ماهنامه مثلث شماره 212

‫گفت وگوی مثلث‬ ‫با چهره های ویژه‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و دوازده ‪ 22 /‬اسفند ‪ 212 /1392‬صفحه‪8000/‬تومان‬ ‫رویدادها و چهره های سال ‪92‬‬ ‫رابطه ایران و امریکا‬ ‫مذاکرات هسته ای‬ ‫پدیده ظریف‬ ‫برامدناعتدالگرایان‬ ‫جدال سیاست در سینما‬ ‫شیخ دیپلمات‬ ‫بحران رای اعتماد در ورزش‬ ‫ایتاهللهاشمیرفسنجانی‬ ‫درگفتوگوی اختصاصی با مثلث‪:‬‬ ‫من‪ ،‬همان‬ ‫هاشمیام‬ ‫احتمال م ی دادم که شورای نگهبان رد صالحیتم‬ ‫کند جمعه قبل از ثب ت نام استخاره کردم‪ ،‬در ایه‬ ‫امده بود‪« :‬به نتیجه ای که فکر م ی کنی‪ ،‬نم ی رسی»‬ ‫بعد از پیغام رد صالحیت‪ ،‬اقای روحانی به من گفت‬ ‫صالح نم ی دانم انص راف بدهید به روحانی گفته ام‬ ‫که هیچ دخالتی در دولت شما ندارم‬ ‫و از فرزندانم کسی به دولت‬ ‫شما نم ی اید اگر فضای‬ ‫عمومی جامعه مثل االن‬ ‫باشد‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫اکثریت مجلس را‬ ‫م ی گی رند‬ ‫همراهبااثارو گفت وگوهاییاز‪:‬محمدعلیهمایون کاتوزیان‪،‬علیدارابی‪،‬مصطفیهاشمی طبا‪،‬رضاغالمی‪،‬محسنمهرعلیزاده‪،‬یاسرهاشمی‪،‬محمد رضاصادق‪،‬نادرحبیبی‬ ‫سعید لیالز‪ ،‬حسین راغفر‪ ،‬عباس سلیمی نمین‪ ،‬امیر محبیان‪ ،‬سید رضا تقوی‪ ،‬عباس ملکی‪ ،‬ناصر هادیان‪ ،‬حمید رضا اصفی‪ ،‬کیهان برزگر‪ ،‬حجت اهلل ایوبی‬ ‫فرهاد توحیدی‪ ،‬حسین مسافر استانه‪ ،‬حسین فرکی‪ ،‬نادر انتصار‪ ،‬زهیر توکلی و اسکات پترسون‬ ‫با نصب برنامه وی�ژه مثلث بر روی تلف�ن همراه با‬ ‫سیستم عامل اندروید‪ ،‬تمامی اخبار و گزارش های‬ ‫مثلث را همیشه و همه جا همراه داشته باشید‪.‬‬ ‫‪w w w . m o s a l a s . i r‬‬ ‫دانلود برنامه‪w w w . i r a n a p p s . c o m :‬‬ ‫درشرایطبرد‬ ‫کنارهگیریکردم‬ ‫محمدرضا عارف از روزهای انصراف میگوید‬ ‫تالشکردم‪،‬جلیلیو والیتی‬ ‫بهنفعقالیبافانصرافدهند‬ ‫ناگفته های انتخابات ‪ 92‬در گفت وگو با دکتر حداد عادل‬ ‫درنقداحمدینژاد‬ ‫ازروحانیجلوتربودم‬ ‫روایتاحمدتوکلیازسیاستایراندرسالیکهگذشت‬ ‫بر سرتعدادسانتریفیوژها‬ ‫مذاکرهنمیکنیم‬ ‫گفت و گو با علی اکبر صالحی درباره ابعاد فنی توافق هسته ای‬ ‫بعدازمذاکره‪،‬سختتر‬ ‫ازخودمذاکرهبود‬ ‫رمز و راز ژنو و وین به روایت سید عباس عراقچی‬ ‫رسانه هایقانونیبرای‬ ‫دولتبرابرند‬ ‫تو گودربارهسیاست هایرسانه ایدولتبامحمدرضاصادق‬ ‫گف ‬ ‫بهایندهروابطصداوسیما‬ ‫وروحانیامیدوارم‬ ‫روایت علی دارابی از رابطه دولت و تلویزیون‬ ‫فلزناطقنوریبه اصالحطلبان‬ ‫نمی خورد‬ ‫محمدرضا باهنر از رابطه دولت و اصولگرایان میگوید‬ ‫این‪،‬کابینه‬ ‫ژنرال ها نیست‬ ‫نسبتاصالح طلبانبادولتیازدهم‬ ‫درگفت وگوبامحسنمهرعلیزاده‬ ‫صدای چمران را می شنویم؟‬ ‫اغاز‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫حاال که وارد سال ‪ 93‬م ی شویم جامعه ایران روز ب ه روز مدرن تر م ی شود‪ ،‬شی ک تر م ی شود‪ ،‬جدیدتر م ی شود اما این‬ ‫تازه شدن را م ی توان به منزله جدا شدن از دوست داشتن ی های گذشته اش دانس�ت؟ ایا مردم ایران هر قدمی که به جلو‬ ‫ب ر م ی دارند یک قدم از گذشته شان فاصله م ی گیرند؟‬ ‫اگر گذشته که مردم ایران به ان متکی هستند بتواند خود را در اینده بازتولید کند ایا بازهم م ی توان نسبت مستقیم‬ ‫ی دانست؟‬ ‫قدم به جلو گذاشتن را با از گذشته فاصله گرفتن حتم ‬ ‫اگر گذشته مردم ایران با هم بودن‪ ،‬صداقت داشتن‪ ،‬به یکدیگر خوبی کردن و از این جور چیزها باشد بازهم اینده در‬ ‫تضاد با گذشته است؟ شاید در شکل‪ ،‬وایبر و پیامک و فی س بوک و‪ ...‬جای تلفن کارتی و نامه را گرفته باشند‪ ،‬اما انچه در‬ ‫میان این رسانه های جدید منتقل م ی شود همان سنت ماست؛ فداکاری‪ ،‬ایثار‪ ،‬گذشت‪ .‬م ی توانیم هرقدرکه به جلو م ی رویم‬ ‫از گذشته فاصله نگیریم‪ .‬م ی شود همچنان صدای گذشته را شنید چرا که اینده ما از گذشته مان م ی گذرد‪ .‬صدای چمران‬ ‫را‪ ،‬صدای همت را‪ ،‬باکری را‪ ،‬خرازی را‪ ...‬راستی صدای چمران را م ی شنویم؟‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اغاز‬ ‫‪29‬‬ ‫نقشه راه حکیمانه‬ ‫گزیده ای از بیانات رهبر معظم انقالب در سال‪1392‬‬ ‫حتی کسان نزدیک و خانواده و فرزندان من مطلع نیستند که من به چه کسی رای دادم‪.‬‬ ‫وظیفه مردم است که تحقیق کنند‪.‬‬ ‫ممکن اس�ت کس�ی به دلیلی نخواهد از نظام اسلامی حمایت کند‪ ،‬اما از کشورش که‬ ‫می خواهد حمایت کند‪ .‬همه باید بیایند‪.‬‬ ‫یک توصیه به این حضرات محترمی که مسئوالن صندوق ها و مسئوالن بازشماری و قرائت‬ ‫ارا هستند‪ ،‬دارم و ان اینکه بدانند که رای مردم امانتی در دست انهاست و حق الناس‬ ‫اس�ت‪ .‬حق الناس را انسان باید بیشتر رعایت کند‪ ،‬چرا که خروج از عهده حق الناس از‬ ‫خروج از حق اهلل سخت تر است؛ لذا باید خیلی توجه کنند‪.‬‬ ‫من هم از مس�ائل فرهنگی نگرانم ‪ l‬در مس�ائل فرهنگی نمی توان بی مالحظگی کرد‬ ‫‪l‬کسانیکه به این جوانان با بدبینی نگاه می کنند و تالش دارند انها را منزوی کنند‪ ،‬به‬ ‫انقالب و کشور خدمت نمی کنند‪.‬‬ ‫ما مخالف با حرکت هاى صحیح و منطقى دیپلماسى هم نیستیم؛ چه در عالم دیپلماسى‪،‬‬ ‫چه در عالم سیاس�ت هاى داخلى‪ .‬بنده معتقد به همان چیزى هس�تم که سال ها پیش‬ ‫اسم گذارى شد «نرمش قهرمانانه»؛ نرمش در یک جاهایى بسیار الزم است‪ ،‬بسیار خوب‬ ‫است؛ عیبى ندارد‪ ،‬اما این کشتى گیرى که دارد با حریف خودش کشتى می گیرد و یک‬ ‫جاهایى به دلیل فنّى نرمشى نشان می دهد‪ ،‬فراموش نکند که طرفش کیست؛ فراموش‬ ‫نکند که مشغول چه کارى است؛ این شرط اصلى است‪.‬‬ ‫اغاز‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ما البته در جزئیات این مذاکرات مداخله نمی کنیم‪ .‬یک خطوط قرمزی و حدودی وجود‬ ‫دارد که باید رعایت ش�ود‪ .‬این را به مسئوالن گفتیم و موظفند که این حدود را رعایت‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫ای�ران نق�ض قرار نمی کند‪ ،‬اما ب�از می گویم که فایده ای ندارد و بجایی نخواهد رس�ید‬ ‫‪ l‬بعضی از مس�ئولین دولت قبل و این دولت فکر می کنند اگر در موضوع هس�ته ای‬ ‫مذاکره کنند مساله حل می شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اغاز‬ ‫‪31‬‬ ‫م ی خورد‪ .‬این یعنی مردم ای ران‪ ،‬مشاهده کردند که هیچ منعی‬ ‫ب رای حضور اندیشه ها و سالیق مختلف در انتخابات‪ ،‬مادام که‬ ‫صاحبان ان اندیشه و سلیقه در نظر و عمال به قانون اساسی‬ ‫پایبند باشند‪ ،‬نیست‪ .‬نامزدها خواسته یا ناخواسته زمینه ای را‬ ‫فراهم کردند تا از طریق اظهارنظرهای ازادانه و صریح درباره‬ ‫مسائل کشور‪ ،‬فرصت یک انتخاب هدفمند ب رای مردم مهیا‬ ‫شود‪ .‬خوشبختانه در رقابت نامزدهای این دوره از انتخابات‪ ،‬هم‬ ‫نامزدها به موازین اخالقی و مصالح ملی اهتمام بیشتری نشان‬ ‫دادند و هم رسانه ملی و سایر رسانه ها برخورد پخته تری داشتند‬ ‫و این موضوع‪ ،‬مردم را به نتیجه انتخابات امیدوار تر کرد‪.‬‬ ‫شاخصه های گفتمان رهبری در این انتخابات را‬ ‫چگونه م ی توان تبیین کرد؟‬ ‫در نظام ما رایِ مردم‪ ،‬محور است‪ ،‬تعارف نیست‬ ‫نقش رهبری در انتخابات پرشور سال‪ 92‬در گفت وگو با حجت االسالم رضا غالمی‬ ‫اغاز‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫به نظر شما عوامل شکل دهنده انتخابات پرشور‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم چه بود؟‬ ‫پس از پیروزی انقالب اس�لامی و ش��کل گیری‬ ‫نظام مردم س��االری دینی‪ ،‬مردم ای ران همواره نش��ان داده اند‬ ‫که در مقدرات کش��ور نقش منحصر به فردی دارند‪ .‬روش��ن‬ ‫است که نظام اسالمی به عنوان مولود انقالب‪ ،‬نظامی است‬ ‫ی و متکی به ارای عمومی؛ بناب راین حضور‬ ‫صد در صد مردم ‬ ‫مردم در انتخابات یک موضوع معمولی نیست؛ یک موضوع‬ ‫فوق العاده حساس و تعیین کننده است‪ .‬تردیدی نیست که‬ ‫هر بار که مردم در انتخابات حضور ویژه ای دارند‪ ،‬به تبع ان‪،‬‬ ‫ضریب امنیت ملی کش��ور نیز باال م ی رود‪ .‬یعنی دش��منان‬ ‫نظام اس�لامی به وضوح متوجه م ی ش��وند ک��ه اوال اعتماد‬ ‫عمومی به نظام در س��طح باالیی ق��رار دارد و ثانیا مردم از‬ ‫نظام خودش��ان و سیاس��ت های بنیادی ان‪ ،‬کامال حمایت‬ ‫م ی کنند‪ .‬در یازدهمین انتخابات ریاس��ت جمهوری نیز مثل‬ ‫سایر انتخابات‪ ،‬حضور مردمی حقیقتا گسترده و جدی بود‪.‬‬ ‫ی مردم با‬ ‫البته دعوت ویژه رهبرمعظم انقالب اسالمی از تمام ‬ ‫تفکرات و سالیق سیاسی گوناگون ب رای شرکت در انتخابات‬ ‫نیز در جای خود به انتخابات یازدهم رونق مضاعف بخشید‪.‬‬ ‫نباید فراموش کرد که این انتخابات در شرایطی برگزار شد که‬ ‫فقط چهار سال از فتنه پیچیده و سنگین سال ‪ 88‬گذشته بود‪.‬‬ ‫در این چهار سال‪ ،‬رسانه های بیگانه با کمک جریان معارض‬ ‫انقالب در داخل‪ ،‬همه تالش خودشان را مصروف سمپاشی‬ ‫علیه نظام و ب ی اثر معرفی کردن حضور مردم در یازدهمین‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری کردند‪ .‬با این وجود‪ ،‬مردم ای ران‬ ‫ ب ی توجه به عملیات روانی دش��منان‪ ،‬با حضور گسترده خود‬ ‫در این انتخابات‪ ،‬نش��ان دادند به نظام کامال اطمینان دارند‬ ‫و شرکتشان در انتخابات را در تعیین سرنوشت کشور بسیار‬ ‫موثر م ی دانند‪ .‬جالب است که هر وقت رسانه های بیگانه با‬ ‫تبلیغ علیه نظام درصدد منصرف کردن مردم ب رای ش��رکت‬ ‫در انتخابات هس��تند‪ ،‬مردم ما ب��رای حض��ور در انتخابات‬ ‫مصمم تر از قبل م ی شوند‪ .‬این رفتار مردم ای ران‪ ،‬حتما از جهت‬ ‫جامع ه شناختی محل مطالعه است و م ی تواند سیستم فکری‬ ‫مردم ما را رمزگشایی کند لکن دشمنان ای ران به دلیل حماقت‬ ‫باالیی که دارند‪ ،‬ب ی توجه به واقعی ت های محیط سیاسی ای ران‬ ‫در هر انتخابات‪ ،‬رفتارهای مشابه ای را از خود بروز م ی دهند که‬ ‫برایند ان به ضد خودش تبدیل م ی شود‪ .‬یکی دیگر از عوامل‬ ‫پرشور شدن انتخابات یازدهم‪ ،‬حضور نمایندگان طی ف های‬ ‫سیاس��ی گوناگون در انتخابات بود‪ .‬شما مالحظه کردید که‬ ‫تقریبا از همه طی ف ها در این انتخابات نامزدهایی به چشم‬ ‫حجت االسلام رضا غالمی رئیس موسسه‬ ‫پژوهش�ی علوم انس�انی ص�درا در گفت وگو با‬ ‫مثل�ث به تبیی�ن نق�ش رهب�ری در انتخابات‬ ‫باش�کوه ‪24‬خرداد پرداخ�ت‪ .‬او معتقد اس�ت‪:‬‬ ‫«بنابرای�ن مالحظ�ه م ی فرمایی�د ک�ه نظ�ام‬ ‫مردم ساالری دینی با اس�تبداد سر ستیز دارد‪،‬‬ ‫دلیلش هم این اس�ت که حکومت اس�تبدادی‬ ‫تنها بر اب�دان حکمرانی م ی کن�د و قلوب از ان‬ ‫متنفر است‪ ،‬اما دولت اسالمی ب ه دنبال نشستن‬ ‫در قلوب مردم اس�ت و این‪ ،‬جز از طریق شرکت‬ ‫ازادانه مردم در انتخاب�ات و صیانت از ارای انان‬ ‫میسر نخواهد ش�د‪ .‬با این وصف‪ ،‬منطقی است‬ ‫اگر رهبر انقالب از رای مردم‪ ،‬تعبیر به حق الناس‬ ‫کنند‪ .‬در این صورت مسئوالن برگزاری انتخابات‬ ‫باید بدانند ک�ه حتی مخدوش ش�دن یک رای‬ ‫توسط انها معصیت است و م ی تواند انها را در روز‬ ‫قیامت با گرفتاری و ورود به عذاب روب ه رو کند‪».‬‬ ‫به نظ��ر م ی رس��د گفتم��ان م��ورد عنای��ت‬ ‫مقام معظم رهبری در این انتخابات‪ ،‬س��ه بعد اصلی داشت؛‬ ‫بعد اول‪ ،‬دعوت از مردم ب رای شرکت گس��ترده در انتخابات‪،‬‬ ‫ان هم به صرف عالقه مندی به کش��ور بود‪ .‬ایشان صراحتا‬ ‫تاکید فرمودند که اگر کس��ی فقط به کش��ورش دلبستگی‬ ‫دارد‪ ،‬منطقی اس��ت که در این انتخابات ش��رکت نماید‪ .‬بعد‬ ‫دوم‪ ،‬باز کردن بیش از پیش صحنه سیاس��ی کش��ور ب رای‬ ‫حضور جناح های سیاسی مختلف در انتخابات بود‪ .‬بعضی‬ ‫به غلط تصور م ی کردند ب��ا اتفاقاتی که در فتن��ه ‪ 88‬افتاده‬ ‫است‪ ،‬نظام مطلقا میلی به حضور بعضی جناح های سیاسی‬ ‫نظیر اصالح طلبان که بخشی از انها در شکل گیری ان فتنه‬ ‫نقش موثر داشتند‪ ،‬ندارد‪ ،‬لکن رهبر معظم انقالب اسالمی با‬ ‫تقس��یم اصالح طلبان به دو گروه افراطی و میانه رو‪ ،‬فرصت‬ ‫حضور اصالح طلب��ان میان��ه رو و معتقد به نظ��ام را در این‬ ‫انتخابات ایجاد کردند‪ .‬بعد س��وم‪ ،‬تاکید خاص رهبر معظم‬ ‫انقالب اس�لامی به لزوم رعایت ُم ّر قانون در مراحل برپایی‬ ‫انتخابات بود‪ .‬شما مالحظه کردید که بعضی از نامزدهای این‬ ‫دوره از انتخابات‪ ،‬با انکه افراد شهیر و باسابقه ای بودند‪ ،‬طبق‬ ‫قانون ذی صالح شناخته نش��دند؛ این موضوع م ی توانست‬ ‫تنش هایی را در صحنه سیاسی کش��ور به وجود بیاورد اما با‬ ‫تاکیدات هوشمندانه ای که مقام معظم رهبری روی ضرورت‬ ‫قانونگرایی داش��تند‪ ،‬صحنه سیاسی کش��ور ارامش خود را‬ ‫کامال حفظ کرد‪ .‬یکی دیگر از تاکی دات رهبری در این عرصه‪،‬‬ ‫اهمیت حفاظت از ارای عمومی از س��وی دس��ت اندرکاران‬ ‫برگزاری انتخابات بود‪ .‬البته متصدیان انتخابات در طول این‬ ‫‪ 35‬س��ال‪ ،‬که بخش عمده ای از انها را اقشار گوناگون مردم‬ ‫تش��کیل م ی دهند‪ ،‬همواره با نهایت امانتداری با ارای مردم‬ ‫مواجه ش��ده اند اما تاکید دوباره رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫در این زمینه‪ ،‬موجب شد تا عالوه بر رفع شبهات‪ ،‬دقت نظر‬ ‫مسئوالن در این زمینه افزایش یابد‪.‬‬ ‫تاکید رهبری بر «حق الناس ب�ودن رای مردم»را‬ ‫چگونه می توان در ادبی�ات رهبری تحلیل کرد و‬ ‫این گزاره چه تاثیری در روند انتخابات داشت؟‬ ‫در نظام مردم س��االری دینی‪ ،‬رای م��ردم حقیقتا‬ ‫در شکلگیری دولت اس�لامی نقش محوری دارد‪ .‬این یک‬ ‫تعارف نیس��ت‪ .‬چه امام (ره) و چه مقام معظم رهبری عمیقا‬ ‫به این نقش باور دارند‪ .‬اگر اکثریت مردم در شکل گیری دولت‬ ‫اسالمی سهم موثری نداشته باش��ند‪ ،‬دولت اسالمی قادر به‬ ‫انجام تکالیف خود نیس��ت؛ بناب رای��ن مالحظه م ی فرمایید‬ ‫که نظام مردم ساالری دینی با استبداد سر ستیز دارد‪ ،‬دلیلش‬ ‫هم این است که حکومت استبدادی تنها بر ابدان حکمرانی‬ ‫م ی کند و قلوب از ان متنفر است‪ ،‬اما دولت اسالمی به دنبال‬ ‫نشستن در قلوب مردم است و این‪ ،‬جز از طریق شرکت ازادانه‬ ‫مردم در انتخابات و صیانت از ارای انان میس��ر نخواهد شد‪.‬‬ ‫با این وصف‪ ،‬منطقی اس��ت اگر رهبر انق�لاب از رای مردم‪،‬‬ ‫تعبیر به حق الناس کنند‪ .‬در این صورت مس��ئوالن برگزاری‬ ‫انتخابات باید بدانند که حتی مخدوش شدن یک رای توسط‬ ‫انها معصیت است و م ی تواند انها را در روز قیامت با گرفتاری‬ ‫و ورود به عذاب روبه رو کند‪ .‬شما در همین انتخابات یازدهم‬ ‫مشاهده کردید که اقای روحانی با فاصله کمی از ارای رقبای‬ ‫خود‪ ،‬ب رنده انتخابات شد؛ به طوری که با کوچک ترین دستکاری‬ ‫در ارای امکان کشیده ش��دن انتخابات به مرحله دوم وجود‬ ‫داشت ولیکن مسئوالن انتخابات مانند گذشته با مسئولیت‬ ‫شناس��ی تمام از تک تک ارا به خوبی صیانت کردند و اجازه‬ ‫ندادند تا ذره ای از حق کسی ضایع شود‪.‬‬ ‫تحلی�ل جنابعال�ی از اس�تراتژی رهب�ری درباره‬ ‫«مذاکره هسته ای»چگونه است؟‬ ‫ما باید سعی کنیم استراتژی مقام معظم رهبری را‬ ‫از مجموعه فرمایشات علنی ایشان درک کنیم‪ .‬جز این هم‬ ‫راهی نیست‪ .‬به نظر م ی رس��د‪ ،‬از نظر رهبر معظم انقالب‪،‬‬ ‫نواوری و ابتکار عمل در حوزه دیپلماسی ضروری است‪ .‬هنر‬ ‫وزرای خارجه و دستگاه دیپلماس��ی در هر دولتی‪ ،‬این است‬ ‫که بتواند در چارچوب سیاس��ت های مبنایی نظام در عرصه‬ ‫بی ن الملل‪ ،‬از خود ابتکار عمل نش��ان ده��د و گرفتاری های‬ ‫بی ن المللی کشور را رفع کند‪ .‬با این حال‪ ،‬باید توجه داشت که‬ ‫حفظ منافع و مصالح ملی‪ ،‬یک خط قرمز است‪ .‬هیچ دولتی‬ ‫حق ندارد به اس��م رفع گرفتاری‪ ،‬از این خط قرمز عبور کند‪.‬‬ ‫در موضوع هسته ای‪ ،‬مقام معظم رهبری بارها فرموده اند که‬ ‫جمهوری اسالمی نه فقط قصد دستیابی به سالح هسته ای‬ ‫را ندارد‪ ،‬بلکه دس��تیابی و اس��تفاده از ان را نیز حرام قطعی‬ ‫م ی داند‪ .‬با این وجود‪ ،‬دشمنان این نظام و مردم با بهانه های‬ ‫واهی تالش م ی کنند که مانع اس��تفاده صلح امی��ز ای ران از‬ ‫انرژی هسته ای بش��وند‪ .‬بعضی تصور کرده اند استفاده ما از‬ ‫انرژی هس��ته ای در ش��رایطی که نفت داریم ضرورتی ندارد‬ ‫لکن روشن اس��ت که اوال نفت یک انرژی تمام شدنی است‬ ‫متصدیان انتخابات در طول این ‪ 35‬سال‪ ،‬که‬ ‫بخش عمده ای از انها را اقشار گوناگون مردم‬ ‫تشکیل می دهند‪ ،‬همواره با نهایت امانتداری‬ ‫با ارای مردم مواجه شده اند اما تاکید دوباره‬ ‫رهبر معظم انقالب اسلامی در ای�ن زمینه‪،‬‬ ‫موجب شد تا عالوه بر رفع شبهات‪ ،‬دقت نظر‬ ‫مسئوالن در این زمینه افزایش یابد‬ ‫بنا بر انچ�ه توضیح دادید‪ ،‬چ�ه پی ش بین ی ای از‬ ‫اینده روابط یا ‪ 5+1‬دارید؟‬ ‫باید توجه داش��ت ک��ه غرب ی ه��ا و در راس انها‬ ‫ایاالت متحده‪ ،‬چاره ای جز مواجهه مسالمت امیز با جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران ندارند‪ .‬انها باید به حقوق هسته ای ملت ای ران‬ ‫احترام بگذارند و پایشان را از گلیم خود دراز تر نکنند‪ .‬االن به‬ ‫دلیل ادرس های غلطی که توسط دولت قبلی و دولت جدید‬ ‫درباره تحریم ها داده شده‪ ،‬غرب ی ها تصور م ی کنند تحریم ها‬ ‫فوق العاده اثرگذار بوده است؛ این در حالی است که مشکالت‬ ‫اقتصادی ای ران بیش از اینکه از تحریم ناش��ی شده باشد‪ ،‬از‬ ‫مدیریت ضعیف اقتصادی ناش��ی شده اس��ت‪ .‬البته سخن‬ ‫من به مفهوم ب ی اثر بودن تحریم ها نیس��ت چراکه باالخره‬ ‫تحریم ها اثر منفی روی اقتصاد کشور گذاشته است؛ سخن‬ ‫من در اینجا‪ ،‬متوجه اندازه گیری واقع بینانه اثار تحریم هاست‪.‬‬ ‫واقعیت این اس��ت که اگ��ر دولت های ما ب��ه ظرفی ت های‬ ‫منحصربه فرد کشورش��ان باور پیدا کنند و از این ظرفی ت ها‬ ‫به ش��کل عالمانه ب رای رفع مش��کالت و رونق اقتصاد ملی‬ ‫بهره ببرند‪ ،‬اثار تحریم ها به ش��دت کاهش خواهد یافت‪ .‬در‬ ‫این صورت غرب ی ها متوجه م ی شوند که با تحریم نم ی توان‬ ‫ملت ای ران را از حقوق هسته ای خود محروم کرد‪ .‬در خصوص‬ ‫تهدیدات نظامی امری��کا هم باید عرض کن��م‪ ،‬این نهایت‬ ‫حماقت است که امریکای ی ها به فکر حمله نظامی به ای ران‬ ‫بیفتند‪ .‬حتی صحبت کردن مکرر امریکای ی ها در این زمینه‬ ‫هم نشانه ب ی عقلی است چراکه این سخنان امروز در ای ران اثر‬ ‫روانی خود را از دست داده و تبدیل به طنز شده است‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬قدرت دفاعی جمهوری اسالمی‪ ،‬امروز بیش از هر زمان‬ ‫است و به راحتی م ی تواند ایاالت متحده را در نقاط گوناگون‬ ‫جهان با چالش های بزرگ امنیتی روبه رو کند‪ .‬بناب راین‪ ،‬باز هم‬ ‫تاکید م ی کنم که ‪ 5+1‬چاره ای جز رفتار غیرخصمانه و احترام‬ ‫به حقوق ملت ای ران ندارد و دستگاه دیپلماسی ما م ی بایست‬ ‫با چنین رویکردی با انها وارد مذاکره شود‪.‬‬ ‫تحلیل جنابعالی از اس�تراتژی رهب�ری پیرامون‬ ‫«دولت یازدهم»چگونه است؟‬ ‫اخیرا رهب�ر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫مقام معظم رهبری خودشان بارها فرموده اند که از‬ ‫همه دولت ها حمایت م ی کنند‪ .‬با ای��ن حال‪ ،‬این حمایت ها‬ ‫مانع از نقد های مشفقانه ایشان به عملکرد دولت ها نم ی شود‪.‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬طبیعی اس��ت که اگر دولتی عملکرد خود را‬ ‫بیشتر با اصول‪ ،‬ارمان های انقالب و منافع مردم منطبق کند‪،‬‬ ‫از حمایت رهبری بیش��تر بهره خواهد برد‪ ،‬هرچند باید توجه‬ ‫داشت که نقدهای ایشان نیز ب رای دولت ها یک نعمت بزرگ‬ ‫و نوعی حمایت اس��ت‪ .‬در این ‪ 8-9‬ماه هم که از عمر دولت‬ ‫یازدهم گذشته است‪ ،‬همین رویه را عینا در مواجهه معظم له‬ ‫با این دولت مشاهده کرده ایم‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد از زمان روی کار امدن دولت یازدهم‪،‬‬ ‫دوباره رفتارهای نامعقول در عرصه فرهنگ گسترش یافته‬ ‫است‪ .‬این روزها چه در عرصه سینما‪ ،‬چه در عرصه مطبوعات‪،‬‬ ‫چه در عرص��ه کتاب و چه در عرصه فضای مجازی‪ ،‬ش��اهد‬ ‫بعضی هنجارشکن ی ها هس��تیم که ش��ماری از انها نظیر‬ ‫زیر سوال بردن عقاید مسلم تش��یع یا حکم الهی قصاص‪،‬‬ ‫قابل گذشت نیس��ت‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬از یک مسئول ارشد‬ ‫فرهنگی‪ ،‬انتظار م ی رود بیش از هر چیز‪ ،‬دغدغه بهداش��ت‬ ‫و س�لامت فرهنگی جامعه را داشته باش��د‪ ،‬لکن تقریبا هر‬ ‫ماه یک بار در مصاحب ه ها یا س��خنران ی ها‪ ،‬به دنبال مسخره‬ ‫کردن مصوب��ات کمیته فیلترینگ که ی��ک کمیته قانونی‬ ‫است و رفع فیلتر از س��ایت صهیونیستی فیسبوک هستند‬ ‫که خط رات چنین سایتی ب رای بهداشت و سالمت فرهنگی‬ ‫کشور اظه ر من الشمس است‪ .‬این در حالی است که ما صدها‬ ‫موضوع فرهنگی فوق العاده حساس داریم که حتی یک بار‬ ‫هم درباره ان صحبت نم ی ش��ود‪ .‬یک��ی از این موضوعات‪،‬‬ ‫اقتصاد ورشکسته صنعت نشر کشور است‪ .‬یکی دیگر از این‬ ‫موضوعات‪ ،‬تهدیدات جدی ای است که زبان و ادب فارسی با‬ ‫ان روبه روست یا افزایش بعضی اسی ب های اجتماعی است‬ ‫که عمدتا مولود کم کاری های فرهنگی به شمار م ی روند‪ .‬البته‬ ‫مسئوالن فرهنگی پس از تذکرات صریح مقام معظم رهبری‬ ‫در دی��دار اخیر مجلس خبرگان‪ ،‬طی نامه ه��ا و بیانی ه هایی‪،‬‬ ‫خود را به رفع دغدغه های فرهنگی ایش��ان متعهد دانستند‬ ‫که در جای خود اقدام پس��ندیده ای بود لکن مسئوالن باید‬ ‫بدانند که لبیک لفظ��ی به فرمایش��ات مقام معظم رهبری‬ ‫به هیچ وجه کافی نیس��ت؛ انها باید در صحن��ه عمل التزام‬ ‫خود را به فرمایشات رهبری نشان دهند‪ .‬همچنین باید توجه‬ ‫داشت‪ ،‬عالوه بر اش��کاالتی که در دستگاه فرهنگی کشور‬ ‫دیده م ی شود‪ ،‬ای رادات بزرگی هم در نظام اموزش عالی دیده‬ ‫م ی شود که عامل کلیدی در بُروز این ای رادات‪ ،‬مواجهه جناحی‬ ‫با مدیریت دانشگاه هاست‪ .‬باید توجه داشت که دانشگاه های‬ ‫ما باش��گاه های جناحی نیستند‪ ،‬دانش��گاه ها محل ظهور‬ ‫عال ی ترین سطح از عقالنیت به حس��اب م ی ایند‪ ،‬بناب راین‬ ‫این رفتارها نه تنها کمکی به رشد دانشگاه ها نم ی کند‪ ،‬بلکه‬ ‫انها را عقب مانده نگه م ی دارند‪ .‬عالوه بر نظام اموزش عالی‪،‬‬ ‫حوزه کاری وزارت ارتباطات و فناوری اطالعات هم در ماه های‬ ‫گذشته مسیر منطقی خود را از دست داده است‪ .‬مثال چرا باید‬ ‫در شرایطی که الزم است صفر تا صد فعالی ت های کشور در‬ ‫عرصه مجازی‪ ،‬در شورای عالی فضای مجازی به نحو عالی‬ ‫مدیریت ش��ود‪ ،‬امده اند در عرض ان‪ ،‬ش��ورای عالی فناوری‬ ‫اطالعات درست کرده اند؟ یا چرا م ی ایند خارج از چتر نظارتی‬ ‫ش��ورای عالی فضای مجازی و بدون توجی��ه کافی‪ ،‬دوهزار‬ ‫میلیارد تومان به سازمان فناوری اطالعات اختصاص م ی دهند؟‬ ‫با این پول قرار است چه کار بکنند؟ در این بین‪ ،‬تکلیف تولید‬ ‫محتوا چه م ی ش��ود؟ چه کس��ی م ی خواهد بر مصرف این‬ ‫بودجه نظارت کند؟ حاال بگذریم از رفتارهای ناپسندی که این‬ ‫وزارتخانه در مواجهه با سیاس��ت های کالن کشور در ارتباط‬ ‫با سالم س��ازی ش��بکه اینترنت دارد‪ .‬یکی دیگر از اشکاالت‬ ‫مهم‪ ،‬نوع رفتار دولت با سازمان صد او سیما و بودجه ان است‪.‬‬ ‫صد او سیما خیلی مهم اس��ت‪ ،‬به طوری که قانون اساسی به‬ ‫نحو هوشمندانه ان را به عنوان س��ازمانی فراقوه ای تعریف‬ ‫کرده است تا از مطالبات جناحی مصون بماند‪ .‬از طرف دیگر‪،‬‬ ‫نقش فرهنگی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی رسانه ملی ب ی نظیر است‬ ‫و عاقالنه نیست که با ب ی تدبیری یا کارشکنی در تخصیص و‬ ‫پرداخت بودجه صد او سیما‪ ،‬ان را در انجام وظایف قانون ی اش با‬ ‫مشکل روبه رو کنند‪ .‬به ه ر حال‪ ،‬من امیدوارم با تدبیر شخص‬ ‫رئی س جمهور محترم‪ ،‬این مشکالت که بنده به عنوان نمونه‪،‬‬ ‫به بخشی از انها اشاره کردم هرچه سریع تر مرتفع شود‪.‬‬ ‫اغاز‬ ‫و چه بسا بیش��تر از ‪ 20-30‬س��ال دیگر چاه های نفت ای ران‬ ‫خالی شود‪ ،‬ثانیا دستیابی به انرژی هس��ته ای تنها به مثابه‬ ‫جایگزین نفت مطرح نیس��ت؛ انرژی هس��ته ای ده ها ثمره‬ ‫ب رای کشور دارد که یکی از انها درمان برخی از بیماری های‬ ‫صعب العالج است‪ .‬جالب است که در این سال ها‪ ،‬از طرفی‬ ‫م ی گویند ای ران نباید به فناوری تولید سوخت هسته ای دست‬ ‫یابد و از طرف دیگر‪ ،‬خودشان هم حاضر نیستند سوخت مورد‬ ‫نیازمان را به عنوان یکی از اعضای ان‪ .‬پی‪ .‬تی بفروش��ند‪ .‬در‬ ‫چنین شرایطی‪ ،‬روشن است که باید از منافع ملی با قاطعیت‬ ‫دفاع کرد‪ .‬چرا باید به توافقنامه ای تن دهیم که حق مس��لم‬ ‫ما را در غن ی سازی به رسمیت نشناخته باشد؟ شما مالحظه‬ ‫کردید‪ ،‬مقام معظم رهبری در پاس��خ ب��ه نامه رئی س جمهور‬ ‫درباره توافقنامه ژنو‪ ،‬ان توافقنامه را به طور کامل تایید نکردند‬ ‫و بلکه تفسیر خوش بینانه رئی س جمهور از این توافقنامه را‬ ‫تایید کردند‪ .‬در همین چند ماهی که توافقنامه بین ای ران و‬ ‫‪ 5+1‬به امضا رسیده اس��ت‪ ،‬امریکای ی ها نه تنها از خودشان‬ ‫ُح س��ن نیتی نش��ان نداده اند‪ ،‬بلکه هر روز با سخنان ضد و‬ ‫نقیض‪ ،‬صحبت از تحریم های جدید یا تهدید ای ران به حمله‬ ‫نظامی‪ ،‬زمینه اجرای همین توافقنامه ُپ راش��کال را تضعیف‬ ‫کرده اند‪ .‬بناب راین رهبر معظم انقالب اسالمی اخی را فرمودند با‬ ‫انکه وزارت خارجه م ی تواند به مذاکرات خود با ‪ 5+1‬ادامه دهد‪،‬‬ ‫لکن بعید است این توافقات به جایی برسد‪ .‬به نظر م ی رسد‪،‬‬ ‫این فرمایش مهم رهبر معظم انقالب اسالمی عالوه بر اینکه‬ ‫به تجربه متراکم جمهوری اسالمی از مواجهه با قدرت های‬ ‫س��لطه گر و در راس ان دولت ایاالت متحده باز م ی گردد‪ ،‬به‬ ‫شناخت عمیقی مرتبط م ی شود که مقام معظم رهبری با اتکا‬ ‫به تعالیم مترقی اسالم از ماهیت رژیم امریکا به عنوان یک‬ ‫رژیم مستکبر و زورگو دارند‪ .‬قران به صراحت اعالم م ی کند که‬ ‫نظامات مستکبر و طاغوتی به عهدهای خود پایبند نیستند‪:‬‬ ‫ُضون عه َد ُهم فی ِّ‬ ‫کل َم َّر ٍه و هم‬ ‫«الّذین عا َه َّ‬ ‫دت منهم ث ُّم ینق َ‬ ‫الی َّتقُون» با این وصف‪ ،‬از دو‪ ،‬سه سال پیش که تحریم های‬ ‫نامش��روع علیه ای ران افزای��ش یافته‪ ،‬رهب��ر معظم انقالب‬ ‫اس�لامی بر ضرورت جدی گرفتن اقتص��اد مقاومتی تاکید‬ ‫کرده اند‪ .‬در این ایام هم سیاس��ت های کلی نظام در موضوع‬ ‫اقتصاد مقاومتی پس از مش��ورت دهی مجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام از سوی ایشان ابالغ شد‪ .‬با این وصف م ی توان‬ ‫گفت‪ ،‬استراتژی مورد نظر مقام معظم رهبری در این قضیه‪،‬‬ ‫سازش با قدرت های سلطه گر به معنی نادیده گرفتن منافع‬ ‫ملی نیست‪ ،‬بلکه استراتژی مطلوب‪ ،‬ان استراتژی ای است‬ ‫که عالوه بر تاکید بر حقوق مسلم هسته ای ای ران‪ ،‬با در نظر‬ ‫گرفتن ظرفی ت های منحصربه فرد داخلی‪ ،‬زمینه خنث ی سازی‬ ‫تحریم ها را فراهم کند که راه ان اجرای درست سیاست های‬ ‫اقتصاد مقاومتی است‪.‬‬ ‫اعضای مجلس خبرگان‪ ،‬نگران ی های�ی را درباره‬ ‫اوضاع فرهنگی کش�ور مطرح فرمودند‪ ،‬شما چه‬ ‫برداشتی از این نگران ی ها دارید؟‬ ‫‪33‬‬ ‫سر‬ ‫م‬ ‫ق‬ ‫اله‬ ‫اصولگرایانحزب بسازند‬ ‫م بدبینی» باید تبدیل به‬ ‫«هم مذاکره‪ ،‬ه ‬ ‫سیاست عملی اصولگرایان شود‬ ‫سعید اجورلو‬ ‫سردبیر‬ ‫اغاز‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سعید اجورلو در این مطلب ضمن مرور چگونگی‬ ‫پیروزی حسن روحانی پیش��نهاداتی درباره استراتژی‬ ‫اینده اصولگرایان ارائه م ی کند‪.‬‬ ‫در سالی که گذش��ت‪ ،‬اصولگرایان به چشم دیدند که‬ ‫«جدا شدن» به شکس��ت م ی انجامد‪« ،‬وحدت نداشتن» از‬ ‫پیروزی‪ ،‬باخت م ی س��ازد و فرقه فرقه گشتن ب رای برداشتن‬ ‫سهم بیشتر از پیروزی‪ ،‬ممکن است به افزوده شدن نقش و‬ ‫سهم در شکست بینجامد و اصالح طلبان هم به چشم دیدند‬ ‫که «یکی ش��دن» به پیروزی م ی انجامد‪ ،‬از خواس��ته های‬ ‫حداکثری گذشتن و به حداقل بسنده کردن در سیاست شرط‬ ‫عقل اس��ت و واقعی ت ها را در جهت ارمان ها قدر دانس��تن‬ ‫شرط سیاست ورزی‪ .‬اصولگرایان طعم تلخ وحدت نکردن و‬ ‫اصالح طلبان طعم شیرین وحدت را چشیدند‪ .‬یکی در یک‬ ‫قدمی از صندلی پاس��تور محروم و دیگری در اوج ناامیدی‪،‬‬ ‫امیدوار و بعد پیروز‪ .‬اما این تمام ماجرا نبود‪.‬‬ ‫در س��الی که گذش��ت‪ ،‬سیاس��ت گرچه ذی��ل اتحاد‬ ‫اصالح طلبان و اعتدالگرایان و تف��رق اصولگرایان اهمیت‬ ‫یافت اما در فرض بدبینانه گروگان و در فرض خوش بینانه‬ ‫تابع اقتصاد و سیاست خارجی بود‪ .‬اینگونه است که سیاست‬ ‫داخلی ای ران در امتداد سیاس��ت خارجی نامزدهای انتخابات‬ ‫تعریف م ی ش��ود و در م��دل ذهنی رای دهندگان سیاس��ت‬ ‫خارجی و اقتصاد و سیاس��ت داخلی به ه��م گره م ی خورند؛‬ ‫گزاره ای که بیش از همه شیخ حس��ن روحانی اهمیتش را‬ ‫دریافت انجا که گفت «هم چرخ سانتریفیوژها باید بچرخد‪،‬‬ ‫هم چرخ اقتصاد» و گزاره ای که اصولگرایان در فهم می زان‬ ‫اهمیتش ب رای مردم اشتباه محاس��باتی کردند‪ .‬این همان‬ ‫گزاره ای بود که سرنوشت انتخابات را تعیین م ی کرد‪.‬‬ ‫اگر کناره گیری عارف به نفع روحانی‪ ،‬حمایت هاشمی و‬ ‫خاتمی از روحانی و درگیری لفظی نامزدهای اصولگرا را ضربه‬ ‫اخر انتخابات بدانیم‪ ،‬لحظات کلیدی قبل از ان اغاز ش��ده‬ ‫بود‪ .‬ائتالف فقط حکم مهر تایید را داش��ت و ازمون عملی‬ ‫نامزدهای جناح مقابل اصولگرایان محس��وب م ی شد‪ ،‬کار‬ ‫اصلی پروژه ای بود ک��ه رقبای اصولگرای��ان در پیوند دادن‬ ‫سیاست خارجی و داخلی و اقتصاد با یکدیگر پی گرفته بودند‪.‬‬ ‫عنصر سیاست خارجی از مدت ها قبل از انتخابات در‬ ‫سیاست ای ران وارد شده بود؛ به واسطه اقتصاد‪ .‬از زمانی که‬ ‫مذاکرات هسته ای اولین اثر خود را بر اقتصاد نشان م ی داد‪ ،‬بر‬ ‫قیمت ارز‪ ،‬سکه و طال‪ .‬اینجا بود که سابقه حسن روحانی در‬ ‫مذاکرات هسته ای با به صحنه امدن سعید جلیلی این شانس‬ ‫را به او داد که مدل مس��لط رای دادن مردم ب راس��اس پیوند‬ ‫سیاست داخلی – اقتصاد – سیاست خارجی شکل بگیرد‪.‬‬ ‫هر حمله ای که به مذاکرات س��ع د اباد ش��یخ م ی شد‬ ‫ش��انس او را افزایش م��ی داد‪ .‬هر جمله اق��ای عابدینی در‬ ‫گفت وگوی ویژه شبکه ‪ 2‬در نقد سعد اباد با ضدحمله روحانی‬ ‫افکار عمومی را متوجه اتفاقاتی م ی کرد؛ «س��ه بار بخوان»‬ ‫روحانی در پاس��خ به نقدهای مجری تلویزیون‪ ،‬حمله او به‬ ‫هشت سال گذشته احمدی نژاد و جلیلی پنداشته شد و افکار‬ ‫عمومی را وارد فضای تازه و محسوسی کرد‪ .‬انگار راه مقابله با‬ ‫تورم‪ ،‬بیکاری‪ ،‬افزایش رشد اقتصادی و خیلی چیزهای دیگر‬ ‫از سیاست خارجی م ی گذشت‪.‬‬ ‫این ب رای مردم عادی کافی ب��ود و عبارت هایی مانند؛‬ ‫«من س��رهنگ نیس��تم» هم ب رای طبقه متوسط سیاسی‬ ‫و اصالح طلبان‪ .‬در کمپین مبارزاتی ش��یخ‪ ،‬مثلث سیاست‬ ‫داخلی – اقتصاد – سیاست خارجی محور بود و به صورتی‬ ‫بطئی و ارام شیب تاکید بر همراهی این سه عنصر افزایش‬ ‫م ی یافت تا هفته اخر که وقت ضربه نهای��ی به رقیب بود‪.‬‬ ‫اصولگرایان اما راه مقابله با استراتژی رقیب را در نیافتند‪ ،‬چرا‬ ‫که مشغول خود بودند و تنها در سه روز پایانی متوجه سرعت‬ ‫صعود روحانی در نظرسنج ی ها ش��دند؛ زمانی که کار از کار‬ ‫گذش��ته بود‪ .‬زبان روحانی‪ ،‬باطن بخش هایی از جامعه شده‬ ‫بود‪ ،‬اعتدالش مقابل تن��دروی و تندگویی منزلت یافته بود و‬ ‫فن بیانش ضمانتی بود ب��ر وعده هایی که م ی داد‪ .‬او تقریبا‬ ‫در کالم و سخنگویی از هفت نامزد دیگر پیشی گرفته بود‪،‬‬ ‫مانند قدرت بیان احمدی نژاد درسال ‪ 84‬و خاتمی در ‪ 76‬که‬ ‫انگار میان خوش سخنی و اقبال عمومی در ای ران ارتباطی‬ ‫قوی برقرار است‪.‬‬ ‫نتایج ‪ 24‬خرداد ب��رای اغلب تحلیلگران ش��وک اور و‬ ‫عجیب بود‪ .‬صبح انتخابات با جمله ای از شیخ ناطق اغاز شد‪.‬‬ ‫انجا که گفت‪« :‬نامزدی که به او رای دادم برنده م ی ش��ود‪».‬‬ ‫تقریبا ‪ 24‬ساعت پس از این جمله معلوم شد که نایب رئیس‬ ‫ناطق نوری در مجل��س پنج��م رای اول را اورده و کار ب رای‬ ‫اصولگرایان تمام شده‪ .‬مثلث سیاس��ت داخلی – اقتصاد –‬ ‫سیاست خارجی کار خودش را کرد‪.‬‬ ‫راهی که روحانی پس از رئی س جمهور شدن پیمود ادامه‬ ‫راهی بود که در ایام انتخابات اغاز کرد‪ .‬او نماینده ائتالفی بود‬ ‫که از ناراضیان راس��تگرا تا رادیکال های اصالح طلب در ان‬ ‫ش��ریک بودند‪ .‬ولی با خواسته های کنترل ش��ده و نه مانند‬ ‫دوم خرداد عصیانگرانه و برنده‪ .‬حس��ن روحانی شاید طلب‬ ‫س��نت محافظه کاری از سیاس��ت ای ران را دریافت م ی کرد؛‬ ‫سنتی که در سال ‪ 76‬به میل اصالح طلبان باخت و ‪ 16‬سال‬ ‫بعد توانس��ت در مقابل نواصولگرای��ی احمدی نژاد‪ ،‬روحی‬ ‫دوباره بیاب��د و با خواس��ت جامعه انطباق یابد‪ .‬این س��نت‬ ‫محافظه کاری اما مستدام خواهد ماند؟‬ ‫اصولگرایان که تا اینجای کار چنین نخواسته اند‪ .‬گرچه‬ ‫برخی همچ��ون محمدرضا باهنر و هم مس��لکانش جانب‬ ‫احتیاط نگاه داشته اند‪ ،‬اما بیش��تر اصولگرایان از ایثارگران و‬ ‫رهپویان گرفته تا جبهه پایداری سرسازگاری با شیخ روحانی‬ ‫ندارند و اعتدال او را روبنای اصالح طلبی کابینه و اط رافیانش‬ ‫م ی دانند‪ .‬انچه اصولگرایان در فضای سیاست پ ی م ی گی رند‪،‬‬ ‫بازگش��ت به دو قطبی اصالح طلب – اصولگراست‪ ،‬چرا که‬ ‫بتوانند ضع ف های دولت را به حس��اب اصالح طلبان بریزند‬ ‫و با رقیب به صورت مس��تقیمی مواجه ش��وند‪ .‬اما اکثریت‬ ‫اصالح طلبان چنین نم ی خواهند ‪ .‬ترجیح م ی دهند همچنان‬ ‫پرده نشین باش��ند و با فاصله ای منطقی نس��بت به دولت‬ ‫یازدهم خود را بازسازی کنند‪.‬‬ ‫بدین معنی دولت روحانی را دول��ت گذار م ی دانند‪ ،‬اما‬ ‫ب رای حفظ او به ش��دت محافظه کارند؛ نه از حمایتش دست‬ ‫ب ر م ی دارند و نه در عین ح��ال در حمایتش افراط م ی کنند‪.‬‬ ‫بلکه سعی م ی کنند به واسطه بدنه اجتماع ی شان دولت او‬ ‫را باالنس کنند‪.‬‬ ‫اینکه از پ ی محافظه کاری برام��ده در انتخابات ‪ ،92‬به‬ ‫دو قطبی اصالح طلب��ی و اصولگرای��ی بازگردیم همچنان‬ ‫محل سوال است و در عوض انگونه که خود روحانی نشان‬ ‫داده ممکن است این قطبیت در شکلی جدید بازتولید شود‪.‬‬ ‫انگونه که در ادبی��ات برخی حامیان دولت نمایان اس��ت؛‬ ‫دو قطبی اعتدال ‪ /‬افراط‪ .‬این شاید زمین بازی جدیدی باشد‬ ‫که پا گذاشتن اصولگرایان در ان چندان خوشایند نباشد؛ با‬ ‫فرجامی مبهم و اینده ای پ رابهام‪.‬‬ ‫سئوال اینجاست که اصولگرایان اکنون باید بازی را از‬ ‫کدام نقطه اغاز کنند؟‬ ‫ایا ایستادن مستقیم مقابل دولت عاقالنه و منصفانه‬ ‫است؟ و ایا سکوت و تماشا شرط سیاست ورزی است؟ اینها‬ ‫شاید دو روی یک سکه باش��ند و هر دو بازی در یک زمین؛‬ ‫زمین انفعال‪ .‬به نظر م ی رسد اصولگرایان باید کار را از انجا‬ ‫اغاز کنند که به پایان بردند و ان مثلث سیاس��ت خارجی –‬ ‫اقتصاد – سیاست داخلی اس��ت‪ .‬کلید کار‪ ،‬دادن تصویری‬ ‫جدید از این مثلث به مردم است‪.‬‬ ‫ما با جامعه و صندوق رای طرفیم‪ .‬پس باید نس��بت‬ ‫به انچه موجب کنش سیاسی شهروندان م ی شود‪ ،‬ارزیابی‬ ‫دقیق داشته باشیم و رفتن به سراغ مثلث فوق هم از همین‬ ‫نیاز سرچشمه م ی گیرد‪.‬‬ ‫دریافتن اهمیت این مثلث قدم اول اس��ت و گام دوم‪،‬‬ ‫تعریف جدی��د از ان‪ .‬در تعریف جدید کلی��د اصلی‪ ،‬اقتصاد‬ ‫مقاومتی اس��ت‪ .‬اقتص��اد مقاومت��ی‪ ،‬نقش��ه راه اقتصادی‬ ‫استراتژی هم مذاکره‪ ،‬هم بدبینی است‪ .‬در سالی که گذشت‬ ‫با تدبیر رهبری‪ ،‬هم دیپلمات های ای رانی با طرف های غ ربی‬ ‫و امریکایی بر سر مس��ائل هس��ته ای مذاکره کردند و هم‬ ‫دش��منی ای ران ب ا امریکا پا برجاماند که شاید چنین تدبیری‬ ‫بهترین مصداق ب رای «ارمان گرایی واقع بینانه» باش��د که‬ ‫هم م ی ش��ود ب رای حداکثر کردن منافع کشور مذاکره کرد و‬ ‫واقع بین بود و هم ادبیات استکبارستیزی را به عنوان ارمان‬ ‫دولت اسالمی زنده نگاه داشت‪« .‬هم مذاکره‪ ،‬هم بدبینی»‬ ‫م ی تواند گفتمان تازه ای را ب رای اصولگرایان ایجاد کند‪ .‬اگر‬ ‫تاکنون حامیان دول��ت‪ ،‬غلظت را به مذاک��ره و همکاری با‬ ‫کش��ورهای قدرتمند داده اند و اصولگرایان برجنبه بدبینی‬ ‫تاکید کرده اند‪ ،‬اما اکن��ون م ی توانند راه جدیدی ب راس��اس‬ ‫منویات رهبری ب رای خود بگش��ایند‪ .‬اگر اصولگرایی اوایل‬ ‫دهه ‪ 80‬توانس��ت گفتمان رهبری در مقابله با «فقر و فساد‬ ‫و تبعیض» را وارد برنامه های سیاسی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی‬ ‫خود کند‪ ،‬اکنون هم م ی تواند با تاکید همزمان بر این دو اصل‬ ‫ب رای این گفتمان‪ ،‬ادبیات جدید بسازد و تصویری ملموس و‬ ‫محس��وس ب رای مردم ارائه دهد‪ .‬در این صورت مثلث مورد‬ ‫اش��اره در بعد خارجی و داخلی این واقع بینی ارمان گرایانه را‬ ‫حاکم م ی کند و در بعد اقتصادی به اقتصاد مقاومتی تکیه‪.‬‬ ‫به نظ��ر راه بازس��ازی اصولگرای��ان از مواجه ش��دن‬ ‫با واقعیات م ی گ��ذرد؛ اینکه بای��د ذهنیت م��ردم را درباره‬ ‫رابطه با امریکا اصالح ک��رد‪ .‬مذاکره کنونی خ��ود در اینده‬ ‫اصالح کنن��ده ذهن هاس��ت و تقویت کنن��ده بدبینی‪ .‬این‬ ‫بدبین��ی با رفت��ار امری��کا‪ ،‬به س��طح جامعه هم تس��ری‬ ‫داده م ی شود‪.‬‬ ‫ما با جامع�ه و صن�دوق رای طرفیم‪.‬‬ ‫پس باید نس�بت به انچ�ه موجب کنش‬ ‫سیاس�ی ش�هروندان م ی ش�ود‪ ،‬ارزیابی‬ ‫دقیق داشته باشیم‬ ‫«هم مذاک�ره‪ ،‬هم بدبین�ی» م ی تواند‬ ‫گفتمان تازه ای را ب�رای اصولگرایان ایجاد‬ ‫کند‪ .‬اگر تاکنون حامی�ان دولت‪ ،‬غلظت را‬ ‫به مذاکره و همکاری با کشورهای قدرتمند‬ ‫داده ان�د و اصولگرای�ان برجنب�ه بدبین�ی‬ ‫تاکی�د کرده اند‪ ،‬ام�ا اکن�ون م ی توانند راه‬ ‫جدی�دی براس�اس منویات رهب�ری برای‬ ‫خود بگشایند‬ ‫اصولگرایان باید خود را اماده یک تحول گفتمانی کنند‪.‬‬ ‫بر جنب ه ه��ای عملگرایی خود بیفزاین��د‪ ،‬واقعی ت ها را مورد‬ ‫توجه قرار دهند و مدام با جامعه سخن بگویند‪ .‬اصولگرایان‬ ‫از صندوق به قدرت رس��یدند‪ ،‬پس باید با صندوق به قدرت‬ ‫بازگردند و البته که راه صندوق از رضایت اجتماعی م ی گذرد‪.‬‬ ‫اکن��ون بای��د دریابیم ک��ه اخت�لاف انداخت��ن بین‬ ‫اصالح طلبان و اعتدالگرایان راهکار بنیادی اصولگرایان ب رای‬ ‫ماندن در قدرت نیست‪ .‬راه حفظ پارلمان و بازگشت به پاستور‬ ‫از گفتمان سازی م ی گذرد‪ .‬از تولید ادبیات «هم مذاکره‪ ،‬هم‬ ‫بدبینی» که نوعی میانه روی در سیاست ورزی است و توزیع‬ ‫ادبیات در میان جامعه که این جمله از حزب سازی م ی گذرد‪.‬‬ ‫اصولگرایان باید به صورت حرفه ای سیاست ورزی کنند‪.‬‬ ‫ما سیاستمدارانی م ی خواهیم که تمرین تصمیم گیری کرده‬ ‫باشند‪ .‬اموزش دیده باش��ند‪ .‬در میدان رقابت ورزیده باشند‪.‬‬ ‫باید اکنون نیروی انس��انی جدید تربیت کنیم‪ .‬حزب هایی‬ ‫که ادبی��ات‪« ،‬هم مذاکره‪ ،‬هم بدبین��ی» را وارد عرصه های‬ ‫عینی کنند‪ .‬مذاکره با غرب همچنان ادامه دارد‪ .‬باید کمی به‬ ‫نسبت قبل جابه جا شد و در فاصله ای کوتاه تغییر استراتژی‬ ‫داد‪ .‬بیش��تر از انکه به رقیب بپردازیم نیاز داریم که خودمان‬ ‫را اصالح کنیم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اغاز‬ ‫اصولگرایان هرچند در سیاست ورزی ناکام ماندند و انتخابات را به حریف واگذار کردند اما اکنون م ی توانند با تغییر استراتژی و رفتن به سوی حزب سازی‪ ،‬خود را بازسازی کنند‬ ‫‪35‬‬ ‫رسالت و نقش‬ ‫نشریات در جامعه‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫در باب نش��ریات‪ ،‬خودتان م ی‏دانید که‬ ‫نقش نشریات در هر کش��وری از همۀ چیزها‬ ‫باالتر است‪ .‬روزنامه‏ها و مجالت م ی‏توانند یک‬ ‫کشوری را رشد بدهند و هدایت بدهند به راهی‬ ‫که صالح کشور است و م ی‏توانند که به عکس‬ ‫عمل بکنند‪ .‬مع االس��ف‪ ،‬در ای��ر ِان ان زمان‪،‬‬ ‫ب ی‏استثنا‪ ،‬نشریات و نوش��ته‏ها غیر اسالمی‬ ‫بود‪ .‬انان ب رای ب رنامه‏ای که انحراف جوانان بود‪،‬‬ ‫به هر راهی تمسک کردند؛ از جمله به نشریات‪ .‬مجالت ان‬ ‫روز جوانان را به فساد م ی‏کش��اند‪ .‬و پس از انکه انها رفتند و‬ ‫نشریات این طرف شروع شد‪ ،‬بسیاریشان انحرافات ان‏طوری‬ ‫اگر نداشتند‪ ،‬لیکن انحرافات جور دیگری داشتند؛ یعنی‪ ،‬اگر‬ ‫دیدند که نم ی‏شود مجالت را با ان روش سابق انتشار دهند‪،‬‬ ‫مقاالتی جانشین انها کردند که در راهی است که راه قدرتهای‬ ‫بزرگ است‪ .‬ابتدای انقالب‪ ،‬که درها به روی همۀ اشرار باز بود‪،‬‬ ‫انها از ازادی سوء استفاده کردند؛ شروع کردند به کارهایی که‬ ‫شما خودتان بهتر م ی‏دانید‪ .‬یک وقت متوجه شدند به اینکه‬ ‫مجالت یک بابی هستند که باب تاخت و تاز به یکدیگر و این‬ ‫به او اشکال کردن‪ ،‬نه اشکال س��الم‪ ،‬بلکه انتقام! و این ب رای‬ ‫کشوری که م ی‏خواهد جمهوری اسالمی باشد مقتضی نبوده‬ ‫‪28- 37‬‬ ‫اغاز‬ ‫صدایچمرانرامی شنویم؟‬ ‫درنظاممارایمردم‪،‬محوراست‪،‬تعارفنیست‬ ‫اصولگرایانحزب بسازند‬ ‫‪38- 45‬‬ ‫‪ 92‬به روایت تصویر‬ ‫اونوسفراست‬ ‫مرگ پدر ازادی‬ ‫پایانماموریت‬ ‫سیمرغخانمبازیگر‬ ‫‪46- 55‬‬ ‫گفتارها‬ ‫اتیکتسفید‬ ‫ندانستنحقماست‬ ‫خصوصی سازینیمه کارهدرایران‬ ‫انچهخودداشت‪،‬زبیگانهتمنامیکرد‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬چارچوبش اسلام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش‬ ‫و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دبیرتحریریهوسیاست‪:‬مصطفیصادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیرتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬زهیر توکلی ‪ -‬شاهین فتحیان ‪ -‬یاسین‬ ‫سیف االسالم ‪ -‬امید کرمانی ها ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫شیما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫و نیست‪ .‬مجالت و روزنامه‏ها باید در محیطی اسالمی و با‬ ‫جهت اسالمی باشند؛ باید مطالب نشریات رو به انتقاد سالم‬ ‫و مصلحت اندیشی و هدایت باشد‪ .‬گاهی ممکن است یک‬ ‫انتقادی از باب اینکه با سالمت نفس نوشته نشده است‪ ،‬باعث‬ ‫بدتر شدن وضع شده باش��د‪ .‬انتقادی وضع را ارامش م ی‏دهد‬ ‫که از روی مصالح باشد و نویس��نده توجه به این داشته باشد‬ ‫که مسئولیت الهی دارد و پیش خدا مسئول است‪ .‬کسی که‬ ‫قلم به دست م ی‏گیرد بداند که مورد سوال قرار م ی‏گیرد که‬ ‫اینکه نوشتی چه بود‪ .‬انسان از خودش همیشه غافل است‪،‬‬ ‫نم ی‏تواند ادراک کند که چه‏کاره اس��ت‪ .‬ممکن است چهل‬ ‫پنجاه سال یکی فکر کند که ب رای خدا کار م ی‏کند و ان که‬ ‫به او القا م ی‏کند شیطان باش��د‪ .‬مجله[در اوردن]مسئولیتی‬ ‫بزرگ دارد؛ هم پیش خدای تبارک و تعالی‪ ،‬هم پیش‬ ‫مردم‪ .‬ممکن است اینها مملکتی را به تباهی بکشانند‪،‬‬ ‫اگر کوشش نکنند در اینکه اصالح کنند‪ .‬و اگر ان که‬ ‫م ی‏نویسد از روی صالحدید و مبانی غیر نفسانی و رسوا‬ ‫نکردن مسلمان و این‏طور مسائل باشد‪ ،‬مجله‏ها مفید‬ ‫خواهند بود و مردم رو به تباهی نم ی‏روند‪.‬‬ ‫تاریخ‪1360/03/10 :‬‬ ‫محل‪ :‬تهران‪ ،‬حسینیه جماران‬ ‫حضار‪ :‬نویسندگان و کارکنان مجلۀ عروه‬ ‫الوثقی (نشریه دانش اموزان حزب جمهوری‬ ‫اسالمی) و اعضای هیات تحریریه‬ ‫احتمالمی دادمشورای نگهبانردصالحیتمکند‬ ‫اقایرئیس جمهور‬ ‫دیپلماتانالین‬ ‫‪56- 101‬‬ ‫چهره ها‬ ‫راه خودم را می روم‬ ‫‪102-139‬‬ ‫رویدادها‬ ‫درشرایطبردکنارهگیریکردم‬ ‫حسرتوحدت‬ ‫درنقداحمدی نژادازروحانیجلوتربودم‬ ‫فلزناطقبهاصالحطلباننمیخورد‬ ‫‪140-189‬‬ ‫رویدادها‬ ‫بعدازمذاکره‪،‬سخت ترازخودمذاکرهبود‬ ‫حوصلهامزیاداست‬ ‫سینمایرزمی!‬ ‫وناگهان؛دکترگودرزی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫گفت وگوی مثلث‬ ‫با چهره های ویژه‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازماناگهی ها‪:‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندسواعظی‪ -‬دکترایت الهابراهیمی‪-‬دکترغالم حسنتقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫عکس جلد‪ :‬امیر طالیی کیوان‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و دوازده ‪ 22 /‬اسفند ‪ 212 /1392‬صفحه‪8000/‬تومان‬ ‫رویدادها و چهره های سال ‪92‬‬ ‫رابطه ایران و امریکا‬ ‫مذاکرات هسته ای‬ ‫پدیده ظریف‬ ‫برامدناعتدالگرایان‬ ‫جدال سیاست در سینما‬ ‫شیخ دیپلمات‬ ‫بحران رای اعتماد در ورزش‬ ‫ایتاهللهاشمیرفسنجانی‬ ‫درگفتوگوی اختصاصی با مثلث‪:‬‬ ‫من‪ ،‬همان‬ ‫هاشمیام‬ ‫احتمال میدادم که شورای نگهبان رد صالحیتم‬ ‫کند جمعه قبل از ثبتنام استخاره کردم‪ ،‬در ایه‬ ‫امده بود‪« :‬به نتیجهای که فکر میکنی‪ ،‬نمیرسی»‬ ‫بعد از پیغام رد صالحیت‪ ،‬اقای روحانی به من گفت‬ ‫صالح نمیدانم انص راف بدهید به روحانی گفتهام‬ ‫که هیچ دخالتی در دولت شما ندارم‬ ‫و از فرزندانم کسی به دولت‬ ‫شما نمیاید اگر فضای‬ ‫عمومی جامعه مثل االن‬ ‫باشد‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫اکثریت مجلس را‬ ‫میگی رند‬ ‫همراهبااثاروگفتوگوهاییاز‪:‬محمدعلیهمایونکاتوزیان‪،‬علیدارابی‪،‬مصطفیهاشمیطبا‪،‬رضاغالمی‪،‬محسنمهرعلیزاده‪،‬یاسرهاشمی‪،‬محمدرضاصادق‪،‬نادرحبیبی‬ ‫سعید لیالز‪ ،‬حسین راغفر‪ ،‬عباس سلیمینمین‪ ،‬امیر محبیان‪ ،‬سیدرضا تقوی‪ ،‬عباس ملکی‪ ،‬ناصرهادیان‪ ،‬حمید رضا اصفی‪ ،‬کیهان برزگر‪ ،‬حجت اهلل ایوبی‬ ‫فرهاد توحیدی‪ ،‬حسین مسافراستانه‪ ،‬حسین فرکی‪ ،‬نادر انتصار‪ ،‬زهیر توکلی و اسکات پترسون‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫سال به روایت تصویر‬ ‫ایران در سال ‪1392‬‬ ‫‪1‬‬ ‫او نو سفر است‬ ‫‪2‬‬ ‫دیپلماسی ظریف‬ ‫‪3‬‬ ‫علیه افراطی گری‬ ‫‪4‬‬ ‫یک نماد‬ ‫‪5‬‬ ‫همه سالیق‬ ‫دکت�ر حس�ن روحان�ی ب ه عن�وان‬ ‫هفتمی�ن رئی س جمه�ور تاری�خ‬ ‫جمهوری اسالمی ایران ادای سوگند‬ ‫کرد‪.‬روحانی مراسم تحلیف و تنفید‬ ‫را در تابستان س�ال ‪ 92‬انجام داد‪.‬او‬ ‫جانش�ین محمود احمدی نژاد شد‪.‬‬ ‫روحان�ی در مراس�م تنفیذ از ش�عر‬ ‫حاف�ظ بهره جس�ت و گف�ت‪« :‬دراز‬ ‫است ره مقصد و من نوسفرم»‪.‬‬ ‫همه م ی دانس�تند که قرار اس�ت در‬ ‫ژن�و اتفاق�ی رخ دهد ام�ا هی چ کس‬ ‫نم ی دانس�ت ک�ه چ�ه اتفاق�ی‪ .‬در‬ ‫نهایت اتفاقی که رخ داد به اندازه ای‬ ‫ب�زرگ بود ک�ه تبدی�ل به تیت�ر اول‬ ‫تم�ام رس�انه های جه�ان ش�د‪ .‬در‬ ‫پایان نشس�ت های موسم به «ژنو»‬ ‫محمدجواد ظریف و جان کری عکس‬ ‫یادگاری گرفتند‪.‬‬ ‫رئی س جمه�وری اسلامی ای�ران‬ ‫در مجم�ع عمومی س�ازمان ملل با‬ ‫اشاره به تهدیدات دائمی واشنگتن‬ ‫در س�ال های اخیر با تک�رار عبارت‬ ‫«گزینه جنگ روی میز است» گفت‪:‬‬ ‫«به نام جمهوری اسلامی ایران در‬ ‫گام نخست پیشنهاد م ی کنم طرح‬ ‫«جهان علیه خشونت و افراط ی گری»‬ ‫در دستورکار سازمان ملل متحد قرار‬ ‫گیرد‪».‬‬ ‫س�عید جلیل�ی عض�و مجم�ع‬ ‫تش�خیص مصلحت نظ�ام و دبیر‬ ‫س�ابق ش�ورای عالی امنی�ت ملی‬ ‫در جمع راهپیمای�ان ‪ 13‬ابان گفت‪:‬‬ ‫«مرگ ب�ر امری�کا یک نماد اس�ت‪،‬‬ ‫این مرگ علیه ملت امریکا نیس�ت‪،‬‬ ‫علیه یک درصدی اس�ت که مدافع‬ ‫مناسبات ظالمانه با جهان هستند‪».‬‬ ‫دوران نامزد شدن کاندیداها و تعیین‬ ‫صالحی�ت نامزده�ا‪ ،‬پروس�ه ای بود‬ ‫که ب�ه اندازه خ�ود انتخاب�ات دارای‬ ‫جذابیت خبری ب�ود‪ ،‬گمانه زمان ی ها‬ ‫از خیلی قبل شروع شد و در نهایت‬ ‫‪ 8‬نفر به جمع منتخبان نهایی برای‬ ‫کاندیدات�وری رس�یدند‪ .‬ارایش این‬ ‫‪8‬نفر ب ه گونه ای بود که همه گروه ها و‬ ‫همه سالیق را در بر م ی گرفت‪.‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫درگذشت مجاهد پیر‬ ‫حبی�ب اهلل عس�گراوالدی دبی�رکل‬ ‫پیروان خط امام و رهب�ری که پیش‬ ‫از این ب�ه دلیل عمل قل�ب مدتی در‬ ‫بیمارستان بس�تری بود درگذشت‪.‬‬ ‫دبیرکل پی�روان خط ام�ام و رهبری‬ ‫یک�ی از نامزده�ای چهارمی�ن دوره‬ ‫انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری ایران‬ ‫و وزیر بازرگانی در دولت س�وم بود‪.‬‬ ‫عس�گر اوالدی از زمان نواب صفوی‬ ‫فعالیت مبارزاتی خود را شروع کرد‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫قالیباف در بهشت ماند‬ ‫محمد باقر قالیباف که در انتخابات‬ ‫ریاس�ت جمهوری بع�د از حس�ن‬ ‫روحانی دوم ش�د‪ ،‬برای چهار س�ال‬ ‫دیگ�ر ش�هردار مان�د‪ .‬در جلس�ه‬ ‫رای گیری از ‪ 31‬عضو ش�ورا قالیباف‬ ‫با کس�ب ‪ 16‬رای حائز اکثریت ارای‬ ‫ش�ورا ش�د و با احتس�اب ی�ک رای‬ ‫مخدوش‪ ،‬محسن هاشمی با ‪14‬رای‬ ‫دوم ش�د و بدین ترتیب قالیباف در‬ ‫بهشت ماند‪.‬‬ ‫‪3‬‬ 1 4 5 67 39 ‫سال به روایت تصویر‬ ‫جهان در سال ‪1392‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مرگ پدر ازادی‬ ‫نلسون ماندال‪ ،‬رئی س جمهور پیشین‬ ‫افریقای جنوب�ی و قهرم�ان مبارزه‬ ‫ب�ا اپارتای�د‪ ،‬در س�ن ‪ 95‬س�الگی‬ ‫درگذشت‪ .‬ماندال در ساعت هشت و‬ ‫‪ ۲۰‬دقیقه به وقت محلی درحالی که‬ ‫اعضای خانواده اش در کنارش بودند‬ ‫در ارام�ش از این دنیا رف�ت‪ .