ماهنامه مثلث شماره 178

‫علوم‬ ‫سیاسی‬ ‫حاشیه درکنار متن‬ ‫چرا شهرستان ها و روستاها مثل شهرهای بزرگ‬ ‫به حسن روحانی رای دادند؟‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدوهفتادهشتم‪ 10/‬تی ر‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫روزگار جدید‬ ‫ایت اهلل‬ ‫پسازریاستجمهوریروحانی‪،‬هاشمیرفسنجانی‬ ‫درکجایسیاستایرانقرارمی گیرد؟‬ ‫جریان سوم‬ ‫ایا اعتدال گرایان جناح سوم سیاست ایران می شوند؟‬ ‫تو گوهاییبا احمدسالک‪،‬مسعودپزشکیان‬ ‫گف ‬ ‫حسن غفوری فرد‪ ،‬مهدیفضائلی وحمیدرضافوالدگر‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫من گالیه دارم‬ ‫تو گو با سید ضیاء الدین دری درباره‬ ‫گف ‬ ‫مخالفانش‬ ‫دولت یا مخالفان دولت؟‬ ‫پایین امدن قیمت دالر کار چه کسانی است‬ ‫معمای جانشین عباسی‬ ‫رقابت میان مدیران کارگزارانی‬ ‫و اصالح طلبان‬ ‫ج‬ ‫لد دوم‬ ‫حلقه نیاوران‬ ‫مروری بر نزدیکان حسن روحانی‬ ‫در مرکز تحقیقات استراتژیک‬ ‫یاسین سیف االسالم‬ ‫یاسر هاشمی‪ :‬چهره موثر دیگر در حوزه سیاسی‬ ‫کوچکترین فرزند اکبر هاشم ی رفس��نجانی اس��ت‪ .‬یاسر‬ ‫هاشمی که تا کنون بیش��تر به عنوان یک فعال اقتصادی‬ ‫شناخته شده و رسانه ای شدنش به واسطه دفاع از پدرش بوده‬ ‫است‪ .‬وی تحصیالت متوسطه خود را در دبیرستان نیکان‬ ‫و تحصیالت دانشگاه ی اش را در دانشگاه ته ران و بلژیک‬ ‫گذرانده است‪ .‬در مورد عالئق وی اغلب مطالب با محوریت‬ ‫دوست داشتن اثار باستانی مطرح م ی شود‪.‬‬ ‫او البته در س��وارکاری هم تبحر فراوان��ی دارد و یک‬ ‫بار که نامزد ریاست فدراسیون سوارکاری بود از محمدرضا‬ ‫تابش از اعضای خانواده سیدمحمد خاتمی در دوران ریاست‬ ‫مهرعلی زاده بر سازمان ورزش شکست خورد‪.‬‬ ‫گفته م ی شود یاسر هاش��می احتماال تصدی وزارت‬ ‫ورزش و جوانان را ب ر عهده خواهد گرفت‪ .‬او اخی را در پاس��خ‬ ‫به سوال خبرنگاری که از وی درباره احتمال وزارتش پرسیده‬ ‫است‪ ،‬تصریح کرده‪« :‬انتش��ار لیس ت های عجیب و غریب‬ ‫گمانه زنی رسانه هایی است که به اعتقاد من هدفشان اشتی‬ ‫ملی نیست‪ .‬کس��انی که این ش��ایعات را مطرح م ی کنند‬ ‫م ی خواهند ط��وری وانمود کنن��د که دای��ره انتخاب اقای‬ ‫روحانی بسیار محدود است‪ .‬در پاسخ به این سوال شما باید‬ ‫بگویم به خاطر مردم اجازه س��هم خواهی در دولت تدبیر و‬ ‫امید نداریم‪».‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫اکبر هاشم ی رفسنجانی‪ :‬می زان نزدیکی حسن‬ ‫روحانی به رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام انقدرها‬ ‫هست که روحانی این س��ال های پس از ریاست جمهوری‬ ‫احمدی ن��ژاد را در مرک��ز پژوهش ه��ای ای��ن مجم��ع‬ ‫سپری کند‪.‬‬ ‫وقتی هاشم ی رفسنجانی خود را ب رای ریاست جمهوری‬ ‫کاندیدا کرد‪ ،‬همه ناظ ران منتظر بودند تا روحانی به همراه‬ ‫برخی دیگر از نامزد های اصالح طل��ب کناره گیری کند که‬ ‫بعدا خبر رسید خود ایت اهلل از نامزد های نزدیک به خودش‬ ‫خواسته تا در عرصه انتخابات بمانند‪.‬‬ ‫یاسر هاش��می که حاال خودش از چهره های موثر در‬ ‫دولت اینده به حس��اب م ی اید در بحبوح��ه انتخابات گفته‬ ‫بود‪« :‬اقای روحانی در چند مرحله با اقای هاشمی مشورت‬ ‫کرده اند و فکر م ی کنم اگ��ر فضای انتخابات��ی به همین‬ ‫ش��کل باقی بماند این مش��ورت ها تا زم��ان انتخابات هم‬ ‫ادامه پیدا کند‪.‬‬ ‫اق��ای روحانی درخصوص مس��ائلی چ��ون ارتباط و‬ ‫همکاری با نیروهای ش��اخص‪ ،‬احزاب و گروه های سیاسی‬ ‫با اقای هاشمی مشورت کرده و همی ن طور جلساتی ب رای‬ ‫تنظیم برنامه های خ��ود نیز در همین خص��وص با اقای‬ ‫هاشمی داشته است‪».‬‬ ‫گرچه بس��یاری م ی گویند هاشم ی رفسنجانی سهم‬ ‫زیادی در کابینه اینده خواهد داشت اما برخی دیگر معتقدند‬ ‫هاشمی چندان فشاری به روحانی ب رای چینش کابینه وارد‬ ‫نم ی کند‪.‬‬ ‫محمد باقر نوبخت‪ :‬در تیم اقتصادی مش��اوران‬ ‫حس��ن روحانی ش��اخ ص ترین چه��ره محمد باقر نوبخت‬ ‫است‪ .‬اقتصاددان سیاستمداری که از پیش از این نیز مورد‬ ‫اعتماد هاشم ی رفسنجانی بوده و در چند مناظره تلویزیونی‬ ‫از سیاست های وی حمایت کرده است‪ .‬نوبخت چهار دوره‬ ‫نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسالمی بوده است‪.‬‬ ‫وی در هر چه��ار دوره‪ ،‬به عنوان نماینده منتخب نخس��ت‬ ‫ش��هر‪ ،‬از طرف مردم با اختالف ارای ش��دید و قابل توجه‪،‬‬ ‫برگزیده شد‪.‬‬ ‫وی اکنون‪ ،‬به عنوان مع��اون پژوهش های اقتصادی‬ ‫مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام‬ ‫و دبیرکل حزب اعتدال و توسعه فعالیت م ی کند و از نزدیکان‬ ‫ایت اهلل هاشم ی رفس��نجانی محسوب م ی شود‪ .‬نوبخت در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری از حامیان حسن روحانی بود و‬ ‫به عنوان سخنگوی س��تاد انتخاباتی وی فعالیت م ی کرد و‬ ‫به استان های مختلف ب رای جذب ارای مردم ب رای روحانی‬ ‫سفر م ی کرد‪ .‬گفته م ی ش��ود او وزیر اقتصاد دولت یازدهم‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫او در یک موضعگیری در خصوص هدفمندی یارانه ها‬ ‫گفته اس��ت‪« :‬عدالت حکم م ی کند با همان چشمی که به‬ ‫افراد فاقد درامد نگاه م ی کنیم‪ ،‬به اف��راد غنی نگاه نکنیم‪.‬‬ ‫‪ 3/5‬میلیون نفر مذکور تنها نیم درصد یک دهک جامعه را‬ ‫تش��کیل م ی دهند‪ ،‬بناب راین اگر به دو دهک ثروتمند یارانه‬ ‫نقدی ندهیم و این پرداخت به نوع دیگری باشد‪ ،‬یارانه نقدی‬ ‫‪ 3/5‬میلیون نف��ر بیکار چهار ب رابر خواهد ش��د؛ بناب راین با‬ ‫اجرای چنین برنامه ای عدالت بهتر برقرار م ی شود‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫اکنون دو هفته م ی گ��ذرد که حس��ن روحانی‪ ،‬نامزد‬ ‫جریانی که این روزها با عنوان اعتدال از ان یاد م ی شود‪ ،‬ردای‬ ‫رئی س جمهور منتخب ملت ای ران را به تن کرده و خود را ب رای‬ ‫نقل مکان به ساختمان سفید پاستور اماده م ی کند‪ .‬بدیهی‬ ‫است او به تنهایی به پاس��تور نخواهد رفت‪ ،‬بلکه یارانی را‬ ‫ب رای خود گزینش م ی کند تا در هدایت قویه مجریه کشور او‬ ‫را یاری کنند؛ یارانی که از فردای انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫حرف و حدیث ه��ای مختلفی درباره انها منتش��ر ش��ده و‬ ‫بخشی از این حرف ها نیز به طور رسمی مورد تکذیب قرار‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫اما از این میان هستند گروه ها و چهره هایی که فارغ‬ ‫از پس��تی که در اینده خواهند گرفت‪ ،‬در تش��کیل کابینه‬ ‫و انتخاب وزرا قه را نقش��ی موثر ایف��ا م ی کنند‪ .‬چهره های‬ ‫نزدیک ب��ه رئی س جمهور که ت��ا پیش از این قوی��ا از او در‬ ‫مبارزه انتخاباتی حمایت م ی کردند و حاال نیز ب رای کمک‬ ‫به او اماده اند‪.‬‬ ‫او که س��ال ها در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع‬ ‫تش��خیص فعال بوده اکنون با پش��توانه ای از تجربیات و‬ ‫مطالع��ات امنیتی‪-‬سیاس��ی‪-‬نظامی‪ ،‬سیاس��ت خارجی و‬ ‫اقتصادی قصد دارد کش��ور را مدیریت کند‪ .‬او در این میان‬ ‫گرچه سخن از تشکیل دولت فراجناحی گفت اما تجربیات‬ ‫حلقه نیاوران را ه��م فراموش نخواهد ک��رد‪ .‬در راس انها‬ ‫اکبر هاشمی رفسنجانی قرار دارد و شخصی ت هایی مانند‬ ‫علی یونسی‪ ،‬حسام الدین اشنا‪ ،‬محمد باقر نوبخت‪ ،‬کمال‬ ‫خ رازی‪ ،‬اکبر ترکان‪ ،‬علی ربیعی‪ ،‬محمود واعظی و ‪ ...‬اینان‬ ‫حلقه اصلی حامیان گذشته و تصمیم س��ازان امروز دولت‬ ‫یازدهم هستند‪.‬‬ ‫تاکنون سه کارگروه سیاست‪ ،‬اقتصاد و فرهنگ توسط‬ ‫نزدیکان حس��ن روحانی ب رای تعیین کابینه تشکیل شده‬ ‫است‪ .‬این حلقه ها که به طور مشخص درباره افرادی است‬ ‫که قرار اس��ت وزارتخانه ها را تصدی گری کنند‪ ،‬به واسطه‬ ‫نزدیکی به هاشمی رفسنجانی‪ ،‬در حوزه های مختلف از وی‬ ‫تاثی ر پذیری قابل توجهی دارند‪.‬‬ ‫علی یونسی‪ :‬وزیر اطالعات دولت خاتمی که پس‬ ‫از ماجرای قتل های زنجیره ای جانش��ین دری نجف ابادی‬ ‫مستعفی شد‪ ،‬چهره ای که اگرچه مانند خود حسن روحانی‬ ‫دارای س��ابقه قابل توج��ه اطالعاتی و امنیتی اس��ت اما از‬ ‫محبوبیتی نسبی در میان اصالح طلبان و حامیان روحانی‬ ‫برخوردار است‪.‬‬ ‫یونسی از اولین چهره های شناخته شده ای است که از‬ ‫کاندیداتوری روحانی حمایت کرد و ب رای تشکیل ستاد های‬ ‫استانی وی به شه ر های مختلف رفت‪.‬‬ ‫اولین مس��ئولیت علی یونس��ی حاکم ش��رع هیات‬ ‫هفت نفره واگذاری زمین در قم در س��ال ‪ 59‬بوده که حکم‬ ‫ان را از ایت اهلل مش��کینی گرفته و در س��ال ‪ 63‬به دعوت‬ ‫ایت اهلل دکتر بهش��تی رئیس ش��عبه دادگاه انقالب ته ران‬ ‫شد و سپس رئیس ش��عبه دوم دادگاه انقالب ارتش و پس‬ ‫از ان حاکم ش��رع دادگاه های انقالب ارتش از سوی شورای‬ ‫عالی قضایی‪.‬‬ ‫یونسی یکی از تاثیرگذار ترین افراد در ط راحی سازمان‬ ‫قضایی ارتش بوده اس��ت‪ .‬او همچنین نماینده جانش��ین‬ ‫فرمانده کل قوا در حفاظت اطالعات ارتش و حاکم شرع ویژه‬ ‫امور قضایی خانواده های شاهد سراسر کشور از سوی مقام‬ ‫معظم رهبری بوده است‪.‬‬ ‫حاال این وزیر شش ساله درکابینه خاتمی با تجربه ای‬ ‫قابل توجه از چهره های مورد وثوق رئی س جمهور منتخب‬ ‫اس��ت که گفته م ی ش��ود احتماال تصدی وزارت کش��ور را‬ ‫ب ر عه��ده خواهد گرف��ت‪ .‬او در تعیی ن تکلیف پس��ت های‬ ‫سیاسی نقش مهمی برعهده دارد‪.‬‬ ‫علی ربیعی‪ :‬علی ربیعی فرد دیگری اس��ت که در‬ ‫حوزه سیاسی مورد اعتماد حسن روحانی است‪ .‬وی معروف‬ ‫به عباد مسئول اجرایی دبیرخانه شورای امنی ت ملی در دوره‬ ‫ریاست جمهوری سی د محمد خاتمی و عضو کمیته سه ‏نفری‬ ‫‏تحقیق قتل های زنجیره ای بوده است‪ .‬علی ربیعی مدرس‬ ‫دانشگاه ته ران‪ ،‬عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور‪ ،‬محقق‬ ‫و نویس��نده در حوزه جامع ه شناسی سیاس��ی و مدیریت و‬ ‫مشاور اجتماعی س��ی د محمد خاتمی طی سال های ‪۱۳۷۶‬‬ ‫تا ‪ ۱۳۸۴‬بوده است‪.‬‬ ‫از ربیعی به عنوان یکی از گزینه ه��ای وزارت کار نیز‬ ‫یاد شده است‪ .‬اما انچه قابل اتکاست نقش وی در ترکیب‬ ‫کابینه دولت یازدهم است‪.‬‬ ‫فاطم�ه هاش�می‪ :‬عض��و دیگ��ر خان��واده‬ ‫هاشم ی رفسنجانی که در حلقه اول مشاوران رئی س جمهور‬ ‫قرار دارد‪ ،‬فاطمه دختر بزرگ هاش��می اس��ت‪ .‬وی فعالیت‬ ‫خود را در سال ‪ ۱۳۷۳‬در بنیاد بیماری های خاص اغاز کرد‪.‬‬ ‫در سال ‪ ۱۳۷۷‬فدراسیون ورزش��ی بیماران خاص تاسیس‬ ‫و تحت نظر فدراس��یون ورزش های همگانی قرار گرفت‪،‬‬ ‫وی در سال ‪ ۱۳۸۴‬ریاست این فدراسیون را برعهده گرفت‪.‬‬ ‫فاطمه هاش��می در تاریخ ‪ ۳۰‬م��رداد ‪ ۱۳۸۸‬از این س��مت‬ ‫استعفا کرد و سمت دولتی دیگری ندارد‪ .‬وی در بیان دلیل‬ ‫استعفایش بیانی ه ای گالیه امیز منتشر کرد‪.‬‬ ‫در چهار سال گذشته او البته کمتر از خواهرش اما از‬ ‫منتقدان دولت بوده است‪.‬‬ ‫محمد نهاوندیان‪ :‬چهره اقتصادی دیگر روحانی‪،‬‬ ‫محمد نهاوندی��ان‪ ،‬رئیس کنونی اتاق بازرگان��ی ای ران و از‬ ‫فعاالن اقتصادی ش��اخص کشور اس��ت‪ .‬وی معاون وقت‬ ‫دبیر س��ابق ش��ورای عالی امنیت ملی ای ران (معاون علی‬ ‫الریجانی)‪ ،‬عضو ستاد ویژه اجرای اصل ‪ ۴۴‬قانون اساسی‪،‬‬ ‫رئیس مرکز بررسی ب رای الحاق به سازمان تجارت جهانی‬ ‫در جمهوری اس�لامی‪ ،‬معاون��ت س��ابق وزارت بازرگانی و‬ ‫دارنده سابقه س��مت های اقتصادی‪-‬سیاسی دیگر است‪ .‬او‬ ‫فارغ التحصیل مدرس��ه علوی و دارای تحصیالت حوزوی‬ ‫و همچنین دکت��رای اقتصاد از امریکاس��ت‪ .‬رف��ت و امد‬ ‫به امریکا در س��ال ‪ ۸۵‬و داش��تن اقامت امریکای او بسیار‬ ‫خبرساز شد‪.‬‬ ‫او در امریکا موسس��ه ای به نام تحقیقات و اطالعات‬ ‫اسالمی در واشنگتن تاسیس کرد و با چهل مرکز اسالمی‬ ‫امریکا ب رای همکاری بین انها ارتباط برقرار کرد‪ .‬در نتیجه‬ ‫شورایی تشکیل شد به نام ش��ورای همکاری اسالمی که‬ ‫هر ماه در یک ایالت جلس��ه تش��کیل م ی داد‪ .‬او ‪ ۸‬سال با‬ ‫خانواده اش در امریکا به س��ر برد و فوق لیس��انس و دکترا‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫محمد نهاوندیان البته بیش��تر از اینک��ه به روحانی‬ ‫نزدیک باش��د چهره ای نزدیک به علی الریجانی محسوب‬ ‫‪9‬‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬طبق ش��نیده ها نهاوندیان می��ل چندانی ب رای‬ ‫ورود به کابین��ه ندارد و قصد دارد به عنوان مش��اور روحانی‬ ‫فعالیت کند‪.‬‬ ‫گفته م ی شود علی ربیعی نقش مهمی در چینش‬ ‫کابینه حسن روحانی دارد‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫یاسر هاش��می یکی از گزینه های تصدی وزارت‬ ‫ورزش و جوانان است‬ ‫علی یونسی که از نزدیکت رین اف راد به حسن روحانی‬ ‫است از گزینه های حضور درکابینه جدید است‬ ‫‪10‬‬ ‫اکبر ترکان‪ :‬ترکان اقتصاددان دیگری اس��ت که با‬ ‫سابقه وزارت دفاع و معاونت وزارت نفت در لیست مشاوران‬ ‫رئی س جمهور به چش��م م ی خ��ورد‪ .‬اکبر ت��رکان تنها فرد‬ ‫غی ر نظامی اس��ت که در جمهوری اس�لامی ای ران به مقام‬ ‫وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رسیده است‪.‬‬ ‫وی در انتخابات ریاس��ت جمهوری دوم خرداد ‪۱۳۷۶‬‬ ‫از نامزدی عل ی اکب��ر ناطق نوری حمایت ک��رد و در کابینه‬ ‫اول محمود احمدی نژاد به مدت چهار سال معاونت وزارت‬ ‫نفت را ب ر عهده داشت که س��رانجام در اس��تانه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ‪ ۱۳۸۸‬از کار برکنار شد‪.‬‬ ‫ترکان در انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ ۱۳۹۲‬به عنوان‬ ‫قائم مقام و معاون س��تاد انتخاباتی حسن روحانی فعالیت‬ ‫کرد‪ .‬او از گزینه های وزارت نفت است‪ .‬او همچنین به عنوان‬ ‫نماینده رئی س جمهور منتخب ب رای تعامل با دولت فعلی در‬ ‫کنار حمید بقایی معرفی شده است‪.‬‬ ‫در مورد او هم گفته م ی شود که تمایلی ب رای به عهده‬ ‫گرفتن یک وزارتخانه ندارد‪.‬‬ ‫محمدرضا نعم ت زاده‪ :‬دیگ��ر چهره مورد اعتماد‬ ‫روحانی ب��رای عرصه اقتصاد اس��ت‪ .‬محمدرضا نعمت زاده‬ ‫وزیر صنایع دولت هاشم ی رفس��نجانی بود‪ .‬وی همچنین‬ ‫معاون��ت وزارت نفت در ام��ور پتروش��یمی در کابینه های‬ ‫خاتمی و معاونت وزارت نفت در امور پخش و پاالیش را در‬ ‫کابینه احمدی نژاد به عهده داشته است‪ .‬نعمت زاده در دولت‬ ‫احمدی نژاد مش��اور ویژه وزیر نفت بود که پس از مصاحبه‬ ‫با روزنامه اعتماد و انتقاد از عملک��رد احمدی نژاد و متفاوت‬ ‫دانستن وی با رجایی‪ ،‬بالفاصله از این سمت برکنار شد‪.‬‬ ‫وی درب��اره دول��ت اینده گفت��ه اس��ت‪« :‬متملقان و‬ ‫چاپلوس��ان در دولت اینده جایی ندارند و منتقدان دلس��وز‬ ‫جایگاه خواهند یافت؛ همچنین دروغ و تزویر جای خود را به‬ ‫یکدلی م ی دهد‪ .‬کشور ما‪ ،‬ای ران اسالمی در چند سال اخیر‬ ‫با مش��کالت زیادی دس��ت و پنجه نرم کرد و اگر هوشیاری‬ ‫ملت فهیم ای ران اسالمی نبود‪ ،‬وضعیت اسفباری به وجود‬ ‫م ی امد‪».‬‬ ‫اخرین اخبار در مورد او حکایت از تحویل گرفتن نهاد‬ ‫ریاست جمهوری از حمید بقایی دارد‪ .‬ممکن است او معاون‬ ‫اجرایی و رئیس نهاد ریاست جمهوری شود‪.‬‬ ‫در میان اقتصادی های حسن روحانی اختالف نظر هم‬ ‫دیده م ی ش��ود‪ ،‬از جمله گروهی از این طیف هستند که با‬ ‫افرادی که در باال ذکر شدند‪ ،‬کمی متفاوت به نظر م ی رسند‪.‬‬ ‫گروهی که تیم موازی ب رای حوزه اقتصاد دولت را تشکیل‬ ‫م ی دهند‪ .‬اس��حاق جهانگیری‪ ،‬مسعود نیلی و محمد علی‬ ‫نجفی اعضای این تیم را تشکیل م ی دهند‪.‬‬ ‫اسحاق جهانگیری‪ :‬از وی به عنوان رئیس ستاد‬ ‫هاشمی رفس��نجانی نام برده م ی ش��د‪ ،‬در حالی که خود او‬ ‫کاندیدای ریاست جمهوری بود که تایید صالحیت نشد‪ .‬او‬ ‫در مجالس دوم و سوم نماینده جیرفت بوده است و در سال‬ ‫‪ ۱۳۷۱‬در دولت هاشم ی رفسنجانی به سمت استاندار استان‬ ‫اصفهان منصوب ش��د و به جای غالمحسین کرباسچی‬ ‫نشست‪ .‬جهانگیری از موسسان حزب کارگزاران سازندگی‬ ‫بود و هم اکنون عضو ش��ورای مرکزی ان است‪ .‬با پیروزی‬ ‫محمد خاتم��ی در انتخاب��ات‪ ،‬جهانگیری به عن��وان وزیر‬ ‫معادن و فلزات به مجلس پنجم معرفی و موفق به کسب‬ ‫رای اعتماد شد‪ .‬وی در هر دو دوره ریاست جمهوری خاتمی‬ ‫وزیر صنایع و معادن بود‪.‬‬ ‫گرچه اختالفاتی با برخی اعضای تیم روحانی از جمله‬ ‫نعمت زاده دارد اما شانس فراوانی ب رای وزارت صنعت پیش‬ ‫روی خود م ی بیند‪.‬‬ ‫مسعود نیلی‪ :‬نیلی از سال ‪ ۱۳۷۹‬تا ‪ ۱۳۹۰‬سرپرست‬ ‫دپارتمان اقتصاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف‬ ‫بوده است‪ .‬از او تاکنون هفت جلد کتاب و تعداد زیادی مقاله‬ ‫در حوزه های مختلف اقتصاد کالن و اقتصاد سیاسی منتشر‬ ‫شده است‪ .‬از کتاب های منتشر شده او م ی توان اقتصاد ای ران‪،‬‬ ‫اقتصاد ای ران و معمای توس��ع ه نیافتگی و تجربه توس��عه‬ ‫صنعتی در جهان را ن��ام برد‪ .‬زمینه علمی م��ورد عالقه او‬ ‫اقتصاد سیاسی و اقتصاد کالن است‪.‬‬ ‫نیلی در فروردین گذش��ته در یک برنام��ه تلویزیونی‬ ‫ب��ا نمای��ش نمودارهایی اعالم ک��رد که متوس��ط خالص‬ ‫اش��تغال ایجاد ش��ده (مابه التفاوت اش��تغال ایجاد ش��ده و‬ ‫بیکاری ایجاد شده) طی سال های ‪ ۱۳۸۵‬تا ‪( ۱۳۹۰‬در دولت‬ ‫احمدی نژاد) به طور ب ی س��ابقه ای کم ب��وده و حدودا فقط‬ ‫چهارده هزار عدد در سال بوده است‪ .‬نمودارهای نیلی نشان‬ ‫م ی داد که متوسط خالص اش��تغال ایجادشده در دوره های‬ ‫مش��ابه قبلی چند صد هزار نفر در س��ال بوده اس��ت‪ .‬این‬ ‫سخنان او با انتقاد شدید دولت مواجه شد‪.‬‬ ‫نیلی البته همراه نجفی حدود ‪3‬س��الی در س��ازمان‬ ‫برنامه بود ک��ه در پی اختالف با طیف مش��ارکت به همراه‬ ‫نجفی از دولت رفت‪.‬‬ ‫محم د علی نجفی‪ :‬یک اقتصاددان مشهور دیگر‬ ‫در می��ان یاران رئی س جمه��ور جدی��د‪ ،‬محمد علی نجفی‬ ‫اس��ت‪ .‬او از بنیانگذاران حزب کارگزاران س��ازندگی اس��ت‬ ‫و هم اکنون یکی از اعضای ش��ورای ش��هر ته ران و عضو‬ ‫هیات علمی دانش��کده ریاضی و علوم کامپیوتر دانشگاه‬ ‫صنعت ی شریف است‪ .‬او از ‪ ۱۳۶۰‬تا ‪ ۱۳۶۴‬در دولت های باهنر‪،‬‬ ‫مهدوی کنی و موس��وی‪ ،‬وزیر فرهنگ و اموزش عالی و در‬ ‫دولت هاشم ی رفسنجانی وزیر اموزش و پرورش ای ران بود‪.‬‬ ‫وی در دولت اول خاتمی‪ ،‬رئیس سازمان برنامه و بودجه بود‪.‬‬ ‫وزارت اموزش و پرورش در دولت هاشمی مسئولیت دیگر‬ ‫او بوده است‪.‬‬ ‫در حوزه سیاس��ت خارج��ی اما چهره های ش��اخص‬ ‫دیگری مورد مش��ورت رئی س جمهور هستند‪ ،‬افرادی مانند‬ ‫کمال خ رازی‪ ،‬محمد جواد ظریف‪ ،‬محمود واعظی‪ ،‬حسین‬ ‫موسویان و عل ی اکبر صالحی‪.‬‬ ‫کمال خرازی‪ :‬وزیر خارجه دولت خاتمی در سیاست‬ ‫خارجی دولت اینده نیز اثر گذار خواهد بود‪ .‬کمال خ رازی که‬ ‫هشت سال سکان سیاس��ت خارجی را از سال ‪ 76‬تا ‪ 84‬در‬ ‫دست داشت‪ ،‬حاال از یاران نزدیک حسن روحانی به حساب‬ ‫م ی اید‪ .‬او دوره کارشناس��ی زبان عربی و کارشناس ی ارش��د‬ ‫علوم تربیتی را در دانش��گاه ته ران و دکترای رشته مدیریت‬ ‫اموزشی را در دانشگاه هیوستون امریکا گذرانده است‪ .‬او در‬ ‫دوران جنگ تحمیلی نیز مسئولیت ستاد تبلیغات جنگ را‬ ‫بر عهده داشته است‪.‬‬ ‫گفته م ی ش��ود دورانی ک��ه وی در امریکا مش��غول‬ ‫تحصیل بوده‪ ،‬مصادف با سفر روحانی به این کشور است و‬ ‫دوستی این دو در این برهه تقویت م ی شود‪.‬‬ ‫محم د ج�واد ظریف‪ :‬ظریف دیگ��ر چهره نزدیک‬ ‫به روحانی است که س��ابقه قابل توجهی در حوزه سیاست‬ ‫خارجی دارد‪ .‬وی به مدت پنج س��ال س��فیر و نماینده دائم‬ ‫ای ران در س��ازمان ملل متحد بوده است‪ .‬مسئولیت ظریف‬ ‫در این پست بعد از ریاس��ت جمهوری احمدی نژاد نیز ادامه‬ ‫یافت و بعدا خزائی جایگزین او شد‪ .‬وی پس از این در مرکز‬ ‫تحقیقات اس��تراتژیک که روحانی ریاس��ت ان را بر عهده‬ ‫داشت‪ ،‬فعال بوده است‪.‬‬ ‫محم�ود واعظی‪ :‬محم��ود واعظ��ی از کارگزاران‬ ‫سیاست خارجی دوره ریاست جمهوری هاشم ی رفسنجانی‬ ‫اس��ت‪ .‬او که اکنون در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام سمت معاونت سیاست خارجی‬ ‫را عهده دار است‪ ،‬در س��ال ‪ 1365‬و در استانه چهل سالگی‬ ‫وارد وزارت خارجه م ی ش��ود‪ .‬ابتدا به عنوان مشاور وزیر‪ ،‬بعد‬ ‫از یک سال ریاس��ت س��تاد روابط اقتصادی وزارت خارجه را‬ ‫عهده دار م ی ش��ود و در س��ال ‪ 1368‬معاون سیاسی اروپا و‬ ‫امریکای وزارت امور خارجه م ی ش��ود‪ .‬واعظی که در تمام‬ ‫این س��ال ها با عل ی اکبر والیت��ی‪ ،‬وزیر خارج��ه وقت کار‬ ‫م ی کرده اس��ت‪ ،‬پس از والیتی نیز به مدت دو سال (از سال‬ ‫‪ 1376‬تا ‪ )1378‬در س��مت معاون اقتص��ادی وزارت خارجه‬ ‫مشغول به کار م ی شود‪ .‬واعظی از س��ال ‪ 1378‬تاکنون در‬ ‫مرکز تحقیقات مجمع تش��خیص مصلحت نظام مشغول‬ ‫به کار است‪.‬‬ ‫محمدباقر نوبخت از شاخ ص ترین چهره های تیم‬ ‫حسن روحانی است‬ ‫حس�ین دهباش�ی‪ :‬دهباش��ی مستند س��از و‬ ‫س��ازنده فیلم انتخاباتی حس��ن روحانی ب��ود؛ فیلمی که‬ ‫مورد توج��ه مردم ق��رار گرفت‪ .‬گفت��ه م ی ش��ود او حاال از‬ ‫معتمدین رئی س جمهور در عرصه فرهنگی است و احتمال‬ ‫حضورش در س��ازمان س��ینمایی کش��ور وجود دارد‪ .‬از او‬ ‫تاکنون کتاب های شکستن امواج و افغانستان… روزهای‬ ‫سقوط منتشر شده است‪ .‬عالوه بر ان در زمینه مستندهای‬ ‫تلویزیونی قریب یکصد برنامه تولید و پخش کرده اس��ت‪.‬‬ ‫برنامه های مستند عطر سیب‪ ،‬شکوفه زیتون‪ ،‬سفر به شهر‬ ‫فرنگ‪ ،‬قصه های چین و ماچین‪ ،‬ع راق نگاهی از درون و…‬ ‫از جمله اثار تصویری اوست‪.‬‬ ‫محم د علی زم‪ :‬محمد علی زم‪ ،‬روحانی‪ ،‬تهی ه کننده‪،‬‬ ‫سینماگر و پژوهشگر ای رانی ا س��ت‪ .‬او رئیس هیات مدیره‬ ‫انجمن صنفی ویدئو رسانه و صاحب یک موسسه سینمایی‬ ‫است‪ .‬او مدتی نیز ریاس��ت حوزه هنری را بر عهده داشت‪.‬‬ ‫موسس��ه س��ینمایی او در فروردین ماه ‪ ۱۳۹۰‬توسط افراد‬ ‫ناشناس به اتش کشیده ش��د‪ .‬او با رئی س جمهور منتخب‬ ‫سابقه اشنایی طوالنی دارد‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی در مب��ارزات انتخاباتی خ��ود به طور‬ ‫محسوسی بر نظ راتش در حوزه دانشگاه تاکید کرد؛ نظ راتی‬ ‫که مورد توجه جامعه دانشگاهی کشور قرار گرفت و امروز‬ ‫از جمله مطالبات این بخش از جامعه از دولت به حس��اب‬ ‫م ی ای��د‪ .‬روحانی در مرک��ز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع‬ ‫تش��خیص رابطه خوبی با حوزه دانشگاهی کشور داشته و‬ ‫دوس��تان مورد اعتمادی از میان فعاالن اموزش عالی دارد‪.‬‬ ‫بزاده از جمله این افرادند‪.‬‬ ‫محمود سریع القلم و احمد نقی ‬ ‫محمود سریع القلم‪ :‬سریع القلم پژوهشگر حوزه‬ ‫توسعه‪ ،‬علوم سیاس��ی و تاریخ معاصر ای ران است‪ .‬او استاد‬ ‫تمام گروه علوم سیاس��ی دانش��گاه شهید بهش��تی است‪.‬‬ ‫سریع القلم در کالس های ازاد موسسه پرسش نیز تدریس‬ ‫م ی کند‪ .‬اثار مختلفی از وی در حوزه توسعه و علوم سیاسی‬ ‫منتشر ش��ده که منابع دانشگاهی کش��ور در این حوزه به‬ ‫حساب م ی ایند‪.‬‬ ‫احمد نقی ب زاده‪ :‬نقی ب زاده نیز استاد و پژوهشگر‬ ‫دیگری اس��ت که به احتمال زی��اد در حوزه ام��وزش عالی‬ ‫تاثی ر گ��ذار خواهد بود‪ .‬او پژوهش��گر حوزه توس��عه‪ ،‬علوم‬ ‫سیاس��ی و تاریخ معاصر ای ران و اس��تاد تمام گ��روه علوم‬ ‫سیاسی دانشگاه شهید بهشتی است‪.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫عل ی اکبر صالح�ی‪ :‬یار دیگر رئی س جمهور جدید‬ ‫در سیاست خارجی‪ ،‬وزیر فعلی امور خارجه است‪ .‬او دانشیار‬ ‫دانشگاه صنعتی شریف است و دو دوره رئیس این دانشگاه‬ ‫بوده است‪ .‬او از س��ال ‪ ۱۹۹۷‬تا ‪ ۲۰۰۵‬نماینده ای ران در اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتم��ی بود‪ .‬وی بین س��ال های ‪ ۲۰۰۷‬تا‬ ‫‪ ،۲۰۰۹‬معاونت دبیرکل س��ازمان کنف رانس اس�لامی را بر‬ ‫عهده داشت‪ .‬س��پس رئیس س��ازمان انرژی اتمی ای ران از‬ ‫سال ‪ ۱۳۸۸‬تا ‪ ۱۳۸۹‬شد‪ .‬با برکناری جنجالی منوچهر متکی‬ ‫از وزارت خارجه‪ ،‬او به عنوان سرپرس��ت و س��پس وزیر این‬ ‫وزارتخانه معرفی شد‪.‬‬ ‫یاران رئی س جمهور منتخ��ب در حوزه فرهنگی نیز تا‬ ‫حد زیادی شناخته شده اند‪ .‬چهره هایی که در ستاد او فعالیت‬ ‫داش��تند و باتوجه به تبلیغات موثر وی‪ ،‬نقش مهمی نیز در‬ ‫پیروزی اش ایفا کرده اند‪ .‬حسام الدین اشنا‪ ،‬محمد علی زم‪،‬‬ ‫حسین دهباشی و احمد مسجد جامعی از جمله این یاران‬ ‫احم�د مس�ج د جامعی‪ :‬وزیر فرهنگ و ارش��اد‬ ‫اس�لامی در دولت دوم محم��د خاتمی پس از اس��تعفای‬ ‫س��ی د عطاءاهلل مهاجرانی بوده اس��ت‪ .‬او همچنین پیش از‬ ‫این‪ ،‬مع��اون مهاجرانی در وزارت ارش��اد ب��ود‪ .‬وی در دوره‬ ‫س��وم و چهارم انتخابات شوراهای اس�لامی شهر و روستا‬ ‫با حمایت ائتالف اصالح طلبان به ش��ورای اس�لامی شهر‬ ‫ته ران راه یافت‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫سی د امیر حس�ین موس�ویان‪ :‬معاون جنجالی‬ ‫روحانی در دوران تصدی وی بر ش��ورای عالی امنیت ملی‬ ‫نیز این روزها در حلقه مش��اوران رئی س جمه��ور قرار دارد‪.‬‬ ‫امیر حسین موس��ویان س��ی د زاده دیپلمات و مذاکره کننده‬ ‫ارشد هسته ای سابق ای ران که در تاریخ ‪ ۱۰‬اردیبهشت سال‬ ‫‪ ،۱۳۸۶‬به اتهام ارتباط با بیگانگان و جاسوسی بازداشت شد‬ ‫و پس از ‪ ۸‬روز بازداشت‪ ،‬در تاریخ نوزدهم همان ماه با وثیقه‬ ‫‪ ۲۰۰‬میلیون تومانی ازاد شد‪.‬‬ ‫رس��انه های نزدیک به دولت احمدی نژاد اتهام وی را‬ ‫«ارتباط با بیگانگان و ارائه اطالعات به انها» ذکر کردند اما‬ ‫بعدها سخنگوی قوه قضائیه از ب ی گناهی وی در خصوص‬ ‫اتهامات جاسوسی و ارائه اس��ناد نظام به بیگانگان توسط‬ ‫قاضی خب��ر داد و اعالم ک��رد در کیفرخواس��تی که علیه‬ ‫حسین موسویان تنظیم ش��ده‪ ،‬او تنها به تبلیغ علیه نظام‬ ‫جمهوری اسالمی متهم گردیده و مجازات تعلیق از خدمات‬ ‫دولتی ب رای وی درخواست شده است‪.‬‬ ‫ام��ا در پ��ی اعتراض��ات محم��ود احمدی ن��ژاد و‬ ‫غالمحسین محس��ن ی اژه ای‪ ،‬س��عید مرتضوی‪ ،‬دادستان‬ ‫ته ران رای مع��اون خود در م��ورد رفع اتهام جاسوس��ی از‬ ‫موسویان را نقض کرد‪ .‬در ‪ ۲۰‬فروردین ‪ ۱۳۸۷‬دادگاه انقالب‬ ‫ته ران موسویان را به اتهام «اخالل در امنیت ملی» مجرم‬ ‫شناخته و ب راساس ماده ‪ ۵۰۷‬قانون مجازات اسالمی‪ ،‬به دو‬ ‫سال حبس تعلیقی و پنج سال محرومیت از مشاغل دولتی‬ ‫محکوم کرد‪.‬‬ ‫البته موس��ویان مدت هاس��ت که در امری��کا زندگی‬ ‫م ی کرد و به صورت میهمان در دانشگاه پرینستون پذیرفته‬ ‫ش��ده‪ .‬او در این مدت در ژورنال های مختلف به اظهارنظر‬ ‫درباره مساله هس��ته ای ای ران م ی پرداخت‪ .‬با این حال بعید‬ ‫به نظر م ی رسد او در دولت روحانی سمت رسمی بگیرد‪.‬‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫حس�ام الدین اش�نا‪ :‬حجت االس�لام دکت��ر‬ ‫حسام الدین اش��نا‪ ،‬اس��تاد دانش��کده فرهنگ و ارتباطات‬ ‫دانش��گاه امام ص��ادق(ع) و دانش اموخته ای��ام ماضی این‬ ‫دانشگاه است که توانس��ت در جریان انتخابات ‪ 92‬در مقام‬ ‫مشاوری کاردان به هدایت رسانه ای رئی س جمهور منتخب‬ ‫بپردازد‪ .‬اش��نا به عن��وان داماد ای��ت اهلل دری نجف اّبادی و‬ ‫فردی که در کارنامه خود س��ابقه فعالی ت های اطالعاتی و‬ ‫امنیتی دارد‪ ،‬توانست بار دیگر ضریب نفوذ امام صادق ی ها‬ ‫را در عرصه مدیریت کالن کشور معین س��اخته و جایگاه‬ ‫خاص امام صادق ی ه��ا را به نکته بین��ان و خواص جامعه‬ ‫گوشزد نماید‪.‬‬ ‫گفته م ی شود اسحاق جهانگیری یکی از افرادی‬ ‫است که حتما در دولت جدید وزیر خواهد شد‬ ‫از محمدجواد ظریف ب ه عنوان فردی یاد م ی شود که‬ ‫در تیم دیپلماسی حسن روحانی نقش موثری دارد‬ ‫‪11‬‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫لزوم مراعات مصالح‬ ‫در نشریات‬ ‫در باب نش��ریات‪ ،‬خودتان م ی‏دانید که نقش نشریات‬ ‫در هر کشوری از همه چیز باالتر است‪ .‬روزنامه‏ها و مجالت‬ ‫م ی‏توانند یک کش��وری را رش��د بدهند و هدایت بدهند به‬ ‫راهی که صالح کش��ور اس��ت و م ی‏توانند به عکس عمل‬ ‫بکنند‪ .‬مع االس��ف‪ ،‬در ای ران ان زمان‪ ،‬ب ی‏اس��تثنا‪ ،‬نشریات و‬ ‫نوشته‏ها غی ر اس�لامی بود‪ .‬انان ب رای برنامه‏ای که انحراف‬ ‫نقدونظر‬ ‫‪22- 27‬‬ ‫ازتکنیکتاتاکتیک‬ ‫مارپیچیکهبازیراعوضکرد‬ ‫پایانکرزایبرایامریکا‬ ‫روایتوکالت‬ ‫سیاست‬ ‫‪22-27‬‬ ‫روزگار جدیدایت اهلل‬ ‫نیرویسوم‬ ‫اصالحطلباندولتیازدهمرارهانمیکنند‬ ‫ساختارشکناناصالحاتبهتناقضمی رسند‬ ‫ورزش‬ ‫‪74-79‬‬ ‫معمایجانشینعباسی‬ ‫ورزشدر دولتجدیدجناحینخواهدبود‬ ‫نزاعمهندس ها‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدوهفتادهشتم‪ 10/‬تیر‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫روزگار جدید‬ ‫ایتاهلل‬ ‫پسازریاستجمهوریروحانی‪،‬هاشمیرفسنجانی‬ ‫درکجایسیاستایرانقرارمیگیرد؟‬ ‫جریان سوم‬ ‫ایا اعتدال گرایان جناح سوم سیاست ایران می شوند؟‬ ‫گفتوگوهاییبا احمدسالک‪،‬مسعودپزشکیان‬ ‫حسنغفوریفرد‪ ،‬مهدیفضائلی وحمیدرضافوالدگر‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫ع‬ ‫لوم‬ ‫سیاسی‬ ‫حاشیه درکنار متن‬ ‫چرا شهرستانها و روستاها مثل شهرهای بزرگ‬ ‫به حسن روحانی رای دادند؟‬ ‫من گالیه دارم‬ ‫گفتوگو با سیدضیاءالدین دری درباره‬ ‫مخالفانش‬ ‫دولت یا مخالفان دولت؟‬ ‫پایین امدن قیمت دالر کار چه کسانی است‬ ‫معمای جانشین عباسی‬ ‫رقابت میان مدیران کارگزارانی‬ ‫و اصالحطلبان‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫جوانان بود‪ ،‬به هر راهی تمسک کردند؛ از جمله به نشریات‪.‬‬ ‫مجالت ان روز جوانان را به فس��اد م ی‏کشاند و پس از انکه‬ ‫انها رفتند و نش��ریات این طرف ش��روع ش��د‪ ،‬بسیاری شان‬ ‫انحرافات ان‏طوری اگر نداشتند‪ ،‬لیکن انحرافات جور دیگری‬ ‫داشتند؛ یعنی‪ ،‬اگر دیدند که نم ی‏شود مجالت را با ان روش‬ ‫سابق انتشار دهند‪ ،‬مقاالتی جانشین انها کردند که در راهی‬ ‫است که راه قدرت های بزرگ است‪ .‬ابتدای انقالب‪ ،‬که درها‬ ‫به روی همه اش��رار باز بود‪ ،‬انها از ازادی سوءاستفاده کردند؛‬ ‫ش��روع کردند به کارهایی که ش��ما خودتان بهتر م ی‏دانید‪.‬‬ ‫یک وقت متوجه شدند به اینکه مجالت یک بابی هستند‬ ‫که باب تاخت و تاز به یکدیگر و این به او اش��کال کردن‪ ،‬نه‬ ‫اشکال سالم‪ ،‬بلکه انتقام! و این ب رای کشوری که م ی‏خواهد‬ ‫جمهوری اسالمی است مقتضی نبوده و نیست‪ .‬مجالت و‬ ‫روزنامه‏ها باید در محیطی اسالمی و با جهت اسالمی باشند؛‬ ‫باید مطالب نشریات رو به انتقاد سالم و مصلحت اندیشی و‬ ‫هدایت باشد‪ .‬گاهی ممکن است یک انتقادی از باب اینکه با‬ ‫سالمت نفس نوشته نشده است‪ ،‬باعث بدتر شدن وضع شده‬ ‫باشد‪ .‬انتقادی وضع را ارامش م ی‏دهد که از روی مصالح باشد‬ ‫و نویسنده توجه به این داشته باشد که مسئولیت الهی دارد‬ ‫و پیش خدا مسئول است‪ .‬کسی که قلم به دست م ی‏گیرد‬ ‫بداند که مورد سوال قرار م ی‏گیرد که اینکه نوشتی چه بود‪.‬‬ ‫انسان از خودش همیشه غافل است‪ ،‬نم ی‏تواند ادراک کند‬ ‫که چه‏کاره است‪ .‬ممکن است چهل‪ ،‬پنجاه سال یکی فکر‬ ‫کند که ب رای خدا کار م ی‏کند و انکه به او القا م ی‏کند شیطان‬ ‫باشد‪ .‬مجله [در اوردن] مسئولیتی بزرگ دارد؛ هم پیش خدای‬ ‫تبارک و تعالی‪ ،‬هم پیش مردم‪ .‬ممکن است اینها مملکتی را‬ ‫به تباهی بکشانند‪ ،‬اگر کوشش نکنند در اینکه اصالح کنند و‬ ‫اگر انکه م ی‏نویسد از روی صالحدید و مبانی غیر نفسانی و‬ ‫رسوا نکردن مسلمان و این‏طور مسائل باشد‪ ،‬مجله‏ها مفید‬ ‫خواهند بود و مردم رو به تباهی نم ی‏روند‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪42-47‬‬ ‫دولتیامخالفاندولت؟‬ ‫یکرئیسبرایساختمانمیرداماد‬ ‫پیش بینیمادالردوهزارتومانیاست‬ ‫دولتایندهومنتقداندرانتظار‬ ‫علومسیاسی‬ ‫‪48-57‬‬ ‫حاشیهدرکنارمتن‬ ‫بازگشتروستاییانبهسیاست هایمحافظه کارانه‬ ‫نقشفرادستاناصالح طلب‬ ‫ائتالفطبقاتی‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66 -73‬‬ ‫من گالیه دارم‬ ‫کالهیکهدردسرسازشد‬ ‫سریال هایتاریخیماازامثالحریم سلطان‬ ‫بهترند‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬زهیر توکلی ‪ -‬ش��اهین فتحیان ‪ -‬شاهده یوسفی‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬فاطمه سیف‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫کودتای خاموش‬ ‫امیر قطر در هفته گذش�ته مجبور ش�د ت�ا قدرت را ب�ه فرزند‬ ‫‪ 33‬ساله اش واگذار کند‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫سخن رانی پرحاشیه‬ ‫س�خنان غال محس�ین اله�ام در همای�ش س�وم تی�ر ب�ا‬ ‫حاشی ه های فراوانی روبه رو شده است‪ .‬کار تا انجا پیش رفت که‬ ‫او در یادداشتی درباره ان توضیح داد‬ ‫جنایت در مصر‬ ‫جاهالن سلفی پس از سخنرانی مرس�ی در جنایتی وحشیانه چهار‬ ‫شیعه را در روز میالد منجی عالم بشریت به قتل رساندند‬ ‫‪14‬‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫انگار هیچ وقت حاش��یه ها قصد ندارند از س��ر دولت‬ ‫محمود احمدی نژاد دس��ت بردارند‪ ،‬حتی در این روزهای اخ ر‪.‬‬ ‫بسته خبری این هفته را با گزارش هایی از همایش خادمان‬ ‫ملت‪ ،‬درگیری های لبنان‪ ،‬کشتار شیعیان مصر‪ ،‬همایش های‬ ‫اصالح طلبان پس از انتخابات و اظهارنظرهای شخصی ت های‬ ‫مختلف سیاسی پیش رو دارید‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫رجعت دوباره احمدی نژاد‬ ‫مجله خبری‬ ‫‪2‬‬ ‫نگرانی ایت اهلل از اینده دانشگاه ازاد‬ ‫دانشگاه ازاد اسالمی یکی از محل های اختالف دولت‬ ‫احمدی نژاد و هاشم ی رفسنجانی بود‪ .‬دانشگاهی که هاشمی‬ ‫از ابتدا عضو هیات موسسان ان بود و با مدیریت جاسبی طی‬ ‫سالیان دراز به موفقی ت های بسیاری دس��ت پیدا کرده بود‪.‬‬ ‫احمدی نژاد اما معتقد بود که این دانش��گاه را هاش��می اداره‬ ‫م ی کند و منابع مالی بسیاری که در اختیار این دانشگاه است‬ ‫ باید در اختیار دولت قرار گیرد‪ .‬از همی ن رو اختالفات بر س��ر‬ ‫س دانشگاه ازاد روز به روز باال گرفت تا در نهایت‬ ‫انتخابات رئی ‬ ‫هیات موسسان این دانشگاه فرهاد دانشجو‪ ،‬ب رادر کامران وزیر‬ ‫علوم را به این سمت برگزید‪.‬‬ ‫حاال اما یاس��ر هاش��می‪ ،‬کوچکترین فرزند ایت اهلل به‬ ‫‪3‬‬ ‫کشتار شیعیان در روز والدت مهدی موعود‬ ‫کشته شدن چهار شهروند شیعه مصری در روستایی در‬ ‫نزدیکی قاهره‪ ،‬واکنش نهادها و مقامات مختلف کشورمان‬ ‫از جمله وزارت امور خارجه‪ ،‬کمیسیون امنیت ملی مجلس‬ ‫شورای اسالمی و رئیس قوه قضائیه را در پی داشت‪ .‬یکشنبه‪،‬‬ ‫گذشته در مراس��م س��الروز والدت امام دوازدهم شیعیان در‬ ‫روس��تایی در نزدیکی قاهره‪ ،‬چهار مصری ش��یعه‪ ،‬توس��ط‬ ‫جمعیت خش��مگینی از متعصبین س��لفی کش��ته شدند‪.‬‬ ‫همزمانی این واقعه با عید میالد قائم ال محمد کام شیعیان‬ ‫را تلخ کرد‪ .‬این مهاجمین س��لفی تندرو ب��ا حمله به منزل‬ ‫مسکونی یکی از خانواده های شیعه مذهب در روستای «زاویه‬ ‫ابو مسلم» چهار تن از انان از جمله شیخ حسن شحاته‪ ،‬رهبر‬ ‫شیعیان منطقه را کشتند و ده ها نفر را زخمی کردند‪.‬‬ ‫بعد از این حمله وحش��یانه‪ ،‬نیروهای امنیتی مصر به‬ ‫این روستا اعزام ش��دند تا جمعیت را متفرق کنند و اوضاع را‬ ‫سامان بخشند‪ .‬هشام قندیل‪ ،‬نخس ت وزیر مصر‪ ،‬روز دوشنبه‬ ‫گذشته در بیانی ه ای این حمله را «فجیع» دانست و تاکید کرد‪،‬‬ ‫عامالن این حمله را مجازات خواهد کرد‪ .‬محمد المرس��ی‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری مص��ر نیز از این روی��داد به عنوان «جنایتی‬ ‫شنیع» نام برده و قول داده که عدالت در این باره اجرا شود‪ .‬پس‬ ‫از این اتفاقات پلیس مصر با تش��کیل کارگروهی با بررسی‬ ‫فیلم های منتشر شده اقدام به دس��تگیری افرادی کرد که در‬ ‫این جنایت دست داشتند‪ .‬این جنایت و انتشار فیلم های ان در‬ ‫شبکه های اجتماعی‪ ،‬موجی از وحشت را در مصر پدید اورده‬ ‫بود‪ .‬روز بعد رس��انه های دولتی مصر اعالم کردند پلیس این‬ ‫کشور هشت نفر را در ارتباط با کشتار پنج مسلمان شیعه در‬ ‫حومه قاهره بازداشت کرده است‪.‬‬ ‫هفته گذشته المرسی در جمع هوادارانش که به حمایت‬ ‫از شورش��یان مصری تجمع کرده بودند حاضر شد‪ .‬عالوه بر‬ ‫او یک س��خنران وهابی نیز در این مراس��م به طرح مسائل‬ ‫تفرقه ب رانگیز پرداخت که از سوی المرسی هیچ واکنشی به‬ ‫ان نشان داده نشد‪ .‬برخی ناظ ران معتقدند که المرسی نیز از‬ ‫این افراد حمایت م ی کند‪ .‬با این وجود عمر عامر‪ ،‬سخنگوی‬ ‫نهاد ریاس��ت جمهوری مصر گفت‪« :‬نهاد ریاست جمهوری‬ ‫مصر به شدت کشتار چهار شیعه در مصر را محکوم م ی کند‪».‬‬ ‫سخنگوی رئی س جمهوری مصر بیان کرد‪« :‬محمد المرسی‬ ‫دستور بازداشت فوری این افراد و سپردن انها به چنگال عدالت‬ ‫را صادر کرده و هرگز اجازه تعدی به اخاللگران امنیت کشور‬ ‫داده نخواهد شد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫س��وم تیر امس��ال مصادف بود با والدت منجی عالم‬ ‫بش��ریت‪ .‬حامیان گفتمان س��وم تیر و طرف��داران دولت به‬ ‫مناسبت انتخاب او در س��وم تیر ‪ 84‬با برگزاری همایشی با‬ ‫عنوان «تجلیل از خادم ب ی ادعای ملت» گردهم امدند‪.‬‬ ‫بنابر گزارشات‪ ،‬س��الن مجموعه فرهنگی سیدالشهدا‬ ‫مملو از جمعیت بود و غالمحسین الهام از اغاز به کار سایت‬ ‫حامی این جریان‪ ،‬با نام‍«نکات پرس» رونمایی کرد‪.‬‬ ‫خبرها حاکی از این بود که در جریان این مراسم درگیری‬ ‫لفظی بین عده ای از حامیان مش��ایی و س��ایر افراد حاضر‬ ‫در جلس��ه رخ داده‪ .‬اما از نکات مهم این مراس��م س��خنان‬ ‫غالمحسین الهام بود‪ .‬انجا که از رجعت دوباره احمدی نژاد در‬ ‫زمان ظهور حضرت ول ی عصر خبر داد‪.‬‬ ‫الهام با اش��اره به اینکه احمدی نژاد توانست در جامعه‬ ‫جهانی مهدویت را معرفی کند‪ ،‬اظهار داش��ت‪« :‬متاس��فانه‬ ‫برخی توجه به دولت امام زمان(ع��ج) را خ رافه تعبیر کردند و‬ ‫تمام تالش احمدی نژاد در مس��یر استق رار حکومت علوی را‬ ‫تنها به یک بشقاب خالی محدود کردند‪».‬‬ ‫س��خنگوی دول��ت ادام��ه داد‪« :‬متاس��فانه در چنین‬ ‫دیدگاهی‪ ،‬ساده زیستی تبدیل به نگاهی عوامانه شد و دولت‬ ‫به جهل متهم شد‪».‬‬ ‫او در ادامه با اشاره به اینکه دولت احمدی نژاد تمام تالش‬ ‫خود را در جهت گسترش فرهنگ مهدویت به کار برده‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«ان شاءاهلل با ظهور حضرت امام زمان(عج)‪ ،‬احمدی نژاد نیز‬ ‫رجعتی دوباره خواهد داش��ت و در ان زمان به دنبال استق رار‬ ‫اسالم ناب خواهد بود‪ ».‬س��خنانی که با واکنش های زیاد و‬ ‫انتقادات بسیار روبه رو شد‪ .‬سایت های بسیاری به این موضوع‬ ‫پرداختند و با بازتاب ان‪ ،‬به اس��تفاده ابزاری از اعتقادات مردم‬ ‫انتقاد کردند‪ .‬سایت شبکه ای ران نیز در پاسخ‪ ،‬با انتشار گزارشی‬ ‫در این باره‪ ،‬سخنان الهام را تحریف شده دانست‪ .‬شبکه ای ران‬ ‫معتقد بود که حتی رجانیوز که گفته م ی شد وابسته به فاطمه‬ ‫رجبی‪ ،‬همس��ر غالمحسین الهام اس��ت نیز این سخنان را‬ ‫تحریف کرده‪.‬‬ ‫این سایت در گزارش خود بدون اوردن اصل جمله الهام‬ ‫در توجیه ان م ی نویس��د‪« :‬دکتر الهام در این جمله که با دعا‬ ‫و اب راز امیدواری همراه بود‪ ،‬رجعت را به معنای فراهم ش��دن‬ ‫فرصتی دوب��اره ب رای احمدی نژاد جهت بازگش��ت به عرصه‬ ‫خدمتگزاری و پذیرش دوباره مس��ئولیت ب��ا هدف پیگیری‬ ‫حکومتی مطل��وب و البت��ه در اینده ان ش��اء اهلل با همراهی‬ ‫امام عصر(عج) و در رکاب ایش��ان به کار برده بود‪ ،‬اما برخی‬ ‫خبرگزاری ها و سایت های خبری در تحریفی عجیب عبارت‬ ‫«رجعت دوباره احمدی نژاد در زمان ظهور امام زمان (عج)»را‬ ‫جعل کرده و منتش��ر کردند‪ ».‬احمدی نژاد هم در این مراسم‬ ‫دولتش را پاک ترین دولت تاریخ ای ران نامید و گفت‪« :‬من تنها‬ ‫قطره ای از ملت ای ران هستم‪ ،‬ما یک اربابی (امام زمان) داریم‬ ‫که ارباب ما م ی اید و به اتفاق ان اربابمان‪ ،‬ان چنان حالتان را‬ ‫م ی گیریم که در تاریخ ثبت شود‪ ».‬او به اینکه جمعی از پاکان‬ ‫و مومنان را حذف کردند و عده زیادی غصه دار شدند و مرتب‬ ‫نیز با من تماس م ی گرفتند‪ ،‬اش��اره کرد و ادامه داد‪« :‬من در‬ ‫اینجا م ی گویم که اگر دلتان شکس��ت به یاد امام زمان(عج)‬ ‫باشید‪ 1170 .‬سال است که امام زمان در بین ماست و ما ایشان‬ ‫را نم ی شناسیم‪».‬‬ ‫احمدی نژاد همچنین با اش��اره به برخی از مطالبی که‬ ‫علیه دولت مطرح م ی شود‪ ،‬گفت‪« :‬به دولت توهین کردند‪،‬‬ ‫فحش دادند و در تاریخ ای ران نداش��تیم ک��ه به مجموعه ای‬ ‫این قدر توهین کنن��د و فحش دهند‪ ».‬حرف ه��ای الهام و‬ ‫احمدی نژاد در این مراسم بازتاب های گسترد ه و واکنش های‬ ‫انتق��ادی بس��یاری را به دنبال داش��ت‪ .‬بروج��ردی‪ ،‬رئیس‬ ‫کمیسیون امنی ت ملی و سیاست خارجی مجلس در واکنش‬ ‫به این اظهارات با اش��اره به اینکه تعیین مصادیق یاران امام‬ ‫زمان(عج) مورد تایید علما نیست‪ ،‬گفت‪« :‬حتی مراجع بزرگوار‬ ‫که ده ها سال در مکتب اهل بیت و تشیع تلمذ کردند‪ ،‬ادعای‬ ‫رجعت با حضرت قائم را ندارند‪ ».‬بروجردی افزوده بود‪« :‬حتی‬ ‫مراجع بزرگوار که ده ها سال در مکتب اهل بیت و تشیع تلمذ‬ ‫کردند و در این گونه مس��ائل خبره هستند‪ ،‬چنین سخنانی‬ ‫درباره رجعت مطرح نم ی کنند‪ ،‬بناب راین‪ ،‬طرح چنین موضوعاتی‬ ‫از سوی افرادی که هیچ گونه تخصصی در این حوزه ندارند‪،‬‬ ‫پذیرفته نیست‪ ».‬رئیس فراکسیون روحانیون مجلس هشتم‬ ‫نیز به احمدی نژاد توصیه کرد که ب رای طرح اظهارات خالف‬ ‫دین‪ ،‬در درگاه خدا توبه کند‪.‬‬ ‫محمدتقی رهبر با بیان اینکه ایجاد شبهه در اعتقادات و‬ ‫دین‪ ،‬خیانت به نظام و مردم است‪ ،‬گفت ‪« :‬در کتاب های دینی‪،‬‬ ‫رجعت تنها به ائمه اطهار و پیامب ران منتس��ب شده‪ ،‬از این رو‬ ‫مطرح کردن موض��وع رجعت احمدی نژاد با ام��ام زمان (عج)‪،‬‬ ‫اهانت به دین و اعتقادات مردم اس��ت‪ ».‬حسن سبحان ی نیا‪،‬‬ ‫نماین��ده مجلس نیز معتقد ب��ود که اط رافی��ان احمدی نژاد‬ ‫توان پذیرفتن پایان کار دولت را ندارند‪ .‬عضو هیات رئیس��ه‬ ‫مجلس با بیان اینک��ه اط رافیان احمدی نژاد قص��د دارند با‬ ‫این گون��ه مظلوم نمای ی ها از اعتقادات مردم اس��تفاده ابزاری‬ ‫کنند‪ ،‬م ی گوید‪« :‬نتیجه اظهارات خ رافه گرایانه و چاپلوسانه‬ ‫اط رافیان احمدی نژاد عب��ور از جایگاه والیت فقیه اس��ت‪».‬‬ ‫سبحان ی نیا با بیان اینکه وجود همین خ رافه گرایی‪ ،‬پیشگویی‬ ‫و طرح مسائلی از اخ رالزمان باعث انتش��ار «س ی دی ظهور‬ ‫نزدیک است» شد‪ ،‬گفت‪« :‬این تفکر باعث ایجاد بسیاری از‬ ‫گرفتاری ها در اط راف احمدی نژاد شد که تا کنون ادامه دارد و نه‬ ‫احمدی نژاد م ی تواند خود را از این تفکر جدا کند و نه انها جدا‬ ‫م ی شوند‪ ».‬دفتر غالمحس��ین الهام نیز پس از این اتفاقات‬ ‫یک روز بعد س��عی کرد ان را توجیه کند و در اطالعی ه ای که‬ ‫صادر کرد‪ ،‬نوشت‪« :‬منظور و مراد دکتر الهام از کلمه رجعت‬ ‫اقای دکتراحمدی نژاد و ارزوی بازگشت وی در اینده نزدیک به‬ ‫عرصه سیاسی و اداره دولت باز م ی گردد‪».‬‬ ‫این اطالعیه افزوده بود که با توجه به دیدگاه های مذهبی‬ ‫محمود احمدی نژاد و همچنین پیروی کامل او از رهبر انقالب‪،‬‬ ‫غالمحس��ین الهام «ارزو کرده اس��ت که با اتصال انقالب‬ ‫اسالمی ای ران به انقالب مهدوی دکتر احمدی نژاد در کنار رهبر‬ ‫فرزانه انقالب در ان دولت کریمه خدمت کنند‪».‬‬ ‫نیابت از پدر پیگیر امور دانشگاه ازاد است‪ .‬او بر این باور است‬ ‫که دانش��گاه ازاد نقش ب ی بدیلی را در رشد علمی کشور ایفا‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬رئی س دفتر رئیس هیات امنا و هیات موس��س‬ ‫دانشگاه ازاد در البه الی سخنان خود تصریح دارد اگر دانشگاه‬ ‫ازاد تاسیس نم ی شد ساالنه میلیون ها دالر ارز از کشور خارج‬ ‫م ی ش��د‪ .‬فرزند ایت اهلل در گفت وگویی درب��اره نگران ی های‬ ‫هاشمی رفسنجانی در مورد دانشگاه ازاد در پاسخ به این سوال‬ ‫که  ب رنامه های اتی دانش��گاه ازاد چیست؟ م ی گوید‪« :‬ب رای‬ ‫این سوال نم ی توان جواب کاملی داد‪ .‬چون برنامه های اتی‬ ‫را مسئوالن فعلی اجرا م ی کنند و م ی دانید که پس از اتفاقاتی‬ ‫که ب رای تغییر اساسنامه و به تبع ان اعضای هیات امنا افتاد‬ ‫و اختیارات هیات موس��س و هیات امنا به شدت تغییر کرد و‬ ‫تضعیف شد‪ ،‬طبیعتا نظارت اقای هاش��می بر دانشگاه ازاد‬ ‫نسبت به ‪ 30‬سال گذشته ان متفاوت شده است و عمال ایشان‬ ‫مثل س��ابق در جریان امور دانشگاه نیستند‪ .‬به همین دلیل‬ ‫ایشان نسبت به اینده دانشگاه ازاد احساس نگرانی م ی کنند‪.‬‬ ‫بر همی ن اساس انچه قبال در ب رنامه پنج ساله و افق چشم انداز‬ ‫دانش��گاه در هیات موسس تصویب ش��ده‪ ،‬ان شاءاهلل تغییر‬ ‫نخواهد کرد‪».‬‬ ‫‪15‬‬ ‫با این وج��ود مخالفان لیب رال رئی س جمه��ور مصر‪ ،‬او‬ ‫و اخوان المس��لمین را متهم م ی کنند در ازای جلب حمایت‬ ‫سلف ی های افراطی به انها اجازه م ی دهند احساسات ضد شیعی‬ ‫را ب رانگی زن��د‪ .‬در همی��ن رابطه وزیر امور خارجه کش��ورمان‬ ‫در تماس تلفنی با همتای مصری خود از انها خواس��ت که‬ ‫این موض��وع را پیگیری کنن��د‪ .‬همچنین ای��ت اهلل صادق‬ ‫املی الریجانی نیز که در همایش ساالنه قوه قضائیه سخن‬ ‫م ی گفت‪ ،‬مسئولیت پیگیری قتل شیعیان را با دولت مصر‬ ‫دانست و از انها خواست که سریعا نسبت به مجازات عامل‬ ‫این جنایت اقدام کنند‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫شیخ فتنه در لبنان‬ ‫مجله خبری‬ ‫اما این تنها مصر نبود که درگیر خشونت های سلف ی ها‬ ‫شد‪ .‬لبنان نیز هفته گذشته از فتنه انها در امان نبود‪« .‬احمد‬ ‫االس��یر» رهبر گروه س��لفی جنوب لبنان در اقدامی هفته‬ ‫گذشته با ایجاد یک درگیری مسلحانه در جنوب لبنان ‪ 21‬تن‬ ‫از نیروهای ارتش لبنان را کشته و تع داد زیادی را مجروح کردند‪.‬‬ ‫االسیر که از دو سال پیش کار خود را در جنوب لبنان با کمک‬ ‫و حمایت مالی شیخ قطر اغاز کرده بود‪ ،‬در این اتفاق دست به‬ ‫یک انتحار سیاسی زد‪ .‬او از دو سال پیش کار خود را در مسجد‬ ‫بالل به عنوان امام جماعت اغ��از کرد و با پول هنگفت قطر‬ ‫توانست ‪ 500‬سلفی را گرد خود جمع کند و از ان پس اعالم‬ ‫داشت که اجازه نم ی دهیم شیعیان مراسم مذهبی خود را در‬ ‫شهر صی دا برگزار کنند‪.‬‬ ‫این جریان سلفی سال گذشته نیز یک تجمع یک ماهه‬ ‫را در شهر صی دا برگزار کرده و جاده جنوب لبنان را بستند‪ .‬طی‬ ‫ن نصراهلل‪ ،‬بش��ار اسد و چهره های‬ ‫این یک ماه به سی د حس ‬ ‫مسیحی لبنان توهین های ب ی سابقه ای شد‪ ،‬اما به رغم این‬ ‫توهی ن ها‪ ،‬حس��ن نصراهلل و حزب اهلل هیچ واکنش��ی نشان‬ ‫ندادند‪ .‬به اعتقاد کارشناسان در حالی که جریان سلفی شمال‬ ‫لبنان از طریق عربستان حمایت شده و به شورشیان سوریه‬ ‫کمک م ی کند‪ ،‬جریان سلفی جنوب لبنان با حمایت قطر تنها‬ ‫به دنبال مقابله با حزب اهلل است‪.‬‬ ‫یاسر مرادی‪ ،‬کارشناس مس��ائل لبنان درباره پتانسیل‬ ‫گروه االسیر ب رای مقابله چند روزه با ارتش لبنان م ی گوید‪« :‬در‬ ‫صی دا یک اردوگاه فلسطینی است که نیروهای القاعده وابسته‬ ‫به دو گروه جنداالشام و فتح االسالم در ان زندگی م ی کنند و‬ ‫جریان سلفی االس��یر با کمک انها توانست مدتی مقاومت‬ ‫کند‪ .‬سلف ی های بازداشت شده نیز دارای تابعیت فلسطینی‬ ‫و سودانی هستند‪ ».‬اما در نهایت ارتش لبنان توانست گروه‬ ‫االسیر را شکست داده و او به همراه ‪ 20‬نفر از افرادش فرار کرد‪.‬‬ ‫جریان االسیر به عنوان یک جریان غی رنظامی شناخته م ی شد‪،‬‬ ‫اما در این حرکت دست به خودکشی زد‪ .‬جان قهوه جی‪ ،‬فرمانده‬ ‫کل ارتش لبنان‪ ،‬روز سه شنبه گذش��ته در پیامی خطاب به‬ ‫نیروهای نظامی این کشور با اشاره به اینکه لبنان طی دو روز‬ ‫گذشته از مرحله ای بسیار سخت و حساس عبور کرد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«ارتش لبنان به لطف تالش ه��ا و ایثارگری های نیروهایش‬ ‫توانست اوضاع را به کنترل خود در اورد و شهدایی که در این‬ ‫حوادث جان خود را نثار کردند‪ ،‬ب��ه منظور حفظ وطن و دفاع‬ ‫از لبنان پا به میدان گذاشتند‪ ».‬سازمان ملل نیز در بیانی ه ای‬ ‫حمله ای��ن گروه به نیروه��ای ارتش لبن��ان را محکوم کرد‪.‬‬ ‫همچنین حزب اهلل لبنان با انتش��ار بیانی ه ای حمله به ارتش‬ ‫لبنان را تجاوز به کل لبنان دانس��ت که ثبات و امنیت این‬ ‫کشور را هدف گرفته است‪ .‬با این همه رسانه های لبنانی دو‬ ‫روز بعد گزارش دادند که تعداد زیادی از هواداران االس��یر بعد‬ ‫از پیروزی ارتش بازداشت و برخی از انها بعد از شدت گرفتن‬ ‫درگیری ها تس��لیم ش��ده اند‪ .‬روزنامه الجمهوری��ه در مورد‬ ‫کشته های ارتش در این اقدامات تروریستی نوشت که تعداد‬ ‫کشته های ارتش به ‪ 21‬نفر افزایش پیدا کرده است‪ ،‬این امار‬ ‫بعد از ان اعالم شده که صلی ب سرخ لبنان پیکر پنج نفر دیگر‬ ‫را نیز از میدان درگیری ها پیدا کرد‪ .‬در طرف مقابل نیز ‪ 60‬نفر‬ ‫از طرفداران االسیر کشته شدند که بیش��تر انها در مجتمع‬ ‫اس��کان االس��یر جان خود را از دس��ت دادند‪ .‬به این ترتیب‬ ‫نرباح که مرکز اصلی فتنه در‬ ‫ارتش لبنان بر مس��جد بالل ب ‬ ‫صیدا بود مسلط شد‪ ،‬اما احمد االسیر به همراه فضل شاکر از‬ ‫محل متواری و از دیده ها مخفی شدند‪ .‬ناظ ران معتقدند که به‬ ‫احتمال فراوان احمد االسیر پس از این به عنوان یک کروهگ‬ ‫شب ه نظامی و مخفی عملیات نظامی در نقاط مختلف لبنان‬ ‫را دنبال خواهد کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪5‬‬ ‫دیدار خاتمی و روحانی‬ ‫سرانجام یک هفته پس از اینکه حسن روحانی به عنوان‬ ‫رئی س جمهور منتخب توانس��ت انتخاب شود‪ ،‬سیدمحمد‬ ‫خاتمی‪ ،‬رئی س جمهور سابق کشورمان به دیدارش رفت‪ .‬به‬ ‫گفته دفتر امور رسانه ای رئی س جمهور منتخب سیدمحمد‬ ‫خاتمی در این دیدار با تبریک مجدد انتخاب حسن روحانی‬ ‫به عنوان رئی س جمهوری اسالمی ای ران از سوی ملت‪ ،‬ب رای وی‬ ‫ارزوی موفقیت کرد‪ .‬خاتمی حضور ملت ای ران در یازدهمین‬ ‫عکس های خبری‬ ‫جمکران در شب‬ ‫میالد حضرت‬ ‫قائم(عج)‬ ‫عکس چاوز در‬ ‫مراسم دولتی‬ ‫سوم تیری ها‬ ‫‪16‬‬ ‫دوره انتخابات ریاست جمهوری را موجب تحقق خلق حماسه‬ ‫سیاسی دانست که به انتخاب دکتر روحانی با اکثریت مطلق‬ ‫ارا منجر شد‪ .‬او در ادامه این دیدار م ی گوید‪« :‬حقا و انصافا باید‬ ‫از ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر معظم انقالب که زمینه تحقق این‬ ‫حماسه را فراهم کردند‪ ،‬قدردانی کرد‪ ».‬بر اساس این گزارش‪،‬‬ ‫حس��ن روحانی نیز در این دیدار‪ ،‬نق��ش رهب ر معظم انقالب‬ ‫اسالمی در تحقق حماسه سیاسی را ب ی بدیل توصیف کرد‬ ‫و اعالم کرد که این نقش و حضور ب ی نظیر مردم در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری را باید ستود‪ .‬رئی س جمهور پیشین کشورمان‬ ‫خطاب به رئی س جمهور منتخب مردم اظهار کرد‪« :‬باتوجه به‬ ‫اینکه در سخت ترین شرایط تاریخ کشور مسئولیت را تحویل‬ ‫م ی گیرید‪ ،‬مردم عزیز به خوبی توجه دارند که تحقق مطالبات‬ ‫نیازمند زمان و ش��رایط خاص خود اس��ت‪ ».‬رئی س جمهور‬ ‫منتخب مردم ضم��ن تش��کر از خاتمی‪ ،‬بر حف��ظ و تداوم‬ ‫همکاری و همدلی مردم و همه جریانات سیاس��ی وفادار به‬ ‫نظام جمهوری اس�لامی ب رای تحقق اه��داف و برنامه های‬ ‫دولت یازدهم تاکید کرد‪.‬در همی ن ح��ال دو روز بعد برخی از‬ ‫اصالح طلبان با برگزاری همای��ش «تقدیر از عارف‪ ،‬حمایت‬ ‫از روحانی» در هتل اس��پیناس ته ران از عارف تقدیر کردند‪.‬‬ ‫خاتمی در پیامی که ب رای این همایش ارس��ال کرد‪ ،‬نوشت‪:‬‬ ‫«به رغم تنگناها‪ ،‬محدودیت ها‪ ،‬دلخوری ها و نومیدی ها‪ ،‬بذر‬ ‫امید در دل ها بارور شد و عزیز بزرگوار جناب اقای دکتر روحانی‬ ‫در مسند مسئولیت اداره این کشور نشست و اینک ماییم که‬ ‫باید در عین پافشاری بر مطالباتمان که از جمله در بیانات‪،‬‬ ‫مواضع و ب رنامه های جناب اقای دکتر روحانی به خوبی بیان‬ ‫شد‪ ،‬دولت و ریاست ان را یاری کنیم تا بتواند این مسئولیت‬ ‫سنگین را ایفا کند‪».‬‬ ‫در ای��ن همایش عالوه ب��ر برخی چهره ه��ای جریان‬ ‫اصالح��ات همچون محمدرض��ا خاتمی‪ ،‬مجی��د انصاری‪،‬‬ ‫صادق زیباکالم افراد دیگری نیز ازجمله مس��عود پزشکیان‪ ،‬‬ ‫تزاده ‪ ،‬جعفر‬ ‫پرویز کاظمی ‪ ،‬مرتضی طالیی‪ ،‬محمدرضا نعم ‬ ‫یزاد و برخی نمایندگان اصالح طلب ادوار‬ ‫توفیقی‪ ،‬محمد نور ‬ ‫مجلس حضور داشتند‪ .‬برخی بازیگران و هنرمندان از جمله ‬ ‫هانیه توسلی‪ ،‬الدن مستوفی‪ ،‬امیر جعفری‪ ،‬بهزاد فراهانی و‬ ‫رضا بنفش��ه خواه نیز به این همایش رفتند و انتقادات بهزاد‬ ‫فراهانی درباره وضعیت فرهنگی جامعه بازتاب زیادی داشت‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫بحران میان صهیونیست ها‬ ‫روزنامه الحیات چاپ لندن هفته گذشته خبر از استعفای‬ ‫تدبیرمهم‬ ‫مجید انصاری‪ ،‬عض�و مجمع روحانیون مبارز در همایش�ی که‬ ‫به مناس�بت تقدیر از عارف برگزار ش�د‪ ،‬به تدبیر رهبری برای خلق‬ ‫حماسه ‪ ٢٤‬خرداد اشاره کرد و ان را موثر در خلق این حماسه دانست‪.‬‬ ‫انصاری با اشاره به اینکه اولین پیام حماسه ای که رخ داد امید‬ ‫بود ‪،‬در این همایش گفت‪« :‬با وج�ود اینکه فضای ثب ت نام ها فضای‬ ‫یاس بود و برخی فکر م ی کردند دوران مردم ساالری به سر امده است‬ ‫و مهندسی انتخابات‪ ،‬برای همیش�ه انتخابات ازاد را از مردم سلب‬ ‫کرده‪ ،‬اما در این میان بزرگمردانی که پنجاه س�ال زیر سنگی ن ترین‬ ‫فشار ها بودند توانستند صحنه را تغییر دهند‪».‬‬ ‫عض�و مجم�ع تش�خیص مصلح�ت نظ�ام ب�ا اظه�ار اینکه‬ ‫بزرگمردانی بودند که در این هشت ساله به تازیانه تهمت تاخته‬ ‫شدند‪ ،‬ولی در کنار مردم اس�توار ماندند‪ ،‬گفت‪« :‬انها با این‬ ‫کار خود امروز توانس�تند اثر بزرگی بر عرص�ه انتخابات‬ ‫بگذارند‪ ».‬او س�پس به این اف�راد توصیه ک�رد‪« :‬خوب‬ ‫اس�ت که انها برای اینده درس بگیرند و به شعور ملت‬ ‫توهین نکنند‪».‬‬ ‫انصاری ب�ا بی�ان اینکه در کن�ار تدبی�ر اقایان‬ ‫هاش�می و خاتمی‪ ،‬تدبیر مقام معظ م رهبری برای‬ ‫خلق این حماسه تعیی ن کننده بود‪ ،‬افزود‪« :‬اقدام‬ ‫ایشان در صدور بخش نامه به نیروهای مسلح‬ ‫برای عدم دخالت در انتخابات و دس�تور اکید‬ ‫به ائم ه جمعه برای اس�تفاده نکردن از این‬ ‫ تریب�ون به نف�ع جریانی خاص‪ ،‬نقش�ی‬ ‫تعیی ن کنن�ده در خل�ق ای�ن انتخابات‬ ‫پ ر شکوه داشت‪».‬‬ ‫این روحانی نزدیک به خاتمی‪،‬‬ ‫س�خن رهب�ری را ک�ه گفت�ه بود‬ ‫«کس�انی که نظام را قبول ندارند‬ ‫ولی ایران را که دوست دارند باید‬ ‫در انتخابات شرکت کنند‪ »،‬حاوی‬ ‫پیام مهمی برای حامیان والیت‬ ‫دانست و معنی ان را گستردگی‬ ‫چتر نظامی اسالمی بیان کرد‪g .‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫‪7‬‬ ‫تعطیلی یکشنبه به جای جمعه در عربستان‬ ‫باتوجه به اینکه تعطیالت عموم کش��ورهای دنیا که‬ ‫مسیحی هستند‪ ،‬روزهای شنبه و یکشنبه است‏‪ ،‬عربستان‬ ‫نیز تصمیم گرفت خود را با شرایط جهانی هماهنگ کند‪ .‬به‬ ‫چهره‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫مش��اور امنیت ملی اس��رائیل داد‏‪ ،‬ان هم به این دلیل که از‬ ‫سوی دولت اشغالگر فلسطین به نرمش در ب رابر ای ران متهم‬ ‫شده بود‪ .‬به نوش��ته این روزنامه یعقوب عمیدرور به تازگی‬ ‫سیاست هایش همسو با احزاب چپ این رژیم توصیف شده‬ ‫و به شدت مورد انتقاد بخشی از سیاس��تمداران و رسانه های‬ ‫صهیونیست قرار گرفته بود‪.‬‬ ‫روزنام��ه اس��رائیلی معاریو در ای��ن باره نوش��ته بود‪:‬‬ ‫«پی ش بینی م ی ش��ود عمیدرور تا چند هفت��ه اینده به طور‬ ‫رسمی از سمت خود اعالم کناره گیری کند‪ .‬او دو سال و نیم‬ ‫پیش این سمت را برعهده گرفته بود‪ ».‬عمیدرور قبل از این‬ ‫به عنوان مشاور سیاس��ی نتانیاهو نیز فعالیت م ی کرد‪ .‬این‬ ‫سمت وی تاثیر زیادی بر عملکرد سیاسی نتانیاهو داشت‪.‬‬ ‫معاریو افزود‪« :‬با وجود اختالفات گسترده میان نتانیاهو‬ ‫و اوباما بر سر مساله هسته ای ای ران‪ ،‬اما عمیدرور مذاکراتی را‬ ‫با مشاور امنیت ملی اوباما اغاز کرده بود‪ .‬این مذاکرات باعث‬ ‫ش��ده بود افکار عمیدرور درباره مس��اله ای ران‪ ،‬به دولتمردان‬ ‫امریکایی نزدیک ش��ود‪ ».‬باراک اوباما‪ ،‬رئی س جمهور امریکا‬ ‫بارها ضمن مخالفت با تندروی نتانیاهو درباره ای ران‪ ،‬خواستار‬ ‫حل دیپلماتیک و مسالمت امیز مساله هسته ای ته ران شده‬ ‫بود‪ .‬این روزنامه اسرائیلی ادامه م ی دهد‪« :‬بعد از برعهده گرفتن‬ ‫سمت مشاور سیاسی نتانیاهو توسط عمیدرور‪ ،‬روابط میان‬ ‫انها تغیی��ر پیدا کرد‪ .‬تغیی��ر در روابط این دو ب��ه ویژه بعد از‬ ‫نزدیک شدن افکار عمیدرور به «تام دانیلون»‪ ،‬مشاور امنیت‬ ‫ملی رئی س جمهور امریکا و برگزاری مذاکرات متعددی میان‬ ‫این دو مقام اس��رائیلی ‪ -‬امریکایی در مورد مسائل مهم به‬ ‫ویژه مس��اله هس��ته ای ای ران صورت گرفت‪ .‬نزدیکی روابط‬ ‫عمیدرور و مشاور امنیت ملی رئی س جمهور امریکا در حالی‬ ‫صورت گرفت که نتانیاهو و اوباما در مورد مس��اله هسته ای‬ ‫ای ران اختالفات شدیدی داشتند‪ .‬نزدیکان نتانیاهو همچنین‬ ‫انتقاداتی را از عملکرد عمیدرور در مس��اله اشتی اسرائیل و‬ ‫ترکیه نیز مطرح کرده اند‪.‬‬ ‫ش��ماری از مقامات اس��رائیلی‪ ،‬عمی��درو را یک مقام‬ ‫چپ گرا توصیف کرده اند چرا که او به شهرک سازی اسرائیل‬ ‫در سرزمی ن های فلسطینی نیز انتقاد کرده بود‪.‬‬ ‫علیمی‪ ،‬مداح‬ ‫مشهور تهران در‬ ‫حرم زینبیه‬ ‫اولین برد ایران‬ ‫درلیگ جهانی‬ ‫‪17‬‬ ‫همین منظور پادشاه ع ربستان در فرمانی تعطیالت هفتگی‬ ‫کشورش را از روزهای پنجش��نبه و جمعه به روزهای شنبه و‬ ‫یکشنبه منتقل کرد‪ .‬پادشاه ع ربستان در فرمان خود نوشت‪:‬‬ ‫«باتوجه به جایگاه عربس��تان در اقتصاد جه��ان و تعهدات‬ ‫بی ن المللی کشورمان‪ ،‬تعطیالت هفتگی از پنجشنبه و جمعه‪،‬‬ ‫به جمعه و شنبه تغییر م ی یابد‪».‬‬ ‫او در این ای��ن فرمان م ی افزاید‪« :‬ای��ن اقدام به منظور‬ ‫هماهنگی بیش��تر روزهای کاری هفته میان دس��تگاه های‬ ‫دولتی عربستان با دیگر کش��ورها و همتایان بی ن المللی و‬ ‫منطقه ای‪ ،‬به ویژه در امور اقتصادی صورت م ی گیرد‪ ».‬این‬ ‫تصمیم مورد مخالفت شمار زیادی از شیوخ وهابی قرار گرفته‬ ‫که ش��نبه را روز تعطیل یهودیان دانسته و تغییر تعطیالت‬ ‫اس�لامی به این روز را «تش��بیه به یهودی��ان» و یک اقدام‬ ‫غیرشرعی م ی دانند‪ .‬مجلس شورای ع ربستان در اردیبهشت‬ ‫‪ ۹۱‬پس از بحث و بررس��ی طوالنی و باتوجه به اختالف نظر‬ ‫شدید اعضا و محدودیت های دینی‪ ،‬قاطعانه با تغییر تعطیالت‬ ‫هفتگی مخالفت کرده بود‪ .‬تمام ی کشورهای عضو شورای‬ ‫همکاری خلی ج فارس‪ ،‬پیش از این تعطیالت هفتگی خود را‬ ‫چهره‬ ‫به جمعه و شنبه تغییر داده بودند و ع ربستان اخرین عضو این‬ ‫شوراست که چنین تغییری را اعمال م ی کند‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫نسل جدید قدرت در قطر‬ ‫دور از انتظار نبود که ش��ی خ تمیم‪ ،‬جانشین پدرش بر‬ ‫کرسی امارت قطر بنشیند و این اتفاق هفته گذشته افتاد‪.‬‬ ‫شی خ حمد بن خلیفه ال ثانی‪ ،‬امیر قطر در اولین ساعات‬ ‫بامداد سه شنبه گذشته اعالم کرد از قدرت کناره گیری و زمام‬ ‫امور را به پسرش ش��ی خ تمیم واگذار م ی کند‪ .‬رویترز گزارش‬ ‫داد که امیر قطر طی نطقی تلویزیونی گفته زمان ان رسیده‬ ‫که نس��ل جدید به قدرت برس��د‪ .‬وی افزوده ب��ود‪« :‬اکنون‬ ‫فرصت باید در اختیار جوانان قرار بگیرد تا ب رای اداره کشور در‬ ‫پیشرفت ان لیاقت های خود را نشان دهند‪ .‬اطمینان دارم که‬ ‫مسئولی ت پذیری باالی شما روند پیشرفت کشور را به سوی‬ ‫جلو شدت خواهد بخشید‪ ».‬شبکه تلویزیونی الجزیره قطر‬ ‫پیش تر گزارش داده بود امیر قطر ب��ه اعضای خانواده اش و‬ ‫مهمترین مسئوالن سیاسی کشور اطالع داده است قصد دارد‬ ‫قدرت را به ولیعهد واگذار کند‪.‬‬ ‫نامه روحانی به رهبری‬ ‫مجله خبری‬ ‫محم د رضا باهنر از نام ه ای پرد ه برداشت که حسن‬ ‫روحانی به رهبری پیش از انتخابات ارسال کرده بود‪ .‬به‬ ‫گفته باهنر رئی س جمهور منتخب در این نامه به رهبری‪،‬‬ ‫روی ارمان های انقالب تکیه کرده بود‪.‬‬ ‫باهنر که خود از کاندیداهای ریاست جمهوری بوده‬ ‫و پس از ائتالف با سایر اصولگرایان‪ ،‬ائتالف پنج نفره را‬ ‫تش�کیل دادند روحانی را فردی م ی داند که نقاط قوت‬ ‫روسای جمهوری گذشته را دارد و در مقابل نقاط ضعف‬ ‫کمتری در وی دیده م ی شود‪.‬‬ ‫او روحانی را فردی ذاتا فراجناحی معرفی م ی کند‬ ‫که عموم�ا برای کارها س�عی م ی کن�د از اف�راد تندرو‬ ‫جریان های سیاسی استفاده نکند‪.‬‬ ‫باهنر در مورد روحانی معتقد اس�ت که «او ادمی‬ ‫ نیست که از سیاست های اساسی نظام تخطی کند»‬ ‫و با اشاره اینکه او کسی نیست که ب ه دنبال حاشی ه ها‬ ‫و حرف های تند برود م ی گوید‪« :‬روحانی حتی ‪ 7-8‬روز‬ ‫قبل از انتخابات نام ه ای به رهب ر معظ م انقالب نوشته و‬ ‫روی ارمان های نظام تاکید و بیان کرد که همیشه هم راه‬ ‫نظام بوده و در حال حاضر نیز همراه نظام است‪».‬‬ ‫او که از جمله افراد باس�ابقه در اصولگرایی است‬ ‫و مدت زیادی را در س�مت نایب رئیس مجلس سپری‬ ‫کرده‪ ،‬درباره راهکارهایی ک�ه م ی تواند دولت روحانی را‬ ‫موفق کند‪ ،‬م ی گوید ‪« :‬اگ�ر روحانی یک معاون اجرایی‬ ‫قدرتمند و استراتژیک انتخاب کند‪ ،‬م ی تواند مشکالت‬ ‫ساختاری را برطرف کند‪».‬‬ ‫باهنر از ‪ 16‬س�ال افراط ی گری از ه�ر دو جناح که‬ ‫مشکل اصلی بود‪ ،‬سخن گفت و ش�عار اعتدال گرایی‬ ‫روحانی را ناش�ی از همین مس�اله عنوان ک�رد‪ .‬بنا به‬ ‫گفته باهنر‪ ،‬مجلس به عل�ت در پی ش بودن تعطیالت‬ ‫تابستانی تا پیش از مراسم تحلیف دیداری به صورت‬ ‫عمومی با روحانی نخواهد داشت‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪18‬‬ ‫ماه ها بود که زمزمه های این اتفاق به گوش م ی رسید‪.‬‬ ‫به اعتقاد کارشناسان‪ ،‬این تغییر نس��ل در حکومت قطر‪ ،‬در‬ ‫سیاست خارجی این کشور امی ر نشین تحولی ایجاد نخواهد‬ ‫کرد‪ .‬امیر قطر در سال ‪ 1995‬به دنبال کودتای ضد پدرش به‬ ‫قدرت رسیده بود‪ .‬امیرپیشین قطر با اتکا به درامدهای نفتی‬ ‫سرشار و استفاده از منابع گازی یکسان با ای ران در سال های‬ ‫اخیر از یک سو در روند مبارزات فلسطینیان مداخله م ی کرد و‬ ‫از سوی دیگر با حمایت مالی از شورشیان سوریه این افراد را‬ ‫ضد دولت سوریه تجهیز م ی کرد‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫تندروها در دولت جایی ندارند‬ ‫مصاحبه صادق زیب��اکالم درباره حض��ور تندروها در‬ ‫کابینه روحانی نیز هفته گذش��ته خبرساز ش��د‪ .‬زیباکالم در‬ ‫این گفت وگو م ی گوید‪« :‬چهره های رادیکال‪ ،‬افراطی‪ ،‬تندرو‬ ‫به کابینه راه پیدا نخواهند کرد و این چهره تندرو چه صادق‬ ‫زیباکالم باشد‪ ،‬چه پسر هاشم ی رفسنجانی فرقی نم ی کند‪».‬‬ ‫این استاد دانش��گاه به این پرسش که چرا اصولگراها‬ ‫دوست دارند اصالح طلبان را شکس ت خورده بدانند‪ ،‬این گونه‬ ‫اظهارنظ��ر م ی کن��د‪« :‬اصولگرایان به ج��ای اینکه قدری‬ ‫عمی ق تر به مس��ائل مملکت فکر کنند و ب��ه جای اینکه‬ ‫این سوال اساسی ب رایشان به وجود اید که چرا از ‪ 73‬درصد‬ ‫مشارکت ‪ 15‬درصد تنها به اصولگرایان رای دادند و به جای‬ ‫اینکه بپرسند ما که در هشت سال گذشته همه ارکان قدرت‬ ‫و قوای سه گانه را در دست داشتیم‪ ،‬چه شد که ناموفق شدیم‬ ‫و چه ش��د که ‪ 75‬درصد ارا اقبال به ما نشان ندادند‪ ،‬یکسره‬ ‫م ی گویند روحانی از اصالح طلبان نیس��ت‪ ،‬اصولگراست و‬ ‫جزو جامعه روحانیت مبارز اس��ت‪ ».‬وی این رفتار را ضعف‬ ‫یک جریان سیاسی م ی داند که نم ی تواند به واقعیات موجود‬ ‫نگاه کند و تالش م ی کن��د تا با معرف��ی روحانی به عنوان‬ ‫یک اصولگرا این گونه مطرح کند ک��ه اصولگرایان در این‬ ‫انتخابات پیروز شدند‪.‬‬ ‫زیباکالم در ادامه با تاکید بر اینک��ه افراد و چهره های‬ ‫افراطی در کابینه روحانی جایی ندارند خاطرنش��ان ساخت‪:‬‬ ‫چرا به شریعتمداری‬ ‫هجوم می اورند؟‬ ‫تحلیلانتخاباتیسردارجوانی‬ ‫پس از پایان یافتن انتخابات و مش��خص شدن‬ ‫نتیجه‪ ،‬حاال با ارام ش��دن فضا تحلی ل ها درباره نتیجه‬ ‫حاصل ش��ده از انتخابات رونق گرفته‪ .‬کارشناس��ان با‬ ‫تحلیل انچه در انتخابات رقم خ��ورد تالش م ی کنند‬ ‫تا به فهم بهتری از اوضاع و ش��رایط برسند‪ .‬در همین‬ ‫رابطه سردار جوانی مشاور عالی نماینده ولی فقیه در‬ ‫سپاه پاسداران و معاون سیاسی پیش��ین این نهاد در‬ ‫گفت وگویی ب��ه ارزیابی از انتخاب��ات یازدهم‪ ،‬تحلیل‬ ‫وضعیت اصولگرای��ان و اصالح طلب��ان در انتخابات‪،‬‬ ‫پی ش بینی ترکی��ب کابینه دولت این��ده‪ ،‬علت امنیت‬ ‫و ثبات و ارام��ش در انتخابات ‪ ،92‬ارزیابی از س��کوت‬ ‫احمدی ن‍��ژاد در ماه ه��ای اخی��ر و ع��دم ارت��کاب به‬ ‫اقدام ی خارج از چارچوب پس از رد صالحیت مش��ایی‬ ‫به رغم پی ش بین ی ها‪ ،‬علت اص��رار اصالح طلبان ب رای‬ ‫منس��وب کردن رئی س جمهور منتخب به خود‪ ،‬اینده‬ ‫مذاکرات ای ران و ‪ 5 + 1‬در دولت جدید و‪ ...‬پرداخت‪.‬‬ ‫«بحث این نیس��ت که در کابینه دولت روحانی چه کس��ی‬ ‫حضور دارد‪ ،‬چه کسی کنار م ی رود و چه کسی کنار نم ی رود؛‬ ‫به طور کلی تمام چهره های رادیکال‪ ،‬افراطی و تندرو به کابینه‬ ‫راه پیدا نخواهند کرد و این چه��ره تندرو چه صادق زیباکالم‬ ‫باشد‪ ،‬چه پسر هاشم ی رفسنجانی فرقی نم ی کند‪».‬‬ ‫این استاد دانشگاه که در مبارزات انتخاباتی نیز از روحانی‬ ‫حمایت کرده بود و حتی در فیلم تبلیغاتی او حضور داشت‪ ،‬با‬ ‫بیان اینکه تندروی جایگاه ای ران را در سطح بی ن الملل به حدی‬ ‫تقلیل داده که همه کشورها و ابرقدرت ها با ای ران به دشمنی‬ ‫م ی پردازند‪ ،‬م ی افزاید‪« :‬افرادی در کابینه روحانی جای دارند‬ ‫که اعتدال گرا و واقع بین باشند و از طرفی با دنیا دعوا نداشته‬ ‫باشند و خود را عقل کل ندانند‪».‬‬ ‫‪10‬‬ ‫رشد ارزش ریال به روایت خبرگزاری فرانسه‬ ‫را ب رای انها به وجود نخواهد اورد‪».‬او گفته که با پایان یافتن‬ ‫انتخابات باید رقابت به رفاقت تبدیل شده و صحبت هایش‬ ‫را اینگون��ه ادام��ه م ی دهد‪« :‬اف��راد با س�لایق‪ ،‬برنامه ها و‬ ‫نگاه های متفاوت به عرص��ه ورود پیدا م ی کنند و این مردم‬ ‫هستند که انتخاب م ی کنند؛ رقابت یک امر پذیرفته شده در‬ ‫کل دنیا است و در جمهوری اسالمی ای ران هم همی ن طور‬ ‫است اما در س��ال های گذشته از سوی دلس��وزان و بزرگان‬ ‫نظام و نخبگان این موضوع مطرح شد که با پایان انتخابات‬ ‫رقابت ها به رفاقت تبدیل شود‪».‬‬ ‫عالوه بر این مصاحبه‪ ،‬سردار جوانی در یک یادداشت‬ ‫کوتاه به دفاع از حسین ش��ریعتمداری در کیهان پرداخته و‬ ‫نوشت ‪« :‬اهل رسانه م ی دانند که اقای شریعتمداری طی ‪16‬‬ ‫سال گذش��ته از جمله کس��انی بوده که به صورت مستمر‬ ‫مجله خبری‬ ‫جوانی در پاسخ به این پرس��ش که ایا این انتخابات‬ ‫به عنوان پی��روزی اصالح طلبان و شکس��ت اصولگرایان‬ ‫قابل تحلیل اس��ت؟ م ی گوید‪« :‬انچه در این صحنه دیدیم‬ ‫این بود که افرادی که تصریح به اردوگاه اصولگرایی داشتند‬ ‫پیروز نشدند اما این به معنای پیروز شدن اصالح طلبان در‬ ‫این انتخابات نیس��ت زی را صحنه انتخابات صحنه رقابتی‬ ‫بین اصالح طلبان و اصولگرایان نب��ود بلکه در این صحنه‬ ‫کاندیداهایی با خاس��تگاه های حزبی و گروهی متفاوت از‬ ‫اصولگرایی و اصالح طلبی حضور داشتند‪ .‬م ی توان گفت در‬ ‫این انتخابات اگرچه کاندیداهای مطرح در جبهه اصولگرایی‬ ‫هیچکدام موفق به پیروزی نش��دند اما ای��ن عدم پیروزی‬ ‫اصولگرایان به معنای پیروزی اصالح طلبان نیست‪».‬‬ ‫جوانی در مورد عدم انص��راف کاندیداهای اصولگرا تا‬ ‫اخرین لحظه ها به نفع یکدیگ��ر م ی گوید‪« :‬طی ف هایی از‬ ‫اصولگرایان از ابتدا یک تحلیل و براورد صحیحی از صحنه‬ ‫انتخابات و چگونگی رقابت ها در این صحنه نداشتند‪ .‬اگر‬ ‫به س��ال ‪ 91‬برگردیم و تحلی ل ها در طی ف های اصولگرا را‬ ‫مورد توجه قرار دهیم‪ ،‬م ی بینیم ک��ه برخی از این طی ف ها‬ ‫اعتقاد داشتند رقابت انتخابات ‪ 92‬بین اصولگراهاست و بر‬ ‫مبنای چنین براوردی تص��ور م ی کردند‪ ،‬تکثر کاندیداهای‬ ‫اصولگرا هیچگونه مش��کلی برای انها به وج��ود نخواهد‬ ‫اورد و در نهایت یک اصولگرا پیروز انتخابات است‪ .‬این نوع‬ ‫نگاه به صحنه انتخابات باوری را در کاندیداهای اصولگرا به‬ ‫وجود اورد که حضور انها به صورت متکثر و متعدد مشکلی‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫هفته گذشته خبرگزاری فرانس��ه با پرداختن به ارزش‬ ‫قیمت دالر در ای ران خبر از افزایش ‪ 15‬درصدی ارزش پول ملی‬ ‫ای ران در ب رابر دالر امریکا داد‪.‬‬ ‫این خبرگزاری با مرتب ط کردن این موضوع به انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری اخیر در ای ران‪ ،‬به نقل از ی��ک دالل ارز در‬ ‫ته ران نوشت‪« :‬بسیاری از مردم ای ران دالر خریداری و انها را در‬ ‫خانه های خود انبار کرده اند و حاال به خاطر دورنمای مذاکرات‬ ‫ای ران با غرب و اتخاذ دیپلماس��ی هوشمندانه تر در مذاکرات‬ ‫هس��ته ای که س��بب کاهش قیمت دالر خواهد شد‪ ،‬مردم‬ ‫اقدام به فروش دالرهای خود م ی کنند‪ ».‬خبرگزاری رس��می‬ ‫فرانسه ادامه م ی دهد‪« :‬دالر امریکا در ته ران به قیمت ‪ 30‬هزار‬ ‫ریال فروخته م ی شد که در مقایسه با هفته های گذشته که‬ ‫‪ 35000‬ریال خرید و فروش م ی شد‪ ،‬کاهش ‪ 15‬درصدی داشته‬ ‫است‪».‬‬ ‫به گزارش خبرگزاری فرانسه ای ران ی ها حدود ‪ 18‬میلیارد‬ ‫دالر ارز را خریداری و در خانه های خود نگهداری م ی کنند که‬ ‫باتوجه به روی کار امدن حس��ن روحانی در ای ران و احتمال‬ ‫ارام شدن تنش های ای ران و غرب‪ ،‬این امر م ی تواند به کاهش‬ ‫بیشتر قیمت دالر در ای ران بینجامد‪g .‬‬ ‫روزنام��ه قان��ون در مصاحب��ه ای ک��ه با س��عید‬ ‫حجاریان انجام داده به موضوع «نس��بت اصولگرایی و‬ ‫دموکراس��ی خواهی» پرداخته‪ .‬این مصاحبه که با عنوان‬ ‫«س��ازش تاکتیکی» منتشر ش��د‪ ،‬رفتارهای انتخاباتی‬ ‫اصالح طلبان و اصولگراها را بررس��ی کرده‪ .‬حجاریان در‬ ‫این مصاحبه معتقد است که اصطالح «اصولگرایی» در‬ ‫واکنش به اصطالح «اصالح طلبی» در ای ران باب شد‪ .‬او‬ ‫اصولگراها را به نوع بنیادگرایی‪ ،‬جزم گرایی و منش گرایی‬ ‫تقس��یم کرده و م ی گوید‪« :‬برخی از جریانات حاکم که‬ ‫نوعا متعلق به دس��ته بنیادگرایی و جزم گرایی‪ ،‬هستند‪،‬‬ ‫کوشیدند تا پروژه دموکراسی خواهی را در ای ران به تعویق‬ ‫بیندازند!» او دولت فعلی (احمدی نژاد) را اصولگرا ندانسته‬ ‫و ان را اپورتونیس��ت و فرصت طلب معرفی م ی کند‪ .‬او‬ ‫سیاست را حاصل جمع ستیز و س��ازش م ی داند و گفته‬ ‫است که به سازش تاکتیکی با اصولگرایان فکر کردیم‪.