ماهنامه مثلث شماره 187

‫دیپلمات ها مانع جنگ می شوند؟‬ ‫سرنوشت شام؛ از تهران تا واشنگتن‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدوهشتادوهفتم‪9/‬شهریور‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫دردیدارهای سلطان قابوس و فلتمن با مقامات ایرانی چه گذشت؟‬ ‫محرمانه های‬ ‫دوانتخابات‬ ‫گفت و گوی اختصاصیمثلث‬ ‫باسردار احمدی مقدم‬ ‫احمدی نژاد موافق نبود فرمانده ناجا شوم‬ ‫رایروحانیپاسخیبهاتفاقاتچهارسالاخیربود‬ ‫تصورم این است که احمدی نژاد توقع داشت‬ ‫در انتخابات ‪ 84‬بسیج از او حمایت کند‬ ‫در ماجرای کهریزک‪ ،‬رهبری گفتند هر کس‬ ‫مقصر است باید محاکمه شود‬ ‫از خانواده فردی که در حوادث ‪88‬‬ ‫با ماشین نیروی انتظامی کشته شد‪ ،‬دلجویی کردیم‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫فرزند راست اسالمی‬ ‫عدالت خواهانقالبی‬ ‫پرونده ویژه شهید محمدعلی رجایی‬ ‫عکس هاو گزارش منتشر نشده‬ ‫از دیدار نامزدها در خانه عارف‬ ‫پس از اجماع اصولگرایان‪،‬‬ ‫اصالح طلبان هم ائتالف می کنند؟‬ ‫مهرعلیزاده رقیب جدی محسن هاشمی‬ ‫ج‬ ‫لد دوم‬ ‫در میان�ه جن�گ و مذاک�ره‬ ‫ایا پیغام های میان ایران و امریکا سرنوشت‬ ‫سوریه را تعیین می کند؟‬ ‫‪1‬‬ ‫محم د صالح صدقیان‪ ،‬مدیر مرکز عربی مطالعات ای ران‪ ،‬در گفت وگویی تفصیلی با مثلث به بررسی شرایط جنگی‬ ‫در سوریه و نقش ایران در این قضایا پرداخت‪ .‬به عقیده وی امریکا با ایجاد یک جنگ محدود در سوریه ب ه دنبال برخی‬ ‫اهداف اس�ت؛ از جمله اینکه در وهله نخست ب ه دنبال ان است که میان ارتش دولت س�وریه و ارتش ازاد و گروه‪‎‬های‬ ‫س�لفی توازن و باالنس برقرار کند‪ .‬چرا که توازن میان طرف های درگیر در بحران سوریه پس از جنگ در شهرهای‬ ‫القصیر و حمص به نفع نیروهای دولتی تغییر کرد‪ .‬در گام بعدی امریکا م ی‪‎‬خواهد زمینه مس�اعد را برای کنفرانس‬ ‫ژنو‪2‬فراهم کند چرا که اگر قرار باشد در این کنفرانس روی گزینه‏های سیاسی بحث شود باید میان طرف‪‎‬های داخلی‬ ‫درگیر یک حالت توازن برقرار باشد‪ .‬هدف سومی که امریکا دنبال م ی‪‎‬کند‪ ،‬نابود کردن قدرت ارتش سوریه است‪.‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫در ابتدای بحث لطفا کمی پیرامون نقش ایران در‬ ‫تحوالت س�وریه و تالش هایی که در تهران برای‬ ‫حل بحران دمشق صورت گرفت‪ ،‬توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬پس از این مساله در منطقه دو طرف دخیل و سهیم‬ ‫خواهند شد؛ یکی کشورهای منطقه که ای ران نیز جزو انهاست‬ ‫و طرف دیگر کشورهای خارجی چون امریکا‪ ،‬انگلیس و‪ ...‬به‬ ‫اعتقاد من کشورهای خارج از منطقه که نقشه خودشان را دارند‪،‬‬ ‫به دنبال پیشرفت منطقه و استق رار امنیت نیستند و تنها در‬ ‫پی منافع خودشان هستند‪ .‬این در حالی است که نگاهی که‬ ‫امریکا و انگلیس به منطقه دارند قطعا از زاویه دید رژیم اسرائیل‬ ‫است؛ امری که ب رای کشورهای منطقه خیلی خط رناک است‪.‬‬ ‫چرا که در این صورت با یک نگاه و ذهنیت اسرائیلی به قضایا‬ ‫م ی‪‎‬پردازند و در نهای��ت نیز به دنبال تامی��ن منافع اسرائیل‬ ‫که همان منافع خودشان هم هس��ت‪ ،‬م ی‪‎‬باشند‪ .‬در رابطه با‬ ‫کشورهای منطقه‪ ،‬ای ران یکی از کشورهای تاثیرگذار و بزرگ‬ ‫است و سپس نیز ع ربستان قرار دارد‪ .‬مصر هم کشور بزرگ و‬ ‫مهمی است اما به دنبال بحران هایی که اخی را در مصر پیش‬ ‫امد‪ ،‬اکنون منطقه در دستان ای ران‪ ،‬ع ربستان و ترکیه است‪ .‬این‬ ‫‪ l‬در حال حاضر تمامی طرف‪‎‬های درگیر در بحران‬ ‫سوریه به این نتیجه رسیده‪‎‬اند که با گزینه نظامی نم ی‏توانند‬ ‫در سوریه به یک راه حل مقبول و معق ولی برسند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که از ابتدا‪ ،‬ای ران اعالم کرده بود که گزینه سیاسی بهترین‬ ‫راه حل ب رای بحران سوریه است اما در ان زمان برخی کشورهای‬ ‫منطقه این مسال��ه را نپذیرفتند و اع�لام داشتند که با گزینه‬ ‫نظامی م ی‪‎‬توانند حکومت سوریه را ساقط کنند‪ .‬اکنون نیز ای ران‬ ‫روی این مساله تاکید دارد که گزینه نظامی نم ی‪‎‬تواند راه حل‬ ‫مقب ولی باشد‪ .‬فرض بگیریم که امریکا به وسیله موشک‏های‬ ‫کروز یک جنگ محدودی علیه سوریه راه بیندازد‪ ،‬پس از ان‬ ‫چه خواهد شد؟ االن در استانه کنف رانس ژنو ‪ 2‬هستیم و این در‬ ‫حالی است که روسیه و امریکا به این نتیجه رسیده اند که باید‬ ‫در این نشست روی گزینه‪‎‬های سیاسی تاکید کنند‪ .‬البته باز‬ ‫نباید فراموش کرد که در شرایط کنونی یک جنگ محدود در‬ ‫سوریه ب رای تامین اهداف امریکا بهترین گزینه است‪.‬‬ ‫امری�کا از ایجاد ی�ک جنگ مح�دود در س�وریه‬ ‫ب ه دنبال چه اهدافی است؟‬ ‫‪ l‬در وهله نخست امریکا به دنبال ان است که میان‬ ‫ارتش دولت سوری��ه و ارتش ازاد و گروه‪‎‬ه��ای سلفی توازن و‬ ‫باالنس برقرار کند‪ .‬چرا که توازن می��ان طرف های درگیر در‬ ‫بحران سوریه پس از جنگ در شهرهای القصیر و حمص به‬ ‫نفع نیروهای دولتی تغییر کرد‪ .‬بناب راین یکی از اهداف امریکا‬ ‫این است که شرایط را به قبل از جنگ در این شهرها بازگرداند‪.‬‬ ‫در گام بعدی امریکا م ی‪‎‬خواهد زمینه مساعد را ب رای کنف رانس‬ ‫ژنو ‪ 2‬فراهم کند چرا که اگر قرار باش��د در این کنف رانس روی‬ ‫گزینه‏های سیاسی بحث ش��ود‪ ،‬باید میان طرف‪‎‬های داخلی‬ ‫درگیر یک حالت توازن برقرار باش��د؛ زی را برتری ارتش سوریه‬ ‫ی ک��ه امریکا دنبال‬ ‫مخل این کنف ران��س است‪ .‬هدف سوم ‬ ‫م ی‪‎‬کند‪ ،‬نابود کردن قدرت ارتش سوریه است‪ .‬زی را ارتش سوریه‬ ‫اکنون قوی است و به همین دلیل تاکنون ارتش ازاد نتوانسته‬ ‫قدرت ارتش سوریه را مهار کند‪.‬‬ ‫پس امریکا با جنگ محدود ب ه دنب�ال پایان دادن‬ ‫به درگیری‪‎‬ها در س�وریه نیس�ت و جن�گ داخلی‬ ‫همچنان تداوم خواهد داشت؟‬ ‫‪ l‬دقیقا همی ن طور است‪ ،‬زی را انها اصال نم ی‪‎‬خواهند‬ ‫این جنگ پایان یابد ام��ا ای ران به دنبال پای��ان جنگ است‪.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫به دنبال حمله نظامی امریکا چه سناریوهایی ب رای‬ ‫اینده این کشور و منطقه قابل پی ش‪‎‬بینی است؟‬ ‫طرف‏های درگیر در بحران سوریه نسبت به حمله‬ ‫نظامی چه رویکردی دارند؟‬ ‫امریک��ا‪ ،‬اسرائیل‪ ،‬انگلی��س و ع ربستان از ت��داوم بحران در‬ ‫سوریه نف��ع م ی ب رند و اکن��ون نیز امریکا به دنب��ال مدیریت‬ ‫این بحران است‪ .‬هدف امریکا ای��ن است که فعال یک نظام‬ ‫ضعیف در سوریه باقی بماند و بعدها در مورد ان تصمیم‪‎‬گیری‬ ‫کنند‪ .‬بناب راین امریکا نم ی‪‎‬خواهد فعال نظ��ام سوریه ساقط‬ ‫شود زی را ب رای بعد از نظام سوریه هنوز فک��ری نکرده‪‎‬اند و در‬ ‫میان مخالفان نی��ز گروهی نیست که بتوان��د اداره کشور را‬ ‫عهده‪‎‬دار شود‪ .‬اخوان‪‎‬المسلمین‪ ،‬ارتش ازاد و النصره‪ ،‬از جمله‬ ‫گروه های مخالف اسد در سوریه هستند اما هیچ کدام امادگی‬ ‫قدرت گرفتن را ندارند‪ .‬معارضان سوری تحت فشار کشورهای‬ ‫دیگر و با حمایت انها وارد درگیری‪‎‬های داخلی شدند‪ ،‬حتی انها‬ ‫در قبال وضعیت سوریه مسئول هستند که واقعا این کشور را به‬ ‫این سمت بردند‪ .‬تخریب وسیعی که در سوریه صورت گرفت و‬ ‫گروه های افراطی که در این کشور قدرت گرفتند‪ ،‬اینده سوریه‬ ‫را خیلی تاریک کرد ه است‪ .‬هم اکنون جبهه النصره دست به‬ ‫یزند که دور از تصور و خالف انسانیت و مل ی گرایی‬ ‫اقداماتی م ‪‎‬‬ ‫است‪ ،‬بناب راین این گروه چطور م ی‪‎‬تواند در قدرت سهیم باشد و‬ ‫امور را مورد ارزیابی قرار دهد؟ در اینده معارضان سوری در قبال‬ ‫این کشت و کشتاری که انجام دادن��د‪ ،‬مسئولیت سنگینی‬ ‫دارند‪ .‬زی را انها با پول دیگران و بدون هیچ هدفی وارد جنگ با‬ ‫دولت سوریه شدند‪ .‬در اینده مردم سوریه نیز به هی چ وجه انها را‬ ‫نخواهند بخشید و از انها خواهند پرسید که به چه منظور و با‬ ‫چه هدفی وارد این جنگ شدند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬اکن��ون هیچ ک��س نم ی‪‎‬توان��د جایگ��اه‬ ‫جمهوری اسالم ی ای ران را در منطقه انکار کن��د؛ ای ران کشور‬ ‫بزرگ و مهمی در منطقه است و منافع و مسائل بسیاری نیز در‬ ‫منطقه خاورمیانه دارد‪ .‬در حال حاضر پرچم مقاومت در منطقه‬ ‫دست ای ران است‪ .‬وقتی ته ران‪ ،‬کانون مذاکرات در مورد سوریه‬ ‫م ی‏شود این بدان معناست که چندین برگه مهم دست ای ران‬ ‫است‪ .‬ای ران نه فقط به عنوان یک اب��ر قدرت منطقه ای بلکه‬ ‫به عنوان کشوری مطرح است که م ی تواند در حل بحران های‬ ‫منطقه سهیم و دخیل باشد‪ .‬سفر سلطان قابوس‪ ،‬پادشاه عمان‬ ‫و جفری فلتم��ن در این برهه زمانی به ته��ران حائز اهمیت‬ ‫است و این مساله نشان م ی‪‎‬دهد که ای ران م ی‪‎‬تواند عامل حل‬ ‫مشکالت منطقه باشد و به عنوان یک بازیگر مهم در این راستا‬ ‫ایفای نقش کند‪.‬‬ ‫از دیگر سو روابط ای ران و عمان‪ ،‬روابطی دیرینه است و‬ ‫حتی به پیش از انقالب اسالمی باز م ی گردد‪ .‬از همان زمانی‬ ‫که ای ران به پشتیبانی دولت عمان در ب رابر شورشیان پرداخت‪،‬‬ ‫روابط دو کشور حسنه شد‪ .‬این در حالی است که تاکنون کشور‬ ‫عمان در بسیاری از مسائل با کشوره��ای شورای همکاری‬ ‫خلیج ف��ارس موافق نبوده است‪ .‬حت��ی در سه سال اخیر نیز‬ ‫عمان یک بازیگر خوب میان ای ران‪ ،‬انگلی��س و امریکا بود‪.‬‬ ‫ی از‬ ‫بناب راین به نظر م ی‏رسد اگر سلط��ان قابوس حامل پیام ‬ ‫جانب امریکا ب رای مقامات ای ران بوده باشد‪ ،‬این پیام از جانب‬ ‫جمهوری اسالم ی ای ران پذیرفته شود‪ .‬در واقع ای ران میانجیگری‬ ‫عمان را خواهد پذیرفت چون به نقشی که سلطان قابوس در‬ ‫این میان ایفا م ی‏کند‪ ،‬اطمینان دارد‪ .‬در حال حاضر وضعیت‬ ‫سوریه بسیار بحرانی است و تح��والت خیلی سریع در حال‬ ‫پیشروی است؛ بناب راین استفاده از گزینه نظامی در مورد سوریه‬ ‫اصال دور از تصور نبود‪.‬‬ ‫کشورها اگر اقدامی ب رای رفع بحران های منطقه انجام دهند‪ ،‬به‬ ‫نفع ملت های منطقه خ واهد بود اما م ی بینیم کشورهایی چون‬ ‫ترکیه و ع ربستان به نحوی در راستای اهداف کشورهای خارجی‬ ‫عمل م ی کنند نه در راستای اهداف کشورهای منطقه‪ .‬در این‬ ‫صورت چطور م ی‪‎‬توان امیدوار بود که منطقه به سمت استق رار‬ ‫و ثبات پیش رود و امنیتش حفظ شود؟ مخصوصا ع ربستان‬ ‫یک حالت تهاجمی را در پیش گرفته و اصال به نظر نم ی رسد‬ ‫که به دنبال دموکراسی در کشورهایی چون سوریه و مصر باشد‪،‬‬ ‫بلکه ع ربستان اکنون فقط در پی ان است که به گونه ای قدرت‬ ‫ای ران را در منطقه مهار کند‪ .‬چرا که در خود کشور ع ربستان نیز‬ ‫دموکراسی وجود ندارد‪ ،‬حال چه رسد به اینکه این کشور بیاید و‬ ‫از استق رار دموکراسی در کشورهای دیگر دفاع کند‪ .‬اکنون ترکیه‬ ‫و ع ربستان هدف اصل ی شان مهار قدرت ای ران در منطقه است‪.‬‬ ‫از انجایی که حمله امریکا‪،‬‬ ‫یک جنگ محدود و موشکی‬ ‫است ایران وارد درگیری‬ ‫متقابل نخواهد شد و در‬ ‫عوض به پشتیبانی گسترده‬ ‫مالی و لجستیکی خواهد‬ ‫پرداخت‪ .‬منتها اکنون ایران‬ ‫با یک موضع حساس به‬ ‫وقایع سوریه نگاه می کند‬ ‫وضعیت میدانی سوریه در ش�رایط کنونی به چه‬ ‫صورت است؟‬ ‫‪ l‬در ح��ال حاضر وض��ع داخل��ی سوری��ه‪ ،‬خیلی‬ ‫نگران کننده اس��ت چرا که شمال و جن��وب سوریه از کنترل‬ ‫ارتش خارج شده و به عبارتی این کشور کامال درگیر یک جنگ‬ ‫داخلی است‪ .‬اکنون مساله مهم این است که امریکا و غرب از‬ ‫حمله به سوریه چه م ی‪‎‬خواهند؛ ایا به دنبال استق رار امنیت و‬ ‫دموکراسی هستند‪ ،‬م ی‪‎‬خواهند این کشور را تقسیم کنند یا‬ ‫اینکه به دنبال تداوم جنگ داخلی هستند؟ به نظر من شرایط‬ ‫سوریه یک حالت ایده ال ب رای اسرائیل است و حتما اراده غرب‬ ‫نیز همین است‪.‬‬ ‫از چه نظر برای اسرائیل ایده ال است؟‬ ‫‪ l‬تاکنون ارتش سوریه‪ ،‬قدرتمندترین ارتش در جهان‬ ‫عرب بود اما با این اتفاق ارتش سوریه مضمحل شد‪ .‬در واقع‬ ‫دیگر ارتش سوریه قدرت جنگ با اسرائیل را نخواهد داشت‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫اسرائیل ‪ 50‬سال به دنبال این بود که ارتش سوریه را نابود کند‬ ‫و به همین منظور س��ه جنگ علیه اع راب ب��ه راه انداختند و‬ ‫ارتش سوریه را نیز درگیر کردن��د‪ .‬منتها ارتش سوریه پابرجا و‬ ‫قدرتمند باقی ماند اما اکنون به دست دیگ��ران این ارتش در‬ ‫حال نابود شدن است‪ .‬با حمله امریکا‪ ،‬ارتش سوریه دیگر توان‬ ‫مقابله با اسرائیل را نخ واهد داشت و این وضعیت ب رای اسرائیل‪،‬‬ ‫امریکا و برخی کشورهای منطقه چون ترکیه و ع ربستان خیلی‬ ‫مطلوب خواهد بود‪ .‬ایا ب رای ترکی��ه وجود یک ارتش قوی در‬ ‫جنوب کشور مطلوبتر است یا یک ارتش ضعیف؟ بدون شک‬ ‫یک ارتش ضعیف ب رای امنیت ترکیه بهتر است‪ .‬همچنان که‬ ‫در زمان حافظ اسد شاهد پشتیبانی سوریه از حزب کارگران کرد‬ ‫ترکیه بودیم؛ مساله ای که ب رای دولت ترکیه خیلی مهم بود‪.‬‬ ‫در واقع فقدان یک ارتش و سازمان اطالعاتی قوی در سوریه‬ ‫ب رای کشورهای مخالف در منطقه‪ ،‬خیلی کمک کننده است‪.‬‬ ‫ایران و حزب اهلل ب ه عنوان متحدان بش�ار اسد در‬ ‫برابر اقدام نظامی باید چه واکنشی نشان دهند؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬اگر بخواهم واضح سخن بگویم‪ ،‬ای ران و حزب اهلل و‬ ‫دیگر دوستان سوریه اکنون باید هزینه اشتباهات دولت سوریه‬ ‫را پرداخت کنند‪ .‬چون از ابتدای بحران سوریه‪ ،‬ای ران خیلی به‬ ‫دولت اسد توصیه کرد که دست به اصالحات بزند و دموکراسی‬ ‫را در کشور برقرار کند‪ .‬همچنان که شاهد بودیم اقای صالحی‪،‬‬ ‫وزیر خارج��ه وقت ای��ران در کنف رانس خب��ری در کنار اقای‬ ‫ولی د المعلم‪ ،‬وزیر امور خارجه سوریه‪ ،‬اع�لام داشت که ای ران‬ ‫به دنبال دموکراسی و تحقق مطالبات مردم سوریه در این کشور‬ ‫است‪ .‬منتها حزب بعث حاکم در سوریه اشتباهاتی انجام داد که‬ ‫مشابه حزب بعث ع راق بود و در نهایت نیز این اشتباهات دامن‬ ‫ای ران و حزب اهلل را گرفت‪ .‬حتی در مساله اخیر‪ ،‬یعنی استفاده از‬ ‫سالحشیمیایینیزحکومتسوریهاشتباهاتیمرتکبشد؛این‬ ‫حکومت از ابتدا با ورود بازرسان به منطقه ای که سالح شیمیایی‬ ‫استفاده شده بود مخالفتی نداشت اما به دنبال تعللی که ب رای‬ ‫موافقت با این امر انجام داد‪ ،‬بهانه های الزم را به دست امریکا‬ ‫ب رای حمله به این کشور داد‪ .‬زی را با گذشت سه روز از این اتفاق‪،‬‬ ‫کشورهای غ ربی مدعی شدند ک��ه دیگر اثرات استفاده از این‬ ‫سالح و شواهد از میان رفته و به این بهانه‪ ،‬بحث حمله نظامی را‬ ‫مطرح کردند‪ .‬سوریه در این شرایط نباید به دست امریکا و دیگر‬ ‫یداد‪ .‬در این مساله شکی نیست که سلف ی‏ها‬ ‫مخالفان بهانه م ‪‎‬‬ ‫و دیگر مخالفان از این سالح‪‎‬ها استفاده کرده اند‪ ،‬منتها تعلل‬ ‫حکومت سوریه به غرب بهانه داد که انها را متهم به استفاده‬ ‫از سالح کنند‪ .‬ای ران یک خ��ط ثابت و سیاست ثابتی در قبال‬ ‫سوریه دارد‪ ،‬همچنان که اقای مسعود جزایری‪ ،‬معاون فرهنگی‬ ‫ارتش جمهوری اسالمی ای ران هفته گذشته به وضوح به امریکا‬ ‫اعالم کرد که نباید از خط قرمزهای ای ران در قبال سوریه عبور‬ ‫کنند‪ .‬این خط قرمزها عبارتنداز‪ -1 :‬دخالت نیروهای خارجی‬ ‫در سوریه ‪ -2‬گزینه نظامی ‪ -3‬حکومت بشار اسد‪ .‬با عبور از‬ ‫این خط قرمزها‪ ،‬ای ران نیز به نوعی در ب رابر غرب خواهد ایستاد‪.‬‬ ‫از انجایی که حمله امریکا‪ ،‬یک جنگ محدود و موشکی است‬ ‫ای ران وارد درگیری متقابل نخواهد شد و احتماال در عوض به‬ ‫پشتیبانی گسترده مالی و لجستیکی خواهد پرداخت‪ .‬منتها‬ ‫اکنون ای ران با یک موضع حساس به وقایع سوریه نگاه م ی کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫ش رایط جنگ محدود در سوریه‪ ،‬امنیت اس رائیل را از‬ ‫جانب سوریه و حزب‪‎‬اهلل تهدید نم ی‏کند؟‬ ‫‪ l‬باید توجه داش��ت اگر سوریه قص��د و توان هدف‬ ‫قرار دادن اسرائیل را داشت تاکنون این کار را انجام داده بود‪ .‬زی را‬ ‫تابه حال سه بار اسرائیل به خاک سوریه حمله کرده و ه ربار نیز‬ ‫سوریه این رژیم را تهدید کرده است اما هی چ وقت حمله‏ای از‬ ‫جانب سوریه صورت نگرفت‪.‬‬ ‫از جانب حزب‪‎‬اهلل نی��ز بعید است که حمل��ه‪‎‬ای علیه‬ ‫اسرائیل صورت بگیرد زی را این جریان داخل لبنان است و وقتی‬ ‫هم وارد جنگ سوریه شد‪ ،‬ب رای دفاع از منافعش بود‪ .‬حزب اهلل‬ ‫ب رای حمله به اسرائیل دو گزینه دارد یا از طریق سوریه یا لبنان‪،‬‬ ‫که هر دو مسیر بسیار دشوار است‪g.‬‬ ‫‪10‬‬ ‫ریسک حمله‬ ‫ایا تفاهم تهران و واشنگتن در حوزه تحوالت سوریه امکان پذیر است؟‬ ‫امیر موسوی‬ ‫کارشناسمسائلدفاعیواستراتژیک‬ ‫‪2‬‬ ‫بحث حمله نظامی به سوریه ای��ن روزها خیلی جدی‬ ‫است‪ ،‬اما قطعی نیس��ت‪ .‬در واقع شرایط ب��ه سمتی پیش‬ ‫م ی رود که این حمله صورت بگیرد‪ .‬چندین ایتم را ب رای این‬ ‫نظ ریه م ی‪‎‬توان بیان کرد؛ نخست فشارهایی که از سوی برخی‬ ‫کشورهای عربی حاشیه خلی ج فارس روی باراک اوباماست؛‬ ‫مخصوص��ا عقاب‪‎‬ه��ای سعودی یعن��ی بندرب��ن سلطان‪،‬‬ ‫رئیس سرویس اطالع��ات سعودی و سع��ود الفیصل‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه عربستان همچنین البی صهیونیس ت‏ها در امریکا‪،‬‬ ‫رژیم صهیونیستی و جمهوریخ واهان نیز فشار عظیمی را روی‬ ‫رئی س‪‎‬جمهور امریکا وارد م ی‏اورند‪ .‬این قضایا نشان م ی دهد‬ ‫که شخص اوباما هنوز خیلی به این نتیجه نرسیده که دست‬ ‫به چنین اقدامی بزند و هنو ز تردید دارد‪ .‬در واقع مذاکراتی که‬ ‫در ته ران انجام گرف��ت و تالش‏های سلطان قابوس‪ ،‬پادشاه‬ ‫عمان و فرستاده ویژه بان ک ی مون به ته ران‪ ،‬اقدامات مهم ی ‬ ‫بود و به نوعی م ی توان گفت کلید بح��ران سوریه در ته ران‬ ‫است‪ .‬اگر توافقات اصولی میان این اف��راد با مقامات ته ران‬ ‫صورت گرفته باشد قطعا شامل حال سوریه نیز خواهد شد‪ .‬اما‬ ‫اگر توافق اصولی صورت نگیرد این گونه به نظر م ی رسد که‬ ‫اوباما تحت فشار است که برود به سمت یک جنگ محدود‬ ‫‪ 24‬الی ‪ 48‬ساعته تا تع دادی از اهداف نظامی و سیاسی سوریه‬ ‫را بمباران کند؛ حال یا از طریق موشک یا از طریق هواپیما‪.‬‬ ‫این شرایط نیز به این خاطر است ک��ه کشورهای پشتیبان‬ ‫گروه‪‎‬های مسل��ح در سوریه وارد یک مرحل��ه موضع‏گیری‬ ‫منفع النه شده‏اند و در مقابل افکار عمومی کشورهای خودشان‬ ‫و افکار عموم��ی جهانی وارد یک مرحل��ه حساس شده اند‪.‬‬ ‫بناب راین پاسخ مناسبی ب رای افکار عمومی خودشان ندارند‪.‬‬ ‫این کشورها هرچه از نظر تسلیحات��ی‪ ،‬تبلیغاتی و مالی در‬ ‫توان داشتند به مخالفان کمک کردند‪ .‬اما هنوز نتوانسته اند به‬ ‫اهداف خودشان دست پی دا کنند زی را همچنان میان گروه های‬ ‫مخالف اختالف جدی وجود دارد و حتی درگیری نظامی نیز‬ ‫میان انها پیش امده است‪ .‬عالوه بر این بر سر مواردی چون‬ ‫نوع برخورد با مردم سوریه نیز اخت�لاف دارند‪ ،‬چرا که النصره‬ ‫خیلی شدید با مردم برخورد م ی کند و حتی بارها اقدام به بریدن‬ ‫سر یا اتش زدن مردم کرده است؛ اقداماتی که خیلی وحشیانه‬ ‫و ضدبشری است‪ .‬ای��ن گروه‪‎‬ها اگاهند ک��ه روز به روز ارتش‬ ‫سوریه بر مناطق بیشتری مسلط م ی شود‪ .‬اما مساله ای که‬ ‫هست مخالفان مایل هستند درگیری ها به طول بینجامد تا‬ ‫به یک طرح مشترکی برسند‪ .‬چرا که در صورتی که درگیری ها‬ ‫خیلی زود فیصله پیدا کند مخالفان نم ی دانند که کجا باید‬ ‫بروند‪ .‬تروریس ت ها نباید به ع ربستان سعودی‪ ،‬کویت‪ ،‬امارات‪،‬‬ ‫ترکیه و‪ ...‬بازگردند بلکه یا باید کشته شوند یا به مکان دیگری‬ ‫بروند‪ .‬یکی از طرح های بندر بن سلطان‪ ،‬محل جایگزین این‬ ‫گروه‪‎‬های افراطی در صحرای سیناست‪ .‬ظاه را توافقاتی انجام‬ ‫شده که این گروه ها به سمت سینا سرازیر شوند تا حائلی شوند‬ ‫بین مصر و رژیم صهیونیستی‪ .‬زی را این گروه‪‎‬های تکفیری و‬ ‫گروه‪‎‬های متعصب مشکلی با رژیم صهیونیستی ندارند و ای ران‪،‬‬ ‫حزب اهلل و محور مقاومت را دشمن اصلی خودشان م ی دانند‪.‬‬ ‫بناب راین جنگ اصلی اینها ب��ا ملت های مسلمان است نه با‬ ‫رژیم صهیونیستی‪ .‬به همین خاطر در مناطق مختلف تاکنون‬ ‫شاهد درگیری این گروه ها با اسرائیل نبوده ایم بلکه اینها فقط‬ ‫ب رای کشتن مسلمانان و مسیحیان‪ ،‬ایج��اد اختالف میان‬ ‫شیعه و سنی و درگیری و تخریب کشورهای عربی به وجود‬ ‫امده اند‪ .‬بناب راین هر کجا که م ی روند انجا را نابود م ی کنند و‬ ‫هم زیرساخت ها و هم مردم را از بین م ی ب رند‪ .‬به عنوان نمونه‬ ‫وقتی ادعا م ی کنند که م ی خواهند یک سرباز را در ع راق هدف‬ ‫قرار دهند کل بازار را به اتش م ی کشند‪ .‬بن سلطان و فیصل‬ ‫نیز تالش هایشان روی این موضوع متمرکز است که صحرای‬ ‫سینا را در اختیار این گروه های افراطی قرار دهند تا اگر احیانا‬ ‫ارتش سوریه کار را فیصله داد اینه��ا جایی ب رای رفتن داشته‬ ‫باشند‪ .‬اکنون ترکیه کامال مرزهای��ش را با سوریه بسته و به‬ ‫هیچ وجه این جنگجویان را در کش��ورش نخواهد پذیرفت‪.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫ع راق نیز به همین صورت وارد عمل شده و نیروهای بسیاری‬ ‫در مرز مستقر ک��رده است‪ .‬اردن هم ب��ا گروه های مسلحی‬ ‫که قصد فرار به سمت این کش��ور را داشته اند بارها برخورد‬ ‫مسلحانه کرده و اجازه ورود به انها را نخواهد داد‪ .‬بناب راین تنها‬ ‫جایی که ب رای مستقر شدن این گروه ها باقی م ی ماند همین‬ ‫جوالن اشغال شده توس��ط رژیم صهیونیستی است‪ .‬اکنون‬ ‫اگر بحث دخالت نظامی در سوریه مط��رح است فقط ب رای‬ ‫طوالنی کردن درگیری هاست‪ .‬چون در تمام صحب ت هایی‬ ‫که تاکنون صورت گرفته نیز به این موضوع اشاره شده که اگر‬ ‫امریکا به سوریه ضربه بزند ب رای سرنگونی بشار اسد نخواهد‬ ‫بود‪ ،‬بلکه ب رای محدود کردن قدرت نظامی‪ ،‬خنثی کردن این‬ ‫پیشروی ها و به سرانجام نرسیدن این درگیری هاست‪ .‬چون‬ ‫غرب کامال واقف است که ارتش سوری��ه در حال پیشروی‬ ‫است و بسیاری از مناطق را ازاد کرده است‪ .‬با این تفاسیر کامال‬ ‫م ی توان درک کرد که ادعای حمله شیمیایی ساختگی است و‬ ‫انها م ی خواهند به دنبال ورود بازرسان‪ ،‬ارتش سوریه اتش بس‬ ‫اعالم و عملیات را متوقف کند‪ .‬در این صورت در منطقه جوبر‬ ‫که ادعا شده بعد شیمیایی استفاده شده و در اوج درگیری است‪،‬‬ ‫عملیات ارتش متوقف خواهد ش��د و این به نفع شورشیان و‬ ‫گروه های مسلح است تا یک نفس راحت��ی بکشند‪ ،‬یا فرار‬ ‫کنند یا تحرکات شان را سازماندهی کنند‪.‬‬ ‫همچنین باید توجه داشت که ارتش سوریه اصال نیازی‬ ‫به استفاده از سالح شیمیایی نداش��ت‪ ،‬زی را در حال پیشروی‬ ‫بود و پیشرفت خوبی نیز داشت‪ .‬بناب راین با در کنار هم قرار‬ ‫دادن این فرضیات م ی توان مطمئن شد که مخالفان از سالح‬ ‫شیمیایی استف��اده کرده اند‪ .‬وقفه ای ک��ه در عملیات ارتش‬ ‫سوریه ب رای بازدی��د بازرسان ایجاد شد نی��ز به نفع مخالفان‬ ‫شد‪ .‬از دیگر س��و بسیج کردن جه��ان و تحریک احساسات‬ ‫عمومی علیه سوری��ه نیز در جهت مناف��ع معارضان است‪.‬‬ ‫در نتیجه طرفی که از این شرایط سود م ی برد خودش دست‬ ‫به چنین کاری زده اس��ت‪ .‬در نتیجه یکی از اهداف تحرکات‬ ‫اخیر غرب در رابطه با سوریه‪ ،‬نخست متوقف کردن عملیات‬ ‫ارتش سوریه و سپ��س اندیشیدن چاره ای ب��رای شورشیان‬ ‫است‪ .‬همچنین کشورهایی که از شورشیان سوری پشتیبانی‬ ‫کرده اند مانند سعودی ها‪ ،‬امارات ی ها‪ ،‬انگلیس ی ها و فرانسوی ها‬ ‫نیز م ی خواهند حفظ ابرو کنند زی��را انها ب رای این معارضان‬ ‫خیلی هزینه کرده اند و نم ی توانند شرای��ط را به این صورت‬ ‫تحمل کنند‪ .‬باید توجه داش��ت اگر شرایط به همین صورت‬ ‫پیش برود این بشار اسد است که پیروز می دان خواهد بود و این‬ ‫مساله اصال خوشایند این کشورها نیست‪ .‬این در حالی است‬ ‫که هفته گذشته شاهد تالش های دیپلماتیک میان ای ران و‬ ‫عمان بودیم‪ .‬در این راستا سلط��ان قابوس‪ ،‬پادشاه عمان به‬ ‫ای ران سفری داشت و با مقامات ای رانی پی رامون مساله سوریه‬ ‫گفت وگو کرد‪ .‬همچنین مع��اون بان ک ی مون که از مق ربین‬ ‫کاخ سفید است نیز به ای ران سفر کرد تا پیام هایی را از جانب‬ ‫امریکا ب رای ای ران بیاورد‪ .‬اکنون تواف��ق میان امریکا و ای ران‬ ‫ب رای حل مساله سوریه بسیار سرنوشت ساز است و به نوعی‬ ‫بحران سوریه را سمت و سو خواهد داد اما اگر توافقی صورت‬ ‫نگیرد شاهد تسویه حساب هایی در منطق��ه میان امریکا و‬ ‫ای ران خواهیم بود‪ .‬باید توجه داشت کل این قضایا به گونه ای‬ ‫به ای ران باز م ی گردد و بسیاری از کشورهای دخیل در بحران‬ ‫سوریه م ی خواهند با ای ران تسویه حساب کنند‪ ،‬ای ران را پای‬ ‫میز مذاکره بیاورن��د و از ای ران در خص��وص برخی پرونده ها‬ ‫امتیازاتی بگیرند‪ .‬زی را هیچ تالش��ی در منطقه بدون توافق‬ ‫جمهوری اسالمی ای��ران به سرانجام نم ی رس��د‪ .‬در شرایط‬ ‫کنونی ای ران با چندین سناریو روبه روست؛ اما مهمترین سناریو‬ ‫این است که ای ران خودش را ب رای حمله نظامی به سوریه اماده‬ ‫کرده است‪ .‬به نظر م ی‪‎‬رسد اکنون پیشنهادهای مختلفی از‬ ‫جانب فرماندهان نظامی‪ ،‬امنیت��ی و مسئوالن سیاسی ارائه‬ ‫شده است‪ .‬بناب راین به نظر نم ی رسد ک��ه ای ران در ب رابر اقدام‬ ‫احتمالی غرب دس��ت روی دست بگ��ذارد‪ .‬همچنین گفته‬ ‫م ی شود که حدود ‪9‬سناریو ب رای این موضوع در ای ران در نظر‬ ‫گرفته شده و به مقامات ارشد پیشنهاد شده است‪ .‬در نتیجه‬ ‫در صورت بروز هر مساله ای یکی از این سناریوها یا تمام انها‬ ‫اجرا خواهد شد‪ .‬در برهه کنونی ای ران از لحاظ قدرت و موقعیت‬ ‫در جایگاهی است که م ی تواند در ب راب��ر تحرکات امریکا در‬ ‫منطقه موثر باشد‪.‬‬ ‫در رابطه با سوریه یک هفت��ه تا ‪ 10‬روز دیگر مشخص‬ ‫خواهد شد که به سمت جنگ ج��دی پیش خواهیم رفت یا‬ ‫خی ر‪ .‬در واقع اکنون شرایط در منطقه جنگی است مگر اینکه‬ ‫خالفش ثابت شود؛ یعن��ی شرایط به سم��ت یک درگیری‬ ‫پیش م ی‪‎‬رود چرا که هیچ راه ح��ل سیاسی در منطقه جواب‬ ‫نم ی‏دهد‪ .‬مخصوصا اینکه دولت‪‎‬های ع ربی حوزه خلی ج فارس‬ ‫به گونه‏ای عمل کردند که زمینه افکار عمومی را نیز ب رای یک‬ ‫جنگ علیه سوریه اماده کنند‪ .‬متاسفان��ه به دنبال تبلیغات‬ ‫شوم سعودی‪‎‬ها اکنون در نظر بسیاری از مردم منطقه‪ ،‬ای ران‪،‬‬ ‫حزب اهلل و سوریه دشمن هستند‪ .‬این تبلیغات انقدر قوی بود‬ ‫که حتی اگر اکنون اسرائی��ل‪ ،‬سوریه را هدف قرار دهد نیز به‬ ‫نظر نم ی‪‎‬رسد هیچ دولتی مخالفتی بکن��د‪ .‬زی را اکنون تمام‬ ‫طرف‪‎‬ها به سمت ایجاد درگیری در حال حرکت هستند و این‬ ‫در حالی است که دشمن ملت‪‎‬های عرب و مسلمان عوض‬ ‫شده است‪ .‬اگر قبال اسرائیل دشمن بود اکنون دیگر این طور‬ ‫نیست و بسیاری مبارزه در سوریه را اولویت م ی‪‎‬دانند‪ .‬بناب راین‬ ‫مفت ی‪‎‬هایی که سعودی ها در اختی��ار دارند اعالم کرده اند که‬ ‫اینک دشمن اصلی بشار اسد است و هم��ه مسلمانان باید‬ ‫بروند انجا جهاد کنند‪ .‬به گفته این مفت ی های دست نشانده‪،‬‬ ‫هیچ جهاد دیگ��ری وجود ندارد جز جه��اد در سوریه و کشته‬ ‫شدن در انجا به مثابه شهادت اس��ت‪ .‬این در حالی است که‬ ‫از نظر دینی بسیاری از علما یا سکوت کرده اند یا به واسطه‬ ‫پول‪‎‬های هنگفتی که رژیم های ارتجاعی عرب هزینه کرده اند‬ ‫خریداری شده ان��د‪ .‬تبلیغات گسترده ای ک��ه در شبکه های‬ ‫ماهواره ای صورت م ی گیرد را نی��ز نباید بدون تاثیر دانست؛‬ ‫طی این مدت از الجزیره‪ ،‬الع ربیه و بسیاری دیگر از کانال های‬ ‫محلی معروف به داشت��ن گرایشات ضد مقاومت‪ ،‬ضد دینی‪،‬‬ ‫ضد حزب اهلل و ضد ای ران ب رای پیشبرد اهداف شوم سعودی‏ها‬ ‫بهره گرفته شده است‪ .‬بناب راین اکنون افکار عمومی جهان‬ ‫در حالت کما قرار دارند‪ ،‬زی را رسانه ه��ای جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران و مقاومت نیز محاصره و ممنو ع پخش شده‪‎‬اند‪ .‬در این‬ ‫شرایط فقط صحب ت ها و ذهنیت مخالفان مقاومت به جهان‬ ‫مخابره م ی‪‎‬شود و صدای حزب اهلل و ای ران به جایی نم ی‪‎‬رسد‪.‬‬ ‫یک بحث خیلی مهم دیگر که نبای��د از نظر دور داشت این‬ ‫است که بندربن سلطان و حمد بن جاثم‪ ،‬نخس ت وزیر سابق‬ ‫قطر به باراک اوباما تعهد داده‪‎‬اند که اگر به سوریه حمله کند و‬ ‫انها را از این شرایط نجات دهد‪ ،‬کل کشورهای ع ربی به سمت‬ ‫مصالحه با رژیم صهیونیستی گام بردارند و این رژیم را به عنوان‬ ‫یک عضو ثابت و دائمی در اتحادیه عرب خواهند پذیرفت‪ .‬این‬ ‫بحث خیلی مهم است زی را در این صورت بحث فلسطین نیز‬ ‫به فراموشی سپرده خواه��د شد و انها فلسطینیان را مجبور‬ ‫خواهند کرد که طرح‪‎‬هایشان را بپذی رند‪ .‬به همین خاطر اکنون‬ ‫جمهوریخواهان روی اوباما فشار وارد م ی‏اوردند که این طرح‬ ‫را بپذیرد و به سوریه حمله کند‪.‬‬ ‫در این میان جمهوریخواهان امریکا و مقامات فرانسوی‪،‬‬ ‫رژیم اسرائیل را ب رای مخاط رات احتمالی ام��اده کرده اند‪ .‬به‬ ‫گفته انها در این شرایط جنگی ممک��ن است چند موشک‬ ‫نیز به سمت سرزمی ن های اشغالی پرت��اب شود و خساراتی‬ ‫به بار بیاورد اما در این صورت کشورهای غربی قول داده‪‎‬اند‬ ‫که با اسرائیل همکاری کنند که به وضع سابق بازگردد‪ .‬البته‬ ‫رژیم صهیونیستی از شرایط فعلی خیلی واهمه دارد و نگران‬ ‫است و مایل است اگر قرار است حمله ای نیز صورت بگیرد‪،‬‬ ‫فلج کننده باشد‪ .‬یعنی تمام سکوهای سوری��ه را هدف قرار‬ ‫دهند که نتواند موشک پرتاب کن��د و رادارهایش را نیز کال‬ ‫معدوم کنند‪ .‬در این شرایط به نظر م ی رس��د که روسیه نیز‬ ‫کمی دلسرد شده و در حال عقب نشین��ی است‪ .‬اما هشدار‬ ‫جمهوری اسالم��ی ای ران خیلی جدی ب��ود‪ ،‬چرا که غ رب ی ها‬ ‫م ی خ واستند هرچه سریعتر به حمله نظامی مبادرت ورزند ولی‬ ‫هشدارهای جدی مقامات ای رانی مانع از اقدام سریع انها شد‪.‬‬ ‫به نظر من با وجود شرایطی که در منطقه ایجاد شده‪ ،‬امکان‬ ‫حرکت به سمت یک راه حل سیاسی ب رای بحران سوریه دور از‬ ‫تصور نیست و احتمال دارد که تالش های دیپلماتیک صورت‬ ‫گرفته در ته ران سمت و سوی بحران سوریه را تغییر دهد‪ .‬در‬ ‫نهایت کلید بحران سوریه در ته ران است و اگر توافقی میان‬ ‫ای ران و فرستاده های امریکا صورت بگیرد مساله به سمت حل‬ ‫شدن خواهد رفت؛ در غیر این صورت ایجاد یک درگیری جدی‬ ‫و همه جانبه در منطقه دور از تصور نیست‪.‬‬ ‫بحث دیگری که در رابطه با بح��ران سوریه وجود دارد‬ ‫بحث منطقه و جهان است‪ .‬در حال حاضر گروه‪‎‬های مقاومت‬ ‫در دنیا و منطقه به حالت اماده ب��اش در امده‏اند و به محض‬ ‫اینکه حرکتی صورت بگیرد وارد عمل خواهند شد‪ .‬زی را تمام‬ ‫تالش‏های امریکا و غرب جه��ت شکستن خط مقاومت در‬ ‫منطقه است تا اوضاع به نف��ع رژیم صهیونیستی تمام شود‪.‬‬ ‫بناب راین هم جمهوری اسالمی ای ران ب رای اینگونه برخوردها‬ ‫اماده شده و هم گروه‪‎‬ه��ای مقاومت خود را ب��رای ه ر گونه‬ ‫تحرکی علیه اقدامات امریکا و منافع ان اماده کرده اند‪ .‬البته‬ ‫تالش امریکا بیشتر روی ای��ن متمرکز خواهد بود که چنین‬ ‫ریسکی انجام ندهد و به یک تفاهمی با جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران برسد‪ .‬در این تفاهم نیز منافع سیاسی هر دو طرف تامین‬ ‫شود‪ .‬به همی��ن خاطر نیز سلطان قاب��وس و جفری فلتمن‬ ‫را به ای ران فرست��اد‪ .‬اگر این افراد در ته��ران به تفاهم برسند‬ ‫دکترروحانی نیز ب رای حضور در اجالس نیویورک به امریکا‬ ‫سفر خواهد داشت و در انجا این بحث ها را به سرانجام خواهند‬ ‫رساند‪ .‬البته مقام معظم رهبری سه محور تعیین کرده اند که‬ ‫دکتر روحانی نیز باید در این چارچوب‪‎‬ها حرکت کنند؛ حکمت‪،‬‬ ‫عزت و مصلحت‪ .‬اگر این سه مح��ور رعایت شود بسیاری از‬ ‫لو فصل خواهد بود‪ .‬در کل در حال حاضر به‬ ‫مسائل قابل ح ‬ ‫نظر م ی رسد که در ای ران شرایط به سمت یک دیپلماسی فعال‬ ‫در حال پیش رفتن است همچنانکه مقام معظم رهبری نیز‬ ‫تالش‪‎‬های معتدالنه دکتر روحانی را تایید کرده‪‎‬اند و نیروهای‬ ‫مسلح جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬گروه‪‎‬های سیاسی و مراجع‬ ‫دینی در قم نیز از وی پشتیبانی کرده‪‎‬اند‪ .‬بناب راین اکنون یک‬ ‫وفاق ملی استثنایی در ای��ران شکل گرفته و اگر همین خط‬ ‫اعتدال و توافق در پیش گرفته شود این شیوه به خارج از کشور‬ ‫نیز منتقل خواهد شد‪g .‬‬ ‫‪11‬‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫پیام امام به شهیدان‬ ‫و ایثارگران‬ ‫ش��هادت در راه خدا چیزی نیس��ت که بتوان ان را با‬ ‫سنجشهای بشری و انگیزه های عادی ارزیابی کرد و شهید‬ ‫در راه حق و هدف الهی را نتوان با دی��دگاه امکانی به مقام‬ ‫واالی ان پی برد‪ .‬که ارزش عظیم ان معیاری الهی و مقام‬ ‫مجلهخبری‬ ‫‪14- 21‬‬ ‫دولت‪،‬درهفتهدولت‬ ‫ماجرایضیافتعارفانه‬ ‫سلطانمیانجی‬ ‫حکموزیربرایچهارمعاونت‬ ‫سیاست‬ ‫‪22-39‬‬ ‫محرمانه هایدوانتخابات‬ ‫قالیبافگزینهاصلیاصولگرایاناست‬ ‫پایان ابادگران؟‬ ‫رازهایانتخاباحمدی نژادوقالیباف‬ ‫سیاستنظری‬ ‫‪40-49‬‬ ‫رقبایدولت؛ازهمکاریتاحاشیه سازی‬ ‫دولتخدمتگذاربه جایدولتسیاسی‬ ‫قواعدبازیشطرنجمیانروحانیواصولگرایان‬ ‫نواصولگراییدردورهجدید‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدوهشتادوهفتم‪9/‬شهریور‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫دردیدارهای سلطان قابوس و فلتمن با مقامات ایرانی چهگذشت؟‬ ‫محرمانه های‬ ‫دوانتخابات ‬ ‫گفتوگوی اختصاصیمثلث‬ ‫باسردار احمدیمقدم‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫احمدینژاد موافق نبود فرمانده ناجا شوم‬ ‫رایروحانیپاسخیبهاتفاقاتچهارسالاخیربود‬ ‫تصورم این است که احمدینژاد توقع داشت‬ ‫در انتخابات ‪ 84‬بسیج از او حمایت کند‬ ‫در ماجرای کهریزک‪ ،‬رهبری گفتند هرکس‬ ‫مقصر است باید محاکمه شود‬ ‫از خانواده فردی که در حوادث ‪88‬‬ ‫با ماشین نیروی انتظامی کشته شد‪ ،‬دلجویی کردیم‬ ‫فرزند راست اسالمی‬ ‫عدالتخواهانقالبی‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫دیپلمات ها مانع جنگ می شوند؟‬ ‫سرنوشت شام؛ از تهران تا واشنگتن‬ ‫پرونده ویژه شهید محمدعلی رجایی‬ ‫عکسهاو گزارش منتشر نشده‬ ‫از دیدار نامزدها در خانه عارف‬ ‫پس از اجماع اصولگرایان‪،‬‬ ‫اصالحطلبان هم ائتالف میکنند؟‬ ‫مهرعلیزاده رقیب جدی محسن هاشمی‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫واالی این دیدی ربوبی الزم دارد و نه تنها دس��ت ما خاک‬ ‫نشینان از ان و این کوتاه است که افالکیان نیز از راه یافتن‬ ‫به کنه ان عاجزند چه که انها از مختصات انسان کامل است‬ ‫و ملکوتیان با ان مقام اسرارایش فاصله ها دارند‪.‬‬ ‫قلم اینجا رسید و سر بشکست و ما بازماندگان و عقب‬ ‫افتادگان در ارزوی ان و این باید روزشماری کنیم و حسرت‬ ‫شهادت و شهید و شهیدپروران اینچنانی را که با ایثار ثمره‬ ‫حیات خود عاشقانه به این شهیدان شاهد افتخار م ی کنند‬ ‫به گور بریم و از شجاعت های بی نظیر شهیدان و دوستان‬ ‫اسیر و مفقودش��ان و اسی ب دیدگان و اش��تیاق زائدالوصف‬ ‫اینان ب رای بازگشت به میدان ش��هادت احساس خجلت و‬ ‫حقارت کنیم‪.‬‬ ‫زن��ان و م��ردان و ک��ودکان نمون��ه ای ک��ه در زیر‬ ‫بمب��اران ها و از بس��تر بیمارس��تان ها س��رود ش��هادت‬ ‫س��ر می دهند و ب��ا دس��ت و پای قطع ش��ده بازگش��ت‬ ‫به جبه��ه ای انس��ان س��از را ارزو م ی کنند ف��وق انچه ما‬ ‫تص��ور م ی کنی��م و فالس��فه و عرف��ا ب��ه رش��ته تحریر‬ ‫درمی اورند و هنرمندان و نقاش��ان عرضه م ی کنند اس��ت‬ ‫انچه انان با قدم های علمی و استداللی و عرفانی یافته اند‬ ‫اینان با قدم عینی به ان رس��یده اند و انچه انان در البالی‬ ‫کتاب ها و صحیفه ها جستجو کرده اند اینان در می دان خون‬ ‫و شهادت در راه حق یافته اند بارالها ما را به خدمتگزاری در‬ ‫راه انان و ب رای هدف بزرگشان توفیق ده و شهدا عزیزمان را‬ ‫در خوان ضیافت معنوی خ��ود از جلوه های خاص خویش‬ ‫ارزانی بخش و خان��دان بزرگوار انان را ب��ا صبر و اجر قرین‬ ‫فرما و اسیب دیدگان عزیز ما را شفا مرحمت نما و اسی ران و‬ ‫مفقودان معظم را هر چه زودتر به اغوش ملت عظیم الشان‬ ‫برگردان و به پدران و مادران و همس��ران انان شکیبائی و‬ ‫پایداری عنایت فرما‪ .‬و از برکات حضرت بقیه اهلل ارواحنا فداه‬ ‫همه انان و ملت را نصیب وافر مرحمت فرما‪.‬‬ ‫بینالملل‬ ‫‪50-57‬‬ ‫کودتاگرانلیبرال‬ ‫به نامدموکراسیبه کامدیکتاتوری‬ ‫لیبرال هاعلیهدموکراسی‬ ‫دومینویمنافع‬ ‫تاریخ‬ ‫‪58-63‬‬ ‫فرزندراستاسالمی‪،‬هواخواهعدالتاجتماعی‬ ‫گرهکورهشتشهریور‬ ‫رجایی‪،‬عضوحزبجمهوری اسالمینبود‬ ‫کم کردنشکاف ها‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64 -71‬‬ ‫فیلمخانواده‬ ‫دهلیز؛ایندهسینماییکه«بدونقضاوت»‬ ‫خواندهمی شود‬ ‫ماکهراضیهستیم‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬زهیر توکلی ‪ -‬ش��اهین فتحیان ‪ -‬شاهده یوسفی‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬فاطمه سیف‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫مجله خبری‬ ‫مقام معظم رهبری در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیات دولت‪:‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫امریکا این بار هم ضرر می کند‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫چهارشنبه هفته گذشته در اولین دیدار هیات دولت یازدهم‪،‬‬ ‫با قدردانی از هماهنگی دولت و مجلس ب��رای اغاز به کار‬ ‫سریع دولت جدید‪ ،‬اقای روحانی را رئی س جمهوری مطلوب‪،‬‬ ‫مورد اعتماد و دارای سوابق روشن انقالبی خواندند و با تبیین‬ ‫شاخ ص های مهم دولت مطلوب از جمله سالمت اعتقادی و‬ ‫اخالقی‪ ،‬خدمت به مردم‪ ،‬عدالت‪ ،‬سالمت اقتصادی و مبارزه‬ ‫با فساد‪ ،‬قانون گرایی‪ ،‬حکمت و خردگرایی و تکیه بر ظرفیت‬ ‫درون زای کش��ور تاکید کردند‪« :‬اقتصاد و علم را در اولویت‬ ‫قرار دهید و با مهار تورم‪ ،‬تامین نیازهای اساسی مردم‪ ،‬رونق‬ ‫تولید و ایج��اد تحرک و ارامش در عرص��ه اقتصادی‪ ،‬امید‬ ‫مردم به اینده را استمرار و افزایش دهید‪».‬‬ ‫ایش��ان همچنین تهدید امریکا به دخالت در سوریه‬ ‫را فاجع ه ای قطعی ب��رای منطقه خواندن��د و تاکید کردند‪:‬‬ ‫«هرگونه دخالت و جنگ طلب��ی یقینا به ضرر اتش افروزان‬ ‫خواهد بود‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای با تبریک هفته دولت‬ ‫به همه مس��ئوالن‪ ،‬مدی��ران و کارکنان خ��دوم قوه مجریه‬ ‫خاط رنشان کردند‪« :‬هفته دولت با نام دو شهید فرزانه رجایی‬ ‫و باهنر زینت یافته و اقدام همه دولت ها در سرلوحه قرار دادن‬ ‫نام و اهداف این دو ش��هید‪ ،‬حرکتی پرمعناست‪ ».‬ایشان با‬ ‫تحسین سرعت عمل و پیگیری رئی س جمهور ب رای معرفی‬ ‫فوری وزی ران به مجلس شورای اسالمی افزودند‪« :‬رای خوب‬ ‫مجلس به وزی ران پیشنهادی نیز زمینه ساز اغاز به کار سریع‬ ‫دول��ت جدید بود که این مس��اله نش��ان دهنده هماهنگی‬ ‫ارزش��مند دو قوه و حساس��یت قابل تقدیر رئی س جمهور و‬ ‫مجلس برای شروع س��ریع فعالی ت های دولت بود‪».‬رهبر‬ ‫انقالب با اب راز امیدواری ب رای ب��روز عینی نقاط قوت دولت‬ ‫‪14‬‬ ‫یازدهم و استمرار و افزایش امیدهای مردم افزودند‪« :‬وجود‬ ‫اقای روحانی با سوابق روشن مبارزاتی و انقالبی و مواضع‬ ‫خوب و درست در س��ه دهه اخیر‪ ،‬بدون تردید از نقاط قوت‬ ‫دولت جدید است‪».‬‬ ‫ایشان با اشاره به عزم راس��خ رئی س جمهور ب رای حل‬ ‫مشکالت افزودند‪« :‬انش��اءاهلل هیات دولت با تکیه بر عزم‬ ‫مستحکم بتواند با حرکت در مسیر درست‪ ،‬وظایف سنگین‬ ‫خود را به انجام برساند‪».‬س��خنان رهبر انق�لاب در اولین‬ ‫دیدار هیات دولت یازدهم با تبیین شاخ ص های مهم دولت‬ ‫مطلوب اس�لامی ادامه یافت‪.‬حضرت ای��ت اهلل خامنه ای‬ ‫سالمت اعتقادی و اخالقی را از شاخ ص های برجسته دولت‬ ‫مطلوب اسالمی برشمردند و افزودند‪« :‬این اعتقادات و نگاه‬ ‫صحیح به حقایق جامعه‪ ،‬منجر به سالمت عملکرد دولت‬ ‫خواهد شد‪».‬ایش��ان در همین زمینه‪ ،‬مجموع��ه بیانات‪،‬‬ ‫رهنمودها و مواضع امام خمینی (ره) را ش��اخصی اساسی‬ ‫خواندند و تاکید کردن��د‪« :‬اصول و ارزش ه��ای انقالب در‬ ‫سخنان و مواضع امام‪ ،‬متجلی اس��ت و اگر عمال پایبند و‬ ‫دلبسته انها باشیم و در مواقع ابهام نیز به انها رجوع کنیم‪،‬‬ ‫به فضل الهی‪ ،‬کاره��ا «خوش اینده» خواهد بود و به پیش‬ ‫خواهیم رفت‪».‬‬ ‫رهبر انقالب در تبیین بیش��تر ش��اخص س�لامت‬ ‫اعتقادی و اخالقی‪ ،‬اطمینان و اعتم��اد کامل به وعده های‬ ‫یاری خداوند را کامال ض��روری برش��مردند و افزودند‪« :‬در‬ ‫تجربیاتی مانند پی��روزی انقالب‪ ،‬دفاع مق��دس و غلبه بر‬ ‫ی در اوایل انقالب‪ ،‬ملت و مسئوالن‬ ‫شورش های متعدد قوم ‬ ‫کش��ور‪ ،‬تحقق وعده های پروردگار را کام�لا لمس کردند‬ ‫که این تجربه های ارزشمند‪ ،‬زمینه س��از اعتماد کامل تر به‬ ‫وعده های نص��رت و یاری خداوند اس��ت‪».‬حضرت ایت اهلل‬ ‫خامنه ای با اشاره به سخنان اقای روحانی افزودند‪« :‬اعتماد‬ ‫به پروردگار و نگاه درست‪ ،‬عاقالنه و بخردانه‪ ،‬حالل مسائل‬ ‫خواهد بود‪».‬خدمت به خلق‪ ،‬دومین شاخصی بود که رهبر‬ ‫انقالب اسالمی در بیان ویژگ ی های دولت مطلوب اسالمی‬ ‫به ان پرداختند‪.‬ایش��ان خدمت به م��ردم را گفتمان اصلی‬ ‫دولت اسالمی و فلسفه وجودی مسئوالن خواندند و تاکید‬ ‫کردند‪« :‬هیچ مساله ای نباید مسئوالن را از خدمت به مردم‬ ‫غافل کند‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای خاطرنش��ان کردند‪:‬‬ ‫«دیدگاه ها و سالیق متفاوت سیاسی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی‬ ‫حاشیه است و خدمت به مردم متن؛ اجازه ندهید حاشی ه ها‬ ‫بر متن اثر بگذارد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب‪ ،‬عبور سریع فرصت خدمت به مردم را به‬ ‫دولت جدید گوش��زد کردند و افزودند‪« :‬به همه دولت های‬ ‫قبلی نیز گفتم که فرصت چهار یا هشت سال مسئولیت‪ ،‬به‬ ‫سرعت م ی گذرد اما همین مدت محدود‪ ،‬شامل فرصت های‬ ‫ ب ی پایان ب رای خدمت به ملت است که نباید هی چ کدام را از‬ ‫دس��ت داد‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای در بحث خدمت به‬ ‫مردم‪ ،‬نگاه و کار جهادی را ارزشمند برشمردند و افزودند‪« :‬کار‬ ‫جهادی به معنای ب ی قانونی نیست و من به شدت مخالف‬ ‫ ب ی قانونی هستم‪ ،‬اما در چارچوب قوانین نیز م ی توان به دور‬ ‫از نگاه مرسوم اداری‪ ،‬با «نگاه جهادی و شوق ارمانی» عمل‬ ‫کرد و موانع را پشت سر گذاشت‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫عدالت را از دیگر شاخ ص های مهم دولت مطلوب اسالمی‬ ‫برش��مردند و افزودند‪« :‬همچنانکه قبال نیز تاکید شده ما‬ ‫در پی پیش��رفت یا به تعبیر رایج توسعه هستیم‪ ،‬اما قطعا‬ ‫این پیشرفت باید با عدالت همراه باشد‪ ،‬وگرنه جامعه مانند‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫کشورهای غربی دچار شکاف‪ ،‬تبعیض و نارضایتی خواهد‬ ‫شد‪».‬سالمت اقتصادی و مبارزه با فساد چهارمین شاخص‬ ‫دولت مطلوب از نگاه رهبر انقالب اس�لامی بود‪.‬ایشان به‬ ‫اعضای دولت جدید یاداور شدند منصب حکومتی جایگاه‬ ‫وسوس��ه انگیز قدرت و منابع مادی است‪ ،‬مانند یک چشم‬ ‫بصیر و یک نورافکن قوی و دائم‪ ،‬مراقب باش��ید دستگاه‬ ‫تحت مدیریت شما از وسوسه فساد‪ ،‬دور و در امان بماند‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به وجود دستگاه های‬ ‫نظارتی از هر سه قوه‪ ،‬خطاب به هیات دولت افزودند‪« :‬فساد‬ ‫همچون موریانه اس��ت‪ ،‬با قاطعیت و تدبی��ر جلوی رخنه‬ ‫«فساد‪ ،‬پارت ی بازی‪ ،‬رش��وه و اس��راف» را بگیرید تا اصوال‬ ‫نیازی به ورود دس��تگاهای نظارتی به حیطه مدیریتی شما‬ ‫پیش نیاید‪».‬رهبر انقالب‪ ،‬کارکنان و مسئوالن دستگاه های‬ ‫اجرایی را انسان هایی پاک و شریف برش��مردند و افزودند‪:‬‬ ‫«وجود چند انسان ناسالم‪ ،‬متاسفانه مثل میکروب‪ ،‬زحمات‬ ‫و تالش های کارکنان خدوم دستگاه ها را زیر سوال م ی برد‬ ‫که باید جلوی این کار را گرفت‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای‪ ،‬قانونگرای��ی را از دیگر‬ ‫شاخ ص های بسیار مهم دولت مطلوب دانستند و افزودند‪:‬‬ ‫«قانون‪ ،‬ریل حرکت دولت اس��ت و اگر به ه��ر دلیلی از ان‬ ‫خارج شوید کشور و مردم‪ ،‬صدمه م ی بینند‪».‬ایشان افزودند‪:‬‬ ‫«ممکن است برخی قوانین ناقص و معیوب باشد‪ ،‬اما ضرر‬ ‫عمل نکردن به همین قوانین بیش��تر از اجرای انهاس��ت‬ ‫بنابراین ت�لاش کنی��د قانون گرایی در همه دس��تگاه ها‬ ‫نهادینه ش��ود‪».‬رهبر انقالب اجرای اس��ناد باالدس��تی از‬ ‫جمله سیاست های کلی نظام و سند چش��م انداز را از لوازم‬ ‫قانون گرایی برشمردند و افزودند‪« :‬مصوبات شوراهای عالی‬ ‫از جمله ش��ورایعالی انقالب فرهنگی و شورایعالی فضای‬ ‫مجازی که بسیار مهم است باید معتبر شناخته و ب راساس‬ ‫انها عمل شود‪».‬رهبر انقالب در همین زمینه‪ ،‬سیاست های‬ ‫کلی تحول نظام اداری را نیز بسیار مهم خواندند و افزودند‪:‬‬ ‫«در اجرای این سیاست ها متاسفانه تاخیر شده که باید ان‬ ‫را اجرایی کرد‪».‬حکمت و خردگرایی ششمین شاخص مورد‬ ‫تاکید رهبر انقالب در دیدار با اقای روحانی و کابینه وی بود‪.‬‬ ‫ایشان با توصیه موکد به دولت ب رای استفاده از ظرفیت‬ ‫خوب کارشناس��ان داخل��ی در همه زمینه ه��ا و عرصه ها‬ ‫افزودند‪« :‬بای��د قبل از هر اق��دام و حتی ه��ر اظهارنظر و‬ ‫موضع گیری‪ ،‬مطالعات کارشناسی الزم انجام شود‪ ،‬چرا که‬ ‫هزینه برطرف کردن تبعات منفی کارهای ناپخته و سخنان‬ ‫نزای داخل‬ ‫ناسنجیده بسیار زیاد است‪».‬تکیه بر ظرفیت درو ‬ ‫کشور‪ ،‬نکته مهم دیگری بود که رهبر انقالب توجه هیات‬ ‫وزی ران را به ان جلب و تاکید کردند‪« :‬کلید حل مشکالت در‬ ‫ظرفی ت ها و امکانات داخل کشور است که باید با خردمندی‬ ‫از انها بهره گرفت‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای در تش��ریح‬ ‫بیشتر ضرورت تکیه بر ظرفی ت های درونی کشور افزودند‪:‬‬ ‫«این حرف به معنای استفاده نکردن از ظرفی ت های بیرونی‬ ‫نیس��ت بلکه نکته اساس��ی این اس��ت که نباید به خارج‬ ‫امید بس��ت و به ان اعتماد کرد‪».‬رهبر انقالب با اش��اره به‬ ‫جبهه دش��منان انقالب افزودند‪« :‬واقعیت این است که از‬ ‫جبهه خصم نم ی توان و نباید انتظار دوس��تی و صمیمیت‬ ‫داشت‪».‬ایشان خاطرنش��ان کردند‪« :‬س��هم هر کشور در‬ ‫مناس��بات بی ن المللی به اقتدار درونی ان کش��ور وابسته‬ ‫اس��ت‪ ،‬بناب راین باید تالش کرد روند اقتدار روزافزون داخلی‬ ‫کشور استمرار یابد و تقویت ش��ود‪».‬رهبر انقالب اسالمی‬ ‫در ادامه چند نکته را درخص��وص اولویت های اصلی دولت‬ ‫یازدهم متذکر شدند‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به تازه نفس بودن‬ ‫اعضای دولت و در عی��ن حال محدود ب��ودن فرصت ها و‬ ‫همت ها تاکید کردند‪« :‬مسائل اقتصادی و پیشرفت علم ی ‬ ‫دو اولویت اصلی کشور هستند که باید مورد توجه و اهتمام‬ ‫ویژه قوه مجریه و همچنین قوای دیگر قرار گیرند‪».‬‬ ‫ایشان درخصوص مسائل اقتصادی به زیرساخت های‬ ‫خوب اقتصادی که ظرف ‪ 10‬س��ال گذشته در کشور ایجاد‬ ‫شده اش��اره کردند و افزودند‪« :‬باتوجه به این زیر ساخت ها‪،‬‬ ‫باید ایجاد ثب��ات و ارامش ذهنی در م��ردم و بازار‪ ،‬کاهش‬ ‫ت��ورم‪ ،‬تامین نیازهای اساس��ی مردم و تحرک بخش��یدن‬ ‫به تولید ملی در دس��تور کار فوری دولت قرار گیرد‪».‬رهبر‬ ‫انقالب اس�لامی خاطرنش��ان کردند‪« :‬این اقدامات فوری‪،‬‬ ‫در واقع اغاز حماسه اقتصادی اس��ت که در ابتدای سال بر‬ ‫ان تاکید ش��د‪».‬حضرت ایت اهلل خامن��ه ای افزودند‪« :‬البته‬ ‫تحقق حماس��ه اقتصادی نیازمند حرکتی بلندمدت است‬ ‫و هیچ انس��ان منصف��ی از دول��ت توقع حل س��ریع همه‬ ‫مشکالت اقتصادی را ندارد ولی انتظار حرکت به سمت حل‬ ‫مشکالت با نگاه حکیمانه و مدب رانه‪ ،‬وجود دارد‪».‬ایشان با‬ ‫اشاره به بررسی سیاس��ت های اقتصاد مقاومتی در مجمع‬ ‫تش��خیص مصلحت نظام گفتند‪« :‬اقتص��اد مقاومتی به‬ ‫معنای اقتصاد ریاضتی نیس��ت‪ ،‬بلکه اقتصادی اس��ت که‬ ‫بتواند در مقاب��ل بحران ها و ج��زر و مده��ای بی ن المللی‬ ‫مقاوم باش��د‪ ».‬رهب رانقالب اس�لامی همچنین به حرکت‬ ‫پرشتاب علمی که از ‪ 10‬سال پیش اغاز شده است‪ ،‬اشاره و‬ ‫تاکید کردند‪« :‬این حرکت پرشتاب علم ی به هی چ وجه نباید‬ ‫متوقف ش��ود‪ ».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای کلید اصلی حل‬ ‫مشکالت اقتصادی کشور را تکیه بر علم دانستند و افزودند‪:‬‬ ‫«در زمینه اقتصاد‪ ،‬تکیه بر پیش��رفت علم ی و شرکت های‬ ‫دانش بنیان‪ ،‬قطعا از فروش نفت و خام فروش ی ها پرسودتر‬ ‫خواهد بود‪».‬رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬وزارت علوم و فناوری و‬ ‫وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی را دو متولی اصلی‬ ‫حرکت علمی کش��ور دانس��تند و افزودند‪« :‬وزارتخانه ها و‬ ‫دس��تگاه های خدماتی همچون وزارت صنعت و تجارت و‬ ‫وزارت جهاد کشاورزی باید با همکاری نزدیک با دو متولی‬ ‫اصلی‪ ،‬زمینه استفاده از پیشرفت های علم ی دانشگاه ها و‬ ‫مراکز علمی را به وجود اورند و تحرک علمی دانش��گاه ها را‬ ‫دو چندان کنند‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬با توصیه موکد‬ ‫به دولت ب رای حمایت از شرکت های دانش بنیان‪ ،‬خاط رنشان‬ ‫کردند‪« :‬یکی از موضوعات مهم در حرکت علم ی کش��ور‪،‬‬ ‫تکمیل زنجیره علم و فناوری است‪ ».‬ایشان در تشریح این‬ ‫زنجیره افزودند‪« :‬این زنجیره از ایده و فکر ش��روع م ی شود‬ ‫و س��پس به علم و فناوری م ی رس��د و در نهایت به تولید و‬ ‫بازار منتهی م ی ش��ود‪ ،‬بناب راین رس��یدن به فناوری صرف‬ ‫کافی نیس��ت بلکه این زنجیره باید تا انتها تکمیل شود‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی در بخش دیگری از سخنان خود به‬ ‫موضوع سیاست خارجی اش��اره و تاکید کردند‪« :‬اگر در این‬ ‫عرصه‪ ،‬عزت‪ ،‬حکمت و مصلحت به درستی فهم و اجرا شود‪،‬‬ ‫سیاس��ت خارجی در تراز نظام جمهوری اس�لامی خواهد‬ ‫شد‪ ».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای به شرایط حساس و بحرانی‬ ‫منطقه نیز اشاره کردند و گفتند‪« :‬ما به هیچ وجه تمایلی به‬ ‫دخالت در امور داخلی مصر نداریم‪ ،‬اما نم ی توانیم چشمان‬ ‫خود را بر کشتار مردم مصر ببندیم‪».‬‬ ‫ایش��ان تاکید کردند‪« :‬ما کش��تار م��ردم مصر را که‬ ‫مسلح هم نبودند‪ ،‬محکوم م ی کنیم‪».‬رهبر انقالب اسالمی‬ ‫افزودند‪« :‬عامل این کش��تار هرکس��ی که باش��د‪ ،‬از نظر‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران محکوم اس��ت‪».‬حضرت ایت اهلل‬ ‫خامنه ای گفتن��د‪« :‬در مصر باید از جنگ داخلی به ش��دت‬ ‫پرهیز ش��ود‪ ،‬زی را جنگ داخلی در مصر ی��ک فاجعه ب رای‬ ‫دنیای اس�لام و منطقه خواهد بود‪ ».‬ایشان با تاکید بر لزوم‬ ‫بازگش��ت به دموکراس��ی و رای مردم در مصر‪ ،‬خاطرنشان‬ ‫کردند‪« :‬مردم مصر بعد از س��ال ها حکومت استبدادی‪ ،‬به‬ ‫برکت بیداری اسالمی انتخابات سالمی را برگزار کردند که‬ ‫این روند دموکراسی متوقف شدنی نیست‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی درخصوص تحوالت س��وریه‪،‬‬ ‫تهدید و دخالت احتمالی امری��کا را یک فاجعه ب رای منطقه‬ ‫خواندن��د و تاکید کردن��د‪« :‬اگر چنین اقدامی انجام ش��ود‪،‬‬ ‫امریکای ی ها قطعا همانن��د دخالت در ع راق و افغانس��تان‪،‬‬ ‫ضرر خواهن��د کرد‪».‬حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای افزودند‪:‬‬ ‫«دخالت قدرت های فرامنطقه ای و خارجی در یک کش��ور‪،‬‬ ‫نتیجه ای جز اتش افروزی نخواهد داش��ت و نفرت ملت ها‬ ‫از انها را نیز افزایش خواهد داد‪».‬ایش��ان تاکید کردند‪« :‬این‬ ‫اتش اف��روزی همچون جرق��ه ای در انبار باروت اس��ت که‬ ‫ابعاد و پیامدهای ان نامش��خص خواهد بود‪».‬در این دیدار‬ ‫حجت االسالم والمسلمین روحانی‪ ،‬رئی س جمهور در سخنانی‬ ‫با گرامیداش��ت هفته دولت و یاد و خاطره شهیدان رجایی و‬ ‫باهنر‪ ،‬به بیان رویکردهای داخل��ی و خارجی دولت یازدهم‪،‬‬ ‫شرایط کنونی کشور و همچنین شرایط منطقه و بی ن المللی‬ ‫پرداخت‪.‬رئی س جمهور با تاکید بر اینکه تالش دولت یازدهم‪،‬‬ ‫بهره گیری از تجربیات و موفقی ت های دولت های گذشته و‬ ‫در عین حال درس اموزی از برخی ناموفقی ت های دولت های‬ ‫قبل است‪ ،‬افزود‪« :‬رویکرد دولت در عرصه سیاست داخلی‪،‬‬ ‫ایجاد امنیت الزم در همه ابعاد‪ ،‬ب رای ارامش جامعه و تحقق‬ ‫حقوق شهروندی مردم است‪g ».‬‬ ‫‪15‬‬ ‫رویداد‬ ‫دولت‪ ،‬در هفته دولت‬ ‫راه حل های ‪ 15‬و ‪ 100‬روزه حل مشکالت معیشتی‬ ‫مجله خبری‬ ‫هفت��ه گذش��ته ب��رای دولت حس��ن روحان��ی هفته‬ ‫پرکاری ب��ود؛ از ترافی��ک بی ن المللی دیپلماتی��ک گرفته تا‬ ‫موضع گیری های اقتصادی و داخلی‪ .‬عالوه بر همه اینها هفته‬ ‫گذشته هفته دولت در جمهوری اسالمی بود‪ .‬سلطان قابوس‬ ‫و دیپلمات کهنه کار امریکایی‪ ،‬جفری فلیتمن به ای ران امدند‪.‬‬ ‫این مصادف بود با جمع و جور شدن کابینه و در نهایت شروع‬ ‫کار رسمی دولت یازدهم‪.‬‬ ‫اول هفته را حسن روحانی و کابینه اش به مرقد امام (ره)‬ ‫رفتند تا در انجا عالوه بر ادای احترام‪ ،‬وفاداری شان را به امام و‬ ‫راه امام ثابت کنند‪ .‬نکته ای که روحانی نیز در مرقد امام به ان‬ ‫اشاره کرد و ان را تنها یک زیارت تشریفاتی ندانست و گفت‪:‬‬ ‫«ارمان امام خمینی(ره)‪ ،‬اعتالی کش��ور‪ ،‬توسعه همه جانبه‪،‬‬ ‫مردم س��االری‪ ،‬تحقق ارزش های متعالی انس��انی و ترویج‬ ‫فضایل اخالقی در این سرزمین بوده است‪».‬‬ ‫روحانی اضافه کرد‪« :‬ما اعتدال را از امام(ره) اموخته ایم‪.‬‬ ‫ایش��ان حتی در ب رابر حرکت های تندروانه برخی از جریان ها‬ ‫و اشخاص‪ ،‬همواره رفتار س��ازنده داشتند‪ .‬ما تدبیر و امید را از‬ ‫امام(ره) اموخته ایم‪ .‬او در دوران نهضت و استق رار نظام اسالمی‬ ‫و همچنین در روند اداره حکومت همواره اینده نگری و تدبیر‬ ‫را مدنظر داشت و سراسر رفتار‪ ،‬کالم و منش ایشان امید بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫طیب نیا‪ :‬حل مشکل‬ ‫تورم یا رکود اقتصادی‬ ‫در یک دوره صد روزه‬ ‫امکان پذیر نیست‪.‬‬ ‫مشکل تورم در ایران‬ ‫ساختاری است‬ ‫‪16‬‬ ‫امام(ره) به حقوق مردم توجه ویژه ای داشت و این دولت نیز به‬ ‫همه ان ارمان ها و خط و راه وفادار خواهد بود‪».‬‬ ‫در دوران تبلیغات ریاس��ت جمهوری‪ ،‬حس��ن روحانی‬ ‫از حمایت های خانواده امام برخوردار ب��ود تا جایی که یکی‬ ‫از مطرح تری��ن س��خنران ی های مردم ی اش را در حس��ینیه‬ ‫ی که در ان تع��دادی به خاطر‬ ‫جماران انج��ام داد‪ .‬س��خنران ‬ ‫سردادن ش��عارهایی بازداش��ت ش��دند‪ .‬به همین دلیل بود‬ ‫که روحانی تش��کرش را در مرقد امام این گون��ه اعالم کرد‪:‬‬ ‫«الزم م ی دانم از اعض��ای خانواده امام خمین��ی(ره) به ویژه‬ ‫از حجت االسالم والمسلمین سیدحس��ن خمینی به خاطر‬ ‫حمایت هایشان از این دولت تشکر و قدردانی کنم‪».‬‬ ‫روحانی در جمع خب رنگاران درباره مس��ائل اقتصادی و‬ ‫نگران ی های مردم ب رای تامین کاالهای اساس��ی اشاره کرد و‬ ‫از تصمیمات مهم دولت در دو جلسه ابتدایی تشکیل دولت‬ ‫یازدهم خبر داد و گفت‪« :‬دولت در این دو جلسه همه اقدامات‬ ‫الزم ب رای تامین کاالهای اساسی تا پایان سال ب رای کشور را‬ ‫انجام داد و مردم کامال در این زمینه م ی توانند اس��وده خاطر‬ ‫باشند‪ ».‬این درحالی بود که پیشتر نگران ی هایی درباره تامین‬ ‫کاالهای اساسی یا افزایش قیمت این کاالها وجود داشت‪.‬‬ ‫حجت االس�لام روحانی در تشریح ش��رایط اقتصادی‬ ‫کشور افزود‪« :‬شرایط کش��ور از نظر اقتصادی دارای رکود و‬ ‫تورم اس��ت و در اصطالح دچار رکود تورمی است‪ .‬ب رای حل‬ ‫معضالت اقتصادی‪ ،‬پیچیدگ ی هایی پیش روی دولت است‬ ‫اما در عین حال دولت مصمم است که در اولین جلسه این‬ ‫هفته که یکشنبه برگزار م ی ش��ود‪ ،‬کار گروهی را مشخص‬ ‫کند که ظرف ‪ 15‬روز‪ ،‬تم��ام موانعی را که ام��روز ب رای رونق‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اش��تغال‪ ،‬راه اندازی بنگاه های ب��زرگ و کوچک‪،‬‬ ‫تحرک اقتصادی در بخش صنعت‪ ،‬کشاورزی و خدمات و در‬ ‫راستای فعال تر شدن بخش خصوصی وجود دارد‪ ،‬مشخص‬ ‫کند و راهکارها را ارائه دهد تا در جلسات بعدی هیات دولت در‬ ‫مورد انها بحث و گفت وگو و بررس ی های الزم صورت بگیرد‪».‬‬ ‫وعده جدید دولت مبن ی بر رفع موانع در ‪ 15‬روز وعده جدیدی‬ ‫بود که نشان م ی داد روحانی نه تنها قصد ندارد از وعده هایش‬ ‫کوتاه‪ ،‬بیاید بلکه بر انها نیز م ی افزاید‪ .‬رئی س جمهور تاکید کرد‪:‬‬ ‫«به مردم وعده م ی دهیم که طبق وعده های قبلی‪ ،‬حتما طی‬ ‫صد روز اول یا کوتاه تر‪ ،‬اقدامات ضروری و فوری در این زمینه‬ ‫انجام دهیم و نتیجه کار را به مردم بگوییم‪ ».‬مخالفان دولت‬ ‫او منتظر هستند تا در صورتی که در صد روز اول او نتوانست‬ ‫برخی موانع را برطرف کند دولت را به انتقاد بگی رند‪.‬‬ ‫وی همچنین با اشاره به شرایط روز س��وریه‪ ،‬از کاربرد‬ ‫سالح های شیمیایی انتقاد کرد‪« :‬بس��یاری از مردم ب ی گناه‬ ‫سوریه توسط عوامل ش��یمیایی مصدوم و شهید شده اند و‬ ‫این تاسفبار است‪ .‬ما کاربرد س�لاح شیمیایی را کامال و قویا‬ ‫محکوم م ی کنیم چراکه جمهوری اسالمی ای ران خود قربانی‬ ‫سالح های شیمیایی است‪».‬‬ ‫رئی س جمهور به اهمیت جلوگی��ری از کاربرد این نوع‬ ‫سالح ها در دنیا به ویژه در سوریه اشاره کرد و با تاکید بر اهمیت‬ ‫توجه جامعه جهانی ب��ه این موضوع‪ ،‬ناامن ی ه��ا و اقدامات‬ ‫ تروریستی در لبنان و حمله هوایی اسرائیل به لبنان را محکوم‬ ‫کرد و ان را نشانگر ط راحی توطئه بزرگ دشمنان ب رای منطقه‬ ‫حساس خاورمیانه دانست و گفت‪« :‬این توطئه ها در سوریه‪،‬‬ ‫لبنان و مصر بیش از جای دیگر مشهود است‪».‬‬ ‫روحانی در ادامه تاکید ک��رد‪« :‬ب ی ثباتی در منطقه به‬ ‫ضرر منطقه و مسلمانان است و تنها به سود اسرائیل است‬ ‫و امیدواریم با هوش��یاری مردم منطقه و تالش کشورهایی‬ ‫که دلشان ب رای ثبات منطقه م ی تپد‪ ،‬در اینده نزدیک شاهد‬ ‫ارامش و ثبات در منطقه باشیم‪».‬‬ ‫روحان��ی ضم��ن تش��کر از هم��ه دولت ه��ای‬ ‫جمهوری اس�لامی و قدردان��ی از تالش های انه��ا به عمر‬ ‫دوهفته ای دولتش اش��اره کرد و گفت که امیدوار است سال‬ ‫اینده بتواند دستاوردهای دولتش را به مردم ارائه کند‪.‬‬ ‫تصمیمات اقتصادی دولت‬ ‫روحانی ی��ک روز بعد نش��ان داد که وع��ده ‪ 15‬روزه را‬ ‫ب ی دلیل بیان نکرد‪ .‬او در جلس��ه س��وم هیات دولت ضمن‬ ‫تکلیف ‪ 15‬روزه ب رای تعیین راهکارهای تحرک اقتصادی به‬ ‫کمیسیون اقتصادی دولت‪ ،‬کارگروه های ویژه تشکیل شده در‬ ‫دولت های قبلی را لغو کرد و اختیارات انها را ب رای تمرکز افزایی‬ ‫به هیات دولت بازگرداند‪ .‬در این راستا رئی س جمهور بر استفاده‬ ‫از نظ رات فعاالن و تش��کل های بخش خصوصی و تعاونی‬ ‫تاکید کرد‪ .‬در بررس��ی ب رای لغو کارگروه ها مش��خص ش��د‬ ‫کارگروه ساماندهی‪ ،‬هماهنگی و توسعه و تشویق امر خدمات‬ ‫عبور کاال از کشور به ریاست بهبهانی‪ ،‬استاد راهنمای محمود‬ ‫احمدی نژاد کم کارترین کارگ��روه دولت بوده که حتی برخی‬ ‫مصوباتش مغایرت اساسی با قوانین دارد‪.‬‬ ‫به ع�لاوه دولت ب��ا منصوب کردن ول ی اهلل س��یف به‬ ‫ریاس��ت بانک مرکزی‪ ،‬تیم اقتصادی و کاری خ��ود را تقریبا‬ ‫تکمیل کرد‪ .‬ول ی اهلل سیف با حکم رئی س جمهور به ریاست‬ ‫بانک مرکزی رفت و دولت از اقدامات بهمنی تشکر کرد‪.‬‬ ‫دولت همچنین در این جلسه به بررسی طرح هایی که‬ ‫در دست نمایندگان ب رای تصویب هست‪ ،‬نگاه ویژه ای انداخت‬ ‫و به انتخاب نمایندگانی ب رای دفاع از نظر دولت هنگام بررسی‬ ‫طرح های یاد شده در مجلس شورای اسالمی اقدام کرد‪.‬‬ ‫توجه ربیعی به بیماران‬ ‫نوبخت به عنوان سخنگوی‬ ‫دولت انتخاب شد و نرخ رشد‬ ‫کشور را منفی ‪ 5/4‬اعالم کرد‬ ‫انتقاد شدید طیب نیا از تورم مسکن مهر‬ ‫به عالوه هفته گذش��ته‪ ،‬هفته انتقاد مردان اقتصادی‬ ‫دولت به تورم ناشی از ساخت مسکن مهر بود‪ .‬طی ب نیا گفت‪:‬‬ ‫«اگر بگوییم چیزی حدود نیمی از کل پایه پولی و نقدینگی‬ ‫کشور به مسکن مهر مربوط م ی شود‪ ،‬شاید تعجب اور باشد‬ ‫که ب رای تحقق یک هدف مقدس ما به یک ابزار نامناس��ب‬ ‫مجله خبری‬ ‫اشاره کرد و نشان داد تا چه اندازه در تصمیم گیری ها به وضع‬ ‫اجتماع��ی نظر دارد‪ .‬او گف��ت‪« :‬راضی نگه داش��تن مردم و‬ ‫رسیدگی به اقشار پایین دس��ت جامعه یکی از اهداف مهم‬ ‫انقالب اس�لامی و مورد انتظار مقام معظم رهبری به ش��مار‬ ‫م ی رود اما فعالی ت های توده س��تایانه غیرکارشناس��ی راه به‬ ‫جایی نم ی برد و همه امور باید با اندیش��ه و کار کارشناس��ی‬ ‫دقیق پیش برود‪».‬‬ ‫وی وضع کنون��ی جامعه را در حال��ت «رکود تورمی»‬ ‫توصیف کرد و افزود‪ « :‬جامعه کنونی نیاز به پویایی بیشتری‬ ‫دارد و این پویایی توسط انسان های با تجربه و با کار و تالش‬ ‫به وجود م ی اید‪».‬‬ ‫ربیعی اص��ل صداق��ت‪ ،‬مس��ئولیت و پایبن��دی به‬ ‫شایسته ساالری را از اصول مورد احترام ب رای خود به عنوان وزیر‬ ‫دانست و یاداور ش��د ‪« :‬زبان تلخ گزنده ای را که نقد درست و‬ ‫بجایی دارد بر زبان چرب تملق گ و ترجیح م ی دهم‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫علی ربیعی که در اولی��ن روز کاری اش در وزارت کار و‬ ‫امور اجتماعی از بیماری سرطان همسرش و هزینه های باالی‬ ‫درمانی وی خبر داده بود‪ ،‬کار خود را با بازدید از بیمارس��تان‬ ‫میالد ته ران در هفته دولت ادامه داد تا نشان دهد همچنان‬ ‫وضعیت بیماران و هزینه های درمانی بیمه شوندگان ب رایش از‬ ‫اهمیت باالیی برخوردار است‪.‬‬ ‫علی ربیع��ی در بازدید از بیمارس��تان می�لاد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫« بیمارس��تان میالد از لحاظ کیفیت کار و خدمات پزشکی‪،‬‬ ‫کادرپزشکی و پرستاری وهمچنین ب رنامه بیمارستانی ازجمله‬ ‫بیمارستان های ممتاز به شمارم ی رود؛ به طوری که م ی تواند‬ ‫به عنوان الگویی ب رای سایر بیمارستان های کشور محسوب‬ ‫شود‪».‬‬ ‫او تاکید کرد‪« :‬م��ا باید با اتخاذ تدابی��ر وی‍‍‍ژه در جهتی‬ ‫حرکت کنیم که بیمه شوندگان جهت درمان‪ ،‬نیازی به پرداخت‬ ‫پول نداشته باشند که با گس��ترش نظام جامع بیمارستانی‪،‬‬ ‫م ی توان در این جهت اقدام های موثری انجام داد‪».‬‬ ‫وزیرتع��اون‪ ،‬کار و رف��اه اجتماع��ی ضم��ن بازدید از‬ ‫بخش های س ی ت ی اس��کن‪ ،‬ام ار ای‪ ،‬بخش ‪ ،9‬سی س��ی یو‬ ‫و دندانپزش��کی‪ ،‬درد دل بیماران را ش��نید‪ .‬او اگرچه مدیریت‬ ‫استراتژیک خوانده اما در حوزه جامع ه شناسی تخصص هایی‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی هزار تختخ وابی‬ ‫میالد به منظور تامین بخش��ی از نیازهای درمانی کشور و‬ ‫بیمه ش��دگان س��ازمان تامین اجتماعی در تی ر ماه ‪ 80‬افتتاح‬ ‫شده است‪ .‬این بیمارس��تان حجم زیادی از مشتریان دریافت‬ ‫خدمات درمانی را به خود اختصاص داده‪ .‬البته انتقاداتی نیز‬ ‫به این نحوه مدیریت وجود دارد‪ .‬برخی از کارشناسان معتقدند‬ ‫دولت نباید وارد بخش بیمارستان داری شده و خود راسا اقدام‬ ‫به درمان کند‪ .‬بیمارستان های تامین اجتماعی به منظور رفاه‬ ‫بیشتر بیمه شدگان تامین اجتماعی ساخته شد و هدف ان ارائه‬ ‫درمان رایگان به انها در این بیمارستان ها بود‪.‬‬ ‫ربیعی همچنین در یک گفت وگو به مشکالت اجتماعی‬ ‫متوسل شدیم‪».‬‬ ‫وزیر راه و شهرس��ازی نیز با بیان اینکه دولت در حال‬ ‫بررسی است که ایا طرح مسکن مهر را ادامه دهد یا خیر‪ ،‬به‬ ‫تورم پایه پولی به دلیل اجرای مسکن مهر اشاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«ب راس��اس گزارش محمود بهمنی‪ ،‬رئی س کل سابق بانک‬ ‫مرکزی‪ ،‬بیش از ‪ 40‬درصد افزایش پایه پولی کش��ور ناشی از‬ ‫طرح مسکن مهر اس��ت‪ ،‬یعنی حدود ‪ 40‬درصد تورم بیش از‬ ‫‪ 40‬درصدی فعلی ناشی از این حوزه است‪».‬‬ ‫همچنین نرخ سود بانکی نیز یکی از مقوالتی بود که‬ ‫در گفت وگوی طی ب نیا با ب رنامه نگاه یک مطرح شد‪ .‬درحالی‬ ‫که در دولت احمدی نژاد س��عی ش��ده بود تا نرخ سود بانکی‬ ‫به صورت دستوری پایین نگ ه داش��ته شود‪ ،‬طی ب نیا معتقد‬ ‫اس��ت که در حالی که نرخ تورم باالی ‪ 30‬درصد اس��ت نباید‬ ‫س��رمایه گذاران س��ودهای ‪ 21‬درصدی دریافت کنند‪ .‬او این‬ ‫موضوع را به نوعی تنبیه ب رای سرمایه گذاران دانست که باعث‬ ‫م ی شود این خرده سرمایه گذاران مبالغ خود را در بخش های‬ ‫دیگر سرمایه گذاری کنند‪.‬‬ ‫طی ب نیا با اش��اره به اینکه در چار چوب عقود اسالمی‬ ‫اجازه نداریم به صورت دس��توری نرخ س��ود را تعیین کنیم و‬ ‫قطعا باید به این سمت برویم که سود واقعی تحقق یافته را‬ ‫بین سپرده گذاران توزیع کنیم‪ ،‬عنوان کرد‪« :‬اگر در این سمت‬ ‫و سو حرکت کنیم این توانایی را خواهیم داشت که اوال منابع‬ ‫بیش��تری را جذب نظام بانکی کنیم‪ ،‬ثانیا منابع نظام بانکی‬ ‫به سوی پروژه ها و طرح هایی که دارای توجیه فنی هستند‪،‬‬ ‫هدایت م ی شود‪».‬‬ ‫وزیر اقتصاد دولت یازده��م اگرچه از تالش دولت ب رای‬ ‫حل مشکالت اقتصادی در صد روز اول سخن گفت اما تاکید‬ ‫کرد‪« :‬حل مشکل تورم یا رکود اقتصادی در یک دوره صد روزه‬ ‫امکانپذیر نیست‪ .‬مشکل تورم در ای ران ساختاری است که از‬ ‫دهه ‪ 50‬با افزایش در امدهای نفتی به شکل شدید و امروزی در‬ ‫اقتصاد ای ران پدیدار شد و عدم تعادل هایی در ساختار اقتصادی‬ ‫ای ران ش��کل گرفته و تا زمانی که نتوانیم ع��دم تعادل های‬ ‫ساختاری را رفع کنیم نم ی توانیم مش��کل تورم را به صورت‬ ‫بنیادی حل کنیم‪».‬‬ ‫با امدن دولت یازدهم یکی از دغدغه های مردم نگرانی‬ ‫درباره نحوه پرداخت یارانه ها بود‪ .‬طی ب نیا ضمن بیان اینکه‬ ‫چیزی حدود ‪ 110‬درصد منابع صرف پرداخت های نقدی شده‬ ‫و کمبود منابع با استق راض از بانک مرکزی یا از خزانه تامین‬ ‫مالی شده‪ ،‬اضافه م ی کند‪« :‬دولت تدبیر و امید از هر اقدامی‬ ‫ که باعث اضط راب و تشویش در جامعه شود و ارامش را برهم‬ ‫بزند قطعا خودداری خواهد کرد و یکی از م��وارد ان امتناع از‬ ‫ش��وک درمانی است و ما به دنبال ش��وک درمانی نخواهیم‬ ‫‪17‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫بود‪ ».‬طی ب نیا گفت‪« :‬انچه در مرحله نخس��ت هدفمندی‬ ‫یارانه ها صورت گرفت و به خصوص پرداخت های نقدی که به‬ ‫مردم صورت م ی گیرد‪ ،‬قاعدتا مطابق قانون ادامه پیدا خواهد‬ ‫کرد و مردم ای��ن منابع را به خصوص طبق��ات پایین جامعه‬ ‫و دهک های پایی��ن جامعه جزو درامدهای خود محس��وب‬ ‫کرده اند و در برنامه بودجه خانوار وارد ش��ده است و ب رای ان‬ ‫ب رنامه ری��زی کرده ان��د‪ ،‬بناب راین قطعا ای��ن پرداخت ها قطع‬ ‫نخواهد شد‪».‬‬ ‫بحث کس��ری بودجه و عدم تنظیم دقیق درامدهای‬ ‫دولت در بودجه سال ‪ 92‬نیز از مباحثی بود که مردان اقتصادی‬ ‫دولت از همان روزهای اول به ان اشاره کرده بودند‪ .‬طی ب نیا در‬ ‫این باره م ی گوید‪« :‬امسال مجبور هستیم اصالحی ه ای ب رای‬ ‫بودجه سال ‪ 92‬تنظیم کنیم‪ .‬پی ش بین ی ها این است که از کل‬ ‫بودجه ‪ 210‬هزار میلیارد تومانی حدود ‪ 130‬تا ‪ 135‬هزار میلیارد‬ ‫تومان محقق نخواهد ش��د‪ ،‬بناب راین بودج��ه جاری با عدم‬ ‫تحققی قریب به ‪ 80 - 70‬هزار میلیارد تومان مواجه خواهد‬ ‫شد‪ ».‬طی ب نیا یکی از راه حل ها را حل و فصل مشکل کسری‬ ‫هدفمندی یارانه ها در دل مساله مدیریت کسر بودجه سال‬ ‫جاری دانس��ت و گفت‪« :‬این جزو مواردی است که اکنون به‬ ‫صورت جدی روی ان تصمیم گیری م ی شود اما قطعی است‬ ‫که پرداخت های نقدی مردم قطع نخواهد شد‪ .‬در مرحله دوم‬ ‫هدفمندی یارانه ها پرداخت های نقدی روی طبقات محروم و‬ ‫فقیر جامعه متمرکز خواهد شد و صرف اصالح و تکمیل نظام‬ ‫تامین اجتماعی و بیمه سالمت خواهد بود‪».‬‬ ‫وزیر امور اقتصادی و دارایی به این موضوع نیز اش��اره‬ ‫کرد که نقدینگی از حدود ‪ 68 ،67‬هزار میلیارد تومان به حدود‬ ‫‪ 450‬هزار میلیارد تومان افزایش پی دا کرد اما افزایشی در تولید‬ ‫اتفاق نیفتاده‪ .‬او همچنین درباره طرح مس��کن مهر گفت‪:‬‬ ‫«ساخت مسکن ارزان قیمت ب رای عامه مردم مقدس است و‬ ‫همه ما وظیفه داریم در این مسیر حرکت کنیم اما متاسفانه‬ ‫ب رای تولید مسکن ارزان قیمت به رشد نقدینگی و منابع بانک‬ ‫مرکزی متوسل شدیم‪ .‬اگر بگوییم چیزی حدود نیمی از کل‬ ‫پایه پولی و نقدینگی کشور به مسکن مهر مربوط م ی شود‬ ‫شاید تعجب اور باشد که ب رای تحقق یک هدف مقدس ما به‬ ‫یک ابزار نامناسب متوسل شدیم‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫نوبخت‪ :‬رشد اقتصادی ‪ 5/4‬درصد منفی است‬ ‫‪18‬‬ ‫ماجرای ضیافت عارفانه‬ ‫ناگفته های جلسه عارف با نامزدهای انتخابات ‪92‬‬ ‫علیرضا خامسیان‬ ‫مشاور رسانه ای محمدرضا عارف‬ ‫ورود دکت��ر محمدرض��ا ع��ارف ب��ه کارزار انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری اگرچه با مخالفت ها و موافقت های برخی‬ ‫افراد و طی ف های سیاسی همراه بود‪ ،‬اما انچه بعد از انصراف‬ ‫او از تداوم حضور در عرصه انتخابات ریاست جمهوری رخ داد‪،‬‬ ‫تش��کیل جبهه ای واحد از جریان های مختلف سیاسی بود‬ ‫که اقدام معاون اول دولت اصالحات را در طول تاریخ سیاسی‬ ‫ای ران کم نظیر ارزیاب��ی کردند و تئوریس��ی ن های اصولگرا‬ ‫وااسفا س��ر دادند که چرا «اصولگرایان عارف ندارند» (نقل‬ ‫به مضمون از س��ایت اصولگرای صراط نی��وز)‪ ،‬اما انصراف‬ ‫تاریخی دکتر عارف ب رای او تنها پای��ان کار نبود‪ ،‬بلکه اغاز‬ ‫حرکتی بود که چه بخواه��د و چه نخواه��د محورش قرار‬ ‫گرفته اس��ت‪ .‬ش��خصیتی که اگرچه اصالح طلب است اما‬ ‫تعامالتش با جریان رقیب به گونه ای است که حتی مدی ران‬ ‫دولت احمدی نژاد هم از او مشورت گرفته و م ی گیرند‪ .‬از این‬ ‫رو وقتی بعد از پایان رقابت ه��ای انتخاباتی از کاندیداهایی‬ ‫که در مناظره های انتخابات��ی رو در رویش قرار گرفته بودند‬ ‫دعوت م ی کند با استقبال انها رو به رو م ی شود و حتی یکی‬ ‫از کاندیداها از اینکه در جریان مناظره انتخاباتی تعریضی به‬ ‫عارف زده بود از او عذرخواهی م ی کند‪.‬‬ ‫شامگاه ‪ 16‬تیرماه ‪ 92‬کاندیداهای ریاست جمهوری یک‬ ‫به یک رهسپار خیابان قیطریه ته ران م ی شوند تا در ضیافت‬ ‫عارف شرکت کنند‪ .‬مهندس غرضی‪ ،‬اولین فردی بود که به‬ ‫میهمانی عارف امد و بعد از او سعید جلیلی و حدادعادل با‬ ‫هم به این جمع پیوستند‪ .‬محسن رضایی اخرین نفری بود‬ ‫که با استقبال عارف رو به رو شد‪.‬همزمانی نکوداشت دکتر‬ ‫داوری اردکانی با این میهمانی سیاسی باعث شد عل ی اکبر‬ ‫والیتی که در این همایش حضور داشت و سخنرانی هم کرد‬ ‫نتواند در این جمع حضور یابد‪ .‬محمدباقر قالیباف هم خارج‬ ‫از ته ران بود و عذرش موجه‪.‬‬ ‫ابت��کار عم��ل ع��ارف در همنش��ینی کاندیداه��ای‬ ‫ریاست جمهوری بعد از پیروزی دکتر حسن روحانی فرصتی‬ ‫بود که خاط رات ایام انتخابات مرور ش��ود‪ .‬حدادعادل از این‬ ‫گفت ک��ه وقتی در فض��ای مناظره انتخابات��ی قرار گرفت‬ ‫احساس کرد در کنکور دانشگاه شرکت م ی کند‪.‬سعید جلیلی‬ ‫درباره تحوالت مصر س��خن گفت و مهن��دس غرضی هم‬ ‫نظ رات جالبی درخصوص س��وریه و مصر داشت‪.‬حدادعادل‬ ‫که در کسوت نمایندگی مردم ته ران در مجلس حضور دارد‬ ‫هم به گمان هزن ی هایی که ان زمان درباره کابینه دکتر روحانی‬ ‫مطرح بود اشاراتی داشت و محس��ن رضایی هم سعی کرد‬ ‫سیاستمدارانه در این محفل سیاسی رفتار کند‪ .