ماهنامه مثلث شماره 202

‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و دوم ‪ ۷ /‬دی ‪ 88 /1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫حاشیه هایی اطراف‬ ‫یکتئوریسین؛‬ ‫تک نگاری هاییدرباره‬ ‫محمود سریع القلم‬ ‫محمدعلی ابادی‪:‬‬ ‫احمدی نژاد دو بار‬ ‫گفت رئیس جمهور‬ ‫می شوم‬ ‫محرمانه های دکترصالحی‬ ‫گفت وگوی مثلث با رئیس سازمان انرژی اتمی ‬ ‫اقای روحانی سه پیشنهاد به من‬ ‫داشتند که دو تای انها وزارت علوم و‬ ‫سازمان انرژی اتمی بود‬ ‫االن اقای روحانی شخصا پی گیر مذاکرات‬ ‫هسته ای هستند و جلسات متعددی را با‬ ‫گروه مذاکره کننده برگزار می کنند‬ ‫احمدی نژاد درباره نامزدی‬ ‫برای انتخابات ‪ 92‬هیچ صحبتی‬ ‫با من نداشت‬ ‫احمدی نژاد در سال ‪ 84‬برای‬ ‫وزارت خارجه و علوم از من‬ ‫برنامه خواست‬ ‫جای خالی را با ما پر کنید‬ ‫قیمت ها به تومان میباشد‬ ‫سه ماهه‬ ‫شش ماهه‬ ‫یک ساله‬ ‫پست سفارشی ته ران‬ ‫‪36/000‬‬ ‫‪72/000‬‬ ‫‪144/000‬‬ ‫پست سفارشی شهرستان‬ ‫‪38/000‬‬ ‫‪76/000‬‬ ‫‪152/000‬‬ ‫بانک ملت به نام هفته نامه مثلث‬ ‫شماره حساب ‪43293196/94‬‬ ‫شماره کارت ‪6104-3377-7006-5405‬‬ ‫شماره شبا ‪IR28 0120000000004329319694‬‬ ‫برای اطالعات بیشتر عدد صفر را به شماره ‪ 3000411711‬ارسال نمایید‬ ‫شماره تماس‪88171506-8 :‬‬ ‫‪09109797859‬‬ ‫برای دریافت پیشخوان همراه اول ‪ MOSLAS‬را به ‪ 7050‬پیامککنید‬ ‫طرح ‪ :‬مسافر کربال‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫ضرورت اصالح در وزارت‬ ‫امور خارجه و سفارتخانه ها‬ ‫و انشاءاهلل شما در خارج که م ی روید متعهد باشید به جهات‬ ‫اس�لامی و کارمندهایی که در انجا دارید‪ ،‬اش��خاصی که در انجا‬ ‫هستند‪ ،‬حتی ان کسی که اش��پزی م ی کند‪ ،‬اینها باید اشخاصی‬ ‫باشند که انحراف نداش��ته باش��ند‪ .‬اگر یکدفعه نم ی شود اینها را‬ ‫تصفیه کرد به تدریج م ی شود‪ ،‬با تدریج م ی شود اینها را تصفیه کرد‪.‬‬ ‫و من از خدا توفیق شما را م ی خواهم در اینکه این خدمت بزرگ را‬ ‫ویژه ‪9‬دی‬ ‫‪16- 21‬‬ ‫بنایرهبریبراگاهیمردمبهجایبرخورد‬ ‫قضاییوامنیتیبود‬ ‫شرحیازدیدارهایمحرمانه‬ ‫حماسه؛‪4‬سالبعد‬ ‫بازخوانیحماسهماندگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪22- 33‬‬ ‫محرمانه هایدکترصالحی‬ ‫دیپلماتارامبه دنبالحاشیهنیست‬ ‫ماجرایدیپلماتهسته ایومردیخیاژانس‬ ‫اقایصالحینقشمهمی درتکمیلچرخه سوخت‬ ‫داشتهاست‬ ‫تک نگاری‬ ‫‪34-39‬‬ ‫حاشیه هاییاطرافدکترسریع القلم‬ ‫موافقتبابنیادنظری‪،‬اختالفدرمساله«استبداد»‬ ‫تفسیراشتباهازانسانایرانی‬ ‫تفاوتنخبگانباروشنفکران‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و دوم ‪ ۷ /‬دی ‪ 88 /1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫محمدعلیابادی‪:‬‬ ‫احمدینژاد دو بار‬ ‫گفت رئیسجمهور‬ ‫میشوم‬ ‫محرمانههای دکترصالحی‬ ‫گفتوگوی مثلث با رئیس سازمان انرژی اتمی‬ ‫اقای روحانی سه پیشنهاد به من‬ ‫داشتندکه دو تای انها وزارت علوم و‬ ‫سازمان انرژی اتمی بود‬ ‫االن اقای روحانی شخصا پیگیر مذاکرات‬ ‫هسته ای هستند و جلسات متعددی را با‬ ‫گروه مذاکره کننده برگزار میکنند‬ ‫احمدی نژاد درباره نامزدی‬ ‫برای انتخابات ‪ 92‬هیچ صحبتی‬ ‫با من نداشت‬ ‫احمدینژاد در سال ‪ 84‬برای‬ ‫وزارت خارجه و علوم از من‬ ‫برنامه خواست‬ ‫عکس‪ :‬برنو‪ /‬طراح جلد ‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫رحلت پیامبر اکرم(ص)‪ ،‬شهادت امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع)‬ ‫راتسلیتمی گوییم‬ ‫حاشیههایی اطراف‬ ‫یکتئوریسین؛‬ ‫تکنگاریهاییدرباره‬ ‫محمود سریعالقلم‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شما انجام بدهید و چهره جمهوری اسالمی را در انجا ان طوری که‬ ‫خدای تبارک و تعالی م ی خواهد و ان طوری که هست و انشاءاهلل‪،‬‬ ‫بعدها خواهد ش��د شما هم در انجا نمایش��گر این چهره اسالمی‬ ‫باش��ید‪ .‬و این را هم بدانید که وزارت خارج��ه از همه وزارتخانه ها‬ ‫مسئولیتش زیادتر اس��ت؛ برای اینکه با خارج س��ر و کار دارد‪ ،‬در‬ ‫داخل ممکن است یک چیزهایی ‪ -‬فرض کنید ‪ -‬واقع بشود ولو‬ ‫نباید واقع بش��ود‪ ،‬اما ضررش کمتر از ان چیزی است که در خارج‬ ‫واقع م ی شود‪ .‬اگر وزارت خارجه اصالح نشود تقریبا م ی شود گفت‬ ‫جمهوری اسالمی رو به شکست م ی رود‪ .‬در این جهت هم وزارت‬ ‫خارجه در اینجا که باید هر طوری شده اس��ت‪ ،‬به هر مقداری که‬ ‫امکان دارد دنبال این باشند که رو به رشد و ترقی و تعالی اسالمی‬ ‫برود وهم اقایانی که از اینجا به عنوانی م ی روند در خارج‪ ،‬انها هم‬ ‫دنبال این باشند که هر کدام در هر جا هس��تند‪ ،‬ان سفارتخانه را‬ ‫به ان اندازه ای که م ی توانند اصالحش بکنند‪ .‬سف رایی که در خارج‬ ‫هستند باید متعهد باشند و چنانچه ‪ -‬فرض کنید که ‪ -‬یک کسی‬ ‫هم به انجا م ی رود سفیر نیست‪ ،‬لکن س��فیر دارد انجا‪ ،‬اینها باید‬ ‫توجه کنند که ان س��فیر چه م ی کند‪ ،‬وضعش چطوری است‪ ،‬ان‬ ‫وقت به وزارت خارجه اط�لاع بدهد‪ .‬در هر ص��ورت یک تکلیف‬ ‫سنگینی هست ولی باید بش��ود‪ .‬باید با این همه تبلیغاتی که در‬ ‫خارج بر ضد جمهوری اسالمی م ی شود و م ی تراشند و م ی گویند‬ ‫ مالحظ��ه کرده ای��د رادیوها همه مش��غول هس��تند به جعل‬‫اکاذیب و چیزه��ای خالف ‪ -‬ش��ماها باید ان قدری ک��ه بتوانید‬ ‫تبلیغ کنید اس�لام را در انج��ا‪ ،‬تبلیغ کنید جمهوری اس�لامی را‬ ‫در انجا‪ .‬بای��د البته هر جایی که تش��ریف م ی برید یک نش��ریه‬ ‫داش��ته باش��ید که مس��ائلتان را بگویی��د‪ .‬دروغهای��ی را که در‬ ‫رادیوها گفته م ی ش��ود ش��ما بنویس��ید و بگویید‪ .‬اگر یک وقت‬ ‫ مثال فرض کنید که ‪ -‬یک جایی بود که صحبتی باید بش��ود‬‫صحبت کنید ب رای مردم‪ .‬یا نش��ریه هایتان باید انطور باش��د که‬ ‫نقاط دروغی که انها به ما م ی بندند انها را ش��ما بررس��ی کنید و‬ ‫جواب بدهید‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪46-57‬‬ ‫چرامذاکراتکارشناسیتعطیلشد؟‬ ‫مذاکرهدروضعیتابهام‬ ‫دوقطبیشدنامریکا‬ ‫بی احترامیبهدیپلماسی‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪58-63‬‬ ‫رویارویی با دولت موازی‬ ‫عدالتدربرابرخدمت‬ ‫چرااردوغاندیگرمتفاوتنیست؟‬ ‫جعبهسیاهفرار کرد‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64 -71‬‬ ‫اینفیلممی توانستساختهنشود‬ ‫فیلمنامهایکهسهبارردشد‬ ‫بایداختراعدوبارهسینمارامتوقفکنیم‬ ‫تصویرسازیازایمان‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران‪ :‬زهی��ر توکل��ی ‪ -‬ش��اهین فتحی��ان ‪-‬‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫ویژه ‪9‬دی‬ ‫تدابیر والیی‬ ‫رهبر معظم انقالب با تاکید بر افزایش بصیرت مردم‬ ‫توطئه های مختلف علیه کشور را از میان برداشتند‬ ‫‪9‬دی‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪1‬‬ ‫انتخابات سال ‪ 88‬و حوادث پس از ان برهه ای مهم در‬ ‫تاریخ انقالب اسالمی است‪ .‬اگر چه نظام جمهوری اسالمی‬ ‫پس از سال ‪ 57‬همواره با رویدادها و اتفاقات متفاوتی روبه رو‬ ‫بوده اما انچه در س��ال ‪ 88‬رخ داد‪ ،‬در واقع تبدیل به ازمونی‬ ‫ب رای اهالی سیاس��ت و مردم ای ران ش��د‪ .‬دو نامزد انتخابات‬ ‫نتیجه رقاب��ت را ب ر نتافتند‪ ،‬راه قانون را نخواس��تند و س��از‬ ‫دیگری کوک کردند‪ .‬کار تا انجا پیش رفت که اغتشاش به‬ ‫خیابان ها کشیده شد و شهر پر از اشوب شد‪ 9 .‬دی اما روزی‬ ‫تعیین کننده ب رای پایان ماجرا بود‪ .‬مردم حتی اگر با ابهام هایی‬ ‫هم در اغاز مواجه بودن��د‪ ،‬حاال دیگر تردیدی نداش��تند‪ .‬به‬ ‫خیابان ها امدند ب رای تثبیت نظام و ب رای مقابله با اش��وب‪.‬‬ ‫مهر پایان ب ی قانونی بر کارنامه چندین ماه اشوب زده شد‪.‬‬ ‫والیت فقیه؛ کلید حل ماجرا‬ ‫حاال که چند س��ال از ان ماجرای تلخ گذش��ته‪ ،‬مرور‬ ‫و واکاوی رویداد ها نش��ان م ی دهد که مق��ام معظم رهبری‬ ‫چگونه با تدبیر شعله های بحران را فرونشاندند و ارامش را به‬ ‫کشور بازگرداندند‪ ،‬چگونه با بصریت افزایی راه درست را نمایان‬ ‫س��اختند و چگونه با نامزد ها از ابتدا تا انتهای ماجرا مدب رانه‬ ‫برخورد کردند‪ .‬ب رای به دست امدن تصویری روشن از تدابیر‬ ‫مقام معظم رهبری باید مروری بر مواضع ایشان داشته باشیم‪.‬‬ ‫اغاز فتنه‪ ،‬پیش از انتخابات‬ ‫با نزدیک شدن به ایام انتخابات سال ‪ ،88‬کم کم فضای‬ ‫‪16‬‬ ‫انتخابات جامعه را پر م ی ک��رد و به دنبال ان تبلیغات مثبت‬ ‫و منفی نیز اوج م ی گرفت‪ .‬یکی از تبلیغات منفی و هدفدار‪،‬‬ ‫مطرح کردن عدم سالمت انتخابات بود‪ .‬مقام معظم رهبری‬ ‫در اولین روز س��ال ‪ 88‬و در حرم مطهر حض��رت امام رضا‬ ‫علی ه الس�لام‪ ،‬پس از تبیین اهمیت انتخابات در سرنوشت‬ ‫کشور‪ ،‬نامزدها را به پرهیز از به طمع انداختن دشمن و خروج‬ ‫از جاده انصاف توصیه کردند‪« :‬انتخاب��ات به فضل الهى و‬ ‫به حول و قوه الهى انتخابات س��المى اس��ت‪ .‬من مى بینم‬ ‫بعضى ها در انتخاباتى که دو‪ ،‬س��ه ماه دیگ��ر انجام خواهد‬ ‫گرفت‪ ،‬از حاال شروع کرده اند به خدشه کردن‪ .‬این چه منطقى‬ ‫است؟ این چه فکرى است؟ این چه انصافى است؟ این همه‬ ‫انتخابات در طول این سى سال انجام گرفته است ‪ -‬در حدود‬ ‫سى انتخابات ‪ -‬مسئوالن وقت در هر دوره اى رسما متعهد‬ ‫ش��ده اند و صحت انتخابات را تضمین کرده اند‪ ،‬و انتخابات‬ ‫صحیح بوده است؛ چرا بیخود خدشه م ی کنند‪ ،‬مردم را متزلزل‬ ‫م ی کنند‪ ،‬تردید ایجاد م ی کنند؟ که البته در ذهن مردم عزیز‬ ‫ما با این حرف ها تردید ایجاد نخواهد شد‪».‬‬ ‫خدشه به سالمت انتخابات و هشدار دوم‬ ‫از دیگر جلس��اتی که رهبر انق�لاب در ان به موضوع‬ ‫انتخابات پرداختند‪ ،‬روز نهم اردیبهش��ت و دیدار با معلمان‪،‬‬ ‫کارگران و پرستاران بود‪ .‬ایشان در این دیدار تصریح م ی کنند‪:‬‬ ‫«از دش��من انتظارى هم جز دشمنى نیس��ت؛ چه انتظارى‬ ‫هس��ت؟ بى توقعى از دوستان اس��ت‪ .‬بى توقعى از کسانى‬ ‫است که جزو این ملتند؛ واقعیات را دارند مى بینند؛ مى بینند‬ ‫که این انتخابات چگونه س��الم و متقن انجام م ی گیرد‪ ،‬در‬ ‫عین ح��ال‪ ،‬همان حرفى را که دش��من م ی زن��د‪ ،‬اینها هم‬ ‫یزنند! من انتظارم این است کسانى که با ملت ای رانند‪ ،‬جزو‬ ‫م ‬ ‫ملت ای رانند‪ ،‬توقع دارند مل��ت ای ران به انها توجه کنند‪ ،‬اینها‬ ‫دیگر علیه ملت ای ران حرف نزنند و انتخابات ملت ای ران را زیر‬ ‫س��وال نبرند‪ .‬مرتب تکرار نکنند که اقا این انتخابات سالم‬ ‫نیس��ت؛ انتخابات‪ ،‬انتخابات نیس��ت‪ .‬چرا دروغ م ی گویند؟‬ ‫چرا بى انصافى م ی کنند؟ چرا خالف واق��ع م ی گویند؟ چرا‬ ‫این همه زحماتى را که این ملت و مس��ئوالن در طول این‬ ‫سال هاى متمادى متحمل شدند‪ ،‬ندیده م ی گی رند؟ چرا؟ چرا‬ ‫ناسپاسى م ی کنند؟»‬ ‫اختالف به اصطکاک و اغتشاش منجر نشود‬ ‫اخرین سخنرانی رس��می رهبر معظم انقالب قبل از‬ ‫انتخابات در سالروز رحلت حضرت امام(ره) و در حرم مطهر‬ ‫ایشان است که قسمت پایانی س��خنان خود را به انتخابات‬ ‫اختصاص م ی دهند‪ .‬ایش��ان با بیان تناقضات رس��انه های‬ ‫غرب که گاه انتخابات ای��ران را انتص��اب م ی خوانند و گاه‬ ‫ان را بازی کنترل شده حکومت م ی خوانند که حتما با تقلب‬ ‫همراه خواهد بود‪ ،‬حضور نامزدهای مختلف را بیانگر حضور‬ ‫دیدگاه های مختلف در انتخابات خواندند و نسبت به تبدیل‬ ‫نش��دن اختالف دیدگاه ها به اغتش��اش و اصطکاک میان‬ ‫نیروهای انقالب هشدار دادند‪.‬‬ ‫بلوا در شهر‬ ‫سرانجام بعد از چند ماه اشوب و بلوا در خیابان ها‪ ،‬مردم‬ ‫وفادار ای ران با حضوری گسترده در راهپیمایی ‪ 9‬دی پاسخی‬ ‫درخور به اغتشاشگران دادند؛ پاسخی که ب رای همیشه انها‬ ‫را زمی ن گیر و ناپدید کرد‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری پس از چن��د ماه بصیرت افزایی و‬ ‫شفاف کردن ش��رایط ب رای مردم‪ ،‬موجب ش��دند که کشتی‬ ‫انقالب از خطری بزرگ دور شود‪ .‬ایش��ان روز ‪ 19‬دی ماه در‬ ‫دیدار مردم قم چنین فرمودند‪« :‬مطمئن باشید که روز نهم‬ ‫دى امسال هم در تاریخ ماند؛ این هم یک روز متمایزى شد‪.‬‬ ‫ش��اید به یک معنا بشود گفت که در ش��رایط کنونى ‪ -‬که‬ ‫ش��رایط غبارالودگى فضاس��ت ‪ -‬این حرکت مردم اهمیت‬ ‫مضاعفى داشت؛ کار بزرگى بود‪ .‬هرچه انسان در اط راف این‬ ‫‪9‬دی‬ ‫پایان چند ماه اشوب و بی قانونی‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫نتیجه انتخاب��ات که اعالم ش��د دو نام��زد معترض‪،‬‬ ‫شکس��ت را نپذیرفتند‪ .‬انها اصرار داشتند که تقلبی رخ داده‬ ‫و رای انها بی��ش از ان بوده که اعالم ش��ده‪ .‬همه نگاه ها به‬ ‫مقام معظم رهبری دوخته ش��ده بود‪ .‬به اینکه ایشان چگونه‬ ‫با ای��ن ماجرا مواجه خواهند ش��د‪ .‬رهبر انق�لاب در دیدار با‬ ‫نمایندگان نامزدها چنین فرمودن��د‪« :‬همه وظیفه دارند که‬ ‫با ایجاد نقار و دش��منى و کدورت مقابله کنند‪ .‬بله‪ ،‬ممکن‬ ‫اس��ت کس��انى همان طور که حاال اقایان هم ذکر کردید‪،‬‬ ‫اشکاالت و اعتراضاتى را بر مجارى گوناگون امور در انتخابات‬ ‫ثبت کرده باشند و اعتراض داش��ته باشند‪ ،‬که البته‪ ،‬راه هاى‬ ‫قانونى وجود دارد‪ .‬رسیدگى به اینها حتما باید انجام بگیرد‪.‬‬ ‫مواردى را اقایان ذکر کردید‪ .‬من درخواست م ی کنم از اقایان‬ ‫مسئول در وزارت کشور و همچنین در شوراى نگهبان که به‬ ‫این موارد دقیقا رسیدگى کنند‪ .‬چنانچه بعضى از اشکاالت‬ ‫مقتضى این هست که پاره اى از صندوق ها بازشمارى بشود‪،‬‬ ‫اش��کالى ندارد‪ .‬حاال مثال یک مورد را اقایان ذکر کردند که‬ ‫ان شخص گفته که راى فالن نامزد این تعداد است‪ ،‬بعد در‬ ‫شمارش تعداد دیگرى معرفى شده؛ خیلى خب‪ ،‬کارى ندارد؛‬ ‫صندوق هاى مورد اش��کال را‪ ،‬یا به طور تصادفى تعدادى از‬ ‫صندوق ها را بازش��مارى کنند؛ خود نمایندگان ستادها هم‬ ‫حضور داشته باش��ند و ببینند‪ ،‬تا اطمینان کامل ب راى همه‬ ‫حاصل بشود‪».‬‬ ‫(بیان��ات در دی��دار نماین��دگان نامزده��ای انتخابات‬ ‫‪)88/3/26‬‬ ‫‪ 29‬خرداد پرش��کوه ترین نمازجمعه ته ران برگزار شد‪.‬‬ ‫مردم با گرایش های مختلف امده بودن��د تا به رغم اختالف‬ ‫سلیقه‪ ،‬والیتمداری خود را اثبات کنند‪ .‬رهبر انقالب در خطبه‬ ‫اول با خواندن ایات پرمعنایی از قران‪ ،‬سعی کردند همگان را‬ ‫به توکل به خداوند در حوادث فراخوانند و سکینه و ارامش را‬ ‫از این طریق کسب کنند و سپس حوادث را همراه همیشگی‬ ‫‪ 30‬سال انقالب برشمردند و تاکید کردند‪:‬‬ ‫«از اول انقالب تا امروز ‪ -‬که سى سال م ی گذرد ‪ -‬در‬ ‫حوادث گوناگون‪ ،‬حوادثى که بعضى از انها م ی توانست یک‬ ‫ملت را‪ ،‬یک نظام را از جا بکند‪ ،‬م ی توانس��ت یک کشور را‬ ‫دچار دریاى توفانى بکند که ندانند چ��ه م ی کنند و چه باید‬ ‫بکنند – همی ن طور که مى بینیم در بعضى از کش��ورهاى‬ ‫همس��ایه مان ‪ -‬ب راى این کش��ور پیش امد‪ ،‬اما این کشتى‬ ‫اس��توار که متکى به ایمان هاى ش��ما‪ ،‬به اراده شما‪ ،‬به دل‬ ‫نورانى ش��ما‪ ،‬به ذکر خدا متک��ى بود‪ ،‬در ای��ن توفان هاى‬ ‫گوناگون اندک اضط رابى پیدا نکرد‪ .‬این نشانه رحمت الهى‬ ‫است؛ این نشانه تفضالت خداوند به شما ملت عزیز است‪».‬‬ ‫با این س��خنان الهام بخش‪ ،‬رهبری س��عی کردند دل های‬ ‫مضطرب دوستداران انقالب را محکم کنند و به انان گوشزد‬ ‫کنند که این انقالب از حمایت الهی برخوردار اس��ت و این‬ ‫حادثه نیز همانند س��ایر حوادث محو خواهد ش��د‪ .‬ایشان‬ ‫در خطبه دوم هر چه��ار نامزد را متعلق به نظام و ش��رکت‬ ‫‪ 40‬میلیون نفر را جنبش عمومی ملت ب رای اب راز وفاداری به‬ ‫امام و انقالب و شهدا برشمردند‪ .‬رهبری سپس مساله تقلب‬ ‫را مطرح کردند و با یاداوری سخنان نوروز خود در این رابطه که‬ ‫هشدار داده بودند‪ ،‬این موضوع را سناریوی از پیش تعیین شده‬ ‫دشمنان و صهیونیس ت ها دانستند و سپس نکات منفی و‬ ‫مثبت مناظره ها را متذکر شدند و هر دو سوی مناظره را مقصر‬ ‫دانس��تند‪ .‬ایش��ان فرمودند‪« :‬نظام جمهوری اسالمی اهل‬ ‫خیانت در ارای مردم نیست‪».‬‬ ‫مقام معظم رهبری با توصیه همگان به پیگیری کارها‬ ‫از طریق قانون‪ ،‬نس��بت به قانون ش��کنی برخی جریانات‬ ‫هشدار دادند و فرمودند‪« :‬بنده زیر بار بدعت هاى غیرقانونى‬ ‫نخواهم رفت‪ .‬امروز اگر چارچوب هاى قانونى شکسته شد‪،‬‬ ‫در اینده هیچ انتخاباتى دیگر مصونیت نخواهد داش��ت‪».‬‬ ‫ایش��ان در ادامه نس��بت به برگزاری تجمعات غیرقانونی‬ ‫هشدار دادند‪ .‬بدین ترتیب رهبر انقالب در مرحله اول همه‬ ‫جریانات را زیر چتر نظام دانستند اما همگان را به قانونمند‬ ‫حرکت کردن توصیه کردند‪ .‬بخش زی��ادی از افرادی که با‬ ‫ابهاماتی مواجه بودند‪ ،‬پس از خطب��ه حکیمانه رهبری راه‬ ‫خود را از اغتشاشگران جدا کردند اما اغتشاشگران همچنان‬ ‫راه ب ی قانونی را در پیش گرفتند‪ .‬زمان ه ر چه پیش م ی رود‬ ‫اغتشاش گس��ترش م ی یابد‪ .‬مقام معظم رهبری همچنان‬ ‫به بصیرت افزایی‪ ،‬هشدار نسبت به ب ی قانونی و توصیه به‬ ‫حرکت در مسیر قانون م ی پردازند‪ .‬ایش��ان در سخنانی در‬ ‫جمع نمایندگان مجلس فرمودند‪« :‬یک قدم از قانون فراتر‬ ‫نخواهیم رفت؛ قانون کشورمان‪ ،‬قانون جمهورى اسالمى‪.‬‬ ‫مطمئنا نه نظام‪ ،‬ن��ه این مردم به هیچ قیمت��ى زیر بار زور‬ ‫نخواهند رفت‪ .‬نقطه مقابل قانون گرایى و انقیاد در مقابل‬ ‫قانون‪ ،‬دیکتاتورى اس��ت‪ .‬این هم دوستان حتما م ی دانند و‬ ‫بدانند ‪ -‬اگر نم ی دانند ‪ -‬که در زمین��ه روحى همه ما یک‬ ‫میل به دیکتاتورى وج��ود دارد؛ این را باید س��رکوب کنید‪.‬‬ ‫همی ن طور که ع��رض کردیم‪ ،‬این فیل مس��ت درون را با‬ ‫چکش قانون و دین و تعبد دائما س��ر به راه نگه داریم‪ .‬اگر‬ ‫خود ما عالج نکنیم‪ ،‬عالجش مشکل خواهد شد‪ .‬اگر انقیاد‬ ‫به قانون نبود‪ ،‬روح دیکتاتورى یواش یواش بروز خواهد کرد‪.‬‬ ‫در جوامع‪ ،‬دیکتاتورى همی ن جور به وجود مى اید‪».‬‬ ‫(بیانات در دیدار نمایندگان مجلس ‪)88/4/3‬‬ ‫چند روز بعد بار دیگر این فرمایش��ات در دیدار رئیس‬ ‫و مسئوالن قوه قضایی ه تکرار م ی ش��ود‪« :‬بنده مخالفم که‬ ‫مردم کش��ورمان را‪ ،‬مردم عزیزمان را به دو بخش تقس��یم‬ ‫کنیم؛ یک عده اى را مقابل یک عده دیگر قرار بدهیم‪ .‬قضیه‬ ‫این جورى نیست‪ .‬در خیلى از مسائل‪ ،‬مردم سلیقه هایشان‪،‬‬ ‫نگاه هایشان‪ ،‬نظرهایشان یکى نیس��ت‪ ،‬اما این به معناى‬ ‫اصطکاک‪ ،‬تزاحم و تعارض و دست به یقه شدن نیست‪ .‬ما‬ ‫نباید مردم مان را وادار کنیم که با هم دست به یقه بشوند‪.‬‬ ‫من به هر دو طرف نصحیت م ی کنم؛ احساس��ات جوان ها‬ ‫را تحریک نکنن��د‪ ،‬م��ردم را مقابل هم ق��رار ندهند‪ .‬ملت‬ ‫یکپارچه اس��ت‪ ،‬ایمان واحدى دارد‪ ،‬قلبا ه��م با نظام خود‬ ‫روابط حسنه اى دارد؛ نشانه این روابط حسنه‪ ،‬همین حضور‬ ‫در پاى صندوق هاست‪.‬‬ ‫اگر امیدوار نبودند‪ ،‬اگر حسن ظن نداشتند‪ ،‬اگر اعتماد‬ ‫نداشتند‪ ،‬نمى امدند پاى صندوق ها‪ .‬پس این ملت با نظام‬ ‫خود هیچ مشکلى ندارد‪ .‬نباید این ملت یکپارچه را دو شقه‬ ‫کرد‪ ،‬تقسیم کرد‪ ،‬یک گروه را علیه ان گروه دیگر‪ ،‬ان گروه‬ ‫را علیه این گروه دیگر تحریک کرد‪ .‬در همین جا هم ب راى‬ ‫حل و فصل قضایا‪ ،‬معیار قانونى وجود دارد‪ .‬اگر قانون حاکم‬ ‫نش��د‪ ،‬ان چیزى که از بى قانونى بر س��ر همه خواهد امد‪،‬‬ ‫بس��یار تلخ تر اس��ت از انچه اجراى قانون ممکن است در‬ ‫کام بعضى تلخى به وجود بیاورد؛ «و من ضاق علی ه العدل‬ ‫فالجور علیه اضیق»‪ .‬عدل همان رعایت قانون است‪».‬‬ ‫(بیان��ات در دی��دار رئیس و مس��ئوالن ق��وه قضاییه‬ ‫ ‪)۱۳۸۸/۰۴/۰7‬‬ ‫قضایا فکر م ی کند‪ ،‬دست خداى متعال را‪ ،‬دست قدرت را‪ ،‬روح‬ ‫الس الم) را مى بیند‪ .‬این‬ ‫والیت را‪ ،‬روح حسین بن على (علیه ّ‬ ‫کارها کارهایى نیست که با اراده امثال ما انجام بگیرد؛ این‬ ‫کار خداست‪ ،‬این دست قدرت الهى است‪ .‬در شرایط فتنه‪،‬‬ ‫کار دشوارتر اس��ت؛ تشخیص دشوارتر اس��ت‪ .‬البته خداى‬ ‫متعال حجت را همیشه تمام م ی کند؛ هیچ وقت نم ی گذارد‬ ‫مردم از خداى متعال طلبکار باش��ند و بگویند تو حجت را‬ ‫ب راى ما تمام نکردى‪ ،‬راهنما نفرس��تادى‪ ،‬م��ا از این جهت‬ ‫گمراه شدیم‪ .‬نوزده دى مردم قم در سال ‪ 56‬از این قبیل بود‪،‬‬ ‫نهم دى امسال احاد مردم کش��ور ‪ -‬که حقیقتا این حرکت‬ ‫میلیونى فوق العاده مردم حرک��ت عظیمى بود ‪ -‬از همین‬ ‫قبیل است و قضایاى گوناگونى که ما در طول انقالب از این‬ ‫چیزها کم نداشتیم‪ .‬این مجاهدت‪ ،‬راه را به ما نشان م ی دهد‪.‬‬ ‫ببینید در جنگ صفین‪ ،‬امی رالمومنین(ع) در مقابل کفار که‬ ‫قرار نداشت؛ جبهه مقابل امی رالمومنین جبهه اى بودند که‬ ‫نماز هم م ی خواندند‪ ،‬قران ه��م م ی خواندند‪ ،‬ظواهر در انها‬ ‫محفوظ بود؛ خیلى سخت بود‪ .‬کى باید اینجا روشنگرى کند‬ ‫و حقایق را به مردم نش��ان دهد؟ بعضى ه��ا حقیقتا متزلزل‬ ‫م ی شدند‪ .‬تاریخ جنگ صفین را که انسان م ی خواند‪ ،‬دلش‬ ‫م ی لرزد‪ .‬در این صف عظیمى ک��ه امی رالمومنین به عنوان‬ ‫لشکریان راه انداخته بود و تا ان منطقه حساس ‪ -‬در شامات‬ ‫ در مقاب��ل معاویه قرار گرفته بود‪ ،‬تزل��زل اتفاق مى افتاد؛‬‫بارها این اتفاق افتاد؛ چند ماه هم قضایا طول کش��ید‪ .‬یک‬ ‫وقت خبر مى اوردند که در فالن جبهه‪ ،‬یک نفرى شبهه اى‬ ‫ب رایش پیدا شده است؛ شروع کرده است به اینکه اقا ما چرا‬ ‫داریم م ی جنگیم؟ چه فای��ده دارد؟ چه و چه‪ .‬اینجا اصحاب‬ ‫امی رالمومنین ‪ -‬یعنى در واقع اصحاب خاص و خالصى که‬ ‫از اول اسالم با امی رالمومنین همراه بودند و از امی رالمومنین‬ ‫جدا نش��دند ‪ -‬جلو مى افتادند؛ از جمله جناب عمار یاس��ر‬ ‫(سالم هَّ‬ ‫ الل علیه) که مهمترین کار را ایشان م ی کرد‪ .‬یکى از‬ ‫دفعات عمار یاسر ‪ -‬ظاه را عمار بود ‪ -‬استدالل کرد‪ .‬ببینید‬ ‫چه استدالل هایى است که انسان م ی تواند همیشه اینها را‬ ‫به عنوان اس��تدالل هاى زنده در دست داش��ته باشد‪ .‬ایشان‬ ‫دید یک عده اى دچار شبهه ش��ده اند؛ خودش را رساند انجا‪،‬‬ ‫سخنرانى کرد‪ .‬یکى از حرف هاى او در این سخنرانى این بود‬ ‫که گفت‪« :‬این پرچمى که شما در جبهه مقابل مى بینید‪،‬‬ ‫این پرچم را من در روز احد و بدر در مقابل رسول خدا دیدم ‪-‬‬ ‫پرچم بنى امیه ‪ -‬زیر این پرچم‪ ،‬همان کسانى ان روز ایستاده‬ ‫بودند که امروز هم ایستاده اند؛ معاویه و عمروعاص‪ .‬در جنگ‬ ‫احد‪ ،‬هم معاویه‪ ،‬هم عمروعاص و دیگر س��ران بنى امیه در‬ ‫مقابل پیغمبر قرار داشتند؛ پرچم هم پرچم بنى امیه بود‪».‬‬ ‫گفت‪« :‬اینهایى که ش��ما مى بینید زیر این پرچم‪ ،‬ان‬ ‫طرف ایستاده اند‪ ،‬همی ن ها زیر همین پرچم در مقابل پیغمبر‬ ‫ایستاده بودند و من این را به چشم خودم دیدم‪ .‬این طرفى که‬ ‫امی رالمومنین هست‪ ،‬همین پرچمى که امروز امی رالمومنین‬ ‫دارد ‪ -‬یعنى پرچم بنى هاش��م ‪ -‬ان روز هم در جنگ بدر و‬ ‫احد بود و همین کسانى که امروز زیرش ایستاده اند‪ ،‬یعنى‬ ‫على بن ابى طال��ب و یارانش‪ ،‬ان روز هم زی��ر همین پرچم‬ ‫ایس��تاده بودند‪ .‬از ای��ن عالمت بهتر؟ ببینی��د چه عالمت‬ ‫خوبى اس��ت‪ .‬پرچم‪ ،‬همان پرچم جنگ احد اس��ت؛ ادم ها‬ ‫همان ادم هایند‪ ،‬در یک جبهه‪ .‬پرچم‪ ،‬همان پرچم جنگ احد‬ ‫است؛ ادم ها همان ادم هایند در جبهه دیگر‪ ،‬در جبهه مقابل‪.‬‬ ‫فرقش این اس��ت که ان روز انها ادع��ا م ی کردند و معترف‬ ‫بودند و افتخار م ی کردند ک��ه کافرند‪ ،‬امروز همان ها زیر ان‬ ‫پرچم ادعا م ی کنند که مسلمانند و طرفدار قران و پیغمب رند؛‬ ‫اما ادم ها همان ادم هایند‪ ،‬پرچم هم همان پرچم است‪ .‬خب‪،‬‬ ‫اینها بصیرت است‪ .‬این قدر که ما عرض م ی کنیم بصیرت‬ ‫بصیرت‪ ،‬یعنى این‪».‬‬ ‫به هر روی با تدبیر مقام معظم رهبری و هوش��یاری‬ ‫مردم وف��ادار به انقالب اس�لامی این بره��ه از تاریخ نظام‬ ‫جمهوری اسالمی نیز با پایانی خوب مواجه شد‪g .‬‬ ‫‪17‬‬ ‫بنای رهبری براگاهی مردم‬ ‫به جای برخورد قضایی و امنیتی بود‬ ‫تو گو با موسی قربانی درباره ابعاد اجتماعی و سیاسی ‪9‬دی‬ ‫گف ‬ ‫‪2‬‬ ‫موسی قربانی م ی گوید‪« :‬رهبر معظم انقالب‬ ‫با تدبیری شایسته غائله فتنه ‪ 88‬را ختم کردند‪ ».‬با‬ ‫او در مورد حوادث سال‪ 88‬گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫اگر موافقید باتوجه ب�ه فرا رس�یدن نهم دی که‬ ‫پایانی بود بر ماه ها اشوب در کشور‪ ،‬درباره نقش‬ ‫رهبری در هدایت انقالب و مقابله با فتنه ها سخن‬ ‫بگوییم و اینکه توانایی ایشان در اداره امور امروز‬ ‫توانس�ته به تثبیت انقالب و نظ�ام و جمهوریت‬ ‫بینجامد‪.‬‬ ‫‪9‬دی‬ ‫‪ l‬والیت فقیه نظام جمهوری اسالمی از زمان پیروزی‬ ‫انقالب‪ ،‬کشور را در چهار مقطع از بحران نجات دادند‪ .‬نخست‬ ‫فتنه منافقین بود که امام (ره) به شایستگی تدبیر کردند و شر‬ ‫انها از سر ملت ای ران کم شد‪ .‬مقطع دوم دوران اصالحات بود‬ ‫که ارکان حاکمیت به جز قوه قضائیه تبدیل به اپوزیسیون نظام‬ ‫شد‪ ،‬ان زمان موضوع تحصن نمایندگان‪ ،‬استعفای دسته جمعی‬ ‫انها‪ ،‬بحث خروج از حاکمیت و عبور از خاتمی مطرح بود‪ ،‬اما‬ ‫تدبیر و درایت رهبر انقالب‪ ،‬اطالع رس��انی شایسته ایشان و‬ ‫تاکید معظم له بر اجرای قانون راه برون رفت از بحران شد‪ .‬در‬ ‫ان مقطع مجریان انتخابات مجلس هفتم م ی گفتند برگزاری‬ ‫انتخابات به وقتی دیگر موکول شود‪ ،‬اما رهبر معظم انقالب‬ ‫فرمودند‪« :‬انتخابات مجلس هفت��م در زمان مقرر بدون یک‬ ‫روز ک مو زیاد برگزار م ی شود»؛ این تدبیر رهبر معظم انقالب و‬ ‫رای مردم غائله اصالحات را ختم به خیر کرد‪ .‬واقعه سوم فتنه‬ ‫‪ 88‬بود‪ ،‬اگر در جاهایی مردم‪ ،‬نمایندگان و بخشی از نخبگان‬ ‫شعار دادند «سران فتنه اعدام باید گردند»‪ ،‬رهبر معظم انقالب‬ ‫یدانستند که «اعدام» خود فتنه دیگری درست‬ ‫به شایستگی م ‬ ‫م ی کند‪ ،‬بناب راین موضوع را خیل��ی دقیق تدبیر کردند‪ .‬تاکید‬ ‫معظم له بر بصیرت افزایی و اطالع رس��انی درست به جامعه‬ ‫بود‪ ،‬اما متاسفانه در این می دان شخص ایشان تنها بودند‪ ،‬البته‬ ‫چند نفری همراهی کردند اما انقدر اثرگ��ذار نبودند که بتوان‬ ‫گفت حرف انها فتنه را منتفی کرد‪ .‬مقام معظم رهبری خود‬ ‫تدبیر کردند و کار به جایی رسید که در واقعه ‪ 9‬دی ‪ 88‬جریان‬ ‫فتنه خاموش شد‪ .‬در واقع مردم در روز عاشورای ‪ 88‬از منویات‬ ‫فتنه گران مطلع شدند و بیش از پیش بر اهمیت فرمایشات‬ ‫و تاکی دات رهبر انقالب درب��اره لزوم بصیرت افزایی در جامعه‬ ‫پ ی بردند و از ان روز به بعد س��قوط فتنه کلی��د خورد تا ‪ 9‬دی‬ ‫که تشییع جنازه اصحاب فتنه بود‪ .‬البته صدا وسیما و برخی‬ ‫خبرگزاری ه��ا در پرداختن به ابعاد فتن��ه و تهیه گزارش های‬ ‫روش��نگرانه خیلی خوب کار کردند‪ .‬غائله چهارم انحراف بود‬ ‫که اینجا هم یک سری افراد سوءاستفاده از مقدسات کردند و در‬ ‫مقابلعده ایهمهمانندقضیهفتنهنگاهتاجر مسلکانهداشتند‬ ‫و خواستند از نفی ان ب رای خود جایگاه و منزلتی بسازند‪ .‬در کل‬ ‫عبور از این مقاطع سخت فقط با تدبیر رهبر معظم انقالب بود‬ ‫که توانستند انقالب را از خط رات جدی نجات دهند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫چرا خواص نتوانستند انتظار رهبر معظم انقالب‬ ‫را براورده کنند؟‬ ‫‪ l‬چون برخی خواص خودشان بنیانگذار فتنه بودند‪.‬‬ ‫در واقع زمان فتنه خواص به سه گروه تقسیم شدند؛ گروهی‬ ‫‪18‬‬ ‫کسانی که اعتقاد راس��خ به همراهی رهبری داشتند‪ ،‬جمعی‬ ‫ساکت و دس��ته ای نیز همراه فتنه ش��دند که گروه نخست‬ ‫در قیاس با س��اکتین و همراهان فتنه از عده و ُعده کمتری‬ ‫برخوردار بودند‪ .‬البته شریکان و ساکتین فتنه ان روز حرف هایی‬ ‫زدند و برخی نامه نوشتند که شاید امروز قسمتی از ان حرف ها‬ ‫درست از اب درامده باشد‪ ،‬اما این تیری در تاریکی بود‪ ،‬اکنون‬ ‫انها نم ی توانند عملکرد گذشته خود را این طور توجیه کنند‬ ‫چون در ایام فتنه هیچ حجتی ب رای ادعای خود نداشتند‪ .‬مثال‬ ‫م ی گفتند احمدی نژاد روزی با روحانیت در م ی افتد و نباید فریب‬ ‫ظاهر او را خورد‪ ،‬اما ان زمان حجتی ب رای حرف خود نداشتند‬ ‫پس نم ی ش��د قصاص قبل از جنایت کرد‪ ،‬احمدی نژاد بعد از‬ ‫انتخابات ‪ 88‬بداخالقی کرد؛ جایی در یک سخنرانی معترضان‬ ‫را خس و خاشاک خواند و برخی از این نوع سخن گفتن ناراحت‬ ‫شدند‪ ،‬س��پس خواست مش��ایی را معاون اول منصوب کند‪،‬‬ ‫مساله دیگر عزل حیدر مصلحی‪ ،‬وزیر اطالعات بود‪ .‬همه اینها‬ ‫بعد از برگزاری سالمت انتخابات ریاست جمهوری دهم رخ داد‪،‬‬ ‫بناب راین این نم ی تواند عملکرد نادرست خواص ساکت فتنه یا‬ ‫شریک فتنه را توجیه کند‪ .‬در ایام فتنه همه از جمله خواص‬ ‫موظف به اطاعت از رهبری معظم بودند چون ایشان بر اجرای‬ ‫قانون تاکید داشتند‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب در یک سخنرانی اعالم کردند‬ ‫که سران فتنه در خارج از کش�ور هستند‪ ،‬تعابیر‬ ‫مختلفی از این جمله شد‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬فتنه زیر سر یک شخص نبود‪ ،‬افراد مختلفی در ان‬ ‫دخیل بودند‪ ،‬حتما خارج ی ها نقش برجسته ای داشتند‪ ،‬خودشان‬ ‫به این مساله معترفند‪ .‬حداقل در تشدید اقدامات اصحاب فتنه‬ ‫موثر بودند چون ش��بکه های ماهواره ای فارس ی زبان مردم را‬ ‫تهییج به اردوکشی خیابانی م ی کردند بناب راین خارجی ها نقش‬ ‫فراوانی در تدارک این فتنه داشتند‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقلاب بع�د از ‪ 9‬دی ‪ 88‬صحبت از‬ ‫جذب حداکثری و دفع حداقلی کردند‪ ،‬به نظر شما‬ ‫تدبیر ایشان در این سخن چه بود؟‬ ‫‪ l‬مقام معظم رهبری س��عی کردند در قضیه فتنه و‬ ‫انحراف‪ ،‬کار بدون رسیدگی قضایی و امنیتی تمام شود‪ .‬به این‬ ‫معنا که باید دفع حداقلی داشت‪ ،‬باالخره کسانی در این اتفاق ها‬ ‫فریب م ی خورند نباید س��ریع انها را ب رای محاکمه به دستگاه‬ ‫قضایی سپرد‪ .‬امروز تنها حامی نظامی جمهوری اسالمی بعد از‬ ‫خدا‪ ،‬مردم هستند‪ ،‬مردم نیز عقیده‪ ،‬دین و مذهب مختلف دارند‬ ‫و به هر علتی نباید انها را دفع کرد‪ .‬بر همین اساس وقتی اتفاقی‬ ‫یدانند‪.‬‬ ‫م ی افتد رهبر انقالب بیشتر تقصیر را متوجه خ واص م ‬ ‫پس رهب�ر انقالب ب�ا ای�ن جمله م ی خواس�تند‬ ‫انسجام ملی حفظ شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬باالخره در نظام جمهوری اسالمی ای ران فقط‬ ‫اتکا به مردم اس��ت‪ ،‬بناب راین نباید گذاش��ت که توطئه های‬ ‫خارجی مردم را از نظام جدا کند‪ .‬اگر اتفاقی م ی افتد باید طوری‬ ‫ش��رایط را مهیا کرد که مردم در اس��رع وقت به اغوش نظام‬ ‫برگردند‪ .‬تاکنون نیز همین شده و در مناسب ت های مختلف‬ ‫تدابیر رهبری معظم نتیجه بخش بوده اس��ت‪ .‬رهبر معظم‬ ‫انقالب بعد از انتخابات بارها بر مساله بصیرت افزایی در جامعه‬ ‫تاکید کردند‪ .‬اتفاق عاش��ورای ‪ 88‬و توهین ب��ه پرچم عزای‬ ‫امام حسی ن (ع) هویت فتنه گران را به مردم بیشتر شناساند‪ ،‬مردم‬ ‫با انسجام بیشتری به رهنمودهای مقام معظم رهبری گوش‬ ‫فرا دادند تا انکه ‪ 9‬دی ب رای کور کردن چش��م فتنه یک اجماع‬ ‫عمومی ایجاد شد‪ .‬کمتر از انگش��تان دست افراد تاثیرگذاری‬ ‫بودند‪ ،‬انها هم فقط نظ رات مقام معظ��م رهبری را منعکس‬ ‫م ی کردند و این طور نبود که کس��ی حرف تاثیرگذاری بزند و‬ ‫به یکباره ی��ک میلیون نفر اگاه به هویت فتنه گران ش��وند‪.‬‬ ‫فقط رهبر معظم انقالب با تدبیری شایسته غائله فتنه ‪ 88‬را‬ ‫ختم کردند‪ .‬بعد از ‪9‬دی خیلی افراد امدند و خواستند خود را به‬ ‫این تدبیر متصل کنند‪ .‬جالب است در این جمع حتی کسانی‬ ‫بودند که اصال قبل از ‪9‬دی جایی سخنرانی و موضعی علیه‬ ‫فتنه گران نگرفته بودند اما بعد از ان واقعه مدعی شدند‪.‬‬ ‫به نظر شما انتخابات ‪ 92‬چه تاثیری بر این جریان‬ ‫و ادعاهایش داشت؟‬ ‫‪ l‬انتخابات ریاس��ت جمهوری خرداد ‪ 92‬قدری روی‬ ‫مواضع انها اثر مثبت گذاشت‪ ،‬چون گزینه مطلوب اینها رای‬ ‫اورد‪ ،‬اگر این طور نم ی شد یا حداقل رضایت به نتیجه انتخابات‬ ‫نم ی داشتند‪ ،‬معلوم نبود که چه اتفاقی م ی افتاد اما وقتی دیدند‬ ‫گزینه مطلوب انها رای اورد و اگر انها به انتخابات خدشه وارد‬ ‫کنند به خودشان ضربه زدند‪ ،‬باعث شد یک اظهارنظر مثبتی‬ ‫به انتخابات ‪ 88‬کنند‪ .‬در واقع ب رای حفظ منافع شان‪ ،‬حقیقتی‬ ‫را پذیرفتند‪ ،‬وگرنه روشن است که در انتخابات رای مردم قرائت‬ ‫م ی شود‪ .‬بهترین دلیل این اس��ت که از صندوق علی محمد‬ ‫بشارتی‪ ،‬وزیر کش��ور اصولگرای دولت هاشمی رفسنجانی‪،‬‬ ‫خاتمی‪ ،‬از صندوق موسوی الری اصالح طلب‪ ،‬احمدی نژاد و از‬ ‫صندوق نجار وزیر کشور دولت دهم‪ ،‬روحانی درامد‪ .‬حتما این‬ ‫مجریان نم ی خواستند خروجی صندوق ها چنین نتیجه باشد‬ ‫اما مردم به دل این افراد کار ندارند‪ .‬در نظام جمهوری اسالمی‬ ‫رای‪ ،‬رای مردم است و همان رایی قرائت م ی شود که در صندوق‬ ‫انداخته شده است‪.‬‬ ‫نظر شما درباره وضعیت اقایان کروبی و موسوی‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬همین تصمیم ی که مجموعه نظ��ام درباره انها‬ ‫گرفت تصمیم منطقی و خوبی است‪ ،‬البته بدیهی است اگر‬ ‫خودشان بخواهند ادامه دهند و کار دیگری کنند ان موقع نیاز‬ ‫به بررسی و تصمیم گیری دوباره است‪ .‬همین تصمیم منطقی‬ ‫و عاقالنه بوده است‪ .‬سران فتنه نباید از رافت جمهوری اسالمی‬ ‫سوءاس��تفاده کنند‪ ،‬وگرنه مرحله بعد رس��یدگی قضایی در‬ ‫انتظارشان خ واهد بود‪ .‬نظام با رافت تصمیم منطقی درباره اینها‬ ‫گرفت‪ ،‬بناب راین نباید دوباره فضا را خ راب کنند‪g.‬‬ ‫شرحی از دیدارهای محرمانه‬ ‫گفت و گو با یک عضو کمیسیون بررسی حوادث انتخابات ‪88‬‬ ‫‪3‬‬ ‫غالمرضا اسداللهی به همراه پرویز سروری‪ ،‬کاظم جاللی‪ ،‬عالءالدین بروجردی‪ ،‬زهره الهیان‪ ،‬فرهاد تجری‪ ،‬امیدوار‬ ‫رضایی و دوگانی جزو هشت نماینده ای بود که از طرف مجلس مامور شد تا قضایای پس از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ 88‬را بررسی کند‪ .‬او که در مجلس هشتم عضو کمیسیون قضایی و حقوقی و سپس کمیسیون اصل نود قانون اساسی‬ ‫بود‪ ،‬در گفت وگو با هفته نام ه مثلث از دیدارهای ان زمان کمیته ویژه مجلس م ی گوید‪.‬‬ ‫کمیته ویژه مجلس ب�رای پیگیری حوادث پس‬ ‫از انتخابات سال ‪ 88‬چه زمانی تشکیل شد و کار‬ ‫خود را از کجا اغاز کرد؟‬ ‫با اقای هاشمی هم دیدار کردید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬دیدار داشتیم‪.‬‬ ‫در جلس�ه با اقای هاش�می چ�ه مباحثی مطرح‬ ‫شد؟‬ ‫‪ l‬تالش مان بیشتر ب رای جمع کردن قضیه بود که‬ ‫متاسفانه این طور نشد‪ .‬دیدار ما با اقای هاشمی بعد از یکی‪،‬‬ ‫دو سخنرانی اقای احمدی نژاد بود‪ ،‬اقای هاشمی م ی گفت‪:‬‬ ‫«من ب رای خودم ناراحت نیستم اما کسانی که امروز جلوی‬ ‫من ایستادند فردا جلوی نظام م ی ایستند که اگر این بحث‬ ‫در کشور شیوع پیدا کند‪ ،‬چیز خوبی نیست‪».‬‬ ‫در دیدار با اقایان موس�وی و کروبی چه مطالبی‬ ‫بیان شد؟‬ ‫‪ l‬ان زمان گفتند اقای موسوی م ی خواسته بیانیه‬ ‫بدهد که دیگر هوادارانش به خیابان ها نیایند ولی تندروهای‬ ‫اط رافش نگذاش��تند‪ ،‬این کار را انجام ده��د‪ .‬در مالقات با‬ ‫اقای کروبی‪ ،‬او بعضی اتهامات علیه نظ��ام را مطرح کرد‪،‬‬ ‫مثال بحث هایی که عده ای مدعی هس��تند در بازداشتگاه‬ ‫کهریزک اتفاقاتی افتاده اس��ت‪ .‬در مقابل هی��ات ویژه به‬ ‫اقای کروبی یاداور شد که شان او این نیست که اگر کسی‬ ‫حرفی م ی زند بدون سند و مدرک تکرار کند‪ ،‬به واقع بیشتر‬ ‫بحث های این جوری مطرح ش��د؛ مضافا اق��ای کروبی به‬ ‫برخی مسائل که به نظر تخلف انتخاباتی بود‪ ،‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫این دیدارها به درخواست شما بود یا هر کسی از‬ ‫شما تقاضا داشت به دیدارش م ی رفتید؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬هی��ات خودش تصمی��م م ی گرفت با چه‬ ‫کسی دیدار کند‪ .‬بعد ب رای مالقات برنامه ریزی م ی کرد‪ .‬یادم‬ ‫‪ l‬من هم این مصاحبه را دیدم ولی چون در جلسه‬ ‫با اقای موسوی نبودند‪ ،‬نم ی توانم قضاوتی کنم‪ .‬البته چند‬ ‫هیات به دیدن اقای موس��وی رفتن��د‪ .‬در کل اقای زاکانی‬ ‫عضو هیات وی��ژه پیگیری حوادث پ��س از انتخابات نبود‪.‬‬ ‫شاید از طرف کمیس��یون اصل نود به دیدار اقای موسوی‬ ‫رفته باشد‪.‬‬ ‫جلساتی که م ی رفتید پیام ی از طرف نظام منتقل‬ ‫م ی کردید یا خیر؟‬ ‫‪ l‬بیش��تر بحث ها این بود که «ش��ان شما بیان‬ ‫این صحب ت ها نیست»‪« ،‬شما جزو مس��ئوالن ارشد نظام‬ ‫بودید»‪« ،‬دیگران از رفتارهای ش��ما سوءاستفاده م ی کنند»‬ ‫و «برداشت شما درس��ت نیس��ت»‪ .‬البته برخی همکاران‬ ‫که در جلسه حضور داشتند با لحن تندتری مطالب خود را‬ ‫بیان م ی کردند و نسبت به بعضی مسائل هشدار م ی دادند‪.‬‬ ‫مثال چه م ی گفتند؟‬ ‫‪« l‬اگر اتفاقی بیفتد نظام از شما نم ی گذرد» در کل‬ ‫بعضی از لحن ها تند و برخی نرم بود اما همه نوع مس��ائل‬ ‫گفته م ی شد و مساله ای جا نم ی ماند‪.‬‬ ‫ش�ما گفتید که گزارش کمیته برای جم ع کردن‬ ‫قضایای پس از انتخابات زیاد موثر نبود‪ ،‬چرا؟‬ ‫‪ l‬وظیفه ای داشتیم با افراد بنش��ینیم و مسائلی را‬ ‫به انها بگوییم تا اوضاع بدتر نشده قضیه هرچه زودتر جمع‬ ‫شود‪ .‬ان زمان لشکرکش��ی های خیابانی پررنگ نشده بود و‬ ‫بالطبع خسارات نیز هنوز زیاد نبود‪ .‬از طرف دیگر فضای ان‬ ‫زمان سنگین بود‪ ،‬عده ای دور اقایان را گرفته بودند و طوری‬ ‫القا م ی کردند که حقی از انها تضییع ش��ده‪ ،‬حال انکه واقعا‬ ‫انتخابات سالم برگزار ش��د‪ .‬ما در شهرس��تان ها شاهد موج‬ ‫حمایت از احمدی نژاد بودیم‪ .‬شاید در مقدمات و برخی مسائل‬ ‫تخلفاتی صورت گرفته باشد و مثال از امکانات دولتی استفاده‬ ‫شده باشد‪ ،‬یا اینکه در ان مقطع دولت سهام عدالت توزیع کرد‬ ‫و این ش��بهه بود که بر ارای عمومی اثر گذاشت اما تقلبی‬ ‫نش��د‪ .‬این مباحث در جلسه با موس��وی و کروبی بیان شد‪،‬‬ ‫انها در بحث های قبل از انتخابات حرف و حدیث داش��تند‪،‬‬ ‫بعضا هم م ی گفتند تقلب شده‪ ،‬در مقابل اعضای هیات ویژه‬ ‫توضیح م ی دادند که اصال چنین چی��زی امکان ندارد‪ ،‬نباید‬ ‫همه ای ران را با ته ران مقایسه کرد چون در ته ران فضا به نفع‬ ‫احمدی نژاد نبود ولی در شهرستان ها و محی ط های کوچک‬ ‫اوضاع برعکس بود‪ .‬در ان مقطع ه ر چه زمان گذشت اوضاع‬ ‫از دست موسوی و کروبی خارج شد و انها به تدریج در مقابل‬ ‫اعمال انجام شده قرار گرفتند‪ ،‬در واقع نه راه پیش داشتند و نه‬ ‫راه پس ب رای ش��ان باقی مانده بود‪ .‬یک سری اقدامات را افراد‬ ‫‪ l‬اقای هاشم ی شاهرودی بعضی واقعی ت ها را به‬ ‫ایشان گفته بود اما اقای موسوی قبول نکرده بود‪.‬‬ ‫به نظر شما اقای هاشمی م ی توانست ان زمان‬ ‫محوریت بیش�تری ب�رای جلوگیری از تش�دید‬ ‫فضای فتنه داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬به ذهنم نم ی رس��د چون فضا ط��وری بود که از‬ ‫دست اقای هاش��می هم خارج شده بود‪ .‬ش��اید اگر زود تر‬ ‫فعالیت بیش��تری م ی کرد م ی توانس��ت موثر باش��د ولی‬ ‫ان زمان به نظر م ی رس��ید که تالش بیش��تر دیگر جواب‬ ‫نم ی دهد؛ اتفاقا صحبت خودش��ان هم همین بود‪ .‬ایشان‬ ‫به این نتیجه رس��یده بود که کاری از او ب ر نم ی اید‪ .‬ضمن‬ ‫انکه یک��ی‪ ،‬دو صحبت هم احمدی نژاد داش��ت که اوضاع‬ ‫را بدتر کرد‪.‬‬ ‫با اقای خاتمی دیداری داشتید؟‬ ‫‪ l‬خیر‪.‬‬ ‫ماحصل نتیجه گزارش تان چطور بود؟ چقدر این‬ ‫گزارش واقعی بود؟‬ ‫‪ l‬گزارش کهریزک مستند‪ ،‬موثر و کارساز بود و در‬ ‫دستورکار رسیدگی قوه قضائیه هم قرار گرفت‪.‬‬ ‫در کل عملکرد کمیته را مثبت ارزیابی م ی کنید‪،‬‬ ‫گرچه نتوانست فضا را جمع کند؟‬ ‫‪9‬دی‬ ‫چه مدتی کمیته کار کرد؟‬ ‫‪ l‬تقریبا از شهریور ‪ 88‬تا دی ماه ادامه داشت‪ .‬بعد‬ ‫گزارش تحویل هیات رئیسه شد‪ .‬ان زمان ما به زندان اوین‬ ‫رفتیم و با تک تک بازداشت ی ها صحبت کردیم‪.‬‬ ‫از اقای زاکانی نقل است که «موسوی در جلسه با‬ ‫نمایندگان گفته اگر نتیجه انتخابات را قبول کنم‬ ‫تکلیف ‪ 13‬میلیون رای دهنده چه م ی شود‪ ،‬اینها‬ ‫از من عبور م ی کنند‪ ».‬چنین چیزی مطرح بود؟‬ ‫اق�ای هاش�می نگف�ت نتیج�ه جلس�ه اق�ای‬ ‫هاشم ی شاهرودی با موسوی چه شد؟‬ ‫‪ l‬دو حالت داشت؛ گرچه دیدارها نتوانست منجر به‬ ‫ختم اوضاع شود اما بحث ها و پیگیری های قضایی به ویژه‬ ‫درباره بازداشتگاه کهریزک به نتیجه رسید‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪ l‬کمیت��ه ای مرکب از برخی اعضای کمیس��یون‬ ‫امنی��ت ملی‪ ،‬کمیس��یون قضایی و حقوقی‪ ،‬کمیس��یون‬ ‫بهداشت و درمان و کمیسیون اموزش و تحقیقات تشکیل‬ ‫شد‪ .‬بیشتر بررس ی هایی را هم که انجام داد‪ ،‬درباره اتفاقاتی‬ ‫بود ک��ه در بازداش��تگاه کهریزک رخ داد‪ .‬برهمین اس��اس‬ ‫جلس��اتی با مرتضوی و مس��ئوالن نیروی انتظام ی برگزار‬ ‫کردیم و نهایتا نتیجه بررس��ی گزارش��ی بود که در صحن‬ ‫قرائت شد‪ .‬البته بعد از قرائت ان گزارش‪ ،‬کمیسیون اصل‬ ‫نود هم کمیته ای را ب رای بررسی خس��ارت های اقتصادی‪،‬‬ ‫اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬سیاسی و بی ن المللی فتنه ‪ 88‬تشکیل‬ ‫داد که من در ان کمیته دوم نیز حضور داشتم‪ .‬بررس ی های‬ ‫جامعی انجام شد‪ ،‬با دس��ت اندرکاران دستگاه های مختلف‬ ‫اعم از امنیتی‪ ،‬انتظامی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی جلسه گذاشتیم‬ ‫که در نهایت گ��زارش این کمیته نی��ز در صحن مجلس‬ ‫قرائت شد‪.‬‬ ‫هست اقای موسوی اول خیلی به راحتی چنین جلس ه ای را‬ ‫قبول نکرد و گفته بود‪« :‬نشس ت های مختلفی داشتم‪ ،‬شما‬ ‫هم بیایید م ی خواهد چه بشود؟»‬ ‫معاند انجام م ی دادند که هیچ توجیهی نداش��ت‪ ،‬مثل انچه‬ ‫در راهپیمایی روز قدس و عاشورای سال ‪ 88‬رخ داد‪ .‬در همان‬ ‫جلس ه ای که با اقای هاشمی داشتیم ایشان اعالم کرد‪« :‬اقای‬ ‫موسوی هم جلس ه ای با اقای هاشم ی شاهرودی رئیس وقت‬ ‫قوه قضائیه داشته و اقای هاشمی شاهرودی یک سری مسائل‬ ‫را به او گفته است‪».‬‬ ‫اما در گزارش نامی از سعید مرتضوی برده نشد ؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬نام او در گزارش درج شد‪ ،‬حتی یادم هست‬ ‫که مرتضوی در روز اخر مانده به قرائت گزارش در صحن به‬ ‫کمیسیون امنیت ملی امد و خیلی هم از این مساله ناراحت‬ ‫ش��د و گفت من در جریان نبودم اما این گزارش در صحن‬ ‫علنی قرائت شد و ب رای رسیدگی به قوه قضائیه رفت‪.‬‬ ‫با سعید مرتضوی چند جلسه دیدار داشتید؟‬ ‫‪ l‬بیش از ‪ 10‬جلسه با او داشتیم‪.‬‬ ‫او را در موض�وع بازداش�تگاه کهری�زک مقص�ر‬ ‫دانستید؟‬ ‫امد‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬در گزارش کهری��زک این موضوع به صراحت‬ ‫اگر این گ�زارش موثر ب�ود چطور هن�وز دادگاه‬ ‫کهریزک ادامه دارد؟‬ ‫‪ l‬پرونده قضایی س��ریع التصمیم نیست‪ ،‬به ویژه‬ ‫که رس��یدگ ی های کنونی دو مرحله ای است یعنی دادسرا‬ ‫و دادگاه‪ .‬بعد از ط ی کردن مراحل تایی��د نیز‪ ،‬اگر اعتراضی‬ ‫باشد دیوان عالی کشور رسیدگی م ی کند‪ .‬در مجموع پرونده‬ ‫مرتضوی در سیستم قضایی در مراحل دادسرا و دادگاه بدوی‬ ‫منجر به تصمیم و صدور حکم شد‪ .‬فکر م ی کنم هم اکنون‬ ‫پرونده در مرحله دیوان عالی کشور است‪ .‬ضمن انکه همان‬ ‫گزارش هیات ویژه بود ک��ه منجر به تعلی��ق مرتضوی از‬ ‫مقام قضاوت ش��د که کماکان این وضعیت ادامه دارد‪ .‬بعد‬ ‫هم در دادگاه بدوی جلس��ات متعددی تشکیل شد که نوعا‬ ‫تعقیب م ی کردم و خانواده های شکات هم از احکام صادره‬ ‫راضی بودند‪ .‬کال انفص��ال از تمامی خدمات قضایی حکم‬ ‫سبکی نیست که درباره مرتضوی اجرا شد‪ .‬همه سنگینی‬ ‫حکم را نباید در زندان دید‪ .‬دو قاضی دیگر هم همین اتفاق‬ ‫ب رای ش��ان افتاد‪g.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫حماسه؛‪4‬سال بعد‬ ‫روایت چهره های سیاسی و مذهبی از ‪9‬دی‬ ‫‪4‬‬ ‫چهار سال پس از حضور باش��کوه مردم در نهم دی ‪88‬‬ ‫و پایان فتنه و اش��وب های خیابانی‪ ،‬امس��ال نیز چهره های‬ ‫شناخته شده سیاسی به اظهارنظر درباره این حماسه تاریخی‬ ‫پرداختند‪ .‬این درحالی اس��ت که نهم دی امسال‪ ،‬تفاوت های‬ ‫خاصی با سال های پیش دارد که از جمله انها م ی توان به تغییر‬ ‫دولت و فضای سیاسی کشور اشاره کرد‪.‬‬ ‫اظهارات خبرساز ایت اهلل‬ ‫‪9‬دی‬ ‫خبرسازترین اظهارنظر در اس��تانه نهم دی امسال اما‬ ‫سخنان ایت اهلل محمدتقی مصباح یزدی بود‪ .‬رئیس موسسه‬ ‫اموزش��ی و پژوهش��ی امام خمینی قم که از او به عنوان پدر‬ ‫معنوی جبهه پایداری یاد م ی شود‪ ،‬در گفت وگویی تفصیلی‬ ‫با هفته نامه ‪ 9‬دی تحلیل خود از علت توجه ویژه به نهم دی‬ ‫را این گونه بیان کرد‪« :‬در اس�لام اس��تفاده از نمادهایی مورد‬ ‫تاکید قرار گرفته که مبتنی بر واقعی��ات و یاداور خاطره های‬ ‫سازنده است‪ .‬در دوران انقالب ‪ -‬به حسب تشخیص بنده ‪ -‬از‬ ‫جمله بزرگ ترین خط راتی ک��ه دوام انقالب را تهدید م ی کرد‪،‬‬ ‫فتنه س��ال ‪ 88‬و خطر ب راندازی ای بود که بیش از ‪ 30‬س��ال‬ ‫ن اسالم روی ان کار کرده بودند و اطمینان داشتند که‬ ‫دشمنا ‬ ‫در این برهه به نتیجه خواهند رسید‪ .‬یعنی ان اتفاقات را نقطه‬ ‫ پایان نظام اسالمی‪ ،‬به خصوص نماد این نظام که والیت فقیه‬ ‫است‪ ،‬م ی دانس��تند‪ .‬همه چیز به خیال خودشان فراهم بود و‬ ‫خاطرجمع بودند که پس از سه دهه ب رنام هریزی‪ ،‬این بار به نتیجه‬ ‫م ی رسد‪ .‬در روزی مثل ‪ 9‬دی سال ‪ 88‬که خداوند متعال عنایت‬ ‫فرمود و جامعه ما را از این خطر نجات داد‪ ،‬باید بگوییم این روز‬ ‫بزرگ ترین روز نجات جامعه ما از بزرگ ترین خطرهایی است که‬ ‫اینده اش را تهدید م ی کرد؛ چنین روزی ب هدلیل پایبندی مردم به‬ ‫ارزش ها به خصوص والیت فقیه ‪ ،‬م ی تواند ب رای جامع ه اسالمی‬ ‫نماد باشد و جا دارد این خاطره همیشه زنده باشد‪».‬‬ ‫او برخی نمادها همچون قربان ی ک��ردن‪ ،‬رم ی جمرات‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫سعی صفا و مروه و‪ ...‬را کارهایی نمادینی دانست که به دلیل‬ ‫ارزشمند بودن در اسالم نماد شده و خداوند تکرار انها را واجب‬ ‫کرده تا ب رای همیشه حفظ شود‪« :‬این تاکید‪ ،‬نشانه این است‬ ‫که حفظ نمادها خیلی م ی تواند در تربیت جامعه اثر داشته باشد‬ ‫و ما اگر روز ‪ 9‬دی را یوم اهلل (بلکه از بزرگ ترین ایام اهلل) بنامیم و‬ ‫حفظش را توصیه کنیم و خودمان تا حدی که ممکن است در‬ ‫جهت تعظیم و بزرگداشت ان تالش کنیم‪ ،‬هم عقال و هم نقال‬ ‫کار بسیار پسندیده ای است‪».‬‬ ‫ایت اهلل مصباح یزدی همچنین در پاسخ به نظر جریانی‬ ‫که معتقد اس��ت نتیجه انتخابات اخیر به معنای پایان فتنه‬ ‫است و مردم تغییر کرده اند نیز اظهار نظر کرد؛ انجا که گفت‪:‬‬ ‫«ایا ش��ما توقع دارید انهایی که حاضر بودند نظ��ام را از بین‬ ‫ببرند و ریشه کن کنند‪ ،‬در این فرصت حرفی نزنند که نشانه‬ ‫خواسته های خودشان باش��د؟ تالش م ی کنند به اسم مردم‪،‬‬ ‫به اسم ازادی و به اسم دموکراسی حرف خودشان را بزنند‪ .‬هر‬ ‫شورشی که در جایی م ی شود به نام مردم است و اینها پرچمی‬ ‫ ندارند‪ .‬البته باید توجه کنیم که مردم در تشخی ص ش��ان‪ ،‬در‬ ‫افکار و ایده ها و ارمان های شان بسیار مختلف اند‪ .‬باالخره ان‬ ‫روز هم که انقالب اسالمی شد‪ ،‬معنایش این نبود که کل جامعه‬ ‫عوض شده اند ‪ ،‬یا همه باورها و ارزش ها تغییر کرده است؛ در‬ ‫هیچ تحول اجتماعی این اتفاق نم ی افتد‪ ...‬هنر نظام اسالمی‬ ‫این اس��ت که اینها را مدیری��ت م ی کند و نم ی گ��ذارد اینها‬ ‫خطری بیافرینند واال انقالب نه اینه��ا را نابود کرده و نه قصد‬ ‫نابود کردن شان را دارد و نه نابودشدنی هستند؛ خب اینها دنبال‬ ‫فرصتی هستند که خودشان را نشان بدهند و از هر موقعیتی‬ ‫سوءاستفاده کنند‪ ،‬پس نباید تعجب کرد‪».‬‬ ‫کلید اصلی‪ ،‬اظهار ندامت فتنه گران است‬ ‫چهره سیاس��ی دیگری که در اس��تانه نهم دی امسال‬ ‫موضع گیری کرد‪ ،‬سی د احمد خاتمی‪ ،‬امام جمعه موقت ته ران‬ ‫بازخوانیحماسهماندگار‬ ‫‪9‬دی چگونه روز مهم تاریخ انقالب شد؟‬ ‫اصغر ابخضر‬ ‫‪5‬‬ ‫قائم مقامشورایهماهنگی‬ ‫تبلیغاتاسالمی‬ ‫تاریخ انقالب اس�لامی از اغاز تاکنون گواهی م ی دهد‬ ‫که دولت ه��ای اس��تکباری غ ربی تمامی اش��کال ب راندازی‬ ‫س��خت از جمله ش��ورش‪ ،‬کودتا و جنگ نظام��ی را در دهه‬ ‫اول تجربه کردند‪ .‬در جریان ب راندازی و مقابله سخت‪ ،‬گرچه‬ ‫انرژی و س��رمایه های انس��انی‪ ،‬مادی و معنوی بس��یاری از‬ ‫دس��ت رفت‪ ،‬لیکن ایس��تادگی و مقاومت ملت ای ران تحت‬ ‫رهبری حضرت امام (رضوان اهلل علیه) قدرت های مس��تکبر‬ ‫را به این واقعیت رساند که استفاده از گزینه سخت و نظامی‬ ‫نم ی تواند در ب رابر ایمان و اعتقاد این مردم کارامد باشد‪ ،‬بلکه‬ ‫برعکس‪ ،‬موجبات تقویت بیش��تر روحیه ملی و همبستگی‬ ‫هرچه بیش��تر ملت ای ران را فراهم م ی اورد‪ .‬ماهیت حماسه‬ ‫‪20‬‬ ‫نهم دی ماه ‪ 1388‬از زوایای گوناگون قابل واکاوی اس��ت اما‬ ‫در ماهیت و اصالت این روز م ی توان گفت که روز غلبه جنود‬ ‫الهی بر جنود ش��یطان بود‪ .‬انهایی که امدند و ابرو دادند به‬ ‫انقالب اسالمی‪ ،‬در سرتاس��ر خیابان ازادی و انقالب اسالمی‬ ‫ته ران (از میدان امام حسین(ع) تا میدان ازادی و خیابان های‬ ‫اط راف) و در سراس��ر کشور از لش��کریان جنود الهی بودند و‬ ‫س��پاهیان جنود ش��یطان همان هایی بودند که هشت ماه‬ ‫فتنه انگیزی کرده بودند و در ان روز در ش��عارها و نوشته های‬ ‫مردم مورد غضب و خشم قرار گرفتند‪( .‬البته باید ان بخش از‬ ‫مردم که درخصوص نتیجه انتخابات به هر دلیل در روزهای‬ ‫اول اعتراض داشتند از ان تعداد معدودی که در روز عاشورای‬ ‫حسینی ان گونه فاجعه افریدند‪ ،‬جدا کرد)‪ .‬این روز‪ ،‬روز خروش‬ ‫ملت ای ران و روز نه گفتن ملت ای ران به سران فتنه و اربابانشان‬ ‫و اری گفتن به نظام اس�لامی و بیعتی دوب��اره با ارمان های‬ ‫واالی حض��رت امام خمینی (رحمه اهلل علی��ه) و رهبر فرزانه‬ ‫انقالب اس�لامی بود‪ .‬در واق��ع روز نهم دی روز ش��لیک تیر‬ ‫خالص بر پیکر نامبارک فتنه گران بود ک��ه به خاک مالیده‬ ‫ترئیس��ه مجلس خبرگان رهبری و جامعه‬ ‫بود‪ .‬او که در هیا ‬ ‫مدرس��ین حوزه علمیه قم نیز عضوی��ت دارد‪ ،‬نه��م دی را‬ ‫حماسه ای ثبت شده در تاریخ پ رافتخار نظام اسالمی دانست‬ ‫که تا ابد جاودان و زنده باقی خواهد ماند‪ .‬او هفته گذش��ته در‬ ‫مراسم عزاداری شب اربعین حسینی در مصالی ساری تاکید‬ ‫کرد‪« :‬مردم والیی در ‪ 9‬دی ‪ 88‬وارد عرصه شدند و از عمق جان‬ ‫حمایت‪ ،‬تبعیت و پشتیبانی خود را از والیت فقیه اعالم کردند‪».‬‬ ‫او با اشاره به اینکه تجلی دنیاپرس��تی در ب ی بصیرتی است‪،‬‬ ‫س��خنانش را این گونه ادامه داد‪« :‬مردم ب��ا افزایش بصیرت‬ ‫سیاس��ی عالوه بر حمایت و تبعیت از والیت بای��د در ب رابر‬ ‫دسایس سازمان یافته دشمنان مقابله و ایستادگی کنند‪».‬‬ ‫س��ید احمد خاتمی همچنین تاکید کرد که اب راز ارادت‬ ‫به والیت فقیه بدون اعالم تنفر و ب رائت از جریان فتنه ممکن‬ ‫نیست‪« :‬کربالی بریده از انقالب‪ ،‬کربالی ابتر است و کربالی‬ ‫حسین(ع) کربالی عجی ن ش��ده با اصل انقالب است‪ .‬برخی‬ ‫افراد داخل اردوگاه حس��ین(ع) و والیت هستند‪ ،‬اما از دشمنان‬ ‫یزنند‪ .‬رهب ر معظم انقالب از اغاز جریان فتنه‬ ‫والیت حرفی نم ‬ ‫تاکنون بیش از‪ 200‬بار از کلمه فتنه استفاده کردند و در انتخابات‬ ‫اخیر نیز که برخی از منسوبین جریان فتنه شرکت کرده بودند‪،‬‬ ‫معظم له فرمودند که به خدا پناه م ی برم‪ ».‬امام جمعه موقت‬ ‫ته ران در ادامه خطاب به منسوبین جریان فتنه گفت‪« :‬شما‬ ‫که ادعای عش��ق به والیت دارید‪ ،‬چرا جریان فتنه را محکوم‬ ‫نم ی کنید؟» عضو جامعه مدرسین در ادامه گفت‪« :‬اگر خون‬ ‫پاک و فداکاری سرور و ساالر شهیدان امام حسین(ع) نبود‪ ،‬از‬ ‫قدر و اعیاد غدیر‪ ،‬قربان و فطر و اساس��ا از اسالم خبری نبود‪،‬‬ ‫چون دشمنان اصل اسالم و انقالب را نشانه گرفته بودند‪ .‬افراد‬ ‫بریده از والیت در اشتباهند؛ جبهه والیت فقیه‪ ،‬جبهه حق است‬ ‫و هر انکه در غیر این جبهه است‪ ،‬به طور قطع در طرف ناحق‬ ‫قرار گرفته است‪».‬‬ ‫درس های فتنه ‪88‬‬ ‫همچنین ایت اهلل س��ی د احمد علم اله��دی‪ ،‬امام جمعه‬ ‫مش��هد در دیدار با اعضای س��تاد مردمی گرامیداشت ‪ 9‬دی‬ ‫خ راس��ان رضوی‪ ،‬واقع��ه نه��م دی را نقط�� ه عطف��ی ب رای‬ ‫انقالب اس�لامی دانس��ت که بای��د اعضای س��تاد مردمی‬ ‫ گرامی داشت این یوم اهلل‪ ،‬با انگیز ه خدایی اقدام به فعالیت کنند‪.‬‬ ‫او در این دیدار تاکید کرد که جریان های سیاسی شاید با‬ ‫ش��دند‪ .‬در روز نهم دی ماه ‪ ،1388‬مشروعیت سیاسی نظام‬ ‫اس�لامی بار دیگر با حضور خودجوش ده ه��ا میلیون مردم‬ ‫ی ش��هرهای دیگر کشور به جهانیان اعالم‬ ‫در ته ران و تمام ‬ ‫ش��د‪ .‬مردم در راهپیمایی و تظاه رات سراس��ری نهم دی ماه‬ ‫به استکبار جهانی اعالم کردند که در ب رابر دشمن ی های انها‬ ‫کوتاه نخواهند امد و تا پای جان ب رای حفاظت از انقالبش��ان‬ ‫خواهند ایستاد‪ .‬یکی از اصل ی ترین و بیشترین شعارهای مردم‬ ‫شعار استقالل‪ ،‬ازادی‪ ،‬جمهوری اسالمی بود و پایبندی مردم‬ ‫به ارمان های انقالب بود‪ .‬مردم دست رد بر سینه کسانی زدند‬ ‫که پیش از این موضوع جمه��وری ای رانی را طرح کرده بودند‪.‬‬ ‫نسل اول و دوم و سوم همه با هم امدند تا بگویند همه نس ل ها‬ ‫با انقالب گره خورده و پیوند ناگسستنی دارند‪ .‬حضور گسترده‬ ‫و میلیونی مردم در راهپیمایی نه��م دی این نظریه را اثبات‬ ‫کرد که به رغم برخی ریزش ها‪ ،‬انقالب با رویش های بسیاری‬ ‫روبه روست‪ .‬نهم دی به صحنه تجلی بصیرت و دشمن شناسی‬ ‫مردم تبدیل شد‪ .‬مردم نشان دادند که در دینداری خود‪ ،‬بصیرت‬ ‫اس�لام ناب محمدی(ص) را انتخاب کرده اند و بر اسالمیت‬ ‫جمهوری اسالمی افتخار م ی کنند‪ .‬یک بار دیگر به جهانیان‬ ‫ثابت شد ملت ای ران قدرت خاموش کردن هر فتنه ای را دارد‪.‬‬ ‫نهم دی تحلی ل های اشتباه دشمنان نقش بر اب شد‪ .‬انان که با‬ ‫یک گمان غلط وارد می دان شده بودند با به می دان امدن قاطبه‬ ‫مردم در نهم دی م��اه که همه مردم ای��ران را متحد در صف‬ ‫نیروهای انقالب بتوانیم فرصت دیگری پی دا کنیم‪».‬‬ ‫انگیزه شخصی خود اقدام به فعالیت م ی کنند‪ ،‬اما شما با انگیزه ‬ ‫خدایی کار م ی کنید‪« :‬این امتیاز ب رای همه شما ثابت خواهد‬ ‫بود که در حزب و در زمره یاران خدا قرار خواهید گرفت و در این‬ ‫صورت حتی شکست در این مسیر ب رای مردان خدا‪ ،‬قرار گرفتن‬ ‫در زمره طرفداران دین خدا قلمداد خواهد شد‪».‬‬ ‫این عضو مجلس خبرگان رهبری جبهه مقابل را «جبهه‬ ‫نامرد خدا» نامی��د و عنوان کرد‪« :‬حتی ش��یطان هم با همه‬ ‫خباثتش در مقابل خدا مرد بود؛ ولی جبهه نفاق‪ ،‬دشمنان نامرد‬ ‫خدا هستند که با لباس دوستی م ی ایند‪».‬‬ ‫علم الهدی در تبیین این دو جریان نیز اظهارنظر کرد؛ انجا‬ ‫که گفت‪« :‬مشکل ما با جریان فتنه گر به قبل انقالب و شروع‬ ‫تقابل بین مل ی گراها و عناصر س��کوالر و‬ ‫بین متدینین در زمان مل ی ش��دن نفت و‬ ‫اختالف بین دکتر مصدق و ایت اهلل کاشانی‬ ‫برم ی گردد؛ جریان مل ی گرا از همان ابتدای‬ ‫قیام حضرت امام در مقابل امام ایستادند و‬ ‫موضع داشتند و در جاهایی هم به نفع شاه‬ ‫و رژیم وقت در قضیه اصالحات سخنرانی‬ ‫داشتند‪».‬‬ ‫امام جمع��ه مش��هد همچنی��ن به‬ ‫رفتاره��ای التقاط��ی و نفوذ ای��ن جریان‬ ‫در س��ال های بعد از انقالب اش��اره کرد و‬ ‫یکی از درس های فتنه ‪ 88‬را نش��ان دادن‬ ‫چهره واقع��ی این جریان و خالص س��ازی‬ ‫خط انقالب دانست‪« :‬عمده نظر حضرت‬ ‫اقا در بیان فتنه ‪ 88‬به عنوان ظلم بزرگ این‬ ‫است که فتنه گران وس��یله نفوذ و حضور‬ ‫غ رب ی ها در داخل کشور شدند و در این بین‬ ‫جریان هایی بودند که وسط مانده بودند و‬ ‫در مقابل هجمه به س��تون خیمه انقالب‬ ‫سکوت کردند‪ .‬امروز همی ن ها سعی دارند‬ ‫فتنه ‪ 88‬را بپوشانند و به نام حفظ وحدت و رافت این خیانت و‬ ‫ظلم بزرگ را به فراموشی ببرند تا خیانت و سکوت خودشان‬ ‫را توجیه کنند‪».‬‬ ‫س��خنران راهپیمایی نه��م دی ‪ 88‬با تاکی��د بر اینکه‬ ‫باید از جریان ‪ 9‬دی ب رای تخلیص نیروهای انقالب اس��تفاده‬ ‫شود‪ ،‬خاط رنشان کرد‪ « :‬معلوم نیست در اینده ب رای تخلیص‬ ‫مهدی چمران‪ ،‬رئیس دو دوره ش��ورای شهر ته ران که‬ ‫کمتر به اتخاذ مواضع سیاسی صریح م ی پردازد و سعی م ی کند‬ ‫در خصوص مسائل مربوط به مدیریت ش��هری و شهرداری‬ ‫سخن بگوید نیز یکی دیگر از چهره هایی بود که در استانه نهم‬ ‫دی نظ رات خود درباره این حماسه مردمی را بیان کرد‪ .‬رئیس‬ ‫دومین دوره شورای عالی استان ها و عضو شورای شهر ته ران‪،‬‬ ‫نهم دی را تجلی باورهای دینی مردم ای ران اسالمی دانست؛‬ ‫به طوری که مردم با حضور گسترده ش��ان‪ ،‬تم��ام ب رنامه های‬ ‫دشمنان و فتنه گران را خنثی کردند‪« :‬حضور حماسی مردم در‬ ‫نهم دی سبب خنث ی شدن توطئه های دشمن که از خارج کشور‬ ‫ب رنامه ریزی م ی شد و بعضی افراد در داخل کشور که به تاثیر‬ ‫القائات و خالف مکتب های دین��ی و اعتقادی در حال اجرای‬ ‫ان ب رنامه ها بودند‪ ،‬ش��د‪ .‬مردم با حضور خودشان و حمایت از‬ ‫انقالب و رهبری توانستند جلوی تمام توطئه ها را گرفته و افکار‬ ‫علیرضا زاکانی‪ ،‬دبیرکل جمعی ت رهپویان که از گروه های‬ ‫تحولخواه اصولگرا به شمار م ی رود‪ ،‬به بازبینی حماسه ‪ 9‬دی‬ ‫پرداخت‪ .‬او که با خبرگزاری تسنیم گفت وگو کرده است‪ ،‬حضور‬ ‫خود در راهپیمایی ‪ 9‬دی را اینگونه روایت ک��رد‪« :‬ما با موتور‬ ‫به راهپیمایی امدیم‪ ،‬از باالی خیاب��ان انقالب به راهپیمایی‬ ‫پیوستیم‪ .‬اولین نکته عظمت جمعیت بود که غیرقابل باور‬ ‫بود و دومین نکته حضور همه اقش��ار و همه سنین بود‪ .‬من‬ ‫در خیابان س��میه پیرمرد و پیرزنی را دیدم که با عصا دس��ت‬ ‫یکدیگر را گرفته بودن��د و م ی امدند که‬ ‫گریه ام گرفت و گفت��م خدایا اینها دیگر‬ ‫چه تکلیفی دارند که امده اند‪ .‬نکته سوم‬ ‫حضور همه سالیق سیاس��ی بود‪ .‬من‬ ‫یک دختر خانم محجبه چادری را دیدم‬ ‫که پالکاردی در دس��ت داش��ت و روی‬ ‫ان نوش��ته بود من به موسوی رای دادم‬ ‫ولی ب رائت م ی جویم از کاری که موسوی‬ ‫انجام داده و همی ن طور در خیابان انقالب‬ ‫داش��ت م ی رفت که به نظرم این را یک‬ ‫حداقلی ب رای التیام خودش م ی دانست‪.‬‬ ‫نکته چهارم اینکه همه در حال س��وز و‬ ‫گداز یک حرکت عاش��ورایی را نمایش‬ ‫دادند و ای��ن حرکت در مح��ور والیت و‬ ‫حمایت از حسن و اساس نظام اسالمی‬ ‫که والیت فقیه است‪ ،‬شکل گرفته بود‪.‬‬ ‫خیلی جالب ب��ود که عکس هی چ کس‬ ‫را ج��ز ام��ام(ره) و مقام معظ��م رهبری‬ ‫نم ی دیدیم که ای��ن موضوع خیلی پیام‬ ‫داشت‪ .‬مردم با چه شوری از کسانی که‬ ‫زمینه فتنه را فراهم ک��رده بودند‪ ،‬اظهار ب رائ��ت م ی کردند و‬ ‫اظهار دوستی و تعلق خودش��ان را به اسالم و نظام اسالمی و‬ ‫والیت فقیه بیان م ی کردند و تمام گرد و غباری که در ایام فتنه‬ ‫بر در و دیوار پاک جامعه نشس��ته بود‪ ،‬به واسطه صبر و علم‬ ‫هشت ماهه نیروهای مقام معظم رهبری باوجود ان جنایت ها‬ ‫و جسارت هایی که عناصر فتنه م ی کردند‪ ،‬برداشته شد‪g».‬‬ ‫مخالفت با اغتشاش قرار داده بود‪ ،‬متوجه تحلیل اشتباه خود‬ ‫شدند و نقشه های انان نقش بر اب شد‪ .‬شعارهای خودجوشی‬ ‫که توسط مردم در روز نهم دی سر داده شد‪ ،‬نشان داد که مردم‬ ‫کشور ما تحلیلگر هستند و به مسائل سیاسی به خوبی واقفند‬ ‫و بر سر ارمان های خمینی کبیر(ره) و شهدای واالمقام انقالب‬ ‫اس�لامی و منویات رهبر معظم انقالب با هیچ کس شوخی‬ ‫ندارند و در این راستا نشان دادند که حتی از بعضی نخبگان‬ ‫جامعه هم شعور سیاسی باالتری دارند‪ .‬شاید این سوال جدی‬ ‫مطرح باشد که اصحاب فتنه پس از انتخابات‪ ،‬هشت ماه تمام‪،‬‬ ‫هجوم ی ترین تعرضات خود را نس��بت به نهادهای انقالب‪،‬‬ ‫رهبری نظام و ارزش های ان و از هم��ه مهم تر به ارای مردم‬ ‫داشتند و همه گونه صبر و رافت نظام اسالمی را دیده بودند‪،‬‬ ‫چرا حرمت شکنی خود را در روز عاشورای حسینی ب ی شرمانه تر‬ ‫به رخ کشیدند؟ به خوبی م ی توان خالف ادعای موسوی و دیگر‬ ‫س��ران فتنه و حامیان انان را که فتنه گران را همراهی کردند‬ ‫دریافت؛ حرمت ش��کنان روز عاش��ورا هیچ نسبتی با «ملت‬ ‫خداجوی» و عزاداران امام حسین(ع) نداشتند‪ .‬حرمت شکنان‪،‬‬ ‫مجموعه ای ناهمگون با باوره��ا و اعتقادات متفاوت و بعضا‬ ‫متضادی بودند که با هدف مقابله با نظام اسالمی به صحنه‬ ‫امده بودند‪ .‬منافقین‪ ،‬بهای ی ها‪ ،‬س��لطنت طلبان‪ ،‬گروه های‬ ‫چپ گرای مارکسیس��تی‪ ،‬منحرفین‪ ،‬لیب رال ها و مل ی گرایان‬ ‫غرب گرا و عده ای هم از انقالبیون فرسوده و پشیمان از مبارزه‬ ‫با شاه و امریکا‪ ،‬این جماعت را تشکیل داده بودند‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫از سوی صهیونیس ت ها‪ ،‬امریکا‪ ،‬اتحادیه اروپا به ویژه انگلیس‬ ‫کامال حمایت و سازماندهی م ی شدند و از همه امکانات انان‬ ‫از جمله فضای سایبری و ماهواره و‪ ...‬بهره م ی بردند‪ .‬انان نیز‬ ‫ب ی پرده و اشکارا در حمایت از سران فتنه و گروه های نامبرده به‬ ‫می دان امدند و پشتیبانی کردند و همین بیگانگی و ناهمگونی‬ ‫باعث شد که اقداماتی را انجام دهند که مردم مومن و انقالبی‪،‬‬ ‫چهره واقعی انها را انگونه که هس��ت بشناس��ند‪ .‬شعارهای‬ ‫حرمت شکنان در عاش��ورا در ادامه شعارهای پیشین انان در‬ ‫روزهای قدس‪ ،‬سیزدهم ابان و ش��انزدهم اذر بود‪ .‬این ویژگی‬ ‫عاشورای حسینی اس��ت که به خوبی صف حق طلبان را از‬ ‫صف مدعیان دروغین حق‪ ،‬جدا م ی س��اخت و عصر ششم‬ ‫دی ماه چنین شد‪ .‬بعد از حرمت شکنی در روز عاشورا‪ ،‬تمامی‬ ‫ یا اکثریت کس��انی که به اصل نظام جمهوری اس�لامی و‬ ‫ارزش های انقالب پایبند بودند‪ ،‬ولی در مس��یر حوادث بعد از‬ ‫انتخابات سواالت و ابهاماتی در ذهن داشتند‪ ،‬کامال ب رایشان‬ ‫مشخص شد که موضوع چیس��ت و این گروه از هموطنان‬ ‫که به انتخابات و بعضی از مس��ائل اعتراض داشتند کامال‬ ‫به صف مردم بازگش��تند و بعضا محکم ت��ر از دیگران در روز‬ ‫نهم دی حضور یافتن��د تا وف��اداری خود را مج��ددا به نظام‬ ‫مقدس جمهوری اس�لامی اعالن نمایند‪ .‬ای��ن امر خود به‬ ‫تنهایی م ی توانست دستاوردی جدید ب رای نظام باشد‪ ،‬چرا که‬ ‫استکبار جهانی و دش��منان این نظام در خارج و داخل‪ ،‬ماه ها‬ ‫بود که هجمه تبلیغاتی زیادی را به عمل اوردند تا بخشی از‬ ‫هموطنان عزیز و انقالبی را از نظام جدا کنند‪ .‬اما با روشن شدن‬ ‫ماهیت ضدانقالب و حضور حماسه ای همه مردم‪ ،‬نقشه های‬ ‫چندین ماهه انان را در روز نهم دی ماه نقش بر اب کردند‪ .‬به‬ ‫یقین هی چ کس در ته ران و استان های کشور نیز انتظار چنین‬ ‫حضور پرشوری از مردم را نداشتند و این گونه حماسه نهم دی‬ ‫ماه رقم خورد‪.‬‬ ‫بس��یاری از صاحبنظ ران معتقد بودند که حماسه نهم‬ ‫دی ماه‪ ،‬مهر پایانی بر فتنه های خیابانی بود‪ .‬حوادث هشت‬ ‫ماه سراس��ر فتنه در جامع��ه و هجوم رس��انه های بیگانه و‬ ‫حمایت ه��ای عناصر خ��ود فروخته داخ��ل و در مقابل دفاع‬ ‫مقدس هش��ت ماهه صبر و بردباری و نوعی خویش��تنداری‬ ‫دلسوزان انقالب اسالمی و تدبیر حکیمانه رهبری‪ ،‬وضعیت را‬ ‫به گونه ای التهاب اور ساخته بود‪ .‬هرچند مدتی بود که بحران ها‬ ‫و فتنه های خیابانی کمی فروکش کرده بود اما هر از گاهی و به‬ ‫مناسبتی باز هم فتنه گران عرض اندام م ی کردند‪ .‬عالوه بر ان‪،‬‬ ‫ذهن و اندیشه بخشی از مردم به دلیل ناارام ی ها و اغتشاشات‬ ‫و جنگ روانی سران فتنه و ایادی انها پریشان بود‪ .‬باتوجه به‬ ‫تمام شرایط موجود به ویژه دفاع مقدس هشت ماهه‪ ،‬در واقع‬ ‫حضور یکپارچه مردم در نهم دی ماه‪ ،‬مهر پایان بر فتنه های‬ ‫خیابانی بود‪g .‬‬ ‫حضور مردم توطئه خارجی را خنثی کرد‬ ‫شیطانی انها را از نقش ب راب کنند‪».‬‬ ‫روایت زاکانی از نهم دی ‪88‬‬ ‫‪9‬دی‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫اقایصالحیبهانرژی‬ ‫هسته ایاعتقاددارد‬ ‫اب راهیماقا محمدی‬ ‫گفت وگوی ویژه‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫محرمانه های‬ ‫دکتر صالحی‬ ‫سیاست‬ ‫گفت وگوی هفته نامه مثلث با‬ ‫رئیس سازمان انرژی اتمی ‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪22‬‬ ‫خوشبینیدرسیاست‬ ‫خارجی‬ ‫اقایصالحینقشمهمی درتکمیل‬ ‫چرخه سوختداشتهاست‬ ‫حجت االسالم موسوی نژاد‬ ‫ هادی اجیلی‬ ‫گفت وگو‬ ‫سعید اجورلو ‪ -‬علی حاجی ناصری‬ ‫اقای دکتر! شما فارغ التحصیل رشته های ریاضی‬ ‫و فنی هستید‪ .‬عموما کس�انی که در رشته های‬ ‫فن�ی درس م ی خوانن�د‪ ،‬نس�بت ب�ه سیاس�ت‬ ‫نگاه دیجیتالی دارن�د و در سیاس�ت ب ی پرواتر‬ ‫عم�ل م ی کنن�د‪ ،‬ام�ا افرادی ک�ه در رش�ته های‬ ‫علوم انس�انی تحصیل کرده اند‪ ،‬محافظه کارتر‬ ‫هس�تند و با صبر بیش�تری عمل م ی کنند‪ .‬این‬ ‫موض�وع درخصوص اف�رادی که از ب�دو پیروزی‬ ‫انقلاب وارد عرصه سیاس�ی ش�ده اند و عمدتا‬ ‫هم در رشته های فنی درس خوانده اند‪ ،‬مشهود‬ ‫اس�ت‪ .‬اما این مس�اله چندان درباره شما صدق‬ ‫نم ی کند و فضای ذهنی شما به فارغ التحصیالن‬ ‫رشته های علوم انسانی شباهت بیشتری دارد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪ l‬من دوره لیسانس را در دانشگاه امریکایی بیروت‬ ‫سپری کردم؛ در سال ‪ 1968‬به این دانشگاه رفتم و در ‪1971‬‬ ‫فارغ التحصیل شدم‪ .‬یک س��ال هم در دوره فوق لیسانس‬ ‫در همان دانشگاه تحصیل کردم‪ ،‬اما انصراف دادم و راهی‬ ‫امریکا ش��دم‪ .‬در سال ‪ 1972‬به دانش��گاه ام‪.‬ای‪.‬تی امریکا‬ ‫رفتم و در ‪ 1977‬موفق به اخذ مدرک دکترا در رشته مهندسی‬ ‫هس��ته ای از این دانشگاه ش��دم؛ یعنی همین رشته ای که‬ ‫به ح��وزه کاری ام در دولت مربوط م ی ش��ود‪ .‬اینها س��وابق‬ ‫تحصیالتی من است‪.‬‬ ‫بنده در شهر کربال متولد شده ام‪ ،‬اما سن زیادی نداشتم‬ ‫که همراه خانواده به ای ران امدیم‪ .‬البته تابستان ها همیشه به‬ ‫ای ران م ی امدیم‪ .‬اخرین بار که به ای ران امدیم‪ ،‬در کرمانشاه‬ ‫بودیم که رادیو اعالم کرد در ع راق کودتا شده است؛ کودتای‬ ‫‪ 1958‬که در ان ملک فیصل را کنار گذاشتند و عبدالکریم‬ ‫قاس��م روی کار امد‪ .‬پدرم در ع راق به تجارت مشغول بود و‬ ‫بعد از ش��نیدن این خبر گفت که بهتر است با این شرایط‪،‬‬ ‫دیگر به ع راق برنگردیم؛ ما در ای ران ماندیم و او ب رای انجام‬ ‫کارهایش به ع راق رفت و چندی بعد ب رای همیشه به ای ران‬ ‫بازگشت‪.‬‬ ‫من تا دوم دبستان در مدرسه ای ران ی ها درس م ی خواندم‬ ‫و به زبان فارس��ی به ما درس م ی دادند؛ اما زبان عربی را در‬ ‫کوچه های کاظمین یاد گرفتم‪ .‬شعب ه های مدارس ای رانی در‬ ‫کاظمین‪ ،‬بغداد‪ ،‬نجف‪ ،‬بصره و‪ ...‬وجود داش��ت که مدارس‬ ‫خوبی بودند‪ .‬بنده هم مثل ای ران ی های ساکن ع راق‪ ،‬در یکی‬ ‫از این مدارس به نام «اخوت» در کاظمین درس م ی خواندم‪.‬‬ ‫درست است که در کربال متولد شده بودم‪ ،‬اما چون پدرم در‬ ‫بغداد کار م ی کرد‪ ،‬منزل م��ا در کاظمین بود تا به محل کار‬ ‫ایشان نزدیک باشیم‪ .‬زمانی که از ع راق به ای ران امدیم‪ ،‬زبان‬ ‫ع ربی را مانند بچه ای که به طور معمول زبان فراگرفته باشد‪،‬‬ ‫بلد بودم؛ یعنی در حد مکالمات روزمره‪ .‬حتی سال هایی که‬ ‫ب رای دوره لیسانس در بیروت بودم‪ ،‬با مردم کوچه و بازار به‬ ‫زبان عربی صحبت م ی کردم؛ هرچند در دانش��گاه‪ ،‬به زبان‬ ‫انگلیس��ی درس م ی دادند و ما هم به همین زبان صحبت‬ ‫م ی کردیم‪ .‬این مساله سبب شد زبان عربی بنده تا حدودی‬ ‫بهبود پیدا کند‪ .‬بعد از انکه به امری��کا رفتم‪ ،‬باز هم از زبان‬ ‫عربی فاصله گرفت��م‪ .‬زمانی هم که به ای��ران امدم‪ ،‬حدود‬ ‫یک سال و نیم بعد انقالب ش��د‪ .‬بعد از انقالب‪ ،‬صداوسیما‬ ‫یک شبکه رادیویی عربی روی موج ‪ FM‬راه اندازی کرد که‬ ‫معموال در ماشین ان را گوش م ی کردم تا زبان عربی خود را‬ ‫بازسازی کنم‪ .‬در سال ‪ 1998‬به عنوان نماینده ای ران در اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتمی راهی وین شدم؛ اما حدود سه سال‬ ‫بعد‪ ،‬مقدمه پروژه سازی پرونده ساختگی هسته ای ای ران از‬ ‫سوی غرب اغاز ش��د‪ .‬ما مجبور بودیم ب رای تبیین مواضع‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران با رسانه ها مصاحبه کنیم و از این‬ ‫رو از زبان ع ربی هم استفاده م ی کردیم‪ .‬این مساله سبب شد‬ ‫تا زبان عربی ما تقویت و به یک س��رمایه ارزشمند تبدیل‬ ‫ش��ود‪ .‬زمانی که به وزارت خارجه رفتم‪ ،‬متوجه شدم که این‬ ‫سرمایه چقدر ارزشمند است‪ .‬در سفرهایی که به کشورهای‬ ‫همسایه داشتیم‪ ،‬وقتی به زبان عربی گفت وگو م ی کردیم‪،‬‬ ‫مسائل ش��کل دیگری به خود م ی گرفت و تفاهم اسان تر‬ ‫م ی شد‪ .‬طبیعتا شما با هر کس��ی با زبان خودش صحبت‬ ‫کنید‪ ،‬رابطه عاطفی مناس��بی با او برقرار م ی کنید‪ .‬بالطبع‬ ‫زبان انگلیسی را هم در دانشگاه اموختیم اما مجبور بودیم‬ ‫زبان دیگری را هم یاد بگیریم که من زبان فرانسه را انتخاب‬ ‫کردم‪ .‬در وین مقداری زبان المانی را یاد گرفتم‪ .‬مدتی هم در‬ ‫ارژانتین بودم و به قدری زبان اسپانیولی را خوب یاد گرفته‬ ‫بودم که حتی م ی توانستم به این زبان سخنرانی کنم‪ .‬زبان‬ ‫اسپانیولی زبان بسیار ساده و شیرینی است؛ به گونه ای که‬ ‫بنده و اعضای خانواده ام در ان م��دت این زبان را یاد گرفته‬ ‫بودیم‪ .‬اما هم اکن��ون حدود ‪ 24‬س��ال از ان زمان م ی گذرد‬ ‫و دیگر نم ی توانم به روانی س��ابق صحبت کن��م؛ البته تا‬ ‫حد زیادی متوجه م ی ش��وم‪ .‬در عین حال‪ ،‬چ��ون فرزندانم‬ ‫اس��پانیولی را در کودکی ی��اد گرفته اند هنوز ه��م ان را به‬ ‫خاطر دارند و از این زبان اس��تفاده م ی کنند‪ .