‬‬ ‫این تئوریسین جناح اصالحات معتقد است‪« :‬ب رای سازش‬ ‫تاکتیکی نیازی به پذیرفتن اصول طرف مقابل نیست‪ .‬ما‬ ‫اصول خود را داریم و اصولگرایان اصول خود را‪ .‬امیدوارم‬ ‫دولت بعدی دولت عاقلی باشد و ب رای اداره کشور دنبال‬ ‫عقال برود‪ .‬واضح است که با شرایط به وجود امده دولت‬ ‫بعدی حتما ب��رای حل کردن بحران ه��ای خارجی ب رای‬ ‫اقتصاد سراغ عقال خواهد رفت‪ .‬اصال امکان اینکه دولت‬ ‫بعدی بدون منطق و عقلگرایی بتواند کشور را اداره کند یا‬ ‫دچار پیشرفت و توسعه شود‪ ،‬ناممکن است و البته مجبور‬ ‫هم هستند این کار را انجام بدهند چون دیگر پول نفت‬ ‫هم تمام شده و االن به جای پول نفت حرف از معامالت‬ ‫پایاپای است‪g ».‬‬ ‫روزنام��ه کیه��ان مقال��ه ای ک��ه مایکل س��ینگ در‬ ‫واشنگتن پست نوش��ته را منتش��ر کرد که در ان گفته شده‬ ‫روحانی از افراد درون حاکمیت اس��ت و باید فشارها را بر ای ران‬ ‫تا زمان عقب نشینی ادامه داد‪ .‬س��ینگ نوشت‪« :‬باتوجه به‬ ‫سخنان و مواضع گذشته روحانی‪ ،‬م ی دانیم که او نه تنها یک‬ ‫اصالح طلب نیس��ت‪ ،‬بلکه از افراد درون نظام است که نقش‬ ‫ی در پیشبرد ب رنامه هسته ای‪ ،‬فعالی ت های منطقه ای و‬ ‫مهم ‬ ‫حتی سرکوب داخلی ای ران داشته است‪ .‬او تا حدی که عملگرایی‬ ‫و ترجیح دیپلماسی از خود نشان داده است‪ ،‬با هدف خدمت به‬ ‫هدف های رژیم بوده نه در تالش ب رای تغییر انها‪ .‬با این حال‪،‬‬ ‫این مساله را نیز نم ی توان منتفی دانست که روحانی ممکن‬ ‫است باتوجه به مشکالت شدید اقتصادی ای ران به این نتیجه‬ ‫رسیده باشد که اکنون تغییر ضروری است‪ ».‬کیهان در ادامه‬ ‫م ی نویسد‪« :‬گفتنی اس��ت ترغیب تندروهای امریکا‪ ،‬ب رای‬ ‫ادامه فشارها به ای ران متاثر از مواضع رژیم صهیونیستی است‪.‬‬ ‫نتانیاهو به تازگی در دیدار با کاترین اش��تون گفت‪« :‬روحانی‬ ‫طرفدار راهبردی است که من اسم ان را «بگو‪ ،‬بخند‪ ،‬مذاکره‬ ‫کن و غن ی س��ازی کن» م ی خوانم‪ .‬من س��خنان روحانی را‬ ‫در س��ال ‪ 2004‬بازگو م ی کنم که گفته بود «در حال ی که ما با‬ ‫اروپای ی ها در ته ران مذاکره م ی کردیم‪ ،‬در حال نصب تجهی زات‬ ‫در تاسیسات اصفهان هم بودیم‪ .‬درحقیقت با ایجاد یک فضای‬ ‫ارام ما توانستیم کار را در اصفهان تکمیل کنیم‪ ».‬به گزارش‬ ‫رادیو اسرائیل نتانیاهو در مصاحبه با روزنامه واشنگتن پست به‬ ‫ایاالت متحده هشدار داد «فریب ظاهر اعتدالگرای روحانی را‬ ‫نخورد‪ .‬روحانی در گذشته نیز ماموریت داشته در مورد ب رنامه‬ ‫اتمی ای ران با غرب گفت وگو کند و همزمان به پیشبرد ب رنامه‬ ‫ادامه داده است‪g ».‬‬ ‫از س��وی رس��انه ها و محافل اس��تکباری‪ ،‬صهیونیستی و‬ ‫ضدانقالب خارج نشین مورد هجوم و تخریب قرار گرفته و‬ ‫البته این خود ب رای او افتخاری بس بزرگ است‪».‬‬ ‫جوانی درباره ش��ریعتمداری م ی افزای��د‪« :‬از نظر انان‬ ‫ش��ریعتمداری باید تخری��ب گردد‪ ،‬چون مجاهدی اس��ت‬ ‫که با قلم خود در خ��ط مقدم مقابله ب��ا تهاجم فرهنگی و‬ ‫جنگ نرم‪ ،‬حق جهاد فرهنگی‪ -‬سیاس��ی را ب��ه خوبی ادا‬ ‫می کند‪ .‬شریعتمداری باید تخریب گردد‪ ،‬چون او عمار زمان‬ ‫اس��ت و با بصیرت افزایی از ارزش های اسالمی و انقالبی‬ ‫دفاع م ی کند‪ .‬برخی منتقدان ش��ریعتمداری م ی گفتند که‬ ‫تحلی ل های کیهان پ��وچ از اب درام��ده و رای ملت اثبات‬ ‫کرد ک��ه کاندیدای م��ورد حمای��ت کیهانی��ان رای ندارد‪.‬‬ ‫همچنین از او خواس��ته بودند که قلم بر زمین گذاش��ته و‬ ‫اعالم بازنشس��تگی کند تا ان شاءاهلل صراط مستقیم را پیدا‬ ‫کند و از جاده انحرافی بی��رون بیاید‪ ».‬جوانی در حمایت از‬ ‫شریعتمداری م ی نویسد‪« :‬تمامی دالیل و شواهد بر ب ی پایه‬ ‫و اساس بودن تحلی ل های شریعتمداری و پوچی تحلی ل های‬ ‫کیهان‪ ،‬به رای مردم در ‪ 24‬خرداد و رای نیاوردن نامزد مورد‬ ‫حمایت کیهان خالصه م ی شود! عجبا! اقای شریعتمداری از‬ ‫صراط مستقیم خارج شده و در مسیر انحرافی قرار دارد‪ ،‬زی را‬ ‫در ‪ 24‬خرداد به نامزد مورد حمایتش رای ندادند! اری‪ ،‬سخن‬ ‫در دفاع از فردی انقالبی و مومنی فداکار چون شریعتمداری‬ ‫بسیار اس��ت و تخریب کنندگانش بدانند او محبوب قلوب‬ ‫مومنین است‪g ».‬‬ ‫‪19‬‬ ‫چهره هفته‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫بازگشتبهدوران‬ ‫جنگسرد‬ ‫یک جاسوس روابط امریکا و روسیه را تیره کرد‬ ‫‪20‬‬ ‫مترجم‪ :‬ازاده کشوردوست‬ ‫اقدام «ادوارد اس��نودن» پیمانکار فنی و مشاور سابق‬ ‫اژان��س امنیت مل��ی امریکا مبن��ی بر افش��ای اطالعات‬ ‫فوق سری دولتی این کشور و پس از ان سفر به هنگ کنگ‬ ‫و روسیه‪ ،‬معادالت دراز مدت امریکا را به هم ریخت و تنش‬ ‫جدیدی در روابط واش��نگتن با دو قدرت اصلی شرق ایجاد‬ ‫کرد؛ تنشی که ش��اید پ س لرزه ها ی ان در مساله سوریه و‬ ‫نحوه رویکرد به برنامه هسته ای ای ران نیز احساس شود‪.‬‬ ‫اس��نودن در تاریخ ‪ 21‬ژوئن س��ال ‪ 1983‬میالدی در‬ ‫الی زابت سیتی کارولینای ش��مالی امریکا متولد شد‪ .‬پدرش‬ ‫افسر پلیس س��احلی امریکا بود و مادرش به عنوان کارمند‬ ‫دادگاه مشغول به کار است‪ .‬اسنودن ‪ 14‬سال پیش به همراه‬ ‫خانواده اش به مریلند مهاجرت ک��رد‪ .‬او بعد از نقل مکان به‬ ‫این ش��هر تحصیالت خود را در رش��ته کامپیوتر در کالج‬ ‫«ارون��دل» اغاز کرد ول��ی موفق نش��د تحصیالتش را به‬ ‫پایان برس��اند‪ .‬وی پس از این ناکام ی در ماه مه سال ‪2007‬‬ ‫با هدف پیوس��تن به نیروهای ویژه وارد ارتش امریکا ش��د‪.‬‬ ‫او ب رای ش��رکت در جنگ ع راق نیز اب راز تمایل کرده بود و‬ ‫تاکید م ی کرد به عنوان یک انسان وظیفه دارد به همنوعان‬ ‫خود ب رای رهایی از درد و رنج کم��ک کند‪ ،‬اما پس از اینکه‬ ‫در جریان یک تمرین دچار شکس��تگی در هر دو پا ش��د‪ ،‬‬ ‫از خدمت در ارتش مرخص ش��ده و این بار ش��انس خود را‬ ‫به عنوان نگهبان مجتمعی محرمانه که متعلق به سازمان‬ ‫امنیت ملی امریکا در دانشگاه مریلند بود‪ ،‬ازمود و پس از ان‬ ‫در بخش امنیت فناوری اطالعات سازمان اطالعات مرکزی‬ ‫امریکا مشغول به کار شد‪.‬‬ ‫اسنودن در س��ال ‪ 2007‬میالدی توسط سیا با پوشش‬ ‫دیپلماتیک در ژنو مستقر شده و عهده دار مسئولیت حفظ و‬ ‫نگهداری از شبکه های رایانه ای این سازمان شد‪ .‬وی حدود‬ ‫دو سال بعد س��ازمان اطالعات مرکزی امریکا را ترک کرده‬ ‫و به پیمانکاری خصوصی در یک��ی از مجتمع های متعلق‬ ‫به س��ازمان امنیت ملی امریکا در پایگاه نظامی امریکایی‬ ‫در ژاپن پیوست‪.‬‬ ‫اس��نودن پیش از ترک امریکا به مقصد هنگ کنگ‪،‬‬ ‫ب رای مدت کمتر از سه ماه در ش��رکت پیمانکاری «بوز الن‬ ‫همیلتون» به عنوان مدیر سیس��تم های رایانه ای در پایگاه‬ ‫س��ازمان امنیت ملی در هاوایی مش��غول به کار بود‪ .‬وی‬ ‫زندگی مرفهی داش��ته و درامدی ب رابر ‪ 200‬هزار دالر داشته‬ ‫است‪.‬‬ ‫اسنودن در ماه مه گذشته به بهانه درمان بیماری صرع‬ ‫از س��مت خود در هاوایی به طور موقت مرخصی گرفت و‬ ‫خانه خود را بدون اینکه ردی از خود بر جا بگذارد‪ ،‬ترک کرد‬ ‫و در تاریخ ‪ 20‬ماه مه وارد هنگ کنگ شد‪.‬‬ ‫ب ر اس��اس گزارش ها‪ ،‬تنها ردپایی که اسنودن از خود‬ ‫به جا گذاشته‪ ،‬اطالعات بسیار محدودی مربوط به خانواده‬ ‫وی است؛ نه عکس جدیدی از او به جا مانده بود و نه پست‬ ‫جدیدی در شبکه های اجتماعی «فی س بوک» و «توئیتر»‪.‬‬ ‫اسنودن در ماه ژوئن س��ال جاری اطالعات مربوط به‬ ‫برنامه جاسوس��ی «پریزم» که توس��ط اژانس امنیت ملی‬ ‫امریکا اجرا م ی شد را در اختیار روزنامه «گاردین» قرار داد‪.‬‬ ‫طبق اطالعات افشا ش��ده‪ ،‬یک دادگاه فوق سری در‬ ‫امریکا به یک شرکت مخاب راتی امریکایی به نام «ورایزن»‬ ‫ ش��رکتی که درصد قابل توجهی از پهن��ای باند جهانی‬‫اینترنت را تامین می کند و همچنی��ن در زمینه مخاب رات‪،‬‬ ‫ارتباطات و سروی س دهی به ش��رکت های ارتباطات راه دور‬ ‫نیز فعالیت گس��ترده ای دارد ‪ -‬دس��تور داده است تمامی‬ ‫ اطالعات و س��وابق مش��ترکانش را که ش��امل میلیون ها‬ ‫تماس با جزئیات دقیق ب��وده را تحویل اژانس امنیت ملی‬ ‫امریکا دهد‪ .‬همچنین طبق این اطالعات مش��خص شد‬ ‫که اژان��س امنیت ملی امری��کا به طور مس��تقیم و بدون‬ ‫اسنودن هرگز یک پناهنده نیست‬ ‫مجله خبری‬ ‫اس��نودن را م ی ت��وان ب��ا ویژگ ی های ش��اخصی از‬ ‫س��ایر افراد متمایز کرد‪ :‬ش��جاع‪ ،‬خوش صحبت و متعهد‬ ‫به ازادی ه��ای مدنی‪ .‬با ای��ن وجود تنها صفت��ی که هرگز‬ ‫نم ی توان به وی نسبت داد‪« ،‬پناهنده» است‪.‬‬ ‫کنوانس��یون س��ازمان ملل متحد که در سال ‪1967‬‬ ‫میالدی مورد بازنگری ق��رار گرفت‪ ،‬تعریف زیر را از پناهنده‬ ‫ارائه کرده اس��ت‪ :‬هر فردی که به دلیل ترس از بازداش��ت‬ ‫به دلیل مس��ائلی مانند ن��ژاد‪ ،‬دین‪ ،‬ملی��ت‪ ،‬عضویت در‬ ‫یک گروه خاص اجتماعی یا داش��تن ی��ک دیدگاه خاص‬ ‫سیاس��ی نم ی تواند یا نم ی خواهد به کش��ور خود بازگردد‪.‬‬ ‫این کنوانسیون در مرحله بعد فردی که پناهنده محسوب‬ ‫نم ی ش��ود را به صورت زیر تعریف م ی کند‪:‬ه��ر فردی که‬ ‫پیش از درخواست زندگی در یک کشور خارجی‪ ،‬جرم جدی‬ ‫غیرسیاسی را در کشوری دیگر انجام داده باشد‪.‬‬ ‫با توج��ه به این تعریف ها اس��نودن ب��رای جلب نظر‬ ‫مقام ه��ای اک��وادور و همچنی��ن اذهان عموم��ی جامعه‬ ‫بی ن المللی ب رای دریافت پناهندگی از این کشور الزم است‬ ‫به دو مساله توجه داشته باشد‪:‬‬ ‫او در مرحله اول باید نگرانی خود از بازداش��ت ش��دن‬ ‫به دلیل عقاید سیاس��ی اش را اثبات کن��د و در مرحله بعد‬ ‫نشان دهد اقدامی که به ان اعتراف کرده (افشای اطالعات‬ ‫طبقه بندی شده محرمانه)‪ ،‬یک جرم سیاسی است‪.‬با همه‬ ‫این ها اعطای پناهندگی به اسنودن توسط هر کشوری و به‬ ‫ویژه اکوادور – که در پرونده «جولیان اسانژ» موسس پایگاه‬ ‫اینترنتی افش��اگر ویک ی لیکس نیز نقش داشته است – با‬ ‫چالش های فراوانی همراه اس��ت‪ .‬اکوادور ک��ه اخی را به نام‬ ‫«بهشت افشاگران» مشهور شده است‪ ،‬در صورت اعطای‬ ‫پناهندگی به اس��نودن باید منتظر اقدام های تالف ی جویانه‬ ‫امریکا به ویژه ایجاد محدودیت های اقتصادی توس��ط این‬ ‫کشور باش��د و این مس��اله ب رای این کش��ور فقیر چندان‬ ‫خوشایند نخواهد بود‪.‬‬ ‫با این وجود‪ ،‬این کشور با پذیرفتن پناهندگی سیاسی‬ ‫اسنودن در میان کش��ورهای امریکای التین – که عمدتا‬ ‫از مخالفان سیاست های سلطه طلبانه امریکا هستند – از‬ ‫محبوبیت بیش��تری برخوردار خواهد ش��د و همین مساله‬ ‫م ی تواند دشواری های اقتصادی ناشی از تهدیدهای امریکا‬ ‫را تا حدود زیادی تعدیل کند‪.‬‬ ‫در هر حال ف��ارغ از اینکه اک��وادور – یا هر کش��ور‬ ‫دیگری که درخواست پناهندگی اسنودن را بررسی م ی کند‬ ‫– افشاگر امریکایی را در خاک خود خواهد پذیرفت یا خیر‪،‬‬ ‫نحوه واکنش غیرمنطقی‪ ،‬ش��تابزده و خشم الود مقام های‬ ‫واشنگتن به پرونده اسنودن‪ ،‬نشان م ی دهد که ادعای ازادی‬ ‫بیان و رعایت حقوق بشر در این کشور چیزی فراتر از یک‬ ‫شعار نیست‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫واسطه به اطالعات کارسازهای ‪ ۹‬شرکت اینترنتی از جمله‬ ‫فی س بوک‪ ،‬گوگل‪ ،‬مایکروس��افت و یاهو دسترسی داشته‬ ‫است و م ی توانسته مکاتبات و مکالمات روی خط کارب ران‬ ‫خدمات این شرکت ها را شنود کند‪ .‬اسنودن اعالم کرده است‬ ‫که هدف وی از افش��ای این اطالعات‪ ،‬تالشی ب رای اشکار‬ ‫کردن تجس��س های افراطی مقام های امری��کا در زندگی‬ ‫شهروندان عادی بوده است‪.‬‬ ‫وی با تاکید بر اینکه از عواق��ب این اقدام خود کامال‬ ‫اگاه بوده است‪ ،‬گفت‪« :‬تنها انگیزه من از این افشاگری اگاه‬ ‫کردن مردم از ای��ن بود که چه کارهایی به ن��ام انها و علیه‬ ‫انها درحال انجام شدن است‪ ».‬اسنودن م ی گوید که زندگی‬ ‫مرفه خود را قربانی این افشاگری کرده‪ ،‬زی را نم ی توانسته به‬ ‫دولت امریکا اجازه دهد تا حریم خصوصی‪ ،‬ازادی اینترنت و‬ ‫ازادی های بنیادین انسان ها در سرتاسر جهان را با استفاده از‬ ‫ماشین جاسوسی عظیم ی که به صورت محرمانه در حال‬ ‫ساخته شدن بود‪ ،‬از بین ببرد‪.‬‬ ‫وی در مصاحبه ب��ا روزنامه «گاردی��ن» گفت‪« :‬من ‬ ‫ترس��ی ندارم زی��را این انتخابی اس��ت که خ��ودم کرده ام‪،‬‬ ‫نم ی توانس��تم صبر کنم تا فرد دیگ��ری کاری انجام دهد‪.‬‬ ‫من همیش��ه به دنبال یک رهبر بودم اما بعد فهمیدم رهبر‬ ‫کسی است که اولین قدم را بردارد‪ .‬من خودم را یک قهرمان‬ ‫نم ی دانم زی را این کار را به اختیار و تصمیم خودم انجام دادم‪.‬‬ ‫من نم ی خواهم در جهانی زندگی کنم که حریم خصوصی‬ ‫در ان معنایی نداش��ته و در نتیجه خالقی��ت و تفکر در ان‬ ‫جایگاهی ندارد‪».‬‬ ‫اس��نودن به رغ��م ج��وان ب��ودن‪ ،‬در مخالف��ت ب��ا‬ ‫سیاس��ت های دولت امریکا س��ابقه ای طوالنی دارد‪ .‬او با‬ ‫وجود امیدواری و اعتقاد به وعده های باراک اوباما‪ ،‬در جریان‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری س��ال ‪ 2008‬میالدی به حزب‬ ‫سومی رای داده بود‪ .‬وی در انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫گذشته میالدی نیز از کمپین «ران پاول» حمایت کرده بود‪.‬‬ ‫دولت امریکا در نخستین موضع گیری خود در قبال‬ ‫اقدام اس��نودن‪ ،‬با تاکید بر اینکه این داده ها ب رای پیگیری‬ ‫اتباع خارجی مظنون به تروریس��م یا جاسوس��ی استفاده‬ ‫م ی شود‪ ،‬اسنودن را جاس��وس و خائن به منافع ملی خواند‬ ‫و در نهایت حکم بازداشت وی را صادر کرد و حتی گذرنامه‬ ‫امریکای��ی این ش��هروند را نیز باطل ک��رد‪« .‬جیمز کلپر»‬ ‫رئیس اطالعات ملی امریکا از این اقدام اس��نودن به عنوان‬ ‫«افش��اگری ب ی مالحظه» یاد کرده و تاکید کرده است که‬ ‫این اقدام منجر به بروز س��وءتفاهم های بزرگی در رسانه ها‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫ش��رکتی که اس��نودن در ان کار م ی کرد نی��ز اقدام‬ ‫اس��نودن را به ش��دت محکوم کرده و تاکید کرد که حقوق‬ ‫دریافتی وی را از ‪ 200‬هزار دالر به ‪ 122‬هزار دالر کاهش داد‪.‬‬ ‫اس��نودن پس از افش��ای ای��ن اطالع��ات مربوط به‬ ‫جاسوس��ی دولت امریکا از رایانه ها و تلفن های همراه‪ ،‬به‬ ‫هنگ کنگ‪ ،‬منطقه ای که تحت کنترل چین قرار دارد‪ ،‬فرار‬ ‫کرد‪ .‬برخی کارشناسان معتقدند که اختالفات چین و امریکا‬ ‫بر سر مسائل بی ن المللی و به ویژه اتهام هایی که در حوزه‬ ‫س��ایبری به یکدیگر وارد م ی کنند‪ ،‬در انتخاب این منطقه‬ ‫ب ی تاثیر نبوده است‪.‬‬ ‫به گفت��ه یکی از مش��اوران اس��نودن‪ ،‬وی زمانی که‬ ‫به هنگ کنگ امد به شدت احس��اس عدم حمایت م ی کرد‬ ‫و نگران اجرا شدن حکم بازداش��تش توسط مقام های این‬ ‫منطقه بود‪ .‬او در ابتدا طی مدتی که در هنگ کنگ به س��ر‬ ‫م ی برد‪ ،‬بارها محل اقامت خود را تغییر داد تا مورد شناسایی‬ ‫قرار نگی��رد و در نهایت نیز به دلیل نگرانی از فاش ش��دن‬ ‫محل اقامتش به منزل یکی از افرادی که اعتقاداتی مشابه‬ ‫خود داشت پناه برد‪.‬‬ ‫به گفته این مش��اور‪ ،‬عمده نگرانی اسنودن در زمان‬ ‫اقام��ت در هنگ کنگ این ب��ود که به درخواس��ت امریکا‬ ‫بازداشت شود و تا زمان برگزاری دادگاه مجبور باشد در زندان‬ ‫بماند‪ .‬ب ر اس��اس قوانین داخلی امریکا‪ ،‬اسنودن در صورت‬ ‫اس��ترداد به کش��ورش به احتمال قوی به تحمل ‪ 30‬سال‬ ‫زندان محکوم م ی شود‪.‬‬ ‫او در نهایت یکشنبه گذشته هنگ کنگ را به مقصد‬ ‫مسکو ترک کرد‪ .‬ه ر چند منابع خبری دقایقی پس از انکه‬ ‫اس��نودن هنگ کنگ را ترک کرد‪ ،‬اعالم کردن��د که وی با‬ ‫هواپیمای ش��رکت «ایرفلوت» عازم روس��یه ش��ده است‪.‬‬ ‫گزارش های بس��یار ضد ونقیضی درباره مقصد س��فر وی‬ ‫منتش��ر م ی ش��د‪ .‬برخی گمانه زن ی ها در ان زمان حاکی از‬ ‫ان بود که اسنودن به کوبا یا حتی ایسلند سفر کرده است‪.‬‬ ‫برخی حامیان اسنودن گفته بودند که س��ه فروند هواپیما‬ ‫در هنگ کنگ اماده انتقال اسنودن به ایسلند است و ب رای‬ ‫اینکه مورد شناسایی قرار نگیرند‪ ،‬در سه مکان متفاوت در‬ ‫هنگ کنگ مستقر شده اند‪ .‬هم زمان‪ ،‬گزارش هایی نیز مبنی‬ ‫بر طرح مساله ورود اسنودن به ایسلند در پارلمان این کشور‬ ‫منتشر شده بود‪ .‬با این همه اکثر منابع خبری‪ ،‬احتمال ورود‬ ‫وی به مسکو را پررنگ تر م ی دانستند‪.‬‬ ‫مقام های کرملین در همان روز اع�لام کردند که در‬ ‫جریان ورود اسنودن به روسیه نیستند و حتی دو روز بعد نیز‬ ‫«سرگئی الوروف» وزیر خارجه روسیه ورود افشاگر امریکایی‬ ‫به این کشور را تکذیب کرد‪ .‬در نهایت روز چهارشنبه گذشته‬ ‫«والدیمی��ر پوتین» رئی س جمهوری روس��یه تائید کرد که‬ ‫اسنودن در منطقه ترانزیت فرودگاه بی ن المللی مسکو است‪.‬‬ ‫وی با تاکید بر اینکه اس��نودن هیچ اقدامی خالف قوانین‬ ‫روسیه انجام نداده است‪ ،‬اعالم کرد که دلیلی ب رای استرداد‬ ‫وی وجود ندارد‪.‬‬ ‫مقام های امریکا ک��ه از همان اغاز ورود اس��نودن به‬ ‫هنگ کنگ‪ ،‬بر لزوم اس��ترداد وی تاکید کرده و نس��بت به‬ ‫تاثیر گذاشتن عدم تحویل وی بر روابط دوجانبه واشنگتن‬ ‫با پکن و مسکو هشدار م ی دادند‪ ،‬با واکنش سرد و ب ی تفاوتی‬ ‫مقام های این دو کشور در قبال این تهدیدها رو به رو شدند‪.‬‬ ‫س��خنگوی وزارت خارجه چین تهدیده��ای امریکا را‬ ‫ب ی اس��اس خوانده و از اقدام مقام ه��ای هنگ کنگ ب رای‬ ‫عدم اس��ترداد اس��نودن دفاع کرد‪ .‬الوروف و پوتین نیز این‬ ‫درخواست امریکا را ب ی پایه‪ ،‬غیرقانونی و حتی «مزخرف»‬ ‫خواندند‪ .‬برخی کارشناس��ان بر این باورن��د که تقابل چین‬ ‫و روس��یه با امریکا در ارتباط با پرونده اس��نودن‪ ،‬م ی تواند‬ ‫لو فصل مساله سوریه در چارچوب نشست‬ ‫تالش ها ب رای ح ‬ ‫ژنو ‪ 2‬را تحت تاثیر قرار دهد و حل سیاسی بحران این کشور‬ ‫را با دشواری های بیشتری روبه رو کند‪.‬‬ ‫درب��اره مقص��د نهای��ی اس��نودن نی��ز گزارش های‬ ‫ض دو نقیضی منتشر شده است‪ .‬در حالی که برخی گزارش ها‬ ‫حاکی از ان است که اسنودن به اکوادور درخواست پناهندگی‬ ‫داده است‪ ،‬برخی منابع دیگر اعالم کرده اند که این افشاگر‬ ‫امریکایی به دنبال دریافت پناهندگی سیاسی از ونزوئالست‪.‬‬ ‫«ریکاردو پاتینیو» وزی��ر خارجه اک��وادور با حمایت‬ ‫از اقدام اس��نودن‪ ،‬اعالم کرده اس��ت که کش��ورش اعطای‬ ‫پناهندگی سیاس��ی به این ش��هروند امریکایی را بررس��ی‬ ‫خواهد کرد‪ .‬وی گفته است که بررسی اعطای پناهندگی به‬ ‫اسنودن چالشی بزرگ ب رای اکوادور است‪ .‬یا باید به تمامی‬ ‫ مردم جهان خیانت کرده و از اعطای پناهندگی به اسنودن‬ ‫خ��ودداری کنیم یا با موافق��ت پناهندگ��ی وی در اکوادور‪،‬‬ ‫خواس��ته های یک گروه از نخبگان قدرتمند در یک کشور‬ ‫خاص را زیر پا بگذاریم‪.‬‬ ‫«رافائل کوره ا» رئی س جمهوری اکوادور نیز گفته است‬ ‫که کشورش اعطای پناهندگی به اسنودن را بررسی کرده و‬ ‫بهترین گزینه را انتخاب خواهد کرد‪.‬‬ ‫«نیکالس م��ادرو» وزیر خارجه ونزوئ�لا نیز با اتخاذ‬ ‫موضعی مش��ابه‪ ،‬گفته اس��ت که کاراکاس ب��رای اعطای‬ ‫پناهندگی سیاسی به اسنودن امادگی دارد‪.‬‬ ‫مادرو همچنین گفته است که ونزوئال هنوز درخواستی‬ ‫رسمی ب رای اعطای پناهندگی به اس��نودن دریافت نکرده‬ ‫اس��ت‪ ،‬ولی در صورتی که این خواسته مطرح شود‪ ،‬به طور‬ ‫قطع ان را بررسی خواهد کرد‪ .‬رئی س جمهوری ونزوئال تاکید‬ ‫کرده که اسنودن به دلیل اقدامی که انجام داده است باید از‬ ‫کمک های بشردوستانه جهانی برخوردار شود‪ .‬کارشناسان‬ ‫معتقدند که این طرز فکر مادرو هواداران زیادی دارد‪ .‬انها بر‬ ‫این باورند که این افشاگر امریکایی جایگاهی بسیار فراتر از‬ ‫یک پناهنده سیاسی دارد‪.‬‬ ‫به اعتقاد انه��ا فردی ک��ه نامش به عن��وان یکی از‬ ‫مهمترین افش��اگران تاریخ امریکا ب رای همیش��ه در کنار‬ ‫«دنیل الس��برگ» و «بردلی منینگ» ثبت خواهد ش��د‪،‬‬ ‫شایسته دریافت چنین عنوانی نیست و باید به عنوان یک‬ ‫قهرمان ملی مورد تقدیر قرار بگیرد‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬تایم‪ -‬روزنامه گاردین‪ -‬رویترز‬ ‫‪21‬‬ ‫مارپیچیکهبازیراعوضکرد‬ ‫نقدونظر‬ ‫چگونهنتیجهانتخابات‬ ‫در دو روز تغیی ر کرد؟‬ ‫نـقدونظر‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫چرا اصول گرایان در انتخابات موفق نشدند؟‬ ‫از تکنیک تا تاکتیک‬ ‫امیر محبیان‪ /‬تحلیلگر سیاسی‬ ‫‏ متاسفانه تحلیل نادرستی در میان جمعی از اصولگرایان‬ ‫در مورد چرخه حیات یک اندیشه سیاسی وجود دارد و ان‏اینکه‬ ‫جریانات اجتماعی در صورت خروج از صحنه سیاسی ب هراحتی‬ ‫مرده و از صحنه خارج م ی شوند‪ .‬این تفکر‏اساسا غلط بوده و‬ ‫برامده از تحلیلی غلط و ناکارامد اس��ت‪ .‬جریان اصالح طلبی‬ ‫دارای دو بخش قابل شناسایی‏است؛ نخست بدنه اجتماعی‬ ‫که خواهان تغیی��ر یا اصالح ارزش ه��ای حکومتی در جهت‬ ‫ایجاد انبساط اجتماعی یا‏کاس��ته شدن از انقباض اجتماعی‬ ‫است‪ .‬دیگری گروه های سیاس ی ای اس��ت که م ی کوشند از‬ ‫این پتانس��یل و طلب‏اجتماعی این بخ��ش از اجتماع ب رای‬ ‫کس��ب قدرت بهره گیرند‪ .‬موتور حرکت این جریان در بدنه‬ ‫‪22‬‬ ‫اجتماعی قرار دارد‪،‬‏نه در س��ر ان‪ .‬بناب راین ه ر از گاهی سر این‬ ‫جریان اجتماعی از بدن جدا م ی ش��ود ولی ب��ه دلیل جدیت‬ ‫مطالبه این‏جریان اجتماعی به سرعت راس دیگری را برگزیده یا‬ ‫بهتر بگوییم سخنگویی ب رای خود برم ی گزینند‪ .‬روش درست‬ ‫‏مواجهه با این خواس��ت که روز به روز قدرتمند تر و گسترده تر‬ ‫م ی شود‪ ،‬ش��ناخت ماهیت مطالبات ان است؛ مطالباتی‏که‬ ‫اساسا اجتماعی است و نه سیاسی ولی در صورت مواجه شدن‬ ‫با بن بست یا برخورد های قهری با ان به صورت‏یک پتانسیل‬ ‫منتظر ش��رایط مناس��ب جهت بروز و ظهور خ��ود م ی ماند‪.‬‬ ‫بعضا خواست های این جریان اجتماعی‏شناخته شده و بعضا‬ ‫ظرفی ت ها و حتی گستره مطالبات انها شناخته نشده است‪.‬‬ ‫اصولگرایان سریعا باید وارد فاز‏تحلیل و انالیز تفصیلی‬ ‫شرایط شوند واال زنجیره اشتباهات ب ی پایان انها را به گذشته‬ ‫وصل کرده و از تاثی ر گذاری‏بر این��ده دور خواهد کرد‪ .‬یکی از‬ ‫مهمترین نکات در این راس��تا ضرورت شناسایی و تفکیک‬ ‫ناشناخته های ناشناخته‏از ناش��ناخته های شناخته است‪ .‬به‬ ‫عبارت بهتر ه��م ناتوان ی ه��ای خود در ش��ناخت اجتماعی‬ ‫را برطرف کنند و هم انچ��ه‏را فکر م ی کنن��د م ی دانند ولی‬ ‫یدانند؛ تحلیل‪ ،‬ارزیابی و شناسایی کنند‪ .‬یعنی ان مواضعی‬ ‫نم ‬ ‫را که شناختشان‏مبتنی بر ارزویشان و نه تحلیل واقعی شرایط‬ ‫است‪ ،‬تحلیل کنند؛ زی را فریبنده و خط رناکترین بخش تحلیل‬ ‫ان داده ‏هایی است که درس��ت م ی پنداریم‪ ،‬ولی به واقع از ان‬ ‫رو انها را پذیرفته ایم که با مدل ذهنی ما همخوان است و نه‬ ‫‏واقعیت؛ و این همان خود فریبی است‏‪.‬‬ ‫‏ از س��وی دیگ��ر اصولگرای��ان فاق��د سیس��تم های‬ ‫هشدار دهنده مناسب در متن جامعه هستند؛ به همین دلیل‬ ‫مرتبا در‏حال غافلگیری در ب رابر تغیی رات اجتماعی هستند و‬ ‫این به دلیل انکه اصولگرایان متن حاکمیت شمرده می ‏شوند‪،‬‬ ‫خط رناک ب��وده و بذر های خطر را تا اعم��اق وجود حاکمیت‬ ‫م ی پ راکند‏‪.‬‬ ‫‏ یکی دیگر از ضروریات ب رای جریان اصولگرا‪ ،‬مهندسی‬ ‫الزامات است؛ شکست در شناسایی الزامات‪ ،‬یک جریان را‏به‬ ‫فنا خ واهد کشاند‪ .‬یکی از مهمترین نکات در مهندسی الزامات‬ ‫تفکیک اصول ناب از اصول ترکی ب پذیر اس��ت؛ به‏عبارتی‬ ‫جداس��ازی اصول بنیادین و اصول انعطاف پذی ر‪ .‬اصولگرایان‬ ‫نباید همه اصول خود را بنیادین شمارند‪ .‬زی را‏برخورد نامنعطف با‬ ‫اصول موجب تحجر شده و در مواجهه باجامعه قادر به مدی ریت‬ ‫درست نیستند‪ .‬سع ه صدر‏همین شناسایی و تفکیک اصول‬ ‫پایانکرزایبرایامریکا‬ ‫طالبان با طرف شکس ت خورده در افغانستان‬ ‫پشتمیزمذاکرهنم ی نشیند‬ ‫ام ریکابهدنبالکاهشهزینه‬ ‫خروج از افغانستان است‬ ‫مارپیچی که بازی را عوضکرد‬ ‫چگونه نتیجه انتخابات در دو روز تغییر کرد؟‬ ‫فرشاد مهدی پور‪/‬کارشناس سیاسی‬ ‫نـقدونظر‬ ‫سرنوش��ت انتخابات اخیر ای ران را یک نظریه مشهور‬ ‫ارتباطی به خوبی پی ش بینی کرده بود‪ :‬مارپیچ سکوت الی زابت‬ ‫نئومن از چند روز پیش از انتخاب��ات م ی گفت که تغیی راتی‬ ‫زیرپوست شهر در جریان است و ‪ 38‬درصد رای دهند گانی که‬ ‫تصمیم نگرفته اند به چه کسی رای دهند‪ ،‬گزینه بزرگی ب رای‬ ‫به هم ریختن بازی هر بازیگری اس��ت! اکنون اصولگرایی‬ ‫که به مثابه یک جریان سیاس��ی‪ ،‬بازنده اصل��ی انتخابات‬ ‫بود و در وهله اول و اخر‪ ،‬به خود و رفتار داعی ه دارانش باخته‪،‬‬ ‫درگیر شماتت (بحق) برخی تندروی ها و کج اندیش ی هاست‪،‬‬ ‫اما شناس��ایی مکانیزم یا یک��ی از عمده ترین مکانیزم های‬ ‫شکس��ت یا رای اوری‪ ،‬م ی تواند ب رای هم��گان درس اموز و‬ ‫پنددهنده شود‪.‬‬ ‫ایده یا نظریه مارپیچ سکوت م ی گوید که چنانچه یک‬ ‫فرد در محیط مخالفی قرار گیرد‪ ،‬به دلی��ل ترس از منزوی‬ ‫ن ترجیح م ی دهد تا هنگام طر ح نظری مخالف رای خود‪،‬‬ ‫ شد ‬ ‫سکوت اختیار کند و از موضع گیری بپرهیزد و چنانچه این‬ ‫وضعیت ادامه بیابد‪ ،‬او در هزار توی این سکوت‪ ،‬به نقطه ای‬ ‫م ی رس��د که حتی از نظر اول خود دست بشوید؛ این اتفاقی‬ ‫است که خیلی وقت ها در مباحثات درون تاکسی ب رای هر‬ ‫ش��هروندی پیش امده و معموال از انجا ک��ه این مذاکرات‪،‬‬ ‫عمدتا ناق��د و نافی وض��ع موجودند‪ ،‬عمال ام��کان دفاع یا‬ ‫جانبداری سلب م ی شود‪ .‬همین تجربه در میدانی وسی ع تر و‬ ‫بزرگ تر در انتخابات ‪ 88‬رخ داد تا انجا که حتی طرفداران نامزد‬ ‫پیروز که با اختالف خیره کننده ‪ 11‬میلیونی در این موقعیت‬ ‫قرار داشتند‪ ،‬از فرط فش��ار و بهت زدگی توان سخنگویی و‬ ‫واکنش دهی را از دس��ت داده بودند و برخی از انها‪ ،‬حتی به‬ ‫صف معترضان به نتیجه انتخابات پیوستند!‬ ‫در انتخابات اخیر‪ ،‬در سه سطح کلی م ی توان این روند‬ ‫را تحلیل کرد‪ :‬اول تبلیغ خیابانی‪ ،‬دوم فضاسازی نخبگانی‬ ‫و سوم صف های رای گیری‪ .‬تنها و تنها یک شب (چهارشنبه‬ ‫‪ 22‬خرداد) خیابان های پایتخت و ش��هرهای بزرگ‪ ،‬مشابه‬ ‫روزهای قبل از انتخابات ‪ ،88‬پرهیاهو و سر و صدا شدند؛ در‬ ‫ان ش��ب طرفداران همه نامزدها به خیابان امده بودند تا در‬ ‫اخرین رزمایش تبلیغی‪ -‬خیابانی‪ ،‬نام نامزد خود را فریاد زده‬ ‫و از دیگران بخواهند که به او رای دهند و حام ی اش ش��وند‪،‬‬ ‫اما تقریبا جز معدود هواداران نفر س��وم انتخابات اخیر‪ ،‬تنها‬ ‫هواداران نام��زد منتخب‪ ،‬دارای رویکردی فع��ال بوده‪ ،‬توان‬ ‫گفت وگو‪ ،‬به چالش کش��یدن‪ ،‬مباحثه گری و مجادله و دفاع‬ ‫ب ی پایان از نامزد خود را داش��تند؛ بقیه صرف��ا تصاویر نامزد‬ ‫متبوعشان را به دس��ت گرفته یا روی شیشه خودروی شان‬ ‫چسبانده بودند و ب رای همدیگر دست تکان م ی دادند! اما گروه‬ ‫مذکور‪ ،‬با حضوری پررنگ و برجسته ‪ ،‬شعارهایی را فریاد زده و‬ ‫هیجانی موقت را بر مکان های اصلی مسلط م ی ساختند‪ .‬این‬ ‫قدرت یا ظرفیت در هواداران تقریبا هیچ نامزد دیگری وجود‬ ‫نداشت و اگر گروهی نیز چنین مش��ی ای داشتند‪ ،‬به دلیل‬ ‫فقدان مفاهیم گسترده ایجابی‪ ،‬الجرم نم ی توانستند توفیق‬ ‫چندانی در برقراری ارتباط بیابند‪.‬‬ ‫دوم‪ ،‬فضاس��ازی نخبگانی بود؛ نظرسنج ی ها پس از‬ ‫مناظره س��وم‪ ،‬از کاهش رای نامزد پی ش رو و رشد نفر اول (و‬ ‫سوم و چهارم) نهایی حکایت داشت‪ .‬این روند با کناره گیری‬ ‫محمدرضا ع��ارف و وقوع حمایت ه��ای پی رامونی دیگر در‬ ‫روزهای سه شنبه و چهارشنبه به گونه ای تغییر کرد که ب رای‬ ‫اولی ن بار فاصله رای نفر اول و دوم به کم تر از دو درصد رسید‬ ‫و در مرحله بعد به طور کلی معکوس شد‪ .‬خبر این تغیی رات‬ ‫با استفاده از پیامک ها در س��طوح مختلف در گردش بود و‬ ‫اوال فرضیه انتخابات دومرحله ای را به شدت تقویت م ی کرد‬ ‫و ثانیا نشانه پی ش افتادگی یکی از نامزدها و سقوط شتابناک‬ ‫دیگری بود‪ .‬همین فرایند در میان نخبگانی که از قبل نیز‬ ‫در تردید جدی نس��بت به انتخاب نامزد مورد نظر در جبهه‬ ‫اصولگرایی قرار داشتند‪ ،‬تشتت بیشتری را به وجود اورد و انها‬ ‫گزارش تغیی رات را به الیه ه��ای پایی ن تر منتقل م ی کردند‪.‬‬ ‫مارپیچ سکوت یک بار دیگر کارایی خود را در اینجا نشان داد‬ ‫و توانست‪ ،‬این پیام را به سی و چند درصد رای دهندگانی که‬ ‫نامصمم بودند برساند که ممکن است ارایش نهایی چیزی‬ ‫غیر از تصور انها باشد‪.‬‬ ‫و در بخش اخ��ر و نهای��ی نیز‪ ،‬صف ه��ای طوالنی‬ ‫رای گیری‪ ،‬نقش��ی عملیاتی و کاربردی در پیشبرد مارپیچ‬ ‫س��کوت ایفا کرد؛ صف های رای که ناشی از طوالن ی شدن‬ ‫روند رای گیری در انتخابات شوراها‪ ،‬ممکن بود رای دهنده ای‬ ‫را تا بیش از یک س��اعت نیز در خود جای دهد‪ ،‬محلی ب رای‬ ‫بحث و گفت وگو و تبادل نظر بود‪ .‬طبق توصیف پی ش گفته‪،‬‬ ‫تنها هواداران برخی نامزدها از توانایی گس��ترده ب رای ایجاد‬ ‫گفت وش��نود جهت دهنده برخوردار بودند و مشخصا چون‬ ‫یکی از نامزدها مس��ئول وضع موجود تلقی م ی ش��د‪ ،‬توان‬ ‫یاورانش ب رای یاری گیری در این مرحله رو به کاهش داشت‬ ‫و دیگری رو ب��ه افزایش‪ .‬با ملحوض گرفت��ن رای دهندگان‬ ‫نامصمم و این فرضیه که این افراد‪ ،‬به کس��ی رای خواهند‬ ‫داد که احتمال پیروزی او را بیشتر بدانند‪ ،‬مارپیچ سکوت بار‬ ‫دیگر قدرت خود را به منصه ظهور رس��اند و رای لحظه اخر‪،‬‬ ‫تعیی ن کننده شد‪ .‬مراجعه به برخی رای دهندگان نامصمم و‬ ‫ارزیابی رفتار انها به خوبی این فرایند را نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫روشن است که نتایج چنین انتخابات بزرگی را نم ی شود‬ ‫فقط با یک تفسیرگر توضیح داد و حتی م ی توان از مارپیچ‬ ‫س��کوت ب رای تبیین برخی تحوالت دیگر انتخابات (نظیر‬ ‫افزایش تعداد مش��ارکت کنندگان) بهره برد‪ ،‬اما کارویژه های‬ ‫مارپیچ س��کوت بس��یار ش��گفت انگیز و کاربردی اس��ت‪،‬‬ ‫به گونه ای که تا بدی��ن پایه سرنوشت س��از و تعیی ن کننده‬ ‫خواهد بود‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫بنیادین از اصول غی ربنیادین است‪.‬‬ ‫‏ ‏‪ -‬از دالیل دیگر شکست اصولگرایان عدم به کارگیری‬ ‫تکنی ک های ارزیابی و بازنگری در تئوری شناخت اجتماع ی شان‬ ‫‏است‪ .‬اصولگرایان ضروری است به تحوالت اجتماعی نگاهی‬ ‫سه بعدی داشته باشند‪.‬ابعاد این مدل توجه به‏بازیگران سیاسی‪،‬‬ ‫شرایط محیطی و زمان و تحوالت ارزش های اجتماعی است‏‪.‬‬ ‫متاسفانه اصولگرایان همیشه نیروی پیشران استراتژیک‬ ‫خود را درون حلقه قدرت جسته اند و همین امر نگرش‏انها را‬ ‫بیش��تر از مردم به حاکمیت نزدیک کرده اس��ت‪ .‬باید نیروی‬ ‫پیش��ران اصولگرایان را از حلقه های قدرت ب��ه درون‏اجتماع‬ ‫انتقال داد‪ .‬در این صورت در تحلی ل ها از ارزوها دور ش��ده و به‬ ‫واقعیت نزدیک خ واهند شد‪ .‬متاسفانه االن‏فکت های تحلیلی‬ ‫اصولگرایان بیشتر به اخبار پنهان مبتنی بر شناسایی تمایالت‬ ‫عامالن و حامالن قدرت اتکا‏دارد تا داده های س��اده و اشکار‬ ‫بیان شده بر زبان مردم‏‪.‬‬ ‫‏ اصولگرای��ان و همچنین اصالح طلب��ان نم ی توانند‬ ‫تحلیل درستی از مدل رفتاری توده ها داشته باشند‪ ،‬مگر انکه‬ ‫‏روانشناس��ی ضمیر اگاه و ناخوداگاه توده ه��ا را مورد تحلیل‬ ‫قرار دهند‏‪.‬‬ ‫‏ دو قطبی پدید امده میان ارمانگرایی و مصلحت گرایی‬ ‫که با نام های مختل��ف ب رای مردم تداعی م ی ش��ود‪ ،‬یکی از‬ ‫‏دو قطب ی های تاثیرگذار در تحلیل رفتار انتخاباتی مردم است‏‪.‬‬ ‫‏ ‏‪ -‬سابقه ذهنی بخشی از مردم ای ران به ویژه در سه دهه‬ ‫اخیر‪ ،‬مفهوم ارمانگرایی را با فش��ار و انقباض اجتماعی و نیز‬ ‫‏مفهوم جامع ه بسته گره زده اس��ت‪ .‬در ذهن بخش موسوم به‬ ‫خاکستری جامعه‪ ،‬ارمانگرایی یعنی فشار و انقباض‏اجتماعی یا‬ ‫به اصطالح کوچه و بازار «بگیر و ببند» و مصلحت گرایی یعنی‬ ‫پذیرش انبس��اط اجتماعی و جامعه باز یا‏حداقل عدم برخورد‬ ‫با ان‏‪.‬‬ ‫‏ البته پیوند ارمانگرایی با جامعه بسته از سویی محصول‬ ‫مدی ریت غلط ادراک توده توسط مسئوالن ذی ربط است و از‏سوی‬ ‫دیگر بخشی نیز محصول ب رامده از تجربه انتقال یافته ناشی از‬ ‫مقایسه رفتار دو دولت موسوی مظهر‏ارمانگرایی دوران جنگ‬ ‫و هاشمی مظهر مصلحت گرایی بعد از جنگ است‪.‬‏‬ ‫‏ مردم در رفتاری به ظاهر عجیب هر دو را م ی خواهند؛‬ ‫هم ارمانگرایی و هم مصلحت گرایی را‪.‬به عبارت س��اده هم‬ ‫‏دنیا و هم اخرت‪.‬‏‬ ‫‏ در انتخابات گذشته یک مظهر ارمانگرایی را که البته‬ ‫در پی عدالت و توزیع ثروت هم بود‪ ،‬یعنی احمدی نژاد را‏برتری‬ ‫دادند و این دور روحانی که مظهر مصلحت گرایی ولی باز هم‬ ‫با شعار رفع مشکالت زندگی انها است‪ .‬پس مردم ارمانگرایی را‬ ‫م ی پسندند به شرطی که دنیای انها را هم اباد کند‏‪.‬‬ ‫در انتخاب��ات اخیر همین دوقطبی پدی��د امد؛ جلیلی‬ ‫مظهر ارمانگرایی شد با کدهایی از انقباض اجتماعی و روحانی‬ ‫‏مظهر مصلحت گرایی با کدهایی از انبساط اجتماعی ضمن‬ ‫انکه کد مقاومت از سوی جلیلی از طرف‏مردم ریاضت و فشار‬ ‫رمز گشایی شد‏‪.‬‬ ‫گریز از جلیلی رای ها را به سوی قالیباف و روحانی روانه‬ ‫کرد و البته بیشتر روحانی چون بیشتر مظهر مصلحت گرایی‬ ‫شد و فاصله بیشتری از کد های سختگی رانه گرفت‏‪.‬‬ ‫ساده بگویم جلیلی به روحانی کمک کرد که قالیباف را‬ ‫شکست دهد‪ .‬همانگونه که رای منفی هاشمی در دور‏گذشته‬ ‫احمدی نژاد را رئی س جمهور کرد‪.‬‏ ‪g‬‬ ‫خطایاستراتژیک‬ ‫‪23‬‬ ‫نـقدونظر‬ ‫پایان کرزای برای امریکا‬ ‫طالبان با طرف شکست خورده در افغانستان پشت میز مذاکره نمی نشیند‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫گل جمس حسین ‪ /‬روزنامه‪‎‬نگار پاکستانی‬ ‫مذاکرات اتش‏بس یا مذاکرات صلح بین طرف‏های در‬ ‫حال جنگ ان زمانی رخ م ی‪‎‬دهد که هر دو طرف متوجه شوند‬ ‫به بن‏بست رسیده‏اند و هیچ یک از طرفین امکان پیروز شدن‬ ‫ندارد‪ .‬اما در مورد جنگ امریکا در افغانستان‪ ،‬طالبان در حال‬ ‫پیروزی بوده و امریکا و هم پیمانانش قرار است تا سال اینده‬ ‫افغانستان را ترک کنند‪ .‬پس چرا طالبان باید با طرف در حال‬ ‫شکست بر سر میز مذاکره بنش��یند؟ ایا واقعا این مذاکرات‬ ‫ب رای پایان دادن به جنگ است؟ در حقیقت این امریکا بود که‬ ‫خواهان انجام این گفت وگوها بود‪ ،‬نه طالبان و این گفت وگوها‬ ‫درباره صلح نیست‪ ،‬بلکه درباره پایان دادن به جنگی ‪ 12‬ساله و‬ ‫بیرون بردن نیروهای امریکا از خاک افغانستان است‪ .‬امریکا و‬ ‫هم پیمانانش هنوز کمی بیشتر از ‪100‬هزار نیرو و ماشین االت‬ ‫جنگی سنگین در افغانستان دارند‪ .‬انها نیاز به یک مسیر امن‬ ‫ب رای بیرون بردن نیروهایشان دارند و این گفت وگوها با طالبان‪،‬‬ ‫که امریکا ان را گفت وگوهای صلح م ی‪‎‬خواند‪ ،‬م ی‪‎‬تواند این‬ ‫مسیر امن را فراهم اورد‪ .‬در این رابطه اما طالبان هی چ گاه اماده‬ ‫انجام این گفت وگوه��ا با امریکا یا دولت افغانس��تان نبود و‬ ‫رهبری ارتش پاکستان‪ ،‬انها را متقاعد کرد تا پای میز مذاکره با‬ ‫امریکا بنشینند‪ .‬استدالل پاکستان ساده بود‪ :‬بله‪ ،‬امریکا اماده‬ ‫بود که در سال ‪ 2014‬افغانستان را ترک کند‪ ،‬اما قرار نیست این‬ ‫کشور را به طور کامل ترک کند‪ .‬این جنگ شروع نشده بود تا‬ ‫به این صورت پایان یابد‪ .‬امریکا ‪ 10‬تا پانزده هزار نیروی دائم ی ‬ ‫‪24‬‬ ‫در افغانستان به جا خواهد گذاش��ت‪ .‬این نیروها قرار است تا‬ ‫سال ‪ 2024‬در افغانستان بمانند‪ .‬اما به نظر م ی‪‎‬رسد که امریکا‬ ‫ی خود در افغانستان را ب رای ‪ 50‬سال‬ ‫م ی‪‎‬خواهد نیروهای دائم ‬ ‫اینده یا حتی بیشتر نگه دارد‪ .‬نباید اتفاقاتی که در شب ه جزیره‬ ‫کره افتاد را از یاد برد؛ جنگ بین کره شمالی و کره جنوبی در‬ ‫سال ‪ 1953‬پایان یافت‪ ،‬اما بعد از ‪ 60‬سال هنوز امریکا هزاران‬ ‫نیرو در کره جنوبی دارد‪ .‬ژاپن هم توس��ط نیروهای متفقین‬ ‫شکست خورد‪ ،‬اما امریکا هنوز هزاران نیرو در خاک ژاپن دارد‪.‬‬ ‫بناب راین در حقیقت جنگ‪‎‬های امریکا هی چ گاه بدون دستیابی‬ ‫به اهدافش پایان نم ی‪‎‬یابد‪.‬‬ ‫پاکستان ی‪‎‬ها به طالبان گفته بودند که به خاطر حضور‬ ‫نیروهای امریکایی در افغانس��تان‪ ،‬انها نم ی‪‎‬توانن��د قانون و‬ ‫مقررات خود را‪ ،‬حتی در مناطق نیمه پشتون‪‎‬نش��ین کش��ور‪،‬‬ ‫همان گونه که بین س��ال‪‎‬های ‪ 1996‬تا ‪ 2001‬انجام داده بودند‪،‬‬ ‫حاکمکنند‪.‬بناب راینبایدباشیطانبزرگمعاملهکردهوزمانیکه‬ ‫نیروهای خارجی افغانستان را ترک کردند‪ ،‬سهم خود را بگی رند‪.‬‬ ‫طالبان چند شرط ب رای مذاکرات صلح تعیین کرده است؛ یکی‬ ‫از ش��روط به حاش��یه راندن رئی س‪‎‬جمهور افغانستان‪ ،‬حامد‬ ‫کرزای بود که امریکا موافقت کرد‪ .‬امریکا م ی‪‎‬داند که کرزای‬ ‫بدون کمک واشنگتن هی چ چیز نیست‪ .‬او با حمایت نیروهای‬ ‫امریکایی که افغانستان را اشغال کرده‪‎‬اند توانست تقریبا به‬ ‫مدت ‪ 12‬سال بر سر قدرت بماند‪ .‬اگر امروز امریکا افغانستان را‬ ‫ترک کند کرزای قادر نخواهد بود مدت طوالنی دوام بیاورد‪ .‬به‬ ‫نظر م ی‪‎‬رسد فایده کرزای ب رای کاخ سفید به اتمام رسیده است‪.‬‬ ‫در حال حاضر طالبان قدرت اصلی است؛ امریکا به یک ب رنامه‬ ‫جدید نیاز دارد تا بتواند نیروهایش را ب رای ‪ 10‬س��ال اینده در‬ ‫افغانستان نگه دارد و سپس یک ب رنامه جدید ب رای نگه داشتن‬ ‫انها ب رای ‪ 10‬سال بعدی داشته باش��د و این روند شاید ب رای‬ ‫چندین نسل همی ن طور ادامه یابد‪ .‬مساله‪‎‬ای که نباید از نظر‬ ‫دور داشت اینکه طالبان در دولت افغانستان بعد از سال ‪2014‬‬ ‫سهم مناسبی خواهد گرفت و کرزای مجبور خواهد شد که‬ ‫خود را با انها تطبیق دهد‪ .‬چنانچ��ه کرزای با انها هماهنگ‬ ‫نشود‪ ،‬یک بمبگذاری یا سقوط هواپیما رخ داده و دیگر حامد‬ ‫کرزای وجود نخواهد داشت‪.‬‬ ‫حال ش��اید برخی از خود بپرس��ند اصال چ��را جنگ‬ ‫افغانستان ش��روع ش��د و امریکا از اغاز جنگ در این کشور‬ ‫به دنبال چه چیز بود؟ چرا جنگ افغانستان که قرار بود اینگونه‬ ‫تمام شود‪ ،‬اصال ش��روع شد؟ این یک س��وال یک میلیون‬ ‫دالری است‪ .‬امریکا به افغانس��تان حمله کرد تا رژیم طالبان‬ ‫را برکنار کند‪ ،‬در حال ی که االن دارد این جنگ را با بر س��ر کار‬ ‫گذاشتن طالبان تمام م ی‪‎‬کند‪ .‬هدف این جنگ چه بود؟ چرا‬ ‫امریکا صدها میلیون دالر بر سر جنگی خرج کرد که همواره‬ ‫م ی‪‎‬دانس��ت در ان پیروز نخواهد ش��د؟ چرا این همه ضرر و‬ ‫زیان‪ ،‬این همه کشتار و این همه رنج؟ ایا کسانی که امریکا‬ ‫را اداره م ی‪‎‬کنند احمقند؟ یا مشتی تندرو هستند؟ ایا طالبان‪،‬‬ ‫که اعضایش اغلب از روس��تاهای پشتون هستند زرنگ تر از‬ ‫سیاستمداران امریکا هستند؟ خیر‪ .‬طالبان از سیاستمداران‬ ‫امریکا زرنگ تر نیستند‪ .‬امریکا در جنگ افغانستان شکست‬ ‫نخورد‪ .‬شما زمانی در جنگ شکست م ی‪‎‬خورید که به اهداف‬ ‫ان جنگ نرسیده باشید؛ اما واشنگتن تقریبا به همه اهداف‬ ‫خود در جنگ افغانستان دست یافت‪.‬‬ ‫جنگ افغانستان ط راحی شده بود تا به امریکا یک پایگاه‬ ‫دائمی در افغانستان بدهد تا بتواند مسیرهای انرژی را که نفت‬ ‫و گاز را از غرب اسیا به دنیا م ی‪‎‬رساند کنترل کند‪ .‬قرار بود انها‬ ‫پایگاه‪‎‬های نظامی در افغانستان داشته باشند تا بتوانند چین‬ ‫و روسیه‪ ،‬دو قدرت رو به رشد و بقیه کشورهای مهم منطقه را‬ ‫زیر نظر داشته باشند‪.‬‬ ‫این جنگ قرار بود کمربند پشتون‪ ،‬از پیشاور تا قندهار و‬ ‫کابل را ناامن کند‪ .‬جنگ امریکا تمام کمربند پشتون را افراطی‬ ‫کرد و در افغانس��تان و شمال غرب پاکس��تان افراط گرایی و‬ ‫تروریس��م ایجاد کرد‪ .‬امروزه‪ ،‬این کمربند ‪ 45‬میلیون نفری‬ ‫پشتون ها در اتش هستند و این شرایط احتماال ب رای سال‏های‬ ‫طوالنی پیش رو ادامه خ واهد یافت‪ ،‬مشکالتی را در کشورهای‬ ‫اط راف این کمربند ایجاد کرده و انها را ضعیف خواهد کرد‪ .‬این‬ ‫کشورها قادر نخواهند بود تا پولی خرج رفاه مردم شان کنند‪،‬‬ ‫بلکه مجبور خواهند بود خرج ارتش‪‎‬هایشان کنند تا بتوانند از‬ ‫پس مشکالتی که جنگ امریکا ایجاد کرده برایند‪.‬‬ ‫جنگ افغانس��تان قرار بود یک سری جنگ در منطقه‬ ‫غرب اس��یا اغاز کن��د‪ .‬امری��کا ان جنگ‪‎‬ها را ش��روع کرد و‬ ‫جنگ‪‎‬های زیاد دیگری قرار است به وقوع بپیوندد‪.‬‬ ‫جنگ یک کار پرمنفعت ب رای امریکاست‪ .‬صلح ب رای‬ ‫اقتصاد این کشور خوب نیست‪ .‬امریکا همواره به یک جنگ‬ ‫احتیاج دارد تا صنایع نظامی خود را توس��عه دهد‪ .‬زمانی که‬ ‫امریکا مشغول انجام جنگ در اط راف دنیا باشد صنایع نظامی‬ ‫این کشور رونق م ی‪‎‬گیرد‪ .‬زمانی که ماشی ن‪‎‬های جنگی امریکا‬ ‫مشغول کشتار مردم یک کشور هستند‪ ،‬عده خاصی در امریکا‬ ‫ثروتمندتر م ی‪‎‬شوند‪ .‬پس ه ر کس که سعی کند به جنگ‪‎‬های‬ ‫امریکا خاتمه دهد به سرنوشت رئی س‪‎‬جمهور سابق این کشور‬ ‫جان اف کندی مبتال خواهد شد‪ .‬کندی ‪ ،‬خواهان پایان یافتن‬ ‫جنگ ویتنام بود‪ ،‬اما یک گلوله جادویی امد و به زندگ ی اش‬ ‫پایان داد‪ .‬ب رادر کندی‪ ،‬س��ناتور رابرت کن��دی‪ ،‬علیه جنگ‬ ‫صحبت کرد و ترور شد‪ .‬فعال حقوق بشر امریکایی مارتین‬ ‫لوتر کینگ یک جنبش صلح به راه انداخت و مخالف جنگ‬ ‫ویتنام بود و کشته شد‪ .‬رئی س‪‎‬جمهور فعلی امریکا‪ ،‬باراک اوباما‬ ‫نیز همه اینها را م ی‪‎‬داند‪ .‬او م ی داند که نم ی‪‎‬تواند به جنگ‪‎‬های‬ ‫امریکا پایان دهد‪ .‬او تالش خواهد کرد تا ماشین جنگی امریکا‬ ‫را اهسته‪‎‬تر کند اما نم ی‪‎‬تواند به طور کامل جنگ‪‎‬های امریکا‬ ‫را خاتمه دهد‪ .‬اگر اوباما تالش کند ب��ه این جنگ‪‎‬ها خاتمه‬ ‫دهد به سرنوشت کندی دچار خواهد ش��د‪ .‬قدرت در دستان‬ ‫رئی س جمهور امریکا نیس��ت‪ ،‬در جای دیگری است و با این‬ ‫اوصاف متاسفانه جنگ‪‎‬ها همچنان ادامه خواهند یافت‪g .‬‬ ‫خطای استراتژیک‬ ‫امریکا به دنبال کاهش هزینه خروج از افغانستان است‬ ‫محمدابراهیم طاهریان ‪ /‬سفیر سابق ایران در افغانستان‬ ‫نـقدونظر‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫مجموعه وقایع اخیر افغانس��تان ب��ه عقیده برخی از‬ ‫کارشناس��ان نقطه عطفی در تحوالت این کشور به شمار‬ ‫م��ی رود‪ .‬در حقیقت هم��ان روزی که امنیت افغانس��تان‬ ‫حداقل اسما از نیروهای فرامنطقه ای و چندملیتی به دولت‬ ‫افغانس��تان واگذار ش��د‪ ،‬یک عملیات تروریستی در غرب‬ ‫کابل که عمدتا منطقه شیع ه نش��ین است‪ ،‬صورت گرفت‬ ‫و یکی از رهب ران حزب وحدت اسالمی که نماینده مجلس‬ ‫نیز هست هدف قرار گرفت اما جان سالم به در برد‪ .‬در همان‬ ‫روزها برخی اخبار مبنی بر افتتاح رسمی دفتر جریان افراط‬ ‫در دوحه منتشر شد؛ این خبر یک خبر پرحاشیه و پرمساله‬ ‫بود‪ .‬این مسائل تا حدودی با هم در تضاد هستند‪ .‬در وهله‬ ‫نخست رسانه های داخل افغانس��تان و بعد هم رسانه های‬ ‫غربی اعالم کردن��د که دفتر جریان اف��راط در دوحه افتتاح‬ ‫ش��ده‪ ،‬اما این جریان با پرچم طالبان و ذی��ل عنوان امارت‬ ‫اس�لامی یک بیانیه پنج ماده ای منتش��ر کرد‪ .‬این خبر به‬ ‫نوعی متناقض بود‪ ،‬یعنی از یک طرف رسانه های داخلی و‬ ‫خارجی از افتتاح دفتر جریان افراط و طالبان سخن م ی گفتند‬ ‫و از طرف دیگر خودشان با عنوان افتتاح امارت اسالمی این‬ ‫خبر را منتش��ر کردند‪ .‬در حقیقت این گونه به نظر م ی رسد‬ ‫که طالبان نه به عنوان یک گروه بلکه به عنوان یک جریان‬ ‫که قبال در افغانس��تان حاکم بوده‪ ،‬مطرح است و به نوعی‬ ‫به موازات دولت افغانستان عمل م ی کند‪ .‬بناب راین در ابتدا‬ ‫این باید مشخص شود که طالبان به چه عنوانی قرار است‬ ‫در قطر فعالیت کند‪ .‬ایا قط��ر و امریکا م ی خواهند گروهی‬ ‫را به رس��میت بشناس��ند که داعیه حکومت در افغانستان‬ ‫را دارد؟ در حالی که دولت کنونی در افغانس��تان از س��وی‬ ‫جامعه بی ن الملل به رسمیت ش��ناخته شده است‪ .‬بناب راین‬ ‫این موضوع باید روش��ن ش��ود که طالبان ب��ه چه عنوانی‬ ‫فعالیت خود را در قطر ش��روع کرده اس��ت‪ .‬مساله دیگری‬ ‫که اتفاق افت��اد این بود ک��ه باالترین مقام��ات امریکایی‬ ‫به طور رس��می این دفتر را به رسمیت ش��ناختند و در این‬ ‫راستا برخی مواضع متناقض را نیز از جانب حاکمیت کابل‬ ‫شاهد بودیم‪ .‬ولی امروز ظاه را باتوجه به مجموعه تحوالت‪،‬‬ ‫موضوع تا حدودی روشن تر شده است؛ حاکمیت نظرش را‬ ‫پی رامون این اتفاق بیان داشته که اگر طالبان بخواهند ذیل‬ ‫عنوان امارت اسالمی فعالیت کنند انها نخواهند پذیرفت‪.‬‬ ‫اما از طرف دیگر برخی از مقامات مس��ئول اعالم کرده اند‬ ‫که یک اش��تباه تکنیکی صورت گرفته زی را اگر قرار باشد‬ ‫طالبان به عنوان بخشی از جریانی که یک بار در افغانستان‬ ‫حکومت کرده و موفق نبوده حضور پیدا کنند‪ ،‬این مس��اله‬ ‫قابل قبول نخواهد بود‪ .‬از طرفی ه��م طالبان با یک رفتار‬ ‫دوگانه اعالم کرده که اوال با حاکمیت مذاکره نخواهد کرد و‬ ‫ثانیا اگر بنا باشد امریکا شرایط انها را نپذیرد‪ ،‬انها نیز شروط‬ ‫انها را نخواهند پذیرفت و حاضر به مذاکره نخواهند ش��د‪.‬‬ ‫وقتی این اتفاقات را کنار هم بگذاریم یک تصویر پیچیده و‬ ‫نگران کننده از مجموعه تحوالت افغانستان به ذهن متبادر‬ ‫م ی شود که بیش از پیش هر کارشناسی را نگران م ی کند‪.‬‬ ‫اگر با خوش بینانه ترین حالت ب��ه موضوع نگاه کنیم و این‬ ‫مذاکرات به س��رانجامی برس��د‪ ،‬طالبان رضای��ت خواهند‬ ‫داد که با امریکا مذاکره کنند‪ .‬اما اصل ی ترین س��والی‬ ‫که اکنون مطرح م ی شود این اس��ت که امریکا م ی خواهد‬ ‫راجع به چه چیزی مذاکره کن��د؟ در بهترین حالت اگر قرار‬ ‫اس��ت راجع به صلح گفت وگ��و کنند‪ ،‬مگر در افغانس��تان‬ ‫قانون اساس��ی و مجلس وجود ندارد که از این طریق وارد‬ ‫شده اند؟ در ثانی چرا دوحه به عنوان محل دفتر جریان افراط‬ ‫و برگزاری مذاکرات انتخاب شد؟ قطر در گذشته افغانستان‬ ‫چه جایی دارد که اکنون این جایگاه را پیدا کرده است؟ اگر‬ ‫مذاکرات راجع به دولت مس��تقر در کابل است پس اکنون‬ ‫قرار است چه کس��انی با هم به گفت وگو بنشینند؟ سوال‬ ‫مهمتر این اس��ت که دوحه چه محلی از اع��راب دارد ب رای‬ ‫اینکه میزب��ان چنین مذاکرات یا دفتری باش��د؟ همچنین‬ ‫اگر جریان افراط را بخش��ی از اپوزیس��یون تلقی کنیم که‬ ‫اختالفاتی با حاکمیت دارد و بخش��ی از جامعه بی ن الملل‬ ‫ب رای مذاکره این دو ط��رف بخواهن��د میانجیگری کنند‪،‬‬ ‫در عرف بی ن الملل پس از جنگ جهانی دوم سازوکارهایی‬ ‫جهت این مسائل پی ش بینی شده است‪ .‬در حقیقت سازمانی‬ ‫مانند س��ازمان ملل ب رای چنین مواردی ایجاد ش��ده است‪.‬‬ ‫بناب راین به نظر م ی رس��د اصوال این روند‪ ،‬روندی نیس��ت‬ ‫که بتواند راهگش��ای موضوعات افغانستان باشد و به روند‬ ‫تحوالت این کشور کمک کند‪ .‬به دالیلی که ذکر شد بسیار‬ ‫سخت است که امیدوار باش��یم مذاکرات با طالبان در قطر‬ ‫به دستاوردی منتج ش��ود‪ .‬ایا این مذاکرات در جهت منافع‬ ‫مردم افغانستان است یا در جهت منافع کشورهای خارجی؟‬ ‫بدیهی است که نیروهای فرامنطقه ای م ی خواهند نیروهای‬ ‫خود را از افغانستان خارج کنند و تالش م ی کنند که هرچه‬ ‫س��ریع تر مذاکراتی برقرار ش��ود تا این خ��روج ب ی هزینه تر‬ ‫صورت پذیرد و خروج انها شکس��ت محسوب نشود‪ .‬اما ایا‬ ‫این مساله در راستای منافع مردم افغانستان نیز هست؟ چه‬ ‫امتیازاتی قرار است در مس��یر این مذاکرات به گروه افراط‬ ‫داده شود؟ پی رامون تحوالت اخیر افغانستان برخی معتقدند‬ ‫که امریکا در مذاکره با طالبان در حال دورزدن دولت حامد‬ ‫کرزای است‪ ،‬اما باید توجه داشت که این اتفاق مدت هاست‬ ‫که به وقوع پیوس��ته است‪ .‬در حقیقت س��ال ها پیش که‬ ‫امریکا بحث مذاکره با طالبان را مطرح کرد هم اسالم اباد را‬ ‫دور زد و هم کابل را‪.‬‬ ‫اما برخی از کارشناس��ان نیز بر ای��ن باورند که هدف‬ ‫اصلی امری��کا از درپی ش گرفتن چنین رون��دی‪ ،‬کم کردن‬ ‫هزینه های خروج اس��ت‪ .‬به نظر م ی رس��د تصور انها این‬ ‫اس��ت که با چنین راهکاری م ی توانند هزینه های ش��ان را‬ ‫کاهش دهن��د‪ .‬البته این ارزیابی اش��تباه اس��ت و همانند‬ ‫تصمیم اغاز جنگ در افغانستان اکنون نیز در حال ارتکاب‬ ‫یک اشتباه دیگر هس��تند‪ .‬امریکا به نمایندگی از غرب در‬ ‫حال یک ارزیابی اشتباه اس��ت و باید بداند که این راهکار‬ ‫در قب��ال طالبان پاس��خ نخواهد داد‪ .‬همچنی��ن در حالی‬ ‫مقامات عال ی رتبه واشنگتن با اعالم موضع نسبت به این‬ ‫روند مذاکرات‪ ،‬این دفتر را به رس��میت م ی شناسند که این‬ ‫روند خالف عرف های موجود در جامعه بی ن المللی است و‬ ‫م ی تواند اثار درازمدت منفی در منطقه بر جای بگذارد‪ .‬امروز‬ ‫رفتار غلط بخشی از جامعه بی ن الملل م ی تواند به هزینه های‬ ‫زیاد در اینده بینجامد‪ .‬نباید فراموش کرد که در گذشته نیز‬ ‫بخش��ی از جامعه جهانی این جریان را به رسمیت شناخت‬ ‫و مورد حمایت قرار داد‪ ،‬ولی پس از مدتی همین جریان در‬ ‫مقابل انها ایستاد و هزینه های ان را شاهد بودیم‪.‬‬ ‫در کل در تمام مسائل مربوط به طالبان و افغانستان‬ ‫نوعی تناقض به چشم م ی خورد و در این میان دولت کابل‬ ‫بیش از بقیه مسئولیت دارد چراکه این بازی چند سال پیش‬ ‫از موس ی قلعه اغاز ش��د و در ان زمان بود که جایگاه جریان‬ ‫افراط ارتقا پیدا کرد‪ .‬در واقع جریان افراط از طرف درگیر به‬ ‫طرف مذاکره تبدیل شد و ان زمان هم دولت انگلیس این‬ ‫گروه را به رسمیت شناخت و هم حاکمیت در کابل‪ .‬بناب راین‬ ‫حاکمیت از این جهت یک ارزیابی اش��تباه داشته و اکنون‬ ‫باید به هر طریقی جلوی اش��تباهات بیشتر را بگیرد‪ .‬البته‬ ‫مواضع حاکمیت باتوجه به اتفاقات گذشته‪ ،‬مواضع خیلی‬ ‫پایداری نیست و هر لحظه ممکن اس��ت تغیی راتی در ان‬ ‫ایجاد شود‪ .‬م ی توان گفت حاکمیت در کابل مخصوصا بعد‬ ‫از دومین دور ریاس��ت جمهوری‪ ،‬نه تنها در مورد این مساله‬ ‫بلکه راجع به خیلی از مسائل‪ ،‬مواضع پایداری نداشته است‬ ‫و مواضع اعالمی و عملی انها کام�لا متفاوت و متناقض‬ ‫بوده است‪ .‬اگر تجربه گذشته را می زان و شاخص قرار دهیم‪،‬‬ ‫خیلی نم ی توان روی مواضع فعلی دول��ت کابل مبنی بر‬ ‫عدم مذاکره با طالبان به دلیل اتفاق��ات اخیر تکیه کرد‪ .‬با‬ ‫وجودی که این مواضع درست اس��ت‪ ،‬اما مساله اینجاست‬ ‫که دولت کابل باید ب رای پاس��داری از تمامیت ارضی کابل‬ ‫و امنیت در این کشور بر سر مواضعش بایستد‪ .‬در نتیجه‬ ‫نم ی توان با صراحت گفت که مواضع فعلی دولت کابل‬ ‫مواضع پایداری اس��ت یا صرفا جه��ت چانه زنی چنین‬ ‫مواضعی را اتخاذ کرده است‪ .‬در نهایت این نکته را نیز‬ ‫نباید از نظر دور داش��ت که باتوجه به اینکه در اینده‬ ‫نزدیک رئی س جمه��ور منتخب و دولت��ش در ای ران‬ ‫شروع به کار خواهند کرد‪ ،‬به نظر م ی رسد که منطقه‬ ‫ظرفی ت های فعالی دارد که با اس��تفاده از انها ای ران‬ ‫م ی تواند نقش موثری در جهت ایجاد توسعه و امنیت‬ ‫در افغانستان ایفا کند‪g .‬‬ ‫‪25‬‬ ‫روایت وکالت‬ ‫مروری بر دوران محنت بنی عباس و ضرورت تشکیالت سری شیعه در ان دوران‬ ‫زهیر توکلی ‪ /‬شاعر و نویسنده‬ ‫‪3‬‬ ‫نـقدونظر‬ ‫هفته پیش‪ ،‬سخن از عصر غیبت صغ را و نایبان خاص‬ ‫امام زمان‪ -‬عجل اهلل تعالی فرجه الش��ریف‪ -‬بود‪ .‬اگر یادتان‬ ‫باشد‪ ،‬گفتیم که ب رای فهم درست مساله نیابت خاصه در عصر‬ ‫غیبت صغری‪ ،‬باید به عقب برگردیم و پدیده «وکالت» در تاریخ‬ ‫ائمه اطهار‪ -‬سالم اهلل علیهم اجمعین‪ -‬را بشناسیم زی را نیابت‬ ‫خاصه در عصر غیبت صغری شکل پیشرفته ای از وکالت بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬گفتیم که ندیدن امام زمان (عج) و عدم دسترسی به‬ ‫خود امام‪ ،‬مساله تازه ای نبوده است‪ ،‬یعنی پیش از اغاز عصر‬ ‫غیبت صغری‪ ،‬در دوره امامان قبلی با انکه ان بزرگواران‪ ،‬شبیه‬ ‫حضرت موعود – علی ه السالم‪ -‬غایب از انظار نبودند‪ ،‬این گونه‬ ‫نبود که همیشه بشود به خود امام مراجعه کرد‪ .‬م ی دانیم که‬ ‫امام دهم‪ ،‬حضرت هادی – علی ه السالم – و‬ ‫امام یازدهم‪ ،‬حضرت امام حس��ن عسکری‬ ‫ علی ه الس�لام – در یک منطق��ه نظامی‬‫تحت نظر بودند و اگرچه زندانی محس��وب‬ ‫نم ی شدند و محبوس نبودند‪« ،‬محصور» و‬ ‫«در حصر» به سر م ی بردند‪ ،‬البته این حصر‪،‬‬ ‫کامل نبود یعنی اتفاقا خلفای عباسی ب رای‬ ‫شناسایی سرشاخه های شیعه تا حدودی راه‬ ‫تو امد اشخاص به محضر این دو‬ ‫را ب رای رف ‬ ‫امام‪ ،‬باز م ی گذاشتند‪ ،‬ولی بسیار محدود‪ ،‬اما‬ ‫ان کورباطنان نم ی دانستند که با زرنگ تر از‬ ‫خودشان طرفند و هرگز نتوانستند به داخل‬ ‫تشکیالت «س��ازمان وکالت» رخنه کنند و‬ ‫ان را از درون شناسایی کرده از هم بپاشانند‪.‬‬ ‫اساسا ان دو عزیز را «عسکریین» لقب داده اند‬ ‫یعنی «دو عسکری» زی را عسکر یعنی محل‬ ‫تجمع سپاه (ریشه این کلمه‪ ،‬فارسی است) و‬ ‫چون محل حصر این دو حجت خدا‪ ،‬منطقه‬ ‫نظامی بوده‪ ،‬چنین لقبی یافته اند‪ .‬حضرت‬ ‫امام محمد تقی‪ ،‬ج واد االئمه – علی ه السالم–‬ ‫نیز به اجبار ناگفته و نانوش��ته ای از طرف مامون عباسی‪ ،‬از‬ ‫شهر ابا و اجدادش مدینه به بغداد کوچ کرد و مجبور به ازدواج‬ ‫با دختر مامون‪ ،‬ام الفضل شد و همان زن نفرین شده‪ ،‬سرانجام‬ ‫ان ولی خدا را با زهر به شهادت رس��اند‪ .‬م ی بینیم که ایشان‬ ‫هم در حصر و حبس ناگفته و نانوشته ای تحت نظر دشمنان‬ ‫تشیع م ی زیسته اند‪ .‬حضرت امام غریب‪ ،‬عل ی ابن موس ی الرضا‬ ‫– علی ه السالم – نیز به همان حرف زوری دچار بود که بعد از‬ ‫شهادتش پسرش امام جواد – علی ه السالم – دچار شد یعنی‬ ‫مامون ایشان را با تهدید به قتل‪ ،‬وادار کرد که والیت عهدی را‬ ‫بپذیرد و از مدینه به مرو بکوچ��د (پایتخت مامون که اکنون‬ ‫در کشور ترکمنس��تان واقع اس��ت و ان زمان یکی از چهار‬ ‫رکن خ راسان بود) و انجا مس��تقیما زیر نظر دستگاه غاصب‬ ‫خالفت به س��ر برد‪ .‬همچنین م ی دانیم که حض��رت امام‪،‬‬ ‫موس ی ابن جعفر – علی ه السالم – نیز سال ها زندانی طاغوت‬ ‫زمان خود ‪ ،‬هارون الرشید بوده است‪( .‬از چهار تا چهارده سال و‬ ‫مشهور همان چهار سال است)‪ .‬زندگانی پربرکت امام جعفر‬ ‫صادق – علی ه السالم – نیز دو دوره داشته است‪ :‬دوره اول دوره‬ ‫ضعف بن ی امیه و به پا شدن اشوب و انقالب علیه امویان و روی‬ ‫کار امدن عباسیان و خالفت سفاح‪ ،‬نخستین خلیفه عباسی‬ ‫است‪ .‬در این دوره‪ ،‬ان حضرت ازادی عمل داشته اند‪ ،‬اما دوره‬ ‫دوم که دوره خلیفه جبار‪ ،‬منصور دوانیقی بوده است و با شهادت‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪26‬‬ ‫ان حضرت به دست منصور پایان م ی یابد‪ ،‬اغاز دوران محنتی‬ ‫است که غیبت امام زمان – علی ه السالم – نقطه پایان بر ان‬ ‫م ی گ��ذارد‪ .‬در این دوره دوم‪ ،‬منصور نهایت قس��اوت را علیه‬ ‫اوالد علی – علی ه السالم – نش��ان داد و به واقع‪ ،‬از این زمان‬ ‫بود که عباسیان‪ ،‬نقاب از چهره برداشتند و نشان دادند که در‬ ‫دشمنی با علویان‪ ،‬هیچ فرقی با بن ی امیه ندارند با این تفاوت‬ ‫که بن ی امیه هرگز شعار «الرضا من ال محمد» سر نداده بودند‪.‬‬ ‫بن ی امیه اسمشان رویشان هست‪ :‬فرزندان امیه‪ .‬اینها اساسا از‬ ‫یک تیره دیگر قریش بوده اند‪ ،‬البته بنا به قولی امیه‪ ،‬جوانی‬ ‫از جوانان رومی بود که عبدش��مس (ب راد ر هاشم) – بر عادت‬ ‫اع راب که اس��ی ران را به فرزندی م ی گرفتند – او را به فرزندی‬ ‫گرفت‪ .‬این سخن را گفتار پیشوای پرهیزگاران و امیر مومنان‬ ‫– علی ه السالم – تایید م ی کند که در نامه ای به معاویه اورده اند‪:‬‬ ‫«و ال ابوسفیان کابی طالب و ال المهاجر کالطلیق و ال الصریح‬ ‫کاللصیق‪ :‬ابوس��فیان مثل ابوطالب نیس��ت و مهاجر مثل‬ ‫ازاد شده نیست و فرزندان صحیح النسب مثل فرزندخواندگان‬ ‫نیستند‪ .‬ب رای اطالع بیش��تر رجوع به «ر ّد علی ر ّد السقیفه»‪:‬‬ ‫‪ 140‬و «تفسیر لوامع التنزیل»‪ 211 ،15 :‬و «نهج البالغ ه ترجمه‬ ‫فی ض االسالم»‪ 866 :‬و « هاشم و امیه فی الجاهلیه» نوشته‬ ‫صدر الدین شرف الدین» (نقل ا ز ترجمه کتاب «کحل البصر‬ ‫فی سیره سی د البشر» نوشته مرحوم حاج شی خ عباس قمی با‬ ‫عنوان توتیای دیدگان‪ ،‬صفحه‪ )57‬ولی بنی عباس از بن ی هاشم‬ ‫بودند و جدش��ان عبداهلل ابن عباس‪ ،‬از اصحاب حضرت امیر‬ ‫المومنین‪ ،‬علی‪ -‬علی ه السالم‪ -‬بود‪ .‬شخصیتی که مقبولیت‬ ‫عمومی داشت‪ ،‬چه نزد اهل تسنن و چه شیعیان ولی همیشه‬ ‫در جناح طرفدار خانواده پیامبر قرار داشت‪ .‬حسادت بن ی عباس‬ ‫ن خانوادگی بود‬ ‫به علی (ع) و اوالد علی(ع) یک حس��ادت درو ‬ ‫و این نوع از حس��ادت بسیار غلی ظ تر و دش��من سازتر است‪.‬‬ ‫بگذریم‪ .‬پس از این پ رانتزی که باز کردم‪ ،‬بازم ی گردم به بحث‪.‬‬ ‫تا اینجا گفتیم که دوران دشمنی اش��کار بن ی عباس با اهل‬ ‫بیت از زمان منصور‪ ،‬مقارن با امامت حضرت صادق ال محمد‬ ‫– صلوات اهلل علیهم اجمعین – اغاز شد و این دشمنی‪ ،‬مدام‬ ‫شدیدتر شد و امکان ارتباط مستقیم شیعیان با امام‪ ،‬عل ی الدوام‪،‬‬ ‫سخت تر‪ .‬منتها در دوره منصور و هارون و متوکل‪ ،‬بغض و کینه‬ ‫صریحی نمایان بود‪ ،‬اما در دوره مامون و معتصم‪ ،‬در زیر لعابی‬ ‫از محبت‪ ،‬همچنان همان روش در تنگنا نهادن اهل بیت و‬ ‫بستن راه تماس انان با شیعیانشان در دستورکار قرار داشت‪ .‬از‬ ‫یک طرف ادعا م ی کنی که خالفت حق این اقاست‪ ،‬اما چرا‬ ‫همین االن کنار نم ی کشی اگر راست م ی گویی؟ بعد او را به‬ ‫زور از مدینه به هزاران کیلومتر ان طرف تر م ی کوچانی و بعدتر‬ ‫ان همه اوالد فاطمه را که به تبع بزرگ قبیله و رهبر دین ی شان‪،‬‬ ‫حضرت رضا‪ -‬علی ه السالم – به ای ران وارد م ی شوند‪ ،‬م ی کشی؟‬ ‫مثل سی د احمد شاهچراغ و سی د محمد عابد و سی د عالء الدین‬ ‫حسین در شی راز یا اقا عل ی عباس در با درود کاشان که همه‬ ‫ب رادران امام رضا – علی ه السالم – بوده اند و همه به فجی ع ترین‬ ‫ی وقتی مواجه م ی شود با‬ ‫شکل ممکن کشته ش��ده اند و ادم ‬ ‫این ماجرا تازه م ی فهمد که «امام غریب» یعنی چه؟ تو زنده‬ ‫باشی و مثال اس��م ولیعهدی رویت باش��د‪ ،‬ولی زن و بچه ات‬ ‫هزاران کیلومتر دورتر و تو م ی دانی که هرگز دیگر روی انان‬ ‫را نخواهی دید و در همین حال که این همه گرامی داش��ت‬ ‫ظاهری نثار تو م ی شود‪ ،‬ب رادرانت را و دیگر اعضای خانواده ات‬ ‫دره ها تعقیب م ی کنند‬ ‫را تا پره بیابان ها و قله کوه ها و مغاک ّ‬ ‫و خونشان را بر خاک گرم م ی ریزند و تو هیچ کاری از دستت‬ ‫ب رنم ی اید‪ .‬غریبی از این باالتر؟ عید امسال داشتیم از دلیجان‬ ‫به سمت نراق م ی رفتیم که تابلوی اما مزاده ای به‬ ‫نام «ب ی ب��ی زبیده خاتون» به چش��م مان خورد‪.‬‬ ‫راهمان را کج کردیم و ماش��ین را انداختیم توی‬ ‫فرعی‪ .‬حدود ‪ 10‬کیلومتر که به سمت کوه پیش‬ ‫رفتیم‪ ،‬رسیدیم به صحن و بارگاهی بسیار باصفا و‬ ‫مجلل روی یال کوه‪ .‬م ی دانید انجا کجاست و این‬ ‫ب ی بی زبیده خاتون کیست؟ نام اصل ی اش فاطمه‬ ‫است‪ .‬دختر امام محمد تقی – علی ه السالم – بوده‪.‬‬ ‫‪ 9‬سال بیشتر نداشته‪ .‬به خاطر ظلم و ستم حاکم‬ ‫عباس��ی‪ ،‬یک کاروان چهارصد نفره که همه از‬ ‫بن ی هاشم بوده اند‪ ،‬از مدینه به سمت ای ران حرکت‬ ‫م ی کنند‪ .‬البد م ی خواس��ته اند به س��مت قم و‬ ‫کاشان بروند که از مراکز اصلی ش��یعه در ای ران‬ ‫بوده‪ .‬عباسیان در این منطقه کوهستانی یعنی‬ ‫جایی ک��ه احتماال س��فر ای��ن کاروان به مقصد‬ ‫نزدیک م ی شده (نراق نزدیک کاش��ان است) به‬ ‫انان حمله م ی کنند‪ .‬با مالحظه وضع جغ رافیایی‬ ‫منطقه کامال قابل حدس است که این مظلومان‬ ‫که بنا بر نقل های تاریخی‪ ،‬ع��ده زیادی از زنان و‬ ‫دختران بن ی هاشم در میانشان بوده اند‪ ،‬به سمت‬ ‫کوه م ی گریزند و سرانجام اینجا‪ ،‬محاصره و قتل عام م ی شوند‪.‬‬ ‫این بارگاه‪ ،‬مشهورترین شهیدش‪ ،‬دختر ‪ 9‬ساله امام نهم است‬ ‫واال چهارصد نفر در دره پایی ن دست این مزار کشته شده اند و‬ ‫احتماال تعدادی از انان در همان دره به خاک س��پرده شده اند‬ ‫و بیشترش��ان در همین زیارتگاه که باالی دره و نزدیک قله‬ ‫کوه اس��ت‪ ،‬دفن ش��ده اند‪ .‬ان وقت در همین زمان‪ ،‬که این‬ ‫دختر ‪ 9‬س��اله را م ی کش��ند (دختری که بنا به نقل تواریخ‪ ،‬با‬ ‫وجود خردسالی مش��هور به تقوا و دانش بوده) پدر این نابغه‬ ‫کودکسال شهید‪ ،‬یعنی امام محمد تقی – علی ه السالم – به‬ ‫ظاهر با کلی سالم و صلوات‪ ،‬در بغداد داماد مامون است و در‬ ‫باطن‪ ،‬زندانی ان نفرین شده‪ .‬پس م ی بینیم که شیعه باید با‬ ‫واسطه و ضمن رعایت دقی ق ترین احتیاط ها با امام زمان خود‬ ‫در تماس بوده باشد و این واس��طه‪ ،‬همان «سازمان وکالت»‬ ‫بوده است که از زمان امام جعفر صادق – علی ه السالم – یا به‬ ‫قول دیگر از زمان حضرت باب الحوائج‪ ،‬امام موسی ابن جعفر‬ ‫– علی ه السالم – سازماندهی شد و ان گاه که غیبت صغری‬ ‫شروع شد‪ ،‬تجربه دسترسی نداش��تن به خود امام و تماس با‬ ‫واسطه با او به بیش از یک قرن پیش بازم ی گشت و صد البته‬ ‫ابعاد ان به گستردگی دوران غیبت صغری نبود‪ .‬در هفته های‬ ‫بعد بیشتر درباره این موضوع س��خن خواهیم گفت اگر خدا‬ ‫قسمت مان کند‪g.‬‬ ‫کودتا درامیرنشین‬ ‫چرا امیر قطر کناره گیری کرد‬ ‫سید جالل ساداتیان‪ /‬کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫نـقدونظر‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫ش��یخ حمد بن خلیفه ال ثانی‪ ،‬امیر قط��ر که خود در‬ ‫سال ‪ 1995‬با کودتا علیه پدرش به قدرت رسید در یک اقدام‬ ‫نسبتا غیرمنتظره از مقامش استعفا داد و قدرت را به پسرش‬ ‫شیخ تمیم بن حمد واگذار کرد‪ .‬او در توجیه تصمیم خود گفته‬ ‫که زمان ان فرا رسیده اس��ت تا برگ جدیدی در سیر حرکت‬ ‫ملت ورق بخورد و نس��ل جدیدی با دیدگاه‪‎‬ه��ای مبتکرانه‬ ‫خود‪ ،‬عهده دار مسئولیت ش��ود‪ .‬تمیم ‪ 33‬ساله‪ ،‬امیر جدید‬ ‫قطر‪ ،‬در سال ‪ ۱۹۸۰‬میالدی به دنیا امده است‪ .‬او پسر چهارم‬ ‫شیخ حمد است و پسر دوم از شیخه موزه بنت ناصر المسند‪،‬‬ ‫همسر دوم و رسمی اوس��ت که خود دو همس��ر و ‪ 6‬فرزند‬ ‫دارد‪ .‬تمیم در اوت س��ال ‪ ۲۰۰۳‬و پس از انکه ب رادر بزرگش از‬ ‫والیتعهدی کناره‪‎‬گیری کرد‪ ،‬به سمت ولیعهدی دست یافت‪.‬‬ ‫او اکنون فرماندهی نیروهای مس��لح قطر و ریاست کمیته‬ ‫ملی المپیک این کش��ور را بر عهده دارد‪ .‬باید توجه داشت‬ ‫حاکم جدید قطر‪ ،‬پسر بزرگ ش��یخ حمد نیست‪ ،‬بلکه امیر‬ ‫قطر پس ران بزرگتر از او نیز دارد اما به دلیل هوشیاری‪ ،‬درایت‬ ‫و سواد و اطالعات حکومتی‪ ،‬وی در سطح باالتری قرار دارد‬ ‫و به همین خاطر جانشین پدر شده اس��ت‪ .‬ولی این مساله‬ ‫که امیر قطر به صورت داوطلبانه به نفع پس��ر ‪ 33‬ساله اش‬ ‫از عرصه قدرت کناره گیری کند‪ ،‬قابل پی ش بینی نبود‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت قطر چند سال است که در یک روند دموکراتیک‬ ‫گام گذاش��ته و باتوجه به ش��رایطی که ب رایش پیش امده‪،‬‬ ‫تالش دارد به عنوان یک پایگاه قوی غربی در منطقه عمل‬ ‫کند؛ درواقع از یک سو دسترسی به گاز‪ ،‬منابع عظیم مالی را‬ ‫در اختیار این کشور گذاشت (میدان های گازی قطر سومین‬ ‫دارنده بزرگترین میادین گازی جهان را تشکیل م ی دهند) و از‬ ‫طرف دیگر با نقشی که در منطقه پیدا کرد تالشش را به کار‬ ‫گرفت که ب رای غرب یک متح��د قوی و مطمئن در منطقه‬ ‫باش��د‪ .‬تاکنون نیز قطر در امور منطقه ای از جمله مس��ائل‬ ‫ترکیه و سوریه دخالت هایی داشته و م ی خواهد با این اقدامات‬ ‫از خود یک نقش موثر نشان دهد‪ .‬همچنین قطر با داشتن‬ ‫برخی پارامترها تالش م ی کرد یک چهره دموکراتیک و مدرن‬ ‫را از خودش بروز دهد و به نظر م ی اید در این راس��تا در حال‬ ‫حرکت است‪ .‬در حقیقت امیر قطر با این اقدام سعی دارد یک‬ ‫وجهه نقش افرین از قطر امروز‪ ،‬قطر دموکراتیک‪ ،‬قطر متکی‬ ‫بر رس��انه قوی و قطر دارای منابع قوی مالی از خود نش��ان‬ ‫دهد‪ .‬اکنون مساله اینجاست که درون خاندان امیر قطر چه‬ ‫ی واداشت‪ .‬ایا بیماری‬ ‫گذشته است که او را به چنین تصمیم ‬ ‫امیر دلیل این امر بوده است؟ یا اختالفات داخلی و فشارهای‬ ‫بیرونی وی را وادار به کناره گیری از قدرت کرده اس��ت‪ .‬هنوز‬ ‫دلیل کناره گیری او از قدرت به درستی مشخص نشده ولی‬ ‫ب ر اساس شواهد به نظر م ی اید فش��ار غرب ی ها جهت اینکه‬ ‫بتوانند یک شرایط کامال جوان و فکر نو را بر قطر حاکم کنند‬ ‫بر این امر موثر بوده است‪ .‬با در نظر گرفتن ساختار منطقه‪،‬‬ ‫نقش��ی که قطر پیدا کرده و هماهنگی کاملش با ع ربستان‬ ‫دور از نظر نیست که تحوالت اخیر با حمایت یا زیر نظر ایاالت‬ ‫متحده صورت گرفته باشد یا امریکا فشارهایی را اعمال کرده‬ ‫باشد‪ .‬ولی تمام این مسائل حدس و گمان است و هیچ کدام‬ ‫ب ر اساس اطالعات دقیق نیس��ت‪ .‬بناب راین باید کمی بیشتر‬ ‫تامل شود تا اطالعات جدیدی پی رامون این جابه جایی قدرت‬ ‫به بیرون درز پیدا کند‪ .‬همچنین برخی رسانه ها نیز تحلیل‬ ‫کرده اند که همسر امیر قطر باعث کناره گیری وی از قدرت‬ ‫شده و به نظر م ی رسد این اقدام تحت فشار «شیخه موزه»‬ ‫همسر قدرتمند ش��یخ حمد صورت گرفته اس��ت‪ .‬ولی باز‬ ‫پی رامون این مس��اله نیز به صراحت نم ی توان سخن گفت‬ ‫و باید منتظر گذش��ت زمان بود‪ .‬در این میان برخی نیز روند‬ ‫تحوالت کشورهای عربی را دلیلی بر این تصمیم امیر قطر‬ ‫م ی دانند اما باید توجه داشت که تا به امروز تعارض بارزی را در‬ ‫قطر شاهد نبودیم و این کشور به دلیل منابع مالی که به دست‬ ‫اورد‪ ،‬رشدی که در داخل داش��ت و همچنین بازگشت قشر‬ ‫تحصیلکرده به کشور توانس��ت یک نقش فعال منطقه ای‬ ‫ب رای خودش تعریف کند‪ .‬به واس��طه همی��ن نقش بود که‬ ‫قطر در امور کشورهای دیگر چون س��وریه و افغانستان نیز‬ ‫دخالت ک��رد؛ در واقع این عوامل کمک ک��رد تا قطر از یک‬ ‫کشور خنثی به یک کشور تاثیرگذار تبدیل شود‪ .‬همچنین‬ ‫سیستم های امنیتی قطر نیز در این امر ب ی تاثیر نبودند؛ در‬ ‫حقیقت کادر امنیتی قطر از تمام حوادثی که در شرف وقوع‬ ‫بود اطالع م ی یافت و پیش از هر حادثه ای ان را دفع م ی کرد‪.‬‬ ‫یعنی انها جریان هایی را که در حال شکل گیری بودند و قصد‬ ‫شورش علیه امیر را داش��تند شناسایی و عملیات هایشان را‬ ‫پیش از وقوع خنثی م ی کردند‪ .‬به همین خاطر اتفاقاتی چون‬ ‫اتفاقات مصر‪ ،‬لیبی و یمن را در قطر شاهد نبودیم‪ .‬البته شاید‬ ‫این توطئه ها و تجربه حوادث کشورهای منطقه در تصمیم‬ ‫امیر قطر ب ی تاثیر نبوده باشند و وی ب رای اجتناب از هرگونه‬ ‫شورشی چنین اقدامی را انجام داده باشد‪ .‬اما در هر حال با روی‬ ‫کار امدن امیر جدید در قطر نم ی توان انتظار تحوالت خاصی‬ ‫در عرصه داخلی و سیاست خارجی داشت و قاعدتا تحوالت‬ ‫جدید نیز در راستای انچه تاکنون قطر در پیش گرفته‪ ،‬ارزیابی‬ ‫م ی شود‪ .‬ممکن است ب ر اس��اس نوع برخورد و سلیقه برخی‬ ‫تحوالت و تغیی رات جزیی ایجاد شود ولی روند استراتژی ها و‬ ‫حرکت های کالن به صورت قبل خواهد بود‪ .‬به خصوص در‬ ‫رابطه با مسائلی چون دخالت شان در موضوع سوریه و ارتباط‬ ‫با امریکا‪ ،‬شاهد تغیی رات چشمگیری نخواهیم بود‪ .‬تنها چون‬ ‫امیر جدید قطر یک فرد جوان است و این امر در کشورهای‬ ‫ع ربی یک امر نادر است ممکن است چهره کشور را جوان تر‬ ‫کند‪ .‬بناب راین افرادی که در کابین��ه وی حضور پیدا خواهند‬ ‫کرد تدریجا به سمت جوانگرایی بیشتر تمایل خواهند یافت‬ ‫و سالمندانی که در سیستم حکومتی تمام کشورهای ع ربی‬ ‫به ویژه قطر وجود دارند به س��مت جوانتر ش��دن و با سوادتر‬ ‫ش��دن حرکت م ی کنند‪ .‬این در حالی اس��ت که جوانترهای‬ ‫عرب‪ ،‬اغلب تحصیلکرده های کشورهای غ ربی هستند و در‬ ‫صورتی که وارد قدرت و حکومت شوند‪ ،‬م ی توان انتظار یک‬ ‫رفورم ارام را داشت‪ .‬در نهایت نم ی توان انتظار داشت تحوالت‬ ‫قطر روی دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس تاثیرگذار‬ ‫باش��د یا به الگویی ب رای انها تبدیل شود‪ ،‬چرا که هر یک از‬ ‫این کشورها الگوی خاص خودشان را دارند‪ ،‬مثال عربستان‬ ‫از مدت ها قبل در تالش بود چنی��ن اقدامی را انجام دهد اما‬ ‫موفق نش��د‪ .‬زی را ساختار ع ربستان یک ش��کل دیگری دارد‬ ‫و هرگونه گام اش��تباه در این زمینه ب رای عربستان م ی تواند‬ ‫بسیار پرهزینه باشد‪ .‬در امارات نیز کم وبیش شرایط به همین‬ ‫صورت است‪ .‬باوجودی که امارات نیز نسبتا مدرن شده است‬ ‫و هر کدام از امارت هایش سیاس��ت های خاص خودشان را‬ ‫دارند‪ ،‬ولی در مجموع ای��ن گرایش جوانگرایی به رغم ظاهر‬ ‫مدرن‪ ،‬در این کشور جایی ندارد‪ .‬در امارات ساختار حکومت‬ ‫کامال مسن است و قاعدتا در این شرایط غرب ب ی میل نیست‬ ‫فشارهایی را وارد اورد که این ساختارها را به سمت جوانگرایی‬ ‫سوق دهد‪ .‬اما غ رب ی ها نم ی توانند ریسک کنند و ب رای رسیدن‬ ‫به این هدف کل ساختار کشور را برهم زنند‪ .‬در نتیجه بحث‬ ‫تحوالت جوانگرایی در کشورهای ع ربی چون قطر خیلی به‬ ‫کندی پیش خواهد رفت مگر اینکه اتفاقات عجیبی پیش‬ ‫بیاید؛ به عنوان نمونه اگر تحوالتی مانند مصر یا یمن در این‬ ‫کشورها پیش بیاید‪ ،‬ممکن اس��ت تحوالت روند تندتری را‬ ‫طی کنند‪g .‬‬ ‫انتقال قدرت در قطر‬ ‫نشان از موروثی بودن‬ ‫و غیردموکراتیک بودن‬ ‫سیاست در این کشور‬ ‫است‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫اصالحطلباندولتیازدهمرا‬ ‫رهانمیکنند‬ ‫دهه نود ایت اهلل و سیاست ایران‬ ‫تو گو با‬ ‫احمد سالک درگف ‬ ‫مثلث‬ ‫روزگارجدید‬ ‫ایت اهلل‬ ‫پس از ریاست جمهوری روحانی‬ ‫هاشمی رفسنجانی در کجای سیاست‬ ‫ایران قرار می گیرد؟‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪28‬‬ ‫احزابفردگرا‬ ‫شکستمی خورند‬ ‫ساختارشکناناصالحات‬ ‫بهتناقضمی رسند‬ ‫گفت وگو با حمیدرضا فوالدگر درباره اینده‬ ‫سیاسی اعتدال گ رایان‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫‪1‬‬ ‫ روزگار جدید هاشمی و چپ ها‬ ‫ام��ا ه ر چ��ه از زم��ان م ی گذش��ت فاصل��ه اکب��ر‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی از چپ ه��ا که دیگر ب��ه اصالح طلب‬ ‫ش��هره ش��ده بودند‪ ،‬کمتر و کمتر م ی ش��د‪ .‬با افول قدرت‬ ‫چپ ها و کاهش پایگاه اجتماع ی ش��ان‪ ،‬حاال راستگرایانی‬ ‫که عنوانی جدید به نام اصولگرایان ب رای خود برگزیده بودند‪،‬‬ ‫ب رای بازگشت به قدرت اماده م ی شدند‪ .‬انها م ی دانستند که‬ ‫تندروی ها و افراط چپ ها جامع��ه را از انها رویگردان کرده و‬ ‫فضا ب رای بازگشت به عرصه قدرت رسمی اماده شده است‪.‬‬ ‫هنگامه انتخابات سال ‪ 84‬که فرا رس��ید‪ ،‬نامزدهای متعدد‬ ‫اصالح طلبان خود را ب رای نشستن بر صندلی برجای مانده‬ ‫از رئی س جمهور اصالح طلب اماده م ی کردن��د‪ .‬انها البته با‬ ‫یک رویداد مهم سیاس��ی در زمان خود مواجه ش��ده بودند؛‬ ‫رئی س جمهور چهارم بار دیگر عزم پاس��تور کرده بود‪ .‬فردی‬ ‫که در اتفاقات و تحوالت هش��ت س��ال دولت اصالحات در‬ ‫جاگیری نیروهای سیای در کنار راس��تگرایان ایستاده بود‪.