ایرانی‬ ‫و تداوم حرکت چرخ های تولید در کشور است و در این مسیر تامین سرمایه در گردش واحد های‬ ‫تولیدی نقشی بس��یار مهم دارد‪ .‬اگر بتوانیم رضایت مندی تولیدکنندگان واقعی را افزایش دهیم‬ ‫عالوه بر نقش افرینی در روند تولید و کارافرینی و توسعه اقتصادی کشور‪ ،‬در مسیر تحقق سود بانک‬ ‫نیز گام برمی داریم‪ .‬از نگاه ما تولیدکنندگان شریک تجاری بانک هستند و بانک سوداوری بلندمدت‬ ‫خود را در افزایش رونق کسب و کار بنگاه های اقتصادی ایرانی می داند‪ ».‬دکتر فالح در ادامه با تاکید‬ ‫بر توسعه بانکداری الکترونیک یاداور شد‪« :‬با فاصله گرفتن از بانکداری سنتی و رویکرد به بانکداری‬ ‫الکترونیک‪ ،‬پول فیزیکی نیز جای خود را به پول الکترونیکی می دهد و هر مشتری می تواند کارهای‬ ‫بانکی خود را بدون حضور در شعب حتی در خانه و محل کارش انجام دهد‪g ».‬‬ ‫‪84‬‬ ‫هیات علمی دانشگاه صنعتی ش��ریف‪ ،‬دکتر مسعود نیلی‬ ‫مدیر گروه اقتصاد و مدیریت دانش��کده اقتصاد دانش��گاه‬ ‫صنعتی ش��ریف و دکتر فره��اد نیلی رئیس پژوهش��کده‬ ‫پولی و بانکی بانک مرکزی اقدام کرد‪ .‬بر اس��اس گزارش‬ ‫دریافتی‪ ،‬این نشست با حضور بیش از یکصد نفر از مدیران‬ ‫ارش��د بانک انصار در س��رفصل های مختلف و با عناوین‬ ‫ریسک های بانکی (شناس��ایی و مدیریت)‪ ،‬بانک در نظام‬ ‫مالی ای��ران‪ ،‬موقعیت جاری کش��ور و توس��عه بانکداری‬ ‫ش��رکتی‪ ،‬ش��رکت های هلدینگ‪ ،‬مروری بر دانش مالی‪،‬‬ ‫ثروت و فقر ملل و تحلیل اقتصاد روز ایران برگزار ش��د و‬ ‫طبق برنامه ریزی انجام گرفته این نشست ها تا پایان سال‬ ‫جاری ادامه خواهد داشت‪ .‬گفتنی است‪ ،‬دوره های توانمند‬ ‫س��ازی در بانک انصار با هدف ارتقای سطح دانش‪ ،‬بینش‬ ‫و نگرش مدیران ارش��د و افزایش مهارت واشنایی ایشان‬ ‫با فراینده��ا و تکنیک های نوین عرص��ه اقتصاد و صنعت‬ ‫بانکی و مالی برگزار می گردد که این امر در رشد بهره وری‬ ‫سازمانی نیز بسیار موثر است‪g.‬‬ ‫رئیس اتحادیه طال و جواهر کشور در خصوص پیش بینی بازار طال گفت‪« :‬این نوع بازارها‬ ‫قابل پیش بینی نیستند به این دلیل که با ارز رابطه مستقیم دارند‪ ».‬محمد کشتی ارای با اعالم این‬ ‫مطلب افزود‪« :‬در حال حاضر ثبات قیمت را داریم و انتظار نمی رود که افزایش قیمتی را در مورد‬ ‫این کاال داشته باشیم‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬انچه مسلم اس��ت روند بازار است که به سمت مثبت و‬ ‫ثبات پیش می رود‪ ».‬رئیس اتحادیه طال و جواهر کشور در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه سیاست‬ ‫چقدر روی قیمت این کاالی ارزشمند تاثیر گذار است‪ ،‬گفت‪« :‬بدون شک سیاست روی اقتصاد‬ ‫تاثیر دارد و اقتصاد هم روی پول؛ بنابراین با اعمال سیاست درست و اصولی می توان شاهد ثبات‬ ‫اقتصادی بود‪ .‬سیاست اصولی نقدینگی را از جامعه کم می کند که در حال حاضر شاهد این موضوع‬ ‫در سطح کشور هستیم‪ ».‬کشتی ارای گفت‪« :‬قیمت طال به دو عامل اصلی قیمت جهانی و قیمت‬ ‫ارز بستگی دارد؛ قیمت جهانی در روزهای اخیر ثابت بود اما قیمت ارز کاهش چشمگیری را داشت‬ ‫به طوری که کاالهایی که متاثر از قیمت ارز هستند مقدار زیادی کاهش قیمت داشتند‪g».‬‬