‬در هر صورت‪،‬‬ ‫فراگیری این زبان ه��ا در حوزه های کاری مختلف – به ویژه‬ ‫در وزارت امور خارجه ‪ -‬بس��یار مفید بود؛ بن��ده در ان دوره‬ ‫احساس م ی کردم کسی که زبان نم ی داند‪ ،‬یکی از مهم ترین‬ ‫ابزارهای دیپلماسی را در اختیار ندارد‪ .‬اگر شما بخواهید از‬ ‫طریق مترجم با دیپلمات های دیگر کشورها گفت وگو کنید‪،‬‬ ‫نم ی توانید در باالترین سطح با انها ارتباط برقرار کنید؛ چون‬ ‫در حضور مترجم خودسانسوری بر شما و طرف مقابل حاکم‬ ‫م ی شود‪ .‬بنده در سه سال مسئولیتم در وزارت امور خارجه‬ ‫توصیه کرده بودم ب رای کس��انی که زبان م ی اموزند یا زبان‬ ‫خود را ارتقا م ی دهند‪ ،‬امتیازاتی در نظر گرفته شود تا دیگران‬ ‫هم تشویق شوند و زبان خود را تقویت کنند‪.‬‬ ‫دانش�گاه ام‪.‬ای‪.‬تی یکی از دانشگاه های سطح‬ ‫باالی امریکاست‪ .‬شما چگونه وارد این دانشگاه‬ ‫شدید؟‬ ‫‪ l‬درخواس��ت پذیرش را ارس��ال ک��ردم و انها هم‬ ‫پذیرفتند‪ .‬البته این قضی��ه هم ماجرای جالب��ی دارد‪ .‬من‬ ‫م ی خواستم با «پروفس��ور جوان» از اساتید برجسته ای رانی‬ ‫کار کنم؛ البته ایش��ان هنوز هم زنده هستند که ب رای شان‬ ‫ارزوی س�لامتی و طول عمر م ی کن��م‪ .‬م ی توان گفت که‬ ‫پروفسور جوان برجسته ترین دانشمند معاصر ای رانی است؛‬ ‫چراکه اولین کس��ی است که توانس��ت لیزر گازی پایدار را‬ ‫بسازد و این یک دستاورد بزرگ علمی است‪ .‬شاید اگر ایشان‬ ‫یک دانش��مند امریکایی بود‪ ،‬جایزه نوبل را هم به او اعطا‬ ‫م ی کردند اما به خاطر مسائل اینچنینی جایزه نوبل به ایشان‬ ‫تعلق نگرفت‪ .‬من م ی خواستم با پروفسور جوان کار کنم‪ ،‬اما‬ ‫یک هفته دیرتر از زمان مقرر به امریکا رسیدم و کالس های‬ ‫‪23‬‬ ‫دانشگا ه شروع شده بود‪ .‬ب رنامه ام این بود که هزینه دانشگاه را‬ ‫از خود دانشگاه بگیرم و پولی به دانشگاه پرداخت نکنم چون‬ ‫هزینه ان سنگین بود‪ .‬وقتی خدمت پروفسور جوان رسیدم‪،‬‬ ‫ایشان گفت‪ :‬پسرم! تو با من فارسی صحبت کن اما من به‬ ‫تو انگلیسی جواب م ی دهم؛ چراکه ایشان فارسی را متوجه‬ ‫م ی شد اما نم ی توانست خیلی روان صحبت کند‪ .‬گفتم من‬ ‫امده ام با شما کار کنم‪ .‬ایش��ان گفت چرا اینقدر دیر امدی؟‬ ‫پروفسور جوان بیشترین تعداد دانشجویان فوق لیسانس و‬ ‫دکترا را در دانشگاه ام‪.‬ای‪.‬تی داشت؛ به گونه ای که بیش از‬ ‫‪ 45‬دانش��جو به طور هم زمان زیرنظر ایشان کار م ی کردند‬ ‫و پول خوبی هم در اختیار داش��ت‪ .‬پروفس��ور جوان گفت‬ ‫متاس��فانه دیر امده ای و من همه را توزیع کرده ام‪ .‬البته این‬ ‫تقدیر الهی است؛ یعنی انس��ان ب رای خودش برنامه ریزی‬ ‫م ی کند اما «العب��د یدبر و اهلل یق��در»‪ .‬برنام��ه ام این بود‬ ‫که در حوزه لیزر زیرنظر پروفس��ور ج��وان کار کنم؛ چراکه‬ ‫تامین هزینه های دانشگاه ام‪.‬ای‪.‬تی خیلی سخت و تقریبا‬ ‫غیرممکن بود کسی بتواند هزینه دانشگاه را خودش بدهد‪.‬‬ ‫بناب راین رشته هسته ای را انتخاب کردم تا بتوانم هزینه های‬ ‫ان را از طریق دانشگاه تامین کنم؛ البته عالقه هم داشتم‪.‬‬ ‫در انجا هم‪ Teaching Assistant‬بودم و هم‬ ‫‪Research Assistant‬؛ یعن��ی در کالس ب رای حل‬ ‫مساله‪ ،‬تصحیح اوراق و‪ ...‬به اس��تاد کمک م ی کردم و بعد‬ ‫از امتحان جامع‪ ،‬ب ر اس��اس تحقیقاتی ک��ه انجام م ی دادم‪،‬‬ ‫حقوق م ی گرفتم‪ .‬بدی��ن ترتیب تحصیالت��م را با حداقل‬ ‫هزینه به پایان رس��اندم؛ البته پدرم ه��م کمک م ی کرد اما‬ ‫بیش��تر هزینه ها از طریق کارهایی که در دانش��گاه انجام‬ ‫م ی دادم‪ ،‬تامین م ی شد‪.‬‬ ‫پدرتان روحانی بودند؟‬ ‫‪ l‬نه؛ اما پدر پدرم و پدر مادرم هر دو روحانی بودند‪.‬‬ ‫اما گویا پدرتان خوشنویس بودند‪...‬‬ ‫‪ l‬دایی م��ادر پ��درم‪« ،‬عم��اد الک ّتاب» ب��ود که‬ ‫خوشنویس مشهوری بودند‪.‬‬ ‫ش�اید بخشی از مش�ی ارام ش�ما در سیاست‪،‬‬ ‫ب�ه حضورت�ان در کش�ورهای مختل�ف مربوط‬ ‫م ی شود‪...‬‬ ‫‪ l‬بله؛ خیلی موثر است‪ .‬من در کشورهایی همچون‬ ‫ع راق‪ ،‬لبنان‪ ،‬اتریش‪ ،‬ارژانتین‪ ،‬عربستان‪ ،‬امریکا و‪ ...‬زندگی‬ ‫کرده ام و کشورهای مختلفی را هم از نزدیک دیده ام‪ .‬درک‬ ‫فرهنگ های مختلف‪ ،‬باعث ایجاد تس��امح و تس��اهل در‬ ‫انسان م ی شود؛ چون م ی بینید که تمام فرهنگ ها عصاره‬ ‫یک سری حقایق هس��تند که البته به گونه های مختلفی‬ ‫ظهور و بروز م ی یابند‪ .‬اما از نزدیک انس��ان متوجه م ی شود‬ ‫که همه مردم در بسیاری از امور احساسات مشترکی دارند‪،‬‬ ‫ولی اس��تنباط های مختلفی ‪ -‬حتی در خصوص مس��ائل‬ ‫معرفت��ی – دارند و ما فک��ر م ی کنیم که جوام��ع غربی با‬ ‫معرفت شناس��ی کامال بیگانه اند؛ اما وقتی ب��ا انها زندگی‬ ‫م ی کنید م ی بینید که انها هم به معرفت توجه م ی کنند‪ ،‬اما‬ ‫شیوه توجه انها با ما متفاوت است‪ .‬در نهایت او هم گمشده‬ ‫سیاست‬ ‫دیپلمات ارام به دنبال حاشیه نیست‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫مروری بر مواضع هسته ای اخیر رئیس سازمان انرژی اتمی ‬ ‫همیش��ه ارام اس��ت و لبخندی بر ل��ب دارد‪ .‬هیچ گاه‬ ‫رس��انه های اصولگرا یا اصالح طلب از وی به عنوان چهره ای‬ ‫جنجالی یاد نکرده اند‪ .‬ش��اید به همین دلیل اس��ت که سه‬ ‫دوره حضور پیاپی و مس��تمر را در س��ه دول��ت اخیر تجربه‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬حضور دکتر عل ی اکبر صالحی در سمت هایی‬ ‫مانند ریاست سازمان انرژی اتمی‪ ،‬نمایندگی ای ران در اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتمی‪ ،‬وزارت امور خارجه و‪ ...‬نشان از اعتماد‬ ‫کلی سیاستمداران (فارغ از تعلقات حزبی و جناحی) نسبت به‬ ‫توانای ی های ذاتی و اکتسابی اوست‪ .‬نام «عل ی اکبر صالحی»‬ ‫هی چ گاه توام با جنجال و اعتراض نبوده اس��ت‪ .‬این دیپلمات‬ ‫‪ ۶۴‬ساله و وزیر امورخارجه سابق کشورمان هم اکنون ریاست‬ ‫سازمان انرژی اتمی را بر عهده دارد‪ .‬در اینجا قصد داریم ضمن‬ ‫معرفی کوتاه اقای دکتر صالحی و سوابق رئیس سازمان انرژی‬ ‫ی کشورمان‪ ،‬به مرور مواضع هسته ای اخیر ایشان در قبال‬ ‫اتم ‬ ‫مس��ائلی مانند توافقنامه ژنو‪ ،‬اقدام امریکا در راستای افزودن‬ ‫افراد و شرکت های جدید به لیست تحریم ها علیه ای ران‪ ،‬نقش‬ ‫روسیه در تکمیل ساخت نیروگاه بوشهر و‪ ...‬بپردازیم‪.‬‬ ‫رئیس سازمان انرژی اتمی در یک نگاه‬ ‫عل ی اکبر صالحی متولد ش��هر مقدس کربال در ع راق‬ ‫است‪ .‬وی در سال ‪ ۱۹۶۸‬میالدی به دانشگاه امریکایی بیروت‬ ‫رفت و پس از کسب لیسانس مهندس��ی مکانیک‪ ،‬در سال‬ ‫‪ ۱۹۷۷‬از ام ای تی در امریکا درجه دکترا در رش��ته مهندس��ی‬ ‫هسته ای اخذ کرد‪ .‬دکتر صالحی بین سال های ‪ ۱۳۶۱‬تا ‪۱۳۶۳‬‬ ‫و ‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ ۱۳۷۲‬ریاست دانش��گاه صنعتی شریف را بر عهده‬ ‫داشت‪ .‬عل ی اکبر صالحی ‪ ۱۵‬سال قبل‪ ،‬به عنوان نماینده دائم‬ ‫ی منصوب شد و به مدت‬ ‫ای ران در اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫هشت سال در این سمت فعالیت کرد‪ ،‬صالحی در سال ‪۲۰۰۳‬‬ ‫میالدی از سوی ای ران پروتکل الحاقی ان‪ .‬پی‪ .‬تی را امضا کرد‪.‬‬ ‫‪24‬‬ ‫س عل ی اصغر سلطانیه جانشین او شد‪ .‬دکتر صالحی در‬ ‫سپ ‏‬ ‫دوره ریاست اکمل الدین احسان اوغلو بین سال های ‪ ۲۰۰۷‬تا‬ ‫‪ ،۲۰۰۹‬معاونت دبیرکل سازمان کنف رانس اسالمی را ب ر عهده‬ ‫داش��ت‪ .‬پس از اعالم اس��تعفای غالمرضا اقازاده از ریاس��ت‬ ‫س��ازمان انرژی اتمی ای ران در تیرم��اه ‪ ،۱۳۸۸‬رئی س جمهور‬ ‫سابق وی را به سمت ریاست این سازمان منصوب کرد‪ .‬پس‬ ‫از برکن��اری جنجال ب رانگیز منوچهر متکی از س��مت وزارت‬ ‫امور خارجه در اذرماه ‪ ،۱۳۸۹‬صالحی با حفظ س��مت ریاست‬ ‫س��ازمان انرژی اتمی به عنوان سرپرس��ت وزارت امور خارجه‬ ‫ای ران منصوب شد‪ .‬او در تاریخ سوم بهمن ‪ ،۱۳۸۹‬به عنوان وزیر‬ ‫پیشنهادی امور خارجه به مجل س شورای اسالمی معرفی شد‬ ‫و در دهم بهمن از مجلس رای اعتماد گرفت و تا پایان دولت‬ ‫دهم در این سمت مشغول فعالیت بود‪ .‬در دولت یازدهم دکتر‬ ‫صالحی از سوی حجت االسالم دکتر حسن روحانی به عنوان‬ ‫رئیس س��ازمان انرژی اتمی برگزیده ش��د و هم اکنون در این‬ ‫سمت مشغول فعالیت است‪.‬‬ ‫صالحی از توافقنامه ژنو می گوید‬ ‫امضای توافقنامه ژنو میان ای��ران و اعضای ‪ 5+1‬امواج‬ ‫ایجابی و سلبی متفاوتی را به سوی وزارت امور خارجه کشورمان‬ ‫روانه س��اخت‪ .‬در روزهای ابتدایی امض��ای توافقنامه ژنو و از‬ ‫سوی برخی نمایندگان عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجل س شورای اس�لامی‪ ،‬اخباری با محوریت و مبنای انتقاد‬ ‫رئیس سازمان انرژی کشورمان از توافقنامه ژنو انتشار یافت‪.‬‬ ‫با این وجود دکتر صالحی در تاریخ ‪ 18‬اذر ماه امسال در توضیح‬ ‫مواضع خود در مجل س ش��ورای اسالمی به نکاتی اشاره کرد‪:‬‬ ‫«این اظهارنظر ناظر به گفت وگوها و مذاکرات فعلی نیست؛‬ ‫من قبال هم توضیح داده ام که اگر ش��رایط ایجاب م ی کرد‪،‬‬ ‫م ی توانستیم در شرایط بهتری باشیم‪ ».‬در واقع دکتر صالحی‬ ‫خودش را ‪ -‬که همان محرک اصلی و خالق اصلی است ‪-‬‬ ‫جست وجو م ی کند؛ اما با تعابیر و شیوه های خودش‪.‬‬ ‫وقتی شما فرهنگ هندویس��م را ‪ -‬که هیچ ارتباطی‬ ‫با مفهوم مدنظر م��ا از خداوند و پیامب ران ن��دارد ‪ -‬مطالعه‬ ‫م ی کنید‪ ،‬متوجه م ی ش��وید در عمق ماج��را به یک نقطه‬ ‫مشترک م ی رس��ند‪ .‬اما در بیان و سیر تحوالت‪ ،‬حواش ی ای‬ ‫به ان اضافه شده که تصویر اصلی را مخدوش کرده است؛‬ ‫کما اینکه در اسالم نیز در چهارده قرن اخیر حواشی زیادی‬ ‫داشتیم‪ .‬بنده امام خمینی(ره) را مح ی الدین زمان و احیاگر‬ ‫دین در عصر حاض��ر م ی دانم؛ اگ��ر زنگارزدایی از اس�لام‬ ‫توسط انقالب ما نبود و اگر دین توس��ط ملت ما با هدایت‬ ‫و نقش افرینی امام(ره) احیا نم ی شد‪ ،‬به قدری زنگار گرفته‬ ‫بود که تصویر و چهره اصلی دین تا حد زیادی کدر شده بود‪.‬‬ ‫این انقالب باعث شد ما به اساس باورهای اصیل و شفاف‬ ‫بازگردیم؛ حتی در جهان هم نوعی بازنگری نسبت به دین‬ ‫و مس��ائل معرفتی صورت گرفت‪ .‬مثال کتاب هایی که در‬ ‫امریکا پی رامون ماوراءالطبیعه و متافیزیک یا اسالم شناسی‬ ‫و شیع ه شناسی منتشر م ی شد‪ ،‬بعد از پیروزی انقالب سیر‬ ‫صعودی به خ��ود گرفت‪ .‬ای��ن انق�لاب رخ م ی دهد و دین‬ ‫به عنوان محرک جامعه درم ی اید‪ .‬اگر در دوره دانش��جویی‬ ‫ما کس��ی اظهار تدین م ی کرد‪ ،‬ب��ه او ب ی توجهی کرده و او‬ ‫را منزوی م ی کردند‪ .‬مش��هور بود ک��ه م ی گفتند دین‪ ،‬فکر‬ ‫ارتجاعی اس��ت و واقعا در دانش��گاه ها فض��ا اینگونه بود‪.‬‬ ‫خاطرم هست که در دانشگاه امریکایی بیروت‪ ،‬محرم با عید‬ ‫به مواضع اولیه خود در خصوص توافقنامه ژنو که در تاریخ ‪14‬‬ ‫اذر ماه امسال اتخاذ شد‪ ،‬اشاره ای گذرا داشته است‪« :‬به نظر‬ ‫من تفاهم نامه ژنو‪ ،‬تفاهم نامه خوبی اس��ت و کسانی که به‬ ‫ان نقد دارند هم نقدش��ان قابل بررسی و قبول است‪ ،‬البته ما‬ ‫م ی توانیم به هر پدیده ای ارمانی نگاه کنیم و انتظارات خاصی‬ ‫داشته باشیم‪ ».‬نگاه ارمانی دکتر صالحی نسبت به پدیده های‬ ‫بی ن المللی در نوع خود م ی تواند قابل تامل باش��د‪ .‬البته الزم‬ ‫است مختصات این نگاه ارمانی به صورت دقیق ترسیم شود‬ ‫زی را در غیر این صورت هیچ گاه رضایت مطلق نسبت به هیچ‬ ‫پدیده سیاسی در نظام بی ن الملل وجود نخواهد داشت‪ .‬البته‬ ‫این نوع نگاه در طول تاریخ روابط بی ن الملل محل تامل و حتی‬ ‫در مواردی نزاع طرفداران واقع گرایی(رئالیسم) و ایده ال گرایی‬ ‫(ایده الیسم) بوده است‪ .‬البته در اینجا قصد موشکافی این نوع‬ ‫نگاه فلسفی‪ -‬سیاس��ی را در حوزه روابط بی ن الملل نداریم‪ .‬با‬ ‫این وجود استفاده اقای دکتر صالحی از لفظ «پدیده ارمانی»‬ ‫و متعاقبا ترسیم انتظاراتی که حول این پدیده م ی تواند ایجاد‬ ‫شود‪ ،‬خود موضوعی جالب توجه است‪ .‬مساله ای که بدون شک‬ ‫تبیین دقیق ان از سوی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان‬ ‫موثر و مفید خواهد بود‪.‬‬ ‫با این وجود دکتر صالحی س��خنی در خصوص شرایط‬ ‫ایجابی و موقعیت بهتر مصداقی پیدا نکرده است‪ .‬به عبارت‬ ‫بهتر‪ ،‬رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان در پاسخ کوتاه خود‬ ‫مصادیق و نمادهای قرار گرفتن در یک «شرایط بهتر» را مطرح‬ ‫نکرده است‪ .‬به هر حال انچه از اظهارات اقای دکتر صالحی به‬ ‫صورتی صریح قابل برداشت است‪ ،‬پرهیز از نگاه «سیاه» یا‬ ‫«سفید» نسبت به توافقنامه ژنو است‪ .‬رئیس سازمان انرژی‬ ‫ی کشورمان‪ ،‬در کس��وت یک «مدافع مطلق» نسبت به‬ ‫اتم ‬ ‫توافقنامه ژنو اعالم موضع نکرده است‪ .‬البته برخی نمایندگان‬ ‫مجل س شورای اسالمی و همچنین برخی سایت های خبری‬ ‫به نقل از اقای دکتر صالحی‪ ،‬به مواردی در توافقنامه ژنو اشاره‬ ‫کرده اند که تا حدودی به مواضع نرم رئیس سازمان انرژی اتمی‬ ‫ چاشنی اعتراض را ضمیمه کرده است اما هنوز توضیح جامع‬ ‫و گویایی از سوی اقای صالحی نسبت به این موارد داده نشده‬ ‫است‪ .‬از این رو ایجاد برخی ابهامات در خصوص مواضع اقای‬ ‫دکتر صالحی درباره توافقنامه ژنو طبیعی به نظر م ی رسد‪.‬‬ ‫معضلیبهنامبرداشت هاینادرستازتوافقنامهژنو‬ ‫اعمال تحریم های تازه امریکا علیه ‪ ۱۹‬فرد و ش��رکت‬ ‫مرتبط با فعالی ت های هسته ای صلح امیز هسته ای منجر به‬ ‫سیاست‬ ‫تحریم های جدید‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫ی کشورمان‬ ‫یکی از مسائلی که رئیس سازمان انرژی اتم ‬ ‫در خصوص توافقنامه ژنو به ان اشاره کرده‪ ،‬عدم کندتر شدن‬ ‫فعالی ت های هسته ای ای ران متعاقب امضای توافقنامه مذکور‬ ‫بوده است‪ .‬صالحی در خصوص برخی اظهارنظرها و نقدهای‬ ‫مطرح شده در کشور مبن ی بر کندتر شدن فعالیت هسته ای در‬ ‫نتیجه توافق اخیر ژنو اعالم کرد که این اظهارنظرها برداشت‬ ‫نادرس��تی اس��ت زی را در زمان امضای توافق از سوی طرفین‬ ‫شرایط بی ن المللی درک ش��د‪ .‬در این خصوص دکتر صالحی‬ ‫اشاره ای نیز به ترس��یم مختصات نقد منصفانه در خصوص‬ ‫توافقنامه ژنو پرداخت و البته اش��اره ای نیز به نقش رسانه ها‬ ‫کرد‪«:‬باید در هر نقدی‪ ،‬همه محدودیت ها و ش��رایط زمانی‬ ‫را در نظر داشت‪ .‬رس��انه ها بعد از توافق ژنو حمایت خوبی از‬ ‫دولت انجام دادند و فقط پنج درصد انتقاد م ی کنند که این نیز‬ ‫ی کشورمان مانند‬ ‫باید سازنده باشد‪ ».‬رئیس سازمان انرژی اتم ‬ ‫مقامات وزارت امور خارجه کشورمان معتقد است که از ابتدا‪،‬‬ ‫بهانه ها و ادعاهای غرب علیه فعالی ت های هسته ای صلح امیز‬ ‫کشورمان چیزی جز «فش��ار سیاسی» بر جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران نبود؛ زی را انها نگران انقالب رخ داده در کش��ورمان بودند‬ ‫که بر تن قدرت ه��ای جهان لرزه انداخ��ت‪ .‬دکتر صالحی در‬ ‫خصوص تولید س��وخت ‪ 20‬درصد نیز به نکته قابل توجهی‬ ‫اشاره کرده است‪ .‬رئیس سازمان انرژی اتمی با تاکید بر اینکه‬ ‫جمهوری اس�لامی از ابتدای فعالیت هسته ای خود به دنبال‬ ‫تولید س��وخت ‪ 20‬درصد نبود‪ ،‬عنوان کرده است که در زمان‬ ‫مسئولیت اقای «اقازاده» در س��ازمان انرژی اتمی‪ ،‬نامه ای از‬ ‫این س��ازمان به اژانس بی ن المللی انرژی اتمی مبن ی بر نیاز‬ ‫کشور به خرید سوخت ‪ 20‬درصد ارسال شد‪ .‬با این حال اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتمی چنین سوختی را به ما نداد‪ .‬سرانجام‬ ‫در حالی مجبور به تولید این سوخت ش��دیم که انها (اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتمی و غرب) باور نداش��تند ای��ران بتواند‬ ‫سوخت ‪ 20‬درصد تولید کند‪.‬‬ ‫واکنش رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان شد‪ .‬عل ی اکبر‬ ‫صالحی در مورد اقدام امریکای ی ها و وضع تحریم های جدید‬ ‫علیه ای ران اظهار داش��ت‪« :‬رفتار امریکا و وضع تحریم های‬ ‫جدید علیه ای ران‪ ،‬متناس��ب با ش��رایطی که انها قبال اعالم‬ ‫کرده بودند که با حس ن نیت وارد مذاکرات با ای ران خواهند شد‪،‬‬ ‫تفاوت اساسی دارد و در واقع رفتارشان متناقض با گفتار اولیه‬ ‫انها است و این اقدامات و رفتارهای امریکا ثابت کرد که انها‬ ‫هیچ گاه در طول تاریخ قابل اعتماد نیستند‪ .‬در طول ‪ 34‬سال‬ ‫امریکای ی ها همواره ثابت کردند که قابل اعتماد نیستند اما‬ ‫ما فکر م ی کردیم که این بار انها از در حس ن نیت با ای ران وارد‬ ‫مذاکرات خواهند شد‪ ،‬اما باز امریکا به قول و عهد خود عمل‬ ‫نکرد و توافقنام��ه ژنو را نقض کرد‪ ».‬واقعیت امر این اس��ت‬ ‫که طی روزهای اخیر مج��ادالت زیادی پی رامون رفتار امریکا‬ ‫در قبال توافقنامه ژنو صورت گرفته اس��ت‪ .‬برخی معتقدند‬ ‫که دولت اوباما در راس��تای مهار ب��ازی تندروهای مجلس‬ ‫نمایندگان و سنا تحریم های اخیر را صورت داده است‪ .‬برخی‬ ‫دیگر سعی دارند نسبت میان افزوده شدن افراد و شرکت های‬ ‫جدید به لیست تحریم های امریکا با متن توافقنامه ژنو را از‬ ‫ابعادی حقوقی مورد تفحص و بررسی قرار دهند و در خصوص‬ ‫مغایرت یا عدم مغایرت این اقدام خصمانه با «متن» توافقنامه‬ ‫نتیجه گیری کنند‪ .‬با این حال همه روی یک نقطه متفق القول‬ ‫هس��تند‪ ،‬اینکه اقدام اخیر امریکا مغایر با ماهیت توافقنامه‬ ‫ژنو بوده اس��ت‪ .‬واقعیت امر این اس��ت که باید میان «اصل‬ ‫توافقنامه» و «متن توافقنامه» تفکیکی عینی قائل شد و اولی‬ ‫را با نگاهی راهبردی و دومی را از زاویه ای حقوقی مورد تجزیه‬ ‫و تحلیل قرار داد‪ .‬در هر صورت بر همگان مس��جل اس��ت‬ ‫که این اقدام خصمانه و در مغای��رت کامل با اصل و ماهیت‬ ‫توافقنامه است‪ .‬اقدام اخیر امریکا در افزودن شرکت ها و افراد‬ ‫جدید به لیست تحریم ها نسبت میان «ظرف» و «مظروف»‬ ‫توافقنامه ژنو را بر هم زده است‪ .‬یکی دیگر از موضع گیری های‬ ‫رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان‪ ،‬به نحوه نقش افرینی‬ ‫روسیه در پروژه تکمیل س��اخت نیروگاه بوشهر باز م ی گردد‪.‬‬ ‫دکتر صالحی در پاسخ به پرسشی مبن ی بر سوءاستفاده روسیه‬ ‫در تکمیل ساخت نیروگاه اتمی بوشهر م ی گوید‪« :‬اگر به این‬ ‫موضوع منصفانه نگاه کنیم‪ ،‬چنین برداشتی نخواهد بود‪ .‬اگر‬ ‫روسیه ب رای تکمیل س��اخت نیروگاه بوشهر اقدام نم ی کرد‪،‬‬ ‫هی چ گاه نم ی توانستیم این نیروگاه را تکمیل کنیم‪ .‬روس ها‬ ‫ب رای تکمیل ساخت نیروگاه بوشهر شجاعت به خرج دادند‪.‬‬ ‫انها در همان زمان اعالم کردند که این نیروگاه را از ابتدا ب رای‬ ‫ما بسازند اما نپذیرفتیم‪ .‬تاکنون روس ها در ساخت و تکمیل‬ ‫این نیروگاه نقش مثبتی داشتند و البته اتفاقات و هر حادثه ای‬ ‫در ساخت نیروگاه بوشهر سبب ش��د تا مهندسان ای رانی در‬ ‫نصب و اصالح تجهی زات ان تجربه کس��ب کنن��د‪ ».‬ادامه‬ ‫اظهارات رئیس س��ازمان انرژی اتمی کشورمان در خصوص‬ ‫ساخت و تکمیل نیروگاه بوشهر نیز در نوع خود مهم است‪ .‬بر‬ ‫این اساس طوالن ی ش��دن روند ساخت و ادغام ط راحی سبب‬ ‫شد تا نزدیک به هزار مهندس ای رانی در نیروگاه اتمی بوشهر‬ ‫در مدت ‪ 15‬سال تجربه گرانبهایی کسب کنند و به بهترین‬ ‫متخصصان در دنیا تبدیل شوند‪ .‬در صورت مهیا بودن همه‬ ‫امکانات و زیرساخت ها‪ ،‬ساخت و تکمیل یک نیروگاه هسته ای‬ ‫نزدیک پنج تا شش سال زمان م ی برد‪ .‬نیروگاه بوشهر ب راساس‬ ‫مقاومت در ب رابر زلزله هشت ریشتری ط راحی و ساخته شده‬ ‫اس��ت‪ .‬این نیروگاه دارای دو پوسته سیمانی و فوالدی است‪،‬‬ ‫به طوری که ب��ا برخورد ی��ک هواپیم��ای ‪ 747‬نیز صدمه‬ ‫نخواهد دید‪.‬‬ ‫دیپلمات ارام به دنبال حاشیه نیست‬ ‫واقعیت امر این است که رئیس س��ازمان انرژی اتمی‬ ‫ کشورمان در طول س��ال ها فعالیت خود در حوزه های فنی‬ ‫و سیاسی نش��ان داده که نس��بت به خلق‪ ،‬ایجاد و استمرار‬ ‫حاشی ه پردازی ها در حوزه کاری خود گریزان است‪ .‬از این رو به‬ ‫نظر میرسد دکتر صالحی در مواردی با «سکوت»‪ ،‬در مواردی‬ ‫با «ایهام» و در مواردی با چاشنی «تایید» در قبال رخدادهای‬ ‫جاری در حوزه سیاست خارجی‪ ،‬مخصوصا سیاست هسته ای‬ ‫کشورمان اعالم موضع م ی کند‪ .‬بدیهی است که در این بین‬ ‫ممکن است سواالت و ابهاماتی در ذهن مخاطبان نسبت به‬ ‫ی کشورمان خطور‬ ‫سخنان و مواضع رئیس سازمان انرژی اتم ‬ ‫کند‪ .‬با این حال بهترین مرجع پاس��خ دهی ب��ه این ابهامات‬ ‫شخص اقای دکتر صالحی خواهد بود‪ ،‬یعنی درست همان‬ ‫دیپلمات ارام ‬ ‫ی که به دنبال حاشیه نیست‪g .‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫نوروز مصادف شده بود‪ .‬در ان زمان افرادی که در اعتقادات‬ ‫دینی جدی بودند‪ ،‬مش��خصه ظاهری خاصی نداشتند که‬ ‫ب ر اساس ان شناخته شوند‪ .‬دانشجویان جمع شدند و ما که‬ ‫در اعتقادات دینی جدی تر از دیگران بودیم‪ ،‬گفتیم که جشن‬ ‫نوروز امسال را چند روزی دیرتر برگزار کنید‪ .‬ناگهان چهره ها‬ ‫تغییر کرد و از ما پرسیدند مگر شما به مسائل دینی اعتقاد‬ ‫دارید؟ ما جواب دادیم که بحث تدین نیس��ت؛ ماه محرم و‬ ‫عاشور اس��ت‪ ،‬باید حرمت حفظ کرد‪ ...‬واقعا وضعیت دین‬ ‫اینگونه بود‪ ،‬اما امروز دین به عن��وان یک عامل محرک در‬ ‫جامع ه شناخته شده اس��ت و مطمئن باشید اتفاقاتی که در‬ ‫منطقه م��ا و در جهان رخ م ی دهد ‪ -‬حت��ی اگر عنوان دین‬ ‫هم نداشته باشد ‪ -‬اصولی را که دین نسبت به انها مدعی‬ ‫اس��ت در حرکت های اجتماعی خود لحاظ م ی کنند‪ .‬مثال‬ ‫اتفاقاتی که به بهار عربی موس��وم ش��د و ما ان را بیداری‬ ‫اسالمی م ی نامیم‪ ،‬نم ی توانست در خالء ایجاد شود‪ .‬اصال‬ ‫هیچ حرکت اجتماعی در خالء ایجاد نم ی شود و حتما باید‬ ‫پیشینه ای داشته باشد که باعث چنین حرکت های اجتماعی‬ ‫شود‪ .‬بنده معتقدم که انقالب اسالمی ما توانست تحرکی‬ ‫نه فقط در ای ران بلکه در جوامع بش��ری ایجاد کند که نگاه‬ ‫دوباره ای به مسائل متافیزیکی داشته باشند؛ متافیزیک اعم‬ ‫از دین‪ ،‬ماوراءالطبیعه و معرفت شناسی‪ .‬این مقدمه ای ب رای‬ ‫بازگشت به فطرت اصیل انسانی است و ارام ارام زمینه ب رای‬ ‫بیان و پذیرش حرف حق اماده تر م ی شود‪ .‬یعنی اگر زمینه‬ ‫فراهم ش��ود و ش��ما مبانی فکری خودمان را که منبعث از‬ ‫اسالم است به درستی مطرح کنید‪ ،‬گوش شنوا ب رای شنیدن‬ ‫ان بسیار م ی شود‪ .‬حضور ما در لبنان حدودا با حکم مرحوم‬ ‫ایت اهلل بروجردی ب رای امام موسی صدر همزمان شده بود‬ ‫که زعامت امور دینی اقلیت شیعه لبنان را ب ر عهده بگیرند‪.‬‬ ‫وقتی من به لبنان رفتم‪ ،‬دو‪ ،‬سه س��الی از حضور ایشان در‬ ‫انجا م ی گذش��ت‪ .‬ما در خدمت امام موس��ی صدر بودیم و‬ ‫ایش��ان به زیبایی دین را عرضه م ی کرد‪ .‬خاطرم هست که‬ ‫گاهی امام موس ی صدر مثل یک کشیش روزهای یکشنبه‬ ‫به کلیسای مسیحیان م ی رفت و به انها «سرمون» م ی داد؛‬ ‫یعنی به گونه ای در کلیسا صحبت م ی کرد که گویی خودش‬ ‫هم یک کشیش بود‪ .‬کسی که در کلیسا م ی نشست تصور‬ ‫نم ی کرد ک��ه او به عنوان ی��ک روحانی ش��یعه م ی خواهد‬ ‫شیع ه گری و اسالم را رواج دهد‪ .‬درباره حضرت مریم(س) و‬ ‫حضرت عیس��ی(ع) با در نظر گرفتن مشترکات همه ادیان‬ ‫صحبت م ی کرد‪ .‬م ی گفت ما هم درباره حضرت مریم(س)‬ ‫و حضرت عیس��ی(ع) همی ن ها را م ی گوییم‪ ،‬درباره مبانی‬ ‫اخالقی این گونه فکر م ی کنیم و‪ ...‬اما روی مسائلی دست‬ ‫م ی گذاشت که مسیحیان هم به انها اعتقاد داشتند‪ .‬اگرچه‬ ‫ما افتراقاتی با مسیحیان داریم اما در عین حال مشترکات‬ ‫زیادی هم داریم‪ .‬امام موس ی صدر روی این مشترکات تمرکز‬ ‫م ی کرد‪ .‬ایشان همچنین بارها ب رای سخنرانی به دانشگاه‬ ‫امریکایی بیروت امد‪ .‬اگرچه زبان مادری امام موسی صدر‬ ‫فارسی بود‪ ،‬اما به زبان ع ربی تسلط ویژه ای داشت و سخنران‬ ‫بسیار زبده ای بود‪ .‬ما در دانش��گاه امریکایی بیروت درسی‬ ‫مشابه دروس عمومی در دانشگاه های ای ران داشتیم؛ اما در‬ ‫انجا خیلی س��خت تر بود‪ .‬باید کتاب های فلسفی از یونان‬ ‫باستان تا قرون وسطی و عصر حاضر را م ی خواندیم که ب رای‬ ‫سن کم ما کار بسیار دشواری بود؛ یعنی باید کتاب های تمام‬ ‫فالس��فه را م ی خواندیم اما در عین حال چیز زیادی متوجه‬ ‫نم ی شدیم‪ .‬امام موسی صدر که ید طوالیی در بحث فلسفه‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫االن اق�ای روحانی ش�خصا پ ی گی�ر مذاکرات‬ ‫هس�ته ای هس�تند و جلس�ات متعددی را با گروه‬ ‫مذاکره کننده برگزار م ی کنند‬ ‫‪26‬‬ ‫داش��ت‪ ،‬یک بار ب رای س��خنرانی در این باره به دانشگاه ما‬ ‫امد‪ ،‬بس��یار گزیده و زیبا صحبت کرد‪ .‬مثال یک بار نظ رات‬ ‫افالطون‪ ،‬س��ق راط و بق راط را بازگو کرد‪ ،‬بعد به مونتسکیو و‬ ‫دکارت م ی پرداخت و در نهایت به عصر هگل رسید‪ .‬اما به‬ ‫قدری هوش��مندانه ای��ن گزیده ها را انتخاب ک��رده بود که‬ ‫مخاطبانش به ان توجه کنند‪ .‬امام موسی صدر م ی دانست‬ ‫جماعتی که در ب رابرش بودند‪ ،‬توجه چندانی به دین نداشتند‪.‬‬ ‫این ماجرا مربوط به دهه ‪ 60‬میالدی است که دین جایگاهی‬ ‫در جوامع این چنینی نداشت‪ .‬بناب راین به جای اینکه از دین‬ ‫صحبت کند‪ ،‬اندیش��ه و احوال متفکران و فالسفه را بیان‬ ‫م ی کرد و در پایان م ی گفت ما هم همین اعتقادات را داریم‪.‬‬ ‫منظور او از ما‪« ،‬شیعیان» و «مسلمانان» بود؛ یعنی ارام ارام‬ ‫انها را به سوی خودش جذب م ی کرد‪ .‬متاسفانه شیعه در ان‬ ‫دوره‪ ،‬منزوی ترین‪ ،‬عقب افتاده تری��ن و فقیرترین اقلیت در‬ ‫لبنان بود؛ اما امام موس ی صدر به گونه ای عمل کرد که کار‬ ‫ایشان و بعدها کمک های جمهوری اسالمی ای ران شیعه را‬ ‫به مقتدرترین‪ ،‬عزیزترین‪ ،‬موفق ترین و جاافتاده ترین اقلیت‬ ‫لبنان تبدیل کرد‪.‬‬ ‫به سوال نخس��ت ش��ما بازم ی گردم‪ .‬خانواده ما یک‬ ‫خانواده روحانی بود؛ هم پدر پدرم و هم پدر مادرم و اسالف‬ ‫انها همه روحانی هستند‪ .‬ما از نوادگان شهید ثالث هستیم‪.‬‬ ‫عموی بنده هم نویسنده است و ب رای دایره المعارف شیعه‬ ‫مقاالت بسیاری نوشته اس��ت‪ .‬م ی خواهم عرض کنم که‬ ‫خانواده ما با این مفاهیم ب ی ارتباط نیست‪ .‬مساله دیگر این‬ ‫است که بسیاری از مس��ائل به ذات اشخاص بازم ی گردد‪.‬‬ ‫مثال اگر بنده به مدرسه نقاشی بروم‪ ،‬شاید بتوانم خطوطی‬ ‫رس��م کنم اما هیچ گاه یک نقاش برجس��ته نخواهم شد؛‬ ‫کسی نقاش برجسته م ی شود که عالوه بر اموزش‪ ،‬امادگی‬ ‫ذاتی هم داشته باشد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬هم ذاتی است و هم‬ ‫اکتسابی‪ .‬موسیقی و شعر هم همین طور است‪ .‬در مسائل‬ ‫سیاسی هم این مس��اله صدق م ی کند‪ .‬خاطرم هست در‬ ‫زمانی که من سن کمی داش��تم‪ ،‬اقای امینی نخس ت وزیر‬ ‫بود‪ .‬ایشان هم زیاد صحبت م ی کرد هم خوب حرف م ی زد‪.‬‬ ‫به اقای احمدی نژاد گفتم که اگر اقای ملک زاده‬ ‫را در وزارت خارج�ه منصوب کنم توفان سیاس�ی‬ ‫ایجاد م ی شود‬ ‫من رادیو را روشن م ی کردم تا س��خنران ی های نخس ت وزیر‬ ‫را گ��وش کنم‪ .‬روزنام��ه و مجله های مختل��ف را هم پدرم‬ ‫م ی خری��د و من م ی خوان��دم‪ .‬واقعا به این مس��ائل عالقه‬ ‫داش��تم‪ .‬کتاب هم زیاد م ی خواندم‪ .‬ای��ن یک عالقه فردی‬ ‫بود که ما با همین عالیق رشد کردیم‪ .‬در ان دوره به عنوان‬ ‫یکی از دانشجویانی که خدمت امام موسی صدر م ی رسیدم‬ ‫و در تجمع های دانشجویی حضور داشتیم‪ ،‬از انزوای اسالم‬ ‫رنج م ی بردم و واقعا این مساله ب رای ما عقده شده بود‪ .‬گاهی‬ ‫از خودم م ی پرسیدم که ممکن است روزی دین از این انزوا‬ ‫خارج ش��ود؟ واقعا تصور این اتفاق هم مش��کل بود‪ .‬کسی‬ ‫تصور نم ی کرد که انقالب اسالمی به این زیبایی رخ بدهد و‬ ‫جایگاه مناسبی در جهان پی دا کند‪ .‬عالقه اصلی من‪ ،‬مسائل‬ ‫مربوط به سیاست بود؛ مقاله م ی خواندم‪ ،‬کتاب م ی خواندم‪،‬‬ ‫به س��خنران ی های بزرگان گوش م ی ک��ردم و‪ ...‬تقدیر هم‬ ‫ ب ی تاثیر نبود و چرخ روزگار گشت و گشت تا اینکه سه سالی‬ ‫در وادی که به ان فکر نم ی کردم قرار گرفتم‪.‬‬ ‫یک�ی از مقاط�ع مه�م زندگی سیاس�ی ش�ما‬ ‫حضور در وین ب ه عنوان نماینده ایران در اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتمی بود؛ اما درعین حال درباره‬ ‫پایان حضورتان در این نهاد و اس�تعفای شما از‬ ‫نمایندگ�ی ایران در اژانس کمتر صحبت ش�ده‬ ‫است‪ .‬چه شد که ادامه ندادید؟‬ ‫‪ l‬من هیچ گاه اس��تعفا ندادم‪ .‬چندی پیش یکی از‬ ‫همکاران بازنشسته و محترم ما در وزارت امور خارجه با یکی‬ ‫از روزنامه ها گفت وگو کرده و گفته بود که فراخوان کرده اند!‬ ‫این اص�لا موضوع عادی ای نیس��ت ک��ه در وزارت خارجه‬ ‫مرسوم باشد‪ .‬شما بروید در وزارت خارجه ببینید چیزی تحت‬ ‫عنوان فراخوان صالحی از وین وجود دارد یا نه‪ .‬من نم ی دانم‬ ‫این مساله از کجا امده است اما درباره ان توضیح م ی دهم‪.‬‬ ‫بنابراین موضوعی تحت عنوان اس��تعفا ب��ه کلی منتفی‬ ‫است و کسانی که مدعی هستند ان را نشان دهند‪ .‬مساله‬ ‫فراخوان هم واقعیت ندارد؛ اگر سندی دارند‪ ،‬ارائه دهند‪ .‬من‬ ‫از ‪ 1998‬تا ‪ 2003‬نماینده ای ران در اژانس بودم‪ .‬زمانی که در‬ ‫زمانی که گفتند سفارت انگلیس را گرفته اند فورا‬ ‫در خیابان با ویلیام هیگ تماس گرفتم و گفتم شما‬ ‫واکنش تند نشان ندهید‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫دوره ریاس��ت جمهوری اقای خاتمی به این سمت منصوب‬ ‫شدم‪ ،‬ای ران سه نماینده در وین داشت؛ یکی سفیر دوجانبه‪،‬‬ ‫دیگری نماینده دائم ای ران در س��ازمان های بی ن المللی غیر‬ ‫از اژانس بی ن المللی انرژی اتم��ی و یکی هم نماینده ای ران‬ ‫در اژانس بی ن المللی انرژی اتمی‪ .‬دو نفر نخس��ت از طرف‬ ‫وزیرامور خارجه معرفی م ی شدند و رئی س جمهور استوارنامه‬ ‫انها را م ی داد‪ .‬ام��ا نماینده ای ران در اژانس از س��وی رئیس‬ ‫س��ازمان معرفی م ی ش��د و رئی س جمهور حکم او را صادر‬ ‫م ی کرد‪ .‬جن��اب اقای خاتم��ی به بنده لط��ف کردند ‪ -‬که‬ ‫هیچ گاه این لطف را فراموش نم ی کنم ‪ -‬و من را به عنوان‬ ‫نماینده ای ران در اژانس معرف��ی کردند‪ .‬در همین اتاق کنار‬ ‫اقای اقازاده نشسته بودم که ایشان گفت شما انتخاب من‬ ‫نیستید! بنده گفتم که من هم اصراری بر این امر ندارم و با‬ ‫تشخیص اقای خاتمی به اینجا امده ام‪ .‬یکی از ویژگ ی های‬ ‫مثبت اقای اقازاده صراحت لهجه ایش��ان است‪ .‬اگر حرفی‬ ‫داشته باش��د‪ ،‬رو در رو م ی گوید‪ .‬اقای اقازاده سه موضوع را‬ ‫مطرح کرد و گفت که به این س��ه دلیل من موافق معرفی‬ ‫شما نبودم‪.‬‬ ‫خاطرم هست که در ابتدای دوره اقای خاتمی‪ ،‬دنبال‬ ‫گزینه های مناسبی ب رای وزارت علوم و ریاست سازمان انرژی‬ ‫اتمی بودند‪ .‬باتوجه به اینک��ه من دو دوره معاون وزیر علوم‬ ‫بودم و در رشته انرژی هسته ای تحصیل کرده بودم‪ ،‬به عنوان‬ ‫یکی از گزینه ها مطرح شدم‪ .‬رندهای ان زمان در بولتن هایی‬ ‫که ب رای مقامات بلندپایه ارسال م ی شد‪ ،‬مسائلی را به بنده‬ ‫منتسب کرده بودند‪ .‬من به وزارت اطالعات رفتم و ماجرا را‬ ‫ب رای اقای دری نجف ابادی توضیح دادم‪ .‬ایش��ان خندید و‬ ‫گفت که کاش پرونده ما هم مثل تو بود! در نهایت فهمیدیم‬ ‫فردی که ما را در این مس��اله رقیب خودش م ی دانسته این‬ ‫اخبار نادرست را در بولتن ها منتشر م ی کرده تا ما را از میدان‬ ‫خارج کند‪ .‬البته بعدها مشخص ش��د که این موضوع یک‬ ‫بداخالقی سیاسی با استفاده از ابزار تشابه اسمی بود‪.‬‬ ‫در همان جلس��ه ای که خدمت اقای اق��ازاده بودیم‪،‬‬ ‫ایشان گفت که شما عرب هستی! پرسیدم چرا؟! گفت چون‬ ‫م ی توانی ع ربی صحبت کنی! گفتم پس شما هم امریکایی‬ ‫هستید؛ چون شنیده ام م ی توانید انگلیسی صحبت کنید!‬ ‫این چه حرفی اس��ت؟! مزار اجداد ما در قزوین محل زیارت‬ ‫مردم اس��ت‪ .‬کس��ی که کربال رفته دلیل بر عرب بودن او‬ ‫نم ی شود‪ .‬به هر تقدیر ما به وین رفتیم‪ .‬در دو سال نخست‪،‬‬ ‫مشکلی تحت عنوان پرونده هسته ای وجود نداشت‪ .‬دیگر‬ ‫اینکه ما هیچ گاه در اژانس عضو شورای حکام نبودیم؛ فقط‬ ‫دو س��ال در ابتدای انقالب عضو این شورا شدیم که ان هم‬ ‫به دلیل ش��رایط ویژه پس از انقالب بود‪ .‬یکی از افتخاراتم‬ ‫این است که توانستم در دوره ماموریتم اقدامی انجام دهم‬ ‫که ب راساس ان به عضویت شورای حکام درامدیم؛ حتی بعد‬ ‫از ان هم دیگر به عضویت این ش��ورا درنیامدیم‪ .‬سال دوم‬ ‫از حضور ما در شورای حکام بود که پرونده هسته ای ای ران‬ ‫مطرح ش��د اما ما به دلیل حضور در این ش��ورا اجازه ندادیم‬ ‫پرونده ای ران به ش��ورای امنیت ارجاع داده شود‪ .‬یکی دیگر‬ ‫از اقدام��ات مثب ت مان این بود که توانس��تیم دفتر جنبش‬ ‫عدم تعهد را در وین ایج��اد کنیم؛ چراکه وقتی از ش��ورای‬ ‫حکام بیرون م ی امدیم‪ ،‬دیگر تریبونی ب رای بیان مواضع مان‬ ‫نداش��تیم‪ .‬س��فیر وقت مالزی که عضو تروئیکای جنبش‬ ‫عدم تعهد بود به ما توصیه کرد دفتری داشته باشیم‪ .‬او به ما‬ ‫گفت که پرونده شما فعال بسته نم ی شود‪ .‬به کمک ایشان‬ ‫و س��فیر افریقای جنوبی این دفتر را تاسیس کردیم که بعد‬ ‫از پایان حضورمان در ش��ورای حکام‪ ،‬جنبش عدم تعهد به‬ ‫ تریبونی ب رای بیان مواضع ما تبدیل شد و به لحاظ سیاسی‬ ‫بسیار موثر بود‪.‬‬ ‫زمانی در ش��ورای حکام مس��اله ارج��اع پرونده ای ران‬ ‫به ش��ورای امنیت مطرح ش��د‪ .‬به همین منظور‪ ،‬تعدادی‬ ‫از کارشناس��ان وزارت خارجه ب رای مش��ورت دادن به محل‬ ‫اژانس امدند‪ .‬اما در این خصوص میان م��ا و انها اختالف‬ ‫دیدگاه وجود داش��ت‪ .‬مثال گفتند که به عن��وان اعتراض به‬ ‫عدم رعایت انصاف و عدالت جلسه را ترک کنید‪ .‬ما گفتیم‬ ‫که این اقدام مناس��بی نیس��ت و به ضرر ما تمام م ی شود‪.‬‬ ‫انها گفتند که شما این کار را انجام دهید و ما هم به عنوان‬ ‫اعتراض جلس��ه را ترک کردیم؛ یعنی ترک جلسه از سوی‬ ‫بنده به همین دلیل بود‪.‬‬ ‫بناب راین فراخوان‪ ،‬اعتراض به این مس��اله یا اس��تعفا‬ ‫حقیقت ندارد‪ .‬دوره نمایندگی در اژانس س��ه س��ال است‬ ‫ام��ا در عین حال با صالحدید وزیر یک س��ال و با دس��تور‬ ‫رئی س جمهور تا دو س��ال و نیم م ی توان ماموریت را تمدید‬ ‫کرد و بیشتر از ان غیرقانونی است؛ مگر انکه دستور خاصی‬ ‫از مقام معظم رهب��ری بگیرند که در م��واردی اتفاق افتاده‬ ‫اس��ت‪ .‬بناب راین دوره ماموریت پنج ساله بنده در سال ‪2003‬‬ ‫تمام شده بود و یک س��ال بود که در دانشگاه شریف درس‬ ‫م ی دادم‪.‬‬ ‫یادم م ی اید که بعد از اینکه کار بنده تمام ش��ده بود و‬ ‫خانواده ام به ای ران امده بودند‪ ،‬به وین رفتم؛ چراکه به دلیل‬ ‫مشخص نشدن نماینده جدید ای ران در اژانس هنوز با انجا‬ ‫مرتبط بودم‪ .‬اقای دکتر زیاران به عنوان جانشین ما معرفی‬ ‫شده بود و قرار بود بعد از من یک نفر به عنوان نماینده ای ران‬ ‫در سازمان های بی ن المللی و اژانس انتخاب شود؛ یعنی ای ران‬ ‫به جز سفیر دوجانبه‪ ،‬فقط یک س��فیر دیگر در وین داشته‬ ‫باشد‪ .‬قرار بود بنده ب رای معرفی اقای زیاران به وین بروم اما‬ ‫زمانی که در قطر ب رای شرکت در یک برنامه زنده تلویزیونی‬ ‫رفته بودم به من گفتند که شما برکنار شده ای! ماجرا از این‬ ‫قرار بود که اقای دکتر خ رازی با اقای جالل برزگر‪ ،‬خبرنگار‬ ‫روزنامه ای ران مصاحبه کرده و گفته بودند که اقای صالحی‬ ‫دیگر نماینده ای��ران در اژانس نیس��ت و برم ی گردد‪ .‬تیتر‬ ‫روزنامه ای ران هم ش��د‪« :‬صالحی برکنار ش��د»‪ .‬این مساله‬ ‫باعث عصبانیت اقای خاتمی شد و اقای خ رازی هم گفتند‬ ‫که تیتر اش��تباه بوده و این یک سوءبرداشت بوده است‪ .‬در‬ ‫واقع نوعی فضاسازی صورت گرفت؛ وگرنه ما کارمان تمام‬ ‫شده بود و به ای ران امده بودیم‪ .‬بعد از این ماجرا بود که اقای‬ ‫خ رازی اس��تمالتی کردند و دست نوش��ته ای به بنده هدیه‬ ‫دادند‪ .‬ایشان خطاط بسیار خوبی هستند‪ .‬به من گفتند که‬ ‫شما باید دوباره بروید و سفیر بش��وید؛ اما من گفتم زندگی‬ ‫من همین جا خوب است و م ی خواهم در ای ران بمانم‪ .‬اقای‬ ‫خ رازی خیلی اصرار کردند تا رضای��ت من را جلب کنند؛ اما‬ ‫من هم م ی گفتم که عالقه ای ندارم بروم‪ .‬ایشان در نهایت‬ ‫گفتند شما بهتر است این پیشنهاد را قبول کنید‪ .‬من گفتم‬ ‫شرطش این است که کش��ور غربی نباش��د چون همسر‬ ‫بنده دوست ندارد ساکن یک کش��ور غربی باشد‪ .‬مساله را‬ ‫با همس��رم مطرح کردم و او گفت که من به کش��ور غربی‬ ‫نم ی ایم‪ .‬من هم به دکتر خ رازی گفتم که اگر کشور اسالمی‬ ‫باش��د ما م ی رویم‪ .‬ابتدا صحبت از مالزی ب��ود اما بحث به‬ ‫سازمان کنف رانس اسالمی رس��ید‪ .‬یک روز اقای زمان ی نیا‬ ‫مشاور اقای خ رازی زنگ زد و از من پرسید‪« :‬عالقه داری به‬ ‫جده بروی؟» گفتم شوخی م ی کنی‪ .‬گفت نه؛ ب رای معاونت‬ ‫علمی سازمان کنف رانس اسالمی‪ .‬من هم قبول کردم‪ .‬این‬ ‫ی است که تاکنون جمهوری اسالمی در خارج‬ ‫باالترین مقام ‬ ‫از کشور داشته است‪ .‬به طور معمول وزرای خارجه کشورهای‬ ‫عضو سازمان کنف رانس اسالمی (سازمان همکاری اسالمی)‬ ‫هم دبیرکل و هم چهار نف��ر از معاونان را انتخاب م ی کنند‪.‬‬ ‫باتوجه به اینکه در رس��انه های مختلفی همچون الجزیره‬ ‫مصاحبه م ی ک��ردم‪ ،‬لذا چهره ش��ناخته ش��ده ای بودم‪ .‬در‬ ‫اس��تانبول رای گیری کردند و بنده به عنوان معاون دبیرکل‬ ‫سازمان کنف رانس اسالمی انتخاب شدم‪ .‬این دوره‪ ،‬یکی از‬ ‫بهترین دوران زندگ ی ام بود و توانستم قریب ‪ 50‬بار به عمره‬ ‫‪27‬‬ ‫دکتر احمدی نژاد در سال ‪ 84‬برای وزارت خارجه‬ ‫و علوم از من برنامه خواستند‬ ‫مشرف شوم‪ .‬این از الطاف بزرگ الهی بود‪.‬‬ ‫اقای دکتر صالحی! ش�ما به تازگ�ی گفته اید که‬ ‫م ی ش�د توافقنامه ژنو بهت�ر از این ه�م تنظیم‬ ‫شود‪ .‬همین موضوع دس�تمایه تحلیلی شد که‬ ‫برخ�ی ان را با پای�ان حضور ش�ما در اژانس در‬ ‫دوره اصالحات شبی ه سازی کردند و گفتند شاید‬ ‫اختالف نظری وجود داش�ته است‪ .‬البته شما هم‬ ‫توضیح خاصی در این خصوص ندادید‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬اختالف نظری نبود‪ .‬البته وقتی کس��ی وارد کار‬ ‫سیاسی م ی شود باید این مسائل را بپذیرد‪ .‬زمانی که پرونده‬ ‫هسته ای مطرح شد‪ ،‬در ابتدا وزارت خارجه مسئول پیگیری‬ ‫ان بود‪ .‬اما اقای خ رازی ‪ -‬که معلم اخالق بنده هس��تند و‬ ‫لطف زیادی به من دارند ‪ -‬تصمیم گرفتند که این مس��اله‬ ‫را ب��ه دبیرخانه ش��ورای عال��ی امنیت ملی واگ��ذار کنند‪.‬‬ ‫البته این اقدام در ان دوره کار درس��تی ب��ود؛ چراکه اغلب‬ ‫ارگان ها از این شورا حرفشنوی داش��تند‪ .‬ب رای مثال وزارت‬ ‫امور خارجه نم ی توانست به سازمان انرژی اتم ی امر و نهی‬ ‫کند؛ اما ش��ورای عالی امنیت ملی بر همه نهادها اش��راف‬ ‫داشت و م ی توانس��ت این کار را انجام دهد‪ .‬بناب راین اقای‬ ‫دکتر روحانی عهده دار مس��ئولیت این پرونده شدند و بنده‬ ‫زمانی که در وین بودم ‪ -‬و حتی تا مدتی بعد از ان ‪ -‬با ایشان‬ ‫همکاری م ی کردم و در جلساتی که به ریاست ایشان برگزار‬ ‫م ی شد حضور داشتم‪ .‬در این جلسات هر کسی نظر خودش‬ ‫را بیان م ی کرد و من هم نظ رات��م را م ی گفتم‪ .‬ان زمان هم‬ ‫اقایان ظریف‪ ،‬زمان ی نیا‪ ،‬البرزی‪ ،‬موسویان‪ ،‬ناصری‪ ،‬خوشرو‬ ‫و‪ ...‬در تیم اقای روحانی بودند و به ایشان مشورت م ی دادند‪.‬‬ ‫افراد دیگری هم بودند؛ مثال اقای خانیکی به نمایندگی از‬ ‫سازمان انرژی اتمی در این جلسات شرکت م ی کرد‪ .‬در انجا‬ ‫اقای روحانی س�ه پیش�نهاد به من داشتند که‬ ‫دو تای انها وزارت علوم و سازمان انرژی اتمی بود‬ ‫معموال نظ رات متفاوتی مطرح م ی شد و اتفاق ارا نبود؛ اما در‬ ‫نهایت نظر غالب مورد تصویب قرار م ی گرفت‪ .‬اینکه بنده‬ ‫عرض کردم توافقنامه هس��ته ای را بهتر از این هم م ی شد‬ ‫تنظیم کرد‪ ،‬ناظر به این دوره نیست؛ ناظر به گذشته است‪.‬‬ ‫یعنی در گذش��ته که ما در وزارت خارجه بودیم‪ ،‬اگر انسجام‬ ‫بیش��تری میان مجموعه عوامل درگیر با این مساله وجود‬ ‫داشت‪ ،‬شاید ما امروز در شرایط بهتری بودیم‪ .‬انسجامی که‬ ‫امروز در این مجموعه وجود دارد‪ ،‬خیلی خوب است؛ یعنی‬ ‫اقای روحانی‪ ،‬اق��ای ظریف‪ ،‬اقای ش��مخانی دبیر محترم‬ ‫ش��ورای عالی امنیت ملی و رئیس س��ازمان انرژی اتم ی ‬ ‫هماهنگی بسیار خوبی دارند‪ .‬البته این به معنای ان نیست‬ ‫که هر کس��ی نظر خودش را ندارد‪ ،‬اما انس��جام مناسبی‬ ‫وجود دارد و همه سعی م ی کنند با یکدیگر همکاری کنند؛‬ ‫باالخره هر کس��ی م ی تواند مانعی ب رای انجام کارها باشد‪.‬‬ ‫دبیر شورای عالی امنیت ملی‪ ،‬رئیس سازمان انرژی اتم ی ‬ ‫و وزیرخارجه م ی توانند به تنهایی مانع این انسجام باشند و‬ ‫حتی رئی س جمهور هم م ی تواند نظر دیگری داش��ته باشد‪.‬‬ ‫صحبت من ناظر به گذشته بود و گفتم در گذشته فرصت‬ ‫خوبی داش��تیم و اگر از ای��ن فرصت اس��تفاده م ی کردیم‪،‬‬ ‫م ی توانستیم شرایط بهتری داشته باشیم‪ .‬این هم برداشت‬ ‫شخصی بنده بود‪.‬‬ ‫زمانی ک�ه اقای جلیل�ی مس�ئولیت مذاکرات را‬ ‫برعهده داشت‪ ،‬شما در وزارت امور خارجه طرف‬ ‫مشورت ایشان قرار نم ی گرفتید؟‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪ l‬اتفاقا همکاری خوبی با هم داشتیم‪ .‬اقای جلیلی‬ ‫زحمات بسیاری کشید و همه سعی م ی کردند که این مساله‬ ‫را مدیریت کنن��د؛ اما نتیجه مدیریت منجر به حل مس��اله‬ ‫یا تخفیف ان نش��د‪ .‬اما در این دوره ش��رایط فرق م ی کند‪.‬‬ ‫احمدی ن�ژاد درباره نامزدی ب�رای انتخابات ‪92‬‬ ‫هیچ صحبتی با من نداشت‬ ‫اقای روحانی شخصا پیگیر این مس��اله هستند و جلسات‬ ‫متعددی را با گروه مذاکره کننده برگ��زار م ی کنند‪ .‬اما در ان‬ ‫زمان این جدیت وجود نداشت‪.‬‬ ‫یعنی در ای�ن دوره‪ ،‬اقای روحانی ب�ا وزارت امور‬ ‫خارجه‪ ،‬شورای عالی امنیت ملی و شما جلساتی‬ ‫برگزار م ی کنند تا به تصمیم نهایی برسند؟‬ ‫‪ l‬ما در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی جلساتی‬ ‫تحت عنوان کمیته هسته ای داریم که از زمان دبیری اقای‬ ‫روحانی در ش��ورا ایجاد ش��ده اس��ت‪ .‬مصوبات این کمیته‬ ‫ب��ه رئی س جمهور ارائه م ی ش��ود و بعد از موافقت ایش��ان‪،‬‬ ‫ب��ه مقام معظم رهبری تقدیم م ی ش��ود‪ .‬زمانی که ایش��ان‬ ‫این مصوبات را تایی د م ی کنند‪ ،‬به عنوان دس��تورالعمل تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای در دستورکار قرار م ی گیرد‪ .‬این شیوه‬ ‫هنوز پابرجاس��ت‪ .‬عالوه بر این مکانیس��م‪ ،‬اقای روحانی‬ ‫با اقای ظریف و گ��روه مذاکره کننده جلس��ات جداگانه ای‬ ‫تشکیل م ی دهد‪.‬‬ ‫البته بسیاری از تصمیمات وزارت امور خارجه که‬ ‫در قالب برنامه اقدام مشترک اتخاذ م ی شود در‬ ‫حیطه اختیارات سازمان شماست‪...‬‬ ‫‪ l‬ما در انج��ا نماینده داریم‪ .‬اق��ای امیری نماینده‬ ‫ماس��ت که در حوزه های فنی مش��ورت های الزم را به تیم‬ ‫مذاکره کنن��ده ارائه م ی دهد‪ .‬اگر نیاز باش��د‪ ،‬ب��ا ما تماس‬ ‫م ی گیرد و ما هم نظر خودمان را اعالم م ی کنیم‪ .‬ما همیشه‬ ‫س��عی کرده ایم به گونه ای عمل کنیم که راهگشا باشیم‪.‬‬ ‫حتی اخرین تفاهم نامه ای را که با اقای امانو امضا کردیم‪،‬‬ ‫در جهت تلطیف روابط با اژانس و تقویت فضای مذاکرات با‬ ‫‪ 5+1‬بود؛ چراکه اگر اژانس گزارش منفی منتشر کند‪ ،‬فضای‬ ‫سیاسی منفی علیه ما ایجاد م ی شود و اثار سلبی فراوانی‬ ‫اقای صالحی به انرژی هسته ای اعتقاد دارد‬ ‫ابراهیم اقا محمدی‬ ‫نماینده مجلس‬ ‫به عن��وان کس��ی ک��ه در کمیس��یون امنی ت ملی‬ ‫مجل س شورای اسالمی مشغول به فعالیت هستم‪ ،‬با سوابق‬ ‫و فعالی ت های اقای دکتر صالحی اشنا هستم‪ .‬ایشان قبال‬ ‫هم به عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی و هم به عنوان وزیر‬ ‫امور خارجه کشورمان فعالیت کرده اند‪ .‬یکی از اصل ی ترین‬ ‫ویژگ ی های اقای صالحی‪ ،‬اعتقاد واقعی ایش��ان به انرژی‬ ‫هسته ای است‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬ایشان نسبت به دستیابی‬ ‫به انرژی هسته ای باور و اعتقاد داشته و ان را جزئی الینفک‬ ‫از مسیر پیشرفت نظام و کش��ور م ی داند‪ .‬در دوران حضور‬ ‫اقای صالحی به عنوان رئیس سازمان انرژی اتم ی گام های‬ ‫خوب و موثری در راس��تای تقویت توانایی هسته ای کشور‬ ‫برداشته شده است‪.‬‬ ‫واقعیت امر این اس��ت که هم اکنون بحث مذاکرات‬ ‫هسته ای به وزارت امور خارجه س��پرده شده است‪ .‬بناب راین‬ ‫اقای صالحی دیگر نقش افرینی مستقیم ی در این مساله‬ ‫‪28‬‬ ‫ندارند‪ .‬تصور م ی کنم برخ��ی دیدگاه های وزارت امور خارجه‬ ‫در حوزه مذاکرات هسته ای با دیدگاه اقای صالحی منطبق‬ ‫نیست و اختالفاتی در این خصوص وجود دارد‪ .‬در ه ر صورت‬ ‫به نظر م ی رسد وزارت امور خارجه در مسیر فعالیت و تحقق‬ ‫دیدگاه های اقای صالحی به مثابه یک ترمز عمل م ی کند‪.‬‬ ‫بناب راین م ی توان گفت که هماهنگ��ی و همفکری موثر و‬ ‫الزم میان وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتم ی در حوزه‬ ‫مربوط به مذاکرات هسته ای وجود ندارد‪.‬‬ ‫در راس��تای همسان س��ازی و انطباق دیدگاه وزارت‬ ‫امور خارجه و سازمان انرژی اتمی نیز باید به نکات ویژه ای‬ ‫توجه داشت‪ .‬ما باید بدانیم که دقیقا هدف و نقطه نهایی ما‬ ‫کجاس��ت و م ی خواهیم در مذاکرات به کدام نقطه برسیم‪.‬‬ ‫به عبارت بهتر‪ ،‬باید به تعریف مشترکی در حوزه هدفگذاری‬ ‫دس��ت پیدا کنیم‪ .‬هم اکن��ون ما به صورت رس��می اعالم‬ ‫کرده ایم که توقف غن ی سازی را به هیچ عنوان نم ی پذیریم‬ ‫و حق غن ی س��ازی را نیز در داخل خاک کش��ور ب رای خود‬ ‫محفوظ م ی دانیم‪ .‬اما ش��اهد هس��تیم که ایاالت متحده‬ ‫امریکا به عنوان یکی از طرف های مقابل ما‪ ،‬چنین حقی را‬ ‫حتی به صورت لفظی قبول ندارد و بر س��ر ان مدام بحث و‬ ‫نزاع م ی کند‪ .‬در هر حال اتحاد مواضع و استفاده از توان افراد‬ ‫موثر و تاثیرگذار در صحنه مذاکرات باید در دستورکار دستگاه‬ ‫دیپلماسی ما قرار گیرد‪ .‬در حال حاضر الزم است ما بر سر‬ ‫حقوق حقه و مسلم خود ایستادگی کرده و کمترین بهانه ای‬ ‫به طرف مقابل ب رای سوءاستفاده ندهیم‪ .‬ایستادگی در ب رابر‬ ‫زیاده خواه ی های غرب در برهه فعلی یک الزام محس��وب‬ ‫م ی شود‪ .‬بدون شک همکاری وزارت امور خارجه با سازمان‬ ‫انرژی اتمی منجر به افزایش قدرت مانور کشورمان در ب رابر‬ ‫زیاده خواهان و رقبای ما خواهد شد‪g ».‬‬ ‫به دنبال خواهد داش��ت‪ .‬اما ب��ا کارهایی که انج��ام دادیم‪،‬‬ ‫توانستیم فضا را تلطیف کنیم؛ یعنی ما مسیر اژانس و ‪5+1‬‬ ‫را مکمل یکدیگر م ی دانیم‪.‬‬ ‫چه ش�د ک�ه اق�ای احمدی ن�ژاد ب�رای تصدی‬ ‫مسئولیت وزارت امور خارجه از شما دعوت کرد؟‬ ‫دوره ای که بنده‬ ‫وزیرخارجه بودم‪ ،‬تفرق‬ ‫بسیار زیاد بود اما امروز‬ ‫این تفرق مشاهده‬ ‫نم ی شود‪ .‬اگر امروز ان‬ ‫‪ 48‬گروگان ازاد شده‬ ‫بودند‪ ،‬چه غوغایی‬ ‫م ی شد؟‬ ‫سیاست‬ ‫من پرسیدند ش��ما چرا این لطف الهی را نادیده م ی گیرید و‬ ‫به فرصتی که ب رای خدمت پیدا کرده اید پشت پا م ی زنید؟‬ ‫بدین ترتیب ریاست سازمان انرژی اتمی را پذیرفتم‪ .‬حضور‬ ‫بنده در این س��ازمان با موضوع تامین سوخت ‪ 20‬درصدی‬ ‫ب��رای راکتور ته ران مصادف ش��د‪ .‬یک��ی‪،‬دو هفته قبل از‬ ‫اینکه من عهده دار این مس��ئولیت بش��وم‪ ،‬اقای مهندس‬ ‫اق��ازاده نامه ای ب��رای اژانس فرس��تاده بودن��د و تقاضای‬ ‫س��وخت ‪ 20‬درصد کرده بودند‪ .‬حدود دو ماه بع��د‪ ،‬به مقر‬ ‫اژانس بی ن المللی انرژی اتم ی (‪ )IAEA‬رفتم تا در اجالس‬ ‫ساالنه اژانس ش��رکت کنم‪ .‬باتوجه به اینکه از قبل با اقای‬ ‫الب رادعی اشنایی داش��تم‪ ،‬من را به منزلش دعوت کرد و با‬ ‫اشاره به نامه ای که اقای اقازاده ب رای سوخت فرستاده بودند‬ ‫گفت که امریکا و روس��یه پیش��نهادی داده ان��د و گفته اند‬ ‫شرایطی ب رای دادن سوخت به ای ران دارند‪ .‬من خیلی ناراحت‬ ‫شدم و گفتم که این چه وضعی اس��ت؟! ما قبال سوخت را‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪ l‬در تابستان ‪( 84‬اگوس��ت ‪ )2005‬حدودا یک ماه‬ ‫بود که من به جده رفته بودم‪ .‬اقای احمدی نژاد هم به تازگی‬ ‫به ریاس��ت جمهوری انتخاب ش��ده بودند‪ .‬یک روز از دفتر‬ ‫ریاس��ت جمهوری با من تماس گرفتند و گفتن��د به ایران‬ ‫بیایید‪ .‬این در حالی بود که ما در انجا خانه اجاره کرده بودیم‪،‬‬ ‫ماشین خریده بودیم و تمام امور زندگی خود را نظم بخشیده‬ ‫بودیم‪ .‬البته من کارمند سازمان کنف رانس اسالمی بودم؛ نه‬ ‫مامور دولت جمهوری اس�لامی‪ .‬علت را جویا شدم و گفتم‬ ‫که من در اینجا کارهای زیادی دارم‪ .‬گفتند شما برنامه کاری‬ ‫ب رای وزارت علوم و وزارت خارجه تدوین و فکس کنید‪ .‬من‬ ‫باتوجه به سابقه ای که در ماموریت های وین‪ ،‬ارژانتین و جده‬ ‫و همچنین در معاونت وزارت علوم داشتم‪ ،‬مطالبی را نوشتم‬ ‫و ب رای انها فکس کردم‪ .‬بعد از مدت کوتاهی تماس گرفتند‬ ‫و گفتند که اقای دکتر احمدی نژاد گفته اند ش��ما حتما باید‬ ‫تش��ریف بیاورید! (خنده) این در حالی بود که قرار بود بنده‬ ‫به اتفاق دبیرکل به چین س��فر کنم و ای��ن موضوع را هم‬ ‫با دفتر اقای دکتر احمدی نژاد در میان گذاش��تم‪ .‬گفتم که‬ ‫ان شاءاهلل در فرصت مناس��بی به ای ران م ی ایم‪ .‬انها گفتند‬ ‫حرف رئی س جمهور کشور خودتان ب رای شما مهم تر است‬ ‫یا دبیرکل سازمان کنف رانس اس�لامی؟! من دیدم چاره ای‬ ‫نیس��ت و به ای ران امدم‪ .‬تا قبل از س��ال ‪ 84‬بن��ده و اقای‬ ‫احمدی نژاد هیچ اشنایی با هم نداش��تیم و هیچ صحبتی‬ ‫با هم نکرده بودیم‪ .‬من م ی دانس��تم که ایشان عضو هیات‬ ‫علمی دانشگاه علم و صنعت هستند اما هیچ گاه از نزدیک‬ ‫با هم ارتباط نداش��تیم‪ .‬البته ایش��ان بنده را م ی ش��ناخت؛‬ ‫چراکه در دوره ای که بنده معاون اموزش��ی اقای هاش��می‬ ‫گلپایگانی بودم‪ ،‬اقای احمدی نژاد هم مشاور فرهنگی وزیر‬ ‫علوم وقت بود اما در انجا هم از نزدیک با یکدیگر اشنایی‬ ‫نداشتیم؛ چرا که ایشان در جلسات شورای معاونین حضور‬ ‫پیدا نم ی کردند‪ .‬خدا حفظ شان کند؛ نظر لطف ایشان شامل‬ ‫حال بنده شد و حس ن ظنی به من داشتند‪ .‬به من گفتند شما‬ ‫به وزارت علوم بروید‪ .‬من گفتم اگر اجازه دهید به زندگ ی ام در‬ ‫جده ادامه دهم؛ ضمن اینکه افراد دیگری هستند که وزارت‬ ‫علوم را اداره کنن��د‪ .‬اتفاقا همان زمان هم اس��امی افرادی‬ ‫همچون دکتر توفیقی و دکترفرج ی دانا ب رای تصدی وزارت‬ ‫علوم مطرح بود‪ .‬بعد از ان بحث وزارت امور خارجه مطرح شد‬ ‫که باز هم من گفتم افراد دیگری ب��رای اداره این وزارتخانه‬ ‫هس��تند‪ .‬مادر بنده هم راضی نبود که ما به ای ران برگردیم؛‬ ‫م ی گفت به جده رفته ای و در جوار خانه خدا هستی‪ ،‬همان‬ ‫جا بمان‪ .‬حتی س��ر نماز دعا م ی کرد که خدایا بچه من را از‬ ‫خودت دور نکن‪( .‬خنده) بعد از یکی‪ ،‬دو جلسه دیگر با اقای‬ ‫دکتر احمدی نژاد‪ ،‬به چین رفتم‪ .‬در س��فارت ای ران نزد اقای‬ ‫وردی نژاد بودیم که باز هم از دفتر رئی س جمهور وقت تماس‬ ‫گرفتند و گفتند که اقای دکتر گفته اند نظ راتت را ب رای اداره‬ ‫وزارت علوم و وزارت امور خارج��ه کامل تر بنویس؛ گفتم یا‬ ‫حضرت عباس(ع)! اینها دست از س��ر ما برنم ی دارند‪ .‬بقیه‬ ‫مسائل خیلی قابل بیان نیست‪ ،‬اما هرچه بود‪ ،‬این ابر سیاه‬ ‫از باالی س��ر ما عبور کرد و ما در جده ماندیم‪ .‬بعدها اقای‬ ‫دکتر احمدی نژاد به من گفت که عده ای مخالفت م ی کردند‬ ‫و من فکر کردم که اگر به دولت بیایید‪ ،‬ممکن است به شما‬ ‫لطمه بزنند‪ .‬من هم خدا را شکر کردم و گفتم خدا به کسانی‬ ‫که این کار را انجام دادند‪ ،‬توفیق و خیر بدهد! چون اگر این‬ ‫اتفاق نم ی افتاد م��ا توفیق حضور چهار س��اله در جده را از‬ ‫دست م ی دادیم‪.‬‬ ‫بع��د از چهار س��ال که ب��ه ای��ران ام��دم‪ ،‬مصادف‬ ‫ش��د با انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ .88‬من به دانش��گاه‬ ‫صنعت ی شریف رفتم تا خودم را ب رای ترم مهرماه اماده کنم‪.‬‬ ‫باز هم از دفتر اقای دکتر احمدی نژاد تماس گرفتند و تنظیم‬ ‫وقت مالقات کردند‪ .‬خدمت ایش��ان رس��یدیم و گفتند که‬ ‫شما به س��ازمان انرژی اتمی بروید‪ .‬من خیلی اصرار کردم‬ ‫و گفتم که بیش از س��ی و اندی س��ال س��ابقه کاری دارم و‬ ‫عالقه مند به مس��ئولی ت های اجرایی نیس��تم‪ .‬گفتم اجازه‬ ‫دهید استخاره کنم‪ .‬ایشان گفت که من استخاره کرده ام‪ .‬از‬ ‫خوشبینیدرسیاستخارجی‬ ‫دکت ر هادی اجیلی‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫دکتر صالحی‪ ،‬رئیس س��ازمان انرژی اتم ی کشورمان‬ ‫به لحاظ شخصیتی فردی خوش قلب‪ ،‬خوش طینت و اهل‬ ‫صداقت و خیر است‪ .‬ایش��ان فردی مومن و متدین و دارای‬ ‫پرستیژ و فرهنگی اصیل هس��تند‪ .‬البته خوش قلبی اقای‬ ‫دکتر صالحی روی رفتار سیاس��ی ایش��ان تا حدودی تاثیر‬ ‫گذاشته است‪ .‬واقعیت امر این است که در فضای دیپلماسی‬ ‫اس��یبزا باشد‪.‬‬ ‫ ‬ ‫خوش بینی بیش از حد به دیگران م ی تواند‬ ‫فضا و ح��وزه روابط بی ن الملل‪ ،‬محلی ب رای کس��ب قدرت و‬ ‫تقویت منافع ملی از طریق چانه زنی با دیگران است‪ .‬در این‬ ‫میان نم ی توان با خوش بینی و خوش قلبی وارد این فضای‬ ‫رقابتی سخت شد‪ .‬در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی ما با‬ ‫بازیگرانی مواجه هستیم که هر یک سعی دارند فضا را به سود‬ ‫خود تعریف کرده و فرصت ها را به سود خود جذب و تهدیدات‬ ‫را به سوی رقبایشان روانه سازند‪ .‬در هر صورت از نظر من تنها‬ ‫نقطه اسیب اقای صالحی تعمیم خوش بینی ایشان به حوزه‬ ‫روابط بی ن الملل است‪.‬‬ ‫دکتر صالحی در گذش��ته ای نه چندان دور نیز سابقه‬ ‫ریاست بر سازمان انرژی اتمی را داشته اند‪ .‬همچنین ایشان‬ ‫مدتی نیز در کس��وت وزی��ر امور خارجه و در راس دس��تگاه‬ ‫دیپلماسی کشور ایفای نقش کرده اند‪ .‬از این رو اقای صالحی‬ ‫دارای اندوخته ارزشمندی هس��تند‪ .‬این اندوخته متشکل از‬ ‫مولفه ها و فاکتورهای سیاس��ی‪ ،‬دیپلماتیک و فنی اس��ت‪.‬‬ ‫هم اکنون فرصت مناسبی جهت بهره مندی سازمان انرژی‬ ‫اتمی از اندوخته های ارزشمند اقای دکتر صالحی وجود دارد‪.‬‬ ‫فضای دیپلماس��ی مانند فضای جنگ م ی ماند و نیاز‬ ‫به مهمات و ابزار دارد‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬در فضای دیپلماس��ی‬ ‫نیز مانند فضای جن��گ نم ی توان با دس��تان خالی و بدون‬ ‫س�لاح و تجهی زات پیش رفت‪ .‬در این خصوص الزم اس��ت‬ ‫به نیروهایی که در خط مق��دم نبرد دیپلماتیک ق��رار دارند‬ ‫مهمات برسد تا بتوانند منافع خود را در مواجهه با رقبا حفظ‬ ‫کنند‪ .‬در میدان مذاکرات هس��ته ای نیز دقیقا همین قاعده‬ ‫صادق است‪ .‬تقویت اندوخته ها و دانش فنی ما‪ ،‬نقش مهمی‬ ‫در موفقیت دیپلماتی��ک ما در فضای مذاکرات هس��ته ای‬ ‫خواهد داشت‪ .‬از این رو نقش سازمان انرژی اتمی در پیشبرد‬ ‫مذاکرات و دس��تیابی به موفقیت دستگاه دیپلماسی بسیار‬ ‫مهم و غی ر قابل انکار است‪ .‬س��ازمان انرژی اتمی مهمات و‬ ‫ابزارهای نبرد دیپلماتیک وزارت امور خارجه و تیم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای در مصاف با طرف های مقابل را مهیا م ی سازد‪ .‬در‬ ‫حال حاضر نیز پذیرش حق استفاده ای ران از فناوری صلح امیز‬ ‫یو‬ ‫هسته ای معلول تالش ها و زحمات س��ازمان انرژی اتم ‬ ‫پیشرفت هایی بوده که با نظارت و هدایت این سازمان صورت‬ ‫گرفته است‪ .‬در اینجا م ی بایست به اصل هم پوشانی وزارت‬ ‫ی و همسان سازی مواضع انها‬ ‫امور خارجه و سازمان انرژی اتم ‬ ‫در مذاکرات هسته ای توجهی ویژه داشت‪ .‬در حقیقت وزارت‬ ‫امور خارجه و س��ازمان انرژی اتمی م ی بایست نقش مکمل‬ ‫یکدیگر را در مذاکرات هس��ته ای ایفا کنند تا بتوانند قدرت‬ ‫مانور یکدیگر را در ب رابر حریف مش��ترک افزایش دهند‪ .‬این‬ ‫نقش تکمیلی میان دو طرف باید به صورتی موثر ایفا شود‬ ‫تا بتواند ب رای دس��تگاه دیپلماسی نتیجه بخش باشد‪ .‬اما در‬ ‫صورتی که نقش این دو به صورتی جدا و بدون ارتباط موثر‬ ‫با یکدیگر تعریف شود‪ ،‬شاهد خنث ی سازی دستاوردهای هر‬ ‫یک توسط دیگری خواهیم بود‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬در اینجا نقش‬ ‫تکمیلی و کامل کننده به نقش��ی خنث ی ساز یا حتی مخرب‬ ‫تبدیل م ی شود‪ .‬از این رو باید در تعریف مناسبات میان وزارت‬ ‫امور خارجه و سازمان انرژی اتمی هوشمندانه عمل کرد‪g .‬‬ ‫‪29‬‬ ‫خریده ایم؛ بدون اینکه شرایطی داشته باشد‪ .‬اشاره کردم که‬ ‫وقتی بنده در ارژانتین بودم‪ ،‬ما سوخت را خریداری کردیم و‬ ‫حاال باز هم م ی خواهیم خریداری کنیم‪ .‬زمانی که به ای ران‬ ‫امدم به اقای دکتر احمدی نژاد گفتم که اینها به ما سوخت‬ ‫نم ی دهند؛ فعال مقداری بودجه در اختیار ما بگذارید تا کار را‬ ‫شروع کنیم و به موازات ان مساله تامین سوخت از خارج را‬ ‫پیگیری م ی کنیم‪ ،‬اما اگر بخواهیم به امید انها بنش��ینیم‪،‬‬ ‫راکتورها تعطیل م ی شود‪ .‬ایشان لطف کرد و پولی در اختیار‬ ‫ما گذاشت؛ من هم هر هفته جمعی از دوستان متخصص‬ ‫در رشته های مختلف متالورژی‪ ،‬مهندسی شیمی‪ ،‬مکانیک‬ ‫و‪ ...‬را به اینجا دعوت م ی کردم و جلساتی را برگزار م ی کردیم‪.‬‬ ‫مرحوم ش��هید ش��هریاری هم در برخی جلسات ما شرکت‬ ‫م ی کرد‪ .‬گ��زارش کارهایی را که به ما م ی رس��ید بررس��ی‬ ‫م ی کردیم تا ببینیم م ی توانیم س��وخت ‪ 20‬درصدی تولید‬ ‫کنیم یا نه‪ .‬الحمدهلل توانس��تیم سوختی را که قرار بود انها‬ ‫در دو سال و نیم با تحمیل شرایط ش��ان تحویل دهند‪ ،‬در‬ ‫عرض ‪ 18‬ماه تولی��د کردیم‪ .‬البته از صفر ش��روع کردیم و‬ ‫بسیاری از محاسبات‪ ،‬ب رای نخستی ن بار انجام شد‪ .‬مرحوم‬ ‫شهید شهریاری بسیاری از این محاسبات را ب رای نخستین‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫شهید شهریاری بسیاری از‬ ‫این محاسبات را برای نخستین‬ ‫ب�ار انج�ام داد و کس�ی را ه�م‬ ‫نداشتیم که انها را تایید یا رد کند‪.‬‬ ‫ایشان هم محاسبات را انجام داد‬ ‫و هم ب�ه دیگران ام�وزش داد که‬ ‫چگونه این محاس�بات را انجام‬ ‫دهند‪ .‬بدین ترتیب توانستیم به‬ ‫سوخت ‪ 20‬درصد دست پیدا کنیم‬ ‫بار انجام داد و کسی را هم نداشتیم که انها را تایید یا رد کند‪.‬‬ ‫ایشان هم محاس��بات را انجام داد و هم به دیگران اموزش‬ ‫داد که چگونه این محاس��بات را انجام دهند‪ .‬بدین ترتیب‬ ‫توانستیم به سوخت ‪ 20‬درصد دست پی دا کنیم و من همیشه‬ ‫م ی گویم ما یک تشکر به غ رب ی ها بدهکاریم که ما را مجبور‬ ‫کردند این کار غیرقابل تصور را انجام دهیم‪ .‬این مساله‪ ،‬ما را‬ ‫چند پله باال برد و یک اعتماد به نفس قوی در سازمان ایجاد‬ ‫کرد‪ .‬در اینجاست که م ی گوید‪« :‬فعسی ان تکرهوا شیئا و‬ ‫هو خیر لکم»؛ ما واقعا خیلی ناراحت بودیم اما دیدیم که به‬ ‫نفع ما تمام شد‪.‬‬ ‫بعد از حدود دو س��ال‪ ،‬من به سرپرس��تی وزارت امور‬ ‫خارجه منصوب ش��دم و س��ه ماه به طور همزم��ان رئیس‬ ‫ی و سرپرست وزارت امور خارجه بودم‪ .‬یک‬ ‫سازمان انرژی اتم ‬ ‫مرتبه دکتر احمدی نژاد به من گفت که شما به وزارت خارجه‬ ‫‪30‬‬ ‫بروید‪ .‬من گفتم که اینجا حوزه تخصصی من است و در این‬ ‫س��ازمان جا افتاده ام؛ اجازه بدهید همین جا بمانم‪ .‬هر چه‬ ‫اصرار کردم که نیروهای زیادی هستند و شما م ی توانید از‬ ‫افراد دیگری استفاده کنید‪ ،‬ایش��ان نم ی پذیرفت‪ .‬اما هر بار‬ ‫که ایشان م ی گفت و من م ی گفتم امادگی ندارم‪ .‬یکی‪ ،‬دو‬ ‫ماهی م ی گذشت و من خدا را شکر م ی کردم‪ .‬تا اینکه یک‬ ‫روز من را به دفتر خود خواستند و گفتند چرا این مسئولیت را‬ ‫قبول نم ی کنید؟ به مصلحت است که شما این مسئولیت را‬ ‫برعهده بگیرید‪ .‬گفتم اجازه بدهید که کمی روی این مساله‬ ‫تامل کنیم‪ .‬ایشان گفت من باید تعیین کنم و شما را ب رای‬ ‫این مسئولیت مناس��ب م ی دانم‪ .‬یک روز ب رای بزرگداشت‬ ‫شهید ش��هریاری به دانش��گاه صنعتی ش��ریف رفته بودم‬ ‫که یکی از دوس��تان پیامکی را به من نشان دادند و گفتند‪:‬‬ ‫مبارک است! ش��ما به عنوان سرپرس��ت وزارت امور خارجه‬ ‫انتخاب شده اید‪ .‬بدین ترتیب در مقابل عمل انجام شده قرار‬ ‫گرفتم و به وزارت امور خارجه رفتم‪ .‬البته این هم از الطاف‬ ‫الهی بود؛ چراکه من هی چ گاه ب رای تصدی مسئولیت‪ ،‬البی‬ ‫نکرده ام‪ .‬همیش��ه به کاری که داشتم‪ ،‬راضی بودم‪ .‬مثال در‬ ‫ابتدای انقالب زمانی که اقای دکتر نجفی وزیر علوم بودند‪،‬‬ ‫بنده ب رای شرکت در جلسه یونس��کو به فرانسه رفته بودم‬ ‫که گفتن��د م ی خواهیم ش��ما را به عنوان رئیس دانش��گاه‬ ‫صنعت ی شریف انتخاب کنیم‪ .‬وقتی اقای دکتر فاضل وزیر‬ ‫علوم ش��دند‪ ،‬من رئیس دانشگاه صنعتی ش��ریف بودم اما‬ ‫هی چ گاه ایشان را ندیده بودم و اش��نایی قبلی با اقای دکتر‬ ‫فاضل نداشتم‪ .‬ایشان با من تماس گرفت و گفت م ی خواهم‬ ‫شما را به عنوان معاون اموزشی وزارت علوم انتخاب کنم‪.‬‬ ‫من گفتم که بنده در دانش��گاه هس��تم و به شرایط فعلی‬ ‫راض ی ام‪ .‬بعد از چند روز دیدم حکم را صادر کردند‪ .‬م ی خواهم‬ ‫بگویم تقدیر بوده و همیشه به معلم ی راضی بودم و شوق‬ ‫و ذوقش را هم داش��تم‪ .‬اما دست تقدیر‪ ،‬سرنوشت را تعیین‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫زمانی که من رئیس سازمان ش��ده بودم‪ ،‬کشورهای‬ ‫عربی و غربی تحلیل کردند که کس��ی امده که رش��ته و‬ ‫تخصصش همین اس��ت و س��ابقه کار در خارج از کشور را‬ ‫هم دارد‪ .‬وقتی به وزارت خارجه رفتی��م‪ ،‬همان ها گفتند که‬ ‫این فرد به وزارت خارجه امده تا بعد سیاس��ی این مساله را‬ ‫هم حل کند‪ .‬انها هم��واره ای ران را حول محور هس��ته ای‬ ‫م ی دیدند‪ .‬تحریم ها هم مثل س��ابق ب��ود و هنوز به حالت‬ ‫به اصطالح انها «فلج کننده» نرس��یده بود‪ .‬بعد از دو هفته‪،‬‬ ‫تونس به هم ریخت‪ .‬وقتی خدمت یکی از مقامات کشوری‬ ‫رس��یدم‪ ،‬به من گفتن��د؛ عجب! ش��ما خوش ق��دم بودید‪.‬‬ ‫بعد از مدتی هم تحریم ها ش��روع ش��د‪ .‬یعنی ما زمانی به‬ ‫وزارت امور خارجه رفتی��م که اوضاع منطق��ه تغییر کرد و‬ ‫جبهه گیری های کش��ورهای منطقه دستخوش تحوالتی‬ ‫ش��د‪ .‬رویکردهای متفاوتی هم داش��تند؛ مث�لا ترکیه یک‬ ‫رویکرد داشت و عربستان رویکردی دیگر‪ .‬حتی جهت گیری‬ ‫جامعه بی ن المللی هم نسبت به تحوالت روز منطقه تغییر‬ ‫کرد‪ .‬در این شرایط جمهوری اسالمی ناگزیر بود که در این‬ ‫تالطم های پیش امده سیاس��ت متوازن و حساب شده ای‬ ‫در ب رابر این تحوالت در پیش بگیرد؛ چراکه اگر صراحتا به‬ ‫نفع یکی از دو طیف موضع گیری م ی کردیم‪ ،‬مثل ترکیه با‬ ‫مشکل مواجه م ی شدیم‪ .‬البته در پش��ت پرده فعال بودیم‪.‬‬ ‫برخی سیاس��ت ها به گونه ای ب��ود که نم ی ش��د گفت‪ .‬ما‬ ‫م ی خواس��تیم اجالس جنبش عدم تعهد را برگزار کنیم در‬ ‫حالی که بس��یاری از دولت ها تحت نفوذ قدرت ها محتاط‬ ‫بودند و تحریم های به اصطالح انه��ا فلج کننده علیه ما در‬ ‫جریان بود‪ .‬در چنین شرایطی بود که ناگهان ع ربستان اعالم‬ ‫کرد قصد دارد جلس��ه اضط راری سران س��ازمان کنف رانس‬ ‫اسالمی را در مکه برگزار کند‪ .‬تقریبا برداشت همه این بود‬ ‫که ع ربستان م ی خواهد با این کار اجالس جنبش عدم تعهد‬ ‫در ای ران را تحت تاثیر قرار دهد و سران کشورهای عربی و‬ ‫ماجرای دیپلمات‬ ‫هسته ایو‬ ‫مردیخیاژانس‬ ‫مروری بر مواضع هسته ای اخیر‬ ‫رئیس سازمان انرژی اتمی ‬ ‫ی کشورمان د ر‬ ‫اظهارات اخیر رئیس سازمان انرژی اتم ‬ ‫خصوص مدیرکل اژانس بی ن المللی انرژی اتم ی و پروس��ه‬ ‫تصمیم گیری در این سازمان بی ن المللی از ابعاد مختلفی قابل‬ ‫تجزیه و تحلیل اس��ت‪ .‬دکتر عل ی اکبر صالحی در خصوص‬ ‫ی و اژانس بی ن المللی انرژی اتم ی ‬ ‫مذاکرات سازمان انرژی اتم ‬ ‫ (که از ان تحت عنوان مذاکرات فنی یاد م ی شود) معتقد است‪:‬‬ ‫«مدیرکل یک نهاد و ارگان بی ن المللی قی د ها و وظایف خاص‬ ‫خود را دارد‪ ،‬چرا که مثال در اژان��س بی ن المللی انرژی اتم ی ‬ ‫بیش از ‪ 130‬کشور عضو هستند‪.‬‬ ‫بناب راین مدی��ران این نهادها مختار و با اس��تقالل رای‬ ‫نیس��تند‪ ،‬بلکه مجری مصوبات مجموعه ای تحت عنوان‬ ‫شورای حکام هستند‪ .‬شورای حکام همان هیات مدیره اژانس‬ ‫ی است که ‪ 35‬کشور عضو ان هستند و‬ ‫بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫اغلب از کشورهای توسع ه یافته و دارای تکنولوژی هسته ای‬ ‫م ی باشند و اینها هستند که رویه اژانس را تعیین م ی کنند‪».‬‬ ‫دکتر صالحی در خصوص رویکرد امانو در مذاکرات فنی‬ ‫ی م ی گوید‪« :‬امانو‬ ‫میان ای ران و اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫در حال حاضر همکاری خوبی با ما دارد و در سفری که اخی را به‬ ‫ته ران داشت تفاهمنامه ای را امضا کردیم‪ .‬ما روی سه‪ ،‬چهار‬ ‫مورد تغیی راتی که داشتیم بیش از دو ساعت و نیم صحبت‬ ‫کردیم و به نظر من مثب��ت بود‪ .‬ما نم ی توانی��م در رابطه با‬ ‫نیازهای خود ارمانی فکر کنیم و از امانو بخواهیم که بیاید‬ ‫حقایق را بگوید و جانب ای ران را بگیرد‪».‬‬ ‫ی کش��ورمان در طول دوران‬ ‫رئیس سازمان انرژی اتم ‬ ‫قبلی فعالیت خود در این سازمان‪ ،‬یکبار به صورتی صریح به‬ ‫یوکیو امانو هشدار داده بود که مراقب مشروعیت خود باشد و‬ ‫اصل ب ی طرفی را در رویکرد خود نسبت به ای ران رعایت کند‪.‬‬ ‫در نوامبر سال میالدی‪ ،‬عل ی اکبر صالحی ضمن انتقاد‬ ‫از رویکرد یوکیو امانو (به سبب اظهارات تحریک کننده علیه‬ ‫ای ران) تاکید کرد که مدیرکل اژانس بی ن المللی انرژی اتم ی ‬ ‫ نباید مشروعیتش را با جانبداری از برخی سیاست ها از دست‬ ‫بدهد‪.‬‬ ‫ی کش��ورمان ان زمان در‬ ‫رئیس س��ازمان انرژی اتم�� ‬ ‫مصاحب ه ای با هفته نامه اشپیگل عنوان کرد‪«« :‬اقای امانو باید‬ ‫مراقب باشد که مشروعیتش را به دلیل جانب داری به نفع برخی‬ ‫سیاست ها از دست ندهد‪ .‬ایا مدیرکل اژانس به دنبال بهانه ای‬ ‫علیه ای ران است تا به ای ران حمله شود؟ ای ا اقای امانو م ی خواهد‬ ‫نامش با یک جنگ همراه شود؟ ایا اقای امانو خواستار یک‬ ‫فاجعه است؟ محمد الب رادعی ـ مدیرکل پیشین اژانس ـ به‬ ‫دلیل رویکرد «ب ی طرفانه» جایزه صلح نوبل را دریافت کرد‪».‬‬ ‫ی کشورمان‬ ‫با این حال این بار رئیس سازمان انرژی اتم ‬ ‫سخن از شورای حکامی م ی کند که روح ان در کالبد اژانس‬ ‫ی و متعلقات ان (از جمله مدیرکل این‬ ‫بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫مجموعه) جاری است‪ .‬اظهاراتی که بیانگر واقعیت تلخ جاری‬ ‫ی اس��ت؛ سازمانی که‬ ‫در کالبد اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫تاکنون باره��ا از وظیفه اصلی خود مبن ی ب��ر رعایت حقوق‬ ‫حقه اعضا به عناوین مختلف عدول کرده است‪.‬واقعیت امر‬ ‫این است که استناد امانو به برخی موارد دو پهلو و مطالعات‬ ‫ادعای��ی و غی ر حقوقی در خصوص فعالی ت های هس��ته ای‬ ‫ی را‬ ‫کشورمان‪ ،‬بارها اس��تقالل اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫زی ر سوال برده است‪.‬‬ ‫برخ��ی گزارش ه��ای امانو ط��ی س��ال های اخیر به‬ ‫صورتی کامال دو پهلو و در راستای جلب منافع ایاالت متحده‬ ‫امریکا تنظیم شده اس��ت‪.‬یکی از مواردی که امانو به عنوان‬ ‫ی نس��بت به ان‬ ‫مدی��رکل اژان��س بی ن المللی ان��رژی اتم ‬ ‫س��کوت کرده‪ ،‬به فعالی ت های هسته ای وقیحانه و‬ ‫غی ر قانونی رژیم صهیونیستی باز م ی گردد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مقامات رژیم صهیونیس��تی بارها نس��بت به داشتن سالح‬ ‫هسته ای اقرار کرده اند‪ .‬با این وجود اژانس بی ن المللی انرژی‬ ‫امی در راستای مقابله با این خطای وقیحانه و اشکار‬ ‫ی اقد ‬ ‫اتم ‬ ‫صهیونیس ت ها صورت نم ی دهد‪ .‬در زمان مدیریت الب رادعی‬ ‫ی وی اساسا سعی داشت وارد‬ ‫بر اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫این حوزه نشود‪.‬‬ ‫این روند در دوران حضور یوکیو امانو در اژانس ش��دت‬ ‫گرفته است‪ .‬امانو که خود با چراغ سبز ایاالت متحده امریکا‬ ‫و رژیم صهیونیستی بر این مسند تکی ه زده‪ ،‬توجهی نسبت‬ ‫به فعالی ت های ممنوعه هس��ته ای تل اویو نک��رده و در این‬ ‫خصوص سکوت وقیحانه ای را در پیش گرفته است‪.‬‬ ‫داش��تن س�لاح های ممنوع��ه از س��وی‬ ‫رژیم صهیونیستی بارها از سوی مقامات ارشد این‬ ‫رژیم بیان شده و رسانه های رژیم صهیونیستی‬ ‫نیز صراحتا از وجود کالهک های هس��ته ای‬ ‫در تل اویو س��خن م ی گویند‪.‬امانو نیز مانند‬ ‫الب رادعی این مس��اله را به خوبی م ی دانست‬ ‫و م ی دان��د! از ای��ن رو امان��و ب��ه امری��کا و‬ ‫کشورهای اروپایی تعهد داده است تا سخنی‬ ‫در خصوص بازرس��ی از تاسیسات هسته ای‬ ‫ممنوعه رژیم صهیونیستی به میان نیاورد‪ .‬از نظر‬ ‫رژیم صهیونیستی هیچ کشور‪ ،‬جریان یاحتی فردی‬ ‫حق ندارد علیه این رژیم و جنایات اشکاری که توسط‬ ‫ان صورت م ی گیرد سخن به میان اورد‪.‬‬ ‫اگرچ��ه ایه��ود اولم��رت‪ ،‬نخس��ت وزیر س��ابق‬ ‫رژیم صهیونیس��تی در دوران قدرت خود نسبت به وجود‬ ‫س�لاح های ممنوعه کش��تار جمعی و هس��ته ای در‬ ‫تل اویو اق��رار کرده بود‪،‬اما مقام��ات اژانس در‬ ‫ب رابر اظهارات اولمرت س��کوت کرده و‬ ‫قدرت های بزرگ نیز مانند همیشه مانع از طرح مسائل مربوط‬ ‫به کارشکن ی های تل اویو در محافل بی ن المللی شدند‪.‬‬ ‫رژیم صهیونیس��تی اصلی ترین خطر اس��تراتژیک در‬ ‫نظام بی ن الملل محسوب م ی شود‪ .‬اساس��ا تل اویو از سوی‬ ‫ایاالت متحده امریکا و برخی کشورهای اروپایی مورد حمایت‬ ‫قرار م ی گیرد‪.‬در ه ر حال «یوکیو امانو» طی سال های اخیر‬ ‫نشان داده که رویکرد وی در تقابل یا تعامل بر سر فعالی ت های‬ ‫هسته ای ای ران تابعی از رویکرد سیاسی غرب نسبت به ته ران‬ ‫اس��ت‪ .‬از این رو نم ی توان روی اخم یا لبخند مدیرکل اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتم ی به عنوان پدیده و متغیری مس��تقل‬ ‫نگریست‪ .