‬‬ ‫حاال اما راستگرایان پیش��ین و اصولگرایان جدید ب رای خود‬ ‫نامزدهایی غیر از هاشم ی رفسنجانی داشتند‪ .‬انها با زایش ها‬ ‫و رویش هایی در میان خودشان مواجه بودند که با قرائت های‬ ‫متفاوت به ه ر کس غیر از هاشم ی رفسنجانی م ی اندیشیدند‪،‬‬ ‫چه اینکه حاال هاشمی مخالفان مهمی در میان اصولگرایان‬ ‫هم داشت‪ .‬زمان انتخابات فرارسید و نامزدهای اصالح طلب‬ ‫در صحنه باق��ی ماندن��د و نامزدهایی ه��م از اصولگرایان‬ ‫وارد رقابت ش��دند‪ .‬اما گویا کس��ی به انها توجهی نداشت‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ از اصولگرایی تا اصالح طلبی‬ ‫ان هنگام که س��ی د محمد خاتمی با پیروزی بر رقیب‬ ‫اصولگرایش یعن��ی عل ی اکب��ر ناطق نوری راه پاس��تور در‬ ‫پیش گرفت‪ ،‬اکبر هاشم ی رفسنجانی در چینش نیروهای‬ ‫سیاسی‪ ،‬جایگاهی مشخص در میان جناح راست یا همان‬ ‫محافظ��ه کاران وقت داش��ت‪ .‬او موافقانی مهم داش��ت در‬ ‫میان راس��تگرایان ان دوره که حتی در نم��از جمع ه هایش‬ ‫ش��عار «مخالف هاش��می‪ ،‬مخالف پیغمبر اس��ت» س��ر‬ ‫م ی دادند‪ .‬موافقانی که البته کمتر از دو دهه بعد به مخالفان‬ ‫سر سختش بدل گشتند‪ .‬ه ر چه بود با روی کار امدن دولت‬ ‫سی د محمد خاتمی‪ ،‬فضا ب رای رئی س جمهور پیشین نامساعد‬ ‫شد‪ .‬حاال او اما در پوزیشن دفاع از دستاوردهای دو دولت قبلی‬ ‫قرار داشت و البته مورد نقد دولت جدید و حامیانش‪ .‬اگر چه‬ ‫وزرا و نیروهای منس��وب به او را همچنان م ی شد در هیات‬ ‫دولت دید‪ ،‬اما خود او ان قدر ب رای مخالفان اصالح طلبش مهم‬ ‫بود که به عنوان سیبلی ثابت ب رای حمله و اعتراض چپ های‬ ‫تازه به قدرت رسیده‪ ،‬تعریف شده بود‪.‬‬ ‫تقریبا روزی نبود که رس��انه های مکتوب اصالح طلب‬ ‫در مقاله ه��ا و س��رمقاله های یومی��ه خ��ود مطلب��ی را به‬ ‫رئی س جمهور پیشین اختصاص ندهند‪.‬‬ ‫در خ��ط مق��دم حمل��ه رادیکال ه��ای چ��پ ب��ه‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی‪« ،‬اکبر گنجی»‪« ،‬عب��اس عبدی» و‬ ‫«عمادالدین باقی» قرار داشتند‪ .‬گنجی و باقی در دو مرحله‪،‬‬ ‫برخورد با اکبر هاشم ی رفسنجانی را ط راحی کرده بودند‪ .‬یکی‬ ‫از این اقدامات ماجرای اتهام به هاشم ی رفسنجانی در پرونده‬ ‫قتل های زنجیره ای بود‪ .‬دو کتاب «عالیجناب س��رخ پوش‪،‬‬ ‫عالیجنابان خاکس��تری» و «تاریکخانه اشباح» محصول‬ ‫همان پروژه ب��ود‪ .‬گام بعدی س��ناریویی که مش��ارکت ی ها‬ ‫ب رای حذف سیاسی رفسنجانی نوشته بودند‪ ،‬مساله جنگ‬ ‫تحمیلی ب��ود‪ .‬انها هاشم ی رفس��نجانی را مس��ئول ادامه‬ ‫جنگ پس از فتح خرمش��هر دانس��تند و مدعی شدند که‬ ‫امام راحل(ره) پایان جنگ را ان موقع خواس��تار بودند‪ .‬اکبر ‬ ‫هاشم ی رفسنجانی هنوز هم از ان دوران به تلخی یاد کرده و‬ ‫از رادیکالیسم چپ ها در ان روزگار گالیه دارد؛ روزگاری سخت‬ ‫ب رای این چهره کهنه کار سیاس��ی‪ .‬او دیگر نه قدرت سابق‬ ‫را داشت و نه رس��انه ای خاص ب رای پاسخ به انتقادات‪ .‬همه‬ ‫علیه رئی س جمهور سابق شده بودند؛ چنین بود که او بیش از‬ ‫همیشه یک چهره راستگرا دیده م ی شد‪ .‬ماجرای انتخابات‬ ‫مجلس شش��م ام��ا اوج و نقطه عطف حم�لات چپ ها به‬ ‫رئی س جمهور پیشین بود‪.‬‬ ‫اکبر هاشم ی رفسنجانی س��ودای بازگشت به پارلمان‬ ‫ان هم از پایتخت را در سر م ی پروراند‪ .‬حاال فضای مساعدی‬ ‫ب رای تداوم انتقاد و اعتراض به او اماده شده بود‪ .‬ان انتخابات‬ ‫تمام شد و هاشم ی رفس��نجانی با قضایا و حواشی فراوانی‬ ‫که پی رامون نتایج انتخابات پدیدار شد‪ ،‬از رفتن به مجلسی‬ ‫که روزگاری رئیسش بود‪ ،‬سرباز زد‪ .‬حاال ا و ترجیح داده بود به‬ ‫حضور در مجمع تشخیص مصلحت نظام بسنده کند؛ جایی‬ ‫که چهره های مهم ی از سیاسیون و اهالی اقتصاد هر شنبه‬ ‫در انجا جلسه م ی گذاشتند‪.‬‬ ‫عرصه رقابت تبدیل ب��ه یک فضای دو قطب��ی میان اکبر‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی و محمود احمدی نژاد ش��د بود‪ ،‬چنان‬ ‫که این دو چهره سیاس��ی به مرحله دوم انتخابات راه یافتند‬ ‫و اصالح طلبانی که عرصه را فارغ از حضور نماینده هایشان‬ ‫م ی دیدند ‪ ،‬ترجیح دادند به اکبر هاشم ی رفس��نجانی رجوع‬ ‫کنند‪ ،‬با این تفاوت که هاشمی دیگر هاشمی دهه ‪ 70‬نبود‬ ‫و به خوبی م ی شد انتقادات و اعتراضات نسبت به وضعیت‬ ‫موجود را در گفتار و رفتار او دید‪.‬‬ ‫هاش��می ان انتخابات را باخت و این البته موجب شد‬ ‫فاصله او با هاشمی سال های پیش��ین بیشتر شود‪ .‬چنین‬ ‫بود که بعد از س��ال ‪ 84‬هاش��می تبدیل به چهره ای منتقد‬ ‫و البته گاهی معترض ش��د و این در تمام س��ال های دوران‬ ‫ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد ان قدر نمایان بود که تا‬ ‫مدت ها م ی شد دو قطبی احمدی نژاد ‪ -‬هاشمی را در عرصه‬ ‫سیاسی احساس کرد‪.‬‬ ‫حاال اصالح طلبان و هاشم ی رفسنجانی نقاط مشترک‬ ‫فراوانی داشتند؛ از یک س��و هر دو به پاستور نرسیده بودند‪،‬‬ ‫از جانبی دیگر حاال انها رقیبی مش��ترک پی��دا کرده بودند؛‬ ‫اصولگرایان‪ .‬طرفه انکه محمود احمدی ن��ژاد هم که خود‬ ‫را جدای از اصولگرایان م ی دانس��ت هم به هر دو م ی تاخت؛‬ ‫هم هاش��می و هم اصالح طلبان فصل مش��ترک نقدهای‬ ‫احمدی نژاد بودند‪ .‬چنین بود که فاکتور زمان‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫و هاش��می را از همه دوران های پس از انقالب به یکدیگر‬ ‫نزدیک و نزدیک تر کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫اکب�� ر هاشم ی رفس��نجانی اگرچ��ه نتوانس��ت نامزد‬ ‫انتخابات ‪ 24‬خرداد باشد‪ ،‬اما بدون ش��ک یکی از مهمترین‬ ‫و اثر گذار ترین چهره های این انتخابات بوده اس��ت‪ .‬برخی‬ ‫حتی باورش��ان این اس��ت که انچه پی رام��ون او و در مورد‬ ‫کاندیداتوری اش رخ داد‪ ،‬صحنه ارایش نیروهای سیاس��ی را‬ ‫با تغیی راتی مواجه کرد‪ ،‬افکار عمومی را در طبقات مختلف‬ ‫به سمت و س��ویی متفاوت برد‪ ،‬دوگانه ای پی ش بینی نشده‬ ‫ترتیب داد و حسن روحانی را پیروز انتخابات یازدهم کرد‪.‬‬ ‫اما اکبر هاشم ی رفسنجانی حاال که در استانه دهه نهم‬ ‫از عمرش به سر م ی برد در کجای سیاس��ت ای ران ایستاده‬ ‫است؟ نسبتش با اصالح طلبانی که اکنون بیش از همیشه‬ ‫به او نزدیکند‪ ،‬چیست؟ ایا دیگر نم ی توان این عضو قدیمی‬ ‫جامعه روحانی ت مبارز را ی��ک اصولگرا قلمداد کرد؟ حاال که‬ ‫حس��ن روحانی قرار ش��ده به مهمترین صندلی ساختمان‬ ‫پاس��تور تکیه بزند باید این گونه بیندیش��یم ک��ه این فرد‬ ‫کاراکتری شبیه هاشمی دارد؟ به بیان دیگر نسبت سیاسی‬ ‫حسن روحانی با اکبر هاشم ی رفسنجانی چگونه است؟‬ ‫سواالتی مهم که پاسخش م ی تواند تصویری روشن تر‬ ‫و شاید گویا تر از انچه بر س��پهر سیاست ای ران در سال های‬ ‫نخست دهه ‪ 90‬م ی گذرد را نمایان کند‪.‬‬ ‫واقعیت این اس��ت که رفتار شناس��ی سیاس��ی اکبر‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی ب رای تحلیلگران مسائل سیاسی این‬ ‫نتیجه را پدیدار م ی کند که او هرگز نخواسته و البته شاید هم‬ ‫نتوانسته چپ باشد یا راست‪ ،‬اصولگرا باشد یا اصالح طلب‪ .‬در‬ ‫برهه ای از زمان او در کنار یک جناح بوده و در برهه ای دیگر‬ ‫در کنار جناحی دیگر‪ ،‬روزگار سیاس��ت ورزی اش اما همیشه‬ ‫ی ترسیم کنیم از شرایط‬ ‫پرچالش بوده و پ ر ماجرا‪ .‬باید تصویر ‬ ‫سیاسی این روزهای اکبر هاشم ی رفسنجانی و البته انچه بر‬ ‫او در سه هفتاد و هشتاد و نود گذشته است‪.‬‬ ‫گفت وگو با حسن غفوری فرد‬ ‫درباره شکل گیری حزب طرفدار‬ ‫دولت یازدهم‬ ‫ هاشمی ‪ ،‬چپ ها و ماجرای انتخابات سال ‪88‬‬ ‫انتخاباتی دیگر فرارسیده بود‪ .‬اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫حاال به صورت کامال واضح در جانشینی نیروهای سیاسی‬ ‫جایگاهی مشخص در میان اصالح طلبان داشت‪ .‬بار دیگر‬ ‫ماجرای انتخابات سال ‪ 88‬تکرار شد و یک دو قطبی شکل‬ ‫گرفت‪ ،‬هاشم ی رفسنجانی اگرچه کاندیدا نبود‪ ،‬اما بار دیگر‬ ‫مقابل محمود احمدی ن��ژاد قرار داش��ت‪ .‬انتخابات با همه‬ ‫حاشی ه هایش پایان یافت و باز هم هاشمی رفسنجانی طعم‬ ‫پیروزی را نچشید‪ .‬او حاال در سخت ترین دوران سیاسی پس‬ ‫از انقالبش به س��ر م ی برد‪ .‬هم در انتخابات به ان نتیجه ای‬ ‫که م ی خواست نرسیده بود و هم در پوزیشنی قرار گرفته بود‬ ‫که او را در جاگیری نیروهای سیاسی نسبت به حاکمیت با‬ ‫فاصله مواجه کرده بود‪ .‬انتقادات فراوانی علیه او مطرح بود‪.‬‬ ‫هرچه بود او اشتراکات ببیشتری با اصالح طلبان پیدا کرد و‬ ‫به باور برخی تحلیلگران در فراق چهره های مهم سیاس��ی‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬هاشمی بر ان شد که نقش ب رادر بزرگتر را هم‬ ‫ب رای انان ایفا کند‪.‬‬ ‫انتخابات ‪ 92‬و داستان یک نامزدی‬ ‫ب��از هنگام��ه انتخاباتی دیگر فرا رس��ید و ب��ار دیگر‬ ‫نگاه ها به س��وی او دوخته ش��د‪ .‬اینکه ایا او م ی اید؟ اینکه‬ ‫او از چ��ه کاندیدایی حمایت خواه��د کرد؟ اینکه ای��ا او باز‬ ‫هم یک قط��ب انتخابات خواهد بود؟ گمانه ه��ا فراوان بود‬ ‫و در فراق اخبار رس��می ه ر کس ب رای خود دیدگاهی خاص‬ ‫داشت؛ «بنا ندارم کاندیدای انتخابات شوم»؛ کلیشه ای ب رای‬ ‫هاشمی رفسنجانی بود که در قالب پاسخ به دعوت کنندگان‬ ‫انتخاباتی بیان م ی شد؛ دعوت کنندگانی که به باورشان‪ ،‬اکبر‬ ‫هاشمی رفسنجانی در دهه نهم از عمرش باید یک بار دیگر‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫در قامت یک کاندیدای ریاس��ت جمهوری حاضر م ی شد‪ .‬او‬ ‫در کنار پاس��خ های منفی در مورد کاندیداتوری اش بیش از‬ ‫همیشه بر ماجرای دولت وحدت ملی یعنی همان طرحی که‬ ‫از چند سال پیش دنبال م ی کرد‪ ،‬اصرار داشت‪ .‬اما ه ر چه بود‬ ‫هاشمی رفسنجانی در اخرین روز از ثب ت نام کاندیداها ب رای‬ ‫نامزدی در انتخابات ثب ت نام کرد‪.‬‬ ‫چرا هاشمی به این تصمیم مهم رسید و تصویری که‬ ‫او از شرایط سیاسی ای ران پس از محمود احمدی نژاد داشت‬ ‫چگونه ب��ود که او را به فک��ر حضوری مج��دد در انتخابات‬ ‫انداخت؟ چه شد که او فکر کرد م ی تواند رئی س جمهور بعدی‬ ‫ای ران باش��د؟ ایا اینکه بگوییم او از همان ابتدا م ی دانس��ته‬ ‫احتم��ال عدم تایید صالحیتش وج��ود دارد و بر مبنای یک‬ ‫تاکتیک حساب شده وارد انتخابات شد‪ ،‬ادعای گزافی است؟‬ ‫واقعیت این اس��ت که اکبر هاشم ی رفس��نجانی در‬ ‫چینش معادالت سیاسی چند ماه منتهی به انتخابات نقش‬ ‫اساسی داشته است‪ .‬او ب ی شک از ماه ها پیش به کاندیداتوری‬ ‫فکر م ی کرده و در جاگیری نیروهای سیاس��ی هر دو جناح‬ ‫نقشی تاثی ر گذار داشته است‪ .‬به بیان دیگر او در دو زاویه به‬ ‫سیاست ورزی مشغول بوده و ارایش نیروها را به گونه ای موثر‬ ‫تغییر داده یا از شکل گیری طبیعی برخی معادالت جلوگیری‬ ‫کرده است؛ این ادعایی است که اثباتش با نگاهی به انچه در‬ ‫این ماه ها گذشته امکان پذیر است‪.‬‬ ‫او با جناح اصالح طلبی مواجه بوده ک��ه پس از وقایع‬ ‫س��ال ‪ 88‬در بدترین اوضاع خود به س��ر م ی ب��رد؛ جناحی‬ ‫که خالء حضور لیدر و کس��ی که حرف اخ��ر را در ان بزند‬ ‫مدت هاس��ت گریبانگیرش بوده و انچنان که باید اوضاع بر‬ ‫وفق مرادش نبوده و کم فروغ ترین دوره حیات سیاس ی اش‬ ‫را تجرب��ه م ی کرد‪ .‬هاش��می مانده بود و جناح��ی که باز در‬ ‫اس��تانه انتخاباتی دیگر تالش هایی را به خود م ی دید ب رای‬ ‫بازیابی همبستگ ی های پیشین‪ .‬رفقای سابق باز یکدیگر را‬ ‫یافته بودند‪ .‬این اما همه ماجرا نبود؛ ترمیم همبستگ ی های‬ ‫اسی ب دیده زمان م ی خواست و زحمت‪ .‬روایت ها متفاوت بود و‬ ‫خواست ها مختلف‪ .‬یکی از نامزد حداکثری سخن م ی گفت و‬ ‫لزوم بازگشت به سی د محمد خاتمی و در جانبی دیگر از نسل‬ ‫دوم حمایت م ی ش��د و حتی برخی که در میانشان نزدیکان‬ ‫به هاشمی حضور داش��تند به حمایت از یک نامزد اصولگرا‬ ‫فکر م ی کردند‪.‬‬ ‫از نگاه��ی دیگر چهره ه��ای رده ب��االی اصالح طلب‬ ‫در اس��تانه انتخابات مهم ‪ 92‬به یک مساله بیش از نتیجه‬ ‫انتخاب��ات م ی اندیش��یدند و ان بازگش��ت اصالح طلبان به‬ ‫عرصه قدرت رس��می بود‪.‬به بیان دیگر انها بر ان بودند که‬ ‫راهی باز ش��ود تا با تجمیع نیروه��ای پ راکنده اصالح طلب‬ ‫و نی ز ترمیم همبس��تگ ی های از دس��ت رفته به جناح ناکام‬ ‫س��ال های گذش��ته اب حیات دهند‪ .‬انها اما هر چه تالش‬ ‫م ی کردند نم ی توانستند با هم اندیشی و هم نشینی به یک‬ ‫نتیجه واحد برس��ند‪ .‬دامنه اصالحات پ ر شده بود از نیروهای‬ ‫گریز از مرکز؛ نیروهایی که دیگر نگاهشان به تصمیم سازان‬ ‫و تئوری پردازان اصالح طلب نبود‪ .‬انها فرمان همس��ازی را‬ ‫برنتافته و هر یک به س��یاق خود اغازگر راهی جدید شدند‪،‬‬ ‫تعریف های پیشین را به چالش کشیدند و خود مدعی اینده‬ ‫شدند و چنان ش��د که چهره های متعددی از انان راه پاستور‬ ‫در پیش گرفتند‪.‬‬ ‫چنین است که برخی معتقدند اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫که در اغاز دهه نود از همیشه به اصالح طلبان نزدیک تر بوده‬ ‫و در کاراکتر ب رادر بزرگتر ایفای نقش م ی کرده م ی توانس��ته‬ ‫انها را ب رای رسیدن به یک نامزد مشترک متحد کند‪ .‬به بیان‬ ‫دیگر سخن این عده این است که ب رای هاشمی تالش ب رای‬ ‫اجماع اصالح طلبان خیلی سخت نبوده است‪ .‬در واقع سوال‬ ‫مدعیان این فرضیه این است که هاش��می که در دفترش‬ ‫بسیاری از چهره های مطرح اصالح طلب را پذی را بوده‪ ،‬چرا انها‬ ‫را به یک راهکار ثابت و مطمئن نرسانده است؟‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪30‬‬ ‫س��والی که برخی معتقدند که تصمیم ایت اهلل ب رای‬ ‫کاندیداتوری و البته در ادامه فکری که او ب رای شرایط پس از‬ ‫عدم تاییدش داشته به عنوان پاسخ در ان مستتر بوده است‪.‬‬ ‫اما از زاوی��ه دیگر مانند همین روی��داد در جناح مقابل‬ ‫البته از جنس��ی متفاوت رخ داده اس��ت‪ .‬اصولگرایان که با‬ ‫تش��تت رقیب مواجه و از عدم وحدت و اجماع انان مطمئن‬ ‫ش��دند به رقابت با یکدیگر پرداختند‪ .‬به دیگر سخن اینکه‬ ‫رفتار شناس��ی اصولگرایان نش��ان م ی داد مقابل رقیب قدر‪،‬‬ ‫وحدت و اجماع نس��خه ای رایج اس��ت و اما در فراق رقیب‪،‬‬ ‫رقابت استوار است و پابرجا‪.‬‬ ‫کسانی که م ی گویند اکبر هاشم ی رفسنجانی از ماه ها‬ ‫پیش به انتخابات ‪ 92‬فکر م ی کرده بر این هم پای م ی فشارند‬ ‫که او در کنار عدم اجما ع اصالح طلبان‪ ،‬تشتت اصولگرایان را‬ ‫هم انتظار داشته است‪ .‬از نگاهی باالتر مدعیان این فرضیه‬ ‫م ی گویند که در فضایی که اصالح طلبان به گزینه حداکثری‬ ‫نرسیده و از اجماع هم وامانده اند و در فضایی که اصولگرایان‬ ‫با چند گزینه وارد رقابت شده اند‪ ،‬این اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫است که م ی توانست در انتخابات ‪ 92‬تعیین کننده باشد‪.‬‬ ‫هاشمی و ایران ‪92‬‬ ‫در س��طح دیگر تحلیل م ی ت��وان این گونه گفت که‬ ‫اکب��ر هاشم ی رفس��نجانی اصالح طلبانی ک��ه در بدترین‬ ‫شرایط سیاس��ی س��ال های پس از انقالب به سر م ی بردند‬ ‫را با سیاس��ت ورزی خاص خود به گون��ه ای هدایت کرد که‬ ‫دس��ت اخر ان گونه فکر کنند که او فکر م ی کند و به همان‬ ‫گزینه ای برس��ند که او مد نظرش اس��ت‪ .‬کار را چنان جلو‬ ‫برد که انها حتی ب��رای پیروزی در انتخاب��ات از تنها گزینه‬ ‫اصالح طلب در انتخابات هم گذش��تند‪ .‬چنان شد که حتی‬ ‫سی د محمد خاتمی هم دست به قلم شد و ب رای کناره گیری‬ ‫عارف نامه نوش��ت تا دیگر دلیلی ب رای ماندن اصالح طلبان‬ ‫در انتخابات باقی نماند‪ .‬به دیگر سخن اینکه هاشمی ب رای‬ ‫تمام رخدادهای محتمل در انتخابات ‪ 24‬خرداد اندیش��ه ای‬ ‫مجزا داشت و حتی شاید در س��طح دیگری از تحلیل بتوان‬ ‫گفت تصویری که در ذهن هاشمی از فضای ای ران در سال‬ ‫‪ 92‬ترسیم شده‪ ،‬بر چند پایه استوار بوده است؛ نخست اینکه‬ ‫ ‬ ‫او با رئی س جمهوری مواجه بوده که در ماه های اخر صدارتش‬ ‫محبوبیتش از همیش��ه کمتر بوده و البته با شیب تندی از‬ ‫انتقادات روبه رو شده است‪ .‬مدافعانش راه و رسمشان را از او‬ ‫جدا کرده و در یک کالم محم��ود احمدی نژاد دیگر محمود‬ ‫احمدی نژاد دهه هشتاد نبود‪.‬حاال م ی شد او را نقد کرد؛ شیب‬ ‫انتقادات را انقدر باال برد که میوه درخت انتقاد از دولت مستقر‬ ‫را به تنهایی چید‪.‬‬ ‫دوم اینکه جناح اصالح طلب که مدت ها در پی یافتن‬ ‫منفذی ب رای بازگش��ت به قدرت بوده به اتحادی تاکتیکی‬ ‫با او رسیده و با فراموشی نقدهای س��ال های نه چندان دور‬ ‫به اینده ای ک��ه نوید بخش رجع��ت مجدد به ق��درت بود‪،‬‬ ‫م ی اندیش��ید‪ .‬ان روی سکه نفرت‪،‬عشق اس��ت و این گویا‬ ‫میان اصالح طلبان و هاشمی رخ داده بود‪.‬‬ ‫سوم اینکه اصولگرایانی که محمود احمدی نژاد از ابتدا‬ ‫هم حاضر نشده بود با انها بنش��یند و هرگز هم حاضر نشد‬ ‫قبول کند که از ش��انه انها بود که پرچمش باال رفت و دیده‬ ‫شد‪ ،‬اکنون همه رو به سوی پاستور کرده و عزم بر تن کردن‬ ‫ردایی که از او برجای م ی ماند را داش��تند‪ .‬رفقا‪ ،‬رقیب ش��ده‬ ‫و زایش ها و گسس��ت ها انچنان هویدا که تصویری مبهم‬ ‫از ش��رایط سیاس��ی اصولگرایان و حتی جاگیری نیروهای‬ ‫سیاسی پدیدار شده بود‪.‬‬ ‫دست اخر اینکه دیگر پدیده ای سیاسی در اندک زمان‬ ‫مانده به انتخابات دیده نم ی شد و همه چیز ب رای امدن او مهیا‬ ‫بود‪ .‬این صبر انقدر طول کشید تا دیگر کسی نمانده باشد که‬ ‫او در محاسباتش منظور نکرده باشد او امد‪ ،‬رد صالحیت شد‬ ‫و سپس از حسن روحانی در انتخابات حمایت کرد‪.‬‬ ‫ نسبت سیاسی هاشمی و روحانی ‬ ‫اما حاال که حس��ن روحانی س��ایر رقبا را کن��ار زده و‬ ‫رئی س جمهور هش��تم ای ران لقب گرفته اس��ت‪ ،‬چه نسبت‬ ‫سیاس��ی با اکبر هاشم ی رفس��نجانی خواهد داش��ت؟ ایا‬ ‫چنی��ن اس��ت ک��ه بای��د او را همچن��ان یک��ی از مدی ران‬ ‫هاشم ی رفسنجانی به ش��مار اوریم و ان چنان که برخی از‬ ‫نزدیکان هاشمی پیش از انتخابات م ی گفتند حسن روحانی‪،‬‬ ‫هاشمی دوم خواهد بود؟‬ ‫اگر صورت مس��اله این باش��د باید ببینی��م نوع نگاه‬ ‫هاش��می به انتخابات ‪ 24‬خرداد و البته نتیج��ه ان چگونه‬ ‫بوده و البته این مساله نیز واکاوی شود که با شناختی که از‬ ‫رفتارشناسی سیاسی حس��ن روحانی وجود دارد‪ ،‬حاال که او‬ ‫رئی س جمهور شده در نحوه سیاست ورزی اش چه خواهد کرد‪.‬‬ ‫اکبر هاشم ی رفسنجانی م ی گوید‪ « :‬هاتف ان روز به من‬ ‫مژد ه این دولت داد‪ »...‬این یعنی اینکه پیروزی حسن روحانی‬ ‫دقیقا مطابق با همان چیزی بوده که اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫به انتظارش نشسته بوده است‪ ،‬طرفه انکه او در سخنانی در‬ ‫اندک زمان باقیمانده به انتخابات نیز چنین گفته بود‪« :‬اقای‬ ‫دکتر حس��ن روحانی با مش��ورت بنده قدم در راه انتخابات‬ ‫گذاش��ت و با احترامی که ب رای کاندیدا های دیگر قائلم‪ ،‬به‬ ‫دکتر روحانی رای م ی دهم و ایشان را ب رای تصدی قوه مجریه‬ ‫مناسب تر م ی دانم‪ ».‬پس نتیجه نخست از این داده ها این‬ ‫است که ب رای هاشم ی رفسنجانی‪ ،‬مهمترین مساله پس از‬ ‫رد صالحیتش از سوی ش��ورای نگهبان پیروزی فردی بوده‬ ‫است که بیشترین قرابت فکری را با او داشته باشد‪ .‬این فرد‬ ‫در درجه اول م ی توانست حسن روحانی باشد و همان طور که‬ ‫خود او هم اش��اره م ی کند در درجه بعد علی اکبر والیتی که‬ ‫سال ها وزیر خارجه اش بوده و به لحاظ سیاسی فردی نزدیک‬ ‫به او به شمار م ی امده است‪ .‬او ب رای رسیدن به چنین هدفی‬ ‫از تمام ظرفی ت های سیاس ی اش استفاده کرد‪ .‬تا روزهای اخر‬ ‫در تمام سخنران ی هایش در تبیین مشخصات رئی س جمهور‬ ‫مطلوبش کد حسن روحانی را م ی داد و در اخرین لحظات نیز‬ ‫رسما از حسن روحانی حمایت کرد‪.‬‬ ‫حال انکه در فیلم نخس��ت تبلیغاتی حسن روحانی‬ ‫س��کان س های متعددی از هاشم ی رفسنجانی در حمایت از‬ ‫حسن روحانی گنجانده ش��ده بود و این سکان س ها در فیلم‬ ‫دوم تبلیغاتی روحانی هم البته با این توضیح که این تصاویر‬ ‫به توصیه هاشمی در فیلم استفاده شده‪ ،‬تکرار شد‪ .‬اگر چه‬ ‫برخی از تحلیلگران معتقدند انشقاق اصولگرایان و رویکرد‬ ‫منفی مردم نسبت به برخی نامزدها از جمله عوامل پیروزی‬ ‫حسن روحانی بوده اس��ت‪ ،‬اما ب ی تردید نم ی توان از فاکتور‬ ‫رای اوری کاراکتر هاش��می ب رای حسن روحانی گذشت‪ .‬هر‬ ‫چه بود نتیجه انتخابات که اعالم ش��د هاشم ی رفسنجانی‬ ‫به مهمترین نتیجه ای که م ی خواست رس��یده بود‪ .‬او حاال‬ ‫در دهه نهم از عمرش با رئی س جمهوری مواجه است که در‬ ‫دیدگاه ها‪ ،‬عقاید و سیاست هایش بسیار به او نزدیک است‪.‬‬ ‫هاشمی سال های سختی را پشت س��ر گذاشته است‪ .‬او با‬ ‫فردی مواجه بود که با اهرم انتقاد به او و دولتش توانس��ت‬ ‫ارای خوبی در انتخابات کس��ب کرده و همواره در تمام این‬ ‫سال ها زیر تیغ نقد او بوده است‪ .‬حاال فضا ب رای او متحول‬ ‫شده است‪ .‬ساکن پاستور این بار دیگر کاری با هاشمی ندارد‪.‬‬ ‫اما ایا هاشمی از انتخابات ‪ 24‬خرداد فقط پیروزی حسن‬ ‫روحانی را به عنوان هدف نهایی در ذهن داش��ته یا هنوز هم‬ ‫باید منتظر تداوم سیاس��ت ورزی او در مورد دولت منتخب‬ ‫باشیم؟ ایا در ادامه روزهای پی ش روی دولت یازدهم همچنان‬ ‫شاهد اثرگذاری او ب رای تحوالت خواهیم بود؟‬ ‫هرچه هس��ت اما گذش��ت زمان بی تردی��د معادالت‬ ‫سیاس��ت را در دو جناح دگرگون خواهد کرد‪ .‬مخصوصا در‬ ‫جناح ب رنده که حاصل ائتالفی میان اصالح طلبان و هاشمی‬ ‫بود‪ .‬س��عید حجاریان این ائتالف را تاکتیکی عنوان کرد و‬ ‫انگونه که از اخب��ار برم ی اید تاکتیکی ب��رای عبور از وضع‬ ‫سیاست‬ ‫موجود‪ .‬اگر این سازش تاکتیکی در ماه های اینده کم رنگ‬ ‫شود انگاه ایا باید منتظر باشیم که هاشمی در کنار روحانی‬ ‫از اصالح طلبان فاصله بگیرد یا اینکه هاشمی سعی م ی کند‬ ‫در میانه این ائتالف بایس��تد‪ .‬با این فرض که سیاس��ت در‬ ‫گذر زمان ش��کل های مختلفی به خود می گیرد اما باز هم‬ ‫نمی توانیم جدال های قدیمی اصالح طلبان با هاش��می را‬ ‫فراموش کنیم‪.‬‬ ‫نخس��تین و مهمترین اتفاقی که پی��ش روی دولت‬ ‫یازدهم قراردارد‪ ،‬نح��وه چینش کابینه اس��ت؛ رویدادی که‬ ‫ش��اید بتوان از مجموع ان ب��ه گمانه پردازی درب��اره می زان‬ ‫اثرگذاری هاش��می بر کابینه جدید پرداخت‪ .‬حسن روحانی‬ ‫حاال در چینش کابینه با دو طیف سیاس��ی نزدیک به خود‬ ‫مواجه است‪ .‬یک طیف افرادی هستند که سال ها از مدی ران‬ ‫هاشم ی رفسنجانی بودند و البته پس از حضور هاشمی در‬ ‫مجمع تشخیص همراه او راهی این نهاد حکومتی شدند‪ .‬در‬ ‫واقع برخی عضو مجمع شدند و برخی دیگر در مجموعه های‬ ‫متعلق به مجمع مش��غول ب��ه کار ش��دند‪ .‬مهمترین این‬ ‫مجموعه ها مرکز تحقیقات اس��ترات‍ژیک مجمع تشخیص‬ ‫بود که حس��ن روحانی ریاس��ت ان را بر عهده داشت‪ .‬این‬ ‫افراد در سال های اخیر از نزدیک ترین افراد به حسن روحانی‬ ‫بوده اند‪ .‬افرادی که این روزها گفته م ی شود بیشترین نقش‬ ‫را در چینش کابینه دارند و خود نیز احتماال از اعضای اصلی‬ ‫کابینه خواهند بود‪ .‬اما حسن روحانی با یک طیف سیاسی‬ ‫دیگر هم مواجه اس��ت‪ .‬افرادی که از مدی ران س��ی د محمد‬ ‫خاتمی بودند و به واسطه حمایت از حسن روحانی در روزهای‬ ‫اخرین انتخابات‪ ،‬خود را مستحق ورود به کابینه م ی دانند‪.‬‬ ‫برخی م ی گویند از ترکیب کابینه م ی توان فهمید که‬ ‫می زان تاثی ر گذاری اکبر هاشم ی رفسنجانی بر حسن روحانی‬ ‫از ‪ 24‬خرداد به این س��و تا چه اندازه بوده است‪ ،‬اما از جانبی‬ ‫دیگر برخی باوری متفاوت نسبت به این نظریه دارند‪ .‬به باور‬ ‫اینان چنانچه حتی تعداد اف��راد حلقه معروف به نیاوران هم‬ ‫در کابینه بیشتر شود‪ ،‬این به معنای تاکید و اصرار هاشمی‬ ‫نبوده است‪ .‬به بیان دیگر این عده م ی گویند حسن روحانی در‬ ‫واقع مدی ران نزدیک به خود را به کار گرفته است مدی رانی که‬ ‫در سال های اخیر با مدیریت او به کار مشغول بوده اند هر چند‬ ‫انها در کارنامه شان حضور در دولت هاشمی هم ثبت شده‬ ‫است‪ .‬به بیان دیگر این عده باورشان چنین است که حسن‬ ‫روحانی در سال های اخیر اگر چه به لحاظ فکری نزدیک به‬ ‫هاشمی بوده است و در جاگیری نیروهای سیاسی درست در‬ ‫همان جایی ایستاده بوده که هاشمی هم قرار داشته‪ ،‬اما او‬ ‫ب رای خود یک شخصیت مجزای سیاسی دارد‪ ،‬طرفه انکه او‬ ‫حاال رئی س جمهور هم شده است‪.‬‬ ‫در سطح دیگری از تحلیل م ی توان گفت سایه هاشمی‬ ‫بر دولت یازدهم خیلی هم بلند نخواهد بود‪ .‬حسن روحانی‬ ‫با تیمی منتخب از مدی ران سابق هاشمی و خاتمی و شاید‬ ‫چهره های جدید خود به یک شخصیت سیاسی جدید بدل‬ ‫خواهد گش��ت که م ی تواند کابینه ای از معتدلین دو جناح را‬ ‫داشته باشد‪ .‬چنین کابینه ای را نم ی توان کابینه هاشمی یا‬ ‫خاتمی دانس��ت‪ .‬این کابینه‪ ،‬کابینه حسن روحانی خواهد‬ ‫ب��ود‪ .‬گمانه ها در مورد اف��راد حاضر در دول��ت جدید اگرچه‬ ‫فراوانند و پ ر زاویه اما فصل مش��ترک همه گمانه ها حضور‬ ‫افراد معت��دل دولت های س��ازندگی و اصالح��ات در دولت‬ ‫جدید است‪ .‬اکبر هاشم ی رفس��نجانی حاال شاید با خیالی‬ ‫ارام تر روزها را در ساختمان مرمر به شب برساند؛ چرا که فرد‬ ‫نزدیک به او ریاست دولت را برعهده گرفته و حاال شاید دیگر‬ ‫خیلی هم ب رایش مهم نباش��د که کدام مدی��ر او یا خاتمی‬ ‫به س��اختمان های وزارتخانه ها خواهند رفت‪ .‬اگرچه حسن‬ ‫روحانی شبیه هاشم ی رفسنجانی است‪ ،‬اما واقعیت این است‬ ‫که هاشمی در پاستور نیست‪ .‬روزگار سیاست ورزی هاشمی‬ ‫رو به پایان اس��ت و روزگار سیاست ورزی حسن روحانی اغاز‬ ‫شده است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫جریان‬ ‫سوم‬ ‫ایا اعتدال گرایان جناح سوم‬ ‫سیاست ایران می شوند؟‬ ‫‪2‬‬ ‫«م��ن از اول عقیده ام ای��ن بوده که عده ای هس��تند‬ ‫مکتبی و معتقد که روی چش��م مان؛ عده ای هم هس��تند‬ ‫که مکتب را عنوان کرده ان��د و از ان م ی خورند‪ .‬عده ای هم‬ ‫هستند اهل قلم و بیان و به اصطالح روشنفکر که هی چ گونه‬ ‫ش��ناختی از جامعه ندارن��د و فقط مواظب هس��تند عقب‬ ‫نیفتند که خطرش��ان کمتر از دسته دوم نیست‪ .‬من گفته ام‬ ‫و م ی گویم که باید به اسالم راستین توجه کرد و این دو خط‬ ‫را که باطل است کنار گذاش��ت و خط سوم (را که) راستین و‬ ‫تنها راه نجات است‪ ،‬دنبال کنیم‪ .‬خط سومی که امام راهبر‬ ‫ان است‪ 24( ».‬فروردین ‪ )60‬مرحوم احمدخمینی وقتی این‬ ‫جمالت را در گفت وگو با روزنامه کیهان بیان م ی کرد جناح ها‬ ‫و گروه های سیاسی در س��ال های نخستین پس از انقالب‬ ‫‪32‬‬ ‫البته هم چهره هایی راستگرا در دولت دیده م ی شدند و هم‬ ‫چهره هایی ه ر چند اندک از دولت چپگرای پیش��ین‪ .‬زمان‬ ‫اما هر چه م ی گذش��ت کابینه خالی از این نیروها م ی ش��د‪.‬‬ ‫چهره های جدید راه پاستور در پیش گرفتند و با حکم محمود‬ ‫احمدی نژاد یکی پس از دیگری راهی وزارتخانه ها م ی شدند‪.‬‬ ‫ابتدا نامش��ان س��وم تیری بود و فاکتور زمان نامش��ان را به‬ ‫حامیان گفتمان بهار تغییر داد‪.‬‬ ‫خط س��وم اما این بار هم فرجام خوبی نداشت‪ .‬فارغ از‬ ‫همه اتفاقاتی که پی رامون احمدی نژاد و حامیانش رخ داد انها‬ ‫از خرداد ‪ 92‬دیگر نه جایشان در پاستور است و نه در بهشت‪.‬‬ ‫ی ترجمه دیگری از خط سوم؟‬ ‫دولت وحدت مل ‬ ‫روحانی و نیروی سوم سیاست‬ ‫حاال که حس��ن روحانی قرار اس��ت به جای محمود‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬رئی س جمهور ای ران باش��د خیل ی ها منتظرند تا‬ ‫ببیند سپهر سیاست ای ران این بار رنگ راستگرایان را به خود‬ ‫خواهد گرفت یا چپ ها بار دیگر غالب خواهند شد‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی نامزد اصولگرایان نب��ود‪ ،‬در این گزاره‬ ‫شکی نیست‪ .‬واقعیت اما این است که او تا اندک زمان باقی‬ ‫مانده به انتخابات نامزد اصالح طلبان هم نبود‪.‬‬ ‫در جدال میان تحلیلگرانی که م ی گویند رای روحانی‬ ‫ب رای بدنه اجتماعی اصالح طلبان بوده یا نبوده‪ ،‬این حس��ن‬ ‫روحانی است که در این روزهای پس از انتخابات بارها گفته‬ ‫کابینه اش متشکل از معتدلین هر دو جناح خواهد بود‪.‬‬ ‫چیزی شبیه همان چیزی که سی د احمد خمینی به ان‬ ‫معتقد بود و سال ها بعد مدعیان فراوانی از طه هاشمی گرفته‬ ‫تا محسن رضایی و محمود احمدی نژاد پیدا کرد‪.‬‬ ‫عرصه سیاس��ت ای ران تا نیمه دهه ‪ 80‬میان چپ ها و‬ ‫راست ها دست به دست م ی شد و پس از ان هم اگرچه محمود‬ ‫احمدی نژاد مدعی بود اصولگرا نیست‪ ،‬اما جدال میان راست‬ ‫و چپ ها در میانه می دان سیاست جایی ب رای عرض اندام خط‬ ‫سوم ی ها نگذاشت‪.‬‬ ‫حاال ام��ا چپ ها ک��ه هنوز راه��ی به قدرت رس��می‬ ‫نیافته ان��د‪ ،‬ان قدر ق��درت ندارند ک��ه ب رای دول��ت روحانی‬ ‫طرح موضوع کنند‪ .‬از جانب��ی اصولگرایان همچنان درگیر‬ ‫ماجراهای انتخابات ‪ 24‬خرداد هستند و به نظر مسائل مهمتر‬ ‫تش��کیالتی ب رای انها واجب تر از این اس��ت که به مسائل‬ ‫دولت جدید فکر کنند‪.‬‬ ‫چنین اس��ت که م ی توان گفت حاال خط سوم فضا و‬ ‫میدانی بازتر ب رای عرض اندام یافته است‪ .‬حاال گویا فرجه ای‬ ‫فراهم ش��ده ب رای نیروهای هر دو جناح ک��ه کنار یکدیگر‬ ‫بنشینند‪.‬‬ ‫همنشینی انها که قالبشان از فن ساالران دولت های‬ ‫گذشته بوده اند‪ ،‬پدیداورنده نیروی س��وم خواهد بود‪ .‬اگر چه‬ ‫حس��ن روحانی و حامیان��ش در تعریفش��ان از جاگیری در‬ ‫نیروهای سیاسی از واژه فراجناحی بهره م ی جویند‪ ،‬اما شاید‬ ‫درست تر این باشد که بگوییم انها نه فراجناحی که بیشتر به‬ ‫میانجناحی م ی مانند‪.‬‬ ‫هر چه هس��ت ح��اال حس��ن روحانی در نخس��تین‬ ‫سال های دهه نود مامور تش��کیل دولت جدید شده است؛‬ ‫دولتی که تا امروز قرار اس��ت اعضایش از نیروهای دوجناح‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫اما ایا این بار نیروی سوم در ای ران فرجام خوشی خواهد‬ ‫داشت یا در میانه جدال راست ها و چپ ها بار دیگر زور یکی‬ ‫بر دیگری خواهد چربید و خط سوم باز روانه ارشیو فرهنگ‬ ‫سیاسی ای ران خواهد شد؟‬ ‫حاال همه نگاه ها به حسن روحانی دوخته شده؛ ایا او‬ ‫م ی تواند راس��ت ها و چپ ها را دور یک میز بنشاند و نیروی‬ ‫سوم را حرکت دهد؟‬ ‫چاره ای نداریم‪ ،‬باید منتظر گذر زمان باشیم‪g .‬‬ ‫سیاست‬ ‫دولت محمود احمدی نژاد اگرچه رسما در نقطه مقابل‬ ‫اصالح طلبان قرار داشت اما در بسیاری مواقع با اصولگرایان‬ ‫هم همراه نبود ش��اید چنین بود که عل ی اکبر ناطق نوری بر‬ ‫ان شد تا با ایده ای جدید و تازه به دولتی متشکل از دو جناح‬ ‫اصولگرا و اصالح طلب بیندیشد‪ .‬ایده ای که ابتدا به صورت‬ ‫غیررسمی و خبری دنبال م ی شد و انگاه که رسانه ها از ا ن با‬ ‫خبر شدند به دولت وحدت ملی شهره شد‪ .‬ان ایده خیلی زود‬ ‫به علت عدم همراهی چهره های هر دو جناح فراموش شد‪.‬‬ ‫چند س��ال بعد وقتی محمود احمدی نژاد ماه های اخر‬ ‫صدارتش در پاستور را طی م ی کرد‪ ،‬اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫صریح و ش��فاف به همه گفت که دنبال اج��رای ایده طرح‬ ‫دولت وحدت ملی اس��ت‪ ،‬یعنی همان ایده ای که عل ی اکبر‬ ‫ناطق ن��وری مطرح کرده ب��ود‪ .‬بحث ها ا ن ق��در باال گرفت‬ ‫که خیل ی ها گفتند هدف هاش��می کاندیدات��وری خودش‬ ‫در انتخابات و تش��کیل دولت وحدت ملی اس��ت‪ .‬او اما در‬ ‫مصاحب ه ای چنین گف��ت‪« :‬من با مح��ور خودمان نگفتم‪.‬‬ ‫در مح��ور نیروهای خانواده انقالب و نظام اس�لامی گفتم‪.‬‬ ‫کاری که خ��ودم در دوره قبل ک��ردم‪ ،‬ان را یک مصداقی از‬ ‫وحدت ملی م ی دانم‪ .‬البته در هیچ جا از وحدت ملی تعریفی‬ ‫نشده است که مورد خاصی داشته باشد و همیشه مصادیق‬ ‫مختلفی دارد‪ .‬بعد از جنگ وقتی که رئیس دولت شدم‪ ،‬فکر‬ ‫کردم نیروها و جریان های مختلفی که در کشور و در انقالب‬ ‫هستند‪ ،‬اینها همه باید سهیم باشند و بناب راین کابینه ای که‬ ‫تشکیل ش��د از چپ‪ ،‬راست و مس��تقل در ان بودند و سعی‬ ‫م ی کردیم تا س��طح پایین و معاونان وزرا و پایی ن تر رعایت‬ ‫شود و استاندارها‪ ،‬فرماندارها و بخشدارها همه از یک جناح‬ ‫نباشند و ترکیبی از جناح های مختلف باشند که چپ و راست‬ ‫و مس��تقل بودند و همه نوع هم بودند‪ .‬وحدت ملی که من‬ ‫م ی گویم این است و این هم مقدور است‪ .‬چند بار هم تفسیر‬ ‫کردم‪ .‬ولی انهایی ک��ه م ی خواهند مخالف��ت کنند‪ ،‬حرف‬ ‫خودشان را م ی زنند و هرچه م ی خواهند م ی گویند‪».‬‬ ‫این ایده هاشمی تقریبا چیزی ش��بیه همان ماجرای‬ ‫خط س��وم بود‪ .‬هاش��می برخالف گفته اش نامزد انتخابات‬ ‫ش��د حال انکه همچنان م ی گفت ناطق نوری درخواست او‬ ‫ب رای کاندیداتوری نپذیرفته و او مجبور به حضور شده است‪.‬‬ ‫هر چه بود هاشمی مجوز حضور در انتخابات را نیافت و حاال‬ ‫نزدیکترین فرد به او که م ی توانست ایده دولت وحدت ملی‬ ‫را اجرایی کند کسی نبود جز حسن روحانی‪ .‬فردی که قبل‬ ‫از هاش��می ب رای کاندیداتوری ثب ت نام کرده بود و با نامزدی‬ ‫هاش��می انصراف نداده بود‪ .‬حاال او مانده بود و پرونده ای به‬ ‫نام دولت وحدت ملی یا به گفته خودش دولت فراجناحی‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫ان قدر س��ردرگم و پرتالطم بودند که این اظهار نظر خیلی‬ ‫موثر نیفتاد‪ .‬او اما از نخستین افرادی است که در ای ران پس‬ ‫از انقالب ایده ایجاد خط سوم را مطرح کرد‪ .‬خطی که فارغ از‬ ‫دو طیف و جناح اصلی با ن��گاه و مدی ران معتدل تر دو گروه‪،‬‬ ‫کار را در دست گیرد‪.‬‬ ‫ان سال ها اما سپهر سیاست ای ران راه و رسمی دیگر در‬ ‫پیش داشت‪ .‬تحوالت ان قدر سریع پیش م ی رفت که هرگز‬ ‫فرجه پیگیری این ایده پیش نیامد‪.‬‬ ‫جنگ که تمام ش��د‪ ،‬دولت اکبر هاشمی رفسنجانی‬ ‫بر سرکار امد و تکنوکرات ها بر صدر قدرت قرار گرفتند‪ .‬گاه‬ ‫تعداد صندل ی های راستگرایان در کابینه بیشتر م ی شد و گاه‬ ‫تع داد صندلی چپ ها‪ .‬هرچه بود نگاه حاکم‪ ،‬نگاه تقریبا راست‬ ‫هاشم ی رفسنجانی بود‪.‬‬ ‫تحوالت سیاس��ی اما از زایش های جدید خبر م ی داد؛‬ ‫زایشی که از یک ریزش سیاسی پدیدار م ی گشت‪.‬‬ ‫راس��تگرایان مدی ران هاش��می را برنتافتند و انها که‬ ‫راهشان از چپ ها هم جدا بود‪ ،‬به فکر ایجاد یک خط جدید‬ ‫افتادند‪ .‬خطی که با امضای مدی ران هاش��می نام کارگزاران‬ ‫س��ازندگی را به خود گرفت‪ .‬هم از چپگرای��ان میانه در ان‬ ‫گروه جدید وجود داشت هم راستگرایان را م ی شد به خوبی‬ ‫مش��اهده کرد‪ .‬ایا زمان ب رای ایجاد خط سوم و اجرایی شدن‬ ‫ایده سی د احمد خمینی فرا رسیده بود؟‬ ‫کارگزاران ام��ا هرگز نامی از خط س��وم نبرد و ش��اید‬ ‫م ی دانس��ت که ذات وجودی اش اجازه نخواهد تا همیش��ه‬ ‫مستقل و در راه خود بماند‪ .‬م ی دانس��ت که در نهایت یا به‬ ‫چپ متمایل خواهد شد یا به راست‪.‬‬ ‫زمان که گذش��ت درس��تی این پی ش بینی ثابت شد‬ ‫چپ های کارگزاران زورشان به راستگرایان چربید‪ .‬انها از میان‬ ‫ناطق نوری و سی د محمد خاتمی‪ ،‬نامزد چپ ها را ترجیح دادند‬ ‫ی که برخی انتظارش را م ی کشیدند بار‬ ‫و کور سوی خط سوم ‬ ‫دیگر از میان رفت‪.‬‬ ‫اما هنوز بودند کس��انی که فکر م ی کردند م ی توانند‬ ‫بیرق خط سوم را در میانه جدال های راست و چپ بر دست‬ ‫گی رند‪.‬‬ ‫سی د طه هاشمی و روزنامه انتخاب که توسط او منتشر‬ ‫م ی شد‪ ،‬حاال مدعی جدید خط سوم بود‪ .‬او از دل راستگرایان‬ ‫امده بود‪ ،‬اما خواست هایش قرابت های زیادی هم با چپ ها‬ ‫داشت‪ .‬خورشید اقبال او هم زمان زیادی بر سپهر سیاست‬ ‫ای ران دوام نیاورد‪ .‬بزرگترهای سیاست دس��ت او را نگرفتند‬ ‫و هم روزنامه و هم خط سیاس��ی اش باز به ارشیو سیاست‬ ‫ای ران رفتند‪.‬‬ ‫حاال بار دیگر خط سوم صاحبی نداشت؛ عنوانی جذاب‬ ‫بود اما ان قدر بزرگ بود که گویا سیاست ورزان تمایلی ب رای‬ ‫تصاحبش نداشتند‪ .‬چند سال بعد نوبت محسن رضایی بود‬ ‫که روزهای بدون لباس نظامی را در عالم سیاست با هدف‬ ‫احیای جریان سوم طی کند‪.‬‬ ‫او خود را در استانه انتخابات سال ‪ 84‬م ی دید‪ .‬از جریان‬ ‫س��وم س��خن گفت و از اینکه باید افرادی غیر از تندروهای‬ ‫دو جناح بر س��ر کار بیایند؛ تالش های او هم البته فرجامی‬ ‫ نیافت‪.‬‬ ‫انتخابات سال ‪ 84‬اما گویا نویدی تازه ب رای احیای خط‬ ‫سوم بود‪ .‬حاال این جریان یک صاحب تازه پی دا کرده بود‪ .‬پیروز‬ ‫انتخابات یعنی محمود احمدی نژاد مهمترین ادعایش این‬ ‫بود که بدون حمایت اصولگرایان به پیروزی رسیده است‪ .‬او‬ ‫م ی گفت نه از دل ش��ورای هماهنگی به پاستور رسیده و نه‬ ‫دینی به دیگر اصولگرایان دارد‪.‬‬ ‫او م ی گفت خودش به خاط��ر دیدگاه هایی که نزدیک‬ ‫به مردم بوده‪ ،‬پی��روز انتخابات بوده‪ .‬ترجم��ه گفتار محمود‬ ‫احمدی نژاد ای��ن بود که فردی که پیروز انتخابات اس��ت نه‬ ‫وابسته به چپ است و نه راست‪.‬‬ ‫این یعنی ظهور یک جریان جدید‪ .‬در روزهای نخست‬ ‫ایا این بار نیروی سوم در ایران فرجام خوشی خواهد داشت یا در میانه‬ ‫جدال راست ها و چپ ها بار دیگر زور یکی بر دیگری خواهد چربید و‬ ‫خط سوم باز روانه ارشیو فرهنگ سیاسی ایران خواهد شد؟ حاال همه‬ ‫نگاه ها به حسن روحانی دوخته شده؛ ایا او می تواند راست ها و چپ ها‬ ‫را دور یک میز بنشاند و نیروی سوم را حرکت دهد؟‬ ‫‪33‬‬ ‫‪ l‬اوال خط س��وم با مش��ی که اقای روحانی دنبال‬ ‫م ی کن��د‪ ،‬خیلی متفاوت اس��ت‪ .‬خط س��وم س��ابقه ای در‬ ‫جریان های سیاس��ی کش��ور دارد که به لحاظ گرایشات و‬ ‫فلسفه تشکیل با انچه اقای روحانی خواسته اش است خیلی‬ ‫فرق م ی کند‪ ،‬بناب راین این حرکت را نباید با ان خط سومی که‬ ‫در سابقه سیاسی کشور تجربه شد یکی دانست‪.‬‬ ‫خط سوم را افراد مختلفی همچون حاج احمداقای‬ ‫خمینی‪ ،‬ری شهری‪ ،‬محسن رضایی و احمدی نژاد‬ ‫سعی در ایجاد و رهبری ان داشتند‪ ،‬تفکر انها چه‬ ‫تفاوتی با رویکرد کنونی اقای روحانی دارد؟‬ ‫‪ l‬ان خط سوم ی که در کشور شناخته شد متفاوت‬ ‫است با انچه اقای محسن رضایی و اقای احمدی نژاد بیان‬ ‫کردند یا ان را دنب��ال م ی کنند؛ البته اگر نام هر س��لیقه یا‬ ‫گرایشی غیر از دو جریان سیاسی غالب کشور را بخواهیم‬ ‫جریان سوم بگذاریم‪ ،‬بله‪ ،‬ممکن اس��ت این اتفاق در دولت‬ ‫یازدهم بیفتد ولی خط سوم س��ابقه دار و مصطلح در کشور‬ ‫که ریشه در جریانات اول انقالب و حزب جمهوری اسالمی‬ ‫داشت‪ ،‬نخواهد بود چون اصول و مبانی انها خیلی متفاوت‬ ‫است و نباید یکی فرض ش��وند‪ .‬انچه از صحب ت های اقای‬ ‫روحانی برم ی اید ان است که او م ی خواهد از نیروهای معتدل‬ ‫دو جریان استفاده کند‪ ،‬نه اینکه نیروها و افراد جدیدی را که‬ ‫در هیچ کدام از دو جریان اصولگرا و اصالح طلب حضور ندارند‬ ‫وارد ترکیب کابینه یازدهم کند‪.‬‬ ‫اقای روحانی از اصطالح کابینه فراجناحی استفاده‬ ‫کرد‪ ،‬اما بیشتر تلقی م ی ش�ود که دولت یازدهم‬ ‫ترکیب بی ن جناح�ی دارد‪ ،‬کدام تعبیر بیش�تر با‬ ‫انچه اقای روحانی م ی گوید همخوان است؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬انچه از فحوای صحبت ایشان برداشت م ی شود‬ ‫ش��عار اعتدال گرایی اس��ت‪ ،‬رئی س جمه��ور منتخب گفته‬ ‫نیروهای افراطی دو جری��ان اصولگرا و اصالح طلب را قبول‬ ‫ن��دارد و از نیروهای معتدل در پیش��برد ام��ور اجرایی بهره‬ ‫خواهد گرفت‪ ،‬ام��ا اینکه از نظر اقای روحانی چه کس��انی‬ ‫معتدل تعریف م ی شوند مساله ای است که اینده مشخص‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫فکر م ی کنید راهی که اقای روحانی پیش گرفته‬ ‫چه تفاوتی با اندیش�ه اقای محس�ن رضایی یا‬ ‫اقای احمدی ن�ژاد در اس�تفاده از نیروها داش�ته‬ ‫باشد؟‬ ‫راست سنتی نزدیک ترین گروه اصولگرا‬ ‫به روحانی هستند‬ ‫تو گو با مهدی فضائلی درباره کابینه و خط سیاسی حسن روحانی‬ ‫گف ‬ ‫‪3‬‬ ‫مهدی فضائلی از کارشناسان حوزه سیاسی کشور است‪ .‬او معتقد است که استفاده روحانی از نیروهای معتدل را‬ ‫نباید در تعاریف دید‪ ،‬بلکه مصادیق مشخص می کنند او از اعتدال گرایی چه تعریفی دارد‪ .‬وی تشکیل دولتی از نیروهای‬ ‫معتدل دو جریان را عاملی برای تغییر ارایش سیاسی کشور نمی بیند و معتقد است که نیروهای حاضر در دولت اینده‬ ‫از هر جناحی باشند بر نگاه خود به مرزبندی های سیاسی کشور پایبند می مانند‪.‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری یازدهم به پایان رسید‬ ‫و س�کان هدایت قوه مجریه برای چهار سال در‬ ‫اختیار دکتر حسن روحانی قرار گرفت‪ .‬او در اعالم‬ ‫‪34‬‬ ‫مواضع خود گفته از نیروه�ای میانه رو دو جریان‬ ‫اصولگرا و اصالح طلب اس�تفاده م ی کند‪ ،‬به نظر‬ ‫شما این مشی تداع ی گر احیای تفکر خط سوم‬ ‫یا جریان سوم در عرصه سیاسی کشور نیست؟‬ ‫ایا اقای روحانی در این راه م ی تواند موفق باشد؟‬ ‫‪ l‬خیلی مهم نیس��ت که نظر او چه فرقی با اقای‬ ‫محسن رضایی یا اقای احمدی نژاد م ی کند‪ ،‬مهم این است‬ ‫که اقای روحانی رئی س جمهور شد و حاال باید دید که از چه‬ ‫افرادی ب رای حضور در کابینه یازدهم دعوت م ی کند‪ ،‬چون‬ ‫معتقدم تفاوت افراد در تعیین مصداق است‪ .‬شاید من یک‬ ‫حرف کلی بزن��م که کلیت حرف من ب��ا کلیت حرف اقای‬ ‫روحانی یکی باش��د‪ ،‬ولی در مق��ام عم��ل دو تفکر کامال‬ ‫متفاوت به نمایش گذاشته ش��ود‪ .‬خیل ی ها بحث اعتدال را‬ ‫مطرح م ی کنند و ان را قبول دارند‪ ،‬اما تعریف اعتدال‪ ،‬افراط و‬ ‫تفریط در نگاه افراد با انچه انها ب رای تعیین مصادیق حرف‬ ‫خود معین م ی کنند متفاوت اس��ت‪ ،‬وگرنه هیچ کس��ی در‬ ‫کشور نیس��ت که بگوید من طرفدار افراط یا تفریط هستم‪،‬‬ ‫همه مدعی میان��ه روی و اعتدال گرای ی اند‪ ،‬منتها در تعیین‬ ‫مصداق و تعریف افراط و تفریط و اعتدال نظری متفاوت دارند‪.‬‬ ‫ایا انچه اقای روحانی م ی گوی�د تعریف جدیدی‬ ‫از خط س�وم را پیش روی فضای سیاسی کشور‬ ‫ ترسیم م ی کند؟‬ ‫‪ l‬من بحث خط سوم را قبول ندارم‪.‬‬ ‫تفکر اقای روحانی م ی تواند خالق جریان جدیدی‬ ‫در کشور باشد؟‬ ‫‪ l‬به نظر من ایشان خالق جریان هم شکل خواهد‬ ‫بود؛ مثال اگر بخواهیم مشابه ان را پی دا کنیم م ی شود حرکتی‬ ‫را که اقای هاشمی در دولت خود ان انجام داد مثال زد چون‬ ‫ایش��ان هم همین نگاه را دنبال کرد و به تعبیر خودشان از‬ ‫نیروهای معت��دل هر دو جریان بهره گرف��ت‪ .‬این نگاه را به‬ ‫لحاظ سابقه ای م ی توان در دولت اقای هاشمی یافت‪ ،‬اینکه‬ ‫مصادیق همکاران اقای روحانی در دولت یازدهم چه کسانی‬ ‫هستند زمان مشخص م ی کند‪.‬‬ ‫براس�اس صحب ت ه�ای ش�ما مص�داق تعریف‬ ‫اعتدال گرایی از دیدگاه دکتر حسن روحانی‪ ،‬دولت‬ ‫سازندگی است و نیروهایی که به لحاظ سیاسی‬ ‫معروف ب�ه تکنوکرات ش�دند در دول�ت یازدهم‬ ‫حضوری پررنگ خواهند داشت؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬در مقام تعاریف کلی‪ ،‬ش��باهت ها بین افراد‬ ‫خیلی زیاد است اما ب رای دریافتن انچه در عمل واقع م ی شود‬ ‫باید منتظر ماند و دید چه اتفاقی م ی افتد‪ .‬ایا واقعا از نیروهای‬ ‫معتدل دو جریان در دولت یازدهم اس��تفاده م ی شود یا انکه‬ ‫نیروهای تکنوکرات مسئولیت امور را برعهده م ی گی رند‪.‬‬ ‫ب ه نظر شما اگر این اتفاق بیفتد م ی تواند تغییری‬ ‫در ارایش سیاسی کشور به وجود بیاورد؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬به نظرم تغییر خاصی رخ نم ی دهد‪.‬‬ ‫باالخره یک سری اصولگرایان مثل اقای مطهری‬ ‫که به لحاظ س�اختاری و س�ازمانی وابستگی به‬ ‫تشکل های اصولگرا ندارند‪...‬‬ ‫‪ l‬چه کسی اقای مطهری را اصولگرا م ی داند؟‬ ‫خودش�ان که داعیه اصولگرایی دارن�د و در ذهن‬ ‫عامه جامع�ه نی�ز او ف�ردی متمایل ب�ه جریان‬ ‫اصولگرا محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬بله؛ درست است که این افراد در جریان اصالحات‬ ‫حض��ور دارن��د‪ ،‬ام��ا انچنان ه��م اصالح طلب محس��وب‬ ‫نم ی شوند‪.‬‬ ‫پایگاه انها حزب شناخته شده و شناسنامه دار کارگزاران‬ ‫سازندگی است‪.‬‬ ‫یعنی حضور این نوع افراد در دولت یازدهم باعث‬ ‫نم ی شود یک جریان جدیدی در فضای سیاسی‬ ‫کشور به وجود اید؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬چون این افراد جدید نیس��تند که بخواهند‬ ‫یک خط سیاسی جدید در کشور ایجاد کنند‪.‬‬ ‫اگر با اصولگرایان معتدل تلفیق شوند چطور؟‬ ‫‪ l‬مثال چه کسانی؟‬ ‫باالخره همان طور که گفتم یک س�ری نیروهای‬ ‫اصولگرا هستند که تعلق س�ازمانی و ساختاری‬ ‫محکمی به تشکل های این جریان ندارند‪.‬‬ ‫‪ l‬ممکن اس��ت نیروهای معتدل هر دو جریان (به‬ ‫تعبیر اقای روحان��ی) در دولت اینده حضور پی��دا کنند‪ ،‬اما‬ ‫معن ی اش این نیست که خط جریان جدیدی ایجاد شود‪ ،‬به‬ ‫معنای روشن تر‪ ،‬نه اقای جهانگیری از سابقه حزب کارگزارانی‬ ‫خود فاصله م ی گی��رد نه نیروهای معت��دل جریان اصولگرا‬ ‫چنی��ن کاری را انجام م ی دهند‪ ،‬هر یک از انها خاس��تگاه و‬ ‫پیشینه خود را دارند و احیانا م ی توانند با یکدیگر کار کنند اما‬ ‫جریان جدیدی ایجاد نم ی شود‪.‬‬ ‫مجمع روحانیون مب�ارز بعد از ‪ 26‬س�ال جدایی‬ ‫از جامع�ه روحانی�ت مب�ارز‪ ،‬از حس�ن روحانی‪،‬‬ ‫عضو ش�ورای مرکزی این تش�کل در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری حمایت کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظرم هیچ ارایش سیاس��ی جدی��دی به وجود‬ ‫نخواهد امد‪ .‬مجمع روحانیون مبارز اگر هم از اقای روحانی‬ ‫حمایت کرده باش��د‪ ،‬حتما تاکتیکی بوده است‪ ،‬چهره های‬ ‫اصلی این تش��کل همچون اقای موس��وی خوئین ی ها به‬ ‫هیچ عنوان اعتقادی به روحانی نداش��ته و ندارند و صرفا اگر‬ ‫حمایت کرده باشند ب راس��اس ضرورت و انجام یک حرکت‬ ‫تاکتیکی است‪ .‬در مجمع روحانیون مبارز هم طی ف های تند‬ ‫و کندی حضور دارند‪ .‬بعضی از انها شاید قرابت بیشتری با‬ ‫اقای روحانی داشتند اما غالب انها نامزد مطلوب شان اقای‬ ‫روحانی نیست یعنی اگر خودشان م ی خواستند انتخاب کنند‬ ‫و کسی را به میدان بفرستند‪ ،‬حتما ان شخص اقای روحانی‬ ‫نبود‪ ،‬بناب راین اعالم حمایت مجمع روحانیون مبارز از روحانی‬ ‫یک اقدام مقطعی است‪.‬‬ ‫نیروهایی که در دولت اقای روحانی قرار خواهند‬ ‫گرفت غالبا چه گرایشی خواهند داشت؟‬ ‫‪ l‬خود اقای روحانی م ی گوید که نیروهای معتدل دو‬ ‫جریان در دولت یازدهم حضور خواهد داشت‪.‬‬ ‫منظ�ور اینک�ه از کدام طی�ف سیاس�ی؛ از میان‬ ‫اصولگرای�ان معت�دل‪ ،‬اصالح طلبان میان�ه رو یا‬ ‫کارگزاران؟‬ ‫‪ l‬فکر م ی کنم بیشتر کرس ی های کابینه در اختیار‬ ‫حزب کارگزاران قرار گیرد‪.‬‬ ‫کدام یک از طی ف های اصولگرا م ی تواند براساس‬ ‫تعریف اقای روحانی میانه رو تلقی شود؟‬ ‫‪ l‬باز تکرار م ی کنم که تعریف من از اعتدال و افراط‬ ‫قطعا با نگاه اقای روحانی متفاوت است‪ ،‬ولی از منظر اقای‬ ‫روحانی بعضی از نیروهای راست س��نتی همچون موتلفه‬ ‫امکان دارد بتوانند در ترکیب دولت یازدهم قرار بگی رند‪ ،‬البته‬ ‫جریان اصولگرایی با راست سنتی تفاوت ها و اشتراکاتی دارد‪،‬‬ ‫اما در حقیقت به عنوان مطلق یکی نیستند‪ ،‬ان بخش هایی‬ ‫که به عنوان راست ستنی (جامعه روحانیت‪ ،‬موتلفه و جبهه‬ ‫پیروان خط امام و رهبری) شناخته م ی شوند انها م ی توانند در‬ ‫طیف اقای روحانی قرار بگی رند‪.‬‬ ‫ش�ما ش�انس راس�ت س�نتی را برای حضور در‬ ‫دولت یازدهم بیشتر از سایر طی ف های اصولگرا‬ ‫م ی دانی�د‪ ،‬تکلیف جمعی�ت ایثارگ�ران و جبهه‬ ‫پایداری چه م ی شود؟‬ ‫‪ l‬من نم ی گویم نیروهای راست سنتی اصولگرایان‬ ‫جمعیت ایثارگران و جبه�ه پایداری اگر در دولت‬ ‫قرار نگیرد‪ ،‬چه سرنوش�تی پیدا م ی کنند‪ ،‬ایا در‬ ‫جایگاه منتقد قرار م ی گیرند؟‬ ‫‪ l‬انها به عنوان یک جریان سیاسی که خارج از دولت‬ ‫هستند‪ ،‬فعالی ت های سیاس��ی خود را دارند و قطعا انجا که‬ ‫احساس کنند اقای روحانی در چارچوب اصول انقالب عمل‬ ‫م ی کند‪ ،‬حمایت م ی کنند و انجا هم که احساس کنند فاصله‬ ‫گرفته‪ ،‬نقد م ی کنند‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما در ای�ن دوره طیف منتق�د اصولگرا‬ ‫نس�بت به دولت یازدهم تقویت م ی شود یا یک‬ ‫سیر نزولی پیدا خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬معموال وقتی که نیرویی در حوزه اجرایی نیست‪،‬‬ ‫امکان و قدرت نقدش تقویت م ی شود‪ ،‬طبیعتا این جریانات‬ ‫اگر در دولت نباش��ند م ی توانند به عنوان یک نیروی منتقد‬ ‫قوی فعالیت کنند‪.‬‬ ‫برخ�ی معتقدن�د ب�ا پی�روزی اق�ای روحان�ی‬ ‫در انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری‪ ،‬فرصت�ی برای‬ ‫تشکیل حزب فراجناحی و فراگیر فراهم شده تا‬ ‫شخصی ت هایی مثل اقای هاش�می وارد شوند و‬ ‫این کار را انجام دهند‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬به نظرم این اتفاق نم ی افتد‪.‬‬ ‫چرا؟ یعنی بسترش فراهم نیست؟‬ ‫‪ l‬معتقدم چنین حزبی نم ی تواند شکل گیرد‪ ،‬ضمن‬ ‫انکه بعید م ی دانم اقای هاشمی دنبال تاسیس حزب باشد‪.‬‬ ‫فعال حزب فراجناحی و فراگیر نم ی تواند در کشور‬ ‫ایجاد شود یا اصال امکانش در کشور وجود ندارد؟‬ ‫‪ l‬حزب فراجناحی که اصال وجود ندارد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫حاال در مثال مناقشه نیست‪ ،‬در طیف اصالح طلب‬ ‫ه�م ی�ک س�ری چهره های�ی همچ�ون اقایان‬ ‫جهانگیری و نجفی هستند که بحث حضورشان‬ ‫در دولت یازدهم به گوش م ی رسد‪ ...‬‬ ‫‪ l‬من ندیدم‪.‬‬ ‫اما این اتف�اق افت�اد کم ا اینکه اق�ای خاتمی در‬ ‫حمایت از اقای روحانی اعالم موضع رسمی کرد‪،‬‬ ‫این نزدیک ش�دن ها مقطعی و تاکتیکی اس�ت‬ ‫یا م ی تواند ادام ه دار باش�د؟ اگر ماندگار ش�د ایا‬ ‫م ی تواند ی�ک ش�کل و ارایش جدی�د در عرصه‬ ‫سیاسی کشور ب ه وجود اورد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬باالخره هر فرد ش��اید داعیه حضور در یک جناح‬ ‫سیاسی را داشته باشد‪ ،‬اما در مقام قیاس موضعگیری ها‪ ،‬به‬ ‫نظر م ی اید گرایش او به اصالح طلبی بیشتر از اصولگرایی‬ ‫است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬در اخرین روزها بیانیه رس�می داد و حمایت‬ ‫خود را اعالم کرد‪.‬‬ ‫معتدل هس��تند‪ ،‬بلکه منظ��ورم این بود که ان بخش��ی از‬ ‫نیروهای اصولگرا که م ی توانند در ترکیب دولت اقای روحانی‬ ‫قرار بگیرند نیروهایی هستند که بیش��تر در جریان راست‬ ‫سنتی تعریف م ی شوند‪ .‬بحث افراطی و معتدل نکردم چراکه‬ ‫نگاهم در این باره با اقای روحانی متفاوت است‪.‬‬ ‫حزب فراگیر چطور؟‬ ‫‪ l‬نه ح��زب فراگیر و ن��ه حزب فراجناح��ی امکان‬ ‫تش��کیل ندارند‪ ،‬چون حزب یک تش��کیالت با اعتقادات و‬ ‫چارچوب فکری مشخص اس��ت‪ .‬اگر حزبی با یک تعاریف‬ ‫کلی ایجاد شود که دیگر نم ی توان اسمش را حزب گذاشت‪،‬‬ ‫چون کارایی ندارد‪ ،‬به عبارت دیگر معنا ندارد که همه سالیق‬ ‫در داخل یک حزب تعریف شوند‪.‬‬ ‫اق�ای روحان�ی م ی تواند ی�ک حزب متش�کل از‬ ‫نیروهای معتدل دو جریان تاسیس کند؟‬ ‫‪ l‬استفاده از نیروهای معتدل به معنی ایجاد ظرفیت‬ ‫ب رای تشکیل حزبی جدید نیست‪.‬‬ ‫یعنی اینه�ا را نم ی تواند در قالب ح�زب فراگیر‬ ‫گرد هم بیاورد؟‬ ‫‪ l‬نه اقای روحانی درصدد تشکیل حزب است و نه‬ ‫م ی تواند این کار را انجام دهد‪g .‬‬ ‫ هیچ ارایش سیاسی جدیدی به وجود نخواهد امد‪.‬‬ ‫مجمع روحانیون مبارز اگر هم از اقای روحانی حمایت‬ ‫کرده باشد‪ ،‬حتما تاکتیکی بوده است‪ .‬چهره های اصلی‬ ‫این تشکل همچون اقای موسوی خوئینی ها به هیچ عنوان‬ ‫اعتقادی به روحانی نداشته و ندارند‬ ‫‪ l‬مجمع روحانیون از روحانی حمایت کرد‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫تو گو با مثلث‪:‬‬ ‫احمد سالک درگف ‬ ‫اصالح طلبان دولت یازدهم را رها نمیکنند‬ ‫زهره دیانی‬ ‫‪4‬‬ ‫حجت االسالم احمد سالک‪ ،‬نماینده مردم اصفهان در مجلس و عضو جامعه روحانیت مبارز در گفت وگو با هفته نامه‬ ‫مثلث م ی گوید‪« :‬اقای روحانی با شعار دولت تدبیر و امید روی کار امدند‪ .‬ایشان در واقع یک بررسی جامع ه شناسی انجام‬ ‫داده اند که مردم از افراط ی گری و تفریط خس�ته شده اند‪ ».‬نایب رئیس فراکس�یون اصولگرایان مجلس تاکید م ی کند‪:‬‬ ‫«جامعه دیگر تحمل تشنج و درگیری را ندارد‪ .‬جامعه به ارامش و اسایش نیاز دارد‪ .‬جامعه دیگر نم ی تواند خطا و ازمون‬ ‫دولت را تحمل کند‪ ،‬بناب راین باید در تداوم حرکت دولت های گذشته نقاط قوت انها تقویت و نقاط ضعف انها جب ران شود‪».‬‬ ‫اقای س�الک! همان طور ک�ه در جریان هس�تید‬ ‫در سال های گذش�ته همواره برخی از چهره های‬ ‫سیاسی‪ ،‬مدعی ایجاد جریان سوم بوده اند‪ ،‬شما‬ ‫ب ه عنوان یک فعال سیاسی حضور نیرو یا جریان‬ ‫سوم را چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬قب��ل از نام نویس��ی کاندیداها ب��رای حضور در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری یازدهم یعنی حدودا چهارماه قبل‪،‬‬ ‫دولت در تحلیلی عنوان کرد که اقایان اصالح طلب با یکدیگر‬ ‫اختالف دارند که این اختالفات در میان اصولگرایان نیز وجود‬ ‫ی خواهد بود که این خط یا جریان سوم‬ ‫دارد‪ ،‬بناب راین خط سوم ‬ ‫ب رنده خواهد ش��د‪ .‬در واقع دولت خودش را ب رنده م ی دانست‪.‬‬ ‫ی را رقم زد و مواضعی را در این‬ ‫بناب راین روزنامه ای ران خط سوم ‬ ‫جهت درباره پیروزی خودش مطرح کرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ش�ما فرمودید دولت خط س�وم را مطرح کرد‪ ،‬ایا‬ ‫دولت برای حضور در انتخابات با این خط س�وم‬ ‫هدفی را دنبال م ی کرد؟‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪ l‬ه��دف از بی��ان این خط س��وم این بود ک��ه انها‬ ‫م ی خواستند بگویند نه اصولگرا هستند و نه‬ ‫اصالح طلب‪ .‬یعنی تفکرات متفاوتی دارند که‬ ‫خودشان را فراجناحی م ی دانند‪ ،‬یعنی برخی‬ ‫م ی خواهند بگویند ما اصالح طلب و اصولگرا‬ ‫نیستیم ما حد واس��ط بین این دو جریانیم‪.‬‬ ‫به عنوان مثال اینها در ای��ن گمانند که اگر‬ ‫خوب ی ه��ای اصولگرای��ی و اصالح طلبی را‬ ‫بگیریم نقطه مثبتی است و م ی توانیم از این‬ ‫مجموعه خودمان حرکتی را به وجود بیاوریم‪.‬‬ ‫البته ما اصفهان ی ها خط سوم را چیز دیگری‬ ‫م ی بینیم‪ .‬زی را اصفهان ی ها در جریان مهدی‬ ‫هاشمی ماجرای خط س��وم را یک داستان‬ ‫دیگر م ی دانند‪ .‬به ه ر حال خط س��ومی که‬ ‫اینها مطرح کردند یعنی یک تفکر فراجناحی‬ ‫و تفکری است که از نقاط مثبت اصولگرایی‬ ‫و اصالح طلبی استفاده م ی کند که نمایانگر‬ ‫عدم وابستگی جریان س��وم به جریان های‬ ‫سیاسی دیگر است که این خودش م ی شود‬ ‫یک جریان سیاس��ی‪ ،‬یعنی یک وابستگی‬ ‫جدید که مبانی و مسائل متفاوتی دارد‪.‬‬ ‫بناب راین اقای روحانی خطی را ب ر اس��اس تدبیر و امید دنبال‬ ‫کردند تا در مسیر اعتدال حرکت کنند‪ .‬حرکت اعتدالی در مبانی‬ ‫دینی ما مبنای ارزشی دارد که نکته بسیار مهمی است‪ .‬اعتدال‬ ‫یعنی عدالت و درستی‪ ،‬یعنی میانه روی؛ اینها نکاتی است که در‬ ‫انسان های معتدل وجود دارد‪ .‬در واقع جامعه دیگر تحمل تشنج‬ ‫و درگیری را ندارد‪ .‬جامعه به ارامش و اسایش نیاز دارد‪ .‬جامعه‬ ‫دیگر نم ی تواند خطا و ازمون دولت را تحمل کند‪ ،‬بناب راین باید‬ ‫در تداوم حرکت دولت های گذش��ته نقاط قوت انها را تقویت‬ ‫و نقاط ضعف انه��ا را جب ران کند‪ .‬بناب راین مس��ئولیت دولت‬ ‫اقای روحانی نس��بت به دولت های گذشته بسیار سنگی ن تر‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫ایا این جریان سوم که همان اعتدالگرایان است‪،‬‬ ‫در ارایش سیاسی گروه ها و احزاب نیز نقش دارد؟‬ ‫‪ l‬مطمئنا کسانی که از جریان اصالح طلبان چشم‬ ‫دوخته اند تا ارکان کلیدی قدرت را در دولت اعتدالگرای یازدهم‬ ‫در اختیار بگی رند با سیاستی که اقای روحانی اعالم کردند بعید‬ ‫م ی دانم به این سمت بیایند‪ ،‬البته اینها بستر سازی خواهند‬ ‫‪36‬‬ ‫‪ l‬خب تندروه��ای اصولگرایان نیز همین وضعیت‬ ‫را خواهند داشت‪.‬‬ ‫پ�س ب�ا ای�ن تفاس�یر ام�کان س�ه م خواهی‬ ‫اصولگرایان نیز از دولت اقای روحانی وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬بعید اس��ت موضوع س��هم خواهی مطرح باشد‪.‬‬ ‫اگر سیاس��تی که اقای روحانی اعالم کردن��د‪ ،‬یعنی اینکه‬ ‫م ی خواهند از انسان های شایسته و فرهیخته در جریان اجرای‬ ‫کشور استفاده کنند مبنای کار ایش��ان قرار گیرد‪ ،‬مطمئنا از‬ ‫افراد پخته‪ ،‬سابقه دار و بدون حاشیه استفاده خواهند کرد‪ ،‬زی را‬ ‫برخی از افراد حاش��ی ه های بدی دارند به طوری که خانواده یا‬ ‫اط رافیان انها مشکل دارند‪ ،‬بناب راین اقای روحانی نم ی تواند‬ ‫از افراد حاشی ه دار استفاده کند زی را مردم در این قضایا حساس‬ ‫هستند‪ .‬بناب راین رئی س جمهور منتخب قصد دارد از یک دولت‬ ‫خدوم در خط اعتدال با تدبیر و امید حرکت کند‪.‬‬ ‫جریان سوم م ی تواند به گروه بزرگی تبدیل شود‪،‬‬ ‫زیرا تا کنون کسانی که مدعی روی کار اوردن نیرو‬ ‫یا جریان س�وم بوده اند در نهایت نتوانس�تند با‬ ‫جم ع کردن طرفداران خود ای�ن جریان را صاحب‬ ‫هویت یا شناسنامه کنند؟‬ ‫‪ l‬سوال شما فقط یک جواب دارد و ان‪ ،‬این است که‬ ‫ادعا تا عمل فاصله دارد‪ ،‬بناب رای��ن باید منتظر ماند و دید این‬ ‫ادعا در چه زمانی عملیاتی م ی شود‪.‬‬ ‫ش�ما ب ه عنوان یک فعال سیاس�ی اقای روحانی‬ ‫را در راه اندازی این جریان سوم موفق م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬اگر ایش��ان ب راس��اس فرمایش پیام مقام معظم‬ ‫رهبری حرکت کنند م ی توانند با شایس��ته‬ ‫س��االری الگوی مناس��بی در چینش افراد‬ ‫ایجاد کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬نم ی دانم؛ بنده علم غیب ندارم‪ .‬در‬ ‫واقع این قضاوت ب رای بعد از ‪15‬مرداد است‪.‬‬ ‫شما اشاره ای داش�تید مبنی بر اینکه با‬ ‫روی کار امدن جریان س�وم‪ ،‬افراطیون‬ ‫از هر دو جریان اصالح طل�ب و اصولگرا‬ ‫حذف خواهند شد‪.‬‬ ‫‪ l‬بله؛ بنده این نکته را عرض کردم‪،‬‬ ‫اما بازهم م ی گویم این ن��وع قضاوت کردن‬ ‫مقداری زود است‪ ،‬بناب راین باید منتظر ماند‬ ‫و دید ب رای کابین��ه یازدهم اقای روحانی چه‬ ‫اشخاصی را معرفی م ی کند‪.‬‬ ‫ب ا توجه به شرایط فعلی ایا ما شاهد تولد‬ ‫ی در ایران خواهیم بود؟‬ ‫جناح سوم ‬ ‫‪ l‬هر دولتی ک��ه در راس کار قرار‬ ‫گرفته‪ ،‬عده ای را دنبال خود راه انداخته است؛‬ ‫در کن��ار دولت س��ازندگی اقای هاش��می‪،‬‬ ‫کارگزاران شکل گرفتند و در کنار دولت اقای‬ ‫خاتمی‪ ،‬شاهد اعالم موجودیت مشارکت ی ها‬ ‫بودیم‪ .‬در حال حاضر نیز ممکن است حزبی‬ ‫تحت عنوان حزب بهار درست شود بناب راین‬ ‫شکل گیری احزاب دیگر نیز امری طبیعی به‬ ‫نظر م ی رسد‪.‬‬ ‫‪ l‬اقای روحانی با شعار دولت تدبیر‬ ‫و امید روی کار امدند‪ .‬ایش��ان در واقع یک‬ ‫بررسی جامعه شناسی انجام داده اند که مردم‬ ‫از افراط ی گری و تفریط خسته شده اند‪.‬‬ ‫‪ l‬مردم از افراطیونی که در جریان اصالحات ماجرای‬ ‫فتنه را درس��ت کردند و س��ران فتنه ش��دند و از طرف دیگر‬ ‫افراط ی هایی که در بین اصولگرایان بودند‪ ،‬خس��ته شده اند‪.‬‬ ‫اصولگرایان چطور‪ ،‬ایا این طیف هم چنین هدفی‬ ‫را دنبال خواهد کرد؟‬ ‫ایا راه اندازی جریان سوم منجر به حذف‬ ‫جریان های دیگر م ی شود؟‬ ‫ایا اقای حس�ن روحان�ی ب ه دنبال‬ ‫ایجاد نیروی سوم است؟‬ ‫یعن�ی م�ردم از اصولگرای�ی و‬ ‫اصالح طلبی خسته شده اند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬باالخره انها دولت یازدهم را رها نخواهند کرد‪،‬‬ ‫چون در واقع فرصتی اس��ت که به نظر خودش��ان باید از ان‬ ‫استفاده کنند‪.‬‬ ‫کرد تا کلی د های قدرت را در دولت یازدهم در دست بگی رند‪.‬‬ ‫یعنی اصالح طلبان درصدد احراز کلیدهای قدرت‬ ‫در دولت اقای روحانی هستند؟‬ ‫یعنی حزب یا جناح سوم م ی تواند همان‬ ‫اعتدالگرایان باشد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این احتمال وجود دارد البت��ه حزب اعتدال با‬ ‫احزاب تندروی دیگر تفاوت دارد‪g .‬‬ ‫ایا واقعا این ‪4‬نفر اصولگرا بودند؟ چرا هر چهار نفر کاندیدا‬ ‫ش��دند؟ البته بعدا اقای حدادعادل کنار کش��ید‪ .‬بنده فکر‬ ‫م ی کنم از انجایی که اساسنامه و مرامنامه خاصی ب رای این‬ ‫جریان ها وجود ندارد که البته این مساله ب رای اصالح طلبان‬ ‫نیز مطرح اس��ت‪ ،‬بنابراین معتقدم این تقسیم بندی هایی‬ ‫است که این اقایان انجام م ی دهند‪ ،‬در حالی که بنده خودم‬ ‫را خیلی اصولگراتر از دیگر افراد مدعی اصولگرایی م ی دانم‬ ‫و در جریان اصالحات هم خ��ودم را اصالح طلب تر از خیلی‬ ‫از اقایان م ی دانم زی��را معتقدم ب��دون اصالحات مملکت‬ ‫درست نم ی شود و پیش��رفت معنی نم ی دهد‪ .‬ماندن بدون‬ ‫اصالحات به معنای مردن یا مان��دن و از زمان عقب ماندن‬ ‫است‪ .‬مگر م ی شود ادم اصالحات نکند و در حالی که همه‬ ‫چیز در حال تغییر است‪ ،‬یک عده بگویند ما همی ن طور که‬ ‫هس��تیم م ی مانیم‪ .‬در این صورت به حالتی م ی رسیم که‬ ‫عدم تکامل و عدم پیش��رفت حاصل ان است‪ .‬حال اینکه‬ ‫چطور تقس��یم بندی ها صورت م ی گیرد ج��ای بحث دارد‪.‬‬ ‫البته اصولگرایان خودش��ان چندین دسته اند‪ ،‬دسته دیگری‬ ‫هم خود را جریان سوم م ی نامند که در جریان های دیگر قرار‬ ‫ندارند که در واقع این یک نوع تقسیم بندی است‪.‬‬ ‫جریان سوم باید مرام نامه داشته باشد‬ ‫گفت وگوی مثلث با مسعود پزشکیان‬ ‫اقای پزشکیان! برخی از شخصی ت های سیاسی‬ ‫مدعی روی کار اوردن جریان سوم بوده و هستند‬ ‫که البته تاکنون این جریان شکل واقعی به خود‬ ‫نگرفته است‪ ،‬لطفا تحلیل خودتان را در خصوص‬ ‫این جری�ان ک�ه خ�ود را خ�ارج از اصولگرایی و‬ ‫اصالح طلبی م ی دانند‪ ،‬بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬ای��ن تقس��یم بندی هایی اس��ت ک��ه بعضی از‬ ‫افراد و ش��خصی ت ها در ذهن خود انجام م ی دهند و به زور‬ ‫م ی خواهند یا ب رای خودشان شناختی درست کنند یا ب رای‬ ‫جامعه یک ساختار فکری درست کنند‪ ،‬از این رو این تقسیم‬ ‫بندی را انجام م ی دهند‪ ،‬بناب راین کسانی که خود را اصولگرا‬ ‫و اصالح طلب نم ی دانند باید درباره اینکه چه کسی هستند‬ ‫خودشان توضیح بدهند‪.‬‬ ‫ب ه نظر ش�ما علت عدم موفقیت مدعیان جریان‬ ‫سوم در هویت بخشیدن به این جریان چیست‪،‬‬ ‫به عبارت دیگر چ�را تاکنون نتوانس�تند پایگاه‬ ‫اجتماعی مشخصی برای خود تعریف کنند؟‬ ‫‪ l‬زی را این افراد اگر در کلیت قضیه م ی توانس��تند‬ ‫ب رای خودشان چیزی درست کنند‪ ،‬از همان ابتدا اسم انها در‬ ‫خط جریان سوم م ی امد‪ ،‬در واقع بنده نم ی دانم تعریفی که‬ ‫اینها از جریان سوم دارند‪ ،‬چیست‪.‬‬ ‫اگر شما بخواهید جریان س�وم را تعریف کنید‪،‬‬ ‫چه تعریفی برای ان دارید؟‬ ‫‪ l‬در کشور ما اگر افراد در تقسیم بندی های مدعیان‬ ‫این جریان قرار بگیرند‪ ،‬گفته م ی شود جریان سوم هستند‪،‬‬ ‫به عنوان مثال ت��ا جایی که بنده اط�لاع دارم اقای روحانی‬ ‫عمال جزو هیچ دسته یا گروهی نبود البته ایشان به طریقی‬ ‫اصولگرایی یا به طریق دیگری اصالح طلبی را قبول دارد‪ ،‬اما‬ ‫به ان شکلی که بخواهند بگویند اصولگرا یا اصالح طلب‪،‬‬ ‫در تقس��یم بندی های اینها نیست؛ پس سوال این است ایا‬ ‫م ی توان گفت جریان سوم روی کار امده است؟‬ ‫اقای روحانی ب�ا ش�عار اعتدال گرای�ی روی کار‬ ‫امدند‪ ،‬ای�ا ای�ن اعتدال گرایی م ی توان�د جریان‬ ‫سوم باشد؟‬ ‫‪ l‬از انجای��ی که بنده تقس��یم بندی و تعریف انها‬ ‫را نم ی دان��م‪ ،‬بناب راین نم ی توانم بگویم‪ ،‬البته ایش��ان جزو‬ ‫تعریفی که از اصولگرایی یا اصالح طلبی م ی ش��ود نیست‪،‬‬ ‫پس شاید گفت همان جریان سوم م ی شود‪.‬‬ ‫این جریان سوم چه تاثیری م ی تواند در ارایش‬ ‫سیاسی گروه ها و دیگر احزاب داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬چون ح��زب و گروه خاص��ی نداری��م‪ ،‬بناب راین‬ ‫تقس��یم بندی هایی ک��ه اقای��ان م ی کنن��د بیش��تر ب رای‬ ‫شناخته شدن خودشان است‪ .‬بنده بارها گفته ام اصالح طلبان‬ ‫که به عنوان یک گروه ش��ناخته م ی ش��وند‪ ،‬اساس��نامه و‬ ‫مرامنامه انها چیست؟ یا معتقدان به اصولگرایی به چیزی‬ ‫اعتقاد دارند؟ ایا همه افراد در ای��ن گروه ها یک جور حرف‬ ‫م ی زنند؟ اگر قرار بود اصولگرایی یک جریان باش��د‪ ،‬چرا در‬ ‫ریاست جمهوری چهار کاندیدا خود را اصولگرا م ی دانستند؟‬ ‫سیاست‬ ‫مسعود پزشکیان‪ ،‬نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسالمی و وزیر دولت اصالحات در گفت وگو با خبرنگار‬ ‫هفته نامه مثلث م ی گوید‪« :‬اگر جریان س�وم بخواهد پایدار بماند و تاثیرگذار باشد و بتواند کاری انجام دهد‪ ،‬طبیعتا‬ ‫باید مرامنامه و اساسنامه داشته باشد‪ .‬یعنی باید بداند به چه چیز معتقد است و دیدگاه و اصولش چیست‪ ».‬وی تاکید‬ ‫م ی کند‪« :‬اعتدال یک رفتار‪ ،‬حرکت و تاکتیک است‪ .‬استراتژی ها م ی تواند زیاد باشد‪ ،‬بنابراین اعتدال گرایی هم م ی تواند‬ ‫یک استراتژی باش�د‪ .‬حال م ی تواند با هر نامی چون جریان اول‪ ،‬دوم یا سوم خوانده شود‪ .‬بنده به ان عدد نم ی دهم‪،‬‬ ‫بلکه م ی گویم باالخره اعتدال گرایی هم م ی تواند یک استراتژی باشد‪».‬‬ ‫‪ l‬من نم ی گویم برای انها جایگاهی قائل نیستم‬ ‫بنده م ی گویم این دو جریان مرامنامه و اساس��نامه ندارند‪،‬‬ ‫پس وقتی مرامنامه و اساسنامه ندارند‪ ،‬تفکرات‪ ،‬اندیشه ها‬ ‫و سالیق مختلف دور یک فرد جمع م ی شوند و بعد اسمی‬ ‫ ب رای خودش��ان م ی گذارند‪ ،‬مث��ل اصولگرای��ان پایداری یا‬ ‫جبهه پیروان خط امام و رهبری‪ .‬اینها اسامی است که ب رای‬ ‫خودشان درس��ت م ی کنند و به جای انکه حول مرامنامه یا‬ ‫اساسنامه جمع شوند‪ ،‬دور افراد جمع م ی شوند و انتخابشان‬ ‫هم ب ر اساس اصول نیست‪.‬‬ ‫یعنی اگ�ر جری�ان س�وم ه�م بخواه�د اعالم‬ ‫موجودیت کند‪ ،‬اول باید برای خودش اساسنامه‬ ‫و مرامنامه تدوین کند؟‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪5‬‬ ‫زهره دیانی‬ ‫با این تفاس�یر من فک�ر م ی کنم ش�ما جایگاه‬ ‫مش�خصی ب�رای اصالح طلبان ی�ا اصولگرایان‬ ‫قائل نیستید‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اگر جریان سوم بخواهد پایدار بماند و تاثیرگذار‬ ‫باشد و بتواند کاری انجام دهد‪ ،‬طبیعتا باید مرامنامه و اساسنامه‬ ‫داشته باشد‪ ،‬یعنی باید بداند به چه چیز معتقد است و دیدگاه و‬ ‫اصولش چیست‪ .‬ب رای رسیدن به ان اصول چه استراتژی ها و‬ ‫تاکتی ک هایی به کار خواهد برد؟ تا اگر مردم بخواهند دفعه بعد‬ ‫رای بدهند بدانند چه چیزی را م ی خ واهند انتخاب کنند یا به چه‬ ‫چیزی رای نم ی دهند زی را در نهایت عده ای از اینها مدعی هستند‬ ‫م ی خ واهند کار انجام دهند‪.‬‬ ‫ب ه نظ�ر ش�ما اق�ای حس�ن روحان�ی م ی تواند‬ ‫جریان سوم را با اساسنامه و مرامنامه مشخص‬ ‫راه اندازی کند؟‬ ‫‪ l‬اگر بخواهند م ی توانند‪ .‬دلیل��ی ندارد نتواند این‬ ‫کار را انجام دهد‪.‬‬ ‫یعنی با همان شعار اعتدالگرایی موفق به انجام‬ ‫این کار م ی شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اگر بخواهد ای��ن کار را انجام دهد با تدوین‬ ‫اساس��نامه یا مرامنامه موفق خواهد شد‪ ،‬البته این موضوع‬ ‫بس��تگی به ان دارد که اقای روحانی خودش موافق انجام‬ ‫این کار باشد و بخواهد جریان‪ ،‬دسته یا گروهی را ب ر اساس‬ ‫تفکر و اندیشه ای راه اندازی کند‪.‬‬ ‫اگ�ر اقای روحان�ی بخواهن�د چنی�ن جریانی را‬ ‫راه اندازی کند‪ ،‬بیش�تر به کدام یک از دو جریان‬ ‫اصولگرایی یا اصالح طلبی باید نزدیک تر باشد؟‬ ‫‪ l‬همان طور که گفتم بنده نم ی دانم اصولگرایی یا‬ ‫اصالح طلبی چه مرامنامه یا اساس��نامه ای دارد‪ ،‬باالخره هر‬ ‫جریانی حتما باید یک اصول یا چارچوبی داش��ته باشد زی را‬ ‫چیزی نم ی تواند به وجود بیاید که اصول نداشته باشد‪ ،‬البته‬ ‫‪37‬‬ ‫اصولگرایانی که مدعی اصولگرایی هس��تند باید خودشان‬ ‫پاسخ دهند که حرف حسابشان چیست‪.‬‬ ‫ب ه نظر ش�ما اقای روحانی چطور م ی تواند برای‬ ‫روی کار اوردن چنی�ن جریان�ی حامی�ان زیادی‬ ‫جذب کند؟‬ ‫‪ l‬بنده معتقدم اگر هر فردی اعتدال را در پیش بگیرد‪،‬‬ ‫طرفداران زیادی جذب خ واهد کرد زی را در قران نیز بر این موضوع‬ ‫تاکید شده اس��ت‪ .‬در واقع بینابینی‪ ،‬راه درست است نه چپ و‬ ‫راست‪ .‬اگر ه ر کس میانه روی را انتخاب کند و در مسیر اعتدال‬ ‫حرکت کند‪ ،‬منطق ی تر و قابل قبول تر است‪.‬‬ ‫در این خط وس�ط کدام بخش از اصولگرایان یا‬ ‫اصالح طلبان حذف م ی شوند؟‬ ‫‪ l‬از انجایی که طی��ف اصولگرایی و اصالح طلبی‬ ‫طیف وسیعی اس��ت‪ ،‬بناب راین این دو جریان اگر بتوانند در‬ ‫خط وس��ط حرکت کنند خودش��ان هم م ی توانند به جای‬ ‫مناسبی برس��ند‪ .‬تندروهای همین دو جریان چپ و راست‬ ‫است که دعوا به وجود م ی اورند‪ .‬در واقع ه ر گونه اندیشه ای‬ ‫اصول‪ ،‬چارچوب و اهداف مناسبی را پیگیری م ی کند‪ ،‬پس‬ ‫اگر این اصول در خط تعادل حرکت کند م ی تواند به اهداف‬ ‫مناسب و بزرگی دست پیدا کند‪.‬‬ ‫اقای دکت�ر! م�ن از صحب ت های ش�ما این گونه‬ ‫برداش�ت کردم ک�ه اگر اق�ای حس�ن روحانی‬ ‫بخواهد جریان اعتدال گرای�ی را روی کار بیاورد‪،‬‬ ‫افراط ی های هر دو جریان اصالح طلب و اصولگرا‬ ‫حذف م ی شوند‪.‬‬ ‫‪ l‬باالخره افراط در هر حرکتی غلط است‪.‬‬ ‫پس جناح سوم م ی تواند در کشور شکل بگیرد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬نم ی دانم؛ این تقسیم بندی شماست‪ .‬من م ی گویم‬ ‫اعتدال یک رفت��ار‪ ،‬حرکت و تاکتیکی اس��ت‪ .‬اس��تراتژی ها‬ ‫م ی تواند زیاد باش��د‪ ،‬بناب راین اعتدال گرایی هم م ی تواند یک‬ ‫استراتژی باش��د‪ ،‬حال با هر نامی مثل جریان اول‪ ،‬دوم یا سوم‬ ‫که خ وانده شود‪ .‬بنده به ان عدد نم ی دهم بلکه م ی گویم باالخره‬ ‫اعتدال گرایی هم م ی تواند یک استراتژی باشد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫ب ا توجه به اینک�ه اصالح طلبان از اق�ای روحانی‬ ‫حمایت کردند شما چه جایگاهی برای این طیف‬ ‫در دولت ایشان قائل هستید؟‬ ‫‪ l‬اگر اقای روحانی بخواهد موفق ش��ود باید افراد‬ ‫کارامد‪ ،‬توانمند‪ ،‬باتجربه‪ ،‬صالح و سالم را انتخاب کند‪ ،‬حال‬ ‫از هر گروه یا طیفی که باشد یعنی حتی اگر این افراد کارامد‬ ‫از گروه سوم باشند‪.‬‬ ‫یعنی فارغ از جناح ی بودن اف�راد‪ ،‬ترکیب کابینه‬ ‫را مشخص کند؟‬ ‫‪ l‬طبیعت��ا اگر اق��ای روحان��ی بخواه��د کابینه‬ ‫تاثیرگذاری داشته باشد‪ .‬باید افرادی که کارشناس‪ ،‬باتجربه‪،‬‬ ‫معتقد و علمی هستند و باور دارند را انتخاب کند‪.‬‬ ‫‪ l‬حتی افرادی که از ایشان حمایت نکردند؟‬ ‫بله؛ فرق��ی نم ی کند‪ .‬ایش��ان دیگ��ر رئی س جمهور‬ ‫مملکت است‪ .‬رئیس گروه خاصی نیست‪.