‬ماندال‬ ‫سال ها ب ه عنوان نماد و سمبل مبارزه‬ ‫با نژادپرستی شناخته م ی شود‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اعدام شوهر عمه‬ ‫اعدام ش�وهر عمه کیم جون�گ اون‪،‬‬ ‫رهبر کره شمالی این ه راس را به وجود‬ ‫اورده است که این کشور در مرز انفجار‬ ‫ق رار گرفته است و اینکه اعضای ارشد‬ ‫نظام حاکم تهدیدی ب رای قدرت رهبر‬ ‫این کشور محسوب م ی شوند‪.‬جانگ‬ ‫سانگ تائک که دومین مرد قدرتمند‬ ‫کره شمالی به حس�اب م ی امد پس‬ ‫از برگزاری دادگاه نظامی خیلی سریع‬ ‫اعدام شد‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫مرسی در زندان‬ ‫‪5‬‬ ‫امریکا تعطیل شد‬ ‫‪6‬‬ ‫تنش کریمه‬ ‫امسال برای مصر نیز س�ال پر فراز‬ ‫و نش�یبی بود چرا که محمد مرسی‬ ‫رئی س جمه�ور منتخ�ب ملت مصر‬ ‫با حکم فرمانده کل نیروهای مسلح‬ ‫از قدرت برکنار و زمام امور به دست‬ ‫دولتی که توسط ارتش ب ه وجود امد‬ ‫سپرده شد‪ .‬از چند ماه پیش جلسات‬ ‫محاکم�ه مرس�ی و رهب�ران ارش�د‬ ‫اخوان المسلمین اغاز شده است‪.‬‬ ‫در پی مخالفت مجل�س نمایندگان‬ ‫امریکا با بودج�ه پیش�نهادی اوباما‬ ‫ب رای سال اینده مالی‪ ،‬دولت واشنگتن‬ ‫برای نخستین بار در ‪17‬سال گذشته‬ ‫تعطی�ل ش�د‪ .‬در سیاس�ت امری�کا‬ ‫رخدادی موسوم به «تعطیلی دولت»‬ ‫به موقعیتی گفته م ی ش�ود که دولت‬ ‫ارائه تم�ام خدم�ات را ب ه جز خدمات‬ ‫ضروری متوقف م ی کند‪.‬‬ ‫تنش ها در رواب ط امریکا و روسیه که‬ ‫پس از برکناری ویکت�ور یانوکوویچ‪،‬‬ ‫رئی س جمه�وری اوکرای�ن از قدرت‬ ‫باال گرفته جدی ترین مناقش�ات در‬ ‫مناس�بات دو کش�ور پس از دوران‬ ‫جنگ س�رد قلمداد م ی شود‪.‬روسیه‬ ‫به دلیل حمایت از اتب�اع روس تبار‬ ‫جزیره کریم�ه وارد وضعیت نظامی‬ ‫ش�د و امریکای ی ها هم طبق معمول‬ ‫همه گزینه ها را روی میز قرار داد‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫تلفنهمراهصدراعظم‬ ‫ادوارد اس�نودن‪ ،‬پیمانکار پیش�ین‬ ‫سازمان امنیت ملی امریکا و سازمان‬ ‫سیا‪ ،‬با افشای اس�ناد محرمانه از دو‬ ‫برنامه گسترده جاسوسی این کشور‬ ‫پرده برداشت‪ .‬یکی از کشورهایی که‬ ‫ثابت شد قربانی ش�نودهای امریکا‬ ‫است‪،‬المان بود تا انجا که اطالعاتی‬ ‫در دس�ت بود که حتی موبایل انجال‬ ‫مرکل هم شنود م ی شد‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫پاپ متفاوت‬ ‫پ�س از اس�تعفای پ�اپ بندیک�ت‬ ‫ش�انزدهم‪ ،‬یک بار دیگر کاردینال ها‬ ‫ب ه دور هم گرد امدند تا دوباره درباره‬ ‫گزینش پ�اپ جدید ب�ا یکدیگر به‬ ‫گفت وگو بنشینند و یک پاپ جدید‬ ‫برای ریاس�ت بر واتی�کان انتخاب‬ ‫کنن�د‪ .‬پ�اپ فرانس�یس ب ه عنوان‬ ‫اولین پاپ از منطقه امریکای جنوبی‬ ‫پاپی کاملا متف�اوت ب�ود‪ ،‬پاپی با‬ ‫سیاست های مردم گرایانه تر‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫مکالمه تاریخی‬ ‫در راه بازگش�ت رئی س جمهور ایران‬ ‫به س�مت فرودگاه مکالم�ه ای بین‬ ‫او و ب�اراک اوبام�ا رئی س جمه�ور‬ ‫امریکا برقرار شد که به نوعی اولین‬ ‫گفت وگ�وی ب�دون واس�طه می�ان‬ ‫روس�ای جمهور دو کش�ور در تاریخ‬ ‫بود‪.‬‬ 3 2 5 4 87 ‫سال به روایت تصویر‬ ‫ورزش در سال ‪1392‬‬ ‫‪1‬‬ ‫پایان ماموریت‬ ‫‪2‬‬ ‫اشک کیا‬ ‫‪3‬‬ ‫اشک کریس‬ ‫‪4‬‬ ‫پایان رویانیان‬ ‫‪5‬‬ ‫بازگشت به خانه‬ ‫در فض�ای بی�م وامی�د‪ ،‬بازی ه�ای‬ ‫اخ�ر تی م مل�ی در مرحل�ه مقدماتی‬ ‫جام جهان�ی را ش�روع کردی�م‪ ،‬اگ�ر‬ ‫در س�ه ب�ازی اخ�ر حت�ی لحظه ای‬ ‫وام ی دادیم نم ی توانستیمبلیتبرزیل‬ ‫رادرجیببگذاریم‪،‬اماهمهچیزمطابق‬ ‫میلماپیشرفت‪.‬ب ه خصوصانبازی‬ ‫اخر‪ ،‬انجا که رضا قوچان نژاد از اشتباه‬ ‫مدافع حریف نهایت استفاده را کرد و‬ ‫تیر خالص را زد‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫حمله مجازی‬ ‫لیونل مس�ی یک�ی از محبوبترین‬ ‫بازیکنان نزد ایران ی ها اس�ت اما این‬ ‫محبوبیت هم باعث نش�د که وقتی‬ ‫خبر همگروه شدن ایران و ارژانتین‬ ‫معلوم شد‪ ،‬لشکر کشی مجازی به‬ ‫صفحه فیس بوک او صورت نگیرد‪.‬به‬ ‫یکباره صفحه مسی پر شد از فونت‬ ‫فارسی و جمالتی گاه ب ی ادبانه و گاه‬ ‫بامزه‪...‬البته مس�ی تنها کسی نبود‬ ‫که مورد این عنایت قرار گرفت‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫مالدینی در تهران‬ ‫س�تاره های میالن به تهران امدند‪،‬‬ ‫س�تاره هایی ک�ه یک عمر از پش�ت‬ ‫صفحه تلویزیون می دیدیم‪ .‬حضور‬ ‫تیم میالن در تهران با بزرگانی نظیر‬ ‫پائول�و مالدین�ی‪ ،‬فرانکو باره س�ی‪،‬‬ ‫دانیل ماسارو و‪ ...‬یک اتفاق ویژه بود‪.‬‬ ‫البته در ان س�وی زمین کلی خاطره‬ ‫خوابیده بود‪ ،‬در پیراهن پرسپولیس‬ ‫هم ناصر محمدخانی‪ ،‬فرشاد پیوس‪،‬‬ ‫رضا شاهرودی و‪...‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مهدوی کیا راجع به خداحافظ ی اش‬ ‫س�خن گفت و حین س�خن گفتن‬ ‫اقای بااخلاق فوتبال ایران‪ ،‬اش�ک‬ ‫از چش�مانش س�رازیر ش�د و همه‬ ‫م�ردم و از جمل�ه عوام�ل برنام�ه‬ ‫ن�ود را تح�ت تاثیر خ�ود ق�رار داد‪.‬‬ ‫خداحافظی مهدوی کیا ب�ا فوتبال‪،‬‬ ‫شاید خداحافظی اخرین بازمانده از‬ ‫نسل نوستالژیک فوتبال ایران باشد‪.‬‬ ‫بازیکنی که در جام جهانی بازی کرد‪،‬‬ ‫گل زد و همیشه الگو بود‪.‬‬ ‫رونالدو س�تاره رئال مادری�د پس از‬ ‫کس�ب ت�وپ طالی�ی در حال�ی که‬ ‫م ی گریست از همسر و پسرش هم‬ ‫تش�کر کرد‪ .‬رونالدو پیش از این در‬ ‫سال ‪ 2008‬این افتخار را کسب کرده‬ ‫بود و امسال نیز موفق شد به سلطه‬ ‫لیونل مس�ی بر فوتبال جهان که ‪4‬‬ ‫س�ال اخیر ب ه طور پیاپی توپ طال را‬ ‫تصاحب کرد پایان دهد‪.‬رقیب دیگر‬ ‫رونالدو فرانک ریبری بود‪.‬‬ ‫س�ردار رویانیان مدیری ک�ه خیلی‬ ‫زود تبدی�ل ب�ه نم�اد یک ن�وع تیم‬ ‫داری در فوتب�ال ش�د‪ ،‬در زمس�تان‬ ‫از پرس�پولیس رف�ت‪ .‬مدیری�ت‬ ‫رویانیان در دو بخش کامال متفاوت‬ ‫قابل بررس�ی اس�ت‪ ،‬او با خریدهای‬ ‫جنجالی و پر س�روصدا پ�ا به لیگ‬ ‫گذاش�ت ومدیری�ت پورش�ه را بن�ا‬ ‫گذاش�ت ام�ا در اخ�ر کار همی�ن‬ ‫اتومبی ل ها دردسرساز شدند‪.‬‬ ‫رسول خادم قهرمان پیشین جهان‬ ‫و المپی�ک در پایان جلس�ه مجمع‬ ‫انتخابات�ی فدراس�یون کش�تی ب�ا‬ ‫کس�ب ‪ 37‬رای مواف�ق از ‪ 38‬رای‬ ‫موجود ب ه عنوان رئیس فدراس�یون‬ ‫کشتی انتخاب شد‪.‬رسول خادم که‬ ‫ب ه عنوان س�رمربی تی م ملی کشتی‬ ‫به المپی�ک لندن رف�ت‪ ،‬ان قدر این‬ ‫بازگشت به خانه را شیرین یافت که‬ ‫حتی در انتخابات ش�ورای شهر هم‬ ‫شرکت نکرد‪.‬‬ ‫‪3 2‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪76‬‬ ‫سال به روایت تصویر‬ ‫فرهنگ در سال ‪1392‬‬ ‫‪1‬‬ ‫سیمرغ خانم بازیگر‬ ‫‪2‬‬ ‫روایت «چ»‬ ‫‪3‬‬ ‫اقتدار یک جاذبه‬ ‫مریلا زارع�ی ب�رای ب�ازی در فیلم‬ ‫«شیار ‪ »143‬برنده سیمرغ بهترین‬ ‫بازیگ�ر زن از جش�نواره فیل�م فجر‬ ‫ش�د‪ .‬زارع�ی از حضار درخواس�ت‬ ‫کرد به جای تش�ویق به احترام همه‬ ‫مادران این س�رزمین ک�ه صبورانه‬ ‫ایستادند و عزیزانش�ان را در راه این‬ ‫سرزمین دادند‪،‬بایستند و این مادران‬ ‫را تشویق کنند‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫اسکار امس�ال محل رقابت دو فیلم‬ ‫بود؛‪12‬س�ال بردگی و جاذبه‪ .‬این دو‬ ‫فیلم در نهایت جوایز اصلی اس�کار‬ ‫را به خود اختصاص دادند‪ 12 .‬س�ال‬ ‫بردگی بهتری�ن فیلم ش�د و جاذبه‬ ‫هم جای�زه بهتری�ن کارگردانی را به‬ ‫الفونسو کواران‪ ،‬کارگردان مکزیکی‬ ‫رساند‪.‬‬ ‫‪3 2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6 5‬‬ ‫فیل�م «چ» اخری�ن س�اخته ابراهیم‬ ‫حاتم ی کی�ا ف�ی نفس�ه و ج�دا از‬ ‫حاشی ه هایی که در جریان اختتامیه‬ ‫جش�نواره فج�ر رخ داد و همچنین‬ ‫مصاحب ه های او خ�ودش یک اتفاق‬ ‫ویژه در س�ال ‪ 92‬بود؛ فیلم ی که چه‬ ‫ازنظر محتوا و چه از نظر فرم از تمام‬ ‫فیل م های حاض�ر باالت�ر م ی نمود و‬ ‫نشان داد که حاتم ی کیا به یک بلوغ‬ ‫تکنیکی رسیده است‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫اکران گذشته‬ ‫گذش�ته اخری�ن س�اخته اصغ�ر‬ ‫فرهادی کارگ�ردان برنده اس�کار با‬ ‫کمترین تغییر در س�ینماهای ایران‬ ‫به نمایش درامد‪ .‬گذش�ته در جایزه‬ ‫گلدن گل�وب ه�م کاندی�دا ب�ود اما‬ ‫نتوانس�ت موفقی ت های فیلم قبلی‬ ‫این کارگ�ردان یعنی جدای�ی نادر از‬ ‫سیمین را تکرار کند‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫معراجی ها‬ ‫در حالی ک�ه مراح�ل پایان�ی فیلم‬ ‫«معراج ی ها» در ح�ال انجام بود‪ ،‬در‬ ‫پش�ت صحنه این فیلم در ش�هرک‬ ‫سینمایی دفاع مقدس انفجاری رخ‬ ‫داد که بر اثر ای�ن انفجار‪ ،،‬علی اکبر‬ ‫رنجبر مدیر شهرک س�ینمای دفاع‬ ‫مقدس‪ ،‬جواد ش�ریف ی راد مس�ئول‬ ‫جلوه های ویژه‪ ،‬رضا فرجی دس�تیار‬ ‫تولید‪ ،‬مهدی مرادی جلوه های ویژه‬ ‫وجمش�ید اصفهان ی ف�ر نگهب�ان‬ ‫شهید شدند‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫مرگ نویسنده متعهد‬ ‫امی�ر حس�ین ف�ردی نویس�نده‬ ‫پیشکسوت ادبیات انقالب اسالمی‬ ‫و مدی�ر مرک�ز افرینش ه�ای ادب�ی‬ ‫حوزه هنری ب�ه دلیل عارض�ه قلبی‬ ‫عصر روز پنجش�نبه ‪ 5‬اردیبهش�ت‬ ‫درگذشت‪ .‬او از موسسین کتابخانه‬ ‫مسجد جواداالئمه(ع) در سال ‪١٣٥٣‬‬ ‫و تشکیل ش�ورای نویس�ندگان ان‬ ‫مس�جد بود ک�ه در ادامه ب�ه حوزه‬ ‫هنری پیوستند و از ستون های اولیه‬ ‫این نه�اد بودند‪.‬از می�ان اثار فردی‪،‬‬ ‫م ی توان به اسماعیل‪ ،‬اشیانه درمه‪،‬‬ ‫سیاه چمن‪ ،‬یک دنیا پروانه و کوچک‬ ‫جنگلی اشاره کرد‪.‬‬ ‫سال به روایت‬ ‫تصویرتصویر‬ ‫روایت‬ ‫سال به‬ ‫جامعه در سال ‪1392‬‬ ‫‪1‬‬ ‫روز شاد ایران‬ ‫‪3‬‬ ‫مضرات نفس کشیدن‬ ‫در سال ‪ 92‬ایران روزهای شاد زیادی‬ ‫را تجربه کرد؛ روزهایی که همه مردم‬ ‫با تمام وجود احس�اس خوب�ی را با‬ ‫دیگران قس�مت م ی کردن�د؛ صعود‬ ‫تیم ملی به جام جهانی‪ ،‬پیروزی های‬ ‫تی�م مل�ی والیب�ال و انتخاب�ات‬ ‫ریاس�ت جمهوری هر کدام بهانه ای‬ ‫بود برای از ته دل خندیدن‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫روزهای بس�یاری بود که مدرس�ه ها‬ ‫تعطی�ل م ی ش�د و ب�ه پیرمرده�ا و‬ ‫بیماره�ای قلبی توصیه م ی ش�د از‬ ‫خانه بی�رون نیاین�د‪ .‬اینج�ا تهران‬ ‫اس�ت؛ جایی که نفس کشیدن هم‬ ‫م ی تواند مضر باش�د‪ .‬جایی که اگر‬ ‫روزی هوا پاک بود م ی ت�وان ان را به‬ ‫عنوان یک اتفاق ویژه جشن گرفت‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫سبد پرحاشیه‬ ‫‪5‬‬ ‫اقای میلیاردر‬ ‫‪6‬‬ ‫صداقت امریکایی‬ ‫طرح دادن س�بد کاال ب�ه طبقاتی از‬ ‫جامع�ه م ی توانس�ت با کم�ی کار‬ ‫کارشناسی پیش از شروع ب ه گونه ای‬ ‫انجام ش�ود که صحنه هایی مشابه‬ ‫این رخ ندهد‪ .‬در سراسر کشور شاهد‬ ‫ص ف هایی بودی�م و صحنه هایی که‬ ‫دوست نداش�تیم‪ .‬البته برنج هندی‬ ‫را هم می توان به دوست نداشتن ها‬ ‫اضافه کرد!‬ ‫باب�ک زنجان�ی یک�ی از چهره های‬ ‫خبرس�از س�ال‪ 92‬بود‪ .‬او را م ی شد‬ ‫هم ه جا دید؛ در ورزش‪ ،‬در اقتصاد ‪ ،‬در‬ ‫هنر و در اخر کار هم بابک زنجانی به‬ ‫پرونده «ب‪.‬ز» تبدیل شد و بازداشت‬ ‫شد‪.‬خبرس�ازی ه�ای ای�ن اق�ای‬ ‫میلیاردر تا اخر سال ادامه داشت ‪.‬‬ ‫پس از مذاک�رات ژن�و بیلبوردهایی‬ ‫د رته�ران و چند ش�هر دیگ�ر دیده‬ ‫ش�د که در ان نس�بت ب�ه صداقت‬ ‫امریکای ی ه�ا در مذاک�ره و چه�ره‬ ‫پنهان�ی انه�ا در پش�ت لبخند ه�ا‬ ‫هشدار داده شده بود‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫سربازهای بی گناه‬ ‫زورش�ان ب�ه س�ربازها م ی رس�ید‪.‬‬ ‫هی چ کس پیدا نشد که به انها بگوید‬ ‫ای�ن همه فخرفروش�ی باب�ت چند‬ ‫سرباز بود که خانواده هایشان منتظر‬ ‫بودند تا در یکی از این روزها با کارت‬ ‫پایان خدمت به خانه برگردند‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫زیباترین درس‬ ‫این معلم مریوان�ی زیباترین درس‬ ‫را نه روی تخته س�یاه که مقابل اینه‬ ‫زمزمه کرد‪ .‬انجا ک�ه موهایش را به‬ ‫دس�ت ماش�ین س�پرد تا ب�ه تمام‬ ‫ش�اگردانش و به تمام م�ا یاد بدهد‬ ‫که حق نداریم به دیگرانی ک م توجه‬ ‫باش�یم که نیاز ب�ه توجه خ�اص ما‬ ‫دارند‪ .‬کار معلم مریوانی نش�ان داد‬ ‫چرا معلمی شغل انبیاست‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫دو چهره زمستان‬ ‫زمستان امد ‪ .‬زمس�تان با برف امد‪.‬‬ ‫زمس�تان چه�ره زیبایش را نش�ان‬ ‫داد‪ .‬زمستان چهره دردناکش را هم‬ ‫نشان داد‪ .‬زمستان تفاوت ها را نشان‬ ‫داد‪ .‬زمس�تان ب�رای بعض�ی معنای‬ ‫ادم برفی س�اختن و گلوله برف زدن‬ ‫داش�ت و برای بعضی دیگ�ر معنای‬ ‫سرمای وحشتناک و در راه ماندن‪.‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیست‪،‬حرف روزنامه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محیط های تخصصی ش�ان با گرایش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند‪ .‬ی�ک نگاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را می زبانی می کند‪.‬‬ ‫اتیکت سفید‬ ‫چگونه شبکه های اجتماعی‬ ‫سبک زندگی ما را تغییر م ی دهند؟‬ ‫محسن فرجادی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫فرج��ادی از دغدغ��ه هایش در محی��ط مجازی‬ ‫می گوی��د و اینکه باالخ��ره چه فک��ری در این فضای‬ ‫پرتضاد ب��رای تهدیدها و فرصت ه��ای فضای مجازی‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫مث��ل لش��کر اجنه م ی مانند‪ .‬هس��تند ام��ا دیده‬ ‫نم ی شوند‪.‬‬ ‫توهم نیس��تند و واقعیت دارن��د‪ .‬عده و ع��ده دارند و‬ ‫اغلب حس��اب ش��ده کار م ی کنند و م ی دانن��د به دنبال چه‬ ‫چیزی هس��تند‪ .‬بگذارید درباره انها راحت تر صحبت کنم‪.‬‬ ‫انها ادم هایی در میان خود ما هس��تند با توانای ی ها و قدرت‬ ‫نفوذ متفاوت‪ .‬روز به روز بیشتر م ی شوند ولی خیلی شناخته‬ ‫نشده اند و درباره نقشی که در سال های اتی دارند کار نشده‬ ‫است‪.‬‬ ‫شبکه های اجتماعی به یکی از فرصت ها و تهدیدات‬ ‫جدید بدل شده اند که م ی توانند در خدمت و خیانت باشند‪.‬‬ ‫اما انچه این تهدید یا فرصت را ایجاد م ی کند نه این ابزار که‬ ‫بازیگران ان هستند‪.‬‬ ‫در ‪ 10‬س��ال اخیر ش��بکه هایی با نام های «پنتاگون‪،‬‬ ‫گلدکوئیست‪ ،‬پ رایم اس��میت و‪ »...‬ش��هرت پیدا کردند‪ .‬تا‬ ‫دورافتاده ترین نقاط کشور نفوذ کرده و با جلب مشتری ها بر‬ ‫پلکان نفوذ خود پرداختند‪ .‬خیل ی ها را با سودای دراوردن پول‬ ‫بدبخت کردند و بعض ی ها هم حسب قواعدی که باید برخی‬ ‫را بلند م ی کرد ثروتی باداورده از پارویشان باال رفت‪.‬‬ ‫سازماندهی برخی از این شبکه های موسوم به بازاریابی‬ ‫و سوداگری در برخی تجمعات خیابانی سال ‪ 88‬قابل لمس‬ ‫بود‪ .‬چرا که توانسته بود با ش��بکه پیوسته و مرتبط خود در‬ ‫نقاط مختلف شهر امادگی خود را نش��ان دهد‪ .‬در ‪ 10‬سال‬ ‫اخیر تقریبا براوردی از این جریان وجود نداشت و امادگی هم‬ ‫ب رای مواجهه با انها ایجاد نشده بود‪ .‬اما قدرت سازماندهی‪،‬‬ ‫تحرک و تاثی ر گذاری انها نشان داد م ی توانند نقش مهمی را‬ ‫در مسائل سیاسی و اجتماعی ایفا کنند‪ .‬ان شبکه ها بیشتر‬ ‫بر پایه روابط سینه به سینه شکل گرفته بود اما شبکه هایی‬ ‫که م ی خواه��م درباره انها س��خن بگویم ب ر اس��اس انرژی‬ ‫شبکه های اجتماعی فضای مجازی فعالیت م ی کنند‪ .‬قدرت‬ ‫تحرک‪ ،‬انعطاف پذیری و استتار‪ ،‬مساله سازی و خط دهی به‬ ‫کارب ران بخشی از ویژگ ی های ابتدایی این شبکه هاست‪.‬‬ ‫امروز اینترنت بخش جدای��ی ناپذیری از زندگی اغلب‬ ‫ما ش��ده اس��ت‪ .‬دیگر این پدیده که پدیده نیس��ت همه جا‬ ‫در دس��ترس اس��ت‪ ،‬حت��ی در دورافتاده ترین نقاط کش��ور‬ ‫م ی توان وارد فضای مجازی شد‪ .‬دولت م ی خواهد با «دولت‬ ‫الکترونیک» خود را س��بکبال کند و هر روز ایده هایی ب رای‬ ‫کاس��تن از بوروکراسی اداری مطرح م ی ش��ود که چند سال‬ ‫پیش در اروپا یا اسیای جنوب ش��رقی ازموده شده است‪ .‬اما‬ ‫هر چه باشد ظاه را فعال از هند و افغانستان عقب تریم؛ از اولی‬ ‫در زمینه نرم افزار و دومی از نظر توسعه زیرساخت و سرعت‪.‬‬ ‫مدعی هس��تم که بس��یاری از مس��ئوالن مرتبط و‬ ‫غیرمرتبط‪ ،‬نمایندگان محترم مردم در مجلس و بس��یاری‬ ‫از اساتید دانشگاه اش��نایی چندانی با فضای مجازی ندارند‪.‬‬ ‫نتیجه این موضوع عقب بودن نخبگان کشور از توده حاضر‬ ‫در اینترنت است‪.‬‬ ‫اینکه قوه قضائیه درباره جرائم اینترنتی با تاخیر ورود‬ ‫پیدا کرد و مثال چند س��ال پیش قب��ل از انکه بلوتوث های‬ ‫غیر اخالقی و ش��خصی برخی چهره های شناخته شده که‬ ‫پیش از ان در اینترنت دیده م ی شد‪ ،‬چش��م جامعه را پرکرد‬ ‫و هیچ پی ش بینی درباره این پدیده ه��ای نوظهور در جامعه‬ ‫ش�اید یکی از همی�ن فرزن�دان‪ ،‬خود از‬ ‫سازندگان موسیقی های «اتیکت سفید»‬ ‫و زیرزمینی باش�د و پدر خبر ن�دارد یا با‬ ‫هویتی ک�ه پ�در نمی داند عض�و یکی از‬ ‫شبکه های اجتماعی است‪.‬‬ ‫ندانستن حق ماست‬ ‫در روزگار جدید‪ ،‬خبر دست از سر ما برنمی دارد‬ ‫افشین خماند‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫او روزنامه نگار اس��ت و از حق انتخ��اب در مورد‬ ‫دانستن سخن گفته است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫روزگاری ادم ها به دنبال خبر م ی گشتند و این روزها‬ ‫خبر است که دست از سر ادم ها ب رنم ی دارد‪ .‬چگونه م ی توان در‬ ‫مقابل این همه خبر و اطالعات که به یکباره هجوم م ی اورند‪،‬‬ ‫جا خالی داد؟ این حجم خبر از کنجکاوی ما سنگی ن تر است‪.‬‬ ‫فرصتی ب رایت نم ی گذارند که خب��ر را هضم کنی‪ ،‬تحلیل‬ ‫کنی و حتی باورکن��ی‪ .‬گاهی در همان ح��د دریافت خبر‬ ‫باقی م ی مانی‪ ،‬تا م ی ایی که تکلیف خودت را با انچه به تو‬ ‫رس��یده مشخص‬ ‫کنی‪ ،‬خبر بعدی‬ ‫از راه م ی رس��د و‬ ‫فضای��ت ب��ه کل‬ ‫ع��وض م ی ش��ود‪.‬‬ ‫شده ایم مثل مشتزنی‬ ‫که در گوش��ه رینگ گیر‬ ‫افتاده و ت��ا م ی اید درد یک‬ ‫مشت را ادراک کند‪ ،‬از سمتی‬ ‫دیگر‪ ،‬از جایی دیگر مشتی دیگر‬ ‫روانه م ی شود و ‪...‬‬ ‫گیج ومنگ گرفتار مانده ایم‪...‬‬ ‫عجب انکه ما از این ب��اران بی پایان‬ ‫لذت م ی بریم و برای انکه هرچه بیشتر‬ ‫و بیش��تر در معرض این مشت های گیج‬ ‫کننده ق��رار بگیری��م‪ ،‬به ابزار خوب مش��ت‬ ‫خوردن اضافه م ی کنیم! این روزها بیش��تر از‬ ‫انکه نگران خوراک خویش باشیم‪ ،‬نگران شارژ ها‬ ‫هستیم؛ شارژ لپ تاپ‪ ،‬شارژ موبایل‪ ،‬شارژ تبلت و‪...‬‬ ‫ما اسیر این سیم ها ش��ده ایم‪ .‬یادتان هست از کی‬ ‫دلهره ای به نام به پایان رسیدن شارژ ها وارد زندگی ما شد؟‬ ‫دلهره ای که خوب م ی شناسیم و به ان احترام م ی گذاریم‪...‬‬ ‫این روزها‪ ،‬صبح را با خبر ش��روع م ی کنیم‪ ،‬در همان حالت‬ ‫خواب و بیدار گوش��ی تلفن هم��راه را چ��ک م ی کنیم‪ .‬در‬ ‫لیس��ت پیام های رس��یده چندین و چند خب��ر خوابیده که‬ ‫خیلی از انها م ی توان��د روز ما را خ راب کنن��د و بر احوال ان‬ ‫روز ما تاثیر مستقیم م ی گذارد‪ .‬یعنی مشت اول را در همان‬ ‫شروع کار م ی خوریم‪ ،‬این مش��ت ها تا شب ادامه دارد‪ ،‬دیگر‬ ‫این ضرب المثل که «خبر‪ ،‬خبر نم ی کند» هیچ موضوعیتی‬ ‫ندارد‪ ،‬با نگاهی از س��وی دیگر «خبر‪ ،‬خبر م ی کند‪ ،‬بیست‬ ‫وچهار س��اعته و بدون تعطیلی»‪ .‬خبر حتی نم ی گذارد که‬ ‫تو ب رای انتخاب خواب های شبانه ات هم فرصت چندانی‬ ‫داشته باش��ی‪ ،‬چراکه م ی تواند در اخرین لحظه ذهنت را‬ ‫مشغول چیزی کند که تمام ش��ب را گرفتار ان باشی‪...‬‬ ‫این روزها همه خبرنگار شده ایم و همه مخاطب خبر‪...‬‬ ‫یک چرخه غول اسای چندمیلیارد نفری که هیچ کس‬ ‫نم ی تواند از این چرخه خود را جدا کند‪ .‬مهم نیست که‬ ‫کجا باشی و مشغول چه کاری‪ ...‬خبر تو را پی دا م ی کند‬ ‫و در ظرف چند ساعت تو هم به مجموعه کسانی که «ان» را‬ ‫م ی داند‪ ،‬م ی پیوندی‪ ....‬فرقی نم ی کند که این خبر چه باشد‬ ‫و دارای چه درجه از اهمیت باش��د‪ ،‬ممکن است خبر مرگ‬ ‫همسایه قدیمی باشد که سال هاست از محل رفته است و‬ ‫خیلی وقت است که حتی تصویر چهره او هم در هیچ جای‬ ‫ذهنت یافت نم ی شود یا ممکن اس��ت خبر مرگ ستاره ای‬ ‫باشد که او را مجبور م ی کند‪ ،‬این چرخه سیم ها و بی سیم ها‬ ‫را به کار بگیرد تا همه باز خبردار شوند که کل جریان مرگ‬ ‫او یک شایعه یا یک شیطنت بیشتر نیست‪ .‬خبر م ی تواند‬ ‫به خوبی قبولی فالنی در کنکور باشد که م ی خواهد همه را‬ ‫در ش��ادمان ی اش ش��ریک کند یا به بدی حراج های ان ب رند‬ ‫معروف که با ‪40‬درصد تخفیف هم تو جرات نزدیک ش��دن‬ ‫به مغازه اش را نداری‪ ...‬ای��ن روزها صفحات اجتماعی باعث‬ ‫م ی ش��ود که تو خبر روز تولد تمام دوس��تان‪ ،‬اشنایان دور و‬ ‫نزدیک‪ ،‬اقوام نس��بی و س��ببی را بدانی‪ .‬خالصه انگار این‬ ‫شبکه عظیم خود را موظ��ف م ی داند که هم��ه چیز را به‬ ‫تو انتقال دهد و تو هی��چ حق دروازه بانی‬ ‫ب رای انچه م ی خواه��ی بدانی‪ ،‬نداری‪...‬‬ ‫بعضی وقت ها این خبرها ب رای اینکه‬ ‫اطمین��ان پیدا کنند ک��ه حتما به تو‬ ‫رسیده اند‪ ،‬نه یک وسیله ارتباطی که‬ ‫چندین وس��یله را و نه یک نفر را که‬ ‫چند صد نفر را پی دا م ی کنند و انقدر این‬ ‫رج زدن یک خط خب��ر ادامه پیدا م ی کند‬ ‫که تو کالفه م ی ش��وی‪ .‬کاش راهی پیدا شود‬ ‫که به ندانستن های ما و حق ندانستن های ما و حق انتخاب‬ ‫دانس��تن های ما احترام بگذارد‪ .‬این روزها کم پیش م ی اید‬ ‫که به هم برس��یم‪ ،‬انقدر راه مجازی به هم رسیدن هست‬ ‫که محب ت های خود را ب��ه الیک ها تقلیل م ی دهیم و دیگر‬ ‫وقت دور هم جمع ش��دن کمتر داریم‪ .‬حال اگر خرق عادت‬ ‫شد و دورهم جمع شدیم هم کارمان مرور تیتر وار خبرهایی‬ ‫است که در روز به ما رس��یده‪ ...‬این هجمه بی امان دانستن‬ ‫باعث شده که خیلی از ذوق ها را دیگر نشناسیم‪ .‬انقدر قطره‪،‬‬ ‫قطره ای مطلع م ی ش��ویم که حس خوب شگفت زده شدن‬ ‫و به قولی س��ورپ رایز ش��دن از ما دریغ م ی شود‪.‬‬ ‫ان قدر از دور دیگران در دس��ترس هس��تند‬ ‫که دیگر رسیدن خبر هیچ کس غافلگیرمان‬ ‫نم ی کن��د‪ .‬انتظار دیگر واژه ای ب ی معناس��ت‪.‬‬ ‫دیگر نم ی توانیم خودم��ان را گول بزنیم‪.‬‬ ‫حتی دنیای شخصی ما هم دارد تهدید‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬ش��اید روزی خ��ود ما خبر‬ ‫باشیم و دوربینی در جایی که انتظار‬ ‫نداریم منتظر اس��ت که ان چیزی را‬ ‫که دوست نداریم کس��ی بداند را به‬ ‫گوش و چشم کس��انی برساند که‬ ‫نم ی خواهیم‪ ...‬کاش م ی شد بگذارند‬ ‫خودمان این حق را داشته باشیم که از‬ ‫میان این همه اتف��اق و رویداد هرچه‬ ‫م ی خواهیم را گلچین کنیم و تا انتها‬ ‫برویم‪ ...‬کاش م ی شد این همگانی‬ ‫که همه چیز را س��طحی‪ ،‬جرقه ای‬ ‫و بدون غربال م ی دانند‪ ،‬باور کنند‬ ‫که یک��ی از حق ه��ای ذاتی ما‬ ‫ندانستن است‪ ،‬کاش به این‬ ‫حق احترام بگذارند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ما نش��ده ب��ود و قانونی ب��رای پیگیری ان وجود نداش��ت‪،‬‬ ‫نش��ان دهنده همین تعلل و ب ی توجهی اس��ت‪ .‬یا هنوز از‬ ‫نفوذ هکرهای وطنی به س��ایت های دولتی و شرکت های‬ ‫خصوصی و سوءاس��تفاده های احتمالی براورد دقیقی وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬مستنداتی ب رای این فرضیه بود که مسئوالن از فضای‬ ‫مجازی اطالعی ندارند یا بهتر بگویم با ان نااشنا هستند‪.‬‬ ‫همانقدر که مسئوالن اعم از نمایندگان مجلس‪ ،‬مدی ران‬ ‫دولتی و وزرای محترم‪ ،‬اغلب چهره های فرهنگی و مسئوالن‬ ‫قضایی با این پدیده نااشنا هستند اما در منازلشان فرزندان‬ ‫انها با خیلی از ترفندهایی که فضای مجازی در اختیار انها‬ ‫قرار م ی دهد اشنا بوده و به راحتی از انها بهره م ی گی رند‪.‬‬ ‫اگر انچه را مس��ئوالن درباره مسائل فضای مجازی و‬ ‫همه انچه درباره دنیای وب وجود دارد و انها سواد الفبایی ان‬ ‫را نداشته یا کمتر دارند‪ ،‬در کنار هم قرار دهیم‪ ،‬با انبوهی از‬ ‫مشکالت اتی مواجه خواهیم ش��د که باید چاره ای ب رای ان‬ ‫قبل از انکه تبدیل به معضلی دامنگیر و سونام ی ریشه برکن‬ ‫شود اندیشیده شود‪.‬‬ ‫فراگیری سواد ابتدایی فضای مجازی‪ ،‬حداقل مسئوالن‬ ‫محترم را با هزارتوی دنیایی که اغلب‪ ،‬فرزندان شان پستوهای‬ ‫ان را م ی شناسند اشنا م ی سازد‪ .‬اینگونه انها یاد م ی گی رند که‬ ‫چگونه با یک وبالگ س��اده م ی توانند حجم نامحدودی از‬ ‫اطالعات ش��امل متن‪ ،‬عکس‪ ،‬صوت و فیلم را وارد فضایی‬ ‫دیگر کنن��د و در معرض دید دیگ��ران قرار دهن��د‪ .‬متوجه‬ ‫م ی ش��وند که چگونه م ی توان اخرین فیلم ها و موسیق ی ها‬ ‫را به راحتی از این دنی��ای ب ی پایان دانلود ک��رد حتی اگر با‬ ‫همین سرعت موجود خواسته باشیم عمل کنیم‪ .‬شاید یکی‬ ‫از همین فرزندان‪ ،‬خود از سازندگان موسیق ی های «اتیکت‬ ‫سفید» و زیرزمینی باشد و پدر خبر ندارد یا با هویتی که پدر‬ ‫نم ی داند عضو یکی از شبکه های اجتماعی است‪.‬‬ ‫همه اینها وقتی تبدیل به معضل م ی شود که ندانیم‬ ‫چگونه بدون اینکه ما بدانیم ذائقه صوتی و بصری خانواده‬ ‫بدون س��ر و صدا تغییر پیدا م ی کند‪ .‬س��بک زندگی که در‬ ‫این چند س��ال ش��بکه های اجتماعی به افراد و خانواده ها‬ ‫تحمیل م ی کنند نتایجش را در سال های اینده خواهیم دید‬ ‫و صدالبته هیچ کس در این باره فکری نکرده و نم ی کند‪.‬‬ ‫ی از مانکن هایی‬ ‫اگر دو س��ال پیش نی��روی انتظام�� ‬ ‫خبر م ی داد که ب رای ترویج پوش��ش هایی خاص در ش��هر‬ ‫تو گذار م ی کنند و گشت ارش��اد مسئول مواجهه با انها‬ ‫گش ‬ ‫شده بود این روزها دیگر ترویج پوشش هایی دیگر بر عهده‬ ‫مانکن های خیابانی نیست‪.‬‬ ‫خیلی دور نروید! همین س��ی دی فروشی که چند روز‬ ‫پیش‪ ،‬پش��ت چراغ قرمز لیست س��ی دی هایش را به شما‬ ‫نشان داد‪ ،‬داش��ت محصوالت دانلودی و از تولید به مصرف‬ ‫استودیوهای زیرزمینی را به شما عرضه م ی کرد‪.‬‬ ‫جاهایی که خیلی از مس��ئوالن یا از ان خبری ندارند‬ ‫یا فکر نم ی کنند م ی ش��ود چند جوان دختر و پسر که کمی‬ ‫خالقیت دارند و س��ر نترس‪ ،‬در هرجای کش��ور س��ی دی‬ ‫موسیقی تولید کنند‪.‬‬ ‫در سال جدید و س��ال های پیش روی مان باید منتظر‬ ‫موج نو کنس��رت های زیرزمینی و «اتیکت سفید» باشیم‪.‬‬ ‫یادمان باش��د که چندی پیش دعوتنامه های اینترنتی این‬ ‫گروه های نوظهور در میان نوجوان��ان و جوانان م ی چرخید‬ ‫و نیروی انتظام��ی با چندی��ن محفل از کنس��رت های این‬ ‫گروه های خ��اص برخورد ک��رد‪ .‬وقتی م ی ش��نوید کارب ران‬ ‫اینترنتی در ای ران ب��رای امریکا مهم ش��دند و دولت امریکا‬ ‫از ش��رکت هایی ک��ه خدم��ات اینترنت��ی همچ��ون چت‬ ‫انالین‪ ،‬ارس��ال عکس و تب��ادل پیام های انالی��ن و‪ ...‬را در‬ ‫اختیار کارب��ران اینترن��ت در ای ران ق��رار م ی دهند‪ ،‬حمایت‬ ‫م ی کن��د و ش��رکت های س��رویس دهن��ده را از قان��ون‬ ‫تحریم های یکجانبه امریکا مس��تثنی خواهد کرد‪ ،‬خیلی‬ ‫متعجب نشوید!‬ ‫گفتارها‬ ‫‪47‬‬ ‫گفتارها‬ ‫خصوصی سازی نیمه کاره در ایران‬ ‫چرا مردم به خصوصی سازی بدبین هستند؟‬ ‫لیال لطفی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫این خبرنگار اقتص��ادی در یادداش��تی که ب رای‬ ‫مثلث نوشته از موانع خصوصی سازی در ای ران سخن‬ ‫گفته است‪.‬‬ ‫دول��ت یازدهم با کمبود ش��دید منابع مالی مواجه‬ ‫است و به همین دلیل تامین بخشی از هزینه های اداری خود‬ ‫در سال اینده را به درامد فروش ش��رکت های دولتی متکی‬ ‫کرده است‪ .‬این داس��تان دنباله دار‪ ،‬شاید بتواند گشایشی در‬ ‫هزینه اداره های دولتی در سال ‪ 93‬فراهم کند؛ ولی بعید است‬ ‫به نتایجی متفاوت از روند خصوص ی سازی در ‪ 24‬سال اخیر‬ ‫منتهی شود‪.‬‬ ‫یکی از نتایج جنگ تحمیلی‪ ،‬تس��لط روزافزون دولت‬ ‫و نهادهای عمومی بر اقتصاد ای ران اس��ت‪ .‬گرچه ش��ورای‬ ‫«سیاست ها و اولویت های بازس��ازی» در سال ‪ 1368‬تاکید‬ ‫داشت که «بخش عمومی ش��امل وزارتخانه ها و موسسات‬ ‫دولتی و بانک ها و شرکت های دولتی و سازمان صنایع ملی‬ ‫و‪ ...‬مکلف است تمامی واحدهای تولیدی‪ ،‬خدماتی و بازرگانی‬ ‫تحت مالکیت خود را به استثنای واحدهای مهم و استراتژیک‬ ‫ظرف مدت مشخص از طریق مزایده عمومی یا عرضه سهام‬ ‫مربوط در بورس بر حسب اینکه س��هام واحدهای سودده و‬ ‫غیرس��ودده در بورس مورد پذیرش قرار گیرد یا نگیرد‪ ،‬ب رای‬ ‫فروش به مردم عرض��ه نماید»‪ ،‬با این حال به رغم گذش��ت‬ ‫بیش از بیست سال از تصویب این قوانین‪ ،‬هنوز می راث کابینه‬ ‫جنگ پا برجاست و بخش عمده اقتصاد ای ران‪ ،‬همچنان دولتی‬ ‫یا حکومتی است‪ .‬سزاوار هم نیست که همه مسئولیت را به‬ ‫گردن واژه پ رابهامی نظیر «ظرف مدت مش��خص» در این‬ ‫مصوبه انداخت زی را تا انجا که تجربه نیمه موفق دولت های‬ ‫هفتم (کابینه نخس��ت اکبر هاشمی رفس��نجانی) تا دولت‬ ‫یازدهم (کابینه کنونی) نش��ان داده است‪ ،‬پی رایش اقتصاد از‬ ‫انحصار و تصدی دولتی‪ ،‬فقط با موانع حقوقی روبه رو نبوده‬ ‫تا بتوان با تغییر دادن این متن ها یا نگارش متن های جدید‪،‬‬ ‫مشکل را ریش��ه کن کرد‪ .‬ش��اید به همین دلیل است که نه‬ ‫تصویب قوانین دولت محور در دهه ‪ 60‬را م ی توان تنها مانع‬ ‫خصوص ی س��ازی تلقی کرد و نه مصوبه های پس از ان که‬ ‫جهت گیری متفاوتی داش��تند‪ ،‬چندان راهگشا شدند‪ .‬نکته‬ ‫جالب توجه این اس��ت که عمده قوانین مربوط به برقراری‬ ‫و برچیدن دولت ساالری اقتصادی نیز نه در مجلس شورای‬ ‫اسالمی‪ ،‬بلکه در ادوار گوناگون مجمع تشخیص مصلحت‬ ‫به تصویب رسیده اند‪.‬‬ ‫«قانون» توصی ه نامه ای نیس��ت که ب رای فرش��تگان‬ ‫خطاناپذیر نوشته شود و به همین دلیل اگر به واقعی ت های‬ ‫جامعه به ویژه کنش مردم در ب رابر ان ب ی اعتنایی شود‪ ،‬انتظار‬ ‫رسیدن به اهداف پی ش بینی شده‪ ،‬غیرواقع بینانه خواهد بود‪.‬‬ ‫در واقع متون قانونی‪ ،‬الگوریتم هایی هستند که ب رای ط راحی‬ ‫یا بازط راحی سیستم های عمومی ط راحی م ی شوند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل اگر تعریف درستی از نقش و واکنش اجزای سیستم‪ ،‬در‬ ‫پیش زمینه نگارش انها وجود نداشته باشد‪ ،‬به نتایجی متفاوت‬ ‫از اهداف پی ش بینی شده م ی رسیم‪.‬‬ ‫سنجش نگرش افکار عمومی نسبت به خصوص ی شدن‬ ‫نش��ان م ی ده��د ک��ه به رغ��م تالش های نوس��ازانه س��ه‬ ‫رئی س جمهور اخیر کشور و همکاران شان در کنار اقتصاددانان‬ ‫ازادی گ��را‪ ،‬تلق��ی عموم��ی چندان دلچس��بی از پروس��ه‬ ‫خصوص ی سازی شکل نگرفته است‪ .‬گرچه برخی اقتصاددانان‪،‬‬ ‫چنین وضعیتی را ناش��ی از واکنش های اولی��ه و ناپایدار به‬ ‫پدیده های جدید یا در شکل بدبینانه ان‪ ،‬نتایج حاصل از اجرای‬ ‫نادرست یک ب رنامه خوب م ی دانند ولی نم ی توان این واقعیت‬ ‫را نادیده گرفت که مردم پشتیبانی خوبی از خصوص ی سازی‬ ‫به عمل نم ی اورند‪.‬‬ ‫جای��گاه خصوص ی س��ازی در مت��ون قانون��ی که از‬ ‫ماده های ‪ 37-4‬و ‪ 1-8‬تا ‪ 3-8‬برنامه نخس��ت پنج س��اله‬ ‫توسعه اغاز و با سندچشم انداز توس��عه ‪ 20‬ساله و همچنین‬ ‫تبیین سیاس��ت های کلی اصل ‪ 44‬قانون اساسی و قانون‬ ‫اجرایی ان ادامه یافت‪ ،‬نش��ان دهنده نوعی س��اده نگری به‬ ‫پدی��ده ای اجتناب ناپذیر اس��ت که در عین ح��ال نم ی توان‬ ‫فقط با ن��گاه کل ی نگرانه ان را پیش ب��رد‪ .‬توقف این متن ها‬ ‫در سطح توصی ه های اخالقی یا الزام های اداری‪ ،‬بدون انکه‬ ‫به زمینه های اجتماعی یا الزام های فنی خصوص ی سازی به‬ ‫خوبی توجه شود‪ ،‬حکایت گر اهمیت و ضرورت برخورداری از‬ ‫دانش در پیشبرد برنامه ها و معایب ناشی از فقدان یا کمبود‬ ‫ان اس��ت‪ .‬ب رنامه خصوص ی س��ازی در هر ش��ش کابینه ای‬ ‫که جدیتی نسبی‪ ،‬دست کم در س��طح شعار‪ ،‬ب رای پیگیری‬ ‫ان از خود نش��ان م ی دادند‪ ،‬به گونه ای وارد س��طوح اجرایی‬ ‫ش��د که حرکتی پاندولی و پرنوس��ان را به نمایش گذاشت‪.‬‬ ‫پی ش بین ی های غیردقیق یا حتی کم توجهی به نتایج حاصل‬ ‫در ش��بکه پیچیده روابط اقتصادی‪ ،‬اجتماع��ی و فرهنگی‪،‬‬ ‫خصوص ی س��ازی را به پروژه ای فاقد استراتژی های درازمدت‬ ‫و متاثر از حوادث روزگار و روزمرگ��ی تبدیل کرد‪« .‬تعدیل در‬ ‫سیاست تعدیل اقتصادی» در دولت دوم هاشمی رفسنجانی‪،‬‬ ‫فروش نرفتن سهام ش��رکت های دولتی در کابینه خاتمی و‬ ‫همچنین تس��لط هیات مدیره منصوب شده دولت بر سهام‬ ‫عدالت در دوره احمدی نژاد‪ ،‬سه نمونه شاخص این وضعیت‬ ‫را به نمایش م ی گذارد‪ .‬تبیین محافظه کارانه مجمع اصل ‪44‬‬ ‫قانون اساسی در مجمع تش��خیص مصلحت نیز م ی تواند‬ ‫به عنوان نمونه دیگری از الگوی منحصر به فرد ای رانیان ب رای‬ ‫بوم ی سازی «خصوص ی سازی» مورد توجه قرار گیرد‪ .‬به طور‬ ‫کلی روند ‪ 22‬ساله و پرفراز و نشیب خصوص ی سازی در ای ران‬ ‫نش��ان م ی دهد که دولتمردان کش��ورمان‪ ،‬بوم ی سازی را بر‬ ‫خالف تعریف های رایج جهانی که معطوف به مسیرهاست‪،‬‬ ‫به چشم اندازها نیز توسعه داده اند‪ .‬انها نه فقط راهی کم شیب‪،‬‬ ‫بلکه مقصدی نزدیک را ب رای سفر خود انتخاب کرده اند‪.‬‬ ‫اما مهم ترین مانع خصوص ی سازی‪ ،‬مقاومتی عامیانه‬ ‫اس��ت که در ب رابر این مفهوم ش��کل گرفته اس��ت‪ .‬راه حل‬ ‫غیرعلمی بررس��ی این مقاومت‪ ،‬انتس��اب ان به گروه های‬ ‫کم س��وادتر جامعه و منکوب کردن ان از این طریق اس��ت‪.‬‬ ‫اما م ی توان بر خالف این روش ساده انگارانه‪ ،‬افکار عمومی‬ ‫را به مثابه روش��ی ب رای س��نجش تئوری ها و برنامه ها مورد‬ ‫توجه قرار داد؛ روشی که البته عمدتا م ی تواند در اثبات نقص‬ ‫برنامه ها مورد استفاده قرار گیرد تا درستی مطلق انها؛ چون‬ ‫مبتنی بر بررسی نتایج اس��ت و نه روش ها‪ .‬به همین دلیل‬ ‫ب ر اس��اس انچه در علم ریاضی و منطق ف��ازی مورد بحث‬ ‫قرار م ی گیرد‪ ،‬م ی تواند نادرست ی ها را اثبات کند ولی در مورد‬ ‫درس��ت ی ها‪ ،‬اثباتگر هیچ چیز نیس��ت و فقط احتمال ان را‬ ‫افزایش م ی دهد‪ .‬واکنش عمومی منفی به خصوص ی سازی‪،‬‬ ‫نم ی تواند فقط ب��ا الق��ا و اموزه های جریان ه��ای چپگرای‬ ‫اقتصادی مرتبط دانسته شود چون القا و اموزه های رقیب نیز‬ ‫تراستی» ها‬ ‫در جامعه حضور داشته و دارند‪ .‬تا کنون نیز «دس ‬ ‫حضور پررنگ تری در قدرت فائقه سیاس��ی داشته اند‪ .‬انچه‬ ‫در ش��کل گیری این واکنش تاثیرگذاری بیش��تری داش��ته‪،‬‬ ‫منافعی است که عموم مردم از دس��ت م ی دهند یا به دست‬ ‫م ی اورند‪ .‬عدم پایبندی جدی دولت ها به اصول ذیل که حاصل‬ ‫تجربه های جهانی خصوص ی سازی است‪ ،‬نیز در این تغییر‬ ‫منافع موثر بوده اند‪ .‬همچنان که همزمانی خصوص ی سازی‬ ‫با سیاست های افزایش حجم پول و سایر نقدینگ ی ها‪ ،‬باعث‬ ‫درهم امیختگی این دو مفهوم و نتایج ان در ذهن اکثر مردم‬ ‫شده است‪ .‬مردم ی که بحق‪ ،‬توان تحلیل پدیده های پیچیده‬ ‫و چندوجهی را ندارند و به ناچار از روش های غیردقیق ب رای‬ ‫ساده سازی پدیده ها استفاده م ی کنند تا بتوانند به تحلیل مورد‬ ‫نظر خود دست یابند‪.‬‬ ‫رعایت ای��ن اصول توس��ط دولت ه��ا‪ ،‬م ی تواند تلقی‬ ‫متفاوتی از خصوصی سازی در افکار عمومی ایجاد کند‪.‬‬ ‫‪ -1‬نباید فقط ب��ه فکر فروش ش��رکت ها به باالترین‬ ‫قیمت بود‪ .‬باید جمیع شرایط ازادی رقابت را به هنگام فروش‬ ‫مهیا کرد‪.‬‬ ‫‪ -2‬سهامداران کوچک نیز به بازی گرفته شوند و نهادی‬ ‫ب رای س��اماندهی انها در رای گیری هیات مدیره ش��رکت ها‬ ‫تاسیس شود‪ .‬سازمان خصوص ی س��ازی فقط به جیب انها‬ ‫چشم ندوزد‪.‬‬ ‫‪ -3‬نباید انحصارهای عمومی و خصوصی را جایگزین‬ ‫انحصارهای دولتی کرد‪.‬‬ ‫‪ -4‬نباید ف��روش بر مبنای روابط ش��خصی یا در خفا‬ ‫ص��ورت بگیرد‪ .‬این ن��وع واگذاری به فس��اد و طرف��داری از‬ ‫رابطه های خانوادگی یا سیاسی م ی انجامد‪.‬‬ ‫‪ -5‬نباید درامدهای ناشی از فروش شرکت های دولتی‬ ‫ی تراز در بودجه و جب ران کس��ری یا تاس��یس‬ ‫را ب رای برقرار ‬ ‫شرکت های جدید دولتی به کار برد‪.‬‬ ‫‪ -6‬نبای��د وقتی م��ردم در یک ب��ازه زمان��ی کوتاه یا‬ ‫میان مدت به س��رمایه گذاری رغبت نشان نم ی دهند‪ ،‬دولت‬ ‫سعی کند خودش برنامه خصوص ی س��ازی را با قرض کردن‬ ‫از بانک ه��ا و س��ایر بنگاه های مال��ی یا تکلی ف ک��ردن به‬ ‫صندوق های بازنشستگی پیش ببرد‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ان سبو‬ ‫بشکست و ان‬ ‫پیمانه ریخت!‬ ‫خداحافظی بی اراده با اقتصاد نفتی‬ ‫مهدی خاکی فیروز‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫او خبرنگار اقتصادی اس��ت و در این یادداشت به‬ ‫وضعیت اقتصادی دولت گذش��ته و تدبیر و امید دولت‬ ‫جدید در اقتصاد می پردازد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سفره ای که با پول نفت گسترده شده بود‪ ،‬اکنون‬ ‫نزدیک به خالی است؛ اما کس��ی از میان سیرشدگان پیدا‬ ‫نم ی شود که مسئولیت جمع کردن ظرف ها و شستن انها‬ ‫را بر عهده بگیرد‪.‬‬ ‫در س��ه س��ال اخیر رون��د خرید نف��ت خام ای��ران با‬ ‫محدودیت های زیادی مواجه ش��د تا جایی که تولید نفت‬ ‫خام کشور از چهار میلیون و ‪ 300‬هزار بشکه در روز‪ ،‬به رقم‬ ‫دو میلیون و ‪ 500‬هزار نیز رسید‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که پی��ش از این فق��ط روزانه تا‬ ‫دومیلیون و ‪ 700‬هزار بش��که در روز ب��ه صادرات نفت خام‬ ‫اختصاص داشت و مابقی در پاالیشگاه های داخلی تصفیه‬ ‫م ی شد تا عمدتا به مصرف اتومبی ل ها‪ ،‬سوخت کارخانه ها‬ ‫گفتارها‬ ‫‪ -7‬نباید به کارگران وعده ه��ای دروغین داد‪ .‬م ی توان‬ ‫انهایی را که در روند واگذاری شرکت ها به بخش خصوصی‪،‬‬ ‫کار خود را از دس��ت م ی دهند‪ ،‬مورد حمایت نهادهای تامین‬ ‫اجتماعی قرار داد‪ .‬در هر حال خریداران سهام را نباید قائم مقام‬ ‫مسئولیت اشتغالزایی دولت دانست‪ ،‬همچنان که حرکت های‬ ‫افراطی و تفریطی «ب ی توجهی» و «سرسپردگی» به کارگران‬ ‫و نهادهای صنفی انها پسندیده نیست‪.‬‬ ‫‪ -8‬نباید ب��ه تصویب چن��د قانون و ایی��ن نامه اکتفا‬ ‫کرد‪ .‬بهتر اس��ت موافقت اف��کار عمومی را نیز ب��ه برنامه‬ ‫خصوص ی سازی جلب کرد‪.‬‬ ‫‪ -9‬تبعیض مق��ررات حاکم بر ش��رکت های دولتی و‬ ‫خصوصی‪ ،‬رفتار مناس��بی نیس��ت‪ .‬اگر تامین زیان برخی‬ ‫ش��رکت ها به دالیل اجتماعی ضرورت دارد‪ ،‬نباید این کار به‬ ‫شرکت های دولتی منحصر شود‪.‬‬ ‫‪ -10‬س��رعت و اولوی��ت خصوص ی س��ازی بای��د ب��ا‬ ‫درنظرگرفتن حساسی ت های جامعه تنظیم شود‪.‬‬ ‫‪ -11‬دولت نبای��د در خصوص ی س��ازی‪ ،‬ش��یوه های‬ ‫محاس��باتی بازرگانان را مبنای رفتار خود قرار دهد‪ .‬سرعت‬ ‫عمل در فعالی ت های بازرگانی خصوصی‪ ،‬امری پسندیده است‬ ‫ولی خصوص ی س��ازی بنگاه های دولتی‪ ،‬با فروش کاالهای‬ ‫دست دوم در انبارمانده‪ ،‬تفاوت هایی دارد‪.‬‬ ‫ناکام��ی نس��بی خصوص ی س��ازی در دو ده��ه اخیر‪،‬‬ ‫شباهت زیادی به نوسازی فضای سیاسی در دولت های ‪76‬‬ ‫تا ‪ 84‬دارد‪ .‬ناهمگونی در تنظیم سرعت فرایندهای مطلوب‬ ‫و فرصت طلب ی های ش��خصی و گروهی در لوای حمایت از‬ ‫مشارکت عمومی‪ ،‬دو اس��یب عمده ازادیخواهی سیاسی و‬ ‫اقتصادی هستند که جامعه ای ران به شدت از ان رنج م ی برد‪.‬‬ ‫عموم م��ردم نم ی توانن��د تفکیک دقیقی بی��ن تئوری ها و‬ ‫شیوه های اجرایی ان قائل شوند؛ چون با نگاهی پدیدارشناسانه‬ ‫به تحلیل برنامه ها و دولت های مج��ری ان م ی پردازند‪ .‬به‬ ‫همین دلیل‪ ،‬هر تئوری یکی‪ ،‬دو بار بیشتر فرصت ازموده شدن‬ ‫در جامعه را نم ی یابد‪ .‬چه بهتر که از این فرصت ها به خوبی‬ ‫بهره گیری ش��ود‪ .‬البته اگر جامعه هنوز تحمل ازمون مجدد‬ ‫پروژه خصوص ی س��ازی را نه فقط در بلوک های اش��انتیونی‬ ‫بلکه در ابعاد تاثیرگذار هم داشته باشد‪.‬‬ ‫و نیروگاه ها برسد‪.‬‬ ‫توافق های اولیه مذاکرات ژنو ب رای کسانی که رویای‬ ‫خوش توزیع پول نفت را در س��ر م ی پرورانند‪ ،‬بسیار جذاب‬ ‫است‪ .‬از دید انها‪ ،‬این توافق ها م ی تواند امکان بازگشت به‬ ‫دولت توزیع کننده ثروت را فراهم کند؛ اما واقعیت این است‬ ‫که ان سبو بشکست و ان پیمانه ریخت!‬ ‫کاهش تولید نفت در سه سال اخیر‪ ،‬موضوعی نیست‬ ‫که فقط به محدودیت های تج��اری حاکم بر صنعت نفت‬ ‫محدود شود‪ .‬در واقع چاه های نفت بس��ته نشده بودند که‬ ‫بتوان یک ب��ار دیگر ش��یرهای ان را روی اقتص��اد دولتی‬ ‫گش��ود‪ .‬وضعیت مخازن نفتی ای ران در حالتی است که هر‬ ‫بشکه افزایش ظرفیت تولید نفت خام به حدود ‪ 10‬هزار دالر‬ ‫س��رمایه گذاری احتیاج دارد و این یعنی بازگش��ت به سطح‬ ‫تولید س��ال ‪ 89‬که به ح��دود ‪ 200‬میلیارد س��رمایه گذاری‬ ‫جدید نیاز دارد‪.‬‬ ‫چاه های پیر باید در کلینیک صنعت نفت معاینه شوند‬ ‫تا با روش هایی مانند تزریق گاز‪ ،‬اسیدکاری یا حفاری مجدد‬ ‫افقی و مورب‪ ،‬از مرگ زودرس انها جلوگیری شود‪ .‬همچنین‬ ‫الزم است که تولید نفت خام از میادین دست نخورده ای که‬ ‫عمدتا در غرب رود کارون و اس��تان های کرمانشاه‪ ،‬ایالم و‬ ‫بوش��هر قرار دارند‪ ،‬مورد توجه جدی قرار گیرد‪ .‬اما نه منابع‬ ‫مالی داخلی ب رای این کار کفایت م ی کن��د‪ ،‬نه قراردادهای‬ ‫نفتی و نه حتی وی رایش های جدید ان‪ ،‬ب رای ش��رکت های‬ ‫نفتی غربی که در کش��ورهای همس��ایه با تمام ظرفیت‬ ‫مشغول کار هستند‪ ،‬جذابیت ایجاد نم ی کند‪ ،‬حتی خلع ید‬ ‫شرکت های ضعیف عمدتا چینی نیز کاری است بس دشوار‪.‬‬ ‫بدین ترتیب ای ران دارد به س��مت اقتصاد بدون نفت‬ ‫حرکت م ی کند؛ اما در چه شرایطی؟! در ‪ 20‬سال گذشته بارها‬ ‫س��خن از پس انداز پول نفت به زبان امده و کنف ران س های‬ ‫متعددی با پول نفت ب رای جا انداختن این شعار برگزار شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫همچنین تش��کیالت عریض و طویل دولتی مانند‬ ‫صندوق ذخیره و سپس توسعه ملی راه افتاده اند که در عمل‪،‬‬ ‫کاری فراتر از تقسیم پول نفت بین دولت ها و شرکت های‬ ‫نور چشمی انها انجام نداده اند‪.‬‬ ‫اکنون چشم امید بخشی از جامعه به پول صندوقچه‬ ‫اسرار امیز پول نفت اس��ت؛ اما غافل از اینکه این صندوق‬ ‫اسرار امیز‪ ،‬همچون کوه یخی اس��ت که مقابل افتاب اب‬ ‫م ی ش��ود و هر روز حجم ان کوچک تر م ی ش��ود‪ .‬روزگاری‬ ‫نه چندان دور که فرص��ت س��رمایه گذاری زیربنایی وجود‬ ‫داشت‪ ،‬انبوهی از امارسازها در دولت و سندسازها در بخش‬ ‫خصوصی‪ ،‬دست به دست هم دادند تا پول نفت را بین خود‬ ‫تقسیم کنند و به ازای ان‪ ،‬کاریکاتوری از توسعه صنعتی را‬ ‫پیش روی مردم ترسیم کنند‪.‬‬ ‫سیاس��تمداران نیز از جناح های مختلف‪ ،‬به پدیده ای‬ ‫دامن زدند که جامعه شناس��ان‪ ،‬ان را «جامعه مصرف گرا»‬ ‫م ی نامند‪ .‬این گونه است که اکنون نظریه «توسعه پایدار به‬ ‫کمک پول نفت» حکم نوش��داروی پس از مرگ سه راب را‬ ‫یافته است‪.‬‬ ‫دولت یازدهم که طرفدارانش ان را دولت تدبیر و برخی‬ ‫منتقدانش‪ ،‬دولت استمرار ب ی تدبیری دولت قبل م ی نامند‪،‬‬ ‫گشوده شدن مسیر تجارت و صادرات نفت خام را در بوق و‬ ‫کرنا م ی کند؛ اما نم ی گوید که ب رای سرمایه گذاری در توسعه‬ ‫صنعت نفت‪ ،‬هنوز امیدی به گشایش حاصل نشده است‪.‬‬ ‫ش��اید انها تاری��خ را نخوانده اند و نم ی دانن��د که اعتصاب‬ ‫صنعت نفت در میانه های ده��ه ‪ ،50‬تولید روزانه نفت خام‬ ‫ای ران را از حدود ‪ 6‬میلیون بشکه در روز به دو میلیون رساند‬ ‫و هی چ گاه به امار قبلی بازنگش��تیم‪ .‬البته ان روز‪ ،‬چاه ها را‬ ‫عامدانه بستیم و در دولت قبل به اجبار؛ اما نتیجه طبیعی‬ ‫هر دو‪ ،‬قهر مخارن نفتی با مهندس��ان تولید است‪ .‬مسیر‬ ‫اشتی‪ ،‬همواره گشوده نخواهد بود‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫گفتارها‬ ‫انچه خود داشت‪ ،‬زبیگانه تمنا میکرد‬ ‫در اقتصاد‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬سیاست و ‪ ...‬با چه چالش هایی مواجهیم؟‬ ‫سید مصطفی هاشمی طبا‬ ‫رئیس سابق سازمان ورزش‬ ‫گفتارها‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اقای هاش��م ی طبا روزگاری ب��ا اینکه مهندس‬ ‫نساجی بوده اما فیلم می س��اخته اما بعد از صنعت به‬ ‫ورزش رفت و ماند‪ .‬او حاال نگاهی انداخته به وضعیت‬ ‫اقتصاد‪ ،‬صنعت و سیاست در سالی که گذشت‪.‬‬ ‫برخی م ی اندیشند که چالش داشتن فرد یا نظام یا‬ ‫یک مجموعه بزرگ امری نامیمون و ناپسند است‪ ،‬در حالی‬ ‫که چالش مخصوص کسی اس��ت که بخواهد هدفی را به‬ ‫کرسی بنش��اند یا عملی را به اجرا در اورد‪ .‬مثال خیلی روشن‬ ‫ان رقابت یک دونده با دوندگان دیگر است که در یک خط‪،‬‬ ‫رقابت را ش��روع کرده اند‪ .‬در اینجا هر دونده وارد چالش��ی با‬ ‫دیگران شده است تا بتواند قدرت و نیروی خود را مطرح کرده‬ ‫و بر انان فائق شود‪.‬‬ ‫چالش های ورزشی در رشته های مختلف ماهی ت های‬ ‫متفاوتی دارد؛ برخی چالش ها مانند یک مسابقه دوی یکصد‬ ‫متر بسیار ش��دید اما کوتاه مدت اس��ت و همه چیز در مدت‬ ‫‪ 10‬ثانیه به پایان م ی رسد‪ .‬برخی از لحاظ زمان و شدت متوسط‬ ‫هستند مانند یک مسابقه دوی یکهزارو پانصد متر و برخی‬ ‫زمان بلند و شدت کوتاهی دارند‪ ،‬مانند دوی ماراتن که مسافت‬ ‫بیش از ‪ 42‬کیلومتر را به صورت فرسایش��ی طی م ی کنند؛‬ ‫چالشی بلند با شدتی کم‪.‬‬ ‫مقصود ان است که چالش داشتن نوعا خوب است اما‬ ‫باید با مدیریت از عهده چالش برامد و سخت ی ها را با پیروزی‬ ‫به شیرینی مبدل کرد‪ ،‬هم ان طور که قران کریم م ی فرماید‪:‬‬ ‫«ان مع العسر یس را»‪.‬‬ ‫وقوع انقالب اس�لامی ای ران پدید اورن��ده یک چالش‬ ‫بزرگ بود‪ .‬اگر کس��انی گمان م ی بردند یا گمان م ی برند که‬ ‫انقالب اس�لامی یک جرقه و یک حرک��ت در زمان محدود‬ ‫بود‪ ،‬به راستی به اشتباه افتاده اند‪ .‬انقالب اسالمی یک جریان‬ ‫بود‪ ،‬یک چالش دائمی بین عدالتخواهان و مستکبرین و این‬ ‫چالش نه متوقف م ی ش��ود و نه مضمحل‪ ،‬چرا که در هر دو‬ ‫صورت معنایی از انقالب اسالمی برپا نم ی ماند‪.‬‬ ‫به همین دلیل اس��ت که باتوجه ب��ه ماهیت حرکت‬ ‫انقالب اس�لامی به دلی��ل جریاناتی که در داخل کش��ور ما‬ ‫اتفاق افت��اده اس��ت و برخوردهایی نظیر اش��غال س��فارت‬ ‫امریکا‪ ،‬اصوال امریکا و کش��ورهای استکباری نظری مثبت‬ ‫بر جمهوری اس�لامی ندارند و به اعت��راف برخی متفکران و‬ ‫سیاس��تگذاران امریکایی درگیری امریکا با ای ران نه به خاطر‬ ‫انرژی اتمی اس��ت بلکه به خاطر اصل انقالب اسالمی است‬ ‫و باید جمهوری اسالمی دگرگون شود و بر همین اساس نیز‬ ‫م ی بینیم که وقتی توافقنامه ای مثل توافقنامه ژنو به امضا‬ ‫م ی رسد‪ ،‬بالفاصله تفسیرهای خود را از این توافق نامه بیان‬ ‫م ی دارند و م ی توان گفت که در این رهگذر موضوع های دیگر‬ ‫مانند سالح های غی راتمی‪ ،‬حقوق بشر‪ ،‬حمایت از حزب اهلل و‬ ‫مطالب دیگر را مطرح م ی کنند‪.‬‬ ‫این حرف ها نه به دلیل ان است که بگوییم توافقنامه‬ ‫ژنو درست نیست یا انکه مذاکره ممنوع است‪ ،‬بلکه برعکس‬ ‫بر این باوریم که اگر توافق نامه ژنو به نفع ما باشد‪ ،‬نفع بزرگتر‬ ‫ما اصل گفت وگو و هم نشینی با دیگران است و به گمان ما‬ ‫این کاری است که بسیاری از دشمنان ما از ان وحشت دارند‪.‬‬ ‫مقصود از بیان مسائل فوق ان است که بدانیم مانند شناگری‬ ‫هستیم در دریا که دائم باید تالش کنیم چراکه ه ر گونه رکود‬ ‫و س��کون به غرق ش��دن م ی انجامد‪ .‬ما این را از پیامبرمان‬ ‫باید بیاموزیم که پیامش را با هر چالشی م ی رساند‪ ،‬اصل بر‬ ‫رساندن پیام و پافشاری بر انست و اینکه راه هایی ب رای اشاعه‬ ‫پیام بیابیم و ان را ابالغ کنیم‪ ،‬وگرنه خود را در حصار قرار دادن‬ ‫یا دیگران را در حصار فرضی قرار دادن و نزدیک نشدن به ان‪ ،‬نه‬ ‫با پیام اوری م ی خواند و نه با تبعیت از پیام اوری‪.‬‬ ‫شرط حضور موفقی ت امیز در این چالش داشتن مهارت‬ ‫اس��ت‪ ،‬همان گونه که ش��ناگر داخل اب ب رای زنده ماندن به‬ ‫مهارت در شنا نیازمند اس��ت‪ .‬این مهارت ها در چالش های‬ ‫بزرگی که از سال ‪ 1357‬اغاز کرده ایم‪ ،‬بسیار متنوع و مختلف‬ ‫است و شاید اطالق برخی از انها به مهارت نوعی جفا باشد‪.‬‬ ‫در این رهگذر مهارت های بسیاری داشته ایم اما نوعا از‬ ‫همان جایی ضربه م ی خوریم که اموزه های اسالمی را از یاد‬ ‫برده یا بدان عمل نکرده ایم و حسب دل خود یا به نام مطالبات‬ ‫مردمی با ژست انقالبی شب ه مارکسیستی کار کرده ایم‪.‬‬ ‫اموزه های انسان س��از و توفی ق افرین ق��ران و امامان‬ ‫معصوم را فراموش کرده و روش کارمان بر مبناهایی خالف‬ ‫سیره پیامبر و ائمه اطهار (ع) بوده است‪ .‬هر جا چنین بوده ایم‬ ‫ضربه خورده ایم و هر جا ب راس��اس ان عمل کرده ایم‪ ،‬پیروز‬ ‫بوده ایم‪ .‬پیروز نه از لحاظ نتیجه‪ ،‬که البته در نتایج هم پیروزی‬ ‫به دس��ت اورده ایم ولی نفس عمل‪ ،‬پیروزی بوده است‪ ،‬مثل‬ ‫دفاع مقدس که اصل دفاع مقدس و پرداختن به ان ارزش��ی‬ ‫بیشتر از پیروزی دارد و اگر هم پیروز نم ی شدیم‪ ،‬خود حماسه‬ ‫دفاع مقدس پیروزی بود‪.‬‬ ‫هر جا مهارت ها را نشان نداده ایم و خالف قانون و قاعده‬ ‫عمل کرده ایم‪ ،‬نتایج ان اوار وار بر ما ریخته است‪ ،‬پیروزی های‬ ‫عظیم خود را با هشت س��ال کار ب ی قاعده و ب ی قانون خنثی‬ ‫کرده ایم و اینک در استانه س��ال ‪ 1393‬یکی از چالش های‬ ‫بزرگ ما پیدا کردن راه هایی است ب رای اصالح همه انچه در‬ ‫این هشت سال اخیر اتفاق افتاده ‪.