‬ایا در چنین مواردی م ی توان بازی امانو به عنوان‬ ‫ی را در زمین ش��ورای‬ ‫مرد یخی اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫حکام(به عن��وان مجموعه ای تحت حاکمی��ت قدرت های‬ ‫بزرگ) منکر شد؟‬ ‫انچه مسلم است اینکه ارائه هرگونه گزارش سیاسی‬ ‫و غی ر حقوقی از سوی س��ازمان های بی ن المللی‪ ،‬مخصوصا‬ ‫ی از اعتبار این س��ازمان ها نزد‬ ‫اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫افکار عمومی دنیا خواهد کاست‪ .‬بدون شک مردم دنیا منتظر‬ ‫نخواهند ماند تا امانو پس از پایان دوره ماموریت خود و رهایی‬ ‫از الب ی های سلطه بر حقوق هس��ته ای اعضای اژانس مهر‬ ‫تائید بنوازد‪ ،‬زی را امانو فعال همین امروز مدیرکل اژانس است!‬ ‫استناد امانو به مطالعات ادعایی‪ ،‬گزارش های پارادوکسیکال‬ ‫و دروغین و تاثی ر پذیری وی از الب ی های قدرت در اژانس در‬ ‫قبال ای ران مساله ای مسبوق به سابقه بوده است‪ .‬این در حالی‬ ‫است که حداقل انتظار ملت های دنیا‪ ،‬مخصوصا ملت ای ران از‬ ‫امانو رعایت اصل ب ی طرفی و برخورد ب رابر با همه اعضاست‪.‬‬ ‫ایا امانو تاکنون توانسته چنین انتظاری را براورده سازد؟!‬ ‫ش��اید معروف ترین واقعه مربوط به حضور اقای دکتر‬ ‫صالحی در زمان حضور وی در سمت نمایندگی کشورمان در‬ ‫اژانس بی ن المللی انرژی اتمی‪ ،‬ماجرای ترک جلسه رای گیری‬ ‫ی علیه ای ران بود‪.‬‬ ‫شورای حکام اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫در جریان ان رای گیری‪ ،‬قطعنامه شورای حکام علیه کشورمان‬ ‫به تصویب رسید‪.‬‬ ‫امروز پس از س��ال ها دکتر صالح��ی در خصوص ان‬ ‫واقعه به نکات جالبی اش��اره م ی کند‪« :‬موضوع هسته ای‬ ‫ای ران دو بار به شورای حکام رفته است؛ یک بار اوایل انقالب‬ ‫و یک بار زمانی که بنده نماینده ای ران در شورای حکام بودم‪.‬‬ ‫در ان جلسه کارشناسان وزارت خارجه هم بودند و درباره این‬ ‫ی که علیه ای ران گرفته‬ ‫مساله بحث شد که با وجود تصمیم ‬ ‫شده توصیه م ی شود که جلسه را ترک کنید‪ ،‬چرا که حضور‬ ‫ما در ان جلس��ه به معنای تایید اقدامات انها بود‪ .‬البته من‬ ‫نم ی خواهم اینجا عقده های گذش��ته را ب��از کنم‪ .‬ما در ان‬ ‫زمان نماینده س��ازمان انرژی اتم ی و وزارت خارجه را به طور‬ ‫تفکی ک ش��ده داش��تیم که بعد از ما یکی شد و تصمیمات‬ ‫به طور مشترک اتخاذ م ی شد‪».‬‬ ‫دکتر صالحی در خصوص نحوه برخورد وزرات امور خارجه‬ ‫وقت با مساله خروج وی از جلسه رای گیری شورای حکام و‬ ‫شایعه احضارش به وزارت امور خارجه از سوی برخی رسانه های‬ ‫ان زمان اینگونه پاسخ م ی دهد‪« :‬این را از رسانه ها بپرسید که‬ ‫فراخوانی(احضاری) بوده است یا خی ر‪ .‬در ان مقطع خب رنگاری‬ ‫از اقای اصفی س��خنگوی وقت وزارت خارجه این مطلب را‬ ‫پرسیده بود و حاال هم بگویند که چنین فراخوانی بوده است یا‬ ‫نه من در این مورد سکوت کرده ام چرا که معتقدم اینها سخن‬ ‫بیهوده است که بدون استناد به چیزی مطرح م ی شود‪ .‬بعد از‬ ‫انکه من از وین به ته ران بازگشتم و ماموریتم تمام شده بود‪،‬‬ ‫قرار بود اقای زیاران جایگزین من شوند و حتی ایشان به وین‬ ‫رفتند و کارشان را شروع کردند‪ .‬در ان وقت اقای خ رازی‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه وقت با روزنامه ای ران صحبتی کردند و در ان روزنامه به‬ ‫نوعی این مطلب مطرح شد که به وزارت خارجه فراخوانده شدم‬ ‫در حالی که ماموریت من تمام شده بود و به ته ران بازگشته‬ ‫بودم‪g »....‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪31‬‬ ‫منظورم از این جمله‬ ‫که توافق نامه ژنو بهتر‬ ‫از این هم می توانست‬ ‫تنظیم شود‪ ،‬ناظر به‬ ‫گذشته بود‪ .‬من گفتم‬ ‫که در گذشته فرصت‬ ‫خوبی داشتیم و اگر از‬ ‫ان استفاده می کردیم‬ ‫می توانستیم شرایط‬ ‫بهتری داشته باشیم‬ ‫سیاست‬ ‫اسالمی را ترغیب کند که ب رای این اجالس به ته ران نروند‪.‬‬ ‫خاطرم هست که بنده خدمت اقای دکتر احمدی نژاد رسیدم‬ ‫و تاکید کردم که ما باید حتما در این اجالس شرکت کنیم‪.‬‬ ‫البته گروهی در ته ران مخالف بودند اما نظر غالب این بود‬ ‫که برویم؛ این مساله به سود ما تمام ش��د و ورق به نفع ما‬ ‫برگشت‪ .‬ملک عبداهلل از هیات ای رانی استقبال ویژه ای کرد‬ ‫و با اقای احمدی نژاد به عنوان میهمان ویژه برخورد ش��د‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬بح��ث تحریم اجالس ته ران منتفی ش��د و‬ ‫ش��رایط ب رای حضور ‪ 57‬کش��ور عضو س��ازمان کنف رانس‬ ‫اسالمی در این اجالس فراهم شد‪ .‬اجالس ته ران‪ ،‬بهترین‬ ‫اجالس جنبش عدم تعهد ت��ا ان زمان بود؛ چ��ه به لحاظ‬ ‫شکلی و چه به لحاظ محتوایی‪ ،‬به ویژه در مساله فلسطین‬ ‫بسیار موفق بودیم‪ .‬در رابطه با مراسم تنفیذ اقای روحانی‬ ‫هم توانستیم حدود ‪ 60‬کشور را در یک فاصله دو هفته ای‬ ‫دعوت کنیم‪ .‬در سال های حضور بنده در وزارت امور خارجه‬ ‫مساله تحریم های به اصطالح انها فلج کننده بسیار جدی‬ ‫بود اما ما توانستیم با بس��یاری از کشورها در پس پرده کار‬ ‫کنیم و اجازه ندهیم که انها به ارزوی شان برسند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫البته این کشورها هزینه اش را هم دادند‪...‬‬ ‫‪ l‬همین طور است‪ .‬یکی دیگر از دستاوردهای ما‬ ‫این بود که توانستیم وضعیت بس��یاری از زندانیان ای رانی‬ ‫خارج از کشور را روش��ن کنیم‪ .‬از جمله اقای تاجیک‪ ،‬اقای‬ ‫حجت االسالم موسوی نژاد‬ ‫نماینده مجلس‬ ‫اقای دکترصالحی فردی مومن است‪ .‬ایشان در حوزه‬ ‫انرژی اتمی و مسائل هس��ته ای تجربیات ارزشمندی دارند‪.‬‬ ‫ایشان نقش مهم ی در تکمیل چرخه س��وخت هسته ای و‬ ‫پیشبرد اهداف صلح امیز هسته ای کشورمان داشته و بسیاری‬ ‫از فعالی ت ها در دوران ریاست ایشان در سازمان انرژی اتمی‬ ‫ صورت گرفته است‪ .‬دکتر صالحی در کارنامه هسته ای کشور‬ ‫موفقی ت های خوبی را به ثبت رسانده است‪.‬‬ ‫نکته مهم در خصوص اقای صالحی به رعایت مصالح‬ ‫نظام توسط ایش��ان باز م ی گردد‪ .‬ایش��ان مصالح نظام را در‬ ‫حوزه فن��اوری و فعالی ت های صلح امیز هس��ته ای به طور‬ ‫کامل مدنظ��ر دارن��د‪ .‬در مجموع م ی توان ایش��ان را فردی‬ ‫‪32‬‬ ‫دکتر عطاردی و بسیاری از اساتید دانشگاه ها یا شهروندان‬ ‫ای رانی‪ .‬انگار صبر کرده بودند که همه این اتفاقات در زمان‬ ‫ما رخ دهد! مساله مهم تر اسارت ‪ 48‬ای رانی از سوی معارضین‬ ‫سوری بود؛ اما الحمدهلل توانستیم انها را ازاد کنیم‪ .‬اتفاقا در‬ ‫همین رابطه‪ ،‬یکی از شخصی ت ها به ما زنگ زد و گفت که‬ ‫قرار است فردا اینها را اعدام کنند؛ اگر م ی توانید‪ ،‬کاری کنید‪.‬‬ ‫ما این بار بسیار جدی تر وارد ماجرا شدیم‪ .‬من با نخس ت وزیر‬ ‫قطر تماس گرفتم و گفتم که شما یکی از حامیان معارضان‬ ‫سوری هستید و اگر ب رای شهروندان ما اتفاقی بیفتد‪ ،‬معلوم‬ ‫نیست اینده روابط دو کش��ور به چه سرنوشتی دچار شود‪.‬‬ ‫البته قبال هم در حاشیه اجالس مکه با ایشان صحبت کرده‬ ‫بودم‪ .‬نخس��ت وزیر قطر گفت که این چه حرفی است شما‬ ‫م ی زنید؟ ما که از تمام معارضی��ن حمایت نم ی کنیم‪ .‬اگر‬ ‫اطالعاتی دارید‪ ،‬به ما بدهید‪ .‬من با ان مقام بلندپایه ای رانی‬ ‫تماس گرفتم و جویای اطالعات ش��دم اما او هم چیزی در‬ ‫اختیار نداشت‪ .‬بار دیگر به نخس��ت وزیر قطر ‪ -‬که ایشان‬ ‫االن دیگر نخس ت وزیر نیس��تند ‪ -‬زنگ زدم و گفتم که ما‬ ‫هیچ اطالعاتی نداریم‪ .‬او گفت که م��ن به الجزیره م ی روم‬ ‫و به کسانی که ای ران ی ها را گروگان گرفته اند پیام م ی دهم‬ ‫و انها را از این عمل باز م ی دارم‪ .‬به من گفت که ش��ما هم‬ ‫ب رنامه های این شبکه را پیگیری کن‪ .‬البته ان روزها به دلیل‬ ‫برخی اختالفات در کشور چندان به این مساله مهم پرداخته‬ ‫نشد و شاید اگر امروز بود‪ ،‬تمام رسانه ها این خبر را برجسته‬ ‫م ی کردند‪.‬‬ ‫بعد از یکی‪ ،‬دو ساعت‪ ،‬معارضین س��وری پیام دادند‬ ‫که ما به احترام پیام نخس ت وزیر قطر از این کار صرف نظر‬ ‫م ی کنیم‪ .‬البته انها تقاضاهایی هم داشتند‪ .‬ما قرارگاهی در‬ ‫ته ران ایجاد کردیم که معاون وزیر امور خارجه قطر به همراه‬ ‫اقای دکت��ر امیرعبداللهیان معاون وزارت ام��ور خارجه و با‬ ‫هماهنگی دوستان ترک (در ترکیه) موضوع به طور پیوسته‬ ‫پیگیری م ی شد تا در نهایت گروگان های ما ازاد شدند‪ .‬البته‬ ‫این مساله بیشتر به یک معجزه شبیه بود؛ چراکه هیچ یک‬ ‫از طرفین به یکدیگر اعتماد نداشتند و تا اخرین لحظات دو‬ ‫طرف با استفاده از ‪ GPS‬موقعیت مکانی یکدیگر را کنترل‬ ‫م ی کردند تا از محل اس��تق رار طرف مقابل خبردار ش��وند‪.‬‬ ‫باتوجه به اینکه ازادی گروگان های ای ران��ی باید در زمان و‬ ‫مکان معین انجام م ی ش��د لذا معاون وزی��ر خارجه قطر به‬ ‫ته ران امد و به هم��راه همکاران م��ا در وزارت امور خارجه‬ ‫دائما وضعیت را رص��د م ی کردند و در نهای��ت این ‪ 48‬نفر‬ ‫ازاد شدند‪ .‬ما توانستیم در سه س��ال حضور خود در وزارت‬ ‫امور خارجه‪ ،‬ش��رایط حاد زمانی را مدیری��ت کنیم‪ .‬مثال در‬ ‫قضیه سوریه م ی خواستند ما را منزوی کنند؛ اما بعد از اینکه‬ ‫اقای مرس��ی گروه چهار نفره را تش��کیل داد‪ ،‬بنده چندین‬ ‫مرتبه به مصر‪ ،‬سوریه و اردن رفتم‪ .‬تالش ما بر این بود که‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران سیاست متوازنی را اتخاذ کند‪ .‬البته‬ ‫برخی دوس��تان م ی گفتند ش��ما در موضع انفعال هستید؛‬ ‫چراکه انتظار داشتند به نفع یک طرف ش��عار بدهیم یا در‬ ‫مقابل طرف دیگر کوتاه بیاییم‪ .‬ام��ا موضع ما هی چ یک از‬ ‫این دو نبود و م ی خواستیم به طور اصولی کار کنیم‪ .‬نتیجه‬ ‫این اقدامات ما بعد از چند سال کامال مشخص شده است‪.‬‬ ‫من خاطرم هست که سایت بازتاب خبری منتشر کرد‬ ‫و در ان نقد شدیدی به بنده با بیانی ناپسند داشت‪ .‬محتوای‬ ‫خبر این بود که وزیر خارجه ما گفته است ما اجازه نم ی دهیم‬ ‫بشار اس��د برود‪ ،‬ما اجازه نم ی دهیم حکومت سوریه توسط‬ ‫تروریس ت ها ساقط شود‪ .‬این چه حرفی است؟! چرا با ابروی‬ ‫جمهوری اسالمی بازی م ی کنید؟! بشار اسد یک هفته دیگر‬ ‫م ی رود‪ ...‬اما امروز بعد از سه سال م ی بینیم که رئی س جمهور‬ ‫سوریه هنوز سرجای خودش است‪ .‬و ما به این گونه اظهارات‬ ‫(واذا مروا باللغو مروا کراما) ن��گاه م ی کنیم‪ .‬امروز الحمدهلل‬ ‫شرایط تغییر کرده و اکثر رسانه ها حامی دولت هستند‪.‬‬ ‫ش�اید یکی از مه م ترین دالیل این مس�اله این‬ ‫بود که بخش�ی از دولت موضوع بیداری انسانی‬ ‫را مطرح م ی کرد؛ در حالی که حاکمیت بر بیداری‬ ‫اسالمی تاکید داشت و کار وزارت خارجه در این‬ ‫میان سخت بود‪.‬‬ ‫‪ l‬در ان دوره‪ ،‬تفرق بس��یار زیاد بود؛ اما امروز این‬ ‫تفرق مشاهده نم ی شود‪ .‬اگر امروز ان ‪ 48‬گروگان ازاد شده‬ ‫بودند‪ ،‬چه غوغایی م ی ش��د؟! یک هفته بع��د از ازادی این‬ ‫گروگان ها فرانس��وی ها ب رای ازادی یک گ��روگان خود در‬ ‫سومالی تالش کردند؛ اما نه تنها ان گروگان ازاد نشد‪ ،‬بلکه‬ ‫تعدادی هم کشته شدند‪ .‬از این منظر‪ ،‬کار جمهوری اسالمی‬ ‫قریب به معجزه و بسیار ارزش��مند بود‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬اقای‬ ‫تاجیک که س��ال ها در انگلی��س بازداش��ت خانگی بود و‬ ‫همچنین اقای دکتر عطاردی را ازاد کردیم‪ .‬وزارت امورخارجه‬ ‫با تالش های خود تقریبا در هر سال‪ ،‬هفتصد ای رانی دربند‬ ‫را ازاد م ی کرد‪ .‬البته کس��انی که به طور دس��ته جمعی ازاد‬ ‫م ی شدند‪ ،‬خالف کرده بودند اما عزیزان یاد شده ما را به ناحق‬ ‫بازداشت کرده بودند‪ .‬مساله دیگر‪ ،‬ماجرای سفارت انگلیس‬ ‫بود‪ .‬من به درخواست وزیر خارجه سوریه به عربستان رفته‬ ‫بودم؛ چراکه ریاض قصد داشت عضویت سوریه را در سازمان‬ ‫اقای صالحی نقش مهمی در تکمیل چرخه‬ ‫ سوخت داشته است‬ ‫دارای توانمندی و قدرت مدیریت مطلوب دانست‪ .‬البته ورود‬ ‫غی ر کارشناسانه برخی افراد به حوزه فعالی ت های تخصصی‬ ‫س��ازمان انرژی اتم ی م ی تواند مانع از تحقق موفقی ت های‬ ‫هسته ای کشور در مقیاسی وسیع و گسترده شود‪.‬‬ ‫در این خصوص الزم است شخصی ت های غی ر مسئول‬ ‫در حوزه فعالی ت های س��ازمان انرژی اتمی مداخله نکنند تا‬ ‫افرادی مانند اقای دکتر صالح��ی بتوانند مدیریت مطلوب‬ ‫و موثر خود را به صورت��ی ازادانه و با قدرت مانور مناس��ب‬ ‫اعمال کنند‪.‬‬ ‫با توجه ب��ه اینکه بحث مذاکرات هس��ته ای س��ایه‬ ‫سنگینی بر حوزه دیپلماس��ی و سیاست خارجی کشورمان‬ ‫انداخته اس��ت‪ ،‬طبیعتا نقش س��ازمان انرژی اتمی و اقای‬ ‫صالحی باید در این خصوص پررنگ تر باشد‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫اقای صالحی به عنوان فردی که دارای دانش فنی و سیاسی‬ ‫در حوزه انرژی هس��ته ای اس��ت‪ ،‬باید در صحن��ه مذاکرات‬ ‫نقش افرینی موثرتری ایفا کند‪ .‬در این خصوص الزم اس��ت‬ ‫مسئولین وزارت امور خارجه و دولت از اقای صالحی استفاده‬ ‫بیش��تر و موثرتری در صحنه مذاکرات کنن��د و اجازه دهند‬ ‫توانای ی های ایشان در این حوزه به فعالیت برسد‪ .‬ظهور این‬ ‫توانای ی ها مانع بروز نقاط ضعف در عرصه مذاکرات هسته ای‬ ‫خواهد شد و برخی از نقایص را ب ر طرف خواهد کرد‪.‬‬ ‫تا انجا که در جریان هستم‪ ،‬متاسفانه در ژنو به صورت‬ ‫ج��دی از دانش و ت��وان فنی اق��ای صالح��ی در مذاکرات‬ ‫هسته ای استفاده نشده اس��ت‪ .‬این در حالی بود که استفاده‬ ‫بهتر از توان اق��ای صالحی م ی توانس��ت منجر به تقویت‬ ‫توافقنامه مذکور در ابعاد فنی و حقوقی شود‪ .‬در هر صورت‬ ‫باید زمینه الزم ب رای افزایش فعالیت اقای صالحی در حوزه‬ ‫هسته ای فراهم شود‪g .‬‬ ‫من در زمان اقای خاتمی از نمایندگی در اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی نه اس�تعفا دادم نه برکنار‬ ‫شدم‬ ‫‪ l‬اگر اجازه دهید‪ ،‬نظ��ر وزیر امور خارج��ه را در این‬ ‫خصوص مبنا قرار دهیم؛ چراک��ه در این خصوص از اقای‬ ‫دکتر ظریف سوال شده و ایشان این مس��اله را به شدت رد‬ ‫کرده اند‪.‬‬ ‫ش�ما از گذش�ته با اقای دکتر روحانی اش�نایی‬ ‫دارید‪ .‬نظرتان درباره مس�ئولیتی که قرار بود در‬ ‫این دولت داشته باشید چه بود؟ دوست داشتید‬ ‫در وزارت امور خارجه بمانید یا اصال پیشنهادی‬ ‫در این خصوص به ش�ما نداش�تند؟ م ی توان از‬ ‫س�خنان تان ای�ن گونه اس�تنباط کرد ک�ه دوره‬ ‫جدید‪ ،‬دوره خوبی اس�ت و کارهای ش�ما در این‬ ‫دوره م ی توانست مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫‪ l‬از زمانی که اقای دکتر روحانی به ریاست جمهوری‬ ‫انتخاب شدند تا روز برگزاری مراسم تحلیف‪ ،‬جلساتی میان‬ ‫کارشناسان ما و کارگروه سیاس��ت خارجی که ایشان ایجاد‬ ‫کرده بودند تش��کیل م ی ش��د‪ .‬همکاران ما در وزارت امور‬ ‫خارجه دائما به انها گزارش م ی دادند که چه کارهایی انجام‬ ‫شده اس��ت و این کار تقریبا به صورت روزانه انجام م ی شد‪.‬‬ ‫همان سمتی که اقای عادلی دارند؟‬ ‫‪ l‬بله؛ در زمان اقای قاسمی پیشنهاد دادند که بنده را‬ ‫معرفی کنند و من هم استقبال کردم؛ چراکه هم زبان عربی‬ ‫م ی دانم‪ ،‬هم رشته ام انرژی اس��ت و هم در حوزه بی ن المللی‬ ‫اس��ت‪ .‬کار دیگری هم از طرف یکی از کشورهای همسایه‬ ‫به بنده پیشنهاد شده بود که ان هم کار خوبی بود‪ .‬بنده قصد‬ ‫داشتم به یکی از این دو کار بپردازم؛ چون از یک سو در جهت‬ ‫منافع کشورم بود و از سوی دیگر به این کارها عالقه داشتم‪.‬‬ ‫خدمت اقای دکتر روحانی رسیدم و گفتم که اگر اجازه بدهید‪،‬‬ ‫م ی خواهم از حضورتان مرخص ش��وم‪ .‬ایشان گفتند که من‬ ‫اجازه نم ی دهم ش��ما به خارج از کش��ور بروید و باید یکی از‬ ‫س��ه کاری را که به شما پیش��نهاد م ی کنم بپذیرید‪ .‬کار اول‬ ‫مسئولیت بسیار سنگینی بود که گفتند اولویت من این است‬ ‫که شما این کار را بپذیرید اما بنده گفتم که من اصال این کار‬ ‫را بلد نیستم و از عهده ان ب رنم ی ایم‪ .‬حتی ب رادر محترم ایشان‬ ‫هم چند بار اصرار کردند اما چون م ی دانس��تم که در این کار‬ ‫ناوارد هستم‪ ،‬اگر بروم هم خودم را ضایع کرده ام و هم ایشان‬ ‫را ناامید‪ .‬پیشنهاد دیگر اقای دکتر روحانی وزارت علوم بود اما‬ ‫بنده عنوان کردم که چون پیش از ای��ن دو دوره معاون وزیر‬ ‫علوم بودم‪ ،‬رغبتی نسبت به این کار ندارم‪ .‬پیشنهاد سوم اقای‬ ‫دکتر روحانی هم ریاست سازمان انرژی اتمی بود که بازهم بنده‬ ‫گفتم ترجیح م ی دهم در دولت نباشم‪ .‬اما ایشان امر کردند و‬ ‫من رئیس سازمان انرژی اتمی شدم‪.‬‬ ‫کار با اقای احمدی نژاد سخت تر است یا با دیگر‬ ‫روسای جمهور؟‬ ‫‪ l‬برخالف تصور بسیاری که م ی گویند اقای دکتر‬ ‫احمدی نژاد دخالت م ی کنند و به اقای مش��ایی مسئولیت‬ ‫موازی داده اند‪ ،‬بن��ده نظر دیگری دارم‪ .‬م��ن در زمان اقای‬ ‫احمدی نژاد هم به اقای خاتمی احترام خود را اظهار داشتم؛‬ ‫چراکه سعی م ی کنم همواره قضاوتم منصفانه باشد‪ .‬البته‬ ‫اقای احمدی نژاد حتی یک بار هم این موضع گیری بنده را‬ ‫به رویم نیاوردند‪.‬‬ ‫خاطرم هس��ت قب��ل از انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫‪ 88‬اقای خاتم��ی به جده ام��ده بود‪ .‬بعد از جلس��ه ای که‬ ‫داشتیم‪ ،‬ایش��ان گفت؛ اقای صالحی! م ی خواهم هدیه ای‬ ‫ب رای مقام معظم رهبری بخرم‪ .‬این در حالی است که هنوز‬ ‫انتخابات انجام نش��ده بود و دلیلی هم نداش��ت که اقای‬ ‫خاتمی ارادت قلبی خودش را به مقام معظم رهبری نزد بنده‬ ‫اثبات کند‪ .‬مدتی که از این گفت وگو گذشت‪ ،‬ایشان به من‬ ‫گفتند؛ «م ی خواهم هدیه خوبی ب��رای مقام معظم رهبری‬ ‫بخرم تو که اینجا هس��تی بگو چه چیزی خوب اس��ت‪».‬‬ ‫م ی خواهم عرض کنم چنین ش��خصیتی که با ایشان کار‬ ‫کرده ام و ارادت ایش��ان را ب��ه مقام معظم رهبری‪ ،‬کش��ور‪،‬‬ ‫انقالب و نظام م ی دانم‪ ،‬مس��توجب احترام است‪ .‬البته اگر‬ ‫مس��اله دیگری وجود دارد بای��د در جای خودش بررس��ی‬ ‫ش��ود‪ .‬اقای دکتر احمدی نژاد را هم ک��ه م ی گفتند در همه‬ ‫مس��ائل دخالت م ی کند؛ اما حداقل در حوزه کاری بنده این‬ ‫امر صحت نداش��ت‪ .‬فقط یک بار دخالت ک��رد و ا ن هم در‬ ‫خصوص انتصاب اقای ملک زاده ب��ود‪ .‬البته به عنوان وزیر‬ ‫سیاست‬ ‫مس�اله دیگری که در خصوص دوره مسئولیت‬ ‫ش�ما در وزارت ام�ور خارج�ه مطرح م ی ش�ود‪،‬‬ ‫جلس�اتی بود که نمایندگان ای�ران و امریکا در‬ ‫عمان برگ�زار م ی کردند‪ .‬ماجرای این جلس�ات‬ ‫چه بود؟‬ ‫اقای ع راقچی به عنوان نماین��ده وزارت امور خارجه در این‬ ‫جلسات حضور داش��تند؛ البته در یکی‪ ،‬دو جلسه هم بنده‬ ‫شخصا شرکت کردم که اقایان واعظی‪ ،‬ابوطالبی و زمان ی نیا‬ ‫در این جلسات حضور داش��تند‪ .‬اقای دکتر روحانی به بنده‬ ‫لطف بس��یار زیادی دارند‪ .‬بنده عالقه مند بودم که دیگر در‬ ‫این سمت نباشم؛ چراکه ب رای دبیرکلی اوپک گازی در قطر‬ ‫معرفی شده بودم‪.‬‬ ‫کابینه‪ ،‬دائما با رئی س جمهور مشورت م ی کردم اما نم ی توان‬ ‫این مس��اله را دخالت نامید‪ .‬بعد از دستور اقای احمدی نژاد‬ ‫ب رای انتصاب اقای ملک زاده‪ ،‬بنده گفتم که اگر ایش��ان به‬ ‫این سمت منصوب ش��ود‪ ،‬توفان سیاسی ایجاد م ی شود و‬ ‫اگر صالح بدانید فرد دیگری را به این سمت منصوب کنیم‪.‬‬ ‫اما ایش��ان اصرار کرد که همین فرد خوب اس��ت‪ .‬شما چرا‬ ‫نگران هس��تید؟ مگر چه اتفاقی م ی افتد؟ بنده گفتم اقای‬ ‫دکتر! من نگران خودم نیس��تم اما توفان سیاسی م ی شود‪.‬‬ ‫اتفاقا از فردای همان روز س��ونامی ش��د‪ ...‬اما واقعا مشکل‬ ‫دیگری نداشتیم‪ .‬حتی اقای س��عیدلو که معاون بی ن الملل‬ ‫رئی س جمهور ش��د‪ ،‬هم��کاران وزارت خارجه با ایش��ان کار‬ ‫م ی کردند؛ چراکه کار بسیار گسترده ش��ده بود و تحریم ها‬ ‫وسعت بیشتری پیدا کرده بود‪ .‬ما باید این مسائل را جدی تر‬ ‫پیگیری م ی کردیم؛ خصوصا مس��ائلی همچون کمک به‬ ‫سوریه‪ ،‬رساندن اذوقه به اوارگان و‪ ...‬این کار نیازمند حضور‬ ‫فردی بود که دائما با رئی س جمهور در ارتباط باشد و بتواند‬ ‫این مس��ائل را دنبال کند‪ .‬اما واقعا ان ط��ور که م ی گویند‬ ‫ایش��ان دخالت م ی کرد‪ ،‬نبود‪ .‬اما شرایط ان دوره به گونه ای‬ ‫نبود که من بتوانم این مس��ائل را در رسانه ها بگویم‪ .‬اتفاقا‬ ‫برعکس بود و ایشان بیشتر توصی ه های ما را م ی پذیرفت‪.‬‬ ‫و اما در خصوص دولت اقای دکتر روحانی؛ س��ازمان‬ ‫انرژی اتمی یک سازمان تخصصی و غیرسیاسی است و لذا‬ ‫کسی در این سازمان دخالت نم ی کند‪ .‬البته باتوجه به اینکه‬ ‫توجه اصلی اقای دکت��ر روحانی به حل پرونده هس��ته ای‬ ‫است‪ ،‬بنده سعی کرده ام تا هماهنگی خوبی با ایشان ب رای‬ ‫عبور از این بحران ساختگی داشته باشم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫کنف رانس اسالمی معلق کند و فش��ارهای سیاسی به این‬ ‫کش��ور وارد نماید‪ .‬یکی از اعتراضاتی که به سوریه شد این‬ ‫بود که عوامل دولتی به سفارتخانه های خارجی در دمشق‬ ‫حمله م ی کنند‪ .‬ما در حال ورود به جلس��ه بودیم که به من‬ ‫زنگ زدند و گفتند که س��فارت انگلی��س را گرفته اند! بنده‬ ‫در حالی که در خیاب��ان بودم فورا با ویلی��ام هیگ تماس‬ ‫گرفتم و گفتم شما واکنش تند نش��ان ندهید؛ من در حال‬ ‫مدیریت کردن این مساله هستم‪ .‬همچنین تاکید کردم که‬ ‫این ماجرا ربطی به دولت ن��دارد و گروهی در خیابان قانون‬ ‫را به دس��ت خود گرفته اند‪ .‬بعد هم با ای ران تماس گرفتم و‬ ‫به همکارانم در وزارت امور خارجه گفتم به سفارت انگلیس‬ ‫بروید و در کنار س��فیر باشید تا مس��اله از این حادتر نشود‪.‬‬ ‫با نفی و رد این حرکت از س��وی مقام معظ��م رهبری‪ ،‬انها‬ ‫سفارت انگلیس را ترک کردند‪ .‬البته همی ن ها یک روز بعد‬ ‫نوشتند که وزارت خارجه باید قبل از سفارت انگلیس تسخیر‬ ‫م ی شد‪ ،‬وزیر باید قبل از سفیر طرد م ی شد و حرف هایی از‬ ‫این دست‪ .‬ما سعی کردیم این مساله را به گونه ای مدیریت‬ ‫کنیم که کار به اعتراض اتحادیه اروپایی نرس��د‪ .‬من دو روز‬ ‫بعد از این اتفاق‪ ،‬به المان رفت��م و در این باره هم گفت وگو‬ ‫کردیم‪ .‬بحران های متعددی در ان دوره رخ داد که وزارت امور‬ ‫خارجه توانست به نحو مناسبی از این بحران ها عبور کند‪.‬‬ ‫هر موضع گیری غیرکارشناسی م ی توانست همه چیز را به‬ ‫هم بریزد‪ .‬الحمدهلل ما از کارنامه ان سه سال راضی هستیم‪.‬‬ ‫روزی که م ی خواستم وزارت امور خارجه را تحویل اقای دکتر‬ ‫ظریف بدهم‪ ،‬در صحب ت هایم خطاب به اقای دکتر روحانی‬ ‫گفتم که ما س��عی کردیم به س��ه موضوع در وزارت خارجه‬ ‫توجه و عمل کنیم‪ .‬اول اینک��ه دروغ نگوییم؛ چراکه افت‬ ‫بزرگی اس��ت و اگر به مقامات باالتر خبر نادرست برسد‪ ،‬به‬ ‫تصمیمات نادرست منجر م ی شود‪ .‬دوم اینکه غلو نکنیم و‬ ‫هر چیزی را به اندازه خودش نش��ان دهیم؛ چون غلو کردن‬ ‫توقعات را باال م ی برد و ضررهای ان به خودتان بازم ی گردد‪.‬‬ ‫س��وم اینکه زب��ان ادب را رعایت کنیم و از حرمت ش��کنی‬ ‫لفظی بپرهیزیم‪.‬‬ ‫اقای اقا زاده در همین اتاق به من گفتند که شما‬ ‫انتخاب من برای رفتن به وین نیستید‬ ‫اقای دری نج ف ابادی وقتی وزیر اطالعات بود به‬ ‫من گفت‪ :‬کاش پرونده ما هم مثل تو بود‬ ‫اقای احمدی نژاد درباره نامزدی در انتخابات ‪92‬‬ ‫با شما صحبتی نکردند؟‬ ‫‪ l‬اصال؛ م��ن هم امادگی نداش��تم‪ .‬حت��ی زمانی‬ ‫که یک س��ال تا انتخابات مانده بود از من پرسیده شد که‬ ‫نامزد ریاس��ت جمهوری م ی ش��وی؟ من هم گفتم اصال به‬ ‫من م ی اید رئی س جمهور باش��م؟! نه لیاقت��ش را دارم و نه‬ ‫امادگ ی اش را‪ .‬من با روسای جمهور زندگی کرده ام و م ی دانم‬ ‫که ریاست جمهوری چه بار سنگینی است‪ .‬انسان نباید به‬ ‫صرف اینکه مقام و منصبی پیش روی اوس��ت‪ ،‬زیر این بار‬ ‫برود‪ .‬باید ببیند تحملش را دارد؟ نه ایش��ان با من صحبتی‬ ‫داشتند و نه من امادگی داشتم‪.‬‬ ‫باتوجه به مس�ائل فنی‪ ،‬چش�م انداز پی ش روی‬ ‫ایران و ‪ 5+1‬را چگونه م ی بینید؟ عده ای معتقدند‬ ‫که امریکا ب ه دنبال تعطیلی کامل برنامه هسته ای‬ ‫ایران است و ایران هم خواستار تثبیت وضعیت‬ ‫فعلی است‪.‬‬ ‫‪ l‬من در مجموع خوش��بین هس��تم‪ .‬از سال ‪91‬‬ ‫م ی گفتم که سال ‪ 92‬سال خوبی اس��ت‪ .‬حتی اخبار ‪20:30‬‬ ‫گفت که ما یک وزیر غی ب گو هم پیدا کرده ایم! من به اعتبار‬ ‫ارزو این را نگفتم؛ بلکه به اعتبار داده هایی که داش��تم اب راز‬ ‫خوشبینی کردم‪ .‬مساله دیگر این است که راه سختی پیش‬ ‫روی ماس��ت و ما ب رای عبور از این راه سخت باید انسجام‬ ‫داخل ی مان را حفظ کنی��م‪ .‬باید از نقد اس��تقبال کنیم و از‬ ‫تخریب بپرهیزیم‪ .‬غرب ی ها م ی گویند ش��یطان در جزئیات‬ ‫است؛ ممکن است انها بخواهند از این به بعد شیطنت کنند‬ ‫اما ما باید با هوشیاری عمل کنیم‪ .‬من خوشبینم؛ به شرطی‬ ‫که ما چارچوب و خطوطی را که مقام معظم رهبری تعیین‬ ‫کرده اند رعایت کنیم‪ .‬اقای دکتر روحانی باید عنان این قضیه‬ ‫را به طور کامل در دست داشته باشد تا بتوانیم از این شرایط‬ ‫و بحران ساختگی ان شاءاهلل به سالمت عبور کنیم‪g .‬‬ ‫‪33‬‬ ‫ت ‬ ‫کنگاری‬ ‫حاشیه هایی اطراف دکتر سریع القلم‬ ‫محمود س�ریع القلم اکنون به عن�وان یکی از‬ ‫تئوریس�ی ن های دولت یازدهم ش�ناخته م ی شود‪.‬‬ ‫او که س�ال ها مش�اور دکتر روحانی در س�اختمان‬ ‫نیاوران بوده اکنون اما چهره دانشگاهی نزدیک به‬ ‫رئی س جمهور شناخته م ی ش�ود‪ .‬او که سال هایی‬ ‫را در دانش�گاه ش�هید بهش�تی به تدریس علوم‬ ‫سیاسی پرداخته و مشهور به نظریاتی درباره دالیل‬ ‫توسع ه نیافتگی ایرانیان است و دغدغه اصل ی اش‬ ‫را در این س�ال ها توس�عه ق�رار داده پ�س از چند‬ ‫اظهارنظر به صدر اخبار امد و مورد توجه رس�انه ها‬ ‫قرار گرفت‪ .‬مثلث در «تک ن�گاری» این هفته خود‬ ‫سعی کرده روایتی منصفانه درباره دکتر سریع القلم‬ ‫داشته باشد و یادداشت هایی از موافقان و مخالفان‬ ‫علمی او درج نماید‪.‬‬ ‫‪34‬‬ ‫موافقت با بنیاد نظری‪ ،‬اختالف در مساله «استبداد»‬ ‫نگاهی به افکار و اندیشه های دکتر سریع القلم‬ ‫دکترصادق زیباکالم‬ ‫استاد علوم سیاسی‬ ‫‪1‬‬ ‫بنیادهای فکری دکتر سریع القلم؛ توسعه‪ ،‬نخبه گرایی‬ ‫تک نگاری‬ ‫بن مایه و مرکز ثق��ل دیدگاه های دکتر س��ریع القلم‪،‬‬ ‫بحث توسعه است‪ .‬ایش��ان بر این باورند که فقدان حضور‬ ‫پ ر رنگ نخبگان فکری کشور در عرصه های تصمیم گیری‬ ‫و سیاست گذاری‪ ،‬عامل اصلی توس��ع ه نیافتگی ای ران بوده‬ ‫است‪ .‬در واقع سریع القلم باور دارد که ریشه توسع ه نیافتگی‬ ‫ایران ب ی نقشی نخبگان فکری جامعه در سیاستگذاری ها‬ ‫و تصمیم گیری های کالن کشور و کنار زدن های حکومتی‬ ‫نخبگان و فرهیختگان بوده است‪ .‬اینکه همواره حکومت ها‬ ‫مانع از ایفای نقش س��ازنده نخب��گان و ورود فرهیختگان‬ ‫در برنامه ریزی ه��ای کالن کش��وری بوده ان��د‪ ،‬از دید دکتر‬ ‫س��ریع القلم‪ ،‬عامل اصلی توس��ع ه نیافتگی ای ران اس��ت‪.‬‬ ‫در خالل دیدگاه های دکتر س��ریع القلم اش��اره م ی شود که‬ ‫س��اختار حاکمیت در ای ران دس��ت کم از زمان قاجار به این‬ ‫س��و‪ ،‬یک س��ری رفتارها و عادت های فرهنگی را در میان‬ ‫ای رانیان به وجود اورده اس��ت‪ .‬ترس از قدرت‪ ،‬الزام به احترام‬ ‫به قدرت‪ ،‬دو رویی در مقابل قدرت و مواردی از این دس��ت‪،‬‬ ‫نمونه هایی است که از سوی ساختار حاکمیتی در ای ران به‬ ‫مردم انتقال داده ش��ده است‪ .‬س��ریع القلم معتقد است که‬ ‫بسیاری از صفات مذمومی که ما ای رانیان داریم‪ ،‬به واسطه‬ ‫ساختار قدرت بوده که ظرف دویس ت سال گذشته در ای ران‬ ‫حاکمیت داشته است‪ .‬ایشان در نهایت به این نکته م ی رسند‬ ‫که راه برون رفت از این دور باطل ان است که نخبگان نقش‬ ‫بیشتری در سیاستگذاری ها و تصمیم گیری ها داشته باشند‬ ‫و به نوعی «عقل منفصل» حکومت شوند (البته این تعبیر‬ ‫من از دیدگاه های دکترسریع القلم در باب حاکمیت است)‪.‬‬ ‫ایشان راه برون رفت از توسع ه نیافتگی فعلی را در این‬ ‫م ی داند که نخبگان به مثابه چراغی فرا روی حکومت قرار‬ ‫گیرند و راه را از چاه ب رای حکومت تمییز دهند و بعد از مدتی‬ ‫دیگر چندان نی��ازی به ایفای این نقش از س��وی نخبگان‬ ‫نیست‪ ،‬چراکه حاکمیت در مسیر درست قرار گرفته است‪.‬‬ ‫در مجموع مدافع دیدگاه های فکری و بنیادهای نظری‬ ‫دکتر س��ریع القلم هس��تم با این تفاوت که در یک نقطه با‬ ‫ایش��ان اختالف نظر دارم‪ .‬به بیان دقی ق تر‪ ،‬دکتر سریع القلم‬ ‫عنصر «اس��تبداد» را در تحلی ل های خ��ود چندان پر رنگ‬ ‫نم ی بینند‪ ،‬در حال ی که م��ن معتق��دم علت العلل و عامل‬ ‫اصلی مصیب ت های جامعه ای ران استبداد بوده است‪ .‬ایشان‬ ‫بزرگترین مانع در مسیر توسعه را غیبت نخبگان م ی دانند‪،‬‬ ‫در حال ی که من بزرگترین مانع را حاکمیت اس��تبداد ظرف‬ ‫دویست سال گذش��ته در ای ران م ی دانم‪ .‬تاکیدی که ایشان‬ ‫روی نقش نخبگان در فرایند توس��عه دارند‪ ،‬در دیدگاه من‬ ‫ش��کل دیگری دارد‪ .‬من عامل بنیادی��ن در عقب ماندگی و‬ ‫توسع ه نیافتگی ای ران را تداوم استبداد تاریخی در کشورمان‬ ‫م ی دانم که به وضوح مانع توس��عه سیاس��ی و اقتصادی و‬ ‫حتی اجتماعی و فرهنگی بوده است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫این روزها در محافل مختلف س��خن از علت و علل‬ ‫اولویت بخشی به سیاس��ت خارجی در دستور کاری دولت‬ ‫یازدهم اس��ت‪ .‬برخی نق��د م ی کنند و برخی دف��اع‪ ،‬برخی‬ ‫نگرانن��د و برخ��ی امی��دوار و در این میان ع��ده ای هم به‬ ‫بنیادهای فکری دولت و ط راحان و ایده پردازان دیدگاه های‬ ‫اصلی دولت توجه دارند‪.‬‬ ‫در ماه های اخیر بارها ش��نیده ایم ک��ه دکتر محمود‬ ‫سریع القلم‪ ،‬تئوریسین دولت یازدهم است و در سمت مشاور‬ ‫رئی س جمه��ور در امور بی ن الملل‪ ،‬نق��ش موثری در تعیین‬ ‫اولویت ها و جهت دهی سیاست های دولت دارد‪.‬‬ ‫در بررس��ی افکار و عقاید ش��خص دکتر سریع القلم‬ ‫م ی توان از چند زاویه وارد بحث شد؛ ابتدا بررسی دیدگاه های‬ ‫ایشان به عنوان استاد دانش��گاه‪ ،‬متفکر و تئوریسین و دوم‬ ‫بررس��ی نقش و تاثیر ایش��ان در پیروزی دول��ت یازدهم‪،‬‬ ‫تاثیرگذاری بر دیدگاه های رئی س جمه��ور و جهت دهی به‬ ‫روند کاری دولت فعلی ظرف چند ماه گذشته‪.‬‬ ‫در بعد اول باید گفت دکتر س��ریع القلم ب ی شک یکی‬ ‫از نخبگان فکری جامعه ای ران هس��تند‪ .‬ایش��ان از معدود‬ ‫اندیش��مندان و ش��خصی ت های صاحب نظر و دانشگاهی‬ ‫ما هس��تند که حکومتی نم ی اندیشند‪ .‬نکته دیگر ان است‬ ‫که ایشان از ان سوی پش��ت بام نیفتاده اند‪ ،‬یعنی دربست‬ ‫در نظریات اندیشمندان غربی غرق نش��ده اند و باور ندارند‬ ‫که هر انچه در غرب اس��ت مفید خواهد بود‪ .‬س��وم مانند‬ ‫بسیاری از اندیشمندان حکومتی کشورمان متاثر از ادبیات‬ ‫و نگاه مارکسیستی نیستند‪ .‬ایشان مستقل م ی اندیشند و‬ ‫ارزش و احترام ی که من ب رای ایش��ان قائلم ناشی از همین‬ ‫استقالل اندیشه است‪ .‬نکته چهارم و قابل تامل نیز‪ ،‬پرهیز‬ ‫ایشان از پذیرش هرگونه منصب و مقام حکومتی و دولتی‬ ‫است‪ .‬ایشان حتی در دولت کنونی هم هیچ سمت رسمی‬ ‫ندارند و تنها در قالب مشاور اقای روحانی فعالیت م ی کنند‬ ‫که البته نباید فراموش کرد که نزدیک به دو دهه است اقای‬ ‫سریع القلم مشاور اقای روحانی هستند و با مرکز مطالعات‬ ‫اس��تراتژیک همکاری م ی کنند‪ .‬اینها نکاتی است که ب رای‬ ‫ش��ناخت دکتر س��ریع القلم به عنوان یک اندیش��مند قابل‬ ‫اشاره است‪.‬‬ ‫ام��ا در بع��د دیگ��ر‪ ،‬یعن��ی بررس��ی نق��ش و تاثیر‬ ‫اقای س��ریع القلم در پیروزی دولت یازدهم و معرف ی ش��ان‬ ‫به عنوان نظریه پ��رداز دولت کنونی باید به م��وارد دیگری‬ ‫توجه داشت‪ .‬اینکه گفته م ی ش��ود دیدگاه های سریع القلم‬ ‫موجب پیروزی اقای روحانی در انتخابات بیس��ت و چهارم‬ ‫خرداد س��ال جاری شد‪ ،‬بس��یار تعجب ب رانگیز است و بعید‬ ‫م ی دانم حتی شخص اقای س��ریع القلم نیز چنین ادعایی‬ ‫داشته باش��ند‪ .‬این استدالل درست مش��ابه ان است که در‬ ‫انتخابات دوم خرداد ‪ 76‬بس��یار مطرح م ی ش��د که اقایان‬ ‫بشیریه و س��عید حجاریان مغز متفکر اقای خاتمی بودند‬ ‫و تفکرات انها باعث ش��د در دوم خرداد اقای خاتمی پیروز‬ ‫شود‪ .‬معتقدم که در دوم خرداد ‪ 76‬نه دکتر بشیریه و نه اقای‬ ‫حجاریان نقش��ی در پی��روزی اصالح طلب��ان در انتخابات‬ ‫نداشتند بلکه مناسبات و رویدادهای دیگر و نارضایت ی های‬ ‫عمیق و خفته ای که نسبت به عملکرد جناح راست و حتی‬ ‫ش��خص اقای هاشم ی رفس��نجانی مطرح بود‪ ،‬زمینه ساز‬ ‫پیروزی دوم خرداد شد‪.‬‬ ‫مش��ابه همین وضعیت در بیس��ت و چه��ارم خرداد‬ ‫امس��ال اتفاق افتاد‪ .‬این ب��ار هم اس��باب و علل مختلفی‬ ‫زمینه ساز پیروزی ش��خص اقای روحانی شد‪ .‬نکته بسیار‬ ‫مهم ان اس��ت که این بار حتی تا س��ه یا چهار روز قبل از‬ ‫برگزاری انتخابات‪ ،‬اقای روحانی از پی��روزی خود اطمینان‬ ‫نداشته و نسبت به راهیابی به دولت‪ ،‬تردید داشتند‪.‬‬ ‫دالیل متع��ددی موجب پی��روزی اق��ای روحانی در‬ ‫انتخابات اخیر شد؛ نقش اقایان هاشمی و خاتمی‪ ،‬حمایت‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬رد صالحیت اقای هاشمی‪ ،‬حمایت برخی از‬ ‫زندانیان سیاس��ی از رویه اعتدال‪ ،‬کناره گیری اقای عارف از‬ ‫صحنه رقابت به سود اقای روحانی‪ ،‬حمایت نخبگان فکری‬ ‫از اقای روحانی‪ ،‬تفرقه ای که در جناح اصولگرا به وجود امده‬ ‫بود و عدم اجماع انها بر س��ر یک نامزد‪ ،‬نارضایتی عمیق و‬ ‫گسترده ای که از هشت سال عملکرد اصولگرایان در جامعه‬ ‫به وجود امده بود و مواردی دیگر‪ ،‬باعث پیروزی اقای روحانی‬ ‫در انتخابات امسال ش��د‪ ،‬نه انتخاب رنگ بنفش و گزینش‬ ‫واژه اعتدال‪ .‬اینها عامل مشارکت مردم در این انتخابات نشد‪.‬‬ ‫درست در انتخابات سال ‪ 76‬نیز عده ای م ی گفتند که پیروزی‬ ‫اقای خاتمی به واسطه مطرح کردن واژه هایی چون جامعه‬ ‫مدنی و توسعه سیاسی و ازادی مطبوعات بود و این قبیل‬ ‫مفاهیم را افرادی چون حجاریان و تاج زاده به اقای خاتمی‬ ‫القا کردند‪ .‬خیر‪ ،‬انچه بیست میلیون رای ب رای اقای خاتمی‬ ‫جمع کرد‪ ،‬نارضایتی گس��ترده ای بود که بخش وس��یعی‬ ‫از جامعه نس��بت به عملکرد کلی جناح راست داشتند‪ .‬در‬ ‫انتخابات امس��ال نیز همین اتفاق رخ داد؛ م��ردم به دنبال‬ ‫نگاهی غیر از اصولگرایی و متفاوت با عملکرد احمدی نژاد‬ ‫بودند و ب ر همین اساس شاهد بودیم که نزدیک ترین نامزدی‬ ‫که در ‪ 24‬خرداد به اقای احمدی ن��ژاد از نگاه افکار عمومی‬ ‫وجود داشت‪ ،‬اقای جلیلی بود که چهار میلیون رای در کل‬ ‫کشور به دست اورد‪.‬‬ ‫این نشان داد که بیش از هر عامل دیگری نارضایتی‬ ‫مردم از هشت سال مدیریت و سیاست اصولگرایان بود که‬ ‫نوزده میلیون رای ب رای اقای روحانی جمع کرد‪ .‬اما چرا ب رای‬ ‫اقای روحانی؟ نه به واسطه ش��عار اعتدال اقای روحانی که‬ ‫تصور م ی شود توسط دکتر س��ریع القلم به تیم فکری اقای‬ ‫روحانی القا شده بود بلکه به دلیل انکه اقای روحانی سمبل‬ ‫نامزد صد در ص��د مخالف نزدیک به دولت ب��ود‪ .‬تنها نامزد‬ ‫جدی که هم خط اقای جلیلی نبود و در جبهه کامال مخالف‬ ‫اصولگرایان قرار داش��ت‪ ،‬اقای روحانی بود‪ .‬ظرف چند ماه‬ ‫گذشته هم انچه شاهد بودیم ناش��ی از قلم قرمز کشیدن‬ ‫روی سیاست هایی بوده که باالخص اقای احمدی نژاد ظرف‬ ‫هشت سال گذشته در کشور باب کرده بود‪.‬‬ ‫من در اینجا مش��خصا عنوان م ی کنم ک��ه اینگونه‬ ‫نیست که اقای دکتر س��ریع القلم نکات ویژه ای را در مدت‬ ‫فعالیت دولت یازدهم به کمیته های اجرایی‪ ،‬هیات وزی ران یا‬ ‫تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان تلقین کرده و به سبب‬ ‫این نکات‪ ،‬مجموعه دولت در حال اداره امور هستند‪ .‬نکته‬ ‫اینجاست که دکتر سریع القلم هیچ حضوری در برنامه های‬ ‫انتخاباتی اقای روحانی نداش��تند‪ .‬ایشان حتی یک بار هم‬ ‫حضوری ظاهری در قالب سخنرانی و ارائه مقاله و غیره در‬ ‫رابطه با اقای روحانی در ایام رقابت های انتخاباتی نداشتند‬ ‫اما به ه ر حال نم ی ت��وان از این واقعیت چشم پوش��ی کرد‬ ‫که اقای س��ریع القلم بیش از دو دهه با اقای روحانی همراه‬ ‫بوده اند‪ .‬از این واقعی��ت نم ی توان گریخت ک��ه اگر اقای‬ ‫سریع القلم تنها یک نگاه مثبت به اصولگرایان داشت‪ ،‬انها‬ ‫به شکلی گس��ترده از وی ب رای پذیرش مناصب و سمت ها‬ ‫و مقام های مختلف دعوت کرده و ب رای همکاری با ایشان‬ ‫اب راز عالقه م ی کردند‪ .‬به نظر م��ن یکی از ارزش های مهم‬ ‫اقای س��ریع القلم به عنوان یک اندیشمند ان است که خود‬ ‫را به مناصب و مقام های دولتی و حکومتی نفروخت و این‬ ‫بسیار ارزشمند است‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫کتاب های سریع القلم‬ ‫موافقان و مخالفان‬ ‫خاص خود را در فضای‬ ‫دانشگاهی دارد‬ ‫تفسیر اشتباه از انسان ایرانی‬ ‫نقدی درباره نوشتجات برخی نخبگان در باب «علل عقب ماندگی ایرانیان»‬ ‫عادل پیغامی‬ ‫‪2‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫تک نگاری‬ ‫مطالعه مطالبی که هر از گاه با عنوان علل عقب ماندگی‬ ‫ای رانیان‪ ،‬در فضای عمومی و مجازی منتشر م ی شود و معموال‬ ‫هم درجه نفوذ خوبی در اذهان عوام و دانشجویان دارد‪ ،‬بنده‬ ‫را به این فکر انداخت که نکاتی در این باب سیاهه کنم‪ .‬شاید‬ ‫خواننده اهل تامل و فکر را مفید افتد‪ .‬در سال های اخیر بازار‬ ‫نوش��تجاتی با عنوان علل عقب ماندگی ای رانی��ان یا نقدی‬ ‫بر فرهنگ و س��بک زندگی ای رانی داغ است‪ .‬این نوشتجات‬ ‫که گاه از استادان مشهور نیز س��ر م ی زند بسیار قابل تامل‬ ‫هستند و به رغم نام مشهوری که بر تارک مقاله دارند‪ ،‬معموال‬ ‫بسیار ضعیف و بدون اس��تداللند و خواننده را به یاد مباحث‬ ‫مسافران اتوبوس یا تاکسی م ی اندازد که با استدالل بر یک‬ ‫مش��اهده جزئی خود‪ ،‬چگونه نتیجه های ب��زرگ م ی گی رند!‬ ‫این نوش��تجات هم این چنی ن اند‪ .‬متاسفانه در همین قبیل‬ ‫مطالب که اتفاقا پرخواننده نیز هستند برخی نخبگان‪ ،‬مثال‬ ‫ ب ی مباالتی بخش��ی از مردم در برخ��ی عرصه های نوظهور‬ ‫قرن اخیر مانند رانندگی یا تلفن یا اینترنت را به کل ای رانی و‬ ‫فرهنگ و روانشناس ی اش تسری م ی دهند و بدتر از همه اینکه‬ ‫گاه به تخصص علم ژنتیک نیز وارد شده و اساسا این قبیل‬ ‫معضالت و ناهنجاری ها را مش��کلی ژنتیک��ی م ی دانند که‬ ‫ای رانیان در طول تاریخ جد اندر جد این چنین بوده اند و بناب راین‬ ‫قابل اصالح و تربیت هم نیستند!‬ ‫این درس��ت اس��ت که ما در فرهنگ رانندگی مشکل‬ ‫داریم یا در ابتدای ورود تلفن و موبایل و اینترنت در فرهنگ‬ ‫استفاده از ان مشکل داشتیم یا هنوز هم داریم‪ .‬اما این درست‬ ‫نیست که با یک مثال‪ ،‬صدها عرصه رفتاری دیگر ای رانیان را‬ ‫هم نادیده گرفته و تخطئه کنیم‪ .‬ب هراستی چرا فرهنگ مردم‬ ‫ژاپن پس از سونامی این قدر در بوق و کرنا و به به و چه چه ما‬ ‫رفت ولی رفتار م��ردم زلزله زده ورزقان نس��بت به مغازه های‬ ‫تخریب شده اصال دیده نشد؟ چرا سال ها نخبگان ما ضعف‬ ‫در فوتبال و قوت ما در کشتی را نشان از مشکلی ساختاری‪،‬‬ ‫فرهنگی‪ ،‬تاریخی و حتی ژنتیکی م ی دانس��تند و همیش��ه‬ ‫با این استدالل قوی برخواس��ته از فوتبال! اثبات م ی کردند‬ ‫که «ای رانی در کار جمع��ی و گروهی ضعیف اس��ت»‪ .‬چرا‬ ‫هی چ وقت به این س��وال مطرح حاضر نیس��تند پاسخ دهند‬ ‫که چگونه اس��ت که وقتی ما معلول م ی شویم مشکل کار‬ ‫جمعی و روحیه تیمی ای رانیان حل م ی شود؟! و سال هاست‬ ‫در والیبال نشسته مقام اول جهانی داریم؟ حال‪ ،‬با موفقیت‬ ‫در ورزش والیبال بزرگس��االن‪ ،‬این سوال پر رنگ تر هم شده‬ ‫اس��ت‪ .‬ایا این زیبنده یک نخبه است که با شواهدی متزلزل‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫‪36‬‬ ‫و قیاسی مضحک این چنین نتیجه گیری سهمگینی علیه‬ ‫ملتی بکند؟ ما در برخی کارهای جمع��ی ضعیف بوده ایم و‬ ‫هستیم‪ .‬اما نخبه مسئولیت پذیر و دلسوز‪ ،‬به جای تعمیم و‬ ‫سیاه نمایی عمومی سعی در یافتن مشکل و چاره م ی کند نه‬ ‫اینکه با احاله ان ب��ه ذات ای رانی و علم ژنتیک و نقیصه های‬ ‫پنتیکی اباء و اجدادش!‪ ،‬صورت مساله را پاک و خود را از حل‬ ‫مساله راحت کند‪ .‬چرا نخبگان ای رانی‪ ،‬بیشتر عکس العملی‬ ‫روانی و احساسی نسبت به مسائل مهم کشور و ملت دارند؟‬ ‫و چرا قادر به به کارگیری استراتژی های شناخت و سپس حل‬ ‫مساله نیستند‪ .‬هیچ دقت کرده اید اگر کلمات قلنبه و سلنبه و‬ ‫پر طمط راق را از تحصیلکردگان و برخی از روشنفکران مشهور‬ ‫ای رانی بگیریم‪ ،‬سطح استدالل شان گاه در حد استدالل های‬ ‫کوچه و بازار است؟‬ ‫البته اصل موض��وع عقب ماندگی م��ا ای رانیان در چند‬ ‫سده اخیر به قدری مهم است که اس��تاد شهید مطهری (ره)‬ ‫یو‬ ‫ی اثار قلم ‬ ‫در مقدمه کتاب انسان و سرنوشت خود‪ ،‬تمام ‬ ‫زبانی خود را در پی بررسی «علل انحطاط مسلمین» معرفی‬ ‫م ی کند‪ .‬شکی هم نیست که ریش��ه یابی و اسی ب شناسی‬ ‫عقب ماندگی قطعا ضروری و پیش درامد هر حرکت پیشرفتی‬ ‫محمود سریع القلم در اثارش این گزاره را مطرح‬ ‫می کند که علت اصلی مشکالت توسعه نیافتگی‬ ‫ایرانیان مربوط به فرهنگ می شود‪ .‬به همین دلیل‬ ‫توسعه نخبه محور را به جای توسعه جامعه محور‬ ‫توصیه می کند و بر نقش نخبگان در توسعه تاکید‬ ‫می نماید ‪ .‬او در این راه به روش های اثبات گ رایانه در‬ ‫علممعتقداستوتاکیدف راوانیبهعقالنیتدرروند‬ ‫توسعه دارد‪.‬‬ ‫اس��ت اما اینکه در قالب چنین عنوانی چند دهه اس��ت که‬ ‫مطالبی به ای ران ی جماعت‪ ،‬بس��ته بندی و خورانده م ی شود‬ ‫که از زهر بدتر است‪ ،‬و تصویری از ای رانی ب رایش ساخته شده‬ ‫که دیگر امید هیچ حرکت و موفقیتی ذاتا نباید برود‪ ،‬خیلی‬ ‫محل تعجب و اشکال است! در ادامه به یکی از مواردی که تم‬ ‫اصلی نوشتجات مزبور است پرداخته و ان را به نقد م ی کشیم‪.‬‬ ‫تصویری که در این قبیل نوشتجات از ای رانی به خوردش داده‬ ‫م ی شود مشتمل است بر صفاتی چون تنبل‪ ،‬سالوس‪ ،‬دو رو‪،‬‬ ‫خودخواه و تکرو‪ ،‬ظاه ر نگر‪ ،‬متظاه��ر‪ ،‬تعریف و تلقی ن پذیر‪،‬‬ ‫فاس��د و‪ ...‬گاه در این صفات چنان افراط م ی شود که گویی‬ ‫هیچ صفت منفی دیگری در عالم یافت نم ی شود که در این‬ ‫فهرست نیامده باشد! و بدتر از همه اینکه ذات ای رانی را مجبور‬ ‫به جبری تاریخی م ی کنند که گویی سرشت محتوم ای رانی‬ ‫این گونه بوده یا (مثال با ورود اس�لام به ای ران!) این گونه شده‬ ‫است و دیگر گریزی از ان نیس��ت و بناب راین رشد و پیشرفت‬ ‫و بهروزی ای رانی امری محال اس��ت‪ ،‬هم محال عقلی و هم‬ ‫محال وقوعی! بدین ترتیب این مقوله پیوندی وثیق با مساله‬ ‫الگوی اسالمی ‪ -‬ای رانی پیشرفت نیز م ی خورد و متولیانش‬ ‫مشمول این سوال م ی شوند که مگر شما م ی توانید در الگوی‬ ‫خود اکس��یری بپرورانید که ای رانی را قل��ب ماهیت کند؟ نه!‬ ‫محال است و اب د ر هاون کوبیدن‪.‬‬ ‫اصل این ادبیات که فالن قوم چگونه اس��ت و چگونه‬ ‫نیست‪ ،‬ظاه را گفتمانی است رایج و کوچه بازاری در دنیا‪ ،‬که‬ ‫پس از مواجهه با غرب و پیشرفت های ظاهری ان‪ ،‬چند زمانی‬ ‫اس��ت بر زبان برخی نخبگان ای رانی نیز افتاده است‪ .‬برخی‬ ‫اقتصاددانان و اندیشمندان توسعه نیز این سوال را داشته اند‬ ‫که ایا چیزی به نام عادت و خصیصه ذاتی ملی وجود دارد که‬ ‫با توسعه سازگار یا ناسازگار باشد و بناب راین ب رای برخی ملل ذاتا‬ ‫ممکن نباشد که توسعه یابند؟ برخی هم در این میان این نگاه‬ ‫استثماری را پمپاژ کرده اند که «تغییر در عادات موروثی ملی‪،‬‬ ‫غی ر ممکن است‪ ».‬اما شنیدن قصه های مشابه در یک قرن‬ ‫گذشته بسیار جالب است‪ .‬در سال ‪ 19۱5‬یک مشاور مدیریتی‬ ‫استرالیایی‪ ،‬از تعداد زیادی از کارخانه های یک کشور در حال‬ ‫توسعه‪ ،‬بازدید کرده و به مدی رانی که او را دعوت کرده بودند‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬من وقتی نیروی کار ارزان شما را دیدم از انها خیلی زود‬ ‫سرخورده شدم‪ .‬بدون شک به انها مبلغ کمی پرداخت م ی شود‬ ‫و بناب راین نتیجه کارشان هم به همان اندازه کم است‪ .‬دیدن‬ ‫ش��ما در محل کار‪ ،‬این حس را به من داد که ش��ما ادم های‬ ‫سهل انگار و قانعی هستید که به مساله زمان به عنوان یک‬ ‫هدف اصال توجه نم ی کنید‪ ».‬وی در ادامه‪ ،‬این برداشت خود‬ ‫را از زبان مدی ران همان کش��ور نیز تکرار م ی کند‪« :‬وقتی با‬ ‫تعدادی از مدی ران ان کشور صحبت کردم‪ ،‬انها به من گفتند‬ ‫که تغییر در عادات موروثی ملی‪ ،‬غی ر ممکن است‪ ».‬در واقع‬ ‫او کمی مودب بود‪ .‬م ی توانس��ت ُرک باش��د و انها را ب ی پرده‬ ‫«تنبل» بنامد‪ .‬به همین دلیل بود کش��ور مورد بحث ما در‬ ‫ان زمان‪ ،‬با سطح درامدی کمتر از یک چهارم استرالیا‪ ،‬کشوری‬ ‫فقیر‪ ،‬گرچه نه خیلی بدبخت‪ ،‬محسوب م ی شد!‬ ‫این کش��وری که به تنبلی در ادبی��ات اقتصادی صد‬ ‫سال پیش شهره عام و خاص بود‪ ،‬جایی نبود جز ژاپن! و این‬ ‫تصویری بود که غ رب ی ها در یک قرن پیش‪ ،‬ژاپن را این گونه‬ ‫م ی دیدند و این گونه به دنیا و به خودشان معرفی م ی کردند‪.‬‬ ‫مبلغ مسیحی امریکایی‪ ،‬س��یدنی گولیک‪ ،‬در کتاب‬ ‫س��ال ‪ 1903‬خود یعنی‪« ،‬تکامل ژاپن ی ه��ا»‪ ،‬تصریح کرده‬ ‫که بس��یاری از ژاپن ی ها به ش��ما حس «تنب ل بودن و کامال‬ ‫ ب ی تفاوتی نسبت به گذشت زمان» را م ی دهند‪ .‬گولیک یک‬ ‫مشاهده کننده معم ولی نبود‪ ،‬او ب رای ‪ 25‬سال (از ‪ 1888‬تا ‪)1913‬‬ ‫در ژاپن زندگی کرده بود‪ ،‬زبان ژاپنی را کامال اموخته بود و در‬ ‫دانشگاه های ژاپن تدریس م ی کرد‪ .‬وی حتی طرفدار ب رابری‬ ‫نژادی اس��یایی‪-‬امریکایی هم بود‪ .‬با این وجود‪ ،‬او دیده بود‬ ‫دالیل موجه فراوانی از کلیشه های فرهنگی و تاریخی ژاپن ی ها‬ ‫م ی تواند ارائه دهد‪ ،‬تا انها را به عنوان مردمانی س��هل انگار و‬ ‫احساساتی معرفی کند؛ صفت هایی مانند «روشنایی درونی‪،‬‬ ‫رهایی از هر دغدغه اینده‪ ،‬ب ی خیالی و دم غنیمت شماری»‪.‬‬ ‫ضرورت توجه دکتر سریع القلم به تاریخ ایران د رتحلیل های توسعه‬ ‫علی بیگدلی‬ ‫‪3‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫قبل از بررسی دیدگاه های دکتر سریع القلم‪ ،‬جا دارد اشاره‬ ‫کنم که ایشان از اساتید خوب و همکاران فعال و اندیشمندی‬ ‫است که شخصا به واسطه تخصصی که در بسیاری از موارد‬ ‫دارند‪ ،‬ارادتی خاصی به ایش��ان دارم‪ .‬دکتر سریع القلم در حوزه‬ ‫توسعه تخصص دارند و مقاالت و کتب مختلفی در حوزه های‬ ‫نالملل‪،‬برخیشاخه هایعلوماجتماعی‬ ‫علومسیاسی‪،‬روابطبی ‬ ‫و پژوهش های مختلفی در زمینه فرهنگ سیاسی داشته اند‪.‬‬ ‫ایش��ان اخی را کتابی با عنوان «فرهنگ سیاس��ی ای ران» را به‬ ‫رشته تحریر دراورده اند و قبل از انتشار این کتاب از من سوالی‬ ‫در راستای محتوای همین کتاب پرسیدند و بعد از پاسخی که‬ ‫داش��تم‪ ،‬عنوان کردند که دیدگاه های ما در برخی موارد با هم‬ ‫متفاوت است و من نیز پاسخ دادم که دیدگاه های من به تاریخ‬ ‫ای ران نزدیک تر است‪ .‬توصیه من به دکتر سریع القلم ان بود که‬ ‫تمرکز بیشتری به روی تاریخ معاصر ای ران به ویژه از صفویه به بعد‬ ‫که اغاز دوران ارتباط گیری ای ران با غرب بوده است‪ ،‬داشته باشند‪.‬‬ ‫یکی از مشکالت همکاران علوم سیاسی ما این است که خود‬ ‫را واگذار به پرداختن به نظ ریه ها م ی کنند و حتی در مورد ای ران از‬ ‫حوزه نگارش و نگاه به تاریخ ای ران غفلت م ی کنند و متاسفانه‬ ‫گاهی این غفلت ها باعث ش��ده که خلل هایی در نوشته ها و‬ ‫پژوهش های این اس��اتید به وجود اید‪ .‬در مورد شخص دکتر‬ ‫تک نگاری‬ ‫تفاوت نخبگان با روشنفکران‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫فابی��ن وب‪ ،‬رهبر مش��هور محافظه کاران سوسیالیس��ت‬ ‫بریتانیایی‪ ،‬پس از سفر به اسیا در س��ال های ‪،1911-1912‬‬ ‫ژاپن ی ها را به داشتن ذهنیتی غیرقابل تحمل از «تن اسایی‬ ‫و استقالل شخصی» توصیف م ی کند‪ .‬او م ی گوید در ژاپن‬ ‫«ظاه را تمایلی ب رای اموزش اندیشیدن به مردم وجود ندارد»‪.‬‬ ‫او حتی در مورد کره ای ها هم ناراحت است و انها را چنین یاد‬ ‫م ی کند‪« :‬دوازده میلیون نفر وحش��ی کثیف‪ ،‬عبوس‪ ،‬تنبل‬ ‫و ب ی دین که در لباس های کثیف س��فید کامال نامناس��ب‪،‬‬ ‫دوال دوال راه م ی رون��د و در کلب ه های��ی لجن گرفت��ه زندگی‬ ‫م ی کنند‪ ».‬سپس م ی گوید‪« :‬اگر کسی بتواند کره ای ها را از‬ ‫وضعیت کنونی توحش و بربری شان برهاند‪ ،‬ژاپن ی ها را هم‬ ‫خواهد توانست‪ ».‬این مطالب مشابه ذهنی ت هایی است که‬ ‫امروزه غربیان در مورد افریقای ی ها رواج داده اند‪ .‬شباهت بین‬ ‫این مشاهدات از ژاپن ی ها و افریقای امروز‪ ،‬در مطلبی از یک‬ ‫مهندس و نویسنده افریقایی‪ ،‬دانیل اتونگا مانگوئال‪ ،‬جالب‬ ‫توجه اس��ت‪« :‬افریقایی‪ ،‬افتاده در تله فرهن��گ ابا و اجدادی‬ ‫خود‪ ،‬کامال متقاعد شده است که گذشته م ی تواند خود را تکرار‬ ‫کند‪ ،‬و بناب راین از اینده‪ ،‬نگرانی ندارد چون در اختیار ایش��ان‬ ‫نیست‪ .‬افریقایی‪ ،‬انسانی است بدون اگاهی پویا از اینده‪ ،‬که‬ ‫دارای هیچ طرحی و هیچ پی ش بینی و هیچ س��ناریو پردازی‪،‬‬ ‫و به بیان دیگر‪ ،‬هیچ سیاستی که راهکارها را تحت تاثیر قرار‬ ‫دهد‪ ،‬نیس��ت»‪ .‬پی ش داوری غ ربیان فقط ضد مردمان شرقی‬ ‫نبوده اس��ت‪ .‬بریتانیای ی ها چنین سخنانی را علیه المان ی ها‬ ‫ه��م م ی گفتند‪ .‬پیش از جه��ش اقتصادی الم��ان در میانه‬ ‫قرن نوزدهم‪ ،‬المان ی ها توس��ط بریتانیای ی ها به طور معمول‬ ‫به عنوان مردمانی «مالل اور و لَخت» توصیف م ی ش��دند‪.‬‬ ‫«راحت طل��ب» کلمه ای بود ک��ه اغلب با طبیع��ت المانی‬ ‫پیوند داده م ی شد‪ .‬مری شلی‪ ،‬نویسنده فرانکشتاین‪ ،‬پس از‬ ‫مجادله ب ی حاصل با مربی رانندگ ی اش‪ ،‬با ناراحتی نوشته بود‪:‬‬ ‫«المان ی ها هیچ وقت عجله نم ی کنن��د»‪ .‬این طعنه ها فقط‬ ‫راجع به انگلوساکسون ها هم نبود‪ .‬یک کارخانه دار فرانسوی‬ ‫که کارگران المانی استخدام کرده بود‪ ،‬شکایت کرده بود که‬ ‫انها «هر وقت و هر طور که بخواهند کار م ی کنند‪ ».‬به عالوه‬ ‫بریتانیای ی ها‪ ،‬چنین مطرح م ی کردند که المان ی ها کند ذهن‬ ‫هم هستند‪ .‬به گفته جان راسل‪ ،‬سفرنامه نویس دهه ‪،1820‬‬ ‫المان ی ها مردمانی هستند «اهسته و کند‪ ،‬و به سادگی راضی‬ ‫م ی شوند‪ ...‬در انها نه چیزی از زیرکی دیده م ی شود و نه ادراک‬ ‫و سرعت و احساس‪ ».‬به ویژه طبق گفته راسل‪ ،‬انها پذی رای‬ ‫ایده های نو نیستند‪« :‬زمانی طوالنی م ی خواهد تا اینکه یک‬ ‫المانی‪ ،‬بتواند بفهم��د که چه چیزی ب رای او جدید اس��ت و‬ ‫دشوار خواهد بود که کسی بتواند شوق او را در پیگیری چیزی‬ ‫ب رانگی زاند‪ ».‬سف رنامه نویس بریتانیایی دیگری در میانه قرن‬ ‫نوزدهم نوشته بود که «در المان ی ها کاری یا اقدامی‪ ،‬تهور امیز‬ ‫نم ی توان یافت‪ ».‬به عالوه پنداشته م ی شد یا چنین رواج داده‬ ‫م ی ش��د که المان ی ها بیش از اندازه فردگرا هستند و قادر به‬ ‫همکاری با یکدیگر نیستند‪ .‬ناتوانی المان ی ها در همکاری‪،‬‬ ‫از دید بریتانیای ی ها‪ ،‬در کیفیت پایین و نگهداری نامناسب از‬ ‫زی ر ساخت های عموم ی شان به شدت اشکار م ی شد‪ .‬ان قدر بد‬ ‫که جان مک فرسون‪ ،‬نایب السلطنه هند‪ ،‬نوشت‪« :‬من جاده ها‬ ‫را در المان بسیار بد یافتم‪ ،‬ان قدر که مسیر سفرم را به ایتالیا‬ ‫تغییر دادم‪ ».‬حال این مطلب را با نظر یک افریقایی از خودشان‬ ‫مقایسه کنید‪« :‬ج وامع افریقایی مانند یک تیم فوتبال هستند‬ ‫که در نتیجه رقابت های ش��خصی و فق��دان روحیه تیمی‪،‬‬ ‫بازیکنش توپ را به دیگری پاس نخواهد داد‪ ،‬به خاطر اینکه‬ ‫م ی ترس��د بازیکن دیگر گل بزند‪ ».‬مس��افران بریتانیایی در‬ ‫اوایل قرن نوزدهم‪ ،‬المان ی ها را متقلب و دغل نیز م ی یافتند‪:‬‬ ‫«بازرگانان و مغازه دارها هر جا که بتوانند از شما سوءاستفاده‬ ‫م ی کنند‪ ،‬به هر می زان اندکی که قابل تصور باشد‪ ...‬این رذالت‬ ‫همه گیر است‪ ».‬اینها مشاهدات سر ارتور بروک فالکنر بود که‬ ‫به عنوان پزشک در ارتش بریتانیا خدمت م ی کرد‪ .‬اخرین اتهام‬ ‫وارد یا ناوارد بریتانیای ی ها این بود که المان ی ها بیش از اندازه‬ ‫احساساتی هستند‪ .‬امروزه برعکس‪ ،‬همه دنیا فکر م ی کنند که‬ ‫المان ی ها کمبود ژن احساسات دارند‪ .‬سر ارتور تصریح م ی کند‪:‬‬ ‫«بعضی المان ی ها ان قدر م ی خندند که تمام غصه ها را بیرون‬ ‫کنند و بعضی دیگر همیشه در غمزدگی و سودازدگی افراط‬ ‫م ی کنند‪ ».‬س��ر ارتور ای رلندی بود‪ ،‬بناب راین اینکه المان ی ها‬ ‫را احساس��اتی بنامد‪ ،‬مانند این بود که امروزه یک فنالندی‪،‬‬ ‫جامائیکای ی ها را بسیار افسرده بنامد‪ .‬بناب راین‪ ،‬یک قرن پیش‪،‬‬ ‫ژاپن ی ها بیشتر تنبل شناخته م ی شدند تا سختکوش؛ بیش از‬ ‫اندازه خو درای‪ ،‬تا «مورچه های کارگر وفادار» (صفتی که امروزه‬ ‫به ایشان م ی دهند)؛ بیشتر احساساتی تا نفوذناپذی ر؛ سرخوش‬ ‫کو نیم قرن پیش‬ ‫تا جدی؛ دم غنیمت شمار تا نگران اینده‪ .‬ی ‬ ‫هم‪ ،‬در مورد المان ی ها چنین مشهور بود که تنبل هستند تا‬ ‫کارامد؛ بیشتر فردگرا تا جمعی؛ احساساتی تا عقالنی؛ احمق‬ ‫تا زرنگ؛ متقلب و غارتگر تا مطیع قانون؛ ب ی قید تا منضبط‪.‬‬ ‫ضع ف های فرهنگی همیشه حتی در بین کشورهای از نظر‬ ‫ی هاجون چانگ در‬ ‫ما موفق هم بوده است‪ .‬اقتصاددان کره ا ‬ ‫دانشگاه کمبریج‪ ،‬م ی گوید‪« :‬همین بیست یا حتی ‪15‬سال‬ ‫پیش‪ ،‬در کره‪ ،‬از اصطالح «زمان کره ای» استفاده م ی کردند‬ ‫که به موجب ان افراد ب رای قرار مالقات‪ ،‬یک تا دو ساعت دیر‬ ‫م ی رسیدند و در مورد ان متاسف هم نبودند!» ای رانیان شاید‬ ‫بیش از یک قرن اس��ت که جمالتی مشابه این را علیه خود‬ ‫ش��نیده اند و خود نیز رواج داده اند‪ .‬حال سوالی که در مقابل‬ ‫نخبگان بدبین ای رانی است اینکه ایا همه ژاپن ی ها و المان ی ها‬ ‫تا این اندازه بد بودند؟! و اگر این مطال��ب تصویری واقعی از‬ ‫قاطبه ایش��ان بود‪ ،‬چگونه ژاپن ی ها و المان ی ها امروز نسبت‬ ‫به نس ل های پیش از خود چنین متفاوت شده اند؟ انها چگونه‬ ‫توانستند «عادت های موروثی و ژنتیکی ملی» خود را به طور‬ ‫کامل تغییر دهند؟‬ ‫سال هاس��ت که جریان روش��نفکری بیمار ای ران‪ ،‬خود‬ ‫متوهم شده و ای رانی را نیز متوهم س��اخته که اهل مطالعه‬ ‫نیست‪ ،‬دروغگو و ریاکار است‪ ،‬اهل کار تیمی نیست‪ ،‬خو درای‬ ‫و خودخواه است‪ ،‬چاپلوس و منافق است‪ ،‬بهره وری ندارد‪ ،‬زرنگ‬ ‫است ولی در راه خالف و نه پیشرفت و‪ ...‬این در حالی است که‬ ‫در اغلب قریب به اتفاق موارد به وضوح م ی توان دید که مغالطه‬ ‫تعمیم مصداق ب��ه کل و یک فرد به جم��ع صورت پذیرفته‬ ‫است‪ .‬کمتر از ‪ 10‬درصد رانندگان در اتوبان و خیابان بد رانندگی‬ ‫م ی کنند و ما عادت کرده ایم به همه تسری بدهیم! و هیچ گاه‬ ‫فکر نکنیم که اگر اغلب رانندگان بد رانندگی م ی کردند‪ ،‬اگر‬ ‫اغلب کارمندان دولت ناسالم بودند‪ ،‬اگر بیشتر معلمان وجدان‬ ‫کاری و محبتی نس��بت به دانش اموزان نداشتند‪ ،‬اگر اغلب‬ ‫پرس��تاران‪ ...‬در این صورت در این کشور اصال م ی توانستیم‬ ‫زندگی کنیم؟ چرا بعضی از نخبگان ما عادت کرده اند اغلب از‬ ‫صور عمومی استفاده کنند؟ اما به فرض صحت و وجود چنین‬ ‫صفاتی در مورد فرهنگ ژاپن ی ها و المان ی ها و ای ران ی ها‪ ،‬باید‬ ‫دید ذاتی بودن ان را از کجا اورده ایم؟ ش��واهد فوق به خوبی‬ ‫نش��ان م ی داد که در کمتر از یک قرن‪ ،‬ملل��ی به غیر انچه‬ ‫قبال مشهور بوده اند شهرت جهانی م ی یابند‪ .‬بناب راین حتی‬ ‫ت منفی‪ ،‬بای��د به امکان تغییر و‬ ‫به فرض صحت این تبلیغا ‬ ‫تحول فرهنگی رای قاطعانه داد‪ .‬اقتصاددانان امروزین توسعه‬ ‫در باب فرهنگ توسعه‪ ،‬معموال خوش بین هستند و معتقدند‬ ‫توسع ه نیافتگی کشوری نه به خاطر تنبلی افرادش است‪ ،‬بلکه‬ ‫رابطه سببی و مسببی و مس��اله برعکس است‪ .‬یعنی افراد‬ ‫چون بستر اماده و فرصت های خوب و نظام مطلوبی که در ان‬ ‫به کار گرفته شوند‪ ،‬ندارند‪ ،‬تنبل شده اند‪ .‬تنبلی‪ ،‬دروغ‪ ،‬کم کاری‪،‬‬ ‫دزدی‪ ،‬کم فروشی و‪ ...‬صفاتی عارضی هستند و نه ذاتی‪.‬‬ ‫معلولند و نه علّت بناب راین م ی توان انها را درمان کرد‪.‬‬ ‫اما درمان این مشکالت یک شرط مهم و الزم دارد و ان‪ ،‬این‬ ‫است که روشنفکری بیمار ای رانی‪ ،‬اگر خود نا امید است حداقل‬ ‫ای رانیان را و فرزندان اینده این مرز و بوم را نا امید نکند‪ .‬البته‬ ‫بیماری روش��نفکری ای رانی نیز ذاتی وی نیست و امید است‬ ‫با مشاهده صدها مورد ش��واهد خالف در برهه های مختلف‬ ‫انقالب اسالمی و حماس��ه های مختلفی که ای رانیان در سه‬ ‫دهه گذش��ته افریده اند‪ ،‬این عده قلیل و البته پر س��ر و صدا‬ ‫و پر مخاطب از نخبگان و روش��نفکران ما نیز بهبود یابند‪،‬‬ ‫ان شاء اهلل‪g .‬‬ ‫سریع القلم نیز بر این باورم که ایشان در ارائه برخی تحلی ل های‬ ‫خود پی رامون ای ران از واقعی ت های تاریخ کشورمان تاحدودی‬ ‫فاصله دارند البته این موضوع را با شخص ایشان مطرح کرده ام‬ ‫و توصی ه ام این بوده که با وس��عت و فرصت و دقت بیشتری‬ ‫مطالعه تاریخ ای ران را دنبال کنند‪ .‬تمرکز بر تاریخ ای ران به ویژه‬ ‫ب رای اساتید و اندیشمندانی که مبنای پژوهش ی شان فرهنگ‬ ‫سیاسی و مسائل توسعه است‪ ،‬بیش از سایرین ضرورت دارد‪.‬‬ ‫زمانی که اندیشمندانی چون دکتر سریع القلم به مسائلی چون‬ ‫توسعه‪ ،‬علل توسع ه نیافتگی و ضرورت های توسع ه یافتگی‬ ‫م ی پردازند‪ ،‬در مس��یر تحقیقی و تحلیلی خود باید به علت و‬ ‫معلول های تاریخی توجه خاصی داشته باشند چراکه الگوهایی‬ ‫که در غرب مورد توجه متخصصان توسعه بوده و در ریشه یابی‬ ‫علل عقب ماندگی جوامع مورد استناد قرار م ی گی رند‪ ،‬در مورد‬ ‫جامعه ای ران کارکردی ندارد‪ .‬علت این است که نوع روند تکامل‬ ‫تاریخی ای ران با جوامع غ ربی تفاوت دارد و در عین حال تفاوت‬ ‫محرک های تاریخی و بسترها نیز در ای ران و غرب مزید بر علت‬ ‫است‪ .‬بر این اساس متخصصانی که قصد دارند پی رامون مسائل‬ ‫‪37‬‬ ‫جامع ه شناختی ای ران فع الیت کنند‪ ،‬ب ی تردید باید با واقعی ت های‬ ‫تاریخ ای ران اش��نا بوده و بر فرایند تکامل تاریخی ای ران تسلط‬ ‫داشته باشند‪ .‬از س��وی دیگر بخش��ی از مقاالت و تحقیقات‬ ‫دکتر سریع القلم مختص بررسی فرهنگ سیاسی مردم ای ران‬ ‫و خصوصیات و ویژگ ی های جامعه ای رانی است‪ .‬در این بخش‬ ‫هم به ایشان توصیه م ی کنم با نگاه جامع ه شناسی تاریخی به‬ ‫روندهای تاریخی و طبقات اجتماعی ای ران بپردازند‪ .‬گروه های‬ ‫اجتماعی ای ران با هیچ الگویی در دنیا قابل مطالعه نیس��تند‪.‬‬ ‫جامعه ای ران جامع ه ای قبیله ای‪ ،‬طایفه ای‪ ،‬شهری و روستایی‬ ‫است که با الگوهای غ ربی قابل مطالعه نیست‪.‬‬ ‫نگاه محوری به مبحث نخبگان‬ ‫تک نگاری‬ ‫بس��تر بس��یاری از دیدگاه ه��ای تئوری��ک و تحلی��ل‬ ‫دکترس��ریع القلم را موضوع مهم توس��عه تش��کیل م ی دهد‪.‬‬ ‫ایش��ان بجد دغدغه توس��عه ای ران را دارند و در این زمینه کار‬ ‫علمی فراوانی انجام داده اند اما در راستای مبحث توسعه تاکید‬ ‫ویژه ای بر نقش نخبگان دارند‪ .‬در اینجا الزم است به یک نکته‬ ‫اساسی توجه کنیم؛ تفاوت فاحشی میان نخب ه گرایی و جریان‬ ‫روش��نفکری وجود دارد‪ .‬باید میان جریان روشنفکری و جریان‬ ‫نخبگان تفاوت قائل بود‪ .‬نخبگان در بسیاری از موارد محدود‬ ‫به شخصی ت های تکنوکرات م ی شوند و نخبه اغلب به ج وانان‬ ‫تحصیلکرده ایگفتهم ی شودکهقادرندبرسیستممدی ریتیک‬ ‫کشور تاثیرگذار باشند‪ .‬با این دیدگاه کامال موافقم که نخبگان‬ ‫باید وارد سیستم تصمیم گیری و بوروکراتیک کشور شوند اما‬ ‫اساس ا شان روشنفکر این نیست که وارد سیستم قدرت شود‪.‬‬ ‫در واقع یکی از ویژگ ی های اصلی روشنفکری عدم چسبندگی‬ ‫و پیوستگی به ساختار قدرت است‪ .‬روشنفکر وابسته به قدرت‪،‬‬ ‫دیگر منزلت روشنفکر واقعی را ندارد‪ ،‬چراکه کارکرد روشنفکر‬ ‫نقد سازنده سیستم حاکم است و در این میان هدف روشنفکر‬ ‫سهم خواهی از قدرت نیست‪ .‬اما کارکرد نخبه متفاوت است؛‬ ‫نخبگان به واسطه برخورداری از برخی امتیازات م ی توانند در‬ ‫قالب های بوروکراتیک قرار گرفته و بر ساختار تصمیم گیری‬ ‫تاثیرگذاری کنند‪ .‬بر همین اس��اس با دیدگاه دکتر سریع القلم‬ ‫موافقم که نخبگان باید به ساختارهای بوروکراتیک راه یافته‬ ‫و در سیس��تم تصمیم گیری ایفای نقش کنند تا تکثر مراکز‬ ‫تصمیم گیرمحدودشود‪،‬مراکزیبامحوریتتخصصراه اندازی‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫شده و نهایتا جامعه در مسیر درست قرار گیرد‪ .‬با این وجود باید‬ ‫میان نخب ه گرایی و روشنفکری تفاوت قائل شد؛ نخب ه گرایی و‬ ‫الیتیسم در اندیشه سیاس��ی غرب هم با روشنفکری متفاوت‬ ‫است‪ .‬نخبگان وارد ساختار قدرت م ی شوند تا نابسامان ی های‬ ‫قدرت را سامان دهند‪ ،‬در حال ی که کارویژه روشنفکر‪ ،‬اندیشه سازی‬ ‫و تولید محتواس��ت‪ .‬در این خصوص به دکتر سریع القلم نیز‬ ‫توصیه م ی کنم در مس��یر پژوهش های خود توجه ویژه ای به‬ ‫حرکت های روشنفکری ای ران داشته باشند‪ .‬مفاهیم نخب ه گرایی‬ ‫و روش��نفکری با یکدیگر متمایزند‪ ،‬اما حوزه های انها در موارد‬ ‫بسیاری با هم تالقی دارد و اگر نتوانیم در مسیر نخب ه گرایی‬ ‫توجهی به جنب ه های روشنفکری داشته باشیم‪ ،‬در حقیقت به‬ ‫جریان روشنفکری و روشنفکران جفا کرده ایم‪ .‬نمونه این ستم ها‬ ‫به روش��نفکران در تاریخ ای ران فراوان اس��ت‪ .‬در دوره رضا شاه‪،‬‬ ‫دولت با هدف جذب نخبگان به روشنفکران ستم کرد‪ .‬در موارد‬ ‫متعددی نیز ش��اهد بوده ایم که نخبگان با راهیابی به ساختار‬ ‫قدرت به دلیل تجربیات تحصیل ی شان خود به ضد روشنفکر‬ ‫تبدیل شده اند‪ .‬نکته اینجاست که الیتیسم محصول روند رو‬ ‫به تکامل روشنفکری است‪ .‬به بیان دیگر جریان نخب ه گرایی‬ ‫بدون حمایت جریان روش��نفکری ب ی محتواست‪ .‬مقصود از‬ ‫روشنفکر فردی اس��ت که هیچ نوع چشمداش��تی به دولت‬ ‫ندارد‪ .‬حرفه و وظیفه روش��نفکر‪ ،‬استقالل از دولت‪ ،‬حکومت و‬ ‫ثروت در مس��یر هدایت جامعه به سوی عقالنیت است‪ .‬تنها‬ ‫روشنفکر اس��ت که توان هدایت جامعه به سوی عقالنیت را‬ ‫دارد و نخبگان فاقد چنین توانی هستند‪ .‬نخبه مدیری است‬ ‫که م ی تواند به نا بسامان ی های بوروکراتیک جامعه سامان دهد‬ ‫اما نگاه روشنفکر نگاهی عام و گسترده است که هیچ نوع رشته‬ ‫اتصالی با قدرت ندارد‪ .‬من و بسیاری از اساتید علوم سیاسی و‬ ‫نالملل‪،‬تحصیلکردهغربهستیمونم ی توانیممدعی‬ ‫روابطبی ‬ ‫باشیم که اندیش��ه های غ ربی وفضای اندیشه ورزی غ ربی بر‬ ‫تفکرات ما ب ی تاثیر بوده است‪ .‬دکتر سریع القلم زمانی که در مورد‬ ‫ای ران سخن م ی گویند‪ ،‬به نوعی از الگوهای اندیشه ورزی غ ربی‬ ‫استفاده م ی کنند‪ ،‬همان طور که من و بسیاری دیگر از همکاران‬ ‫چنین م ی کنیم و م ی گوییم؛ اساسا الگوی توسع ه ای غی ر غ ربی‬ ‫وجود ندارد‪ .‬توسعه پدیده ای غ ربی است و الگوهای ان نیز غ ربی‬ ‫هستند و حقیقتا هیچ الگوی توسع ه ای محلی در هیچ کجای‬ ‫دنیا عملی نشده است‪g.‬‬ ‫تئوری های جنجالی‬ ‫سریع القلم چگونه د ر متن مجادالت سیاسی قرار گرفت؟‬ ‫سعید نوایی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪5‬‬ ‫محمود سریع القلم این روزها خبرساز شده است‪ .‬او که‬ ‫سال ها پژوهشگر حوزه توسعه‪ ،‬علوم سیاسی و تاریخ معاصر‬ ‫ای ران بوده است اگر تا پیش از این اظهارات و تفکراتش فقط‬ ‫در محافل دانشگاهی مورد نقد و بررسی قرار م ی گرفت‪ ،‬امروز‬ ‫اظهاراتش از موضع مشاور رئی س جمهور سنجیده م ی شود‬ ‫و محافل و سلیقه های سیاس��ی به واسطه نقشی که او در‬ ‫تفکرات بنیادین دولت تدبیر و امید بر عهده دارد‪ ،‬به سخنان‬ ‫او واکنش نشان م ی دهند‪ .‬او استاد تمام گروه علوم سیاسی‬ ‫دانشگاه شهید بهشتی است و فوق دکترای روابط بی ن الملل‬ ‫را از دانشگاه اوهایو دریافت کرده است‪.‬‬ ‫او اصالح فکر را اولین گام ب رای رش��د و توسعه در هر‬ ‫جامع��ه م ی داند و بیش از دو دهه اس��ت ک��ه در کتاب ها و‬ ‫کالس های درس بر مفهوم توسع ه یافتگی و رابطه تنگاتنگ‬ ‫ان با روحیات و خلق و خوی افراد در یک جامعه انسانی تاکید‬ ‫کرده که مکتب تحول ای رانی از س��رفصل های نظریه او به‬ ‫ش��مار م ی رود‪ .‬او در کتاب «عقالنیت و توس��ع ه یافتگی»‪،‬‬ ‫‪38‬‬ ‫در ش��رح مکتب تحول ای رانی م ی گوی��د‪« :‬در فهم موضوع‬ ‫توس��ع ه نیافتگی ای ران باید به طور طبیعی به س��راغ علل‬ ‫مختلف برویم اما ب رای اص�لاح و برنامه ریزی باید به نوعی‬ ‫ی دس��ت یابیم‪ .‬به لحاظ نظ��ری و متدولوژیک‬ ‫تمرکز علم ‬ ‫مش��کل از دو حال خارج نیس��ت‪ :‬ی��ا بح��ران‪ ،‬در افکار و‬ ‫پارادایم های فکری و نارسای ی های فکری است‪ ،‬یا بحران در‬ ‫افراد و شخصیت‪ ،‬خلقیات‪ ،‬روحیات و طبع انهاست‪ .‬البته در‬ ‫هر دو صورت‪ ،‬اینها نتایج ساختارهاست‪».‬‬ ‫سریع القلم در ای ران چهره ای شناخته شده و نام اشنا ست؛‬ ‫به خصوص ب رای دانش��جویان و دانش��گاهیان‪ .‬این استاد‬ ‫نام اش��نای روابط بی ن الملل دانش��گاه ش��هید بهشتی به‬ ‫شهادت اثارش عمدتا بر مقوله فرهنگ تاکید داشته و نقطه‬ ‫کانونی انتقادهایش فرهنگ سیاسی ای رانیان بوده است‪ .‬او‬ ‫کم مصاحبه م ی کند اما اظهارات و نظریاتش در رس��انه ها‬ ‫اثرگذار است‪« .‬توس��عه» ای ران دغدغه اوس��ت؛ دغدغه ای‬ ‫که به نوش��تن کتابی با همین مضمون منجر ش��ده است‪:‬‬ ‫«عقالنیت و توسع ه یافتگی ای ران»؛ او هم در این کتاب و هم‬ ‫در گفت وگوهای خود‪ ،‬کشورهایی مانند ترکیه‪ ،‬برزیل‪ ،‬هند و‬ ‫خط کشی میان‬ ‫نخبگان فرهنگی‬ ‫و سیاسی ‪ ،‬ممنوع‬ ‫نگاهی به اندیشه های دکتر سریع القلم‬ ‫سید مصطفی ابطحی‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫‪4‬‬ ‫خرس��ندم که فرصتی فراهم امد تا به نقد دیدگاه های‬ ‫یکی از اندیش��مندان عرصه سیاس��ی و اجتماعی کش��ور‬ ‫بپردازم‪ .‬طبیعتا این نقد‪ ،‬نقد اندیشه است و نه نقد شخص‪.‬‬ ‫یکی از ویژگ ی های مهم نقد این است که اوال عاقالنه باشد‪،‬‬ ‫ثانیا منصفانه باش��د و ثالثا وجوه اختصاصی علوم انسانی‬ ‫مفروض گرفته ش��ود‪ .‬به ای��ن ترتیب که علوم انس��انی‪،‬‬ ‫علوم صفر و یک و مکانیکال نیس��تند‪ .‬در علوم انس��انی‬ ‫سیاه و س��فید دیدن و نگاهی ریاضی داش��تن به مسائل‪،‬‬ ‫ابتدای کجروی اس��ت‪ .‬در علوم انس��انی است که م ی توان‬ ‫وجوه مختلف یک پدیده را در نظر گرفت و هر فرد از زاویه‬ ‫خاصی به موض��وع نگاه کن��د‪ .‬موضوعات علوم انس��انی‬ ‫نوعا پیچیده‪ ،‬چند ضلعی‪ ،‬چند بعدی و متکثرند و بس��یط‪،‬‬ ‫ساده و یک وجهی نیس��تند‪ .‬بناب راین عمق دادن به مساله‬ ‫ش��اید از توان یک فرد خارج باش��د و به همین دلیل ما به‬ ‫کار گروه هایی نیازمندیم که کار جمعی روی یک مس��اله‬ ‫انجام دهند‪ .‬مس��ائلی چون توس��عه و فرهنگ سیاسی و‬ ‫ویژگ ی ها و خصوصیات مردم یک جامعه و بررس��ی منابع‬ ‫و مس��ب ب های عقب افتادگ��ی یک کش��ور از نمونه هایی‬ ‫هستند که بررسی انها از پیچیدگ ی های فراوانی برخوردار‬ ‫ارژانتین را الگو های مناسب ب رای ای ران به منظور قرار گرفتن‬ ‫در مسیر توسعه و کسب قدرت و ثروت م ی داند‪ .‬البته نگاه او‬ ‫نه کوتاه مدت‪ ،‬بلکه دراز مدت است و اعتقاد دارد حرکت در این‬ ‫مسیر نیازمند تحقق پی ش زمینه هایی است‪.‬‬ ‫او م ی گوید‪« :‬امیدوارم در چهار س��ال اینده نخستین‬ ‫کار دولت این باشد که تصمیم ها را ب ر اساس فکر و تخصص‬ ‫اتخاذ کند‪ ،‬امری که در هشت س��ال گذشته تعطیل بود‪ .‬به‬ ‫همین خاطر معتقدم که وضع فعلی ما ای رانیان بسیار طبیعی‬ ‫است‪ ،‬زی را نتیجه همین ب ی فکری و عدم استفاده از نیروهای‬ ‫متخصص است‪ ».‬به اعتقاد او در دنیای مجازی امروز تربیت‬ ‫انسان ها بسیار راحت تر است و در این خصوص چنین اظهار‬ ‫م ی کند‪« :‬من معتقدم اگر تلویزیون ما رسانه حرفه ای و ملی‬ ‫باش��د و اگر دانش��گاه های ما عالقه مند به پیشرفت کشور‬ ‫باشند‪ ،‬در کمتر از ‪ 10‬س��ال ای ران م ی تواند راه های طوالنی‬ ‫را طی کند‪ ،‬به این شرط که توسعه هدف اولیه ما باشد‪».‬‬ ‫البته در روزهای اخیر یکی از انتقادهای او به رسانه ملی‬ ‫درباره مصاحبه با رانندگان تاکسی درباره توافق ژنو خبرساز‬ ‫شد تا حدی که به واسطه نزدیکی او با رئیس دولت‪ ،‬مخالفان‬ ‫دولت بیکار ننشستند و زبان به انتقاد از او گشودند‪.‬‬ ‫ی موسسه تحقیقاتی‬ ‫او در سخنانی در نشس��ت علم ‬ ‫امام موس��ی صدر با موضوع س��تیز با پوپولیسم گفته بود‪:‬‬ ‫«صدا و س��یما هم که چقدر به این جریان کمک م ی کند‪،‬‬ ‫مثال م ی رود از یک لبو فروش م ی پرس��د نظر ش��ما درباره‬ ‫مس��اله نگاه م ی کند‪ ،‬نم ی تواند مدعی باشد که به راه حل‬ ‫جامعی دست پیدا کرده است‪ .‬تئوری های اساتید مختلف با‬ ‫تلفیق با تئوری هایی که از مناظر دیگر اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و اقتصادی ارائه م ی ش��وند‪ ،‬تبدیل به تئ��وری و نگاه برتر‬ ‫م ی شوند‪.‬‬ ‫در برخ��ی از دیدگاه های دکتر س��ریع القلم تناقضاتی‬ ‫دیده م ی شود که تصور م ی کنم با اش��تیاقی که ایشان به‬ ‫دانش اندوزی دارند در س��ال های اتی با دکتر س��ریع القلم‬ ‫ورزیده تر و علمی ت��ر و دقی ق تری مواج��ه خواهیم بود که‬ ‫م ی تواند بخشی از گره های ناگش��وده جامعه ما را باز کند‪.‬‬ ‫من باتوجه به ساحتی که ایشان در ان قلم م ی زنند (عرصه‬ ‫علوم انسانی و علوم سیاس��ی) معتقدم که ایشان نیز شاید‬ ‫این باور را نداشته باشند که به همه مسائل مبتال به جامعه‬ ‫ما رسیده اند و ب رای انها درمان دارند‪ .‬ایشان بخشی را مد نظر‬ ‫ق��رار داده اند و در هم��ان بخش نیز م ی ت��وان دیدگاه های‬ ‫دیگری را مطرح کرد‪ .‬البته باتوجه به ش��ان علمی ایش��ان‪،‬‬ ‫ تردیدی نیس��ت با لحاظ دیدگاه های مختلف اساتید دیگر‬ ‫خواهند توانست تئوری ها و ارزیاب ی های خود را عالمانه تر و‬ ‫منصفانه تر بیان دارند‪.‬‬ ‫برنامه هسته ای چیس��ت؟ این خیلی اثر م ی گذارد‪ .‬یا یک‬ ‫راننده تاکسی که بنده خدا از پنج صبح تا ‪ 12‬شب باید در این‬ ‫خیابان ها بدود تا هزینه سه تا بچه دانشجویش را دراورد‪ ،‬سر‬ ‫چهارراه از او م ی پرس��ند که نظر شما درباره برنامه هسته ای‬ ‫و مذاکرات ژنو چیست؟ او چه دانش��ی دارد که بتواند به این‬ ‫پرسش یک واکنش منطقی نشان بدهد‪ .‬صدا و سیما اصالتا‬ ‫یک نهاد پوپولیستی است و کمک م ی کند به جلوگیری از‬ ‫رشد عقلی و اس��تداللی جامعه‪ .‬این است که م ی پرسیم ما‬ ‫کجا یاد م ی گیریم که ادم های منطقی بشویم؟»‬ ‫به نظر م ی رسد سخنان س��ریع القلم انتقادی به روش‬ ‫صدا و س��یما در گزارش ه��ای خبری ان اس��ت‪ .‬نقدی که‬ ‫ناظر به این نکته است که صدا و س��یما ب رای نقد عملکرد‬ ‫دولت در حوزه های مختلف ب��ا افرادی گفت وگو م ی کند که‬ ‫اطالع ناقص و نادرستی از اصل موضوع دارند و به گونه ای با‬ ‫سوءاس��تفاده از نظ رات انها رویکردهای مورد نظر خود را به‬ ‫مخاطبان القا م ی کند‪.‬‬ ‫با وجود همه این دیدگاه ها که اساسا در مسیر توسعه و‬ ‫توسع ه یافتگی م ی تواند راهنمای عمل تصمیم گی ران باشد‪،‬‬ ‫نقد بنیادین به تفکرات و مقاالت و دیدگاه های س��ریع القلم‬ ‫ان اس��ت که وی با تئوری های غربی دست به نقد فرهنگ‬ ‫یزند و ب رای توسعه ای ران از نسخه های غ ربی‬ ‫سیاسی ای ران م ‬ ‫وام م ی گیرد‪ .‬گرچه مدافعان و همفکران سریع القلم این نقد را‬ ‫پذی را نیستند و وی را در راستای کاربرد علم و تخصص در راه‬ ‫توسع ه یافتگی فرهنگ سیاسی مردم ای ران و پیشرفت کشور‬ ‫تالش��گری متعهد م ی دانند اما انچه باید مبنای عمل قرار‬ ‫گیرد‪ ،‬فهم «نقد» ان هم از زاویه اصالح و سازندگی است‪ .‬این‬ ‫فهم در صورت نهادینه شدن در متن جامعه و میان مخالفین‬ ‫و موافقین هر نوع عقیده و تئوری و دیدگاهی‪ ،‬ب ی تردید موثر‬ ‫واقع خواهد شد‪.‬‬ ‫بر این اس��اس نباید فراموش کنیم ک��ه تالش های‬ ‫افراد متخصصی چون دکتر س��ریع القلم‪ ،‬بسترساز بسیاری‬ ‫از تحوالت مثبت در جامعه ای ران و تربی ت کننده بسیاری از‬ ‫افکار مستعد است و در عین حال نباید چشم بر این واقعیت‬ ‫ببندیم که فرهنگ سیاسی ای ران‪ ،‬گروه های اجتماعی ای ران‪،‬‬ ‫جامعه ای رانی و خصوصیات و مختصات این جامعه بس��یار‬ ‫ویژه و پرداخته شده ب ر اساس بسیاری از واقعی ت های تاریخی‬ ‫اس��ت که با الگوها و تئوری های غیر بومی قابل بررسی و‬ ‫طبقه بندی نیس��ت و البته این بررس��ی نیازمند تخصص‬ ‫کار ازموده ها و اندیشمندان علوم انس��انی است‪ .‬امید است‬ ‫با درک نقد س��ازنده و تحم��ل عقاید مختل��ف و تمرکز بر‬ ‫تخصص ها‪ ،‬اینده سیاسی و فرهنگی روشن تری از امروز را‬ ‫ب رای کشورمان رقم زنیم‪.‬‬ ‫البته در این میان دکتر س��ریع القلم به واسطه نزدیکی‬ ‫که به دولت و اقای روحان��ی دارند م ی توانند در بیان مواضع‬ ‫و نظ رات شان طوری س��خن بگویند که مس��ائل تحلیلی‬ ‫دستخوش جدال های سیاسی نشود‪g .‬‬ ‫تک نگاری‬ ‫تصور م ی کنم که در یک جامعه توس��ع ه یافته ‪ -‬که‬ ‫دغدغه دکتر س��ریع القلم نیز رس��یدن به چنین جامع ه ای‬ ‫اس��ت‪ -‬نباید میان نخبگان فرهنگی و نخبگان سیاسی‬ ‫خط کشی مشخصی وجود داشته باشد‪ .‬دولت ها و جوامع در‬ ‫کشورهای توسع ه یافته نیازمند نخبگان فکری و فرهنگی‬ ‫هس��تند و دانش��گاه ها محل تولی��د ای��ن نخبگانند‪ .‬این‬ ‫نخبگان گاه��ی م ی توانند در عرصه قدرت حضور داش��ته‬ ‫باش��ند و گاهی م ی توانند در کنار قدرت ایفای نقش کنند‪،‬‬ ‫اما نکته مهم ان است که قدرت همواره باید خود را نیازمند‬ ‫به ارای تخصص��ی و دیدگاه های علمی نخب��گان ببیند؛‬ ‫چه این نخبگان به صورت رس��می در پس ت های مختلف‬ ‫حضور داشته باش��ند و چه به صورت غیررس��می مشاوره‬ ‫دهند‪ .‬مهم ان اس��ت که جامعه و دولت از خدمات دانشگاه‬ ‫اس��تفاده کند‪ .‬به نظر م ی رسد در کش��ورهای توسع ه یافته‬ ‫ربط وسیع و تعریف ش��ده ای میان پروژه های دانشگاهی و‬ ‫استقالل اندیشمند از قدرت‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫اس��ت و ماهیتا تک علتی و یک وجهی نیس��تند‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال در بررس��ی علل عقب ماندگی یک کش��ور‪ ،‬م ی توان‬ ‫به عوامل داخل��ی‪ ،‬خارجی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاس��ی‬ ‫و غیره پرداخت‪ .‬ش��اید همه این عوامل دخیل باش��ند اما‬ ‫پیدا کردن عامل اصلی فرایند دش��واری اس��ت که طبیعتا‬ ‫اندیشمندان عرصه علوم سیاس��ی و علوم انسانی درصدد‬ ‫گشودن گره هایی هس��تند که ما را به سر منشا های اصلی‬ ‫نزدیک م ی کند‪ .‬با این کار ما م ی توانیم مسیر پیموده شده‬ ‫را اسی ب شناسی کرده و سپس درمان ها و تجویزهای الزم‬ ‫را اعمال داریم‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د دکت��ر س��ریع القلم یکی از اس��اتید‬ ‫تاثیرگذار در حوزه علوم سیاسی و اجتماعی هستند‪ .‬دغدغه‬ ‫اصلی ایش��ان همواره مساله توس��عه ای ران و لزوم خروج از‬ ‫چارچوب و دایره توسع ه نیافتگی و عقب ماندگی بوده است‪.‬‬ ‫ایش��ان اس��تاد روش شناس��ی نیز بوده اند و با دیدگاه های‬ ‫روش��نی که در زمینه متدل��وژی دارند‪ ،‬س��عی م ی کنند با‬ ‫انعطاف در روش ها و استفاده از بهترین متدها به این سوال‬ ‫اساس��ی و تاریخی ما پاسخ دهند‪ .‬ایش��ان همواره درصدد‬ ‫بوده اند تا اموزه های علم ی را ب��ا واقعی ت های جامعه ای ران‬ ‫تطبیق دهند و در نهایت به یک دستگاه اندیشه ای برسند‬ ‫که معطوف به گشودن گره ها از ساحت فکری و ساختارهای‬ ‫فرهنگ��ی و اجتماعی باش��د و مس��یر ما را ب��رای نیل به‬ ‫توس��عه فراهم اورد‪ .‬البت��ه باتوجه به این نکته که ایش��ان‬ ‫متخصص روابط بی ن الملل هس��تند‪ ،‬برخی از ضع ف ها را‬ ‫در حوزه اندیشه به ایشان وارد م ی بینم‪ .‬ایشان از زوایه روابط‬ ‫بی ن الملل به مسائل نگاه م ی کنند‪ ،‬در حال ی که بسیاری از‬ ‫مشکالت تاریخی ما در حوزه اندیشه است و طبیعی است‬ ‫که اندیش��مندان دیگر در علوم سیاسی ب رای غنای بیشتر‬ ‫اندیش��ه های دکتر سریع القلم باید به ایش��ان کمک کنند‪.‬‬ ‫همچنین بر ایش��ان نیز الزم است تا دس��تاوردها و نتایج‬ ‫تحقیقات خود در حوزه های مختلف را با سایر اندیشه ورزان‬ ‫علوم سیاسی کشور در میان گذارند تا بتوان به یک راه حل‬ ‫جامع رسید‪.‬‬ ‫تصور م ی کنم که مسائل توسعه و فرهنگ سیاسی‬ ‫ای ران اموری هستند که همزمان باید از ابعاد مختلف مورد‬ ‫حالجی قرار گیرد‪ .‬هیچ اس��تادی که از یک زاویه خاص به‬ ‫تئوری پردازی های عالمان علوم انس��انی با دولت ها وجود‬ ‫دارد‪ .‬دولت ها کارگزاران اندیشه ای هستند که در دانشگاه ها‬ ‫پرورش پیدا م ی کنند‪ .‬بر این اساس اینکه دکتر سریع القلم‬ ‫چه دوره ای و چه سالی در دس��تگاه بودند و چه دوره هایی‬ ‫نبوده اند‪ ،‬حائز اهمیت نیست‪ .‬مهم ان است که دستاوردهای‬ ‫دانش��گاه مورد اس��تفاده دولتم��ردان قرار گی��رد و جایگاه‬ ‫اندیش��مند در دولت یا خ��ارج از دولت تفاوت��ی را در می زان‬ ‫استفاده دولتمردان از اندیشه ورزان ایجاد نکند‪ .‬دولت موفق‬ ‫دولتی اس��ت که پلی میان خود و نخبگان و روش��نفکران‬ ‫جامعه بزند و خوشحالم این پل امروز در جامعه ما زده شده‬ ‫است‪ .‬محصول هزینه هایی که دولت در دانشگاه ها م ی کند‪،‬‬ ‫فکرهای تازه و پخته ای اس��ت که امید است مورد استفاده‬ ‫دستگاه های اجرایی در سیاست ورزی قرار گیرد‪.‬‬ ‫دوستانی مانند دکتر س��ریع القلم که در عرصه نظری‬ ‫و اندیشه ای فعال هس��تند با ورود به سیس��تم اجرایی در‬ ‫موقعیتی قرار م ی گیرند که سخنانشان در ساحتی وسی ع تر‬ ‫و ترازی باالتر مطرح م ی ش��ود‪ .‬بناب راین دقت در استفاده از‬ ‫واژه ها و نوع تعامل با جامعه ب رای ایش��ان اهمیت بیشتری‬ ‫پیدا م ی کن��د‪ .‬همچنین از جامع��ه و منتقدان نی��ز انتظار‬ ‫م ی رود ک��ه به جای انکه اندیش��ه را نقادی کنن��د به نقد و‬ ‫تخریب اشخاص دس��ت نزنند‪ .‬ما نباید فرصت نقد اندیشه‬ ‫را از دست دهیم‪.‬‬ ‫دکتر سریع القلم در کش��ور ما فردی شناخته شده اند و‬ ‫کتب مختلفی را به رشته تحریر دراورده اند و بیش از دو دهه‬ ‫است که دانشجو تربیت م ی کنند‪ ،‬طبیعتا اشکالی ندارد که‬ ‫در محیطی منصفانه با حضور ش��خص ایش��ان‪ ،‬منتقدان‬ ‫و موافقان در مورد ایش��ان نظر دهند و دانش��جویان علوم‬ ‫سیاس��ی و اجتماعی و انس��انی نیز حضور داشته باشند و‬ ‫دیدگاه ها را بشنوند و داوری نهایی را داشته باشند‪.‬‬ ‫باید در جامعه این تفکر را ج��ا انداخت که نقد افراد به‬ ‫معنای تخریب انان نیست‪ ،‬بلکه به معنای کمک در اصالح‬ ‫امور مغفولی اس��ت که ممکن اس��ت در اندیشه هر فردی‬ ‫وجود داشته باشد‪ .‬به نظر من دکتر سریع القلم و همه اساتید‬ ‫علوم سیاسی و انسانی باید در مورد تاریخ ای ران‪ ،‬ویژگ ی های‬ ‫فرهنگی‪ ،‬هویتی‪ ،‬تمدنی و تاریخ��ی ملت ای ران مطالعات‬ ‫عمی ق تر و جامع تری داشته باشیم‪g .‬‬ ‫‪39‬‬ ‫شماره چهارم‬ ‫گفتوگوی محرمانه‬ ‫محمد علی ابادی‬ ‫گفت و گو‬ ‫محرمانه های احمدی نژاد‬ ‫در گفت وگو با رفیق ‪20‬ساله اش‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫مشایی هیچ وقت جزو گروه ما نبود‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫نم ی دانم چرا ان س��وال را نپرس��یدم‪ ،‬تمرکز کافی را‬ ‫داشتم و البته در گوشه ای از کاغذ کوچکی که همراه داشتم‪،‬‬ ‫سوال را نوشته بودم‪.‬رو به روی مردی نشسته بودم که پیش از‬ ‫این بارها با او گفت وگو کرده بودم و همین اشنایی شاید کار‬ ‫را راحت م ی کرد و حتی به نظرم او نیز به راحتی به س��واالت‬ ‫پاسخ م ی گفت و بعضی جاها به نظرم فراتر از سواالتم پاسخ‬ ‫م ی گفت‪ ،‬حتی وقتی که ب رای بازبینی مت��ن‪ ،‬گفت وگو را‬ ‫ب رایش فرس��تادم و وی نیز با اضافاتی بس��یار‪ ،‬گفت وگو را‬ ‫بازگرداند‪ ،‬بازهم راضی بودم و به نظرم نه تنها چیزی را حذف‬ ‫نکرده بود بلکه اضافات زیادی داش��ت که در خود گفت وگو‬ ‫هم بیان نشده بود‪ .‬تا اینجا راضی بودم اما وقتی ب رای چک‬ ‫نهایی به سراغ برگه کوچک سواالت رفتم‪ ،‬به یکباره گویی‬ ‫مصاحب ه ای که با او انجام داده ام‪ ،‬ناقص بود؛ س��وال فانتزی‬ ‫گفت وگو را نپرسیده بودم‪.‬‬ ‫در برگه سواالت نوش��ته بودم که «داستان انگلیسی‬ ‫صحب ت کردن‪ ،‬محمد عل ی ابادی!» همه فیلمش را دیده ایم‪،‬‬ ‫همین کافی بود که از او بپرسم چرا با انگلیسی پرغلطی در‬ ‫اجالس رسمی اوپک سخن گفته اس��ت؟ البته پاسخش را‬ ‫‪40‬‬ ‫م ی دانستم؛اینکه وی بارها در دیدارهای غیررسمی و رسمی‬ ‫انگلیسی صحبت کرده و نیازی به مترجم نداشته است‪ .‬این‬ ‫را هم دیده ام و هم شنیده ام‪ .‬اما او در اجالس اوپک برخالف‬ ‫براوردهای موجود نتوانست از کاری از پیش ببرد‪ .‬سوالی که‬ ‫باید م ی پرسیدم و گرچه جوابش را م ی دانستم اما نم ی دانم‬ ‫چرا یادم رفت‪ .‬شاید از اینکه او در مورد مشایی و احمدی نژاد‬ ‫به راحتی صحبت کرد‪ ،‬شاید از اینکه در مورد دولت حرف های‬ ‫زیادی زد و از اشتباهات محمود احمدی نژاد گفت و به دلیل‬ ‫شاید های زیاد‪...‬‬ ‫محمد عل ی ابادی از دوستان قدیم ی محمود احمدی نژاد‬ ‫است؛ در حلقه یک او بوده است و سال هاست که با هم کار‬ ‫کرده ان��د‪ .‬از دوران کردس��تان تا بنیاد مس��تضعفان‪ ،‬زمانی‬ ‫که علی اب��ادی رئیس احمدی ن��ژاد بوده و او ک��ه ان روزها‬ ‫در شرکت ات ی ساز حضور داشته به اس��تانداری اردبیل رفته‬ ‫است‪.‬عل ی ابادی از ش��هرداری احمدی نژاد گفت‪ ،‬اینکه کار‬ ‫کردن با او س��خت بوده و او حتی حقوق س��ر برج معاونین‬ ‫شهرداری را به قدر کافی نم ی داده است‪ ،‬از ریاست جمهوری‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬اینکه وی بازوهای علی ابادی را گرفته و تکان‬ ‫داده و گفته‪«:‬رئی س جمهور بعدی جمهوری اسالمی ای ران‪،‬‬ ‫محمود احمدی نژاد است‪»...‬‬ ‫و از مخالفت همه معاونین و موافقت مش��ایی ب رای‬ ‫کاندیداتوری در انتخابات ریاس��ت جمهوری نهم و گفت‪ .‬از‬ ‫دولت نهم که گویا قرار بوده ش��هردار شود ولی احمدی نژاد‬ ‫کم کاری کرده اس��ت‪ .‬از دوران سازمان تربی ت بدنی که علی‬ ‫ابادی همه موفقی ت های چند سال اخیر را از ان خود م ی داند‪.‬‬ ‫ روایت‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ه نگار‬ ‫عل ی ابادی در مورد مشایی به راحتی حرف زد‪ ،‬انتقاد کرد و از‬ ‫جلس ه ای گفت که همه هیات دولت مخالف بودند او معاون‬ ‫اول شود‪ .‬از تغییر احمدی نژاد نسبت به دولت نهم‪ ،‬اینکه او‬ ‫عوض ش��ده بود؛ از ناگفته ه��ای دوران وزارت نفت از اینکه‬ ‫احمدی نژاد همه کار کرد تا مش��ایی رئی س جمهور شود‪.‬از‬ ‫بلندپروازی های احمدی نژاد و‪...‬‬ ‫گفت وگویی ک��ه در پیش دارید‪ ،‬ح��اوی ناگفته هایی‬ ‫اس��ت که بی ش��ک ب رای اولین بار خواهید شنید‪ .‬قضاوت‬ ‫یکی از دوس��تان نزدیک احمدی نژاد از حدود ‪ 20‬س��ال با او‬ ‫بودن اس��ت‪ .‬روایت یک عضو کابینه نهم و دهم از محمود‬ ‫احمدی نژاد اس��ت‪ .‬وقتی از او پرسیدم که عده ای م ی گویند‬ ‫احمدی نژاد کش��ور را نابود کرد‪ ،‬او جمله ای گفت که نشان‬ ‫م ی دهد‪ ،‬رئیس دولت نه��م و دهم چگونه به کش��ور نگاه‬ ‫م ی کرد؛ عل ی ابادی گفت که احمدی ن��ژاد بلندپروازی های‬ ‫زیادی داشت و نتوانس��ت برنامه هایش را با توان انسانی و‬ ‫مالی کشور هماهنگ کند‪.‬‬ ‫سوالی که یادم رفت؛ س��وال فانتزی بود‪ .‬شاید سوال‬ ‫مهمی نبود‪ -‬او در این گفت وگو به س��واالت زیادی پاس��خ‬ ‫گفت ‪ -‬اما س��والی بود که به نظرم باید پرس��یده م ی شد و‬ ‫نپرسیده شد؛ اقای عل ی ابادی چرا در اجالس اوپک انگلیسی‬ ‫از نظام اباد شروع کنیم‪ ،‬جایی که شما در ان متولد‬ ‫شدید و هنوز پدرتان در انجا زندگی می کند‪.‬‬ ‫پدرتان هنوز ان مغازه فرش فروشی را دارد؟‬ ‫شما مهندسی عمران خواندید‪ .‬این بافت سنتی‬ ‫نظام اباد چقدر تاثیر روی این مساله داشت؟‬ ‫‪ l‬جدا از اینکه مهندسی خوانده ام‪ ،‬وقتی وارد دانشگاه‬ ‫شدم به طور جدی فعالی ت های سیاسی و مذهب ی ام در محیط‬ ‫دانش��گاه ش��کل گرفت‪ .‬خانواده ما نی��ز دارای یک فضای‬ ‫متفاوت و مذهبی بودند‪ .‬این روحیه خیلی در من تاثیر گذاشته‬ ‫بود‪ .‬در همان سالی که وارد دانشگاه شدم یعنی سال ‪ ،53‬با‬ ‫نهضت امام خمین ی (ره) اشنا شدم‪.‬‬ ‫در چه دانشگاهی تحصیل می کردید؟‬ ‫‪ l‬دانش��گاه خواجه نصیر طوس��ی امروز که قبل از‬ ‫انقالب «تکنیکوم نفیسی» نام داشت‪ .‬وقتی که وارد دانشگاه‬ ‫شدم از همان ابتدا درگیر مسائل انقالب شدم و بسیار تحت‬ ‫فشار رژیم گذش��ته قرار گرفتم و به نوعی م ی توان گفت که‬ ‫خیلی کتک انقالب را خوردم‪ .‬در ان مقطع همیشه در معرض‬ ‫خطر و تهدید بودم‪.‬‬ ‫گفتید تحت فش�ار بودید‪ ،‬جنس ای�ن تهدیدها‬ ‫چه بود؟‬ ‫‪ l‬در ان مقطع به شدت تحت تعقیب‪ ،‬تهدید و ارعاب‬ ‫س��اواک در محیط دانشگاه بودیم‪ .‬س��عی م ی کردیم که به‬ ‫فراخور محیطی که در ان بودیم اعالمی ه ها‪ ،‬نوارها و در واقع‬ ‫دستورات حضرت امام (ره) را اجرا و نمایشگاه کتاب برگزار کنیم‬ ‫و راهپیمایی‪ ،‬شعارنویسی و‪ ...‬به راه بیندازیم‪.‬‬ ‫بعد از انقالب هم وارد جهاد سازندگی شدید؟‬ ‫‪ l‬در ادامه سوال اول شما م ی خواهم بگویم‪ ،‬با همین‬ ‫مردم بزرگ شدم و با فعالیت این مردم به خصوص مردم محله‬ ‫نظام اباد که در مسیر انقالب بسیار فعال بودند و همان طور که‬ ‫گفتم شهدای زیادی را تقدیم نظام و انقالب کردند‪ ،‬سعی کردم‬ ‫‪ l‬م��ا ب��ا ع��ده ای از دوس��تان‪ ،‬جه��اد س��ازندگی‬ ‫نو بلوچس��تان را تش��کیل دادیم و من عضو شورای‬ ‫سیستا ‬ ‫جهاد سیستان و رئیس کمیته عمران ش��دم‪ .‬بعد از ان یک‬ ‫مدتی مدیرکل راه اس��تان گیالن بودم‪ .‬پس از ان به فرمان‬ ‫امام (ره) مبن ی بر حضور در جبهه‪ ،‬من به مناطق جنگی غرب‬ ‫کشور رفتم‪.‬‬ ‫شما در غرب کش�ور در همان س�ال ها یک راه یا‬ ‫اتوبان معروفی را س�اختید که به مهندسی جنگ‬ ‫خیلی کمک کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬تشکیالتی راه انداختیم به نام راه قدس که در‬ ‫واقع تشکیالت مهندسی جنگ در غرب کشور بود‪ .‬دو استان‬ ‫اذربایجان غ ربی و کردستان محل فعالیت ما بود که راه سازی‬ ‫و پل س��ازی زیادی در ان مناطق ب رای دسترس��ی به مناطق‬ ‫جنگی صورت گرفت‪.‬‬ ‫در همین جا بود که با بچه های تیم غرب که بعدها‬ ‫در دولت نهم و دهم متمرکز شدند‪ ،‬اشنا شدید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬در همانجا بود‪ .‬مثال اقای احمدی نژاد فرماندار‬ ‫خوی بود‪ .‬اقای زریبافان شهردار مهاباد بود‪ .‬مرکز تشکیالت‬ ‫راه قدس هم در مهاباد بود؛ من هم انجا حضور داشتم‪ .‬خیلی‬ ‫از دوستان دیگر که بعدها دور هم جمع شدیم‪ ،‬در کردستان‬ ‫بودند که همدیگر را دیدیم و انجا با هم اشنا شدیم‪.‬‬ ‫در واق�ع این حلقه کردس�تان در س�ال های بعد‪،‬‬ ‫ارتباط خود را حفظ کردند تا در دولت نهم و دهم‬ ‫متشکل شدند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله اما نه همیشه‪ ،‬گاهی پ راکنده م ی شدیم و گاهی‬ ‫در یک اداره یا سازمان جمع م ی شدیم و کنار هم بودیم‪ .‬البته‬ ‫در زمان جنگ ماموریت های خود را انج��ام م ی دادیم‪ ،‬مثال‬ ‫من بعد از مدتی از غرب به اس��تان های جنوب ی تر رفتم و در‬ ‫عملیات هایی که در جنوب م ی ش��د‪ ،‬فعال بودم و تا اخرین‬ ‫عملیات که مرصاد بود حضور داشتم و مدتی هم در وزارت راه‬ ‫به عنوان معاون جنگ وزارتخانه فعالیت م ی کردم‪.‬‬ ‫‪ l‬چه کسی وزیر بود؟‬ ‫اقای سعیدی کیا بودند‪ .‬در این مدت بود که از غرب نیز‬ ‫به جنوب رفتم و در اکثر عملیات های ان زمان حضور داشتم‪.‬‬ ‫در عملیات های والفجر ‪ 4‬و ‪ 5‬و کرب�لای ‪ 8‬بود که همانجا‬ ‫شیمیایی ش��دم‪ .‬یا در همان غرب که در کمین ضدانقالب‬ ‫اسیب دیدم‪ .‬در بسیاری از عملیات ها حضور داشتم و سعی‬ ‫م ی کردیم زیر پای بچه های رزمنده را صاف کنیم‪.‬‬ ‫بع�د از جن�گ ام�ا در بنی�اد مس�تضعفان‪ ،‬حلقه‬ ‫کردستان متمرکز شدید‪.‬‬ ‫‪ l‬بعد از جنگ به بنیاد رفتم و تعدادی از دوستان نیز‬ ‫با من بودند‪ .‬در این مقطع اقای زریبافان قائم مقام من بودند‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد چطور؟‬ ‫‪ l‬اقای احمدی نژاد را با اقای هاشم ی ثمره به عنوان‬ ‫مدیرعامل و عضو هیات مدیره ات ی ساز گذاشته بودیم و در ان‬ ‫شرکت فعالیت م ی کردند‪.‬‬ ‫یعنی این اتی ساز را اقای احمدی نژاد ساخته؟!‬ ‫‪ l‬نه همه ان را‪ .‬بالطبع انها ه��م در دوره مدیریتی‬ ‫خود یک بخشی از ان را ساخته بودند‪ .‬چون ات ی ساز یک پروژه‬ ‫بسیار بزرگ ‪20‬ساله است‪ .‬خیلی از دوستان دیگر هم امدند‪.‬‬ ‫روال ما این بود که اگر دوستی مسئولیت م ی گیرد ما برویم به‬ ‫او و مجموعه ای که در اختیارش بود کمک کنیم‪ .‬این ماجرا‬ ‫ادامه داشت تا شورای شهر دوم و تشکیالت ابادگران که من از‬ ‫ابتدای تشکیالت شورای دوم شهر ته ران که با گروه موسوم‬ ‫به ابادگردان گره خورده بود‪ ،‬حضور داشتم‪ .‬بسیاری از دوستان‬ ‫اعتقاد داشتند که بنده در شورا عضو باشم که البته من دوست‬ ‫داشتم کار اجرایی کنم و به همین دلیل نپذیرفتم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪ l‬در ان مغ��ازه ای که دارند هن��وز کار م ی کنند و به‬ ‫خاطر ارتباط و نزدیکی که با مردم دارند‪ ،‬نظام اباد را به جاهای‬ ‫دیگر ترجیح م ی دهند‪ .‬من نیز هنوز هم که هنوز است از هر‬ ‫فرصتی اس��تفاده م ی کنم‪ ،‬مثل ایام مح��رم‪ ،‬اعیاد و حداقل‬ ‫یزنم‪.‬‬ ‫هفته ای یک بار حتما به محله خودمان سر م ‬ ‫به چه عنوانی؟‬ ‫محرمانه‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬حانواده ما نزدیک به ‪ 60‬س��ال است در محله‬ ‫نظام اباد زندگی م ی کنند‪ .‬نظام اباد یک��ی از بهترین مناطق‬ ‫ته ران اس��ت‪ ،‬محله ای که مردم ان از نظر دینی و معنوی از‬ ‫درجه باالیی برخوردار هس��تند و شما اگر به کوچه های انجا‬ ‫سر بزنید‪ ،‬خواهید دید که اهالی هر کوچه‪ ،‬نزدیک به چهار یا‬ ‫پنج شهید تقدیم انقالب و نظام کرده اند‪ .‬مردمی هستند که‬ ‫به درد همدیگر م ی رسند و با یکدیگر همدل هستند و از نظر‬ ‫عاطفی نیز به هم نزدیک و ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند‪.‬‬ ‫من نظام اباد را بسیار دوست دارم؛ نه به خاطر اینکه حاال پدرم‬ ‫در انجا س��کونت دارد‪ ،‬اگر پدرم هم انجا را ترک نم ی کند‪ ،‬به‬ ‫خاطر همین خصایصی است که گفتم‪.‬‬ ‫علیه استب داد شاهنشاهی مبارزه کنم‪ .‬بعد از انقالب هم ما در‬ ‫خدمت حجت االسالم ناطق نوری‪ ،‬جهاد سازندگی را تشکیل‬ ‫نو بلوچستان رفتم‪.‬‬ ‫دادیم و من به سیستا ‬ ‫شما در کدام قسمت بودید؟‬ ‫‪ l‬در دو مقطع پس��ت معاونت داشتم‪ ،‬یکی معاون‬ ‫استان ها و پشتیبانی جنگ بودم و مدتی معاون امور جانبازان‬ ‫بودم و در مقطع دیگری معاون امور س��اختمان ش��دم‪ .‬هم‬ ‫در زمان اقای رفی ق دوس��ت و هم در زمان اقای مظاهری در‬ ‫بنیاد حضور داشتم‪ .‬در مدتی که معاون امور ساختمان بودم‪،‬‬ ‫بسیاری از دوستان امدند و با ما همکاری کردند‪ .‬اقای مهندس‬ ‫زریبافان در انجا قائم مقام من بودند‪ ،‬اقای مهندس هادیانی‬ ‫نیز در انجا بودند‪.‬‬ ‫ش�ما نکته ای گفتی�د با ای�ن عنوان ک�ه هر کس‬ ‫از گروه دوس�تان کردس�تان به جایی می رفت و‬ ‫مسئولیتی می گرفت‪ ،‬سعی می کردیم به او کمک‬ ‫کنیم‪...‬‬ ‫‪ l‬در واقع به کش��ور کم��ک م ی کردی��م‪ ،‬اما چون‬ ‫یکدیگر را م ی ش��ناختیم و به هم اعتقاد و اعتماد داش��تیم‬ ‫م ی توانستیم خیلی موفق عمل کنیم‪.‬‬ ‫این گفت�ه ش�ما ناظر به این نیس�ت که ش�ما به‬ ‫صورت غیررس�می یک گروهی را تش�کیل داده‬ ‫بودید که در مناصب اجرایی با هم باشید؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬به صورت گروه نبود و افراد عوض م ی ش��دند‪.‬‬ ‫گاهی چند نفر در این س��ازمان و چند نفر در سازمان دیگر و‬ ‫گاهی متمرکز کار م ی کردیم‪ .‬اما هرگز یک گروه سیاس��ی‬ ‫نبودیم‪ ،‬بلک��ه در چارچوب خدمت به کش��ور تحت رهبری‬ ‫مقام معظم رهب��ری تمام ت��وان خود را معط��وف به خدمت‬ ‫کرده بودیم‪.‬‬ ‫اما هسته اصلی که شماها بودید‪.‬‬ ‫‪ l‬در واقع چیزی به عنوان هسته اصلی یا فرعی وجود‬ ‫نداشت‪ ،‬دوستان ما به انقالب و رهبری عمیقا معتقد بودند و‬ ‫فقط به خدمت به انقالب و کشور فکر م ی کردند‪.‬‬ ‫ش�ما بودید‪ ،‬اقای احمدی نژاد بود‪ ،‬زریبافان بود‪،‬‬ ‫مشایی هم بود؟‬ ‫‪41‬‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬مشایی ان موقع نبود‪ .‬مشایی هیچ وقت جزو‬ ‫گروه ما نبود‪.‬‬ ‫او هم مثل گروه دوستان شما در غرب و کردستان‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬م��ن مش��ایی را تا زمانی ک��ه به ش��هرداری امد‬ ‫نم ی شناختم و هیچ وقت جزو گروهی که من م ی گویم نبود‪،‬‬ ‫در واقع من او را هی چ گاه تا مقطع شهرداری ندیده بودم‪.‬‬ ‫همین طور در شکل گیری ابادگران؟‬ ‫‪ l‬وقتی هم که ابادگران ش��کل گرفت‪ ،‬تا انجا که‬ ‫به خاطر دارم مشایی نبود‪ .‬من از ابتدای تشکیالت ابادگران‬ ‫بودم و تا زمان انتخابات و مقطع اس��تق رار شورای شهر دوم‬ ‫هم مشایی نبود‪ .‬فکر م ی کنم او با شخص اقای احمدی نژاد‬ ‫بیشتر اشنایی داشت و به شهرداری امد‪.‬‬ ‫روایت شما از شکل گیری ابادگران چیست؟ این را‬ ‫به خاطر این می پرسم که بسیاری اقبال ابادگران‬ ‫را به این دلیل می دانند که تهران در شورای شهر‬ ‫اول به شدت سیاس�ی ش�ده بود و در واقع مردم‬ ‫نمی خواس�تند به چهره هایی با گرایش سیاسی‬ ‫رای بدهند و به دنبال افراد نام اش�نای سیاس�ی‬ ‫نبودند‪.‬‬ ‫عمران�ی را عه�ده دار ش�دید‪ .‬در ان مقطع کجا‬ ‫بودید؟‬ ‫‪ l‬تا یک م��اه به دنبال این بودند ک��ه بنده معاونت‬ ‫عمرانی را قبول کنم‪ .‬حتی یادم هست که اقای احمدی نژاد‬ ‫یک بار با من صحبت کرد که شما شهرداری ته ران را قبول‬ ‫کنید‪ .‬اما من گفتم ک��ه برنامه ای در این مورد ن��دارم‪ .‬بعد از‬ ‫شهردار شدنشان نیز پیگیر بودند که بنده قائم مقام شهردار‪،‬‬ ‫معاون امور مناطق و معاونت عمرانی را بپذیریم‪ .‬یادم م ی اید‬ ‫من اخرین نفری بودم که در شهرداری حکم معاونت گرفت‬ ‫چراکه ان موقع در چند سازمان مشاور بودم و داشتم ب رای خودم‬ ‫کار شخصی م ی کردم و امدنم به شهرداری باعث م ی شد که‬ ‫کارهای خودم اسیب ببیند و البته همی ن طور هم شد و باالخره‬ ‫با پذیرفتن معاونت فنی و عمرانی دیگر به این کارها نرسیدم و‬ ‫تمامی فعالی ت های من تعطیل شد‪.‬‬ ‫یعنی شما شرکت ساختمانی داشتید؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬ش��رکت نداشتم‪ .‬من مش��اور ای ران خودرو و‬ ‫کمیته امداد بودم و کمی هم با شهرداری همکاری م ی کردم‪.‬‬ ‫اما با دوس��تانم و برخ��ی از اعضای خانواده کار س��اختمانی‬ ‫م ی کردیم‪ .‬البته نه به عنوان ش��رکت‪ ،‬ش��رکتی به نام خودم‬ ‫نداشتم و به شکل یک تعاونی کار م ی کردیم‪.‬‬ ‫گفت و گو‬ ‫‪ l‬ابادگ��ران گروه��ی بود که به ش��دت ب��ه اصل‬ ‫والیت فقیه و تبعیت از رهبری و حمایت از انقالب اعتقاد راسخ‬ ‫داشت‪ .‬ابادگران در ان مقطع خود را مکلف به اجرای وظیفه‬ ‫م ی دانست و به دنبال نتیجه این حضور نبود‪ .‬اصوال به دنبال‬ ‫این نبودند که چه مقدار رای م ی اوردند و چند نفر به شورا راه‬ ‫پیدا م ی کند؛ در این چارچوب کار خودمان را ش��روع کردیم‪.‬‬ ‫وقتی هم وارد انتخابات شدیم اصال فکر نم ی کردیم که ‪14‬‬ ‫عضو شورای دوم از اعضای ابادگران انتخاب شوند‪.‬‬ ‫اما شما در شرکت ‪ ASP‬فعال بودید‪.‬‬ ‫‪ l‬او یکی از اعضای مهم و موثر بود‪ .‬به نظر من او از‬ ‫همه اعضا بیشتر فعال بود‪.‬‬ ‫برج تهران را شما در این مقطع ساختید؟‬ ‫اقای احمدی نژاد چه جایگاهی داشت؟‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫او از همان اول به دنبال ش�هردار شدن بود‪ .‬یعنی‬ ‫فعالیتش معطوف به شهرداری بود؟‬ ‫‪ l‬انصافا احمدی ن��ژاد ب رای ابادگ��ران خیلی وقت‬ ‫گذاش��ت‪ .‬ما نیز وقت گذاش��تیم اما نه به اندازه احمدی نژاد‪.‬‬ ‫من یادم هس��ت در ان مقطع به او م ی گفتم که ما با توانی‬ ‫که گروه های سیاسی رقیب دارند – از نظر مالی و امکانات‪-‬‬ ‫سخت است که بتوانیم رای بیاوریم‪ .‬ولی ایشان معتقد بود؛‬ ‫نه‪ ،‬ما رای م ی اوریم و خوب ه��م رای م ی اوریم‪ .‬طبیعی بود‬ ‫که ب رای گروهی که اکثریت مطلق ش��ورا را در اختیار دارند‪،‬‬ ‫انتخاب ش��هردار از درون مجموعه ای که پایه گذار ابادگران‬ ‫بوده و اعضای شورای شهر از دل انها انتخاب شده‪ ،‬منطقی‬ ‫به نظر م ی رسد‪ .‬البته این را بگویم که شورای شهر دوم ب رای‬ ‫انتخاب شهردار خیلی وقت گذاش��ت و به اقای احمدی نژاد‬ ‫رسید و دیدیم که اشتباه هم نکرد‪.‬‬ ‫چه کسی احمدی نژاد را پیشنهاد داد؟‬ ‫‪ l‬خیلی حضور ذهن ندارم و از میان ‪ 15‬عضو شاید‬ ‫یکی‪ ،‬دو نفر مخالف بودند اما بقیه موافق بودند‪.‬‬ ‫موقعی که احمدی نژاد شهردار شد‪ ،‬شما معاونت‬ ‫پس اینکه شایع شده بود که برج تهران در اتوبان‬ ‫حکیم متعلق به شماست‪...‬‬ ‫‪( l‬م ی خندد) اگر بود که خیلی خوب بود‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من عضو هیات مدیره شرکت بودم‪ .‬شرکت در‬ ‫ساخت برج ته ران خیلی فعال نبود‪ .‬دوستان از من خواهش‬ ‫کردند که شرکت را فعال کنیم تا این ساختمان که بلندترین‬ ‫ساختمان مسکونی ته ران است‪ ،‬تمام شود و خوشبختانه این‬ ‫کار صورت گرفت‪.‬‬ ‫‪ l‬توجه داش��ته باش��ید‪ ،‬پروژه های ب��زرگ در مدت‬ ‫مدیریت یک نفر ساخته نم ی شود‪ .‬برج ته ران نیز خیلی سال‬ ‫بود که کارهایش شروع شده بود ولی زمانی که هیات مدیره‬ ‫جدید معرفی شد‪ ،‬کار به شدت فعال شد و تقریبا در ان زمان‬ ‫این برج تکمیل شد‪ .‬مثل پروژه بزرگراه امام علی(ع) که پیش از‬ ‫ما بخش هایی از ان ساخته شده بود‪ ،‬ما نیز قسمتی را ساختیم‬ ‫و اقای قالیباف نیز ان را تکمیل کردند‪ .‬نم ی توان گفت که برج‬ ‫ته ران را من س��اختم‪ .‬برج میالد نیز به همین صورت است‪.‬‬ ‫پیش از ما بخش هایی از ان ساخته شده بود‪ ،‬من ادامه دادم و‬ ‫بعد نیز البته دوستان دیگر امدند و ان را تکمیل کردند‪.‬‬ ‫شرکت ‪ ASP‬برای بنیاد مستضعفان است؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬مالکیت این شرکت در اختیار بانک صادرات‬ ‫بود و البته شرکت س��رمایه گذاری غدیر که چندین سازمان‬ ‫بزرگ کشور در ان سهامدار هس��تند‪ .‬در واقع این شرکت ها‬ ‫زی ر مجموعه بانک صادرات هستند‪.‬‬ ‫ش�ما معاون عمرانی اق�ای احمدی ن�ژاد بودید‪،‬‬ ‫ش�هرداری که بس�یاری رئیس جمهور شدنش‬ ‫را محص�ول کار و تلاش ب�دون تش�ریفاتش‬ ‫می دانستند‪ .‬کار کردن با اقای احمدی نژاد چگونه‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬نوعا کار با احمدی نژاد بس��یار سخت است‪ .‬مثال‬ ‫او در پرداخت به مدی ران زیرمجموعه اش سفت و سخت است‬ ‫و حتی کمتر از مبلغ��ی که قانون معین ک��رده را به مدی ران‬ ‫م ی پرداختند و همیشه زیر سقف قانونی پرداخت م ی کردند‪.‬‬ ‫چندین بار من خودم به ایش��ان گفتم که این رویه درس��ت‬ ‫نیست و چرا حقوق معاون شهرداری را کم م ی کنید‪ .‬در دوران‬ ‫ریاست جمهوری نیز با وزرا همین برخورد را م ی کردند‪.‬‬ ‫او که دست و دلباز بود؟‬ ‫‪ l‬ب رای مردم بله! اما در رابطه با مدی رانی که با او کار‬ ‫م ی کردند به شدت سختگیر بود‪ .‬اگر شما پرداخت به مدی ران را‬ ‫در ان زمان بررسی کنید‪ ،‬خواهید دید که اکثرا معاونین مدی ران‬ ‫ارشد از انها بیشتر حقوق م ی گرفتند‪ .‬اکثرا که م ی گویم‪ ،‬شاید‬ ‫همه را در بر گیرد‪ .‬در ش��هرداری که بودیم او یک حقوقی را‬ ‫به عنوان سقف نهایی تعیین کرده بود‪ ،‬دیگر به این کار نداشت‬ ‫که روز تعطیل در سر کار هستی‪ ،‬جمع ه ها کار م ی کنی و تا‬ ‫‪ 10‬و ‪ 11‬شب درگیری‪ .‬ایشان فقط همان مبلغ ثابت را پرداخت‬ ‫م ی کرد‪ .‬در دولت نیز همی ن طور بود‪ .‬من یادم هست دو تن‬ ‫از وزرای مهم دولت یک روز نزد م��ن امدند و گفتند به اقای‬ ‫احمدی نژاد که رفیقت است بگویید که این حقوقی که به ما‬ ‫م ی دهد‪ ،‬کفاف زندگی ما را نم ی کند و ما در مضیقه هستیم‪.‬‬ ‫به ایشان گفتم‪ .‬اما اقای احمدی نژاد گفت «همین است‪ .‬من‬ ‫خودم یک حقوق دانشگاه م ی گیرم‪ ،‬تازه زیاد هم م ی اورم‪ ».‬به‬ ‫شوخی گفتم؛ «شما شاید بخواهید نان خشک بزنید به اب‬ ‫هم بخورید و زیر پایتان یک حصیر بیاندازید‪ ،‬بقیه که مکلف‬ ‫به این کار نیس��تند و زندگ ی ها متفاوت از هم است‪ ».‬گفتم‪:‬‬ ‫«اقای احمدی نژاد اینها وزی ران مهم کابینه هس��تند و شما‬ ‫باید ب رای کار به اینها چک سفید امضا بدهید‪ ».‬باالخره یک‬ ‫مقدار اندکی حقوق ها را زیاد کرد اما باز هم حتی در حدی که‬ ‫قانون تعیین کرده بود‪ ،‬نبود‪ .‬تا در این اواخر که اقای مشایی‬ ‫م ی خواست رئی س جمهور شود‪ ،‬دست و دلبازی ها بیشتر شد‬ ‫و حقوق مدی ران افزایش چشمگیری پی دا کرد‪.‬‬ ‫ع�د ه ای می گفتن�د‪ ،‬دوران ش�هرداری اق�ای‬ ‫احمدی ن�ژاد پروژه ه�ا به ص�ورت ش�عاری اجرا‬ ‫می شد و نمایشی بود و کار خالصی صورت نگرفت‪.‬‬ ‫شما معاون عمرانی بودید‪ ،‬چه کردید؟‬ ‫‪ l‬اولین موضوع‪ ،‬صداقت مدی ران شهرداری با مردم‬ ‫بود‪ .‬ممکن است کسی خیلی کار کند اما مردم از او صداقتی‬ ‫نبینند اما در مقابل ممکن است کسی کمتر کار کرده باشد‬ ‫اما در دل مردم جای داشته باشد‪ .‬من در ان زمان‪ ،‬یک بار دیگر‬ ‫صفا و صمیمیت جبهه را دیدم‪ ...‬در مدت دوس��ال و چندماه‬ ‫مدیریت شهرداری ته ران حجم کارهای انجام شده در ته ران‬ ‫ ب ی نظیر بود‪.‬‬ ‫منظورتان دوران شهرداری احمدی نژاد است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬کار با عالقه بود‪ .‬موقعی که ما ش��هرداری را‬ ‫تحویل گرفتیم‪ ،‬خزانه ش��هرداری خالی بود و ما هیچ پولی‬ ‫نداشتیم‪ ،‬ضمن اینکه کس��انی که امده بودند نیز خیلی با‬ ‫کار شهرداری اشنا نبودند اما دارای سوابق خوبی بودند‪ .‬تشنه‬ ‫خدمت به کشور بودند و عاشقانه کار م ی کردند‪ .‬خدا هم خیلی‬ ‫کمک کرد و کارها به سرعت فعال شد‪.‬‬ ‫‪ l‬می رس�یم به مقطع ریاس�ت جمهوری اقای‬ ‫احمدی ن�ژاد‪ .‬روایتی اس�ت ک�ه معاونی�ن اقای‬ ‫احمدی ن�ژاد مخال�ف بودن�د و می گفتن�د رای‬ ‫نمی اوری اما او نپذیرفته بود‪.‬‬ ‫بعضی معاونین اقای احمدی ن��ژاد معتقد نبودند که او‬ ‫رای نم ی اورد‪ ،‬بلکه م ی گفتند همین جایی که هس��تیم کار‬ ‫کنیم و یک جوری معتقد بودند که س��خت است در فضایی‬ ‫که کاندیداهای نام و نشان داری حضور دارند که حمایت های‬ ‫اقتصادی و سیاسی دارند اقای احمدی نژاد بتواند رای بیاورد‪.‬‬ ‫اما ایشان این اعتقاد را نداشت‪.‬‬ ‫علیابادیمی گویدعباسیباعزلونصب هایشمی خواستکمیتهالمپیکرادراختیاربگیرد‪.‬سعیدلوهمنمی خواسترئیسسازمانتربیتبدنیشود‬ ‫‪42‬‬ ‫این یک اعتقاد شخصی بود یا اینکه از ناحیه فرد‬ ‫خاصی به او گفته شد که حتما رای می اوری!‬ ‫‪ l‬من ای��ن را نم ی دانم‪ .‬با خودش ک��ه در ان مقطع‬ ‫صحبت م ی کردم‪ ،‬م ی گفت که فض��ای بین مردم این گونه‬ ‫نیست‪ ،‬مردم با چیزی که مسئوالن م ی گویند متفاوت هستند‪.‬‬ ‫این طوری نیس��ت که مردم تحت سیطره مسئوالن باشند و‬ ‫ه ر چه انها م ی گویند بگویند چشم‪ ،‬مردم عاقل هستند و شعور‬ ‫سیاسی انها باالست و نظر خودشان را م ی دهند‪ .‬یادم هست‬ ‫یک روز دو بازوی من را گرفت و گفت «اقای عل ی ابادی شک‬ ‫نکن که رئی س جمهور بعدی جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬محمود‬ ‫احمدی نژاد است‪ ».‬این مساله دو بار اتفاق افتاد و ایشان هم‬ ‫که رئی س جمهور شدند!‬ ‫اقای علی ابادی! این قوت قلبی که وجود داش�ت‬ ‫باید یک نشانه ای داش�ته باشد‪ ،‬باید پشتوانه ای‬ ‫داشته باش�د‪ .‬بس�یاری می گفتند که مشایی این‬ ‫قوت قلب را به احمدی نژاد داده بود‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعا چیزی نم ی دانم و به همین دلیل نم ی توانم‬ ‫نظر قطعی بدهم‪ .‬اما ممکن است که مشایی دخالت داشته‬ ‫باش��د‪ .‬اما این جمله را اق��ای احمدی نژاد چند م��اه قبل از‬ ‫انتخابات به من گفت‪ .‬یک بار هم نگفت‪ ،‬دوبار گفت‪.‬‬ ‫شما رفیق و همکار اقای احمدی نژاد بودید‪ ،‬او در‬ ‫این مقطع از زندگی اش یک رازی دارد؟‬ ‫‪ l‬بل��ه! من هم مهندس س��اختمان هس��تم و هم‬ ‫فوق لیس��انس معم��اری‪ .‬ش��هرداری ته��ران را نیز خوب‬ ‫م ی شناختم و ب رای این پس��ت نامزد بودم‪ .‬در انتخاباتی که‬ ‫برگزار شد‪ ،‬هفت رای اوردم و اقای قالیباف هم هشت رای اورد‪.‬‬ ‫البته در روزهای اول من رای بیش��تری داشتم‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫معتقد هس��تم اقای احمدی نژاد هم یک مقدار در ان مقطع‬ ‫اهمال کرد وگرنه من قطعا رای م ی اوردم‪.‬‬ ‫یعنی نخواست شهر دار بشوید؟!‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬فکر نم ی کنم‪ ،‬اما نم ی دانم چرا دنبال کار را رها‬ ‫کرد‪ .‬یک مقدار هم برخی دیگر از اعضای ش��ورای شهر کم‬ ‫لطفی کردند‪ .‬حتما خیر بوده و هس��ت و من ناراحت گذشته‬ ‫نیستم‪ .‬ب هدلیل اینکه رشته ام و نوع تحصیالت و سوابق کاری‬ ‫من مرتبط با شهرسازی و معماری اینها بود‪ ،‬بالطبع شهرداری‬ ‫را فضای مناس��بی ب رای کار کردن م ی دانستم‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫به عنوان شهروند ته ران عالقه مندی بسیاری ب رای خدمت به‬ ‫مردم شهرم یعنی ته ران بزرگ داشتم‪.‬‬ ‫ش�ما خیلی راضی نبودید به سازمان تربیت بدنی‬ ‫بیایید؟‬ ‫‪ l‬بنده در ‪ 10‬سالی که با اقای احمدی نژاد کار کردم‬ ‫یک بار هم به او نگفتم که کجا باشم و کجا کار کنم‪ .‬هرگز از‬ ‫او درخ واست پست یا سمتی نکردم‪ .‬این مساله را نه تنها من که‬ ‫خود اقای احمدی نژاد در جلسات مختلف ورزش و هیات دولت‬ ‫عنوان کرده اس��ت‪ .‬در ابتدا قرار بود که من به وزارت راه بروم‪،‬‬ ‫حتی اسم من در نامه لیست وزرا به مجلس هم وجود داشت‬ ‫که در لحظه اخر تغییر کرد‪ .‬اقای احمدی نژاد ترجیح دادند که‬ ‫اقای رحمتی بماند‪ .‬فکر م ی کنم من از جمله افرادی هستم‬ ‫که در سی و چهار سال گذشته حجم عظیمی از پروژه های‬ ‫‪ l‬من وقتی به ورزش امدم‪ ،‬مطالعه س��نگینی اغاز‬ ‫کردم و به چند نکته رسیدم؛ اینکه نه تنها از نظر اماکن ورزشی‬ ‫اوضاع بسیار بد است‪ ،‬بلکه در بخش ورزش هم بسیار ضعیف‬ ‫بودیم‪ ،‬در بخش منابع مالی هم وضعیت اسفناک بود و ورزش‬ ‫بانوان نیز در مظلومیت به سر م ی برد‪ .‬اماری که به من دادند‬ ‫این بود که سرانه ورزش��ی هر نفر چهار دهم درصد است که‬ ‫امار درس��تی هم نبود‪ .‬به هر حال ب رای ورزش کردن نیاز به‬ ‫سخت افزار اس��ت که در وهله اول مهمترین عامل توسعه‬ ‫ورزش��گاه اس��ت و پس از ان منابع مالی و نهایتا مدیریت و‬ ‫ب رنامه ریزی‪ .‬بناب راین ب رنامه ریزی ب رای این امور را شروع کردیم‬ ‫ی نیز در این زمینه در کشور صورت‬ ‫و ب ی شک اقدامات مهم ‬ ‫گرفت ک��ه از درون همین محی ط های ورزش��ی قهرمانان و‬ ‫ی در کسب‬ ‫ورزشکاران جوان کشور بیرون امدند و تاثیر مهم ‬ ‫رتب ه های ارزشمند اینده ایفا کردند‪ .‬نتیجه این شد که منابع‬ ‫مالی چندین ب رابر شد‪ ،‬ورزش بانوان قوت گرفت و منجر به‬ ‫مدال اوری شد و ده ها نتیجه ارزش��مند دیگر که بیان انها در‬ ‫این فرصت محدود نم ی گنجد‪.‬‬ ‫من چون نمی خواهم به موضوعات صرفا ورزشی‬ ‫بپردازم‪ ،‬سواالتی در این زمینه دارم‪ ،‬اینکه چون‬ ‫غالب فعالیت شما ساخت و ساز بود به موضوعات‬ ‫نرم افزاری ورزش بی توجه بودید‪.‬‬ ‫‪ l‬این حرف را چه کسانی م ی زنند؟ کجای فعالیت‬ ‫غالب من‪ ،‬ساخت و س��از بود‪ .‬توس��عه مالی چندب رابری کار‬ ‫ما نبود؟ توس��عه ورزش بانوان و مدال اوری انها کار ما نبود؟‬ ‫موفقیت ب ی نظیر در المپیک و رس��یدن به جایگاه چهارمی‬ ‫ اسیا‪ ،‬موقعیت ب ی نظیر والیبال‪ ،‬کشتی‪ ،‬بسکتبال‪ ،‬قایق رانی‪،‬‬ ‫فوتبال و‪ ...‬کار ما نبود؟ پس اینها کار چه کسی بوده است؟‬ ‫اینکه شما وقتی به انتخاب فردی می رسیدید‪ ،‬به‬ ‫هر حال حاشیه ها شروع می شد‪.‬‬ ‫‪ l‬نه! این حرف غلط اس��ت‪ .‬تعداد جلساتی که من‬ ‫با ورزش��کاران و جامعه ورزش داش��تم در چهار سال بیش از‬ ‫چهار هزار جلسه بود‪ ،‬در سراسر کشور‪ .‬هر وقت سفر استانی‬ ‫م ی رفتم همه گروه ه��ای ورزش��کاران از پیشکس��وتان تا‬ ‫قهرمانان را م ی دیدم با انها صحبت م ی کردم و کال پای حرف‬ ‫انها م ی نشس��تم‪ .‬تا پیش از اینکه من بیایم ما چیزی به نام‬ ‫ورزش بانوان نداشتیم‪ ،‬در حالی که م ی بینیم که امروز دختران‬ ‫ما مدال طال کسب م ی کنند‪ ،‬ان هم مدال طال در بازی های‬ ‫ی م��ا در گوانگ جو به‬ ‫اس��یایی و جهانی‪ .‬اتفاقا مقام چهارم ‬ ‫خاطر همین مدال اوری بود که بانوی ووشوکار ای رانی داشتیم‬ ‫و توانستیم در انجا بعد از قزاقستان مقام چهارمی را بگیریم‪.‬‬ ‫قزاق ها مدال نقره بیش��تری داش��تند و اگر بانوی ووشوکار‬ ‫ما ط�لا نم ی گرفت‪ ،‬انها چه��ارم و ما پنجم م ی ش��دیم‪ .‬در‬ ‫تی راندازی نیز همی ن طور م ی بینیم با امکاناتی که ساخته شد‬ ‫ما امروز ورزشکاران مدال اوری را داریم در بسیاری از رشته ها‬ ‫نیز وضعیت به همین صورت است‪ .‬زمانی که من به سازمان‬ ‫تربی ت بدنی رفتم بودجه عمرانی بسیار کم و ناچیز بود‪ ،‬بودجه‬ ‫عمرانی ورزش کشور را ‪ 15‬ب رابر افزایش دادم‪ .‬اما وقتی من از‬ ‫سازمان ورزش رفتم متاس��فانه به شدت کاهش یافت‪ .‬وقتی‬ ‫ورزش را تحویل گرفتم‪ ،‬ورزشکاران سازمان یافته کشور یک‬ ‫و نیم میلیون نفر بودند در حالی که وقتی تحویل دادم چهار‬ ‫‪ l‬ج��ز فوتبال ما دیگر مش��کلی نداش��تیم و البته‬ ‫همیشه در ورزش حاشیه زیاد است و به طور طبیعی حاشی ه ها‬ ‫جزئی از ذات ورزش هستند و همیشه وجود داشته اند‪.‬‬ ‫اقای صفایی فراهانی گفته اند که اقای احمدی نژاد‬ ‫می خواستند خودشان رئیس فوتبال شوند‪.‬‬ ‫‪ l‬قطعا چنین چیزی نیس��ت‪ .‬مگر م ی شود رئیس‬ ‫دولت یک کشور خود رئیس فدراسیون فوتبال ان کشور هم‬ ‫باشد‪ .‬باید حرفی زد که با منطق بگنجد‪ .‬این حرف تا انجا که‬ ‫من مطلع هستم اساسا صحت ندارد‪.‬‬ ‫به شما تکلیف شد که بیایید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬به من گفتند خودتان بروید و کار را جمع کنید‪.‬‬ ‫حتی ‪ 15‬روز بنده مقاومت کردم‪ ،‬تعلل کردم و مخالفت کردم‪.‬‬ ‫این کار را به صالح دولت و س��ازمان تربی ت بدنی ندیدم‪ .‬ولی‬ ‫نهایتا نظر این شد که من کاندیدا شوم؛البته تا اخرین ساعت‬ ‫ثب ت نام کاندیدا نشده بودم‪.‬‬ ‫بعدش ش�ما با مش�کل ورود به انتخابات مواجه‬ ‫شدید‪ ،‬امدن اقای کفاشیان توسط شما مهندسی‬ ‫شده بود؟‬ ‫‪ l‬من یک سوال دارم‪ .‬اقای کفاشیان بد کار کردند یا‬ ‫خوب؟ فدراسیون فوتبال در همه رده های سنی موفق عمل‬ ‫کرده‪ ،‬مستقیم به جام جهانی رفته‪ ،‬سه بار بهترین فدراسیون‬ ‫اسیا شده‪ ،‬در فوتسال و فوتبال ساحلی بهترین نتیجه را داشته‬ ‫و بسیاری موقعی ت های دیگر را به رغم ازارها و کارشکن ی هایی‬ ‫که به این فدراسیون شده کسب کرده است‪ .‬اما در پاسخ به‬ ‫سوال ش��ما باید بگویم انتخاب اقای کفاش��یان واقعا یک‬ ‫انتخاب توسط مجمع فدراسیون بود‪.‬‬ ‫محرمانه‬ ‫حاال احمدی نژاد رئیس جمهور شد‪ .‬حس شخصی‬ ‫من این بود که ش�ما دوس�ت داش�تید به عنوان‬ ‫شهردار بمانید حتی نامزد هم بودید‪.‬‬ ‫شما به ورزش امدید‪ .‬من همان موقع در روزنامه‬ ‫همشهری نوشتم که ش�ما طوری به ورزش نگاه‬ ‫می کنید که انگار یک س�اختمان نیمه ساز است‪.‬‬ ‫اولویت شما نیز بر همین مبنای ساخت و ساز بود‪.‬‬ ‫منظ�ورم این ب�ود که در ح�وزه عموم�ی ورزش‬ ‫حاشیه ها زیاد بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪193‬‬ ‫‪ l‬ان چیزی که من م ی توانم بگویم این اس��ت که‬ ‫احمدی نژاد در ش��هرداری و دوره اول ریاست جمهوری هیچ‬ ‫تغییری نکرد‪ .‬همانی بود که بود‪ .‬زندگی اش‪ ،‬خلق و خویش‪،‬‬ ‫خودش بود و ذره ای تغییر نکرد نه خودش بلکه خانواده اش‬ ‫هم همان طور که بودند ماندند و با پست‪ ،‬مقام و قدرت تغییر‬ ‫نکردند‪ .‬احمدی نژاد خیلی صمیمی‪ ،‬راست‪ ،‬درست و خودمانی‬ ‫با مردم و همکارانش برخورد م ی کرد‪ .‬مهمترین شاخصه اش‬ ‫این بود که قدرت کالم خود را از توکل به خدا داش��ت‪ .‬من در‬ ‫دورانی که او در ش��هرداری بود و در چهار سال اول جز کار و‬ ‫تالش از وی چیزی ندیدم‪.‬‬ ‫مسکونی‪ ،‬راه‪ ،‬پل و ورزشگاه را ساخته باشد‪ .‬من حتی پیش از‬ ‫انقالب نیز در کار ساختمان فعال بودم و در زمان دانشجویی‬ ‫هم ناظر همین س��اختمان های ات ی س��از بودم‪ .‬من دوست‬ ‫داشتم با تجربه کار در حوزه تخصصی خودم کار کنم‪ ،‬به هر‬ ‫حال وقتی اقای احمدی نژاد تشخیص دادند من به وزرات راه‬ ‫نروم و مسئولیت سازمان ورزش را مطرح کردند‪ ،‬من هم قبول‬ ‫کردم و این مسئولیت را پذیرفتم‪.‬‬ ‫میلیون نفر بودند‪ .‬بودجه جاری ورزش نیز به همین صورت‬ ‫است‪ ،‬موقعی که من امدم بودجه فدراسیون ها را تا شش ب رابر‬ ‫افزایش دادم‪ ،‬در کجای تاریخ ورزش این مسائل ب رای دیگران‬ ‫تکرار شده اس��ت؟ غیر از این اس��ت که وقتی عل ی ابادی از‬ ‫ورزش رفت منابع مالی هم رف��ت و کارها به تعطیلی و رکود‬ ‫کشیده شد؟‬ ‫شخصا خیلی پر خطا و اش�تباه بودند‪.‬در بهترین‬ ‫حالت ‪ 60‬به ‪.40‬‬ ‫‪ l‬برخی انتقاد م ی کنند چون م ی خواهند فدراسیون‬ ‫را بگیرند‪ .‬ما زمان کفاش��یان به جام جهان��ی رفته ایم و این‬ ‫تقسیم بندی ش��ما را قبول ندارم‪ ،‬کفاشیان ‪ 90‬درصد موفق‬ ‫عمل کرده است‪.‬‬ ‫این طور ک�ه می گویی�د‪ ،‬اقای کفاش�یان هم مثل‬ ‫شماست و کارهای خوبش�ان نادیده گرفته شده‬ ‫است؟!‬ ‫‪ l‬در کش��ور م��ا ش��اخ ص ها ب��رای موفقی��ت یا‬ ‫عدم موفقیت بستگی به نظر ش��خصی افراد دارد‪ .‬قصد من‬ ‫دفاع نیس��ت اما مگر تیم فوتس��ال ای ران بهترین نتیجه را‬ ‫نگرفته‪ ،‬فوتبال ساحلی قهرمان نشده‪ ،‬در رده های سنی موفق‬ ‫نبوده ایم در فوتبال بانوان رشد نداشته ایم و‪ ...‬اگر نداشته ایم‬ ‫خب بگویید که موفق نبوده است‪ .‬نکته اینجاست که معیار‬ ‫موفقیت فوتبال ما این است که به جام جهانی برود که انهم به‬ ‫عال ی ترین شکل موفق بوده اند‪ .‬اما مگر چند تیم به جام جهانی‬ ‫م ی روند و مگر رفتن به جام جهانی اسان است؟ ضمن اینکه‬ ‫در بررس ی های فیفا صرفا رفتن به جام جهانی مالک نیست‪،‬‬ ‫فیفا تمام ی عملکرد فدراسیون ها را بررسی م ی کند و با امتیاز‬ ‫دادن به همه فعالی ت ها معدل امتیاز را م ی گیرد؛ فدراسیون‬ ‫فوتبال ای ران معدل خوبی داشته داشت و در چند سال گذشته‬ ‫هم در نتیجه موفق بوده‪ ،‬هم در توس��عه موفق بوده‪ ،‬هم در‬ ‫اخذ جایگاه های جهانی موفق عمل کرده و البته هر سازمانی‬ ‫ممکن است اشتباهاتی هم داشته باش��د که باید در جایگاه‬ ‫خودش رسیدگی شود‪.‬‬ ‫قصد من کمتر ورود به مباحث ورزشی بود و بیشتر‬ ‫‪43‬‬ ‫روایت شما چیست؟‬ ‫احمدی نژاد دوست‬ ‫ی را از‬ ‫داشت که پتروشیم ‬ ‫نفت جدا کند و به وزارت‬ ‫صنایع بسپارد‪ .‬در جلسه‬ ‫هیات دولت ‪ ،‬مخالفت‬ ‫کردم‪ .‬برخی از دوستان‬ ‫به من یادداشت دادند که‬ ‫او رئیس جمهور است و‬ ‫شما مخالفت نکن که من‬ ‫مخالفت خودم را پس‬ ‫نگرفتم‬ ‫به دنب�ال روای�ت ش�ما از دوران ‪ 10‬س�اله کار با‬ ‫اقای احمدی نژاد است‪ .‬در مناظره های انتخاباتی‬ ‫ما شاهد این هستیم که رقبای اقای احمدی نژاد با‬ ‫نام بردن از شما قصد ضربه زدن به او را داشتند‪.‬‬ ‫گفت و گو‬ ‫‪ l‬به هر حال من به اقای احمدی نژاد نزدیک بودم‪.‬‬ ‫ضمن اینکه فقط همین را بگویم انهایی که نس��بت به من‬ ‫تهمت و افت��را زدند ام��روز در حصر و زندان هس��تند و من‬ ‫مشغول فعالیتم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪193‬‬ ‫ش�ما در دولت دهم به عن�وان وزیر نی�رو معرفی‬ ‫ش�دید‪ .‬نکته اینجاست که ش�ما در گفت وگویی‬ ‫در پاسخ به خبرنگاری که از شما در مورد شایعه‬ ‫دخالت رئیس جمهور در رای نیاوردن سوال کرده‬ ‫است‪ ،‬سکوت می کنید‪ .‬ماجرا چیست؟‬ ‫‪ l‬اول اینکه س��ه روز قبل از رای اعتماد بدون اینکه‬ ‫من بدانم‪ ،‬اقای احمدی نژاد ب رای اقای سعی د لو به عنوان رئیس‬ ‫سازمان تربی ت بدنی حکم زد‪ ،‬من خبر نداشتم؛ وقتی فردی به‬ ‫من این خبر را داد‪ ،‬اظهار تعجب کردم و گفتم که مگر م ی شود‬ ‫که بدون اینکه من بدانم چنین مساله ای رخ بدهد‪ .‬رفتم پیش‬ ‫اقای احمدی نژاد گفتم این کاری که شما کردید در مجلس‬ ‫ب رای من اثر بسیار بدی خ واهد داشت‪ .‬نمایندگان خ واهند گفت‬ ‫که چه مساله ای بوده که رئی س جمهور نتوانسته سه روز صبر‬ ‫کند تا ب رای نامزد تصدی پست وزارتش رای گیری کنند؛ حاال‬ ‫یا من رای م ی اوردم یا نم ی اوردم‪ ،‬م ی توانس��تند صبر کنند‪.‬‬ ‫اگر رای م ی اوردم که هیچ اگر نه یا در س��ازمان تربی ت بدنی‬ ‫یا جای دیگری مشغول م ی ش��دم‪ .‬نکته دوم اینکه در همان‬ ‫زمان به دلیل اینکه اقای فتاح را از وزارت نیرو برداشته بودند‪،‬‬ ‫نمایندگان محترم اذری زبان ما بسیار گالیه مند بودند و حتی‬ ‫به من گفتند که با تو مشکلی نداریم‪ ،‬اما هم قسم شدیم به‬ ‫جانشین فتاح رای ندهیم‪ .‬در این مورد جلساتی با نمایندگان‬ ‫اذری مجلس داشتم و به توافقاتی هم رسیدیم؛ اینکه ب رای‬ ‫دلجویی از اقای فتاح یک حکم توس��ط رئی س جمهور ب رای‬ ‫ایشان زده ش��ود‪ .‬به اقای احمدی نژاد منتقل کردم اما قبول‬ ‫نکردند‪ .‬نکته دیگر اینکه حتی قرار ش��د جلس ه ای با حضور‬ ‫رئی س جمهور و نمایندگان اذری مجلس برگزار شود که اینجا‬ ‫هم باز اقای رئی س جمهور زیر بار نرفت‪ .‬مجموعه این مسائل‬ ‫باعث شد من با اختالف ناچیزی نتوانم ب رای وزارت نیرو رای‬ ‫ی هم وجود دارد که من در این موارد‬ ‫بیاورم‪ .‬البته مساله دیگر ‬ ‫نم ی خواهم صحبتی کنم‪.‬‬ ‫سال ‪ 88‬و با اس�تقرار دولت دهم مس�اله معاون‬ ‫اولی اقای مشایی باعث بروز اختالفاتی در دولت‬ ‫شد‪ .‬روایت های مختلفی در این مساله وجود دارد‪،‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪ l‬این جلسه در مش��هد برگزار ش��د‪ .‬در این جلسه‬ ‫هرکدام از اعضای هیات دولت به نحوی با این مساله مخالفت‬ ‫کردند‪ .‬مثالی وجود دارد در این زمینه که م ی گویند چشمه ان‬ ‫است که بجوشد! جز سه‪ ،‬چهار نفر که از منصوبان خود اقای‬ ‫مشایی بودند‪ ،‬تقریبا هیچ کس در هیات دولت با معاون اولی‬ ‫اقای مشایی موافق نبود‪ .‬به خاطر اینکه کسی که م ی خواهد‬ ‫معاون اول باش��د باید یک ادم ط راح‪ ،‬ایده پرداز و با سابقه کار‬ ‫اجرایی باال و عقبه سیاسی قوی و مطمئن باشد‪ .‬اینها در وجود‬ ‫اقای مشایی دیده نم ی ش��د‪ ،‬ضمن اینکه به هرحال مسائل‬ ‫جانبی دیگری نیز وجود داشت که من االن نم ی خواهم به ان‬ ‫بپردازم‪ .‬یک عده ای از اقایان وزرا بودند که طی یک نامه ای‬ ‫نس��بت به این امر اعتراض کردند که اقای احمدی نژاد همه‬ ‫اینها را برکنار کرد‪ .‬عده ای دیگر هم البته ش��فاهی اعتراض‬ ‫م ی کردند‪.‬‬ ‫سه وزیر بودند که برکنار شدند‪.‬‬ ‫‪ l‬از س��ه وزیر بیش��تر بود‪ .‬تا جایی که صحبت از‬ ‫رسمیت افتادن دولت بود که اقای صفارهرندی گویا ماندند‬ ‫و برکنار نشدند‪.‬‬ ‫شما هم معترض اقای احمدی نژاد بودید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬همه ما معترض بودیم‪ .‬م��ا احمدی نژاد را در‬ ‫کل قبول داشتیم‪ ،‬االن هم با شخص ایشان مشکلی ندارم؛‬ ‫زحمات ارزشمندی ب رای کشور کشیدند و دستاوردهای بسیار‬ ‫خوبی هم داشتند‪.‬‬ ‫صحبت کردید با اقای احمدی نژاد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من و دوستان دیگر از جمله اقای زریبافان پیام‬ ‫دادیم‪ .‬این ماجرا بعد از پیام رهبری به اوج رسید و حتی ما به‬ ‫اقای احمدی نژاد گفتیم؛ اقای مش��ایی ادم بسیار خوب اما‬ ‫اکنون که نزد مقام معظم رهبری و بسیاری از مردم و مسئوالن‬ ‫اقبال ندارد از وی بگذرید و فرد دیگری را معرفی کنید‪.‬‬ ‫نکته ای ک�ه اینجا وج�ود دارد این اس�ت که بعد‬ ‫از انتص�اب اقای مش�ایی به عن�وان رئیس دفتر‬ ‫رئیس جمه�ور‪ ،‬دولت ده�م رفته رفت�ه تبدیل به‬ ‫دولتی شد که کسانی که در ان بودند باید با مشایی‬ ‫می بودند و اگر نبودند حذف می شدند‪ .‬این در مورد‬ ‫خود شما صدق می کرد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این حرف درستی است‪.‬‬ ‫احمدی نژاد در دولت دهم تغییر کرده بود؟‬ ‫‪ l‬بل��ه! او تغییر کرده ب��ود‪ .‬مخصوص��ا در بخش‬ ‫نگاه های اجتماعی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی که تغیی رات زیادی‬ ‫کرده بود و این تغیی رات به وضوح قابل مشاهده بود‪.‬‬ ‫به طوری که گویا برای او دیگر طبقه اجتماعی که‬ ‫از ان برخاسته بود‪ ،‬مبنا نبود‪ .‬عده ای می گویند او‬ ‫به طبقه محرومان و کسانی که در رای اوری اش در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری نهم و دهم موثر بودند‬ ‫با تفکرات مشایی پشت کرد؟‬ ‫‪ l‬نگاه اقای مشایی که اینگونه بود‪ .‬من معتقدم که‬ ‫نگاه اقای مشایی جذب طبقه متوسط‪ ،‬ثروتمندان و مدی ران‬ ‫بود‪.‬ش��اید به همین دلیل اس��ت که موضوع ای ران ی گرایی را‬ ‫مطرح م ی کند‪ .‬نگاهی که از نگاه قاطبه مردم فاصله دارد‪.‬‬ ‫و شما عامل این ماجرا را مشایی می دانید؟‬ ‫‪ l‬مشایی در تغییر نگاه احمدی نژاد موثر بود‪.‬‬ ‫به نظر می رس�د که اقای احمدی نژاد خیلی سعی‬ ‫کرد مش�ایی را رئیس جمه�ور کند‪ ،‬نش�انه های‬ ‫بی شماری وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬بله این حرف درست است تا جایی که او در همه‬ ‫همایش ها‪ ،‬نشس ت ها و جلسات ب رای مشایی وقت سخنرانی‬ ‫ویژه م ی گذاش��ت و همه باید در س��خنرانی مشایی شرکت‬ ‫م ی کردند و به حرف هایش گوش م ی داند و من ش��اهد بودم‬ ‫که بسیاری از حضار در این جلسات از این وضعیت ناخرسند‬ ‫بودند‪ .‬اصال نم ی ش��ود با ضرب و زور محبت کسی را به دل‬ ‫کسی انداخت‪.‬‬ ‫عده ای معتقد بودند که مشایی اصال ادم ویژه ای‬ ‫نیست و فردی متوسط است‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من هم عرض کردم‪ .‬یک وقت فردی اس��ت‬ ‫که دارای ویژگ ی ها و سوابق درخشانی اس��ت؛ در این موقع‬ ‫مساله قابل تامل و بررسی است‪ .‬نه اینکه اقای مشایی ادم‬ ‫بدی باشد‪ ،‬من هی چ گاه از او دروغی نشنیدم یا عمل خالفی‬ ‫و تهمتی به کسی‪ ،‬اما دیدگاه های خاص خودش را داشت و‬ ‫هی چ گونه سابقه فعالی در سطح باال‪ ،‬از ایشان در دست نبود‬ ‫که عملکرد بزرگ و با معنایی در حیطه کار سیاسی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫و فرهنگی داشته باشد‪.‬‬ ‫ادم ویژه ای نبود؟‬ ‫‪ l‬من در مشایی ویژگ ی ای نم ی دیدم‪.‬‬ ‫امروز قضاوتی که در مورد احمدی نژاد می ش�ود‪،‬‬ ‫این است که مشکالت زیادی به دلیل عملکردش‬ ‫در کش�ور به وجود امده است‪ .‬ش�ما هشت سال‬ ‫با او بودید‪ .‬او واقعا برای ای�ران امروز چه میراثی‬ ‫گذاشت؟‬ ‫‪ l‬احمدی نژاد کارهای بس��یار بزرگ و ارزش��مندی‬ ‫را انجام داده و ش��اید اثر کارهای خوب او در چند سال اینده‬ ‫مشاهده ش��ود‪.‬اما ای رادهای خاص خودش را داشت‪ .‬باید در‬ ‫نظر داشت بسیاری از مش��کالتی که ما امروز با ان دست به‬ ‫گریبان هستیم‪ ،‬به دلیل مشکالت بی ن المللی ماست‪ .‬نکته‬ ‫دیگر اینکه احمدی نژاد بسیار بلند پرواز بود و م ی خواست در‬ ‫هشت سالی که رئی س جمهور است‪ ،‬کشور را به اوج برساند‬ ‫که این بیشتر از سر دلسوزی و عشق او به کشور بود‪ .‬مساله‬ ‫دیگر اینکه در این بلندپروازی پروژه هایی تعریف م ی شد که‬ ‫یا نم ی ش��د انجام داد یا اینکه با ظرفی ت ه��ای اقتصادی ما‬ ‫جور در نم ی امد‪ .‬پروژه فقط کلنگ زدن نیست و نباید حجم‬ ‫وس��یعی خارج از توان اقتصادی کش��ور را به یکباره صرف‬ ‫کرد‪ .‬ش��اید اقای احمدی نژاد فکر نم ی کرد ک��ه روزی با این‬ ‫تحریم های وسیع مواجه شویم که ‪ 100‬میلیارد دالر پول کشور‬ ‫بلوکه شود که شاید اگر این اتفاق نم ی افتاد‪ ،‬م ی شد خیلی از‬ ‫این پروژه ها را به سرانجام رساند‪ .‬اما در هر حال وظیفه یک‬ ‫مدیر در سطح عالی کشور بررسی و شناسایی مشکالت پیش‬ ‫رو است که در این زمینه خوب عمل نشد‪.‬‬ ‫مس�اله ای دیگر در مورد احمدی ن�ژاد وجود دارد‬ ‫این ک�ه می گویند وی مقابل بخش�ی از س�اختار‬ ‫قدرت سیاسی ایران ایستاد و انها نیز به تبع این‬ ‫ایستادگی در مقابلش ایستادند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این حرف هم درس��ت اس��ت‪ .‬احمدی نژاد به‬ ‫کسی باج نم ی داد‪ .‬او م ی گفت حق نداریم به خاطر منافع خود‬ ‫و بودن در قدرت‪ ،‬در مقابل کسانی که سهم خواهی م ی کنند‬ ‫و به نفع مردم حرکت نم ی کنند کوتاه بیاییم و در مقابل این‬ ‫موضوع خیلی جدی و مردانه ایستاد‪.‬‬ ‫اما اقای احمدی نژاد اهمال کاری هایی نیز کرد‪ ،‬از‬ ‫جمله اینکه کار را به دست کسانی داد که اصال در‬ ‫ق دو قواره اداره کشور نبودند؟‬ ‫‪ l‬ممکن اس��ت ک��ه درص��دی اینگون��ه بودند اما‬ ‫به طور کلی افرادی توانا و فداکار بودند که اگر از انها وظیفه‬ ‫م ی خواستیم و در کارش��ان دخالت نم ی شد‪ ،‬حتما موفق تر‬ ‫عمل م ی کردند‪ .‬اما اصل ماجرا اینجاس��ت که ما نشمردیم‬ ‫چقدر پول داریم و بعد به اندازه ان پروژه تعریف کنیم‪ .‬یعنی در‬ ‫واقع ارزیابی از توان اقتصادی خودمان نکردیم و اینده نگری در‬ ‫حوادث پیش روی کشور نبود و فراتر از ان کار کردیم‪ .‬بخشی‬ ‫از این ماجرا برم ی گردد به جایی که احمدی نژاد دوست داشت‬ ‫کارها سریع انجام بشود‪ ،‬کس��ی هم فکر نم ی کرد که یک‬ ‫دفعه کشور دچار تحریم منابع مالی شود و همانطور که گفتم‬ ‫‪ 100‬میلیارد دالرمان بلوکه شد که شاید اگر اینها بودند‪ ،‬م ی شد‬ ‫این پروژه ها را به جایی رساند‪ .‬به نظر من کسی که مسئولیت‬ ‫اجرایی کشور را در س��طح عالی ب ر عهده دارد‪ ،‬باید یک نگاه‬ ‫همه جانبه سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬فرهنگی و‪ ...‬داشته باشد و با‬ ‫یک نگاه عمیق‪ ،‬مسائل و مشکالت سیاسی با جهان را به‬ ‫نسبت مسائل داخلی به صورت جدی شناسایی کند و عالج‬ ‫واقعه را قبل از وق��وع انجام دهد‪ .‬واال این فرد‪ ،‬ش��خصیت‬ ‫مناسبی ب رای اشغال جایگاه دوم هدایت کشور نیست‪.‬‬ ‫در م�ورد سرپرس�تی وزارت نف�ت ش�ما حرف و‬ ‫حدیث های زیادی وجود داشت‪ .‬اینکه سرپرست‬ ‫شدید اما به مجلس معرفی نشدید؟‬ ‫‪ l‬پس از اینکه وزیر نفت رفت به هر حال خود اقای‬ ‫احمدی نژاد سرپرس��ت وزارتخانه ش��دند‪ .‬من را صدا کردند و‬ ‫گفتند که شما قائم مقام من در نفت باشید‪ .‬حتی دو جلسه‬ ‫چند ساعته هم داشتیم که ایشان نکات مهمی را در مورد نفت‬ ‫م ی گفتند و من م ی نوشتم‪ ،‬چیزی حدود ‪ 40‬تا ‪ 50‬صفحه از زیر‬ ‫و بم نفت را به من گفتند و من یادداشت برداشتم ‪ .‬همان موقع‬ ‫انتقادات سختی به او م ی شد که سرپرستی رئی س جمهور بر‬ ‫نفت غیرقانونی است و حمله های شدیدی م ی شد‪ .‬من یکبار‬ ‫به ایش��ان گفتم که قائم مقام ی من در نفت با انتقاد مواجه‬ ‫خواهد شد‪ ،‬جامعه منتقد شما م ی گویند خودش غیرقانونی‬ ‫ی هم که گذاشته غیرقانونی است‪ .‬گفتند من‬ ‫بوده‪ ،‬قائم مقام ‬ ‫فکری کنم و به شما اطالع م ی دهم‪ .‬تا اینکه در مسافرت بودم‬ ‫که زنگ زدند و گفتند شما را ب رای سرپرستی معرفی م ی کنم‪.‬‬ ‫من هم گفتم ب رای خدمت به مردم اماده ام‪....‬‬ ‫خود ش�ما پیش�نهاد سرپرس�تی وزارت نفت را‬ ‫دادید؟‬ ‫ش�ما یک جورهایی همیش�ه الترناتیو بودید؟ به‬ ‫این معنا که ه�ر کجا که رئیس جمه�ور می گفت‬ ‫می رفتید‪ .‬جدا از رابطه دوس�تانه ش�ما چه دلیلی‬ ‫داشت؟‬ ‫‪ l‬من او را دوست داش��تم و قبول داشتم و ان زمان‬ ‫در صداقت و تصمیم او بر مجاهدت ب رای پیش��رفت کشور‬ ‫شک نداشتم‪.‬‬ ‫هنوز او را قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬او فردی اس��ت که خیلی به درد ای��ران م ی خورد‪.‬‬ ‫شجاع و پرکار است و ایده و فکر دارد و رفتارش صادقانه است‪.‬‬ ‫کدام یک از اخالق های بدش را باید کنار بگذارد؟‬ ‫‪ l‬احمدی نژاد خود رای است‪.‬‬ ‫اهل مشاوره نیست؟‬ ‫‪ l‬خیلی خود رای است و اصال من این را نکته مثبتی‬ ‫نم ی دانم‪ .‬مشاور مستقیم را معموال نم ی پذیرد‪ ،‬اما به حرف ها‬ ‫گوش م ی دهد و انچه به نظرش صالح باشد عمل م ی کند‪.‬‬ ‫دوب�اره ب�ه ورزش برگردی�م‪ ،‬ش�ما گفتی�د ک�ه‬ ‫نمی دانس�تید س�عید لو را به جای ش�ما منصوب‬ ‫کرده اند‪ .‬اما من اینطور شنیده بودم که خود شما‬ ‫شما گفتید که اگر وزیر ورزش نپذیرد در انتخابات‬ ‫شرکت نمی کنید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این حرف را تایید م ی کنم‪.‬فکر م ی کنم دولت‬ ‫جدیدی که بر سرکار امده باید مستقل و بدون فشار از ناحیه‬ ‫هیچ گروهی کار خ��ود را انجام دهند‪ ،‬ای��ن دولت با اخذ رای‬ ‫اکثریت مردم مقبولیت قانونی و با تایید مقام معظم رهبری‬ ‫مشروعیت پیدا کرده‪ .‬احاد جامعه و همه طی ف های سیاسی‬ ‫و اجتماعی ش��رعا و قانونا موظف هستند کمک کنند تا این‬ ‫دولت بدون مشکل کار خود را انجام دهد و بنده نیز که در زمان‬ ‫ش�ما بعد از اقای س�عید لو با اقای عباس�ی وزیر‬ ‫بعدی ورزش ه�م به نوعی در مس�اله کمیته ملی‬ ‫المپیک اختالف داشتید‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که اساس��نامه فدراسیون های‬ ‫ورزشی ما منطبق با منشور المپیک نیست‪ .‬نکته اینجاست‬ ‫که ب ر اساس منش��ور المپیک دولت نباید در عزل و نصب ها‬ ‫دخالتی داشته باشد و ما در جمهوری اسالمی ای ران این مساله‬ ‫را تایید و امضا کرده ایم‪ .‬در دوره اق��ای مه ر علی زاده بندی به‬ ‫اساسنامه اضافه شد که ب ر اس��اس ان این حق عزل و نصب‬ ‫بر عهده رئیس سازمان بوده است‪ .‬روسای سازمان نیز بدون‬ ‫اینکه مدعی تراش��ی کنند در دوره های بعد ای��ن بند را اجرا‬ ‫م ی کردند‪ ،‬ح��اال در دوره اقای عباس��ی چند تن از روس��ای‬ ‫فدراسیون های ورزشی به ش��کل زننده ای برکنار م ی شوند‪.‬‬ ‫فردی مثل اقای دنیا مالی که از مدی ران موفق اس��ت و منشا‬ ‫تحول در قایق رانی بود به اته��ام واهی مالی و اخالقی برکنار‬ ‫م ی شود‪ ،‬کریم صفایی را متهم م ی کنند در کمپ تی راندازی با‬ ‫کمان سگ برده و سگ بازی کرده است‪ .‬یکی دیگر را متهم به‬ ‫استفاده از مواد مخدر م ی کنند و با این اتهامات افراد را جابه جا‬ ‫م ی کرد‪ .‬اما موضوع این است که تمامی اخبار عزل و نصب ها‬ ‫و احکام انها روی س��ایت وزارت ورزش‪ ،‬س��ایت فدراس��یون‬ ‫مربوطه و رسانه ها قرار گرفته و از همه مهمتر فرد جدید باید‬ ‫خود و امضای خود را به فدراسیون جهانی و کمیته بی ن المللی‬ ‫معرفی کند و نکته اینجاست که انها م ی بینند که رئیس قبلی‬ ‫برکنار شده و فرد دیگری سرکار امده است‪ ،‬انها بررسی م ی کنند‬ ‫ایا دوره فرد قبلی تمام ش��ده بود؟ ایا مجمع این فرد را برکنار‬ ‫کرده یا اینکه به طریق دیگری برکنار شده است؟ نکته دیگر‬ ‫ی فدراسیون های ورزشی ما چند نفری هستند‬ ‫اینکه در تمام ‬ ‫که عضو فدراسیون بی ن المللی مربوطه هستند و کسانی نیز‬ ‫هستند که به عنوان رابط فدراسیون های جهانی تغیی رات در‬ ‫فدراسیون ها را به اطالع انها م ی رسانند‪ .‬شما بدانید در مساله‬ ‫دوپینگ حتما زمانی نمونه گیری م ی شود که خبری از داخل به‬ ‫ستاد مبارزه با دوپینگ برسد و انها خود را سر بزنگاه م ی رسانند‪.‬‬ ‫اینجا نیز همینطور است‪ .‬پس مساله پنهان نبوده است‪ .‬نکته‬ ‫دیگر تعدادی از روسای فدراس��یون ها ب رای احقاق حق خود‬ ‫اعتراض رس��می کرده اند که این مساله نیز توسط نهادهای‬ ‫بی ن المللی قابل پیگیری اس��ت‪ .‬به نظر م ی رسید که در ان‬ ‫مقطع دوستان سعی داشتند با یک عزل و نصب همه جانبه‬ ‫انتخابات اینده کمیته المپیک را از ان خ��ود کنند که البته‬ ‫توسط ‪ IOC‬جلوی کار گرفته شد‪.‬‬ ‫در ش�رایط کنونی و در گذر از تح�والت این یک‬ ‫سال بعد از المپیک به نظر می رسد انتخابات ‪30‬‬ ‫محرمانه‬ ‫اختالف هم داشتید در نفت با رئیس جمهور؟‬ ‫‪ l‬یکی اینکه ایشان به من م ی گفت معاونی را بگذار‬ ‫که خیلی شبهه داش��ت‪ .‬من مخالفت کردم و زیر بار نرفتم‪.‬‬ ‫ی را از نفت‬ ‫دوم اقای احمدی نژاد دوست داشت که پتروشیم ‬ ‫جدا کند و به وزارت صنایع بسپارد‪ .‬در جلسه هیات دولت من‬ ‫مخالفت کردم‪ .‬حتی برخی از دوستان به من یادداشت دادند که‬ ‫او رئی س جمهور است و شما مخالفت نکن که من مخالفت‬ ‫خودم را پس نگرفتم‪ .‬تا اینکه ایشان به این نتیجه رسید که‬ ‫من را به عنوان وزیر به مجلس معرفی نکند‪.‬‬ ‫کال رابطه شما با سعید لو خوب نبود؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬ظاه را ایش��ان فکر م ی کردند ک��ه من باعث‬ ‫شده ام از معاونت اجرایی بروند در حالی که اینطوری نبود و این‬ ‫تصمیم رئی س جمهور بود و به قول اقای رئی س جمهور با این‬ ‫کار‪ ،‬یک تیرو سه نشان زدند‪ .‬در مورد این ماجراها نیز باید یک‬ ‫وقت دیگر صحبت کرد و در شرایط کنونی به صالح نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬ما اصرار داریم که انتخابات در زمان خودش برگزار‬ ‫شود‪ .‬البته من علم غیب ندارم که انتخابات در مسیر خود به‬ ‫کجا م ی انجامد‪ ،‬ایا برگزار م ی شود یا نه‪ ،‬اما ما اصرار داریم که‬ ‫انتخابات در زمان مقرر خود برگزار شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪193‬‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬خوش��بختانه من هیج وقت نگفته ام من را‬ ‫کجا بگذارید‪ .‬بنده در مدت ‪ 10‬سال (در شهرداری و دولت) که با‬ ‫احمدی نژاد کار کردم حتی یکبار هم با واسطه یا ب ی واسطه از‬ ‫ایشان درخواست هیچ سمتی را نکردم‪.‬خودم را خالصانه ب رای‬ ‫خدمت به کشور گذاشتم و هر کجا که ایشان گفتند‪ ،‬من رفتم‪.‬‬ ‫اول گفتند بروید وزارت راه که با تحصیالت و سوابق بنده هم‬ ‫کامال مطابقت داشت‪ .‬بعد گفتند رحمتی م ی ماند‪ .‬تو هم که‬ ‫ب رایت پست مهم نیست‪ ،‬جایی دیگر برو‪ ،‬تبعیت کردم و وقتی‬ ‫هم ورزش را مطرح کردند‪ ،‬اعتراضی نکردم‪.‬‬ ‫اقای سعید لو را پیشنهاد دادید؟‬ ‫‪ l‬هم بله و هم نه! نکته اینجاس��ت که قرار نبود در‬ ‫زمان اخذ رای اعتماد چنین انتصابی صورت گیرد‪ .‬ماجرا این‬ ‫بود که بن��ده در اواخر دولت نهم به اق��ای احمدی نژاد گفتم‬ ‫که تمایلی ندارم در ورزش باش��م و دوست دارم در حیطه کار‬ ‫تخصصی خودم کار کنم‪ .‬ایش��ان گفتند چند نفری را ب رای‬ ‫تصدی مسئولیت ورزش معرفی کنید‪ .‬من پنج نفر را با کسب‬ ‫اجازه از خودشان و اینکه من دارم این کار را م ی کنم‪ ،‬خدمت‬ ‫اقای رئی س جمهور معرفی کردم‪ .‬ش��اید سعی د لو نفر پنجم‬ ‫این لیست بود‪ .‬به هر حال اقای رئی س جمهور ترجیح دادند‬ ‫جانشین من‪ ،‬سعی د لو باش��د‪ .‬موضوع جابه جایی سعی د لو از‬ ‫حوزه معاونت اجرایی و ان هم در زمان اخ��ذ رای از مجلس‪،‬‬ ‫خودش یک داس��تان خ��اص دارد که م ی بایس��ت در زمان‬ ‫مقتضی به ان پرداخته شود و زمانش االن نیست‪.‬‬ ‫دی نیز با چالش هایی مواجه اس�ت‪ .‬من شخصا‬ ‫ تردید دارم که انتخابات س�ر وقت خ�ود برگزار‬ ‫شود‪.‬‬ ‫من هی�ج وقت نگفت�ه ام من‬ ‫را کجا بگذارید‪ .‬بن�ده در مدت‬ ‫‪ 10‬سال (در شهرداری و دولت)‬ ‫ک�ه ب�ا احمدی ن�ژاد کار کردم‬ ‫حتی یک بار هم با واس�طه یا‬ ‫ ب ی واسطه از ایشان درخواست‬ ‫هیچ سمتی را نکردم‬ ‫تصدی کار این درخواست را از همه داشتم‪ ،‬امروز وظیفه خودم‬ ‫م ی دانم که به وزیر ورزش – هر کس��ی که هست‪ -‬کمک‬ ‫کنم‪ .‬اگر نبودن من در ورزش کمک به وزیر ورزش باشد‪ ،‬حتما‬ ‫این کار را خواهم کرد‪.‬‬ ‫مطمئنا؟!‬ ‫‪ l‬قطعا! دلیلش هم این است که ب رای مدیریت کردن‬ ‫باید همدلی وجود داشته باشد‪ .‬مسائلی مثل چانه زنی بر سر‬ ‫موضوعات مالی‪ ،‬برنامه ریزی و سایر امور اجرایی اگر وفاق و‬ ‫همدلی نباشد کار را بسیار سخت م ی کند‪ .‬این تجربه من در‬ ‫این چند سال است و م ی خواهم از این تجربیات به نحو احسن‬ ‫اس��تفاده کنم‪ ،‬خودم را خادم مردم و کشور م ی دانم و معتقدم‬ ‫امروز مسئولیت کار با کسانی است که طبق قانون مدیریت‬ ‫دولت را در دس��ت دارند و تا زمان ی که قانون اساس��ی کشور‬ ‫رعایت ش��ود و مقام معظم رهبری راضی باشند‪ ،‬از این دولت‬ ‫حمایت خواهم کرد‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مذاکرهدروضعیتابهام‬ ‫ساز مخالف در واشنگتن‬ ‫تو گوهای کارشناسی‬ ‫چ راگف ‬ ‫میان ای ران و‪ 1+5‬ناتمام‬ ‫ماند؟‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫مثلثخبرمی دهد؛‬ ‫چرا مذاکرات‬ ‫کارشناسی‬ ‫تعطیل شد؟‬ ‫بین الملل‬ ‫هفته گذشته اوباما برگ جدیدی رو کرد و کنگره را‬ ‫تهدید کرد که تحریم های جدید را وتو خواهد کرد‪.‬‬ ‫با این حال مذاکرات کارشناسی میان ایران و ‪5+1‬‬ ‫دچار یک سکته ناقص شد‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫مذاکرات کارشناسی باز هم متوقف شد؛ این مهمترین‬ ‫خبر هسته ای در هفته گذشته بود‪.‬‬ ‫گویا توافق ژنو قرار نیس��ت به همین سادگی اجرایی‬ ‫شود‪ .‬سه دور مذاکره سخت و طوالنی به ریاست محمد جواد‬ ‫ی رسیده است‪ .‬حمید‬ ‫ظریف در سوئیس حاال به مرحله مهم ‬ ‫بعیدی نژاد که فعال سرپرس��ت تیم هس��ته ای در مذاکرات‬ ‫کارشناسی اس��ت هنوز نتوانس��ته با دس��ت پر به پایتخت‬ ‫باز گردد‪ .‬هر دو بار او با توقف مذاکرات مواجه شده و حاال این‬ ‫سی د عباس ع راقچی اس��ت که م ی گوید احتماال دور بعدی‬ ‫مذاکرات در سطحی باالتری برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫ژنو بار دیگر هسته ای شد‬ ‫وقتی امریکای ی ها لیس��تی از تحریم ه��ای جدید را رو‬ ‫کردند و هیات ای رانی مذاکرات هسته ای را نیمه کاره رها کرد و‬ ‫به ته ران بازگشت‪ ،‬شاید پی ش بینی اینکه چه پیش خ واهد امد‬ ‫بسیار سخت به نظر م ی رسید‪ ،‬اما هر چه بود دامنه رایزن ی ها‬ ‫انقدر باال گرفت تا جان کری از ساختمان وزارت خارجه امریکا‬ ‫به ته ران تلفن بزند و به محمد جواد ظریف شخصا اطمینان‬ ‫دهد که واشنگتن در پی توقف مذاکرات نیست‪ .‬مذاکرات اغاز‬ ‫شد این بار نه در وین بلکه در ژنو؛ ان هم در همان هتلی که‬ ‫پیش از این می زبان وزرای گروه ‪ 5+1‬و ای ران بود‪.‬‬ ‫کسانی که مذاکرات هس��ته ای ظریف در ژنو را دنبال‬ ‫م ی کردند به خوبی م ی دانند وقتی که زمان مذاکرات طوالنی‬ ‫م ی شود یعنی که کار گره خورده و هر اتفاقی محتمل است‪.‬‬ ‫مذاکرات کارشناسی ژنو هم وقتی به چهارمین روز خود‬ ‫رسید تحلی ل ها همین رنگ و بو را به خود گرفت‪ .‬ع راقچی‬ ‫هم به کمک تحلیلگران امد و رسما اعالم کرد که مذاکرات به‬ ‫سختی پیش رفته و احتمال توقف ان وجود دارد‪ .‬بعیدی نژاد‬ ‫حاال منتظر دس��تور ته ران و به قول منبع اگاه وزارت خارجه‬ ‫منتظر رایزنی مقامات باالتر دو طرف بود‪.‬‬ ‫‪46‬‬ ‫هفته نامه تایم در شماره ‪9‬دسامبر پرونده خود به معامله هسته ای ایران و امریکا و انتقادها پیرامون ان پرداخت‬ ‫دیپلماسی تلفن‬ ‫وزارت امور خارجه هفته گذش��ته ی��ک میهمان مهم‬ ‫داش��ت‪ .‬یک وزیر اروپایی پس از چند سال راهی ته ران شده‬ ‫بود تا در ادامه سیاست خارجی دولت جدید ای ران گامی مهم‬ ‫برداشته شود‪.‬وزیر امور خارجه ایتالیا که به دعوت ظریف از رم‬ ‫به ته ران امده بود البته به همراه خود یک دعوتنامه را هم برد تا‬ ‫مقامات باالترش را هم در اینده ای نزدیک به ای ران بیاورد‪ .‬وقتی‬ ‫او و ظریف در کنار یکدیگر و مقابل دوربی ن های رسانه ایستاده‬ ‫بودند تا از دستاوردهای این سفر مهم سخن بگویند‪ ،‬ماجرای‬ ‫توقف مذاکرات هس��ته ای انقدر پ ر اهمیت ب��ود که اولویت‬ ‫پرسش های خب رنگاران باشد‪ .‬ظریف درست مثل هفته قبلش‬ ‫که در کنار الوروف ایستاده بود و خبر هسته ای م ی داد در کنار‬ ‫وزیر خارجه ایتالیا هم ایستاد و خبر از تماس قریب الوقوعش‬ ‫با اش��تون داد‪ .‬حاال همه منتظر رایزنی مج��دد این دو چهره‬ ‫بودند‪ .‬ایا گره ژنو باز خواهد شد و بعیدی نژاد بار دیگر مذاکره را‬ ‫از سر خواهد گرفت یا اینکه باید از هتل چک اوت کند و راهی‬ ‫کشورش شود؟ تماس برقرار شد و وزارت امور خارجه در خبری‬ ‫رسمی ماجرا را اینگونه شرح داد‪«:‬در تماس تلفنی بعدازظهر‬ ‫امروز یکشنبه کاترین اش��تون با محمد جواد ظریف اخرین‬ ‫وضعیت و نتایج مذاکرات کارشناس��ی جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران و ‪ 5+1‬در ژنو مورد بررس��ی و تبادل نظر قرار گرفت‪ .‬در‬ ‫این گفت وگوی تلفنی قرار ش��د طرفین به رایزن ی های خود‬ ‫ادامه داده و بعد از تعطیالت میالد حضرت مسیح مذاکرات‬ ‫کارشناسی جمهوری اسالمی ای ران و گروه ‪ 5+1‬از سر گرفته‬ ‫ش��ود‪ ».