‬‬ ‫ب�ا روی کارامدن اقای حس�ن روحان�ی و جریان‬ ‫اعتدال گرایی چه اینده ای ب�رای اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان پی ش بینی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬باالخ��ره اگر ای��ن اعتدال ب��ه وجود ای��د‪ ،‬همه‬ ‫م ی توانند در یک گفتمان منطقی س��هم خودش��ان را در‬ ‫ساختار مملکت داشته باشند‪.‬‬ ‫ایا این فضای اعتدال به وجود م ی اید؟‬ ‫‪ l‬ان ش��اءاهلل به وج��ود م ی اید‪ ،‬م��ا ارزو م ی کنیم‬ ‫این گونه شود‪ .‬به همین دلیل است که خوشحالیم‪.‬‬ ‫یعنی اقای حس�ن روحانی برای ایج�اد جریان‬ ‫ س�وم ب�ا ش�عار اعتدال گرای�ی موف�ق خواهند‬ ‫شد؟‬ ‫‪ l‬ان شاء اهلل‪ .‬ارزوی ما این است‪g .‬‬ ‫‪38‬‬ ‫ساختارشکنان اصالحات‬ ‫به تناقض می رسند‬ ‫گفت وگو با حمیدرضا فوالدگر درباره اینده سیاسی اعتدال گرایان‬ ‫‪6‬‬ ‫حمی د رضا فوالدگر‪ ،‬عضو شورای مرکزی جامعه اسالمی مهندسین‪ ،‬شرط ایجاد جریان سوم در فضای سیاسی‬ ‫کشور را گفتمان سازی بر پایه اعتدال م ی داند‪ ،‬البته به شرطی که افرادی خارج از حوزه اجرایی اقدام به فک ر سازی در‬ ‫این باره کنند‪ .‬او بهترین فرد برای گفتمان سازی جریان سوم را ناطق نوری م ی داند‪.‬‬ ‫اق�ای روحان�ی پ�س از پی�روزی در انتخاب�ات‬ ‫ریاست جمهوری اعالم کرد که از نیروهای معتدل‬ ‫دو جریان در ترکیب دولت خود استفاده م ی کند‪،‬‬ ‫ایا ایش�ان م ی تواند با این کار جریان سوم را در‬ ‫فضای سیاسی کشور ب ه وجود اورد؟‬ ‫بر کرس��ی ریاس��ت دولت نهم تکیه زد‪ ،‬بناب راین خاستگاه‬ ‫او گفتمان اصولگرایی بود‪ ،‬ضمن انکه در ش��ورای مرکزی‬ ‫جمعیت ایثارگران و جامعه اس�لامی مهندس��ین عضویت‬ ‫داشت‪ .‬حتی در دوران دانشجویی با ما هم دوره بود‪ .‬ان زمان‬ ‫اقای احمدی نژاد در انجمن اسالمی علم و صنعت فعالیت‬ ‫م ی کرد که گرایش های سیاس��ی این انجم��ن نزدیک به‬ ‫حزب جمهوری بود‪ ،‬بناب راین حاال این س��وال پیش م ی اید‬ ‫که چرا احمدی نژاد پس از ریاس��ت جمهوری‪ ،‬خود سعی در‬ ‫فاصله گرفتن از اصولگرایی داش��ت؟ جواب این س��وال به‬ ‫انتقادات��ی برم ی گردد که جریان های اصولگ��را به تدریج بر‬ ‫عملکرد اقای احمدی نژاد در دولت نهم وارد م ی کردند‪ .‬همین‬ ‫مساله عاملی ب رای کنارگذاشتن نیروهای اصولگرا از کابینه و‬ ‫محدود شدن رئی س جمهور در حلقه ای خاص شد که در اخر‬ ‫تحت گفتمان بهاری قصد داش��ت این حلقه را جریان سوم‬ ‫در کشور معرفی کند‪ ،‬اما در انتخابات مجلس نهم توفیقی‬ ‫حاصل نکرد و در انتخابات ریاس��ت جمهوری نیز نتوانست‬ ‫ب رای رحیم مش��ایی کارت ورود به عرصه رقابت بگیرد و در‬ ‫انتخابات شورای ش��هر ته ران هم که یک لیست با عنوان‬ ‫«در امتداد بهار» فعالیت م ی کرد‪ ،‬هیچ ی��ک از افراد ان به‬ ‫پارلمان ش��هر راه نیافتن��د‪ .‬بر همین اس��اس نتیجه گیری‬ ‫م ی ش��ود که احمدی نژاد نیز نتوانست در ایجاد جریان سوم‬ ‫موفق باش��د چون گفتمان او امیخته ای از عرفان‪ ،‬تص ّوف‪،‬‬ ‫ناسیونالیس��م ای رانی و گرایش های مذهبی به رجعت امام‬ ‫زمان (عج) بود که هی چ گاه ب رای مردم شفاف نشد‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد ه�م برای ایج�اد جریان ثالثی‬ ‫در کش�ور دس�ت به کار ش�د و اعالم کرد پرچم‬ ‫اصولگرایی و اصالح طلبی در دس�تان من است‪،‬‬ ‫به نظر شما چرا موفق نبود؟‬ ‫‪ l‬نیروهای اط راف اقای روحانی اکثرا در گذشته به‬ ‫یکی از دو جریان اصولگرا و اصالح طلب وابس��ته بودند‪ ،‬در‬ ‫واقع افرادی مثل برخی وزرای دولت اقایان هاشمی و خاتمی‬ ‫در انتخابات ب��ا او همراهی کردند‪ .‬در کنار ای��ن افراد‪ ،‬اقای‬ ‫ناطق نوری و اقای اکرم ی هستند که همانند اقای روحانی‬ ‫سابقه عضویت در شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز را در‬ ‫کارنامه سیاسی خود دارند‪ ،‬بناب راین عموم افراد در دوره ای به‬ ‫یکی از دو جریان اصولگرایی و اصالح طلبی وابسته بودند‪ ،‬اما‬ ‫از نیروهای معتدل ان دو جریان به حساب م ی ایند‪ .‬حاال اگر‬ ‫‪ l‬این مساله بس��تگی به تعریف جریان سوم دارد‪،‬‬ ‫اگر معنی جریان اعتدال این باش��د که عالوه بر استفاده از‬ ‫نیروهای معت��دل‪ ،‬متخصص‪ ،‬متعهد و مج��رب در کابینه‬ ‫یازدهم‪ ،‬نقاط قوت ه��ر دو جریان اصولگ��را و اصالح طلب‬ ‫مدنظر قرار گیرد و جایی ب رای افراطیون در مسئولی ت های‬ ‫اجرایی تعریف نشود‪ ،‬این م ی تواند سراغاز تولد یک جریان‬ ‫سیاسی جدید تحت عنوان اعتدال گرایی باشد‪ ،‬اما اگر دولت‬ ‫یازدهم تبدیل به یک شرکت سهامی شود دیگر نم ی توان‬ ‫اس��مش را جریان سوم گذاش��ت‪ .‬البته در گذش��ته افرادی‬ ‫همچون اقای ری شهری و اقای محسن رضایی ب رای ایجاد‬ ‫چنین جریانی اقداماتی انج��ام دادند‪ ،‬اما تالش های انها راه‬ ‫به جایی نبرد‪ ،‬مثال اقای ری ش��هری س��ال ‪ 76‬با جمعیت‬ ‫دف��اع از ارزش ها پا به عرص��ه انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫گذاش��ت‪ ،‬ولی موفق نبود یا اقای محسن رضایی سال ‪84‬‬ ‫با اسم های مختلف ش��کل گیری خط سوم را دنبال کرد که‬ ‫این تالش ها نیز ثمربخش نب��ود‪ ،‬البته ارای او در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم به دالیل تغییر شیوه های تبلیغاتی‬ ‫و پاره ای اقبال ه��ای قومیتی افزایش پیدا ک��رد و حتی در‬ ‫استان های خوزستان‪ ،‬کهکیلویه و بوی راحمد و چهارمحال و‬ ‫بختیاری نفر اول شد‪ ،‬اما در کل او هم نتوانست به مقصود‬ ‫خود جامه عمل بپوشاند‪.‬‬ ‫‪ l‬او در سال های اخر ب رای تحقق این هدف تالش‬ ‫کرد‪ ،‬حال انکه سال ‪ 84‬روی موج اصولگرایی رئی س جمهور‬ ‫ش��د‪ ،‬یعنی وقتی اصولگرایان در انتخابات ش��ورای دوم و‬ ‫مجلس هفتم موفق عمل کردن��د‪ ،‬احمدی نژاد همین خط‬ ‫را گرفت و پس از پی��روزی در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫به نظر شما اقای روحانی در این راه چه کارنام ه ای‬ ‫را رقم م ی زند؟‬ ‫‪ l‬این به ش��رطی است که یک س��ری افراد غیر از‬ ‫کسانی که در دستگاه اجرایی مسئولیت م ی پذی رند‪ ،‬اقدام به‬ ‫گفتمان سازی کنند‪ .‬افرادی که ب رای فکر کردن وقت بگذارند و‬ ‫کارهای اندیشه ای را ب راساس قوت گفتمان های اصالح طلبی‬ ‫و اصولگرایی پیگیری کنند تا بعد با کادرسازی و پرورش نیرو‬ ‫پشتوانه ای قوی ب رای جریان اعتدال بسازند‪ ،‬واال اگر چنین‬ ‫اتفاقی نیفتد تغییر ارایشی را در فضای سیاسی کشور شاهد‬ ‫نخواهیم بود و فقط عده ای از نیروهای دو جریان اصولگرا و‬ ‫اصالح طلب در قالب یک ائتالف کنار هم در دولت یازدهم‬ ‫جمع م ی شوند و با یکدیگر همکاری م ی کنند‪.‬‬ ‫در این ص�ورت در جری�ان اصولگرا چ�ه اتفاقی‬ ‫م ی افتد؟‬ ‫‪ l‬معتق��دم گفتم��ان اصولگرای��ی در انتخاب��ات‬ ‫ریاست جمهوری شکست نخورد‪ ،‬بلکه عملکرد اصولگرایان‬ ‫عامل این شکس��ت ش��د‪ ،‬کما اینکه افرادی در س��ال های‬ ‫گذش��ته از مرگ گفتم��ان اصالح طلبی در جامعه س��خن‬ ‫م ی گفتند‪ ،‬اما وقتی نتیجه رقابت ‪ 24‬خردادماه را مش��اهده‬ ‫کردند متوجه ش��دند که نقاط قوت ای��ن گفتمان همچنان‬ ‫پایگاه اجتماع��ی دارد‪ ،‬بناب راین هم اکنون هر س��ه گفتمان‬ ‫اصولگرایی‪ ،‬اصالح طلب��ی و اعت��دال واقعی ت های عرصه‬ ‫سیاست‬ ‫به نظر ش�ما ظرفیتی برای گفتمان سازی درباره‬ ‫اعتدال وج�ود دارد که بع�د برای مان�دگاری این‬ ‫گفتمان اقدام به کادرسازی شود؟‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫جریان اعتدال م ی خواهد ب رای خود در عرصه سیاسی کشور‬ ‫فضایی را باز کند باید بتواند گفتمان س��ازی کند که این کار‬ ‫میس ر نخواهد شد‪ ،‬مگر انکه تعریف روشنی از اعتدال عرضه‬ ‫ّ‬ ‫شود؛ تعریفی که نقاط قوت اصولگرایی و اصالح طلبی را با‬ ‫خود به همراه داشته و از نقاط ضعف انها دوری کند‪ .‬شاید در‬ ‫این صورت گفتمان سومی در کشور ایجاد شود و بلندی موج‬ ‫ان تا انتخابات مجلس دهم نیز پایدار بماند‪.‬‬ ‫اقای خاتم��ی و کمیته هفت نفره اصالح طلب��ان از نامزدی‬ ‫انصراف داد و هم اکن��ون انها به نح��وی در موفقیت اقای‬ ‫روحانی ش��ریک ش��دند‪ ،‬حاال اگر چینش کابینه ب راساس‬ ‫ائتالف و س��هم بندی انجام ش��ود این کار خیلی نم ی تواند‬ ‫پایه ای ب رای گفتمان سازی شود‪ ،‬اما اگر با نگاهی میان مدت‬ ‫و دراز مدت به تشکیل کابینه یازدهم نگریسته شود‪ ،‬مشی‬ ‫اعتدال بر پایه نقاط قوت اصولگرایی و اصالح طلبی تعریف‬ ‫شود و بر همین اساس کادرسازی صورت گیرد‪ ،‬شاهد تولد‬ ‫گفتمان سومی در حوزه سیاسی خواهیم بود‪.‬‬ ‫سیاسی در کش��ورند‪ .‬این گفتمان ها در رقابت های پی ش رو‬ ‫هر کدام م ی توانن��د طی ف هایی از جامعه را ب��ا خود همراه‬ ‫کنند اما ان گفتمانی برنده خواهد ش��د که عمده ارای قشر‬ ‫خاکستری را به دست اورد‪ .‬در نظرس��نج ی های قبل از ایام‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری بیش��تر روی طیفی کار م ی شد‬ ‫که رای ش��ان مش��خص بود‪ ،‬اما وقتی ارای خاموش فعال‬ ‫ش��دند‪ ،‬نتیجه انتخابات تغییر کرد‪ .‬متاسفانه امروز برخی از‬ ‫پایان تفکر اصولگرایی سخن م ی گویند‪ ،‬حال انکه به نظر‬ ‫من اگر گفتمان اصولگرایی خوب عمل م ی کرد م ی توانست‬ ‫دوباره ارای مردم را جذب کن��د‪ .‬اصولگرایان باید بپذیرند که‬ ‫نتیجه را نبردند‪ ،‬اما نباید این مس��اله را پای��ان کار گفتمان‬ ‫اصولگرایی تصور کنند چ��ون م ی توانند با یک باز تعریف از‬ ‫این گفتمان اص ولگرایی نتیج��ه مطلوب را در رقابت های‬ ‫بعدی به دست اورند‪.‬‬ ‫از میان طیف تحولخواه (ایثارگ�ران و رهپویان)‪،‬‬ ‫پایداری و طیف «جبهه پیروان و جامعه روحانیت»‬ ‫کدام طیف شانس بیش�تری برای ورود به دولت‬ ‫یازدهم دارند؟‬ ‫‪ l‬به نظر م ی رسد این امکان ب رای جامعه روحانیت‬ ‫شما فرمودید اقای احمدی نژاد برخاسته از جریان‬ ‫اصولگرایی بود و این اواخر م ی خواست جریانی‬ ‫جدید ب ه وجود بیاورد‪ .‬اما مردم چنین مرزبندی را‬ ‫باور نکردند‪ .‬از طرفی اقایان ری شهری و رضایی‬ ‫نیز هی چ گاه قدرت اجرایی را در اختیار نداش�تند‬ ‫که بخواهند قدرت جریان س�ازی خ�ود را از این‬ ‫عرصه محک بزنن�د؛ در مقابل اق�ای روحانی به‬ ‫صورت مستقل به صحنه رقابت وارد شد و وعده‬ ‫تش�کیل دولت فراجناحی را داد و این مس�اله با‬ ‫اقبال عمومی مواجه ش�د‪ ،‬بر همین اس�اس ایا‬ ‫او م ی تواند تغییری در ارایش سیاس�ی کش�ور‬ ‫ایجاد کند؟‬ ‫‪ l‬به شرطی که ایش��ان به مشی مستقل و معتدل‬ ‫خود در دولت یازدهم پایبند بماند‪ .‬در یک مقطعی پیش از‬ ‫انتخابات اصالح طلبان با او ائتالف کردند‪ ،‬عارف به توصیه‬ ‫‪39‬‬ ‫مبارز و جبهه پیروان خط امام و رهبری بیشتر فراهم باشد‪،‬‬ ‫البته برخی افراد الزاما عضو تش��کیالتی در جریان اصولگرا‬ ‫نیس��تند اما در کل اصولگرا محس��وب م ی شوند‪ .‬در طیف‬ ‫تحولخواه نیز نیروهای معتدل وج��ود دارند که م ی توانند با‬ ‫روحانی کار کنن��د‪ ،‬اما طیف پایداری کمترین ش��انس را در‬ ‫قیاس با دیگر طی ف ها دارد‪ .‬فارغ از این مباحث فکر م ی کنم‬ ‫که خیلی نگاه تش��کیالتی در چینش دولت یازدهم لحاظ‬ ‫نش��ود و اقای روحانی دنبال این جبهه و ان جمعیت نرود‪،‬‬ ‫بلکه او بیش��تر از افرادی اس��تفاده کند که معتدل‪ ،‬کاردان‪،‬‬ ‫متخصص و مجرب باشند‪.‬‬ ‫همین باعث به ه م خوردن مرزبندی های سیاسی‬ ‫فعلی نم ی شود؟‬ ‫‪ l‬اگر اینها بتواند گفتمان اعتدال را به عنوان گفتمان‬ ‫سوم در کشور جا بیندازد‪ ،‬هر سه گفتمان را خواهیم داشت‪،‬‬ ‫البته عده ای هم مثل اقای محس��ن رضایی مستقل باقی‬ ‫م ی مانند اما اگر متولیان گفتمان اعتدال را ریش��ه دار نکنند‬ ‫و به صورت ش��کلی و ظاهری فقط به اعالم یک اسم اکتفا‬ ‫کنند‪ ،‬در ان صورت ارایش سیاسی کشور تغییر نخواهد کرد‪.‬‬ ‫ب ه نظر ش�ما جمعیت ایثارگران و جبهه پایداری‬ ‫اف�ت م ی کنند ی�ا در جای�گاه منتقد دول�ت قرار‬ ‫م ی گیرند و تقویت م ی شوند؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬پای��داری در انتخابات ریاس��ت جمهوری خیلی‬ ‫موفقیت نداشت؛ اول انکه نتوانست با کاندیدای اختصاصی‬ ‫خود وارد صحنه ش��ود بعد هم انها از اقای جلیلی حمایت‬ ‫کردند که ارای او از ارای قالیباف که تش��کیالت مستقلی‬ ‫هم پشتش نبود کمتر ش��د‪ ،‬البته یک موفقیتی داشتند که‬ ‫توانستند یک طیفی از جریان اصولگرایی را پشت سر اقای‬ ‫جلیلی قرار دهند و تقریبا چهار میلیون رای از این طریق جمع‬ ‫شد‪ ،‬اما این موفقیت نسبی را نباید فقط به نام پایداری نوشت‬ ‫چون این می زان رای از سلیقه های مختلف سیاسی به دست‬ ‫امد‪ .‬به نظر م ی رسد پس از این پایداری شروع به تجدید نظر‬ ‫در شیوه عملکردش کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫پس از نظر شما تا مدتی افت م ی کند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬البته م ی توانند خود را ت��ا انتخابات مجلس‬ ‫دهم بازس��ازی کنند‪ ،‬چون یک بخش عم��ده ای از جریان‬ ‫پایداری اول در دولت اقای احمدی نژاد رایحه خوش خدمت را‬ ‫تشکیل دادند‪ ،‬اما وقتی ان تشکل موفق نبود همراه وزرای‬ ‫جدا شده از دولت و نمایندگان حامی احمدی نژاد و شاگردان‬ ‫ای��ت اهلل مصب��اح جبه��ه پای��داری را راه ان��دازی کردن��د‪.‬‬ ‫مش��ی ایت اهلل مصب��اح ه��م این اس��ت ک��ه روش های‬ ‫خود را ادام��ه م ی ده��د‪ ،‬بناب راین پای��داری ب��ا تجدیدنظر‬ ‫در روش ه��ای خ��ود ب��ه عرص��ه سیاس��ی کش��ور ب��از‬ ‫خواهد گشت‪.‬‬ ‫اینده ایثارگران چه م ی شود؟‬ ‫‪ l‬ایثارگران و رهپویان در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫چند موضعی عمل کردند‪ ،‬یعنی از ابتدا روی اقایان جلیلی‪،‬‬ ‫حداد و زاکانی متمرکز ش��دند‪ ،‬بعد از انک��ه ثب ت نام جلیلی‬ ‫جدی ش��د و اقای زاکانی احراز صالحیت نش��د‪ ،‬بحث های‬ ‫داخلی ب رای ش��ان پیش امد‪ .‬ب رای رفع این مس��اله از اقای‬ ‫حداد حمای��ت کردند و وقتی ایش��ان هم کن��ار رفت بدون‬ ‫انکه اعالم موضع رسمی کنند اکثریت پشت اقای قالیباف‬ ‫قرار گرفتن��د‪ .‬معتقدم ایثارگ��ران و رهپویان ب��ا وجودی که‬ ‫زمینه های مثبت زیادی اجتماعی داش��تند‪ ،‬اما در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری نتوانس��تند موضع ثابتی از خود نش��ان‬ ‫دهند‪ .‬انها هم جا دارد مقداری در روش های خود تجدید نظر‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫اما جبهه پی�روان خط امام و رهب�ری هم کارنامه‬ ‫موفقی در این انتخابات نداشت؟‬ ‫‪ l‬جبهه پیروان خط ام��ام و رهبری به عنوان طیف‬ ‫سنت ی تر جریان اصولگرا همان اول اشتباه کرد که پشت اقای‬ ‫والیتی قرار نگرفت و حرکت جدایی را تحت عنوان ائتالف‬ ‫‪40‬‬ ‫‪ 3+2‬اغاز کرد که منتهی به اقای ابوترابی شد‪ ،‬اما او انصراف‬ ‫داد و بعد از این اتفاق از اقای والیتی حمایت کرد‪ .‬اگر جبهه‬ ‫پیروان خط امام و رهبری از همان اول با اقای والیتی همراه‬ ‫م ی شد شاید این نامزد ش��رایط بهتری پیدا م ی کرد‪ .‬در کل‬ ‫جبهه پیروان خط امام و رهبری در طیف سنتی اصولگرایان‬ ‫قرار دارند و بیش��تر معتقد به حرکت در مس��یر ترس��یمی‬ ‫ جامعتین هستند‪ ،‬به همین علت وقتی جامعه روحانیت مبارز‬ ‫ته ران اعالم موضع نکرد و جامعه مدرسین نیز دی ر هنگام و‬ ‫در قالب اکثریت از اقای والیتی اعالم حمایت کرد‪ ،‬مشکالتی‬ ‫ب رای تصمیم گیری جبهه پیروان خط امام و رهبری ایجاد شد‪،‬‬ ‫االن طیف اصولگرای سنتی با مقداری جوانگرایی و نوکردن‬ ‫روش ها م ی تواند قدم های مهم ی در بازس��ازی خود بردارد‪.‬‬ ‫البته از این شانس نیز برخوردار است که نیروهای معتدل خود‬ ‫را در کابینه اقای روحانی وارد کند و این مساله اگر رخ دهد به‬ ‫تقویت و مسیر بازسازی ان کمک خواهد کرد‪.‬‬ ‫در اردوگاه اصالح طلبان چه اتفاقی م ی افتد؟‬ ‫‪ l‬میانه روهایی که با خاتمی بودند و از اقای روحانی‬ ‫حمایت کردن��د در دولت یازده��م خواهند ب��ود‪ ،‬اما طیف‬ ‫ساختار شکن اصالحات به یک تناقض م ی رسد چون اقای‬ ‫روحانی اعالم کرد که تابع رهبری و پیرو اصول انقالب و نظام‬ ‫اس��ت‪ ،‬بناب راین این طیف نم ی تواند با رئی س جمهور جدید‬ ‫همراهی کند‪ ،‬بناب رای��ن یا منتقد او م ی ش��ود یا خط خود را‬ ‫بدون هیچ موضع گیری منفی جدا م ی کند‪.‬‬ ‫طیف کارگزاران در دولت اقای روحانی چه نقشی‬ ‫ایفا م ی کند؟‬ ‫‪ l‬کارگ��زاران نیز مثل عارف و طی��ف نزدیک تر به‬ ‫خاتمی هس��تند؛ انها نیز در کابینه یازدهم حضور خواهند‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫مجمع روحانیون مبارز همراهی خود را با روحانی‬ ‫ادامه خواهد داد؟‬ ‫‪ l‬بس��تگی به اینده دارد که چطور اق��ای روحانی‬ ‫همکارانش را انتخاب م ی کند‪.‬‬ ‫اقای هاشمی‪ ،‬ناطق و خاتمی م ی توانند بستری‬ ‫برای تشکیل یک حزب فراگیر به وجود اورند؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬چون هنوز ب رای اعتدال گفتمان سازی نشده‪،‬‬ ‫اقای هاشمی از اول انقالب دنبال تشکیل یک حزب فراگیر‬ ‫بود‪ ،‬حزب جمهوری وقتی تشکیل شد تا مدتی یکپارچه عمل‬ ‫کرد‪ ،‬اما بعد به دو یا سه طیف تقسیم شد که همین مساله‬ ‫خاموشی ان را در پی داشت‪ .‬اما هنوز شرایط ب رای ایجاد یک‬ ‫حزب فراگیر مهیا نیست‪ ،‬مگر انکه گفتمان سازی در قبال‬ ‫اعتدال انجام شود‪.‬‬ ‫ای�ن گفتم�ان را روحان�ی بای�د ایج�اد کن�د یا‬ ‫ش�خصی ت هایی مثل اقای�ان هاش�می‪ ،‬ناطق و‬ ‫خاتمی؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬اقای روحانی درگیر کارهای اجرایی است‪ .‬به‬ ‫نظر افراد دیگر باید بنشینند و ب رای کار فکری وقت بگذارند‪.‬‬ ‫شاید اگر اقای ناطق خود را درگیر امور اجرایی نکند بتواند در‬ ‫این مسیر گام های بلندی بردارد‪.‬‬ ‫اصال ش�کل گیری حزب فراگیر در ایران ش�دنی‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬معتق��دم باید دو یا س��ه حزب فراگیر ب راس��اس‬ ‫گفتمان های موجود تشکیل شود‪.‬‬ ‫اقای روحانی در قالب استفاده از نیروهای معتدل‬ ‫دو جناح موفق خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬البته بس��تگی به عملک��رد دول��ت دارد‪.‬‬ ‫اگر ای��ن عملکرد خوب باش��د اقای روحان��ی م ی تواند دور‬ ‫بعدی ریاس��ت جمهوری هم اکثریت ارای مردم را به دست‬ ‫اورد‪ ،‬حتی ب��ر انتخابات مجل��س دهم نیز تاثی��ر بگذارد‪،‬‬ ‫اما تاکی��د م ی کن��م ک��ه او بای��د در گفتمانی ک��ه پیش‬ ‫گرفته شفاف س��ازی کند چ��ون با کل ی گوی��ی راه به جایی‬ ‫نخواهد برد‪g .‬‬ ‫احزاب فردگرا‬ ‫شکست می خورند‬ ‫گفت وگو با حسن غفوری فرد‬ ‫درباره شکل گیری حزب طرفدار‬ ‫دولت یازدهم‬ ‫‪7‬‬ ‫حس�ن غفوری ف�رد م ی گوید‪« :‬اگر ش�خص‬ ‫اقای روحانی بخواهد اقدام به طرح گفتمانی جدید‬ ‫در حوزه سیاس�ی کش�ور کند‪ ،‬زمان�ی گفتمانش‬ ‫جریان ساز م ی شود که افراد برجسته دیگری در کنار‬ ‫او قرار گیرند‪ ».‬با او در مورد ارایش سیاسی جدید به‬ ‫گفت وگو پرداختیم‪.‬‬ ‫ایا استفاده از نیروهای معتدل دو جریان اصولگرا‬ ‫و اصالح طلب را در دول�ت یازدهم م ی توان اغازی‬ ‫برای شکل گیری جریان سوم تلقی کرد؟‬ ‫‪ l‬بعید م ی دانم ای��ن کار در کوتاه م��دت به ایجاد‬ ‫جریان خط س��وم ختم ش��ود‪ .‬رویکردی اعتدالی مبتنی بر‬ ‫عقالنیت‪ ،‬خردگرایی و دوری از رادیکالیسم دو جریان‪ ،‬حرکت‬ ‫یا انکه کار را به افرادی خارج از دولت بسپارد؟‬ ‫‪ l‬هرچه از فردگرایی فاصله بگیریم و به جمع گرایی‬ ‫و خردجمعی نزدیک ش��ویم ش��انس مان��دگاری این حزب‬ ‫بیشتر خواهد شد اما اگر فقط محور کار اقای روحانی باشد‬ ‫سرنوشتی همانند کارگزاران و مشارکت رقم خواهد خورد‪ ،‬اما‬ ‫اگر اقایان هاش��می‪ ،‬ناطق نوری و افراد دیگری به مجموعه‬ ‫اضافه ش��وند تش��کیل حزب جامع و فراگی��ر دور از انتظار‬ ‫نخواهد بود‪ .‬هم اکنون بیش��تر تشکل های کشور همچون‬ ‫حزب جامعه اسالمی مهندسین‪ ،‬جامعه اسالمی پزشکان‪،‬‬ ‫جامعه اسالمی فرهنگیان و‪ ...‬صنفی هستند و بحث تشکیل‬ ‫یک حزب جامع و فراگیر از مدت ها پیش در فضای سیاسی‬ ‫کش��ور مطرح اس��ت‪ ،‬چون اگر چنین احزابی شکل نگیرد‬ ‫دولتی مثل دولت دهم روی کار م ی اید و وعده هایی م ی دهد‪،‬‬ ‫اما بعد تمام م ی شود به طوری که م ی بینیم هنوز دوره دولت‬ ‫دهم تمام نشده عمال عمر سیاسی ایشان رو به اتمام است‪.‬‬ ‫بناب راین هرچقدر افراد ش��اخ ص تری در هیات موسس یک‬ ‫تشکل سیاسی قرار گی رند‪ ،‬ان تشکل از فردگرایی خارج شده‬ ‫و سازماندهی بیشتری پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫ایا مقدماتش فراهم است؟‬ ‫‪ l‬نه تنه��ا مقدماتش اس��ت صحب ت هایی در این‬ ‫زمینه مطرح شده اس��ت گرایش خوبی هم اکنون به سوی‬ ‫اقای روحانی وجود دارد‪ ،‬ضمن انکه اق��ای ناطق نوری هم‬ ‫م ی تواند اضافه شود و کارها را سروسامان دهد‪.‬‬ ‫مجمع روحانیون هم از اقای روحانی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری حمایت کرد‪ .‬ایا اعضای مجمع‬ ‫روحانیون نیز م ی توانند به حزب جامعی که شما‬ ‫سخن از ان م ی گویید اضافه شوند؟‬ ‫چ�ه بس�ترها و مولفه ه�ای سیاس�ی ب�رای‬ ‫شکل گیری جریان سوم در کشور نیاز است؟‬ ‫‪ l‬جریان های سیاس��ی ای ران معموال فردگرا بودند‪،‬‬ ‫مثال بعد از انقالب حزب جمهوری اسالمی با محوریت شهید‬ ‫بهشتی تاسیس شد یا قبل از انقالب‪ ،‬مصدق محور جبهه‬ ‫ملی بود‪ ،‬تا زمان��ی که افراد محوری این تش��کل ها در قید‬ ‫حیات بودند‪ ،‬کار تشکیالتی مسنجم پیش م ی رفت‪ ،‬اما بعد‬ ‫از خروج انها‪ ،‬سیستم از کارایی اولیه دور م ی شد‪ .‬بناب راین اگر‬ ‫شخص اقای روحانی بخواهد اقدام به طرح گفتمانی جدید در‬ ‫حوزه سیاسی کشور کند‪ ،‬زمانی گفتمانش جریان ساز م ی شود‬ ‫که افراد برجسته دیگری در کنار او قرار گی رند‪.‬‬ ‫در زم�ان دولت های گذش�ته هم احزاب�ی اعالم‬ ‫شکل گیری کردند‪ ،‬اما بعد از تغییر ان دولت ها به‬ ‫تدریج از عرصه سیاسی کشور حذف شدند‪ ،‬مثال‬ ‫‪ l‬اینکه اح��زاب کارگزاران و مش��ارکت بعد از پایان‬ ‫دولت س��ازندگی و اصالحات از عرصه سیاسی کشور محو‬ ‫شدند‪ ،‬حکایت از همان خصیصه فردمحوری انها دارد‪ ،‬چون‬ ‫فاقد سازماندهی منظم و شالکه یک حزب جامع بودند‪ ،‬اما‬ ‫امروز قضیه قدری متفاوت اس��ت اقایان هاشمی‪ ،‬خاتمی و‬ ‫ناطق نوری به همراه چند شخصیت تاثیرگذار دیگر م ی توانند‬ ‫این گرایش عمومی شکل گرفته به سوی اعتدال را در قالب‬ ‫گفتمانی جامع و فراگیر تعریف کنند و موس��س یک جناح‬ ‫سیاسی باشند چون مردم از افراط و تفریط خسته شدند و از‬ ‫انها نتیجه ای ندیدند‪ ،‬معتقدم اگر این کار بر محور خردگرایی‬ ‫و عقالنیت انجام شود دوام و ثبات بیشتری خواهد داشت و با‬ ‫تمام شدن دوره ریاست جمهوری اقای روحانی از بین نم ی رود‪.‬‬ ‫ب ه نظر ش�ما اقای روحانی در این ح�زب فراگیر‬ ‫نقش افرین باش�د به ماندگاری ان کمک م ی کند‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫خود را در عرصه اجرایی کشور اغاز م ی کند و شاید نیروهای‬ ‫حامی این تفکر بعدها در تش��کلی کنار هم جمع ش��وند و‬ ‫جناح جدیدی را به وجود اوردند‪ ،‬ام��ا فعال وقتی صحبت از‬ ‫اعتدال در کابینه یازدهم م ی شود‪ ،‬جنس ان سیاسی نیست‪،‬‬ ‫بلکه بیشتر ب رای حل سریع مشکالت کش��ور و مردم روی‬ ‫شایسته س��االری و کارایی تاکید دارد‪ .‬هم اکنون اقای دکتر‬ ‫روحانی هرچند عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز‬ ‫است اما م ی کوشد میان دو جریان سیاسی کشور حرکت کند‬ ‫و تعریفی روشن از اعتدال گرایی را به نمایش گذارد‪ ،‬بر همین‬ ‫اساس اس��امی که از افراد حاضر در کابینه یازدهم به گوش‬ ‫م ی رسد چهره هایی میانه رو از هر دو جناح سیاسی هستند‪.‬‬ ‫زمان اقای هاشمی حزب کارگزاران سازندگی‪ ،‬دوره‬ ‫ریاس�ت جمهوری اقای خاتمی حزب مشارکت و‬ ‫در دولت اقای احمدی ن�ژاد رایحه خوش خدمت‬ ‫اعالم موجودی�ت کردند‪ ،‬اما هم�ه اینها مقطعی‬ ‫کوت�اه فعال بودن�د و پ�س از مدتی به حاش�یه‬ ‫رفتند‪ .‬ام�روز که اق�ای خاتمی‪ ،‬اقای هاش�می و‬ ‫اقای ناطق با حمایت از اقای روحانی در انتخابات‬ ‫ی در پیروزی او ایفا‬ ‫ریاس�ت جمهوری نقش مهم ‬ ‫کردند‪ ،‬چقدر م ی توانن�د خارج از دول�ت یازدهم‬ ‫برای خلق گفتمان اعتدال و تش�کیل یک حزب‬ ‫فراگیر در فضای سیاسی کشور تاثیرگذار باشند؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬اصالح طلبان همه از اق��ای روحانی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری حمایت کردند‪ ،‬من االن نم ی خواهم کسی‬ ‫را از دایره خارج یا ب��ه مجموعه اضافه کن��م اما همین قدر‬ ‫م ی گویم که بحث روی جمع ش��دن ارگان ها نیس��ت بلکه‬ ‫افرادی از این ارگان ها م ی توانند ب رای ورود به هیات موسس‬ ‫انتخاب ش��وند تا بس��تری ب رای تش��کیل یک حزب جامع‬ ‫معتدل و شناسنامه دار فراهم شود‪.‬‬ ‫ایا این ح�زب جامع ب�رای ماندگاری قادر اس�ت‬ ‫گفتمان سازی انجام دهد؟‬ ‫‪ l‬مقام معظم رهبری کرس��ی های نظریه پردازی را‬ ‫مطرح کردند که انطور که باید از جانب مس��ئوالن پیگیری‬ ‫نشد‪ ،‬مثل بحث های اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‬ ‫و سیاس��ت خارجی و علمی‪ .‬من فکر م ی کن��م که یکی از‬ ‫کسانی که م ی تواند این کار را راه بیندازد خود دکتر روحانی‬ ‫ی در سطح باالیی است از لحاظ‬ ‫است‪ .‬ایش��ان از لحاظ علم ‬ ‫سیاس��ی هم همین طور‪ ،‬این کرس��ی های نظریه پردازی‬ ‫در راس قدرت اجرایی قرار م ی گیرد‪ .‬ایش��ان بهترین کسی‬ ‫است که می تواند این کرس��ی های نظریه پردازی را اجرایی‬ ‫کند‪ .‬یک نوع اجماعی از عقالی قوم ب رای انتخاب او بود در‬ ‫حال ی که کاندیداهای مختلفی حضور داشتند‪ .‬شاید در مرحله‬ ‫اول هم شانس پیروزی او کم بود اما باالخره اجماعی شد و‬ ‫حمایت کردند‪.‬‬ ‫یعنی بخش گفتمان سازی را باید اقای روحانی‬ ‫انجام دهد؟‬ ‫‪ l‬او بهترین فرد ب رای این کار است‪.‬‬ ‫ظرف چهار سال گفتمان سازی انجام خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬حداقل مقدمات��ش م ی تواند انجام ش��ود‪ ،‬مردم‬ ‫ای ران از بلوغ سیاسی بسیار باالیی برخوردارند و یک انقالب‬ ‫بسیار بزرگ را پایه ریزی کردند و دارند حرکت در مسیر ان را‬ ‫ادامه م ی دهند‪ .‬هم اکنون بس��تر خوبی به وجود امده و اگر‬ ‫ن سیاسی جدید باشد‬ ‫رئی س جمهور مایل به شکل گیری جریا ‬ ‫م ی تواند فضای این کار را مهیا کند تا در قالب کرس ی های‬ ‫نظریه پردازی گفتمانی کارامد در حوزه سیاسی ب رای تشکیل‬ ‫یک حزب جامع شکل بگیرد‪g .‬‬ ‫‪41‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫اقتصادنوکینزییابازارازاد؟‬ ‫گفت وگوی مثلث با جمشید پژویان درباره‬ ‫سیاست های اقتصادی دولت یازدهم‬ ‫سقوط ارزی‬ ‫دولت یا مخالفان دولت؟‬ ‫سوال اصلی دو هفته بعد از برگزاری انتخابات این است که‬ ‫دولت عامل پایین امدن قیمت دالر است یا مخالفان دولت‬ ‫با اتکا به بازار قیمت را پایین اورده اند‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪1‬‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫روز هایی بود که اق��ای محمود بهمن��ی‪ ،‬رئی س کل‬ ‫ی ‪ ،‬تمام‬ ‫بانک مرکزی ای��ران پای ثابت تمام ایتم ه��ای خبر ‬ ‫صفحات اقتصادی روزنامه ها و مجالت و البته تمام انتقاد های‬ ‫کارشناسان از وضعیت اقتصادی و بازار ارز و طال بود‪ .‬درحالی‬ ‫که طال و دالر س��اعت به س��اعت افزایش قیمت را تجربه‬ ‫م ی کردند‪ ،‬اقای بهمنی نقش اول همه سناریو ها را به عهده‬ ‫گرفته بود و در جواب تمام رسانه ها و روزنامه نگاران مدام وعده‬ ‫م ی داد که «قیمت ارز را کنترل خواهیم کرد» یا «ب رنامه هایی‬ ‫ب رای مدیریت بازار ارز داریم» و جمله هایی از این دست‪.‬‬ ‫در همان دو مقطع ‪ ،‬یکی تابستان و دیگری ماه های اخر‬ ‫سال گذشته‪ ،‬مجلس چندین بار سعی کرد با تشکیل جلسات‬ ‫پ ی در پی و اغلب پشت در های بسته با حضور تیم اقتصادی‬ ‫دولت و رئی س کل بانک مرکزی ‪ ،‬مقصر باال رفتن قیمت ارز و‬ ‫طال ‪ ،‬کاهش روزانه ارزش پول ملی و حرکت به س��مت تورم‬ ‫را پیدا کند‪ .‬در یکی از همان جلس��ه ها ب��ود که در حالی که‬ ‫انتقاد های پ ی در پی به محمود بهمنی مطرح م ی شد و عده ای‬ ‫ضعف مدیریت و مصاحب ه های فراوان��ش را دلیل ب ی ثباتی‬ ‫بازار ارز م ی دانستند ‪ ،‬بهمنی خود را با گفتن این جمله که در‬ ‫مورد مدیریت بازار ارز اختی��اری ندارد و نم ی تواند در این مورد‬ ‫پاس��خگو باش��د‪ ،‬از ماجرای ب ی ثباتی بازار ارز کنار کشید و‬ ‫‪42‬‬ ‫منتقدان با تالش هایی که حتی تا پای استیضاح وزیر اقتصاد‬ ‫و دارایی و سوال از محمود احمدی نژاد هم رفت‪ ،‬سعی کردند‬ ‫پاسخگویی ب رای بحران ارزی پی دا کنند‪.‬‬ ‫تالش های منتقدان البته به نتیجه نرس��ید‪ ،‬اما طرح‬ ‫«ارز مبادله ای» از اتاق فکر اقتصادی دولت درامد که اختیار‬ ‫و امکان قیمت گذاری ارز را از صراف ی ها به اتاق مبادالت ارزی‬ ‫منتقل کرد‪ .‬قیممت دالر هم در رقمی باالتر از سه هزار و پانصد‬ ‫تومان نوسان های کوچکی را تجربه م ی کر د ‪ ،‬اقای بهمنی بعد‬ ‫از مدت ها حضور ب ی وقفه در مطبوعات در دفتر کارش ساکن‬ ‫شده بود و سکوت برگزیده بود‪.‬‬ ‫صراف ی ها به کار خودشان م ی پرداختند و اتاق مبادالت‬ ‫ارزی هم کار خودش را م ی کرد ‪ ،‬ام��ا انتخابات بدون دعوت‪،‬‬ ‫به ب��ازار ارز هم پا گذاش��ت‪ .‬روزی که هاشم ی رفس��نجانی‬ ‫ب رای ثب ت نام در انتخابات ریاس��ت جمهوری به وزارت کشور‬ ‫م ی رفت‪ ،‬بس��یاری از صراف ی های خیابان فردوس��ی ته ران‬ ‫پشت شیشه هایشان پالکارد هایی نصب کرده بودند که روی‬ ‫ان نوشته شده بود «تا اعالم حضور اقای هاشم ی رفسنجانی‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری از فروختن دالر معذوریم»‬ ‫این جمله مقدمه ای ب رای راهیابی دوباره قیمت ارز به‬ ‫صدر اخبار بود‪ .‬از صبح روز بعد از اعالم قطعی نتایج انتخابات‪،‬‬ ‫ خیابان فردوسی ‪ ،‬حالت عادی چند ماه گذشته را از دست داده‬ ‫اس��ت‪ .‬بس��یاری از مطبوعات این روز ها از سقوط «واقعی»‬ ‫قیمت ارز و طال صحبت م ی کنند‪ ،‬در حالی که افت قیمت‬ ‫طال تا زیر هر گرم نود و هشت هزار تومان‪ ،‬توسط بسیاری از‬ ‫صاحب نظ ران به افت جهانی قیمت این فلز مرتبط دانسته‬ ‫شده اس��ت و دلیل موجهی ب رای کاهش قیمت ارز از سوی‬ ‫هیچ کس اعالم نشده است‪.‬‬ ‫در چنین ش��رایطی باز هم تصویر اق��ای بهمنی روی‬ ‫خروجی خبرگزاری ها و انتن رسانه های تصویری قرار گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬رئی س کل بانک مرکزی به تازگی گفت��ه که «همه‬ ‫اقدامات مورد نیاز را ب رای کاهش ن��رخ ارز و ادامه روند نزولی‬ ‫ان انجام م ی دهیم» و ادامه داده اس��ت‪« :‬بای��د از نظ رات و‬ ‫پیش��نهاداتی که در این زمینه_ کاهش قیمت ارز _ مطرح‬ ‫م ی شود‪ ،‬استقبال کرده و عنایت الزم به انها صورت گیرد‪».‬‬ ‫البته اقای بهمنی توضیح نداده است که چه اتفاقی در بازار‬ ‫این روز های ارز افتاده ؛ اما اب راز امیدواری کرده اس��ت که روند‬ ‫کاهش قیمت ها ادامه پی دا خواهد کرد ‪.‬‬ ‫قیم��ت دالر ط��ی ی��ک هفت��ه بع��د از انتخاب��ات‬ ‫ریاس��ت جمهوری به طور میانگین روزانه نود تومان کاهش‬ ‫یافته و روز یکشنبه‪ ،‬اول تیر ماه در خیابان فردوسی به قیمت‬ ‫خرید هر دالر دو هزار و هشتصد تومان و فروش هر دالر دو هزار‬ ‫و نهصد و پنجاه تومان رسیده است ‪ ،‬یعنی دالر ب رای اولی ن بار‬ ‫در حداقل چند ماه گذشته به زیر سه هزار تومان رسیده است؛‬ ‫انهم در ش��رایطی که ش��نبه اول تیر ماه هر دالر امریکا در‬ ‫پیش بینیما ‬ ‫دالردوهزارتومانیاست‬ ‫کاهشقیمتدالرربطی‬ ‫بهبانکمرکزیندارد‬ ‫پیشنهادعضوکمیسیوناقتصادیدر‬ ‫گفت وگو بامثلث‬ ‫گفت وگویمثلثبایکعضوکمیسیون‬ ‫اقتصادیمجلس‬ ‫خیابان فردوسی سه هزار و دویس��ت تومان بوده است‪ .‬نرخ‬ ‫فروش هر یورو سه هزار و نهصد و پنجاه تومان و نرخ خرید‬ ‫ان سه هزار و هشتصد تومان بوده است و هر پوند انگلیس‪ ،‬‬ ‫چهار هزار و چهار ص��د تومان خریداری ش��ده و چهار هزار و‬ ‫هشتصد تومان به فروش رسیده است‪.‬‬ ‫با اینکه خیل ی ها تصور م ی کردند با اغاز روند کاهشی‬ ‫قیمت انواع ارز ‪ ،‬کس��انی که تا قبل از این ب��رای پ س انداز یا‬ ‫سرمایه گذاری اقدام به خرید ارز کرده اند ‪ ،‬حاال ب رای جلو گیری‬ ‫از ضرر بیش��تر‪ ،‬ارز خود را خواهند فروخ��ت‪ ،‬یکی از صرافان‬ ‫خیابان فردوسی م ی گوید ش��رایط فعلی بهتر از شرایط چند‬ ‫ماهه افزایش قیمت ها نیس��ت‪ ،‬صرافان تمایلی به فروش‬ ‫ارز ندارند ‪ ،‬در حالی که مثل همیش��ه تمایل ب��رای خرید ارز‬ ‫وجود دارد‪.‬بیشتر صراف ی ها این روز ها از اعالم قیمت ارز روی‬ ‫تابلو هایشان خودداری م ی کنند و م ی گویند هنوز چیزی قابل‬ ‫پی ش بینی نیس ت ‪ ،‬بناب راین بهتر است ب رای ه ر کاری دست‬ ‫نگه داشته شود‪ .‬هر چند که بسیاری پی ش بینی م ی کنند در‬ ‫روز های اینده هم روند کاهش قیمت سکه و ارز های خارجی‬ ‫ادامه داشته باشد‪ .‬دالیل مش��خصی ب رای کاهش قیمت ارز‬ ‫ارائه نم ی شود ‪ ،‬ه ر چند که عده ای به گفتن این جمله که «این‬ ‫نوسان ها ناشی از هیجان های روانی است» بسنده م ی کنند‪.‬‬ ‫بازار دستفروش های دالر و س��ایر ارز ها البته هنوز در خیابان‬ ‫فرودسی داغ است ‪ .‬یکی از این دستفروش ها م ی گوید‪« :‬با این‬ ‫پیام های تبریکی که از طرف باقی کشور ها ب رای روحانی ‪-‬‬ ‫رئی س جمهوری بعدی ‪ -‬امده است معلوم است که قیمت ارز‬ ‫کم م ی شود ‪ ،‬اگر خدا بخواهد ارز هر روز ارزان تر خواهد شد»‪.‬‬ ‫یکی دیگر هم به خبر برداشته ش��دن تحریم بانک ملت و‬ ‫تالش هایی که ب رای برداشته شدن تحریم بانک صادرات در‬ ‫انگلستان در حال انجام است‪ ،‬اشاره م ی کند و م ی گوید‪« :‬اگر‬ ‫تحریم ها برداشته شود قیمت ارز باز هم کم تر خواهد شد‪».‬‬ ‫هنوز هم نم ی شود به راحتی در خیابان فردوسی راه رفت‬ ‫و نظر خریدار و فروشنده را در مورد علت کاهش قیمت ارز در‬ ‫روز های اخی��ر و تاثی راتی که به دنبال دارد پرس��ید ‪ ،‬خیل ی ها‬ ‫اعتماد نم ی کنند و خیل ی ه��ا ترجیح م ی دهند س��وال ها را‬ ‫نشنیده بگی رند و کنجکاوی را نادیده‪.‬‬ ‫ب رنامه های اقتصادی دولت اینده هم اعالم نشده است‪،‬‬ ‫مواضع کشور های تحریم کننده سیستم بانکی ای ران هم هنوز‬ ‫‪2‬‬ ‫ریاس��ت کل بانک مرکزی ‪ ،‬با احتم��ال نزدیک به یقین‬ ‫ریاس��ت س��ازمان ب رنامه و بودجه ‪ ،‬اقتصاد و دارای��ی‪ ،‬صنایع و‬ ‫بازرگانی ‪ ،‬کش��اورزی و نفت ‪ ،‬شش پس��ت مهمی هستند که‬ ‫تیم اقتصادی دولت اینده را تشکیل خواهند داد‪ .‬در چند هفته‬ ‫گذشته بعد از رای اوردن رئی س جمهور جدید ‪ ،‬گزینه های زیادی‬ ‫ب رای تیم اقتصادی دولت اینده مطرح شده اند‪ ،‬خیل ی ها از افرادی‬ ‫مانندنوبختوترکانبه عنوانحاضرانقطعیاینتیمصحبت‬ ‫کرده اند؛ با این حال دفت��ر رئی س جمهور جدید بدون لبخند به‬ ‫هیچ کدام از این گزینه ها‪ ،‬بارها تاکید کرده که اخبار رسمی بع دا‬ ‫اعالم خواهد شد‪ .‬البته گمان هزن ی ها و طرح شرط هایی که ب رای‬ ‫تک تک اعضای این تیم اقتصادی الزم اس��ت همچنان ادامه‬ ‫دارد‪ ،‬اما در راس همه این گمان هزن ی ها خیل ی ها به دنبال تعیین‬ ‫شرایط ب رای پس��ت های مدیریتی و به ویژه ریاست کل بانک‬ ‫مرکزی هستن د که مهم ترین نهاد تعیین سیاست های پولی‬ ‫و مالی کشور اس��ت‪ .‬بعد از انقالب‪ ،‬تا قبل از دولت احمدی نژاد‬ ‫شش نفر در اتاق ریاست کل بانک مرکزی نشسته بودند که از‬ ‫میانشان سی د محسن نوربخش با سابقه دو دوره ریاست بانک‬ ‫مرکزی یک بار بین سال های ‪ 60‬تا ‪ 65‬و بار دوم بین سال های‬ ‫‪ 73‬تا‪ 82‬رکورددار طوالن ی ترین دوره ریاست بر بانک مرکزی بوده‬ ‫است‪ .‬اولین رئی س کل بانک مرکزی که بین سال های ‪ 57‬و ‪ 58‬‬ ‫این نهاد را اداره م ی کرد محمد علی مولوی بود که با تغییر دولت‬ ‫موقت ‪ ،‬علیرضا نوبری ب رای دو سال ریاست بانک مرکزی را به‬ ‫عهده گرفت‪ ،‬سال ‪ 60‬اولین دوره تصدی محسن نوربخش بر‬ ‫بانک مرکزی اغاز شد که پنج سال طول کشد‪ .‬مجید قاسمی‬ ‫ بعد از نوربخش بین س��ال های ‪ 65‬تا ‪ ،68‬اداره بانک مرکزی را‬ ‫در دست داشت و از س��ال ‪ 68‬تا ‪ 73‬سیاستگذاری پولی بانک‬ ‫مرکزی با ریاست سی د محمد حسین عادلی انجام شد‪ ،‬تا دوباره‬ ‫نوبت به تصدی ‪ 9‬ساله نوربخش بر بانک مرکزی برسد‪ .‬بعد از‬ ‫فوت محسن نوربخش ‪ ،‬محمدج واد وهاجی‪ ،‬قائم مقام او مدتی‬ ‫بانک مرکزی را اداره کرد اما خیلی زود اب راهیم شیبانی به جای او‬ ‫نشست و در دو س��ال اول دولت نهم هم درکرسی خود باقی‬ ‫ماند‪ .‬هشت سال دولت احمدی نژاد سه رئی س کل مختلف به‬ ‫خود دیده است ‪ ،‬بعد از برکناری شیبانی در سال ‪ ،86‬طهماسب‬ ‫مظاهریرئی س کلشد‪،‬امادرپیایجادتغیی ر هاییدرب رنامه های‬ ‫اقتصادی دولت ‪ ،‬دوره حدود یک ساله مظاهری هم به پایان رسید‬ ‫و محمود بهمنی از سال ‪ 87‬تاکنون ریاست بانک مرکزی را به‬ ‫عهده گرفته است‪ .‬حاال در پایان دولت دهم ‪ ،‬انتخاب رئی س کل‬ ‫جدید یکی از مسائل پیش روی دولت یازدهم است‪ .‬بهاءالدین‬ ‫حسینی هاشمی از فعاالن بانکی باسابقه ای که امروز در بخش‬ ‫خصوصی فع الیت م ی کند معتقد است باتوجه به اینکه کشور از‬ ‫ذخیرهنیرویانسانیمناسبیبرخوردارنیست‪،‬انتخابرئی س کل‬ ‫اقتصاد‬ ‫بایدهای پیش روی بانک مرکزی در دولت اینده‬ ‫بانک مرکزی در حال حاضر یکی از سخت ترین تصمیم های‬ ‫پیش روی دولت اینده است‪ .‬حسین ی هاشمی‪ ،‬مدیرعامل فعلی‬ ‫بانک تات‪ ،‬که سابقه مدیریت در بانک های سرمایه و صادرات‬ ‫را هم دارد ‪ ،‬م ی گوی��د‪« :‬رئی س کل جدید بان��ک مرکزی‪ ،‬باید‬ ‫اقتصاددانی مجرب‪ ،‬فهیم و دارای استقالل فکری باشد که البته‬ ‫پی دا کردن چنین فردی کار ساده ای نیست‪ ،‬چراکه شرایط اقتصاد‬ ‫کشورطوریپیشرفتهاستکهشخصی ت هایمستقلزیادی‬ ‫نالمللی باشد‪،‬‬ ‫در ان وجود ندارند‪ .‬این اقتصاددان باید دارای فکر بی ‬ ‫اقتصاد بی ن المللی را به خوبی بشناسد‪ ،‬توازن معامالت ارزی را‬ ‫درک کند و روی تراز پرداخت ها در سیاس��ت های ارزی و ریالی‬ ‫مسلط باشد‪ .‬رئی س کل بانک مرکزی باید رشد اقتصادی و اجزای‬ ‫انرابشناسد‪.‬باسرمایه گذاری‪،‬اشتغال‪،‬بیکاریودیگرمولفه های‬ ‫اقتصادی اشنایی داشته باشد و از همه مهم تر اینکه مولفه های‬ ‫یداند‬ ‫اقتصادی کشور ما را بشناسد‪ ».‬البته ب ی شک خود او هم م ‬ ‫که پی دا کردن فردی که بتواند دارای جامع شرایط مناسب از نظر‬ ‫او باشد کار مشکلی است و به همین دلیل هم هست که بر لزوم‬ ‫استفاده از یک هیات عامل قوی ب رای بانک مرکزی که وظیفه‬ ‫تصمیم سازی ب رای مدیرعامل را به عهده بگیرد‪ ،‬تاکید م ی کند‪.‬‬ ‫ج واد بحری‪ ،‬یک فعال دیگر صنعت بانکداری اما بر لزوم توجه به‬ ‫حفظ استقالل بانک مرکزی در دولت اینده اشاره کرده و م ی گوید‪:‬‬ ‫«وابستگی این نهاد و مدی ریت ان توسط دولت تبعات بسیاری‬ ‫را ب رای حوزه های پولی و مالی کشور به همراه داشته است‪ .‬در‬ ‫صورت مستقل بودن بانک مرکزی و تحت فشار نبودن بانک ها‬ ‫فضایی رقابتی ایجاد م ی شود که در نهایت منجر به سالمت‪،‬‬ ‫صالبت و خروجی بسیار مناسب تر ان خ واهیم بود‪ ».‬همان طور‬ ‫که دفتر رئی س جمهور جدید اعالم کرده اس��ت ‪ ،‬نم ی ش��ود در‬ ‫مورد اسامی که احتماال در دولت اینده نقشی و سمتی به عهده‬ ‫م ی گی رندگمان هزنیکرد ‪،‬اماحسینامیری خامکانیازنمایندگان‬ ‫اصالح طلبمجلسوازاعضایکمیسیونانرژیم ی گویددولت‬ ‫ایندههنوزدرحالتعیینشاخ ص هاییاستکهب رایمدی ریتدر‬ ‫عرصه هایمختلفالزماست‪«:‬دولتایندههنوزمشغولتع ریف‬ ‫شاخ ص ها و ویژگ ی های الزم ب رای تصدی پس ت های مربوط به‬ ‫کابینه یازدهم است‪g».‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫یک رئیس برای ساختمان میرداماد‬ ‫تغییر نکرده است‪ .‬کارشناسان عالوه بر موثر دانستن فضای‬ ‫روانی حاکم بر جامعه در کاهش قیمت ارز طی روز های اخیر‪ ،‬‬ ‫برداشته شدن تحریم بانک ملت توسط حکم یکی از مراجع‬ ‫قضایی بریتانیا را هم ب ی ارتباط با مساله انتخابات ای ران و تنها‬ ‫حاصل یک توالی زمانی اتفاقی م ی دانند‪ .‬با این حال خیل ی ها‬ ‫ از جمله همان چند فروش��نده ارز در خیابان فردوسی و البته‬ ‫محمود بهمنی ‪ ،‬رئیس کل بانک مرکزی ‪ ،‬امیدوار هستند که‬ ‫این روند کاهش قیمت ها و افزایش ارزش پول ملی ادامه پی دا‬ ‫کند‪ .‬افت ناگهانی قیمت دالر در اوایل هفته گذشته هرچند با‬ ‫صعود نسبی نتوانست دالر را پایی ن تر از سه هزار تومان حفظ‬ ‫کند‪ ،‬اما این س��وال را پدید اورد که پایی��ن امدن قیمت دالر‬ ‫به دولت مربوط اس��ت یا از نتایج پیروزی مخالفان دولت در‬ ‫انتخابات است‪.‬‬ ‫از س��ویی برخی م ی گویند که دولت م ی خواهد دالر را‬ ‫‪ 2500‬تومان به دولت روحانی تحویل دهد و از س��وی دیگر‬ ‫برخی می گویند‪ ،‬جو روانی حاصل از پیروزی روحانی بازار را‬ ‫به سمت ارامش برده‪ .‬مثل بسیاری از سواالت اقتصادی چند‬ ‫سال اخیر پاسخ این سوال هم شاید مبهم بماند‪g .‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪ l‬طبق محاسباتی که ما انجام داده ایم رقمی حدود‬ ‫‪20‬میلیون دالر ارز در اختیار مردم اس��ت که ان را اغلب به‬ ‫صورت پ س انداز های خانگی نگه م ی دارند‪ ،‬به نظر م ی رسد‬ ‫این رقم در حال بازگش��ت به بازار معامالت ارزی است که‬ ‫نتیجه ان کاهش روند عدم توازن عرضه و تقاضا و کاهش‬ ‫قیمت ارز خواهد بود‪.‬‬ ‫طبق پی ش بین ی های شما این روند تا کجا ادامه‬ ‫پیدا خواهد کرد؟‬ ‫پیش بینی ما‬ ‫دالر دوهزار تومانی است‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪3‬‬ ‫پیشنهاد عضو کمیسیون اقتصادی درگفت وگو با مثلث‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫«اقای روحان�ی خوش اقبال ترین رئیس جمهور طول دوران اس�ت»‪ .‬ای�ن را محمدرض�ا پورابراهیمی از‬ ‫نمایندگان عضو کمیس�یون اقتصادی مجلس می گوید که برعکس خیلی های دیگر معتقد اس�ت کاهش قیمت‬ ‫ارز نه غافلگیرکننده و نه ناش�ی از هیجان های روانی‪ ،‬بلکه کامال پیش بینی شده بوده است‪ .‬وی همچنین تاکید‬ ‫می کند که س�کوت بانک مرکزی برای بازار این روزهای ارز از هراقدام دیگری توسط این بانک مفیدتر است‪.‬‬ ‫خبرنگار مثلث در این باره با پورابراهیمی گفت وگو کرده است‪.‬‬ ‫یک هفته ای هس�ت که قیم�ت دالر و باقی‬ ‫ارز ها در بازار تهران به صورت روزانه کاهش‬ ‫پیدا م ی کند‪ ،‬به نظر ش�ما چه اتفاقی افتاده‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬چیز عجیبی نیس��ت‪ ،‬ما سقوط قیمت ها را‬ ‫پی ش بینی کرده بودی��م و این کاهش قیمت ها تحقق‬ ‫همان پی ش بین ی هاست‪.‬‬ ‫یعنی شرایط کامال عادی است؟‬ ‫‪ l‬افزایش قیمت دالر در س��ال های گذش��ته‬ ‫چند دلیل داشته است‪ ،‬اول اینکه ما بودجه را ب ر اساس‬ ‫تعدیل قیمت ها نبسته بودیم‪ ،‬یعنی در بودجه سنواتی‬ ‫سال های گذشته ب ر اس��اس تعدیل نرخ تورم داخلی و‬ ‫خارجی اقدام نکرده بودیم‪ .‬نکت��ه دوم این بود که ما با‬ ‫کاهش درامد های نفتی و مساله تحریم ها روبه رو بودیم‬ ‫و هستیم که عرضه ارز در بازار را کاهش داده است‪ .‬در‬ ‫این شرایط طبیعی است که نظم عرضه و تقاضا به هم‬ ‫م ی خورد و قیمت ارز ها افزایش پیدا م ی کند‪ ،‬نکته سوم‬ ‫هم این است که ما با یک تقاضای غی ر واقعی و کاذب‬ ‫ب رای دالر روبه رو بوده ایم‪ ،‬فضای س��فته بازی در سال‬ ‫گذشته بر بازار ارز ما اثرگذار بوده و این همه به افزایش‬ ‫غیرواقعی قیم��ت ارز دامن زده اس��ت‪ .‬البته هرکدام‬ ‫از اینها س��هم خودش��ان را بازی کرده اند و نم ی توانیم‬ ‫بگوییم که کدامیک تا چه می زان موثر بوده است‪ .‬ما در‬ ‫بودجه سال جاری نرخ ارز را با تعدیل بودجه پی ش بینی‬ ‫کرده بودیم و این کاهش قیمت ها در واقع تحقق همان‬ ‫پی ش بین ی ها بوده است‪.‬‬ ‫‪44‬‬ ‫ش�ما چه رقمی را در بودجه تعدیل�ی برای دالر‬ ‫پی ش بینی کرده اید؟‬ ‫‪ l‬اعتقاد ما این است که میانگین قیمت باید روی‬ ‫دوهزار تومان ب رای هر دالر باش��د و قاعدتا ‪10‬درصد باالتر‬ ‫و ‪10‬درصد پایی ن تر هم از جمل��ه تغیی رات قابل پی ش بینی‬ ‫است ‪ ،‬یعنی پی ش بینی ما این است که دالر در سال جاری در‬ ‫قیمت هایی بین هزار و هشتصد تومان تا دو هزار صد تومان‬ ‫نوسان داشته باشد‪.‬‬ ‫این رقم را ب�ا در نظر گرفتن تاثی�ر تحری م ها بر‬ ‫اقتصاد کش�ور محاس�به کرده اید یا ب�ا در نظر‬ ‫گرفتن پی ش ش�رط هایی مثل حذف تحری م ها و‬ ‫احتمال افزایش فروش نفت؟‬ ‫‪ l‬تحریم ها مش��خصا در کاهش درامد های نفتی‬ ‫در سال های اخیر موثر بوده است‪ ،‬ما البته قیمت ها را با در‬ ‫نظر گرفتن همه شرایط و با در نظر گرفتن بودجه تعدیلی‬ ‫مطرح م ی کنیم‪ ،‬اما واقعیت این است که بخشی از کاهش‬ ‫ارزش پول ملی به دنبال افزایش قیمت دالر و سایر ارز های‬ ‫خارجی ناشی از تقاضا های کاذب ب رای خرید دالر بوده است‪.‬‬ ‫حاال با حذف این تقاضا های کاذب‪ ،‬امید م ی رود که قیمت‬ ‫ارز واقعی شود‪ .‬رئی س جمهور منتخب هم البته در چارچوب‬ ‫بحث هایش‪ ،‬ش��عار هایی را مطرح کرده که نش��ان دهنده‬ ‫دیدگاه های مثبت اوست‪ ،‬البته عوامل خارجی هم ب ی تاثیر‬ ‫نبوده است‪.‬‬ ‫صرفا کاهش این تقاضا های کاذبی که از انها یاد‬ ‫م ی کنید‪ ،‬تا چه ح�د در بازار ارز ای�ن روز ها موثر‬ ‫بوده است؟‬ ‫‪ l‬ادامه این روند مطلق نیس��ت و مشخصا سقوط‬ ‫قیمت ارز در جایی متوقف خواهد ش��د ک��ه امیدواریم این‬ ‫همان رقم پی ش بین ی شده ما باشد‪ .‬البته در تحلیل شرایط‬ ‫فعلی بازار ارز باید به این مس��اله هم توجه کرد که در یک‬ ‫سال گذشته باتوجه به کاهش درامد های نفتی‪ ،‬اقتصاد ما‬ ‫وارد فاز جدیدی شده اس��ت‪ .‬در سال گذشته ما شاهد تغییر‬ ‫در الگو های منابع و مصارف ارزی کش��ور بوده ایم‪ ،‬تا جایی‬ ‫که تنها در سال گذشته صادرات ما رشد ‪18‬درصدی را تجربه‬ ‫کرده‪ ،‬در حالی که واردات ما بیس��ت درص��د کاهش یافته‬ ‫است‪ .‬این نش��ان م ی دهد که تحریم ها به صورت ناخواسته‬ ‫توانسته است بخشی از وابس��تگی ما به درامد های نفتی‬ ‫را کم کن��د‪ .‬ما در حال حاضر م ی دانیم ک��ه بدون نفت هم‬ ‫م ی توانیم تعادل را در اقتصاد کش��ور ایج��اد کنیم و حتی‬ ‫در ادامه این روند م ی توانیم با سرمایه های ناشی از کاهش‬ ‫واردات سرمایه گذاری انجام دهیم‪ .‬صادرات نفت ما به یک‬ ‫میلیون و سیصد و هشتاد هزار بش��که کاهش یافته و این‬ ‫ب رای ما یک فرصت است که وابستگ ی های نفتی خودمان‬ ‫را کاهش دهیم‪ .‬تعدیل بودجه سنواتی هم از دیگر اقداماتی‬ ‫بوده که به ما و اقتصاد کشور کمک کرده است‪ .‬امیدواریم در‬ ‫شش ماه دوم سال جاری با تثبیت قیمت دالر روی میانگین‬ ‫دو هزار توم��ان تا دو هزار و دویس��ت تومان ش��اهد رونق‬ ‫اقتصادی و بهبود وضعیت باشیم‪.‬‬ ‫ظاهرا ش�ما به تاثیر مثبت کاه�ش قیمت دالر‬ ‫بر اقتصاد بس�یار امیدوار هس�تید‪ ،‬در حالی که‬ ‫عده زیادی تص�ور م ی کنند ک�ه افزایش قیمت‬ ‫دالر باعث تش�ویق تولی د کنندگان به صادرات و‬ ‫در نتیجه افزایش صادرات شده و کاهش قیمت‬ ‫دالر انگی�زه را ب�رای ص�ادرات از تولی د کنندگان‬ ‫خواهد گرفت و فشار تازه ای به تولید داخلی وارد‬ ‫خواهد کرد‪...‬‬ ‫‪ l‬ش��رایط ما با دالر ب��االی س��ه هزار تومان یک‬ ‫شرایط عادی نیس��ت‪ ،‬نرخ بیش از س��ه هزار تومان اصال‬ ‫منطقی نیس��ت‪ .‬ما باید قیمت دالر را کاهش دهیم تا نرخ‬ ‫ان منطقی بشود و بعد در یک ش��رایط منطقی صادرات را‬ ‫افزایش بدهیم‪.‬‬ ‫عده زیادی هم هس�تند که معتقدند این کاهش‬ ‫قیم�ت دالر تماما روانی و ناش�ی از هیجان و در‬ ‫نتیجه زودگذر است‪...‬‬ ‫‪ l‬من تص��ور نم ی کنم که ای��ن کاهش قیمت ها‬ ‫روانی و هیجانی باشد‪ ،‬اتفاقا متناسب با پی ش بین ی هاست‬ ‫و ادامه پیدا خواهد کرد تا نرخ دالر تعادلی و منطقی ش��ود‪.‬‬ ‫ان چیزی که شاهد ان هستیم شکستن حباب قیمت های‬ ‫کاذب است‪ .‬از س��ال نود تا امروز هم اتفاق عجی ب وغریبی‬ ‫در اقتصاد ما نیفتاده اس��ت‪ ،‬اما ما شاهد ان افزایش قیمت‬ ‫بوده ایم‪.‬‬ ‫بان�ک مرکزی چط�ور؟ اقای بهمن�ی‪ ،‬رئی س کل‬ ‫بان�ک مرک�زی چن�د روز پی�ش در اظهارات�ی‬ ‫گفته اس�ت ک�ه بان�ک مرک�زی ب ه دنب�ال ادامه‬ ‫سیاست هایی اس�ت که در روز های اخیر منجر‬ ‫به کاهش قیمت ارز شده است‪...‬‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که بانک مرکزی هی چ تاثیری‬ ‫در روند اخیر کاهش قیمت ارز ندارد‪ ،‬همین که بانک مرکزی‬ ‫جریان مخالف‬ ‫کمتر کسی پیدا می شود که این روزها‬ ‫معتقد نباشد کاهش ناگهانی قیمت‬ ‫ارز در بازار ازاد یک واکنش روانیست‬ ‫در قبال تحوالت سیاسی که در جامعه‬ ‫رخ داده است‬ ‫کاهش قیمت دالر ربطی‬ ‫به بانک مرکزی ندارد‬ ‫گفت وگویمثلثبایکعضوکمیسیوناقتصادیمجلس‬ ‫‪4‬‬ ‫تصمیم های نابجای��ش را متوقف کند‪ ،‬دخالت در‬ ‫روند های منطقی را متوقف کن��د و البته اگر انها‬ ‫سکوت کنند و اجازه بدهند که بازار روند خودش را‬ ‫پیش بگیرد بهتر است‪.‬‬ ‫در مورد تیم اقتصادی اقای روحانی هم‬ ‫حرف های زیادی زده م ی شود‪ ،‬پیشنهاد‬ ‫شما برای ترکیب این تیم چیست؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که به نظر من اقا ‬ ‫ی‬ ‫روحانی خ��وش اقبال تری��ن رئی س جمهور طول‬ ‫دوران ما تاکنون است‪ .‬ش��رایط ب رای کار او بسیار‬ ‫فراهم اس��ت‪ .‬اگر دولت با مجل��س تعامل خوبی‬ ‫داشته باش��د که به احتمال بسیار زیاد همین طور‬ ‫هم خواهد بود‪ ،‬به نظر نم ی رسد که چالش خاصی‬ ‫پی ش روی خود داشته باشد‪.‬‬ ‫یعنی مساله تحری م ها‪ ،‬اشتغال‪ ،‬بحران‬ ‫تولی�د و مس�ائل بانک�ی هیچ ک�دام از‬ ‫چالش های پیش روی دولت نیست؟‬ ‫‪ l‬خوش��بختانه ما ظرفی ت ه��ای زیادی‬ ‫داریم‪ ،‬همه مش��کالت با برنامه ری��زی قابل حل‬ ‫است‪ .‬در حال حاضر فرصت ها با محدودیت ها قابل‬ ‫قیاس نیس��ت‪ .‬اگر دولت اینده با ش��ناخت و تیم‬ ‫معقول وارد شود و اغاز به حرکت کند م ی توانیم در‬ ‫شش ماهه دوم سال جاری به مسیر برگردیم و در‬ ‫میان مدت شاهد پیشرفت هایی باشیم‪g .‬‬ ‫قیمت طال و ارز به ص�ورت روزانه در حال کاهش‬ ‫است‪ ،‬چه اتفاقی در بازار افتاده است؟‬ ‫‪ l‬ای��ن کاهش قیمت ه��ا ناش��ی از هیجان های‬ ‫روانی است‪ ،‬همان طور که خیل ی های دیگر هم در رسانه ها‬ ‫گفته اند‪ ،‬بخش زی��ادی از موضوع ناش��ی از هیجان های‬ ‫روانی است‪.‬‬ ‫فقط هیجان های روانی؟‬ ‫‪ l‬نه فقط این‪ .‬ب��ه هر حال یک بخ��ش زیادی از‬ ‫مردمی که قبال به بازار هجوم اورده اند و دالر و طال خریده اند ‬ ‫و باعث افزایش فزاینده قیمت ارز و طال شده اند‪ ،‬حاال ب رای‬ ‫فروش ارز و طالی خودش��ان به بازار امده اند و بخش��ی از‬ ‫این کاهش قیمت ها از همین موضوع ناش��ی شده است‪.‬‬ ‫همان هایی که روزی با هجوم ب رای خریدن ارز موجب ایجاد‬ ‫کمبود ارز در بازار ش��ده بودند حاال ارز را ب��ه بازار برخواهند‬ ‫گرداند‪ ،‬در نتیجه قیمت ها رو به کاهش م ی رود‪.‬‬ ‫در مورد طال چطور؟‬ ‫‪ l‬کاه��ش قیمت طال ناش��ی از کاه��ش جهانی‬ ‫قمیت ان هم هست‪ ،‬اما باز همان هیجان های روانی اینجا‬ ‫هم موثر است‪.‬‬ ‫در ان چند ماهی که ش�اهد افزای�ش روز به روز‬ ‫قیمت طلا بودیم ه�م قیم ت ه�ای جهانی طال‬ ‫گاهی روند نزولی ب�ه خود م ی گرفت‪،‬‬ ‫اما رشد قیمت در بازار های ایران‬ ‫متوق�ف نم ی ش�د ‪ ،‬ح�اال چ�ه‬ ‫اتفاقی افتاده اس�ت که قیمت‬ ‫طلا در تهران تا ای�ن حد و با‬ ‫ای�ن س�رعت از قیم ت های‬ ‫جهانی تاثیر م ی گیرد؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این اس��ت زمانی‬ ‫که فض��ای روانی نامناس��بی بر جامعه‬ ‫حاکم بود نقدینگی به سمت سرمایه های‬ ‫باثبات تری از جمله طال و ارز م ی رفت‪ .‬جو‬ ‫روانی تاثیر خیلی زیادی بر معادالت دارد‪ ،‬‬ ‫شرایط داخلی کش��ور است که تا حد زیادی‬ ‫اغلب در تفس�یر مع�ادالت بازار طلا و ارز گفته‬ ‫ش�ده که وقتی قیمت طال باال م ی رود‪ ،‬قیمت ارز‬ ‫کاهش پیدا م ی کند و برعکس‪ ،‬اما در چند ماهی‬ ‫که قیم ت ها سیر صعودی داش�ت و همی ن طور‬ ‫حاال ک�ه قیم ت ها رو به کاهش گذاش�ته اس�ت‬ ‫م ی بینی�م که طلا و ارز رش�د و س�قوط را با هم‬ ‫تجربه م ی کنند‪ ،‬چه اتفاقی در بازار های ما افتاده‬ ‫است؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫در چنی�ن ش�رایطی فک�ر م ی کنی�د‬ ‫مه م ترین چالش ه�ای پی ش روی دولت‬ ‫اینده چه خواهد بود؟‬ ‫رعنا قادریان‬ ‫تو سو های مختلف‬ ‫این جو روانی را هدایت م ی کند و به سم ‬ ‫م ی کشاند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪ l‬پیش��نهاد من ای��ن اس��ت تیمی که‬ ‫انتخاب م ی ش��ود‪ ،‬الزام��ا متعه��د‪ ،‬متخصص و‬ ‫باتجربه باش��د؛ اصول انقالب را پذیرفته باش��د و‬ ‫برمبنای ارزش ها کار کن��د‪ ،‬تخصص‪ ،‬توانمندی‬ ‫و تجربه باید در اولویت ق��رار بگیرد‪ .‬افراد باتجربه‬ ‫م ی توانن��د در س��مت هایی که ق��رار م ی گیرند‪،‬‬ ‫مطابق معیار هایی که وج��ود دارد‪ ،‬حرکت کنند‪.‬‬ ‫باید امیدوار باشیم که افراد فارغ از مسائل سیاسی‬ ‫انتخاب شوند‪ ،‬دولت اینده حتی م ی تواند با افرادی‬ ‫کار کند که با انها سمپاتی سیاسی نداشته باشد‪.‬‬ ‫اگر دولت اینده به همان شعار های تدبیری که داده‬ ‫پایبند باشد و افراد و مدی ران را فرا تر از افرادی که در‬ ‫حلقه سیاسی کسانی که تا کنون با او کار کرده اند‬ ‫انتخاب کند‪ ،‬م ی تواند به بهبود شرایط کمک کند‪.‬‬ ‫محمدعلی پور‪،‬عضوکمیسیوناقتصادیمجلساستکهتاهمینیکی‪،‬دوهفتهپیشسخنگوییاینکمیسیونراهم‬ ‫برعهده داشت ‪ .‬او معتقد است که جو روانی مهم ترین بازیگر این روز های فضای اقتصادی کشور است‪ ،‬هر چند شعار های‬ ‫تنش زدایی و برداشتن تحریم بانک ملت از طرف بریتانیا هم در این روند کاهش قیمت طال و ارز موثر بوده است‪ .‬خبرنگار‬ ‫مثلث در پی بروز فضای اخیر در بازار طال و ارز با او گفت وگو کرده است‪.‬‬ ‫‪ l‬بخش��ی از طال ب��ا ارز و از خارج از کش��ور وارد‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬بناب راین طبیعی اس��ت که وقتی قیمت ارز باال‬ ‫م ی رود‪ ،‬قیمت ط�لا هم افزایش پیدا کن��د‪ .‬هرچند که ان‬ ‫طال ممکن است لزوما با همان قیمت ارز وارد نشده باشد یا‬ ‫اینکه اصال وارداتی نباشد‪.‬‬ ‫ش�ما هم همان ط�ور ک�ه اش�اره کردی�د مانند‬ ‫خیل ی ه�ای دیگر «ج�و روان�ی» را عام�ل تغییر‬ ‫قیم ت ه�ا م ی دانید‪ ،‬ایا ای�ن جو واقع�ا این قدر‬ ‫موثر اس�ت که معادالت ب�ازار و س�رمایه را هم‬ ‫مدیریت کند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬همان روز هایی هم که قیمت ها به ش��کل‬ ‫سرس��ام اوری باال م ی رفت ه��م اتفاقی واقع��ی در فضای‬ ‫اقتصاد کش��ور نیفتاده بود و همه چیز بیشتر ناشی از یک‬ ‫جو روانی بود‪ .‬حاال هم م ی توان تغیی رات را تا‬ ‫حدود زیادی با همان جو روانی توجیه کرد‪.‬‬ ‫البته تغیی راتی هم رخ داده است‪ ،‬‬ ‫همین که مثال تحریم بانک ملت‬ ‫توسط دولت بریتانیا برداشته‬ ‫شده‪ ،‬ب ی تاثیر نیست‪.‬‬ ‫اما بیش��تر تغیی��رات به‬ ‫همان مساله جو روانی برم ی گردد‪.‬‬ ‫ در مجم��وع بای��د بگوی��م که من‬ ‫امیدوار هس��تم این فضا ادامه پیدا‬ ‫کند و ان ش��اءاهلل بحران ه��ا برطرف‬ ‫شود‪.‬‬ ‫منظورت�ان این اس�ت ک�ه کاهش‬ ‫‪45‬‬ ‫قیم ت ها ادامه خواهد داشت؟‬ ‫‪ l‬در این فضا البته نم ی توان هیچ چیز را پی ش بینی‬ ‫کرد‪ ،‬اما معتقد هس��تم که حتی ای��ن قیمت ها هم واقعی‬ ‫نیستند‪.‬‬ ‫قیمت واقعی دالر از نظر شما چقدر است؟‬ ‫‪ l‬به نظر من و بس��یاری از کارشناس��ان اقصادی‬ ‫قیمت واقعی دالر بیشتر از هزار و ششصد یا هفتصد تومان‬ ‫نیست‪ ،‬اما در ش��رایط فعلی نم ی توان پی ش بینی کرد که‬ ‫ایا کاهش قیمت ها تا این حد ادامه پیدا خواهد کرد یا نه‪.‬‬ ‫منظو ش�ما از جو روانی دقیقا چیست؛ م ی شود‬ ‫این جو را توصیف کرد؟‬ ‫‪ l‬انتخابات ریاست جمهوری یک حماسه سیاسی‬ ‫بوده که جایگاه ای ران را در دنیا دس��تخوش تغیی راتی کرده‬ ‫اس��ت‪ ،‬جایگاه ای ران چه در بین کش��ورهای منطقه و چه‬ ‫بین کشور های سایر نقاط جهان امروز خیلی باال تر از قبل‬ ‫از انتخابات است‪ ،‬برداش��ت ها چه در داخل و چه در خارج از‬ ‫کشور این اس��ت که رئی س جمهور منتخب مردم به دنبال‬ ‫تنش زدایی اس��ت و این رویکرد با اس��تقبال جهانی خوبی‬ ‫هم روبه رو شده است‪ .‬‬ ‫گفتم��ان رئی س جمه��ور منتخب با گفتم��ان قبلی‬ ‫تفاوت های مه��م و اش��کاری دارد‪ .‬رئی س جمهور منتخب‬ ‫به دنبال حل وفص��ل اختالف های موجود ب��ا حفظ احترام‬ ‫متقابل است‪.‬‬ ‫این فض��ا و این گفتم��ان در روابط ما با کش��ور های‬ ‫همس��ایه و روابطمان با کش��ورهای دیگ��ر تاثی رات جدی‬ ‫خواهد گذاش��ت‪ .‬همان طور که م ی بینید کشورهای دیگر‬ ‫هم از این موضوع اس��تقبال کرده اند‪ .‬این فضا بر مردم هم‬ ‫تاثیرگذار بوده است‪.‬‬ ‫بان�ک مرک�زی چط�ور؟ ایا ای�ن نه�اد م ی تواند‬ ‫ب ه عنوان نهادی که مدیریت سیاست های پولی‬ ‫و ارزی را در اختیار دارد ‪ ،‬در این کاهش قیمت ارز‬ ‫نقشی داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬به هی چ وجه این طور نیست‪ .‬کاهش قیمتی که‬ ‫امروز شاهد ان هس��تیم‪ ،‬اصال هی چ ربطی به سیاست های‬ ‫بانک مرکزی ندارد؛ خیل ی ها از جمله خود من اعتقاد داریم‬ ‫که اساسا بخش زیادی از مشکالتی که امروز با انها درگیر‬ ‫هستیم‪ ،‬ناشی از اقدامات بانک مرکزی است‪ .‬بانک مرکزی‬ ‫نم ی تواند در این ش��رایط خود را ش��ریک کاهش قیمت ها‬ ‫اقتصاد نوکینزی یا بازارازاد؟‬ ‫گفت وگوی مثلث با جمشید پژویان درباره سیاست های اقتصادی دولت یازدهم‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪5‬‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫جمشید پژویان در مقاطعی از کار دولت نهم و دهم یکی از مه م ترین اقتصاددان های خبر سازی بوده که حداقل‬ ‫در زمان اجرای فاز اول هدفمندی یارانه ها تاکید زیادی بر لزوم اجرای این طرح داش�ته است ‪ .‬او در حال حاضر رئیس‬ ‫شورای رقابت است و همزمان از منتقدان شکل فعلی اجرای طرح هدفمندی یارانه ها ‪ ،‬که البته بر لزوم ادامه اجرای این‬ ‫طرح در دولت اینده با در نظر گرفتن لزوم رفع نواقص اجرایی ان تاکید دارد‪ .‬پژویان همچنین معتقد اس�ت که زمان‬ ‫اختراع مجدد چرخ چاه گذشته است و باید به یک اقتصاد بخش عمومی تن داد‪.‬‬ ‫اقای دکتر! در یک توصیف کل�ی از فضای فعلی‬ ‫اقتصادی کش�ور چه چی�زی پی�ش روی دولت‬ ‫اینده قرار دارد؟‬ ‫‪ l‬انچه پیش روی دولت اینده است فرق چندانی با‬ ‫انچه پی ش وری دولت قبلی بوده و هست‪ ،‬ندارد‪ .‬مشکالت‬ ‫با زمانی ک��ه دولت قبلی بر س��ر کار بود تف��اوت چندانی‬ ‫نکرده است‪ .‬ما دچار یک سری مس��ائل عمومی هستیم‪.‬‬ ‫تحریم های اقتصادی را داریم که از حدود یک و نیم س��ال‬ ‫پیش تاکنون حل نشده است و پیش روی دولت اینده هم‬ ‫قرار دارد‪.‬‬ ‫در مورد راه حل ها هم بای��د بگویم که دولت اینده هم‬ ‫باید همان کاری هایی را بکند که الزم بود دولت فعلی انجام‬ ‫دهد‪ .‬باید تالش ش��ود تا اقتصاد کشور با کمترین هزینه به‬ ‫سمت بسته شدن حرکت کند‪ .‬دولت باید تا جایی که ممکن‬ ‫اس��ت تجارت خارجی خود را محدود و کوچک کند تا نیاز‬ ‫دولت به ارز کاهش پیدا کند‪.‬‬ ‫در مورد مدیریت اقتصاد در داخل کشور چطور؟‬ ‫‪ l‬در داخل هم مشکالت ما همان چیزهایی است‬ ‫که طی چندین دهه گذشته ما با انها درگیر بوده ایم و هنوز‬ ‫هم برطرف نشده است‪ ،‬متاس��فانه ما دچار عدم کارایی در‬ ‫تولید هستیم‪.‬‬ ‫موقعیت ما در ب رابر کشورهای مختلف دیگر هم باید‬ ‫مورد توجه قرار گیرد‪ ،‬ای ران در بسیاری موارد دارای مزیت های‬ ‫نسبی اس��ت که کش��ورهای دیگر از انها محروم هستند ‪،‬‬ ‫به خصوص کشور هایی مانند کره ‪ ،‬مالزی یا ترکیه که در دو‪،‬‬ ‫سه دهه اخیر از ما عقب تر بوده اند‪ ،‬اما م ی بینیم که حاال این‬ ‫کشورها در حال پیشرفت هستند‪.‬‬ ‫‪46‬‬ ‫بخش عمده ای از مش��کالت ما ناش��ی از درامد های‬ ‫نفتی اس��ت و مزیت های��ی که دول��ت همواره ب��ا اتکا به‬ ‫درامدهای نفتی ب رای تولید ایجاد کرده است‪ .‬پرداخت یارانه‬ ‫قیمت گذاری نس��بی را مختل کرده بود‪ ،‬حاال مدتی است‬ ‫که در قالب انچ��ه هدفمندی یارانه ها نامیده ش��ده تالش‬ ‫شد تا سیستم قیمت گذاری نس��بی بازگردانده شود‪ .‬دولت‬ ‫اینده باید این طرح را ادامه دهد‪ ،‬منتها باتوجه به اینکه الزم‬ ‫است اشکاالتی که دولت مستقر در اجرای این طرح داشته‬ ‫را حذف کند‪.‬‬ ‫منظور شما چه اشکاالتی است؟ دولت اینده باید‬ ‫چه چی ز هایی را در نظر بگیرد؟‬ ‫‪ l‬در اجرای قیمت گذاری نسبی که به هدفمندی‬ ‫بداند‪.‬‬ ‫با این حساب فکر م ی کنید دولت اینده باید چه‬ ‫سیاست های اقتصادی را در برنام ه اش قرار دهد؟‬ ‫‪ l‬همان مسائلی که خود اقای روحانی هم بار ها در‬ ‫ب رنامه ها و شعار هایشان به انها اشاره کرده اند‪ .‬مساله اساسی‬ ‫اقتصاد امروز ما مساله معیشت مردم است ‪ ،‬گرانی و تورم باید‬ ‫برطرف شود و بعد از ان باید فکری به حال معضل اشتغال و‬ ‫ بیکاری مردم بشود که قطعا از جدی ترین مسائل اقتصادی‬ ‫پی ش روی دولت اقای روحانی اس��ت‪ .‬اما در مجموع من به‬ ‫اینده امیدوار هستم‪.‬‬ ‫در ش�رایط فعلی مناس�ب ترین افراد برای تیم‬ ‫اقتصادی دولت اینده چه کسانی هستند؟‬ ‫‪ l‬انتظار این اس��ت که اقای روحان��ی همان طور‬ ‫که بار ها در شعار هایش��ان هم به ان اش��اره و بر ان تاکید‬ ‫کرده‪ ،‬در ش��رایط فعلی به دنبال افراد کارکشته ای بروند که‬ ‫متخصص باشند‪ ،‬توقع این است که به نظ رات کارشناسان‬ ‫اقتصادی اهمیت داده ش��ود و با مشارکت و همفکری همه‬ ‫افرادی ک��ه بتوانند در این عرصه موثر باش��ند‪ ،‬تصمیمات‬ ‫درست گرفته شود‪.‬‬ ‫یارانه ها مش��هور ش��د‪ ،‬تولید باید اصل قرار بگیرد‪ .‬هدف‬ ‫اصالح قیمت ها و هدفمندی یارانه ها هم همین بوده است‬ ‫که این عدم کارایی در تولید اقتصاد را اصالح کند‪ .‬تکنولوژی‬ ‫ما بس��یار عقب افتاده و پ ر مصرف است منتها چون قیمت‬ ‫انرژی در کشور ما ارزان اس��ت‪ ،‬تولیدکننده ها تمایلی ب رای‬ ‫به کارگیری تکنولوژی نوین که بالطبع کم مصرف تر و البته‬ ‫بهینه تر است ندارند‪ ،‬چون صرفه جویی هدف قرار نگرفته‬ ‫است‪ .‬با قیمت انرژی که تقریبا رایگان است انگیزه ای ب رای‬ ‫اصالح چرخه تولید باقی نم ی ماند‪.‬‬ ‫اصالح قیمت ها در گام اول م ی تواند این انگیزه را ب رای‬ ‫به کار گیری تکنولوژی های جدید فراهم کند‪ .‬به همین دلیل‬ ‫اس��ت که من تاکید م ی کنم پرداخت یاران��ه نقدی و یارانه‬ ‫سوخت به تولید اشتباه است‪.‬‬ ‫اما صنایع ما طی چند سال گذشته عمال به خاک‬ ‫نشسته اند و وضع مناسبی برای ادامه تولید در‬ ‫این شرایط ندارند‪ ،‬چه برس�د به اصالح خطوط‬ ‫تولید‪...‬‬ ‫‪ l‬این درست است که صنایع شرایط خوبی ندارند‪،‬‬ ‫اما حمایت ها باید به گونه ای انجام شود که بتواند گامی به‬ ‫سمت جلو باشد‪.‬‬ ‫پیشنهاد شما چیست؟‬ ‫‪ l‬باید مشوق ها به سمت مش��وق های استفاده از‬ ‫تکنولوژی جدید حرکت کند‪ ،‬این کاری اس��ت که از طریق‬ ‫سیستم مالیاتی قابل انجام است‪.‬‬ ‫توصیه من این اس��ت که اصالح قیمت های نسبی‬ ‫ادامه پی��دا کند‪ ،‬در مقاب��ل تغیی راتی در سیس��تم مالیاتی‬ ‫اعمال شود ‪ .‬م ی توان مش��وق های مالیاتی را ب رای کسانی‬ ‫که اقدام به نوس��ازی تکنولوژی خطوط تولید م ی کنند‪ ،‬به‬ ‫کار گرفت‪ .‬م ی توان در ب رنامه های میان مدتی که ب رای مثال‬ ‫م ی تواند پنج ساله تعریف شود‪ ،‬سیستم مالیاتی را ب ر اساس‬ ‫نرخ اس��تهالک تکنولوژی تغییر داد‪ .‬به این طریق که مثال‬ ‫پنجاه درصد مالیات بر س��ود کارخانه هایی که تکنولوژی‬ ‫خود را تغییر داده اند بخشیده ش��ود‪ .‬به این ترتیب بنگاه ها‬ ‫با تغییر تکنول��وژی هم صرفه جویی در مصرف س��وخت‬ ‫کرده اند‪ ،‬هم کاال های باکیفی ت تری تولی��د کرده اند و هم‬ ‫از مشوق های مالیاتی اس��تفاده کرده اند‪ .‬حال اگر سود ان‬ ‫بنگاه ها به قدر کافی نبود م ی توان این کاهش مالیات را روی‬ ‫سود سال های بعد این شرکت ها محاسبه کرد‪ .‬این م ی تواند‬ ‫کمک مناسبی به تولید در شرایط فعلی باشد‪.‬‬ ‫اما پیاده ک�ردن چنین پیش�نهادی نیازمند یک‬ ‫در ح��ال حاضر فضا ب رای کار مناس��ب اس��ت‪ ،‬اقای‬ ‫روحانی هم که با ش��عار دول��ت تدبیر و امید امده اس��ت‪،‬‬ ‫ان ش��اءاهلل که بتواند کاری انجام دهد و ب��ا تدبیر در جهت‬ ‫رفع مش��کالت و حل وفصل اختالف ها گام بردارد‪ .‬در مورد‬ ‫تیم اقتصادی دولت اینده همان طور ک��ه اقای روحانی در‬ ‫شعار هایش��ان به ان تاکید کرده‪ ،‬افراد معتدل همه جناح ها‬ ‫م ی توانند شانس حضور داشته باشند‪.‬‬ ‫اگر امروز دچار این همه اسیب هستیم باید بدانیم که‬ ‫کشور از افراط و تفریط ها اسیب دیده است و معتدل های هر‬ ‫دو جناح و معتدل های مستقل سر کار بیایند و دولت از همه‬ ‫سلیقه ها در تیم مدیریت ی اش استفاده کند‪ .‬امید م ی رود که‬ ‫دولت اینده بتواند مشکالت را برطرف کند‪.‬‬ ‫نام های�ی هس�تند که به نظر ش�ما در ش�رایط‬ ‫فعلی بتوان در مورد حض�ور انها در دولت بعدی‬ ‫اظهارنظر کرد؟‬ ‫‪ l‬تصمیم گی��ری در مورد اینکه چه کس��انی باید‬ ‫در دولت اینده حضور داشته باش��ند‪ ،‬با دولت اینده است و‬ ‫ نم ی توان در این مورد پیشگویی کرد‪g .‬‬ ‫سیستم دقیق مالیاتی است‪.‬‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬دنی��ا در حال حرکت اس��ت‪ ،‬امروز دیگر‬ ‫تفاوت ه��ای عمده ای که در گذش��ته وجود داش��ت مطرح‬ ‫نیست‪ .‬از سال های دهه هشتاد میالدی به بعد تقریبا تمام‬ ‫کش��ور های توس��ع ه یافته و انها که م ی خواستند به سمت‬ ‫توسع ه یافتگی حرکت کنند‪ ،‬یک س��ری روش های واحد را‬ ‫به عنوان راه حل پذیرفته و در پیش گرفته اند‪.‬‬ ‫این همان چیزی اس��ت که در اقتصاد از ان به عنوان‬ ‫«چرخش سومی روش ش��ناختی» یاد شده است‪ .‬مشاوران‬ ‫اقتصادی چه در دولت ایاالت متحده و چه در دولت بریتانیا‬ ‫ به عن��وان دو قطب تفک��رات اقتصادی در دنی��ا‪ -‬تقریبا‬‫متفق القول بر اس��تفاده از «اقتصاد بخش عمومی» تاکید‬ ‫م ی کنند‪ .‬این ش��یوه در حال حاضر مناسب ترین شیوه ای‬ ‫است که از بین مکاتب اقتصادی م ی تواند انتخاب شود‪.‬‬ ‫انچه مهم است استفاده از تجربه های کشورهای دیگر‬ ‫است‪ ،‬الزم است که این شیوه «اختراع مجدد چرخ چاه» را‬ ‫کن��اربگذاری��م‪g.‬‬ ‫چه چیزی در مقابل تیم اقتص��ادی دولت جدید قرار‬ ‫دارد؟ نقدینگی افسارگس��یخته در دست مردم و تورم ناشی‬ ‫از ان‪ ،‬پاسخی مناسب ب رای موضوعاتی از جمله سرنوشت‬ ‫برنامه هدفمندی یارانه ها‪ ،‬سیاس��ت های مشخصی ب رای‬ ‫مدیریت مساله تحریم ها و مس��اله بازار و مسکن است که‬ ‫دولت جدید باید در عرصه اقتصادی فکری ب رای انها بکند‪.‬‬ ‫س��وال های دیگ��ری ه��م پی��ش روی ات��اق فک��ر‬ ‫اقای روحانی قرار دارد که یکی از مهم ترین ش��ان این است‬ ‫که تیم اقتصادی جدید باید از کجا شروع کند؟‬ ‫حتی اگر مدیریت مساله تحریم ها به دستگاه سیاست‬ ‫خارجی کشور سپرده شود‪ ،‬باز هم اقتصاد امروز کشور دچار‬ ‫اسی ب های فراوانی است‪.‬‬ ‫با اینکه بس��یاری از افراد مانند مهدی تقوی ‪ -‬عضو‬ ‫هیات علم ی دانش��کده اقتصاد دانش��گاه عالم��ه – فکر‬ ‫م ی کنند ک��ه مهم ترین اقدام در اغ��از کار دولت جدید باید‬ ‫بهبود روابط بی ن الملل و رفع نسبی تحریم ها باشد‪ ،‬چرا که‬ ‫«بازار ه��ای صادراتی ما چندان مس��اعد نیس��ت و عمده‬ ‫ارز مورد نیاز از طریق فروش نفتی ک��ه تحت تحریم های‬ ‫همه جانبه قرار گرفته‪ ،‬تامین‬ ‫م ی ش��ود پس در ای��ن میان‬ ‫نم ی توان از بانک مرکزی توقع‬ ‫معجزه داش��ت»‪ ،‬عده ای هم‬ ‫هس��تند که پی ش ش��رط های‬ ‫دیگری ب رای ورود دولت جدید‬ ‫به عرص��ه اقتص��اد را مطرح‬ ‫م ی کنند‪.‬وحید شقاق ی شهری‬ ‫ عضو هیات علم ی دانشکده‬‫علوم اقتصادی ‪ -‬معتقد است‬ ‫که کش��ور در ح��ال حاضر با‬ ‫مش��کل کمبود ام��ار رو به رو‬ ‫اس��ت و م ی گوید‪« :‬کشور در‬ ‫حال حاض��ر به تهی��ه بانک‬ ‫اطالع��ات درامدی نی��از دارد‬ ‫که اگر این اقدام عملی بشود‪،‬‬ ‫م ی تواند نتایج مثبت بسیاری‬ ‫از جمل��ه در م��ورد مدیری��ت‬ ‫در امد ه��ای مالیاتی داش��ته‬ ‫باشد‪».‬‬ ‫مس��اله مدیریت برنام��ه هدفمندی یارانه ه��ا هم از‬ ‫س��وال هایی اس��ت که باید قبل از اغاز به کار دولت جدید‬ ‫پی ش فرض هایی ب رای پاسخ دادن به ان ط راحی شود‪.‬‬ ‫بارها گفته شده که هدفمندی یارانه ها در دولت های‬ ‫قبلی هاشم ی رفسنحانی و خاتمی هم مطرح بود‪ ،‬اما تا قبل‬ ‫از احمدی نژاد کسی فضا را ب رای ایجاد این تحول اقتصادی‬ ‫مناسب ندیده بود‪.‬‬ ‫حاال هدفمندی یارانه ها قانونی اس��ت که نم ی توان‬ ‫اج��رای ان را متوق��ف ک��رد‪ .‬همان ط��ور که بس��یاری از‬ ‫کارشناس��ان در ماه های اخی��ر تاکید کرده اند‪ ،‬بع��د از اغاز‬ ‫پرداخت های نقدی به شکلی که در دولت اقای احمدی نژاد‬ ‫انجام شده اس��ت‪ ،‬مردم روی دریافت این پول برنامه ریزی‬ ‫کرده اند و توقف پرداخت های ماهانه چندان امکان پذیر به‬ ‫نظر نم ی رس��د؛ با این حال باید فکری به حال چالش های‬ ‫پی ش روی این طرح کرد‪.‬‬ ‫تقوی معتقد اس��ت که نباید در ش��رایط فعلی ب رای‬ ‫ورود ب��ه فاز های جدی��د هدفمن��دی یارانه ه��ا و افزایش‬ ‫قیم��ت حامل های انرژی عجل��ه به خ��رج داد‪« :‬وضیعت‬ ‫معیشتی عموم مردم مناسب نیس��ت‪ .‬مدی ران اینده نباید‬ ‫در اجرای گام های بعدی هدفمندی یارانه ها‪ ،‬افزایش قیمت‬ ‫حامل های انرژی و اجرای سیاست های تعدیلی عجله کرده‬ ‫و موجب فشار بیشتر بر مردم شوند‪».‬‬ ‫اما باید فکری ب رای تامین یارانه های مورد نیاز صنایع‬ ‫و ش��یوه های پرداخت س��هم تولید از هدفمن��دی یارانه ها‬ ‫انجام شود‪ .‬با این وجود بسیاری این روز ها به لزوم بازگشت‬ ‫به ش��یوه حمایت های غیر نقدی در قالب پرداخت یارانه ها‬ ‫تاکید م ی کنند که دولت را به خری��دار و توزیع کننده اقالم‬ ‫مصرفی روزم��ره مردم تبدیل م ی کند‪ ،‬ای��ن طرح عالوه بر‬ ‫اینکه م ی تواند جلوی توزیع پول بیش��تر در دست مردم را‬ ‫بگیرد‪ ،‬م ی تواند نتایج مثبتی هم برای تولی د کنندگانی که‬ ‫طرف معامله دولت قرار م ی گیرند داشته باشد‪ ،‬ه ر چند مثل‬ ‫همیش��ه نگران ی هایی ب رای بازگش��ت به سیستم اقتصاد‬ ‫کوپنی و تقویت نقش تصدیگری دولت وجود دارد‪.‬‬ ‫تضعیف وضعیت معیش��تی مردم‪ ،‬ای��ن روز ها دیگر‬ ‫نیاز به هیچ شاهد و برهان و حرف کارشناسی ندارد‪ .‬در چند‬ ‫ماه گذشته حتی در برخی هفته ها‬ ‫شاهد تغییر روزانه قیمت کاالهای‬ ‫مصرف��ی بوده ای��م ک��ه تاثی��ری‬ ‫مستقیم بر وضعیت معیشت مردم‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫ع��ده ای این افزای��ش روزانه‬ ‫قیمت ها را با افزایش روزانه قیمت‬ ‫ارز و طال مرتب��ط دانس��ته اند‪ ،‬به‬ ‫هم��ان س��رعتی که قیم��ت دالر‬ ‫افزایش پیدا کرده‪ ،‬ق��درت برابری‬ ‫پ��ول مل��ی و همزم��ان ارزش ان‬ ‫کاه��ش یافت��ه اس��ت‪ ،‬البت��ه با‬ ‫گذشت بیش از ‪ 10‬روز از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری روند سقوط قیمت‬ ‫طال و ارز همچنان ادام��ه دارد‪ ،‬اما‬ ‫این مس��اله باعث کاهش نگرانی‬ ‫در مورد وضعیت معیش��تی مردم‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫محمدباقر صدری‪ ،‬از اعضای‬ ‫انجمن اقتصاددانان ای ران م ی گوید‪« :‬در شرایط فعلی باید‬ ‫قبل از هر اقدام برنامه ای مناس��ب و قدرتمند ب رای افزایش‬ ‫ارزش پول ملی حداقل به می زان سابق انجام شود‪ ،‬همچنین‬ ‫رونق معیشتی جامعه باید در دس��تورکار دولت قرار گیرد و‬ ‫در این راس��تا الزم است تا در ش��رایط فعلی حمایت کافی‬ ‫از گروه های کم درامد و ضعیف از طری��ق تامین کاالهای‬ ‫اساسی انجام شود‪.