‬شوخ ی های‬ ‫گاهو بیگاه غرضی با فرزند ارش��د دکتر عارف در نوع خودش‬ ‫ ‬ ‫جالب بود‪ .‬حمیدرضا عارف که در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دوشادوش دکتر عارف در اکثر مجامع حضور داشت و مانند‬ ‫پدر تحصیلکرده امریکاست‪ ،‬از لزوم تالش ب رای کارافرینی‬ ‫ب رای نسل جوان گفت و اینکه باید فرصت نقش افرینی به‬ ‫جوانان داد‪ .‬این میهمانی سیاسی که با صرف شام به پایان‬ ‫رس��ید اغاز حرکتی ش��د ب رای نزدیکی نیروهای انقالبی و‬ ‫اش��تی ملی با محوریت دکتر عارف به عنوان مرکز ثقل ان‪.‬‬ ‫این حرکت در ضیافت افطاری او هم نمود خود را نشان داد‪.‬‬ ‫حضور عل ی اکبر ناطق نوری در کنار س��ی د محمد خاتمی در‬ ‫افطاری عارف پیام مشخصی داشت‪ .‬ناطق دعوت جریانی‬ ‫که خاس��تگاهش به ان جریان برم ی گ��ردد نپذیرفت اما به‬ ‫دعوت ع��ارف لبیک گف��ت و در کنار س��ی د محمد خاتمی‬ ‫نشست‪ .‬نزدیکی اش��تراکات جریان های مختلف سیاسی و‬ ‫تقویت وحدت ملی یکی از اهدافی ب��ود که «مرد اخالق»‬ ‫سیاس��ت ای ران را وارد کارزار انتخابات کرد و نشان داد او اگر‬ ‫«حزبی فراگیر» هم تش��کیل دهد یا در س��متی همچون‬ ‫«ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص» قرار‬ ‫بگیرد باز هم به دنبال همگرایی جریان های مختلف سیاسی‬ ‫است‪ ،‬به رغم اختالف نظرهایی که با انها دارد‪g .‬‬ ‫عکس ها‪ :‬اوا کیایی‬ ‫معاون ب رنامه ریزی و نظارت راهبردی رئی س جمهور نیز‬ ‫از انتقال سازمان هدفمندی یارانه ها به سازمان مدیریت پس از‬ ‫احیای ان خبر داد و با تشریح ب رنامه های صد روزه دولت ب رای‬ ‫بهبود معیشت مردم‪ ،‬گفت‪« :‬ضمن زمینه سازی ب رای پرداخت‬ ‫فاز دوم هدفمندی یارانه ها در سال اینده‪ ،‬به احتمال زیاد به دو‬ ‫دهک باال یارانه پرداخت نخواهد ش��د اما یارانه دهک های‬ ‫پایین افزایش خواهد یافت‪».‬‬ ‫خبر نرخ رشد منفی دولت بازتاب گسترده ای داشت‪ ،‬انجا‬ ‫که او گفت‪« :‬بر اساس گزارش مرکز امار‪ ،‬رشد اقتصادی کشور‬ ‫در سال ‪ 1391‬معادل منفی ‪ 5/4‬درصد بوده‪ ،‬در حالی که این‬ ‫رقم باید ‪ 8‬درصد م ی بود‪ .‬تورم نقطه به نقطه تیر ماه امسال‬ ‫‪ 44‬درصد و تورم ‪ 12‬ماه منتهی به تیر ‪ 37/5‬درصد بوده است‪».‬‬ ‫نوبخت با تش��ریح برنامه های ص��د روزه دولت ب رای‬ ‫بهبود معیشت در پاسخ به این پرس��ش که با توجه به تورم‬ ‫کنونی ایا حقوق ها افزایش م ی یاب��د؟ گفت‪« :‬ما در گام اول‬ ‫به دنبال افزایش قدرت خرید مرم هس��تیم‪ .‬م��ا در ارتباط با‬ ‫هدفی که تعیین کردیم و ب��ه ان وفاداری��م‪ ،‬درصدد بهبود‬ ‫وضعیت معیشت مردم هستیم‪ .‬در نتیجه همان طور که قبال‬ ‫در برنامه های دولت تدبیر و امید امده بود‪ ،‬از طریق افزایش‬ ‫قدرت خرید مردم درصدد بهبود وضعیت معیشتی هستیم‪».‬‬ ‫در اخرین روزهای هفته گذشته نوبخت معاون ب رنامه ریزی و‬ ‫نظارت راهبردی ریاست جمهوری سمت سخنگویی دولت را‬ ‫نیز از طرف حس��ن روحانی دریافت کرد تا از این پس مسیر‬ ‫ارتباطی دولت با رسانه ها بیش از گذشته هموار شود‪g .‬‬ ‫گزارش ویژه‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گزارش‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫سلطان میانجی‬ ‫پادشاه عمان‪ ،‬اولین میهمان رسمی دولت روحانی‬ ‫داود حشمتی‬ ‫خبرنگار‬ ‫سلطان عمان نشین اولین میهمان رسمی دولت روحانی‬ ‫بود‪ .‬بس��یاری بر این عقیده اند که کمک ای ران در سال های‬ ‫دوران پهلوی به سلطان قابوس ب رای تثبیت حکومتش سبب‬ ‫شده تا او نسبت به ای ران خود را مدیون احساس کند‪ .‬سلطان‬ ‫قابوس همیش��ه تالش کرده که یک میانجی میان غرب و‬ ‫ای ران باشد‪ .‬او روابط خوبی با امریکا و انگلیس دارد و در تمام ی ‬ ‫سال های گذشته تالش داشته رابطه نزدیکی با ای ران داشته‬ ‫باشد‪ .‬این روزها نیز با امدن قابوس به ای ران‪ ،‬چشم های ناظ ران‬ ‫داخلی و خارجی نه تنها به خود وی‪ ،‬بلکه به پیامی است که‬ ‫بسیاری معتقدند او از طرف غرب ب رای ای ران به همراه اورده‪.‬‬ ‫چراکه او روابط بسیار صمیمانه ای با غرب دارد و درعین حال‬ ‫در موارد متعددی نقش میانجی را بین ای ران و غرب بازی کرده‪.‬‬ ‫ازادی ملوانان انگلیس��ی بازداشت شده در خلی ج فارس‪،‬‬ ‫رکس��انا صابری‪ ،‬روزنامه نگار ای رانی‪ -‬امریکایی بازداشت شده‬ ‫در ته ران‪ ،‬سه ش��هروند امریکایی در مرزهای غرب ای ران به ‬ ‫نام های سارا شورد‪ ،‬شین بائر و جاشوا فتال‪ ،‬شبنم میرقل ی خان‬ ‫از زندان امریکا و نصرت اهلل تاجیک‪ ،‬دیپلمات ای رانی در حبس‬ ‫خانگی در انگلیس و مجتبی عطاردی‪ ،‬استاد دانشگاه شریف‬ ‫که در امریکا بازداش��ت بود‪ ،‬مرهون تالش های دیپلماتیک‬ ‫دولت عمان است‪ .‬پادش��اه عمان قرار بود در مراسم تحلیف‬ ‫ریاست جمهوری در ای ران شرکت کند‪ ،‬اما همزمانی این مراسم‬ ‫‪20‬‬ ‫با روز عیدسعید فطر سبب شد تا او به جای خود یکی از مقامات‬ ‫بلندپایه این کشور را به ای ران بفرستد‪ .‬ب رای استقبال از سلطان‬ ‫عمان وزیر امورخارجه به فرودگاه مهراباد رفت و بالفاصله با‬ ‫انتقال وی به مجموعه سعداباد از طرف رئی س جمهور مراسم‬ ‫اس��تقبال رس��می از وی به جا امد‪ .‬انتقال مراسم استقبال از‬ ‫پاس��تور به س��عداباد انتقاداتی را به همراه داش��ت‪ .‬در دوران‬ ‫ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد ب رای دوری از تجمالت‬ ‫مراس م اس��تقبال از ش��خصی ت ها در پاس��تور و محل دفتر‬ ‫ریاست جمهوری انجام م ی شد‪.‬‬ ‫بر این اساس نقش عمان به عنوان میانجی عمال هم‬ ‫از سوی جمهوری اسالمی ای ران و هم از سوی ایاالت متحده‬ ‫امریکا‪ ،‬پذیرفته ش��ده بود‪ .‬کم��ا اینکه اواخر دی س��ال ‪91‬‬ ‫ارون اس��نایپ‪ ،‬س��خنگوی دفتر امور خاور نزدیک (‪)NEA‬‬ ‫وزارت خارجه امریکا‪ ،‬در نشستی با رسانه ها در سفارت امریکا‬ ‫در مس��قط بر این امر تاکید کرد و در س��خنانی با اش��اره به‬ ‫موضوع برقراری احتمالی روابط میان ای ران و امریکا‪ ،‬از عمان‬ ‫به عنوان کشوری نام برد که م ی تواند وظیفه «از میان برداشتن‬ ‫حصارها» و میانجیگری میان دو کشور را ایفا کند‪.‬‬ ‫وی با تاکید بر اینکه هنوز ب رنامه مشخصی درباره رابطه‬ ‫با ای ران وجود ن��دارد‪ ،‬گفته بود‪« :‬فک��ر م ی کنم عمان گاهی‬ ‫به عنوان شریکی ارزشمند در از میان برداشتن این شکاف عمل‬ ‫کرده و اگر در اینده هرگونه فرصتی ب رای مذاکره با ای ران باشد‪،‬‬ ‫مایه خرسندی ما خواهد بود که این فرایند را با کمک عمان‬ ‫انجام دهیم‪ ».‬در این سفر هیاتی شامل وزیر امور خارجه‪ ،‬وزیر‬ ‫نفت عمان‪ ،‬مشاور عالی فرهنگی و مشاور سیاسی سلطان‬ ‫قابوس‪ ،‬همچنین رئیس دربار و رئی س دفتر س��لطان‪ ،‬پادشاه‬ ‫عمان را همراهی م ی کردند‪ .‬همچنین در این مراسم عالوه‬ ‫بر رئی س جمهور‪ ،‬علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی‪،‬‬ ‫تزاده وزیر صنع��ت معدن و تجارت‪ ،‬زنگن��ه وزیر نفت‪،‬‬ ‫نعم ‬ ‫نهاوندیان رئی س دفتر رئی س جمهور و محمدرضا صادق مشاور‬ ‫رئی س جمهور و همچنین حسین فریدون حضور داشتند‪.‬‬ ‫دکتر حسن روحانی در این دیدار ضمن خوشامدگویی به‬ ‫پادشاه عمان و هیات همراه وی با اشاره به زمینه های گسترده‬ ‫توسعه روابط ته ران ‪ -‬مسقط گفت‪« :‬مقامات عال ی رتبه دو‬ ‫کشور تالش کنند تا مناسبات و همکاری های دو جانبه بیش‬ ‫از پیش تعمیق و توسعه یابد‪ ».‬رئی س جمهور به جایگاه ممتاز‬ ‫عمان در عرصه همکاری های منطقه ای اش��اره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«جمهوری اسالمی ای ران عالقه مند است روابط خود را با کشور‬ ‫دوست و ب رادر عمان در بخش های مختلف به ویژه تجاری و‬ ‫اقتصادی تحکیم بخشد‪».‬‬ ‫روحانی تصریح کرد‪« :‬همکاری های ته ران‪ -‬مس��قط‬ ‫ب رای بازگشت صلح و ثبات به منطقه بسیار موثر و مهم است و‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران تالش م ی کند این سیاست را با تالش‬ ‫دیگر کشورهای منطقه دنبال کند‪ ».‬رئی س جمهور همچنین‬ ‫از تالش های پادشاه عمان ب رای ارتقای هر چه بیشتر روابط‬ ‫دو جانبه در عرصه های سیاس��ی‪ ،‬تجاری و اقتص��ادی اب راز‬ ‫خوشحالی کرد‪ .‬سلطان قابوس‪ ،‬پادشاه عمان نیز در این دیدار‬ ‫که مقامات عال ی رتبه دو کشور حضور داشتند با اب راز خرسندی‬ ‫روحانی‪« :‬جمهوری اسالمی ایران عالقه مند است روابط خود‬ ‫را با کشور دوست و برادر عمان در بخش های مختلف به ویژه‬ ‫تجاری و اقتصادی تحکیم بخشد‪».‬‬ ‫کشورهای منطقه است‪ ».‬بعد از برگزاری دور نخست مذاکرات‬ ‫میان هیات عالی ای ران و عمان وزیر نفت کش��ورمان خبر از‬ ‫تفاهم نامه صدور گاز ای ران به عمان داد‪« :‬تفاهم های خوبی‬ ‫در خصوص صادرات گاز ای ران به عمان انجام گرفت و مراحل‬ ‫بعدی ان را در اینده دنبال خواهیم کرد‪ ».‬وزیر نفت و گاز عمان‬ ‫از جمله مقامات عالی این کشور است که سلطان قابوس را در‬ ‫سفر سه روزه به ته ران همراهی م ی کند‪.‬‬ ‫موض��وع انتقال پی��ام یا بح��ث میانج ی گ��ری میان‬ ‫ای ران و غرب حتی پیش از س��فر قابوس به ای ران مطرح بود‪.‬‬ ‫اگرچه برخی مانند س��خنگوی وزارتخانه اعتقاد دارند کانال‬ ‫ارتباطی بودن قابوس بین ای ران و غرب داستان س��رای ی ها و‬ ‫فضاسازی هایی است که رس��انه های خارجی ب رای تخریب‬ ‫فضای مثبت ناشی از تغییر دولت در ای ران انجام م ی دهند‪ ،‬اما‬ ‫ی را‬ ‫ظریف پیش از امدن قابوس گفته بود‪« :‬اینکه ایشان پیام ‬ ‫از جایی بیاورند‪ ،‬موضوعی است که در سفر ایشان مشخص‬ ‫م ی شود‪ ».‬به محض ورود وی و در مراسم استقبال نیز ظریف‬ ‫به این پرس��ش پاس��خ م ی دهد‪« :‬ما خبر نداریم که سلطان ‬ ‫قابوس حامل پیامی از کشوری خاص باشد‪ ،‬اما امادگی داریم‬ ‫درباره موضوعاتی که وی و ما عالقه مند به طرح ان هستیم‪،‬‬ ‫گفت وگو شود‪».‬‬ ‫در استانه سفر س��لطان عمان به ای ران روزنامه االخبار‬ ‫تغییر و تحول در وزارت ارشاد اغاز شد‬ ‫دو روز بعد از اینکه س��ایت مثلث انالین خبر از تغییر‬ ‫معاونت های سینمایی و هنری در وزارت ارشاد داده بود‪ ،‬علی‬ ‫جنتی احکام انها را صادر و این دو معاونت را به عالوه رئیس‬ ‫ سازمان حج و زیارت و همچنین معاونت مالی تغییر داد‪.‬‬ ‫علی جنتی در نخستین دیدار خود با هنرمندان گفته‬ ‫بود تغییر در معاونت سینمایی (سازمان سینمایی) و معاونت‬ ‫هنری را به زودی انجام خواهد داد‪ .‬جنتی در یک روز احکام‬ ‫چهار نفر را صادر کرد‪ .‬ب ر اساس این احکام حجت اهلل ایوبی‬ ‫به عنوان رئیس سازمان س��ینمایی‪ ،‬علی مرادخانی معاون‬ ‫هنری وزارت ارش��اد‪ ،‬س��عید اوحدی معاون وزی��ر و رئیس‬ ‫س��ازمان حج و زی��ارت و عل ی اصغر کاراندیش مروس��تی‬ ‫به عنوان معاونت توسعه مدیریت و منابع منصوب شدند‪.‬‬ ‫در حکم علی جنتی خطاب به حجت اهلل ایوبی امده‬ ‫است‪« :‬نظر به مراتب علم ی و تجربیات ارزشمند جنابعالی‬ ‫به موجب این حکم به سمت معاون وزیر و رئیس سینمایی‬ ‫و س��معی و بص��ری منصوب م ی ش��وید‪ .‬امید م��ی رود با‬ ‫ی ظرفی ت های‬ ‫استعانت از خداوند متعال و بهره گیری از تمام ‬ ‫موجود و نیروه��ای کارام��د و توانمند در رش��د و اعتالی‬ ‫سینمای متعهد ای ران‪ ،‬تقویت انسجام در حوزه هنر هفتم‪،‬‬ ‫ایجاد فرصت های جدید ب رای حضور فعال در جشنواره های‬ ‫بی ن الملل��ی‪ ،‬پرورش اس��تعدادهای جوان‪ ،‬حمای��ت از اثار‬ ‫برجسته سینمایی و بازنگری در ساختار مدیریت سینمایی‬ ‫موفق و موید باشید‪».‬‬ ‫حجت اهلل ایوبی متولد سال ‪ ۱۳۴۲‬دارای فوق لیسانس‬ ‫معارف اسالمی و علوم سیاس��ی از دانشگاه امام صادق(ع)‬ ‫ته ران و دکترای علوم سیاس��ی از دانشگاه لیون ‪ ۲‬فرانسه‬ ‫است‪ .‬ایوبی در نخس��تین گفت وگوی خود بعد از انتخاب‬ ‫به س��مت ریاست س��ازمان س��ینمایی به مهر‪ ،‬گفت‪« :‬به‬ ‫سینمای ای ران اعتقاد دارم و احترام بسیاری ب رای سینماگران‬ ‫این سرزمین قائل هستم‪ .‬معتقدم س��ینمای ای ران ویترین‬ ‫فرهنگی و معرف ای ران در دنیاست‪ ».‬او که جایگزین جواد‬ ‫شمقدری شده‪ ،‬افزود‪« :‬اما متاس��فانه همه ما م ی دانیم که‬ ‫شرایط حاکم بر س��ینمای ای ران ش��رایط مطلوبی نیست‬ ‫و س��ینماگران در این ش��رایط نم ی توانند با امنیت خاطر‬ ‫فعالی ت های س��ینمایی خود را به انجام برس��انند‪ .‬در واقع‬ ‫شرایط کنونی سینما در شان سینمای ای ران نیست‪».‬‬ ‫جنتی همچنی��ن در احکام ی دیگر عل��ی مرادخانی‬ ‫را به عنوان معاون امور هنری وزارت ارش��اد‪ ،‬سعید اوحدی‬ ‫را به عن��وان معاون وزیر و رئیس س��ازمان ح��ج و زیارت و‬ ‫عل ی اصغر کاراندیش مروس��تی را به عنوان معاون توسع ه ‬ ‫مدیریت و منابع وزارت ارش��اد منصوب کرد‪ .‬در متن حکم‬ ‫علی مرادخانی امده اس��ت‪« :‬نظر به س��وابق و تجربیات‬ ‫ارزشمند جنابعالی در رش��ته های مختلف هنری به موجب‬ ‫این حکم به س��مت معاون امور هنری منصوب م ی شوید‪.‬‬ ‫امید م ی رود با اس��تعانت از خداوند متع��ال و بهره گیری از‬ ‫تمامی ظرفی ت های موج��ود و نیروهای کارام��د در رونق‬ ‫بخش��یدن به فعالی ت های هنری‪ ،‬حمای��ت از تولید اثار و‬ ‫محصوالت هنری‪ ،‬تقویت نهادهای صنفی و توسعه حضور‬ ‫فرهنگی ‪ -‬هن��ری ای ران در جهان موفق و موید باش��ید‪».‬‬ ‫مرادخانی متولد قم و دانش اموخته روانشناسی از دانشگاه‬ ‫ته ران اس��ت‪ .‬او پیش از این مدیرکل تولید فیلم و عکس‬ ‫وزارت ارشاد بوده‪ .‬مرادخانی جایگزین حمید شاه ابادی شده‬ ‫که پیش از او در این معاونت حضور داشت‪ .‬تعیین تکلیف‬ ‫ریاس��ت س��ازمان حج و زیارت نیز باتوجه به نزدیک بودن‬ ‫موسم حج سال ‪ 92‬در اولویت تش��خیص داده شده است‪.‬‬ ‫علی جنتی در حکم��ی اوحدی را به جای حجت االس�لام‬ ‫موسوی که ریاست این سازمان را برعهده داشت تعیین کرد‪.‬‬ ‫در متن حکم اوحدی نیز امده‪« :‬امید م ی رود با استعانت از‬ ‫خداوند متعال و هماهنگ��ی کاری با نماینده محترم والیت‬ ‫فقیه در ان سازمان و بهره گیری از تمامی نیروهای کارامد‬ ‫و با تجربه در جهت تقویت و گس��ترش امور حج و زیارت‪،‬‬ ‫بهره گیری بهینه از امکانات مالی س��ازمان و ارائه خدمات‬ ‫خالصانه به حجاج‪ ،‬معتمرین و زائران عتبات مقدسه موفق‬ ‫و موید باشید‪».‬‬ ‫جنتی در متن حکم عل ی اصغر کاراندیش مروس��تی‬ ‫نیز اورده اس��ت‪« :‬امید م ی رود با استعانت از خداوند متعال‬ ‫و همکاری و هماهنگی با تمامی معاونت ها و سازمان های‬ ‫وابس��ته و س��ایر واحدهای وزارت در برنامه ریزی و اجرای‬ ‫قوانین و مقررات مالی و محاس��باتی و انجام سایر وظایف‬ ‫محوله موفق و موید باشید‪».‬‬ ‫یکی دیگر از بخش هایی که وزی ران جدید معموال پس‬ ‫از دوره انتقال نس��بت به انتصاب در ان تعجیل م ی کنند‪،‬‬ ‫مدیریت روابط عمومی اس��ت که در این زمینه شنیده شد‬ ‫دکتر احمد نادری‪ ،‬از اعضای هیات علمی دانش��گاه ته ران‪،‬‬ ‫به عنوان جدی تری��ن گزینه ب رای مدیری��ت روابط عمومی‬ ‫و امور بی ن الملل وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامی مطرح‬ ‫شده است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫حکم وزیر برای چهار معاونت‬ ‫چاپ بیروت در گزارشی تحلیلی لغو بخشی از تحریم ها علیه‬ ‫مبادالت بانکی ای ران و غن ی سازی اورانیوم این کشور را از جمله‬ ‫موضوعات مورد بحث در سفر سطان عمان به ته ران برشمرد‪.‬‬ ‫این روزنامه نوشت‪« :‬قابوس بن سعید‪ ،‬سلطان عمان‪ ،‬در سفر‬ ‫به ای ران تالش م ی کند زمینه مذاکرات غیرمس��تقیم ای ران و‬ ‫امریکا را فراهم کند‪ .‬سلطان قابوس‪ ،‬ب رای طرح پیشنهادهای‬ ‫خود در ته ران موافقت های مقدماتی از امریکا و ای ران دریافت‬ ‫کرده است‪ .‬منابع اگاه در عمان گفته اند که گام هایی که زمینه‬ ‫چنین گفت وگوی غیرمس��تقیمی را فراهم م ی کند بر حل‬ ‫مشکل س��وئیفت (یکی از کانال های مبادالت پولی بانکی‬ ‫میان کشورها) متمرکز خواهد شد‪ .‬هم اکنون سوئیفت تحت‬ ‫فشارهای امریکا از ارائه خدمات بانکی پولی به ای ران خودداری‬ ‫م ی کند‪ .‬تحریم ها علیه مبادالت بانکی ای ران‪ ،‬مانع دسترسی‬ ‫دولت ای ران به ح��دود ‪ 80‬میلی��ارد دالر از پول ه��ای خود در‬ ‫بانک های خارجی در شهرهای مختلف جهان شده است‪».‬‬ ‫به ادعای این روزنامه دومین مساله ای که پادشاه عمان‬ ‫در دیدار با مقامات ارشد ای رانی درباره ان گفت وگو خواهد کرد‪،‬‬ ‫موضوع غن ی س��ازی اورانیوم ته ران اس��ت‪ .‬سلطان قابوس‬ ‫پیش��نهادی مطرح خواهد کرد که ب راساس ان‪ ،‬ای ران کاهش‬ ‫سرعت و درصد غن ی س��ازی اورانیوم را م ی پذیرد و در مقابل‪،‬‬ ‫غرب اصل غن ی سازی اورانیوم را خواهد پذیرفت‪g .‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫از استقبال گرم دولت و ملت جمهوری اسالمی ای ران از وی و‬ ‫هیات همراه‪ ،‬روابط دو کشور را خوب توصیف کرد و خواستار‬ ‫ارتقای همکاری های تجاری و اقتصادی ته ران‪ -‬مسقط شد‪.‬‬ ‫سلطان قابوس امادگی کشور متبوعش را ب رای همکاری در‬ ‫فعال تر کردن کریدور تجاری ش��مال‪ -‬جنوب که با مشارکت‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬ترکمنستان‪ ،‬ازبکستان و افغانستان‬ ‫در حال اجراست‪ ،‬اعالم کرد‪ .‬سلطان قابوس به عالوه به دیدار‬ ‫رهبر انقالب رفت و حضرت ایت اهلل خامنه ای کشور عمان را‬ ‫یک همسایه خوب و حقیقی ب رای جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫برشمردند‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای یکی از مسائل خطرناک در‬ ‫منطقه را دخالت دادن مس��ائل دینی‪ ،‬فرق��ه ای و مذهبی در‬ ‫اختالف های سیاسی کشورها دانستند و افزودند‪« :‬متاسفانه‬ ‫با حمایت برخی کشورهای منطقه‪ ،‬یک گروه تکفیری شکل‬ ‫گرفته که با همه گروه های مسلمان درگیر است‪ ،‬اما حامیان‬ ‫این جریان باید بدانند که این اتش‪ ،‬دام��ان انها را نیز خواهد‬ ‫گرفت‪».‬‬ ‫رئیس کش��ور عمان نیز با تایید سخنان رهبر انقالب‬ ‫اسالمی مبن ی بر شرایط حس��اس و خطیر منطقه و تهدید‬ ‫رژیم صهیونیس��تی تاکید کرد‪« :‬برون رفت از شرایط کنونی‬ ‫نیازمند در نظ��ر گرفتن مصال��ح مردم منطق��ه و همکاری‬ ‫منابع اگاه در عمان گفته اند که گام هایی که زمینه چنین گفت وگوی‬ ‫غیرمس�تقیمی را فراهم می کند بر حل مشکل س�وئیفت (یکی از‬ ‫کانال های مبادالت پولی بانکی میان کشورها) متمرکز خواهد شد‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫رقابتهاشمیبااصالح طلبان‬ ‫اجماعاصولگرایان‬ ‫میاناصالح طلبانسه گزینه‬ ‫محس ن هاشمی‪،‬محس ن مهرعلی زاده‬ ‫و معصومه ابتکار در حال رقابت‬ ‫هستند‬ ‫س�رداراحمدی مق�دمدرای�ن‬ ‫گفت وگ�و ب�رای اولی�ن ب�ار‬ ‫ناگفته هایی را درباره وقایع س�ال‬ ‫‪ 88‬بیان کرده است‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫محرمانه های‬ ‫دوانتخابات‬ ‫گفت و گوی اختصاصیمثلث‬ ‫باسردار احمدی مقدم‬ ‫‪22‬‬ ‫رازهایانتخاب‬ ‫احمدی نژادوقالیباف‬ ‫تو گو با امیررضا واعظی اشتیانی از اغاز تا‬ ‫گف ‬ ‫امروز ابادگ ران‬ ‫تو گو‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫گف ‬ ‫سردبیر‬ ‫ش�ما در برنامه تلویزیونی شناس�نامه اشاره به‬ ‫دوره طلبگی خود کردید که زیاد در ان مورد بحث‬ ‫نش�د‪ ،‬بهتر اس�ت از همین موضوع اغاز کنیم و‬ ‫صحب ت های شما را در این باره بشنویم‪.‬‬ ‫پایانابادگران؟‬ ‫مهدی چم ران در شورای شهر‬ ‫چهارم یاران سابق را کنار خود‬ ‫نمی بیند‬ ‫م ی کردند مثال انجمن اسالمی مدرس��ه خوارزمی این کار‬ ‫را انجام م ی داد یا س��ر چهارراه ها یا در خانه ها ب رای بچه ها‬ ‫گعده م ی گرفتند و همان معلومات مکتس��به باعث ش��د‬ ‫هر جا م ی رفتیم در بحث پیروز میدان باش��یم‪ .‬از انجا که‬ ‫حوزه ها خرداد تعطیل م ی شود‪ ،‬اول تابستان ‪ 58‬رفتیم سپاه‬ ‫و یک تعهد سه ماهه دادیم تا زمانی که حوزه در شهریورماه‬ ‫باز ش��ود‪ .‬دوره تعهد‪ ،‬در سقز کردس��تان بودیم اما ان سال‬ ‫به دلیل ش��رایط انقالب این اتفاق نیفتاد‪ .‬در مهرماه به ما‬ ‫پیشنهاد تمدید دوره تعهد را دادند ما هم قبول کردیم اما سه‬ ‫حقانی طلبه بود‪ ،‬قصد داشت به مرخصی برود‪ .‬به او گفتم‬ ‫انجا س��وال کن‪ ،‬ما اینجا درگیر هس��تیم و من مس��ئول‬ ‫تبلیغات هس��تم و کار تبلیغی م ی کنم‪ ،‬تکلیف چیست؟‬ ‫ باید یاداور ش��وم که جعفر نجفی معاون من در قسمت‬‫تبلیغات بود‪ ،‬البته ان موقع معاون و مسئول زیاد مطرح نبود‬ ‫با هم کار م ی کردیم‪ -‬او به قم رفت و اقای جنتی را دید و این‬ ‫سوال را مطرح کرد و جواب ش��نید‪« :‬اگر انجا کارتان موثر‬ ‫است امدن تان شرعا جایز نیس��ت» ما هم ماندیم و مسیر‬ ‫دیگری را ب رای خدمت به نظام طی کردیم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬طلبگی م��ن دوره زیادی طول نکش��ید؛ قبل از‬ ‫انقالب وقتی در دبیرس��تان کالس س��وم ریاضی فیزیک‬ ‫خیل�ی از افرادی ک�ه س�ابقه تحصیل در‬ ‫بودم‪ ،‬قیام ‪ 19‬دی مردم قم در س��ال ‪ 56‬رخ داد‪.‬‬ ‫مدرسه حقانی را داشتند بع د ها در حوزه های‬ ‫ان زمان دوستی از بچه های محل به نام حیدر‬ ‫قضای�ی و امنیت�ی مش�غول ش�دند؛ فضا‬ ‫عبدوس در قم ساکن بود‪ .‬مدتی پیش او رفتیم تا‬ ‫چگون�ه ب�ود؟ اصطالحا گفته م ی ش�ود که‬ ‫اسماعیل احمدی مقدم متولد ته ران و دارای مدرک دکت رای علوم‬ ‫ببینیم چه خبر است‪ ،‬همین باعث عالقه مندی‬ ‫دفاعی از دانشگاه عالی دفاع ملی است‪ .‬سردار اسماعیل احمدی مقدم‬ ‫مدرس�ه حقانی قاضی تربی ت کن بود‪ ،‬این‬ ‫ش��د‪ .‬ان موقع قم‪ ،‬کانون توزیع افکار‪ ،‬تصاویر‬ ‫مس�اله روی این�ده کاری ش�ما ه�م تاثیر‬ ‫در سال‪ ۱۳۴۰‬در محله نارمک ته ران متولد شده است‪ .‬او در سال‪۱۳۵۶‬‬ ‫و اعالمی ه های امام و به تعبی��ری پایگاه اصلی‬ ‫داشت؟‬ ‫ب رایگذراندندروسحوزویعازمشهرمقدسقمشدوپسازپیروزی‬ ‫انقالب بود و همه روزه تظاه رات م ی ش��د‪ .‬اینها‬ ‫‪ l‬خی��ر؛ قاض��ی تربی ت ک��ن نب��ود‪.‬‬ ‫انقالب اسالمیبهعضویتکمیتهانقالب اسالمیدرامد‪.‬احمدی مقدم‬ ‫خیلی ب رای یک جوان جذاب و مهم بود‪.‬‬ ‫هیات مدیره انجا شهید ایت اهلل بهشتی‪ ،‬اقای‬ ‫سپس در سال‪ ۱۳۵۸‬وارد سپاه پاسداران انقالب اسالمی شد‪ .‬او مدرک‬ ‫بر همین اس��اس جذب ش��دیم و در قم‬ ‫جنتی و شهید قدوسی بودند و مدرسه با مدیریت‬ ‫کارشناسی خود را در رش�ته علوم اجتماعی از دانشگاه ته ران‪ ،‬مدرک‬ ‫ماندی��م و تقریبا س��ال بع��د هم انقالب ش��د‪.‬‬ ‫شهید قدوس��ی اداره م ی ش��د‪ .‬اقای جنتی هم‬ ‫کارشناس ی ارش�د مدیریت دفاعی را در دوره فرماندهی و ستاد ارتش‬ ‫همان طور ک��ه گفت��م ان موقع در ق��م مرتب‬ ‫معاون امور اموزشی بود‪ .‬هدف انها این بود که‬ ‫و دکت رای علوم دفاعی را در دانش�گاه عالی دفاع ملی گذراند‪ .‬س�ردار‬ ‫تظاه��رات و تعطیل��ی ب��ود و س��ال فعالی به‬ ‫ل ترمی‬ ‫پلی بین حوزه و دانشگاه بزنند‪ .‬یعنی مد ‬ ‫اس�ماعیل احمدی مقدم در کارنامه خدمتی خود سابقه هشت سال‬ ‫لحاظ درس��ی نبود؛ حوزه ها تقریبا از شهریورماه‬ ‫ و کالس��یک‪ ،‬اموزش زبان انگلیس��ی‪ ،‬گرفتن‬ ‫حضور در جنگ تحمیلی و مسئولی ت هایی همچون فرماندهی سپاه‬ ‫ش��روع م ی کنند‪ .‬محل تحصیل من تا اواس��ط‬ ‫امتحان و اجرای روش های مدرن در دستورکار‬ ‫سردشت‪ ،‬فرماندهی دانشگاه علوم انتظامی‪ ،‬معاون هماهنگ کننده‬ ‫ش��هریورماه مدرس��ه رضویه بود‪ ،‬بعد مدرس��ه‬ ‫مدرسه بود‪.‬‬ ‫ناجا‪ ،‬جانشینی نیروی مقاومت بس�یج و فرماندهی منطقه مقاومت‬ ‫حقانی قبول شدم‪.‬‬ ‫این تاثیر داشت؟‬ ‫بسیج ته ران بزرگ را دارد‪ .‬سردار احمدی مقدم در سال ‪ ۱۳۸۴‬با حکم‬ ‫این مدرس��ه ان موقع دو هفته دیرتر سال‬ ‫‪ l‬بله؛ م ی خواس��تند تجربیات بش��ر‬ ‫فرمانده معظم کل قوا‪ ،‬حضرت ایت اهلل خامنه ای به سمت فرماندهی‬ ‫درس��ی خود را ش��روع م ی کرد و همه تالشش‬ ‫در صحنه دانش��گاه ها را در حوزه پی��اده کنند‪.‬‬ ‫ی جمهوری اسلامی ایران منص�وب ش�د‪ .‬او در دوره‬ ‫نیروی انتظام� ‬ ‫این بود ک��ه فعالی ت های انق�لاب موجب رکود‬ ‫این مدرس��ه با این نظام ش��کل گرف��ت‪ .‬البته‬ ‫مسولیتش در ناجا دو انتخابات بسیار حس�اس را شاهد بوده است‪.‬‬ ‫و تعطیلی درس ها نش��ود‪ ،‬البته ان هم شدنی‬ ‫یکی انتخابات سال‪ 88‬با همه حاشی ه هایی که در پی داشت و دیگری‬ ‫نبود‪ .‬باالخره هرچه ش��رایط س��خت تر م ی شد‬ ‫مدارس دیگری همچون موسسه امی رالمومنین‬ ‫اقای مکارم بعدا همین ش��یوه را اجرا کردند‪ .‬در‬ ‫انتخاباتسال‪ 92‬کهانتخاباتیارامامابسیارب ا اهمیتبود‪.‬اوناگفته ها‬ ‫حکومت نظامی تاثیرش را م ی گذاش��ت‪ ،‬انجا‬ ‫واقع مدرس��ه حقانی پرچمدار این تفکر مدرن‬ ‫و محرمانه های ف راوانی را به جهت پستی که در این هشت سال داشته‬ ‫هم با رکود درس��ی مواجه بود به ط��وری که در‬ ‫در سینه دارد‪ .‬او در گفت وگویی با هفته نامه مثلث ب رای اولین بار برخی‬ ‫یک ماه مان��ده به پی��روزی انق�لاب‪ ،‬تدریس‬ ‫بود‪.‬‬ ‫اقای م��کارم ه��م س��ال ها تحصیالت‬ ‫از این ناگفته ها را بیان کرده است‪ .‬احمدی مقدم از روابطش با محمود‬ ‫دروس متوقف ش��د‪ .‬اوایل روزه��ای انقالب در‬ ‫دانشگاهی داشت و منبرهای او ان موقع خیلی‬ ‫احمدی نژاد س�خن گفته و مس�ائلی را درباره حوادث س�ال ‪ 88‬و نیز‬ ‫کمیته فعال ب��ودم‪ .‬مدتی دوباره ب��ه قم رفتم‪.‬‬ ‫جوان پس��ند و ب��ه روز بود‪ .‬علت قاض ی ش��دن‬ ‫انتخابات سال‪ 92‬مطرح کرده است‪ .‬ماج رای کهریزک که از مهمترین‬ ‫ان موقع گروه های چپ‪ ،‬کمونیس��ت ها و غیره‬ ‫طلب ه های مدرسه حقانی هم این بود که وقتی‬ ‫پرونده های سال‪ 88‬است نیز از جمله مسائلی است که احمدی مقدم‬ ‫س��رچهار راه ها تبلیغ��ات میدانی م��ی کردند‪.‬‬ ‫انقالب پیروز ش��د امام‪ ،‬شهید قدوسی و شهید‬ ‫ناگفته هایی از ان را در اختیار هفته نامه مثلث ق رار داده است‪.‬‬ ‫بچه ه��ای حزب الله��ی ه��م بعضا زورش��ان‬ ‫از نظ��ر بحث ب��ه انها نم ی رس��ید‪ .‬اگ��ر دعوا‬ ‫بهشتی را مسئول اداره دس��تگاه قضایی کرد‪.‬‬ ‫شهید قدوس��ی هم بچه های مدرسه حقانی را‬ ‫و کتک کاری هم م ی ش��د‪ ،‬به نف��ع ان گروه ها‬ ‫ماه بعد حوزه باز شد‪ ،‬ان موقع در جوانرود اورامانات بودیم‪.‬‬ ‫به دادستانی برد؛ شاید اگر شهید قدوسی مسئول سازمان‬ ‫تمام م ی ش��د چون به لحاظ منط��ق‪ ،‬قدرت انها بیش��تر‬ ‫تبلیغات اسالمی م ی شد ان موقع طلب ه ها همه به سازمان‬ ‫بود‪ .‬اما م��ن تقریبا دو‪ ،‬س��ه ماه بع��د از ن��وروز ‪ 58‬به قم‬ ‫جاده کردستان از دس��ت رفته بود‪ .‬راه پاوه بسته شده‬ ‫تبلیغات م ی رفتند‪ ،‬وگرن��ه انجا قاضی یا نی��روی امنیتی‬ ‫رفتم‪.‬‬ ‫و این ش��هر در محاصره بود‪ .‬شهر پاوه و ش��هر جوانرود در‬ ‫تربی ت کن نبود‪ .‬من به س��پاه رفتم و عده ای دیگر هم که‬ ‫کالس ها همچنان برقرار نبود اما استادی گرفتیم به‬ ‫اورامانات دس��ت ما بود ولی پاوه در محاصره بود‪ .‬همزمان‬ ‫طلب ه های سال های باالتر مدرس��ه حقانی بودند به همراه‬ ‫عملیات ازادسازی کامیاران انجام م ی شد که محمد فدایی‬ ‫این نیت که در مباحثه و مجادله با این گروه ها مسلط شویم‪.‬‬ ‫شهید قدوسی به دادستانی رفتند‪ .‬به عبارتی همان طور که‬ ‫انجا ش��هید ش��د؛ تعدادی حدود ‪ 60‬تا ‪ 100‬نفر از بچه های‬ ‫مباحثی که چپ های ان زمان مطرح م ی کردند جزو مکاتب‬ ‫ی ماندیم انها هم در لباس قضاوت ماندند‪.‬‬ ‫ما در لباس نظام ‬ ‫پاسدار به فرماندهی شهید رضا مطلق و معاونت حاج احمد‬ ‫جدید و سوسیالیس��م بود‪ ،‬منافقین هم نوع��ی از التقاط را‬ ‫فکر نم ی کنم مدرسه حقانی قاض ی پرور بود اما کال به‬ ‫متوسلیان از ته ران امدند و ما هم پیش��مرگان و نیروهای‬ ‫تبلیغ م ی کردند‪ ،‬بناب راین م ی خواستیم بر مباحث فلسفی‪،‬‬ ‫لحاظ دیدگاه‪ ،‬مدرن بود‪ .‬اموزش زبان انگلیسی تقریبا از ان‬ ‫اقتصادی و سیاسی مسلط شویم‪ .‬یعنی هدف‪ ،‬عالم میدان‬ ‫خودمان را همراهی کردیم‪ .‬جاده پاوه به جوانرود باز ش��د‪،‬‬ ‫مدرسه شروع و کم کم اجباری شد‪ .‬روش تدوین کتاب های‬ ‫همان طور که گفتم حوزه علمیه نیز با سه چهار ماه تاخیر‬ ‫ش��دن نبود بلکه این بود که در حدی علم پی��دا کنیم که‬ ‫درس��ی حوزه از انجا کلید خورد‪ .‬مث�لا جامع المقدمات را‬ ‫باز شد‪.‬‬ ‫زورمان به بحث با ان گروه ها برسد‪ .‬بعد برگشتیم و موثر بود‪.‬‬ ‫هرکس در کنار کتاب تدوین ش��ده م ی خواست م ی خواند‪.‬‬ ‫چون گاهی برخی مدارس ما را ب رای طرح بحث دعوت‬ ‫جعفر نجفی یکی از دوستان که همراه من در مدرسه‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪23‬‬ ‫اسم ان کتاب یادم نیس��ت‪ ،‬کتاب صرف اسان‪ ،‬نحو اسان‪،‬‬ ‫چنین چی��زی بود ک��ه خود مدرس��ه تدوین ک��رد و روش‬ ‫مدرنی داش��ت‪ .‬طلب ه ها هم همه در میانه راه بودند که به‬ ‫مس��ئولی ت های اجرایی امدند‪ .‬من طلبه س��ال اول بودم‪،‬‬ ‫اقای سی ف اللهی طلبه سال سوم بود‪ ،‬اقایان پورمحمدی و‬ ‫حسینیان هم طلبه سال پنجم و ششم بودند‪.‬‬ ‫هنوز مباحث فقهی را دنبال م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬به معن��ای روش های حوزوی خی��ر‪ ،‬اما از جنبه‬ ‫مطالعه قرانی‪ ،‬تفس��یر به روز اق��ای جوادی املی را دنبال‬ ‫م ی کنم که تبدیل به کتاب تس��نیم م ی ش��ود و تا به حال‬ ‫ش��صت‪ ،‬هفتاد جلدش چاپ ش��ده‪ .‬هر روز از رادیو تعقیب‬ ‫م ی کنم اگر هم نش��د از روی نوش��ته و اینترن��ت پیگیری‬ ‫م ی کنم‪.‬‬ ‫تفسیر عالمه را هم مطالعه م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬خیر؛ همین یکی هم ب رای وضع ما قدری زیادی‬ ‫است‪ .‬تالش این است که صحب ت های علما‪ ،‬بخش اخالق‬ ‫و معارف را به طور مثال صحب ت های حاج اقا مجتبی‪ ،‬اقای‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫اقایان بیادی و کاشانی که‬ ‫فرمانده حوزه های بسیج‬ ‫در پایگاه مقداد بودند پیش‬ ‫من امدند‪ ،‬من گفتم سه نفر‬ ‫خوب هستند که یکی از انها‬ ‫احمدی نژاد بود‬ ‫نزاده هر قدر وقت باشد دنبال کنم‪.‬‬ ‫جوادی املی و اقای حس ‬ ‫تمرک�ز مطالعه تان بیش�تر روی حوزه ش�غلی‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬چاره ای ندارم چون وقتی م ی نشینیم انواع جزوه ها‬ ‫و کاره��ای تحقیقی و غیره از مراک��ز مختلف مطالعاتی و‬ ‫مراکز خودمان م ی اید‪ ،‬طبیعی اس��ت ب رای اینکه سازمان‬ ‫به روز باشد من باید نسبت به مسائل روز اگاه باشم‪.‬‬ ‫رسانه ها را چطور دنبال م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬روزی هفت یا هش��ت روزنام��ه از خط و خطوط‬ ‫مختلف که نمونه ای از افکار عمومی جامعه است ب رای من‬ ‫م ی اید و در حد نیم ساعت تورقی م ی کنم‪ .‬هر روز نیم ساعتی‬ ‫اخبار س��ایت ها مخصوصا اخبار مربوط به نیروی انتظامی‬ ‫ را هم م ی بینم‪ ،‬البت��ه بعضی اخبار اجتماع��ی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫اقتصادی و امنیتی مثل قاچ��اق و گمرک‪ ،‬دالر‪ ،‬ارز و عرضه‬ ‫کاالها را نی��ز تعقیب م ی کنم که از فض��ای افکار عمومی‬ ‫دور نباشم‪.‬‬ ‫تصدیق م ی کنید که بیش�تر از اینکه یک چهره‬ ‫نظامی باشید گرایشات سیاسی و فرهنگی دارید‬ ‫و این با مسیر کاری تان مقداری تفاوت دارد؟ این‬ ‫‪24‬‬ ‫روزها مباحثی درباره رابطه نظامیان و سیاس�ت‬ ‫مطرح م ی شود؛ ش�ما چطور فکر م ی کنید؟ مثال‬ ‫خیلی از کسانی که گرایش اصالح طلبانه دارند‬ ‫م ی گوین�د نظامی�ان مخصوصا کس�انی که در‬ ‫سپاه بودند نباید در سیاست دخالت کنند‪ ،‬البته‬ ‫از همین جریان اصالح طلب یکی مثل اقای صادق‬ ‫خرازی هم مصاحبه کرد و س�خنی قریب به این‬ ‫مضمون گفت که «چط�ور موقع جنگ این گروه‬ ‫باید مسائل امنیتی و حمله نظامی را دفع کند اما‬ ‫در حوزه سیاست نباید وارد شود؟ این بخشی از‬ ‫دموکراسی است که انها بتوانند حرف هایشان را‬ ‫بزنند»؛ شما قائل به چه تفکری هستید؟‬ ‫‪ l‬ماموریت های نیروی انتظامی در حوزه فرهنگی‪،‬‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و سیاسی با س��ایر ارگان های نظامی‬ ‫مقداری متفاوت اس��ت‪ .‬مثال در برگزاری انتخابات که یک‬ ‫امر سیاسی است‪ ،‬باید مراقبت کند تا فعالی ت ها به درستی‬ ‫انجام شود و نامزدها ازادی عمل داشته باشند‪ .‬من به جای‬ ‫اینکه در تامین ازادی مردم نگاه انقباضی سیاس��ی داشته‬ ‫باش��م که اگر هر کاندیدایی خواس��ت‪ ،‬میتین��گ بگذارد؛‬ ‫در عوض اینکه بگوییم اینجا به لحاظ امنیتی نم ی ش��ود‬ ‫و مانع تراش��ی کنم‪ ،‬تالش م ی کنم نگاه و درک سیاس��ی‬ ‫درست داشته باشم‪ .‬درنحوه تعامل نیروی انتظام ی در دوره‬ ‫تبلیغات و بعد از انتخابات‪ ،‬اگر به جش��ن ها و پیروزی های‬ ‫ورزشی و‪ ...‬نگاه تهدید محور به جای فرصت محور داشتیم‬ ‫م ی توانست فاجعه درست کند‪ .‬م ی توانست عرصه فضای‬ ‫گفتمان سیاسی را تنگ کند ولی نیروی انتظام ی به جای‬ ‫انکه مانع شود خودش تسهی ل گر م ی شود‪ .‬این بدون تفکر‬ ‫سیاس��ی امکان پذیر نیس��ت‪ .‬این حرف صحیحی نیست‬ ‫که نظامیان نباید اصال از سیاس��ت چی��زی بدانند و نباید‬ ‫وارد مسائل سیاسی بش��وند؛ بله؛ قدرت نظامی نباید وارد‬ ‫دسته بندی ها و جناح بندی های سیاس��ی شود و در تعیین‬ ‫قدرت سیاسی مداخله کند و روی ارای مردم به نوعی تاثیر‬ ‫بگذارد‪ .‬یک بحث دیگر این است که جریان انقالب در همه‬ ‫دنیا یک مقطع ویژه ای اس��ت‪ .‬نظامیان حرفه ای که از اول‬ ‫لباس م ی پوشند تا نظامی بش��وند فرق م ی کنند با انها که‬ ‫در شرایط انقالب ناخوداگاه خودشان را نظامی م ی بینند‪.‬‬ ‫این افراد طیف دوم یک پیش��ینه سیاسی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و اجتماعی دارند که یک دفعه مثل من تحت تاثیر شرایط‬ ‫انقالب به س��متی رفته که فرد نظامی شده‪ ،‬او نم ی تواند از‬ ‫پیشینه خود جدا ش��ود چون هی چ گاه یک نظامی حرفه ای‬ ‫نبوده اس��ت‪ ،‬این فرد اگر هم نظام��ی باق ی مانده به جهت‬ ‫ضرورت و ب رای دف��اع از انقالب بوده‪ ،‬پس اس��اس حضور‬ ‫نظام ی اش هم سیاسی است نه اندیشه ای‪ .‬این طور نبوده‬ ‫که بعد یا قبل از دانشگاه از میان سی شغل‪ ،‬نظام ی گری را‬ ‫با عالقه انتخاب کند‪.‬‬ ‫البته خیل ی ها هم ک��ه این حرف ه��ا را م ی زنند اگر‬ ‫پیشینه شان بررسی شود سابقه کار نظامی و امنیتی دارند اما‬ ‫فرار به جلو م ی کنند تا با سر و صدا توجهات به سوی دیگران‬ ‫جلب شود‪ .‬در همه گروه های سیاسی کسانی که جریانات‬ ‫سیاس��ی را مدیریت م ی کنن��د وقتی به پیش��ینه هرکدام‬ ‫برم ی گردیم روش��ن م ی ش��ود که انها به نوعی برخاسته از‬ ‫همین نهاد هستند‪ ،‬البته این عیب نیست و نباید ان را به‬ ‫عیب تبدیل کرد‪.‬‬ ‫باالخره انقالبی رخ داد‪ ،‬اینها س��ابقه انقالبی داشتند‪.‬‬ ‫هرکسی با روشی همچون قلم‪ ،‬زبان‪ ،‬قضاوت‪ ،‬نظام ی گری و‬ ‫فرهنگ ادای دین کرد و پای انقالب ایستاد و دفاع کرد‪ .‬نباید‬ ‫این را یک فاکتور منفی حساب کنیم‪ .‬معتقدم باید نگاهمان‬ ‫نسبت به نسل انقالب را مقداری تغییر دهیم چون اینها با‬ ‫نظامیان حرفه ای مقداری متفاوتند‪ .‬ضمن انکه شاید فردی‬ ‫پیشینه نظامی داشته اما در سازمان کار مهندسی جاده و راه‬ ‫کرده یا در بخش فرهنگی ی��ا اقتصادی بوده بناب راین نباید‬ ‫به لحاظ پروپاگاندا بد قضاوت کرد مثال اگر امروز فرد را ب رای‬ ‫این منصب خوب تش��خیص دهن��د و ان را به عنوان یک‬ ‫عامل ایجابی و مثبت تبلیغ کنند و بگویند بله‪ ،‬ایش��ان در‬ ‫کنار سابقه انقالبی‪ ،‬درک سیاسی و امنیتی هم دارد اما دیگر‬ ‫نخواهند همین را تبدیل به پارامتر منفی کنند‪.‬‬ ‫فق��ط اصالح طلبان به نظام��ی و نظام ی گری حمله‬ ‫نم ی کنند؛ وقت��ی دولت اقای احمدی نژاد هم س��ر کار بود‬ ‫و خیلی از نظام ی ها را ب��ه کار م ی گرفت‪ ،‬خیلی از مبلغین‬ ‫ایشان به نظام ی ها حمله م ی کردند‪ ،‬مثال وقتی م ی خواستند‬ ‫به اقای قالیباف حمله کنند‪ ،‬پادگانی بودن‪ ،‬سابقه نظامی‬ ‫و سردار بودن او را تمس��خر م ی کردند بناب راین بیشتر این‬ ‫نقد ها به ماهیت نظام ی بودن افراد ب ر نم ی گردد‪ ،‬بلکه نیات‬ ‫سیاسی عامل مثبت و منفی تبلیغ این مساله است‪.‬‬ ‫ب ا توج�ه ب�ه وقای�ع س�ال ‪ 88‬چ�ه تص�وری از‬ ‫انتخابات سال ‪ 92‬داشتید؟ انچه در عرصه های‬ ‫اجتماعی و امنیت�ی به وجود ام�د از انچه تصور‬ ‫داشتید خوشبینانه تر و بهتر بود یا تکرار وقایعی‬ ‫از جنس سال ‪ 88‬را تصور م ی کردید؟‬ ‫‪ l‬شرایط کشور ش��رایط عادی نیست‪ ،‬یعنی ما با‬ ‫دش��من بیرونی طرفیم که با همه ابزار رسانه ای و تبلیغی‪،‬‬ ‫دستگاه های اطالعاتی و پشتوانه سیاس��ی و امنیتی روی‬ ‫انتخابات ما اثر بگذارد‪ .‬ما نم ی توانیم بگوییم در ش��رایطی‬ ‫هستیم که با تهدید خارجی چندانی روبه رو نیستیم‪ .‬امروز‬ ‫اگر در یک کش��ور اروپایی انتخابات شود چون غرب ی ها به‬ ‫هم کاری ندارند خطر تهدید خارجی کمتر است اما ب رای ما‬ ‫مساله تهدید خارجی یک فاکتور است‪.‬‬ ‫فارغ از کارهای تروریستی‪ ،‬حداقل تالش دشمنان این‬ ‫است که انتخابات به نفع انها تمام شود یا اینکه انتخابات‬ ‫موفقی برگزار نشود و به نوعی کارها منکوب باشد‪ .‬پیشینه‬ ‫تجربی س��ال ‪ 88‬همین را نش��ان داد‪ .‬دیدیم که جامعه در‬ ‫استانه دوشقه شدن بود یا حداقل در ته ران این اتفاق افتاد‬ ‫و به تعبیر حضرت اقا نظام جمهوری اسالمی تا لبه پرتگاه‬ ‫رفت‪ .‬دشمنی دشمنان ما در چهار س��ال اخیر کمتر نشده‬ ‫اس��ت؛ تحریم ها افزایش یافت‪ ،‬پس معلوم اس��ت که انها‬ ‫ بیکار ننشس��تند‪ .‬ما باید مس��اله را جدی بگیریم‪ ،‬از این رو‬ ‫به عنوان دستگاه امنیتی باید بدترین شرایط را ب رای خودمان‬ ‫فرض م ی کردیم‪ ،‬یعنی ب رای س��خت ترین شرایط خودمان‬ ‫اماده م ی شدیم‪.‬‬ ‫اگر ساختمانی در مقابل زلزله ‪ 10‬ریشتری ایمن باشد‬ ‫در هنگام وقوع زلزله ‪ 9‬ریشتری هم اتفاقی نم ی افتد اما اگر‬ ‫شرایط برعکس باش��د همه چیز به هم م ی ریزد بناب راین ما‬ ‫ب رای س��خت ترین س��ناریو اماده بودیم‪ .‬اما اگر سوال شود‬ ‫چقدر محتمل بود؟ ج��واب م ی دهم جزو احتماالت ضعیف‬ ‫قرار داشت‪ .‬به عبارت دیگر بنا داشتیم که از احتماالت کم به‬ ‫سادگی عبور نکنیم اما مجموعه گروه های سیاسی باالخره‬ ‫در ‪ 88‬هزینه دادند و م ی خواستند به صحنه سیاسی برگردند‪.‬‬ ‫بنایشان این بود که از در مصالحه در بیایند و هر طور شده‬ ‫به صحنه سیاسی نظام برگردند‪.‬‬ ‫بناب راین تالش ش��ان بود جب ران کنن��د‪ ،‬بعض ی ها به‬ ‫اشتباهات اعتراف م ی کردند‪ ،‬برخ ی ها هم اعتراف شان عملی‬ ‫بود یعنی زبانی نم ی گفتند چون احس��اس م ی کردند دچار‬ ‫شکست بزرگی م ی ش��وند ولی در عمل دیدیم همان هایی‬ ‫که م ی گفتند نظام مشروع نیست تالش م ی کنند با قواعد‬ ‫همین میدان وارد بازی سیاسی شوند‪ .‬مفهومش این است‬ ‫که مش��روعیت نظام را پذیرفتند ولی نم ی خواهند رس��ما‬ ‫اعالم کنند‪.‬‬ ‫با وجود افزایش فشار دش��من مجموع امارهای سال‬ ‫‪ 91‬بهترین س��ال جمهوری اس�لامی در کاهش عملیات‬ ‫تروریس��تی‪ ،‬جرائم خش��ن و بحران ه��ای اجتماعی بود‪،‬‬ ‫حتی بحران ه��ای کارگری در اوج تحریم ها س��ی درصد از‬ ‫س��ال قبل کمتر بود‪ ،‬اینها دس��تاوردهای خوبی محسوب‬ ‫عقالیی در مجموعه اصالح طلب دور هم جمع شدند که چرا فرمان را دست‬ ‫جنبش سبز و خارج از کش�ور دادیم؟ اوضاع برعکس ش�ده به جای انکه انها‬ ‫پتانسیلی برای تقویت ما شوند‪ ،‬عمال میدان دار هستند و ما به دنبال انها می دویم‪،‬‬ ‫بنابراین تالش کردند که یک طرح ریزی سیاسی دیگری بکنند‬ ‫‪ l‬اگر برخی یقین داشتند در س��ال ‪ 88‬اردوکشی‬ ‫خیابان��ی و ان نحوه اعت��راض به نتیجه منجر نم ی ش��ود‬ ‫ش��اید رفتار دیگری م ی کردن��د‪ .‬در واقع یقین داش��تند یا‬ ‫احتمال باال م ی دادند که نتیجه انتخابات ابطال م ی ش��ود‪.‬‬ ‫حتی بعض ی ها که بعدا در ادبیات سیاسی کشور به عنوان‬ ‫ساکتین‪ ،‬خاموشین و همراهان فتنه خوانده شدند‪ ،‬معلوم بود‬ ‫که در انتخابات هم با جناح اصالح طلبان نبودند ولی ان طور‬ ‫که فکر م ی کردند و ان طور ک��ه انتظار بود موضع نگرفتند‬ ‫اما بعضی دوستان اصولگرا دیدند اینها همراهی نم ی کنند‬ ‫به انها لقب خاموشین‪ ،‬ساکتین و‪ ...‬م ی دادند‪ .‬ما ب ی اطالع‬ ‫نیستیم‪ ،‬یک تعدادی از این اقایان با خود من مطرح کردند‬ ‫که االن شرایط خوبی اس��ت‪ ،‬فضا هم پیش امده و موجب ‬ ‫ترمیم فضای سیاس��ی و اجتماعی هم م ی ش��ود‪ ،‬بیاییم‬ ‫یک طرح��ی را در بیندازیم که انتخابات ابطال ش��ود‪ ،‬بعد‬ ‫هم احمدی نژاد و هم موسوی جفت ش��ان کنار بروند چون‬ ‫هرکس بیاید بهتر از این دو نفر است‪.‬‬ ‫اقای مطهری هم رس��ما گف��ت که ه��ر دو اقایان‬ ‫احمدی نژاد و موسوی صالحیت ندارند‪ ،‬او جسارت داشت و‬ ‫رسما گفت اما خیل ی ها در محافل م ی گفتند و بیرون اعالم‬ ‫علنی نم ی کردند ولی پ ی گیر این طرح بودند‪ ،‬یعنی عده ای‬ ‫از رقیبان اقای احمدی نژاد م ی گفتند‪ « :‬اتفاق خوبی است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫از کل صحنه سیاسی چه تصویری دارید؟ اشاره‬ ‫کردید که خیلی ها از انتخابات استفاده کردند تا‬ ‫خطاهای گذشته خود را جبران کنند و وارد فضای‬ ‫سیاست ورزی رس�می ش�وند‪ .‬ب ه طور کلی فکر‬ ‫م ی کنید پیروزی اق�ای روحانی به معنی پیروزی‬ ‫کدام گروه سیاسی اس�ت؛ اصال قبول دارید که‬ ‫یک گروه سیاس�ی خاص انتخابات را برده؟ چه‬ ‫تغییراتی در ارایش فضای سیاسی م ی بینید؟‬ ‫صحنه ای که اصالح طلبان درس��ت کردن��د ‪ ،‬بد صحنه ای‬ ‫نشد باید ان را تبدیل به فرصت کرد و هر دو نفر را کنار زد‪».‬‬ ‫به نظر من این افراد اگر م ی دانس��تند که پیامدهای قضیه‬ ‫چیست‪ ،‬به نتیجه عملی نم ی رسد‪ ،‬خسارت های بزرگی به‬ ‫کشور م ی زند و به خودش��ان هم لطمه جدی وارد م ی شود‬ ‫هی چ گاه چنی��ن کاری نم ی کردند‪ .‬اگر نتیج��ه انتخابات را‬ ‫م ی پذیرفتند م ی گفتند به خیلی چی ز ها اعتراض داریم ولی‬ ‫به نتیجه انتخاب��ات احترام م ی گذاریم‪ ،‬دفع��ه بعد پیروزی‬ ‫خیلی پررنگ تری داش��تند اما متاس��فانه این طور نش��د و‬ ‫خسارت هایی به کشور خورد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر عقالی��ی در مجموعه اصالح طلب دور‬ ‫هم جمع ش��دند که چرا فرمان را دست جنبش سبز و خارج‬ ‫از کش��ور دادیم؟ اوضاع برعکس ش��ده به جای انکه انها‬ ‫پتانس��یلی ب رای تقویت ما ش��وند‪ ،‬عمال میدان دار هستند‬ ‫و م��ا به دنبال انه��ا م ی دوی��م‪ ،‬بناب راین ت�لاش کردند که‬ ‫یک طرح ریزی سیاس��ی دیگری بکنند‪ .‬رای اقای روحانی‬ ‫قابل تفسیر اس��ت‪ ،‬ما خودمان از گستره ماهواره در کشور‬ ‫تخمین داریم که کجا بیش��تر و کجا کمتر است‪ ،‬این جور‬ ‫نبود که انجا که بیش��تر ماهواره است اقای روحانی بیشتر‬ ‫رای داشته باش��د‪ ،‬بلکه برعکس بود انجا که ماهواره کمتر‬ ‫بود ایشان بیشتر رای داشت‪ .‬معتقدم در شرایطی که مقداری‬ ‫دعواهای اصولگرایی و اصالح طلبی‪ ،‬با یکدیگر اوج گرفته‬ ‫بود‪ ،‬فاکتورهای مثبت اقای روحانی‪ ،‬همچون خوش سابقه‬ ‫بودن‪ ،‬پیشینه درخشان داش��تن‪ ،‬خوب حرف زدن‪ ،‬منطق و‬ ‫چارچوب نظری قوی اثر خودش را بر انتخاب مردم گذاشت‪،‬‬ ‫یعنی موفقیت اقای روحانی بیشتر حاصل نگاه مردم ب رای‬ ‫برون رفت از این ش��رایط سیاس��ی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی‬ ‫کنونی بود نه رای حزبی و جناحی‪ ،‬بناب راین اشتباه است اگر‬ ‫کسی این پیروزی را به خود منتسب کند چون دالیل دیگری‬ ‫همچون نتایج انتخابات شورای شهر هم معلوم است‪.‬‬ ‫دیگر مثل سال ‪ 88‬جنس ارا‪ ،‬شمال و جنوب یا فقیر و‬ ‫غنی نبود؛ تقریبا همه شبیه هم بود‪ .‬رای اقای روحانی ملی‬ ‫است و قشری نیست‪ .‬رای او کامال پ راکندگی دارد و نم ی شود‬ ‫جامعه را خط کشی سیاه و سفید کرد‪ .‬چون پاسخی است به‬ ‫هر انچه در این چهار یا پنج سال اخیر در تنش های سیاسی‬ ‫و اقتصادی رخ داد؛ اتفاقات��ی همچون وقایع ‪ ،89 ،88‬اتفاق‬ ‫حرم امام(ره) و حرم حضرت معصومه(س) که وقایع خوبی‬ ‫نبود‪ .‬مردم دعوا را نم ی پس��ندند‪ ،‬مردم م ی خواهند زندگی‬ ‫کنند‪ ،‬دنبال ارامش هستند‪.‬‬ ‫به نظر من نوع رای مردم به اقای روحانی‪ ،‬رای به ادامه‬ ‫انقالب‪ ،‬اعتدال و ارامش بود چون باالخره ایشان محکم از‬ ‫انچه اعتقادات مردم بود از والی��ت فقیه‪ ،‬دفاع مقدس‪ ،‬امام‪،‬‬ ‫انقالب و ارکان نظام دف��اع کرد‪ .‬اگر ما اصولگرا هس��تیم‪،‬‬ ‫اصولگرایی یعنی انقالب‪ ،‬امام‪ ،‬والیت فقیه‪ ،‬ارزش ها‪ ،‬شهدا‬ ‫و دفاع مقدس‪ ،‬استقالل و جلوگیری از وابستگی به خارج و‬ ‫دفاع فرهنگی از دین‪ ،‬جمع اینها اصول است و اقای روحانی‬ ‫با همین ش��عارها توانس��ت حتی در متدین ترین استان ها‬ ‫همچون خ راسان جنوبی و قم رای باالیی کسب کند‪ .‬چون‬ ‫کسی از تبلیغات او احساس واگرایی و عقب نشینی از دین‬ ‫و انقالب نکرد‪ ،‬بناب راین اگر کسانی بخواهند این پیروزی را‬ ‫ب رای خود مصادره کنند‪ ،‬واقعا درست نیست‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫م ی ش��د؛ بعد از س��ال ‪ 88‬دکترین انتظامی را بر «احتمال‬ ‫حداقلی و پی ش بینی حداکثری» گذاشتیم ولی مفهومش‬ ‫احتمال حداقلی بود‪ .‬هر وقت هم س��وال کردند‪ ،‬برخ ی ها‬ ‫سناریوی بدی را مطرح م ی کردند و م ی گفتند طرح است که‬ ‫اینجا را شبیه سوریه کنند اما معتقدم زمینه های اجتماعی‬ ‫و سیاس��ی اش فراهم نبود‪ .‬این طور نیست که هرجا سالح‬ ‫بفرستند و دو نفر القاعده ای اعزام شود و انجا شرایط سوریه‬ ‫را پیدا کند‪ .‬باید زمینه های سیاسی‪ ،‬فرهنگی و اجتماع ی اش‬ ‫فراهم باشد‪ ،‬بناب راین من همیش��ه قاطعانه م ی گفتم هیچ‬ ‫اتفاقی نم ی افتد و همی ن طور هم شد‪.‬‬ ‫تعدادی از اقایان با خود من مطرح کردند که االن شرایط خوبی است‪ ،‬فضا‬ ‫ب ترمیم فضای سیاسی و اجتماعی هم می شود‪ ،‬بیاییم یک‬ ‫هم پیش امده و موج ‬ ‫طرحی را در بیندازیم که انتخابات ابطال شود‪ ،‬بعد هم احمدی نژاد و هم موسوی‬ ‫جفت شان کنار بروند چون هرکس بیاید بهتر از این دو نفر است‬ ‫در واقع شما م ی فرمایید ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬دوم خرداد‬ ‫دیگری نبود؟‬ ‫‪ l‬ب��ه هیچ وج��ه ‪ ،‬فک��ر نم ی کنم که خ��ود اقای‬ ‫روحانی هم چنین اعتقادی داشته باش��د‪ .‬البته به نظر من‬ ‫به دوم خرداد هم یک شباهت هایی دارد چون رای به تغییر‬ ‫وضع گذشته است‪ .‬این را کسی رد نم ی کند‪ .‬ان موقع اقای‬ ‫ناطق نماد ادامه وضع جاری و اقای خاتمی نماد تغییر وضع‬ ‫جاری شد‪ .‬مردم رای به تغییر دادند‪ .‬منتها برخی تندروها که‬ ‫حاکم شدند فرمان را مثل جریان سال ‪ 88‬به دست گرفتند‬ ‫به طوری ک��ه در دوره اول ریاس��ت جمهوری اقای خاتمی‬ ‫‪18‬تیر رخ داد ولی دوره دوم ارام تر بود‪.‬‬ ‫بر همین اس��اس تندروها داس��تان عبور از خاتمی‪،‬‬ ‫را مط��رح کردن��د‪ ،‬در دور دوم دولت اق��ای خاتمی ارامش‬ ‫اقتصادی داشتیم ولی انتخاب احمدی نژاد هم باز نوعی رای‬ ‫به تغییر بود‪ .‬من فرمایشات حضرت اقا را در دیدار کارگزاران‬ ‫نظام به دقت گوش م ی کردم‪ .‬خودش��ان این تغییر فضای‬ ‫کشور را یک رویداد مبارکی م ی دانستند که امدن یک گروه‬ ‫جدید با حرف های جدید اساس��ا موجب نوسازی سیستم و ‬ ‫ترمیم ناکارامدی های گذشته م ی ش��ود‪ .‬شاید هشت سال‬ ‫دیگر فرد دیگری با نماد تغییر بیاید و از مشربی که مردم از‬ ‫ان خسته ش��دند و برخی ناکارامدی ها هم در قبالش دیده‬ ‫ش��ده‪ ،‬حرف بزند و رای بیاورد‪ .‬به نظر من گردش قدرت در‬ ‫کشور ما امر خوبی است‪ .‬مردم عادت ندارند که یک قدرت‬ ‫بیاید سی‪ ،‬چهل سال بماند‪.‬‬ ‫در دی�داری که ب�ا اق�ای روحانی داش�تید فضا‬ ‫چگونه بود؛ ایا ایشان حرفی زد یا نکته ای گفت‬ ‫که نشان از نارضایتی از پلیس داشته باشد؟‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬جلس��ه رایزن��ی بود‪ .‬ه��ر رئی س جمهوری‬ ‫که م ی اید ب رای اینکه مس��لط بر اوضاع ش��ود ش��روع به‬ ‫رایزن ی هایی م ی کن��د‪ .‬دس��تگاه ها هر کدام گ��زارش کار‬ ‫م ی دهند‪ ،‬من و س��ه یا چهار معاونم با اق��ای روحانی یک‬ ‫جلسه یک س��اعته داش��تیم و درباره مهمترین حوزه ها و‬ ‫چالش های این��ده مثل مواد مخدر‪ ،‬راهنمای��ی و رانندگی و‬ ‫مرزبانی گزارش��ی دادیم چون معتقد بودی��م باید در صدر‬ ‫اولویت ها قرار داش��ته باش��د‪ .‬بعد از این گ��زارش‪ ،‬معاونان‬ ‫نیم ساعتی درباره مس��ائل خصوص ی تر صحبت کردند‪ .‬در‬ ‫کل فضا صمیمی بود و صحب ت های خوبی شد‪ .‬در چنین‬ ‫جلس��اتی امکان ورود ب��ه مباحث ج��دی و تصمیم گیری‬ ‫نیس��ت‪ .‬اقای روحانی هم ب��ر حقوق ش��هروندی‪ ،‬دفاع از‬ ‫ازادی های مدنی مردم‪ ،‬حفظ حرمت حریم قانونی و حقوق‬ ‫مردم تاکید داشت‪.‬‬ ‫البته به ایش��ان ب��ه ش��وخی گفتم‪« :‬ش��ما حقوق‬ ‫ش��هروندی که م ی گویید خوب اس��ت اما باید موانع ان را‬ ‫هم برطرف کنید‪ ».‬گفت‪ «:‬چ��ه موانعی؟» گفتم‪« :‬یکی از‬ ‫موانع گنجایش زندان هاس��ت‪ ».‬ایشان اصرار داشت وقتی‬ ‫مجرم را م ی اوریم مجازاتی فراتر از قانون انجام نشود‪ .‬این‬ ‫حرف درستی است‪ .‬قانون اساس��ی هم همین را م ی گوید‪.‬‬ ‫زندان ه��ای ما گنجای��ش ندارد‪ .‬بس��یاری زندان ه��ا نیز با‬ ‫استانداردهای الزم فاصله دارند اما ب رای رفع این مساله باید‬ ‫منابع مالی ب رای احداث مکان های جدید تر تامین ش��ود و‬ ‫کارهای تربیتی در زندان ها صورت گیرد‪.‬‬ ‫اقای روحانی در بحث حریم خصوصی مساله شنود‬ ‫را مطرح کرد و اینکه نباید کس��ی در دفت��ر و محل کارش‬ ‫احساس ناامنی کند‪ ،‬حریمی که خداوند قرار داده که مردم‬ ‫انجا ازاد باشند درست نیست که بخواهیم به ان حریم سرک‬ ‫بکش��یم‪ .‬اینها مباحث خوبی بود و برداشت من این نبود ‪،‬‬ ‫وقتی ایشان این دیدگاه را مطرح کرد منظورش به ناجا بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫در رابط�ه پلی�س ب�ا وزارت کش�ور از دوره‬ ‫قدی�م بح�ث ب�ود‪ .‬در دوره وزارت کش�وری‬ ‫اقای عبداهلل نوری برخی مباحث جدی شد اما در‬ ‫دولت احمدی نژاد این رابطه خیلی تنش نداشت‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید در این دوره به چه سمتی برود؟‬ ‫‪ l‬نوع تنظیم روابط و مناس��بات نیروی انتظامی با‬ ‫وزارت کشور به قانون تشکیل نیروی انتظامی بر م ی گردد‪.‬‬ ‫در قانون امده که نیروی انتظامی سازمانی تحت فرماندهی‬ ‫کل قوا و وابس��ته به وزارت کشور است‪ ،‬این وابستگی نیاز‬ ‫به تفسیر دارد‪ .‬خود قانون متاسفانه نگفته این وابستگی را‬ ‫کدام دس��تورالعمل و ایی ن نامه ای تعریف م ی کند‪ .‬بناب راین‬ ‫این مس��اله مس��کوت مانده بود‪.‬در ترجمه اق��ای عبداهلل‬ ‫نوری وابس��تگی یعنی تابعیت کامل اما بعد از ‪ 22‬سال از‬ ‫زمان ش��کل گیری‪ ،‬تقریبا ناجا جایگاه خودش را پیدا کرده‬ ‫است‪ .‬به طوری که اول بودجه نیروی انتظام ی جزو اعتبارات‬ ‫وزارت کشور بود اما سال دوم (سال ‪ )71‬شکل گیری نیروی‬ ‫انتظامی مرحوم شهید صیاد شی رازی از ناجا بازرسی کرد‪ .‬من‬ ‫خودم هم به عنوان گروه عملی��ات همان تیم بودم ‪ -‬هنوز‬ ‫ناجا نیامده بودم ‪ -‬هم��ان موقع ارام وزارت کش��ور باالی‬ ‫س��ربرگ نیروی انتظامی بود‪ .‬ان موقع نتیجه بازرس��ی ها‬ ‫این شد که از وابستگی تفس��یر موسعی شده‪ ،‬ابالغ کردند‬ ‫و عنوان وزارت کش��ور حذف ش��د‪ .‬چون نی��روی انتظام ی ‬ ‫تابعیت کل قوا را دارد اگر م ی خواستند باید تابعیت فرمانده‬ ‫کل قوا را م ی زدند‪ ،‬ضمن انک��ه بودجه نیروی انتظامی هم‪،‬‬ ‫ ردیف مستقل پیدا کرد‪ ،‬حاال در دوره ای اقای عبداهلل نوری‬ ‫خودش پیشنهاد دهنده اقای س��ی ف اللهی بود‪ .‬اما در دوره‬ ‫وزارت کشوری اقای بشارتی‪ ،‬او با اقای سی ف اللهی‪ ،‬به دلیل‬ ‫ی یکی از‬ ‫اینکه تصورشان این بود که فرمانده نیروی انتظام ‬ ‫معاونان وزارت کشور است به تنش خورد‪ .‬اختیارات ایشان‬ ‫اول زیاد بود حتی درجات سرتیپ دومی هم م ی دادند‪ ،‬یعنی‬ ‫هنوز اختیارات خیلی دقیق احصا نشده بود‪.‬‬ ‫زمان دولت اقای هاشمی را م ی فرمایید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اقای عب��داهلل نوری‪ ،‬اختی��ارات را به عنوان‬ ‫جانش��ین فرماندهی کل قوا تفویض م ی کردند‪ .‬بعد شروع‬ ‫ش��د که تعریف جانشینی مش��خص ش��ود‪ .‬کاربرد موارد‬ ‫تفویضی از طرف حضرت اقا نوشته شد‪ ،‬در طول این سال ها‬ ‫هم دیدند فرمانده نیروی انتظامی همانند فرمانده ارتش و‬ ‫سپاه نیاز به اختیارات تفویضی دارد که این اختیارات هم به‬ ‫فرمانده ناجا از طرف فرمانده کل قوا تفویض شد‪ .‬بناب راین‬ ‫به مرور جایگاه منطقی خود را پیدا کرد‪ .‬البته همه جانشین‬ ‫فرمانده کل قوا نشدند یا مدت زمانشان کوتاه بود‪ .‬معظم له‬ ‫اگر مصلحت م ی دیدند که حکم جانشینی بدهند در حکم‬ ‫موارد تفویضی را تبیین م ی کردند و ستاد کل هم سال های‬ ‫بعد ب رای جلوگیری از اختالف دس��تورالعملی تدوین کرد و‬ ‫تفسیر وابس��تگی را تحت عنوان دستورالعمل روابط کاری‬ ‫وزارت کشور و نیروی انتظامی ابالغ کرد‪.‬‬ ‫بعد ه��م یک��ی‪ ،‬دو نوبت این نس��خه به روز ش��د‪.‬‬ ‫هم اکنون این نسخه تنظیم کننده روابط است‪ .‬فکر م ی کنم‬ ‫که حداقل یک دهه و ش��اید ه��م بیش��تر‪ ،‬از دوره وزارت‬ ‫اقای عبداهلل نوری ک��ه بگذریم و ان موقع س��ردار لطفیان‬ ‫در فرماندهی ناجا‪ ،‬در زمان اقای قالیباف تقریبا چه در دوره‬ ‫اصالحات و چه بعد از ان ناجا تنشی با دولت نداشته است‪.‬‬ ‫نیروی انتظامی ی��ک واحد صرف مطیع ک��ه هرچه دولت‬ ‫بگوید انجام دهد‪ ،‬نیس��ت اما یک تعامل ایجابی با دولت‬ ‫دارد‪ .‬البته بعضی جاها در دوره اق��ای احمدی نژاد در حوزه‬ ‫امنیت اخالقی‪ ،‬ایش��ان نظ رات دیگری داش��ت و با نیروی‬ ‫ی وارد تنش هم م ی شد ما نیز وظایف قانونی داشتیم‬ ‫انتظام ‬ ‫و در ان حوزه ها به تنش م ی خوردیم‪ ،‬اما در حوزه های دیگر‬ ‫که اقدامات ما مطلوب نظر دولت ب��ود موضع ما را تقویت‬ ‫م ی کردند‪.‬‬ ‫در کل نیروی انتظام ی اکنون جایگاه طبیعی خود را‬ ‫پیدا کرده‪ ،‬وزیر کشور جدید هم شناخت خوبی از این حوزه ها‬ ‫دارد‪ .‬نماینده مجلس‪ ،‬فعال در ش��ورای عالی امنیت ملی‪،‬‬ ‫صدا و سیما و دیوان محاسبات بوده و با نیروی انتظامی به‬ ‫نوعی ارتباط کاری داشته و از حوزه کاری ان به طور نسبی‬ ‫مطلع اس��ت‪ .‬اکنون وضعی��ت در حوزه تعامل نس��بت به‬ ‫گذشته بهتر هم است و ما خوشبین هستیم‪.‬‬ ‫رابطه شما با اقای احمدی نژاد فرا زو نشیب زیادی‬ ‫داشت‪ ،‬اقای بیادی گفته بود در دیدار با اعضای‬ ‫شورای ش�هر ش�ما ایش�ان را برای ش�هرداری‬ ‫معرفی کردید‪ .‬حتی بعد شایعه شد شما نسبت‬ ‫فامیلی با ایشان دارید‪ .‬در داستان گشت ارشاد و‬ ‫جم ع اوری ماهواره اختالف سلیقه ها کمی روابط‬ ‫را تلخ کرد و تا به اینجا رسید؛ این چیزهایی بود‬ ‫در دوره احمدی نژاد خیلی از مبلغین ایشان به نظام ی ها حمله م ی کردند‪ ،‬مثال‬ ‫وقتی م ی خواستند به اقای قالیباف حمله کنند‪ ،‬پادگانی بودن‪ ،‬سابقه نظامی و سردار‬ ‫بودن او را مورد تمسخر ق رار م ی دادند‬ ‫‪26‬‬ ‫که در بیرون شنیده م ی شد‪ ،‬ایا واقعیت داشت؟‬ ‫‪ l‬هر کس��ی م ی تواند پیش��نهاد دهد اما مفهوم‬ ‫پیشنهاد انتصاب نیست‪ .‬ان موقع من فرمانده بسیج ته ران‬ ‫بودم‪ .‬اقایان بیادی و کاش��انی که فرمانده حوزه های بسیج‬ ‫در پایگاه مقداد بودند پیش من امدند‪ ،‬من گفتم این سه نفر‬ ‫خوب هس��تند یکی از انها احمدی نژاد بود‪ .‬این به این معنا‬ ‫نیس��ت که اعمال نفوذ و تحکمی در میان بود یا اینکه به‬ ‫شورای شهر رفته و چنین پیش��نهادی دادم‪ .‬اقای بیادی با‬ ‫اقای نوریان سابقه همکاری داشت‪ .‬نام اقای سعیدی کیا و‬ ‫اقای توکلی نیز ب رای انتخاب شهردار مطرح بود‪ .‬ان دو ب رادر‬ ‫نام اقای احمدی نژاد را نیز مطرح کردند و گفتند هر کدام از‬ ‫این چهار نفر معایب و محاسنی دارند‪.‬‬ ‫بعد من گفتم ایشان از نظر اینکه مسئولیت اجرایی‬ ‫استانداری کرده گزینه خوبی است‪.‬حرف من در همین حد‬ ‫بود‪ ،‬نه اعمال نفوذ و البی و یارکش��ی‪ .‬االن هم یکی از من‬ ‫بپرسد چه کسی ب رای شهرداری ته ران مناسب است باالخره‬ ‫از انجا که در ته ران زندگی و کار م ی کنم و با مس��ائل این‬ ‫شهر اشنا هستم ش��اید دو نفر را پیشنهاد کنم‪ .‬ممکن هم‬ ‫است همین پیشنهاد در شورای ش��هر رای بیاورد‪ ،‬بناب راین‬ ‫نظر و منظور خاصی نبود‪ .‬در کل خود ان دو ب رادر گفتند چه‬ ‫کسانی مطرح هستند بعد از من سوال شد که گفتم ایشان‬ ‫مناسب است‪.‬‬ ‫رابطه ش�ما با اقای احمدی نژاد پس از شهردار‬ ‫شدن چگونه بود؟‬ ‫‪ l‬شهرداری در دوره اقای احمدی نژاد حمایت هایی‬ ‫از بسیج در س��اخت پایگاه مقاومت کرد‪ .‬ش��اید ایشان در‬ ‫همان انتخابات ریاست جمهوری س��ال ‪ 84‬تصور م ی کرد‬ ‫که ما در بس��یج هم م ی اییم به نوعی حمایت بسیج ی ها‬ ‫را به نفع ایشان جلب م ی کنیم‪ .‬شاید اولین دلخوری ایشان‬ ‫نس��بت به ما این بود که ما ای��ن کار را نکردیم‪ .‬البته هیچ‬ ‫گاه رس��ما از ما چنین درخواس��تی نکرد‪ .‬تص��ورم این بود‬ ‫که ش��اید چنین توقعی از من داش��ت‪ .‬بعد وقت��ی ‪ 18‬تیر‬ ‫‪ 84‬فرمانده نیروی انتظام ی ش��دم تصورم این بود ایش��ان‬ ‫چنین پیشنهادی کرده که من فرمانده ناجا شوم‪ .‬اتفاقا روز‬ ‫پنجشنبه ‪ 16‬تیرماه بود که به من پیشنهاد شد‪.‬‬ ‫رهبری برای فرماندهی ناجا با ش�ما روز ‪ 17‬تیر‬ ‫صحبت کردند؟‬ ‫‪ l‬خیر همان روز ش��نبه ‪ 18‬تیر ‪ 84‬صحبت کردند‬ ‫و حکم دادند‪ .‬روز پنجشنبه ‪ 16‬تیر واسطه ای این پیشنهاد‬ ‫را مطرح کرد و گفت‪« :‬ش��نبه بیایید دفتر موقع نماز انجا با‬ ‫اقا مالقات داشته باشید‪ ».‬من ناخداگاه گفتم این پیشنهاد‬ ‫اقای احمدی نژاد بود‪ .‬ب رای اولین بار است که این موضوع را‬ ‫م ی گویم‪ .‬با سیدمهدی هاشمی به منزل اقای احمدی نژاد‬ ‫رفتیم‪ .‬البته او ب رای رایزن ی ها در مجلس قدیم مس��تقر بود‬ ‫و ش��ب ها خانه نم ی رفت‪ .‬اتفاقا ان روز به خان��ه رفته بود‪.‬‬ ‫من گفتم برویم مجلس قدی��م‪ ،‬گفتند اقای احمدی نژاد به‬ ‫خانه رفته‪ ،‬بر همین اس��اس به منزل او رفتیم‪ .‬اتفاقا قوم و‬ ‫خویش ها هم امده بودند‪ .‬فرصت زیادی نداشتیم‪.‬پذی رایی‬ ‫کردند و ب��ه اقای احمدی نژاد گفتم‪« :‬از طرف ش��ما چنین‬ ‫چیزی مطرح شد؟» گفت‪« :‬خیر من اتفاقا چنین پیشنهادی‬ ‫ندادم‪ .‬نظرم هم این نیست‪ ،‬ش��اید یک جای دیگری بودید‬ ‫بهتر بود‪».‬‬ ‫رای اقای روحانی پاسخی است به هر انچه در این چهار یا پنج سال اخیر‬ ‫در تنش های سیاسی و اقتصادی رخ داد؛ اتفاقاتی همچون وقایع ‪ ،89 ،88‬اتفاق‬ ‫حرم امام(ره) و حرم حضرت معصومه(س) که وقایع خوبی نبود‬ ‫سوال دوم هم این بود که «اگر بتوانیم در ناجا بحث‬ ‫مبارزه با قاچاق مواد مخ��در و کاال را متمرک��ز کنیم بهتر‬ ‫اس��ت»‪ .‬گفت‪« :‬خیر نظرم این نیس��ت‪ .‬فکر دیگری دارم‬ ‫که وزیر کشوری بگذارم که توان این کارها را داشته باشد تا‬ ‫بحث را در وزارت کش��ور متمرکز کنم‪ ».‬گفتم‪« :‬فرمایشی‬ ‫ندارید خداحافظ ش��ما»(خنده)‪ .‬فردا که خدمت حضرت اقا‬ ‫رسیدم‪ ،‬به ایش��ان گفتم که چون تصورم این بود که شاید‬ ‫پیشنهاد فرمانده نیروی انتظام ی ش��دن من از طرف اقای‬ ‫احمدی نژاد باشد سری به او زدم و همچنین پیشنهادهایی‬ ‫را نیز مطرح کردم‪ .‬حضرت اقا گفتند‪« :‬اینکه رفتید اشکال‬ ‫ندارد اما من در ان دو مطلب مداخل��ه ای ندارم‪ ،‬قاچاق کاال‬ ‫و مواد مخدر بسته به نظر دولت اس��ت‪ .‬هر نظری داشتند‬ ‫خودشان م ی دانند‪ .‬من مداخله ندارم‪».‬‬ ‫اساس��ا دولت ب رای اجرای امور نیاز زی��ادی به حضور‬ ‫نیروی انتظام ی در صحنه دارد و اساس��ا تص��ور جدا بودن‬ ‫این دو مجموعه سخت اس��ت‪ .‬بناب راین ناجا در دوره اقایان‬ ‫قالیب��اف و لطفی��ان هم همین ط��ور بود‪ .‬در م��ورد اقای‬ ‫لطفیان‪ ،‬اقای عبداهلل نوری گارد گرفت و اال ایشان در حال‬ ‫همکاری ب��ود‪ .‬یک جای��ی گارد گرفت‪ .‬بعد ه��م ماجرای‬ ‫‪18‬تیر پیش امد و این ‪18‬تیر ابزاری ب رای فشار علیه نیروی‬ ‫انتظامی شد‪ .‬این طور نیست که اگر امتیاز سیاسی بگیرد‬ ‫همکاری کند و اگر دع��وا کنند همکاری نکند‪ .‬ناجا وظایف‬ ‫قانونی دارد و باید در حل مشکالت همراهی و کمک کند‪.‬‬ ‫با اق�ای احمدی نژاد اخرین بار چ�ه زمانی دیدار‬ ‫کردید؟‬ ‫‪ l‬در حوزه نیروی انتظامی‪ ،‬سه سالی که من دبیر‬ ‫س��تاد مواد مخدر بودم ایشان بس��یار کار خوبی کرد‪ .‬فارغ‬ ‫از نگاه های سیاس��ی‪ ،‬اقای احمدی نژاد به این حوزه خوب‬ ‫پرداخت؛ هم خوب وقت گذاشت و هم خوب انرژی‪ .‬با اصالح‬ ‫قانون در حوزه مواد مخدر نگاه مجرمانه به معتاد برداش��ته‬ ‫ش��د‪ .‬او ش��خصا حضور م ی یافت یعنی در سه سال شش‬ ‫جلسه با ایشان داش��تیم‪ .‬وقت‪ ،‬توان و انرژی م ی گذاشت و‬ ‫وزارت بهداشت را به کار م ی گرفت‪.‬‬ ‫در بحث مرز اوایل خوب جلو امد‪ ،‬اما در دو‪ ،‬سه سال‬ ‫اخر کار را شل کرد‪ ،‬چون ش��اید دیگر اولویت شان نبود‪ .‬در‬ ‫بحث ترافیک خوب حضور پی دا کرد چون تخصص شان این‬ ‫بود‪ .‬خوب وقت و انرژی م ی گذاشت‪ .‬فراتر از من با فرمانده‬ ‫پلیس راهنمایی و رانندگی چه اقای رویانیان و چه س��ردار‬ ‫مومنی مرتب ارتباط داش��ت و حتی مداخله م ی کرد‪ .‬زمانی‬ ‫که س��ردار رویانیان تعویض ش��د اقای احمدی نژاد خیلی‬ ‫اعتراض کرد‪ ،‬چون فکر م ی کرد اگر اقای رویانیان همزمان‬ ‫رئیس ستاد تبصره ‪ 13‬و فرمانده راهنمایی و رانندگی باشد‬ ‫بهتر کار جلو م ی رود‪ .‬بعد که س��ردار مومن��ی را جایگزین‬ ‫کردیم خیلی از دس��ت ما ناراحت ش��د و گفت‪« :‬چرا با من‬ ‫مش��ورت نکردید» اما به نظر ما این تغییر الزم بود‪ .‬انصافا‬ ‫هم بعد از گذش��ت زمان با اینکه اقای احمدی نژاد با تغییر‬ ‫فرماندهی راهنمایی و رانندگی مخالف بود کمک های خیلی‬ ‫خوبی به سردار مومنی کرد؛ چون حوزه تخصص ی اش هم‬ ‫ترافیک بود‪ ،‬اساسا حضور فنی و حرفه ای او در این مساله‬ ‫مثبت بود؛ در بعضی حوزه های کار م��ا مخصوصا در حل‬ ‫تنگناهای مال��ی خوب قدم برداش��ت‪ ،‬ش��اید روز اول که‬ ‫ایشان را دیدم بحث منزلت و معیشت پلیس را مطرح کرد‪،‬‬ ‫نم ی گویم همه را حل کرد ولی گام های خوبی برداشت که‬ ‫‪ l‬اوال در غرب دموکراس��ی کامال مدیریت ش��ده‬ ‫است‪ .‬تالش م ی کنند جامعه خیلی سیاسی نباشد‪ .‬نسبت‬ ‫مش��ارکت در انتخابات معم��وال پایین اس��ت‪ .‬خیلی هم‬ ‫حس��اس نیس��تند که بگویند مش��ارکت حداکثری باشد‪،‬‬ ‫چون مشروعیت نظام را به درصد مشارکت گره نم ی زنند‪ .‬از‬ ‫زمانی که سردار‬ ‫رویانیان تعویض‬ ‫شد اقای احمدی نژاد‬ ‫خیلی اعتراض کرد‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫اگر قرار باشد یک حسن بزرگ و یک عیب بزرگ‬ ‫از دول�ت نهم و ده�م را بگویید به چه مس�ائلی‬ ‫اشاره م ی کنید؟‬ ‫اگر موافق باش�ید کمی هم درباره مسائل سال‬ ‫‪ 88‬صحبت کنیم‪ .‬ف�ارغ از خطاه�ای مربوط به‬ ‫پرس�نل و ب ی دقتی برخی افراد در برخی حوزه ها‬ ‫یک بحث هم وجود دارد و ان مکانیزم برخورد با‬ ‫مخالف اس�ت‪ .‬فکر م ی کنم یکی از تفاوت هایی‬ ‫که کشورهای غربی با کش�ورهای شرقی دارند‬ ‫نوع برخورد با مخالف است‪ ،‬شاید انها توانستند‬ ‫این ن�وع برخ�ورد را خیل�ی هدایت ش�ده و نرم‬ ‫کنند و ب�ا ابزارهای مختلف مثال پوش�ش ندادن‬ ‫رس�انه ای‪ -‬چ�ون کارتل ه�ای اقتصادی پش�ت‬ ‫رسانه هاس�ت‪ -‬ی�ک ادم منتقد را خ�ود به خود‬ ‫حذف کنند و الزم نیس�ت وارد حوزه های امنیتی‬ ‫و پلیسی ش�وند‪ .‬وقایع سال ‪ 88‬نش�ان داد که‬ ‫باالخره م�ا در این حوزه چالش داری�م و باید کار‬ ‫کنیم‪ .‬طبیعی اس�ت که ه�ر نظ�ام و حکومتی‬ ‫مخالف دارد اما نوع برخورد با مخالف خیلی مهم‬ ‫است‪.‬شاید اتفاقاتی مثل کهریزک و ستاربهشتی‬ ‫ب ر م ی گردد به تجرب ه هایی که ما تا حدود زیادی‬ ‫نداش�تیم و خیل�ی روی ان فک�ر نک�رده بودیم‬ ‫که بخش�ی از ان ب�ه ج�وان ب�ودن نهادهای ما‬ ‫بازم ی گردد‪ .‬اما از ان زمان تاکنون پلیس توانسته‬ ‫در بعد نظارت تغییر سیستم بدهد؛ مثال رانندگی‬ ‫درس�ت فقط با جریمه کردن حاصل نم ی ش�ود‬ ‫بلکه ب�ه فرهنگ س�ازی و تبلیغات پیش�گیرانه‬ ‫نیاز دارد تا در پروسه چهار یا پنج ساله سیستم‬ ‫نهادینه شود‪ .‬ایا از سال ‪ 88‬تاکنون توانسته اید‬ ‫سیستم را تغییر دهید؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬اواخر ‪ 91‬بود؛ ب رای بودجه نیروهای مسلح جلسه‬ ‫داشتیم‪ .‬اقای فیروزابادی به لحاظ اخر سال و کسری هایی‬ ‫که وجود داشت و نیاز ب ه ترمیم بود درخواست جلسه با اقای‬ ‫احمدی نژاد کرد؛ بعد از جلسه شورای عالی فضای مجازی‬ ‫هم جلسه خصوصی دیگری با ایشان نداشتم‪.‬‬ ‫کمک به نیروی انتظامی بود‪.‬‬ ‫حوزه های چالش��ی ناجا و دولت ه��م عمدتا به حوزه‬ ‫امنیت اخالق��ی و ایمنی خ��ودرو برم ی گش��ت مثل ترمز‬ ‫ضد قفل‪ ،‬کیسه هوا‪ ،‬استاندارد سوخت که وزرا موضع دیگری‬ ‫داشتند‪ ،‬ولی با وجودی که نظر ش��خص اقای احمدی نژاد‬ ‫به م��ا نزدیک بود اما وقت��ی دعوا م ی شدوس��ط موضوع را‬ ‫م ی گرفت تا داستان حل شود‪ .‬در مجموع به نیروی انتظام ی ‬ ‫کمک م ی کرد و هماهنگ بود‪ ،‬البته بعضی جاها هم ایشان‬ ‫خیلی محکم جلو م ی امد؛ مث�لا در موضوع دخانیات یک‬ ‫شب ساعت ‪ 10‬ما را احضار کرد‪ ،‬گروه های دیگری هم دعوت‬ ‫نزاست و‬ ‫بودند؛ اقای لنکرانی هم بود‪ .‬گفتند «سیگار سرطا ‬ ‫غیره‪ ،‬بگیرید و ببندید‪».‬‬ ‫ان موقع گفتم این تصمیماتی که در حال اتخاذ است‬ ‫پیامد هایی مثل کاهش تولید ملی و افزایش قاچاق را در پی‬ ‫دارد؛ چون م ی خواستند تعرفه واردات را افزایش دهند‪ .‬حال‬ ‫انکه ان زمان کمترین سطح قاچاق سیگار بود‪ .‬در ان جلسه‬ ‫تاکید کردم‪« :‬زورتان به قلیان نم ی رس��د و عقب نش��ینی‬ ‫م ی کنید‪ ».‬بعد که زورش��ان نرس��ید و عقب نشینی کردند‬ ‫این تصمیم را به گ��ردن ناجا انداختند‪ .‬ان��گار که این طرح‬ ‫نیروی انتظامی بوده و دولت با اج��رای ان مخالف بوده‪ ،‬ما‬ ‫هم س��کوت کردیم و چیزی نگفتیم‪ .‬ب��ه دلیل یک مقدار‬ ‫ش��تابزدگی دولت در بعضی تصمیم گیری ها‪ ،‬از این چیزها‬ ‫پیش م ی امد چون بعضی چی ز ها زمان بیشتری م ی خواست‬ ‫باید زمینه های بیش��تری فراهم م ی ش��د‪ .‬اگر یادتان باشد‬ ‫همان س��ال اول دولت نهم ب��رای اس��تفاده دوغ و خرما و‬ ‫کشمش در ادارات بخش��نامه م ی ش��د‪ ،‬این کار خوبی در‬ ‫حوزه سالمت بود و منطق پزشکی و بهداشتی داشت ولی‬ ‫نهادینه کردن اینها ب رای فرهنگ سازی زمان م ی خواهد و با‬ ‫بخشنامه قابل حل نیست‪.‬‬ ‫نظر انها همین که مردم بدون دعوا زندگی م ی کنند یعنی‬ ‫نظامشان مشروع است؛ مردم دوست داشتند رای م ی دهند و‬ ‫نخواستند نظرشان ممتنع محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫بنابراین خیلی برایشان مهم نیس��ت‪ .‬همه راه های‬ ‫وصول به قدرت تعریف شده است‪ .‬افراد یک شبه نم ی توانند‬ ‫در یک مسند قدرت ظاهر شوند‪ ،‬در امریکا باید طرف سناتور‬ ‫باشد؛ ب رای سناتور شدن دو دور نمایندگی کنگره الزم است‬ ‫و اینکه چندتا امض��ا جمع کند‪ ،‬از حزب بای��د بیرون بیاید‪،‬‬ ‫افراد ازاد شانسی ب رای انتخاب ش��دن ندارند‪ ،‬احزاب طوری‬ ‫ساماندهی م ی کنند که همه سالیق را در خود جا بدهند و‬ ‫خود انها سقفی را ب رای رقابت دارند و حدی را نیز مشترکات‬ ‫و اصول م ی دانند که نباید از ان عدول کنند‪ .‬یعنی در غرب‬ ‫دموکراس��ی مدیریت ش��ده اس��ت اما حتی در عادل ترین‬ ‫نظام ها عده ای موافق و عده ای مخالفند‪.‬‬ ‫دموکراسی ایجاب م ی کند هرکس��ی رای اکثریت را‬ ‫داشت حقوق اقلیت را هم رعایت کند‪ ،‬این طور نیست که‬ ‫هرکس رای نداد بگویند م ی زنیم پ��درت را در م ی اوریم‪ .‬از‬ ‫انقالب فرانس��ه چند قرن م ی گذرد انها تمرین دموکراسی‬ ‫کردند و نهادهایشان به بلوغ رسیده‪ ،‬از دل تمرین دموکراسی‬ ‫غربی‪ ،‬فاشیسم ‪،‬نازیسم و کمونیسم بیرون امد و سه جنگ‬ ‫بزرگ در اروپ��ا رخ داد‪ .‬یکی داخل اروپا ب��ود و دو جنگ هم‬ ‫جهانی و خانمانس��وز ش��د‪ .‬بعد از ان قواعد بازی نهادینه‬ ‫شد یعنی حصول این بلوغ دموکراس��ی بدون هزینه نبود‪.‬‬ ‫با این وجود االن هم معلوم نیس��ت همین شرایط در غرب‬ ‫باقی بماند‪ .‬ممکن است شرایط بشکند و جوامع غرب دچار‬ ‫دودستگی شوند‪ .‬در ای ران سی و چهار سال از حق انتخاب و‬ ‫ازادی رای م ی گذرد‪ .‬باید تمرین کرد‪ ،‬حزب یکی از نهادهای‬ ‫مردم ساالری است‪ ،‬اینکه گفته م ی شود نظارت استصوابی‬ ‫بد است حرف درستی نیست‪ ،‬هر کس��ی م ی خواهد نامزد‬ ‫انتخابات ش��ود باید یک کف رای داش��ته باش��د‪ ،‬بناب راین‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫این طور نیست که هر کس��ی خواست رئی س جمهور شود‪.‬‬ ‫اما با این وجود سرعت ما باالست‪ .‬مثال در کشورهایی مثل‬ ‫افغانستان و نیکاراگوئه همزمان با ما تحول در نظام سیاسی‬ ‫رخ داد‪ ،‬اما انها کجا هس��تند و ما کجا هستیم‪ .‬االن وضع‬ ‫ما خوب است‪ ،‬در هر صورت اینجا مردم تصمیم م ی گیرند‪.‬‬ ‫حاال ما س��ازوکارهای س��نتی مثل روحانیت به عنوان یک‬ ‫مراجع فکری ب رای مردم داریم که خوب است چون برخاسته‬ ‫از اندیش��ه سیاسی شیعه اس��ت‪ ،‬جلوی تنازع را م ی گیرد و‬ ‫مدیریت م ی کند‪.‬‬ ‫والیت فقیه چتری اس��ت ک��ه قواعد ب��ازی را کنترل‬ ‫م ی کند و جلوی تنش ها و شکاف های اجتماعی را م ی گیرد‪.‬‬ ‫اگر در سال ‪ 88‬والیت فقیه نبود ش��اید به سرنوشت مصر‬ ‫دچار م ی شدیم که وضعیت غیرقابل ترمیم م ی شد‪ .‬بناب راین‬ ‫باید با احتیاط واژه ها را به کار برد‪ .‬کس��انی که در کهریزک‬ ‫بازداش��ت ش��دند مخالفان احمدی نژاد بودند نه نظام‪ .‬بله‬ ‫مخالفان نظام هم در ش��رایطی که زخمی پیدا م ی ش��ود‬ ‫مثل مگس روی ان م ی نش��ینند ت��ا بهره ب��رداری کنند‪،‬‬ ‫ولی بدنه و اصل افراد بازداشت ش��ده مخالف نظام نبودند‪،‬‬ ‫بلکه کسانی بودند که دعوایشان با احمدی نژاد بود‪ .‬یعنی‬ ‫دنبال ب راندازی نظام نبودند‪ ،‬حاال‬ ‫چارچوب های قانونی را نیز رعایت‬ ‫نم ی کردند‪ ،‬این هم واقعیتی بود‪.‬‬ ‫نی��روی انتظام ی هم ی��ک نهاد‬ ‫امنیتی و یکی از ابزارهای استق رار‬ ‫دموکراسی اس��ت‪ ،‬اگر با اندیشه‬ ‫‪ 20‬س��ال پیش به ه��ر موضوع‬ ‫اجتماعی ن��گاه تهدیدی ش��ود‬ ‫درست نیس��ت‪ ،‬اینکه مخالفان‬ ‫من در جایی جمع شوند و حرف‬ ‫بزنند منطقش قوی تر است اما اگر‬ ‫کسی خواست نظم اجتماعی را بر‬ ‫هم بزند تعریف دیگری از ان باید‬ ‫کرد‪ .‬انجا باید برخورد شود‪.‬‬ ‫البته نوع برخورد هم نباید‬ ‫حداکثری باش��د بلک��ه تا حدی‬ ‫صورت گی��رد که فض��ا مدیریت‬ ‫و کنترل ش��ود‪ .‬مهار ب��ا برخورد‪،‬‬ ‫دس��تگیری و ممنوعی��ت ف��رق‬ ‫م ی کند‪ .‬این هم متناسب با رشد‬ ‫و بلوغ سیاسی کش��ور نهادها و‬ ‫مجموعه قوانی��ن و مقررات انها‬ ‫اصالح م ی شود‪.‬‬ ‫مثال در ع��راق یا س��وریه‬ ‫یگان ویژه نداشتند و ب رای کنترل‬ ‫اجتماعات از هم��ان اول نیروی‬ ‫مس��لح وارد م ی ش��د؛ حال انکه‬ ‫م ی تواند از اول وارد نشود‪ .‬سوریه ب رای مواجهه با این گونه‬ ‫تهدی��دات اجتماعی و مخالفت ها به جای اینکه مس��اله را‬ ‫حل کن��د ان را امنیتی کرد و قضی��ه پیچیده تر و غیرقابل‬ ‫حل تر شد‪ .‬از مهارت های پلیس سیاسی بودن است‪ .‬اینکه‬ ‫صحنه سیاست و مس��ائل اجتماعی را خوب بشناسد چون‬ ‫هر کدام از این مس��ائل م ی تواند نقطه شروع و اغاز بحران‬ ‫باشد‪ .‬بحران هایی که ممکن اس��ت غیرقابل حل و امنیتی‬ ‫شود‪ ،‬درحالیکه اگر درس��ت مدیریت شود م ی تواند به جای‬ ‫تهدید فرصت هایی ب رای نظام به وجود اورد‪ .‬طبیعی است‬ ‫که باید ابزارهای خود را بازس��ازی کنیم بر همین اس��اس‬ ‫معاونت اجتماعی را تاس��یس و بعد رسانه را تقویت کردیم‪.‬‬ ‫پلیس امنیت و دیگر دس��تگاه ها را اوردیم‪ .‬امروز در رعایت‬ ‫حقوق ش��هروندی‪ ،‬نوع بازجوی ی ها‪ ،‬شرایط بازداشتگاه ها و‬ ‫تحت نظرگاه ها‪ ،‬نحوه احضار‪ ،‬نحوه نگهداری و امکاناتی که‬ ‫متهم هنگام بازداشت باید از ان برخوردار باشد پیشرفت های‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪28‬‬ ‫زیادی کردیم‪.‬‬ ‫البته به نقطه مطلوب نرسیدیم ولی به سرعت داریم‬ ‫حرکت م ی کنیم‪ .