‬‬ ‫در طلیعه سال ‪ 93‬باید اماده باشیم که چون شناگری‬ ‫که به داخل اب فرو م ی رود و اب را به چالش م ی کشد‪ ،‬به داخل‬ ‫دریای پدیده ها وارد شویم‪ .‬خواستم بگویم بنابه مسائلی که‬ ‫دیدم لفظ پدیده هرگز بار منفی ندارد و ما باید به انچه رو در روی‬ ‫ماست به عنوان پدیده نگاه کنیم و نه مساله یا مشکل‪.‬‬ ‫در سال ‪ 93‬همچنان با چالش خارجی روبه رو هستیم‪.‬‬ ‫حتی اگر تحریم ها هم به نوعی برطرف ش��ود‪ ،‬پسماندهای‬ ‫اقتصادی تحریم همچنان خواهد بود و چالش های سیاسی‬ ‫نیز کمت��ر نخواهد ش��د و در همین ح��ال ارج م ی نهیم به‬ ‫تالش های دولت در راه منعطف کردن و نرم کردن تحریم ها‬ ‫و سیاست ها‪.‬‬ ‫مثلی معروف است که کسی در حال غرق شدن بود و‬ ‫خیکی را شناور دید و به ان چنگ انداخت‪ ،‬اتفاقا کمک هایی‬ ‫به او رسید و کمک ها گفتند خیک را رها کن و نزد ما بیا‪ .‬مرد‬ ‫غریق گفت من خیک را رها کرده ام‪ ،‬او مرا رها نم ی کند‪ .‬خیک‬ ‫یک خرس بود! حال باید مطمئن باش��یم که خیک دنیای‬ ‫اس��تکباری ما را رها نم ی کند‪ .‬این مهارت های ماست که در‬ ‫این چالش خارجی با مهارت شنا کنیم تا کوسه ها در خوردن‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫از همه بدتر اینکه س�االنه میلیاردها دالر‬ ‫توسط میلیون ها مسافر به ترکیه‪ ،‬مالزی‪،‬‬ ‫دبی‪ ،‬تایلند‪ ،‬برزی�ل‪ ،‬قبرس و دیگر نقاط‬ ‫ارس�ال می گردد و عمال پیام اور فرهنگ‬ ‫مهاجم نامانوس هستند ولی همگان مهر‬ ‫سکوت بر لب زده اند‬ ‫گفتارها‬ ‫ما موفق نشوند‪.‬‬ ‫چالش های خارجی ما بس��یار فراوان و نیز مهم است‬ ‫و شاید هرگز به نتیجه مطلوب دس��ت نیابیم اما باید بدانیم‬ ‫که همواره ای��ن چالش ها وج��ود خواهد داش��ت و تنها در‬ ‫صورتی در این چالش ها توفی��ق خواهیم یافت که در درون‬ ‫چالش های مان را به نحو مطلوب مدیریت کنیم‪.‬‬ ‫متاسفانه معموال در طول س��ال های گذشته و به ویژه‬ ‫در هشت سال اخیر به نام مردم و به کام غیر‪ ،‬دستورالعمل ها‬ ‫و اجرائیاتی ص��ورت گرفته که مبین مدیری��ت نامطلوب و‬ ‫عدم اعتماد به مردم اس��ت و تمام این اقدامات به نام مردم و‬ ‫به اصطالح ب رای منافع مردم صورت گرفته اس��ت‪ .‬با نگاهی‬ ‫به گذش��ته م ی توان دریافت که همه این اقدامات به خیال‬ ‫سیاستگذاران ناشی از کوتاه نگری و کسب رضایت ظاهری و‬ ‫فوری مردم بوده و اینکه مردم در کوتاه مدت راضی شوند‪ ،‬در‬ ‫حال ی که باید نس ل های اتی را دید و ب رای انان می راث مطلوبی‬ ‫گذش��ت‪ ،‬همان طور که دیگرانی که می راث گرانبهایی قرار‬ ‫دادند و به ما رسیده‪ ،‬قابل تقدیر و سپاس هستند‪.‬‬ ‫با ای��ن دی��دگاه م ی توانیم به چالش ه��ای ‪ 93‬نگاهی‬ ‫بیفکنیم‪.‬‬ ‫‪ -1‬محی ط زیست‪ :‬ظاه را س��ال ها ب رای ما روشن‬ ‫نبوده که باید باالخره محی ط زیستی مطلوب وجود داشته باشد‬ ‫تا بتوانیم در ان زندگی کنیم‪ .‬چالش های محی ط زیست ی مان‬ ‫انتها ندارد و به رغم اعالم دولت مبنی بر اولویت محی ط زیست‬ ‫هیچ گونه تالش واقعی عملی نم ی شود زی را در پی ش گرفتن‬ ‫سیاست های محی ط زیستی که باعث ارتقای محی ط زیست‬ ‫ش��ود موجب س��ر و صدای بخش��ی از جامع��ه خواهد بود‬ ‫که هم اکن��ون به ط��رق قانون��ی و غیرقانون��ی در الودگی‬ ‫محی ط زیست نقش دارند‪ .‬وجود الودگی هوا ناشی از خودروها‬ ‫و گرماس��ازهای خانگ��ی و اداری‪ ،‬وجود ریزگرده��ا‪ ،‬الودگی‬ ‫رودخانه ها‪ ،‬خشکیدن تاالب ها و به خصوص دریاچه ارومیه‪،‬‬ ‫پایی ن رفتن س��طح اب های زیرزمینی‪ ،‬وجود چاه های متعدد‬ ‫اب که هر ساله کف شکنی م ی ش��ود و روز به روز سطح اب‬ ‫زیرزمینی را پایین و پایی ن تر م ی برد‪ ،‬فرسایش خاک‪ ،‬غارت‬ ‫جنگل ها و تخریب باغات از جمله مس��ائلی است که عمال‬ ‫با انها مقابله نم ی ش��ود و بیش��تر در حد حرف و سخنرانی‬ ‫باقی م ی ماند زی را هر که بخواهد کاری کند بالفاصله افراد و‬ ‫ی و متنفذ – چه ف��رق م ی کند‪ -‬در مقابل او‬ ‫گروه های مردم ‬ ‫ایستادگی م ی کنند‪ .‬ظاه را فقط کویر است که از تعرض به دور‬ ‫مانده و شاید هم به زودی کویر را هم هدف قرار دهند‪.‬‬ ‫‪ -2‬چالش کش�اورزی‪ :‬واضح اس��ت ک��ه ابیاری‬ ‫نادرس��ت‪ ،‬به همراه فرس��ایش خاک و قطع��ات کوچک و‬ ‫معموال غی ر هندس��ی زمین و عدم اموزش کشاورزان و عدم‬ ‫سیاستگذاری در امر محصوالت کشاورزی‪ ،‬وضع کشاورزی‬ ‫کشور را به سختی تهدید م ی کند و البته تهدید نیز کرده است‬ ‫و اکنون کشاورزی از چالش های بزرگ کشور ماست‪.‬‬ ‫‪ -3‬چالش صنعت‪ :‬نم ی توان ادعا کرد که راه صنعت‬ ‫ما پس از انقالب حتما درست بوده و پیشرفت م ی کرده است‬ ‫اما م ی توان ادعا کرد که در هش��ت س��ال دولت نهم و دهم‬ ‫از یک س��و گروهی از صنایع تعطی��ل و گروهی غی ر مفید و‬ ‫مش��کل دار به نفع کارخانه های خارجی ش��دند‪ .‬مضافا انکه‬ ‫اصطالحی جدید به نام صنایع زود بازده اختراع شد تا اعتبارات‬ ‫کالنی جذب و ان را در راه کارهای دیگر سوداور صرف کنند‪،‬‬ ‫در حال ی که اصوال صنایع نم ی توانند زود بازده باشند زی را نیاز‬ ‫به تکنولوژی‪ ،‬تجربه‪ ،‬بازاریابی و غیره دارند و هیچ کدام از این‬ ‫فاکتورها از طرق زود بازده حاصل نم ی شود‪ .‬بدون تردید صنعت‬ ‫که موجب قدرت و توان هر کشور است از چالش های بزرگ‬ ‫کشور ماست‪ ،‬به خصوص انکه نظام اداری ترکیبی جدید از‬ ‫«صنعت‪ +‬بازرگانی» است که از ه ر گونه کارایی تهی است‪.‬‬ ‫‪ -4‬چالش ای�ران گردی و جهانگ�ردی‪ :‬ب رای‬ ‫انان که به امر جهانگردی ب ی اعتنا هستند و حتی ان را مضر‬ ‫م ی دانند باید بگویم که هرگز بیکاری در کش��ور ریش��ه کن‬ ‫نم ی شود مگر با استفاده از جهانگردی و ای رانگردی‪ .‬چند سال‬ ‫قبل – بگمانم اواخر دولت اقای هاشمی ‪ -‬رئیس سازمان‬ ‫ای ران گردی و جهانگردی به من گف��ت که اصال اعتقادی به‬ ‫این امر ندارم زی را کاری اس��ت خالف ش��رع؛ من به او گفتم‬ ‫اگر مسئول کاری در جمهوری اسالمی شدی و مسئولیت را‬ ‫پذیرفتی و در همان حال ان را قبول نداری‪ ،‬مرتکب معصیت‬ ‫شده ای و باید در جهت مثبت ب رای ان کار کنی‪ .‬باز هم ب رای‬ ‫اطالع مخالفان م ی گویم که اوال همه م ی دانند کش��اورزی‬ ‫مهاجر فرست است و صنعت امروز که به سمت اتوماسیون‬ ‫م ی رود نیز کارگر فرست است‪ ،‬بناب راین انتظار اشتغالزایی از این‬ ‫دو یعنی صنعت و کشاورزی بیهوده است‪.‬‬ ‫تنها راه اشتغال در کشور «صنعت توریسم» است‪ .‬بدون‬ ‫پرداختن هدفمند و مشخص یقینا مبارزه با بیکاری فقط یک‬ ‫لفظ است و ه ر گونه تالش کوبیدن اب در هاون است‪ .‬از لحاظ‬ ‫فرهنگی هم نباید نگران بود‪ .‬زی را فرهنگ امروز به سادگی از‬ ‫طریق ماهواره یا مطالب پیاده شده از اینترنت حاصل م ی گردد‬ ‫و م ی بینیم یکباره در لباس پوشیدن خانم ها در خیابان بعضا‬ ‫همان لباس های زمان ش��اه رخ م ی نماید‪ ،‬با این تفاوت که‬ ‫بخش هایی سیاه یا رنگی شده است!‬ ‫از همه بدتر اینکه ساالنه میلیاردها دالر توسط میلیون ها‬ ‫مسافر به ترکیه‪ ،‬مالزی‪ ،‬دبی‪ ،‬ترکیه‪ ،‬تایلند‪ ،‬برزیل‪ ،‬قبرس و‬ ‫دیگر نقاط ارس��ال م ی گردد و عمال پیام اور فرهنگ مهاجم‬ ‫نامانوس هستند ولی همگان مهر سکوت بر لب زده اند‪.‬‬ ‫‪ -5‬چالش پول�ی‪ :‬هر که م ی گوی��د اقتصاد ای ران‬ ‫اقتصاد نفتی است‪ ،‬حداقل به گزاف سخن گفته و اگر بگوید‬ ‫اقتصاد دولت اقتصاد نفتی است‪ ،‬به حقیقت نزدیک شده است‪.‬‬ ‫در حقیقت سیاس��ت اقتصادی ای ران سیاست مون ی تاریسم‬ ‫یعنی پول گرایی است‪ .‬حجم نقدینگی که در سال ‪ 84‬ب رابر‬ ‫‪ 65‬هزار میلیارد تومان بود یکباره در طول هش��ت س��ال به‬ ‫‪ 500‬هزار میلیارد تومان افزایش پی دا کرد و این حجم نقدینگی‬ ‫در شرایطی اس��ت که س��االنه حداقل یکصد هزار میلیارد‬ ‫تومان بهره س��االنه به ان اضافه م ی ش��ود و ع�لاوه بر ان‪،‬‬ ‫نقدینگی حاص��ل از فروش ارز به ط��ور طبیعی رقمی دیگر‬ ‫به ان م ی افزاید‪.‬‬ ‫حجم فوق العاده نقدینگی‪ ،‬افزایش روز افزون ان‪ ،‬بهره‬ ‫بانکی (که به غلط و نادرست به ان سود مشارکت م ی گویند)‬ ‫به سپرده گذاران که اخی را شش ماهه را ‪23‬درصد و بانک ملی‬ ‫دوساله را ‪55‬درصد اعالم کرده است جامعه را از ه ر گونه تالش‬ ‫تولیدی باز م��ی دارد‪ .‬در این خصوص بحث بس��یار مفصل‬ ‫است‪ ،‬اما باید گفت که یکی از چالش های واقعی جمهوری‬ ‫اسالمی همین حجم نقدینگی و سیاست اقتصادی ناخ واسته‬ ‫یا خواسته مون ی تاریسم است‪.‬‬ ‫‪ -6‬چالش فساد اداری‪ :‬اگر تا دیروز شاخ ص های‬ ‫بی ن المللی فساد اداری انکار م ی شد و ان را بر ساخته دشمنان‬ ‫م ی دانستیم امروز بر کسی پوش��یده نیست که فساد اداری‬ ‫امری همه جانبه شده و همه از ان سخن م ی گویند‪ .‬تفاوتی‬ ‫بین زیرمیزی برخی پزش��کان یا دالالن فوتبال یا فساد در‬ ‫برخی ادارات نم ی توان دید‪ .‬به هر جا که دست بزنی بالفاصله‬ ‫رئیس موضع م ی گیرد که چرا م ی گویید؟ اینها همه مردمان‬ ‫ش��ریفند‪ .‬اما مردم که ب رای حل کارش��ان مراجعه م ی کنند‪،‬‬ ‫همواره با پدیده هدی��ه و پول چای و حق و حس��اب روبه رو‬ ‫هستند و ش��اخ ص های بی ن المللی نش��ان م ی دهد که این‬ ‫امر متاسفانه حقیقت دارد و ش��رمندگی بیشتر از انجا ناشی‬ ‫م ی شود که کشورهای دارای فساد اداری متاسفانه کشورهای‬ ‫اسالمی هستند‪ .‬تفاوت ما با انها ان است که رئی س جمهوری‬ ‫المان و رئی س جمهوری مجارس��تان به خاطر اشکالی که در‬ ‫رساله دکترا داش��ته اند مجبور به استعفا ش��ده اند و ما وقتی‬ ‫م ی فهمیم م��درک تحصیلی یک��ی از اط رافیان مان‪ ،‬جعل‬ ‫مدرک تحصیلی یکی از دانشگاه های معتبر انگلیس است‬ ‫م ی گوئیم م ی دانم ولی مهم نیست!‬ ‫ایا م ی توانیم در این چالش توفیق پی دا کنیم؟‬ ‫ن تردید انچه رهبر معظم‬ ‫‪ -7‬چالش فرهنگی‪ :‬بدو ‬ ‫انقالب راجع به تهاجم فرهنگی‪ ،‬شبیخون فرهنگی و سرانجام‬ ‫ناتوی فرهنگی گفتند‪ ،‬امری دقیق و کامال منطبق با شرایط‬ ‫روز است‪ .‬در سفری که اخی را با خودرو از شی راز به سمت بوشهر‬ ‫داشتم در کنار یک سیاه چادر انتن بشقابی ماهواره را دیدم‪.‬‬ ‫اگر نگوئیم این عمق تاثیر تهاجم فرهنگی است حداقل باید‬ ‫گفت عمق جذابیت شبیخون فرهنگی است و به راستی مگر‬ ‫جز این است که فرهنگ به هرحال در نوع خود مهاجم است و‬ ‫استکبار نیز از تهاجم فرهنگی انقالب اسالمی ه راس دارد و‬ ‫اسالم ه راسی و شیع ه ه راسی را نه در ابزار نظامی م ی بیند که‬ ‫ابزاری نظامی در مقایسه با ابزارهای انان در کار نیست‪ ،‬انان‬ ‫از فرهنگ مهاجم به انان‪ ،‬ه راس دارند‪.‬‬ ‫اگر فرهنگ تهاجمی انها در ما تاثی ر گذارده است‪ ،‬یقینا‬ ‫به خاطر خالء فرهنگی موجود در کش��ورمان بوده اس��ت و‬ ‫به جای انکه در یک جهت فرهنگ سازی کنیم‪ ،‬حتی در داخل‬ ‫شیعه اثن ی عشری امروزمان‪ ،‬برداشت ها و نظریه های مختلف‬ ‫و متفاوت و گاه متضادی دیده م ی شود که از دست یافتن به‬ ‫یک فرهنگ غنی و کارامد و جامع و همچنین مانع از تهاجم‪،‬‬ ‫محروم م ی شویم و نوعا به جای ایجاد فرهنگ در صدد نفی‬ ‫دیگری برم ی اییم‪ .‬ایا م ی توانیم به جای س��رخ کردن گونه با‬ ‫سیلی درونمان را مشتعل نماییم؟‬ ‫‪ -8‬چالش سیاسی‪ :‬از بزرگ ترین افت های موجود‬ ‫در جمهوری اس�لامی چالش های سیاس��ی است که حتی‬ ‫بین گروه های ظاه را هم نقش و هم صحبت دیده م ی شود و‬ ‫انتهای حرف شان هم همان سیاست های پوپولیستی است با‬ ‫این تفاوت که هر کدام از گروه ها مردم را به نوع خاصی تعریف‬ ‫و تقیید م ی کنند‪ .‬درحقیقت این گروه ها ب رای تصاحب قدرت‬ ‫سینه سپر م ی کنند و از س��یئات انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دو دوره قبل یعنی رواج دروغ گویی و تهمت زنی بهره مندی‬ ‫حاصل م ی کنند‪ .‬اینان چون م ی خواهن��د محبوب مردم (با‬ ‫تعریف های خودشان) باشند‪ ،‬همیشه از اتخاذ سیاست های‬ ‫واضح که منافع ملی را در برداش��ته باش��د و ب��ه حاکمیت‬ ‫جمهوری اسالمی قوام بخشد‪ ،‬طفره م ی روند‪ .‬داستان صنایع‬ ‫زود بازده و وام های مربوطه‪ ،‬نورانیت در سازمان ملل‪ ،‬کشاندن‬ ‫مردم به دنبال اتومبیل خود‪ ،‬دریافت میلیون ها نامه از مردم‪،‬‬ ‫پرداخت یارانه خارج از ضوابط قانونی و اخی را سبد کاال همه از‬ ‫این دست است‪ .‬مگر امام راحل نگفتند اگر همه مردم از من‬ ‫ناراضی باشند‪ ،‬راه من راه اسالم است؟‬ ‫پس چرا در اتخاذ سیاس��ت ها همیشه یکی به نعل و‬ ‫یکی به میخ م ی زنیم؟ کدام کش��ور از نعل و میخ به رشد و‬ ‫بالندگی و توسعه رسیده است؟‬ ‫اگر هیات حاکمه م��ا یعنی قوای س��ه گانه عالوه بر‬ ‫قانونی و مشروع بودن حاضر‪ ،‬دارای کارایی باشد و فقط ب رای‬ ‫رضای خداوند و در جهت رش��د و بلوغ و توسعه جامعه قدم‬ ‫بگذارد‪ ،‬م ی تواند مفید باشد و اال باید کشور را شرکت سهام ی ‬ ‫عام ک��رد و به دلیل ع��دم کارایی خودم��ان از دیگران طلب‬ ‫کارشناسی ب رای حل مس��ائل مان کنیم و جز این نم ی شود‬ ‫که دولت کارامد‪ ،‬دولت عقالنی باش��د و انقالبی عمل کند‬ ‫وگرنه م ی ش��ویم مصداق «انچه خود داش��ت ز بیگانه تمنا‬ ‫م ی کرد»‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ساالر سیف الدینی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫‪ 17‬دسامبر؛یازدهسپتامبرترکیه‬ ‫ایا زمان افول حزب عدالت و توسعه‬ ‫فرا رسیده است؟‬ ‫این کارش��ناس ارش��د مرکز مطالع��ات ملی در‬ ‫یادداش��ت خود ب رای مثلث به بی��م و امیدهای حزب‬ ‫عدالت و توسعه در سپهر سیاست ترکیه پرداخته است‪.‬‬ ‫حزب عدالت و توس��عه ید طوالی��ی در مواجهه با‬ ‫بحران های سیاسی در طول حیات سیاسی خود داشته است‪.‬‬ ‫ب رامدن این حزب در ساحت سیاسی ترکیه نیز محصول بحران‬ ‫سیاسی‪ -‬اقتصادی سه حزب عمده الئیک ترکیه (مام میهن‪،‬‬ ‫حرکت ملی و دموکراتیک چپ) بوده که حکومتی ائتالفی را‬ ‫رهبری م ی کردند‪ .‬این حزب پس از کس��ب اقتدار سیاسی در‬ ‫سال ‪ 2002‬تا دوران تثبیت در اواخر همین دهه‪ ،‬با بحران های‬ ‫متعدد و ه راس از کودتای ارتش روبه رو بود‪ .‬کیفرخواست هایی‬ ‫مانند ارگنکن و بالیوز از سوی دادستانی ترکیه علیه افس ران‬ ‫بازنشسته و موظف‪ ،‬روزنامه نگاران و سیاستمداران در همین‬ ‫راستا و جهت ممانعت از کودتای احتمالی ارتش و ق وای الئیک‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬اما س��ال ‪ 2013‬اوج بحران های سیاس��ی ترکیه‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬اگر س��ال های ‪ 2010‬تا ‪ 2012‬را اوج اقتدار و‬ ‫موفقیت اردوغان در سیاست داخلی و پیشبرد سیاست های‬ ‫منطقه ای ان بدانیم‪ ،‬باید ‪ 2013‬را س��الی عنوان کرد که در ان‬ ‫حزب عدالت و توسعه سراشیبی سقوط را طی کرده است‪ .‬روند‬ ‫مذاکرات صلح ب ی نتیجه با کردها‪ ،‬بحران پارک گزی‪ ،‬بحران‬ ‫بی ن المللی سوریه و اتهام حمایت از تروریسم و سلف ی گری به‬ ‫ دولت ترکیه‪ ،‬بحران‪ 17‬دسامبر و فساد مالی و سپس درگیری با‬ ‫جنبش گولن از بحران های متعددی بود که این حزب در عرض‬ ‫چند ماه تجربه کرد‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اقتدار گرایی اردوغان‬ ‫تفاوت عمده این بحران ها با فراز و فرودهای قبلی‪ ،‬تزلزل‬ ‫مشروعیت و حقانیت حکومت اردوغان بود‪ .‬عدالت و توسعه تا‬ ‫زمانی که با نیروهای ارتش و بقایای نظم سیاسی باقیمانده از‬ ‫جنگ سرد‪ ،‬رودررو م ی شد‪ ،‬نماینده مردم و دموکراس ی خواهی‬ ‫محسوب م ی شد‪ ،‬اما این حزب به مرور و با خارج کردن ارتش‬ ‫از دور خود تبدیل به نماد اقتدارگرایی شد‪ .‬مصداق اقتدارگرایی‬ ‫حاکم بر این حزب را م ی توان در سخنران ی ها و میتینگ های‬ ‫حزبی اردوغان و لحن او ب هراحتی مش��اهده کرد‪ .‬بنابر عادت‬ ‫سیاسی ش��خص نخس��ت وزیر ترکیه‪ ،‬قدرت حاکم تا امروز‬ ‫کوچک ترین تالش جامعه مدنی را ب رای حسابخواهی رد کرده‬ ‫و با تعابیری چون کودتا‪ ،‬عملی��ات‪ ،‬مونتاژ و‪ ...‬به انها واکنش‬ ‫نشان داده است‪ .‬دو تحول جدید در چهار سال گذشته این رفتار‬ ‫را تقویت کرده است؛ کس��ب کرسی ریاست جمهوری توسط‬ ‫عب داهلل گل و مهار نهایی ارتش در سال ‪ 2011‬که دستگیری و‬ ‫محاکمه رئیس سابق ستاد مشترک ان به اتهام تشکیل شبکه‬ ‫تروریستی نماد ان محسوب م ی شود‪ .‬در واقع افس ران ارتش‬ ‫و ستاد مشترک واکنش مهمی نسبت به این دستگیری ها از‬ ‫خود نشان ندادند و به نوعی تسلیم این وضعیت شدند‪ .‬تغییر‬ ‫قانون نیروهای مسلح ارتش در سال ‪ 2013‬به نحوی که قدرت‬ ‫کودتا را از ان س��لب کند‪ ،‬ش��اید تیرخالصی بود که بر پیکر‬ ‫ناتوان این بازیگر مهم تاثیرگذار در حیات سیاسی ترکیه وارد‬ ‫م ی شد‪ .‬ب ر اس��اس ماده ‪ 35‬قانون قوای مسلح ترکیه وظیفه‬ ‫ارتش «پاس��داری از وطن و ارمان جمهوری��ت که به موجب‬ ‫قانون اساسی تعیین شده‪ ،‬اس��ت»‪ .‬این ماده مستند قانونی‬ ‫تمام کودتاهایی به شمار م ی رفت که در دهه های گذشته در‬ ‫این کشور علیه قوه مجریه انجام شده بود‪ .‬عدم پذیرش کامل‬ ‫تفکیک قوا از سوی اردوغان و تصویب لوایحی در خصوص‬ ‫گفتارها‬ ‫واگذاری برخی اختیارات قوه قضائیه به وزارت دادگس��تری و‬ ‫همین طور محدودیت های اینترنتی نیز از سوی کارشناسان‬ ‫ترک نمود دیگری از رویکرد اقتدارگرایانه وی عنوان شد‪.‬‬ ‫شکاف گولن و اردوغان‬ ‫بحران دس��امبر که طرفداران اردوغ��ان از ان به عنوان‬ ‫«عملیات» و حتی کودتا نام م ی ب رند‪ ،‬پیامدهای ضمنی داشت‬ ‫که بر اصل موضوع غلبه کرد و قابلیت ش��کل دهی به اینده‬ ‫سیاسی ترکیه را دارد‪ .‬شکاف بین جنبش خدمت(گولن) و حزب‬ ‫عدالت و توسعه یکی از این پیامدهای مهم محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫انتشار ویدئویی از فتح اهلل گولن چند روز پس از ‪17‬دسامبر و در‬ ‫اواخر سال ‪ 2013‬که در ان به نفرین مفس دان اقتصادی و اشاره‬ ‫ضمنی به کارگزاران عدالت و توسعه م ی پرداخت‪ ،‬نشان داد که‬ ‫شایعات موجود در خصوص اختالف این گروه جدی تر از حد‬ ‫تصور است‪ .‬مسائلی مانند صلح با پ‪.‬ک‪.‬ک و در نهایت طرح‬ ‫تعطیلی اموزشگاه های کنکور که می زان قابل توجهی از ان‬ ‫متعلق به جنبش گولن یا حرکت خدمت ب��ود‪ ،‬این روند را به‬ ‫مسیری غیرقابل بازگشت هدایت کرد‪.‬‬ ‫جنگ رسانه ای و اطالعاتی‬ ‫گروه های رس��انه ای متعلق به دو گ��روه از ان تاریخ تا‬ ‫امروز تمام تالش خود را مصروف افش��اگری و انتشار گزارش‬ ‫علیه طرف مقابل کرده اند‪ .‬از س��وی دیگر جنبش خدمت با‬ ‫استفاده از نفوذ خود در تمام ارگان ها و مراکز حساس امنیتی‬ ‫و اطالعات دولت‪ ،‬قادر به کنترل و شنود مکالمات روسای قوا‬ ‫و حتی نخس ت وزیر و رئیس میت نیز بود‪ .‬انتشار برخی از این‬ ‫گفت وگوها در فواصل مختلف به ویژه در اس��تانه انتخابات‬ ‫شهرداری ها‪ ،‬باعث شکل گیری اجماعی فراگیر علیه اردوغان‬ ‫بهار سرد‬ ‫سال گذشته در خاورمیانه‬ ‫چه گذشت؟‬ ‫دکتر نادر انتصار‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫ایناستادعلومسیاسیدانشگاهجنوباالبامابهبررسی‬ ‫وضعیتانقالب های ع ربیدرخاورمی انهپرداختهاست‪.‬‬ ‫س��الی که به انتهای ان نزدیک م ی ش��ویم شاهد‬ ‫تغیی رات و نوس��انات متعددی در خاورمیانه بود‪ .‬برخی از این‬ ‫تحوالت ادامه جنب ش ها یا نوس��اناتی بود که در س��ال های‬ ‫اخیر در کش��ورهای خاورمیانه اتفاق افتاده و با انچه با عنوان‬ ‫انقالب های ع ربی ش��ناخته ش��ده ب��ود‪ ،‬تداوم پی��دا کردند‪.‬‬ ‫برخی دیگ��ر اما تغیی��رات جدیدی ب��ود که در س��ال ‪1392‬‬ ‫رخ داده است‪.‬‬ ‫ایران‬ ‫اینده سیاسی اردوغان‬ ‫اساس��نامه حزب عدالت و توس��عه مانعی ایی ن نامه ای‬ ‫در مس��یر نخس��ت وزیری مجدد اردوغان اس��ت‪ .‬در صورت‬ ‫پیروزی حزب وی در انتخابات پارلمان��ی بعدی با رویه فعلی‬ ‫امکان تصدی پست نخس��ت وزیری از سوی وی وجود ندارد‪.‬‬ ‫اما در ص��ورت تغییر اساس��نامه که باید از ط��رف اک پارتی‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬امکان حضور مجدد وی وجود خواهد داش��ت‪.‬‬ ‫اردوغان ماه گذش��ته در پاسخ به س��والی در ارتباط با امکان‬ ‫چنین فرضی‪ ،‬تحقق ان را منوط ب��ه تصمیم کنگره حزبی‬ ‫دانست و به این ترتیب ب ی میل نبودن خود به نخس ت وزیری‬ ‫در دور جدی��د را نش��ان داد‪ .‬طیب اردوغان و ح��زب عدالت و‬ ‫بقیه روی مسائل مهم ب رای ای ران و اینکه چگونه ب رنامه مقابله‬ ‫با این مس��ائل را دارد‪ ،‬تاکید داشت‪ .‬به خصوص صحب ت ها و‬ ‫ب رنامه های اقای روحانی نشان داد که ایشان ب رای رفع مشکل‬ ‫روابط ای ران با کشورهای غ ربی و حل موضوع اتمی ای ران جدی‬ ‫هس��تند و گرچه هنوز بسیار زود اس��ت که ارزیابی دقیقی از‬ ‫موفقی ت ها یا شکس ت های سیاست خارجی دولت اقای روحانی‬ ‫داشته باشیم‪ ،‬اما در این مدت نسبتا کوتاه که دولت یازدهم روی‬ ‫کار بوده‪ ،‬دیوارهای مهمی که ای ران را حداقل از نظر اقتصادی‬ ‫در انزوا قرار داده بود‪ ،‬ش��روع به ترک خوردن کردند و قدم های‬ ‫مثبتی در ایجاد فضایی الزم ب رای ادامه گفت وگو ها بین ای ران‬ ‫و کشورهای خارجی برداشته شده است‪ .‬همچنین سیاست‬ ‫خارجی ای ران در منطقه نیز تغیی رات مهمی را مشاهده کرده‬ ‫است‪ .‬این امر نشان دهنده این است که یک بار دیگر ای ران ب رای‬ ‫رس��یدن خود به عنوان یک قدرت مطرح منطقه ای گام های‬ ‫استواری را برداشته است‪ .‬اگر در ماه های اینده گفت وگوهای‬ ‫ای ران و کشورهای ‪ 5+1‬به طور مطلوب پیش رود و نتیجه ان‬ ‫یک قرار داد نهایی ش��ود که منافع ملی ای��ران را حفظ کند‪،‬‬ ‫ان وقت باید انتخاب اقای روحانی و کابینه تکنوکرات دولت‬ ‫ایشان را به عنوان مهمترین واقعه در خاورمیانه در سال ‪1392‬‬ ‫عنوان کنیم‪.‬‬ ‫صلحی درکار نیست‬ ‫با توجه به بحران مشروعیت پیش امده ب رای قدرت حاکم‬ ‫و انتخابات اتی شهرداری ها این موضوع بیش از نفس انتخابات‬ ‫تبدیل به یک رفراندوم در خصوص مشروعیت حزب عدالت و‬ ‫توسعه شده است‪ .‬اک پارتی امیدوار است از طریق پیروزی در‬ ‫انتخابات‪ ،‬مشروعیت خود را تجدید کرده و با قدرت بیشتری در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری س��ال اینده که ب رای نخستین بار‬ ‫به صورت مستقیم و با رای مردم انجام خواهد شد و همچنین‬ ‫انتخابات پارلمان��ی ‪ 2015‬حضور پیدا کن��د‪ .‬متقابال جنبش‬ ‫خدمت نیز تمام تالش خود را مصروف شکست اردوغان کرده‬ ‫و در مسیر این هدف با احزابی مانند جمهوری خلق و حرکت‬ ‫ملی همراهی دارد‪ .‬به این ترتیب دو قطب مهم نو اسالمگرای‬ ‫ترکیه یعنی اک پارتی و جنبش خدمت که موفق به خارج کردن‬ ‫الئی ک ها از چرخه قدرت شده بودند‪ ،‬در اوج پیروزی چنان در‬ ‫تقابل هم قرار گرفته اند که یکی از انها پیروزی احزاب الئیک را‬ ‫بر اقتدار حزب عدالت و توسع ه ترجیح م ی دهد‪.‬‬ ‫است که نه صلحی در راه است و نه روندی! دولت اسرائیل با‬ ‫اطمینان کامل در داشتن پشتیبانی کامل از امریکا هیچ دلیلی‬ ‫ب رای گفت وگوی جدی در مورد صلح با فلسطینیان نم ی بیند‪.‬‬ ‫بناب راین در سالی که گذشت اسرائیل تع داد شهرک نشینان خود‬ ‫را در مناطق اشغالی همچنان زیاد کرده است‪ .‬تضادهایی که‬ ‫در جامعه محاصره شده فلسطین وجود دارد و فساد موجود در‬ ‫دولت فلسطین کمکی به جریانی که بتواند روی اسرائیل فشار‬ ‫بیاورد‪ ،‬نم ی کند‪ .‬به طور خالصه در سالی که گذشت اسرائیل‬ ‫با اطمینان خاطر از طرف امریکا و نبودن هیچ فشار داخلی و‬ ‫خارجی سیاست گسترش شهرک سازی خود را ادامه داد و مردم‬ ‫عرب فلسطین را بیش از پیش حاشی ه نشین کرد‪.‬‬ ‫دیکتاتوری های جدید‬ ‫روندی که از تونس اغاز شد به سایر کشورهای ع ربی نیز‬ ‫سرایت کرد و باعث ب راندازی حکومت های فردی و دیکتاتوری‬ ‫در برخی از کش��ورهای ع ربی ش��د‪ .‬این روند در سال گذشته‬ ‫اما به طور کلی قدم های معکوسی را طی کرد و باعث ایجاد‬ ‫دیکتاتوری های جدیدی شد‪ .‬در مصر که سال ها از ان با عنوان‬ ‫قلب سیاسی و فرهنگی دنیای عرب نام برده م ی شود‪ ،‬سقوط‬ ‫حکومت حسنی مبارک م ی توانست روند حکومت مردمی را‬ ‫در این کشور و سایر کشورهای ع ربی تشدید کند اما شاهد یک‬ ‫کودتای نظامی دیگر در ان کشور بودیم که با یک چرخش‪180‬‬ ‫درجه ای‪ ،‬دیکتاتوری نظامی به تشکیل حکومتی مانند‬ ‫حکومت مبارک منتهی ش��د‪ .‬بهار‬ ‫ع ربی در مصر در سال گذشته‬ ‫به زمستان سرد تبدیل‬ ‫شد و البته که‬ ‫در تمام‬ ‫منطقه‬ ‫ی��ک‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در س��الی که گذشت مانند س��ال های گذشته‪،‬‬ ‫صحبت در م��ورد روند صلح میان‬ ‫فلسطین و اسرائیل همچنان روی‬ ‫ری��ل سیاس��تمداران‬ ‫امریکای��ی بود‪،‬‬ ‫ولی انچه باید‬ ‫به ان اذعان‬ ‫کنی��م این‬ ‫چشم انداز انتخابات شهرداری ها‬ ‫گفتارها‬ ‫یکی از مهمترین تحوالت سال گذشته در خاورمیانه در‬ ‫کشور ما اتفاق افتاد که منجر به پیروزی دکتر حس ن روحانی‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری در ای ران ش��د‪ .‬گرچه در ابتدای‬ ‫انتخابات بس��یاری از صاحب نظ��ران‪ ،‬چه در داخ��ل ای ران و‬ ‫چه در خارج از کش��ور احتمال برنده نش��دن اقای روحانی را‬ ‫چندان زیاد نم ی دانس��تند اما در مبارزات انتخاباتی که شامل‬ ‫مناظره های کاندیداهای مختلف نیز بود‪،‬اقای روحانی بهتر از‬ ‫شده اس��ت‪ ،‬به طوری که اردوغان اغلب از تعبیر دولت موازی‬ ‫ب رای توصیف نفوذ جنبش گول��ن در ارکان دولت نام م ی برد‪.‬‬ ‫در اخرین نمونه افشاگری ش��نودهای تلفنی‪ ،‬انتشار مکالمه‬ ‫اردوغان با فرزند خود در صبحگاه‪ 17‬دسامبر دال بر تخلیه یک‬ ‫میلیارد دالر موجود در منزل‪ ،‬موجب تکانی عظیم در جامعه‬ ‫ترکیه شد‪ .‬واکنش اردوغان به این ادعا‪ ،‬یک کلمه بود‪« :‬مونتاژ»‪.‬‬ ‫در حالی که شاید جامعه ترکیه انتظار روشنگری بیشتری در این‬ ‫خصوص داشت‪ ،‬ممکن است همین موضوع به نوبه خود در‬ ‫اینده موجب کاهش محبوبیت وی در جامعه شود‪ .‬در مقابل‬ ‫اک پارتی نفوذ پنهان جنبش گولن در نظام قضایی و اطالعاتی‬ ‫ترکیه را دلیلی بر ساختنی بودن پرونده محاکمات و دستگیری‬ ‫افس ران ارتش به جرم کودتا دانسته و هم ب ی اصول ی های موجود‬ ‫در پرونده و فقدان دالیل الزم ب رای محاکمات را به جنبش گولن‬ ‫ح واله م ی کند تا به این ترتیب از اعمالی غیرقانونی که مشترکا‬ ‫علیه ارتش و نخبگان الئیک مرتکب شده بودند‪ ،‬تبری بجوید‬ ‫و خود را نیز قربانی این نفوذ مخفی وانمود کند‪.‬‬ ‫توس��عه در توصیف و توجیه تاریخی خود به دو چهره عمده‬ ‫در تاریخ معاصر ترکیه اشاره م ی کنند؛ نخست ادنان مندرس‪،‬‬ ‫نخس��ت وزیر اس��بق که پس از ‪ 10‬س��ال نخس��ت وزیری‬ ‫(‪ ) 1950-1960‬پس از کودتای ‪ 1960‬به جوخه دار سپرده شد‬ ‫و دیگری تورگوت اوزال که به طرز مش��کوکی در سال ‪1993‬‬ ‫درگذشت‪ .‬در خصوص پیگیری سیاس��ت نوعثمان ی گری و‬ ‫همچنین حل مس��اله کردها‪ ،‬اوزال سلف اردوغان محسوب‬ ‫م ی ش��ود و اش��اره به من��درس جهت کس��ب محبوبیت و‬ ‫نمادپردازی صورت م ی گیرد‪ .‬متقابال کمال کلیچداراوغلو نیز‬ ‫بیش از انکه به نمادپردازی از طریق اتاترک بپردازد‪ ،‬نسبت به‬ ‫بلند اجویت تمایل دارد‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫گفتارها‬ ‫یخبندان ع ربی را ایجاد کرد‪ .‬در کشورهای دیگر خلی ج فارس‬ ‫ی در سال گذشته همچنان ادامه‬ ‫سرکوب جنب ش های مردم ‬ ‫داشت‪ .‬ما این روند را در ع ربستان و بحرین با بدترین وضع ان‬ ‫شاهد بودیم‪.‬این روند در س��ال اینده نیز ادامه خواهد داشت و‬ ‫معلوم نیست چگونه رژیم های دیکتاتوری ع ربی در خلیج فارس‬ ‫خواهند توانست سیس��تم سیاس��ی خود را با خواست های‬ ‫مردمشان تطبیق دهند‪.‬‬ ‫بحران سوریه‬ ‫تراژدی جنگ داخلی سوریه وخیم ترین اتفاق سیاسی‬ ‫و اجتماع��ی در خاورمیانه ب��ود‪ .‬اگر جنگ خانمان س��وز در‬ ‫س��وریه متوقف نش��ود احتمال گس��ترش این جنگ و ابعاد‬ ‫ان در س��ایر کش��ورهای منطقه نیز افزای��ش خواهد یافت‪.‬‬ ‫باتوجه به ظهور روزافزون گروه های س��لفی و افراطی‪ ،‬جنگ‬ ‫سوریه م ی تواند بستر مناسبی ب رای رشد این گروه و گسترش‬ ‫سلف ی گرایی باشد‪ .‬در این میان اما نقش برخی از کشورهای‬ ‫منطقه به خصوص ع ربس��تان را در ایج��اد این جنب ش های‬ ‫خشونت طلب و تروریس��ت را نباید دست کم گرفت‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر اما به نظر م ی رسد که برخی از کشورهای ع ربی همانند‬ ‫قطر به این نتیجه رسیده اند که کمک به این گروه های افراطی‬ ‫سلفی به ضرر خود انها تمام خواهد شد‪ .‬به همین دلیل است‬ ‫که جاه طلب ی های قطر در این اواخر کمی محدود تر شده است‪.‬‬ ‫عراق‬ ‫با خروج تدریجی نیروهای نظامی امریکا از ع راق‪ ،‬این‬ ‫کشور تا اندازه ای استقالل سیاسی خود را به دست اورده است‬ ‫اما شکاف های عمیقی که در میان گروهای مختلف در این‬ ‫کش��ور وجود دارد و همچنین وجود گروه های تروریستی که‬ ‫از خارج از طریق سایر کشورهای عربی پشتیبانی م ی شوند‪،‬‬ ‫ثبات سیاسی ع راق را تضعیف کرده است‪ .‬در صحنه عمومی‬ ‫اما در سال گذشته ما شاهد بیشترین مرگ از طریق انفجارات‬ ‫تروریستی در پنج سال اخیر در ع راق بودیم‪ .‬همچنین اختالفات‬ ‫جدی بین دولت مرکزی ع راق و دولت اقلیت کردستان در سال‬ ‫گذشته ادامه پی دا کرد‪ .‬در این فضا دولت ترکیه سعی کرده است‬ ‫که به قول معروف از اب گل الود ماه��ی بگیرد و نفوذ خود را‬ ‫روی دولت اقلیت کردستان افزایش دهد‪ .‬همچنین باتوجه به‬ ‫وضعیت جسمانی جالل طالبانی‪ ،‬وی که یکی از مهره های‬ ‫اصلی اس��ت که تا حد زیادی م ی توانست نقش مثبتی بین‬ ‫دولت مرکزی ع راق و کردها داشته باشد‪ ،‬دیگر نم ی تواند نقش‬ ‫س��ازنده خود را ایفا کند‪ .‬تحوالت ع راق در رابطه میان دولت‬ ‫ع راق و دولت اقلیم کردستان در س��ال اینده ابستن حوادث‬ ‫غی ر منتظره ای خواهد بود‪.‬‬ ‫زمستان‪ ،‬بهار‪ ،‬تابستان‪ ،‬پاییز‪ ،‬زمستان‬ ‫هادی کافی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫او اهل س��فر اس��ت و در این یادداش��ت به سفر‬ ‫فصل های سال رفته است‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫زمستان‬ ‫ترافیک این روزها خیلی س��نگین اس��ت‪ .‬صب ح‏ها تا‬ ‫نزدیک ی‏های ظهر ترافیک مثل اول صبح است و این ماشی ن ها‬ ‫انگار تمامی ندارند‪ .‬عصرها هم همینطور؛ این ماشی ن ها تا نصف‬ ‫ش��ب م ی روند و م ی ایند‪ .‬باالی شهر و پایین شهر هم ندارد‪ ،‬هم‬ ‫مرکز ش��هر شلوغ اس��ت هم باال باالهای ش��ه ر‪ .‬کافی است در‬ ‫پیاده رویی چند تا مغازه و فروشگاه باشد‪ ،‬انقدر جمعیت م ی‏ریزد‬ ‫تو پیاده رو که جای��ی ب رای قدم زدن نم ی مان��د‪ .‬نم ی دانم در این‬ ‫شلوغی اخر زمس��تان و اخر سال خوش��حال و پرشعف باشم از‬ ‫هیاهوی جمعیت یا کالفه از این همه شلوغی‪ .‬زمستان؛ فصل‬ ‫شلوغی جشنواره‏ها‪ ،‬از س��ینما و تئاتر گرفته تا موسیقی و شع ر‪.‬‬ ‫پشت سر هم و گاهی با هم برگزار م ی‏شود‪ .‬عجب فصلی است‬ ‫این زمستان که یک تنه همه جش��نواره‏ها را م ی‏بلعد‪ .‬نم ی‏دانم‬ ‫لذت ببرم از این فصل فرهنگی یا کالفه و سردرگم شوم از این همه‬ ‫بارش هنر و فرهنگ در یک فصل‪ .‬زمس��تان سرد است و فصل‬ ‫اخر سال اما خیلی از جی ب ها داغ م ی‏شوند‪ .‬مدیر مالی فالن اداره‬ ‫از پیمانکار شیرینی م ی گیرد‪ ،‬پمپ بنزینی به زور عیدی م ی گیرد‪،‬‬ ‫متکدی های سرچهار راه هم چند برابر م ی شوند‪ .‬دوباره بازار شلوغ‬ ‫اس��ت و همه در حال خریدند‪ .‬لباس م ی خرند‪ ،‬فرش م ی خرند‪،‬‬ ‫کفش م ی خ رند‪ ،‬ماهی م ی خ رند برای سفره هفت سین که پایش‬ ‫بنشینند و دعا بخوانند‪ .‬دعای روزی بیشتر‪ ،‬دعای سالمتی‪ ،‬دعای‬ ‫موفقیت‪...‬‬ ‫زمستان برف م ی بارد‪ ،‬باران م ی بارد‪ ،‬دالر م ی بارد‪ ،‬این روزها‬ ‫هم که دوباره گران شده اس��ت‪ .‬هر چقدر هم گران تر م ی شود‪،‬‬ ‫تورهای نوروزی خارجی پرتر م ی ش��ود‪ .‬این زمس��تان کی تمام‬ ‫م ی شود؟‬ ‫بهار‬ ‫بوی یاس حیاط خانه پدری انقدر خوشایند است که هیاهوی‬ ‫روزهای اخر سال فراموش م ی‏شود؛ ساکت‪ ،‬ارام‪ ،‬معطر‪ ،‬دل انگی ز‪.‬‬ ‫تبریک‏های نوروزی ه��م انقدر زیبا و محب ت‏امیز هس��تند که‬ ‫لحظه‏های ادم را دلنش��ین م ی‏کند‪ .‬هر س��ال به چند دوست و‬ ‫استاد پیام م ی‏دهم؛ به محمدحس��ین بدری‪ ،‬فرشاد مهدی‏پور‪،‬‬ ‫رضا مقدسی‪ ،‬محمود عب دالحسینی‪ ،‬رضا امیرخانی‪ ،‬ج واد رسولی‪،‬‬ ‫مصطفی شوقی‪ ،‬رسالت بوذری‪ ،‬حمید باباوند‪ ،‬روح‏اهلل حجازی‪،‬‬ ‫محمدحسین جعف ریان‪ ،‬کی وان امجدیان‪ ،‬محمد خزاعی و عزیزانی‬ ‫دیگر‪ .‬به امیرحسی ن فردی هم که از موبایل زیاد خوشش نم ی‏امد‪،‬‬ ‫زنگ م ی‏زدم خانه‏اش‪ .‬حیف که امسال نیست‪ .‬امسال یاد ان نگاه‬ ‫مه ربانش م ی‏کنم که هزار حرف داش��ت‪ .‬تعطیالت نوروزی که‬ ‫عمال دو هفته شده است‪ ،‬هم خوب اس��ت‪ ،‬هم بد‪ .‬روزهای اول‬ ‫که گیج خوابیم و بنده فیلم‪ ،‬اما روزهای میان ی‏اش کمی به خود‬ ‫اندیشیدن م ی‏شود تمام ساعت‏های طوالنی روزهای تعطیالت‪.‬‬ ‫هی فکر م ی‏کنیم و اولش کمی غر م ی‏زنی��م و بعد به زمین و‬ ‫زمان فحش م ی‏دهیم و بعدتر هم که خالی شدیم کمی به خود‬ ‫م ی‏اییم و به کارهای نکرده‏مان در سال گذشته فکر م ی‏کنیم‪ .‬اما‬ ‫من همیشه یک مشکل دارم در «به خود» فکر کردن‪ .‬اصل مساله‬ ‫این است که وقتی دستم را م ی توانم از خودم جدا کنم و بگویم من‬ ‫و دستم‪ .‬پاهایم را همینطور اما وقتی سرم را جدا حساب م ی‏کنم‬ ‫نم ی‏دانم باید بگویم من و بدنم یا بگویم من و سرم‪ .‬ب رای من که‬ ‫همه مساله همین است و هنوز هم به نتیجه‏ای نرسیده‏ام‪ .‬اصال‬ ‫بهار‪ ،‬فصل فکر کردن به همین چیزهاست‪.‬‬ ‫تابستان‬ ‫پول‪ .‬دغدغه اصلی بشر امروزی در همه کشورها و جوامع‬ ‫پول است و تابستان فصل خوبی است برای پول بیشتر دراوردن‪.‬‬ ‫پول بیشتر و باز هم بیشتر‪ .‬طبیعت و گرما و نشاط را فراموش کن‪.‬‬ ‫در این فصل م ی‏توانی بیشتر از هر فصلی پول دربیاوری‪ .‬چه پول‬ ‫تمی ز‪ ،‬چه پول کثیف‪ .‬تابستان فصلی است که وقتی افتاب وسط‬ ‫سرت م ی‏تابد تمام تفکرات فلسفی و اندیشه‏های انسان ی‏ات بخار‬ ‫م ی‏شود و جایش فقط یک فکر باقی م ی‏ماند و ان‪ ،‬اینکه چطور‬ ‫تونس‬ ‫کشوری که جرقه بهار ع ربی از ان سرچشمه گرفت‪ ،‬در‬ ‫سال گذشته قدم های مثبتی را در احیای یک سیستم مردمی‬ ‫ برداشت‪ .‬گروه های مختلف در ان کشور‪ ،‬چه گروه های مذهبی‬ ‫و چه سکوالر در سال گذشته توانس��تند اختالفات خود را که‬ ‫در گذشته باعث فلج شدن سیاس��ی ان کشور شده بود‪ ،‬کنار‬ ‫گذاشته و قانون اساسی جدید را که مورد قبول اکثریت قریب‬ ‫به اتفاق مردم بود‪ ،‬تصویب کنند‪ .‬گروه های س��کوالر به این‬ ‫نتیجه رسیدند که ثبات سیاسی در تونس نم ی تواند با کنار‬ ‫گذاش��تن نیروهای مذهبی ایجاد شود‪ .‬همی ن طور نیروهای‬ ‫مذهبی به خصوص حزب النهضه نیز به این نتیجه رسیدند که‬ ‫ی سکوالر باعث ثبات سیاسی و مطرح‬ ‫همکاری با احزاب مردم ‬ ‫کردن انها خواهد شد‪ .‬انچه ما اکنون به عنوان قانون اساسی‬ ‫در تونس داریم این امید را ایجاد م ی کند که انقالب های ع ربی‬ ‫کامال نمرده و اینکه ایجاد فضای باز سیاسی احتیاج به همکاری‬ ‫بین گروه های مختلف در جامعه دارد‪ .‬این به ان معناست که‬ ‫سیاست را نباید مانند بازی ش��ط رنج نگاه کرد که در ان یک‬ ‫طرف ب رنده م ی شود و طرف دیگر بازنده از می دان خارج م ی گردد‪.‬‬ ‫هدف سیاس��تگری ایجاد فضای برد ‪ -‬باخت نیس��ت بلکه‬ ‫سیاستگران موفق انهایی هستند که فضای مطلوبی ب رای‬ ‫ایجاد یک فرهنگ برد‪ -‬برد در کشورشان ایجاد م ی کنند‪.‬‬ ‫یدانم این تابستان چه خاصیتی دارد که‬ ‫باید پول بیشتر دراورد‪ .‬نم ‏‬ ‫ذهن و فکر و دغدغه مردم م ی‏شود دنیایی پر از پول و انگار ادم‏ها‬ ‫همدیگر را نم ی‏بینند‪ .‬فقط خودشان را م ی‏بینند و بس‪ .‬من فکر‬ ‫م ی‏کنم این موضوع ریشه در تاریخ ما ایران ی‏ها دارد‪ .‬ما ایران ی‏ها‬ ‫که سابقه طوالنی در جمع‏اوری و ذخیره ثروت داریم‪ ،‬تابستان‏ها‬ ‫انقدر خانه م ی‏خ ریم که قیمتش را باال م ی‏بریم‪ ،‬بعد گله م ی‏کنیم‬ ‫این چه مملکتی است که قیمت مسکن در ان در طول یک ماه‬ ‫اینقدر باال م ی‏رود‪ .‬بعد خوشحالیم از اینکه قیمت خانه‏هایمان باال‬ ‫رفته و ثروتمندتر شده‏ایم و تابستان بعد پول‏های ذخیره شده‏مان‬ ‫را م ی‏دهیم تا خانه اندکی بزرگ‏تر و گران‏شده دیگران را بخریم تا‬ ‫انها هم خانه بزرگ‏تری بخرند‪ .‬اینقدر سفر داخله و خارجه م ی‏رویم‬ ‫که البته بترکد چش��م حس��ود‪ ،‬اما بعد از ترکیدن چشم حسود‪،‬‬ ‫وضعیت دالر و اقتصاد کشورهای همسایه را دگرگون م ی‏کنیم‪.‬‬ ‫تابستان فصل خوبی است‪ .‬فصلی است با هیجان و سرعت باال‬ ‫ب رای فراموش کردن انچه یک فصل پیش درباره‏اش فکر کردیم‬ ‫تا دوباره به‏روزرسانی شویم و زندگی منطقی (لعنتی) را دوباره ادامه‬ ‫دهیمتاهمسوباجماعتباشیم‪.‬همسوباجامعهجهانی‪،‬همرنگ‬ ‫همه ملت‏ها‪ ،‬هم‏سلیقه با همه بازارها‪...‬‬ ‫پاییز‬ ‫درباره پاییز حرفی ندارم‪ .‬فصل قصه‏ها و غصه‏هاست‪ .‬امید‬ ‫که ب رای شما فصل عاشقی باشد‪ .‬عشق که بیاید همه رنگ‏ها‬ ‫عوض م ی‏شود؛ رنگ سیاس��ت و انتخابات‪ ،‬رنگ پول و اقتصاد‪،‬‬ ‫رنگ اندیشه و تحصیالت‪ ،‬رنگ مدیریت و مسابقه ریاست‪ ،‬رنگ‬ ‫هزار چیز دیگر م ی‏شود فقط یک رنگ؛ رنگ عاشقی‪ .‬اصال بهتر‬ ‫است دولت برای کنترل جامعه‪ ،‬مهار تورم‪ ،‬ساکت کردن اعتراضات‬ ‫و البته افزایش جمعیت دستور دهد تا مردم عاشق شوند‪ .‬اینطوری‬ ‫هم رنگ زندگی مردم خوشرنگ‏تر م ی‏شود هم دولت کار خودش‬ ‫را م ی‏تواند به راحتی بکند فقط حیف که عاشقی دستورالعملی‬ ‫نیست‪ .‬نم ی‏شود با بخشنامه مردم را عاشق کرد‪...‬‬ ‫دوباره زمستان‬ ‫باال رفتیم ماست بود‪ ،‬پایین امدیم دوغ بود‪ ،‬قصه ما دروغ‬ ‫بود‪ .‬کاش دروغ باشد و دوباره زمستان که شد‪ ،‬همدیگر را ببینیم‪.‬‬ ‫خوب فکر کنیم و به ان عمل کنیم‪ ،‬پول نپرستیم و عاشق باشیم‪.‬‬ ‫عاشق باشیم تا س��الی پر از اتفاق‏های خوب باش��د‪ .‬پر از امید و‬ ‫بندگی لذت‏بخش حضرت حق‪ .‬دوباره زمستان که بیاید زندگی‬ ‫اغاز م ی‏شود اگر دوباره بخواهیم تا اغاز کنیم‪.‬‬ ‫تا اخر دنیا برایت می نویسم‬ ‫(‪)1‬‬ ‫درباره مهربانی و خیرخواهی پدران امت‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫روزنامه نگار و شاعر‬ ‫نویسنده این یادداش��ت با روحیه شاع رانه اش به‬ ‫دنبال مفهوم اهل بیت(ع) در ه��زار توی کلمات رفته‬ ‫است؛ راهی که او می خواهد تا اخر دنیا ب رایش بنویسد‪.‬‬ ‫پانوشت‪:‬‬ ‫(‪ )1‬مصراعی اس�ت از غزلی که دوست ش�اعرم اقای‬ ‫علیرضا بهرامی سروده اند‪.‬‬ ‫(‪ )2‬برای دسترسی به حدیث لوح مراجعه شود به کتاب‬ ‫«الجواهر السنیه» اثر ش�یخ حر عاملی‪ .‬این کتاب با عنوان‬ ‫«کلیات حدیث قدسی» به فارسی ترجمه شده است‪.‬‬ ‫(‪ )3‬طباطبایی‪ ،‬سی د محمد حسین‪ ،‬المیزان‪ ،‬قم‪ ،‬چاپ‬ ‫جامعه مدرس�ین‪ ،‬ج ‪ ،16‬ص ‪ ،318‬به نقل از پایگاه اینترنتی‬ ‫اندیش�ه قم وابس�ته به مرکز مطالع�ات و پاس�خگویی به‬ ‫شبهات حوزه علمیه قم‬ ‫(‪ )4‬همان‪ ،‬ص ‪ 319‬ـ ‪ .318‬به نقل از پایگاه مزبور‬ ‫(‪ )5‬مراغی‪ ،‬احمد مصطفی‪ ،‬تفس�یر المراغی‪ ،‬چاپ دار‬ ‫الفکر‪ ،‬ج ‪ ،8‬ص ‪ .7‬به نقل از پایگاه مزبور‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫و باز همین مطلب باال را از طب رانی به نقل از ابی حمرا‬ ‫نقل م ی‪‎‬کند که پیامبر ـ صل ی اهلل علیه و اله ـ به مدت شش‬ ‫ماه این عمل را تکرار فرمودند‪ )4(.‬شیخ احمد مصطفی مراغی‪،‬‬ ‫از علمای معاصر اهل سنت مصر و از شاگردان شیخ محمد‬ ‫عبده در تفسیر مشهور خود موس��وم به «تفسیرمراغی» از‬ ‫ابن عباس نقل م ی‪‎‬کند که پیامبر به مدت ‪ 9‬ماه هر روز پنج‬ ‫(‪)5‬‬ ‫مرتبه این عمل را انجام دادند‪.‬‬ ‫‪« -3‬البی��ت» همه دنیاس��ت‪ .‬همه دنی��ا خانه وحی‬ ‫است‪ .‬دنیایی که در ان به زنبور عسل هم وحی فرو فرستاده‬ ‫م ی ش��ود‪« :‬و اوحی ربک الی النحل ان اتخذی من الجبال‬ ‫بیوتا و من الشجر و مما یعرش��ون ثم کلی من کل الثمرات‬ ‫فاسلکی سبل ربک ذلال‪ :‬و پروردگار تو به زنبور عسل وحی‬ ‫کرد که از پاره ای کوه ها و برخی درختان و از انچه داربس��ت‬ ‫(چفته سازی مثل چفته انگور) م ی کنند‪ ،‬خانه هایی ب رای خود‬ ‫درست کن‪ ،‬سپس از همه میوه ها بخور و راه های پروردگارت‬ ‫را فرمانبردارانه بپوی» (سوره ‪ ،16‬ایه ‪ 68‬و ‪)69‬‬ ‫اهل البیت یعنی اهل خان��ه‪ .‬همه موجودات اهل این‬ ‫خانه اند اما پدر این خانه کیست؟ مادر این خانه کیست؟ قرار‬ ‫است افریدگان خدا را چه کسانی تربیت کنند و از اب و گل‬ ‫در بیاورند؟ پیامبر خدا – صل ی اهلل علی هو اله‪ -‬فرمودند‪« :‬انا و‬ ‫علی ابوا هذه االمه‪ :‬من و علی پدران این امتیم‪ ».‬مهربانتر‬ ‫و رحم دلتر از پدر ب��ر همه مخلوقات خ��دا‪ ،‬پیامبر گرامی و‬ ‫ب رادرش علی و اوالد معصوم علی هستند‪ -‬صلوات اهلل علیهم‬ ‫اجمعین ‪ .-‬وقتی ان قدر مهربان است که خوف این م ی رود‬ ‫که قاتل خودش را هم ش��فاعت کند‪ ،‬باید گفت که واژه پدر‬ ‫بسیار ناتوان است از بیان حد ب ی پایان مه ربان ی اش ولی چون‬ ‫واژه دیگری نیست‪ ،‬همین را به کار م ی بریم‪ .‬یکی از مردان‬ ‫خدا بر سر منبر در قم‪ ،‬در حالتی فرورفته بود که م ی گریست‬ ‫و م ی گفت‪« :‬یا اباعبداهلل! اگر تو بخواهی ش��فاعت شمر را‬ ‫بکنی‪ ،‬من سر پل صراط م ی ایستم و نم ی گذارم‪ ».‬مردم فکر‬ ‫م ی کردند دارد مجلس گرم م ی کند ولی این گونه نبود‪ .‬واقعا‬ ‫اگر موال علی – علی ه السالم – را رها کنی به سیاق خودش‪،‬‬ ‫ابن ملجم را هم م ی بخش��د‪ .‬عطار در منطق الطیر حکایت‬ ‫م ی کند که شربتی ب رای حضرت موال – علی ه السالم – بردند‪.‬‬ ‫فرمود‪« :‬به ابن ملجم از این شربت داده اید؟» ناچار ان را ب رای‬ ‫ابن ملجم بردند‪ .‬نخورد و گفت‪« :‬از کجا معلوم که زهر در ان‬ ‫نریخته باشید؟» خبرش را ب رای ان حضرت بردند‪ .‬فرمود‪« :‬به‬ ‫خدا اگر جرعه ای از ان خورده بود‪ ،‬بدون او از در بهشت وارد‬ ‫نم ی شدم‪».‬‬ ‫امام یعنی این‪ .‬در زیارت حضرت ولی عصر – عجل اهلل‬ ‫تعالی فرجه الشریف‪ -‬خطاب به ان موجود الهی‬ ‫نازنین دوست داشتنی عرض م ی کنیم‪« :‬السالم‬ ‫علی االب الرحیم و الرفیق الشیق‪ :‬سالم بر پدر‬ ‫مه ربان و رفیق دلسوز»‪.‬‬ ‫حال م ی رس��یم و توقف م ی کنیم و سر‬ ‫ف��رود م ی اوریم و زان��وی ادب م ی زنیم و س��ر‬ ‫ارادت بر استان این خانه م ی گذاریم که بانوی‬ ‫ان‪ ،‬فاطمه زه راست – سالم اهلل علیها‪ .-‬همان‬ ‫بزرگواری ک��ه فرمود‪« :‬من و عل��ی پدران این‬ ‫امتیم»‪ ،‬فاطمه را «ام ابیها» لق��ب داد‪ .‬او مادر‬ ‫پدرش هم بود‪ .‬او روح پیامب��ر بود چنان که در‬ ‫زیارتنامه خطاب به ان بانوی ب ی نش��ان عرض‬ ‫م ی کنیم‪...« :‬النک بضعه منه و روحه التی بین‬ ‫جنبیه‪ :‬زی را تو پاره تن او هستی و روح او در میان‬ ‫کالبد‪ ،‬تو بودی»‪.‬‬ ‫عشق امد و کار خلق را خاتمه شد‬ ‫تا ختم کالم‪« ،‬جان ب ی واهمه» شد‬ ‫ما را به محمد و علی میهمان کرد‬ ‫خود تنها ماند سهم او فاطمه شد‬ ‫گفتارها‬ ‫‪ -1‬دنیا یک خانه است‪ .‬سقفش اسمان است‪« :‬و‬ ‫جعلنا السماء سقفا محفوظا‪ :‬و اسمان را سقفی محفوظ قرار‬ ‫دادیم» (س��وره ‪ ،21‬ایه ‪ )32‬و زیر این سقف محفوظ‪ ،‬زمین‬ ‫را ب رای ما فرش کرده اند‪« :‬الذی جعل لکم االرض فراش��ا و‬ ‫الس��ماء بناء‪ :‬همان (خدایی) که زمین را ب رای ش��ما فرشی‬ ‫(گسترده) و اسمان را بنایی (افراشته) قرار داد» (سوره ‪ ،2‬ایه‬ ‫‪ )22‬و خورشید را مثل چراغی درخش��نده از سقف این خانه‬ ‫اویخته اند‪« :‬و جعلنا سراجا وهاجا‪ :‬و چراغی فروزان گذاردیم»‬ ‫(سوره ‪ ،78‬ایه ‪)13‬‬ ‫‪ -2‬اهل خانه‪ ،‬چهارده نف رند‪« .‬اهل البیت» و ما ادریک‬ ‫ما البیت؟ ایا فکر م ی کنیم این «بیت» که با عالمت معرفه‬ ‫در زبان عربی یعنی «ال» معرفه ش��ده است و‬ ‫به صورت «البیت» درامده اس��ت‪ ،‬معن ی اش‬ ‫خانه پیامبر – صلی اهلل علیه و اله – اس��ت؟‬ ‫اشتباه است‪.‬‬ ‫این خانه‪ ،‬خانه حض��رت فاطمه زهرا –‬ ‫سالم اهلل علیها – اس��ت‪ .‬خداوند از خانه های‬ ‫پیامب��ر به عن��وان خان��ه هایی کوچ��ک یاد‬ ‫م ی کند؛ ان ق��در کوچک که در ق��ران از انها‬ ‫به «حجرات» ی��اد فرموده اس��ت‪« :‬ان الذین‬ ‫ینادونک من وراء الحجرات اکثرهم الیعقلون‪:‬‬ ‫کسانی که تو را از پشت اتاق ها(ی مسکونی تو)‬ ‫به فریاد م ی خوانند‪ ،‬بیشترش��ان نم ی فهمند»‬ ‫(سوره‪ ،49‬ایه ‪ )4‬این خانه ها به مسجد النبی در‬ ‫داشتند‪ .‬دور تا دور مسجد عالوه بر این خانه ها‬ ‫خانه های دیگری هم بود و از ان خانه ها هم به‬ ‫مسجد‪ ،‬در باز م ی شد تا انکه دستور امد از این‬ ‫پس همه درها باید بس��ته ش��وند‪ ،‬اال در خانه‬ ‫پیامبر – صل��ی اهلل علی ه واله‪ -‬و خانه حضرت‬ ‫امی رالمومنین امام علی –علی ه السالم‪ .-‬اری؛‬ ‫در کنار این خانه های متعل��ق به پیامبر خدا‬ ‫– صل ی اهلل علیه و اله‪ -‬خانه دیگری هس��ت‪.‬‬ ‫پدربزرگ ای��ن خانه‪ ،‬واپس��ین پیامب��ر خ��دا و کامل ترین‬ ‫فرس��تادگان حضرت محمد ابن عبداهلل اس��ت‪ .‬پس��رعمو‪،‬‬ ‫ب رادر‪ ،‬وزیر‪ ،‬وصی و جانشین محمد‪ ،‬پدر این خانه است؛ علی‬ ‫بن اب ی طالب‪ .‬بانوی خانه‪ ،‬فاطمه تنها یادگار محمد روی زمین‬ ‫است– سالم اهلل علیها و علی ابیه و علی بعله و علی اوالده‬ ‫المعصومین‪( -‬و چه خوب از یادگاری پیامبرش��ان نگهداری‬ ‫کردند! چه خوب امتی بودند!) پس ران این خانه‪ ،‬دو جوان اهل‬ ‫بهشت‪ ،‬دو سبط‪ ،‬دوشهید‪ ،‬دو ب رادر‪ ،‬حسن و حسین هستند‪.‬‬ ‫و دختران خانه‪ ،‬دو اسوه ب رای شیرمردان تاریخ‪ ،‬دو الگو ب رای‬ ‫ستمدیدگان سربلند دوران ها‪ ،‬دو بانوی بلند باال‪ ،‬زینب کبری‬ ‫ و ام کلثوم – س�لام اهلل علیهما‪ -‬یک پسر دیگر هم بود که‬ ‫هنوز پا به این دنیای پر از رنج نگذاشته‪ ،‬به ضرب لگد و تازیانه‬ ‫و اتش ب رافروخته در پشت در و غالف شمشیر و سیلی و‪ ...‬از‬ ‫دنیا رفت‪ .‬نامش محسن بود‪ .‬بنا بر مفاد یک حدیث قدسی‪،‬‬ ‫مشهور به «حدیث لوح»(‪ )2‬که در نهایت اعتبار است‪ ،‬اولین‬ ‫ی که در صحرای محش��ر‪ ،‬از می��ان همه خالیق به‬ ‫مظلوم ‬ ‫مظلومیتش م ی رسند و قاتالنش را – علی رئوس االشهاد‪-‬‬ ‫محاکمه م ی کنند‪ ،‬همین طفل معصوم بیگناه است‪.‬‬ ‫مقصود از «البیت» در قران‪ ،‬همین خانه است‪« :‬انما‬ ‫یرید اهلل لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهی را‪:‬‬ ‫خدا فقط م ی خواهد الودگی را از شما خاندان (پیامبر) بزداید و‬ ‫شما را پاک و پاکیزه گرداند» (سوره ‪ ،33‬ایه ‪) 33‬‬ ‫جالل الدین س��یوطی از بزرگترین دانشمندان اسالم‬ ‫در علوم قرانی اس��ت و صاحب کتاب «االتق��ان فی علوم‬ ‫القران» که هنوز پس از گذش��ت حدود پانصد سال‪ ،‬کتابی‬ ‫به این جامعیت و دقت در حوزه علوم قرانی نیامده اس��ت‪.‬‬ ‫او که از معتبرترین علمای اهل س��نت در قرون اخیر است‪،‬‬ ‫در تفس��یرش بر قران موس��وم به «ال ُدر المنثور» به نقل از‬ ‫ابن مردویه به نقل از ابی سعید خدری اورده است‪ :‬پیامبر ـ‬ ‫صل ی اهلل علیه و اله ـ چهل صبحگاه به در خانه علی و فاطمه‬ ‫(س) م ی‪‎‬امدند و م ی‪‎‬فرمودند‪« :‬السالم علیکم اهل البیت و‬ ‫رحمه اهلل و برکاته‪ ،‬الصاله! رحمکم اهلل انما یرید اهلل لیذهب‬ ‫عنکم الرجس اهل البی��ت و یطهرکم تطهی را انا حرب لمن‬ ‫(‪)3‬‬ ‫حاربتم انا سلم لمن سالمتم‪».‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪55‬‬ ‫چهره های ‪92‬‬ ‫سالی که گذشت‪ ،‬سال انتخابات ریاست جمهوری ایران بود بر همین اساس اقایان هاشمی رفسنجانی و حسن‬ ‫روحانی مهمترین چهره های سیاست سال قلمداد م ی شوند‪ .‬همانطور که محمدجواد ظریف چهره سال سیاست‬ ‫خارجی ایران است‪ .‬در حوزه های فرهنگی هم م ی توان از افرادی چون علی جنتی سخن گفت‪ .‬در حوزه ورزش شاید‬ ‫بتوان حسین فرکی را چهره سال نامید‪.‬‬ ‫باور نم ی کردیم حاج اقا‬ ‫رد صالحیت شده‬ ‫روایت یاسر هاشمی از روابط‬ ‫ایت ا‪ ...‬و شیخ‬ ‫روحانی هم مشورت م ی کند‬ ‫و هم نقد پذیر است‬ ‫گفت وگوی مثلث با‬ ‫محمدرضا صادق‬ ‫سیاست‬ ‫چهره اول‬ ‫اکبر هاشم ی رفسنجانی از تاثیرگذارترین چهره های سیاست‬ ‫ای�ران در س�ال ‪ 92‬اس�ت‪ .‬تصمی�م او ب�رای حض�ور در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری بسیاری از معادالت سیاسی را تغییر داد‪ .‬خیل ی ها‬ ‫معتقدند که نتیجه انتخابات ارتباط زیادی با نحوه سیاس�ت ورزی‬ ‫هاشمی رفسنجانی دارد‪.‬‬ ‫احتمالمی دادمشورای نگهبان‬ ‫ردصالحیتمکند‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی‬ ‫چهره ها‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫تو گو با مثلث‬ ‫ایت اهلل هاشمی رفسنجانی درگف ‬ ‫ماجرای رد صالحیت خود را روایت کرد‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫سعید اجورلو‪-‬مصطفی صادقی‬ ‫ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی! به نظر م ی رسد که‬ ‫سیاست در سال ‪ 92‬به کام شما بود‪ .‬ایا در پایان‬ ‫سال ‪ 91‬چنین تصوری از سال ‪ 92‬داشتید؟‬ ‫بسم اهلل الرحمن الرحیم‪ ،‬به قطعیت نم ی دانستم‪،‬‬ ‫ولی در سال گذشته‪ ،‬معموال کسانی که به دیدارم م ی امدند‬ ‫و بحث های سیاس��ی و انتخابات را مطرح م ی کردند‪ ،‬بحق‬ ‫انتظار داشتند من هم مثل انها نگران اینده باشم‪ ،‬ولی ب رای‬ ‫انها بیشتر اظهار امیدواری م ی کردم‪ .