‬‬ ‫هنوز بازار گمانه زن ی ه��ا و اظهارنظر در م��ورد باید و‬ ‫نباید ها گرم اس��ت و به نظر م ی رس��د تا چن��د هفته اینده‬ ‫و اعالم رس��می مواضع اقتصادی دولت ه��م همین روند‬ ‫ادامه پی��دا خواهد کرد‪ .‬این اظهارات البته غیر از تش��ریک‬ ‫مس��اعی م ی تواند به دولت اینده در تعیی��ن اولویت های‬ ‫اقتصادی اش کمک کند ‪ ،‬اما احتماال با اعالم سیاس��ت ها‬ ‫و برنامه های اقتصادی و البته رویکرد هایی که نس��بت به‬ ‫برنامه ریزی میان م��دت و بلند مدت وجود خواهد داش��ت‪ ،‬‬ ‫بازار نقد سیاست ها ب رای رسیدن به قابل قبول ترین راه حل‬ ‫ممکن ب رای برون رفت از ش��رایط اقتص��ادی فعلی باز هم‬ ‫گرم تر خواهد شد‪g .‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫در حال حاضر به نظر م ی رسد یک درگیری فکری‬ ‫بین دو نوع س�لیقه یا ش�اید بتوان گفت دو نوع‬ ‫مکتب فک�ری در مجموعه مش�اوران اقتصادی‬ ‫اقای روحان�ی وج�ود دارد‪ ،‬در حالی ک�ه عده ای‬ ‫مکتب ه�ای نوکین�زی را ب�رای اجرا در ش�رایط‬ ‫فعلی کش�ور مناس�ب م ی دانن�د‪ ،‬دیگرانی هم‬ ‫هستند که نظ ر های دیگری داشته باشند ‪ ،‬ب ه طور‬ ‫مشخص به نظر م ی رسد یک دو دستگی فکری‬ ‫بین ان چی�زی که مکتب فک�ری اقای نوبخت و‬ ‫مکتب فکری اقای نجفی که هر دو از مش�اوران‬ ‫اقتص�ادی اقای روحانی هس�تند ب ه وج�ود امده‬ ‫است‪ ،‬به نظر ش�ما در حال حاضر کدام مکاتب‬ ‫فکری در اقتصاد ما م ی توانند مفید یا مورد بحث‬ ‫واقع شوند؟‬ ‫‪6‬‬ ‫دولت اینده و منتقدان در انتظار‬ ‫مثلث شماره ‪177‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اما ما در این زمینه مشکلی نداریم‪ ،‬مشکل‬ ‫سیس��تم مالیاتی وجود ن��دارد‪ .‬همه بنگاه ه��ای ما دارای‬ ‫پرونده های مالیاتی هس��تند و م ی توان این سیس��تم را از‬ ‫طریق همان پرونده ها اعمال کرد‪.‬‬ ‫این اعمال همان یارانه هدفمند است که به اصالح خط‬ ‫تولید منجر خواهد شد‪ .‬بعد از چند سال وقتی هدف اصالح‬ ‫خط تولید محقق شد‪ ،‬تکنولوژی روز امد مورد استفاده قرار‬ ‫گرفت و جای خود را در خط تولید پیدا کرد‪ ،‬ان وقت م ی توان‬ ‫به سراغ سیستم ها و برنامه های دیگر رفت‪.‬‬ ‫چرا کاهش قیمت ارز قیمت اقالم مصرفی را کاهش نداده است؟‬ ‫‪47‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫سرمایهاجتماعی‬ ‫رفتارشناسی طبقاتی در انتخابات ‪92‬‬ ‫از تغییر ذائقه اکث ریت مردم تا‬ ‫همسوییدررفتارانتخاباتی‬ ‫حاشیه درکنارمتن‬ ‫چرا شهرستان ها و روستاها مثل شهرهای بزرگ‬ ‫به حسن روحانی رای دادند؟‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪48‬‬ ‫ائتالفطبقاتی‬ ‫تحلیلیبرهمگ راییارا‬ ‫به سمت نامزد پیروز انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال‪92‬‬ ‫ریشه یابیعللهمسویی‬ ‫رفتارانتخاباتیشه رنشینان‬ ‫و روستاییان در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال‪92‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫تلقی منفی از وضع موجود‬ ‫همانطور که در گفت وگوی قبل انتخابات مجله مثلث‬ ‫بیان شد‪ ،‬در مقطع انتخابات‪ ،‬ش��کاف اصلی حول و حوش‬ ‫«تداوم وضع موجود» و «تغییر وضع موجود» شکل م ی گیرد‪.‬‬ ‫در انتخابات دوم خرداد سال ‪ ،76‬انتخابات سال ‪ ،80‬انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال‪ 84‬و نیز انتخابات سال‪ 88‬شکاف اصلی‬ ‫انتخابات پی رامون وضع موج��ود و تغییر وضع موجود صورت‬ ‫گرفت‪ .‬با این تفاوت که در سال ‪ 76‬و ‪ 84‬یعنی در مقاطع پایان‬ ‫دو دوره چهارساله دولت ها غالب جامعه به تغییر وضع موجود‬ ‫و در سال های ‪ 80‬و ‪ 88‬یعنی پایان دوره چهار ساله دولت ها به‬ ‫تداوم وضع موجود رای دادند‪ .‬انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫‪ 92‬در مقطع پایانی دو دوره چهارساله دولت نهم و دهم انجام‬ ‫م ی شد و مطابق تجربه تاریخی بیان شده‪ ،‬تمایل اجتماعی به‬ ‫تغییر وضع موجود بیش از حفظ یا تداوم وضع موجود است‪.‬‬ ‫چرا که از یک طرف «فرسودگی گفتمان ها» در نتیجه مصرف‬ ‫ان در یک دوره هشت ساله امکان «بازتولید جذاب» ان را ب رای‬ ‫کیفیت سیاست ورزی‬ ‫اما گ��زاره باال با این پرس��ش مواجه اس��ت ک��ه اوال با‬ ‫رد صالحیت مشایی وضع موجود تقریبا نماینده تام و تمامی‬ ‫ در انتخابات نداشت و تقریبا همه گزینه ها در سطوح مختلف‬ ‫م ی توانس��تند در طرف مخالفت با وضع موجود قرار گی رند و‬ ‫نماد تغییر محس��وب ش��وند‪ ،‬اگر چه این کار ب رای جلیلی از‬ ‫سایر نامزدها مشکل تر بود‪ .‬در واقع روحانی تنها کسی نبود که‬ ‫م ی توانست نماد تغییر ب رای جامعه باشد و چه بسا افرادی مثل‬ ‫قالیباف وضعیت بالفع ل تری ب رای تبدیل شدن به نماد تغییر‬ ‫در بین مردم داشتند‪ .‬پس چرا روحانی گزینه بیش از‪ 50‬درصدی‬ ‫مردم شد؟ اینجاست که اکتفا کردن به گزاره «تلقی منفی مردم‬ ‫از وضع موجود» در تحلیل پیروزی روحانی و به دس��ت اوردن‬ ‫ارای نسبتا یکدست در شهر و روستا را با چالش مواجه م ی کند‪.‬‬ ‫تلقی منفی از وضع موجود در حکم یک بستر اجتماعی است‬ ‫اما منحصر کردن نتایج انتخابات به ان نوعی نقص تحلیل‬ ‫اس��ت که نقش کارگزار یا کنشگران سیاس��ی در ان مفقود‬ ‫دکتر پرویز امینی‪ /‬جامعه شناس و استاد دانشگاه‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫درباره نتایج انتخابات ‪ 24‬خرداد دو پرس��ش به موازات‬ ‫یکدیگر قابل طرح است که به رغم تفاوت پرسش ها احتماال‬ ‫پاسخ های مش��ترک یا الاقل در طول یکدیگر دارند‪ .‬به طور‬ ‫طبیعی یکی از پرسش های اصلی در تحلیل انتخابات یازدهم‬ ‫ریاست جمهوری این است که چرا اقای روحانی پیروز انتخابات‬ ‫شد؟ اهمیت این پرسش فراتر از یک پرسش طبیعی است که‬ ‫به طور معمول درباره دالیل پیروزی فرد منتخب مردم مطرح‬ ‫م ی شود‪ ،‬چرا که با محاس��به «محدودیت ها» و «امتیازات»‬ ‫روحانی در مرحله پیش از انتخابات‪ ،‬نم ی توان شانسی باالیی‬ ‫ب رای پیروزی وی در انتخابات قائل شد یا الاقل روحانی رقبایی‬ ‫داشت که از ش��انس بیشتری نس��بت به او ب رای پیروزی در‬ ‫انتخابات برخوردار بودند‪ .‬همین مساله است که این پرسش‬ ‫را مهم م ی کند‪ .‬پرسش دوم این اس��ت که چرا با وجود برخی‬ ‫تفاوت ها در بخش های گوناگون جامعه که به شکل گیری سه‬ ‫شکاف فعال تحت عنوان شکاف های ایدئولوژیک – سیاسی‬ ‫بین سکوالرها و اس�لامگراها یا اصولگرایان و اصالح طلبان‪،‬‬ ‫شکاف توده و نخبه و ش��کاف جغ رافیایی – اقتصادی منجر‬ ‫ش��ده بود‪ ،‬فرد پیروز انتخاب��ات ارایی تقریبا یکدس��ت در دو‬ ‫ش��کاف اخیر یعنی نزد توده ها و نخبگان و طبقه متوس��ط‬ ‫شهری و طبقات ضعیف اقتصادی و اهالی روستاها داشت که‬ ‫درست با توزیع ارا در انتخابات سال ‪ 88‬متفاوت بود و نامزدها بر‬ ‫اساس مزیت هایی که در دو طرف این شکاف ها داشتند‪ ،‬ارای‬ ‫بیش��تری جذب م ی کردند‪ .‬با اینکه این دو پرسش متفاوت از‬ ‫یکدیگر است‪ ،‬اما به نظر من پاسخی مشترک دارد که تحت‬ ‫عنوان دو سرفصل اصلی م ی توان به ان پرداخت‪ .‬یکی از این‬ ‫سرفصل ها ناظر به تلقی منفی جامعه از وضع موجود است و‬ ‫دیگری به کیفیت سیاست ورزی فرد پیروز و رقبای انتخاباتی‬ ‫وی مربوط م ی شود‪.‬‬ ‫فضای اجتماعی از بین م ی برد و تمایل به تغییر گفتمان را در‬ ‫بدنه اجتماعی مردم فراهم م ی کند و از سوی دیگر جمع بندی‬ ‫مردم ای ران معموال در پایان دوره هشت ساله از دولت های بر‬ ‫سر کار چه دولت سازندگی و چه دولت اصالحات و چه امروز‬ ‫دولت احمدی نژاد به دلیل احساس شکاف بین انتظارات خود از‬ ‫دولت ها و عملکرد انها با نارضایتی توام است‪ ،‬بناب راین به تغییر‬ ‫وضع موجود تمایل بیشتری است‪ .‬بناب راین به لحاظ تحلیلی‬ ‫پیروزی روحانی که مطابق پی ش بین ی ه��ا در طرف رادیکال‬ ‫مخالفت با وضع موجود ق��رار گرفت ظاه را نباید غی ر طبیعی‬ ‫ی در دوره هشت ساله‬ ‫باشد‪ ،‬چرا که به دلیل نداشتن س��هم ‬ ‫دولت نهم و دهم م ی توانس��ت گزینه تغیی��ر وضع موجود را‬ ‫در افکار عمومی نمایندگی کند‪ .‬این مساله البته به توضیح‬ ‫بیش��تری نیاز دارد که در این باره بیش��تر زیر عنوان کیفیت‬ ‫سیاست ورزی صحبت خواهیم کرد‪ .‬اما با قبول چنین فرضی‬ ‫چرا ارای روحانی در مناطق مختلف شهری و روستایی تقریبا‬ ‫یکدست بود و تفاوت های اقتصادی و جغ رافیایی و وضعیت‬ ‫نخبگی و توده ای در توزیع ارا تاثی ر گذار نبود؟پاسخ این است‬ ‫که طی یکی‪ ،‬دو سال منتهی به انتخابات سال ‪ 92‬به دالیل‬ ‫گوناگون از جمله تش��دید تحریم ها به عنوان عامل خارجی‬ ‫و انچه بسیاری سوءتدبیر دولت به عنوان عامل داخلی بیان‬ ‫م ی کنند‪ ،‬شرایط دشواری به لحاظ اقتصادی و معیشتی بر مردم‬ ‫حکمفرما شد و س��طح نارضایتی را بین بخش های مختلف‬ ‫جامعه بسیار بیش از معمول پایان دوره هشت ساله دولت های‬ ‫مستقر باال برد و کم کم به «مساله مشترک» همه بخش های‬ ‫جامعه تبدیل شد‪ .‬در واقع فشارهای اقتصادی به مردم خصوصا‬ ‫در ماه های منتهی به انتخابات انچنان شدید بود که گروه های‬ ‫مختلف مردم از نخبگان و توده ها و از شهری و روستایی را در‬ ‫یک جبهه مش��ترک و واحد جمع کرد به ط��وری که تعلقات‬ ‫اولیه انها به گروه و طبقه اجتماع ی شان‪ ،‬تحت الشعاع مساله‬ ‫مشترک نارضایتی اقتصادی از دولت و وضع موجود قرار گرفت‬ ‫و بناب راین نتوانست چندان منشا شکل دادن به ارای انها باشد‪.‬‬ ‫تنها شکاف فعالی که تحت الشعاع این فشارهای اقتصادی‬ ‫کمرنگ نشد و رنگ نباخت‪ ،‬ش��کاف ایدئولوژیک و سیاسی‬ ‫بود که به دلیل ماهیت اعتقادی‪ ،‬ارای دو گرایش س��کوالر و‬ ‫اسالمگرا یا در تعبیر سیاس��ی اصولگرا و اصالح طلب با هم‬ ‫جمع نش��دند و بین نمادهای مخصوص به خودشان عمدتا‬ ‫جلیلی و روحانی تقسیم شدند‪.‬‬ ‫است‪ .‬به ه ر حال مس��اله انتخابات یک مساله سیاسی است‬ ‫و فروکاستن و تقلیل دادن ان به یک شرایط اجتماعی خاص‪،‬‬ ‫فضای تحلیل را بیش از حد ساختارگرایانه م ی کند‪ .‬برعکس این‬ ‫نگاه‪ ،‬من نقش کنشگران سیاسی و نوع سیاست ورزی انها را‬ ‫الاقل در حدو اندازه شرایط اجتماعی توضیح داده شده در سطور‬ ‫باال‪ ،‬در شکل گیری نتایج انتخابات موثر م ی دانم‪.‬‬ ‫با این نگاه به نظر م ی رسد اگر بخواهیم چرایی پیروزی‬ ‫روحانی و چرایی شکس��ت رقبایش را در یک عبارت خالصه‬ ‫کنیم م ی توانیم بگوییم ان کلیدی ک��ه قفل های انتخابات‬ ‫را ب رای روحانی باز ک��رد‪ ،‬کلید «سیاس��ت ورزی حرفه ای» و‬ ‫توانای ی اش در تنظیم موثر کنش های سیاسی او بود که این‬ ‫مساله را درباره خاتمی و احمدی نژاد در سال ‪ 76‬و ‪ 84‬نیز صادق‬ ‫م ی دانم و انچه درهای گشوده انتخابات را روی رقبای او قفل‬ ‫کرد‪ ،‬نابلدی و ناتوان ی های سیاس��ی انها بود که این مس��اله‬ ‫به خصوص ب رای ناطق نوری در سال ‪ 76‬نیز قابل تعمیم است‪.‬‬ ‫مساله کیفیت سیاست ورزی خصوصا در مساله انتخابات که‬ ‫ی است که به‬ ‫اوال و به ذات یک امر سیاسی است‪ ،‬مساله مهم ‬ ‫ان خصوصا در جریانی که موسوم به اصولگرایی است‪ ،‬کمتر‬ ‫توجه م ی شود‪.‬‬ ‫همین ضعف در کنش سیاسی رقبای روحانی از جمله‬ ‫قالیباف و جلیلی بود که مانع شد تا انها از مزیت های خود در‬ ‫بخش های مختلف اجتماعی اس��تفاده کنند‪ .‬اولین خطای‬ ‫سیاست ورزی رقبای روحانی مثل قالیباف در این بود که به رغم‬ ‫اینکه به دلیل مربوط نبودن و بلک��ه در چالش بودن با دولت‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬امتیاز قرار گرفتن در جناح مخالفت با وضع موجود‬ ‫را داشت تا به نماد تغییر تبدیل شود‪ ،‬نتوانست چنین ذهنیتی‬ ‫از خود در جامعه تثبیت کند‪ .‬برعکس روحانی که تنها مزیتش‬ ‫به صورت بالقوه همین بود که خود را در جناح مخالفت با وضع‬ ‫موجود قرار دهد‪ ،‬با سیاست ورزی درست این کار انجام داد و در‬ ‫ذهنیت اجتماعی به عنوان نماد تغییر پذیرفته شد‪.‬‬ ‫در شکاف جغ رافیایی و اقتصادی مزیت جلیلی در همراه‬ ‫کردن طبقات ضعیف اقتصادی و بدنه غالب روستاها بود‪ ،‬اما‬ ‫استراتژی تبلیغاتی و فضای گفتمانی فعالی را نسبت به انها‬ ‫نتوانس��ت به وجود بیاورد و خالئی در ای��ن پایگاه اجتماعی‬ ‫به وجود امد که روحانی در یک سیاست ورزی حرفه ای با اوردن‬ ‫هاشمی پشت سر حمایت از خود و بهره بردن از شناخته شدگی‬ ‫و شهرت وی ارای این مناطق را مال خود کرد؛ ارایی که تا پیش‬ ‫از حمایت هاشمی از روحانی معلق و سرگردان بود‪.‬‬ ‫همچنین در این ش��کاف مزیت قالیباف طبقه بزرگ‬ ‫متوسط شهری بود که قالیباف تا یک هفته مانده به انتخابات‬ ‫سهم بیشتری از روحانی در این پایگاه مشاع و مشترک داشت‪.‬‬ ‫اما اشتباهات سیاسی قالیباف در مناظره سبب شد تا در ذهنیت‬ ‫این طبقه اجتماعی روحانی گزینه بهت��ری از قالیباف جلوه‬ ‫کند‪ .‬چرا که یکی از ویژگ ی های مهم طبقه متوس��ط شهری‬ ‫و نخبگان مطالبه ازادی است و در ان مناظره روحانی با به کار‬ ‫بردن تعابیری مثل «حمله گازانبری»‪« ،‬من سرهنگ نیستم»‪،‬‬ ‫«پادگانی نبوده ام» و‪ ...‬قالیباف را در جن��اح مخالف ازادی در‬ ‫ذهن مخاطب جا انداخت و به طور طبیعی خود در جناح مدافع‬ ‫ازادی قرار گرفت و توانست اکثریت رای دهندگان از این طبقه‬ ‫اجتماعی را با خود همراه و از قالیباف جدا کند‪.‬‬ ‫ن ترکیبی توامان از یک عامل ساختاری به نام تلقی‬ ‫بناب رای ‬ ‫منفی از وضعیت موجود و یک سیاست ورزی حرفه ای به عنوان‬ ‫عامل کارگ��زاری‪ ،‬روحانی را پی��روز و ارای او را در بخش های‬ ‫شهری و روستایی نسبتا یکدست کرد‪g.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫بازگشت روستاییان به سیاست های‬ ‫محافظهکارانه‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫وقتی که رای روستا و شهر یکی می شود‬ ‫احمد موثقی‪ /‬استاد دانشگاه تهران‬ ‫تحوالت اقتصادی و اجتماعی دهه های اخیر در ای ران‬ ‫به سمت و سوی گس��ترش شهرنش��ینی و ارتقای سطح‬ ‫تحصیالت و افزای��ش جمعیت جوان بوده اس��ت‪ .‬جوانان‬ ‫دهه ش��صت اکنون به بازار کار رس��یده اند و بخش مهمی‬ ‫ از جمعیت کش��ور را تش��کیل م ی دهند‪ .‬افزایش جمعیت‬ ‫جوان و زنان تحصیلکرده و شهری‪ ،‬بنیان های اقتصادی و‬ ‫جا به جای ی های طبقاتی خاصی را در کشور رقم زده است‪.‬‬ ‫در واقع نتیجه مستقیم این جا به جای ی های جدید طبقاتی‬ ‫و ش��کل گیری بنیان ه��ای اقتصادی متفاوت با گذش��ته‪،‬‬ ‫تحرک اجتماعی به صورت جغ رافیای��ی در قالب مهاجرت‬ ‫از روستا به شهر بوده اس��ت‪ .‬این امر به ویژه در هشت سال‬ ‫اخیر به نحوی گس��ترده تر و عمی ق تر در جامعه خودنمایی‬ ‫کرده است و خروجی نهایی این فرایند‪ ،‬اسی ب پذیری تولید‬ ‫در بخش کشاورزی و محدودیت های اش��تغال و درامد در‬ ‫روستاها بوده است‪ .‬این روند درست ب ر خالف اهداف برنامه‬ ‫چشم انداز بیست ساله و برنامه های توس��ع ه ای پنج ساله‬ ‫است‪ .‬با اسی ب پذیر شدن تولید و س��رمایه گذاری در حوزه‬ ‫کشاورزی‪ ،‬هزینه های تولید در بخش های روستایی افزایش‬ ‫‪50‬‬ ‫یافته و داده ها و ورودی ها ب رای تولید محصوالت کشاورزی‬ ‫با افزایش قیمت مواجه شده بودند‪ .‬این اختالل در همزمانی‬ ‫با افزایش واردات‪ ،‬اش��فتگی در اقتصاد و عملکرد مدی ران و‬ ‫مس��ئوالن را به همراه اورده بود‪ .‬نتیجه تمامی این روندها‬ ‫ایجاد اختالل در کار و تولید و اش��تغال و درامد در روستاها‬ ‫و ش��هرهای کوچک و دامن زدن بر موج مهاجرت جمعیت‬ ‫جوان و بیکار از روس��تا به شهر و از ش��هرهای کوچک به‬ ‫کالنش��هرها البته با نقش مس��تقیم دولت بود‪ .‬در اینجا با‬ ‫فرایند معکوس شهرنش��ینی مواجه بوده ایم؛ به این معنی‬ ‫که شهرها‪ ،‬روستایی شده اند به جای انکه روستاها شهری‬ ‫باش��ند و اقتصاد مدرن و بازار با فعالیت کمپان ی های بزرگ‬ ‫در حوزه کشاورزی رونق پیدا کند‪ ،‬هجوم روستاییان بیکار و‬ ‫فاقد درامد به دلیل اختالل در کشاورزی به شهرهای کوچک‬ ‫و بعد از ان به کالنش��هرها و در مرحله نهایی به پایتخت‪،‬‬ ‫نوعی درهم ریختگی اجتماعی را با خود همراه داشته است‪.‬‬ ‫همزمان با این تحول اجتماعی داخلی‪ ،‬رشد ارتباطات و‬ ‫رسانه ها‪ ،‬توسعه فناوری های ارتباطی‪ ،‬گسترش شبکه های‬ ‫ماهواره ای و جهانی شدن در حوزه های فرهنگی‪ ،‬انتظارات و‬ ‫اگاه ی های مردم را ارتقا داده و باعث شده که جا به جای ی های‬ ‫جمعیتی و تغییر ترکیب جمعیت به سمت و سوی جمعیت‬ ‫جوان‪ ،‬تحصیلکرده و شه رنشین‪ ،‬نوع نگاه جامعه به دولت را‬ ‫تغییر داده و جوانان و تحصیلکردگان را به گروه های مرجع‬ ‫اجتماعی مبدل ساخته که ریشه و ادامه انها در روستاهاست‪.‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬اگاه ی ها و ارا از مرکز به س��ایر ش��هرها‪ ،‬از‬ ‫پایتخت به کالنشهرها و از شهر به روستا تسری پیدا کرده‬ ‫است‪ .‬ب ر همین اساس در نمونه ای بارز‪ ،‬م ی توان همسویی‬ ‫رفتار انتخابات مردم در روس��تاها و ش��هرها را در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری امس��ال مورد توجه ق��رار داد‪ .‬نزدیکی و‬ ‫اشتراک نظر رای دهندگان در روستاها و شهرها‪ ،‬ب رای اولین‬ ‫بار است که به وضوح نشان از همسویی فکری و منافع میان‬ ‫روستایی و شهری دارد‪.‬‬ ‫اما ایا این همس��ویی منافع و دیدگاه ها میان روستا و‬ ‫شهر‪ ،‬فاکتوری مثبت است؟ در پاس��خ باید به اهداف توجه‬ ‫کرد‪ .‬اگر اهداف ملی و کالن توسع ه ای با جهت گیری های‬ ‫فرهنگی‪ ،‬علمی و تکنولوژیکی و اقتصادی و سیاسی مد نظر‬ ‫باش��د‪ ،‬تحقق ان موکول ب��ه تقویت بنیان ه��ای تولیدی‪،‬‬ ‫طبقه متوسط کارافرین و صنعتی ش��دن است که تنها در‬ ‫یک فضای سیاس��ی امن و بانظم و ثب��ات و قانون مندی‬ ‫و نهادینگ��ی امری ممک��ن اس��ت و تنها ب��ا عقالنیت و‬ ‫تدبیر س��ازگاری دارد‪ .‬تحقق این اهداف ب��ا افراط گرایی و‬ ‫رویکردهای بنیادگرا‪ ،‬گسترش اختالفات و تنش های داخلی‪،‬‬ ‫گسیختگ ی های گفتمانی و نظری‪ ،‬تنش با جهان پیشرفته‪،‬‬ ‫درگیری و جنگ و نظام ی گری و تداخل حوزه های کارکردی‬ ‫گروه های مختلف جامعه همسازی ندارد‪ .‬در فضایی برهم‬ ‫ریخته و پ ر تنش‪ ،‬تقسیم کار‪ ،‬تخصص ها‪ ،‬کارایی و کارامدی‬ ‫نظام‪ ،‬بهره وری‪ ،‬تولید و اش��تغال و درامد و رفاه و توسعه و‬ ‫دموکراسی اس��یب خواهند دید و به تبع ان‪ ،‬روابط با دنیای‬ ‫خارج و جهان پیشرفته تحت تاثیر قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری در ای ران نشان‬ ‫داد که از تجربه های گذشته عبرت هایی گرفته شده است‪.‬‬ ‫همچنین در سطح نخبگان و گروه های مرجع اعم از فکری‬ ‫و سیاسی‪ ،‬نوعی عقالنیت و اعتدال و اشتراک منافع شکل‬ ‫گرفته است‪ .‬در واقع رویکردها به سوی تقویت اشتی ملی‪،‬‬ ‫وحدت و همبستگی‪ ،‬اجماع داخلی‪ ،‬ایجاد عزم و اراده ملی و‬ ‫تشکیل یک دولت فراجناحی با اقتدار و اعتبار و مشروعیت‪،‬‬ ‫پیش رفته است‪ .‬اینها حاصل تجربیات سه دهه اخیر است‬ ‫و نش��ان از رش��د سیاس��ی و اگاهی مردم ای ران و پختگی‬ ‫نخبگان جامعه دارد‪ .‬با انتخابات اخیر‪ ،‬جامعه ای ران نش��ان‬ ‫داد که درک درس��تی از فضای اجتماعی و سیاس��ی کشور‬ ‫دارد و اگر ازادی اندیش��ه و انتخاب نهادینه باشد‪ ،‬به شکلی‬ ‫مسالمت امیز‪ ،‬درون سیستم‪ ،‬از طریق صندوق ارا ‪ ،‬فعالیت‬ ‫احزاب و نماینده شدن از سوی گروه های مختلف اجتماعی‪،‬‬ ‫اینده ساز خواهد بود‪ .‬زمانی که مردم احساس کنند صدایشان‬ ‫در سیس��تم حکومتی شنیده م ی شود و از س��وی احزاب و‬ ‫نخبگان و شخصی ت ها نمایندگی م ی ش��وند‪ ،‬اعتمادشان‬ ‫تامین م ی شود‪ .‬در س��ایه اعتماد‪ ،‬س��رمایه های اجتماعی‬ ‫فعال خواهند شد‪.‬‬ ‫اعتماد میان مردم و دولت و فعال شدن سرمایه های‬ ‫اجتماعی که تا حد زیادی با انتخابات اخیر بازگش��ته است‪،‬‬ ‫ب ی تردید در موقعیت منطقه ای و جهان��ی ای ران ان هم در‬ ‫شرایطی که خاورمیانه با تنش و اشوب مواجه است‪ ،‬موثر‬ ‫خواهد بود‪ .‬این روزها خاورمیانه به دالیل درونی‪ ،‬منطقه ای و‬ ‫جهانی‪ ،‬دچار اشفتگی است و اختالل های فکری‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫اجتماعی و س��اختاری در کش��ورهای خاورمیانه به اشکال‬ ‫مختلف‪ ،‬به تن��ش و جنگ داخلی و حمل��ه خارجی منجر‬ ‫شده اند‪ .‬تردیدی نیست که ایران در جنب ش های اجتماعی‬ ‫و تحوالت به سوی مدرن شدن و دموکراتیک شدن‪ ،‬جلودار‬ ‫بوده است و اس��تعدادها و امکانات گسترده و پتانسی ل های‬ ‫ژئواس��تراتژیک‪ ،‬ژئواکنومیک و ژئوپلتیک‪ ،‬مردم و کش��ور‬ ‫ای ران را در جایگاه ویژه ای قرار داده اس��ت‪ .‬انتخابات اخیر و‬ ‫ترکیب و درصد ارا نشان داد که چنانچه اشتی و پیوند میان‬ ‫طبقات اجتماعی و دولت ایجاد ش��ود‪ ،‬ای ران در کوتاه ترین‬ ‫زمان ممک��ن به بلندتری��ن اهداف‪ ،‬طبق سند چش��م انداز‬ ‫بیس ت س��اله در س��طح منطقه ای و جهانی دست خواهد‬ ‫یافت‪.‬‬ ‫این در حالی است که تجربه هشت سال اخیر‪ ،‬تمامی‬ ‫ طبقات و گروه ها و دس��ت اندکاران کشور را متضرر ساخت؛‬ ‫در این هش��ت سال بخش اعظمی از س��رمایه های ملی و‬ ‫اجتماعی تحلیل رفت و ای ران در استانه یک اشوب سیاسی‬ ‫تو پاش های گسترده‪،‬‬ ‫داخلی قرار گرفت‪ .‬ب ی قانون ی ها و ریخ ‬ ‫اتالف ثروت ملی و درامدهای نفتی‪ ،‬دامنه دار شدن دروغ و‬ ‫سیاس��یکاری و ب ی اعتمادی‪ ،‬همه و همه به سرمایه های‬ ‫اجتماعی اس��یب رس��اند و به اعتقادات م��ردم ضربه وارد‬ ‫ساخت‪.‬‬ ‫انتخابات اخیر جلوه ای از حضور مردم ب رای به حاشیه‬ ‫راندن افراط گرایی بود‪ .‬با فهم تجربه های گذش��ته‪ ،‬باید به‬ ‫اینده ای روش��ن چش��م دوخت‪ .‬اکنون باید با اقتدار‪ ،‬اجماع‬ ‫و وحدت ملی به پش��توانه مش��روعیت و اعتبار و اعتدال و‬ ‫عقالنیت‪ ،‬بستر بازگش��ت س��رمایه ها‪ ،‬مغزها و تجربیات‬ ‫موفق را فراهم اورد‪ ،‬چرا که در سایه انباشت تجربه‪ ،‬سرمایه‬ ‫و همکاری نخبگان فکری و سیاس��ی م ی توان در مس��یر‬ ‫توسعه با سرعت پیش رفت‪.‬‬ ‫همگان باید به اهداف مش��ترک در راس��تای اعتالی‬ ‫اقتدار ای��ران فکر کنیم‪ .‬فضای کس��ب و کار و بهره وری با‬ ‫نقش مغزها و مهارت ها در ارتقای کیفیت تولید‪ ،‬به کارگیری‬ ‫نقشفرادستاناصالح طلب‬ ‫چرا بدنه جنبش اصالح طلبی به روحانی رای داد؟‬ ‫رضا مجیدزاده ‪/‬استاد دانشگاه‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫انتخابات ‪92‬‬ ‫ب��ه اس��تثنای اس��تان های چهار مح��ال و بختیاری‪،‬‬ ‫خوزستان و کهکیلویه و بوی ر احمد که محسن رضایی در صدر‬ ‫و حس��ن روحانی در جایگاه دوم قرار داشت و استان قزوین‬ ‫که بیش��ترین رای را پس از محمدباقر قالیباف به حس��اب‬ ‫حس��ن روحانی واریز کرد‪ ،‬در دیگر استان های کشور حسن‬ ‫روحانی بیش��ترین رای را به دس��ت اورد و در مجموع برنده‬ ‫رقابت انتخاباتی ‪ 92‬شد‪ .‬حس��ن روحانی‪ ،‬نامزد میانه رویی‬ ‫بود که با ات��کا به خطای اصولگرایان و ب��ا اتکای تاکتیکی‬ ‫به پش��تیبانی اصالح طلب��ان و اعالم انص��راف محمدرضا‬ ‫عارف‪ ،‬اکثریت ارا را به دس��ت اورد‪ .‬عالوه بر این امار توزیع‬ ‫رای ها در مناطق مختلف کش��ور نشان م ی دهد که انتخاب‬ ‫مناطق ش��هری و روس��تایی نیز به سمت حس��ن روحانی‬ ‫همگرایی داشته اس��ت‪ .‬در واقع نتیجه انتخابات ‪ 92‬باید از‬ ‫دو منظر ش��رایط بی ن المللی و داخلی زمینه ساز همگرایی‬ ‫ارا ارزیابی شود‪.‬‬ ‫از بعد ش��رایط خارجی‪ ،‬منطقه منا (خاورمیانه و شمال‬ ‫افریقا) در بس��تر تحوالت تاریخی بسیار مهمی قرار گرفته‬ ‫است‪ .‬اینکه این تغیی رات ب رای کدام یک از گروه های بازیگر‬ ‫نقطه عطف باش��ند‪ ،‬از منظ��ر تحلیل رونده��ای اتی این‬ ‫منطقه ضرورت دارد‪ .‬گس��تره این تغیی رات به حدی اس��ت‬ ‫که از شاخ افریقا تا مرزهای ش��ب ه قاره هند یعنی جغ رافیای‬ ‫اس��تراتژیک پی رامون ای ران را در بر گرفته است‪ .‬امروزه حت ی ‬ ‫ترکیه نیز که درگیر اعتراض های شهروندان و ثبات سیاسی‬ ‫اس��ت‪ ،‬با چالش ش��دیدی مواجه شده اس��ت‪ .‬بناب راین هر‬ ‫دو طیف حاکمیت و مردم به س��مت نام��زدی گرایش پیدا‬ ‫کردند تا ولو به صورت مقطعی بتواند بازیگری باشد تا ثبات‬ ‫سیاست خارجی را فراهم س��اخته و فضای روابط بی ن الملل‬ ‫ای ران را از تنش بیش��تر دور ب��دارد‪ .‬به این ترتیب ش��رایط‬ ‫خارجی باعث ش��د تا گرایش به تثبی��ت اوضاع و جلوگیری‬ ‫از خط��ر تجزیه و جنگ چنین بس��تر چنی��ن همگرایی را‬ ‫فراهم سازد‪.‬‬ ‫کرده یا افزایش دهند‪.‬‬ ‫بدین ترتی��ب در بلندمدت ترکیب تولی��د ملی به نفع‬ ‫کاالهای وارداتی مشابه تغییر کرده و التهاب کاذب در بازار‬ ‫دارای ی های حامل بار تورم مانند زمین‪ ،‬ط�لا‪ ،‬دالر و خودرو‬ ‫(در دهه ‪ )70‬به وجود م ی اید‪ .‬اما به عنوان مهمترین رویکرد‬ ‫وابسته به مسیر تاریخی که در کنار عوارض بیماری هلندی‬ ‫مشاهده شد انحالل س��ازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور‬ ‫بود‪ .‬درحالی که مهمترین تحول در نظام اقتصادی ای ران در‬ ‫قالب اجرای سیاست های اصالحی اصل ‪ 44‬قانون اساسی در‬ ‫دستور کار دولت قرار داشت‪ ،‬برنامه چهارم توسعه اقتصادی‪،‬‬ ‫اجتماعی و فرهنگی کشور در حال اجرا بوده و رژیم تجاری‬ ‫ای ران ب رای عضویت در سازمان جهانی تجارت در حال تدوین‬ ‫بود‪ .‬اگرچه سعی در تعطیلی سازمان برنامه ریزی در تجربه‬ ‫نیم قرن ب رنامه ریزی توس��عه در ای ران وجود داش��ته اس��ت‪،‬‬ ‫اما این بار این ت�لاش به انحالل کامل س��ازمان انجامید‪.‬‬ ‫محمد یگانه‪ ،‬رئیس بانک مرک��زی در اواخر دوره پهلوی در‬ ‫خاط رات خود بیان م ی کند که هنگام وقوع شوک اول نفتی‬ ‫در سال ‪ 1354‬خورش��یدی‪ ،‬دولت وقت س��عی در تعطیلی‬ ‫و حداقل س��ازی نقش س��ازمان ب رنامه وقت داشت‪ ،‬اما بدنه‬ ‫کارشناسی سازمان برنامه چنین رویه ای را ب ر نتافت اما این‬ ‫اتفاق در سال ‪ 1386‬رخ داد و سازمان مدیریت و برنامه ریزی‬ ‫ب رای همیشه تعطیل ش��د‪ .‬تعطیلی این سازمان به معنای‬ ‫افزایش شدت ب ی ضابطگی در تخصیص و مدیریت منابع‪،‬‬ ‫توزیع پول های ناش��ی از فروش نفت خام و افزایش ش��دید‬ ‫فساد اقتصادی بود که در پرونده اختالس های بزرگ چندسال‬ ‫گذش��ته به خوبی نمایان ش��د‪ .‬بدین ترتیب بروز عوارض‬ ‫بیماری هلندی از سال ‪ 1386‬به ایجاد زمینه بروز تنش های‬ ‫سیاسی و اجتماعی گسترده منجر شد که بخش عمده ان‬ ‫در سال ‪ 1388‬به وقوع پیوس��ت‪ .‬در شرایطی که کشور با دو‬ ‫پدیده اساسی جوانی و دانش باالی جمعیت از یک طرف و‬ ‫جهانی شدن اقتصاد از طرف دیگر مواجه بود هر دو فرصت‬ ‫اساسی در قالب فرار مغزها و تنش با کشورهای جهان از دست‬ ‫رفتند‪ .‬از این رو مسائل اقتصادی و سیاسی کنونی به می زان‬ ‫زیادی حول این دو پدیده ش��کل گرفته اند‪ .‬م ی توان با توجه‬ ‫به منطق اقتصاد سیاس��ی غازان خانی و ابتالی غازان خان‬ ‫به بیماری هلندی گفت که اکثر قری��ب به اتفاق گروه های‬ ‫اجتماعی به خاط��ر تثبیت اوضاع اقتصادی اش��فته داخلی‬ ‫و امید به کاهش تنش در روابط سیاس��ی خارجی منجر به‬ ‫تشدید اوضاع اقتصادی اشفته از یک طرف و دریافت عالئم‬ ‫ارس��الی مبتنی بر امکان اعتماد به نامزد پیروز به سمت او‬ ‫گرایش یافتند‪.‬‬ ‫در واقع مهمترین عامل تحریک مش��ارکت گسترده‬ ‫در انتخاب��ات ‪ ،92‬ارس��ال عالئم��ی از س��وی فرادس��تان‬ ‫اصالح طلب بود که امکان اعتماد به نامزد پیروز را فراهم کرد‪.‬‬ ‫مش��ارکت کنندگان به دنبال عدم تکرار وعده های ناسازگار‬ ‫بودند و دیگر نامزدها به مساله اعتمادسازی دست کم در قالب‬ ‫پایداری ائتالف فکر نکردند‪ .‬با این وجود مساله مهم کنونی‬ ‫این است که بافت اقتصاد سیاسی به گونه ای اصالح شود تا‬ ‫گشایش های مقطعی و موقت تبدیل به یک مسیر دائمی‬ ‫ و قاعده بازی شوند‪g .‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫در واپس��ین هفته خردادماه س��ال ج��اری نتیجه ای‬ ‫ش��گفت اور ب رای بیشتر تحلیلگران سیاس��ی در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری رقم خورد و نام��زدی از طی��ف میانه رو‬ ‫برنده رقابت ش��د‪ .‬مهمترین وجه این نتیجه دور از انتظار به‬ ‫مش��ارکت بیش از ‪ 70‬درصد واجدین شرایط در انتخابات که‬ ‫درصد باالیی از معترضان به نتایج انتخابات ‪ 88‬را نیز در بر‬ ‫م ی گرفت‪ ،‬از یک طرف و همگرایی ارای مناطق ش��هری و‬ ‫روستایی به سمت نامزد میانه رو از طرف دیگر باز م ی گردد‪.‬‬ ‫اکنون سوال این اس��ت که از منظر اقتصاد سیاسی چگونه‬ ‫م ی توان این نقطه کانونی را توجیه کرد؟ ایا چنین همگرایی‬ ‫به صورت مقطعی به وجود امده یا روندی پایدار خواهد بود؟‬ ‫از بعد ش��رایط داخلی انتظار م ی رفت تا رای روس��تاها‬ ‫و ش��هرهای کوچک به اندازه تقریبی چه��ارده میلیون نفر‬ ‫باش��د‪ .‬تصور بیش��تر کارشناس��ان نیز بر این مبنا بود که‬ ‫سفرهای استانی‪ ،‬نمایش ایجاد کاالهای عمومی و تالش‬ ‫ب رای اصالح توزیع منابع باعث ش��ود تا این گروه ها به نامزد‬ ‫متمایل به طیف دول��ت رای بدهند‪ .‬معموال در ش��هرهای‬ ‫متوسط و بزرگ نیز که حدود پانزده میلیون نفر واجد شرایط‬ ‫بوده اند‪ ،‬در دوره پیش��ین انتخابات ‪ 85‬درصد از این واجدان‬ ‫ش��رایط نزدیک به ش��صت درصد ارای خود را به حس��اب‬ ‫محمود احمدی نژاد ریخته بودند‪ .‬در کالنش��هرها و ته ران‬ ‫نیز با وج��ود تقریبی همین تع��داد واجد ش��رایط‪ ،‬محمود‬ ‫احمدی نژاد در دوره پیشین چیزی حدود ‪ 35‬درصد ارا را به خود‬ ‫اختصاص داده بود‪ .‬هر چند نامزد طیف دولت نهم و دهم در‬ ‫انتخابات یازدهم رد صالحیت شد و مطالبات اکثر مردم نیز‬ ‫به سمت تثبیت فضای اقتصادی و سیاسی گرایش داشت‪،‬‬ ‫اما کمتر کارشناسی به انتظار چنین چرخشی رایی بود‪ .‬ولی‬ ‫نکته مهم این چرخش و همگرایی از بعد شرایط داخلی به‬ ‫وعده های ناسازگار دولت نهم و دهم و نقض تعهدات ان که‬ ‫به ب ی اعتمادی شدید مردم به طیف نزدیک به دولت و حتی‬ ‫مدافعان دولت منجر شد‪ ،‬مربوط م ی شود‪ .‬دولت نهم و دهم‬ ‫نیز درگیر چنین تضادهای درونی و تناقض های اش��کاری‬ ‫بود که به رغم توانایی متقاعد س��اختن بخش چشمگیری‬ ‫از جامعه در کارایی و صداقت نتوانست در عمل توفیقی به‬ ‫دست اورد‪ .‬اما از منظر نگاه بومی م ی توان این گریز از طیف‬ ‫سیاس��ی نزدیک به دولت یا همگرا با دول��ت را در قالب دو‬ ‫مفهوم اقتصاد سیاسی غازان خانی و بیماری هلندی توضیح‬ ‫داد‪ .‬در واقع ابتالی غازان خان به بیماری هلندی باعث شد‬ ‫تا کل اجزای سیس��تم به س��مت درمانی ف��وری و موقتی‬ ‫متوسل شوند تا دست کم امید و زمینه درمان دائمی بیماری‬ ‫به وجود اید‪.‬‬ ‫از منظر مسائل توسعه ای ران‪ ،‬بیماری هلندی یکی از‬ ‫مهمترین عارضه های تاریخی تولید به شمار م ی رود‪ .‬بیماری‬ ‫هلندی زمانی به وجود م ی اید ک��ه قیمت یک دارایی دارای‬ ‫بهره مالکانه به صورت برونزا افزایش یابد‪ .‬در صورتی که پول‬ ‫حاصل از این افزایش شدید قیمت بدون وجود بستر ظرفیت‬ ‫جذب به اقتصاد تزریق ش��ود باعث افزایش پایه پولی و در‬ ‫نتیجه افزایش تقاضای کل خواهد شد‪ .‬در کوتاه مدت عرضه‬ ‫نم ی تواند افزایش تقاضا را پاس��خ گوید و از این روی سطح‬ ‫قیمت ها ب��اال م ی رود‪ .‬افزایش س��طح قیمت ها باعث افت‬ ‫ارزش پول ملی و در نتیجه کاهش قیمت نس��بی کاالهای‬ ‫وارداتی به کاالهای مشابه داخلی خواهد شد‪ .‬بناب راین واردات‬ ‫کاالهای قابل مبادله به ش��دت افزایش یافت��ه و کاالهای‬ ‫غیرقابل مبادله مانند زمین که مش��مول افزایش ارزش به‬ ‫واسطه تورم هستند مورد تقاضای بیشتری قرار م ی گیرند تا‬ ‫ی حفظ‬ ‫افراد بتوانند قدرت خرید و ثروت خود را در شرایط تورم ‬ ‫نواوری ها‪ ،‬تکنولوژی ه��ا و فن اوری های نوین و در س��ایه‬ ‫اش��تی در داخل و رابطه با دنیای خارج��ی بهبود م ی یابد‪.‬‬ ‫امروز باید یاد گرفت که همکاری داشت و به جای بازی های‬ ‫حذفی و تضاد و تنازع‪ ،‬م ی توان رقابتی س��الم و س��ازنده و‬ ‫رفاقت در راستای اهداف ملی را در دس��تور کار قرار داد‪ .‬به‬ ‫میزانی که در داخل بتوانیم میان گروه های اصلی جامعه‪،‬‬ ‫نخبگان سیاسی و فکری و دولت‪ ،‬اشتی و پیوند و همکاری‬ ‫ایجاد کنیم‪ ،‬قادر خواهیم بود در محیط بی ن الملل به جای‬ ‫امتیازدهی‪ ،‬امتیازگیری کنیم‪g .‬‬ ‫‪51‬‬ ‫اعتماد طبقات فرودست به رفتار انتخاباتی‬ ‫طبقه متوسط‬ ‫پرهیز از افراط‪ ،‬گرایش به عقالنیت و اعتدال‬ ‫‪3‬‬ ‫سید مصطفی ابطحی‪ /‬استاد جامعه شناسی سیاسی‬ ‫س��ونامی رای به دکتر حس��ن روحانی و رمزگشایی از‬ ‫کنش انتخاباتی مردم‪ ،‬شایس��ته پردازش��ی عالمان��ه و ارائه‬ ‫تحلی ل های جامع ه ش��ناختی از اقش��ار متکثر جامعه ای رانی‬ ‫است‪ .‬پیچیدگی جامعه سیاس��ی ای ران و تغیی رات فرهنگی‬ ‫و اجتماعی و جمعیتی که در کش��ور ما طی س��ه دهه اخیر‬ ‫صورت گرفت��ه و دخالت عوام��ل متنوع در رفت��ار انتخاباتی‬ ‫مردم و حاکمیت‪ ،‬موضوع دامنه داری است که مجال دیگری‬ ‫م ی طلبد‪ ،‬اما انچه در این مختصر شایس��ته بررس��ی است‪،‬‬ ‫نقش افرینی طبقه متوس��ط و پیوس��تن دهک های پایین‬ ‫اقتص��ادی و طبقات مح��روم جامع��ه به انهاس��ت‪ .‬طبقه‬ ‫متوسط که میلیون ها دانشجو‪ ،‬فارغ التحصیل‪ ،‬شهرنشین‪،‬‬ ‫حقوق بگی ران بخش خصوصی و دولتی را ش��امل م ی شود‪،‬‬ ‫در این انتخابات کنش��ی معط��وف به دو مولف��ه نارضایتی‬ ‫اقتصادی و دغدغه اینده کش��ور را از خود ب��روز دادند‪ .‬ویژگی‬ ‫مهم طبقه متوسط دوری از افراط و خشونت است‪ .‬این طبقه‬ ‫همواره با تزریق اعتدال و ارامش به محیط سیاسی و اجتماعی‬ ‫درصدد اس��ت تا بتواند از دس��تاوردهای تاریخی و بین نسلی‬ ‫خود بهره برداری کرده و با کنش سیاسی و اجتماعی خود بر‬ ‫این دس��تاوردها بیفزاید‪ .‬هرگونه افراط ی گری و مطالب ه های‬ ‫سرمایه اجتماعی‬ ‫از تغییر ذائقه اکثریت مردم تا همسویی در رفتار انتخاباتی‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪4‬‬ ‫احمد بخشایشی اردستانی‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫اماره��ای منتش��ر ش��ده در پورت��ال رس��می وزارت‬ ‫کش��ور‪ ،‬تفکیک ارای ماخ��وذه در انتخاب��ات دوره یازدهم‬ ‫ریاست جمهوری در استان ها‪ ،‬شهرستان ها شهرها و روستاها‪،‬‬ ‫گواه به نوعی همسویی و اشتراک‬ ‫و یکس��انی عملک��رد در رفت��ار‬ ‫انتخاباتی مردم در مناطق مختلف‬ ‫کش��ور دارد‪ .‬این ام��ر در نوبه خود‬ ‫جدید و قابل تامل اس��ت‪ .‬تردیدی‬ ‫نیس��ت که توس��عه فن اوری های‬ ‫نوین ارتباطی‪ ،‬اینترنت‪ ،‬رسانه های‬ ‫مختل��ف و متن��وع‪ ،‬ش��بکه های‬ ‫اطالع رس��انی و ماه��واره ای و در‬ ‫عین ح��ال گفت وگوه��ای ازاد در‬ ‫دانشگاه ها و تریبون های مختلف‬ ‫در صحن��ه جامع��ه و برنامه های‬ ‫مناظره ها‪ ،‬همگ��ی در عمق یابی‬ ‫دیدگاه ه��ای طبق��ات مختل��ف‬ ‫اجتماع��ی موثر ب��وده و به صورت‬ ‫مس��تقیم رفتاره��ای سیاس��ی و‬ ‫اجتماعی مردم در ش��هر و روستا را‬ ‫به یکدیگر نزدیک س��اخته است‪.‬‬ ‫به این ترتیب دیگر مانند گذش��ته‪ ،‬شاهد تفاوت های اشکار‬ ‫نظری و دیدگاهی میان طبقات متوسط و فرودست با شهری‬ ‫و روستایی نیس��تیم‪ .‬اکنون اگاه ی ها به صورت یکسان و‬ ‫گس��ترده‪ ،‬میان اقشار مختلف پخش م ی ش��ود و از همین‬ ‫روس��ت که در انتخابات اخیر هم به وضوح شاهد بودیم که‬ ‫رای روستایی و شهری در بسیاری موارد مشابه‪ ،‬به صندوق‬ ‫‪52‬‬ ‫ارا سرازیر شد‪.‬‬ ‫اما چند عامل مش��خص ب رای تغییر ذائقه انتخاباتی‬ ‫مردم وجود داشته اس��ت که در ادامه به تشریح این عوامل‬ ‫پرداخته م ی شود‪:‬‬ ‫اول‪ -‬در جمهوری اس�لام ی ای ران‪ ،‬سیاس��ت ها شکل‬ ‫دوره ای دارند؛ به طور معمول هشت س��ال قدرت در اختیار‬ ‫اصولگرایان و هش��ت س��ال دیگر در اختیار اصالح طلبان‬ ‫اس��ت‪ .‬البته نباید اینگونه تصور کرد ک��ه هجده میلیونی‬ ‫که به اقای روحانی رای دادند‪ ،‬همگ��ی اصالح طلب بودند‪،‬‬ ‫بلکه اگر دقت بیش��تری داش��ته باش��یم‪ ،‬متوجه م ی شویم‬ ‫که در تمام ی انتخابات ها‪ ،‬درصد مح��دودی از ارا متعلق به‬ ‫جناح اصالح طلب یا اصولگراست و مابقی ارا با تالش همان‬ ‫جناح جمع م ی شوند‪ .‬در واقع‪ ،‬شاید یک میلیون رای در این‬ ‫انتخابات متعلق به اصالح طلبان بود و مابقی را به سوی خود‬ ‫جلب کردند و عین همین مطلب ب رای اصولگرایان است‪.‬‬ ‫دوم‪ -‬فاکتور موثر دیگری که زمینه همس��ویی منافع‬ ‫حداکثری‪ ،‬مغایر با اموزه های معرفتی طبقه متوس��ط است‪.‬‬ ‫البته ناگفته پی داست که بخشی از این طبقه به دلیل احساس‬ ‫کاهش سرمایه اجتماعی به انفعال و دلسردی رسیده بود که‬ ‫خوشبختانه در انتخابات اخیر با نقش افرینی نخبگان و خ واص‬ ‫سیاسی و اجتماعی و سخنان اطمینان بخش و شوق افرین‬ ‫رهبر معظم انقالب به حضور کنشگرانه در عرصه انتخابات‬ ‫رسید و این طبقه از فرصت انتخابات ب رای تامین دغدغه های‬ ‫خود و ملی کردن این دغدغه ها اس��تفاده ک��رد‪ .‬اعتراض به‬ ‫وضعیت معیشتی و دلشوره امنیت کشور موجب شد طبقه‬ ‫متوس��ط در جس��ت وجوی راهی ب رای پایان دادن به این دو‬ ‫نقیصه و مشکل باشد و مسیر عقالنیت و اعتدال و انباشت‬ ‫تجربه را به عن��وان گزینش نهایی خود برگزین��د و نماد ان را‬ ‫در رئی س جمهور منتخب‪ ،‬دکتر حس��ن روحانی ببیند‪ .‬نکته‬ ‫ی که در ای��ن انتخابات خود را نش��ان داد ای��ن بود که‬ ‫مهم ‬ ‫جمعیت مناطق محروم و طبقه اقتصادی فرودس��ت نیز که‬ ‫از اعتماد به نقش افرینان انتخاب��ات ‪ 84‬و ‪ 88‬چیزی در انبان‬ ‫زندگ ی شان قرار نگرفته بود و نه تنها با سیاست ورزی منتخبان‬ ‫هشت سال گذش��ته از انبوه مشکالت اقتصادی شان کاسته‬ ‫نش��ده بود‪ ،‬بلک ه وجهه اجتماعی ش��ان نیز مورد هجوم قرار‬ ‫طبقات مختلف شهری و روس��تایی در رفتار انتخابات ی شان‬ ‫را فراهم اورد‪ ،‬این بود که ب رای اصولگرایان طی هشت سال‬ ‫گذشته توهم قدرت ایجاد شده بود‪ .‬این جناح تصور م ی کردند‬ ‫که با در دست داشتن مناصب و مراکز مختلف طی دو دوره‬ ‫چهار ساله‪ ،‬در سال های اینده هم م ی توانند رای مردم را با خود‬ ‫همراه داشته باشند‪ .‬این توهم قدرت در کنار تکثر در معرفی‬ ‫کاندیدا و رقابت درون گفتمانی‪ ،‬عرصه را به زیان انها رقم زد‬ ‫و زمینه شکس��ت انها را فراهم ساخت و سردرگمی مردم در‬ ‫میانه این رقابت های درون گفتمانی‪ ،‬اکثریت را به سوی جناح‬ ‫دیگر س��وق داد‪ .‬البته همین توهم قدرت در سال ‪ 84‬ب رای‬ ‫اصالح طلبان ایجاد شده بود و نتیجتا قدرت را از دست انها‬ ‫خارج ساخت‪.‬‬ ‫سوم‪ -‬عامل دیگر‪ ،‬رد صالحیت اقای هاشم ی رفسنجانی‬ ‫بود‪ .‬در نتیجه این مس��اله نه تنها حالتی از محبوبیت ب رای‬ ‫اقای هاش��می در جامعه ایجاد ش��د‪ ،‬بلکه م��ردم با عنوان‬ ‫نوعی دلجویی از وی‪ ،‬رای خود را به س��ود اصالح طلبان به‬ ‫صندوق ها ریختند‪.‬‬ ‫چهار‪ -‬دلی��ل دیگر ای��ن بود که‬ ‫اصولگراها طی یک س��ال اخیر سفره‬ ‫خود را از اقای احمدی ن��ژاد و همراهان‬ ‫او ج��دا کردن��د و برخ��ی از نزدی��کان‬ ‫وی با اته��ام انح��راف‪ ،‬م��ورد غضب‬ ‫اصولگرایان قرار گرفتن��د‪ .‬در این بین‬ ‫بس��یاری از اصولگرای��ان مس��ئولیت‬ ‫وضعیت نا بسامان معیشتی را بر عهده‬ ‫گروه موس��وم به انحراف��ی انداختند و‬ ‫تالش کردن��د از انها براع��ت بجویند‬ ‫ام��ا نم ی دانس��تند که «خود بر ش��اخ‬ ‫نشسته اند و بن م ی ب رند‪».‬‬ ‫پنج‪ -‬به طور معمول مردم در ای ران‬ ‫بعد از دو دوره چهار ساله عالقه مندند با‬ ‫انتخاب فردی جدید و رویکردی متفاوت‬ ‫با قب��ل‪ ،‬تغیی راتی را در جامعه ش��اهد‬ ‫باشند‪ .‬این تغییر ذائقه در نهایت باعث‬ ‫شد که ارا در استان ها‪ ،‬شهرس��تان ها‪ ،‬روستاها و شهرها به‬ ‫شکل متحد خود را نشان دهد‪.‬‬ ‫ب��ا ای��ن وج��ود‪ ،‬وح��دت روی��ه م��ردم در گزین��ش‬ ‫انتخابات ی شان‪ ،‬در صورتی که به درس��تی مدیریت نشود و‬ ‫دولت جدید در اعم��ال وعده هایش ناکام و ضعیف باش��د‪،‬‬ ‫زودگ��ذر و ناپایدار خواهد بود مانند ش��ادی بع��د از پیروزی‬ ‫گرفته بود‪ .‬مش��وق های اقتصادی که دولت های نهم و دهم‬ ‫همواره به انان ارائه م ی کرد‪ ،‬مورد سوءاس��تفاده قرار گرفت و‬ ‫در راستای جاودانه کردن قدرت در خود و نزدیکان دولتمردان‬ ‫به کار گرفته ش��د و با این رفتارها‪ ،‬ضربه ش��دیدی به شان و‬ ‫منزلت طبقات فرودس��ت اجتماعی وارد ش��د‪ .‬از ش��عارهای‬ ‫ ب ی حاصل که فاقد پش��توانه نظری بود‪ ،‬این طبقات به تنگ‬ ‫امده بودند و این بار در گزینش رفتار سیاسی خود و در صحنه‬ ‫انتخابات‪ ،‬به طبقه متوسط و عقالنیت برامده از ان و اعتدال‬ ‫و دوری از افراط گری روی اوردند و توانس��تند با تاسی به رفتار‬ ‫انتخاباتی طبقه متوس��ط از خود نمادی از اطمینان و ارامش‬ ‫به جای گذارند و به س��هم خود به افزایش سرمایه اجتماعی‬ ‫که عنصر کمیاب جامعه فعلی ماس��ت بیفزایند‪.‬رفتار طبقه‬ ‫فرودست در این انتخابات نش��ان داد که رئی س جمهور نهم‬ ‫و دهم هیچ ارثی ه ای از خود به جای نگذاش��ته و طبقاتی که‬ ‫به او دلبسته بودند‪ ،‬اینک بعد از هش��ت سال سیاست ورزی‬ ‫و س��کانداری او و همراهانش راهی جز پرداخت��ن به اعتدال‬ ‫و عقالنیت ندارند‪ .‬امید اس��ت که این اعتدال و عقالنیت به‬ ‫نارضایت ی های اقتصادی و نگران ی های فردای جامعه ای رانی‬ ‫خاتمه دهد‪g .‬‬ ‫ریشه یابیعللهمسوییرفتارانتخاباتیشهرنشینانوروستاییاندرانتخابات‬ ‫ریاست جمهوریسال‪92‬‬ ‫مجتبی مقصودی‪ /‬عضو هیات علمی دانشگاه ازاد‬ ‫ضرورت تداوم ائتالف طبقاتی‬ ‫نکته قابل توجه این اس��ت که ائت�لاف طبقاتی که‬ ‫مسبب بسیاری از تحوالت شگرف در تاریخ ای ران شده است‪،‬‬ ‫گویای وحدت رویه‪ ،‬همسویی‪ ،‬اتحاد و اجماع ملی است‪ .‬اما‬ ‫همچنان که این وحدت رویه و اجماع ملی به سرعت حاصل‬ ‫شد‪ ،‬در سایه ب ی توجهی و ب ی تدبیری و اعمال سیاست های‬ ‫غلط‪ ،‬م ی تواند به سرعت نیز از میان برود‪.‬‬ ‫در واقع نب��ود مدیریت صحیحی ک��ه در ان تجمیع‬ ‫نظرات و عالی��ق و س�لایق مختلف ص��ورت م ی پذیرد‪،‬‬ ‫م ی تواند وحدت روی��ه ای را که در ای��ن انتخابات به خوبی‬ ‫نتیجه داد‪ ،‬از میان بردارد‪.‬‬ ‫اکنون زمان هم س��ویی و هم اوایی اس��ت و جامعه‬ ‫نیاز به افزای��ش توان سیاس��ت گذاری ها دارد‪ .‬در این میان‬ ‫م ی توان سالیق و عالیق مختلف را هم به کار گرفت تا در‬ ‫نبود افراط گرایی و توجه به اعتدال و میانه روی‪ ،‬وحدت رویه‬ ‫و همس��ویی و اجماع ملی‪ ،‬تداوم یابد‪ .‬در این مسیر تنها و‬ ‫تنها تدبیر‪ ،‬اعتماد و مدیریت فراجناحی و فراحزبی نیاز است‪.‬‬ ‫تردیدی نیس��ت که ائتالف طبقاتی و وحدت تمامی‬ ‫ اقش��ار جامعه به سیس��تم حکومتی این ت��وان و امکان را‬ ‫م ی دهد که به جای برخورداری از بخش��ی از پتانسی ل های‬ ‫موجود در جامع��ه از انتخاب و قابلی ت های گس��ترده تری‬ ‫بهره مند شود‪.‬‬ ‫این امر هم روند سیاس��ت گذاری و هم قدرت اجرای‬ ‫سیاست ها را ارتقا م ی دهد‪ .‬در کشور ما‪ ،‬تمامی حرکت های‬ ‫سرنوشت س��از در س��ایه همدلی و هم نوایی به س��رانجام‬ ‫رسید‪ ،‬اما مشکلی که در اغلب این تحرکات رخ داد‪ ،‬ان بود‬ ‫که ائت�لاف گروه های اجتماعی توام ب��ا مطالبات مختلف‬ ‫فرهنگی‪ ،‬سیاس��ی‪ ،‬اجتماع��ی‪ ،‬مطبوعات��ی و غیره بود و‬ ‫عدم مدیریت صحیح این مطالبات‪ ،‬زمینه ساز بی حاصلی‬ ‫ائتالف ها در برخی مقاطع را فراهم اورد‪.‬‬ ‫این مشکل باید پیش از بروز دوباره‪ ،‬ریشه یابی و رفع‬ ‫ش��ود‪ .‬در نبود مدیریت صحیح‪ ،‬ائتالف گروه های مختلف‬ ‫اجتماعی در ان��دک زمانی تبدیل به ضد خود م ی ش��ود‪ .‬بر‬ ‫این اساس در مسیر پی ش رو تنها مدیریت و تدبیر چاره ساز‬ ‫خواهد بود‪g .‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫بر اس��اس اعالم وزارت کش��ور در پورتال رسمی این‬ ‫وزارتخان��ه‪ ،‬جزئی��ات نتای��ج ارای انتخاب��ات دوره یازدهم‬ ‫ریاست جمهوری در تمامی استان ها‪ ،‬شهرها و شهرستان ها‬ ‫به تفکیک منتشر شده است و نکته قابل توجه‪ ،‬همسویی‬ ‫منافع روستاییان و شه رنشی ن ها در رفتار انتخاباتی انهاست‪.‬‬ ‫این مساله به لحاظ جامع ه شناس��ی سیاسی و بنیان های‬ ‫اقتصادی و رفتارهای سیاسی و اجتماعی مردم‪ ،‬قابل تامل‬ ‫و بررسی است‪.‬‬ ‫در ادامه به بررسی عوامل این همسویی منافع اقشار‬ ‫مختلف جامعه ای ران در رفتار انتخابات ی شان اشاره م ی شود‪.‬‬ ‫در ابتدا باید این نکته را مورد توجه قرار داد که تمامی‬ ‫ رخدادهای تاریخی و تحول س��از در جامعه ای ران از انقالب‬ ‫مشروطه گرفته تا مل ی شدن صنعت نفت‪ ،‬انقالب اسالمی‬ ‫ایران و تحرک اجتماعی در دوم خرداد سال ‪ 76‬و انتخابات‬ ‫دوره یازدهم ریاست جمهوری س��ال ‪( 92‬البته چنانچه این‬ ‫انتخابات را رخدادی اثرگذار و تحول افرین در مسیر پیشرفت‬ ‫اینده کش��ور توصیف کنیم)‪ ،‬حاصل ائتالف طبقاتی بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬به این ترتیب حرکت مردم در انتخابات اخیر را نیز‬ ‫باید رخدادی عظیم که حاصل ائتالف طبقاتی میان تمامی‬ ‫ اقشار جامعه بود‪ ،‬دانست‪ .‬به تعبیری دیگر‪ ،‬گروه ها و اقشار‬ ‫مختلف جامعه ای ران با منافع مشترک وارد کارزار انتخاباتی‬ ‫شده و دست به انتخاب زدند‪.‬‬ ‫دومین نکته ای که موجب وحدت رویه رای دهندگان در‬ ‫انتخابات اخیر شد‪ ،‬فقیرسازی طبقه متوسط بود‪ .‬در هشت‬ ‫سال گذش��ته عمال طبقه متوسط ش��هری و تحصیلکرده‬ ‫به واسطه سیاست های اقتصادی و وخامت اوضاع معیشتی‪،‬‬ ‫به طبقه فقیر نزول کرد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬قدرت خرید طبقه‬ ‫متوسط طی هشت سال اخیر عمال تضعیف شد و جایگاه‬ ‫اجتماعی و طبقاتی این طبقه به اقشار ضعیف‪ ،‬کم درامد و‬ ‫روستای ی نشین‪ ،‬نزدیک شد‪.‬‬ ‫همین امر به وضوح زمینه همسویی ارای شهرنشین‬ ‫و روستایی را به دنبال خود م ی اورد‪ .‬در واقع در طول هشت‬ ‫سال فعالیت دولت های نهم و دهم‪ ،‬طبقه متوسط‪ ،‬فقیر شد‬ ‫و جایگاه طبقه متوسط به جایگاه طبقات روستایی تقلیل‬ ‫یافت و این اشتراک منافع اقشار روستایی و شهری در رفتار‬ ‫انتخابات ی شان را رقم زد‪.‬‬ ‫س��ومین نکت��ه ای ک��ه موج��ب همس��ویی ارای‬ ‫طبقات متوس��ط ش��هری و روس��تایی در انتخاب��ات اخیر‬ ‫ش��د‪ ،‬شناخته ش��دن عنصر رس��انه ای اس��ت؛ گس��ترش‬ ‫ تریبون های غیررس��می ازجمله ماهواره و اینترنت‪ ،‬در این‬ ‫میان نقش افری��ن بودند‪ .‬در اقصی نقاط ای��ران از دورترین‬ ‫مناطق تا ش��هرهای کوچ��ک و کالنش��هرها‪ ،‬به رغم منع‬ ‫قانونی‪ ،‬دسترس��ی به ش��بکه های ماهواره ای امکان پذیر‬ ‫است و بخش قابل توجهی از جامعه ای ران به امکاناتی چون‬ ‫ماهواره و اینترنت دسترسی دارد‪ .‬این فرصت های رسانه ای‬ ‫امکان ان را پدید اورد که اقش��ار روس��تایی هم به موازات‬ ‫شهرنشینان از وضعیت کشور و نابسامان ی های موجود اگاه‬ ‫شده و تالش کنند با انتخاب درست‪ ،‬نقشی در تحول شرایط‬ ‫فعلی داشته باشند‪.‬‬ ‫مساله دیگر شکست تالش ها برای دو قطبی سازی‬ ‫ارای مردم بود؛ این تالش که مثال ارای طبقه مرفه به سبد‬ ‫کاندیداهای مخالف وضع موجود ریخته ش��ود و بالعکس‪،‬‬ ‫عمال با شکست مواجه ش��د‪ .‬به بیان دیگر دو قطب ی سازی‬ ‫اقتصادی ک��ه در انتخابات ریاس��ت جمهوری دو دوره قبل‬ ‫(انتخابات س��ال ‪ )84‬تا ح��دودی جواب داده ب��ود‪ ،‬این بار‬ ‫به واسطه فقیر شدن طبقه متوسط ناکام ماند و یک طیف‬ ‫واحد را ایجاد کرد‪.‬با این وجود سیاس��ت های غلطی که به‬ ‫گسترش فقر در جامعه ای ران طی هشت سال اخیر انجامید‪،‬‬ ‫به مراتب بیش از س��ایر فاکتورها‪ ،‬زمینه همسویی منافع‬ ‫طبقات شهری و روستایی در گزینش و انتخاب سیاس ی شان‬ ‫را فراهم اورد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫فوتبال‪ .‬در واقع دولت جدید باید با اهتمام تمام‪ ،‬برنامه ها و‬ ‫وعده های خود را عملی س��اخته‪ ،‬در کاهش ملموس تورم و‬ ‫بیکاری موفق بوده و در عرصه خارجی و پرونده هسته ای با‬ ‫تاکتیک های موفق‪ ،‬موجب کاهش و رفع تحریم ها شود‪ .‬نوع‬ ‫سیاست های انتخابی دولت و رئی س جمهور جدید‪ ،‬م ی تواند‬ ‫منجر به تداوم انس��جام و اجماع ملی ی��ا بالعکس‪ ،‬تهدید‬ ‫ان ش��ود‪ .‬امیدواریم که فضای جدید‪ ،‬بستری مناسب ب رای‬ ‫تداوم و تحکیم انس��جام و وحدت ملی ایجاد کند‪ .‬ب ی تردید‬ ‫وحدت و انسجام ملی‪ ،‬س��رمایه عظیم اجتماعی است که‬ ‫هر دولتی از ان بهره مند باش��د‪ ،‬در روند سیاس��ت گذاری ها‬ ‫و اجرای سیاس��ت ها با توفی��ق همراه خواهد ب��ود‪ .‬نتیجه‬ ‫انتخابات دوره یازدهم ریاس��ت جمهوری به روشنی تجلی‬ ‫این سرمایه اجتماعی است‪ .‬امروز غرب ی ها به طور مرتب به‬ ‫رئی س جمهور منتخب تبریک م ی گویند‪ .‬این تبریک ها و ان‬ ‫س��رمایه اجتماعی در مجموع ب رای دولت مشروعی ت افرین‬ ‫است‪ .‬به بیان دیگر شاید بتوان گفت که در ای ران هر هشت‬ ‫سال حکومت تب م ی کند و این تب را با انتقال قدرت به جناح‬ ‫رقیب رقیق م ی کند‪ .‬در این میان استراتژی های کالن نظام‬ ‫با تغییر دولت ها بالتغییر مانده و صرفا تاکتیک ها در مواردی‬ ‫متحول م ی شوند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر این مس��اله را باید به مسئوالن گوشزد‬ ‫کرد که در صورت ناکام ماندن برخ��ی وعده های انتخاباتی‬ ‫و مرتفع نش��دن برخی از نیازهای اساسی مردم چون بهبود‬ ‫اشتغال و وضعیت معیش��تی‪ ،‬احتمال بروز اعتراضات وجود‬ ‫دارد‪ .‬این در حالی است که در دوره جدید می زان مطالبات مردم‬ ‫از دولت به مراتب بیشتر از سال های قبل است‪ .‬همچنین‬ ‫جامعه نباید بیش از پیش بر طب��ل مطالبات بکوبد چراکه‬ ‫تجمیع مضاع��ف مطالبات‪ ،‬احتمال ب��روز ناهنجاری های‬ ‫اجتماعی را افزایش م ی دهد‪.‬‬ ‫در عین حال به دولت پیشنهاد م ی کنیم که در چینش‬ ‫ترکیب کابینه به جوان گرایی توجه کند تا نشاط و سرزندگی‬ ‫در ان موجود باشد؛ بهره گیری از عناصر دولت های قبلی که‬ ‫ازمایش خود را پس داده اند‪ ،‬کارایی الزم را نخواهد داش��ت‪.‬‬ ‫ما نباید فراموش کنیم که محصول دولت اقای هاشمی و‬ ‫دولت اقای خاتمی اصالحات‪ ،‬دولت اقای احمدی نژاد بود‪ .‬بر‬ ‫این منوال چنانچه همان عناصر دولت های قبلی در کابینه‬ ‫دولت یازدهم به کار گرفته ش��وند‪ ،‬حاصل مثبتی نخواهد‬ ‫داشت‪ .‬مس��اله مهم این اس��ت که به احتمال قوی‪ ،‬کابینه‬ ‫اقای روحانی کابینه ای کارگزار اس��ت و طی��ف کارگزاران‪،‬‬ ‫مبنا و اساس تئوریک ندارند و بیشتر عملگرا و تاتیک محور‬ ‫هستند‪g .‬‬ ‫ائتالف طبقاتی‬ ‫‪53‬‬ ‫استان خ راسان رضوی‬ ‫استان اذربایجان شرقی‬ ‫حسن روحانی‪ :‬یک میلیون و ‪ 99‬هزار و ‪ 402‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 230 :‬هزار و ‪ 165‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 187 :‬هزار و ‪ 440‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 187 :‬هزار و ‪ 227‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 164 :‬هزار و ‪ 179‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 25 :‬هزار و ‪ 91‬رای‬ ‫استان اذربایجان غ ربی‬ ‫حسن روحانی‪ 885 :‬هزار و ‪ 675‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 151 :‬هزار و ‪ 508‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 105 :‬هزار و ‪ 658‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 93 :‬هزار و ‪ 787‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 67 :‬هزار و ‪ 874‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 15 :‬هزار و ‪ 548‬رای‬ ‫استان ایالم‬ ‫حسن روحانی‪ 175 :‬هزار و ‪ 608‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 58 :‬هزار و ‪ 182‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 35 :‬هزار و ‪ 586‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 22 :‬هزار و ‪ 976‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 15 :‬هزار و ‪ 104‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 3 :‬هزار و ‪ 889‬رای‬ ‫استان بوشهر‬ ‫حسن روحانی‪ 278 :‬هزار و ‪ 763‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 74 :‬هزار و ‪ 220‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 64 :‬هزار و ‪ 881‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 54 :‬هزار و ‪ 960‬رای‬ ‫علی اکبر والیتی‪ 38 :‬هزار و ‪ 499‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 6 :‬هزار و ‪ 711‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 529 :‬هزار و ‪ 344‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 303 :‬هزار و ‪ 555‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 111 :‬هزار و ‪ 771‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 35 :‬هزار و ‪ 389‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 31 :‬هزار و ‪ 676‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 10 :‬هزار و ‪ 185‬رای‬ ‫استان خ راسان شمالی‬ ‫حسن روحانی‪ 226 :‬هزار و ‪ 144‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 157 :‬هزار و ‪ 800‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 52 :‬هزار و ‪ 802‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 18 :‬هزار و ‪ 870‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 17 :‬هزار و ‪ 924‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 5 :‬هزار و ‪ 684‬رای‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫استان خوزستان‬ ‫استان اردبیل‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫حسن روحانی‪ 384 :‬هزار و ‪ 751‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 98 :‬هزار و ‪ 298‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 59 :‬هزار و ‪ 524‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 44 :‬هزار و ‪ 441‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 40 :‬هزار و ‪ 531‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 8 :‬هزار و ‪ 367‬رای‬ ‫استان ته ران‬ ‫حسن روحانی‪ 2 :‬میلیون و ‪ 385‬هزار و ‪ 890‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ :‬یک میلیون و‪ 266‬هزار و‪ 568‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 550 :‬هزار و ‪ 384‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 336 :‬هزار و ‪ 557‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 316 :‬هزار و ‪ 592‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 61 :‬هزار و ‪ 893‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 921 :‬هزار و ‪ 570‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 675 :‬هزار و ‪ 495‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 169 :‬هزار و ‪ 446‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 117 :‬هزار و ‪ 977‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 78 :‬هزار و ‪ 488‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 15 :‬هزار و ‪ 251‬رای‬ ‫استان زنجان‬ ‫استان اصفهان‬ ‫حسن روحانی‪ :‬یک میلیون و ‪ 17‬هزار و ‪ 516‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 411 :‬هزار و ‪ 98‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 270 :‬هزار و ‪ 799‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 259 :‬هزار و ‪ 601‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 203 :‬هزار و ‪ 679‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 59 :‬هزار و ‪ 106‬رای‬ ‫استان چهار محال و بختیاری‬ ‫حسن روحانی‪ 519 :‬هزار و ‪ 412‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 213 :‬هزار و ‪ 904‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 105 :‬هزار و ‪ 372‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 84 :‬هزار و ‪ 633‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 77 :‬هزار و ‪ 288‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 12 :‬هزار و ‪ 226‬رای‬ ‫استان خ راسان جنوبی‬ ‫استان البرز‬ ‫‪54‬‬ ‫محسن رضایی‪ 211 :‬هزار و ‪ 101‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 155 :‬هزار و ‪ 884‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 43 :‬هزار و ‪ 201‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 37 :‬هزار و ‪ 734‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 21 :‬هزار و ‪ 693‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 4 :‬هزار و ‪ 34‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 192 :‬هزار و ‪ 446‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 103 :‬هزار و ‪ 382‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 101 :‬هزار و ‪ 713‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 15:‬هزار و ‪ 185‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 14 :‬هزار و ‪ 582‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 5 :‬هزار و ‪ 52‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 281 :‬هزار و ‪ 867‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 106 :‬هزار و ‪ 415‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 70 :‬هزار و ‪ 797‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 49 :‬هزار و ‪ 654‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 42 :‬هزار و ‪ 550‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 9 :‬هزار و ‪ 170‬رای‬ ‫استان سمنان‬ ‫حسن روحانی‪ 157 :‬هزار و ‪ 133‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 87 :‬هزار و ‪ 598‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 55 :‬هزار و ‪ 987‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 25 :‬هزار و ‪ 600‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 14 :‬هزار و ‪ 541‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 5 :‬هزار و ‪ 51‬رای‬ ‫استان لرستان‬ ‫حسن روحانی‪ 240 :‬هزار و ‪ 655‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 236 :‬هزار و ‪ 451‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 99 :‬هزار و ‪ 22‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 63 :‬هزار و ‪ 316‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 40 :‬عزار و ‪ 908‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 6 :‬هزار و ‪ 596‬رای‬ ‫استان سیستان و بلوچستان‬ ‫حسن روحانی‪ 770 :‬هزار و ‪ 394‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 109 :‬هزار و ‪ 390‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 64 :‬هزار و ‪ 339‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 61 :‬هزار و ‪ 986‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 36 :‬هزار و ‪ 122‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 8 :‬هزار و ‪ 785‬رای‬ ‫استان مازندران‬ ‫استان فارس‬ ‫حسن روحانی‪ :‬یک میلیون و ‪ 292‬هزار و ‪ 853‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 309 :‬هزار و ‪ 929‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 247 :‬هزار و ‪615‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 211 :‬هزار و ‪ 489‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 135 :‬هزار و ‪425‬‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ 23 :‬هزار و ‪343‬‬ ‫استان کرمان‬ ‫حسن روحانی‪ 855 :‬هزار و ‪ 463‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 222 :‬هزار و ‪ 795‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 215 :‬هزار و ‪ 872‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 69 :‬هزار و ‪ 316‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪64 :‬هزار و ‪ 202‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ 14 :‬هزار و ‪ 237‬رای‬ ‫استان کرمانشاه‬ ‫استان قزوین‬ ‫محسن رضایی‪ 142:‬هزار و ‪ 40‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 126 :‬هزار و ‪ 395‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 24:‬هزار و ‪ 138‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 18 :‬هزار و ‪ 489‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 11:‬هزار و ‪ 510‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ :‬یک هزار و ‪ 487‬رای‬ ‫استان گلستان‬ ‫استان کردستان‬ ‫حسن روحانی‪ 438 :‬هزار و ‪ 290‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 75 :‬هزار و ‪ 548‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 49 :‬هزار و ‪ 695‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 30 :‬هزار و ‪ 195‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 17 :‬هزار و ‪ 843‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ 7 :‬هزار و ‪ 48‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 548 :‬هزار و ‪ 69‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 158 :‬هزار و ‪ 947‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 78:‬هزار و ‪ 192‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 74 :‬هزار و ‪ 633‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 46:‬هزار و ‪ 100‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ 10 :‬هزار و ‪ 401‬رای‬ ‫استان گیالن‬ ‫حسن روحانی‪ 784 :‬هزار و ‪ 789‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 213 :‬هزار و ‪ 424‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 150:‬هزار و ‪ 56‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 86 :‬هزار و ‪ 923‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 85 :‬هزار و ‪ 156‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ 18 :‬هزار و ‪ 516‬رای‬ ‫استان هرمزگان‬ ‫حسن روحانی‪ 414 :‬هزار و ‪ 444‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 122 :‬هزار و ‪ 954‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 69 :‬هزار و ‪ 277‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 64 :‬هزار و ‪ 270‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 48 :‬هزار و ‪ 743‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 11 :‬هزار و ‪ 356‬رای‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫استان قم‬ ‫حسن روحانی‪ 209 :‬هزار و ‪ 785‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 121 :‬هزار و ‪ 237‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 89 :‬هزار و ‪ 987‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 68:‬هزار و ‪ 356‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 30 :‬هزار و ‪ 549‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ 9 :‬هزار و ‪ 346‬رای‬ ‫استان کهگیلویه و بوی ر احمد‬ ‫استان مرکزی‬ ‫حسن روحانی‪ 323 :‬هزار و ‪ 631‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 137 :‬هزار و ‪ 195‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 93 :‬هزار و ‪ 434‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 74 :‬هزار و ‪ 192‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 66 :‬هزار و ‪ 621‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 9 :‬هزار و ‪ 409‬رای‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 436 :‬هزار و ‪ 343‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 324 :‬هزار و ‪ 739‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 90:‬هزار و ‪ 573‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 47 :‬هزار و ‪ 174‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 45:‬هزار و ‪ 884‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ 8 :‬هزار و ‪ 108‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 567 :‬هزار و ‪ 784‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ 162 :‬هزار و ‪ 62‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 108 :‬هزار و ‪ 186‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 64 :‬هزار و ‪ 597‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 41 :‬هزار و ‪ 384‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی‪ 9 :‬هزار و ‪17‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ :‬یک میلیون و ‪ 107‬هزار و ‪ 494‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 286 :‬هزار و ‪ 464‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 180 :‬هزار و ‪ 772‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 161 :‬هزار و ‪ 783‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 94 :‬هزار و ‪ 178‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 20 :‬هزار و ‪ 742‬رای‬ ‫استان همدان‬ ‫حسن روحانی‪ 451 :‬هزار و ‪ 810‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 139 :‬هزارو ‪ 835‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 138 :‬هزار و ‪ 414‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 80 :‬هزار و ‪ 340‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 69 :‬هزار و ‪ 770‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 11 :‬هزار و ‪ 378‬رای‬ ‫استان یزد‬ ‫حسن روحانی‪ 351 :‬هزار و ‪ 527‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 62 :‬هزار و ‪232‬رای‬ ‫محم د باقر قالیباف‪ 53 :‬هزار و ‪ 101‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 27 :‬هزار و ‪ 468‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 19 :‬هزار و ‪ 793‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 5 :‬هزار و ‪ 137‬رای‬ ‫‪55‬‬ ‫از زادگاه تا قومیت نامزدها‬ ‫انالیز نتایج انتخابات ‪ 24‬خرداد‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪56‬‬ ‫برخی تحلیلگران پی ش بینی م ی کردند که رقابت این دو نامزد‬ ‫در مشهد و خ راسان و اینکه کدامشان رای اول را داشته باشد‬ ‫به لحاظ جمعیت باالی این استان در نتیجه کلی انتخابات‬ ‫موثر خواهد بود‪.‬‬ ‫حاال که انتخابات تمام شده ب رای تحلیلگران انالیز نتایج‬ ‫حاصل از ان از جهات مختلفی بسیار مهم است‪ .‬انالیزی که‬ ‫جمع بندی نهایی ان م ی تواند رفت��ار انتخاباتی مردم ای ران را‬ ‫در یازدهمین دوره انتخابات ریاس��ت جمهوری که بر مبنای‬ ‫عوامل مختلفی شکل گرفته روشن کند‪ .‬ب ر اساس اعالم ستاد‬ ‫انتخابات کشور در انتخابات ‪ 24‬خرداد‪ ،‬از ‪ 50‬میلیون و ‪483‬‬ ‫هزار و ‪ 192‬نفر واجد شرایط رای دادن‪ 36 ،‬میلیون و ‪ 704‬هزار‬ ‫و ‪ 156‬نفر رای دادند که ‪ 35‬میلی��ون و ‪ 458‬هزار و ‪ 747‬رای‬ ‫صحیح اخذ شد‪.‬‬ ‫بدین ترتیب می زان مش��ارکت مردم در این انتخابات‬ ‫‪ 72/7‬درصد بوده است‪ .‬در انالیز و بررس��ی ارای انتخابات‬ ‫بدون شک یکی از مهمترین نکات قابل توجه رای نامزدها‬ ‫در اس��تان های مختلف اس��ت؛ رایی که م ی تواند متاثر از‬ ‫زادگاه یا قومی ت های کاندیداها باشد‪ .‬انتخابات ‪ ۹۲‬را از نظر‬ ‫ویژگ ی های مختلفی ش��بیه انتخابات ‪ ۸۴‬دانسته اند‪ .‬یکی‬ ‫از این ویژگ ی ها و ش��باهت ها احتماال پ راکندگی زیاد ارای‬ ‫نامزدها در کشور است‪.‬‬ ‫سعید جلیلی‪ ،‬متولد ‪ 1344‬در محله «طالب» مشهد‬ ‫مقدس است‪.‬‬ ‫محسن رضایی‪ :‬در شهریور ‪ 1333‬در مسجد سلیمان‬ ‫متولد شد‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی‪ :‬متولد ‪ 21‬ابان ‪ 1327‬در شهر سرخه‬ ‫است‪.‬‬ ‫محمد غرضی‪ :‬در سال ‪ ،1320‬در اصفهان متولد شد‪.‬‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ :‬در شهریورماه سال ‪ ١٣٤٠‬در شهر‬ ‫طرقبه متولد شد‪.‬‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ :‬در چهارم تیر ماه ‪ ،1324‬در رستم اباد‪،‬‬ ‫یکی از روستاهای شمی ران به دنیا امد‪.‬‬ ‫اگر با فرض پیروزی نامزدها در اس��تان محل تولد خود‬ ‫– مانند انتخابات ‪ – ۸۴‬پیش برویم‪ ،‬اولین تفاوت عمده ای‬ ‫که با ان روبه رو م ی ش��ویم حضور دو نامزد همشهری در این‬ ‫انتخابات بود‪ .‬سعید جلیلی و محمد باقر قالیباف هر دو متولد‬ ‫مش��هد هس��تند‪ ،‬یکی طرقبه و دیگری در یکی از محالت‬ ‫شهرمشهد مقدس به دنیا امده اند‪.‬‬ ‫س��عید جلیلی که در اخرین روز ثب ت نام کاندیداها به‬ ‫جمع نامزدها اضافه ش��د در واقع نامزد چهارم اصولگراها در‬ ‫انتخابات بود‪.‬‬ ‫او البته در کنار قالیباف انگونه که نظرسنج ی ها حکایت‬ ‫داشت رای خوبی در برخی استان ها از جمله خ راسان داشت‪.‬‬ ‫ارای متفاوت استان ها در انتخابات سال ‪84‬‬ ‫یکی از ویژگ ی های مهم انتخابات سال ‪ ۸۴‬پ راکندگی‬ ‫نسبتا یکنواخت ارا میان همه نامزدها بود‪ .‬در میان هفت نامزد‬ ‫انتخابات‪ ،‬هیچ نامزدی نبود که دس��تکم در یک استان نفر‬ ‫اول نشده باشد‪ .‬نکته مهم تر اینکه همه نامزدها به جز یک‬ ‫نامزد (معین) در استان محل تولد خود نفر اول شدند‪ .‬قالیباف‬ ‫در خ راس��ان رضوی‪ ،‬الریجانی در مازن��دران‪ ،‬مهرعلی زاده در‬ ‫اذربایجان ش��رقی‪ ،‬احمدی نژاد در سمنان‪ ،‬کروبی در لرستان‬ ‫محسن رضایی در ‪ 2‬استان خوزستان‬ ‫و چهارمحال وبختیاری رای نخست را‬ ‫به دست اورد‬ ‫سعید جلیلی نتوانست در استان‬ ‫زادگاهش رای تعیین کننده ای را به‬ ‫دست بیاورد‬ ‫مقایس�ه ارای نامزدهای ریاست جمهوری در‬ ‫زادگاه قالیباف‬ ‫طرقبه محل تولد جدی ترین رقیب حسن روحانی بود‪.‬‬ ‫محمد باقر قالیباف که پس از روحانی در جایگاه دوم از نظر‬ ‫می زان رای در کل کش��ور قرار گرفت در زادگاه خود از س��ایر‬ ‫نامزدها رای بیش��تری اورد‪ .