‬پلیس فتا در بحث فضای مجازی فعالیت‬ ‫م ی کند یعن��ی ابزاره��ای الزم را ب رای ب��ه روز ماندن مهیا‬ ‫م ی کنیم تا با هر باد ضعیفی سازمان به تنش و لرزش نیفتد‪.‬‬ ‫به نظر من سرعت ما خوب است‪.‬‬ ‫زمانی ش�ما برای رهبر معظم انقالب دست خط‬ ‫استعفا نوشتید‪ .‬درباره عملکرد ناجا در ان زمان‬ ‫بفرمایید؛ رهبری گالیه یا تمجیدشان از ناجا روی‬ ‫چه محورهایی بود؟‬ ‫‪ l‬ایش��ان خیلی مغموم و ناراحت بودند از حوادثی‬ ‫که پیش امد؛ در جلس ه ای ‪ 7‬یا ‪ 8‬نفر از مسئوالن همچون‬ ‫فرمانده س��پاه‪ ،‬وزیر اطالعات‪ ،‬دبیر ش��ورای عالی امنیت‬ ‫ملی و اقای«رئیس��ی» نایب رئی��س قوه قضائیه‪ ،‬محضر‬ ‫رهبر معظم انقالب جم��ع بودند‪ -‬صبح هم��ان روزی که‬ ‫رئی س جمهور اقای��ان اژه ای و صفارهرن��دی را عزل کرد‪-‬‬ ‫حضرت اقا گفتند من این جلس��ه را گذاش��تم چون از اول‬ ‫نگران این حوادث و اردوکش��ی خیابانی بودم‪ ،‬متاس��فانه‬ ‫خونی به زمین ریخته ش��د البت��ه قتی ل االزدحام هم داریم‬ ‫(کسانی که در ش��لوغی زیر دس��ت و پا م ی مانند و کشته‬ ‫م ی ش��وند) اینهایی که این کارها را کردند چه جوابی دارند؟‬ ‫خون هایی به زمین ریخته ش��ده ولی این جلسه را گذاشتم‬ ‫زی را م ی خواهم سه چهار مس��اله هر چه زودتر روشن شود؛‬ ‫اوال کسانی که کشته شدند پرونده شان قطعی شود که اینها‬ ‫چه جوری کشته ش��دند با گلوله بوده؟ به ضرب چه کسی؟‬ ‫پرونده کهریزک‪ ،‬کوی دانش��گاه و کوی سبحان (مواردی‬ ‫که ان روزها در صحن مجلس مطرح شد) دستگاه ها ب رای‬ ‫رسیدگی به اینها یک زمانی را اعالم کنند تا همه تمام شود‪.‬‬ ‫ضمن انکه نباید حقی از کسی تضییع شود‪ ».‬حتی من ان‬ ‫موقع یادم است که گزارشی به ایشان داده بودند که سردار‬ ‫رادان به کهریزک رفته است‪.‬‬ ‫همان داس�تانی که م ی گفتند با هل ی کوپتر رفته‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬بله! به رهبر معظم انقالب خبر رسیده بود‪ ،‬ایشان‬ ‫فرموده بودند که «شدید برخورد کنید حتی اگر ایشان است‬ ‫باید محاکمه ش��ود‪ ».‬من بعد از چند روز فاصله در جلس��ه‬ ‫خصوصی در شهریور به حضرت اقا گفتم‪« :‬این اثار مثبتی‬ ‫ندارد شاید در نیرو تاثیر منفی بگذارد‪».‬‬ ‫ایشان گفتند‪« :‬چرا این حرف را م ی زنید؟ اگر دیگران‬ ‫به دلیل خطای برخی ماموران به ش��ما حمله م ی کنند چرا‬ ‫ش��ما باید از مامور دفاع کنید‪ .‬شما موضوع را دست بگیرید‬ ‫و اعالم کنید که با مامور متخلف در هر رده ای که هس��ت‬ ‫برخورد م ی شود‪ ».‬من هم تسلیم شدم و گفتم‪« :‬اقای رادان!‬ ‫دادسرا احضار کرده شما تشریف ببرید‪ ».‬به سردار رجب زاده‬ ‫هم گفتم شما هم بروید‪ ،‬اتفاقا خوب شد ب رای اقای رادان در‬ ‫همان مرحله رسیدگی دادسرا منع تعقیب صادر شد‪ ،‬چون‬ ‫یکی از شهود من بودم که اصال اقای رادان خبر نداشت‪.‬‬ ‫روز ‪ 18‬تیر سه ش��نبه بود؛ غروب پنج روز بعد ‪ 23‬تیر‪،‬‬ ‫ما در میدان‪ ،‬ورزش م ی کردی��م بچه ها زنگ زده بودند و مرا‬ ‫پیدا نکرده بودند‪ .‬به تلفن اق��ای رادان زنگ زدند و او به من‬ ‫گفت که بچه ها م ی گویند از کهریزک یکس��ری را اوردند‪،‬‬ ‫یکی در راه و دیگری هم نزدیک زن��دان اوین به کما رفته‪.‬‬ ‫او را به بیمارستان ش��هدای تجریش بردند‪ ،‬مگر چه کسی‬ ‫انجا بوده؟ بنابراین ایشان اصال‬ ‫خبر نداش��ت‪ ،‬تازه انج��ا فهمید‬ ‫که عده ای در کهریزک بازداشت‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫ای��ن خودش نش��انه ای از‬ ‫ ب ی گناهی او بود‪ .‬البته اقای رادان‬ ‫در اردیبهش��ت ماه ‪( 88‬یک ماه‬ ‫قبل از انتخابات) جای��ی بازدید‬ ‫داشت‪ .‬در راه از بازداشتگاه جدید‬ ‫که در حال ساخت بود همراه تیم‬ ‫مهندسی پلیس امنیت و اگاهی‬ ‫بازدید م ی کند‪ .‬این بازداش��تگاه‬ ‫م��درن‪ ،‬تمیز و س��اختش جدید‬ ‫است‪ ،‬فقط انشعابات اب و برقش‬ ‫وصل نبود و م ی ش��د ب��ا موتور‬ ‫ب��رق موقتی از ان اس��تفاده کرد‬ ‫که در این صورت دیگر ان اتفاق‬ ‫نم ی افتاد‪ .‬ب رای اق��ای رجب زاده‬ ‫پرونده اتهامی درست شد‪ ،‬اما او‬ ‫نیز در دادگاه تبرئه شد‪.‬‬ ‫حض��رت اقا حت��ی زمانی‬ ‫ک��ه غائل��ه خوابید و تمام ش��د‬ ‫روی حق��وق افراد دقی��ق بودند‪،‬‬ ‫ب��ا خانواده های کشته ش��دگان‬ ‫کهریزک یکی یکی دیدار و از انها‬ ‫دلجویی کردند؛ ش��اید فکر کنند‬ ‫مدیریت سیاس��ی است‪ .‬این هم‬ ‫باشد اشکالی ندارد اما این کار ایشان از بعد امامت و پدری و‬ ‫والیت بود و واقعا هم موثر افتاد‪ .‬حاال یک اتفاقی افتاده این‬ ‫دلیلی بر بروز هر رفتاری از نهادهای حکومت نیست‪ ،‬حقوق‬ ‫مردم در جای خودش باید رسیدگی شود‪.‬‬ ‫اتفاقا یک م��ورد که م��ن نگفتم ماج��رای دو نفر از‬ ‫ماموران نیروی انتظامی است که محکوم به قصاص شدند‪.‬‬ ‫حکم قتل عمد ب راساس سه بند صادر م ی شود؛ اینکه کسی‬ ‫نیتش قتل و سالح و الت قتل هم کشنده باشد‪ ،‬دوم ی الت‬ ‫قتل است ولی نیت قتل نیست؛ س��وم نیت قتل است ولو‬ ‫اینکه ابزار قتال نباشد‪ .‬من در جلسه خصوصی نزدیک نوروز‬ ‫به حضرت اقا گفتم که اینها ب راساس بند «ب» به قصاص‬ ‫محکوم شدند‪ ،‬حال انکه نیت قتل نداشتند‪.‬‬ ‫مداخله جنابعالی را م ی طلبد و ب رای این کار اس��تدعا‬ ‫داریم‪« .‬ایشان گفتند که چنین مطالب ه ای از من نکنید که‬ ‫چون فتوای من هم همین اس��ت؛ قتل عمد سه شق دارد‪:‬‬ ‫نیت و الت قتل‪ ،‬الت قتل ب��دون نیت‪ ،‬نیت بدون الت قتل‬ ‫هرس��ه قتل عمد اس��ت بناب راین از من نخواهید چیزی را‬ ‫خالف نظر فقهی خودم بگویم‪ .‬این طور شدکه ما پ ی گیری‬ ‫خود را رها کردیم اما خود شاکیان رفتند و رضایت دادند بدون‬ ‫اینکه ما هیچ وساطتی کنیم‪.‬‬ ‫در ماج�رای عاش�ورا دو‪ ،‬س�ه صحن�ه ب�ود که‬ ‫ش�بک ه های خ�ارج کش�ور خیل�ی ان را نش�ان‬ ‫م ی دادند‪ ،‬داستان ماش�ین میدان ولیعصر(عج)‬ ‫را پیگیری کردید؟‬ ‫‪ l‬حکم فرماندهی من به مدت دو سال تمدید شد‪.‬‬ ‫حکم نیروهای مس��لح سه ساله اس��ت‪ .‬ما احکام ایی ن نامه‬ ‫انتصابات داریم‪ .‬من از سال ‪ 84‬که امدم سال ‪ 87‬حکمم تمام‬ ‫شد‪ ،‬دو سال دو سال ب رای سه دفعه تمدید شد‪.‬‬ ‫یعنی سال ‪ 93‬تمام م ی شود؟‬ ‫‪ l‬ت��ا تیرماه ‪ 93‬حکم من تمدید ش��د‪ .‬ایس��تادیم‬ ‫ببینیم که نوار تمدید ها چه زمانی قطع م ی شود‪.‬‬ ‫درب�اره گشت ارش�اد و ماه�واره مجم�وع‬ ‫صحب ت ه�ای ش�ما را دیدی�م ک�ه ش�ما تاکید‬ ‫داش�تید که این موضوع قانونی و ملی است‪ .‬به‬ ‫اقای احمدی ن�ژاد و مخالفان ه�م م ی گفتید که‬ ‫گشت ارشاد و برخورد با ماهواره خواسته های ملی‬ ‫است و بحث جناحی و سیاسی نیست‪.‬موضوع‬ ‫امنیت اخالقی هم هس�ت‪ .‬تغیی�رات اجتماعی‬ ‫را نم ی توان با قانون گذش�ته تطبیق داد‪ .‬درباره‬ ‫این موض�وع باید بحث و ش�اید قان�ون اصالح‬ ‫شود‪ ،‬ان نهادی که بیشتر از همه مسلط به این‬ ‫قانون و تغییرات الزم بر ان اس�ت‪ ،‬پلیس است‬ ‫که م ی داند در جامع�ه چه اتفاق�ی م ی افتد‪ .‬هم‬ ‫نظ ر سنجی دارد هم با متخلف برخورد م ی کند و‬ ‫کامال درگیر این دو موضوع است‪ ،‬شاید یک توقع‬ ‫این باش�د که ن�وع برخوردها با ای�ن موضوع ها‬ ‫فرهنگی و اجتماعی باش�د و پلیس وارد نشود‪،‬‬ ‫وقتش نیست که قانون جدیدی تصویب شود؟‬ ‫‪ l‬قانون اساسی برگرفته از شرع اسالم است بناب راین‬ ‫قانونی نم ی توان داش��ت که ب ی حجابی در ان به رسمیت‬ ‫شناخته شود‪ .‬مگر انکه قانون اساسی را عوض کنیم و بعد‬ ‫اسالمی را از استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی برداریم‪ .‬اگر‬ ‫قرار به اصالح قانون باشد نم ی توان ب ی حجابی‪ ،‬روزه خواری‬ ‫در مالء عام و ش��رب خمر را ازاد کرد‪ .‬چون با قانون اساسی‬ ‫جمهوری اس�لامی و ماهیت نظام مغایرت دارد‪ .‬اینکه در‬ ‫صحنه عمل با تس��امح و مدارا برخورد و مدیریت ش��ود تا‬ ‫فرصتی ب رای دس��تگاه های فرهنگی ایجاد شود تا انها کار‬ ‫خود را انجام دهن��د این موضوع قابل بحث اس��ت‪ .‬خیلی‬ ‫حوزه ها اصال کارشان را انجام نم ی دهند‪.‬‬ ‫خیل��ی ادارات‪ ،‬دانش��گاه ها و نهاده��ای عمومی ما‬ ‫م ی توانند خودشان با مسائل انضباطی جلوی خیلی کارها را‬ ‫بگیرند؛ این شدنی است‪ .‬مثل اصناف‪ ،‬نحوه رعایت پوشش‬ ‫در اماکن عمومی و عفاف و حجاب‪ ،‬بخشنامه شود و صنفی‬ ‫برخورد شود در این صورت دیگر نیاز به مداخله نهادی مثل‬ ‫پلیس یا دس��تگاه قضا نیس��ت‪ .‬یعنی باید نهادهای دیگر‬ ‫داخل میدان بیایند‪ .‬متاسفانه فرهنگ سازی و نحوه مقابله‬ ‫با تهاجم فرهنگی دشمن‪ ،‬اینها چیزهای مسکوتی است؛ به‬ ‫پلیس م ی گویند به میدان برو و کم کاری همه را حل کن و‬ ‫پوشش بده‪ ،‬از ان طرف هم غلط است که بگوییم چون بقیه‬ ‫دستگاه ها کم کاری م ی کنند پلیس هم کار را تعطیل کند‪،‬‬ ‫هر وقت همه امدند بعد فعال شود‪.‬‬ ‫چنین چیزی ش��دنی نیس��ت ولی اینک��ه مجموعه‬ ‫مقررات و دس��تگاه ها را نوس��ازی کنیم و با همت بیشتری‬ ‫وارد میدان ش��ویم کاری اس��ت که در حال انجام اس��ت؛‬ ‫راهکارهای عفاف و حجاب ان چیزی بود که در شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی به تصویب رس��ید‪ .‬االن هم در کارگروه ها‬ ‫نوسازی اش یک س��ال و خرده ای‪ ،‬دو سال کار روی ان اغاز‬ ‫ش��د و اواخر دولت احمدی نژاد ترجیح داده شد که در دولت‬ ‫سیاست‬ ‫تمدید حکم حضرتعالی س�ال گذش�ته انجام‬ ‫شد؟‬ ‫رهبر معظم انقالب گفتند‪:‬‬ ‫«اگر دیگران به دلیل خطای‬ ‫برخی ماموران به شما حمله‬ ‫می کنند چرا شما باید از مامور‬ ‫دفاع کنید‪ .‬شما موضوع را‬ ‫دست بگیرید و اعالم کنید که‬ ‫با مامور متخلف در هر رده ای‬ ‫که هست برخورد می شود‪».‬‬ ‫من هم تسلیم شدم و گفتم‪:‬‬ ‫«اقای رادان! دادسرا احضار‬ ‫کرده شما تشریف ببرید‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬میدان ولیعصر با قضیه عاش��ورا متفاوت است‪،‬‬ ‫عاشورا چیز دیگری بود؛ انچه روی سایت ها رفت در میدان‬ ‫ولیعصر(عج) در ابتدای خیابان بلوار کشاورز بود‪ .‬یک وانت‬ ‫نیروی انتظامی از روی یک نفر عبور کرد‪.‬‬ ‫حقیقت ماجرا این است که ما خیلی در پزشکی قانونی‬ ‫و بیمارستان های اط راف گشتیم کس��ی را در این باره پیدا‬ ‫نکردیم‪ .‬ان وانت دنده عقب امد و از روی یک نفر رد ش��د‪،‬‬ ‫اما ماجرا این بود که ماشین دست یک سرباز بود‪ ،‬وقتی به‬ ‫ش��لوغی ب ر م ی خورد دنده عقب م ی گیرد که در این هنگام‬ ‫یک نفر زیر چرخ ماش��ین م ی رود‪ .‬واقعا هم هرچه گشتیم‬ ‫کس��ی را پیدا نکردیم‪ .‬چند ماه قبل اواخر س��ال ‪ 91‬بود که‬ ‫اطالع دادند یک خانواده ای پیدا شده که ادعا دارد شوهرش‬ ‫در جریانات س��ال ‪ 88‬به چنین شکلی کش��ته شده‪ .‬اتفاقا‬ ‫دوس��تان رفتند و رس��یدگی کردند و دیدند این همان فرد‬ ‫اس��ت‪ ،‬خانواده ان بنده خدا هم نم ی دانستند که این همان‬ ‫اتفاق است‪.‬‬ ‫فکر م ی کردند ان فرد در جایی تصادف کرده و مردم او‬ ‫را به بیمارستان بردند که فوت م ی کند‪ .‬بعد پزشکی قانونی‬ ‫به خانواده او ب رای شناسایی اطالع م ی دهد تا مشخص شود‬ ‫متوفی متعلق به خانواده انهاس��ت یا خیر؟ خانواده متوفی‬ ‫م ی روند او را شناسایی م ی کنند‪ .‬وقتی مشخص شد که فرد‬ ‫متوفی این حادثه کیس��ت‪ ،‬بچه ها را فرستادیم دلجویی و‬ ‫جب ران کنند و حتی ب رای تشکیل پرونده کمک کردیم‪ .‬البته‬ ‫انجام وظیفه بود‪.‬‬ ‫خیلی دنبال او گشتیم‪ .‬خود من اعالم کردم این حادثه‬ ‫درباره هر کسی رخ داده بیاید بگوید اما کسی را پیدا نکردیم‪،‬‬ ‫اخی را کس��ی را پیدا کردیم با ش��واهد و قرائن‪ .‬بچه ها این‬ ‫احتمال قوی را دادند که انچه این خانم ادعا م ی کند درست‬ ‫است‪ .‬پزش��کی قانونی او را به عنوان متوفی در تصادفات و‬ ‫ناشناس اعالم کرده بود‪.‬‬ ‫بعدی نهایی شود تا باز دولت بعدی نگوید ایده دیگری دارد‪.‬‬ ‫درخواس��ت پلیس این اس��ت که همه درگیر مساله شوند‪.‬‬ ‫جالب است که انهایی که وظیفه ای باید انجام دهند و این‬ ‫کار را نم ی کنند فرار جلو و انتقاد به پلیس م ی کنند‪.‬‬ ‫فاصل��ه بد حجابی با ب ی حجابی اندک اس��ت‪ ،‬حاال با‬ ‫بدحجابی ما کنار امدیم فردا به ب ی حجابی رس��ید‪ ،‬در این‬ ‫نقطه باید برخورد کنیم یا خیر؟ اگر نکنیم ان بحث قانون و‬ ‫شرع و اینها چه م ی شود؟ ولو تعداد ب ی حجاب ها اندک باشد‪،‬‬ ‫مثل ویروسی است که تکثیر م ی شود‪ ،‬یک جایی نظام به‬ ‫قوه قهریه الجرم نیاز پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫این باید حداقلی باش��د نه حداکثری‪ ،‬پلیس نباید با‬ ‫همه درگیر شود‪ .‬با ابزارها و روش های دیگر سلبی و ایجابی‬ ‫همه دستگاه ها باید وارد کار شوند و همت کلی وجود داشته‬ ‫باش��د‪ .‬به دکتر روحانی گفتم چیزی که زم��ان احمدی نژاد‬ ‫منفی بود دو صدایی اس��ت‪ .‬یعنی اگ��ر از حکومت دو صدا‬ ‫در بیاید‪ ،‬م��ردم این وس��ط متحیر م ی ش��وند‪ ،‬عده ای هم‬ ‫سوءاس��تفاده م ی کنند و م ی گویند حاال که با هم اختالف‬ ‫دارند ما هم کار خودمان را انجام م ی دهیم‪.‬‬ ‫انجا ک��ه نظام تصمی��م م ی گیرد مردم ه��م همراه‬ ‫هستند‪ ،‬اینجا پیوست فرهنگی و تبلیغاتی عملیات روانی‬ ‫وجود دارد‪ .‬پلیس هم در این موضوع سیاس��تگذار نیست‪،‬‬ ‫مجری است‪ .‬اگر به پلیس بگویند که «هرجا را تشخیص‬ ‫دادی عمل کن‪ ،‬هرجا دیدی نم ی ش��ود ره��ا کن»‪ ،‬خیلی‬ ‫حوزه های دیگر هم با چالش مواجه م ی ش��وند؛ در برخورد‬ ‫با مس��ائل اقتصادی مس��اله قاچاق‪ ،‬مهم اس��ت‪ .‬اقتصاد‬ ‫مرزنشینان با قاچاق است‪ ،‬مبارزه سفت با قاچاق زندگی پنج‪،‬‬ ‫شش میلیون مرزنش��ین را با چالش مواجه م ی کند‪ .‬اینکه‬ ‫گفته ش��ود حاال یک مقدار قاچاق بیاوری��د باالخره قاچاق‬ ‫تولید کارخانه های داخلی را با مش��کل مواجه م ی کند‪ ،‬اگر‬ ‫نیاورند پلیس صاحب تشخیص باش��د چقدر بیاورد چقدر‬ ‫نیاورد چیز خوبی نیست‪.‬‬ ‫اگر ب رای اقتصاد مرزنشینان فکری شود‪ ،‬تولید‪ ،‬اشتغال‬ ‫و توسعه در مرز ها رخ دهد تنفس��گاه هایی باز م ی شود و از‬ ‫انسداد خارج م ی ش��ویم‪ .‬وظیفه حکومت اداره زندگی مردم‬ ‫اس��ت‪ ،‬حکومت اصال بقایش در گرو مقبولیت است‪ ،‬حتی‬ ‫مشروعیتش هم در گرو مقبولیت است‪ .‬اگر مردم نپذیرند‬ ‫این حکومت بردی ندارد‪ .‬فرمایش حضرت امیر است؛ کسی‬ ‫که اطاعت نم ی شود حکمی و امری ندارد‪ ،‬مردم باید اطاعت‬ ‫کنند تا او فرمان دهد‪ .‬نباید چنین اتفاقی رخ دهد که مردم‬ ‫گویی یک طرف هستند و حاکمیت و پلیس رو به روی انها‬ ‫قرار دارند‪ .‬این چیز خوبی نیس��ت‪ .‬ب رای حل این معضالت‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی باید فکر کنیم روش هایی‬ ‫که م ی تواند ب رای مردم در مس��یر اجرا مقبول افتد ط راحی‬ ‫شود‪g .‬‬ ‫اگر برخی یقین‬ ‫داشتند در سال ‪88‬‬ ‫اردوکشی خیابانی‬ ‫و ان نحوه اعتراض‬ ‫به نتیجه منجر‬ ‫نمی شود شاید رفتار‬ ‫دیگری می کردند‪ .‬در‬ ‫واقع یقین داشتند یا‬ ‫احتمال باال می دادند‬ ‫که نتیجه انتخابات‬ ‫ابطال می شود‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫معادالت شورا‬ ‫پس از اجماع اصولگرایان‬ ‫اصالح طلبانهمائتالفمی کنند؟‬ ‫مهرعلیزاده رقیب جدی محسن هاشمی‬ ‫سیاست‬ ‫درح الیکهمیان اصالح طلبان‬ ‫سه گزینهمحسنهاشمی‪،‬‬ ‫محس�ن مهرعلی�زاده و‬ ‫معصوم�ه ابت�کار در حال‬ ‫رقابت هستند اصولگ رایان‬ ‫رفته رفته روی قالیباف به‬ ‫اجماع م ی رس�ند هرچند‬ ‫س�خن از برخ�ی گزینه ها‬ ‫چون پرویز فتاح و رس�تم‬ ‫قاس�می ه�م ب�ه گ�وش‬ ‫م ی رسد‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪1‬‬ ‫شاید تا امروز هی چ وقت معادالت انتخاب شهردار ته ران‬ ‫این قدر پیچیده نبوده اس��ت‪ ،‬این هم گویا سببش تغیی رات‬ ‫زیاد ارایش سیاسی کش��ور پس از انتخابات ‪24‬خرداد است‪.‬‬ ‫در تحلی ل های انتخابات شاید کمتر کسی چنین نتیجه ای را‬ ‫هم از انتخابات شورا و هم از انتخابات ریاست جمهوری انتظار‬ ‫داشت‪ .‬حاال هرچه هست انچه پس از ‪24‬خرداد رخ داده موجب‬ ‫شده جانشینی و جاگیری نیروهای سیاسی با تغیی رات زیادی‬ ‫مواجه شود‪ .‬در نگاهی جزئ ی تر‪ ،‬این تغیی رات پایتخت را هم‬ ‫با فضایی جدید مواجه کرده است‪ .‬شهردار ته ران چه کسی‬ ‫خواهد شد؟ این س��وال در کنار پرسشی دیگر مبن ی بر اینکه‬ ‫کرسی ریاست شورای شهر به چه کس��ی خواهد رسید‪ ،‬دو‬ ‫موضوع مهم و البته هنوز نامشخص این روزهاست‪ .‬رقابت باال‬ ‫گرفته است‪ .‬گزینه ها ب رای جانشینی محمدباقر قالیباف که‬ ‫هشت سال شهردار ته ران بوده زیادند و محمد باقر قالیباف هم‬ ‫گویا تمایل دارد باز هم شهردار پایتخت باشد‪.‬این بار برخالف‬ ‫دو شورای قبلی دیگر اصولگرایان تنها بازیگران موثر انتخاب‬ ‫شهردار نیستند‪ .‬به بیان دیگر ‪ 14‬اصالح طلب و چند مستقل‬ ‫اضالع دیگر معادله انتخاب شهردار هستند‪.‬‬ ‫چه کسی رئیس می شود؟‬ ‫فعال مهمترین مساله این است که باتوجه به تغیی رات‬ ‫‪30‬‬ ‫سیاسی شورای شهر چهارم چه کسی رئیس شورا خواهد شد‪.‬‬ ‫انچه از اظهارنظرها و شواهد موجود به نظر م ی رسد این است‬ ‫که مهدی چمران‪ ،‬رئیس دو دوره شورا و احمد مسجد جامعی‬ ‫دو گزینه اصلی ب رای رقابت هس��تند‪ .‬مهدی چمران در این‬ ‫دوره البته مانند سابق از پش��توانه رای اعضای شورای شهر‬ ‫برخوردار نیست‪ ،‬چرا که اصالح طلبان به او رای نخواهند داد‬ ‫و انچه در این میان تعیی ن کننده خواهد بود تصمیمی است‬ ‫که مستقل های شورا خواهند گرفت‪ .‬انها اگر به اصولگرایان‬ ‫بپیوندند چمران قطعا بار دیگر رئیس شورا خواهد شد‪.‬‬ ‫در سوی دیگر اما احمد مس��جدجامعی قرار دارد‪ .‬او از‬ ‫اعضای اصالح طلبان در شورای شهر است و البته نامزد اصلی‬ ‫انها ب رای ریاس��ت ش��ورا‪ .‬در روزهای ابتدایی پیروزی حسن‬ ‫روحانی بسیار شایع بود که او به دولت خواهد رفت‪ .‬قرارگرفتن‬ ‫در پست وزارت ارش��اد مهمترین گمانه در مورد او بود‪ .‬کار تا‬ ‫انجا پیش رفت که حتی سی د محمد خاتمی هم گفت احمد ‬ ‫مسجدجامعی بهترین گزینه ب رای وزارت ارشاد است‪ .‬او حتی‬ ‫دیدارهای متعددی هم با هنرمندان داشت‪ .‬معادالت چینش‬ ‫کابینه اما به گونه ای پی��ش رفت که همه مصلحت دیدند او‬ ‫در شورا بماند‪ .‬ماندن او در شورا یعنی حضور یک رقیب جدی‬ ‫مقابل مهدی چمران‪.‬‬ ‫مس��جد جامعی اخی را در این زمینه گفته است‪« :‬ب رای‬ ‫ریاستم در ش��ورا برنامه دارم اما باید اجازه بدهید زمان ان فرا‬ ‫برس��د تا بتوانم برنامه هایم را اعالم کن��م‪ ».‬محمد حقانی‪،‬‬ ‫عضو اصالح طلب شورای چهارم هم چنین روایت کرده است‪:‬‬ ‫«مسجدجامعی گزینه ای است که اصالح طلبان بر ریاست او‬ ‫بر شورای شهر اجماع کرده اند‪ .‬در مقابل اما اعضای اصولگرای‬ ‫ش��ورای ش��هر روایت م ی کنند اوضاع ب رای ریاست چمران‬ ‫مساعد است‪ .‬برخی هم در این میان روایت م ی کنند که دست‬ ‫اخر تفاهمی ب رای ریاست شورا و شهرداری میان اصولگرایان‬ ‫و اصالح طلبان پدید خواهد امد‪».‬‬ ‫مجتبی شاکری‪ ،‬عضو اصولگرای شورای شهر چهارم‬ ‫در این مورد گفته است‪« :‬در حال حاضر باتوجه به نظر اعضا‪،‬‬ ‫اقای چمران وضعیت خوبی نسبت به سایرین دارد‪ ،‬اعضا وی‬ ‫را نسبت به سایرین ب رای ریاست شورا مناسب تر م ی دانند و‬ ‫نظم و حضور وی در کارها مورد توجه است‪».‬‬ ‫این عضو منتخب ش��وراها در خص��وص مطرح کردن‬ ‫ریاست مسجد جامعی بر شورای شهر چهارم گفت‪« :‬حضور‬ ‫وی در شورا و کمیسیون ها کمرنگ بوده است و در واقع حضور‬ ‫فعالی در شورا نداشتند‪ .‬این هفته اولین جلسه شورای شهر‬ ‫چهارم تشکیل م ی شود‪ .‬باید منتظر ماند و دید چه کسی در‬ ‫نهایت بر کرسی ریاست شورای شهر چهارم تکیه خواهد زد؛‬ ‫ایا چمران م ی تواند همچنان رئیس باقی بماند؟»‬ ‫یک شهر‪ ،‬چند شهردار‬ ‫گزینه های ش��هرداری ته ران در حالی که زمان زیادی‬ ‫به تصمیم گیری باق ی نمانده افزایش یافته است‪ .‬محمدباقر‬ ‫قالیباف‪ ،‬محس ن هاشمی‪ ،‬محسن مهرعلی زاده‪ ،‬نیکزاد‪ ،‬رستم‬ ‫قاسمی‪ ،‬فتاح و معصومه ابتکار از مهمترین این افراد هستند‪.‬‬ ‫ترکیب سیاسی این افراد نشان م ی دهد که هم اصالح طلبان‬ ‫و ه��م اصولگرایان هنوز ب��ه وحدت نظر درب��اره گزینه های‬ ‫هم طیفی خود نرسیده اند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان و گزینه های متعدد‬ ‫در این چند هفته محس��ن هاش��می به عنوان گزینه‬ ‫اصلی اصالح طلبان ب رای شهرداری ته ران مطرح بوده است‪.‬‬ ‫محسن سرخو از اصالح طلبان شورای شهر چهارم در این مورد‬ ‫م ی گوید‪« :‬محسن هاشمی گزینه اول ب رای شهرداری است‪.‬‬ ‫گزینه های دیگری نیز مطرح هستند اما گزینه اول در طیف‬ ‫اصالح طلبان محسن هاشمی است‪».‬‬ ‫محسن سرخو در خصوص معیارهای مهم در انتخاب‬ ‫سیاست‬ ‫محسن هاشمی؛ رقیب جدی قالیباف؟‬ ‫قالیباف شهردار می ماند؟‬ ‫حاال مهمترین س��وال این اس��ت که در شرایطی که‬ ‫اصالح طلبان با گزینه های متعدد وارد ماجرای انتخاب شهردار‬ ‫شده اند ایا محمد باقر قالیباف م ی تواند با اجماع اصولگرایان ‬ ‫بار دیگر شهردار ته ران شود؟ مهمترین مساله ای که در مورد‬ ‫او مطرح و البته از سوی رسانه های اصالح طلبان دامن زده شد‬ ‫ماجرای منع قانونی ب رای تداوم شهرداری محمد باقر قالیباف‬ ‫بود‪ .‬پرویز سروری در این مورد با اشاره به اینکه منعی از نظر‬ ‫محمدباقر‬ ‫قالیباف گزین ه‬ ‫اصلی اصولگرایان‬ ‫برای شهرداری‬ ‫تهران است‬ ‫محسن هاشمی‬ ‫به رقیبی جدی‬ ‫برای قالیباف‬ ‫تبدیل شده است‬ ‫معصومه ابتکار‬ ‫گزینه جدید‬ ‫اصالح طلبان برای‬ ‫شهرداری تهران‬ ‫است‬ ‫محسن‬ ‫مهرعلیزاده‬ ‫رایزن ی های خود‬ ‫برای شهردار‬ ‫شدن را افزایش‬ ‫داده است‬ ‫رستم قاسمی‬ ‫ب ه عنوان یکی‬ ‫از گزینه های‬ ‫شهرداری مطرح‬ ‫است‬ ‫نیکزاد اعالم کرده‬ ‫است برنام ه اش‬ ‫برای شهرداری را‬ ‫به اعضای شورا‬ ‫ارائه کرده است‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫در حالی که گفته م ی ش��د اصالح طلبان به تصمیمی‬ ‫ نهایی ب رای ش��هرداری ته ران رس��یده اند خبرها حکایت از‬ ‫چند دستگی میان انان دارد‪ .‬محمد ساالری‪ ،‬عضو اصالح طلب‬ ‫ش��ورای چهارم گفته اس��ت‪« :‬اصالح طلبان در یک فرایند‬ ‫دموکراتیک‪ 25 ،‬نفر را در لیست کاندیداهای شهرداری قرار‬ ‫دادند که از این تعداد پس از جلسات بحث و بررسی نهایتا با‬ ‫بیشترین ارا شش نفر انتخاب شدند‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه رسانه ها پنج نفر را به عنوان گزینه های‬ ‫اصالح طلبان ب رای ش��هرداری ته ران اع�لام کرده اند‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«شش نفر در حال حاضر گزینه نهایی اصالح طلبان هستند‬ ‫که بدین ترتیب است‪ - 1 :‬محسن هاشمی (مدیرعامل سابق‬ ‫مترو) ‪ -2‬معصومه ابتکار (عضو شورای سوم و رئیس سابق‬ ‫سازمان محی ط زیست) ‪ -3‬صفدر حس��ینی (وزیر کار دولت‬ ‫اصالحات) ‪ -4‬محس��ن مهرعلی زاده (رئیس س��ابق سازمان‬ ‫تربی ت بدنی) ‪- 5‬مصطفی سلیم ‬ ‫ی (شهردار فعلی منطقه‪)21‬‬ ‫‪ -6‬اصغر نصیری (شهردارسابق منطقه ‪ 7‬ته ران)‪.‬‬ ‫رسانه های کارگزارانی و نزدیک به هاشمی م ی گویند‬ ‫محسن هاش��می گزینه مورد اجماع اصالح طلبان است اما‬ ‫وقت��ی دقی ق تر به اوضاع ن��گاه م ی کنیم ارائ��ه ب رنامه ب رای‬ ‫شهرداری از سوی مهرعلی زاده و حتی معصومه ابتکار شرایط‬ ‫را متفاوت نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫به بیان دیگر از این ترکیب م ی توان به این نتیجه رسید‬ ‫که حامیان و طیف نزدیک به هاشم ی رفس��نجانی به یک‬ ‫مقابله سیاسی با طیف سیاس��ی نزدیک به محمد خاتمی‬ ‫رس��یده اند‪ .‬حاال طیف نزدیک به خاتمی با دو گزینه مقابل‬ ‫طیف حامیان هاشمی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫در همین راستاست که محسن مهرعلیزده که پی ش تر‬ ‫در سمت هایی همچون معاونت وزیر صنایع سنگین‪ ،‬ریاست‬ ‫هیات مدیره و مدیرعامل س��ازمان عم��ران کیش‪ ،‬معاونت‬ ‫سازمان انرژی اتمی‪ ،‬مدیرعامل سرمایه گذاری شاهد و سازمان‬ ‫اقتصادی کوثر‪ ،‬استاندار خ راس��ان‪ ،‬معاونت رئی س جمهور و‬ ‫ریاست س��ازمان تربی ت بدنی فعالیت داش��ته است‪ ،‬اکنون‬ ‫یکی از گزینه های جدی مورد نظر اصالح طلبان شورای شهر‬ ‫ب رای شهرداری ته ران است‪ .‬او دانش اموخته رشته مهندسی‬ ‫مکانیک بوده و دکترای خ��ود را در رش��ته مدیریت مالی از‬ ‫دانش��گاه ته ران دریافت کرده و مدرس رشته مدیریت مالی‬ ‫و بودجه شهرداری دانشگاه ته ران است‪ .‬او چهارشنبه هفته‬ ‫گذشته در جلسه اعضای فراکس��یون اصالح طلبان شورای‬ ‫شهر ته ران‪ ،‬ب رنامه های خود را ب رای شهرداری ته ران ارائه کرد‪.‬‬ ‫«ته ران‪ ،‬شهر امید و ارامش»‪ ،‬عنوان ب رنامه جامعی است که‬ ‫این گزینه ش��هرداری ته ران‪ ،‬ارائه کرده و گویا مورد استقبال‬ ‫اعضای این فراکسیون قرار گرفته است‪ .‬بخشی از این ب رنامه‬ ‫که شاخصه اصلی ان «فرهنگ محور و انسان محو ر بودن»‬ ‫است‪ ،‬به مدیریت تمام ظرفی ت ها و ساختار ها به گونه ای که‬ ‫کیفیت زندگی شهری را ب رای شهروندان ارتقا بخشد‪ ،‬تاکید‬ ‫دارد‪ .‬در این برنامه وظیفه شهردار‪ ،‬س��اختن شهری «پویا»‪،‬‬ ‫«اباد» و «پیشرفته» است که «محیطی ارام»‪« ،‬شاد و ایمن»‬ ‫ب رای زندگی و «زمینه ساز رشد و عدالت و اخالق» است‪ .‬این‬ ‫اما همه ماجرا نیس��ت‪ .‬اصالح طلبان یک نامزد جدید دیگر‬ ‫هم دارند؛ نامزدی که م��ورد حمایت طیف نزدیک به خاتمی‬ ‫است‪ .‬معصومه ابتکار گفته اس��ت‪« :‬از سوی اصالح طلبان‬ ‫ب رای کاندیداتوری شهرداری دعوت شده ام و برنامه های خود‬ ‫را به شورای شهر ارائه دادم‪ ».‬او گفته است‪« :‬به رغم اینکه در‬ ‫ته ران به بافت فرسوده بیشتر توجه شده‪ ،‬ساخت وساز نیز در‬ ‫پایتخت بیش از حد مجاز بوده است‪ .‬در کل محور ب رنامه هایم‬ ‫ب رای تصدی پست شهرداری توجه به ارتقای کیفیت خدمات‬ ‫و کیفیت زندگی در ته ران است‪».‬‬ ‫گزینه ها گفت‪« :‬فرد مورد نظر باید اشنا به شهرداری باشد‪ ،‬دید‬ ‫لو نقل عمومی اشنا باشد‬ ‫مهندسی داشته باشد‪ ،‬با مترو و حم ‬ ‫و در نهایت هماهنگ با دولت باشد‪ ».‬محسن سرخو در پاسخ‬ ‫به این سوال که ایا محسن هاشمی با انگیزه ریاست جمهوری‬ ‫کاندیدای شهرداری نشده است‪ ،‬گفت‪« :‬نه این طور نیست‪.‬‬ ‫ی از ابتدا که اعالم تمایل ب رای شهرداری ته ران کرد‪،‬‬ ‫هاش��م ‬ ‫گفت ه که چهار سال دیگر هرگز ب رای ریاست جمهوری کاندیدا‬ ‫نخواهد شد‪».‬‬ ‫محمد س��االری‪ ،‬دیگر اصالح طلب عضو شورای شهر‬ ‫هم گفته اس��ت‪« :‬باید گفت محسن هاش��می جدی ترین‬ ‫گزینه در طیف اصالح طلب است که برخی از اصولگرایان هم‬ ‫نظرشان محسن هاشمی است اما االن نم ی توانند نظرشان‬ ‫را اظهار کنند‪».‬‬ ‫او البته مخالفانی هم دارد‪ .‬مجتبی شاکری‪ ،‬عضو شورای‬ ‫شهر چهارم م ی گوید‪« :‬من در شورا قائل به خط کشی جناحی‬ ‫نیستم‪ .‬شخصیت‪ ،‬کارامدی و مدی ریت مالک است که باتوجه‬ ‫به این معیارها محسن هاشمی نمره باالیی نم ی اورد‪ ،‬هاشم ی ‬ ‫کسی است که در انتخابات شورای شهر رد صالحیت شد و‬ ‫االن هم تاییدش به عهده شوراست و روحانی فقط حکم تنفیذ‬ ‫م ی دهد و اصل ماجرا در شورا اتفاق م ی افتد‪ .‬بحث عقلی بر‬ ‫بحث جناحی اولویت دارد و فکر نم ی کنم که به لحاظ قانون و‬ ‫ساختار نظام ما این باشد که کسی بتواند خارج از شورا‪ ،‬شهردار‬ ‫را تعیین کند‪ .‬ش��هردار ته ران باید تحت نظر شورا کار کند‪.‬‬ ‫اگر محسن هاشمی مشکلی هم ب رای کاندیدا شدن نداشته‬ ‫باشد‪ ،‬عقل اقتضا م ی کند شخصی که ب رای شورای شهر تایید‬ ‫صالحیت نشده ب رای تصدی پست شهرداری هم صالحیت‬ ‫ندارد‪ .‬باید ب ر اساس عقل و منطق‪ ،‬شخصی را انتخاب کنیم‬ ‫که مردم از ما خرده نگیرند که چرا شما نماینده های مردم به‬ ‫شخصی رای دادید که صالحیت نداشته است‪».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫قانونی ب رای حضور متوالی ش��هردار وجود ندارد‪ ،‬گفته است‪:‬‬ ‫«ب رای اینکه شبهه ای به وجود نیاید استفساریه ای به مجلس‬ ‫ارسال شده است‪ ».‬البته این موضوع سبب نم ی شود بررس ی ها‬ ‫ب رای انتخاب شهردار در شورای چهارم متوقف شود‪ .‬مجتبی‬ ‫شاکری هم در پاسخ به این سوال که ایا قالیباف قانونا م ی تواند‬ ‫دوباره شهردار شود‪ ،‬گفته است‪« :‬اقای چمران در این خصوص‬ ‫اعالم کردند که قانون اصالح شده است و قانونا قالیباف ب رای‬ ‫شهردار شدن مشکلی ندارد‪».‬‬ ‫با تایید برخ��ی دیگر از اعضای ش��ورا از جمله مهدی‬ ‫چمران روشن شد که محمدباقر قالیباف با منع قانونی ب رای‬ ‫شهردار شدن مجدد مواجه نیس��ت‪ .‬بحث دیگر این بود که‬ ‫محمد باقر قالیباف تمایلی ب رای شهردار ماندن ندارد‪ .‬محمد‬ ‫س��االری از اعضای اصالح طلب ش��ورا با بیان اینکه انصافا‬ ‫قالیباف در ته ران کارهای خوبی انجام داده‪ ،‬گفته‪« :‬قالیباف‬ ‫قبل از انتخابات ریاس��ت جمهوری اعالم کرده است هشت‬ ‫سال ش��هرداربودن ب رای ته ران کافی اس��ت و هر انچه ایده‬ ‫داشته در ته ران عملی کرده است و این از جمله دالیلی است‬ ‫که اصالح طلبان به قالیباف رای نم ی دهند‪ ».‬این اظهارات با‬ ‫واکنش اعضای اصولگرا مواجه شد‪ .‬انها عدم تمایل قالیباف‬ ‫را تکذیب کردند‪.‬اما ایا اصولگرایان بر سر محمدباقر قالیباف‬ ‫اجماع خواهند کرد؟ مجتبی ش��اکری با اشاره به اینکه فتاح‪،‬‬ ‫قاسمی و قالیباف از جمله این کاندیداها هستند گفته است‪:‬‬ ‫«محمدباقر قالیباف در همین بررس��ی های اولیه به دالیل‬ ‫متعدد مدیریت و سابقه کاری نس��بتا امتیاز بیشتری نسبت‬ ‫به سایرین دارد‪».‬‬ ‫اقبال شاکری‪ ،‬دیگر عضو اصولگرای شورای شهر هم‬ ‫گفته است ‪« :‬از جمله گزینه هایی که هم اکنون ب رای شهرداری‬ ‫در صدر قرار دارد محمدباقر قالیباف است و این در حالی است‬ ‫که دو جناح اصولگرا و اصالح طلب اعتقاد به عملکرد خوب‬ ‫قالیباف در دوره های مختلف و به ویژه در ش��هرداری دارند‪.‬‬ ‫ی که منتخب��ان مردم ته ران نظر مثبتی‬ ‫یکی از دالیل مهم ‬ ‫به قالیباف ب رای حضور مجدد در ش��هرداری ته��ران دارند‪،‬‬ ‫عملکرد و ب رنامه محوری وی است و به همین دلیل اکثر اعضا‬ ‫بر ماندن قالیباف در شهرداری ته ران تاکید دارند‪ .‬منتخبان‬ ‫مردم اعتقاد دارند که باید فردی غی ر سیاس��ی در ش��هرداری‬ ‫ته ران مشغول به کار ش��ود و این در حالی است که در دوره‬ ‫گذشته قالیباف نشان داده‪ ،‬مدیری الیق و غی ر سیاسی بوده‬ ‫است‪».‬محسن پیرهادی‪ ،‬عضو اصولگرای شورای شهر هم با‬ ‫اشاره به اینکه اصولگرایان و تع دادی از اصالح طلبان نسبت به‬ ‫ماندن قالیباف در شهرداری اتفاق نظر دارند‪ ،‬گفته است‪« :‬رای‬ ‫قالیباف در حال حاضر نسبت به دیگر گزینه های شهرداری‬ ‫باالتر است‪».‬در همین رابطه عباس شیبانی با تاکید بر اینکه‬ ‫باید از افرادی که در کش��ور زحمت م ی کشند حمایت شود‪،‬‬ ‫گفته است‪« :‬بنده به ش��خصه موافق حضور مجدد قالیباف‬ ‫در دوره بعدی در شهرداری هستم‪».‬عباس جدیدی از اعضای‬ ‫فراکسیون ورزش شورای شهر هم تاکید کرده است که شانس‬ ‫قالیباف ب رای تصدی شهرداری ته ران باالست‪.‬پرویز سروری‬ ‫هم در اظهارنظری گفته اس��ت‪« :‬عملکرد قالیباف و چمران‬ ‫در این چندس��اله مورد تائید دو جناح اصولگرا و اصالح طلب‬ ‫است ضمن اینکه منتخبان مردم ته ران در شورای چهارم به‬ ‫سیاست‬ ‫قالیباف‪،‬گزینهاصلیاصولگرایان‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫تو گوی مثلث با عضو شورای شهر چهارم‬ ‫گف ‬ ‫‪2‬‬ ‫محسن پیرهادی از اعضای شورای شهر جدید معتقد است که محمدباقر قالیباف از اقبال خوبی برای ماندن در‬ ‫ساختمان بهشت برخوردار است‪ .‬با او گفت وگویی در این مورد انجام دادیم‪.‬‬ ‫اقای پیرهادی! اولین مساله ای که در هفته جاری‬ ‫ش�ورای ش�هر چهارم با ان مواجه خواهد ش�د‬ ‫انتخاب رئیس شوراس�ت‪ ،‬اکنون شرایط در این‬ ‫مورد به چه صورتی است؟‬ ‫‪ l‬این مساله خیلی چالشی و بحث ب رانگیز نیست‪.‬‬ ‫یک رای گیری داخلی در شورای شهر است و باالخره افرادی‬ ‫کاندیدا م ی شوند و در جلسه شورا رای گیری م ی شود‪.‬‬ ‫م ی گویند دو گزینه اصلی مهدی چمران و احمد‬ ‫مسجدجامعی هستند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬البت��ه فعال این دو فرد مطرح هس��تند‪ .‬این‬ ‫احتمال وجود دارد که فرد یا افراد دیگری هم بخواهند ب رای‬ ‫ریاست شورا کاندیدا شوند‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال به نظر م ی رس�د ش�انس این دو نفر‬ ‫از سایرین بیشتر باش�د‪ .‬به نظر شما در نهایت‬ ‫کدام ی�ک از این دو ش�خصیت رئیس ش�ورای‬ ‫شهر خواهد شد؟‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعیت این اس��ت که هر دو نف��ر اقبال خوبی‬ ‫شانس اصالح طلبان برای ریاس�ت شورا چقدر‬ ‫اس�ت؟ ایا واقعا فض�ا اکنون ب ه گونه ای هس�ت‬ ‫که اقای مسجدجامعی به ریاست شورا برسد؟‬ ‫‪ l‬م��ا اق��ای مس��جدجامعی را ی��ک اصالح طلب‬ ‫ارزش��ی م ی دانیم که دارای پایگاه رای اس��ت‪ .‬من خودم از‬ ‫‪32‬‬ ‫عالقه مندان ایشان هستم‪.‬‬ ‫یعنی ش�ما ب ه عنوان یک اصولگرا ممکن است‬ ‫به او رای دهید؟‬ ‫‪ l‬من هنوز خودم در این مورد تصمیم نگرفته ام اما‬ ‫حرفم این است که نگاه دوستان به او منفی نیست‪.‬‬ ‫اوضاع اق�ای چمران چگونه اس�ت؟ ای�ا ممکن‬ ‫است دوباره رئیس شورای شهر پایتخت شود؟‬ ‫‪ l‬در مورد اقای چمران هم شرایط مساعدی وجود‬ ‫دارد‪ .‬او یک ادم فرهنگی است‪ .‬واقعیت این است که رقابت‬ ‫ب رای ریاست شورا خیلی جدی و چالشی نیست‪ .‬هر کدام از‬ ‫این دو شخصیت رای بیاورند مطلوب جمع است‪.‬‬ ‫یعنی م ی گویید حتی اگر یک اصالح طلب رئیس‬ ‫شورا شود شما مشکلی نخواهید داشت؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬حتی اگر انها هم به ریاس��ت ش��ورا برس��ند‬ ‫مشکلی به وجود نخواهد امد‪.‬‬ ‫اق�ای پیرهادی! در ای�ن دوره مع�ادالت انتخاب‬ ‫شهردار گویا پیچیده شده است‪ .‬شاید هیچ وقت‬ ‫تا این حد گزینه ه�ای متعدد مط�رح نبودند‪ .‬در‬ ‫اخبار هم امده که شما در حال نهایی کردن یک‬ ‫مکانیزم جدید برای انتخاب شهردار هستید‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬مکانیزم جدیدی در حال نهایی شدن است‪.‬‬ ‫قرار اس��ت از این پس افرادی که بنا دارند نامزد ش��هرداری‬ ‫شوند با تعداد امضا و موافقت اعضا مطرح شوند‪ .‬یعنی یک‬ ‫این نتیجه رسیده اند که ب رای انتخاب شهردار و ریاست شورا‬ ‫سیاس ی کاری نکنند‪».‬‬ ‫مکانیزم انتخاب شهردار نهایی شد‬ ‫اما شهردار ته ران در نهایت چگونه انتخاب خواهد شد؟‬ ‫یک عضو شورای شهر عصر چهارشنبه هفته گذشته در این‬ ‫مورد چنین گفت‪« :‬مکانیزم کلی انتخاب ش��هردار نهایی و‬ ‫مورد تایید اعضای ‪ 31‬نفره شورای شهر ته ران قرار گرفت که‬ ‫ب ر اساس این مکانیزم در زمانی که رسمیت این دوره اعالم شود‬ ‫انتخاب شهردار نیز صورت خواهد گرفت‪».‬‬ ‫به گفته مجتبی ش��اکری‪ ،‬منتخ��ب چهارمین دوره‬ ‫شورای شهر ته ران‪ ،‬ب ر اس��اس این مکانیزم در جلسات اولیه‬ ‫شورای چهارم ابتدا یک لیس��ت بلند از کاندیداهای مطرح و‬ ‫افرادی که اع�لام امادگی کرده اند تهیه و س��پس با ارزیابی‬ ‫شاخ ص ها این لیس��ت را کوتاه تر کرده تا باالخره رای نهایی‬ ‫صادر ش��ود‪ .‬همه کاندیداهای مطرح از سوی اعضای شورا و‬ ‫نامزدهای تعیین شده م ی توانند در این لیست قرار بگی رند و در‬ ‫حال حاضر رسم ی ترین اعالم امادگی از جانب شهردار فعلی‬ ‫ته ران قالیباف انجام شده است که به نظر م ی اید نظر اعضای‬ ‫شورا را م ی تواند به خود جلب کند‪ .‬در نهایت کسی به عنوان‬ ‫شهردار انتخاب خواهد شد که بتواند فرایند ارزیابی شهردار را تا‬ ‫مراحل پایانی باال بیاید و پس از ارائه ب رنامه هایش به اعضای‬ ‫شورا ارای بیشتر را به خود اختصاص دهد که در این میان به‬ ‫نظر ش��خص بنده قالیباف م ی تواند محتمل ترین گزینه ای‬ ‫باشد که بتواند رای عمومی اعضا را به خود جلب کند‪g ».‬‬ ‫سقفی گذاشته شود و هر کس امضای بیشتری داشت وارد‬ ‫پروسه انتخاب شهردار شود‪.‬‬ ‫این طرح به کجا رسیده است؟‬ ‫‪ l‬همین هفته نهایی م ی شود‪.‬‬ ‫یعنی م ی خواهید بگویید مبنای انتخاب شهردار‬ ‫این دوره همین طرح خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬بر مبنای همین مصوبه ش��هردار را انتخاب‬ ‫م ی کنیم‪ .‬البته ما هنوز نم ی توانیم چیزی را تصویب کنیم‪.‬‬ ‫فقط یک توافق غیررسمی است‪ .‬ما در جلسه رسمی شورای‬ ‫جدید باید ان را تصویب کنیم‪.‬‬ ‫شانس اقای قالیباف برای اینکه مجددا شهردار‬ ‫تهران شود چه میزان است؟‬ ‫‪ l‬اقای قالیباف تراز باالتری دارد نسبت به سایرین‪.‬‬ ‫او امتحان خودش را در حوزه های مختلف پس داده و ته ران‬ ‫را با تحول خوبی مواجه کرده است‪ .‬ما حق نداریم ته ران را‬ ‫با ازمون و خطا مواجه کنیم‪ .‬اگر کسانی خوب کار کرده اند و‬ ‫مردم هم راضی هستند باید به انها اجازه کار بدهیم‪ .‬قالیباف‬ ‫نشان داده که مرد کارهای بزرگ است‪.‬‬ ‫اق�ای محس�ن هاش�می ه�م از گزینه ه�ای‬ ‫اصالح طلبان است‪ .‬او م ی تواند شهردار شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬ایشان هم تعدادی رای دارند‪ .‬اما اگر انصاف‬ ‫داشته باشیم باید توان اجرای او را در کنار اقای قالیباف قرار‬ ‫دهیم و در این مورد مقایسه کنیم‪ .‬معیار ما باید توان اجرایی‬ ‫افراد باشد‪ .‬ته ران امروز با گذشته خیلی تفاوت دارد‪ .‬هر کس‬ ‫بخواهد شهردار شود باید ‪ 16‬رای داشته باشد‪ .‬اگر قالیباف‬ ‫شهردار شود دیگر نگران ته ران نیستیم‪.‬‬ ‫یعنی اگر اصالح طلبان یا اف�رادی غیر از قالیباف‬ ‫شهردار شوند این مساله نگ ران کننده خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬بنده فکر م ی کنم ته ران نماد اصلی کشور ماست‬ ‫و به هیچ وجه نباید با بحران مواجه ش��ود‪ .‬م��ا باید فارغ از‬ ‫دسته بندی های سیاسی به اوضاع نگاه کنیم‪.‬‬ ‫ایا اصولگرای�ان در م�ورد اقای قالیب�اف اجماع‬ ‫دارند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬حتی بعضی از اصالح طلب ها هم رای ش��ان‬ ‫اقای قالیباف است‪g .‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫پایان ابادگران؟‬ ‫مهدی چمران در شورای شهر چهارم یاران سابق را کنار خود نمی بیند‬ ‫‪33‬‬ ‫راست سنتی در میانه‬ ‫راه کامال غافلگیر شده‬ ‫بود و در توافق اولیه قرار‬ ‫نبود که سهم ابادگران‬ ‫از قدرت در این حد و‬ ‫اندازه ای باشد که پیش‬ ‫می رفت‪ .‬به تدریج‬ ‫چهره های محوری گروه‬ ‫ابادگران استقالل نسبی‬ ‫خود را از راست سنتی‬ ‫نشان می دادند‬ ‫‪3‬‬ ‫سیاست‬ ‫«بعد از س��ال ‪ ۷۶‬نیروه��ای اصولگ��را تجمعاتی را با‬ ‫یکدیگر تش��کیل دادند و م��ا کار تش��کیالت ی مان را تحت‬ ‫کردیم‪.‬‬ ‫ ‬ ‫عنوان ابادگران ب رای شورای اس�لامی دوره دوم اغاز‬ ‫البته دوره اول شوراهای شهر دست اصالح طلبان بود و انان‬ ‫نتوانستند ازمون مدیریتی موفقی را از خود بر جای بگذارند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان در شورای اول ان چنان با یکدیگر اختالف و نزاع‬ ‫کردند که دولت اصالحات شورای شهر اصالح طلب را منحل‬ ‫اعالم کرد‪ .‬حافظه تاریخی فعاالن سیاس��ی این مساله را به‬ ‫خوبی به یاد دارد که شورای شهر ته ران در اواخر دوره خود‪ ،‬ان‬ ‫هم نه توسط گروه رقیب بلکه توسط دولت اصالحات منحل‬ ‫شد‪ .‬این مساله باعث شد تا اصولگرایان انسجامی را به وجود‬ ‫بیاورند و تعداد زیادی از کرس ی های ش��ورای شهر را به خود‬ ‫اختصاص دهند‪ .‬اگرچه من به ی��اد دارم که ان زمان حضور‬ ‫مردم‪ ،‬حضور پررنگی نبود اما نتیجه ان شد که اصولگرایان‬ ‫توانستند با اکثریت قاطع شورای شهر را به دست اورند‪ .‬این‬ ‫ی و انس��جام پی��ش برود و‬ ‫روال موجب ش��د تا این همکار ‬ ‫اصولگرایان توانستند مجلس هفتم را نیز به دست اورند؛ سال‬ ‫اول مجلس هفتم با سال اخر دوره اصالحات همراه بود‪ ،‬این‬ ‫فعالی ت ها ادامه پی دا کرد و شورای هماهنگی نیروهای انقالب‬ ‫فعال شد‪ .‬کاندیداهای متنوعی نیز در عرصه حضور داشتند‪.‬‬ ‫بعضی از دوستان که سابقه همکاری با انان را نداشتیم اما از‬ ‫دوستان خوب اصولگرا بودند و در فرایند رسیدن به کاندیدای‬ ‫واحد مقداری دچار اختالف نظر تاکتیکی شدیم‪».‬‬ ‫این روایت سربس��ته ای اس��ت که محمد رضا باهنر‬ ‫درباره حال و روز دهه هفت��اد اصولگرایان و البته س��راغاز‬ ‫تش��کیل ابادگران ای ران اس�لامی روایت م ی کند‪ .‬س��پهر‬ ‫سیاس��ت ای ران در دهه هش��تاد روزگاری متفاوت را تجربه‬ ‫م ی کرد‪ .‬از یک س��و اکبر هاشم ی رفسنجانی که در تعریف‬ ‫سیاسی در راست ترین مکان حضور سیاسیون قرار داشت‬ ‫با انتخاباتی متفاوت هم خود از پاس��تور رفت و هم موجب‬ ‫خداحافظی راس��تگرایان با قوه مجریه ش��د‪ .‬هم طیفی او‬ ‫عل ی اکب��ر ناطق ن��وری در انتخابات شکس��ت خورده بود‪.‬‬ ‫حاال نوبت بر س��ر قدرت قرار گرفتن چپگرایان فرا رسیده‬ ‫بود‪ .‬روزگاری س��خت ب رای رقیب چپ هایی ک��ه حاال نام‬ ‫اصالح طلبان را ب رای خود انتخاب کرده بودند فرا رسیده بود‪.‬‬ ‫بزرگان راست اما بنا را بر بازگش��ت گذاشتند‪ .‬شورای‬ ‫هماهنگی نیروهای انقالب بر ان شد تا روحی تازه بر جناح‬ ‫شکس ت خورده بدمد‪ .‬جلس��ات و گعده نشین ی های متعدد‬ ‫ب رای بازگش��ت به ق��درت‪ .‬دوره دوم انتخابات ش��وراهای‬ ‫ش��هر در س��ال ‪ 1381‬اما نام جریان ت��ازه ای را وارد ادبیات‬ ‫سیاسی ای ران کرد‪ .‬انها حاال م ی خواستند با نام‪ ،‬تابلو و افراد‬ ‫جدید در سپهر سیاس��ت ای ران خود نمایی کنند‪« .‬ائتالف‬ ‫ابادگران ای ران اسالمی» تشکیل شد و شورای شهر دوم به‬ ‫راستگرایان رسید‪ .‬معروف است که هیات مدیره این سازمان‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪34‬‬ ‫سیاسی س��ه تن بودند‪ « :‬عل ی اکبر ناطق نوری‪ ،‬محمدرضا‬ ‫باهنر و حبی ب اهلل عس��گراوالدی که هریک از تشکیالت‬ ‫مختلفی بودند‪« :‬جامعه روحانیت مبارز‪ ،‬جامعه اس�لامی‬ ‫مهندسین و جمعیت موتلفه اسالمی‪».‬‬ ‫کرسی های بهشت برای ابادگران‬ ‫مهدی چمران؛ ب رادر شهید چمران است که اصولگرایان‬ ‫او را به عنوان چهره ای جدید سر لیست ابادگران کرده بودند‪.‬‬ ‫او در قالبی ق��رار گرفته ب��ود که م ی باید چه��ره ای جدید از‬ ‫راستگرایان را نشان م ی داد؛ خس��رو دانشجو‪ ،‬حسن بیادی‪،‬‬ ‫حبیب کاشانی‪ ،‬رسول خادم‪ ،‬منظر خیر حبیب اللهی‪ ،‬محمود‬ ‫خس��روی وفا‪ ،‬مهنوش معتمدی اذر‪ ،‬حمزه ش��کیب‪ ،‬نادر‬ ‫شریعتمداری‪ ،‬عباس شیبانی‪ ،‬نسرین سلطانخواه‪ ،‬امیررضا‬ ‫واعظی اشتیانی‪ ،‬مس��عود زریبافان و حس��ن زیاری افرادی‬ ‫بودند که به همراه مهدی چمران توانس��تند جایگزین افراد‬ ‫اصالح طلبی چون عبداهلل نوری‪ ،‬س��عید حجاریان‪ ،‬اب راهیم‬ ‫اصغرزاده و محمد عطریانفر در س��اختمان بهش��ت شوند‪.‬‬ ‫هم فضای شورای شهر متفاوت شد و هم درست زمانی که‬ ‫اصالح طلبان قدرت اجرایی کش��ور را در دست داشتند پروژه‬ ‫فتح سنگر به سنگر با شکستی مهم مواجه شد‪ .‬پروژه ای که‬ ‫با ایده سعید حجاریان پیش م ی رفت‪ .‬محصول کار ابادگران‬ ‫در شورای شهر و شهرداری ته ران «شهردار شدن دکتر محمود‬ ‫احمدی نژاد» ب��ود که با گفتم��ان جدید فضای سیاس��ی ـ‬ ‫اجتماعی کشور را تا حدود زیادی تغییر داد‪ .‬حاال اصولگرایان‬ ‫امید خوبی ب رای بازگشت به قدرت پی دا کرده بودند‪.‬‬ ‫زمان زیادی نگذش��ت که اصولگرایان خود را در یک‬ ‫قدم ی رس��یدن ب��ه پارلمان یافتن��د‪ .‬حاش��ی ه های فراوان‬ ‫مجلس شش��م‪ ،‬فضایی مانند ش��ورای ش��هر اول را پدید‬ ‫اورده بود‪ .‬اصولگرایان بهترین راه را تک��رار مدل انتخابات‬ ‫شوراها دانستند‪ .‬یک بار دیگر ش��ورای هماهنگی‪ ،‬یک بار‬ ‫دیگر ابادگران؛ در نهای��ت چهره های جدید راه پارلمان را در‬ ‫پیش گرفتند‪ .‬دو س��ال مانده به پایان دولت اصالحات یک‬ ‫پیروزی دیگر نصیب اصولگرایان شد‪ .‬انها به مجلس هفتم‬ ‫دست یافتند‪ .‬صدر مجلس دیگر نه مهدی کروبی بود و نه‬ ‫محمد رضا خاتمی‪ .‬حاال غالمعلی حدادعادل و محمد رضا‬ ‫باهنر بر بلندترین صندل ی های مجلس تکیه م ی زدند‪.‬‬ ‫ابادگران و یک انتخابات دیگر‬ ‫یک انتخابات دیگر در پیش بود؛ انتخاباتی مهم تر از‬ ‫دو انتخابات پیشین‪ .‬قرار بود سی د محمد خاتمی از پاستور‬ ‫رفته و رئیس جمهور جدید ای ران انتخاب شود‪ .‬اصالح طلبان‬ ‫در بدترین موقعیت سیاسی قرار داشتند و چند دستگی میان‬ ‫انان فرصتی ب رای اصولگرایان پدی��د اورده بود‪ .‬حاال همه‬ ‫نگاه ها بار دیگر به ش��ورای هماهنگی نیروهای انقالب و‬ ‫البته ابادگران ای ران اس�لامی به عنوان تابلوی سیاسی این‬ ‫جریان دوخته شد‪.‬‬ ‫این بار اما گویا ش��رایط ب رای اصولگرایان تغییر کرده‬ ‫بود‪ .‬مولود ش��ورای هماهنگ��ی دیگر ح��رف و تدبیر کادر‬ ‫هدایت کننده ش��ورای هماهنگی را ب ر نم ی تافت‪ .‬انها ب رای‬ ‫خود هویتی جدا تعریف کرده بودند‪.‬‬ ‫شورای هماهنگی جلسات پ ی در پی ب رای رسیدن به‬ ‫مصداق را اغ��از کرده بود‪ .‬ابادگران ام��ا راه دیگری در پیش‬ ‫گرفته بود‪ .‬مهدی چمران چنین م ی گفت‪« :‬اصال در شورایی‬ ‫حضور نم ی یابیم و انتخابی را انجام نم ی دهیم‪ .‬ابادگران یک‬ ‫جریان فکری است که ظرفیت وسیعی از مردم و نخبگان‬ ‫را به خ��ود جمع م ی کند و به یک جناح سیاس��ی بس��نده‬ ‫نم ی شود‪ .‬ش��رایط امروز جامعه نش��ان م ی دهد که اقبال‬ ‫عمومی بیشتری نسبت به مجلس و ش��وراها به ابادگران‬ ‫شکل گرفته است‪ ».‬این سخنان چمران پایانی ب رای ائتالف‬ ‫ابادگران و شورای هماهنگی نیروهای انقالب بود‪ .‬یک مانور‬ ‫مهم سیاسی از س��وی ابادگران در ب رابر شورای هماهنگی‬ ‫نیروهای انقالب‪ .‬راست سنتی در میانه راه کامال غافلگیر‬ ‫ش��ده بود و در توافق اولیه قرار نبود که س��هم ابادگران از‬ ‫قدرت در این حد و اندازه ای باشد که پیش م ی رفت‪ .‬به تدریج‬ ‫چهره های محوری گروه ابادگران استقالل نسبی خود را از‬ ‫راست سنتی نشان م ی دادند‪.‬‬ ‫ابادگران و احمدی نژاد‬ ‫احمدی نژاد ش��هردار ته��ران بود و البت��ه یک مدعی‬ ‫جدید ب رای رئی س جمهور ش��دن‪ .‬مهدی چمران همه جا با او‬ ‫حاضر بود‪ .‬او در شمار معدود حامیان احمدی نژاد قرار داشت‪.‬‬ ‫احمدی ن��ژاد با او یک امتی��از داش��ت و ان همراهی تابلوی‬ ‫سیاسی ابادگران با محمود احمدی نژاد بود‪ .‬به بیان دیگر او‬ ‫مصداق انتخاباتی مقابله سیاسی شورای هماهنگی و ابادگران‬ ‫شده بود‪ .‬در ش��ورای هماهنگی اختالفات باال گرفت‪ .‬علی‬ ‫الریجانی در نهایت خروجی این شورا شد و محمود احمدی نژاد‬ ‫هم راه حضور مستقل در انتخابات را در پیش گرفت‪.‬‬ ‫نامزد س��نت ی ها شکس��ت خورد و احمدی نژاد راهی‬ ‫پاستور شد‪ .‬محمد رضا باهنر چند سال بعد درباره ان ماجرا‬ ‫چنین گفت‪« :‬اقای احمدی نژاد با وجود اینکه اس��مش در‬ ‫مجموعه مطرح بود سهمش را گرفت و مسیر خود را رفت‬ ‫و بعدها نیز بارها و بارها اعالم کرد که من مدیون تشکل ها‬ ‫و شورای هماهنگی نیس��تم‪ ،‬بلکه خودم رفتم و کار را جلو‬ ‫بردم‪ ».‬حاال ابادگران قدرتی مضاعف یافته بود‪ .‬یک سال بعد‬ ‫انتخابات شوراها برگزار ش��د‪ .‬این بار اما ابادگران تنها پیروز‬ ‫میدان نبود‪ ،‬مهدی چمران‪ ،‬مرتضی طالیی‪ ،‬رسول خادم‪،‬‬ ‫عباس شیبانی‪ ،‬هادی ساعی‪ ،‬حمزه شکیب‪ ،‬علیرضا دبیر‪،‬‬ ‫پروین احمدی نژاد‪ ،‬معصومه ابتکار‪ ،‬احمد مس��جدجامعی‪،‬‬ ‫محمدعلی نجفی‪ ،‬معصومه اباد‪ .‬حس��ن بیادی‪ ،‬خس��رو‬ ‫دانش��جو و حبیب کاش��انی اعضای شورای ش��هر سوم را‬ ‫تشکیل م ی دادند‪ .‬نگاهی دقی ق تر به انچه در این انتخابات‬ ‫رخ داد این نتیجه را حاصل م ی کند که حضور یک لیس��ت‬ ‫جدید به نام رایحه خوش خدمت که همان حامیان محمود‬ ‫احمدی نژاد بودند کار را ب رای ابادگران ی ها سخت کرده بود‪.‬‬ ‫این اما همه ماجرا نبود‪ .‬حاال اصالح طلبان هم ب رای بازگشت‬ ‫به قدرت به ساختمان بهشت فکر م ی کردند؛ شروعی دوباره‬ ‫از شورا‪.‬‬ ‫چنین معادالتی موجب ش��د وزن سیاس��ی ابادگران‬ ‫از دو جهت کاهش یابد‪ .‬نخس��ت اینکه وجود س��ه لیست‬ ‫قوی در انتخابات موجب عدم راهیابی چند عضو فهرست‬ ‫ابادگران شد و دوم اینکه حضور و بروز سیاسی حامیان جدید‬ ‫احمدی نژاد چه در ش��ورا و چه در مجلس انحصاری بودن‬ ‫حمایت از احمدی نژاد را از انها سلب کرد‪ .‬اتفاقی که با تولد‬ ‫رایحه خوش و پس از ان جبهه پایداری رخ داد‪.‬‬ ‫دیگ��ر کمت��ر م ی ش��د مه��دی چم��ران را در کنار‬ ‫احمدی نژاد دید‪ .‬انها اما همچنان ب رای خود هویتی مستقل‬ ‫قائل بودند‪ ،‬هر چند دیگر قدرت مطلق شورای شهر نبودند‪.‬‬ ‫انتخابات چهارم؛ پایان ابادگران؟‬ ‫رازهای انتخاب احمدی نژاد و قالیباف‬ ‫تو گو با امیررضا واعظی اشتیانی از اغاز تا امروز ابادگران‬ ‫گف ‬ ‫سیاست‬ ‫‪4‬‬ ‫امی ر رضا واعظ ی اشتیانی کسی بود که با فهرست ابادگران ایران اسالمی در اوج دوره اصالحات به شورای شهر‬ ‫دوم راه یافت؛ با او درباره چرایی انشقاق میان نیروهای عضو این ش�ورا و سرنوشت نام «ابادگران ایران اسالمی» به‬ ‫گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫پیروزی اصولگرای�ان در دومی�ن دوره انتخابات‬ ‫ش�ورای ش�هر تهران از جهات زیادی برای انها‬ ‫حائز اهمیت بود‪ ،‬چراک�ه به جرات م ی توان گفت‬ ‫که هیچ تحلیلگر سیاس�ی چنین اقب�ال دوباره‬ ‫مردم به نیروهای جری�ان راس�ت را در اوج دوره‬ ‫اصالحات پی ش بینی نم ی ک�رد‪ ،‬چه تالش هایی‬ ‫در پشت صحنه انجام ش�د تا اصولگرایان فقط‬ ‫با تک فهرست ‪ 15‬نفره ابادگران ایران اسالمی پا‬ ‫به میدان انتخابات گذاشتند؟‬ ‫‪ l‬اصولگراها در ان مقطع مجلس و ریاست جمهوری‬ ‫را از دس��ت داده بودند‪ ،‬بر همین اس��اس نخبگان اصولگرا‬ ‫همچون اقایان ناطق نوری‪ ،‬عسگراوالدی و دیگران به این‬ ‫نتیجه رسیدند که م ی شود با یک برنامه ریزی منطقی ابتدا‬ ‫با موضوع شورای ش��هر ورود پیدا کرد تا این متر و معیاری‬ ‫ب رای انتخابات مجلس باش��د‪ .‬از این رو به این فکر افتادند‬ ‫که انسجام ی را در مجموعه اصولگرایی به لحاظ وحدت در‬ ‫گفتمان داشته باشند تا نهایتا با این وحدت بتوانند به رقابت‬ ‫بر سر کرس ی های شورای شهر ورود کنند؛ از یک سال جلو تر‬ ‫این پروژه کلید خورد و همه گروه ها و تشکل های اصولگرا‬ ‫ب رای موفقیت در شورای ش��هر دوم یک واحد شدند و تدبیر‬ ‫کردند‪ .‬به ذهن دارم از گروه های مختلف افرادی ب رای حضور‬ ‫در فهرس��ت ‪ 15‬نفره ش��ورای ش��هر دوم معرفی شدند که‬ ‫جمع انها بالغ بر ‪120‬نفر ش��د؛ هر هفته جلس��اتی برگزار و‬ ‫بحث م ی ش��د تا نهایتا پنج ماه مانده به انتخابات شوراهای‬ ‫ش��هر ‪ 9‬اس��فند ‪ 81‬غربال افراد کلید خورد‪ .‬ت�لاش ان بود‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫ابادگ��ران در خ��رداد ‪ 92‬در یک ازمون مهم سیاس��ی‬ ‫باید وزن خود را نش��ان م ی داد‪ .‬در ش��رایطی ک��ه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری همزمان با انتخابات شوراها برگزار م ی شد‬ ‫دو راه پیش رو داشتند؛ اول اینکه باتوجه به سابقه حضور در‬ ‫شورا و داشتن برند خوب با سایر جریان های اصولگرا همراه‬ ‫شده و یک لیست مشترک منتشر کنند و راه دیگرشان هم این‬ ‫بود که باز استقالل سیاسی در پیش گرفته و فهرست خاص‬ ‫خود را بدهند‪ .‬انها باز هم راه دوم را انتخاب کردند‪ .‬این بار اما‬ ‫شرایط بسیار متفاوت بود‪ .‬نامزدهای اصولگرا ب رای انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری خود را اماده م ی کردند و در رویدادی تجربه‬ ‫نشده به سبب همزمانی انتخابات ریاست جمهوری و شورای‬ ‫شهر چند نامزد اصولگرا ب رای خود فهرست های مجزایی هم‬ ‫منتشر کرده بودند‪ .‬مضاف بر این فضای سیاسی در سال ‪92‬‬ ‫ب رای اصالح طلبان بسیار مساعدتر ش��ده و انها هم لیستی‬ ‫با چهره های اشنا و نا اش��نا ارائه کرده بودند‪ .‬ابادگران ی ها اما‬ ‫همچنان بر سر موضع خود ایستاده بودند‪ .‬برخی تحلیلگران‬ ‫معتقد بودند بنا به رسم پیشین مردم ته ران بار دیگر به لیست‬ ‫ابادگران یا همان لیس��ت مهدی چم��ران رای خواهند داد‪.‬‬ ‫ش��اید چنین تحلی ل هایی ابادگران ی ها را ب��ه عدم ائتالف با‬ ‫اصولگرایان رس��انده بود‪ .‬انتخابات ‪ 24‬خرداد که پایان یافت‬ ‫گویا زمان ب رای پایان عمر سیاس��ی ابادگران هم فرارسیده‬ ‫بود‪ 31 .‬عضو شورای شهر انتخاب شدند‪ 14 .‬اصالح طلب به‬ ‫بهشت رسیدند و مابقی اعضا هم ترکیبی از لیس ت های متعدد‬ ‫اصولگرایان بود‪ .‬دیگر چهره های کمی از ابادگران ی ها را م ی شد‬ ‫در ترکیب شورا دید‪ .‬زمان زیادی به اولین جلسه شورای شهر‬ ‫چهارم باقی نمانده و اوضاع ب رای ابادگران ی ها ان چنان متفاوت‬ ‫شده که دیگر حتی ریاست چمران بر این شورا هم محلی پر‬ ‫از ابهام اس��ت‪ .‬اینکه چرا ابادگران غروبی زود هنگام داشت و‬ ‫نتوانست به تشکل گروه یا طیفی ماندگار در سپهر سیاست‬ ‫ای ران تبدیل ش��ود البته در مقام تحلیل شاید دالیل فراوانی‬ ‫داشته باشد‪ .‬مهمترینش هم شاید جدا شدن از بدنه اصولگرایی‬ ‫باشد‪ .‬انجا که انها راه خود را از بدنه جدا کرده و هویتی مستقل‬ ‫ب رای خود تعریف کردند‪ .‬رقابت در فضای سیاسی ای ران البته‬ ‫سخت و پی ش بین ی ناپذیر است‪ .‬هر که تدبیر و سیاست ورزی‬ ‫بیشتری داشته باشد البته پیروز می دان خواهد بود‪ .‬حاال هرچه‬ ‫هست روزگار خوش ابادگران پایان یافته و انها در اقلیت قرار‬ ‫گرفته اند‪ .‬باید منتظر ماند و دید که در سامان سیاسی جدید‬ ‫ای ران ایا انها م ی توانند تدبیری تازه پیشه کنند و اغازی مجدد‬ ‫داشته باش��ند یا اینکه انها به پارکینگ سیاست ای ران رفته و‬ ‫فقط در تحلی ل ها و مصاحب ه ها یادی از انها خواهد شد‪g .‬‬ ‫که تخصص های مرتبط با حوزه مدیریت ش��هری انتخاب‬ ‫ش��وند‪ .‬این غربالگری ادامه داش��ت تا تعداد افراد باقیمانده‬ ‫به ‪ 15‬نفر رس��ید‪ .‬یادم م ی اید که فضای سنگینی از طرف‬ ‫اصالح طلبان بر انتخابات حاک��م بود حتی برخی گروه های‬ ‫اصالح طلب ش��هردار خود را معرفی کرده بودن��د؛ ان زمان‬ ‫با دوس��تان صحبت م ی کردیم که «حتی اگر س��ه یا چهار‬ ‫نفرمان در این فضا انتخاب ش��ود گام بسیار خوبی است»‪.‬‬ ‫البته لیدر کار دکتر احمدی نژاد بود‪ .‬او مسئولیت هماهنگی‬ ‫و انتخاب افراد را برعهده داش��ت‪ .‬بعدها مهندس زریبافان و‬ ‫یزاده با اقای احمدی نژاد ب رای گزینش افراد همکاری‬ ‫اقای نب ‬ ‫تنگاتنگی کردند‪ .‬ناگفته نماند و نباید از حق گذش��ت اقای‬ ‫احمدی نژاد نقش بس��یار محوری در این قضایا داشت‪ .‬یادم‬ ‫اس��ت حدود ‪10‬صبح پنجش��نبه یک روز قبل از انتخابات‬ ‫اق��ای احمدی نژاد را دی��دم و او گفت‪« :‬مطمئنا همه ش��ما‬ ‫‪15‬نفر انتخاب م ی شوید» و این اتفاق افتاد و در کمال ناباوری‬ ‫من به همراه اقایان مهدی چمران‪ ،‬عباس شیبانی‪ ،‬خسرو‬ ‫دانشجو‪ ،‬حسن بیادی‪ ،‬حبیب کاشانی‪ ،‬محمود خسروی وفا‪،‬‬ ‫حمزه شکیب‪ ،‬نادر شریعتمداری‪ ،‬مس��عود زریبافان‪ ،‬حسن‬ ‫زیاری و خانم ها نسرین سلطانخواه‪ ،‬منظ ر خیر حبی ب اللهی‬ ‫و مهنوش معتمدی اذر ‪ 14‬نفری بودیم که به شورای شهر راه‬ ‫یافتیم؛ نفر اخر اقای رس��ول خادم از جناح اصالح طلب بود‪.‬‬ ‫این نشان م ی دهد که احمدی نژاد فردی باهوش بوده و از یک‬ ‫تحلیل قوی برخوردار بود‪.‬‬ ‫اقای خادم از لیست کارگزاران وارد شورای شهر‬ ‫دوم شد؟‬ ‫‪35‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬او فقط از جمع فهرست های دیگر به شورای‬ ‫شهر راه یافت‪.‬‬ ‫گرفته ش��د اقای احمدی نژاد کار چیدم��ان را به اتفاق اقای‬ ‫یزاده انجام داد‪.‬‬ ‫زریبافان و اقای نب ‬ ‫‪ l‬اقای مهدی مظاهری بود‪ ،‬ایش��ان هفدهم شد‪.‬‬ ‫نفر شانزدهم اقای تاج زاده بود‪ .‬جالب است یکی از دوستان‬ ‫ابادگرانی خودمان‪ ،‬هر از گاهی سر برخی موضوعات تهدید‬ ‫م ی کرد که من استعفا م ی دهم تا تاج زاده داخل شورا بیاید و‬ ‫ب رای شما داستان درست کند‪.‬‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬خود اصولگراها به خوبی م ی دانس��تند که‬ ‫اقای احمدی نژاد فردی تشکیالتی است و فکر تشکیالتی‬ ‫او خوب کار م ی کند‪.‬‬ ‫نفر پانزدهم لیس�ت ابادگران ایران اسالمی چه‬ ‫کسی بود که به شورا راه پیدا نکرد؟‬ ‫این دوست ابادگرانی شما چه کسی بود؟‬ ‫‪ l‬بماند‪ ،‬اما ای��ن اقا ب رای انکه س��ر هر موضوعی‬ ‫م ی خواس��ت امتیاز بگیرد چنین تهدیدهایی م ی کرد‪ .‬البته‬ ‫تهدیدهایش خیلی ج��دی نبود و ما ه��م هیچ وقت جدی‬ ‫نم ی گرفتیم‪.‬‬ ‫قب�ل از اغاز به کار رس�می ش�ورای ش�هر دوم‬ ‫تهران مطرح م ی ش�د ک�ه خیل�ی اصالح طلبان‬ ‫روی اقای رس�ول خادم فش�ار اوردند که استعفا‬ ‫دهد تا تاج زاده به ش�ورای ش�هر راه پیدا کند اما‬ ‫با صحب ت هایی که ‪ 14‬عضو ابادگران با او انجام‬ ‫دادند مقاومت کرد و اس�تعفا ن�داد‪ ،‬در این رابطه‬ ‫بیشتر توضیح م ی دهید؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬چنین صحبتی هیچ وقت نبود‪ .‬حداقل من‬ ‫نش��نیدم ولی همانطور که گفتم یکی از دوستان خودمان‬ ‫چنین تهدیدی را انجام م ی داد‪.‬‬ ‫وقتی محرز ش�د که ‪ 14‬نفر از لیس�ت ابادگران‬ ‫ایران اسلامی به ش�ورای ش�هر راه یافتند روی‬ ‫انتخ�اب اق�ای مهندس چم�ران برای ریاس�ت‬ ‫اجماع داشتید؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬اقای عباس ش��یبانی تمایلی به ریاس��ت شورا‬ ‫نداش��ت‪ ،‬بعد از او اقای چمران به لحاظ سنی بزرگتر جمع‬ ‫بود‪ ،‬ضمن انکه در حوزه اجرا تجربه بیشتری داشت‪ .‬برهمین‬ ‫اساس نظر دوستان این بود که اقای چمران رئیس شورای‬ ‫شهر شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫ش�ما گفتید ک�ه اق�ای احمدی نژاد مس�ئولیت‬ ‫انتخ�اب و هماهنگ�ی میان ‪ 15‬عضو فهرس�ت‬ ‫ابادگران را برعهده داش�ت‪ ،‬یک ن�گاه ان بود که‬ ‫چون بزرگان اصولگرا نم ی خواستند برای کسب‬ ‫یک جایگاه حداقلی از ارکان حاکمیت خطر کنند‪،‬‬ ‫به این تعبیر که وارد صحنه شوند و رای نیاورند؛‬ ‫ن ترس و پرهیز انها استفاده کرد‬ ‫احمدی نژاد از ای ‬ ‫و همه دوستان نزدیک خود را در فهرست نهایی‬ ‫قرار داد و بعد هم دوستان لطف او را پاسخ گفتند‬ ‫و شهردار شد‪ ،‬این تحلیل چقدر درست است؟‬ ‫‪ l‬اصال بحث ورود چهره های اصولگرا مطرح نبود‪،‬‬ ‫البته در مقطعی صحبت شد ولی در راس هرم اصولگرایی‬ ‫به این نتیجه رسیدند که چهره های جدید معرفی کنند‪.‬‬ ‫چهره ه�ای جدید را ه�م خود اق�ای احمدی نژاد‬ ‫انتخاب کرد‪ ،‬درست است؟‬ ‫‪ l‬بحث این نبود که اقای احمدی ن��ژاد به تنهایی‬ ‫این کار را کند‪ .‬در هرم باالی اصولگرایی تصمیم گرفته شد‬ ‫چهره های جدید وارد این قضایا ش��وند‪ .‬بعد که این تصمیم‬ ‫احمدی ن�ژاد چ�ون حلق�ه مش�ترک جمعی�ت‬ ‫ایثارگ�ران و جبه�ه پی�روان خط ام�ام و رهبری‬ ‫بود چنین محوریتی را به او س�پردند تا لیس�ت‬ ‫ابادگران ایران اسالمی را نهایی کند؟‬ ‫اما همان زمان اقای احمدی نژاد هم عضو شورای‬ ‫مرک�زی جمعیت ایثارگ�ران و هم عضو ش�ورای‬ ‫مرکزی جامعه اسالمی مهندسین بود‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬ولی دلیلی نداشت که گروه گرایی شود؛ وقتی‬ ‫خانواده اصولگراها اجماع کرده بودن��د که اقای احمدی نژاد‬ ‫متولی این قضایا شود دیگر نگاه به این نبود که او متعلق به‬ ‫ایثارگران است یا جامعه اسالمی مهندسین‪.‬‬ ‫منظور همین اس�ت که چ�ون احمدی نژاد حلقه‬ ‫مش�ترک این دو گروه بود چنین مسئولیتی را به‬ ‫او سپردند؟‬ ‫‪ l‬ان موقع انس��جام میان اصولگرایان بیشتر بود‪.‬‬ ‫تاریخ نشان م ی دهد که اصولگرایان هر موقع در تنگنا قرار‬ ‫م ی گیرند جمع م ی ش��وند ولی وقتی فضا باز م ی شود همه‬ ‫منشعب م ی شوند و ادعا دارند‪.‬‬ ‫واژه ابادگران ایران اسالمی را چه کسی پیشنهاد‬ ‫داد؟‬ ‫‪ l‬اس��م های زیادی راجع به این فهرس��ت ‪ 15‬نفره‬ ‫مطرح شد‪ .‬عده ای «سازندگی» را پیش��نهاد دادند اما اعالم‬ ‫شد این با کارگزاران سازندگی مشابهت پیدا م ی کند‪ ،‬بناب راین‬ ‫رد شد‪ ،‬بعد گفتند در مشهد یک شرکت س��اختمانی به نام‬ ‫«ابادگران» اس��ت پس نام فهرس��ت را «ابادگران ته ران»‬ ‫بگذاریم نهایتا جمع بندی و مش��ارکت فک��ری همه منتج‬ ‫به عنوان «ابادگران ای ران اسالمی» شد‪.‬‬ ‫پیشنهاد واژه ابادگران را چه کسی داد؟‬ ‫‪ l‬وقتی اسم های متعدد مطرح م ی شود از البه الی‬ ‫اس��م های متعدد یک اس��م چکش کاری و س��پس نهایی‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫یعن�ی ابادگ�ران ایران اسلامی ی�ک محصول‬ ‫مشترک فکری بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬همین طور است‪ .‬ش��اید یکی «ابادگران»‪،‬‬ ‫دیگری «ای ران» و س��وم ی واژه «اس�لامی» پیشنهاد داد و‬ ‫در نهایت اینها کنار هم قرار گرفت و ترکیب ابادگران ای ران‬ ‫اسالمی شکل گرفت‪ ،‬بناب راین کسی نباید ابداع این عنوان را‬ ‫به اسم خود سند بزند‪ .‬البته اگر هم کسی این کار را بکند ب رای‬ ‫من فرقی ندارد‪ ،‬مهم ان است که سال ‪ 81‬چنین کاری انجام‬ ‫شد و همین مبدایی ب رای اغاز حرکت های بعدی شد؛ امروز‬ ‫هم دیگر نامی از ان ابادگران در میان نیست‪.‬‬ ‫ش�ما گفتید که ‪ 14‬عضو فهرس�ت ابادگران که‬ ‫به شورای شهر دوم راه یافتند در انتخاب رئیس‬ ‫شورا با هم اختالفی نداشتند‪ ،‬درباره انتخاب اقای‬ ‫احمدی نژاد برای شهرداری چطور‪ ،‬همین اجماع‬ ‫کامل حاکم بود؟‬ ‫برخی دوستان شورای ش�هر دوست داش�تند در چیدمان دولت حتی در‬ ‫جایگاه وزیر قرار بگیرند‪ .‬یعنی دوستانی که تا دیروز فکر نم ی کردند که عضو‬ ‫شورای شهر بشوند‪ ،‬حاال ادعای وزارت داش�تند‪ .‬حاال نم ی گویم اینها کمتر از‬ ‫وزراییبودندکهبعدااقایاحمدی نژادانتخابکردولیم ی گویمبعضیازدوستان‬ ‫دلخوربودندازاینکهدردولتمسئولیتنگرفتند‪.‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪ l‬ان زمان ب رای شهردار ‪ 50‬تا ‪ 60‬نفر اسم مطرح بود‪،‬‬ ‫اعضای شورای شهر فاکتورهایی را ب رای انتخاب شهردار در‬ ‫نظر گرفتند که بر همان اساس غ ربالگری کردند‪.‬‬ ‫ام�ا از هم�ان اول مش�خص ب�ود ک�ه ابادگران‬ ‫م ی خواس�ت اق�ای احمدی نژاد ش�هردار تهران‬ ‫شود‪...‬‬ ‫‪ l‬من هم به این باور هس��تم ک��ه از قبل ذهنیت‬ ‫روی اقای احمدی نژاد بود‪ .‬من یادم اس��ت شب انتخابات به‬ ‫اتفاق خانم منظ ر خیر حبیب اللهی (یکی از اعضای فهرست‬ ‫ابادگران ای ران اس�لامی) و ب رادر او و اقای دکتر حسن زیاری‬ ‫(یکی از اعضای فهرس��ت ابادگران ای ران اسالمی و رئیس‬ ‫کنونی دانشگاه پیام نور) داشتیم به شه ر ری م ی رفتیم‪ ،‬در راه‬ ‫به ذهنم رسید و ان را به دوستان پیشنهاد کردم که «اگر ب رای‬ ‫شورای شهر انتخاب ش��دیم اقای احمدی نژاد گزینه خوبی‬ ‫ب رای شهردار شدن است»‪ .‬بعد ان دوستان نظر من را تایید‬ ‫کردند‪ ،‬البته گفتند که «اول باید دید انتخاب م ی شویم» که‬ ‫این اتفاق افتاد و روز بعد از اعالم اسامی راه یافتگان به شورای‬ ‫شهر با اقای زریبافان دوباره این پیشنهاد را مطرح کردم‪ ،‬به‬ ‫هر جهت این موضوع گوش به گوش چرخید و نهایتا برخی‬ ‫دوستان در این باره موضع داشتند که صالح نیست او شهردار‬ ‫باش��د‪ .‬عده ای م ی گفتند احمدی نژاد را باید ب رای انتخابات‬ ‫مجلس نگه داش��ت‪ ،‬خالصه از این صحب ت ه��ا بود ما هم‬ ‫اصراری نداشتیم‪.‬‬ ‫اما یکدفعه روی نام احمدی نژاد توافق شد؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬ب رای انتخاب شهردار شدن اقای احمدی نژاد‬ ‫هشت رای نیاز بود‪ ،‬همانطور که اقای قالیباف با هشت رای‬ ‫شهردار شد‪ .‬دوستان وقتی نگاه کردند که هشت رای دارند‪،‬‬ ‫اقایان دیگری که در مقطعی خیلی سنگ اقای احمدی نژاد‬ ‫را به سینه م ی زدند وقتی همه تالش ش��ان را کردند‪ ،‬دیدند‬ ‫وضعیت هش��ت به هفت اس��ت امدند گفتند ک��ه ما هم‬ ‫هس��تیم‪ ،‬بعد نهایتا تا ی��ک هفته قب��ل از رای گیری اقای‬ ‫احمدی نژاد ‪ 10‬رای شد‪ ،‬البته گزینه های دیگری هم مطرح‬ ‫بودند که بحث و صحبت شد‪.‬‬ ‫رقیب جدی اقای احمدی نژاد ان دوره چه کس�ی‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬اقای��ان نوری��ان‪ ،‬دانش جعفری‪ ،‬س��عیدی کیا و‬ ‫احمدی نژاد چهار نفری بودند که نهایتا به فینال امدند؛ اقای‬ ‫دانش جعفری در جلسه شورا از جمع عذرخواهی کرد و گفت‬ ‫اقای احمدی نژاد به اعتقاد من مناس��ب اس��ت و کنار رفت‪.‬‬ ‫اقای نوریان و اقای سعیدی کیا هم گزارشی درباره اینکه چه‬ ‫م ی خواهند انجام دهند مطرح کردند‪ .‬قبل از بررس��ی چهار‬ ‫گزینه نهایی دوستان پیشنهاد دادند که از صحب ت های جلسه‬ ‫فیلمبرداری شود‪ ،‬من یک دوربین داش��تم و تصویربرداری‬ ‫کردم‪ ،‬جالب اینجاست که فیلم صحب ت های این چهار نفر‬ ‫را فقط من دارم و هیچ کس غیر از من این فیلم را ندارد‪ .‬در‬ ‫نهایت اقای احمدی نژاد در صحن ش��ورا با ‪ 12‬رای شهردار‬ ‫ته ران شد‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد قبل از اینکه شما نام او را مطرح‬ ‫کنید هیچ حرفی در این باره به شما نزد؟‬ ‫‪ l‬اصال و ابدا‪.‬‬ ‫یعنی شما کامال خودجوش چنین پیشنهادی به‬ ‫بعضی دوستان شورای شهر که دنبال این بودند رفقای خود را به لیست تهران‬ ‫برای انتخابات مجلس هفتم اضافه کنند یک گرو کشی روی این قضیه هم م ی کردند‬ ‫تا امتیاز گیری کنند‪ ،‬ولی در نهایت این موافقت انجام شد و مردم به لیست ابادگران‬ ‫ایران اسالمی مجلس نیز اقبال کردند‬ ‫ذهن تان رسید؟‬ ‫‪ l‬من به عملکرد دولت اقای احمدی نژاد انتقاد داشتم‬ ‫و خیلی صریح انتقاداتم را بازگو کردم‪ ،‬تعارف هم نداشتم ولی‬ ‫از حق نگذریم او یک کالم نه با من و نه با هیچ کس دیگری‬ ‫ب رای شهردار شدن خود صحبت نکرد یا حتی نگفت اگر من‬ ‫را شهردار انتخاب کنید چنین کاری ب رای شما انجام م ی دهم‪.‬‬ ‫دوستان نزدیک دیگری هم هستند که به این حقیقت اعتراف‬ ‫م ی کنند که احمدی نژاد راجع به این موضوع اصال با کسی‬ ‫نه البی و نه صحبت کرد و طرح نام او ب رای شهرداری کامال‬ ‫خودجوش بود‪.‬‬ ‫جای�ی اق�ای بی�ادی گفتن�د ک�ه اقای س�ردار‬ ‫احمدی مقدم‪ ،‬احمدی نژاد را برای جایگاه شهردار‬ ‫تهران شدن پیشنهاد داده‪ ،‬صحت دارد؟‬ ‫‪ l‬شاید این پیشنهاد به ش��خص اقای بیادی شده‬ ‫باش��د ولی اقای احمدی مقدم هیچ گاه چنین صحبتی را با‬ ‫اعضای شورای شهر مطرح نکرد‪.‬‬ ‫ش�ما مطرح کردید که از ورود ‪ 14‬عضو فهرست‬ ‫ابادگ�ران ایران اسلامی به ش�ورای ش�هر دوم‬ ‫غافلگیر شدید چون فکر م ی کردید که فقط سه‬ ‫یا چهار نفر موفق به کسب رای مردم شوند؛ این‬ ‫موفقیت پل�ی برای اصولگرایان ش�د تا مجلس‬ ‫هفتم را هم در اختیار بگیرند‪.‬‬ ‫‪ l‬دقیقا همین طور است‪.‬‬ ‫نگاه ی�ا واکنش اعضای ش�ورای ش�هر از اینکه‬ ‫عن�وان ابادگ�ران ای�ران اسلامی ب ر فهرس�ت‬ ‫اصولگرای�ان در انتخاب�ات مجلس هفت�م قرار‬ ‫بگیرد‪ ،‬چه بود؟‬ ‫‪ l‬ابادگ��ران ش��ورای ش��هر هم��ه در انتخاب��ات‬ ‫ریاست جمهوری از اقای احمدی نژاد حمایت نکردند‪.‬‬ ‫ولی روزنام ه ها چنین تیتری زدند؟‬ ‫‪ l‬اینطور نبود‪ .‬نمایندگان مجلس حق داشتند چنین‬ ‫فکری کنند‪ ،‬من هم فکر نم ی کردم احمدی نژاد رای بیاورد و‬ ‫رئی س جمهور شود‪.‬‬ ‫بر همین اساس م ی گویم ابادگران مجلس رفت‬ ‫به سمت حمایت از اقایان قالیباف یا الریجانی‪،‬‬ ‫اما اقای چمران و هیات رئیس�ه ش�ورای شهر از‬ ‫اقای احمدی نژاد حمایت کرد؟‬ ‫‪ l‬خیر اینطور نبود‪ .‬برخی دوستان به جاده خاکی هم‬ ‫م ی زدند یعنی حلیم فالنی را م ی خوردند اش کس دیگری را‬ ‫هم م ی زدند‪ .‬به شخصه اقای احمدی نژاد را دوست داشتم و‬ ‫ب رای شهردار ش��دن او تالش کردم‪ ،‬اما من و برخی دوستان‬ ‫در دور اول با اقای الریجانی بودیم چ��ون فکر نم ی کردیم‬ ‫احمدی نژاد رای بیاورد و رئی س جمهور شود‪.‬‬ ‫از اعض�ای ش�ورا در دوره اول انتخاب�ات‬ ‫ریاست جمهوری نهم چند نفر بودند؟‬ ‫‪ l‬فکر نم ی کنم شش یا هفت نفر بیشتر بودند ولی‬ ‫در دور دوم که اقای احمدی نژاد امد‪.‬‬ ‫همه یکدست از او حمایت کردند؟‬ ‫ی نیامدند‪ ،‬ولی در مجموع وقتی به‬ ‫‪ l‬خیر شاید برخ ‬ ‫دور دوم کشید من حتی ب رای حمایت از احمدی نژاد به شی راز‬ ‫رفتم و سخنرانی کردم‪ ،‬البته به شهرهای دیگر هم رفتم ولی‬ ‫سخنرانی در شی راز به توصیه خود او بود‪ ،‬یک روز به من زنگ‬ ‫زد و گفت که «در ته ران سخنرانی دارم اما در شی راز هم وعده‬ ‫کردم و نم ی توانم بروم تو به جای م��ن برو»؛ من هم رفتم‪.‬‬ ‫در کل چقدر خوب است ادم حافظه تاریخی خود را از دست‬ ‫ندهد و در گفتمان خود صادق باش��د‪ ،‬حتی اگر این گفتمان‬ ‫به ضررش تمام شود‪.‬‬ ‫وقتی اقای احمدی نژاد رئی س جمهور ش�د س�ر‬ ‫انتخ�اب ش�هردار بعدی بی�ن اعضای ش�ورای‬ ‫ش�هر اختالف پیش امد‪ ،‬چرا؟ ایا ب�ه این خاطر‬ ‫بود که اق�ای احمدی ن�ژاد م ی خواس�ت یکی از‬ ‫اطرافیانش مثل سعیدلو و عل ی ابادی جانشین او‬ ‫در شهرداری شوند؟‬ ‫‪ l‬یک جلس ه ای گذاش��تند که افراد زیادی از جمله‬ ‫اقایان حدادعادل‪ ،‬حس��ین فدایی‪ ،‬مصطفی پورمحمدی و‬ ‫مرتضی نبوی در ان حضور داشتند‪ .‬انجا مطرح شد که «ایا‬ ‫صالح م ی دانید که ما هم با نام ابادگران به انتخابات مجلس‬ ‫هفتم برویم؟» برخی دوستان صراحتا با این پیشنهاد مخالفت‬ ‫کردند‪ ،‬اما من و تعدادی از دوستان گفتیم هیچ اشکالی ندارد‬ ‫اگر این کار انجام شود‪.‬‬ ‫اما ایشان خودش فکر م ی کرد که برای شهردار‬ ‫شدن شانس دارد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬همین طور اس��ت‪ ،‬همان اف��رادی که امروز‬ ‫برخی کاتولی ک تر از پاپ شده اند‪ .‬در حالیکه ما موافق بودیم‬ ‫و گفتیم هیچ اشکالی ندارد‪ ،‬اگر موفقیت و توفیقی به دست‬ ‫امده باید در مجموعه اصولگرایان تقسیم شود‪.‬‬ ‫بعد اق�ای قالیباف مطرح ش�د‪ ،‬البت�ه ان موقع‬ ‫اقای قالیباف از اقای احمدی نژاد س�ر انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری دلخور بود‪ ،‬چرا اعضای شورای‬ ‫شهر دوم بر سر انتخاب میان اقای علی ابادی یا‬ ‫قالیباف به اختالف خوردند؟‬ ‫مخالفان از میان همین اعضای شورای شهر دوم‬ ‫بودند که با نام ابادگران به شورا راه یافتند؟‬ ‫پس اکثریت موافق و تعدادی هم مخالف چنین‬ ‫کاری بودند؟‬ ‫‪ l‬البته من یادم م ی اید بعضی دوس��تان ش��ورای‬ ‫شهر که دنبال این بودند رفقای خود را به لیست ته ران ب رای‬ ‫انتخابات مجلس هفتم اضافه کنند یک گرو کشی روی این‬ ‫قضیه هم م ی کردند تا امتیاز گیری کنند‪ ،‬ولی در نهایت این‬ ‫موافقت انجام شد و مردم به لیست ابادگران ای ران اسالمی‬ ‫مجلس نیز اقبال نشان دادند‪.‬‬ ‫ام�ا در انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری ابادگ�ران‬ ‫مجلس یک سمت رفت و ش�ورای شهر سمت‬ ‫دیگر‪ ،‬اینجا ابتدای انشقاق در ابادگران بود‪.‬‬ ‫‪ l‬همانطور که ما تصور نم ی کردیم هر ‪ 14‬نفر ما در‬ ‫‪ l‬سعی دلو را ما به مدت کوتاهی سرپرست گذاشتیم‪.‬‬ ‫‪ l‬خیر ایشان هیچ شانسی نداشت‪.‬‬ ‫ب رای اینکه م ی خواستند یک عضو شورای شهر که به دولت‬ ‫رفته بود ب رای اینکه جل��وی او را بگیرند ی��ک قانون وضع‬ ‫کردند‪ ،‬حال انکه م ی توانستند به او یا رئیس دولت بگویند تا‬ ‫مدتی بگذرد‪ .‬بعد او با پایان دوره شورا به دولت برود‪.‬‬ ‫ب ه خاطر اقای چمران که اول مشاور رئی س جمهور‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ .‬اقای زریبافان ک��ه دبیر هیات دولت بود‪ .‬به‬ ‫خاطر اقای زریبافان که هم در ش��ورا ب��ود و هم دبیر هیات‬ ‫دولت‪ ،‬مصوبه گذاش��تند که ش��ورای شهر ش��غل است در‬ ‫صورتی که در قانون قبلی عضویت در ش��ورای شهر شغل‬ ‫نبود‪.‬‬ ‫بعد اقای زریبافان برگشت شورا؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬تا اخر در ش��ورا ب��ود ولی ب��ه دولت کمک‬ ‫م ی کرد‪.‬‬ ‫این هم نمونه دیگری از اختالف ابادگران شورای‬ ‫شهر و ابادگران مجلس بود؟‬ ‫‪ l‬از انجا اختالف خود مجلس ی ها کلید خورد چون‬ ‫نسبت به شورای شهر دو شاخه و سه شاخه شدند‪ ،‬یک عده‬ ‫موافق یک طیف از اعضای ش��ورا شدند و یک سری هم در‬ ‫جایگاه مخالف قرار گرفتند‪.‬‬ ‫خود اعضای شورای شهر انها هم خودشان برای‬ ‫وزارت به اختالف خوردند؟