‬مخصوصا کسانی که‬ ‫تجربیات تلخی داشتند‪ ،‬سخت بود که باور کنند‪ .‬دلیل من این‬ ‫بود که مردم اگاه تر شده اند‪ .‬دوره دولت سابق با همه امکاناتی‬ ‫که داش��ت و با همه حمایت هایی که م ی شد‪ ،‬تجربه خوبی‬ ‫ب رای مردم بود و مطمئنا زمینه ب رای تجربه جدیدی در تاریخ‬ ‫انقالب پی دا شد‪ .‬امیدوار بودم وضع امسال بهتر از اوضاع دولت‬ ‫سابق شود و همین را هم به کسانی که م ی پرسیدند یا نگران‬ ‫بودند‪ ،‬منتقل م ی کردم‪ .‬دلیل دیگری نداشتم‪ ،‬یعنی این گونه‬ ‫نبود که از حرف های رهبری یا تصمیمات دیگر نقل کنم‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین ویژگ ی های جنابعالی در دنیای‬ ‫سیاست‪ ،‬پذیرفتن ریس�ک باالست‪ .‬هیچ موقع‬ ‫از روی دیگر سکه سیاس�ت که شکست است‪،‬‬ ‫هراسی نداشته اید‪ .‬در انتخابات مجلس ششم و‬ ‫ریاست جمهوری نهم شرکت کردید‪ .‬این ویژگی‬ ‫را از کس�ی اموخته اید یا از ویژگ ی های طبیعی و‬ ‫شخصی است؟‬ ‫در خیلی از مسائل تحت تاثیر شخصیت امام (ره)‬ ‫بودم‪ .‬یک طلبه ساده بودم که از یک روستای دور افتاده به قم‬ ‫امدم‪ .‬روحیات خاصی را به صورت فطری در خانواده داش��تم‪،‬‬ ‫ولی رفتار و اظهارات امام (ره) خیلی در ما تاثیر داشت‪ .‬حرف‬ ‫ایشان ب رای ما حجت بود‪ .‬در بسیاری از مسائل‪ ،‬وقتی خودمان‬ ‫فکر م ی کردیم‪ ،‬ب ر اساس ان حرف م ی زدیم‪ ،‬ولی اگر در همان‬ ‫مس��اله امام (ره) س��خنی م ی گفتند‪ ،‬خیال ما راحت م ی شد‪.‬‬ ‫به ه ر حال این حالت بود‪ ،‬اما فکر م ی کن��م از زمانی که وارد‬ ‫مبارزه ش��دیم‪ ،‬تا االن افکار و گفتار ما ـ به جز در مواردی که‬ ‫باتوجه به شرایط زمان معموال نگاه عوض م ی شود ـ خیلی‬ ‫فرق نکرده است‪ .‬یعنی تفاوت اساسی پی دا نکرده‪ ،‬چون اهداف‬ ‫و مشی همان است‪ .‬البته گفتم که تطور زمان شرایطی پیش‬ ‫م ی اورد که انسان باید خود را منطبق کند‪.‬‬ ‫ی هاشمی‪ ،‬همان‬ ‫به صورت کمی م ی توان گفت اقا ‬ ‫هاشمی اول انقالب است؟‬ ‫بله‪ ،‬خطب ه ها و سخنران ی ها و مصاحب ه های من در‬ ‫طول این سال ها موجود است که م ی توانید بخوانید‪.‬‬ ‫ی هاش�می! ش�ما در دو انتخاب�ات به صورت‬ ‫اقا ‬ ‫مستقیم در نتیجه تاثیر داش�تید؛ یکی در سال‬ ‫‪ 84‬و دیگری در سال ‪ 92‬که نتایج این دو انتخابات‬ ‫برای حضرتعالی متفاوت بود‪ .‬اگر زمان به س�ال‬ ‫‪ 84‬برگردد‪ ،‬باز هم تصمیم به حضور م ی گیرید؟‬ ‫از بابت انجام وظیفه جمع شده بود‪ ،‬اما نگران ی هایم باقی بود و‬ ‫هر روز بیشتر م ی شد‪ .‬اتفاقا اگر نم ی امدم و شرایط هشت سال‬ ‫گذشته را م ی دیدم‪ ،‬خودم را سرزنش م ی کردم‪ ،‬ولی دیگر ب رای‬ ‫این موضوع پیش خداوند و مردم شرمنده نیستم‪.‬‬ ‫اصالح طلبان در این دو دوره یعنی سال های ‪ 84‬و‬ ‫‪ 92‬نگرش های متفاوتی نسبت به شما داشتند‪.‬‬ ‫از نقدهای تند و رادیکالیزم به دفاع از نامزدی شما‬ ‫در سال ‪ 92‬رسیدند‪ .‬خیلی از اصالح طلبان در هر‬ ‫دو دوره حرف ه�ای متفاوتی زده اند‪ .‬فکر م ی کنید‬ ‫چرا نگرش انه�ا در این دو انتخابات نس�بت به‬ ‫شما عوض شد؟‬ ‫درسال‪ 84‬ابتداامیدیبهگذشتنازفیلترشورای نگهبان‬ ‫نداش��تند‪ .‬تا زمان نام نویس��ی این گونه بود‪ .‬در شش ماه قبل از‬ ‫انتخابات‪ ،‬خیل��ی از اصالح طلب ها و اس��تانداران اقای خاتمی‬ ‫بارها و بارها به دیدار من م ی امدند که بیایم‪ .‬مثل این دفعه بود‬ ‫و فرقی نداشت‪ .‬ولی وقتی اقایان مهرعلی زاده و دکتر معین تایید‬ ‫یدانستند که‬ ‫شدند‪ ،‬خیال کردند رای دارند و تنها مرا رقیب خود م ‬ ‫بعض ی هابداخالق ی هایسیاسیکردند‪.‬البتهدرسال هایقبلهم‬ ‫این کارها را کرده بودند که دوباره تکرار کردند‪.‬‬ ‫در ای�ن انتخاب�ات قب�ول کردند که ش�ما محور‬ ‫انتخابات باشید؟‬ ‫واقعیتی ب رایشان کشف شد‪.‬‬ ‫روز ثب ت نام و روز اعالم عدم احراز صالحیت؛ شما‬ ‫هم نقطه عطف این انتخابات بودید و هم در کانون‬ ‫مباحث انتخابات قرار گرفتی�د‪ .‬واقعا در ان چند‬ ‫س�اعت باقیمانده برای نام نویس�ی چه اتفاقی‬ ‫افتاد که تصمیم به حضور گرفتید؟ ایا ناگفته ای‬ ‫هم وجود دارد؟‬ ‫بعید م ی دانس��تم‪ ،‬ولی در مسائل سیاسی انسان‬ ‫باید هر احتمالی را بدهد‪.‬‬ ‫چرا بعد از اعالم شورای نگهبان سکوت کردید؟‬ ‫چون ب ر اس��اس تکلی��ف امده بودم‪ ،‬خوش��حال‬ ‫بودم که به تکلیفم عمل کرده ام‪ .‬در روزه��ای قبل از اعالم‬ ‫هم مسائلی بود که تقریبا م ی دانس��تم این کار را م ی کنند‪.‬‬ ‫چون یکی از مسئوالن امنیتی با معاونانش به جلسه شورای‬ ‫نگهبان رفته ب��ود‪ .‬بعض ی ها اعت��راض کردند ک��ه این کار‬ ‫غیرقانونی است که کسی در جلسه مربوط به انتخابات بیاید‪.‬‬ ‫ولی دبیر شورای نگهبان با اختیار خودشان به معاونان گفته‬ ‫بود که بیرون بروند و ان مسئول وارد جلسه شد و گزارش داده‬ ‫بود که «ماموران م��ا هر روز صبح تا غروب دارند از سراس��ر‬ ‫کشور نظرسنجی م ی کنند و ب ر اس��اس نظرسنج ی ها‪ ،‬رای‬ ‫اقای هاشمی تا االن ‪ 75‬درصد قطعی است و اگر همین موج‬ ‫و روند ادامه داشته باشد‪ ،‬خیلی باالتر م ی رود و اگر ایشان بیاید‬ ‫تمام رشته های چند س��اله ما را پنبه م ی کند‪ ».‬بعد از اینکه‬ ‫تصمیم گرفتند این کار را بکنند‪ ،‬اقای دکتر روحانی را به شورای‬ ‫نگهبان خ واسته و گفته بودند ‪« :‬تصمیم این است و ترجیح ما‬ ‫این است که ایشان انصراف بدهند‪ ».‬اقای روحانی گفته بودند‪:‬‬ ‫«مردم را چه کار م ی کنید؟! باتوجه به هیجانات مردم حوادثی‬ ‫پیش م ی اید‪ ».‬گفته بودند‪« :‬ب رای ان هم باید فکری بکنیم‪».‬‬ ‫اقای روحانی خبرشان را اورد و گفت‪« :‬من صالح نم ی دانم که‬ ‫شما انصراف بدهید‪ ».‬بعد از ایشان اقای دکتر علی الریجانی‬ ‫امد و دوباره همین مطلب را به صورت مفصل تر گفت و من‬ ‫گفتم‪« :‬با امدنم مردم را امیدوار کرده ام‪ ،‬اگر بخواهم انصراف‬ ‫بدهم‪ ،‬خیانت است و من با مردم این گونه رفتار نم ی کنم‪ .‬اگر‬ ‫خودشان م ی خواهند رد کنند‪ ،‬بکنند‪ ».‬علی الریجانی گفت‪:‬‬ ‫«مساله مردم مهم اس��ت‪ ،‬چون ناراحت م ی شوند و شاید در‬ ‫انتخابات ش��رکت نکنند‪ .‬همه ما م ی دانیم که این انتخابات‬ ‫خیلی مهم اس��ت‪ ».‬گفتم‪« :‬این دیگر مربوط به انهاس��ت‪.‬‬ ‫وقتی امدم‪ ،‬مردم در سراسر کشور ستاد تشکیل دادند و دارند‬ ‫فعالیت م ی کنند‪ .‬من به این مردم نم ی گویم که نم ی ایم‪».‬‬ ‫گفت‪« :‬اگر اقا بگویند‪ ،‬چه کار م ی کنید؟» گفتم‪« :‬اگر ایشان‬ ‫بگویند‪ ،‬انصراف م ی دهم‪ ،‬ولی به مردم م ی گویم که رهبری از‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اصل مساله این بود که عصر جمع ه ای که فردا اخ رین‬ ‫ت نام نویسی بود‪ ،‬در حیاط قدم م ی زدم و منتظر اذان مغرب‬ ‫مهل ‬ ‫ب رای ادای نماز بودم‪ .‬برقی به خاطرم زد که چقدر مستبد شدم!‬ ‫این همه انسان از هر جناح سیاسی و فکری به من م ی گویند‬ ‫«تو م ی توانی مملکت را از وضع فعلی نجات بدهی» ولی من‬ ‫م ی گویم «چنین نیست‪ ».‬به وجدانم مراجعه کردم و با خودم‬ ‫گفتم «تو که همیشه از این حالت دیگران انتقاد م ی کردی‪ ،‬چرا‬ ‫خودت اینگونه شدی؟» وضو گرفتم که نماز بخوانم‪ ،‬ولی دیدم‬ ‫این روحیه افکارم را ب رای نماز مهیا نم ی کند‪ .‬سه بار صبر کردم‬ ‫پس حتی بعد از ثب ت نام هم احتمال م ی دادید که‬ ‫بحث عدم احراز صالحیت مطرح شود؟‬ ‫سیاست‬ ‫در هر دو مقطع یک انگیزه داش��تم و ان عمل به‬ ‫احساس تکلیفی بود که مردم ب رای من ایجاد کرده بودند‪ .‬در‬ ‫سال ‪ 84‬کتابی چاپ شد به نام «دعوت ب رای حضور» که در‬ ‫ان کتاب س��خنان گروها و افرادی که از خرداد ‪ 83‬به دیدارم‬ ‫م ی امدند‪ ،‬منتشر شده است‪ .‬شرایط به گونه ای بود که مردم و‬ ‫شخصی ت ها صراحتا م ی گفتند اگر شما بیایید‪ ،‬روند سازندگی‬ ‫ادامه پیدا م ی کند‪ .‬ب رای انتخابات‪ ،‬دیگر ب رای ادامه سازندگی‬ ‫درخ واست حضور نداشتند‪ ،‬بلکه تاکید م ی کردند که باید بیایید‬ ‫تا کشور نجات پی دا کند‪ .‬در هر دو مقطع خیلی فکر کردم و در‬ ‫مجموع به این نتیجه رسیدم که باید بیایم‪ .‬احساس وظیفه‬ ‫م ی کردم که باید بیایم تا بعدها در تاریخ ش��رمنده نباشم که‬ ‫اگر کاری از دست من برم ی امد؛ چرا ب رای انقالب و مردم انجام‬ ‫ندادم؟ درباره اتفاقات انتخابات س��ال ‪ 84‬هم بیانی ه ای دادم و‬ ‫گفتم که به خدا واگذار کردم‪ .‬پس از حضور در انتخابات‪ ،‬خیالم‬ ‫گفت وگ�و با ای ت اهلل هاشم ی رفس�نجانی‬ ‫اسان است و سخت‪ .‬اسان اس�ت چراکه برای‬ ‫گفت وگو با ایشان انقدر سوال و موضوع وجود‬ ‫دارد که زمان کم م ی اوریم‪ .‬از امروز و اینده و از‬ ‫دیروز و البته این گفت وگو به غایت جذاب است‬ ‫و خواندنی چراکه صراحت لهجه هاش�می این‬ ‫روزها شاید از هر زمانی بیشتر جلب توجه کند‪.‬‬ ‫و س�خت اس�ت چراکه مثل�ث ب ه عنوان‬ ‫مجل�ه ای اصولگرا فرصت گفت وگ�و با ای ت اهلل‬ ‫را یافته اس�ت‪ .‬هم باید قدر فرصت را دانست‬ ‫و از موضعی اصولگرایانه به گفت وگو با ایش�ان‬ ‫پرداخت و هم بای�د ح د و اندازه نگاه داش�ت تا‬ ‫این اعتماد پا برجا بمان�د و دوام یابد‪ .‬از همین‬ ‫رو گرچه کوتاهی زمان‪ ،‬فرصت برخی س�وال ها‬ ‫را گرفت اما تاجایی که مرز اس�انی و س�ختی‬ ‫این گفت وگو بود س�عی کردیم ب�ه حرفه مان و‬ ‫اندیش�ه مان پایبند بنمایم و در عین حال این‬ ‫اعتماد را هم حفظ کنی�م‪ .‬گفت وگو با ای ت اهلل‬ ‫هاشم ی رفس�نجانی ب ه عن�وان چه�ره مه�م‬ ‫سیاست ایران در سال ‪ 92‬تقدیم به خوانندگان‬ ‫مثلث م ی گردد؛ گفت وگویی سخت واسان‪.‬‬ ‫که بتوانم نمازم را با حضور قلب بخوانم‪ .‬چون روحی ه ام از این‬ ‫تفکر متزلزل شده بود‪ .‬باالخره نماز را خواندم و استخاره کردم‪.‬‬ ‫خوب امد‪ ،‬ولی در عین حال ایه قران م ی گفت «به نتیجه ای‬ ‫که فکر م ی کنی‪ ،‬نم ی رسی‪ ».‬بعد از استخاره سه احتمال دادم‪:‬‬ ‫یکی اینکه ‪ -‬قبال که با اقا صحبت کرده بودم‪ ،‬گفته بودم که‬ ‫قطعا نم ی ایم‪ .‬م ی بایست به ایشان م ی گفتم که م ی خواهم‬ ‫بیایم‪ .‬چون حرف قبلی من عوض شده بود‪ .‬ب رای من درست‬ ‫نبود که ایش��ان امدنم را از رسانه ها بشنوند ‪ -‬احتمال م ی دادم‬ ‫اگر به رهبری بگویم‪ ،‬ایش��ان ب ر اساس تصمیم و قرار دو نفری‬ ‫ما‪ ،‬بگویند مصلحت نیست که بیایی‪ .‬احتمال دوم این بود که‬ ‫شورای نگهبان مانع شود‪ .‬سومین احتمال این بود که انتخابات‬ ‫برگزار شود و اتفاقاتی بیفتد و مسائلی پیش بیاید‪ .‬ب رای احتمال‬ ‫اول همان شب با دفتر رهبری تماس گرفتم تا هم اطالع بدهم‬ ‫و هم نظر ایشان را بدانم‪ .‬دفترشان گفتند که اقا به اندرون رفتند‬ ‫و من هم گفتم که صبح فردا م ی گویم‪ .‬صبح که به دفتر امدم‪،‬‬ ‫گفتم دفتر رهبری را بگی رند که ه ر بار به دالیلی موفق نشدیم‪ .‬یا‬ ‫درس داشتند‪ ،‬یا دیدار و مراسم داشتند‪ .‬بع دازظهر خودم تماس‬ ‫گرفتم و گفتند که ما به ایشان دسترس��ی نداریم و استراحت‬ ‫هستند‪ .‬ساعت‪ 5‬تماس گرفتم و به دفترشان گفتم که حتما به‬ ‫ایشان بگویید که من م ی خواهم ثب ت نام کنم‪ .‬گفتند که پس‬ ‫بگذارید به ایشان اطالع بدهیم‪ .‬ساعت پنج و ربع بع دازظهر بود‬ ‫که گفتند اقا م ی گویند ب رای این مساله که نم ی توانیم تلفنی‬ ‫صحبت کنیم‪ .‬با همین جمله متوجه شدم که ایشان مخالفتی‬ ‫ندارند‪ ،‬چون اگر مصلحت نم ی دانستند‪ ،‬م ی گفتند و من هم‬ ‫ب رای ثب ت نام نم ی رفتم‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫من خواستند تا حجت من پیش مردم باشد‪ ».‬گفت‪« :‬این کار‬ ‫ب رای رهبری خوب نیست‪ ».‬گفتم‪« :‬من هم نم ی پسندم که‬ ‫در این شرایط در جامعه این گونه مطرح شود‪ ».‬ایشان هم رفت‬ ‫و انها هم عدم احراز صالحیت را اعالم کردند‪.‬‬ ‫واقعا باورتان م ی شد که چنین کاری را بکنند؟‬ ‫بله‪ ،‬چون من افکار انها را م ی دانستم‪.‬‬ ‫گوی�ا بع�د از نام نویس�ی ش�ما‪ ،‬اق�ای روحانی‬ ‫م ی خواستند انصراف بدهند‪ ،‬درست است؟‬ ‫بله‪ ،‬گفت‪« :‬با امدن شما‪ ،‬من انصراف بدهم؟» من‬ ‫گفتم‪« :‬نه‪ ،‬فعال بمانید‪ ،‬در نهایت یا من م ی مانم یا ش��ما‪».‬‬ ‫چون در همان استخاره‪ ،‬مسائلی را پی ش بینی م ی کردم و به‬ ‫ایشان تاکید کردم که بمانند‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال اقای روحانی تا حدود زیادی با رای بدنه‬ ‫اجتماعی حضرتعالی انتخاب شد‪ .‬ایا قبول دارید‬ ‫که اقای روحانی پیروزی خود را مدیون شماست؟‬ ‫البته ب ی تاثیر نبود ولی ایشان مدیون مردم است‪.‬‬ ‫مردم ب ر اساس اتفاقات هشت سال گذشته‪ ،‬مخصوصا مسائلی‬ ‫که در زم��ان ثبت ن��ام و رد صالحی ت ها اتف��اق افتاد‪ ،‬چنین‬ ‫ی گرفتند‪.‬‬ ‫تصمیم ‬ ‫االن رابطه ش�ما با دکتر روحانی چگونه است؟ با‬ ‫تصوری که از ایشان داش�تید فرق دارند یا همان‬ ‫هستند؟‬ ‫خیلی صمیمی هستیم‪ .‬سابقه همکاری ما به عمر‬ ‫انقالب است‪ .‬در مجلس با هم بودیم‪ .‬در جنگ من فرمانده‬ ‫جنگ بودم و ایشان معاون من در پدافند هوایی بود‪ .‬قبل از‬ ‫ریاست جمهوری ‪ ،‬ایشان دبیر شورای عالی امنی ت ملی بودند‬ ‫که من رئیس ان بودم‪ .‬در مجمع تشخیص مصلحت نظام‬ ‫هم عالوه بر عضویت‪ ،‬رئیس مرکز تحقیقات اس��تراتژیک‬ ‫مجمع بود‪ .‬بعد از انتخابات هم به ایشان گفتم که اوال من هیچ‬ ‫دخالتی در دولت شما ندارم و اگر مشورتی بخواهید‪ ،‬نظ راتم‬ ‫را م ی گویم‪ .‬ثانیا از فرزندانم هم کسی به دولت شما نم ی اید‪.‬‬ ‫ب ر اساس همان صداقت رفتاری به ایشان گفتم که اگر نکات‬ ‫منفی ببینم‪ ،‬تذکر م ی دهم‪.‬‬ ‫الحمدهلل ایش��ان با تدبیر عمل م ی کند و در مجموع‬ ‫جمعه قبل از ثب ت نام استخاره کردم‪.‬‬ ‫در ای�ه ام�ده بود‪« :‬ب�ه نتیج�ه ای که فکر‬ ‫م ی کنی‪ ،‬نم ی رسی»‬ ‫بع�د از پیغ�ام رد صالحی�ت‪ ،‬اق�ای‬ ‫روحان�ی به م�ن گف�ت صلاح نم ی دانم‬ ‫انصراف بدهید‬ ‫‪60‬‬ ‫اگر فضای عمومی جامع�ه مثل االن‬ ‫باش�د‪ ،‬اصالح طلبان اکثری�ت مجلس را‬ ‫م ی گیرند‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫چهره ها‬ ‫به روحان�ی گفته ام که هی�چ دخالتی‬ ‫در دولت شما ندارم و از فرزندانم کسی به‬ ‫دولت شما نم ی اید‬ ‫ایا در مدیریت اجرایی هم کارهایشان را مثل سابق‬ ‫قبول دارید؟‬ ‫شهرها و مناطق عشایری و مرزها و حتی در مراکز اقتصادی و‬ ‫تجاری را دیدم که بعد از نام نویسی من مثل موج در کشور به‬ ‫راه افتاد‪ ،‬مطمئن شدم که اقای روحانی رای م ی اورد‪.‬‬ ‫به خاطر انقالب‪ ،‬کشور و مردم راضی هستم‪.‬‬ ‫ی ب ه وجود‬ ‫االن میانه روه�ا در کش�ور ضلع س�وم ‬ ‫اورده اند‪ .‬باتوجه به حضور همه سالیق سیاسی‪،‬‬ ‫نظر ش�ما درب�اره کابین�ه و دولت اق�ای روحانی‬ ‫چیست؟‬ ‫کارشان عاقالنه و ب ر اساس نگاه سیاسی بود و تاثیر‬ ‫گذاشت‪ .‬چون اگر اقای دکتر عارف م ی ماند‪ ،‬رای اقای دکتر‬ ‫روحانی با تفاوت کمتر و بیشتر تقسیم م ی شد و در ان صورت‬ ‫به مرحله دوم م ی رسید‪.‬‬ ‫تا اینجا ب ر اساس شناخت ما از ایشان است‪.‬‬ ‫باتوجه به شرایط موجود‪ ،‬موانع و مضیقه ها‪ ،‬توانستند‬ ‫کابینهمعق ولیانتخابکنندوراهمعق ولیهمم ی روند‪.‬‬ ‫اعضای کابینه با شما مشورت م ی کنند؟‬ ‫اوال باتوجه به مباحث مجمع تشخیص در جلسات‬ ‫مجمع ش��رکت م ی کنند و غیر از این هم‪ ،‬گاهی م ی ایند و‬ ‫درباره مسائل مربوط به کشور و وزارتخانه هایشان صحبت‬ ‫م ی کنیم‪.‬‬ ‫االن روابط شما با رهبری چگونه است؟‬ ‫قبال که مسئولیت داشتیم‪ ،‬الزم بود که در مسائل‬ ‫مهم با ایشان دیدار و مشورت بیشتری کنم‪ .‬االن هم همان‬ ‫جلسات با فاصله زمانی بیشتر برگزار م ی شود که درباره شرایط‬ ‫امروز و اینده کشور‪ ،‬منطقه‪ ،‬جهان اسالم و اتفاقات بی ن المللی‬ ‫صحبت م ی کنیم‪ .‬گاهی هم مسائل فقهی مطرح م ی شود‬ ‫که نظ راتمان را م ی گوییم‪.‬‬ ‫در اصول اشتراک نظر دارید؟‬ ‫بله‪ ،‬در تدوین سیاس��ت های کلی‪ ،‬مشاور ایشان‬ ‫در مجمع هستیم‪ .‬البته در طول ‪ 35‬سال فراوان اتفاق افتاده‬ ‫که نظ رات ما در بعضی از مسائل متفاوت باشد‪ ،‬ولی از همان‬ ‫اختالف نظرها به اشتراک نظر م ی رسیم‪.‬‬ ‫نقش رهبری را در پرش�ور برگزار شدن انتخابات‬ ‫اخیر چگونه یافتید؟‬ ‫نقش رهبری در انتخابات متوجه ش��ور و اشتیاق‬ ‫مردم ب رای حضور و صحت برگزاری ان است‪ .‬من چند مورد را‬ ‫م ی گویم تا مشخص شود که نقش ایشان چقدر برجسته بود؛‬ ‫اوال در نامگذاری سال ‪ ،92‬حماسه سیاسی گفتند که مصداق‬ ‫کامل و نقطه عطف ان انتخابات بود‪ .‬ثانیا گفتند که هی چ کس‪،‬‬ ‫حتی خانواده ام نم ی دانند به چه کس��ی رای م ی دهم که این‬ ‫جمله نوعی اعتماد به مردم داد‪ .‬ثالثا به انتخابات فراتر از نظام‬ ‫و انقالب‪ ،‬رویکرد ملی دادند و اعالم کردند که حتی کسانی‬ ‫که نظام را قبول ندارند‪ ،‬به خاطر کش��ور ای��ران در انتخابات‬ ‫شرکت کنند و رابعا اعالم کردند که رای مردم حق الناس است‪.‬‬ ‫این جمله ایشان خیلی تاثیر داشت‪ .‬اگر به تقسیم ارا از نظر‬ ‫سیاسی در جامعه نگاه کنید‪ ،‬م ی بینید که یک نفر با یک نوع‬ ‫تفکر و پنج نفر دیگر با تفکر دیگری بودند و ارای انها‪ ،‬یعنی‬ ‫این یک نفر و ان پنج نفر هم تقریبا مساوی و رقابت تنگاتنگ‬ ‫بود‪ .‬هر کس��ی که ادعای پیروی از والیت م ی کند‪ ،‬باید ب رای‬ ‫نهادینه شدن این حرف رهبری در جامعه تالش کند که رای‬ ‫مردم حق الناس است‪ .‬وقتی یک فقیه و مرجع تقلید این حرف‬ ‫یزنند‪ ،‬معنایش این است که دست بردن در رای مردم مثل‬ ‫را م ‬ ‫سرقت از اموال و لباس دیگران است‪ .‬این حرف ب رای ماموران‬ ‫انتخابات در نام نویسی‪ ،‬نظارت‪ ،‬شمردن و اعالم نتایج تکلیف‬ ‫م ی اورد‪ .‬حتی اگر کس��ی با نگاه سیاسی و به خاطر مسائل‬ ‫شخصی مردم را از رای دادن به یک نفر با رد صالحیت محروم‬ ‫کند‪ ،‬طبق این حرف رهبری که یک فتوای سیاس��ی است‪،‬‬ ‫دست بردن در حق الناس محسوب می شود‪ .‬حق الناس هم‬ ‫به گونه ای است که خداوند نم ی گذرد‪ ،‬هر چند از حق خود با‬ ‫یک توبه م ی گذرد‪ .‬این حرف یک نکته تاریخی است و اگر‬ ‫در اینده هم ب رای هر انتخابی ای��ن جمله نصب العین همه‬ ‫مسئوالن باش��د‪ ،‬مطمئن باش��ید مردم با اطمینان و اعتماد‬ ‫بیشتری شرکت م ی کنند‪.‬‬ ‫ی مطمئن شدید که اقای روحانی برنده‬ ‫از چه زمان ‬ ‫م ی شوند؟‬ ‫وقتی شور و شوق مردم سراسر کشور در روستاها‪،‬‬ ‫کار اقای خاتمی و دوستانش چقدر تاثیر داشت؟‬ ‫معروف است که بعد از جلسات مجمع روز شنبه‪،‬‬ ‫گروهی م ی نشینید و درباره مسائل مهم گفت وگو‬ ‫م ی کنید و درباره مس�ائلی مثل دولت وحدت ملی‬ ‫و نامزد انتخاب�ات هم بحث م ی ش�ود‪ .‬ایا بحث‬ ‫نامزدی شما هم در این جلسات مطرح شد؟ اصوال‬ ‫محتوای این جلسات چیست؟‬ ‫از چند س��ال قبل هر روز که جلسه مجمع داریم‪،‬‬ ‫بعد از جلسه چند نفر از دوستان م ی مانند و تا ناهار که با هم‬ ‫هستیم‪ ،‬درباره مس��ائل مختلف بحث م ی کنیم‪ .‬از چند ماه‬ ‫قبل از انتخابات‪ ،‬وقتی بحث شد‪ ،‬اول به من گفتند که گفتم‪:‬‬ ‫«نم ی ایم‪ ».‬به اقای ناط��ق گفتیم که گفت‪« :‬نم ی ایم‪ ».‬به‬ ‫اقای روحانی گفتم که گفت‪« :‬م ی ایم‪ ،‬به شرط اینکه از من‬ ‫حمایت کنید‪ ».‬به ایشان گفتم‪« :‬در صورتی حمایت م ی کنم‬ ‫که اقا موافق باشند‪ .‬بروید با ایشان مالقات کنید و بگویید‪ .‬اگر‬ ‫واقعا راضی بودند‪ ،‬بیایید‪ ».‬ایشان هم رفت و وقتی امد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«رهبری راضی هستند و تشویق کردند‪».‬‬ ‫غیر از این‪ ،‬ایا جلسات دیگری هم با حضور افراد‬ ‫دیگری مثل حجت االسالم سی د حسن اقا خمینی‬ ‫یا حجت االسلام خاتمی و حجت االسالم ناطق‬ ‫داشتید؟‬ ‫نه‪ ،‬جلس ه ای نداش��تیم‪ ،‬ولی باتوجه به حساسیت‬ ‫موضوع و اوضاع کش��ور‪ ،‬هر جا همدیگر را م ی دیدیم‪ ،‬بحث‬ ‫انتخابات مطرح بود‪ ،‬ولی جلس ه ای نگذاشتیم که مجموعه‬ ‫ما جمع شویم و تصمیم بگیریم‪ .‬البته خیل ی ها در ان شرایط‬ ‫وقت م ی خواستند و به محل کار یا منزل م ی امدند و مسائلی‬ ‫را مطرح م ی کردند‪.‬‬ ‫منش سیاسی شما ب ه گونه ای بود که در یک جناح‬ ‫ق رار نگیرید تا توازن سیاسی کشور به نفع جناحی‬ ‫سنگین نش�ود‪ .‬اما به گواه تاریخ‪ ،‬در مقطعی به‬ ‫اصولگرایان ام�روز نزدیک بودید و در چند س�ال‬ ‫اخیر به نظر م ی رس�د ب�ه اصالح طلب ها نزدیک‬ ‫هس�تید‪ .‬ایا بعد از انتخابات ‪ 92‬احتمال دارد که‬ ‫رابطه شما با اصولگرایان نزدیک تر شود؟‬ ‫مش��ی من همیش��ه ثابت اس��ت‪ .‬اوال اوایل که‬ ‫جناح ها تفکیک نش��ده بودن��د‪ ،‬من جزو روحانی��ت مبارز و‬ ‫حزب جمهوری اس�لامی بودم ک��ه هنوز هم در ه��ر دو جا‬ ‫هس��تم‪ .‬در گذش��ته این دو‪ ،‬محور هر انتخاباتی بودند که‬ ‫همه شخصی ت ها در ان عضو بودند‪ .‬بعدها مجمع روحانیون‬ ‫تش��کیل ش��د که منتقد بودند و م ی گفتند جامعه روحانیت‬ ‫انحصار طلبی م ی کند‪ .‬تا حدودی این گونه بود‪ ،‬چون اکثریت‬ ‫مجل��س را داش��تند و دولت را ب ر اس��اس نظ رات خودش��ان‬ ‫تش��کیل م ی دادند‪ .‬در مراحلی‪ ،‬مخصوصا در دولت دوم من‪،‬‬ ‫این اصطالحات سیاس��ی نمود پیدا کردند‪ .‬البت��ه ان زمان‬ ‫اصطالحات راس��ت و چپ یا محافظ��ه کار و رادیکال بودند‪.‬‬ ‫در تاریخ هس��ت که از زمان دولت اق��ای خاتمی‪ ،‬اصولگرا و‬ ‫اصالح طلب وارد ادبیات سیاسی کشور شد‪ .‬من جزو هیچ کدام‬ ‫نبودم‪ .‬در مجلس که بودم‪ ،‬با اینکه اکثریت با رادیکال ها بود‪،‬‬ ‫همه جناح ها به من ب رای ریاست رای م ی دادند‪ .‬م ی دانید که‬ ‫خیل ی ها مثل اق��ای دکتر والیتی ب رای نخس��ت وزیری رای‬ ‫نم ی اوردند‪ .‬در حزب جمهوری اسالمی دو جناح چپ و راست‬ ‫داشتیم و ما چند نفر هم به عنوان معتدل شناخته م ی شدیم‪.‬‬ ‫با هی چ یک از گروه ها نبودیم و در عین حال با هر دو گروه کار‬ ‫م ی کردیم‪ .‬دولت من هم این گونه بود‪ .‬کابینه ام تقریبا نصف‪،‬‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫نصف بود‪ .‬روزنامه سالم که م ی خواست انتقادات جناحی کند‪،‬‬ ‫یک بار از کابینه امار گرفت و اعالم ک��رد که هر دو جناح در‬ ‫کابینه هستند‪ .‬انتخاب استانداران هم بر همین اساس بود‪.‬‬ ‫وزرای کش��ور من یک بار اقای عبداهلل نوری و یک بار اقای‬ ‫عل ی محمد بشارتی بودند که وابستگی سیاسی انها معلوم‬ ‫است و استاندارانشان هم تقریبا نصف‪ ،‬نصف بودند‪ .‬به انها‬ ‫گفته بودم که ب رای انتخاب فرمانداران هم مراعات کنید‪ .‬به‬ ‫وزرا گفته بودیم معاونین را با این نگاه انتخاب کنید‪ .‬سیاست‬ ‫من این گونه بود‪ .‬در انتخابات ریاست جمهوری دوره هفتم که‬ ‫اقای خاتمی پیروز شد‪ ،‬شکس ت خورده ها تحلی ل های عجیب‬ ‫و غریبی م ی کردند‪ .‬یک بار م ی گفتند خطبه نماز جمعه اقای‬ ‫هاشمی باعث پیروزی اقای خاتمی شد و یک بار م ی گفتند که‬ ‫مردم نم ی خواستند به سیاست های اقای هاشمی رای بدهند‪،‬‬ ‫به همین دلیل به اقای خاتم��ی رای دادند‪ .‬تندروهای جناح‬ ‫ی م ی کردند‪.‬‬ ‫پیروز همان انتخابات هم تحلی ل های متناقض ‬ ‫کاری که م��ن در نماز جمعه ک��رده بودم‪ ،‬ب ر اس��اس وظیفه‬ ‫ریاست جمهوری و س��وگندی بود که خورده بودم‪ .‬ان روزها‪،‬‬ ‫مخصوصا قبل از همان خطبه معروف‪ ،‬در اتاقی که ب رای قبل‬ ‫از شروع خطب ه ها اماده کرده بودند‪ ،‬از دو گروه افرادی امده بودند‬ ‫و طرف دیگر را متهم به ب رنامه ریزی ب رای تقلب م ی کردند‪ .‬هم‬ ‫در ان خطبه و هم در ستاد انتخابات کشور هشدار دادم که هر‬ ‫کس بخواهد اعتبار نظام را مخدوش کند‪ ،‬برخورد م ی کنم‪.‬‬ ‫مانع ش��دم که کس��ی به فکر تقلب نیفتد‪ .‬جالب است که‬ ‫شکس��ت خوردها از بس عصبانی بودند‪ ،‬م ی گفتند‪« :‬چون‬ ‫اقای هاشمی جلوی تقلب را گرفت‪ ،‬ما شکست خوردیم!»‬ ‫در خص�وص انتخاب�ات این�ده مجل�س‪ ،‬این�ده‬ ‫ب عال�ی مث�ل انتخاب�ات اخی�ر‬ ‫سیاس�ت جن�ا ‬ ‫ریاست جمهور است؟‬ ‫سیاست من برگزاری پرش��ور انتخابات است‪ .‬در‬ ‫خصوص ترکیب مجل��س هم مایلم از هر دو جناح باش��ند‬ ‫تا مجلس به عنوان عصاره ملت و ب��ه فرموده امام «در راس‬ ‫امور» نگاه حزبی‪ ،‬جناحی و باندی به تصمیمات مهم کشور‬ ‫نداشته باشد‪ .‬مجلس باید بحاث باشد‪ .‬در انتخابات از کسی‬ ‫حمایت نم ی کنم‪ ،‬ولی دلم م ی خواه��د از افکار مختلف در‬ ‫مجلس باشند تا بحث های کارشناسی باش��د‪ .‬ب رای برنامه‬ ‫جزئی انتخابات و حمایت ها هم باید شرایط ان روز و افرادی را‬ ‫که نام نویسی م ی کنند‪ ،‬ببینیم‪.‬‬ ‫باتوجه به شرایط موجود‪ ،‬ایا ترکیب اینده مجلس‬ ‫تغییر م ی کند؟‬ ‫اگر فضای عمومی جامعه مثل االن باشد‪ ،‬اکثریت‬ ‫را اصالح طلب ها م ی ب رند‪ ،‬البته بستگی به عملکرد جناح انها‬ ‫در دولت دارد‪ .‬چون نتیجه انتخابات ب ر اساس رضایت مندی‬ ‫مردم است‪.‬‬ ‫ایا موافق نامزدی ناطق برای مجلس هستید؟‬ ‫اقای ناطق از نیروهای با سابقه و مجرب در قوای‬ ‫مقننه و مجریه هستند و باید از ظرفیت ایشان ب رای پیشرفت‬ ‫کشور و رسیدگی به امور مردم بیشتر استفاده کرد‪.‬‬ ‫تصور ش�ما از عم�ر دولت اق�ای روحانی چگونه‬ ‫است؟‬ ‫نامه من فقط درباره امریکا نبود‪ .‬چند موضوع را در‬ ‫نامه ای به امام (ره) نوشتم و گفتم که اگر این مسائل در حیات‬ ‫شما حل نشود‪ ،‬بعد از شما هیچ کس نم ی تواند حل کند‪ .‬چون‬ ‫نامه را دست نوشته به امام (ره) داده بودم‪ ،‬احتمال م ی دادم که‬ ‫پی دا نشود‪ .‬حتی بعضی از منتقدان وقتی نم ی توانستند درباره‬ ‫محتوای نامه حرف بزنند‪ ،‬وجود اصل نامه را منکر م ی شدند‬ ‫که الحمدهلل موسس��ه حفظ و نش��ر اثار امام اعالم کرد که‬ ‫اقای ظریف از سابقون ش��خصی ت های سیاست‬ ‫خارجی بودند که زمان دکتر والیتی در مذاکرات حضور داشت‪.‬‬ ‫حتی این اواخر که از سازمان ملل برگشته بود‪ ،‬معاون بی ن الملل‬ ‫دانشگاه ازاد اسالمی بود‪ .‬انصافا شخصیت الیقی هستند‪.‬‬ ‫باتوجه به اینکه این ش�ماره اخرین شماره ما در‬ ‫سال جاری و احتماال تا نیمه اول فروردین سال ‪93‬‬ ‫اس�ت‪ ،‬م ی خواس�تیم نظرتان را درباره عید نوروز‬ ‫هم بفرمایید‪.‬‬ ‫عید نوروز بهترین سند ب رای حسن سلیقه مردم ای ران‬ ‫در انتخاب سال و ماه است‪ .‬شما اغاز سال جدید را در جاهای‬ ‫دیگر دنیا ببینید‪ ،‬یا ثبات زمانی ندارد یا در زمان نامناسبی است‪.‬‬ ‫ولی سال نو در فرهنگ ای رانیان زمانی اغاز م ی شود که زمین و‬ ‫زمان پس از سرمای زمستان‪ ،‬در بهار نف س تازه م ی کند‪ .‬سبزه ها‬ ‫و گل ها سر از خاک در م ی اورند‪ .‬درختان لباس تازه م ی پوشند‪.‬‬ ‫هوا از سرمای کشنده به سوی تابش مطبوع خورشید م ی رود‪.‬‬ ‫انقدر خوب بود که وقتی اس�لام به ای ران ام��د‪ ،‬مورد پذیرش‬ ‫حاکمان اسالمی و حتی حاکمان غی ر اسالمی که بعدها چندبار‬ ‫ای ران را اشغال کردند‪ ،‬قرار گرفت‪ .‬فرصت خوبی است تا به همه‬ ‫کسانی که به زبان شی رین فارسی صحبت م ی کنند و در تقویم‬ ‫خویش‪ ،‬بهار را به عنوان اغاز س��ال م ی دانند‪ ،‬تبریک بگویم‪.‬‬ ‫توصیه من تکرار ذهنی و زبانی دعای تحویل سال است که‬ ‫مانند دعای قنوت نماز که از خدا ابادی دین و دنیا را م ی خ واهیم‪،‬‬ ‫از درگاه احدیت به عنوان «محول الحول و االح وال» م ی خ واهیم‬ ‫که «حول حالنا الی احسن الحال»‪.‬‬ ‫خیلی ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید‪.‬‬ ‫موفق باشید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫چش م انداز شما درباره مذاکرات هسته ای و روابط‬ ‫اخیرا فرمودی�د درباره امریکا نام�ه ای به امام (ره)‬ ‫نوشته بودید که ایشان جواب ندادند‪.‬‬ ‫گویا اقای ظریف به شما نزدیک هستند‪ .‬با شما‬ ‫مشورت هم م ی کنند؟‬ ‫سیاست‬ ‫بستگی به عملکرد دولت ایشان در این چهار سال‬ ‫دارد‪ .‬ایشان ب رای رسیدگی به امور مصمم است‪ .‬اگر بتواند در‬ ‫سیاست خارجی به اهداف نظام برسد و در داخل هم کشور را‬ ‫از رکود تورمی نجات دهد‪ ،‬مردم حتما اقبال نشان م ی دهند‪.‬‬ ‫استع داد کار کردن در کشور زیاد است‪ .‬خیلی از طرح ها معطل‬ ‫هستند که اگر به نتیجه برسند‪ ،‬باعث رونق کشور م ی شوند‪.‬‬ ‫خیلی از تولیدات به خاطر مواد اولیه و ارز متوقف هستند که‬ ‫اگر گره ها باز شود و بتواند دنیا را مشتاق به کار کردن در ای ران‬ ‫کند‪ ،‬موفق م ی شود‪ .‬کاری که ما بعد از جنگ کردیم‪ .‬اولین‬ ‫کار ما در دولت سازندگی‪ ،‬حل سیاست خارجی با تنش زدایی‬ ‫بود که خیلی از کارها را اسان کرد‪.‬‬ ‫ایران و امریکا چیست؟‬ ‫در مذاکرات هسته ای‪ ،‬سیاست نظام همین است‬ ‫که از طرف دولت و تیم مذاکره کننده اعالم شد‪ .‬اگر غ رب ی ها و‬ ‫امریکا صادق باشند و واقعا بخواهند مسائل هسته ای را حل‬ ‫کنند‪ ،‬نیاز به جلس��ات طوالنی و مذاکرات پ ی درپی نیست‪.‬‬ ‫چون اصل حرف انها این است که شما دارید به طرف سالح‬ ‫هسته ای م ی روید و ما هم م ی گوییم اوال به خاطر اعتقادات‬ ‫اس�لامی وقتی رهبر جامعه و مرجع تقلید م ی گویند تولید‬ ‫سالح هسته ای حرام است به طرف ان نم ی رویم‪ .‬ثانیا به خاطر‬ ‫مسائل انسانی‪ ،‬حتی اگر داشته باشیم هم نمی توانیم استفاده‬ ‫کنیم‪ .‬در جنگ تحمیلی ثابت کردیم که تحت هر شرایطی‬ ‫از سالح کشتار جمعی استفاده نم ی کنیم‪ .‬چون وقتی صدام‬ ‫مواد و سالح شیمیایی را از شرکت های غربی م ی گرفت‪ ،‬ما‬ ‫هم م ی توانستیم بگیریم‪ .‬ان قدر مسائل انسانی ب رای ما مهم‬ ‫بود که وقتی م ی خ واستیم ب رای جلوگیری از جنایت های ارتش‬ ‫بعث‪ ،‬شهرها و مناطق مسکونی ع راق را بزنیم‪ ،‬امام (ره) به ما‬ ‫دستور داده بودند که ‪ 48‬ساعت قبل اعالم کنید که کدام شهر‬ ‫را م ی خواهید بزنید‪ ،‬تا مردم بتوانند جان خود را نجات دهند‪.‬‬ ‫به ه ر ح��ال اگ��ر انها صادق باش��ند‪ ،‬م��ا خیلی خوب‬ ‫م ی توانیم ثاب��ت کنیم ک��ه در ان فضا نیس��تیم‪ .‬ما به هر‬ ‫سوالش��ان جواب م ی دهیم ولی اگر بخواهند از موضع برتر‬ ‫و با حالت تهدید مذاکره کنند‪ ،‬اوال ملت ای ران ثابت کرده که‬ ‫تسلیم نم ی شود و ثانیا مذاکره در ان حالت معنا نم ی دهد‪.‬‬ ‫در چن��د دیدار که ط��ی ماه ه��ای اخیر با مس��ئوالن‬ ‫کشورهای اروپایی داشتم به انها صراحتا گفتم که اگر صادق‬ ‫باشید‪ ،‬م ی توانید در یک جلسه تصمیم بگیرید‪ .‬شک دارم ـ‬ ‫مطمئن نیس��تم ـ که هدف دیگری داشته باشند‪ .‬البته امید‬ ‫دارم‪ ،‬چون تا به حال هیچ نفعی از این کار نبردند‪ .‬اگر نفت و گاز‬ ‫خود را در حد صادرات معمول‪ ،‬بفروشیم‪ ،‬مشکلی نخواهیم‬ ‫داشت‪ .‬ولی انها به خاطر نیازی که دارند‪ ،‬مشکل پی دا م ی کنند‪.‬‬ ‫همین االن غرب ی ها م ی ترسند که گاز روسیه قطع شود‪ .‬اگر‬ ‫گاز ای ران‪ ،‬در می��دان صادرات بود‪ ،‬غرب م ی توانس��ت مانور‬ ‫سیاسی بدهد‪ .‬از لحاظ امنیتی اگر دست ما باز باشد‪ ،‬م ی توانیم‬ ‫منطقه را امن کنیم‪ .‬فهمیدند که ای ران در همه مسائل منطقه‪،‬‬ ‫کشور موثری است‪ .‬اگر ب ر اس��اس این نتیجه‪ ،‬صادقانه جلو‬ ‫بیایند‪ ،‬حل م ی شود و اگر بخواهند شیطنت بکنند‪ ،‬ملت ای ران‬ ‫همیشه بیدار است‪ .‬در خصوص رابطه ای ران و امریکا هم باید‬ ‫بگویم ک��ه امریکای ی ها از زمان دولت م��ن تقاضای مذاکره‬ ‫م ی کردند و من همواره م ی گفت��م‪« :‬باید صداقت خودتان را‬ ‫نشان بدهید تا به شما اطمینان کنیم‪ ».‬گفتند‪« :‬چگونه نشان‬ ‫بدهیم؟» گفتم‪« :‬ب ر اس��اس خریدهایی که کردیم و ندادید و‬ ‫پول هایی که پیش شماست‪ ،‬مطالباتی داریم‪ .‬به عنوان قدم‬ ‫اول‪ ،‬اثبات ح س نیت کنید تا اعتماد کنیم‪ .‬اگر هدف شما ب رای‬ ‫حل مسائل به ما ثابت ش��ود‪ ،‬ب رای مذاکره اقدام م ی کنیم‪».‬‬ ‫هیچ وقت حاضر نش��دند که با این ش��رط مذاکره را ش��روع‬ ‫کنند‪ .‬احتمال م ی دهم که االن میل دارند‪ .‬مخصوصا وقتی‬ ‫اروپای ی ها نشان دادند که دارند ب رای ارتباط با ما از امریکا سبقت‬ ‫م ی گی رند و امریکا هم از انها ناراحت است‪ .‬اقای اوباما اخی را به‬ ‫نمایندگان کنگره گفت‪« :‬اگر تحریم جدیدی وضع کنید‪ ،‬اروپا‬ ‫هم دیگر با ما همراه نخواهد بود‪ ».‬این حرف مهمی است که‬ ‫رئی س جمهوری در کش��ور خودش به کنگره بگوید‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد که شرایط قدری مساعد است‪ ،‬ولی مطمئن نیستم‪.‬‬ ‫دست نوشته موجود است و اتفاقا درباره موضوعات نامه هم‬ ‫توضیح دادند‪ .‬تاریخ این نامه دست نویس و خصوصی چهار‬ ‫صفحه ای ‪ 4‬فروردین ‪ 1366‬است‪ .‬موضوع این نامه درخواست‬ ‫از امام ب رای حل چهار مشکل است‪ .‬نوشته بودم که اگر حل‬ ‫نشود‪ ،‬در اینده مشکالت بزرگی ب رای انقالب به وجود خواهد‬ ‫امد؛ اول دوگانگی نیروهای نظام��ی و چندگانگی نیروهای‬ ‫انتظامی‪ .‬دوم‪ ،‬مش��خص نبودن مرز س��نت های شرعی با‬ ‫سنت ها و عادات عرفی‪ .‬س��وم‪ ،‬ابهامات در سیاست خارجی‬ ‫و رابطه با دولت های بزرگ خصوصا امریکا‪ .‬چهارم‪ ،‬نواقص‬ ‫و ابهامات موجود در قانون اساس��ی‪ .‬در ادامه همین مس��اله‬ ‫چهارم‪ 10،‬موضوع را به عنوان مشکالتی یاد کردم و تجدید نظر‬ ‫درباره انها در قانون اساسی را پیشنهاد داده بودم‪ .‬جالب است‬ ‫که موسسه حفظ و نش��ر اثار امام عین مطلبی را که درباره‬ ‫امریکا نوشتم؛ اورده که چنین است‪ ...« :‬در سیاست خارجی‬ ‫و روابط با دولت های بزرگ و به خص��وص امریکا؛ ابهاماتی‬ ‫وجود دارد که اگر شما رفع نفرمایید‪ ،‬معلوم نیست کسی دیگر‬ ‫بتواند به اسانی رفع کند‪ .‬م ی بینید که دولت هایی مثل سوریه‪،‬‬ ‫لیبی‪ ،‬چین و خود شوروی روابط عادی دارند؛ ولی در جامعه‬ ‫ما حرف زدن معمولی و تجارت با انها مشکل افرین است‪».‬‬ ‫واقعا اگر ایشان وارد نم ی شدند‪ ،‬چه کسی م ی توانست‬ ‫دستور پذیرش قطعنامه را بدهد؟ در خصوص عربستان هم‬ ‫ما را جمع کردند و گفتند‪« :‬خوب نیس��ت ک��ه ما انجام یک‬ ‫فریضه مردم را تعطیل کنیم‪ .‬بروید مس��اله ع ربستان را حل‬ ‫کنید‪ ».‬در خصوص مجمع تشخیص مصلحت نظام چنان‬ ‫دستورات و راهنمای ی های روش��نی دادند که منجر به اصول‬ ‫مربوطه در بازنگری قانون اساسی شد‪ .‬بعد از رحلت امام (ره)‬ ‫و انتخاب ایت اهلل خامنه ای به عنوان رهب��ری‪ ،‬درباره امریکا‬ ‫بحث کردیم‪ .‬حرف از رابطه نبود‪ ،‬من م ی گفتم‪« :‬خوب است‬ ‫که مذاکره کنیم چون در مراحل مختلف‪ ،‬مخصوصا بندهای‬ ‫قطعنامه ثابت کردی��م که زبان و ادبی��ات دیپلماتیک را بلد‬ ‫هستیم‪ ».‬ایشان قانع نشدند و از اول قرار ما این بود که در هر‬ ‫موضوعی که به اشتراک نظر نرسیدیم‪ ،‬رهبری ایشان ب رای‬ ‫من حجت باشد‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫سال سیاست مدار‬ ‫ثبت نام و رد صالحیت ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی س رنوشت‬ ‫انتخابات را تعیین کرد‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫چهره ها‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫سیاس��ت ای ران چهره های زیادی را به خود دیده است‬ ‫اما اکبر هاشم ی رفس��نجانی ب ی تردید یکی از خاص ترین‬ ‫انهاس��ت‪ .‬او در تمام س��ال های پس از انقالب پای ثابت‬ ‫خیلی از رویدادهای مهم بوده است‪ .‬در مهمترین پس ت های‬ ‫سیاس��ی نقش اول را داش��ته و حاال در محوطه پاستور و‬ ‫در س��اختمان مرمر بر صندلی ریاس��ت مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام تکیه زده است‪ .‬او فراز و نشی ب های بسیاری‬ ‫را به چش��م دیده و تجربه کرده‪ ،‬چرخ سیاست گاه به کام او‬ ‫چرخیده و گاه اوضاع بر وفق مرادش نبوده است‪.‬‬ ‫هر چه هست اما سال ‪ 1392‬ب رای هاشمی رفسنجانی‬ ‫پس از چند س��ال س��خت و پرماجرا‪ ،‬ان گونه ب��وده که او‬ ‫م ی خواس��ته؛ خودش رئی س جمهور نشد اما فردی به جای‬ ‫محمود احمدی نژاد راهی پاستور شد که نزدیکترین چهره‬ ‫سیاسی به او به شمار م ی امد‪.‬‬ ‫حاال او راض ی تر و خش��نود تر از همیشه هر روز مسیر‬ ‫جماران تا خیابان ولیعصر(عج) را طی م ی کند تا از ساختمان‬ ‫تاریخی مرمر بر سپهر سیاست ای ران تاثی ر گذار باشد‪.‬‬ ‫در تحلیل انچه بر انتخابات یازدهم گذشته ب ی تردید‬ ‫رفتار و تصمیم هاشمیرفسنجانی مهمترین فاکتور و مولفه‬ ‫ش��کلگیری صحنه نهایی انتخابات بود؛ از نامزد نشدن تا‬ ‫کاندیدات��وری‪ ،‬از عدم اح��راز صالحیت تا ع��دم انصراف از‬ ‫نامزدی‪.‬‬ ‫او بازیگر اول صحنه انتخابات ش��د‪ ،‬همه معادالت را‬ ‫تغییر داد و چینش نیروها و ش��یفت ارا به سمت کاندیدای‬ ‫مورد نظرش را مهندسی کرد‪.‬‬ ‫باید ب رای واکاوی نقش سیاسی هاشمی رفسنجانی‬ ‫در سال ‪ 92‬صحنه دقی ق تری از انچه رخ داده را ترسیم کرد‪.‬‬ ‫چرا هاشمی امد؟‬ ‫«بنا ن��دارم کاندی��دای انتخابات ش��وم»؛ پاس��خی‬ ‫کلیشه ای و اش��نا ب رای هاشمی رفس��نجانی که در پاسخ‬ ‫به دعوت کنندگان انتخاباتی بیان م ی شد؛ دعوت کنندگانی‬ ‫که به باورش��ان‪ ،‬اکبر هاشمی رفس��نجانی در دهه هشتم‬ ‫از عمرش باید یک ب��ار دیگر کاندیدای ریاس��ت جمهوری‬ ‫م ی شد‪.‬‬ ‫او به همه دعوت کنندگان پاسخ رد م ی داد و از تصمیم‬ ‫قطع ی اش ب رای عدم حضور خبر م ی داد‪.‬‬ ‫اما ای��ا او از هم��ان ابتدا ب��ه گزین��ه «کاندیداتوری»‬ ‫نم ی اندیش��یده؟ ایا م ی توان تصور کرد که این سیاستمدار‬ ‫کهنهکار فقط به گزینه «نامزد نش��دن» فکر کرده؟ ش��اید‬ ‫در سطح نخس��ت تحلیل بتوان این گونه صحنه را تصور‬ ‫کرد که او قبل از اینکه ب��ه نامزدی یا عدم نامزدی فکر کند‬ ‫تالش داش��ته تا در نحوه جاگیری نیروهای موثر دوجناح و‬ ‫نیز چینش معادالت سیاسی تاثی ر گذار باشد‪ .‬به یک معنا او‬ ‫در دو زاویه به سیاس��ت ورزی مشغول بوده و ارایش نیروها‬ ‫را به گونه ای موثر تغییر داده یا از شکلگیری طبیعی برخی‬ ‫معادالت جلوگیری کرده است؛ این ادعایی است که اثباتش‬ ‫با نگاهی به انچه در این ماه ها گذش��ته امکان پذیر است‪.‬‬ ‫هاشم ی رفسنجانی از یک س��و با جناح اصالح طلبی مواجه‬ ‫بوده که پس از رویدادها و وقایع سال ‪ 88‬نامناسب ترین دوره‬ ‫خود را تجربه م ی کرد‪ .‬اصالح طلبانی که مدت ها بود با خالء‬ ‫لیدر و کس��ی که حرف اخر را در میان انها بزند گریبانگیر‬ ‫بودند‪ .‬به دیگر سخن اینکه در ان برهه از زمان اصالح طلبان‬ ‫کم فروغ ترین دوره حیات سیاسی شان را تجربه م ی کردند‪.‬‬ ‫هاشمی مانده بود و جناحی که باز در استانه انتخاباتی دیگر‬ ‫تالش هایی را به خود م ی دید ب رای بازیابی همبستگ ی های‬ ‫پیش��ین‪ .‬رفقای س��ابق باز یکدیگر را یافته بودند‪ .‬این اما‬ ‫همه ماجرا نبود‪ ،‬ترمیم همبستگ ی های اسی ب دیده زمان‬ ‫م ی خواس��ت و زحمت‪ .‬روایت ها متفاوت بود و خواست ها‬ ‫مختلف‪ .‬یک��ی از نامزد حداکثری س��خن م ی گفت و لزوم‬ ‫بازگشت به س��ی د محمد خاتمی و در جانبی دیگر از نسل‬ ‫دوم حمایت م ی شد و حتی برخی که در میانشان نزدیکان‬ ‫به هاشمی حضور داشتند به حمایت از یک نامزد اصولگرا‬ ‫فکر م ی کردند‪ .‬در چنین شرایطی است که برخی معتقدند‬ ‫اکبر هاشمی رفسنجانی که در اغاز دهه نود از همیشه به‬ ‫اصالح طلبان نزدیک تر بوده و در کاراکتر ب رادر بزرگتر ایفای‬ ‫نقش م ی کرده م ی توانسته انها را ب رای رسیدن به یک نامزد‬ ‫مشترک متحد کند‪ .‬به بیان دیگر سخن این عده این است‬ ‫که ب رای هاش��می تالش ب رای اجماع اصالح طلبان خیلی‬ ‫سخت نبوده اس��ت‪ .‬اما این طیف از تحلیلگران م ی گویند‬ ‫چون هاشمی یا خودش تصمیم به نامزدی داشته یا به فردی‬ ‫غیر از اصالح طلبان فکر م ی کرده‪ ،‬دلیل مهمی بوده ب رای‬ ‫اینکه او به اجماع روی ی��ک اصالح طلب کمکی نکند‪ .‬اگر‬ ‫تحلیل و ادعای این دسته از تحلیلگران درست هم نباشد‪،‬‬ ‫انچه رخ داده دقیقا در همین پازل احساس م ی شود‪ .‬به دیگر‬ ‫سخن اینکه رفتار سیاسی هاشمی نتیجه اش چیزی غیر از‬ ‫تالش ب رای اجماع اصالح طلبان روی یک فرد اصالح طلب‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫هاشمی و اردیبهشت ‪92‬‬ ‫«هنوز بنا ندارم وارد صحنه ش��وم‪ .‬اگر مطمئن بودم‬ ‫کس��ی غیر از من نم ی تواند شرایط کش��ور را تغییر دهد‪،‬‬ ‫لحظه ای تردید نم ی کردم و وارد عرصه م ی شدم‪».‬‬ ‫«به احتمال ‪ 90‬درصد در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫کاندی��دا نخواهم ش��د‪ ،‬مگر انک��ه یک مطالب��ه عمومی‬ ‫در کشور ش��کل گرفته و بنده احس��اس تکلیف نمایم‪».‬‬ ‫م ی گفتند خانواده اش که حاال همگی در دهه ‪ 90‬سیاس��ی‬ ‫شده اند‪ ،‬کامال مخالف نامزدی او هستند‪ .‬این را هم خودش‬ ‫م ی گفت‪ ،‬ه��م فرزندان��ش‪.‬در این می��ان اما انچ��ه ب رای‬ ‫تحلیلگران رس��یدن به گزاره «هاش��می قطع��ا نم ی اید»‬ ‫را س��خت م ی کرد برخی اظه��ارات افراد خان��واده و حتی‬ ‫افراد نزدیک به او بود‪ .‬محس��ن هاش��می رفس��نجانی در‬ ‫ویژه نامه مثل��ث در نوروز گفته بود‪« :‬خان��واده به اندازه پدر‬ ‫احساس تکلیف نم ی کنند‪ ».‬یاسر هاشمی رفسنجانی نیز‬ ‫به روزنامه ای که به لحاظ سیاس��ی از رسانه های نزدیک به‬ ‫هاشمی به شمار م ی اید‪ ،‬چنین گفته بود‪« :‬اگر اقای هاشمی‬ ‫کاندیدا شوند‪ ،‬به جز اقای روحانی برخی دیگر از کاندیداها‬ ‫هم به نفع ایشان کنار خواهند رفت و این طبیعی است اما‬ ‫تا این لحظه اقای هاشمی به تصمیم خاصی در این مورد‬ ‫نرسیده اند‪».‬‬ ‫زمان اما هر چه م ی گذش��ت حرف های اکبر هاشمی‬ ‫رفسنجانی بیشتر بوی امدن م ی گرفت‪ .‬همه چیز رفته رفته‬ ‫از فراهم شدن نامزدی خبر م ی داد‪ .‬او حاال م ی گفت کشور‬ ‫به چیزهایی احتیاج دارد و در رس��م مختصات روزگار جدید‬ ‫از نیاز به کاراکتری سخن به میان م ی اورد که به ناگاه همه‬ ‫نگاه ها رو به سوی او خیره م ی شد‪.‬‬ ‫ماجرای دولت وحدت ملی‬ ‫«من با محور خودمان نگفت��م (تکذیب کاندیداتوری‬ ‫ب رای اجرای ایده دول��ت وحدت ملی)‪ .‬در مح��ور نیروهای‬ ‫خانواده انقالب و نظام اس�لامی گفتم‪ .‬کاری که خودم در‬ ‫دوره قبل ک��ردم‪ ،‬ان را مصداقی از وح��دت ملی م ی دانم‪.‬‬ ‫وقتی که کار زار انتخاباتی روشن شود ‪ ،‬اگر ببینم ان کسی‬ ‫را که م ی پس��ندم و فک��ر م ی کنم به اه��داف انقالب بهتر‬ ‫م ی تواند خدمت کند‪ ،‬از او حمایت م ی کنم‪ ».‬این س��خنی‬ ‫اس��ت که موجب ش��د همه فکر کنند منظور هاش��می یا‬ ‫ناطق نوری است یا شیخ حسن روحانی‪ .‬او اما در اخر امد تا‬ ‫بگوید م ی تواند خودش مجری چنین ایده ای باشد؛ طرحی‬ ‫قدیمی ک��ه روزگاری عل ی اکبر ناطق نوری س��خت در پ ی ‬ ‫اجرای ان بود‪.‬‬ ‫از رد صالحیت تا عدم انصراف‬ ‫از همان روز نخس��تی که پرونده نامزدها به ش��ورای‬ ‫نگهبان رفت‪ ،‬ش��ایعات فراوان��ی در مورد اف��راد تایید و رد‬ ‫ترکیب کاندیداها نشان م ی داد که دو کاندیدا هستند‬ ‫که م ی توانند مورد حمایت هاشمی رفسنجانی قرار گیرند‪.‬‬ ‫او در مدتی که اع�لام کاندیداتوری کرده ب��ود تا زمان عدم‬ ‫احراز صالحیتش‪ ،‬س��بدی از ارا را به دست اورده بود و حاال‬ ‫تحلیلگران به این م ی اندیش��یدند که ارای او به کدام س��و‬ ‫شیفت خواهدشد‪ .‬به یک معنا حمایت او از یکی از این دو‬ ‫نفر م ی توانست حجمی از رای را انتقال دهد‪.‬‬ ‫زمان ب��رای دوره جدی��دی از سیاس��ت ورزی ایت اهلل‬ ‫فرا رس��ید‪ .‬تحلیل نخس��ت این بود که او حسن روحانی را‬ ‫بر محمد رضا عارف ترجیح م ی دهد‪ .‬هاشمی در یک روند‬ ‫سیاس��ی مدلی را طی کرد که نتیجه اش ماندن روحانی و‬ ‫انصراف عارف بود‪ .‬او در فیلم انتخاباتی حسن روحانی نقش‬ ‫اول را داشت‪ .‬پس از ان نیز در سخنان مختلفی به حمایت‬ ‫از این کاندیدا پرداخت‪ 24 .‬خرداد تمام ش��د و رئی س جمهور‬ ‫جدید ای ران همانی شد که هاشمی م ی خواست‪ .‬حاال دیگر‬ ‫این رفقای هاش��می بودند که به جای رقبای او مهمترین‬ ‫پست سیاسی‪ -‬اجرایی کشور را در اختیار داشتند‪.‬‬ ‫نگاهی ب��ه کابینه نش��ان م ی دهد ک��ه نزدیکترین‬ ‫چهره های سیاسی متمایل به هاشمی اکنون دور میز هیات‬ ‫دولت حسن روحانی نشسته اند‪.‬‬ ‫هاشمی و اینده پیش رو‬ ‫هاشم ی رفسنجانی حاال با انتخابات مهم مجلس دهم‬ ‫مواجه اس��ت‪ .‬انتخاباتی که اگر چه دو سال به برگزاری اش‬ ‫زمان باقی مانده اما در صحنه پنهان سیاست‪ ،‬البی و رایزنی‬ ‫در موردش اغاز شده است‪ .‬ساده انگارانه خواهد بود اگر فکر‬ ‫کنیم هاش��می رفس��نجانی بنایی ب رای تاثیر در معادالت‬ ‫انتخابات مجلس نداشته باشد‪.‬‬ ‫اکبر هاشمی رفسنجانی ریسک پذی ر ترین سیاستمدار‬ ‫ای رانی است‪ ،‬هرگز ه راسی از شکست ندارد و دچار عارضه‬ ‫زود خواهی تحوالت هم نیست‪ .‬صبرش زیاد است و م ی داند‬ ‫چه م ی خواهد انجام دهد‪ .‬باید ببینیم که ایا چرخ سیاست‬ ‫ای ران همچنان به کام ایت اهلل هاش��می رفسنجانی خواهد‬ ‫چرخید؟‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫هاشمیدریکروندسیاسیمدلیراطیکرد‬ ‫کهنتیجه اشماندنروحانیوانصرافعارف‬ ‫بود‪ 24.‬خردادتمامشدورئیس جمهورجدید‬ ‫ایرانهمانیشدکههاشمیمی خواست‪.‬حاال‬ ‫دیگر این رفقای هاش�می بودند که به جای‬ ‫رقبای او مهمترین پست سیاسی‪ -‬اجرایی‬ ‫کشوررادراختیارداشتند‬ ‫هاشمی و دو گانه عارف و روحانی‬ ‫سیاست‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬این اما تنها یک س��وی ماجراست‪ .‬هاشمی از‬ ‫جانبی دیگر ب��ا جناحی مواجه بوده که در چند س��ال اخیر‬ ‫اوضاع به کامش بوده و بر س��ریر قدرت قرار داشته؛ انها در‬ ‫یک قدمی رسیدن به کرسی مهمی بودند که قرار بود بعد از‬ ‫محمود احمدی نژاد شاهد حضور رئیس جمهور جدید باشد‪.‬‬ ‫همه چیز ب رای رئی س جمهور شدن یک اصولگرا مهیا‬ ‫بود‪ .‬اصالح طلبان در محاق بودند و جریان سیاسی نزدیک‬ ‫به احمدی نژاد اماده ب رای خداحافظی از قدرت رسمی کشور‬ ‫بود‪ .‬اصولگرای��ان مانده بودند و یک انتخاب��ات که به نظر‬ ‫م ی رسید پیروزی در ان چندان هم سخت نباشد‪.‬‬ ‫زمان سیاس��ت ورزی ای��ت اهلل که فرا رس��ید اوضاع‬ ‫تغییر کرد‪ .‬او از دولت وحدت ملی س��خن م ی گفت‪ .‬ه ر جا‬ ‫م ی نشس��ت و هر جا از ای��ده اش ب رای ریاس��ت جمهوری‬ ‫م ی گفت فحوای کالم این بود که دولت جدید باید متشکل‬ ‫از دو جناح باش��د‪ .‬در تحلیل س��خنان او بی شک م ی شد‬ ‫فهمید که منظور از دولت وحدت رئی س جمهور شدن فردی‬ ‫غیر از کاندیداهای مطرح و تشکیالتی اصولگرایان است‪.‬‬ ‫سال ‪ 92‬که اغاز شد این هاشمی ر فسنجانی بود که‬ ‫در چند تصمیم پی در پی موجبات عدم رسیدن به مصداق‬ ‫را در میان اصولگرایان فراهم تر از ش��رایط طبیعی کرد‪ .‬به‬ ‫یک معنا در کن��ار اینکه اصولگرایان ب��ه صورت طبیعی و‬ ‫سابقه داری در رسیدن به مصداق دچار مشکل شده بودند‪،‬‬ ‫در فاز اول‪ ،‬عدم نامزدی هاش��می تا لحظ��ه اخر موجبات‬ ‫عدم وحدت را در میان اصولگرایان استمرار بخشید‪.‬‬ ‫به دیگر سخن اینکه رفتار شناسی اصولگرایان نشان‬ ‫م ی داد مقابل رقیب قدر‪ ،‬وحدت و اجماع نسخه ای رایج است‬ ‫و اما در خالء رقیب‪ ،‬رقابت استوار است و پابرجا‪.‬‬ ‫درست همین جاست که کس��انی که م ی گویند اکبر‬ ‫هاش��می رفس��نجانی از ماه ها پیش به کاندیداتوری فکر‬ ‫م ی کرده ب��ر این هم پای م ی فش��ارند ک��ه او در کنار عدم‬ ‫اجماع اصالح طلبان‪ ،‬تشتت اصولگرایان را هم انتظار داشته‬ ‫اس��ت‪ .‬از نگاهی باالتر این فرضیه م ی گوید که در فضایی‬ ‫که اصالح طلبان به گزین��ه حداکثری نرس��یده و از اجماع‬ ‫هم وامانده ان��د و در فضایی که اصولگرای��ان با چند گزینه‬ ‫وارد رقابت ش��ده اند‪ ،‬این اکبر هاشمی رفسنجانی است که‬ ‫م ی تواند تکنوازی کرده و رئی س جمهور بعدی ای ران شود‪.‬‬ ‫اما چه شد که هاشمی رفسنجانی فکر کرد م ی تواند‬ ‫رئی س جمهور بعدی ای ران باشد؟ چرا او فکر کرد م ی تواند به‬ ‫ساختمانی باز گردد که مهمترین رقیب سیاسی سال های‬ ‫اخیرش در ان حضور داشت؟ واقعیت این است که تصویری‬ ‫که در ذهن هاشمی از فضای ای ران در سال ‪ 92‬ترسیم شد‪،‬‬ ‫بر چند پایه استوار بود؛ نخست اینکه او با رئی س جمهوری‬ ‫مواجه بوده ک��ه در ماه های اخر صدارت��ش محبوبیتش از‬ ‫همیشه کمتر بوده و البته با شیب تندی از انتقادات روبه رو‬ ‫شده بود‪ .‬مدافعانش راه و رسمشان را از او جدا کرده و در یک‬ ‫کالم محم��ود احمدی نژاد دیگر محم��ود احمدی نژاد دهه‬ ‫هشتاد نبود‪ .‬حاال م ی ش��د احمدی نژاد را نقد کرد؛ او شیب‬ ‫انتقادات را ان ق��در باال برد که میوه درخ��ت انتقاد از دولت‬ ‫مس��تقر را به تنهایی چید‪ .‬دوم اینکه جناح اصالح طلب که‬ ‫مدت ها در پی یافتن منفذی ب رای بازگش��ت به قدرت بود‪،‬‬ ‫به اتحادی تاکتیکی با او رس��یده و با فراموش��ی نقدهای‬ ‫س��ال های نه چندان دور به اینده ای که نوید بخش رجعت‬ ‫مجدد به قدرت بود‪ ،‬م ی اندیشید‪ .‬ان روی سکه نفرت‪ ،‬عشق‬ ‫است و این گویا میان اصالح طلبان و هاشمی رخ داده بود‪.‬‬ ‫سوم اینکه اصولگرایانی که محمود احمدی نژاد از ابتدا‬ ‫هم حاضر نش��ده بود با انها بنشیند و هرگز هم حاضر نشد‬ ‫قبول کند که از شانه انها بود که پرچمش باال رفت و دیده‬ ‫شد‪ ،‬اکنون همه رو به سوی پاستور کرده و عزم بر تن کردن‬ ‫ردایی که از او برجای م ی ماند را داشتند‪ .‬رفقا‪ ،‬رقیب شده و‬ ‫زایش ها و گسس ت ها ان چنان هویدا بود که تصویری مبهم‬ ‫از ش��رایط سیاس��ی اصولگرایان و حتی جاگیری نیروهای‬ ‫سیاسی پدیدار شده بود‪ .‬دس��ت اخر اینکه دیگر پدیده ای‬ ‫سیاس��ی در اندک زمان مانده به انتخابات دیده نم ی شد و‬ ‫همه چیز ب��رای امدن او مهیا بود‪ .‬ای��ن صبر ان قدر طول‬ ‫کشید تا دیگر کس��ی نمانده باش��د که او در محاسباتش‬ ‫منظور نکرده باشد‪.‬‬ ‫صالحیت شده مطرح شد‪.