‬می زان رای هری��ک از نامزدها در‬ ‫طرقبه از توابع استان خ راسان رضوی به این شرح است‪:‬‬ ‫حسن روحانی‪8687 :‬‬ ‫محمدباقر قالیباف‪16019:‬‬ ‫سعید جلیلی‪2232 :‬‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪700:‬‬ ‫محسن رضایی میرقائد‪538 :‬‬ ‫سی د محمد غرضی‪132 :‬‬ ‫اما نتیجه ارا در استان خ راسان رضوی هم قابل توجه‬ ‫است‪:‬‬ ‫حسن روحانی‪ 529 :‬هزار و ‪ 344‬رای‬ ‫محمد باقر قالیباف‪ 303 :‬هزار و ‪ 555‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 111 :‬هزار و ‪ 771‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 35 :‬هزار و ‪ 389‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 31 :‬هزار و ‪ 676‬رای‬ ‫سید محمد غرضی‪ 10 :‬هزار و ‪ 185‬رای‬ ‫بر این اساس فارغ از اینکه حسن روحانی در این استان‬ ‫توانسته رای اول را به دست اورد مقایسه تطبیقی ارای نهایی‬ ‫نشان م ی دهد که محمد باقر قالیباف نزدیک سه ب رابر سعید‬ ‫جلیلی در این استان رای داشته است‪.‬‬ ‫و هاشمی رفس��نجانی در کرمان نفر اول شدند‪ .‬تنها معین‬ ‫بود که نتوانس��ت در اصفهان بیش��تر از س��ایر نامزدها رای‬ ‫جمع اوری کند‪.‬‬ ‫پیش از انتخابات مذکور‪ ،‬نتایج نظرسنج ی ها از حضور‬ ‫قالیباف در دور دوم خبر م ی داد اما به صورت غیرمنتظره ای او‬ ‫نفر چهارم شد و احمدی نژاد به همراه هاشمی به دور دوم رفت‪.‬‬ ‫ش محوری و‬ ‫اما در رفتن احمدی نژاد به دور دوم دو استان نق ‬ ‫تعیی ن کننده ای ایفا کردند؛ یکی ته ران و دیگری اصفهان‪.‬‬ ‫اصفهان زادگاه معین تنها استانی بود که به همشهری‬ ‫خود رای نداد و در عوض‪ ،‬اول شدن احمدی نژاد در این استان‪،‬‬ ‫ارای او را تا حد زیادی باال برد‪ .‬همچنین او با کسب رای اول‬ ‫ته ران گوی سبقت را از دیگر رقبا ربود و در رقابت تنگاتنگ ان‬ ‫انتخابات به دور دوم رفت‪.‬‬ ‫حال جالب است که به بررسی ارای نامزدهای دیگر در‬ ‫زادگاه هایشان در انتخابات ‪ 92‬بپردازیم‪.‬‬ ‫نتیجه انتخابات در استان سمنان‬ ‫کل ارای ماخوذه در استان سمنان ‪ ۳۶۱‬هزار و ‪ ۲۰۷‬رای‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬از کل ارای ماخوذه‪ ،‬حسن روحانی با ‪ ۱۵۷‬هزار و‬ ‫ی را به خود اختصاص داده است‪.‬‬ ‫‪ ۱۳۳‬رای بیشترین ارای مردم ‬ ‫ارای س��ایر نامزدهای انتخابات ریاس��ت جمهوری در استان‬ ‫سمنان به شرح زیر است‪:‬‬ ‫محمدباقر قالیباف در مجموع ‪ ۸۷۵۹۸‬رای‬ ‫سعید جلیلی در مجموع ‪ ۵۵۹۸۷‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی در مجموع ‪ ۲۶۴۹۹‬رای‬ ‫محسن رضایی در مجموع ‪ ۱۴۵۴۱‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی در مجموع ‪ ۵۰۵۱‬رای‬ ‫ارای باطله در مجموع ‪ ۱۴۳۹۸‬رای‬ ‫نتیج ه انتخابات در شهر زادگاه حسن روحانی‬ ‫واقعیت این است که حسن روحانی به دلیل اینکه استان‬ ‫و شهر محل تولدش جمعیت کمتری نسبت به زادگاه های‬ ‫سایر نامزدها داشت خیلی نم ی توانس��ت روی فاکتور زادگاه‬ ‫یا استان محل تولد حس��اب باز کند‪ .‬نتیجه ارای انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری در شهرستان سرخه که زادگاه حسن روحانی‬ ‫است به شرح زیر است‪:‬‬ ‫حسن روحانی در مجموع ‪ 8,639‬رای‬ ‫محمدباقر قالیباف در مجموع ‪ 1,444‬رای‬ ‫سعید جلیلی در مجموع ‪ 1,286‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی در مجموع ‪ 409‬رای‬ ‫محسن رضایی در مجموع ‪ 240‬رای‬ ‫سیدمحمد غرضی در مجموع ‪ 91‬رای‬ ‫والیتی در تهران چقدر رای اورد؟‬ ‫ته ران محل تول��د عل ی اکبر والیتی اس��ت؛ اما از ابتدا‬ ‫محمد باقر قالیباف علی رغم‬ ‫پیش بینی ها نتوانست رای نخست‬ ‫تهران را به دست بیاورد‬ ‫هم مشخص بود که نم ی توان اس��تان ته ران را مانند دیگر‬ ‫اس��تان ها در تحلیل نقش مح��ل تولد نامزده��ا در نتیجه‬ ‫انتخابات جای داد‪ .‬پیش از انتخابات به نظر م ی رسید باتوجه‬ ‫به اینکه محمد باقر قالیباف شهردار پایتخت بوده طبعا بتواند‬ ‫رای خوبی از این اس��تان هم ب رای خود داشته باشد‪.‬بنابر این‬ ‫عدم امکان جذب «رای خانگی» توس��ط والیتی از ابتدا هم‬ ‫قابل تصور بود‪ .‬مضاف بر اینکه مع��ادالت در ته ران همواره‬ ‫کمی پیچیده تر اس��ت و به این راحتی نم ی توان درباره رای‬ ‫اول پایتخت قبل از انتخابات اظهارنظر مشخص داشت‪ .‬در‬ ‫تحلیل ارای ته ران این نکته هم قابل توجه است که درصد‬ ‫مشارکت در ته ران همواره کمتر از سایر استان هاست‪ .‬انچه‬ ‫اما در ش��مارش نهایی ارای نامزدها در ته ران حاصل شد به‬ ‫این شرح است‪:‬‬ ‫حسن روحانی‪ 2 :‬میلیون و ‪ 385‬هزار و ‪ 890‬رای‬ ‫محمد باقر قالیباف‪ :‬یک میلیون و ‪ 266‬هزار و ‪ 568‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 550 :‬هزار و ‪ 384‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 336 :‬هزار و ‪ 557‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 316 :‬هزار و ‪ 592‬رای‬ ‫سید محمد غرضی‪ 61 :‬هزار و ‪ 893‬رای‬ ‫همانطور ک��ه پی ش بینی م ی ش��د عل ی اکبر والیتی‬ ‫نتوانست در زادگاهش رای خوبی به دست اورد و البته حسن‬ ‫روحانی ه��م دو ب رابر محمد باقر قالیباف‪ ،‬ش��هردار پایتخت‬ ‫رای اورد‪.‬‬ ‫علی اکبر والیتی نتوانست از فاکتور‬ ‫محل تولد در انتخابات بهره گیرد‪.‬‬ ‫او در تهران هم رای قابل توجهی‬ ‫نداشت‬ ‫محمد غرضی در انتخابات اگر چه با‬ ‫دیالوگ های منحصر به فردش‬ ‫پدیده ای در انتخابات بود اما در‬ ‫نهایت در تمام استان ها نفر اخر بود‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫شکاف «حاشیه – متن»‪ ،‬شکاف‬ ‫«مرکز – پیرامون» و شکاف «شمال –‬ ‫جنوب» تاثیری در رای حسن روحانی‬ ‫ایجاد نکرد‬ ‫نتیجه انتخابات در زادگاه هاشمی و خاتمی‬ ‫اما از دیگر نکات مهم این انتخابات حمایت رسمی اکبر‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و س��ی د محمد خاتمی از حسن روحانی‬ ‫بود؛ حمایتی که به باور تحلیلگران از فاکتورهای تاثی ر گذار در‬ ‫انتخابات بوده است‪ .‬در بررسی نتایج انتخابات بررسی می زان‬ ‫ارای نامزدها در محل تولد این دو ش��خصیت سیاس��ی هم‬ ‫قابل توجه است‪ .‬بر این اساس م ی توان گفت حسن روحانی‬ ‫در بخش نوق رفس��نجان برتری قابل مالحظه ای بر رقیبان‬ ‫خود داش��ته اس��ت‪ .‬تعداد ارای نامزدهای ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم در بخش نوق شهرس��تان رفس��نجان (زادگاه اکبر‬ ‫هاشم ی رفسنجانی) به شرح زیر است‪:‬‬ ‫روحانی ‪ ۴۹۶۷‬رای‬ ‫جلیلی‪ ۵۷۰‬رای‬ ‫رضایی‪ ۳۸۸‬رای‬ ‫والیتی ‪ ۳۸۳‬رای‬ ‫قالیباف‪ ۳۵۵‬رای‬ ‫غرضی‪ ۶۵‬رای‬ ‫اما نتیجه انتخابات در زادگاه سی د محمد خاتمی هم قابل‬ ‫توجه است‪ .‬فارغ از اینکه در این شهر هم حسن روحانی رتبه‬ ‫نخست را به دست اورده‪ ،‬اما نکته قابل توجه رای سعید جلیلی‬ ‫در این شهر است که توانس��ته رتبه دوم انتخابات را به دست‬ ‫اورد‪ .‬محمد باقر قالیباف که در خیلی از استان ها رتبه دوم را‬ ‫داشته در این استان رتبه خود را به سعید جلیلی واگذار کرده‬ ‫است‪ .‬انچه در پی م ی اید نتایج شمارش ارا در بخش مرکزی‬ ‫اردکان است‪.‬‬ ‫ی ‪21,869‬‬ ‫روحان ‬ ‫جلیلی ‪3,942‬‬ ‫قالیباف ‪3,193‬‬ ‫والیتی ‪1,749‬‬ ‫رضایی ‪1,173‬‬ ‫غرضی ‪346‬‬ ‫در استان یزد هم این نتایج حاصل شده است‪:‬‬ ‫حسن روحانی‪ 351 :‬هزار و ‪ 527‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 62 :‬هزار و ‪232‬رای‬ ‫محمد باقر قالیباف‪ 53 :‬هزار و ‪ 101‬رای‬ ‫علی اکبر والیتی‪ 27 :‬هزار و ‪ 468‬رای‬ ‫محسن رضایی‪ 19 :‬هزار و ‪ 793‬رای‬ ‫مقایسه تطبیقی ارا در روستاها و مراکز استان ها‬ ‫شکاف «حاشیه – متن»‪ ،‬شکاف «مرکز – پی رامون»‬ ‫و شکاف «شمال – جنوب» همواره از فاکتورهای تاثی ر گذار‬ ‫مورد بحث در هر انتخاباتی است‪.‬‬ ‫با نگاه��ی به نتایج ادوار گذش��ته انتخاب��ات م ی توان‬ ‫به این نتیجه رس��ید که این ش��کاف ها در اکث��ر مواقع در‬ ‫نتیجه انتخابات موثر بوده اس��ت‪ ،‬به طوری که نسبت ارای‬ ‫دو کاندیدای اصلی باتوجه به ح��وزه جغ رافیایی و نیز طبقه‬ ‫اقتصادی اکثریت مردم در ان منطقه‪ ،‬از تفاوت چش��مگیر و‬ ‫ ب ی سابقه ای برخوردار بوده است‪ ،‬ب رای مثال در انتخابات سال‬ ‫‪ 88‬در سطح ملی‪ ،‬روستاها و شهرهای کوچک در سطح هر‬ ‫شهر‪ ،‬مناطق جنوبی در حاشیه شهرهای بزرگ اکثریت ارای‬ ‫احمدی نژاد را تشکیل م ی دادند و موسوی در شهرهای بزرگ‬ ‫خصوصا مناطق به اصطالح شمالی و مرفه انها اکثریت ارای‬ ‫خود را به دست اورده بود‪.‬‬ ‫اما ایا این فاکتور در انتخابات س��ال ‪ 92‬هم موثر بوده‬ ‫است؟ پاسخ این سوال البته منفی است‪ .‬انچه از انالیز نتایج‬ ‫انتخابات م ی توان فهمید این است که در اتفاقی نادر‪ ،‬این بار‬ ‫حاشیه با متن همصدا شد تا ش��کاف مرکز و پی رامون پدیدار‬ ‫نگردد‪.‬‬ ‫در مقایس��ه ای تطبیقی و ب رای نمونه ارای نامزدها در‬ ‫مرکز چهار شهر و مقایس��ه اش با یک بخش در همان شهر‬ ‫در ادامه م ی اید‪:‬‬ ‫تبریز‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪372,705 :‬‬ ‫بخش خسروشاه از توابع تبریز‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪10,340 :‬‬ ‫اصفهان‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪363,657 :‬‬ ‫بخش بن رود از توابع اصفهان‪:‬‬ ‫نفر اول حسن روحانی‪7,675 :‬‬ ‫سیستان و بلوچستان‪ ،‬بخش مرکزی زاهدان‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪150,812 :‬‬ ‫بخش کورین از توابع زاهدان‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪6,865 :‬‬ ‫مازندران‪ ،‬بخش مرکزی ساری‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪132,226 :‬‬ ‫ساری بخش رودپی شمالی‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪7,785 :‬‬ ‫هرمزگان‪ ،‬بخش مرکزی بندرعباس‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪138,934 :‬‬ ‫بندرعباس‪ ،‬بخش قلعه قاضی‪:‬‬ ‫نفر اول‪ ،‬حسن روحانی‪g 4,586 :‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫محسن رضایی در کدام استان ها اول شد؟‬ ‫محس��ن رضایی یکی از نامزده��ای انتخابات بود که‬ ‫بیشترین سفر استانی را در زمان پیش از انتخابات انجام داد‪.‬‬ ‫او حتی به شهرستان های دور افتاده هم رفت و حاصل کارش‬ ‫هم در ویکی رضایی جمع اوری شد‪.‬‬ ‫او هم در مناظره ها خوب ظاهر ش��د‪ ،‬هم در مونولوگ‬ ‫تبلیغات ی اش در سیما‪ .‬از پیش از انتخابات پی ش بینی م ی شد‬ ‫که او رای خوبی از شهرس��تان ها به دست اورد‪.‬انچه حاصل‬ ‫ش��د رتبه چهارم با س��ه میلیون و ‪ 884‬هزار و ‪ 412‬رای ب رای‬ ‫محسن رضایی در کل کش��ور بود؛ حال انکه او توانست با‬ ‫اس��تفاده از فاکتور محل زادگاه و نیز قومیت در دو اس��تان‬ ‫چهارمحا لو بختیاری و خوزستان هم اول شود‪.‬‬ ‫نتیجه انتخابات در دو استانی که محسن رضایی اول‬ ‫شد به این شرح است‪:‬‬ ‫استان چهار محال و بختیاری‪:‬‬ ‫محسن رضایی‪ 211 :‬هزار و ‪ 101‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 155 :‬هزار و ‪ 884‬رای‬ ‫محمد باقر قالیباف‪ 43 :‬هزار و ‪ 201‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 37 :‬هزار و ‪ 734‬رای‬ ‫علی اکبر والیتی‪ 21 :‬هزار و ‪ 693‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 4 :‬هزار و ‪ 34‬رای‬ ‫استان خوزستان‪:‬‬ ‫محسن رضایی‪ 921 :‬هزار و ‪ 570‬رای‬ ‫حسن روحانی‪ 675 :‬هزار و ‪ 495‬رای‬ ‫سعید جلیلی‪ 169 :‬هزار و ‪ 446‬رای‬ ‫محمد باقر قالیباف‪ 117 :‬هزار و ‪ 977‬رای‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ 78 :‬هزار و ‪ 488‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 15 :‬هزار و ‪ 251‬رای‬ ‫سی د محمد غرضی‪ 5 :‬هزار و ‪ 137‬رای‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫طبقهمتوسطبرزیلیرفاهو‬ ‫زندگیعادالنهترم یخواهد‬ ‫چرا برزیلی ها شورش کردند؟‬ ‫سفیر سابق ای ران در برزیل در‬ ‫گفت وگوبامثلث‬ ‫شورش علیه میراث‬ ‫داسیلوا‬ ‫چپ های رادیکال برزیلی دیگر سوسیالیست های میانه رو را نمی خواهند‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪58‬‬ ‫جنبشضدفساد‬ ‫دولت دیلما روسف در‬ ‫زورازمایی با مخالفان مغلوب‬ ‫جنبشاجتماعیشد‬ ‫اصالحاتناتمام‬ ‫برزیل چوب عدم پیشرفت‬ ‫در زیرساخت های اقتصادی را‬ ‫م ی خورد‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪59‬‬ ‫رونمایی از چپ جدید‬ ‫فوتبال چگونه به بهانه ای برای جنبش های کارگری تبدیل شد؟‬ ‫‪1‬‬ ‫نویسنده‪:‬ماریااناستازیااوگاردی‪/‬مترجم‪:‬پوریامحمدی‬ ‫بین الملل‬ ‫هیچ شکی درباره نارضایتی از سوءمدیریت و فساد در‬ ‫برزیل وجود ندارد‪ .‬ولی معترضان نیاز به سازمان دهی دارند‬ ‫و گزارش هانشان م ی دهد که مخالفان سیاسی و چپ های‬ ‫تندروی دیلما روس��ف‪ ،‬رئی س جمهور برزیل‪ ،‬به سختی در‬ ‫تالش هستند تا گفته معروف رام امانوئل(‪ )1‬را به کار گیرند‪:‬‬ ‫«هرگز اجازه ندهید یک بحران به هدر برود‪».‬‬ ‫چگونگی واکنش خانم روس��ف به ای��ن اعتراض ها‪،‬‬ ‫تعیی ن کننده اینده برزیل خواهد بود‪ :‬اینکه ایا برزیل مسیر‬ ‫تکامل خود به سوی سرمایه داری دموکراتیک را ادامه خواهد‬ ‫داد یا به وضعیت خود در دهه ‪ 70‬میالدی بازخواهد گشت‪.‬‬ ‫خانم روسف باید در این مس��یر‪ ،‬به سیاست های مارگارت‬ ‫تاچر متوسل شود‪ .‬طی هشت س��ال ریاست جمهوری لوال‬ ‫داس��یلوا‪ ،‬یکی از بنیانگذاران حزب کارگر در برزیل (از سال‬ ‫‪ 2002‬تا ‪ )2010‬ناظ ران خارجی از می زان اعتدال رهبر س��ابق‬ ‫اتحادیه فلزکاران برزیل و دوس��ت صمیمی فیدل کاسترو‬ ‫شگفت زده شدند‪ .‬در حالی که هوگو چاوز ونزوئال را به یک‬ ‫اردوگاه سوسیالیستی تبدیل م ی کرد‪ ،‬لوال داسیلوا که زمانی‬ ‫از مدافعان بدهی خارجی و دیگر عقاید سوسیالیس ت ها بود‪،‬‬ ‫به قدرت بازار سرمایه های بی ن المللی احترام گذاشت‪ .‬هدف‬ ‫او اطمینان بخشیدن به سرمایه گذاران نسبت به استقبال‬ ‫برزیل و باز بودن اغوش این کشور در راستای رونق فضای‬ ‫کس��ب و کار بود‪ .‬ثبات پولی‪ ،‬سیاس��ت انرژی معطوف به‬ ‫استقبال از فعاالن خارجی و س��ود رقابتی در کشاورزی به‬ ‫برزیل وجهه کشوری را بخش��ید که از یک خواب طوالنی‬ ‫دولتی بیدار شده است‪ .‬صاحبان س��رمایه و بازارهای پولی‬ ‫جهانی ب��ه برزیل روی خوش نش��ان‬ ‫دادند‪ .‬نزدیک به ‪ 40‬میلیون نفر از خط‬ ‫فقر خارج ش��دند و با افزایش جمعیت‬ ‫طبقه متوس��ط‪ ،‬ای��ن کش��ور ارام ارام‬ ‫تبدیل به یکی از مناط��ق مورد عالقه‬ ‫وال استریت ش��د‪ .‬طبقه متوسط برزیل‬ ‫در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت‬ ‫‪ 196‬میلی��ون نف��ری برزیل را ش��امل‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬هرچند حامیان وی در چپ‬ ‫افراطی از ای��ن وضعیت ناراضی بودند‪.‬‬ ‫انها زمان��ی طوالنی منتظ��ر بودند تا‬ ‫فردی از می��ان خودش��ان را به قدرت‬ ‫برس��انند‪ .‬کاری را که گلوله هایشان در‬ ‫زمان جنگ چریکی ناتوان از انجامش‬ ‫بود‪ ،‬برگه های رای مردم به س��رانجام‬ ‫رسانده بود و باالخره م ی توانستند کشور‬ ‫را از هرگونه مظاهر س��رمایه داری پاک‬ ‫کنند؛ یا حداقل تص��ور انها این بود‪ .‬به‬ ‫همین دلیل عدم موفقیت داس��یلوا در‬ ‫براورده کردن خواسته های خود را یک‬ ‫خیانت محسوب م ی کردند‪.‬‬ ‫مشکل سوسیالیس ت ها این بود‬ ‫که برزیل تحت سیاست های شب ه بازار‬ ‫داسیلوا ش��روع به رشد و ش��کوفایی کرد‪ .‬نرخ پایین تورم و‬ ‫برنامه های جدید رفاهی ب رای اقش��ار بسیار فقیر‪ ،‬جذابیتی‬ ‫ب رای رادیکالیزم و چپ گرایی افراطی باقی نم ی گذاشت‪ .‬تا‬ ‫زمانی که س��رمایه های بی ن المللی به س��مت برزیل روان‬ ‫بود‪ ،‬ب رای م��ردم برزیل اینده روش��ن و امیدوارکننده به نظر‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪60‬‬ ‫م ی رسید‪ .‬با این حال س��طح انتظارات افزایش یافت‪ .‬ب رای‬ ‫فهم وضعیت ام��روز برزیل باید در نظر داش��ت که ورود به‬ ‫بازارهای بی ن المللی‪ ،‬به رغم همه محاسن ان‪ ،‬ضعف رقابتی‬ ‫تولیدکنندگان داخلی را اش��کار کرد‪ .‬دولت به جای اجازه به‬ ‫تولیدکنندگان ب��رای وفق دادن و تطبیق خ��ود با بازارهای‬ ‫خارجی‪ ،‬به ش��دت در بازارهای مبادله ارز دخالت و ارزش ان‬ ‫را به منظور افزایش رقابت صنعت��ی کاهش داد و بر می زان‬ ‫حمایت خود از تولیدات داخلی افزود‪ .‬برزیل در سال گذشته‬ ‫‪ 25‬درصد به تعرفه واردات ‪ 100‬کاالی سرمایه ای اضافه کرد‬ ‫و امتیازاتی ب رای تولید و استخراج نفت (در اب های عمیق)‪،‬‬ ‫تولید برق و پروژه های راه اهن و زیرساخت که دولت در انها‬ ‫مداخله دارد در نظر گرفت که ای��ن موضوع موجب کاهش‬ ‫می زان سرمایه گذاری در سال ‪ 2012‬گردید‪.‬‬ ‫نرخ بی��کاری ‪ 5/8‬درصدی فعلی برزی��ل‪ ،‬پایی ن ترین‬ ‫می زان بیکاری در برزیل محسوب م ی شود‪ ،‬ولی رشد تولید‬ ‫ناخالص داخلی سال گذش��ته به ‪ 0/9‬درصد کاهش یافته و‬ ‫تورم در بخش مواد غذایی و حامل های انرژی به ‪ 6/7‬درصد‪،‬‬ ‫در بخش کاالهای خارج از کنترل قیم��ت ‪ 8/3‬درصد و در‬ ‫بخش خدمات ‪ 9/8‬درصد رسیده است‪.‬‬ ‫اینکه مردم برزیل عاش��ق فوتبال هس��تند بر کسی‬ ‫پوش��یده نیس��ت‪ .‬زمانی که فیفا ن��ام برزی��ل را به عنوان‬ ‫می زبان جام جهانی ‪ 2014‬اعالم کرد خوشحالی و شادی مردم‬ ‫زائدالوصف بود‪ .‬ولی افتتاح بیش از ‪ 10‬اس��تادیوم ب رای جام‬ ‫جهانی سال اینده‪ ،‬از نظر بسیاری از مردم این کشور قابل‬ ‫توجیه نیست‪ .‬مردمی که از بدتر ش��دن وضعیت جاده ها‪،‬‬ ‫بیمارستان ها و سایر خدمات اصلی دولتی ناراضی هستند‪.‬‬ ‫در کنار این مس��اله اخباری که در خصوص فساد گسترده‬ ‫در حاش��یه امادگی ب��رای جام جهانی وج��ود دارد موجب‬ ‫خشم مردم شده اس��ت‪ .‬در حالی که دولت برزیل م ی گوید‬ ‫‪ 12‬میلیارد دالر صرف مهیا ش��دن ب رای جام جهانی کرده‪،‬‬ ‫براورد انجام ش��ده ب رای بس��یاری از اس��تادیوم ها‪ ،‬به گفته‬ ‫بازرس های دولت بیش��تر از می زان الزم است‪ .‬این موضوع‬ ‫در کنار رس��وایی مالی ح��زب کارگر در ط��رح خرید رای یا‬ ‫پرداخت های هنگف��ت ماهیانه به برخ��ی از قانونگذاران‪،‬‬ ‫وجهه حزب کارگر را لکه دار کرده است‪ .‬سال گذشته دیوان‬ ‫عالی برزیل سه تن از نزدیکان داسیلوا را به دلیل فساد مالی‬ ‫و پرداخت رشوه مجرم ش��ناخت که یکی از این افراد خوزه‬ ‫دیرسو‪ ،‬رئی س دفتر س��ابق داسیلوا و دست راس��ت او بود؛‬ ‫پرونده ای که حدود ‪ 38‬نفر از اعضای دولت پیش��ین و نیز‬ ‫حزب کارگر درگیر ان هستند‪ .‬این موضوع در کنار استعفای‬ ‫متعدد وزی��ران کابینه‪ ،‬از جمله وزیر کش��اورزی‪ ،‬دفاع‪ ،‬امور‬ ‫شهرها و سخنگوی کابینه در پی متهم شدن به فساد مالی‪،‬‬ ‫موجب شده اس��ت خانم روس��ف تالش هایی ب رای کنترل‬ ‫فس��اد در دولت انجام دهد ولی مردم این تالش ها را کافی‬ ‫نم ی دانند‪ .‬به جز وزیر امور ش��هرها و وزیر امور گردشگری‪،‬‬ ‫تمامی وزرای کابینه برزیل که به اتهام فساد مالی مجبور به‬ ‫استعفا شده اند از وزرایی بودند که در دوران ریاست جمهوری‬ ‫لوال داسیلوا نیز فعالیت م ی کردند‪.‬‬ ‫بناب راین ش��رایط پیش از اعالم افزای��ش هزینه های‬ ‫حمل و نقل عمومی اماده ب��ود تا جرقه کوچکی اعتراض ها‬ ‫را دامن بزند‪ ،‬ولی باید این سوال را پرسید ک ه چه گروهی‬ ‫به صورت س��ازماندهی ش��ده‪ ،‬جریان خ رابکاری و بس��تن‬ ‫جاده ها و راه ها را در سراسر کشور پس از اعالم این افزایش‬ ‫هدایت کرده اس��ت‪ .‬ش��واهد زیادی وجود دارد که نش��ان‬ ‫م ی دهد پش��ت پرده این س��ازماندهی گروهی از چپ های‬ ‫رادیکال و س��رخورده دولت خانم روس��ف قرار دارند‪ .‬ب رای‬ ‫مثال‪ ،‬اعتراض ها در پورتو الگره‪ ،‬تحت رهبری حزب ازادی‬ ‫و سوسیالیس��ت انجام ش��ده اس��ت؛ حزبی که افراد ان را‬ ‫اعضای س��ابق و اخ راجی حزب کارگر تش��کیل م ی دهند‪.‬‬ ‫اعضایی ک��ه به دلی��ل مقاوم��ت در ب رابر سیاس��ت های‬ ‫اصالحی لوال داس��یلوا در زمینه بازنشستگی از این حزب ا‬ ‫خ راج شدند‪.‬‬ ‫ب رای سازمان دهندگان این اعتراض ها‪ ،‬جذب جوانان‬ ‫با عقاید سیاس��ی متف��اوت و مختل��ف‪ ،‬ب��ا بهره گیری از‬ ‫مخالفت ب��ا وضع موج��ود و رس��انه های اجتماعی چندان‬ ‫دش��وار نبوده اس��ت؛ جوانان��ی که به‬ ‫نظر م ی رسد بسیاری از انها نم ی دانند‬ ‫س��ازمان دهندگان اعت��راض در ح��ال‬ ‫بهره برداری سیاس��ی از انها هس��تند‪.‬‬ ‫تعداد دانشجویان برزیل بین سال های‬ ‫‪ 2000‬تا ‪ 2011‬دو ب رابر شده و این موضوع‬ ‫موجب تغیی رات گس��ترده ای در زمینه‬ ‫اجتماعی م ی ش��ود‪ .‬فارغ التحصیالن‬ ‫دانش��گاه ها نه تنها در پی ش��غل که‬ ‫به دنبال شغل خوب هس��تند‪ .‬هرچند‬ ‫نرخ بیکاری به دلیل پروژه های متعدد‪،‬‬ ‫از جمله استادیوم های در حال احداث در‬ ‫پایی ن ترین س��طح خود در تاریخ برزیل‬ ‫است ولی مشاغل با درامد باال همچنان‬ ‫برای تحصیلکرده ها وجود ندارد‪ .‬خانم‬ ‫روسف م ی تواند مش��کالت دولت را با‬ ‫باز ک��ردن بازارهای برزی��ل و پذیرفتن‬ ‫این موضوع که دول��ت موتور محرک‬ ‫رش��د اقتصادی نیس��ت‪ ،‬حل کند یا با‬ ‫س��ازمان دهندگان اعتراض ها پای میز‬ ‫مذاکره نشسته و برزیل را دوباره تبدیل‬ ‫به کش��وری کند که همواره در رویای‬ ‫اینده ای روشن به سر م ی برد‪.‬‬ ‫(‪ )1‬سیاستمدار یهودی االصل امریکایی که عضو حزب‬ ‫دموکرات ایاالت متحده امریکاس��ت‪ .‬او از س��ال ‪ ۲۰۱۱‬شهردار‬ ‫ش��یکاگو اس��ت‪ .‬وی از س��ال ‪ ۲۰۰۳‬میالدی‪ ،‬عضو مجلس‬ ‫نمایندگان ایاالت متحده امریکا از ایالت ایلینویز بود‪g.‬‬ ‫منبع‪ :‬وال استریت ژورنال‪ ،‬دیلی بیست‬ ‫شاطرزاده معتقد‬ ‫است که تقویت‬ ‫طبقه متوسط در‬ ‫برزیل باعث شده که‬ ‫بخش زیادی از مردم‬ ‫مطالبات بیشتر و‬ ‫گسترده تری از دولت‬ ‫داشته باشند‬ ‫بین الملل‬ ‫‪2‬‬ ‫سفیر سابق ایران در برزیل در گفت وگو با مثلث‬ ‫محسن شاطرزاده‪ ،‬سفیر سابق ایران در برزیل در گفت وگو با مثلث به بررسی اعتراضات و ناارامی های اخیر در‬ ‫برزیل پرداخت‪ .‬وی چندین عامل را دلیل شکل گیری ناارامی ها در برزیل می داند و می گوید جرقه این اعتراض ها بحث‬ ‫پروژه هایی بود که به بهانه بازی های ‪ 2014‬و ‪ 2016‬در برزیل باید انجام می شد و گسترش می یافت‪ .‬هزینه پروژه های‬ ‫مذکور چیزی در حدود ‪ 14‬تا ‪ 18‬میلیارد دالر براورد می شود و نگرانی مردم برزیل که در شرایط سختی از نظر امکانات‬ ‫اجتماعی مانند اموزش و بهداشت به س�ر می برند را موجب شده اس�ت‪ .‬ضعف زیربناها به عالوه ضعف سیستم های‬ ‫بهداشتی و اموزشی نیز باعث شد مردم اعتراضاتشان را کماکان ادامه دهند‪ .‬همچنین سیستم فاسد اداری در برزیل‬ ‫نیز از دیگر علل نارضایتی مردم بود‪ .‬به گفته شاطرزاده برزیل به رغم اینکه کشور برخورداری است اما داخل الیه های‬ ‫تصمیم گیری برزیل خصوصا تصمیم گیران عالی‪ ،‬فساد عمده ای گسترش دارد‪.‬‬ ‫در ابتدا توضیح دهید منشا اجتماعی اعتراضات‬ ‫اخیر در برزیل چیست؟‬ ‫‪ l‬جامعه برزیل تا ب��ه امروز تحوالت و نوس��انات‬ ‫بسیاری را بر خود دیده و این مساله به الیه های اجتماعی که‬ ‫در یک دهه گذشته در این کشور شکل گرفته‪ ،‬باز م ی گردد‪.‬‬ ‫برزیل تا حدود ‪ 10‬سال پیش کشوری بود که با بده ی های‬ ‫بزرگ و کمرشکنی روبه رو بود و به عنوان بدهکارترین کشور‬ ‫دنیا شناخته م ی شود‪ .‬اما از حدود یک دهه پیش با طرحی‬ ‫به نام طرح تحول اقتصادی یا طرح رئال‪ ،‬این کشور دوران‬ ‫جدیدی را در رابطه با بازسازی اقتصادی اغاز کرد‪ .‬این طرح‬ ‫در زمان فرناندو انریکه کاردوسو‪ ،‬رئی س جمهور اسبق برزیل‬ ‫اغاز شد و در زمان لوال داس��یلوا‪ ،‬رئی س جمهور پیشین این‬ ‫تحول اقتصادی شکل بارزی به خود گرفت‪ .‬در واقع در این‬ ‫دوره برزیل از سابقه پیشینش یعنی یک کشور بدهکار به‬ ‫یک کشور پیشرو اقتصادی تبدیل شد‪ ،‬به گونه ای که سال‬ ‫گذشته به عنوان ششمین اقتصاد بزرگ دنیا با ‪ 2400‬میلیارد‬ ‫دالر تولید ناخالص داخلی شناخته شد‪.‬‬ ‫جامعه بزری��ل از یک ش��کاف طبقات��ی عمیق رنج‬ ‫م ی برد‪ ،‬به طوری که ضری��ب جینی که معرف فاصله میان‬ ‫طبقات فقیر و غنی است باالی ‪ 0/6‬است؛ این بدان مفهوم‬ ‫اس��ت که طبقه ثروتمن��د در برزیل با طبق��ه فقیر فاصله‬ ‫بس��یاری دارد‪ .‬به طور مثال س��رانه تولید ناخالص داخلی‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫دولت بیش از حد به جناح راست‬ ‫طبقه متوسط نزدیک شده‬ ‫در مناطق ثروتمندنش��ین جنوب چیزی ح��دود ‪ 40‬ب رابر در‬ ‫مناطق محروم شمال است‪ .‬این مساله اعتراضات اجتماعی‬ ‫متعددی را رق��م زده‪ ،‬به گونه ای که حاص��ل این اعتراضات‬ ‫ظهور دولتی مانند دولت لوال داسیلوا بود؛ دولتی که عمال‬ ‫بر طبقه محروم و ضعیف برزیل تکیه داشت‪ .‬داسیلوا زمان‬ ‫اغاز دوران حضورش با تکیه بر ثروت عظیم منابع طبیعی‬ ‫و معادنی که در برزیل موجود است توانست به سرعت رشد‬ ‫اقتصادی کشور را ش��کل دهد و با همکاری انرژی و بخش‬ ‫دولتی و خصوصی توانست ثروت‪‎‬های بخش خصوصی را‬ ‫به همراه بخش دولتی در پروژه های بزرگی مانند پروژه های‬ ‫نفت به کار گیرد‪ .‬وی چند اقدام عمده ب رای همراهی طبقات‬ ‫فقیر انجام داد؛ یکی از این اقدامات‪ ،‬کمک ماهیانه ‪ 70‬دالری‬ ‫بود به حدود ‪54‬درصد قشر محروم اجتماعی که زیر خط فقر‬ ‫بودند‪ .‬هدف داسیلوا این بود که این قشر حداقل یک وعده‬ ‫غذای گرم داشته باشند و بتوانند زندگ ی شان را تامین کنند‪.‬‬ ‫منتها وی ب رای این کمک دو شرط لحاظ کرده بود؛ نخست‬ ‫اینکه این خانواده ها‪ ،‬فرزندانشان را به مدرسه بفرستند تا از‬ ‫اموزش بهره مند شوند و شرط دوم شان نیز این بود که حتما‬ ‫فرزندان شان را واکسینه کنند تا از بهداشت عمومی برخوردار‬ ‫باش��ند‪ .‬به این ترتیب م ی توان فهمید که عمق مشکالت‬ ‫برزیل در دو مساله اموزش و بهداشت نهفته است‪.‬‬ ‫ایا سیاس�ت های لوال داس�یلوا جه�ت همراهی‬ ‫طبقه فقیر جامعه جواب داد؟‬ ‫‪ l‬با سیاست هایی که داسیلوا دنبال کرد تاحدودی‬ ‫توزیع ثروت میان طبق��ه محروم و فقیر برزی��ل به خوبی‬ ‫صورت گرفت به گونه ای که حدود ‪ 30‬میلیون نفر از جامعه‬ ‫برزیل از زیر خط فق��ر درامدند و به طبقه متوس��ط جامعه‬ ‫نزدیک ش��دند‪ .‬در واقع هنوز جزء طبقه متوس��ط شناخته‬ ‫نم ی شدند اما سطح درامدشان باالتر رفت و سطح اموزش‬ ‫‪61‬‬ ‫و بهداشتش��ان نی��ز ترقی ک��رد‪ .‬منتها کم��اکان برزیل از‬ ‫این مش��کل رنج م ی ب��رد‪ ،‬یعنی اگ��ر بخواهی��م برزیل را‬ ‫طبقه بندی کنیم دو گروه برزیل مح��روم و برزیل برخوردار‬ ‫را مش��اهده م ی کنیم‪ .‬در برزیل محروم کم��اکان موضوع‬ ‫اموزش‪ ،‬بهداشت و موضوع برخورداری از درامد مکفی یک‬ ‫مساله جدی اس��ت و در برزیل برخوردار که مناطق جنوبی‬ ‫را شامل م ی ش��ود به رغم اینکه ثروتمندان در انجا حضور‬ ‫دارند‪ ،‬طبقه کارگ��ر و طبقه ضعیف به عنوان کس��انی که‬ ‫به صاحب��ان صنایع کمک م ی کنند ج��زء معترضان عمده‬ ‫اجتماعی هستند که در داخل جامعه ثروتمند مناطق جنوب‬ ‫برزیل زندگی م ی کنند‪ .‬بحث اموزش و بهداش��ت به عنوان‬ ‫مسائل اصلی باعث ش��د که لوال داس��یلوا دو برنامه را در‬ ‫دوره هشت ساله ریاس��ت جمهوری اش دنبال کند؛ نخست‬ ‫برنامه اموزش بود که جهت اجرای ان طرحی را به مجلس‬ ‫برد تا عواید و منافع نفتی برزیل توسط شرکت تترو ب راس‪،‬‬ ‫بزرگترین ش��رکت نفتی امریکای جنوبی و سومین شرکت‬ ‫نفت��ی دنیا‪ ،‬در زمین��ه اموزش ب��ه کار گرفته ش��ود‪ .‬دیگر‬ ‫برنامه اش نیز این بود که س��ود و منافع بانکی را در زمینه‬ ‫بهداش��ت به کار گیرند‪ .‬این در حالی است که همچنان در‬ ‫دوره داسیلوا یک ضعف عمده به چشم م ی خورد که ان نیز‬ ‫ضعف زیربناها بود‪ .‬در این فضا‪ ،‬ضع��ف زیربناها به عالوه‬ ‫ضعف سیستم های بهداشتی و اموزشی کمک م ی کرد که‬ ‫مردم کماکان اعتراضاتشان را ادامه دهند‪.‬‬ ‫ای�ا بح�ث فس�اد اقتص�ادی نی�ز در افزای�ش‬ ‫اعتراضات مردمی نقش دارد؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬سیس��تم فاس��د اداری در برزیل نیز از دیگر‬ ‫عل��ل نارضایتی مردم ب��ود‪ .‬برزی��ل به رغم اینکه کش��ور‬ ‫برخورداری اس��ت اما داخ��ل الیه ه��ای تصمیم گیر برزیل‬ ‫خصوصا تصمیم گی ران عالی‪ ،‬فس��اد عمده ای گس��ترش‬ ‫دارد‪ .‬به طوری که در زمان روی کار امدن دیلما روس��ف در‬ ‫عرض یک سال بیش از ‪ 10‬وزیر کابینه به جرم فساد مالی‬ ‫برکنار ش��دند‪ .‬عمده مناقصه ها و قرارداده��ای بزرگ میان‬ ‫نماین��دگان مجلس‪ ،‬مقام��ات و افراد صاح��ب نفوذ حزبی‬ ‫تقسیم م ی شود و این مساله ای اس��ت که هر روز اخبارش‬ ‫باعث گس��ترده تر ش��دن اعتراضات مردمی م ی شود‪ .‬سال‬ ‫گذشته طی اعتراضات گسترده ای که مردم تشکیل دادند به‬ ‫پارلمان برزیل حمله کردند و تعدادی جارو به سقف پارلمان‬ ‫اویزان کردند به ای��ن مفهوم که در پارلمان افراد فاس��دی‬ ‫حضور دارند که باید جارو شوند‪.‬‬ ‫البته باید مدنظر داش��ت که دولت روسف یک دولت‬ ‫ائتالفی است و بزرگترین حزبی که با این دولت ائتالف کرده‬ ‫و نفوذ زیادی نیز دارد اغلب به دنبال منافع خودش است‪ .‬نوعا‬ ‫فساد اداری نیز توسط وزرایی انجام م ی شود که در کابینه از‬ ‫احزاب ائتالفی هستند و از حزب خانم دیلما که حزب کارگر‬ ‫است کمتر فساد اداری مشاهده م ی شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫از جمله دالیلی که پیرامون اعتراضات اخیر مردم‬ ‫در برزیل در اخبار منتشر شد‪ ،‬بحث هزینه هایی‬ ‫است که برای مس�ابقات جام جهانی و المپیک‬ ‫اختصاص داده ش�ده اس�ت‪ .‬کمی نیز پیرامون‬ ‫مطالب�ات و نارضایت ی ه�ای م�ردم در این رابطه‬ ‫توضیح دهید؟‬ ‫‪ l‬یکی از زمینه هایی که باعث گس��ترده تر ش��دن‬ ‫این اعتراضات ش��د‪ ،‬بح��ث پروژه هایی بود که ب��ه بهانه‬ ‫بازی ه��ای ‪ 2014‬و ‪ 2016‬در برزی��ل بای��د انجام م ی ش��د و‬ ‫گسترش م ی یافت‪ .‬این پروژه ها چندین بار به تعویق افتادند‪،‬‬ ‫بناب راین فیفا به برزیل اخطار داد که در صورت عدم پیشرفت‬ ‫کار‪ ،‬محل بازی ها را تغییر خواهد داد و کس��انی مانند پله‬ ‫که در برزیل از محبوبیت باالی��ی برخوردارند اب راز نگرانی‬ ‫کردند که برزیل امادگی برگزاری میزبانی را نداش��ته باشد‪.‬‬ ‫این مسائل باعث شد دولت برزیل ب رای اینکه بتواند بر روند‬ ‫کند اجرای پروژه های زیربنایی غلبه کند‪ ،‬اختیارات وسیعی‬ ‫‪62‬‬ ‫را به مجریان پروژه های المپیک و بازی های جهانی فوتبال‬ ‫بدهد‪ .‬این اختیارات وسیع باعث سوءاس��تفاده های بسیار‬ ‫گس��ترده و اختالس های بزرگ ش��د‪ .‬به گون��ه ای که مثال‬ ‫موضوعی که باعث جرقه زدن اعتراضات اخیر شد این بود‬ ‫که یک ورزش��گاه بیش از دو ب رابر هزینه ای که در مناقصه‬ ‫براورد شده بود را خرج کرد و این در حالی است که هنوز نیز‬ ‫این پروژه به اتمام نرسیده اس��ت‪ .‬هزینه پروژه های مذکور‬ ‫چیزی در حدود ‪ 14‬تا ‪ 18‬میلیارد دالر براورد م ی ش��ود و این‬ ‫در حالی است که عمال هنوز این پروژه ها تکمیل نشده اند‬ ‫و نگرانی مردم برزیل که در شرایط سختی از نظر امکانات‬ ‫اجتماعی مانند اموزش و بهداشت به سر م ی برند را موجب‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬یکی از مطالبات اخی��ر مردم این اس��ت که‬ ‫نم ی خواهند بازی های المپیک و جام جهانی در کشورشان‬ ‫برگزار ش��ود و خواهان ان هس��تند که این هزینه ها صرف‬ ‫اموزش و بهداشت مردم شود‪.‬‬ ‫در حال حاض�ر وضعیت اموزش و بهداش�ت در‬ ‫برزیل چگونه است؟‬ ‫‪ l‬در حقیقت یکی از شعارهای مردم طی اعتراضات‬ ‫اخیر این است که مدارس و بیمارستان های دولتی تعطیل‬ ‫شوند‪ .‬باید توجه داشت سیستم بهداشت ب رای کسانی که‬ ‫کارت تامین اجتماعی دارند‪ ،‬مجانی اس��ت اما اگر کس��ی‬ ‫بخواه��د از بیمارس��تان های دولتی اس��تفاده کند گاهی‬ ‫حتی تا ش��ش ماه ب رای یک عمل ساده باید در نوبت باشد‪.‬‬ ‫همچنین سیس��تم مدارس برزیل نیز مجانی است‪ ،‬منتها‬ ‫مدارس دولتی فاصله فاحش��ی با مدارس خصوصی دارند‪.‬‬ ‫در برزیل بیش از ‪ 1800‬دانشگاه وجود دارد که ‪80‬درصد انها‬ ‫خصوصی هستند و توسط ثروتمندان برزیل اداره م ی شوند‪.‬‬ ‫در حقیقت دانشگاه خصوصی به یک ارزو ب رای کسانی که‬ ‫پول دارند‪ ،‬تبدیل ش��ده و دانش��گاه های دولتی نیز نوعا در‬ ‫اختیار سفیدپوستان است و رنگی ن پوستان و سیاهپوستان‬ ‫که بیش از ‪55‬درصد جامعه برزیل را تش��کیل م ی دهند‪ ،‬از‬ ‫مزایای ان محرومند‪ .‬همچنین باید توجه داشت که به دنبال‬ ‫سیاست های دوره لوال داسیلوا‪ ،‬طبقه متوسط برزیل افزایش‬ ‫یافته است‪ .‬این در حالی است که طبقه متوسط وقتی رشد‬ ‫م ی کند مطالباتش از دولت وس��ی ع تر م ی شود و بیشتر به‬ ‫کیفیت زندگی و رفاه م ی اندیشد‪ .‬بناب راین این مسائل باعث‬ ‫شد با اتمام دوران داس��یلوا و در زمان روسف‪ ،‬وی از ابتدا با‬ ‫این مشکالت دست و پنجه نرم کند و امروز شاهد اوج این‬ ‫اعتراضات هستیم‪ .‬بناب راین ریشه این اعتراضات عدم توجه‬ ‫به نظام اموزشی‪ ،‬معیشتی و رفاه عمومی است و اعتراض‬ ‫به فساد گسترده در سیستم فدرالی برزیل است‪.‬‬ ‫ای�ا ممکن اس�ت ای�ن اعتراض�ات که بیش�تر‬ ‫مطالب�ات اجتماع�ی را ش�امل م ی ش�ود‪ ،‬ب�ه‬ ‫اعتراضات سیاسی تبدیل شود؟‬ ‫‪ l‬اعتراضات اخی��ر مردمی در برزی��ل را نم ی توان‬ ‫اعتراضات سیاس��ی براورد ک��رد‪ ،‬بلکه ماهی��ت ان کامال‬ ‫اجتماعی است‪ .‬در واقع همانطور که ذکر شد چون جامعه‬ ‫برزیل از شکاف طبقاتی رنج م ی برد و در عین حال نسبت‬ ‫ب��ه زیربناها توجه کافی نبوده اس��ت‪ ،‬اکنون م��ردم به این‬ ‫صورت نارضایتی خودشان را نشان م ی دهند‪ .‬جامعه برزیل‬ ‫به گونه ای اس��ت که در ان محافظه کاری به ش��دت سایه‬ ‫افکنده و همچنان لوال داس��یلوا و ح��زب کارگر محبوبیت‬ ‫خودش��ان را حفظ کرده اند‪ .‬به خصوص نسبت به شخص‬ ‫داسیلوا یک گرایش خاصی وجود دارد و حتی اگر امروز وی‬ ‫دوباره کاندیدا شود قطعا رای اکثریت را کسب خواهد کرد‪.‬‬ ‫اما دیلما روسف ب ر خالف انچه تصور م ی شود که دنباله روی‬ ‫داسیلواس��ت‪ ،‬اما در عم��ل اینچنین نب��وده‪ .‬اگرچه وی با‬ ‫حمایت های داسیلوا روی کار امد اما پس از به قدرت رسیدن‬ ‫به این سمت رفت که حمایت های اپوزیسیون یعنی جناح‬ ‫راست طبقه متوسط را جلب کند‪.‬‬ ‫به موج��ب این موضع گی��ری وی از قش��ر محروم و‬ ‫قش��ر وس��یع طبقه پایین فاصله گرفت؛ امری که کاهش‬ ‫حمایت های مردم ی را به دنبال داشت‪ .‬البته روسف در میان‬ ‫اپوزیسیون نیز محبوبیت باالیی ندارد و انها وی را به عنوان‬ ‫شخصی ب رای دوران انتقال و گذار قبول دارند‪ .‬انها همچنان‬ ‫رقیب اصلی شان را لوال داسیلوا م ی دانند و به همین خاطر‬ ‫خیلی تالش م ی کنن��د وی در دوره بعد ریاس��ت جمهوری‬ ‫نتواند ش��رکت کند‪ .‬بناب راین اکنون پرونده های مختلفی را‬ ‫علیه داسیلوا و همکارانش به کار انداخته اند تا بتوانند انها را‬ ‫در فشار سیاسی قرار دهند‪.‬‬ ‫ارزیابی شما از راهکارهایی که تاکنون دولت برای‬ ‫ارام کردن این اعتراضات ب ه کار گرفته‪ ،‬چیست؟‬ ‫‪ l‬دیلما روسف تا امروز نس��بت به اعتراضات یک‬ ‫موضع انفعالی را در پیش گرفته است یعنی مواضعش خیلی‬ ‫واقع بینانه نیست‪ .‬طی اولین موضع گیری اش وی افزایش‬ ‫قیمت بلی��ت اتوبوس های بی ن ش��هری که جرق��ه اولین‬ ‫اعتراضات در برزیل بود را لغو کرد‪ .‬به دنبال این اقدام اعالم‬ ‫کرد درامدهای نفتی را ب رای توسعه اموزش و بهداشت صرف‬ ‫خواهد کرد‪ ،‬این در حالی است که این طرح در زمان لوال نیز‬ ‫قرار بود اجرا شود اما جواب نداد‪ .‬البته در پی وعده های دیلما‬ ‫روس��ف تاحدودی اعتراضات مردمی فروکش کرده‪ ،‬اما این‬ ‫وعده ها به گونه ای نیست که اعتراضات را متوقف کند‪.‬‬ ‫در نهایت پی ش بینی شما از اینده این اعتراضات‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬روس��ف از روزی که س��ر کار امده ب��ا اعتراضات‬ ‫گس��ترده اجتماعی مواجه اس��ت‪ .‬اقش��ار مختلفی مانند‬ ‫اساتید‪ ،‬دانش��جویان‪ ،‬دانشگاهیان و پرس��تاران تاکنون در‬ ‫مقاطع مختلفی ب رای افزایش حقوق شان دست به اعتراض‬ ‫و اعتصاب زده اند‪ .‬حداقل حق��وق در برزیل حدود ‪ 300‬دالر‬ ‫اس��ت و جامعه برزیل به رغم تولید ناخالص داخلی خوبی‬ ‫که دارد یک جامعه برخوردار نیست‪ .‬در حقیقت در جامعه‬ ‫برزیل حدود ‪ 15‬درصد سوپرپولدار وجود دارد‪ ،‬یعنی کسانی‬ ‫که زمی ن هایی با مس��احت بیش از ‪ 300‬هزار هکتار دارند و‬ ‫صاحبان صنایع عظیم و کارتل های بزرگ هستند و قشری‬ ‫در حدود ‪30‬درصد نیز اقشار متوس��ط را تشکیل م ی دهند‬ ‫و مابقی نیز فقیر هس��تند‪ .‬این طبقه بندی یک مطالبات‬ ‫باید توجه داشت که به دنبال سیاست های دوره لوال‬ ‫داسیلوا‪ ،‬طبقه متوسط برزیل افزایش یافته است‪ .‬این در‬ ‫حالی است که طبقه متوسط وقتی رشد می کند مطالباتش‬ ‫از دولت وسیع تر می شود و بیشتر به کیفیت زندگی و رفاه‬ ‫می اندیشد‪ .‬بنابراین این مسائل باعث شد با اتمام دوران‬ ‫داسیلوا و در زمان روسف‪ ،‬وی از ابتدا با این مشکالت دست‬ ‫و پنجه نرم کند و امروز شاهد اوج این اعتراضات هستیم‬ ‫اجتماعی گسترده ای را از دولت در جهت رفاه بیشتر طلب‬ ‫م ی کند‪ .‬نکته دیگر این اس��ت که درامدهای دولت نسبت‬ ‫به س��ال های قبل مقداری کاهش یافته‪ ،‬علت ان نیز این‬ ‫است که برزیل بر خام فروش��ی تکیه داشت و عمده معادن‬ ‫س��نگ اهن و اهن دنی��ا در برزیل ق��رار دارد و محصوالت‬ ‫کشاورزی مانند س��ویا‪ ،‬شکر و نیش��کر نیز در انجا کشت‬ ‫م ی شوند‪ .‬تا دو س��ال پیش چون مواد اولیه‪ ،‬قیمت خوبی‬ ‫داشت درامد برزیل خوب بود‪ ،‬اما پس از ان منابع مواد اولیه و‬ ‫مواد خام با کاهش قیمت مواجه شده است‪ .‬همچنین یکی‬ ‫از عمده ترین مص��رف کننده های مواد خام برزیل کش��ور‬ ‫چین بود و در س��ال ‪ 2011‬تجارت برزی��ل و چین به حدود‬ ‫‪ 80‬میلیارد دالر رسید‪.‬‬ ‫از این ‪ 80‬میلیارد دالر تقریب��ا ‪ 35‬میلیارد دالر واردات‬ ‫برزیل و ‪ 45‬میلیارد دالر صادرات چین به برزیل اس��ت‪ .‬اما‬ ‫واردات چین از برزیل مواد خام بود و صادرات چین به برزیل‬ ‫مواد صنعتی و کاالهای ساخته ش��ده‪ .‬در نتیجه باتوجه به‬ ‫ش��رایط چین طی یکی‪ ،‬دو س��ال اخیر و کاهش نرخ رشد‬ ‫در این کشور‪ ،‬عمال واردات مواد خام از برزیل را نیز کاهش‬ ‫داد و این مساله موجب ش��د از درامدهای برزیل نیز کاسته‬ ‫ش��ود‪ .‬به دنبال این تحوالت از یک ط��رف دولت به دلیل‬ ‫افزایش صادرات و مش��کالتی که در این زمینه داشت‪ ،‬نرخ‬ ‫پول برزیل را در ب راب��ر دالر کاهش داد و این اقدام با وجودی‬ ‫که صادرات را افزایش داد اما باعث شد قیمت مواد وارداتی‬ ‫به شدت افزایش یابد‪ .‬همین مساله منجر به ایجاد تورم در‬ ‫جامعه برزیل شد‪ ،‬همچنین سیاست های روسف منجر به‬ ‫کاهش قدرت خرید مردم ش��د‪ .‬اما در دوره داس��یلوا به این‬ ‫صورت نبود و مردم احساس کم برخورداری نم ی کردند‪ ،‬ولی‬ ‫در دوره روسف تبعیض خیلی زیاد شد و در عین حال فساد‬ ‫اداری نیز اوج گرفت؛ این مسائل حتما باید اصالح شوند تا‬ ‫نارضایتی مردم نیز کاهش یابد‪.‬‬ ‫در مجموع تصور بر این اس��ت که حت��ی اگر احزاب‬ ‫بخواهند از ای��ن فرصت سوءاس��تفاده کنن��د اکنون هیچ‬ ‫حزبی در برزیل وجود ندارد که بتواند این مسائل را دستمایه‬ ‫اعتراضات سیاس��ی قرار دهد‪ .‬چون اح��زاب مخالف حزب‬ ‫کارگر هیچ یک چهره خوب و مثبت��ی را در میان مردم در‬ ‫رابطه با مساله مبارزه با فقر و فساد ندارند‪g .‬‬ ‫بین الملل‬ ‫دیلما روسف با‬ ‫پذیرش هم ه پرسی‬ ‫نشان داد که با‬ ‫مطالبات مردم‬ ‫مخالفتی ندارد و‬ ‫برخالف رژی م های‬ ‫سیاسی اخاللگر‬ ‫حقوق مردم را به‬ ‫رسمیت م ی شناسد‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫جنبش عدالت خواهانه‬ ‫دولت دیلما روسف در زورازمایی با مخالفان‪ ،‬مغلوب جنبش اجتماعی شد‬ ‫ی فریمان ‪ /‬کارشناس امریکای التین‬ ‫هادی اعلم ‬ ‫‪3‬‬ ‫دیلما روسف با همه تالش های گسترده خود د ر ترمیم‬ ‫مکرر کابینه اش از گذش��ته تاکنون‪ ،‬سرانجام در زورازمایی‬ ‫با مخالفان‪ ،‬ضمن حفظ پرس��تیژ کامال دموکراتیک خود‪،‬‬ ‫دارد مغلوب جنب��ش اجتماع��ی نیرومندی م ی ش��ود که‬ ‫از ترکیب��ی پیوند یافت��ه از طبقات ملت ب��ا دنیای مجازی‬ ‫ش��کل گرفته و هویت یافته اس��ت‪ .‬لکن او با زیرکی تمام‬ ‫راه برون رفت با منطق دموکراتیک را در انجام همه پرس��ی‬ ‫اصالح��ات در همه زمینه ها یافته اس��ت که ش��اید اولین‬ ‫الگوی راه خروج از این نوع بحران های سیاسی‪ -‬اجتماعی‬ ‫در دنیا باش��د و به نوعی همراهی کامل ب��ا مطالبات مردم‬ ‫است‪ .‬هیچ یک از کش��ورهایی که دچار این نوع بحران ها‬ ‫شدند‪ ،‬به راحتی پیشنهاد همه پرس��ی را نپذیرفتند‪ ،‬ولی او‬ ‫با پیشنهاد همه پرسی نشان م ی دهد که با مطالبات مردم‬ ‫مخالفتی ندارد و برخالف برخی رژیم های سیاسی انها را به‬ ‫رسمیت م ی شناسد و تالش دارد تا بحران را به نفع رضایت‬ ‫ملت مدیریت کند‪ .‬انچ��ه در برزیل م ی گذرد به دلیل اینکه‬ ‫رژیم سیاسی فدرالیسم مبتنی بر دموکراسی است‪ ،‬انقالب‬ ‫نیست و شرایط انقالب را ندارد‪ ،‬جنبش اجتماعی قدرتمندی‬ ‫است که همان تقاضاهای انقالب را مبنی بر ایجاد عدالت‬ ‫و ب رابری با هدف کاهش می��زان تفاوت ثروت و تغییر نظام‬ ‫تخصیص پاداش ها دنبال م ی کند‪ ،‬ام��ا چون بدیلی ب رای‬ ‫نظام فدرالیس��م دموکراتیک برزیل ن��دارد‪ ،‬بدل به جنبش‬ ‫اجتماعی با همان مطالبات انقالب م ی ش��ود که خواهان‬ ‫تغییر سیاست ها‪،‬راس س��اختار یا نهادهای سیاسی است‪.‬‬ ‫ب رابر اس��تدالل س��اموئل هانتینگتون یک��ی از جنب ه های‬ ‫کلیدی مدرنیزاس��یون تقاضا ب رای مش��ارکت بیش��تر در‬ ‫عرصه سیاست اس��ت و به باور نگارنده در ش��رایط فعلی‬ ‫دنیای مجازی مدرنیزاس��یون پیش��رو در جهان است که‬ ‫به تقاضا دامن م ی زند‪ .‬اما طبقه متوس��ط جدید و نیروهای‬ ‫محروم و حاشی ه نش��ین برزیل نیز با پیوند یافتن در دنیای‬ ‫مجازی قدرتمن��د کنونی اگاهی وضعی��ت و نقش خود در‬ ‫اکتیویس��م سیاس��ی را به خوبی دریافته اند‪ .‬س��ندیکاها و‬ ‫اتحادیه های کارگری برزیل زودت��ر از دولت به این ترکیب‬ ‫نیرومن��د و تحول دهن��ده اجتماعی پی برده اند‪ .‬س��رانجام‬ ‫فساد که مفهوم تسامح و مدارا در فرهنگ برزیل ی ها داشت‬ ‫دیگر کارس��از نیس��ت‪ .‬جمعیت زیادی برای نقد فرهنگ‬ ‫فساد گردهم امدند‪ .‬فساد سیاسی و اقتصادی پیوند یافته‬ ‫با هم پیشینه درازی در فرهنگ سیاسی برزیل دارد‪ .‬اکنون‬ ‫برزیل در حال گذار و دگرگونی ب رای تغییر ماهیت فرهنگ‬ ‫فساد است‪ .‬فس��اد سیاس��ی و اقتصادی در برزیل گونه ها‬ ‫و تنوع زیاد و س��ابقه زی��ادی دارد‪ .‬یکی از مس��ائل رایج در‬ ‫ادبیات اقتصادی امریکای التین تش��کیل حس��اب ها در‬ ‫بانک های خارجی تحت عنوان حق کمیسیون هاست که‬ ‫از س��وی پیمانکاران خارجی با پرداخت های دالری صورت‬ ‫م ی گیرد‪ .‬معموال اس��تدالل رایج در امری��کای التین این‬ ‫اس��ت که پرداخت کمیس��یون و پورس��انت بین خریدار و‬ ‫فروشنده کامال طبیعی اس��ت و در جهت تسهیل در روند‬ ‫امور انجام م ی شود‪ .‬ریشه جنبش امروز برزیل به دولت های‬ ‫قبلی و دولت لوال داسیلوا باز م ی گردد‪ .‬در سال ‪ 2005‬فساد‬ ‫گس��ترده در حزب کارگران به عنوان یک��ی از معروف ترین‬ ‫اح��زاب دارای معیارهای اخالقی باال و معروف به داش��تن‬ ‫رویه دموکراتیک‪،‬افشاء شد‪ .‬اولین رسوایی اوایل سال ‪2005‬‬ ‫‪63‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پس از افش��ای ویدئوی یک مقام حزب��ی (والدومیرودینیز)‬ ‫در حال دریافت رش��وه صورت گرفت‪ .‬چند م��اه بعد مجله‬ ‫حزبی رهب ران برزیل یک ویدئو از پرداخت پس��تی پول به‬ ‫مقام ارشد حزب خبر داد‪ .‬سپس لوال داسیلوا‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫برزیل و یک مقام حزبی دیگر (خوزه وایرسو) شهادت دادند‬ ‫که حزب کارگران ‪12‬هزار دالر ب رای خرید ارای کنگره دیگر‬ ‫احزاب به نمایندگان پرداخته است‪ .‬این رسوایی به سوپرچک‬ ‫(یا به اصطالح محلی ‪ )mensalao‬معروف شد و رسوایی‬ ‫بعدی تحت عنوان قاچاق نیز به رسوایی ‪Super Short‬‬ ‫(یا به اصطالح محلی ‪ )cuecao‬معروف شد‪.‬‬ ‫یک��ی از توجیهات این دو رس��وایی توس��ط مقامات‬ ‫حزب کارگ��ر این بود که انها با داش��تن اس��تحقاق حفظ‬ ‫قدرت سیاس��ی باید قدرت را حفظ نمایند‪ ،‬زی را حزب کارگر‬ ‫پس از چند دهه ماندن در جایگاه اپوزیس��یون و با داشتن‬ ‫‪ 16000‬فعال حزبی اکنون ش��رایط خوب��ی دارد و بر همین‬ ‫مبنا سیاس ی کاری مذکور در جهت حفظ قدرت توجیه شد‪.‬‬ ‫البته فرهنگ عمومی و سیاسی برزیل نیز به سادگی از کنار‬ ‫فساد مقامات سیاس��ی م ی گذرد اما همین مساله یکی از‬ ‫مهمترین چالش های او در انتخابات اواخر ‪ 2010‬شد‪.‬‬ ‫در حوزه اقتصاد دو طیف موافقان و مخالفان فس��اد‬ ‫وجود دارن��د که هر یک اس��تدالل خ��اص خ��ود را دارند‪.‬‬ ‫مخالفان فساد ان را چون پدیده ای مسری م ی دانند که در‬ ‫ش��رایط رونق اقتصادی طبیعی کارکردها را مختل و سبب‬ ‫اسی ب رسانی جدی به توسعه م ی شود‪.‬‬ ‫برخی موافقان نسبی نیز فس��اد را در اصطالح مانند‬ ‫گری��س چرخ دنده ه��ا م ی دانند که ام��ور و روند توس��عه را‬ ‫تسهیل م ی کند‪ .‬بناب راین فساد در امریکای التین تنها یک‬ ‫سنت تاریخی نیس��ت و بر همین مبنا برخی اوقات فساد‬ ‫به عنوان شری اجتناب ناپذیر است که تساهل و تسامح بر‬ ‫ان اجتناب ناپذیر اس��ت‪ ،‬زی را وجود توسعه اقتصادی تحت‬ ‫مدیریت یا رهبری هیات حاکمه فاس��د از فقدان توس��عه‬ ‫به هر شکل الزم تر اس��ت و استدالل م ی ش��ود که برخی‬ ‫کشورها با وجود دولت های فاس��د به رشد باالی اقتصادی‬ ‫دست م ی یابند‪.‬‬ ‫در امریکای التین به زبان عامیانه م ی گویند که اگرچه‬ ‫او م ی دزدد اما کار هم م ی کند‪ .‬بناب راین دزدی بدون فعالیت‬ ‫و کار ب رای مردم کامال ناپسند است‪ ،‬اما دزدی همراه با کار‬ ‫ب رای مردم قابل اغماض اس��ت‪ .‬بر این مبنا گفته م ی شود‬ ‫گرچه فساد موجب طوالنی شدن دوره اقتصاد بازار م ی شود‪،‬‬ ‫اما م ی تواند موجب رش��د کوتاه مدت پس از یک دوره رکود‬ ‫شود‪ .‬در مباحث مارکسیستی کارل مارکس‪ ،‬دولت را کمیته‬ ‫اجرایی طبقه سرمایه داری م ی پندارد و ژوزف شومپتر ان را‬ ‫موقعیتی خوب ب رای سرمایه گذاران م ی داند‪ .‬به این معنی‬ ‫که حکومت خدمات مورد نیاز مانند ثب��ات ارز‪ ،‬نرخ معقول‬ ‫خدمات یا نظ��ام قضایی را ب رای حل و فصل مناقش��ات و‬ ‫تنظیم کارایی اژان س ها ایجاد م ی کند‪ .‬اگر حکومت نتواند‬ ‫این امور را به درس��تی انجام دهد‪ ،‬ان امور به عالقه مندان‬ ‫به قدرت منتقل م ی ش��ود ک��ه منابع و خدمات م��ورد نیاز‬ ‫را به انجام رس��انند‪ .‬ای��ن پدیده را همپالگی س��رمایه داری‬ ‫(‪ )Corny Capitalism‬م ی نامند که رش��د اقتصادی را بهتر‬ ‫مهیا م ی کند‪ .‬همپالگی س��رمایه داری به دلیل وابس��تگی‬ ‫به سوبس��ید‪ ،‬اس��تراتژی حمایت گرایانه و دیگر معیارهای‬ ‫منتهی ب��ه تورم باال‪ ،‬تولی��د اندک و بده��ی افراطی دولت‬ ‫مش��کالتی را دارد‪ .‬اما این موارد م ی تواند نتایج کوتاه مدت‬ ‫یا میان مدت چش��مگیری را در اقتصاد پ��س از یک دوره‬ ‫رکود به همراه داشته باش��د‪ .‬حامیان این استدالل معتقدند‬ ‫چین و هند به رغم فساد گس��ترده رشد باالیی دارند و حتی‬ ‫بسیاری از مردم برزیل (حتی چپگرایان) نیز از دوره حکومت‬ ‫نظامیان به عنوان معجزه برزیل (‪)Brazilian Miracle‬‬ ‫یاد م ی کنند‪ ،‬زی را فساد همراه توسعه بوده است‪ .‬البته زمانی‬ ‫که فس��اد بخش منظم و قاعده مند از یک سیس��تم باشد‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪64‬‬ ‫سیاس��تمداران تحت تعقی��ب اکثرا ادعا م ی کنند توس��ط‬ ‫دشمنان سیاسی مورد حمله قرار گرفته اند‪ ،‬هرچند معموال‬ ‫این گونه است‪ ،‬اما ب ی گناهی نقص مدیریتی و فکری انها‬ ‫را ثابت نم ی کند‪ .‬جرقه این جنبش اجتماعی در ‪ 2011‬ایجاد‬ ‫شد‪ .‬سپس کابینه دیلما روس��ف در سال ‪ 2011‬پس از انکه‬ ‫بیش از دو هزار تن از ش��هروندان برزیلی در پی کناره گیری‬ ‫اجباری چهار وزیر کابینه این کش��ور طی سه ماه به دلیل‬ ‫فس��اد مالی در ریودوژانیرو تظاه رات کردند‪ ،‬ترمیم ش��د‪.‬‬ ‫تظاهرکنندگان که به طور نمادی��ن جاروهایی به رنگ های‬ ‫زرد و سبز در دست داش��تند‪ ،‬هدف خود را پاکسازی برزیل‬ ‫از فس��اد عنوان کردند‪ .‬تظاهرکنندگان پالکاردهایی حمل‬ ‫م ی کردند که روی انها نوشته شده بود‪« :‬کنگره ملی به ما در‬ ‫پاکسازی فساد مالی کمک کند‪ ».‬این تظاه رات یک هفته‬ ‫بعد از ان برگزار ش��د که «دیلما روس��ف» رئی س جمهوری‬ ‫برزیل اس��تعفای چهار وزیر که به فس��اد مالی متهم شده‬ ‫بودند را پذیرفت‪ .‬فراخوان این تظاه رات از طریق شبکه های‬ ‫اجتماع��ی اینترنتی پخش ش��ده بود‪ .‬اما اکن��ون در ژوئن‬ ‫‪2013‬مشخص شده اقدامات کابینه روسف ب رای پاکسازی‬ ‫سیس��تم دولتی بزرگ برزیل کارامد نبوده است‪ .‬او قبل از‬ ‫برگزاری راهپیمای��ی یک میلیون نفری با پیگیری س��هم‬ ‫جهانی خواهان تغییر ساختار سازمان ملل به عنوان دستور‬ ‫کار همیشگی سیاست خارجی کش��ور شده بود‪ ،‬اما اکنون‬ ‫خود را در محاصره انواع مطالبات داخلی در سراس��ر برزیل‬ ‫م ی بیند‪ .‬افزایش بهای خدمات حمل و نقل تنها یک بهانه‬ ‫ب رای ازادسازی انرژی متراکمی بوده که خواهان اصالحات‬ ‫گسترده هستند؛ نقطه عطفی مانند تمام ماجراهایی که در‬ ‫همه جای جهان رخ م ی نماید‪ ،‬شبیه خودسوزی میوه فروش‬ ‫تونسی‪ ،‬یا ادامه حوادث میدان تقسم ترکیه و این ماجراها‬ ‫به نوعی جهانی شدن روندهای اجتماعی به شکل یکسان‬ ‫را نش��ان م ی دهد‪ .‬دوران دولت فربه متمایل به اولیگارشی‬ ‫ ب ی حساب و کتاب و ب ی ناظر در حال پایان است‪ .‬شفافیت‪،‬‬ ‫تقاضای همه مردم جهان ش��ده اس��ت‪ .‬دولت ه��ا در حال‬ ‫تبدیل به یک ش��بکه خدمتگزار و س��روی س دهنده رفاهی‬ ‫هستند؛ ادم هایی که س��کان دولت ها را در اختیار دارند‪ ،‬با‬ ‫بقیه ش��هروندان هیچ تفاوتی ندارند یا بای��د خدمات را به‬ ‫بهترین شکل ارائه دهند یا کنار بروند‪ .‬به نظر م ی رسد مدل‬ ‫دموکراس��ی دارد تبدیل به حکومت واقعی م��ردم بر مردم‬ ‫م ی ش��ود نه رهب رانی که با ده ها نیت و با کمک ثروتمندان‬ ‫پول و رس��انه وارد عرصه حکومت م ی ش��وند‪ .‬فایننشنال‬ ‫تایمز نوش��ت؛ « این(ماجرای برزیل) قطعا ب رای ‪ 20‬س��نت‬ ‫نبوده است‪ ».‬پدرو دوریا نوشته که این ماجرا شکاف نسلی‬ ‫اش��کاری اس��ت‪ .‬اما انچه واضح اس��ت مردم برزیل وقتی‬ ‫توجه و تمرکز دول��ت ب رای برگ��زاری جام جهانی فوتبال را‬ ‫م ی بینن��د که دولت ها معم��وال ب رای پرس��تیژ بی ن المللی‬ ‫خود (یا واقعا ب��رای رواج درامد) ان را ت��دارک م ی بینند‪ ،‬در‬ ‫حالی که ‪11‬میلیارد یورو هزینه ان شده است و تبعیض در‬ ‫ساخت ورزشگاه های استاندارد فیفا را م ی بینند‪ ،‬درحالی که‬ ‫همزمان دولت اهمیتی به شهروندان خود نم ی دهد یا ارزشی‬ ‫ب رایشان قائل نیست‪ ،‬صحنه های پاکسازی حاشی ه نشینان‬ ‫سائوپولو و ریودوژانیرو را با نیروهای کماندوی پلیس به یاد‬ ‫م ی اورند‪ ،‬در سیستم بهداشتی و درمانی کمبود را م ی بینند‪،‬‬ ‫درسطح اموزش عالی مجموعه ای طبقاتی شده از ناب رابری‬ ‫را مشاهده م ی کنند و طبقه حاکم را برخوردار از بهترین رفاه‬ ‫م ی دانند‪ ،‬این جنب ش ها ش��کل م ی گیرد‪ ،‬جنب ش هایی که‬ ‫صریحا به نقد قدرت م ی پردازند‪ ،‬تفاوتی بین خود و هیات‬ ‫حاکمه نم ی بینن��د و انتظار عدالت سراس��ری اجتماعی را‬ ‫دارند‪ .‬اگر همه پرسی یا تغیی رات اصالحی روسف به شکل‬ ‫واقعی س��بب خانه تکانی در عرصه سیاست برزیل باشد و‬ ‫منجر به تغییر در زندگی مردم شود‪،‬این موج خاموش خواهد‬ ‫شد‪ ،‬وگرنه اگر ارام هم شود‪ ،‬شعله های ان ه رازگاهی سربه‬ ‫اسمان م ی زند‪g .‬‬ ‫اصالحات‬ ‫ناتمام‬ ‫برزیل چوب عدم پیشرفت در‬ ‫زیرساخت های اقتصادی را می خورد‬ ‫‪4‬‬ ‫میرقاسم مومنی‪ /‬رئیس انجمن دوستی ایران و برزیل‬ ‫برزیل در دو دهه گذشته باتوجه به سیاست هایی که‬ ‫مبن ی بر توسعه اقتصادی و توسعه زیرساخت‪‎‬های اقتصادی‬ ‫داشت‪ ،‬توانست رش��د خوبی در عرصه تولید ناخالص ملی‬ ‫و همچنین ج��ذب س��رمایه‪‎‬های خارج��ی در بخش های‬ ‫صنعت و گردش��گری داشته باش��د‪ .‬این تحوالت در دوران‬ ‫لوال داسیلوا‪ ،‬رئی س جمهور پیشین برزیل در توسعه اقتصاد‬ ‫این کشور خیلی تاثیرگذار بود‪ .‬داسیلوا توانسته بود برزیل‬ ‫را به عنوان شش��مین قدرت اقتصادی جهان معرفی کند‪.‬‬ ‫اما در خصوص مس��اله برزیل یک مش��کل وجود دارد که‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫اغلب کش��ورهای در حال پیش��رفت با این مشکل مواجه‬ ‫هستند؛ در واقع در این کشورها با وجود رشد فزاینده ای که در‬ ‫عرصه اقتصادی داشتند‪ ،‬اما به زیرساخت های عامه و قشر‬ ‫متوسط جامعه خیلی اهمیت ندادند و به همین خاطر این‬ ‫قشر متحمل فشارهای بسیاری شد‪ .‬در دوران اصالحات و‬ ‫توس��عه در برزیل‪ ،‬این کش��ور از نظر اقتصادی رشد خوبی‬ ‫داشت و بخشی از منابع درامدی ب رای اقشار مختلف جامعه‬ ‫مصرف ش��د‪ ،‬اما قشر متوس��ط جامعه که قشر عظیمی از‬ ‫مردم برزیل را شامل م ی شود‪ ،‬دچار مشکالت زیادی شد؛ از‬ ‫جمله بحث درامد پایین و هزینه های باال‪ .‬در این میان قشر‬ ‫مرفه به واسطه استفاده از امکانات‪ ،‬بیش از پیش مرفه شد‪.‬‬ ‫در شرایط کنونی قرار اس��ت جام جهانی ‪ 2014‬و بازی های‬ ‫المپیک ‪ 2016‬در برزیل برگزار ش��ود و تاکنون دولت حاکم‬ ‫‪ 30‬میلیارد دالر هزینه این دو رویداد ورزش��ی کرده اس��ت‪.‬‬ ‫همچنین هزینه های تامین امنیت و تامین زیرس��اخت ها‬ ‫از مالیات دهندگان برزیلی دریافت ش��ده است‪ .‬این مساله‬ ‫موجب شد که بر قشر متوسط جامعه فشار زیادی وارد شود‬ ‫و این قشر دیگر توان پاسخگویی به نیازهایشان را نداشته‬ ‫باشند‪ .‬در حقیقت ب رای تامین هزینه های مسابقات ورزشی‪،‬‬ ‫دولت برزیل کرایه های حمل و نق��ل عمومی را افزایش داد‬ ‫و همین مس��اله موجب��ات نارضایتی م��ردم را فراهم کرد‪.‬‬ ‫همچنین طی چند سال گذش��ته تورم در این کشور خیلی‬ ‫باال رفته و ارزش پول ملی برزیل در ب رابر ارزهای خارجی افت‬ ‫شدیدی داشته است‪.‬‬ ‫مس��اله دیگری که نارضایتی مردم را خیلی دامن زد‪،‬‬ ‫بحث تامین امنیت در جامعه اس��ت‪ ،‬چرا که طی چند سال‬ ‫گذشته به رغم وعده هایی که دولت داده‪ ،‬مردم به دلیل نبود‬ ‫امنیت‪ ،‬احس��اس نارضایتی کرده اند و این مساله را به عدم‬ ‫تحقق وعده هایی که دولت داده بود‪ ،‬مرتبط م ی دانند‪ .‬بحث‬ ‫سوم مربوط م ی شود به هزینه های جام جهانی و مسابقات‬ ‫المپیک؛ این مسابقات ورزش��ی جهانی تاکنون ‪ 30‬میلیارد‬ ‫دالر هزینه برده اس��ت و دولت مالیات های باالیی ب رای این‬ ‫مسابقات از مردم گرفته اس��ت‪ .‬مساله دیگر رشد اقتصادی‬ ‫برزیل است که نس��بت به رش��د اجتماعی نامتوازن است‪،‬‬ ‫یعنی اقتصاد این کشور توس��ع ه یافته‪ ،‬اما فقری که وجود‬ ‫دارد هنوز برطرف نشده است‪ .‬بناب راین فق رایی که مشکالتی‬ ‫داشتند و از دولت طلبکار بودند هنوز مطالبات شان محقق‬ ‫نش��ده اس��ت‪ .‬به طور اجمالی م ی توان گف��ت اعتراضات‬ ‫در برزیل از دو هفته پیش اغاز ش��د‪ ،‬زمان��ی که تظاه رات‬ ‫مسالمت امیز دانشجویان این کش��ور علیه افزایش بهای‬ ‫حمل و نقل عمومی با دخالت پلیس به خش��ونت انجامید‪.‬‬ ‫س��پس موج اعتراضات به گروه های گس��ترده تری از مردم‬ ‫برزیل کشیده ش��د که از فس��اد دولتی‪ ،‬ناب رابری اقتصادی‬ ‫و خش��ونت پلیس علیه معترضان ناراضی بودند‪ .‬برزیل در‬ ‫خالل دهه های گذشته شاهد دستاوردهای زیادی از جمله‬ ‫اقتصاد قدرتمندتر‪ ،‬برگزاری انتخابات ه��ای دموکراتیک و‬ ‫بذل توجه بیش��تر به نیازهای اقش��ار فقیر جامعه بوده‪ ،‬اما‬ ‫هنوز هم ش��کاف های عمیقی بین وعده های حزب حاکم‬ ‫چپ گرای برزیل و واقعی ت های روزمره مردم وجود دارد‪ .‬در‬ ‫حال حاضر معترضاتی که در خیابان های برزیل حضور دارند‬ ‫را نم ی توان وابس��ته به یک حزب دانست‪ ،‬بلکه یک سری‬ ‫احزاب وابس��ته به دولت فعلی و دولت کارگ��ری اکنون در‬ ‫خیابان ها حضور دارند و لوال داسیلوا و دیلما روسف از جمله‬ ‫رهب ران حزب کارگر برزیل هس��تند‪ .‬در واقع م ی توان گفت‬ ‫یک سری افراد متشکل از گروه های فرهنگیان‪ ،‬روشنفکران‬ ‫و برخی افراد و گروه های مستقل در خیابان ها حاضر شده اند‬ ‫و نس��بت به سیاس��ت های دولت اعتراض دارند‪ .‬برزیل در‬ ‫میان دیگر کشورهای امریکای التین هم از نظر سیاسی‪،‬‬ ‫هم اقتصادی و هم اجتماعی رده بس��یار ممتازی دارد‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت برزیل با اغلب کشورهای امریکای التین به جز‬ ‫دو کشور همسایه است و این کشور از نظر توانمندی های‬ ‫سیاس��ی و اقتصادی هژمونی خاصی در منطق��ه دارد‪ .‬در‬ ‫حقیقت م ی توان برزیل را از با سابقه های امریکای التین‬ ‫نامید‪ ،‬همچنین برزیل باتوجه به توانمندی هایی که در این‬ ‫منطقه دارد در صحنه های بی ن المللی نیز وارد مذاکره شده‬ ‫و قصد دارد چه از نظر سیاسی و چه از نظر اقتصادی تبدیل‬ ‫به یک قدرت جهانی شود‪ .‬در بحث پرونده هسته ای ای ران‬ ‫نیز برزیل همراه ب��ا ترکیه وارد این بحث ش��د‪ ،‬همچنین‬ ‫در رابطه با دیگر موضوعاتی ک��ه در خاورمیانه جریان دارد‬ ‫این کش��ور بعضا نقش میانج��ی را ایفا م ی ک��رد‪ .‬برزیل با‬ ‫این روی��ه ای که در پیش گرفت موفق ش��د در عرصه های‬ ‫سیاس��ت جهانی خود را به عنوان یک کشور مطرح نشان‬ ‫دهد و قدم در پهنه های جدید سیاس��ی در خارج از مرزهای‬ ‫امریکای التین بگذارد‪ .‬این مس��اله بیانگر این اس��ت که‬ ‫در برزیل قدرت هایی حضور دارند که هدفش��ان این است‬ ‫که این کش��ور را جهانی کنند‪ ،‬نه منطق��ه ای‪ .‬واقعیت این‬ ‫اس��ت که برزیل توان برخورداری از چنین ظرفیتی را دارد و‬ ‫م ی تواند به چنین جایگاهی دست یابد‪ .‬از لحاظ اقتصادی‬ ‫برزیل طی سال های اخیر پیشرفت چشمگیری داشت و از‬ ‫نظر فاکتورهای برقراری دموکراس��ی نیز نس��بت به دیگر‬ ‫کش��ورهای امریکای التین‪ ،‬برزیل خیل��ی دموکراتی ک تر‬ ‫است و در بستر مناس��ب تری حرکت م ی کند‪ .‬اما مشکلی‬ ‫که در رابطه با برزیل وجود دارد عدم توازن توسعه اجتماعی‬ ‫و نوع تقس��یم درامدهاس��ت‪ .‬برزیل در ح��ال حاضر حدود‬ ‫‪ 320‬میلی��ارد دالر بده��ی دارد ک��ه این می زان نس��بت به‬ ‫سال های گذش��ته افزایش یافته اس��ت‪ .‬درواقع طی یکی‪،‬‬ ‫دو سال گذش��ته به رغم پیش��رفتی که برزیل داشته حدودا‬ ‫‪ 100‬میلیارد بده��ی اش افزایش یافت��ه و درامد ناخالصش‬ ‫کاهش داشته است‪ .‬دلیل این امر این است که دخل و خرج‬ ‫و توزیع درامدها در دو سال گذشته صحیح نبود و خانم دیلما‬ ‫نتوانسته به خوبی از عهده این کار براید‪ .‬یکی از مطالبات‬ ‫و مسائلی که معترضان مطرح م ی کنند نیز همین موضوع‬ ‫اس��ت که دیلما روس��ف در اجرای این امر موفق نبوده‪ ،‬در‬ ‫حالی که زم��ان داس��یلوا وضعیت خیلی مناس��ب تر بود‪.‬‬ ‫همچنین با وقوع این ناارام ی ها دیلما روس��ف ب رای یافتن‬ ‫راه حلی جهت خروج از بحران نزد داس��یلوا‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫پیش��ین رفت تا از تجربیات وی نیز استفاده کند‪ .‬در کل به‬ ‫نظر نم ی رسد این اعتراضات خیلی مشکل ساز باشند‪ ،‬چون‬ ‫پیشرفت برزیل ب ر اساس یک ش��الوده اقتصادی و توسعه‬ ‫بنا گذاشته شده که این توسعه در ‪ 20‬سال گذشته توانسته‬ ‫برزیل را از یک کش��ور فقیر به یک کشور پیشرفته تبدیل‬ ‫کند‪ .‬اما اعتراضات و ناارام ی ها م ی تواند در سیاس��ت های‬ ‫دولت تاثیرگذار باشد‪ ،‬همچنان که در دو سال گذشته تقریبا‬ ‫هشت تن از وزرای دیلما روسف به دلیل فساد مالی برکنار‬ ‫ش��دند‪ .‬در حقیقت یکی از مطالبات مردم مبارزه با فساد و‬ ‫قانونمند کردن سیستم در برزیل است؛ چرا که این مساله‬ ‫م ی تواند در پیشرفت برزیل نیز موثر باشد‪ .‬فساد گسترده ای‬ ‫که در س��طوح مختلف در برزیل در می��ان مقامات و حتی‬ ‫سیاس��تمداران وجود دارد مردم را نگران کرده است‪ .‬اگرچه‬ ‫رئی س جمهور فعلی دیلما روس��ف مصمم اس��ت و تالش‬ ‫م ی کند تا با فساد اداری و مالی در سیستم خود برخورد کند و‬ ‫باید اذعان داشت که وی تا به امروز نسبت به گذشتگان نیز‬ ‫موفق بوده است‪ ،‬اما این فساد بسیار گسترده است و البته‬ ‫این مساله خاص برزیل نیس��ت و در بسیاری از کشورهای‬ ‫امریکای التی��ن وجود دارد‪ .‬در نهایت دولت خانم روس��ف‬ ‫موفق خواهد شد که این مس��اله را حل و فصل کند زی را در‬ ‫صورت ادامه این تنش و ناارام ی ها‪ ،‬بدون شک بحران برزیل‬ ‫م ی تواند منجر به بحران در تمام کشورهای امریکای التین‬ ‫شود‪ .‬برزیل کشوری است که خیلی جای پیشرفت و توسعه‬ ‫دارد و م ی تواند در عرصه های گوناگون پزشکی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫کشاورزی شریک خوبی ب رای کشوری چون ای ران باشد‪ .‬در‬ ‫جهان کنونی دوری یا نزدیکی کش��ورها به یکدیگر خیلی‬ ‫اهمیت ندارد‪ ،‬بلکه نوع تعاملشان مهم است‪g .‬‬ ‫برزیل در حال حاضر حدود ‪ 320‬میلیارد دالر بدهی دارد که این‬ ‫میزان نسبت به سال های گذشته افزایش یافته است‪ .‬درواقع‬ ‫طی یکی‪ ،‬دو سال گذشته به رغم پیشرفتی که برزیل داشته‬ ‫حدودا ‪ 100‬میلیارد بدهی اش افزایش یافته و درامد ناخالصش‬ ‫کاهش داشته است‪ .‬دلیل این امر این است که دخل و خرج‬ ‫و توزیع درامدها در دو سال گذشته صحیح نبود و خانم دیلما‬ ‫نتوانسته به خوبی از عهده این کار براید‬ ‫‪65‬‬ ‫کالهیکهدردسرسازشد‬ ‫فرهنگ‬ ‫کاله پهلوی‬ ‫نگاهی تاریخی به ماج رای‬ ‫تولیدیکس ریالتاریخی‬ ‫من گالیه دارم‬ ‫تو گو با سید ضیاء الدین دری‪ ،‬کارگردان سریال «کاله پهلوی»‬ ‫گف ‬ ‫درباره مخالفانش‬ ‫فرهنگ‬ ‫ضیاء الدین دری معتقد‬ ‫است که بسیاری از‬ ‫مخالفان کاله پهلوی‬ ‫طرفداران بی حجابی‬ ‫هستند که از موضع‬ ‫روشنفکری سریال او را‬ ‫نقد می کنند‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪1‬‬ ‫گفت وگو با کارگردانی با سابقه کاری ضیاء الدین دری هم سخت است‪ ،‬هم اس�ان‪ .‬سخت به این دلیل که قرار‬ ‫است با شخصی باس�واد و باتجربه صحبت کنید و اس�ان از این رو که م ی دانید صحب ت هایش دقیق و ساده است‪.‬‬ ‫کارگردان «کاله پهلوی» این روزها به واس�طه روایت حرکت ایران از شیوه زندگی س�نتی به مدرن در ‪ 80‬سال پیش‪،‬‬ ‫منتقدان مخالف و موافقی را با خود همراه کرده است‪ .‬منتقدانی که مورخان را هم درب ر گرفته است؛ دری که به تازگی‬ ‫سریال «کیف انگلیسی» را هم از شبکه ای فیلم در حال پخش مجدد داشت‪ ،‬در گفت و گویی دو ساعته درباره جزء به‬ ‫جزء کاله پهلوی سخن گفت و از نقدهایی که به کار خود شده‪ ،‬منصفانه دفاع کرد‪.‬‬ ‫‪66‬‬ ‫سمیرا جعفری‬ ‫اقای دری! ظاهرا هنوز درگیر ضبط قسم ت هایی‬ ‫از سریال هستید‪ ،‬این در حالی است که این کار‬ ‫پروس�ه ای طوالنی را س�پری کرد‪ .‬چرا هنوز کار‬ ‫تمام نشده؟‬ ‫‪ l‬نم ی خواهم ای��ن اتفاق را به ط��رف دیگر پاس‬ ‫بدهم‪ ،‬ولی خود سازمان صدا و سیما در جریان است که چه‬ ‫شرایطی داریم و چرا بخشی از سکان س ها هنوز باقی مانده‬ ‫است‪ .‬دلیل اصلی ان منقطع بودن پرداخت این پروژه بود‪.‬‬ ‫بناب راین وقتی که ساخت این سریال پشت سر هم نبوده این‬ ‫توقف های عجیب و غریب اتف��اق م ی افتد و با وجود اینکه‬ ‫م ی دانس��تند کار هنوز کامل نیس��ت روی انتن فرستادند‪.‬‬ ‫اینطور ب رای ما هم لذت بخش نبود چرا که خیالمان اسوده‬ ‫نیست و واقعا این وضعیت عذاب اور است‪ .‬چون دائم دلهره‬ ‫داریم که س��ریالی که روی انتن داریم سکان س هایی از ان‬ ‫باقی مانده است‪ .‬با فواصلی هم که پیش م ی اید جمع کردن‬ ‫گروه و حفظ راکوردشان سخت تر م ی شود‪.‬‬ ‫صحب ت هایی بود مبن ی بر اینک�ه این تعویق به‬ ‫دلیل تغییراتی بود ک�ه ناخواس�ته در فیلمنامه‬ ‫اعمال شد‪ .‬این اظهارنظرها صحت دارد؟‬ ‫‪ l‬فیلمنام��ه کاله پهل��وی در س��ه دوره مدیریتی‬ ‫کنترل م ی ش��د‪ .‬این کنترل ها گاهی اوقات ب��د هم نبود و‬ ‫من اس��تقبال م ی کردم‪ .‬به این دلیل ک��ه همه چیز را یک‬ ‫نفر نم ی داند‪ .‬من هم رونویس��ی تاریخ نکردم‪ .‬کاله پهلوی‬ ‫سریال درامی است که قصه اش ساخته و پرداخته من است‪.‬‬ ‫حال اگر دو شخصیت ش��ناخته ش��ده تاریخ معاصر مانند‬ ‫تق ی زاده و حکمت در داستان وارد شدند‪ ،‬به این دلیل است‬ ‫که م ی خواستیم بگوییم قصه اصالت دارد‪ .‬شخصی ت هایی‬ ‫که در فیلمنام��ه دارم‪ ،‬در این قصه م ی توانس��تند در عالم‬ ‫واقع با این ادم ها مواجه شوند‪ .‬اساس��ا دخالت هایی که در‬ ‫فیلمنامه شد در بس��یای مواقع اظهارنظرهای کسانی بود‬ ‫که در این امر صاحب نظر بودن��د و فکر م ی کردند حال که‬ ‫سریالی با عنوان کاله پهلوی ساخته م ی شود‪ ،‬دقت بیشتری‬ ‫شود و موضوعات مهمتر و بیشتری مطرح شود‪ .‬این دیگر‬ ‫به شخص من برم ی گشت‪ .‬برخی از این اظهارنظرها خوب‬ ‫بود و استفاده کردیم‪ .‬برخی دیگر در ظرف من نم ی گنجید‪.‬‬ ‫حرف حرف خوبی بود‪ ،‬ولی برخ��ی از موضوع ها را باید در‬ ‫فیلمنامه ای دیگر گنجاند‪ .‬همه این مسائل دلیلی بود ب رای‬ ‫اینکه ما مدام روی فیلمنامه دچار کشمکش باشیم و هنوز‬ ‫هم هستیم و به گونه ای ارامش ما را سلب م ی کند‪ .‬چرا که‬ ‫وقتی نظری داده م ی شود ب رای اعمال ان نظر در فیلمنامه‬ ‫باید ماه ها زمان صرف کنیم تا فیلمنامه تغییر کند‪.‬‬ ‫با این اوصاف م ی توان گفت‪ ،‬به تعویق افتادن کار‬ ‫به دلیل اعمال نظرها بوده است؟‬ ‫‪ l‬خی��ر‪ .‬در ح��ال حاض��ر روی فیلمنام��ه چندان‬ ‫حساسیت وجود ندارد‪ .‬ولی از انجایی که سریال روی انتن‬ ‫اس��ت و مردم م ی بینند و فرصت خوبی هم ب��رای ارزیابی‬ ‫دوستان است‪ ،‬زمانی که ما بخواهیم ب رای فیلمبرداری برویم‬ ‫اگر احساس کنند چیزی را م ی توان در این کار اورد‪ ،‬در قالب‬ ‫پیشنهادی مطرح م ی کنند و ما م ی گوییم که م ی توانیم یا‬ ‫نم ی توانیم‪ .‬یعنی اصراری روی این قضیه نیست‪ .‬ولی االن‬ ‫مهمترین عاملی که کار را عقب انداخته‪ ،‬نبود بودجه است‪.‬‬ ‫منگالیهدارم‬ ‫تو گو با سی د ضیاء الدین دری‪ ،‬کارگردان‬ ‫گف ‬ ‫س ریال « کاله پهلوی» درباره مخالفانش‬ ‫یعنی سانسوری در کار نیست؟‬ ‫‪ l‬ممیزی هایی پیش از این وجود داش��ت ولی نه‬ ‫به معنای حذف یا سانسور‪ .‬بلکه باتوجه به شرایطی که در‬ ‫کشور وجود دارد و بازخوردهایی که از سریال دیده م ی شود‪،‬‬ ‫ممکن بود احساس کنند اگر برخی نکات حذف شود بهتر‬ ‫اس��ت‪ .‬به خصوص در مقابل برخی که از بیرون سر وصدا‬ ‫م ی کنند‪.‬‬ ‫یعنی عوامل بیرونی بیش�تر روی ش�ما فش�ار‬ ‫اورده است؟‬ ‫‪ l‬ما م ی خواستیم سریالی بسازیم که تا انجا که در‬ ‫توان داریم مسائل بغرنج و پیچیده سیاسی – تاریخی یک‬ ‫دوره از تاریخ را به زبان س��اده روایت کنی��م‪ .‬اصال من فکر‬ ‫م ی کنم ت��وده ای از مردم‪ ،‬انهایی که کیف انگلیس��ی ام را‬ ‫دیده اند و انهایی که همی��ن االن کاله پهلوی را م ی بینند‪،‬‬ ‫منظورم مردم واقعی نه ان افرادی که خودشان را در رسانه ها‬ ‫مطرح م ی کنند‪ ،‬م��را و کارهایم را دوس��ت دارند و این مایه‬ ‫افتخارم اس��ت‪ .‬چرا که مرا روایتگری از خودشان م ی دانند‬ ‫و از دیدن مس��ائل پیچیده ای که دوست دارند بفهمند و ما‬ ‫به زبان س��اده مطرح م ی کنیم‪ ،‬لذت م ی برند‪ .‬چون همه از‬ ‫فهمیدن خوششان م ی اید‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد بیشتر انتقاد ها هم اوایل پخش‬ ‫سریال بود؟‬ ‫‪ l‬خودم مخالف قسمت های اول تا چهارم هستم‪،‬‬ ‫چون حجم اطالعات سیاسی که در ان است نسبت به روند‬ ‫داس��تان دراماتیک ما زیادتر است‪ .‬البته نکاتی که در چهار‬ ‫قسمت ابتدایی به تصویر کشیدم س��اخته و پرداخته ذهن‬ ‫خودم است‪ .‬به طور طبیعی انگلیس ی ها هیچ وقت نیامده اند‬ ‫به این شکل درباره مسائل ای ران صحبت کنند‪ .‬حاال چهار‬ ‫تا الیت (نخبه) م ی گویند‪ «:‬اقا ش��ما‪ ،‬نشس��تی این طوری‬ ‫درباره انگلیس صحب��ت م ی کنی؟!» من ه��م م ی گویم‪،‬‬ ‫بله! درست است! شما اجازه بدهید‪ .‬همان طور که در کیف‬ ‫انگلیسی‪،‬س��فارت انگلس��تان در ان زم��ان عکس العمل‬ ‫محرمانه نشان داد‪ ،‬اجازه بدهید کاله پهلوی هم تمام شود‪.‬‬ ‫ان وقت متوجه م ی شوید که بازخوردهایش چیست‪.‬‬ ‫پس ش�ما مخاط�ب را ب�ه تامل و صب�ر دعوت‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬البته اگر این س��رو صداهای بیه��وده اجازه‬ ‫بدهد توده مردم با ارامش سریال را تماشا م ی کنند‪ .‬مردم از‬ ‫اینکه احساس م ی کنند‪ ،‬اطالعاتشان باال م ی رود خوششان‬ ‫م ی اید‪ .‬حاال ما اینجا تاوان چه چیز را پس م ی دهیم؟ تاوان‬ ‫این را پس م ی دهیم که یک مشت ادمی که در این کشور‬ ‫به اندازه یا کم تر و بیش��تر از اقای دری درباره این مقوالت‬ ‫مطالعه دارند؛ م ی خواهند سوادش��ان را به رخ بکشند‪ .‬اینها‬ ‫همان سرو صداها و مزاحمت هایی است که افکار عمومی‬ ‫را مشوش م ی کند‪.‬‬ ‫ولی مگر مخاطب را م ی توان دست کم گرفت؟‬ ‫‪ l‬به ه��ر حال چ��ون مخاطب متکی به فیلمس��از‬ ‫است‪ ،‬امکان دارد شک کند که چرا همکار اقای دری‪ ،‬نقش‬ ‫منتقد به خود م ی گیرد و م ی گوید اقای دری تاریخ را تحریف‬ ‫م ی کند‪ .‬چه چی��ز را تحریف کردم؟! اگر گفتیم رضا ش��اه با‬ ‫چماق این کش��ور را ب ی حجاب کرده‪ ،‬تحریف اس��ت؟ اگر‬ ‫گفتیم بریتانیا در این عرصه مداخله کرده اس��ت‪ ،‬تحریف‬ ‫کردیم؟ چه چی��ز را م ی خواهی بگویی؟ م ی خواهی بگویی‬ ‫با ب ی حجابی‪ ،‬موافقی رویت نم ی ش��ود‪ ،‬پس این حرف ها‬ ‫م ی زنی؟! چ��ون م ی خواهی ب��رای طبقه ای ی��ک مقدار‬ ‫ب ی بن دو بار و متظاهر به فرهنگ غرب بگویی من روشنفکر‬ ‫هستم؟ بگویی برایم مهم نیس��ت که خانم ها ب ی حجاب‬ ‫شوند؟ ش��ما م ی خواهی این را بگویی‪ .‬ادمی هستی که با‬ ‫مقوله ب ی حجابی موافقی و حال دردت امده پس مجبوری‬ ‫بگویی تحریف اس��ت‪ .‬بدون اینکه روش��ن کنی چه چیز‬ ‫تحریف اس��ت‪ .‬چون که ناراحتی چرا این س��ریال را ش��ما‬ ‫نساختی‪ .‬ش��ما نم ی توانید با من وارد درگیری شوید‪ .‬مردید‬ ‫بیایید به میدان‪ .‬ایا انها واقعا با انقالب هستند؟ چون انقالب‬ ‫ب رای همه اس��ت‪ .‬دارید دروغ م ی گویید‪ .‬ولی من حداقل تا‬ ‫زمانی که هستم پای ان چیزی که زمانی ب رایش حرف زدم‪،‬‬ ‫هس��تم‪ .‬ولی با همه این اوصاف من به مردم و سلیقه شان‬ ‫اعتماد دارم‪ .‬چرا که ای��ن ادم م ی تواند روی طیف محدودی‬ ‫تاثیر بگذارد‪.‬‬ ‫پ�س ب ه نوع�ی معتقدید برخ�ی از منتق�دان با‬ ‫شخص شما مشکل دارند‪ ،‬نه با اثارتان؟‬ ‫‪ l‬در پارت ی های شبانه م ی گویند اقای دری عامل‬ ‫نظام جمهوری اس�لامی اس��ت‪ .‬یا به طور مثال م ی گویند‪:‬‬ ‫«چرا این اقا م ی تواند چنین صحنه هایی را نش��ان دهد؟»‬ ‫درحالی ک��ه بارها گفته ام در نظام جمهوری اس�لامی و در‬ ‫رسانه ملی‪ ،‬جز نگرش پخته به مس��ائل سیاسی و داشتن‬ ‫ازادی عمل در حوزه سیاس��ی راه دیگری وجود ندارد‪ .‬چون‬ ‫ما روابط زن و مرد و سرگرمی به ان معنا نداریم‪ .‬پس چیزی‬ ‫که جامعه ما را م ی تواند جذب کند‪ ،‬طرح مس��تقیم مسائل‬ ‫سیاسی در دوره های مختلف تاریخی است و به ان معنا هم‬ ‫سانسور نم ی شود تا پختگی الزم را داشته باشد‪ .‬باز هم تاکید‬ ‫م ی کنم انچه کار ما را سخت کرده عوامل بیرونی است که‬ ‫به سازمان وارد م ی شود‪.‬‬ ‫البته انتقادهایی هم به قسم ت هایی از کار شده‬ ‫است؛ مانند فلو بودن تصاویر‪...‬‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬اول از همه باید بگویم انجایی که اشکال‬ ‫از ماست باید بگوییم‪ .