‬ ‫‪ l‬اصال ما هیچ اختالفی نداشتیم‪ .‬انتخاب قالیباف‬ ‫یک رقابت بود‪.‬‬ ‫چون ش�ما گفتید برخی اعضای ش�ورای شهر‬ ‫انتظار داشتند وزیر شوند چون این اتفاق نیفتاد‬ ‫از احمدی نژاد دلخور شدند؟‬ ‫‪ l‬باید واقعی ت ها را گفت‪ ،‬نه انکه تاریخ سازی کنیم و‬ ‫دروغ بگوییم‪ .‬صادقانه م ی گویم برخی دوستان شورای شهر‬ ‫دوست داش��تند در چیدمان دولت حتی در جایگاه وزیر قرار‬ ‫بگیرند‪ .‬یعنی دوس��تانی ک��ه تا دیروز فک��ر نم ی کردند که‬ ‫عضو شورای شهر بش��وند‪ ،‬حاال ادعای وزارت داشتند‪ .‬حاال‬ ‫نم ی گویم اینها کمتر از وزرایی بودند که بع دا اقای احمدی نژاد‬ ‫انتخاب کرد ولی م ی گویم بعضی از دوستان دلخور بودند از‬ ‫اینکه در دولت مسئولیت نگرفتند‪.‬‬ ‫‪ l‬سه نفر از اعضای ش��ورا انتظار داشتند وزیر شوند‬ ‫اما چون نشدند موضع خاصی گرفتند‪ .‬اسمش را هم گذاشته‬ ‫بودند که باید یک نی��روی جدید خارج از ش��هرداری فعلی‬ ‫بیاوریم‪ .‬ما م ی گفتیم ش��هرداری فعلی دو س��ال کار کرده‪،‬‬ ‫مدی رانش محیط را شناختند‪ ،‬حیف است که بخواهیم یک‬ ‫تجربه جدیدی در مدیریت شهرداری ایجاد کنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬جالب است که همین مجلس اصولگرا سریعا‬ ‫یک مصوبه گذراند که عضویت در شورای شهر شغل است‪.‬‬ ‫‪ l‬انها یک رای بیشتر بودند‪ ،‬البته ما فکر نم ی کردیم‬ ‫چنین اتفاقی بیفتد چون اقای شیبانی شدیدا مخالف اقای‬ ‫اینک�ه از عضو ش�ورای ش�هر ب�ه وزارت ترقی‬ ‫نکردند‪ ،‬دلخور بودند؟‬ ‫سیاست‬ ‫قبل از اینکه این نکات را به اصولگرایان یاداوری‬ ‫کنید‪ ،‬بفرمایید واکنش به استفاده عنوان ابادگران‬ ‫ایران اسلامی ب�رای فهرس�ت اصولگرایان در‬ ‫مجلس هفتم چه بود؟‬ ‫چرا ابادگران مجلس با ابادگران شورای شهر به‬ ‫اختالف خورد؟‬ ‫یکی از دوستان‬ ‫ابادگرانی خودمان‪،‬‬ ‫هر از گاهی سر برخی‬ ‫موضوعات تهدید‬ ‫می کرد که من استعفا‬ ‫می دهم تا تاج زاده‬ ‫داخل شورا بیاید و‬ ‫برای شما داستان‬ ‫درست کند‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬م��ردم اگر اقبال ب��ه اصولگراها کردن��د به خاطر‬ ‫عملکردی بود که ش��ورای شهر و ش��هردار ته ران داشتند‪،‬‬ ‫اصولگراها فراموش نکنند که کلید موفقی ت ش��ان از کجا‬ ‫بود‪ .‬اصولگرایانی که انش��عاب کردند و موضعگیری ش��ان‬ ‫متفاوت شد‪.‬‬ ‫انتخابات شورای شهر انتخاب بشویم‪ ،‬همین طور هم کسی‬ ‫فکر نم ی کرد اقای احمدی نژاد رئی س جمهور شود‪.‬‬ ‫‪ l‬من م ی گویم یک تعداد اندکی‪...‬‬ ‫مثال چند نفر؟‬ ‫چطور نظر ان طیف غالب و اقای قالیباف شهردار‬ ‫شد؟‬ ‫‪37‬‬ ‫قالیباف بود اما به شهردار شدن او رای مثبت داد‪.‬‬ ‫چه اتفاقی افتاد که یک دفعه نظر اقای شیبانی‬ ‫نسبت به شهردار شدن اقای قالیباف مثبت شد؟‬ ‫‪ l‬این بحث هایی است که نباید زیاد باز شود که چه‬ ‫اتفاقی افتاد که اقای شیبانی به قالیباف رای داد و او بعد از‬ ‫رای دادن چه حرفی زد‪ .‬این جزو اسرار است‪.‬‬ ‫در کل ش�ما فکر نم ی کردید رای اقای ش�یبانی‬ ‫مثبت شود؟‬ ‫‪ l‬برخی دوس��تان خوش��بینانه م ی گفتند که اقای‬ ‫چمران به قالیباف رای نم ی دهد ولی ب رای ما مسجل بود که‬ ‫او به اقای قالیباف رای م ی دهد‪.‬‬ ‫پ�س در انتخ�اب دومی�ن ش�هردار از طری�ق‬ ‫ش�ورای ش�هر دوم‪ ،‬رقابت میان اقایان قالیباف‬ ‫و عل ی ابادی بود که اقای قالیباف هشت به هفت‬ ‫شهردار شد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬حتی ان زمان که رای گیری ‪ 8‬به ‪ 7‬شد اسراری‬ ‫وجود دارد ک��ه من فعال نم ی گویم‪ .‬بر همین اس��اس حتی‬ ‫مطرح ش��د که مجددا رای گیری کنیم که من گفتم‪« :‬اگر‬ ‫ما باور داریم این رای گیری درست انجام شده باید به نتیجه‬ ‫احترام بگذاریم و دیگر مهم نیس��ت به چه علت باید دوباره‬ ‫رای گیری ش��ود» اینجا الزم است‬ ‫یاداور ش��وم که بعد از ان‪ ،‬ما هفت‬ ‫نفر که مخالف شهردار شدن اقای‬ ‫قالیباف بودیم تا پایان دوره شورای‬ ‫شهر دوم کامال صادقانه با شهردار‬ ‫منتخب همکاری کردیم‪.‬‬ ‫‪ l‬بحث رای به اقای علی ابادی یا طرفداری از اقای‬ ‫احمدی نژاد نبود‪ .‬ما م ی گفتیم تجربه دو ساله در شهرداری‬ ‫حیف است که از بین برود‪ ،‬یعنی ه ر کس انتخاب شود باید‬ ‫دو سال در مدیریت شهری تجربه کسب کند تا بفهمد چه‬ ‫خبر است‪.‬‬ ‫اما هفت نفری که چنین نظری داشتند در لیست‬ ‫رایحه خوش خدمت قرار گرفتند؟‬ ‫‪ l‬بله؛ در فهرس��ت رایحه خوش بودند‪ ،‬البته تعدادی‬ ‫هم در لیس��ت جبهه پیروان خط امام و رهبری قرار داشتند‪.‬‬ ‫من تا سه شنبه قبل از اغاز تبلیغات ش��ورای شهر سوم در‬ ‫لیست جبهه پیروان خط امام و رهبری نیز بودم‪ .‬پنجشنبه نام‬ ‫مرا خط زدند‪ ،‬بعد من جویا شدم که چرا این اتفاق افتاد‪ ،‬گفتند‬ ‫که اقای چمران گزارش کرده که واعظ ی اشتیانی در جلسات‬ ‫شورا کم حضور داشته و غیبتش زیاد بوده و از اقای باهنر هم‬ ‫نقل کردند که گفته واعظی اشتیانی خیلی سرسخت طرفدار‬ ‫اقای احمدی نژاد است‪ .‬من ان زمان از کاتب مشروح مذاکرات‬ ‫شورا لیست غیب ت هایم را خواستم‪ ،‬او این کار را کرد و به من‬ ‫گفت‪« :‬غیب ت های تو همه اش مرخصی بوده است»‪ ،‬گفتم‪:‬‬ ‫«گویا اقای چمران گزارش کرده که حضورم در شورا کمرنگ‬ ‫بوده»‪ ،‬گفت‪« :‬واال نم ی دانم‪ ،‬من ب رای ایشان گزارش تهیه‬ ‫سیاست‬ ‫ب ا توجه به اینک�ه دو دوره‬ ‫از ش�ورای ش�هر دوم‬ ‫م ی گ�ذرد‪ ،‬اس�رار نح�وه‬ ‫رای گیری ان روز ش�ورای‬ ‫ش�هر ب�رای انتخ�اب‬ ‫شهردار را بفرمایید‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬در دوره س��وم دیگر عنوان ابادگ��ران ای ران‬ ‫اسالمی وجود نداشت‪ ،‬جبهه پیروان خط امام و رهبری‪ ،‬رایحه‬ ‫خوش و حامیان اقای قالیباف سه فهرست جداگانه دادند‪.‬‬ ‫که اکثریت اعضای ابادگران ش�ورای شهر دوم‬ ‫در فهرست حامیان اقای قالیباف قرار گرفتند؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬هفت نفر ش��امل من‪ ،‬اقای زریبافان‪ ،‬اقای‬ ‫زیاری‪ ،‬اقای دانش��جو‪ ،‬دکتر شکیب‪ ،‬خانم معتمد اذر و خانم‬ ‫سلطانخواه در لیست رایحه خوش خدمت قرار گرفتند و بقیه‬ ‫در فهرست حامیان اقای قالیباف بودند یا مشترک در لیست‬ ‫جبهه پیروان خط امام و رهبری حضور داشتند‪.‬‬ ‫البته اقای ش�کیب در هر دو لیس�ت مش�ترک‬ ‫ب�ود؛ در واقع م ی توان گفت کس�انی که به اقای‬ ‫عل ی ابادی رای دادند و س�مت اق�ای احمدی نژاد‬ ‫بودن�د به فهرس�ت رایح�ه خوش خدم�ت وارد‬ ‫شدند‪ ،‬کسانی که به قالیباف رای دادند در لیست‬ ‫حامیان قالیباف قرار گرفتند‪ ،‬درست است؟‬ ‫‪38‬‬ ‫‪ l‬اعضای شورای شهر دوم به اختالف نخوردند‪ ،‬بلکه‬ ‫لیس ت های سه گانه دادند و همین باعث ریزش شد‪ ،‬چنان که‬ ‫در دوره چهارم هم همین اتفاق رخ داد‪ .‬یعنی دوره سوم تجربه‬ ‫نشد و ب رای انتخابات چهارمین دوره نیز به همان رویه عمل‬ ‫کردند و این وضعیت پیش امد‪.‬‬ ‫ام�ا اق�ای چم�ران و اطرافی�ان او در انتخاب�ات‬ ‫دوره چهارم ش�ورای ش�هر تهران چ�ون دیدند‬ ‫اصولگرایان متفرقند تلاش کردند نام ابادگران‬ ‫ایران اسلامی را احی�ا کنن�د و با همی�ن نام در‬ ‫انتخابات حضور پیدا کردند‪ ،‬چرا موفق نشدند؟‬ ‫‪ l‬علت این اس��ت که هم��ه اعض��ای ابادگران در‬ ‫ش��ورای ش��هر دوم با هم نبودند‪ ،‬به هر جهت اگر بنا باشد‬ ‫اعتبار نام ابادگران بین ‪ 14‬نفر تقس��یم ش��ود ه ر کس یک‬ ‫س��هم مش��خص دارد و یک نفر نم ی تواند همه اعتبار نام‬ ‫ابادگران ای ران اسالمی را ب رای خود مصادره کند‪.‬‬ ‫یعنی اگر ان ‪ 14‬نفر زیر عنوان ابادگران برای دوره‬ ‫چهارم جمع م ی شدند وضعیت فرق م ی کرد؟‬ ‫‪ l‬اثرگذارتر بود‪ .‬متاسفانه اصولگرایان هر زمان که به‬ ‫قدرت م ی رسند تا مدتی با هم خوب‬ ‫هستند بعد متفرق م ی شود‪ ،‬البته‬ ‫اصالح طلبان ه��م همی ن طورند‪.‬‬ ‫اینکه در انتخابات شوراهای شهر‬ ‫اخی��ر یک تع��داد قاب��ل توجهی‬ ‫اصالح طلب وارد شورا شدند به این‬ ‫علت بود که لیست مشترک دادند‪،‬‬ ‫حال انکه لیس ت های اصولگرایان‬ ‫متعدد بود‪.‬‬ ‫ابادگ�ران ایران اسلامی یک‬ ‫تجربه خیلی خوب در انتخابات‬ ‫شورای شهر دوم داشت که ‪14‬‬ ‫نفر از ‪ 15‬نفر وارد شورا شدند‪،‬‬ ‫در عوض یک تجربه بد داشت‬ ‫در انتخاب�ات ش�ورای ش�هر‬ ‫چهارم چون نتوانست همانند‬ ‫دوره دوم موف�ق ش�ود‪ ،‬ضمن‬ ‫انکه از افراد حاضر در دوره دوم‬ ‫فقط اقای�ان حبیب کاش�انی‪،‬‬ ‫چمران و عباس شیبانی باقی‬ ‫ماندند‪ ،‬ارزیابی شما چیست؟‬ ‫‪ l‬نه؛ هنوز جا دارد که زمان‬ ‫بگ��ذرد‪ ،‬چون ان موق��ع یک بنده‬ ‫خدایی حرفی زد که بس��یار جای‬ ‫تعجب داشت‪.‬‬ ‫ی�ک س�ال و نی�م بع�د‬ ‫انتخابات ش�ورای ش�هر‬ ‫برگ�زار ش�د‪ ،‬ش�اهد این‬ ‫بودیم که اعضای ابادگران‬ ‫ش�ورای ش�هر دوم عمال‬ ‫از ه�م جدا ش�دند و در دو‬ ‫فهرس�ت رایح�ه خوش‬ ‫خدم�ت و ابادگ�ران ق�رار‬ ‫گرفتند‪ ،‬چرا؟‬ ‫خورد و همی�ن مس�اله موجب ری�زش اعضا در‬ ‫راهیابی به دوره سوم شد؟‬ ‫کردم و این هم گزارش‪ ».‬در واقع گزارش را به خودم داد‪ .‬ان‬ ‫زمان من گفتم‪« :‬کسانی که حرف ناحق درباره من زدند را به‬ ‫خدا واگذار م ی کنم و ناراحتم از اینکه گفتند واعظ ی اشتیانی‬ ‫مدافع سرس��خت احمدی نژاد اس��ت و این ب��رای من جرم‬ ‫محسوب شد‪».‬‬ ‫از لیست ابادگران شورای شهر دوم چند نفر به‬ ‫شورای شهر سوم راه یافتند؟‬ ‫‪ l‬اقایان شیبانی‪ ،‬چمران‪ ،‬کاشانی‪ ،‬بیادی‪ ،‬دانشجو و‬ ‫شکیب وارد شورای شهر سوم ته ران شدند‪ ،‬البته اقای خادم‬ ‫هم در شورای بعد حضور داش��ت که البته او جزو فهرست‬ ‫ابادگران نبود‪.‬‬ ‫اگر واقعا شورای شهر دوم قوی کار کرد چرا فقط‬ ‫شش عضو به دوره سوم راه یافتند؟‬ ‫‪ l‬به خاطر اختالف در ارائه لیست واحد اصولگرایان‬ ‫بود که نگذاشت چنین لیستی تدوین شود‪.‬‬ ‫پس شورای ش�هر دوم موفق بود اما به اختالف‬ ‫‪ l‬اگ��ر تف��رق در بی��ن‬ ‫اصولگرایان ایجاد نم ی شد مطمئنا‬ ‫تا االن هم ابادگران م ی توانس��ت‬ ‫محور باش��د و رای قاطع ته ران را‬ ‫به دس��ت اورد‪ .‬ه ر چند ذائق��ه مردم قابل تغییر اس��ت ولی‬ ‫این واقعی��ت را نباید از ذهن دور داش��ت ک��ه وحدت هرگز‬ ‫شکس ت پذیر نیست‪.‬‬ ‫این واژه ابادگران ایران اسالمی قابل احیاست؟‬ ‫‪ l‬ابادگران یک واژه بود که ب رای مقطعی استفاده شد‬ ‫ولی همین واژه اگر افرادش در کنارش قرار م ی گرفتند و همه‬ ‫یکدست و همصدا م ی شدند و کسی به دنبال حذف دیگری‬ ‫نبود‪ ،‬مطمئنا پتانسیل ان را داش��ت که در عرصه انتخابات‬ ‫دوباره حرفی ب رای گفتن داشته باشد و اکثریت غالب شورای‬ ‫شهر را به دس��ت اورد بناب راین حاال که چنین وحدتی وجود‬ ‫ندارد همین مساله پایانی بر ابادگران شد‪.‬‬ ‫اگر حرف خاصی دارید بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬هرچه گفتم کوچکترین خدشه ای در ان نیست‪،‬‬ ‫حافظه تاریخی من خوب کار م ی کند و ه ر کس هم برخالف‬ ‫این صحب ت ها بخواهد حرف بزند‪ ،‬ان زمان مطالب جدیدتری‬ ‫را م ی گویم که حافظه تاریخی برخی ادم ها اصالح شود‪g .‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪39‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫پرسش اصلی در سیاست نظری این هفته حول محور‬ ‫«نحوه مواجهه اصولگرایان با روحانی» طراحی شده است‬ ‫سیاست نظری‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫در شماره پیش رو اثار و گفت وگوهایی از‬ ‫امیرمحبیان‪ ،‬محسن کوهکن‪ ،‬حسن غفوری فرد‪،‬‬ ‫ناصر ایمانی ‪ ،‬فرشاد مهدی پور‪ ،‬محسن مهدیان و‬ ‫یوسف سیفی را می خوانید‬ ‫‪40‬‬ ‫رقبای دولت ؛ از همکاری تا حاشیه سازی‬ ‫‪1‬‬ ‫فرهاد کیانفرید‬ ‫خبرنگار‬ ‫یکی از مس�ائلی که این روزها مطرح ش�ده‪ ،‬این‬ ‫است که در شرایط کنونی که با به روی کار امدن‬ ‫حسن روحانی ب ه عنوان رئی س جمهور تغییراتی‬ ‫ایجاد ش�ده‪ ،‬اصولگرای�ان باتوجه به گرایش�ات‬ ‫حسن روحانی به اصالح طلبان‪ ،‬باید چه موضعی‬ ‫درباره دولت یازدهم اتخاذ کنند؟‬ ‫‪ l‬من پیش از این هم در اغ��از فعالیت دولت اقای‬ ‫روحانی در یادداشتی نوشتم که سیاست اصولگرایان درباره‬ ‫مواجهه با دولت یازدهم‪ ،‬باید حمایت��ی و مراقبتی باشد‪ .‬به‬ ‫عبارتی به دلیل اینکه بزرگترین مسئولیت اجرایی کشور بر‬ ‫دوش رئی س جمهور است و گره ه��ا و مشکالت سختی هم‬ ‫پیش روی ما و ایشان قرار دارد و ما بای��د از انها عبور کنیم‪،‬‬ ‫وظیفه همه م��ا به وی��ژه اصولگرایان‪ ،‬ف��ارغ از نگرش های‬ ‫سیاسی‪ ،‬حمایت از دولت جدی��د است که اهداف عالی نظام‬ ‫را تحقق ببخشد‪ .‬اما در عین حال وظیفه مراقبتی هم داریم‬ ‫که حاشی ه سازی ها یا ورود و نفوذ جریانات تندرو و افراطی به‬ ‫درون دولتی که صفت اعتدال را با خود دارد‪ ،‬رخ ندهد‪ .‬چرا که‬ ‫بزرگترین مساله ای است که تجربه به ما ثابت کرده موجب ان‬ ‫م ی شود که دولت ها را از کار بیندازد و جلوی پیشرفت انها را‬ ‫ب رای رسیدن به اهداف مفید ب رای مردم م ی گیرد‪.‬‬ ‫این مشکل حاشی ه سازی یکی از مواردی است که‬ ‫در همه دولت ها وجود داشته و احتماال همچنان هم‬ ‫به حیات خود ادامه خواهد داد‪ .‬اما این سوال مطرح‬ ‫م ی ش�ود که ب ه طور کلی چه حاشی ه سازی هایی‬ ‫مشکل ساز است؟ چون حاش�یه به ذات مخرب‬ ‫نیست و فکر م ی کنم بهتر است مشخص کنیم‬ ‫حواشی مورد نظر شما چه مواردی است و از طریق‬ ‫چه کسانی ایجاد م ی شود؟‬ ‫‪ l‬منظ��ور حاشی ه سازی هایی است ک��ه عموما از‬ ‫سمت افرادی به وجود م ی ایند که رویک��رد افراطی دارند‪ .‬به‬ ‫همین دلیل وظیفه مراقبتی هم داریم‪ .‬این نگاهی است که‬ ‫به نظر من اصولگرایان باید دنبال کنند اما اصولگرایان‪،‬‬ ‫در واقع یک طیف گسترده ای هستن��د که گرایشات و‬ ‫رویکردهای مختلفی از نظر عقیدت��ی و عملکرد در ان‬ ‫وجود دارد‪ .‬بعض ی ها هستند که رویکرد میانه ای دارند و‬ ‫برخی افراطی عمل م ی کنند‪ .‬برداشت من این است که‬ ‫برخی گرایشات افراطی حتی در جریان اصولگرا تالش‬ ‫خواهند کرد تا ثابت کنند این دولت یک دولت ناکارامد‬ ‫است و در عین ح��ال کاندیدای مطل��وب انها که رای‬ ‫نیاورده‪ ،‬م ی توانست بهتر عمل کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫«برخی گرایشات افراطی حتی در جریان اصولگرا تالش خواهند کرد تا ثابت بکنند این دولت یک دولت ناکارامد‬ ‫است و در عین حال کاندیدای مطلوب انها که رای نیاورده‪ ،‬م ی توانس�ت بهتر عمل کند» این را دکتر امیر محبیان‪،‬‬ ‫موسس حزب نواندیشان ایران م ی گوید‪ .‬او درباره اینکه حس�ن روحانی اصولگراست یا اصالح طلب‪ ،‬معتقد است‬ ‫که‪« :‬باید تعری�ف جامعی از این دو جری�ان ارائه دهیم‪ ».‬او م ی گوی�د‪« :‬گاهی مواقع بعضی از جریانات هس�تند که‬ ‫چنان تعریف اصولگرایی را بس�ته و تنگ م ی گیرند که جز خودش�ان هی چ کس در این تعری�ف نم ی گنجد و در کل‬ ‫تعداد افرادی که در جریان اصولگرایی قرار م ی گیرند به تعداد انگشتان دس�ت باقی م ی مانند‪ ».‬این روزنام ه نگار و‬ ‫تو گو با بیان اینکه در این دولت باید از ایجاد هرگونه حاشی ه ای خودداری کرد‪ ،‬م ی گوید‪:‬‬ ‫نویسنده اصولگرا در این گف ‬ ‫«حاشی ه سازی هایی است که عموما از سمت افرادی به وجود م ی ایند که رویکرد افراطی دارند‪ .‬به همین دلیل وظیفه‬ ‫اصولگرایان مراقبتی اس�ت‪ .‬این نگاهی اس�ت که به نظر من اصولگرایان باید دنبال کنند اما اصولگرایان‪ ،‬در واقع‬ ‫طیف گسترده ای هستند که گرایشات و رویکردهای مختلفی از نظر عقیدتی و عملکرد در ان وجود دارد‪ .‬بعض ی ها‬ ‫هستند که رویکرد میانه ای دارند و برخی افراطی عمل م ی کنند‪».‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫گفت وگوی مثلث با امبر محبیان‬ ‫این قبیل اقدامات از نظر شما چه مشکالتی‬ ‫را به وجود م ی اورد؟‬ ‫‪ l‬اوال به گمان من‪ ،‬این یک مقدار کوته اندیشی‬ ‫است‪ .‬زی را ب رای اثبات بهتر ب��ودن کاندیدای مورد تایید‬ ‫خودشان‪ ،‬وضعیت موجود را زیر سوال م ی برند و مسیر‬ ‫حرکتی ک��ه م ی تواند به نف��ع مردم باش��د را مخدوش‬ ‫م ی کنن��د و منجر ب��ه از دست رفتن زم��ان ارزشمندی‬ ‫م ی شود که باید در مسیری که مقام معظم رهبری ان را‬ ‫ذیل پیشرفت و عدالت توصیف کرده اند‪ ،‬طی بشود‪ .‬اما‬ ‫در مجموع برداشت من این است که جریان اصولگرایان‬ ‫عل ی الخصوص اصولگرایانی که ریشه های قدرتمندی‬ ‫درون جامعه دارند‪ ،‬ب��ا دولت موجود همک��اری بکنند‪.‬‬ ‫نمونه اش را هم در تعامل مجل��س و نهادهای قانونی‬ ‫دیگر با رئی س جمهور جدی��د دیدیم‪ .‬اما دولت جدید هم‬ ‫باید بسیار هوشیار باشد که در دام حاشی ه سازی ها نیفتد‬ ‫و بهان ه الزم را به افراطیون هر دو جناح ندهد‪.‬‬ ‫اگر م ی ش�ود کمی واضح ت�ر این مس�اله را‬ ‫توضیح بدهید‪ .‬اینکه دولت نباید بهانه الزم‬ ‫را به افراطیون ه�ر دو جناح بدهد‪ ،‬یعنی چه؟‬ ‫یعنی این بهانه ندادن ب�ه معنی کوتاه امدن‬ ‫و امتیاز دادن به تندرو هاس�ت که صرفا برای‬ ‫جلوگیری از ایجاد مش�کل از طرفش�ان باید‬ ‫مدنظر قرارگیرد؟‬ ‫‪41‬‬ ‫‪ l‬نه؛ بح��ث امتیاز دادن نیس��ت‪ .‬منظورم این‬ ‫است که در بعضی مواقع ممک��ن است از لحاظ موضع‬ ‫سیاسی یا در معرض بعض��ی از اشخاص‪ ،‬دولت خود را‬ ‫محق بداند اما یک فرد معت��دل به شکل تعاملی عمل‬ ‫م ی کند‪ .‬یعنی سعی م ی کند فیدبک اجتماعی را بگیرد‬ ‫و از مسیرهایی حرکت کند که کمتر حساسی ت ب رانگیز‬ ‫باشد‪ .‬ممکن است ما روی یک فرد که رویه او را درست‬ ‫م ی دانیم‪ ،‬ان چن��ان ایستادگی کنیم ک��ه اصل برنامه‬ ‫و هدف حرکتی ما از بی��ن برود‪ .‬نبای��د فراموش کنیم‬ ‫که در دول��ت پیشین یعن��ی دولت اق��ای احمدی نژاد‬ ‫به رغم دیدگاهی که درباره مهن��دس مشایی بوده فارغ‬ ‫از اینکه خوب بوده یا نبوده‪ ،‬منحرف بوده یا نبوده‪ ،‬اقای‬ ‫احمدی نژاد دیدگاه بسیار مثبتی داشت ولی نگاه تعاملی‬ ‫با اجتماع نداشت و هر دیدگاهی که اصولگرایان یا جریان‬ ‫اصالح طلبی مطرح م ی کردند را با واکنش های تند پاسخ‬ ‫م ی داد‪ .‬این قبیل حرکات ایشان موجب شد وقت زیادی‬ ‫از دولت که م ی توانست در خدمت اهداف متعالی کشور‬ ‫باشد‪ ،‬صرف حاشی ه ها شود؛ دولت جدید هم باید هوشیار‬ ‫باشد چه با اصولگرایان‪ ،‬چه با اصالح طلبان و چه افکار‬ ‫عمومی چالش نورزد‪.‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫خب راهکار این مس�اله را در چ�ه م ی دانید؟‬ ‫نم ی توان این گونه هم ب�ه ماجرا نگاه کرد که‬ ‫اگر برخی طی ف های اصولگرای�ی با برخی از‬ ‫نیروه�ای کارامد پیش�نهادی رئی س جمهور‬ ‫موافق نیس�تند به ص�رف مخالف�ت انها که‬ ‫ممکن است کامال سیاس�ی و جناحی باشد‪،‬‬ ‫روحان�ی از اس�تفاده از انها خ�ودداری کند و‬ ‫مداوم ب ه دنبال جایگزین و گزینه دوم و سوم‬ ‫و الی اخر باشد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬من هم قبول دارم که ممکن است برخی‬ ‫مخالفت ها صرفا مربوط به تفکرات جناحی باشد‪.‬اما اینها‬ ‫افراطیون هستند که دیدگاهشان اصال مدنظر نیست‪ .‬ما‬ ‫درباره مخالفت های منطقی صحبت م ی کنیم‪ .‬بناب راین‬ ‫نیرویی که دولت و رئی س جمهور احساس م ی کند نیروی‬ ‫مفید و کارامدی است اگر در هنگام رای گرفتن با مخالفت‬ ‫روبه رو م ی شود‪ ،‬اصرار به تایید گزینه پیشنهادی نکند‪.‬‬ ‫زی را گرفتن رای «نه» یکی از اثاری که دارد این است که‬ ‫اصولگرایان باید به جامعه‬ ‫این تصویر را منتقل کنند‬ ‫که ما مخالف این دولت یا‬ ‫هر دولت دیگری نیستیم‪.‬‬ ‫ما موافق منافع ملی‪،‬‬ ‫ارزش های ملی کشور و‬ ‫اعتقادی خودمان هستیم‬ ‫و از انها دفاع می کنیم‪ .‬هر‬ ‫دولتی که در این مسیر‬ ‫باشد‪ ،‬مورد تایید ماست و‬ ‫اگر از این راه خارج شود ما‬ ‫انتقاد می کنیم‬ ‫‪42‬‬ ‫اعتبار را نیز مخدوش م ی کند‪ ،‬پس بهتر است کوتاه بیاید و‬ ‫از این نیرو در جای دیگر استفاده کند‪ .‬این ترتیب و تشخیص‬ ‫اولویت ها در واقع اقتضای عقل است که عقل‪ ،‬مایه و بن مایه‬ ‫اعتدال است‪ ،‬بناب رای��ن وقتی دولت درم ی یاب��د که احتمال‬ ‫رای اوردن اف��رادی بسیار بسیار پایین اس��ت و ریس ک پذیر‬ ‫است‪ ،‬لزومی ندارد به حضور انها اصرار بکن��د‪ .‬این افراد اگر‬ ‫پست و مقام ب رایشان اهمیت چندانی ندارد و خدمت به نظام‬ ‫و کشور مدنظرشان است م ی توانند در جای دیگر که نیازی به‬ ‫کسب رای اعتماد نیست خدمت بکنند‪ .‬حاال اگر این افراد کال‬ ‫حاضر باشند ب رای گرفتن پست موردنظر حتی دولت را وارد‬ ‫چالش مهمی بکنند نشانگر این است که این افراد به طور کلی‬ ‫صالحیت دریافت پست و حضور در دولت را ندارند‪.‬‬ ‫اتفاقا همین اواخر بعد از اینکه وزیر پیش�نهادی‬ ‫رئی س جمه�ور ب�رای وزارت ام�وزش و پ�رورش‬ ‫موف�ق به گرفت�ن رای اعتم�اد از مجلس نش�د‪،‬‬ ‫اقای روحانی تصمیم گرفت از ایش�ان در سمت‬ ‫رئیس س�ازمان میراث فرهنگی اس�تفاده کند و‬ ‫از انجای�ی که این انتص�اب خود به خ�ود تبدیل‬ ‫به معاونت رئی س جمهور در این حوزه م ی ش�ود‬ ‫موجب انتقاداتی ش�د‪ ،‬ب ه طوری که خیل ی ها این‬ ‫کار را ب ه نوعی مقابله با نظر مجلس بیان کردند‪،‬‬ ‫ایا شما هم این طور فکر م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬کار رئی س جمه��ور لجباری نبود‪ .‬اق��ای روحانی‬ ‫از لحاظ قانونی نیازمند به کس��ب رای اعتماد در حوزه هایی‬ ‫مانند وزراست‪ .‬بناب راین وقتی ک��ه گزینه پیشنهادی شان در‬ ‫مجلس موفق به کسب رای اعتماد نم ی شود‪ ،‬از نیروی این‬ ‫فرد در جای دیگ��ر استفاده کرده است‪ .‬ب��ه نظر من به هیچ‬ ‫عنوان نباید این را لجبازی با مجلس یا مخالفان تلقی کرد‪.‬‬ ‫البته رئی س جمهور هم بهتر اس��ت این مساله را توجیه کند‬ ‫که نباید به دلی��ل اینکه ب رای وزارت ام��وزش و پرورش رای‬ ‫نیاورده است‪ ،‬در جای دیگر از توانای ی های این فرد هم استفاده‬ ‫نشود و کال همه توانای ی هایش زیر سوال برود‪ .‬پیش از این‬ ‫هم مقام معظم رهبری یاداوری کرده اند که کسانی که ب رای‬ ‫ریاست جمهوری یا مناصب دیگر کاندیدا م ی شوند و توسط‬ ‫شورای نگهبان رد صالحیت م ی شوند‪ ،‬به معنی این نیست‬ ‫که این افراد شخصی ت های ب ی صالحیتی هستند چرا که فقط‬ ‫ب رای ان پست خاص‪ ،‬انتخاب نشده اند‪ ،‬بناب راین م ی توان در‬ ‫کارهای دیگر از انها استفاده کرد‪ .‬به هر حال اگر از این اقدام‬ ‫رئی س جمهور احساس م ی شود که لجبازی کرده‪ ،‬بهتر است‬ ‫ایشان افکار عمومی را توجیه کنند‪.‬‬ ‫برخ�ی بع�د از اینک�ه اق�ای روحان�ی ب ه عن�وان‬ ‫رئی س جمه�ور انتخ�اب ش�د معتق�د بودن�د یا‬ ‫ب ه عبارت�ی هنوز ه�م هس�تند ک�ه روحانی یک‬ ‫اصولگراس�ت‪ .‬جال�ب این اس�ت ک�ه در جریان‬ ‫روب ه رو ه�م ع�ده ای معتقدند ک�ه رئی س جمهور‬ ‫کامال اصالح طلب اس�ت‪ .‬کدام از ای�ن دو جریان‬ ‫برداشت ش�ان از گرایش سیاسی رئی س جمهور‬ ‫درست است؟‬ ‫‪ l‬من معتقدم که اصولگرایان مسئوالنه و واقع بینانه‬ ‫و به دور از خودفریبی باید شکس��ت را بپذی رند و وارد یک فاز‬ ‫انتقادی شدید نسبت به ن��وع عملکرد خود و انالیز تفصیلی‬ ‫رفتار خود شوند که چ��ه اشکاالتی در نوع نگ��اه انها باعث‬ ‫شده که نتوانن��د واقعی ت های جامع��ه را ان طور که هست‬ ‫ببینند‪ .‬اگر این ک��ار را انجام ندهند زنجی��ره اشتباهاتشان‬ ‫انها را به گذشته وص��ل م ی کند و این��ده را از دست خواهند‬ ‫داد‪ .‬خودفریبی و فرافکنی مشکل��ی را حل نخواهد کرد؛ ‪16‬‬ ‫سال است کاندی��دای مطلوب اصولگرای��ان رای نم ی اورد و‬ ‫تیرشان به ه��دف نم ی خورد‪ .‬البته م ی ت��وان وقتی تیری به‬ ‫هدف خورد‪ ،‬دور ان خط بکشیم و بگوییم این هم هدف‪ ،‬پس‬ ‫ما پیروز شدیم مثل کسانی که االن تالش م ی کنند پیروزی‬ ‫حسن روحانی را پیروزی اصولگرای��ان تلقی کنند‪ .‬این عین‬ ‫خودفریبی است؛ البته پیروزی نظام ب��وده است اما پیروزی‬ ‫اصولگرایان نبوده است‪.‬‬ ‫ما در فاز تحلیل به دنبال شناخت ناشناخته ها هستیم‪،‬‬ ‫اما یک دست��ه از این بحث ه��ا مربوط به توهم��ات است‪،‬‬ ‫درحالی ک��ه باید بین واقعی ت های حقیق��ی و واقعی ت های‬ ‫ذهنی تفکیک ایجاد کرد‪ .‬درواقع بسی��اری از تحلی ل های‬ ‫اصالح طلب��ان و اصولگرایان ب ر اس��اس فکت های حقیقی‬ ‫نیست بلکه توصیف تمایالتشان است‪ .‬فریبنده ترین بخش‬ ‫تحلیل نیز مربوط به همین قسمت است‪ .‬یعنی جایی که ما‬ ‫تالش م ی کنیم چیزی را واقعی بپنداریم که واقعیت بیرونی‬ ‫ندارد و فقط تمایلی ذهنی است‪.‬‬ ‫اما به طور کلی بستگی دارد اصولگرایی و اصالح طلبی را‬ ‫چگونه تعریف کنیم‪ .‬اگر اصولگرایی را تعریف پایه ای و اصلی‬ ‫قرار بدهیم‪ ،‬بسیاری از اصالح طلبان هم اصولگرا محسوب‬ ‫م ی شوند و ام��ا اگر اصالح طلبی را تعری��ف مبنا قرار بدهیم‬ ‫بسیاری از اصولگرایان هم اصالح طل��ب تلقی م ی شوند‪ .‬از‬ ‫طرف دیگر گاهی مواقع بعضی از جریانات هستند که چنان‬ ‫تعریف اصولگرایی را بسته و تنگ م ی گی رند که جز خودشان‬ ‫هی چ کس در این تعریف نم ی گنجد و در ک��ل تعداد افرادی‬ ‫که در جریان اصولگرایی قرار م ی گیرن��د به تعداد انگشتان‬ ‫دست باقی م ی مانند‪ .‬این دیدگاه هم غلط است‪ .‬به نظر من‬ ‫قبل از اینکه تعریف کنیم اقای دکتر روحانی اصولگراست یا‬ ‫اصالح طلب باید شاخ ص های��ی را مشخص کنیم‪ .‬اگر دکتر‬ ‫روحانی شاخ ص هایی از قبیل ترجی��ح منافع مردم به منافع‬ ‫جناح و شخص ب رایشان ارجحیت دارد یا اگ��ر اعتقاد دارد به‬ ‫باورهای اساسی نظام یعنی حاکمی��ت دینی و تالش ب رای‬ ‫پیشبرد جامعه‪ ،‬نشان دهنده ای��ن است که اصولگرا هستند‪.‬‬ ‫اما اگر باور به اینها ندارد و پیشبرد منافع و دیدگاه های خاص‬ ‫اصالح طلبان را دنبال کند و حتی اگر بحران هایی در کشور‬ ‫ایجاد شود و همچنان به ای��ن فعالی ت های خود ادامه دهند‪،‬‬ ‫نم ی توان ایشان را اصولگرا دانست‪ .‬در مجموع برداشت من‬ ‫این است که با تعریف کلی که هست‪ ،‬ایشان به عنوان کسی‬ ‫که در حوزه امنیت ملی خدمت کرده است و کامال این مسیر را‬ ‫م ی شناسد‪ ،‬م ی توان وی را اصولگرا نامید منتها نه اصولگرایی‬ ‫جناحی و تشکیالتی‪ .‬درست است که عضو جامعه روحانیت‬ ‫مبارز بوده اند که جزو جریان اصولگرا محسوب م ی شوند اما‬ ‫از لحاظ باورهای دینی و دیدگاهی ایشان متعلق به بخشی از‬ ‫اصولگرایان است که به جریان اصالح طلب هم نزدیک است‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنی�د دوره حس�ن روحان�ی ب�رای‬ ‫اصولگرای�ان دوران ارام�ش اس�ت یا ی�ک برهه‬ ‫پرتنش را سپری خواهند کرد؟‬ ‫‪ l‬ما کال در سیاست کشورمان دوران ارامش نداریم‪.‬‬ ‫بناب راین مطمئنا باز هم تنش هایی به وجود م ی اید‪.‬‬ ‫در پای�ان فک�ر م ی کنید بهتر اس�ت ای�ن طیف‬ ‫بزرگ سیاس�ی‪ ،‬یعنی اصولگرای�ان در این دوره‬ ‫ک�ه روحان�ی راس قوه مجری�ه حض�ور دارد و به‬ ‫هرحال سعی دارد شرایط را ارام کند و از نزاع های‬ ‫سیاس�ی جلوگیری کند‪ ،‬چه موضعی بگیرند که‬ ‫هم در اذه�ان عموم�ی ب ه عنوان مخال�ف دولت‬ ‫شناخته نشوند و هم از اصول اولیه و بنیادین خود‬ ‫دور نیفتند؟‬ ‫‪ l‬اصولگرایان باید به جامعه ای��ن تصویر را منتقل‬ ‫کنند که ما مخالف این دولت یا هر دولت دیگری نیستیم‪ .‬ما‬ ‫موافق منافع ملی‪ ،‬ارزش های ملی کشور و اعتقادی خودمان‬ ‫هستیم و از انها دفاع م ی کنی��م‪ .‬هر دولتی که در این مسیر‬ ‫باشد‪ ،‬مورد تایی��د ماست و اگر از این راه خ��ارج شود ما انتقاد‬ ‫م ی کنیم‪ .‬اگر اصولگرایان خودشان را صرفا به عنوان جریان‬ ‫دائما مخالف نش��ان بدهند‪ ،‬مردم خست��ه م ی شوند و انها را‬ ‫به عنوان یک جری��ان مزاحم خواهند شناخ��ت‪ .‬البته برخی‬ ‫جریانات اصولگرایی این ک��ار را کرده اند‪ .‬بناب راین بهتر است‬ ‫این تصویر را به وجود نیاورند‪g .‬‬ ‫سه راهبرد پیشنهادی به جریان اصیل انقالب اسالمی در مواجهه با دولت اعتدال؛‬ ‫همدلی نجیبانه‪ ،‬همراهی عاقالنه و نقد اصولگرایانه‬ ‫عبدالمطهر محمدخانی‬ ‫‪2‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست نظری‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫این نوشتار در پی پاسخ به س��وال کلیدی این روزهای‬ ‫اهالی سیاست و رسانه در جریان اصولگراست‪« :‬نحوه تعامل‬ ‫صحیح جریان اصولگرا با دول��ت یازدهم چگونه باید باشد؟»‬ ‫این سوالی است که پاسخ ب��ه ان م ی تواند مبنای همه ارکان‬ ‫سیاست ورزی در جریان اصولگرایی را تحت الشعاع خود قرار‬ ‫دهد‪ .‬پیش از اغ��از بخش اصلی این سیاهه‪ ،‬پ��وزش بنده را‬ ‫ب رای قلم گزن��ده و ادبیات تند ب رای مواجه��ه با یک موضوع‬ ‫درون گفتمانی جریان اصولگرای��ی بپذیرید‪ .‬این روزها و پس‬ ‫از انتخابات خرداد ‪ 92‬دیگر جای تعارف و رودربایستی نیست‪.‬‬ ‫فهم اقتضائات دوران جدید و شرایط منبعث از تصمیم‬ ‫مردم در ‪24‬خ��رداد ‪ 92‬بر همه امور در جری��ان اصولگرا مقدم‬ ‫است‪ .‬جریان اصولگرا پس از انتخابات سال ‪ 92‬هنوز اکثریت دو‬ ‫نهاد شورایی کشور یعنی مجل س شورای اسالمی و شوراهای‬ ‫اسالمی شهر و روستا را در اختیار دارد‪ .‬ب��ا این وجود به دلیل‬ ‫عمق و گستردگی نهاد دول��ت در ساختار سیاسی جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران‪ ،‬این جریان عمال بی��ش از همه هشت سال‬ ‫پیش‪ ،‬از ق��درت دور ش��ده و در نهادهای تقنین��ی‪ -‬نظارتی‬ ‫محصور شده است‪ .‬بناب راین اتاق های فکر این جریان ابتدا باید‬ ‫واقعیت مواجهه با «دولت رقیب» را درک و متناسب با ان عصر‬ ‫جدیدی از سیاست ورزی را ساماندهی کنند‪.‬‬ ‫معتقدم جریان اصولگرایی قبل از پاسخ به سوال کلیدی‬ ‫صدر این نوشته باید به چند سوال مبنایی و مقدماتی پاسخ‬ ‫دهد‪ .‬در صورت پاسخ به انها ج��واب سوال اصلی این نوشتار‬ ‫به سادگی روش��ن خواهد شد‪ .‬پنج سوال مبنای��ی در این باره‬ ‫ب رای اهل اندیشه و سیاست ورزی در جری��ان اصولگرایی به‬ ‫شرح زیر است‪:‬‬ ‫‪ -1‬چه نتیج��ه ای در انتخابات ب��رای اصولگرایان رقم‬ ‫خورده است؟ شکست یا پیروزی؟‬ ‫‪ -2‬ف��رد و جریان پی��روز انتخابات چه نسبت��ی با این‬ ‫جریان دارد؟ سابقه تعامل جری��ان پیروز با جریان اصولگرایی‬ ‫چگونه است؟‬ ‫‪ -3‬وضعیت جریان اصلی رقیب اصولگرایان یا همان‬ ‫جریان دوم خرداد در این انتخابات چگونه بوده است؟‬ ‫‪ -4‬کش��ور در ابت��دای دول��ت یازدهم در چ��ه شرایط‬ ‫اقتصادی‪ -‬اجتماعی قرار دارد؟‬ ‫‪ -5‬افکارعمومی (برایند نگ��اه قشر خاکستری جامعه)‬ ‫پس از انتخابات تا چه می زان با ای��ن جریان همراهی خواهد‬ ‫داشت؟‬ ‫به هرکدام از پنج سوال ب ر اساس برداشت خود از عرصه‬ ‫سیاسی کشور پاسخ م ی گویم تا به سوال اصلی این نوشتار‬ ‫برسیم‪.‬‬ ‫پاسخ به سوال اول مشخص است‪ :‬اصولگرایان در این‬ ‫انتخابات در عرض و طول‪ ،‬روش و فرد‪ ،‬گفتمان و سازماندهی‪،‬‬ ‫سیاس��ت ورزی و اهداف و همه شاخ ص ه��ای رفتار سیاسی‬ ‫انتخاباتی شکست خوردند‪ .‬اگر کسی به این جمع بندی در این‬ ‫انتخابات نرسیده است‪ ،‬قطعا خود او و نحوه سیاست ورزی او‬ ‫که ناشی از نگاه غیرواقع بینانه به عرصه کشور است‪ ،‬بخشی‬ ‫از دالیل شکست اصولگرای��ان خواهد بود‪ .‬تحلیل شکست‬ ‫اصولگرایان فرصت مغتنم دیگری م ی طلب��د اما به اختصار‬ ‫باید گفت اصولگرایان تقریبا در سطح سیاست ورزی حزبی و‬ ‫جریانی به هیچ کدام از اهداف خود نرسیدند و در عمل شاهد‬ ‫پیروزی ف��ردی از جریان رقیب بودن��د‪ .‬شعارهایشان با اقبال‬ ‫مواجه نشد و مردم به عملکرد هش��ت ساله انها نمره قبولی‬ ‫ندادند‪ .‬نقل است که یکی از بزرگان جریان اصولگرا که به دنبال‬ ‫وحدت در بین نامزدهای جریان بود در جمعی فرموده بودند‪:‬‬ ‫«اصالح طلبان در این انتخابات پی��روزی مقتدرانه ای کسب‬ ‫نکردند اما اصولگرایان شکست مفتضحانه ای خوردند‪ ».‬مرور‬ ‫سریع شکل گیری تا فروپاشی ائتالف سه گانه از یک سو و ظهور‬ ‫و بروز جریان پایداری از سویی دیگر و حتی عملکرد چهره هایی‬ ‫چون دکتر والیتی خود دربردارنده بخشی از این شکست است‪.‬‬ ‫به همه اینها تمام رفتارهای ساختارشکنان��ه‪ ،‬قانون گریزانه‪،‬‬ ‫شوک اور و ب ی ثبات کننده رئیس دولت های نهم و دهم را هم‬ ‫بیفزایید تا به مردم در نگاه اخمالودشان به اصولگرایان بیشتر‬ ‫حق بدهید‪ .‬پاسخ به س��وال دوم و سوم کم��ی پیچیده تر و‬ ‫غی ر قطعی تر است‪ .‬فرد پیروز انتخابات چهره ای شناخته شده با‬ ‫سوابق دور اصولگرایی است و البته در سیر تحوالت انتخابات‬ ‫سال ‪ 84‬و پی��روزی محمود احمدی ن��ژاد نزدیکی سیاسی با‬ ‫جریان عملگرای سیاسی ای ران که پی رامون ایت اهلل هاشمی‬ ‫شکل گرفته را افزایش داده است‪ .‬اما ب رای جریان حامیان وی‬ ‫در انتخابات بی شک عالوه بر سهم احزاب کارگزاران و اعتدال‬ ‫و توسعه به عنوان دو گروه سنتی این جریان باید ب رای حمایت‬ ‫یکپارچه اصالح طلبان هم سهمی قرار داد‪ .‬انجا که به دستور‬ ‫خاتمی‪ ،‬عارف تلویحا به نفع روحانی کناره گیری م ی کند و همه‬ ‫این جریان در حمایت از روحانی یکپارچه م ی شود‪ .‬یک بار دیگر‬ ‫جمله حکیمانه منتسب به ان ب��زرگ جریان اصولگرا را مرور‬ ‫کنید‪ .‬تا اینجای کار‪ ،‬مساله کمی ساده شده است‪ .‬اصولگرایان‬ ‫انتخابات را به ائتالف رقب��ای سابق خود یعنی اصالح طلبان‬ ‫(یاران خاتمی) و عملگرایان (یاران هاشمی) واگذار کرده اند‪.‬‬ ‫اما پاسخ به سوال چهارم؛ کشور در یکی از دشوارترین و‬ ‫بغرنج ترین اوضاع خود در تمام سه دهه گذشته قرار دارد‪ .‬این‬ ‫البته به معنای سیاه نمایی وضع موجود و القای بن بست در‬ ‫کشور نیست‪ .‬اما نگاهی به موجودی خزانه‪ ،‬نرخ بیکاری و تورم‪،‬‬ ‫رشد اعجاب انگیز نقدینگی‪ ،‬کسری ب ی سابقه درامدی بودجه‬ ‫ساالنه کشور‪ ،‬وضعیت نامشخص هدفمندی یارانه ها‪ ،‬مشکل‬ ‫تهیه ارز ب��رای کاالهای اساسی و‪ ...‬نگ��اه «واقع بینانه تری»‬ ‫نسبت به وضعیت جاری کش��ور و اینده نزدیک ب��ه ما ارائه‬ ‫م ی دهد‪ .‬دولت یازدهم به دلیل عملکرد فاجع ه بار دولت دهم‪،‬‬ ‫دشوارترین و صعب تری��ن راه را در میان همه دولت های پس‬ ‫از جنگ پی ش رو دارد‪ .‬این موضوع البته باره��ا و بارها از زبان‬ ‫تحلیلگران اقتصادی‪ ،‬سیاسی و اجتماع��ی از ماه ها پیش از‬ ‫انتخابات دائما گوشزد م ی شد و موضوع جدیدی نیست‪ .‬پاسخ‬ ‫به سوال پنجم البته نی��از به رجوع ب��ه پیمایش های اماری‬ ‫و نظرسنج ی های دقیق سراسری دارد‪ .‬ام��ا منطقا م ی توان‬ ‫انتخابات ‪ 24‬خرداد را بدیلی دقیق بر یک نظرسنجی سراسر با‬ ‫جامعه اماری ‪ 27‬میلیون ای رانی رای دهنده در نظر گرفت‪ .‬با این‬ ‫توضیح به نظر م ی رسد که مردم پس از شش دوره انتخابات‬ ‫سیاسی از شورای شهر دوم ت��ا مجلس نهم‪ ،‬این بار تصمیم‬ ‫گرفته اند پ رنده اقبال خود را از شان��ه اصولگرایان بپ رانند و بر‬ ‫دوش جریان رقیب انها بنشانند‪ .‬نام��زد پیروز انتخابات تنها‬ ‫با ‪ 250‬هزار رای ب رنده انتخابات ش��د‪ ،‬این درست اما فراموش‬ ‫نکنید که همین نامزد منتخب با کاندی��دای رقیب خود که‬ ‫اتفاقا پ رامیدترین کاندیدای اصولگرا ب��ود‪ ،‬حدود ‪ 12‬میلیون‬ ‫ی رو راست و منطقی‬ ‫رای اختالف داشت‪ .‬بیایید با خودمان کم ‬ ‫باشیم‪ .‬مردم این بار از اصولگرایان به هر دلیل و با هر تحلیلی‬ ‫روی گرداندند و به سراغ نماینده جریانی رفتند که در سوم تیر‬ ‫‪ 84‬ب رای نفی او به اصولگرایان رای داده بودند‪ .‬این‪ ،‬اگر عدم‬ ‫اقبال نیست پس چیست؟ حاال و بعد از پاسخ به این پنج‬ ‫سوال م ی توان با یک مقدمه کامل به سوال اصلی این‬ ‫نوشتار نگریست‪« :‬نحوه تعامل صحیح جریان اصولگرا با‬ ‫دولت یازدهم باید چگونه باشد؟»‬ ‫جریان اصولگرا که به دلیل ب رایندی که مردم از رفتار‬ ‫این جریان داشته اند‪ ،‬به دلیل رویگردانی مردم‪ ،‬عرصه را‬ ‫به رقیب شکس ت خورده دیروز واگ��ذار کرده است‪ ،‬حاال‬ ‫باید کمی نجیبانه تر در مواجهه ب��ا منتخب مردم رفتار‬ ‫کند‪ .‬ب رای مردمی که به امیدی به رئی س جمهور منتخب‬ ‫رای داده اند‪ ،‬خوشایند نیست که جریان رقیب از روز صفر و‬ ‫شروع دولت لب به گالیه و انتقاد بگشاید‪ ،‬به خصوص انکه‬ ‫این رای را در اعتراض به ناکارامدی همین جریان اصولگرا‬ ‫به حساب رقیبش ریخته است‪ .‬جریانی که ب رابر انتظار‬ ‫مردم ناراضی از ناکارامدی دولت محمود احمدی نژاد‪ ،‬در‬ ‫ب رابر دولت نزدیک به خود ایستادگی نکرده است‪ .‬مردم از‬ ‫شکس ت خوردگان در این برهه انتظار «همدلی نجیبانه»‬ ‫با ب رادر پیروز میدان را دارند‪ .‬چشمان بیدار افکار عمومی‬ ‫رفتار این روزهای اصولگرایان را به قضاوت نشسته است‪.‬‬ ‫همان طور که رفتار ساختارشکنانه جریان افراطی معترض‬ ‫در انتخابات را قضاوت کرد‪.‬از دیگر سو فرد پیروز انتخابات‬ ‫به رغم هم��ه نزدیکی که از بغض نماد س��وم تیر در این‬ ‫سال ها به جریان اصالح طلب پی دا کرده است دارای سوابق‬ ‫محکم اصولگرایانه در سال های دور و نزدیک است‪ .‬رجوع‬ ‫کنید به مواض��ع روحانی در سخنرانی ‪23‬تی��ر ‪ 78‬و ‪26‬‬ ‫بهمن ‪ .89‬رئی س جمهور دولت یازدهم این پتانسیل را دارد‬ ‫که به «همراه ی عاقالنه» جریان اصولگرا با دولت نوپایش‬ ‫پاسخ مثبت بدهد و متناسب با ان تصمیم گیری نماید‪.‬‬ ‫این همراهی عاقالنه اگر از زاویه عقل عاقب ت اندیش‬ ‫سیاسی و جریانی استحباب باشد‪ ،‬از منظر تکلیف انقالبی‬ ‫در شرایط خطیر کش��ور واجب عینی است‪ .‬مشکالت و‬ ‫موانع بر سر راه دولت جدی��د در تامین اولیات معیشتی‬ ‫و اقتصادی مردم موضوعی نیست که بتوان ان را هزینه‬ ‫رقابت سیاسی جریان��ی و حزبی ک��رد‪ .‬اصولگرایان بر‬ ‫مبنای عمل به تکلیف انقالبی خود باید تمام توان خود‬ ‫را در همراهی با دولت مستقر ب رای حل مشکالت فوری‬ ‫معیشتی و اقتصادی بکنند‪ .‬این روزها برخی دوستان در‬ ‫رسانه های اصولگرا ب ی صب رانه منتظر پایان مهلت وعده‬ ‫صد روزه رئی س جمهور ب رای حل مشکالت هستند و ب رای‬ ‫رسیدن به ان روز و مچ گیری رئی س جمهور روزشمار نصب‬ ‫کرده اند‪ .‬این دوستان ایا به عاقب��ت این رقابت سیاسی‬ ‫اندیشیده اند؟ ناامیدی مردم در همان صد روز نخست از‬ ‫رئی س جمهور منتخب ایا در کوتاه مدت باعث بازگشت‬ ‫توجه انها به جری��ان اصولگرایی خواهد شد که در کمتر‬ ‫از پنج ماه قب��ل در اعتراض به رفت��ار او به کلید روحانی‬ ‫دل خوش کرده اند؟ ایا پمپ��اژ ناامیدی از دولت جدید‪ ،‬در‬ ‫این شرایط بغ رنج کندن دل م��ردم از نظام نیست؟ همه‬ ‫اینها را گفتم اما‪ ،‬هی چ کدام از این مصالح نم ی تواند جلوی‬ ‫حساسیت مقدس اصولگرایان روی پرهیز از انحراف از‬ ‫اصول و محکمات انقالب را بگی��رد‪ .‬جریان اصولگرایی‬ ‫بر مبنای ریشه های تاریخی عمی��ق‪ ،‬منطق گفتمانی‬ ‫محک��م و چهره ها و شخصی ت های برجست��ه ای که از‬ ‫انها در درون خود بهره مند است هرگز «نقد اصولگرایانه»‬ ‫را کنار نخواهد گذاشت‪ .‬همه مصالح ب��اال در شرایطی‬ ‫است که اصول انقالب در همه ابعاد فعالیت دولت زیر پا‬ ‫گذاشته نشود‪ .‬قدمی انحراف از مبانی و کمترین زاویه از‬ ‫جهت گیری های کلی از سوی دولت یازدهم بدون شک با‬ ‫واکنش متناسب جری��ان اصولگرایی مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫اصولگرایان وقتی پای ارمان ها و اصول در میان باشد‪ ،‬با‬ ‫هی چ کس مسامحتی نداشته و نخ واهند داشت و این مهم‬ ‫را در دولت قبل به خوبی اثبات کرده اند‪g .‬‬ ‫‪43‬‬ ‫دولت خدمتگذار به جای دولت سیاسی‬ ‫گفت وگو با ناصر ایمانی درباره نگرش مطلوب اصولگرایان به دولت‬ ‫‪3‬‬ ‫تو گو با مثلث با اشاره به این‬ ‫ناصر ایمانی روزنام ه نگار و عضو سابق شورای سردبیری روزنامه رسالت در گف ‬ ‫مساله که اصولگرایان باید تعریف درستی از دولت داشته باش�ند‪ ،‬گفت‪« :‬در میان اصولگرایان اقای عسگراوالدی‬ ‫داریم‪ ،‬اقای احمد توکلی داریم‪ ،‬اقای الریجانی داریم‪ ،‬از طرفی هم اقایان کوچ ک زاده و رسایی داریم و اقای حسینیان‬ ‫هم داریم‪ .‬پس ما باید اول به این سوال پاسخ بدهیم که اصولگرایان چه کسانی هستند؟»‬ ‫فرهاد کیانفرید‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ای�ن روزه�ا بح�ث داغ�ی بی�ن اصالح طلبان‬ ‫و اصولگرای�ان درگرفته اس�ت‪ ،‬مبن ی بر اینکه‬ ‫رئی س جمه�ور منتخب اصالح طلب اس�ت یا‬ ‫اصولگرا یا اینکه به کدام جناح نزدیک تر است‪.‬‬ ‫برخی به دلیل اینکه ایشان در جامعه روحانیت‬ ‫مبارز حضور داشته اند‪ ،‬وی را اصولگرا م ی دانند و‬ ‫برخی هم ایشان را اصالح طلب معرفی م ی کنند‬ ‫چون با عارف در انتخابات ائتلاف کردند‪ ،‬نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫سیاست نظری‬ ‫‪ l‬به نظر م��ن ای��ن حرف ه��ا و تقسیم بندی ها‬ ‫در شرای��ط االن خیلی فایده ای ن��دارد‪ .‬اق��ای روحانی در‬ ‫مقطع زمانی فعل��ی تعریف جدید در ح��وزه سیاسی و در‬ ‫کنار اصولگرایی و اصالح طلبی را مط��رح کردند به عنوان‬ ‫اعتدالگرایی‪ .‬اگر بخ واهیم گذشته اقای روحانی را مرور کنیم‪،‬‬ ‫طبعا به اصولگرایی م ی رسد و سوابقی در اصالح طلبی به‬ ‫ان معنا ندارند و از طرف دیگر شعارهای اصالح طلبانه هم‬ ‫به ان معنا نداده اند‪ .‬هرچن��د شعارهای اصولگرایانه خاص‬ ‫هم نداد بلکه شعارهایی نزدیک به هر دو جناح مطرح کرد‪.‬‬ ‫وقتی صحبت از ازادی و ازادی بیان و شفافیت شد‪ ،‬بیشتر به‬ ‫شعارهای اصالح طلبانه نزدیک بود و وقتی شعارهای قانون‬ ‫اساسی و اصول مربوط به نظام و والیت فقیه را م ی دادند‪،‬‬ ‫نزدیک به اصولگرایان بود‪ .‬تالش اقای روحانی بر این بود‬ ‫و االن هم هست که یک جری��ان اعتدالگرایی را در کشور‬ ‫ایجاد کند‪ .‬شاید این جریان خودش در کنار اصولگرایی و‬ ‫اصالح طلبی یک جریان جدید و مدعی شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫ب ه طور کلی فکر م ی کنید که این جریان سیاسی‬ ‫که مدت ها در راس قدرت بوده اند‪ ،‬در ش�رایط‬ ‫فعلی چه موضعی در براب�ر دولت تدبیر و امید‬ ‫باید اتخاذ کنند؟‬ ‫‪ l‬در این زمینه من فکر م ی کنم که اصولگرایان‬ ‫باید به یک تعریف مشخص درباره دول��ت جدید برسند‪.‬‬ ‫مشکل از اینج��ا اغاز م ی ش��ود‪ .‬البت��ه اصولگرایانی که‬ ‫من مطرح ک��ردم یک لفظ کل��ی اس��ت‪ ،‬همان طور که‬ ‫اصالح طلب��ان ه��م یک لف��ظ کل��ی است ک��ه شامل‬ ‫طی ف های مختلف��ی م ی شوند‪ .‬ما در می��ان اصولگرایان‬ ‫اقای عسگراوالدی داریم‪ ،‬اقای احم��د توکلی داریم‪ ،‬اقای‬ ‫کزاده و رسایی‬ ‫الریجانی داریم‪ ،‬از طرفی هم اقایان کوچ ‬ ‫داریم و اقای حسینیان هم داری��م‪ .‬پس ما باید اول به این‬ ‫سوال پاسخ بدهیم ک��ه اصولگرایان چه کسانی هستند؟‬ ‫البته باز هم یاداوری م ی کن��م که این مساله و سوال ب رای‬ ‫اصالح طلبان هم صدق م ی کند منتها چون ما در حال حاضر‬ ‫درباره اصولگرایان صحبت م ی کنیم به بحث جناح روبه رو‬ ‫ورود نم ی کنیم‪ .‬حاال صرف نظر از اینکه ما چه تعریفی از‬ ‫اصولگرایان انجام م ی دهیم و راجع به کدام طیف این جریان‬ ‫‪44‬‬ ‫صحبتبکنیم‪،‬بایداینجریانسیاسییکتع ریفمشخصی‬ ‫از دولت انجام دهند و ارائه کنند تا بتوانند رابطه خودشان را با این‬ ‫دولت و شخص اقای روحانی تنظیم بکنند‪.‬‬ ‫پس به این مساله اعتقاد دارید که رئی س جمهور‬ ‫برای اصولگرایان رقیب محسوب نم ی شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬قطعا ایشان رقیب نیستند‪ .‬رقیب اصولگرایان‬ ‫همچنان اصالح طلبان هستند و ایشان در زمره اصالح طلبان‬ ‫نم ی گنجند‪ .‬برخالف انچه برخی عن��وان م ی کنند بنده این‬ ‫انتخابات را شکس��ت اصولگرایان و پی��روزی اصالح طلبان‬ ‫ی که ما‬ ‫نم ی دانم‪ .‬یعنی این انتخاب��ات در قالب های مرسوم ‬ ‫سیاسیون تفسیر م ی کنیم که فرد پی��روز یا از جناح اصولگرا‬ ‫است یا اصالح طلب نم ی گنجد؛ چنان که انتخابات سال‪ 84‬که‬ ‫اقای احمدی نژاد به پیروزی رسید در واقع پیروزی اصولگرایان‬ ‫نبود‪ .‬بناب راین هر انتخابات��ی را نم ی توان پیروزی یا شکست‬ ‫یک جناح دانست‪ ،‬البته پیروزی اق��ای خاتمی در دوم خرداد‬ ‫‪ 76‬واقعا شکست اصولگرایان محس��وب م ی شود‪ .‬ب رای این‬ ‫صحب ت ها دلیل دارم‪ .‬اول اینکه جریان های اصالح طلب عمدتا‬ ‫از اقای روحانی حمایت نکردند و سکوت پیشه کردند و کسانی‬ ‫که از ایشان حمایت کردند فقط شخص اقای هاشمی و اقای‬ ‫خاتمی بودند که اقای هاشمی را ه��م در عداد اصالح طلبان‬ ‫یا اصولگرایان نم ی توان منظور ک��رد‪ .‬اما اینکه بنده معتقدم‬ ‫پیروزی اقای روحانی پیروزی اصالح طلبان نبود‪ ،‬به این دلیل‬ ‫است که پیام حمایت جریان ها و اشخاص اصالح طلب مانند‬ ‫اقای خاتمی به بسیاری از اقشار مردم نرسید‪ .‬به نظر من حتی‬ ‫بسیاری از خ��واص اطالعی از حمایت حت��ی اقای هاشمی‬ ‫که اخبار ایشان همچون اخبار اقای خاتمی محدود نیست‪،‬‬ ‫نداشتند‪ .‬یعنی این حمایت ها دو روز قبل از انتخابات انجام شد‬ ‫و پیام این حمایت ها هم اصال پوشش رسانه ای نداشت و جریان‬ ‫اصالح طلب هم در این دوره ارگان های اطالع رسانی منسجم و‬ ‫مرتبی مانند روزنامه و سایت نداشت تا این پیام را به اقصی نقاط‬ ‫کشور برساند‪ .‬بناب راین نم ی توان گفت رای مردم به اقای روحانی‬ ‫به خاطر حمایت های اصالح طلبان بوده است‪ .‬اما به طور کل‬ ‫من بر این اعتقادم که اعتدال اقای روحانی نقطه مقابل افراط‬ ‫است‪ .‬افراط گرایی در هر دو جناح باید به تاریخ بپیوندد‪ .‬قطعا‬ ‫جریان اصالح طلبی و اصولگرایی ب��ه معنای سیاسی ان‪ ،‬در‬ ‫انتخابات بعدی هم خواهند بود‪ ،‬منته��ا دیگر اصالح طلبان‪،‬‬ ‫افرادی تندرو و ساختارشکن نخواهند بود‪ .‬اصولگرایی هم به‬ ‫معنای افراد تندرو که بیشتر به متحجرین م ی خورند نخواهد‬ ‫بود‪ .‬یعنی لب ه های تیز هر دو جریان صیقل خواهد خورد‪.‬‬ ‫خب تعریفی ک�ه از دول�ت یازدهم م ی ش�ود چه‬ ‫تعریفی است؟ ایا تعریف درستی است یا برگرفته‬ ‫از تعصبات سیاسی است؟‬ ‫‪ l‬دقیق��ا بح��ث از اینجا اغ��از م ی ش��ود‪ .‬بعضی از‬ ‫اصولگرایان تعریف شان راجع ب��ه دولت یازدهم این است که‬ ‫دولت اصالحات دوم است‪ .‬ما یک دولت اصالحات یک داشتیم‬ ‫که جناب اقای سی د محمد خاتمی رئی س جمهور بود و دولت‬ ‫جدید ادامه همان است‪ .‬خب با این تعریف رابطه اصولگرایان‬ ‫یک جور تعریف م ی شود‪ .‬برخی معتقدند که این دولت‪ ،‬دولتی‬ ‫است که از االن یک ژست فراجناحی گرفته است اما به زودی‬ ‫در دامن اصالح طلبان خواهد غلطید‪ .‬خب با این تعریف هم‬ ‫یک جور دیگر م ی توانند موضع بگی رند‪ .‬بعضی از اصولگرایان‬ ‫تعریفشان از این دولت این است که دولت روحانی صرفا یک‬ ‫دولتی است که از لحاظ قانونی مستقر ش��ده است و ما باید‬ ‫به شدت مراقب باشیم که خطایی نکند چرا که مشکوکیم به‬ ‫اینکه به زودی خطایی از ان سر م ی زند‪ .‬باید مراقب باشیم و‬ ‫یک جوری این چهار سال را بگذرانیم‪ .‬اما بعضی از اصولگرایان‬ ‫دیدشان نسبت به دولت این گون��ه است که دولتی است که‬ ‫قصد کمک و خدمت دارد‪ ،‬م ی خواهد مشکالت موجود را حل‬ ‫کند و دغدغه اش رفع بحران موجود است و باید به ان کمک‬ ‫کنیم‪ .‬دولت هم ان دولتی که اهداف ایدئولوژیک و خاص در‬ ‫کشور داشته باشد‪ ،‬نیست و تا انجایی که م ی توانیم باید کمک‬ ‫کنیم البته با این نگاه که دولت اصولگرا نیست ولی به این معنا‬ ‫هم نیست که کامال یک دول��ت اصولگرا نیست‪ ،‬به هرحال‬ ‫دولتی است که صرفا امده کشور را در این شرایط دشوار هدایت‬ ‫کند و به ارامش برساند‪ .‬البته اگر ب رای ما اصولگرایان یکی دیگر‬ ‫از گزینه هایی بود که کامال در اردوگاه ما بود بسیار بهتر بود ولی‬ ‫خب‪ ،‬حاال که ایشان هستند‪ ،‬هم رئی س جمهور هم دولتشان‬ ‫ب رای ما قابل قبول هستند و اهداف پیچیده و خاص هم ندارند‬ ‫و ما هم باید کمک کنیم‪ .‬هرچند ممکن است این دولت هم‬ ‫مانند دیگر دولت ها خطاهایی داشت��ه باشد‪ .‬این دسته بندی‬ ‫که االن مشخص کردم مجموعا نوع و طرز تفکرات مختلف‬ ‫اصولگرایی از شدید به ضعیف بود که در البه الی نیمه پنهان‬ ‫این جریان سیاسی وجود دارد‪.‬‬ ‫خب ش�ما‪ ،‬اصولگرای�ان و تفک�رات و همچنین‬ ‫تعری ف هایش�ان را درباره دولت یازدهم مشخص‬ ‫کردید ام�ا نگفتید ک�ه کدام یک از ای�ن دیدگا ها‬ ‫منطقی و عقالنی است و باید بر سر ان به اجماع‬ ‫برسند؟‬ ‫‪ l‬ح��اال کدام یک از ای��ن دیدگاه ها درس��ت است و‬ ‫اصولگرایان باید بر سر ان به اجماع برسند‪ ،‬بحث دارد‪ .‬اما اینکه‬ ‫م ی گوییم درست‪ ،‬باید هم مبتن ی ب��ر واقعیت بیرون جامعه‬ ‫باشد و هم مبتنی بر مصالح بلندمدت اصولگرایان‪ .‬به هرحال‬ ‫هر کدام از این نگاه ها را مدنظر قرار دهند مشخص م ی شود که‬ ‫چه موضعی در این چهار سال باید اتخاذ کنند‪ .‬مثال برخی از‬ ‫اصولگرایان‪ ،‬مشخصا اقای عسگراوالدی عنوان کرده بودند که‬ ‫اگر توانایی سنی داشتم دوست داشتم در دولت باشم که این‬ ‫دیدگاه در دسته بندی ما در گروه اخر قرار م ی گیرد‪ .‬به گمان من‬ ‫اوال ب رای اینکه اصولگرایان بتوانند اصطالحا خودشان را پیدا‬ ‫کنند و به اجماع برسند که کدام یک از این دیدگاه ها صحیح‬ ‫است‪ ،‬یک مقدار زمان نیاز دارد چون به هر حال تازه انتخاب‬ ‫شده اند و هنوز به لحاظ سیاسی ما در شوک انتخابات هستیم‪،‬‬ ‫بناب راین باید حق بدهید که کمی زمان الزم است که از شرایط‬ ‫فعلی خارج شویم و اوضاع ارام شود‪ .‬مطلب دوم‪ ،‬نظر شخصی‬ ‫من این است که ما باتوجه به جمیع قرائن و شواهد موجود باید‬ ‫فرض را بر گزینه اخر دسته بندی بگذاریم‪ .‬در واقع اصولگرایان‬ ‫باید این کار را بکنندیعنی‪ ،‬تصور بکنند که این دولتی است که‬ ‫قصد خدمت خالصانه در شرایط بحرانی کشور را دارد و اهداف‬ ‫پنهانی ب رای برخی اقدامات سیاس��ی تدریجی ندارد و صرفا‬ ‫قصدش کمک و خروج کشور از شرایط بحرانی است‪.‬‬ ‫بهتر است هیچ تصور دیگری نداشت��ه باشیم و فرض‬ ‫را بر این اس��اس قرار دهیم و نهایت کم��ک و همکاری خود‬ ‫را تا انجایی که قانون و منطق سیاس��ی اجازه م ی دهد از این‬ ‫دولت دریغ نکنیم‪ .‬اگر در اینده با ف��رض دیدگاه اصولگرایان‬ ‫مشاهده شد این دولت خطاها و انحرافاتی در برخی زمینه ها‬ ‫دارد م ی توان عندالمطالبه و متناسب ب��ا شرایط و موضوع با‬ ‫ان برخورد کرد‪ ،‬ضم��ن اینکه این را هم ع��رض کنم راه حل‬ ‫جلوگیری از اشتباهات و انحرافات در مورد هر دولتی همکاری‬ ‫با ان است؛ یعنی اگر اینگون��ه تصور کنیم که کنار بنشینیم‬ ‫و حتی یک مقدار هم نق بزنیم و انتظ��ار داشته باشیم یک‬ ‫دولتی بدون اشتباه و انحراف کار کن��د محال است‪ .‬مسلما‬ ‫کنارکشیدن برخی از نیروهای سیاسی جامعه موجب م ی شود‬ ‫که اشتباهات و انحرافاتی در دولت به وجود اید‪ .‬بناب راین حتی‬ ‫اگر بر دیدگاه های دیگری جز اینکه عنوان کردم اعتقاد داریم‬ ‫باید همکاری صمیمانه ای با این دولت داشت و در حال حاضر‬ ‫هرگونه پی��ش داوری را کنار بگذاریم‪ .‬منظ��ور از پی ش داوری‬ ‫همین تفکراتی است که دول��ت را دارای اهداف اقتصادی و‬ ‫سیاسی خاص م ی داند‪.‬‬ ‫از نظر ش�ما در دوران چهارس�اله یا هشت ساله‬ ‫ریاست جمهوری روحانی که دولتی با گرایش های‬ ‫اصالح طلبانه روی کار است‪ ،‬اصولگ رایان با مشکلی‬ ‫روب ه رو م ی شوند یا اینکه م ی توانند خود را با ش رایط‬ ‫موجود وقف بدهند؟‬ ‫‪ l‬به اعتق��اد م��ن اصولگرایان مشکل ش��ان بعد از‬ ‫انتخابات شروع نش��د و این جریان سیاس��ی از سال ها قبل‬ ‫مشکالت ایدئولوژیکی و رفتار سیاسی داشته؛ یعنی اتفاقا من‬ ‫بزرگترین مشکالت اصولگرای��ان را در دوره هشت ساله اقای‬ ‫احمدی نژاد م ی دانم‪ .‬اصولگرایان مدت هاست که به تدریج از‬ ‫متن خ واسته های مردم فاصله گرفتند و علت اساسی این فاصله‬ ‫گرفتن نوعی اطمینان از این مساله بود که اصالح طلبان یا افراد‬ ‫دیگری به غیر از اصولگرایان به دلیل مساله تایید صالحیت یا‬ ‫مساله نهادهای قانونی نظام امکان حضور در قدرت را ندارند‪ .‬در‬ ‫واقع اصولگرایان به این مق وله بیش از حد اتکا کردند که خود به‬ ‫تنهایی در قدرت باقی خواهند ماند‪.‬‬ ‫بناب رای��ن اصولگرای��ان ب��ه تدری��ج از ان چی��زی که‬ ‫در متن جامع��ه در جریان اس��ت و از خواسته ه��ای اساسی‬ ‫و تنگناهای مردم و نوع نگ��اه مردم به اوض��اع کشور‪ ،‬دولت‬ ‫و مساله قدرت فاصل��ه گرفتند‪ .‬در این شرای��ط اصولگرایان‬ ‫عموما در شعارها و خواسته های خود غ��ور م ی کردند؛ بدون‬ ‫انکه ببینند مت��ن مردم چه م ی خواه��د و جامعه چطور فکر‬ ‫م ی کند و شاید این مسائل ب رای انه��ا دیگر خیلی هم مهم‬ ‫نبود؛ چون اساسا ای��ن طور فکر م ی کردند ک��ه متن جامعه‬ ‫هر طور م ی خواه��د فکر کند‪ ،‬م��ا در قدرت باق��ی خواهیم‬ ‫و خاموشیگناه ماست‬ ‫‪4‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ای ران در انتظار تجربه ای جدید با دولتی است که شاید‬ ‫طی ‪ 16‬سال گذشت��ه بیشترین هزینه را ب��رای مخالفانش‬ ‫ساخته باشد‪ .‬دولتی ک��ه منتقد یا مخالفش بودن خیلی کار‬ ‫ساده ای نیست و قاطب��ه سیاستم��داران و صاحبان رسانه‬ ‫قرابتی با ان حس م ی کنند که بر افتراقاتشان م ی چربد‪ .‬این‬ ‫اوضاع ادم را یاد سال های پایانی دهه ‪ 60‬و دولتی م ی اندازد که‬ ‫با ریاست هاشم ی رفسنجانی تشکیل شد و تالش بر این بود‬ ‫تا همه طی ف هایی که همچنان خود را در چارچوب انقالب‬ ‫بزرگ اسالمی تعریف م ی کردند‪ ،‬نماینده ای در کابینه داشته‬ ‫باشند‪ .‬انچه امروز بازگشته است و دارد خود را ب رای چهار سال‬ ‫اینده مهیا م ی کند‪ ،‬چقدر به اندیشه انهایی که به تکرار تاریخ‬ ‫باور دارند‪ ،‬نزدیک است‪ .‬خوب است یادمان باشد این تکرار‬ ‫اگرچه ضرورتا به معنای پ س رفتن از راهی که امده ایم نیست‬ ‫و م ی تواند به اقتضای جامع��ه ای رانی‪ ،‬به خیلی از کاست ی ها‬ ‫پاسخ دهد‪ ،‬اما ذاتش همان تکرار است‪ .‬م ی توانیم بگوییم‬ ‫ی خیلی وقت ها به این تک��رار نیاز دارد‪ ،‬اما نباید یادمان‬ ‫ادم ‬ ‫برود که ما معموال تکرار م ی کنیم تا اصالح کنیم‪ ،‬نه اینکه‬ ‫یک بار دیگر راهی را برویم که پیش از این تجربه کرده ایم‪.‬‬ ‫‪ -1‬جریان اصولگرایی تا این پای��ه دقیقا همان کاری‬ ‫را کرده است که باید م ی ک��رد و ان فرصت بخشی به دولتی‬ ‫است که مدعی است با یک دایره بزرگ از خودی ها به اداره‬ ‫کشور خواهد پرداخت‪ .‬روحانی و نزدیکانش حال از تشکیل‬ ‫کابینه فارغ شده ان��د و باید به چینش مدی��ران عال ی رتبه و‬ ‫میانی خود بپردازند و این دغدغه که امدن انها باید در کلیت‬ ‫فضای کشور محسوس باش��د و اینکه انه��ا ناگزیرند تا به‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫یوسف سیفی‬ ‫نقد هایی که در طول هشت س��ال گذشته داشته اند‪ ،‬پایبند‬ ‫باشند‪ ،‬مهم ترین موضوع قابل بح��ث در میان انهاست‪ .‬در‬ ‫چنین فضایی جریان اصولگرایی ناگزیر خواهد بود در انتظار‬ ‫اتفاقات باقی بماند‪ .‬حاال م ی شود خیلی چی ز ها را پی ش بینی‬ ‫کرد و ب رای خروج از انفعال تا انجایی که م ی شود‪ ،‬روی این‬ ‫پی ش بین ی ها نیز حساب کرد‪ .‬اما انچه الجرم بر کلیت فضای‬ ‫اصولگرایی حاکم است و اتفاقا ب��ا منش اصولگرایی نیز در‬ ‫شرایط کنونی همخوانی محسوس��ی دارد‪ ،‬همین مراقبت‬ ‫از واکنش هاست‪ .‬کن��ش را امروز طیفی بر عه��ده دارد که‬ ‫انتظار از او حرکت در جایی می��ان دو جریان اصلی سیاسی‬ ‫کشور است‪.‬‬ ‫‪ -2‬وقتی م ی گوییم اصولگرایی‪ ،‬از یک هویت سخن‬ ‫گفته ایم که سابق��ه ای دیرین��ه در جمهوری اسالمی دارد و‬ ‫تبار شناسی ان م ی رسد به اغاز مبارزه نفسگیر دغدغه مندان‬ ‫شریعت با دل باختگان مدرنیت��ه‪ .‬اصولگرایی جزو مهمی از‬ ‫تاریخ ای ران است و یک بدنه اجتماعی قابل اتکا دارد که خیلی‬ ‫وقت ها چقدر از لیدرهای سیاس��ی اش سیاستمدار تر بوده‬ ‫است‪ .‬ما وقتی در قبال این جریان سیاسی قرار م ی گیریم با‬ ‫یک هویت روبه روییم که هم اصالت دارد و هم ب رای دوران‬ ‫کنونی سخنان بسیار‪ .‬سیاستمداران اصولگرا بهتر و اثرگذار تر‬ ‫از حراست از این هویت چه م ی توانن��د بکنند؟ اصولگرایان‬ ‫در ب رابر تاریخ ب رای این وظیفه مه��م ناگزیر از پاسخگویی‬ ‫خواهند بود و این مهم ترین جزء سیاست ورزی انها ب رای چهار‬ ‫سال اینده است‪ .‬ضمن انکه باید دانست‪ ،‬حراست از هویت‬ ‫اصولگرایی حراست از ارزش ها و ارمان های انقالب اسالمی‬ ‫است‪ .‬این ارزش ه��ا و ارمان ها هم��ان استدالالتی هستند‬ ‫که حضور در صحن��ه سیاس��ی را توجی��ه م ی کنند‪ .‬پس‬ ‫نبود یا تضعی ف ش��ان‪ ،‬اساسا ض��رورت سیاستمدار بودن را‬ ‫زیر سوال م ی برد‪ .‬این گونه که بنگری��م عمل سیاسی ما با‬ ‫اصولگرای ی مان است که معنا م ی یاب��د‪ .‬این همان اهمیت‬ ‫هویت ب رای سیاست ورزی در چارچوب اسالم است‪.‬‬ ‫‪ -3‬گذشته به خوبی نشان داده که حیات جریانات‬ ‫سیاسی بسیار بی��ش از انکه به می زان ق��درت انها در‬ ‫ساختار سیاسی وابسته باشد‪ ،‬به پویایی انها در فرایند‬ ‫رویداد ها بستگی دارد‪ .‬همی��ن اصولگرایی که اینجا از‬ ‫ان سخن م ی گویی��م‪ ،‬ادوار مختلف��ی را طی سه دهه‬ ‫گذشته پشت س��ر گذاشته و امروز از جه��ات گوناگون‬ ‫با اسالف خ��ود متفاوت اس��ت‪ .‬درک این ض��رورت و‬ ‫حفظ پویایی اصولگرایی از سوی منتسبان به ان امری‬ ‫حیاتی به حساب م ی اید‪ .‬تا این حد که م ی توان فارغ از‬ ‫اغماض این گونه گفت که اصولگرایی پس از روحانی‪،‬‬ ‫نسل جدی��دی از اصولگرای��ی ب��ا ویژگ ی هایی جدید‬ ‫خواهد بود‪ .‬جریان اصولگرایی بای��د خود را ب رای حدی‬ ‫از انعطاف پذیری اماده کند ک��ه متضمن حیات ان در‬ ‫عرصه سیاسی ای��ران است‪ .‬درک درس��ت از شرایط و‬ ‫رعایت فاصله ایمن از منافع فردی‪ ،‬م ی تواند راه درست را‬ ‫در میان این انعطاف پذیری و تصلب‪ ،‬نشان دهد‪ .‬راهی‬ ‫که قرار است شاه راه باز تولید هویت اصولگرایی باشد‪.‬‬ ‫‪ -4‬بدیهی است که ما با ی��ک خط مواجهیم‪ ،‬در‬ ‫واقع اگر بخواهیم جریان را به عنوان جنس اصولگرایی‬ ‫بپذیریم این گونه است‪ .‬باید رودخانه ای را تصور کنیم که‬ ‫خروشش در جای ج��ای ان متفاوت است‪ .‬یک خط که‬ ‫ابتدا تا انتهایش چق��در م ی تواند با هم فرق کند‪ .‬ظاه را‬ ‫این طور است که طیفی از اصولگرایان در تشکیل دولت‬ ‫با دیگر جریان��ات نزدیک به رئی س جمه��ور مشارکت‬ ‫کرده اند‪ .‬این گروه اگرچه به ویژه در حوزه پایگاه اجتماعی‪،‬‬ ‫بخش زیادی از جریان اصولگرایی را شامل نم ی شوند‪،‬‬ ‫اما از حیث هویتی به عنوان یک��ی از مهم ترین اجزای‬ ‫این جری��ان قابل تحلیلن��د‪ .‬در مقاب��ل‪ ،‬طی ف هایی از‬ ‫اصولگرایان هستند ک��ه بیشترین فاصل��ه را با دولت‬ ‫کنونی دارند و در جری��ان رای اعتماد ب��ه وزرا نیز حائز‬ ‫بیشترین تاثی ر گذاری در مقام مخالف بودند‪ .‬این طیف‬ ‫اخیر همان کسانی هستند ک��ه بیشترین اثر بخشی را‬ ‫در پویایی جریان اصولگرایی خواهند داشت‪ .‬گروه ها و‬ ‫چهره هایی که با فاصله از قدرت فرصت خواهند یافت‬ ‫تا به بازسازی خود بیندیشند و در نهایت جلودار تحولی‬ ‫باشند که بشارت دهنده نسل نوی گفتمان اصولگرایی‬ ‫خواهد بود‪g .‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫همکاری با دولت یا نقد دولت ارایش اصولگرایان را تغییر می دهد‬ ‫ماند‪ .‬بناب راین این نوع نگ��اه اصولگرایان و عدم توجه به‬ ‫خواسته های اصلی مردم یکی از دالیل اساسی ناکامی‬ ‫ اصولگرایان و کنار رفتن از قدرت ب��ود که از ان م ی توان‬ ‫با عنوان چالش سیاس��ی در جناح اصولگرا ن��ام برد‪ .‬اما‬ ‫یکی دیگر از چالش های جناح اصولگرا که یک چالش‬ ‫فکری ‪ -‬ایدئولوژیک محسوب م ی شود مساله نوع نگاه‬ ‫برخی از طی ف های اصولگرا به مقوله تئوریک حکومت‬ ‫دینی بود‪ .‬این اصولگرایان ب��ه دلیل نوع نگاه غلطی که‬ ‫به این مق وله داشتند نسبت به بسیاری از تحوالت جامعه‬ ‫خنثی بودند و توجهی به خ واسته های مردم نداشتند؛ چون‬ ‫نگاه انها به مقوله حکومت دینی غلط بود‪ .‬اصولگرایان‬ ‫عموما در مقابل بسی��اری از اتفاقات و ح��وادث تلخی‬ ‫که به خصوص در سال های اخی��ر در مسائل اقتصادی‪،‬‬ ‫سیاسی یا سیاست خارجی به وج��ود امد سکوت کردند‬ ‫که در واقع این سک��وت در عرصه سیاس��ت به معنای‬ ‫تایید تلقی م ی شود‪ .‬این رویک��رد به دلیل نوع نگاه غلط‬ ‫اصولگرایان به مباح��ث تئوریک بود که انه��ا را به این‬ ‫سمت م ی کشاند که در مقابل حوادث مختلف سکوت‬ ‫کنند‪ .‬بناب راین گم��ان من این است که ای��ن دوره ب رای‬ ‫اصولگرای��ان دوره بسیار خوبی است ک��ه یک بازسازی‬ ‫عمیق و همه جانبه بکنند که این بازسازی هم فکری باید‬ ‫باشد و هم سیاسی و هم بازسازی چهره عمومی خود در‬ ‫میان مردم‪g .‬‬ ‫‪45‬‬ ‫قطعا اقای روحانی‬ ‫می توانند کامال با‬ ‫اصولگرایان در تعامل‬ ‫قرار بگیرند و همین طور‬ ‫اصولگرایان هم می توانند‬ ‫به صورت مثبت در این‬ ‫رابطه دو سویه قرار بگیرند‬ ‫و بهتر است هر دو جناح‬ ‫بدانند که انتخاب روحانی‬ ‫یک پیروزی دو طرفه بود و‬ ‫هر دو موفق شدند‬ ‫روحانی همیشه اصولگرا بوده‬ ‫مخالفت با دولت جدید در دستور کار اصولگرایان نیست‬ ‫سیاست نظری‬ ‫حسن غفوری فرد‬ ‫عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسالمی‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪5‬‬ ‫تقریبا از همان روزهایی که حسن روحانی به عنوان‬ ‫یکی از نامزدهای انتخاباتی خود را معرفی کرد‪ ،‬سواالتی‬ ‫در اذهان تداعی ش��د که این فرد ی��ک اصولگراست یا‬ ‫اصالح طلب یا به طور کلی گرایشات سیاس ی اش به کدام‬ ‫سمت بیشتر تمایل دارد‪ .‬ایا ب رای اصولگرایان یک رقیب‬ ‫است؟ حال در اینجا به این سوال به صورت کامل و جامع‬ ‫پاسخ خواهیم داد‪.‬‬ ‫روحانی عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز‬ ‫است که این حزب معتبرترین گروه در جریان اصولگرایی‬ ‫محسوب م ی شود که دبیرک��ل ان ایت اهلل مهدوی کنی‬ ‫هستند و زمانی هم اق��ای امام ی کاشانی در این سمت‬ ‫حضور داشتن��د‪ .‬بناب راین اقای روحان��ی را نم ی توانیم از‬ ‫اصولگرایان جدا بدانیم‪ .‬منته��ا دارای عالیق و سالیقی‬ ‫هستند که ممک��ن است موجب شده باش��د با برخی از‬ ‫اصولگرایان اختالف نظر داشته باشند‪ .‬ایشان نه تنها در‬ ‫زمان فعلی بلک��ه از همان ابت��دای فعالی ت های خود با‬ ‫هرگونه افراط و تفریط مخالف بودند و به عقیده خودشان‬ ‫اعتدال گرا هستند‪ .‬بناب رای��ن انتخاب ایشان به هی چ وجه‬ ‫به ضرر اصولگرایان نیست و ب رای هر دو جریان اصولگرا‬ ‫و اصالح طلب‪ ،‬یک انتخاب برد‪-‬برد محسوب م ی شود‪،‬‬ ‫به طوری که بعضی از بزرگان اصولگرا درباره ایشان معتقد‬ ‫بودند‪ ،‬از میان نامزدهای انتخابات‪ ،‬روحانی بهترین شخص‬ ‫هستند که بیشترین ویژ گ ی های مورد نظر جریان اصولگرا‬ ‫را دارند‪ .‬با این تفاسیر مشخص م ی شود که اقای روحانی‬ ‫همیشه در جبهه اصولگرایان بودن��د‪ .‬منتها دولتی که‬ ‫تشکیل داده ان��د به گفته خود یک دول��ت اعتدال است‬ ‫که فراجناحی ب��ودن را سرمشق و سرلوحه ق��رار داد ه و‬ ‫ممکن است به اصولگرایان نزدیک نباشند و گرایشاتی‬ ‫‪46‬‬ ‫به اصالح طلبان داشته باشد اما به اصالح طلبانی نزدیک است‬ ‫که معتدل و میانه رو هستند‪.‬در شرایط فعلی اصولگرایان باید‬ ‫با حفظ حضور خودشان و در عین حال ک��ه از دولت یازدهم‬ ‫همانطور که مقام معظم رهبری فرموده اند حمایت م ی کنند‪،‬‬ ‫نظ رات خود را به صورت شفاف بی��ان کنند و مطمئنا جناب‬ ‫روحانی از نظ رات صریح و شفاف استقبال م ی کنند و ان دسته‬ ‫از این پیشنهادات یا انتقادات را که منطقی باشد به طور حتم‬ ‫ایشان م ی پذی رند‪ .‬اینکه ب��ه واسطه ارتباط ایش��ان با اقایان‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و سی د محمد خاتمی بهانه جویی شود و‬ ‫وی را مورد انتقادات تندی قرار دهیم کار پسندیده و عقالنی‬ ‫نیست‪ .‬چرا که ارتباط روحانی با این دو فرد به این معنی نیست‬ ‫که گرایشی به تفکرات انه��ا دارد‪ .‬شاید برخ��ی از نزدیکان‬ ‫اصالحات کن��ار رئی س جمهور باشند اما ت��ا اینجا هیچ گونه‬ ‫موضع گیری در خصوص حمایت ی��ا گرایش روحانی به این‬ ‫جریان سیاسی مطرح نشده است‪ .‬شای��د اتفاق نظری با این‬ ‫جریان داشته باشد اما قطعا به اصولگرایان نزدیک تر هستند‪.‬‬ ‫بناب راین نم ی ت��وان ایشان را در جری��ان اصالح طلب معرفی‬ ‫کنیم‪.‬تا اینجا اینگونه ب��وده که رئی س جمهور بدون هرگونه‬ ‫جناح بندی پیش رفته و تا زمانی که علنا ایشان اعالم نکنند که‬ ‫خود را وابسته به اصالح طلبان م ی دانند از نظر ما یک اصولگرا‬ ‫محسوب م ی شوند‪ .‬درباره شخص هاشمی رفسنجانی هم‬ ‫باید به این نکته اشاره شود ک��ه وی در جناح اصولگرایان قرار‬ ‫دارد و همیشه هم از اینکه در زمره اصولگرایان معرفی بشوند‬ ‫استقبال کرده اند‪ .‬البته نظ رات مخصوص به خودشان را دارند‬ ‫که طبیعتا با اصالح طلبان هم نزدیک هستند و در ارتباط با انها‬ ‫قرار دارند و در دولتشان که ب��ا عنوان دولت سازندگی معروف‬ ‫است‪ ،‬از برخی از افراد اصالح طلب استفاده کرده اند‪ .‬اصولگرایان‬ ‫باید این را قبول کنند که روحان��ی در چارچوب اصولگرایان و‬ ‫اصالح طلبان معتدل عمل م ی کند‪ .‬بسی��اری از اصولگرایان‬ ‫معتدل اندیشه های نزدیک به اصالح طلب��ان معتدل دارند و‬ ‫همچنین بالعکس این مساله هم وجود دارد و اصالح طلبان‬ ‫معتدلی هستند که نقاط مشترک زیادی با اصولگرایان میانه رو‬ ‫دارند‪ ،‬زی را افراد میانه رو این دو جریان معتقدند از هرگونه افراط‬ ‫و تفریط باید دوری کرد‪ .‬دولتی که روحانی معرفی کرده است‬ ‫باتوجه به اف��رادی که در هی��ات دولت حضور دارن��د‪ ،‬تعداد‬ ‫اصالح طلبان در ان بیشتر از اصولگرایان است؛ به طور مثال‬ ‫معاون اول ایش��ان که یقینا جزو جری��ان اصالح طلبی است‬ ‫وزرایی که پیشنه��اد داده بودند و رای اوردن��د و نیاوردند مثل‬ ‫اقایان زنگنه‪ ،‬نجفی‪ ،‬میلی منفرد و‪ ...‬همه از طیف اصالح طلب‬ ‫بودند‪ ،‬اما خود ایشان صالح م ی دانند که اعت��دال را در دولت‬ ‫حفظ بکنند و از هر دو جناح استفاده کنند و بتوانند پل ارتباطی‬ ‫بین این دو تفکر سیاسی باشند و بیشتر به دنبال این هستند‬ ‫که خدمتی به نظام و کشور کرده باشند و مشکالت مملکت‬ ‫را حل کنند‪ .‬قطعا اقای روحانی م ی توانند کامال با اصولگرایان‬ ‫در تعامل قرار بگی رند و همی ن طور اصولگرایان هم م ی توانند‬ ‫به صورت مثبت در ای��ن رابطه دو سویه ق��رار بگی رند و بهتر‬ ‫است هر دو جناح بدانند که انتخ��اب روحانی یک پیروزی دو‬ ‫طرفه بود و ه��ر دو موفق شدند‪ ،‬البته اگ��ر به همین ترتیب‬ ‫ادامه پیدا کند‪ .‬در این روزها شاهد انتقاداتی از عملکرد دولت‬ ‫بودیم‪ .‬اوال این قبیل صحب ت ها را نباید ملت شریف ای ران نظر‬ ‫کل مجموعه اصولگرا قلمداد کنند‪ .‬اگر قرار باشد از جانب کل‬ ‫جریان اظهارنظری را مالک قرار بدهیم باید نظ رات بزرگان را‬ ‫معیار بدانیم؛ افرادی مثل اقای عسگراوالدی که ایشان درباره‬ ‫روحانی گفته اند بین تمام کاندیداها بهترین گزینه ب رای مسند‬ ‫ریاست جمهوری بوده اند‪.‬در همان زمان انتخابات نیز برخی از‬ ‫همین بزرگان این مساله را بیان ک��رده بودند که جناب اقای‬ ‫حسن روحانی مورد اعتماد و حمایت جریان اصولگرایان است‪.‬‬ ‫یا به عبارتی ایشان مورد تایید جریان های میانه رو بودند‪ .‬اینکه‬ ‫تندروها از نامزدهای دیگر حمایت کردند هم وجود داشت اما‬ ‫این به معنی تعمیم به کل نیست و اختالفاتی است که در هر‬ ‫کجا و در هر تشکیالتی به وجود م ی اید ‪ .‬با این تفاسیر مشکلی‬ ‫میان رئی س جمه��ور و اصولگرایان وجود ن��دارد و این جریان‬ ‫سیاسی م ی تواند بخشی از مشکالت موج��ود را حل کنند‪.‬‬ ‫ثانیا بهتر است در شرایط فعلی وقت خود را در راستای اهداف‬ ‫و انتقادات واهی تلف نکنیم و فرص��ت را غنیمت بشماریم‪،‬‬ ‫بنشینیم و یک جمع بندی از انتخابات داشته باشیم‪ .‬نه صرفا‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری بلکه حتی انتخابات شورای شهر‬ ‫ی بود‪ .‬اختالفاتی که بین اصولگرایان به وجود‬ ‫هم مساله مهم ‬ ‫امد‪ .‬حتی در میان دوره مجلس هم این اصولگرایان بودند که با‬ ‫هم رقابت م ی کردند؛ یعنی عمال دایره اختالفات میان اعضای‬ ‫این جریان تا حدی گسترش یافت که به نفع اصالح طلبان تمام‬ ‫شد‪ ،‬در شورای شهر هم همی ن طور‪ .‬بناب راین درست است که ما‬ ‫از انتخاب روحانی راضی هستیم ولی ایشان گزینه این جریان‬ ‫نبودند‪ .‬بهتر است اصولگرایان یک تحلیل از این اتفاقات انجام‬ ‫دهند و به دنبال یک اتفاق نظر باشن��د که در دوره های بعدی‬ ‫انتخابات چه ریاست جمهوری‪ ،‬چه مجلس شورای اسالمی و‬ ‫چه شورای شهر دوباره این اتفاقات تکرار نشود‪.‬در نهایت ملت‬ ‫ای ران بهتر است بدانند و اگاه باشن��د که اصولگرایان به هیچ‬ ‫عنوان با دولت تدبیر و امید مخالفتی ندارند و با تمام قوا طبق‬ ‫فرمایشات مقام معظم رهبری در پیشبرد اهداف دولت کمک‬ ‫خواهند کرد‪g .‬‬ ‫قواعد بازی شطرنج میان روحانی و اصولگرایان‬ ‫روابط با دولت جدید چگونه باید شکل بگیرد؟‬ ‫محسن مهدیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪6‬‬ ‫شرایط امروز ب رای دولت روحانی از نوع اول است‪ .‬دولتی‬ ‫که حسن روحانی تحوی��ل گرفته اس��ت از حیث تحریم ها‬ ‫و ب ی تدبیری ه��ای اقتصادی با سال ‪ ۸۸‬ی��ا ‪ ۸۴‬قابل مقایسه‬ ‫نیست‪ .‬فقط شاخ ص ها را مرور کنی��د‪ .‬رشد اقتصادی منفی‬ ‫‪ 5/4‬درصد‪ .‬رشد منفی اقتصاد م��ا در منطقه در سال گذشته‬ ‫جز سودان از همه کشورها پایی ن تر ب��وده است‪ 12/5 .‬درصد‬ ‫بیکاری در اسفند ‪ ۹۱‬نیز در منطقه جز سودان از همه کشورها‬ ‫باالتر بوده است‪ .‬در چهار ماه اول ‪ ۹۱‬نسبت به دوره مشابه ‪،۹۰‬‬ ‫از بیست گروه اصلی صنعت که ‪۷۰‬درصد تولید صنعتی را بر‬ ‫عهده دارند تا ‪۷۹‬درصد کاه��ش تولید داشتند‪ .‬تورم در استانه‬ ‫‪ ۴۲‬درصد و فشار قیمت ها هنوز از حیث هزینه های واقعی خود‬ ‫را به طور کامل نشان نداده است‪ .‬نااطمینانی در بازار ارز به شدت‬ ‫در ایجاد ب ی اعتمادی به حاکمیت اقتصادی اثر گذار بوده است‬ ‫و هر سیاستی را با هر سطحی از کارشناسی ب ر نم ی تابد‪.‬تحریم‬ ‫بانکی و نفت��ی‪ ،‬تحریم های بی ن الملل��ی و مشکالت اعتبار‬ ‫اسنادی‪ ،‬محدودیت دسترسی به بازارهای مالی جهانی‪ ،‬مشکل‬ ‫طرف عرضه و کمبودهای احتمالی اینده‪ ،‬افزایش ‪ ۲۰۰‬درصدی‬ ‫نرخ ارز‪ ،‬ب ی ثبات��ی در سیاست ها و اقدام��ات‪ ،‬ب ی اعتمادی به‬ ‫مقامات اقتصادی و پولی دولت و مواردی از این دست که حکم‬ ‫م ی کند فارغ از انتخاب هر مدیری‪ ،‬ابتدا به ثبات و ایجاد روحیه‬ ‫امید و نگاه مثبت به اینده توجه شود‪.‬یک اصل بسیار کلیدی‬ ‫وجود دارد و ان اینکه هر مدیری با هر ن��وع سیاستی و با هر‬ ‫حسن روحانی از جمله روسای جمهوری است که بعد از‬ ‫پیروزی در انتخابات گفتمان خود را شکل داد‪ .‬پیروزی روحانی‬ ‫از جنس ارای گفتمانی نب��ود‪ .‬روحانی ظرف مدت کوتاهی با‬ ‫جذب رای بدن��ه اصالحات و برداشتن از سب��د ارای قالیباف‪،‬‬ ‫پیروز نهایی انتخابات شد‪ .‬پیروزی روحان��ی را باید ملی و نه‬ ‫طبقاتی و جریانی یا گفتمانی دید‪.‬اما حس��ن روحانی بعد از‬ ‫پیروزی شعار انتخاباتی خود را تبدیل به گفتمان کرد؛ گفتمان‬ ‫اعت��دال‪ .‬اما گفتمان اعت��دال چیست؟ اعت��دال از این منظر‬ ‫رویارویی اصولگراها با منتخب‬ ‫مردم جز بی اعتباری اصولگراها‬ ‫و مهمتر از ان ممانعت از ایجاد‬ ‫ثبات و امید و اعتماد به جامعه‬ ‫نتیجه دیگری ندارد‬ ‫سیاست نظری‬ ‫دولت گروگان یعنی چه؟‬ ‫اما در مقابل‪ ،‬حسن روحانی چه باید کند؟‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫چرا باید اصولگرایان به دولت روحانی کمک کنند و چرا‬ ‫باید سطح توقع خود را پایین بیاورند؟ چرا ب رای دولت روحانی‬ ‫باید سقف پرواز اصولگرای��ی را تعدیل کرد؟ در ازای ان حسن‬ ‫روحانی در مقابل اصولگرایان چه باید کند؟مشکالت داخلی‬ ‫کشور در دو حالت قاب��ل تصور است؛ حال��ت اول شرایطی‬ ‫نزا مثل تحریم یا ب ی تدبیری های‬ ‫است که به دلیل عوامل برو ‬ ‫به جا مانده از گذشته‪ ،‬مدیریت جامعه در کوتاه مدت یا از تدبیر‬ ‫حاکمیت خارج است یا اصالح ان به کندی صورت م ی گیرد‪ .‬در‬ ‫این شرایط گفته م ی شود دولت به بند یا گروگان است‪.‬‬ ‫حالت دوم شرایطی است که کشور ب��ا مجموعه ای از‬ ‫مشکالت طبیعی و روزمره مواجه است که باید توسط مدیریت‬ ‫مجرب تدبیر شود‪ .‬ب رای مواجهه با حالت دوم اولین گام انتخاب‬ ‫مدی ران کارامد است‪.