‬‬ ‫س��هش��نبه؛ یعن��ی روز نهای��ی اع�لام نامزد ه��ای‬ ‫تایی د صالحیت ش��ده زمانی ب��رای پای��ان گمانه زن ی های‬ ‫سیاسی بود؛ اسام ی اعالم ش��د و فارغ از اینکه کدام نامزدها‬ ‫راهی مرحله نهایی انتخابات ش��دند‪ ،‬نام افراد رد صالحیت‬ ‫شده نیز حاشی ه هایی به همراه داشت‪ .‬در میان این افراد البته‬ ‫یک نام بزرگتر از سایرین بود‪« :‬اکبر هاشمی رفسنجانی»‪.‬‬ ‫حاال همه نگاه ها به ساختمان مرمر دوخته شده بود؛‬ ‫همان جایی که اکبر هاشمی رفس��نجانی در دفتر کارش‬ ‫حضور داش��ت‪ .‬اعتراض‪ ،‬س��کوت‪ ،‬انتقاد؛ ایت اهلل کدام را‬ ‫برخواهد گزید؟ س��اعاتی از اعالمیه وزارت کشور نگذشته‬ ‫بود که اکبر هاشمی رفسنجانی در نخستین واکنش به این‬ ‫مساله چنین گفت‪« :‬نباید اجازه داد مقابل رهبری طغیانی‬ ‫صورت پذیرد و همه باید به قان��ون تمکین کنند‪ ».‬او گویا‬ ‫گفته بود‪« :‬من به تکلیف خود عمل کرده ام و در راس��تای‬ ‫صیانت و حفاظت از نقطه ثق��ل نظام که رهبری و ولی امر‬ ‫م ی باش��ند اقدام خواهم کرد‪ ».‬دقایقی نگذش��ت که یک‬ ‫ش��ایعه دهان به دهان م ی گشت؛ هاش��می راهی قم شده‬ ‫است‪ .‬این خبر اما بالفاصله این گونه تکذیب شد؛ «ایت اهلل‬ ‫هاشمی اکنون در دفتر کارش حضور دارد و سفر به قم شایعه‬ ‫ی نه اعتراض کرد و نه حرفی زد‪ .‬او ترجیح داد‬ ‫است‪ ».‬هاشم ‬ ‫سکوت پیشه کند‪ .‬هرچه بود دیگر هاش��می به انتخابات‬ ‫به عن��وان یک نامزد فک��ر نم ی کرد‪ .‬او غروب چهارش��نبه‬ ‫اعضای ستادش را به دفترش فراخواند تا به انها اعالم کند‬ ‫کارشان به پایان رسیده است‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫گ‬ ‫ف ‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫گو‬ ‫باور نمیکردیم حاج اقا رد صالحیت شده‬ ‫روایت یاسر هاشمی از روابط ایت ا‪ ...‬و شیخ‬ ‫ب ا توجه به فضای سیاسی کشور در ابتدای سال‬ ‫‪ ،92‬چقدر احتمال م ی دادید که اقای هاشمی در‬ ‫انتخابات ثب ت نام کند؟‬ ‫چهره ها‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫شاید تا یک هفته قبل از ثب ت نام‪ ،‬فکر نم ی کردم‬ ‫ایشان در انتخابات ثب ت نام کنند؛ یعنی تحلیلم این بود که‬ ‫چنین اتفاقی نم ی افتد‪ .‬حتی در روزهای نزدیک به ثب ت نام‪،‬‬ ‫با یک نفر در این مورد مباحثه داش��تم و به او اطمینان دادم‬ ‫که اقای هاش��می ثب ت نام نم ی کند‪ .‬تقریب��ا هم مطمئن‬ ‫هستم که اقای هاشمی تا همان روز اخر تصمیم به ثب ت نام‬ ‫نداشتند‪ .‬روز به روز ش��رایط ب رای ایشان سخت تر م ی شد‪ ،‬تا‬ ‫جایی که اصطالح «استبداد رای» را به کار بردند و گفتند که‬ ‫ممکن است این گونه تلقی ش��ود که من در رای خودم یک‬ ‫دندگی م ی کنم‪ .‬امروز که ماجرای ثب ت نام اقای هاش��می را‬ ‫مرور م ی کنیم‪ ،‬م ی بینیم که این مساله واقعا قابل تحلیل‬ ‫است؛ وقتی اقای هاشمی ثب ت نام کرد‪ ،‬رای ایشان به بیش‬ ‫از ‪ 80‬درصد رسید‪ .‬اگر ایشان در انتخابات ثب ت نام نم ی کرد‪،‬‬ ‫دیدگاه مردم به همین مقدار که نس��بت به ایشان رشد کرد‪،‬‬ ‫دچار نزول م ی شد و همین توجهی که به اقای هاشمی شد‪،‬‬ ‫به رویگردانی تبدیل م ی شد چراکه مردم به هر دلیلی به امدن‬ ‫ایشان دل بسته بودند‪ .‬همین مساله اثبات م ی کند که ایشان‬ ‫چاره ای جز ثب ت نام نداشت‪.‬‬ ‫مساله ای که از سال ‪ 76‬تاکنون در خصوص اقای‬ ‫هاش�می جلب توج�ه م ی کند‪ ،‬چرخ�ش مواضع‬ ‫نیروهای سیاسی نسبت به اقای هاشمی است‪.‬‬ ‫ش�اید کس�ی فکر نم ی کرد ک�ه دوس�تان اقای‬ ‫خاتمی و جبهه مش�ارکت ک�ه در دوره اصالحات‬ ‫به ان ش�دت و صراحت به اقای هاشمی انتقاد و‬ ‫هجمه م ی کردند‪ ،‬در سال ‪ 92‬از ایشان بخواهند‬ ‫که در انتخابات ش�رکت کند‪ .‬شما فکر م ی کنید‬ ‫باتوجه به شعار اعتدالی که اقای هاشمی مطرح‬ ‫ک�رده‪ ،‬گفتم�ان اصالحاتی ک�ه اق�ای خاتمی و‬ ‫اصالح طلبان نمایندگی م ی کردند‪ ،‬از دست انها‬ ‫خارج شد؟‬ ‫در خصوص اینکه چ��را اصالح طلبان و جریاناتی‬ ‫که روزی در مقابل اقای هاشمی بودند‪ ،‬امروز در کنار ایشان‬ ‫قرار گرفته اند‪ ،‬دو تحلیل دارم؛ اول اینکه بخش عمده ای از‬ ‫انها به اشتباهات شان پی بردند‪ .‬البته ادله مستند هم در این‬ ‫خصوص وجود دارد و در مصاحب ه ها و اظهارنظرهای ش��ان‬ ‫این مساله را اعالم کردند‪ .‬تحلیل دیگر این است که چاره ای‬ ‫جز این نداش��تند؛ یعنی یک تاکتیک سیاسی بود که شاید‬ ‫هنوز هم در میان تندروهای اصالح طلب کسانی باشند که‬ ‫اعتقادی به سیاس��ت‪ ،‬منش و رفتار اقای هاشمی ندارند اما‬ ‫حیات سیاسی خودش��ان را در چنین رفتاری م ی بینند و به‬ ‫ایشان رجوع م ی کنند‪ .‬البته شاید از نظر رفتار سیاسی خیلی‬ ‫هم بد نباشد اما ما باید واقع بینانه به موضوعات نگاه کنیم‪.‬‬ ‫انها قبول کرده اند که باید خود را به اقای هاش��می نزدیک‬ ‫کنند اما طبعا بخشی از این مساله‪ ،‬تاکتیک سیاسی است‬ ‫که باید در ب رابر ان هوشیاری به خرج داد‪.‬‬ ‫اواسط سال گذشته اقای حجاریان ب ه طور جدی‬ ‫ایده نامزدی اقای هاش�می در انتخابات را مطرح‬ ‫کرد‪ .‬در حال ی که بسیاری ب ه دنبال اقای خاتمی یا‬ ‫برخی دیگر از چهره های اصالح طلب بودند‪ ،‬اقای‬ ‫حجاریان گفت که اینها را رها کنید و برای نامزدی‬ ‫اقای هاش�می تالش کنید‪ .‬اما وقتی به گذش�ته‬ ‫بازم ی گردی�م‪ ،‬م ی بینیم که روزنام�ه صب ح امروز‬ ‫تندترین حمالت را نس�بت به اقای هاش�می در‬ ‫اواخر دهه ‪ 70‬و اوایل دهه ‪ 80‬انجام م ی داد‪.‬‬ ‫نم ی خواهم از کس��ی ن��ام ببرم‪ .‬م��ن تبلیغات‬ ‫انتخابات��ی دوره یازدهم را ب��ا اقای روحانی ش��روع کردم و‬ ‫س��فرهای زیادی هم رفتم‪ .‬موضوع محسوس��ی که وجود‬ ‫داش��ت‪ ،‬این بود که تقریبا در ابتدا کس��ی اق��ای روحانی را‬ ‫قب��ول نم ی کرد‪ .‬همه به دنب��ال امدن اق��ای خاتمی و بعد‬ ‫اقای هاش��می بودند‪ .‬من در س��فرهای انتخاباتی احساس‬ ‫م ی کردم که بخش��ی از اصالح طلبان ابتدا به دنبال کاندیدا‬ ‫ش��دن اقای خاتمی بودند و در اولویت دوم به اقای هاشمی‬ ‫فکر م ی کردند‪ .‬اما هرچه به انتخابات نزدیک م ی شدیم‪ ،‬این‬ ‫طرز تفکر تغییر م ی کرد‪ .‬بسیاری م ی گفتند که ما معتقدیم‬ ‫باید اقای هاشمی بیاید و بعد اقای خاتمی‪ .‬خاطرم هست که‬ ‫وقتی قبل از ثب ت نام در انتخابات از سفر مشهد برم ی گشتیم‪،‬‬ ‫به اقای هاشمی گفتم که احس��اس م ی شود اصالح طلبان‬ ‫م ی گویند خاتمی نیاید؛ ما در شرایط فعلی به گفتمان اقای‬ ‫هاشمی نیاز داریم و شاید بعد از ان به گفتمان اقای خاتمی‬ ‫برسیم‪ .‬شاید هم این دو گفتمان را نزدیک به هم م ی دانستند‪.‬‬ ‫در واقع به نظر م ی رسید از منظر سیاسی خودشان به تدریج‬ ‫به این جمع بندی رس��یده بودند که حتما باید اقای هاشمی‬ ‫بیاید تا بتوانند در مقابل فضایی که مس��موم تلقی م ی شد‪،‬‬ ‫بایستند‪.‬‬ ‫روز ثب ت نام چه اتفاقاتی افتاد؟‬ ‫همان طور که گفتم‪ ،‬تا چند روز قبل از ثبت نام در‬ ‫انتخابات‪ ،‬ایشان کامال د ر تردید بودند و شرایط به گونه ای بود‬ ‫که من به طور جدی و با قاطعیت م ی گفتم که ایشان کاندیدا‬ ‫نم ی شود‪ .‬اما فشار از سوی اقشار مختلف مردم‪ ،‬نخبگان و‬ ‫علمای قم بس��یار زیاد بود‪ .‬مثال اقای علی مطهری به قم‬ ‫س��فر کرده بود و پیغام اورد که برخی ازعلما و مراجع چنین‬ ‫نظری دارند‪ .‬حتی سخت تر از همه اینها‪ ،‬مسائل احساسی‬ ‫و نامه هایی بود که م ی امد‪ .‬مثال اسیری نامه نوشته بود و با‬ ‫یاداوری تاریخ اسارت خود‪ ،‬نوشته بود که با عکس امام(ره)‪،‬‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫عکس رهبری و عکس اقای هاشمی اسارت را م ی گذراندند‪.‬‬ ‫وقتی حاج اقا این نامه را خواند‪ ،‬اش��ک در چشمانش جمع‬ ‫ش��د‪ .‬نوش��ته بود که اگر نیایید‪ ،‬من روی پل صراط جلوی‬ ‫شما م ی ایستم؛ ما به خاطر شما سخت ی ها را تحمل کردیم‬ ‫و امروز امید مردم به این است که ش��ما بیایید‪ .‬در کنار این‬ ‫مس��ائل احساس��ی‪ ،‬تحلی ل های جدی سیاسی هم مطرح‬ ‫م ی شد‪ .‬تقریبا کسی در کنار اقای هاشمی نبود که تحلیلش‬ ‫این باشد که ایش��ان نباید بیاید؛ غیر از شخص خودشان و‬ ‫خانواده‪ .‬تقریبا همه خانواده مخالف بودند و شخص ایشان‬ ‫هم سخت ی های جدی م ی دید‪ ،‬البته ش��اید نتیجه ای را که‬ ‫رقم خورد پی ش بینی م ی ک��رد و نتایج بدتری ب��رای بعد از‬ ‫انتخاب شدن خود م ی دید‪ .‬همه این عوامل‪ ،‬دلیل بر این شد‬ ‫که ایشان نیاید و در روزهای اخر‪ ،‬مساله را منوط به مشورت‬ ‫با رهبری ک��رد‪ .‬البته این اتفاق در حد ی��ک پیغام بود و من‬ ‫یادم م ی اید که فقط یک ساعت تا پایان ثب ت نام باقی مانده‬ ‫بود‪ .‬به همراه جمعی در دفتر اقای هاش��می بودیم و ایشان‬ ‫همچنان در تردید بود؛ شاید هم همه ما در تردید بودیم که‬ ‫ایشان م ی رود یا نم ی رود‪ .‬من به محافظ ها گفتم که شما در‬ ‫حالت اماده باش بمانید چون زمان زیادی نداریم و اگر قراری‬ ‫بر رفتن باش��د‪ ،‬از وقت قانونی تجاوز نکنیم‪ .‬فکر م ی کنم‬ ‫‪ 45‬دقیقه قبل از پایان مهلت ثب ت نام‪ ،‬ایشان تلفنی با دفتر‬ ‫رهبری صحبت کرد و گفت وشنودی صورت گرفت‪ .‬من فقط‬ ‫در کنار ایشان نشس��ته بودم و بخشی از صحب ت های اقای‬ ‫هاشمی را م ی شنیدم و نم ی دانستم که پشت خط تلفن چه‬ ‫صحب ت هایی م ی شود‪ .‬بعد از اینکه تلفن را قطع کردند‪ ،‬بلند‬ ‫ش��د و عبایش را انداخت و گفت‪« :‬بسم اهلل الرحمن الرحیم؛‬ ‫برویم‪ ».‬ما هم ب رای رفتن اماده شدیم‪ .‬البته باز هم م ی گویم‬ ‫که ما تا ان زمان تردید داشتیم که اقای هاشمی م ی خواهد‬ ‫ثب ت نام کند‪ .‬وقتی به وزارت کش��ور رس��یدیم‪ 10 ،‬دقیقه تا‬ ‫پایان مهلت ثب ت نام باقی مانده بود و در انجا هم که اتفاقات‬ ‫اقای روحانی از جلسه ای که با رهبری‬ ‫پیرام�ون نام�زدی در انتخابات داش�تند‪،‬‬ ‫بسیار راضی بودند‬ ‫اطرافی�ان اق�ای روحان�ی از نامزدی‬ ‫حاج اقا گالی ه مند بودند‪ ،‬اما خودشان‪ ،‬نه‬ ‫اقای روحانی بعد از نام�زدی حاج اقا‬ ‫م ی خواستند انصراف دهند‬ ‫خود اقای هاشمی اصال باور نم ی کرد‬ ‫که رد صالحیت شود‬ ‫گفتم�ان اعت�دال و اصالح�ات با هم‬ ‫متفاوت هستند‬ ‫اش�اره کردید ک�ه انتخاب�ات را با اق�ای روحانی‬ ‫ش�روع کردید و انچه در ان بره�ه مطرح بود این‬ ‫بود که اقای روحانی با توصیه اقای هاشمی نامزد‬ ‫انتخابات شده است‪.‬‬ ‫تا جایی که خبر دارم‪ ،‬اقای روحانی اولین مشورت‬ ‫خود را با اقای هاشمی انجام داد‪ .‬ایشان به اقای روحانی گفت‬ ‫که شما پس از مشورت با رهبری تصمیم به نامزدی بگیرید‪.‬‬ ‫ایشان هم به سفارش اقای هاشمی‪ ،‬اولین مشورت خود را با‬ ‫رهبری انجام داد‪ .‬من از جزئی��ات مالقات خبر ندارم اما یادم‬ ‫هست که اقای روحانی از جلسه با رهبری خیلی راضی بیرون‬ ‫امد‪ .‬باز هم با اقای هاشمی مشورت کرد و قرار شد که ایشان‬ ‫کارهای ستادی خود را شروع کند و ستادهای استانی را فعال‬ ‫کند تا گام به گام جلو بروند و ببینند چه اتفاقی م ی افتد‪ .‬من‬ ‫شاهد بودم که اقای روحانی بدون مشورت با اقای هاشمی‬ ‫کاری را انجام نم ی داد و این انگیزه ای ش��د که من با خیال‬ ‫راحت در س��تاد ایش��ان فعالیت کنم‪ .‬حتی زمانی که اقای‬ ‫هاش��می کاندیدا ش��د‪ ،‬توقع همه این بود که اقای روحانی‬ ‫کناره گیری کند‪ .‬حتی خودش به مردم قول داده بود که اگر‬ ‫اقای هاشمی یا اقای خاتمی بیایند‪ ،‬من کناره گیری م ی کنم‪.‬‬ ‫اما باز هم با مشورت اقای هاشمی در صحنه ماند و این هم‬ ‫ب رای من نش��ان دهنده دید بلند اقای هاشمی است‪ .‬همان‬ ‫موقع هم ب رای من عجیب بود که چرا ایشان به اقای روحانی‬ ‫گفت که تا اخر در صحنه بمان و عجله نکن‪.‬‬ ‫ایش�ان پیچش مو ‪ -‬رد صالحی�ت ‪ -‬را هم دیده‬ ‫بود شاید‪...‬‬ ‫نه؛ به هرحال حضور ایشان فضای انتخابات را ب رای‬ ‫رقبا سخت تر م ی کرد و س��تاد اقای هاشمی و اقای روحانی‬ ‫به طور همزمان فعالیت م ی کردند که این مس��اله به فرایند‬ ‫انتخابات کمک م ی کرد‪ .‬اگر اقای روحانی انصراف م ی داد و‬ ‫ردصالحیت هم پیش م ی امد‪ ،‬فضا از دست جریان اصالحات‬ ‫خارج م ی شد و مشخص نبود چه اتفاقی م ی افتاد‪ .‬م ی خواهم‬ ‫بگویم در ان برهه هم اق��ای روحانی رفت انصراف بدهد اما‬ ‫اقای هاشمی مخالفت کرد و ایشان با مشورت اقای هاشمی‬ ‫در صحنه ماند‪ .‬ب رای ایشان هم سخت بود‪.‬‬ ‫اق�ای روحانی از نام�زدی اقای هاش�می دلخور‬ ‫نشدند؟‬ ‫خودشان دلخور نشدند اما بخشی از اط رافیان شان‬ ‫خیلی گالیه مند بودند‪.‬‬ ‫در ان برهه این مس�اله هم مطرح ب�ود که اقای‬ ‫هاشمی روی نامزدی اقایان ناطق نوری‪ ،‬خاتمی‪،‬‬ ‫والیتی و روحان�ی نظر دارند و برخ�ی گزینه های‬ ‫دیگر ه�م مدنظر ایش�ان هس�تند‪ .‬حتی بحث‬ ‫نامزدی هم ز مان اقای الریجان�ی هم مطرح بود‪.‬‬ ‫اقای ناطق نوری برای نامزدی در انتخابات با اقای‬ ‫در بیانیه حمایت از اقای روحانی هم احترامی به‬ ‫اقای والیتی گذاشته بودند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬ولی اقای هاش��می در جریان��ات انتخابات‬ ‫یازدهم‪ ،‬مورد مشورت اقای والیتی نبود‪.‬‬ ‫عکس ای�ن تعارف ک�ه اق�ای خاتمی ب�ه اقای‬ ‫هاشمی م ی گفت شما نامزد شوید هم بود؟‬ ‫بله بود‪ .‬دو طرف در خصوص اینکه اقای هاشمی‬ ‫نامزد بشود یا اقای خاتمی‪ ،‬بحث کرده اند‪.‬‬ ‫از فروردین ‪ ،92‬وقتی تحلیلگران م ی خواس�تند‬ ‫درباره انتخاب�ات صحبت کنند‪ ،‬نم ی توانس�تند‬ ‫بدون در نظر گرفتن اقای هاشمی ب ه طور قطعی‬ ‫بگویند که این معادالت به کدام س�مت م ی رود‪.‬‬ ‫تا برهه ای اق�ای هاش�می در عرص�ه انتخابات‬ ‫حضور ندارد یا اخبار جسته و گریخته ای از امدن‬ ‫یا نیامدن ایش�ان شنیده م ی ش�ود و بعد هم که‬ ‫م ی ایند و ردصالحیت م ی ش�وند‪ .‬در ان فاصله ای‬ ‫که م ی گویید معلوم نبود ایشان بیایند یا نه و شما‬ ‫مخالف بودید‪ ،‬ایا همه اعضای خان�واده با امدن‬ ‫اقای هاشمی مخالف بودند؟‬ ‫بله؛ اما مخالفت ما ب��ه دوره خاصی برنم ی گردد‪.‬‬ ‫مثال در س��ال ‪ 84‬هم خانواده خیلی موافق با امدن نبود اما‬ ‫مس��اله مهمتر از همه انکه تا قبل از امدن اقای هاشمی‪،‬‬ ‫جریان مخالف تقریبا به این تحلیل قطعی رس��یده بود که‬ ‫اقای هاشمی نم ی اید‪.‬‬ ‫صحبتی هم به نقل از ایشان منتشر شد که گفته‬ ‫بودند با رهبری دیدار کرده اند و تقریبا قطعی شده‬ ‫بود که نیایند‪.‬‬ ‫من از این بخ��ش اطالعی ندارم اما این مس��اله‬ ‫روشنی است که جریان مقابل به این نتیجه رسیده بود که‬ ‫اقای هاشمی نم ی اید‪ .‬البته تحلیل انها درست بود و اقای‬ ‫هاشمی بنا نداش��ت بیاید اما روزهای اخر در شرایطی قرار‬ ‫گرفته بود که خودش نم ی توانست به تنهایی تصمیم بگیرد‪.‬‬ ‫همان طور که گفتم‪ ،‬اگر این گونه عمل م ی کرد دچار استب داد‬ ‫رای م ی شد و در مقابل موجی از خواسته های عمومی مردم‬ ‫و نخبگان قرار م ی گرفت؛ بناب راین چاره ای جز این نداش��ت‬ ‫که در انتخابات ثب ت نام کند‪ .‬من هم بعد از س��فرهایی که‬ ‫از طرف س��تاد اقای روحانی به ش��هرهای مختلف داشتم‪،‬‬ ‫تحلیل خودم را به اقای هاشمی منتقل م ی کردم و واقعا فضا‬ ‫به گونه ای بود که در شهرستان های مختلف فشار م ی اوردند‬ ‫که اقای هاشمی باید بیاید‪ .‬حتی برخی تهدید م ی کردند که‬ ‫اگر اقای هاشمی یا اقای خاتمی نیایند‪ ،‬ما با انتخابات قهر‬ ‫م ی کنیم‪ .‬شاید اگر اقای هاشمی نم ی امد و این اتفاقات رخ‬ ‫نم ی داد‪ ،‬بخشی هم با انتخابات قهر م ی کردند‪ .‬بنده معتقدم‬ ‫که امدن و رفتن ایشان‪ ،‬فضای انتخابات را واقعا پرشور کرد و‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در من�ش اق�ای هاش�می و روحانی‪،‬‬ ‫یکی‪ ،‬دو بار به جلسه مجمع نرفتن منجر‬ ‫به اختالف نم ی شود‬ ‫ما هم شنیدیم که اقای مشایی و اقای احمدی نژاد‬ ‫در س��اختمان وزارت کش��ور منتظ��ر هس��تند و وقتی ما‬ ‫راه م ی افتیم انها ب��رای ثب ت نام م ی این��د‪ .‬البته زمان دقیق‬ ‫اتفاقات را به طور دقیق به خاطر ندارم‪ .‬وقتی اقای هاشمی‬ ‫وارد وزارت کش��ور شد‪ ،‬کارمندان وزارت کش��ور‪ ،‬خبرنگاران‬ ‫و عکاس��ان از ایش��ان اس��تقبال عجیبی کردند؛ ان هم در‬ ‫ان ش��رایط‪ .‬مردم زیادی هم اط راف وزارت کش��ور بودند که‬ ‫بعدا از ط��رف جریانات مخالف این گونه تحلیل ش��د که ما‬ ‫در انجا ادم جمع کرده ایم؛ ام��ا واقعا این گونه نبود‪ .‬نه دنبال‬ ‫این بودیم و نه خبر داش��تیم که در اط راف وزارت کشور چه‬ ‫خبر اس��ت‪ .‬جمعیت اط راف وزارت کش��ور از اقای هاشمی‬ ‫اس��تقبال عجیبی کردند و طی یکی‪ ،‬دو س��اعتی که انجا‬ ‫بودیم‪ ،‬فضای احساس��ی خاصی وجود داشت‪ .‬ب رای من که‬ ‫یک روز تاریخی بود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫نماین�دگان اق�ای ع�ارف در جلس�ه‬ ‫رای گیری برای معرفی نامزد نهایی حاضر‬ ‫نبودند‬ ‫خاصی افتاد‪.‬‬ ‫م ی گوین�د که اق�ای احمدی نژاد و دوستانش�ان‬ ‫منتظر بودند‪...‬‬ ‫هاشمی مشورت نکردند؟‬ ‫من از خود اقای هاشمی شنیدم در یکی از جلسات‬ ‫حاش��یه مجمع که جمع��ی از بزرگان حضور داش��تند‪ ،‬اول‬ ‫پیشنهاد نامزدی اقای ناطق مطرح م ی شود و اقای هاشمی‬ ‫هم از این مس��اله دفاع م ی کند اما خود اق��ای ناطق قبول‬ ‫نم ی کنند‪ .‬در همان جلسه پیشنهاد نامزدی اقای روحانی هم‬ ‫مطرح م ی شود که اقای روحانی رد نم ی کند‪ .‬افراد دیگری را‬ ‫که نام بردید‪ ،‬خیلی به خاطر ندارم اما اقای والیتی هم یکی‬ ‫از چهره های نزدیک به اقای هاشمی بود که اقای هاشمی‬ ‫همیش��ه ایش��ان را تایید م ی کرد‪ .‬در عین حال‪ ،‬جمع بندی‬ ‫شرایط انتخابات‪ ،‬این بود که از میان اقایان روحانی و والیتی‪،‬‬ ‫از اقای روحانی حمایت شود‪ .‬البته این ماجرا هم پروسه خاص‬ ‫خودش را داش��ت؛ چرا که اقای عارف هم بود‪ .‬اما در مقطع‬ ‫ارتباط اقای والیتی با اقای هاشمی کمرنگ شده بود؛ یعنی‬ ‫اقای والیتی به اندازه اقای روحانی‪ ،‬اقای هاش��می را طرف‬ ‫مش��ورت خود قرار نم ی داد‪ .‬البته این گونه نبود که بگوییم‬ ‫اقای هاشمی در موضع مقابل اقای والیتی قرار دارد‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫این مساله ب رای نظام خوب بود‪ .‬فاز قبل از انتخابات این است‬ ‫که تحلیل مخالفان ایشان این بود که اقای هاشمی نم ی اید‬ ‫و امید مردم به امدن بود‪ .‬فاز بعدی‪ ،‬از زمان امدن ایش��ان تا‬ ‫زمان ردصالحیت بود که فضای انتخابات خیلی پرشور بود و‬ ‫رای ایشان با سرعت چشمگیری افزایش پیدا کرد‪ .‬فاز سوم‪،‬‬ ‫مقطع متاثر از ردصالحیت اقای هاشمی بود و مردم مقداری‬ ‫سر در گم بودند و ب رایشان س��خت بود که چنین اتفاقی را‬ ‫تحلیل و باور کنند‪ .‬اتفاقات دست به دست هم داد و نتیجه ‬ ‫پی ش امده رقم خورد‪.‬‬ ‫در مقطعی که اقای هاش�می ردصالحیت ش�د‪،‬‬ ‫اخبار متفاوتی ش�نیده م ی شد‪ .‬ش�ما چه زمانی‬ ‫خبر ردصالحیت ایشان را شنیدید؟‬ ‫من صبح روزی که در ساختمان مرکز تحقیقات‬ ‫اس��تراتژیک بودم و اقای روحانی به انجا امدند‪ ،‬با ایش��ان‬ ‫صحبت کردم که گفتند اقای کدخدایی من را دعوت کرد که‬ ‫به شورای نگهبان بروم و به من پیغام داد که به اقای هاشمی‬ ‫بگویید ردصالحیت شده اند و بهتر است انصراف بدهند‪.‬‬ ‫یعنی شما فردای همان روز فهمیدید؟‬ ‫از ی��ک روز قب��ل ه��م زمزمه های��ی از درون‬ ‫ش��ورای نگهبان شنیده م ی شد‬ ‫و رفت وام��د برخ��ی اف��راد از‬ ‫جمله وزیر اطالعات به ش��ورای‬ ‫نگهبان‪ ،‬احتم��ال ردصالحیت‬ ‫اقای هاشمی را تقویت م ی کرد‬ ‫ولی ما باور نم ی کردیم‪.‬‬ ‫رقیب را چگونه تحلیل م ی کردید؟‬ ‫تحلیل من این بود که اگر حضور مردم در انتخابات‬ ‫پررنگ باشد‪ ،‬ان ائتالف و جریان دولت نم ی تواند موفق شوند‪.‬‬ ‫در صورت عدم حضور مردم و مشارکت حداقلی م ی توانستیم‬ ‫چنین فرضیاتی داشته باشیم‪.‬‬ ‫در مورد اقای عارف چه اتفاق�ی افتاد؟ گویا اقای‬ ‫کرباس�چی و ش�ورای هفت نف�ره اصالح طلبان‬ ‫بیش�تر از دیگران فعال بودند تا ایشان انصراف‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫خیلی به اقای هاشمی فشار م ی اوردند که ایشان‬ ‫مستقیم دخالت کند تا اقای عارف یا روحانی کنار بروند اما‬ ‫ایشان تا اخر طفره رفت و این کار را انجام نداد‪ .‬تا اینکه منجر‬ ‫به تشکیل شورایی شد که بیش از دوازده نفر بود‪.‬‬ ‫اما اعالم شد که هفت نفره بود‪.‬‬ ‫من نامه اش را دارم‪.‬‬ ‫انچ�ه در نهایت اعالم ش�د و در خصوص نامزد‬ ‫نهایی اصالح طلبان تصمی م گی�ری کرد‪ ،‬کمیته‬ ‫هفت نفره بود‪.‬‬ ‫بیش��تر از هفت نف��ر بود‪ .‬ب��ه هر ح��ال‪ ،‬بعد از‬ ‫بله؛ هم اقای روحانی و‬ ‫هم اقای الریجانی پیغام را اوردند‪.‬‬ ‫این مساله به مش��ارکت مردم‬ ‫بستگی داش��ت‪ .‬هر قدر مش��ارکت مردم‬ ‫باال م ی رفت‪ ،‬فضا ب رای اصالح طلبان بهتر‬ ‫م ی شد‪.‬‬ ‫باز هم ممکن بود که اقای عارف یا اقای‬ ‫روحانی شانس داشته باشند؟‬ ‫من باورم نم ی شد‪.‬‬ ‫خ�ود اق�ای هاش�می‬ ‫چطور؟‬ ‫که انصراف ندهند‪.‬‬ ‫صددرصد؛ یعنی من فکر م ی کن��م همه موافق‬ ‫این بودند که ایش��ان انصراف ندهد اما شورای نگهبان کار‬ ‫خودش را کرد‪ .‬من به یاد ندارم که کسی از میان دوستان اقای‬ ‫هاشمی به ایشان مش��ورت بدهد و بگوید انصراف بدهید‪.‬‬ ‫خودشان ف ی البداهه به اقای الریجانی همین جواب را دادند‪.‬‬ ‫در ان مقطع‪ ،‬تحلیل شما این بود که اقای مشایی‬ ‫تاییدصالحیت م ی شود؟‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫چهره ها‬ ‫تحلیل من این بود که رد م ی شود‪.‬‬ ‫رقی�ب اصل�ی اق�ای هاش�می را چ�ه کس�ی‬ ‫م ی دانستید؟ اقای جلیلی؟‬ ‫واقعا رقیب جدی فرض نم ی کردیم‪.‬‬ ‫قب�ل از اینک�ه اقای هاش�می وارد عرصه ش�ود‪،‬‬ ‫تحلیل ش�ما در خص�وص ارای�ش اصولگرایان‬ ‫چگونه بود؟ فک�ر م ی کردید ائتالف س�ه گانه در‬ ‫انتخابات پیروز م ی ش�ود یا فضا تغییر م ی کند؟‬ ‫بله؛ ممکن است برخی افرادی که امکان اعمال‬ ‫نفوذ دارند‪ ،‬ب��ا رهبری یا با اعضای ش��ورای نگهبان تماس‬ ‫بگیرند‪ .‬نمون��ه اش نامه اق��ای مطهری و‬ ‫دختر امام به رهبری بود‪ .‬تالش های زیادی‬ ‫شد؛ چه با اعضای ش��ورای نگهبان و چه با‬ ‫مقام معظ��م رهبری اما نتیجه همان ش��د‬ ‫که دیدیم‪.‬‬ ‫منظورتان چیست؟‬ ‫داشتند؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬اق��ای روحانی هم‬ ‫حضوری رفتند‪ .‬پیغام بردند ولی اقای‬ ‫هاشمی گفتند من انصراف نم ی دهم‪.‬‬ ‫واقع�ا باورت�ان م ی ش�د‬ ‫که چنین اتفاق�ی بیفتد‬ ‫یا فک�ر م ی کردید جنگ‬ ‫روانی است؟‬ ‫در خانه هم همین بحث بود؟‬ ‫گفته شد که برخی علمای قم هم تماس گرفته‬ ‫بودند و خواس�تار تایید صالحیت ش�ده بودند‪ .‬چنین‬ ‫چیزی صحت دارد؟‬ ‫یعنی اگ�ر اقای هاش�می در انتخابات‬ ‫ثب ت نام نم ی کردند‪ ،‬بر سر اقای روحانی‬ ‫اجماع صورت نم ی گرف�ت‪ ،‬اقای عارف‬ ‫کنار نم ی رفت و مشارکت در حد معمول‬ ‫بود‪.‬‬ ‫مالق�ات حض�وری‬ ‫در این فاز نظر اقای هاشمی این بود که بماند؟‬ ‫اصل قبول ردصالحیت ب رای ما خیلی سخت بود‬ ‫ولی به همان دلیلی که گفتم مخالف حضور حاج اقا بودیم‪،‬‬ ‫ارامش پی دا کردیم‪ .‬باالخره پذیرش مسئولیت‪ ،‬توقع مردم و‪...‬‬ ‫از همان روز ثب ت نام شروع ش��د و ردصالحیت بار بزرگی را از‬ ‫دوش ایشان و اط رافیان شان برداشت‪ .‬اما ب راساس رویه ایشان‬ ‫که همیش��ه م ی گویند اصل نظام ب رای ما مهم اس��ت و نه‬ ‫مسائل حاشی ه ای‪ ،‬سکوت را در پیش گرفتند و سیاست شان‬ ‫این بود که در ب رابر نظر شورای نگهبان موضعی ضد نظام‬ ‫گرفته نش��ود‪ .‬ما هم همان رفتار اقای هاش��می را در پیش‬ ‫گرفتیم و به دیگران هم توصیه شد که این طور رفتار کنند‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنی�د اگ�ر چنی�ن اتفاقاتی‬ ‫رخ نم ی داد‪ ،‬ک�دام ی�ک از اصولگرایان‬ ‫شانس بیشتری داشت؟‬ ‫اق�ای روحان�ی پیغ�ام‬ ‫اوردند؟‬ ‫ایش��ان هم اصال باور‬ ‫نم ی کردند‪.‬‬ ‫والیتی در این دوره هیچ مشورتی با اقای هاشمی نکرد‪.‬‬ ‫ان چیزی که بعد از ردصالحیت عجیب بود‪ ،‬این‬ ‫است که اقای هاشمی و خانواده ایشان سکوت‬ ‫کردند‪ .‬خودشان به شما گفتند که سکوت کنید؟‬ ‫امده بود‪.‬‬ ‫رفت وامدهای فراوان‪ ،‬تصمیم به تش��کیل ان شورا گرفته‬ ‫شد و من خاطرم هست که نمایندگان اقای عارف به ان شورا‬ ‫نیامدند‪ .‬اما اکثریت تصمیم گرفت که اقای عارف کنار برود‬ ‫و اقای روحانی بماند‪.‬‬ ‫ماجرای ان نامه چیست؟‬ ‫نامه ای اس��ت که اقای خاتمی به اقای هاشمی‬ ‫نوش��ت و ترکیبی از ش��ورا را پیش��نهاد کرد‪ .‬اقای خاتمی‬ ‫پیشنهادی به اقای هاشمی داد و ترکیبی را ب رای یک شورا‬ ‫پیشنهاد کرد که بنشینند و در خصوص اقای روحانی و اقای‬ ‫عارف تصمیم بگیرند‪ .‬بعد از جلسات متعدد‪ ،‬اقای هاشمی‬ ‫ان شورا را پذیرفت و گفت که من با هر تصمیم ی که شورا‬ ‫بگیرد موافقم‪ .‬در واقع اینکه اقای هاشمی مستقیما وارد شود‬ ‫و به اقای عارف یا اقای روحانی بگوید که شما نباشید یا شما‬ ‫باشید‪ ،‬هیچ کدام از این موارد را قبول نکرد‪ .‬فقط ترکیب ان‬ ‫شورا را قبول کرد و گفت که من تصمیم شورا را م ی پذیرم‪.‬‬ ‫نکته دیگری که وجود داش�ت‪ ،‬اخباری بود که در‬ ‫خصوص دیدار اقای هاشمی با اقای والیتی بود‪.‬‬ ‫ایا این دو نفر در ان فاصله با هم دیدار کردند؟‬ ‫نه‪ ،‬من یادم نم ی ای��د‪ .‬همان طور که گفتم‪ ،‬اقای‬ ‫باالخره اقای روحانی ب رای پیروزی‬ ‫بعد از پی�روزی اقای روحان�ی تعبیری‬ ‫تحت عنوان «ش�یخ اکب�ر» و «ش�یخ اصغر» در‬ ‫خصوص اقای هاشمی و اقای روحانی مطرح شد‪.‬‬ ‫ایا در چینش کابینه هم ای�ن اتفاق افتاد یا توقع‬ ‫نزدیکان اقای هاشمی بیشتر از این بود؟‬ ‫ممکن اس��ت که نزدیکان و اط رافیان سیاس��ی‬ ‫اقای هاشمی توقعی بیش��تر از این داش��تند اما واقعا خود‬ ‫اقای هاش��می این طور فکر نم ی کنند‪ .‬من دی��ده ام که در‬ ‫برخی جمع هایی که نق��د م ی کنند و توق��ع دارند که اقای‬ ‫روحانی تکیه بیشتری به اقای هاش��می داشته باشد‪ ،‬خود‬ ‫اقای هاشمی تاکید م ی کنند که باید بپذیریم اقای روحانی‬ ‫رئی س جمهور شده و ایشان استقالل کاری و استقالل فکری‬ ‫دارد؛ هر جایی هم نیاز به مشورت داشت و خواست‪ ،‬ما هم‬ ‫کمک م ی کنیم و مش��ورت م ی دهیم‪ .‬اقای هاشمی اصال‬ ‫چنین توقعی ندارند‪ .‬اقای روحانی هم در مس��ائل مختلف‬ ‫با اقای هاشمی مش��ورت های الزم را انجام م ی دهد و ب رای‬ ‫ایشان احترام فراوانی قائل است‪ .‬ایشان رئی س جمهور است و‬ ‫وظیفه ای بر دوش ایشان قرار دارد‪ .‬توقع این است که ایشان‬ ‫بعد از مشورت‪ ،‬خودش تصمیم بگیرد؛ این حق قانونی ایشان‬ ‫اس��ت و به اعتقاد من‪ ،‬تصور بیرونی تصور درستی نیست‪.‬‬ ‫حداقلش این است که خود اقای هاش��می چنین تصوری‬ ‫ندارد اما در عین حال ممکن است که اط رافیان یا بازیگران‬ ‫بیرونی‪ ،‬فضای دیگری بسازند‪.‬‬ ‫در زم�ان اصالح�ات م ی گفتند که اق�ای خاتمی‬ ‫رئیس دولت اصالحات اس�ت اما بای�د رئیس جریان‬ ‫اصالحات هم باشد‪ .‬هنوز هم دنبال این هستند که این‬ ‫را حفظ کنند‪ .‬م ی خواهم عرض کنم شاید امروز اقای‬ ‫روحانی رئیس دولت اعتدال اس�ت اما اقای هاش�می‬ ‫م ی خواه�د رئیس جری�ان اعت�دال بمان�د و وارد امور‬ ‫اجرایی نشود‪ .‬قبول دارید؟‬ ‫قبول دارم به نظرم خواست ایشان پیروزی تفکر‬ ‫اعتدال بر تمام ارکان جامعه است و در این خصوص در حال‬ ‫تالش هستند‪.‬‬ ‫جریان مقابل در چه بخشی دچار اشتباه شد‬ ‫که نتوانست در انتخابات پیروز شود؟‬ ‫هشت سال اشتباهی که در‪...‬‬ ‫وارد این مسائل نش�ویم‪ ،‬در سیاست ورزی؛‬ ‫مثال شش ماه مانده تا انتخابات را بگویید‪.‬‬ ‫تندروی دقیقا واژه ای مقابل اعتدال‪.‬‬ ‫اگر در ائتالف س�ه نفره همه ب�ه نفع یک نفر‬ ‫کنار م ی رفتند یا اق�ای جلیلی نم ی امد‪ ،‬امکان‬ ‫پیروزی اصولگرایان وجود داشت؟‬ ‫نم ی توان چنین تحلیلی کرد؛ چون اقای روحانی‬ ‫‪ 51‬درصد رای اورد و همه نامزدهای اصولگرا نتوانستند رای‬ ‫بیشتری از ایشان بیاورند‪ .‬معلوم نیست شاید اگر ائتالف به‬ ‫یک نامزد م ی رسید‪ ،‬م ی توانستند انتخابات را بب رند‪.‬‬ ‫در ش�رایط فعلی‪ ،‬فک�ر م ی کنی�د ارزیاب ی هایی‬ ‫که از دولت اقای روحانی داش�تید تا چه حدی به‬ ‫واقعیت نزدیک است و ایا براساس انتظاری است‬ ‫که از ایشان م ی رفت؟‬ ‫چه تفاوت هایی می�ان گفتمان اعتدال و گفتمان‬ ‫اصالح�ات م ی بینید؟ اق�ای اخون�دی و برخی از‬ ‫اصالح طلبان م ی گویند که گفتمان اعتدال همان‬ ‫گفتمان اصالحات است‪ .‬ش�ما این حرف را قبول‬ ‫دارید؟‬ ‫نه؛ کامال متفاوت هستند‪ .‬البته باید روی گفتمان‬ ‫اعتدال بیش��تر کار کرد؛ چون ممکن اس��ت ما در مباحث‬ ‫سیاس��ی حرف های جالبی داش��ته باش��یم اما در مباحث‬ ‫اقتصادی و فرهنگ��ی‪ ،‬تبیین گفتمان اعتدال مش��کل تر‬ ‫است و در این زمینه هم کمتر کار شده است‪ .‬حتی اگر تاریخ‬ ‫سیاسی ای ران را مرور کنیم‪ ،‬زمانی که اعتدالیون بر سر کار‬ ‫امده اند کمتر توانسته اند پابرجا بمانند و ما کمتر دیده ایم که‬ ‫یک جریان معتدل بر سر کار بیاید‪ .‬اعتدال باید در همه ابعاد‬ ‫تبیین شود تا مفهوم واقعی این گفتمان ب رای مردم روشن تر‬ ‫شود‪ .‬شاید انچه بیشتر قابل تبیین است‪ ،‬در حیطه سیاسی‬ ‫است‪ .‬اقای هاشمی به عنوان س��ردمدار گفتمان اعتدال در‬ ‫کشور‪ ،‬در همه حوزه های سیاس��ی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫فرهنگی در خصوص اعتدال حرف دارند‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال ایش�ان راح ت تر م ی توانن�د نیروهای‬ ‫راس�ت و چپ را به خدمت بگیرند‪ .‬ایا م ی توانیم‬ ‫نتیج�ه بگیریم ک�ه اگر کابین�ه در اختی�ار اقای‬ ‫هاش�می بود‪ ،‬از نیروه�ای اصولگرای بیش�تری‬ ‫استفاده م ی کردند؟‬ ‫اینکه کابین��ه احتمالی با کابینه اق��ای روحانی‬ ‫متفاوت بود‪ ،‬طبیعی اس��ت اما این به این مفهوم نیس��ت‬ ‫که بگوییم کابین��ه اقای روحان��ی با اعت��دال فاصله دارد‪،‬‬ ‫شاید مخالفان ایش��ان م ی خواهند این مساله را جا بیندازند‪.‬‬ ‫به کارگی��ری رویک��رد و روش اعتدال‪ ،‬م ی تواند بس��یاری از‬ ‫مسائل را حل کند‪.‬‬ ‫رابطه فعلی اقای هاشمی با رهبری چگونه است؟‬ ‫م ی ماند‪.‬‬ ‫همیش��ه خوب بوده‪ ،‬خوب هس��ت و خوب هم‬ ‫دیدارهای هفتگی برقرار است؟‬ ‫هفتگی نیست؛ اما دیدار دارند‪.‬‬ ‫اقای هاش�می همچنان جلس�ات ظهر ش�نبه‬ ‫مجمع را دارند؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫چه کسانی دور میز م ی نشینند؟‬ ‫اگر اشتباه نگویم‪ ،‬حاج اقا هست‪ ،‬اقای ناطق‪ ،‬اقای‬ ‫دری‪ ،‬اقای طبسی و اقای روحانی هم هستند‪.‬‬ ‫مکالها را راه نم ی دهند؟‬ ‫گویا خودشان به شوخی م ی گویند جلسه انجمن‬ ‫اسالمی مجمع‪( .‬خنده)‬ ‫رابط�ه اق�ای روحان�ی و اق�ای هاش�می بعد از‬ ‫انتخابات و در چند ماه اخی�ر‪ ،‬همچنان مثل قبل‬ ‫است؟‬ ‫بله‪ .‬مخالفان اقای هاشمی و اقای روحانی دنبال‬ ‫این هس��تند که در جامعه القا کنند اختالفات��ی میان این‬ ‫دو وجود دارد و م ی خواهن��د از کوچک ترین اتفاقی‪ ،‬به یک‬ ‫جمع بندی بزرگ برس��ند‪ .‬من واقعا از ش��ناختی که از اقای‬ ‫هاش��می و اقای روحانی دارم‪ ،‬باید بگویم ک��ه اینها اب در‬ ‫ هاون م ی کوبند‪.‬‬ ‫نرفتن اق�ای روحانی به جلس�ه مجمع به خاطر‬ ‫مشغله های ریاست جمهوری است؟‬ ‫در منش اقای هاشمی و اقای روحانی‪ ،‬یکی‪ ،‬دو بار‬ ‫به جلسات مجمع نرفتن‪ ،‬منجر به اختالف نم ی شود‪ .‬ممکن‬ ‫است در خصوص دیگران این اتفاقات به اختالف هم منجر‬ ‫شود اما در خصوص اقای روحانی این طور نیست‪ .‬ب رای مثال‪،‬‬ ‫اقای هاشمی گاهی اختالفات کاری با اقای جاسبی داشت اما‬ ‫هیچ گاه این اختالفات فکری باعث نشد که از هم جدا شوند‬ ‫و در کار دانش��گاه ازاد خللی ایجاد شود؛ اتفاقا این اختالفات‬ ‫فکری باعث م ی شد که کار دانشگاه ازاد رشد بیشتری بیابد‪.‬‬ ‫یکی از دالیل رشد دانشگاه ازاد‪ ،‬شخصیت اقای هاشمی بود‬ ‫چون م ی داند چگونه ب��ا زی ر مجموعه هایش کار کند؛ یعنی‬ ‫اختالف نه تنها باعث تخریب نم ی شود‪ ،‬بلکه ممکن است‬ ‫منجر به توسعه شود‪ .‬م ی خواهم بگویم که امکان ندارد دو‬ ‫نفر با هم اختالف نداشته باش��ند ولی باید بلد باشند در یک‬ ‫محیط اختالفی با هم کار کنند‪ .‬ممکن است اقای روحانی‬ ‫در برخی مسائل با اقای هاشمی اختالف سلیقه داشته باشند‬ ‫اما این دلیل نم ی شود که بازی را برهم بزنند و در کار اخالل‬ ‫ایجاد کنند و در نتیجه کشور متضرر شود‪.‬‬ ‫توقع م ی رف�ت که بعد از پی�روزی اقای روحانی‪،‬‬ ‫استفاده بیشتری از اقای جاسبی شود اما برخی‬ ‫م ی گفتند که جریان اقای هاشمی و اقای روحانی‬ ‫به دلیل اینکه ایش�ان با اقای مشایی و تیم اقای‬ ‫احمدی نژاد جلس�اتی را برگزار کرده‪ ،‬از او دلخور‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫این طور نیست‪ .‬ممکن است اقای جاسبی یکی‪،‬‬ ‫دو بار با جریان دولت قبلی جلسه گذاشته باشد که ان هم با‬ ‫مشورت اقای هاشمی و به خاطر کارهای جاری دانشگاه ازاد‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫یکی از مسائلی که در انتخابات ‪ ،92‬در رای اقای‬ ‫روحان�ی و در نظرس�نج ی های مربوط ب�ه اقای‬ ‫هاش�می دیده م ی ش�د‪ ،‬یکدس�تی ارای طبقات‬ ‫پایین‪ ،‬متوسط و باال بود؛ یعنی در این انتخابات‬ ‫این مساله طبیعی است‪ .‬به هر حال سیاست های‬ ‫دولت‪ ،‬شبیه یک عمل جراحی است و همیشه زخمی را ایجاد‬ ‫م ی کند تا بیمار درمان ش��ود؛ جراحی همیشه با خونریزی‪،‬‬ ‫عفونت و چرک همراه است‪ .‬جراح ی های اقتصادی به گونه ای‬ ‫اس��ت که همیش��ه تمام طبقات جامعه از ان احساس نفع‬ ‫نم ی کنند ولی سیاست های بلندمدت باید به گونه ای باشد‬ ‫که تمام اقشار جامعه از ان احس��اس رضایت کنند‪ .‬ممکن‬ ‫اس��ت سیاس��ت های کوتاه مدت به نحوی باشد که برخی‬ ‫رنجیده خاطر شوند و اقش��ار پایین جامعه‪ ،‬رضایت نداشته‬ ‫باش��ند ولی اگر سیاس��ت های ایجاد کار و ثروت به نحوی‬ ‫باش��د که در بلندمدت ایجاد رضایت کند‪ ،‬دولت م ی تواند از‬ ‫این نگرانی دور شود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ش��اید قدری زود باش��د که قضاوت کنیم و باید‬ ‫حداقل یک سال به دولت فرصت دهیم تا برنامه ها و نتیجه‬ ‫ب رنامه هایش را ببینیم اما به طور کلی در سه حوزه فرهنگی‪،‬‬ ‫اقتصادی و سیاس��ی من روند را مثبت م ی بین��م‪ .‬در حوزه‬ ‫اقتصاد سیاست های درستی در حال بررسی و اعمال شدن‬ ‫است‪ ،‬در سیاست داخلی و خارجی تاثی رات مثبتی م ی بینیم‬ ‫و در حوزه فرهنگی هم شاهد عملکرد مثبتی هستیم‪ .‬اینها‬ ‫روی هم اثر م ی گذارند و مهمتر از همه‪ ،‬شرایط تحریم ها و‬ ‫سیاست خارجی است که روند مطلوبی را طی م ی کند‪ .‬به طور‬ ‫کلی فضای عمومی کش��ور‪ ،‬رو به بهبود شاخ ص هاس��ت‪.‬‬ ‫البته من فک��ر م ی کنم که دولت باید در ح��وز ه اقتصادی و‬ ‫سیاست های اقتصادی خود بیشتر کار کند؛ نه اینکه بگوییم‬ ‫ضعف دارد اما هنوز نتوانسته ب رنامه مدون و روشنی در اختیار‬ ‫جامعه بگذارد‪ .‬شاید منتظر اس��ت که شرایط دیگری فراهم‬ ‫شود اما در حوزه معیش��ت مردم‪ ،‬کار مردم‪ ،‬وضعیت کسب‬ ‫و کار‪ ،‬مساله توس��عه و س��ازندگی و رونق اقتصادی‪ ،‬دولت‬ ‫باید بیش��تر با مردم صحبت کند‪ ،‬به جامعه امید بدهد و با‬ ‫سرمایه گذاران‪ ،‬صنعتگران و‪ ...‬مشورت کند‪ .‬در مجموع دولت‬ ‫در ان حدی که انتظار م ی رفت‪ ،‬عمل نکرده و ش��اید منتظر‬ ‫است که مس��ائل از زاویه دیگری حل ش��ود‪ .‬خاطرم هست‬ ‫ی هاش��می‪ ،‬به دلیل شرایط نامطلوب‬ ‫که در زمان دولت اقا ‬ ‫بعد از جنگ‪ ،‬وقتی خود ایشان در تلویزیون حاضر م ی شد و‬ ‫ب رای مردم صحبت م ی کرد‪ ،‬مردم دلگرم م ی ش��دند‪ .‬وزرا به‬ ‫مردم گزارش و امار م ی دادند و مردم را دعوت به حضور و کار‬ ‫م ی کردند‪ .‬در این ش��رایط هم دولت باید ارتباط خود با مردم‬ ‫را به گونه ای تعریف کند که این امید به وجود بیاید و فضای‬ ‫کسب و کار بهتر شود‪.‬‬ ‫مث�ل انتخاب�ات ‪ ،84‬دوقطب�ی ش�کل نگرفت و‬ ‫مردم طبقات پایین هم نس�بت به اقای روحانی‬ ‫و اقای هاش�می تمایل داش�تند‪ .‬فکر نم ی کنید‬ ‫برخی اتفاقات در دولت همچ�ون قطع یارانه ها‪،‬‬ ‫باعث ش�ود طبقات ضعیف مردم یاد دوران اقای‬ ‫احمدی نژاد کنند؟‬ ‫نام ه ای است که اقای خاتمی به اقای‬ ‫هاشمی نوشت و ترکیبی از شورا را‬ ‫پیشنهاد کرد‪ .‬اقای خاتمی پیشنهادی‬ ‫به اقای هاشمی داد و ترکیبی را برای‬ ‫یک شورا پیشنهاد کرد که بنشینند و‬ ‫در خصوص اقای روحانی و اقای عارف‬ ‫تصمیم بگیرند‪ .‬بعد از جلسات متعدد‪،‬‬ ‫اقای هاشمی ان شورا را پذیرفت و گفت‬ ‫ی که شورا بگیرد‬ ‫که من با هر تصمیم ‬ ‫موافقم‪ .‬در واقع اینکه اقای هاشمی‬ ‫مستقیما وارد شود و به اقای عارف یا‬ ‫اقای روحانی بگوید که شما نباشید یا‬ ‫شما باشید‪ ،‬اقای هاشمی هیچ کدام از‬ ‫این موارد را قبول نکرد‪ .‬فقط ترکیب ان‬ ‫شورا را قبول کرد و گفت که من تصمیم‬ ‫شورا را م ی پذیرم‬ ‫‪67‬‬ ‫چهره اول سیاست‬ ‫بود؛ نه به خاطر مسائل سیاسی و پشت پرده‪.‬‬ ‫در خصوص انتخاب�ات مجلس چند ن�گاه میان‬ ‫اصالح طلبان وج�ود دارد؛ برخ�ی م ی گویند فضا‬ ‫باز شده و ما باید لیست مستقل بدهیم و عده ای‬ ‫معتقدند که باید ائتالف ما با جریان اقای هاشمی‬ ‫و اقای روحانی حفظ ش�ود‪ .‬کدام را ب�ه واقعیت‬ ‫نزدیک تر م ی دانی�د؟ ایا اصالح طلب�ان با جریان‬ ‫اقای هاش�می و اقای روحانی ائتالف م ی کنند یا‬ ‫ ترجیح م ی دهند خودشان حرکت کنند؟‬ ‫االن نظرم این اس��ت که گزینه دوم محقق شود؛‬ ‫یعنی از هم فاصله نم ی گیرند‪ .‬همان طور که اقای هاشمی‬ ‫و اقای خاتمی به شکل گیری ائتالف در انتخابات ‪ 92‬کمک‬ ‫کردند‪ ،‬باز هم کمک م ی کنند که این ائتالف نشکند‪.‬‬ ‫حرف هایی در این باره زده م ی شود‪.‬‬ ‫حتما وارد م ی شوند و کمک م ی کنند‪ .‬منظورتان‬ ‫این است که کاندیدا شوند؟‬ ‫واقع��ا چ��اره ای ندارند و ص�لاح این اس��ت که‬ ‫این راه را ادامه دهند‪ .‬اینکه به چه لیس��تی م ی رس��ند‪ ،‬چه‬ ‫کس��ی سرلیس��ت م ی ش��ود‪ ،‬چه جریاناتی م ی پیوندند یا‬ ‫چه جریاناتی جدا م ی ش��وند‪ ،‬احتماالتی اس��ت ک��ه از بعد‬ ‫عید ش��روع م ی ش��ود‪ .‬جریان��ات ت��ازه بحث خودش��ان را‬ ‫شروع کرده اند‪.‬‬ ‫یعنی برای انتخابات مجلس هم وارد م ی شوند؟‬ ‫ممکن است؟‬ ‫نه‪ ،‬بعید م ی دانم‪ .‬انها به حفظ انچه در انتخابات‬ ‫اخیر به دست امد‪ ،‬کمک م ی کنند‪.‬‬ ‫اگر بخواهند براس�اس م�دل دوم حرکت کنند‪،‬‬ ‫اقای ناطق محور دو لیست م ی شود؟‬ ‫هنوز فعالی ت ها به طور جدی شروع نشده و فقط‬ ‫استقالل از هاشمی‬ ‫با حفظ حرمت‬ ‫گفت وگوی مثلث با جواد جهانگیرزاده‬ ‫درباره رابط ه هاشمی و روحانی‬ ‫جواد جهانگی ر زاده معتقد اس�ت که حس ن روحانی‬ ‫حت�ی اگ�ر از اصالح طلب�ان ه�م ج�دا ش�ود از‬ ‫هاشم ی رفس�نجانی جدا نخواهد ش�د‪ .‬او بر این باور‬ ‫است که حسن روحانی درواقع در همان جایگاه سیاسی‬ ‫سابق هاشمی ایستاده اما هرگز او را زیر سوال نخواهد‬ ‫برد‪ .‬با او در مورد ارایش سیاس�ی جدید کشور پس از‬ ‫انتخابات ‪ 24‬خرداد گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫چهره ها‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اگر قرار باش�د درباره ارایش نیروهای سیاس�ی‬ ‫پس از انتخابات ریاست جمهوری صحبت کنیم‬ ‫بدون شک مهمترین تغییرات میان اصالح طلبان‬ ‫رخ داده اس�ت‪ .‬برای ش�روع م ی خواهم بپرس�م‬ ‫پس از انتخابات ‪ 24‬خرداد چه نس�بت سیاسی‬ ‫میان اصالح طلبان و هاشم ی رفس�نجانی پدید‬ ‫امده است؟‬ ‫‪ l‬اگر بخواهیم این مس��اله را بررسی کنیم باید به‬ ‫سال های دور بازگردیم‪ .‬گذش��ته به ما نشان م ی دهد اولین‬ ‫تحرکات علیه اقای هاش��می رفس��نجانی از روزنامه سالم‬ ‫به مدیریت اق��ای موس��وی خوئین ی ه��ا و در دومین دوره‬ ‫ریاست جمهوری اقای هاشمی شروع شد‪.‬‬ ‫در دوره اول اق��ای هاش��می حت��ی م ی ش��د در‬ ‫نمازهای جمعه ش��عارهای م��ردم به نفع اقای هاش��می را‬ ‫ش��نید‪ .‬انجا که م ی گفتند مخالف هاشمی مخالف پیغمبر‬ ‫است‪ .‬او از رهب ران با س��ابقه انقالب بود که به مرور در سطح‬ ‫اجرایی محبوبیت سیاس��ی پیدا کرد‪ .‬اما جریان اصالحات‬ ‫به مدیریت روزنامه سالم و ش��خص اقای خوئین ی ها شروع‬ ‫کرد به تقدس زدایی از ایش��ان و زمینه های محبوبیت او در‬ ‫بدنه اجتماعی نیز فراهم شد‪ .‬بعدها شما دیدید که در جریان‬ ‫مجلس شش��م و قتل های زنجی��ره ای‪ ،‬اصالح طلبان چه‬ ‫بالهایی بر سر هاش��می اوردند‪ .‬چه کتاب و سرمقاله هایی‬ ‫منتشر کردند و چه اتهام ها و نسب ت هایی مانند عالیجناب‬ ‫سرخپوش و امثال ان به اقای هاشمی وارد کردند‪ .‬انها تالش‬ ‫کردند اتفاقات ریز و درشت منفی پس از انقالب را به هاشمی‬ ‫نس��بت دهند‪ .‬در واقع اصالح طلبان اسی ب های فراوانی به‬ ‫ایشان وارد کردند‪.‬‬ ‫این روند ادامه داشت تا انتخابات سال ‪ .84‬در ان زمان‬ ‫نامزدهایی از جناح اصالح طلب در انتخابات ثبت نام کردند‪.‬‬ ‫همین مساله روش��ن ساخت که اقای هاش��می کاندیدای‬ ‫اصالح طلبان نیست‪ .‬البته شکس��ت او از احمدی نژاد او را از‬ ‫اصولگرایان هم دور ساخت‪ .‬همی ن جا است که پس از پیروزی‬ ‫اقای احمدی نژاد که موجب از دست رفتن قدرت اجرایی ب رای‬ ‫جناح چپ شد‪ ،‬اصالح طلبان متوجه اش��تباه خود در اجرای‬ ‫پروژه تخریب هاشمی ش��دند‪ .‬اما در چنین شرایطی برخی‬ ‫اقدامات فرزندان اقای هاشمی موجب شد که او در وضعیت‬ ‫خاصی نسبت به نظام قرار گیرد‪ .‬حتی برخی گفتند که اقای‬ ‫هاشمی با این نشانه ها مسلم است که از نظام فاصله گرفته‬ ‫است‪ .‬اما در انتهای س��ال ‪ 90‬یک اتفاق سیاسی در فضای‬ ‫سیاسی کش��ور روی داد و اقای هاشم ی رفسنجانی مجددا‬ ‫از سوی مقام معظم رهبری به عنوان رئیس مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام منصوب ش��دند‪ .‬همین جا معلوم ش��د که‬ ‫سیاست رهبری حفظ اقای هاشمی است و نظام هم معتقد‬ ‫است که اقای هاشم ی رفسنجانی از افرادی است که روی او‬ ‫حساب ویژه ای باز شده است‪ .‬به نظرم م ی رسد پروژه ترمیم‬ ‫چهره سیاسی اقای هاشمی در انتخابات اخیر اجرایی شد‪.‬‬ ‫به هرحال یک�ی از مس�ائل مهم که ب�ه نظر در‬ ‫نتیجه انتخابات هم تاثیر داش�ت‪ ،‬حمایت اقای‬ ‫هاش�می از اقای روحانی بود‪ .‬س�وال اینجاست‬ ‫که ایا این ائتالف سیاسی و این حمایت ادام ه دار‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این اس��ت که کس��ی نم ی تواند منکر‬ ‫ارتباطات خیلی جدی اقای هاش��می و اقای روحانی باشد‪.‬‬ ‫معتقدم اگر اقای روحانی از جری��ان اصالح طلب ببرد و جدا‬ ‫ش��ود اما از اقای هاش��می اعالم انقطاع نخواهد کرد‪ .‬چون‬ ‫اقای هاشمی بازی و رفتار سیاس��ی خود را بهتر از مدی ران‬ ‫اصالح طلبان انجام م ی دهد و طبیعی اس��ت که انتظارات و‬ ‫مطلوبات خود را به اندازه جریان اصالحات برجسته نخواهد‬ ‫کرد و کامال تالش م ی کند تنش و اسیب ایجاد نکند‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال جریان اقای روحانی به نظر خود در حال‬ ‫چون لذت اتحاد را لمس کردند و دیده اند که بهتر‬ ‫است به همان شکل جلو بروند‪.‬‬ ‫هنوز اقای هاشمی وارد نشده اند؟‬ ‫من نشنیدم‪.‬‬ ‫کسب هویت است‪ .‬به این معنا که به نوعی خود‬ ‫را از اقای هاشمی و اصالح طلبان مستقل م ی داند‪.‬‬ ‫ایا شما این تحلیل را قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬باید باور کنیم که جریان سیاس��ی اقای روحانی‬ ‫در واقع یک جریان جدید سیاسی اس��ت‪ .‬البته این جریان‬ ‫سیاس��ی هنوز تبدیل به جریان اجتماعی نشده است‪ .‬این‬ ‫جریان در درون بخش��ی از الیه های سیاس��ی و اخی را درون‬ ‫طی ف هایی از هنرمن��دان و فرهنگیان نفوذ کرده اس��ت و‬ ‫نیازمند زمان است تا تبدیل به یک جریان مستقل و موثری‬ ‫شود‪ .‬اما باید توجه داشته باشیم که باالخره قدرت رسمی در‬ ‫اختیار حسن روحانی قرار دارد و این وزنه سنگین امکان اینکه‬ ‫وزنه های کم وزن دیگر را همراه خود کند دارد‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال هم اقای هاش�می و هم اقای روحانی‬ ‫تالش م ی کنن�د خود را فراجناح�ی و محل رجوع‬ ‫جریان�ات سیاس�ی مختلف نش�ان دهن�د‪ .‬این‬ ‫موضوع پ�س از انتخابات ‪ 24‬خ�رداد برای اقای‬ ‫روحانی بیش�تر نمایان ش�ده اس�ت‪ .‬در واقع او‬ ‫خیلی تالش م ی کند این جایگاه را نشان دهد‪.‬‬ ‫‪ l‬نه؛ من در پاسخ شما م ی خواهم بگویم ب رای اقای‬ ‫هاشمی بیشتر رجوع دارند‪ .‬اقای هاشمی ب رای اینکه کامال‬ ‫چهره منف ی ای که از او توسط اصالح طلبان ایجاد شده بود را‬ ‫از بین ببرد نیاز دارد که خود را در چنین جایگاهی قرار دهد‪.‬‬ ‫اقای هاشمی خیلی مایل است که خود را فردی فراجناحی‬ ‫نش��ان دهد تا ان س��ابقه را از بین برد‪ .‬اگر چنین اتفاقی رخ‬ ‫دهد اقای هاش��می نه لیدر اصالح طلبان خواهد ش��د و نه‬ ‫م ی تواند لیدر اصولگرایان باشد چرا که بخش قابل توجهی از‬ ‫اصولگرایان نسبت به برخی مواضع ایشان انتقاد جدی دارند‪.‬‬ ‫پس اقای هاشمی تداوم حرکت در مسیر حفظ یک جایگاه‬ ‫قدرتمند و محل رجوع را دنبال خواهد کرد‪.‬‬ ‫اما در این میان برخی مس�ائل هست که نشان‬ ‫م ی دهد یا الاقل این ش�بهه را ایج�اد م ی کند که‬ ‫اقای روحان�ی در هم�ان جایگاهی ایس�تاده که‬ ‫س�ال ها اقای هاش�می قرار داش�ت‪ .‬ح�اال اقای‬ ‫روحانی است که قدرت رسمی کشور را در اختیار‬ ‫دارد‪ .‬به نوع�ی م ی خواهم بگویم اق�ای روحانی‬ ‫ب ه رغم حض�ور در همان پوزیش�ن س�ابق اقای‬ ‫هاشمی قصد دارد خود را مستقل از او هم نشان‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫‪ l‬طبیعی است‪ .‬اقای روحانی در حال حاضر شخص‬ ‫دوم کش��ور اس��ت و قدرت اجرایی در اختیار اوس��ت‪ .‬پس‬ ‫طبیعی است او تمایل داش��ته باشد چنین جایگاه مستقلی‬ ‫را ب رای خود احراز کند‪ .‬من با مش��ی ای ک��ه از اقای روحانی‬ ‫دیدم فکر م ی کنم که اق��ای روحانی قصد دارد جایگاه اقای‬ ‫هاشمی در کشور و ساختار سیاسی قدرت حفظ شود‪ .‬اقای‬ ‫روحانی هی چ گاه راضی نخواهد ش��د که احیای یک جایگاه‬ ‫جدید ب رای خودش را با شکستن اقای هاشمی به دست اورد‪.‬‬ ‫اقای روحانی از اقای هاشمی دستور نم ی گیرد اما او یکی از‬ ‫شخصی ت های مورد وثوق و اعتماد رئی س جمهور است‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪69‬‬ ‫سیاست‬ ‫اقایرئیس جمهور‬ ‫چهره ها‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫حسن روحانی با چیره دستی در سخن و مهارت در‬ ‫مناظره‪ ،‬انتخابات ریاست جمهوری یازدهم را برد‬ ‫چهره دوم‬ ‫حس��ن روحانی بی تردید مهمترین چهره سال ‪ 92‬در سیاست ای ران‬ ‫است‪ .‬او در انتخابات ریاست جمهوری توانس��ت بر رقبایش برتری یافته و‬ ‫جانشین محمود احمدی نژاد شود‪ ،‬در س��اختمان تاریخی پاستور‪ ،‬حسن‬ ‫روحانی که کابینه اش از نیمه دوم س��ال ‪ 92‬اغاز به کار کرده حاال روزهای‬ ‫مهمی را پیش رو دارد‪.‬‬ ‫چهره دوم سیاست‬ ‫تقریب��ا از چه��ار روز قب��ل از برگ��زاری انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یازدهم م ی شد احس��اس کرد که صحنه‬ ‫انتخابات در حال تغییر است‪ .‬نظر سنج ی ها حرف های متفاوت‬ ‫از هفته های قبل داشتند‪ .‬دو مناظره مهم و چند اتفاق انتخاباتی‬ ‫خیلی از فاکتورهای موثر در انتخابات را با تغییر اساسی مواجه‬ ‫ساخته بود‪ .‬حاال دیگر نم ی شد ب هراحتی گفت چه کسی شانس‬ ‫اول انتخابات اس��ت‪ .‬تحلی ل های غالب در خوشبینانه ترین‬ ‫شرایط از کشیده شدن انتخابات به دور دوم سخن م ی گفتند‪.‬‬ ‫زمان اما هرچه م ی گذشت این حسن روحانی بود که از شیفت‬ ‫ارا به سمت خود بهره م ی برد و نامش بر سر زبان ها بیشتر از‬ ‫قبل جاری م ی شد‪ .‬او خوب حرف م ی زد‪ .‬نطق های داغ داشت‬ ‫و همین فن بیانش او را بر دیگر نامزدها برتری داد‪ .‬جمعه که‬ ‫به پایان رسید دیگر کمتر کسی شک داشت که حسن روحانی‬ ‫رئی س جمهور جدید ای ران است‪ .‬اما حسن روحانی کیست؟ او‬ ‫در کجای سیاست ای ران قرار دارد؟ در این جدال ها و مباحثات‬ ‫سیاسی که هر جناحی او را وابسته و از ان خود م ی داند به واقع‬ ‫نسبت سیاسی رئی س جمهور جدید ای ران به کدام طیف و گروه‬ ‫قرابت بیشتری دارد؟ باید به سال های دور بازگشت‪.‬‬ ‫از انقالب تا جنگ‬ ‫حسن روحانی ‪ 16‬سال دبیر ش��ورای عالی امنی ت ملی‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬در دوران او اتفاقات و تحوالت مهمی در عرصه‬ ‫سیاسی کش��ور رخ داد و او به واس��طه حضورش در کسوت‬ ‫دبیری ش��ورای عالی امنی ت ملی در جریان تمام این تحوالت‬ ‫بوده و حتی در برخی موثر و تاثی ر گذار بوده اس��ت‪ .‬مواضع او‬ ‫نیز البته هم به جهت حضورش در شورای عالی امنی ت ملی و‬ ‫هم به جهت عضویتش در جامعه روحانیت مبارز به عنوان یک‬ ‫تشکل راستگرا محل تحلیل و تفسیر بوده است‪ .‬او در یکی از‬ ‫مهم ترین مواضع سیاس ی اش در‪ 23‬تیر‪ ۷۸‬در جمع راهپیمایان‬ ‫یدانم‬ ‫این گونه موضع گیری م ی کند‪« :‬من در همین جا الزم م ‬ ‫از دانشجویان عزیز‪ ،‬بی دار‪ ،‬هوشیار و قهرمان تشکر و قدردانی‬ ‫کنم که با هوشیاری و با دید نافذشان تا متوجه شدند که این‬ ‫عناصر مفسد و معاند در کنار انها قرار گرفته اند‪ ،‬بالفاصله اعالم‬ ‫بی زاری و ب رائت کردند و خودش��ان را کنار کشیدند‪ .‬این نشان‬ ‫هوشیاری و بیداری دانشجویان انقالبی‪ ،‬مسلمان و قهرمان‬ ‫ماست‪ .‬افرادی که اتوبوس و اموال عمومی را اتش م ی زنند‪،‬‬ ‫انها که ماش��ین بیت المال را اتش م ی زنند و حتی اتومبیل‬ ‫شخصی افراد را از بین م ی برند‪ ،‬اینها چه عناصری هستند و‬ ‫دارای چه ماهیتی م ی باشند؟ ب ی تردید این افراد دشمن مردم‬ ‫ای ران و ارزش های این مرز و بوم هس��تند‪ .‬این اوباش حتی به‬ ‫مساجد هم تعرض کردند‪».‬‬ ‫دیپلمات هسته ای‬ ‫ان غائله ختم به خیر شد و حسن روحانی ماجرایی مهم‬ ‫را در دوران مسئولیتش به عنوان دبیر شورای عالی امنی ت ملی‬ ‫تجربه کرد‪ .‬اما نام حسن روحانی که حاال ‪ 65‬سال دارد و البته‬ ‫رئی س جمهور هشتم ای ران هم شده است‪ ،‬با پرونده هسته ای‬ ‫ای ران گره خورده است‪ .‬ان گونه که خودش روایت م ی کند‪ ،‬در‬ ‫یکی از سخت ترین شرایط‪ ،‬مسئولیت این پرونده را برعهده‬ ‫گرفته بود‪ .‬اما ماجرای انتخاب حسن روحانی به عنوان مسئول‬ ‫پرونده هسته ای ای ران نیز قابل توجه است‪ .‬او در بخش دیگری‬ ‫از کتاب خاط راتش با شرح اختالف نظرها و اقدامات موازی و‬ ‫ناهماهنگ ماجرای انتخابش به عنوان مسئول‪ ،‬این پرونده را‬ ‫با اغاز به کار دولت جدید گویی دوران ماموریت حسن‬ ‫روحانی نی��ز باید پایان یافت��ه تلقی م ی ش��د‪ .‬او حاال پس از‬ ‫همکاری با دولت هاش��می و خاتمی دیگر راهی ب رای ادامه‬ ‫کارش با دولت جدید نداشت‪ .‬تفاوت اندیشه او با رئی س جمهور‬ ‫روحانی در تبارشناسی نیروهای سیاسی‬ ‫از مدی�ران بوروکرات و حتی فن س�االر‬ ‫و در عین ح�ال از روحانی�ون میانه رو به‬ ‫شمار می اید‪ .‬سال های سال عضو جامعه‬ ‫روحانیت مبارز بوده است‪ .‬اگر بنا باشد به‬ ‫این بیندیش�یم که او در کجای سیاست‬ ‫ایران قرار دارد‪ ،‬باید صریح و بدون شک‬ ‫بگوییم او در جاگیری نیروهای سیاس�ی‬ ‫همواره در طیف راست اصولگرایان جای‬ ‫داشته است‬ ‫جدید از همان روزهای ابتدایی الاقل ب��رای خود وی نمایان‬ ‫ش��ده بود‪ .‬روحانی در کتاب خاط راتش این ماجرا را این گونه‬ ‫نقل م ی کند‪« :‬در تاریخ ‪ 84/4/5‬که جلسه بررسی استراتژی‬ ‫نظام درباره امریکا را در دبیرخانه داشتیم‪ ،‬در پایان جلسه به من‬ ‫اطالع دادند که بع دازظهر اقای احمدی نژاد مصاحبه مطبوعاتی‬ ‫دارند‪ .‬اقای الریجانی گفت که خوب است شما چارچوبی ب رای‬ ‫مسائل هسته ای و مسائل سیاسی ب رای ایشان بنویسید‪ .‬من‬ ‫در نامه دست نویسی‪ ،‬مواضع کشور نسبت به بحث هسته ای‪،‬‬ ‫ع راق و دیگر مسائل جهانی را نوش��تم و ب رای ایشان ارسال‬ ‫کردم‪ .‬هرچند ایشان در مصاحبه مطبوعاتی چندان به نکات ان‬ ‫نامه توجهی نکردند‪ .‬چند روز بعد که ب رای نخستین بار ایشان‬ ‫را مالقات کردم‪ ،‬به مدت یک ساعت اخرین تحوالت در زمینه‬ ‫هسته ای را ب رای ایشان تشریح کردم و از همان جلسه تصمیم‬ ‫گرفتم تا در اولین فرصت از مسئولیت دبیرخانه شورای امنیتی‬ ‫ملی خداحافظی کنم‪( » .‬همان‪ ،‬صفحه‪)594‬‬ ‫تبارشناسی سیاسی شیخ دیپلمات‬ ‫روحانی در تبارشناس��ی نیروهای سیاس��ی از مدی ران‬ ‫بوروکرات و حتی فن ساالر و در عین حال از روحانیون میانه رو‬ ‫به شمار م ی اید‪ .‬سال های سال عضو جامعه روحانیت مبارز بوده‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫حسن روحانی و پایان جنگ‬ ‫روحانی پس از بازنگری قانون‏اساسی جمهوری اسالمی‬ ‫روزهای متفاوت برای حسن روحانی‬ ‫خداحافظی از پرونده هسته ای‬ ‫سیاست‬ ‫انقالب که به پیروزی رس��ید حس��ن روحانی در جمع‬ ‫افرادی قرار داش��ت که از دهه ‪ 40‬تالش ه��ای فراوانی ب رای‬ ‫پیروزی نهضت داشتند؛ از شهید ایت اهلل مطهری تا شهید دکتر‬ ‫بهشتی‪ .‬حسن روحانی که از اعضای اصلی جامعه روحانیت‬ ‫مبارز بود‪ ،‬پس از رایزن ی ها و تصمیماتی که اتخاذ م ی ش��ود‬ ‫در اولین اقدام در س��ال ‪ ،۵۸‬به س��اماندهی وضعیت ارتش و‬ ‫پادگان های نظامی م ی پردازد‪« :‬در یک��ی از روزهای فروردین‬ ‫س��ال ‪ 58‬به منزل ایت اهلل خامنه ای در خیاب��ان ای ران رفتم‪.‬‬ ‫ایت اهلل خامنه ای از ب رنامه من سوال کردند که چه مسئولیتی‬ ‫را م ی خ واهم بر عهده بگیرم‪ .‬گفتم نظر دکتر بهشتی این است‬ ‫که وقت عمده خودم را ب رای حزب جمهوری اسالمی بگذارم و‬ ‫فعالی ت های دیگر من فرعی باشد‪ .‬ایشان گفتند که به اعتقاد‬ ‫من بهتر است فعالیت خودتان را در ساماندهی ارتش متمرکز‬ ‫کنید‪ .‬سوال کردم که باتوجه به مسئولی ت های فراوان ایا فکر‬ ‫م ی کنید مس��اله ارتش دارای اولویت است؟ فرمودند که بله‪،‬‬ ‫هم اکنون مهم ترین کار‪ ،‬ساماندهی وضع ارتش است که دچار‬ ‫ازهم پاشیدگی شده و بسیار وضع اشفته ای دارد‪ ».‬این جلسه‬ ‫اغازی ب رای فعالیت او در ستاد ارتش بوده است‪ .‬حسن روحانی‬ ‫در عین حال به اصرار دکتر بهشتی در جلسات حزب جمهوری‬ ‫اسالمی هم حاضر بوده است‪ .‬حسن روحانی در سال ‪ 59‬ب رای‬ ‫اولین بار وارد مجلس م ی ش��ود‪ .‬او نایب رئیس اول مجلس‬ ‫(در دوره های چهارم و پنجم) و رئیس کمیس��یون های دفاع‬ ‫(دوره های اول و دوم) و سیاس��ت خارجی (دوره های چهارم و‬ ‫پنجم) بود‪ .‬عضویت و ریاست شورای سرپرستی سازمان صدا‬ ‫و سیما از سال ‪ ۱۳۵۹‬تا سال ‪ ۱۳۶۲‬نیز از دیگر مسئولی ت های‬ ‫وی در دوران پس از انقالب بوده است‪ .‬روحانی در دوران جنگ‬ ‫مس��ئولی ت‏های متعددی‪ ،‬از جمله عضویت در شورای عالی‬ ‫دفاع (از س��ال ‪ ۱۳۶۱‬ت��ا ‪ ،)۱۳۶۷‬عضویت در ش��ورای عالی‬ ‫پشتیبانی جنگ و رئیس کمیسیون اجرایی ان (از سال ‪۱۳۶۵‬‬ ‫تا ‪ ،)۱۳۶۷‬معاونت فرماندهی جنگ (از سال ‪ ۱۳۶۲‬تا ‪،)۱۳۶۴‬‬ ‫ریاست ستاد قرارگاه مرکزی خاتم االنبیا (از سال ‪ ۱۳۶۴‬تا ‪)۱۳۶۶‬‬ ‫و فرماندهی پدافند هوایی کل کشور (از سال ‪ ۱۳۶۴‬تا ‪ )۱۳۷۰‬را‬ ‫برعهده داشت‪ .‬روحانی بین سال های‪ ۱۳۶۷‬تا‪ ۱۳۶۸‬به معاونت‬ ‫جانشین فرماندهی کل قوا منصوب شد‪ .‬بعد از پایان جنگ‪،‬‬ ‫حس��ن روحانی به همراه تع دادی از فرماندهان سپاه و ارتش‪،‬‬ ‫نشان درجه دو فتح و در مراسم دیگری در س��الروز ازادسازی‬ ‫خرمش��هر‪ ،‬به همراه جمعی دیگر از فرماندهان و مسئوالن‬ ‫پشتیبانی جنگ‪ ،‬نشان درجه یک نصر را دریافت کرد‪.‬‬ ‫ای ران و تشکیل نهاد شورای عالی امنیت ملی‪ ،‬سمت نمایندگی‬ ‫رهبر انقالب را در این شورا در اختیار داشته و به مدت ‪ ۱۶‬سال‬ ‫(از س��ال ‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ )۱۳۸۴‬در دوره های ریاس��ت جمهوری اکبر‬ ‫هاشمی رفسنجانی و سی د محمد خاتمی دبیر شورای عالی‬ ‫امنی ت ملی بوده اس��ت‪ .‬وی همچنین به مدت ‪ ۱۳‬س��ال (از‬ ‫س��ال ‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ ۱۳۷۶‬و از ‪ ۱۳۷۹‬تا ‪ )۱۳۸۴‬مش��اور امنی ت ملی‬ ‫رئی س جمهور بوده است‪ .‬روحانی از س��ال ‪ ۱۳۷۰‬به عضویت‬ ‫مجمع تش��خیص مصلحت نظام منصوب شد‪ .‬وی ریاست‬ ‫کمیسیون سیاسی‪ -‬امنیتی‪ -‬دفاعی این مجمع را نیز برعهده‬ ‫داشت‪ .‬روحانی در انتخابات میان دوره‏ای سومین دوره مجلس‬ ‫خبرگان رهبری در ‪ ۲۹‬بهمن ‪ ،۱۳۷۸‬از حوزه انتخابیه اس��تان‬ ‫سمنان به نمایندگی مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد‪ .‬در‬ ‫سال ‪ ۱۳۸۵‬نیز به عنوان نماینده استان ته ران به عضویت دوره‬ ‫چهارم این مجلس برگزیده شد‪ .‬س��مت های وی در مجلس‬ ‫خبرگان‪ ،‬ریاست کمیسیون سیاسی‪-‬اجتماعی این مجلس‬ ‫ترئیسه‬ ‫(از ‪ ۱۳۸۰‬تا ‪ ۱۳۸۵‬و از ‪ ۱۳۹۲‬تاکنون) و عضویت در هیا ‬ ‫و ریاس��ت دفتر دبیرخانه این مجلس در ته��ران (از ‪ ۱۳۸۵‬تا‬ ‫‪ )۱۳۸۷‬بوده است‪ .‬در زندگی سیاسی حس��ن روحانی پس از‬ ‫انقالب چند نقطه عطف وجود دارد‪ .‬او تا پیش از انتخابات سال‬ ‫‪ 84‬در جاگیری نیروهای سیاسی در زمره اصولگرایان سنتی‬ ‫قرار داشت‪ .‬این مساله از انجا قوت بیشتری م ی یافت که او از‬ ‫اعضای اصلی جامعه روحانیت مبارز بود و حتی مطرح بود که‬ ‫روحانی یکی از گزینه های جناح راست و جامعه روحانیت در‬ ‫انتخابات سال ‪ 76‬بوده است‪ .‬ماجرای ‪18‬تیر‪ ،‬پرونده هسته ای‬ ‫و انتخابات سال ‪ 92‬س��ه مقطع مهم زندگی سیاسی حسن‬ ‫روحانی است‪.‬‬ ‫این چنین شرح م ی دهد‪...« :‬برخی سران کشور اصرار داشتند‬ ‫تا اینجانب مسئولیت پرونده هسته ای را بپذیرم ولی من قبول‬ ‫نم ی کردم‪ .‬پس از چند نوبت اقای خاتمی حضوری و تلفنی با‬ ‫من تماس گرفتند و حتی یک بار یادداشت خصوصی در این‬ ‫زمینه ب رایم فرستادند‪ ،‬ولی من نپذیرفتم‪ .‬تا اینکه غروب روز‬ ‫یرا در‬ ‫‪ 1382/7/13‬در یک نامه دست نویس خصوصی‪ ،‬حکم ‬ ‫این زمینه ب رای من ارسال کردند که من ان نامه را در کشوی‬ ‫میزم گذاشتم تا روز بعد حضورا دالیل امتناع خود را با ایشان در‬ ‫میان بگذارم‪ .‬ان ش��ب با مقام معظم رهبری ب رنامه مالقات‬ ‫داشتم‪ .‬در پایان ان مالقات‪ ،‬مقام معظم رهبری به من فرمودند‬ ‫چرا مسئولیت پرونده هسته ای را نم ی پذیری؟ حاال که همه‬ ‫مسئوالن متفق القول هستند که شما این مسئولیت را بپذی رید‬ ‫و اقای رئی س جمهور هم به شما حکم داده اند؛ «خذها بقوه»‬ ‫(با همه نیرو ان را در اختیار بگیرید)‪ .‬من در پاسخ دالیل خود را‬ ‫ب رای نپذیرفتن مسئولیت توضیح دادم‪ .‬ایشان فرمودند که این‬ ‫باری است بر دوش من‪ ،‬بگیر بر دوش خودت! لحظه ای سکوت‬ ‫کردم و سپس گفتم حاال که نظر شماست م ی پذیرم‪ .‬ایشان‬ ‫دعا کردند و تش��کر کردند‪ .‬در واقع با همان نامه دست نویس‬ ‫خصوصی باتوجه به نظر مقام معظم رهبری از فردای ان روز‬ ‫کار خود را اغاز کردم‪( » .‬همان‪ ،‬صفحات ‪)138-137‬‬ ‫‪71‬‬ ‫چهره دوم سیاست‬ ‫است‪ .‬اگر بنا باشد به این بیندیشیم که او در کجای سیاست‬ ‫ای ران قرار دارد‪ ،‬باید صریح و بدون شک بگوییم او در جاگیری‬ ‫نیروهای سیاس��ی همواره در طیف راست اصولگرایان جای‬ ‫داشته است؛ یعنی انجا که روحانیون راستگرایی چون عل ی اکبر‬ ‫ناطق نوری قرار دارند‪.‬‬ ‫حسن روحانی البته همواره به دلیل حضور طوالن ی اش‬ ‫در سمت دبیری ش��ورای عالی امنی ت ملی از معتمدان نظام‬ ‫به ش��مار م ی امده؛ چه اینکه او مدت ها مس��ئولیت پرونده‬ ‫هس��ته ای ای ران یعنی مهمترین کار ویژه سیاس��ت خارجی‬ ‫ای ران را نیز برعهده داشته است‪ .‬او البته در دورانی که تحوالت‬ ‫سیاسی ای ران التهاباتی را پدید اورده بود در موضع مدافع نظام‬ ‫ایستاد و همین ایستادنش در این جایگاه او را با انتقادهایی از‬ ‫سوی مخالفانش در جناح مقابل مواجه کرده بود‪ .‬سخنرانی‬ ‫صریح و ش��فاف او در ماجرای کوی دانش��گاه نقطه عطفی‬ ‫در بررسی نس��بت سیاس��ی او با مخالفانش در جناح مقابل‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬حس��ن روحانی البته پس از انکه دولت محمود‬ ‫احمدی نژاد بر سر کار امد با رئی س جمهوری که اتفاقا همشهری‬ ‫خودش هم بود کنار نیامد و ترجیح داد دیگر در شورای عالی‬ ‫امنی ت ملی نماند‪ .‬از ان زمان به بعد اس��ت که او در پوزیشن‬ ‫وضعیت موجود قرار م ی گیرد‪ .‬او اگرچه اصولگرا بود اما در کنار‬ ‫روحانیون و چهره های اصولگرای دیگری قرار گرفت که حاال‬ ‫معترض و منتقد محمود احمدی نژاد بودند‪ ،‬البته همان اندازه‬ ‫که انها منتقد بودن��د محمود احمدی نژاد هم ب��ه انان انتقاد‬ ‫داشت‪ .‬شکافی میان طیف همفکر حسن روحانی و محمود‬ ‫احمدی نژاد پیدار ش��ده بود که با گذر زم��ان و در پی حوادث‬ ‫پی در پی بیشتر نمود م ی یافت‪.‬‬ ‫روحانی که چهره ای منتقد ش��ده بود در سخنران ی ها و‬ ‫اعالم مواضع سیاس��ی نقد های تندی را روانه دولت محمود‬ ‫احمدی نژاد م ی کرد‪ .‬همین نقد ها بود که او را به اصالح طلبان‬ ‫منتقد نزدی��ک و نزدیک تر م ی ک��رد‪.‬او در یک��ی از تند ترین‬ ‫اظهارنظرهایش چنین گفت‪« :‬مردم دالر نم ی خ واهند‪ .‬صداقت‬ ‫و ب رنامه م ی خواهند ما نیاز به نوکر نداریم نیاز به مدیر داریم‪ .‬ما‬ ‫نیاز به نوکر مدیر داریم‪ ،‬نه نوکر خالی‪ ،‬تنها نوکر بودن کافی‬ ‫نیست‪ .‬نحوه ارتباط ما با کش��ورها مشخص نیست؛ امروز با‬ ‫بعضی از کشورها دوست صمیمی هستیم‪ ،‬فردا رقیب و پس‬ ‫از ان متخاصم و دشمن م ی ش��ویم‪ .‬مگر رابطه با دنیا هوس‬ ‫است که هر ساعت به یک سمت و سو حرکت کنیم‪ .‬حقیقتا‬ ‫سیاست خارجی نیاز به علم و هنر دارد و دیپلماسی سلیقه و‬ ‫شعار نیست‪ .‬اداره مملکت با س��خنرانی حل نم ی شود‪ ،‬اداره‬ ‫کشور نصیحت نم ی خواهد‪ ،‬باید کار کرد‪ ».‬پدیده ای جدید در‬ ‫فضای سیاس��ی ای ران که جناح چپ و راست را البته در طیف‬ ‫سنت ی اش به یکدیگر نزدیک کرده بود‪ .‬رقبای سال های دور‬ ‫حاال به رفقایی تبدیل ش��ده بودند که به یک هدف مشترک‬ ‫م ی اندیشیدند؛ هدفی که انان را در کنار یکدیگر م ی نشاند‪.‬‬ ‫حرکت به سمت پاستور‬ ‫چهره ها‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫محمود احم��دی نژاد وقتی روزه��ای اخر حضورش در‬ ‫پاس��تور را نظاره م ی کرد تمام تالشش را کرد که فردی شبیه‬ ‫خودش رئی س جمهور بعدی ای ران باشد‪ .‬اسفندیار رحیم مشایی‬ ‫مطلوب ترین فردی بود که او ب رای جانشینی خودش در نظر‬ ‫داشت‪ .‬چرخ سیاست ای ران اما انگونه که احمدی نژاد انتظارش‬ ‫حسن روحانی با یک برنامه انتخاباتی که‬ ‫بیشتر ان متکی به فن بیان و هنر نطقش‬ ‫بود توانس�ت افکار عمومی را به س�مت‬ ‫خود جلب کرده و همچنین در ش�رایطی‬ ‫که اکبر هاشمی رفسنجانی رد صالحیت‬ ‫ش�ده بود تصوی�ری از خود ب�ه نمایش‬ ‫گذاشت که حامیان هاشمی او را الترناتیو‬ ‫خوبی برای هاشمی قلمداد کنند‬ ‫را داش��ت نچرخید‪ .‬حاال که قرار ب��ود او دیگر رئی س جمهور‬ ‫نباشد خیل ی ها در سپهر سیاس��ت ای ران ب رای رسیدن به این‬ ‫ی برگزار م ی شد ؛‬ ‫پست مهم برنامه داشتندو جلس��ات مهم ‬ ‫مهمترینش شاید جلسات ظهر شنب ه های مجمع بود‪ .‬انجا‬ ‫که همنظ ران اکبر هاشمی رفس��نجانی با محوریت او ب رای‬ ‫انتخابات پیش رو به ایده پردازی م ی پرداختند‪ .‬اما ایا حاال که‬ ‫حسن روحانی رئی س جمهور شده باید این پیروزی را حاصل‬ ‫همان گعده نش��ین ی ها با حضور عل ی اکبر ناطق نوری‪ ،‬اکبر‬ ‫هاشمی رفسنجانی‪ ،‬مجید انصاری‪ ،‬واعظ طبسی و روحانیون‬ ‫دیگری دانست که از ماه ها پیش به خرداد‪ 92‬فکر م ی کردند؟ایا‬ ‫پیروزی حسن روحانی س��راغاز اجرای همان طرحی بود که‬ ‫عل ی اکبر ناطق نوری و اکبر هاش��می رفسنجانی از مدت ها‬ ‫پیش به دنبال ان بودند؟‬ ‫هر چه هس��ت حاال حس��ن روحانی که همنش��ین‬ ‫س��ال های دور هاشمی رفس��نجانی و عل ی اکبر ناطق نوری‬ ‫اس��ت‪ ،‬رئی س جمهور منتخب ش��ده اس��ت‪ .‬اما ماجرای این‬ ‫کاندیداتوری چه ب��ود؟ ه ر قدر که به پایان س��ال ‪ 91‬نزدیک‬ ‫م ی شدیم یک گمانه فضای سیاسی را تحت تاثیر قرار م ی داد؛‬ ‫گمانه ای ک��ه از احتمال کاندیداتوری حس��ن روحانی روایت‬ ‫داشت‪ .‬همزمان با او زمزمه هایی هم از کاندیداتوری عل ی اکبر‬ ‫ناطق نوری در رسانه ها منتشر م ی شد‪ .‬حسن روحانی هیچ گاه‬ ‫احتمال نامزدی اش را تکذیب نکرد و پاسخ قطعی به ان را به‬ ‫سپری ش��دن ایام بیش��تری موکول م ی کرد‪ .‬روزهای اغازین‬ ‫سال ‪ 92‬اما حکایت دیگری درباره حسن روحانی در برداشت‪.‬‬ ‫همه اخبار از مهیا شدن شیخ تکنوکرات ب رای ورود به عرصه‬ ‫انتخابات حکایت داشت‪ .‬تا انکه در یکی از روزهای نخستین‬ ‫اردیبهشت ماه در مجتمع ادینه اعالم کاندیداتوری کرد‪ .‬او در‬ ‫کنار مدی رانی از دولت اکبر هاشمی رفسنجانی و البته فرزندان‬ ‫او نشست و با شعار «دولت امید» به همه گفت که در انتخابات‬ ‫خردادماه او از جمله حاضران خواهد بود‪.‬‬ ‫هاشمی هم امد؛ روحانی ماند‬ ‫حس��ن روحانی ثبت نام کرده بود‪ ،‬اما هن��وز نگاه ها به‬ ‫سوی هاشمی رفسنجانی دوخته شده بود‪ .‬گویا هنوز کسی‬ ‫نم ی توانس��ت به این قطعیت برسد که هاش��می نم ی اید‪.‬‬ ‫ساختمان می دان فاطمی ساعات پایانی را با هیجان و استرس‬ ‫خاصی س��پری م ی کرد‪ .‬نه نامزد معروف دولت امده بود و نه‬ ‫هنوز خبری از هاشمی بود‪ .‬انتظار به سر امد‪ ،‬هاشمی کاندیدا‬ ‫ش��د‪ .‬حاال همه نگاه ها از هاشمی به حس��ن روحانی دوخته‬ ‫شده بود؛ چرا انصراف نم ی دهد؟ این مهم ترین سوال روزهای‬ ‫ابتدایی پس از ثبت نام بود‪ .‬روحانی و افراد نزدیک به او روایت‬ ‫م ی کردند که هاشمی گفته است کسی فعال کنار نرود‪ .‬چند‬ ‫روز بعد اتفاق مهم انتخابات ‪ 92‬رخ داد؛ هاشمی رد صالحیت‬ ‫شد‪ .‬ب رای هاشمی و اصالح طلبان دو گزینه بیشتر نمانده بود؛‬ ‫یا با عارف ادامه دهند یا روحانی را برگزینند‪ .‬قرار بر این م ی شود‬ ‫که یک کمیته هفت نف��ره یک نفر از ای��ن دو را ب رای اجماع‬ ‫انتخاب کند‪ .‬روزهای تبلیغات هنوز کس��ی کنار نرفته است‪.‬‬ ‫وعده کناره گیری شنبه به یکشنبه و حتی دوشنبه م ی رسد‪ .‬تا‬ ‫غروب دوشنبه هنوز خبری نیست‪ .‬صبح سه شنبه خبری مهم‬ ‫رسانه ها را به خود مشغول کرد؛ عارف شب گذشته پس از رویت‬ ‫دست خط سی د محمد خاتمی انصراف داد‪ .‬حاال اصالح طلبان‬ ‫و هاش��می مانده بودند و حس��ن روحانی‪ .‬مقطع مهمی در‬ ‫زندگی سیاسی حس��ن روحانی اغاز ش��د‪ .‬او عصر سه شنبه‬ ‫نامزد اجماعی اصالح طلبان و هاشمی رفسنجانی شده بود‪.‬‬ ‫بیانی ه ها و نامه های حمایت یکی پس از دیگری صادر م ی شد‪.‬‬ ‫اصولگرایان هنوز به اجماع نرسیده بودند و فضای سیاسی هم‬ ‫حکایتی از امیدواری ب رای اجماع نداشت‪ .‬ماجرای های مناظره‬ ‫چند روز قبل و حمایت اکبر هاش��می رفس��نجانی و محمد‬ ‫خاتمی ارای حسن روحانی در سراسر کشور را هر لحظه باالتر‬ ‫م ی برد‪ .‬پنج شنبه که فرارسید‪ ،‬برخی نظرسنج ی ها از برتری‬ ‫او نسبت به محمد باقر قالیباف حکایت داشت‪ ،‬اما همچنان‬ ‫کسی به پیروزی ش��یخ دیپلمات در دور اول فکر نم ی کرد‪ .‬از‬ ‫ظهر جمعه اما خبرها از سراسر کشور از فاصله زیاد او از نامزد‬ ‫ی در‬ ‫اول اصولگرایان خبر م ی داد‪ .‬ش��نبه ‪ 25‬خرداد روز مهم ‬ ‫زندگی سیاسی حسن روحانی اس��ت؛ او حاال رئی س جمهور‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫حسن روحانی؛ رئیس جمهور یازدهم‬ ‫واقعیت این اس��ت که پی��روزی حس��ن روحانی مورد‬ ‫پی ش بینی کمتر تحلیلگر سیاس��ی قبل از انتخابات بود‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر او در فضایی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫ش��د که خیل ی ها معتقد بودند در نب��ود نامزدهای حداکثری‬ ‫اصالح طلبان این اصولگرایان خواهند بود که س��اکن جدید‬ ‫پاستور م ی شوند؛یکی از میان چهار نامزد اصولگرایی که در‬ ‫رقابت حضور داشت‪ .‬این گمانه شاید تا روز های انتهایی هم‬ ‫وجه غالب اکثر تحلی ل ها بود‪.‬اما حسن روحانی با یک ب رنامه‬ ‫انتخاباتی که بیشتر ان متکی به فن بیان و هنر نطقش بود‬ ‫توانست افکار عمومی را به سمت خود جلب کرده و همچنین‬ ‫در شرایطی که اکبر هاشمی رفسنجانی رد صالحیت شده بود‬ ‫تصویری از خود به نمایش گذاشت که حامیان هاشمی او را‬ ‫الترناتیو خوبی ب رای هاش��می قلمداد کنند‪ .‬از زاویه ای دیگر‬ ‫اما حمایت اصالح طلبان از حسن روحانی نیز فاکتوری بسیار‬ ‫موثر در رئی س جمهور شدن او به شمار م ی اید‪ .‬بدنه اجتماعی‬ ‫اصالح طلبان پس از انصراف محمد رضا عارف با اعالم حمایت‬ ‫چهره های شاخص اصالح طلب از حسن روحانی‪ ،‬به سمت او‬ ‫تغییر رای دادند و موجب شدند روحانی در یک مرز تعیین کننده‬ ‫و حساس با ‪ 0/7‬درصد بیشتر از نیمه ارا ماخوذه رئی س جمهور‬ ‫شود‪ .‬وقتی حسن روحانی به عنوان رئی س جمهور جدید معرفی‬ ‫شد م ی دانس��ت که کار س��ختی پیش رو دارد‪ .‬هشت سال‬ ‫متفاوت که محمود احمدی نژاد رئی س جمهور بود ساختار سنتی‬ ‫سیاس��ت ای ران تغیی رات فراوانی کرده و جانشینی نیروهای‬ ‫سیاسی با تغیی رات متعددی مواجه شده بود‪ .‬چه اینکه حتی‬ ‫کار به جایی رسیده بود که اکبر هاشمی رفسنجانی و حسن‬ ‫روحانی به عنوان چهره هایی که در ادوار گذشته همواره از انان‬ ‫به عنوان محافظه کاران و راستگرایان سنتی یاد م ی شد در زمره‬ ‫افراد نزدیک یا حداقل همنظر با اصالح طلبان در بس��یاری از‬ ‫مسائل به شمار امدند‪ .‬در چنین شرایط حاال حسن روحانی باید‬ ‫کابینه ای تکشیل م ی داد متشکل از نیروهای دو جناح‪ .‬مدلی‬ ‫شبیه همان دولت وحدت ملی که هاشمی و ناطق نوری بارها‬ ‫از ان سخن گفته بودند‪ .‬حاال که چند ماه از کار دولت گذشته و‬ ‫ترکیب کابینه نیز تکمیل شده خیل ی ها معتقدند این کابینه نه‬ ‫اصالح طلب است و نه اصولگرا‪ .‬بلکه در هویت شناسی نیروهای‬ ‫تشکیل دهنده ان شاید درست ترین تعبیر این باشد که گفته‬ ‫ش��ود کابینه یازدهم مجمعی از تکنوکرات ها و بوروکرات ها‬ ‫ست‪ .‬به بیانی دیگر جایی ب رای همنشینی رفقای کارگزارانی‬ ‫و اعتدال توسع ه ای‪.‬‬ ‫روحانی و اینده پیش رو‬ ‫مهمترین سوال تحلیلگران و رصد گران مسائل سیاسی‬ ‫حاال شاید این باشد که روحانی یک رئی س جمهور چهار ساله‬ ‫است یا یک رئی س جمهور هشت ساله مانند روسای جمهور‬ ‫پیشین‪ .‬در یک تحلیل سطحی خیل ی ها م ی گویند روحانی‬ ‫همه امید و توانش را گذاشته است روی سیاست خارجی‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد او امید دارد تا با حل پرونده هسته ای و سایر مواردی‬ ‫که به جدال ای ران و غرب منجر شده راهی ب رای اقتصاد ای ران‬ ‫پیدا کند‪ .‬بر همین مبناست که م ی گویند حسن روحانی به‬ ‫زنگنه و ظ ریف بیشترین وقت خود را اختصاص م ی دهد‪ .‬بر پایه‬ ‫همین نوع نگاه‪ ،‬در سطح دیگری از تحلیل خیل ی ها معتقدند‬ ‫اگر حسن روحانی بتواند در سیاست خارجی موفق شده و موانع‬ ‫پیش روی نفتی را از میان بردارد م ی تواند نگاهش را به دور دوم‬ ‫انتخابات امیدوار تر از همیشه بدوزد‪.‬‬ ‫روحانی ماه ها و سال های سختی را پیش رو دارد‪.‬‬ ‫چهره دوم سیاست‬ ‫سفر تبلیغاتی به استان مجازی‬ ‫تحلیلیازچگونگیبردانتخاباتیحسنروحانیدرانتخابات‪ 1392‬و بایدهایان‬ ‫رضا مجیدزاده‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫رشد گرایش به حسن روحانی به واسطه تبلیغ در فضای‬ ‫مجازی شکل گرفت‪ .‬روحانی به واسطه سفر ضمنی موثر‬ ‫تبلیغاتی به استان بزرگ فضای مجازی در کنار جلب‬ ‫اعتماد قومی ت ها و اقلی ت ها ب رنده انتخابات ‪ 92‬شد‪.‬‬ ‫یک هفته پی��ش از انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫‪ ،1392‬افراد بس��یار اندکی بودند که گمان م ی کردند حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬پیروز انتخابات خواهد بود‪ .‬ام��ا روز انتخابات‪ ،‬این‬ ‫گمانه تبدیل به انتظار بس��یاری از مردم و تحلیلگران شد!‬ ‫هرچند که حمایت چهره های برجس��ته اصالحات از حسن‬ ‫روحانی در واپس��ین روزهای تبلیغات و کناره‬ ‫گیری راهبردی نامزد اصالح طلبان در پیروزی‬ ‫روحانی تاثیر بس��یار برجس��ته ای داشت‪ ،‬اما‬ ‫تحقق ب��رد انتخاباتی او به واس��طه دو تحول‬ ‫مهم در جامعه ای رانی رخ داده اس��ت که نیاز به‬ ‫توجه جدی دارد‪ .‬این تحوالت توضیح م ی دهند‬ ‫که چگونه در عرض یک هفته روحانی در افکار‬ ‫عمومی ای ران رشد کرد و چگونه ساختار سنتی‬ ‫چیرگی گروه های حامی‪ -‬پیرو به یک بازی تو‬ ‫در توی منتهی به تثبیت نقطه کانونی جامعه‬ ‫ای ران تبدیل گشت‪.‬‬ ‫سریع و چندمنبعی اطالعات در جامعه است که یک جامعه‬ ‫موازی جامعه واقعی به وجود اورده است‪ .‬این جامعه مجازی‪،‬‬ ‫محمل دریاف��ت بازخوردهای انف رادی و تفاس��یر انف رادی از‬ ‫وقایع مختلف است که انحصار مراجع سنتی تایید کنش را‬ ‫تا حد زیادی کاهش م ی دهد‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر در بافتار س��نتی جامعه ای رانی‪ ،‬منابع‬ ‫اطالعاتی که به ان��دازه منابع امروزی متن��وع و متکثر بوده‬ ‫و اطالعات گاه متضادی را با س��رعت باال منتش��ر م ی کنند‬ ‫وجود نداش��ته و در نتیج��ه گروه های مرج��ع تایید کنش‪،‬‬ ‫مصدر اصلی جریان های اجتماعی بوده اند‪ .‬اما به تدریج این‬ ‫بافت تغییر کرده و رشد فناوری اطالعات باعث شده تا منابع‬ ‫متفاوت بتوانند اطالعات را با پیام ی متفاوت مخابره کنند‪ .‬از‬ ‫یک طرف امکان مخابره پیام متفاوت از یک خبر یکس��ان‬ ‫نیز به ش��دت تقویت ش��ده و از طرف دیگر امکان مقایسه‬ ‫منابع خبری مختلف توس��ط افراد باعث ش��ده تا برخی از‬ ‫گروه ها یا اف��راد نتوانند به منابع خب��ری مختلف‪ ،‬پیام های‬ ‫خبری متفاوتی ارس��ال کنند تا برد انگیزشی پیام های خود‬ ‫را گسترش دهند‪ .‬ش��بکه اینترنت و دسترسی به ماهواره از‬ ‫مهمترین مولفه های منجر به این تح��ول در ای ران بوده اند‬ ‫که روی پلتفورم های مختلف امکان پیاده سازی دارند‪ .‬انچه‬ ‫در جریان انتخابات ‪ 1392‬رخ داد این بود که اغلب رسانه های‬ ‫خمیدگی اطالعات‬ ‫استان فضای مجازی‬ ‫رشد گرایش به حس��ن روحانی به واس��طه تبلیغ در‬ ‫فضای مجازی ش��کل گرف��ت‪ .‬روحانی به خاط��ر ائتالف‬ ‫نانوشته با اکبر هاشمی رفس��نجانی از یک طرف و ائتالف‬ ‫با اصالح طلبان در واپسین روزهای تبلیغات توانست زمینه‬ ‫ ترغیب ثبت نام خود توسط رای دهندگان روی برگه های رای‬ ‫را محقق سازد‪ .‬به دیگر سخن روحانی به واسطه سفر ضمنی‬ ‫موثر تبلیغاتی به استان بزرگ فضای مجازی در کنار جلب‬ ‫اعتماد قومی ت ها و اقلی ت ها برنده انتخابات ‪ 92‬شد‪ .‬بناب راین‬ ‫اقبال روحان��ی را نم ی توان به مثابه می��ل رای دهندگان به‬ ‫توزیع در نظر گرفت بلکه خواس��ت عمومی ب��رای ثبات و‬ ‫اصالح بازار سیاسی از مهمترین عوامل ایجاد نقطه کانونی‬ ‫روی نام روحانی بود‪ .‬در واقع برد احمدی نژاد در دور نهم نیز به‬ ‫واسطه انتخاب توزیع نبود بلکه پیامی که او در واپسین روز‬ ‫تبلیغات در یک برنامه تلویزیونی صادر کرد باعث ش��د تا با‬ ‫اقبال گسترده مواجه شود؛ محمود احمدی نژاد رو به دوربین‬ ‫گفت که م ی خواهد مدار بسته قدرت را بشکند و این عالمتی‬ ‫از گرایش ظاهری به کاهش انحصار در بازار سیاسی بود که‬ ‫در عمل به ایج��اد یک قطب انحصاری به ش��دت ناکارامد‬ ‫منجر ش��د و خود مداری بسته و فاس��د ایجاد کرد‪ .‬خطای‬ ‫راهبردی دولت نه��م و دهم تنها به نقض‬ ‫ش��عارهای عدالت طلبانه و مبارزه با فساد‬ ‫محدود نم ی شود؛ دولت نهم و دهم نه تنها‬ ‫اس��تان مجازی را نادیده گرفت بلکه حتی‬ ‫یک سفر به ان نداش��ت و خود را در تقابل‬ ‫کامل با ان قرار داد‪ .‬بدین ترتیب موجبات‬ ‫افت اقبال او در جامعه واقعی نیز به وجود‬ ‫امد چ��ون اس��تان مج��ازی بازخوردهای‬ ‫مناسب در رابطه با سیاست های به ظاهر‬ ‫عدالتخواهانه اما در واق��ع انحصارطلبانه‬ ‫و تمامی��ت خواهانه حامی��ان او را فراهم‬ ‫ساخت‪ .‬در واقع برد روحانی نتیجه درایت‬ ‫بازیگران استان مجازی بود که امکان ایجاد‬ ‫اجماع در پی رامون او و قابلیت اصالح بازار‬ ‫سیاسی در فضای با ثبات و میانه رو را درک‬ ‫کردند‪ .‬روحانی نیز با شناخت فضای محیط‬ ‫توانست پیام مناس��بی در مناظره اخرین‬ ‫جمعه پیش از انتخابات به وجود اورد‪.‬‬ ‫فضای پیام بنفش‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫داخلی این تحول را نادیده گرفتند و سعی داشتند در جریان‬ ‫تبلیغ ب رای گروه هایی خاص به همان شیوه سنتی دستکاری‬ ‫اطالعات یا خمیدگی اطالعات اتکا کنند‪ ،‬اما مهمترین مزیت‬ ‫رقابت در عرصه رسانه این است که امکان دستکاری یا ارسال‬ ‫پیام های ناخالص را به دست م ی دهد‪ .‬گذشته از این یکی از‬ ‫مهمترین شانس های برد انتخابات نیز به واسطه غفلت از‬ ‫این خصوصیت مهم در دو جایگاه متفاوت‪ ،‬پیام هایی فراخور‬ ‫ان دو جایگاه ارس��ال کرد که به واس��طه کارایی اطالعاتی‬ ‫در انتخاب��ات ‪ 92‬انتظ��ار م ی رفت تا‬ ‫رای روستاها و شهرهای کوچک ‪ -‬به اندازه‬ ‫تقریبی چه��ارده میلیون نف��ر ‪ -‬و تصور‬ ‫بیش��تر کارشناس��ان بر این مبنا بود که‬ ‫سفرهای استانی و نمایش ایجاد کاالهای‬ ‫عمومی و تالش ب رای اصالح توزیع منابع‬ ‫باعث ش��ود تا این گروه ها به نامزد متمایل به طیف دولت‬ ‫نهم و ده��م رای بدهند‪ .‬معموال در ش��هرهای متوس��ط و‬ ‫بزرگ نیز که حدود پانزده میلیون نفر واجد ش��رایط بوده اند‬ ‫در دوره پیش��ین انتخابات ‪ 85‬درصد از این واجدان ش��رایط‬ ‫نزدیک به ش��صت درص��د ارای خود را به حس��اب محمود‬ ‫احمدی نژاد ریخت��ه بودند‪ .‬در کالن ش��هرها و ته ران نیز با‬ ‫وجود تقریبی همین تعداد واجد شرایط‪ ،‬محمود احمدی نژاد‬ ‫در دوره پیش��ین چیزی در ح��دود ‪ 35‬درص��د ارا را به خود‬ ‫سیاست‬ ‫تجربه تاریخی دوران ماقبل مشروطیت‪،‬‬ ‫بحبوحه مشروطیت‪ ،‬ای ران شبه مدرن و ای ران‬ ‫بعد از انقالب ‪ 57‬نش��ان م ی ده��د که مفهوم‬ ‫مرجعیت کن��ش در بین گروه ه��ای اجتماعی‬ ‫به شدت متکاثر و فردگرایانه شده است‪ .‬از زمان‬ ‫رویارویی ای رانیان با تمدن غربی‪ ،‬روش��نفکران‬ ‫نیز به جم��ع مراجع کن��ش افزوده ش��ده و در‬ ‫دوران شبه مدرن مفاهیم حزب و گروه سیاسی‬ ‫معنا پیدا کرده اند‪ .‬تفاوت دیدگاه روش��نفکران‬ ‫نیز قلمروی این تکثر را گس��ترش داده است‪.‬‬ ‫گرچه فعالیت احزاب به ش��دت محدود ش��ده‬ ‫اس��ت اما امروزه می زان تکاثر بس��یار بیشتر از‬ ‫گذش��ته اس��ت‪ .‬به این ترتیب افراد در تعیین‬ ‫گرایش خود‪ ،‬محاسباتی برخاس��ته از مدل های ذهنی خود‬ ‫که از منابع اطالعاتی متفاوت ش��کل گرفته دارند‪ .‬البته این‬ ‫گرایش‪ ،‬نماینده کامل س��ازه ذهنی انها نیس��ت و به خاطر‬ ‫ویژگی تاریخی اکنون زدگی و ناش��کیبایی‪ ،‬عنصر هیجان‬ ‫و حافظه موق��ت از اهمیت بس��یار برجس��ته ای برخوردار‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬اما می زان اهمیت حافظه موقت نیز رو به کاهش‬ ‫است و تحول دیگری که به تقویت رویکرد متکثر و گذار از‬ ‫اتکای صرف به مراجع تایید کنش منجر شده است‪ ،‬انتشار‬ ‫منابع اطالعاتی و امکان مقایس��ه ارس��ال ای��ن پیام های‬ ‫متناقض بس��یاری از طرفداران خود را از دست داد‪ .‬عالوه بر‬ ‫این‪ ،‬تحوالت مزبور باعث شدند تا یک استان مجازی شکل‬ ‫بگیرد که از نظر تنوع قوم��ی‪ ،‬مذهبی‪ ،‬جغ رافیایی و ملیتی‬ ‫بسیار بزرگ و اثرگذار است و به واس��طه تقویت تحول اول‬ ‫باعث م ی شود تا خمیدگی اطالعات به کمترین می زان برسد‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫چهره دوم سیاست‬ ‫اختصاص داده بود‪ .‬نامزد طیف دولت نهم و دهم در انتخابات‬ ‫یازدهم رد صالحیت شد و مطالبات اکثر مردم نیز به سمت‬ ‫تثبیت فضای اقتصادی و سیاس��ی گرایش داش��ت‪ .‬از دید‬ ‫جامع ه شناسی قومی ت ها نتایج انتخابات نشان م ی دهد که‬ ‫حسن روحانی تنها در اس��تان های چهارمحال و بختیاری‪،‬‬ ‫خوزستان و کهگیلویه و بوی راحمد از محسن رضایی عقب‬ ‫ماند‪ ،‬اما در بیشتر استان های مرزی باالترین رای را به خود‬ ‫اختص��اص داد‪ .‬یک��ی از روزنامه ن��گاران و حقوقدانان بندر‬ ‫ترکمن در مصاحب ه ای با دویچه وله در تاریخ ‪ 25‬خرداد ‪1392‬‬ ‫اعالم کرده بود که «به طور قطع مردم مناطق بلوچس��تان‪،‬‬ ‫کردس��تان و ترکمن صحرا به طور س��نتی به اصالح طلبان‬ ‫رای دادن��د‪ .‬باتوجه به س��ابقه ذهنی بدی ک��ه اصولگرایان‬ ‫ی و دینی‬ ‫در بین مردم ای��ران به خصوص اقلی ت ه��ای قوم ‬ ‫دارند‪ ،‬رای دهندگان اقوام به اصالح طلب��ان رای خواهند داد‬ ‫و کاندیدای اصالح طلب را کس��ی م ی دانن��د که وضعیت را‬ ‫در مناطق قوم ی و دینی اگر بهتر هم نکن��د‪ ،‬بدتر از ان هم‬ ‫نخواهد کرد‪ ،‬بناب راین اقبال اکثر رای دهندگان مناطق قوم ی و‬ ‫دینی با اقای حس��ن روحانی بوده است‪ ».‬این می زان اعتماد‬ ‫به حس��ن روحانی در این مناطق به واس��طه بیانیه حقوق‬ ‫اقوام روحانی و برنامه هایش در قبال اق��وام ای رانی به وجود‬ ‫امده است‪ .‬با این وجود مراجعه به سایت روحانی سنج نشان‬ ‫م ی دهد که رفع تبعیض قومیتی‪ ،‬رفع تبعیض جنس��یتی‪،‬‬ ‫تعیین معاون از اقلی ت ها و ایجاد امکان اجرای اداب و فرایض‬ ‫دینی مذهبی اقلی ت های مذهبی حتی پیگیری هم نش��ده‬ ‫است‪ .‬هرچند که انتخاب یک شهردار زن بوم ی در سیستان‬ ‫و بلوچستان نشان م ی دهد که به این وعده بی توجهی نشده‬ ‫و باید توجه داشت که اصالح س��اختارهای نهادی به شدت‬ ‫زمانبر و پرهزینه اس��ت‪ .‬اما تجربه چند دهه گذشته نشان‬ ‫م ی دهد ک��ه دولت ها همواره در اعتبار تعه��دات انتخاباتی‬ ‫خود مشکل داشته اند و اقبال مجدد به انها در دورهای دوم‬ ‫حضورشان به عنوان کاندیدا نشان م ی دهد که می زان اعتبار‬ ‫تعهدات ظاه را چندان مورد توجه گروه های اجتماعی نیست‬ ‫و مشارکت انتقادی به شدت اندک است‪ ،‬در حالی که مشارکت‬ ‫انتقادی م ی تواند نمایانگر گرایش واقعی گروه های اجتماعی‬ ‫نسبت به رویکرد اجرایی کشور باشد‪.‬‬ ‫چهره ها‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اصالح خمیدگی اطالعات در استان فضای مجازی‬ ‫مهمترین پیام برد انتخاباتی حسن روحانی این است‬ ‫که باید اس��تان فضای مج��ازی را جدی گرف��ت‪ .‬عضویت‬ ‫اعضای بلندپایه دولت یازدهم در شبکه اجتماعی فیسبوک‬ ‫نشان م ی دهد که انها نیز اهمیت این استان را درک کرده اند‪.‬‬ ‫اهمی��ت دادن به این اس��تان بزرگ از چن��د جهت اهمیت‬ ‫کلیدی دارد‪:‬‬ ‫‪ l‬در این استان همه افراد بدون توجه ب ه هویت قومی‪،‬‬ ‫مذهبی‪ ،‬فیزیکی‪ ،‬نژادی‪ ،‬ملیتی و غیره از حقوق منصفانه و‬ ‫عادالنه و دسترسی ب رابر و یکسان برخوردارند‪.‬‬ ‫‪ l‬در این اس��تان هر ک��س م ی تواند با اس��تفاده از‬ ‫مشاهده خود به یک رسانه تبدیل شود و از این روی امکان‬ ‫خمیدگی اطالعات توسط بازیگران بزرگ به حداقل م ی رسد‪.‬‬ ‫‪ l‬م ی توان از ظرفیت شبکه های اجتماعی در بسیاری‬ ‫از س��طوح فردی و اجتماعی به منظور شناس��ایی مسائل‬ ‫و تعیین راه حل انه��ا‪ ،‬برقراری روابط اجتماع��ی‪ ،‬اداره امور‬ ‫تشکیالتی‪ ،‬سیاس��تگذاری و رهنمون سازی افراد در مسیر‬ ‫دستیابی به اهداف استفاده کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬اس��تان فضای مجازی ای��ن پتانس��یل را دارد که‬ ‫اهرم ی ب رای افزایش قدرت ملی باشد و در کنار حاکمیت به‬ ‫پیشبرد اهداف همسو با منافع ملی (ب رای همه ای رانیان بدون‬ ‫توجه به مذهب‪ ،‬ن��ژاد‪ ،‬قومیت و پیونده��ای خانوادگی) در‬ ‫روابط بی ن الملل کمک کند‪ .‬مشروط بر اینکه حاکمیت نیز‬ ‫تقابل با این استان را به تعامل سازنده با ان تبدیل کرده و از‬ ‫پتانسی ل های ان ب رای توسعه کشور بهره گیرد‪.‬‬ ‫یاران اقای رئیس جمهور‬ ‫حسن روحانی چه کسانی را با خود به پاستور برده است؟‬ ‫حلقه یاران نزدیک حس��ن روحانی انقدرها وسیع‬ ‫نیست‪ .‬انها سال هاست که با یکدیگر کار م ی کنند‪ .‬از حسین‬ ‫فریدون‪،‬ب رادر رئی س جمهور گرفته تا اعضای تیم اقتصادی اش‪.‬‬ ‫نام بس��یاری نیز بر انها نهادن��د؛ حلقه نی��اوران ‪ ،‬حلقه مرکز‬ ‫تحقیقات استراتژیک مجمع یا حلقه مجل س‪ .‬انها از نزدیکترین‬ ‫یاران رئی س جمهور هس��تند که روند حرکت سال های اینده‬ ‫ای ران محصول تصمیمات یا مشاوره انهاست‪.‬‬ ‫برادری بسیار نزدیک‬ ‫حسین فریدون‪ ،‬ب رادر کوچکتر حس��ن روحانی است‪.‬‬ ‫رئیس دولت یازدهم درباره او درخاط راتش نوش��ته‮‪« :‬پیش از‬ ‫انقالب در مبارزه علیه رژیم پهلوی همواره پیشگام بوده و جزو‬ ‫فعاالن این عرصه به شمار م ی رفته است؛ حسین اقا همچنین‬ ‫در زمان بازگش��ت حضرت امام(ره)به کشور در ‪ 12‬بهمن ‪،57‬‬ ‫جزو تیم حفاظتی و امنیتی بوده و مس��ئولیت برقراری نظم‬ ‫و مدیریت مراس��م انتقال امام از فرودگاه به بهشت زه را(س)‬ ‫را بر عهده داش��ته اس��ت‮‪ »‬ .‬در دوره ابتدای انقالب عضو تیم‬ ‫محافظت از اعضای ارشد ساواک در شورای انقالب بود‪ .‬پس‬ ‫از انقالب‪ ،‬حسین فریدون به عنوان فرماندار نیشابور و پس از‬ ‫ان به عنوان فرماندار کرج منصوب شد و پس از حضور در دوران‬ ‫جنگ وارد وزارت خارجه شد‪ .‬اوپس از ان به مدت هشت سال‬ ‫به عنوان سفیر ای ران در مالزی منصوب شد‪ ،‬سپس به مدت چند‬ ‫سال به عنوان یکی از نمایندگان ای ران در سازمان ملل متحد‬ ‫مشغول به فعالیت شد‪ .‬وی پس از بازگشت به ای ران به عنوان‬ ‫مشاور رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام منصوب شد و همچنان هم در این مقام حضور‬ ‫دارد‪ .‬از زمانی که حس��ن روحانی اعالم کاندیداتوری کرد‪ ،‬در‬ ‫کنار او قرار داشت‪ .‬در تمام سفرهای تبلیغاتی وی را همراهی‬ ‫و حتی به ای راد سخنرانی م ی پرداخت‪ .‬پس از رسیدن روحانی‬ ‫به ریاست جمهوری او به سمت دستیاری ویژه رئی س جمهور‬ ‫انتخاب شد‪ .‬او در دوره ای که حسن روحانی در مرکز تحقیقات‬ ‫استراتژیک بود نیز به عنوان مشاور در کنار ب رادر کار م ی کرد‪.‬‬ ‫سخنگوی مورد اعتماد‬ ‫محمدباقر نوبخ��ت حقیقی از حلقه ی��اران روحانی در‬ ‫مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع اس��ت‪ .‬البت��ه م ی توان‬ ‫س��ابقه اش��نای ی اش با روحانی را به حضورش��ان در مجلس‬ ‫مرتبط دانس��ت‪ .‬نوبخت اه��ل گیالن و نماین��ده دوره های‬ ‫سوم تا ششم شهرستان رش��ت در مجلس شورای اسالمی‬ ‫بود‪ .‬خواهرزاده مرح��وم ایت اهلل حجتی گیالن��ی از علمای‬ ‫سرشناس رش��ت اس��ت‪ .‬دارای دکترای تخصصی مدیریت‬ ‫از دانشگاه ازاد اس�لامی ته ران و دکترای تخصصی اقتصاد‬ ‫از دانش��گاه ‪ Paisley U.K‬انگلس��تان و دوره بعد از دکترا در‬ ‫توس��عه اقتصادی از مرکز مطالعات کاربردی ‪( CASIN‬ژنو‪،‬‬ ‫سوئیس) اس��ت‪ .‬از جمله حلقه نزدیک یاران حسن روحانی‬ ‫است که پیش از انتخابات در کنار اکبر ترکان به امور ستاد های‬ ‫رئی س جمهور رسیدگی و همچنین به عنوان سخنگوی ستاد‬ ‫روحانی فعالیت م ی کرد‪ .‬پیش تر نیز گفته م ی ش��د که او به‬ ‫هاشمی رفسنجانی نزدیک است‪ .‬از همین جهت با روحانی‬ ‫نیز قرابت و نزدیکی خاصی دارد‪ .‬نوبخت در تمام دوره هایی که‬ ‫نماینده مجلس بود‪ ،‬به عنوان اولین برگزیده شهر و با اختالف‬ ‫ارا از سایر رقبا به مجلس راه پی دا کرد‪ .‬درحال حاضر سخنگوی‬ ‫دولت است و در این زمینه بسیار فعال عمل م ی کند‪ .‬نوبخت‬ ‫به طور معمول در هفته با رسانه ها سخن م ی گوید‪ .‬بسیاری از‬ ‫نقش پررنگ او در انتخاب وزرای کابینه یازدهم سخن گفته اند‪.‬‬ ‫او در حیطه مس��ائل اقتصادی یکی از مهمتری��ن افراد مورد‬ ‫اعتماد رئی س جمهور اس��ت‪ .‬هنوز هم مع��اون پژوهش های‬ ‫اقتصادی مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام و دبیرکل حزب اعتدال و توسعه است‪ .‬چند روز‬ ‫بعد از مراسم تحلیف‪ ،‬رئی س جمهور دکتر نوبخت را به سمت‬ ‫معاون ب رنامه ریزی و نظارت راهبردی رئی س جمهور و سرپرست‬ ‫معاونت توسعه مدیریت و س��رمایه انسانی رئی س جمهور در‬ ‫دولت یازدهم منصوب کرد‪ .‬با تصویب هیات وزی ران در تاریخ‬ ‫‪ 1392/۶/6‬محمد باقر نوبخت‪ ،‬معاون رئی س جمهور به عنوان‬ ‫سخنگوی دولت یازدهم جمهوری اسالمی ای ران معرفی شد‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین محوره��ای مطالعاتی دکتر نوبخت بحث‬ ‫توسعه اقتصادی است‪ .‬این مطالعات در قالب هفت کتاب با‬ ‫عنوان پژوهش های راهبردی در توس��عه اقتصادی ای ران به‬ ‫چاپ رسیده است‪.‬‬ ‫مشاور جنجالی‬ ‫مشاوری که به ادعای دیگر مشاوران رئی س جمهور مشاور‬ ‫نیست‪ .‬باالخره مشخص نشد ایا سریع القلم مشاور رئی س دولت‬ ‫یازدهم هست یا نه؟ سریع القلم که به همراه رئی س جمهور اواخر‬ ‫امسال عازم سفر مهم اجالس داووس شده بود‪ ،‬پس از بازگشت‬ ‫به علت زدن کراوات در مراسم رسمی مورد انتقاد قرار گرفته بود‪.‬‬ ‫همینجا بود که حسام الدین اشنا دیگر مشاور رئی س جمهور در‬ ‫اظهارنظری رسمی اعالم کرد که او مشاور رئی س جمهور نیست‪.‬‬ ‫درحالی که تا پیش از ان صحب ت های بسیاری از نزدیکی وی‬ ‫با دولت در میان بود‪ .‬یکبار نیز حسن روحانی در جمع اهالی‬ ‫فرهنگ با کنایه گفته ب��ود‪« :‬ممنوع القلم ها را س��ریع القلم‬ ‫کنیم‪».‬نوبخت‪ ،‬سریع القلم‪ ،‬اشنا‪ ،‬ربیعی و بسیاری از مشاوران‬ ‫نزدیک روحانی را حلقه نیاوران نیز نامیده اند‪ .‬عموما از طبقه‬ ‫تکنوکرات ها هستند‪ .‬محمود سریع القلم استاد روابط بی ن الملل‬ ‫دانشگاه شهید بهشتی است و طی دهه های گذشته تئوری‬ ‫توسعه ر ا ترویج داده ‪.‬یکی از ویژگ ی های او سفرهای مکرر به‬ ‫کشورهای توسعه یافته و مجامع بی ن المللی است‪ .‬سریع القلم‬ ‫از مشاوران امور بی ن الملل روحانی است‪.‬حتی پیش از امدن‬ ‫یدانستند که سریع القلم‬ ‫روحانی به ریاست جمهوری بسیاری م ‬ ‫از مشاوران نزدیک به اوست و معتقد بودند که نظریات روحانی‬ ‫در حوزه روابط خارجی و توسعه برگرفته از مشاوره های اوست‪.‬‬ ‫س��خنان او درباره اظهارنظر طبقه عامه مردم و این که گفته‬ ‫«کسانی که انگلیسی نم ی دانند منطقی فکر نم ی کنند» با‬ ‫واکنش های بسیاری روبه رو شده بود‪.‬‬ ‫دکتر سریع القلم در تشریح اولویت های دولت جناب اقای‬ ‫حسن روحانی در یک مصاحبه م ی گوید‪« :‬مهم ترین اولویت‬ ‫دولت جدید‪ ،‬تغییر سریع تصویر ای ران در منطقه و جهان است؛‬ ‫تصویری که نشان می دهد افرادی مودب‪ ،‬بافرهنگ‪ ،‬اصیل‪،‬‬ ‫بادانش‪ ،‬مجهز به عفت کالم‪ ،‬خویشتن دار و فهیم نسبت به‬ ‫منافع و مصالح ملی در دستگاه دولتی مسئولیت پذیرفته اند‪.‬‬ ‫عده ای که قبال هواپیما سوار ش��ده اند‪ ،‬سیر هستند‪ ،‬غذای‬ ‫خوب خورده اند‪ ،‬زندگی متعارفی داشته اند و با جهان اشنایی‬ ‫دارند‪ ،‬منافع دیگران را نیز در نظر م ی گی رند و از همه مهمتر از‬ ‫ثبات فکری برخوردارند‪ ،‬قابل اتکا هستند و ظرفیت تغییر جهان‬ ‫بینی پنج بار در یک روز را ندارند‪».‬به اعتقاد او سیاست خارجی‬ ‫را باید از خیابان ها جمع کرد و به پوپولیس ت ها باید گفت بروند‬ ‫کتاب بخ وانند و کمتر سخن بگویند‪ .‬این عقاید او نیز به ویژه از‬ ‫سوی حامیان دولت نهم و دهم با واکنش های شدیدی رو به‬ ‫چهره دوم سیاست‬ ‫رو شد‪ .‬به عالوه وقتی که او درباره توافق ژنو گفته بود‪« :‬راننده‬ ‫تاکسی که از پنج صبح تا ‪ ۱۲‬شب باید در این خیابان ها بدود تا‬ ‫هزینه سه بچه دانشجویش را دراورد‪ ،‬سر چهارراه از او م ی پرسند‬ ‫که نظر شما درباره ب رنامه هسته ای و مذاکرات ژنو چیست؟ او‬ ‫چه دانشی دارد که یک واکنش منطقی به این سوال بدهد؟»‬ ‫عده ای از تاکسی رانان جلوی درب ریاست جمهوری تجمع کردند‬ ‫تا مراتب اعتراض خود را اعالم کنند‪ .‬او پس از پایان تحصیالت‬ ‫متوسطه به امریکا رفته در رش��ته علوم سیاسی مشغول به‬ ‫تحصیل م ی شود‪ .‬کارشناسی ارشد و دکترای روابط بی ن الملل‬ ‫را از دانش��گاه کالیف رنیای جنوبی دریافت ک��رده و فوق دکترا‬ ‫را از دانش��گاه اوهایو دریافت م ی کند‪ .‬او نای��ب رئیس مرکز‬ ‫پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه‪ ،‬عضو‬ ‫هیات علمی و استاد تمام گروه علوم سیاسی دانشگاه شهید‬ ‫بهشتی است‪ .‬همچنین در کالس های ازاد موسسه پرسش‬ ‫نیز تدریس م ی کند‪.‬گفته می شود پس از اینکه حسام الدین‬ ‫اشنا اعالم کرد که وی جزو مشاوران رئی س جمهور نیست او به‬ ‫حالت قهر از دولت جدا شده است‪.‬‬ ‫اشنا‪ ،‬همراه متفاوت‬ ‫همکار کلیدی‬ ‫ترکان را م ی توان از مهره های اصلی تیم روحانی دانست‪.‬‬ ‫او در سال ‪ 58‬در جهادسازندگی لرستان فعال شد و در سال ‪60‬‬ ‫استاندار ایالم و پس از ان نیز اس��تاندار هرمزگان شد‪ .‬وی در‬ ‫سال های ‪ 64‬تا ‪ 68‬مدیرعامل س��ازمان صنایع دفاع بود و در‬ ‫دولت اول هاشمی وزیر دفاع ش��د و در دولت دوم هاشمی به‬ ‫وزارت راه و ترابری رس��ید‪ .‬ترکان هر چن��د در انتخابات ‪1376‬‬ ‫جزو تیم ناطق نوری بود اما در دولت خاتمی رئیس س��ازمان‬ ‫گسترش و نوسازی صنایع شد و بعد از ان توانست معاون وزیر‬ ‫نفت و مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس شود؛ مسئولیتی که‬ ‫تا اخر دولت نهم و به ریاست محمود احمدی نژاد ادامه داشت‬ ‫و هم اکنون از اعضای تاثیرگذار حلقه اول تیم حسن روحانی‬ ‫محسوب م ی شود‪.‬ترکان این روزها بسیار پرمشغله است‪ .‬تع داد‬ ‫پس ت های وی در دولت یازدهم زیاد شده اما مسئولی ت هایی‬ ‫که زیاد در چشم نیستند‪ .‬یکی از وظایفی که ظاه را ب رای او در‬ ‫دولت خواسته یا ناخواسته تعریف شده‪ ،‬ایفای نقش درگیری‬ ‫با منتقدان دولت اس��ت‪ .‬ترکان تنها کس��ی است که به طور‬ ‫مستقیم با مخالفانی چون کیهان یا اعضای دولت سابق وارد‬ ‫چالش م ی شود‪.‬گفته ش��ده بود که او یکی از تامین کنندگان‬ ‫منابع مالی ستادهای رئی س جمهور بود‪ .‬او البته خود ریاست‬ ‫ستاد انتخاباتی روحانی را در انتخابات ‪ ٩٢‬برعهده داشت‪.‬‬ ‫نهاوندیان‪ ،‬رئیس دفتر ارام‬ ‫اس��حاق جهانگیری و محمد ش��ریعتمداری دو نفری‬ ‫بودند که از انها به عنوان کاندیدای اصالح طلبان در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یاد م ی شد‪ .‬در روز اخر ثب ت نام نامزدها‪ ،‬شنیده‬ ‫شد که جهانگیری به سمت وزارت کشور حرکت کرده‪ ،‬اما با‬ ‫ش��نیدن خبر ثب ت نام ناگهانی هاشمی رفسنجانی از می دان‬ ‫فاطمی برم ی گردد‪ .‬در طرف دیگر محمد ش��ریعتمداری قرار‬ ‫داشت‪ .‬وزیر بازرگانی دولت خاتمی که با ثب ت نام در انتخابات‬ ‫قصد داشت خود را به عنوان نماینده اصالح طلبان به پاستور‬ ‫برساند‪ ،‬اما صالحیت وی از سوی شورای نگهبان تایید نشد‪.‬‬ ‫شریعتمداری نیز همچون عارف به دنبال تشکیل حزبی فراگیر‬ ‫بود‪ .‬دو ماه بعد از انتخابات ریاست جمهوری او به سمت معاونت‬ ‫اجرایی رئی س جمهور منصوب شد تا جای بقایی را در ساختمان‬ ‫«کوثر» بگیرد‪ .‬بقایی اخرین معاون اجرایی رئی س جمهور بود‬ ‫که در دولت دهم فعالیت م ی کرد‪ .‬روس��ای جمهور همیشه‬ ‫این معاون��ت را از افرادی انتخاب م ی کنند که به انها بس��یار‬ ‫نزدیک هستند‪ .‬توجه به جایگاه بقایی نزد محمود احمدی نژاد‬ ‫م ی تواند نشان دهد که شریعتمداری تا چه اندازه مورد اعتماد‬ ‫رئی س جمهور است‪ .‬جهانگیری نیز از جمله موسسان حزب‬ ‫کارگزاران است که گفته م ی ش��ود حلقه نزدیکان کارگزاران را‬ ‫در دولت هدایت م ی کند‪ .‬او سال ها در وزارت صنایع و معادن‬ ‫فعالیت کرده و امروز معاون اول رئی س جمهور است‪.‬‬ ‫دیگر مشاوران‬ ‫از علی ربیعی و محمد حس��ین مالیری نیز به عنوان‬ ‫کسانی یاد م ی شود که س��ال ها در کنار حس��ن روحانی در‬ ‫مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع کار کردند‪ .‬مالیری ‪ ١٣‬سال‬ ‫به عنوان مشاوره ویژه روحانی در مرکز تحقیقات فعالیت داشت‬ ‫و روی مسائل مهمی از جمله اش��تغال‪ ،‬بیکاری و درامدزایی‬ ‫تحقیقات زیادی انجام داده است‪ .‬همچنین از علی یونسی وزیر‬ ‫اطالعات دوران اصالحات نیز به عنوان یکی از مشاوران نزدیک‬ ‫حسن روحانی یاد م ی شود‪ .‬روحانی تالش کرد تا وی را در کابینه‬ ‫وارد کند‪ .‬اما ب هدلیل مسائل مربوط به پس از انتخابات ‪ ٨٨‬وی‬ ‫نتوانست به عنوان وزیر وارد کابینه شود‪ .‬از همین رو روحانی او‬ ‫را به پست معاونت اقوام منصوب کرد‪ .‬جایی که گفته م ی شود‬ ‫او مشغول طرح و اجرای ب رنامه هایی ب رای فعال سازی و تشکیل‬ ‫ستادهای انتخاباتی ب رای تصاحب مجلس دهم است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫از اولین نف راتی بود که حس��ن روحانی حکم انتصاب‬ ‫وی را بعد از ریاست جمهوری اش صادر کرد‪ .‬نهاوندیان از اتاق‬ ‫بازرگانی ای ران به دفتر رئی س جمهوری رفت تا این دفتر را اداره‬ ‫کند‪ .‬نهاوندیان در دورانی که علی الریجانی دبیرشورای امنیت‬ ‫ملی بود‪ ،‬معاون وی بود‪ .‬عضو ستاد ویژه اجرای اصل ‪ ۴۴‬قانون‬ ‫اساسی‪ ،‬رئیس مرکز بررس��ی ب رای الحاق به سازمان تجارت‬ ‫جهانی در جمهوری اسالمی‪ ،‬معاونت سابق وزارت بازرگانی‬ ‫و دارنده سابقه س��مت های اقتصادی‪-‬سیاسی دیگر است‪ .‬او‬ ‫فارغ التحصیل مدرس��ه علوی و دارای تحصیالت حوزوی و‬ ‫همچنین دکترای اقتصاد از امریکاست‪ .‬رفت وامد به امریکا در‬ ‫سال ‪ ۸۵‬و داشتن اقامت امریکای او بسیار خبرساز شد‪.‬‬ ‫نهاوندیان در امریکا موسس��ه ای به ن��ام تحقیقات و‬ ‫اطالعات اسالمی در واش��نگتن تاسیس کرد و با چهل مرکز‬ ‫اسالمی امریکا ب رای همکاری بین انها ارتباط برقرار کرد‪ .‬در‬ ‫نتیجه شورایی تشکیل شد به نام شورای همکاری اسالمی که‬ ‫هر ماه در یک ایالت جلسه تشکیل م ی داد‪ .‬او هشت سال با‬ ‫خانواده اش در امریکا به سر برد و فوق لیسانس و دکترا گرفت‪.‬‬ ‫پس از بازگش��ت از امریکا معاون وزارت بازرگانی شده و‬ ‫در دولت خاتمی نیز که محمد شریعتمداری وزارت بازرگانی‬ ‫را برعهده داش��ت‪ ،‬در این پس��ت باقی ماند‪ .‬در سال ‪ ۸۴‬که‬ ‫دولت خاتمی تمام شد‪ ،‬در رقابت انتخابات ریاست جمهوری‪،‬‬ ‫نامزدهایی که عضو کابینه شدند‬ ‫سیاست‬ ‫حس��ام الدین اش��نا از جمل��ه حلق��ه نزدی��ک یاران‬ ‫رئی س جمهور به حس��اب م ی اید‪ .‬او درس طلبگی خوانده و‬ ‫روحانی است‪ .‬با این وجود مدت هاست که از لباس روحانیت‬ ‫استفاده نم ی کند‪ .‬استاد دانشکده معارف اسالمی و فرهنگ‬ ‫و ارتباطات و عضو هیات علم ی دانش��گاه ام��ام صادق(ع) و‬ ‫مشاور رئی س جمهور (حسن روحانی) در امور فرهنگی است‪.‬‬ ‫اش��نا داماد ایت اهلل دری نجف ابادی‪ ،‬وزی��ر اطالعات دوران‬ ‫اصالحات است‪ .‬او مدتی را نیز در همان دوران مسئول اداره‬ ‫اطالعات اس��تان قم بود‪ .‬وی دارای مدرک کارشناسی ارشد‬ ‫معارف اسالمی و تبلیغ و دکترای معارف اسالمی و فرهنگ و‬ ‫ارتباطات از دانشگاه امام صادق (ع)است و از شاگردان ایت اهلل‬ ‫مهدوی کنی محسوب م ی شود‪ .‬وی هم اکنون استاد و عضو‬ ‫هیات علم ی دانشگاه امام صادق با درجه دانشیاری است‪ .‬او از‬ ‫جمله معدود دانش اموختگان دانشگاه امام صادق(ع) است‬ ‫که در دولت حسن روحانی حضور دارد‪.‬نام و نفوذ او در دولت‬ ‫بسیار شنیده م ی شود‪ .