‬ظریف هم که از همان ابتدا ش��یوه اطالع رس��انی‬ ‫فی س بوکی را در دس��تور کار خود ق��رار داده‪ ،‬ماجرای توقف‬ ‫مذاکرات را اندکی بیشتر ش��رح داد تا بیانیه کوتاه وزارت امور‬ ‫خارجه را تکمی ل تر کند‪ .‬او نوشت‪« :‬دیشب همچنین مذاکرات‬ ‫کارشناسی ای ران و ‪ 5+1‬بعد از چند روز مذاکره سخت و سنگین‬ ‫ب رای تعطیالت کریسمس تا هفته اینده متوقف شد‪ .‬در تماس‬ ‫تلفنی خانم اش��تون پس از مرور ب��ر مهمترین موضوعات‬ ‫بحث توافق کردیم که مذاکرات کارشناسی اول هفته اینده‬ ‫از سرگرفته ش��ود‪ .‬همانگونه که قبال هم چندین بار خدمت‬ ‫شما عرض کرده ام تمامی مراحل مذاکرات دشوار و پ رپیچ وخم‬ ‫و پرفرازونشیب خواهد بود و ضرورت صبر و حوصله و دقت و‬ ‫هوشیاری در همه مراحل ضروری است‪ .‬همکاران ما مذاکرات‬ ‫را با حسن نیت کامل و با هدف رسیدن به تفاهم ادامه م ی دهند‬ ‫و در تمامی مراحل با دقت از عزت‪ ،‬حقوق و منافع مردم بزرگ‬ ‫ای ران حراست و پاسداری خواهند کرد‪».‬‬ ‫روایت هسته ای عراقچی‬ ‫س��ی د عباس ع راقچی ح��اال مهره ای مه��م در وزارت‬ ‫بحرانتصمیم گیریدرواشنگتن‬ ‫دوقطبیشدنامریکا‬ ‫مولفه های تخ ریب کننده در مذاک رات‬ ‫کارشناسی چه بود؟‬ ‫امریکا که مس��بب به هم خوردن اولین دور مذاکرات‬ ‫کارشناسی ش��ناخته ش��ده حاال همچنان با دو صدا در مورد‬ ‫پرونده هس��ته ای ای��ران چهره نمایی م ی کند؛ ی��ک صدا از‬ ‫واشنگتن ندای توقف و تحریم بیشتر م ی دهد و یک صدا هم‬ ‫تمایل به ادامه مذاکره و زبان دیپلماسی دارد‪.‬‬ ‫اوباما؛ بار دیگر مقابل رادیکال ها‬ ‫مس��اله ای ران انق��در پ ر اهمیت هس��ت ک��ه بخش‬ ‫مهمی از سخنرانی س��االنه اوباما را به خود اختصاص دهد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫خبرهای مهم از ینگه دنیا‬ ‫اگر قبال این دو صدا به بخش کنگره و دولت تقس��یم‬ ‫م ی شد اما حاال به نظر م ی رسد هم در دولت‪ ،‬مخالفان اوباما‬ ‫پدیدار گشته اند و هم در کنگره دیپلماسی جدید دولت در قبال‬ ‫ای ران مدافعانی پیدا کرده است‪ .‬شاید چنین شده است که در‬ ‫مقابل درخواست برخی چهره های رادیکال کنگره ب رای وضع‬ ‫تحریم های جدید علیه ای ران‪ ،‬نامه ای مهم از کنگره ای ها هم‬ ‫منتشر شد‪ 10 .‬رئیس کمیت ه سنا نامه ای خطاب به هری رید‪،‬‬ ‫رهبر اکثریت نوشتند و خواستار عدم پذیرش الیحه منندز در‬ ‫جهت تحریم بیشتر ای ران شدند‪.‬‬ ‫این س��ناتورها در نامه خود چنین نوشتند‪« :‬اکنون در‬ ‫حال ی که مذاکرات در جریان است‪ ،‬ما معتقدیم که تحریم های‬ ‫جدید مورد بهره برداری کس��انی در ای ران ق��رار م ی گیرد که‬ ‫م ی خواهند شکست مذاکرات را ببینند‪ .‬در صورتی که ای ران‬ ‫هر زمانی از مفاد طرح اقدام مشترک عدول کند‪ ،‬یا این طرح به‬ ‫یک پیمان درازمدت ب رای حصول اطمینان از صلح امیز بودن‬ ‫ب رنامه هسته ای این کشور منتهی نشود کنگره باید فورا الیحه‬ ‫تحریم های جدید را در دس��تور کار قرار دهد‪ ».‬تیم جانسون‬ ‫رئیس کمیته بانکی‪ ،‬دایان فاینستاین رئیس کمیته اطالعات‪،‬‬ ‫کارل لوین رئیس کمیته نیروهای مسلح‪ ،‬باربارا میکولسکی‬ ‫رئیس کمیته تخصیصات‪ ،‬جان راکفلر رئیس کمیته تجارت‪،‬‬ ‫باربارا باکسر رئیس کمیته محی ط زیست‪ ،‬توماس کارپر رئیس‬ ‫کمیته امنیت ملی و امور دولتی‪ ،‬پاتریک لیهی رئیس کمیته‬ ‫قضایی‪ ،‬ران وایدن رئیس کمیته منابع طبیعی و انرژی و تام‬ ‫هرکین رئیس کمیته اموزش و سالمت از جمله کسانی بودند‬ ‫که این نامه را امضا کردند‪.‬‬ ‫اتفاقات و معادالت داخلی امریکای��ی البته مورد رصد‬ ‫دیپلمات های ای رانی است‪ .‬ع راقچی تحوالت امریکا در مورد‬ ‫پرونده ای��ران را اینگونه تحلیل کرده اس��ت‪« :‬اقای کوهن‪،‬‬ ‫معاون خزانه داری امریکا نیز با س��فر به منطقه‪ ،‬فشارهایی‬ ‫به برخی کش��ورها ب رای اعمال تحریم ها علیه کش��ورمان‬ ‫داش��ته که مجموعه این اظهارات و اقدامات‪ ،‬تحریک امیز و‬ ‫خالف حس��ن نیت و روحیه همکاری به عنوان الزمه اجرای‬ ‫توافقنامه ژنو محس��وب م ی ش��ود‪ .‬دولت امری��کا به علت‬ ‫امتیازاتی که به جمهوری اسالمی ای ران داده با انتقاد و اعتراض‬ ‫نمایندگان مخالف در کنگره و دوستان منطقه ای اش اعم از‬ ‫رژیم صهیونیستی و دیگران مواجه شده‪.‬‬ ‫امریکای ی ها باب��ت موافقت با غن ی س��ازی ای ران‪ ،‬ورود‬ ‫به بحث درباره تحریم ها‪ ،‬توافق با ای��ران و کمک به ارتقای‬ ‫اقتدار منطقه ای و بی ن المللی جمهوری اسالمی ای ران مورد‬ ‫انتقاد قرار گرفته اند و اقداماتش��ان ب رای پاسخگویی به این‬ ‫انتقادهاست‪ .‬به مقامات امریکایی گفته ایم که نباید مشکالت‬ ‫داخلی و مشکالتی را که با دوستانشان دارند با هزینه حقوق‬ ‫ملت ای ران رفع کنند‪ ،‬این قطعا ناپسند است و ما با ان برخورد‬ ‫م ی کنیم‪ .‬برخی برخوردها و سیاس��ت های دوگانه در درون‬ ‫دولت امریکا نشان دهنده سردرگمی دولت این کشور است‪.‬‬ ‫این سردرگمی به نحوی اس��ت که هر یک از وزارتخانه های‬ ‫خزانه داری و امور خارجه کاری م ی کنند‪ ،‬برخی درصدد افزایش‬ ‫تحریم ها هس��تند و از طرفی اوباما گفته است تحریم های‬ ‫جدید کنگره را وتو خواهد کرد‪».‬‬ ‫رئی س جمه��ور ایاالت متح��ده در س��خنران ی اش انجا که‬ ‫مربوط به ای ران بود چنین گفت‪« :‬هنوز هیچ نیازی به وضع‬ ‫تحریم های تازه علیه ای ران نیست‪ ».‬باراک اوباما درعین حال‬ ‫گفت که همه گزینه ها روی میز است اما وی طرفدار راه حل‬ ‫دیپلماتیک است‪ .‬رئی س جمهور امریکا گفت‪« :‬امتحان کردن‬ ‫این راه بسیار حائز اهمیت است‪ ،‬نه به خاطر اینکه راه تضمین‬ ‫شده ای است‪ ،‬بلکه به خاطر اینکه گزینه دیگر‪ ،‬ما را به نوعی‬ ‫درگیری ب رای حل این مساله م ی کشاند؛ ان هم با همه جور‬ ‫پیامدهای ناخواسته اش‪ .‬ب رای ما کار سختی نیست که فشار‬ ‫بیشتری به ای ران وارد کنیم‪ .‬م ی توانیم تحریم های بیشتر را‬ ‫یک روزه تصویب کنیم‪ .‬اما این به تردیدهای ای ران درباره ما‬ ‫دامن م ی زند‪».‬‬ ‫وی با اش��اره به اینکه همچنان تحریم های سنگین‬ ‫نفتی و بانکی علی��ه ای ران در ح��ال اجراس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬با‬ ‫مذاکرات چیزی را از دست نم ی دهیم‪ .‬اگر امریکا در رسیدن‬ ‫به یک توافق نهایی «جدی» اس��ت‪ ،‬باید طوری عمل کند‬ ‫که موجب سوءظن از سوی ای ران نش��ود‪ ».‬اندکی قب ل تر از‬ ‫ان سخنگوی کاخ س��فید هم از وتو کردن مصوبه احتمالی‬ ‫کنگره ب رای تحریم ای ران توس��ط اوباما خب��ر داده بود‪ .‬جی‬ ‫کارنی‪ ،‬سخنگوی وزارت امورخارجه امریکا گفته بود‪« :‬باراک‬ ‫اوباما هرگون��ه مصوبه تحریم های جدید علی��ه ای ران را وتو‬ ‫خواهد کرد‪».‬‬ ‫ازتهرانتاواشنگتن؛مسالهپروندههسته ایاست!‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫امور خارجه است‪ .‬هر چند در کنار محمد ج واد ظ ریف چهره های‬ ‫دیگ��ری مانند تخت روانچی ه��م حضور دارن��د‪ ،‬اما ترجیح‬ ‫م ی دهند خیلی رسانه ای نشوند اما گویا ع راقچی در تقسیم‬ ‫کار مسئولیت دارد که مقابل دوربی ن ها بنشیند و با خب رنگاران‬ ‫از اخرین تحوالت سخن بگوید‪ .‬او بعد از ظریف مقام ارشد تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای به شمار م ی رود‪ .‬اگر چه اطالعیه کوتاه‬ ‫وزارت امور خارجه هی چ بار منفی نداش��ت‪ ،‬اما جزئیات ماجرا‬ ‫حکایت از این داش��ت که مذاکرات متوقف شده است‪ .‬یعنی‬ ‫هنوز زمان اجرایی شدن توافقنامه فرا نرسیده و البته با در نظر‬ ‫گرفتن فش��ارهای مخالفان توافقنامه تحلیلگران به خوبی‬ ‫م ی توانند تحلیل کنند که هر روز تاخیر و توقف چه خط راتی‬ ‫را پیش روی توافق پدید امده قرار خواه��د داد‪ .‬هرچه بود بار‬ ‫دیگر س��ی د عباس ع راقچی این بار هم باید موضع مشروح‬ ‫وزارت خارجه را در مورد توقف مذاکرات اعالم م ی کرد‪.‬‬ ‫او گف��ت‪« :‬به رغم مذاکراتی که قبال در وین داش��تیم‬ ‫و اکنون در ژنو داریم پیش��رفت ما به علت برخی تفاس��یر و‬ ‫برداش��ت هایی که از مفاد توافق صورت گرفته خیلی سریع‬ ‫نبوده است‪.‬این تفاسیر و برداشت ها از نظر ما درست نیست‬ ‫و باید دقت بیش��تری صورت گیرد‪ ،‬به این علت در بسیاری‬ ‫موضوعات توانسته ایم پیشرفت هایی داش��ته باشیم اما در‬ ‫برخی موضوعات کماکان اختالف نظر بی��ن طرفین باقی‬ ‫است‪ .‬تماس هایی در سطوح باالتر و گفت وگو بین بنده و خانم‬ ‫اشمیت به تماس تلفنی خانم اشتون با اقای ظریف منجر شد‬ ‫که حدود ‪ 45‬دقیقه طول کشید و برخی موارد اختالفی مرور‬ ‫شد‪ .‬در این تماس تلفنی تصمیم گرفته شد که این مذاکرات‬ ‫ادامه یابد اما باتوجه به تعطیالت کریسمس که این هفته در‬ ‫پیش است توقفی را خواهیم داشت و بعد در فاصله یک هفته‬ ‫دوباره این مذاکرات از سرگرفته خواهد شد‪ .‬این توقف فرصت‬ ‫خوبی ب رای ارزیابی دوباره مس��ائل و مشورت های بیشتر در‬ ‫ته ران است تا در دور بعدی با جمع بندی بهتری در مذاکرات‬ ‫حاضر شویم‪».‬‬ ‫ع راقچی البته یک خبر مهم هم داد‪ .‬او گفت که ممکن‬ ‫است تغیی راتی در سطح تیم مذاکره کننده داده شود‪« :‬ممکن‬ ‫است تصمیم بگیریم در دور بعدی‪ ،‬سطح مذاکرات را مقداری‬ ‫باالتر ببریم یا حداقل اغاز مذاکرات در سطح باالتری باشد تا‬ ‫برخی مسائل که نیاز به تصمیم سیاس��ی دارد در ان سطح‬ ‫بهتر تصمیم گیری ش��ود و ما در نهایت بتوانیم درباره نحوه‬ ‫اجرای توافقنامه ژنو به جمع بندی برسیم‪ .‬همچنین در ادامه‬ ‫مذاکرات باید تاریخی را ب رای اغاز گام نخست توافقنامه ژنو‬ ‫تعیین کنیم‪ .‬در این مذاکرات کارشناسان فنی ما به سرپرستی‬ ‫اقای بعیدی نژاد مدیرکل سیاس��ی وزارت امور خارجه حضور‬ ‫دارند و گروهی از کارشناس��ان بخش های مربوط به مسائل‬ ‫تحریم و هسته ای وی را همراهی م ی کنند‪ .‬ممکن است دور‬ ‫بعدی مذاکرات در سطح معاونان وزیر یا حداقل بنده و خانم‬ ‫اشمیت اغاز شود تا برخی مسائل که نیاز به تصمیم گیری و‬ ‫جمع بندی سیاسی دارد در همان جلسه تصمیم گیری شود‪».‬‬ ‫جمهوریخواهان و دموک رات ها دو‬ ‫رویکرد متفاوت را در قبال ای ران‬ ‫دنبالمیکنند‬ ‫واقعیت این است که پرونده هسته ای ای ران اکنون دو‬ ‫طرف اصلی دارد؛ ای ران و امریکا‪ .‬حاال همه نگاه ها به این دو‬ ‫کشور دوخته شده‪ ،‬شاید همین جاس��ت که ماجرا را سخت‬ ‫کرده است‪ .‬میان ته ران و واش��نگتن‪ ،‬پرونده هسته ای تنها‬ ‫یکی از فایل های حل نشده است‪ ،‬انها مسائل زیادی با هم‬ ‫دارند‪ .‬ساختار های تصمیم گیری دو کشور خیلی پیچیده تر‬ ‫از ان اس��ت که بتوان به س��ادگی یک تصمیم مهم درباره‬ ‫پایان چه��ار دهه تقابل گرفت‪ .‬حتی اگر روس��ای جمهور دو‬ ‫کش��ور چنین تمایلی داشته باش��ند‪ ،‬گارد سیاست خارجی‬ ‫دو کشور دیگر مانند گذشته نیس��ت؛ اما این همه ملزومات‬ ‫تئوریسی ن های بازگش��ت به روابط ‪ 1980‬نیست‪ .‬حاال حل‬ ‫پرونده هسته ای شاید پیش نیازهای مهمی هم داشته باشد‪.‬‬ ‫در پاستور و کاخ سفید جلسات مهمی برگزار م ی شود‪ .‬ظریف‬ ‫و کری ماموریت سختی دارند؛ یک ماموریت با هدف مشترک‪.‬‬ ‫پشت خنده ها و مصافحه جان و محمد جواد‪ ،‬گویا جدل هایی‬ ‫هم وجود دارد‪ .‬این فایل محرمانه شاید خیلی زود گشوده شود‪.‬‬ ‫باید منتظر گذر زمان باشیم‪.‬‬ ‫چرا پرونده گره خورده است؟‬ ‫از تحلیل شرایط موجود م ی ش��ود فهمید که یکی از‬ ‫مباحث اصلی در پرونده هسته ای‪ ،‬زمان اجرای توافق است‪.‬‬ ‫به این معنا که گوی��ا طرف مقابل اص��رار دارد ابتدا ای ران به‬ ‫تعهدات خود عمل کرده و اژانس هم ان را تایید کند تا پس‬ ‫از ان تحریم ها را کاهش دهند در مقابل اما ای ران بر این پای‬ ‫م ی فشارد که ب رای اجرای توافق نامه م ی بایست طرفین به‬ ‫صورت همزمان عمل کنند‪ .‬از دیگر س��و گویا بحث بر سر‬ ‫این که تحریم بانک های تازه ای حذف شده تا انتقال پول ها‬ ‫اجرایی ش��ود همچنان ادامه دارد‪ .‬این دو محور؛ اصل ی ترین‬ ‫چالش های بخش کارشناسی مذاکرات است‪g .‬‬ ‫‪47‬‬ ‫چرا گفت و گوهای کارشناسی میان ایران و ‪ 5+1‬ناتمام ماند؟‬ ‫مذاکره در وضعیت ابهام‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫‪2‬‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫موافقتنامه ژنو ‪ 3‬با عنوان «طرح اجرایی مشترک» در‬ ‫شرایطی به امضای نمایندگان گروه ‪ 5+1‬و جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران رسید که موضوعاتی همانند ضرورت راهبرد متوازن در‬ ‫فرایند کنش دیپلماتیک ای ران م��ورد تاکید قرار گرفته بود‪.‬‬ ‫مقامات امریکایی در روند مذاکرات ژنو با واکنش گروه های‬ ‫اس��رائی ل محور روبه رو ش��ده و در نتیجه تالش داش��تند تا‬ ‫زمینه های متقاعد س��ازی گروه های مجاور سیس��تمی در‬ ‫ساختار داخلی امریکا را نیز پیگیری نمایند‪ .‬چنین رویکردی‬ ‫نش��ان م ی دهد که ای ران و گ��روه ‪ 5+1‬نه تنه��ا در ارتباط با‬ ‫فضای مذاکرات بلکه در رابطه با چگونگی واکنش نسبت به‬ ‫بازیگران مختلف م ی بایست رویکرد مبتنی بر احتیاط و توازن‬ ‫را در دس��تور کار قرار دهند‪ .‬درباره موفقیت یا عدم موفقیت‬ ‫توافقتنامه ژنو ‪ 3‬رویکردهای مختلفی ارائه شده است‪ .‬یکی‬ ‫از نشانه های موفقیت و تداوم هر قرارداد اقتصادی و راهبردی‬ ‫را باید در اثربخشی ان دانست‪ .‬اگر هر موافقتنامه ای به دلیل‬ ‫شرایط بی ن المللی یا ب راس��اس متن تهی ه شده در وضعی ت ‬ ‫تردی��د‪ ،‬ابهام یا دوگانگی ق��رار گیرد‪ ،‬در ان ش��رایط امکان‬ ‫ناپایداری راهبردی وجود خواهد داشت‪ .‬به طور کلی‪ ،‬باید بر‬ ‫این موضوع تاکید داشت که موافقتنامه ژنو ‪ 3‬به دلیل انکه با‬ ‫تفاسیر مختلفی همراه بوده‪ ،‬در اولین روزهای بعد از تنظیم‬ ‫موافقتنامه منجر به اتخ��اذ تصمیماتی ب رای تحریم مجدد‬ ‫برخی از نهادهای اقتصادی و شرکت های ای رانی توسط وزارت‬ ‫خزانه داری ایاالت متحده گردیده است‪.‬‬ ‫انجام چنین اقداماتی از سوی برخی از محافل تحلیل‬ ‫موضوعات سیاس��ت خارجی به منزله نقض موافقتنامه ژنو‬ ‫تلقی م ی ش��ود‪ .‬در حالی ک��ه مقامات مس��ئول اجرایی در‬ ‫تیم دیپلماتیک تالش داش��تند تا موضوع یادش��ده را خارج‬ ‫از موافقتنامه تحلیل نمایند‪ ،‬بیان چنین رویکردی م ی تواند‬ ‫ب راس��اس رهیافت های مختلفی تفس��یر و تحلیل ش��ود‪.‬‬ ‫گروه های رادیکال بر این اعتقادند ک��ه تیم مذاکره کننده از‬ ‫الگوی سازش در برخورد با سیاست جهانی استفاده کرده و‬ ‫در نتیجه زمینه ب رای ظهور تهدیدات جدید علیه جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران اجتناب ناپذیر خواهد بود‪.‬‬ ‫برخی دیگ��ر نگرش تعادل��ی داش��ته و انعطاف های‬ ‫دیپلماتیک ای ران را ناش��ی از قابلیت و توانمندی بازیگران‬ ‫بی ن المللی در چارچوب دیپلماس��ی اجبار تلقی م ی نمایند‪.‬‬ ‫چنین رویکردی به مفهوم ان اس��ت که دیپلماس��ی ای رانی‬ ‫و برخی از گروه های بی ن المللی بر ضرورت متوازن س��ازی‬ ‫راهبرد هس��ته ای جمهوری اس�لامی با نیازهای سیاست‬ ‫بی ن الملل تاکید دارند‪ .‬در چنین شرایطی است که موضوع‬ ‫مربوط به همکاری های چندجانب��ه ب رای کاهش تحریم در‬ ‫وضعیت ابهام قرار گرفته اس��ت‪ .‬این امر به مفهوم ان است‬ ‫که تضادهای دیپلماتیک و راهبردی ای ران و کشورهای گروه‬ ‫‪ 5+1‬در اینده ادامه پیدا کرده و امکان ش��کل گیری تردید و‬ ‫تاخیر ب رای اجرای قرارداد اجتناب ناپذیر خواهد بود‪.‬‬ ‫درک علل ناپایداری را باید در فرایند تنظیم موافقتنامه‬ ‫مورد تحلیل قرار داد‪ .‬فرایندهای دیپلماتیک که دارای نتایج‬ ‫راهبردی است‪ ،‬نم ی تواند در زمان محدودی تنظیم و تبیین‬ ‫شود‪ .‬بناب راین الزم است تا س��ازوکارهای جدیدی در ارتباط‬ ‫با اجرای موثر چنین س��ندی در دس��تور کار قرار گیرد‪ .‬متن‬ ‫موافقتنامه همکاری های هسته ای ای ران و کشورهای گروه‬ ‫‪ 5+1‬در اولین س��اعات بامداد روز ‪ 24‬نوامبر ‪ 2013‬در «خانه‬ ‫ملل» ژنو برگزار گردید‪ .‬امضای این سند به مثابه پایان مرحله‬ ‫اول دیپلماسی فشرده دولت اقای روحانی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫فعالی ت های دیپلماتی��ک وزارت امورخارج��ه در چارچوب‬ ‫مولفه های تخریب کننده در مذاکرات کارشناسی چه بود؟‬ ‫بحران تصمیم گیری در واشنگتن‬ ‫مهدی مطهرنیا‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫مذاکرات هسته ای ای ران و کشورهای موسوم به ‪5+1‬‬ ‫یا ‪3+3‬؛ ب رای دو کنشگر مرکزی ان یعنی دولت های ای ران و‬ ‫امریکا‪ ،‬واجد مختصاتی معنادار است که در تحلیل نهایی‬ ‫به ضروری بودن ان ب��رای ای ران و الزام اور ب��ودن ان ب رای‬ ‫امریکا منتهی م ی شود‪.‬‬ ‫ژنو ‪3‬؛ ه ر چه بود فضای سیاسی ای ران را وارد فضای‬ ‫واقع گرایی سیاس��ی کرد‪ .‬این واقع گرایی سیاس��ی هنوز‬ ‫در مرحله جنینی قرار دارد و نیازمن��د مراقب ت های ویژه ای‬ ‫است‪ .‬خوشحالی به وجود امده در الیه های گوناگون افکار‬ ‫عمومی از سویه گیری سریع دولت روحانی در دستیابی به‬ ‫‪48‬‬ ‫توافقنامه ژنو در عمق تفسیری ان به همین واقع گرایی و‬ ‫امکان تولد قهرمانانه ان در رفتارها و کنش های سیاس��ی‬ ‫ای��ران در عرصه سیاس��ت خارجی باز م ی گش��ت‪ .‬دو دوره‬ ‫س��ویه گیری های ارمان نمایانه پوپولیستی در دولت های‬ ‫نهم و دهم؛ موجب شد تا نیاز به واقع گرایی و نتیجه خواهی‬ ‫در ادبیات نظام جمهوری اسالمی اشکار شود ‪.‬‬ ‫در اینجا بود ک��ه مخاطره اصلی بروز پی��دا کرد و ان‬ ‫رویکرده��ای افراطی در پذی��رش یا رد ژن��و‪ 3‬در الیه های‬ ‫گوناگون فعاالن سیاسی در جامعه ملی دو کنشگر اصلی‬ ‫پرونده هسته ای یعنی ای ران و امریکا بود‪.‬‬ ‫ای ران ب��ا وجود س��ه الی��ه مخال��ف تعریف پذیر در‬ ‫ارتباط با پرونده هسته ای؛ به واس��طه وجود یک مرکز ثقل‬ ‫مشروعی ت پرور در نظام تصمیم گیری در جایگاه والیت فقیه‬ ‫و رهبری؛ استعداد باالی مدیریت سیاس��ی اختالفات را در‬ ‫داخل ساختار قدرت داراست‪.‬‬ ‫اما کار ب رای دولت امریکا به این س��هولت نیس��ت‬ ‫دیپلماسی دوجانبه و چندجانبه از اولین روزهای دولت جدید‬ ‫اغاز گردید‪ .‬ادبیات سیاسی روحانی و تیم دیپلماتیک ای ران‬ ‫در نیویورک مخاطبان زیادی را بین کشورهای اروپایی پیدا‬ ‫کرد‪ .‬در این فرایند‪ ،‬گفتمان جدیدی تولید شد که معطوف‬ ‫به همکاری های سازنده و متوازن است‪ .‬الزم به توضیح است‬ ‫که هر کش��وری دارای نگرش متفاوتی در ارتباط با مفاهیم‬ ‫سیاسی و بی ن المللی است‪ .‬مذاکرات نیویورک را باید اولین‬ ‫گام ب رای روندی دانس��ت که مبتنی بر اعتمادسازی است‪.‬‬ ‫گام های تکمیلی را م ی توان در مذاک��رات ژنو‪ 2 ،1‬و ‪ 3‬مورد‬ ‫توجه قرار داد‪ .‬هر یک از ای��ن مراحل را باید به عنوان تالش‬ ‫سازمان یافته ای ب رای دستیابی به موافقتنامه ای دانست که‬ ‫متوازن و متعادل پی ش بینی شده است‪.‬‬ ‫نشانه های ابهام در روندهای اجرای موافقتنامه ژنو ‪3‬‬ ‫واقعیت ان است که سیاست خارجی امریکا در برخورد‬ ‫با دیپلماسی هسته ای ای ران ب راساس نشانه هایی از تهدید‪،‬‬ ‫فشار و محدودس��ازی همراه بوده است‪ .‬امریکای ی ها بر این‬ ‫اعتقادند که ای ران در ش��رایط فشار داخلی و محدودیت های‬ ‫س��اختاری قرار گرفته‪ ،‬بناب راین م ی توانند از س��ازوکارهای‬ ‫چون نظ��ام تصمیم س��ازی و تصمیم گیری در سیاس��ت‬ ‫خارجی امریکا ب��ا وجود مرکزیت داش��تن رئی س جمهوری‬ ‫در تصمیم گیری های سیاس��ی در عرصه سیاست خارجی‪،‬‬ ‫فاقد وجوه مشروعی ت پرور است‪ .‬این جایگاه تنها م ی تواند با‬ ‫تاسی به جایگاه قانونی رئی س جمهور در باالترین حد نهایی‬ ‫نوعی مشروعیت سازی با واس��طه ایجاد کند که با گذار از‬ ‫تونل قوانین موجود به مدیریت فش��ارهای داخلی فعاالن‬ ‫سیاسی بپردازد‪.‬‬ ‫در این جاست که با پروای جنینی بودن این واقع گرایی‬ ‫و محی��ط نامس��اعد بالندگی ان ب��ه واس��طه موجودیت‬ ‫بازیگرانی چون امری��کا و مولفه های تخریب کننده ‪ -‬چون‬ ‫نومحافظه کاران در درون و اسرائیل در بیرون ‪ -‬در به چالش‬ ‫کشیدن اراده حکومتی در امریکا ب رای پایبندی به توافقنامه‬ ‫ژنو ‪ 3‬نم ی توان انتظار رو به رش��د و فزاینده ای از مذاکرات‬ ‫هسته ای را جلوی دیدگان فراهم س��اخت‪ .‬این معنا زمانی‬ ‫تشدید م ی شود که به یاد بیاوریم دیگر بازیگران پی رامونی در‬ ‫منطقه و فرامنطقه‪ ،‬نیز در سطوح گوناگون منفعتی خود با‬ ‫این مذاکرات همراه و گاه از ان دور م ی شوند‪.‬‬ ‫عملکرد دولت فرانسه با بازیگری فابیوس و همگام ی ‬ ‫این کشور با اس��رائیل ب رای تحت فش��ار قرار دادن ای ران و‬ ‫امریکا در مذاکرات ژنو‪ 3‬در ادامه این حرکت با بازیگران دیگر‬ ‫معطوف به اجبار و تهدید استفاده کنند‪ .‬واقعیت ان است که‬ ‫لو فصل اختالفات‬ ‫این مذاکرات توانست اراده معطوف به ح ‬ ‫از طریق چانه زنی دیپلماتیک را منعکس سازد‪ .‬اگرچه هنوز‬ ‫اختالفات زیادی در راهبرد ای ران و کشورهای گروه ‪ 5+1‬وجود‬ ‫دارد‪ ،‬اما موافقتنامه ‪ 24‬نوامبر ‪ 2013‬ژنو‪ 3‬را باید به عنوان گامی‬ ‫ در جهت حل مسالمت امیز اختالفات راهبردی دانست‪.‬‬ ‫در این شرایط‪ ،‬م ی توان این سوال را مطرح کرد که ایا‬ ‫کاهش غلظت اورانیوم غنی ش��ده به عنوان رویکرد نهایی‬ ‫جهان غرب محسوب م ی شود یا اینکه هنوز امریکا و سایر‬ ‫کش��ورهای گروه ‪ 5+1‬تالش دارند تا از الگوی مرحله ای در‬ ‫برخورد با فعالیت هس��ته ای ای ران اس��تفاده نمایند‪ .‬بررسی‬ ‫رویکرد ارائه شده از سوی مقامات امریکایی و ای ران بیانگر ان‬ ‫است که در اینده ای نزدیک اختالفات انان در ارتباط با سایت‬ ‫اراک اجتناب ناپذی��ر خواهد بود‪ .‬جان ک��ری بر این موضوع‬ ‫تاکید داشته که س��ایت اراک هی چ گونه جایگاهی در برنامه‬ ‫هسته ای صلح امیز ای ران نخواهد داشت‪ ،‬در حال ی که معاون‬ ‫وزیر امورخارجه جمهوری اسالمی ای ران بر ادامه فعالی ت های‬ ‫سایت اب سنگین اراک تاکید دارد‪ .‬موضوعات مطرح شده در‬ ‫ارتباط با سایت فردو تا حد بس��یار زیادی تعریف شده و قابل‬ ‫پی ش بینی است‪ .‬روند غن ی س��ازی اورانیوم در مقیاس پنج‬ ‫درصد ادامه خواهد یافت‪.‬‬ ‫روند اجرای ی س��ازی طرح مشترک اجرایی م ی بایست‬ ‫در مذاکرات کارشناس��ی پیگیری ش��ود‪ .‬چنی��ن فرایندی‬ ‫به منزله ان اس��ت که هرگونه تحول در سیاس��ت جهانی‬ ‫نیازمند انجام اقدامات مرحله ای ب رای عبور از مش��کالت و‬ ‫محدودیت های فراروی اس��ت‪ .‬نیاز ای ران به اجرای متوازن‬ ‫موافقتنامه‪ ،‬ضرورت ازادسازی بخشی از ذخایر ارزی جمهوری‬ ‫اسالمی را اجتناب ناپذیر م ی س��ازد‪ .‬موضوع ازادسازی ذخایر‬ ‫ارزی ای ران در کشورهای چین‪ ،‬هند و کره جنوبی از اهمیت‬ ‫ویژه ای برخوردار است‪ .‬در شرایط موجود‪ ،‬ای ران در حدود ‪50‬‬ ‫میلیارد دالر بابت صادرات نفت از کشورهای یادشده طلبکار‬ ‫بوده و انان پرداخت بدهی خود را ناش��ی از محدودیت های‬ ‫مالی بی ن المللی تلقی م ی کنند‪ .‬پاس��خ به این س��واالت را‬ ‫باید اصل ی ترین دغدغه دولت روحانی دانس��ت‪ .‬دولت ب رای‬ ‫تامین نیازهای اقتصادی خود نیازمند است تا حجم بیشتری‬ ‫از ذخایر مالی و بانکی خود را به دست اورد‪ .‬بناب راین در شرایط‬ ‫موجود شکل جدیدی از تحرک دیپلماتیک ب رای ازاد سازی‬ ‫ذخایر مالی ای ران در دستور کار قرار م ی گیرد‪ .‬طبیعی است‬ ‫که کشورهایی همانند کره جنوبی‪ ،‬چین و هند تمایل چندانی‬ ‫ب رای پرداخت چنین مقادیری در قالب ارز بی ن المللی نداشته‬ ‫باشند‪ .‬چنین رویکردی را باید در زمره موانعی دانست که نیاز‬ ‫اقتصادی دولت را با چالش همراه م ی سازد‪.‬‬ ‫مخالفت گروه های سیاسی و الب ی های اسرائی ل محور‬ ‫با موافقتنامه ژن��و‪ ،3‬محدودیت های بیش��تری را ب رای تیم‬ ‫دیپلماتی��ک ای ران ایجاد کرده اس��ت‪ .‬در چنین ش��رایطی‬ ‫تحقق اهداف راهبردی ب راساس الگوی متوازن کار دشواری‬ ‫خواهد بود‪ .‬ایجاد وقفه در روند مذاکرات و ادامه ان در پایان‬ ‫تعطیالت ژانویه را م ی توان به عنوان فرصتی ب رای بازنگری‬ ‫سازوکارهای کنش دیپلماتیک ای ران ب رای دستیابی به راهبرد‬ ‫متوازن در روند سیاست خارجی و راهبرد هسته ای جمهوری‬ ‫اسالمی دانست‪ .‬تحریم های اعمال شده جدید توسط وزارت‬ ‫خزانه داری ایاالت متحده با واکنش گسترده ای در ای ران روبه رو‬ ‫شد‪ .‬واقعیت ان است که این تحریم ها در شرایطی تنظیم‬ ‫و اعمال گردیده که فش��ارهای سیاس��ی کنگره علیه جان‬ ‫کری و اوباما نیز وجود داشته است‪ .‬کنگره تحت تاثیر البی‬ ‫اسرائی ل محور قرار داشته و تالش دارد تا موافقتنامه ژنو ‪ 3‬را‬ ‫ب راساس حذف حقوق هسته ای ای ران پیگیری نماید‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی‪ ،‬زمینه ب رای تصاعد اقدامات محدودکننده علیه ای ران‬ ‫اجتناب ناپذیر خواهد بود‪ .‬بخش��ی از چنین فرایندی را باید‬ ‫ناش��ی از روحیه عمومی موجود در امریکا دانست‪ .‬بخشی‬ ‫دیگر معطوف به الگوهای کنش دیپلماتیک ای ران و امریکا‬ ‫محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫تنظیم موافقتنامه ژنو‪ 3‬منجر به واکنش گروه زیادی از‬ ‫مجموعه های محافظه کار در امریکا شده است‪ .‬رهبر اکثریت‬ ‫مجلس نمایندگان چنی��ن قراردادی را با اه��داف راهبردی‬ ‫ایاالت متحده هماهنگ و همس��و نم ی داند‪ .‬بسیاری دیگر‬ ‫از گروه های محافظه کار در ش��ش ماه اینده تالش خواهند‬ ‫داشت تا ای ران را با محدودیت های راهبردی جدیدی روبه رو‬ ‫سازند‪ .‬بخش��ی از این محدودیت ها مربوط به تولید پیام از‬ ‫س��وی رس��انه های مجازی و اتاق های فکر امریکا خواهد‬ ‫بود‪ .‬گروه های محافظه کار نه تنه��ا با مواد مورد توافق ای ران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬درچارچوب موافقتنامه ژنو‪ 3‬مخالف هس��تند‪،‬‬ ‫بلکه تالش دارند ت��ا محدودیت های راهب��ردی جدیدی را‬ ‫ب رای اوباما ایجاد کنن��د‪ .‬به این ترتیب الزم اس��ت تا وقفه‬ ‫ایجادش��ده در روند مذاکرات را به عنوان فرصت دیپلماتیک‬ ‫ب رای ارزیابی چگونگی اجرای سیاست هس��ته ای ای ران در‬ ‫چارچوب موافقتنامه ژنو ‪ 3‬دانس��ت‪ .‬اوال سازوکارهای کنش‬ ‫دیپلماتیک ای ران ب رای متقاعدسازی کش��ورهای درگیر در‬ ‫مذاکرات ‪ 5+1‬تداوم یابد‪ ،‬ثانیا از الگوهایی بهره گیری شود‬ ‫که منجر به نیاز راهبردی جهان غرب به ای ران گردد‪ .‬فقدان‬ ‫چنین شرایطی‪ ،‬انتظارات حقوقی و راهبردی امریکا نسبت‬ ‫به ای ران را افزایش م ی دهد‪.‬‬ ‫دیپلماس��ی ای ران بدون توجه ب��ه دورنمای راهبردی‬ ‫نم ی تواند به نتایج مطلوبی در فرایند مذاکرات راهبردی با‬ ‫امریکا نایل شود‪ .‬اگرچه متن موافقتنامه از اهمیت ویژه ای‬ ‫در ارتباط با دیپلماسی هس��ته ای ای ران برخوردار است‪ ،‬اما‬ ‫م ی توان بر این موضوع تاکید داش��ت که وقفه ایجادش��ده‬ ‫م ی تواند مطلوبی ت های راهبردی بیشتری را ب رای سیاست‬ ‫هس��ته ای جمهوری اس�لامی ای ران ایجاد نمای��د‪ .‬اگرچه‬ ‫تعطیالت ژانویه منجر به وقفه در روند مذاکرات ش��ده‪ ،‬اما‬ ‫چنین روندی م ی تواند زمینه های الزم ب رای بهینه س��ازی‬ ‫اجرای ط��رح مش��ترک ای��ران و گ��روه ‪ 5+1‬را امکان پذیر‬ ‫سازد‪g .‬‬ ‫قابل تکرار است‪ .‬این در حالی اس��ت که اساسا ورود ای ران‬ ‫به این روند باید ب رای اس��تمرار قدرتمندانه و خردمندانه ان‬ ‫برنامه های تعریف شده عملیاتی باشد‪.‬‬ ‫بارها گفته ام و بار دیگر م ی گویم جاده سیاست راهی‬ ‫ ب ی پایان است‪ .‬ارامش و راحتی گم شده ذاتی سیاست است‪.‬‬ ‫در سیاس��ت ب رای ارامش به معنای فق��دان موضوع ب رای‬ ‫مبارزه و ثبات به معنای س��کون راهی نیست‪ .‬این بسیار‬ ‫ساده انگارانه است که فکر کنیم مذاکرات هسته ای در ابعاد‬ ‫کارشناسی ان به فوریت مذاکرات سیاسی ب رای حل و فصل‬ ‫موضوع پایان پذیرد‪.‬‬ ‫اعتماد سازی نیازمند راست ی ازمایی دوجانبه بین ای ران‬ ‫و کشورهای عضو ‪ 5+1‬است‪ .‬هم ای ران و هم دیگر کشورها‬ ‫به ویژه امریکا در مرحله نخس��ت راست ی ازمایی یکدیگرند‬ ‫و این مرحله خود داستانی پیچیده به همراه خواهد داشت‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که در هر دو سوی این جریان؛ به‬ ‫ویژه در ای��ران‪ ،‬این توقع به وجود امده اس��ت که به فوریت‬ ‫پله های بلند اعتمادسازی طی شود و ماه عسل واقع گرایی‬ ‫میان ای ران و امری��کا در ژنو ‪ 3‬ب��ه تولد اعتم��اد متقابل و‬ ‫حل و فصل تم��ام وجوه اخت�لاف بینجامد‪ .‬ای��ن خود دور‬ ‫از واقع گرایی اس��ت و م ی توان��د به پیکره ای��ن جنین تازه‬ ‫موجودیت پذیرفته فاقد روح ضربه وارد اورد‪.‬‬ ‫امروز در کنگره امریکا دو ن��وع برخورد معنادار با ژنو‪3‬‬ ‫وجود دارد‪:‬‬ ‫‪l‬برخورد نخست محصول پیچیدگ ی های معنایی‬ ‫میان سویه گیری های رادیکاالنه نظام ی گرایی مل ی گرایی‬ ‫افراط��ی و بنیادگرایی یه��ودی – مس��یحی در امریکا با‬ ‫محوریت نوکان هاست‪.‬‬ ‫‪ l‬برخورد دوم محصول وابستگی باالی کنشگران‬ ‫قدرت در دو حزب جمهوریخواه و دموکرات به سیاست های‬ ‫صهیونیس��تی و الب ی گری پرهزینه و بسیار باالی نتانیاهو‬ ‫ب رای به شکست کشاندن معادله توافق در ژنو ‪ 3‬است‪.‬‬ ‫به واسطه همین فش��ارها و وجود کنشگران متعدد و‬ ‫متکثر اس��ت که بازی سیاس��ت در امریکا پیچیدگ ی های‬ ‫خاص خود را پیدا م ی کن��د و نم ی توان ب��دون پروای این‬ ‫پیچیدگ ی ها و نگرش های تقلی ل گرایانه افراط ی و تفریطی؛‬ ‫با ان برخورد کرد‪.‬‬ ‫هم اکن��ون مذاکرات با کندی در بخش کارشناس��ی‬ ‫دنبال م ی شود‪ .‬دولت امریکا در حال مدیریت سنای امریکا‬ ‫ب رای کاهش سطح فشار بر دولت امریکا به واسطه تهدید به‬ ‫تصویب تحریم های جدید علیه ای ران است‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫دولت امریکا با یک گام به پیش و دو گام به عقب در ارتباط‬ ‫با شرکت ای ران در مذاکرات ژنو‪ 2‬بر ان است تا مخالفت های‬ ‫منطقه ای ب��ا حل و فصل پرونده هس��ته ای با ای��ران را به‬ ‫سمت و سوی این مذاکرات متوجه و بار فشارهای سیاسی‬ ‫منطقه ای بر دولت امریکا از سوی اسرائیل را در این مقطع‬ ‫بکاهد‪ .‬این در حالی است که دولت امریکا به خوبی م ی داند‬ ‫هرگونه حل و فصل مساله سوریه بدون حضور ای ران معنادار‬ ‫و مفهوم نیست‪.‬‬ ‫حضور هیات ه��ای دیپلماتیک اروپای��ی در ای ران از‬ ‫سوی دولت ها و مجالس گوناگون قانونگذاری و همراهی‬ ‫نخبگان سیاس��ی مطرح در س��اختار قدرت سیاسی ای ران‬ ‫– من جمله اقایان عل��ی الریجانی و علی اکبر والیتی ‪ -‬با‬ ‫نشانه گذاری های اشکار حکومتی در دفاع از مذاکرات ژنو در‬ ‫چند روز اخیر نشان م ی دهد که دو سوی این تالش در حال‬ ‫ورود به مقطع جدیدی از واقع نگری در ارتباط با یکدیگرند‪.‬‬ ‫این در حالی است که هر کدام از طرفین با احتیاط تمام گام‬ ‫ب ر م ی دارد و بر ان اس��ت تا در مرحله راس��تی ازمایی طرف‬ ‫دیگر از دیگری رودست نخورد‪.‬‬ ‫دیر یا زود این جنی��ن واقع گرایی باید تکامل طبیعی‬ ‫خود را طی کند و مراحل تاریخی خود را بگذراند‪ .‬تنها باید‬ ‫مواظب بود که این فرایند طبیعی را نابجا و بیخود از مسیر‬ ‫خود خارج نساخت؛ چون مادر واقع گرایی دچار بیماری هایی‬ ‫است که بسیار زود موجب سقط جنین م ی شود‪g .‬‬ ‫‪49‬‬ ‫جمهوریخواهان و دموکرات ها دو رویکرد متفاوت را در قبال ایران دنبال میکنند‬ ‫دوقطبی شدن امریکا‬ ‫طهمورث غالمی‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫بین الملل‬ ‫به دنبال توافق ژنو و طبق یکی از بندهای ان‪ ،‬دولت‬ ‫ایاالت متحده متعهد ش��ده در چارچوب اختی��ارات خود از‬ ‫اعم��ال تحریم های جدید علی��ه ای ران خ��ودداری کند‪ .‬اما‬ ‫امروزه در کنگره ایاالت متحده(مجلس س��نا و نمایندگان)‪،‬‬ ‫برخی از نمایندگان به دنبال اعمال تحریم های جدید علیه‬ ‫ای ران از طریق وضع قوانین تحریم کننده جدید هستند‪ .‬ب رای‬ ‫جلوگیری از وقوع این امر‪ ،‬جان کری‪ ،‬وزیر خارجه امریکا با‬ ‫حضور در کنگره و کمیته روابط خارجی تالش کرده اس��ت‬ ‫نمایندگان را قانع کند که تحریم جدیدی را مصوب نکنند‪ .‬اما‬ ‫با این حال برخی از سناتورها به تالش های خود ب رای اعمال‬ ‫تحریم های جدید ادامه م ی دهند ک��ه در اخرین اظهارنظر‬ ‫اوباما اقدام انها را انتخاباتی دانس��ت و کاخ س��فید تهدید‬ ‫کرد که اوباما از اختیارات خود ب��رای وتوی هرگونه تحریم‬ ‫جدید علیه ای ران خودداری م ی کند‪ .‬س��وال از واقعی بودن‬ ‫این اختالف نظر میان کنگره و کاخ س��فید و نیز می زان ان‪،‬‬ ‫مساله ای است که باید مورد توجه قرار گیرد‪ .‬به نظر م ی رسد‬ ‫یکدست دانستن کنگره و کاخ سفید و به زبانی دیگر یکی‬ ‫دانستن انها و بازی زرگری خواندن این اختالف ساده انگاری‬ ‫و راحت ترین کار ممکن باش��د‪ .‬در این نوش��تار‪ ،‬اس��تدالل‬ ‫م ی ش��ود که دولت اوباما ب��ه دلیل مالحظ��ات راهبردی‬ ‫مخالف وضع تحریم های جدید علیه ای ران است و بناب راین‬ ‫نگاه ان به این موض��وع با نگاه نمایندگان ه��وادار تحریم‬ ‫کامال متفاوت است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫نگاه دولت اوباما به تحریم ایران‬ ‫اوباما در کارزار انتخاباتی خود در س��ال ‪ 2008‬و ‪،2012‬‬ ‫اعالم کرد که قائل به شیوه نظامی نیس��ت‪ ،‬زی را م ی توان‬ ‫از طریق اعمال تحریم های اقتصادی‪ ،‬سیاس��ی و نظامی‪،‬‬ ‫رفتار جمهوری اس�لامی را تغییر داد‪ .‬بر این اس��اس تغییر‬ ‫رفتار جمهوری اسالمی ای ران در همه حوزه ها هدف اصلی‬ ‫اوباما در سیاست خارجی شد و تحریم های مداوم‪ ،‬تدریجی‬ ‫و فرایند محور به عنوان ابزار ان در نظر گرفته شد‪.‬‬ ‫در تحریم های فرایند محور‪ ،‬اعتقاد این است که یک‬ ‫رفتار به ناگاه تغیی��ر نم ی کند بلکه باید در گ��ذر زمان و در‬ ‫اثر اقداماتی که در این مدت انجام م ی ش��ود‪ ،‬کاری کرد که‬ ‫رفتار بازیگر هدف‪ ،‬به تدریج تغییر کند‪ .‬در این شرایط باید‬ ‫به تاثیرگذاری فرایند فرصت داد و صبر و حوصله داش��ت‪.‬‬ ‫به دلیل نگرش فرایند محور اوباما‪ ،‬بس��یاری از کارشناسان‬ ‫معتقد هستند که اوباما برخالف بوش به لحاظ روانشناختی‬ ‫صبر زیادی دارد و قائل به این است که باید فرایند یا مراحلی‬ ‫طی شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد‪ .‬تالش اوباما ب رای‬ ‫اعمال تحریم های مداوم چند جانب��ه و همراه کردن دیگر‬ ‫کش��ورها ب رای تحریم ای ران ناش��ی از نگرش فرایند محور‬ ‫اوباماست‪.‬‬ ‫برخالف بوش که تمایل به یکجانب ه گرایی داش��ت‪،‬‬ ‫اوباما چندجانب ه گرایی را ابزاری موفق تر و کارامدتر م ی داند‬ ‫و از این رو تالش کرده در ارتباط با ای ران از این مشی پیروی‬ ‫کند‪ .‬به این خاطر او موفق ش��ده یک اجماع نس��بی میان‬ ‫کشورهای نس��بتا توس��ع ه یافته مبنی بر ضرورت تحریم‬ ‫‪50‬‬ ‫ای��ران فراهم کند‪ .‬وجود یک اجماع نوش��ته ش��ده یا حتی‬ ‫نانوشته میان ایاالت متحده از یک س��و و متحدان اروپایی‬ ‫و اسیای ی اش از س��وی دیگر در موفقیت نسبی تحریم ها‬ ‫تاثیرگذار بوده است‪.‬‬ ‫اوباما امروزه با تحریم ه��ای جدید علیه ای ران مخالف‬ ‫اس��ت‪ ،‬چون به دنبال ان اس��ت که رویکرد فرایند محور و‬ ‫چندجانبه او در قبال ای ران حفظ ش��ود‪ .‬مذاکره‪ ،‬بخشی از‬ ‫فرایند کار است‪ .‬اگر مذاکره به شکست منجر شود توجیه‬ ‫تحریم های جدید اسان تر است‪ .‬توجه به مذاکره در فرایند‬ ‫تحریم‪ ،‬تا حدود زیادی تحریم را مش��روع م ی کند‪ .‬از طرفی‬ ‫حفظ همراهی دیگر کشورها ب رای ادامه تحریم ای ران‪ ،‬شرط‬ ‫موفقیت رویکرد اوباماست‪ .‬اوباما موفق به ایجاد یک اجماع‬ ‫نس��بی میان دولت های مهم علیه ای ران شده‪ ،‬اما نکته ای‬ ‫که باید به ان توجه کرد این است که وجود اجماع به معنی‬ ‫تضمین تداوم ان نیست‪.‬‬ ‫سیاس��ت دولت اقای روحانی مبنی بر اعتمادسازی‬ ‫بیشتر توس��ط ای ران ب رای جامعه جهانی و نیز نشان دادن‬ ‫شفافیت بیش��تر در برنامه های هسته ای‪ ،‬با استقبال دیگر‬ ‫کشورها مواجه شده که اگر امریکا به این استقبال ب ی توجه‬ ‫باشد ممکن است همراهی دیگر کشورها با ایاالت متحده‬ ‫ب رای تداوم تحریم ها دچار تردید و چالش ش��ود‪ .‬زی را در این‬ ‫صورت استدالل ها و سیاس��ت های ایاالت متحده مبن ی بر‬ ‫خطرناک جلوه دادن برنامه های هسته ای ای ران دیگر مانند‬ ‫گذش��ته تاثیرگذار و تعیی ن کننده نیس��ت‪ .‬وقتی متحدان‬ ‫ایاالت متحده همکاری ایران را مالحظه کنند کمتر حاضر‬ ‫به پذیرش تداوم تحریم ها هس��تند‪ .‬اگر متحدان امریکا بر‬ ‫مذاکره و گفت وگ��و تاکید کنند اما دول��ت امریکا به دنبال‬ ‫تحریم و فشار باشد‪ ،‬این بازگشت به یکجانب ه گرایی است‬ ‫که مطلوب اوباما نیست‪ .‬توافق ژنو تجلی چندجانب ه گرایی‬ ‫امریکا بود‪ .‬اگر توافق ژنو توسط ای ران به شکست بینجامد‬ ‫در این ص��ورت متحدان امریکا همانند س��الیان گذش��ته‬ ‫این کش��ور را ب رای تحریم های جدید علیه ای ران همراهی‬ ‫م ی کنند‪ .‬اما اگر علت شکس��ت احتمالی توافق ژنو امریکا‬ ‫باش��د‪ ،‬همراهی انها با امریکا ب رای ت��داوم تحریم ای ران در‬ ‫معرض تردید جدی ق��رار م ی گیرد‪ .‬اوباما ب��ا تحریم جدید‬ ‫ای ران مخالف است چون نم ی خواهد چنین اتفاقی بیفتد و‬ ‫اجماع موجود از بین برود‪.‬‬ ‫نگاه دولت امریکا این اس��ت که یا توافق ژنو به حل‬ ‫مطلوب مساله هس��ته ای ایران منجر م ی شود که در این‬ ‫صورت‪ ،‬رویکرد فرایند محور و چندجانبه امریکا در مواجهه‬ ‫با مساله هسته ای ای ران موفق بوده و افتخاری ب رای دولت‬ ‫اوباما محسوب م ی شود یا اینکه مذاکرات و توافق به خاطر‬ ‫نقش ای ران به شکس��ت منج��ر م ی ش��ود‪ .‬در این صورت‬ ‫متحدان امریکا با اطمینان بیش��تری به تداوم تحریم ها و‬ ‫وضع تحریم های جدید علیه ای ران م ی پردازند و بدین ترتیب‬ ‫رویکرد تحریم فرایند محور و چندجانبه علیه ای ران تا زمان‬ ‫تغییر رفتار ای ران ادامه م ی یابد‪.‬‬ ‫نگاه کنگره به تحریم ایران‬ ‫کنگره امریکا مرکب از مجلس نمایندگان و مجلس‬ ‫سنای این کشور است‪ .‬اکثریت مجلس سنا در اختیار حزب‬ ‫دموک��رات و اکثریت مجل��س نماین��دگان در اختیار حزب‬ ‫جمهوریخواه است‪ .‬طبق قانون اساسی امریکا‪ ،‬هر قانونی‬ ‫باید به تصویب هر دو مجلس برسد‪.‬‬ ‫نگاه جمهوریخواهان به مساله هسته ای ای ران کامال‬ ‫متفاوت از نگاه دولت اوباماست‪ .‬جمهوریخواهان معتقدند‬ ‫که تنها راه بازداش��تن جمهوری اس�لامی ای��ران از تداوم‬ ‫فعالی ت های هس��ته ای اش‪ ،‬تعریف کردن خط قرمز برای‬ ‫ای ران و امادگی ب رای استفاده از توان نظامی در صورت عبور‬ ‫از ان خط قرمز است‪ .‬ب ر اس��اس این نگاه‪ ،‬در صورت جدی‬ ‫نب��ودن بحث حمل��ه نظامی‪،‬جمهوری اس�لامی با قدرت‬ ‫فعالی ت های هس��ته ای خود را پیش م ی ب��رد‪ .‬این نگاه که‬ ‫در کارزار انتخابات ریاس��ت جمهوری س��ال ‪ 2012‬توس��ط‬ ‫میت رامنی هدایت م ی شد‪ ،‬معتقد است که زمان حمله به‬ ‫تاسیسات هسته ای ای ران فرا رسیده و م ی بایست با تخریب‬ ‫تاسیسات هسته ای ای ران فعالی ت های هسته ای این کشور‬ ‫را ب رای مدت زی��ادی به تاخیر انداخت‪ .‬ب��ه خاطر این نگاه‪،‬‬ ‫اسرائیل و البی یهود در امریکا از میت رامنی حمایت کردند‪.‬‬ ‫امروزه چ��ون جمهوریخواه��ان ق��وه مجریه را در‬ ‫اختی��ار ندارند و فق��ط در مجلس نماین��دگان اکثریت را‬ ‫در اختی��ار دارند‪ ،‬ناچارن��د در حدود اختیارات��ی که دارند‬ ‫به دنبال تقابل با جمهوری اس�لامی ایران باشند‪ .‬وقتی‬ ‫امکان اس��تفاده از گزینه نظامی برای انه��ا وجود ندارد‬ ‫بنابرای��ن به دنبال ان هس��تند ک��ه به وض��ع قوانینی‬ ‫برای تحریم ای��ران بپردازن��د‪ .‬انها معتقدند بایس��تی از‬ ‫طریق تحریم ه��ای اقتص��ادی جدیدت��ر و روزافزون نه‬ ‫تنها منابع م��ادی مورد نیاز ب��رای ت��داوم فعالی ت های‬ ‫هس��ته ای ای��ران متوقف ش��ود‪ ،‬بلک��ه م ی بایس��ت از‬ ‫دس��تیابی ایران به تکنولوژی هایی ک��ه در فعالی ت های‬ ‫هسته ای مورد اس��تفاده قرار م ی گیرد‪ ،‬جلوگیری کرد‪ .‬از‬ ‫طرفی باید با باال بردن هزینه های اقتصادی و سیاس��ی‬ ‫فعالی ت های هس��ته ای ایران‪ ،‬این نکته را به دولتمردان‬ ‫جمهوری اسالمی گوش��زد کرد که مسیر در پیش گرفته‬ ‫ش��ده برای انها مخاطره امی��ز خواهد بود‪ .‬ب��ر این مبنا‪،‬‬ ‫مجلس نماین��دگان مصوبه ای را به تصویب رس��اند که‬ ‫طبق ان صادرات نفت ایران م ی بایس��ت تا پایان س��ال‬ ‫‪ 2014‬به صفر برس��د که چون به تصویب س��نا نرسید به‬ ‫قانون تبدیل نشده اس��ت‪ .‬از طرفی برخی از نمایندگان‬ ‫جمهوریخ��واه نی��ز در س��نا به دنبال تصوی��ب قوانینی‬ ‫هس��تند‪ .‬اما باتوجه به عدم همراهی کام��ل نمایندگان‬ ‫و نی��ز احتمال وت��وی رئی س جمهور ت�لاش برای وضع‬ ‫تحریم جدید در کنگره دش��وار ش��ده اس��ت‪ .‬الب ی های‬ ‫طرفدار اس��رائیل به دنب��ال ان هس��تند از طریق وضع‬ ‫تحریم های جدید موجب شکس��ت رویکرد اوباما به نفع‬ ‫جمهوریخواهان ش��وند‪g .‬‬ ‫اوباما امروزه با‬ ‫تحری م هایجدیدعلیه‬ ‫ای ران مخالف است‪،‬‬ ‫چون ب ه دنبال ان ا ست‬ ‫که رویکرد فرایند محور‬ ‫و چندجانبه او در قبال‬ ‫ای ران حفظ شود‪ .‬مذاکره‪،‬‬ ‫بخشی از فرایند کار‬ ‫است‪ .‬اگر مذاکره به‬ ‫شکستمنجرشود‬ ‫توجیه تحری م های جدید‬ ‫اسان تر است ‬ ‫جمهوریخواهان و دموک رات ها در است راتژی اختالفی با هم ندارند‬ ‫وحدت در عین کثرت‬ ‫مهمترین توافقی که طی مذاکرات اخیر در ژنو حاصل‬ ‫شد این بود که ای ران طی ش��ش ماه برنامه های هسته ای‬ ‫خود را گس��ترش ندهد و در مقابل‪ ،‬غ��رب نیز تحریم های‬ ‫جدیدی را به مرحله اجرا نگذارد‪ .‬ف��ارغ از این توافق اصلی‬ ‫به نظر م ی رس��د در مورد چگونگی رسیدن به این دو هدف‬ ‫اکنون اختالف نظرهایی بروز کرده اس��ت‪ .‬اگ��ر نخواهیم‬ ‫بگوییم که اکنون مذاکرات متوقف شده اما م ی توان گفت‬ ‫س��رعت مذاکرات دیگر مانند روزهای نخس��ت نیس��ت‪.‬‬ ‫تقریبا یک ماه از توافقنامه ژنو زم��ان م ی گذرد‪ ،‬اما به نظر‬ ‫م ی رس��د دو طرف هنوز نتوانس��ته اند در مورد جزئیات به‬ ‫نتیجه دلخواه دست یابند‪ .‬البته این مساله بیشتر ب ر اساس‬ ‫گفته مقامات ای رانی است زی را وزیر امور خارجه ای ران عنوان‬ ‫کرده س��رعت این مذاکرات قابل توجه نب��وده و به همین‬ ‫خاطر تماس تلفنی میان ظریف و اش��تون انجام ش��ده به‬ ‫این امید که روند مذاکرات کارشناس��ی را افزایش دهند‪ .‬به‬ ‫هر حال انچه مسلم اس��ت طرفین مذاکرات یعنی ای ران و‬ ‫گروه ‪ 5+1‬در تالشند با کمترین واگذاری بیشترین امتیاز را‬ ‫کسب کنند‪ .‬به نوعی انگار امریکای ی ها خیلی عالقه ای به‬ ‫سرعت بخش��یدن به روند مذاکرات ندارند و از دید مقامات‬ ‫امریکایی‪ ،‬زمان به نف��ع ای ران در حرکت نیس��ت‪ .‬تحلیل‬ ‫مقامات امریکا این گونه است که فشار تحریم ها به گونه ای‬ ‫شده که ای ران را واداشته سریعا به فکر چاره باشد‪ .‬دسترسی‬ ‫ای ران ب��ه منابع مال ی اش‪ ،‬یکی از مواردی اس��ت که امریکا‬ ‫روی ان حساب باز کرده اس��ت‪ .‬این نکته را نیز باید در نظر‬ ‫گرفت که همزمان با روند مذاکراتی ک��ه بین ای ران و گروه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪5‬‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫امیرعلی ابوالفتح‬ ‫‪ 5+1‬در جریان است‪ ،‬اتفاقاتی که در کش��ور ترکیه رخ داد‬ ‫تحت عنوان فساد مالی که به بحث انتقال پول نفت ای ران‬ ‫از ترکیه به کشورمان ارتباط پیدا کرد‪ ،‬نشاندهنده این است‬ ‫که به رغم اظهار خوش بین ی هایی ک��ه مقامات امریکایی‬ ‫نسبت به روند مذاکرات داشتند‪ ،‬جبهه جدیدی را باز کرده اند‪.‬‬ ‫جبهه ای که ب ر اساس ان راه های دور زدن تحریم یا راه های‬ ‫نفوذ به سد تحریم ها را از طرف امریکای ی ها ببندند و از این‬ ‫طریق‪ ،‬فشار مضاعفی را بر ای ران وارد کنند‪ .‬به هر حال فارغ‬ ‫از تمام این م��وارد م ی توان همچنان امی��دوار بود زی را هم‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران و هم طرف غربی مصر هستندکه‬ ‫به گونه ای به یک توافق دست یابند‪ .‬البته این شش ماه به‬ ‫سرعت در حال سپری شدن است و این خطر وجود دارد که‬ ‫اگر در زمان مقرر توافقات به نتیجه دلخواه نرسد‪ ،‬مرحله دوم‬ ‫روند مذاکراتی پس از گذش��ت این مدت اغاز نشود و فشار‬ ‫از طرف گروه های منتقد توافقنامه ژنو هم در داخل ای ران و‬ ‫هم در غرب به خصوص امریکا افزایش یابد‪ .‬در این صورت‬ ‫دست این گروه های منتقد در داخل ای ران و همچنین داخل و‬ ‫خارج از امریکا ب رای فشار بیشتر جهت به شکست کشاندن‬ ‫توافقات بازتر خواهد ش��د‪ .‬انچه در حال حاضر مش��خص‬ ‫است‪ ،‬کاخ سفید فعال در ب رابر این فشارها ایستادگی کرده و‬ ‫توانسته جریان های ذی نفوذ داخلی را قانع کند که فشارها‬ ‫را تاحدودی کم کنند و اجازه رس��یدن به یک توافق نهایی‬ ‫را بدهند‪ .‬اما در مورد این مساله که ایا کاخ سفید در نهایت‬ ‫م ی تواند در ب رابر این فش��ارها ایس��تادگی و مقاومت بکند‬ ‫تاحدودی شک و تردید وجود دارد‪.‬‬ ‫در این میان س��اختارهای موجود در دو کشور نیز در‬ ‫ایجاد برخی موانع و کاستن س��رعت مذاکرات جای بحث‬ ‫و بررسی دارد‪.‬‬ ‫البته به نظر نم ی رسد در ای ران با وجودی که انتقاداتی‬ ‫نس��بت به توافق صورت گرفته وج��ود دارد‪ ،‬اختالف نظر‬ ‫عمده ای را شاهد باشیم‪ .‬زی را رس��یدن به توافق هسته ای‪،‬‬ ‫اجماعی اس��ت که در راس ان‪ ،‬مقام معظ��م رهبری از ان‬ ‫حمایت کرده اند به همین خاطر به نظر م ی رسد مشکالت‬ ‫داخل ای ران کمتر باشد‪ .‬زی را ساختار سیاسی ای ران با تبعیت‬ ‫عموم منتقدان این روند ازفرامین رهبری‪ ،‬به گونه ای است‬ ‫که انتقاده��ا نم ی تواند تاثیر اساس��ی در تغییر جهت روند‬ ‫مذاکرات ایجاد کند‪ .‬اما این وضعی��ت درون ایاالت متحده‬ ‫امریکا دیده نم ی ش��ود و مش��کالت باراک اوباما ب رای قانع‬ ‫کردن منتقدان دشوارتر است‪ .‬زی را در امریکا از شخص اول‬ ‫نظام به اندازه ش��خص اول نظام ای ران تبعیت نم ی‪‎‬ش��ود‪.‬‬ ‫همچنین رقابت‪‎‬های حزبی نیز به ش��دت بر تصمیم‪‎‬های‬ ‫امریکا تاثیرگذار است‪ .‬فراموش نکنیم سال ‪ 2014‬انتخابات‬ ‫میان دوره‏ای ای��االت متحده امریکا برگزار م ی‏ش��ود و این‬ ‫انتخابات‪ ،‬مقدمه‪‎‬ای است ب رای انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫س��ال ‪ .2016‬اگر حزب جمهوریخواه بخواهد در سال ‪2016‬‬ ‫به حاکمیت هش��ت س��اله دموکرات ها پایان ده��د باید از‬ ‫هم اکن��ون ناتوان ی ها و ب ی تدبیری های��ی را از دولت باراک‬ ‫اوباما در مقاب��ل اذهان رای دهن��دگان امریکایی قرار دهد‪.‬‬ ‫در این میان سیاس��ت خارجی م ی تواند یک نقطه ضعفی‬ ‫ب رای اوباما قلمداد ش��ود؛ زی را از یک طرف تحوالت سوریه‬ ‫وجود دارد که از دید جمهوریخواهان به دلیل مسامحه کاری‬ ‫دولت باراک اوباما به نتیجه نرس��یده و همچنان به عنوان‬ ‫نقض حقوق بشر در سوریه از ان یاد م ی کنند‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫در بحث هسته ای ایران‪ ،‬اگر مذاکرات نتیجه بخش نباشد‬ ‫و به نقطه قابل قبولی نرسد قطعا این مساله نیز به عنوان‬ ‫یک ابزار فش��اری در انتخابات از ط��رف جمهوریخواهان‬ ‫مورد استفاده قرار خواهد گرفت‪ .‬در واقع ممکن است جناح‬ ‫مخالف با تکیه بر این مساله بخواهند ناتوانی دولت اوباما‬ ‫را به نمایش بگذارند‪ .‬بناب راین از یک طرف شخص اوباما و‬ ‫حزب دموکرات در تالشند که مذاکرات ژنو را به عنوان یک‬ ‫موفقیت قلمداد و ای ران را وادار کنند که امتیازاتی را واگذار‬ ‫کند تا این امتیازات درون امریکا به عنوان موفقیت سیاست‬ ‫خارجی این کش��ور در نظر گرفته شود‪ ،‬در طرف مقابل نیز‬ ‫جمهوریخواهان قرار دارند که این بار هم با البی تند اسرائیل‬ ‫یعنی ای پک همسو ش��ده اند و تالش دارند موفقیتی را به‬ ‫نفع باراک اوباما رقم نزنند‪ .‬این موضوع م ی تواند تاثیر بدی‬ ‫بر روند مذاکرات بگذارد و باعث ش��ود امریکای ی ها یا روند‬ ‫مذاکرات را به حالت تعلیق دراورند یا سطح مطالباتشان را‬ ‫به گونه ای باال ببرند که رسیدن به یک توافق را ب رای طرف‬ ‫ای رانی دشوار کنند‪.‬‬ ‫البته باید توجه داش��ت در استراتژی جمهوریخواهان‬ ‫و دموکرات ه��ا‪ ،‬اختالف نظر چندان��ی در رابطه ب��ا برنامه‬ ‫هسته ای ای ران به چشم نم ی خورد؛ در واقع به همان اندازه‬ ‫که جمهوریخواهان در تالشند دسترسی ای ران را به توانایی‬ ‫هس��ته ای نظامی قطع کنن��د‪ ،‬دموکرات ها نی��ز در تکاپو‬ ‫هستند‪ .‬اگر اختالفی هم وجود داشته باشد بر سر روش های‬ ‫رسیدن به این هدف است؛ از دید دموکرات ها که اکنون اداره‬ ‫کشور را ب ر عهده دارند و روند دیپلماسی را هدایت م ی کنند‪،‬‬ ‫تحریم‪‎‬ها علیه ای ران تاکنون با توفیق همراه بوده و باید به‬ ‫ای ران فرصت داد تا با حفظ کرامت و غرور ملی در مس��یری‬ ‫قرار گیرد که تضمی ن ه��ای عینی ب��رای صلح امیز بودن‬ ‫برنامه های هسته ای اش ایجاد ش��ود‪ .‬اما جمهوریخواهان‬ ‫که اکن��ون در دولت حض��ور ندارند و دغدغه دیپلماس��ی‬ ‫ندارند‪ ،‬فشارهایشان را علیه ای ران افزایش داده اند و معتقدند‬ ‫که باید چم��اق تحریم ها باالی س��ر ای ران باق��ی بماند تا‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران از ترس تحریم های بیشتر‪ ،‬سرعت‬ ‫برنامه های هس��ته ای اش را کاهش ده��د‪ .‬اختالف دیدگاه‬ ‫میان جمهوریخواهان و دموکرات ها صرف��ا در این مرحله‬ ‫دیده م ی شود و نباید انتظار داشت حتی دولت باراک اوباما‬ ‫موضوعاتی نظیر حق غن ی س��ازی و داش��تن چرخه کامل‬ ‫سوخت هسته ای را در ای ران به راحتی بپذیرد‪g .‬‬ ‫‪51‬‬ ‫تخصیص بودجه‬ ‫کمیته تخصیص سنا که در تاریخ ششم ماه‬ ‫مارس س��ال ‪ ۱۸۶۷‬میالدی تش��کیل شد‪ ،‬شامل‬ ‫‪ ۳۰‬عضو اس��ت و وظیفه ان تدوین قوانینی است‬ ‫که ب ر اساس رویکردی س��االنه بودجه فدرال را به‬ ‫نهاده��ای مختلف دولتی‪ ،‬بخش ها و س��ازمان ها‬ ‫اختصاص م ی دهد‪.‬‬ ‫کمیته تخصیص سنا شامل زیرکمیته های‬ ‫زیر است‪:‬‬ ‫ کشاورزی‪ ،‬توسعه روستایی‪ ،‬مدیریت غذا و‬‫دارو و اژان س های وابسته‬ ‫ تجارت‪ ،‬دادگس��تری‪ ،‬علوم و اژان س های‬‫وابسته‬ ‫ دفاع‬‫ توسعه اب و انرژی‬‫‪ -‬خدمات مالی و مدیریت عمومی‬ ‫ امنیت داخلی‬‫ امور داخلی‪ ،‬محی ط زیس��ت و اژان س های‬‫وابسته‬ ‫ کار‪ ،‬بهداشت و خدمات انسانی‪ ،‬اموزش و‬‫اژان س های وابسته‬ ‫ شاخه قانونگذاری‬‫ امور کهنه سربازان‬‫ عملی��ات داخلی و خارج��ی و برنامه های‬‫وابسته‬ ‫ حمل و نقل‪ ،‬مس��کن‪ ،‬توس��عه شهری و‬‫نهادهای وابسته‬ ‫ریاس��ت ای��ن کمیت��ه ب��ر عه��ده «باربارا‬ ‫میکولس��کی» از ایالت مریلند اس��ت و «پاتریک‬ ‫جی لیهی» سناتور ایالت ورمونت و «تام ارکین» از‬ ‫ایالت ایووا دیگر مقام های ارشد این کمیته هستند‪.‬‬ ‫سـنا‬ ‫کمیته های‬ ‫سرویس نظامی‬ ‫بین الملل‬ ‫این کمیته که از سال ‪ ۱۹۴۶‬میالدی با ادغام کمیته های‬ ‫امور نظامی و امور دریایی تشکیل شد‪ ،‬حوزه های زیر را تحت‬ ‫پوشش قرار م ی دهد‪:‬‬ ‫ فعالی ت های حمل و نق��ل هوایی و فضایی مرتبط با‬‫توسعه سیستم های تسلیحاتی یا عملیات نظامی‬ ‫ دفاع مشترک‬‫ بخش دفاع‪ ،‬بخ��ش ارتش‪ ،‬بخش نی��روی دریایی و‬‫بخش نیروی هوایی‬ ‫ تحقیقات و توسعه نظامی‬‫ ابعاد امنیت ملی انرژی هسته ای‬‫ ذخایر نفتی دریایی‬‫ پرداخت‪ ،‬ارتقا‪ ،‬بازنشستگی و سایر مزایا و تسهیالت‬‫اعضای نیروهای مسلح از جمله اموزش های خارج از کشور‬ ‫‪ -‬سیستم خدماتی انتخابی‬ ‫با توجه به اهمیت و پیچیدگی وظایف س�نای امریکا‪ ،‬این‬ ‫نهاد قانونگذار ب�ه ‪ ۲۰‬کمیته‪ ۶۸ ،‬زیرکمیت�ه و چهار کمیته‬ ‫مشترک تقس�یم م ی ش�ود‪ .‬هرچند س�از و کار کمیته های‬ ‫س�نا مانند مجلس نماین�دگان اس�ت ول�ی در عین حال‬ ‫قوانین خاص خود را داشته و هر کمیته از دستورالعم ل های‬ ‫ویژه ای پیروی م ی کند‪ .‬همین مساله تنوع چشمگیری را در‬ ‫دستورکار کمیته های مختلف ایجاد کرده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫ تمهی دات استراتژیک و حیاتی الزم ب رای دفاع مشترک‬‫کمیته نیروهای مسلح شامل زیرکمیته های زیر است‪:‬‬ ‫ امور هوایی و زمینی‪ :‬این زیرکمیته بررسی ب رنامه های‬‫ارتش‪ ،‬نیروی هوایی و دریایی را برعهده دارد‪.‬‬ ‫ تهدیدها و قابلی ت ها‪ :‬تدوین سیاست ها و ب رنامه هایی‬‫ب رای مقابله با تهدیدها از جمله اشاعه تسلیحات کشتار جمعی‪،‬‬ ‫تروریسم و داروهای غیرقانونی‪ ،‬تدوین ب رنامه هایی ب رای دفاع‬ ‫داخلی‪ ،‬ب رنامه های مبتنی بر فناوری و عملیات ویژه‪.‬‬ ‫ کارکنان‪ :‬تدوین سیاس��ت های مربوط ب��ه کارکنان‬‫بخش نظامی‪ ،‬پرداخ��ت غ رامت و مزای��ای کارکنان بخش‬ ‫نظامی‪ ،‬ارائه خدمات بهداش��تی به نظامیان و انتصاب های‬ ‫نظامی‪.‬‬ ‫«پیتر کی لوین»‪« ،‬ترویس ای اسمیت» و «جرالد جی‬ ‫لیلینگ» از اعضای ارشد این کمیته هستند‪.‬‬ ‫روابط خارجی‬ ‫این کمیته در س��ال ‪ ۱۸۱۶‬میالدی و به عنوان یک��ی از ‪ ۱۰‬کمیته‬ ‫اصلی بدنه سنا تشکیل شد و در تاریخ خود همواره ابزاری ب رای پیشبرد و‬ ‫تاثیرگذاری سیاست خارجی امریکا بوده است‪.‬‬ ‫ریاس��ت این کمیته بر عهده «رابرت منندز» ب��وده و «باب کرکر»‪،‬‬ ‫«باربارا بوکسر»‪« ،‬بنجامین ال کارید» و «کریستوفر کنز» از دیگر اعضای‬ ‫ان هستند‪.‬‬ ‫کمیته روابط خارجی شامل زیرکمیته های زیر است‪:‬‬ ‫‪ -‬عملیات و س��ازمان های بی ن المللی‪ ،‬حقوق بش��ر‪ ،‬دموکراسی و‬ ‫مسائل جهانی زنان‬ ‫ امور منطقه شرق اسیا و پاسفیک‬‫ امور افریقا‬‫ امور نیمکره غ ربی و مبارزه جهانی با مواد مخدر‬‫ امور اروپا‬‫ امور خاور نزدیک و جنوب و مرکز اسیا‬‫ توس��عه بی ن المللی و کم��ک خارجی‪ ،‬امور اقتص��ادی‪ ،‬حفاظت‬‫بی ن المللی محیطی و مشارکت در صلح‬ ‫امنیت داخلی و امور دولتی‬ ‫وظیفه اولیه و کلی این کمیته بررسی کارایی‪ ،‬مقرون به صرفه بودن و بازدهی‬ ‫تمام اژان س ها و بخش های دولت فدرال‪ ،‬بررسی تاثیر قوانین اعمال شده بر سازمان ها و‬ ‫شاخه های اجرایی دولت‪ ،‬بررسی روابط درون دولتی در ایالت های امریکا و روابط امریکا‬ ‫با سازمان های بی ن المللی است که این کشور در انها عضویت دارد‪.‬‬ ‫کمیته امنیت داخلی و امور دولتی شامل چهار زیرکمیته است‪:‬‬ ‫ زیرکمیته دائمی تحقیق‬‫ نظارت بر قراردادها و امور مالی‬‫ کارایی و بازدهی ب رنامه های فدرال و نیروی کار فدرال‬‫ مدیریت بحران‪ ،‬روابط درون دولتی و منطقه کلمبیا‬‫ریاست این کمیته بر عهده «توماس ار کارپر» است‪.‬‬ ‫امور کهنه سربازان‬ ‫کمیته امور کهنه سربازان به مسائل مربوط به سربازان جنگ از جمله خدمات‬ ‫بهداشتی‪ ،‬بیمه‪ ،‬مس��کن‪ ،‬تجارت‪ ،‬اموزش‪ ،‬پرداخت غ رامت‪ ،‬کمک به حمل و نقل‪،‬‬ ‫توانبخش��ی حرفه ای‪ ،‬جلوگیری از خودکش��ی و برگزاری مراس��م تدفی��ن و یادبود‬ ‫‪52‬‬ ‫م ی پردازد‪ .‬ریاس��ت این کمیته بر عهده سناتور «برنی س��اندرس» است و «ریچارد‬ ‫بور»‪« ،‬جان دی راکفلر»‪« ،‬مایک یوهانز»‪« ،‬پتی م��وری» و «جری موران» از دیگر‬ ‫اعضای ان هستند‪.‬‬ ‫بودجه‬ ‫کمیته بودجه سنا در سال ‪ ۱۹۷۴‬میالدی با وظیفه تدوین ب رنامه بودجه فدرال اغاز‬ ‫به کار کرد‪ .‬پیش از تشکیل کمیته بودجه‪ ،‬این وظیفه بین کمیته های دیگر سنا تقسیم‬ ‫شده بود که کارایی الزم را نداشت‪ .‬کمیته بودجه سنا مسئولیت تنظیم پی ش نویس طرح‬ ‫ساالنه ب رنامه بودجه و همچنین نظارت بر علمکرد بودجه دولت فدرال را بر عهده دارد‪.‬‬ ‫کمیته بودجه سنا‪ ،‬با کمیته های امور مالی و تخصیص بودجه فصل مشترک زیادی‬ ‫دارد ولی وظایف تمامی انها به تفکیک مشخص ش��ده است‪ .‬ریاست این کمیته بر‬ ‫عهده «پتی موری» سناتور ایالت واشنگتن بوده و «ران وایدن» از ایالت اورگان و «بیل‬ ‫نلسون» از ایالت فلوریدا از دیگر اعضای تاثیرگذار ان هستند‪.‬‬ ‫تجارت‪ ،‬علوم و حمل و نقل‬ ‫این کمیته از ‪ ۲۵‬سناتور تشکیل شده و ریاست ان بر عهده «جان دی راکفلر» است‪.‬‬ ‫کمیته تجارت‪ ،‬علوم و حمل و نقل از هفت زیرکمیته تش��کیل ش��ده است که همراه با‬ ‫یکدیگر بر طیف گسترده ای از حوزه ها که تحت پوش��ش این کمیته قرار دارند‪ ،‬نظارت‬ ‫م ی کنند‪ .‬این حوزه ه��ا از ارتباطات‪ ،‬بزرگراه ها‪ ،‬حمل و نقل دریای��ی‪ ،‬امنیت حمل و نقل‪،‬‬ ‫بازرگانی دریایی‪ ،‬ماهیگیری تا تغیی رات اب و هوایی‪ ،‬اقیانوس ها‪ ،‬بالیای طبیعی‪ ،‬علوم‪،‬‬ ‫فضا‪ ،‬بازرگانی‪ ،‬توریسم‪ ،‬امور مصرف کنندگان‪ ،‬پیشرفت اقتصادی‪ ،‬فناوری‪ ،‬رقابت‪ ،‬امنیت‬ ‫تولید و بیمه متغیر است‪ .‬این کمیته شامل زیرکمیته های زیر است‪:‬‬ ‫انرژی و منابع طبیعی‬ ‫بررسی و نظارت بر اموری مانند سیاست ملی انرژی از جمله امور بی ن المللی انرژی و‬ ‫اماده سازی اضط راری‪ ،‬خصوص ی سازی دارای ی های فدرال‪ ،‬سیاست ارضی‪ ،‬مسائل بومیان‬ ‫ هاوایی در حوزه فعالیت این کمیته قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫«ران وایدن» ریاست این کمیته را بر عهده داشته و «تیم جانسون» و «ماری لندری»‬ ‫از اعضای شاخص ان هستند‪.‬‬ ‫کمیته انرژی و منابع طبیعی شامل زیرکمیته های زیر است‪:‬‬ ‫ انرژی‬‫ پارک های ملی‬‫ اراضی عمومی و جنگل ها‬‫‪ -‬اب و نیرو‬ ‫رئی س جمهوری و اعضای کنگره‬ ‫ نشس ت های کنگره و حضور اعضا‬‫ کتابخانه سنا‪ ،‬مجسمه ها‪ ،‬اثار هنری و تابلوها در دفاتر کنگره و سنا‬‫ خدمات ارائه شده به سنا از جمله رستوران سنا‬‫«چارلز ای شومر» سناتور ایالت نیویورک ریاست این کمیته را بر عهده دارد‪.‬‬ ‫این کمیته از ‪ ۱۸‬سناتور (‪ ۱۰‬سناتور دموکرات و هشت سناتور جمهوریخواه) تشکیل‬ ‫شده اس��ت‪ .‬ریاس��ت این کمیته بر عهده «ماری ال االندری» س��ناتور دموکرات ایالت‬ ‫ل س انجلس است‪ .‬دسترسی به پایتخت‪ ،‬پهنای باند‪ ،‬ارتقای تجارت‪ ،‬قراردادها‪ ،‬ب رنامه کمک‬ ‫این کمیته در س��ال ‪ ۱۹۷۶‬میالدی ب رای نظارت و انجام مطالعات پیوسته درباره‬ ‫فعالی ت های اطالعاتی و برنامه های دولت امریکا تش��کیل شد تا طرح و پیشنهادهایی‬ ‫مناسب و بهینه به سنا ارائه شده و نظارتی قانونی بر فعالی ت های اطالعاتی امریکا انجام‬ ‫شود تا اطمینان حاصل شود که این فعالی ت ها در چارچوب قانون اساسی این کشور است‪.‬‬ ‫اعضای این کمیته همچنین گزارش های اطالعاتی‪ ،‬بودجه و فعالی ت های گزارش های‬ ‫بین الملل‬ ‫قوانین و امور دولتی‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫بررسی قوانین‪ ،‬پیام ها و تفاهم نامه هایی که مربوط به حوزه های زیر باشند‪،‬‬ ‫در دستورکار این کمیته قرار م ی گی رند‪:‬‬ ‫ مدیریت ساختمان های سنا از جمله نحوه تخصیص دفاتر‬‫ اقدام های مفسدانه و غیرقانونی‬‫‪ -‬انتخابات ف��درال به طور کلی از جمله انتخ��اب رئی س جمهوری‪ ،‬معاون‬ ‫ حمل و نقل هوایی‪ ،‬ایمنی و امنیت‬‫ ارتباطات‪ ،‬فناوری و اینترنت‬‫ رقابت‪ ،‬نواوری و ارتقای صادرات‬‫ حمایت از مصرف کننده‪ ،‬امنیت تولید و بیمه‬‫ اقیانوس ها‪ ،‬جو‪ ،‬ماهیگیر و حفاظت ساحلی‬‫ علوم و فضا‬‫‪ -‬زیرساخت های حمل و نقل زمینی و بازرگانی دریایی‪ ،‬امنیت و ایمنی‬ ‫تجارت های کوچک و کارافرینی‬ ‫به زیان های ناشی از بالیای طبیعی‪ ،‬مراقب ت های بهداشتی‪ ،‬نواوری و تحقیقات‪ ،‬کارافرینی‬ ‫ب رای اقلی ت ها‪ ،‬مالیات ها‪ ،‬تجارت و کار‏افرینی زنان‪ ،‬سیاست های مالی و اصالحات قانونی‬ ‫از جمله مسائلی است که در دستورکار این کمیته قرار دارد‪.‬‬ ‫کمیته انتخابی درباره اطالعات‬ ‫مربوط به تحقیقات را بررسی م ی کنند‪.‬‬ ‫این کمیته از ‪ ۱۵‬سناتور (هشت س��ناتور اکثریت و هفت سناتور اقلیت) تشکیل‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫سناتور «دایان فاینش��تاین» رئیس این کمیته و «ساکسبای چمبلیس» معاون‬ ‫رئیس است‪.‬‬ ‫امور مالی‬ ‫سابقه فعالیت کمیته امور مالی به سال ‪ ۱۸۱۷‬میالدی برم ی گردد‪ .‬این کمیته از‬ ‫‪ ۲۲‬سناتور (‪ ۱۲‬سناتور دموکرات و ‪ ۱۰‬سناتور جمهوریخواه) تشکیل شده و ریاست ان‬ ‫بر عهده «مکس باکوس» است‪« .‬اورین هچ»‪« ،‬چانک گرسلی» و «مایک کرپو» از‬ ‫دیگر اعضای این کمیته هستند‪ .‬این کمیته شامل زیرکمیته های زیر است‪:‬‬ ‫‪ -‬امور بهداشتی‬ ‫ تجارت بی ن الملل‪ ،‬گمرک و رقابت جهانی‬‫ انرژی‪ ،‬منابع طبیعی و زیرساخت ها‬‫ امنیت اجتماعی‪ ،‬پرداخت حقوق و سیاست خانواده‬‫ مالیات‬‫ مسئولیت مالی و رشد اقتصادی‬‫‪53‬‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫دردسرهای دیپلماسی پارلمانی‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫بی احترامی به دیپلماسی‬ ‫بی احترامی هیات پارلمانی اروپا به برخی مقامات ایرانی این سفر را تحت الشعاع قرار داده است‬ ‫‪1‬‬ ‫پ س لرزه های دی��دار هی��ات پارلمانی اروپ��ا از ای ران‬ ‫تمامی ندارد؛ حتی ب��ا خروج این هی��ات از ای ران همچنان‬ ‫بحث های ح��ول و حوش مس��ائل مربوط به حض��ور انها‬ ‫در ای ران ادامه دارد‪ .‬این موضوع حتی به جلس��ه علنی روز‬ ‫یکشنبه مجلس نیز کشیده ش��د‪ ،‬جایی که حمید رسایی‬ ‫با دفاع از هاشم ی رفسنجانی و انتقاد به ب ی احترامی هیات‬ ‫اروپایی به وی همه را شگفت زده کرد‪.‬‬ ‫‪54‬‬ ‫او گفت‪« :‬فیلمی نش��ان داده شده اس��ت که وقتی‬ ‫اقای هاشم ی رفس��نجانی وارد اتاق دیدار با هیات پارلمانی‬ ‫م ی شود‪ ،‬رئیس هیات جلوی اقای هاشم ی رفسنجانی بلند‬ ‫نم ی ش��ود‪ ،‬رویکردی که برخ�لاف ادب دیپلماتیک و ادب‬ ‫میهمان و می زبان است‪ .‬البته فیلمی که پخش شده فیلمی‬ ‫ رسمی نیست و احس��اس م ی کنم که عمدا چنین فیلم ی ‬ ‫گرفته ش��ده اس��ت‪ ».‬پس از ان بود که در عکس دیگری‬ ‫مشخص شد که رئیس این هیات در دیدار با ظریف نیز از‬ ‫جای خود برنخواسته اس��ت‪ .‬ماریچا اسخاکا‪ ،‬عضو هیات‬ ‫پارلمان اروپا در این ب��اره توضیح داد ک��ه انها در فرهنگ‬ ‫خود ب رای نشان دادن احترام به طرف مقابل با مردها دست‬ ‫م ی دهند اما در فرهنگ ای ران ی ها این موضوع رایج نیس��ت‬ ‫و به همین دلیل نم ی توانس��تند با مقامات ای رانی دس��ت‬ ‫بدهند‪ .‬وی با اش��اره به این موضوع گفت‪« :‬باید بگویم که‬ ‫در احترام من و گروهی ک��ه به ای ران رفت��ه بودیم به اقای‬ ‫هاشم ی رفسنجانی هیچ شک و تردیدی وجود ندارد‪».‬‬ ‫جاللی‪ :‬مالقات با موافقت قوه قضائیه بوده‬ ‫واکنش قوه قضائیه‬ ‫اما محمد ج��واد الریجانی‪ ،‬دبیر س��تاد حقوق بش��ر‬ ‫جاللی‪ :‬نگفتم قوه قضائیه موافق است‬ ‫یک روز بعد و پس از جوابی��ه محمدجواد الریجانی‪،‬‬ ‫کاظم جاللی در گفت و گو با فارس توضیحاتی در این رابطه‬ ‫ارائه کرد و معتقد بود که سخنانش به درستی انعکاس نیافته‬ ‫است‪« :‬در خصوص مالقات پنهانی و جنجال ب رانگیز سفارت‬ ‫یونان‪ ،‬هیچ قوه و مس��ئولی را در نظام جمهوری اسالمی‬ ‫ندیده و نم ی شناس��م که موافق این حرکت مداخله جویانه‬ ‫و غیردیپلماتی��ک بوده و باش��د‪ ،‬بناب راین اینک��ه برخی با‬ ‫شتابزدگی و تسامح س��خنان من را اینگونه انعکاس دادند‬ ‫که من گفته ام این دیدار با موافقت قوه قضائیه انجام شده‪،‬‬ ‫صحیح نیست‪».‬‬ ‫رئیس مرکز پژوهش های مجلس ش��ورای اسالمی‬ ‫اضافه کرد‪« :‬انچه در مجلس بیان شد این بود که در اخرین‬ ‫جلسه هماهنگی پیش از س��فر‪ ،‬وزارت امور خارجه مدعی‬ ‫بود که اقای دکت��ر محمدجواد الریجان��ی‪ ،‬رئیس کمیته‬ ‫بین الملل‬ ‫رئیس مجلس‪ :‬هیزم هیاهوها را زیاد نکنیم‬ ‫رئیس مجلس شورای اسالمی هم در مورد دیدارهای‬ ‫هیات پارلمانی اروپایی واکنش نشان داد و در جلسه علنی‬ ‫روز یکش��نبه دیدار مخفیان��ه هیات پارلمان��ی اروپا با این‬ ‫افراد را س��خیف توصیف کرد اما در عین ح��ال گفت‪« :‬از‬ ‫سایر منافعی که در مذاکرات با اروپای ی ها داریم صرف نظر‬ ‫نم ی کنیم‪ .‬انها کار خالفی کردند اما دلیل نم ی ش��ود ما از‬ ‫س��ایر منافعی که در مذاکرات داریم‪ ،‬صرف نظر کنیم‪ .‬این‬ ‫همان چیزی اس��ت که انها م ی خواهند‪ .‬انها کار اشتباهی‬ ‫کردند و اینکه بعد از برگشت موضوع را علنی کردند‪ ،‬به این‬ ‫معناست که به دنبال هیاهو هستند و م ی خواهند از ان بهره‬ ‫تبلیغاتی ببرند‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬انها م ی خواستند سروصدا‬ ‫کنند و ما نباید هیزمش را زیاد کنی��م‪ .‬کار غلطی کردند و‬ ‫در س��طح اتحادیه اروپا نبود که پارلمانش کار س��خیفی را‬ ‫انجام دهد‪ .‬اگر م ی خواستند مالقات کنند باید برنامه شان را‬ ‫م ی دادند یا طرف ای رانی م ی پذیرفت یا نه ولی اینکه پنهانی‬ ‫و دزدانه مالقالت کنند‪ ،‬کار زشتی بوده است‪».‬‬ ‫قوه قضائیه هم در این مورد واکنش نش��ان داد و گفت که‬ ‫به نظر او دکتر جاللی در مطالبی ک��ه بیان کرده‪ ،‬مقداری‬ ‫ش��تابزدگی به خرج داده و تس��امح در دقت داش��ته است‪.‬‬ ‫الریجانی توضیح داد‪« :‬هی چ ک��س در این مملکت موافق‬ ‫رفتار این هی��ات در مالقات ب��ا این اف��راد و اعطای جایزه‬ ‫به انها نبوده اس��ت؛ زی��را اوال تقاضای مالق��ات با افرادی‬ ‫که س��ابقه محکومیت دارند یا به نوعی درح��ال گذراندن‬ ‫محکومیت هستند‪ ،‬نیازمند هماهنگ ی های قضایی است‬ ‫و باز همه انها نیازمند هماهنگ ی های امنیتی اس��ت‪ ،‬ثانیا‬ ‫جایزه دادن به محکومین فتنه همان طور که اشاره شد اصال‬ ‫یک توهین سیاسی است‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬اتفاقا این رفتار‬ ‫ناهنجار دیپلماتیک با مواضع غرب و دول اروپایی در فتنه‬ ‫‪ 88‬کامال هماهنگی دارد‪ .‬در جری��ان فتنه که در واقع یک‬ ‫کودتای ناموفق علیه دموکراسی در نظام اسالمی بود‪ ،‬دول‬ ‫اروپایی با وقاحت کامل این جریان فتنه را هم هدایت کردند‪،‬‬ ‫هم کمک کردند و هم تبلیغ کردند‪ .‬این سیاست‪ ،‬حکایت از‬ ‫ماهیت خیره سرانه و خود محورانه غرب دارد‪».‬‬ ‫حقوق بش��ر قوه قضائیه در مالقاتی با رئیس فراکس��یون‬ ‫سوسیالیس��ت های پارلمان اروپا که چندی پیش به ای ران‬ ‫س��فر کرده بود‪ ،‬ب رای مالقات رس��می این اف��راد با هیات‬ ‫پارلمانی اروپا مانعی ندیده است‪ ،‬بناب راین در جلسه مذکور‬ ‫نماینده وزارت خارجه قائل بود که این بیان اکنون ب رای انها‬ ‫حقی را ایجاد کرده و پیگیر مالقات هستند‪».‬‬ ‫جاللی توضیح داد‪« :‬همه این مباحثی که در ان جلسه‬ ‫بین ما و مسئوالن قوه قضائیه و وزارتخانه های اطالعات و‬ ‫خارجه گذش��ته‪ ،‬صرفا در خصوص مالقات رس��می با این‬ ‫اشخاص بوده و نه مالقات حاشی ه س��از پنهانی و به دور از‬ ‫نزاکت دیپلماتیک‪ ،‬انهم قبل از اغاز برنامه های رسمی ارائه‬ ‫شده از سوی مجلس شورای اسالمی‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫اما تذکرات نمایندگان در جلسه علنی روز یکشنبه تا‬ ‫انجا پیش رفت که کاظم جاللی به عنوان هماهنگ کننده‬ ‫این هیات مجبور به توضیح ش��د‪ .‬جاللی در توضیحاتی‬ ‫درباره دیدار هیات پارلمانی اروپا با نس��رین ستوده و جعفر‬ ‫پناهی گفت که پیش از این محمدجواد الریجانی‪ ،‬مشاور‬ ‫بی ن الملل رئیس قوه قضائیه‪ ،‬با این مالقات موافقت کرده‬ ‫اما مجلس مخال��ف این دیدار بوده و ای��ن عمل را مخالف‬ ‫عرف دیپماتیک م ی دانسته است‪.‬‬ ‫جالل��ی توضیح داد ک��ه پی��ش از این‪ ،‬هر ب��ار انها‬ ‫پی ش شرط داشتند اما این بار وزارت خارجه اعالم کرده بودند‬ ‫که هیچ پی ش ش��رطی ندارند‪ .‬این نماین��ده مجلس درباره‬ ‫اخرین جلسه هماهنگی توضیح داده‪« :‬از مجلس هم من‬ ‫و اقای بروجردی ب رای هماهنگی اخرین برنامه به جلس��ه‬ ‫رفتیم تا ببینیم انها پی ش شرطی دارند یا خیر‪ .‬در این جلسه‬ ‫مدیرکل وزارت خارجه گفت اخی را سوسیالیس��ت های اروپا‬ ‫به ای ران امدند و با دکتر محمدج��واد الریجانی دیدار کردند‬ ‫و خواستار این شدند که در س��فر پارلمان اروپا با این دو نفر‬ ‫(ستوده و پناهی) مالقات کنند و ایشان هم ب رای مالقات با‬ ‫انها موافقت کردند‪ .‬ما قبل از این مخالفت کردیم و گفتیم‬ ‫که به عنوان مجلس با ه ر گونه مالقاتی با کس��انی غیر از‬ ‫مسئوالن جمهوری اس�لامی مخالفیم و دلیلش این است‬ ‫که انها حرف های اپوزیسیون را زیاد شنیده اند‪ ،‬یک بار هم‬ ‫حرف های خود ما را بشنوند‪ ».‬وی تصریح کرد‪« :‬من با اقای‬ ‫محمدجواد الریجانی تماس گرفتم و از ایشان پرسیدم شما‬ ‫چنین قولی داده اید؟ ایشان گفت من قول دادم به این دلیل‬ ‫که این افراد که در کشور جرمی مرتکب شده اند‪ ،‬محاکمه‬ ‫شده و مدت مجازاتشان را کشیده اند‪ ،‬پس ما چه چیزی داریم‬ ‫مخفی کنیم؟ پ��س اینها با هر ک��س م ی خواهند مالقات‬ ‫کنند‪ ،‬مالقات کنند‪ .‬مگر در جمهوری اسالمی ای ران چیزی‬ ‫ب رای پنهان ک��ردن داریم‪ .‬ما به عنوان ق��وه قضائیه موافق‬ ‫هستیم‪ .‬ضمنا ایشان گفتند که این افراد ازاد هستند (نسرین‬ ‫ستوده و جعفر پناهی)‪ ،‬چطور م ی شود که به هیات اروپایی‬ ‫گفت که با انها مالقات نکنند؟ البته اقای الریجانی گفتند‬ ‫چون انها میهمان مجلس هستند‪ ،‬ه ر چه شما نظر بدهید‬ ‫به همان عمل م ی کنیم‪ .‬من هم تاکید کردم که مجلس با‬ ‫هر مالقاتی خارج از برنامه مخالف است‪».‬‬ ‫پناهی‪ :‬شلوغش می کنند!‬ ‫جعفر پناهی که به همراه نس��رین ستوده در سفارت‬ ‫یونان ب��ا این هیات مالق��ات کرده ب��ود در واکنش به این‬ ‫موضوع ان را «مساله طبیعی در عرف روابط بی ن المللی»‬ ‫دانست‪« .‬به هرحال حضور هیات پارلمانی اروپا به دعوت‬ ‫مقامات ای رانی انجام شده و در مدت حضور‪،‬انها با چهره های‬ ‫سیاسی کش��ور هم دیدار و گفت وگوهایی داشته اند‪ .‬هیچ‬ ‫اتفاقی نیفتاده و نم ی دانم چرا بعض ی ها شلوغش م ی کنند‪.‬‬ ‫بعض ی ها م ی گویند من کس��ی را دعوت کرده ام یا‪ ....‬مگر‬ ‫من کی هس��تم در این مملکت که از کسی دعوت کنم؟‬ ‫یکسری مسائل از دست ما خارج اس��ت‪ .‬این مساله به من‬ ‫وخانم ستوده هیچ ارتباطی ندارد‪».‬‬ ‫پناهی در ادامه صحب ت هایش یاد اور شد‪« :‬این دیدارها‬ ‫مبتنی ب��ر یک قانون بی ن المللی اس��ت و همه کش��ورها‬ ‫حق دارند در حوزه توافقات حقوق بش��ر تقاض��ای دیدار با‬ ‫چهره های خ��اص را بدهند‪ .‬مقامات ای ران��ی هم م ی توانند‬ ‫ب رای دیدار و گفت وگو با چهره هایی که مد نظرش��ان است‬ ‫به کشورهای دیگر بروند‪ .‬اما بعض ی ها به خاطر عوام فریبی‬ ‫حرف های��ی م ی زنند که ب��ا هی��چ منطق و عقل��ی جور‬ ‫در نم ی اید‪g ».‬‬ ‫‪55‬‬ ‫ماموریت و کارکرد اصلی هیات های پارلمانی اروپا چیست؟‬ ‫سبزهای مایل به سوسیالیسم‬ ‫حسین شاه حسینی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪2‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پس از تاسیس اتحادیه اروپا‪« ،‬هیات پارلمانی اروپا»‬ ‫در فاز نخست به منظور حفظ ارتباطات کشورهای اتحادیه‬ ‫اروپا با کشورهای اروپایی غیر عضو تاسیس شد‪ .