‬اما در نخستین حالت‪ ،‬در گام اول کشور‬ ‫نیازمند دمیدن روح اعتماد و ثبات است‪ .‬ابتدا از حیث روانی باید‬ ‫کشور مدیریت شود و در گام بعدی انتخاب بهترین مدی ر‪.‬حاال‬ ‫سوال این است که این روزها با کدام شرایط وخیم مواجهیم؟ ایا‬ ‫شرایطی که حسن روحانی با ان مواجه است با سال ‪ ۸۴‬یا حتی‬ ‫ایام فتنه و ‪ ۸۸‬قابل مقایسه است؟ سال ‪ ۸۸‬نیازمند مدیریت‬ ‫افکار عمومی و برطرف کردن شبهات و حضور موثر سیاسیون‬ ‫و خ واص بودیم؛ سال‪ ۹۲‬چطور؟اگر شرایطی که حسن روحانی‬ ‫در ان قرار گرفته است به درست ی ترسیم شود‪ ،‬اصولگرایان متعهد‬ ‫به انقالب‪ ،‬تدبیر عالمانه ای در مواجهه با اشکاالت این دولت‬ ‫خواهند داشت‪.‬‬ ‫سطحی از کارشناسی‪ ،‬اگر بخواهد موفق باشد‪ ،‬نیازمند امید و‬ ‫اعتماد اجتماعی است‪ .‬امدن روحانی به ده ها دلیل این احساس‬ ‫امید را ایجاد کرده است‪ .‬مواجهه انتق��ادی اصولگراها با این‬ ‫دولت باید با تاکید بر این مهم باشد‪ .‬همین یک مقدمه ایجاب‬ ‫م ی کند که اصولگرا ها نشان دهند که از در خیرخواهی با دولت‬ ‫وارد شدند‪ .‬نباید این پیام به جامعه صادر شود که اصولگراها‬ ‫مقابل دولت صف کشیدند یا مقابل رای مردم جبهه گرفتند‬ ‫یا با امید و فضای مثبت ایجادش��ده همراه نیستند‪.‬رویارویی‬ ‫اصولگراها با منتخب مردم جز ب ی اعتباری اصولگراها و مهمتر‬ ‫از ان ممانعت از ایجاد ثبات و امید و اعتماد به جامعه نتیجه‬ ‫دیگری ندارد‪ .‬نیت اصولگرا ها مهم نیست؛ سخنان حمایت امیز‬ ‫ظاهری شان نیز‪ .‬باید عم�لا رفتاری نجیبان��ه نشان دهند‪.‬‬ ‫اصولگراها نباید متهم به این شوند که خالف جریان اکثریت‬ ‫جامعه حرکت م ی کنند‪ .‬این همیشه مشی جریان اصولگرایی‬ ‫واقعی بوده است که مصالح نظام و انقالب را بر منافع جریانی‬ ‫و حزبی خود ترجیح م ی دادند‪.‬حسن روحانی را نباید کنار این‬ ‫سر فتنه یا ان سر فتنه گذاش��ت‪ .‬نباید برچسب جریانی بر او‬ ‫زد‪ .‬نباید برخ��ی ساختارشکن ی های طرف��داران و دوستداران‬ ‫و رفتار حامیانش را به پای او نوش��ت‪ .‬روحانی رئی س جمهور‬ ‫همه مردم است و باید کمک کرد این هشت سال جب ران شود‪.‬‬ ‫بسی ج شدن نهادهای مدنی و غی ر مدنی و رسانه ای و جریانی‬ ‫و مانع ایجادکردن مخالفان ب رای دولت وی اشتباهی است که‬ ‫دودش به چشم نظام و مردم م ی رود‪.‬‬ ‫طریقیت دارد یا موضوعیت؟ هدف است یا مسیر؟ برخی‬ ‫اعتدال را خردورزی دانستند و برخی دیگر میانه روی‪ .‬برخی‬ ‫فراجناحی بودن را مراد کردند و برخی دیگر عدالت گرایی‪.‬‬ ‫مفهوم اعتدال از نگاه خود حس��ن روحانی خیلی قابل‬ ‫ارزیابی مفهوم شناسانه نیست‪ .‬چه انکه بیش از هرچیز‬ ‫اعتدال به عن��وان ابزاری ب رای نقد فض��ای سیاسی رایج‬ ‫استفاده شد‪ .‬اما در نهایت رئی س جمهور در جلسه تنفیذ‬ ‫به طور روشن نگاه خود از اعت��دال را تبیین کرد‪.‬روحانی‬ ‫در این مراسم با بیان اینکه اعتدال دوری از اصول نیست‬ ‫و رویک��ردی خردورزانه و پرهیز از اف��راط و تفریط است‪،‬‬ ‫م ی گوید‪« :‬اعتدال همان مشیت الهی است که بر امت‬ ‫وسط بودن تاکید ک��رده و موالیمان حض��رت علی (ع)‬ ‫فرمودند که مشی ت تان میانه روی و اعتدال و مقصد تان‬ ‫رشد و پیشرفت باشد‪».‬در همی��ن رابطه رهب ر انقالب در‬ ‫جلسه روز تنفی��ذ‪ ،‬حاشی ه ای به تعری��ف رئی س جمهور‬ ‫محترم به تعریف اعتدال زدند و با تایید مترادف دانستن‬ ‫اعتدال با امت وسط در یک کلمه توضیح دادند که مراد‬ ‫از امت وسط همان اسالم است‪ .‬ایشان فرمودند‪« :‬اسالم‬ ‫وظیفه و راه موفقیت را مشخص کرده است و همه باید‬ ‫به دنبال جلب رضای��ت پروردگار و انج��ام دادن تکلیف‬ ‫باشیم‪».‬حاشیه یک کلمه ای رهب ر انقالب بر واژه اعتدال‪،‬‬ ‫تکلیف را روشن کرد‪ .‬به اسم اعتدال نم ی شود غیر انچه‬ ‫حکم شده است عمل کرد‪ .‬اما کارکرد اعتدال کجاست؟‬ ‫کارکرد اعت��دال را در روش رسیدن به ح��ق باید دانست‪.‬‬ ‫انچه باعث نگران��ی م ی شود این است ک��ه مماشات و‬ ‫محافظه کاری و کرنش های از سر تسلیم به اسم اعتدال‬ ‫مشروعیت یابد‪ .‬ادبیات سیاسی جامعه ما ید طوالیی در‬ ‫تخریب واژگان اصیل و باارزش اجتماعی دارد‪ .‬امروز کمتر‬ ‫کسی است که نیت اصالح طلبی داشته باشد و جرات کند‬ ‫از این واژه بهره ببرد چرا که روزگاری اصالح طلبی تا مرز‬ ‫ب راندازی نیز پیش رفت‪ .‬اصولگرایی هم وضعیت بهتر از‬ ‫این ندارد‪ .‬امروز اصولگرایی را برخی با رفتار های قیم مابانه‬ ‫و تمامی ت خ واهانه برخی افراد م ی شناسند‪ .‬اما شاید بدترین‬ ‫سابقه ذهنی در حافظه تاریخی م��ردم را باید در عدالت‬ ‫دید‪ .‬شاید تا سالیان سال‪ ،‬دیگر دولتی حاضر نباشد شعار‬ ‫عدالت دهد‪ .‬دولت نهم و دهم عدالت را به بهای ناچیزی‬ ‫با تبلیغات پوپولیستی و ظاهرگرایانه تاخت زد‪ .‬عدالت به‬ ‫اعانه و کمیته ام��داد و در بهترین حالت به سیاق عدالت‬ ‫رابین هودی تقلیل یافت‪.‬اما نگرانی امروز از اینده اعتدال‬ ‫است‪ .‬اینکه به نام میانه روی با امریکا هم سفره شوند‪ ،‬و به‬ ‫اسم خردورزی با غرب هم نفس شوند‪ ،‬در مقابل استثمار‬ ‫مدرن و استعمار تحمیقی کرنش نشان دهند و با تعبیر‬ ‫دوری از افراط و تفری��ط مقابل جریان های ضدفرهنگی‬ ‫سیاسی تسامح نشان داده شود‪ .‬اما افت قهری این رفتار‬ ‫تنها بد فهمی از اعتدال نیست‪ ،‬بلکه حذف کامل جریان‬ ‫منتقد است‪ .‬اگر رفتارهای جریان اکثریت و دولت فعلی‬ ‫اعتدال معرفی شود‪ ،‬ناگزی��ر نقد مخالفان افراط و تفریط‬ ‫است و حذف منتق��د اغاز انحرافی ب��زرگ خواهد بود‪.‬از‬ ‫این حیث باید اعتدال نیز شاخص داشته باشد‪ .‬به تعبیر‬ ‫رهبری اعتدال همان اسالم ائم��ه هدی است‪ .‬در چنین‬ ‫تعریفی استقالل طلبی‪ ،‬تن��د روی نیست‪ .‬عزت خواهی‬ ‫دیپلماتیک‪ ،‬جنگ طلبی نیست‪ .‬عدالت خ واهی اقتصادی‬ ‫گداپروری نیست‪ .‬مقابله با فس��اد و اباحه گری فرهنگی‬ ‫اُ ّملی نیست‪ .‬پیشرفت مقابل توسعه نخواهد بود‪.‬تعریف‬ ‫نادرست از اعتدال چندی��ن ب رابر بدفهم ی های گفتمانی‬ ‫دولت های گذشته هزینه دارد‪ .‬هزینه کج فهمی در عدالت‬ ‫و اصالح طلبی و مهرورزی و اصولگرایی و غیره فقط دامن‬ ‫خود مفاهیم و شعارها را م ی گرف��ت اما تلقی نادرست از‬ ‫اعتدال جدای از تخریب مفهوم��ی واژگان‪ ،‬باعث حذف‬ ‫جریان های رقیب و منتقد م ی شود و این مقدمه دیکتاتوری‬ ‫بزرگ و انحراف تاریخی خواهد بود‪g .‬‬ ‫‪47‬‬ ‫شوند و ان این است که چه اصالح طلبان و چه اصولگرایان‬ ‫تا زمانی که ب��رای داوطلب��ی ریاست جمه��وری‪ ،‬از طریق‬ ‫تصمیم گیری داوطلب به نتیجه برسند‪ ،‬اوضاع از همین قرار‬ ‫است‪ .‬اصولگرایان باید یک فرایندی تعریف کنند که از دل‬ ‫ان فرایند یک نفر بیاید بیرون ولو اینکه ان فرد خودش هم‬ ‫نخواهد کاندیدا شود و بزرگان و ریش سفیدان باید او را راضی‬ ‫کنند‪ .‬باید به سراغ اصالح این فرایند برویم‪.‬‬ ‫ولی از نظر خیلی از فعاالن سیاس�ی که وابسته‬ ‫به اصولگرایان هستند‪،‬ایش�ان هی�چ ارتباطی با‬ ‫این جریان ندارند‪.‬شاید در گذشته به اصولگرایان‬ ‫نزدیک بودند ولی مدت هاس�ت که از این جریان‬ ‫فاصل�ه گرفته اند‪.‬این مس�اله را چگونه توضیح‬ ‫م ی دهید؟‬ ‫چهار سال پیش رو‬ ‫دوران ارامش اصولگرایان است‬ ‫محسن کوهکن در گفت وگو با مثلث‬ ‫سیاست نظری‬ ‫‪7‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫ن روزها یکی از مسائلی که در بسیاری از محافل سیاسی مطرح م ی شود مساله موضع گیری اصولگرایان‬ ‫ای ‬ ‫در برابر رئی س جمهور است که این جریان فکری چگونه عمل کند که نه مخالف دولت محسوب شود و نه از اصول‬ ‫تو گویی کردیم با محس�ن کوهکن‪ ،‬نماینده س�ابق مجلس که در‬ ‫خود دور بماند‪ .‬بنابراین در این خصوص گف ‬ ‫دوره چهارم مجلس با حسن روحانی همکاری داشته است‪ .‬کوهکن که معتقد است روحانی در قالب نقطه مقابل‬ ‫جریان اصولگرایی تعریف نم ی شود‪ ،‬می گوید‪« :‬اتفاقاتی در این سال ها افتاده که برخی تفکرات به یکدیگر نزدیک‬ ‫شده و در انتقادات خود بیشتر مسائل و مباحثی را مطرح م ی کنند که مسائل کارشناسی و تخصصی را محور قرار‬ ‫م ی دهند و کمتر مسائل و گرایشات سیاسی را م د نظر دارند‪ .‬احتماال ب ه خاطر این مساله است که گاهی بعض ی ‬ ‫گمان م ی کنند که ایشان خارج از جریان اصولگرایی هس�تند‪ ».‬در ادامه گفت وگوی مثلث را با این نماینده سابق‬ ‫مجلس م ی خوانید‪.‬‬ ‫فرهاد کیانفرید‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ب ا توجه به این مساله که روحانی اختالفاتی‬ ‫ب�ا اصولگرای�ان در بس�یاری از موضوع�ات‬ ‫موجود سیاس�ت کش�ور دارد‪ ،‬فکر م ی کنید‬ ‫اصولگرایان بای�د او را یک رقی�ب برای خود‬ ‫تلقی کنند؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬اصال‪ .‬از همان ابتدا که ایشان اعالم کردند‬ ‫نامزد انتخابات ریاست جمه��وری م ی شوند‪ ،‬دوستانی‬ ‫از رسانه ه��ای مختلف ب��ا من تماس گرفتن��د و نظرم‬ ‫را در این ب��اره پرسیدند‪ .‬من در همان زم��ان هم گفتم‬ ‫که با شناختی ک��ه از جناب اق��ای روحانی در مجلس‬ ‫چهارم دارم قطع��ا و یقینا ی��ک اصالح طلب نیستند و‬ ‫سابقا عضو جامعه روحانیت مبارز ته ران بودند و دارای‬ ‫سوابق انقالب��ی هستند‪ ،‬مثال منب��ر ایشان در مسجد‬ ‫ارگ‪ ،‬سوابقشان در حوزه و دانشگ��اه‪ ،‬نشان دهنده این‬ ‫مساله است که اقای روحان��ی کامال در راستای جریان‬ ‫اصولگرای��ی و خط امام حرکت کرده ان��د و جزئی از این‬ ‫جریان هستند‪ .‬البته ما منکر نم ی شویم که افراد ممکن‬ ‫است سلیقه های مختلفی داشته باشند‪ .‬ایشان در زمان‬ ‫‪48‬‬ ‫مجلس چهارم ک��ه نایب رئیس این مجل��س بودند و ما در‬ ‫خدمتشان بودیم یک سری نقطه نظ رات داشتند که بعضی‬ ‫از حرف ها و اقدامات را تن��دروی و رادیکالی م ی دانستند و با‬ ‫بعضی از دوستان داخ��ل مجلس همان طوری که خودشان‬ ‫اشاره کردن��د فراکسیون��ی تحت عن��وان عقالی مجلس‬ ‫راه اندازی کرده بودند‪ ،‬بناب راین با شناختی که از ایشان داریم‬ ‫یک اشتباه استراتژیکی است که کسی اقای روحانی را نقطه‬ ‫مقابل اصولگرایان بداند‪.‬‬ ‫ولی چند سال است که در جلس�ات این تشکل‬ ‫روحانی اصولگرا شرکت نم ی کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬اما شرکت نکردن به معنی این نیست که از‬ ‫مبانی فکری جامعه روحانیت فاصله گرفتند‪ .‬اتفاقاتی افتاده‬ ‫و اقای روحانی هم دلخوری های��ی داشته اند‪ .‬این به معنای‬ ‫اینکه یک تفکر جدایی داشته باشند نیست‪ .‬من همان زمان‬ ‫تزاده را‬ ‫هم عرض کردم وقتی اق��ای روحانی‪ ،‬مهندس نعم ‬ ‫به عنوان رئیس ستاد انتخاب م ی کن��د‪ ،‬معنادار است‪ .‬اقای‬ ‫تزاده ادم مومن و دلسوز نظام اس��ت و در دولت اقای‬ ‫نعم�� ‬ ‫احمدی نژاد هم سال ها مسئولیت پتروشیمی داشته است‪.‬‬ ‫بناب راین معتق��دم رسانه های اصولگرا نبای��د بیایند بگویند‬ ‫اصولگرایان شکست خوردند‪ .‬باید وارد یک مساله مهم تری‬ ‫‪ l‬ب راساس تعریفی که ما از اصولگرایی داریم و بارها‬ ‫در انتخابات هم گفته شده است و ب رای ما مبنا و مالک است‬ ‫باید قبول کنیم که ایشان یک اصولگراست با سالیق خاص‬ ‫ی از اصولگرایان‬ ‫خودشان که ممکن است با سلیقه های بعض ‬ ‫همخوانی نداشته باشند‪.‬اما قطعا و یقین��ا اقای روحانی در‬ ‫قالب نقطه مقابل جریان اصولگرایی تعریف نم ی شوند‪.‬پس‬ ‫باید به این نکته ها توجه شود‪.‬‬ ‫ب ه طور کل�ی فکر م ی کنی�د جری�ان اصولگرایی‬ ‫در این مدت‪ ،‬حاال چه چهار س�ال یا هشت سال‬ ‫که ممکن است ش�خص اقای روحانی ب ه عنوان‬ ‫رئی س جمهور در راس قوه مجریه حضور داشته‬ ‫باشد‪ ،‬دوران پرتنشی داشته باشد یا بالعکس؟‬ ‫‪l‬من فکر م ی کن��م که اصولگرای��ان در دوران اقای‬ ‫روحانی بسیار راحت و روان تر م ی توانن��د پیش بروند‪.‬ما در‬ ‫دو دولت قبلی گاهی معاون��ان و مشاوران اقای احمدی نژاد‬ ‫اظهاراتی م ی کردند که علیه جریان اصولگرایی بود‪ .‬اگر دقت‬ ‫کنید و یک نگاه اجمالی به این هشت سال بیندازید متوجه‬ ‫م ی شوید که بیشترین انتقادات ب��ه عملکرد دولت از جانب‬ ‫اصولگرایان بود‪ .‬بناب راین جری��ان اصولگرایی بنا به تفکری‬ ‫که دارد و فرمایش��ات مقام معظم رهبری درب��اره حمایت از‬ ‫دولت‪ ،‬قطع��ا حمایت و کمک به دول��ت یازدهم را سرلوحه‬ ‫فعالی ت های اتی خود ق��رار خواه��د داد و از رئی س جمهور‬ ‫پشتیبانی خواهد کرد‪.‬‬ ‫قطعا در بعضی موارد هم مانن�د دو دوره قبل که‬ ‫بنا به گفت�ه خودتان این جریان سیاس�ی منتقد‬ ‫دولت بودند‪ ،‬در این چهار س�ال هم ممکن است‬ ‫تصمیمات�ی از س�وی رئی س جمهور ی�ا وزیران‬ ‫ایش�ان گرفته ش�ود که نس�بت به انه�ا منتقد‬ ‫باش�ید‪ .‬چه موضعی بای�د بگیرید ک�ه ب ه عنوان‬ ‫مخالف دولت شناخته نشوید؟‬ ‫‪ l‬ای��ن مسائ��ل و حمایت هایی ک��ه درباره شان‬ ‫صحب��ت ک��ردم ارتباطی ب��ه اینکه ه��ر وزی��ری هرگونه‬ ‫عملکردی داشت��ه باشد‪ ،‬جری��ان اصولگرای��ی از انها هم‬ ‫حمایت م ی کند‪ ،‬ندارد‪ .‬ما اگر به این سمت برویم که جریان‬ ‫کالن رئی س جمهور و دولت را حمایت کنیم و رفتار بخشی و‬ ‫وزارتخانه ای را در تطبیق با مبانی دینی و قانونی و ب رنامه ای‬ ‫محکم نقد کنیم‪ ،‬کم ک��م در مسیری ق��رار م ی گیریم که‬ ‫جامعه متوجه م ی شود که ما مخالف دولت نیستیم و صرفا‬ ‫در جهت کمک و حمایت است که بعضی مواقع به برخی‬ ‫از تصمیمات انتقاد م ی کنیم‪ .‬این تخریب دولت و شخص‬ ‫رئی س جمهور تلقی نم ی شود و فرق بی��ن تخریب و انتقاد‬ ‫ب رای جامعه مشخ��ص م ی شود‪ .‬در ک��ل از نظر من هیچ‬ ‫مرزبندی میان اقای روحانی و جریان اصولگرایی وجود ندارد‪.‬‬ ‫این اختالف سلیقه در درون جریان اصولگرایی وجود دارد که‬ ‫برخی از انتصابات دولت و شخص روحانی را قبول نداشته‬ ‫باشند ولی این عجی��ب نیست چرا که نبای��د اصولگرایی‬ ‫ایشان این تلق��ی را ایجاد کند که هرگون��ه تصمیم و عزل‬ ‫و نصب توسط ایشان با سالی��ق ما همخوانی داشته باشد‪.‬‬ ‫شما قبول کنید که افراد ب ر اساس تجربه و مهارتی که دارند‬ ‫و ایشان به دلیل شناخت از انها و اینکه در دوران فعالیتشان‬ ‫با انها همک��اری داشته‪ ،‬این افراد را ب��ه درون دولت دعوت‬ ‫م ی کند‪،‬زی را انها را قبول دارد‪ .‬در دولت قبل هم همی ن طور‬ ‫بود‪.‬رئی س جمهور کسانی را با خود ب��ه قوه مجریه اورد که‬ ‫در دوران شهرداری با انها همک��اری داشته و معتقد بود که‬ ‫توانایی انجام امور را دارند‪ .‬به هرحال باید رفتار ها را با موازین‬ ‫قانونی و اعتقادی تطبیق داد و اگر همخوان بود قبول کرد‬ ‫و اگر تطبیق نداشت نقد کرد‪.‬‬ ‫حاال که صحبت از انتخ�اب وزرا و اعضای هیات‬ ‫دولت شد باید به این مس�اله هم اشاره کنیم که‬ ‫در جلسات رای اعتماد مجلس وزیر پیشنهادی‬ ‫اموزش و پرورش موفق به کس�ب رای اعتماد از‬ ‫نمایندگان نش�د‪.‬در اقدام بعدی اق�ای روحانی‪،‬‬ ‫این ف�رد را ب ه عن�وان مع�اون می�راث فرهنگی‬ ‫رئی س جمه�ور منص�وب کردن�د‪ .‬ای�ن انتصاب‬ ‫واکنش ه�ای زی�ادی را از ط�رف اصولگرایان به‬ ‫هم�راه داش�ت و ای�ن اق�دام ایش�ان را تقابل با‬ ‫نمایندگان و اصولگرایان تعبیر کردند‪ .‬نظر شما‬ ‫در این باره چیست؟‬ ‫‪ l‬به نظر من این دیگ��ر مته به خشخاش گذاشتن‬ ‫است‪ .‬طبق قانون اساسی رئی س جمهور م ی تواند بخشی از‬ ‫وظایف خود را به معاونان خود بدهد‪ .‬معاون هایی که اقای‬ ‫رئی س جمهور دارند در اصل مسئول شخص رئی س جمهور‬ ‫هستند و تنها بخشی از وظایف را به معاونان خود م ی دهد‪.‬‬ ‫فردی را به خاطر اینکه وزیر اموزش و پرورش نشود با اختالف‬ ‫چند رای به او رای اعتماد ندادید با چه منطقی م ی توان گفت‬ ‫که این فرد به طور کل صالحیت ندارد که مسئولیت دیگری‬ ‫بگیرد؟ استدالل شرعی و قانونی ما چیست؟ موقعی است‬ ‫که فردی تحلی��ل م ی کند که بهتر ان اس��ت که این اتفاق‬ ‫نم ی افتاد که به ای��ن م ی گوییم «مصلح��ت»‪ ،‬ولی زمانی‬ ‫م ی گویند گزینه واجد شرایط نیست‪ .‬م��ن معتقدم که رای‬ ‫مجلس و ان هم ب��ا کمی اختالف به ای��ن معنا نیست که‬ ‫نجفی رئیس می��راث فرهنگی هم نم ی توان��د باشد‪ .‬قطعا‬ ‫رئی س جمهور هم همین برداشت را داشته ان��د که اقدام به‬ ‫این عمل کرده اند‪g .‬‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪8‬‬ ‫چون کشتی ب ی لنگر کج م ی شد و مج م ی شد‪...‬‬ ‫دول��ت نوپدید ای��ران‪ ،‬در کجای منحن��ی سیاست و‬ ‫فرهنگ و اقتصاد ایستاده است؟ این پرسشی است که پاسخ‬ ‫بدان‪ ،‬رمزگشای روابط اتی گروه های متنوع اصولگرا و دولت‬ ‫است‪ .‬اما پیش از این رمزگشای��ی‪ ،‬گرفتاری در چندگونگی‬ ‫اصولگرای��ان‪ ،‬تحلی ل ه��ای متف��اوت انه��ا و افتراق های‬ ‫گسترده شان است؛ همان وضعیتی که شکس ت شان را در‬ ‫‪ 24‬خرداد ‪ 92‬رقم زد و بعید است به این زودی ها هم ترمیم‬ ‫شود‪ .‬این شکست دقیقا بر تفاوت برداشت های انها از شرایط‬ ‫کشور استوار بوده و هست و تا ای��ن برداشت های متفاوت‬ ‫مرتفع نشود‪ ،‬کار چندانی به پیش نخواهد رفت‪.‬‬ ‫در واق��ع پیش از انک��ه بتوان‬ ‫در باب دول��ت جدی��د و داعی ه های‬ ‫ان سخ��ن گف��ت‪ ،‬بای��د به عنوان‬ ‫مقدم��ه ای ضروری روش��ن کرد که‬ ‫خود اصولگراها و مدعیان این جریان‬ ‫در نسبت ب��ا سیاس��ت و اقتصاد و‬ ‫فرهن��گ‪ ،‬چه گون��ه م ی اندیشند و‬ ‫گ��ام برم ی دارند؟ ای��ن مقدمه‪ ،‬یک‬ ‫کارکرد بسیار با اهمیت دارد و ان هم‬ ‫اینکه روشن م ی سازد اصال چه کسی‬ ‫اصولگ��را است یا نیس��ت‪ .‬به دیگر‬ ‫سخن مساله اولی��ه در نسبت با هر‬ ‫مقول��ه بیرونی‪ ،‬شناخ��ت وضعیت‬ ‫فعل��ی اصولگراهاس��ت و اینکه ایا‬ ‫اساسا چیزی به ن��ام «اصولگرایی»‬ ‫هنوز هم وجود خارجی دارد یا خیر؟‬ ‫اصولگرایان انتخابات را باخته اند و تقریبا در پاره های‬ ‫نوگراتر انها ای��ن درک و فه��م به وجود امده ک��ه نیازمند‬ ‫بازسازی درون ی اند؛ اما سط��ح و حیطه و نحوه این بازسازی‬ ‫کامال محل بحث است‪ .‬در یک حال��ت اولیه‪ ،‬این گونه به‬ ‫نظر م ی رسد که انها نیازمن��د جوانگرای ی اند؛ یعنی همان‬ ‫وضعیتی که پ��س از دوم خ��رداد ‪ 76‬رقم خ��ورد و به کنار‬ ‫گذاشته شدن جریانات کهنه کارت��ر انجامید‪ .‬البته این تنها‬ ‫گزینه پی ش رو نیست‪ ،‬اما چ��ون رایج ترین تحلیل به شمار‬ ‫م ی رود‪ ،‬باید در جوانب ان کمی تامل کرد‪ .‬در فراگرد مذکور‪،‬‬ ‫جوان ه ْا جانشی��ن باتجربه ها شدند و همی��ن جابه جایی‬ ‫توانست به خل��ق پیروزهای سلسله وار ده��ه هفتاد منجر‬ ‫شود‪ .‬این یک راه کار محتمل‪ ،‬اما اجرای منفرد و مجزای ان‬ ‫(از دیگر سطوح یک سازماندهی) شکس ت خورده است‪ ،‬چرا‬ ‫که مشخصا هیات های موتلفه اسالمی با همین روی کرد‬ ‫کوشیدند تا دست به جوانگرایی بزنن��د و رسما از هیات به‬ ‫حزب تغییر نام دادند‪ .‬اعضای ش��ورای مرکزی اش را جوان‬ ‫کرد و رنگ و بویی تازه به برنامه ها و ارکانش داد‪ ،‬اما باز هم‬ ‫نتوانست شکاف عمیق خود را با تحوالت سریع و روزامد پر‬ ‫کند‪ .‬بدین معنا اگر قرار است تجرب��ه حرکت از دهه هفتاد‬ ‫به هشتاد را مرور کرد‪ ،‬باید به خاط��ر داشت که جوانگرایی‬ ‫زمانی توفیق یافت و به ثمر نشست که نوعی همگنی‬ ‫گفتمانی در عرص��ه عمومی پدیدار ش��د و در غیریت‬ ‫اصالح طلبی و محافظه ک��اری‪ ،‬راستی بودن به کناری‬ ‫رفت و اصولگرایی جانشین ان شد‪ .‬در این سطح‪ ،‬مساله‬ ‫صرفا نوساماندهی ارزش های انقالبی نبود و عمال این‬ ‫ارزش ها باتوجه به موقعیت زمانی بازافرینی شدند‪ .‬یک‬ ‫مقوله بیانگر این بازافرینی را م ی توان در کاربست توجه‬ ‫به مبارزه با فقر‪ ،‬فساد و تبعیض و محوری شدن عدالت‬ ‫و همبستگی ملی دید‪.‬‬ ‫ناظر ب��ه همین تجربه تاریخ��ی‪ ،‬هنگامی که از‬ ‫سازماندهی مج��دد اصولگرایی سخ��ن رانده م ی شود‬ ‫باید ب��ه فروریختگ��ی مرزهای گفتمان��ی ان نیز نظر‬ ‫داش��ت؛ گفتمان��ی که ب��ا ع��دل و انص��اف و اخالق‬ ‫پیوند خورده بود‪ ،‬در اشخاص��ی متجلی شد که خود را‬ ‫سهم خواهان اصل��ی قدرت معرفی کردن��د و نزدیکی‬ ‫بسیارشان ب��ه ریاست‪ ،‬ان��ان را وام ی داش��ت تا چون‬ ‫گالدیاتورهایی‪ ،‬پنجه در پنجه هم بیندازند (و این البته‬ ‫فقط یک سطح نزاع بود)‪ .‬به این دلیل و ده ها دلیل دیگر‪،‬‬ ‫اصولگراها نیازمند رسیدن به دریافت تازه ای از موقعیت‬ ‫خویش اند‪ .‬ای��ن موقعیت تازه‬ ‫پذی��رش اص��ل پی��روزی‬ ‫در‬ ‫ِ‬ ‫نااصولگراهاس��ت و مثال انانی‬ ‫که ب��ه شرایط ت��ازه به گونه ای‬ ‫م ی نگرن��د که ف��ارغ از مبادی‬ ‫نظری‪ ،‬صرف��ا وابستگ ی های‬ ‫حزب��ی و ارتباط های ف��ردی را‬ ‫پایه تشخیص حب و بغض شان‬ ‫قرار م ی دهن��د‪ ،‬حتم��ا در این‬ ‫فراین��د نم ی توانند مداخله داده‬ ‫شوند‪ .‬به دیگ��ر سخن‪ ،‬در باب‬ ‫نواصولگرای��ی حتی نم ی شود‬ ‫با قوت گفت ک��ه نم ی خواهد‬ ‫چه چیزی باش��د‪ ،‬تا چه رسد به‬ ‫انکه بتواند جهات ایجاب ی اش‬ ‫را تعریف کند؛ این تمایز فقط در‬ ‫جهت نفی رفتارهای سکوالریستی و دین زدایانه نیست‪،‬‬ ‫بلکه به مقوالت عقل ستیزانه موجود نیز نظر دارد و تا‬ ‫زمانی که این مقوالت ابتدایی‪ ،‬تعیین تکلیف نشوند‪،‬‬ ‫کاری پیش نخواهد رفت‪.‬‬ ‫اگر بت��وان با ارجاع ب��ه دو الگ��وی موفق ‪ 6+5‬و‬ ‫ناموفق ‪ ،8+7‬جریانات عمده حاض��ر در اصولگرایی را‬ ‫شناسایی کرد‪ ،‬م ی شود انها را در سه قطب عمده جای‬ ‫داد؛ تحولخواهان‪ ،‬سنت ی ها و پایداری ها‪ .‬همین الگو با‬ ‫نوساناتی در مجالس هفتم‪ ،‬هشت��م و نهم بازافرینی‬ ‫شده و انتخاب��ات ریاست جمهوری یازده��م هم دقیقا‬ ‫صحنه جدال انها ب��ا یک دیگر بوده اس��ت‪ .‬پس این‬ ‫عرصه‪ ،‬صرفا با جابه جایی نام ه��ا و نشان ها‪ ،‬بازاراسته‬ ‫نم ی شود و موضوع دارای جهاتی عمی ق تر و حساس تر‬ ‫نیز هس��ت‪ .‬گره گشایی از این نبای��د و بایدهاست که‬ ‫اوال امکان تعری��ف نواصولگرایی را فراه��م م ی رود و‬ ‫ثانیا جایگاه و نسبت ان را با دولت‪ ،‬مشخص م ی کند‪.‬‬ ‫بدون چنین چارچوب های��ی اصولگرایی‪ ،‬چون کشتی‬ ‫ب ی لنگری م ی ماند که هر لحظه ب��ه سمتی م ی رود و‬ ‫نتیجه همان رفتارهایی م ی ش��ود که در روز رای گیری‬ ‫کابینه رقم خورد‪g .‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫حرف ه�ای ش�ما درس�ت اس�ت ول�ی منتقدان‬ ‫بر ای�ن اعتقاد هس�تند که بی�ن وزیر ت�ا معاون‬ ‫رئی س جمهور فاصله قاب ل توجهی اس�ت‪ .‬شاید‬ ‫اگر نجفی معاون وزیر م ی شد یا هر پست دیگری‬ ‫در هیات دولت م ی گرفت انق�در واکنش برانگیز‬ ‫نم ی شد‪ ،‬ولی االن معاون رئی س جمهور است‪.‬‬ ‫یک مقدمه ضروری درباره تعامل با دولت‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬بنده معتقدم اگر مجلس به یک وزیر پیشنهادی‬ ‫ب رای اموزش و پرورش رای ندهد‪،‬ان هم با چند رای اختالف‬ ‫به معنی این نیست که دیگر نم ی تواند در هیچ جای دولت‬ ‫خدم��ت کند‪ .‬موقع��ی است ک��ه وزیری معرف��ی م ی شود‬ ‫‪20‬یا‪ 30‬رای م ی اورد‪ ،‬این پیام دارد‪ .‬اما دقت کنید‪ ،‬در کابینه‬ ‫وزرایی هستند که اختالف رای انها ب��ا اقای نجفی ‪15‬نفر‬ ‫است‪ ،‬یعنی اگر پنج یا شش نفر از مخالفان کم م ی شدند و‬ ‫به موافقان اضافه م ی شدند ایشان وزیر م ی شدند‪ .‬پس به این‬ ‫مساله هم بهتر است دوستان توجه کنند‪ .‬بناب راین برداشت و‬ ‫تفسیر من از این رای عدم اعتماد مجلس به وزیر پیشنهادی‬ ‫اموزش و پرورش این است که اکثریت‪ ،‬یعنی بیش از نیمی‬ ‫از نمایندگان به این گزینه رای نداده اند‪ ،‬پس این سوال مطرح‬ ‫م ی شود که ایا مفهوم این اقدام این است که ایشان صالحیت‬ ‫به عهده گرفتن هی��چ مسئولیتی را ندارن��د؟ اصال اینگونه‬ ‫نیست و من چنین برداشتی از این اتفاق ندارم‪ .‬در دولت های‬ ‫گذشته ه��م از این قبیل م��وارد بود‪ .‬پس اگر ب��ه هر دلیل‬ ‫مجلس قبول نکرد که اقای نجفی وزیر بشود این دو تصمیم‬ ‫یعنی رای عدم اعتماد مجلس و ق��رار دادن ایشان در می راث‬ ‫فرهنگی توسط اقای روحانی نقطه مقابل هم نیستند‪.‬‬ ‫نواصولگرایی در دوره جدید‬ ‫‪49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫لیبرال هاعلیهدموکراسی‬ ‫استانداردهای دوگانه‬ ‫دالیل حمایت ام ریکا از‬ ‫کودتای پست مدرن در مصر‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫کودتاگران لیبرال‬ ‫چرا رژیم های دموکراتیک با منافع امریکا همخوانی ندارد؟‬ ‫فریدون مجلسی‬ ‫‪1‬‬ ‫پژوهشگر تاریخ‬ ‫در طول تاریخ همواره ش��اهد دخالت و نقش افرینی‬ ‫امری��کا در کودتاهای��ی بوده‪‎‬ای��م که علی��ه حکومت‪‎‬های‬ ‫دموکراتیک روی داده اس��ت‪ .‬ب رای بررس��ی این بحث الزم‬ ‫است نخست معلوم شود کودتا چیست و دوم اینکه حکومت‬ ‫دموکراتیک کدام است‪ .‬اگر هر دولتی را که به هر ترتیب بر‬ ‫‪50‬‬ ‫سر کار است رسمی و قانونی بنامیم‪ ،‬کودتا اقدامی نظامی و‬ ‫توسل به زور ب رای به زیر کشیدن ان و روی کار اوردن دولت‬ ‫دیگری است‪ .‬با اینکه حتی این تعریف نیز بسیار نسبی است‬ ‫و هر کدام از ارکان ان نیز قابل تفس��یر است‪ ،‬ما نیز به طور‬ ‫نس��بی ان را م ی پذیریم‪ .‬اما دول��ت دموکراتیک خودش دو‬ ‫معنی دارد؛ یکی معنای واقعی یعنی دولتی که طبق موازین‬ ‫و معیار شناخته شده دموکراس��ی با ارای عمومی مردم روی‬ ‫کار امده باش��د‪ .‬دیگری معنایی مجازی و واکنشی است که‬ ‫معموال دولت‪‎‬های دیکتاتوری که بویی از دموکراسی نبرده‏اند‬ ‫به مصداق «برعکس نهند نام زنگی کافور» روی خودشان‬ ‫م ی گذارند؛ مانند جمهوری دموکراتیک المان ‪-‬شرقی سابق‪-‬‬ ‫یا جمهوری دموکراتیک کره! باتوجه به اینکه دموکراس��ی‬ ‫اصوال ش��یوه‪ ،‬تلقی و کاربردی جدید دارد‪ ،‬به کار بردن این‬ ‫صفت در قرن بیس��ت و یکم با محت��وای حاکمیتی اغلب‬ ‫کشورها سازگاری ندارد؛ تا چه رسد در نیمه قرن بیستم! با این‬ ‫مقدمه که به ان باز خواهیم گشت م ی‏توانیم رویکرد امریکا‬ ‫را از بدو تشکیل تاکنون اجماال بررسی کنیم‪ .‬تشکیل امریکا‬ ‫بیشتر مدیون افکار لیب رال یا ازادیخواهانه بنیانگذارانی بود‬ ‫که به اصطالح امروزی اندیشمند بودند‪ ،‬با تحوالت‪ ،‬افکار و‬ ‫نظریات سیاسی اروپایی اشنایی داشتند و وقتی با جنگ‪‎‬های‬ ‫استقالل در ب رابر امپ راتوری انگلیس جنگیدند و پیروز شدند‬ ‫اتکا به نفس بسیار یافتند‪ .‬منش��ور حقوق فردی مندرج در‬ ‫قانون اساسی امریکا سیزده سال قبل از اعالمیه حقوق بشر‬ ‫انقالب فرانس��ه تقریب ا با همان محتوا صادر شد‪ .‬از ان پس‬ ‫سیاست خارجی امریکا سه مرحله را پیموده است‪:‬‬ ‫‪ -1‬مرحله انزوا‪ :‬دور ب��ودن امریکا از عرصه جهان‬ ‫قدیم‪ ،‬درگیری با مس��ائل داخلی و فقدان ق��درت نظامی و‬ ‫سیاس��ی قابل توجه به ان کش��ور اجازه حض��ور در عرصه‬ ‫بی ن‪‎‬الملل��ی نم��ی‏داد‪ .‬ام��ا به محض اس��تقالل س��یزده‬ ‫مهاجرنشین س��احل ش��رقی امریکا میل به توسعه پدیدار‬ ‫ش��د‪ .‬نخس��ت با اس��تفاده از نیاز مالی ناپلئون که به نوبه‬ ‫به نامدموکراسیبه کام‬ ‫دیکتاتوری‬ ‫بررسی نقش ام ریکا در‬ ‫کودتاهای بزرگ جهان‬ ‫س�نت های رفت�اری ای�االت‬ ‫ متح�ده امری�کا در ط�ول چن�د دهه‬ ‫گذشته نشان می دهد که این کشور‬ ‫همواره منافع امنیتی خود را بر استقرا‬ ‫ر رژیم ه�ای دموکراتی�ک در مناطق‬ ‫مختلف جهان ترجیح داده است‬ ‫ارتباط کودتای مصر با تحوالت‬ ‫سوریه در چیست؟‬ ‫بین الملل‬ ‫بسیاری از انها را به سرزمینی در سواحل غ ربی افریقا منتقل‬ ‫و ب رایشان کشوری به نام ازادس��تان یا لیبریا تاسیس کرد و‬ ‫پایتختی ب رای ان ساخت که نام او را برخود گذاشت و مونرویا‬ ‫نامیده شد؛ انزوای امریکا تا جنگ جهانی اول ادامه داشت‪.‬‬ ‫‪ -2‬خروج از انزوای س�نتی‪ :‬جن��گ جهانی اول‬ ‫موجب حض��ور امریکا در عرص��ه جهانی ش��د‪ .‬امریکا که‬ ‫نم ی‪‎‬توانست عموزادگان انگلیس��ی خود را در اسارت المان‬ ‫ببیند س��رانجام ب ر خالف ان دکترین کذایی پایش به عرصه‬ ‫جهانی باز ش��د‪ .‬ورود امریکا به جنگ تاثیر نهایی بر پیروزی‬ ‫متفقین داشت‪ .‬اما دور بودن امریکا از میدان جنگ و اسیب‬ ‫ندیدن صنایع ان و ب��راوردن نیازهای غ��رب موجب رونق و‬ ‫توسعه صنعتی و بنیه اقتصادی ان کش��ور شد و از کشوری‬ ‫درجه دو‪ ،‬قدرتی درجه یک س��اخت‪ .‬ویلسون‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫امریکا بود که در پایان جنگ پیشنهاد کرد ب رای کاهش خطر‬ ‫جنگ های اینده‪ ،‬جامعه ملل تش��کیل ش��ود‪ .‬این پیشنهاد‬ ‫تصویب و جامعه ملل در ژنو تاسیس ش��د‪ .‬اما شدت عقاید‬ ‫انزوا طلبانه چنان بود که کنگره امریکا عضویت ان کش��ور‬ ‫را در سازمانی که به ابتکار و پیشنهاد رئی س جمهور خودشان‬ ‫تشکیل شده بود تصویب نکرد و به این ترتیب از همان اغاز ان‬ ‫جامعه با لنگی و ناتوانی مواجه شد‪ .‬به زودی جنگ جهانی دوم‬ ‫درگرفت و این بار نیز امریکا با جهشی دیگر به برترین قدرت‬ ‫نظامی و سیاس��ی و اقتصادی جهان مبدل شد‪ .‬کمک های‬ ‫ان کشور پیروزی متفقین را تضمین کرد‪ .‬بهای این پیروزی‬ ‫پذیرش سروری ان کشور بود‪ .‬کشمکش های تازه ای اغاز شد‬ ‫که از امریکای منزوی‪ ،‬کشوری مداخله گر دارای منافع جهانی‬ ‫پدی��د اورد و موجب دو رقابت جدی ان کش��ور با خودی ها و‬ ‫غی ر خودی ها شد‪ .‬رقابت با خودی ها بیشتر به بریتانیا و سایر‬ ‫متفقینی باز م ی گشت که ب رای خودشان حقوق جهانی پدیدار‬ ‫شده ای قائل بودند؛ به عبارت دیگر یعنی حقوق استعماری‬ ‫ بریتانیا بر نیمی از جهان یعنی فرانسه‪ ،‬هلند ‪ ،‬پ رتغال و اسپانیا‬ ‫بر نیمی دیگر که سلطه انحصاری انان عرصه را ب رای حضور‬ ‫اقتصادی امریکا تنگ م ی کرد‪ .‬امریکا خواهان درهم شکستن‬ ‫این انحصار بود‪ .‬دلیل حمایت اغازی��ن امریکا با ملی کردن‬ ‫نفت ای ران و کوتاه کردن دست انگلس��تان از ان نیز همین‬ ‫بود‪ .‬در عرصه نفت‪ ،‬امریکا قبال با ش��رایط بسیار بهتری با‬ ‫عربستان‪ ،‬مکزیک و ونزوئال قرار دادهایی بسته بود که ب رای‬ ‫انگلستان و دیگران قابل رقابت و قابل تحمل نبود ! و حداقل‬ ‫یا کفی ب رای خواسته های سیار کشورها از جمله ای ران فراهم‬ ‫م ی کرد‪ .‬رقابت دوم یا اصولی‪ ،‬رقابت امریکا به اتفاق س��ایر‬ ‫متفقان غربی با س��لطه جویی جهانی کمونیسم به رهبری‬ ‫شوروی بود! این مبارزه ای بود که به خودی خود مرحله سومی‬ ‫ را در رویکرد جهانی امریکا ایجاد کرد!‬ ‫‪ -3‬جه�ان دو قطب�ی و جنگ س�رد‪ :‬انقالب‬ ‫ش��وروی‪ ،‬دنیای فق��ر زده و عدالت خواهانی ک��ه ان ادعاها‬ ‫را پاس��خی بر عدالت خواه��ی داخل��ی و بی ن‪‎‬المللی خود‬ ‫م ی انگاش��تند‪ ،‬جهان را ب ر س��ر یک دوراهی ق��رار داده بود‪.‬‬ ‫ش��وروی خود را وارث و پرچمدار ان مبارزه م ی انگاش��ت و‬ ‫الزمه اجرای جهانی ان را توسع ه طلبی روز افزون و مبارزه با‬ ‫توسع ه طلبی متقابل م ی دانست‪ .‬امریکا نیز ان توسع ه طلبی‬ ‫را مغایر دس��تیابی ازاد به بازارهای جهانی م ی انگاش��ت و‬ ‫ضمنا نگ��ران ان بود که ان ش��یوه تفکر یا توس��عه ان در‬ ‫جهان‪ ،‬امریکا و دس��تاوردهایش را نی��ز ب ی نصیب نگذارد‪.‬‬ ‫این بود که بع��د از جنگ جهان��ی دوم‪ ،‬همگام با توس��عه‬ ‫ال بلوکی ب رای‬ ‫اینترناسیونال کمونیس��تی‪ ،‬امریکا نیز متقاب ‬ ‫خودش تشکیل داد‪ .‬در نظر امریکای دست راستی ب ی طرفی‬ ‫به معنای طرفداری از کمونیسم بود؛ منطقی که شوروی از‬ ‫ان اس��تقبال م ی کرد‪ .‬با این دیدگاه بود که امریکا به عنوان‬ ‫پیشگیری از مخاطره ای که هس��ت ی اش را تهدید م ی کرد‪،‬‬ ‫ب رای خودش این رس��الت را قائل بود که در این یارگیری یا‬ ‫دولت ها را به زبان خوش به جبهه خ��ود فراخواند و در واقع‬ ‫از جبهه مقابل دور کند یا ترتیب��ات دیگری بدهد؛ ترتیبات‬ ‫دیگر را م ی توان همان کودتای نظامی نامید‪ .‬اکنون به اغاز‬ ‫این گفتار ب��از م ی گردیم‪ .‬ان گونه مداخ�لات را جز مواردی‬ ‫استثنایی مانند شیلی نم ی توان به زیر کشیدن حکومت های‬ ‫دموکرات به ش��یوه های غی ر دموکراتیک نامید‪ .‬در ان زمان‬ ‫با ب ی س��وادی های ‪ 90‬درص��دی و ‪ 80‬درص��دی صحبت از‬ ‫دموکراسی و حکومت دموکرات ش��وخی بود‪ .‬تازه اغاز این‬ ‫بود که کشورها به خودش��ان ارایش و ظاهری دموکراتیک‬ ‫بدهند و همین ظاه��ر و ارایش مهم و مفید ب��ود‪ .‬زیر این‬ ‫ارایش مانند بسیاری کش��ورها از قبیل کره جنوبی‪ ،‬ژاپن و‬ ‫المان‪ ،‬ایجاد عادت و دموکراسی واقع ی تر م ی کرد‪ .‬در مواردی‬ ‫مانند ای ران این ارایش بر هم خورد؛ در ای ران نه م ی‪‎‬توان دولت‬ ‫محبوب ملی را خیلی دموکراتیک و متکی به ارای اکثریت‬ ‫دانست‪ ( ،‬هرچند زمانی از این مشروعیت برخوردار بود) و نه‬ ‫توده های ‪ 90‬درصد ب ی سواد تابع خوانین و مراجع معنوی را‬ ‫دارای استقالل رای و گزینش پنداشت‪ .‬مورد شیلی روی کار‬ ‫امدن دموکراتیک دولتی مارکسیست در حیاط خلوت امریکا‬ ‫محسوب م ی‪‎‬شد و تا حدی موارد مشابه در ارژانتین و برزیل‬ ‫را م ی توان نوع دردناک تر ان دانست که چگونه دولتی مقتدر‬ ‫و بزرگ اصول دموکراتیک خودش را قربانی منافع ملی کرد‪.‬‬ ‫اما در این کشورها که ظرفیت دموکراتیک باالتر بود‪ ،‬یعنی‬ ‫سواد و توان گزینش برتری وجود داشت م ی بینیم که پس از‬ ‫مدتی ان قالب های اجباری را شکستند و دوباره به شیوه های‬ ‫دموکراتیک واقع ی تر در ش��رایطی بهتر بازگشتند‪ .‬در واقع‬ ‫درمان بیماری را باید در داخل هر کش��ور و در جس ت وجوی‬ ‫توسعه فرهنگی و مبارزه با جهل و نادانی جس ت وجو کرد‪.‬‬ ‫در مورد ای ران نیز به نظر من ب��دون توجه به حقانیت‬ ‫قانونی ی��ا اخالق��ی‪ ،‬زمینه های داخل��ی کودتا بیش��تر از‬ ‫زمینه های خارجی فراهم شده بود‪ .‬به عبارت دیگر معتقدم‬ ‫دکتر مصدق انقدر به دنبال منافع ای ران بود که سیاس��ت را‬ ‫نادیده گذاشته بود‪ .‬از زمان خودش دورتر م ی اندیشید و گمان‬ ‫م ی کرد مردم نیز چنان م ی اندیشند! روشنفکران و اهل سواد را‬ ‫با خود داشت و خیال م ی کرد همه را با خود دارد‪ .‬غافل از انکه‬ ‫ان اکثریت ب ی قلم و ناپیدا به فرمان او نبودند‪ .‬انها به فرامین‬ ‫خوانین‪ ،‬فرماندهان و پیشوایان معنوی خود بودند‪ .‬ترس از‬ ‫کمونیسم موجب شد امریکا برخالف اغاز کار طرف همان‬ ‫فرماندهان را بگیرد‪ .‬از اق��دام انها حمایت معنوی و حمایت‬ ‫مختصر و ب ی اثر مالی ک��رد‪ .‬در مصر نیز وضعیتی مانند ان‬ ‫تکرار شده است؛ منتها این بار مردم مصر نیم قرن جلوتر از ان‬ ‫زمان هستند و دو قطبی شدن در جامعه مصر میان سنت و‬ ‫مدرنیته است نه میان سنت و کمونیسم و مدرنیته هم شامل‬ ‫قشر باریکی نیست و ش��اید اکثریت را جذب کند‪ .‬انتخابات‬ ‫و ش��یوه برخورد دولتی که در غیاب رای دهندگان تشکیل‬ ‫شد نیز نوید چیزی جز ان نوع انتخابات تک نوبتی و ابدی را‬ ‫نم ی داد‪ .‬مصر نیاز به توسعه فرهنگی بیشتری دارد تا پس از‬ ‫حکومت قانون نوبت به دموکراسی برسد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫خود رس��الت جهانی کردن می راث انقالب فرانسه را در دل‬ ‫م ی پروراند و کش��ورش را درگیر جنگ‪‎‬ه��ای وی رانگر کرده‬ ‫بود‪ .‬امریکا س��رزمین لوئیزیانا را در حوزه م ی س ی س ی پی‪ ،‬از‬ ‫کانادا تا خلیج مکزیک‪ ،‬به بهای ارزان از فرانس��ه خرید و رو‬ ‫به سواحل غرب‪ ،‬همان غرب وحشی‪ ،‬نهاد‪ .‬بعدها به دالیل‬ ‫مشابه ایالت بزرگ و سرد االس��کا را نیز که در زمستان‪‎‬ها با‬ ‫یخ بستن دریا به سیبری و سرزمین اسکیموهای ان سوی‬ ‫دریا متصل م ‏‬ ‫ی‪‎‬شد و متعلق به روسیه بود از ان کشور خرید‪.‬‬ ‫سپس ایاالت تگزاس و نوادا و کالیفرنیا را از مکزیک ستاند‬ ‫و به سراغ کوبا رفت و انجا را از اسپانیا مستقل کرد‪ .‬با قوی‬ ‫ش��دن تدریجی امریکا ‪ ،‬مونرو‪ ،‬پنجمی��ن رئی س جمهور ان‬ ‫کشور دکترینی اعالم کرد که امریکا را از دخالت در امور خارج‬ ‫از قاره امریکا باز م ی‪‎‬داشت و متقابال کشورهای بیرون از قاره‬ ‫را نیز از دخالت در امور نیم کره غربی باز م ی داش��ت‪ .‬مونرو‬ ‫ب رای نخستین بار راه حلی نیز ب رای سیاهان امریکا یا بهتر‬ ‫است بگویم ب رای راحت شدن از شر انها پیشنهاد و اجرا کرد‬ ‫که عبارت بود از پاک کردن صورت مساله‪ .‬نه اینکه دستور‬ ‫امحای انها را بدهد‪ ،‬بلکه تسهیالتی ب رای بازگرداندن انها به‬ ‫افریقا فراهم کرد که هرچه بود از اس��ارت و بردگی بهتر بود‪.‬‬ ‫چراغسبزبهکودتاچیان‬ ‫‪51‬‬ ‫لیبرال ها علیه دموکراسی‬ ‫دالیل حمایت امریکا از کودتای پست مدرن در مصر‬ ‫داوداحمدزاده‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس مصر‬ ‫بین الملل‬ ‫فردای س��رنگونی رژی��م اقتدارگرای حس��نی مبارک‬ ‫یعنی متحد نزدیک امریکا در خاورمیانه‪ ،‬یک نوع اش��فتگی‬ ‫در تصمیم گیری های مقامات کاخ سفید در چگونگی تنظیم‬ ‫مناس��بات راهبردی بر مدار حفظ مناف��ع و تضمین امنیت‬ ‫اسرائیل مشاهده شد‪ .‬این سردرگم ی‪‎‬ها در نوع گفتار و کردار تیم‬ ‫امنیتی باراک اوباما هم عیان بود؛ چر ا که رژیم سرنگون شده‬ ‫مبارک‪ ،‬وارث روابط مستحکم سادات با امریکا بود‪.‬‬ ‫این روابط به گونه‪‎‬ای شکل گرفته بود که در طول سی‬ ‫سال گذشته نیز ش��اهد روابط گرم بین مصر و امریکا بودیم‪.‬‬ ‫همچنین مبارک با نقش‏افرین��ی در فرایند صلح خاورمیانه‬ ‫و با ش��یوه منحصر به فردی‪ ،‬امریکا را در اجرای سیاست‪‎‬های‬ ‫منطق ‪‎‬ه‏ای خود یاری م ی‪‎‬داد‪ .‬مهمترین هدف سیاست امریکا‬ ‫در قبال مصر دوره مبارک‪ ،‬تشویق این کشور به حفظ روابط‬ ‫اس��تراتژیک با اس��رائیل و اس��تق رار صلح در منطقه بود‪ .‬در‬ ‫واقع بزرگترین فاکتور در روابط فیمابین‪،‬‬ ‫عامل اسرائیل بود و تا زمان ی که این روابط‬ ‫س��ه جانبه نبود‪ ،‬رواب��ط دوجانب ه‪‎‬ای هم‬ ‫نم ی‪‎‬توانستیم میان قاهره –واشنگتن‬ ‫متصور شویم‪.‬‬ ‫امری��کا ب��ه دلی��ل تهدیدات��ی‬ ‫چون گس��ترش تس��لیحات هسته‏ای‬ ‫و پیوندهای کش��ورهایی چ��ون ع راق‪،‬‬ ‫ای ران و سوریه تالش کرد که از پیوندهای‬ ‫اس��تراتژیک خود با مصر ب��رای کنترل‬ ‫دشمنانش در منطقه اس��تفاده کند‪ .‬در‬ ‫یاداوری اهمیت روابط گذش��ته قبل از‬ ‫قیام ژانویه ‪ 2011‬مردم مصر با رژیم مبارک‬ ‫باید اضافه کرد‪ ،‬قرارداد کمپ دیوید نقطه‬ ‫عطفی در تحوالت منطقه بود که دوره‬ ‫سادات‪ ،‬س��لف مبارک با میانج ی‪‎‬گری‬ ‫کارتر منعقد ش��د‪ .‬این قرارداد مصر را از‬ ‫یک رژیم نامتجانس و دش��من‪ ،‬به یک‬ ‫متحد نزدیک و راهبردی غرب مبدل ساخت‪ .‬امریکا در قبال‬ ‫چرخش مصر از بلوک ش��رق به غرب‪ ،‬کمک‪‎‬های امنیتی و‬ ‫نظامی بیشماری در اختیار ارتش مصر قرار م ی‪‎‬داد؛ به طوری‬ ‫که مصر به دومین دریافت کننده کمک خارجی واش��نگتن‬ ‫تبدیل ش��د‪ .‬باید توجه داش��ت کمک ه��ای امنیتی به طور‬ ‫سنتی ابزار سیاست خارجی امریکاست‪ .‬به بیان دیگر یکی‬ ‫از ابزارهای دسترسی سیاست‪‎‬گذاران امریکا ب رای ترقی منافع‬ ‫ملی همین کمک‪‎‬های امنیتی بوده و هس��ت‪ .‬دریافت این‬ ‫کمک‪‎‬ها‪ ،‬ارتباط مس��تقیمی با حفظ کیان دولت یهودی در‬ ‫منطقه دارد و اهداف سیاس��ی این کمک‪‎‬ه��ای اقتصادی و‬ ‫امنیتی یاداور صلح و پایبندی به حفظ مراودات اس��تراتژیک‬ ‫است‪ .‬از این رو امریکا کامال به دولت مبارک وفادار بود و به رغم‬ ‫ژست دموکراس ی‪‎‬خواهی از سرکوب گس��ترده مخالفان و در‬ ‫راس ان اخوان‪‎‬المس��لمین حمایت م ی‏کرد‪ .‬همچنین طی‬ ‫سال‪‎‬ها‪ ،‬فضای اختناق و سیاست‪‎‬های مشت اهنین مبارک‬ ‫و نهاد نظامی مصر ب��ا ب ی تفاوتی امریکا روبه رو ش��ده بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪52‬‬ ‫بناب راین تا روزهای اخر حضور مبارک‪ ،‬واشنگتن با هماهنگی‬ ‫ریاض تالش داشت که تاج و تخت وی را نجات دهد؛ چرا که‬ ‫خروج مصر از مدار منافع غرب م ی‪‎‬توانس��ت ضمن اش��فته‬ ‫ساختن اوضاع منطقه‪ ،‬دغدغه‏های امنیتی اسرائیل را افزایش‬ ‫دهد‪ .‬واش��نگتن به طوری س��نتی با نیروهای حاکم نظامی‬ ‫بر کشورهای جهان سوم‪ ،‬روابط مس��تحکمی داشته و دارد؛‬ ‫بناب راین از تمام توان نظامی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی خود استفاده‬ ‫ی جلوگیری‬ ‫کرده که از روی کار امدن دولت مستقل و مردم ‬ ‫کند‪ .‬نمونه تاریخی ان سرنگونی دولت ملی مصدق در ای ران‬ ‫طی کودتای سیاه‪ ،‬انقالب مردم ی ‪ 1320‬الجزایر و پشتیبانی از‬ ‫دیکتاتوری پینوشه در ارژانتین است‪ .‬بناب راین پس از فروپاشی‬ ‫رژیم مبارک‪ ،‬کاخ سفید تالش کرد با مدیریت بحران مصر‪ ،‬با‬ ‫حفظ حلقه ارتباطی با ژنرال‪‎‬های نظامی رژیم گذشته‪ ،‬از وقوع‬ ‫تغیی رات زی ربنایی و چرخش جدی دولت اسالمگرای مصر به‬ ‫رهبری اخ وان از سیاست‏های گذشته منطقه‪‎‬ای خود جلوگیری‬ ‫کند‪ .‬بناب راین ساختار رژیم گذشته همچنان حفظ شد و ارتش‬ ‫مصر با عقب‪‎‬نش��ینی ظاهری توانس��ت از ناکارامدی دولت‬ ‫اس�لامگرا در امر حکومت داری و نیز شکاف میان نیروهای‬ ‫تحولخواه نهایت استفاده را بکند‪ .‬بناب راین اطالق انقالب به‬ ‫تحوالت فراگیر مردم مصر نادرس��ت به نظر م ی‪‎‬رسد؛ چون‬ ‫هدف حفظ منافع اسرائیل و تامین اهداف البی قدرتمند ان‬ ‫در منطقه است‪ .‬امریکا با اتخاذ سیاست‏های متناقض در نبود‬ ‫اجماع داخلی میان کنشگران سیاسی عرصه مصر حول محور‬ ‫اسالمگرا و غی ر اسالمگرا توانس��ت موازنه سیاسی مجددی‬ ‫برقرار سازد و حتی مرسی را هم با سیاست خاورمیانه‪‎‬ای خود‬ ‫هماهنگ نماید‪ .‬از این رو طی یک سال حکومت مرسی‪ ،‬روابط‬ ‫دو جانبه همچنان متعادل باقی ماند و مرسی نه تنها بر پایبندی‬ ‫مصر به قراردادهای گذشته با اس��رائیل اقرار کرد‪ ،‬بلکه بر ان‬ ‫حجت شرعی هم افزود‪.‬‬ ‫بناب راین عامل اصلی فروپاشی دولت اسالمگرا در مصر‪،‬‬ ‫تنها امریکا و برخی دولت‪‎‬ه��ای ع ربی نبودند؛ بلکه تضعیف‬ ‫اقتصاد مصر‪ ،‬عدم پاس��خ‪‎‬گویی دولت به مطالبات عمومی‬ ‫و نادیده گرفتن مخالفان باعث ش��د که نهاد نظامی بار دیگر‬ ‫عرصه را ب رای اب راز حاکمیت نظامی و تضعیف رقیب دیرینه‬ ‫(اخوان المسلمین) مناسب ارزیابی کند‪ .‬شاید مساله این باشد‬ ‫که ایا مصر منس��جم‪ ،‬دموکراتیک و با پیشرفت اقتصادی‪،‬‬ ‫منافع امریکا و اس��رائیل را در منطقه بهتر تامین م ی‪‎‬نماید؟‬ ‫باید پذیرفت نظام سیاسی سرنگون شده اسالمگرا برامده از‬ ‫رای اکثریت مردم مصر بوده است؛ قتل عا ‏م طرفداران مرسی‬ ‫در خیابان‪‎‬های قاهره و دیگر ش��هرهای مصر توسط ارتش‪،‬‬ ‫هیچ وجه قانونی ندارد‪ .‬این در حالی اس��ت که امریکایی که‬ ‫داعی ه‏دار حقوق بشر و حقوق انسانی است در قبال این کشتار‬ ‫و اقدامات سرکوبگرانه موضع مشخصی نگرفته است‪ .‬گرچه‬ ‫بازتاب قتل عام مردم مصر ان چنان بازتاب گسترده‪‎‬ای در سطح‬ ‫افکار عمومی مردم دنیا داش��ت که غرب را هم وادار کرد به‬ ‫محکومیت ظاهری این فجایع بپردازد‪ .‬همچنین تاکید صرف‬ ‫امریکا مبنی بر قطع کمک‪‎‬های نظامی به حاکمان جدید مصر‬ ‫هم مانع سرکوب و تندروی علیه مخالفان نگردید‪ .‬ب ی تردید‬ ‫امریکا به دنبال دموکراسی واقعی و کمک به مردم ب رای نیل‬ ‫ی نبوده و نیست‪.‬‬ ‫به تفاهم ملی و تشکیل دولت فراگیر مردم ‬ ‫یکی از دالیل ب ی اعتمادی امریکا به حکومت اس�لامگرایان‬ ‫در مصر‪ ،‬اش��تباهات محاس��باتی رهب ران مکتب ارشادی در‬ ‫نزدیکی به جریان تند سلفی و نگرانی از به خطر افتادن منافع‬ ‫اسرائیل در منطقه در ماه‏های اخیر بوده است‪ .‬بناب راین امریکا‬ ‫در قبال تحوالت پس از مرسی تالش کرد در گام اول‪ ،‬صف‬ ‫اخوان ی‪‎‬های غی ر خشونت گرا را از گروه‪‎‬های سلفی و وابسته به‬ ‫القاعده جدا نماید و در مرحله بعد با فشار به ارتش و شخص‬ ‫السیسی‪ ،‬شرایط را ب رای پذیرش اخوان تضعی ف شده در دولت‬ ‫ائتالفی مهیا سازد‪ .‬باید پذیرفت که امریکا و ژنرال‪‎‬های ارتش‬ ‫مصر به عنوان مهره‏های کلیدی رژیم مبارک به رغم برخی از‬ ‫تنش‏های مقطعی ناگزیر به همکاری و حفظ روابط نزدیک با‬ ‫یکدیگرند‪ .‬از انجا که ساختار تشکیالتی ارتش و تجهی زات‬ ‫نظامی ان امریکایی است و به رغم تهدیدهای دولت موقت و‬ ‫نهاد نظامی در چرخش احتمالی‪ ،‬به قول روس ی‪‎‬ها باید گفت‪:‬‬ ‫«این اقدامات تاکتی ک‪‎‬های هماهنگ طرفین بوده و بیشتر‬ ‫مصرف داخلی دارد‪».‬‬ ‫امریکا با حف��ظ ارتباط��ات پنهانی با‬ ‫نیروهای امنیت��ی همچنان راغب اس��ت از‬ ‫پتانسی ل‪‎‬های باالی مصر ب رای کنترل بحران و‬ ‫اثرگذاری بر تحوالت منطقه استفاده کند‪ .‬فعال‬ ‫کاخ سفید با تداوم استراتژی هر ‪‎‬جو‪‎‬مرج سازنده‬ ‫در مصر به دنبال تضعیف موقعیت سیاسی‬ ‫گروه‏های مختلف و جلوگیری از تسلط یکی‬ ‫بر دیگری است‪ .‬قطعا مصر تضعی ف شده در‬ ‫منطقه بهتر م ی‪‎‬تواند منافع غرب و اسرائیل‬ ‫را تامین کند‪ .‬امریکا هم خودش واقف است‬ ‫باز تولید دموکراس��ی و تحول طلبی در مصر‬ ‫باتوجه به شکاف عمیق سیاسی در این کشور‬ ‫دشوار است‪ .‬از س��وی دیگر السیسی با عدم‬ ‫مشروعیت خیابانی مخالفان مرسی توانست‬ ‫خواس��ت ‏ه‪‎‬های خویش مبن ی بر کنار گذاشتن‬ ‫اخوان‏‪‎‬المس��لمین از قدرت و تثبیت حضور‬ ‫یداند‬ ‫مجدد خویش را عملیاتی سازد‪ .‬امریکا م ‏‬ ‫ارتش مصر به رغم جایگاه ملی خویش هیچ گاه نگاه مثبتی‬ ‫به دموکراسی و حکومت قانون نداش��ته و ندارد؛ ولی در نبود‬ ‫قدرت تعیی ن کنن��ده‪ ،‬عناصر مل ی گرا و لیب��رال در معادالت‬ ‫قدرت مصر باید با نهاد نظامی و ی��ا اخوان هماهنگ عمل‬ ‫کنند‪ .‬گزینه مطلوب ب رای دولتمردان امریکا حفظ توازن قدرت‬ ‫و مشارکت عناصر اصلی و تعیی ن کننده در روند سیاسی است‪.‬‬ ‫در مصر فعال دس��ت باال را نظامیان دارند‪ ،‬بناب راین با کاهش‬ ‫خش��ونت‏های خیابانی تالش خواهد ش��د که شاکله اخوان‬ ‫معتدل نیز در قدرت سیاسی مشارکت داده شود‪ .‬اصل اساسی‬ ‫ب رای امریکا در اتخاذ تصمیم‪‎‬های سیاس��ی در مصر‪ ،‬حفظ‬ ‫منافع راهبردی خویش است و تمام کنشگران سیاسی مصر‬ ‫اعم از سکوالر و اسالمگرا و نیز نهاد نظامی به عنوان یک مهره‬ ‫محسوب م ی‪‎‬گردند‪ .‬همچنین امریکا توان بازی با مهره‏های‬ ‫مختلف را دارد و بناب رای��ن در دوران مختلف مطالبات عامه‬ ‫مردم و معیارهای حقوق بش��ر قربانی منافع سیاسی امریکا‬ ‫م ی‪‎‬شوند‪g .‬‬ ‫انتشاراسنادجدیدی‬ ‫در ارتباط با کودتای‬ ‫‪ 28‬مرداد در ایران که‬ ‫باپشتوانهکودبتای‬ ‫‪ 25‬مرداد امریکایی ها‬ ‫بهسرنگونیدولتملی‬ ‫مرحوممصدقمنجرشد‬ ‫باردیگرموجیجهانی‬ ‫را برای بررسی مجدد‬ ‫نقش امریکا در کودتاهای‬ ‫بزرگکشورهایمخالف‬ ‫باسیاست هایاینکشور‬ ‫برانگیختهاست‬ ‫به نام دموکراسی به کام دیکتاتوری‬ ‫بررسی نقش امریکا درکودتاهای بزرگ جهان‬ ‫‪3‬‬ ‫کودتا یا انقالب سیاس��ی در ادبیات سیاسی‪ ،‬شگردی‬ ‫نظامی با ماهیتی سیاسی و کوششی از سوی یک ائتالف‬ ‫سیاس��ی غیرقانونی ب رای ب راندازی رهب ران حکومت موجود‬ ‫است که از طریق خش��ونت یا تهدید به انجام ان و از درون‬ ‫هیات حاکمه انجام م ی گیرد‪ .‬این خشونت معموال محدود‬ ‫و ناگهانی است و از سوی عده ای اندک (برخالف انقالب که‬ ‫از سوی بیش��تر مردم انجام می‏‏گیرد) به کار بسته م ی شود‪.‬‬ ‫عامالن کودت��ا در غالب زمان‪‎‬ها‪ ،‬کنت��رل نیروهای نظامی‬ ‫را در اختی��ار دارند‪ .‬ی��ک کودتا برخ�لاف انقالب‏ها و حتی‬ ‫جنب ش‪‎‬های مدنی مدرن‪ ،‬به ندرت بر سیاست های بنیادین‬ ‫اقتصادی و اجتماعی یک کشور تاثیر م ی گذارد‪ .‬در دو سده‬ ‫اخیر کشورهای زیادی در اسیا‪ ،‬قاره افریقا و امریکای التین‬ ‫کودتا را تجربه کرده اند‪.‬‬ ‫واژه «کودتا» ب��ه فرانس��وی ‪ ،coup d'état‬از این‬ ‫زبان وارد زبان فارس��ی ش��ده‏‏ و به معنی «ضرب��ه ناگهانی‬ ‫به دول��ت» اس��ت‪ .‬ای��ن عب��ارت در زبان های دیگ��ر نیز‬ ‫به کار م��ی رود‪ .‬واژه «پ��وچ» در زبان المانی با رس��م الخط‬ ‫‪Putsch‬‏ و گوی��ش سوئیس��ی ب��ه معن��ای ضرب��ه نیز‬ ‫همین معن��ی را دارد و گاه به کار رفته اس��ت‪ .‬بس��یاری از‬ ‫کودتاه��ا با س��رنخ‏های بیرون��ی و تالش‏ه��ای بیگانگان‬ ‫ب��رای کنترل سیاس��ی کش��ور ه��دف انها روبه روس��ت‪.‬‬ ‫مایلم که چنی��ن کودتاهای��ی را با تلفیق کلم��ه «برون»‪،‬‬ ‫با دان��ش واژه جعلی «کودت��ای برونی»‪ ،‬با بی��ان اختصاری‬ ‫«کودبت��ا»‪ EXTERNAL COUP ،‬بنام��م‪.‬‬ ‫کارکش��ته‏ترین کودبتاکنندگان در دو س��ازمان جاسوس��ی‬ ‫س��یا و ام‪ .‬ای‪ 6 .‬در کش��ورهای امریکا و انگلس��تان به کار‬ ‫گرفت��ه ش��ده اند‪ .‬س��ازمان پلیس��ی امری��کا موس��وم به‬ ‫)‪ FBI (Federal Building Investigation‬اولی��ن‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫پژوهشگروکارشناسمسائلبین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫مهدی مطهرنیا‬ ‫س��ازمان امنیتی ب��ود که پ��س از جنگ جهان��ی اول و در‬ ‫س��ال ‪ 1301‬شمس��ی در زمان ریاس��ت جمهوری هاردینگ‬ ‫تش��کیل ش��د و در کنار وظای��ف پلیس��ی‪ ،‬ماموریت های‬ ‫ضد جاسوس��ی نیز برعه��ده پلی��س ف��درال (‪ )FBI‬بود‪.‬‬ ‫بناب راین س��ازمان اطالعاتی خارجی تا جن��گ جهانی دوم‬ ‫در امری��کا وجود نداش��ت‪ .‬پ��س از اتفاقاتی ک��ه در جنگ‬ ‫جهان��ی دوم رخ داد نی��از ب��ه س��ازمان جاسوس��ی ب��رای‬ ‫دولت امریکا ضروری‪‎‬تر ش��د‪ .‬بناب راین به دس��تور روزولت‪،‬‬ ‫رئی س‏جمهور وقت‪ ،‬اولین تش��کیالت اطالعاتی امریکا با‬ ‫ماموریت امنیتی برون م��رزی به ن��ام اداره خدمات نظامی‬ ‫‪ ) SOS)The Office Strategic Service‬تاسیس شد‪.‬‬ ‫اداره خدمات نظامی (‪ )SOS‬در چند س��ال عمر کوتاه خود‬ ‫موفقی ت های بزرگی کس��ب کرد و توانس��ت در تشکیالت‬ ‫دولتی و اطالعاتی روسیه و المان نفوذ کند؛ با وجود تمامی‬ ‫ دس��تاوردها‪ ،‬اداره خدمات نظامی (‪ )SOS‬تنها دو سال پس‬ ‫از راه اندازی در پایان جنگ به دس��تور ترومن‪ ،‬رئی س‪‎‬جمهور‬ ‫وقت امریکا منحل ش��د‪ .‬دلیل انحالل اداره مذکور در ظاهر‬ ‫به س��بب این ب��ود که ماموری��ت ان جم��ع اوری اطالعات‬ ‫نظامی اس��ت‪ ،‬پ��س در دوران صلح نم ی توان��د مفید واقع‬ ‫ش��ود‪ .‬در س��ال ‪ 1936‬میالدی مصادف با ‪ 1325‬شمس��ی‬ ‫س��ازمان اطالعاتی تحت عن��وان گ��روه کاراگاهی مرکزی‬ ‫‪ (CIG )Central Intelligent Group‬راه ان��دازی‬ ‫ش��د که ‪ 26‬جوالی ‪ 1947‬ترومن با امض��ای مصوبه امنیت‬ ‫ملی‪ ،‬تغیی رات زی��ادی را در این تش��کیالت ب��ه وجود اورد‬ ‫و بس��یاری از ش��عب ه ها و بخش ها با هم ادغ��ام یا منحل‬ ‫ش��دند و س��ازمان جدیدی به نام اژانس تحقیقات مرکزی‬ ‫‪ (CIA )Central Intellgence Agency‬کار خ��ود را‬ ‫اغاز کرد‪ .‬به باور بس��یاری از نویسندگان چپ و نگرش های‬ ‫ضد امریکایی و مستند قرار دادن داده های دریافتی از درزهای‬ ‫اطالعاتی‪ ،‬سیا در دوران جنگ سرد از طریق گروه های متعلق‬ ‫به خود و با استفاده از بنیادهای سرشناسی مثل «بنیاد فورد»‬ ‫و «بنیاد راکفل��ر» و بعد «بنیاد هریت��اژ» و «بنیاد موقوفات‬ ‫ملی ب رای دموکراس��ی» (‪ )NED‬در سامانه های فرهنگی‬ ‫کش��ورهای مختلف جهان نفوذ کرده و در مواقع گوناگون‬ ‫سازماندهی کنف ران س های فرهنگی و نمایشگاه های هنری‬ ‫و کنسرت های باش��کوه را به عهده م ی گرفته است‪ .‬مضافا‬ ‫«سیا» اثار نویس��ند گان و ش��اع رانی را که خط و سیاست‬ ‫جهانی واش��نگتن را تصدیق یا مورد توجیه ق��رار م ی دادند‪،‬‬ ‫منتشر م ی ساخت و در مواقع متعددی در گسترش هنرهای‬ ‫انتزاعی (ابس��تره) در رودررویی با اثار هنری و ادبی که دارای‬ ‫محتوای ضدنظام جهانی س��رمایه یا پیام اجتماعی بودند‪،‬‬ ‫نقش اساسی بازی م ی کرد‪« .‬س��یا» در دوره «جنگ سرد»‬ ‫قدیم به خیلی از روشنفکران در کشورهای مختلف جهان‪،‬‬ ‫از جمل��ه در خود امریکا‪ ،‬کم��ک مالی م ی ک��رد‪ .‬بعضی از‬ ‫این روش��نفکران به طور مس��تقیم و اگاهانه از سیا حقوق‬ ‫دریاف��ت م ی کردند و بخش مه��م دیگری نیز ک��ه به طور‬ ‫غی ر مستقیم حقوق‪‎‬بگیر بودند‪ ،‬بعدا ادعا کردند که هی چ وقت‬ ‫اگاهی نداش��تند که در تهیه و اج��رای پروژه‪‎‬های فرهنگی‬ ‫سیا دست داشته‪‎‬اند‪ .‬البته خیلی از روشنفکران و هنرمندان‬ ‫ضدنظام جهانی س��رمایه موفق ش��ده بودند که به هویت‬ ‫این روشنفکران سیاس��ی و امنیتی‪ ،‬حقوق‪‎‬بگیر در ان دوره‬ ‫اگاهی یابن��د و بناب رای��ن در برخورد با انها احتی��اط الزمه را‬ ‫به جا م ی‪‎‬اوردند‪ .‬ولی انچه در اینجا ش��ایان توجه است‪ ،‬این‬ ‫که در ان دوره بودند روشنفکران و استادان حقوق بگیری که‬ ‫س��ال ها با معرفی و جا زدن خود به عنوان سمپات و حام ی ‬ ‫جنب ش های صلح خ واهی‪ ،‬استقالل خ واهی و ضدامپ ریالیستی‬ ‫نه تنها موفق ش��دند با مهارت هویت خود را از انظار و توجه‬ ‫روشنفکران ضد نظام جهانی پنهان نگه دارند‪ ،‬بلکه با توسل‬ ‫ب ه ترفندهای جاسوسی موفق شدند در میان فعاالن سیاسی‬ ‫چپ‪ ،‬مل ی گ��را و دموکرات مقام و منزلتی کس��ب کنند و به‬ ‫محفل ها و دوره ه��ا و جرگه های انان نف��وذ کنند‪ .‬در این جا‬ ‫در ارتباط با ای ران باید از دو نفر محقق و روش��نفکر – دکتر‬ ‫دانلد ویلبر و دکتر ریچارد کاتم – نام برد‪ .‬این دو روش��نفکر‬ ‫که در س��ال های مبارزاتی ملی ش��دن صنع��ت نفت و در‬ ‫دوره ‪ ٢٧‬ماهه حکومت ملی دکتر مص��دق در ای ران زند گی‬ ‫م ی کردند‪ ،‬به ق��دری با مهارت و هوش��یاری به حمایت خود‬ ‫از خواس��ته های اس��تقالل طلبانه و دموکراتیک مردم ای ران‬ ‫تظاهر م ی کردند که تعداد قابل توجهی از روشنفکران انها را‬ ‫به محافل سیاسی خود دعوت کرده و از تبا ر هاوارد باسکرویل‬ ‫محسوب م ی داش��تند؛ غافل از اینکه این دو محقق و استاد‬ ‫دانش��گاه در ان س��ال های پرتالطم‪ ،‬به طور مستقیم ب رای‬ ‫سازمان «سیا» کار م ی کردند‪ .‬دونالد ویلبر که چندین سال‬ ‫در دانشگاه ته ران تدریس م ی کرد و مورد اعتماد دانشجویان‬ ‫خود بود‪ ،‬با ماموران عالیرتبه نظامی و سیاسی «سیا» که در‬ ‫نیمه دوم س��ال ‪( ١٣٣١‬بعد از پیروزی قیام تاریخی سی تیر‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ )١٣٣١‬و در نیمه اول سال ‪( ١٣٣٢‬بعد از قتل محمود افشار‬ ‫طوس‪ ،‬رئیس شه ربانی وفادار دولت ملی ) خود را ب رای اجرای‬ ‫ماموریت ایجکس (کودتای بیست و هش��تم مرداد ‪)١٣٣٢‬‬ ‫ام��اده م ی کردند‪ ،‬تماس مس��تقیم و دائمی داش��ت‪ .‬بعد از‬ ‫پیروزی موفقی ت امیز کودتای ‪ ٢٨‬مرداد‪ ،‬ویلبر نتیجه‏گیری و‬ ‫جمع بندی‪‎‬های این ماموریت را در یک کتاب به عنوان یک‬ ‫رهکرد به رشته تحریر دراورد‪ .‬این کتاب به عنوان یک راهنما‬ ‫سال ها مورد اس��تفاد ه کودتاچیان در اکناف جهان به ویژه در‬ ‫کشورهای اسیا و افریقا و امریکای التین قرار گرفت‪ .‬بر این‬ ‫باورم که فعالی ت‪‎‬های علمی‪ ،‬فرهنگی و امثال این در مقام‬ ‫دفاع از اندیشه و جنبش سرمایه داری جهانی و گسترش ان‬ ‫از سوی امریکا تا حدودی قابل توجیه به نظر م ی رسد‪ .‬اما این‬ ‫زمانی غیر قانونی و توجی ه ناپذیر است که از این فعالی ت‪‎‬ها در‬ ‫راستای ایجاد یک کودتای نظامی به رهبری عوامل بیرونی‬ ‫ب رای فروپاشیدگی درونی استفاده شود؛ همان چیزی که باید‬ ‫ان را کودبتا نامید‪ .‬جدای از اتهامات وارده به امریکا در ارتباط‬ ‫با کودتا در کش��ورهای امریکای التین؛ مانن��د هندوراس و‬ ‫شیلی در دهه های گذش��ته و کودتاهایی چون کودتای ‪28‬‬ ‫مرداد و نوژه در پس و پیش از انقالب در ای ران‪ ،‬امروزه انگشت‬ ‫اتهام به سمت ایاالت متحده امریکا در ارتباط با کودبتای نرم‬ ‫در مصر و کودبتای خشونت بار مدنی در سوریه متوجه است‪.‬‬ ‫چندی پیش بود که ماجرای اسنودن و تحرکات امریکا در این‬ ‫زمینه مورد تعم��ق قرار گرفت و به عن��وان نمونه خبرگزاری‬ ‫رسمی اسپانیا (افه) با مخابره خبر نشست سران بازار مشترک‬ ‫امریکای التین‪ ،‬ضمن اشاره به سایه افشاگری های اسنودن‬ ‫در تصمیم های سران این اتحادیه نوشت ‪« :‬سران بازار مشترک‬ ‫کشورهای امریکای جنوبی‪ ،‬در بیانیه ارائه شده در این نشست‪،‬‬ ‫ضمن اعالم مخالفت خود با ه ر گونه فعالیتی که بتواند قدرت‬ ‫دولت ها و اجرای حق اعطای پناهندگ��ی را تضعیف کند‪ ،‬از‬ ‫حق اعطای پناهندگی به ادوارد اسنودن‪ ،‬پیمانکار امریکایی‬ ‫افش��اکننده برنامه های جاسوسی امریکا از س��وی ونزوئال‪،‬‬ ‫بولیوی و نیکاراگوئه حمایت کردند‪ ».‬اسنودن‪ ،‬کارمند سابق‬ ‫سازمان سیا‪ ،‬دو ب رنامه فوق جاسوس��ی دولت امریکا را فاش‬ ‫کرد‪ .‬این دو برنامه که مجری ان سازمان امنیت ملی امریکا‬ ‫و دفتر تحقیقات فدرال ‪ FBI‬بودند‪ ،‬میلیون ها مکالمه تلفنی‬ ‫در امری��کا و اروپا و اطالعات اینترنتی صدها ش��رکت اصلی‬ ‫اینترنتی نظیر فی س بوک‪ ،‬گ��وگل‪ ،‬اپل و مایکروس��افت را‬ ‫استراق سمع م ی کردند‪ .‬سیا به عنوان یک تشکیالت تعریف‬ ‫شده در حوزه سیاست خارجی امریکا‪ ،‬پا به پای سیاست های‬ ‫جهانگرایانه و هژمونی خواهانه امریکا رشد کرد‪ .‬ب ی شک در‬ ‫ی عملیات های امریکا در چند دهه اخیر م ی توان ردپای‬ ‫تمام ‬ ‫سیا را کش��ف کرد‪ ،‬به طوری که سرنخ بس��یاری از روندها و‬ ‫رویدادهای سیاسی – امنیتی را م ی توان به سازمان اطالعاتی‬ ‫امریکا (‪ )CIA‬منتهی دانست‪ .‬از مهم ترین اتهامات سازمان‬ ‫سیا طی دهه های گذشته م ی توان به عملیات های نافرجام‬ ‫در ترور «فیدل کاس��ترو» و ترور «چه گوارا»‪ ،‬مسموم سازی‬ ‫«یاس��ر عرفات»‪« ،‬عبدالعزیز حکیم» و ابتالی بس��یاری از‬ ‫رهب ران ضدامریکایی کشورهای مختلف به ویژه در امریکای‬ ‫التین به س��رطان از جمله «چاوز»‪« ،‬فرناندو لوگو»‪« ،‬دیلما‬ ‫روس��ف»‪« ،‬لوال داسیلوا» و «کریس��تینا کرچنر» اشاره کرد‪.‬‬ ‫همچنین م ی توان به قتل «پاتریس لومومبا» رهبر کش��ور‬ ‫کنگو در سال ‪ ١٩۶٠‬و ترور «س��الوادور النده» رئی س جمهور‬ ‫سوسیالیست ش��یلی در جریان کودتای ‪ ١١‬سپتامبر ‪١٩٧٣‬‬ ‫اشاره کرد‪.‬انتشار اسناد جدیدی در ارتباط با کودتای ‪ 28‬مرداد‬ ‫در ای ران که با پش��توانه کودبتای ‪ 25‬م��رداد امریکای ی ها به‬ ‫سرنگونی دولت ملی مرحوم مصدق منجر شد بار دیگر موجی‬ ‫جهانی را ب رای بررسی مجدد نقش امریکا در کودتاهای بزرگ‬ ‫کشورهای مخالف با سیاست های این کشور ب رانگیخته است‪.‬‬ ‫امید م ی رود این بررس ی ها نه در پی شعارسازی های سیاسی؛‬ ‫بلکه به دنبال شعورافرین ی های مدنی‪ ،‬ب رای ساختن اینده‪‎‬ای‬ ‫بهتر ب رای استق رار صلح و امنیت جهانی باشد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪54‬‬ ‫دومینویمنافع‬ ‫ارتباط کودتای مصر با تحوالت سوریه در چیست؟‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫‪5‬‬ ‫تحوالت مصر را باید نمادی از جابه جایی قدرت ب راساس‬ ‫پیوند نیروهای داخلی و ضرورت ه��ای راهبردی بی ن المللی‬ ‫دانس��ت‪ .‬ارزیابی الگوهای مداخله گرای��ی قدرت های بزرگ‬ ‫بیانگر فرایندی است که چنین بازیگرانی همواره از نیروهای‬ ‫داخلی ب رای توجیه مشروعیت کنش بی ن المللی بهره گرفته اند‪.‬‬ ‫قدرت و امنیت به عنوان دو مولفه موثر در روند سیاست خارجی‬ ‫و الگوهای کنش امنیتی محسوب م ی شوند‪ .‬نشانه های کودتا‬ ‫ب راساس الگوهای مداخله گرایی ایاالت متحده را م ی توان در‬ ‫سال های بعد از جنگ جهانی دوم مشاهده کرد‪.‬‬ ‫اکثر بحران های بی ن المللی این دوره اساس��ا به عنوان‬ ‫انقالب ها ی��ا ناارام ی های داخلی اغاز ش��دند که س��رانجام‬ ‫یک یا چند دولت خارجی در انها درگی��ری پیدا کردند‪ .‬یونان‪،‬‬ ‫چین‪ ،‬الجزایر‪ ،‬الئ��وس‪ ،‬لبن��ان‪ ،‬اردن‪ ،‬ع��راق‪ ،‬کویت‪ ،‬یمن‪،‬‬ ‫کنگو‪ ،‬ویتنام‪ ،‬جمهوری دومینیکن‪ ،‬چکس��لواکی‪ ،‬کامبوج‪،‬‬ ‫اتیوپی‪ ،‬انگوال‪ ،‬افغانس��تان و نیکاراگوئه در این فهرست قرار‬ ‫م ی گی رند‪«.‬ایس��توان کنده» در مطالع��ه ای راجع به انقالب‪،‬‬ ‫جنگ و مداخله‪ ،‬ش��صت و هفت جنگ «درون رژیمی» را در‬ ‫فاصله س��ال های ‪ 1937‬تا ‪ 1945‬م��ورد ارزیابی تحلیلی قرار‬ ‫م ی دهد‪.‬‬ ‫در سال های بعد از جنگ سرد الگوهای کنش راهبردی‬ ‫امریکا از تنوع بیشتری در مقایسه با گذشته برخوردار شده است‪.‬‬ ‫در این فرایند‪ ،‬مداخله گرایی امری��کا در قالب ابزارها‪ ،‬نهادها و‬ ‫اقدامات پوششی انجام م ی گیرد‪ .‬اقدامات امریکا در مقابله با‬ ‫کشورهای رادیکال با عنوان «انقالب رنگی» انجام گرفته است‪.‬‬ ‫انقالب رنگی ماهیت مداخله جویانه ای با ادبیات دموکراتیک‬ ‫دارد‪ .‬انقالب رنگی بدون س��ازماندهی شبکه های اجتماعی‬ ‫امکان پذیر نیست‪ .‬مشابه چنین اقداماتی را ایاالت متحده در‬ ‫سوریه سازماندهی کرده است‪ .‬سروی س های اطالعاتی اسرائیل‪،‬‬ ‫ترکیه‪ ،‬ع ربستان و قطر فعالی ت های خود را در راستای مقابله با‬ ‫دولت بشار اسد در چارچوب سیاست مداخله گرایی امنیتی در‬ ‫سوریه و در قالب ضرورت های راهبردی ایاالت متحده به انجام‬ ‫م ی رسانند‪ .‬کودتای ژنرال عبدالفتاح السیسی در مصر را باید‬ ‫نمادی از کاربرد نیروی نظامی در پیوند با نیروهای اجتماعی‬ ‫دانست‪.‬‬ ‫روند مداخله گرای��ی امریکا در محی ط ه��ای پی رامونی‬ ‫نشان م ی دهد دولت هایی که از توانای ی های نظامی متعارف با‬ ‫ی ابزارهای قدرت خود را ب رای‬ ‫قدرت راهبردی برخوردارند‪ ،‬تمام ‬ ‫مقابله با هدف های راهبردی مورد استفاده قرار نم ی دهند‪ .‬انان‬ ‫م ی توانند بخشی از اهداف خود را از طریق سازوکارهای امنیتی‬ ‫و س��ازماندهی گروه های مقابله گرا در محی ط های پی رامونی‬ ‫پیگیری کنند‪ .‬کشورهایی همانند ایاالت متحده قادرند در خارج‬ ‫از مرزهای سرزمینی خود مبارزات ب راندازی به راه اندازند؛ بدون‬ ‫انکه از لحاظ پول و تجهی زات‪ ،‬یا خطر تالفی نظامی کشور‬ ‫مورد نظر متحمل زیان های زیادی شوند‪.‬‬ ‫الگوهای کنش سخت افزاری و نرم افزاری ایاالت متحده‬ ‫نشان م ی دهد که س��روی س های اطالعاتی و امنیتی امریکا‬ ‫از قابلی ت هایی برخوردارند تا در کش��ور ه��دف رخنه کنند یا‬ ‫شبکه های امنیتی خود را گس��ترش دهند‪ .‬در سال های بعد‬ ‫از جنگ سرد‪ ،‬ایاالت متحده امریکا توانسته در جوامع خارجی‬ ‫با استفاده از وسایل سیاسی و شب ه نظامی رخنه کند‪ .‬تجربه‬ ‫کنش راهبردی امریکا نش��ان داده که این کش��ور م ی تواند‬ ‫ب راساس قابلی ت های راهبردی خود به انجام اقداماتی همانند‬ ‫تهدید نظامی‪ ،‬محاصره دریایی یا مبادرت به حمله های نظامی‬ ‫متعارف مبادرت نماید‪.‬‬ ‫‪ -1‬نش�انه های مداخل�ه امنیت�ی و راهبردی‬ ‫امریکا در حوزه های منطقه ای‬ ‫س��روی س های اطالعاتی و یگان های عملیاتی امریکا‬ ‫مطلقا وجود نداشت‪ .‬مطالعات دانر نشان م ی دهد که فرایندهای‬ ‫مداخله گرایی امریکا ماهیت متنوع‪ ،‬پ راکنده و راهبردی داشته‬ ‫است‪.‬‬ ‫قدرت های بزرگ طوالن ی ترین تاریخ مداخله نظامی در‬ ‫خارج را دارند‪ .‬نظریه پردازانی همانند جان تیلما و وان وینگن‬ ‫که در زمره تحلیلگران نظریه تصمیم گیری راهبردی هستند‪،‬‬ ‫تالش دارند تا سازوکارهای تحلیل معطوف به معادله قدرت‬ ‫را ب راساس نشانه هایی از کنش راهبردی تنظیم کنند‪ .‬انان با‬ ‫به کار گرفتن معیارهای دقیقی ب رای تعریف مداخله نظامی‪،‬‬ ‫‪ 71‬مورد مداخله نظامی ایاالت متحده‪ ،‬اتحاد شوروی‪ ،‬فرانسه‬ ‫و بریتانیا در فاصله سال های ‪ 1946‬تا ‪ 1980‬را مشخص کردند‪.‬‬ ‫رون��د مداخله گرایی امری��کا در گران��ادا (‪ )1982‬و نیکاراگوئه‬ ‫(از‪ 1982‬تا ‪ )1990‬نشان م ی دهد که امریکا در اخرین دهه جنگ‬ ‫سرد تالش داش��ت تا موقعیت خود را در امریکای مرکزی و‬ ‫جنوبی تثبیت کند‪.‬‬ ‫م ی اید و اظهارات حمایتی مبهم تبدیل به تعهدات محکمی‬ ‫ م ی شود که مستلزم اموزش رهب ران سیاسی و فرستادن اسلحه‬ ‫و احتماال افراد است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ -3‬الگوه�ای کن�ش نظام�ی و امنیت�ی در‬ ‫شکل گیری کودتا‬ ‫مداخله گرایی سیاست خارجی امریکا به این دلیل انجام‬ ‫م ی گیرد که رهب ران سیاس��ی ایاالت متحده خود را به عنوان‬ ‫مرکز نظام جهانی تلقی م ی کنند‪ .‬انان در بس��یاری از موارد‬ ‫احساس م ی کنند که الگوی کنش سیاسی کشور هدف مغایر‬ ‫با سازوکارهای کنش راهبردی و امنیتی انان است‪ .‬در چنین‬ ‫ش��رایطی‪ ،‬مداخله گرایی با این هدف انجام م ی گیرد که یک‬ ‫حکومت تصور م ی کند حفظ یا تغییر ساختار داخلی دولت دیگر‬ ‫به نفع ان است‪ .‬در نتیجه همه ابزارهای دولتمداری ان قدر که‬ ‫در جهت تعیین ویژگی داخلی دولت دیگر هستند‪ ،‬در جهت‬ ‫نفوذگذاری بر سیاست های خارجی کشور هدف مورد استفاده‬ ‫قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫چنی��ن الگوی��ی از مداخله گرای��ی سیاس��ت خارجی‬ ‫ایاالت متحده را م ی ت��وان در ارتباط با کش��ورهای مختلفی‬ ‫مورد مالحظه قرار داد‪ .‬مداخله گرایی عموما ب راساس مفاهیم‬ ‫و ادبیات سیاسی مختلفی شکل م ی گیرد‪ .‬اگر مداخله گرایی‬ ‫علیه فرد یا گروهی از نخبگان سیاس��ی انجام گیرد‪ ،‬زمینه‬ ‫ب رای شکل گیری کودتا به وجود م ی اید‪ .‬مداخله گرایی معطوف‬ ‫به کودتای نظامی یا ب راندازی سیاس��ی را ای��االت متحده در‬ ‫سال های جنگ سرد مورد استفاده قرار داده است‪ .‬در سال های‬ ‫بعد از جنگ سرد‪ ،‬شکل جدیدی از مداخله گرایی مورد استفاده‬ ‫قرار گرفته که از ان به عنوان انقالب های رنگی یاد م ی شود‪.‬اگر‬ ‫در روند مداخله گرایی‪ ،‬نخبگان یا گروه سیاس��ی حاکم مورد‬ ‫هدف قرار گی رند‪ ،‬در ان شرایط ب راندازی سیاسی بدون تغیی رات‬ ‫بنیادین انجام م ی گیرد‪ .‬در برخی دیگر از حوزه های جغ رافیایی‬ ‫همانند شرق مدیترانه‪ ،‬مداخله گرایی امریکا معطوف به مقابله‬ ‫با حزب اهلل لبنان و حکومت بشار اسد بوده است‪ .‬فرایند ب راندازی‬ ‫سیاسی بشار اسد باتوجه به الگوهای جانشینی سیاسی در ان‬ ‫کشور را باید ب ر اس��اس مقابله با نظام های سیاسی رادیکال و‬ ‫همچنین رویارویی موثر با حزب اهلل لبنان به عنوان یک جنبش‬ ‫انقالبی دانس��ت‪ .‬در چنین ش��رایطی‪ ،‬مداخله گرایی ایاالت‬ ‫متحده یا متحدان ان کش��ور ممکن است معطوف به انجام‬ ‫دخالت گسترده نظامی باشد‪ .‬چنین الگویی را ایاالت متحده از‬ ‫سال ‪ 1958‬در زمان ریاست جمهوری ایزنهاور تا ‪ 1982‬در زمان‬ ‫ریاست جمهوری رونالد ریگان در لبنان مورد استفاده قرار داده‬ ‫است‪ .‬انفجار پادگان تفنگداران امریکایی در لبنان را م ی توان‬ ‫در زمره عواملی دانست که زمینه های مقابله با فرایند ب راندازی‬ ‫سیاسی در حوزه های مختلف جغ رافیایی را فراهم اورده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫در راس��تای اهداف راهبردی ایاالت متحده در خارج از کش��ور‬ ‫م ی توانن��د اقدام��ات متنوع��ی از جمله عملی��ات مخفی‪،‬‬ ‫سازماندهی ش��بکه های امنیتی و سیاست هایی را پیگیری‬ ‫کنند که منجر به کنش راهبردی شده و بخشی از منافع امریکا‬ ‫در خارج از کشور را تامین نماید‪ .‬عملیات مخفی در کشورهای‬ ‫مختلفی از جمله ای ران (‪ ،)1953‬ترکیه و یونان (‪ ،)1947‬لهستان‬ ‫(‪ ،)1980‬گرجستان‪ ،‬اوکراین‪ ،‬قرقیزستان و سوریه (‪)2010-2013‬‬ ‫از سوی سروی س های امنیتی امریکا انجام گرفته است‪ .‬برخی‬ ‫از این اقدامات همانند انچه در خلیج خوک ها (کوبا) و در سال‬ ‫‪ 1961‬به انجام رسید‪ ،‬موفقیتی ب رای اهداف راهبردی امریکا‬ ‫نداشته است‪.‬‬ ‫در پنج��اه و دو م��ورد از ای��ن اش��وب های داخلی که‬ ‫ش��امل ‪77‬درصد بحران های منطقه ای بوده‪ ،‬شاهد مداخله و‬ ‫نقش افرینی برخی از قدرت های بزرگ هستیم‪ .‬ایاالت متحده‬ ‫امریکا به موازات اتحاد جماهیر شوروی در ساختار دوقطبی‬ ‫به عنوان محور اصلی مداخله گرایی راهب��ردی در حوزه های‬ ‫منطقه ای محسوب م ی شوند‪ .‬شواهد مربوط به مداخله گرایی‬ ‫منطقه ای نشان م ی دهد که در هر یک از مداخالت انجام شده‪،‬‬ ‫یک یا چند قدرت خارجی وجود داشت‪.‬‬ ‫الگوی راهبردی امریکا در مقابله ب��ا قدرت های رقیب‬ ‫عموما در محیط پی رامونی انجام م ی گرفت‪ .‬دووایت ایزنهاور‪،‬‬ ‫رئی س جمه��ور ایاالت متحده در س��ال ‪ 1953‬راهب��رد دفاع‬ ‫پی رامونی را ارائه کرد‪ .‬در این راهبرد‪ ،‬اولویت های مداخله گرایی‬ ‫امریکا معطوف به حوزه های پی رامونی بوده است‪ .‬نشانه های‬ ‫مداخله گرایی امری��کا را م ی توان در ارتباط با پیمان س��نتو‪،‬‬ ‫پیمان سیتو‪ ،‬پیمان انزوس و پیمان بغداد مورد مالحظه قرار‬ ‫داد‪ .‬هر یک از پیمان های یاد ش��ده‪ ،‬زمینه گسترش مداخله‬ ‫راهبردی امریکا در حوزه های مختلف جغ رافیایی را امکان پذیر‬ ‫م ی ساخت‪.‬‬ ‫بخش قابل توجهی از مداخالت راهبردی امریکا منجر‬ ‫به شکل گیری جنگ های داخلی شده است‪ .‬هرگاه فرایندهای‬ ‫معطوف به مداخله گرایی گسترش بیشتری پیدا کند‪ ،‬زمینه‬ ‫ب رای ایج��اد بحران های منطقه ای نیز فراهم م ی ش��ود‪ .‬دانر‬ ‫در مطالع ه ای راجع به ‪ 12‬جنگ داخل��ی در دهه ‪ ،1970‬اعمال‬ ‫مداخله جویانه ‪ 50‬کشور مختلف را برم ی شمارد‪ .‬این مداخالت‬ ‫از تهاجم کامل تا حمایت مالی و ام��وزش نظامی نیروهای‬ ‫دولتی یا شورش��یان را دربرم ی گرفت‪ .‬از ای��ن نمونه مرکب از‬ ‫دوازده جنگ داخلی تنها در یک مورد مداخله نظامی خارجیان‬ ‫‪ -2‬مداخله گ رایی منطقه ای در چارچوب جنگ‬ ‫ک م شدت‬ ‫ایاالت متحده در بی��ش از ‪ 80‬درصد ای��ن مداخالت از‬ ‫ابزارهای قدرت سخت و نرم افزاری بهره گرفته است‪ .‬کشورهایی‬ ‫ک��ه در فرایند ایفای نقش سیاس��ی در فض��ای منطقه ای و‬ ‫بی ن الملل��ی ایفای نقش م ی کنن��د‪ ،‬همواره ت�لاش دارند تا‬ ‫نالمللی تثبیت کنند‪ .‬نتایج حاصل‬ ‫موقعیت خود را در فضای بی ‬ ‫از چنین فرایندی نشان م ی دهد که ایاالت متحده در بیش از‬ ‫‪80‬درصد این موارد به ایفای نقش راهبردی مبادرت کرده است‪.‬‬ ‫مداخله گرایی امریکا در دهه ‪ 1980‬ب راس��اس راهبرد «جنگ‬ ‫کم شدت» شکل گرفته اس��ت‪ .‬به موازات اقدامات امریکا در‬ ‫سیاست بی ن الملل شاهد فرایندی هستیم که به موجب ان‬ ‫در حدود دوسوم کل مداخالت قدرت های بزرگ‪ ،‬در دوران پس‬ ‫از جنگ چنین خصوصیتی دارند‪.‬در حال ی که از نظر تاریخی‬ ‫قدرت های بزرگ‪ ،‬با چند مورد عملیات نظامی چشمگیر که به‬ ‫جنگ های طوالنی انجامی دند‪ ،‬فعال ترین دولت های مداخله جو‬ ‫بوده اند‪ ،‬کشورهای جدید نیز از توسل به این نوع عملیات ب رای‬ ‫دس��تیابی به هدف ها و منافع خود یا دف��اع از انها خودداری‬ ‫نکرده اند‪ .‬ب رای مثال در مطالع��ه «دانر» راجع به دوازده جنگ‬ ‫داخلی‪ 34 ،‬کشور از ‪ 50‬کشوری که به طریقی مداخله کردند‬ ‫در حال توسعه بودند‪ .‬کنش مداخله جویانه بازیگران منطقه ای‬ ‫عموما تحت تاثیر شکل بندی های قدرت بازیگران فرادست در‬ ‫سیاست جهانی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫کش��ورهایی که در محیط منطقه ای ب��ه ایفای نقش‬ ‫مداخله گرایانه مبادرت م ی کنند عموما به صورت مستقیم یا‬ ‫غیرمستقیم واکنش همکاری جویانه یا مقابله جویانه نسبت‬ ‫به سیاست های امریکا به انجام م ی رسانند‪ .‬رقابت قدرت های‬ ‫بزرگ در ساختار دوقطبی و پیروزی انقالب اسالمی در سال‬ ‫‪ ،1979‬معادله و فرایندهای مداخله گرایی امریکا در سیاست‬ ‫بی ن الملل را تحت تاثیر قرار داده اس��ت‪ .‬در برخ��ی از مواقع‬ ‫م ی توان این موض��وع را مورد مالحظه ق��را ر داد که اقدامات‬ ‫کشورهای در حال توس��عه عموما واکنشی در ب رابر سیاست‬ ‫راهبردی امریکا محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫به ه ر ح��ال رویداده��ای تاریخ��ی نش��ان م ی دهد که‬ ‫رهب ران سیاس��ی ایاالت متحده در بس��یاری از موارد مبادرت‬ ‫ب��ه مداخله گرای��ی س��ازمان یافته م ی کنن��د‪ .‬به گونه ای که‬ ‫مداخله گرایی بخشی از راهبرد استراتژیک امریکا در برخورد‬ ‫با کشور هدف شده است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬مداخله گرایی روندی‬ ‫طوالنی است که در ان بعضی گروه های خاص در یک جامعه‬ ‫تماس هایی با حکومت یک دولت خارجی برقرار م ی کنند‪ .‬این‬ ‫تماس ها در نهایت منجر به قبول تعهد م ی ش��ود‪ .‬حکومت‬ ‫خارجی در ابتدا تنها ممکن است از اشکال مبهم «حمایت»‬ ‫اس��تفاده کند؛ بدین ترتیب که حمایت خود از گ��روه مزبور را‬ ‫اعالم م ی کند و احتماال تبلیغاتی را به نفع ان به عمل م ی اورد‪.‬‬ ‫به ه ر حال در نهایت یک نظام وابستگی متقابل واقعی به وجود‬ ‫روند کودتای امریکایی‬ ‫درشیلینشانمی دهد‬ ‫کهمولفه هایاقتصادی‬ ‫وبحراناجتماعینقش‬ ‫موثری در براندازی دولت‬ ‫النده داشتهاست‪.