‬به گفته بسیاری دلیل درگیری دولت‬ ‫و صداوس��یما در ماجرای تاخیر در مصاحبه رئی س جمهور‬ ‫اصرارهای اشنا ب رای حضور یک مجری در برنامه بود‪ .‬اشنا‬ ‫بعدها همین خط را دنبال کرد و درحالی که به نمایندگی از‬ ‫دولت در شورای نظارت بر صداوسیما حضور دارد‪ ،‬انتقادات‬ ‫بسیاری را به همین ش��ورا وارد کرد‪ .‬او گفت که این شورا در‬ ‫واقع یک گعده ماهیانه است و کار خاصی انجام نم ی دهد‪.‬‬ ‫اشنا انقدرها به رئی س جمهور نزدیک بود که در جریان اولین‬ ‫سفر رئی س جمهور به نیویورک در کاروان دولت قرار بگیرد؛‬ ‫سفری که همراه با اتفاقات مهم‪ ،‬از جمله گفت وگوی تلفنی‬ ‫روحانی و اوبام��ا و دیدار وزرای خارجه دو کش��ور پس از ‪34‬‬ ‫س��ال بود‪ .‬گفته م ی ش��ود که او به طور غیررسمی ریاست‬ ‫مرکز تحقیقات اس��تراتژیک ریاست جمهوری را نیز برعهده‬ ‫دارد؛ مرکزی که از لحاظ تئوری پردازی و پژوهش��ی جایگاه‬ ‫ویژه ای دارد ‪.‬‬ ‫مدیر اقتصادی ب رنامه های عل��ی الریجانی بود‪ .‬هنگامی که‬ ‫دولت محمود احمدی نژاد تشکیل شد یکبار او ب رای ریاست‬ ‫سازمان بورس پیشنهاد شد ولی ترجیح داد به همکاری با علی‬ ‫الریجانی ادامه بدهد‪ .‬الریجانی به س��مت دبیر شورای عالی‬ ‫امنیت ملی انتخاب شده بود و نهاوندیان معاونت اقتصادی او را‬ ‫برعهده گرفت‪.‬اگرچه او بیشتر به فعالی ت های تجاری و بازرگانی‬ ‫شهرت پی دا کرده اما همین موضوع از او فردی بانفوذ و تاثیرگذار‬ ‫ساخت‪ .‬بسیاری او را نماینده راست س��نتی در دولت روحانی‬ ‫ی نیز دارد‪.‬‬ ‫م ی دانند؛ نماینده ای که در دولت پست بسیار مهم ‬ ‫‪75‬‬ ‫چهره دوم سیاست‬ ‫گ‬ ‫ف ‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫گو‬ ‫روحانیهممشورتمی کند‬ ‫و هم نقد پذیر است‬ ‫چهره ها‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با محمدرضا صادق درباره‬ ‫سیاست های رسانه ای دولت‬ ‫اش�نایی ش�ما با اقای دکتر روحان�ی به چه‬ ‫زمانی بازم ی گردد؟‬ ‫کسانی که در ارتباط با مس��ائل انقالب بودند چه‬ ‫قبل از پیروزی و همینطور دراس��تانه پیروزی انقالب و نیز‬ ‫در س��ال های دفاع مقدس‪ ،‬با نام اقای دکتر حسن روحانی‬ ‫و خدمات ایش��ان اش��نایی دارند‪ .‬ما هم به دلیل اینکه در‬ ‫خدمت اهداف انقالب حرکت کردیم و در معرض مسائل و‬ ‫رویدادهای انقالب بودیم‪ ،‬با نام و خدمات ایشان اشنا بودیم‪.‬‬ ‫در دوران دفاع مقدس نیز ‪ -‬به خصوص در سال های اخر ‪-‬‬ ‫به دلیل اینکه توفیق داشتم در ستاد تبلیغات جنگ انجام ‬ ‫وظیفه کنم و از جمله مسئولی ت های اقای دکتر روحانی نیز‬ ‫مرتبط به مدیریت و هدایت همین نوع امور بود‪ ،‬با ایش��ان‬ ‫اشنا ش��دم‪ .‬بعد از ان‪ ،‬این توفیق را داشتم که از سال ‪ 77‬به‬ ‫بعد چند سالی را در دبیرخانه شورای عالی امنی ت ملی حضور‬ ‫پیدا کنم‪ ،‬در کنار ایشان باشم و کارهایی که برعهده ایشان‬ ‫بود را از نزدیک درک کنم‪ .‬روابط و ویژگ ی هایی که ایش��ان‬ ‫داشت‪ ،‬من را به سوی او جذب کرد و از دیدگاه های ایشان و‬ ‫برنامه هایی که داشتند‪ ،‬مطلع شدم‪ .‬در تمام این سال ها نیز‬ ‫که در مجمع تشخیص مصلحت نظام توفیق خدمت داشتم‬ ‫با جناب اقای دکتر روحانی به عن��وان یکی از اعضای موثر‬ ‫مجمع و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام در ارتباط بودم‪.‬‬ ‫زمان ی هم که اقای دکتر روحان��ی تصمیم گرفتند در‬ ‫عرصه رقابت های انتخابات ریاست جمهوری یازدهم حضور‬ ‫پیدا کنند‪ ،‬ما هم سعی کردیم در همراهی با ایشان‪ ،‬به کارها‬ ‫و فعالی ت های شان کمک کنیم‪.‬‬ ‫از زمان انتخ��اب دکتر روحانی به ریاس��ت جمهوری‪،‬‬ ‫س��عی کردم در حد ت��وان در عرصه ه��ای مختلفی که در‬ ‫راس��تای تحقق گفتمان م��ورد اقبال م��ردم در انتخابات‬ ‫‪ 24‬خرداد است‪ ،‬کنار اقای دکتر روحانی‪ ،‬کمک کنم‪.‬‬ ‫ش�ما ب ه عنوان مشاور رس�انه ای رئی س جمهور‪،‬‬ ‫روحی�ات رس�انه ای اق�ای روحان�ی را چگون�ه‬ ‫م ی بینید؟ برای مثال اقای هاشمی به دلیل اینکه‬ ‫سال ها تجربه رس�انه ای دارند‪ ،‬دیگر با نقدها تا‬ ‫حدودی کنار امده اند‪ .‬اقای روحانی از این لحاظ‬ ‫چگونه هستند؟‬ ‫از انجای ی که جناب اقای دکت��ر روحانی در تمام‬ ‫س��ال های بعد از پیروزی انق�لاب در کانون ه��ای اصلی‬ ‫تصمیم گیری و تصمیم سازی کش��ور حضور موثر و فعال‬ ‫داش��ته ‪ ،‬کامال به نقش رس��انه ها وقوف دارد‪ .‬در عین حال‬ ‫ایشان یک حقوقدان برجسته‪ ،‬یک عالم دینی و یک مبلغ‬ ‫خوب اسالمی بوده و هست و با کار رسانه و نحوه تولید پیام‬ ‫و چگونگی فعالی ت های رس��انه ای به خوبی اشناست‪ .‬این‬ ‫مساله‪ ،‬کار رسانه ای را ب رای کسانی که م ی خواهند در کنار‬ ‫ایشان فعالیت کنند‪ ،‬هم اسان م ی کند و هم سخت؛ اسان از‬ ‫این جهت که به تکنی ک ها‪ ،‬روش ها‪ ،‬فراگردها و چگونگی‬ ‫این امور اشراف کامل دارند و سخت است از این جهت که‬ ‫وقتی کسی بخواهد در کنار فردی مثل اقای دکتر روحانی‬ ‫که به چنین اموری اشراف کامل دارد و در ان متبحر است‪،‬‬ ‫فعالیتی انجام دهد‪ ،‬باید کارش بسیار بدیع و برجسته باشد‪.‬‬ ‫وجه دیگر این مساله است که چون ایشان اشراف دارند و اثار‬ ‫کار رسانه را م ی دانند‪ ،‬به طور مستمر این امور را نیز تعقیب‬ ‫م ی کنند و فقط به کار ما بس��نده نم ی کنند‪ .‬ایشان در کنار‬ ‫کارهای شان‪ ،‬رسانه ها را بررسی و رصد م ی کنند و شرح صدر‬ ‫خیلی خوبی هم دارند‪ .‬م��ن در کنار مس��ئوالن مختلفی‬ ‫بوده ام و توفیق داشته ام که کنش و واکنش انها را نسبت به‬ ‫نتایج کار رسانه ها در مقاطع زمانی گوناگون ببینم؛ حقیقتا‬ ‫م ی توانم بگویم که ایش��ان ش��رح صدر خوب��ی دارد و کار‬ ‫رسانه ای را به خوبی م ی شناسد‪ .‬دکتر روحانی واقعا به نقد و‬ ‫نقادی عالمانه‪ ،‬اعتقاد دارد و دیگران را نسبت به ان تشویق‬ ‫م ی کند‪ .‬ایش��ان حرف حس��ابی و نقد عالمانه را ولو اینکه‬ ‫نسبت به کار خودش باشد‪ ،‬محترم م ی شمارد‪.‬‬ ‫ج�ز بولتن هایی که ش�ما یا دیگران ب�رای اقای‬ ‫روحانی اماده م ی کنید‪ ،‬خودش�ان هم روزنام ه ها‬ ‫و سایت ها را مطالعه م ی کنند؟‬ ‫تا جایی که من خبر دارم‪ ،‬ایش��ان هم روزنامه ها‬ ‫را مطالع��ه م ی کنند و هم رس��انه های مج��ازی‪ ،‬تصویری‬ ‫و ش��نیداری را رصد م ی کنن��د؛ یعنی فقط به این بس��نده‬ ‫نم ی کنند که مشاوران یا دفترش��ان اطالعاتی را در اختیار‬ ‫ایشان قرار دهند‪.‬‬ ‫اقای روحانی تا چه حدی مش�ورت م ی کنند؟ ایا‬ ‫در حوزه های مختلف رس�انه ای با شما مشورت‬ ‫م ی کنند؟‬ ‫اقای دکتر روحانی اساسا فردی مشورت پذیر است‬ ‫و به مشورت و نظر کارشناسان بسیار اهمیت م ی دهد و اگر‬ ‫نظر کارشناسی یا ‪ -‬به تعبیری ‪ -‬حرف حساب و عالمانه ای‬ ‫زده شود‪ ،‬ان را مورد توجه قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫یکی از مس�ائلی که در ح�وزه رس�انه ای دولت‬ ‫اهمیت دارد‪ ،‬مس�اله رابطه با صدا و سیماست‪.‬‬ ‫این رابطه ه م اکنون چه وضعیتی دارد؟‬ ‫تکلیف و نوع رابطه دولت با دستگاه های مختلف‬ ‫که مشخص است و به گونه ای است که فعالی ت های خود را‬ ‫بر مدار قانون انجام م ی دهد‪ .‬مصالح کشور و توقعات مردم‬ ‫که باید به انها توجه شود نیز مشخص است‪.‬‬ ‫اساسا دولت از صدا و سیما رضایت دارد؟‬ ‫شما به دنبال این نباش��ید که من به صراحت به‬ ‫ش��ما بگویم که رضایت یا دلخوری داریم یا نه؛ چراکه ما با‬ ‫واقعی ت هایی مواجه هستیم که باید مورد توجه قرار گیرند‪.‬‬ ‫دولت در جایگاهی قرار دارد که وظایف کامال مش��خصی‬ ‫برعهده دارد‪ .‬باید همه بخش های مختلف کش��ور تالش‬ ‫کنند که پیام م��ردم را دریافت کنند و ببینن��د مردم به چه‬ ‫چیزی توجه دارند‪ .‬باید ببینیم انچه ب رای حفظ و پیش��برد‬ ‫اهداف نظام اسالمی باید به ان توجه کنیم‪ ،‬چیست‪ .‬به نظر‬ ‫من ب رای دولت این مفاهیم مشخص است‪.‬‬ ‫در ماج�رای گفت وگوی رادی�و و تلویزیونی اقای‬ ‫دکتر روحانی با مردم‪ ،‬ابالغی ه ای از سوی معاونت‬ ‫سیما صادر شد که مقرر کرده بود سه مجری از‬ ‫س�وی دولت معرفی ش�ود تا صدا و س�یما یک‬ ‫نفر را از میان انها انتخاب کند‪ .‬این مساله مورد‬ ‫توافق شما و صدا و سیما قرار گرفته است؟‬ ‫به نظرم این مساله تا این حد اهمیت ندارد‪.‬‬ ‫یعنی به نظر شما مشکل م ی توانست به راحتی‬ ‫حل شود؟‬ ‫واقعا ب رای خود من هم عجیب بود که چرا باید تا‬ ‫این حد به این موضوع پرداخته شود‪ .‬اتفاقا چند ساعت قبل‬ ‫از ان مصاحبه پیگیری هایی کردم و راهکاری را به مسئوالن‬ ‫اصلی صدا وسیما پیشنهاد کردم که اگر قبول م ی شد اساسا‬ ‫به عنوان یک سوژه‪ ،‬امروز شما بدان اشاره نم ی کردید‪ .‬این‬ ‫هم جای تامل دارد که به جای عطف توجه به صحب ت های‬ ‫اقای دکتر روحان��ی ‪ -‬که صحب ت های مهم��ی هم بود ‪-‬‬ ‫بیش��تر به موضوعاتی از قبیل انتخاب مجری‪ ،‬نامه هیات‬ ‫نظارت و‪ ...‬پرداخته شد‪.‬‬ ‫همه دولت ها موافقان و مخالفانی دارند‪ .‬ش�اید‬ ‫ظهور و بروز این موافقت ه�ا و مخالفت ها تا حد‬ ‫زیادی در رسانه ها باشد‪.‬‬ ‫شاید در کشور ما این طور است اما در کشورهای‬ ‫دیگر شرایط متفاوت است‪( .‬خنده)‬ ‫اقای روحانی ش�عار اعتدال را انتخاب کرده اند‬ ‫و اس�تراتژی خود را ب�ر دوری از اف�راط و تفریط‬ ‫قرار داده اند‪ .‬طبعا این مس�اله باید در رسانه ها‬ ‫و رویکرد دولت نس�بت به رس�انه ها ه�م دیده‬ ‫م ی توان از صحب ت های شما این گونه استنباط‬ ‫کرد که دولت در حال حرکت در مسیری است که‬ ‫رویکرد اعتدالی مجموعه دولت را نسبت به همه‬ ‫نشان دهد که البته در این مسیر برخی رسانه ها‬ ‫توسط هیات نظارت بر مطبوعات توقیف شدند‪،‬‬ ‫یک رسانه اصالح طلب بوده و‪...‬‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫هیات نظ��ارت بر مطبوعات که زی��ر نظر دولت‬ ‫نمایندگان�ی از دولت در این مجموعه هس�تند‬ ‫که‪...‬‬ ‫اکثریت این هیات با دولت نیست‪.‬‬ ‫همین را م ی خواه�م عرض کن�م‪ .‬صحب ت های‬ ‫اقای روحانی تا حد زیادی به روزنام ه های اسمان‬ ‫و بهار بازم ی گشت‪ ،‬یعنی فضا به سمتی م ی رود‬ ‫که ممکن است‪...‬‬ ‫نه؛ اقای روحانی یک قاعده را توضیح دادند و اگر‬ ‫نیاز بود‪ ،‬ن��ام م ی بردند‪ .‬در واقع قاع��ده ای را توضیح دادند‬ ‫که مورد توجه دولت اس��ت‪ ،‬ضمنا این را بگویم که اکثریت‬ ‫اعضای هی��ات نظارت بر مطبوعات غیردولتی هس��تند و‬ ‫دولت فقط دو عضو در این هیات دارد‪.‬‬ ‫نکته مهم این اس�ت که قانونی که ش�ما به ان‬ ‫اش�اره م ی کنید‪ ،‬تکلی�ف اهانت به مقدس�ات را‬ ‫روشن کرده است و انتظار م ی رفت که دولت فارغ‬ ‫از گرایش سیاسی رسانه متخلف نسبت به این‬ ‫مساله واکنش نشان دهد‪ .‬اما شاید چون فضای‬ ‫رسانه‪ ،‬فضای اصالح طلبی بوده‪ ،‬واکنشی نشان‬ ‫داده نش�د‪ .‬این س�خنان اعتراض به ان توقیف‬ ‫تلقی م ی شود‪ ،‬این طور نیست؟‬ ‫تا جایی که من خب�ر دارم‪ ،‬اقای روحانی‬ ‫هم روزنامه ه�ا را مطالع�ه می کنند و هم‬ ‫رسانه های مجازی‪ ،‬تصویری و شنیداری‬ ‫را رصد می کنند؛ یعنی فقط به این بسنده‬ ‫نمی کنن�د ک�ه مش�اوران یا دفترش�ان‬ ‫اطالعاتی را در اختیار اقای روحانی قرار‬ ‫دهند‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اینکه رسانه و تمام عوامل ان چگونه عمل کنند‬ ‫و دارای چه مختصاتی باش��ند که پیام ب��ه مخاطب منتقل‬ ‫شود‪ ،‬تابع محتوا و نوع پیام مصاحبه است‪ .‬زمانی یک مقام ‬ ‫م ی خواهد گزارش��ی به مردم بدهد؛ او که نیاز ندارد مجری‬ ‫داشته باشد و بدون حضور مجری هم م ی تواند پیام خود را به‬ ‫مردم منتقل کند‪ .‬زمانی هم هست که پرسش هایی در افکار‬ ‫عمومی وجود دارد که رسانه م ی خواهد از ان مقام‪ ،‬مطالبه یا‬ ‫تقاضای پاسخ‪ ،‬مباحثه و کسب اطالع کند؛ بناب راین جلسه‬ ‫تشکیل م ی دهد و سواالت را تا جایی که به قناعت برسد طرح‬ ‫م ی کند‪ .‬در این نوع مصاحبه مجری نماینده افکار عمومی‬ ‫اس��ت و باید تا جایی که به مرحله ای از قناعت برسد‪ ،‬سوال‬ ‫خود را از زوایای گوناگون طرح کند و مساله را تبیین و واکاوی‬ ‫کند‪ .‬مثال شما به عنوان نماینده نش��ریه تان م ی خواهید در‬ ‫این مصاحبه با من بحث کنید‪ ،‬پس موضوع موردنظرتان را‬ ‫م ی کاوید تا به نتیجه برسید‪ .‬اما زمان دیگری هست که یک‬ ‫برنامه با شکل مش��خص و با یک صورت بندی خاص مثل‬ ‫مناظ رات انتخاباتی برگزار م ی شود که تابع همان مختصات‬ ‫است‪ .‬بناب راین‪ ،‬نم ی توان قاعده واحدی را انتخاب و تعمیم داد‬ ‫و گفت که رئی س جمهور‪ ،‬وزیر یا نماینده مجلس فقط باید‬ ‫در این قالب و ب ر اس��اس این الگو مصاحبه کند‪ .‬این مساله‪،‬‬ ‫تابع پیام و مختصاتی است که پیام دهنده م ی خواهد به افکار‬ ‫عمومی منتقل کند‪ .‬نظر ش��خصی من این اس��ت که این‬ ‫مساله باید دو طرفه باش��د؛ یعنی هم مصاحب ه کننده به این‬ ‫مساله رضایت داده باشد و هم مصاحب ه شونده‪ .‬شما هم که‬ ‫حرف خودتان را نم ی زنید؛ بلکه نماینده مخاطبانی هستید‬ ‫که هر هفته نش��ریه ش��ما را مطالعه م ی کنند‪ .‬اگر به ذائقه‬ ‫و خواس��ت مخاطبان توجه نکنید و پرس��ش های خودتان‬ ‫را باتوجه به خواس��ت انها مطرح نکنید‪ ،‬در وظیفه خودتان‬ ‫کوتاهی کرده اید و ماموریت تان را به خوبی انجام نداده اید و‬ ‫در فروش نشریه هم با مشکل مواجه م ی شوید‪.‬‬ ‫مقصود م��ن از این توضیح��ات ان بود ک��ه بگویم‬ ‫باتوجه به نوع پیام م ی توان شکل مصاحبه‪ ،‬مدل پرسش ها‬ ‫و ش��رایط مصاحب ه کننده را انتخ��اب کرد‪ .‬اینها مس��ائل‬ ‫پیچیده ای نیست‪.‬‬ ‫همان طور ک��ه گفتید‪ ،‬اعتدال��ی؛ در واقع دولت‬ ‫تدبیر و امید سیاس��تش این بوده و خواه��د بود که همه از‬ ‫رسانه ها تا سیاس��یون و دولتمردان بتوانند زیر چتر قانون‬ ‫فعالیت کنند‪ .‬یکی از ش��عارها و وعده هایی که اقای دکتر‬ ‫روحانی به مردم دادند و مردم پسندیدند‪ ،‬این بود که همه زیر‬ ‫چتر قانون باش��یم‪ .‬در عین حال ما زیر چتر قانون‪ ،‬فرصت‬ ‫انتقاد و تبیین داریم و تبعیض ناروا هم وجود ندارد‪ .‬ما باید‬ ‫ببینیم موضوعات مهم چیست‪ .‬کس��انی هم که مخالف‬ ‫دولت هستند و دیدگاه‪ ،‬گفتمان و کنش دولتمردان ب رای انها‬ ‫جذاب نیست یا ان را قبول ندارند‪ ،‬م ی توانند نظ رات خود را‬ ‫بیان کنند‪ ،‬نظر دهند و نقد کنند؛ هیچ محدودیت غی ر قانونی‬ ‫ب رای اینها نباید ایجاد شود‪ .‬ش��ما مالحظه کردید که اقای‬ ‫دکتر روحانی در جشنواره مطبوعات نیز بر فرصت ب رابر ب رای‬ ‫موافقان و مخالفان دولت تاکید داشت‪ .‬منظور ایشان از این‬ ‫سخن این بود که اگر رس��انه ای موافق دولت است‪ ،‬به این‬ ‫معنی نیست که یارانه غیر قانونی به او داده شود یا به رسانه‬ ‫مخالف دولت‪ ،‬یارانه کمتری تعلق بگیرد؛ مالک این دولت‬ ‫این است که رسانه ب راساس قانون و توجه به منافع کشور‪،‬‬ ‫اصول حرفه ای کار خود را دنبال کن��د‪ .‬از نظر دولت‪ ،‬همه‬ ‫کسانی که زیر چتر قانون فعالیت م ی کنند‪ ،‬با هم ب رابرند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ب�رای گفت وگ�وی رئی س جمه�ور ب�ا م�ردم‪،‬‬ ‫راه های مختلفی ازموده ش�ده است؛ گاهی اقای‬ ‫احمدی نژاد ب ه صورت مونولوگ با مردم صحبت‬ ‫کرده‪ ،‬گاهی ب�ا یکی از مش�اوران خود گفت وگو‬ ‫ک�رده و گاهی ه�م در مقابل ی�ک مجری خاص‬ ‫نشسته است‪ .‬ولی امروز تشخیص اقای روحانی‬ ‫این است که چند نفر مجری از ایشان سوال کنند‬ ‫و ایشان به س�واالت انها پاسخ دهد‪ .‬شما کدام‬ ‫الگو را بیشتر م ی پسندید؟‬ ‫دانش اموخت�ه علم سیاس�ت اس�ت و این‬ ‫روزها حضوری جدی در میدان سیاست را تجربه‬ ‫م ی کن�د‪ .‬محمدرض�ا صادق‪ ،‬مش�اور رس�انه ای‬ ‫ریی س جمهور انگونه که خود م ی گوید اشنای ی اش‬ ‫با حس�ن روحان�ی به زم�ان جن�گ بازم ی گردد؛‬ ‫ارتباطی که تالش کرده تا امروز ان را حفظ کند‪ .‬او‬ ‫در گفت وگو با مثلث از نقدپذیری و مشورت پذیری‬ ‫روحان�ی س�خن م ی گوید و ب�ر تعام�ل دوطرفه‬ ‫می�ان دول�ت و رس�انه ها تاکید م ی کن�د‪ .‬صادق‬ ‫در این گفت وگ�و همچنین از رابط�ه میان دولت‬ ‫و صداوس�یما نیز صحبت کرد ام�ا از اظهارنظر‬ ‫صریح مبن�ی بر رضایت ی�ا عدم رضای�ت از این‬ ‫رابطه اجتناب ورزید‪.‬مشاور رسانه ای رئی س جمهور‬ ‫یازده�م همکاری رس�انه ای با حس�ن روحانی را‬ ‫سهل و ممتنع م ی داند و علت ان را اهمیت داشتن‬ ‫رس�انه برای روحانی و همچنین اشراف او در این‬ ‫حوزه عنوان م ی کند‪.‬‬ ‫شود‪ .‬بر این اساس‪ ،‬رویکرد و نگاه دولت نسبت‬ ‫به مخالفانش چگونه اس�ت و چه اس�تراتژی را‬ ‫م ی خواهد مدنظر قرار دهد؟‬ ‫‪77‬‬ ‫بهتر اس��ت ش��ما این مس��ائل مصداق��ی را از‬ ‫مس��ئوالن مربوطه در دبیرخانه هیات نظارت بر مطبوعات‬ ‫بپرسید‪ .‬به گمان من از نظر دولت تفاوتی وجود ندارد‪ .‬مساله‬ ‫این است که اگر قانونی نقض ش��د و رسانه ای تخلف کرد‪،‬‬ ‫تذکر الزم ب راساس معیارهای قانونی داده شود‪ .‬قاعدتا این‬ ‫کار انجام شده و م ی ش��ود‪ .‬در این قضیه هم از نگاه دولت‬ ‫و ب راساس چارچوبی که اقای دکتر روحانی دنبال م ی کند‪،‬‬ ‫تبعیضی نباید باشد‪.‬‬ ‫روند شکایت دولت از رس�انه ها در چه وضعیتی‬ ‫است؟ اقای روحانی در جشنواره مطبوعات گفتند‬ ‫که شکایت از رس�انه ها باید حداقل باشد‪ .‬شما‬ ‫این موضوع را چگونه پیگیری م ی کنید؟‬ ‫ش��ما ببینید دولت از حدود هفت م��اه پیش که‬ ‫رس��ما کار خود را اغاز کرده‪ ،‬چه تعداد از رس��انه ها شکایت‬ ‫کرده است‪ .‬ما در بسیاری از موارد پیگیر بوده ایم که اگر در‬ ‫رسانه ای مشکلی وجود داش��ت‪ ،‬به انها کمک کنیم‪ .‬حتی‬ ‫زمانی که برخی از دوستان رسانه ای خبرهای خالف واقعی‬ ‫را مطرح کرده اند‪ ،‬من از پش��ت تلفن یا به شکل حضوری و‬ ‫در حدی که خودم اطالعات داش��ته ام و م ی توانستم کمک‬ ‫حرفه ای انجام دهم‪ ،‬مطالب را به انه��ا منتقل کردم و انها‬ ‫هم قانع ش��دند‪ .‬جا دارد که در اینجا از این رسانه ها تشکر‬ ‫کنم‪ .‬جالب است بدانید که از جریانات مختلف هم هستند‪.‬‬ ‫موضوعاتی بوده که من ب رای انها توضیح داده ام‪ ،‬مس��اله‬ ‫را ب رای انها تش��ریح ک��رده ام و انها خودش��ان مبادرت به‬ ‫اصالح کرده اند؛ به نظ��ر من این پدیده مبارکی اس��ت که‬ ‫اتفاق م ی افتد و من این را هم دستاورد انتخاب مردم در ‪24‬‬ ‫خرداد م ی دانم؛ یعنی نگاه اعتدالی‪ .‬در رس��انه های مختلف‬ ‫مسائلی پیش امده که من ش��خصا با خبرنگار‪ ،‬سردبیر یا‬ ‫مدیرمس��ئول تماس گرفته ام و موض��وع را توضیح داده ام‪.‬‬ ‫انها هم خودشان اصالح کرده اند که به نظر من‪ ،‬این پدیده‬ ‫مبارکی است و باعث م ی شود افکار عمومی به رسانه اعتماد‬ ‫کنند‪ .‬امیدوارم این روند‪ ،‬به یک جریان جاری تبدیل ش��ود؛‬ ‫چون اگر رسانه ای خودش به این برس��د که اشتباه کرده یا‬ ‫خبری را نابجا منعکس کرده وخودش درصدد اصالح براید‪،‬‬ ‫اعتماد افکار عمومی را به رس��انه بیشتر م ی کند‪ .‬یعنی اگر‬ ‫رس��انه‪ ،‬پیام را بد دریافت کرده و در نتیجه بد منتقل کرده‬ ‫اس��ت‪ ،‬خودش در جهت اصالح ان حرکت کن��د‪ .‬طبعا کار‬ ‫رسانه تنویر افکار عمومی است و اگر پیام را بد دریافت کرده‬ ‫یا ان را بد منتقل کرده است‪ ،‬باید کوشش کند و اصالح الزم‬ ‫را انجام دهد‪ .‬من تقویت و توس��عه این فرایند مبارک را به‬ ‫روشنی م ی بینم‪ .‬اگر شما این مساله را در رسانه های منتسب‬ ‫به جریان های مختلف سیاس��ی بررس��ی کنید‪ ،‬م ی بینید‬ ‫که خودش��ان در راس��تای اصالح خبرها یا گزارش ها اقدام‬ ‫م ی کنند‪ .‬حتما دیده اید که دولت در موارد اندکی نسبت به‬ ‫تکذیب اخبار منتشر شده در رس��انه ها اقدام م ی کند؛ البته‬ ‫باید بپذیریم که گاهی حق دولت ضایع م ی ش��ود ولی باید‬ ‫از کنار این مسائل گذش��ت چرا که کارهای مهمتری وجود‬ ‫دارد که دولت باید به انها بپردازد‪ .‬نباید زمان زیادی را صرف‬ ‫این مسائل کرد که مثال یک سایت با تعداد بیننده محدود‪،‬‬ ‫مطلب نادرستی را منتشر کرده و ما فورا بیانیه صادر کنیم؛‬ ‫البته در مواردی نیز واکنش اجتناب ناپذیر است‪.‬‬ ‫یک�ی از مس�ائلی ک�ه منتقدان ب�ه ان اس�تناد‬ ‫م ی کنند‪ ،‬ش�کایت ش�ورای عالی امنیت ملی از‬ ‫برخی چهره های رسانه ای است‪.‬‬ ‫شکایتی نبوده‪...‬‬ ‫ماجرا چیست؟‬ ‫از دبیرخانه ش��ورای عالی امنیت ملی بپرس��ید‬ ‫متوجه م ی شوید که شکایتی در کار نبوده‪.‬‬ ‫یعنی به دستگاه ریاست جمهوری ربطی ندارد؟‬ ‫تا جای��ی که من مطل��ع هس��تم‪ ،‬چنین چیزی‬ ‫نیس��ت‪ .‬من تعجب م ی کنم که چ��را برخی اص��رار دارند‬ ‫این گونه قلمداد شود‪.‬‬ ‫هیچ شکایتی نشده است؟‬ ‫از منظر حقوقی‪ ،‬شکایت‪ ،‬مختصاتی دارد‪ .‬شما‬ ‫از مرجع قضایی س��وال کنید‪ ،‬ب رایتان روش��ن م ی شود که‬ ‫شکایت نشده‪.‬‬ ‫نکته دیگر این است که چرا اقای رئی س جمهور‬ ‫ب ه طور جداگانه با رس�انه های داخل�ی گفت وگو‬ ‫نم ی کند؟‬ ‫من حرف ش��ما را قبول ندارم‪ .‬اق��ای روحانی در‬ ‫سفر خوزستان یا هرمزگان‪ ،‬با رسانه های محلی گفت وگوی‬ ‫اختصاصی داشتند؛ یعنی مصاحبه پایان سفر ایشان‪ ،‬فقط با‬ ‫روزنامه ها و هفته نامه های محلی بود‪.‬‬ ‫اقای روحانی شرح صدر خوبی دارد و‬ ‫کار رسانه ای را ب ه خوبی م ی شناسد‬ ‫اکثری�ت اعض�ای هی�ات نظ�ارت بر‬ ‫مطبوعات غیردولتی هستند و دولت فقط‬ ‫دو عضو در این هیات دارد‬ ‫چهره ها‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫نباید زمان زیادی را صرف این مسائل‬ ‫کرد ک�ه مثال یک س�ایت با تع�داد بیننده‬ ‫محدود‪ ،‬مطلب نادرس�تی را منتش ر کرده و‬ ‫ما فورا بیانیه صادر کنیم‬ ‫در رسانه های مختلف مسائلی پیش‬ ‫امده که من شخصا با خبرنگار‪ ،‬سردبیر یا‬ ‫مدیرمس�ئول تماس گرفته ام و موضوع را‬ ‫توضیح داده ام‪ .‬انها هم خودش�ان اصالح‬ ‫کرده اند‬ ‫چرا چنین کاری در قبال رس�انه های سراس�ری‬ ‫انجام نم ی شود؟‬ ‫وقت نشده است‪.‬‬ ‫به این موضوع فکر م ی کنید؟‬ ‫این کار بااهمیتی اس��ت ولی واقعا هنوز فرصت‬ ‫فراهم نشده است‪ .‬شما از گرفتاری ها‪ ،‬مشغله ها و کارهای‬ ‫عقب افتاده ای که اقای رئی س جمه��ور پیگیر حل و فصل‬ ‫انهاس��ت‪ ،‬اطالع دارید‪ .‬نکت��ه دیگر این اس��ت که با یک‬ ‫روزنامه یا رسانه صحب ت کردن تابع همان صحبت ابتدای‬ ‫گفت وگوس��ت؛ یعن��ی باید بررس��ی کنی��م و ببینیم پیام‬ ‫چیس��ت؟ البته گاه��ی مطالبی وجود داش��ته که ایش��ان‬ ‫م ی خواستند با مردم در میان بگذارند و از طریق رسانه ملی‬ ‫عمل کردند‪ .‬شاید در اینده هم چنین فرصتی پیش بیاید‪.‬‬ ‫گفت وگو با رس��انه های خارجی در سفرها یا در برنامه هایی‬ ‫بوده که باید مواضع جمهوری اسالمی بیان م ی شد؛ یعنی‬ ‫دیپلماسی عمومی در کنار دیپلماسی رسمی فعال م ی شد‪.‬‬ ‫این بخش��ی از کار بود؛ چون دنیا راه را ب رای رس��یدن پیام‬ ‫جمهوری اس�لامی باز نکرده بود ‪ -‬و حتی این راه را بسته‬ ‫بود ‪ -‬الزم است کس��ی در جایگاه رئی س جمهور مواضع را‬ ‫بیان کند تا برد پیدا کند و به افکار عمومی جهان برس��د‪،‬‬ ‫وگرنه قطعا رس��انه های داخلی ب رای اقای رئی س جمهور و‬ ‫همه ما محبوب تر هستند‪.‬‬ ‫نکته ای که در دولت جدید پدید امده‪ ،‬اس�تفاده‬ ‫از رس�انه هایی از قبیل توئیتر اس�ت و برخی از‬ ‫وزرا هم در فی س بوک عضویت دارند‪ .‬نگاه دولت‬ ‫نسبت به این رسانه ها چگونه است؟‬ ‫همه ما اثرات شبکه های اجتماعی را م ی دانیم‪ .‬با‬ ‫رشدی که در علم و فناوری پدید امده‪ ،‬شبکه های اجتماعی‬ ‫و انچه در شبکه های مجازی به عنوان ارتباطات اشخاص‬ ‫و اطالع رسانی رقم م ی خورد‪ ،‬سهم بزرگی در جریان تبادل‬ ‫اطالعات در دنیا دارد‪ .‬نادیده گرفتن این سهم و ب ی توجهی به‬ ‫این مساله‪ ،‬صحیح نیست؛ بلکه بحث این است که چگونه‬ ‫با این مساله تعامل کنیم که هم معیارها و اصولی را که به‬ ‫انها باور داریم رعایت شود و هم از این ظرفیت استفاده شود‪.‬‬ ‫کسی تردید ندارد که این ابزار بسیار فعال و تاثیرگذار است؛‬ ‫اما مساله مهم این است که چگونه از این ابزار استفاده کنیم‪.‬‬ ‫مطالعات مربوط به این مس��اله انجام شده و دستگاه هایی‬ ‫که در این قضیه مس��ئولیت دارند‪ ،‬کاره��ای خود را دنبال‬ ‫م ی کنند؛ دولت ه��م از طریقی که قانون مش��خص کرده‬ ‫است‪ ،‬دیدگاه و وظایفی را که دارد تعقیب م ی کند‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب فرمودند که تیم مذاکره کننده‬ ‫بچ ه های انقالب هس�تند‪ .‬در این شرایط وظیفه‬ ‫رسانه های ما چیست؟‬ ‫اطالع رسانی مبتنی بر منافع ملی‪ .‬توجه و التزام‬ ‫به منافع ملی‪ ،‬خطوط قرمز و اهداف ملی در اطالع رس��انی‬ ‫و مذاکرات هس��ته ای اصل اس��ت‪ .‬اینها مورد تایید ارکان‬ ‫نظام قرار گرفته که در راس انها مقام معظم رهبری اس��ت‪.‬‬ ‫رس��انه هایی که در مس��یر تقویت و حفظ منافع ملی کار‬ ‫م ی کنند‪ ،‬م ی دانند که در سیاس��ت خارجی اهداف ملی بر‬ ‫مبنای منافع ملی احصا و در جهت حفظ و ارتقای انها تالش‬ ‫م ی شود‪ .‬بناب راین‪ ،‬این مساله جزئی از مصالح و منافع کشور‬ ‫محسوب م ی شود و رسانه هایی که در خدمت اهداف و منافع‬ ‫ملی هستند‪ ،‬باید در این مسیر هم جهت و همگرا باشند‪ .‬این‬ ‫موضوع مساله ای مثل مسائل معمول اقتصادی یا اجرایی‬ ‫نیست که اختالف نظر پی رامون ان متعارف باشد و رسانه ها‬ ‫ان را مورد چالش قرار دهند‪ .‬این مس��اله بسیار بااهمیتی‬ ‫ب رای کشور اس��ت؛ رس��انه ها هم باید به ان بها بدهند و در‬ ‫اطالع رسانی دقیق عمل کنند‪.‬‬ ‫شما این وظیفه را سخت م ی بینید؟‬ ‫وظیفه «مهمی» اس��ت که باید ب��ه دقت ان را‬ ‫انجام دهند‪.‬‬ ‫ایا مناسب نیست که ش�ما خط قرمزها را برای‬ ‫رسانه ها تعیین کنید و اخبار را به انها ارائه دهید؟‬ ‫هرچه ش�ما از این مس�اله فاصل�ه بگیرید‪ ،‬این‬ ‫رسانه ها احساس م ی کنند که بیگانه اند‪.‬‬ ‫دبیرخانه ش��ورای عالی امنیت ملی‪ ،‬وزارت امور‬ ‫خارجه‪ ،‬وزارت ارش��اد و خود بنده جلس��اتی را با مسئوالن‬ ‫رسانه ها و روزنامه نگاران ترتیب داده ایم و البته این جلسات‬ ‫باید بیشتر از این هم باشد‪ .‬البته چون در ابتدای کار دولت‬ ‫هس��تیم‪ ،‬این نوع هماهنگ ی ها هنوز خیلی روان نشده اما‬ ‫ان شاءاهلل در اینده این جلس��ات و تبادل نظر بیشتر خواهد‬ ‫شد؛ چراکه این امری دوسویه است‪ .‬هم ارائه اطالعات و در‬ ‫جریان قرار دادن انها مفید است از منافع ملی و اهداف ملی‬ ‫بهتر محافظت کنند و ان را اعتال ببخشند‪ ،‬و هم به عنوان‬ ‫نمایندگان افکار عموم��ی م ی توانند دیدگاه ه��ا‪ ،‬نظ رات و‬ ‫پیش��نهادهایی را ارائه کنن��د‪ .‬این دولت به ش��دت به این‬ ‫موضوع توج��ه دارد که از نخبگان و صاحبنظ ران اس��تفاده‬ ‫کند و نظ رات انها را اخذ کند‪ .‬یکی از اصل ی ترین برنامه های‬ ‫اقای رئی س جمهور در سفرهای اس��تانی‪ ،‬دیدار و گفت وگو‬ ‫با نخبگان و کارشناس��ان عرصه های گوناگون است؛ البته‬ ‫ایشان عالقه مند هستند که جلسات بیشتری با مردم داشته‬ ‫باش��ند اما در عین حال این گروه ها بهتر م ی توانند نظ رات‬ ‫افکار عمومی را منتقل کنند‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪79‬‬ ‫چهره های سیاست‬ ‫ بعد از بهار‬ ‫محمود احمدی نژاد‬ ‫س��رانجام بهار امد‪ .‬احمدی نژاد که پایان سال ‪91‬‬ ‫را با شعار «بهار م ی اید» و «زنده باد بهار» پ ر کرده بود‪ ،‬بهار‬ ‫‪ 92‬اما ب رایش چندان خوشایند نبود‪ .‬از ابتدای سال ‪ 92‬دولت‬ ‫تالش کرد تا نماینده خود را در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫داشته باش��د‪ .‬ب رای این موضوع گزینه هایی هم مطرح شد‪.‬‬ ‫اما دولت او تصمیم گرفت تنها با مشایی وارد گود انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری شود‪ .‬او تصور م ی کرد که امکان ردصالحیت‬ ‫تنها کاندیدای دول��ت وجود ندارد‪ ،‬بناب رای��ن در یک حرکت‬ ‫جنجالی‪ ،‬به همراه یار دیرینش ‪ -‬که به محور جریان انحرافی‬ ‫شهرت پیدا کرده بود ‪ -‬به وزارت کشور رفت تا همه اعتبارش‬ ‫را ب رای مشایی‪ ،‬مش��ائی کند؛ اقدام ی که انتقادات زیادی را‬ ‫ب رای وی به همراه داشت‪.‬‬ ‫با این حال شورای نگهبان صالحیت مشایی را تایید‬ ‫نکرد تا احمدی نژاد پس از تعیین تکلیف انتخابات در اخرین‬ ‫مصاحب��ه تلویزیون ی اش بگوی��د این دول��ت اولین دولتی‬ ‫بود که در انتخاب��ات کاندیدا نداش��ت‪ .‬به ه��ر ترتیبی بود‬ ‫او انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ 92‬را برگزار ک��رد‪ .‬انتخاباتی‬ ‫که از دل صندوق ان حس��ن روحانی بیرون امد؛ کسی که‬ ‫نقطه مخالف احمدی نژاد بود‪ .‬چه اینکه او روحانی را شاگرد‬ ‫هاشم ی رفسنجانی م ی دانست و نزاع هاشمی ‪ -‬احمدی نژاد‪،‬‬ ‫سومین کاندیداتوری‬ ‫چهره ها‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫محسن رضایی‬ ‫اقا محس��ن مرد همیش��ه حاض��ر در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری اس��ت‪ .‬او ب رای بار س��وم نیز خودش را در‬ ‫معرض انتخاب مردم گذاشت تا ش��اید به او و برنامه هایش‬ ‫رای دهند‪ .‬محس��ن رضایی فرمانده س��ابق سپاه که بعدها‬ ‫نزاعی ریشه دار بود‪ .‬بعد از انتخابات یکی از روزنامه ها به نقل‬ ‫از احمدی نژاد مدعی ش��د او با دیدن مناظره ه��ا‪ ،‬زمانی که‬ ‫روحانی به سینه اش کوبید و گفت‪« :‬من حقوقدانم‪ ،‬سرهنگ‬ ‫نیس��تم» به روی پای رفیق کن��اری اش م ی زند و م ی گوید‬ ‫همه چیز تمام شد‪ ،‬روحانی انتخابات را برد‪.‬‬ ‫رئی س دولت های نهم و دهم‪ ،‬کلید پاس��تور را تحویل‬ ‫یکی از نزدیکان هاشم ی رفس��نجانی داد و خ��ود به منزل‬ ‫قدیمش که اواخر دولت ان را در چند طبقه بازسازی کرده بود‬ ‫نقل مکان کرد‪ .‬جمعی از هوادارانش در مقابل خانه اش حضور‬ ‫پی دا کردند و ب رایش جشن گرفتند‪ .‬صبح روز بعد او به دفتر کار‬ ‫جدیدش در خیابان الدن رفت؛ دفتری که جنجال س��از شد‪.‬‬ ‫احمدی نژاد این دفتر را که متعلق به وزارت دادگس��تری بود‪،‬‬ ‫سال ها بود در اختیار تیم مشایی قرار داده بود‪ .‬حاال او ب رای‬ ‫ادامه فعالیتش همین دفت��ر را انتخاب کرده بود‪ .‬قرار بود تا‬ ‫ت قبل‪ ،‬از این دفتر امور خود و دانشگاهش را اداره‬ ‫رئیس دول ‬ ‫کند‪ .‬بعد از رفتن از ریاست جمهوری او در مصاحب ه ای گفت‬ ‫که به دانشگاه باز م ی گردد‪ .‬در هفته پایانی دولت ناگهان خبر‬ ‫رسید که مجوز دانش��گاهی با نام «دانشگاه ای رانیان» ب رای‬ ‫وی صادر ش��ده اس��ت‪ .‬اما هم دفتر کار و هم دانشگاهش‬ ‫با مشکل روبه رو ش��د‪ .‬این درس��ت همزمان شد با جنجال‬ ‫‪ 16‬میلیارد تومانی ک��ه به گفته مس��ئوالن دولت یازدهم‪،‬‬ ‫معاون اجرایی احمدی نژاد در روز مراس��م تحلیف از حساب‬ ‫تنخواه دولت خارج و به حساب دانشگاه ای رانیان واریز کرده‬ ‫ت قبل مدعی بود که‬ ‫بود‪ .‬جنجال ‪ 16‬میلیارد باال گرفت‪ ،‬دول ‬ ‫کارش قانونی است‪ ،‬اما در نهایت با واکنش ها و پخش اخبار‬ ‫این انتقال غیرقانونی‪ ،‬مجبور شد پول را به صندوق تنخواه‬ ‫دولت بازگرداند‪.‬‬ ‫از جمل��ه اقدامات او بع��د از پایان ریاس��ت جمهوری‬ ‫جلسات هفتگی بود که او به سبک هیات دولت و با وزرای‬ ‫س��ابق برگزار م ی کرد‪ .‬اما گفته ش��د که برخ��ی از اعضای‬ ‫س��ابق دولتش به علت حضور مش��ایی‪ ،‬حاضر نیستند او‬ ‫را در این جلس��ات همراهی کنند‪ .‬گرچ��ه احمدی نژاد اخی را‬ ‫گفته «سکوت را به من نشان دهید تا بشکنم»‪ ،‬اما او بعد از‬ ‫انتخابات به سکوتی عمیق فرو رفت‪ .‬تنها یک جا او سکوتش‬ ‫را شکست‪ .‬پس از گزارش صد روزه رئی س جمهور و درحالی که‬ ‫روحانی به خالی بودن صندوق ذخیره ارزی و عملکرد دولت‬ ‫قبل منتقد بود‪ ،‬سکوت احمدی نژاد شکست‪ .‬او طی نامه ای‬ ‫روحانی را به مناظره فرا خواند‪ .‬مدافعان دولت اما معتقد بودند‬ ‫که حاال زمان «محاکمه» است نه «مناظره»‪ .‬اشاره این دسته‬ ‫از مدافعان دولت به دادگاهی بود که ب راساس شکایت مجلس‬ ‫از احمدی نژاد قرار بود برگزار ش��ود‪ .‬باوج��ودی که هواداران‬ ‫احمدی نژاد روز ش��ماری م ی کردند تا دکتر ب��ه دادگاه رفته و‬ ‫ناگفته هایش را به زبان بیاورد‪ ،‬اما او به دادگاه نرفت تا نتیجه‬ ‫پرونده این شکایت‪ ،‬نیز همچنان نامشخص باقی بماند‪ .‬او‬ ‫این روزها انتظار م ی کشد تا مشکل مجوز دانشگاه ای رانیان‬ ‫حل شود‪ .‬چراکه دولت معتقد است این دانشگاه غیرقانونی‬ ‫است و حق جذب دانشجو ندارد‪.‬‬ ‫از کس��وت نظام ی گری خارج و کت وشلوار سیاست ورزی به‬ ‫تن کرده بود‪ ،‬همچنان مدعی ب��ود که در میان کاندیداهای‬ ‫ریاس��ت جمهوری بهترین برنامه عملی را در اختیار دارد‪ .‬اما‬ ‫این برنامه های عملی نیز نتوانست کمکی به او در رسیدن‬ ‫به قدرت‪ ،‬داشته باشد‪ .‬این سومی ن بار بود که محسن رضایی‬ ‫میرقائد‪ ،‬در انتخابات ریاس��ت جمهوری شکست م ی خورد‪.‬‬ ‫خودش درباره علت این موضوع و تداوم حضور در انتخابات‬ ‫گفته بود علت حضورش در عرصه سیاسی این است که بعد‬ ‫از جنگ مهمترین مساله کشور مسائل اقتصادی است و اگر‬ ‫این مشکالت حل م ی شد وارد انتخابات نم ی شد‪.‬‬ ‫او بعدها در یک گفت وگو مدعی شد در نظرسنج ی ها‬ ‫نفر دوم انتخابات بوده و در ته ران رایی باالیی داشته است‪.‬‬ ‫همچنین به گفته خودش‪ ،‬براورد انها این بود که بین‬ ‫‪ 6-7‬میلیون رای پنهان وجود داشت‪ .‬او و همکارانش روی‬ ‫جذب این ارا برنامه ریزی کرده بودند اما به هر صورت موفق‬ ‫نشدند‪.‬‬ ‫رضایی گفته ب��ود‪« :‬در واقع ‪ 4‬میلی��ون رای که ما در‬ ‫انتخابات کس��ب کردیم‪ ،‬رای ‪ 4‬میلی��ون از مردمی بود که‬ ‫محکم روی نظ رات و اعتقاد خود ایستادند‪».‬‬ ‫در این انتخابات او بیشترین سفر استانی را داشت‪ .‬به‬ ‫اکثر شهرها سفر کرد‪ .‬فیلم های انتخاباتی خوبی نیز ب رای‬ ‫او ساخته شد‪ .‬انتقادات او به مسائل اقتصادی نیز از انتخابات‬ ‫قبل پررنگ تر بود‪ .‬او شعار انتخابات ی اش را «دولت فراگیر و‬ ‫جامعه امید» انتخاب کرده بود‪ .‬پس از پایان شمارش ارا رتبه‬ ‫چهارم را در بین شش کاندیدا کسب کرد‪.‬‬ ‫رضایی ب رای اع�لام کاندیداتوری اش ب��ه دیواندره از‬ ‫توابع کردس��تان رفت و با شعار «س�لام بر زندگی» اعالم‬ ‫کاندیداتوری کرد‪ .‬خودش گفته بود به او پیشنهاد داده بودند‬ ‫این خبر را از ته ران اعالم کند و از امکانات رس��انه ای انجا‬ ‫برخوردار شود اما او تصمیم گرفته تا از یک منطقه محروم‬ ‫این خبر را اع�لام کند تا رویک��رد وی در نگاه به مس��ائل‬ ‫روشن ش��ود‪ .‬فیلم های تبلیغاتی او نیز خبرساز شد؛ جایی‬ ‫که بخش هایی از فیلم او ک��ه به انتقاد از ش��رایط موجود‬ ‫م ی پرداخت حذف ش��ده بود‪ .‬او تاکید زی��ادی در فیلم های‬ ‫تبلیغاتی روی اقوام ای رانی داشت‪.‬‬ ‫ان روزها برخی از اصولگرایان ت�لاش کردند تا میان‬ ‫کاندیداها ائت�لاف ایجاد کنند‪ ،‬اما به ه ر ص��ورت این اجماع‬ ‫صورت نگرفت‪ .‬همه انها مدعی بودند که در نظرسنج ی ها‬ ‫دارای رای باالیی هستند‪ .‬از همین رو هیچ کدام حاضر نبودند‬ ‫به نفع دیگری کنار بروند‪ .‬بعدها محس��ن رضایی گفت که‬ ‫شرایط ب رای ائتالف وجود نداشت‪ .‬او حتی پیش از انتخابات‬ ‫نیز در جواب کس��انی که او را دعوت به ائتالف م ی کردند‪،‬‬ ‫گفته بود که ائتالف کار بس��یار خوبی است اما او به ائتالف‬ ‫‪ 77+1‬میلیون نفر اعتقاد دارد‪ .‬یعنی ائتالف با مردم‪.‬‬ ‫محسن رضایی پس از انتخابات مانند سایر کاندیداها‬ ‫در دولت حضوری نداش��ت‪ .‬با این ح��ال او در روزهای اخیر‬ ‫نیز همچنان در عرصه سیاس��ی و رس��انه ای حضور دارد‪.‬‬ ‫اخری��ن اظهارنظرهای وی درب��اره بخش هایی از س��ریال‬ ‫«سرزمین کهن» بازتاب زیادی داشت‪ .‬او که پی ش ترها نیز‬ ‫به مساله اقوام ای رانی توجه ویژه ای داشت‪ ،‬این بار همصدا با‬ ‫بختیاری ها که خود را جزئی از انها م ی دانست به این سریال‬ ‫اعتراض کرد‪.‬‬ ‫چهره های سیاست‬ ‫فرزند خطه خ راسان و شهردار ته ران سابقه دوبار حضور‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری را دارد‪ .‬هر دوبار نیز او در دور اول‬ ‫شکست خورد‪ .‬اگرچه قصد داشت تا در انتخابات ‪ 88‬نیز کاندیدا‬ ‫ش��ود اما ان س��ال اصولگرایان تصمیم گرفتند تا سبد رایشان‬ ‫در مقابل اصالح طلبان متفرق نش��ود‪ .‬بناب راین سایر کاندیداها‬ ‫یا در انتخابات ش��رکت نکردند یا از احمدی نژاد حمایت کردند‪.‬‬ ‫محمدباقر قالیباف از جمله کس��انی بود ک��ه در ان انتخابات‬ ‫ ترجیح داد ب رای جلوگیری از تشتت ارا ثب ت نام نکند‪.‬‬ ‫او همراه اقایان حدادعادل و دکتر والیتی چندین ماه مانده‬ ‫به انتخابات ائتالفی تشکیل دادند‪ .‬ب راساس توافق انها قرار شد‬ ‫تا در صورت رای اوردن یک نفر‪ ،‬س��ایر اعضا نیز در سمت های‬ ‫اصلی کابینه‪ ،‬مانند معاون اولی حضور پیدا کنند‪ .‬این طرح ابتدا‬ ‫بسیار مورد اس��تقبال قرار گرفت و تقدیر ش��د‪ .‬با این وجود اما‬ ‫سرانجام خوشی نداشت‪.‬‬ ‫حمل��ه قالیباف ب��ه والیت��ی در مناظره ها ش��کاف بین‬ ‫این دو را به روش��نی نش��ان داد‪ .‬پیش از ان اما قالیباف با یک‬ ‫هجمه رسانه ای دیگر نیز روبه رو شده بود‪ .‬جایی که رسانه های‬ ‫اپوزیس��یون در اقدامی به انتشار متن س��خنان او در دو جلسه‬ ‫پرداخته بودند‪.‬‬ ‫قالیباف در دیدار با دانش��جویان از خاط رات س��ال ‪ 79‬و‬ ‫سالگرد مراسم ‪ 18‬تیر سخن گفته بود‪ .‬او به دانشجویان توضیح‬ ‫داده بود که خواس��تار ارائه مجوز به دانش��جویان بوده است اما‬ ‫ش��ورای عالی امنیت ملی با این امر مخالفت کرده است‪ .‬دبیر‬ ‫شورای عالی امنیت ملی نیز در ان زمان کسی نبود جز حسن‬ ‫روحانی‪ .‬از طرف دیگر متن سخنان وی در جمع برخی از اعضای‬ ‫بسیج منتشر شد که او از برخورد با دانشجویان در ‪ 18‬تیر سخن‬ ‫م ی گفت‪ .‬انتشار این دو فایل به وجهه قالیباف لطمه زده بود‪ ،‬اما‬ ‫نه ان قدرها که اوبازنده انتخابات باشد‪.‬‬ ‫تا اخرین روزها نیز قالیباف از سایرین جلوتر بود‪ .‬اما مناظره‬ ‫میلیاردر جنجالی‬ ‫بابک زنجانی‬ ‫محمد باقر قالیباف‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫احمدی نژاد او را با اس��م اختصاری «ب‪.‬ز» و به عنوان فعال‬ ‫اقتصادی همکاری با سازمان تامین اجتماعی معرفی کرد‪.‬‬ ‫ی او بابک مرتضی زنجانی‬ ‫بعدها مشخص ش��د که نام اصل ‬ ‫است‪.‬‬ ‫بعد از ان ماج��را حرف��ی از او نبود‪ ،‬ت��ا اینکه خودش‬ ‫در یک مصاحبه مفص��ل با هفته نام��ه ای اصالح طلب‪ ،‬به‬ ‫می زان دارای ی ها و نقش��ش در اقتصاد ای��ران پرداخت‪ .‬هیچ‬ ‫ابایی نداش��ت از اینکه او را یک جوان میلیاردر بشناسند‪ .‬با‬ ‫صراحت از میلیاردها دالر س��رمایه اش س��خن م ی گفت‪ .‬از‬ ‫مهمترین نکاتی که در ان مصاحبه جنجالی شد‪ ،‬اشاره او به‬ ‫فروش دالر در زمان ریاس��ت نوربخش در بانک مرکزی بود‪.‬‬ ‫به گفته خودش در میانه سال ‪ 75‬در قامت یک سرباز‪ ،‬راننده‬ ‫رئی س کل بانک مرکزی بوده و با فروش ارز در بازار ازاد روزانه‬ ‫میلیون ها تومان درامد کسب م ی کرد‪ .‬البته همان زمان این‬ ‫روایت از سوی رئیس دفتر مرحوم نوربخش تکذیب شد‪.‬‬ ‫با ورودش به عرصه رسانه ها ماجرای رفاقت زنجانی با‬ ‫حسن میرکاظمی سر زبان ها افتاد‪ .‬میرکاظمی اما معتقد بود‬ ‫که هیچ رفاقتی با او ندارد و تنه��ا یک هتل از وی در کیش‬ ‫خریداری کرده و چند مسافرت با یکدیگر داشتند‪ .‬این درحالی‬ ‫بود که عکس های این دو در حالی که اس��لحه های کمری‬ ‫داشتند منتشر شده بود‪.‬‬ ‫زنجانی مالک هلدینگ سورینت قشم است‪ .‬شرکتی‬ ‫که از فوتبال تا خط هوایی و شرکت دارویی را تحت تملک‬ ‫خودش دارد‪ .‬نام او بعد از رفتن احمدی نژاد با قرائت گزارش‬ ‫تحقیق و تفحص مجلس از سازمان تامی ن اجتماعی به عنوان‬ ‫یکی از کسانی که در پشت پرده اقتصاد ای ران به فعالی ت های‬ ‫رانت خوارانه مشغول بوده‪ ،‬به رسانه ها کشیده شد‪.‬‬ ‫در این گزارش مطرح شد که او قصد خرید ‪ 138‬شرکت‬ ‫از شرکت های تحت مالکیت شستا را داشته‪ ،‬اما فردای روزی‬ ‫که بیش از چهار میلی��ارد دالر پول را به حس��ابی در بانک‬ ‫ش��خص ی اش در مالزی واری��ز م ی کند‪ ،‬نامش در لیس��ت‬ ‫تحریم های امریکا قرار گرفته و پول ها بلوکه م ی شود‪ .‬هنوز‬ ‫سرنوشت این پول مشخص نشده است‪.‬‬ ‫پس از این دولت نیز وارد کار ش��د‪ .‬وزی��ر نفت دولت‬ ‫روحانی از وی ش��کایت کرد و گفت که او دو میلیارد و ‪600‬‬ ‫میلیون دالر از پول های نفت را به کش��ور باز نگردانده است‪.‬‬ ‫به گفته زنگنه او ‪ 110‬هزارتومان به هر ای رانی بدهکار است‬ ‫و مدت هاست که پول نفت را در حساب هایش در خارج نگه ‬ ‫داشته و به وزارت نفت نم ی دهد‪.‬‬ ‫در اولین واکنش‪ ،‬زنجانی مدعی ش��د ک��ه این پول را‬ ‫پرداخت کرده است و با انتشار سندی که بعدها مشخص شد‬ ‫جعلی است‪ ،‬گفت این پول را از طریق بانکی در تاجیکستان‬ ‫به ای ران پرداخت کرده اس��ت‪ .‬همین موضوع باعث ش��د تا‬ ‫او از ابتدای دی ماه توس��ط قوه قضائیه بازداش��ت ش��ود‪ .‬به‬ ‫گفته دادس��تان کل کش��ور بیم این م ی رفت که او از کشور‬ ‫خارج شود‪.‬‬ ‫همچنین نام بابک زنجانی به عنوان شریک و دوست‬ ‫رضا ضراب‪ ،‬تاجر ای رانی که در ترکیه اقامت دارد نیز شنیده‬ ‫شد‪ .‬ان طور که در رسانه های ترکیه امده بود‪ ،‬ضراب به همراه‬ ‫بابک زنجانی مقادی��ر قابل توجهی ارز و ط�لا‪ ،‬از ترکیه به‬ ‫مقصد ای ران حمل کردند‪ .‬در این راه انها به سه تن از وزرای‬ ‫کابینه اردوغان رشوه پرداخته کرده بودند‪.‬‬ ‫با اینکه او خودش را در اقدامی فرصت طلبانه«سرباز‬ ‫سلحش��ور والیت» خوانده ب��ود‪ ،‬ام��ا دولت و تع��دادی از‬ ‫نمایندگان‪ ،‬او را متهم اصلی فس��اد مال��ی م ی دانند‪ .‬برخی‬ ‫از نمایندگان در نامه ای به رئیس قوه قضائیه‪ ،‬بابک زنجانی‬ ‫را نه سرباز سلحش��ور والیت که «جرثومه فساد» خوانده و‬ ‫خواهان برخورد با وی شدند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫خودش را «بس��یجی اقتصادی» و «سرباز جسور‬ ‫والیت» م ی نامید‪ .‬نامش اولین بار در روز استیضاح وزیرکار‬ ‫در دولت محمود احمدی نژاد بر س��ر زبان ها افتاد‪ .‬کسی که‬ ‫در یک قدمی پاستور‬ ‫اخر‪ ،‬کار را کمی ب رای او سخت کرد؛ جایی که او سعی کرد این‬ ‫ماجرا را توضیح دهد و حس��ن روحانی او را متهم کرد به اینکه‬ ‫قصد داش��تند با روش «گازانبری» با دانشجویان برخورد کنند‪.‬‬ ‫قالیباف هرچه کرد تا توضیح دهد چنین قصدی نداشته است‪،‬‬ ‫نشد‪ .‬با این حال باز شرایط ب رای او و روحانی بسیار مساوی هم‬ ‫ش م ی رفت‪ .‬در بدترین حالت پی ش بینی م ی شد که این دو نفر‬ ‫پی ‬ ‫برگزار کننده دور دوم انتخابات باشند‪ .‬اما همان چند صدم درصد‬ ‫رای اضافه کار انتخابات را در مرحله اول یکسره کرد‪.‬‬ ‫پس از انتخابات در شهریورماه شهردار ته ران بار دیگر به‬ ‫یک رقابت با اصالح طلبان پرداخت‪ .‬او به همراه محسن هاشمی‬ ‫کاندیدای انتخابات ش��هرداری ته ران بود‪ .‬در نهایت با دو رای‬ ‫اضافه که اتفاقا از میان اصالح طلبان شورا به وی داده شد‪ ،‬ب رنده‬ ‫ان دوئل شد و ب رای چهار سال به عنوان شهردار پایتخت انتخاب‬ ‫ش��د‪ .‬یکی از خواس��ته های او همواره این بود که در جلس��ات‬ ‫هیات دولت ش��رکت کند‪ .‬این رویه ت��ا روی کار امدن محمود‬ ‫احمدی نژاد مرس��وم بود‪ .‬اما نه احمدی نژاد توانس��ت به هیات‬ ‫دولت اصالح طلبان برود و نه دول��ت نهم و دهم روی خوش به‬ ‫حضور قالیباف در هیات دولت نشان دادند‪ .‬حاال دولت یازدهم‬ ‫قصد کرده تا به رویه گذش��ته بازگردد و شهردار مهمترین شهر‬ ‫کشور را در جلساتش می زبانی کند‪.‬‬ ‫از اخرین چالش های قالیباف ماجرای اتش سوزی خیابان‬ ‫جمهوری ته ران بود که در ان دو نفر از باالی ساختمان به پایین‬ ‫سقوط کردند‪ .‬رسانه های اصالح طلب که از ماجرای شهردار شدن‬ ‫وی ناراحت بودند‪ ،‬این موضوع را بهانه ای کردند ب رای هجمه به‬ ‫ش��هرداری ته ران‪ .‬اما قالیباف گفت که حتما گزارش این واقعه‬ ‫را ارائه م ی کند و با کنایه گفت که راننده را مقصر اعالم نخواهد‬ ‫کرد‪ .‬در ان ماجرا نردبان نیروهای اتش نشانی باز نشده بود و به‬ ‫همین خاطر دو زنی ک��ه از پنجره خارج ش��ده بودند‪ ،‬به پایین‬ ‫سقوط کردند‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫چهره های سیاست‬ ‫ رقابت سخت‬ ‫عرصه ش��وراها جایی بود که مراحل اف��ول اصالح طلبان از‬ ‫قدرت اغاز شده بود‪ .‬خانواده هاشمی به مدد مواضع انتقادی‪،‬‬ ‫در س��ال های اخیر و البته تاکتیک احمدی نژاد در انداختن‬ ‫همه تقصیرها به گ��ردن انها‪ ،‬ب رای خود پای��گاه اجتماعی‬ ‫خوبی را تصور م ی کردند‪ .‬ب رای همین محس��ن رفت تا نه‬ ‫تنها به عنوان یکی از اعضای خانواد ه هاشمی‪ ،‬بلکه به عنوان‬ ‫سرلیست اصالح طلبان در شورای شهر ته ران‪ ،‬پا به عرصه‬ ‫رقابت ها بگذارد‪ .‬ثب ت نام وی باعث شد تا بخشی از مخالفان‬ ‫به خاطر انتقاد ب��ه پدرش‪ ،‬او را نی��ز مورد انتقاد ق��رار داده و‬ ‫حضورش را در انتخابات مناسب ارزیابی نکنند‪.‬‬ ‫اما فرمان ایس��ت به اقازاده بزرگ هاشمی‪ ،‬صادر شد‪.‬‬ ‫شورای نظارت بر شوراها صالحیت وی را ب رای کاندیداتوری‬ ‫تایید نکرد‪ .‬شورای نظارت علت این امر را بندهای «ج» و «د»‬ ‫قانونی که مربوط به عدم التزام به والیت فقیه و عدم اعتقاد‬ ‫به قانون اساسی است‪ ،‬دانست‪ .‬محسن هاشمی اما معتقد‬ ‫بود انها به فرمایشات رهبری که خواهان حضور همه سالیق‬ ‫در انتخابات بوده و همچنین تحقق حماسه سیاسی توجه‬ ‫نکرده اند‪ .‬او با همین اس��تدالل نس��بت ب��ه ردصالحیتش‬ ‫اعتراض کرد اما نتیجه ای حاصل نشد‪.‬‬ ‫اما این پایان کار محسن هاشمی و شورای شهر ته ران‬ ‫نبود‪ .‬انتخابات شوراها همزمان با انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫برگزار شد و تقریبا نیمی از اصالح طلبان به این شورا راه پیدا‬ ‫کردند‪ .‬در اولین اقدام‪ ،‬مهدی چمران پس از سال ها ریاست‬ ‫این شورا‪ ،‬جای خودش را به احمد مسجد جامعی داد‪ .‬هدف‬ ‫بعدی اصالح طلبان شورا‪ ،‬تغییر شهردار بود‪ .‬گزینه اصلی انها‬ ‫ب رای این پست‪ ،‬محسن هاشمی بود‪ .‬اما او ب رای رسیدن به‬ ‫این پس��ت نیز ناکام ماند‪ .‬محسن هاش��می در یک رقابت‬ ‫بسیار نزدیک صندلی با اهمیت شهرداری ته ران را به مدیر‬ ‫س��ابق خود‪ ،‬محمدباقر قالیباف واگذار کرد‪ .‬ش��ورای شهر‬ ‫که نیمی از ان اصالح طلب و نیمی دیگر اصولگرا بودند در‬ ‫نهایت قالیباف را انتخاب کرد‪ .‬شهردار سابق و فعلی ته ران‬ ‫دو رای بیشتر از هاشمی داش��ت؛ دو رایی که اتفاقا از پایگاه‬ ‫اصالح طلبان بود‪ .‬جنجال الهه راس��تگو‪ ،‬عضو اصالح طلب‬ ‫شورای شهر ته ران که به قالیباف رای داد تا محسن هاشمی‬ ‫شهردار نشود‪ ،‬مدت ها تیتر اول روزنامه ها بود‪.‬‬ ‫در انتخابات کس��ب نکرد‪ ،‬ام��ا تاثیر وی��ژه ای در به قدرت‬ ‫رس��یدن روحانی داش��ت‪ .‬والیتی‪ ،‬حداد عادل و قالیباف از‬ ‫جمله اولین کسانی بودند که حضور در انتخابات سال ‪ 92‬را‬ ‫کلید زدند‪ .‬این سه تن ب رای اولین بار با تشکیل یک ائتالف‬ ‫به نام «پیشرفت» وارد عرصه انتخابات شدند؛ ائتالفی که‬ ‫سرانجام خوشی نداشت‪ .‬قرار بود تا در نهایت یک نفر از این‬ ‫ائتالف به عرصه رقابت ها بیایند‪ .‬اما باوجودی که هر سه نفر‬ ‫انها از فیلتر ش��ورای نگهبان عبور کردند‪ ،‬دو نفر به عرصه‬ ‫رای گیری پای گذاش��تند‪ .‬والیتی در این انتخابات توانست‬ ‫تنها ‪6/1‬درصد ارا را کسب کند‪.‬‬ ‫او در میان نخبگان از جایگاه باالتری نسبت به سایر‬ ‫اعضای ائتالف برخوردار بود‪ .‬بسیاری به علت جایگاه ویژه‬ ‫مش��اورت رهبری در ام��ور بی ن الملل به او امی��دوار بودند‪.‬‬ ‫با این حال مش��خص بود که او رای بدنه ه��ای اجتماعی‬ ‫اصولگرایان را با خود ندارد‪ .‬برخ��ی معتقد بودند او حمایت‬ ‫کامل راست س��نتی را پش��ت خود دارد‪ .‬از همی ن رو شانس‬ ‫باالیی را ب رای وی در انتخابات قائل بودند‪.‬‬ ‫اختالف والیتی با س��ایر اعضای ائتالف در مناظره ها‬ ‫بیشتر به چشم امد‪ .‬خاصه انجا که قالیباف در مقام انتقاد‬ ‫به وی گفت‪« :‬زمانی که شما با میتران قهوه م ی خوردید ما‬ ‫در جبهه موشک های فرانسه را م ی خوردیم‪ ».‬کار به جایی‬ ‫رسید که محسن رضایی با انتقاد به انها سوال کرد‪« :‬مگر‬ ‫اقایان با هم ائتالف تشکیل نداده بودند‪ .‬چیزی که م ی بینیم‬ ‫ظاه را ائتالفی باقی نمانده است‪ ».‬رضایی راست م ی گفت‪.‬‬ ‫پایه های ائتالف کامال سست ش��ده بود‪ .‬انتقاد والیتی به‬ ‫سعید جلیلی کامال به نفع حسن روحانی تمام شد‪.‬‬ ‫والیتی اصولگرایی بود که بس��یاری او را امید راست‬ ‫سنتی م ی دانستند‪ ،‬اما انتقاداتش به نحوه مذاکرات کامال‬ ‫غیرقاب��ل پی ش بینی ب��ود‪ .‬او با نق��ل خاط رات��ی از دوران‬ ‫احمدی نژاد و قصد فرانسه ب رای وساطت در پرونده هسته ای‪،‬‬ ‫ب رای اولی ن بار افشا کرد‪ ،‬دولت احمدی نژاد مانع این کار شده‬ ‫است‪ .‬جلیلی اما در مقام دفاع این خاطره را نقد کرد‪.‬‬ ‫والیتی به ع�لاوه در بخش دیگ��ری از مناظره انتقاد‬ ‫تندی به جلیلی داشت و گفت که مذاکرات کالس فلسفه‬ ‫نیست‪ .‬این انتقاد نیز به مذاق بسیاری خوش نیامد و درست‬ ‫در ش��رایطی که روحانی مورد هجمه مدافعان جلیلی بود‪،‬‬ ‫بیان این جمله از زبان یک اصولگرا‪ ،‬کامال به نفع روحانی‬ ‫تمام شد‪.‬‬ ‫تنها کس��ی که در ائت�لاف س��ه گانه از کاندیداتوری‬ ‫ی حدادعادل بود‪ .‬گفته م ی شد که فشار‬ ‫انصراف داد‪ ،‬غالمعل ‬ ‫روی والیتی زیاد بود تا او نی��ز از کاندیداتوری انصراف دهد‪،‬‬ ‫تا به این ترتیب ارای اصولگرایان در یک س��بد جمع شود‪.‬‬ ‫اما والیتی انصراف نداد‪ .