‬من متاسفم که در بخش های فنی و‬ ‫برخی از تصاویرمان دچار مشکل شده و ب ی رحمانه گفته اند‬ ‫که برخی از تصاویر واضح نیست‪ .‬این نقایص دالیل زیادی‬ ‫مانند کهنه بودن نگاتیو و‪ ...‬دارد‪.‬‬ ‫درب�اره انتقادهایی ک�ه به رواج بدحجابی ش�ده‬ ‫اس�ت چط�ور؟ مهمتری�ن ویژگ�ی کاله پهلوی‬ ‫رس�یدن به دوران مدرنتیه از دوره زندگی سنتی‬ ‫اس�ت؛ به نوعی تضاد بین این دو شیوه زندگی‪.‬‬ ‫بس�یاری از منتقدان ب�ر این باورند که ش�ما در‬ ‫کارتان عمال مروج ب ی حجابی بودید‪.‬‬ ‫‪ l‬برخی دوس��تان معتقدند ک��ه کاله پهلوی‪ ،‬کار‬ ‫شیکی اس��ت‪ .‬البته این دوستان منظورش��ان لباس های‬ ‫انچنانی و کراوات و کاله ش��اپو که شخصی ت ها سریال به‬ ‫تن م ی کنند‪ ،‬نبود‪ .‬ش��یکی روح فیل��م را م ی گفتند‪ .‬فیلم‬ ‫یک فضای��ی دارد که در مجموع زیباس��ت‪ .‬ای��ن را قبول‬ ‫دارم‪ .‬دلیلش هم این اس��ت که وقتی فیلم م ی س��ازیم‪ ،‬با‬ ‫زیبای ی شناسی طرف هستیم‪ .‬حتی اگر زشتی را هم در فیلم‬ ‫نشان م ی دهیم‪ ،‬نباید به ش��کل تهوع اور نشان دهیم‪ .‬این‬ ‫صحنه باید دارای استانداردهایی باشد تا مخاطبی که تماشا‬ ‫م ی کند‪ ،‬حتی اگر قرار است از دیدن ان تصاویر نارحت شود‪،‬‬ ‫ان صحنه را زیبا ببیند‪ .‬یعنی به ش��کل مفهوم ی تاثیرگذار‬ ‫باشد‪ .‬پس این گناه من نیست‪ ،‬چرا که یک کار الف ویژه با‬ ‫حداقل بودجه ب رای سازمان انجام م ی دهم‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫به نظر م ی رس�د برای شما مخاطب عام مه م تر‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫گفت وگو با مشاور تاریخی‬ ‫مجموعهکاله پهلوی‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪ l‬درست است‪ .‬عوامل بیرونی روی مسائل ممیزی‬ ‫تاثیر بیشتری دارد‪ .‬نه اینکه ما مرتکب اشتباه شدیم‪ .‬در واقع‬ ‫منظورم انهایی هس��تند که برنم ی تابند این کار را ببینند و‬ ‫با نقد های عجوالنه‪ ،‬عدم اش��نایی نس��بت به درام و اینکه‬ ‫فکر م ی کنند اگر خودشان در این زمینه نظری دارند‪ ،‬اقای‬ ‫دری باید عین نظر انها را بازگو کند‪ .‬کس��انی که هیچ چیز‬ ‫از درام نویسی نم ی دانند به خودش��ان اجازه اظهارنظرهای‬ ‫غی ر اصولی م ی دهند‪.‬‬ ‫البته من خوش��حالم که ‪ 95‬درص��د حمالتی که به‬ ‫این کار شده و از س��وی ادم های غیرکارشناس هم بوده که‬ ‫م ی خواهند گاهی اوقات اظهار فضلی کنند یا م ی خواهند‬ ‫نسبت به مس��ائل ش��رعی قضاوت کنند‪ ،‬عجوالنه بوده و‬ ‫دو هفته بعد که از سریال م ی گذرد متوجه م ی شوند که نباید‬ ‫این حرف را م ی زدند‪ .‬برخی هم ب رای اینکه نم ی خواهند از‬ ‫موضع خود پایین بیایند مسائل دیگری را پیش م ی کشند‪.‬‬ ‫ادم هایی ب��ه کاله پهلوی حمله م ی کنن��د که برخی‬ ‫از انها جناح ارزش��ی های ما هس��تند‪ .‬در اصل م��ا این کار‬ ‫را ب رای انها هم س��اخته ایم‪ ،‬اگر چش��م مان به ش��بکه ها‬ ‫ماهواره ای بیفتد‪ ،‬هیچ س��والی درباره این برنامه نمیشود‪.‬‬ ‫برنامه ه��ای درجه دو و س��ه تلویزیون خودم��ان را هم اگر‬ ‫تماشا کنند هیچ سوالی نم ی کنند‪ .‬حال در مورد سریالی که‬ ‫به جدیت ساخته شده ش��روع م ی کنند به نقد کردن‪ .‬اول از‬ ‫همه م ی خواهند بگویند که ما هم معلومات داریم‪ .‬اصال ما‬ ‫خوشحال م ی شویم که همه معلومات داشته باشند‪ .‬یعنی‬ ‫چه؟ م ی خواهند بگویند که اقای دری فکر نکن که اگر اینها‬ ‫را گفتی یعنی خیلی م��ی دانی؟ مگر ما امدی��م اینجا که‬ ‫سوادمان را به رخ بکشیم؟‬ ‫سریال هایتاریخیماازامثال‬ ‫حریم سلطانبهتراست‬ ‫البته بودج ه ای که برای این کار صرف شد‪ ،‬طبق‬ ‫اعالن های رسمی‪ ،‬چندان هم کم نبود!‬ ‫‪ l‬این را تاریخ ثابت خواهد کرد که ما این کار را در‬ ‫نهایت گرانی با حداقل بودجه س��اختیم‪ .‬شما این درصد از‬ ‫نرخ تورم را در کاله پهلوی در حد ‪ 10‬درصد هم نم ی بینید‪.‬‬ ‫اس��نادش در امور مالی س��ازمان که کامال به این مس��اله‬ ‫اشراف داش��ت‪ ،‬موجود است‪ .‬این سریال‪ ،‬س��ربلندترین اثر‬ ‫تلویزیونی در عرصه مالی است‪.‬‬ ‫برگردیم به بحث قبلی و انتقاد برخی متدینین‪...‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬باید دید این دوستان کاله پهلوی را با چه چیز‬ ‫مقایسه م ی کنند؛ با اثاری که به لحاظ قوانین استاندارد در‬ ‫سطح پایینی بودند‪ .‬به همین دلیل احساس م ی کنند‪ ،‬کاله‬ ‫پهلوی دارد میل م ی دهد به س��ینمای غی رای رانی‪ .‬احساس‬ ‫م ی کنند این رنگ و لعابش به معنای سخیف شیک است‬ ‫نه به معنای هنرمندانه‪ .‬این درحالی اس��ت که در اسالم به‬ ‫تمیزی‪ ،‬شیک و اراسته بودن‪ ،‬بیشتر از هر دینی توصیه شده‬ ‫اس��ت‪ .‬پس ما باید اثار هنری م��ان ظریف ترین و زیبا ترین‬ ‫کارها باشد‪ .‬من این ش��یوه را از «کیف انگلیسی» در پیش‬ ‫گرفتم و در «کاله پهلوی» سعی کردم بیشتر تقویتش کنم‪.‬‬ ‫اگر کار دیگری هم بسازم س��عی م ی کنم ب ر اساس داشتن‬ ‫امکانات بیشتر به این قضیه توجه کنم‪.‬‬ ‫این موضوع هم مطرح ش�ده که خیل ی ها تحلیل‬ ‫‪67‬‬ ‫و تصاویر ش�ما را در س�اخت این دوره از تاریخ‬ ‫برگرفته از ش�خصیت ف�ردی و ذهنیت خودتان‬ ‫م ی دانند‪.‬‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬مردم تلویزیون ما را نگاه م ی کنند و ان را با‬ ‫ب رنامه های فالن شبکه ترکی و غی ر ترکی مقایسه م ی کنند و‬ ‫گاهی به این نتیجه م ی رسند که تصاویر شبکه های خارجی‬ ‫چشم نواز تر است‪ .‬ایا همه اش به دلیل حریم سلطان است که‬ ‫مردم ان شبکه را تماشا م ی کنند؟ نه! به این دلیل است که‬ ‫انها کاال را درست به مخاطب عرضه م ی کنند و اراستگی که‬ ‫مخاطب م ی خواهد به او م ی دهد‪ ،‬بناب راین مخاطب شبکه‬ ‫خودمان را عوض م ی کند‪ .‬پس باید ظاهر کار هم اراس��ته‬ ‫و شیک باشد‪ .‬من از افراد مس��لمان م ی خواهم که نگویند‬ ‫چون این فیلمش اینطور اس��ت‪ ،‬پس خودش هم همین‬ ‫شکلی است‪ .‬نه! شما باید بگویید این ادم این کار را م ی کند‬ ‫تا مخاطب را اگاه کند‪.‬‬ ‫برخی م ی گویند که نگران تاثیرپذیری این نگاه‬ ‫اگاهانه روی افراد جوان و گاهی نااگاه هستند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬یک جوان و در کل انسان مسلمان و شیعه این‬ ‫راه را انتخاب کرده است‪ .‬انتخاب کرده ب رای اینکه از ناموس‬ ‫خودش صیانت کند و اساس خانواده را حفظ کند‪ .‬بناب راین‬ ‫ما با ساخت این اثر قصد نداش��تیم به این افراد بگوییم که‬ ‫شما مراقب دین و ناموستان باشید‪ .‬چون این مسائل جزو‬ ‫باورهایشان است‪ .‬ایا دوس��تان رادیکال ما که به این جور‬ ‫مس��ائل انتقاد م ی کنند‪ ،‬فکر کردند ک��ه ‪ 80‬میلیون مردم‬ ‫ما همه نشس��ته اند ش��بکه های داخلی را تماشا م ی کنند؟‬ ‫وقتی اینطور نیس��ت‪ ،‬پس بگویید فالنی امده و فهمیده‬ ‫که مردم ما چه چی��ز م ی خواهند و ما ب رای اینک��ه اینها را‬ ‫جذب تلویزی��ون خودمان کنیم اگر از راه های غیرش��رعی‬ ‫وارد نم ی شویم‪ ،‬حداقل بسته بندی خوبی داشته باشیم‪ .‬نه‬ ‫اینکه خودم را هم متهم کنند و بگویند که خودت هم مانند‬ ‫بسته بندی ات هس��تی‪ .‬در صورتی که تا امروز هی چ کس‬ ‫نگفت که کاله پهلوی در هشت قسمت یک شهرستان را با‬ ‫تمام ادم هایش به مخاطب معرفی کرد‪ .‬ب رای اولین بار است‬ ‫که در یک س��ریال ای رانی م ی بینیم که بازیگران اصلی در‬ ‫بک گراند تصویر قرار م ی گیرند‪ .‬چون کار شخصی ت محور‬ ‫نیست و همه تاثیرگذار هستند‪ .‬متاسفانه دوستان ما دچار‬ ‫سوء تفاهم شده اند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫منظورتان درباره حجاب است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬در جایی خواندم که گفت��ه بودند‪« :‬فروغ با‬ ‫بازی مریال زارعی از حجاب در مقابل شادی و بالنش دفاع‬ ‫جانانه ای نکرد‪ ».‬نم ی دانم این ادم چقدر معتقد است ولی از‬ ‫ایشان و تمام کسانی که این نظر را دارند‪ ،‬خواهش م ی کنم‪،‬‬ ‫در دفاع از حجاب‪ ،‬یک دقیقه دیالوگ بنویسید‪ .‬برخی هم‬ ‫م ی گویند دیالوگ های این س��ریال ش��عاری اس��ت‪ .‬اصال‬ ‫م ی دانید ش��عار یعنی چه؟ ش��ما خودتان از صبح که بلند‬ ‫م ی ش��وید تا ش��ب که م ی خوابید‪ ،‬ب رای همه اط رافیانتان‬ ‫شعار م ی دهید‪.‬‬ ‫چگونه تش��خیص م ی دهید این دیالوگ ها ش��عاری‬ ‫اس��ت؟! چون مواضع کالن و استراتژیک مس��لمانان این‬ ‫داس��تان‪ ،‬با مواضع امروز جامع ه ای که حاکمیت اس�لامی‬ ‫دارد یکی اس��ت و اینها هم در موضع دفاع از افکار و عقاید‬ ‫اسالمی قرار دارند‪ ،‬بناب راین ب رای کسانی که اعتقادی به این‬ ‫حرف ها ندارند این دیالوگ ها شعار جلوه م ی کند‪ .‬چون این‬ ‫حرف ها مورد تایید نظام است‪ .‬ولی اگر این سریال را ‪ 80‬سال‬ ‫پیش یا در شرایطی که نظام جمهوری اسالمی حاکم نبود‬ ‫م ی ساختم‪ ،‬ش��خصیت فروغ و میرزارضا‪ ،‬شخصی ت های‬ ‫انقالبی جلوه م ی کردند‪ .‬اگر کس��ی بتواند حرف های فروغ‬ ‫را انجا که با شادی مستشارنیا از مواضع عقیدتی‪ -‬سیاسی‬ ‫دفاع م ی کند بهتر و تاثیرگذار تر از این بنویس��د من جلوی‬ ‫دوربین تلویزیون عذرخواهی م ی کنم‪.‬‬ ‫‪ l‬پس االن گله مندی ش�ما از حامیان حجاب‬ ‫‪68‬‬ ‫است؟‬ ‫من اینجا از بچه مس��لمان های واقعی گله م ی کنم‪.‬‬ ‫چون ما از همان ابتدای سریال م ی گوییم که لوازم ارایشی‬ ‫به عن��وان کاالهای وارداتی به کش��ور وارد م ی ش��ود‪ .‬قرار‬ ‫اس��ت با این ش��خصی ت ها نش��ان دهیم که مستش��اران‬ ‫اقتصادی‪ -‬سیاس��ی و حتی نظامی وارد کشور ما م ی شوند‬ ‫تا ظاهر کش��ور ما را تغییر دهند‪ .‬حال چه با ریشخند چه با‬ ‫سرنیزه‪ .‬گله من از بچه های مسلمان این است که م ی دانند‬ ‫االن اگر هر شخصی اراده کند م ی تواند حریم سلطان تماشا‬ ‫کند‪ .‬چگونه ممکن است که اقای دری با ساختن این سریال‬ ‫بخواهد‪ ،‬انتشار دهنده و تبلی غ کننده لوازم ارایش باشد؟‬ ‫االن دختری کم س��ن و س��ال در شهرس��تان های‬ ‫دور افتاده با جدیدترین مد روز اشناست‪ .‬بعد منتظر است از‬ ‫س��ریال کاله پهلوی که قصه ان مربوط به ‪ 80‬سال پیش‬ ‫است یاد بگیرد؟ حاال چون س��ریال ما بسته بندی شیکی‬ ‫دارد‪ ،‬جلوه م ی کند‪ .‬این جلوه بدان معنا نیس��ت که ما این‬ ‫مس��ائل را تبلیغ م ی کنیم‪ ،‬در حالی که حتی تاثیرگذار هم‬ ‫نیست‪ .‬در غیر این صورت عدم اعتماد به نفسمان را نشان‬ ‫م ی دهیم که بعد از س ی س��ال حضور نظام اسالمی در این‬ ‫کشور با یک سریالی که نه تنها مروج ب ی بندوباری نیست‪،‬‬ ‫بلکه مخالف سرسخت این کار است‪ ،‬از راه به در م ی شویم‪.‬‬ ‫کس��ی که به حجاب ب��اور دارد‪ ،‬قرار نیس��ت تحت تاثیر‬ ‫سریال قرار بگیرد‪ .‬ان وقت این بچه مسلمان های مومن با‬ ‫مخالفین سریال که م ی دانید‪ ،‬مخالفتشان اساسی است ولی‬ ‫مستمسکی پیدا نم ی کنند جز اینکه به این چیزها بپردازند‪،‬‬ ‫همصدا م ی ش��وند؟ ش��ما این فرصت تعقل را از مخاطب‬ ‫سلب م ی کنید‪.‬‬ ‫برخی نیز معتقدند سکان س هایی از کاله پهلوی‬ ‫تداع ی کنن�ده رویکرده�ای اروتیک اس�ت‪ .‬این‬ ‫قضیه را خودتان هم قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬به هر ح��ال در تلویزیون ما گاه��ی برنامه هایی‬ ‫پخش م ی شود که به دالیلی روی این نقاط حساس انگشت‬ ‫م ی گذارد‪ .‬نظر به اینکه قرار نیس��ت از اینها ب رای جذابیت‬ ‫خودش بهره برداری کن��د‪ ،‬بلکه از این مس��ائل و برنامه ها‬ ‫ب رای به تفکر وا داشتن استفاده م ی کند در حد کف مجوزها‬ ‫و خط قرمزها‪ ،‬تا جایی که بتوانیم به ش��یوه ای بگوییم که‬ ‫چه فاجع ه ای م ی خواهد اتفاق بیفتد‪ .‬حال ممکن اس��ت در‬ ‫مناسبات و روابط شخصی ت های داستان یک وجوهی گفته‬ ‫شود‪ .‬ولی ما از این وجوه بهره برداری غی راخالقی نکردیم و‬ ‫اگر هم چنین کاری م ی کردیم به طور یقین‪ ،‬سازمان مقابله‬ ‫م ی کرد‪ .‬چون سازمان که ب رای دری خط مشی خود را تغییر‬ ‫نم ی دهد‪ .‬اگر در ذهن برخی برداش��ت های این چنینی به‬ ‫وجود بیاید‪ ،‬برم ی گردد به می زان اطالعات و برداش��ت خود‬ ‫مخاطب‪ .‬قرار نیست ما به چنین مساله ای دامن بزنیم‪ .‬اما‬ ‫ممکن است در لحظاتی‪ ،‬چیزهایی ب رای برخی از مخاطبان‬ ‫که قدرت توسعه مفاهیم را دارند‪ ،‬تداعی شود‪.‬‬ ‫مش�کل اصلی اثار تاریخی این است که روایات‬ ‫متع�ددی درباره ی�ک واقعه تاریخ�ی وجود دارد‬ ‫که همگی ادعای مس�تند بودن دارند‪ .‬شما برای‬ ‫انتخاب صحی ح ترین روایت ها چه م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬فیلمساز اثار تاریخی باید روح دوره را بشناسد‪ .‬من‬ ‫م ی توانستم قصه این سریال را در اشراف به تصویر بکشم‪.‬‬ ‫این کار را نکردم‪ .‬اگر در طبقه اشراف قصه پردازی م ی کردم‬ ‫باید افراد ان طبقه را م ی گذاشتم‪ .‬در حالی که به بدنه جامعه‬ ‫وارد شدم‪ .‬اگرنه که خود رضاشاه جذابیتی نداشت و ان قدر‬ ‫منفعل بود که جای کاری ب رای قصه پردازی نم ی گذاشت‪.‬‬ ‫همان طور که گفتید‪ ،‬فیلمس�از بخشی از تاریخ‬ ‫را برم�ی دارد و طبق ان قصه م ی نویس�د و برای‬ ‫ایج�اد گره ه�ای دراماتیک‪ ،‬قصه ه�ا و فضاهای‬ ‫فرع ی ترس�یم م ی کند‪ .‬این در حالی اس�ت که‬ ‫مورخان بر این اعتقادند که باید نعل به نعل تاریخ‬ ‫پیش رفت‪ .‬اینجاست که پای منتقدان جدیدی‬ ‫به بحث سریال های تاریخی از جمله کاله پهلوی‬ ‫باز م ی ش�ود‪ .‬جنگ مورخ و فیلمساز که همیشه‬ ‫بوده و در مورد کار شما هم صدق م ی کند‪ ،‬مانند‬ ‫اظهارنظرهای اخیر خسرو معتضد‪...‬‬ ‫‪ l‬اقای معتضد کجای کار هس��تند؟ اصال ایشان‬ ‫این کاره نیست! اوال نثر ایش��ان را در کتاب هایشان ببینید‬ ‫که چگونه است‪ .‬اگر نثر خوبی دیدید‪ ،‬به من بگویید‪ .‬ه ر چه‬ ‫ب رای ایشان پیغام دادیم که پایتان را در کفش ما نکنید‪ ،‬فایده‬ ‫نداشت‪ .‬نم ی خواهم وارد پیشینه افراد شوم‪ ،‬ولی همان طور‬ ‫که ایشان تاریخ همه را م ی گوید‪ ،‬باید بداند که خودش هم‬ ‫تاریخ دارد‪ .‬اگر دوس��ت دارند تاریخ ش��ان را بیرون بکشیم‪.‬‬ ‫اگر در پرتو نظام جمهوری اسالمی ایشان امروز از شرایطی‬ ‫استفاده م ی کند‪ ،‬قدرش را بداند و نخواهد شهرتی بیش از‬ ‫این کسب کند‪ ،‬چون ممکن است برایش خطرناک باشد‪.‬‬ ‫این طور نیست که ایشان منبع تاریخ باشد‪ .‬ایشان معلوماتی‬ ‫از تاریخ دارند و یک محفوظاتی که هر شخص دیگری که‬ ‫کتاب بخواند م ی تواند چنین اطالعاتی داشته باشد‪ .‬ایشان‬ ‫یک تحلیلگر سیاسی و لحظات بحرانی تاریخ نیست‪ ،‬در‬ ‫واقع بیشتر به محفوظات اش��اره م ی کند؛ محفوظاتی که‬ ‫بیشتر منابعش از قول انگلیس ی هاست‪.‬‬ ‫ظاهرا به دکور و اکسسوار هم انتقاد داشتند‪.‬‬ ‫‪ l‬من نیامده ام که در کاله پهلوی در‪ ،‬تخته‪ ،‬ماشین‬ ‫و‪ ...‬نمایش دهم‪ .‬چون در ای ران ماشین قدیم ی وجود ندارد‪.‬‬ ‫برای تهی ه کننده هم صرف نم ی کند‪ ،‬برای ماش��ی ن هایی‬ ‫که نم ی توانند حرک��ت کند‪ ،‬یک میلیارد چ��ک بدهد‪ .‬اگر‬ ‫فکر م ی کنید در ای ران چنین چیزی هس��ت‪ ،‬ادرس بدهید‬ ‫که ما بیاوریم‪.‬‬ ‫یکی از نکاتی که او اش�اره کرده و دیگران هم با‬ ‫ایشان موافقند‪ ،‬این بود که در دوره رضا شاه هیچ‬ ‫مس�ئول دلس�وزی در ایران نبوده اس�ت‪ ،‬مانند‬ ‫فرماندار که در ظاهر بسیار دلسوز شهر سامان‬ ‫است‪ .‬به نوعی معتقدند‪ ،‬ش�ما خواستید از این‬ ‫دوران ب ه عنوان یک دوره طالیی یاد کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬ایشان کارشناس درام هم نیست‪ .‬گوشش را هم‬ ‫پنبه گذاشته که این را نشنود‪ .‬تعجب م ی کنم صداو سیما‬ ‫اجازه م ی دهد فرد ب ی اطالعی در ح��وزه درام همه را بکوبد‪،‬‬ ‫در حالی که خودش بزرگترین منبع کوبیدن اس��ت و اعالم‬ ‫م ی کنم که م ی توانم این کار را بکنم‪ .‬این در حالی اس��ت‬ ‫که ایش��ان قصه را نفهمیدند‪ .‬جوانانی را م ی شناس��م که‬ ‫شاید خیلی نسبت به جمهوری اسالمی تعصب ندارند‪ ،‬که‬ ‫خیلی از فرماندار (فرخ باستانی) خوششان نم ی اید‪ .‬خیل ی ها‬ ‫هم خوشش��ان م ی اید‪ ،‬چرا که وابستگ ی های طبقات ی شان‬ ‫شبیه اوست‪ .‬چون ش��خصیت مثبتی نیست‪ .‬نکات ریزی‬ ‫در ش��خصیت فرخ قرار گرفت��ه که مخاطب او را دوس��ت‬ ‫ندارد و این به دلیل بازی خوب بازیگر هم است‪ .‬این یعنی‬ ‫برداش��ت مخاطب درست اس��ت‪ ،‬بناب راین اقای معتضد به‬ ‫اشتباه م ی گوید که این ش��خصیت دلسوز است‪ .‬فرخ یک‬ ‫ادم ایده الیس��ت و فرصت طلب بود که در پاریس به دلیل‬ ‫فقر‪ ،‬چپ بود‪ ،‬همی��ن که بوی پول ب��ه دماغش م ی خورد‬ ‫چون ادم اصیلی در افکار سوسیالیس��تی خودش نبوده با‬ ‫حکومت همراه شد‪.‬‬ ‫اما کماکان ب رای کشورش ایده ال هایی داشته‪ ،‬مانند‬ ‫ش��خصیت علی مصفا در کیف انگلیس��ی‪ .‬بناب راین فکر‬ ‫م ی کند اگر ای ران‪ ،‬اروپایی ش��ود به کش��ورش خدمت کرده‬ ‫است‪ .‬ولی متوجه م ی شویم در اصل تصمیم داشت به شاه‬ ‫خدمت کند تا به درجات باالتری برسد‪ .‬پس دلسوز نبوده اما‬ ‫چون باسواد است حرف هایش را خوشایند مطرح م ی کند‪ .‬در‬ ‫مورد دیگر شخصی ت ها هم همی ن طور است‪ .‬ایشان اصال‬ ‫قدرت ارتباط انتقال این داستان را ندارد و ب رای اینکه بتواند‬ ‫انالیز درستی از این س��ریال بکند‪ ،‬باید حداقل ‪ 400‬صفحه‬ ‫برخالف دیگر کشورها که احزاب سیاسی زیادی‬ ‫دارند و همدیگر را تحمل م ی کنند‪...‬‬ ‫‪ l‬بله؛ البته انها ه��م ضع ف هایی دارن��د‪ ،‬ولی ما‬ ‫نتیجه کار را م ی بینیم که موفقی ت امیز است‪ .‬انها تحمل‬ ‫فیلمی را دارند که چرچیل در ان به اشتباه های خود اعتراف‬ ‫م ی کند‪ .‬کدام شخص سیاسی ما حاضر است به اشتباهات‬ ‫خود اعتراف کند؟ بناب راین باید از صداو س��یما تشکر کنیم‬ ‫که اجازه داد که چنین سریالی پخش شود؛ سریالی که شاید‬ ‫ب رای برخی از مدی ران تحمل این قضیه س��خت باشد‪ ،‬ولی‬ ‫چون مدیر هس��تند و به جای مردم تصمیم م ی گیرند یک‬ ‫مقدار تحمل م ی کنند و من تبریک م ی گویم به این مدی ران‬ ‫چرا که به واسطه این رفتارها جامعه اماده چند صدایی شدن‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫پخش کاله پهلوی ب�ا واکنش های زیادی روب ه رو‬ ‫بود‪ ،‬ول�ی در مورد کیف انگلیس�ی ای�ن اتفاق و‬ ‫حواش�ی وجود نداش�ت‪ ،‬در حالی ک�ه ان هم به‬ ‫نوعی روایتگر تضاد مدرنیته و سنت در ایران بود‪.‬‬ ‫‪ l‬خیر؛ کیف انگلیسی ‪ 13‬قس��مت بود‪ .‬همزمان‬ ‫با سریال امام رضا(ع) پخش م ی شد‪ .‬یک تکرار هم بیشتر‬ ‫نداش��ت‪ .‬در حال��ی که در هم��ان ‪ 13‬هفت��ه پخش کیف‬ ‫انگلیسی بازار تلویزیون تکان خورد‪ .‬از قسمت ‪ 5‬تا ‪ 9‬رفت‬ ‫به اوج و ادامه سریال هم در همان اوج باقی ماند ت ا تمام شد‪.‬‬ ‫این روشی اس��ت که در کاله پهلوی هم انجام دادم‪ .‬چون‬ ‫معتقدم سریال ها در ای ران باید با ارامش اغاز شوند و مخاطب‬ ‫با حوصله تماشا کند‪ .‬در کیف انگلیسی چارچوب کالسیک‬ ‫درام از همان ابتدا اتفاق افتاد‪ .‬چیزی که تماش��اچی ای رانی‬ ‫م ی خواهد‪ .‬در کاله پهلوی هم همین اتفاق افتاد‪ ،‬ولی کمی‬ ‫دیرتر‪ .‬ب رای همین کار ما سخت تر شد‪.‬‬ ‫البت�ه در مقاب�ل کی�ف انگلیس�ی هم ح�رف و‬ ‫حدیث هایی بود که شامل طیف خاصی بود‪.‬‬ ‫‪ l‬بله؛ ان موقع به دلیل گس��ترده نبودن رس��انه ها‬ ‫و محدود بودن اینترنت و‪ ...‬س��کوت محض ب��ود‪ .‬ولی از‬ ‫انجای��ی که تحصی ل ک��ردگان خارج از کش��ور ک��ه با نان‬ ‫جمهوری اس�لامی در دوران ریاس��ت جمهوری ای��ت اهلل‬ ‫هاشم ی رفسنجانی‪ ،‬در اروپا تحصیل کرده بودند‪ ،‬در دولت‬ ‫اقای خاتمی به ای ران بازگش��تند‪ ،‬فک��ر کردند ای ران‪ ،‬کویت‬ ‫اس��ت‪ .‬انها فکر کردند ما این س��ریال را ب رای کوبیدن انها‬ ‫ساخته ایم‪.‬‬ ‫در صورتی که اصال ربطی به انها نداشت‪ .‬فکر کردند‬ ‫این سریال را مدی ران راست س��نتی حاکم بر صدا و سیما به‬ ‫دلیل کوبیدن اینها به اقای دری گفته اند کیف انگلیس��ی‬ ‫را بس��از‪ .‬در صورتی که فیلمنامه ان ب رای ‪ 10‬س��ال پیش‬ ‫از س��اخت ان بود‪ .‬حتی به این دلیل که به اقایان برنخورد‪،‬‬ ‫کیف انگلیسی را خودم سانسور کردم‪.‬‬ ‫از انجایی که در ان زمان دولت ب��ا اقای الریجانی‪-‬‬ ‫رئیس وقت صدا و س��یما‪ -‬اختالف نظر داشت‪ ،‬در مجلس‬ ‫هم زمانی که م ی خواستند درباره صد او سیما صحبت کنند‪،‬‬ ‫کیف انگلیسی را م ی کوبیدند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫منظور از این یک سری‪ ،‬چه کسانی هستند؟‬ ‫‪ l‬خیل ی ها با هر تفکری‪ .‬از انج��ا که کاراکتر های‬ ‫کال ه پهلوی‪ ،‬شخصی ت های استخوان داری هستند و ریشه‬ ‫در فرهنگ م��ا دارند‪ ،‬هر مخاطبی با این ش��خصی ت ها در‬ ‫زندگ ی ش��ان برخورد داش��ته اند‪ .‬حاال زمانی ک��ه این کار را‬ ‫م ی بیند و چون از ان ادم بدش م ی اید‪ ،‬ناراحت م ی شود‪ .‬در‬ ‫صورتی که اشتباه است‪ .‬با این شیوه انتظار داریم که حزب‬ ‫سیاسی داشته باش��یم‪ .‬هنوز حاضر نیستیم یک سریال را‬ ‫که واقعی ت های ارتباطات انسانی و فرهنگ ی مان را یاداوری‬ ‫م ی کند‪ ،‬تحمل کنی��م‪ ،‬ان وقت توقع داری��م در یک جمع‬ ‫حزبی بنش��ینیم و درباره عقاید سیاسی هم صحبت کنیم‬ ‫و تحمل کنیم‪.‬‬ ‫ب ه دلیل شرایط مدیریتی؟‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫کتاب بنویس��د که علت وجود ه ر کدام از این شخصی ت ها‬ ‫چیس��ت و ما چه بهره برداری از انها م ی کنی��م‪ .‬البته انکار‬ ‫نم ی کنم برخی از مخاطبان کاله پهلوی وقتی س��ریال را‬ ‫م ی بینند‪ ،‬عصبانی م ی شوند‪.‬‬ ‫‪ l‬درباره کی ف انگلیسی داستان فرق داشت‪.‬‬ ‫ولی قبول داری�د که کیف انگلیس�ی با مخاطب‬ ‫ارتباط بیشتری برقرار کرد؟ حتی برخی معتقدند‬ ‫ای�ن س�ریال نس�بت ب�ه کاله پهل�وی نمایش‬ ‫واق ع گرایانه تری نسبت به حرکت ایران از سنت‬ ‫به مدرنیته داشت‪.‬‬ ‫‪ l‬چون در کیف انگلیس��ی درام ب ر اس��اس اس��لوب‬ ‫شناخته ش��ده مخاطب ای رانی اس��ت که خوب و بد مقابل هم‬ ‫بوده‪ ،‬عامل تعلیق از همان ابتدا شکل م ی گیرد‪ .‬در کاله پهلوی‬ ‫هم این نکته اعمال ش��ده‪ ،‬ولی ش��بیه یک رمان مدرن تر‬ ‫اس��ت‪ .‬موضوع عقب تر از کیف انگلیسی است‪ ،‬ولی نحوه‬ ‫گویش و روایت این رمان کمی مدرن تر اس��ت‪ .‬با این حال‬ ‫خوش��حالم به بهانه کوبیدن کاله پهلوی‪ ،‬کیف انگلیسی‬ ‫را تایید م ی کنند‪ .‬حال اگر در ادامه اثر دیگری هم بس��ازم‪،‬‬ ‫برخی طرفدار کاله پهلوی م ی شوند‪.‬‬ ‫ناگفته نماند برخی از طرفداران کیف انگلیس�ی‬ ‫منتقدان کاله پهلوی هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬اینه��ا منتق��دان کاله پهل��وی نیس��تند‪ ،‬بلکه‬ ‫طرفداران ب ی حجابی هستند‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنی�د کاله پهل�وی ه�م مانن�د کی�ف‬ ‫انگلیسی ماندگار خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬بله؛ همان طور که م ی بینی��م هر هفته به تعداد‬ ‫مخاطبان و عالقه مندان این س��ریال افزوده م ی ش��ود‪ .‬به‬ ‫هرحال هر سرباالیی یک سرازیری دارد‪ .‬بعد از این قرار است‬ ‫درام کاله پهلوی ساده تر شود‪ .‬در مجموع و در نهایت حرفم‬ ‫این است که کاله پهلوی حاصل ‪ 40‬سال از عمر ‪ 60‬ساله من‬ ‫است و ما به دلیل نداشتن پیشینه ادبیات نمایشی در ای ران‬ ‫کمی کارمان در فیلمنامه نویسی عقب ماند ‪ ،‬ولی م ی توانیم‬ ‫به جلو پیش برویم‪ .‬البته ما بهترین گنجینه درام پردازی را‬ ‫در شاهنامه فردوسی و قصص قران که سرشار از قصه های‬ ‫دراماتیک است‪ ،‬داشتیم‪ ،‬ولی متاسفانه در دوره ای منقطع‬ ‫ش��د و به انها نپرداختیم‪ .‬پ��س اجازه بدهی��م کارگردان ها‬ ‫کارش��ان را انجام بدهند ولی به ش��کل غرض ورزانه کارها‬ ‫را نکوبیم‪g .‬‬ ‫‪69‬‬ ‫کالهی که دردسرساز شد‬ ‫نگاهی تاریخی به ماجرای تولید یک سریال تاریخی‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫‪2‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫از وقت��ی که س��ریال «کاله پهل��وی» ب��ه کارگردانی‬ ‫سیدضیاء الدین دری که نگاهی دارد به برخی تحوالت تاریخ‬ ‫معاصر ای ران در دوره پهلوی از تلویزیون پخش ش��د و پس از‬ ‫پخش قسمت هایی از ان‪ ،‬واکنش هایی نسبت به محتوایش‬ ‫شکل گرفت‪ ،‬بیشتر بحث ها و حرف ها درباره ان حول همین‬ ‫محورها ش��کل م ی گیرد‪ ،‬اما ش��اید ب رایتان جالب باشد که‬ ‫بدانید سابقه ساخت این سریال به سال ‪ 80‬برم ی گردد؛ یعنی‬ ‫‪ 12‬سال پیش و جالب انکه ساخت ان همچنان و در همین‬ ‫لحظه که ش��ما در حال خواندن این متن هستید‪ ،‬ادامه دارد‪.‬‬ ‫درواقع فروردین س��ال ‪ 80‬بود که س��ی د ضیاءالدین دری که‬ ‫به تازگی سریال کیف انگلیسی او با موفقیت مواجه شده بود‪،‬‬ ‫در مصاحب ه ای از ساخت فیلم‪ /‬سریال کاله پهلوی با موضوع‬ ‫کشف حجاب در زمان رضا شاه خبر داد و گفت که هنوز ع وامل‬ ‫این فیلم مشخص نشده و در مرحله براورد است‪.‬او در همان‬ ‫زمان در صحب ت هایی گفت که وقتی هنرمند نتواند جامعه‬ ‫خود را درست و ان گونه که هست شناخته و با ان ارتباط برقرار‬ ‫ن جامعه‬ ‫کند‪ ،‬ناخواسته به بیان مس��ائلی م ی پردازد که در ا ‬ ‫وجود ندارد‪ .‬او تصریح کرد‪« :‬به اعتقاد من زمانی یک هنرمند‬ ‫م ی تواند الگو بسازد که جامع ه اش‪ ،‬انقدر ارزش قائل باشند که‬ ‫خرج امرار معاش او را بدهند و به او بگویند در منزل بنشین و به‬ ‫عنوان یک رسالت هنرمندانه در زمینه کاری‪ ،‬شکل و فرم ایده ال‬ ‫را ب رای جامع ه مش��خص کن؛ در غیر این صورت الگوسازی‬ ‫اصال امکان پذیر نیس��ت‪ ».‬ب��ه اعتق��اد دری‪ ،‬هنرمند مثل‬ ‫ادم های دیگر اس��ت؛ در همین‬ ‫حد که هم اکن��ون جامعه هنر‬ ‫کش��ور در حال تالش هستند‬ ‫جای شکر دارد؛ در همین حد هم‬ ‫به غیر از موارد انگشت شمار‪ ،‬ما‬ ‫باید قدردان جامعه هنری باشیم‬ ‫که باز به غیر از موارد اندک‪ ،‬اکثرا‬ ‫زیر خط فقر زندگی م ی کنند‪.‬او‬ ‫افزود‪« :‬ش��ما زمانی م ی توانید‬ ‫الگو بس��ازید و به جامع��ه ارائه‬ ‫کنید که با فراغ بال به انجام ان‬ ‫بپردازید و بعد جامعه هم بخواهد‬ ‫این الگو را بپذیرد؛ وقتی کسانی‬ ‫که اداره جامع��ه را بر عهده دارند‬ ‫به انتقاد شدید از ناهنجاری های‬ ‫اجتماع��ی م ی پردازن��د و مردم‬ ‫توجه��ی نم ی کنن��د‪ ،‬چگون��ه‬ ‫م ی توان توقع داشت هنرمند این‬ ‫کار را انجام ده��د‪ ».‬وی تصریح‬ ‫کرد‪« :‬البته ما اس��وه هایی را که‬ ‫بخواهیم در اثار هن��ری خود از‬ ‫انها یاد کنیم‪ ،‬داریم؛ ولی وقتی‬ ‫پتانس��یل یک جامعه به لحاظ‬ ‫اقتصادی و تشتت ارایی که وجود‬ ‫دارد‪ ،‬پذی رای این نوع اس��وه ها و‬ ‫الگوهای مطلوب نیس��ت‪ ،‬اگر‬ ‫هم مطرح شوند‪ ،‬نتیجه مطلوبی نخواهد داشت‪ ».‬کارگردان‬ ‫و نویسنده س��ریال کاله پهلوی‪ ،‬همگامی هنرمند با جامعه‬ ‫ب رای ایجاد الگوی صحیح را الزم دانست و بیان کرد‪« :‬شاید‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪70‬‬ ‫مصلحت در این باشد که ما به عنوان هنرمند‪ ،‬اول سعی کنیم‬ ‫انچه در حول و حوش جامعه اتفاق م ی افتد را ب رای مردم مطرح‬ ‫کرده و این حس را ایجاد کنیم که جامعه هنری به روح جامعه‬ ‫نزدیک اس��ت؛ وقتی جامعه این را از هنرمند ببیند با هنرمند‬ ‫همگام م ی شود‪ ،‬ولی وقتی ما نم ی توانیم این همه ناهنجاری‬ ‫که دور و برمان است را مطرح کنیم‪ ،‬چگونه م ی توانیم به انها‬ ‫الگوی درس��ت بدهیم‪ ».‬دری ادامه داد‪« :‬ما از انچه هستیم‬ ‫بی زاریم و در حقیق��ت زندگی توام با ارامش را دوس��ت داریم؛‬ ‫فرهنگ ما هنوز به صورت جامعه مدرن در نیامده اس��ت‪ ،‬لذا‬ ‫هنرمندان ما دوس��ت دارند انچه خالف واقع هس��ت را بیان‬ ‫کنند؛ م ی توان گفت س��ینمای ما از جهاتی مانند سینمای‬ ‫هندوستان است‪ ».‬کارگردان سریال کی ف انگلیسی در پایان‬ ‫اظهار کرد‪« :‬ممکن است مردم از این که زندگی پ ر زرق و برق را‬ ‫ببینند‪ ،‬لذت بب رند‪ ،‬ولی به طور کلی مردم تعیی ن کننده نیستند‬ ‫و این بیانگر ضعف در طریقه نگریستن به مسائل اجتماعی‬ ‫است‪ ».‬این حرف های کارگردان «کیف انگلیسی» و «کاله‬ ‫پهلوی» را که در سال ‪ 80‬بیان شده بود کامل اوردیم تا در ادامه‬ ‫به قصه تاریخی سریال تاریخی در حال پخش او بپردازیم تا‬ ‫نسبت شرایط تولید ان با حرف هایی که دری در ان روزها زده‬ ‫مشخص و قابل ارزیابی باشد‪ .‬درحالیکه مهر ‪ 80‬گفته م ی شد‬ ‫سریال کاله پهلوی به نویسندگی و کارگردانی سی د ضیاءالدین‬ ‫دری‪ ،‬مرحله پی ش تولید را پشت سر م ی گذارد و دری عالوه بر‬ ‫اظهار نظرهای متعدد درباره ویژگ ی های این کار و اساسا ساخت‬ ‫سریال و فیلم تاریخی در ای ران سخن م ی گفت و تهی ه کننده‬ ‫کار هم اعالم م ی کرد که طی هفت ه گذشته‪ ،‬جلسات متعددی‬ ‫ب رای ش��روع فیلمبرداری داش��تیم و امی��دوارم در این هفته‪،‬‬ ‫فراز و نش��ی ب هایی ادامه داش��ت تا انکه در دی ماه سال ‪82‬‬ ‫اعالم شد کار ساخت سریال « کاله پهلوی» پس از گذشت دو‬ ‫سال از مرحل ه پی ش تولید‪ ،‬بهمن ماه ان سال کلید م ی خورد‪.‬‬ ‫ی در مقام تهی ه کننده اثر گفته بود که در‬ ‫محمد علی اس�لام ‬ ‫حال حاضر مشغول گفت وگو با بازیگران هستیم و ازمایشی‬ ‫تس��ت گریم انجام م ی دهیم تا بدانیم بازیگران انتخاب شده‬ ‫ب رای نقش های مورد نظر مناسب هستند یا خی ر‪ .‬ضمن انکه‬ ‫بخشی از دکورها در شهرک غزالی ساخته شده و ب رای ساخت‬ ‫بخش دیگر به تعدادی از خانه های قدیمی ته ران نیاز داریم‬ ‫که به س��ازمان می راث فرهنگی تعلق دارد و باید ببینیم اجازه‬ ‫فیلمبرداری در این خانه ها را به ما م ی دهند یا خیر؟ اما س��ال‬ ‫‪ 82‬هم به پایان رسید و از ساخت این سریال خبری نشد و کار‬ ‫ی وقت سازمان صداوسیما این شده بود که خبرها‬ ‫روابط عموم ‬ ‫و گزارش های مربوط به تاثیر مشکالت مالی این سازمان را در‬ ‫توقف پروژه هایی چون کی ف انگلیسی تکذیب کند‪.‬پس از ان‬ ‫تاریخ قطعی اغاز فیلمبرداری اثر اول اردیبهشت ماه سال ‪83‬‬ ‫اعالم شد و از قطعی شدن حضور بازیگرانی چون پارسا پیروزفر‪،‬‬ ‫س��ارا خوئین ی ها‪ ،‬گوهر خی راندیش‪ ،‬مهناز افشار‪ ،‬محمدرضا‬ ‫شریف ی نیا‪ ،‬فرشید اب راهیمیان و یک بازیگر فرانسوی به نام‬ ‫ناتالی در سریال « کاله پهلوی» یاد م ی شد‪ .‬سریالی که گفته‬ ‫م ی شد بالغ بر ‪ 150‬بازیگر اصلی و نزدیک به ‪ 200‬لوکیشن دارد‬ ‫و زمان داستان ان حدود ‪ 10‬تا ‪ 15‬سال را در ب ر م ی گیرد‪.‬با همه‬ ‫این اوصاف‪ ،‬شرایط به گونه ای پیش رفت که کارگردان اثر در‬ ‫تاریخ ‪ 15‬مهرماه ‪ 83‬که کار همچنان متوقف بود لب به شکوه‬ ‫گشود و گفت‪« :‬امروز که تلویزیون به موضع تخصصی بودن‬ ‫و شایسته بودن دست پی دا کرده و مدی ران هم تقریبا هم ط راز با‬ ‫هنرمندان طی این سال ها رشد کرده اند‪ ،‬احساس م ی شود‪ ،‬در‬ ‫حال درجا زدن هستیم و به دلیل ان است که هنوز نیروهای‬ ‫الزم تربیت نشده اند‪».‬در ادامه‪ ۲۷ ،‬بهمن ‪ ۱۳۸۳‬فیلمبرداری‬ ‫سریال تاریخی «کاله پهلوی» از روز شنبه اول اسفندماه ‪83‬‬ ‫در لبنان ـ شهر بیروت ـ اغاز م ی شود؛ اتفاقی که این بار هم‬ ‫محقق نشد و به رغم حضور دری و محمدرضا تخت کشیان‬ ‫به عنوان تهی ه کننده جدید اثر به‬ ‫همراه س��ایر عوامل در کش��ور‬ ‫لبنان که همزمان ش��ده بود با‬ ‫ترور رفیق حریری و با وجود انکه‬ ‫در ابتدا اعالم ش��د فیلمبرداری‬ ‫سریال تاریخی «کاله پهلوی»‬ ‫از روز ش��نبه اول اس��فندماه ‪83‬‬ ‫در ش��هر بیروت اغاز شده است‪،‬‬ ‫‪ ۱۷‬فروردی��ن ‪ ۱۳۸۴‬فاش ش��د‬ ‫که به رغم اع�لام کلید خوردن‬ ‫سریال «کاله پهلوی» در لبنان‪،‬‬ ‫فیلمبرداری این مجموعه هنوز‬ ‫اغاز نشده است‪.‬‬ ‫اغاز فیلمب�رداری با تاخیر‬ ‫‪ 10‬ساله!‬ ‫وضعیت بازیگران و محل فیلمبرداری مشخص شود‪ ،‬اعالم‬ ‫شد که اختالف در شروع فیلمبرداری عامل به تعویق افتادن‬ ‫ساخت س��ریال «کاله پهلوی» شده اس��ت‪ .‬این وضعیت با‬ ‫دیگر بیش از این سرتان را‬ ‫درد نم ی اوریم و به این موضوع‬ ‫به ط��ور کل��ی م ی پردازی��م که‬ ‫تقریبا شش س��ال طول کشید‬ ‫تا فیلمبرداری این اثر کلید خورد‪.‬‬ ‫دیگر مریال زارعی‪ ،‬امین حیایی‬ ‫و داری��وش فرهنگ به س��ریال‬ ‫پیوسته بودند و کار را در شهرک‬ ‫غزالی فیلمبرداری م ی کردند‪ .‬از‬ ‫اواخر سال ‪ 90‬هم بود که اعالم‬ ‫شد پخش این اثر تاریخی در س��ال ‪ 91‬ب رای مدت یک سال‬ ‫محقق خواهد شد‪ .‬عوامل سریال به فرانسه رفتند‪ ،‬درحال ی که‬ ‫اعالم شد‪ ،‬داوود رشیدی‪ ،‬داریوش کاردان‪ ،‬رضا کیانیان‪ ،‬شقایق‬ ‫فراهانی و ثریا قاسمی هم به ان پیوسته و اهنگسازی اش را‬ ‫فریدون شهبازیان انجام خواهد داد‪.‬‬ ‫خرداد ‪ 91‬مدی ران س��ازمان صداوس��یما از ادامه کار در‬ ‫ته ران بازدید کردند و یک سکانس مربوط به کشف حجاب را از‬ ‫نزدیک دیدند‪ .‬پس از ان فیلمبرداری کار مدتی به دلیل ساخت‬ ‫دکور متوقف ماند و درنهایت با فیلمبرداری صحنه های نمای‬ ‫باز در طبیعت‪ ،‬اعالم شد که تا ماه رمضان ‪ 20‬قسمت از سریال‬ ‫تاریخی «کاله پهلوی» ب رای پخش اماده م ی شود‪.‬‬ ‫مراسم رونمایی از این سریال هم سرانجام روز ‪ 24‬مرداد‬ ‫ماه با حضور مدی ران شبکه اول و جمعی از خب رنگاران برگزار‬ ‫شد‪ .‬مدیر ش��بکه اول س��یما در ابتدای ان مراسم گفت که‬ ‫«کاله پهلوی» در ساختار نمایشی از کارهای فاخر و پ ر زحمت‬ ‫تلویزیون محسوب م ی شود و پس از او‪ ،‬سیدضیاء الدین دری‪،‬‬ ‫کارگردان سریال «کاله پهلوی» نیز سخنانی را دربار ه چرایی‬ ‫تاخیر بسیار در این کار بیان کرد و تصریح کرد‪« :‬حتی اگر این‬ ‫سریال حذفیاتی داشته باشد اما باز هم م ی توان گفت‪ ،‬امکان‬ ‫ندارد چنین سریالی در کشوری به جز جمهوری اسالم ی ساخته‬ ‫شود‪ .‬سعه صدر م ی خواهد حکومتی اجازه دهد چنین سریالی‬ ‫ساخت ش��ود‪ .‬س��عی کردیم این کار وجهه دانشگاه ی اش را‬ ‫حفظ کند و نگرش به تاریخ را در البه الی دیالوگ ها بیان کند‪.‬‬ ‫‪ 3000‬دقیقه اینگونه نوشتن و ساختن‪ ،‬حاصل تالش مدی رانی‬ ‫باسواد بوده است‪».‬دری سپس یاداور شد‪« :‬فیلمبرداری سریال‬ ‫«کاله پهلوی» در مقاطعی نگه داشته شد‪ ،‬اما این وقفه ها به‬ ‫نفع کار بود تا کار موجز و چکش کاری ش��ود‪ .‬او قول داد کار‬ ‫تمیزی ارائه شود و اب راز امیدواری کرد که مقام معظم رهبری‬ ‫هم از این سریال راضی باشند و خستگی از تن مدی ران سازمان‬ ‫به در شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫یک اتفاق نادر‬ ‫اما سازمان صداوسیما که ‪ 10‬سال طول کشید سریال‬ ‫«کاله پهلوی» را کلید بزند موقع ساخت و پخش ان‪ ،‬سنگ تمام‬ ‫گذاشت‪ .‬شرکت سروش که ارائه سریال ها در شبکه نمایش‬ ‫خانوادگ��ی مخالفت ه��ای جدی را ازس��وی برخ��ی مدی ران‬ ‫موسس ه های این شبکه و نیز س��ینمای ی ها به دنبال داشته‪،‬‬ ‫‪ 10‬قس��مت اول از س��ریال «کاله پهلوی» را پس از پخش‪،‬‬ ‫راهی شبکه نمایش خانگی کرد‪ .‬اما درحال ی که اظهار نظرها‬ ‫و البته انتقادها درباره این س��ریال همچنان ادامه داش��ت و‬ ‫حتی به نش��ان دادن یکی از نمادهای فراماسون ها نیز توجه‬ ‫م ی کرد‪ ،‬قطب الدین صادقی که با تجربه همکاری در سریال‬ ‫یزاده‬ ‫کی ف انگلیسی‪ ،‬در سریال جدید دری هم نقش حسن تق ‬ ‫را ایفا م ی کرد‪ ،‬به دفاع از ان پرداخت و گفت‪« :‬این س��ریال به‬ ‫هیچ وجه یک اثر مستند تاریخی نیس��ت و بخش زیادی از‬ ‫ان‪ ،‬از تخیل نویسنده و کارگردان و س��فارش تولیدکنندگان‬ ‫تلویزیونی برگرفته م ی ش��ود‪ ».‬او همچنین از بازسازی نطق‬ ‫یزاده که در پیری و در اعت��راف به برخی تفکرات‬ ‫معروف تق ‬ ‫اشتباهش است‪ ،‬خبر داد‪ .‬با این حال‪ ،‬خسرو معتضد که دیگر‬ ‫یک تاریخ پژوه تلویزیونی شده اعتقادش را این گونه بیان کرد‬ ‫که «کاله پهلوی» محتوای تاریخی ن��دارد‪ ،‬به جای انکه در‬ ‫این س��ریال دوران پهلوی نقد شود این احس��اس را در میان‬ ‫مردم ایجاد م ی کند که ان دوران طالیی بوده و چقدر به ای ران‬ ‫خدمت شده است‪ .‬ضعف داس��تان سریال مبتنی بر نداشتن‬ ‫اطالعات تاریخی در حالی که دوستان م ی توانستند با اندکی‬ ‫تامل و مطالعه کتاب ها و روزنامه هایی که بعد از رضاش��اه و‬ ‫شهریور ‪ 1320‬منتشر شده است به درس��تی وقایع ان زمان را‬ ‫ب رای مردم به نمایش بگذارند‪ .‬اما عب داهلل ش��هبازی به عنوان‬ ‫مشاور سریال که البته انتقادهایی هم به ان دارد‪ ،‬در مقام دفاع‬ ‫فرهنگ‬ ‫اغازی برای اعتراض ها‬ ‫ی که اعالم شده‬ ‫س��ال ‪ 91‬به نیمه رس��یده بود و درحال ‬ ‫بود تنها ‪ 20‬قس��مت از این س��ریال ب رای پخش اماده شده و‬ ‫فیلمبرداری قسمت هایی از انهم باقی مانده‪ ،‬پخش ان اغاز شد‬ ‫و تنها چند قسمت از ان نگذشته بود که اولین واکنش ها را به‬ ‫خود دید‪.‬سرامد انها امام جمعه مشهد و عضو مجلس خبرگان‬ ‫رهبری بود که با صراحت گفت‪« :‬س��ریال «کاله پهلوی» از‬ ‫مضرترین فیلم هاست‪ ،‬این سریال به جای نشان دادن مظالم‬ ‫«رضاخ��ان» باعث ترویج ب ی حجاب��ی و ب ی بند وباری خواهد‬ ‫شد‪».‬ایت اهلل سی داحمد علم الهدی‪ ،‬در خطب ه های نماز جمعه‬ ‫که در رواق ام��ام خمینی(ره) حرم مطهر رضوی برگزار ش��د‪،‬‬ ‫با انتقاد از برخی ب رنامه های صداوس��یما گفت‪« :‬عزیزانی که‬ ‫این فیلم ها را درس��ت کرده اند‪ ،‬غرض س��وء ندارند؛ اما توجه‬ ‫کافی نداشته اند‪ ،‬هنرمندان در کار تولید این دست فیلم ها باید‬ ‫روانشناس��ی دینی را هم مورد توجه قرار دهند‪ ».‬اما کارگردان‬ ‫«کاله پهلوی» در پی انتقادهای��ی که با اغاز پخش ان درباره ‬ ‫این سریال مطرح شد‪ ،‬بر این نکته تاکید داشت که با پخش‬ ‫تنها سه قسمت نم ی توان دربار ه یک سریال نظر داد‪ .‬جنس‬ ‫کار و عنوان این فیلمنامه که به رژیم گذش��ته به نام پهلوی‬ ‫م ی پردازد‪ ،‬انقدر صریح بوده و جنبه نمایشی و دراماتیک داشته‬ ‫که حساس��ی ت هایی را به وجود اورده اس��ت‪ .‬حاال تاخیرها و‬ ‫طوالنی شدن پروسه که ما پی ش بینی هم نم ی کردیم از سال‬ ‫‪ 85‬به این طرف طوالنی شود‪ ،‬ولی شده و معموال اجتناب پذیر‬ ‫است‪ ،‬باعث شده حساس��یت روی کار ایجاد شود‪ .‬متاسفانه‬ ‫طوری تصور م ی شود که گویا اطالعات نادرستی از طریق این‬ ‫مجموعه منتشر م ی شود و بعد به مراجع کشیده م ی شود که‬ ‫خیلی ب رای ما محترم اند؛ بناب راین اظهارنظرهایی که م ی گویند‬ ‫محترم است اما اساسا باید بدانیم قضیه چیست؟ پرداختن به‬ ‫جزئیات منجر به این شده است که س��ه‪ ،‬چهار قسمت اول‬ ‫یک مقدار وقت گیر شود‪ ،‬یعنی ما مجبوریم با جزئیات خیلی‬ ‫حساسی ت زدایی کنیم تا مشکلی نداشته باشد‪ .‬اگر حدود ‪10‬‬ ‫قسمت جلو بیفتیم و بتوانیم نصف تصاویرمان را فیلمبرداری‬ ‫کنیم‪ ،‬ان شاء اهلل مساله ای پیش نخ واهد امد‪ .‬تق ریبا بعد از اینکه‬ ‫یک ماه فیلمبرداری که در پیش داریم تمام شود به امید خدا‬ ‫م ی توانیم بنشینیم و مثل بچه ها مش��ق مان را از اول تا اخر‬ ‫هفته انجام دهیم‪ ».‬او افزود‪« :‬در همین بلبشو و نداشتن یک‬ ‫مشی مقبول کل جامعه و از طرفی چون تعاریف مشکل دارد‪،‬‬ ‫زمانی که دو قسمت از سریال پخش شد‪ ،‬کارگردانی علیه من‬ ‫مطلب م ی نویسد‪ .‬ایشان همکار من است هم شغل من است‬ ‫ولی چون جای خود را گم کرده است بلند م ی شود و علیه سریال‬ ‫من مطلب م ی نویسد و شروع م ی کند به نقد کردن‪ .‬چون ما‬ ‫یزنیم این اتفاق م ی افتد‪ .‬بنده تاریخ را‬ ‫ساز را از سر گشادش م ‬ ‫به روایت خودم نگاه م ی کنم‪ ،‬به روایتم از فهم تاریخ نه جابه جا‬ ‫کردن تاریخ به ان مفهوم ی که مثال بگویم من چون م ی خ واهم‬ ‫روایت خودم را بگویم واقعی ت های تاریخ را تحریف کنم‪ .‬تعجب‬ ‫م ی کنم! این یک سوژه م ی ش��ود‪ ،‬در نشریه ای چاپ م ی شود‬ ‫‪ 80‬ـ ‪ 70‬هزار تی راژ دارد و در سرتاسر مملکت م ی رود و مردمی‬ ‫ که با دل خوش امدند سریال را ببینند و ارام ارام جذب شوند‪،‬‬ ‫ذهنیتشان اشفته م ی شود‪ ».‬اما عالوه بر پخش این سریال از‬ ‫سه شبکه سیما حتی از پتانس��یل رادیو هم ب رای پخش ان‬ ‫کمک گرفته و این امر به دس��تور رئیس سازمان صداوسیما‬ ‫اعالم شد‪ ،‬این بار سه اتحادیه دانشجویی به عزت اهلل ضرغامی‬ ‫از عملکرد این سازمان انتقاد کردند و در نامه ای سرگشاده‪ ،‬به‬ ‫وضعیت حجاب در این سریال اعتراض کردند‪ .‬سایت مشرق‬ ‫نیز در نقد این سریال نوشت‪« :‬مساله اینجاست که داستان‬ ‫مورد نظر اقای کارگردان احتماال غیر از اینکه خوب پرداخته‬ ‫نشده به درستی هم بسط نیافته است‪ .‬ضیاء الدین دری باید به‬ ‫یداشت که با کش دادن یک داستان مکتوب‬ ‫این نکته توجه م ‬ ‫نم ی شود سریال س��اخت‪ .‬اگر چه از پنج قسمتی که سازنده‬ ‫سریال کاله پهلوی از منتقدان مهلت گرفته بود گذشته است‬ ‫اما باز هم قضاوت را به اینده سریال احاله م ی دهیم تا اگر قرار‬ ‫است اتفاقی بیفتد رخ دهد تا بشود جدی تر درباره ان قضاوت‬ ‫کرد؛ هر چند قسمت های طالیی در کاله پهلوی از دست رفته‬ ‫است و در باقی کار هر اتفاقی هم که بیفتد مسیر اصلی داستان‬ ‫را تغییر نخواهد داد‪».‬‬ ‫از ان برامد و در بخشی از دفاعیاتش گفت‪« :‬حی رانم چرا زمانی‬ ‫که سریال جذاب و گی را و از نظر سیاسی مهم م ی شود‪ ،‬هیاهو‬ ‫علیه ان اوج م ی گیرد‪ .‬قس��مت دهم در ترس��یم شخصیت‬ ‫عل ی اصغر حکمت‪ ،‬به عنوان یکی از مرموزترین و موثرترین‬ ‫چهره های فرهنگی دوران رضاشاه و مدیر پروژه کشف حجاب‪،‬‬ ‫و دوگانگی شخصیت محتشم السلطنه اس��فندیاری نوری‪،‬‬ ‫رئی س مجلس‪ ،‬موفق بود‪ .‬محتشم السلطنه در حضور مردم‬ ‫«طی ب اهلل» م ی گوید ولی در خلوت ب��ه حاج ی خان توصیه‬ ‫م ی کند که با تالش خود مردم را به س��وی محاکم عرفی‪ ،‬به‬ ‫جای علما‪ ،‬هدایت کند‪ .‬محتشم السلطنه به دلیل تظاهر به‬ ‫تشرع و روابط نزدیک با ابوالحسن فروغی‪ ،‬ب رادر محمدعلی‬ ‫فروغی ک��ه او نیز ماس��ون بلندپایه ولی متظاه��ر به دین و‬ ‫«مفسر قران» بود‪« ،‬اخوند اعیان» نامیده م ی شد‪ .‬جوانشیر‪،‬‬ ‫رئیس نامدار پلیس سیاسی رضاش��اه‪ ،‬نیز در این قسمت با‬ ‫پرداختی جذاب و کاراکتری منطبق با شخصیت واقع ی اش‬ ‫وارد سریال شد‪ .‬در قسمت یازدهم صحنه بازجویی از کریم و‬ ‫دار و دسته اوباشش درخشان بود‪ .‬ایا انطباق جنجال ها با افزایش‬ ‫جاذبه و روشن شدن پیام سیاسی سریال تصادفی است؟ در‬ ‫قسمت های دهم و یازدهم چه صحنه های عجیب و غیرعادی‬ ‫و «دین ب رباددهی» پخش ش��د که چنین براش��فتگ ی هایی‬ ‫را ب رانگیخ��ت؟» او همچنی��ن به انتقادها نس��بت به نحوه‬ ‫پوش��ش ها در س��ریال پرداخت و تصریح کرد‪« :‬متخصص‬ ‫حجاب و امور شرعیه نیستم‪ ،‬ولی نم ی توانم حیرت خود را از‬ ‫رفتار کسانی که به وضع ارایش و سر و صورت و لباس بانوان‬ ‫بازیگر «کاله پهلوی» این گونه حساس��ند‪ ،‬اب راز نکنم‪ .‬مانند‬ ‫این منتقدان در ای ران زندگی م ی کنم و در کوچه و بازار لباس و‬ ‫پوشاک زنان را م ی بینم‪ .‬انچه در خیابان م ی بینم کجا و سریال‬ ‫کجا؟ ارایش و لباس‏هایی از این دست در بسیاری از فیلم ها و‬ ‫سریال‏های ای رانی بوده است‪ .‬چرا این یکی این گونه حساسیت‬ ‫‏ب رانگیز شده است؟» ترجی ع بند خبرها درباره سریال کاله پهلوی‬ ‫اما در البه الی این بحث ها‪ ،‬اغاز تداوم قسمت هایی از ان بود‬ ‫که این ش��ائبه را به وجود اورد که شاید قسمت های پیش رو‪،‬‬ ‫ب راساس نظ رات مطرح ش��ده و نیز بازخورد مخاطبان نوشته‬ ‫و تولید م ی ش��ود‪ .‬البته این نوع تولید در جایی هم منجر شد‬ ‫به اینکه ادامه پخش ان با مرور پنج قسمت پیشین صورت‬ ‫گیرد‪ .‬حتی پس از قسمت ‪ 28‬این سریال اعالم شد که مجید‬ ‫ی به عنوان اهنگساز جایگزین فریدون شهبازیان شده‬ ‫انتظام ‬ ‫است‪.‬سی د ضیاء الدین دری اما باز در پاس��خ به انتقادها با اب راز‬ ‫خوشحالی از اینکه مردم درباره سریال کاله پهلوی صحبت‬ ‫م ی کنند‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬من در این سریال به تحلیل تاریخ توجه‬ ‫یزاده استفاده‬ ‫کردم و در همین حد از شخصیت فردی مانند تق ‬ ‫یزاده و فروغی ادم های بسیار فرهیخته‬ ‫کردم‪ .‬افرادی مانند تق ‬ ‫و با سوادی بودند و در ان دوران چند زبان خارجی م ی دانستند‪.‬‬ ‫انها ادم های باهوشی بودند اما بعدها وقتی به قدرت م ی رسند‬ ‫و مسئولیتی را م ی پذی رند اش��تباه هایی انجام م ی دهند‪ .‬من‬ ‫ی این افراد را تایید م ی کنم اما عملکرد اینها‬ ‫تمام پیشینه علم ‬ ‫در چند فراز زندگ ی شان لطمه های جب ران ناپذیری به ای ران زده‬ ‫است‪ .‬در چنین شرایطی وقتی بخشی از زندگی این افراد در‬ ‫سریال نمایش داده م ی شود‪ ،‬با انتقادهایی درخصوص نحوه به‬ ‫تصویر کشیدن زندگی انها مواجه م ی شویم‪ .‬حال انکه برخی‬ ‫دوستان فراموش م ی کنند که در حال تماشای سریال هستند‬ ‫و قرار نیست یکباره همه چیز مطرح شود و به مرور اطالعات‬ ‫به مخاطب منتقل خ واهد شد‪».‬‬ ‫این قصه ادامه دارد‬ ‫با همه این بحث ها‪ ،‬باور کنید این خبر متعلق به همین‬ ‫چند روز پیش است که م ی گوید‪« :‬همزمان با پخش قسمت‬ ‫س ی وپنجم از سریال «کاله پهلوی»‪ ،‬گروه سازنده سریال در‬ ‫حال تدارک فیلمبرداری بخش های تاز ه هس��تند و به زودی‬ ‫صحنه به راه افتادن سیل در شهر سامان در شهرک سینمایی‬ ‫غزالی مقابل دوربین خواهد رفت‪g».‬‬ ‫‪71‬‬ ‫حد وسع خودش س��رمایه گذاری م ی کند‪ .‬باید در این زمینه‬ ‫به صدا و س��یما کمک کرد؛ چرا که این یک کار ملی است‪.‬‬ ‫االن سریال های تاریخی کشورهای همسایه در صد یا حتی‬ ‫صدو بیست قسمت ساخته م ی ش��ود؛ در حالی که کیفیت‬ ‫نازلی دارد؛ هم به لحاظ بازیگر‪ ،‬هم به لحاظ محتوایی و هم‬ ‫به لحاظ رعایت حریم ها‪ .‬یک کشور اسالمی با فرهنگ دینی‬ ‫باید اینگونه مسائل را رعایت کند‪ .‬امروز انقالب اسالمی ای ران‬ ‫به لحاظ ارائه الگوی حکومتی پیشتاز است و کار سختی که‬ ‫صداوسیمای جمهوری اس�لامی انجام م ی دهد‪ ،‬از همین‬ ‫جنس است‪ .‬نم ی گویم صددرصد موفق است‪ ،‬اما واقعا کار‬ ‫سختی در پیش دارد‪ .‬کسی که در جمهوری اسالمی سریال‬ ‫م ی سازد‪ ،‬نسبت به کس��ی که در ترکیه سریال م ی سازد به‬ ‫مراتب کارش دشوارتر است‪ .‬یعنی ما حرف ب رای گفتن داریم‬ ‫و م ی خواهیم این حرف را در قالب هنر ارائه کنیم‪ .‬در حالی‬ ‫که انها حرفشان از خودشان نیست و از حرف های غرب ی ها‬ ‫کپ ی برداری کرده اند‪ .‬اگر هم حرفی داش��ته باش��ند‪ ،‬بسیار‬ ‫سخیف و حتی خ رافی است؛ یعنی س��ریال های ترکی ه ای‬ ‫نگاه هایی بسیار سطحی نگرانه ‪ -‬خصوصا در حوزه دین ‪ -‬را‬ ‫به مخاطبان خود القا م ی کنند‪.‬‬ ‫بنا بر ش�واهد متق�ن‪ ،‬س�ریال های تاریخی انها‬ ‫بیشتر افسانه است تا واقعیت‪...‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫گفت وگو با مشاور تاریخی مجموعه کاله پهلوی‬ ‫‪3‬‬ ‫سریال های تاریخی ما از امثال‬ ‫حریم سلطان بهترند‬ ‫دکتر موسی حقانی‪ ،‬پژوهشگر شناخته شده تاریخ معاصر که مدیریت پژوهش «موسسه مطالعات تاریخ معاصر‬ ‫ایران» و سردبیری فصلنامه تاریخ معاصر را هم در کارنامه دارد‪ ،‬به عنوان یکی از مشاوران سریال کاله پهلوی که در‬ ‫اواخر پروسه تولید و اوایل نمایش ان به این پروژه پیوسته‪ ،‬نه تنها از کلیت و کیفیت سریال های تاریخی ایرانی نسبت‬ ‫به دیگر کشورهای همسایه دفاع می کند‪ ،‬بلکه معتقد است انتقادها و اتهام هایی هم که به ان ابراز می شود‪ ،‬وارد نیست‪.‬‬ ‫خبرنگار مثلث در یک گفت وگوی تفصیلی با او به کنکاش در این زمینه ها پرداخته است‪.‬‬ ‫علی حاج ناصری‬ ‫اق�ای دکت�ر! فک�ر نم ی کنی�د تلویزی�ون ب�ه‬ ‫س�ریال های تاریخ�ی بیش�تر از س�ریال های‬ ‫اجتماعی اهمیت م ی دهد؟‬ ‫‪ l‬سریال های اجتماعی به دلیل پرداختن به مسائل‬ ‫امروز جامعه‪ ،‬چن��دان هزینه بر نیس��تند؛ در حالی که ب رای‬ ‫ساختن یک سریال تاریخی مثل مختارنامه ب رای دکور‪ ،‬لباس‬ ‫و‪ ...‬باید هزینه های هنگفتی ص��ورت بگیرد‪ .‬حتی بعضی‬ ‫از لوازم را پی��دا نم ی کنند؛ ب رای مثال در برخی س��ریال ها از‬ ‫اتوبوس دوطبقه استفاده م ی کنند‪ ،‬در حالی که پی دا کردن این‬ ‫اتوبوس ها زحمت فراوانی دارد‪ .‬اما در سریال های اجتماعی‬ ‫این گونه مس��ائل وجود ندارد و در عین حال پژوهش های‬ ‫الزم هم ص��ورت م ی گیرد‪ .‬س��ریال تاریخی س��خت ی های‬ ‫خاص خ��ودش را دارد و طبیعتا هزینه های باالیی هم طلب‬ ‫م ی کند‪ .‬اتفاقا من معتقدم که ما در حوزه تاریخی و سیاسی‬ ‫‪72‬‬ ‫کم کاری م ی کنیم‪ .‬اما صداوسیما امکانات موجود خود را در‬ ‫اختیار ما گذاشته و واقعا هم قابل تقدیر است‪ .‬ب رای مثال اگر‬ ‫به سریال های تاریخی کش��ورهای همسایه توجه کنید‪ ،‬به‬ ‫اهمیت این حوزه از نگاه انه��ا پ ی م ی برید؛ هر چند کارهای‬ ‫انها از نظر کیفی بسیار پایی ن تر از محصوالت کشور ماست‬ ‫و کیفیت سریال های ما بسیار باالست‪.‬‬ ‫البت�ه س�ریال های انه�ا ب ه لحاظ جاذب�ه بصری‬ ‫مخاطبان بیشتری را به سوی خود جلب م ی کند‪.‬‬ ‫‪ l‬انها شیوه های دیگری را به کار م ی گیرند و ب رای‬ ‫مثال از زن اس��تفاده ابزاری م ی کنند‪ .‬شما اینگونه مسائل را‬ ‫در اغلب سریال های انها م ی بینید‪ .‬البته نم ی توان در ای ران‬ ‫استفاده ابزاری از زن در سریال ها را جاذبه بصری نامید؛ چرا‬ ‫که اگر پخش ش��ود‪ ،‬قطعا مردم اعتراض م ی کنند‪ .‬به نظر‬ ‫من سریال های تلویزیون جمهوری اسالمی نسبت به انچه‬ ‫در سایر کش��ورها جریان دارد‪ ،‬هم پاک است و هم اینکه در‬ ‫‪ l‬بله؛ حتی نوعی بزرگنمای��ی و اغ راق در ان وجود‬ ‫دارد‪ .‬در حالی که در س��ریال های صداوسیما بر واقع نمایی‬ ‫تاکید م ی شود‪ .‬دنبال رستم ساختن نیستند؛ م ی گویند همان‬ ‫شخصیت واقعی را نشان بدهیم‪ .‬مثال در جمهوری اذربایجان‬ ‫«شخصی ت دزدی» م ی کنند؛ یعنی شخصی ت های ای رانی را‬ ‫به نام خودشان مصادره م ی کنند‪ .‬مثال «جوادخان گنجه ای»‬ ‫ای رانی است‪ ،‬اما انها درباره او فیلم م ی سازند! در دوره ای که‬ ‫روس ها به قفقاز حمل��ه کردند‪ ،‬قفقاز جزئ��ی از ای ران بود و‬ ‫جوادخان گنجه ای در قامت یک سردار ای رانی علیه روس ها‬ ‫م ی جنگید‪ .‬انها‪ ،‬هم شخصیت دزدی م ی کنند و هم ب ی پروا‬ ‫هستند؛ یعنی حریم های جامعه اسالمی را رعایت نم ی کنند‪.‬‬ ‫اگر به تلویزیون جمهوری اسالمی کمک شود و تالش های‬ ‫الزم صورت بگیرد‪ ،‬م ی تواند یک مدل موف��ق از تلویزیون‬ ‫عفیف‪ ،‬پاک و دینی را به نمایش بگذارد‪.‬‬ ‫ش�ما تا چه حدی انتقاداتی را که به سریال کاله‬ ‫پهلوی ص�ورت م ی گی�رد وارد م ی دانید؟ گروهی‬ ‫معتقدند این سریال نگاهی کلیشه ای به موضوع‬ ‫حج�اب دارد و برخ�ی دیگ�ر م ی گوین�د که این‬ ‫س�ریال ب�ا نگاه�ی غی ر متع�ارف و اس�تفاده از‬ ‫نمادهای غی ر مرسوم به مساله حجاب م ی پردازد‪.‬‬ ‫شما کدام یک از این دو نگاه را قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬این انتقاد از زمان پخش قس��مت های نخست‬ ‫س��ریال کاله پهلوی مطرح ش��د و همین حاال هم برخی‬ ‫دوستان این انتقادات را ‪ -‬خصوصا در رابطه با مساله حجاب‪-‬‬ ‫وارد م ی دانند‪ .‬برخی معتقدند که کاله پهلوی در این زمینه‬ ‫خط قرمزه��ا را رد کرده و بعضی دیگ��ر م ی گویند با نگاهی‬ ‫کلیش��ه ای به دفاع از حجاب پرداخته است‪ .‬به هر حال هر‬ ‫کسی از منظری به این سریال نگاه م ی کند و م ی تواند دیدگاه‬ ‫خود را داشته باشد‪ .‬زمانی که زمان پخش سریال کاله پهلوی‬ ‫از تلویزیون فرا رسید‪ ،‬دوستان از من خواستند که این سریال‬ ‫را نگاه کنم تا ای راد تاریخی نداشته باشد‪ .‬البته قبال دوستان‬ ‫دیگری مشاوره تاریخی این کار را برعهده داشتند‪.‬‬ ‫یعنی شما از اواخر کار به این مجموعه پیوستید؟‬ ‫‪ l‬بل��ه؛ زمانی ک��ه فیلمب��رداری تمام ش��ده بود و‬ ‫مجموعه در حال تدوین بود‪ ،‬به گروه اضافه شدم‪ .‬وقتی کار‬ ‫را دیدم‪ ،‬احساس کردم که این سریال حرف های جدی ب رای‬ ‫گفتن دارد و وارد حوزه هایی ش��ده که تا کنون خیلی به انها‬ ‫پرداخته نشده است‪ .‬به همین جهت تمایل پیدا کردم کمک‬ ‫بیشتری به این مجموعه داشته باشم تا با کمترین اشکاالت‬ ‫تاریخی به مخاطبان عرضه شود‪ .‬موضوعی که سریال کاله‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬اتفاقا به نظر من اگر ما کارهایی از این دس��ت را‬ ‫به خوبی بسازیم و در اختیار مخاطبان بگذاریم‪ ،‬م ی توانیم‬ ‫ریشه های اسی ب های اجتماعی را هم پیدا کنیم و بدانیم که‬ ‫این اسی ب ها از چه زمانی وارد جامعه ما شده اند‪ .‬اگر بخواهیم‬ ‫جلوی این جریان مخرب را بگیریم‪ ،‬چگونه باید رفتار کنیم؟‬ ‫انه��ا همان طوری که ب رای کش��ف حجاب از زور اس��تفاده‬ ‫کردند‪ ،‬ابزارهای نرم را هم به کار گرفتند‪ .‬من نه م ی خواهم‬ ‫‪ l‬اتفاقا این ماجرا نکته ای در درون خود دارد که کمتر‬ ‫کسی به ان توجه کرد‪ .‬این مساله نشان م ی دهد که زن ای رانی‬ ‫خود به خود و ف ی نفسه امادگی این کار را نداشت؛ مثال یکی از‬ ‫کارهایی که صورت گرفت‪ ،‬کاری که بود که رئیس شه ربانی‬ ‫سامان با همس��رش انجام داد و با چماق او را به این عرصه‬ ‫کشاند‪ .‬او م ی گوید که زور است! البته اول التماس م ی کند‬ ‫و م ی گوید بیا‪ ،‬بدبخت م ی ش��ویم‪ ،‬من بیکار م ی شوم و‪ ...‬تا‬ ‫از لحاظ عاطفی همس��رش تحت تاثیر قرار بگیرد و متقاعد‬ ‫ب ه ه ر حال جامعه امروز ما با اسی ب های اجتماعی‬ ‫فراوانی روب ه روست و مس�ائلی که به انها اشاره‬ ‫کردید‪ ،‬از مسائل مبت ال به جامعه امروز ایران است؛‬ ‫ایا این امکان وجود ندارد که این پوست اندازی و‬ ‫تغییرات اجتماعی را در سریال های اجتماعی هم‬ ‫نشان بدهیم؟‬ ‫اش�کال بزرگ ت�ر در س�ریال کاله پهل�وی که از‬ ‫س�وی جریان های مذهبی مورد انتقاد واقع شد‪،‬‬ ‫سکانسی بود که در ان کریم مشروب را در دهان‬ ‫همسر خود عالیه م ی ریزد و او را وادار به پذیرش‬ ‫کشف حجاب م ی کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫پهلوی به ان م ی پردازد‪ ،‬ذاتا حساس��ی ت ب رانگیز است؛ هم‬ ‫به لحاظ موضوعی و به هم به لحاظ محتوایی و دوره تاریخی‪.‬‬ ‫این دوره‪ ،‬دوره تلخی در تاریخ ماس��ت‪ .‬به هر حال رضاخان‬ ‫امده و عاملی شده ب رای اجرای منویات جریانات منورالفکری‬ ‫و غ ربگرا در ای ران؛ ان هم با زور و قوه قهریه‪ .‬بر این اساس قرار‬ ‫است جامعه ای رانی پوست اندازی جدی کند؛ پوست اندازی ای‬ ‫که بعد از جریان مش��روطه جریان منورالفکری به دنبال ان‬ ‫بود‪ .‬البته پیش از مش��روطه هم به دنبال این پوست اندازی‬ ‫بودند‪ ،‬اما در دوره مشروطه امکان این پوست اندازی بیش از‬ ‫گذشته فراهم بود‪ .‬در عین حال این تالش ها مثمرثمر واقع‬ ‫نشد؛ اگر چه توانستند تغییر و تحوالتی ایجاد کنند‪ ،‬اما ان‬ ‫پوست اندازی بنیادین جامعه ای رانی در مقابل غرب و سبک‬ ‫زندگی غ ربی به نتیجه نرسید‪.‬‬ ‫به همین جهت‪ ،‬به این نتیجه رس��یدند که از عامل‬ ‫زور استفاده کنند و تحت عنوان دیکتاتوری منور‪ ،‬زمینه های‬ ‫کودتا را به لحاظ فکری فراهم اورند‪ .‬به هر ترتیب‪ ،‬رضاخان‬ ‫بر س��ر کار امد و بعد از مدت کوتاه��ی فعالی ت های خود را‬ ‫شروع کردند؛ یعنی در فاصله کودتا تا سال ‪ 1306‬رفتارها کژدار‬ ‫و مریز بود و این ساختارشکن ی ها در خفا انجام م ی شد‪ .‬این‬ ‫کارها به تدریج گسترش پی دا کرد؛ تا جایی که از سال ‪ 1306‬به‬ ‫بعد‪ ،‬سیاست رسمی حاکمیت و دولت اجرای این سیاست ها‬ ‫شد‪ .‬حاال شما م ی خواهید اینها را نشان بدهید‪ .‬این سیاست‬ ‫رسمی همه زندگی مردم ای ران – به ویژه زنان ‪ -‬را تحت تاثیر‬ ‫خود قرار م ی داد‪ .‬مردان که تاثی ر گ��ذار بودند و ب رای انها هم‬ ‫ب رنامه داشتند‪.‬‬ ‫در حوزه تغیی رات اجتماعی‪ ،‬زنان تاثیر غیرقابل انکاری‬ ‫دارند و تاثیر انها به مراتب بیش��تر از مردان اس��ت‪ .‬اگر قرار‬ ‫باشد تغییر اجتماعی صورت بگیرد‪ ،‬هر کسی که روی زنان‬ ‫کار عمیق و دقیق انجام دهد‪ ،‬نتیجه سریع تر و عمی ق تری‬ ‫م ی گیرد؛ به گونه ای که تغیی رات رفته رفته تمام جامعه را در‬ ‫برم ی گیرد‪ .‬این همان کاری بود که غ رب ی ها از زمان کمپانی‬ ‫رژی در ای ران ‪ -‬و حتی دیگر کشورهای اسالمی ‪ -‬انجام دادند‬ ‫و سعی کردند به تدریج افراد موردنظر خود را روی کار بیاورند‪.‬‬ ‫در شعبات کمپانی رژی ارام ارام سر و کله دختران ب ی حجاب‬ ‫با پوشش های نامناسب و ارایش غیرمرسوم پیدا شد‪ .‬از این‬ ‫طریق سعی داش��تند این مدل را گس��ترش دهند و به زنان‬ ‫ای رانی القا کنند‪.‬‬ ‫م ی خواستند به مردان ای رانی بقبوالنند که زن این گونه‬ ‫زیباتر اس��ت تا انها به زنانشان فش��ار بیاورند که این تیپ‪،‬‬ ‫پوشش و ارایش را اتخاذ کنند‪ .‬اما همان طور که گفتم‪ ،‬در این‬ ‫مقطع‪ ،‬سیاست رسمی دولت به سمت اجرای این تغیی رات‬ ‫پیش رفت‪ .‬انها م ی خواستند بحثی را که در خصوص ازادی‬ ‫زنان و پوشش و ارایش زن داش��تند‪ ،‬عملیاتی کنند‪ .‬در این‬ ‫اتفاق‪ ،‬ما صحنه هایی داریم که نم ی توانیم انها را به تصویر‬ ‫بکشیم‪ .‬به هر حال این مساله بسیار خطیری است که اقای‬ ‫دری‪ ،‬صد او سیما و ش��بکه یک وارد این موضوع شده اند؛ در‬ ‫واقع ما م ی خواهیم پوست اندازی جامعه ای ران را به مخاطبان‬ ‫نشان بدهیم‪.‬‬ ‫اغ راق کنم‪ ،‬نه م ی خواهم پز بدهم؛ بلک��ه حقیقتا به نقش‬ ‫زنان در تغیی رات اجتماعی اعتق��اد دارم‪ .‬مقام معظم رهبری‬ ‫چندی پیش در روز زن بر نقش زنان در ش��کوفایی فکری‪،‬‬ ‫سیاس��ی و اجتماعی در هر جامع ه ای تاکی��د کردند‪ .‬اتفاقا‬ ‫زنان ما این نقش را داش��تند! مثال در شب ه مدرنی زاس��یونی‬ ‫که در دوره حکومت رضاخ��ان رخ داد‪ ،‬خانه داری زنان عیب‬ ‫قلمداد شد یا فرزند دار ش��دن و تربیت فرزندان را دست و پا‬ ‫گیر نش��ان دادند‪ .‬همه اینها هم تبعاتی داشت؛ وقتی زنی‬ ‫در خارج از خانه به کار اش��تغال داش��ته باش��د‪ ،‬خود به خود‬ ‫وقت کمتری ب رای خانه ص��رف م ی کند و تربیت فرزندانش‬ ‫هم تحت الشعاع این نوع سبک زندگی قرار م ی گیرد‪ .‬اولین‬ ‫نتیجه این اتفاق‪ ،‬محروم ش��دن کودک از مهر مادری است‪.‬‬ ‫وقتی زن مسلمان و ای رانی هدف این تبلیغات قرار م ی گیرد‪،‬‬ ‫راحت تر م ی توان جامعه را دستخوش تغیی رات بنیادین کرد‪.‬‬ ‫ما این مساله را به وفور در س��فرنامه ها مشاهده م ی کنیم‪.‬‬ ‫ب رای مثال میرزا ابوالحس��ن خان ایلچی‪ ،‬به انگستان رفته‪،‬‬ ‫از ب ی بندوباری زنان انگلیسی خوشش امده و ان را در قالب‬ ‫سفرنامه به جامعه ای رانی عرضه کرده است که‪« :‬زنان شان‬ ‫گشاده رو هستند‪ ،‬شب ها تا صبح با مردان در باغ های انچنانی‬ ‫در هم م ی امی زند و م ی رقصند!» اکثر سف رنامه های دوره قاجار‬ ‫چنین مش��اهداتی را به مخاطب خود عرضه م ی کند‪ .‬البته‬ ‫نکته جالب این سف رنامه ها این است که اگر در ان زمان کسی‬ ‫به دقت انها را مطالعه م ی کرد‪ ،‬م ی توانست حدس بزند که‬ ‫وضعیت خانواده در اروپا به فروپاشی امروز منجر خواهد شد‪.‬‬ ‫حتی ش��اید یکی از دالیلی که علمای ما به سختی در ب رابر‬ ‫این ماجرا ایستادند و به ناحق به ارتجاع‪ ،‬تحجر‪ ،‬عقب ماندگی‬ ‫و عدم استقبال از مسائل نو متهم شدند‪ ،‬همین مساله بود‪.‬‬ ‫عرضم این است که به تصویر کش��یدن این گونه مسائل‬ ‫سخت ی های فراوانی دارد و دس��ت و بال هر فیلمساز ای رانی‬ ‫در این خصوص بسته اس��ت‪ .‬جامعه ما هنوز هم نم ی تواند‬ ‫ان س��بک زندگی را بپذیرد که امثال تیمورتاش‪ ،‬رضاخان و‬ ‫غربگرایان در کشور ما باب کردند‪ .‬کجا در کشور ما مرسوم‬ ‫بود انگونه که تیمورتاش در باشگاه ای ران اجازه م ی داد زن و‬ ‫مرد با هم برقصند؟! اگر هم گناه یا خالفی صورت م ی گیرد‪،‬‬ ‫نباید رسمی و علنی باشد و ب رای ان دکان باز کنند‪.‬‬ ‫ش��ما چگونه م ی خواهید اینها را نشان دهید؟ چگونه‬ ‫م ی توان کش��ف حجاب و پوس��ت انداختن جامعه ای رانی را‬ ‫نشان داد؟ شاید کسانی که به کاله پهلوی انتقاد م ی کنند‪،‬‬ ‫این مس��ائل و نکات را در نظر نم ی گیرند‪ .‬م��ا نم ی توانیم‬ ‫کش��ف حجاب را نشان بدهیم و نش��ان دادنش هم درست‬ ‫نیست؛ یعنی شما بانوان کامال محجب ه ای داشته باشید که‬ ‫بعد از امدن رضاخان و اجباری شدن کشف حجاب هی چ گونه‬ ‫تغییری در سبک زندگ ی شان رخ ندهد و نتوانید ان را نشان‬ ‫بدهید‪ .‬بناب راین کارگردان و فیلمس��از به سمتی م ی رود که‬ ‫نشان دهد این اتفاق در جامعه ما رخ داد‪ .‬البته م ی توان بعضی‬ ‫نکات را در نظر گرفت؛ مثال ش��اید این امکان وجود داشت‬ ‫که ارایش زنان تا این حد غلیظ نباش��د‪ .‬البته این مساله در‬ ‫ب رنامه های زیادی وجود دارد و من نسبت به این رویه منتقدم‪.‬‬ ‫شود که حتی ب رای یک بار در مجلس کشف حجاب حضور‬ ‫پیدا کند‪ .‬اتفاقا در همین قسمت وقتی شهر شلوغ م ی شود‬ ‫و همسر ماشاءاهلل خان به واسطه فشار و استرس م ی میرد‪،‬‬ ‫اولین کس��ی که به زنش اصرار م ی کند که ب��ه خانه برود‪،‬‬ ‫همان اژان اس��ت؛ یعنی م ی خواهد همس��رش را از صحنه‬ ‫دور کند‪ .‬بعد هم که م ی بین��د زن در ب رابر حرفش مقاومت‬ ‫م ی کند‪ ،‬به تهدید دست م ی زند‪ .‬روش دیگر‪ ،‬روش صمصام‬ ‫بود که هم تهدید م ی کند و هم از همسرش م ی خواهد که‬ ‫خیلی به دیگران نزدیک نش��ود؛ در واق��ع م ی خواهد برخی‬ ‫مس��ائل را رعایت کند و برخی دیگر را ن��ه! یکی هم روش‬ ‫کریم است؛ یک ادم الابالی که از لحاظ اجتماعی دون پایه و‬ ‫ ب ی تربیت است‪ .‬این فرد فاقد تربیت دینی و اجتماعی است‬ ‫و م ی خواهد همسرش عالیه را ‪ -‬که او هم از جنس خودش‬ ‫است ‪ -‬به مراسم کشف حجاب ببرد‪ ،‬اما این زن هم مقاومت‬ ‫م ی کند‪ .‬بعد که مشروب را به دهان همسرش م ی ریزد و این‬ ‫زن باال م��ی اورد‪ ،‬م ی گوید که «خوب ش��د! همه چیز را باال‬ ‫اوردی! خجالت را هم باال اوردی!» این نکته ای است که به‬ ‫ان توجه نشده است‪ .‬البته بنده قصد جسارت به منتقدین را‬ ‫ندارم‪ ،‬بلکه معتقدم که باید به این غیرت دینی احترام بگذاریم‬ ‫و افرین بگوییم‪ .‬اینکه جامعه ما حساس است و نم ی تواند‬ ‫بپذیرد که ما تمام ‪ -‬یا حداقل بخشی از ‪ -‬رخدادهای مربوط‬ ‫به کشف حجاب را نمایش دهیم‪ ،‬ارزشمند است‪ .‬اما باالخره‬ ‫باید به گونه ای این مس��اله را تبیین کرد و نشان داد که چرا‬ ‫جامعه ای رانی به اینجا رس��ید‪ .‬ما باید هم حساس��ی ت ها و‬ ‫ش��ئونات جامعه را در نظر بگیریم و هم بتوانیم تا حدودی‬ ‫ان صحنه ها را نش��ان بدهیم‪ .‬اگر این فیلم در جایی غیر از‬ ‫جمهوری اسالم ی ای ران ساخته م ی شد و م ی خواست اتفاقاتی‬ ‫را که در ان دوره رخ داده به تصویر بکش��د‪ ،‬بس��یار فجیع و‬ ‫وحشتناک بود‪ .‬نظر من این است که کاله پهلوی نتوانسته‬ ‫عمق فاجعه در ای ران را نشان بدهد‪ .‬همین که ما نم ی توانیم‬ ‫کاباره و باشگاه تیمورتاش را نشان بدهیم‪ ،‬از جمله مسائلی‬ ‫است که دست ما را در نشان دادن تمام رخدادها م ی بندد‪ .‬ما‬ ‫نم ی توانیم رفتار ب ی شرمانه تیمورتاش با زنان مقامات دولتی‬ ‫را به تصویر بکش��یم‪ .‬هی چ یک از مقامات دولتی نبودند که‬ ‫همسر خود را به باش��گاه ای ران بیاورند و تیمورتاش به انها‬ ‫دس��ت درازی و تعرض نکند‪ .‬به تدری��ج ب ی غیرتی نهادینه‬ ‫شد‪ .‬در این س��ریال م ی بینید که صمصام و کریم به جایی‬ ‫م ی رس��ند که ب ی غیرتی ب رایشان نهادینه م ی ش��ود‪ .‬اتفاقا‬ ‫باید زن ای رانی را ‪ -‬حتی اگر عالیه با س��طح سواد و فرهنگ‬ ‫پایین باش��د ‪ -‬از خود بیخود کرد تا بیاید و باید او را مجبور‬ ‫کرد تا خجالت را قی کند؛ وگرنه ای��ن زن محجوب با تمام‬ ‫زمینه چین ی های اجتماعی نم ی ای��د‪ .‬اگر به این نکات فیلم‬ ‫ی دارد‪ ،‬متوجه م ی شویم که واقعا‬ ‫دقت کنیم و ببینیم چه پیام ‬ ‫نم ی خواهد شراب خوردن را رواج بدهد‪ .‬این فیلم م ی خواهد‬ ‫ضدارزش ها را به چالش بکش��د؛ بناب رای��ن نم ی تواند مروج‬ ‫ضدارزش ها باشد!‬ ‫اشاره کردید که از زمان تدوین سریال کاله پهلوی‬ ‫به این مجموعه پیوس�تید‪ .‬حوزه مش�اوره شما‬ ‫چگونه تعریف م ی شود؟‬ ‫‪ l‬این سریال سابقه طوالنی حدود هشت ساله دارد‪.‬‬ ‫در حوزه پژوهش این س��ریال‪ ،‬اقای دری و اقای شهبازی با‬ ‫یکدیگر همکاری م ی کردند؛ اما به دلیل زمانبرشدن ماجرا‪،‬‬ ‫کارگردان و مش��اور از طوالن ی ش��دن روند کار خسته شدند‪.‬‬ ‫وقتی فیلمبرداری شروع شده بود‪ ،‬دوستان به من گفتند که‬ ‫شما هم نگاهی بکنید‪ .‬از انجا بود که به طور جدی وارد کار‬ ‫شدم‪ .‬باالخره یک سری اش��تباهات تاریخی رخ داده بود که‬ ‫سعی کردیم انها را اصالح کنیم‪ .‬خوشبختانه این اشتباهات‬ ‫تا حدود زیادی اصالح شده و در جاهایی که نیاز به تقویت کار‬ ‫احساس ش��ده‪ ،‬این کار را انجام داده ایم‪ .‬حتی در زمان های‬ ‫مختلف دوستان از فرصت هایی که پیش م ی اید استفاده و‬ ‫کار را تکمیل م ی کنند‪g .‬‬ ‫‪73‬‬ ‫مردسایه‬ ‫ورزش‬ ‫گزینه ساختمان سئول‬ ‫اگرچه اص رار دارد هنوز به طور جدی با‬ ‫مسئوالن دولت جدید مالقاتی نداشته اما‬ ‫تاثیرگذاری وی در ورزش بر هی چ کس‬ ‫پوشیدهنیست‬ ‫معمای جانشین عباسی‬ ‫ رقابت میان مدیران کارگزارانی و اصالح طلبان‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪74‬‬ ‫جانشینعباسی‬ ‫نگاهفراجناحی‬ ‫وزیر ورزش حاال اخرین روزهای‬ ‫حضورش در این وزارتخانه را پشت‬ ‫سر م ی گذارد‪ .‬مخالفان عباسی کم‬ ‫نیستند‬ ‫فائقی تاکید م ی کند که دولت جدید دیدگاه‬ ‫متفاوتی نسبت به ورزش دارد‪ .‬او م ی گوید‬ ‫رئی س جمهورمنتخبنگاهیف راجناحیبه‬ ‫ورزش دارد‬ ‫‪1‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫انتخاب وزیر ورزش و جوانان ب رای دولت جدید هرچند‬ ‫در اولویت اول نیست و قطعا وزارتخانه های دیگر در درجه‬ ‫اول اهمیت قرار دارند‪ ،‬اما ب رای اهالی ورزش از اهمیت بسیار‬ ‫باالیی برخوردار است‪ .‬در این میان برخی در تالشند تا گزینه‬ ‫مورد نظرشان را به عنوان وزیر اینده به دولت معرفی کنند‪.‬‬ ‫شاید همین تالش هاس��ت که نگران ی ها را برای انتخابی‬ ‫س��لیقه ای و به دور از درنظرگرفتن شاخصه های یک مدیر‬ ‫ورزش��ی افزایش داده اس��ت‪ .‬طی روزهای گذش��ته برخی‬ ‫مدی ران و مس��ئوالن ورزش��ی و البته غیرورزشی رایزن ی ها‬ ‫ب رای نزدیکی به دولت را اغاز کرده اند تا ش��اید از این طریق‬ ‫بتوانند خودش��ان یا گزینه های مورد نظرش��ان را به عنوان‬ ‫وزیر ورزش پیش��نهادی به رئی س جمهور منتخب معرفی‬ ‫کنند؛ اتفاقی که نگران ی ها را ب��رای انتخابی غیرعقالنی و‬ ‫تنها ب راساس الب ی های پشت پرده افزایش داده است‪ .‬قطعا‬ ‫همه افرادی که به رئی س جمهور ب رای انتخاب وزیر ورزش‬ ‫و جوانان مش��اوره م ی دهند‪ ،‬افرادی دلسوز ورزش و معتقد‬ ‫به شایسته س��االری نیستند و ش��اید برخی به دنبال منافع‬ ‫شخصی و نفع بردن از این انتخاب در اینده گزینه هایشان را‬ ‫معرفی کنند‪ .‬این افتی خواهد بود که دولت باید از ان دوری‬ ‫کند و به سمت انتخابی عقالنی برود‪.‬‬ ‫اما انچه ب رای ورزش و البته جوانان از اهمیت باالیی‬ ‫برخوردار است اینکه وزیر اینده باید فردی ورزشی باشد که‬ ‫ ترجیح��ا در میادینی مث��ل المپیک یا مس��ابقات جهانی‬ ‫مدال اور بوده‪ ،‬مدیری خوشنام و باتدبیر که از قدرت تعامل‬ ‫باالیی با مجلس و س��ایر ارگان ها برخ��وردار بوده و زوایای‬ ‫پنهان ورزش را بداند و مضاف بر هم��ه اینها اینکه نیروی‬ ‫جوانی و توان کارکردن در وزارتخان��ه ای با عنوان ورزش و‬ ‫جوانان را داشته باشد‪ .‬امیدواری جامعه ورزش این است که‬ ‫انتخاب وزیر ورزش با درنظرگرفتن شاخصه ها و مالک های‬ ‫منطقی و مبتنی بر مشورت با بزرگان و اهالی ورزش باشد‬ ‫و الب ی های پش��ت پ��رده و چانه زن ی های سیاس��ی در این‬ ‫انتخاب تاثیرگذار نباشد‪ .‬با رویدادهای بزرگی که ورزش ای ران‬ ‫پی ش رو دارد‪ ،‬نیاز است که رئی س جمهور منتخب در انتخاب‬ ‫وزیر ورزش تدبیر ویژه ای داشته باش��د و شایستگ ی ها را بر‬ ‫رایزن ی ها و الب ی های پش��ت پرده ترجیح ده��د‪ .‬هر روز که‬ ‫م ی گذرد گمان هزن ی ها در خصوص کابینه دولت جدید بیشتر‬ ‫م ی شود‪ .‬در این میان وزارت ورزش و جوانان که تاسیس ان‬ ‫تصمیم مجلس بود‪ ،‬ب رای ورزش ی ها اهمیت بیشتری دارد؛‬ ‫اینکه چه کسی بر صندلی محمد عباسی تکیه م ی زند‪.‬‬ ‫محسن مهرعلی زاده نامی اش��نا ب رای ورزش ی هاست‪.‬‬ ‫کسی که در دولت دوم س��یدمحمد خاتمی جای مصطف ی ‬ ‫هاشم ی طبا را گرفت و چهار س��ال به عنوان رئیس سازمان‬ ‫تربی ت بدنی فعالیت کرد‪ .‬مهرعلی زاده کسی بود که دادکان‬ ‫را مجبور کرد به ب رانکو بقبوالند تا از خداداد و هاش��میان در‬ ‫تیم ملی بهره بب��رد‪ .‬گرچه خیل ی ها به ای��ن رفتار وی خرده‬ ‫گرفتند اما استدالل او این بود که وی مسئول ورزش است و‬ ‫باید پاسخگو باشد‪ ،‬پس در صورت لزوم دخالت هم م ی کند‪.‬‬ ‫گرچه برخی اعتقاد دارند در کابینه روحانی پس��ت باالتری‬ ‫ب رای وی در نظر گرفته ش��ده‪ ،‬اما او ج��زو گزینه های وزارت‬ ‫ورزش نیز هست‪.‬‬ ‫سعید فائقی‪ ،‬معاون فنی س��ازمان تربی ت بدنی زمان‬ ‫ریاس��ت هاش��م ی طبا‪ ،‬از دیگر گزینه های مطرح شده ب رای‬ ‫وزارت ورزش و جوانان است‪ .‬گرایش فائقی به اندیشه های‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی و محمد خاتمی بر کس��ی پوش��یده‬ ‫نیس��ت‪ .‬وی در هش��ت س��ال اخیر به حاش��یه رانده شد و‬ ‫نتوانست در ورزش کشور تاثیرگذار باش��د‪ .‬او م ی گوید‪« :‬تا‬ ‫حاال که تماسی نگرفته اند‪ .‬باید دید اوضاع چطور م ی شود‪.‬‬ ‫نام من فقط در رسانه ها مطرح شده‪».‬‬ ‫محمد دادکان‪ ،‬رئیس س��ابق فدراس��یون فوتبال نیز‬ ‫نامش را در لیس��ت گزینه های وزارتخانه م ی بیند‪ .‬دادکان از‬ ‫زمانی که کفاشیان عهده دار امور شد‪ ،‬به حاشیه رفت و غیر‬ ‫از یکی‪ ،‬دو مصاحبه انتقادی خبری از او نش��د‪ .‬دادکان بارها‬ ‫گفته بود تا زمان��ی که عل ی ابادی در ورزش اس��ت به حوزه‬ ‫ورزش باز نم ی گردد‪ .‬محمد سلطان ی فر را برخی از ورزش ی ها‬ ‫م ی شناسند‪ .‬او در مقطعی قائم مقام هاشم ی طبا بود و ریاست‬ ‫بخش ورزش ستاد روحانی را برعهده داش��ت‪ .‬او هم گزینه‬ ‫ورزش و جوانان است‪ .‬سلطان ی فر در گفت وگویی کوتاه با ‪90‬‬ ‫اظهار داش��ت‪« :‬فعال همه چیز گمانه زنی است‪ .‬از قول من‬ ‫بنویسید که نام کسی به صورت رسمی در کار گروهی که‬ ‫ب رای بررسی گزینه ها تشکیل شده‪ ،‬مطرح نشده‪ .‬این کارگروه‬ ‫تازه از کارش را اغاز کرده‪».‬‬ ‫به هر حال طی روزهای اینده معلوم م ی ش��ود که چه‬ ‫کسی به ساختمان س��فید و ارغوانی خیابان سئول م ی رود‬ ‫تا سکاندار کشتی ورزش کشور باشد‪ .‬وزارت ورزش و جوانان‬ ‫در ش��رایطی انتظار انتخاب و معرفی وزیر جدید را م ی کشد‬ ‫که نگرانی این روزهای اهالی ورزش این است که وزیر اینده‬ ‫ب راساس شایستگ ی ها و مالک های منطقی انتخاب م ی شود‬ ‫یا ب راساس رایزن ی ها و الب ی های پشت پرده؟‬ ‫همزمان ب��ا تش��کیل کار چهار کارگ��روه تخصصی‬ ‫ب رای انتخاب اعض��ای کابینه جدید‪ ،‬کارگ��روه اجتماعی و‬ ‫فرهنگی که مس��ئولیت انتخاب گزینه های چند وزارتخانه‬ ‫را بر عهده دارد‪ ،‬از ‪11‬چهره باسابقه مدیریت ورزشی خواسته‬ ‫تا مصادیق انتخاب وزیر ورزش را گرداوری کنند و ب ر اساس‬ ‫این ش��اخ ص ها به پنج گزینه ب رای وزارت ورزش برسند‪ .‬بر‬ ‫این اساس کمیته ای که اعضایش را نف راتی چون مصطفی‬ ‫هاشم ی طبا‪ ،‬سعید فائقی‪ ،‬دکتر گائینی‪ ،‬احمد ناطق نوری‪،‬‬ ‫عبدالحسین مهدوی‪ ،‬مسعود سلطان ی فر‪ ،‬نصراهلل سجادی‪،‬‬ ‫احمد دنیامالی و چن��د نماینده از اعضای مش��اوران دولت‬ ‫تش��کیل م ی دهند‪ ،‬از امروز وظیف��ه یافته اند ت��ا در ابتدا با‬ ‫پژوهش��ی تطبیقی‪ ،‬مهمترین ش��اخ ص ها ب��رای انتخاب‬ ‫گزینه های وزارت ورزش و جوانان را در قالب طرحی در اورده و‬ ‫به کارگروه اجتماعی کابینه بدهند و ب ر اساس این شاخ ص ها‬ ‫به پنج گزینه ب رای معرفی به دولت جدید برسند‪.