‬چنین‬ ‫فرایندی را می توان‬ ‫در ارتباط با اقدامات‬ ‫انجام گرفته ژنرال‬ ‫عبدالفتاحالسیسیعلیه‬ ‫دولت قانونی مصر مورد‬ ‫مالحظه قرار داد‬ ‫‪55‬‬ ‫یکی دیگر از اهداف راهب��ردی ایاالت متحده در ارتباط‬ ‫با مداخله گرایی را م ی توان سازماندهی وفاداری های سیاسی‬ ‫در ارتباط با کش��ورهای هدف دانس��ت‪ .‬چنی��ن راهبردی در‬ ‫ن تاریخی گذشته توسط سایر قدرت های بزرگ که به نام‬ ‫دورا ‬ ‫امپ راتوری ایفای نقش م ی کردند‪ ،‬وجود داشته است‪ .‬در این گونه‬ ‫مقاطع تاریخی‪ ،‬مداخله گرایی به طور س��نتی متوجه نهادها‬ ‫و مراجع اقتدار سیاسی مس��لط‪ ،‬اعم از کالن‪ ،‬قبیله‪ ،‬ملت یا‬ ‫امپ راتوری بوده است‪ .‬مداخله گرایی در برخی از مقاطع تاریخی‬ ‫ماهیت ایدئولوژیک داشته است‪ .‬بررسی فرایندهای تاریخی‬ ‫نش��ان م ی دهد که مداخله گرایی‪ ،‬گاهی به سوی واحدهای‬ ‫سیاسی یا ایدئولوژی های خارجی هدایت شده است‪ .‬در سده‬ ‫هفدهم وفاداری های مذهبی به کرات جای احساسات ملی یا‬ ‫منطقه ای را گرفته اند‪.‬‬ ‫شب ه نظامی تلقی م ی شود‪ .‬کودتاهای شب ه نظامی این ویژگی را‬ ‫دارند که مولفه های اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬نهادی و ساختاری را با‬ ‫یکدیگر پیوند دهند‪ .‬در دوران نظام دوقطبی‪ ،‬برخی از نهادهای‬ ‫امنیتی ایاالت متحده تالش داشتند تا روندهای مداخله گرایی‬ ‫را سازماندهی و گسترش دهند‪ .‬به طور مثال‪ ،‬سازمان مرکزی‬ ‫اطالعات امریکا‪ ،‬به شدت درگیر فعالی ت های ب راندازی در خارج‬ ‫ی در تعیین هدف ها‬ ‫بوده است‪ .‬این سازمان ها گاه نقش مهم ‬ ‫و شیوه های سیاست خارجی امریکا ایفا کر ده اند‪ .‬در بسیاری‬ ‫از مواقع مشاهده م ی ش��ود که نهادهای امنیتی کارویژه های‬ ‫خود را متفاوت از وزارت امور خارجه به انجام م ی رسانند‪ .‬چنین‬ ‫فرایندی منجر به ایجاد اختالفات سیاس��ی و سازمانی بین‬ ‫گروه های رقیب در ساختار قدرت ایاالت متحده شده است‪.‬‬ ‫کمک نظامی امریکا به ارتش مصر از سال ‪ 1973‬تا ‪2013‬‬ ‫به مدت ‪ 40‬سال ادامه یافته است‪ .‬در این دوران نظامیان مصر‬ ‫به انجام اموزش های راهبردی در اکادم ی های نظامی امریکا‬ ‫مبادرت کردند‪ .‬س��اختار ارتش و یگان های دفاعی مصر نیز‬ ‫ماهیت امریکا محور پی دا کرده است‪ .‬در چنین شرایطی‪ ،‬هرگونه‬ ‫اقدام نظامی کودتا یا عملیات امنیتی را باید به عنوان نمادی از‬ ‫سازوکارهای قدرت مداخله گرایی امریکا در محیط منطقه ای‬ ‫دانست‪ .‬مقامات امریکایی در س��ال های بعد از جنگ سرد‪،‬‬ ‫از راهبرد مش��ابهی با دکترین برژنف در سال ‪ 1968‬و در قالب‬ ‫«نظ ریه حاکمیت محدود» بهره گرفته است‪ .‬اگر اتحاد شوروی‬ ‫از چنین رهیافتی ب رای کنترل امنیت‪ ،‬حوادث و بازیگران شرق‬ ‫اسیا بهره م ی گرفت‪ ،‬اما ایاالت متحده در دوران بعد از جنگ‬ ‫س��رد تالش دارد تا از این رهیافت ب رای مقابل��ه با گروه های‬ ‫انقالبی و نیروهای هویتی استفاده کند‪.‬‬ ‫با توجه به چنین نشانه هایی م ی توان بر این موضوع تاکید‬ ‫داشت که کودتا را باید به عنوان یکی از سازوکارهای مداخله و‬ ‫ب راندازی سیاسی دانست‪ .‬ب راندازی سیاسی یکی از الگوهای‬ ‫کنش قدرت های بزرگ به ویژه ایاالت متحده محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫نش��انه های مختلفی از مداخله گرایی معط��وف به ب راندازی‬ ‫سیاسی وجود دارد‪ .‬به طور کلی باید این موضوع مورد توجه قرار‬ ‫گیرد که ب راندازی سیاسی از طریق گزینه های مختلفی انجام‬ ‫م ی گیرد‪ .‬ب راندازی سیاس��ی م ی تواند از طریق سازوکارهایی‬ ‫همانند انقالب های رنگی‪ ،‬کودتا یا کاربرد نیروی مسلح انجام‬ ‫‪ -5‬نقش مولفه ه�ای س�اختاری در کودتای‬ ‫شب ه نظامی‬ ‫اقدام انجام گرفته توسط ارتش مصر‪ ،‬نمادی از کودتای‬ ‫ فرایند کودتا در مصر مشابهت های زیادی‬ ‫ با کودتای ژنرال عبدالفتاح السیسی‬ ‫در مصر داشت‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ -4‬راهب�رد امنیت�ی امری�کا در مقابل�ه ب�ا‬ ‫کشورهای انقالبی‬ ‫یکی دیگر از دالی��ل مداخله گرایی ایاالت متحده را باید‬ ‫مقابله با حکومت های انقالبی همانند جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران دانست‪ .‬ای ران از نقش سیاسی نسبتا موثری در محیط‬ ‫منطقه ای اس��یای جن��وب غ ربی برخ��وردار اس��ت‪ .‬اگر چه‬ ‫رقابت های ایدئولوژیک و ژئوپلتیکی ای ران‪ ،‬عربستان‪ ،‬ع راق‪،‬‬ ‫پاکستان و قطر بر شکل بندی های کنش سیاسی کشورهای‬ ‫منطقه تاثیر م ی گذارد‪ ،‬اما باید این موض��وع مورد توجه قرار‬ ‫گیرد که ای ران ب��ا رویکرد انقالبی خود هم��واره تالش دارد تا‬ ‫محیط منطقه ای را تحت تاثیر اراده ایدئولوژیک و ژئوپلتیکی‬ ‫خویش قرار دهد‪ .‬طبیعی اس��ت که چنین فرایندی با راهبرد‬ ‫ایاالت متحده درباره ایجاد «توازن امریکا محور» هماهنگی‬ ‫و همخوانی ندارد‪.‬‬ ‫به طور کل��ی‪ ،‬حکومت هایی که هدف ه��ای خارجی‬ ‫انقالبی دارند به طور طبیعی مایلند ب رای دستیابی به هدف های‬ ‫خارجی خود همان فنونی را مورد استفاده قرار دهند که رهب ران‬ ‫انها ب رای کس��ب ق��درت در داخل به ط��ور موفقی ت امیزی‬ ‫به کار گرفته ان��د‪ ،‬در حال ی که فرانس��ویان انقالبی‪ ،‬روس ها‪،‬‬ ‫نازی ها و دیگران از یک س��و روابط دیپلماتیک «رسمی» را‬ ‫با دولت های خارجی حفظ م ی کردند‪ ،‬از س��وی دیگر به طور‬ ‫همزمانم ی کوشی دندفع الی ت هایانقالبیعلیهنظماجتماعی‬ ‫و سیاسی همان دولت ها را تشویق کنند‪.‬‬ ‫بخش��ی از مداخله گرایی ایاالت متحده در دوران جنگ‬ ‫سرد مربوط به رقابت های س��اختاری در نظام بی ن الملل بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬به طور کلی سوابق موجود نش��ان م ی دهد که هرگاه‬ ‫ایاالت متحده در دوران جنگ س��رد‪ ،‬از رویک��رد حفظ روابط‬ ‫حس��نه با یک دولت بهره م ی گرفت‪« ،‬الگوی مداخله گرایی‬ ‫تعدیل شده» را در دستور کار خود قرار م ی داد‪ .‬چنین رویکردی‬ ‫به معنای موازنه گرایی در روابط قدرت های بزرگ محس��وب‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬به همان گونه ای که موازنه گرایی را باید در قالب‬ ‫رقابت های منطقه ای تفسیر کرد‪ ،‬نشانه هایی از همکاری های‬ ‫چندجانبه در روابط ایاالت متحده با سایر کشورها نیز در دستور‬ ‫کار قرار م ی گرفت‪ .‬الگوی کنش راهب��ردی امریکا در فرایند‬ ‫مداخله گرایی معطوف به حوزه هایی بود که نشانه هایی از خالء‬ ‫قدرت وجود داش��ت‪ .‬مداخله گرایی معطوف به ایجاد بحران‬ ‫امنیتی در روابط قدرت های بزرگ هی چ گاه مورد توجه امریکا‬ ‫نبوده است‪ .‬الگوی تعامل دولت امریکا با حسن ی مبارک در قالب‬ ‫مداخله گرایی تعدیل شده تلقی م ی شود‪ .‬انچه در ارتباط با دولت‬ ‫محمدمرس��ی انجام گرفت را باید بهره گیری از سازوکارهای‬ ‫پرشدت در قالب کودتا ب رای مقابله با دولت هایی دانست که از‬ ‫قابلیت الزم ب رای ایفای نقش سیاسی متفاوتی با امریکا یا سایر‬ ‫کشورهای محافظه کار برخوردارند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪56‬‬ ‫پذیرد‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬شکل های مختلفی از ب راندازی سیاسی‬ ‫در فرایند مداخله گرایی امریکا در حوزه های مختلف جغ رافیایی‬ ‫را م ی توان تبیین و تحلیل کرد‪.‬‬ ‫اصل ی ترین ویژگی ب راندازی سیاسی ان است که چنین‬ ‫اقدامی در زمره س��ازوکارهای کنش امنیتی ب��رای مقابله با‬ ‫اهداف راهبردی کشورهای هدف انجام م ی گیرد‪ .‬واژه ب راندازی‬ ‫صفت مش��خصه هر فعالیتی به منظور ایجاد ش��ورش در‬ ‫یک کشور اس��ت‪ .‬جنب ه ای که ب راندازی را از دیگر فعالی ت ها‬ ‫متمایز م ی گرداند ان است که ب راندازی را یک قدرت خارجی‪،‬‬ ‫با به خدمت گرفتن عناص��ر ناراضی یک جامعه ب رای تحقق‬ ‫مقاصد سیاسی مشخصی به انجام م ی رساند‪ .‬تحقق چنین‬ ‫اهدافی در ش��رایطی حاصل م ی گردد که کش��ور مداخله گر‬ ‫بتواند قابلی ت های راهبردی خود ب رای تحقق اهداف سیاسی‬ ‫را ب رنامه ریزی‪ ،‬سازماندهی و اجرا کند‪ .‬چنین روندی در تحوالت‬ ‫مصر قابل مالحظه است‪.‬‬ ‫هرگاه الگوی ب راندازی در دس��تور کار قدرت های بزرگ‬ ‫از جمله ایاالت متحده قرار م ی گیرد‪ ،‬مجموعه های رسانه ای‬ ‫امریکا که نقش محوری در اطالع رس��انی بی ن المللی دارند‪،‬‬ ‫فعالی ت های خود را گسترش م ی دهند‪ .‬این امر به مفهوم ان‬ ‫است که سیاست تغییر رژیم صرفا در شرایطی از مطلوبیت الزم‬ ‫برخوردار است و م ی تواند مورد پذیرش سایر بازیگران قرار گیرد‬ ‫که از پشتوانه تبلیغاتی‪ ،‬رسانه ای‪ ،‬تحلیلی و گفتمانی برخوردار‬ ‫شود‪ .‬س��ازماندهی اتاق های فکر امریکا ب رای تولید دانش و‬ ‫همچنین بازتولید ادبیاتی است که ضرورت مقابله با کشور‬ ‫تهدیدکننده را در فضای سیاسی بی ن المللی منعکس م ی سازد‪.‬‬ ‫هرگاه مداخله گرایی راهبردی از طریق ب راندازی سیاسی‬ ‫در دس��تور کار س��اختار حکومتی ایاالت متحده ق��رار گیرد‪،‬‬ ‫جلوه هایی از دشمن س��ازی راهبردی در رس��انه ها مشاهده‬ ‫م ی شود‪ .‬عالوه بر رسانه ها‪ ،‬باید مراکز مطالعاتی و پژوهشی‬ ‫متنوعی را م��ورد مالحظه ق��رار داد که ت�لاش م ی کنند تا‬ ‫زمینه های متقاعدس��ازی اجتماعی در فضای بی ن المللی را‬ ‫به وجود اورند‪ .‬دیپلماسی اجبار امریکا در برخی از مواقع مورد‬ ‫پذیرش گروه های اجتماعی و نخبگان سیاسی ایاالت متحده‬ ‫قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫فرایند کودتا در مصر مش��ابهت های زیادی با ش��یلی‬ ‫دارد‪ .‬در روند کودتای ژنرال پینوش��ه علیه س��الوادور النده در‬ ‫شیلی‪ ،‬سازمان اطالعات مرکزی امریکا به همراه ارتش شیلی‬ ‫زمینه های جابه جایی قدرت در ان کش��ور را به وجود اوردند‪.‬‬ ‫ب ی ثبات س��ازی را باید به عنوان الگوی کنش امنیتی امریکا‬ ‫در شیلی و مصر دانست‪ .‬جابه جایی قدرت در شیلی و تغییر‬ ‫در سیاس��تگذاری های اقتصادی دولت در زمره عوامل درون‬ ‫ساختاری کاهش قابلی ت های اقتصادی و راهبردی دولت النده‬ ‫محسوب م ی شد‪.‬‬ ‫روند کودتای امریکایی در ش��یلی نش��ان م ی دهد که‬ ‫مولفه ه��ای اقتصادی و بح��ران اجتماعی نق��ش موثری در‬ ‫ب راندازی دولت النده داشته است‪ .‬چنین فرایندی را م ی توان در‬ ‫ارتباط با اقدامات انجام گرفته ژنرال عبدالفتاح السیسی علیه‬ ‫دولت قانونی مصر مورد مالحظه قرار داد‪ .‬دولت مصر تالش‬ ‫داشت تا زمینه های ایجاد تعادل در روابط سیاست خارجی را از‬ ‫طریق همکاری های متوازن با کش��ورهای منطقه ای فراهم‬ ‫اورد‪ .‬در نگرش امریکا چنین فرایندی به منزله گسترش بحران‬ ‫محسوب م ی ش��ود‪ .‬کودتا در مصر ش��رایطی را ایجاد کرد تا‬ ‫زمینه های الزم ب رای اقدام نظامی نیروهای امریکا و انگلیس در‬ ‫سوریه را به وجود اورد‪ .‬کودتا در مصر م ی بایست پیامدهای خود‬ ‫را در جابه جایی قدرت داخلی و ایجاد فضا ب رای نقش افرینی‬ ‫نظامی و عملیاتی ایاالت متحده در محیط منطقه ای به وجود‬ ‫اورد‪ .‬کودتا در مصر‪ ،‬اثار خود را در تحوالت سوریه نشان خواهد‬ ‫داد‪ .‬بحران در س��وریه از اواخر اگوست ‪ 2013‬گسترش یافته و‬ ‫جابه جایی در تحوالت منطقه ای را با ش��تاب بیشتری همراه‬ ‫خواهد ساخت‪ .‬مداخله نظامی در مصر‪ ،‬اثار خود را در تحوالت‬ ‫امنیتی سوریه به جا خواهد گذاشت‪g.‬‬ ‫گرهکورهشتشهریور‬ ‫تاریخ‬ ‫دولت رجایی‪ ،‬دولت همه دوران ها‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫چه کسانی در ترور شهید‬ ‫رجایی و باهنر دست داشتند؟‬ ‫فرزند راست اسالمی‬ ‫هواخواهعدالت اجتماعی‬ ‫دولت محمدعلی رجایی درکجای‬ ‫سیاست ایران قرار داشت و چگونه‬ ‫از جناح راست اسالمی به عنوان‬ ‫ی ازالگوهای چپ گرایان مسلمان‬ ‫یک ‬ ‫شناختهشد؟‬ ‫تــاریخ‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر گروه دین و تاریخ‬ ‫س��خن از مردی اس��ت که بر تمام دولت های بعد از‬ ‫خود تا کنون سایه انداخته است؛ به بلندای تاریخ دولت های‬ ‫جمهوری اس�لامی‪.‬فردی که الگوس��ت بر همه روس��ای‬ ‫جمهور و سالمرگش‪ ،‬هفته دولت را در نظام اسالمی به پایان‬ ‫م ی برد‪ .‬گویی او در تمام دولت های بعد از خود حضور داشته‬ ‫‪58‬‬ ‫و معیاری است ب رای سنجش دولتمردان‪ .‬خاط رات دولتش‬ ‫ضرب المثل رس��می جلس��ات دولت و رفتارش در تضاد و‬ ‫همراهی ب��ا یک مفهوم مترادف اس��ت‪ .‬بس��یاری تالش‬ ‫کرده اند مانند او باش��ند؛ نام دولتش��ان را از نام او گرفته اند‬ ‫و بسیاری در مقایس��ه با دولتش‪ ،‬مورد هجمه و انتقاد قرار‬ ‫گرفته اند‪ .‬او کیس��ت؟ محمد علی رجایی که از س��مپاتی‬ ‫فدائیان اسالم تا نهضت ازادی‪ ،‬مجاهدین خلق(منافقین)‪،‬‬ ‫موتلفه اس�لامی و حزب جمهوری اس�لامی منش��وری از‬ ‫نگاه های متفاوت را نمایش داده است‪.‬‬ ‫روزی محمود احمدی نژاد او را الگو م ی داند و در پوستر‬ ‫تبلیغات��ی زرد رنگ و رو رفته اش عکس او را م ی نش��اند تا‬ ‫روزی که س��ی د محمد خاتمی نزدیکان دولت او را در دولت‬ ‫خود بازتولید م ی کند تا دولتش بوی رجایی گیرد‪.‬‬ ‫انقالب که شد‪ ،‬انقالبیون رفتن شاه را طلب م ی کردند‬ ‫نه بوروکراسی برامده از نظام گذشته را‪ ،‬گر چه الگو ها تغییر‬ ‫یافته بود و هرچند باید وزارتخانه ای جدید شکل می گرفت‬ ‫اما هدف انق�لاب برچیدن دولت به معن��ای مفهوم مدرن‬ ‫نبود‪ .‬انقالب اس�لامی اما مدرنیته برام��ده از دولت را نفی‬ ‫نم ی ک��رد‪ ،‬او را تغییر م��ی داد اما ماهیت��ش را حذف نکرد‪.‬‬ ‫سال های ابتدای انقالب‪ ،‬بس��یار تالش شد تا این تغییر در‬ ‫ساختار دولت ها‪ -‬وزارتخانه و نهادها‪ -‬احساس شود‪ .‬انقالب‬ ‫که شد‪ ،‬نهادهای برامده از انقالب باید بیرون م ی امد‪ ،‬اینجا‬ ‫کم کردنشکاف ها‬ ‫رجایی‪،‬عضوحزب‬ ‫جمهوری اسالمینبود‬ ‫حمیدرضا ترقیدرگفت وگوبامثلث‬ ‫و ناس��ازگاری گرایید‪ .‬اینجا بود که محمد علی رجایی پا به‬ ‫میدان دولتمردی نهاد‪ .‬مردی با ویژ گ ی های منحصر به فرد‬ ‫و بسیار مورد قبول حلقه نزدیکانش‪ .‬محبوبیت او به حدی‬ ‫بود که بسیاری ان را متضاد رفتار رئی س جمهور م ی دانستند‪.‬‬ ‫رجایی که ف��ردی مردمدار ب��ود و بدون تش��ریفات به هر‬ ‫جایی م ی رف��ت‪ ،‬رفته رفته در مقابل نخ��وت و غرور و کبر‬ ‫رئی س جمهور‪ ،‬بن ی صدر قرار گرف��ت‪ .‬ان دو از همان ابتدا با‬ ‫یکدیگر متفاوت بودند‪.‬‬ ‫دولتی که رجایی ساخت‬ ‫باهنر نخست وزیر هماهنگی‬ ‫برای دولت رئیس جمهور رجایی‬ ‫بود‪،‬نخست وزیر در همراهی با رئیس‬ ‫جمهور تا جایی امد که هر دو کنار هم‬ ‫به شهادت رسیدند‬ ‫تــاریخ‬ ‫رجای��ی در قزوین به دنیا امد‪ .‬س��یزده س��اله بود که‬ ‫به ته ران امد و در خیاب��ان ارام��گاه در جنوب ی ترین نقطه‬ ‫ش��هر که به سوی قبرس��تان بهش��ت زه را(س) م ی رفت‪،‬‬ ‫فروش��ندگی م ی کرد‪ .‬بعدها این خیابان نام او را گرفت‪ .‬در‬ ‫جوانی به مدرس��ه گروهبانی نیروی هوایی رفت اما بعدها‬ ‫از ان انصراف داد و معلمی کرد و عضو نهضت ازادی شد و‬ ‫بارها دستگیر شد‪ .‬در زندان با محمد جواد باهنر همراه شد و‬ ‫به تجدید حیات هیات های موتلفه اسالمی که پس از ترور‬ ‫منصور‪ ،‬ساختارش را از دس��ت داده بود‪ ،‬پرداخت‪ .‬به سوریه‪،‬‬ ‫لبنان و فرانسه رفت و در ارتباط با سازمان مجاهدین خلق‬ ‫(منافقین) دستگیر و بسیار شکنجه شد‪ .‬او در همان زمان‬ ‫در مدرسه رفاه که توس��ط گروهی از اعضای بازار و موتلفه‬ ‫س��اخته ش��ده بود‪ ،‬تدریس م ی کرد‪ .‬رجایی پس از انقالب‬ ‫به همراه عزت اهلل سحابی و ‪ ۱۱‬نفر دیگر از اعضای نهضت‬ ‫ازادی ای��ران به دلیل تف��اوت دیدگاه هایش��ان با مهندس‬ ‫بازرگان و اعتقاد به برتر دانس��تن عدالت اجتماعی بر ازادی‬ ‫و دموکراس��ی‪ ،‬از نهضت ازادی اس��تعفا دادند‪ .‬در ‪ ۱۳۵۷‬به‬ ‫وزارت اموزش و پرورش رسید‪ ،‬در ‪ ۱۳۵۸‬به مجلس رفت و در‬ ‫همان سال در ریاست جمهوری بن ی صدر‪ ،‬به عنوان دومین‬ ‫نخس ت وزیر جمهوری اسالمی پس از بازرگان معرفی شد‪.‬‬ ‫رجایی دولتی را تحوی��ل گرفته بود که م ی باید همراه‬ ‫با انقالب تغیی��ر م ی یاف��ت‪ .‬انقالب کم و بی��ش در حال‬ ‫نهادسازی بود و دولت فربه تر از سابق‪ ،‬سازمان ها و نهادهای‬ ‫حکومت سابق را در ماهیت و نحوه اجرا تغییر نداد ‪ -‬البته‬ ‫از نظر نام‪ ،‬برخی از نهادهای سلطنتی سابق تغییر یافت و‬ ‫ماموریت ش��ان در خدمت انقالب در امد‪ -‬بلکه به شدت در‬ ‫انقالبی نشان دادن ساختار حکومت کوش��ا بود‪ .‬ب ر اساس‬ ‫امار منتشر ش��ده در ان س��ال ها‪ ،‬نظ��ام اداری پهلوی ها با‬ ‫‪ 20‬وزارتخانه متمرکز و‪300‬هزار نفر پرسنل‪ ،‬در پایان دولت‬ ‫محمد علی رجایی به ‪ 23‬وزارتخانه با ‪800‬هزار نفر پرسنل‬ ‫رشد یافت‪ .‬ش��اید یکی از مهمترین دالیل این رشد دولت‪،‬‬ ‫نه تنها انقالب ی بودن نهادهای برام��ده از انقالب بود‪ ،‬بلکه‬ ‫جنگ ای ران و ع راق که در دولت محمد علی رجایی اغاز شده‬ ‫بود‪ ،‬را م ی توان دلیل عمده ای دانست‪.‬‬ ‫در این میان اما دولت به دلیل جنگ و بروز اشکاالت‬ ‫در نظام توزیع کاالی مردم‪ ،‬طرح س��همی ه بندی اقتصادی‬ ‫را با اس��تفاده از کوپن صادر کرد‪ .‬بر این اس��اس واردات به‬ ‫کشور محدود و تعاون ی های مصرف عمومی تشکیل شد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر باتوجه به مسائل انقالب و جنگ‪ ،‬درامدهای‬ ‫نفتی کش��ور به ش��دت کاهش یافت‪ .‬از درامد نفتی کشور‬ ‫در س��ال انقالب یعنی ‪ 23‬میلیارد دالر در س��ال اول دولت‬ ‫ش��هید رجایی ‪ 21‬میلیارد دالر‪ ،‬در س��ال دوم ‪ 19‬و در سال‬ ‫پایان��ی ‪ 13‬میلی��ارد دالر کاهش یافت‪ .‬به عب��ارت کل ی تر‪،‬‬ ‫درامد نفتی کش��ور در پایان دوره ش��هید رجای��ی که این‬ ‫روزها رئی س جمهور بود‪ ،‬به نصف تولید نفت در سال ‪1357‬‬ ‫کاهش یافته بود‪ .‬در این میان به گفته سی د محمد غرضی‪،‬‬ ‫وزیر نفت دولت نخس ت وزیری باهنر و نخس ت وزیری موقت‬ ‫مهدوی کنی و نماین��ده ان روزهای مجلس‪ ،‬در گفت وگو با‬ ‫مثلث شهید رجایی با مشکالت زیادی روبه رو بود‪« :‬از یک‬ ‫طرف بن ی صدری ها و از طرف دیگر مش��کالت اقتصادی و‬ ‫سیاسی کشور‪»...‬‬ ‫در این ش��رایط بود که رجایی ک��ه ب ی تکلف به میان‬ ‫مردم م ی رفت‪ ،‬توس��ط طبقه پایین جامع��ه به عنوان یاور‬ ‫محرومان شناخته شد‪ .‬محمد علی رجایی در خانواده بازرگان‬ ‫و کاسب زیسته بود‪ .‬او در میانه احزاب سیاسی گرچه عضو‬ ‫نهضت ازادی بود اما در میان اعض��ای موتلفه که گروهی‬ ‫سیاسی در بازار ته ران بودند نیز فردی تشکیالتی محسوب‬ ‫م ی شد‪ .‬او در اواخر دهه ‪ 40‬شمس��ی به همراه محمد جواد‬ ‫باهنر‪ ،‬تشکیالت موتلفه را س��ازمانی دوباره داده بود‪ .‬پس‬ ‫با جناح راس��ت انقالب نیز همراهی داشت‪ .‬این را م ی توان‬ ‫از نحوه تعامل او ب��ا بازاریانی که خ��ود را یک پای انقالب‬ ‫م ی دانس��تند دید‪ .‬او با بازار رابطه ای دوس��تانه داشت‪ .‬اتاق‬ ‫بازرگانی به عنوان تکیهگاه بازاریانی که در انقالب س��هم‬ ‫داشتند‪ ،‬تشکلی مهم در نظام اس�لامی برای تنظیم بازار‬ ‫بودند‪ .‬در دولت اول ش��هید رجایی که وی نخس ت وزیر بود‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫بود که انقالب دیگری در نهادهای دولت پدید ار شد‪ .‬دولت‬ ‫بازرگان گرچه انقالبی بود اما موقت و مس��تعجل م ی نمود‬ ‫از همان ابتدا‪ .‬بازرگان کس��ی نبود که مشی انقالبی پیشه‬ ‫کند‪ .‬او که تا همین اواخر خواهان اس��تعفای شاه و استق رار‬ ‫حکومت مش��روطه س��لطنتی بود تا جمهوری اس�لامی‪،‬‬ ‫در مدل جدید بعد از انقالب بهم��ن ‪ ،57‬جمهوری همانند‬ ‫جمهوری پنجم فرانس��ه را م ی طلبید‪ .‬نخس ت وزیر لیب رال‬ ‫و غیرروحان��ی مدلی دوگان��ه را مد نظر داش��ت‪ ،‬جایی که‬ ‫جمهوری با ظاهری اس�لامی ام��ا در درون دموکراتیک‪ ،‬با‬ ‫نهادهای برامده از ان تشکیل شود‪ .‬رهبر انقالب خیلی زود‪،‬‬ ‫تکلیف را مشخص کرد‪« :‬جمهوری اسالمی نه یک کلمه‬ ‫بیش‪ ،‬نه یک کلمه کم‪ ».‬اری و خیر به جمهوری اسالمی‪،‬‬ ‫خط مشی اینده نظام سیاسی کش��ور را مشخص ساخت‪.‬‬ ‫بر ای��ن اس��اس بود ک��ه مجل��س ب��زرگان یا خب��رگان‪،‬‬ ‫قانون اساس��ی جدید را مبتن ی بر خط مشی رهبری انقالب‬ ‫و اص��ل والیت فقیه تدوین کرد‪ .‬ب ر اس��اس قانون اساس��ی‬ ‫جدید‪ ،‬ارکان نظام اس�لامی به ش��یوه ای مدرن مشخص‬ ‫شد‪ .‬نهادهای تصمیم گیر سه قوه قضائیه‪ ،‬مجریه و مقننه‬ ‫بودند که دوتای اخری با رای مردم انتخاب م ی شدند‪ .‬شیوه‬ ‫انتخابات رقابتی و ب ر اساس همان الگوی مرسوم دموکراسی‬ ‫بود‪ ،‬البته با تغیی راتی در نوع تایی��د صالحی ت های نامزدها‬ ‫که م ی باید وف��اداری انها به نظام سیاس��ی و اصل رهبری‬ ‫انقالب م��ورد ارزیابی قرار گی��رد‪ .‬اینجا بود ک��ه نهادهای‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران مشخص شد و نقش و عمل ه ر کدام‬ ‫در قانون اساسی جمهوری اسالمی تعریف گردید‪.‬‬ ‫دول��ت اول‪ ،‬دول��ت بن ی ص��در ب��ود‪ .‬بن ی ص��در‬ ‫ایت اهلل زاده ای بود که در پاری��س همراه گروهی از مبارزین‬ ‫ضد شاه‪ ،‬دس��ته ای هرچند کوچک دانش��جویی تشکیل‬ ‫داده بودن��د و با امدن ام��ام خمینی به پاری��س او به حلقه‬ ‫نزدیکان نوفل لوش��اتو تبدیل ش��د‪ .‬بعدها پ��س از امدن‬ ‫به ای ران در دول��ت موقت‪ ،‬بن ی صدر ابت��دا در تیر ماه ‪ ۵۸‬به‬ ‫معاونت وزارت اقتصاد و دارایی و س��پس در ابان ماه همان‬ ‫سال به سمت وزیر اقتصاد و دارایی منصوب شد‪ .‬بن ی صدر‬ ‫بعد از اس��تعفای دولت موقت مه��دی ب��ازرگان‪ ،‬به دلیل‬ ‫واقعه گروگانگیری‪ ،‬با حمایت جامعه روحانیت مبارز ب رای‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری کاندیدا ش��د و در پنجم بهمن‬ ‫م��اه ‪ ۱۳۵۸‬با به دس��ت اوردن یازده میلی��ون رای به عنوان‬ ‫اولین رئی س جمه��ور تاریخ ای ران انتخاب ش��د‪ .‬بس��یاری‬ ‫ریاس��ت جمهوری او را محصول برخی اختالفات در حزب‬ ‫جمهوری اس�لامی بر س��ر نامزد رقیبش عنوان م ی کنند‪.‬‬ ‫همین مس��اله بعدها در مجلس نیز تکرار ش��د‪ ،‬جایی که‬ ‫اکثریت مجل س ش��ورای اس�لامی که ان را اعضای حزب‬ ‫جمهوری اسالمی تشکیل م ی دادند‪ ،‬کاندیداهای بن ی صدر‬ ‫را ب رای احراز پست نخس ت وزیری نپذیرفت‪ .‬این کشمکش‬ ‫حدود یک ماه ادامه یافت و حتی نخس��ت وزیری مصطفی‬ ‫میرس��لیم از اعضای حزب جمه��وری نیز م��ورد موافقت‬ ‫مجلس قرار نگرفت‪ .‬حزب جمه��وری‪ ،‬محمدعلی رجایی‬ ‫را معرفی کرد و بر ان پافشاری م ی کرد‪ .‬بن ی صدر سرانجام‬ ‫از روی اکراه و تحت فش��ارها‪ ،‬رجایی را در م��رداد ‪ ۱۳۵۹‬به‬ ‫س��مت نخس��ت وزیری دولت خویش انتخاب کرد و مدت‬ ‫کوتاهی پس از عدم قبول بن ی صدر در پذیرفتن نامزدهای‬ ‫منتخب رجایی ب رای کابینه دولت‪ ،‬روابط این دو به تیرگی‬ ‫ایده های اقتصادی رجایی ریشه در‬ ‫چه تفکری داشت؟‬ ‫‪59‬‬ ‫تــاریخ‬ ‫از ‪ 20‬وزارتخانه اش او در میانه گروه های سیاسی اسالمی با‬ ‫گرایش هایی که تازه در حال شکفتن بود قرار گرفت‪ .‬حسین‬ ‫زمانی‪ ،‬وزیر اقتصاد او که در دولت می ر حسین موسوی هم‬ ‫وزیر اقتصاد بود‪ ،‬از جناج چپ برخاسته بود‪ .‬شهید باهنر وزیر‬ ‫اموزش و پرورش اش از میانه جامع��ه روحانیت بود و طبعا‬ ‫گرایش های راس��ت داشت‪ .‬س�لامتی وزیر کشاورزی او در‬ ‫دوران نخس ت وزیری از سازمان مجاهدین انقالب اسالمی‬ ‫و چپ بود‪ .‬عباس��پور‪ ،‬وزیر مخاب رات اش از حزب جمهوری‬ ‫تزاده وزیر صنایع اش چپگرا بود‪ ،‬در حالی‬ ‫اسالمی بود و نعم ‬ ‫که می ر محمد صادقی وزیر کار و امور اجتماع ی اش از بازار و‬ ‫حزب موتلفه برخاسته بود‪ .‬در کابینه رجایی رئیس جمهور‬ ‫که دولتی با عمری بسیار کوتاه بود‪ ،‬گرایش های سیاسی ان‬ ‫اندکی به راست س��نتی و بازار بیشتر تمایل داشت تا جایی‬ ‫که گرچه بهزاد نبوی که در کابینه اول وزیر مشاور بود و در‬ ‫کابینه دوم سازمان برنامه و بودجه را مدیریت م ی کرد اما باز‬ ‫کفه ترازوی موتلفه و بازار به دیگران س��نگی ن تر بود‪ .‬حاال‬ ‫دیگر در کنار میر محمد صادقی‪ ،‬حبی ب اهلل عس��گر اوالدی‬ ‫و پرورش نیز حضور داشتند‪ .‬ش��اید اگر دولت رجایی ادامه‬ ‫م ی یافت و او به ش��هادت نم ی رس��ید‪ ،‬افتراق میان جریان‬ ‫چپ و راست که بعدها در دولت میرحسین موسوی شکلی‬ ‫رسمی یافت‪ ،‬دی ر تر از زمان خود رخ م ی داد‪ ،‬جایی که رجایی‬ ‫در میانه ای��ن دو قرار گرفته بود‪ .‬گرچه بس��یاری او را عضو‬ ‫حزب جمهوری اس�لامی م ی دانند اما غرضی‪ -‬که خود نیز‬ ‫البته م ی گوید هیچ گاه عضو حزب نبوده است ‪ -‬وی را بیشتر‬ ‫راس��ت و متاثر از موتلفه م ی داند تا حزب جمهوری اسالمی‬ ‫و البته م ی گوید با این حال رفیق نزدیک و صمیم ی بهزاد‬ ‫نبوی بوده است‪.‬‬ ‫در این میان اما شهید رجایی را یاور محرومان م ی دانند‬ ‫و بسیاری معتقد هس��تند که وی اولین کس��ی بود که در‬ ‫جمهوری اس�لامی جدا از همه مناقش��ات سیاس��ی اوایل‬ ‫انقالب که از چپ ها گرفته تا راس��ت های سنتی کمک به‬ ‫طبقه محروم را ه��دف قرار داده بودند‪ ،‬به ط��ور ویژه طبقه‬ ‫محرومان را در دولت مورد توجه قرار داد‪ .‬بسیاری از همراهان‬ ‫او در ان دوران خاط راتی را مطرح م ی کنند که او برنامه های‬ ‫ویژه ب��رای کمک به طبق��ه محرومان جامع��ه را پ ی ریزی‬ ‫م ی کرد و در ش��یوه و س��لوک‪ ،‬همانند انها از زندگی ساده‬ ‫و بدون تجمالتی برخوردار بوده اس��ت‪ .‬در ایام شهادت او‬ ‫تصاویری تلویزیونی از ساده زیس��ت ی اش پخش م ی ش��ود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر طرح «ش��هید رجایی» به عنوان اولین طرح‬ ‫هدفمند کمک به محرومین توسط وی عملی شد تا بعدها‬ ‫در قالب کمیته امداد امام خمینی(ره) به نام او ثبت ش��ود‪.‬‬ ‫طرحی که ب ر اس��اس ارزیاب ی هایی موجود بسیاری از افراد‬ ‫باالی ‪ 60‬سال را در کشور تحت پوش��ش قرار داد‪ .‬موقعی‬ ‫که این طرح شروع شد به هر نفر ‪ 200‬تومان یارانه مستقیم‬ ‫پرداخت م ی شد و حاال طبق اعالمیه س��ایت کمیته امداد‬ ‫‪ 50‬هزار تومان‪ .‬این شیوه شاید در نحوه پرداخت مستقیم اش‬ ‫بسیار شباهت به پرداخت یارانه های محمود احمدی نژاد به‬ ‫خانواده های ای رانی دارد و این سوال به صورت جدی مطرح‬ ‫شد که ایا احمدی نژاد به دنبال رجای ی شدن بود؟‬ ‫بسیاری از جمله حامیان رئی س جمهور سابق معتقدند‬ ‫احمدی نژاد م ی خواس��ت رجایی ش��ود اما بس��یاری با این‬ ‫مقایسه مخالف بودند‪ ،‬چه انکه گرچه نزد این گروه مخالف‬ ‫پندارهایی از جمله ساده زیستی ابتدایی‪ ،‬شعار عدالت خواهی‬ ‫و‪ ...‬را م ی توان یافت اما انها معتقد هستند که رجایی فرزند‬ ‫زمان خودش ب��ود و در احمدی نژاد بازتولید نخواهد ش��د‪،‬‬ ‫حتی اگر کاپش��ن به تن کند و مانند او کفش و لباس ساده‬ ‫بپوش��د‪ .‬رجایی را م ی توان اولین و اخرین رئیس دولتی در‬ ‫جمهوری اسالمی دانس��ت که با همه نیروهای انقالب کار‬ ‫کرد‪ ،‬چه انکه بعد از او بود که دسته بندی های رایج سیاسی‬ ‫تا امروز رخ نمایان کرد‪ .‬او بسیار متمایز از همه دولت هاست‪،‬‬ ‫در سیر و سلوک و در شیوه مدیریت ی اش‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪60‬‬ ‫گره کور هشت شهریور‬ ‫‪2‬‬ ‫چه کسانی در ترور شهید رجایی و باهنر دست داشتند؟‬ ‫پرونده هنوز باز است‪ ،‬گرچه بیش از ‪ 32‬سال است در‬ ‫حالت تعلیق به سر م ی برد تا جایی که به نظر نم ی رسد به‬ ‫حکم نهایی منجر شود‪ .‬ابهاماتی که از همان ابتدا پرونده را‬ ‫در مسیر غلطی برد و محلی ب رای اتهام زنی میان گروه های‬ ‫انقالب شد تا جایی که تا اواخر دهه ‪ 60‬سایه این اتهامات بر‬ ‫سر برخی از وزرای دولت ها در مواقع رای اعتماد مانعی بزرگ‬ ‫را به وجود اورده بود‪.‬‬ ‫ساعت سه بعدازظهر روز هشت شهریور‪ ،‬جلسه شورای‬ ‫امنیت کش��ور؛ حاضران‪ :‬محمدعلی رجایی رئی س جمهور‪،‬‬ ‫محمد جواد باهنر نخس ت وزیر و مسعود کشمیری جانشین‬ ‫دبیر شورای امنیت باالی میز جلس��ه نشسته اند‪ .‬تیمسار‬ ‫وحید دس��تجردی کنار باهنر و بع��د از او اخیان��ی به جای‬ ‫فرماندهی ژاندارمری کل نشس��ته‪ ،‬در کن��ار وی به ترتیب‬ ‫تیمسار کتیبه‪ ،‬سرورالدینی معاون وزیر کشور‪ ،‬خسرو ته رانی‬ ‫از اطالعات نخس��ت وزیری و کالهدوز قائم مقام سپاه یک‬ ‫طرف میز بودند و طرف دیگر میز تیمسار شرف خواه معاون‬ ‫نیروی زمینی‪ ،‬س��رهنگ وحیدی معاون هماهنگی س��تاد‬ ‫مشترک‪ ،‬سرهنگ وصالی فرمانده عملیات نیروی زمینی و‬ ‫سرهنگ صفاپور فرمانده عملیات ستاد مشترک قرار دارند‪.‬‬ ‫ضبط صوت بزرگ کش��میری ک��ه مخصوص ضبط‬ ‫جلسات است‪ ،‬درس��ت نزدیک رجایی و باهنر قرار م ی گیرد‬ ‫و کشمیری به شیوه معمول هر جلسه چای م ی ریزد و ب رای‬ ‫حاضرین م��ی اورد و پس از گفت وگوی کوتاهی با خس��رو‬ ‫ته رانی از جلسه خارج م ی ش��ود‪ .‬او پیش از خروج از جلسه‬ ‫کیف بزرگی را که همیشه همراه دارد با پا به نزدیکی رجایی‬ ‫هدایت م ی کند‪.‬‬ ‫کشمیری از ساختمان نخس ت وزیری خارج م ی شود و‬ ‫در میدان پاستور نزد کسانی م ی رود که منتظر او هستند تا‬ ‫جانشین دبیر شورای امنیت را به یک نقطه امن انتقال دهند‪.‬‬ ‫همزمان صدای انفجار شدیدی منطقه را م ی لرزاند‪ .‬مطابق‬ ‫نظر کارشناسان بمب از نوع خاص «تخریبی‪-‬اتشزا» بوده‬ ‫که از حدود دو پوند تی‪ -‬ان‪ -‬تی و مقداری منیزیم تشکیل و‬ ‫در یک کیف دستی جاسازی شده بوده‪.‬‬ ‫انفجار در قلب منطقه س��اختمان های دولت رخ داده‬ ‫اس��ت‪ .‬هاشم ی رفس��نجانی از س��اختمان مجلس که در‬ ‫مجاورت ساختمان دولت اس��ت‪ ،‬صدای انفجار را م ی شنود‪.‬‬ ‫خبرگزاری فرانس��ه به نقل از خبرگزاری پارس ‪ -‬خبرگزاری‬ ‫جمهوری اس�لامی– گزارش داد که گروه مجاهدین خلق‬ ‫در انگلس��تان طی اطالعی ه ای مس��ئولیت ای��ن انفجار را‬ ‫پذیرفته اند‪ .‬منافقین از ‪ 30‬خرداد وارد فاز مس��لحانه ش��ده‬ ‫بودند و بس��یاری از شخصی ت های سیاسی کش��ور را ترور‬ ‫کرده اند‪ .‬بزرگترین اقدام تروریس��تی منافقی��ن انفجار دفتر‬ ‫حزب جمهوری اس�لامی ب��ود ک��ه ب ر اس��اس ان دبیرکل‬ ‫حزب که رئیس قوه قضائیه ب��ود‪ ،‬وزرا و گروهی از معاونین‬ ‫وزارتخانه های مختلف و نمایندگان مجلس عضو حزب به‬ ‫شهادت رسیدند‪ .‬س��ازمان با تشکیل تیم های ترور به شدت‬ ‫مس��ئوالن نظام را مورد ه��دف قرار م ی داد اما کس��ی فکر‬ ‫نم ی کرد که س��ازمان از همان ش��یوه ای ک��ه در هفتم تیر‬ ‫استفاده کرده بود‪ ،‬در هشت شهریور نیز استفاده کند‪ .‬نیروی‬ ‫نفوذی سازمان این بار در حزب جمهوری بود که در سازمان‬ ‫امنیت کشور رخنه کرده بود‪.‬‬ ‫مس��عود کش��میری دارای م��درک لیس��انس علوم‬ ‫اداری و مدیری��ت بازرگانی از دانش��گاه ته ران ب��ود که بعد‬ ‫از اتمام دانش��گاهش به ص��ورت کارام��وز در وزارت کار و‬ ‫امور اجتماعی مشغول کار ش��د‪ .‬در همان زمان بود که در‬ ‫شرکت «س��ایبرناتیک» و شرکت انگلیس��ی «رایدر هند»‬ ‫با مسئولیت فردی معروف به «مس��تر نیشام» شاغل بود؛‬ ‫شرکت س��ایب رناتیک با مدیریت اس��ماعیل داودی شمسی‬ ‫پرونده واقعه هشتم‬ ‫شهریور پر ابهام‬ ‫است و راهی‬ ‫برای رمز گشایی‬ ‫ان وجود ندارد تا‬ ‫جایی که بسیاری‬ ‫با طرح سواالتی‬ ‫تنها بر ابهامات این‬ ‫پرونده می افزایند تا‬ ‫گره گشایی‬ ‫تــاریخ‬ ‫افرادی است که نام او در پرونده وجود دارد‪ .‬جواد قدیری عامل‬ ‫اصلی بمب گذاری در مسجد ابوذر و ترور مقام معظم رهبری‬ ‫در ششم تیر ‪ 1360‬بود‪.‬عزت شاهی در خاط راتش م ی گوید‪:‬‬ ‫«بعد از قضیه هفتم تیر روشن ش��د که جواد قدیری قبل از‬ ‫ان در جایی گفته بود که همه اینها در این پنج ـ ش��ش روز‬ ‫فاتحه شان خوانده است و از بین م ی روند‪ .‬من تلفن زدم و این‬ ‫موضوع را به خسرو ته رانی گفتم و تاکید کردم که حواستان‬ ‫باشد‪ .‬ته رانی هم گفت که ما بررسی م ی کنیم‪ .‬بعد که قضیه‬ ‫ترور مسجد ابوذر پیش امد‪ ،‬ما به ادرسی که از جواد قدیری‬ ‫داشتیم‪ ،‬رفتیم و دیدیم که انجا را تخلیه کرده اند‪ ،‬گویا مدتی‬ ‫در منزل محمد عطریانفر در اختفا به سر برده و بعد هم‪ ...‬از‬ ‫کشور گریخت‪ ».‬اخرین جنایتی که از وی ثبت شده است‪،‬‬ ‫اتش گشودن به روی مردم در ‪ 20‬شهریور ‪ 1360‬است که گویا‬ ‫در استانه گریختن وی از کشور بوده است‪ .‬در سال ‪ 1364‬نام‬ ‫قدیری در لیست ش��ورای مرکزی منافقین به عنوان «عضو‬ ‫مرکزیت» س��ازمان درج ش��د‪ .‬محسن س��ازگارا نیز که این‬ ‫روزها مفسر تلویزیون های ماهواره ای است و سابقه حضور‬ ‫در سپاه‪ ،‬وزارت صنایع و روزنامه های دوران اصالحات را نیز‬ ‫دارد در س��ال های ‪ 63‬و ‪ 65‬دو بار ب رای بازجویی دعوت شده‬ ‫بود‪ .‬تق ی محمدی تنها عضو بازداش��تی این گروه بود که در‬ ‫زندان خودکشی کرد‪ ،‬او پیش از خودکشی در سال ‪ 65‬کاردار‬ ‫سفارت ای ران در افغانستان بود‪ .‬اتهاماتی که سال هاست در‬ ‫مورد پرونده واقعه هشتم شهریور وجود دارد پ ر ابهام است و‬ ‫راهی ب رای رمز گش��ایی ان وجود ندارد تا جایی که بسیاری‬ ‫با طرح س��واالتی تنها بر ابهامات این پرون��ده م ی افزایند تا‬ ‫گره گشایی‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫معاون ام��ور انقالب رجایی و موس��وی بود ک��ه مدتی نیز‬ ‫به عنوان رئیس س��ازمان ورزش خدمت ک��رد‪ .‬همو بود که‬ ‫کش��میری را ‪-‬که به همراه عل ی اکبر ته ران��ی از متهمین‬ ‫ردیف اول در پرونده هشتم شهریور است ‪ -‬ب رای خدمت در‬ ‫نهادهای انقالبی معرفی کرد‪ .‬ب ر اساس اسناد به دست امده‬ ‫به دالیلی برخی از اعضای خانواده اش با س��ازمان منافقین‬ ‫مرتبط شدند‪ .‬از خانواده وی برخی از چهره های علنی سازمان‬ ‫بودند‪ ،‬همچون ابوالفضل دلنواز که نامزد رسمی سازمان در‬ ‫اسالم اباد غرب در انتخابات دور اول مجلس بود‪ .‬کشمیری‬ ‫همزمان با فعالیت گسترده در سازمان منافقین به عضویت‬ ‫در کمیته مستقر در اداره دوم ارتش در م ی اید‪.‬‬ ‫وی مدتی نیز در ضد اطالعات مرکزی نیروی هوایی و‬ ‫مرکز مستشاری امریکای ی ها با عنوان نماینده نخس ت وزیر‬ ‫دولت موقت و زیر نظر کمیته اداره دوم ارتش مس��تقر بود‪.‬‬ ‫در این مدت‪ ،‬از جمل��ه اقدامات وی م ی توان ب��ه مداخله و‬ ‫جلوگیری از به جری��ان افتادن و محاکمه عامالن کش��تار‬ ‫‪17‬شهریور اش��اره کرد که باتوجه به ریشه امریکایی جمعه‬ ‫خونین و تظاهر منافقین در ان تاریخ به اعمال ضد امریکایی‪،‬‬ ‫محل تامل فراوان است‪ .‬کشمیری به دلیل حضور او در رکن‬ ‫دوم ارتش به عضویت موثر در س��تاد خنث ی سازی کودتای‬ ‫نوژه به نمایندگی از کمیته اداره دوم ارتش درامد که از جمله‬ ‫خیانت ه��ای وی در این مقطع‪ ،‬ف��راری دادن رهبر عملیات‬ ‫کودتا سرهنگ احس��ان بن ی عامری بوده است‪ .‬او با نفوذ در‬ ‫نخس��ت وزیری‪ ،‬ابتدا عضو دفتر نخس ت وزیری در سیستان‬ ‫و بلوچستان م ی شود‪ .‬کش��میری مدت کوتاهی نیز در دفتر‬ ‫محسن سازگارا معاونت سیاسی ‪ -‬اجتماعی و بهزاد نبوی‪،‬‬ ‫وزیر وقت مشاور در امور اجرایی مشغول کار شد و از انجا به‬ ‫دفتر اطالعات و تحقیقات نخس ت وزیری به سرپرستی خسرو‬ ‫ته رانی رفت‪ .‬وی از انجا مدتی به فعالیت در دبیرخانه شورای‬ ‫امنیت پرداخت و سپس جانشین خسرو ته رانی در دبیرخانه‬ ‫شورای امنیت شد‪ .‬عملکرد وی در این جایگاه ان چنان بود‬ ‫که بس��یاری به غلط تصور کرده اند وی خود دبی ر ش��ورای‬ ‫امنیت بوده است‪.‬‬ ‫در این میان او پس از فرار به عنوان یکی از ش��هدای‬ ‫واقعه حتی تشییع جنازه م ی ش��ود و تا روزها بسیاری گمان‬ ‫م ی کردند مسعود کشمیری یکی از ش��هدای واقعه هشتم‬ ‫ش��هریور اس��ت‪ .‬روند قضایی پرونده بس��یار م��ورد توجه‬ ‫افکارعمومی بود و از سوی برخی از نیرو های انقالب مورد نقد‬ ‫جدی بود؛ به صورتی که در برخی از خاط رات انقالبیون این‬ ‫موضوع بازتاب یافته است‪ .‬سیدرضا زواره ای از اعضای حزب‬ ‫جمهوری اسالمی به روند بررسی این واقعه اشاره م ی کند و‬ ‫انتقاداتی را مطرح م ی کند‪ .‬هاشم ی رفسنجانی نیز در کتاب‬ ‫«پس از بحران» خود با اش��اره به روند قضای��ی و بازجویی‬ ‫پرونده م ی گوید‪ ...« :‬یکشنبه هفتم تیر [‪ ...]1361‬شب اقای‬ ‫«صبوری» از گروه پیگیری پرونده انفجار نخس��ت وزیری و‬ ‫جنایت «(مسعود) کش��میری» امد و اطالعات زیادی راجع‬ ‫به «کشمیری» و همکاران او داد‪ .‬یک سازمان انقالبی را زیر‬ ‫ی است‪.‬‬ ‫س��وال برده بود که باید تحقیق کنیم‪ .‬مطلب مهم ‬ ‫[توضیحات پاورقی مربوطه نیز چنین است] اشاره به نقش‬ ‫سازمان مجاهدین انقالب اس�لامی و شخص اقای «بهزاد‬ ‫نبوی» و «خسرو ته رانی» که تاکنون صحت یا سقم ان به‬ ‫اثبات نرسیده است‪».‬‬ ‫جدا از مسائل مطرح ش��ده ب ر اساس پرونده موجود که‬ ‫باید به روند قضایی م ی رسید متهمان این پرونده اعضایی از‬ ‫نهادهای انقالبی و برخی از مقامات مسئول نخس ت وزیری‬ ‫بودند که مورد اتهام قرار گرفتند‪ .‬روند قضایی بسیار پ ر ابهام‬ ‫بود و حتی برخی از وزرای کابینه شهید رجایی و حتی وزرای‬ ‫بعدی را نیز م��ورد اتهام قرار م ی داد تا جایی که فش��ارها بر‬ ‫کسانی که این پرونده را پیگیری م ی کردند به شدت زیاد شد‬ ‫و کار به امام رسید که ایشان در نامه ای دستور دادند که روند‬ ‫رسیدگی متوقف شود‪.‬‬ ‫عل ی اکب��ر ته رانی‪ ،‬مته��م ردیف دوم پرون��ده انفجار‬ ‫دفتر نخس��ت وزیری و از دوس��تان نزدیک کشمیری است‬ ‫که عامل اصل��ی فراهم کردن ش��رایط نف��وذ وی به دفتر‬ ‫نخس��ت وزیری بود‪ .‬ته رانی قبل از انقالب یکی از عناصر‬ ‫فعال در س��ازمان منافقین بوده و همراه مسعود کشمیری‬ ‫تحت مسئولیت محمود طریق االس�لام فعالیت م ی کرده‪.‬‬ ‫او جدای از زمینه س��ازی نفوذ کش��میری به دستور سازمان‬ ‫منافقین به دفتر نخس ت وزیری که به ان اعتراف کرده بود‪ ،‬به‬ ‫همراه محسن سازگارا و نادر قوچکانلو به دلیل تالش ب رای‬ ‫جس د سازی متهم بودند که با تهیه مقدماتی از قبیل تابوت و‬ ‫جمع اوری خاکستر از محل حادثه‪ ،‬در ابتدا تالش م ی کنند ان‬ ‫را به عنوان پیکر شهید رجایی جا زده و پیکر ان شهید عزیز‬ ‫را به عنوان جسد کشمیری اعالم کنند‪ .‬همچنین همزمان‬ ‫با تش��ییع جنازه‪ ،‬وی و سازگارا به بهش��ت زه را(س) رفته و‬ ‫ب رای هماهنگی دفن جسد کشمیری تالش م ی کنند‪ .‬روند‬ ‫قضایی پرونده در مورد او به شدت جنجالی شد و چندین نوبت‬ ‫به دادگاه فراخوانده شد و در نهایت ازاد شد و در یک شرکت‬ ‫نفتی مشغول به کار شد‪.‬‬ ‫رضوی‪ ،‬یکی دیگر از متهمان اس��ت که دانش��جوی‬ ‫دانشکده مهندسی برق از دانشگاه صنعتی شریف بوده است‪.‬‬ ‫رضوی همچون برخی اعضای س��ازمان مجاهدین انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬سابقه عضویت در سازمان مجاهدین خلق را داشته‪.‬‬ ‫ب ر اساس برخی گزارش های منتشر شده در مطبوعات و طبق‬ ‫نقل های موجود وی مدتی در اطالعات دفتر نخس ت وزیری‬ ‫مشغول بوده و پس از ان به وزارت صنایع سنگین و سپس‬ ‫به شرکت مخاب رات رفته اس��ت‪ .‬او در زمان تاسیس وزارت‬ ‫اطالعات در س��ال ‪ ،63‬گزینه نخست میرحسین موسوی و‬ ‫اط رافیانش جهت تصدی این سمت بوده که پس از تصویب‬ ‫لزوم مجتهد بودن وزیر اطالعات این مس��اله منتفی ش��د‪.‬‬ ‫خسرو قنبری ته رانی‪ ،‬دبیر جلسه شورای امنیت کشور بود‬ ‫که سال ها در رده های امنیتی کش��ور حضور داشت‪ .‬او نیز‬ ‫مورد بازجویی قرار گرفت و این روزها در یک موسسه اموزش‬ ‫عالی غی رانتفاع��ی حضور دارد‪ .‬ج��واد قدیری‪،‬یکی دیگر از‬ ‫مسعود کشمیری را بسیاری دبیر شورای امنیت ملی می دانند‪ .‬او تنها دبیر جلسات بود که در نهایت کیف حاوی مواد منفجره را میان باهنر و رجائی گذاشت‬ ‫‪61‬‬ ‫رجایی‪ ،‬عضو حزب جمهوری اسالمی نبود‬ ‫حمیدرضا ترقی در گفت وگو با مثلث‪:‬‬ ‫‪3‬‬ ‫حمید رضا ترقی از اعضای بلندپایه حزب موتلفه اسالمی است که این روزها سمت دبیر سیاسی حزب را نیز بر عهده‬ ‫دارد‪ .‬او در گفت و گو با مثلث به جایگاه سیاسی محمد علی رجایی در میان گروه ها و احزاب سیاسی سال های مبارزه علیه‬ ‫شاه و دولت های بعد از انقالب می پردازد‪ .‬او می گوید که در دوران بعد از انقالب رجایی عضو هیچ گروه سیاسی نبود‪.‬‬ ‫شهید رجایی در میان گروه های متعدد سیاسی‬ ‫که عمدتا گرایش ه�ای متفاوتی با هم داش�تند‬ ‫حضور داش�ت؛ از فدائیان اسالم تا نهضت ازادی‬ ‫و بعدها جمعیت موتلفه اسلامی‪ .‬دلیل این امر‬ ‫چه بود؟‬ ‫تــاریخ‬ ‫‪ l‬نیروهای مبارز ضدش��اه در مقطعی از مبارزه که‬ ‫گرایش ها به شکلی روشن نمایان نشده بود‪ ،‬به دلیل اینکه‬ ‫در مسیر مبارزه یک هدف نهایی و ان مبارزه با حکومت شاه‬ ‫بود‪ ،‬تفاهم نظر داش��تند‪ .‬این خود ش��اید یکی از دالیلی بود‬ ‫که بس��یاری از نیروهای انقالب ج��دا از افتراق ها و تضاد ها‬ ‫در دیدگاه های سیاس��ی س��عی م ی کردند در مبارزه با شاه‬ ‫وحدت نظر داشته باشند‪ .‬این البته به ان معنا نبود که مثال با‬ ‫گروه های الحادی و کمونیست نشان دار‪ ،‬نیرو های اسالمی‬ ‫و متاثر از اموزه های اس�لامی کار مش��ترک داشته باشند‪.‬‬ ‫از س��ویی دیگر از نظر تاکتی ک های مبارزه نیز تفاوت هایی‬ ‫بود‪ ،‬مثال برخی از گروه ها مش��ی مسلحانه داشتند و برخی‬ ‫نه‪ ،‬سعی م ی کردند که در اساس اصول خود مبارزه سیاسی‬ ‫کنند‪ .‬اینجا نیز یک فاصله و مرزبندی وجود داشت‪ .‬همانطور‬ ‫که اشاره کردم افتراق هایی از نظر مبانی مبارزه وجود داشت‪.‬‬ ‫در ان زمان عده ای که یک مقدار گرایش های کمونیس��تی‬ ‫داش��تند به گروه های چپ و گروه هایی که یک مقدار نگاه‬ ‫ارزش مدارانه به مبانی دینی و اس�لامی در مبارزه داش��تند‬ ‫به عنوان گروه های راس��ت‪ ،‬در ادبیات مبارزه ش��هره بودند‬ ‫که البته خیلی مبانی کالسیک سیاسی و مبارزه ای در این‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫دس��ته بندی ها نبود‪ .‬به هر حال مبارزه بود و منازعه و حاال‬ ‫بیش��تر اینها لفظ بود تا معنی خالص و اصیل خود‪ .‬چپ ها‬ ‫پیرو اندیشه های مارکسیستی و راست ها البته متاثر از بازار‬ ‫و روحانیت‪.‬‬ ‫در مورد ش��هید رجایی ذکر این نکته مهم اس��ت که‬ ‫ش��هید رجایی وقتی در ارتباط با مهدی ب��ازرگان و نهضت‬ ‫ازادی است‪ ،‬یعنی با گروهی که کتاب های اسالمی منتشر‬ ‫م ی کرده اس��ت‪ ،‬مرتبط ب��وده‪ .‬خوب این یک نش��ان مهم‬ ‫است که ایشان در گروه مبارزان اسالمی بوده‪ .‬در میان این‬ ‫دسته بندی ها نهضت ازادی گرچه گرایش های اسالمی نیز‬ ‫داشته اما اندیشه های لیب رالی غربی نیز در تحلی ل های این‬ ‫گروه دخالت داش��ته اس��ت یا جبهه ملی که بخشی از این‬ ‫گروه متاثر از ایت اهلل طالقانی بوده اند که بیشتر همان طیف‬ ‫نهضت ازادی بوده اند‪ .‬یعنی باز هم ایشان عضو گروهی بوده‬ ‫که اندیش��ه های اس�لامی در ان مبنا بوده است‪ ،‬حاال یک‬ ‫مقدار گرایش های ان متفاوت با گروه اس�لامی دیگر است‪.‬‬ ‫بناب راین طبیعتا باتوجه به اینکه ه��دف اصلی‪ ،‬مبارزه علیه‬ ‫رژیم شاهنشاهی بوده‪ ،‬خیلی گرایش های سیاسی مرسوم‬ ‫امروزی که با مرزبندی های عقیدتی و سیاسی همراه است‪،‬‬ ‫وجود نداشته و در ان مقطع پررنگ نبوده است‪.‬‬ ‫این مس�اله در مورد موتلفه چگونه بوده اس�ت؛‬ ‫بر اساس همین مبناست که شهید رجایی عضو‬ ‫موتلفه م ی شود؟‬ ‫‪ l‬در مورد موتلفه اس�لامی‪ ،‬رابطه شهید رجایی با‬ ‫کم کردنشکاف ها‬ ‫ایده های اقتصادی رجایی ریشه در چه تفکری داشت؟‬ ‫دکتر سعید لیالز‬ ‫کارشناس اقتصادی‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلثدوپرسشازدکترسعیدلیالزدرموردایده های‬ ‫اقتصادی شهید رجایی و نسبت او با محمود احمدی نژاد‬ ‫پرسیدهاست‪.‬لیالزبانگرشتاریخسیاس ی محورخودبه‬ ‫این دو پرسش این گونه پاسخ م ی گوید‪.‬‬ ‫مرحوم رجایی فرزند زمان خودش بود‪ .‬این سخنم به این‬ ‫دلیل است که اگر ندانیم او در زمان و مکانی در گذشته چه‬ ‫کرده است‪ ،‬نم ی توانیم ارزیابی درستی از عملکردش داشته‬ ‫باش��یم‪ .‬به همین دلیل م ی گویم که ش��هید رجایی فرزند‬ ‫زمانه خودش است؛ او در مسیر مبارزه روابط بسیار نزدیکی‬ ‫‪62‬‬ ‫با نهضت ازادی و سازمان مجاهدین خلق برقرار کرده بود و‬ ‫به همین خاطر است که او در این زمینه بسیار شکنجه شد‬ ‫اما کس��ی را لو نداد‪ .‬من م ی خواهم بگویم که شهید رجایی‬ ‫را باید فارغ از نگاه های رس��می که موجود است نیز بنگریم‬ ‫و به جای واژه سرایی بدانیم که او چه کرد و چه ایده ای ب رای‬ ‫کار خود داش��ت‪ .‬در این مقدمه باید بگویم که اقای رجایی‬ ‫مخلوق انقالب اسالمی است‪ ،‬چه انکه او ب رای برپایی نظام‬ ‫جدید‪ ،‬بسیار کوشید‪.‬‬ ‫من ب رای اینکه به شما بتوانم بگویم که شهید رجایی‬ ‫با ایده های اقتصادی در کجای انقالب اس�لامی م ی زیسته‬ ‫است باید اش��اره کنم که انقالب اس�لامی از نظر اقتصادی‬ ‫کجا ایستاده است‪ .‬بدون فهم این پرسش شما نم ی توانید‪،‬‬ ‫شهید رجایی را بفهمید؛ انقالب اسالمی اساسا انقالبی ضد‬ ‫«ب ی عدالت های اجتماعی» بود‪ .‬به این معنی که بیشترین‬ ‫تمرکز انقالب اسالمی در حوزه مبارزه با ب ی عدالتی اجتماعی‬ ‫بود که در پنج سال پایانی حکومت شاه به طرز وحشتناکی‪،‬‬ ‫ای ران را در برگرفته بود‪ .‬شما اگر به اس��ناد ان موقع نگاهی‬ ‫جمعیت یک رابطه تش��کیالتی بود‪ ،‬چه انکه بعد از اجرای‬ ‫حکم اعدام انقالبی منصور بسیاری از اعضا و فعاالن جمعیت‬ ‫موتلفه اس�لامی یا به ش��هادت رس��یده بودند یا اینکه در‬ ‫زندان های طویل المدت به سر م ی بردند‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫بود که جمعیت موتلفه اسالمی عمدتا توسط شهید رجایی‬ ‫و اقای جالل الدین فارسی اداره م ی شد‪.‬‬ ‫در مورد حزب جمهوری اسالمی چطور؟ ب ه ه ر حال‬ ‫حزب جمهوری اسالمی از میان برخی از گروه های‬ ‫سیاس�ی امروز نیز نمایندگانی را در خود داشت‬ ‫ی�ا اینکه نس�بت ب�ه حزب س�مپاتی داش�تند‪.‬‬ ‫اقای رجایی در حزب جمهوری اسلامی از سوی‬ ‫موتلفه یا جناح راست نمایندگی م ی شد یا‪...‬‬ ‫‪ l‬ش��هید رجای��ی هی��چ گاه عض��و ح��زب‬ ‫جمهوری اس�لامی نبود‪ .‬بلکه بعد از اینکه در جریان حزب‬ ‫موتلفه حضور داشتند‪ ،‬پس از انقالب‪ ،‬نه وارد حزب جمهوری‬ ‫اسالمی ش��د و نه هیچ گروه دیگری و به صورت مستقل و‬ ‫جدا با انقالب همراه بود‪ .‬یکی از امتی��ازات ان مقطع حزب‬ ‫جمهوری اسالمی این بود که شهید بهشتی اعالم کردند که‬ ‫نخس ت وزیر و رئی س جمهور عضو حزب جمهوری اسالمی‬ ‫نیستند اما ما از او حمایت م ی کنیم؛ شهید بهشتی این را جزو‬ ‫افتخارات حزب م ی دانست‪.‬‬ ‫یعنی هیچ رابطه ارگانیکی با حزب نداشت؟‬ ‫‪ l‬هیج رابطه تشکیالتی میان شهید رجایی و حزب‬ ‫جمهوری اسالمی نبود‪.‬‬ ‫ام�ا در همین مقطع م ی بینیم که ش�هید رجایی‬ ‫از نهضت ازادی اس�تعفا ک�رد‪ .‬یعن�ی رابطه ای‬ ‫تش�کیالتی وجود داش�ته؛ هم در نهضت هم در‬ ‫موتلفه؟‬ ‫‪ l‬در مورد نهض��ت ازادی‪،‬تحوالت زی��ادی رخ داده‬ ‫است‪ .‬بله‪ ،‬این درست است‪ .‬نهضت ازادی گروهی بود که هم‬ ‫شهید رجایی در ان به عنوان یک فرد اسالمی حضور داشت‬ ‫و هم ایت اهلل طالقانی که فردی با اندیشه اسالمی در مبارزه‬ ‫بودند‪ .‬این گروه‪ ،‬روشنفکران مسلمانی را نیز در خود داشت‬ ‫که شاید در مشرب سیاسی خود تضادهایی را با دیگر اعضا‬ ‫داشتند‪ .‬نهضت پیش از انقالب جزو گروهی از مبارزانی بود‬ ‫که اعتقاد داش��ت ه ر گونه تغییر در رژیم ش��اه باید از طریق‬ ‫قانون اساسی مشروطیت صورت گیرد‪ .‬خیلی از گروه های‬ ‫بیندازید م ی بینید که تا س��ال ‪ 51‬نس��بت ده��ک اول به‬ ‫دهم‪ ،‬یک به دوازده بود که نکته بسیار خوب و قابل تاملی‬ ‫است ‪ -‬هنوز که هنوز اس��ت دیگر چنین رقمی در پرکردن‬ ‫ش��کاف اجتماعی به وجود نیامده اس��ت ‪ -‬همین اتفاق در‬ ‫ضریب جینی وجود دارد و در ش��کاف و فاصله میان شهر و‬ ‫روستا‪ ،‬گرچه در همین دوران ها به رغم شکس ت های عمیق‬ ‫ب رنامه های شاه در ابادانی روستا ها برعکس این شهرها بودند‬ ‫که اباد م ی شدند‪ .‬به دلیل تقاضاهایی که توسط شهر وجود‬ ‫داشت‪ ،‬حتی تا سال ‪ 51‬فاصله طبقاتی هم در عمود جامعه‬ ‫یعنی طبقات اجتماعی و هم در افق یعنی فاصله بین شهر‬ ‫و روستا‪ ،‬عدد بسیار قابل تاملی را م ی بینیم‪ .‬این عددی که‬ ‫م ی گویم تا پایان س��ال ‪ ،51‬یک به ‪ 12‬بوده اما تا پایان سال‬ ‫‪ 56‬به یک به ‪ 38‬رس��ید‪ .‬این مس��اله تاکنون هم ب رای من‬ ‫درکش بسیار سخت است که چگونه یک جامعه از عدد یک‬ ‫به ‪ 12‬طی پنج سال به عدد ‪ 1‬به ‪ 38‬م ی رسد‪ .‬یعنی شکاف‬ ‫طبقاتی چگونه م ی تواند در ای��ن مدت این قدر افزایش پیدا‬ ‫کند؟ در س��ال ‪ 1356‬بروز انقالب در ای��ران گریز ناپذیر بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬س��ازمان برنامه زمان ش��اه در توضیح برنامه ششم‬ ‫خود یک گزارش م ی نویس��د که بسیار مهم است و در انجا‬ ‫بنا به دالیلی که در باال گفته ش��د‪ ،‬بروز یک نابس��امانی و‬ ‫اغتش��اش عمومی را گریز ناپذیر م ی دان��د‪ .‬در این گزارش‬ ‫م ی گوید که اگر در اس��اس برنامه شش��م بخواهیم همین‬ ‫سیاسی دیگر‪ ،‬طبعا مسلمان‪ ،‬این اعتقاد را نداشتند‪ .‬شاید به‬ ‫دلیل همین تضادهاس��ت که ما م ی بینیم از درون نهضت‬ ‫ازادی گروهی مثل مجاهدین خلق بیرون م ی اید که مشی‬ ‫مس��لحانه دارد و گروهی هم که کال اندیشه غربی را معیار‬ ‫قرار داده‪ .‬م ی خواهم بگویم رهب��ری نهضت ازادی به دلیل‬ ‫مشکالتی که در اندیشه سیاسی خود داشت نتوانست یک‬ ‫همگرایی را میان نیروهای خود ب رای مبارزه به وجود بیاورد‪.‬‬ ‫در مورد شهید رجایی و ماجرای اس��تعفای او‪ ،‬فکر م ی کنم‬ ‫دلیل اصلی جایی بود که ایش��ان ادامه اندیشه های خود را‬ ‫در نهضت با ش��رایط موجود دیگر میس��ر نم ی دید و گزینه‬ ‫استعفا را برگزید‪.‬‬ ‫گروه�ی معتقد هس�تند ک�ه ش�هید رجایی به‬ ‫دلیل همراهی خود با موتلف�ه‪ ،‬در چینش کابینه‬ ‫خود از عناصر متعلق به بازار اس�تفاده کردند‪ .‬به‬ ‫نوعی برخ�ی از اعضای نش�ان دار جناح راس�ت‬ ‫در کابینه ایش�ان چه در نخس�ت وزیری و چه در‬ ‫ریاست جمهوری حضور دارند‪...‬‬ ‫در حزب جمهوری چه جناح هایی وجود داشتند؟‬ ‫م ی گویند اغاز ماجرای این چپ و راست از اینجا‬ ‫شروع شد‪.‬‬ ‫در برخی از روش ها‬ ‫احمدی نژاد به دنبال‬ ‫رجایی شدن بود اما فضا‬ ‫متفاوت بود‪ .‬در یک بررسی‬ ‫اجمالی می توان گفت‬ ‫که اشتراکاتی داشتند و‬ ‫افتراقاتی نیز میان این دو‬ ‫وجود دارد‬ ‫‪ l‬من در مورد اصل حضور ش��هیدرجایی در حزب‬ ‫ تردید دارم‪ .‬اما در مورد حزب جمهوری اسالمی و گرایش های‬ ‫ان بله‪ ،‬این را م ی توان تحلیل کنم‪ .‬در جناح چپ محور اقای‬ ‫موسوی بود که نمایندگی م ی کرد گروهی را با عنوان جناح‬ ‫چپ‪ .‬این گرایش های چپ نزد او از قبل از انقالب نیز وجود‬ ‫داشت و به نوعی متاثر از اقای حبی ب اهلل پیمان بود و گروهی‬ ‫بودند که حتی دیدگاه های پیمان را در حزب پیاده م ی کردند‬ ‫و همان طور که م ی دانی��د او در گروه سوسیالیس��ت های‬ ‫خداپرس��ت نیر عضویت داش��ت‪ .‬چنین گرایشی در حزب‬ ‫جمهوری را جناح چپ م ی دانستند‪ .‬جناح راست عمدتا طیف‬ ‫نیروهای موتلفه قبل از انقالب بودند که در درون حزب حضور‬ ‫پیدا کرده بودند‪.‬‬ ‫سوال اخر من این اس�ت که اقای احمدی نژاد به‬ ‫نوعی با ش�عار رجایی دیگر به صحنه امد‪ .‬حاال‬ ‫که دولت او تمام شده‪ ،‬ایا م ی توانیم بگوییم که او‬ ‫ب ه دنبال رجای ی شدن بود؟‬ ‫رویه – ب ی دروپیکری هزینه ای و مال��ی – را ادامه دهیم و تا‬ ‫پایان س��ال برنامه در ‪ 1361‬ما ‪ 130‬میلیارد دالر درامد داشته‬ ‫باشیم‪ ،‬باید قرض بگیریم اما اصال دنیا چنین پولی ندارد که‬ ‫به ما بدهد‪ ،‬پس باید ریاضت اقتصادی پیشه کنیم و بعد هم‪،‬‬ ‫ی اجتماعی م ی شود‪ .‬حاال شهید‬ ‫همین موضوع باعث ناارام ‬ ‫رجایی کاری که م ی کند‪ ،‬دقیقا در راستای عالج این مساله‬ ‫اقتصادی است‪ ،‬یعنی او با درکی که از این واقعیت اقتصادی و‬ ‫اجتماعی ‪ -‬شکاف میان طبقات اجتماعی – در نگاه نزدیک‬ ‫به جامعه با حضور در میان طبقه محروم‪ ،‬یافته است در صدد ‬ ‫ترمیم برم ی اید‪.‬‬ ‫شهید رجایی ب راین اساس ابتدا شروع کرد به کم کردن‬ ‫جدایی طبقات اجتماعی و بعد پرکردن فاصله میان شهر و‬ ‫روستا؛ این دو کار بزرگ و عمده او بود‪ .‬موضوع سوم دیگری‬ ‫نیز بعد از شروع جنگ به ایش��ان محول شد که اداره جنگ‬ ‫بود‪ .‬من یادم هست دو‪ ،‬سه هفته از جنگ گذشته بود‪ ،‬مرحوم‬ ‫رجایی امد در تلویزیون و گفت ما نداریم بنزین مجانی بدهیم‬ ‫به بعض ی ها که ‪ 90‬لیتر بریزند تو کادیالک شان و شب جمعه‬ ‫بروند شمال و برگردند! فردایش قیمت بنزین شد لیتری سه ‬ ‫تومان؛ در ‪ 70‬سال اخیر تنها باری که قیمت بنزین از قیمت‬ ‫جهانی باالتر بوده‪ ،‬در دوران شهید رجایی بوده است‪.‬‬ ‫این ب��ه خاط��ر درک درس��ت او از اوض��اع جامعه و‬ ‫اعتماد متقابل م��ردم به رجایی بود‪ .‬م��ا در هیچ دولتی این‬ ‫را نم ی بینیم‪ .‬مث�لا در همین دولت اق��ای احمدی نژاد که‬ ‫یکی از پرسش های شماست‪ ،‬یکشنبه بنزین کوپنی شد و‬ ‫یک سوم پمپ بنزین های کشور از بین رفت‪ .‬طرح موسوم به‬ ‫شهید رجایی که البته اسمش بعدا به نام او شد‪ ،‬یک اقدامی‬ ‫ ب رای کم کردن شکاف میان روستا و شهر بود‪ .‬م ی دانید که‬ ‫ب ر اس��اس این طرح به همه مردها و زن های باالی ‪ 60‬سال‪،‬‬ ‫یک حقوق حداقلی دادند‪ .‬بگذارید من ب��ا ذکر خاطره ای از‬ ‫اسداهلل علم عمق این شکاف را به شما بگویم‪ .‬او که رئیس‬ ‫برگزاری جشن های پنجاهمین سالگرد سلطنت بود م ی گوید‬ ‫در یکی از جلس��ات وزیر برق و اب در گزارشی ذکر م ی کند‬ ‫که «تنها یک درصد روستاهای ای ران اب و برق دارند‪ ».‬من‬ ‫وحش��ت کردم و گفتم چرا با این حس��اب در ای ران انقالب‬ ‫نم ی شود‪ .‬فردایش رفت به شاه گزارش داد و حرفش را نیز زد‪.‬‬ ‫شاه هم به او گفته بود م ی دانم و دو تا فحش هم م ی دهد که‬ ‫حاال درست م ی کنیم و این حرف ها!»‬ ‫دقت کنید که زمانی علم م ی نویسد‪ ،‬تنها یک درصد‬ ‫روس��تاهای ای ران اب و برق دارند که ‪65‬درصد مردم ای ران در‬ ‫روس��تاها زندگی م ی کنند‪ .‬این یعنی فاجعه‪ .‬یعنی دو‪ ،‬سوم‬ ‫مردم ای ران در تاریکی و بدون اب اشامیدنی زندگی م ی کردند‪.‬‬ ‫در حالی که در شهرها با پنج هزار تومان شما م ی توانستید‬ ‫‪ 10‬روز بروید در بهترین هتل لندن اقام��ت و تفریح کنید و‬ ‫برگردید‪ .‬بر این اساس من اعتقاد دارم که از جهاتی انقالب‬ ‫ای ران‪ ،‬انقالب روستا علیه ش��هر بود‪ .‬حاال شهید رجایی در‬ ‫چنین ش��رایطی یک رویکرد عدالت گرایان��ه اتخاذ م ی کند‬ ‫که اصل ی ترین مطالبه انقالب بوده است‪ .‬از نظر هزینه های‬ ‫دولت نیز اگر هزینه های جنگ را کم کنی��د‪ ،‬دولت رجایی‬ ‫کمترین هزینه ها را متحمل ش��ده اس��ت‪ .‬اگر دولت ایشان‬ ‫گرفتار تندروی گروه های سیاس��ی نم ی شد‪ ،‬اگر جنگ نبود‬ ‫و ش��هید نم ی ش��دند‪ ،‬حتما تورم در دولت او پایین م ی امد‪.‬‬ ‫ش��هی د رجایی با چش��م باز به جامعه نگاه م ی کرد و فضای‬ ‫جامعه را م ی دانس��ت و ب رای بهبود ان که برگرفته ش��ده از‬ ‫شعارهای انقالب بود‪ ،‬بسیار کوشید‪.‬‬ ‫ام��ا در م��ورد نس��بت اق��ای احمدی ن��ژاد و رجایی‪.‬‬ ‫احمدی نژاد یک مدل ش��بیه را م ی خواس��ت ادامه دهد‪ ،‬چه‬ ‫انکه زمانی که احمدی نژاد به قدرت رسید‪ ،‬هیچگاه دولتی‬ ‫که او تحویل گرفت‪ ،‬ش��رایط س��ال ‪ 59‬دولت اقای رجایی‬ ‫را نداش��ت‪ .‬نه ش��کاف طبقاتی به حالت بس��یار وخیم ی ‬ ‫رسیده بود‪ ،‬بلکه برعکس ش��رایط نسبت به ان زمان بهبود‬ ‫یافته بود و ه��م تورم یک رقم��ی بود و به او رس��یده بود و‬ ‫هم نرخ بیکاری نس��بت به دولت قبلی که خاتمی تحویل‬ ‫گرفته‪ ،‬پایین امده بود‪ .‬من تنها این پرس��ش را م ی پرس��م‬ ‫اقای احمدی ن��ژاد چه تحوی��ل گرفت و چ��ه تحویل داد؟‬ ‫اگر اینه��ا را کنار هم بگذارید‪ ،‬به نس��ب ت های مورد نظرتان‬ ‫م ی رسید‪g .‬‬ ‫تــاریخ‬ ‫اهداف خود سخت کار کرده بود‪ .‬درد جامعه را م ی شناخت و‬ ‫ساده زیس��ت ی اش به دلیل همین بودن در میان مردم طبقه‬ ‫محروم بود‪ .‬حاال از نظر سیاسی چنین مرزبندی هایی نبود‬ ‫که بگوییم‪ ،‬رجایی راس��ت بود یا چ��پ‪ .‬او حامی محرومان‬ ‫بود‪ .‬طرح ش��هید رجایی که برکات زیادی در کشور داشت با‬ ‫همین گرایش ط راحی ش��د‪ .‬همان روزها من یادم است که‬ ‫در ابتدا این طرح با ‪200‬تومان به خانواده های باالی ‪60‬سال‬ ‫پرداخت شد‪ .‬اصال مبنایی بر این اساس ط راحی نشده بود و‬ ‫بعدها نیروهای سیاسی کش��ور چنین مرزبندی هایی را در‬ ‫گرایش های اقتصادی به وجود اوردند‪.‬‬ ‫‪ l‬در مصادیق م ی توان ش��باهت هایی را دید‪ .‬شاید‬ ‫در برخی از روش ها احمدی نژاد به دنبال رجای ی شدن بود اما‬ ‫فضا متفاوت بود‪ .‬در یک بررسی اجمالی م ی توان گفت که‬ ‫اشتراکاتی داش��تند و افتراقاتی نیز میان این دو وجود دارد‪.‬‬ ‫به طور مثال در پرداخت نقدی به جامعه هم ش��هیدرجایی‬ ‫اعتقاد داش��ت که باید پرداخت های مس��تقیم ی به جامعه‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬مثل همی��ن طرح یارانه ها البت��ه در مقیاس‬ ‫کوچک تر با طرح شهید رجایی که عرض کردم‪ .‬البته از نظر‬ ‫منابع مالی این دو با هم تفاوت های زیادی دارند‪ ،‬چه انکه از‬ ‫نظر عدد و رقم بسیار با هم متمایز بود‪ .‬در مردم ی بودن هر‬ ‫دو یک مشی داشتند‪ .‬شهید رجایی نیز همانند احمدی نژاد‬ ‫با مردم ب��ود‪ .‬در دولت نه��م در تبعیت از رهب��ری همانند‬ ‫رجایی‪ ،‬احمدی نژاد مقلد رهبری بود‪ .‬البته این در سال های‬ ‫ابتدایی دولت است که متاس��فانه ادامه نیافت‪ .‬همان طور‬ ‫که گفتم شباهت هایی وجود دارد و تالش هایی نیز توسط‬ ‫احمدی نژاد ب رای بازتولید رجایی در دولتش وجود داشت که‬ ‫البته مجموعه ای از عوامل در نهایت نگذاش��ت این اتفاق‬ ‫رخ دهد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬این دس��ته بندی ها‪ ،‬بع د ها به وجود امد‪ .‬کسانی‬ ‫که با دل سپردن به اندیش��ه های حضرت امام (ره) در مسیر‬ ‫مبارزه گام نهاده بودند‪ ،‬به دنبال از بین بردن ظلم و کم کردن‬ ‫فاصله طبقاتی میان اقشار مختلف جامعه بودند‪ .‬رژیم شاه‪،‬‬ ‫با ثروتمند کردن یا ثروتمند تر شدن گروهی خاص که اقلیت‬ ‫ناچیزی هم بودند‪ ،‬م ی خواست سرمایه کشور را در انحصار‬ ‫وابس��تگان به دربار قرار ده��د‪ .‬در مقابل چنی��ن دیدگاهی‬ ‫طبیعتا نگاه های عدالت خواهان��ه و گرایش به محرومان و‬ ‫مس��تضعفان جامعه در میان گروه های مذهبی انقالبی از‬ ‫جاذبه باالیی برخوردار ب��ود‪ .‬همانطور که گفتم این موضوع‬ ‫راست و چپ در سیاست ای ران بعدها معنایی دیگر یافت‪ .‬در‬ ‫ان مقطع مورد اش��اره ش��ما‪ ،‬ماجراها متفاوت بود؛ چه جناح‬ ‫راست یعنی امپریالیسم و کس��انی که سرمایه داری مبنای‬ ‫فکرشان اس��ت و چه چپ که اردوگاه مقابل در بلوک شرق‬ ‫کمونیستی بود‪ .‬من م ی خواهم بگویم‪،‬گرایش شهید رجایی‬ ‫به این ادبیات سیاس��ی که این روزها مرس��وم است‪،‬نبود‪.‬‬ ‫ایشان یک نگاه عدالت خواهانه داش��ت‪ .‬در همان ماجرای‬ ‫اس��تعفا از نهضت ازادی رگه هایی از این اعتقاد را م ی بینیم‪.‬‬ ‫ش��هید رجایی دیدگاهی مس��تضع ف گرایانه داش��ت‪ .‬خود‬ ‫ایش��ان از طبقه محروم جامعه ب��ود که ب رای رس��یدن به‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫دهلیز؛ایندهسینماییکه‬ ‫«بدونقضاوت»خواندهمی شود‬ ‫یک فیلم ساده‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫به�روز ش�عیبی‬ ‫کارگردان جوانی اس�ت‬ ‫که در اولی�ن فیلم بلند‬ ‫خود نظر مثبت منتقدان‬ ‫را جلب کرده است‪.‬‬ ‫عک س ها ‪:‬‬ ‫امیر طالیی‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫فیلمخانواده‬ ‫میزگردی درباره «دهلیز» در مثلث‬ ‫‪64‬‬ ‫شرحی بر یک موضوع در‬ ‫حال گسترش‬ ‫شیما غفاری ‪ -‬علیرضا بهرامی‬ ‫گروه فرهنگی مثلث‬ ‫مثلث‪ :‬فیلم «دهلیز» که در جشنواره فیلم فجر به‬ ‫نمایش درامد‪ ،‬فیلم احترام ب رانگیزی بود و سخت گیرترین‬ ‫منتقدان هم از ان طرفداری کردند اما در اکران‪ ،‬فروش��ش‬ ‫نسبت به فیلم های دیگر ان طور که باید موفق نبوده است‪.‬‬ ‫از دیدگاه منتقدانه و کارشناسی سینما‪ ،‬به نظر شما نسبت‬ ‫فیلمی مثل «دهلیز» با جامعه امروز چیست؟‬ ‫سحر عصرازاد‪ :‬این نکته که مطرح م ی کنید بیشتر‬ ‫به سوژه فیلم برم ی گردد‪ .‬طبیعتا فیلم‪ ،‬یک فیلم رئالیستی‬ ‫اس��ت و به موضوعی م ی پ��ردازد که تلخ اس��ت‪ .‬موضوع‬ ‫قصاص ب رای اولین بار در این فیلم مطرح نش��ده بلکه در‬ ‫فیلم های مختلفی در سال های دور و نزدیک سینمای ای ران‬ ‫به این موضوع پرداخته شده اس��ت‪ .‬از فیلم «شهرزیبا»ی‬ ‫اصغر فرهادی تا س��ریال «زیرتیغ»‪ ،‬فیلم «انتهای خیابان‬ ‫هش��تم» و همچنین در جش��نواره اخیر فیلم فجر عالوه‬ ‫بر «دهلیز»‪« ،‬روز روش��ن» و حتی فیلم های دیگری بودند‬ ‫که به مفهوم قصاص پرداختن��د‪ ،‬بناب راین موضوع قصاص‬ ‫تازگی ندارد‪ ،‬عالوه بر اینکه فضای تلخی دارد و مساله ای‬ ‫است که مردم با ان در ارتباط هستند‪ ،‬چه در سطح ی ترین‬ ‫شکل ان که در روزنامه ها در جریان قرار م ی گیرند یا گروهی‬ ‫از مردم که مستقیما خودشان و اعضای خانواده شان درگیر‬ ‫م ی شوند‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم ب رای اینکه بخواهیم نس��بت فیلم‬ ‫«دهلیز» را با جامعه و مردم و شرایط االن مشخص کنیم‪،‬‬ ‫این رقم فروش فیلم نم ی تواند در شرایط حاضر تعیی ن کننده‬ ‫باشد‪ ،‬چرا؟ چون ناخواسته ما باید براوردی از شرایط جامعه‬ ‫و مسائل روز داشته باش��یم تا ببینیم ایا مخاطب به سینما‬ ‫م ی رود؟ وقتی به سینما م ی رود‪ ،‬ب راساس چه معیاری انتخاب‬ ‫م ی کند‪ ،‬معیارش ب رای انتخاب فیلم و تماشای ان چیست؟‬ ‫اگر بخواهیم همین فیلم های اکران عیدفطر را نگاه کنیم‪،‬‬ ‫در این فضا معیار مخاطب ب رای فیلم دیدن ش��رایط و فضا‬ ‫چیست؟ ما نم ی توانیم مخاطب و انتخاب های او را از فضای‬ ‫سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی جامعه و از مجموعه شرایط‬ ‫حاکم جدا بکنیم‪.‬‬ ‫البته به این اعتقادی که مطرح م ی شود مبن ی بر اینکه‬ ‫جامعه ما و مردم ما سیاس��ی ترین افراد هس��تند‪ ،‬معتقدم‬ ‫و به همی��ن دلیل هم معتقدم که سیاس��ت روی همه چیز‬ ‫نقش دارد‪.‬‬ ‫در این التهابی ک��ه به خصوص در فضای اقتصادی و‬ ‫سیاسی جامعه بوده و هست‪ ،‬ب رای اینکه بخواهیم بررسی‬ ‫کنیم که چرا مخاطب با این فیلم ارتباط برقرار نکرد‪ ،‬به نظر‬ ‫نم ی توان ب رای ان خیلی پاسخ صریحی داشت‪ .‬چون اتفاقا‬ ‫فیلم «دهلیز» مایه هایی دارد که مخاطب‪ ،‬حتی مخاطب‬ ‫عام هم م ی تواند با ان ارتباط برقرار بکند ولی به نظرم خیلی‬ ‫از عوامل دخیل بودند که این ارتباط به ش��کلی که انتظار‬ ‫م ی رفت‪ ،‬اتفاق نیفتاد‪.‬‬ ‫نکته بعدی این است که «دهلیز» یک موقعیت ویژه‬ ‫داشت‪ ،‬یعنی عالوه بر اینکه در جش��نواره فجر مطرح شد‬ ‫و بازیگر کودکش نامزد دریافت جایزه ش��د و بازیگر زن ان‪،‬‬ ‫یعنی خانم هانیه توس��لی نیز س��یمرغ گرفت و از سویی‬ ‫فیلمخانواده‬ ‫میزگردی درباره «دهلیز» در مثلث‬ ‫گفت وگویمثلثباسی د محمودرضوی‪،‬‬ ‫تهی ه کنندهدهلیزدربارهفروشفیلم‬ ‫نکتهمهماینفیلمتبدیلشدن‬ ‫رضا عطاران از مردی شاد به مردی‬ ‫غمگینوهانی ه توسلیازدختری‬ ‫جوان به همسری رنج دیده و‬ ‫سخت ی کشیدهبود‬ ‫فرهنگ‬ ‫یک فیلم س��ینمایی کودک مفرح بود که م ی توانس��ت به‬ ‫فیلم سینمایی تبدیل شود‪ .‬اما در واقع خودم مخالف بودم‪،‬‬ ‫چون همیشه در سینما مهم تر از اینکه ساختار و قصه گویی‬ ‫به سینما نزدیک باشد‪ ،‬عنصری به نام تماشاگر مهم تر بود‪.‬‬ ‫در کتاب های س��ینمایی ام��ده که تماش��اگر یکی‬ ‫از عناصر اصلی فیلم اس��ت‪ ،‬زمانی ک��ه داری قصه اش را‬ ‫م ی نویسی یا زمانی که داری فیلم م ی سازی‪ ،‬تماشاگر یکی‬ ‫از اجزای فیلم است و باید به ان فکر کنی و من به این قاعده‬ ‫معتقدم‪ .‬ب رای همین هم نوع داس��تان گویی و نوع انتخاب‬ ‫عوامل طوری باید باش��د که مخاطب در ان حضور داشته‬ ‫باشد و با ان درگیر بشود‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬به همین دلیل سراغ عطاران و هانیه توسلی‬ ‫رفتید؟‬ ‫شعیبی‪ :‬به دو دلیل؛ یکی اینکه قاعدتا انها بازیگران‬ ‫حرفه ای هستند و تماشاگر و محبوبیت خودشان را دارند و‬ ‫مساله دوم در کنار این محبوبیت ‪ -‬که خیلی از بازیگران ما‬ ‫دارای محبوبیت هستند ‪ -‬اینها بازیگران توانایی هستند‪.‬‬ ‫هم هانیه توسلی موقعی ت ها را خوب بازی م ی کند‪ ،‬یعنی‬ ‫لحظه را خوب بازی م ی کند‪ ،‬غیر از شخصیت کلی که همه‬ ‫م ی بینیم و دوم توانایی رضا عطاران در ش��ناخت ژانرهایی‬ ‫است که تا حاال بدان اشاره نشده اس��ت که در واقع همان‬ ‫متفاوت شدن است‪ .‬استدالل خودم از ابتدا این بود که این دو‬ ‫(هانیه توسلی و رضا عطاران) بازیگران توانایی هستند ولی‬ ‫این شاخصه شان را بیشتر دوست داشتم‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬توانایی اقای رضا عطاران در ژانرهای دیگر بود‬ ‫ولی شما در «دهلیز» امدید در انتخاب او عادت شکنی کردید‬ ‫اما در انتخاب بازیگر زن‪ ،‬این سنت شکنی اتفاق نیفتاد‪.‬‬ ‫ش�عیبی‪ :‬یک مس��اله ای وجود دارد به نام مساله‬ ‫خانم های بازیگر در س��ینمای ای ران؛ انها بس��یار بازیگران‬ ‫توانایی هس��تند‪ .‬وقتی فیلم م ی بینم‪ ،‬بیش��تر بازیگری را‬ ‫از خانم های بازیگرمان یاد گرفته ام تا اقایان‪ .‬اصوال به نظر‬ ‫من در ایجاد لحظات خوب و احساس��ات خوب در فیلم ها‪،‬‬ ‫خانم ها همیشه موفق تر بودند‪.‬‬ ‫ش��ما از عکس هانیه توس��لی در «دهلی��ز» متوجه‬ ‫م ی ش��وید که این فیلم با فیلم های دیگر او فرق م ی کند‪.‬‬ ‫متاسفانه مشکلی که وجود دارد اکثر توقعات از بازیگران زن‬ ‫شبیه هم م ی شود و یکی از توقعات این م ی شود است که‬ ‫خیلی بازیگران زن را به تیپی که عالقه دارند‪ ،‬تبدیل بکنند‪.‬‬ ‫یعنی می خواهند بازیگران زن کاره��ای عجیب و غریبی‬ ‫بکنندتا متفاوت شوند‪ .‬در صورت ی که سختی کار بازیگران‬ ‫خانم باتوجه به محدودیت های گریم��ی که دارند و باتوجه‬ ‫به اینکه به هرحال محدوده شخصی ت هایی که م ی توانند‬ ‫بازی کنند‪ ،‬مشخص و محدود است‪ ،‬شاهد هستیم خانم ها‬ ‫با پرسوناژهای متفاوتی که بازی م ی کنند و الیه های درونی‬ ‫شخصیتی م ی توانند خوب باش��ند‪ .‬بناب راین به نظر من در‬ ‫رابطه با هانیه توس��لی در «دهلیز» اتفاق اساس ی تر درباره‬ ‫رضا عطاران افتاد‪ .‬ب رای اینکه هانیه همیشه یا یک همسر‬ ‫بوده یا یک دختر جوان که یک مقدار طغیانگر است و خیلی‬ ‫شاداب بوده اما در «دهلیز» ان شخصیت همیشگی نیست‪.‬‬ ‫س�حر عصرازاد‪ :‬از فیزیک بازیگ��ری مثل خانم‬ ‫توسلی در سینمای ای ران‪ ،‬همیشه استفاده یک وجهی شده‬ ‫است ولی اقای شعیبی در «دهلیز» چهره هانیه توسلی را‬ ‫به هم ریخته‪ .‬همین مادر بودن به نظر‬ ‫من فقط در گریمش و چهره اش بروز پیدا‬ ‫نکرده‪ ،‬بلکه در لحظه های بازی اش هم‬ ‫نمود دارد‪ .‬ان چیزی که در هانیه توسلی‬ ‫در «دهلیز» هست به نظرم با فیلم های‬ ‫دیگرش فرق دارد‪ .‬عالوه بر این کنار هم‬ ‫قرار گرفتن این دو بازیگ ر هانیه توسلی و‬ ‫رضا عطاران‪ ،‬باعث شده زوجی باشند که‬ ‫تصوری درباره شان نباش��د و این نکته‪،‬‬ ‫ُح سن بزرگی بوده است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اگر م ی خواستید بدبختی‬ ‫یک زن را نشان بدهید‪ ،‬خیلی بازیگران‬ ‫زن دیگ��ری بودند و تخصص ش��ان در‬ ‫همین است که م ی توانستند این نقش‬ ‫را بازی کنند‪ .‬‬ ‫س�حر عص�رازاد‪ :‬ان ع��ده‬ ‫از بازیگران��ی که خیلی مه��ارت دارند‪،‬‬ ‫این قدر در این نقش ه��ا قرار گرفتند که‬ ‫فقط حضورش��ان در «دهلیز» کافی بود‬ ‫که ما یک نگاه به چهره ش��ان بکنیم و‬ ‫پ س زمینه شخصیت را بسازیم‪ .‬این اتفاق بد است و ان هم‬ ‫م ی تواند یک نوع رویکرد به بازیگری باشد اما فکر م ی کنم‬ ‫این کار باعث ش��ده که عالوه بر اینکه ذهنیت مخاطب از‬ ‫ابتدا م ی شکند‪ ،‬این‪ ،‬جس��ارت م ی خواهد و جسارت وقتی‬ ‫کامل م ی ش��ود که ما ببینیم نتیجه درس��ت اتفاق افتاده‬ ‫باش��د‪ ،‬یعنی فقط امتیاز فیلم‪ ،‬این نباشد که هانیه توسلی‬ ‫مادر شده و رضا عطاران یک نقش جدی و نقش ادمی که‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫به عنوان فیلم اول کارگردان مطرح و برگزیده شد‪ ،‬این فیلم‪،‬‬ ‫این ویژگی منحصر به فرد را نیز داش��ت که عالوه بر اینکه‬ ‫در داوری های جش��نواره فجر مورد توجه ق��رار گرفت ‪ -‬با‬ ‫توجه به اینکه درباره داوری های جش��نواره فجر قضاوتی‬ ‫هست و م ی گویند به انها خط داده م ی شود ‪ -‬نظر منتقدان‬ ‫را هم متوجه خودش کرد‪ ،‬انه��م در موقعیتی که فیلم اول‬ ‫سینمایی بهروز شعیبی در مقام کارگردان بود‪ ،‬خصوصا در‬ ‫سالی که بازار تله فیلم ها در جش��نواره داغ بود و به همین‬ ‫دلیل فیلم ها‪ ،‬زیر ذره بین بودند‪.‬‬ ‫«دهلیز» در کنار موقعیت منحصر به فردی که به ان‬ ‫اش��اره کردم‪ ،‬به نظرم این قابلیت را داش��ت که مخاطب با‬ ‫ان ارتباط برقرار کند ولی ش��رایط دیگری وجود دارد که در‬ ‫ارتباط با مخاطب تاثیرگذار است‪« .‬دهلیز» بالقوه این امکان‬ ‫و شرایط را دارد که با مخاطب درگیر بشود چون داستان ان‬ ‫از بطن جامعه م ی اید و مسائلی که در جامعه فراگیر است‬ ‫را مطرح م ی کند‪ ،‬مثل زنان خودسرپرست و مشکالت زنانی‬ ‫که حتی با وجود همسر باید خودشان به همه کارها برسند‪.‬‬ ‫به اضافه اینکه ما وقتی با قانون قضایی مواجه م ی ش��ویم‬ ‫به نظر این عالمت سوال وجود دارد‪ ،‬ما در مقطعی هستیم‬ ‫که این عالمت های سوال در ذهن مردم پررنگ شده است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اقای شعیبی! در جامع ه ای که مضطرب است‬ ‫و دوست دارد رنگ ببیند‪ ،‬این سوژه ب رای فیلمساز اول خیلی‬ ‫خطرناک بود‪ ،‬چون انواع سریال های ضعیف در این زمینه‬ ‫پخش شده که مخاطب دلزده شده است و این شرایط خیلی‬ ‫کار را سخت م ی کند‪ .‬ایا موقعیت فیلمسازی پیش امده بود‬ ‫و م ی خواستید استفاده بکنید؟‬ ‫ش�عیبی‪ :‬نه این گونه نب��ود‪ .‬من و‬ ‫بچه های هم نسل ما وقتی فیلم ساختیم که‬ ‫سال ها بیننده و عالقه مند فیلم های دیگران‬ ‫بودیم‪ ،‬انها را دیده بودیم و درباره انها خوانده‬ ‫بودیم و حرف زده بودیم‪ .‬اگر به اینده کاری‬ ‫شخص ی مان و روالی که سینما ما را خواهد‬ ‫برد‪ ،‬توج��ه کنیم به فیلمس��ازهایی تبدیل‬ ‫خواهیم شد که همه شبیه هم کار م ی کنیم‬ ‫و سطح توقع مان و تفکرمان پایین م ی اید‪.‬‬ ‫همان بالیی ک��ه دامنگیر خیل��ی از افراد‬ ‫جامعه مان هست‪ ،‬دامنگیر ما هم م ی شود‬ ‫که خودمان نیستیم‪ .‬من فکر م ی کنم یکی‬ ‫از مسائل جامع ه مان که به نظر من یکی از‬ ‫معضالت ان است‪ ،‬این است که اکثر افراد‬ ‫جامعه به دالیل مختلف که من فکر م ی کنم‬ ‫یکی از مهم ترین دالیلش‪ ،‬احتیاج است که‬ ‫م ی تواند احتیاجات مال��ی و کاری‪ ،‬منصبی‬ ‫و‪ ...‬باشد‪ ،‬دیگر خودشان نیستند‪.‬‬ ‫من خ��ودم را مجبور ک��ردم‪ ،‬ان طور‬ ‫که دوس��ت دارم‪ ،‬فکر کنم‪ ،‬مثال م ی گویم‬ ‫قطعا به فیلم پرمخاط��ب فکر م ی کردیم چ��ون اگر فکر‬ ‫نم ی کردیم‪ ،‬حتم��ا انتخاب بازیگرانم��ان در «دهلیز» طور‬ ‫دیگری م ی ش��د‪ .‬حتی نوع س��اختار فیلمنامه مان به گونه‬ ‫دیگری اتف��اق م ی افتاد ولی ب��ه فیلم پرمخاط��ب به هر‬ ‫قیمتی فکر نم ی کردیم‪ .‬ب رای اینکه در مقاطعی که تله فیلم‬ ‫س��اختم‪ ،‬دو بار این امکان ب رایم وجود داش��ت که به فیلم‬ ‫سینمایی تبدیل بش��ود‪ ،‬اولین تله فیلمی که ساختم اتفاقا‬ ‫ماکهراضیهستیم‬ ‫‪65‬‬ ‫یکجریانیدرمحیط‬ ‫خانوادگیخارجازجریانات‬ ‫اجتماعیهستکهانجریان‬ ‫ادمراامیدوارمی کندیابعضا‬ ‫خداینکردهناامیدمی کند‪.‬‬ ‫نتیجه ایکهمادرفیلمگرفتیم‪،‬‬ ‫اینبودکهاعضایخانواده‬ ‫همه شانبههماحتیاجدارند‬ ‫حتیاگردچارروزمرگی‬ ‫باشند‪.‬نکتهبعدیاینکهخود‬ ‫خانوادهامید بخشاست‪.‬من‬ ‫فکرمی کنمبیشترتاکیدما‬ ‫براینبودهکهرویخانواده‬ ‫تمرکزکردیم‬ ‫فرهنگ‬ ‫چند قدم تا قصاص فاصله دارد را ب��ازی م ی کند‪ .‬البته این‬ ‫پی ش فرض مان اس��ت ولی وقتی فیلم تمام م ی ش��ود‪ ،‬ما‬ ‫متوجه م ی ش��ویم این دو تا ادم را در این نقش پذیرفتیم و‬ ‫دیگر بازی هانیه توسلی در «شب های روشن» در ذهنمان‬ ‫نیس��ت یا اقای رضا عطاران در اخرین فیل��م که خودش‬ ‫ساخته یا کاراکتری که ما از قبل در ذهنمان از ایشان داریم‪،‬‬ ‫دیگر نیستند و دو ادم دیگر هس��تند‪ .