‬هر چند که‬ ‫این ارتباطات با پارلمان های کش��ورهای عضو این اتحادیه‬ ‫نیز مد نظر بود‪ .‬اما مهمترین کارکرد این هیات‪ ،‬حفظ ارتباط‬ ‫با کشورهایی است که عضو این اتحادیه نیستند و در واقع‬ ‫نقش رایزنی ب رای هماهنگی بیشتر با کشورهای غی ر عضو‬ ‫را به عهده م ی گیرد‪ .‬برخی مواقع نیز ای��ن هیات ارتباطات‬ ‫دیپلماتیک فراقاره ای دارد و نقش تبیی��ن قوانین تازه را به‬ ‫ویژه در حوزه اقتصادی با کشورهای غی ر عضو ایفا م ی کند‪.‬‬ ‫به نوشته سایت رس��می هیات پارلمانی اروپا‪ ،‬در حال‬ ‫حاضر تعداد اعضای این هیات به ‪ 41‬نفر م ی رس��د اما این‬ ‫نف��رات در برخی مواق��ع از ‪ 12‬تا ‪ 70‬نفر متغیر هس��تند‪ .‬در‬ ‫این هیات اما به طور مش��خص چهار کمیته وجود دارد که‬ ‫عبارتند از‪« :‬کمیته های پارلمانی مش��ترک»‪« ،‬کمیته های‬ ‫همکاری پارلمانی»‪« ،‬کمیته دیگر نمایندگان بی ن پارلمانی»‬ ‫و «کمیته مجامع پارلمانی چند جانبه»‪ .‬به نوشته این سایت‬ ‫هر کدام از این کمیته ها دارای‬ ‫کارکرد مشخصی هستند‪ ،‬ولی‬ ‫تعداد نف رات انه��ا برخی مواقع‬ ‫متفاوت م ی شود‪.‬‬ ‫ای��ن کمیت��ه نق��ش‬ ‫ارتباطی با پارلمان یا دولت های‬ ‫کشورهای عضو را ب ر عهده دارد‪.‬‬ ‫این کمیته شروع کننده مذاکرات‬ ‫با هر کدام از کش��ورهای عضو‬ ‫اس��ت‪ .‬ب ر اس��اس تعریفی که‬ ‫از وظیف��ه این هی��ات تعریف‬ ‫کرده اند ای��ن هی��ات دو تن از‬ ‫نمایندگان خود را به کشورهای‬ ‫مذکور م ی فرستد و وظیفه این‬ ‫دو عالوه بر رایزن��ی با مقامات‬ ‫کش��ورهای عضو ب��ه روز نگه‬ ‫داش��تن اطالعات خود از تغییر‬ ‫قوانین این کشورهای اتحادیه‬ ‫اروپاست‪.‬‬ ‫این هیات ممکن اس��ت‬ ‫به دلی��ل رایزن��ی ب��ا پارلمان‬ ‫کشورهای عضو نقش مشاور را‬ ‫نیز ایفا کند و در خصوص تغییر‬ ‫قوانین اطالعات به روز شده را در‬ ‫اختیار نمایندگان پارلمانی ق��رار دهد‪ .‬قدرت منحصر به فرد‬ ‫اعضای این گروه توس��ط پارلمان اتحادیه اروپا به تصویب‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫کمیته های همکاری پارلمانی ‬ ‫وظیفه این کمیته ارتباط با کشورهای غی ر عضو است‬ ‫که ارتباط با انها ب رایشان ضروری است‪ .‬به نوشته این سایت‬ ‫این کمیته وظیفه دارد تا در خصوص همکاری با کشورهای‬ ‫غی ر عضو که ب��ا اتحادیه اروپ��ا قصد هم��کاری یا امضای‬ ‫توافقنامه دارد نقش بررس ی کننده موارد و جزئیات این موضوع‬ ‫را بر عهده گیرد‪.‬‬ ‫‪56‬‬ ‫کمیته دیگر نمایندگان بین پارلمانی ‬ ‫این کمیته وظیفه دارد تا با پارلمان های کش��ورهای‬ ‫غی ر اروپایی ارتباط برقرار کند‪ .‬انها ام��ور مربوط به خود را با‬ ‫امور روابط خارجی اتحادیه اروپا هماهنگ م ی کنند و عمدتا‬ ‫فعالیت خود را روی توس��عه روابط با دیگر کش��ورهای غیر‬ ‫اروپایی معطوف کرده ان��د‪ .‬این ارتباطات به وی��ژه در حوزه‬ ‫اقتصادی به دوش این کمیته اس��ت‪ .‬هیاتی که به تازگی از‬ ‫ای ران دیدار پ ر جنجالی داشته از جنس این کمیته بوده است‪.‬‬ ‫کمیته مجامع پارلمانی چند جانبه ‬ ‫این کمیته به صورت تخصصی شامل چندین کمیته‬ ‫م ی ش��ود که با دیگر مناطق در قاره های مختلف دیدار کند‬ ‫و ارتباط��ات اتحادیه اروپا با نق��ط دیگر دنی��ا از این طریق‬ ‫پیگیری م ی شود‪ .‬به همین منظور این کمیته چندین هیات‬ ‫تخصصی را تاسیس کرده است که کار سفرهای منطقه ای‬ ‫را این گروه ها انجام م ی دهند‪.‬‬ ‫از جمله گ��روه نمایندگان ارتباط با کش��ورهای حوزه‬ ‫دریای کارائیب‪ ،‬گ��روه ارتباط با رژیم صهیونیس��تی‪ ،‬گروه‬ ‫نمایندگان ارتباط با ع راق‪ ،‬گروه نمایندگان با افریقای جنوبی‪،‬‬ ‫گروه نمایندگان ارتباط با کشورهای حاشیه خلی ج فارس‪ ،‬گروه‬ ‫نمایندگان ارتباط با کشورهای لبنان و سوریه‪ ،‬گروه نمایندگان‬ ‫ارتباط با پارلمان کش��ورهای پان‪-‬افریکن و در نهایت گروه‬ ‫ارتباط با کش��ور بالروس از مهمترین ش��اخه های ارتباطی‬ ‫نمایندگان پارلمان اروپا با سایر نقاط به حساب م ی ایند‪.‬‬ ‫دیدارکنندگان از ایران چه کسانی بودند‬ ‫هیاتی که ب��ه دعوت مجلس ش��ورای اس�لامی به‬ ‫ای ران دعوت ش��ده بود عمدتا افرادی بودند که در گروه سوم‬ ‫کمیته اجرای��ی پارلمان اتحادیه اروپا یعن��ی «کمیته دیگر‬ ‫نماین��دگان بی ن پارلمانی» ج��ای م ی گیرند‪ .‬انه��ا پس از‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری در ای ران سعی کردند از ای ران دیدار‬ ‫کنند و چندین بار در این خصوص تقاضا داشتند‪ .‬انها پیش‬ ‫از سفر نیز به ریاست خانم کرونبرگ نسبت به تحوالت پس‬ ‫از انتخابات ریاس��ت جمهوری‪ ،‬اس��تقبال از توافقنامه اخیر‬ ‫هسته ای و نقش س��ازنده رئی س جمهور در بهبود و توسعه‬ ‫مناسبات بین پارلمانی تقدیر کردند‪.‬‬ ‫«ژوزف ویدنهولز» اتریشی نیز که نقش قائم مقام این‬ ‫گروه را ب ر عهده داشت رویکردی مش��ابه داشت و از تواقات‬ ‫اخیر بین دوطرف بسیار اس��تقبال کرده بود‪ .‬اما این دیدار با‬ ‫یک مالقات غیرمنتظره با محکومان حوادث ‪ 88‬به جنجال‬ ‫کشیده شده است‪ .‬دیدار این هیات اروپایی با نسرین ستوده‬ ‫و جعفر پناهی همچن��ان بازخورد دارد و هفته گذش��ته در‬ ‫مجلس ش��ورای اس�لامی نیز در این خصوص بحث های‬ ‫فراوانی شد‪ .‬رئیس گروه دوس��تی پارلمانی ای ران و اتحادیه‬ ‫اروپا چند روز پیش با بیان اینکه دیدار هیات پارلمانی اروپا با‬ ‫برخی چهره ها خارج از عرف بود‪ ،‬گفت‪« :‬دیدار با عوامل فتنه‬ ‫‪ 88‬مخفیانه بود‪».‬‬ ‫کاظم جاللی نیز در حاش��یه نشست خبری مشترک‬ ‫با تاریا کرونبرگ‪ ،‬رئیس روابط با جمهوری اس�لامی ای ران‬ ‫در پارلمان اروپا بدون اشاره به اینکه دعوت کننده این هیات‬ ‫به ای ران چه کس��ی بوده‪ ،‬درباره دیدار هیات پارلمانی اروپا با‬ ‫برخی از فعاالن فتنه (نسرین س��توده و جعفر پناهی) افزود‪:‬‬ ‫«ما به عنوان مجلس ب رای این س��فر برنامه ریزی کردیم و‬ ‫چیزی غیر از انچه در جدول امده بود اتفاق نیفتاد‪ ».‬نماینده‬ ‫مردم ش��اهرود در مجلس با انتقاد از دی��دار هیات پارلمانی‬ ‫اروپا با برخی از فعاالن فتنه‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬این اقدام ناپسند‬ ‫است که انها در این س��فر اقدامی پنهانی و مخفیانه انجام‬ ‫دادند؛ البته س��فارت یونان نیز‬ ‫در این زمینه مقصر است که از‬ ‫وزارت خارجه خواسته ایم مساله‬ ‫را پیگیری کند‪ ».‬رئیس مرکز‬ ‫پژوهش های مجلس شورای‬ ‫اس�لامی نیز افزود‪« :‬افرادی‬ ‫که در این دی��دار حضور پیدا‬ ‫کردند اقدامی نامناسب انجام‬ ‫دادند‪ ،‬زی را حضور در این دیدار‬ ‫با عرق ملی در تضاد است و اگر‬ ‫کس��ی موضعی در مساله ای‬ ‫دارد م ی توان��د ان را از ط��رق‬ ‫ممکن بیان کند‪».‬‬ ‫عضو کمیسیون امنیت‬ ‫مل��ی و سیاس��ت خارج��ی‬ ‫مجلس با تاکید ب��ر اینکه در‬ ‫برنامه مجل��س مالقاتی غیر‬ ‫از ج��دول تنظیم ش��ده وجود‬ ‫نداشت‪ ،‬گفت‪« :‬ما برنامه های‬ ‫رس��می را در جدول برنامه ها‬ ‫ق��رار دادیم که ای��ن برنامه ها‬ ‫از س��اعت ‪ 10‬صبح روز شنبه‬ ‫اغاز ش��د‪ ».‬جالل��ی تصریح‬ ‫کرد‪« :‬البته در مالقات یادشده‬ ‫س��ف رای اروپایی نیز دعوت ش��ده بودند که این موضوع در‬ ‫ابتدای یک س��فر طبیعی است اما بحث بر س��ر دعوت از‬ ‫چهره های ای رانی بود‪».‬‬ ‫رئی��س گ��روه دوس��تی پارلمان��ی ای��ران و‬ ‫اتحادی��ه اروپ��ا درباره چرای��ی دع��وت از این گ��روه گفته‬ ‫ب��ود ک��ه اروپای ی ه��ا باره��ا حرف ه��ای اپوزیس��یون‬ ‫را ش��نیده اند و ح��ال بهت��ر اس��ت نظ��ر پوزیس��یون‬ ‫را بشنوند‪.‬‬ ‫گفتنی اس��ت‪ ،‬اعضای هیات پارلمان اروپا بیشترشان‬ ‫متعلق به سبزهای اروپایی هستند که عمدتا سوسیالیست‬ ‫به حساب م ی ایند‪g .‬‬ ‫فالحت پیشه درگفت وگو با مثلث‬ ‫برخی اقایان مسئولیت سفر هیات اروپایی را نپذیرفتند‬ ‫‪3‬‬ ‫حشم ت اهلل فالح ت پیشه‪ ،‬نماینده سابق مجلس شورای اسالمی‪ ،‬در گفت وگوییتفصیلی با مثلثبهبررسیمسائل‬ ‫ت پیشه بر این باور است اکنون تحلیل کلی که در غرب و‬ ‫اخیر در رابطه با سفر هیات پارلمانی اروپا به ای ران پرداخت‪ .‬فالح ‬ ‫مشخصا در اروپا وجود دارد این است که ای ران دیگر تک هدف تحوالت خاورمیانه نیست و مسائل دیگری نیز در خاورمیانه‬ ‫شکل گرفته است؛ مسائلی مانند موضوع تروریسم و دستیابی تروریس ت‪‎‬ها به سالح کشتار جمعی‪ .‬به اعتقاد او در این‬ ‫میان ای ران ی ها نه تنها از این نگ ران ی ها دور هستند‪ ،‬بلکه توافق ژنو نیز نشان داد که ای ران کامال مختار م ی تواند اثبات کند‬ ‫که در رابطه با برنامه هسته ای‪ ،‬برنامه پاک و بدون مساله ای را در پیش گرفته است‪ .‬این نماینده پیشین مجلس م ی گوید‪:‬‬ ‫«اعتقاد محافل سیاسی و دیپلماتیک اروپا بر این است اکنون تهدیدهایی وجود دارد که در قبال ان ایران نه تنها اکنون‬ ‫تهدید نیست‪ ،‬بلکه م ی تواند ب ه عنوان یک همکار در دغدغه های امنیتی در نظر گرفته شود‪».‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ی راجع به پیشینه روابط دو جانبه میان ایران‬ ‫کم ‬ ‫و هیات پارلمانی اروپا توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬روابط پارلمانی ای ران و اروپا دارای پیشینه عمده‪‎‬ای‬ ‫است؛ یعنی در میان کشورهای خاورمیانه یکی از کشورهایی‬ ‫که بیشترین روابط و امد و شد را با کشورهای اروپایی داشته‪،‬‬ ‫ای ران است‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما هدف عمده اروپای ی ها از این س�فر‬ ‫چه بود؟‬ ‫‪ l‬باید توجه داش��ت به طور طبیعی ط��رف اروپایی‬ ‫نم ی تواند ای ران را نادیده بگی��رد و همواره خواهان مالقات با‬ ‫طرف ای رانی بوده اس��ت‪ .‬منتها این خواست‪ ،‬متاثر از شرایط‬ ‫مختلف بوده است‪ .‬یک زمانی در راس��تای گسترش روابط‬ ‫و یک دوره نیز در س��ال ‪ 1990‬میالدی در قالب گفت وگوی‬ ‫انتقادی با ای ران و مسائل حقوق بشری موضوع را پیش بردند‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر من خیل��ی غیرمنتظره نب��ود؛ زی را وقتی‬ ‫یک ب رنامه س��فر و مالقات صورت م ی گی��رد‪ ،‬تنظیم کننده‬ ‫حتما از ذائقه دیپلماتیک ط��رف مقابل خبر دارد‪ .‬همچنین‬ ‫در رابطه با تعامل با زندانیان سیاسی‪ ،‬سازوکارهایی در قالب‬ ‫قانون اساس��ی ای ران وجود دارد؛ زمانی که قوای س��ه گانه در‬ ‫ای ران از این سازوکارها اس��تفاده نم ی کنند یا به عبارتی این‬ ‫ظرفی ت ها را اجرایی نم ی کنند‪ ،‬به طور طبیعی در ان س��وی‬ ‫مرز جذابی ت هایی ب رای ارتباط با این اف��راد به وجود م ی اید‪.‬‬ ‫در شرایط کنونی که امکان نوعی همراهی در کشور شکل‬ ‫گرفته باید تمام این مسائل را حل کرد‪.‬‬ ‫ایا تحوالت اخیر در مناسبات ایران و اروپا تاثیری‬ ‫خواهد گذاشت؟‬ ‫‪ l‬هیچ گاه در مناسبات دیپلماتیک نم ی توان بخشی‬ ‫از اختالفات را س��ر بسته نگه داش��ت؛ همچنین باید توجه‬ ‫داشت که وجود اختالفات طبیعی است‪ .‬زی را در دنیای امروز‬ ‫کشورها به رغم اختالفات مختلف‪ ،‬روابط متعددی نیز با هم‬ ‫دارند‪ .‬در قبال اروپا نیز همین موضوع مطرح است‪ .‬واقعیتی که‬ ‫وجود دارد این است که بر اثر یک سری مسائل سیاسی‪ ،‬ای ران‬ ‫و اروپا با هم اختالف نظرهای جدی دارند و طبیعی است که‬ ‫این اختالفات در شرایط کنونی قابل حل نباشد‪ .‬این اختالفات‪،‬‬ ‫یک مانع پایدار بر سر راه این روابط نیست‪ .‬به اعتقاد من اگر‬ ‫هیات های مختل��ف از اروپا به ویژه در س��طح پارلمانی وارد‬ ‫ای ران شوند یا ای ران ی ها به اروپا س��فر کنند و از مواضع طرف‬ ‫مقابل مطلع باشند‪ ،‬این به سود مناس��بات است‪ .‬در شرایط‬ ‫کنونی این مناسبات حتما به عنوان یک امر محتوم باید انجام‬ ‫شود‪ ،‬منتها دستورکارها دیگر بستگی به پختگی دیپلماسی‬ ‫پارلمانی دارد که چگونه عمل کند؛ این مساله هم دیگر یک‬ ‫نقد داخلی است‪.‬‬ ‫لطفا کمی بیش�تر راجع به رابطه کنونی ایران با‬ ‫اروپا توضیح دهید‪ ،‬به عبارت دیگر اکنون ای ران چه‬ ‫جایگاهی برای کشورهای اروپایی دارد؟‬ ‫‪ l‬به اعتقاد من در شرایط کنونی‪ ،‬شرایط خاورمیانه‬ ‫به حدی متنوع است که حتی دیگر ب رای اروپا هم ای ران‪ ،‬تنها‬ ‫کشور هدف نیست‪ .‬یعنی در شرایطی که در ابتدای دهه ‪2000‬‬ ‫میالدی تا س��ال ‪ ،2012‬ای ران به عنوان تک هدف خاورمیانه‬ ‫مثلث شماره ‪ 202‬‬ ‫‪ l‬این بار نیز نمایندگانی از جانب مجالس کشورهای‬ ‫اروپایی به ای ران امده بودن��د؛ این موضوع نیز کامال طبیعی‬ ‫بود‪ .‬البت��ه برنامه ریزی ب رای دیدار نماین��دگان پارلمان طی‬ ‫چند ماه اخیر و حت��ی پیش از انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫ای ران مطرح ش��ده بود‪ .‬وقتی این دیدار به بع��د از انتخابات‬ ‫کشیده شد‪ ،‬یک سری مس��ائل به ان اضافه شد که متاثر از‬ ‫فضای سیاس��ی داخل ای ران بود‪ .‬نباید از نظر دور داشت که‬ ‫اصل موضوع یعنی ارتباط��ات نمایندگان اروپایی و ای رانی با‬ ‫هم امر خوب و درستی است‪ .‬زی را نمایندگان پارلمان ای رانی‬ ‫و اروپایی در دو سطح دیگر یعنی در قالب گروه‏های دوستی‬ ‫و همچنین نشس��ت‏هایی که در حاش��یه اجالس جهانی‬ ‫بی ن المجالس برگزار م ی شود‪ ،‬نیز با هم رابطه دارند‪ .‬تاکنون‬ ‫نیز هی��ات ای رانی با هیات های پارلمان��ی اروپایی مذاکرات‬ ‫بسیاری را در نشس��ت های جهانی داشته است‪ .‬منتها سفر‬ ‫اخیر هیات پارلمانی به گونه ای بود که شرایط خاصی بر ان‬ ‫حاکم ش��ده بود‪ .‬علت ان نیز این بود کسانی که مسئولیت‬ ‫دعوت از هیات پارلمانی را داش��تند‪ ،‬متاسفانه تالش کردند‬ ‫مسئولیت این سفر را عهده دار نشوند‪ .‬این اقدام نیز شاید به‬ ‫این خاطر بود که احس��اس م ی کردند بخشی از کارهایشان‬ ‫در زمره کارهای ممنوعه است‪ .‬این در حالی است که طبق‬ ‫شرایط پروتکلی‪ ،‬مسئولیت دعوت از هیات ها و برنامه ریزی‬ ‫انها بر عهده ط��رف دعوت کنن��ده اس��ت‪ .‬یعنی مجلس‬ ‫شورای اسالمی مس��ئولیت این کار را عهده دار است و باید‬ ‫تمام اقدامات را انجام دهد‪.‬‬ ‫ای�ا اق�دام هی�ات اروپایی یعن�ی اه�دای جایزه‬ ‫س�اخاروف‪ ،‬جایزه حقوق بش�ر پارلمان اتحادیه‬ ‫اروپا‪ ،‬برای ازادی اندیشه به نسرین ستوده‪ ،‬وکیل‬ ‫و جعفر پناهی‪ ،‬فیلمساز‪ ،‬اقدامی غیرمنتظره بود؟‬ ‫بین الملل‬ ‫چرا سفر اخیر نمایندگان پارلمانی اروپا به ایران تا‬ ‫این ح د جنجال برانگیز شد؟‬ ‫اکنون نیز اگر این سفر مقداری سروصدا کرد به این دلیل بود‬ ‫که بخش‪‎‬هایی از نمایندگان پارلمانی اروپا‪ ،‬سع ی شان این بود‬ ‫در همان قالب انتقادی و بحث های حقوق بش��ری به ای ران‬ ‫سفر کنند‪.‬‬ ‫مطرح شده بود و اماج سیاست های تحریمی و تهدیدی قرار‬ ‫گرفت‪ .‬تحلیل کلی که اکنون در غرب و مش��خصا در اروپا‬ ‫وجود دارد این اس��ت که ای ران دیگر تک هدف این تحوالت‬ ‫نیست و مسائل دیگری نیز در خاورمیانه شکل گرفته است؛‬ ‫مسائلی مانند موضوع تروریسم و دستیابی تروریس ت‪‎‬ها به‬ ‫سالح کشتار جمعی که یک سری نگران ی های جدی تری را‬ ‫نزد اروپای ی ها به وجود اورده است‪ .‬در این میان ای ران ی ها نه تنها‬ ‫از این نگران ی ها دور هستند‪ ،‬بلکه توافق ژنو نیز نشان داد که‬ ‫ای ران کامال مختار م ی تواند اثبات کند که در رابطه با برنامه‬ ‫هس��ته ای‪ ،‬ب رنامه پاک و بدون مس��اله ای را در پیش گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬از این منظر حتی ای ران م ی تواند به شکل گیری یک‬ ‫سری سازوکارها و سازمان های امنیت جمعی در کل منطقه‬ ‫نیز کمک کند و به مواضع مشترکی با اروپا دست پیدا کند‪.‬‬ ‫بناب راین از این مسائل م ی توان استفاده کرد؛ به عنوان نمونه‬ ‫در قضیه مربوط به مسائل ژنو ‪ ،3‬ش��اهد بودیم که برخی از‬ ‫کشورهای اروپایی واقعا سعی ش��ان بر این بود که با ای ران به‬ ‫یک توافق دست یابند و اعتقاد محافل سیاسی و دیپلماتیک‬ ‫اروپا بر این است اکنون تهدیدهایی وجود دارد که در قبال ان‬ ‫ای ران نه تنها اکنون تهدید نیست‪ ،‬بلکه م ی تواند به عنوان یک‬ ‫همکار در دغدغه های امنیتی در نظر گرفته شود‪ .‬همچنین‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران از لحاظ دیپلماتیک امکان کنار امدن‬ ‫با دنیا را تجربه کرده و ان را نشان داده است‪ .‬این موارد زمینه‬ ‫را ب رای تعامل بیشتر با کشورهای اروپایی فراهم م ی کند‪ .‬در‬ ‫شرایط کنونی واکنش های اروپا بعد از ژنو ‪ 3‬به خصوص بعد‬ ‫از تحریم هایی که امریکای ی ها س��ه هفته پیش علیه ای ران‬ ‫اعمال کردند‪ ،‬جال��ب توجه بود‪ .‬اروپای ی ه��ا اعالم کردند که‬ ‫اگر فقط گزارش اژانس مثبت باشد‪ ،‬سیر قهق رای تحریم ها‬ ‫را اغاز خواهند کرد‪ ،‬یعنی تحریم های ای ران شروع به شکستن‬ ‫خواهد کرد‪ .‬بناب راین اگر ای ران رابطه عقالنی دیپلماتیک را با‬ ‫اروپای ی ها برگزار کند‪ ،‬این احتمال وج��ود دارد که انها اجماع‬ ‫قوی شکل گرفته علیه ای ران در قالب تحریم ها را تا حد زیادی‬ ‫تعدیل کنند‪.‬‬ ‫ ادعاهای حقوق بشری اروپا علیه ایران به معضلی‬ ‫در روابط دوجانبه تبدیل شده است‪ .‬چه روندی را‬ ‫م ی توان طی کرد که این مساله حل و فصل شود؟‬ ‫‪ l‬در ده��ه ‪ 1990‬می�لادی به خص��وص زمانی که‬ ‫اقای خاتم��ی‪ ،‬رئی س جمهور ای ران ش��د‪ ،‬زمینه های عملی‬ ‫همکاری ای ران با غرب به ویژه اروپا فراهم شده بود‪ .‬اما دیدیم‬ ‫که بس��یاری از این زمینه ها تحت الشعاع یک سری مسائل‬ ‫حقوق بش��ری قرار گرفت‪ .‬بناب راین بهترین کار این است که‬ ‫اکنون این مسائل تعدیل شود و مقامات ای رانی به خصوص‬ ‫نماین��دگان مجلس س��ازوکاری را ترتیب دهن��د که امکان‬ ‫پوشش داخلی یک سری خواسته های حقوق بشری فراهم‬ ‫شود و به یک سری ابهامات‪ ،‬ادعاها و اتهامات از داخل پاسخ‬ ‫داده شود‪ .‬اگر این مس��ائل حل و فصل شود‪ ،‬روابط دو جانبه‬ ‫ای ران و اروپا نیز روند بهتری را طی م ی‪‎‬کند‪ .‬همین سفر اخیر‬ ‫هیات پارلمانی اروپا به گونه‏‪‎‬ای بود که م ی‪‎‬توانست در قالب‬ ‫کلی دیپلماسی به عنوان یک فرصت قلمداد شود اما متاسفانه‬ ‫شاهد بودیم که از دل ان مس��ائلی به وجود امد که شاید در‬ ‫اینده موجب شود دست مسئوالن ب رای تداوم روابط پارلمانی‬ ‫و دیپلماتیک با اروپای ی‏ها بلرزد‪ .‬من بدون اینکه بخواهم وارد‬ ‫ماهیت موضوع شوم یا کار اروپای ی ها را تایید کنم‪ ،‬م ی گویم‬ ‫مقامات ای ران باید ب رای این موضوع یک س��امان سیاس��ی‬ ‫تعریف کنند‪ .‬در واقع اگر با یک دید کالن به موضوع بنگریم‬ ‫م ی توان قسمت عمده ای از اتهامات و ابهامات حقوق بشری را‬ ‫رفع کرد و رابطه با غرب را ب ر اساس منافع ملی تنظیم کرد‪g.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫عدالتدربرابرخدمت‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫بع�د از ماج�رای‬ ‫پارک گزی حاال دولت‬ ‫اردوغ�ان ب�ا چالش�ی‬ ‫بزر گ تر مواجه ش�ده‬ ‫است؛ جایی که اعتبار‬ ‫اخالق�ی دولت�ش زیر‬ ‫سوال رفته‬ ‫بحران فساد در ترکیه‬ ‫احتماالت این روزهای عرصه‬ ‫سیاستدرترکیه‬ ‫رویارویی با دولت موازی‬ ‫ایا اردوغان از بحران پولشویی در حزب حاکم عبور می کند؟‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫اما جزئیات این ماجرای فساد نیز بسیار جنجال ب رانگیز‬ ‫اس��ت‪ ،‬یعنی ارس��ال ‪ 500‬هزار دالر پول نقد در یک جعبه‬ ‫ش��کالت به اپارتمان اختصاصی وزیر ام��ور اتحادیه اروپا‪،‬‬ ‫کشف ‪ 4/5‬میلیون دالر پول نقد در جعب ه های کفش که در‬ ‫خانه مدیر یکی از بانک های دولتی مخفی شده بود یا صدور‬ ‫گذرنامه های جدید ب رای مجرمین در قبال دریافت مستقیم‬ ‫یک میلیون دالر بابت ه ر گذرنامه از س��وی وزیر کشور‪ .‬اما‬ ‫داستان به این محدود نم ی ش��ود و از قرار معلوم زمی ن های‬ ‫زیادی با استفاده از جعل اسناد به افرادی خاص واگذار شده و‬ ‫حتی اگر بخشی از انچه رسانه ها ادعا دارند درست باشد نیز‬ ‫م ی توان گفت که گروهی از نزدیک ترین یاران نخس ت وزیر‬ ‫اردوغان در منجالب عمیقی از فساد غوطه ور بوده اند‪ .‬در این‬ ‫میان سه تن از پس��ران برخی وزرای دولت بازداشت شده و‬ ‫یکی از بزرگ ترین و قدرتمند ترین مدی ران ساختمانی ترکیه‬ ‫و همین طور گروهی از همکاران بلندپایه دولت و ش��هردار‬ ‫یکی از مناطق استانبول – منطقه مهم فاتح ‪ -‬نیز در رابطه‬ ‫با پرونده زمی ن ها تحت بازجویی قرار گرفته اند و در مجموع‬ ‫بیش از ‪ 50‬نفر در این رابطه در بازداشت به سر م ی ب رند‪.‬‬ ‫اما اردوغان چه واکنشی نشان داده و م ی دهد؟ او نه تنها‬ ‫مظنونان و متهمان این پرونده ها را اخ راج نکرد‪ ،‬بلکه وزرای‬ ‫ی اعالم کرد‪.‬‬ ‫متهم را بیگناه و عاری از هرگونه اتهام ‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫جنگ لفظی با سفیر امریکا‬ ‫‪1‬‬ ‫هفدهمین روز اخرین س��ال میالدی ب رای ترکیه با‬ ‫زمی ن لرزه سیاس��ی هفت ریشتری اغاز ش��د که حکایت از‬ ‫پولشویی‪ ،‬فساد مالی و ارتشا توسط اعضای سرشناس عدالت‬ ‫و توسعه داشت‪.‬‬ ‫‪ AK‬پارتی در س��ال ‪ 2002‬در حالی به قدرت رس��ید‬ ‫که توانس��ته بود با اس��تفاده از ب ی اعتمادی مردم به س��ایر‬ ‫احزاب‪ ،‬ناشی از اختالس های بزرگ مالی و فساد اقتصادی و‬ ‫همچنین سوء مدیریت که منجر به ورشکستگی دولت شده‬ ‫بود‪،‬سکان هدایت ترکیه را به دست گیرد‪ .‬اما این حزب امروز‬ ‫خود در اس��تانه واگذاری قدرت به احزاب الئیک به س��بب‬ ‫‪58‬‬ ‫متهم شدن به پولشویی و ارتشا است‪.‬‬ ‫اردوغ��ان در اولین واکنش به عملی��ات صبحگاهی‬ ‫نیروهای پلیس تحت ام��ر خود‪ ،‬از ان به عن��وان عملیات‬ ‫کثیف یاد کرد و گفت اجازه فعالیت شبکه ای از تکنوکرات ها‬ ‫و مدی رانی که س��عی دارن��د دولت دیگ��ری در داخل دولت‬ ‫تشکیل دهند‪ ،‬نخواهد داد‪ .‬وی در سخنرانی ‪ 21‬دسامبر خود‬ ‫در شهر سامسون عالوه بر تکرار اظهارات قبلی از دسیس ه ای‬ ‫بی ن المللی علیه قدرت حاکم سخن گفته و حوادث فعلی را‬ ‫با رخدادهای پارک گزی مقایسه کرد‪ .‬نخس ت وزیر ترکیه بار‬ ‫دیگر البی سود بانکی را صحنه گردان این رخدادها نامید‪.‬‬ ‫اردوغان ‪ 21‬دس��امبر بدون ن��ام بردن از فرانس��یس‬ ‫ریکاردونه‪ ،‬سفیر امریکا در ترکیه از وی خواست در مسائل‬ ‫داخلی ترکیه دخالت نکند‪ ،‬در غیر این صورت ممکن است‬ ‫مجبور به اخ راج وی از ترکیه ش��ود‪ .‬انتق��اد اردوغان متوجه‬ ‫اظهارات ‪ 14‬دسامبر ریکاردونه در جمع دیپلمات های اروپایی‬ ‫در خصوص بانک خلق (هالک بانک) بود‪.‬‬ ‫طبق خبری که روزنامه های وابسته به عدالت و توسعه‬ ‫به صورت هماهنگ منتشر کرده بودند سفیر ایاالت متحده‬ ‫امریکا در میهمانی که ب رای سف رای اروپایی ترتیب داده شده‬ ‫بود در خصوص فعالی ت ها و همکاری ه��ای نزدیک بانک‬ ‫خلق با ای ران اظهار داش��ته بود‪« :‬ما به انها هشدارهای الزم‬ ‫را دادیم‪ ،‬اما توجه نکردند و خواهید دید که امپ راتوری ش��ان‬ ‫فرو م ی پاشد‪».‬‬ ‫نکته مهم اق��دام قضایی علیه پولش��ویی و فس��اد‬ ‫اقتصادی‪ ،‬محرمانه ماندن ان تا روز عملیات و دس��تگیری‬ ‫فرزندان وزرا از جمله وزیر کش��ور‪ ،‬ده ها ش��هردار و‪ ...‬توسط‬ ‫پلیس بدون اطالع مقامات حکومتی در وزارت کشور بود‪ .‬در‬ ‫همان روز حکومت چهار تن از روسای ادارات سازمان امنیت‬ ‫استانبول وابسته به وزارت کش��ور به دلیل مطلع نساختن‬ ‫مقامات مافوق از عملیات برکنار شدند‪.‬‬ ‫این موضوع بار دیگر مقدمه ای بر این بحث ش��د که‬ ‫ایا نیروه��ای پلیس در مق��ام اجرای قانون بای��د تحت امر‬ ‫قوه قضائیه باشند یا قوه مجریه؟ حقوقدانان مخالف اردوغان‬ ‫بر این باورند که مس��ئولیت پلیس هر چند ماهیت اجرایی‬ ‫داش��ته و تحت امر قوه مجریه اس��ت‪ ،‬ام��ا در مقام تعقیب‬ ‫پرونده قضایی ضابط قوه قضائیه بوده و نم ی توانند در امور‬ ‫محرمانه اس��رار پرونده را حتی ب رای مافوق های خود فاش‬ ‫نمایند‪ .‬انها با تاکید بر استقالل قوا در قانون اساسی ترکیه‪،‬‬ ‫اقدام دادستان ها را نقطه قوتی ب رای دموکراسی ترکیه قلمداد‬ ‫چرااردوغاندیگرمتفاوت‬ ‫نیست؟‬ ‫نقش گولن در تحوالت این‬ ‫روزهای ترکیه‬ ‫م ی کنند‪ .‬در نهایت هیات وزی ران در بخشنامه ای که بعد از‬ ‫تصویب در روزنامه رسمی ترکیه منتشر شد‪ ،‬مدی ران ادارات‬ ‫پلیس را موظف کرد تا در خص��وص اقداماتی که به عنوان‬ ‫ضابطین قضای��ی انجام م ی دهند به مق��ام مافوق گزارش‬ ‫دهند‪ .‬تصویب این بخشنامه ف ی نفسه‪ ،‬محق نبودن انتظار‬ ‫حکومت اردوغان (دست کم تا پیش از تصویب ان) از روسای‬ ‫پلیس جهت ارائه گزارش به مقام ماف��وق اجرایی در وزارت‬ ‫کشور در مقام ضابط قضایی را نشان م ی داد‪.‬‬ ‫اما مخالفان اردوغان این بخشنامه را مخالف ماده ‪157‬‬ ‫ایین دادرسی کیفری این کشور دانسته و در نهایت معتقدند‬ ‫که قوه مجریه در صدد مخدوش کردن استقالل دستگاه قضا‬ ‫و در نتیجه ان اخالل در تفکیک قواست‪.‬‬ ‫جالب تر اینک��ه قاضی پرونده پولش��ویی «زکریا اوز»‬ ‫در واق��ع قاضی اولی��ه پرونده مع��روف ب��ه «ارگنکن» بود‬ ‫که نیروه��ای کمالیس��ت را از دس��تگاه های دولتی به نفع‬ ‫اسالمگراها تصفیه کرد‪ .‬نام وی این بار به عنوان دادستانی‬ ‫که مسئولیت پیگیری فساد اعضای حزب حاکم را بر عهده‬ ‫دارد‪ ،‬بر سر زبان هاست‪.‬‬ ‫فتح اهلل گولن و عدالت و توسعه‬ ‫فتح اهلل گولن از روش��نفکران مذهبی ترکیه است که‬ ‫تالیفات زیادی در خصوص مسائل دینی و اجتماعی منتشر‬ ‫کرده است‪ .‬وی اشنا به زبان های ع ربی و فارسی بوده و مبلغ‬ ‫اسالم س��نی(حنفی) در ترکیه و جهان است‪ .‬گولن در سال‬ ‫‪ 2008‬جزو ‪ 100‬روشنفکر برتر سال نشریه فارین پالسی قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬وی بعد از اس��تعفا از وزارت امور دینی ترکیه در‬ ‫دهه ‪ ،1980‬به فعالی ت های سیاسی و روزنامه نگاری گرایش‬ ‫پیدا کرد و در مدت کوتاهی توانست مقبولیت گسترده ای در‬ ‫بین اقشار مذهبی ترکیه و حتی اقشار سکوالر به دست اورد‪.‬‬ ‫جنبش گول��ن یک جنبش مدنی اس��ت ک��ه ب ر پایه‬ ‫اموزش و تعلیم قرار گرفته‪ .‬دانشگاه‪ ،‬مدرسه‪ ،‬مکتب قران‪،‬‬ ‫اموزشگاه های خصوصی و‪ ...‬همگی حوزه هایی هستند که‬ ‫جنبش گولن در ان فعالیت گسترده ای دارد‪.‬‬ ‫در حوزه رس��انه‪ ،‬رس��انه های شناخته ش��ده ای مانند‬ ‫نشریات زمان‪ ،‬زمان‪.‬تودی(انگلیسی) و تلویزیون سامان یولو‬ ‫در راستای اهداف جماعت گولن فعالیت م ی کنند‪ .‬این طیف‬ ‫با رویکردهای ضدشیعه و ضد علوی نیز شناخته م ی شود‪ .‬در‬ ‫ی در مرز ای ران‬ ‫ترکیه نزدیک به سه میلیون شیعه دوازده امام ‬ ‫و همچنین ‪ 15‬میلیون علوی ترک و کردتبار زندگی م ی کنند‬ ‫که معموال هدف این رسانه ها قرار دارند‪ .‬گروه رسانه ای گولن‬ ‫میانه خوبی با ای ران ندارد‪ .‬در میان خروج ی های گروه خبری‬ ‫«زمان» اخبار متعددی علیه ای ران منتشر م ی شود‪ .‬همی ن طور‬ ‫شبکه سامان یولو در دو سال گذش��ته اقدام به پخش یک‬ ‫سریال ضد ای رانی به نام «شوکت تپه» کرده است که در ان از‬ ‫ای ران با استعاره های ظریفی مانند «پِرس» نام برده م ی شده‬ ‫و سعی م ی شود چهره ان نزد افکار عمومی تخریب شود‪.‬‬ ‫گولن و ‪ AK‬پارتی در گذش��ته سیاسی خود دوستان‬ ‫خوبی به ش��مار م ی رفتند‪ .‬بخش مهمی از سبد رای ‪AK‬‬ ‫پارتی متعلق به هواداران جماعت گولن یا جنبش معروف به‬ ‫«خدمت» است و سران ‪ AK‬پارتی از شخص گولن با عنوان‬ ‫استاد و رهبر معنوی نام م ی ب رند‪.‬‬ ‫گولن پس از انکه از س��وی دولت وقت ترکیه در سال‬ ‫‪ 1999‬مورد تعقیب و پیگرد قرار گرفت از کشور خارج شد و از‬ ‫ان زمان تا امروز در مزرعه ای در امریکا زندگی م ی کند‪ .‬دلیل‬ ‫تحت تعقیب قرار گرفتن گولن هم یکی از سخنران ی های‬ ‫وی بود که طی ان از هوادارانش خواسته بود به صورت گام‬ ‫به گام و تدریجی همه قدرت را از ان خود کنند‪ .‬البته منتقدان‬ ‫گولن همواره و همین ام��روز نیز در مورد اه��داف احتماال‬ ‫مشکوک وی هش��دار م ی دهند‪ .‬به عقیده این افراد جنبش‬ ‫گولن فاقد یک ساختار مشخص اس��ت و بیشتر به صورت‬ ‫یک شبکه عمل م ی کند و کس��ی نم ی داند که این شبکه‬ ‫واقعا از چه می زان قدرت برخوردار بوده و مهم تر از ان کسی‬ ‫نم ی داند که هدف اصلی او چیست و چگونه م ی خواهد به‬ ‫اهداف خود برسد‪.‬‬ ‫اردوغان و گولن تا س��ال ها به وی��ژه در رابطه با حزب‬ ‫عدالت و توس��عه همکاری و دوس��تی نزدیکی با یکدیگر‬ ‫داشتند و دوستی شخصی میان این دو نفر ظاه را امروز هم‬ ‫پابرجاست‪ .‬زمانی انها دشمن مش��ترکی داشتند که همان‬ ‫ژنرال الیت کمالیس��ت در ارتش ترکیه بود؛ همان کسانی‬ ‫که خ��ود را وارث واقعی اتاتورک موس��س جمهوری ترکیه‬ ‫م ی دانستند و قدرت واقعی در این کشور را در انحصار خود‬ ‫داشتند اما اردوغان و هواداران گولن گام به گام ان ژنرال الیت‬ ‫را از قدرت ساقط و همه مناصب و دولت ترکیه را از ان خود‬ ‫کردند و بدون ان دشمن مشترک بود که رفته رفته اتحاد میان‬ ‫اردوگاه پیروز نیز از هم گسست‪ .‬یکی از تحلیلگران سیاسی‬ ‫ترکیه به همین خاطر از وضعیت فعل��ی به عنوان «جنگ‬ ‫داخلی پس از انقالب» یاد م ی کند‪.‬‬ ‫گفته م ی ش��ود در چندماه گذش��ته اختالف نظرهای‬ ‫متعددی بین حزب حاکم و جماعت گولن به وجود امده است‪.‬‬ ‫از ان جمله م ی توان به ا ختالف نظ��ر در خصوص مذاکرات‬ ‫صلح با پ‪.‬ک‪.‬ک اشاره کرد‪ .‬اما نقطه اوج اختالف با تصمیم‬ ‫اردوغ��ان در خصوص انچه اصالح نظام اموزش��ی م ی نامد‬ ‫به وجود امده است‪ .‬در صورت اعمال این اصالحات بسیاری‬ ‫از مدارس خصوصی و اموزشگاه های گولن که گفته م ی شود‬ ‫تعداد ان در ترکیه به ‪400‬هزار مرکز م ی رسد تعطیل خواهد‬ ‫شد‪ .‬ضرر و زیان مالی ناشی از این امر به مرز میلیون ها دالر‬ ‫خواهد رسید‪ .‬در ترکیه هزاران مدرسه خصوصی وجود دارد‬ ‫که در بس��یاری موارد ب رای امادگی ب رای ورود به دانشگاه ها‬ ‫دانش ام��وزان را به خود جلب کرده و ای��ن مدارس به نوعی‬ ‫جایگزین کمبودهای سیستم اموزش��ی ترکیه شده اند‪ .‬اما‬ ‫غالب این مدارس به شبکه گولن تعلق دارد و بخش اعظم‬ ‫نیازهای مالی ان از سوی این جنبش تامین شده‪ .‬عالوه بر ان‬ ‫جنبش گولن از این مدارس ب رای نشر اموزه های خود استفاده‬ ‫م ی کند و به عبارت روشن تر این مدرسه ها قلب جنبش گولن‬ ‫محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫حال یعنی یک ماه پس از جنج��ال تعطیلی مدارس‬ ‫خصوصی این پرونده های فساد نزدیکان و حامیان اردوغان‬ ‫است که فاش م ی شود و به همین خاطر نه تنها نم ی توان این‬ ‫مساله را اتفاقی دانست‪ ،‬بلکه جنجال ها یکی پس از دیگری‬ ‫از راه خواهند رس��ید‪ .‬ب ی جهت نیس��ت که ناگهان جزئیات‬ ‫بازجوی ی ها با رقم دقیق پول ها و رشوه ها و جزئیات مالقات ها‬ ‫در رسانه های نزدیک به جنبش گولن منتشر م ی شود‪ .‬البته‬ ‫روزنامه ای مانند حریت که هیچ نزدیکی و ارتباطی به جنبش‬ ‫گولن ندارد نیز به تازگی در تارنمای خود فیلمی ویدیویی از‬ ‫بازرسی خانه ان رئیس بانک توسط پلیس منتشر کرده است‪.‬‬ ‫انتش��ار خبر روزنامه ط��رف در خص��وص مصوبات‬ ‫ش��ورایعالی امنیت ملی مانند بنزینی بود ک��ه بر اتش این‬ ‫اختالفات ریخته م ی شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫در حوزه رسانه‪ ،‬سه گروه رسانه ای متعلق به حزب حاکم‬ ‫شامل چندین شبکه تلویزیونی و روزنامه پرتیتراژ‪ ،‬رسانه های‬ ‫وابسته به فتح اهلل گولن و رسانه های احزاب مخالف الئیک‬ ‫سعی م ی کنند هر یک پروژه سیاسی خود را به افکار عمومی‬ ‫منتقل نمایند‪ .‬در این بین روزنامه «طرف» به عنوان رسانه‬ ‫مخالف هر سه جریان بیش از همه مورد توجه است‪.‬‬ ‫این روزنامه که با مرکزی چون ویک ی لیکس همکاری‬ ‫م ی کند تا امروز در افشای اسناد محرمانه پیشتاز بوده است‪.‬‬ ‫باروت بحران اخیر نیز در واقع در ضمن یکی از گزارش های‬ ‫همین رس��انه در اواخر ماه گذشته مش��تعل شد‪« .‬طرف»‬ ‫با انتشار صورتجلس��ه ش��ورای امنیت ملی ترکیه در سال‬ ‫‪ 2004‬نش��ان داد که حکومت نوپای اردوغان در ان س��ال ها‬ ‫با ژنرال ه��ای ارتش که هنوز ابت��کار عمل در ای��ن نهاد را‬ ‫به دست داشتند‪ ،‬همگرایی داش��ته است‪ .‬در این سند نشان‬ ‫داده م ی شود که تصمیم شورای مزبور در اعمال محدودیت‬ ‫و عملیات روانی علیه جماع��ت گولن به تصویب و امضای‬ ‫س��ران عدالت و توس��عه از جمله عبداهلل گل و رجب طیب‬ ‫اردوغان رسیده اس��ت‪ AK .‬پارتی در توجیه این سند اظهار‬ ‫داشت که در ان دوران هرچند دو سال از تکیه زدنش بر مسند‬ ‫اقتدار م ی گذش��ت اما در عمل چندان «مقتدر» نبود و هنوز‬ ‫سایه ارتش را بر سر داشت‪.‬‬ ‫دبیرکل شورای مشترک بازرگانی‬ ‫ای ران و ترکیه‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫جنگ رسان ه ای‬ ‫می خواهندبهرابطهاقتصادیدوکشور‬ ‫ضربهبزنند‬ ‫موشک های دردسرساز‬ ‫اما ایا ای��ن هم��ه واقعیت اس��ت؟ چه انک��ه جدا از‬ ‫موضوع��ات داخلی‪ ،‬ترکیه با مش��کالت زی��ادی در عرصه‬ ‫بی ن المللی مواجه است‪ .‬با انعقاد قرارداد خرید موشک های‬ ‫دفاعی از چین توسط ترکیه‪ ،‬صدای اعتراض جدی از امریکا‬ ‫و ناتو شنیده شد‪ .‬ترکیه به عنوان بخشی از ناتو سال ها از نظر‬ ‫نظامی و تس��لیحاتی و حتی اطالعاتی به ناتو وابسته بود‪.‬‬ ‫نصب موش��ک های پاتریوت در اوایل سال میالدی در مرز‬ ‫ترکیه با سوریه اخرین نمود این رابطه نزدیک است‪ .‬اما اقدام‬ ‫معارض دولت ترکیه در انعقاد قرار نظامی با چین مناسبات‬ ‫ترکیه و غرب را دس��تخوش چالش کرد‪ .‬در این برهه همه‬ ‫مخالفین داخلی و خارجی اردوغان در یک چهارراه متقاطع‬ ‫به هم نزدیک شدند‪.‬‬ ‫از نظر ‪ AK‬پارتی (حزب عدالت و توسعه) بحران فعلی‬ ‫محصول همکاری عوام��ل خارجی با انچ��ه دولت موازی‬ ‫نامیده م ی شود‪ ،‬است‪ .‬جماعت گولن به عنوان اغازگر بازی‬ ‫فعلی و عوامل خارجی به عنوان کنترل کننده این روند‪ ،‬قصد‬ ‫رویارویی با حکومت اردوغان را دارند‪.‬‬ ‫سرنوشت بازی قدرت در ترکیه با انتخابات شهرداری ها‬ ‫در سال اینده مشخص خواهد شد‪ .‬باید دید اردوغان یک بار‬ ‫دیگر مانند بحران گزی موفق به مهار تهدید خواهد شد یا نه‪.‬‬ ‫سرنوش��ت انتخابات اینده چیزی است که متغیرهای‬ ‫اجتماعی مانند نگاه نس��ل جدید به جامعه سیاس��ی نقش‬ ‫اساسی در تحقق نتیجه ان ایفا م ی کند‪g .‬‬ ‫‪59‬‬ ‫عدالت در برابر خدمت‬ ‫احتماالت این روزهای عرصه سیاست در ترکیه‬ ‫ساالر سیف الدینی‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس ترکیه‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫ابعاد اقتصادی فس��اد بزرگ مالی که هفته گذشته در‬ ‫ترکیه منجر به دستگیری و پیگرد ده ها شهردار‪ ،‬منسوبین‬ ‫وزرا و بازرگانان سرش��ناس ش��د‪ ،‬به قدری گس��ترده است‬ ‫که دنبال کردن ان به ص��ورت لحظه ب��ه لحظه ناممکن‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬اما ابعاد سیاس��ی موضوع نیز به اندازه ابعاد‬ ‫اقتصادی اش بحث برانگیز اس��ت‪ .‬توصی��ف ابتدایی این‬ ‫موضوع از دو جهت قابل بررسی است‪ .‬اما ظاه را در نهایت‬ ‫یک سر موضوع به ای ران باز م ی گردد‪ .‬نخستین رخداد‪ ،‬نامه‬ ‫س��ناتورهای امریکایی در خص��وص دور زدن تحریم های‬ ‫اقتصادی ای ران از طریق یک��ی از بانک های بزرگ ترکیه به‬ ‫نام «بانک خلق» و پیگیری ه��ای وزارت خزانه داری ایاالت‬ ‫متحده ب رای توقف این روند بود‪ .‬ب ر اس��اس ادعاهای مطرح‬ ‫ش��ده در ترکیه فرزندان برخی وزرای پرنفود‪ ،‬واسطه انتقال‬ ‫‪ 10‬میلیارد دالر به ای ران بوده اند‪ .‬مبالغی که گفته م ی ش��ود‬ ‫پس از پولشویی ‪ 87‬میلیارد یورویی‪ ،‬از طریق این بانک به‬ ‫ای ران بازگردانده شده است‪ .‬توقیف هواپیمای ای رانی با یک‬ ‫و نیم تن طال‪ ،‬در فرودگاه استانبول و رفع توقیف از ان پس‬ ‫از هجده روز ب��دون کوچک ترین پیگرد حقوقی یکی دیگر‬ ‫از مبادی اغاز روند بازپرس��ی بوده است‪ .‬گفته م ی شود رضا‬ ‫ضراب‪ ،‬بازرگان ای رانی از طریق رشوه های میلیونی به وزرا و‬ ‫مسئوالن ترک موفق به رفع توقیف و خارج کردن هواپیما به‬ ‫مقصد دوبی شده است‪.‬‬ ‫اما بُعد سیاس��ی موضوع نیز بس��یار حائ��ز اهمیت‬ ‫اس��ت‪ .‬پیش از هر چیز باید در نظر داش��ت ک��ه تعقیب و‬ ‫پیگرد متهمین این پرونده در چند ماه گذشته بدون اطالع‬ ‫حکومت عدالت و توس��عه و نهادهای امنیتی وابس��ته به‬ ‫ان مانند وزارت کش��ور و میت صورت گرفت‪ .‬از همین رو‬ ‫در روز نخس��ت بازداشت ها (بازداشت پس��ر دو وزیر‪ ،‬چهل‬ ‫شهردار اس��تانبول و چند بازرگان سرش��ناس) چهار تن از‬ ‫مدی ران اداره امنیت اس��تانبول برکنار شدند‪ .‬دلیل عزل این‬ ‫عده مطلع نس��اختن مقامات مافوق حکومتی از عملیات و‬ ‫جزئیات پرونده مذکور بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫چه کسی روند را کنترل می کند؟‬ ‫در خصوص پولش��ویی و فس��اد های مال��ی اخیر در‬ ‫ترکیه چند رویکرد عمده وجود دارد‪ .‬مخالفین حزب عدالت‬ ‫‪60‬‬ ‫و توسعه از جمله حزب جمهوری خلق و حرکت ملی قصد‬ ‫دارند با اس��تفاده از این فرصت اعتب��ار ‪ AKP‬را به کلی از‬ ‫میان برده و در انتخابات ش��هرداری ها که در چند ماه اینده‬ ‫برگزار خواهد ش��د و همچنین انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫(‪ )2014‬و انتخابات پارلمان��ی (‪ )2015‬قدرت را از کنترل این‬ ‫حزب خارج نمایند‪ .‬به این دلی��ل به موضوع صرفا به عنوان‬ ‫فس��اد اداری و مالی نگریسته و در صدد گش��ودن ابعاد ان‬ ‫نزد افکار عمومی هس��تند‪ .‬اما طرفداران ح��زب عدالت و‬ ‫توسعه رویکرد دیگری دارند‪ .‬انها به تبع اردوغان این را یک‬ ‫عملیات کثیف م ی دانند که از طرف امریکا و اسرائیل اغاز‬ ‫و مدیریت شده اس��ت‪ .‬روزنامه های استار‪ ،‬اکیت‪ ،‬ین ی شفق‬ ‫و اکشام شنبه ‪ 21‬دسامبر سرتیترهای واحدی در خصوص‬ ‫دست داشتن ایاالت متحده در این «توطئه» منتشر کردند‪.‬‬ ‫در پی ان اردوغان‪ ،‬سفیر امریکا در ترکیه را تهدید به اخ راج‬ ‫از کشور کرد‪.‬‬ ‫وی همچنین در سخنرانی که چهارشنبه ‪ 18‬دسامبر‬ ‫در این خصوص داش��ت‪ ،‬گفت‪« :‬نم ی توانی��م اجازه بدهیم‬ ‫یک دولت «موازی» در داخل دولت قانونی تش��کیل شود‪.‬‬ ‫منظور از دولت موازی ساختار شبکه ای است که اقداماتش‬ ‫را از طریق عوامل وابس��ته ب��ه خود در نهاده��ای قانونی‬ ‫انجام م ی دهد اما نه دارای مش��روعیت مردمی اس��ت و نه‬ ‫کسی از وجود ان اطالع دارد‪ .‬پیش��ینه این امر در ترکیه به‬ ‫دوران جنگ سرد ب ر م ی گردد‪ .‬اما این بار ردای دولت موازی‬ ‫نه بر دوش مل ی گرایان الئیک و ارتشی بلکه بر شانه های‬ ‫تکنوکرات های مسلمان پهن شده است‪.‬‬ ‫به نظر م ی سد منظور اردوغان از دولت موازی‪ ،‬شبکه‬ ‫سیاسی معروف به «جنبش خدمت» یا همان فتح اهلل گولن‬ ‫اس��ت‪ .‬گولن از چهره های بانفوذ و محافظه کار مذهبی در‬ ‫ترکیه است که از س��ال ‪ 1991‬در فیالدلفیا به سر م ی برد و‬ ‫کنترل بخش��ی از خدمات عمومی‪ ،‬رسانه ها و سرمایه های‬ ‫تجاری را بر عهده دارد‪ .‬شبکه پیچیده گولن‪ ،‬در ظاهر یک‬ ‫جنب��ش فرهنگی ‪ -‬اجتماع��ی در ابعاد جهانی اس��ت که‬ ‫مدعی دفاع از اصول و ارمان های اس�لام سنی است‪ .‬یکی‬ ‫از پایه ه��ای حرکت گول��ن در حوزه اموزش متمرکز ش��ده‬ ‫و نزدیک به یک میلیون مدرس��ه از طرف وی در سراس��ر‬ ‫جهان از جمله ترکیه در حال ارائه خدمات اموزشی هستند‪.‬‬ ‫گفته م ی ش��ود نزدیک ب��ه ‪40‬درصد م��دارس خصوصی و‬ ‫اموزش��گاه های کنکور در ترکیه از طریق جنبش��ی که در‬ ‫ترکیه به «جماعت» معروف است‪ ،‬اداره م ی شود‪.‬‬ ‫دوراهی ‪ AK‬پارتی و جماعت‬ ‫تا چندی پیش اتحاد ‪ AK‬پارتی (ب��ا رویکرد اقتصاد‬ ‫لیب رال و انچ��ه اردوغان ان را محافظ��ه کاری دموکراتیک‬ ‫م ی نامد) با جنب ش گولن (اس�لامگرایان سنتی) باعث شده‬ ‫بود‪ ،‬اس�لامگرایان س��کوالر جبهه متحد و بزرگی در ب رابر‬ ‫الئی ک هایی که انتظار دارند دین نه تنها از عرصه سیاست‪،‬‬ ‫بلکه اجتماع نیز باید برکنار باشد‪ ،‬به وجود اورند‪.‬‬ ‫اما ماه گذش��ته دو مقطع سرنوشت ساز باعث جدایی‬ ‫مسیر این دو جریان از همدیگر شد‪ ،‬نخست تصمیم عدالت‬ ‫و توسعه به اصالح نظام اموزش��ی و تعطیلی کالس های‬ ‫خصوصی و کنکور و دیگری افشای سند صورت مذاکرات‬ ‫ش��ورایعالی امنیت ملی در س��ال ‪ 2004‬از س��وی روزنامه‬ ‫«طرف»‪ .‬طرفداران ‪ AK‬پارتی بر این باورند که اگر ش��بکه‬ ‫گولن که در میت و ادارات امنیت دارای نفوذ است و اردوغان‬ ‫از ان به عنوان دولت موازی نام م ی برد‪ ،‬مشارکت نم ی کرد‪،‬‬ ‫امکان نداش��ت ب��دون اط�لاع حکومت چنی��ن عملیات‬ ‫گسترده ای انجام شود‪.‬‬ ‫اما طرفداران گولن توپ را به زمین حریف م ی اندازند‪.‬‬ ‫مقاله ‪ 20‬دسامبر یکی از ستون نویسان ثابت روزنامه زمان در‬ ‫این خصوص بسیار گویاست‪« .‬کریم بالجی» در این مقاله‬ ‫از منظر جماعت گولن به انالیز دولت م��وازی م ی پردازد و‬ ‫خواننده را هدایت م ی کند که به دنبال این مفهوم نه در داخل‬ ‫ترکیه بلکه در خارج از ان و در ته ران بگردد‪ .‬این نگاه‪ ،‬رویکرد‬ ‫بخش عمده ای از سیاستمداران و اقشار اسالمگرای ُسنی‬ ‫در ترکیه است‪ .‬وی در مقاله خود با عنوان «ان که م ی گوید‬ ‫شاه‪ ،‬شاه اس��ماعیل اس��ت» نفوذ ای ران در نهادهای مالی‬ ‫و امنیتی ترکیه را به نفوذ دولت صف��وی در دربار عثمانی‬ ‫تشبیه م ی کند و با کنایه به اردوغان که چندین سال است با‬ ‫ادبیات برامده نوعثمانی گری به رویارویی با ای ران در منطقه‬ ‫رفته بود‪ ،‬م ی نویسد‪:‬‬ ‫«اگر ای ران م ی تواند از طریق بزرگ ترین بانک ترکیه‬ ‫تحریم ها را دور زن��د‪ ،‬اگر پول های ای ران به حس��اب وزرا و‬ ‫سیاست مردان ما واریز م ی ش��ود‪ ،‬اگر تشییع و علوی گری‬ ‫در ترکیه هر روز به هم نزدیک تر م ی شوند‪ ،‬اگر دانشجویان‬ ‫ای رانی در مقاطع عالی تحصیلی دانش��کده های ترکیه به‬ ‫تبلیغ اصول شیعه م ی پردازند‪ ،‬شما بگویید دولت موازی چه‬ ‫کسی م ی تواند باشد؟ ما م ی خواهیم بدانیم ای ران ی هایی که‬ ‫در جریان اعتراضات پارک گزی بازداشت شدند‪ ،‬کجا هستند‬ ‫و چرا دیگر نام ی از انها برده نم ی ش��ود؟ سوال این است که‬ ‫چرا به رغم اختالف نظر جدی در خصوص س��وریه‪ ،‬همواره‬ ‫روابط مان با ای ران نزدیک است؟ و چرا به دولتی که در عمق‬ ‫ما نفوذ کرده تا این اندازه‪ ،‬از نظر انرژی وابس��ته هستیم و‬ ‫ب رای رفع ان هیچ تدبیری نیست؟»‬ ‫البته به نظر م ی رسد‪ ،‬نویس��نده مقاله با بزرگنمایی و‬ ‫تعبیر جدید از تخلفات صورت گرفته از همان روشی استفاده‬ ‫م ی کند که رسانه های اسرائیلی ب رای تخریب هاکان فیدان‬ ‫(ریاست میت) اس��تفاده کردند‪ .‬انها نه تنها فیدان را طرفدار‬ ‫ای ران بلکه در یک کالم اغ راق امیز عامل ای ران در دس��تگاه‬ ‫امنیت ترکیه قلم��داد کردند‪ .‬نویس��نده این مقال��ه نیز با‬ ‫مشروع دانستن تحریم های صورت گرفته علیه ای ران‪ ،‬عبور‬ ‫از انها را عملی نابخش��ودنی از سوی نهادهای ترکیه تلقی‬ ‫کرده‪ .‬اما سوال پایانی این است که ایا واقعا جماعت گولن‬ ‫اغاز کننده ای��ن روند بوده اند یا فقط در صدد اس��تفاده از ان‬ ‫جهت انتقام گیری برامده اند؟‬ ‫ان گونه که از اخبار و تحلی ل های رس��انه های ترکیه‬ ‫ب ر م ی اید‪ ،‬حزب صلح و دموکراسی تا امروز معتقد است که‬ ‫امریکا‪ ،‬اسرائیل و الب ی های بزرگ مالی پشت پرده این مساله‬ ‫قرار دارند اما ب رای پیشبرد اهداف خود از نفود حرکت گولن در‬ ‫سیستم اداری و سیاسی استفاده کرده اند‪ .‬تیرگی روابط ترکیه‬ ‫و امریکا زمانی اغاز ش��د که طیب اردوغان از سفر پنج روزه‬ ‫خود به واشنگتن در بهار امسال طرفی نبست و نتوانست‬ ‫امریکای ی ها را به اقدامات شدیدتر علیه سوریه متقاعد سازد‪.‬‬ ‫در پی ان حمایت امری��کا و اتحادیه اروپا از اعتراضات گزی‬ ‫و همچنین توقف طرح حمله نظامی به سوریه در شهریور‬ ‫گذشته و انتشار اخبار متعددی علیه سازمان میت و ریاست‬ ‫ان در رسانه های امریکایی و اسرائیلی باعث شد شکاف های‬ ‫جدی بین ترکیه و امریکا ایجاد شود‪ .‬از ان تاریخ اردوغان با‬ ‫اشاره به نقش هژمون امریکا خواستار اصالح ساختار شورای‬ ‫امنیت سازمان ملل و برچیدن حق وتو شد‪.‬‬ ‫در مهر گذش��ته قرارداد موش��کی ترکی��ه با «چین»‬ ‫واکنش امریکا و ناتو را ب رانگیخت‪ ،‬به طوری انها خواس��تار‬ ‫تجدید نظر ترکیه در این تصمیم ش��دند اما این هشدارها با‬ ‫اب رام ترکیه مواجه گردید‪ .‬اکنون از نظر بس��یاری در ترکیه‪،‬‬ ‫امریکا و اس��رائیل در پش��ت پرده این اعتراضات قرار دارند‪.‬‬ ‫انها معتقدند امریکا در صدد مجازات نافرمانی ترکیه از این‬ ‫طریق است‪g .‬‬ ‫نقش گولن در تحوالت این روزهای ترکیه‬ ‫‪3‬‬ ‫سال هاس��ت که مل ی گراها فریاد م ی زنن��د‪ ،‬عدالت و‬ ‫توسعه محصول سیاست امریکا یا یکی از گام های ان دولت‬ ‫ب رای پیش��برد پروژه خاورمیانه بزرگ است‪ .‬انها معتقدند که‬ ‫امریکا از به قدرت رس��یدن این حزب حمایت کرد تا الگوی‬ ‫اسالم سیاسی معتدل را عرضه کرده باشد‪.‬‬ ‫هیچ وقت نتوانس��تم مفهوم این تئوری های توطئه را‬ ‫دریابم‪ AK .‬پارتی محصول سیاس��ت امریکا نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫محصول دینامیس��م های اجتماعی‪ ،‬شرایط کشور و تالش‬ ‫اردوغان و دوس��تانش اس��ت‪ .‬در نهایت حکومت عدالت و‬ ‫توسعه محصول رای مردم ترکیه است‪ .‬امریکا نیز با کسی‬ ‫که به قدرت رسیده بود نهایت همکاری را در چارچوب منافع‬ ‫خود کرد و قدرت حاکم نیز همی ن طور‪ .‬اما امروز‪ ،‬همان طور‬ ‫که مل ی گراها ‪ AK‬پارتی را محصول امریکا م ی دانستند‪ ،‬این‬ ‫روزها ‪ AK‬پارتی امریکا را متهم به توطئه ب رای ساقط کردن‬ ‫حکومت م ی کند؛ تا جایی که س��فیر امریکا تهدید به اخ راج‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬اما به نظر من نه امریکا در برکش��یدن عدالت و‬ ‫توسعه نقش داشت و نه در سقوطش نقشی ایفا خواهد کرد‪.‬‬ ‫اردوغان چه بماند و چه س��قوط کند‪ ،‬عامل تعیی ن کننده در‬ ‫این فرایند‪ ،‬دینامیسم های اجتماعی و شرایط سیاسی است‪.‬‬ ‫از همه مهمتر رای مردم و موضع گیری تیم اردوغان در ب رابر‬ ‫اعتراضات تعیی ن کننده اس��ت‪ .‬اردوغان فرصت هایش را در‬ ‫پارک گزی از دست داد‪ .‬او م ی توانست با یک گام به پس و‬ ‫یک عذرخواهی تلطیف قلوب کند‪ .‬حتی م ی توانست روندی‬ ‫که علی ه شان بود را به له خود تبدیل کند‪ .‬اما نشد‪ .‬امروز هم‬ ‫م ی توانست همین کار را بکند‪ .‬اگر م ی گفت‪:‬‬ ‫«کسی که درگیر فساد مالی شده است حتی اگر جزو‬ ‫وزرا باش��د تفاوتی با س��ایرین ندارد‪ ».‬اگر کسانی که متهم‬ ‫است دیگر متفاوت نیس��ت‪ .‬فیلم اخیر فتح اهلل گولن که در‬ ‫ان عامالن و حامیان فساد اخالقی را نفرین م ی کند‪ ،‬یکی‬ ‫از پرکاربردترین فیلم های ش��بکه اجتماعی شد‪ .‬مل ی گراها‬ ‫و کمالیس��ت ها فیل��م گولن علی��ه اردوغ��ان و طرفداران‬ ‫‪AK‬پارتی هم فیلم های متهمان ارگنه کن را در شبکه های‬ ‫اجتماعی به اش��تراک م ی گذارند‪ .‬کالف سیاست هیچ گاه‬ ‫تا این اندازه سردرگم نبود‪ .‬قبال ش��عارهای مذهبی در ب رابر‬ ‫نیروهای الئیک کم وبیش انطباق داش��ت‪ ،‬ام��ا اکنون در‬ ‫ب رابر جماعت گولن باید از کدام شعار استفاده کرد؟ حجاب‪،‬‬ ‫مس��جد و مبارزه با کودتا همگی مفاهیم مشترکی هستند‬ ‫که هم ‪ AK‬پارت��ی و هم «جماع��ت» از ان بهره م ی برند‪.‬‬ ‫این مساله موضوع را پیچیده تر م ی کند‪ .‬اما استفاده ابزاری از‬ ‫اسالم ب رای کم اهمیت جلوه دادن فساد مالی و مشروع جلوه‬ ‫دادن اختالس ها نزد ملت مانند تبلیغ علیه اسالم است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫احمد هاکان‬ ‫ستون نویس حریت‬ ‫پرونده هستند را از سمت های خود معزول کند یا دست کم از‬ ‫معمر گولر (وزیر کشور) ب رادرانه خواهش م ی کرد که سمتش‬ ‫را ترک کند‪ ،‬اگر اجازه م ی داد پرونده سیر طبیع ی اش را طی‬ ‫کند و از دادستان ها تشکر م ی کرد‪ ،‬اگر این طور م ی شد‪ ،‬شاید‬ ‫م ی توانست در مقابل این توفان بایس��تد و روند فعلی را به‬ ‫نفع خود تمام کند‪ .‬اما چنین نک��رد‪ .‬همان طور که در وقایع‬ ‫پارک گزی چنین عمل نکرد‪ .‬چرا اردوغان همه فرصت ها را‬ ‫از دست م ی دهد؟ در پاسخ به این پرسش م ی توان دست کم‬ ‫هفت موضوع را مطرح کرد‪ .‬اما مهم ترین پاسخ باز م ی گردد به‬ ‫تابلویی که اط رافیان اردوغان از وی ساخته اند‪« .‬نخس ت وزیر‬ ‫هرگز عقب نشینی نم ی کند‪ ،‬هرگز پشت مدی ران خود را خالی‬ ‫نم ی کند‪ ،‬هرگز تحمل نم ی کند که اقتدارش شکسته شود‬ ‫و نخس��ت وزیر همه چیز را بهتر از بقیه م ی داند‪ ».‬اردوغان‬ ‫امروزی دقیقا ب��ه همین دلیل که تحت تاثی��ر این القائات‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫چرا اردوغان دیگر متفاوت نیست؟‬ ‫احمد هاکان ستون نویس معروف‬ ‫روزنام�ه حریت ب�ه چرایی اف�ول این‬ ‫روزه�ای حزب عدال�ت و توس�عه در‬ ‫عرصه سیاست داخلی ترکیه پرداخته‬ ‫است‬ ‫‪61‬‬ ‫عدالت و توسعه متهم شد‬ ‫جعبه سیاه فرار کرد‬ ‫‪4‬‬ ‫روزنامه ه��ای ترکیه در ‪ 24‬دس��امبر ابع��اد جدیدی از‬ ‫روابط رضا ضراب بازرگان ای رانی را با حزب حاکم افشا کردند‪.‬‬ ‫ب ر اس��اس گزارش روزنامه های طرف و ایدینلیک ضراب در‬ ‫اوایل س��ال جاری مبلغی نزدیک به ‪ 550‬میلیون تومان به‬ ‫‪ AK‬پارتی کم��ک مالی کرده اس��ت‪ .‬از انجایی که پرونده‬ ‫دادستانی در خصوص پولشویی و فساد مالی در ترکیه از ‪14‬‬ ‫ماه گذشته اغاز شده بود ب ر اساس اطالعات به دست امده از‬ ‫شنودهای تلفنی متهمین‪ ،‬مشخص شده که در پی مراجعه‬ ‫معاون وزیر اقتصاد و دارایی ترکیه (ظفر چاغالیان) به ضراب‬ ‫ب رای جب ران کمبود بودجه برخی فعالی ت های حزبی‪ ،‬مبلغ‬ ‫قابل توجهی از وی درخواست شده است‪.‬‬ ‫طبق گزارش این روزنامه ها مبل��غ مورد نظر از طریق‬ ‫موتور س��یکلت وی��ژه به دس��ت مقامات ترک ب��ه صورت‬ ‫نقدی رسانده شده است‪ .‬رسانه های ترکیه متن پیامک ها و‬ ‫مکالمات رد و بدل شده بین ضراب و معاون وزیر را به نقل از‬ ‫پرونده قضایی نیز منتشر کرده اند‪.‬‬ ‫در این پیام ها یک حاش��یه جالب توجه نیز رخ نمایی‬ ‫م ی کند‪ .‬معاون وزیر اقتصاد ترکیه به ضراب م ی گوید اگر در‬ ‫استانبول است ممکن اس��ت وزیر درخواست مالقات وی را‬ ‫داشته باشد‪ .‬ضراب در پاسخ م ی گوید باید برنامه اش را نگاه‬ ‫بکند و فردا پاسخ م ی دهد‪.‬‬ ‫ایمیل مرموز‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫روزنامه جنجالی «طرف» در گزارش��ی با عنوان جعبه‬ ‫ سیاه ای رانی فرار کرد‪ ،‬در خصوص نقش بابک زنجانی در این‬ ‫پرونده نوشت‪« .‬طرف» نوشت در پی ارسال یک ایمیل گمنام‬ ‫به دادستانی نویسنده مدعی شده است که فردی به نام کاملیا‬ ‫جمشیدی که پیگیر امور تجاری ضراب است‪ ،‬دارای اطالعات‬ ‫ذی قمیتی در خصوص مسائل پرونده است‪.‬‬ ‫دادس��تانی ترکیه در مطالعه ایمیل از مقامات امنیتی‬ ‫درخواس��ت اطالعات بیش��تر در مورد نامبرده کرده اس��ت‪.‬‬ ‫اداره امنیت استانبول نیز در پاس��خ اظهار داشته که کاملیا‬ ‫جمش��یدی یک روز قبل ترکیه را به مقص��د نا معلوم ترک‬ ‫کرده است‪g .‬‬ ‫محرم اینجی‪ ،‬نماینده مخالف‬ ‫اردوغان در مجلس ترکیه‪:‬‬ ‫دالرها را در قوطی‬ ‫کفش هایتان نگه می داشتید‬ ‫‪5‬‬ ‫پس از افشای مشارکت سران حکومت ‪ AK‬پارتی در‬ ‫مساله پولشویی و دریافت رشوه محرم اینجی‪ ،‬نماینده حزب‬ ‫جمهوری خلق در س��خنان پیش از دس��تور خود به موضوع‬ ‫تناقضات حکوم��ت اردوغ��ان در دهه گذش��ته پرداخت‪ .‬این‬ ‫سخنرانی که همراه با ارایه های ادبی نیز بود مورد توجه بسیاری‬ ‫از رس��انه ها قرار گرفت‪ .‬در ش��بکه یوتیوب امار بازدید از فیلم‬ ‫سخنرانی وی در عرض سه روز مرزهای نیم میلیون را رد کرد‪.‬‬ ‫بخش هایی از این سخنرانی که در واقع بازتابی از فساد مالی‬ ‫مسئوالن ترکیه است در ذیل م ی اید‪:‬‬ ‫«امروز در این مجلس م ی خواهیم بودجه پیشنهادی‬ ‫دبیرکل شورای مشترک‬ ‫بازرگانی ایران و ترکیه‪:‬‬ ‫می خواهند به رابطه‬ ‫اقتصادی مان ضربه بزنند‬ ‫‪6‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫در ماج�رای اخیر فس�اد مالی در ترکی�ه تاکنون‬ ‫سه وزیر کابینه اردوغان اس�تعفا داده اند و بسیاری از‬ ‫مقامات حزب عدالت و ترکیه بازداشت شده اند‪ .‬نکته‬ ‫مهم اینکه بسیاری از رسانه های خارجی درصددند که‬ ‫پای ایران را به این ماجرا باز کنند و مس�اله اخیر را در‬ ‫رابطه با تحری م های ایران بدانند‪ .‬در این رابطه با دکتر‬ ‫سی د جالل ابراهیمی‪ ،‬دبیرکل شورای مشترک بازرگانی‬ ‫ایران و ترکیه گفت وگویی کردیم‪ .‬او که اشراف زیادی‬ ‫در روابط اقتصادی ایران و ترکیه دارد بسیاری از موارد‬ ‫پشت پرده را مورد بررسی قرار داده است‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه در موضوع فس�اد مالی در حزب‬ ‫حاک�م ترکیه‪،‬رس�انه ها از ایرانی ب�ودن برخی از‬ ‫متهمان سخن گفته اند‪ ،‬فکر م ی کنید فرجام این‬ ‫مس�اله روی مبادالت تجاری ای�ران و ترکیه تاثیر‬ ‫م ی گذارد؟‬ ‫‪ l‬ای��ران و ترکی��ه از نظ��ر تاریخ��ی روابط بس��یار‬ ‫مستحکم ی دارند که گستردگی مبادالت تجاری چه از طریق‬ ‫مرزهای ه وایی و چه زمینی بسیار زیاد است‪ .‬ضمن اینکه فراتر‬ ‫از ارتباط اقتصادی در مناطقی مثل اذربایجان که یک حسن‬ ‫همجواری وجود دارد که گویی وقتی یک��ی از ترکیه به ای ران‬ ‫م ی اید‪ ،‬احساس غ ریبه بودن ندارد و بالعکس نیز وقتی ما به انجا‬ ‫م ی رویمگوییدرسرزمینخودهستیم‪.‬درزبانترکیاستانب ولی‬ ‫بیشترین کلمات فارسی وجود دارد که نشان از جایگاه فرهنگی‬ ‫کشور ما در ان جاست‪ .‬از قدیم نیز در دربار عثمانی زبان فارسی‬ ‫به عنوان یک زبان فاخر خارجی مورد توجه بود ‪ ،‬به صورتی که‬ ‫برخی از فرزندان سالطین عثمانی زبان فارسی م ی اموختند‪.‬‬ ‫م ی خ واهم بگویم ای ران و ترکیه روابطی بسیار غنی دارند که در‬ ‫بستر زمان تاکنون ادامه داشته است و بی شک جدا از برخی از‬ ‫اختالفات ایدئولوژیک در زمان صفویه ای ران و ترکیه در نیم قرن‬ ‫اخیر یک رابطه منسجم داشته اند که در بعد تجاری و اقتصادی‬ ‫باعث حجم باالیی از مناسبات میان دو کشور بوده ایم‪.‬‬ ‫ترکیه ب رای ای ران یک گلوگاه ویژه استراتژیک است که راه‬ ‫تجاری را به سوی اروپا م ی گشاید که در تونل زمان ب رای ای ران‬ ‫‪62‬‬ ‫حکومت را بررسی کنیم‪ .‬صحبت از میلیون و میلیارد است‪.‬‬ ‫اما در ای��ن الیحه بودجه انس��انیت و وجدان غایب اس��ت‪،‬‬ ‫خبری از درمان دردها نیس��ت‪ .‬در این بودج��ه امید به اینده‬ ‫و امکان حس��اب خواهی مفقود اس��ت‪ .‬در این کشور هنوز‬ ‫بسیاری هستند که در نایلون زندگی م ی کنند‪ ،‬در این کشور‬ ‫نخس ت وزیری داریم که به سرنوشت جوانانش ب ی توجه است‪،‬‬ ‫اما ب رای جوانان ممالک دیگر دلسوز است‪ .‬متاسفانه در این‬ ‫‪ 12‬سال محکمه وجدان تان را فراموش کردید و به دادگاه های‬ ‫ی دروغین‪.‬‬ ‫ویژه پناه بردید با ش��هود مخفی اما اش��نا و ارقام ‬ ‫باتوم هایتان برقی است‪ ،‬نخس ت وزیرتان عبوس‪ ،‬وزرش تان‬ ‫دوپینگی‪ ،‬روزنامه هایت��ان الوده ب��ه دروغ‪ ،‬تلویزیون هایتان‬ ‫مزین به دروغ‪ ،‬پلی س های زن مزین به کاله گیس[‪ ،]1‬قضات‬ ‫دادگاه ها خواب الود[‪ ،]2‬بهداشت و سالمت اجتماعی پولی‪،‬‬ ‫کنکورها پر از تقلب‪ ،‬مناقصه ها پرش��ائبه و استاندارهایتان‬ ‫دوگانه هستند‪ .‬از وزرا م ی پرس��یم پول ناشی از مالیات مردم‬ ‫را چه کردید؟ م ی گویند راهسازی‪ .‬م ی پرسیم ‪ 50‬میلیارد دالر‬ ‫حاصل از خصوص ی سازی چه را کردید‪ ،‬باز م ی گویند راهسازی‪.‬‬ ‫گویا شما فقط راه زمینی نساختید‪ .‬عجب راه هایی ساختید!‬ ‫چه راه هایی بلد بودید و نم ی دانستیم‪ .‬به خزانه دولت راه زدید‪،‬‬ ‫به دیوان محاسبات راه زدید‪ ،‬به پول بیمه و سالمت شهروندان‬ ‫راه زدید‪ .‬مملکت را به زمین سوخته تبدیل کردید‪.‬‬ ‫هنرمندان و روزنامه نگاران را به متهم قرن تبدیل کردید‪،‬‬ ‫مخالفان را دش��منان داخلی و روزنامه نگاران را خائن نامیدید‪.‬‬ ‫اردوغان با افتخار گفت دستور سرکوب گزی را شخصا داده است‬ ‫اما نم ی گوید دس��تور بمباران «اول و دره»[‪ ]3‬را چه کسی داده‬ ‫است‪ .‬شما این مملکت را در رتبه توسعه انسانی از ‪ 85‬به ‪ ،92‬در‬ ‫ب رابری زن و مرد از‪ 71‬به‪ ،77‬از شکاف اجتماعی جنسیتی از‪105‬‬ ‫به ‪ ،135‬در ازادی مطبوعات از ‪ 99‬به ‪ 154‬و در رتبه درامد سرانه‬ ‫از ‪ 57‬به ‪ 63‬کشاندید‪ .‬گویی اینها کافی نبود که مردم را تهدید‬ ‫کردید‪ .‬نخس ت وزیر م ی گوید هر کس طرف خود را مشخص‬ ‫نکند‪ ،‬برطرف م ی شود‪ .‬گفتید در خانه های رهب ران حکومت‬ ‫پول پی دا نم ی شود‪ ،‬این را درست گفتید چون دالرها را در قوطی‬ ‫یداشتید‪]4[.‬‬ ‫کفش هایتان نگه م ‬ ‫گفتید هر کس درخت دوس��ت دارد به جن��گل برود‪ .‬از‬ ‫پلیس در س��رکوب پارک گزی حمایت بی دریغ کردید‪ .‬گفتید‬ ‫یدلیل دستگیر نم ی کند‪ .‬امروز چه شد که به‬ ‫پلیس کسی را ب ‬ ‫از اهمیت زیادی برخوردار بوده اس��ت‪ .‬کاالهای تجاری از مب دا‬ ‫بندرهای ط رابوزان‪ ،‬سامسون و مرسی از ط ریق راه های شوسه به‬ ‫سوی ای ران روان هستند‪ .‬با این پیش مقدمه م ی خواهم بگویم‬ ‫در هیچ مقطع تاریخی میان ای ران و ترکیه قطع رابطه مردم ی ‬ ‫نداشته ایم‪ .‬اینکه م ی گویم رابطه مردمی به این دلیل است که‬ ‫همکاری های مشترک تجاری ای رانو ترکیه از ط ریق مردمو تجار‬ ‫صورت م ی گیرد‪ .‬از سوی دیگر نیز ای ران ب رای ترکیه از اهمیت‬ ‫فوق العاده ای برخوردار اس��ت‪ ،‬چه انکه ارتباط ای ران و ترکیه به‬ ‫شرق و شرق دور از ط ریق ای ران امکان پذیر است‪ .‬حجم تبادالت‬ ‫ای ران و ترکیه در همین سال که در ان قرار داریم‪ 22،‬میلیارد دالر‬ ‫بوده است‪ .‬از سوی دیگر باید به نکته ای مهم در رابطه با مبادالت‬ ‫اقتصادی میان دو کشور اشاره کرد و ان اینکه ترکیه یار ای ران در‬ ‫مساله تحریم ها بوده است‪.‬‬ ‫‪ l‬در مورد تحریم ها من نکته ای را بیان کنم وان اینکه‬ ‫در ترکیه گروهی از کمپان ی ها ریشه در س��رمایه گذاری های‬ ‫اروپای ی ها دارند‪ ،‬اگر این سرمایه گذاری ها بیش از ‪ 51‬درصد بود‪،‬‬ ‫انها ب رای ورود به بازار تجاری ای ران با مماشات عمل م ی کردند‪.‬‬ ‫بر این اساس است که امریکا ترکیه را تحت فشار م ی گذارد که‬ ‫ترکیه به ان اشاره کنم‪ ،‬عملیات مالی به صورت «فاکتورینگ»‬ ‫است که در ترکیه با تصویب مجلس این کشور قانونی است‪.‬‬ ‫فاکتورینگ یعنی اینکه اعتبارات اسنادی را به بالفعل نماید و به‬ ‫نوعی مبادالت مالی میان کشورها را اسان م ی کند‪،‬هیچ دولتی‬ ‫هم نم ی تواند جلوی فاکتورینگ را بگیرد‪ .‬اقای ضراب هم به‬ ‫نوعی از ادم هایی است که در ترکیه در کار فاکتورینگ هستند‪.‬‬ ‫پش�ت پرده این ماجرا چیس�ت؟ به نظر م ی رسد‬ ‫باتوجه به اینکه مساله رشوه مطرح شده است‪ ،‬به‬ ‫نوعی پای فساد مقامات دولتی به میان امده است‪.‬‬ ‫مبادالت اقتصادی اش را با ای ران کم کند و در مناسبات تجاری‬ ‫میان دو کشور ایجاد اختالل م ی کرد‪ .‬اینجا یک نکته دیگر در‬ ‫مس��اله مبادالت ای ران و ترکیه وجود دارد که بیش از ‪ 99‬درصد‬ ‫بانک های ترکی ه ای خصوصی هس��تند‪ ،‬به دالیلی که در باال‬ ‫گفتم نم ی توانستند با ای ران ارتباط تجاری و مالی داشته باشند‪.‬‬ ‫در این میان تنها یک بانک م ی ماند که ان‪،‬بانک دولتی است به‬ ‫نام «هالک بانک» که در واقع بانک ملی یا خلق ترکیه است‪.‬‬ ‫چ راتنها این بانک با ای ران مبادله داشت؟‬ ‫‪ l‬چون این بانک‪ ،‬بانک دولتی است و امریکای ی ها‬ ‫نم ی توانستند بانک ملی دولت ترکیه را تحریم کند‪.‬‬ ‫یعنی باید دولت ترکیه را تحریم م ی کرد؟‬ ‫‪ l‬بله!نم ی شد دولت ترکیه را تحریم کند اما به شدت‬ ‫انها را تحت فشار قرار م ی دادند‪ .‬در این راه اما شورای مشترک‬ ‫بازرگانی ای ران و ترکیه در زمانی که اقای دکتر نهاوندیان رئیس‬ ‫اتاق بازرگانی بودند با راهبردهایی که اتخاذ ش��د‪ ،‬به صورت‬ ‫روابط اقتصادی پایاپا درامد‪ .‬مساله دیگر که ارزشمند است این‬ ‫اس��ت که اقبال ترکیه به روابط تجاری با ای ران به حدی است‬ ‫که دولت اقای اردوغان یک وزیر هماهنگ کننده ب رای تنظیم‬ ‫روابط اقتصادی با ای��ران گمارده اند که در واق��ع ب رای ارتقای‬ ‫اقتصادی میان دو کشور اقدام م ی کنند‪ .‬این وزیر بارها به ای ران‬ ‫سفر کرده اس��ت و همراه با هیات های مختلف تجاری ب رای‬ ‫مذاکرات اقتصادی با مقامات اقتصادی کشورمان دیدار داشته‬ ‫است‪ .‬ضمن اینکه فضای مناسبی ب رای فعالیت شرکت های‬ ‫اقتصادی ای رانی در ترکیه وجود دارد و شرکت های ای رانی زیادی‬ ‫در ترکیه ثبت شده اند‪ ،‬اگر کشورهای خارجی توانسته اند جلوی‬ ‫شرکت های ترک را بگی رند نم ی توانند جلوی شرکت های ای رانی‬ ‫را بگی رند‪.‬‬ ‫مساله دیگر که باید در مورد تنوع اقتصادی میان ای ران و‬ ‫‪ l‬در مورد ماجرای رشوه به نظر م ی رسد باتوجه به اینکه‬ ‫از نظر اسناد مبادالت مالی مس اله کارمزد وجود دارد و هرچه حجم‬ ‫اسناد مالی باالتر باشد‪ ،‬کارمزد هم باال م ی رود‪ ،‬به نوعی رقم ها‬ ‫باال رفته است‪ .‬این کارمزد هم رسمی و قانونی است چون اسناد‬ ‫مبادالتی‪ ،‬رسمی است‪ .‬در بزنگاه های سیاسی به نظر م ی رسد‬ ‫که م ی توان به این موضوع با نگاه های مختلف نگریست‪ ،‬چون‬ ‫به ه ر حال انگیزه سیاسی وجود دارد‪ ،‬جنگ روانی نیز در اینجا‬ ‫معنام ی یابد‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫در همین ماجرای اخیر‪ ،‬اخباری وجود دارد که گویا‬ ‫در مورد «هالک بانک» فش�ارهایی از سوی امریکا‬ ‫وجود دارد‪ .‬ای�ا این ماج�را را م ی توان در راس�تای‬ ‫تحری م های ایران و فشار به گلوگاه هایی که تجار‬ ‫ای رانی تحری م ها را دور م ی زند‪ ،‬ارزیابی کرد؟‬ ‫پ ی نوشت‪:‬‬ ‫[‪ - ]1‬پلی س های زن اسالمگ را از کاله گیس استفاده م ی کنند‪.‬‬ ‫[‪ - ]2‬در جریان دادرسی قتل یکی از قربانیان پارک گزی توسط‬ ‫پلیس‪ ،‬سه دادرس دادگاه در اثنای دادرسی خود را به خواب زده‬ ‫و خوابیدند‪.‬‬ ‫[‪ - ]3‬در پایی�ز ‪ 1390‬هواپیماهای نظامی ترکی�ه یک کاروان‬ ‫قاچاقچی را در مرز ب�ا عراق بمب�اران کردند که در اث�ر ان ‪18‬‬ ‫شهروند زیر ‪ 18‬سال کشته شدند‪ .‬هنوز مشخص نیست چه‬ ‫کسی دستور بمباران این عده را صادر کرده بود‪.‬‬ ‫[‪ - ]4‬در بازرسی پلیس از اتاق پسر وزیر کشور چندین میلیون‬ ‫اس�کناس دالر انبار ش�ده در قوط ی های کفش به همراه یک‬ ‫ماشین پول شمار یافت شد‪g.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫این کمک چگونه صورت گرفته است؟‬ ‫‪ l‬ارتباط خوبی میان تجار ای رانی و ترک برقرار است و‬ ‫به خوبی و بدون هیچ مشکلی با هم کار م ی کنند‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫مسئوالن دولتی ترکیه نیز ب رای ارتباط تجاری میان دو کشور‬ ‫ارزش فوق العاده ای قائل هستند‪ .‬همین ‪ 10‬روز پیش بود که ما‬ ‫در استانبول در گردهمایی بزرگی از تجار و صاحبان صنایع ای ران‬ ‫و ترکیه شرکت کردیم‪ .‬از ای ران معاون وزیر اقتصاد حضور داشت‬ ‫و از انها نیز وزیر اقتصاد و مقام��ات دولتی‪ .‬م ی خواهم بگویم‬ ‫که جدا از سیاس��ت هایی که ضد منافع کشور توسط برخی از‬ ‫کشورها صورت م ی گیرد اما تجار ای رانی و ترک در یک فضای‬ ‫خوب همکاری مشترکی دارند و البته کسانی هستند که از این‬ ‫مساله ناراحت باشند‪ .‬از نگاه مقامات و تجار ترک اینکه کشوری‬ ‫به طور یکجانبه ای ران را تحریم کند‪ ،‬غیرقابل قبول است و تنها‬ ‫سازمان ملل صالحیت این کار را دارد و اگر سازمان ملل هم این‬ ‫کار را انجام دهد گرچه ما بی میل هستیم اما تمکین م ی کنیم‪.‬‬ ‫نکته اینجاست که حتی از نگاه ترک ها‪ ،‬اتحادیه اروپا نیز مالک‬ ‫نیست چون تعهدات بی ن المللی الزاماتی دارد و خارج از محدوده‬ ‫این الزمات تعهدی را انجام نم ی دهند‪ .‬ضمن اینکه در این راه‬ ‫فشارهای زیادی به ترکیه وارد شده است‪.‬‬ ‫پلیس م ی گوید «چته»؟ وقتی پلیس ج وانان مردم را م ی کشت‪،‬‬ ‫رئیس ان اداره را عزل نکردید ولی وقتی فرزندان شما را دستگیر‬ ‫کرد‪ ،‬برکنار شدند‪ .‬کسانی که از ترس جان وارد مسجد شدند را‬ ‫افترا زدید اما کسانی که با پول حرام در جیب به مسجد رفتند‬ ‫راهیچنگفتید‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید رشوه ای در کار نبوده است؟‬ ‫‪ l‬من نم ی توانم باور بکنم‪ .‬به ه ر حال این اس��ناد که‬ ‫توس��ط هالک بانک جابه جا شده اس��ت‪ ،‬قانونی بوده و نکته‬ ‫اینجاس��ت در عکس هایی که در برخی از سایت های خبری‬ ‫منتشر شده است‪ ،‬امروز متوجه شده اند که پول هایی که نشان‬ ‫داده اند‪ ،‬پیش از این در فضای مجازی ب رای یک عملیات قاچاق‬ ‫مواد مخدر به کار م ی رفته و اصال در مورد مس��اله اخیر نبوده‬ ‫است‪ .‬البته من نظر شخصی خودم را م ی گویم و به نظرم اینها‬ ‫یک بازی سیاسی است‪.‬‬ ‫یعنی ب رای ضرب ه زدن به اردوغان است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬اقای اردوغان یک سیاستمدار سخنور است و‬ ‫کارهای بسیار زیادی ب رای ترکیه کرده است و چهره این کشور‬ ‫را تغییر داده‪ ،‬به صورتی که این کش��ور با گذشته غیر قابل‬ ‫قیاس است‪ .‬از سوی دیگر به هر حال جامعه امروز ترکیه از‬ ‫نظر دینی بسیار تقویت شده و ایدئولوژی که دولت عدالت و‬ ‫توسعه مبتنی بر اسالم ایجاد کرده است همه گیر شده‪ .‬شما‬ ‫در روز جمعه کسی را نم ی توانید در غیر از نماز جمعه بیابید‬ ‫و اصال مساجد پر از نمازگزار اس��ت و اگر با یک تاجر ترک‬ ‫کار داشته باشید م ی گویند بعدا زنگ بزنید‪ ،‬او در نماز جمعه‬ ‫است‪ .‬از این رو من نم ی توانم باورکنم که ماجرای رشوه وجود‬ ‫داشته باشد‪ .‬به ه ر حال این پرونده بسیار پیچیده است و در‬ ‫دست بررسی است‪ .‬انچه من م ی دانم این است که ترکیه در‬ ‫موضوع تحریم ها به ای ران کمک های زیادی کرده و به نظر‬ ‫من ب رای ضربه زدن به رابطه اقتصادی ای ران و ترکیه از سوی‬ ‫برخی قدرت ها اقداماتی صورت گرفته و م ی گیرد! ‪g‬‬ ‫‪63‬‬ ‫فیلمنامهایکهسهبارردشد‬ ‫فرهنگ‬ ‫ایا فیلم «سر به مهر»‬ ‫فیلمخوبیاست؟‬ ‫سینما و دین‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫داده ام‪ .‬بیش��تر مطالبی که من در این حوزه نوش��ته ام‪-‬که‬ ‫البته همچنان هم ادامه دارد‪ -‬مطالبی اس��ت که اکثرا وجه‬ ‫اموزشی دارد‪ .‬یعنی کمتر ش��رایطی بوده که بخواهم درباره‬ ‫فیلم به خصوصی که در حال اکران است‪ ،‬چیزی بنویسم‪.‬‬ ‫در کل‪ ،‬تصویری که با شنیدن کلمه «منتقد» به ذهن‬ ‫متبادر م ی ش��ود‪ ،‬کسی اس��ت که نظر خود را مثال راجع به‬ ‫فیلم های رو ز بنویس��د‪ .‬من واقعا خیلی کم این کار را انجام‬ ‫داده ام و به عنوان یک عضو رسانه ‪ ،‬فعالیتم بیشتر نگارش‬ ‫مطالبی بوده که وجه نظری و اموزش��ی داشته است‪ .‬شاید‬ ‫فعالیت در همین بخش هم باعث ترغیب بیشترم شد که در‬ ‫حوزه سینمای دینی فعالیت کنم‪.‬‬ ‫چطور؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬در هر صورت بخشی از دقت و تاملی که بنده از‬ ‫حیث نظری روی زبان سینما داشتم‪ ،‬به این بحث معطوف‬ ‫شده که چطور م ی شود مثال فیلم دینی س��اخت؟ یا اینکه‬ ‫چطور از ناحیه فکر کردن و تجزیه و تحلیل م ی شود به ساخت‬ ‫فیلم های دینی رس��ید؟ از ناحیه دیگر که فیلمنامه نویس‬ ‫محس��وب م ی ش��وم هم باید بگویم‪ ،‬یک فیلمنامه نویس‬ ‫اعمالی را انجام م ی دهد تا نهایتا به یک فیلمنامه برسد که‬ ‫این اعمال گاهی از ناحیه خود س��وژه است‪ .‬سوژه ای که ما‬ ‫ب رای «سر به مهر» پیدا کرده بودیم‪ ،‬ذاتا مرتبط با نماز بود‪ .‬از‬ ‫نفس پیدا کردن این سوژه هم یکی‬ ‫این وجه م ی توان گفت ِ‬ ‫دیگر از دالیل رغبت به کار کردن در حوزه سینمای دینی بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫س�وژه چط�ور پی�دا ش�د؟ ش�خصیت «صب�ا»‬ ‫ما به ازای بیرونی دارد؟‬ ‫گفت وگو ب ا هادی مقدم دوست‪ ،‬کارگردان «سر به مهر»‬ ‫این فیلم می توانست ساخته نشود‬ ‫‪1‬‬ ‫خبرنگار مثلث به بهانه اکران عمومی «سر به مهر» در گپی ب ا هادی مقدم دوست درباره پرسش های مختلف حول‬ ‫محور فیلمش به گفت وگو نشسته و سینمای دینی و چالش های ان در سال های اخیر را مورد پرسش قرار داده است‪.‬‬ ‫سیدمحمدصادق لواسانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫اق�ای مقدم دوس�ت! بح�ث را از اینج�ا ش�روع‬ ‫کنیم که چرا برای س�اخت اولین فیلمتان سراغ‬ ‫س�ینمای دینی امدی�د و البته چ�را در این حوزه‬ ‫س�راغ س�اخت فیلم ی درباره نماز رفتید؟ ش�ما‬ ‫‪64‬‬ ‫خودتان سال ها به عنوان منتقد سینمایی فعالیت‬ ‫کرده اید و م ی دانید که در این س�ال ها‪ ،‬س�اخت‬ ‫فیل م های دینی کمتر و البته سخت تر شده است‪.‬‬ ‫‪ l‬اول بگذارید درباره این بحث منتقد بودن صحبت‬ ‫کنیم که به موضوع هم ب ی ربط نیست‪« .‬منتقد» بخشی از‬ ‫یک جامعه مطبوعاتی ‪ -‬رسانه ای محسوب م ی شود اما بنده‬ ‫در این جامعه مطبوعاتی ‪ -‬رس��انه ای کمتر کار نقد انجام‬ ‫‪ l‬در هر صورت پیدا ش��دن یک س��وژه ب رای یک‬ ‫فیلمنامه نویس‪ ،‬اتفاقی همیشگی است‪ .‬قبال تعبیری درباره‬ ‫سوژه «سر به مهر» به کار برده بودم که به نظرم خیلی درست‬ ‫است‪ .‬من م ی گویم سوژه «سر به مهر» به زبان ما امد‪ .‬یعنی‬ ‫داستان فیلم درباره کسی بود که ما ان را به عینه دیده بودیم‬ ‫و در خالل گفت وگوهایی که با اقای حمید نعمت اهلل س��ر‬ ‫یک فیلمنامه دیگری داشتیم‪ ،‬به زبان مان امد‪.‬‬ ‫به عبارتی‪ ،‬س��وژه فیلم قبال به واسطه مشاهدات در‬ ‫ذهن ما بایگانی شده بود‪ ،‬بعد در خالل گفت وگو ها به زبان‬ ‫امد و به چشم یک خریدار به ان نگاه کردیم و در نهایت هم‬ ‫به عنوان یک فیلمنامه نویس ان را پسندیدیم‪.‬‬ ‫س�وژه «س�ر به مه�ر» چ�ه ویژگی داش�ت که‬ ‫م ی توانس�ت به عن�وان ی�ک فیلم س�ینمایی‬ ‫پذیرفته شود؟‬ ‫‪ l‬یکی از وجوه این پسند‪ ،‬این بود که موضوع درباره‬ ‫«نماز» بود‪ .‬ب رای کسی که دوس��ت دارد در حوزه سینمای‬ ‫دینی کار کند‪ ،‬یک وجه از عناصر ایجاد رغبت م ی تواند این‬ ‫باشد که سوژه اش مس��تقیما مرتبط با نماز باشد‪ .‬به عالوه‬ ‫اینکه ما به عنوان سازندگان اثر‪ ،‬خودمان مایل بودیم راجع به‬ ‫نماز کاری انجام دهیم‪ .‬پس در واقع تا اینجا م ی توانم بگویم‬ ‫ما ب رای ساخت «سر به مهر» با س��ه عامل محرک و پیش‬ ‫برنده روبه رو بودیم؛ مطالعات نظری درباره س��ینمای دینی‪،‬‬ ‫پیدا کردن سوژه جذاب و سوم هم رغبت و تمایل خودمان که‬ ‫دوست داش��تیم درباره نماز کار کنیم‪ .