‬‬ ‫دکتر حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور منتخب مردم پیش‬ ‫از برگزاری انتخابات در گفت وگوی ورزش��ی خود تاکید کرد‬ ‫که ورزش را باید یکی از خانواده ورزش اداره کند و راه نجات‬ ‫ورزش یا فرهنگ‪ ،‬رهایی انها از سیاست زدگی است‪.‬‬ ‫مسئول کمیته ورزش و جوانان ستاد انتخابات روحانى‬ ‫گفت‪« :‬گزینه های مط��رح ب��رای وزارت ورزش و جوانان از‬ ‫بزرگان ورزش کشور هستند که در این سال ها از توانمندی‬ ‫انها اس��تفاده نش��ده اس��ت‪ ».‬فریبرز قادری اظهار داشت‪:‬‬ ‫«اسامى که در برخى رسانه ها به عنوان گزینه هاى احتمالى‬ ‫ب راى وزارت ورزش و جوانان نام برده م ی ش��ود‪ ،‬همه در حد‬ ‫حدس و گمان است و هنوز فرد خاصى از طرف دکتر حسن‬ ‫روحانى‪ ،‬ریاست محترم دولت یازدهم ب راى وزارت مهم ورزش‬ ‫و جوانان انتخاب نشده است‪».‬‬ ‫به نظر م ی رس��د این بار بعد از س��ال ها یک ورزشی‬ ‫مسئولیت ورزش کشور را بر عهده خواهد گرفت‪g .‬‬ ‫‪75‬‬ ‫ورزش در دولت جدید جناحی نخواهد بود‬ ‫تو گو با هاشمی طبا درباره اینده ورزش ایران‬ ‫گف ‬ ‫‪2‬‬ ‫مهندس هاشمی طبا یکی از افرادی است که در کمیته انتخاب وزیر ورزش نقش مهمی را ایفا خواهد کرد‪ .‬با رئیس‬ ‫اسبق سازمان تربیت بدنی درباره ویژگی های وزیر ورزش همصحبت شدیم و اینکه وزیر اینده ورزش از کدام حزب‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫بخواهیم درباره دستور جلسات این کمیته حرف بزنیم‪ .‬البته‬ ‫این حرف به این معنا نیست که چنین کمیته ای وجود ندارد‪.‬‬ ‫اما رسما کار کارشناسی اغاز نشده است‪.‬‬ ‫دوره های مدیریتی در ورزش را گذرانده باشد‪ .‬من تاکید دارم‬ ‫که فردی که قرار است وزارت ورزش را به دست او بسپاریم‬ ‫باید با اقبال عمومی اهالی ورزش روبه رو شود و کارشناسان‬ ‫از امدن وی به عرصه تصمیم گیری ورزش کشور احساس‬ ‫خوش��حالی کنند‪ ،‬نه اینکه فردی را از بیرون محیط ورزش‬ ‫بیاوریم و به اهالی ورزش تحمیل��ش کنیم‪ .‬در این صورت‬ ‫م ی دانید چه اتفاقی خواهد افتاد؟ ورزش همچنان در س��یر‬ ‫نزولی خود گام برم��ی دارد چون این فرد س��عی م ی کند با‬ ‫برگزاری جلساتی با برخی اهالی ورزش تازه با محیط ورزش‬ ‫اشنا شود و به شناختی نسبی برسد‪.‬‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬من نه با رئی س جمهور منتخب دیدار داشته ام‬ ‫و نه حکم ی گرفته ام‪ .‬به هر حال ما هم مثل شما منتظریم‪.‬‬ ‫تاکید م ی کن��م که من تاکن��ون مالقاتی با اقای حس��ن‬ ‫روحانی نداش��ته ام و اصال از گزینه های ایشان ب رای پست‬ ‫وزارت ورزش اطالعی ندارم‪ .‬فقط م ی دانم س��تاد ورزش��ی‬ ‫ایشان در حال بررسی است و روی چند گزینه کار م ی کنند‬ ‫تا با جمع بندی های الزم بهترین گزینه را ب رای وزارت ورزش‬ ‫انتخاب کنند‪ .‬ان ش��اءاهلل بهترین فرد ب��رای وزارت ورزش‬ ‫انتخاب شوند‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما وزیر اینده ورزش چه ویژگ ی هایی‬ ‫باید داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬مهم ترین ش��اخصه ای که وزیر اینده ورزش باید‬ ‫داشته باشد این است که با ورزش و اهالی ان بیگانه نباشد‪.‬‬ ‫یعنی این طور نباشد که فردی از کابینه جا بماند که اتفاقا‬ ‫چهره ای سیاسی است و بعد وزارت ورزش به این فرد سپرده‬ ‫شود‪ .‬فردی که م ی خواهد وزیر ورزش ش��ود باید با محیط‬ ‫ورزش کامال اشنایی داشته باشد‪.‬‬ ‫اهالی ورزش باید این فرد را بپذیرند و او را قبول داشته‬ ‫باشند و البته س��ابقه مدیریتی در ورزش داشته باشد‪ .‬نکته‬ ‫دومی که راجع به ان تاکید دارم این اس��ت ک��ه وزیر اینده‬ ‫ورزش باید بتواند با رئی س جمهور رابطه بس��یار تنگاتنگی‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫یعنی رئی س جمه��ور این فرد را صاحب ای��ده بداند و‬ ‫به عنوان وزیری کارامد به ان نگاه کند‪ .‬نکته سوم اینکه این‬ ‫فرد باید بتواند با مجلس ارتباط خوبی برقرار کند‪.‬‬ ‫منظور شما از گفتن این ویژگ ی ها ایا فرد خاصی‬ ‫است؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬م��ن ب رای حرف هایم مص��داق خاصی ندارم‬ ‫و از ف��رد خاصی نام نم ی ب��رم‪ .‬اما این را ه��م بگویم که ما‬ ‫نم ی توانیم ی��ک فرد را صرف��ا به این دلیل ک��ه به ورزش‬ ‫عالقه مند اس��ت به وزارت ورزش برس��انیم‪ .‬بای��د این فرد‬ ‫ایا شما درباره انتخاب وزیر ورزش به دولت جدید‬ ‫مشورت م ی دهید؟‬ ‫‪ l‬من مش��اوره خاصی نم ی دهم‪ .‬من ام��اده ام تا‬ ‫اگر تجربیات��ی دارم در اختیار مس��ئوالن ورزش قرار دهم‪.‬‬ ‫در مورد احتم��ال حضورم در وزارت ورزش نی��ز باید بگویم‬ ‫نظر من همان اس��ت که در گذش��ته اعالم ک��ردم و اینکه‬ ‫یک فرد جوان تر پست وزارت ورزش را برعهده بگیرد بهتر‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫اما اسم شما در کمیته انتخاب وزیر ورزش مطرح‬ ‫شده است‪ .‬شما این خبر را رد م ی کنید؟‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪ l‬من هم شنیده ام‪ .‬اما هنوز این کمیته جلس ه ای‬ ‫برگزار نکرده اس��ت‪ .‬اصال هنوز محقق نش��ده اس��ت که‬ ‫نیاز به نگاه فراجناحی در ورزش‬ ‫یادداشت اختصاصی سعید فائقی درباره رویکردهای ورزشی دولت یازدهم‬ ‫شما مالقات خاصی نداشتید؟‬ ‫اق�ای هاش�م ی طبا! اح�زاب سیاس�ی چقدر در‬ ‫انتخاب وزیر ورزش دخالت خواهند داشت؟‬ ‫‪ l‬سوال شما را نم ی فهمم‪ .‬یعنی اینکه وزیر حتما‬ ‫باید عضو حزب سیاسی خاصی باشد؟‬ ‫ن�ه‪ ،‬باتوج�ه ب�ه خاس�تگاه سیاس�ی اق�ای‬ ‫رئی س جمهور به هر حال این طبیعی اس�ت که‬ ‫از برخی حزب ها وزرای بیش�تری ب�ه کابینه راه‬ ‫پیدا کنند و در مورد وزارت ورزش هم این احتمال‬ ‫صدق م ی کند‪ .‬شما این موضوع را قبول ندارید؟‬ ‫‪ l‬در حوزه ورزش باید در مورد ادم ها حرف بزنیم نه‬ ‫درباره جریانات سیاسی‪.‬‬ ‫یعنی ش�ما م ی خواهید بگویید وزیر ورزش نه از‬ ‫کارگزاران خواهد بود و نه از اصالح طلبان؟‬ ‫‪3‬‬ ‫مهندس سعید فائقی که یکی از چهره های‬ ‫شناخته شده ورزش کشورمان به حساب م ی اید‪،‬‬ ‫در یادداش�تی اختصاصی ب�رای هفته نامه مثلث‬ ‫درباره مسائل و مش�کالت مهم ورزش کشورمان‬ ‫به بیان دیدگاه های خ�ود پرداخته اس�ت‪ .‬وی که‬ ‫گفته م ی شود یکی از اعضای کمیته انتخاب وزیر‬ ‫اینده ورزش اس�ت‪ ،‬در خصوص این انتخاب مهم‬ ‫نیز حرف های جالبی را مطرح کرده است‪ .‬متن این‬ ‫یادداشت را م ی خوانید‪.‬‬ ‫قبل از هر چی��ز الزم م ی دانم به این نکته اش��اره کنم‬ ‫که نگاه اقای روحانی فراجناحی اس��ت و ب رای انتخاب وزرا‪،‬‬ ‫کمیته هایی شکل گرفته که ب ر اساس معیارهای شایستگی و‬ ‫شرایط احراز مناصب وظیفه دارند که انشاءاهلل بهترین گزینه را‬ ‫ب ر اساس تدبیر پیشنهاد نمایند‪ .‬بناب راین اینکه وزیر پیشنهادی‬ ‫از طیف کارگزاران باش��د یا اصالح طلب قطعی نیست‪ ،‬البته‬ ‫م ی تواند از س��ایر جناح ها هم باشد‪ ،‬چرا که معیار شایستگی‬ ‫است‪ .‬دولت اصالحات و دولت سازندگی‪ ،‬نگاه های متفاوتی‬ ‫به ورزش داشتند‪ .‬در دوران سازندگی بیشتر به زیرساخت ها و‬ ‫اشاعه ورزش پرداخته شد و در دوران اصالحات نگاه راهبردی‬ ‫به ورزش شکل گرفت که الزم و ملزوم هم بودند‪.‬‬ ‫درباره دولت احمدی نژاد ب ی انصافی نکنیم‬ ‫متاس��فانه ما به لحاظ فرهنگی یک تفکر نامناسبی‬ ‫داریم که باید خود را اصالح کنیم‪ .‬اینکه تا درختی افتاد تبر را‬ ‫برداریم و به جان درخت بیفتیم خیلی زیبا نیست‪ .‬اگر اعتقاد‬ ‫به بازی جوانمردانه و منصفانه داریم باید اذعان کنیم‪ ،‬دولت‬ ‫اقای احمدی نژاد تا انجا که م ی توانست به ورزش نگاه مثبت‬ ‫‪76‬‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬معنی حرف من این نیست‪ .‬به نظر من ورزش‬ ‫باالتر از جناح های سیاسی است‪ .‬به این دلیل که میان اهای‬ ‫ورزش و اهالی سیاست مرزبندی مشخصی وجود ندارد‪.‬‬ ‫کارگزاران است یا از اصالح طلبان؟‬ ‫‪ l‬راحت بگویم‪ .‬چ��ه اصولگرا‪ ،‬چه کارگزارانی و چه‬ ‫اصالح طلب‪ ،‬هر فردی که م ی خواهد به این مقام برس��د به‬ ‫نظر من شرایط به گونه ای پیش خواهد رفت که جریان های‬ ‫سیاسی هیچ تاثیری در ورزش ای ران نخواهند داشت و ورزش‬ ‫راه خودش را خواهد رفت و در واقع این ادم ها هستند که با‬ ‫عملکردشان م ی مانند نه به واسطه اینکه عضو حزب خاصی‬ ‫هستند‪ .‬عرصه انتخاب وزیر ورزش هم باید بر همین مبنا‬ ‫باش��د‪ ،‬اینکه ان فرد چه برنامه هایی دارد‪ .‬ادم های با سابقه‪،‬‬ ‫کارامد‪ ،‬دانا‪ ،‬با سابقه مثبت در ورزش کشور باید مورد توجه‬ ‫دولت جدید قرار بگیرند‪ .‬من اطمینان دارم که ورزش ای ران‬ ‫در دولت جدید جناحی نخواهد بود‪.‬‬ ‫بیشتر توضیح م ی دهید؟‬ ‫‪ l‬منظورم این است که ورزش ی ها باالتر از جناح های‬ ‫سیاس��ی حرکت م ی کنند‪ .‬بعضی ادم ها در دوره ای خاص‬ ‫سیاسی بوده اند‪ .‬ان دوره سیاسی به پایان رسیده اما همین‬ ‫ادم ها با وج��ود اینکه مخال��ف ان حزب بودن��د در ورزش‬ ‫مانده اند و مسئولیت هم داشته اند‪ .‬این موضوع به ما ثابت‬ ‫م ی کند که لزوما ادم هایی که در ورزش هس��تند سیاس��ی‬ ‫نیس��تند و این ادم ها همزمان با تحوالت سیاسی جابه جا‬ ‫نم ی ش��وند‪ .‬درواقع این جناح های سیاس��ی هستند که به‬ ‫اهالی ورزش نیازمندند‪.‬‬ ‫شما عملکرد دولت در حوزه ورزش را طی هشت‬ ‫سال اخیر چطور ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫این سوال را به این دلیل از ش�ما پرسیدم چون‬ ‫به هر حال رویکرد دولت ها در ای�ن باره متفاوت‬ ‫بوده است‪ ،‬مثال خود شما در دولت اقای هاشمی‬ ‫بودید و در اوایل دولت اقای خاتمی هم مسئولیت‬ ‫ورزشی داشتید‪ ،‬اما در دوره دوم ریاست جمهوری‬ ‫اقای خاتمی جانش�ین ش�ما برخالف ایده های‬ ‫شما حرکت کرد‪ .‬نظرتان در این مورد چیست؟‬ ‫‪ l‬من قاطعانه م ی گویم که در این هش��ت س��ال‬ ‫دولت عملکرد مثبتی در حوزه ورزش نداشته است‪ .‬البته من‬ ‫نمره ای در نظر نم ی گیرم‪ ،‬اما قطعا اگر هم قرار به نمره باشد‬ ‫نمره قبولی به این دولت تعلق نم ی گیرد‪.‬‬ ‫فک�ر نم ی کنی�د ک�ه کم�ی بدبینان�ه قض�اوت‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬چطور‪ ،‬چرا؟‬ ‫‪ l‬م��ن ب��رای پاس��خ دادن به این س��وال ش��ما‬ ‫به حرف های��ی که زدم برم ی گ��ردم‪ .‬این اف��راد بودند که با‬ ‫هم اختالف داش��تند‪ ،‬نه دول��ت و نه جناح های سیاس��ی‪.‬‬ ‫توانای ی ه��ای افراد متفاوت ب��ود‪ .‬نگاه افراد ب��ه برنامه ها و‬ ‫کارهای اجرای��ی متفاوت بود‪ .‬از این جه��ت فقط م ی توانم‬ ‫و اجازه دارم در مورد دوره ای که خ��ودم تصمیم گیر بوده ام‬ ‫صحبت کنم‪ ،‬نه درباره دوره ریاست دیگران‪ .‬در واقع دیگران‬ ‫بهتر اس��ت درباره عملکرد من صحبت کنند‪ .‬کارشناسان‬ ‫باید حرف بزنند و نقد کنند و بگویند که هاشمی طبا درست‬ ‫عمل کرد یا خیر‪.‬‬ ‫چون ورزش در همین دولت بود که در گوانگجو‬ ‫ب ه عن�وان چهارم ی رس�ید و در المپی�ک هم به‬ ‫مراتب ش�رایطی بهتر از ش�رایط المپیک دوره‬ ‫مدیریتی شما داشت‪.‬‬ ‫داشت و انصافا پرکاری دولت به حوزه ورزش هم تسری پیدا‬ ‫کرده بود‪ .‬ولی متاسفانه در حوزه بی ن المللی‪ ،‬ورزش نتوانست‬ ‫اعتبار ورزش ی اش را حفظ کند‪ .‬وظیفه خادمین ورزش این است‬ ‫که نقاط مثبت را ادامه دهند و ب رای نکات منفی چاره جویی‬ ‫نمایند که سند راهبردی ورزش که به حالت تعلیق درامده را‬ ‫سریعا اصالح و اجرایی نمایند‪.‬‬ ‫موضوعات مهم مدیریتی در ورزش‬ ‫ورزش به لحاظ مدیریت به سه شعبه تقسیم م ی شود‪:‬‬ ‫«شعب ه ای که وظایف حاکمیتی را دنبال م ی کند و در حوزه‬ ‫سیاس��ت گذاری‪ ،‬برنامه ریزی‪ ،‬هدای��ت و حمایت فعالیت‬ ‫دارد‪ .‬ش��عب ه ای که وظایف اجرایی ورزش را دنبال م ی کند‬ ‫و حوزه ای که اقتصاد ورزش و موضوع خصوص ی س��ازی را‬ ‫بر عهده دارد‪ .‬احتمال تغییر در ح��وزه اول وجود دارد‪ .‬حوزه‬ ‫اجرا اکثرا به صورت نهادهای عموم��ی غی ر دولتی تعریف‬ ‫ش��ده اند که مجمع انه��ا‪ ،‬در خصوص تغیی��رات تصمیم‬ ‫م ی گیرند‪( .‬فدراسیون ها و کمیته ملی المپیک) که اصوال‬ ‫نبای��د وزارتخانه در انه��ا دخالت نماید‪ .‬ح��وزه اقتصادی و‬ ‫خصوص ی س��ازی‪ ،‬حوزه جدیدی اس��ت که مغف��ول مانده‬ ‫و اصطالحا ح��وزه ورزش حرفه ای ک��ه کال باید به بخش‬ ‫خصوصی واگذار ش��ود‪ .‬باتوجه به اینکه دولت اینده دولت‬ ‫تدبیر است‪ ،‬باید شاهد حداقل تغیی رات باشیم‪.‬‬ ‫چه کمکی م ی توانیم بکنیم؟‬ ‫جب ران خلیل جب ران جمله ای دارد که کنِدی ان را شعار‬ ‫انتخاباتی خود قرار داده بود و ان اینکه «نگویید چه م ی خ واهید‪،‬‬ ‫بلکه چه کمکی م ی توانید بکنید» دولت اینده با مش��کالت‬ ‫بسیار جدی روبه روست و همه با یک عزم ملی باید دست در‬ ‫دست هم دهیم و باری از مشکالت را به دوش بکشیم‪ .‬مهم‬ ‫داشتن پست و مقام نیست‪ ،‬مهم خدمت کردن است‪.‬‬ ‫هر کمکی بخواهند کوتاهی نم ی کنم‬ ‫به هر صورت‪ ،‬هر مدیر حرفه ای در حوزه حرفه ای خود‪،‬‬ ‫باتوجه به تجربه خود‪ ،‬دارای چشم انداز و ارمان و هدف و راهکار‬ ‫اجرایی است‪ .‬این حقیر هم در هر جا که امکان خدمت ب رایم‬ ‫فراهم شده با برنامه شروع کرده و همیشه اعتقاد به پایش و‬ ‫روند اصالحی ب ر اساس پایش ب رنامه داشته ام و افتخار داشته ام‬ ‫که مس��ئول کارگروه ورزش در تدوین ب رنامه س��وم بوده ام و‬ ‫موضوع داش��تن طرح جامع ب رای ورزش کشور از مواد اصلی‬ ‫ب رنامه سوم توس��عه در حوزه ورزش بود که طی ب رنامه سوم‪،‬‬ ‫توسط عزیزان وقت س��ازمان تدوین ولی متاسفانه در ب رنامه‬ ‫چهارم به حالت تعلیق درامد‪ .‬امروز س��ریع ترین راه پایش و‬ ‫پاالیش سند راهبردی‪ ،‬توسعه تربی ت بدنی و ورزش و اصالح‬ ‫و اجرای ان است‪.‬‬ ‫مساله مدیریت سنتی و نگاه سنتی!‬ ‫مهمتری��ن چالش امروز ورزش کش��ور‪ ،‬نگاه س��نتی‬ ‫و مدیریت س��نتی اس��ت‪ .‬باید این نگاه به نگاه راهبردی و‬ ‫زیربنایی تبدیل ش��ود‪ .‬ورزش نوین امروز یکی از ‪ 10‬معادله‬ ‫مهم جهانی است و جایگاه ویژه ای در اقتصاد کشورها دارد و‬ ‫نیز اثر معن ی داری در توسعه ملی‪ .‬متاسفانه جایگاه ورزش در‬ ‫رشد تولید ملی تعریف نشده‪ ،‬مادامی که نگاه ارزش افزوده و‬ ‫بنگاهداری و ورزش به عنوان کاالی مصرفی معرفی نشود‪،‬‬ ‫ما نخواهیم توانست توسعه متوازی داشته باشیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫با همه این حرف ها ایا شما باز هم اصرار دارید که‬ ‫به این سوال پاس�خ ندهید؛ اینکه وزیر ورزش از‬ ‫ورزش‬ ‫‪ l‬این گونه موارد نم ی تواند فاکتور مناس��بی ب رای‬ ‫قضاوت در مورد عملکرد یک دولت باشد؛ اینکه ما به دلیل‬ ‫همی��ن دو اتفاقی که م ی گویید دول��ت را در عرصه ورزش‬ ‫موفق ارزیابی کنیم‪ .‬گزینه ه��ا و فاکتورهای دیگری وجود‬ ‫دارد‪ .‬باید از ابعاد مختلفی به موضوع ورزش و عملکرد دولت‬ ‫در هشت سال اخیر بپردازیم که فعال اجازه بدهید درباره اش‬ ‫حرفی نزنیم‪g .‬‬ ‫ی طبا‬ ‫درباره اظهارنظر هاشم ‬ ‫اقای مهندس هاشم ی طبا انس��ان بسیار ارزشمندی‬ ‫است و مطمئنا باتوجه به تجارب مدیریتی و اجرایی که دارند‬ ‫صاحب نظر هستند‪.‬‬ ‫جوان بودن و متخصص بودن از ش��رایط الزم است‪،‬‬ ‫اما مقام وزارت‪ ،‬ملزومات دیگری هم نیاز داد که اعتقاد دارم‬ ‫باتوجه به شرایط حساس کنونی‪ ،‬وزیر محترم شاخصه های‬ ‫دیگری هم باید داشته باش��ند‪ .‬داش��تن برنامه‪ ،‬انتقادپذیر‬ ‫بودن‪ ،‬مقبولیت داش��تن‪ ،‬توانایی و قدرت تجربه و تحلیل‬ ‫داشتن‪ ،‬کارافرین بودن‪ ،‬معتدل بودن به حقوق مردم‪ ،‬احترام‬ ‫گذاشتن و‪...‬‬ ‫ش�رایط وزیر ورزش‬ ‫به نظر این حقیر‪ ،‬عالوه بر صالحی ت های عمومی و‬ ‫تخصصی وزیر محترم ورزش و جوانان از انجایی که متولی‬ ‫جوانان هم هست‪ ،‬باید توانایی جذب سرمایه چه داخلی و‬ ‫چه خارجی‪ ،‬توانایی رهبری بنگاه اقتصادی و داشتن دیدگاه‬ ‫توفان فک��ری‪ ،‬توانای��ی ارزیابی موقعیت قانونی‪ ،‬ش��رایط‬ ‫حقوقی و درامدزایی و‪ ...‬هم داشته باشد‪.‬‬ ‫یک نکته درباره شرایط ارمانی‬ ‫همیشه شرایط ارمانی با ش��رایط واقعی فاصله دارد‪.‬‬ ‫همه دولت ها در راستای رسیدن به ش��رایط ارمانی تالش‬ ‫کرده اند‪ ،‬اما هنوز با ش��رایط ارمانی فاصله داریم‪ .‬ش��رایط‬ ‫ارمانی وقتی محقق م ی ش��ود ک��ه به تمام اهداف س��ند‬ ‫راهبردی ورزش دست یافته باشیم و ان ش��اءاهلل این امر با‬ ‫تحقق یافتن اهداف چشم انداز ‪ 1404‬محقق خواهد شد‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫ضرورت پاالیش سند راهبردی‬ ‫انش��اءاهلل دولت جدید با پاالیش سند راهبردی توسعه‬ ‫تربی ت بدن��ی و ورزش و تدوی��ن برنامه در راس��تای تحقق‬ ‫چش��م انداز ‪ 1404‬و اجرای برنامه های به جا مان��ده از قانون‬ ‫ب رنامه چهارم توسعه و اجرای ب رنامه های پنجم توسعه خواهد‬ ‫توانست گام های اساسی بردارد‪ .‬مهمترین بار سند چشم انداز‬ ‫‪ 1404‬توسعه‪ ،‬متاسفانه بر دوش این دولت گذاشته شده و این‬ ‫دولت بس��یار تحت فش��ار خواهد بود و با اقبال مردم و عزم‬ ‫عمومی و تدبیر ای ران و ای رانی نشان داده اند که توانایی این را‬ ‫دارند از یک انسان فلج قهرمان دو بسازند‪.‬‬ ‫در سطح بی ن المللی مشکالت جدی داریم‬ ‫ارزیابی عملکرد هم نسبی است و هم با ب رنامه مقایسه‬ ‫م ی شود‪ .‬از انجایی که سیستم ب رنامه نویسی جاری در ورزش‬ ‫تقویمی است نه ب رنامه ای‪ ،‬در برخی موارد به تقویم عمل شده‬ ‫و در بسیاری موارد به تقویم عمل نشده‪ .‬در هر صورت فوران‬ ‫مطالبات ورزش��ی مردم بیانگر نارضایتی از عملکرد ورزشی‬ ‫است و متاسفانه در سطح بی ن المللی‪ ،‬مشکالت جدی به وجود‬ ‫امده‪ ،‬از جمله ازدست رفتن کرس ی های بی ن المللی و تعلیق‬ ‫بعضی از فدراسیون ها و فشار تعلیق بر کمیته ملی المپیک‪.‬‬ ‫چه گام هایی برداریم؟‬ ‫ورزش‬ ‫اولین گام‪ ،‬رفع مش��کل کمیته ملی المپیک اس��ت‪،‬‬ ‫گام دوم بازگرداندن روس��ای فدراس��یون های برکنار شده که‬ ‫فدراسیون شان در استانه تعلیق قرار گرفته‪ ،‬گام سوم به تایید‬ ‫رساندن اساسنامه فدراس��یون ها در فدراسیون های قاره ای و‬ ‫جهانی‪ ،‬گام چهارم معرفی کاندیداهای صاحب صالحیت ب رای‬ ‫نالمللیبههمراهفعال شدنفع الی ت های‬ ‫کسبکرس ی هایبی ‬ ‫کنونی مربوط��ه در وزارت محترم خارجه و س��فارتخانه های‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران‪ ،‬گام شش��م اس��تفاده از توانمندی‬ ‫المپی ن ها و تشکل های مردم نهاد مثل انجمن خبرنگاران و‬ ‫عکاسان ورزشی و ارتباط رئیس و دبیر انها با مجامع بی ن المللی‬ ‫مربوطه و استفاده از ظرفیت عزیزانی است که تجربه کسب‬ ‫کرس ی های بی ن المللی را داشته اند‪ .‬البته منظور اولویت گذاری‬ ‫نیست‪ ،‬درواقع همه این فعالی ت ها همزمان باید صورت گیرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫نزاع مهندس ها‬ ‫صعود تی م ملی به جام جهانی‬ ‫صعود تیم ملی به جام جهانی نش��اط و ش��ادی بسیار‬ ‫باالیی را به جامعه تزریق م ی کند و وفاق ملی را در جامعه به‬ ‫عال ی ترین سطح خود ارتقا م ی دهد که این امر بهره وری ملی‬ ‫را افزایش م ی دهد‪ .‬افزایش بهره وری به زایش و باروری اقتصاد‬ ‫کمک م ی کند‪ .‬جامعه ما باید سهمی از این افزایش بهره وری‬ ‫ملی را ب��ه ورزش تزریق کند‪ .‬صعود ب��ه جام جهانی امکانی‬ ‫فراهم م ی اورد که کشور با تش��کیل نمایشگاه اختصاصی‬ ‫جمهوری اس�لام ی ای ران به معرفی فرهن��گ و اقتصاد خود‬ ‫بپردازد‪ .‬مس��اله لژیونری در جام جهانی م ی تواند توسعه پیدا‬ ‫کند و با صدور خدمات ورزشی و بازیکن‪ ،‬اقتصاد فوتبال رونق‬ ‫پیدا کند‪ ،‬به عالوه باعث م ی ش��ود موضوع صنعت ورزش و‬ ‫ساخت و تولید محصوالت ورزشی به جهانیان عرضه شود و‬ ‫نیز بسیاری فعالیت دیگر‪.‬‬ ‫خصوص ی سازی ورزش و مساله توسعه پایدار‬ ‫ورزش پدیده ای است انسانی و نقش زی ربنایی در تربیت‬ ‫انسان دارد‪ .‬مردم ما پیش��تر از مدی ران و مسئوالن به اهمیت‬ ‫ورزش واقفند و چون پدیده ای اس��ت مردم��ی‪ ،‬خود در بطن‬ ‫جامعه تکامل پی دا م ی کند‪ .‬هر امری وقتی توسع ه اش مردمی‬ ‫ شد به سمت پایداری حرکت م ی کند‪ .‬هر اندازه دولت بتواند‬ ‫ی و اختیاری ورزش را حمایت کند پایداری ورزش‬ ‫حوزه مردم ‬ ‫بیمه خواهد شد‪ .‬ما اگر توانستیم خصوص ی سازی در ورزش و‬ ‫ورزش حرفه ای را نهادینه کنیم‪ ،‬اطمینان داشته باشید که به‬ ‫پایداری خواهیم رسید‪g .‬‬ ‫‪78‬‬ ‫نگاهی به رقابت صنعتی های ورزش در سال های گذشته‬ ‫‪4‬‬ ‫ورزش کش��ور همواره با تغییر دولت ها دس��تخوش‬ ‫تغیی راتی شده اس��ت؛ تغیی راتی که گاه به پیشرفت ورزش‬ ‫ای ران منجر شده و گاهی نیز ان را از مسیر اصل ی اش خارج‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬یک واقعیت در مورد همه دولت ها وجود دارد؛‬ ‫همه انها تا حدود زیادی به ورزش نگاهی سیاسی داشته اند‬ ‫و این دیدگاه در چینش مدی رانی که قرار بوده ورزش را اداره‬ ‫کنند کامال اشکار بوده است‪ .‬با این همه اما م ی توان گفت‬ ‫ورزش کش��ورمان در دولت کارگ��زاران و دولت اصالحات‬ ‫ش��رایط خاصی را دنبال کرد‪ .‬به عبارت��ی مدی رانی در راس‬ ‫مدیریت ورزش کشور قرار گرفتند که از حوزه صنعت امده‬ ‫بودند‪ .‬در دولت هاشمی بود که صنعت ی ها وارد عرصه ورزش‬ ‫ش��دند‪ .‬انها ایده های خاص خودش��ان را دنبال م ی کردند‪.‬‬ ‫به عن��وان مثال این دس��ته از مدی��ران تاکید داش��تند که‬ ‫کارخانه های صنعتی و دولتی باید در حوزه ورزش به شدت‬ ‫فعال شوند‪ .‬این موضوع مهمی ب رای انها محسوب م ی شد‪.‬‬ ‫البته پیش از اینها یعنی در دوره ای که حس��ن غفوری فرد‬ ‫ریاس��ت س��ازمان تربی ت بدنی را ب ر عهده داش��ت‪ ،‬مدی ران‬ ‫صنعتی نیز در ورزش حضور داش��تند؛ مثل یزدان ی خرم که‬ ‫از کارخانه پارس خودرو وارد ورزش شده بود و کرباسیان که‬ ‫از مرکز توس��عه صادرات ای ران وارد فضای ورزش شده بود‪.‬‬ ‫رحیمی که در حال حاضر مدی ر عاملی س��پاهان را ب ر عهده‬ ‫دارد نیز همین طور در ان س��ال ها در ح��وزه صنعت چهره‬ ‫شناخته ش��ده ای بود که البته س��ابقه ورزش��ی هم داشت‪.‬‬ ‫در ان مقطع دیدگاه خاص مدی ران دول��ت کارگزاران درباره‬ ‫مدیریت ورزش و ورود صنعت ی ها به این عرصه باعث ش��د‬ ‫تا باش��گاه هایی مثل س��پاهان‪ ،‬پل ی اکریل‪ ،‬پیکان و سایپا‬ ‫وارد کورس ورزش��ی ش��وند و به طور جدی فعالی ت هایی را‬ ‫دنبال کنند‪ .‬بدین ترتیب قطب تازه ای در حال شکل گیری‬ ‫بود؛ قطب صنعت ی ها‪ .‬این قطب صنعتی در دوره ریاس��ت‬ ‫هاش��م ی طبا در س��ازمان تربی ت بدنی قدرتمندتر هم شد‪.‬‬ ‫س��عید فائقی در ان دوره معاون هاش��می طبا ب��ود که او‬ ‫نیز یکی از مدی ران شناخته ش��ده در عرصه صنعت بود‪ .‬در‬ ‫واقع اگر بخواهیم درباره دوره ه��ای مدیریتی غفوری فرد و‬ ‫هاشم ی طبا صحبت کنیم‪ ،‬باید بپذیریم که در دوران ریاست‬ ‫غفوری فرد در سازمان تربی ت بدنی پای مدی ران صنعتی به‬ ‫حوزه مدیریت ورزش کشور باز شد و البته در دوران ریاست‬ ‫هاشم ی طبا این حضور پررنگ تر شد‪ .‬بدین ترتیب بود که‬ ‫تکنوکرات ها وارد حوزه ورزش شدند‪ .‬بالطبع این جابه جایی‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫باعث م ی شد که سازمان تربی ت بدنی دستخوش تغیی راتی‬ ‫شود‪ .‬اولین حرکت اصالحی در حوزه ورزش نیز این بود که با‬ ‫حضور مدی ران صنعتی‪ ،‬بندها و تبصره هایی به قانون اضافه‬ ‫شد تا ورزش از لحاظ اقتصادی در شرایط بهتری قرار بگیرد‪.‬‬ ‫در برنامه س��وم توس��عه این کمک اقتصادی حتی به اوج‬ ‫رسید؛ تا جایی که دستگاه ها و نهادهای دولتی م ی بایست‬ ‫یک درصد از بودجه خود را ب��ه ورزش اختصاص م ی دادند‪.‬‬ ‫این همان بن��د جیم بود که بعدها این بند حذف ش��د‪ .‬قرار‬ ‫بر این ب��ود که از این یک درصد بودجه ای که م ی بایس��ت‬ ‫صرف ورزش م ی ش��د ‪ 70‬درصد به ح��وزه ورزش همگانی‬ ‫و ‪ 30‬درصد به بخ��ش ورزش قهرمانی تعل��ق م ی گرفت‪.‬‬ ‫موضوع اختصاص ی��ک درصد از بودج��ه نهادهای دولتی‬ ‫به ورزش م ی توانس��ت به واقع انقالب��ی در عرصه ورزش‬ ‫کش��ورمان ایجاد کند اما ضعف تامین این منابع از سوی‬ ‫دستگاه های اجرایی ورزش کش��ور عمال همه چیز را راکد‬ ‫نگه داشت‪ .‬هاش��م ی طبا اقدام مهم دیگری هم انجام داد‪.‬‬ ‫کاری که البته به محل مناقشه نیز تبدیل شد‪ .‬از انجایی که‬ ‫روسای فدراسیون ها به صورت انتصابی فعالیت خودشان‬ ‫را ش��روع م ی کردند‪ ،‬رئیس وقت س��ازمان تربی ت بدنی این‬ ‫شرایط را تغییر داد‪.‬‬ ‫بدین صورت ک��ه رئیس س��ازمان تربی ت بدنی دیگر‬ ‫این اختیار را نداشته باشد که روسای فدراسیون ها را عزل و‬ ‫نصب کند‪ .‬او انتخابات را برگزار کرد و ب رای انتخاب هر یک‬ ‫از فدراس��یون ها مجمع تعریف کرد که اعضای این مجمع‬ ‫رئیس فدراسیون را انتخاب کنند‪ .‬ه ر چند در همین شکل‬ ‫دموکراسی نیز سازمان تربی ت بدنی قدرت خود را حفظ کرد‪،‬‬ ‫اما این روش چندان دوام نداش��ت چون ب��ا روی کار امدن‬ ‫محسن مهرعلی زاده به عنوان رئیس س��ازمان تربی ت بدنی‬ ‫همین دموکراس��ی نیم بندی که هاش��م ی طبا سعی کرده‬ ‫ب��ود ان را نهادینه کند نی��ز از بین رفت؛ چ��ه مهرعلی زاده‬ ‫بند جداگانه ای را به اساس��نامه اضافه کرد که در ان رئیس‬ ‫س��ازمان تربی ت بدنی خودش اختیار عزل و نصب روس��ای‬ ‫فدراسیون ها را خواهد داشت‪.‬‬ ‫البت��ه هاش��م ی طبا در همی��ن مقطع نی��ز از دایره‬ ‫مدیریت ورزش کش��ور خارج نش��ده بود‪ .‬او ریاست کمیته‬ ‫مل ی المپیک را بر عهده داشت؛ المپیک سیدنی و المپیک‬ ‫ات��ن نقطه های عطف ورزش کش��ورمان به ش��مار رفتند‪.‬‬ ‫مهرعلی��زاده نیز همچون هاش��می طبا مهن��دس بود اما‬ ‫راهش��ان کامال از یکدیگر جدا بود‪ .‬مهرعلی زاده اما از کجا‬ ‫به ورزش امد؟ او استاندار خ راسان بود‪ .‬معاون سازمان انرژی‬ ‫اتم ی هم بود‪ .‬مهرعلی زاده وقتی مدیریت ورزش کش��ور را‬ ‫به دست گرفت سعی کرد دانشگاه ی ها و تحصیلکرده ها را‬ ‫به کار بگیرد‪ .‬او طرح جامع ورزش را تدوین کرد؛ طرحی که‬ ‫مزایا و معایب ان از سوی کارشناسان مورد نقد قرار گرفت‪.‬‬ ‫طرح جامع در واقع قصد داش��ت موض��وع را اینگونه‬ ‫موشکافی کند؛ ورزش به لحاظ موضوعی دارای دو ویژگی‬ ‫خاص است‪ .‬یکی‪ ،‬میان رش��ته ای بودن ان است که از نظر‬ ‫علمی و کاربردی رشته های علوم بهداشتی‪ ،‬علوم پزشکی‪،‬‬ ‫روانشناس��ی‪ ،‬جامع ه شناس��ی‪ ،‬مدیریت‪ ،‬مهندس��ی و‪ ...‬را‬ ‫تحت پوش��ش دارد و دیگری‪ ،‬میان بخش��ی بودن ورزش‬ ‫اس��ت که س��ازمان ها‪ ،‬موسس��ه ها و بخش های مختلف‬ ‫جامعه را درگیر خود م ی کند‪ .‬امروزه از دید جوامع مختلف‪،‬‬ ‫ورزش ابزاری عمده ب رای تربیت است که نوع نگاه دولت ها‬ ‫به این ام��ر م ی تواند موج��ب تفاوت هایی در اس��تفاده از‬ ‫ظرفی ت های موجود از قبیل اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬تربیتی و بهداشتی در جامعه شود‪ .‬در واقع یکی از‬ ‫رویکردهای تدوین طرح جامع توسعه تربی ت بدنی و ورزش‬ ‫در کشور م ی تواند از بین بردن فاصله در استفاده از امکانات‬ ‫موجود و غنای فرهنگ ورزش در جامعه باش��د که خود نیز‬ ‫دارای نکات مثبتی به شرح زیر است‪:‬‬ ‫‪ )۱‬عمومی کردن ورزش در کشور‪.‬‬ ‫‪ )۲‬علم ی کردن امر تربی ت بدنی و ورزش‪.‬‬ ‫‪ )۳‬توسعه ورزش قهرمانی در رشته های دارای اولویت‪.‬‬ ‫‪ )۴‬تمرکز امور سیاستگذاری و نظارت در یک سازمان‪.‬‬ ‫‪ )۵‬واگذاری امور تصدی به بخش غیردولتی‪.‬‬ ‫‪ )۶‬توسعه پژوهش و تحقیقات ورزشی‪.‬‬ ‫‪ )۷‬توجه جدی به امر تربی ت بدنی و ورزش در مدارس‬ ‫و دانشگاه ها‪.‬‬ ‫با توجه به موارد یادش��ده‪ ،‬واضح است که طرح جامع‬ ‫توس��عه تربی ت بدنی و ورزش کش��ور به دنبال ان است که‬ ‫با رویکرد سیستم ی و یکپارچه کردن ارتباط بین فرایندها‪،‬‬ ‫بخش ها و زیربخش ها و همچنین مقایس��ه دستاوردهای‬ ‫سایر ملل‪ ،‬تصویری ساختارمند از مولفه های ورزش ملی و‬ ‫ارتباط انها با یکدیگر را به جامعه نشان دهد‪ .‬اما چالش های‬ ‫طرح جامع توسعه تربی ت بدنی و ورزش چه بود؟‬ ‫با توجه به اینکه رفتار ورزش��ی مردم از گس��تردگی و‬ ‫پ راکندگی برخوردار است هزینه کردن در ورزش و عضویت‬ ‫در تشکل های ورزش��ی از ویژگ ی های مهم فرهنگ ورزش‬ ‫در جامعه است‪ .‬در ایام گذشته در افکار عمومی مردم ای ران‬ ‫ورزش به عنوان بازی و س��رگرمی مطرح بوده‪ ،‬اما امروزه از‬ ‫منظر اقتصادی محل مناسبی ب رای سرمایه گذاری و از منظر‬ ‫پزشکی‪ ،‬عامل مهمی ب رای حفظ سال مت جسم و روح افراد‬ ‫جامعه به ش��مار م ی اید‪ .‬از این رو‪ ،‬توجه به فرهنگس��ازی‬ ‫عمومی نسبت به ورزش از اولویت بس زایی برخوردار است‪.‬‬ ‫طرح جام��ع توس��عه تربی ت بدنی و ورزش کش��ور با اینکه‬ ‫م ی تواند تحولی اساسی در امر ورزش کشور به وجود اورد‪ ،‬با‬ ‫چالش هایی به شرح زیر روبه رو است‪:‬‬ ‫‪ )۱‬تعامل بیشتر سازمان تربی ت بدنی با وزارتخانه های‬ ‫اموزش و پ��رورش و عل��وم‪ ،‬تحقیقات و فن��اوری ب رای به‬ ‫کارگیری پشتوانه های غنی منابع انسانی انها در امر توسعه‬ ‫ورزش پایه و همگانی‪ ،‬از عواملی اس��ت ک��ه در این طرح‬ ‫انطور که باید توجه چندانی به ان نشده است‪.‬‬ ‫‪ )۲‬در ط��رح جامع ب رای مقایس��ه‪ ،‬بیش��تر ب��ه امار‬ ‫کشورهای توسع ه یافته توجه ش��ده و راهکارهای معقول و‬ ‫منطقی برخی از انها دیده نشده است‪ .‬ضمن اینکه در منطقه‬ ‫خاورمیانه مقایس��ه ای بین کش��ورهای همجوار و مشابه‬ ‫صورت نگرفته و تنها در قس��مت زی ر ساخت ها‪ ،‬به اماری از‬ ‫کشورهای ترکیه و کویت اشاره شده است‪.‬‬ ‫‪ )۳‬باتوجه به انکه ورزش هزینه های درمان را کاهش‬ ‫م ی دهد‪ ،‬در طرح جامع‪ ،‬جایگاه خاصی ب رای برقراری تعامل‬ ‫بیشتر با وزارت بهداش��ت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی در نظر‬ ‫گرفته نش��ده اس��ت‪ )۴.‬باتوجه به اینکه حدود ‪ ۵۰‬درصد از‬ ‫جمعیت کشور را زنان تش��کیل م ی دهند و در حال حاضر‬ ‫امکانات ورزشی بانوان بسیار کمتر از جمعیت انان است‪ ،‬در‬ ‫بخش شاخ ص ها و اهداف کمی ورزش همگانی و قهرمانی‪،‬‬ ‫افزایش جمعیت مردان و زنان در افق ‪ ۱۰‬سال اینده هر دو‬ ‫به می زان ‪ ۲۰‬درصد بوده که در نهایت در پایان دوره ‪ ۱۰‬ساله‬ ‫اختال ف میان ورزش اقایان و بانوان از بین نخواهد رفت و‬ ‫این امر مسائلی را به همراه خواهد داشت‪.‬‬ ‫‪ )۵‬نق��ش پررنگ دول��ت در امر ورزش از یک س��و و‬ ‫وابس��تگی ورزش به اعتبارات دولتی از س��وی دیگر‪ ،‬مانع‬ ‫س��رمایه گذاری بخش خصوصی م ی ش��ود که این عامل‬ ‫م ی تواند مانعی بر سر راه توسعه ورزش در کشور باشد‪.‬‬ ‫‪ )۶‬عدم توجه کافی به هزینه ک��رد منطقی اعتبارات‬ ‫ورزشی در راستای تحقق اهداف طرح جامع‪ ،‬مانع از اجرای‬ ‫کامل و دقیق طرح خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ )۷‬در این طرح به فدراس��یون های ورزش��ی به عنوان‬ ‫بازوان اجرایی ورزش کشور که م ی توانند اختیارات بیشتری‬ ‫در اجرای طرح جامع داشته باشند‪ ،‬توجه کافی نشده است‪.‬‬ ‫‪ )۸‬در طرح جامع ب��ه اموزش و پژوه��ش توجه ال زم‬ ‫صورت گرفته‪ ،‬اما بس��ترهای مناسب و راهکارهای اجرایی‬ ‫ی کردن ورزش در کشور انگونه که‬ ‫تحقق اموزش ب رای علم ‬ ‫باید و شاید پی ش بینی و توصیه نشده است‪.‬‬ ‫با همه اینها اما طرح جامعی که مهرعلی زاده درباره اش‬ ‫حساسیت خاصی داشت هرگز به طور تمام و کمال اجرایی‬ ‫نش��د‪ .‬در واقع هدف اصلی مهرعلی زاده پرداختن به ورزش‬ ‫قهرمانی بود‪ .‬او ورزش کشور را شسته و رفته از هاشم ی طبا‬ ‫تحویل گرفت‪ .‬ورزش شکل سیس��تماتیک و قابل قبولی‬ ‫به خود گرفته بود‪ ،‬اما هنوز تا حرفه ای ش��دن فاصله زیادی‬ ‫داشت‪ .‬وقتی مهرعلی زاده در راس سازمان تربی ت بدنی قرار‬ ‫گرفت نس��ل نویی از قهرمان��ان در ورزش کش��ور حضور‬ ‫داش��تند که در المپیک س��یدنی افتخار افرین ش��دند‪ .‬در‬ ‫المپیک اتن هم همین طور اما برخی ای��ن موفقی ت ها را‬ ‫به حساب مهرعلیزاده نگذاشتند بلکه صحبت از مهندس‬ ‫هاشم ی طبا بود و این موضوع به اختالف میان این دو نفر‬ ‫دامن م ی زد‪ .‬هر چند مهرعلی زاده این هوش��مندی را داشت‬ ‫ک��ه از این موفقی ت ه��ا بهره ب��رداری کن��د و بگوید‪« :‬من‬ ‫م ی خواهم در ورزش کش��ور انقالب ت��ازه ای ایجاد کنم‪».‬‬ ‫تقابل اما بیشتر ش��د‪ .‬مثلث صفایی فراهانی‪ ،‬مهرعلیزاده‬ ‫و هاش��می طبا هر یک ب��ه دلیل خاصی ب��ا یکدیگر وارد‬ ‫نزاع شدند‪ .‬صفای ی فراهانی که ریاست فدراسیون فوتبال را‬ ‫ب ر عهده داشت‪ ،‬با مهرعلی زاده کنار نم ی امد‪ .‬او و مهرعلی زاده‬ ‫هم��واره به ش��کلی کنایه امی��ز درباره اطالع��ات و دانش‬ ‫بی ن المللی یکدیگر در حوزه فوتب��ال اظهارنظر م ی کردند‪.‬‬ ‫به عن��وان مث��ال صفای ی فراهانی یکب��ار در خصوص این‬ ‫اظهارنظر مهرعلی زاده که گفته بود اساس��نامه فدراس��یون‬ ‫ما از سوی فیفا تحمیل شده اس��ت‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬نم ی دانم‬ ‫مهرعلی زاده بر چه اساسی اساس��نامه را تحمیلی م ی داند و‬ ‫اینکه فیفا خواسته فدراسیون را منضبط کند‪ ،‬چه ربطی به‬ ‫تحمیل دارد؟ البته ب رای من این حرف ها مهم نیست‪ .‬باید‬ ‫در فیفا باش��ید تا ببینید تمام کش��ورهای دنیا ب رای اینکه‬ ‫یک صندلی داش��ته باش��ند‪ ،‬چه اقداماتی انجام م ی دهند‪.‬‬ ‫بعض ی ها نخس ت وزیرش��ان تماس م ی گیرد تا بتوانند یک‬ ‫صندلی را به خود اختصاص دهند‪ .‬انهایی که راحت درباره‬ ‫این مسائل حرف م ی زنند‪ ،‬باعث م ی شوند تا ذهن مردم به‬ ‫من منفی شود‪».‬‬ ‫با این حال صفایی معتم��د دولت اصالحات بود و در‬ ‫همان سال نخست ریاس��ت در فدراسیون فوتبال به دنبال‬ ‫اختالف با رئیس وقت س��ازمان تربی ت بدنی از سمت خود‬ ‫استعفا کرد و طوری رفت که اختالفش با مهرعلی زاده اشکار‬ ‫شود‪ .‬صفای ی فراهانی با هاش��م ی طبا هم اختالف داشت‪.‬‬ ‫طوری که مقامات باالتر به هاشم ی طبا سفارش کرده بودند‬ ‫که در فوتب��ال دخالت نکند‪ .‬این در حال��ی بود که پیش از‬ ‫انکه صفایی فراهانی جای مصطفوی را بگیرد هاشم ی طبا‬ ‫به عنوان رئیس سازمان تربی ت بدنی با این جابه جایی چندان‬ ‫موافق نبود‪ .‬سعید فائقی شروع اختالف میان هاشمی طبا‬ ‫و صفای ی فراهان��ی را اینگونه روایت م ی کن��د‪« :‬زمانی که‬ ‫بحث تغییر مصطفوی از فدراس��یون فوتبال مطرح شد ما‬ ‫بدون اینکه حساب و کتاب فدراس��یون را روشن کنیم‪ ،‬او‬ ‫را جابه جا کردیم‪ .‬هاش��م ی طبا روزی به م��ن اطالع داد که‬ ‫حک��م صفای ی فراهانی به جای مصطفوی زده ش��ده و من‬ ‫باید ان را اجرا کنم که فردای ان روز مصطفوی س��اعت ‪7‬‬ ‫صبح به دفتر من در سازمان امد و استعفای خود را نوشت‪.‬‬ ‫ساعت ‪ 9‬صبح همان روز هم همراه صفایی و مصطفوی به‬ ‫فدراسیون رفتیم و صفایی را به عنوان رئیس جدید معرفی‬ ‫کردیم‪ ،‬به این دلیل زمان کافی ب رای بررسی حساب و کتاب‬ ‫فدراسیون وجود نداشت و این اتفاق خوبی نبود‪ ».‬اما بعدها‬ ‫این صفای ی فراهانی بود که حذف ش��د تا دادکان جای او را‬ ‫بگیرد و این افتخار از ان مهرعلی زاده ش��ود که تیم ملی در‬ ‫دوره ریاست وی به جام جهانی صعود کرده است‪ .‬مدی رانی که‬ ‫در دولت کارگزاران و دولت اصالحات سکان هدایت ورزش‬ ‫کشور را ب ر عهده گرفتند با یکدیگر سخت در تقابل بودند‪ .‬ایا‬ ‫در دولت جدید این تقابل به اوج خواهد رسید؟ ‪g‬‬ ‫‪79‬‬ ‫ادرس پستی‬ ‫چند قیام‬ ‫مکان هایی که سمبل شدند‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫مکان ها‪ ،‬تبدیل به نماد م ی شوند‪ .‬جا هایی که در طول‬ ‫مدت یک اعتراض وعدگاه مخالفان است م ی تواند بهانه ای‬ ‫باشد ب رای یاد اوری انچه اتفاق افتاد‪ .‬درست است که در تمام‬ ‫این بیداری ها همواره اعت��راض منحصر به یک مکان و در‬ ‫واقع ان مکان اولیه نم ی ماند و گس��ترش پیدا م ی کند‪ ،‬اما‬ ‫مانند سرچشمه یک رود‪ ،‬مکان اولیه در اذهان حک م ی شود‬ ‫و گاهی حتی مکان ها سمبل مطالبات م ی شوند‪ .‬تاریخ پر‬ ‫است از این مکان ها در انقالب ش��کوهمند ای ران دومیدان‬ ‫شهیاد و ژاله ب رای انکه به ازادی و شهدا تغییر نام پیدا کنند‪،‬‬ ‫باید تاریخ ساز م ی شدند‪ .‬میدان تیان ارمن در چین و خیلی‬ ‫جاهای دیگر در کیف‪ ،‬پ راگ‪ ،‬ورش��و و‪ ...‬در سال های اخیر‬ ‫میدان ها در خدمت اعتراض ها قرار گرفته اند‪ ،‬از مصر و ترکیه‬ ‫تا امریکا و اروپا جاهایی وجود دارد که نماد اعتراض شده اند‪،‬‬ ‫نگاهی داریم به این مکان ها‪.‬‬ ‫‪ -1‬میدان تحریر‬ ‫میدان تحریر ش��اید در نوع خود مش��هور ترین باشد‪،‬‬ ‫انقدر مشهور که هرگاه میدان دیگری شلوغ م ی شود با این‬ ‫میدان مقایس��ه م ی ش��ود‪ ،‬تحریر ب رای دولتمردان مصری‬ ‫ش��بیه کابوس اس��ت‪ .‬میدان تحریر (التحری��ر) به معنای‬ ‫ازادسازی یا نجات‪ ،‬بزرگترین میدان قاهره است که در مرکز‬ ‫این شهر و در شرق رود نیل واقع ش��ده است‪ .‬نام قبلی ان‬ ‫میدان االس��ماعیلیه بود که به نام پادش��اه قرن ‪ ١٩‬خدیو‬ ‫اسماعیل نامگذاری شده بود و پس از انقالب ‪ ۱۹۵۲‬نام این‬ ‫میدان به التحریر تغییر کرد‪ .‬این میدان در طول حیات خود‬ ‫بارها و بارها مکان اعتراض بود‪ ،‬ب��ه عنوان مثال تظاه رات‬ ‫س��ال ‪ ١٩٧٧‬که در پی افزایش بهای مواد خوراکی به وقوع‬ ‫پیوست‪ ،‬در این میدان برگزار شد یا تظاه راتی در سال ‪٢٠٠٣‬‬ ‫در اعت��راض به حمله امری��کا به ع راق در ای��ن میدان برپا‬ ‫شد‪ ،‬اما در س��ال ‪ 2011‬تحریر جای دیگری بود‪ ،‬مکانی که‬ ‫نماد مبارزه با حسنی مبارک شناخته م ی شد‪ ،‬مبارزه ای که‬ ‫به پیروزی ختم شد و جش��ن پیروزی هم در همین میدان‬ ‫‪80‬‬ ‫برگزار شد‪ .‬تحریر در دوران بعد از مبارک نیز بارها شلوغ شد‪،‬‬ ‫خالصه در مصر این ادرس بسیار اشناست‪ ،‬از شرق و غرب‬ ‫خیابان التحریر‪ ،‬خیابان میرت باشا از شمال و خیابان القصر‬ ‫العینی از جنوب؛ وعده ما‪ :‬میدان التحریر‬ ‫‪ -2‬پارک زاکوتی‬ ‫در ‪ 17‬س��پتامبر س��ال ‪ 2011‬بعضی از کسانی که در‬ ‫پارک زاکوتی دور هم هم جمع ش��ده بودن��د‪ ،‬پالکاردی در‬ ‫دست داشتند که روی ان نوشته ش��ده بود «پارک ازادی»‪.‬‬ ‫پارک زاکوتی شروع تحرکی بود که بعدها با نام های دیگری‬ ‫مطرح شد‪ ،‬نام هایی نظیر جنبش تس��خیر وال استریت یا‬ ‫جنبش ‪99‬درصد‪.‬‬ ‫خواس��ته اش��غال کنندگان وال اس��تریت عمدتا رفع‬ ‫ناب رابری ه��ای اقتص��ادی‪ ،‬مبارزه ب��ا فرهن��گ اقتصادی‬ ‫سرمایه داری و از بین بردن دسترسی و نفوذ دالالن شرکتی و‬ ‫غول های پولی در دولت امریکا بود و چه جایی بهتر از شهر‬ ‫نیویورک ب رای انجام این اعتراض‪ .‬موقعیت پارک زاکوتی‪ ،‬به‬ ‫این مکان موقعیتی استراتژیک ب رای اعتراض م ی داد‪ .‬پارکی‬ ‫به مساحت ‪ 3100‬متر مربعی که در سال ‪ 1968‬ساخته شده‬ ‫است‪ .‬این پارک در منهتن و در نزدیکی خیابان اصلی مالی‬ ‫امریکا یعنی وال استریت قرار داشت و وقتی گروه کانادایی‬ ‫به نام ادباس��ترز دعوت کرد‪ ،‬پر از چادر مردمانی شد که به‬ ‫وضعیت و تبعیض اعتراض داشتند‪ .‬پارک زاکوتی تا مدت ها‬ ‫در راس خبره��ا ب��ود و از همی ن جا بود که م��وج تظاه رات‬ ‫‪ 99‬درصدی اغاز شد و به سراسر امریکا و حتی اروپا گسترش‬ ‫یافت‪ .‬حمله پلیس امریکا و جمع اوری چادرهای معترضان‬ ‫هم یکی از این خبرها بود‪ ،‬اما ب��ا وجود این هنوز هم پارک‬ ‫زاکوتی به عنوان نماد یک اعتراض فراگیر شناخته م ی شود‪.‬‬ ‫‪ -3‬میدان ش�هدا‬ ‫میدانی در شهر منامه پایتخت بحرین وجود داشت که‬ ‫رژیم ال خلیفه فکر م ی کرد که با تخری��ب ان م ی تواند‪ ،‬یک‬ ‫اعتراض را س��رکوب و یک بی داری را خاموش کند‪ ،‬این می دان‪،‬‬ ‫می دان مروارید نام داش��ت‪ ،‬یا به نام ع ربی ان می دان اللولو‪ .‬در‬ ‫بیس ‬ ‫تو پنجم بهمن ‪14( 1389‬فوریه ‪ )2011‬خیزش عمومی در‬ ‫بحریناغازشدومخالفانحکومتاقدامبهتسخیرخیابان های‬ ‫منام��ه‪ ،‬پایتخت بحری��ن کردند‪ .‬پ��س از چن��د روز‪ ،‬خیزش‬ ‫مردمی فضای سیاس��ی بحرین را به ط��ور کامل تحت تاثیر‬ ‫قرار داد و توجه جهانی را به منامه و میدان مرکزی این شهر‬ ‫(میدان لولو) ک��ه مقر اصلی مخالفان حکومت ش��ده بود‪،‬‬ ‫جلب کرد؛ میدانی که به نام میدان شهدا معروف شده و یک‬ ‫مجسمه در میانه ان خود نمایی م ی کرد‪ .‬سازه نمادین میدان‬ ‫مروارید از شش ستون قوسی شکل تشکیل شده بود که یک‬ ‫گوی سفید ش��بیه مروارید بر باالی انها قرار داشت‪ .‬دولت‬ ‫بحرین خیلی زود میدان مرواری��د را تخریب کرد و به جای‬ ‫ان یک چهارراه ساخت‪ .‬غافل از اینکه میدان و مجسمه را‬ ‫م ی توان خ راب کرد اما خونی که در این میدان ریخته شده‪،‬‬ ‫در حافظه میدان ضبط شده است‪.‬‬ ‫‪ -4‬میدان ترافالگار‬ ‫هرچند میدان ترافالگار به ش��لوغی ع��ادت دارد‪ ،‬اما‬ ‫به هی چ وجه عادت نداش��ت ک��ه به عنوان می��دان تحریر‬ ‫شهر لندن خوانده ش��ود‪ ،‬لقبی که در زمان رسیدن جنبش‬ ‫اشغال وال اس��تریت به این میدان داده شد‪ .‬مخالفان نظام‬ ‫سرمایه داری در انگلیس که در قالب جنبشی به نام «لندن‬ ‫را اشغال کنید» تشکیل شده بودند‪ ،‬مدت زمان کوتاهی در‬ ‫این میدان تاریخی شهر لندن حاضر شدند‪ ،‬اما خیلی زود با‬ ‫مداخله پلیس مجبور به ترک انجا شدند و چادرهای برپا شده‬ ‫توسط معترضان زیاد پابرجا نبود‪ .‬البته معترضان ‪ 99‬درصدی‬ ‫شهر لندن با مکان دیگری هم شناخته م ی شوند‪ ،‬ان هم پل‬ ‫تاریخی وست مینستر است‪ .‬این پل هم مدتی در اعتراض‬ ‫به اصالحاتی که قرار بود در نظام ملی بهداش��ت انگلیس‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬اش��غال ش��د‪.‬هرچند از نظر جنس اعتراض‬ ‫ش��باهتی وجود ندارد‪ ،‬اما باید متذکر ش��ویم که در س��ال‬ ‫‪ 2011‬در منطقه تاتنهام در ش��مال لندن هم ناارام ی هایی‬ ‫وجود داش��ت که چندین روز معترضین به قتل یک جوان‬ ‫سیاهپوست به نام مارک دوگان‪ ،‬چهره شهر مه الود لندن را‬ ‫به طورکلی تغییر دادند‪.‬‬ ‫‪ -5‬میدان تغییر صنعا‬ ‫میدان التغییر در مرکز شهر صنعا بوی خون م ی دهد‪،‬‬ ‫علی عبداهلل صالح ب��رای انکه به ح��وادث رخ داده در این‬ ‫میدان پایان دهد‪ ،‬از هیچ کش��تاری فروگذاری نکرده است‪.‬‬ ‫اعتراضات سراس��ری در یمن علیه حکومت این کش��ور و‬ ‫رئی س جمهور ان‪ ،‬علی عب��داهلل صال��ح از ‪ ۱۴‬ژانویه ‪۲۰۱۱‬‬ ‫میالدی‪ ،‬جهت انجام اصالحات در این کش��ور اغاز شد‪ ،‬اما‬ ‫در روزهای پایانی ژانویه ‪ ۲۰۱۱‬میالدی مخالفان خواس��تار‬ ‫کناره گیری رئی س جمهوری این کش��ور از قدرت ش��ده اند‪.‬‬ ‫در ‪ ۳‬فوریه (روز خش��م) اعتراضات مخالفین به اوج رس��ید‬ ‫که با برخورده��ای خونی��ن و خش��ونت امیز حاکمیت با‬ ‫مردم معترض روبه رو ش��د‪ ،‬اما حادثه تلخ‪ ،‬به روز ‪ 18‬مارس‬ ‫برم ی گردد‪ ،‬همان روز که به جمعه خونین مش��هور است‪،‬‬ ‫همان روز که بر اثر ش��دت برخورد نیروهای دولتی یمن با‬ ‫مردم معترض ‪ ۵۲‬نفر کشته و حدود ‪ ۲۴۰‬نفر مجروح شدند‪ .‬از‬ ‫تلخ ترین حوادث میدان تغییر باید به روزی اشاره کرد که دو‬ ‫فروند موشک که توسط یگان های تحت فرماندهی احمد‬ ‫صالح فرزند علی عبداهلل صالح به میان معترضان یمنی در‬ ‫میدان تغییر صنعا شلیک شد که چندین کشته و زخمی در‬ ‫پی داش��ت‪ .‬همچنین در میدان تغییر دو انقالبی خود را به‬ ‫اتش کشیدند‪ .‬از دیگر میدان های مهم خیزش یمن باید به‬ ‫میدان ازادی در شهر تعز اشاره کرد‪.‬‬ ‫‪ -9‬میدان تقس�یم‬ ‫میدان تقسیم یا تاکسیم در بخش اروپایی استانبول‬ ‫واقع اس��ت و یکی از مراکز خرید‪ ،‬جاذبه های گردشگری و‬ ‫تفریحی این شهر به شمار م ی اید که به خاطر رستوران ها‪،‬‬ ‫مغازه ها و هتل های متعددش شهره شده است‪ ،‬اما این روزها‬ ‫علت شهرت میدان تقسیم به دلیل هیچ یک از موارد فوق‬ ‫نیست‪ ،‬حاال تقسیم هم مثل تحریر‪ ،‬مثل تغییر و مثل همه‬ ‫میدان های اعتراض محلی است ب رای فریاد زدن بغض های‬ ‫فروخورده‪ .‬زمان ی که میدان تقس��یم استانبول در چارچوب‬ ‫طرح تنظیم این میدان‪ ،‬روی عابرین بسته شد‪ ،‬یک شرکت‬ ‫مقاطعه کار ب رای اینکه رفت و امد عموم در محل را اس��ان‬ ‫بسازد‪ ،‬ابتدا قسمتی از دیواره های پارک گزی را تخریب کرد‪.‬‬ ‫در ضمن تعدادی از درختان پارک گزی نیز از جا کنده ش��د‪.‬‬ ‫گروهی که شاهد این کار ش��رکت مقاطعه کار بودند ب رای‬ ‫اعتراض دس��ت به تظاه رات زدند‪ .‬اعضای گروه ب رای قطع‬ ‫فعالی ت های شرکت‪ ،‬شروع به کشیک دادن در پارک کردند‪.‬‬ ‫بهانه ای مثل پ��ارک گزی م ی توان��د تبدیل به یک‬ ‫اعتراض بزرگ ش��ود‪ .‬ده ها تن در اعتراض به قطع درختان‬ ‫میدان تقس��یم اس��تانبول تحص��ن کردند‪ .‬ای��ن تحصن‬ ‫ارام به دنبال حمله خش��ونت امیز پلیس علیه این جوانان‬ ‫به اعتراضات گس��ترده ای در تم��ام ترکیه منجر ش��د که‬ ‫رفته رفته ش��کل اصلی و واقعی خود را یافت‪ .‬گس��تردگی‬ ‫اعتراضات در ش��هرهای اس��تانبول‪ ،‬انکارا‪ ،‬ازمی��ر‪ ،‬بودروم‬ ‫و چند ش��هر دیگ��ر ترکی��ه حاک��ی از مس��اله ای فراتر از‬ ‫تبدیل فض��ای س��بز ب��ه س��اختمان تج��اری در میدان‬ ‫تقسیم است‪g .‬‬ ‫نماز جماعت در القصبه‬ ‫دیـــدار‬ ‫‪ -7‬میدان القصبه‬ ‫همه چیز از خودس��وزی محمد بوعزیزی ش��روع شد‪،‬‬ ‫او یک دس��تفروش تونس��ی بود که در ‪ ۱۷‬دس��امبر ‪۲۰۱۰‬‬ ‫در اعت��راض ب��ه توقیف کاالهای��ش و تحقی��ری که یک‬ ‫مامور زن ش��هرداری به او روا داش��ته بود‪ ،‬خود را در مقابل‬ ‫ساختمان شهرداری به اتش کش��ید‪ .‬اقدام بوعزیزی اغازگر‬ ‫انقالبی در تونس شد که به حکومت ‪ ۲۳‬ساله زین العابدین‬ ‫بن علی بر این کش��ور پایان بخش��ید‪ .‬طی روزهای قیام‪،‬‬ ‫خیابان های منتهی به میدان القصبه‪ ،‬مرکز شهر تونس که‬ ‫ساختمان های دولتی فراوانی در ان جای گرفته‪ ،‬از مهمترین‬ ‫مراکز تجمع و زد و خ��ورد بودند‪ .‬نیروهای امنیتی س��عی‬ ‫‪ -8‬پورتو دل سول‬ ‫خبر این ب��ود‪« :‬بیش از ‪۱۰‬ه��زار تن از ش��هروندان‬ ‫مادری��د در میدان پورتو دل س��ول که توس��ط ش��ماری از‬ ‫معترضان تس��خیر ش��ده‪ ،‬گرد امدند و نارضایتی خود را از‬ ‫صرفه جوی ی های دولت و افزایش شمار بیکاران به نمایش‬ ‫گذاشتند‪ .‬تظاهرکنندگان خواستار اصالح قانون انتخابات‪،‬‬ ‫بهبود وضعی��ت اقتص��ادی و برچیدن نظام س��لطنتی در‬ ‫این کشور شدند‪ ».‬پس از تمام ش��دن تظاه رات‪ ،‬در بلندگو‬ ‫اعالم شد که «امشب کسی به خانه نم ی رود‪ ».‬در ابتدا تنها‬ ‫‪ ۲۵۰‬جوان بودند که ش��ب را روی تکه ه��ای مقوا در میدان‬ ‫شهر به صبح رساندند‪ .‬روز بعد‪ ،‬زمانی که پلیس این جوانان‬ ‫را متفرق کرد‪ ،‬هنوز کسی نم ی دانست که واکنش مردم به‬ ‫این اقدام پلیس چه خواهد بود‪ .‬واکنش اما سنگین بود‪ .‬از‬ ‫ان پس هر ش��ب هزاران نفر به «پورتو دل سول» رفتند و‬ ‫به نبود دموکراس��ی اعتراض کردند‪ .‬دو ماه تمام این میدان‬ ‫قبضه تظاهرکنندگان بود‪ .‬معترضان میدان پورتو دل سول‬ ‫مانیفست خود را با نام می دانی که در ان متحصن شده بودند‪،‬‬ ‫پیوند داده‪ ،‬ان را «مانیفست اردوگاه خورشید» نامیدند‪ .‬در‬ ‫بخشی از این مانیفست امده بود‪« :‬به خواست خود امده ایم‬ ‫و بعد از راهپیمایی تصمیم گرفتیم ب رای پافشاری بر شرافت‬ ‫و گس��ترش اگاهی سیاس��ی و اجتماعی گرد هم اییم‪ .‬ما‬ ‫نماینده هیچ حزب و سازمانی نیستیم‪ .‬امده ایم و یک جامعه‬ ‫نوین م ی خواهیم که در ان اولویت با زندگی باشد‪ ،‬نه با منافع‬ ‫اقتصادی و سیاسی‪».‬‬ ‫تحریر‪ ،‬از قیام تا پیروزی‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫‪ -6‬میدان سینتاگما‬ ‫می دان سینتاگمای اتن (‪ )Syntagma Square‬یکی‬ ‫مشهورترین می دان های دنیا ست‪ .‬این می دان مرکز تجمع مردم‬ ‫اتن و به نوعی مرکزیت شهر اتن است‪ .‬در بخشی از این می دان‬ ‫شما با محله پالکا روبه رو هستید که بافت سنتی شهری و‬ ‫تجاری قدیم اتن است و میلیون ها گردشگر از سراسر دنیا به‬ ‫این محله ب رای بازدید و خرید م ی روند‪ .‬اما این میدان همیشه‬ ‫هم توریستی و ارام نیس��ت‪ ،‬گاهی هم شهرتش به واسطه‬ ‫اعتراض است‪ .‬ورشکستگی اقتصادی یونان و فشار ناشی از‬ ‫این ورشکستگی باعث م ی شود که گاه خبری مانند خودکشی‬ ‫یک پیرمرد ‪ 77‬ساله مردم را به سمت می دان سینتاگما بکشاند‬ ‫تا اعتراض ادامه داش��ته باشد؛ چیزی شبیه گردهمای ی هایی‬ ‫که در یونان باستان در اگورا ـ بازار شهر ـ که در چند صد متری‬ ‫همین میدان صورت م ی گرفت‪ .‬مردم خشمگین و معترض‬ ‫به سیاست های ریاضت اقتصادی و حمله پلیس با گاز اشک‬ ‫اور چهره دیگری از میدان باستانی را به نمایش م ی گذارد‪ .‬در‬ ‫تظاه رات ات��ن مخالفین پالکاردهای��ی را در مقابل پارلمان‬ ‫این کش��ور با خود حمل م ی کردند که روی انها نوشته شده‬ ‫بود‪« :‬فقر بزرگ ترین سوءاستفاده است‪ ».‬گروه های دیگری‬ ‫از معترضان ب��ا کوبیدن روی ظرف خالی فری��اد « دزد‪ ،‬دزد»‬ ‫سر م ی دادند‪.‬‬ ‫داشتند از رس��یدن جمعیت معترض به میدان و در نتیجه‬ ‫دسترسی انها به ساختمان برخی وزارتخانه ها و مراکز دولتی‬ ‫جلوگیری کنند‪ .‬قیام تونس و اتفاقاتی که در میدان القصبه‬ ‫رخ داد‪ ،‬به نوعی رهگشای سایر کشورها در رسیدن به بی داری‬ ‫اسالمی بود‪ .‬اگر میدان القصبه را پدر میدان تحریر بخوانیم‪،‬‬ ‫چندان نامگذاری اشتباهی انجام نداده ایم‪ .‬یکی از زیباترین‬ ‫تصاویر ثب ت شده در میدان قصبه‪ ،‬نماز جماعتی با حضور‬ ‫ده ها هزار نفر بود‪ .‬میدان قصبه بع��د از بن علی همچنان‬ ‫خانه اعتراض باقی ماند‪.‬‬ ‫سقفی برای ‪99‬درصدی ها‬ ‫از تحریر تا دروازه خورشید‪ ،‬همه برای دموکراسی‬ ‫‪81‬‬ ‫ابشار جهانی‬ ‫ایران و اولین برد در لیگ جهانی والیبال‬ ‫دیـــدار‬ ‫شاید حسین جبارزادگان باور نم ی کرد‪ ،‬رشته ای که مدال‬ ‫برنز بازی های اس��یایی بانکوک ‪ 1966‬ب رایش سقف ارزوها‬ ‫بود‪ ،‬روزی به سطح اول جهانی برس��د‪ .‬جبارزادگان ان روزها‬ ‫کاپیتان تیم ملی والیبال ای ران بود و با حسین سرودی یک‬ ‫بازی در میان بازوبند کاپیتانی تیم ملی بسکتبال را بردست‬ ‫م ی بست‪ ،‬اما ترجیح داد مربی یک ورزش تازه شود‪ ،‬ورزشی‬ ‫که حاال تاریخس��از اس��ت‪ .‬نام انها در تاریخ ثبت شد‪ ،‬اولین‬ ‫تیم والیبال ای ران که در باالترین سطح والیبال جهانی و در‬ ‫لیگ جهانی بازی کرد و توانست در مسابقاتی در این سطح‬ ‫به پیروزی برس��د‪ .‬ورزش ای ران در یک هفته دو جشن بزرگ‬ ‫گرفت؛ در سئول با شکست دادن تیم ملی فوتبال کره جنوبی‬ ‫به عنوان تیم اول گروهش به جام جهانی ‪ 2014‬برزیل صعود‬ ‫کرد و س��پس تیم والیبال در مصاف صربس��تان به اولین‬ ‫پیروزی خود در لیگ جهانی دست یافت؛ عنوانی ب ی سابقه‬ ‫که تا اطالع ثانوی این نظریه را که ما در ورزش های گروهی‬ ‫با مشکل رو به رو هستیم را نقض م ی کند‪.‬‬ ‫ما تیم والیبالی داری��م که توانایی ای��ن را دارد که در‬ ‫مسابقاتی در سطح لیگ جهانی خوب بازی کند و بدرخشد‬ ‫و ببرد و در این میان نم ی توان نقش یک نام را نادیده گرفت؛‬ ‫خولیو والسکو‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫والسکو کیست؟‬ ‫خولیو والسکو در سال ‪ 1952‬در الپالتا ارژانتین به دنیا‬ ‫امد‪ .‬وی پس از پایان دوران متوسطه وارد دانشگاه شد و در‬ ‫رشته فلسفه به تحصیل پرداخت‪ ،‬اما به دلیل کودتای ‪1976‬‬ ‫ارژانتین از تحصیل بازماند‪ .‬والس��کو از س��ن ‪ 15‬س��الگی‬ ‫والیبال را در تیم دانش��گاه الپالتا اغاز ک��رد و به همراه این‬ ‫تیم در سال های ‪ 69‬و ‪ 70‬قهرمان جوانان ارژانتین شد‪ .‬وی‬ ‫در همین سال به عنوان بهترین بازیکن مسابقات در کشور‬ ‫ارژانتین مطرح شد‪ .‬وی در س��ال ‪ 1985‬به عنوان سرمربی‬ ‫باش��گاه مدنا معرفی شد و در چهار س��ال حضورش در این‬ ‫باشگاه چهار عنوان قهرمانی ب رای این باشگاه به ارمغان اورد‪.‬‬ ‫این درخشش باعث شد تا مسئوالن وقت فدراسیون والیبال‬ ‫ایتالیا دست به کار شوند و والسکو را به سمت سرمربیگری‬ ‫تیم ایتالیا منص��وب کنند‪ .‬از افتخ��ارات او م ی توان به پنج‬ ‫بار قهرمان��ی در لیگ جهان��ی والیبال‪ ،‬همراه ب��ا این تیم‬ ‫اشاره کرد‪ .‬او پس از کس��ب مدال نقره المپیک ‪ ۱۹۹۶‬ب رای‬ ‫تیم ملی ایتالیا‪ ،‬مربی تیم ملی زنان این کش��ور شد‪ .‬پس از‬ ‫س��رمربیگری در تیم های ملی جمهوری چک و اس��پانیا و‬ ‫چند تیم باشگاهی‪ ،‬در سال ‪ 2011‬به عنوان سرمربی تیم ملی‬ ‫والیبال ای ران انتخاب شد‪ .‬از نظر رتبه و اعتبار خولیو والسکو‬ ‫مشهورترین و پ ر افتخارترین مربی است که در ورزش ای ران‬ ‫حاضر شده‪ .‬هرچند گروهی م ی گویند این مربی نابغه‬ ‫سال هاست که از دوران اوج فاصله گرفته است‪ ،‬اما‬ ‫‪82‬‬ ‫حضور والسکو در ای ران تا به حال منشا خیر بوده و تیم ای ران‬ ‫توانسته افق های تازه ای را تجربه کند‪.‬‬ ‫راه لی گ جهانی‬ ‫از تیمی که در سال ‪ 1991‬در مسابقات قهرمانی اسیا‬ ‫در جایگاه دهم ایستاد تا تیمی که در سال ‪ 2013‬قهرمان اروپا‬ ‫را در ته ران شکست م ی دهد‪ ،‬فاصله ای است به اندازه ‪ 22‬سال‬ ‫کار و تالش و برنامه ریزی هدفمند‪ .‬در طول این سال ها دو‬ ‫فدراسیون یعنی فدراسیون یزدان ی خرم و فدراسیون داورزنی‪،‬‬ ‫گام به گام به س��متی حرکت کردند که قله ها یکی پس از‬ ‫ی که زمانی همیشه پشت سر مثلث‬ ‫دیگری فتح شدند‪ .‬تیم ‬ ‫طالیی شرق اس��یا قرار داش��ت‪ ،‬باالخره خودش را در میان‬ ‫بزرگان جا داد‪ .‬ابت��دا موفقیت در تیم های پایه‪ ،‬نس��ل های‬ ‫برنده را ساخت و س��پس نوبت به تیم بزرگساالن رسید که‬ ‫افتخار افرینی کند‪ .‬ایوان بوگاینکوف‪ ،‬ماتس��وموتو‪ ،‬مهدی‬ ‫صاب ر پور‪ ،‬مصطفی کارخانه‪ ،‬پارک ک��ی وون‪ ،‬میلوراد کیاچ‪،‬‬ ‫زوران گائیچ و حس��ین معدنی یکی پس از دیگری بخشی‬ ‫از مسیر را هموار کردند تا نوبت به مرد نهایی رسید تا پرچم‬ ‫افتخ��ار را در بلندترین قله بگ��ذارد‪ .‬با امدن والس��کو ورق‬ ‫برگشت‪ .‬نخستین نش��انه از عادات جدید والیبال قهرمانی‬ ‫در مس��ابقات قهرمانی اسیا در س��ال ‪ 2011‬بود که با ‪ 9‬برد‬ ‫پیاپی و بدون شکست در ته ران رقم خورد‪ .‬تا لیگ جهانی‬ ‫والیبال راه��ی نبود‪ ،‬تیم ملی والیبال ای ران در ش��هریور ماه‬ ‫سال ‪ ۱۳۹۱‬با کامیابی در دور انتخابی لیگ جهانی والیبال‬ ‫ب رای نخستی ن بار به این رقابت ها راه یافت‪ .‬تیم ای ران که در‬ ‫مسابقات قهرمانی والیبال اسیا قهرمان شده بود‪ ،‬به عنوان‬ ‫نماینده این قاره در مرحله گزینشی لیگ جهانی والیبال ب رابر‬ ‫تیم مصر (قهرمان افریقا) صف ارایی کرد و در دو بازی پیاپی‬ ‫این تیم را در قاهره شکست داد‪ .‬ای ران در دور بعد با دو پیروزی‬ ‫ب رابر تیم ملی والیبال ژاپن در ته ران‪ ،‬جواز حضور در بیست و‬ ‫چهارمین دوره لیگ جهانی والیبال (‪ )۲۰۱۳‬را به دست اورد‪.‬‬ ‫پیروزی در لیگ جهانی‬ ‫بیس��ت وچهارمین دوره لیگ جهانی‪ ،‬در س��ه گروه‬ ‫شش تیمی اغاز به کار کرد‪ .‬ای ران در گروه ‪ B‬این مسابقات‬ ‫به همراه تیم های روس��یه‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬کوبا‪ ،‬المان و صربستان‬ ‫حضور داشت‪ .‬شاگردان خولیو والسکو در هفته اول مسابقات‬ ‫در ب رابر روسیه دو شکست را پذیرفتند‪ ،‬اما حادثه در هفته دوم‬ ‫رخ داد؛ ای ران در هفته دوم به مصاف صربستان رفت‪ .‬تیمی‬ ‫ که به عنوان قهرمان اروپا در مسابقات شرکت کرده بود‪ .‬در‬ ‫بازی اول تیم ای ران نشان داد که م ی تواند بزرگی کند‪ ،‬به هر‬ ‫حال شکست خوردیم‪ ،‬اما سزاوارانه شکست خوردیم‪ ،‬تنها‬ ‫تجربه حریف باعث شد که نتیجه را سه ب ر دو واگذار کنیم‪ .‬اما‬ ‫بازی دوم حکایت دیگری داشت‪ .‬بردیم‪ ،‬خوب هم بردیم‪ .‬اگر‬ ‫ی مصدوم نم ی شد‪ ،‬شاید بازی‬ ‫یکی از ستارگان ما‪ ،‬یعنی قائم ‬ ‫را در سه گیم م ی بردیم‪ .‬به این ترتیب تیم ملی والیبال ای ران‬ ‫اولین برد را تجربه کرد‪.‬‬ ‫والسکو چه گفت؟‬ ‫پس از شکست اول مقابل صربستان در کمال تعجب‬ ‫جلسه مطبوعاتی پس از مسابقه شبیه به یک دادگاه بود‪.‬‬ ‫والسکو در پاسخ به انتقادات گفت‪« :‬تا زمانی که مرب ی تان‬ ‫را عوض کنید من تصمیم م ی گیرم‪ ،‬چرا که تا زمانی که من‬ ‫مربی هس��تم کاری انجام م ی دهم که به ان اعتقاد دارم‪».‬‬ ‫ب رای اثبات درستی اعتقاد او خیلی طول نکشید؛ او در بازی‬ ‫دوم پیروز شد و در کنف رانس بعد از برد گفت‪« :‬برخی از مردم‬ ‫م ی گویند این موفقی ت ها کار والسکو است‪ ،‬اما ما کادر فنی‬ ‫خوبی داریم‪ .‬مربیان ای رانی هم کار خودشان را به خوبی انجام‬ ‫م ی دهند‪ .‬ضمن اینکه بازیکنان خوبی هم داریم‪ .‬سرپرست‬ ‫تیم هم کار خودش را به خوب��ی انجام م ی دهد‪ .‬باید به کل‬ ‫تیم افتخار کنم‪ ،‬چرا که روحیه خوبی بین کل تیم است‪».‬‬ ‫ستارگان یک تیم‬ ‫تیم ای ران دو پاس��ور بس��یار خوب دارد به نام سعید‬ ‫معروف و مهدوی که هر دو در ط راحی حمله بسیار خالق‬ ‫نش��ان م ی دهند‪ .‬فرهاد قائمی چهره ش��اخص تیم ای ران‬ ‫است؛ با س��روی س های ب ی نظیرش‪ .‬محمد موسوی‪،‬‬ ‫حمزه زرینی‪ ،‬امیر غفور‪ ،‬پوری��ا فیاضی و علیرضا‬ ‫مباش��ری هم هرگاه به میدان امدن��د‪ ،‬موثر بازی‬ ‫کردند‪g .‬‬ ‫میرداماد‬ ‫کتابی به قلم دکتر علی اکبر والیتی‬ ‫کتاب میرداماد به قلم عل ی اکبر والیتی از س��وی موسسه انتشارات امیرکبیر روانه بازار‬ ‫تو پنجمین کتاب از مجموعه افرینندگان فرهنگ و تمدن اسالم و‬ ‫کتاب شد‪ .‬این اثر ش��ص ‬ ‫بوم ای ران به شمار م ی اید‪.‬اثر حاضر در پنج فصل به «اوضاع فرهنگی و فکری ای ران در عصر‬ ‫میرداماد‪ ،‬زندگ ی نامه میرداماد‪ ،‬جایگاه و ویژگ ی های علمی و عملی او‪ ،‬ارا و اندیشه های وی‬ ‫و در نهایت نگاهی به اثار میرداماد» م ی پردازد‪.‬مخاطبان کتاب میرداماد با مضامینی مانند‬ ‫«میرداماد بنیانگذار مکتب اصفهان‪ ،‬نثر و شیوه نگارش‪ ،‬شعر سرایی‪ ،‬جامعیت علمی‪ ،‬حضور‬ ‫سیاسی‪ ،‬میرداماد از نگاه دیگران‪ ،‬ارکان نظام فلسفی میرداماد‪ ،‬حدوث دهری‪ ،‬اصالت ماهیت‪،‬‬ ‫مقوالت عشر‪ ،‬ردیه بر ارای میرداماد‪ ،‬اثار و نوشته ها‪ ،‬کتاب ها و رساله ها‪ ،‬اجازه ها‪ ،‬علت و انگیزه‬ ‫تالیف‪َ ،‬ج َذوات‪ ،‬تقویم االیمان‪ ،‬حواشی جذوات‪ ،‬شارع النجاه‪ ،‬ویژگ ی های نثر صراط المستقیم‬ ‫و حواشی و شروح» اشنا م ی شوند‪.‬در بخشی از این اثر نوشته شده است‪« :‬نام او می ر محمدباقر‬ ‫بن شم س الدین محمد حسینی استرابادی‪ ،‬مشهور به میرداماد است‪ .‬قدیم ی ترین ماخذی که‬ ‫شرح حال میرداماد در ان امده‪ ،‬کتاب تاریخ عالم ارای عباسی است که مولف ان با میرداماد‬ ‫معاصر بوده و مسلما از شرح حال او اگاهی داشته ولی با همه توصیفاتی که درباره میرداماد ارائه داده‪ ،‬اشاره ای به تاریخ تولد او نکرده‬ ‫است‪ .‬در نتیجه از ان پس‪ ،‬مولفان و تذکره نویسان بعدی نیز به این مطلب اشاره ای نکرده اند و تا به حال تاریخ تولد وی مجهول مانده‬ ‫است‪ .‬البته مشخ ص نبودن تاریخ تولد میرداماد حاکی از مشهور نبودن وی نیست‪ ،‬بلکه وی در زمان خود زبانزد عام و خاص بوده‬ ‫است‪ ».‬این کتاب با شمارگان دو هزار نسخه‪ ،‬در ‪ 168‬صفحه از سوی انتشارات امیرکبیر روانه بازار اثار مکتوب شد‪g .‬‬ ‫سرداران عشق‬ ‫چهره خشن‬ ‫بودیسم روی‬ ‫جلد تایم‬ ‫حکم دادگاه‬ ‫برلوسکونی‬ ‫روی جلد‬ ‫روزنامه‬ ‫لیبرتوی‬ ‫ایتالیا‬ ‫خاطراتی از سرداران دفاع مقدس‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره ‪178‬‬ ‫مجموعه دو جلدی «سرداران عش��ق» با روایت خاط راتی درباره ‪ 10‬فرمانده صاحب نام‬ ‫دفاع مقدس همچون شهیدان مهدی باکری ‪ ،‬اب راهیم همت و مصطفی چمران و جاوید االثر‬ ‫احمد متوسلیان‪ ،‬به همت کانون فرهنگی شهید کالهدوز از س��وی انتشارات کتابدار توس‬ ‫منتشر شد‪.‬مجموعه دو جلدی «سرداران عش��ق» برگرفته از متن کتاب های منتشر شده ای‬ ‫مانند مجموعه یادگاران ‪ ،‬پاوه س��رخ‪ ،‬مرگ از من فرار م ی کند‪ ،‬تو که باال نشس��تی‪ ،‬پروانه در‬ ‫چراغانی‪ ،‬مسیح کردستان‪ ،‬خاک های نرم کوشک‪ ،‬خدا م ی خواست زنده بمانی و حماسه کاوه‬ ‫است‪.‬در جلد نخست‪ ،‬شهید مهدی باکری با ‪ 31‬خاطره‪ ،‬شهید مصطفی چمران با چهل و دو‬ ‫خاطره‪ ،‬شهید حسین خ رازی با بیس ت ویک خاطره‪ ،‬مهدی زین الدین با ‪ 45‬خاطره‪ ،‬جاوید االثر‬ ‫احمد متوسلیان با بیس ت ویک خاطره‪ ،‬شهید اب راهیم همت با ‪ 38‬خاطره از خانواده ‪ ،‬دوستان و‬ ‫همرزمان شهدا به مخاطب معرفی م ی شوند‪.‬در جلد دوم شهید محمد بروجردی با ‪ 32‬خاطره‪،‬‬ ‫ی صیاد ش��ی رازی با ‪ 43‬خاطره و شهید‬ ‫شهید عبدالحسین برونس��ی با ‪ 38‬خاطره‪ ،‬شهید عل ‬ ‫محمود کاوه با ‪ 52‬خاطره به مخاطبان معرفی شده اند‪.‬در صفحه های ‪ 68‬و ‪ 69‬جلد اول «س��رداران عشق» خاطره ای از مجموعه‬ ‫یادگاران و درباره شهید دکتر مصطفی چمران امده که چنین است‪« :‬حواسم به مردم و فرار ضد انقالبیون بود که فشار دستی را روی‬ ‫شانه ام احساس کردم‪ .‬برگشتم و چهره خندان دکتر را که از عرق برق م ی زد ‪ ،‬جلوی رویم دیدم‪ .‬از خجالت نفس در سینه ام بند امده بود‬ ‫و مانده بودم که چه بگویم که دکتر گفت‪« :‬من و مردم ای ران به شما نوجوان ها افتخار م ی کنیم‪ ».‬با سر استین بلوزم اشک هایم را پاک‬ ‫کردم و به پوتی ن های خونی و گرد و خاکی دکتر خیره ماندم؛ لکه های خون‪ ،‬خون شهدایی بود که دکتر به اغوششان کشیده بود‪g».‬‬ ‫ویژه نامه اپوکا‬ ‫برای حوادث‬ ‫برزیل‬ ‫پس از ‪60‬سال‬ ‫خاطرات جالل طالبانی به چاپ دوم رسید‬ ‫جلد دوم از سری ‪ ۲‬جلدی خاط رات جالل طالبانی با عنوان «پس از ‪ ۶۰‬سال» با تحقیق عرفان قانع ی فرد‪ ،‬بعد از چهار سال انتظار‬ ‫به زبان کردی‪ ،‬ع ربی و فارسی منتشر م ی شود‪ .‬در این مجموعه با افرادی چون بیل کلینتون‪ ،‬برژینسکی‪ ،‬کاندولی زا رایس و کسینجر و‬ ‫همچنین با هاشمی رفسنجانی‪ ،‬سیدمحمد خاتمی و محسن رضایی درباره رئی س جمهور کنونی ع راق گفت وگو شده است‪ .‬عرفان‬ ‫قانع ی فرد‪ ،‬نویسنده و پژوهش��گر با اعالم این خبر گفت‪« :‬جلد دوم از مجموعه خاط رات جالل طالبانی با عنوان «پس از ‪ 60‬سال»‬ ‫دربرگی رنده ‪ 167‬مصاحبه و بیش از ‪ ۲۳۰۰‬سند است‪ .‬در دومین مجلد با بیش از ‪ ۱۴۰‬نفر از شخصی ت های سیاسی دنیا که طالبانی به‬ ‫انها اشاره کرده‪ ،‬گفت وگو شده است که از جمله انها م ی توان به جیمز بیکر‪ ،‬بیل کلینتون‪ ،‬برژینسکی‪ ،‬الب رایت‪ ،‬کاندولی زا رایس‪ ،‬هنری‬ ‫کسینجر‪ ،‬انتونی کوردزمن‪ ،‬نوام چامسکی و نیز بسیاری از مقامات امنیتی‪ ،‬نظامی و سیاسی ای ران چون ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی‪،‬‬ ‫سیدمحمد خاتمی‪ ،‬محسن رضایی‪ ،‬علی شمخانی و سردار جعفری اشاره کرد‪ ».‬مترجم کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه»‪ ،‬دومین‬ ‫جلد از مجموعه خاط رات طالبانی را مهم ترین بخش از خاط رات و زندگی رئی س جمهور ع راق دانست و افزود‪« :‬در این جلد‪ ،‬بخش مهمی‬ ‫ از حوادث و تحوالت خاورمیانه در خالل سال های ‪ ۱۹۶۷‬تا ‪ ۲۰۰۵‬روایت م ی شود‪ .‬تحوالت و حوادث مربوط به ظهور صدام حسین تا به‬ ‫قدرت رسیدن حزب بعث در ع راق‪ ،‬اختالف ارضی ای ران و ع راق بر سر اروندرود و مباحثی چون «امضای قرارداد الجزایر بین صدام و شاه»‪،‬‬ ‫«عدم حمایت ای ران از کردهای ع راق به رهبری مسعود بارزانی»‪« ،‬انقالب اسالمی در ای ران»‪« ،‬تشکیل حزب اتحاد میهنی کردستان‬ ‫ع راق به رهبری جالل طالبانی در ع راق» و‪ ...‬از مواردی است که در این کتاب به انها اشاره شده است‪g ».‬‬ ‫مارکا اینگونه‬ ‫به استقبال‬ ‫انجلوتی رفته‬ ‫است‬ ‫‪83‬‬ ‫مدیر عامل بانک مهر اقتصاد‪:‬‬ ‫پویایی‬ ‫روابط عمومی‬ ‫نشانه حیات و‬ ‫نشاط سازمان است‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪178‬‬ ‫نخستین نشست هم اندیشی مدیران روابط عمومی‬ ‫بانک مه ر اقتصاد در سال ‪ 92‬با حضور مدیرعامل این بانک‬ ‫برگزار ش��د‪ .‬به گزارش روابط عمومی بان��ک مهر اقتصاد‪،‬‬ ‫دکتر غالمحسن تق ی نتاج‪ ،‬مدیرعامل بانک در این همایش‬ ‫با بیان اینکه رواب��ط عمومی نقش ارزش��مندی در فرایند‬ ‫کسب و کار دارد‪ ،‬گفت‪« :‬در شرایط بازار رقابتی حال حاضر‬ ‫دنیا‪ ،‬بنگاه های اقتص��ادی نیازمند برخورداری از یک روابط‬ ‫عمومی کارامد و اثرگذار هستند‪ ،‬چرا که کمک به ایجاد خلق‬ ‫ارزش افزوده یکی از مهم ترین کارکردهای روابط عمومی در‬ ‫سازمان اس��ت‪ ».‬نتاج پویایی روابط عمومی را نشانه حیات‬ ‫و نشاط سازمان دانس��ت و افزود‪« :‬چنانچه روابط عمومی‬ ‫دچار جمود و ایستایی شود نه تنها خودش بلکه سازمانش‬ ‫را هم از قرار گرفتن در مسیر توسعه و پیشرفت باز م ی دارد‪،‬‬ ‫بناب راین هر چه ب��رای پویایی و روزام��دی روابط عمومی‬ ‫تالش کنیم‪ ،‬به نشاط بیش��تر بانک مان کمک کرده ایم‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه ب رای استمرار نشاط در روابط عمومی باید‬ ‫ابتدا پاسخگوی سواالت اساسی و تعیین اولویت هایمان در‬ ‫حوزه فعالیت خود باشیم‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬اجرا و استق رار‬ ‫بانکداری اس�لامی از مهم ترین اهداف بانک مهر اقتصاد‬ ‫اس��ت‪ ،‬از این رو با در نظ��ر گرفتن این هدف کلی‪ ،‬مس��یر‬ ‫حرکت روابط عمومی نیز مشخص م ی شود‪ ».‬نتاج با تاکید‬ ‫بر اینکه رواب��ط عمومی را نباید فقط مح��دود به کارکنان‬ ‫ستادی سازمان کنیم‪ ،‬گفت‪« :‬سازمان های امروزی به ویژه‬ ‫در فضای مردم ساالری و جمهوریت باید پاسخگوی ذینفعان‬ ‫خود باشند و الزمه این پاسخگویی‪ ،‬برقراری ارتباط دوسویه‬ ‫است‪ ،‬بناب راین کارکنان شعب بانک مهر اقتصاد در صف اول‬ ‫این بنگاه اقتصادی با ارتباط صحیح با مش��تری م ی توانند‬ ‫کمک ش��ایانی به روابط عمومی کنند‪ ».‬مدیرعامل بانک‬ ‫مهر اقتصاد در پایان سخنانش با اشاره به انتخابات ‪ 24‬خرداد‬ ‫گفت‪« :‬با وجود انکه دشمنان کشور تصورشان بر این بود که‬ ‫نظام جمهوری اسالمی ای ران با چالش های جدی مواجه شده‬ ‫است و مردم میل و رغبتی ب رای شرکت در انتخابات ندارند‬ ‫اما مردم همیشه در صحنه کشور بار دیگر با حضور پرشور‬ ‫در پای صندوق های رای حماس��ه افریدند و دنیا را مبهوت‬ ‫عظمت خود کردند‪».‬‬ ‫همیاران روابط عمومی نقشی تعیینکننده در‬ ‫فروش محصوالت و خدمات بانک دارند‬ ‫در ادام��ه اب راهیم صف رلک��ی‪ ،‬رئی��س اداره کل روابط‬ ‫عمومی بانک مهر اقتصاد با بی��ان وظایف‪ ،‬ماموریت ها و‬ ‫نقش افرین ی های روابط عمومی خاط رنشان کرد‪« :‬مراقبت از‬ ‫ب رند بانک‪ ،‬اطالع رسانی شفاف‪ ،‬اطالع یابی از نظر مخاطبان‪،‬‬ ‫ایفای نقش در مس��ئولی ت های اجتماع��ی‪ ،‬ایفای نقش در‬ ‫‪84‬‬ ‫تقویت و توس��عه و مراقبت از س��رمایه اجتماعی سازمان و‬ ‫تعامل نظام مند با ذینفعان برون سازمانی از جمله مهم ترین‬ ‫وظایف روابط عمومی به شمار م ی روند‪ ».‬وی نقش همیاران‬ ‫روابط عمومی ب رای پیش��برد فروش محصوالت و خدمات‬ ‫بانک را تعیی ن کننده دانست و تصریح کرد‪« :‬انتخاب همیاران‬ ‫روابط عمومی در شعب‪ ،‬ایده بسیار سازنده یکی از همکاران‬ ‫اس��تانی بود که اداره کل روابط عمومی توانست با پرورش‬ ‫این طرح ابتکاری‪ ،‬همکاران ش��عب را به بازوی اصلی روابط‬ ‫عمومی ب رای فروش محصوالت و خدمات بانک بدل نماید‬ ‫که با همدلی و همکاری مدی ران روابط عمومی استان ها در‬ ‫حال حاضر نزدیک به ‪ 700‬همیار در سطح شعب بانک مهر‬ ‫اقتصاد فعال هستند‪ ».‬رئیس اداره کل روابط عمومی‪ ،‬با بیان‬ ‫اینکه همیاران روابط عمومی باید مراقبت کنند تا شاخصه‬ ‫«صمیم ی ب��ودن» که بانک مه��ر اقتصاد به ان مش��هور‬ ‫اس��ت‪ ،‬همواره محفوظ بماند‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬اطالع رس��انی‬ ‫مناسب به مش��تریان در خصوص محصوالت و خدمات از‬ ‫جمله کارکرد های مهم همیاران در نقطه فروش اس��ت که‬ ‫م ی بایس��ت در اولین زمان ممکن بس��ته خدمات جدید را‬ ‫دریافت و نسبت به اطالع رسانی ان در شعبه محل خدمت‬ ‫خود اقدام نمایند‪».‬‬ ‫صف رلکی با اش��اره به اینکه گفتمان رواب��ط عمومی باید‬ ‫همواره در راستای تحقق برنامه های راهبردی بانک به روز‬ ‫ش��ود‪ ،‬گفت‪« :‬مجموعه مهر‪ ،‬هفت برنامه راهبردی ب رای‬ ‫تحقق استراتژی های خود ط راحی کرده که تصویرسازی و‬ ‫ارتقای جایگاه ذهنی مش��تریان از نظام بانکداری اسالمی‬ ‫مهم ترین انهاست‪ ».‬وی توسعه اعتماد عمومی‪ ،‬جهت دهی‬ ‫و تنویر افکار عمومی در راستای افزایش اعتبار بانک‪ ،‬توسعه‬ ‫خدمات به جامعه هدف در جهت ارزش افرینی پایدار‪ ،‬توسعه‬ ‫و تقویت بانکداری الکترونیکی و محصوالت نوین بانکی را‬ ‫از دیگر استراتژی های بانک دانست و افزود‪« :‬مراقبت از ب رند‬ ‫بانک‪ ،‬اطالع رسانی شفاف‪ ،‬اطالع یابی در سه حوزه مشتری‪،‬‬ ‫کارکنان و جامعه‪ ،‬نقش افرینی در مسئولی ت های اجتماعی‪،‬‬ ‫ایفای نقش در تقویت و توسعه و مراقبت از سرمایه اجتماعی‬ ‫سازمان و تعامل نظام مند با ذینفعان برون سازمانی از جمله‬ ‫نقش افرین ی ه��ای رواب��ط عمومی در بانک مه��ر اقتصاد‬ ‫است‪ ».‬صف رلکی با بیان اینکه در منشور هویت بانک مهر‬ ‫اقتصاد‪ ،‬صمیمیت و کارگش��ایی از ویژگ ی ه��ای کارکنان‪،‬‬ ‫تعریف شده است‪ ،‬اظهارداشت‪« :‬داشتن ‪ 800‬نقطه عملیاتی‬ ‫با ش��ش هزار همکار و پیش��ینه تفکر ارزش��ی‪ ،‬به منظور‬ ‫گره گشایی از کار مردم اس��ت و این همان فلسفه وجودی‬ ‫فعالیت بانک مهر اقتصاد است‪ ».‬مدیر روابط عمومی بانک‬ ‫مهر اقتصاد با تاکید بر فرهنگ سازی در خصوص گسترش‬ ‫فرهن��گ قرض الحس��نه‪ ،‬گف��ت‪« :‬ج��ذب‬ ‫‪ 12‬میلیون سپرده گذار نشان از اعتماد باالی مردم به بانک‬ ‫مهر اقتصاد است‪ .‬از این رو با شناسایی ذینفعان در ‪ 11‬گروه‬ ‫و طبقه بندی انها به چهار دس��ته تالش داریم تا در راستای‬ ‫پاسخگویی به نیازهای انها حرکت کنیم‪ ».‬در ادامه صالح‬ ‫پاش��اپور‪ ،‬مدیرکل ش��عب اس��تان اردبیل با حضور در این‬ ‫همایش ضمن تشریح طرح ابتکاری سفی ران مهر که ب رای‬ ‫نخستی ن بار در استان اردبیل به منظور متوازن سازی مصارف‬ ‫اجرا شد‪ ،‬به تبیین ویژگ ی های این طرح پرداخت و اجرای ان‬ ‫را موجب افزایش س��طح تعامالت با سپرده گذاران و ارتقای‬ ‫کیفیت ارتباطات میان فردی دانس��ت‪ .‬همچنین در ادامه‬ ‫این نشست عملکرد استان ها در حوزه تولید و انتشار اخبار‬ ‫در سال ‪ 1391‬مورد ارزیابی قرار گرفت که به لحاظ کیفیت‬ ‫اخب��ار‪ ،‬اس��تان های قزوی��ن‪ ،‬ته��ران ب��زرگ‪ ،‬ای�لام و‬ ‫مرکزی(مشترک) حائز رتب ه های اول تا سوم شدند و در بخش‬ ‫کمیت اخبار‪ ،‬استان های س��منان‪ ،‬قم و خ راسان شمالی به‬ ‫ترتیب در جایگاه اول تا سوم قرار گرفتند که از مدی ران این‬ ‫استان ها طی مراسمی تقدیر و تشکر به عمل امد‪ .‬ب ر اساس‬ ‫این گزارش‪ ،‬همای��ش مدی ران روابط عموم��ی بانک مهر‬ ‫اقتصاد به مدت دو روز با هدف ابالغ برنامه و بودجه سال ‪92‬‬ ‫اس��تان ها‪ ،‬نقش افرینی همیاران روابط عمومی در تحقق‬ ‫اهداف ارتباطی بانک‪ ،‬تش��ریح فرایند ط راحی کمپی ن های‬ ‫اطالع رسانی و سند راهبردی روابط عمومی در مرکز اموزش‬ ‫حضرت عبدالعظیم حس��نی(ع) برگزار شد و مدی ران ادارات‬ ‫اداره کل روابط عمومی ضمن بررسی عملکرد سال گذشته‬ ‫رواب��ط عمومی بان��ک در حوزه های تخصص��ی مربوطه‪،‬‬ ‫راهکار هایی را ب رای ارتقای سطح کیفی عملکرد استان ها‬ ‫عنوان کردند‪ ،‬همچنی��ن تعدادی از مدی ران اس��تان ها نیز‬ ‫دیدگاه ها‪ ،‬نظ رات و پیشنهادات خود را در این خصوص مطرح‬ ‫کردند‪g.‬‬