‬اینجاست که نشان‬ ‫م ی دهد انتخاب درست و جسارت امیزی انجام شده و باید‬ ‫بگوییم اتفاقا انتخاب ها‪ ،‬هوشمندانه هم بوده است‪.‬‬ ‫شعیبی‪ :‬به نظر من این شیوه ای که درباره انتخاب‬ ‫بازیگری م ی گویید‪ ،‬ای��ن که ما بگوییم ابداعی اس��ت‪ ،‬نه‬ ‫این گونه نیس��ت‪ .‬معتقدم پیدایش سینما در سال های اول‬ ‫با این متفاوت س��ازی به دلیل محدویت ب��ود‪ ،‬مثال تعداد‬ ‫بازیگرانی که بیایند جلوی دوربی��ن و بتوانند بازی بکنند‪،‬‬ ‫خیلی کم بود‪ ،‬بناب راین مدل سیاه بازی و تئاتر روحوضی در‬ ‫فیلم ها زیاد شده بود‪ .‬البته این متفاوت بودن‪ ،‬کارش و ذاتش‬ ‫ب رای هنرهای نمایشی است‪.‬‬ ‫مثالی که م ی زنم به خاطر توانایی این هنرمند است؛‬ ‫اقای جمشید مشایخی زمانی که «قیصر» را بازی کردند از‬ ‫االن بنده‪ ،‬سن شان کمتر بود ولی هنوز هم که «قیصر» را‬ ‫م ی بینم‪ ،‬متوجه م ی شوم که همچنان ان خان دایی در ذهن‬ ‫من هست و سال ها ایشان به واس��طه ان نقش‪ ،‬خان دایی‬ ‫سینما بوده و اصال نم ی توان باور کرد که خودش جوان تر از‬ ‫وثوقی و ملک مطیعی در فیلم است‪ .‬‬ ‫مثلث‪ :‬فک��ر م ی کنم ج��ا افتادن نقش مش��ایخی‬ ‫به عنوان خان دایی به خاطر دوبله است‪.‬‬ ‫ش�عیبی‪ :‬فرق��ی نم ی کن��د‪ ،‬االن متفاوت ش��دن‬ ‫م ی تواند ش��کل های دیگری به خودش بگیرد‪ .‬نمونه های‬ ‫مختلفی هست که این اتفاق افتاده است‪ .‬شما ببینید قبل‬ ‫از انقالب ما چقدر تفاوت بازی در کار بازیگرانمان م ی دیدیم‬ ‫که نتیجه ان تا دهه ‪ 60‬هم ام��د و بازیگرانمان در دهه ‪60‬‬ ‫بازی ه��ای متفاوتی کردن��د و نمونه های��ی از این متفاوت‬ ‫بازی کردن تا س��ال ها باقی ماند‪ ،‬مثل بازی های درخشان‬ ‫اقای پرستویی که کمدی هم بازی کرد و ما حاج کاظمش‬ ‫را هم قبول م ی کنیم‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم س��ینمای ای ران‪ ،‬توقع��ش را پایین‬ ‫اورده اس��ت و این پایین امدن توقع منجر ش��ده که سطح‬ ‫سینمای ما در بخش کیفیت و تنوع نازل بشود و شاید هم‬ ‫کم کم به این نتیجه برس��یم که اگر مخاطب مان دارد کم‬ ‫م ی شود به این دلیل است که جسارت ها کمتر م ی شود‪.‬‬ ‫یکی از دالیلش هم رفتن به سمت سینمای رئالیستی‬ ‫و واقع گرایانه اس��ت که ما در یک دوره در این زمینه لطمه‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪66‬‬ ‫دیدی��م‪ .‬در یک دوره ش��اهد بودیم که س��ینما به س��مت‬ ‫یک س��ری فیلم های مس��تندگونه رفت که به نظرم فقط‬ ‫فیلم های مرجع ان که اثار اقای کیارستمی است‪ ،‬موفق بود‬ ‫و بقیه کپ ی کاری های بود که شاید در چند جشنواره مطرح‬ ‫شد ولی به نظرم نتیجه اش یک توقف طوالنی و ضرب هزننده‬ ‫در ورود بازیگران حرفه ای به سینما بود‪.‬‬ ‫اما خوشبختانه‪ ،‬اقای فرهادی به عنوان پیشگام و بعد‬ ‫از ان اقایان کاهانی و به رام توکل��ی ب رای اینکه قصه های‬ ‫رئالیس��تی ب راس��اس یک قصه منس��جم و ریتم درست و‬ ‫بازی های منس��جم و حرفه ای دوباره س��اخته شود‪ ،‬کمک‬ ‫کردند‪ .‬بناب راین این تنوعی که اشاره شد‪ ،‬به نظرم در سینما‬ ‫باید باشد تا جذابیت هم به وجود بیاید‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬کودک فیلم خیلی در روند داس��تان و جریان‬ ‫ان موثر است‪.‬‬ ‫سحر عصرازاد‪ :‬من کودک «دهلیز»را قهرمان فیلم‬ ‫م ی دانم‪ .‬تعبیر خودم این اس��ت و فکر م ی کنم نکته ای که‬ ‫باعث شده فیلم را نسبت به فیلم های دیگری که به قصاص‬ ‫به عنوان موضوع کلیش��ه ای و تکراری م ی پردازند‪ ،‬متفاوت‬ ‫کند‪ ،‬امتیازی اس��ت که توانس��ته فیلم به نگاهش بدهد‪.‬‬ ‫در این فیلم‪ ،‬زوایه نگاه کودک مکمل ش��ده و در انتها نگاه‬ ‫کودک‪ ،‬نسبت به نگاه بزرگس��ال ارجحیت داده شده‪ .‬البته‬ ‫با روش های مختلفی در فیلم ای��ن اتفاق افتاده که کودک‬ ‫محور م ی شود‪.‬‬ ‫بنابراین مثل فیلم های دیگر ک��ه درباره «قصاص»‬ ‫ساخته ش��ده اس��ت‪ ،‬ان حس را در من ایجاد نکرد‪ .‬یکی از‬ ‫دالیل این اتفاق این اس��ت که وقتی به ساختار روایی فیلم‬ ‫نگاه م ی کنیم‪ ،‬فیلم تا دقیقه ‪ 15‬تا ‪ 20‬که سپری م ی شود‪،‬‬ ‫تازه مشخص م ی ش��ود که بهزاد در زندان است و ما در ‪15‬‬ ‫دقیق��ه ابتدایی فیل��م م ی بینیم که زن همه مش��کالت را‬ ‫باید حل بکند و درگیر اس��ت‪ ،‬البته یک س��ری کدهایی به‬ ‫ما م ی دهد که باز نم ی ش��ود اما بعدا در ط��ول فیلم متوجه‬ ‫م ی شویم‪.‬‬ ‫تور قصه ب��ا یک م��دل دیگری در حال پهن ش��دن‬ ‫است‪ ،‬بناب راین ما ابتدا داریم با یک قصه مادر و پسر درگیر‬ ‫م ی شویم و بعد وقتی وارد عمق زندگ ی شان م ی شویم تازه‬ ‫درک م ی کنیم بستری که باعث شده این مادر و پسر در این‬ ‫شرایط باشند‪ ،‬ماجرای قصاص اس��ت‪ .‬ان وقت هست که‬ ‫زاویه نگاه مان به قصاص هم متفاوت م ی شود‪.‬‬ ‫خوشبختانه از ابتدای فیلم نیامده ‪ ،‬قضیه قصاص را‬ ‫ که همیش��ه یک طرف ماج��را دارد ت�لاش م ی کند که‬‫رضایت بگیرد و طرف دیگر ب رای رضایت گرفتن‪ ،‬مقاومت‬ ‫م ی کند و کشکمش های تلخ و ناراحت کننده دارد ‪ -‬نشان‬ ‫بدهد‪ .‬این از نکاتی اس��ت که فیلم را با وج��ودی که درباره‬ ‫قصاص ساخته شده است‪ ،‬با سایر فیلم های درباره قصاص‬ ‫متفاوت کرده و نگاه کودک را محور قرار داده است‪.‬‬ ‫ب ه هرحال وقتی قرار است یک خانواده‬ ‫را در موقعیت بح�ران تعریف کنید‪ ،‬اولین‬ ‫چیزی که در این اجتم�اع کوچک خانواده‪،‬‬ ‫تعریف م ی کن�ی بحران اس�ت ام�ا زاویه‬ ‫بحران م�ا در ای�ن فیل�م‪ ،‬غیر از مس�اله‬ ‫قصاص‪ ،‬رابطه افراد خانواده است؛ رابطه ای‬ ‫که در طول فیلم بین فرزن�د و پدر خانواده‬ ‫شکل م ی گیرد‬ ‫معتقدم فیلم «دهلیز» با زاویه نگاه بزرگسال ها شروع‬ ‫م ی شود‪ .‬ولی ه ر چه فیلم جلوتر م ی رود‪ ،‬شخصیت کودک‪،‬‬ ‫ح س ه��ا و رابطه اش در ح��ال تغییر اس��ت و از تیپ بچه‬ ‫بازیگوش به یک ش��خصیتی که ی��ک پ س زمینه ای دارد‬ ‫ پ س زمینه هایی که در ناخوداگاهش وجود دارد ‪ -‬در حال‬‫تبدیل شدن است‪.‬‬ ‫س��رانجام فینال فیل��م از زاویه نگاه ک��ودک تعیین‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬این ارزش گذاری که فیلمساز به این نگاه داده به‬ ‫همین دلیل باعث شده است کودک‪ ،‬قهرمان فیلم باشد و در‬ ‫روند داستان تعیی ن کننده است‪.‬‬ ‫به نظر من جایی ک��ه پدر‪ ،‬کودک را روی ش��انه اش‬ ‫م ی نشاند‪ ،‬زاویه نگاه او را به اندازه بزرگ تر ها باال م ی اورد تا‬ ‫اینکه بتواند مشکل بزرگ تر های فیلم را حل بکند؛ مشکلی‬ ‫که پنج س��ال است همه گرفتارش هس��تند و هیچ کس از‬ ‫اقای رئیس زندان و مددکار با وجود ُح س��ن نیت‪ ،‬نتوانستند‬ ‫کاری بکنند‪.‬‬ ‫مثل�ث‪ :‬در فیل��م «دهلی��ز» س��عی کرده اید یک‬ ‫هنجارشکنی بکنید و کلیشه موقعیت بدبخت را بشکنید‬ ‫و البته در بعض��ی جاها‪ ،‬زیادی از ای��ن موقعیت اصلی دور‬ ‫افتاده اید و درام زن فیلم‪ ،‬خیلی پررنگ نیس��ت‪ ،‬ایا ش��ما‬ ‫برداشتی از جامعه داشتید که سعی کردید‪ ،‬جانبداری نکنید؟‬ ‫ش�عیبی‪ :‬به هرحال وقتی قرار است یک خانواده را‬ ‫در موقعیت بحران تعریف بکنی��د‪ ،‬اولین چیزی که در این‬ ‫اجتماع کوچک خانواده‪ ،‬تعریف م ی کنی بحران اس��ت اما‬ ‫زاویه بحران ما در این فیلم‪ ،‬غیر از مساله قصاص‪ ،‬رابطه‬ ‫افراد خانواده اس��ت‪ .‬رابطه ای که در طول فیلم بین فرزند و‬ ‫پدر خانواده شکل م ی گیرد‪.‬‬ ‫یک بخش عمده ای از قصه به شکل گیری ان رابطه‬ ‫م ی پردازد‪ .‬باتوجه ب��ه ان نکته ای که خان��م عصرازاد هم‬ ‫گفتند‪ ،‬فکر م ی کنم بر این موضوع تاکید م ی شود که مساله‬ ‫کودکی است که شناختی از حضور پدرش ندارد و جوری در‬ ‫قصه رفتار م ی کند که به قول ایش��ان قهرم��ان فیلم‪ ،‬این‬ ‫کودک م ی شود‪.‬‬ ‫البته به نظر من قهرمان فیلم‪ ،‬این رابطه اس��ت و در‬ ‫«دهلیز» قهرمان فیلم شخصیت نیست بلکه همین رابطه‬ ‫است‪ .‬فیلم رابطه محور است تا شخصی ت محور؛ رابطه ای‬ ‫که خانواده تالش م ی کند ان را حفظ بکند‪ ،‬منتها تنها کسی‬ ‫که در طول قصه از یک نااگاهی به یک اگاهی م ی رس��د‪،‬‬ ‫فرزند خانواده است‪.‬‬ ‫اما درباره حضور ش��یوا (زن فیلم)؛ ش��یوا شخصیت‬ ‫مهمی است‪ .‬شیوا همان حضوری را دارد که همه خانم های‬ ‫ای رانی در خانواده هایشان دارند‪ .‬من هم این تفسیر را دوست‬ ‫دارم ک��ه م ی گویند‪ ،‬وقتی مردی نیس��ت‪ ،‬یک زن همدم و‬ ‫همراهش را از دس��ت داده ولی وقتی یک زن نیست‪ ،‬مرد‬ ‫هیچ چیز ندارد‪.‬‬ ‫خانم عصرازاد و اقای شعیبی و گروه فرهنگی مثلث در مورد فیلم تقریبا ه م نظر بودند‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫به فیلم «دهلیز» رجوع کنیم‪ ،‬اگر جای دو شخصیت‬ ‫داستان فیلم یعنی زن و مرد را عوض کنیم‪ ،‬ایا مرد م ی تواند‬ ‫همه کارهایی را که «ش��یوا» (زن فیلم) انجام داده انجام‬ ‫بدهد؟ در عین اینکه به کودک فیلم رس��یدگی م ی کند‪ ،‬به‬ ‫امور زندگ ی اش هم بپردازد‪ .‬ب��ه نظرم فقط خانم ها‪ ،‬این کار‬ ‫را م ی توانند انجام بدهن��د‪ .‬حضور خانم ها در زندگی همین‬ ‫حضوری است که ش��یوا در فیلم دارد‪ ،‬البته حضوری که در‬ ‫بحران نادیده گرفته م ی شود‪.‬‬ ‫شخصیت شیوا به دو دلیل مهم است؛ یکی رابطه ای‬ ‫که باید شکل م ی گرفت و بچه ای که به اگاهی م ی رسید و‬ ‫دوم حضور خانم هاست وقتی در محیط خانواده تا زمانی که‬ ‫هستند‪ ،‬دیده و احساس نم ی شود‪.‬‬ ‫مثل�ث‪ :‬از انتخ��اب بازیگ��ر ک��ودک فیل��م‪،‬‬ ‫محمدش��یرخانلو که به نظر بازیگر حرفه ای کودک است‪،‬‬ ‫بگویید که در جشنواره فجر هم مورد تقدیر قرار گرفت‪.‬‬ ‫ش�عیبی‪ :‬از بین ‪ 80‬کودکی که انتخاب شدند‪ ،‬یک‬ ‫پسری امده بود نقش محمدرضا را بازی بکند که نشد‪.‬‬ ‫محمدرضا بازیگر حرفه ای از نوع خوبش اس��ت‪ .‬ولی‬ ‫بعضی بچه ها هستند که ش��بیه بزرگترها رفتار م ی کنند و‬ ‫من بچه ای که سن خودشان را نداشته باشد‪ ،‬قبول ندارم اما‬ ‫شیرخانلو ان کودکی و بکری خود را دارد‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬در روند داس��تان حضور محمدرضا شیرخانلو‬ ‫به عنوان بازیگر حرفه ای کودک تاثیر گذاشت؟‬ ‫ش�عیبی‪ :‬ما هیچ جای فیلمنامه را به خاطر کودک‬ ‫فیلم که خوب بود‪ ،‬عوض نکردیم‪ .‬ما تمام تالش خودمان‬ ‫را کردیم تا کودکی را انتخاب کنیم که این حجم فیلمنامه‬ ‫را بتواند بازی کند‪.‬‬ ‫سحر عصرازاد‪ :‬به بحث قبلی اش��اره م ی کنم تا‬ ‫یک زاویه و منظر جدیدی از بحث درباره فیلم باز شود‪ .‬فیلم‬ ‫«دهلیز» با وجود اینکه دراماتیک است و م ی توانست خیلی‬ ‫احساس زده بشود‪ ،‬اما سعی م ی کند از ان فضا فاصله بگیرد‬ ‫و البته یک وقت هایی خیلی فاصله گرفته است‪ .‬بله فیلم‬ ‫ظرفیت ملودرام و احساسی تر شدن را دارد‪ ،‬ولی لحن فیلم‬ ‫سعی کرده از این ورطه احساس زدگی فاصله بگیرد و به این‬ ‫ورطه نیفتد و در فیلمنامه ش��اخصه ای که خیلی دوس��ت‬ ‫داشتم خصوصا در بخش اول‪ ،‬این بود که حجم دیالوگ ها‪،‬‬ ‫کمتر شده و بیشتر فضا تصویری است و تصویر م ی بینیم‬ ‫و بازی نگاه ادم ها را م ی بینیم و نمونه ش��اخص ان اولین‬ ‫رویارویی امیرعلی با پدرش در زندان اس��ت که هرکس��ی‬ ‫م ی تواند تصوری داشته باشد‪.‬‬ ‫خیلی واکنش ها مختلف هست و یکی از ان کارهای‬ ‫سخت انجام شده است‪ .‬این صحنه این قدر سرد ولی نه با‬ ‫فاصله‪ ،‬طوری گرفته شده که بیشتر از ان بار عاطفی که دارد‬ ‫چیزی به ان اضافه نشود‪ .‬به همین دلیل خیلی عمق پیدا‬ ‫م ی کند‪ ،‬البته از این نمونه ها و مثال ها در کل فیلم هست‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬بخشی از س��کوت در پ س زمینه رنگ فیلم‪،‬‬ ‫صحنه ارایی ط راحی لباس و تم خاکس��تری است که معنا‬ ‫پیدا م ی کند و به نوعی بخشی از فیلمنامه شده است‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنم بخشی از فیلمنامه رنگی است که در فیلم هست!‬ ‫س�حر عص�رازاد‪ :‬بله فضاس��ازی م ی کن��د‪ .‬در‬ ‫مرحله کارگردانی زاویه نگاه و می زانس��ن به یک مجموعه‬ ‫یکدستی تبدیل م ی شود که احساسات در درونش است ولی‬ ‫احساسات بارش بر سر مخاطب خیلی سنگینی نم ی کند‬ ‫و اجازه م ی دهد ک��ه عمق پیدا کند‪ .‬در پای��ان فیلم‪ ،‬وقتی‬ ‫«برف» هم ش��روع به بارش م ی کند‪ ،‬اولی��ن تصور ذهن‪،‬‬ ‫تلخی که مرگ در پی م ی اورد اما اقای اصغری نویس��نده‬ ‫فیلمنامه در جایی گفتند که نوید س��پیدی و امید اس��ت‪.‬‬ ‫بناب راین همه چیز در خدمت یکدیگر اس��ت که هم فضا را‬ ‫یکدس��ت بکند و به تعبیر من شخصا ان احساس گرایی را‬ ‫که در بطن قصه هست را تعدیل کند‪.‬‬ ‫شعیبی‪ :‬ماجرا این اس��ت که هیجانات فیلم هایی‬ ‫مثل ژانرهای اکشن و ترس‪ ،‬هیجانات خوبی است و قطعا‬ ‫خیل عظیمی از تماش��اگران را ترغیب م ی کند ولی راجع‬ ‫به فیلمی مث��ل «دهلیز» از خیلی از اتفاق��ات بیرونی باید‬ ‫پرهیز م ی کردیم‪ .‬بناب راین پرهیز کردیم از اینکه هیجانات‬ ‫انی ب رای تماش��اگر به وجود بیاوریم و از روابط و احساسات‬ ‫غافل بمانیم‪ .‬حتی ب��ازی نگار عابدی در خان��ه مقتول را‬ ‫س��عی کردیم زیاد احساس��اتش غلوامیز بروز پیدا نکند تا‬ ‫با بقیه فیلم‪ ،‬هماهنگ و یکدس��ت باشد و روند تداوم داری‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬در فیلم «دهلیز» واقع گرایی زیاد است‪ ،‬ولی‬ ‫ک جاهایی نسبت به جامعه جانبداری شده است‪.‬ایا این‬ ‫در ی ‬ ‫به دلیل پرهیز از شعارزدگی بوده یا یک وجه تبلیغاتی بوده‬ ‫است که همه چیز را تیره و تار نبینید؟‬ ‫شعیبی‪ :‬نه واقعا این قدر به ماجرا کلی نگاه نکردیم‪،‬‬ ‫چون فکر م ی کنم کار ما این نیس��ت ک��ه زمانی که داریم‬ ‫فیلم م ی س��ازیم به تمام بازخوردهایش فکر کنیم‪ .‬ما باید‬ ‫تالش کنیم یک قصه را در اجرا به س�لامت روایت کنیم و‬ ‫حرف مان را هم گفته باشیم‪.‬‬ ‫حرف م��ا در مرحل��ه اول‪ ،‬روابط عاش��قانه و عاطفی‬ ‫یک خانواده اس��ت که به نظر من این خودش راهگش��ا و‬ ‫امی د بخش اس��ت‪ .‬مثال ن��گاه کنید تفاوت اف��رادی که در‬ ‫خانواده هستند با انهایی که در خانه تنها زندگی م ی کنند‪ ،‬به‬ ‫لحاظ روحی چقدر با یکدیگر فرق دارند‪ .‬اصال از لحاظ روحی‬ ‫قابل مقایسه نیست چون ادم هایی که تنها نیستند با همه‬ ‫غم و غصه ای که دارند اگر به خانه بروند یک امیدی دارند‪.‬‬ ‫یک جریانی در محیط خانوادگی خارج از جریانات اجتماعی‬ ‫هس��ت که ان جریان ادم را امیدوار م ی کند یا بعضا خدای‬ ‫نکرده ناامید م ی کند‪ .‬نتیجه ای که ما در فیلم گرفتیم‪ ،‬این‬ ‫بود که اعضای خانواده همه شان به هم احتیاج دارند حتی‬ ‫اگر دچار روزمرگی باش��ند‪ .‬نکته بع��دی اینکه خود خانواده‬ ‫امی د بخش است‪ .‬من فکر م ی کنم بیش��تر تاکید ما بر این‬ ‫بوده که روی خانواده تمرکز کردیم‪.‬‬ ‫شنیده اید که م ی گویند سعی کنید پای ادم ها به زندان‬ ‫و دادسرا کشیده نشود چون انجا سروکار با حقوق و قضاوت‬ ‫است و راه نجاتی نیست‪ .‬برخی پرونده هایی وجود دارد که‬ ‫حکم قصاص دارد و هیچ کس کاری نم ی تواند انجام بدهد‬ ‫و بعض ی ها هم به اعدام ختم می شود‪ .‬ولی وقتی بحث به‬ ‫اجتماع م ی اید ما نمونه های بیرون ی اش را گذاش��تیم‪ ،‬مثال‬ ‫رئیس زندانی که حکم مددکار را دارد‪ ،‬زندان بانی که نه تنها‬ ‫زندان بان بلکه دوس��ت زندانی هس��ت چون این واقعیت‬ ‫زندان هاس��ت‪ ،‬وقتی م ی دانند کس��ی خالف ک��رده ولی‬ ‫خالفکار نیست‪ ،‬شرایط ب رایش خیلی فرق م ی کند‪.‬‬ ‫و همس��ر رئیس زندان را داش��تیم؛ اینه��ا نمادهای‬ ‫اجتماعی اس��ت که ب رای کم��ک به همنوع ش��ان تالش‬ ‫م ی کنند ولی اگر بخواهیم همه اجتماع در خدمت یک نفر‬ ‫قرار بگیرد به نظر من‪ ،‬چنین چیزی نیس��ت‪ .‬فقط اعضای‬ ‫یک خانواده هستند که پشت هم هستند‪.‬‬ ‫تنها راه نج��ات یک جامعه‪،‬س�لامت نگه داش��تن‬ ‫خانواده هاس��ت‪ ،‬باید کمک ش��ود تا خانواده ها با مس��ائل‬ ‫اقتصادی درگیر نش��وند و تالش کنند خانواده نشاط اش را‬ ‫از دست ندهد‪ .‬چون نش��اط در یک خانواده م ی تواند نسل‬ ‫بعدی و جامع ه را نجات بدهد‪ .‬متاسفانه به دالیل اقتصادی‬ ‫یا دوگانگی فرهنگی یا به دالیل ش��رایط نامناسب جامعه‪،‬‬ ‫خانواده ه��ا دچار بحران ه��ای زودگذر م ی ش��وند و همین‬ ‫بحران ها به خانواده ها اسیب می زند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬این نقش سازنده را قبول دارم اما یک بخشی‬ ‫از سوالم این است که برخی افراد که نم ی توانند این شرایط‬ ‫مطلوب را در خانواده ش��ان داش��ته باشند‪ ،‬بخش��ی از این‬ ‫ناتوانای ی شان به این دلیل است که قربانی شرایطی هستند؛‬ ‫مثال در فیلم‪ ،‬رضا عطاران گناهش این است که چند لحظه‬ ‫نتوانسته به اعصابش مسلط باش��د اما م ی تواند به دالیل‬ ‫مختلف به اعصابش مسلط نباش��د‪ ،‬مثال به خاطر گرانی‬ ‫یا ترافیک و‪ ...‬انگار به یک بخشی از ضروریات و واقعیات‬ ‫پرداختید‪ ،‬ولی یک بخش��ی از این واقعیات را که منجر به‬ ‫ایجاد ضروریات م ی ش��ود را توجه نکردی��م البته بعضا در‬ ‫‪67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫فیلم های دیگر به ان به صورت کلیش��ه ای پرداخته ش��ده‬ ‫اس��ت؛ مثال در فیلم «حوض نقاش��ی» در جایی که درباره‬ ‫تحریم صحبت می ش��ود‪ ،‬خیلی تصنعی ش��ده است و در‬ ‫فیلم ی مثل «دهلیز» خالء مباحث زندگی مدرن احس��اس‬ ‫م ی شود!‬ ‫ش�عیبی‪ :‬کد دادن های مقطعی را برای جلوگیری‬ ‫از تاریخ مصرف دار ش��دن فیلم‪ ،‬دوس��ت ندارم‪ .‬معتقدم که‬ ‫فیلم باید طوری ساخته بشود که ب رای ‪ 10‬سال بعدش هم‬ ‫قابل مصرف باش��د و ب رای یک پیرمرد ‪ 70‬س��اله که االن‬ ‫بازنشسته است و از برخی مسائل دور است هم قابل درک‬ ‫و همذات پنداری باشد‪.‬‬ ‫سحر عصرازاد‪ :‬من فکر م ی کنم فیلم هایی مثل‬ ‫«حوض نقاشی» م ی خواهند شناس��نامه داشته باشند‪ .‬ان‬ ‫فیلم با م��دل خودش و کد خودش‪ ،‬فض��ای فیلم و فضای‬ ‫ادم های در ان را م ی سازد‪ .‬درباره فیلم اقای شعیبی من فکر‬ ‫م ی کنم باز یکی از ان مواردی که باعث شده زاویه نگاه این‬ ‫فیلم نسبت به فیلم های دیگری که درباره قصاص ساخته‬ ‫م ی شود‪ ،‬فرق داشته باشد‪ ،‬این اس��ت که در برخی فیلم ها‬ ‫درباره قصاص به مراحل قانون��ی پرداختند که فضا ب رای ما‬ ‫اشنا و تکراری شده‪ ،‬ولی در دهلیز به مسائل ریشه ای اولیه‬ ‫انسان‪ ،‬خانواده و زندگی و اجتماع پرداخته می شود‪.‬‬ ‫مثال یک چیزی مثل اخ�لاق که فکر م ی کنم وقتی‬ ‫چ وقت‪ ،‬یادمان نمی رود‬ ‫این زاویه نگاه را انتخاب م ی کند‪ ،‬هی ‬ ‫یک چیزی به عن��وان قانون وج��ود دارد‪ .‬ول��ی انتهای ان‬ ‫م ی رسد به اینکه این ادم ها چقدر تعیی ن کننده هستند‪ .‬چرا‬ ‫بهزاد به عنوان یک معلم انگلیسی در یک لحظه نتوانسته‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫به اعصابش مسلط باشد و به یک قاتل تبدیل شده است‪.‬‬ ‫فیلم م ی گوید‪،‬چقدر ادم ها ب راساس کنش هایشان بر زندگی‬ ‫هم تاثیرگذار هستند‪ .‬درست است در فیلم قانون است ولی‬ ‫این تنها قانون نیس��ت که بهزاد را پنج سال در زندان نگه‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫کاراکتر ن��گار عابدی و خان��واده هم هس��ت‪ ،‬البته‬ ‫نم ی خواهم درب��اره حق و ناح��ق صحبت کن��م ولی اگر‬ ‫اینها همان سال اول‪ ،‬رضایت داده بودند‪ ،‬این فاصله ایجاد‬ ‫نم ی شد‪ .‬م ی خواهم بگویم این ادم ها هستند که ب ر زندگی‬ ‫هم تاثیر م ی گذارند‪ .‬در فیلم مس��ائل بنیادی مثل اخالق‬ ‫مطرح م ی شود‪ .‬ابتدای ی ترین مساله ای که به بچه م ی گوییم‬ ‫این اس��ت که دروغ بد اس��ت و اگ��ر کار بدی ک��ردی باید‬ ‫عذرخواهی کنی‪.‬‬ ‫فیلم در بطن خودش اینها را یاداوری و مطرح م ی کند‪.‬‬ ‫پدر به پس��رش ی��اداوری م ی کند‪ ،‬در حالیک��ه خودش در‬ ‫مراحلی از پس چنین کاری برنیامده است‪ .‬بچه هم بعدا یاد‬ ‫م ی گیرد و م ی گوید پدرم را ببخشید‪.‬‬ ‫به نظر من این مسائل و پایه های اخالقی اصول اولیه‬ ‫هستند که بر اثر س��هل انگاری نادیده گرفته شده اند‪ ،‬ولی‬ ‫خیلی مهم تر از قانون هستند‪.‬‬ ‫ش�عیبی‪ :‬تم��ام ش��خصی ت های فیل��م دارن��د‬ ‫مسئولی ت پذیری را گوش��زد م ی کنند‪ .‬شخصیت اصلی ما‬ ‫م ی گوید من یک کار بدی کردم و باید تنبیه ش��وم و قبول‬ ‫دارد که کار بدی کرده است‪.‬‬ ‫در مقطعی که جامعه و فرهنگ یک مقدار س��نت ی تر‬ ‫بود‪ ،‬فیلم ها و داس��تان های ما درباره فرار بود‪ .‬ادم هایی که‬ ‫ش�عیبی‪ :‬ما در دنیایی زندگی م ی کنیم که خالق موبایل هنوز زنده اس�ت‬ ‫و موبایل در همه جای دنیا در دس�ت همه ادم هاست‪ .‬مخترع فی س بوک هنوز‬ ‫س ی سالش نشده است‪ .‬منظورم این است که س�رعت این قدر زیاد است که‬ ‫رفتنبهسمتاستعاره هافقطدرمسائلمشترکانسانیقابلتعریفوتوصیف‬ ‫است‪،‬در مسائل دیگر نم ی دانم چقدر قابل درک اس�ت و اساسا زبان مشترک‬ ‫دارد یا خیر‬ ‫‪68‬‬ ‫یک کاری می کنند و بعد فرار م ی کنند اما به نظر من االن‬ ‫موقعیتی اس��ت که ما در مورد ماندن و مس��ئولی ت پذیری‬ ‫فیلم بس��ازیم؛ یعنی پدر وقتی به فرزندش می گوید کاری‬ ‫که کردی‪ ،‬کار بدی بود و باید بروی معذرت خواهی بکنی و‬ ‫وقتی هم بخشیده نم ی شود به او م ی گوید تو باید م ی رفتی‬ ‫و معذرت خواهی می کردی‪،‬اشکالی ندارد‪.‬‬ ‫ما االن ب��ه چنین موضوعات��ی احتی��اج داریم چون‬ ‫داریم فرام��وش م ی کنی��م‪ ،‬کارهایی که کردی��م ب رایمان‬ ‫مسئولی ت اور است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬بعد از حوادث سیاسی اخیر به شکل پررنگی‪،‬‬ ‫زبان استعاری پیدا کردیم‪ ،‬البته بعد از مدتی فروکش کرده‪،‬‬ ‫اما ما همیشه این مسائل استعاری اجتماعی را داشتیم که‬ ‫مثال پدر و خانه و‪ ...‬یک نشان ه و استعا ره ای ب رای وطن است‬ ‫نه فقط خاک‪ ،‬ایا شما به پدر فیلم تان نگاه استعاری داشتید؟‬ ‫شعیبی‪ :‬سرعت همه چیز نه در مملکت ما بلکه در‬ ‫همه جای دنیا زیاد شده است‪ .‬ما در دنیایی زندگی م ی کنیم‬ ‫که خالق موبایل هنوز زنده است و موبایل در همه جای دنیا‬ ‫در دست همه ادم هاست‪.‬‬ ‫مخترع فی س بوک هنوز س ی س��الش نش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫منظورم این اس��ت که س��رعت این قدر زیاد است که رفتن‬ ‫به سمت استعاره ها فقط در مس��ائل مشترک انسانی قابل‬ ‫تعریف و توصیف است‪،‬در مسائل دیگر نم ی دانم چقدر قابل‬ ‫درک است و اساسا زبان مشترک دارد یا خیر‪ .‬درکنار سرعت‬ ‫اما یک چیزهایی مشترک اس��ت و این چیزهای مشترک و‬ ‫انس��انی در همه دوران تاریخی جواب م ی دهد‪ ،‬مثل اسبی‬ ‫که پدر ب رای بچه م ی سازد‪.‬‬ ‫در این ش��رایط هنوز ب��رای بچه من که دو س��الش‬ ‫شده ولی مدام دنبال بازی موبایل اس��ت‪ ،‬جذاب است که‬ ‫روی شانه من سوار ش��ود یا دوچرخه سواری بکند‪ .‬این گونه‬ ‫مسائل که در ذات ماست نم ی توانند تغییر کنند‪ .‬اما اینکه‬ ‫تعمیم بدهیم و بخواهیم از استعاره های کلی استفاده کنیم‪،‬‬ ‫نم ی دانم ایا هنوز زمان ان استعاره ها هست یا خیر؟! نکات‬ ‫انس��انی با هر زبانی قابل درک اس��ت ولی با این س��رعت‬ ‫جریان اطالع��ات‪ ،‬نم ی دانم اس��تفاده از اس��تعاره ها قابل‬ ‫درک باشد‪.‬‬ ‫س�حر عصرازاد‪ :‬من هم موافق هستم‪ .‬البته من‬ ‫پرداختن به نمادها و استعاره ها ب رایم جذاب است‪ ،‬خصوصا‬ ‫دهه ‪ 60‬س��ینما واقعا در زمینه استعاره برجسته بود اما فکر‬ ‫م ی کنم به ش��رایط ان روز برم ی گردد‪ .‬وقتی در این دوران‬ ‫صریح حرف زدن و عریان س��خن گفتن را ی��اد م ی گیریم‪،‬‬ ‫بناب راین بازگش��ت به دوران گذش��ته جواب نم ی دهد‪ .‬مگر‬ ‫اینکه به مولف هایی بپردازیم که اصیل و ریشه دار هستند‬ ‫نه فقط در فرهنگ خودمان بلکه در جه��ان‪ ،‬وگرنه اگر به‬ ‫مس��ائل ش��خص ی تر و‪ ...‬بپردازیم زبان فیلم را محدودتر‬ ‫م ی کنیم و در جامعه کوچک همه چیز کهنه و تاریخ گذشته‬ ‫به نظر م ی اید‪ .‬بناب راین ش��اع رانگی متعلق به دوره ای بوده‬ ‫ولی االن ج��واب نم ی دهد مگ��ر اینکه با مق��والت مدرن‬ ‫مطرح شود‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬البته منظورم از استعاره‪ ،‬شبی ه سازی بود!‬ ‫شعیبی‪ :‬ما از این شبی ه س��ازی ها در فیلم «دهلیز»‬ ‫داش��تیم‪ ،‬مثال دعوایی که رض��ا در زن��دان در ابتدای فیلم‬ ‫س�حر عصرازاد‪ :‬من کودک «دهلیز»را قهرمان فیلم م ی دانم‪ .‬تعبیر خودم این‬ ‫است و فکر م ی کنم نکته ای که باعث شده فیلم را نسبت به فیل م های دیگری که به‬ ‫قصاص ب ه عنوان موضوع کلیشه ای و تکراری م ی پردازند‪ ،‬متفاوت کند‪ ،‬امتیازی است‬ ‫که توانسته فیلم به نگاهش بدهد‬ ‫م ی کند که ما به ازای دعوای قبلی و اصلی فیلم اس��ت‪ ،‬ما‬ ‫فکر م ی کردیم نباید دعوای اصلی فیلم را ببینیم ب رای اینکه‬ ‫قضاوت به وجود نیاوریم‪ ،‬ولی یک چنین دعوای را بگذاریم‬ ‫که عصبانیت زودگذر قابل درک باشد‪.‬‬ ‫سحر عصرازاد‪ :‬نماد اسب را در قالب همین دیدم‬ ‫که پدری از مسافت زیادی م ی اید‪ .‬این پدر و پسر جایی به‬ ‫هم متصل شدند که در پارک بودند و پدر بچه را بر م ی دارد‬ ‫و روی شانه هایش م ی نشاند‪ .‬این استعاره ای است که اصیل‬ ‫و ریشه دار اس��ت و اتفاقا با زبان فیلم به روز شده و مفهوم‬ ‫جدیدتری پیدا کرده است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬ش��ما به عنوان منتقد نکته منف��ی در فیلم‬ ‫ندیدید؟‬ ‫س�حر عصرازاد‪ :‬من باتوجه به لحن فیلم‪ ،‬خیلی‬ ‫با ان ارتباط برقرار کردم‪ ،‬من خیلی س��کوت و اینکه بیشتر‬ ‫لحظات در سکوت م ی گذرد را پذیرفتم و لذت بردم‪.‬‬ ‫اما در سکانسی بهزاد حرفی زد که با جنس شخصیت‬ ‫بهزاد فرق م ی کند‪ ،‬یک جایی که دارد درس زبان م ی خواند‪،‬‬ ‫درحالی که این جمل��ه را تکرار م ی کند که «ش��ما در این‬ ‫تصویر چه م ی بینید؟» یکدفعه بهزاد برم ی گردد‪ ،‬م ی گوید‬ ‫اگر من قصاص بش��وم چ��ه؟! ای��ن دیال��وگ را باتوجه به‬ ‫شخصیت بهزاد مناسب نم ی دیدم‪.‬‬ ‫در مالقات با هانیه یکدفعه بیرون م ی ریزد‪ ،‬احساس‬ ‫کردم فضای فیلم طوری بود که بهزاد نباید در ان لحظات‬ ‫اینگونه رفتار بکند‪.‬‬ ‫دهلیز؛ اینده سینمایی که «بدون قضاوت»‬ ‫خوانده می شود‬ ‫شرحی بر یک موضوع در حال گسترش‬ ‫‪2‬‬ ‫این همه فیل��م در مورد یک موضوع مش��ابه؛ ایا این‬ ‫به ان معناس��ت ک��ه قصاص در س��ینمای م��ا تبدیل به‬ ‫یک ژانر ش��ده اس��ت؟ هر چند ژانری به عنوان قصاص در‬ ‫تقسیم بندی های کالسیک وجود ندارد‪ ،‬اما حتما فیلم های‬ ‫ساخته شده را م ی شود در یک قالبی طبقه بندی کرد‪.‬‬ ‫تصوی��ر حس��ی‪ ،‬کش��مکش های عاطف��ی‪ ،‬نقطه‬ ‫اوج هیجان انگی��ز‪ ،‬همراهی با موس��یقی و توجه بیش��تر‬ ‫به گفت وگ��و‪ ،‬تصوی ر پردازی‪ ،‬حادثه س��ازی و تن��ش‪ .‬اینها‬ ‫ویژگ ی های ملودرام است که در فیلم هایی که نامشان رفته‬ ‫م ی توان پیدایشان کرد‪.‬‬ ‫همه این ها هم در ش��اخه ای از درام ق��رار م ی گیرند؛‬ ‫جایی که کاراکتر ها در چارچوب واقعی با مشکالت احساسی‬ ‫روبه رو م ی شوند‪ .‬شاید بتوان فیلم هایی با مضمون قصاص‬ ‫را در رده درام حقوق��ی قرار داد‪ ،‬اما این ی��ک گزاره قطعی‬ ‫نیس��ت‪ ،‬چ��ون درام ه��ای حقوق��ی و جنای��ی م ی توانند‬ ‫موضوعات خیلی بیش��تری از جمله فیلم های گنگستری‬ ‫را هم شامل شوند‪.‬‬ ‫حاال اینکه فیلم ها با مضمون قصاص را درام جنایی‬ ‫بدانیم یا ملودرام و چیزهای دیگر‪ ،‬فرق چندانی در محبوبیت‬ ‫روزافزون این مضمون ایجاد نم ی کند‪.‬‬ ‫چرا قصاص؟‬ ‫ش��اید نتوان دلیل روش��نی ب رای این هم��ه توجه به‬ ‫قصاص پیدا کرد‪ .‬اگر نویسندگان و س��ازندگانی که به این‬ ‫مضمون توجه م ی کنند زیر فشار این س��وال قرار بگیرند‪،‬‬ ‫خیلی راحت م ی توانند بگویند چون دوست دارند‪ ،‬و موضوع‬ ‫را ختم کنن��د‪ .‬اما واکنش ه��ا به فیلم های��ی که مضمون‬ ‫قصاص را در خود دارند‪ ،‬خیلی متفاوت است‪.‬‬ ‫خیل ی ها ب��ه محض اک��ران یا نمایش ه��ر چیزی با‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫ژانر فیلم های اجتماعی‬ ‫دهلیزبرایتهیه کننده اش‬ ‫همخاصاست‪،‬برای‬ ‫تهیه کنندهحتماخطرپذیری‬ ‫باالییمی خواهدکه‬ ‫برایاولینفیلمبلندیک‬ ‫کارگردانبااوکارکند‪،‬هر‬ ‫چندکهرضویوشعیبی‬ ‫قبالهمسابقهاشناییبا‬ ‫همراداشته انداماتهیهیک‬ ‫فیلمبلندسینماییداستان‬ ‫دیگریاست‬ ‫فرهنگ‬ ‫م ی خواهم زنده بمانم‪ ،‬شهر زیبا‪ ،‬سوت پایان‪ ،‬انتهای‬ ‫خیابان هشتم‪ ،‬دم صبح‪ ،‬کیفر‪ ،‬من مادر هستم و حاال این‬ ‫روز ها هم هیس‪ !...‬و دهلیز؛ در س��ریال های تلویزیونی هم‬ ‫بارز ترین و جنجال ی ترینش��ان‪« ،‬زیر تی��غ» را دیگر همه به‬ ‫یاد م ی اورند‪ .‬در تئاتر هم به تازگی دیده شده است؛ همین‬ ‫تابستان امسال احساس ابی مرگ‪ .‬همه اینها در مورد یک‬ ‫حکم قضایی است‪ ،‬در مورد قصاص‪.‬‬ ‫موضوع قصاص‪ ،‬ای راد های قضایی وارد ش��ده به داستان را‬ ‫پیش م ی کش��ند‪ ،‬حساس��یت در حوزه هایی مثل سیستم‬ ‫قضایی و حقوقی کشور باالست و اصناف این حوزه عموما‬ ‫نگاه تخصصی و محدود به فعاالن صنفی خودشان دارند‪،‬‬ ‫طبیعی اس��ت که به فیلم ها هم از منظر حرفه خودش��ان‬ ‫نگاه م ی کنند و از ورود غریب ه ها چندان استقبال نم ی کنند‪.‬‬ ‫نمونه واردکردن ای راد های حقوقی به فیلم ها را م ی شود در‬ ‫مورد س��ریال زی ر تیغ دید‪ .‬متخصص ه��ا توضیح دادند که‬ ‫صورت مساله اش��کال دارد و باید ان را پاک کرد‪ ،‬گفتند که‬ ‫«قتل اتفاق افتاده غی ر عمد بوده و مجازاتش اعدام نیست»‬ ‫و این کل خط داستانی را زیر سوال برد‪.‬‬ ‫غیر از وارد کردن اش��کال های حقوق��ی نارضایتی از‬ ‫ ترویج خشونت هم وجود دارد‪ ،‬این نگرانی را البته بیشتر به‬ ‫جامع ه شناسان جنایی و کارشناسان رسانه نسبت م ی دهند؛‬ ‫«نمایش خش��ونت حت��ی در قالب اج��رای حکم قصاص‬ ‫م ی تواند اث ر ترویجی داشته باشد و بروز خشونت را در جامعه‬ ‫افزایش دهد‪».‬‬ ‫البته در این مورد یک نظر کام�لا عکس هم وجود‬ ‫دارد؛ «نمایش خشونت در رس��انه‪ ،‬م ی تواند اثر بازدارندگی‬ ‫داشته باشد‪ ».‬هنوز کسی نتوانس��ته با قطعیت ثابت کند‬ ‫که کدام نظر بر دیگری مقدم اس��ت‪ ،‬ام��ا وقتی صحبت از‬ ‫قصاص م ی شود فریاد های نگرانی از اثرات ترویج خشونت‬ ‫به همان بلندی فریاد های هواداران نمایش این موضوع در‬ ‫رسانه هاست‪.‬‬ ‫«عفو» هم از موضوعاتی اس��ت ک��ه به دنبال طرح‬ ‫قصاص مطرح م ی ش��ود‪ ،‬اینکه فیلم ها ت��ا چه حد تالش‬ ‫م ی کنن��د «عف��و» و چشم پوش��ی از «حق قص��اص» را‬ ‫تشویق کنند‪ ،‬گاهی مورد توجه منتقدان بوده و مورد تاکید‬ ‫فیلمسازان‪.‬‬ ‫اما همه داس��تان این نیس��ت‪ ،‬معترضان به قوانین‬ ‫قصاص هم همیش��ه فعال بوده اند و در قالب نگران ی های‬ ‫حقوق بشری تالش کرده اند حداقل مردم را نسبت به امکان‬ ‫چشم پوشی از این حق اگاه و حتی تشویق کنند‪.‬‬ ‫البته با این نگاه اخر همیش��ه با لبخند برخورد نشده‬ ‫است‪ .‬بعضی از فیلم هایی که بر مجری جرم تاکید داشته و‬ ‫سعی کرده اند از نگاه انسان ی تری به موضوع قتل و قصاص‬ ‫بپردازند‪ ،‬اغلب با این اتهام رو به رو شده اند که علیه قوانین‬ ‫الهی هس��تند؛ در حالی که کارشناس��ان حقوق��ی تاکید‬ ‫شعیبی‪ :‬ما خودمان فکر م ی کردیم باید یک مقدار‬ ‫متفاوت شدن ش��خصی ت را از اول تا انتهای فیلم ببینیم‪.‬‬ ‫انجایی که م ی گوید من قصاص شوم چه؟ دلم م ی خواست‬ ‫یک واگویه ای به کسی داشته باشد‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬دو فیل��م همزمان درباره قص��اص روی پرده‬ ‫اس��ت؛ یکی «دهلیز» و دیگ��ری «هیس دختره��ا فریاد‬ ‫نم ی زنند!» از اکران همزمان این دو فیلم راضی هستید؟‬ ‫شعیبی‪ :‬خوشحالم که پنج فیلم در ژانرهای مختلف‬ ‫درحال اکران هس��تند‪ ،‬بناب راین این چیدمان اکران به نظرم‬ ‫نقطه خوب و پیشرفت در سینمای ای ران است که ژانرهای‬ ‫متفاوتی همزم��ان فیلم بر پ��رده دارند و هرک��دام بیننده‬ ‫خودشان را دارند‪g .‬‬ ‫م ی کنند که متاسفانه با وجود اینکه قوانین در مورد قصاص‬ ‫واضح است‪ ،‬دستگاه قضا ب رای تشویق به عفو سکوت کرده‬ ‫است؛ به هر حال یکی از انتقاد هایی که به فیلم هایی مثل‬ ‫«من مادر هستم» که هنگام اکران با اعتراض های زیادی‬ ‫مواجه شد‪ ،‬وارد شده است‪ ،‬همین مساله اخیر است‪.‬‬ ‫دهلیز؛ فیلمی برای خانواده‬ ‫یکی از اخری��ن فیلم های اکران ش��ده ب��ا مضمون‬ ‫قصاص‪ ،‬دهلیز اس��ت؛ فیلم ی که از خیل��ی جهات‪ ،‬فیلم‬ ‫خاصی اس��ت‪ .‬ب رای کارگردانش‪ ،‬بهروز ش��عیبی که قبال‬ ‫سابقه بازیگری و دس��تیاری کارگردان را دارد‪ ،‬خاص است؛‬ ‫چون اولین ساخته بلند سینمای ی اش است‪.‬‬ ‫م ی گوید در فیلمش احس��اس جای خاصی ندارد و تا‬ ‫سکانس اخر هم اصال وجود ندارد‪ ،‬تاکید م ی کند که فیلم را‬ ‫ب رای این نساخته است که بگوید کسی باید بخشیده شود؛‬ ‫«یکی از دالیلی که فیل��م روی چگونگی قتل تاکید ندارد‪،‬‬ ‫به این دلیل است که نشان دهیم این ماجرا را به هرگونه که‬ ‫تعریف کنیم‪ ،‬نم ی توانیم تحت هیچ ش��رایطی با دو طرف‬ ‫دعوا همذات پنداری کنیم‪.‬‬ ‫حت��ی در نمونه های دیگر فیلم ه��ا اکثر صحنه های‬ ‫قتل از طریق هل دادن است‪ ،‬اما همین صحنه کوچک نیز‬ ‫نم ی تواند بین بیننده و قاتل همذات پنداری کند‪ ،‬حتی اگر‬ ‫‪69‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫شخصیت قاتل را پرویز پرستویی در «زیر تیغ» بازی کند‪.‬‬ ‫در حالی که این س��ریال پرداخت بسیار هنرمندانه داشته و‬ ‫زندانیان نیز در کنار دیگر افراد جامعه از این سریال استقبال‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫در «دهلیز» نم ی خواستیم صحنه قتل را نشان دهیم‬ ‫زی را نم ی خواستیم خودمان در رابطه با جرم قضاوت کنیم‪.‬‬ ‫ما به دنبال عواقب ای��ن کار در فیلم بودیم‪ ،‬به همین دلیل‬ ‫شخصیت بهزاد در فیلم پشیمان است‪ ،‬شیوا همسر قاتل‬ ‫در فیلم ادم طلبکاری نبوده و احساس نم ی کند که حقش‬ ‫خورده م ی ش��ود‪ ،‬همچنین ش��خصیت خانواده مقتول که‬ ‫س��عید چنگیزیان به عن��وان داماد خانواده و ن��گار عابدی‬ ‫به عنوان خواهر مقتول بازی م ی کنن��د‪ ،‬اصل قضیه را زیر‬ ‫پا نم ی گذارند‪».‬‬ ‫فیلم ب رای بازیگر نقش اول مردش خاص است‪ ،‬چون‬ ‫رضا عطاران تا به حال بیش��تر از هر چیزی بازی در کمدی‬ ‫را تجربه کرده است و این از معدود فیلم های جدی اوست‪.‬‬ ‫خیل ی ها بعد از دیدن فیلم در مورد گریم سنگینی که‬ ‫عطاران در طول بازی اش داشت حرف زده اند‪ ،‬اما بیشتر از‬ ‫ان به این موضوع توجه شده که به ه ر حال این نقش ب رای‬ ‫عطاران قالب تازه ای ایجاد کرده است؛ خودش اما از بازی در‬ ‫دهلیز راضی است و م ی گوید با اینکه در ابتدا فکر م ی کرده‬ ‫حضورش در فیلم کمک زیادی به عوام��ل فیلم م ی کند‪،‬‬ ‫اما بیش��تر دیگران به او کمک کرده اند‪« :‬م��ن در مراحل‬ ‫اولیه متن نبودم که چطور متن ش��کل گرفته‪ .‬ولی وقتی‬ ‫متن فیلمنامه را خواندم م��وردی که اولی ن بار به نظرم مهم‬ ‫امد‪ ،‬این بود که فیلمنامه نگاه سالمی داشت‪ .‬یعنی نگاه به‬ ‫قصاص در متن های دیگر و فیلم های دیگر هم بوده‪ ،‬ولی‬ ‫نوع ارتباط پدر و م��ادر و بچه در این کار ب��ا کارهای دیگر‬ ‫تفاوت بزرگی داشت‪.‬‬ ‫در برخ��ی از فیلم ها ش��کلی از قصاص ب��ه تصویر‬ ‫کشیده شده که خیلی خشن اس��ت؛ مثل تجاوز‪ ،‬قتل های‬ ‫خش��ن‪ .‬نوع ارتباطی را که میان پدر و پسر «دهلیز» وجود‬ ‫دارد در فیلم های دیگر به طرزی خش��ن ش��اهدش بودیم‬ ‫و ش��کل دیگری از جامعه را ترس��یم م ی کرد‪ .‬یعنی نشان‬ ‫داده اند که جامعه چقدر خش��ن است‪ .‬انگار مد شده که این‬ ‫اتفاق در فیلم ه��ا بیفتد‪ .‬ولی مهم تری��ن ویژگی «دهلیز»‬ ‫این بود که به هی چ کدام از این موارد نپرداخته‪ .‬یک خانواده‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫محترم و باشخصیت را نش��ان م ی دهد که در ارتباطاتشان‬ ‫به مش��کل برخوردند و نبود پدر در خانواده‪ ،‬مش��کالتی را‬ ‫به وجود م ی اورد‪».‬‬ ‫عطاران در م��ورد انتخاب خودش ب��رای بازی در این‬ ‫فیلم هم معتقد است که کارگردان ریسک کرده است و اگر‬ ‫خودش به جای او بود این کار را نم ی کرد‪ ،‬اما در مجموع به‬ ‫نظر م ی رس��د از نتیجه راضی اس��ت‪« :‬در نهایت کاری که‬ ‫ساخته شده قابل قبول است ولی نباید ب رای اقای شعیبی‬ ‫و ما ایده ال باشد‪.‬‬ ‫چون اگر ایده المان این باش��د بخشی از انگیزه مان از‬ ‫دست م ی رود‪ .‬در نهایت کارمان این است که خودمان یک‬ ‫بخش از مشکالت را متوجه م ی ش��ویم و بخشی را هم که‬ ‫متوجه نش��دیم ممکن است ب رای هرکس��ی پیش بیاید و‬ ‫مواردی را که گوشزد م ی شود س��عی م ی کنیم در کارهای‬ ‫بعدی رعایت کنیم‪».‬‬ ‫دهلیز ب��رای تهی ه کننده اش هم خاص اس��ت‪ ،‬ب رای‬ ‫تهی ه کننده حتم��ا خطرپذیری باالی��ی م ی خواهد که ب رای‬ ‫اولین فیلم بلند ی��ک کارگردان با او کار کن��د‪ ،‬هر چند که‬ ‫رضوی و شعیبی قبال هم سابقه اشنایی با هم را داشته اند‬ ‫اما تهیه یک فیلم بلند سینمایی داستان دیگری است‪.‬‬ ‫رضوی م ی گوید مدت هایی ک��ه کار نکرده به خاطر‬ ‫مشکالت مالی بوده اس��ت اما در مورد فیلم تاکید م ی کند‬ ‫که به دنبال بازی با احساس مخاطب نبوده اند‪« :‬بخشش یا‬ ‫قصاص این افراد به ما ربطی ندارد‪ ،‬این به خانواده هایی ربط‬ ‫دارد که عزیز خود را از دست داده اند‪.‬‬ ‫ما در این فیلم داس��تانی را تعری��ف م ی کنیم که فرد‬ ‫مجرم دارای ش��رایط خاص اس��ت و باز هم ما نم ی گوییم‬ ‫که فرد باید بخش��یده ش��ود‪ ،‬بلکه ش��رایط موج��ود فرد را‬ ‫نش��ان م ی دهیم‪ .‬قبول ندارم که با احساس مخاطب بازی‬ ‫کرده ایم‪ ،‬شکل گیری رابطه پدر و پسر در فیلم را نم ی توان‬ ‫اس��تفاده از احس��اس مخاطب نام برد‪ ،‬بلکه ب راساس یک‬ ‫بحث روانش��ناختی نقش پ��در و مادر در زندگ��ی کودک را‬ ‫نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫درباره بحث قصاص و بخش��ش ش��رایط خاص فرد‬ ‫مجرم است که خانواده ش��اکی را در شرایطی قرار م ی دهد‬ ‫که تصمی��م بگیرند که ببخش��ند یا قص��اص کنند‪ .‬تمام‬ ‫سعی ما در فیلم بر این بود که به موضوع قصاص نگاهی‬ ‫سینمای ایران همواره با سوژه قصاص دست به گریبان بوده است‬ ‫‪70‬‬ ‫واقع گرایانه داشته باش��یم و از منف ی بافی پرهیز کنیم‪ .‬این‬ ‫فیلم سینمایی با پیشنهاد طرح اولیه «دهلیز» به من‪ ،‬شکل‬ ‫گرفت؛ طرحی که به عقی��ده من از جذابی ت های الزم ب رای‬ ‫یک کار س��ینمایی برخوردار بود‪ ،‬البته در ابتدا قرار بود این‬ ‫فیلم سینمایی به شکل یک تله فیلم کار شود‪ ،‬اما از همان‬ ‫جلسات اولیه مشخص ش��د که این طرح از پتانسیل الزم‬ ‫ب رای تبدیل ش��دن به کاری س��ینمایی برخوردار است‪ .‬در‬ ‫نهایت نیز این فیلم به ش��کلی س��ینمایی جلوی دوربین‬ ‫رفت‪».‬‬ ‫فیلم پاک؟‬ ‫در مورد دهلیز چی ز های زیادی نوش��ته ش��ده است‪،‬‬ ‫اغلب در موافقت و تحس��ین‪ ،‬از جمله اینکه حدادعادل در‬ ‫یادداشتی که در وبالگ ش��خص ی اش منتشر شد و بعدا در‬ ‫برخی س��ایت های خبری و خبرگزاری ها باز نش��ر داده شد‪،‬‬ ‫دهلیز را فیلمی پاک خوانده است‪.‬‬ ‫عوامل فیل��م هم بار ه��ا تاکید کرده ان��د که تالش‬ ‫کرده اند تا فیلمش��ان از ان چیزی که «بداموزی» خوانده‬ ‫شده خالی باشد و گفته اند که فیلم را م ی شود خانوادگی و‬ ‫«بدون نگرانی» دید‪.‬‬ ‫با این حال برخورد گیشه با «دهلیز» که نشان سیمرغ‬ ‫بهترین فیلم از نگاه نو جش��نواره فجر س��ی و یکم را هم‬ ‫دریافت کرده اس��ت‪ ،‬چندان مثبت نبوده؛ ت��ا جایی که در‬ ‫هفته های اول اکران در حالی که اکران عی د فطر بعد از اکران‬ ‫نوروزی از بهترین زمان ها ب رای پخش فیلم است‪ ،‬موفقیت‬ ‫چندانی را به دست نیاورده اس��ت و رقم فروش ان حتی از‬ ‫فیلم هایی مثل «جا به جا» هم کم تر بوده است‪.‬‬ ‫البت��ه تهی ه کنن��ده راض��ی اس��ت و م ی گوی��د این‬ ‫وضعیت بهتر خواهد ش��د‪ ،‬عط��اران هم در م��ورد فروش‬ ‫م ی گوید بای��د صبر کرد تا ی��خ فیلم اب بش��ود‪ ،‬ان موقع‬ ‫اقبال بیش��تری خواهد ش��د‪ .‬معلوم نیس��ت چقدر طول‬ ‫م ی کش��د تا به قول عطاران یخ فیلم اب بشود‪ ،‬اما احتماال‬ ‫در پایان اکران این فیلم‪ ،‬امار فروش نش��ان خواهد دارد که‬ ‫ایا موض��وع قصاص با ای��ن فرم ی که عوام��ل فیلم ان را‬ ‫«بدون قضاوت» م ی دانند چقدر م ی تواند در اینده نزدیک‬ ‫س��ینمای ای ران مورد توجه باقی کارگردان ها و فیلمساز ها‬ ‫باش��د‪g.‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با سید محمود رضوی‪ ،‬تهیه کننده دهلیز درباره فروش فیلم‬ ‫ما که راضی هستیم‬ ‫‪3‬‬ ‫ سیدمحمود رضوی‪ ،‬تهی ه کننده دهلیز‪ ،‬بعد از یک سکوت نسبتا طوالنی در پی جلوگیری از اک ران «خیابان های ارام»‬ ‫ساخته کمال تبریزی ‪ ،‬این بار تهیه فیلمی را به عهده گرفته است که اولین تج ربه سینمایی بهروز شعیبی‪ ،‬کارگردان جوان‬ ‫فیلم «دهلیز» بوده‪ .‬ا و ریس�ک های دیگری هم کرده و ان اینک ه یک کمدین را در نقش یک شخصیت جدی گذاشته و به‬ ‫موضوعی پرداخته است که این روز ها م ی رود به «مد» سینمای ای ران تبدیل شود؛ « قصاص»‪ .‬با اینکه فیلمش در هفته های‬ ‫اول اک ران ان قدر ها هم خوب نفروخته ‪ ،‬اما راضی است و م ی گوید فروش بهتر خواهد شد‪ .‬همچنین اص رار دارد که فیلمی‬ ‫ بدون قضاوت ساخته شده است و پاک‪.‬‬ ‫اقای رضوی! ظاهرا فیلم خیلی خوب نم ی فروشد‪.‬‬ ‫‪ l‬چرا فروش خوب است و ما راضی هستیم‪.‬‬ ‫فیلم شما در مقایسه با فیلمی مثل جاب ه جا خیلی‬ ‫کمتر فروخته است‪.‬‬ ‫‪ l‬نه؛ این مقطعی بود‪ .‬بعد از عید فطر فروش خوب‬ ‫بوده و ما در فروش روزانه از جابه جا بهتر بوده ایم‪.‬‬ ‫تا به حال فروش تان چقدر بوده؟‬ ‫‪ l‬ام��ار س��ینما ها و رق��م ف��روش را بای��د از اقای‬ ‫سربخشیان ‪ -‬مسئول شرکت پخش کننده فیلم ‪ -‬بگیرید‪،‬‬ ‫اما ما از فروش راضی هس��تیم و فکر م ی کنم که بهتر هم‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ l‬من و ش��عیبی قرار بود ب رای یک تله فیلم با هم‬ ‫همکاری داش��ته باشیم‪ .‬در همان جلس��ه ای که از تله فیلم‬ ‫صحبت کردیم‪ ،‬بهروز ش��عیبی طرح «دهلیز» را بیان کرد و‬ ‫بعد از ساخت ان تله فیلم‪ ،‬به سراغ «دهلیز» رفتیم‪.‬‬ ‫ام�ا همزم�ان‪ ،‬فیلم هی�س‪ !...‬پ�وران‬ ‫درخش�نده هم با مضمون�ی نزدیک به‬ ‫فیلم شما روی اکران اس�ت‪ ،‬این برای‬ ‫شما نگران کننده نبود؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬هر فیلمی مخاطب خودش را دارد‬ ‫و فروش خودش را م ی کند‪ ،‬ضمن اینکه موضوع‬ ‫این فیلم ها هم به هم ربطی ن��دارد‪ ،‬در حالی که‬ ‫فیلم خانم درخشنده درمورد قصاص است‪ ،‬فیلم‬ ‫ما بیشتر به موضوع خانواده و بخشش م ی پردازد و‬ ‫قصاص هم بخشی از گره داستان است‪ ،‬البته باید‬ ‫بگویم که حتی اگر مضمون ها هم شبیه هم بود‪،‬‬ ‫باز به نظر ما مشکلی پیش نم ی امد‪.‬‬ ‫چرا ب�ه س�راغ اقای عط�اران رفتید ؟ ش�اید‬ ‫خیل ی ها هنوز هم اعتقاد داش�ته باش�ند که‬ ‫باتوجه به ش�ناختی که مخاطبان از عطاران‬ ‫دارند‪ ،‬بازی او در یک نقش جدی م ی تواند با‬ ‫دشواری همراه باشد‪ ،‬نگران نبودید که در این‬ ‫نقش جا نیفتد؟‬ ‫حاال چ�را از بی�ن ای�ن هم�ه موضوع‪،‬‬ ‫قصاص را انتخاب کرده اید؟‬ ‫‪ l‬باید بگویم که در واقع موضوع این فیلم‬ ‫قصاص نیست‪ ،‬موضوع ما خانواده و بخشش است‬ ‫و بخش��ی از گره داس��تان هم به قصاص مربوط‬ ‫م ی شود‪ .‬این موضوع‪ ،‬گره داستان ما را تکمیل م ی کرد‪ ،‬چون‬ ‫ما باید یک دلیل داشته باش��یم که طبق ان پدر را از خانواده‬ ‫جدا کنیم‪ ،‬باید دلیلی وجود داش��ته باش��د که این پدر‪ ،‬فرزند‬ ‫خودش را ندیده باش��د و ان دلیل‪ ،‬حکمی اس��ت که ب رای او‬ ‫صادر شده است‪.‬‬ ‫بازخوردها در مورد فیلم چطور بود؟‬ ‫‪ l‬تماشاگران و منتقدان‪ ،‬همه راضی هستند‪.‬‬ ‫قبل از ساخت این فیلم ‪ ،‬چند وقتی از شما خبری‬ ‫نبود ‪ ،‬کار خاصی برای انجام دادن داشتید؟‬ ‫‪ l‬بعد از «خیابان های ارام» هیچ گاه س��ینما را رها‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬نظر خودمان بود که فیلم در نوبت‬ ‫اکران عید فطر باش��د‪ ،‬چون این زمان بعد از عید‬ ‫نوروز بهترین زمان س��ال ب رای اکران است‪ .‬اکران‬ ‫تابستان با ماه رمضان تداخل پیدا م ی کرد و ب رای‬ ‫همین م��ا تصمیم گرفتی��م فیل��م در این زمان‬ ‫اکران شود‪.‬‬ ‫بعد از چنین شرایطی کارکردن با یک کارگردان که‬ ‫اولین فیلم بلند س�ینمایی اش را تجربه م ی کند‪ ،‬‬ ‫خطر کردن نبود؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫زمان اکران را خودتان انتخاب کرده بودید؟‬ ‫نکردم‪ .‬به دنبال سوژه و فیلمنامه خوب م ی گشتم که متاسفانه‬ ‫هیچ سوژه خوبی ب رای ساخت فیلم س��ینمایی پیدا نکردم‪.‬‬ ‫ضمن اینکه یکی دیگر از دالیلی که باعث شد طی این مدت‬ ‫کار سینمایی نداشته باشم‪ ،‬این بود که از لحاظ مسائل مالی‬ ‫دست من بسته بود و خیلی به دنبال یک کارگردان نبودم‪.‬‬ ‫طرف داس��تان‪ ،‬خانواده ای بود که فرزندش به دلیل نبود پدر‬ ‫دچار مشکالتی بود؛ زن‪ ،‬پیگیر حکم ازادی همسرش است‪.‬‬ ‫در فیلم خانواده ای سالم را م ی بینیم که درکنار ان‪ ،‬جامعه نیز‬ ‫سالم است؛ یعنی هیچ کس به این زن جوان چشم بد نداشت‪،‬‬ ‫ان هم برخ�لاف روال دیگر فیلم ها که در چنین ش��رایطی‬ ‫مش��کالتی ب رای زن به وجود م ی اید‪ .‬در طرف دیگر داستان‬ ‫هم خانواده ای بود که هی چ کس بعد از‪ ،‬از دس��ت دادن عزیز‬ ‫حال خوبی ندارند و حتی مشکالتی ب رای مادر خانواده به وجود‬ ‫امده است‪ .‬با این ش��رایط در «دهلیز» سیاه نمایی که هیچ‪،‬‬ ‫خاکس��ت ری نمایی هم نکردیم و فقط م ی خواستیم بگوییم‬ ‫وقتی اتفاقی مثل قتل رخ م ی دهد‪ ،‬ب رای هر دو خانواده مقتول‬ ‫و قاتل چه جریاناتی پیش م ی اید‪ ،‬اثراتش چیست‪ ،‬حکم خدا‬ ‫چیست و اثرات بخشش چیست‪.‬‬ ‫همچنین ج��دا از جذابیت قصه و ش��هامت یک زن‬ ‫سرپرست خانواده در اداره زندگی و حل مشکالت‪ ،‬علت دیگری‬ ‫که س��راغ چنین موضوعی رفتیم این بود که م ی خواستیم‬ ‫بگوییم م ی شود جور دیگری به مسائل اجتماعی نگاه کرد‪.‬‬ ‫م ی توان یک فیلم اجتماعی س��اخت اما همه چیز را ان طور‬ ‫که خودمان م ی بینیم نشان ندهیم؛ یعنی صرفا اینکه حکم‬ ‫قصاص را قبول داریم یا نداریم‪ ،‬دچار اشکال هست یا نیست‬ ‫یا اصال به ان چطور نگاه م ی کنی��م را نمایش ندهیم‪ ،‬بلکه‬ ‫واقعیت جامعه را به تصویر بکشیم‪.‬‬ ‫جامع��ه‪ ،‬حتما ان ط��ور که برخی از دوس��تان نش��ان‬ ‫م ی دهند‪ ،‬این قدر به هم ریخته‪ ،‬نیس��ت‪ .‬البته درست است؛‬ ‫جامعه مش��کل دارد‪ ،‬دعوا دارد‪ ،‬زدوخورد منجر به قتل دارد‪،‬‬ ‫زن سرپرس��ت خانوار دارد‪ ،‬اما ب��ا تمام اینها زن سرپرس��ت‬ ‫خانواری هم دارد که با دل و ج��ان زندگ ی اش را م ی چرخاند‪،‬‬ ‫پای زندگ ی اش م ی ایستد و به شوهرش وفادار م ی ماند و ب رای‬ ‫حفظ بنیان خانواده از هیچ تالشی دریغ نم ی کند‪.‬‬ ‫اما در مورد پروانه «دهلیز» باید بگویم که این فیلم‬ ‫هم مانند کار قبلی من بوده و این گونه نبوده که‬ ‫کم حاشیه باشد‪.‬‬ ‫ریسک ساخت این فیلم سینمایی به اندازه‬ ‫دو فیلم قبلی م��ن بود‪ .‬به طوری که ریس��ک و‬ ‫حاشی ه های ان از زمان پروانه ساخت شروع شد‪.‬‬ ‫نزدیک به دو ماه درگیر پروانه س��اخت این‬ ‫فیلم بودیم‪ ،‬اما به دلیل مش��کالتی که بر س��ر‬ ‫اکران «من مادر هستم» پیش امد‪ ،‬اجازه ساخت‬ ‫«دهلیز» صادر نم ی ش��د‪ .‬اگر نگاه��ی به پروانه‬ ‫ساخت «دهلیز» شود‪ ،‬نش��ان م ی دهد که پروانه‬ ‫ساخت این فیلم سینمایی با تعهد من صادر شده‬ ‫و باز در این بخش من شخصا به عنوان تهی ه کننده‬ ‫دچار ریسک شده ام‪ .‬‬ ‫حاال چ را به س راغ موضوع قصاص رفتید؟ ب ه ه ر حال‬ ‫هر بار که کس�ی به ای�ن موضوع پرداخت�ه‪ ،‬کار‬ ‫برایش با حاش�ی ه هایی همراه بوده است‪ .‬ظاهرا‬ ‫ش�ما هم برای گرفتن پروانه س�اخت با مشکل‬ ‫رو ب ه رو شدید‪...‬‬ ‫‪ l‬این درست اس��ت که موضوع «دهلیز» با برخی‬ ‫فیلم های دیگر با همین داس��تان‪ ،‬مشترک اس��ت‪ ،‬اما نگاه‬ ‫ما نگاه ب ی طرفانه ای بود و س��مت و س��ویی به هی چ کدام از‬ ‫دو طرف خانواده های قاتل و مقتول نداش��تیم‪ .‬در عین حال‬ ‫تالش م ی کردیم حقوق و شرایط هر دو طرف را ببینیم‪ .‬یک‬ ‫‪ l‬عط��اران از روز اول گزینه اصلی بود و‬ ‫حتی در همان مرحله سیناپس‪ ،‬جریان با او درمیان‬ ‫گذاشته شد‪ .‬البته او پیشنهاد ما را رد کرد‪ ،‬چون مشغول پروژه‬ ‫دیگری بود‪ ،‬اما ان کار متوقف ش��د و رضا عطاران ‪24‬ساعت‬ ‫پس از پایان کار اقای مهرجویی به گروه ما ملحق شد‪ .‬هانیه‬ ‫توس��لی هم از ابتدا جزو گزینه های اصلی بود که در نهایت‬ ‫حضور متفاوت وی باعث دریافت سیمرغ بلورین شد‪.‬‬ ‫برنامه بعدی تان چیست؟‬ ‫‪ l‬یکی‪ ،‬دو طرح را در حال بررسی داریم که هرکدام‬ ‫یزنیم تا به جشنواره فجر برسد‪ .‬یکی‬ ‫زودتر اماده شود‪ ،‬کلید م ‬ ‫از انها با موضوع اجتماعی و شهری است و دیگری هم در ژانر‬ ‫دفاع مقدس‪g .‬‬ ‫‪71‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫نعمت زادهدرماه هایاولهم‬ ‫می تواندموثرباشد‬ ‫تولید یا تجارت؟‬ ‫گفت وگوی مثلث با یکی از‬ ‫نزدیکان کاری وزیر صنعت‪،‬‬ ‫معدن و تجارت‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫شد‪.‬اما پایان کار نعمت زاده در دولت اول احمدی نژاد چندان‬ ‫خوش نبود‪ .‬او ابتدا در مهر ‪ 1387‬از سمت مدیرعاملی شرکت‬ ‫پخش و پاالیش فراورده های نفتی کنار گذاش��ته و مشاور‬ ‫ارشد وزیر نفت شد‪ .‬س��پس در شش��م اردیبهشت ‪ 1388‬و‬ ‫پیش از برگزاری انتخابات ریاس��ت جمهوری در مصاحبه با‬ ‫روزنامه اعتماد گفت‪« :‬احمدی نژاد و شهید رجایی ‪ 180‬درجه‬ ‫تزاده‬ ‫با یکدیگر متفاوتند‪ ».‬همین اظهارنظر کافی بود تا نعم ‬ ‫بالفاصله از سمت مشاور ارش��د وزیر نفت برکنار شود‪ .‬او در‬ ‫ادامه به مسیری هدایت شد که در نهایت به بازنشستگ ی اش‬ ‫در همان سال منجر شد‪.‬‬ ‫سخت ترین‬ ‫ازمون‬ ‫نعمت زادهچهکسانیرا‬ ‫به وزارت صنعت می برد؟‬ ‫تاسیس نبکو به ریاست همسر‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫تا چند هفته قب��ل از ‪ 13‬مرداد – زمان اعالم اس��ام ی ‬ ‫وزرای پیشنهادی دولت یازدهم – کمتر کسی تصور م ی کرد‬ ‫تزاده ب رای تصدی وزارت صنعت‪ ،‬معدن‬ ‫که محمدرضا نعم ‬ ‫و تجارت انتخاب شود‪ .‬بسیاری گمان م ی کردند که باتوجه به‬ ‫تجربه باالیی که دارد‪ ،‬به عنوان معاون اول رئی س جمهوری‬ ‫یا یکی دیگ��ر از س��مت های نزدیک ب��ه رئی س جمهوری‬ ‫انتخاب شود‪ .‬با این وجود بعد از انتخاب اسحاق جهانگیری‬ ‫تزاده‬ ‫به عنوان معاول اول دولت یازدهم احتمال حضور نعم ‬ ‫هم در وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت بیش��تر شد‪.‬پیشنهاد‬ ‫تص��دی وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت از س��وی روحانی و‬ ‫تزاده نشان داد که‬ ‫قبول این سمت پیشنهادی از سوی نعم ‬ ‫دولتی که با رویکرد اعت��دال روی کار امده‪ ،‬اهمیت خاصی‬ ‫ب رای این وزارتخان��ه اقتصادی قائل اس��ت‪.‬حاال نعمت زاده‬ ‫کهنه کار وزیر وزارتخانه ای ش��ده اس��ت که در دولت های‬ ‫گذش��ته وزرای ان به نداش��تن قدرت چانه زنی در جلسات‬ ‫سطح باالی اقتصادی کشور متهم م ی شدند‪ .‬فعاالن عرصه‬ ‫تزاده باتوجه به‬ ‫تولید و صنعت بسیار امیدوار هستند که نعم ‬ ‫ارتباط نزدیکش با رئی س جمهوری و کاریزمای شخصی خود‬ ‫بتواند در تمام ی جلسات مهم اقتصادی کشور حق تولید را‬ ‫بگیرد‪.‬اما نعمت زاده چه مس��یری را طی کرد که توانس��ت‬ ‫دوباره پس از ‪ 16‬س��ال دوری بار دیگر وزی��ر یک وزارتخانه‬ ‫‪72‬‬ ‫اقتصادی شود؟ محمدرضا نعمت زاده متولد ‪ 1324‬در تبریز‬ ‫را بیشتر به خاطر دو دوره حضور در وزارت صنایع دولت های‬ ‫هاشم ی رفسنجانی م ی شناسند‪ .‬اما او یک دوره ‪ 10‬ماهه در‬ ‫دوران نخس ت وزیری ش��هید رجایی نیز وزیر کار بوده است‪.‬‬ ‫م ی توان به جرات گفت که اگر دولت یازدهم فراجناحی بودن‬ ‫را یکی از ویژگ ی های خود اعالم کرده است‪ ،‬نعمت زاده این‬ ‫ویژگی را در تمام دوران کاری خود داش��ته است‪ .‬او از بعد از‬ ‫انقالب اسالمی با تمام دولت هایی که بر سر کار امده اند‪ ،‬کار‬ ‫کرده و ش��اید از این نظر در بین دولتمردان رکورددار باشد‪.‬او‬ ‫بعد از دو دوره وزارت در دولت های هاشم ی رفس��نجانی‪ ،‬در‬ ‫دولت اصالحات با پیشنهاد زنگنه‪ ،‬وزیر وقت نفت‪ ،‬به شرکت‬ ‫ی رفت و عهده دار یکی از حیات ی ترین و‬ ‫ملی صنایع پتروشیم ‬ ‫مهم ترین پروژه های اقتصادی کشور‪ ،‬یعنی پروژه مهم پارس‬ ‫جنوبی یا همان عسلویه شد‪ .‬بسیاری از کارشناسان اعتقاد‬ ‫دارند که حضور نعمت زاده در پتروشیم ی باعث رونق گیری‬ ‫و احیای پروژه پارس جنوبی شد‪.‬اما این پایان کار نعمت زاده‬ ‫نب��ود‪ .‬او در دول��ت اول احمدی ن��ژاد نیز عهده دار س��مت‬ ‫مدیرعامل شرکت پخش و پاالیش فراورده های نفتی شد‪ .‬او‬ ‫در تابستان ‪ 1386‬ماموریت به ظاهر غیرممکن سهمی ه بندی‬ ‫سوخت را به انجام رساند و با وجود همه مشکالت و تردیدها‬ ‫سهمی ه بندی سوخت اجرایی و کارت سوخت در ای ران متولد‬ ‫تزاده بع��د از کنار رفتن از س��مت های دولتی نیز‬ ‫نعم ‬ ‫بیکار نمانده و شرکت خصوصی متعلق به خود یعنی شرکت‬ ‫توسعه تجارت نعمت (نبکو) را تاسیس کرد‪ .‬او در این شرکت‬ ‫ی حوزه های مختلف صنعت و تجارت‬ ‫جمعی از مدی ران قدیم ‬ ‫مانند عباس شعری مقدم و مجتبی خسروتاج را گردهم اورد و‬ ‫هم اکنون نیز این شرکت در حوزه های مختلف به ویژه چند طرح‬ ‫پتروشیمی حضور دارد‪ .‬ان طور که در رسانه ها امده همسر وی‬ ‫ریاست هیات مدیره این شرکت را بر عهده دارد و خود وی نیز‬ ‫پیش از دریاف��ت رای اعتماد به منظور جلوگی��ری از هرگونه‬ ‫شائب ه ای و همچنین ازاد کردن وقت خود از سمت مدیرعاملی‬ ‫تزاده از بعد بازنشستگی در سال‬ ‫این شرکت استعفا کرد‪.‬نعم ‬ ‫‪ 1388‬تا اوایل سال جاری به جز چند مورد مصاحبه و سخنرانی‬ ‫در چند نشس��ت اقتصادی تقریبا حضور چندانی در رسانه ها‬ ‫و مجامع عمومی نداشت‪ .‬این سکوت نسبی ادامه داشت تا‬ ‫اینکه او در اوایل سال جاری رئیس ستاد انتخاباتی دکتر حسن‬ ‫تزاده بعد از‬ ‫روحانی شد‪ .‬تصدی این سمت باعث شد تا نعم ‬ ‫مدت ها دوباره به مرکز توجهات بازگ��ردد و در نهایت پیروزی‬ ‫روحانی در انتخابات ریاس��ت جمهوری باعث بیشتر ش��دن‬ ‫این توجهات شد‪.‬بس��یاری اعتقاد داش��تند باتوجه به ریاست‬ ‫تزاده در ستاد انتخاباتی روحانی او قطعا سمت باالیی در‬ ‫نعم ‬ ‫حد معاونت رئی س جمهوری را بر عهده خواهد گرفت‪ .‬با این‬ ‫تزاده همچون دولت های خاتمی و احمدی نژاد این‬ ‫وجود نعم ‬ ‫بار هم دست به ریسک زده و تصدی وزارتخانه ای را بر عهده‬ ‫گرفت که این روزها بسیاری از مشکالت اقتصادی کشور به‬ ‫نوعی مربوط به ان م ی شود‪.‬‬ ‫کارنامه نظامی نعمت زاده‬ ‫تزاده س��وابق مدیریت نظامی را ه��م در کارنامه‬ ‫نعم ‬ ‫فعالیتش ثبت کرده است‪ .‬سرهنگ محمد سلیمی‪ ،‬وزیر دفاع‬ ‫کابینه میرحسین موسوی که بعدها با ارتقای درجه به سمت‬ ‫فرماندهی کل ارتش جمهوری اسالمی ای ران رسید‪ ،‬اصرار کرد‬ ‫تزاده به سازمان صنایع دفاع برود تا ب رای این صنایع‬ ‫که نعم ‬ ‫تزاده در س��ه دوره به تناوب در سازمان‬ ‫ب رنامه ریزی کند‪ .‬نعم ‬ ‫صنایع دفاع به عنوان عضو هیات مدیره این سازمان و در عین‬ ‫حال در سمت معاون مدیرعامل به فعالیت پرداخت‪ .‬دوره اولی‬ ‫تزاده به سازمان صنایع دفاع رفت‪ ،‬شهید چمران هم‬ ‫که نعم ‬ ‫انجا فعالیت م ی کرد‪ .‬او و چمران از امریکا با هم اش��نا بودند‪.‬‬ ‫تزاده در ان دوره‪ ،‬مسئول جنگ افزار و مهمات شد‪ .‬تمام‬ ‫نعم ‬ ‫طرح های عمده نظامی خ وابیده و پیمانکاران خارجی که کلید را‬ ‫در دست داشتند‪ ،‬رفته بودند‪ .‬به همین دلیل او به سراغ مشاوران‬ ‫ای رانی رف��ت و نیروهای فنی تش��کیل داد و توانس��ت تمام‬ ‫تترینازمون‬ ‫سخ ‬ ‫صنعتسیاسی‪،‬سیاست‬ ‫صنعتیمی شود‬ ‫پایان دوره مدی ریت بله ق ربان گوها‬ ‫پروژه های مورد نظرش را فعال کند‪ .‬راه اندازی چند پروژه متوقف‬ ‫و نیمه تمام در پارچین‪ ،‬باروت سازی و ساخت تسلیحاتی مثل‬ ‫تزاده در این دوره اس��ت‪ .‬ب رای‬ ‫کاتیوش��ا از فعالی ت های نعم ‬ ‫نخستین بار کاتیوشا در این دوره تولید شد‪ .‬تالش ب رای تولید‬ ‫«النچرهای خمپاره انداز» هم که با کمک مهندسان ای رانی در‬ ‫تزاده‬ ‫این دوره اغاز شد که در سال های بعد به ثمر نشست‪.‬نعم ‬ ‫در دوره دوم حضور در صنایع دفاع‪ ،‬مسئولیت صنایع هوایی را‬ ‫عهد هدار شد و هواپیماسازی اصفهان را فعال کرد‪ .‬توسعه ساها‬ ‫(پشت اکباتان) و تعمیر جنگنده ها نیز از دیگر ب رنامه های او بود‪.‬‬ ‫هواپیماسازی اصفهان از کارهایی بود که کسی فکر نم ی کرد‬ ‫به سرانجام برسد‪ ،‬اما رسید‪ .‬ساخت خود هواپیما هم شروع شد؛‬ ‫به عالوه دو نفره کردن کابین هواپیمای ‪.F5‬هواپیمای ‪F5‬‬ ‫یک هواپیمای جنگنده یک نفره بود‪ .‬شهید تیمسار ستاری‬ ‫معتقد بود ب رای اموزش خلبان‪ F5‬و‪ F14‬ه واپیماهای کوچک‬ ‫کافی نیست و باید دو کابین ب رای انها در نظر گرفته شود که‬ ‫تزاده‬ ‫استاد خلبان و شاگرد با هم باشند‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬نعم ‬ ‫و مهندس��ان زیرمجموعه او ‪ F5‬جدی��دی ط راحی کردند که‬ ‫دو نفره بود‪ .‬تقریبا تمام این هواپیما ب��ه جز بال و دهنه جلو‪،‬‬ ‫همه اش عوض شد‪.‬‬ ‫همه مردان نعمت زاده‬ ‫تزاده در حالی پس از ‪ 16‬س��ال دوباره به وزارت‬ ‫اما نعم ‬ ‫صنایع بازگش��ته که این بار وزارت متبوعش عالوه بر بخش‬ ‫صنعت دارای بخش های معدن و تجارت نیز است؛ دو بخشی‬ ‫که البته وی چندان هم با انها بیگانه نیست‪.‬‬ ‫تزاده ب��ه وزارت صنعت‪ ،‬معدن و‬ ‫حاال پس از ورود نعم ‬ ‫تجارت‪ ،‬این سوال کلیدی مطرح ش��ده که مردان اصلی وی‬ ‫که مدیریت بخش های مهم وزارتخان��ه را بر عهده خواهند‬ ‫گرفت‪ ،‬چه کس��انی هس��تند؟ تا لحظه نگارش این گزارش‬ ‫مشخص شده که مهدی کرباسیان که سابقه معاونت وزارت‬ ‫اقتصاد‪ ،‬مدیرعاملی سازمان تامین اجتماعی‪ ،‬ریاست صندوق‬ ‫بازنشستگی کارکنان صنعت نفت و‪ ...‬را در کارنامه خود دارد‪،‬‬ ‫تزاده است‪ .‬وی به تازگی به ریاست‬ ‫یکی از مردان اصلی نعم ‬ ‫سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع مع دنی ای ران (ایمیدرو)‬ ‫منصوب شد‪.‬با این وجود انتظار م ی رود انتصاب های دیگری نیز‬ ‫تزاده‬ ‫در وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت در راه باشند و خود نعم ‬ ‫نیز این موضوع را تایید کرده اس��ت‪.‬یکی دیگر از کسانی که‬ ‫تزاده را در وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫انتظار م ی رود نعم ‬ ‫همراهی کند مجتبی خسروتاج‪ ،‬رئیس اسبق سازمان توسعه‬ ‫تزاده در شرکت توسعه‬ ‫تجارت است‪ .‬وی یکی از مدی ران نعم ‬ ‫تجارت نبکو بوده و احتمال م ی رود به عنوان رئیس س��ازمان‬ ‫توس��عه تجارت یا قائم مقام وزیر در ح��وزه تجارت منصوب‬ ‫شود‪.‬از محسن به رامی ارض اقدس و حس ن یوسف سینکی‬ ‫تزاده در وزارت صنعت‪،‬‬ ‫نیز به عنوان دیگر یاران احتمالی نعم ‬ ‫معدن و تجارت یاد م ی ش��ود‪ .‬به رامی و سینکی هر دو جزو‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫تزاده کار کرده اند‬ ‫اما ب رای بسیاری از کسانی که با نعم ‬ ‫همواره جدیت و س��ختگیری وی به یاد مانده است‪ .‬ب راساس‬ ‫تزاده در بازدی��دی که از یکی از‬ ‫گفته های غیرمس��تند‪ ،‬نعم ‬ ‫پروژه های نفتی داش��ته وقتی نتوانس��ته هیچ ای رادی از روند‬ ‫اجرای پروژه بگیرد‪ ،‬در نهایت ب رای اینکه بازدیدش بدون انتقاد‬ ‫نماند دس��تی بر باالی کمد مجری پروژه کشیده و گفته که‬ ‫اینجا چقدر خاک است‪ ،‬اصال راضی نیستم!اما این تنها یک‬ ‫تزاده در دوران مدیریت خود نشان داده‬ ‫روی سکه بوده و نعم ‬ ‫که حاضر است با روحیه کدخدامنشانه مشکالت و بحران ها‬ ‫را حل کند‪ .‬او در مدت ‪ 10‬ماهی که در وزارت کار بود‪ ،‬به همراه‬ ‫جمعی ‪ 70-80‬نفره از دوستانش و از جمله شهید محمدجواد‬ ‫تندگویان تیمی به نام «بازرسی ویژه» را در این وزارتخانه ایجاد‬ ‫کرد‪ .‬این تیم تالش م ی کرد که مسائل کارگری اوایل انقالب‬ ‫را به صورت کدخدامنشی حل کند‪ .‬در انجا از ارتباطات خود با‬ ‫روحانیت نیز کمک گرفت و از بعضی چهره های مدرسه عالی‬ ‫شهید مطهری ب رای حل و فصل مسائل استفاده کرد‪ .‬فعالیت‬ ‫تزاده در بازرسی ویژه سه‪ ،‬چهار ماهی به طول انجامید‪.‬‬ ‫نعم ‬ ‫تزاده بع��د از حض��ور در وزارت صنای��ع در دولت‬ ‫نعم ‬ ‫هاشم ی رفسنجانی نشان داد که به جدایی صنعت از سیاست‬ ‫اعتقاد راسخ دارد‪ .‬به رغم دخالت های عده خاصی که مایل بودند‬ ‫همه چیز سیاسی شود او مقاومت م ی کرد و در حد امکان اجازه‬ ‫یداد که این مسائل به صنعت منتقل شود‪ .‬او معتقد بود که‬ ‫نم ‬ ‫صنعت زبان و اصول خاص خودش را دارد و اگر سیاس��ت بر‬ ‫صنعت و مسائل اقتصادی حاکم باشد‪ ،‬قطعا اقتصاد و صنعت‬ ‫زمین م ی خورد و این نقطه نظر او یکی از محل های اختالف‬ ‫در دولت وقت بود‪.‬‬ ‫نعم�� ‬ ‫تزاده پ��س از تغیی راتی ک��ه در س��ال ‪ 1360‬در‬ ‫کابینه وقت رخ داد‪ ،‬در کابینه میرحسین موسوی که معاون‬ ‫نخس��ت وزیر و رئیس س��ازمان ب رنامه و بودجه بود به عنوان‬ ‫مدیرکل برنامه ریزی طرح های زیربنایی و تولیدی و مش��اور‬ ‫تزاده در انجا به تالش های خود ب رای‬ ‫خود استفاده کرد‪.‬نعم ‬ ‫رسیدن به یک مدل اقتصادی اس�لامی ادامه داد اما نظ رات‬ ‫مختلف و بالتکلیفی و اختالفاتی که بود مانع ان م ی شد که‬ ‫بتوان در ان مقطع به یک مشی واحد اقتصادی دست یافت‪.‬‬ ‫تزاده درباره ان دوران م ی گوید‪« :‬واقعا رویه ها عجیب و‬ ‫نعم ‬ ‫غریب بود‪ .‬مثال یک وزیری بود که خرده م ی گرفت و م ی گفت‬ ‫اصال ب رنامه ریزی درست و ش��رعی نیست‪ .‬خدا ه ر چه پیش‬ ‫بیاورد بهتر است‪ .‬چرا م ی خواهی ب رنامه ریزی کنی؟ م ی گفتیم‬ ‫نم ی شود مثال م ی خواهیم ببینیم سرانه فوالد چقدر است و‬ ‫چقدر باید سرمایه گذاری شود‪ .‬م ی گفت نه؛ اینها اصال خوب‬ ‫نیست‪ ،‬شرک است! م ی گفت اینها مغایر شعائر اسالمی است‪.‬‬ ‫شما معلوم است اعتقادت به خدا کم است! یعنی ما این نوع‬ ‫افکار را داشتیم‪ .‬تازه این ادم تحصیلکرده بود‪ ،‬مهندس بود!»از‬ ‫تزاده در ان دوره‪ ،‬مخالفتش با اقتصاد‬ ‫دیگر ویژگ ی های نعم ‬ ‫دولتی بود‪ .‬هرچند او عضوی از دولت محسوب م ی شد‪ ،‬اما از‬ ‫همان زمان با دخالت های ب ی مورد دولت در امور اقتصادی مردم‬ ‫مخالفت م ی کرد‪ .‬عالوه بر این او از همان سال های نخست‬ ‫انقالب عالقه مند بود که تکلیف اصل ‪ 44‬قانون اساسی زودتر‬ ‫تزاده در این باره م ی گوید‪« :‬ما در دولت های‬ ‫روشن شود‪ .‬نعم ‬ ‫قبل بارها عرض کردیم که اینکه اصل ‪ 44‬م ی گوید حدود این‬ ‫را قانون تعیی��ن م ی کند خوب بیاییم قانونش را بنویس��یم‪.‬‬ ‫م ی گفتند اقا ما را رها کنید! ول کنید!»‬ ‫تزاده کمتر‬ ‫شاید تاکنون درباره پیش��ینه سیاسی نعم ‬ ‫حرف زده ش��ده یا اصال حرفی زده نشده اس��ت اما بد نیست‬ ‫بدانیم که وی در حال حاضر یکی از اعضای شورای مرکزی‬ ‫حزب اعتدال و توسعه است؛ حزبی که در سال ‪ 1378‬به رهبری‬ ‫حسن روحانی تاسیس شد‪ .‬از دیگر اعضای شورای مرکزی این‬ ‫حزب م ی توان به محمدباقر نوبخت‪ ،‬محمود واعظی‪ ،‬مرتضی‬ ‫بانک و محمدعلی نجفی اشاره کرد‪.‬‬ ‫معاونان وزیر بازرگانی در دولت اصالحات محسوب م ی شوند‪.‬‬ ‫با توجه به حضور محمد نهاوندیان‪ ،‬رئیس اتاق بازرگانی ای ران‬ ‫در دولت به عنوان رئی س دفتر رئی س جمهوری انتظار م ی رود‬ ‫نمایندگانی از اتاق بازرگانی در وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫حضور خواهند داشت‪.‬‬ ‫تزاده قطعا ب رای سمت های حساس‬ ‫از سوی دیگر نعم ‬ ‫وزارتخانه اش س��راغ مدی ران توانمند و کارامد پیش از دولت‬ ‫احمدی نژاد خواهد رفت‪ .‬چه بس��ا که در نخس��تین گام نیز‬ ‫مهدی کرباس��یان را به ریاس��ت ایمیدرو برگزیند‪ .‬همچنین‬ ‫انتخاب برخی مدی ران از مجموعه های نفت��ی به ویژه حوزه‬ ‫پتروشیمی نیز چندان دور از ذهن نیست‪ .‬باید در نظر گرفت‬ ‫تزاده اخی را مدیر جدید روابط عمومی وزارت صنعت‪،‬‬ ‫که نعم ‬ ‫معدن و تجارت و معاون او را نیز از شرکت پتروشیمی به این‬ ‫وزارتخانه اورد‪.‬‬ ‫در مورد ریاست دیگر س��ازمان توسع ه ای زیرمجموعه‬ ‫وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت یعنی س��ازمان گس��ترش و‬ ‫نوسازی صنایع ای ران (ایدرو) انتظار بسیار کمی ب رای تغیی رات‬ ‫وجود دارد‪ .‬همان طور که انتصاب غالمرضا شافعی‪ ،‬وزیر دوران‬ ‫هاشمی به ریاست ایدرو در سال گذشته بعید به نظر م ی رسید‪،‬‬ ‫حاال تغییر او از این س��ازمان نیز بعید به نظر م ی رسد‪ .‬جالب‬ ‫ی از‬ ‫اینجاست که شافعی نیز از نظر س��ابقه وزارت دست کم ‬ ‫تزاده نداشته و در کارنامه خود هشت سال حضور در وزارت‬ ‫نعم ‬ ‫صنایع و یک دوره حضور در وزارت تعاون را نیز دارد‪.‬‬ ‫در بی��ن معاونت های س��تادی وزارت صنعت‪ ،‬معدن و‬ ‫تجارت چهار معاونت برنامه ریزی‪ ،‬توس��عه بازرگانی داخلی‪،‬‬ ‫امور معادن‪ ،‬امور صنایع و توس��عه بازرگانی داخلی بیشترین‬ ‫اهمیت را دارند که پی ش بینی م ی شود هر چهار معاونت به ویژه‬ ‫دو معاونت نخست دستخوش تغییر شوند‪.‬همچنین سازمان‬ ‫حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان‪ ،‬ش��رکت بازرگانی‬ ‫دولتی ای ران‪ ،‬س��ازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی‬ ‫ای ران‪ ،‬س��ازمان زمی ن شناسی و اکتش��افات معدنی‪ ،‬شرکت‬ ‫سهامی نمایش��گاه های بی ن المللی ای ران‪ ،‬شرکت دخانیات‪،‬‬ ‫شرکت کشتی رانی جمهوری اسالم ی ای ران و شرکت پشتیبانی‬ ‫امور دام نیز از دیگر شرکت ها و سازمان های مهم زیرمجموعه‬ ‫وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت هس��تند که انتظار م ی رود در‬ ‫بخش عمده ای از انها نیز تغیی راتی رخ دهد‪.‬البته انتظار نم ی رود‬ ‫تزاده ب رای همه این تغیی رات افرادی را از بیرون به وزارتخانه‬ ‫نعم ‬ ‫تزریق کند و باتوجه به روحیاتی که وی از خود نشان داده است‬ ‫اس��تفاده از گزینه های داخلی به ویژه در مورد سازمان های به‬ ‫نسبت کم اهمی ت تر کامال محتمل به نظر م ی رسد‪.‬به طور‬ ‫کلی نم ی توان گفت که نعمت زاده مانن��د زنگنه‪ ،‬وزیر نفت‬ ‫دارای حلقه خاصی از یارانش است‪ .‬او با کار در همه دولت های‬ ‫بعد از انقالب نشان داده که به دنبال سیاس ی کاری و مسائلی‬ ‫از این دست نیست‪ .‬خودش هم در نخستین نشستی که با‬ ‫خبرنگاران داشت در پاسخ به س��والی مبن ی بر اینکه مالک‬ ‫تغیی رات در وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تج��ارت چه خواهد بود؟‬ ‫این طور عن��وان کرد که م�لاک تغیی رات شایسته س��االری‬ ‫خواهد ب��ود و به طور کلی نیز مدی رانی انتخاب خواهند ش��د‬ ‫که با سیاس��ت های جدید اقتصادی دولت یازدهم هماهنگ‬ ‫تزاده که به واسطه حضورش‬ ‫باشند‪ .‬باید دید محمدرضا نعم ‬ ‫در حوزه های مختلف صنعتی م ی توان او را اچارفرانسه صنعت‬ ‫نامید‪ ،‬در نهایت چه مدی رانی را ب رای بخش های مختلف وزارت‬ ‫صنعت‪ ،‬معدن و تجارت انتخاب خواهد کرد‪g.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫صنعت نباید سیاسی شود‬ ‫تزاده چه کسانی را‬ ‫نعم ‬ ‫به وزارت صنعت م ی برد؟‬ ‫‪73‬‬ ‫نعمت زاده در ماه های اول هم می تواند موثر باشد‬ ‫‪ l‬اقای نعمت زاده از ابزاره��ای مختلفی ب رای قانع‬ ‫کردن استفاده م ی کرد‪ .‬به عنوان نمونه به بانک ها گفته بود‬ ‫ضمانت برگش��ت منابع دریافتی اموال متعدد پتروش��یمی‬ ‫ که هر روز روی اب در حال حرکت هس��تند م ی تواند باشد؛‬ ‫گفت وگوی مثلث با یکی از نزدیکان کاری وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫به طوری که در صورت دریافت نکردن بازپرداخت تسهیالت‬ ‫م ی توانید انها را دریافت کنید‪.‬‬ ‫در این راستا حتی سایر سازمان های دیگر نیز با ضمانت‬ ‫پتروش��یمی تس��هیالتی را از بانک های خارج��ی دریافت‬ ‫م ی کردند‪ .‬پس از رفت��ن نعمت زاده از پتروش��یمی مدی ران‬ ‫شعری مقدمیکیازقدیم ی ترینفعاالنصنعتپتروشیمی کشورمحسوبم ی شودودرکارنامهکاریخودحضور‬ ‫تالش زیادی بر ادامه دادن راه وی کردند اما به دلیل نداشتن‬ ‫یپتروشیمی باختر‬ ‫تملیصنایع پتروشیمی‪،‬شرکتسهامی پتروشیمی بندرامام(ره)‪،‬شرکتسهام ‬ ‫درهیات مدیرهشرک ‬ ‫تجربه کافی فقط طرح های نیمه تمام ت��ا حدودی انجام و‬ ‫تزادهدربارهدورهکاری‬ ‫وشرکتپلیمراریاساسولرابهثبترساندهاست‪.‬خب رنگارمثلثب ه عنوانیکیازنزدیکانکارینعم ‬ ‫ب رنامه های جدید مورد بهره برداری قرار نگرفت‪.‬‬ ‫جدیدویباوزیرصنعت‪،‬معدنوتجارتگفت وگوکردهاست‪.‬‬ ‫با وجود تحریم های بی ن المللی در صورت وجود این فرد‬ ‫در صنعت پتروشیمی به طور حتم اثرات تحریم بر این صنعت‬ ‫گوی�ا س�ابقه همکاری ش�ما ب�ا اقای‬ ‫با کاهش قابل توجهی همراه بود و حتی مجوز‬ ‫خصوص ی س��ازی های اخیر نیز در این صنعت‬ ‫نعم ت زاده از چن�ان کیفیتی برخوردار‬ ‫برای تمام فصول‬ ‫بوده که ایش�ان پس از منصوب شدن‬ ‫صورت نم ی گرفت‪.‬‬ ‫وضعیت فعل�ی را در ابت�دای دولت یازدهم‬ ‫تزاده به واس��ط ه حض��ور چند ده��ه ای خود در باالترین س��طوح‬ ‫محمدرضا نعم ‬ ‫ب�ه وزارت در دول�ت یازده�م‪ ،‬کارهای‬ ‫تصمیم گیری حوزه های اقتصادی کشور‪ ،‬چهره شناخت ه شده ای ب رای همه محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫ش�خص ی اش را کال به ش�ما س�پرده‬ ‫چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬در شرایط فعلی صنعت پتروشیمی با‬ ‫حضور در حوزه های مختلف صنعتی و تولیدی باعث شد تا در نهایت رئی س جمهوری او را‬ ‫است‪ ،‬سابقه اشنایی شما به چه زمانی‬ ‫و چند سال پیش برم ی گردد؟‬ ‫واگذاری های غیرکارشناسانه وضعیت نامناسبی‬ ‫تزاده در حالی‬ ‫به عنوان وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت دولت یازدهم انتخ��اب کند‪ .‬اما نعم ‬ ‫تجربه دو دوره تصدی وزارت صنایع را در دولت های هاشم ی رفسنجانی در کارنامه خود به‬ ‫‪ l‬زمان��ی ک��ه نعم��ت زاده به عن��وان‬ ‫دارد‪ .‬در حالی که در گذش��ته فق��ط ماهی یک‬ ‫ثبت رسانده که بخش عمده دوره پایانی منتهی به بازنشستگی او در سال ‪ 1388‬در صنعت‬ ‫مدیرعامل ش��رکت ملی صنایع پتروش��یمی و‬ ‫میلی��ارد دالر محصوالت ای��ن صنعت روی اب‬ ‫مورد جابه جایی قرار م ی گرفت‪.‬‬ ‫معاون وزیر نفت وارد صنعت پتروش��یمی شد‪،‬‬ ‫نفت و وزارت نفت گذش��ت‪ .‬او در ابتدا در دوره اصالحات به شرکت ملی صنایع پتروشیمی‬ ‫م ی خواهم به ی��ک نکته اصل��ی در این‬ ‫ رفت و در انجا مدی ریت پروژه عظیم عسلویه را برعهده گرفت‪ .‬بعد از ثبت کارنامه ای موفق در‬ ‫مقطعی بحرانی بود‪ .‬در ان هنگام امکان توسعه‬ ‫زمینه اش��اره کنم که ان‪ ،‬روحیه مشتری مداری‬ ‫دولت احمدی نژاد به شرکت پخش و پاالیش فراورده های نفتی رفت تا در انجا نیز اجرای پروژه‬ ‫صنعت پتروش��م ی به هیچ وجه میسر نبود‪ ،‬چرا‬ ‫که مجلس مخالفت ش��دیدی با توسعه صنعت‬ ‫نعم��ت زاده و تاثی��ر ان ب��ر مدیریتش اس��ت‪.‬‬ ‫بزرگ سهمی ه بندی سوخت و ط راحی کارت سوخت را برعهده بگیرد‪ .‬برخی تصور م ی کردند‬ ‫تزاده را به شرکت پخش و پاالیش فراورده های نفتی فرستادند تا در صورت اجرای‬ ‫که نعم ‬ ‫نعمت زاده به دلیل اینکه فرزند تاجر اس��ت‪ ،‬به‬ ‫پتروشیمی داشت و ما همه از اینکه این صنعت‬ ‫سهمی ه بندی بنزین و نارضایتی مردم‪ ،‬دولت بتواند ب رای خاموش کردن بخشی از نارضایت ی ها‬ ‫همه ما که تاکنون با او کار کرده ایم یاد داده که‬ ‫توسعه پیدا کند مایوس شده بودیم‪ .‬همان زمان‬ ‫چرا باید به مشتری احترام گذاشت‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫تزاده هم به این‬ ‫او را برکنار کند‪ .