‬هر سه عامل در کنار‬ ‫هم باعث ش��د که به صورت جدی وارد پروسه ساخت «سر‬ ‫به مهر» شویم‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنی�د در ای�ن دنیای�ی که هر ف�رد در‬ ‫محاصره صد ها رسانه سه ل الوصول است‪ ،‬سینما‬ ‫بایداختراعدوبارهسینمارا‬ ‫متوقفکنیم‬ ‫گفت وگوباامیرحسینعل م الهدی‬ ‫درباره محتوای دینی در سینمای ای ران‬ ‫م ی تواند روی او تاثیر بگ�ذارد و مثال با دیدن یک‬ ‫م ترسش از نماز خواندن از بین برود؟‬ ‫یا چند فیل ‬ ‫‪ l‬به ط��ور قط��ع و با یقی��ن م ی گویم که س��ینما‬ ‫م ی تواند روی یک فرد تاثیرگذار باش��د‪ .‬ما هم امیدواریم که‬ ‫«سر به مهر» بتواند این کار را انجام دهد‪.‬‬ ‫اگر بخواهم همین موضوع خجالت کش�یدن از‬ ‫نماز خوان�دن را مث�ال بزنم‪ ،‬نکته من این اس�ت‬ ‫که ان فرد به صورت روزان�ه در معرض تبلیغات‬ ‫گسترده ای است که م ی تواند او را از نماز خواندن‬ ‫باز دارد اما در مقابل حجم عواملی که خنث ی کننده‬ ‫ای�ن تبلیغات پی�دا و پنهان هس�تند‪ ،‬خیلی کم‬ ‫اس�ت‪ .‬س�وال مش�خصم این اس�ت که در این‬ ‫شرایط‪« ،‬سر به مهر» ها که تعدادشان خیلی هم‬ ‫کم است‪ ،‬م ی توانند کمک کنند؟‬ ‫‪ l‬به این تعبیر که م ی گویید خیر! چون من خدای‬ ‫ناکرده اصال نم ی خواهم فیلمم را به نماز خواندن تشبیه کنم‪.‬‬ ‫من از چنین تش��بیهی کامال حذر م ی کنم اما در عین حال‬ ‫م ی توانم بگویم که ما دوست داشتیم و به عبارت دیگری عزم‬ ‫داشتیم که «سر به مهر» را بسازیم‪ .‬به هر صورت این فیلم‬ ‫م ی توانست ساخته نشود و حتی اصال به ذهن ما هم نرسد‪.‬‬ ‫متوجه حساسیت شما درباره این تشبیه هستم‬ ‫اما مقصودم این است که به نوعی م ی توان گفت‬ ‫«صب�ا» ی فیلم ش�ما از نماز خوان�دن در جامعه‬ ‫پیرامون ی اش خجالت م ی کش�د و از سوی دیگر‬ ‫هم خیلی از بچ ه های فیلمساز از امدن به سمت‬ ‫موضوع�ات دین�ی این چنینی در فض�ای فعلی‬ ‫سینمای ای ران خجالت م ی کشند‪ .‬منظورم تشبیه‬ ‫شرایط خجالت اور برای «صبا» و وضعیت فعلی‬ ‫ساخت فیل م های دینی در سینمای ایران است‪.‬‬ ‫‪ l‬همی��ن هم ک��ه م ی گویید باعث م ی ش��ود من‬ ‫مجبور باشم یک طرف تشبیه فیلم خودم را قرار بدهم و به‬ ‫همین دلیل م ی گویم این دو مقوله کال بالتشبیه هستند‪.‬‬ ‫حتی وقتی م ی گوییم این دو مقوله بالتشبیه هستند هم به‬ ‫نوعی داریم در حوزه تش��بیه کار م ی کنیم! در حالی که من‬ ‫اصال نم ی خواهم فیلمم به نماز تش��بیه شود چون «سر به‬ ‫مهر» عمرا در حد نماز نیست‪ .‬به نظرم این طور باید بگوییم‬ ‫ی ان‬ ‫که ما باید ب رای اوامر دین ی مان فیلم بسازیم و مزیت ها ‬ ‫را به وسیله زبان س��ینما به تماشاچی منتقل کنیم‪ .‬این کار‬ ‫یک وظیفه است که ما سعی کردیم در «سر به مهر» ان را‬ ‫به انجام برسانیم‪.‬‬ ‫درباره همین وظیفه ای که م ی گویید‪ ،‬قبول دارید‬ ‫که س�ینمای دینی در س�ال های گذش�ته خیلی‬ ‫مهجور واقع شده است؟‬ ‫‪ l‬پاسخ دادن به این سول اول احتیاج به یک مطالعه‬ ‫جدی و عمیق دارد چون شاید از انصاف به دور باشد که فقط‬ ‫بخواهیم درباره حجم و تعداد حرف بزنی��م‪ .‬به نظر م ی اید‬ ‫اگر م ی خواهیم درباره کیفیت و کمیت س��ینمای دینی در‬ ‫سال های گذش��ته س��ینمای ای ران صحبت کنیم‪ ،‬نیاز به‬ ‫یک مطالعه وسیع‪ ،‬بسیط و عمیق داریم‪ .‬طبیعتا در چنین‬ ‫شرایطی م ی توان درباره علل‪ ،‬اسباب‪ ،‬اسی ب ها و‪ ...‬هر اتفاقی‬ ‫در این حوزه صحبت کنیم‪.‬‬ ‫یعنی قبول ندارید که ما در حوزه سینمای دینی‬ ‫ب ه شدت ضعف داریم؟‬ ‫‪ l‬نم ی گوی��م قبول ندارم‪ .‬من حت��ی فکر م ی کنم‬ ‫بخش��ی از این ضعف به فق��ر مطالعات نظ��ری در زمینه‬ ‫سینمای دینی مربوط م ی شود‪.‬‬ ‫ای�ن فقر مطالع�ات نظری به چه کس�ی مربوط‬ ‫م ی ش�ود؟ فیلمس�از‪ ،‬مس�ئول یا محقق حوزه و‬ ‫دانشگاه؟‬ ‫‪ l‬این را من نباید پاسخ بدهم و البته پاسخ دادن به ان‬ ‫هم به این راحتی نیست‪ .‬به نظر فردی که اهل برنامه ریزی‬ ‫فرهنگی است با دانای ی ای که دارد م ی تواند بگوید انجام این‬ ‫مطالعات نظری برعهده کیست‪ .‬من فکر م ی کنم سینماگر‬ ‫هم در این بخش سهمی دارد‪ ،‬اما بخش های دیگر هم سهم‬ ‫دارند و در قبال ان مسئول هستند‪.‬‬ ‫در کل فکر م ی کنم بخش ها و دستگاه های مختلف‬ ‫در اینکه تبیین و تعریف ب رای س��ینمای دینی انجام ش��ود‬ ‫سهامدار هستند؛ هم سینماگر مس��ئول است‪ ،‬هم ان فرد‬ ‫محقق در ح��وزه و دانش��گاه‪ ،‬هم من منتقد و هم ش��مای‬ ‫مطبوعاتی‪.‬‬ ‫یکی از اشکاالتی که فیلمسازان به حوزه ساخت‬ ‫فیل م های دینی یا حتی فیل م های دفاع مقدس�ی‬ ‫دارند این است که س�اخت این دست از فیل م ها‬ ‫را ان قدر س�خت کرده اند که اکثر اف�راد ترجیح‬ ‫م ی دهن�د عطایش را ب�ه لقایش ببخش�ند‪ .‬این‬ ‫اشکال را قبول دارید؟‬ ‫نم ی گویم این چیزی که ش��ما م ی گویید تاثیر ندارد‪.‬‬ ‫ممکن است این یک دلیل از مجموعه دالیلی باشد که باعث‬ ‫م ی ش��ود تعداد فیلم های دینی که ساخته م ی شود به اندازه‬ ‫مورد نیاز یا مورد انتظار نباشد اما اینجا واجب تر م ی دانم که‬ ‫درباره این موضوع نگاهی از باال و جامع داشته باشیم تا اینکه‬ ‫به سراغ یک علت خاص برویم که طبیعتا حرارت ژورنالیستی‬ ‫هم دارد‪ .‬من فکر م ی کنم باید با یک نگاه محیطی و از باال‬ ‫به همه عوامل و عللی بنگریم ک��ه وضع کنونی را به وجود‬ ‫اورده اس��ت و باعث ش��ده خروجی اماری ما‪ ،‬امروز خروجی‬ ‫رضایت بخشی نباشد‪.‬‬ ‫البته م��ن مطلقا منکر مانعی که ش��ما به ان اش��اره‬ ‫م ی کنید‪ ،‬نم ی شوم اما شما را دعوت م ی کنم که همه اسباب‬ ‫و دالیلی که در ای��ن حوزه وجود دارد را تجمی��ع کرده و بعد‬ ‫نتیجه گیری کنیم‪ .‬فرض نکنیم اگر به شکل نوبتی قضایا‬ ‫بررسی شود‪ ،‬مشکالت حل م ی شود‪.‬‬ ‫منظورتان از حل نوبتی مسائل چیست؟‬ ‫‪ l‬غالبا وقتی افراد درباره اشکاالت سینمای دینی یا‬ ‫سینمای دفاع مقدس بحث م ی کنند‪ ،‬م ی گویند فیلمنامه ها‬ ‫را تصویب نم ی کنند‪ ،‬بودجه نم ی دهن��د‪ ،‬در بحث تئوریک‬ ‫و نظری کم کار م ی کنند و‪ ...‬همه ما ب��ا هم دعوا م ی کنیم‬ ‫و م ی گوییم مش��کلی که من م ی گویم مهم تر است و باید‬ ‫اول از همه رفع شود یا حتی منکر تاثیرگذاری اشکاالت دیگر‬ ‫م ی شویم‪ .‬در نظر داشته باشید که وقتی سازوکاری خروجی‬ ‫خوبی ندشته باشد و عیب و ای رادش هم در چند نقطه باشد‪،‬‬ ‫اگ��ر بخواهید به ژورنالیس��ت ی ترین بخ��ش موضوع توجه‬ ‫کنید‪ ،‬به نتیجه ای نخواهید رس��ید‪ .‬من م ی گویم اگر مثال‬ ‫بخش تصویب فیلمنامه درست شود‪ ،‬بدین معنی است که‬ ‫دشواری های بخش نظری دیگر وجود ندارد؟ خیر‪ .‬مقصودم‬ ‫از حل نوبتی مشکالت این است‪.‬‬ ‫به هر صورت حل این مشکالت م ی تواند ربطی‬ ‫به هم نداشته باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬به هم ربط دارند‪.‬‬ ‫از نظر پای ه ای؟‬ ‫‪ l‬نه‪ .‬مثال همین بحث مش��کل مطالعات نظری‬ ‫در سینمای دینی را در نظر بگیرید‪ .‬من فکر م ی کنم بحث‬ ‫تبیین تعاریف جزو زی ر س��اخت های سینماست‪ .‬زی ر ساخت‬ ‫که فقط سالن سینما نیست‪ ،‬حمایت از پژوهش و مطالعات‬ ‫نظری هم جزو همین زی ر ساخت هاس��ت ک��ه برنامه ریزی‬ ‫ب رای ان بر عهده مس��ئوالن اس��ت‪ ،‬اما اجرای��ش بر عهده‬ ‫عوامل دیگری است که باعث م ی شود این حوزه از یک کار‬ ‫انف رادی خارج شده و به یک فعالیت مشترک بین مسئوالن‪،‬‬ ‫سینماگران‪ ،‬اصحاب رسانه و منتقدان تبدیل شود‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫یعنی م ی شود این بحث را به نوعی تعمیم داد و‬ ‫گفت که ساخت «سر به مهر» در واقع یک تکلیف‬ ‫برای هادی مقدم دوست بوده است؟‬ ‫مروری بر تصویر دین‬ ‫در سینمای ای ران‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪ l‬گاهی ادم مایل است کاری را انجام بدهد و گاهی‬ ‫هم درباره ان احس��اس تکلیف م ی کند که حتما باید کاری‬ ‫کند‪ .‬این قضیه درباره خود نماز هم وجود دارد؛ یعنی ش��ما‬ ‫تکلیف دارید که نمازتان را بخوانید‪ .‬هر مانع و دشواری در این‬ ‫مسیر هم وجود داشته باشد‪ ،‬باز هم شما تکلیف دارید و در‬ ‫واقع م ی گویند مسئول نمازتان خود شما هستید‪ .‬پس گاهی‬ ‫اوقات ه ر چه موانع بیشتر باشد‪ ،‬از تکلیف شما کم نم ی شود‬ ‫و مستقیما مسئول کار خودتان هستید‪ .‬حاال شما وقتی با‬ ‫این تمایل و تکلیف روبه رو هستید و فکر م ی کنید باید کاری‬ ‫را انجام بدهید‪ ،‬ضمن اینکه همه هیجاناتی که ممکن است‬ ‫داشته باشید‪ ،‬سعی م ی کنید همه ش��رایط را ب رای انجام ان‬ ‫فراهم کنید‪.‬‬ ‫نقطهتالقی‬ ‫باالخ�ره در میان همه انها‪ ،‬یک نف�ر باید وظیفه‬ ‫اصلی یعنی وظیف�ه هماهنگ کنندگی را برعهده‬ ‫داشته و پاسخگو باشد‪ .‬ان یک نفر کیست؟‬ ‫‪ l‬نهایتا مس��ئوالن‪ .‬بگذارید کم��ی توضیح بدهم‪.‬‬ ‫من نم ی گویم بخش تصوی��ب فیلمنامه و‪ ...‬مش��کالتی‬ ‫ندارد‪ .‬اصال منظورم این نیس��ت‪ .‬اتفاقا معتقدم مس��ئوالن‬ ‫همیشه مسئول هستند چون اسم ش��ان مسئول است! اما‬ ‫منظور من دعوت ب��ه یک نگا ِه محیط اس��ت‪ .‬یعنی درک‬ ‫کنیم که معایب و نارس��ای ی هایی که وج��ود دارد را باید در‬ ‫نقاط مختلف شناس��ایی ک��رده و بعد موازی ب��ا هم به ان‬ ‫رسیدگی کنیم‪.‬‬ ‫متاسفانه گاهی میل ژورنالیستی که در ما وجود دارد‪،‬‬ ‫باعث م ی ش��ود فقط بخواهیم روی یک نقطه که ب رای مان‬ ‫جذاب تر اس��ت تمرکز کنیم‪ ،‬در حال ی که شمای نوعی باید‬ ‫توجه داشته باشید همان طور که مسئوالن مسئول هستند‪،‬‬ ‫شما هم مسئول هستید‪ ،‬فیلمساز هم مسئول است‪ ،‬منتقد‬ ‫ت اتهام مان‬ ‫هم مسئول است‪ .‬یعنی باید به جای اینکه انگش ‬ ‫را فقط به سمت مسئوالن یا فیلمساز ببریم‪ ،‬همه را در این‬ ‫چرخه دخیل بدانیم‪ .‬البته در این میان‪ ،‬پ ر واضح اس��ت که‬ ‫مسئوالن از بقیه مسئول تر هستند‪.‬‬ ‫نکته دقیق�ا در همین مس�ئول تر بودن اس�ت!‬ ‫باالخره ی�ک نفر بای�د بیاید وس�ط و بگوید من‬ ‫هم ه چی�ز را گ�ردن م ی گیرم و حاال چ�ون گردن‬ ‫گرفتم‪ ،‬باید برایش سیاست گذاری هم بکنم‪ .‬به‬ ‫نظرم مشکل ما دقیقا همین فردی است که قرار‬ ‫است ان وسط بایستد‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪ l‬معلوم است این وظیفه ای که م ی گویید برعهده‬ ‫مسئوالن است‪.‬‬ ‫خب! م�ن م ی گویم ان یک مس�ئول هن�وز پیدا‬ ‫نشده؟‬ ‫‪ l‬قطعی صحب ت کردن درباره این موضوع‪ ،‬نیاز به‬ ‫امارگیری دارد‪.‬‬ ‫بگذاری�د طور دیگ�ری بپرس�م‪ .‬چرا س�ینمای‬ ‫اجتماعی م�ا در س�ال های گذش�ته این قدر بال‬ ‫و پر گرفت و رش�د کرد اما س�ینمای دینی هنوز‬ ‫نتوانس�ته؟ چ�ون س�ینمای اجتماعی دلس�وز‬ ‫داشت؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬س��ینمای اجتماعی بال و پر گرفت چون ما‬ ‫س��نت س��ینمای اجتماعی داریم‪ .‬یعنی این سنت در طول‬ ‫سالیان سال‪ ،‬خودش را پیدا کرده اس��ت و تعریفش را درک‬ ‫کرده ان��د‪ .‬در این س��ال ها مس��ئوالن‪ ،‬فیلمس��ازان و حتی‬ ‫مخاطبان‪ ،‬به یک اتفاق نظر درباره سینمای اجتماعی دست‬ ‫پیدا کرده اند چون سنت سینمای اجتماعی داریم‪.‬‬ ‫حاال باید ترتیبی داده شود که فیلمسازی درباره مسائل‬ ‫دینی و مذهبی هم به یک سنت تبدیل شود‪ ،‬همان اتفاقی‬ ‫که ب رای فیلم دفاع مقدس افتاد و باعث شد ژانر دفاع مقدس‬ ‫بعد از انقالب اس�لامی در س��ینمای ای ران پیدا شود‪ .‬وقتی‬ ‫ژانر دفاع مقدس به یک سنت تبدیل شد‪ ،‬م ی تواند مسائل‬ ‫خودش را با کندی و سختی حل کرده و نیاز هایش را هر طور‬ ‫که شده باالخره برطرف م ی کند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫به نظرم مثالی که درباره س�ینمای دفاع مقدس‬ ‫زدی�د‪ ،‬خیل�ی مث�ال خوب�ی اس�ت‪ .‬س�ینمای‬ ‫دفاع مقدس ی�ک متولی هماهنگ کنن�ده به نام‬ ‫انجمن س�ینمای دفاع مق�دس دارد‪ .‬یک جایی‬ ‫باالخ�ره مس�ئول هم ه چی�ز اس�ت و در قبالش‬ ‫پاسخگوس�ت اما االن اگر بروید از ‪ ۱۰‬مس�ئول‬ ‫مختلف درباره س�ینمای دینی بپرسید‪ ،‬هرکدام‬ ‫م ی توانند تقصیر را به گردن دیگری بیندازند؛ به‬ ‫نظرم حق هم دارند‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظرم مش��کل اصلی عدم برقراری ارتباط بین‬ ‫عناصر مختلفی است که باید بنشینند و راجع به این موضوع‬ ‫کار کنن��د‪ .‬ان هماهنگ کننده ای ک��ه م ی گویید باید یک‬ ‫احس��اس نیاز مش��ترک به وجود بیاورد‪ .‬باید یک فراخوانی‬ ‫وجود داشته باشد که طبیعتا انتش��ار ان بر عهده مسئوالن‬ ‫است چون انها هستند که امکانات دارند‪.‬‬ ‫این فراخوان و دعوت عمومی باید باعث شود که افراد‬ ‫بیایند نظ رات شان را بدهند‪ ،‬درباره وضع موجود حرف بزنند‪،‬‬ ‫درباره افق ها بحث کنند‪ ،‬ببینند که چگونه باید موانع از میان‬ ‫برداشته شود و از همه مهم تر اینکه در نهایت باید با یکدیگر‬ ‫به اتفاق نظری برسند که به ترسیم یک نقشه ختم شود‪ .‬ان‬ ‫زمان م ی توان گفت حرکتی درست‪ ،‬اصولی و واقعی شروع‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬بگذارید یک موضوعی را هم همی ن جا روش��ن‬ ‫کنم‪ .‬اگر ان اول ش��ما م ی امدید و م ی گفتید که سینمای‬ ‫دینی افت کرده و این تقصیر فیلمساز است‪ ،‬من م ی گفتم‬ ‫خیر‪ ،‬تقصیر مدیران اس��ت! چون معتقدم نم ی توان نقش‬ ‫فیلمساز‪ ،‬مسئول‪ ،‬محقق‪ ،‬منتقد و اصحاب رسانه را جدای‬ ‫از هم دید‪ .‬قطعا حرفی که ش��ما م ی زنید از ریشه دلسوزی‬ ‫اس��ت اما فقط روی یک نقطه متمرکز شده است‪ ،‬در حالی‬ ‫که م ی توانید این نگاه را کم��ی جامع االط راف تر کنید تا به‬ ‫نتیجه درست تری برس��ید‪ .‬نکته دیگر هم این است که با‬ ‫عرض تاسف‪ ،‬باید دوس��تان مطبوعاتی را هم در این علل‬ ‫ناکام ی مقصر دانست‪ .‬چون انها موتور محرک بسیاری از‬ ‫اتفاقات هستند‪.‬‬ ‫در هر صورت اکثر رسانه های ما به حاضری خوری‬ ‫عادت کرده ان�د‪ .‬بدین معنی که ی�ا باید اثر یک‬ ‫اتفاق را ببینند و س�راغش بروند یا اینکه متوجه‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫فیلم نامه ای که سه بار رد شد‬ ‫ایا فیلم «سر به مهر» فیلم خوبی است؟‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫دیگر سال هاست بحث درباره ضرورت و می زان پرداختن‬ ‫به مبانی دینی در س��ینمای ای ران‪ ،‬پس از انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫همچنان یک بحث مفهومی و استراتژیک است‪ .‬گروهی بر‬ ‫این عقیده اند که می زان پرداختن به مبانی دینی در سینمای‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران در حد شایانی نیست و عده ای هم‬ ‫که حاال نظرش��ان طرفداران پرش��ماری پیدا کرده و تقریبا‬ ‫ذهن های کنجکاو جوانان و دانش��گاهیان را با خود بیشتر‬ ‫همراه م ی کنند‪ ،‬بر این اعتقادند ک��ه پرداختن به مفاهیم ی ‬ ‫این چنی��ن‪ ،‬در روزگاری که تبلیغات تج��اری اش هم ب رای‬ ‫تاثیرگذاری بیش��تر به بیان های غیرمس��تقیم روی اورده‪،‬‬ ‫بهتر است که نه به شکلی صریح و ش��عاری‪ ،‬بلکه به قول‬ ‫سینمای ی ها‪ ،‬زیرپوستی باش��د‪ .‬با این حال‪ ،‬تداوم این بحث‬ ‫هم در وضعیت موجود‪ ،‬تغییر چندانی به وجود نیاورده است‪.‬‬ ‫همچنان‪ ،‬پس از گذش��ت س��ال ها‪ ،‬این نگاه وجود دارد که‬ ‫سینمای ما در این حوزه کم کاری کرده است‪ ،‬از سوی دیگر‬ ‫نیز اثاری که در این حوزه تولید م ی ش��وند‪ ،‬بیان صریحی‬ ‫را انتخاب م ی کنند که از نظر بس��یاری‪ ،‬احتمال موفقیت و‬ ‫تاثیرگذاری انها را کاهش م ی دهد‪.‬‬ ‫فیلم سینمایی «س��ر به مهر» یکی از تازه ترین اثاری‬ ‫اس��ت که در این زمینه تولید ش��ده و از چندی پیش هم در‬ ‫سینماهای کشور به نمایش گذاشته شده است‪ .‬این فیلم به‬ ‫‪66‬‬ ‫کارگردانی هادی مقدم دوست‪ ،‬داستان دختر تنها و خسته ای‬ ‫اس��ت که کمک های یک دوس��ت باعث بهبود شرایطش‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬اما این دختر ب رای معرفی این دوست به دیگران‪،‬‬ ‫ش��هامت کافی را ندارد‪ .‬لیال حاتمی‪ ،‬خاطره اسدی و ارش‬ ‫مجیدی از بازیگران اصلی فیلم «س��ر به مهر» هستند که‬ ‫در جش��نواره فیلم فجر گذشته‪ ،‬توانست س��یمرغ بلورین‬ ‫بخش کارگردانی نگاه نو ‪ -‬مسابقه فیلمسازان اول ‪ -‬را ب رای ‬ ‫مقدم دوست به ارمغان بیاورد‪.‬‬ ‫برخی معتقدند این فیلم به نوعی اولین فیلم س��اخته‬ ‫شده در س��ینمای ای ران با موضوع نماز است‪ ،‬اما با این حال‬ ‫تهی ه کننده و کارگردان ان از س��ه بار رد شدن فیلمنامه این‬ ‫فیلم سخن گفته اند ‪ .‬هادی مقدم دوست که پس از دستیاری‬ ‫کارگردانی در فیلم هایی چون «بوتیک»‪« ،‬پروانه ای در باد»‪،‬‬ ‫«ایس��تگاه متروک»‪« ،‬طوفان» و «سفر» و نیز نویسندگی‬ ‫اثاری چون «ب ی پولی» و «تولدی دیگر»‪ ،‬کارگردانی را از سال‬ ‫‪ 89‬با یک اپیزود فیلم چسب زخم اغاز کرده است‪ ،‬م ی گوید‪:‬‬ ‫«فکر کردی��م فیلمی ب رای تماش��اچیان کار کنیم که از ان‬ ‫استفاده کنند‪ .‬امیدوارم این فیلم چنین خاصیتی داشته باشد‪.‬‬ ‫من تمام تالش��م را کردم که فیلم فای��ده ای ب رای مخاطب‬ ‫داشته باشد‪ .‬ایده ساخت «س��ر به مهر» مربوط به سال ‪84‬‬ ‫و قبل از ساخته شدن «ب ی پولی» و «وضعیت سفید» بود‪.‬‬ ‫من با حمید نعمت اهلل در البه الی صحب ت های مان قبل از‬ ‫ساخت ان فیلم ها به ایده اصلی رسیدیم و اسمش هم همان‬ ‫موقع درامد‪ .‬بعد از «وضعیت سفید» م ی خواستیم ایده مان‬ ‫شوند که ان موضوع دارد به نقطه بحران م ی رسد‪.‬‬ ‫به عن�وان مثال االن اگر «س�ر به مه�ر» در زمان‬ ‫خوبی اکران م ی شد و مثال فروش یک میلیاردی‬ ‫م ی کرد‪ ،‬رس�انه ها به فیلمس�ازان م ی گفتند چرا‬ ‫مثل «س�ر به مهر» فیلم�ی نم ی س�ازید که هم‬ ‫مضمون داشته باشد و هم خوب بفروشد‪.‬‬ ‫‪ l‬خب اینکه م ی گویید که چیز خوبی نیست‪ .‬اینکه‬ ‫فقط به چیزی نگاه کنیم که قابل رویت ش��ده است‪ ،‬خیلی‬ ‫کار سخت و پیچیده ای نیست اما اگر نگاه جستجوگر داشته‬ ‫باشیم و نیازسنجی کنیم‪ ،‬خود به خود متوجه م ی شویم که در‬ ‫حوزه فیلم های دینی خالء داریم‪ .‬ان وقت مثال م ی توانیم در‬ ‫مطبوعات شروع به طرح بحث های نظری چگونگی ساخت‬ ‫فیلمی با مفاهیم دینی و با تاثیرگ��ذاری بر مخاطب کنیم‪.‬‬ ‫همین دقت نظر در بچه های رسانه م ی تواند به رشد و بلوغ‬ ‫نگاه دینی مخاطب و البته جلب نظر فیلمس��از و مسئول‬ ‫کمک کند وگرنه دیدن نیاز ها زمانی که به صورت ناهنجاری‬ ‫بروز م ی کنند و قابل رویت م ی شوند که هنر نیست‪.‬‬ ‫هنر این اس��ت که قبل از طلوع افتاب‪ ،‬ابتدا باور کنید‬ ‫که افتاب وجود دارد و طلوع م ی کند و سپس ب رای استفاده از‬ ‫ان پی ش بینی الزم را داشته باشید؛ وگرنه اینکه افتاب طلوع‬ ‫کند‪ ،‬پوست شما را بسوزاند و بعد بروید دنبال کرم ضد افتاب‬ ‫که کار به خصوص��ی نکرده اید‪ .‬یک نکت��ه ای را هم توجه‬ ‫داشته باش��ید‪ .‬متاس��فانه ما عادت کرده ایم به جای بررسی‬ ‫سهم تاثیر‪ ،‬درباره س��هم تقصیر حرف بزنیم‪ .‬همین باعث‬ ‫م ی شود که وقتی یک چیزی گم شد‪ ،‬به جای اینکه دنبال‬ ‫ان بگردیم‪ ،‬م ی گردیم کسی را که ان شیء را گم کرده پیدا‬ ‫کنیم! نم ی گویم پی دا کردن مقصر الزم نیست اما حداقل باید‬ ‫گفت که اولویتی همزمان با پیدا کردن ش��یء دارد اما شما‬ ‫م ی بینید که هر اتفاق��ی م ی افتد همه م ی روند دنبال اینکه‬ ‫چه کسی بیشتر مقصر است! این روش نوبتی‪ ،‬روند رشد و‬ ‫را عملی کنیم و فیلمنامه نوشته شد‪ .‬مدتی در انتظار پروانه‬ ‫س��اخت بودیم که در همان مدت فیلمنامه بازنویسی شد و‬ ‫این فیلم ساخته شد‪ .‬من به این موضوع و وضعیتی که دختر‬ ‫در ان قرار م ی گیرد خیلی فکر م ی کردم‪ .‬اینکه او ش��هامت‬ ‫اب راز نمازخوان بودنش را ن��دارد‪ ،‬خیلی ب رایم مهم بود‪ ،‬چون‬ ‫م ی توان قید کمرویی در خیلی چی ز ه��ا را زد اما قید نماز را‬ ‫خیر‪ .‬م ی توان اب راز عش��ق نکرد اما ایا م ی توان قید ارتباط با‬ ‫خدا را زد؟ موضوع نداشتن شجاعت در اب راز نمازخوان بودن‬ ‫ب رای ما خیل��ی مهم ب��ود‪ ».‬از نظر مقدم دوس��ت که خود‬ ‫نویس��ندگی فیلمنامه «س��ر به مهر» را هم برعهده داشته‬ ‫است‪ ،‬گروه مخاطب فیلم کسانی هستند که به نماز محبت‬ ‫دارند و دلشان م ی خواهد نماز بخوانند؛ افرادی که هنوز ب رای‬ ‫خودشان درباره نماز نخواندن فلس��فه بافی و تئوری سازی‬ ‫نکرده اند‪ .‬گروهی که پذیرندگی دارند و با خودش��ان صادق‬ ‫هستند که به دلیل خجالت نماز نم ی خوانند‪.‬‬ ‫محمدرضا شفیعی‪ ،‬تهی ه کننده سریال های تلویزیونی‬ ‫چون «وضعیت سفید» که تهی ه کنندگی «سر به مهر» را هم‬ ‫برعهده داشته‪ ،‬درباره مش��کالت ساخت این فیلم م ی گوید‪:‬‬ ‫«زمانی که فیلمنامه را ب رای شورای پروانه ساخت فرستادیم‪،‬‬ ‫ان را به اتفاق ارا رد کردند! حتی سه بار دیگر فیلمنامه را ارائه‬ ‫کردیم اما باز هم رد ش��د‪ .‬ب رایم جالب ش��ده بود که چگونه‬ ‫فیلمنامه ای درباره نماز رد م ی ش��ود! حدود یک سال طول‬ ‫کشید تا پروانه ساخت گرفتیم‪ .‬هیچ وقت مستقیم و صریح‬ ‫دلیل ان را نگفتند ام��ا این جمله را ثابت م ی ش��نیدیم که‬ ‫م ی گفتند فیلم ضد نماز است‪ .‬هر بار هم که خواستیم درباره‬ ‫ان صحبت کنیم‪ ،‬اجازه ندادند‪ .‬مهدی عظیم ی که به اداره‬ ‫نظارت امد بیشتر اهل گفت وگو بود و باالخره دو ماه قبل از‬ ‫جشنواره پروانه س��اخت ما را دادند و کل این فیلم در دو ماه‬ ‫ساخته شد‪».‬‬ ‫توسعه را کند م ی کند‪.‬‬ ‫حرف شما درست است اما نم ی توان نقش عوامل‬ ‫بازدارن�ده را هم کتم�ان کرد‪ .‬س�ینما یک مقوله‬ ‫اقتصادی است‪ .‬فالن فیلمساز حق دارد که بگوید‬ ‫فیلم دینی با این بالهایی که در اکران به سرش‬ ‫م ی اید‪ ،‬نه تنها سود ندارد بلکه ضرر هم م ی دهد‪.‬‬ ‫فیلمساز عالقه مند باید با چه انگیزه ای وارد این‬ ‫حوزه شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬عوامل بازدارنده وجود دارد‪ .‬بدون رودربایستی‬ ‫اگر کسی م ی خواهد در حوزه س��ینمای دینی کار کند باید‬ ‫انگیزه خیلی قوی داشته باشد‪ .‬ضمن انکه باید «اندازه ها»‬ ‫را هم رعایت کند‪ .‬اندازه یعنی وقتی ش��ما درباره ناامیدی از‬ ‫بازگشت سرمایه در مدل فیلمسازی سینمایی دینی حرف‬ ‫یزنید که قطعا م ی تواند یک عامل بازدارنده باشد‪ ،‬فیلمساز‬ ‫م ‬ ‫عالقه مند باید سعی کند که فیلمی با اندازه بودجه ای کار کند‬ ‫که حداقل ب ی ضرر باشد نه اینکه سنگ بزرگ بردارد و بگوید‬ ‫یا دو میلیارد تومان بدهید که فیلمم را بسازم یا اینکه اصال‬ ‫هیچی! معلوم است که اگر کسی سنگ بزرگ بردارد‪ ،‬عوامل‬ ‫بازدارنده بیشتر تاثیر خودش��ان را نشان م ی دهند تا اینکه او‬ ‫سراغ ساخت فیلمی با هزینه ‪۵۰۰‬میلیون تومانی برود که به‬ ‫بازگشت سرمایه نزدیک تر است‪.‬‬ ‫نکته این است که خیل ی ها فکر م ی کنند شرایط‬ ‫س�اخت فیلم دینی یا دفاع مقدس�ی باید کامال‬ ‫ایده ال باش�د؛ در حالی که حداقل امروز‪ ،‬واقعیت‬ ‫ب ه گونه دیگری است‪.‬‬ ‫اوضاع موجود تنظیم کنم که انچه دوست دارم انجام بدهم‪،‬‬ ‫شدنی ش��ود‪ .‬به عنوان مثال گاهی م ی شنویم که وقتی به‬ ‫یک نفر که خودش ب رای ساخت فیلم دینی اب راز تمایل کرده‪،‬‬ ‫م ی گویند بیا و یک فیلم کم هزینه ب��ا ‪ ۴۰۰‬میلیون تومان‬ ‫بساز‪ ،‬کلی ناراحت م ی شود و قهر م ی کند‪ .‬خب طبیعی است‬ ‫که بگوییم ان فرد واقعا نم ی خواهد کاری کند‪.‬‬ ‫نکته اینجاست که یکسری معتقدند این پایین‬ ‫اوردن سطح انتظار برای س�اخت فیلم دینی‪ ،‬به‬ ‫معنی کاهش کیفیت و‪ ...‬فیلم است‪.‬‬ ‫‪ l‬خیر‪ .‬تواضع به خرج دادن نس��بت ب��ه تمایل‪ ،‬به‬ ‫معنی کوتاه امدن از تمایل تا به اندازه ای است که قابل اجرا‬ ‫شود‪ .‬این اصال به معنی سطحی و نازل شدن بحث نیست‪.‬‬ ‫فیلمساز در این مسیر تنها باید سعی کند که کمی انعطاف‬ ‫داشته باش��د که قطعا این انعطاف به معنای کوتاه امدن از‬ ‫اصول و ارکان نیست و باید کامال واقع گرایانه انجام شود‪.‬‬ ‫برگردیم سراغ «سر به مهر»؛ فیلمنامه را نوشتید‬ ‫و س�پس دنبال س�رمای ه گذار رفتید ی�ا اینکه ‬ ‫از‬ ‫همان ابتدا قرار ب�ود کار را با اقای ش�فیعی جلو‬ ‫ببرید؟‬ ‫‪ l‬م��ا از ابتدا با اقای ش��فیعی جلو امدی��م و وقتی‬ ‫حس��اب و کتاب کردیم دیدیم که «س��ر به مهر» م ی تواند‬ ‫س��رمایه خودش را برگرداند‪ .‬ما قطعا به ای��ن موضوع فکر‬ ‫کردیم که چگونه باید در بخش خصوصی فیلمی درباره نماز‬ ‫بسازیم که ضرر نکنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬تا حدودی‪ ،‬اما فقط به این عده محصور نم ی شود‪.‬‬ ‫ایده «س�ر به مه�ر» م ا ب ه ازای خارجی داش�ت یا‬ ‫اینکه حاصل تخیل شما و اقای نعم ت اهلل بود؟‬ ‫‪ l‬موضوع مربوط به ی��ک ادم واقعی بود که از نماز‬ ‫خواندن خجالت م ی کشید و ما هم چندین جلسه درباره این‬ ‫ ترس او صحبت کردیم‪ .‬چون بحث ب رای ‪ 5-6‬س��ال قبل‬ ‫است‪ ،‬خیلی جزئیاتش را به خاطر ندارم اما قطعا م ی دانم ان‬ ‫فرد‪ ،‬مشکالت حادی ب رای نماز خواندنش داشت و مشکلش‬ ‫به ترکیبی از عهد و اضط راب تبدیل شده بود‪ .‬یعنی هم این‬ ‫عهد را داش��ت که حتما باید نماز بخوان��د و هم در کنارش‬ ‫اضط راب داشت و خجالت م ی کشید در یک جاهایی جلوی‬ ‫برخی افراد این کار را انجام دهد‪.‬‬ ‫چنین ایده ای به ذات م ی تواند جالب باشد‪g .‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫او که تاکن��ون تهی ه کنن��ده اثار قابل دفاع��ی از نظر‬ ‫انطباق با هنجارها و ارزش ها ب��وده‪ ،‬حرف های جالبی هم‬ ‫درباره دلیل س��اخت این فیلم دارد و م ی گوید‪« :‬در اس�لام‬ ‫اب راز شعایر دین سفارش شده اس��ت‪ .‬االن ما با این موضوع‬ ‫مواجهیم که خیلی از جوان ها در محی ط هایی که هس��تند‬ ‫شجاعت اب راز ش��عایر دینی را ندارند و نس��بت به مسائل یا‬ ‫رفتار هایی عقب نش��ینی م ی کند‪ .‬اب راز ش��عایر دینی نکته‬ ‫بسیار مهم ی است که در بسیاری از محی ط های جوان های ‬ ‫ما وجود دارد‪ .‬کاراکتر اصلی فیل��م طبق قراردادی با خدا‪ ،‬به‬ ‫برخی از چیزهایی که م ی خواهد م ی رس��د اما در ادامه بین‬ ‫انتخاب خدا و خواس��تگارش تردید م ی کند‪ .‬داس��تان فیلم‬ ‫ن تردید است‪».‬‬ ‫درباره ای ‬ ‫اما یکی از انتقاده��ا و ای رادهایی که نس��بت به اثار با‬ ‫درونمایه ارزشی و مذهبی وارد م ی شود‪ ،‬این است که معموال‬ ‫چون از بودجه های حمایتی خاصی برخوردارند‪ ،‬ارزش های‬ ‫هنری در اولویتش��ان قرار نگرفته و از ای��ن رو‪ ،‬کیفیت الزم‬ ‫را ندارند‪ .‬ش��فیعی اما مدعی اس��ت‪« :‬س��ر به مهر» فیلم‬ ‫گران قیمتی نیست‪ .‬اگر م ی خواستیم هزینه های جاری یک‬ ‫فیلم س��ینمایی را در این کار ببینیم اصال ساخته نم ی شد‪.‬‬ ‫نهایتا ‪ 400‬میلیون تومان هزینه تولید فیلم ش��د که وقتی‬ ‫با فیلم های هفت میلی��اردی تومانی مقایس��ه اش کنید‪،‬‬ ‫م ی توان به ان گفت یک فیلم با هزینه س��اخت بسیار کم‪.‬‬ ‫تازه همین مقدار هزینه هم به این خاط��ر بود که این فیلم‬ ‫بسیار شخصی ت محور بود‪ .‬نم ی توانستیم ب رای شخصیت‬ ‫اصل ی مان یک بازیگر جوان انتخاب کنیم‪ .‬چون داس��تان‬ ‫خیلی عجیب و غریبی نداش��تیم و جزئی��ات‪ ،‬قصه را جلو‬ ‫م ی برد و به همین دلیل مجبور بودی��م بازیگر حرفه مانند‬ ‫خانم حاتمی را استفاده کنیم که نقش را در بیاورد‪ .‬در انتخاب‬ ‫عوامل فنی هم نم ی توان با صرفه جوی ی های نابجا فیلم را‬ ‫قربانی کرد‪».‬‬ ‫اهنگ کند فیل��م از دیگر نکته هایی اس��ت که مورد‬ ‫توجه و انتقاد منتقدان قرار گرفته اس��ت‪ .‬خشایار موحدیان‪،‬‬ ‫تدوینگر فیلم در پاس��خ ب��ه منتقدان م ی گوی��د‪« :‬ما ب رای‬ ‫مونتاژ «س��ر به مهر» خیلی وقت کم داشتیم و تا روز های‬ ‫پایانی فرصت رسیدن فیلم به جشنواره فجر‪ ،‬کار م ی کردیم‪.‬‬ ‫نگران بودیم که ش��اید ریتم کلی فیلم کند باشد‪ ،‬اما وقتی‬ ‫که ان را روی پرده دیدیم خوشحالم که در عین لخت بودن‬ ‫اذیت کننده نیس��ت‪ .‬ما تمام تالش مان را کردیم که فیلم‬ ‫خسته کننده نباشد‪ .‬هنگام تدوین احس��اس م ی کردم که‬ ‫ریتم کمی کند است اما بعدا به این نتیجه رسیدم که ریتم‬ ‫کند الزمه چنین فیلم ی است‪ .‬وقتی که «سر به مهر» را با‬ ‫مخاطب دیدم احس��اس کردم ریتم کندش خیلی مشکلی‬ ‫ایجاد نم ی کند و انطور که فکر م ی کردم خسته کننده از اب‬ ‫درنیامد‪ ».‬به هر حال‪ ،‬پخش فیلم «سر به مهر» را سازمان‬ ‫توسعه س��ینمایی س��وره برعهده گرفت تا پس از «تنهای‬ ‫تنهای تنها» در سینماها اکران شود‪ .‬این فیلم ابتدا در حضور‬ ‫عوامل ان در یک اک��ران خصوصی ب رای جمعی به نمایش‬ ‫درامد که از سینماگر‪ ،‬نمایند ه مجلس و مداح اهل بیت در ان‬ ‫حاضر بودند‪ .‬رضا توکلی‪ ،‬ابوالقاسم طالبی‪ ،‬ابوالحسن داودی‪،‬‬ ‫حمی د رس��ایی (نماینده مجلس)‪ ،‬محمد حمزه زاده (معاون‬ ‫فرهنگی حوزه هنری) ‪ ،‬حمید داوودابادی‪ ،‬س��عید حدادیان‪،‬‬ ‫احسان محمدحسنی و علیرضا رضا داد (دبیر جشنواره فیلم‬ ‫فجر) از میهمانان ویژه این مراس��م بودند که برخالف اعالم‬ ‫خبرهای قبلی‪ ،‬لیال حاتمی در ان حاضر نشد‪.‬‬ ‫با این اوصاف‪ ،‬سرنوشت این فیلم که م ی تواند نمونه ای‬ ‫باشد از وضعیت فیلم هایی با مفاهیم ارزشی و شرایط خاص‬ ‫انها‪ ،‬ش��کل جالبی به خود گرفته است؛ از جمله اینکه خبر‬ ‫رسید اموزش و پرورش از صدور پروانه حمایتی ب رای نمایش‬ ‫پس با این حساب مخاطب «سر به مهر» را باید‬ ‫کسانی دانست که به نماز خواندن معتقدند اما‬ ‫از ابراز ان خجالت م ی کشند؟‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬این مشکالتی که شما م ی گویید واقعیت دارد‪.‬‬ ‫اینکه فیلمساز فقط مایل باشد که موضوعی را جلوی دوربین‬ ‫ببرد‪ ،‬کافی نیست بلکه باید واقعی ت ها را هم درنظر بگیرد‪.‬‬ ‫اگر من مایلم فیلم دینی بس��ازم‪ ،‬نباید توقعی داشته باشم‬ ‫که اسمش بشود امر موکول به محال! باید اندازه تمایلم را با‬ ‫هدف تان از اینکه انقدر مشخص به نماز خواندن‬ ‫در «سر به مهر» پرداختید چه بود؟ چون طبیعتا‬ ‫م ی توانس�تید این موضوع را در بس�تر درام و به‬ ‫عنوان ی�ک زیرالیه مط�رح کنید‪ ،‬ام�ا االن انگار‬ ‫م ی خواهی�د ب�ا نمای�ش صری�ح ان‪ ،‬تلنگری به‬ ‫مخاطب بزنید‪.‬‬ ‫‪ l‬این تلنگر هم که م ی گویید یک بخش��ی از کار‬ ‫ما بود که مایل بودیم اتفاق بیفت��د‪ .‬درباره اینکه م ی گویید‬ ‫موضوع م ی توانس��ت در زیرالیه فیلم مطرح ش��ود هم باید‬ ‫بگویم‪ ،‬این کار در ش��رایطی م ی توانس��ت اتفاق بیفتد که‬ ‫داستان ما چیز دیگری بود و حاال م ی امدیم و در زیرالیه های‬ ‫ان‪ ،‬مباحث اعتقادی را مطرح م ی کردیم اما در «سر به مهر»‬ ‫موضوع و س��وژه اصلی فیلم همان ادمی است که خجالت‬ ‫م ی کشد نماز خواندنش را اب راز کند‪ .‬من فکر م ی کنم نمایش‬ ‫چنین چیزی با خودش ی��ک تلنگر به دنب��ال دارد که نظر‬ ‫مخاطب را جلب م ی کند‪ .‬ضمن اینکه هدف معین دیگر ما‬ ‫این بود که تماشاچی از اینکه م ی شود از چنین ترسی عبور‬ ‫کرد احساس خشنودی کند‪ .‬قطعا کس��ی در شرایط روحی‬ ‫«صبا» وقتی بتواند به عهدی که ب رایش مهم اس��ت عمل‬ ‫کند‪ ،‬احساس خشنودی خواهد کرد‪.‬‬ ‫فیلم در مقطع راهنمایی و دبیرس��تان خودداری کرده است‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬در زمان جشنواره س��ال گذشته منتقدانی چون‬ ‫هوشنگ گلمکانی‪ ،‬نیما حسن ی نسب‪ ،‬مهرزاد دانش و امیر‬ ‫پوریا در نظرسنج ی هایی که توسط ماهنامه فیلم انجام شد‪،‬‬ ‫این فیلم را به عن��وان یکی از بهترین فیلم های جش��نواره‬ ‫دانس��ت ه بودند‪ .‬حس��ین معززی نیا نیز این فیلم را به عنوان‬ ‫انتخاب ویژه خود برگزید و فرزاد خوشبخت این فیلم را تنها‬ ‫فیلم خوب جشنواره دانسته بود‪ .‬ارامه اعتمادی دیگر منتقد‬ ‫ماهنامه فیلم در انتخاب های خود فیلم سربه مهر را از نظر‬ ‫فیلمنامه و بازیگ��ری فیلم قابل توجهی عن��وان کرده بود‪.‬‬ ‫انتخاب ویژه این منتقد‪ ،‬لطافت طنز ویژه فیلم بوده اس��ت‪.‬‬ ‫منتقدانی مثل کیوان کثیریان‪ ،‬ش��اهین شجری کهن‪ ،‬رضا‬ ‫حس��ینی‪ ،‬محمد جعفری‪ ،‬جواد رهب��ر و محمد محمدیان‬ ‫بازی لیال حاتمی در این فیلم مورد پسندش��ان قرار گرفت‬ ‫و از نظر حسین جوانی بازی ارش مجیدی مورد توجه بوده‬ ‫است‪ .‬مجید اسالمی در همش��هری ‪ ۲۴‬نوشت که از بازی‬ ‫لیال حاتمی شگفت زده شده و مشتاق تماشای فیلم بعدی‬ ‫مقدم دوست است‪ .‬اسالمی به همراه حسین معززی نیا‪ ،‬نیما‬ ‫حسن ی نس��ب و علی مصلح حیدرزاده شخصیت زن فیلم‬ ‫سربه مهر را از جذاب ترین شخصی ت های فیلم های جشنواره‬ ‫عنوان کرد ه بودند‪.‬‬ ‫در نهایت هم وقتی اعالم ش��د که اب راهیم حاتم ی کیا‬ ‫نریش��ن انونس فیلم «س��ربه مهر» را گفته‪ ،‬ش��فیعی در‬ ‫مقام تهی ه کنن��ده فیلم اظهار ک��رد‪ ،‬حاتم ی کی��ا به دلیل‬ ‫عالقه ای که به فیلم داشت قبول کرد‪ ،‬نریشن انون س های‬ ‫«سربه مهر» را بگوید‪ .‬با همه این اوصاف‪ ،‬فیلم «سر به مهر»‬ ‫با فروش میانگی��ن حدود ‪ 10‬میلیون توم��ان در هر روز‪ ،‬در‬ ‫زمر ه فیلم های با استقبال متوس��ط در این روزهای کم رمق‬ ‫سینمای ای ران قرار گرفته است‪g .‬‬ ‫‪67‬‬ ‫سبک زندگی غربی مذموم است‪.‬‬ ‫ه��ادی مقدم دوس��ت پ��س از س��ال ها دس��تیار‬ ‫کارگردانی‪ ،‬نخستین تج ربه فیلمسازی مستقلش را با‬ ‫سوژه ایسختانتخابکرد‪.‬فیلمیکهخیل ی هامعتقدند‬ ‫یکفیلمکوتاهخیلیخوبم ی توانستباشد‬ ‫‪ l‬بله دقیقا‪ .‬تو ق��ول دادی کاری را انجام دهی و از‬ ‫ان طرف هم درباره اش ت��رس و نگرانی داری‪ .‬مصادیق این‬ ‫عهد و اضط راب در جامعه زیاد است و حاال در «سر به مهر»‬ ‫ما درگیر چنین موقعیتی درباره نماز خواندن هستیم‪ .‬حتی‬ ‫ما صحنه ای در فیلم داش��تیم که عینا مرب��وط به یکی از‬ ‫مورد های ما بود که البته در نهایت حذفش کردیم‪ .‬ان بنده‬ ‫خدا‪ ،‬ب رای فرار از چش��مان دیگران‪ ،‬در پاگرد نماز م ی خواند‪.‬‬ ‫مشکل او انقدر حاد بود که وقتی با هر رکوع و قعود چراغ های‬ ‫خودکار راهرو روشن م ی شد‪ ،‬دچار استرس م ی شد! شما االن‬ ‫ممکن اس��ت خنده تان بگیرد اما این عینا مش��کل یکی از‬ ‫موردهای ما بود‪.‬‬ ‫البته اینکه در یک جامعه اسالمی کسی از نماز‬ ‫خوان�دن جل�وی س�ایرین خجالت بکش�د‪ ،‬هم‬ ‫یکی از مشکالت ماست که به نظر م ی رسد دارد‬ ‫تشدید هم م ی شود‪ .‬قبول دارید؟‬ ‫ام�ا در ه�ر ص�ورت پذیرفت�ن بعض�ی جن�س‬ ‫از نقش ه�ا باعث م ی ش�ود که بچ ه های رس�انه‬ ‫کمی تعجب کنند‪ .‬البته به نظر خودم این بحث‬ ‫خیلی جالب هم نیست‪ ،‬اما خب باالخره تعجب‬ ‫م ی کنند دیگر!‬ ‫‪ l‬مگر لیال حاتم ی «هر ش��ب تنهایی» را با اقای‬ ‫صدرعاملی و درباره امام رضا (ع) کار نکرد؟ من م ی پرسم چرا‬ ‫باید چنین چیزی عجیب باش��د؟ اتفاقا به نظرم این تعجب‬ ‫عجیب است‪ .‬اگر همه ما مسلمان هستیم پس چنین چیزی‬ ‫هم نباید عجیب باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬این یک بحث جامع ه شناس��ی اس��ت اما قطعا‬ ‫همانطور که م ی گویید نگران کننده است‪ .‬کال فکر م ی کنم‬ ‫خیلی نگران کننده است که بگوییم امار بدقولی و بدعهدی‬ ‫در جامع ه ای دارد باال م ی رود‪.‬‬ ‫نکته دیگری که درباره «س�ر به مهر» وجود دارد‬ ‫و در جش�نواره فج�ر ه�م موجب مطرح ش�دن‬ ‫بعضی انتقادات از س�وی طیفی به ش�ما ش�ده‬ ‫بود‪ ،‬این اس�ت که شخصیت اصلی فیلم‪ ،‬سبک‬ ‫زندگ ی ای کاملا غربی دارد و به تعبیری س�بک‬ ‫زندگ ی اش ایرانی – اسلامی نیس�ت‪ .‬نمونه ای‬ ‫هم که اورده بودند این بود که «صبا» به اینترنت‬ ‫اعتیاد دارد‪ ،‬از فس ت فود و اب معدنی زیاد استفاده‬ ‫م ی کند و‪....‬‬ ‫‪ l‬وقتی ای��ن ح��رف را م ی زنیم‪ ،‬دور از جان ش��ما‬ ‫یادمان م ی رود که س��ینما ی��ک کار گروهی اس��ت‪ .‬خانم‬ ‫حاتمی نه ب��ه عنوان ی��ک بازیگ��ر‪ ،‬بلکه به عن��وان یک‬ ‫همراه در فیلم خیل��ی به من کمک کرد تا «س��ر به مهر»‬ ‫را بسازم‪.‬‬ ‫به تعبیر دیگر‪ ،‬این فقط کارگردان نیست که یک فیلم‬ ‫را م ی سازد‪ ،‬بلکه بازیگر‪ ،‬فیلمبردار و سایر عوامل هم نقشی‬ ‫بسیار کلیدی دارند و به همین دلیل است که نم ی توان قوت‬ ‫و ضعف یک اثر را فقط به یک نفر نسبت داد‪ .‬من وقتی به‬ ‫گذشته نگاه م ی کنم‪ ،‬م ی بینم خانم حاتم ی به عنوان یکی از‬ ‫اعضای تیم ساخت «سر به مهر» خیلی به من کمک کرد‪،‬‬ ‫همانطور که فیلمبردار کمکم کرد‪ .‬اما حاال مانند مطبوعات‬ ‫که یک نفر مدیرمسئول دارد‪ ،‬در فیلم هم یک نفر پاسخگو‬ ‫است که اسمش شده کارگردان‪.‬‬ ‫من معتقدم هر یک از عوامل در فیلم ب رای خودشان‬ ‫مهم هس��تند‪ .‬اگر در یک کار گروهی چنی��ن باوری وجود‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬نم ی توان از قابلی ت های افراد استفاده کرد‪.‬‬ ‫این را هم در نظر داشته باشید که خانم حاتمی ادم ی ‬ ‫نیستند که در فیلمی حضور پیدا کنند و نخواهند به ان کار‬ ‫کمک بکنند‪ .‬ضمن اینکه نم ی شود به صورت ب ی منطق به‬ ‫ایشان گفت که شما فالن کار را انجام بده و هیچ حرفی هم‬ ‫اما یکسری از دوستان معتقدند که نفس نمایش‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬این اتفاق همیشه و از قدیم م ی افتاده و به نظرم‬ ‫بستگی به این دارد که درجه ایمان یک نفر چقدر است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫ولی عوامل بازدارنده هم دارند تشدید م ی شوند‪.‬‬ ‫کمی هم درباره انتخاب بازیگر فیل م تان صحبت‬ ‫کنید‪ .‬خیل ی ها م ی پرسند چرا لیال حاتمی؟ گرچه‬ ‫معتقدم او خوب از پس بازی در این نقش برامده‬ ‫است‪ ،‬اما شاید این سوال از اینجا نشات م ی گیرد‬ ‫که مثال چنین فرایندی به ایشان خیلی نم ی اید‪.‬‬ ‫‪68‬‬ ‫نزن چون من کارگردان هستم! پس به جد م ی گویم که خانم‬ ‫حاتمی هم در ساخته شدن «سر به مهر» به عنوان فیلمی‬ ‫ درباره نماز خواندن به اندازه همه ما سهیم و دخیل بوده اند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله من ه��م چنین انتقاداتی را ش��نیده بودم‪ .‬اما‬ ‫م ی توان در شرایطی ان را پذیرفت که ما در «سر به مهر» به‬ ‫سمت ترویج این سبک زندگی گام ب ر م ی داشتیم نه تقبیح‬ ‫ان‪ .‬ترویج باید ترکیبی از نمایش و تایید باشد اما اگر چیزی‬ ‫را نشان بدهیم و ان را تقبیح بکنیم اتفاقا نه تنها خاصیتی‬ ‫ ترویجی پیدا نم ی کند بلکه باعث م ی شود مخاطب هم به‬ ‫صورت خوداگاه یا ناخوداگاه از ان فاصله بگیرد‪.‬‬ ‫نم ی توان انتظار داش��ت که فیلمس��از اصال س��بک‬ ‫زندگ ی ه��ای دیگر را نش��ان نده��د‪ .‬یک ادم��ی نمازخوان‬ ‫نبوده‪ ،‬زیس��ت مجردی دارد‪ ،‬در اینترنت دنبال گربه خانگی‬ ‫می گردد‪ ،‬به فکر تور ارزان قیمت است‪ ،‬ساعت زندگ ی اش و‬ ‫کار و خوابش تنظیمات ندارد و مسائلی از این دست درباره او‬ ‫صدق م ی کند‪ .‬خُ ب! من باید چگونه این ادم را ترسیم کنم؟‬ ‫باید این ادم را با همان سبک زندگی که دار د ترسیم کنم‪ ،‬ولی‬ ‫ب رای اینکه شیوه مان ترویجی نباشد‪ ،‬باید دقت کنیم که ان‬ ‫نوع زیست را تایید نکنیم‪.‬‬ ‫«صبا» در «سر به مهر» خودش از شرایطی که دارد‬ ‫ناراضی اس��ت‪ .‬خودش م ی گوید خدایا اعتیاد به اینترنت از‬ ‫سرم بیفتد‪ .‬او مشتاق اس��ت که یک زیس ت طبیعی و یک‬ ‫زندگی معمولی داشته باش��د و از این سبک زندگی مجردی‬ ‫همراه با یک همخانه خسته شده است و این دلزدگی را نشان‬ ‫م ی دهد‪ .‬من م ی گویم این کار عین تقبیح یک موضوع است‪.‬‬ ‫نم ی شود گفت صرف نشان دادن یک عمل ترویج ان است‬ ‫کما اینکه من معتقدم خیلی اوق��ات حتی نمایش بعضی‬ ‫معضالت و مسائل مانعی ب ر ترویج ان است‪.‬‬ ‫‪ l‬من ای��ن را قبول ن��دارم‪ .‬مقدم��ات تقبیح یک‬ ‫سبک زندگی‪ ،‬این اس��ت که ابتدا ان را نمایش بدهیم و به‬ ‫مخاطب بگوییم حالت ناپس��ند چیس��ت و بعد همزمان و‬ ‫به طور موازی‪ ،‬وضع مناسب را نیز پیشنهاد بدهیم‪« .‬صبا»‬ ‫خودش مایل اس��ت ازدواج کرده و از زیست مجردی نجات‬ ‫پیدا کند‪ .‬م ی گوی��د خدایا عادت اینترنت از س��ر من بیفتد‪.‬‬ ‫تماشاچی وقتی این را م ی بیند احس��اس راحتی و اسودگی‬ ‫بیشتر م ی کند و وقتی خودش نزد خانواده اش است احساس‬ ‫خوشایندی بیشتری دارد تا اینکه تنهاست و با کسی ارتباط‬ ‫ندارد‪ .‬ما باید در این فیلم ب رای شخصیت «صبا» حرکتی را‬ ‫از نقطه منفی یک به صفر و سپس به یک نشان م ی دادیم‬ ‫و قصدمان هم این بود که حرکتی را از یک سبک زندگی به‬ ‫سبک زندگی دیگر ترسیم کنیم‪.‬‬ ‫برای بخش اخر هم برویم سراغ وضعیت ممیزی‬ ‫و اکران‪ .‬در نشست خبری فیلمتان در جشنواره‬ ‫فجر گفته شد که فیلمنامه «س ر به مهر» دو‪ ،‬سه‬ ‫مرتب ه ای رد شده بود! برای خودم جالب است که‬ ‫بدانم اساسا چه ایراد ممیزی م ی توان به ساخت‬ ‫فیلمی درباره نماز گرفت؟!‬ ‫‪ l‬من واقعا مصادیقی که در این حوزه عنوان کردند‬ ‫را به خاطر ندارم چ��ون حفظ کردن انها اص�لا ب رایم جالب‬ ‫نیست‪ ،‬اما در هر صورت وضعیت مبهم ی داشتیم‪ .‬ممکن‬ ‫بود توضیحاتی در این زمینه گفته شده باشد ولی قابل درک‬ ‫نبود و ادم از ان سر در نم ی اورد‪.‬‬ ‫اگر بخواهم خیلی مشخص پاسخ بدهم باید بگویم‪،‬‬ ‫هم بنده خیل��ی مایل نبودم این مباحث مبه��م را به خاطر‬ ‫بسپارم و هم اینکه اصال درست به خاطرسپردنی نبود!‬ ‫از وضعیت اکران راضی هستید؟ به نظر م ی رسد‬ ‫باتوج�ه به اینک�ه پخش کنن�ده ق�وی ای دارید‪،‬‬ ‫م ی توانس�تید در فصل بهتری «س�ر به مهر» را‬ ‫اکران کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬بحث پخش‪ ،‬یک بحث فنی است که من در ان‬ ‫تخصصی ندارم‪ .‬من تنها تالش کردم بخش مربوط به خودم‬ ‫را درست انجام بدهم و در این مسیر هم دوست دارم نظ رات‬ ‫دوستان را بشنوم تا بتوانم عی ب های کارم را برطرف کنم اما‬ ‫بخش پخش و اکران یک بحث کامال تخصصی است که‬ ‫من از ان سر رشته ای ندارم‪.‬‬ ‫ام�ا در ه�ر ص�ورت االن ف�روش فیل�م خیل�ی‬ ‫امیدوار کننده نیست‪ .‬باتوجه به اینکه شما تجربه‬ ‫نویسندگی سریال «وضعیت سفید» را هم دارید‬ ‫م ی گویم که شاید «سر به مهر» م ی توانست در‬ ‫تلویزیون خیلی پرمخاطب تر باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬فروش فیلم خیلی هم ناامی د کننده نیس��ت‪ .‬باز‬ ‫هم عرض م ی کنم بحث اقتص��ادی فیلم بحث مفصلی را‬ ‫م ی طلبد که فقط به فروش فیلم در گیشه محدود نم ی شود‬ ‫کما اینکه اکران فیلم هنوز تمام هم نشده است‪ .‬اما در مورد‬ ‫انتخاب مدیوم بنده ب رایم مهم بود این فیلم در س��ینما کار‬ ‫شود تا انعکاس بیشتری پیدا کند‪.‬‬ ‫مخاطب تلویزیون خیلی بیش�تر از سینماست‬ ‫و این تعدد مخاطب م ی توانس�ت ب�ه هدفتان از‬ ‫ساخت «سر به مهر» خیلی کمک کند‪.‬‬ ‫‪ l‬خودم فک��ر م ی کردم تاثیر مط��رح کردن چنین‬ ‫موضوعی در سینما بیشتر اس��ت‪ .‬البته انشاءاهلل تلویزیون‬ ‫هم ان نشان را م ی دهد‪ .‬امیدوارم انعکاس «سر به مهر» در‬ ‫سینما به گونه ای باشد که تماشاچی با اشتیاق پای تلویزیون‬ ‫بنشیند و از فیلم استقبال کند‪ .‬من معتقدم بازگشت سرمایه‬ ‫و دیده شدن فیلم در س��ینما دو مقوله کامال جدا هستند‪.‬‬ ‫امیدوارم فیلم ما بتواند هم بازگش��ت سرمایه داشته باشد و‬ ‫هم در طول زم��ان در مدیوم های س��ینما و تلویزیون دیده‬ ‫شود‪g .‬‬ ‫باید اختراع دوباره سینما را متوقف کنیم‬ ‫گفت وگو با امیرحسین علم الهدی درباره محتوای دینی در سینمای ایران‬ ‫‪3‬‬ ‫به چیست؟‬ ‫‪ l‬مش��کل س��ینمای ما در ارتباط با مردم اس��ت‪،‬‬ ‫متاس��فانه فیلم های ما چه در داخل چه در خ��ارج با بحران‬ ‫مخاطب رو به روست و اگر ما نتوانیم ب رای این موضوع راه حلی‬ ‫پیدا کنیم‪ ،‬بحران فاحش افت مخاطب ب رای سینمای ما درد‬ ‫ساز خواهد شد‪.‬‬ ‫و ایا این مشکل مربوط به سینمای دینی یا اخالقی‬ ‫بودن سینمای ماست؟‬ ‫تعری ف های خرد فقط به چالش های بیش�تر م ی انجامد‪ ،‬این را امیرحسین عل م الهدی م ی گوید که معتقد است‬ ‫نامگذاری های مکرر برای جلب توجه بیشتر به س�ینمای دینی به اندازه تالش برای واژه گزینی فارسی برای کلمات‬ ‫التین خنده دار اس�ت و در بهبود وضعیت سینمای دینی ما که همیش�ه مضمون اخالقی داشته و با همین مضمون‬ ‫هم شناخته شده است‪ ،‬نم ی تواند تاثیری داشته باشد‪ .‬خبرنگار مثلث ب ه بهانه اکران فیلم سینمایی «سر به مهر» با‬ ‫عل م الهدی ب ه عنوان کارشناس سینما که با حوزه هنری همکاری دارد‪ ،‬گفت وگو کرده است‪.‬‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬اینجا مس��اله اخ�لاق و اخالق گرایی مطرح‬ ‫نیست‪ ،‬موضوع این است که ما این قدر که به محتوا اهمیت‬ ‫داده ایم‪ ،‬به فرم اهمیت نداده ایم‪ .‬در صورتی که فرم و محتوا‪،‬‬ ‫کمیت و کیفیت الزم و ملزوم هم هستند‪ .‬نم ی شود به این‬ ‫دلیل که ما محتوای محترمی را انتخاب کرده ایم‪ ،‬از فرم غافل‬ ‫شویم و ان را نادیده بگیریم؛ به ه ر حال‪ ،‬سینما متشکل از هم‬ ‫فرم و هم محتواست‪ .‬اما یکی از مشکالتی که ما با ان درگیر‬ ‫هستیم این است که سینمای ما به سمت تلویزیون کشیده‬ ‫م ی شود‪ ،‬فیلم های سینمایی که در مدیوم تلویزیون ساخته‬ ‫م ی شوند ان جذابیتی را که ب رای پرده سینما و کشاندن مردم‬ ‫به سالن ها الزم است ندارند‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که من خودم به این نوع تعریف ها‬ ‫خیلی اعتقادی ندارم‪ .‬من با این رویکرد که سعی م ی کند همه‬ ‫چیز را خرد کند و روی ان اسم بگذارد‪ ،‬موافق نیستم‪ .‬چیزی‬ ‫که مشخص است این که هر فیلمی که بتواند مروج اخالق‪،‬‬ ‫خدا پرستی و انسانیت باشد‪ ،‬یک فیلم دینی است‪ .‬هر فیلمی‬ ‫که بتواند ما را به یاد خدا بیندازد یک فیلم دینی است‪ .‬من با‬ ‫این نوع خلق واژه های جدید و اینکه بیاییم یک فیلم را دینی‬ ‫و فیلم دیگر را غی ر دینی اعالم کنیم‪ ،‬موافق نیستم‪ .‬این نوع‬ ‫خط کش ی ها فقط م ی تواند ما را به تشتت ارا دچار کند و ب رای‬ ‫ما فایده دیگری ندارد‪.‬‬ ‫‪ l‬این سوالی است که سیاستگذار ها باید به ان پاسخ‬ ‫بدهند‪ ،‬اما من تاکید م ی کنم که ما نباید سعی کنیم چرخ را از‬ ‫ابتدا اختراع کنیم‪ .‬البته بار اصالح این وضعیت به تنهایی روی‬ ‫دوش دولت یا سیاستگذار ها هم نیست‪ ،‬خود سینما گران هم‬ ‫باید نگاهشان را به این موضوع تغییر بدهند و در کنار دیدن‬ ‫محتوا به فرم هم توجه کنند‪.‬‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫به نظر ش�ما ای�ن امکان وج�ود دارد ک�ه تعریف‬ ‫مشخصی برای سینمای دینی ارائه شود؟‬ ‫ش�ما م ی گویید که این نامگذاری ه�ا برای جلب‬ ‫توجه کسانی به غیر از مردم است‪ ،‬منظورتان چه‬ ‫کسانی است؟‬ ‫‪ l‬مدیریت فرهنگی ما ن��گاه مخاطب محور ندارد؛‬ ‫الفاظ ب��رای مراجع و سیاس��تگذاران اب��داع م ی کنند و ب رای‬ ‫کس��انی که قانونگذاری م ی کنند ابداع م ی شود در حالی که‬ ‫مهم این است که الفاظ روی مردم تاثیر بگذارد‪.‬‬ ‫به نظر م��ن کاری که در مورد ای��ن نامگذاری ها انجام‬ ‫م ی شود‪ ،‬مش��ابه همان کاری است که فرهنگستان در مورد‬ ‫جایگزینی واژه های التین انجام م ی دهد‪ ،‬بعد از انکه یک واژه‬ ‫کامال رایج شد و مردم ان را پذیرفتند‪ ،‬فرهنگستان م ی اید یک‬ ‫س��ری معادل هایی را اختراع م ی کند که بیشتر از انکه مورد‬ ‫استفاده قرار بگیرد‪ ،‬باعث شوخی و خنده م ی شود‪.‬‬ ‫در این شرایط توصیه من به مس��ئوالن فرهنگی این‬ ‫است که این قدر به دنبال مفهوم سازی و واژه پردازی نباشند‪،‬‬ ‫این مساله کامال روشن است که فیلم حرف اخر را م ی زند و‬ ‫یزند حاال رویکرد اسم گذاشتن‬ ‫فیلمی خوب است که حرف م ‬ ‫و برچسب زدن به این موضوع کمکی نم ی کند‪.‬‬ ‫با این حال نم ی توانیم این موضوع را انکار کنیم که‬ ‫بخشی از سینمای ما خودش را با این برچس ب ها‬ ‫و عنوان ها تعری�ف م ی کند‪ ،‬ارزیابی ش�ما از این‬ ‫موضوع چیست؟ ایا م ی توانیم سینمای دینی را‬ ‫در سینمای خودمان ب ه عنوان یک جریان تعریف‬ ‫کنیم؟‬ ‫‪ l‬سینمای ای ران یک مش��خصه بارز دارد و ان این‬ ‫است که اخالقی است‪ .‬در س��ه دهه گذشته‪ ،‬سینمای ای ران‬ ‫همواره خ��ودش را با مضمون های اخالق��ی و اخالق گرایی‬ ‫تعریف کرده اس��ت‪ ،‬ای��ن ادامه همان ش��عاری اس��ت که‬ ‫پیامب ر (ص) فرمود که من ب رای تبلیغ اخالق مبعوث شده ام‪.‬‬ ‫سینمای ای ران در دنیا به عنوان یک سینمای اخالق گرا‬ ‫معرفی شده است‪ .‬این البته دس��تاورد کمی نیست‪ ،‬اما باید‬ ‫بیش��تر تمرکز خود را معطوف به این موضوع کنیم که حاال‬ ‫چطور فیلم خوب بس��ازیم و چطور ب��ا کیفیت مطلوب کار‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫منظور ش�ما این اس�ت که س�ینمای ما در حوزه‬ ‫کیفیت دچار مش�کل اس�ت؛ این مشکل مربوط‬ ‫این توجهی که الزم اس�ت ص�ورت بگیرد‪ ،‬حتما‬ ‫یک سری ملزوماتی دارد‪ ،‬این ملزومات شامل چه‬ ‫چی ز هایی است‪ ،‬ضعف سینما در کجاست که باید‬ ‫ان را برطرف کرد؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬این درس��ت اس��ت‪ ،‬اما اینه��ا صرف��ا مربوط به‬ ‫جشنواره های داخلی است‪ ،‬اینها ابداع های مدیریت فرهنگی‬ ‫در ای ران است که ب رای جلب توجه کسان دیگری به جز مردم‬ ‫هم انجام م ی ش��ود‪ ،‬اما به نظر من این نوع برخ��ورد با این‬ ‫موضوع ها دردی از کس��ی دوا نم ی کند‪ .‬سینما یک تعریف‬ ‫جهانی دارد و سینمای ما باید جای خودش را در این تعریف‬ ‫و نسبت به این تعریف های جهانی مشخص کند‪ 10.‬یا ‪15‬‬ ‫سال است که مدیریت فرهنگی در ای ران این رویه را در پیش‬ ‫گرفته است اما ثمره ای از ان دیده نم ی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر من نه‪ ،‬من ندیده ام که توجه بیش��تری به‬ ‫سینما شده باش��د‪ ،‬نه می زان س��رمایه گذاری بیشتر شده‪ ،‬نه‬ ‫می زان سیاست ها نسبت به سینما تغییر کرده است‪ .‬این نوع‬ ‫تعریف ها به نظر من به افزایش مش��روعیت سینما در نگاه‬ ‫مسئوالن و سیاست گذاران هیچ کمکی نکرده است‪ .‬برعکس‪،‬‬ ‫م ی خواهم بگویم که شاهد هستیم که هر سال مشروعیت‬ ‫س��ینما در نگاه مس��ئوالن ما کم تر از س��ال قبل م ی شود‪.‬‬ ‫خواهش من البته این اس��ت که از این تعریف های دوباره و‬ ‫اختراع مجدد سینما خودداری شود‪ .‬ما باید تمرکز خود را روی‬ ‫این بگذاریم که فیلم خوب تولید کنیم نه اینکه ب رای تعریف‬ ‫فیلم هایی که داریم‪ ،‬هر روز واژه های جدید اختراع کنیم‪.‬‬ ‫با این مساله باید چگونه برخورد کرد؟‬ ‫‪ l‬راه ح��ل این مش��کل در ذات قصه اس��ت‪ .‬قصه‬ ‫م ی تواند در هر حوزه ای اتفاق افتاده باشد‪ ،‬م ی تواند در زمینه‬ ‫سیاسی باشد‪ ،‬یا اجتماعی یا م ی تواند در پ س زمینه دینی یا‬ ‫اخالقی باش��د و هر چیز دیگری اما این مهم است که قصه‬ ‫وجود داشته باشد‪ .‬قصه م ی تواند در پ س زمینه تاریخی دینی‬ ‫باشد‪ ،‬اما مهم است که کار باور پذیر باشد‪ ،‬این فقط در صورتی‬ ‫اتفاق م ی افتد که فرم درس��ت باش��د‪ .‬اگر قصه ای باورپذیر‬ ‫نیست‪ ،‬در فرم اش��کال دارد‪ .‬ذات ادبیات است که م ی تواند‬ ‫کمک کند که این مشکالت برطرف شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫اما م ی بینیم که هر روز یک نامگذاری جدید و یک‬ ‫بخش جدید در جشنواره های ما مد م ی شود؛ یک‬ ‫روز نوعی نگاه م ی اید یک روز سینمای معناگرا و‬ ‫چی ز هایی از این دست‪...‬‬ ‫اگر این نامگذاری ها برای این است که مسئوالن‬ ‫توجه بیشتری به س�ینما داشته باشند‪ ،‬البد باید‬ ‫با وف�ور این نامگذاری ها ش�اهد توجه بیش�تری‬ ‫به س�ینمایی که در ای�ن قالب ها ق�رار م ی گیرد‬ ‫و خ�ودش را با این برچس�ب ها تعری�ف م ی کند‬ ‫باش�یم‪ ،‬اما ای�ا واقع�ا این توج�ه بیش�تر اتفاق‬ ‫م ی افتد؟‬ ‫عمده داس�تان های دینی ما در ی�ک پ س زمینه‬ ‫تاریخ‪ ،‬دینی اتفاق م ی افتد‪ ،‬شما فکر م ی کنید که‬ ‫در پردازش ان قصه ها اشکالی وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬این مسائل کال حاشیه است‪ .‬به هر حال ما ‪1400‬‬ ‫سال تاریخی داریم که با دین گره خورده است و در این فضا‬ ‫قاعدتا داس��تان های زیادی وجود دارد که قابلیت نقل داشته‬ ‫باشد‪ ،‬اما اینکه چگونه روایت کنیم مهم است‪ .‬محل مناقشه‬ ‫در این است که قصه چگونه باشد که هم محتوا دیده شود و‬ ‫هم فرم جذاب باشد‪.‬‬ ‫نمونه های موفقی هم داشته ایم که بتوانید به انها‬ ‫اشاره کنید؟‬ ‫‪ l‬از نظر جذابیت بل��ه‪« ،‬روز واقعه» بعد از این همه‬ ‫س��ال هنوز جذاب است‪« ،‬مارمولک» ش��امل همین قاعده‬ ‫اس��ت‪« ،‬زیر نور ماه» و «یک حبه قند» از نمونه های موفق‬ ‫و جذاب س��ینمای دینی و اخالقی ما هستند که داستانشان‬ ‫جذابی��ت دارد‪ .‬همین ط��ور م ی خواهم ب��ه فیلم های اقای‬ ‫«مجید مجیدی» اشاره کنم که اغلب شان رویکرد دینی دارند‬ ‫و رضایت مخاطبانشان را هم به دست م ی اورند‪.‬‬ ‫م ی خواهم بگویم که این استعداد و توان وجود دارد اما‬ ‫اینکه چگونه با اینها برخورد شود تا بتوانیم سینمای موفقی‬ ‫داشته باش��یم‪ ،‬تا حدودی هم به سیاس��ت های دینی ما بر‬ ‫م ی گردد‪g .‬‬ ‫‪69‬‬ ‫بابک حمیدیان در فیلم قدمگاه‬ ‫بهروز شعیبی و نگار جواهریان در طال و مس‬ ‫تصویرسازی از ایمان‬ ‫مروری بر تصویر دین در سینمای ایران‬ ‫سیدمحمدصادق لواسانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪4‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫سینما به عنوان هنر هفتم از جمله ره اوردهای تجدد ب رای‬ ‫انسان غ ربی بود که به سرعت را ه خویش را در افق فرهنگی‬ ‫بشریت پی دا کرد و ان چنان به شهرت و عمومیت رسید که پس‬ ‫از چند ده سال‪ ،‬به فراگی رترین هنر در طول تاریخ بشری تبدیل‬ ‫شد‪ .‬پدید ه سینمای دینی در جهان امروز ب ی سابقه نیست اما‬ ‫ویژگ ی های خاص مکتب اس�لام و به خصوص دیدگاه شیعه‬ ‫باعث شده تا س��ینمای دینی پرورش یافته در دامان انقالب‬ ‫اسالمی به گونه ای متفاوت با س��ینمای دینی رایج در دنیا پا‬ ‫گرفته و توانایی حرکت یا پیشرفت پی دا کند‪.‬‬ ‫در ای��ن میان‪ ،‬س��ینمای دین��ی ای ران تالش ک��رده تا‬ ‫موضوعات خ��ود را در بس��تر های مختلفی رو ب��ه روی دید‬ ‫مخاطب قرار دهد‪ ،‬اما در میان این بس��تر ها‪ ،‬سهم روحانیون‬ ‫ب رای انتقال مضمون مذهبی بیش از سایرین بوده است‪ .‬این‬ ‫درحالی است که حضور روحانیون در حوزه ادب و هنر به عنوان‬ ‫ش��خصی ت های داس��تانی یا کاراکتر های نمایشی همواره‬ ‫تزا بوده است‪ ،‬چراکه روحانیون در تمام ج وامع از دی رباز‬ ‫حساسی ‬ ‫تاکنون از وجهه اجتماعی بسیار باالیی برخوردار بود ه و احترامی‬ ‫ویژه داشته اند و همواره این نگرانی وجود دارد که مبادا با خدشه‬ ‫واردشدن نااگاهانه بر وجهه تقدیس شده روحانیون واکنش های‬ ‫اجتماعی و اعتراضات سیاس��ی ب رانگیخته شود‪ .‬همچنین‬ ‫کارگردانان مختلف همواره در تصویر کردن موضوعات دینی‬ ‫یا داستان هایی با زیرالیه های مذهبی از نگاه های سلیقه ای‬ ‫گله مند بوده اند‪ .‬نتیجتا اینکه اکنون پس از گذشت ‪ 32‬سال از‬ ‫انقالب اسالمی‪ ،‬سبد سینمای ای ران هنوز هم ان چنان که باید‬ ‫از فیلم هایی «قوی و باکیفیت» در این حوزه پ ر نشده است‪.‬‬ ‫در زیر «تعدادی» از فیلم های ساخته شده در سینمای‬ ‫ای ران را که در پوسته رویی یا زیرالیه های خود به مضامین دینی‬ ‫م ی پردازند‪ ،‬مرور م ی کنیم‪:‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫الو مس (‪)1388‬‬ ‫ط ‬ ‫الو مس» همایون اسعدیان را یکی‬ ‫بدون شک باید «ط ‬ ‫از شاخ ص ترین فیلم های اجتماعی چند سال اخیر سینمای‬ ‫ای ران دانست که در بستر خود به موضوعات دینی و مضامین‬ ‫اخالقی م ی پرداخت‪ .‬اسعدیان در این فیلم سینمایی داستان‬ ‫«سیدرضا» طلبه جوانی را روایت م ی کند که با خانواده اش به‬ ‫‪70‬‬ ‫ته ران امده تا در کالس های استاد اخالقی که وصف او را بسیار‬ ‫شنیده است‪ ،‬شرکت کند‪ ،‬اما متوجه بیماری همسرش «زه را»‬ ‫م ی شود و به ناچار ب رای تهیه هزینه درمان او تغیی راتی در شیوه‬ ‫زندگی خود م ی دهد‪.‬‬ ‫بسیاری از منتقدان‪ ،‬تصویر کردن زندگی عاشقانه طلبه‬ ‫الو مس»‬ ‫جوان و من��ش اخالق گرایانه او را نقط��ه قوت «ط ‬ ‫م ی دانس��تند و همین موضوع باعث ش��ده ب��ود ان را یکی‬ ‫از بهترین فیلم های س��ینمای دینی س��ال های اخیر بدانند‪.‬‬ ‫الو مس»‪ ،‬بازی های بس��یار خوب نگار‬ ‫نقطه قوت دیگر «ط ‬ ‫ج واهریان (در نقش زه را) و بهروز شعیبی (در نقش طلبه ج وان)‬ ‫بود‪ .‬همین امر باعث شد‪ ،‬ج واه ریان ب رای بازی در این فیلم‪ ،‬سه‬ ‫جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن را از جش��نواره فجر‪ ،‬جشن‬ ‫خانه سینما و جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای‬ ‫ای ران دریافت کند‪.‬‬ ‫قدمگاه (‪)1382‬‬ ‫اگرچه شاید نتوان «قدمگاه» محمدمهدی عسگرپور‬ ‫را فیلمی مش��خصا دینی قلمداد کرد اما بسیاری از منتقدان‬ ‫حوزه و دانش��گاه‪ ،‬رویکرد ان در ارائه مفه��وم انتظار و مذمت‬ ‫ب ی اخالقی و‪ ...‬را از نقاط قوت و روشن این فیلم م ی دانند که ان‬ ‫را به سینمای دینی‪ ،‬نزدیک م ی کند‪ .‬درواقع عسگرپور در این‬ ‫ی را در زیرالیه های داستانش‬ ‫فیلم‪ ،‬مضامین دینی و اخالقی جد ‬ ‫مطرح م ی کند‪« .‬قدمگاه» داستان جوان ساده دل روستایی به‬ ‫نام «رحمان» اس��ت که از کودکی یتی��م و ب ی کس بوده و به‬ ‫نوبت در خانه اهالی محل زندگی کرده و بزرگ ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫«رحمان» سال ها قبل نذر کرده که ‪ 10‬سال پیاپی‪ ،‬شب و روز‬ ‫نیمه شعبان را در امامزاده ای خارج از شهر به سر ببرد و معتکف‬ ‫باشد‪ .‬در ادامه داستان‪ ،‬مش��خص م ی شود که پدر «رحمان»‬ ‫پیش از تولد او در سانحه ای کش��ته شده بود و مادرش نیز به‬ ‫دلیل بارداری مورد نکوهش اهالی محل قرار گرفته و پس از ان‬ ‫هم کشته م ی شود‪...‬‬ ‫«قدمگاه» ک��ه از بازیگران حرفه ای س��ینما بهره برده‬ ‫است‪ ،‬مورد توجه منتقدان و اصحاب رسانه واقع شد و توانست‬ ‫س��یمرغ های بهترین اثر هنر و تجربه‪ ،‬بهترین موس��یقی و‬ ‫بهترین چهره پردازی را از بیس��ت و دومین جش��نواره فیلم‬ ‫فجر دریافت کند‪ .‬در کنار این جوایز‪ ،‬عسگرپور ب رای ساخت‬ ‫این فیلم نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین‬ ‫کارگردانی جشنواره فجر نیز شده بود‪ .‬فیلمنامه قوی از نکات‬ ‫لیال حاتمی در فیلم سر به مهر‬ ‫قوت «قدمگاه» برشمرده م ی شد که نتیجتا باعث شد محمد‬ ‫یراد ب رای نگارش ان‪ ،‬سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را‬ ‫رضای ‬ ‫از جشنواره فجر و تندیس بهترین فیلمنامه را از جشن خانه‬ ‫سینما دریافت کند‪.‬‬ ‫سه گانه رضوی رسول صدرعاملی (‪)1385-88‬‬ ‫رس��ول صدرعاملی ه��م از جمله کارگردانانی اس��ت‬ ‫که فیلم های س��ینمای ی ای را با موض��وع و مضمون دینی‬ ‫جلوی دوربین برده است‪ .‬او چند سال قبل‪ ،‬ساخت سه گانه‬ ‫ی خ��ود را اغاز کرد و در نهایت «ش��ب» (‪« ،)1385‬هر‬ ‫رضو ‬ ‫ش��ب تنهای��ی» (‪ )1386‬و «در انتظار معج��زه» (‪ )1388‬را‬ ‫ساخت که هر سه در «مشهد» و حرم امام رضا (ع) به یکدیگر‬ ‫م ی رسیدند‪ .‬صدرعاملی در هر سه فیلم‪ ،‬از بازیگران چهره ای‬ ‫مانند عزت اهلل انتظامی‪ ،‬زنده یاد خسرو شکیبایی‪ ،‬حامد بهداد‪،‬‬ ‫حمید فرخ نژاد‪ ،‬امین حیایی‪ ،‬لیال حاتمی‪ ،‬پریوش نظریه و‪...‬‬ ‫استفاده کرد‪ ،‬اما به جز «هر ش��ب تنهایی»‪ ،‬دو فیلم دیگر‬ ‫نتوانستند در گیشه موفق باشند‪« .‬شب» داستان گروهبانی‬ ‫ی سابقه دار به زندان‪ ،‬مجبور‬ ‫بود که ب رای تحویل دادن مجرم ‬ ‫م ی شود به همراه مجرم و دستبند‪ ،‬شبی را در مشهد بگذراند‪.‬‬ ‫«در انتظار معجزه» درباره زن و شوهری بود که چشم دیدن‬ ‫یکدیگر را ندارند اما ناگزی رند یک شبانه روز دیگر هم یکدیگر‬ ‫را تحمل کنند و «هر شب تنهایی» هم داستانی اجتماعی‬ ‫درباره زن و شوهری را روایت م ی کند که مشکلی حل نشدنی‬ ‫دارند و به مشهد م ی ایند‪...‬‬ ‫در می��ان این س��ه فیلم‪« ،‬ش��ب» اگرچه در گیش��ه‬ ‫شکس��ت خورد اما حضور موفق تری در جشنواره ها داشت‬ ‫و در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر‪ ،‬سیمرغ بلورین‬ ‫بهترین بازیگر مرد را ب رای امین حیایی به ارمغان اورد و جایزه‬ ‫بهترین فیلم جشنواره مذهب ایتالیا را نیز کسب کرد‪.‬‬ ‫بس��یاری از منتقدان‪ ،‬کیفیت س��ه گانه رضوی رسول‬ ‫صدرعامل��ی را در حد و اندازه نام او به عنوان یک فیلمس��از‬ ‫اسم و رسم دار نم ی دانند و معتقدند صدرعاملی در ساخت این‬ ‫سه گانه بیشتر گرفتار کمیت شده تا کیفیت‪.‬‬ ‫ی و خدایی که در همین نزدیکی است‪...‬‬ ‫میرکریم ‬ ‫بسیاریمعتقدند‪،‬سیدرضامیرکریمی دراکثرفیلم هایش‬ ‫زیرالیه ای دینی را مدنظر قرار م ی ده��د‪ ،‬اما در این میان‪ ،‬از دو‬ ‫فیلم «زیر نور ماه» (‪ )1379‬و «خیل��ی دور ‪ ،‬خیلی نزدیک»‬ ‫(‪ )1383‬به عنوان ش��اخ ص ترین اثار وی در حوزه س��ینمای‬ ‫دینی یاد م ی کنند‪ .‬میرکریمی در این دو فیلم که مورد توجه‬ ‫منتقدان‪ ،‬اصحاب رس��انه و البته تماش��اگران قرار گرفت‪ ،‬در‬ ‫بستر داس��تان‪ ،‬موضوعات جدی را درباره دین‪ ،‬روحانیت و‪...‬‬ ‫مطرح م ی کند‪ .‬او در «زیر نور ماه» که ان را پرچمدار س��اخت‬ ‫فیلم درباره روحانیت م ی دانند‪ ،‬داستان طلبه جوانی را روایت‬ ‫م ی کند که فکر م ی کند نم ی تواند لب��اس روحانیت را به تن‬ ‫مسعود ده نمکی پس از سال ها حضورش در مطبوعات‬ ‫و نگارش نقد های تند و تیز به فیلم ها‪ ،‬در مقام کارگردان به‬ ‫سینما امد و توانست فیلم های پرفروشی را روی پرده نقره ای‬ ‫بفرس��تد‪ .‬س��ه گانه «اخ راج ی ها» با موضوع دفاع مقدس و‬ ‫«رس��وایی» با مضمونی دینی‪ ،‬چهار فیلمی اس��ت که او‬ ‫تاکنون ساخته است‪ .‬اگرچه او در «اخ راج ی ها» سعی کرده بود‬ ‫تا حد توان از ظرفیت طنز کالمی و موقعیت بازیگران چهره‬ ‫بهره ببرد اما در «رسوایی» س��راغ مضمون امر به معروف و‬ ‫نهی از منکر رفت و در این مسیر‪ ،‬نه تنها از طنز استفاده نکرد‬ ‫بلکه ترجیح داد این بار فیلمش کمی تلخ باشد‪« .‬رسوایی»‬ ‫ده نمکی درب��اره روحانی عارفی بود که در گی��ر و دار ازمون‬ ‫س��ختی قرار م ی گیرد‪ .‬دختری زیبارو‪ ،‬فقیر و جنوب شهری‬ ‫رو به روی او قرار م ی گیرد که م ی خواهد «حاج یوس��ف» را‬ ‫که چهره ای محبوب در میان مردم است‪ ،‬رسوا کند‪ .‬روحانی‬ ‫عارف در این گی ر و دار با مش��کالت زیادی مواجه م ی شود و‬ ‫خط اصلی داس��تان «رسوایی» ش��کل م ی گیرد‪ .‬این فیلم‬ ‫بدون شک باید «مارمولک» را یکی از جنجال ی ترین‬ ‫فیلم های س��ینمایی ای ران دانس��ت که زور مخالفان ان به‬ ‫موافقان چربید و توانستند فیلم را در حال اکران از روی پرده‬ ‫سینماها پایین بکشند‪ .‬نگاه جنجالی کمال تبریزی به لباس‬ ‫روحانیت باعث ش��د که این فیلم عالوه ب��ر منتقدان زیاد‪،‬‬ ‫طرفدارانی حتی در میان روحانیون داش��ته باشد‪ .‬به عنوان‬ ‫نمونه م ی توان حجت االس�لام علیرضا پناهیان را از جمله‬ ‫مخالفان و حجت االس�لام قرائتی را از جمله موافقان فیلم‬ ‫دانست که درباره ان نکاتی را بیان کرده اند‪.‬‬ ‫«مارمولک» درباره دزدی س��ابقه دار مع��روف به رضا‬ ‫مارمولک است که بارها دستگیر و زندانی شده‪ ،‬اما در اخرین‬ ‫دستگیری‪ ،‬اتهام او سرقت مسلحانه است‪ .‬رضا در حادثه ای‬ ‫مجروح م ی شود و به بیمارستان خارج از زندان منتقل م ی شود‪.‬‬ ‫در انجا لب��اس یک روحان��ی بیمار را م ی ربای��د و در لباس‬ ‫روحانیت موفق به فرار از زندان م ی شود‪ .‬او با مصونیتی که‬ ‫در لباس تازه پیدا کرده به یک ش��هر مرزی م ی رود تا از این‬ ‫طریق و با گذرنامه جعلی از کشور خارج شود اما به دالیلی با‬ ‫یک روحانی دیگر اشتباه گرفته م ی شود و امامت جماعت را‬ ‫برعهده اش م ی گذارند! او با شیوه های خودش مردم را موعظه‬ ‫و راهنمایی م ی کند و چندین بار اعم��ال خالفکارانه اش به‬ ‫سوءتعبیر نیکوکاری قلمداد م ی شود‪ .‬او مریدانی از میان مردم‬ ‫روس��تا پیدا م ی کند و کم کم تحت تاثیر لباس و موقعیت‬ ‫جدید‪ ،‬به اعمال مثبتی روی م ی اورد‪....‬‬ ‫طنز همیشگی فیلم های تبریزی در کنار سوژه بسیار‬ ‫جذاب و ملتهب ان‪ ،‬باعث ش��د که فیلم در چند روز نخست‬ ‫اکران با استقبال بس��یار زیادی در گیش��ه مواجه شود‪ ،‬اما‬ ‫نمایش عموم ی اش انتقادات زیادی را به دنبال داشت و باعث‬ ‫ش��د نهایتا فیلم در نیمه راه اکران‪ ،‬از روی پرده پایین بیاید‪.‬‬ ‫احتماال م ی توان «راه های رسیدن به خدا به عدد ادم هاست»‬ ‫را ماندگارترین دیالوگ «مارمولک» دانست‪.‬‬ ‫مجتبی راعی و فیلم هایی با دغدغه دینی‬ ‫مجتبی راعی از جمله کارگردانان سینمای ای ران است‬ ‫که بسیاری از اثارش رنگ و بوی دینی و مذهبی دارد‪ .‬او در‬ ‫«تولد یک پروانه» که فیلم��ی خاص ب رای مخاطب خاص‬ ‫به شمار م ی رود‪ ،‬توانست نظر منتقدان را به خود جلب کند‬ ‫و فیلمش به عنوان تولد اندیش��ه ای نو در س��ینمای دینی‬ ‫کشور شناخته شد‪ .‬راعی در «عصر روز دهم» هم مستقیما‬ ‫فیلم را به کربال ب��رد ه بود و در خط روایی داس��تان خود که‬ ‫سوژه ای در حوزه سینمای دفاع مقدس دارد‪ ،‬مفاهیم مذهبی‪،‬‬ ‫س��وگ اباعبداهلل (ع) و‪ ...‬را به تصویر کشیده است‪« .‬ترنج»‬ ‫جدیدترین فیل��م این کارگردان ه��م در دل خود‪ ،‬مضمونی‬ ‫دینی را جس��ت وجو م ی کند‪ .‬او در این فیلم‪ ،‬مینیاتوریست‬ ‫اذری زبانی را محور اصلی داستانش قرار م ی دهد که مرگ را‬ ‫در نزدیکی خود م ی بیند و تالش م ی کند که امور دنیوی خود‬ ‫را س رو سامان بدهد‪ .‬متاسفانه هر سه فیلم نامبرده از مجتبی‬ ‫راعی با اقبال چندانی در گیشه مواجه نشدند‪.‬‬ ‫دیگر فیلم ها‬ ‫در س��ال های اخیر فیلم ه��ای دیگری نی��ز در حوزه‬ ‫رستاخیز (‪:)1392‬‬ ‫«رستاخیز» و «محمد (ص)» سینمای ای ران را سربلند‬ ‫م ی کنند؟ س��ینمای ای ران در طول دهه اخیر‪ ،‬درگیر س��اخت‬ ‫دو فیلم دینی پرهزینه بوده اس��ت که تا امروز یکی از انها به‬ ‫ن سال ها‪ ،‬احمدرضا درویش درگیر ساخت‬ ‫بارنشسته است‪ .‬در ای ‬ ‫«رس��تاخیز» با محوریت قیام عاش��ورا و مجید مجیدی هم‬ ‫مشغول س��اخت «محمد (ص)» درباره کودکی پیامبر اسالم‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫تقریبا نزدیک به یک دهه اس��ت که احمدرضا درویش‬ ‫مشغول س��اخت «رس��تاخیز» بوده و در این مسیر‪ ،‬از عوامل‬ ‫حرف��ه ای داخلی و خارجی اس��تفاده کرده اس��ت‪ .‬داس��تان‬ ‫«رستاخیز» درباره واقعه عاشوراس��ت که از نگاه بکیر (فرزند‬ ‫حر بن یزید ریاح��ی) به قیام امام حس��ی ن (ع) و حوادث واقعه‬ ‫عاش��ورا م ی پردازد‪ .‬این فیل��م مقطع زمانی م��رگ معاویه تا‬ ‫قیام امام حسی ن (ع) و شهادت ان حضرت را به مدت زمان دو‬ ‫ساعت و ‪ ۵۰‬دقیقه به تصویر م ی کشد‪ .‬تدوین «رستاخیز» را‬ ‫طریق انور‪ ،‬تدوینگر معروف و نامزد دریافت اسکار (ب رای فیلم‬ ‫سینمایی «س��خنرانی پادش��اه») در لندن انجام داده است‪.‬‬ ‫همچنین ساخت موسیقی این فیلم برعهده استیفن واربک‬ ‫بوده که دریافت جایزه اسکار ب رای ساخت موسیقی «شکسپیر‬ ‫عاشق» را در کارنامه دارد‪ .‬فیلم فاخر «رستاخیز» که در بخش‬ ‫خصوصی تهی ه شده و س��رمایه گذاران داخلی و خارجی دارد‪،‬‬ ‫در سی و دومین جش��نواره فیلم فجر رونمایی خواهد شد و‬ ‫به احتمال زیاد‪ ،‬یکی از شان س های جدید اکثر بخش ها ب رای‬ ‫دریافت سیمرغ است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫رسوایی (‪)1390‬‬ ‫مارمولک (‪)1382‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫کند‪ .‬روزی که او لباس روحانیت را م ی خرد‪ ،‬پسرکی در مترو‪،‬‬ ‫ان را م ی دزدد‪ .‬جس ت وجوی او ب رای لباس موجب اشنای ی اش‬ ‫با ب ی خانمان های ساکن خیابان م ی شود‪« .‬سیدحسن» همه‬ ‫کتاب هایش را م ی فروشد تا بتواند به انها کمک کند‪ .‬در این‬ ‫میان‪ ،‬خواهر کودک سارق که یک زن خیابانی است‪ ،‬اقدام به‬ ‫خودکشی م ی کند و «سیدحسن» او را به بیمارستان م ی رساند‪.‬‬ ‫سرانجام او در روزی که طالب ملبس م ی شوند‪ ،‬لباس روحانیت‬ ‫را از زن خیابانی پس م ی گیرد و به دید ت��ازه ای درباره زندگی‪،‬‬ ‫مرگ و حرفه اش م ی رسد‪ .‬بخشی از منتقدان معتقدند که «زیر‬ ‫نور ماه» را باید «فتح باب ورود زندگی روحانیون به سینمای‬ ‫ای ران» دانست‪.‬‬ ‫دیگر فیلم رضا میرکریمی یعن��ی «خیلی دور‪ ،‬خیلی‬ ‫نزدیک» هم مانند «زیر نور ماه» به شدت مورد توجه منتقدان‪،‬‬ ‫اصحاب رس��انه و مخاطبان قرار گرفت و عالوه بر موفقیت‬ ‫در گیشه‪ ،‬توانس��ت جوایز داخلی و بی ن المللی زیادی را ب رای‬ ‫عوامل س��اخت ان به ارمغان بیاورد‪ .‬کارگ��ردان «خیلی دور ‪،‬‬ ‫خیلی نزدیک» در این فیلم سراغ خانواده ای مرفه اما درگیر با‬ ‫مشکالت فراوان رفت‪.‬‬ ‫در نگاه اول‪« ،‬خیل��ی دور‪ ،‬خیلی نزدیک» داس��تانی‬ ‫دیدن��ی از روابط پدر ج��راح و فرزن��د ج��وان عالقه مند به‬ ‫ستاره شناس��ی را روایت م ی کند اما در زیرالیه های ان‪ ،‬امید‪،‬‬ ‫توکل به خدا و مس��ائلی از این دست در س��احت فلسفی‪،‬‬ ‫جلوی دید مخاطب گذاش��ته م ی ش��ود‪« .‬دکت��ر عالم» در‬ ‫اوایل داس��تان‪ ،‬به یکباره متوجه تومور مغزی فرزند جوانش‬ ‫م ی ش��ود و حاال او که به عنوان یک پزش��ک مشهور‪ ،‬امید‬ ‫بیماران زیادی ب رای جراحی مغز و اعصاب است‪ ،‬نم ی تواند‬ ‫ب رای فرزند بیمارش کاری کند‪ ،‬و دچار پرس��ش های زیادی‬ ‫م ی شود‪ .‬بس��یاری از منتقدان «خیلی دور‪ ،‬خیلی نزدیک»‬ ‫را یکی از درخش��ان ترین فیلم های سینمای ای ران م ی دانند‬ ‫که توانست عالوه بر کاندیداتوری های متعدد‪ ،‬سیمرغ های‬ ‫بلورین بهترین فیلم‪ ،‬بهترین فیلمبرداری‪ ،‬بهترین موسیقی‬ ‫متن‪ ،‬بهترین چهره پ��ردازی و بهترین جلوه ه��ای ویژه را از‬ ‫جشنواره فجر‪ ،‬تندی س های بهترین کارگردانی‪ ،‬فیلم منتخب‬ ‫انجمن نویسندگان و منتقدان‪ ،‬بهترین فیلم‪ ،‬بهترین بازیگر‬ ‫نقش اول مرد‪ ،‬بهتری��ن بازیگر نقش مکم��ل زن‪ ،‬بهترین‬ ‫چهره پردازی را از جشن خانه سینما و جایزه بهترین اثر هنری‬ ‫(ب رای فیلمبرداری) را از جش��نواره فیلم قاهره کس��ب کند‪.‬‬ ‫همچنین «زیر نور ماه» هم توانس��ته بود به عنوان دومین‬ ‫فیلم سینمایی میرکریم ی مورد توجه منتقدان قرار گرفته و‬ ‫جوایزی مانند جایزه ویژه هیات داوران جشنواره فجر‪ ،‬جایزه‬ ‫اول هفته منتقدان جش��نواره کن‪ ،‬جایزه ط��اووس نقره ای‬ ‫جشنواره دهلی نو‪ ،‬جایزه ویژه منتقدان جشنواره توکیو‪ ،‬جایزه‬ ‫هیات داوران جشنواره بیروت و‪ ...‬را دریافت کند‪.‬‬ ‫اگرچه توانست در گیشه فروش بس��یار خوبی داشته باشد‪،‬‬ ‫اما در عی ن حال مخالفانی بس��یار جدی داش��ت‪ .‬از سویی‬ ‫شنیده م ی شد که اکران ان در شهر مذهبی قم با مشکالتی‬ ‫مواجه شد و از سوی دیگر انتقاداتی را در میان بخشی از قشر‬ ‫مذهبی جامعه در پی داشت که معتقد بودند «رسوایی» یک‬ ‫فیلمفارسی است که در دهه ‪ 90‬ساخته شده است!