‬با این وجود‪ ،‬سهمی ه بندی سوخت به خوبی اجرا شد و نعم ‬ ‫فکر م ی کردیم که چطور وی م ی تواند درهای این‬ ‫تزاده چون مشکالت بخش صنعت‪ ،‬معدن‬ ‫نعم ‬ ‫دلیل از ش��رکت پخش و پاالیش فراورده های نفتی کنار نرفت‪ .‬او بع دا به دلیل مصاحبه با‬ ‫صنعت را باز کند ولی چیزی نگذشت که با وجود‬ ‫و تجارت را م ی شناس��د م ی تواند انها را برطرف‬ ‫یکی از روزنامه های نزدیک به اصالح طلبان و انتقاد شدید از احمدی نژاد‪ ،‬از تمامی سمت های‬ ‫ناباوری ما تمام درها باز شد‪.‬‬ ‫ کند‪ .‬در این صورت چرخ صنعت به سرعت خواهد‬ ‫تزاده پس از معرفی به عنوان‬ ‫خود در وزارت نفت کنار گذاش��ته ش��د‪ .‬اما محمدرضا نعم ‬ ‫یکی از مش��کالت ان زمان‪ ،‬تامین منابع‬ ‫وزیر پیش��نهادی صنعت‪ ،‬معدن و تجارت از س��وی رئی س جمهوری از مدیرعاملی شرکت‬ ‫تزاده باعث ش��د که این‬ ‫مالی بود‪ .‬اقدامات نعم ‬ ‫چرخید و حتی در ماه های اول با دید وسیعی که‬ ‫درها باز شود و تحول و توسعه صنعت پتروشیمی‬ ‫وی دارد م ی تواند درد را شناخته و درمان کند‪.‬‬ ‫توسعه تجارت نعمت (نبکو) متعلق به خود استعفا کرد و در حال حاضر عباس شعری مقدم‬ ‫ضمن انکه دلیل اینکه امروز در خیلی از‬ ‫مدیرعاملی این شرکت را برعهده گرفته است‪.‬‬ ‫ با وجود بهت ما در زمان ایشان شکل گرفت‪ .‬به‬ ‫وزارتخانه ها تصمیم موثری گرفته نم ی ش��ود‪،‬‬ ‫قدری این صنعت توسعه یافت و اعتبار ب رای ان‬ ‫این اس��ت که ممکن اس��ت ب رای انجام کاری‬ ‫شکل گرفت که در س��طح وزارتخانه تعالی پیدا‬ ‫ ‪ ۱۴‬میلیون تنی در س��ال ‪ ۷۶‬هم اکنون ب��ه ‪ ۶۰‬میلیون تن‬ ‫کرد و به گونه ای ش��د که نزد ش��رکت ها و موسسات تامین‬ ‫مسئوالن مورد سوال س��ازمان های نظارتی قرار بگیرند که‬ ‫رسیده است‪ .‬در حال حاضر ظرفیت پتروشیمی کشور حدود‬ ‫مالی و بانک های خارجی اعتبار صنعت پتروش��یمی حتی‬ ‫در بسیاری از موارد روسای انها‪ ،‬ان کارمند را تنها م ی گذارند‪.‬‬ ‫تزاده هم��واره از کارکنان خود حمایت‬ ‫در صورتی ک��ه نعم ‬ ‫‪ ۶۰‬میلیون تن اس��ت که این رقم در مقایس��ه با سال های‬ ‫تزاده‬ ‫از اعتبار شرکت نفت هم باالتر رفت‪ .‬به طور کلی نعم ‬ ‫کرده و اگر در پی اجرای دس��توری مورد سوال قرار گرفتند‪،‬‬ ‫گذشته بسیار قابل اهمیت است‪.‬‬ ‫رابطه تعاملی پایداری بین توسعه و صنعت به وجود اورد که‬ ‫خود وی هم از انها دفاع م ی کند و کارمند را تنها نم ی گذارد‬ ‫درب�اره دریافت منابع مال�ی از بانک های اروپایی‬ ‫در نهایت به تحوالت بزرگی در ماهیت صنعت پتروشیمی‬ ‫م ی توانید بیشتر توضیح دهید که چگونه انجام‬ ‫ ای ران منجر شد‪.‬‬ ‫و به این صورت جرات تصمیم گیری که الزمه مدیریت است‬ ‫م ی شد؟‬ ‫تزاده با ورود به صنعت پتروشیمی پویایی‬ ‫درواقع نعم ‬ ‫به وجود م ی اید‪.‬‬ ‫و حیات قابل توجهی را به این صنعت بازگرداند‪ .‬پیش از ورود‬ ‫او به صنعت پتروش��یمی ‪ ،‬به دلیل اختالف نظرهایی بین‬ ‫مجلس و دولت بودجه مناس��بی در اختیار این صنعت قرار‬ ‫نم ی گرفت و بسیاری از طرح ها به صورت نیمه تمام رها شد‪.‬‬ ‫نعمت زاده در این ش��رایط با ناامید ش��دن از دریافت‬ ‫تسهیالت از مراجع مربوطه با اس��تفاده از پتانسیل خود در‬ ‫صنعت پتروش��یمی فعالیت خود را اغاز کرد‪ .‬او با مذاکرات‬ ‫موثر و قانع کردن بانک های اروپایی توانس��ت منابع مالی‬ ‫مناس��بی را در قالب فاینانس در اختیار صنعت پتروشیمی‬ ‫ قرار دهد‪.‬‬ ‫دریافت منابع مالی از بانک های متعدد اروپایی باعث‬ ‫شد تا توسعه صنعت پتروشیمی با رشد قابل توجهی انجام و‬ ‫طرح های متنوعی در این حوزه به مرحله اجرا برسد‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫این تحوالت را با رقم و عدد مشخصی م ی توانید‬ ‫توضیح دهید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬همراستای این اقدامات تولید مواد پتروشیمی‬ ‫‪74‬‬ ‫نعمت زاده به خوبی‬ ‫می داند در هفته ها و‬ ‫ماه های پیش رو باید‬ ‫تجربه همه دوران‬ ‫مدیریتی خود را جمع کند‬ ‫تا بتواند صنعت‪ ،‬معدن و‬ ‫تجارت کشور را از یکی از‬ ‫بدترین مخمصه هایی که‬ ‫تاکنون به ان دچار شده‬ ‫نجات دهد‬ ‫صنعت سیاسی‪ ،‬سیاست صنعتی می شود‬ ‫پایان دوره مدیریت متوسط ها‬ ‫محمدجواد به ابادی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫مرد ‪ 68‬س��اله صنعت به اعتقاد بس��یاری کار سختی‬ ‫پی ش رو دارد‪ .‬ش��اید خ��ودش هم تص��ور نم ی ک��رد بعد از‬ ‫خداحافظی حاش��ی ه دارش با دولت دهم بار دیگ��ر بتواند به‬ ‫دولت بازگردد و مدیریت یکی از حساس ترین وزارتخانه های‬ ‫اقتصادی کشور را بر عهده بگیرد‪ .‬او اگرچه در روز رای اعتماد‬ ‫ی شد اما به نظر کامال‬ ‫متهم به کهولت سن و ناتوانی جسم ‬ ‫مصمم اس��ت که در این احتماال اخرین دوره وزارت خود بار‬ ‫دیگر نشان دهد که م ی تواند دست به کارهای بزرگ بزند‪.‬‬ ‫تزاده اگرچ��ه حدودا چهار س��الی از فعالی ت های‬ ‫نعم ‬ ‫دولتی دور بوده ام��ا از اخرین دوره وزارتش حدود ‪ 16‬س��ال‬ ‫م ی گذرد‪ .‬اخرین ب��ار او در دولت دوم هاشم ی رفس��نجانی‬ ‫تصدی وزارت صنایع را بر عهده داش��ت و بعد از ان بیش��تر‬ ‫دوران مدیریت��ش در حوزه نفت و در س��طوح معاونت وزارت‬ ‫تزاده در فعالی ت های مرتبط با‬ ‫گذشت‪ .‬به طور کلی عمر نعم ‬ ‫حوزه صنعت و تولید گذشته است‪ .‬حتی ان ‪ 10‬ماهی هم که‬ ‫لو فصل مشکالت کارگری به‬ ‫وزیر کار بود‪ ،‬بیشتر وقتش به ح ‬ ‫وجود امده در کارخانه های بحران زده صنعتی گذشت‪.‬‬ ‫تزاده در حالی دوباره به وزارت صنایع بازگشته‬ ‫اما نعم ‬ ‫که این بار بخش های معدن و تجارت نیز به ان اضافه شده‬ ‫است‪ .‬شاید برخی نگران باش��ند که او تجربه چندانی درباره‬ ‫بخش های معدن و تجارت نداشته باشد اما همین که اولین‬ ‫انتصاب خود را به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع‬ ‫معدنی ای ران (ایمیدرو) اختصاص داد‪ ،‬نشان داد که بر اهمیت‬ ‫زیاد حوزه معدن و صنایع معدنی کامال واقف است‪.‬‬ ‫در حوزه تجارت نیز بعید به نظر م ی رس��د او با مشکل‬ ‫خاصی مواجه باش��د‪ .‬رئیس اتاق بازرگانی که دست بر قضا‬ ‫رئی س دفتر رئی س جمهوری شده قطعا مش��اوره های الزم را‬ ‫درباره مش��کالت حوزه تجارت به او منتق��ل خواهد کرد‪.‬اما‬ ‫نکته جالب اینجاست که به اعتقاد بس��یاری از کارشناسان‬ ‫تزاده در این دوره از وزارتش نه حوزه های‬ ‫پاشنه اش��یل نعم ‬ ‫جدید معدن و تجارت‪ ،‬بلکه همان حوزه ای اس��ت که اتفاقا‬ ‫تخصصش در همان حوزه اس��ت؛ صنعت‪.‬بخ��ش تولید و‬ ‫صنعت کشور این روزها اصال حال و روز خوشی ندارد‪ .‬صنعت‬ ‫خودروس��ازی به عنوان نمادی از کل صنعت کشور امسال و‬ ‫سال قبل با کاهش تولید ‪ 50‬درصدی مواجه شده است‪.‬‬ ‫بسیاری از صنایع کوچک و متوس��ط در شهرک های‬ ‫صنعتی سراسر کشور نیز با مشکالت عدیده ای مواجه هستند‬ ‫و حتی مشاهدات نش��ان م ی دهد که بس��یاری از واحدهای‬ ‫تولی��دی در ش��هرک های صنعتی عمال تعطیل ش��ده اند‪.‬‬ ‫تحریم های غرب که از س��ال گذشته تش��دید شده‪ ،‬به طور‬ ‫ب ی سابقه ای صنعت خودروسازی ای ران را هدف گرفته و این‬ ‫صنعت در زمینه تامین قطعات مورد نیازش دچار مشکل شده‬ ‫است‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬برخی از صنایعی که ب رای ادامه حیات‬ ‫خود به صادرات محصوالتشان وابس��ته بودند‪ ،‬نیز حاال به‬ ‫دلیل مشکالت مربوط به نقل و انتقال ارز صادرات نفسشان‬ ‫به شماره افتاده است‪.‬به دلیل وجود همین مشکالت بسیاری‬ ‫تزاده کار دشواری را ب رای ترمیم زخم های‬ ‫اعتقاد دارند که نعم ‬ ‫وارد شده بر پیکره صنعت کشور دارد‪ .‬او در مراسم معارفه اش‬ ‫نیز نشان داد که با واقع بینی کامل پا به عرصه گذاشته است‪.‬‬ ‫وی در مراسم معارفه اش گفت‪« :‬روند تولید در سراشیبی قرار‬ ‫گرفته است و ما بای د ترمز کاهش تولید را بکشیم‪ .‬البته در این‬ ‫شرایط تحریم نم ی توان انتظار داشت به حد عالی برسیم اما‬ ‫ما تالش خود را م ی کنیم و در عین حال باید در جهت کاهش‬ ‫تزاده پیش از ان در ب رنامه‬ ‫تحریم ها هم قدم برداریم‪».‬نعم�� ‬ ‫پیشنهادی خود به مجلس نیز گفته بود‪« :‬تا پایان سال ‪۱۳۹۱‬‬ ‫حدود ‪ ۸۸‬هزار واحد صنعتی پروانه بهره برداری دریافت کردند‬ ‫ولی فقط ‪ ۵۷‬هزار واحد (‪ ۶۴‬درصد) از انها فعال بودند‪ .‬از تعداد‬ ‫‪ ۲۶‬هزار واحدی که طی س��ه س��ال اخیر تحت پایش وزارت‬ ‫صنعت‪ ،‬معدن و تجارت بودند‪ ،‬دو درصد در وضعیت بحرانی‬ ‫و سه درصد در وضعیت نامطلوب قرار داشتند و تنها ‪ ۴۶‬درصد‬ ‫از انها در سال ‪ ۱۳۹۱‬از وضعیت خوبی برخوردار بودند‪ .‬اگر این‬ ‫نسب ت ها به کل واحدهای تولیدی در حال فعالیت تعمیم داده‬ ‫شود نتیجه این خواهد بود که عالوه بر واحدهای تعطی ل شده‬ ‫حداقل ‪ ۲۸۰۰‬واحد صنعتی طی س��ه سال گذش��ته با رکود و‬ ‫بحران روبه رو شدند‪ ».‬فراتر از اینها بانک مرکزی هم درست‬ ‫تزاده‪ ،‬اماری را منتش��ر کرد که‬ ‫یک روز پیش از معارفه نعم ‬ ‫نشان م ی دهد بخش صنعت کشور در چه شرایط دشواری قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬ب راس��اس امار بانک مرکزی در سال ‪ 1390‬رشد‬ ‫بخش صنعت و معدن کشور به ‪ 3/7‬درصد رسید‪ .‬این در حالی‬ ‫است که کشور حتی رشد صنعتی بسیار ضعیف ‪2/7‬درصدی‬ ‫را هم در سال ‪ 1387‬تجربه کرد‪ .‬در مجموع م ی توان گفت که‬ ‫از سال ‪ 1384‬تاکنون رشد صنعتی کشور بدون احتساب سال‬ ‫‪ 1389‬با فراز و نشی ب های زیاد و عموما کاهشی رو به روبوده‬ ‫است‪ .‬سال ‪ 1391‬هم اگرچه امارش هنوز درنیامده اما باتوجه به‬ ‫وضعیت به وجود امده ب رای بازار ارز‪ ،‬تشدید تحریم ها‪ ،‬مشکل‬ ‫واردات مواداولیه تولید و غیره بعید به نظر م ی رسد وضعیت‬ ‫بهتری نسبت به س��ال ‪ 1390‬داشته باش��د‪.‬اخی را نیز معاون‬ ‫ب رنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری رشد اقتصادی‬ ‫کشور در سال گذش��ته را منفی ‪5/4‬درصد اعالم کرده است‪.‬‬ ‫عددی بس��یار ناامیدکننده که قطعا رشد بخش صنعت نیز‬ ‫به طور طبیعی باید نزدیک به ان باشد‪.‬با وجود همه مشکالت‪،‬‬ ‫تزاده که به اعتقاد برخی افراد که با او کار کرده اند در حین‬ ‫نعم ‬ ‫کار رفتار بسیار جدی دارد‪ ،‬نشان داده است که در پیش بردن‬ ‫ب رنامه هایش با کسی شوخی ندارد‪.‬‬ ‫رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ته ران هم بر این‬ ‫تزاده این طور‬ ‫موضوع صحه گذاشته و در مراسم معارفه نعم ‬ ‫تزاده بودم و حاال هم‬ ‫اظهار کرد‪« :‬من زمانی معاون اقای نعم ‬ ‫همین احساس را دارم و زمانی که به هم م ی رسیم وقتی اقای‬ ‫تزاده به من دستور م ی دهد چاره ای جز اجرای ان ندارم‪.‬‬ ‫نعم ‬ ‫تزاده را ندارد‪».‬‬ ‫کسی جرات مخالفت با اقای نعم ‬ ‫تزاده در دوران مدیریت خ��ود در دولت های بعد از‬ ‫نعم ‬ ‫انقالب نشان داده که هی چ وقت به دنبال افراد صرفا دنباله رو‬ ‫و بله قربان گو نبوده است‪ .‬او دنبال افرادی م ی گردد که در این‬ ‫روزهای دش��وار او را یاری کنند تا ب رنامه های اقتصادی دولت‬ ‫در حوزه های مختلف از تامین معیش��ت م��ردم تا کمک به‬ ‫بهبود شرایط تولید و رشد صادرات را اجرایی کند‪.‬نعمت زاده‬ ‫به خوبی م ی داند در هفته ها و ماه ه��ای پی ش رو باید تجربه‬ ‫هم��ه دوران مدیریتی خ��ود را جمع کند ت��ا بتواند صنعت‪،‬‬ ‫معدن و تجارت کشور را از یکی از بدترین مخمصه هایی که‬ ‫تاکنون به ان دچار شده نجات دهد‪ ،‬اگرچه او ب رای موفقیت‬ ‫در ای��ن ماموریت نگاه معن��اداری هم به هم��کاران خود در‬ ‫دستگاه دیپلماسی خارجی دارد تا انها بتوانند هر کار ممکن‬ ‫را ب رای کاهش سطح تحریم ها علیه کشورمان انجام دهند‪.‬‬ ‫تصمیمات وزارت اقتصاد و بانک مرکزی هم البته قطعا دور‬ ‫تزاده نخواهند بود‪.‬بسیاری نسبت به تحقق این‬ ‫از نگاه نعم ‬ ‫امور و اتخاذ تصمیمات درست اقتصادی خوشبین و امیدوار‬ ‫تزاده هم نس��بت به بهتر شدن شرایط‬ ‫هس��تند‪ .‬خود نعم ‬ ‫امیدوار است که اگر نبود‪ ،‬تالش ب رای الحاق ای ران به سازمان‬ ‫جهانی تج��ارت را به عنوان یک��ی از ب رنامه های اصلی خود‬ ‫تزاده به جدایی صنعت‬ ‫معرفی نم ی کرد‪ .‬اعتقاد قدیمی نعم ‬ ‫از سیاست و مخالفت با اقتصاد دولتی هم به قوت قلبی ب رای‬ ‫فعاالن بخش خصوصی در حوزه تولید و صنعت تبدیل شده‬ ‫است؛حوزه ای که در هشت سال گذش��ته با تهاجم گسترده‬ ‫سیاسیون و افراد غیرکارش��ناس مواجه شد‪ .‬به نظر م ی رسد‬ ‫تزاده تبدیل صنعت سیاس��ی به سیاست‬ ‫هدف نهایی نعم ‬ ‫صنعتی در کشور است‪g .‬‬ ‫‪75‬‬ ‫یک مرد و یک رویا‬ ‫‪50‬سالگی سخنرانی مارتین لوترکینگ‬ ‫دیـــدار‬ ‫یک مرد بود که رویایی داشت؛ رویایی که امروز جشن‬ ‫تولد پنجاه سالگی خود را جشن م ی گیرد‪ .‬پنجاه سال قبل‬ ‫یک روز مثل این مردی پش��ت بلند گو رفت و فریاد زد‪« :‬ایا‬ ‫م ی دانید‪ ،‬ان مرد که بود؟ رویایش چه بود؟ چه بر سر رویایش‬ ‫امد؟‪ 28 ...‬اوت ‪ 1963‬مردی سیاهپوست پشت تریبون رفت‬ ‫و یکی از مشهورترین سخنران ی های تاریخ را انجام داد‪ ،‬این‬ ‫مرد مارتین لوتر کینگ ب��ود‪ .‬یکی از مش��هورترین مردان‬ ‫جنبش سیاهان علیه تبعی ض نژادی‪ .‬مارتین‬ ‫لوتر کینگ تا سال ‪ 1955‬چهره گمنامی بود‬ ‫اما درگیر با پدیده تبعیض نژادی‪ .‬او که متولد‬ ‫‪ 1929‬در اتالنتا ب��ود‪ ،‬هنوز خیلی کودک بود‬ ‫که این معضل اجتماعی را با گوشت و خونش‬ ‫دریافت‪ .‬یک سیاهپوست در ان روزها خیلی‬ ‫زود با کلماتی مانند جیم کرو که همان معنای‬ ‫کالغ س��یاه را م ی دهد و ب رای تحقیر انان به‬ ‫کار گرفته م ی شد‪ ،‬اشنا م ی شد‪ .‬مارتین جوان‬ ‫که از خانواده ای مذهبی برم ی خاست در کالج‬ ‫مورهاس در اتالنت��ا تحصیل کرد؛ جایی که‬ ‫دریافت مذهب به عنوان عام��ل قوی ب رای‬ ‫تغییر اجتماعی اس��ت‪ .‬او پی��ش از مراجعت‬ ‫به جنوب‪ ،‬مدرک دکترای خود را از دانش��کده‬ ‫معارف دانش��گاه بوس��تون دریافت کرد و به‬ ‫عنوان کشیش در کلیسای باپتیست خیابان‬ ‫دکستر در ش��هر مونتگمری‪ ،‬االباما خدمت‬ ‫کرد‪ 1955 .‬یک اتفاق‪ ،‬جرقه یک جنبش را زد‪.‬‬ ‫روز اول دسامبر سال ‪ 1955‬میالدی روزا پارکر‬ ‫یک زن خیاط سیاهپوس��ت که در اتوبوس‬ ‫نشسته بود حاضر نم ی ش��ود از جا برخیزد و‬ ‫جایش را ب��ه یک مرد سفیدپوس��ت بدهد و‬ ‫به همین دلیل راننده او را ب��ه زور از اتوبوس‬ ‫پیاده م ی کن��د‪ .‬در پی این تبعیض اش��کار‬ ‫جنبش تحریم علیه شرکت اتوبوسرانی شهر‬ ‫مونتگمری اغاز م ی شود‪ .‬مارتین لوترکینگ‪،‬‬ ‫کش��یش جوان ش��هر در راس این جنبش‬ ‫معترضانه قرار م ی گیرد‪ .‬در جلس��ات کلیسا‬ ‫به رهبری مارتین لوتر کینگ تحریم وسایل‬ ‫نقلیه عمومی پیشنهاد و تصویب شد‪ .‬تاثیر تحریم باتوجه به‬ ‫تعداد عظیم کارگران و کارمندان سیاهپوست بسیار زیاد بود؛‬ ‫چرا که خسارت مالی زیادی به شرکت های نقلیه عمومی وارد‬ ‫کرد‪ .‬او بعدها همراه با ش��صت سیاهپوست دیگر دست به‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪76‬‬ ‫تاسیس گروهی زد که مبانی فکری اش را از مسیح و گاندی‬ ‫گرفته بود و ب رای ب رابری حقوق س��یاهان در جامعه امریکا‬ ‫مبارزات بس��یاری کرد‪ .‬مارتین لوترکین��گ رهبری جنبش‬ ‫حقوق مدنی را به عهده م ی گیرد و در ‪ 28‬اوت س��ال ‪1963‬‬ ‫میالدی در دوران ریاست جمهوری جان اف کندی راهپیمایی‬ ‫بزرگ واشنگتن را به راه م ی اندازد‪ .‬در مقابل ‪ 250‬هزار نفر از‬ ‫هوادارانش او مشهورترین سخنرانی خود که با جمله «من‬ ‫یک رویا دارم » اغاز م ی شد را انجام م ی دهد‪ .‬در سال ‪1963‬‬ ‫بی��ش از ‪44‬هزار کیلومتر س��فر و بی��ش از ‪ 350‬بار وعظ و‬ ‫سخنرانی کرد‪.‬س��رانجام در ‪ 2‬ژوئیه س��ال ‪ 1964‬میالدی‬ ‫لیندون جانسون که پس از قتل کندی رئی س جمهور امریکا‬ ‫ش��ده بود در حضور مارتین لوترکینگ قان��ون مدنی که به‬ ‫هرگونه تبعیض نژادی خاتمه م ی داد را امضا م ی کند‪ .‬در روز‬ ‫‪ 14‬اکتبر سال ‪ 1964‬میالدی مارتین لوترکینگ جایزه صلح‬ ‫نوبل را دریافت م ی کند‪ .‬چهارم اوریل ‪ ۱۹۶۸‬کینگ زمانی که‬ ‫در بالکن هتل خود در ممفیس تنسی ایستاده بود‪ ،‬ترور شد‪.‬‬ ‫س��فر او ب رای حمایت از حقوق کارگران سیاهپوست بخش‬ ‫بهداش��ت بود‪ .‬او توسط یک مجرم س��ابقه دار سفیدپوست‬ ‫مورد سوءقصد قرار گرفت و ترور شد‪.‬‬ ‫رویایی دارم‬ ‫رویای کینگ چه بود؟ او پنجاه س��ال قبل‪ ،‬در چنین‬ ‫روزهایی مش��هورترین س��خنرانی خود را انج��ام داد‪ .‬او در‬ ‫س��خنرانی خود که نوعی بیانیه علی��ه تبعی ض نژادی بود‪،‬‬ ‫رویای خود را توصیف کرد‪ .‬این س��خنرانی با تکرار عبارت‬ ‫رویای��ی دارم‪ ،‬خواس��ته های جامع��ه سیاهپوس��ت را بیان‬ ‫م ی کرد‪ .‬قسمت هایی از این س��خنرانی را م ی خوانیم‪« :‬از‬ ‫اینکه امروز در تظاه راتی کنار ش��ما هس��تم ک��ه روزی در‬ ‫تاریخ ملت ما به عنوان بزرگ ترین رخداد در راس��تای ازادی‬ ‫به ثبت خواهد رسید‪ ،‬خوش��حالم‪ .‬من رویایی دارم تا روزی‬ ‫شاهد باش��م چهار فرزندم در کش��وری زندگی م ی کنند که‬ ‫نه به خاطر رنگ پوستش��ان بلکه به خاطر شخصیتش��ان‬ ‫مورد قضاوت قرار م ی گیرند‪ .‬من ام��روز رویایی دارم‪ ».‬و در‬ ‫بخش دیگری م ی گوید‪« :‬نگذاریم اعتراض خالق ما به مرتبه‬ ‫نازل خشونت های جس��مانی س��قوط کند‪ .‬همواره تالش‬ ‫کنیم در بلندی های باش��کوه‪ ،‬زور بدنی را ب��ا توان روحانی‬ ‫پاسخ گوییم‪ .‬منازعه جویی شگفت انگیز تازه ای که جوامع‬ ‫سیاهپوست را فرا گرفته نباید ما را به ب ی اعتمادی نسبت به‬ ‫تمام مردم سفیدپوست رهنمون شود‪ ،‬زی را بسیاری از ب رادران‬ ‫سفیدپوست ما‪ ،‬همانگونه که حضورشان امروز در اینجا شاهد‬ ‫این مدعاست‪ ،‬دریافته اند که سرنوشتشان با سرنوشت ما گره‬ ‫خورده است‪ .‬انها دریافته اند که ازادی شان به گونه پیچیده ای‬ ‫به ازادی ما بس��تگی دارد‪ .‬ما نم ی توانیم این راه را به تنهایی‬ ‫بپیماییم و همچنان که در این راه گام برم ی داریم‪ ،‬باید عهد‬ ‫کنیم که همواره پیش خواهیم رفت‪ .‬ما نم ی توانیم به عقب‬ ‫بازگردی��م‪ ،‬ما راضی نیس��تیم و راضی نخواهیم ش��د مگر‬ ‫انکه عدالت مانند ابشار و راس��تکاری چون رودی پرخروش‬ ‫جاری ش��ود‪ .‬م ی دانم که برخی از شما به دلیل مصیب ت ها و‬ ‫رنج های سختی که تحمل کرده اید به اینجا امده اید‪ .‬برخی‬ ‫از شما از س��لول های تنگ زندان به اینجا امده اید‪ .‬برخی از‬ ‫ش��ما از جاهایی امده اید که در راه ازادی طلبی خود‪ ،‬ناگزیر‬ ‫با توفان های ازار و خش��ونت پلیس روبه رو ش��ده اید‪ .‬شما‬ ‫کهنه سربازان رنج ها و محنت های خالقانه هستید‪».‬‬ ‫رویا پنجاه سال بعد‬ ‫پنجاه س��ال بعد از ان س��خنرانی بزرگ و پرشور‪ ،‬این‬ ‫س��وال پیش م ی اید که بر س��ر رویای مارتین لوتر کینگ‬ ‫چه امده اس��ت؟ در روزهایی که امریکا یک سیاه پوس��ت را‬ ‫به عنوان ریاست جمهور م ی شناس��د‪ ،‬ایا م ی توان گفت که‬ ‫رویای کینگ تحقق یافته اس��ت؟ این روزها به مناس��بت‬ ‫پنجاهمی��ن س��الگرد س��خنرانی او‬ ‫مراسم های بیش��ماری درجهان برگزار‬ ‫شده که فحوای بسیاری از انها این است‬ ‫که «نه! تا تحقق رویای او فاصله بسیار‬ ‫است‪ ».‬بس��یاری از مخالفان به داستان‬ ‫ تریوان مارتین‪ ،‬پس��ر بچه نوجوانی که‬ ‫چندی پیش با ش��لیک پلی��س امریکا‬ ‫کش��ته ش��د و دادگاه قاتل را تبرئه کرد‪،‬‬ ‫اش��اره م ی کنند و م ی گویند‪ ،‬ریشه های‬ ‫نژاد پرستی در امریکای امروز هنوز وجود‬ ‫دارد‪ .‬سبرینا فولتون‪ ،‬مادر تریوان مارتین‬ ‫در یکی از مراسم ها گفت‪« :‬او تنها پسر‬ ‫من نیست‪ ،‬او پس��ر همه ماست و باید‬ ‫ب رای دف��اع از فرزندانمان مبارزه کنیم‪».‬‬ ‫ما رتین لوتر کینگ سوم‪ ،‬پسر ارشد اقای‬ ‫کینگ خطاب به تجمع کنندگان گفت‪:‬‬ ‫«کار به پایان نرسیده است‪ .‬سفر به پایان‬ ‫نرسیده است‪ .‬ما م ی توانیم و باید بیشتر‬ ‫از این انجام دهیم‪».‬‬ ‫مس��لمانان امریکا مب��ارزات این‬ ‫رهبر مبارز سیاه پوس��ت افریقایی را از‬ ‫جمله موضوعات الهام بخ��ش خود در‬ ‫مبارزه علیه تبعیض و احقاق حقوق خود‬ ‫در جامعه امریکا ق��رار داده اند‪« .‬ویلیام‬ ‫فهد» مدیر انجمن ع ربی‪-‬امریکایی شهر‬ ‫نیویورک گفت‪« :‬مسلمانان با شرکت در‬ ‫راهپیمایی پنجاهمین سالگرد این رهبر‬ ‫فقید جنبش حقوق مدن��ی امریکا نام و‬ ‫ی داش��تند‪ .‬در این زمان‬ ‫ی��اد وی را گرام ‬ ‫که پلیس نیویورک اشکارا حقوق مدنی و قانون اساسی را با‬ ‫جاسوسی و شنود از جوامع مسلمانان و عرب نقض م ی کند‪،‬‬ ‫واضح است که هنوز رویای مارتین لوتر کینگ تحقق نیافته‬ ‫است‪g ».‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫تفسیر سوره اسرا‬ ‫ششمین جلد از تفسیر قران به روایت امام موسی صدر‬ ‫امام موسی صدر در کتاب «اسرا» به تفسیر سوره اسرا پرداخته است‪ .‬تفاسیری که این رهبر‬ ‫دینی شیعه در لبنان از ایات و سوره های قرانی داشته ‪ ،‬در ماه های مبارک رمضان طی سال های‬ ‫متوالی بیان شده اند‪.‬‬ ‫بخش های پنج گانه این اثر به ارائه برخی ایات سوره اسراء و تفسیر ان اختصاص دارند‪ .‬کتاب‬ ‫«اسرا» ششمین جلد از تفسیر قران به روایت امام موسی صدر است‪ .‬مهدی موسوی نژاد این اثر را‬ ‫به فارسی برگردانده است‪ .‬در بخشی از کتاب «اسرا» م ی خوانیم‪« :‬انتقال پیامبر از مسجدالحرام‬ ‫به مسجد االقصی به مثابه ارتباط و هماهنگی با حلقه تمدنی و دینی و جهانی و نیز کامل شدن‬ ‫ان است‪ .‬مسجد االقصی رمزی ب رای جهانی شدن است و خارج شدن از ان از دست مسلمانان‪ ،‬به‬ ‫معنای انزوا و عقب نشینی اسالمی است‪ .‬به همین سبب این مسجد نه تنها نقشی اساسی در‬ ‫اسالم دارد‪ ،‬بلکه از ارکان اسالم است و هیچ انسان مسلمان و مومنی جایز نیست لحظه ای ساکت‬ ‫بماند و ب رای بازگرداندن این مسجد مبارک و دور داش��تن ان از یهودی شدن تالش و کوششی‬ ‫نکند‪ ».‬نخستین چاپ کتاب «اسرا» با شمارگان یک هزار و ‪ 500‬نسخه‪ ،‬در ‪ 42‬صفحه و به بهای ‪ 15‬هزار ریال از سوی واحد نشر‬ ‫موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موس ی صدر منتشر شده است‪g .‬‬ ‫اعتراضاقایکارگردان‬ ‫سکوت در مورد شهادت دو مستندساز جایز نیست‬ ‫سوریه‬ ‫سوژه اصلی‬ ‫اشپیگل‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫اسماعیل حیدری‪ ،‬دومین مستندساز ای رانی است که به دست تروریس ت های تکفیری جبهه‬ ‫النصره در سوریه به شهادت رسید‪ .‬تنها چند روز پس از شهادت هادی باغبانی‪ ،‬حیدری در مناطق‬ ‫روستایی شهر دمشق به دام تروریس ت های تکفیری جبهه النصره افتاد و به مقام رفیع شهادت‬ ‫نائل شد‪ .‬ای ران از اغاز جنگ داخلی سوریه‪ ،‬گروه های متعددی را ب رای تولید مستند هایی از این‬ ‫کشور و ثبت جنایات سلف ی ها به سوریه اعزام کرده و تاکنون ‪ 22‬فیلم مستند در این زمینه ساخته‬ ‫شده است‪ .‬هادی باغبانی نیز هفته گذشته ب رای دومین بار به همراه گروهی متشکل از سه نفر‬ ‫ب رای پوشش خبری عملیات دفاعی ارتش سوریه در دمشق به سوریه رفت و در این سفر جان خود‬ ‫را از دست داد‪ .‬شهادت این دو مستند ساز و سکوت جامعه سینمایی باعث شد تا مسعود ده نمکی‬ ‫کارگردان سینما و تلویزیون لب به اعتراض بگشاید‪.‬‬ ‫ده نمکی م ی گوید‪« :‬فکر م ی کنم به نوعی کس��انی که معتقد به غیرخودی و خودی در‬ ‫حوزه سینما هستند‪ ،‬درب رابر شهادت دو مستندساز غیرمسئوالنه رفتار م ی کنند‪ .‬بحث ما اینجا دو‬ ‫طرف دعوای سینمای ای ران نیست که البته هر دو طیف را در برم ی گیرد‪ .‬چگونه است که بر سر مسائل حاشی ه ای بیانیه م ی دهند‬ ‫و موضع م ی گی رند اما در مورد شهادت دو همکار و مستندساز حتی واکنش صنفی از خودشان نشان نم ی دهند‪ .‬من از هر دو طیف‬ ‫سینمای ای ران که امروز مدعی دفاع از حقوق هنرمندان عرصه سینما هستند‪ ،‬سوال م ی کنم ایا این دو مستندساز حتما باید بخشی‬ ‫از طرف دعوا م ی بودند تا در مراسم تشییع انها شرکت م ی کردند یا بیانی ه ای م ی دادند؟ من برخالف این دو طیف که انواع اتهامات‬ ‫را به یکدیگر وارد م ی کنند‪ ،‬سران هر دو طیف را از چهره های مسلمان م ی دانم اما سکوتشان را در ب رابر این اتفاق درک نم ی کنم‪.‬‬ ‫همکاران سینماگر! تعصب و واکنش نشان دادن انسانی نسبت به کشته شدن دو هموطن‪ ،‬احتیاج به مجوز هیچ دستگاهی نداشت‬ ‫و خانه سینما ‪ ۱‬و ‪ ۲‬نم ی شناسد‪g ».‬‬ ‫اکونومیستبه‬ ‫رویای مارتین‬ ‫لوترکینگ‬ ‫پرداخته است‬ ‫بحران سوریه‬ ‫وقیمتنفت‬ ‫گزارش‬ ‫روزنامه‬ ‫اقتصادی‬ ‫وال استریت‬ ‫ژورنال‬ ‫مرگنویسندهمطرحالمانشرقی‬ ‫کتاب های اریک نویچ میلیون ها خواننده داشت‬ ‫اریک نویچ از موفق ترین نویسندگان المان شرقی (جمهوری دموکراتیک المان) پس از تحمل یک دوره طوالنی بیماری در‬ ‫‪82‬سالگی چشم از جهان فروبست‪ .‬نویچ در ‪ 21‬ژوئن ‪ 1931‬در شونه بک در یک خانواده کارگری دیده به جهان گشود‪ .‬او در رشته های‬ ‫جامع ه شناسی و روزنامه نگاری در الیپزیک تحصیل کرد‪ .‬سپس ابتدا به عنوان روزنامه نگار و از سال ‪ 1960‬به عنوان نویسنده مستقل‬ ‫مشغول کار شد و به نگارش رمان‪ ،‬داستان‪ ،‬کتاب کودکان‪ ،‬مقاله‪ ،‬شعر و فیلمنامه پرداخت‪.‬‬ ‫اثار وی‪ ،‬میلیون ها خواننده را جذب کرد‪ ،‬اما وی بیش از هر چیز ب رای نگارش رمان «رد سنگها» منتشر شده به سال ‪1964‬‬ ‫به شهرت رسید‪ .‬این رمان با ش��مارگانی بیش از ‪ 500‬هزار نس��خه‪ ،‬از جمله موفق ترین کتاب هایی است که در دوران جمهوری‬ ‫دموکراتیک المان منتشر شد‪ .‬این کتاب همچنین دستمایه یک فیلم سینمایی ش��د که به کارگردانی فرانک بیر با بازی مانفرد‬ ‫کروگ در نقش اصلی اندکی پس از اکران در سال ‪ 1966‬ممنوع شد و از اواخر اکتبر ‪ 1989‬دوباره به روی صحنه رفت‪.‬‬ ‫در سال ‪ 2010‬در کتاب گفت وگوی «رد زندگی» اثر کالوس والتر (منتشر شده توسط انتشارات ب رلین نو) به نقل از نویچ امده‬ ‫است‪« :‬شخصی ت های من باید ملموس بوده‪ ،‬واقعی باشند و بخشی از کل محیط اجتماعی خود باشند که از هیچ چیزی به اندازه‬ ‫کار تاثیر نم ی پذی رند‪».‬‬ ‫اوایل سال ‪ 2014‬پنجمین جلد از دوره ‪ 6‬جلدی رمان «صلح در شرق» اریک نویچ با موضوع تاریخچه جمهوری دموکراتیک‬ ‫المان منتشر خواهد شد‪ .‬همچنین نویچ پیش از مرگش دست نوشته های اثری را به پایان برد که در ان سرنوشت قهرمانی به نام‬ ‫اخیم اشتاین هاور در عرصه هنر و فرهنگ جمهوری دموکراتیک المان در دهه های ‪ 70‬و ‪ 80‬را به تصویر کشیده است‪g .‬‬ ‫انگلستان و جواز‬ ‫مداخلهنظامی‬ ‫بنا بر گزارش‬ ‫گاردین‬ ‫‪77‬‬ ‫یک جام‬ ‫و چند مدعی‬ ‫نگاه مربیان بزرگ به جام جهانی‬ ‫دیـــدار‬ ‫ش��مارش معکوس ب رای جام جهانی ‪ 2014‬اغاز ش��ده‬ ‫و ح��اال تیم ها ب��ا جدیت بیش��تری خود را ب��رای حضوری‬ ‫قدرتمند در ای��ن رقابت ها اماده م ی کنن��د‪ .‬برزیل به عنوان‬ ‫میزبان رقابت ها به همراه ای ران‪ ،‬ژاپن‪ ،‬استرالیا و کره جنوبی‬ ‫پنج تیمی هستند که صعودش��ان را به جام جهانی مسجل‬ ‫کرده اند‪ .‬البته در این بین تیم هایی هم هس��تند که فاصله‬ ‫کمی با حضور در این رقابت ها دارند؛ تیم هایی مثل فرانسه‪،‬‬ ‫اسپانیا‪ ،‬هلند‪ ،‬المان‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬پرتغال و ارژانتین فاصله زیادی‬ ‫با صعود ندارند و م ی ت��وان از همین حاال انها را مس��افران‬ ‫برزیل دانست‪ .‬ه ر کدام از این تیم ها م ی توانند در جام جهانی‬ ‫به عنوان یک مدعی ظاهر شوند و تا مراحل پایانی رقابت ها‬ ‫پیش روند‪ .‬بازی های دوستانه ای که در سراسر جهان برگزار‬ ‫شد تنور کنف ران س های خبری را حسابی داغ کرده بود و این‬ ‫فرصت مناس��بی اس��ت که ببینیم مربیان ه ر کدام از این‬ ‫تیم های مدعی و پ ر مهره تا چه حد به حضور موفق تیمشان‬ ‫در جام بیستم امیدوارند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫فیلیپه اسکوالری (برزیل))‬ ‫«برزیل بارها ثاب��ت کرده که بهترین تیم دنیاس��ت‪.‬‬ ‫ما یک کار س��خت را ش��روع کرده ایم و تا ح��اال همه چیز‬ ‫خوب پیش رفته اس��ت‪ .‬برزیل اکنون در مسیر قهرمانی در‬ ‫جام جهانی س��ال اینده قرار گرفته و با اینکه یک س��ال به‬ ‫اغاز این رقابت ها باقی مانده اس��ت خ��ود را به عنوان اولین‬ ‫مدعی معرفی کرده اس��ت‪ .‬اکنون به ما بستگی دارد که در‬ ‫جام جهانی که در خان��ه مان برگزار م ی ش��ود‪ ،‬به قهرمانی‬ ‫برس��یم‪ .‬حضور در جام جهانی خانگی و ثب��ت یک رکورد‬ ‫تاریخی‪ ،‬انگیزه من ب رای بازگش��ت بود‪ .‬تنه��ا مرب ی ای که‬ ‫توانس��ت دو بار قهرمان جام جهانی شود‪ ،‬ویتوریو پوتزو بود‬ ‫که در س��ال های ‪ 1934‬و ‪ 1938‬ایتالیا را قهرمان جهان کرد‪.‬‬ ‫من م ی خواهم دومین نفر باشم‪ .‬ایتالیا یک جام جهانی را در‬ ‫خانه از دست داد؛ همی ن طور فرانس��ه و المان‪ .‬اما همه انها‬ ‫یک جام را هم در خانه بردند‪ .‬اکنون نوبت ماست‪ .‬این چیزی‬ ‫است که من به تیم گفته ام‪ .‬م ی خواهم تنها در مورد چیزهای‬ ‫مثبت صحبت کنم»‪.‬‬ ‫الخاندرو ساب ه یا (ارژانتین))‬ ‫«ارژانتین همیشه در جام جهانی به عنوان یک مدعی‬ ‫کار را شروع کرده اما متاس��فانه نقاط ضعفی وجود داشته و‬ ‫اجازه نداده که کار با قهرمانی به اتمام برسد‪ .‬هدف ما ب ر طرف‬ ‫‪78‬‬ ‫کردن این نقاط ضعف و در نهایت قهرمانی است‪ .‬ارژانتین‬ ‫پتانسیل الزم ب رای قهرمانی در هر تورنمنت بزرگی را دارد‪ .‬ما‬ ‫در مرحله انتخابی ثابت کرده ایم که بهترین و اماده ترین تیم‬ ‫امریکای جنوبی هستیم و م ی توانیم از این شرایط مطلوب‬ ‫نهایت بهره را ببریم‪ .‬ما در ارژانتین بازیکنانی داریم که خیلی‬ ‫از تیم های دیگر در حس��رت داشتن انها هستند‪ .‬بازیکنانی‬ ‫مثل مسی‪ ،‬هیگواین‪ ،‬اخرو و زانتی‪».‬‬ ‫یواخیم لو (المان))‬ ‫«تیم شرایط بسیار بهتری نس��بت به قبل دارد‪ .‬ورود‬ ‫بازیکنان باکیفیتی مانند گون��دوگان و ماریو گوتزه کیفیت‬ ‫فنی تیم ما را باال برده است‪ .‬انتظارات زیادی از خودمان داریم‪.‬‬ ‫تیم ما در جام جهانی برزیل با قدرت حضور پیدا خواهد کرد‬ ‫و م ی تواند قهرمان این رقابت ها ش��ود‪ .‬با این حال تیم های‬ ‫مدعی دیگری هم هستند که م ی توانند به قهرمانی برسند‪.‬‬ ‫بناب راین باید ب��رای حریفانمان در جام جهان��ی احترام قائل‬ ‫باشیم‪ .‬تیم المان ترکیبی از بازیکنان جوان و باتجربه است‬ ‫که باعث شده کیفیت تیمی باالیی داشته باشیم‪ .‬این تیم‬ ‫اینده فوتبال المان اس��ت و م ی تواند تا سال ها نتایج خوبی‬ ‫کسب کند‪».‬‬ ‫لوئیز ون گال (هلند))‬ ‫«به نظ��ر من المان و هلن��د در فینال ای��ن رقابت ها‬ ‫حضور خواهند داش��ت‪ ،‬م��ن طرفدار این دو تیم هس��تم و‬ ‫دوس��ت دارم که این دو تیم در فینال حضور داشته باشند‪.‬‬ ‫البته باید واقع بین بود‪ .‬ما باید قبول کنیم که در حال حاضر‬ ‫چند تیم مثل المان‪ ،‬اسپانیا و برزیل جلو تر از ما هستند و ما‬ ‫شاید مدعی شماره چهار رقابت ها باشیم اما چیزی که ما را‬ ‫امیدوار باقی نگه م ی دارد این است که در فوتبال کوچکترین‬ ‫اتفاق م ی تواند همه چیز را تغییر دهد‪ .‬در فینالی که با اسپانیا‬ ‫داشتیم‪ ،‬حریف کامال تیم برتر میدان بود اما اگر روبن از دو‬ ‫موقعیت به دس��ت امده اس��تفاده م ی کرد ما م ی توانستیم‬ ‫قهرمان شویم‪ .‬حاال هلند تیمی با تجربه است و اموخته که‬ ‫باید از تک موقعی ت ها به بهترین شکل ممکن استفاده کند‪».‬‬ ‫ویسنته دل بوسکه (اسپانیا))‬ ‫«هن��وز از نظر جس��می ب��ه بهتری��ن وضعیت خود‬ ‫نرس��یده ایم‪ .‬بعد از دو قهرمانی در اروپ��ا و یک قهرمانی در‬ ‫جهان حاال وارد فاز جدیدی ش��ده ایم‪ .‬ما بع��د از یک دوران‬ ‫طالیی حاال بیش��تر به جوانگرایی فک��ر م ی کنیم و قصد‬ ‫داریم اینده فوتبال اسپانیا را هم تضمین کنیم‪ .‬من به عنوان‬ ‫سرمربی اسپانیا بسیار خوش��حالم و به وجود این بازیکنان‬ ‫متعصب و پرتالش افتخار م ی کنم‪ .‬فلسفه ما تغییری نکرده‬ ‫و هنور هم سعی م ی کنیم با حفظ توپ رقبا را تحت فشار قرار‬ ‫دهیم‪ .‬با همین فلسفه پا به جام جهانی م ی گذاریم و سعی‬ ‫م ی کنیم یک بار دیگر قهرمان جهان شویم‪ .‬فعال مهمترین‬ ‫نکته رسیدن به امادگی کامل تا قبل از شروع رقابت هاست‪».‬‬ ‫چزاره پراندلی(ایتالیا))‬ ‫«ما از هر دو لحاظ فن��ی و تاکتیکی ب��ه این نتیجه‬ ‫رس��یده ایم که چطور باید بازی کنیم‪ .‬م��ن مطمئنم که ما‬ ‫به حفظ پایداری و اس��تقامت نیاز داریم‪ .‬م��ا طوری که باید‬ ‫بازی م ی کنی��م و روحیه ایتالیایی را نش��ان م ی دهیم‪ .‬فعال‬ ‫از همه چیز راضی هستم چرا که برنامه های ما خیلی خوب‬ ‫پیش رفته اس��ت‪ .‬در حال حاضر من حقیقت��ا نم ی توانم به‬ ‫سواالت مربوط به جام جهانی پاس��خ بدهم‪ .‬ما ابتدا باید در‬ ‫مس��ابقات مقدماتی جواز حضور در جام جهانی را کس��ب‬ ‫نماییم‪ .‬در این م��دت زمان باقیمانده ب ر ط��رف کردن نقاط‬ ‫ضعف مهمترین هدف ماس��ت‪ .‬باید مقابل دروازه حریفان‬ ‫عملکرد خوبی داش��ته باش��ید‪ .‬باید مقابل دروازه حریفان‬ ‫مصمم تر نشان دهیم و زمانی که در نیمه زمین حریف بازی‬ ‫م ی کنیم بتوانیم خود را به دروازه نزدیک کنیم‪».‬‬ ‫کارلوس ک ی روش (ایران))‬ ‫«ایا ای ران م ی تواند قهرمان جام جهانی شود؟ هی چ کس‬ ‫این چنین فکر نم ی کند‪ .‬ما خیلی از رس��یدن به این هدف‬ ‫بس��یار بزرگ دور هس��تیم‪ .‬فوتبال ای ران فاصل��ه زیادی با‬ ‫قدرت های بزرگی نظیر اس��پانیا‪ ،‬ارژانتین‪ ،‬المان‪ ،‬انگلیس‬ ‫یا ایتالیا دارد‪ .‬م��ا باید این حقیقت را بپذیری��م‪ .‬ما باید ب رای‬ ‫جام جهانی ‪ 2014‬برزی��ل تیمی قابل اطمین��ان و با ارزش را‬ ‫تشکیل دهیم که همه هواداران فوتبال در ای ران را خوشحال‬ ‫و مسرور کند‪ .‬چطور این کار را بکنیم؟‬ ‫با یک ب رنامه ریزی بلند مدت و فشرده‪ .‬با چنین ب رنامه ای‬ ‫است که ما م ی توانیم در جام جهانی عملکرد خوبی داشته‬ ‫باشیم‪ ،‬در غیر این صورت قادر نخواهیم بود که ب رابر تیم های‬ ‫بزرگ عملکرد خوبی داشته باشیم‪ .‬به شرطی این تورنمنت‬ ‫ب رای فوتبال ای ران مفید واقع م ی ش��ود که کیفیت فوتبال‬ ‫ای ران پس از جام جهانی با اکنون فرق کند‪.‬‬ ‫جام جهانی بای��د به فوتب��ال ای ران کم��ک کند که‬ ‫ورزش��گاه های بهتر‪ ،‬لیگ پویاتر‪ ،‬چمن بهتر‪ ،‬مربیان بهتر‬ ‫و فوتبال جذاب تر داشته باش��د‪ .‬انچه ما از جام جهانی ‪2014‬‬ ‫م ی خواهیم این است که فوتبالمان نسبت به انچه االن است‬ ‫بهتر شود‪ .‬به شکل خالصه تر هدف ما این است که یک گام‬ ‫بزرگ به جلو برداریم و به پله ای برسیم که ژاپن و کره پیش از‬ ‫ما رسیده اند و جایگاه خودمان را بین سه قطب برتر فوتبال‬ ‫اسیا تثبیت کنیم‪g ».‬‬ ‫_____سوژه‬ ‫دولت یاران‬ ‫رجایی و باهنر نمونه مناسبی از دولت اسالمی بودند؛ دولتی‬ ‫ساده زیست ‪ ،‬مردمی ‪ ،‬انقالبی و ‪...‬‬ ‫به مناسبت س�الگرد عروج انها مجموعه ای از عک س های‬ ‫مربوط به ان روزها را مرور م ی کنیم‪.‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪79‬‬ ‫یادداشت مدیرعامل بانک انصار در مورد‬ ‫بانکداری اسالمی‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪187‬‬ ‫بانکداری اسالمی به س��اختار پولی و مالی اطالق‬ ‫می ش��ود که فعالیت های��ش مطابق قوانین و ش��ریعت‬ ‫اسالمی اس��ت و خدمات ان براس��اس قوانین معامالت‬ ‫اس�لامی یا فقه معام�لات اج��را می ش��ود‪ .‬ﺑﺎﻧﮑﺪارى‬ ‫اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎى اﺻﻞ تقب��ل ریس��ک ﺷﮑ ﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ سرمایه گ��ذاری در ﺑﺨﺶ ﻫﺎى ﺣﻘﯿﻘﻰ اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮ ان را از ﺑﺎﻧﮑﺪاری متع��ارف‬ ‫رب��وی ﻣﺘﻔﺎوت می کن��د‪ .‬ﻣﺒﻨﺎى ﺑﺎﻧﮑﺪارى اﺳﻼﻣﻰ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﻣﺴﯿﺮ ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ای��ن‬ ‫روند و در م��واردی تسهیم س��ود و زی��ان و به طور کلی‬ ‫تقبل ریسک ب��ه دلیل ورود به مناب��ع پولی ان به بخش‬ ‫واقعی اقتصاد بوده و ﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺎس‪ ،‬در ﺑﺎﻧﮑﺪارى اﺳﻼﻣﻰ‪،‬‬ ‫وﺟﻮه ﺳﭙﺮد ه ﮔﺬاران ﻃﺒﻖ ﻣﻮازﯾﻦ ﺷﺮﻋﻰ و ﺣﻘﻮﻗﻰ‬ ‫و در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻘﻮد ﻣﻌﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬارى ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ای��ن‬ ‫نوع سرمایه گ��ذاری از ان رو ب��ر دادوستدهای ربوی و‬ ‫متعارف ترجی��ح دارد که ریسک پذی��ری در فعالیت های‬ ‫اقتصادی را به عن��وان عامل پیش برن��ده امور اقتصادی‬ ‫و تجاری‪ ،‬مقرون به صرفه ک��رده و مانع کاهش میل به‬ ‫سرمایه گ��ذاری از سوی قرض گیرندگ��ان و کارافرینان‬ ‫می ش��ود‪ .‬اف��زون بر اینه��ا‪ ،‬بانک��داری اسالم��ی انواع‬ ‫گوناگون��ی از رویه ه��ای مالی را برای رون��ق اقتصادی‬ ‫و امور فاینن��س مدنظر قرار داده ک��ه بانکداری متعارف‬ ‫از انها محروم ی��ا غافل ب��وده است‪ .‬مهم تری��ن عنصر‬ ‫بانک��داری اسالم��ی قرض الحسنه است ک��ه عاملی در‬ ‫جهت نزدیک شدن به رونق و عدالت اقتصادی‪ ،‬ریشه کن‬ ‫شدن فقر ‪ ،‬ترویج اعتم��اد عموم��ی‪ ،‬بزرگداشت منزلت‬ ‫انسانی بوده و ده ها سودمندی اقتص��ادی و اجتماعی بر‬ ‫ان مترتب اس��ت‪ .‬همچنین بانک��داری اسالمی با عقود‬ ‫گوناگون��ی مانند مضارب��ه‪ ،‬مشارکت مدن��ی و حقوقی‪،‬‬ ‫فروش اقساطی‪ ،‬معامالت سلف‪ ،‬اجاره به شرط تملیک‪،‬‬ ‫استصناع‪ ،‬اوراق صکوک اجاره‪ ،‬جعاله‪ ،‬مزارعه‪ ،‬مساقات‬ ‫و خرید دین‪ ،‬مرابح��ه‪ ،‬وکالت‪ ،‬سلم‪ ،‬ودیع��ه با ضمانت‪،‬‬ ‫استجرار‪ ،‬فروش پول نقدی معین و مشخص به مثل ان‬ ‫به صورت کلی در ذمه و مانند ان‪ ،‬موجب رواج تجارت و‬ ‫توسعه اقتصادی و گشای��ش عرصه های مختلف تجاری‬ ‫می گردد‪ .‬از س��وی دیگر بانکداری اسالم��ی جنبه های‬ ‫‪80‬‬ ‫سلبی بسی��ار اثرگ��ذاری دارد که براس��اس انها محیط‬ ‫تجارت و دادوستدهای مالی و فایننس به مکانی تجاری‬ ‫و در عین حال با رویکرد ارزش��ی تبدیل می شوند که در‬ ‫ان سعی می شود هرگونه پلیدی و ناپاکی مالی دور گردد‪.‬‬ ‫در این ساختار هرگون��ه معامالت مبتنی ب��ر ربا‪ ،‬ارتشا‪،‬‬ ‫تلبی��س‪ ،‬پولشوی��ی‪ ،‬سرمایه گذار ی ه��ای غیرقانونی و‬ ‫تولید محصوالت و اجناس حرام‪ ،‬روابط اقتصادی مغایر‬ ‫با اخالق اسالمی‪ ،‬احتکار‪ ،‬سوداگری‪ ،‬قمار‪ ،‬فساد و فحشا‬ ‫و هر معامله دیگری که به زیان مسلمانان و وهن اسالم‬ ‫و تقویت ساخت��ار و اندیشه رب��وی بینجامد‪ ،‬رد می شود‪.‬‬ ‫در بانک��داری اسالمی‪ ،‬بان��ک به عن��وان واسطه میان‬ ‫صاحبان سپ��رده و گیرندگان تسهی�لات‪ ،‬طبق قرارداد‪،‬‬ ‫درامدی غیرثاب��ت دریافت می کند‪ .‬دریاف��ت هزینه ای‬ ‫ان��دک از وام گیرندگ��ان و ضمان��ت اص��ل سپرده های‬ ‫مشتری��ان خدمت��ی و مسئولیتی اجتماع��ی است که در‬ ‫عین درامدزایی دارای تاثی��رات و امتیازات غیرمادی نیز‬ ‫مهم ترین عنصر‬ ‫بانکداری اسالمی‬ ‫قرض الحسنه است که‬ ‫عاملی در جهت نزدیک‬ ‫شدن به رونق و عدالت‬ ‫اقتصادی‪ ،‬ریشه کن‬ ‫شدن فقر‪ ،‬ترویج اعتماد‬ ‫عمومی و بزرگداشت‬ ‫منزلت انسانی بوده و‬ ‫ده ها سودمندی اقتصادی‬ ‫و اجتماعی بر ان‬ ‫مترتب است‬ ‫است‪ .‬این هزینه ثابت‪ ،‬با صرفنظر از سود و زیان فعالیت‪،‬‬ ‫جزو هزینه ه��ای ج��اری گیرندگان تسهی�لات منظور‬ ‫می شود‪ .‬دراین خصوص می توان گف��ت که به طورکلی‬ ‫ب��ا دادن اعتب��ارات کوتاه م��دت به موسس��ات مختلف‪،‬‬ ‫دوگونه درامد کسب می شود؛ یکی درامد هایی به عنوان‬ ‫«مزدکارهای دفتری اعتب��ار دادن» که نوعی حق الثبت‬ ‫به حساب می اید‪ .‬نوع دیگ��ر‪ ،‬دریافت ودیعه مدت داری‬ ‫که پس از سررسی��د‪ ،‬صاحب اعتبار مقی��د می شود ان را‬ ‫در اختیار بانک ق��رار دهد و بانک با سپ��ردن این ودیعه‬ ‫نزد بانک های داخل یا خ��ارج‪ ،‬می تواند از سود حاصل از‬ ‫ان استفاده کند‪ .‬بانک همچنی��ن از سهم سود نسبی‪ ،‬از‬ ‫موجود ی های دی��داری و نیز سرمای��ه ای شرکای خود‬ ‫بهر ه ب��رداری می کند و در قب��ال خدم��ات بانکی‪ ،‬مثل‬ ‫انتقال وج��وه از یک شهر ب��ه شهر دیگ��ر‪ ،‬از مشتریان‬ ‫خود کارمزد می گیرد‪ .‬یک��ی دیگر از دستاوردهای بزرگ‬ ‫بانکداری اسالمی توجه به زمینه های واقعی عقدقرارداد‬ ‫و پرهی��ز از هرگون��ه واقع گریزی و انتظ��ارات بیهوده و‬ ‫مطالبه سودهای نامعقول اس��ت‪ .‬نشانه این امر فرهنگ‬ ‫غنی دینی اسالم مبتنی بر قناعت و دوری از تکاثر است‬ ‫که فروشنده را از عقود مبتنی بر زیاده خواهی و انتظارات‬ ‫بیهوده برح��ذر می دارد‪ .‬دراین رابط��ه می توان گفت که‬ ‫رکود اقتص��ادی و بحران اقتص��ادی ک��ه امریکا دچار‬ ‫ان شد‪ ،‬نه تنه��ا ناشی از تصمیم��ات نادرست اقتصادی‬ ‫بود‪ ،‬بلکه ریش��ه در ضعف های فرهنگ��ی ماد ی گرایانه‬ ‫ان کشور نیز داش��ت‪ .‬عدالت‪ ،‬انص��اف‪ ،‬پرهیز از اسراف‬ ‫و تکاثر براس��اس فرامین الهی در زم��ره اصول الینفک‬ ‫بانکداری اسالم��ی و حاکم بر عق��ود اسالمی است که‬ ‫موجب برکت و مانع رک��ود و سقوط ساخت��ار اقتصادی‬ ‫می ش��ود‪ .‬تحقیق��ات اخی��ر موسس��ات رتبه بندی غرب‬ ‫نشان می ده��د که بانکداری اسالم��ی درحال رشد بوده‬ ‫و موسسات مالی اسالمی مسی��ر رشد را در این کشورها‬ ‫طی می کنن��د‪ .‬بانکداران غرب��ی که سالی��ان درازی را‬ ‫با پدی��ده بهره یا «رب��ا» در عرص��ه مال��ی و فایننس و‬ ‫رکودهای اقتص��ادی پی درپی سپ��ری کرده اند با ظهور‬ ‫بانکداری اسالمی و باتوجه ب��ه رشد روزافزون ان چشم‬ ‫به اینده بانکداری اسالمی دوخته اند تا از رهگذر حضور‬ ‫در بازارهای پولی کشوره��ای اسالمی بتوانند سهم سود‬ ‫مناسبی را به خود اختصاص دهند‪ .‬در نتیجه این پذیرش‬ ‫و باامید به نواوری ه��ای موجود در بانک��داری اسالمی‬ ‫چشم اندا ز هایی نویدبخ��ش از شکوفای��ی هرچه بیشتر‬ ‫صنایع بانک��ی‪ ،‬مالی و تجاری پیش روی م��ا قرارگرفته‬ ‫است‪ .‬تقاضای فزاین��ده جهانی برای خدمات و ابزارهای‬ ‫مال��ی اسالمی‪ ،‬توسع��ه روزاف��زون صنع��ت بانکداری‬ ‫اسالم��ی را نشان می ده��د‪ .‬درحال حاض��ر تقاضا برای‬ ‫تاسیس بانک های اسالمی در سراسر دنیا رو به افزایش‬ ‫اس��ت و براساس امار موسس��ات خدمات مال��ی بریتانیا‬ ‫اندوخته صاحب��ان حساب هایی که خواست��ار تسهیالت‬ ‫بانکی مبنی بر قوانین شرع اسالم هستند از ‪ ۲۰۰‬میلیارد‬ ‫دالر به ‪ ۵۰۰‬میلی��ارد دالر افزایش یافته و ه��ر ساله نیز‬ ‫حجم این اندوخته ها ‪ ۱۰‬تا ‪ ۱۵‬درص��د افزایش می یابد‪.‬‬ ‫باوجود این چشم اندازه��ای امیدبخ��ش و غرورافرین‪،‬‬ ‫بانکداری اسالمی را بای��د عرصه ای نوپا‪ ،‬سوداور و پاک‬ ‫دانست که نه تنها مهارت و تخصص در حوزه بانکداری‬ ‫و مالی را طل��ب می کند‪ ،‬بلکه اشنایی ب��ا مسائل شرعی‬ ‫و دینی و پرهیزگاری و باورهای قلب��ی و ملتزم بودن به‬ ‫اصول اسالمی هم��راه با نظریه پردازی ه��ای اقتصادی‬ ‫و بهره من��دی از پژوهش ه��ای علم��ی از ضروریات ان‬ ‫اس��ت‪ .‬امید است ب��ا چنی��ن گنجینه های��ی از معرفت و‬ ‫صالح ک��ه ایرانیان به وف��ور از انه��ا بهره مندند‪ ،‬هرروز‬ ‫بیش از پیش از بانکداری ربوی فاصله گرفته و به سوی‬ ‫بانکداری اسالمی گام برداریم‪g.‬‬ ‫بیانیه بانک انصار‬ ‫به مناسبت روز‬ ‫بانکداری اسالمی‬ ‫رئیس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران‪:‬‬ ‫هزینه همکدی را دولت باید می پرداخت‬ ‫رئیس هیات مدی��ره شرکت مخابرات ایران گفت‪« :‬مخاب��رات مدعی بود که هزینه همکدی را دول��ت باید بدهد‪ ،‬زیرا‬ ‫مصوبه دولت است‪ .‬اما مقامات رسمی تصمیم گرفتند که ‪ 900‬توم��ان هزینه همکدی را مخابرات از مشترکان بگیرد و به ما‬ ‫ابالغ کردند‪ ».‬سید مصطفی سید هاشمی در مراسم افتتاح برج های دوقلوی شرکت مخاب��رات ایران در جمع خبرنگاران در‬ ‫خصوص تغییر تعرفه های مخابراتی‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬تعرفه تلفن همراه‪ ،‬پ��س از سال ها از ‪44/7‬ریال به ‪51/3‬ریال افزایش‬ ‫یافته است‪ ».‬رئیس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران افزود‪« :‬به این ترتیب اکن��ون هزینه هفت ساعت مکالمه شهری با‬ ‫تلفن ثابت معادل یک نان سنگک است‪ .‬در حالی که در افغانستان هر دقیقه مکالمه ‪ 10‬سنت است‪ ،‬در ایران معادل ‪ 30‬سنت‬ ‫است؛ ان هم با دالر مبادله ای‪ ».‬وی گف��ت‪« :‬همکدی مصوبه هیات دولت بود و م��ا نمی خواستیم همکد کنیم‪ ».‬وی ادامه‬ ‫داد‪« :‬پس از همکدی تعرفه ها به شدت کاهش پیدا کرده‪ ،‬در گذشته برای یک مسیر ب��االی ‪ 120‬کیلومتر پنج پارک معادل‬ ‫‪ 220‬ریال از مشترک می گرفتیم اما اکنون ‪ 22‬ریال می گیریم‪ ».‬سید هاشمی گفت‪« :‬عالوه بر این‪ ،‬همکدی‪ ،‬برای مشترکات‬ ‫ارزش معنوی داشته است‪ ،‬زیرا یک روستای دور افتاده در استان با استان همکد شده است‪ .‬چند سال قبل یک نماینده مجلس‬ ‫این کار را برای استانش انجام داد و بیشترین رای را در استان جمع کرد‪ ».‬رئیس هیات مدیره شرکت مخابرات ایران در ادامه‬ ‫در خصوص هزینه ابونمان ‪ 900‬تومان��ی همکدی گفت‪« :‬مخابرات مدعی بود که هزینه همک��دی را دولت باید بدهد‪ .‬زیرا‬ ‫همکدی مصوبه دولت بوده است اما مقامات رسمی جمع شدند و تصمیم گرفتند که ‪900‬تومان هزینه همکدی را مخابرات‬ ‫از مشترکات بگیرد و به ما ابالغ کردند‪ ».‬سید هاشمی گفت‪« :‬اکنون نیز به دستور وزیر ارتباطات همکدی را متوقف کردیم‪.‬‬ ‫وزیر اعالم کرده که کارگروهی تعرفه ها را مجددا بررسی کند‪ ».‬وی ادام��ه داد‪« :‬صورتحساب های تلفن ثابت باید در پایان‬ ‫شهریور ماه از مشترکان گرفته شود‪ .‬مخابرات تا پایان شهریور منتظر اعالم نتیجه بررسی کارگروه خواهد ماند‪ .‬اگر تا پایان‬ ‫شهریور کارگروه تعرفه دیگری را اعالم کرد‪ ،‬صورتحساب ها بر اساس تعرفه جدید محاسبه می شود‪ ،‬در غیر این صورت تعرفه‬ ‫فعلی همکدی مبنای صورتحساب ها قرار می گیرد‪ ».‬وی همچنین در خصوص بیمه کارگزاران روستایی گفت‪« :‬سال گذشته‬ ‫مجلس مصوب کرد که مخابرات کارگزاران روستایی را بیمه کند‪ .‬امسال مجلس مصوبه جدیدی داشت‪ ،‬مبنی بر اینکه باید‬ ‫با انها قرارداد مستقیم بسته شود که قرار است کارگروهی نحوه انجام این کار را مشخص کند‪g ».‬‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪187‬‬ ‫اسالم دین معنویت است و همه احکام سلبی و ثبوتی اش‬ ‫مبتنی بر تعالی انسان تا نیل به جایگ��اه خلیفه اللهی است‪ .‬در‬ ‫جامعه اسالمی‪ ،‬نگاه به اقتصاد و امور بازرگانی فرامادی است‬ ‫و انسان در این جامع��ه باید تا ان اندازه و ح��دود بکوشد که با‬ ‫رشد ظرفیت ه��ای خداگونگی اش به حداع�لای شکوفایی‬ ‫معنوی نایل شود‪ .‬اقتصاد اسالمی از این منظر‪ ،‬کار و کوشش‬ ‫مقدس در راستای تحقق زندگی با حاکمیت ارزش های الهی‬ ‫است‪ .‬بنابراین‪ ،‬بانکداری اسالمی به عنوان شاخه ای از شجره‬ ‫طیبه اقتصاد اسالمی است که بای��د میوه های پاک به باراورد‬ ‫تا از ارتزاق ان پاکیزگی جسم و جان تضمین شود‪ .‬بانکداری‬ ‫اسالمی نظامی مال��ی است که بایستی مبن��ا و شالوده اش را‬ ‫احکاممعامالتیواقتصادیاسالمتشکیلدهند‪،‬فعالیت هایش‬ ‫مطابق با قوانی��ن و شریع��ت اسالمی سامان گی��رد و وﺟﻮه‬ ‫ﺳﭙﺮده ﮔﺬاران ﻃﺒﻖ ﻣﻮازﯾﻦ ﺷﺮﻋﻰ و ﺣﻘﻮﻗﻰ و در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﻘﻮد‬ ‫ﻣﻌﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬارى ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در این رویکرد مالی‪ ،‬خدمات باید ان‬ ‫گونه سامان یابند که همه فعالیت ها به تقویت زیرساخت های‬ ‫اقتصادی تولیدی میل کنند و قسط‪ ،‬عدالت‪ ،‬انصاف و توسعه‬ ‫متوازن فردی و اجتماعی به دستاوردهای پربرکت ان تبدیل‬ ‫شوند‪ .‬ای��ن ﺑﺎﻧﮑﺪارى ﺑﺮﻣﺒﻨﺎى اﺻﻞ تقبل ریسک شراکت در‬ ‫ی و الزامی‬ ‫صورت رخداد زیان یا س��ود در همه معامالت حتم ‬ ‫ نیست و ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﻣﺴﯿﺮ تولی��د و ﻣﺼﺮف ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻧﻈﺎرت‬ ‫ﺑﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎت مشروع ﺷﮑﻞ می گی��رد و ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ سرمایه گذاری‬ ‫در ﺑﺨﺶ ﻫﺎی��ی از اﻗﺘﺼﺎد ﺗاﮐﯿﺪ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ که نیازهای بدیهی و‬ ‫مشروع انسانی را تامین می کنن��د و او را از تجمل گرایی‪ ،‬کنز‪،‬‬ ‫اسراف و زیاده خواهی که به نابودی سرشت عدالت خواهی و‬ ‫خداجویی انسان می انجامند‪ ،‬برحذر دارد‪ .‬یکی دیگر از ﻣﺒﻨﺎهاى‬ ‫کلیدی این ﺑﺎﻧﮑﺪارى‪ ،‬پرهی��ز از پیامدهای ویرانگر رباخواری‬ ‫به عنوان محاربه با خداست که چرخ تولید را از کار می اندازد و‬ ‫ریسک پذیری کارافرینان را کاه��ش می دهد و فعالیت های‬ ‫اقتصادی را به س��وی واردات کاالها و خدمات غیرضروری و‬ ‫تجملی و سودهای مبتنی بر رانت سوق می دهد‪ .‬در واقع تحریم‬ ‫رباخواری یکی از کلیدی تری��ن خصیصه های تولیدگرایی در‬ ‫اقتصاد است که روح تولید را در فرایندهای معامالتی و فایننس‬ ‫تقویتمی کندوواسطه گریغیرمنصفانهرابه عنوانافتتولید‪،‬‬ ‫نابود می کند‪ .‬باوجود همه این مزیت ها‪ ،‬پس از انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫دستیابی به بانکداری اسالمی به یک ارم��ان بدل گردید‪ ،‬اما‬ ‫بر اثر چالش های بسیار در عرصه های گوناگون‪ ،‬به طورکامل‬ ‫محقق نشد‪ .‬اکنون بر هیچ کس پوشیده نیست که تحقق کامل‬ ‫این بانکداری جز از طریق برنامه های جامع و نهادسازی های‬ ‫حقوقی‪ ،‬فقهی و اجرایی و همکاری و همدلی ژرف و گسترده‬ ‫همه فعاالن و موسسات مالی میسر نیست‪ .‬اما از انجا که انقالب‬ ‫اسالمی ما را ب��ه تاسیس بنای رفیع جامع��ه اسالمی با همه‬ ‫خصیصه های الهی اش فراخوانده ضعف در تعقیب کامل این‬ ‫هدف مقدس بیش از این جایز نیست و بانک انصار به عنوان‬ ‫بانک پایبند به مبانی ارزشی‪ ،‬امادگی خود را برای هرگونه اقدامی‬ ‫ که بانکداری درحال تحول کنونی را به سمت بانکداری اسالمی‬ ‫تمام عیار سوق دهد و موجبات شکوفایی و بالندگی اقتصادی را‬ ‫در چارچوب اقتصاد مقاومتی و تحقق حماسه اقتصادی فراهم‬ ‫اورد‪ ،‬اعالم می دارد‪g .‬‬ ‫باصرف هزینه سه میلیارد ریالی‬ ‫مدرسه ساخته شده ازسوی بانک انصار در بشاگرد‬ ‫به بهره برداری رسید‬ ‫ساخت مدرسه انصارالمهدی در منطقه محروم بشاگرد استان هرمزگان با بودجه ‪ 3,000,000,000‬ریالی که از سوی بانک‬ ‫انصار پرداخت شد‪ ،‬به اتمام رسید‪ .‬این مدرسه در راستای انجام مسئولیت های اجتماعی بانک انصار و توسعه اقدامات عام المنفعه‪،‬‬ ‫به ویژه کمک به مناطق محروم‪ ،‬ساخته شده است‪ .‬براساس گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات انصار‪ ،‬بودجه ساخت این مدرسه‬ ‫از محل اعتبارات عام المنفعه قرعه کشی مرحله اول بانک انصار پرداخت شد که منطبق با بند «ب» ماده چهار دستورالعمل بانک‬ ‫مرکزی به شماره‪ 5881‬مورخ ‪ 90/3/19‬درخصوص تخصیص پنج درصد از دو درصد میانگین مانده حساب های قرض الحسنه‬ ‫مربوط به امور عام المنفعه اس��ت‪ .‬در ایین افتتاحیه ای��ن مدرسه که باحضور فروت��ن جانشین‪ ،‬رضازاده مسئ��ول امورفقهی و‬ ‫خالقی مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار و جمعی از مقامات لشکری و کش��وری و اموزش و پرورش منطقه برگزار شد‪،‬‬ ‫جانشین بانک مذکور با اشاره به توانمندی های مدیریتی و دفاعی کش��ور در خنثی سازی توطئه های خارجی و داخلی و توسعه‬ ‫زیرساخت های اقتصادی و اجتماعی و به ویژه اموزشی باوجود همه موانع و تحریم ه��ا‪ ،‬تالشگران این عرصه ها را جهادگرانی‬ ‫سرافراز نامید که ابادانی میهن را در اقصی نقاط ان انجام می دهند و حماسه اقتصادی مورد نظر رهبری انقالب اسالمی را رقم‬ ‫می زنند‪ .‬وی در ادامه ضمن ش��رح مراحل قانونی اجرایی شدن این طرح از همه دست اندرک��اران ان قدردانی کرد‪ .‬این گزارش‬ ‫همچنین می افزاید که احداث این مجتمع اموزشی در زمینی به مساحت یک ه��زار و ‪ 700‬مترمربع انجام شده و ‪ 500‬مترمربع‬ ‫فضای مسقف ان‪ ،‬دارای شش کالس‪ ،‬دو دفتر و یک خوابگاه معلمان است‪ .‬این مدرسه در مهرماه سال جاری وهم زمان با اغاز‬ ‫سال تحصیلی ‪ 92-93‬به صورت رسمی گشایش می یابد‪g .‬‬ ‫‪81‬‬ ‫مدیرعامل بانک مهر اقتصاد‪:‬‬ ‫تحقق اقتصاد واقعی‪ ،‬محصول نهایی‬ ‫و ارمانی بانکداری اسالمی است‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪187‬‬ ‫پس از پیروزی انقالب شکوهمند اسالمی ایران در تاریخ هشتم ش�هریور ماه سال ‪ 1362‬قانونی به تصویب‬ ‫مجلس شورای اسالمی رسید که مبنای عملیات بانکی بدون ربا بود‪ .‬این قانون که قرار بود پس از یک دوره میان مدت‬ ‫مورد بازنگری قرار گیرد تاکنون در سیس�تم بانکی کش�ور نافذ و مبنای فعالیت بانک ها و موسسات مالی و اعتباری‬ ‫مجاز کش�ور اس�ت‪ .‬بس�یاری معتقدند این قانون به اندازه کافی عامل اجرای کامل بانکداری بدون ربا نیس�ت و با‬ ‫گذشت سال ها از تصویب ان‪ ،‬کارایی موردنظر را ندارد‪ ،‬اما دکتر غالمحسن تقی نتاج‪ ،‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد‬ ‫نظر دیگری دارد‪ .‬او معتقد است که قانون عملیات بانکی بدون ربا به لحاظ زیرساختی از سالمت مناسبی برخوردار‬ ‫است و می تواند بس�تر مناس�بی برای تحقق اقتصاد واقعی و کارامدی اقتصاد باشد‪ .‬در نشس�تی صمیمی با وی از‬ ‫اقتصاد واقعی به عنوان محصول ارمانی و نهایی بانکداری اسلامی‪ ،‬شاخص ها‪ ،‬زیرس�اخت ها و اقدامات عملی در‬ ‫حوزه بانکداری اسالمی گفتیم و شنیدیم‪.‬‬ ‫قانونی به نام بانکداری اسالمی نداریم‬ ‫‪ l‬قانونی به ن��ام بانکداری اسالم��ی نداریم؛ عنوان‬ ‫صحیح ان قانون عملیات بانکی بدون رباست‪ .‬اگرچه در ابتدا‬ ‫مدنظر بود واقعا قانونی برای بانکداری اسالمی نوشته شود‪،‬‬ ‫ولی قانونی که تهیه شد و به استحضار امام(ره) رسید و ایشان‬ ‫هم به درستی به ان توجه کردند‪ ،‬قانون عملیات بانکی بدون‬ ‫رباست و اجرای این قانون‪ ،‬اصلی ترین مرحله برای رسیدن‬ ‫به ارمان بانکداری اسالمی است‪ .‬البته این نگاه‪ ،‬سابقه نظری‬ ‫محکمی دارد و شاه��د ان دیدگاه های شهیدسیدمحمدباقر‬ ‫صدر است که اعتقاد داشتند برای رسیدن به نظام بانکداری‬ ‫اسالمی در درجه اول باید همان نظام بانکی رایج و متعارف در‬ ‫محیط های اقتصادی را بررسی کنیم و در پی ان الودگی ربا را‬ ‫از این نظام خارج کنیم‪ .‬اگرچه ضرورت دارد یک نظام پولی و‬ ‫مالی مبتنی بر دیدگاه های دینی و با اعتقادی اسالمی داشته‬ ‫باشیم‪ ،‬ولی چنین نظامی به سهولت قابل دسترسی نیست اما‬ ‫ایا قانون عملیات بانکی بدون ربا به صورت کامل در محیط‬ ‫اقتصادی کشور ما اجرا شده است یا خیر موضوعی است که‬ ‫باید در جای خودش به طور مفصل به ان پرداخت‪ .‬به هرحال‬ ‫چنانچه بتوانیم این قانون را در محیط پولی و بانکی کشورمان‬ ‫اجرا کنیم‪ ،‬نخستین مرحله از اجرای کامل بانکداری اسالمی‬ ‫ را گذرانده ایم و این مهم‪ ،‬هدف ارمانی همه مسلمانان به ویژه‬ ‫مردم عزیز کشورمان است که باید محقق شود‪.‬‬ ‫اقتصاد واقعی‪ ،‬محصول بانکداری اسلامی‬ ‫ است‬ ‫‪ l‬بحث بانکداری اسالمی یا انچه اکنون در مرحله‬ ‫‪82‬‬ ‫اول ب��ا ان مواجه هستیم یعنی قانون عملی��ات بانکی بدون‬ ‫ربا‪ ،‬تاکید زیادی به واقعی بودن اقتصاد دارد‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫اقتصاد واقعی‪ ،‬محصول بانکداری اسالمی است‪ .‬پس می توان‬ ‫گفت که بانکداری بدون ربا منتج به اقتصاد سالم می شود‪ .‬لذا‬ ‫در صورتی که ما بتوانیم بانکداری بدون ربا یا قانون عملیات‬ ‫بانکی بدون ربا را در کشور به ص��ورت جامع و گسترده پیاده‬ ‫و اجرا کنی��م‪ ،‬دیگر شاهد پدیده های نامناس��ب اقتصادی از‬ ‫قبیل سفته ب��ازی و انواع تقلب های اقتص��ادی که در نتیجه‬ ‫اقتصاد کاذب در محیط اقتصادی ایجاد می شوند‪ ،‬نخواهیم‬ ‫بود‪ .‬به بیان دیگر چنانچه با انجام ک��ار واقعی رشد و توسعه‬ ‫اقتصادی روی دهد با اجرای عملی��ات بانکی بدون ربا دیگر‬ ‫شاهد انج��ام ان نخواهیم بود‪ .‬در کشوره��ای اروپایی مانند‬ ‫انگلستان ادعا می شود عملیات بانکداری اسالمی در جریان‬ ‫است و بانک هایی که نگاه شان‪ ،‬نگاه اعتقادی نیست بانکداری‬ ‫اسالمی را با نگاه اقتصادی و سوداوری پیاده سازی نموده اند‬ ‫ی در مسیر کارامدی‬ ‫و تایید می کنند ک��ه بانکداری اسالم�� ‬ ‫نظام اقتصادی ق��رار دارد‪ .‬در نظام بانک��داری غیراسالمی‬ ‫ اسیب هایی ب��ه ک��رات مشاهده ش��ده ول��ی در بانکداری‬ ‫ی که به لح��اظ برخورداری از سالم��ت و زیرساخت‬ ‫اسالم ‬ ‫می تواند از نظر عمل��ی بستر مناسبی ب��رای تحقق اقتصاد‬ ‫واقعی و کارامدی اقتص��ادی باشد این اسیب ها و خسارت ها‬ ‫به حداقل می رسد‪.‬‬ ‫جریمه تاخیر محل اشکال است‬ ‫‪ l‬تا جایی که من می دانم به اتف��اق نظر همه علما‬ ‫«جریمه تاخیر» مح��ل اشکال و الوده ب��ه رباست‪ .‬بنابراین‬ ‫انچه یک مجموعه پولی و بانک��ی وجوهی به عنوان جریمه‬ ‫تاخیر از وام گیرندگان و تسهیالت گیرندگان اخذ می کند‪ ،‬باید‬ ‫سریعا ان را در قوانین و مقرراتش اصالح کند و اگر هم مبالغی‬ ‫را بدین شکل دریاف��ت کرده به صاحبانش��ان بازگرداند‪ .‬اما‬ ‫موضوعی که نباید از ان به سادگی گذشت این است که تداوم‬ ‫حیات موسسات پولی و بانکی‪ ،‬شدیدا وابسته به خوش حسابی‬ ‫مشتریان است و چنانچه قرار باشد وام گیرندگان بدهی خود‬ ‫را به موقع و در موعد مقرر بازنگردانند‪ ،‬ان موسسه در ایفای‬ ‫تعهدات خود به سپرده گذاران‪ ،‬سهامدارانش و نیز در پوشش‬ ‫هزینه هایش با مشکل مواجه می ش��ود و حتی ممکن است‬ ‫موسسه را ب��ه سمت ورشکستگی سوق ده��د و اینجا بحث‬ ‫وجه التزام پی��ش می اید که م��ورد تایید بسی��اری از مراجع‬ ‫تقلید است و حتی در قانون عملیات بانک��ی بدون ربا هم به‬ ‫صراحت به ان اشاره شده و وجهی ک��ه به عنوان وجه التزام‬ ‫از وام گیرندگ��ان و تسهیالت گیرندگ��ان دریافت می شود‪،‬‬ ‫محل اشکال نبوده و صحیح است ولی بهت��ر است تا جایی‬ ‫که می شود وجه الت��زام را مورد بخشودگی ق��رار داد‪ .‬برخی‬ ‫عنوان می کنند ماهیت وجه التزام و جریمه تاخیر هر دو یکی‬ ‫است‪ ،‬در پاسخ به این اشک��ال قابل ذکر است که در حقیقت‪،‬‬ ‫نیت در اعتقادات اسالم��ی اهمیت خاص��ی دارد و بسیاری‬ ‫از رفتارهای مشابه در نگاه اعتق��ادی و غیراعتقادی ماهیت‬ ‫متفاوتی پیدا می کند‪ .‬فعالیتی ک��ه در نگاه غیراعتقادی حرام‬ ‫می شود در نگاه اعتقادی ب��ا نیت معین و ذکر عبارتی خاص‪،‬‬ ‫همان کار حالل می شود‪.‬‬ ‫قانون عملیات بانکی بدون ربا یعنی کارامدی‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪ l‬در بانک مهر اقتصاد فعالیت های بسیاری در حوزه‬ ‫اجرا و پیاده سازی نظام بانکداری ب��دون ربا صورت گرفته؛ از‬ ‫جمله اینکه ماهیت معامالت انجام شده و قراردادهای منعقده‪،‬‬ ‫با انچه در متن قرارداد اتفاق افتاده‪ ،‬بسیار به هم نزدیک هستند‪.‬‬ ‫برای دستیابی به این مهم کارکنان اموزش دیده اند و مجموعه‬ ‫قراردادها با همین رویکرد تنظیم و از فیلترهای مختلفی از جمله‬ ‫تایید مراجع فقهی وابسته به بانک و مستقل از بانک از لحاظ‬ ‫انطباق با شریعت عبور کرده است‪ .‬خوشبختانه نظارت های‬ ‫انجام شده نیز موید ان است که انچه در عمل اتفاق افتاده‪ ،‬با‬ ‫قراردادهایی که منعقد شده منطبق است‪ .‬نتیجه اجرایی کردن‬ ‫این نظام در بانک مهر اقتص��اد نیز سودهای مستمر پایان هر‬ ‫سال مالی اس��ت که واقعیت بیرونی دارن��د یعنی بدون اینکه‬ ‫حساب سازی و ظاهر ارای��ی در حساب های مالی اتفاق بیفتد‪،‬‬ ‫همواره در یک مسیر سوداوری واقعی حرکت کرده ایم و در عین‬ ‫حال توانسته ایم بخش قابل توجهی از مشتریان را از خدمات‬ ‫بانکی بهره مند سازیم‪ .‬بدین معنا که نه تنها سوداوری و بازدهی‬ ‫رخ داده‪ ،‬بلکه شاهد بهره مندی و رضایت مندی بخش کثیری‬ ‫از مشتریان از خدمات بانک نیز بوده ایم و ما امروز شاهد حضور‬ ‫حدود‪13‬میلیونمشتریدر‪ 800‬شعبهبانکمهراقتصادهستیم‬ ‫و با توجه به نتایج به دست امده می توانیم با اطمینان بگوییم که‬ ‫اصرار بر اجرای قانون عملیات بانکی ب��دون ربا در بانک مهر‬ ‫اقتصاد منجر به کارامدی اقتصادی شده است‪.‬‬ ‫قرض الحس�نه یکی از کارکردهای اساسی‬ ‫بانکداری بدون رباست‬ ‫‪ l‬اینکه بانکداری اسالمی همان قرض الحسنه است‬ ‫ی منجر‬ ‫برداشت اشتباهی است که چون ب��ه برداشت عموم ‬ ‫شده‪ ،‬برطرف کردن ان نیازمند تالش گسترده ای است‪ .‬هر‬ ‫چند قرض الحسنه هم یکی از کارکردهای اساسی بانکداری‬ ‫بدون رباست اما وقتی می گوییم بانکداری اسالمی یا بانکداری‬ ‫بدون ربا‪ ،‬منظور تنها قرض الحسن��ه نیست‪ ،‬بلکه مجموعه‬ ‫اقداماتی است ک��ه گستره ان بسیار فرات��ر از قرض الحسنه‬ ‫است‪ ،‬بنابراین قرض الحسنه به عن��وان یکی از کارکردهای‬ ‫ی حتما باید وج��ود داشته باشد اما اینکه‬ ‫پولی و بانکی اسالم ‬ ‫بگوییم بانکداری اسالمی هم��ان قرض الحسنه است‪ ،‬این‬ ‫برابری درست نیست‪.‬‬ ‫در بانک مهر اقتصاد‬ ‫فعالیت های بسیاری در‬ ‫حوزه اجرا و پیاده سازی‬ ‫نظام بانکداری بدون ربا‬ ‫صورت گرفته؛ از جمله‬ ‫اینکه ماهیت معامالت‬ ‫انجام شده و قراردادهای‬ ‫منعقده‪ ،‬با انچه در متن‬ ‫قرارداد اتفاق افتاده‪ ،‬بسیار‬ ‫به هم نزدیک هستند‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪187‬‬ ‫نرخ س�ود تعیین کننده ربوی ب�ودن معامله‬ ‫نیست‬ ‫‪ l‬نقش موسسات پول��ی و بانکی‪ ،‬نقش��ی وکالتی‬ ‫است و موسسات باید تالش کنن��د نقش واسطه گری وجوه‬ ‫را به بهترین نحو ممکن اجرا کنند‪ .‬این نقش باید به گونه ای‬ ‫اجرا شود که هم سپرده گ��ذاران از ان بهره من��د شوند و هم‬ ‫تسهیالت گیرندگان با حداقل هزینه‪ ،‬تامین مالی شوند‪ .‬نقش‬ ‫سیاست گذاران نظام پولی و بانکی با محوریت بانک مرکزی‪،‬‬ ‫بسیار مهم است‪ .‬انها باید مراقبت کنند نرخ بازده تسهیالت‪،‬‬ ‫کمتر از بهای تمام شده پول نباش��د‪ .‬این هزینه ای است که‬ ‫بخش قابل توجهی از ان توسط سپرده گذاران پرداخت می شود‬ ‫که اگر این اتفاق بیفتد‪ ،‬در حق سهام��داران و سپرده گذاران‬ ‫اجحاف می شود و از ط��رف دیگر نباید ای��ن موضوع بدون‬ ‫چارچوب رها شود که تسهیالت گیرندگ��ان مجبور باشند با‬ ‫نرخ های باال و سنگین نیازهایش��ان را تامین کنند‪ .‬لذا انچه‬ ‫تجربه به ما ثابت ک��رد این است که نرخ ب��ازار و تسهیالت‬ ‫باید عب��ارت از نرخ تورم به عالوه ی��ک حاشیه کوچک مثال‬ ‫یک درص��دی باشد‪ .‬نکته دیگ��ر این است که ن��رخ سود در‬ ‫ی تعیین کننده ربوی بودن معامله نیست‪،‬‬ ‫انعقاد عقود اسالم ‬ ‫بلکه درصدی را که موسسات پولی و بانکی برای تسهیالت‬ ‫اعطایی شان تعیین می کنند‪ ،‬باید تابعی از نرخ تورم و میزان‬ ‫بازدهی موضوعی باشد ک��ه می خواهند برای ان تسهیالت‬ ‫پرداخ��ت کنند‪ .‬در این خص��وص موسسات پول��ی و بانکی‬ ‫باید یک ن��رخ حداقلی را تعیین کنند و فق��ط به فعالیت های‬ ‫واجد شرایط داده شود‪ .‬از سوی دیگر بای��د توجه شود که در‬ ‫بخش قرض الحسنه هم طبیعتا اگر مبلغی بیش از کارمزد‪ ،‬از‬ ‫قرض گیرنده دریافت شود نیز رباست‪.‬‬ ‫ی نقطه پایان نیست‬ ‫بانکداری اسالم ‬ ‫‪ l‬توجه به قوانین و مق��ررات‪ ،‬نخستین زیرساخت‬ ‫نظام بانکداری اسالمی است؛ هر چند ناقص و قدیمی باشد‪.‬‬ ‫دومین زیرساخت‪ ،‬ساختارهای سازمانی مورد نیاز مانند شوراها‬ ‫و کمیته ه��ای فقهی است؛ یک موسسه پول��ی و بانکی باید‬ ‫برای پیاده کردن بانکداری بدون ربا یا بانکداری اسالمی از‬ ‫یک ساختار سازمانی تحت عن��وان اداره بانکداری اسالمی ‬ ‫و عناوینی متناسب با ان برخوردار باشد‪ .‬تعریف محصوالت‬ ‫بانکداری اسالمی مبتنی بر قوانین و مقرراتی که هر موسسه‬ ‫پولی و بانکی خاص خ��ود دارد‪ ،‬سومین زیرساختی است که‬ ‫باید به ان توجه داشت‪ .‬اما زیرساخت چهارم‪ ،‬نیروی انسانی‬ ‫یا سرمایه انسان��ی اگاه به بانکداری ب��دون رباست‪ .‬توجه به‬ ‫استفاده از ابزار فناوری اطالع��ات و ارتباطات هم زیرساخت‬ ‫پنجمی است که موسسات پول��ی و بانکی نباید نسبت به ان‬ ‫بی توجه باشند‪ .‬مجموعه ای��ن زیرساخت ها دست در دست‬ ‫هم کمک می کنند تا به بانکداری اسالمی به عنوان ارمان و‬ ‫بانکداری بدون ربا به عنوان انچه در حال حاضر اجرا می شود‪،‬‬ ‫دست یابیم‪ .‬بهتر است توجه داشته باشیم که بانکداری اسالمی‬ ‫ نقطه پایان نیست‪ ،‬بلکه هدفی است که باید در حد توان به ان‬ ‫برسیم‪ .‬لذا تصورم بر ای��ن است که بانکداری اسالمی بیشتر‬ ‫یک مدینه فاضله است؛ مدینه فاضله ای که ان را به عنوان یک‬ ‫هدف ارمانی در نظر می گیریم و تا روزی که زنده ایم در راستای‬ ‫تحقق ان تالش می کنیم‪ .‬نباید ناامید شویم بلکه باید فاصله‬ ‫خود را با این ارمان به حداقل برسانیم‪.‬‬ ‫استقالل نظام بانکی در پیاده سازی بانکداری‬ ‫بدون ربا موثر است‬ ‫‪ l‬شاید بتوان گفت که از محل عدم استقالل نظام‬ ‫بانکی‪ ،‬خسارت هایی به نظام پولی و بانکی کشور وارد می شود‪،‬‬ ‫ام��ا در شرایط وابستگی فعل��ی‪ ،‬نظام پول��ی و بانکی کشور‬ ‫به گونه ای عمل کرد که انتظارات ذی نفعان مختلف محقق‬ ‫شود‪ .‬به هر جهت تاکنون به دلیل وابستگی نظام پولی و بانکی‬ ‫به قوه مجریه‪ ،‬شاهد ایجاد پدیده شومی مانند ربا در ان حوزه‬ ‫نبودیم‪ ،‬ام��ا اشکاالتی هم از قبیل جری��ان خصوصی سازی‬ ‫موسسات پولی و بانکی که ط��ی ان منافع بخش خصوصی‬ ‫به شکلی ف��دای سیاست های بخش عموم��ی یعنی دولت‬ ‫شدند وجود داش��ت‪ ،‬این در حال��ی است که اگ��ر قرار است‬ ‫خصوصی سازی روی دهد باید مناف��ع بخش خصوصی به‬ ‫عنوان مالکیت خصوصی نیز محترم شمرده شود و این یک‬ ‫واقعیت است‪ .‬در سنوات گذشته شاهد بودیم که این مالکیت‬ ‫دچار خسارت شد و موسسات پولی و بانکی در این عرصه با‬ ‫مشکل جدی مواجه شدند و بخشی از منابع موسسات پولی و‬ ‫بانکی در قالب تسهیالت دستوری و تکلیفی در معرض بازدهی‬ ‫پایین یا حتی زی��ان قرار گرفت‪ .‬این بازده��ی پایین از جیب‬ ‫سهامداران و سپرده گذاران پولی و بانکی بخش خصوصی رفت‬ ‫و اشکاالتی در بازدهی منطقی موسسات پولی و بانکی بخش‬ ‫خصوصی اتفاق افتاد‪ .‬بنابرای��ن به نظر می رسد به جای انکه‬ ‫نظام پولی و بانکی را به سمت استقالل ببریم‪ ،‬بیشتر باید به این‬ ‫مساله توجه داشته باشیم که در عین وابستگی‪ ،‬مجموعه های‬ ‫نظارتی باید بر تنظیم قوانین و مقررات تالش کنند تا این گونه‬ ‫تداخل و دست اندازی ها اتفاق نیفتد و موسسات پولی و بانکی‬ ‫بتوانند در حوزه نظارتی بانک مرکزی در خدمت رشد و توسعه‬ ‫اقتصاد کشور قرار گیرند‪ .‬از س��وی دیگر اگر بخواهیم بانک‬ ‫مرکزی را به عنوان خزانه قوه مجری��ه به قوه دیگری منتقل‬ ‫کنی��م‪ ،‬در عمل مشکالتی ایج��اد خواهد شد ک��ه قوانین و‬ ‫مقررات‪ ،‬ساختار و سازمان کشورمان در حال حاضر ظرفیت‬ ‫این استقالل را ندارد‪ ،‬زیرا تنش هایی را ایجاد می کند که برای‬ ‫اقتصاد کشور زیان بار است‪.‬‬ ‫نظام بانکی سوپاپ اطمینان اقتصاد کشور‬ ‫است‬ ‫‪ l‬با تغییر دولت‪ ،‬شاهد شرای��ط خاصی در وضعیت‬ ‫اقتصادی کشور هستیم که رکود در بخش مسکن و کاهش‬ ‫قیمت ارز به طور موقت‪ ،‬بخشی از این شرایط است‪ .‬در واقع‬ ‫شاید به نوع��ی بتوان گفت بازار سردرگم اس��ت‪ .‬در پاسخ به‬ ‫این سوال ک��ه وجود این شرایط به نفع نظ��ام بانکی است یا‬ ‫نظام بانکی هم با همین چال��ش مواجه است باید گفت نظام‬ ‫بانکی به نوعی سوپاپ اطمینان اقتصاد کشور است‪ .‬رکودی‬ ‫که ایجاد ش��ده طبیعی است‪ ،‬یعنی با تغیی��ر هر دولت چنین‬ ‫وضعی مشاهده می شود اما فعاالن اقتصادی با توجه به درجه‬ ‫ریسک پذیری ش��ان در این شرای��ط محافظه کارانه تر عمل‬ ‫می کنند‪ .‬یعنی منتظر اقدامات عملی دولت جدید هستند تا به‬ ‫استناد ان با براوردی از اینده اقتصادی و میزان ریسک پذیری‪،‬‬ ‫فعالیت های خود را تنظیم کنند‪ .‬ای��ن شرایط طبیعی است و‬ ‫معموال شش ماه الی یک سال اول استقرار هر دولت جدید‪،‬‬ ‫شاهد چنین رفتاری هستیم‪ .‬موسسات پولی و بانکی از فضای‬ ‫به وجود امده به عنوان بستر ارامش استفاه می کنند یعنی در‬ ‫حال افزایش نقدینگی خود هستند و تقریبا این کار به رفتاری‬ ‫ی موسسات پولی و بانک��ی تبدیل شده‬ ‫عمومی برای تمام�� ‬ ‫است و بیشتر تسهیالتی که هم اکن��ون اعطا می کنند نیز از‬ ‫جنس کوتاه مدت است‪ .‬لذا انچه در ش��ش ماه اینده یعنی تا‬ ‫پایان سال جاری دراین خصوص اتف��اق خواهد افتاد بسیار‬ ‫تعیین کننده است و براورد شخصی بنده این است که با توجه‬ ‫به فضای امیدی که در کشور حاکم شده و مجموعه اتفاقاتی‬ ‫که تاکنون روی داده‪ ،‬نشانه های مثبتی است که از امکان رونق‬ ‫اقتصادی‪ ،‬سرمایه گذاری های سنگین تر و پایداری اقتصادی‬ ‫کشور حکایت دارد‪.‬‬ ‫ثبات و ارامش بازار اقتصاد را مخدوش نکنیم‬ ‫‪ l‬با توجه به شرای��ط اقتصادی ح��ال حاضر‪ ،‬ورود‬ ‫منابع به نظام بانکی افزایش یافته و در مقابل نیز مقداری از‬ ‫ریسک پذیری برای سرمایه گذاری کاسته شده‪ ،‬اما اینکه ایا‬ ‫منابعی که به بانک می اید موجب ضرر به نظام بانکی است یا‬ ‫خیر بستگی به این دارد که شرایط اقتصادی متالطم یا ارام‬ ‫باشد؛ با این اوصاف ما شاهد بازگشت منابع از جریان متالطم‬ ‫اقتصاد کشور به سوی سپرده ه��ای موسسات پولی و بانکی‬ ‫هستیم‪ ،‬ولی باید دقت داشت اگر مج��ددا تالطمی صورت‬ ‫گیرد‪ ،‬جنس سپرده ها به سم��ت سپرده گذاری های زیر یک‬ ‫سال یعنی کوتاه مدت پیش می رود ام��ا چنانچه ثبات ادامه‬ ‫داشته باشد‪ ،‬سپرده گذاری ها به سمت سپرده های بلند مدت تر‬ ‫از یک سال سوق می یابد‪ .‬ل��ذا رفتار موسسات پولی و بانکی‬ ‫به مدت این سپرده گذاری ها وابست��ه است‪ ،‬بدین معنی که‬ ‫هرچه این تالطم بیشتر باشد و سپرده ها زیر یک سال باشند‬ ‫موسسات پولی و بانکی نیز به اجبار تسهیالت خود را در قالب‬ ‫زیر یک سال ارائه می دهند که در این صورت به تالطم دامن‬ ‫زده می شود و بالعکس‪ .‬ناگفته نماند که تسهیالت کوتاه مدت‬ ‫بیشتر در حوزه های سفته ب��ازی‪ ،‬بازرگانی یا مصرفی هزینه‬ ‫می شود‪ .‬لذا به همه سیاستگ��ذاران و دست اندرکاران حوزه‬ ‫اقتصادی کشور توصی��ه می کنم که این ثب��ات و ارامش را‬ ‫مخدوش نکنند‪.‬‬ ‫مهم ترین مشکل نظام بانکی‪ ،‬چالش هویتی‬ ‫موسسات پولی و بانکی است‬ ‫‪ l‬مهم ترین مشکل نظام بانک��ی که در حال حاضر‬ ‫با ان مواجهیم‪ ،‬چالش هویتی موسسات پولی و بانکی است‬ ‫که در راستای قانون تنظیم ب��ازار غیرمتشکل پولی مصوب‬ ‫سال ‪ 1383‬و سیاست های مبتنی بر ان باید ساماندهی شوند‪.‬‬ ‫استمرار این وضعیت به نفع هیچ ک��س نیست؛ نه موسسات‬ ‫پولی و بانکی که در حال فعالیت هستند‪ ،‬نه بانک مرکزی و نه‬ ‫اقتصاد کشور‪ ،‬لذا توصیه ام این است هرچه سریع تر این فرایند‬ ‫را خاتمه دهند‪.‬‬ ‫بانک مرکزی نقش پلیس راهنمایی بانک ها‬ ‫را ایفا کند‬ ‫‪ l‬بانک مرکزی در واقع باید همان نقش پلیس را ایفا‬ ‫کند؛ پلیسی که قبل از ایراد گرفتن‪ ،‬جریمه کردن یا مچ گیری‬ ‫راهنمایی‪ ،‬همراهی و مساعدت نی��ز می نماید‪ .‬در شرایطی‬ ‫که صندوق های قرض الحسنه‪ ،‬تعاونی ه��ای اعتبار و انواع‬ ‫موسسات پولی و بانکی بر اس��اس قانونی که در سال ‪1383‬‬ ‫به تصویب رسی��ده‪ ،‬در اقتصاد کشورم��ان فعالیت می کنند‪،‬‬ ‫بانک مرکزی به عنوان پلیس بانک ها‪ ،‬باید تالش کند تا منافع‬ ‫معقول موسسات پولی و بانکی برای ت��داوم فعالیت و ادامه‬ ‫حیات را مهیا کند‪ .‬در شرایطی که نرخ سود تسهیالت پایین تر‬ ‫از بهای تمام شده پول است پلیس بانک ها نباید چنین اجازه ای‬ ‫را بدهد و باید با تمام توان در برابر این موضوع مقاومت کند‪.‬‬ ‫بنابراین بانک مرکزی به عنوان پلیس بانک ها همیشه باید در‬ ‫حال راهنمایی نیز باشد نه اینکه تنها نقش مچ گیری را ایفا کند‬ ‫و برگه تخلف برای موسسات پولی و مالی صادر کند‪ .‬باید با نگاه‬ ‫ارشادی و توجه به واقعیت فعالیت های موسسات پولی و بانکی‪،‬‬ ‫زمینه ای را فراهم کند که این موسس��ات به ویژه موسسات‬ ‫پولی و بانکی غیردولتی بتوانند به صورت منطقی فعالیت خود‬ ‫را ادامه دهند‪ ،‬در غیر این صورت قطعا شاهد نزول بیشتر ارزش‬ ‫موسسات پولی و بانکی خواهیم بود‪g.‬‬ ‫‪83‬‬