‬ ‫در عی ن حال‪ ،‬این فیلم موافقانی هم داش��ت و نهایتا‬ ‫توانست فروش��ی چند میلیاردی را در گیش��ه سینماهای‬ ‫کشور تجربه کند‪.‬‬ ‫س��ینمای دینی ساخته ش��ده اند که از جمله ان م ی توان به‬ ‫«اینجا چراغی روشن است» (رضا میرکریمی) و «وقتی همه‬ ‫خوابیم» فریدون حس ن پور و‪ ...‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫در این می��ان‪ ،‬مجید مجی��دی و ابوالفض��ل جلیلی‬ ‫هم کارگردانی هس��تند که در زیرالیه های فیلم شان‪ ،‬توجه‬ ‫دو چندانی ب��ه مفاهیم مذهب��ی دارند و ت�لاش م ی کنند‬ ‫در بس��تر روای��ی داس��تان‪ ،‬مضمون های دین��ی را مدنظر‬ ‫قرار دهند‪.‬‬ ‫همچنی��ن س��ینمای ای��ران در س��ال های قب��ل‪،‬‬ ‫ش��اهد س��اخت فیلم های مختلفی بوده که مس��تقیما با‬ ‫شخصی ت های مذهبی و دینی در ارتباط بوده اند‪ .‬فیلم هایی‬ ‫مانند «سفیر»‪« ،‬مسافر ری»‪« ،‬بش��ارت منجی»‪« ،‬ملک‬ ‫س��لیمان (ع)» و البته «روز واقعه» به عنوان درخش��ان ترین‬ ‫فیلم این لیست‪ ،‬را م ی توان از جمله این فیلم ها دانست‪.‬‬ ‫محمد (ص) (‪)1393‬‬ ‫قطعا باید «محمد (ص)» مجید مجیدی را پرهزینه ترین‬ ‫و البته بزرگترین پروژه تاریخ سینمای ای ران قلمداد کرد‪ .‬داستان‬ ‫این فیلم از دوران جاهلیت و هن��گام تولد اخرین پیامبر خدا‬ ‫حضرت محمد (ص) اغاز شده و با ‪ 12‬س��الگی ایشان که در‬ ‫اولین سفر به همراه عمویشان ابوطالب به شام پس از رسیدن‬ ‫به صومعه بحی راست‪ ،‬به پایان م ی رسد‪ .‬بحی را راهبی مسیحی‬ ‫است که درباره ظهور اخ رین پیامبر به ابوطالب بشارت م ی دهد‪.‬‬ ‫مجیدی در س��اخت این فیلم‪ ،‬حرفه ای ترین عوامل داخلی‬ ‫و خارجی س��ینما را به کار گرفته تا اثری درخ��ور توجه را روی‬ ‫پرده بفرستد‪.‬‬ ‫ویتوریو استورارو (مدیر فیلمبرداری)‪ ،‬اسکات ای‪ .‬اندرسون‬ ‫(ط راح جلوه ه��ای ویژه)‪ ،‬میلژن کرکا کلژاکوی��چ (ط راح تولید‪،‬‬ ‫صحنه و دکور)‪ ،‬جیانتو دِروسی (ط راحی گریم)‪ ،‬ای‪.‬ار‪ .‬رحمان‬ ‫(اهنگساز)‪ ،‬مایکل اُ کانر (ط راح لباس)‪ ،‬جیان فرانکو فوماگالی‬ ‫(ط راح اکسسوار)‪ ،‬لوکا الچین (دستیار اول کارگردان) و‪ ...‬از جمله‬ ‫عوامل خارجی فیلم هس��تند که اکثرا دریافت جایزه اس��کار‬ ‫را در کارنامه دارند‪« .‬محم��د (ص)» مجید مجیدی اکنون در‬ ‫مرحله تدوین است و احتماال در س��ال ‪ 93‬ب رای نمایش اماده‬ ‫خواهد شد‪g .‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫دبیرخبرساز‬ ‫انتخابات جنجالی‬ ‫افشارزاده به دلیل نزدیک شدن‬ ‫به عل ی ابادی سخت مورد انتقاد‬ ‫هاشم ی طباق رارگرفته‬ ‫رئیس اسبق س�ازمان تربیت‬ ‫بدن�ی ب�ا وج�ود ممنوعی�ت ورود به‬ ‫انتخابات کمیته ملی المپیک همچنان‬ ‫بر مواضع انتقادی خود اصرار دارد‬ ‫هیات اجرایی‬ ‫باید عذرخواهی کند‬ ‫ورزش‬ ‫گفت وگوی مثلث با‬ ‫سیدمصطفی هاشمی طبا‬ ‫‪1‬‬ ‫مهندس مصطفی هاش�م ی طبا حاال یک س�وی‬ ‫دعوا با مهندس عل ی ابادی است‪ .‬رئیس اسبق سازمان‬ ‫تربی ت بدنی و کمیته ملی المپیک در حال�ی وارد نزاع با‬ ‫عل ی ابادی ش�ده که طبق ایی ن نامه هی�ات اجرایی حق‬ ‫شرکت در انتخابات را ندارد؛ موضوعی که ب ه شدت مورد‬ ‫انتقاد هاش�م ی طبا قرار گرفته و حتی تاکید م ی کند در‬ ‫صورتی که ش�رایط برای حضورش در انتخابات هموار‬ ‫نش�ود با ‪ IOC‬نام ه نگاری خواهد کرد ت�ا تخلف هیات‬ ‫اج رایی را گزارش دهد‪ .‬با هاشم ی طبا درباره احتمال عدم‬ ‫حضورشدرانتخابات‪،‬عملکردعل ی ابادیوهیاتاج رایی‬ ‫و دیگر موارد م ربوط به ورزش کشور ب ه خصوص در هشت‬ ‫سالاخیرگفت وگوکردیم‪.‬متنگفت وگویمثلثبارئیس‬ ‫اسبق سازمان ت ربی ت بدنی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما در هشت س�ال اخیر ورزش چگونه‬ ‫اداره شد؟ ایا ش�یوه های مدیریتی درستی اعمال‬ ‫شد؟‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪ l‬به نظر من ورزش کشور دست مربیان و ورزشکاران‬ ‫بود؛ یعنی اداره ورزش خودبه خود و به صورت معمولی باتوجه‬ ‫به دانش و تالش��ی که داشته اند‪ ،‬انجام ش��د‪ .‬برنامه ریزی و‬ ‫مدیریت خاصی که بتواند محیط مناس��بی را فراهم کند تا‬ ‫استعدادها پرورش یابند وجود نداشت‪ .‬اصال استعدادشناسی‬ ‫به معنی انچه باید در یک پهنه یک میلیون وشش��صد هزار‬ ‫کیلومتری کش��ور و ب رای ‪ 70‬میلیون نفر باشد وجود نداشت‬ ‫و مربیان و فدراس��یون ها تقریبا به صورت مستقیم کارشان‬ ‫را انجام م ی دادند‪ .‬ولی متاس��فانه هر چیزی که در س��ازمان‬ ‫تربی ت بدنی قب��ل و وزارت ورزش فعلی اتفاق افتاده حاصلی‬ ‫جز تشنج و خ راب کردن روابط با س��ازمان های ورزشی دنیا‬ ‫نداش��ت و هیچ کاری از س��وی مجموعه ای به نام مدیریت‬ ‫ورزشی در کشورمان صورت نگرفت‪ .‬انچه ورزشکاران انجام‬ ‫داده اند‪ ،‬کاری برنامه ریزی ش��ده نبود‪ .‬به همین دلیل گاهی‬ ‫نتایج معکوس حاصل م ی شد‪ .‬در حقیقت انچه اتفاق افتاده‬ ‫نیروی خودجوش بوده است نه کار کارشناسی و برنامه ریزی‬ ‫شده‪ .‬باالخره سازمانی مثل س��ازمان تربی ت بدنی باید ب رای‬ ‫استعدادهای سراسر کش��ور امکانات فراهم کند و به صورت‬ ‫منظم با استاندارد کار کند‪ .‬در واقع باید بتواند مربیان سراسر‬ ‫کشور را تحت اموزش علمی قرار بدهد‪ .‬این قبیل کارها در‬ ‫حقیقت کارهای اصلی سازمان تربی ت بدنی است که متاسفانه‬ ‫دچار تشنج های مختلف بوده است‪.‬‬ ‫اق�ای مهن�دس! ب�ه بح�ث کاره�ای زیربنایی و‬ ‫استعدادیابی اش�اره کردید؛ ایا قبل از این هشت‬ ‫سال این اتفاقات در ورزش کشور م ی افتاد؟‬ ‫‪ l‬انچه در دوره ما اتفاق افتاد را ب رای ش��ما م ی گویم‪.‬‬ ‫ما از سال ‪ 74‬به بعد با یک سری برنامه های مشخص شروع‬ ‫کردیم‪ .‬برنامه هایی که بتواند اس��تعدادها را جذب و اموزش‬ ‫دهد‪ .‬م��ا پایگاه ه��ای ورزش قهرمانی را در سراس��ر مراکز‬ ‫اس��تان ها ایجاد کردیم‪ .‬برنامه اموزش سراسری را راه اندازی‬ ‫کردیم که ماهی یک روز در ‪ 180‬ش��هر کشور انجام م ی شد‬ ‫و به اجرا درامد‪ .‬در هر نقط��ه ای که بیش از ‪ 10‬هزار جمعیت‬ ‫داشت‪ ،‬حداقل یک سالن ورزشی به صورت ساده احداث شد؛‬ ‫سالن هایی که بتوان در ان همه ورزش های سالنی را انجام‬ ‫داد‪ .‬پیگیری کردیم که این ب رنامه ها انجام شود‪ .‬یعنی در این‬ ‫‪72‬‬ ‫نقشاقایوزیر‬ ‫ایا وزرات ورزش در دعوا میان‬ ‫هاشم ی طبا‪-‬عل ی ابادی موضع‬ ‫میانه م ی گیرد؟‬ ‫زمینه ها ب رنام ه داشتیم و ش��روع خوبی بود‪ ،‬ولی متاسفانه از‬ ‫سال ‪ 80‬به بعد این ب رنامه ها نادیده گرفته شد و هیچ کدام مورد‬ ‫پیگیری قرار نگرفت‪.‬‬ ‫مساله ای که دولت اقای احمدی نژاد روی ان مانور‪،‬‬ ‫بحث پرداختن به اس�تان ها و احداث س�وله های‬ ‫ورزش�ی بود که متاس�فانه خیل ی از انه�ا هم به‬ ‫بهره برداری نرسید‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬انچ��ه در زم��ان دولت نهم و دهم ش��روع ش��د‪،‬‬ ‫س��الن هایی بود که خیلی کوچک بودند‪ .‬حداقل ابعادی که‬ ‫یک سالن ب رای ورزش هندبال و فوتسال م ی خواهد چیزی‬ ‫حدود ‪ 24‬در ‪ 45‬متر است‪ .‬س��النی که مثال ‪ 500 ،200‬یا ‪600‬‬ ‫مترمربع است ارزش ورزشی ندارد‪ .‬اینکه سالن های کوچک و‬ ‫بدون استفاده ساخته شود هنر نیست‪ .‬خیلی از سالن هایی که‬ ‫در این زمان ساخته شد‪ ،‬به این صورت بود‪ .‬حداقل سالن های‬ ‫تمرینی که اع�لام کرده بودی��م‪ 60 ،‬در ‪ 24‬اس��ت که همه‬ ‫رشته های ورزشی بتوانند در یک ش��هر ‪ 10‬یا ‪ 20‬هزار نفری‬ ‫مورد استفاده قرار بگی رند‪.‬‬ ‫شما با نفس تشکیل ان موافق بودید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من موافق بودم اما به نظرم این کارگروه باید‬ ‫خیلی بزرگ تر از اینها م ی بود‪ .‬با این ح��ال ادم هایی در این‬ ‫کارگروه بودند که تا حدودی م ی توانس��تند اظهارنظر کنند؛‬ ‫بحث و بررسی راجع به برنامه ها صورت گرفت‪ .‬راجع به افراد‬ ‫بحث نشد اما قرار شد کسانی که مورد نظر هستند اسم شان‬ ‫را روی تخته بنویس��یم‪ .‬دوستان به ‪ 40‬اس��م رسیدند و بعد‬ ‫گفتند که پنج نفر را در اولویت قرار بدهیم‪ .‬برگه ها را هم اقای‬ ‫صالح ی امیری مس��تقیما و بدون جمع بندی شخصا جمع‬ ‫کردند و بردند‪ .‬یعنی ما به جمع بندی نرسیدیم و جمع بندی‬ ‫توسط خود اقای صالحی امیری انجام ش��د و باالخره اولین‬ ‫نفری که مطرح شد‪ ،‬اقای سلطان ی فر بود‪.‬‬ ‫به نظر شما چرا بحث انتخاب وزیر ورزش به یک‬ ‫چالش تبدیل ش�د‪ ،‬چ�را این اتفاق ب�رای ورزش‬ ‫افتاد؟‬ ‫‪ l‬خب واقعیت این است که اقای رئی س جمهور ب رای‬ ‫بقیه وزرا خیلی وقت گذاشتند و در ان موقع مجلس نسبت‬ ‫به اقای سلطان ی فر ای رادهایی گرفت و نسبت به بعضی افراد‬ ‫دیگر نیز بیشتر سختگیری کرد‪ ،‬اما اقای سلطان ی فر خیلی‬ ‫با صراحت نسبت به مس��ائل مختلف اظهارنظر کرد‪ .‬تقیه‬ ‫و تظاهر نکرد و این موردپس��ند بعض ی ها قرار نگرفت‪ .‬افراد‬ ‫دیگری مثل اق��ای صالح ی امیری و اقای س��جادی هم که‬ ‫معرفی ش��دند تنها در مرزهایی حرکت کردند که البته رای‬ ‫نیاوردند‪ .‬ش��اید چون مجلس خیالش راحت بود که کابینه‬ ‫تشکیل شده و حاال فرصت خوبی است که یک مقدار بیشتر‬ ‫روی مساله ورزش کار کند این طور عمل کرد‪.‬‬ ‫وقتی بحث انتخابات کمیته مطرح ش�د‪ ،‬شما با‬ ‫صراحت گفتی�د که م ی ایید‪ .‬اق�ای مهندس! چرا‬ ‫احس�اس کردید که بای�د بیایی�د و در انتخابات‬ ‫شرکت کنید؟‬ ‫‪ l‬انچه االن در مطبوعات مطرح شده‪ ،‬نشان دهنده‬ ‫ش��کاف های عمیق بین هیات اجرایی اس��ت‪ .‬به نظر من‬ ‫در طول چهار س��ال گذش��ته واقعا هیچ ب رنامه ریزی و هیچ‬ ‫دقت نظ��ری در این کار صورت نگرفته اس��ت‪ .‬مش��کالت‬ ‫متعددی وجود دارد و به نظرم کمیته ملی المپیک با صالحیت‬ ‫اداره نشده است‪.‬‬ ‫مشکل ش��ده بود‪ .‬البته من ان چیزی را که در وزارت ورزش‬ ‫با ب ی تدبیری کامل به تعلیق برخی فدراسیون ها منجر شد را‬ ‫تایید نم ی کنم‪ .‬ما در هشت سالی که در سازمان تربی ت بدنی یا‬ ‫دوره ای که در کمیته ملی المپیک بودیم‪ ،‬کوچکترین مشکلی‬ ‫با سازمان ها و نهادهای خارجی نداشتیم و از همه انها کمک‬ ‫م ی گرفتیم پس معلوم است که مشکالت داخلی و مدیریتی‬ ‫بوده که کار را به اینجا رساند‪.‬‬ ‫البته ش�ما هم راجع ب�ه ان دعوا موض�ع جالبی‬ ‫گرفتی�د و گفتید ک�ه ای�ن اقایان فک�ر م ی کنند‬ ‫تو شلوار بپوشند؛ در‬ ‫مدیریت یعنی اینکه فقط ک ‬ ‫واقع به نوعی هر دو طرف را محکوم کرده بودید‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من گفته ب��ودم بعضی از انه��ا فقط قد بلند‬ ‫کردند‪ ،‬ریش و س��بیل در اورده اند و کت وش��لوار م ی پوشند‪،‬‬ ‫اما اخالق ه��ای کودک ی م��ان را ادامه دادیم و رش��د اخالقی‬ ‫وقت�ی م ی گویی�د برنام�ه‪ ،‬دقیق�ا منظورتان چه‬ ‫مواردی است؟‬ ‫‪ l‬وقتی یک سازمانی ب رنامه ریزی یا کمیته المپیک‬ ‫برنامه ریزی داشته باش��د‪ ،‬باید بداند با چه سیاستی از طرف‬ ‫اعضایش کارها را پیگیری کند و از کجا به کجا برسد‪ .‬وقتی‬ ‫یک چنین وفاقی بین افراد نباشد طبیعتا نتیجه خوبی از انجا‬ ‫بیرون نخواهد امد‪ .‬بحث ها و درگیری هایی که منعکس شده‬ ‫نشان م ی دهد که سیاس��تگذاری ها در جهت ارتقای کمیته‬ ‫ملی المپیک انجام نشده اس��ت‪ .‬در حالی که این ساختمان‬ ‫ی ب رای ایجاد‬ ‫ب رای موزه المپیک احداث ش��ده‪ ،‬هیچ اقدام�� ‬ ‫موزه المپیک صورت نگرفته اس��ت‪ .‬بای��د بگویم فقط یک‬ ‫نوع روزمرگی را تجربه کرده اند‪ ،‬هزینه کرده اند‪ ،‬افراد مختلف‬ ‫که غیرمس��ئول بوده اند در داخ��ل کاروان ها اعزام ش��ده اند‬ ‫و هزینه های زیادی به ورزش ما تحمیل ش��ده اس��ت‪ .‬اینها‬ ‫چیزهایی است که نم ی شود از ان گذشت‪ .‬تقریبا هیچ تالشی‬ ‫در جهت فعال کردن اکادمی المپی��ک صورت نگرفته و در‬ ‫حقیقت اکادمی المپیک تبدیل به یک سرزمین سترونی شده‬ ‫که فقط یک سری دستگاه در ان است‪ .‬در حالی که م ی شد‬ ‫بس��یار فعال عمل کرد و به ورزش خدمت ک��رد‪ .‬ولی حتی‬ ‫تیم های ملی هم کمتر از انجا استفاده م ی کنند‪.‬‬ ‫اما همین کمیت�ه و در راس ان اق�ای عل ی ابادی‪،‬‬ ‫وقتی چند فدراس�یون تعلیق یا خط�ر تعلیق را‬ ‫احس�اس کردند باتوجه به رفتاری ک�ه مدیران و‬ ‫وزیر ورزش داشتند‪ ،‬موضع مخالف گرفتند که چرا‬ ‫باید این اتفاق بیفتد و چرا وزارت ورزش باید کاری‬ ‫کند که این تعلی ق ها صورت بگیرد‪ .‬یعنی چنین‬ ‫مواضعی از طرف کمیته ملی المپیک گرفته شد‪.‬‬ ‫‪ l‬مسائل و منویات شخصی بعضا به نحوه کارکرد‬ ‫برم ی گردد‪ .‬یادتان هس��ت زمانی که ایش��ان بودند‪ ،‬مساله‬ ‫تعلیق فوتبال ما چگونه مطرح شد و فیفا ب رای ما مدیر تعیین‬ ‫کرد و گفت اینها باید فوتبال ای��ران را اداره کنند که این یک‬ ‫سرشکستگی ب رای فوتبال کشور رقم زد‪ .‬طوری عمل کردند‬ ‫که یک س��ازمان خارجی ب رای فوتبال ما مدیر انتخاب کرد‪.‬‬ ‫عدم اش��نایی به کار‪ ،‬عدم تدبی��ر و خودبزرگ بینی باعث این‬ ‫ورزش‬ ‫‪ l‬نم ی توانم بگویم گزینه ای که وزیر شد مورد نظر ما‬ ‫بود‪ .‬نه‪ .‬به ه ر حال تع دادی از گزینه ها را خود دفتر رئی س جمهور‬ ‫انتخاب کردند و بعضی را ما انتخاب کردیم‪ .‬یک گروه حدود ‪13‬‬ ‫نفری تشکیل شد‪ .‬طبیعتا ترکیب این گروه ناقص بود و قابل‬ ‫دفاع نیست کما اینکه هر ترکیب دیگری هم تشکیل م ی شد‬ ‫ای رادهایی به ان وارد بود‪ .‬مثال ف��رض کنید که ما بگوییم از‬ ‫فدراسیون ها یک نفر بیاید‪ ،‬خب در این صورت یک کارگروه‬ ‫‪ 50 ،40‬نفری تشکیل م ی شد یا مثال بگوییم از سازمان های‬ ‫مختلف دولتی که با ورزش سروکار دارند‪ ،‬یک نفر بیاید‪ .‬این‬ ‫روش هم منطقی نبود‪ .‬به هر حال این کارگروه قابل انتقاد هم‬ ‫بود ولی هر کارگروه دیگری هم انتخاب م ی ش��د باز هم این‬ ‫مشکالتی بود‪.‬‬ ‫هوشگنصیرزاده تصمیمات‬ ‫هیاتاج راییکمیتهملیالمپیک‬ ‫را مورد انتقاد ق رار داد‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫به کارگروه انتخاب وزارت ورزش بپردازیم‪ .‬شما در‬ ‫سال های اخیر ناخواس�ته به این دلیل که فضای‬ ‫دولت به س�متی رفت که ادم های خ�ودش را در‬ ‫ورزش بگذارد از مدیری�ت ورزش فاصله گرفتید‪،‬‬ ‫اما شما بعد از س�ال ها در کار گروه انتخاب گزینه‬ ‫وزارت ورزش ق�رار گرفتید؛ این تجرب�ه را چطور‬ ‫دیدید؟ ایا اتفاقات دلخواه شما بود یا خیر؟‬ ‫معمایانخابات‬ ‫م�ن نام�ه ای ب�ه اقایان‬ ‫نوش�تم و از انها چهار سوال‬ ‫کردم‪ ،‬مطمئنم که هی چ کدام‬ ‫پاس�خم را نم ی دهن�د‪ .‬وقتی‬ ‫که احساس مسئولیت نشود‬ ‫همین اتفاقات م ی افتد‬ ‫نکردیم؛ من این را گفتم‪ .‬االن هم به ان اعتقاد دارم و متاسفانه‬ ‫اخالقیات بین برخی اقایان ضعیف است‪ .‬حاال اگر کودکان‬ ‫دچار این مشکالت شوند‪ ،‬قلبش��ان صاف است ولی ادم ها‬ ‫وقتی بزرگ م ی شوند‪ ،‬متاسفانه دچار اعوجاج هم م ی شوند‪.‬‬ ‫و هزینه های سنگی ن تری به بار م ی اورد‪.‬‬ ‫‪ l‬طبیعی اس��ت چون همه اینها در سطح جامعه‬ ‫منتشر م ی شود و تاثیر م ی گذارد‪.‬‬ ‫اقای مهندس! ش�ما با خانم فائزه هاشمی برای‬ ‫امدن به کمیته ملی المپیک جلس�ه داش�تید یا‬ ‫اصال ضرورتی ندیدید برای اینکه با کسی جلس ه ‬ ‫بگذارید؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬بنده اصال با ایش��ان جلس��ه ای در این رابطه‬ ‫نداشتم‪ .‬این حرف ها را افرادی مطرح م ی کنند که واقعا من را‬ ‫نم ی شناسند‪ .‬اینها کسانی هستند که تنها عالقه مندند برخی‬ ‫‪73‬‬ ‫شایعات را دامن بزنند‪.‬‬ ‫بعد از اینکه شما به صراحت گفتید در انتخابات‬ ‫ش�رکت م ی کنم‪ ،‬یک فاصله زمانی طول کش�ید‬ ‫و س�پس واکنش ناگهانی هی�ات اجرایی که ان‬ ‫بند خبرس�از را به ایی ن نامه اضافه ک�رد‪ .‬باتوجه‬ ‫به شناختی که از اقای عل ی ابادی و همراهانشان‬ ‫در این هش�ت س�ال پیدا کردید‪ ،‬این ش�رایط را‬ ‫پی ش بین�ی م ی کردی�د یا اینک�ه از بن�دی که به‬ ‫ایی ن نامه اضافه شد شوکه شدید؟‬ ‫‪ l‬اوال اصال قرار نبود ایی ن نامه نوش��ته شود‪ ،‬ب رای‬ ‫اینکه اعالم انتخابات و تهیه برگه انتخاب��ات زمانی بود که‬ ‫اصال ایی ن نامه ای وجود نداش��ت چون نوع اساسنامه طوری‬ ‫است که کامال م ی تواند انتخابات را پوشش دهد‪ .‬البته ممکن‬ ‫است بعضی چیزها و روش انتخابات را ایی ن نامه بتواند انتخاب‬ ‫کند‪ .‬بعد از اینکه افراد باید ب��رای عضویت در مجمع مطرح‬ ‫م ی شدند‪ ،‬قرار این بود که من به عنوان یکی از کسانی که در‬ ‫امر المپیک اشنایی دارم‪ ،‬معرفی شوم‪ .‬ظاه را اقای عل ی ابادی‬ ‫با این مساله برخورد شدیدی داش��تند و به جای من دو نفر‪،‬‬ ‫ی و یکی هم اقای دهخدا را انتخاب کردند‪،‬‬ ‫یکی اقای رحیم ‬ ‫در حالی که اگر قرار باشد به مدیریت المپیک توجه شود‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنم همه قبول داشته باشند که من م ی توانم یکی از ان‬ ‫نف رات باشم‪ .‬بعد از ان هم ایی ن نامه ای نوشتند و انتخابات را‬ ‫عقب انداختند‪ .‬چهار روز قبل از ثب ت نام ایی ن نامه ای نوشتند‬ ‫که کامال مغایر با اساسنامه است و تعمدا بندهایی را تصویب‬ ‫کردند که من نتوانم به این انتخابات ورود کنم‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫بعض ی ها همی�ن عملکرد هی�ات اجرایی کمیته‬ ‫ملی المپیک را به س�ال اخر دوره ریاست شما در‬ ‫تربی ت بدنی ربط م ی دهند و م ی گویند که این کاری‬ ‫که این اقایان کردن�د و این بن�د را اضافه کردند‪،‬‬ ‫با کاری که ش�ما با فدراس�یون ها کردید‪ ،‬تفاوت‬ ‫چندانی ندارد‪ ،‬انجا که انتصاب را تبدیل به انتخاب‬ ‫کردید‪ .‬چه پاسخی دارید؟‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪ l‬اصال ای��ن دو موضوع چ��ه ربطی به ه��م دارد؟!‬ ‫من م ی گویم که ایی ن نامه مغایر اساس��نامه است‪ .‬سال ‪75‬‬ ‫این تصمیم گرفته شد‪ ،‬نه س��ال اخر ریاست من در سازمان‬ ‫تربی ت بدنی‪ .‬این تصمیم ب رای اوای��ل دوران مدیریت من در‬ ‫سازمان بود‪ ،‬نه سال اخ ر‪ .‬ما گفتیم به جای اینکه من شخصا‬ ‫این همه ادم را نصب کنم‪ ،‬بگذاریم ادم های مختلف روسای‬ ‫فدراسیون ها را انتخاب کنند‪ .‬از سال ‪ 74‬اساسنامه فدراسیون‬ ‫را به هیات دولت بردیم و ان موقع اختیار با من بود‪ ،‬اما من ب رای‬ ‫دوره خودم انتخابات گذاشتم‪.‬‬ ‫را م ی گویم که حس ن نیت داشته اند‪ ،‬اینها بدون اطالع دقیق از‬ ‫انچه مقابل شان قرار دارد‪ ،‬نامه را امضا کرده اند‪ .‬درباره انهایی‬ ‫هم که س��وءنیت داش��ته اند که اصال جای تامل و تعجب‬ ‫نم ی بینم‪ .‬بعض ی ها را م ی دانم که شاید حس ن نیت داشته اند‬ ‫ولی دقت نکردند و امضای بیخودی کردند‪ .‬خب به اساسنامه‬ ‫اشنا نیس��تند و یک چیزی را چشم بسته امضا کردند‪ ،‬وقتی‬ ‫که احساس مسئولیت نم ی کنند‪ ،‬همین م ی شود‪ .‬این مشت‬ ‫نمونه خروار است‪ .‬موردهای بسیار ساده ای درباره ب ی تفاوتی‬ ‫این اقایان وجود دارد‪ .‬مثل فروش ساختمانی که همه جزئیات‬ ‫ان را م ی دانیم‪.‬‬ ‫شما از نام ه نگاری با ‪ IOC‬صحبت کردید‪ .‬ارتباط‬ ‫شما االن با ‪ IOC‬چگونه است و بحث نام ه نگاری‬ ‫چقدر جدی است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من نامه ای خدمت ایشان دادم و نظرم را نوشتم‬ ‫و از ایشان درخواست کردم که به عنوان عضو مجمع کمیته‬ ‫ملی المپیک اقدامات الزم را در جهت تصحیح کار انجام دهد‪ .‬‬ ‫م ی خواهی�د بگویی�د در واق�ع دامن�ه اختیارات‬ ‫خودتان را محدود کردید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬بناب راین این اصال با این مساله قابل مقایسه‬ ‫نیست‪ .‬کسانی که االن این نامه را نوش��تند کامال مغایر با‬ ‫اساسنامه عمل کرده اند‪.‬‬ ‫‪ l‬من ارتباط خاصی ندارم‪ ،‬اگر یادتان باشد یک سری‬ ‫مکاتبه داشتیم‪.‬‬ ‫اگر شرایط برای حضور در انتخابات مهیا نشود‪،‬‬ ‫این نام ه نگاری شما چقدر جدی است؟‬ ‫‪ l‬موضوع اصالح ایی ن نامه و انطباق ان با اساسنامه‬ ‫است‪ .‬ایی ن نامه یک چیز خودساخته ای است که با اساسنامه‬ ‫مغایر است‪ .‬وقتی مطابق اساسنامه باشد‪ ،‬من حرفی ندارم‪.‬‬ ‫البته اقای نصیرزاده هم گفت وگو کرده بود و خیلی‬ ‫مفصل راجع به ایراد این ایی ن نامه صحبت کردند‪.‬‬ ‫در این بی�ن برخی اف�راد م ی توانند نقش مهمی‬ ‫ داشته باش�ند‪ ،‬از جمله این افراد اقای افشارزاده‬ ‫است‪ .‬شما نقش ایشان را چطور م ی بینید و توقع‬ ‫شما از ادم هایی مثل اقای افشارزاد ه چیست؟‬ ‫‪ l‬متاسفانه افشارزاده منفعل است و تحت تاثیر قرار‬ ‫م ی گیرد‪ .‬به محض اینکه فش��اری به ایش��ان بیاید‪ ،‬تسلیم‬ ‫م ی ش��ود و ان کاری که نباید بکند را م ی کن��د‪ .‬همه این را‬ ‫م ی دانند و فکر م ی کنم وعده و وعیدهایی هم به ایشان داده‬ ‫شده که یک سری اقدامات نادرست انجام دهد‪ .‬ایشان دبیرکل‬ ‫است و طبق اساس��نامه در اجراییات اختیار تام دارد‪ .‬در این‬ ‫ایی ن نامه اختیارات از ایشان سلب ش��ده است‪ .‬جالب اینکه‬ ‫ایشان هم ساکت است و هم تایید م ی کند و هم هر دستوری‬ ‫که به ایشان م ی دهند فورا ان کار را انجام م ی دهد‪.‬‬ ‫این حرف های شما به من م ی گوید که توقعی از‬ ‫ایشان ندارید‪.‬‬ ‫‪ l‬من از هی چ کس توقع ندارم ولی معتقدم افراد باید‬ ‫وظیفه شان را انجام دهند و نسبت به انها مسئول هستند‪.‬‬ ‫کارتان س�خت اس�ت برای اینکه هیات اجرایی‬ ‫و اق�ای عل ی اب�ادی ش�رایطی را به وج�ود اورده‬ ‫که انگار قرار نیس�ت ش�ما بدون دع�وا و در یک‬ ‫ش�رایط مس�الم ت امیز وارد انتخابات بش�وید‪.‬‬ ‫چون یک س�ری موانع وج�ود دارد‪ .‬ش�ما چگونه‬ ‫م ی خواهید این موانع را کنار بزنید؟‬ ‫‪ l‬این انتخابات مربوط به شخص نیست‪ ،‬سالمت‬ ‫ان مربوط به کل کشور است و هر کس��ی باید وظیفه خود‬ ‫را در این راس��تا انجام دهد‪ .‬هیات اجرایی ک��ه این ایی ن نامه‬ ‫را به اش��تباه تصویب کرده هم باید عذرخواهی کند و در ان‬ ‫تجدید نظر کنند‪.‬‬ ‫من نامه ای به اقایان نوشتم و از انها چهار سوال کردم‪،‬‬ ‫مطمئنم که هی چ کدام پاسخم را نم ی دهند‪ .‬وقتی که احساس‬ ‫مسئولیت نشود همین اتفاقات م ی افتد‪ .‬بعض ی ها تازه انهایی‬ ‫یادتان هست زمانی که ایشان بودند‪ ،‬مساله تعلیق فوتبال ما چگونه مطرح‬ ‫شد و فیفا برای ما مدیر تعیین کرد و گفت اینها باید فوتبال ایران را اداره کنند که‬ ‫این یک سرشکستگی برای فوتبال کشور رقم زد‬ ‫‪74‬‬ ‫اقای مهندس! با وزیر ورزش جلس ه ای داشتید؟‬ ‫وزارت ورزش چط�ور م ی تواند وارد قضیه ش�ود و‬ ‫فضا را به نوعی به سمت برگزاری انتخاباتی ببرد‬ ‫که شما هم بتوانید در ان شرکت کنید؟‬ ‫‪ l‬این تدبیر خودشان است‪ .‬من بلدم بگویم که چه‬ ‫کار باید کرد‪ .‬من اگر بودم خودم م ی دانس��تم که باید چه کار‬ ‫کنم ولی این بستگی به تدبیرهای خودشان دارد‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید واکنش ایشان چطور باشد؟‬ ‫‪ l‬امیدوارم مثبت و کافی باشد‪.‬‬ ‫اگر موضعشان میانه و محافظه کارانه باشد‪ ،‬شما‬ ‫چه تصمیمی م ی گیرید؟‬ ‫‪ l‬من مسئولیت اقدامات افراد مختلف را ندارم‪ ،‬وجدان‬ ‫و خوداگاهی و وظیفه شرعی هر کسی حکم م ی کند انچه را‬ ‫که در جهت بهبود است را انجام دهد‪ .‬من چه در کمیته باشم‬ ‫و چه نباشم‪ ،‬چه در انتخابات باش��م و چه نباشم‪ ،‬نم ی توانم‬ ‫سرنوش��ت جایی را تعیین کنم‪ .‬در انجایی ک��ه وظیفه دارم‬ ‫کارم را انجام م ی دهم و اگر کسی سستی و قصور کرده باشد‪،‬‬ ‫هم در پیشگاه خداوند و هم در پیشگاه مردم مسئول است‪.‬‬ ‫ما امیدواریم اتفاق درست بیفتد‪ .‬یعنی شرایط به‬ ‫سمتی برود تا شما هم وارد انتخابات شوید‪ .‬فکر‬ ‫م ی کنم اگر برایند ش�ما این بود که در انتخابات‬ ‫موفق نم ی شوید‪ ،‬این قدر باهوش بودید که اصال‬ ‫نیایید‪.‬‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬من وقتی احس��اس وظیفه کنم‪ ،‬نتیجه ب رایم‬ ‫مهم نیست‪ .‬ممکن است رای نیاورم‪ .‬من مطمئن نیستم که‬ ‫رای م ی اورم‪ .‬من م ی گویم انتخابات باشد‪ ،‬ازادی باشد و رای‬ ‫بدهند‪ .‬به هیچ وجه نتیجه ب رایم مهم نیست‪.‬‬ ‫و اگر ش�رایط طوری شد که ش�ما رئیس کمیته‬ ‫ملی المپیک شدید‪ ،‬برنام ه های خاصی دارید؟ ایا‬ ‫همین االن که صحبت م ی کنیم شما با برنامه وارد‬ ‫این انتخابات م ی شوید؟ ایا کابینه تان مشخص‬ ‫ش�ده؟ چون از همی�ن االن گمانه زن�ی م ی کنند‬ ‫که اقای خادم دبیر ش�ما در کمیته ملی المپیک‬ ‫خواهد بود؛ ایا این مسائل نزد خودتان مشخص‬ ‫و روشن است؟‬ ‫‪ l‬اینها را کسانی م ی گویند که اصال به کار اشنایی‬ ‫ندارند‪ .‬من هی چ کس را انتخاب ی��ا منصوب نم ی کنم‪ .‬همه‬ ‫در انتخابات تعیین م ی ش��وند‪ .‬اصال هیچ تصوری از اینکه‬ ‫چه کس��ی م ی تواند کنارم باش��د‪ ،‬ندارم‪ .‬در م��ورد دبیرکل‪،‬‬ ‫خزانه دار و سایر اعضای هیات اجرایی‪ ،‬انتخابات و رای مجمع‬ ‫تعیی ن کننده است و شخص بنده هیچ تاثیری ندارم‪g .‬‬ ‫متاسفانه افشارزاده منفعل است و تحت تاثیر قرار می گیرد‪ .‬به محض اینکه‬ ‫فشاری به ایشان بیاید‪ ،‬تسلیم می شود و ان کاری که نباید بکند را می کند‪ .‬همه‬ ‫این را می دانند و فکر می کنم وعده و وعیدهایی هم به ایشان داده شده‬ ‫شطرنج هیات اجرایی علیه وزارتخانه‬ ‫‪2‬‬ ‫ایا وزارت ورزش می تواند بازی در انتخابات کمیته المپیک را تغییر دهد؟‬ ‫هاشم ی طبا و طیفی که وی را ب رای رسیدن به کرسی‬ ‫ریاس��ت کمیته ملی المپی��ک حمایت م ی کن��د‪ ،‬معتقدند‬ ‫عملکرد هیات اجرایی ای رادهای اساسی دارد‪ .‬البته ایی ن نامه‬ ‫در همه موارد مورد تائید است اما دو بند از انچه تصویب شده‬ ‫از شمول شرایط ایی ن نامه خارج م ی شود‪ .‬هوشنگ نصیرزاده‬ ‫این جمله را م ی گوید‪« :‬ایی ن نامه نم ی تواند قانون ساز باشد‪.‬‬ ‫اساس��نامه اس��ت که تصمیم ها و قواعد کلی را مش��خص‬ ‫م ی کند‪ .‬این دو بند ایی ن نامه اجرای��ی انتخابات غی ر قانونی‬ ‫هستند‪ ».‬او معتقد است انچه اعضای حاضر در جلسه تائید‬ ‫کرده اند تا به فدراسیون هایی که از یک ماه اخیر روسای شان‬ ‫عوض شده اند یا انهایی که کمتر از ش��ش ماه است که به‬ ‫ترئیس ه های فدراسیون ها در امده اند‪ ،‬تصمیمی‬ ‫عضویت هیا ‬ ‫ فراقانونی است و باید لغو شود‪ .‬به محض اتخاذ این تصمیم‪،‬‬ ‫مصطفی هاشم ی طبا که قصد داشت وارد انتخابات کمیته‬ ‫شود‪ ،‬به همراه دبیرکل پیشنهادی اش یعنی امی ر رضا خادم به‬ ‫ورزش‬ ‫مخالفان علی ابادی چه می گویند؟‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫کجای دنیا ‪ 33‬روز مانده به انتخابات قانون جدید ب رایش‬ ‫وضع م ی کنند؟ این س��وال اعتراض امی��ز در حالی کمترین‬ ‫واکنش هیات اجرایی کمیته ملی المپیک را باعث شده که‬ ‫مصطفی هاش��م ی طبا به عنوان مخالف درجه یک محمد‬ ‫عل ی ابادی و همراهانش در کمیته ملی المپیک سخت تر از‬ ‫گذشته پای نامه نگاری با ‪ IOC‬ایستاده است‪.‬‬ ‫موضوع اصلی اما اصالح ایی ن نامه اجرایی کمیته ملی‬ ‫المپیک اس��ت‪ .‬ان هم در فاصله س��ه روز مانده به ثب ت نام‬ ‫انتخابات کمیته ملی المپیک‪ .‬نوک پیکان انتقادات به سوی‬ ‫رئیس کمیته ملی المپیک اس��ت‪ .‬مخالف��ان وی معتقدند‬ ‫او در فاز اول سیاس��تگذاری ب رای ادامه ریاس��تش دست به‬ ‫وقت کش��ی زد و انتخابات را تا روی کار امدن دولت جدید به‬ ‫تعویق انداخت و حاال نیز در تصمیمی جنجالی اصل ی ترین‬ ‫رقیبش یعنی هاشم ی طبا را کنار زده است‪ .‬ه ر چند بعید به‬ ‫نظر م ی رسد داستان انتخابات کمیته ملی المپیک به همین‬ ‫تصمیمات ختم شود‪ .‬واکنش عل ی ابادی اما در نوع خود جالب‬ ‫است‪ .‬او تقصیرها را به گردن مهدی قدم ی م ی اندازد و البته‬ ‫برئیس وی نیز در مواجهه با رسانه ها دست خالی نیست؛‬ ‫نای ‬ ‫«این ایی ن نامه را نوشتیم تا انتخابات و اجرایش نظم بیشتری‬ ‫داشته باشد‪».‬‬ ‫انچه تصویب شده بود انتقاد داشتند و این کار را خالف قانون‬ ‫دانستند‪ .‬ولی عل ی ابادی که امضای هفت عضو هیات اجرایی‬ ‫را داش��ت ب ی واهمه از انتقادها قصد دارد کارش را پیش ببرد‪.‬‬ ‫البته این قانون یک گزینه جدی دیگر را هم حذف م ی کرد‪ .‬او‬ ‫کسی نبود غیر از نصراهلل سجادی که نفر دوم وزارت ورزش‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل حاال سجادی هم لب به اعتراض گشوده‬ ‫اس��ت‪« :‬کجای دنیا ‪ 33‬روز مانده به انتخابات‪ ،‬قانون جدید‬ ‫ب رایش وضع م ی کنند؟» البته نکته اینجاس��ت که این تنها‬ ‫انتقاد جدی وزارت ی ها به تصمیم جدید کمیته ملی المپیک‬ ‫بود؛ انها که م��دام اصرار دارند در ام��ور کمیته ملی المپیک‬ ‫دخالتی نخواهند داشت و هر چند روز یک بار این حرف شان را‬ ‫با بیانی ه هایی روی سایت شان اعالم م ی کنند‪ .‬وزارت البته در‬ ‫واکنش به این تصمیم با اعالم ممنوعیت حضور نمایندگان‬ ‫مجلس در مجمع فدراسیون ها‪ ،‬سعی دارد تا مهدی هاشمی‬ ‫را از حضور در انتخابات فدراسیون تی راندازی محروم کند‪ .‬با‬ ‫همه اینه��ا وزارت ورزش هنوز به طور روش��ن در دعوا میان‬ ‫هاشم ی طبا و عل ی ابادی وارد نش��ده است‪ .‬گویی مسئوالن‬ ‫ارشد وزارت ورزش نیز چندان ب ی میل به حذف هاشم ی طبا‬ ‫نیس��تند‪.‬ای راد دیگری که مخالفان عل ی ابادی روی ان دست‬ ‫گذاشته اند این است که کمیته ‪ 63‬عضو دارد که البته تع دادی‬ ‫از نمایندگانش دو رای دارند‪ .‬ب رای مثال ش��اهرخ ش��هنازی‬ ‫که هم عضو هیات اجرایی اس��ت و هم رئی��س اکادمی‪ .‬یا‬ ‫محمود خس��روی وفا که هم عضو کمیته پارالمپیک است‬ ‫و هم عضو هیات اجرایی‪ .‬از میان ‪ 26‬فدراس��یون المپیکی‬ ‫و ‪ 10‬غی ر المپیکی هم این ش��انس با ایی ن نامه جدید ب رای‬ ‫کمیته ای ها وج��ود دارد تا با اف��زودن ‪ 11‬عض��وی که خود‬ ‫کمیته ای ها ب رای روز مجمع انتخاب کرده اند‪ ،‬شانس��ی باال‬ ‫ب رای رای اوردن داشته باشند‪ .‬چون تمام فدراسیون هایی که‬ ‫انتخابات ش��ان را وزارت برگزار م ی کند‪ ،‬رئیس جدیدش حق‬ ‫رای ندارد و نم ی تواند در روز رای گیری حاضر باشد و باید یکی‬ ‫از اعضای هیات رئیس ه اش در این جلس��ه حاضر باشد‪ .‬این‬ ‫انتخاب کنندگان در حقیقت از جمله کسانی هستند که در‬ ‫هشت سال اخیر به ورزش امده اند‪.‬‬ ‫با این حال هاش��م ی طبا جن��گ را علنی ک��رد‪ .‬او در‬ ‫اظهارنظری تاکید کرد که ه��دف‪ ،‬حذف بقایای دولت قبلی‬ ‫از ورزش است‪ .‬در س��وی مقابل اما عل ی ابادی و همراهانش‬ ‫سیاس��ت جالبی را در پی��ش گرفته اند؛ شکس��ت دولت در‬ ‫انتخاباتی ب��ه ظاهر دموکراتی��ک‪ .‬انتخاباتی که از س��وی‬ ‫نهادهای بی ن المللی کنترل م ی شود و عل ی ابادی و دوستانش‬ ‫خیلی خوب البی با انها را یاد گرفته اند‪ .‬اینکه چطور از تابوی‬ ‫تحریم علیه منتقدان اس��تفاده کنند‪ .‬اما برخی منابع درباره‬ ‫چینش کمیته در صورت ابقای عل ی ابادی این گونه گمان هزنی‬ ‫م ی کنند؛ انها ب رای انتخابات‪ ،‬هیات اجرای ی شان را این گونه‬ ‫چیده اند که خود عل ی ابادی رئیس باشد‪ ،‬قدم ی نایب رئیس‬ ‫اول بماند‪ ،‬هاشمی نایب رئیس دوم و جایگزین خسروی وفا‬ ‫ی که در بدنه کمیته سال ها حضور داشته در‬ ‫شود و اصغر رحیم ‬ ‫جایگاه کلیدی دبیرکلی قرار بگیرد‪ .‬انها که در تقسیم بندی‬ ‫سیاس��ی در جایی بین نزدیکان احمدی نژاد و جبهه پایداری‬ ‫ق��رار م ی گی رند‪ ،‬به نوعی مص��اف با مدی��ران دلخواه دولت‬ ‫روحانی را نیز در دستور کار قرار داده اند‪ .‬در این بین موضع وزیر‬ ‫ورزش نیز م ی تواند تاثی ر گذار باشد‪ .‬او حاال با کمک های فکری‬ ‫فضل اهلل باقرزاده و عبدالحمید احمدی به عنوان مشاورانش‬ ‫پا به رقابت با گروه عل ی ابادی م ی گذارد‪ .‬گروهی که م ی دانند‬ ‫از انتخابات چه م ی خواهند‪ .‬ایی ن نامه جدید اما ب رای مشاوران‬ ‫وزیر خوشایند اس��ت چون باعث م ی ش��ود انها این گونه به‬ ‫جمع بندی برس��ند؛ «در روز انتخابات وزیر ورزش تنها گزینه‬ ‫دولت ب رای روز مجمع خواهد بود‪ ».‬فارغ از اینکه عل ی ابادی و‬ ‫همراهانش بهتر از جناح مخالف م ی دانند بازی را به کدام سو‬ ‫بب رند؛ «شکست نماینده دولت تدبیر و امید در لوای انتخابات‬ ‫مجمع‪ ».‬ای��ن موضوع حاال اصل ی تری��ن دغدغه عل ی ابادی‬ ‫است‪ .‬ظاه را ابزار رسیدن به هدف نیز در اختیار وی قرار دارد‪.‬‬ ‫انها غیر از هش��ت رای در هیات اجرایی ب��ا چیدن ‪ 11‬عضو‬ ‫انتصابی کمیته‪ ،‬با ایی ن نامه جدید حق رای را از ‪ 10‬فدراسیون‬ ‫م ی گی رند و به اعضای هیات اجرای ی شان م ی دهند‪ .‬البته این‬ ‫غیر از فدراسیون هایی اس��ت که هنوز خود را وامدار رئیس‬ ‫کمیته م ی دانند‪ ،‬حتی اگر در برنامه های تلویزیونی به ظاهر‬ ‫از او انتقاد کنند‪ .‬حاال با این اساسنامه ان طور که هاشم ی طبا‬ ‫م ی گوید‪« :‬هیچ گزینه ای از طرف وزارت ورزش نم ی تواند وارد‬ ‫انتخابات شود‪ ».‬البته غیر از شخص وزی ر‪ .‬وزیری که اگر بازنده‬ ‫باشد یعنی دولت بازی را به نماینده دولت قبلی باخته است‪.‬‬ ‫دعوای اشکار هاشمی طبا و علی ابادی‬ ‫هفته گذشته هاش��م ی طبا و عل ی ابادی در مناظره ای‬ ‫رادیویی ش��رکت کردند‪ .‬مناظره ای ناتم��ام در مورد تغیی رات‬ ‫‪75‬‬ ‫ورزش‬ ‫جدید ایی ن نامه انتخابات کمیته ملی المپیک‪.‬‬ ‫عل ی ابادی در پاسخ به این پرسش که بر اساس کدام بند‬ ‫اساسنامه کمیته ملی المپیک این تغیی رات اعمال شده‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«ب هدلیل تغییر اساسنامه‪ ،‬ایی ن نامه ها هم باید تغییر کنند و با‬ ‫توجه به نزدیک بودن انتخابات کمیته ملی المپیک‪ ،‬ایین نامه‬ ‫انتخابات هم باید تغییر م ی کرد‪ .‬شما با اقای قدمی صحبت‬ ‫کنید‪ ،‬چون ایشان به درستی در این زمینه اشراف دارند‪ ،‬من‬ ‫حضور ذهن ندارم‪».‬‬ ‫اما مصطفی هاشم ی طبا به عنوان کارشناس مدیریت‬ ‫ورزشی و رئیس سابق کمیته ملی المپیک‪ ،‬در همین رابطه‬ ‫توضیح داد و گفت‪« :‬بند پ ماده پنج اساسنامه م ی گوید رئیس‬ ‫ترئیسه‬ ‫فدراسیون یا نماینده فدراس��یون که باید عضو هیا ‬ ‫باش��د‪ ،‬البته کمیته ملی المپیک‪ ،‬در ترجمه فارس��ی غلط‬ ‫ ترجمه شده‪ ،‬و من طبق متن انگلیسی م ی گویم که م ی تواند‬ ‫در مجمع ش��رکت کند‪ ،‬مهم نیست که کیست یا چند سال‬ ‫سن دارد و سابقه اش چیست‪ ،‬همین که عضو هیات رئیسه‬ ‫باش��د‪ ،‬هم حق رای دارد‪ ،‬هم اینکه م ی توان��د در انتخابات‬ ‫شرکت کند‪ .‬اقایان به اساسنامه تجاوز کردند و قیدی گذاشتند‬ ‫مبن ی براینکه حتما باید شش ماه عضو هیات رئیسه باشد‪.‬‬ ‫معلوم نیست این بند از کجا امده‪ .‬اقای عل ی ابادی م ی فرمایند‬ ‫که اقای قدمی این کار را کردند‪ ،‬که اتفاقا این حرفشان درست‬ ‫است‪ ،‬اقای قدمی دیگران را بدون اینکه اطالع دقیق از موضوع‬ ‫داشته باشند مجاب کردند و ب رای اینکه ایی ن نامه را تصویب‬ ‫کنند از انها امضا گرفته اند‪ .‬اگر قرار است این تغییر اتفاق بیفتد‬ ‫باید حتما‪ ،‬در ابتدا در مجمع ‪ 63‬نفری تصویب‪ ،‬بعد به کمیته‬ ‫بی ن المللی المپیک ارسال شود و تاییدیه صادر شود‪ ،‬تازه در‬ ‫این زمان است که اقایان اجازه اجرایی کردن ان را دارند‪».‬‬ ‫عل ی ابادی در ادامه گف��ت‪« :‬اینکه من م ی گویم اقای‬ ‫قدمی‪ ،‬به این علت است که مس��ائل مربوط به کمیته ملی‬ ‫المپیک را اقای قدم��ی پیگیری م ی کنند و این مس��اله با‬ ‫ساعت ها بحث و کار یک کمیته ط راحی شده‪ .‬این حرف اقای‬ ‫هاش��م ی طبا نوعی توهین به اعضای هیات اجرایی است‪.‬‬ ‫طبق بند ‪ 15‬انتخابات هیات ه��ای اجرایی‪ ،‬تمامی اعضای‬ ‫هیات اجرایی منحصرا از میان اعضای رسمی دارای حق رای‬ ‫مجمع کمیته انتخاب م ی شوند‪ .‬درست است که اگر یکی از‬ ‫اعضای مجمع حضور نداشته باشد م ی تواند نماینده به مجمع‬ ‫بفرستد‪ ،‬ولی این به معنای ان نیست که م ی تواند این نماینده‬ ‫کاندیدا شود‪ .‬این نظر من نیست‪ ،‬این بند قانون است‪ ،‬طبق‬ ‫این بند نماینده فدراس��یون نم ی تواند کاندیدا ش��ود‪ .‬ما این‬ ‫بند را اضافه کرده ایم تا هیات رئیس��ه هر کسی را به مجمع‬ ‫معرفی نکند‪ ،‬شاید یک ماش��ین فروش عضو هیات ریسه‬ ‫یک فدراسیون باش��د و ما نم ی خواهیم افراد غی ر سیاسی به‬ ‫ورزش وارد ش��وند البته اقای هاش��م ی طبا از بزرگان ورزش‬ ‫هستند اما نم ی شود اساس��نامه را بر اساس شخص نوشت‬ ‫و این موضوع با یک استعالم از کمیته بی ن المللی المپیک‬ ‫مشخص م ی شود‪».‬‬ ‫هاش��م ی طبا اما در این رابط��ه پاس��خ داد‪« :‬اوال این‬ ‫تعارف هایی را که اقای عل ی ابادی م ی کنن��د‪ ،‬باید در عمل‬ ‫ثابت کنند‪ .‬س��ابقه من را همه م ی دانند‪ ،‬من ماشی ن فروش‬ ‫نیس��تم‪ .‬در مجمع دو نوع عضو داریم‪ ،‬نماینده فدراس��یون‬ ‫عضو رسمی اس��ت و حق رای دارد و م ی تواند کاندیدا شود‪.‬‬ ‫نماینده فدراس��یون که حکمش را وزی��ر ورزش امضا کرده‬ ‫ماشی ن فروش اس��ت؟ البته کس��ی که حق رای ندارد عضو‬ ‫غی ر رسمی است‪ ،‬با این حال س��وال من این است اگر همان‬ ‫ماشی ن فروش شش ماه عضو هیات رئیس��ه باشد م ی تواند‬ ‫نماینده فدراسیون شود‪ .‬این شش ماه از کجا امده؟!‪ ،‬اگه قرار‬ ‫است به این طریق عمل بشود‪ ،‬باید به اعضا احترام بگذارند و‬ ‫در مجمع عمومی تصویب کنند‪ .‬کامال مشخص است که‬ ‫اقایان دارند کار شخصی م ی کنند‪ ،‬که بنده به انتخابات نیایم‬ ‫و کاندیدای ریاست نشوم‪ ،‬به همین دلیل ب رایم مانع درست‬ ‫م ی کنند‪ .‬اقای افش��ارزاده بارها به من گفتن��د که من خودم‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫‪76‬‬ ‫به عنوان عضو مجمع در جلس��ه مش��ترک با هیات اجرایی‬ ‫و حضور خودش ش��د‪ ،‬که عل ی ابادی گفت‪« :‬ایش��ان بزرگ‬ ‫ورزش هستند‪ ،‬ایشان دعوت کنند و اگر الزم شد از ‪ IOC‬هم‬ ‫استعالم م ی کنیم‪ .‬ما حاضر نیستیم حقوق کسی پایمال شود‬ ‫و قطعا امروز به وزیر نامه م ی نویسم‪ ».‬عل ی ابادی با گفتن این‬ ‫جمله از ب رنامه خداحافظی کرد‪.‬‬ ‫ناگهان درویش زاده‬ ‫ایا علی ابادی‬ ‫در پست خود ابقا می شود؟‬ ‫مهدی قدمی نسبت به انتقادات‬ ‫هاشمی طبا واکنش نشان داده‬ ‫خیلی ها تصمیم خبرساز‬ ‫درویش زاده را رودست به‬ ‫هاشمی طبا می دانند‬ ‫مخالف این مساله هستم‪ ،‬اقای شهنازی هم همین را گفتند‪،‬‬ ‫بقیه هم حاضر نشدند با من صحبت کنند چون م ی دانستند‬ ‫مجاب م ی شوند‪ .‬حاال سوابق خوبی هم دارند‪ ،‬داشته باشند‬ ‫اما تصمیم شان خالف اساسنامه است‪».‬‬ ‫رئیس فعلی کمیته ملی المپیک در ادامه گفت‪« :‬من‬ ‫تعارف نم ی کنم و به نظرم اگر کس��ی قرار اس��ت کاندیدای‬ ‫ریاس��ت کمیت��ه المپیک باش��د بای��د اقای هاش��م ی طبا‬ ‫باش��د‪ .‬دیروز هم به دوس��تان گفتم اگر الزم است از ‪IOC‬‬ ‫استعالم کنیم چون اگر اختالفی به وجود بیاید‪ ،‬فقط کمیته‬ ‫بی ن المللی المپیک م ی تواند نظر نهای��ی را اعالم کند‪ ،‬اگر‬ ‫اقای هاشم ی طبا معتقد است با اقایان صحبت کرده اند‪ ،‬در‬ ‫یک نشست م ی شود ان را بررسی کرد‪ .‬به هر حال اقایان در‬ ‫هیات اجرایی این ایی ن نامه را امضا کردند‪ ،‬البته اقای مشحون‬ ‫نبودند‪ ،‬اقای خسروی وفا سفر بودند‪ ،‬اقای کفاشیان هم امضا‬ ‫کردند‪».‬هاشم ی طبا در این لحظه گفت‪« :‬اقای کفاشیان به‬ ‫اقای سی د امیر حس��ینی گفته بودند‪« :‬ما چون م ی خواهیم‬ ‫بمانیم‪ ،‬این ایی ن نامه را امض��ا کردیم‪ ».‬عل ی ابادی در جواب‬ ‫گفت‪« :‬این درست نیست که از قول دیگران صحبت کنیم‪.‬‬ ‫شرعا درست نسیت چون افراد امده اند و رسما امضا کرده اند‪.‬‬ ‫البته اگر الزم اس��ت‪ ،‬ما حاضریم در جلس ه ای رو در رو به این‬ ‫موارد پاسخ بدیم‪ ».‬هاشم ی طبا خواستار شرکت وزیر ورزش‬ ‫اما چند روز بعد این رئیس فدراسیون ژیمناستیک بود که‬ ‫بازی را به هم زد‪ .‬رئیس فدراسیون ژیمناستیک گفت‪« :‬وقتی‬ ‫ایی ن نامه شرایط را از هاش��م ی طبا ب رای حضور در انتخابات‬ ‫گرفته‪ ،‬نباید فرصت س��وزی کرد‪ ».‬او قص��د دارد خودش در‬ ‫انتخابات حضور یابد و حتی ممکن است کاندیدا هم شود‪.‬‬ ‫رئیس فدراسیون ژیمناستیک در پاسخ به این پرسش‬ ‫که ای��ا هاش��م ی طبا به عن��وان نماینده هیات رئیس��ه این‬ ‫فدراسیون در انتخابات کمیته ملی المپیک شرکت م ی کند‪،‬‬ ‫اظهار کرد‪ 25« :‬اذر نشس��ت کمیته ملی المپیک برگزار شد‬ ‫و ایی ن نامه انتخابات این گونه تصویب شد که نماینده های‬ ‫فدراس��یون ها ب��رای کاندیداتوری جهت احراز پس��ت های‬ ‫مختلف کمیت�� ه باید حداقل ش��ش ماه از فعالی ت ش��ان در‬ ‫هیات رئیسه گذشته باشد‪ .‬هاش��م ی طبا یکی از چهره های‬ ‫شناخته ش��ده و قابل احترام ب رای ماس��ت‪ .‬اما از انجایی که‬ ‫ایی ن نامه این فرصت را به او ب رای شرکت در انتخابات نم ی دهد‬ ‫و فدراسیون هم نباید مهره سوزی کند‪ ،‬تصمیم گرفتیم که‬ ‫من به عنوان نماین��ده فدراس��یون در انتخابات کمیته ملی‬ ‫المپیک ش��رکت کنم و احتماال هم ب رای یکی از کرس ی ها‬ ‫کاندیدا خواهم ش��د‪ .‬فضا به س��متی رفت که از دست اقای‬ ‫هاشم ی طبا هم خارج است تا در انتخابات شرکت کند‪ .‬هیات‬ ‫اجرایی ایی ن نامه ای را تصویب کرده که هاش��م ی طبا طبق‬ ‫ان نم ی تواند در انتخابات کمیته ملی المپیک حضور داشته‬ ‫باشد‪ .‬نظر فدراسیون ژیمناستیک حضور ایشان در انتخابات‬ ‫بود‪ .‬اما از انجایی که شرایط به گونه ای پیش رفت که حضور‬ ‫وی امکان ندارد‪ ،‬خودم در انتخابات شرکت خواهم کرد‪».‬‬ ‫رئیس اس��بق س��ازمان تربی ت بدنی نیز در واکنش به‬ ‫درویشزاده گفت‪« :‬ایش��ان چنین مساله ای را‬ ‫ ‬ ‫موضع گیری‬ ‫به من اعالم نکرده و اگر این کار را کرده خالف کرده اس��ت‪.‬‬ ‫ان شاءاهلل قصد دارم که ش��رکت کنم‪ .‬اگر چنین کاری کرده‬ ‫باش��ند‪ ،‬خالف قانون هیات رئیس��ه انجام داده اند و این کار‬ ‫غی ر اخالقی اس��ت و پنهان کاری‪ ،‬کار درس��تی نیست‪ .‬من‬ ‫شزاده چنین کاری‬ ‫نم ی دانم و مطمئن نیس��تم که چرا دروی ‬ ‫کرده است و چه کسی به او گفته که این حرف ها را بزند‪».‬‬ ‫هاش��م ی طبا با تاکید بر اینکه هی��ات اجرایی کمیته‬ ‫ملی المپیک خالف کرده است‪ ،‬خاط ر نشان کرد‪« :‬ایی ن نامه‬ ‫انتخابات حتما باید باطل شود‪ ،‬چون خالف اساسنامه است‪.‬‬ ‫باید عالوه بر ابطال عذرخواهی ه��م بکنند‪ .‬در ایی ن نامه به‬ ‫فدراسیون ها اهانت شده است‪».‬‬ ‫موضع اقای نایب رئیس‬ ‫اما شاید بد نیس��ت اخرین موضع گیری مهدی قدمی‪،‬‬ ‫نایب رئیس کمیته ملی المپی��ک را نیز مرور کنیم‪ .‬انجا که‬ ‫وی س��عی دارد راه را از همه جهات روی مخالفان عل ی ابادی‬ ‫ببندد‪ .‬وی م ی گوید‪« :‬اینکه الزم باش��د ایی ن نامه در مجمع‬ ‫تایید شود‪ ،‬درست نیست و این در ذیل بخش حدود و وظایف‬ ‫هیات اجرایی تعیین شده است‪ .‬از سویی قید شش ماه ارتباطی‬ ‫به حضور در انتخابات و کاندیدا شدن ندارد؛ چیزی که امده این‬ ‫است کسی که در غیاب رئیس فدراسیون در مجمع شرکت‬ ‫م ی کند باید شش ماه از حضورش گذشته باشد تا بداند در چه‬ ‫مواردی صحبت کند‪ ».‬دعوا میان هاشم ی طبا و عل ی ابادی‬ ‫احتماال به این زودی ها ختم نم ی ش��ود؛ یک طرف به دنبال‬ ‫حذف بقایای دولت دهم و دیگری به دنبال شکس��ت مدیر‬ ‫دلخواه دولت یازدهم است‪g .‬‬ ‫‪2013‬‬ ‫دفتر خاطرات یک سال‬ ‫مرور سال ‪ 2013‬به روایت تصاویر‬ ‫هر س�ال ‪ 365‬روز ‪8760،‬س�اعت ‪ 525600،‬دقیقه و ‪ 3156000‬ثانیه اس�ت ‪.‬تصور کنی�د که اگر این‬ ‫دوربی ن های دیجیتال جدید که در هرثانی�ه توانایی ثبت ده ها عکس را دارند ‪،‬در کل س�ال م ی توانند چند‬ ‫تصویر را روی ذخیره کنند؟در هر ثانیه چند عکاس در این کره خاکی با این دوربین های دیجتیال به دنبال‬ ‫شکار سوژه هستند؟به این مجموعه شهروندهای موبایل به دستی را اضافه کنید که خود تبدیل به رسانه های‬ ‫متحرک شده اند‪.‬با این حساب تعداد عک س هایی که در یک سال ضبط می شوند ‪،‬رقمی غیر قابل شمارش‬ ‫م ی ش�ود ‪.‬حال م ی توان به این نکته رس�ید که یک عکس باید چه مشخصاتی داش�ته باشد که به عنوان‬ ‫عکس سال انتخاب شود؟‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫ژنو به سه رسید تا توافق حاصل شد‪ ،‬ان مذاکرات نفسگیر و فشرده تا بامداد سوم اذر ماه ‪ 1392‬ادامه داشت‪ .‬رایزنی در مورد واژه واژه ها صورت گرفت‪ ،‬تا باالخره یک عکس‬ ‫ب ه عنوان تیتر یک روزنام ه های تمام رسانه های جهان انتخاب شود‪ ،‬عکسی که در ان محمد جواد ظریف در کنار کاترین اشتون ایستاده است و درطرف دیگر او وزیر امورخارجه‬ ‫چین‪ ،‬در این عکس وزیران امور خارجه فرانسه‪ ،‬انگلستان‪ ،‬روسیه‪ ،‬المان و امریکا هم حضور داشتند‪ ...‬توافق ژنو و متن این توافق خیلی زود در فضای رسانه ای پخش شد تا‬ ‫شروع یک بحث جدی در مورد اینده این توافق باشد‪.‬‬ ‫مسابقات ماراتن بوستون یکی از مشهورترین مسابقات دوومیدانی جهان است؛‬ ‫مسابقاتی که هر س�ال برگزار م ی ش�ود اما مسابقات س�ال ‪ 2013‬با همیشه فرق‬ ‫م ی کرد‪ .‬انفجار متوالی دو بمب در نزدیکی خط پایان مسابقه جان سه نفر را گرفت‬ ‫و حدود ‪140‬نفر را زخم ی کرد‪ .‬ش�هر بوستون حالت امنیتی به خود گرفت و جست‬ ‫و جوی خانه به خانه برای یافتن مظنونین این حادثه شروع شد‪ .‬مظنونین دو برادر‬ ‫چچنی بودند به نام های تیمورلنگ سارنایف و جوهرسارنیف‪ ...‬عملیات جست و جو‬ ‫با درگیری همراه ش�د و برادر بزرگتر در این درگیرها کش�ته شد‪ .‬متهم دوم جوهر‬ ‫سارنایف‪ ۱۹ ،‬ساله دانشجوی سال دوم پرشکی بود که دستگیر شد‪.‬‬ ‫استعفای پاپ ‪ 85‬س�اله‪ ،‬اتفاقی بود که در طول ‪ 2000‬سال تاریخ مسیحیت تنها‬ ‫یک بار و ان هم در قرن پانزدهم رخ داده بود‪ .‬اما پاپ یوزف راتزینگر المانی ب ه طور‬ ‫ناگهانی از سمت خود اس�تعفا داد و درنام ه ای‪ ،‬علت استعفای خود را کهولت سن‬ ‫و تحلیل قوای بدنی عنوان کرد‪ .‬او در کل ‪ ۷‬سال و ‪ ۱۰‬ماه و ‪ ۹‬روز در این مقام بود‪.‬‬ ‫پس از ان چش�م ها به دود کش های سفید خیره ش�د تا پاپ بعدی انتخاب شد‪،‬‬ ‫نخستین نشست و از دودکش دود سیاه بیرون امد که نشان دهنده ناهمخوانی ارای‬ ‫رای دهندگان در معرفی پاپ بود‪ .‬اما در دور دوم رایگیری انتخاب پاپ فرانسیس‪،‬‬ ‫پاپ ارژانتینی بود‪.‬‬ ‫‪78‬‬ ‫این اولین گفت وگوی یک رئی س جمهور ایرانی و امریکایی از سال ‪ ۱۹۷۹‬بدین سو بود‪ ،‬به همین خاطر از ان ب ه عنوان‬ ‫مکالمه تاریخی یاد م ی شود‪ ،‬در حالی که حسن روحانی و هیات ایرانی شرکت کننده در شصت و هشتمین مجمع‬ ‫عمومی سازمان ملل متحد قصد بازگشت به ایران را داشتند‪ ،‬حسن روحانی با باراک اوباما‪ ،‬مستقیما گفت وگو کرد‪.‬‬ ‫جانگ سونگ بعد از کیم حونگ اون نفر دوم‬ ‫قدرت در این کشور بود و طبق گزارش ها مرد‬ ‫در سایه قدرت در کره شمالی محسوب م ی شد‬ ‫و نفوذ بسیار زیادی داش�ت اما به یکباره ورق‬ ‫برگشت و زودتر از انچه تصور م ی شد با القابی‬ ‫چون پس ت تر از سگ تا اعدام همراهی شد‪.‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫دامنه اعتراضات تا انجا بود که دیلما روسف‪ ،‬رئی س جمهور برزیل ظاهرا در بازی‬ ‫پایانی جام کنفدراس�یون ها به ری�و دو ژانیرو نرفت‪ .‬اعتراض�ات خیابانی مردم‬ ‫ش�هرهای گوناگون برزیل ـ که نخس�ت ماهیتی محدود و موردی داشت ـ روز‬ ‫به روز ابعاد گسترده تری یافته و در استانه برگزاری جام جهانی‪ ،‬این کشور را با‬ ‫ بحران سیاسی گسترده روب ه رو ساخت‪ .‬هزینه باالی مخارج جام جهانی ‪ ۲۰۱۴‬و‬ ‫المپیک ‪ ۲۰۱۶‬از جمله عواملی بوده که نارضایت ی ها را در برزیل برانگیخت‪.‬انچه‬ ‫مردم کشوری که به عشق به فوتبال شهره است را وادار به اعتراض های خیابانی‬ ‫گسترده کرده را م ی توان در دو پالکارد این عکس خالصه کرد‪،‬مردم برزیل اعتقاد‬ ‫داشتند به جای انکه پول خرج جام جهانی شود بهتر است بیمارستان و مدرسه‬ ‫ساخته شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫ماجرای اس�نودن یک�ی از مهمترین اتفاقات س�ال ‪ 2013‬بود‪.‬اس�نودن ب ه عنوان‬ ‫یکی از مه م ترین افشاگران تاریخ امریکا‪ ،‬در کنار دانیل السبرگ و بردلی منینگ‬ ‫برای همیشه جاودان خواهد ش�د‪ ،‬زیرا با انتش�ار اطالعات فوق محرمانه از یکی‬ ‫از محرمانه ترین س�ازمان های جهان‪ ،‬یعنی اژانس امنیت ملی امریکا‪ ،‬مس�ائل‬ ‫فراوانی را ب�رای امریکا دام�ن زد‪.‬وی پیمانکار فن�ی و یکی از کارمندان س�ازمان‬ ‫جاسوسی امریکا‪ ،‬سیا بوده که پیش از افشاگری اش ب ه عنوان یکی از پیمانکاران‬ ‫سازمان امنیت ملی امریکا مش�غول به کار بود ه است‪ .‬وی در ماه ژوئن سال ‪2013‬‬ ‫اطالعات فوق محرمانه و طبقه بندی شده ای را درباره برنامه جاسوسی ‪PRISM‬‬ ‫در اختیار روزنامه گاردین و واشنگتن پس�ت قرار داد‪ .‬وی اعالم کرد افشاگری اش‬ ‫درباره برنام ه های جاسوسی سازمان امنیت ملی امریکا تالشی برای اشکار کردن‬ ‫تجس س های افراطی دولت امریکا در زندگی مردم بوده است‪.‬‬ ‫درگیری ها در تایلند برای برکناری نخس�ت وزیر‬ ‫این کش�ور اس�ت‪ .‬معترضان م ی گوین�د خانم‬ ‫ینگالک در واقع تحت تاثیر برادرش تاکس�ین‬ ‫شیناوترا‪ ،‬نخس ت وزیر سابق اس�ت‪ .‬تایلند در‬ ‫سال ‪ 2010‬هم با اعتراض های مشابهی رو ب ه رو‬ ‫بود اما خانم ینگالک درخواست برای کنارهگیری‬ ‫نم ی پذیرد‪.‬‬ ‫در پی انتشار گزارش هایی درباره جاسوسی امریکا از تلفن همراه صدر اعظم المان‪ ،‬انگال مرکل به باراک اوباما‬ ‫تلفن کرده و به او در این باره اعتراض کرده اس�ت‪.‬خانم مرکل در این تماس تلفنی «چنین رفتارهایی را کامال‬ ‫غیرقابل قبول» دانست‪ .‬المان ی ها اعتقاد دارند که این عمل نقض فاحش اعتماد خواهد بود‪ .‬این گونه اعمال‬ ‫باید فورا متوقف شود‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫مادیبای مهربان درگذش�ت‪،‬‬ ‫مردی که نام�ش با مهربانی‬ ‫عجین بود و در همه عمرش‬ ‫علیه فقر و تبعیض جنگید‪.‬‬ ‫او نلس�ون ماندال بود؛ مردی‬ ‫ک�ه م ی توانس�ت نزدیک به‬ ‫‪ 30‬س�ال را در ات�اق بدون در‬ ‫سر کند و به جای انکه خنجر‬ ‫انتقام را تیزکند به بخشیدن‬ ‫و محبت فکر م ی کرد‪ .‬ماندال‬ ‫که لقب پدربزرگ داشت یکی‬ ‫از سیاس�تمداران محب�وب‬ ‫ق�رن بیس�تم ب�ود‪ .‬اولی�ن‬ ‫رئی س جمهور افریقای جنوبی‬ ‫ب�دون اپارتاید مراس�م وداع‬ ‫باشکوهی داشت‪.‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫ابرتوفان های�ان؛ یک�ی از قدرتمند تری�ن‬ ‫توفان هایی که تاکنون در زمین رخ داده‪ .‬این‬ ‫توفان ش�ش جزیره مرکزی فیلیپین را مورد‬ ‫هجوم خود قرار داد‪ .‬سرعت تندبادها در این‬ ‫توفان به ‪ 275‬کیلومتر بر س�اعت رس�یده و‬ ‫امواجی به ارتفاع ‪ 15‬متر ایجاد کرده اس�ت‪.‬‬ ‫در ای�ن توفان ده ها ه�زار نفر جان خ�ود را از‬ ‫دست دادند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫ترکیه هم از ان کشورهایی است که امسال با خیابان های نا ارام مواجه بود‪ ،‬حوادثی که از میدان تقسیم و تخریب‬ ‫پارک گزی شروع شد تا پایان سال و به بهانه های مختلف ادامه داشت‪ .‬در این سال بارها و بارها هزاران نفر به خیابان‬ ‫امدند و اعتراض خود را به سیاست های رجب طیب اردوغان فریاد زدند‪.‬‬ ‫در یک مرکز خری�د در نایروب�ی‪ ،‬پایتخت کنیا‬ ‫گروهی مسلح به سوی مردم تیراندازی کردند‪.‬‬ ‫عده ای از مشتریان موفق شدند از انجا ف رار کنند‪،‬‬ ‫اما عده ای نیز در مغازه ها پنهان ش�دند‪.‬در این‬ ‫گروگانگیری که عاقبت با دخالت نیروی پلیس‬ ‫به پایان رسید‪ ،‬ده ها نفر کشته شدند‪.‬‬ ‫تاچر از س�ال های ‪ 1979‬تا ‪1990‬نخس�ت وزیر بریتانیا بود‪ .‬وی با س�ابقه ‪ 11‬سال نخس�ت وزیری بیشترین دوره‬ ‫نخس ت وزیری بریتانیا پس از جنگ جهانی دوم را بر عهده داشت‪ .‬از تاچر ب ه عنوان «بانوی اهنین» نام برده م ی شد‪.‬‬ ‫وی نخستین و تنها نخس ت وزیر زن در تاریخ بریتانیا است‪ .‬تاچر در سال های اخر عمر مبتال به بیماری الزایمر بود و‬ ‫کمتر در انظار عمومی ظاهر م ی شد‪ .‬او در سن ‪ 87‬سالگی بر اثر عارضه قلبی درگذشت‪.‬‬ ‫‪80‬‬ ‫سوریه یکی از خبرسازترین کشورها در سال ‪ 2013‬بود‪ ،‬این کشور در منازعه میان تروریس ت های سلفی و نیروهای‬ ‫دولتی بارها و بارها صحنه هایی را به خود دید که هرکدام برای گریه کردن کافی بود‪.‬تلخ ترین این صحنه ها استفاده از‬ ‫سالح های شیمیایی بود‪ .‬ایا سوریه باز روی ارامش را خواهد دید؟‬ ‫در س�ال ‪2013‬میلیون ها کوبایی ب�رای انتخاب‬ ‫نمایندگان مجلس این کش�ور پای صندوق های‬ ‫رای رفتن�د‪ .‬در این میان‪ ،‬فیدل کاس�ترو نیز رای‬ ‫خود را به صن�دوق انداخت و برای نخس�تی ن بار‬ ‫از س�ال ‪ 2010‬به مدت طوالن�ی در انظار عمومی‬ ‫ظاهر شد و حدود یک ساعت با خبرنگاران و مردم‬ ‫صحبت کرد‪.‬‬ ‫مصر در سال ‪ 2013‬دو چهره شاخص را در زندان داشت و همواره اخباری در مورد‬ ‫دادگاه این دو به گوش م ی رسید‪،‬حسنی مبارک اخرین رئی س جمهور قبل از بهار‬ ‫عربی و محمد مرسی اولین رئی س جمهور پس از ان در زندان بودند‪ .‬مرسی در پی‬ ‫کودتای ارتش برکنار و زندانی شد‪ .‬پس از حدود ‪ 4‬ماه‪ ،‬به همراه ‪ 14‬تن از رهبران‬ ‫اخوان به اتهام انچه «تحریک به قتل معترضان» در دوران ریاس�ت جمهوری اش‬ ‫نامیده م ی شود‪ ،‬محاکمه شد‪ .‬مرسی که دادگاه را به رسمیت نم ی شناخت‪ ،‬بدون‬ ‫گرفتن وکیل در جلسه شرکت کرد و حاضر به پوشیدن لباس سفید مخصوص‬ ‫محاکمه نشد که همین موضوع‪ ،‬برگزاری نشست را به تعویق انداخت‪ .‬مرسی پس‬ ‫از دادگاه نیمه تمام به زندان «برج العرب» در اسکندریه منتقل شد‪.‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره ‪202‬‬ ‫هوگو چاوز‪ ،‬رئی س جمهور ونزوئال در س�ن ‪ ۵۸‬س�الگی درگذش�ت‪ .‬او دو سال با‬ ‫سرطان دست ب ه گریبان بود و مدت ها برای معالجه در کوبا به سر م ی برد‪ .‬مراسم‬ ‫تش�ییع جنازه وی در کاراکاس برگزار گردی�د‪ .‬هوگو چاوز در س�ال ‪ ۱۹۹۸‬برای‬ ‫نخستین بار رئی س جمهور ونزوئال شد و تا زمان مرگ سه بار دیگر هم ب ه عنوان‬ ‫رئی س جمهور ونزوئال انتخاب شد‪ .‬جسد هوگو چاوز در موزه نظامی کاراکاس به‬ ‫خاک سپرده شد‪ .‬پس از مرگ چاوز‪ ،‬نیکوالس مادرو ب ه طور موقت رئی س جمهور‬ ‫ش�د و پس از برگزاری انتخابات‪ ،‬با ‪ 51‬درصد ارا ب ه عنوان رئی س جمهور انتخاب‬ ‫شد‪ .‬مادرو پیش از اینکه وارد عرصه سیاست شود راننده اتوبوس بود و سپس با‬ ‫ورود به حزب سوسیالیست چاوز مدارج ترقی را طی کرد تا اینکه در سال ‪ 2006‬به‬ ‫سمت وزارت خارجه کابینه وسپس معاون چاوز ارتقا پیدا کرد‪.‬‬ ‫نه بارس�لونا و نه رئال مادرید‪ ،‬نه لیونل مسی و‬ ‫نه کریستیانو رونالدو‪ ...‬قهرمانی بایرن مونیخ‬ ‫در لی�گ قهرمان�ان اروپا به ان�دازه ای عجیب‬ ‫بود که در ابت�دای فصل باور ناپذی�ر م ی کرد‪،‬‬ ‫پ هاینکس‬ ‫اما عجی ب تر اینکه ش�اگردان یو ‬ ‫در فین�ال مقابل یک تیم المان�ی دیگر یعنی‬ ‫بورسیا دورتموند پیروز شدند تا برخی به گزینه‬ ‫پایان رئال و بارسا فکر کنند‪.‬‬ ‫باراک اوباما‪ ،‬رئی س جمهوری امریکا‪ ،‬در سخنانی که از شبک ه های رادیویی و تلویزیون ان کشور پخش شد‪ ،‬اعالم‬ ‫کرد که به دلیل تصویب نشدن الیحه بودجه دولت فدرال در کنگره این کشور‪ ،‬نهادهای دولتی امکان ادامه فعالیت و‬ ‫ارائه خدمات را ندارند و کنگره را متهم کرد که به وظیفه خود در تصویب الیحه بودجه عمل نکرده است‪ .‬بحران بودجه‬ ‫امریکا عاقبت با کوتاه امدن کنگره به پایان رسید‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫مدیرعامل بانک مهر اقتصاد‪:‬‬ ‫کنترل های داخلی یکی از ابزارهای‬ ‫تحقق حاکمیت شرکتی است‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪202‬‬ ‫مدیرعامل بانک مه��ر اقتصاد در نخس��تین کنگره‬ ‫س��االنه انجمن حسابرس��ان داخلی کش��ور که با حضور‬ ‫رئیس کل بان��ک مرکزی و ب��ا موضوع حرفه ای ش��دن‬ ‫حسابرس��ی داخلی برگزار ش��د‪ ،‬به ارائه مقال��ه پرداخت‪.‬‬ ‫به گزارش رواب��ط عمومی بانک مهر اقتص��اد‪ ،‬دکتر نتاج‬ ‫مدیرعامل بانک در این کنگره ب��ا بیان اینکه کنترل های‬ ‫داخلی فرایندی است که به منظور کسب اطمینان معقول‬ ‫از تحقق هدف های سازمانی صورت می گیرد‪ ،‬اظهار کرد‪:‬‬ ‫«کنترل های داخل��ی یکی از ابزاره��ای تحقق حاکمیت‬ ‫شرکتی اس��ت که با تکیه بر نظام پاس��خگویی و اجرای‬ ‫صحیح مصوب��ات مجمع از بروز فس��اد جلوگیری کرده و‬ ‫با تقویت سالمت اداری حقوق سهامداران و ذی نفعان را‬ ‫تامین می کند‪ ».‬نتاج با تبیین عوامل موثر در کنترل های‬ ‫داخلی‪ ،‬خاطر نشان کرد‪« :‬حسابرسی داخلی به طور سنتی‬ ‫بخشی از سیس��تم کنترل داخلی محس��وب می شود و در‬ ‫ایران به استثنای موسسات پولی و بانکی که خود را حافظ‬ ‫س��پرده های مردم و منافع ذی نفعان می دانند‪ ،‬متاس��فانه‬ ‫س��ایر س��ازمان ها‪ ،‬حسابرس��ی داخلی را جدی نگرفته و‬ ‫به ای��ن مقوله بیش��تر از جنب��ه رفع تکلی��ف می نگرند‪».‬‬ ‫مدیرعامل بانک مهر اقتصاد ابراز داشت‪« :‬در بسیاری از‬ ‫بنگاه هایی که مورد تحقیق قرار گرفته اند از حسابرس��ان‬ ‫داخلی انتظ��ار یک ممیزی م��ی رود‪ ،‬در حالی که وظایف‬ ‫نخستین کنفرانس ملی توسعه مدیریت پولی و بانکی با‬ ‫ی کشور‪ ،‬صاحبنظران‬ ‫حضور بزرگترین اساتید و نخبگان علم ‬ ‫و فعاالن حوزه های اقتصادی و پول��ی و بانکی و همچنین‬ ‫شخصیت های عالی رتبه کشوری و با حمایت علمی بیش از‬ ‫‪30‬دانشگاه معتبر کشور در روزهای ‪ 8‬و ‪ 9‬بهمن ماه در مرکز‬ ‫همایش های بین المللی صدا و س��یما برگزار خواهد شد‪ .‬به‬ ‫گزارش دبیرخانه دائمی کنفرانس در مراسم افتتاحیه دکتر‬ ‫ولی اهلل س��یف‪ ،‬رئیس کل بانک مرکزی سخنرانی خواهند‬ ‫کرد‪ .‬همچنی��ن تاکنون حضور و س��خنرانی مدیران عامل‬ ‫بانک های ملت و تجارت در پانل های تخصصی کنفرانس‬ ‫قطعی شده که این امر به همراه حضور تعداد زیادی از مدیران‬ ‫و کارشناسان بانک های کشور‪ ،‬بیانگر استقبال نظام بانکی‬ ‫حسابرسان داخلی به مراتب فراتر و گسترده تر از ممیزی‬ ‫اسناد است‪ ».‬نتاج اطمینان دهی و مشاوره‪ ،‬ارزش افرینی و‬ ‫بهبود عملکرد‪ ،‬مساعی مشترک با مدیریت در جهت حل‬ ‫مس��ائل‪ ،‬دیدگاه کالن و متمرکز بر تحقق اهداف‪ ،‬توسعه‬ ‫دامنه و عمق کنترل‪ ،‬کنترل در جهت پیشگیری و کشف‬ ‫تقلب‪ ،‬کمک به اس��تقرار نظام خود کنترل��ی در واحدها و‬ ‫نقش بازدارنده در برابر سوءاس��تفاده کنندگان را از جمله‬ ‫کارکردهای حسابرس��ی داخلی عنوان ک��رد‪ .‬مدیرعامل‬ ‫بانک مهر اقتصاد با تاکید بر جایگاه و لزوم حفظ استقالل‬ ‫حسابرس��ان داخلی‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬مهم ترین عامل برای‬ ‫توانمندس��ازی حسابرس��ان داخلی اس��تقالل انهاست‪،‬‬ ‫بنابراین مدیریت باید همواره این موضوع را به رس��میت‬ ‫بشناس��د‪ ».‬نتاج برخورداری از جایگاه سازمانی مناسب‪،‬‬ ‫برخورداری از استقالل به لحاظ دسترس��ی به مدیران و‬ ‫کمیته حسابرسی‪ ،‬بهره مندی از روابط مناسب با مدیریت‪،‬‬ ‫برخورداری از هدف های جامع‪ ،‬شفاف و قابل اندازه گیری‪،‬‬ ‫داش��تن راهبردهای اس��تراتژیک و برنامه های س��االنه‪،‬‬ ‫بهره مندی از نیروی انسانی متعهد به اخالق‪ ،‬برخورداری‬ ‫از رویکردهای مناسب در خصوص مراقبت های حرفه ای‬ ‫و گزارش گیری دقیق و به موقع را از مهم ترین ویژگی های‬ ‫حسابرس��ی داخلی اثر بخش عنوان کرد‪ .‬گفتنی اس��ت؛‬ ‫این کنگ��ره با حمای��ت پیشکس��وتان جامع��ه حرفه ای‬ ‫حسابرسی به منظور س��اماندهی و تبیین مناسب تر نقش‬ ‫حسابرس��ی داخلی و با هدف ارزش افرینی و تنظیم امور‬ ‫و اعتالی حرفه حسابرس��ی داخلی در کشور تشکیل شد‬ ‫تا به گس��ترش کم��ی و کیفی خدمات حرف��ه ای مرتبط‪،‬‬ ‫ ترویج اس��تانداردهای حسابرس��ی داخلی‪ ،‬ارتقای دانش‬ ‫تخصصی و حرفه ای اعضا‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏ و تعامل با تشکل های حرفه ای‬ ‫منطقه ای و بین المللی بپ��ردازد‪ .‬بر پایه این گزارش‪ ،‬مدل‬ ‫قابلیت های حسابرس��ی داخلی‪ ،‬دگردیس��ی حسابرس��ی‬ ‫داخلی‪ ،‬ویژگی های فن��ی و عمومی حسابرس��ان داخلی‬ ‫کارامد‪ ،‬فرهنگ س��ازمانی و حسابرس��ی داخلی‪ ،‬استقرار‬ ‫حسابرسی داخلی اثربخش در سازمان ها‪ ،‬چالش های اتکا‬ ‫به اطمینان بخشی حسابرسان داخلی از دیدگاه حسابرسان‬ ‫مستقل و چالش های حسابرسی داخلی در نهادهای مالی‬ ‫از محور های نخس��تین کنگره ساالنه انجمن حسابرسان‬ ‫داخلی بود‪g.‬‬ ‫رئیس کل بانک‬ ‫مرکزی و مدیران‬ ‫عامل بانک های ملت‬ ‫و تجارت به جمع‬ ‫سخنرانان کنفرانس‬ ‫پیوستند‬ ‫‪82‬‬ ‫کشور از برگزاری این رویداد علمی است‪ .‬باتوجه به حمایت‬ ‫ بی سابقه معتبرترین دانشگاه های کشور و مشارکت گسترده‬ ‫بانک ها و همچنین حضور ش��خصیت های برجسته کشور‪،‬‬ ‫این کنفرانس به یکی از بزرگترین همایش های تخصصی‬ ‫کشور تبدیل شده و اجتماع بزرگترین اساتید و نخبگان کشور‬ ‫را رقم خواهد زد‪g.‬‬ ‫تحلیل‪HSBC‬‬ ‫از اینده‬ ‫قیمتطال‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪202‬‬ ‫تحلیلگ��ران اقتصادی موسس��ه مالی اچ اس بی س��ی‬ ‫اعالم کردند‪ ،‬س��طح مقاومتی بعدی برای قیمت هر اونس‬ ‫طال در بازارهای جهانی ‪ 1180‬دالر خواهد بود‪ .‬روند نزولی‬ ‫قیمت ط�لا در بازاره��ای بین المللی پ��س از تصمیم هفته‬ ‫گذش��ته فدرال رزرو امریکا مبنی بر کاه��ش محرک پولی‬ ‫‪85‬میلیارد دالری به ‪75‬میلیارد دالر تش��دید شده است‪ .‬بر‬ ‫اس��اس این گزارش قیمت ط�لا از ابتدای امس��ال تاکنون‬ ‫حدود ‪30‬درصد ارزش خود را از دست داده است‪ .‬کارشناسان‬ ‫اقتصادی اچ اس بی س��ی بر این باورند که س��طح مقاومتی‬ ‫بعدی ب��رای قیمت هر اون��س طال ‪ 1180‬دالر اس��ت و در‬ ‫صورت شکسته شدن این سطح احتمال کاهش قیمت طال‬ ‫به ‪ 1150‬دالر بس��یار زیاد خواهد بود‪ .‬در شرایط کنونی اکثر‬ ‫سرمایه گذاران بین المللی اقدام به فروش ذخایر طالی خود‬ ‫کرده اند و افزایش عرضه و کاهش تقاضا در بازار تاثیر زیادی‬ ‫بر افت شدید قیمت طال داشته اس��ت‪ .‬به نظر می رسد طال‬ ‫در حال ثبت بدترین عملکرد خود در ‪32‬س��ال اخیر اس��ت‪.‬‬ ‫سرمایه گذاران بین المللی در ش��رایط کنونی منتظر کاهش‬ ‫بیش��تر قیمت طال برای خرید هس��تند‪ .‬توصیه کارشناسان‬ ‫اقتصادی نیز این است که سرمایه گذاران بین المللی تا اواسط‬ ‫ژانویه منتظر بمانند تا بازار طال و قیمت ها تثبیت شود‪.‬‬ ‫قیمت جهانی طال سقوط کرد‬ ‫‪ l‬با نگران��ی س��رمایه گذاران نس��بت ب��ه تصمیم‬ ‫بانک مرکزی امریکا برای کاهش محرک های مالی‪ ،‬طال در‬ ‫بازار جهانی پایین ‪ 1200‬دالر در هر اونس معامله شد‪ .‬قیمت‬ ‫طال برای تحویل فوری در معامالت سنگاپور ‪ 1199‬دالر در‬ ‫هر اونس بود‪ .‬قیمت طال پنج شنبه هفته گذشته یک روز پس‬ ‫از اینکه بانک مرکزی امریکا اعالم کرد تدابیر محرک مالی‬ ‫را کاهش خواهد داد به ‪ 1188‬دالر در هر اونس س��قوط کرد‬ ‫که پایین ترین قیمت از اگوست س��ال ‪ 2010‬به این سو بود‪.‬‬ ‫قیمت معامالت طال برای تحویل در فوریه در بازار کامکس‬ ‫نیویورک نیز تغییر چندانی نداشت و ‪ 1199‬دالر در هر اونس‬ ‫بود‪ .‬طال از ابتدای س��ال ‪ 2013‬تاکن��ون ‪28‬درصد کاهش‬ ‫قیمت داشته و امس��ال با صعود بازارهای س��هام و تصمیم‬ ‫بانک مرکزی امریکا برای کاهش میزان خرید ماهانه اوراق‬ ‫قرضه از ‪ 85‬به ‪ 75‬میلیارد دالر‪ ،‬بدترین سال را از سال ‪1981‬‬ ‫به این سو داشته است‪ .‬بر اساس گزارش بلومبرگ‪ ،‬شاخص‬ ‫استاندارد ا ند پورز ‪ 500‬پس از اینکه کریستین الگارد‪ ،‬رئیس‬ ‫صندوق بین المللی پول گفت این س��ازمان نرخ رش��د مورد‬ ‫پیش بینی برای امریکا را افزایش می دهد‪0/5 ،‬درصد صعود‬ ‫کرد و به رکورد جدیدی رسید‪ .‬دارایی صندوق اس‪.‬پی‪.‬دی‪.‬ار‬ ‫گولد تراست که بزرگترین صندوق س��رمایه گذاری طالی‬ ‫قابل معامله در بورس است‪ ،‬به ‪ 805.72‬تن کاهش یافت که‬ ‫کمترین میزان از ژانویه سال ‪ 2009‬به این سو است‪ .‬بسیاری‬ ‫از سرمایه گذاران هفته جاری در استانه فرا رسیدن کریسمس‬ ‫از بازار کنار کشیده اند و حجم معامالت طال اندک بوده است‪.‬‬ ‫بازار کامکس یک ساعت زودتر تعطیل می شود و بازار جهانی‬ ‫طال به مناسب کریسمس تعطیل خواهد بود‪.‬‬ ‫قیمت طال طی س�ال های اینده به ‪ 2500‬تا‬ ‫سه هزار دالر خواهد رسید‬ ‫‪ l‬کارشناس برجس��ته اقتصادی موسسه ئی تی اف‬ ‫پیش بینی ک��رد قیمت جهانی ط�لا تا پایان ده��ه جاری یا‬ ‫حتی زودتر از ان ب��ا دو برابر افزایش به بی��ش از ‪2500‬دالر‬ ‫خواهد رس��ید‪ .‬مایکل لمب��اردی تحلیلگر ارش��د اقتصادی‬ ‫تصریح کرد‪«:‬قیمت طال از ‪300‬دالر در هر اونس در س��ال‬ ‫‪2002‬میالدی به بیش از ‪1200‬دالر رس��یده که این مساله‬ ‫نشانگر رشد‪260‬درصدی قیمت در‪ 11‬سال است‪ ،‬یعنی به طور‬ ‫میانگین هر س��ال قیمت طال بیش از ‪23‬درصد رشد داشته‬ ‫است‪ ».‬بر اساس این گزارش وی تاکید کرد‪ ،‬سایر دارایی ها و‬ ‫کاالها به اندازه طال افزایش قیمت مناسبی نداشته اند‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال شاخص صنعتی داو جونز امریکا از حدود ‪ 10‬هزار واحد در‬ ‫سال ‪ 2002‬به ‪ 16‬هزار واحد رسیده که این رقم نشانگر افزایش‬ ‫‪60‬درصدی در این مدت و میانگین رش��د ‪5/45‬درصدی در‬ ‫سال است‪ .‬این کارشناس اقتصادی در ادامه اعالم کرد‪« :‬اکثر‬ ‫خوانندگان من این سوال را مطرح می کنند که ایا قیمت طال‬ ‫بار دیگر دو برابر خواهد شد و قیمت این فلز زرد به ‪ 2500‬دالر‬ ‫در هر اونس خواهد رسید؟ پاسخ من مثبت است‪ .‬به نظر من‬ ‫قیمت طال تا پایان دهه جاری یا زودتر از ان به بیش از ‪2500‬‬ ‫تا ‪3000‬دالر خواهد رس��ید‪ ».‬وی افزود‪« :‬با بررسی عملکرد‬ ‫قیمت طال در ماه های اخیر به این نتیجه می رسیم که قیمت‬ ‫طال در برخی روزها با افت شدید بیش از ‪2‬درصدی روبه رو شده‬ ‫که این نشانگر وجود برخی عوامل منفی در بازار طال یا حتی‬ ‫دستکاری قیمت ها بوده اس��ت‪ ».‬لمباردی خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«در بهار ‪ 2009‬میالدی نیز افت شدید شاخص سهام موجب‬ ‫شد تا همه فروشنده باشند و کسی حاضر به خرید سهام نباشد‪.‬‬ ‫ان موقع فرصت بسیار مناسبی برای خرید سهام بود‪ .‬وضعیت‬ ‫بازار طال نیز اکنون مشابه سال ‪ 2009‬است‪ .‬به نظر من اکنون‬ ‫بهترین فرصت برای خرید طالست‪».‬‬ ‫قیمت طال به کمتر از ‪ ۱۲۰۰‬دالر رسید‬ ‫‪ l‬به دنبال انتش��ار امارهای جدید از افزایش میزان‬ ‫هزینه های مصرفی در امریکا و اس��یب دیدن جذابیت بازار‬ ‫طال‪ ،‬قیمت فل��ز زرد در حوالی ‪ ۱۲۰۰‬دالر در نوس��ان بود‪.‬‬ ‫باتوجه به حجم پایین معامالت در ایام پایانی سال‪ ،‬احتمال‬ ‫رسیدن ان به پایین ترین میزان در شش ماه اخیر وجود دارد‪.‬‬ ‫تعدیل قریب الوقوع سیاس��ت محرک اقتصادی فدرال رزرو‬ ‫امریکا نیز در کاهش جذابیت بازار طال موثر بود‪ .‬قیمت طال‬ ‫از ابتدای امس��ال تاکنون حدود ‪ 30‬درصد کاهش یافته و در‬ ‫مس��یر ثبت بزرگترین کاهش ساالنه در ‪ 32‬س��ال اخیر قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬ادوارد میر‪ ،‬تحلیلگر بازار طال در این باره گفت‪:‬‬ ‫«به دلیل عوامل مختلفی از جمله تقویت شاخص های اقتصاد‬ ‫کالن امریکا‪ ،‬افزایش شاخص ها در بازار بورس و ادامه خروج‬ ‫سرمایه از صندوق های سرمایه گذاری در بازار طال‪ ،‬قیمت ها‬ ‫احتماال در کوتاه مدت همچنان تحت فشار باقی خواهد ماند‪».‬‬ ‫بر اس��اس این گزارش‪ ،‬قیمت هر اونس طال پس از کاهش‬ ‫‪ 0/3‬درصدی در جلسه گذشته‪ ،‬با ‪0/1‬درصد کاهش به ‪1197‬‬ ‫دالر و ‪ 76‬سنت رسید‪ .‬قیمت طال هفته گذشته پس از اعالم‬ ‫تعدیل سیاس��ت محرک اقتصادی فدرال رزرو از ماه ژانویه‪،‬‬ ‫به ‪ 1185‬دالر و ‪ 10‬س��نت رسید که پایین ترین قیمت شش‬ ‫ماه اخیر محسوب می شد‪ .‬پس از ان به دلیل پیش خریدهای‬ ‫انجام شده در بازار‪ ،‬قیمت ها اندکی افزایش یافت‪ .‬بازارهای‬ ‫اسیایی پس از بهبود ش��اخص ها در وال استریت و امارهای‬ ‫بهتر در زمینه میزان مصرف در امریکا ش��اهد رش��د بودند‪،‬‬ ‫به طوری که شاخص نیکی ژاپن به باالترین سطح در سال‬ ‫‪ 2013‬رسید‪ .‬احساس مصرف کننده در امریکا در استانه پایان‬ ‫سال ‪ 2013‬میالدی به باالترین میزان در پنج ماه اخیر رسید‬ ‫و میزان هزینه های مصرفی در این کشور به باالترین سطح‬ ‫از فصل تابستان تاکنون افزایش یافت‪.‬‬ ‫طال به ‪ ۱۱۹۷‬دالر در هر اونس رسید‬ ‫‪ l‬قیمت طال با ‪ 1/43‬دالر کاه��ش به ‪1197//43‬‬ ‫دالر در هر اونس رس��ید و انتظار کاهش بیشتر برای این فلز‬ ‫گرانبها می رود‪ .‬قیمت جهانی طال در کمتر از ‪ 1200‬دالر در‬ ‫نوسان اس��ت و به نظر می رس��د که به پایین ترین میزان در‬ ‫شش ماه گذش��ته س��قوط کند‪ .‬ادوارد میر‪ ،‬تحلیلگر طال در‬ ‫این باره گفت‪« :‬به دنبال انتشار امارهای قوی از شاخص های‬ ‫کالن امریکا و افزایش ارزش بازارهای سهام و ادامه خروج‬ ‫سرمایه از صندوق های سرمایه گذاری طال‪ ،‬احتماال قیمت ها‬ ‫در کوتاه مدت تحت فشار باشد و کاهش یابد‪ ».‬پس از اعالم‬ ‫کاهش خری��د اوراق قرضه از س��وی ف��درال رزرو‪ ،‬قیمت‬ ‫طال هفته گذش��ته به ‪ 1185.10‬دالر در هر اونس رسید که‬ ‫پایین ترین رقم برای قیم��ت این فلز گرانبها در ش��ش ماه‬ ‫گذشته محسوب می ش��ود‪ .‬گلد تراست بزرگ ترین صندوق‬ ‫س��رمایه گذاری طال در جه��ان اعالم کرد ک��ه ذخایر این‬ ‫صندوق ‪ 8/40‬تن کاهش یافته و به ‪ 805/72‬تن رسید و این‬ ‫رقم کمترین میزان در حدود پنج سال اخیر است‪.‬تاجران بیم‬ ‫دارند که طال کمترین قیمت در شش ماه گذشته را به علت‬ ‫کمی مبادالت در روزهای پیش از تعطیالت سال نو میالدی‬ ‫تجربه کند‪ .‬تحلیلگران بانک اچ اس بی س��ی در یادداش��تی‬ ‫پیش بینی کردند که طال تا ‪ 1180‬دالر در هر اونس افزایش‬ ‫یابد و اگر بازار این س��طح را بش��کند‪ ،‬قیمت به ‪ 1150‬دالر‬ ‫خواهد رسید‪.‬‬ ‫قیمت طال طی س�ه ماه اینده بی�ن ‪ 1086‬تا‬ ‫‪ 1281‬دالر در نوسان خواهد بود‬ ‫‪ l‬تازه ترین تحلیل فیبوناچی رویترز نشان می دهد‬ ‫که قیمت طال طی سه ماه اینده بین ‪ 1086‬تا ‪ 1281‬دالر در‬ ‫هر اونس در نوسان است‪ .‬قیمت جهانی هر اونس طال پس از‬ ‫ثبت رکورد ‪ 1920‬دالری در سپتامبر ‪ 2011‬میالدی به شدت‬ ‫کاهش یافته و اکنون به مرز ‪ 1200‬دالری رس��یده اس��ت‪.‬‬ ‫کاهش شدید قیمت طال در سال ‪ 2013‬میالدی از سال ‪1981‬‬ ‫میالدی بی سابقه است‪ .‬بر اساس این گزارش تحلیل اماری‬ ‫فیبوناچی نشان می دهد که قیمت طال طی سه ماه اینده به‬ ‫بیش از ‪ 1281‬دالر خواهد رسید و سپس این رقم به کمتر از‬ ‫‪ 1086‬دالر کاهش خواهد یافت‪ .‬بر اساس تحلیل فیبوناچی‬ ‫س��طح مقاومتی بعدی برای قیمت طال ‪ 1180/71‬دالری‬ ‫خواهد بود و در صورت شکس��ته ش��دن این سطح احتمال‬ ‫کاهش شدید قیمت طال وجود خواهد داشت‪g.‬‬ ‫‪83‬‬