‬اس��تدالل او این بود که دوس��تان‬ ‫به وعده هایش��ان عمل نکردند‪ .‬چرا که حدادعادل در نامه‬ ‫انصرافش از انتخابات نام ی از هیچ کدام از اعضای ائتالف‬ ‫نبرده و تقریبا هم طرفداران جلیلی و هم قالیباف ان انصراف‬ ‫را به سود خود دانستند‪.‬‬ ‫به این ترتیب اصولگرایی با چند کاندیدا در مقابل تک‬ ‫کاندیدای جناح رقیب وارد انتخابات شد‪ .‬از همی ن جا بود که‬ ‫عده ای بر این امر اصرار ورزیدند که والیتی پیش از انتخابات‬ ‫با هدایت هاشم ی رفسنجانی از کاندیداتوری استعفا نداد تا‬ ‫ارای اصولگرایان در یک سبد قرار نگیرد‪ .‬انها وی را یکی از‬ ‫عوامل مهم شکست اصولگرایان در انتخابات م ی دانستند‪.‬‬ ‫ادعایی که هرگز تایید نشد‬ ‫والیت��ی چند م��اه پ��س از انتخاب��ات و با وج��ود‬ ‫گمانه زن ی های مختلف درباره جانشینی حسن روحانی در‬ ‫مرکز تحقیقات استراتژیک‪ ،‬به این مرکز تحت نظر مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام رفت تا تش��کیالتی را اداره کند‬ ‫که سال ها تحت نظارت رئی س جمهور فعلی اداره م ی شد‪.‬‬ ‫انتصاب او به این سمت نیز منتقدانش را بیشتر بر تحلیل‬ ‫خود اس��توار کرد که او پیش از انتخابات در زمین هاشمی‬ ‫بازی کرده است‪.‬‬ ‫محسن هاشمی‬ ‫بزرگترین فرزند ایت اهلل هاشمی‪ ،‬از سایر فرزندانش‬ ‫کم حاش��ی ه تر اس��ت‪ .‬اگر مهدی فعالی ت های سیاس ی اش‬ ‫بیش از سایر پس ران بود و اگر فائزه در میان دختران از همه‬ ‫سرشناس تر است‪ ،‬محسن سال های زیادی را در زیرزمین و‬ ‫در مدیریت مترو ته ران سپری کرده است‪ .‬سال ‪ ٩٢‬اما او بیش‬ ‫از س��ایر فرزندان ایت اهلل در صحنه حضور داشت‪ .‬اقازاده ای‬ ‫که به خاطر فعالیتش در متروی ته ران قصد کرد تا به جایگاه‬ ‫مدیریت شهری ته ران برسد‪.‬‬ ‫اخرین بار که محسن هاشمی خبرساز شد‪ ،‬جایی بود‬ ‫که پس از انتخابات ‪ ٨٨‬و در یک همایش مدیریت ش��هری‬ ‫م ی خواس��ت از خود و خانواده اش دفاع کند‪ .‬او س��عی کرد‬ ‫توضیح دهد که او و خان��واده اش از برخی اتهامات که علیه‬ ‫انان مطرح می شود‪ ،‬مب را هستند‪ .‬تکه های فیلم ان همایش‬ ‫در شبکه های اجتماعی و رسانه های مجازی منتشر شد‪ .‬اما‬ ‫در سال ‪ ٩٢‬شرایط ب رای خانواده هاشمی تفاوت کرده بود‪.‬‬ ‫ایت اهلل قصد کرده بود که بعد از هش��ت س��ال دوری‬ ‫از متن سیاس��ی‪ ،‬بار دیگر به عرصه برگردد‪ .‬در این مسیر او‬ ‫تنها نبود‪ .‬پیش از انکه هاشم ی رفس��نجانی ب رای ثب ت نام‬ ‫به وزارت کشور برو د تا ش��ان س اش را ب رای ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم بیازماید‪ ،‬محسن هاشمی خود را ب رای شورای شهر‬ ‫ته ران کاندیدا کرده بود‪.‬‬ ‫کاندیداتوری محسن هاش��می اهمیت زیادی داشت‪.‬‬ ‫ از پاستور تا نیاوران‬ ‫چهره ها‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫علی اکبر والیتی‬ ‫عل ی اکبر والیتی‪ ،‬دیپلماتی که ب رای اولی ن بار وارد‬ ‫عرصه رقابت های انتخاباتی ش��ده بود و البته نتوانست از‬ ‫صندوق رای بهره مناسبی ببرد‪ .‬والیتی اگرچه رای مناسبی‬ ‫چهره های سیاست‬ ‫سال تصمیمات مهم‬ ‫ ‬ ‫علی الریجانی‬ ‫س��ال ‪ 92‬ب��رای عل��ی الریجانی ن��ه ان چنان‬ ‫جنجال��ی ب��ود و ن��ه خیل��ی ارام‪ .‬او البت��ه ح��اال ب��ه‬ ‫سیاستمداری باتجربه تبدیل شده و م ی داند در اتفاقات و‬ ‫رویدادهای مهم سیاس��ی چگونه رفتار کند‪.‬‬ ‫در سالی که گذش��ت‪ ،‬علی الریجانی نیز همچون‬ ‫بس��یاری دیگ��ر از چه ر ه ه��ای اصولگ��را‪ ،‬در مع��رض‬ ‫گمانه زن ی ه��ای فراوان��ی ب��رای حض��ور در انتخاب��ات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یازده��م ق��رار گرفت ام��ا ترجیح داد‬ ‫ک��ه بیش از ای��ن به تع��دد نامزده��ای اصولگ��را دامن‬ ‫نزند و کرس��ی ریاس��ت مجلس را برای خود حفظ کند‪.‬‬ ‫رویدادهای پس از انتخابات ‪ 24‬خرداد‪ ،‬نش��ان داد که او‬ ‫تصمیم عاقالنه ای گرفته اس��ت‪.‬‬ ‫الریجانی در روزهای بررس��ی رای اعتماد به وزرای‬ ‫پیش��نهادی کابینه یازدهم و پ��س از ان در روزهایی که‬ ‫دولت حسن روحانی کار خود را به طور رسمی اغاز کرد‪،‬‬ ‫چهره یک سیاس��تمدار اصولگرای میان��ه رو را از خود به‬ ‫نمایش گذاشت و تالش کرد در یک مرزبندی مشخص‪،‬‬ ‫در کنار حفظ استقالل مجلس‪ ،‬از دولت نیز حمایت کند‪.‬‬ ‫یک��ی از نمونه های ای��ن مرزبن��دی‪ ،‬مخالفت او با‬ ‫تش��کیل فراکس��یون حامی��ان دولت در مجل��س بود‪.‬‬ ‫ماجرا از ای��ن قرار بود که در نیمه دوم س��ال ‪ 92‬تعدادی‬ ‫از نمایندگان عضو فراکس��یون رهروان عزم خود را جزم‬ ‫کردند تا فراکس��یونی در حمایت از دولت تشکیل دهند؛‬ ‫اما با مخالفت الریجانی مواجه ش��دند‪ .‬براساس اخباری‬ ‫که نمایندگان عضو فراکسیون رهروان والیت در اختیار‬ ‫رس��انه ها گذاش��تند‪ ،‬او ضمن اب��راز مخالف��ت جدی با‬ ‫تشکیل این فراکس��یون‪ ،‬خواستار گفت وگو در خصوص‬ ‫این موضوع ش��ده بود‪.‬‬ ‫ و ناگهان ؛کاندیداتوری‬ ‫سعید جلیلی‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در کارنامه خود ندارد‪ .‬هواداران پرشورش اما م ی گفتند که او‬ ‫در شورای امنیت دولت ها را نیز اداره م ی کرد‪ .‬سفر ناگهانی‬ ‫او به ترکیه‪ ،‬ب رای دیدار با اش��تون در روزهای پایانی منتهی‬ ‫به انتخابات‪ ،‬از س��وی مخالفان س��فری تبلیغاتی معرفی‬ ‫شد‪ ،‬چه اینکه همزمان با ان سفر فیلم تبلیغاتی مستندی‬ ‫نیز از وی توس��ط فرزند ش��مقدری س��اخته و از تلویزیون‬ ‫پخش شد‪.‬‬ ‫حاال با ثب ت نام جلیلی‪ ،‬باقری لنکرانی و ایت اهلل مصباح‬ ‫در ش��رایط س��ختی قرار گرفتند‪ .‬لنکرانی یک شب قبل از‬ ‫اینکه نامزدهای اصلی معرفی شوند‪ ،‬به نفع جلیلی انصراف‬ ‫داد‪ .‬اقدام ی که بسیاری ان را صوری تلقی کردند‪ .‬جلیلی در‬ ‫س��فر اولش به قم با ایت اهلل مصباح دیدار نک��رد‪ ،‬نزدیکان‬ ‫ایت اهلل گفتند که او در ان زمان در شهر قم نبود‪ .‬هفته بعد‬ ‫دیدار با ایت اهلل و همچنین حمایت جبهه پایداری از جلیلی‬ ‫اعالم شد‪.‬‬ ‫اولین همایش های او در ته ران و قم با استقبال پرشور‬ ‫جوانان روبه رو ش��د‪ .‬انتخابات برگزار ش��د ام��ا انتظاری که‬ ‫از رای جلیل��ی م ی رفت براورده نش��د‪ .‬برخ��ی او را مقصر‬ ‫تش��تت در میان اصولگرای��ان م ی دانس��تند و برخی دیگر‬ ‫معتقد بودن��د که س��ایر اصولگرای��ان باید به نف��ع او کنار‬ ‫م ی رفتند‪.‬‬ ‫پس از انتخابات مرد ساکت شورای عالی امنیت ملی‪،‬‬ ‫از این شورا رفت و جای خود را به ش��مخانی داد؛ کسی که‬ ‫منتخب رئی س جمه��ور جدید بود‪ .‬با این ح��ال رهبری او را‬ ‫به عنوان عضوی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام‬ ‫انتخاب کردند‪ 13 .‬ابان ‪ 92‬روزی بود که بار دیگر نام جلیلی‬ ‫بر سر زبان ها افتاد‪ .‬او ب رای سخنرانی مراسم ‪ 13‬ابان انتخاب‬ ‫شده بود‪ .‬مراسمی که «مرگ بر امریکا» در ان بیش از سایر‬ ‫سال ها مهم بود‪.‬‬ ‫جلیلی شش سال در ش��ورای عالی امنیت ملی بود و‬ ‫دفعات زیادی را در مقابل مذاکره کنندگان غربی به چانه زنی‬ ‫نشسته بود‪ .‬مهمترین مذاکره کننده غرب نیز خانم کاترین‬ ‫اشتون بود‪ .‬پس از سال ها مذاکره‪ ،‬اش��تون به ای ران امد و با‬ ‫وجودی که جلیلی سمتی در مذاکرات و وزارت خارجه نداشت‪،‬‬ ‫با وی دیدار و گفت وگوکرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫س��عید جلیلی روزهای ابتدایی سال ‪ 92‬را درحالی‬ ‫اغاز کرد که چشمان بیشتر ای رانیان به او بود تا در مذاکرات‬ ‫الماتی ‪ 2‬گره ای از پرونده هس��ته ای باز کن��د‪ .‬با این حال‬ ‫در مذاکرات فروردی��ن ‪ 92‬بین ای��ران و ‪ 5+1‬اتفاق خاصی‬ ‫نیفتاد‪ .‬چیزی ب��ه انتخابات باق��ی نمانده بود‪ .‬بس��یاری از‬ ‫ه��واداران س��ابق احمدی ن��ژاد که ب��ه گفتمان س��وم تیر‬ ‫ش��هرت داش��تند‪ ،‬گرد او جمع ش��ده بودند‪ ،‬تا ب��رای ورود‬ ‫به عرص��ه انتخاب��ات وی را راضی کنند اما پاس��خ جلیلی‬ ‫مثبت نبود‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر جبهه پایداری تصمیم گرفت‪ .‬کامران‬ ‫باقری لنکرانی در حالی که چهارزانو مقابل ایت اهلل مصباح بر‬ ‫زمین سالن سخنرانی او نشسته بود‪ ،‬به عنوان نماینده جبهه‬ ‫پایداری در انتخابات معرفی شد‪ .‬حاال کار ب رای جلیلی کمی‬ ‫سخت شده بود‪ .‬طبیعتا سبد رای او با جبهه پایداری اشتراکات‬ ‫زیادی داشت‪ .‬با این حال سعید جلیلی در روز اخرین فرصت‬ ‫ثب ت نام انتخابات ریاست جمهوری به وزارت کشور رفت تا در‬ ‫کنار هاشم ی رفسنجانی و مشایی‪ ،‬جزو سه خبرساز اصلی روز‬ ‫اخر ثب ت نام ها باشد‪.‬‬ ‫همان زمان برخی به او انتقاد داشتند که سابقه اجرایی‬ ‫البته احتمال تش��کیل این فراکسیون که شاید نام‬ ‫«اعتدال» را برای خود انتخاب کند‪ ،‬هنوز منتفی نش��ده‬ ‫است؛ از این رو ممکن است علی الریجانی در یک اقدام‬ ‫هوشمندانه‪ ،‬با فراکس��یون اصولگرایان ‪ -‬که غالمعلی‬ ‫حدادعادل لیدر ان اس��ت ‪ -‬ائت�لاف کند؛ چ��ه انکه با‬ ‫تشکیل این فراکسیون‪ ،‬وضعیت اصولگرایان در مجلس‬ ‫با چالش مواجه م ی ش��ود‪.‬‬ ‫س��ال ‪ 93‬ام��ا س��الی سرنوشت س��از ب��رای علی‬ ‫الریجانی است؛ چه انکه در این سال بسیاری از معادالت‬ ‫انتخابات مجلس دهم روشن م ی ش��ود و پاسخ بسیاری‬ ‫از س��واالت پیرامون اینده سیاس��ی الریجانی مشخص‬ ‫خواهد شد‪ .‬ایا اصولگرایان او را سرلیست خود در تهران‬ ‫قرار م ی دهند یا او باز هم م ی خواهد از قم کاندیدا شود؟‬ ‫مس��اله مهم ت��ر ام��ا احتم��ال نام��زدی عل ی اکبر‬ ‫ناطق ن��وری در انتخاب��ات مجل��س دهم اس��ت‪ .‬او که‬ ‫روزگاری رئیس دو مجل��س اصولگرا در ده��ه ‪ 70‬بود و‬ ‫در انتخابات دوم خرداد ‪ 76‬در برابر س��ی د محمد خاتمی‬ ‫شکس��ت خورد‪ ،‬ح��اال روزه س��کوت در پی��ش گرفته و‬ ‫ ترجی��ح م ی دهد ب��ه همان نق��ش ریش س��فیدی خود‬ ‫اکتفا کند‪ .‬ه ر چند ناطق نوری زمان��ی گفته بود که دیگر‬ ‫در هی��چ انتخاباتی نامزد نخواهد ش��د اما ای��ن روزها با‬ ‫فش��ار زیادی از س��وی اصالح طلبان و طیف منتسب به‬ ‫هاشم ی رفسنجانی مواجه است که در انتخابات مجلس‬ ‫دهم ش��رکت کند‪.‬‬ ‫اگر ناطق نوری به میدان بیاید‪ ،‬ریاس��ت الریجانی‬ ‫ب��ر مجل��س ده��م در هال��ه ای از ابه��ام ق��رار خواهد‬ ‫گرف��ت؛ اما مس��اله اصلی این اس��ت که ش��یخ م ی اید‬ ‫یا نم ی اید؟‬ ‫‪83‬‬ ‫چهره سوم‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫دیپلماتانالین‬ ‫چهره ها‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫محمدجواد ظریف‪ ،‬کلیشه دیپلمات های ایرانی را‬ ‫با رفتارهایش تغییر داد‬ ‫محمد جواد ظریف چهره س��ال تحوالت سیاسی و سیاست خارجی‬ ‫ای ران در سال ‪ 92‬بود‪ .‬او با تزریق روح جدید به دستگاه دیپلماسی کشور در‬ ‫عمل پرونده هسته ای ای ران را از بن بستی چند ساله خارج کرد‪ .‬او نشان داد‬ ‫که می توان ضمن حفظ اصول زمینه های تفاه��م و همکاری با نظام بین‬ ‫الملل را نیز ف راهم کرد‪.‬‬ ‫چهره سیاست خارجی‬ ‫مهدی احمدی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ظریف در برخ��ورد با دوگانه جن��گ و صلح معتقد به‬ ‫صلح و جهان عاری از خشونت است و معتقد است که باید در‬ ‫عرصه بی ن الملل از احساس‪ ،‬هیجان و شعار فاصله گرفت؛‬ ‫«‪ ...‬ما معتقد به گفتمان عاقالنه ای هستیم که بتواند جلوی‬ ‫ظریف که ‪ 55‬به��ار از عمرش م ی گذرد با ‪ 35‬س��ال‬ ‫حضور در وزارت خارجه و در کار دیپلماسی و مشاهده تمام‬ ‫فراز و نش��ی ب ها به نقطه تعادل رس��یده اس��ت‪ .‬وی معتقد‬ ‫اس��ت که جمهوری اس�لامی هم اکنون به اعتماد به نفس‬ ‫رسیده و نیازی ندارد ب رای اعالم مواضع خود با صدای بلند‬ ‫صحبت کند‪.‬‬ ‫ظریف ک��ه در ابت��دای کار ب��ه علت تعه��د و بعدها‬ ‫تخصص در باالترین سطوح دیپلماسی خدمت کرده است‪،‬‬ ‫نقطه تعادل سیاست خارجی را «تعامل» م ی داند؛ «تعامل‬ ‫به معنی رفاقت یا کنار گذاشتن اهداف و اصول نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫به معنای اس��تفاده از فرصت ها ب رای بهبود ش��رایط کشور‬ ‫اس��ت‪ .‬تعامل به معنای کاهش هزینه هاست‪ .‬این تعریف‬ ‫دیپلماسی است‪ .‬معنای دیپلماسی ان نیست که بیشترین‬ ‫هزینه به مردم تحمیل ش��ود تا به خیال بعض ی ها اهدافی‬ ‫دنبال شود‪».‬‬ ‫قرار گرفتن ظریف در حد وسط موجب شده است که‬ ‫وزارت خارجه که در دولت قبلی به کلی از محاسبه خارج شده‬ ‫بود و با نهادس��ازی مواجه‪ ،‬بار دیگر به مرکز تصمیم گیری‬ ‫و تصمیم س��ازی تبدیل ش��ود؛ «‪ ...‬احس��اس م ی کنم در‬ ‫ظریف که‪ 55‬بهار از‬ ‫عمرش می گذرد با‬ ‫‪ 35‬سال حضور در‬ ‫وزارت خارجه و در کار‬ ‫دیپلماسی و مشاهده‬ ‫تمام فرا زو نشیب ها‬ ‫به نقطه تعادل رسیده‬ ‫است‬ ‫بازی برد – برد‬ ‫ش��ناخت زمان و مکان و جایگاه فرد موجب م ی شود‬ ‫که انس��ان تحلی��ل واقع بینانه ای از خ��ود و دنیای اط راف‬ ‫داشته باشد‪ .‬دیپلمات ها به عنوان موثرترین بازیگران عرصه‬ ‫سیاس��ت بی ن الملل در صورتی که تحلیل واقع بینانه ای از‬ ‫کشورشان داشته باشند به ارتقا و شکوفایی ان دولت کمک‬ ‫موثری م ی کنند‪.‬‬ ‫در مقابل اگر برداش��ت سیاس��تمدار امیخته با توهم‬ ‫و خود بزرگ بینی یا کوچک دانس��تن خود باش��د‪ ،‬کشور را‬ ‫با چالش هایی روبه رو م ی کند؛ حت��ی منجر به نابودی یک‬ ‫کشور م ی شود‪.‬‬ ‫تحلیل غلط رضاش��اه از دسته بندی های قدرت پیش‬ ‫از جنگ جهانی اول یا سیاس��تمداران عثمانی از گروه های‬ ‫قدرت موجب فروپاشی این امپ راتوری ‪ 600‬ساله شد‪.‬‬ ‫«‪ ...‬دوران فعلی در رواب��ط بی ن المللی دوران انتقالی‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫جنگ و صلح‬ ‫رسیدن به نقطه تعادل‬ ‫جمع دیپلماسی سنتی با دیپلماسی عمومی‬ ‫ظریف با عبور از برخی تندروی ها و کندروی های پس‬ ‫از انقالب در نقطه وسط و ب ی توجه به دوگانه افراط و تفریط‬ ‫پرچمدار و کارگزار دو عرصه دیپلماسی سنتی و دیپلماسی‬ ‫عمومی است‪.‬‬ ‫در عرصه دیپلماس��ی س��نتی‪ ،‬هنری کیسینجر در‬ ‫مقدمه کتاب دیپلماسی خود با تقدیم کتاب به دشمن قابل‬ ‫احترام! [محمد جواد ظریف] بر توانای ی ها و شایستگ ی های‬ ‫وی صحه م ی گذارد‪ .‬وی این توانایی خود را در عرصه سوریه‬ ‫به نمایش گذاشت‪ .‬ظریف با دیپلماسی و مذاکرات گسترده‪،‬‬ ‫متعدد و پیگی رانه مانع جنگ امریکا علیه سوریه شد‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر یک تنه بار دیپلماس��ی عمومی را به‬ ‫دوش م ی کشد‪ .‬گزارش هایش از مذاکره با روسای جمهوری‪،‬‬ ‫وزرای خارجه و پرونده هس��ته ای باعث شده که مخاطبان‬ ‫و کاربران ش��بکه های اجتماعی با عالقه ف��راوان منتظر‬ ‫متن جدیدی از این بازیگ��ر موثر بی ن المللی باش��ند؛ «‪...‬‬ ‫امروز «انس��ان» در حقوق بی ن المللی یک موضوع است‪.‬‬ ‫یک واقعیت اس��ت که مس��ئولیت دارد‪ .‬ب��ه همین دلیل‬ ‫م ی توان فرد را در دیوان کیفری بی ن المللی به خاطر جرائم‬ ‫بی ن المللی محاکمه کرد‪.‬‬ ‫انسان هم حق دارد و هم مسئولیت‪ .‬به همین دلیل‬ ‫«دیپلماس��ی عمومی» ش��کل گرفته اس��ت‪ .‬قبل از این‬ ‫نماینده یک حاکمیت ب��ا نماینده حاکمیت دیگر م ی رفتند‬ ‫در یک اتاق سر موضوعی تفاهم م ی کردند و تمام م ی شد‪.‬‬ ‫امروز نم ی توان ای��ن کار را کرد‪ .‬چراک��ه حاکمی ت ها دیگر‬ ‫تنها بازیگ��ران صحنه بی ن الملل نیس��تند‪ .‬اگر این مفهوم‬ ‫شناخته نشود نم ی توان بازیگر خوبی در صحنه بی ن المللی‬ ‫بود‪».‬‬ ‫ضبط و انتش��ار فیلم ویدئوی��ی ب رای م��ردم امریکا‬ ‫همزمان ب��ا دور اول مذاکرات ژنو‪ ،‬ارتباط با م��ردم المان با‬ ‫ش��رکت در برنامه صبحان��ه ‪ ZDF‬الم��ان و ارتباط ویدئو‬ ‫کنف رانسی با دانشجویان دانشگاه دنور همزمان با مذاکرات‬ ‫هسته ای در وین از عرصه های حضور ظریف در دیپلماسی‬ ‫عمومی بود‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫انسان در طول زندگی خود همواره بین دوگانه ها‬ ‫و انتخاب یکی از انها سیر م ی کند‪ .‬گاهی به راست م ی رود‬ ‫و زمانی گزینه چپ را انتخاب م ی کن��د‪ .‬انتخاب هر یک از‬ ‫دوگانه ها نیز م ی تواند مسیر زندگی فرد و جامعه را متحول‬ ‫و دگرگون کند‪.‬‬ ‫جامعه نی��ز همچون یک موجود زنده در این مس��یر‬ ‫حرکت م ی کند‪ .‬وقوع انقالب اس�لامی در ای ران موجب شد‬ ‫که کنش در عرصه سیاس��ی رنگ انقالبی به خود بگیرد‪.‬‬ ‫تمام حرکت ها‪ ،‬اقدامات و سیاستمدارانی که ب ر خالف تفسیر‬ ‫انقالبی سیر م ی کردند یا باید کنار م ی رفتند یا کنار گذاشته‬ ‫م ی ش��دند‪ .‬یکی از اول ی ترین دوگانه های انقالب اسالمی‬ ‫«تعهد و تخصص» بود‪ .‬انقالب ی گری یعنی اینکه اقدامات‬ ‫باید در سریع ترین زمان ممکن و با راهبرد جدید و در تعارض‬ ‫کامل با رژیم پیشین اعمال و ارائه شود‪.‬‬ ‫پس از انقالب سیاس��ت خارجی به عن��وان یکی از‬ ‫مهمترین عرصه های حیات اجتماعی یک ملت باید متفاوت‬ ‫از گذشته بود؛ عرصه روابط خارجی باید معرف سیاست های‬ ‫یک دولت انقالبی باشد‪.‬‬ ‫دستگاه سیاس��ت خارجی‪ ،‬وزارت خارجه جزو یکی از‬ ‫نهادهایی بود که نم ی توانس��ت بر مس��یر گذشته رود‪ .‬به‬ ‫همین دلیل باید نیروهای انقالبی وارد ش��ده تا سیاس��ت ‬ ‫جدیدی اعمال کنند‪ .‬جوانان پرش��ور‪ ،‬موم��ن و انقالبی با‬ ‫حضور در وزارت خارجه س��ودای س��اختن وزارت خارجه ای‬ ‫انقالبی داش��تند ک��ه متعهد باش��د‪ ،‬یعن��ی وزارت خارجه‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران کامال با دس��تگاه پیش از انقالب‬ ‫متفاوت باشد‪.‬‬ ‫نیروه��ای تازه نفس انقالبی با عبور از «دیپلماس��ی‬ ‫س��نتی و حرفه ای‪ ،‬تخصص‪ ،‬تئوری و تعادل» به سیاست‬ ‫خارج��ی‪ ،‬انقالب��ی‪ ،‬تعه��د‪ ،‬عملگرای��ی و انقالب ی گ��ری‪،‬‬ ‫رسیدند‪.‬‬ ‫محمد ج��واد ظریف جوان ‪ 19‬س��اله ای ک��ه پیش از‬ ‫انقالب وارد انجمن اس�لامی ش��ده بود به عنوان یکی از‬ ‫دیپلمات های دولت انقالبی وارد عرصه سیاست خارجی شد؛‬ ‫«‪ ...‬اقای خرم عضو انجمن شیکاگو بود که ب رای شرکت در‬ ‫جلسات انجمن به برکلی امده بود‪.‬‬ ‫با مصالحه ای که صورت گرفت قرار شد که اقای خرم‬ ‫به حوزه انجمن وارد ش��ود و از حوزه برکلی نیز س��ه نفر به‬ ‫عنوان نماینده و به صورت افتخاری در کنسولگری حضور‬ ‫داش��ته باش��ند تا به این ترتیب اطمینان حاصل ش��ود که‬ ‫کنسولگری از خط انقالب خارج نم ی شود‪( ».‬ص ‪( )28‬راجی‪،‬‬ ‫محمد مهدی – گفت وگو با محمدجواد ظریف‪ ،‬اقای سفیر‪،‬‬ ‫نشر نی – سال ‪ – 1392‬ته ران)‬ ‫تعهد دیپلمات های انقالبی به ح��دی بوده که برای‬ ‫مقابله با امریکا به داستان بزبزقندی هم متوسل م ی شدند؛‬ ‫«‪ ...‬یادم نم ی رود زمانی که نماینده امریکا س��خنرانی کرد‬ ‫و راجع به ای ران نیز کلمه ای گفت‪ ،‬ما به این فکر افتادیم تا‬ ‫مشت محکمی بر دهان استکبار بکوبیم‪ .‬پس از مشورت‬ ‫سه نفره قرار شد که بنده در جواب قصه بز بز قندی را بگویم‪.‬‬ ‫در ان جلسه گفتیم که ما این قصه ها را ب رای بچه هایمان‬ ‫تعریف م ی کنیم ت��ا بدانند ک��ه چطور با اس��تعمار مبارزه‬ ‫کنند‪(».‬همان – ‪)41‬‬ ‫بهانه جوی ی ها را بگیرد‪ .‬گروه��ی در دنیا جنگ طلبند‪ .‬یک‬ ‫گروه م ی خواهند از بهانه ها اس��تفاده کنند‪ .‬چون ما معموال‬ ‫م ی خواهیم همه چیز را از فهم واقع ی اش ساده سازی کنیم‪.‬‬ ‫م ی توان با اتخاذ سیاست هایی این گروه جنگ طلب را تحت‬ ‫فشار قرار داد‪ .‬باید در سیاس��ت خارجی حتی ب رای انتخاب‬ ‫واژه ه��ا دقت کرد‪ .‬مثال برخ��ی از عبارات ای ران هس��ته ای‬ ‫اس��تفاده م ی کردند و از به کار بردن ان خوشحال م ی شدند‪.‬‬ ‫اما متوجه نبودند که کسی در دنیا نم ی گوید المان هسته ای‪.‬‬ ‫کس��ی نم ی گوید برزیل یا ارژانتین هسته ای‪ .‬به رغم اینکه‬ ‫صنعت غن ی سازی همه این کشورها از ای ران بسیار جلوتر‬ ‫اس��ت اما نم ی گویند امریکای هسته ای یا هند و پاکستان‬ ‫هسته ای‪».‬‬ ‫‪ 6‬ماه گذش��ته وزارت خارجه چه در حوزه تصمیم س��ازی و‬ ‫تصمیم گیری و چه در حوزه اجرا به دس��تگاه اصلی تبدیل‬ ‫شده است و این یک مسئولیت سنگین ب رای من و تک تک‬ ‫همکاران هم در مدیریت و هم بدنه کارشناسی ایجاد کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬وزارت خارجه یک ش��ان جدیدی پیدا کرده است‪».‬‬ ‫(گفت وگوی خبرگزاری جمهوری اسالمی)‬ ‫برهمین اساس و با تکیه بر توان علمی‪ ،‬شخصیتی‬ ‫و وجهه جهانی ظریف پرونده هسته ای به خانه اصلی خود‬ ‫بازگشته است تا گره کور ان به دست تیم جدید مذاکره کننده‬ ‫باز شود‪.‬‬ ‫‪85‬‬ ‫چهره ها‬ ‫‪86‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫چهره سیاست خارجی‬ ‫و گذراس��ت‪ ،‬بدین معنی که نظم بین المللی دو قطبی که‬ ‫در سال های پایانی قرن بیس��تم دچار تحول ساختاری شد‬ ‫هنوز به نقطه کانونی مشخصی نرسیده و از نظم قطعی و‬ ‫نهادینه برخوردار نشده است‪ .‬دوران گذار به دلیل سیاست‪،‬‬ ‫پیچیدگی و ابهام ذاتی از حس��اس ترین‪ ،‬مخاطره امیزترین‬ ‫و سرنوشت س��ازترین مقاطع تاریخی نظ��ام بی ن الملل به‬ ‫حساب م ی اید‪.‬‬ ‫دوران گذار در گذش��ته اغلب با جنگ ها و رقابت های‬ ‫نظامی قهرامیز قدرت های بزرگ همراه بوده است‪ .‬در دوره‬ ‫انتقالی کنونی‪ ،‬رقابت ها باتوجه به عواقب دراز مدت انها از‬ ‫شدت بیشتری برخوردارند‪ .‬ولی باتوجه به تحوالت در محیط‬ ‫تعامل جهانی و تغیی رات در ماهیت قدرت و تنوع بازیگران‪،‬‬ ‫رقابت ها در دوره گذار کنونی بیش��تر در اشکال غیرنظامی‬ ‫صورت م ی پذیرد‪.‬‬ ‫مفهوم قدرت با تحول محتوایی مواجه ش��ده است‪.‬‬ ‫گذار از تمرکز بر قدرت نظامی سنتی به سایر ابعاد نوظهور‬ ‫قدرت‪ ،‬اصالت یافتن مش��خصه های فرهنگ��ی‪ ،‬معنایی‪،‬‬ ‫هنجاری‪ ،‬گفتمانی و نامتقارن و اش��اعه معانی غیرنظامی‬ ‫قدرت مانند قدرت اقتصادی‪ ،‬قدرت تکنولوژیک‪ ،‬قدرت نرم‪،‬‬ ‫قدرت بازیگری و قدرت اجماع سازی از نمادهای این تحول‬ ‫بوده است‪( ».‬برنامه ارائه شده به مجلس ب رای تصدی پست‬ ‫وزارت خارجه)‬ ‫در راس��تای همین نگاه‪ ،‬ظریف در قامت وزیر خارجه‬ ‫جمهوری اسالمی دیگر روش های تندروانه ابتدای انقالب‬ ‫و دولت نهم و دهم را غیرقابل قبول م ی داند و معتقد است‪:‬‬ ‫«‪ ...‬ما انقالب نکردیم که عصبانیت را به دنیا نشان دهیم‪.‬‬ ‫ما انقالب کردیم که رفتار رحمه للعالمین را به دنیا نش��ان‬ ‫دهیم‪».‬‬ ‫ب راس��اس ای��ن اعتماد به نف��س درون��ی و باتوجه به‬ ‫ظرفی ت های کشور و مردم است که ظریف در روابط خارجی‬ ‫بازی برد – برد را مطرح م ی کند‪.‬‬ ‫به دست گرفتن سیاس��ت خارجی جمهوری اسالمی‬ ‫از سوی دیپلمات کار کشته ‪ 55‬ساله که تجربه ها و ازمون ‬ ‫و خطاهای گسترده ای انجام داده است‪ ،‬این امید را تقویت‬ ‫م ی کند ک��ه در عرص��ه بی ن الملل جمهوری اس�لامی به‬ ‫عنوان نظامی قابل اعتن��ا و قدرتی غیرقابل انکار اس��ت‪.‬‬ ‫ظریف از سوی هر دو جناح سیاس��ی مورد نقد و انتقاد قرار‬ ‫گرفته و اینک با کوله باری از تجربه بی ن المللی‪ ،‬سیاس��ت‬ ‫خارجی جمهوری اس�لامی را به س��احل ارامش رس��انده‬ ‫اس��ت‪ .‬دیپلمات متعهد‪ ،‬متخصص‪ ،‬باتجرب��ه‪ ،‬جهان دیده‬ ‫و معتدل به دنبال تعریف جدیدی از قدرت ای ران اس�لامی‬ ‫است‪.‬‬ ‫در نظام فکری وزیر خارجه دولت یازدهم افراط و تفریط‬ ‫جایگاهی ندارد ظریف با درک صحیح و تصویرسازی مناسب‬ ‫از نظام بی ن الملل در حال تکمیل به دنبال بازتعریف نقش‬ ‫جمهوری اسالمی در منظومه جدید جهانی است‪.‬‬ ‫قدرت جمهوری اس�لامی ای ران در دوره جدید اغنایی‬ ‫اس��ت و محمد جواد ظریف در این میان نقش اساس��ی و‬ ‫بنیادین دارد‪ .‬او هم درک صحیحی از دانش روابط بی ن الملل‬ ‫دارد و هم در حوزه کاربرد این دانش تسلطی ب ی بدیل‪.‬‬ ‫نقش افرینی او در مذاکرات ژنو و وین نش��ان داد که‬ ‫او از خبره ترین دیپلمات های ای��ران پس از پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی است ش��اید به همین دلیل هم باشد که مقامات‬ ‫عال ی رتبه کش��ور حس��اس ترین پرونده سیاس��ت خارجی‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران از بدو پیروزی انقالب تا به امروز را‬ ‫به او واگذار کرده اند‪.‬‬ ‫اگرچه در این میان برخی ساز مخالف کوک م ی کنند‬ ‫اما این مخالفت ها از می زان اعتماد مقامات عالی ه کش��ور از‬ ‫وی نکاسته است‪ .‬این را م ی توان از حمایت های چندین باره‬ ‫مقام معظم رهب��ری از تیم مذاکرات هس��ته ای به وضوح‬ ‫فهمید‪.‬‬ ‫تو گو با علی خرم‪ ،‬دیپلمات سابق سیاسی وزارت خارجه‬ ‫گف ‬ ‫رمز و رازهایظریف‬ ‫زمانی که محم د جواد ظریف سکاندار وزارت امور خارجه شد‪ ،‬ایران در عرصه سیاست خارجی یکی از دشوارترین‬ ‫دوره های خود را سپری م ی کرد‪ .‬این بار فضای داخلی کش�ور پذیرای مردی بود که زبان و اداب دیپلماسی را به خوبی‬ ‫م ی دانست و م ی بایست با درایت و خالقیت خود‪ ،‬این کشتی را در عرصه بی ن المللی به ساحل امن م ی‪‎‬رساند‪ .‬ویژگ ی های‬ ‫اخالقی و رویکردهای دیپلماتیک اقای ظریف‪ ،‬وی را در مدت زمان کوتاهی به یکی از برجسته ترین چهره‪‎‬های سیاسی‬ ‫دولت یازدهم بدل کرد‪ .‬در رابطه با صفات اخالقی و ویژگ ی‪‎‬های دیپلماتیک وزیر خارجه جدید ایران گفت وگویی با علی‬ ‫خرم‪ ،‬سفیر و نماینده دائم اس�بق در س�ازمان ملل متحد‪ ،‬انجام دادیم‪ .‬خرم م ی‪‎‬گوید دکتر ظریف فضای بی ن‪‎‬المللی‬ ‫را م ی‪‎‬شناس�د و درک م ی‪‎‬کند و چون مبادی به اداب است و ش�ان دیپلماتیک را رعایت م ی‪‎‬کند‪ ،‬م ی‪‎‬تواند مورد اعتماد‬ ‫بی ن‪‎‬المللی قرار گیرد‪ .‬اینها رمز موفقیت یک وزیر امورخارجه است که به دکتر ظریف کمک م ی نماید در ماموریت خود‬ ‫موفق شود‪.‬‬ ‫لطفا کمی در مورد سابقه فعالی ت‏های محمد‬ ‫جواد ظریف قبل از اینکه وزیر خارجه ش�وند‪ ،‬صحبت‬ ‫کنید؛ باتوجه به اینکه شما از گذشته های دور با ایشان‬ ‫اشنایی داشته اید‪.‬‬ ‫دکتر ظری��ف از ابتدای تحصیالت دانش��گاهی‬ ‫که مصادف ب��ا پیروزی انقالب اس�لامی در ای��ران بود‪ ،‬با‬ ‫سرکنسولگری در سانف رانسیس��کو‪ ،‬سفارت در واشنگتن و‬ ‫نمایندگی ای ران در سازمان ملل متحد در نیویورک در تماس‬ ‫و همکاری بود‪ .‬این موقعیت به ایشان فرصت مغتنمی داد‬ ‫که از نزدیک اهداف سیاس��ت خارجی و نوع تعامل جامعه‬ ‫جهانی با ای��ن اهداف را به خوبی بشناس��د‪ .‬در دوره دکترا و‬ ‫پس از ان‪ ،‬ایشان با سمت سفیر و س��پس نماینده دائم در‬ ‫چهره سیاست خارجی‬ ‫نیویورک مشغول به کار شد که فرصت مناسبی بود از نزدیک‬ ‫با سیاست خارجی امریکا و دولتمردانش اشنا شود‪ .‬قبل از‬ ‫نمایندگی دائم در نیوی��ورک‪ ،‬به مدت پنج س��ال معاونت‬ ‫حقوقی بی ن الملل��ی وزارت امور خارجه را به عهده داش��ت‬ ‫که دوران اول گس��ترش روابط با جهان در دوره اصالحات‬ ‫محسوب م ی‪‎‬گردید‪ .‬پس از بازگشت از نیویورک که مصادف‬ ‫با دولت نهم شد‪ ،‬ایش��ان به تدریس و تحقیق در دانشگاه‬ ‫پرداخت تا در دول��ت یازده��م به عنوان وزی��ر امور خارجه‬ ‫انتخاب شود‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما ظریف چ�ه ویژگ ی‏ه�ای اخالقی و‬ ‫دیپلماتیک داشت که در دولت روحانی ب ه عنوان‬ ‫وزیر امور خارجه انتخاب شد؟‬ ‫دکتر ظریف ف��ردی کاردان و مس��لط به اداب و‬ ‫رسوم دیپلماتیک است‪ .‬وی از عقالنیت‪ ،‬منطق و تعامالت‬ ‫دیپلماتیک در صحنه بی ن المللی برخوردار بوده و م ی داند‬ ‫چگونه منافع‪ ،‬مصالح و امنیت ملی کشور را در چان هزن ی های‬ ‫دیپلماتیک به حداکثر برساند‪ .‬ایشان یک دیپلمات حرفه ای‬ ‫اس��ت و به زبان انگلیس��ی هم با همان لهج��ه امریکایی‬ ‫تسلط دارد‪ .‬سوابق ایش��ان در زمینه دیپلماسی هم کامال‬ ‫روشن و مش��خص است‪ .‬ایشان هم در مس��اله افغانستان‬ ‫موفق بوده و هم سابقه دو دهه نمایندگی ای ران در سازمان‬ ‫دکتر ظریف ف�ردی کاردان و مس�لط به‬ ‫اداب و رس�وم دیپلماتیک اس�ت‪ .‬وی از‬ ‫عقالنیت‪ ،‬منطق و تعامالت دیپلماتیک در‬ ‫صحنه بین المللی برخوردار بوده و می داند‬ ‫چگونه منافع‪ ،‬مصالح و امنیت ملی کشور‬ ‫را در چانه زنی های دیپلماتیک به حداکثر‬ ‫برساند‬ ‫مل��ل را در کارنامه خ��ود دارد‪ .‬در همه این س��ال هایی که‬ ‫ایش��ان در س��ازمان ملل ب��وده تجربیات ارزش��مندی در‬ ‫زمینه های مختلف مانند مس��ائل خلع سالح و حقوق بشر‬ ‫کسب کرده است‪.‬‬ ‫باتوجه به دیپلماسی که ظریف در پیش گرفته‪،‬‬ ‫شاهد چه تحوالتی در روابط ایران با کشورهای‬ ‫دیگر هستیم؟ به ویژه در مقایس�ه با چند سال‬ ‫گذشته‪.‬‬ ‫ای��ران و نقش افرینی در تحوالت منطق��ه‪‎‬ای و بی ن المللی‬ ‫خواهیم بود‪.‬‬ ‫ارزیابی شما از شخصیت اقای ظریف ب ه عنوان‬ ‫ش�خصی ک�ه بیش�ترین ارتب�اط را ب�ا مقامات‬ ‫کشورهای خارجی دارد چیس�ت و در ایشان چه‬ ‫توانای ی‪‎‬هایی م ی‪‎‬بینید؟‬ ‫دکتر ظریف فضای بی ن‪‎‬المللی را م ی‪‎‬شناس��د و‬ ‫درک م ی‪‎‬کند و چون مبادی به اداب است و شان دیپلماتیک‬ ‫را رعای��ت م ی‪‎‬کن��د‪ ،‬م ی‪‎‬تواند م��ورد اعتم��اد بی ن المللی‬ ‫قرار گی��رد‪ .‬اینه��ا رم��ز موفقیت ی��ک وزی��ر امورخارجه‬ ‫اس��ت که به دکت��ر ظریف کم��ک م ی کن��د در ماموریت‬ ‫خود موفق شود‪.‬‬ ‫ایا این ویژگ ی های دیپلماس�ی اقای ظریف‪ ،‬بر‬ ‫رف�ع برخی س�وء تفاه م‪‎‬هایی که در م�ورد ایران‬ ‫وجود دارد تاثی ر گذار خواهد بود؟‬ ‫یقینا شرط اول رفع س��وء تفاهمات‪ ،‬ایجاد اعتماد‬ ‫اس��ت که وقتی با برخ��ی اصالحات در ای ران همراه ش��ود‬ ‫م ی‪‎‬تواند س��وء تفاهمات موج��ود در جامع��ه بی ن المللی را‬ ‫برطرف سازد‪ .‬دکتر ظریف بنا به خصوصیاتی که گفته شد‬ ‫قادر است اعتماد س��ازی را ب رای ای ران در سطح بی ن المللی‬ ‫به وجود بیاورد‪.‬‬ ‫ایا وجود یک وزیر امور خارج�ه کاردان همچون‬ ‫اقای ظریف ب�رای بهبود روابط ایران در س�طح‬ ‫بی ن الملل کافی است یا عوامل دیگری نیز در این‬ ‫امر دخیل هستند؟ ب ه نظر شما در داخل ایران چه‬ ‫زمینه ها و عواملی باید ب�رای وزیر خارجه فراهم‬ ‫شود تا بتواند سیاست‪‎‬های بی ن المللی کشور را‬ ‫بهتر دنبال کند؟‬ ‫وجود یک وزیر خارجه کاردان ب رای بهبود روابط‬ ‫ای ران در سطح بی ن المللی ش��رط الزم است‪ .‬دو عامل مهم‬ ‫دیگر نیز باید دخیل باش��ند تا این اتفاق صورت گیرد‪ :‬اول‪،‬‬ ‫وجود یک راهبرد س��نجیده و منطبق ب��ر واقعی ت گرایی‪،‬‬ ‫قدرت‪ ،‬توان کشور‪ ،‬منافع و امنیت ملی الزم تا راه را باز نماید‬ ‫و بهبود روابط ص��ورت گیرد‪ .‬دوم‪ ،‬حمایت داخلی ش��امل‬ ‫حمایت مردم و حمایت نظام از وزیر امور خارجه به ترتیبی‬ ‫که کشورهای خارجی درک کنند این سلیقه های شخصی‬ ‫نیست و یک کشور پشت ان است‪.‬‬ ‫دیپلماسی رسانه‪‎‬ای دکتر ظریف و اطالع رسانی‬ ‫و ارتباط گرفت�ن وی از طریق ش�بکه اجتماعی‬ ‫فیسبوک با مردم چیست؟‬ ‫وجود نظ رات موافق و مخالف در هر کشور امری‬ ‫طبیعی اس��ت و نش��ان دهنده جامعه باز و با نشاط است‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬شنیدن همه نظ رات توسط مسئوالن و انتخاب‬ ‫بهترین انها نشانه دموکراسی و مردم ساالری است‪ .‬اما پیاده‬ ‫کردن دموکراسی و عدم سوء اس��تفاده از ازادی های ان‪ ،‬نیاز‬ ‫به سال ها تمرین و ممارس��ت دارد تا ب رای مردم الگو گردد‪.‬‬ ‫مخالفان سیاس��ت خارجی جدید ای ران دو دس��ته‪‎‬اند‪ :‬دسته‬ ‫اول انها که در این رش��ته تخصصی کار نک��رده و به طور‬ ‫ارتجاعی در مورد سیاس��ت خارجی اظهارنظ��ر م ی کنند‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر‪ ،‬نه ش��رایط حاضر ای ران را به درستی درک‬ ‫م ی کنند و نه بر شرایط بی ن المللی وقوف دارند و نم ی دانند‬ ‫ما از نظر برنامه «نفت در ب رابر غذا»‪ ،‬داش��تیم پا جای پای‬ ‫ع راق م ی گذاش��تیم و حاکمیت ملی ما در دستان اعضای‬ ‫دائم ش��ورای امنیت قرار م ی گرفت‪ .‬دس��ته دوم انها که در‬ ‫هشت سال گذشته مسئول ایجاد و تصویب قطعنامه های‬ ‫ش��ورای امنیت علیه ای ران و تنظیم تحریم های کمر شکن‬ ‫بودند که نه تنها اقتص��اد و صنعت ای��ران بلکه حیثیت و‬ ‫ش��رف ای ران و ای رانی را هدف قرار داده بود‪ .‬اغلب اینها خود‬ ‫از وضع تحریم ها‪ ،‬سودهای کالن م ی بردند بناب راین امروز‬ ‫هم ب رای اینکه قافیه را از نظر سیاس��ی نبازند و هم منافع‬ ‫سرشا رشان قطع نگردد‪ ،‬با تغییر ساختار هشت سال گذشته‬ ‫ش��دیدا مقابله م ی کنند‪ .‬درحال ی که این دسته اگر یک ذره‬ ‫انصاف داش��تند و اگر به منافع و امنیت ملی کشور متعهد‬ ‫بودند‪ ،‬امروز باید بیش از هرکس دیگری خوشحال م ی شدند‬ ‫که کاری که انها خ��راب کردند‪ ،‬ع��ده ای امده اند ب ی مزد و‬ ‫منت دارند بازس��ازی م ی کنند و از می��زان بده ی های انها‬ ‫کسر م ی کنند‪.‬‬ ‫ایشان یک دیپلمات‬ ‫حرفه ای است و به زبان‬ ‫انگلیسیهمباهمان‬ ‫لهجهامریکاییتسلط‬ ‫دارد‪ .‬سوابق ایشان در‬ ‫زمینهدیپلماسیهم‬ ‫کامال روشن و مشخص‬ ‫است‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫چنانچ��ه پرون��ده هس��ته‪‎‬ای بتوان��د در نهایت‪،‬‬ ‫قرین موفقیت ش��ود و در زمینه دیپلماس��ی هم بتوانیم با‬ ‫تعامل س��ازنده به بهبود روابط با همه کش��ورهای منطقه‬ ‫و جهان بپردازیم‪ ،‬شاهد رشد و شکوفایی اقتصاد و صنعت‬ ‫م��ردم مایل هس��تند اهدافی که به خاطرش��ان‬ ‫رای دادند و درخواس��ت هایی ک��ه در سیاس��ت خارجی از‬ ‫مسئوالن داش��تند را در عمل ببینند و اگر جایی وجود دارد‬ ‫که مثال فالن سیاس��ت عملی نیست یا فالن کشور رفتار‬ ‫ب ه نظر ش�ما چش�م انداز ای�ن نوع دیپلماس�ی‬ ‫چگونه خواهد ب�ود و چه تاثیری ب�ر اینده ایران‬ ‫خواهد داشت؟‬ ‫ب ه نظر شما این نوع تعامل رسانه‪‎‬ای با مردم چه‬ ‫بازتابی در جامعه دارد؟‬ ‫ب ا توجه به دیپلماس�ی که ظریف در سیاس�ت‬ ‫خارجی ب�ه کار برده مس�لما با موافق�ان و مخالفانی‬ ‫روب ه رو س�ت‪ .‬ب�ه نظ�ر ش�ما عل�ت اصل�ی این گونه‬ ‫موافقت ها و به ویژه مخالفت‪‎‬ها چیست؟‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫یقینا یکی از چالش های اساس��ی کشور که باید‬ ‫فوری به ان رسیدگی شود در خصومت ها‪ ،‬فشارهای خارجی‬ ‫و تحریم ها ریش��ه داش��ته که دکتر ظریف و تیم کارازموده‬ ‫وزارت خارج��ه این مه��م را به عهده گرفتن��د‪ .‬اطمینان بود‬ ‫با توانای��ی و لیاقت های اق��ای ظریف‪ ،‬چنانچ��ه از ذخایر‬ ‫نیروه��ای خانه نش��ین وزارت امورخارجه اس��تفاده ش��ود‪،‬‬ ‫م ی توان��د در راه اطمینان بخش��ی به جامع��ه بی ن المللی‪،‬‬ ‫اعتمادسازی‪ ،‬رفع تش��نج و تشریک مس��اعی بی ن المللی‬ ‫با حداکثرس��ازی منافع‪ ،‬مصالح و امنیت ملی کشور موفق‬ ‫گردد‪ .‬در ای��ن فاصله کوتاه ش��اهدیم چگون��ه تحولی در‬ ‫روابط ای ران با کشورهای اروپایی و خاورمیانه به وجود امده‬ ‫اس��ت‪ .‬از س��وی دیگر بزرگترین پرونده سیاس��ت خارجی‬ ‫ای ران یعنی پرونده هس��ته ای‪ ،‬گام به گام ش��اهد پیشرفت‬ ‫و موفقیت است‪.‬‬ ‫استفاده از اینترنت و شبکه‪‎‬های اجتماعی ان‪ ،‬اخی را‬ ‫در دیپلماسی جا باز کرده و به ان «تکنولوژی دیپلماتیک»‬ ‫م ی‪‎‬گویند‪ .‬اس��تفاده از این ابزار بسیاری از مرزهای تصنعی‬ ‫گذشته که دیپلمات ها فقط باید مالقات نمایند تا ابالغ پیام‬ ‫شود را درنوردیده است‪ .‬همچنین استفاده از این ابزار‪ ،‬باعث‬ ‫تسریع در دیپلماس��ی م ی‪‎‬گردد که در گذش��ته زمانبر بود‪.‬‬ ‫مهمترین بهره این تکنولوژی‪ ،‬برخورداری از نظ رات موافقان‬ ‫و مخالفان یک سیاس��ت اس��ت که م ی‪‎‬تواند به دیپلمات‬ ‫یا سیاس��تگزار کمک نماید که طرحی به اج��را بگذارد که‬ ‫یک طرفه نباش��د‪ .‬دکتر ظریف از قبل‪ ،‬از ای��ن تکنولوژی‬ ‫استفاده م ی کرد و در مراودات بی ن المللی خود ب رای ارتباط و‬ ‫برخورداری از نظ رات دیگران بهره م ی گرفت‪ .‬وی هنگامی‬ ‫ که پس��ت وزارت امور خارجه را تحویل گرفت همین روش‬ ‫را ادامه داد و توانس��ت سیاس��ت خارجی ای ران را سریع تر و‬ ‫قوی تر پیش ببرد‪.‬‬ ‫خاصی با ای��ران دارد‪ ،‬بدانند و با اظهارنظر خود قانع ش��وند‬ ‫که مسئوالن نس��بت به انها ب ی توجه نیس��تند‪ .‬ارتباطات‬ ‫اینترنتی و ش��بکه های اجتماعی فرصتی اس��ت که بدون‬ ‫هرگونه مرز و مانعی مردم مس��تقیما با وزیر امور خارجه در‬ ‫ارتباط باشند‪.‬‬ ‫‪87‬‬ ‫چهره سیاست خارجی‬ ‫پروتکل هایاقایوزیر‬ ‫ظریف برداشت های اشتباه از دیپلماسی و مذاکره را اصالح کرد‬ ‫چهره ها‬ ‫‪88‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫حافظ جباری‬ ‫کارشناس بین الملل‬ ‫سخن گفتن از ش��خصیت‪ ،‬اندیشه و ارای دکتر‬ ‫محمدجواد ظریف‪ ،‬به همان اندازه پیچیده و دش��وار است‬ ‫که مس��ئولیت او در پیش��برد چند فرایند مذاکراتی به طور‬ ‫همزمان‪ ،‬در این برهه حساس از تاریخ کشور‪ .‬قریب ‪۲۵‬سال‬ ‫است که توفیق اشنایی با ایش��ان را دارم‪ .‬چه تلمذ در دوره‬ ‫کارشناسی ارشد نزد ایشان‪ ،‬چه در مسئولی ت های مختلف‬ ‫در مرکز و س��ازمان مل��ل در دوره معاونت ایش��ان در امور‬ ‫بی ن الملل و نیز در فرایند تهیه چندین طرح مهم مطالعاتی‬ ‫و تحقیقاتی در س��ال های اخیر‪ ،‬دکتر ظری��ف را به عنوان‬ ‫پدیده ای خاص و مثال زدنی در ه��ر دو بعد نظری و عملی‬ ‫در حوزه روابط خارجی و دیپلماسی یافته ام‪ .‬البته این همه‪،‬‬ ‫در مقابل ش��خصیت معنوی و اعتقادی ایشان کم اهمیت‬ ‫جلوه م ی کند‪.‬‬ ‫وقتی از سفر رسمی به ع راق در زمان صدام برگشتیم‪،‬‬ ‫به دوس��تان گفتم که ظری��ف در حرم امام حس��ین (ع) و‬ ‫ابوالفضل(ع)‪ ،‬بدون کوچک ترین پروتکل! زیارت م ی کرد و‬ ‫عاشقانه زیارتنامه م ی خواند‪ .‬سه سال پیش با مدیریت ایشان‬ ‫طرحی در خصوص اینده نظام بی ن الملل تهیه م ی شد‪ .‬چند‬ ‫نفر از برجسته ترین اساتید رشته سیاسی و روابط بی ن الملل‬ ‫و دیپلمات های کش��ور در این گروه حضور داشتند و ده ها‬ ‫جلسه برگزار شد‪.‬‬ ‫واقع��ا دکتر ظریف در این جلس��ات م ی درخش��ید و‬ ‫من به عنوان یک دانش اموخته روابط بی ن الملل‪ ،‬مس��حور‬ ‫اس��تدالالت و نبوغ خ��اص ایش��ان در تجزی��ه و تحلیل‬ ‫پدیده ه��ای بی ن الملل��ی قرار گرفت��م‪ .‬اطمین��ان دارم که‬ ‫خروج��ی ان جلس��ات یک��ی از بهترین مت��ون موجود در‬ ‫پی ش بینی وضعیت نظام بی ن الملل طی دو دهه اینده است‪.‬‬ ‫وقتی از چهره های ش��اخص و تاریخ��ی یک ملت و‬ ‫کشور سخن به میان م ی اید‪ ،‬طبیعی است که اذهان متوجه‬ ‫چند عنصر اساسی در ش��کل دادن به شخصیت و اندیشه‬ ‫انها م ی گردد‪ .‬خانواده و محیط تربیتی‪ ،‬اموزش و تجربیات‬ ‫از مهم ترین این عناصر هس��تند‪ .‬شهردار کاشان م ی گفت‬ ‫والده ایشان که اخی را به رحمت ایزدی پیوست‪ ،‬فرزند یکی‬ ‫از ش��خصی ت های سرشناس و خیر این ش��هر بوده و خود‬ ‫ان مرحومه نیز در دانش دینی و تقوا ش��هرت داش��ته اند‪.‬‬ ‫همین منشور استوار تربیتی‪ ،‬اخالقی و اعتقادی خانوادگی‬ ‫در خوانس��ار و اصفه��ان‪ ،‬محمدجواد را محور و ش��اخص‬ ‫فعالی ت های دینی و سیاسی در جمع دانشجویان مسلمان‬ ‫در امریکا در اولین سال های جوانی م ی سازد‪ .‬در عین حال‪،‬‬ ‫استعداد و پشت کارش تشویق اساتید برجسته دانشگاه های‬ ‫امریکا را به دنبال دارد‪.‬‬ ‫ی جمهوری‬ ‫ظریف اوایل دهه ‪ ۱۳۶۰‬به نمایندگی دائم ‬ ‫اس�لامی ای ران در نیویورک م ی پیوندد و به س��رعت نبوغ‪،‬‬ ‫ابت��کار و در عین حال اعتماد به نفس خ��ود را در مذاکرات‬ ‫س��خت و پیچیده بی ن المللی در ب رابر دوس��ت و دش��من‬ ‫خارجی نش��ان م ی دهد‪ .‬در حالی در کن��ار وزیر امور خارجه‬ ‫وقت در مذاکرات قطعنامه ‪ ۵۹۸‬حضور م ی یابد و مش��ورت‬ ‫م ی دهد که هنوز سی سال ندارد‪ .‬در کنار دیپلماسی‪ ،‬مقطع‬ ‫دکترا را نیز در حقوق بی ن الملل به پایان م ی رساند‪ .‬در همین‬ ‫سال ها توس��ط دبیرکل س��ازمان ملل و نیز دانشگاه های‬ ‫معتب��ر امریکا به هم��کاری دعوت م ی ش��ود‪ ،‬ولی ترجیح‬ ‫م ی دهد فکر و اندیشه و تجربیات خود را در اختیار کشور و‬ ‫ملتش قرار دهد‪.‬‬ ‫‪ 10‬ت��ا دوازده س��ال س��کاندار معاون��ت بی ن الملل و‬ ‫سپس پنج س��ال نماینده دائم در س��ازمان ملل م ی شود‪.‬‬ ‫به خوبی به یاد دارم باسابقه ترین و مشهورترین دیپلمات ها‬ ‫و سیاس��تمداران در مالقات با او به شدت احتیاط م ی کردند‬ ‫که مبادا این دیپلمات ای رانی س��ر انها کاله بگذارد! این در‬ ‫حالی اس��ت که ظریف با دوس��تان خود به دور از ه ر گونه‬ ‫تش��ریفات و تزویر و مانند ب رادری مهربان برخ��ورد و با نام‬ ‫کوچکش��ان انها را صدا م ی کند‪ .‬ظریف پشت میز مذاکره‪،‬‬ ‫اس��تادانه اصول و مبانی انقالب و منافع کشور را با ادبیات‬ ‫دیپلماتی��ک و بی ن الملل��ی تثبیت م ی کن��د‪ .‬از ان جنس‬ ‫دیپلمات هاست که م ی تواند با حداقل ها‪ ،‬بیشترین امتیازات‬ ‫را از طرف مقابل بگیرد‪.‬‬ ‫دیپلماسی؛ علم‪ ،‬فن و هنر مذاکره‬ ‫ملت ای ران مذاکرات پیچی��ده ای را نظیر توافق ای ران‬ ‫و امریکا در مساله النه جاسوس��ی و قطعنامه ‪ 598‬تجربه‬ ‫کرده است‪ .‬لکن در مذاکرات هسته ای حاضر‪ ،‬ب رای اولین بار‬ ‫پس از انقالب است که مردم گزارش های کامال تخصصی‬ ‫و حرف��ه ای را از وزیر ام��ور خارجه خود دریاف��ت و با روند و‬ ‫فرایند یک سلسله مذاکرات راهبردی و هدفمند از نزدیک‬ ‫اش��نا م ی ش��وند‪ .‬در واقع ظریف فرایند مذاکرات هسته ای‬ ‫را به کالس��ی بزرگ با ‪ 75‬میلیون علم ام��وز تبدیل کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬در س��ال های پس از انقالب‪ ،‬نوابغی در زمینه های‬ ‫ورزش��ی‪ ،‬علمی و فناوری مانند علوم پزش��کی‪ ،‬نان��و‪ ،‬بایو‪،‬‬ ‫هوا فضا‪ ،‬هسته ای و علوم شناختی در کشور ظهور کرده اند‪.‬‬ ‫ظریف نشان داد که در زمینه دیپلماسی نیز متخصصان و‬ ‫نیروهای برجسته ای در سطح بی ن المللی در کشور تربیت‬ ‫و به جهان عرضه شده اند که به خوبی قادر به دفاع از منافع‬ ‫کشور در پیچیده ترین کارزارهای دیپلماتیک هستند‪ ،‬لکن‬ ‫گروه اخی رالذکر به دالیل گوناگ��ون مانند گروه های علمی‪،‬‬ ‫شناسایی و شناخته نشده اند‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬تصویر و تصور بخش بزرگی از افکار عمومی‬ ‫در سال های پس از انقالب از دیپلمات ها و کارشناسان وزارت‬ ‫امور خارجه‪ ،‬افرادی شی ک پوش و سامسونت به دست بود‬ ‫که فارغ از مشکالت و دغدغه های مردم‪ ،‬به فرودگاه گردی و‬ ‫جهانگردی مشغولند‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬هر کس با اندک دانشی‬ ‫پی رامون دیپلماسی و مذاکره‪ ،‬انتقادات به ظاهر کارشناسانه‬ ‫ارائه م ی کرد‪ .‬ظریف نه تنها این تصویر مشوه و مخدوش از‬ ‫دیپلمات های کشور‪ ،‬که اساسا برداشت از مقوله دیپلماسی‬ ‫و مذاکره را اصالح کرد‪ .‬به عنوان یک کارش��ناس اندک در‬ ‫وزارت امور خارجه‪ ،‬هرگز تصور نم ی کردم که روزی مردم به‬ ‫فرودگاه بروند و از وزیر امور خارجه مانند یک قهرمان ملی‬ ‫استقبال کنند‪.‬‬ ‫همیشه این نگرانی در مردم‪ ،‬دانشگاهیان و نخبگان‬ ‫و مقامات کشور بوده و هست که مبادا پشت دیپلمات های‬ ‫ما در کارزار سهمگین و نف س گیر مذاکرات در ب رابر بازوهای‬ ‫کلفت سیاستمداران جهان‪ ،‬خصوصا کشورهای دشمن‪ ،‬به‬ ‫خاک ساییده شود و منافع کشور به تاراج رود‪ .‬اکنون ظریف‬ ‫اسباب اطمینان خاطر همگان را فراهم اورده است‪.‬‬ ‫قصد ندارم قهرمان پروری را تبلی��غ کنم‪ .‬چه‪ ،‬به نظر‬ ‫من‪ ،‬اساسا جهان دوران به اصطالح «ایکان» و «نمادسازی»‬ ‫چهره ها را پشت سر گذاشته است‪ .‬دیگر دوران مثال ظریف‬ ‫دات کام گذش��ته اس��ت‪ .‬لکن مردم ارزش ها را خوب درک‬ ‫م ی کنن��د و در هر ک��ه تجلی یاب��د‪ ،‬به خوبی شناس��ایی‬ ‫م ی کنند‪ .‬چه خوش است که این بار مردم از قهرمانان خود‬ ‫در دوران حضورشان تقدیر م ی کنند‪ .‬ترکیب این مجموعه‬ ‫ارزش ها‪ ،‬از وظایف دیپلماسی فعال و اعتقادی ماست‪.‬‬ ‫حال که به قول بچه های دوران جنگ‪ ،‬حسن بزرگان را‬ ‫محض اطالع و نه از سر ریا گفتیم‪ ،‬شاید خالی از لطف نباشد‬ ‫که به یکی‪ ،‬دو مورد خاکستری نیز اشارتی داشته باشیم‪ .‬به‬ ‫زعم من‪ ،‬برخی اندیشه ها و محکمات فکری دکتر ظریف که‬ ‫البته در پرتو علم و تجربه و اعتقادات ایشان شکل گرفته‪ ،‬تا‬ ‫حدی جنبه جزمی پیدا کرده و از انعطاف الزم در ب رابر برخی‬ ‫انتقادات و نظ رات متفاوت برخوردار نیست‪ .‬احتمال دارد که‬ ‫این مقوله‪ ،‬موجب محرومیت دستگاه دیپلماسی کشور از‬ ‫برخی نظ رات کارشناس��انه مفید ش��ود‪ .‬نیز اینکه در عالم‬ ‫دیپلماسی‪ ،‬دیپلمات ها معموال به ضرس قاطع از یک پدیده‬ ‫یا خصوصا فرایند مذاکراتی سخن نگفته و چارچوب زمانی‬ ‫مش��خصی ب رای ان تعیین نم ی کنند‪ ،‬تا به این ترتیب در‬ ‫صورت عدم پیشرفت کار به نحو پی ش بینی شده‪ ،‬لطمه ای‬ ‫وارد نشود‪.‬‬ ‫اجازه بدهید با این مطلب به عرضم خاتمه بدهم که‬ ‫قطعا وزیر خارجه ای با ای��ن خصوصیات‪ ،‬گزینه ای مطلوب‬ ‫ب رای سیاست خارجی هر کش��وری است‪ .‬کما اینکه اگر به‬ ‫تاریخ دیپلماسی ‪ ۳۰‬س��ال اخیر نگاهی بیاندازیم‪ ،‬خواهیم‬ ‫دید که بسیاری از همقطاران ظریف در سازمان ملل متحد از‬ ‫شرق و غرب عالم‪ ،‬به سمت مشابه ظریف و چه بسا باالتر‬ ‫نیز رسیده اند‪.‬‬ ‫ظریف پشت میز‬ ‫مذاکره‪ ،‬استادانه اصول‬ ‫و مبانی انقالب و منافع‬ ‫کشور را با ادبیات‬ ‫دیپلماتیکوبین المللی‬ ‫تثبیت می کند‪ .‬از ان‬ ‫جنسدیپلمات هاست‬ ‫که می تواند با حداقل ها‪،‬‬ ‫بیشترین امتیازات را از‬ ‫طرف مقابل بگیرد‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪89‬‬ ‫چهره های بین الملل‬ ‫ی صلح یا‬ ‫حام ‬ ‫جاسوس‬ ‫ادوارد اسنودن‬ ‫متولد‪1983:‬‬ ‫تحصیالت‪ :‬تحصیالت ناتمام در رشته کامپیوتر‬ ‫نقاط ضعف امنیتی ایاالت متحده انقدر زیاد است‬ ‫ماموریت دشوار‬ ‫چهره ها‬ ‫‪90‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫کاترین اشتون‬ ‫متولد‪1956:‬‬ ‫تحصیالت‪ :‬جامعه شناسی‬ ‫کاترین اشتون‪ ،‬دیپلمات ‪ ۵۶‬ساله که در سال ‪۲۰۰۹‬‬ ‫به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و جانشین‬ ‫خاویر سوالنا انتخاب شد‪ ،‬سالی حساس را در مدیریت پرونده‬ ‫هس��ته ای ای ران گذراند‪ .‬گفت وگوهایی که در دولت قبلی‬ ‫ای ران با بن بست روبه رو ش��ده بود با پیروزی حسن روحانی‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری و امدن دیپلمات های جدید‬ ‫که جوانی ‪ 24‬ساله در کمتر از یک س��ال که از ورودش به‬ ‫ارتش م ی گذشت موفق ش��د در بخش امنیت سازمان سیا‬ ‫مشغول به کار شود‪.‬‬ ‫ادوارد اس��نودن در همان س��ال ‪ 2007‬توس��ط سیا و‬ ‫با پوش��ش دیپلماتیک‪ ،‬مس��ئولیت حفظ و نگه��داری از‬ ‫ی این سازمان جاسوسی را در ژنو در اختیار‬ ‫شبکه های رایانه ا ‬ ‫گرفت‪ .‬اسنودن در سال ‪ 2009‬سیا را ترک کرد و به پیمانکاری‬ ‫خصوصی در یکی از مجتمع های متعلق به سازمان امنیت‬ ‫ملی امریکا در پایگاه نظامی امریکایی در ژاپن پیوست‪.‬‬ ‫او پیش از اینکه امریکا را ترک کند‪ ،‬ب رای کمتر از سه‬ ‫ماه در شرکت پیمانکار «بوز الن همیلتون» به عنوان مدیر‬ ‫سیس��تم های رایانه ای در پایگاه س��ازمان امنیت ملی در ‬ ‫هاوایی مشغول به کار بود‪.‬‬ ‫تقریبا چهار سال گذش��ت تا اسنودن دست به افشای‬ ‫اسناد محرمانه سازمان سیا و اژانس امنیت ملی این کشور‬ ‫بزند‪ .‬از ابتدای سال ‪ 2013‬این افشاگری ها اغاز شد و اوج ان‬ ‫در یک سال اخیر بود که باعث بروز تنش در روابط امریکا و‬ ‫متحدانش شد و نام اسنودن را به عنوان یکی از چهره های‬ ‫تاثیرگذار جهان در یک سال اخیر مطرح کرد‪ .‬بعد از افشای‬ ‫ش��نود مکالمات تلفنی و فعالی ت های اینترنتی در سراسر‬ ‫جهان‪ ،‬هفته نامه اشپیگل المان از اسنادی محرمانه‪ ،‬خبر‬ ‫داد که نش��ان م ی داد دولت امریکا دفتر نمایندگی اتحادیه‬ ‫اروپا را در واشنگتن شنود کرده است‪.‬‬ ‫این سند نش��ان م ی‏داد که امریکا با نصب میکروفن‬ ‫و نفوذ به ش��بکه کامپیوت��ری نمایندگی اتحادی��ه اروپا در‬ ‫واش��نگتن و نیویورک‪ ،‬توانس��ته از گفت وگوهای صورت ‬ ‫گرفته در این دفاتر و نیز محتوای ایمی ل ها و اس��ناد موجود‬ ‫در این کامپیوترها اطالع حاصل کند‪.‬‬ ‫روزنامه گاردین نیز‪ ،‬مدارکی را افش��ا کرد که ب ر اساس‬ ‫ان‪ ،‬کش��ورهای فرانس��ه‪ ،‬یونان و ایتالی��ا از جمله اهداف‬ ‫عملیات جاسوس��ی س��ازمان امنیت ملی امریکا بوده اند و‬ ‫تالش هایی برای ش��نود مکالمات تلفنی سفارتخانه های‬ ‫انها در واش��نگتن صورت گرفته اس��ت‪ .‬مدارک افشا شده‬ ‫نش��ان م ی داد که برزیل‪ ،‬ژاپن‪ ،‬مکزیک‪ ،‬کره جنوبی‪ ،‬هند و‬ ‫ترکیه هم هدف این عملیات بوده اند‪.‬اما اوج این افشاگری ها‬ ‫مربوط به الم��ان و صدراعظم و دیگر مقام ه��ای بلند پایه‬ ‫این متحد نزدیک امریکا بود که نش��ان م��ی داد نهاد های‬ ‫جاسوسی امریکا حتی تماس های تلفنی رهبران سیاسی‬ ‫المان را شنود م ی کنند‪ .‬روزنامه واشنگتن پست هم ب ر اساس‬ ‫انتشار اسنادی که ادوارد اس��نودن‪ ،‬انها را درز داده است در‬ ‫یک افشاگری شواهدی ارائه کرد که نشان داد سازمان های‬ ‫جاسوسی امریکا در سال ‪ 231 ،2011‬عملیات تهاجم سایبری‬ ‫را ط راحی و سازمان دهی کرده است‪.‬‬ ‫اسنادی که ادوارد اس��نودن در اختیار واشنگتن پست‬ ‫قرار داد نشان م ی دهند در چارچوب این پروژه ‪ 652‬میلیون‬ ‫دالری‪ ،‬هر سال‪ ،‬در ده ها هزار دستگاه رایانه‪ ،‬روتر و فایروال ها‬ ‫اش��یاء پنهانی و بد افزارهای پیشرفته کاش��ته شده بود و‬ ‫طرح هایی در جریان بوده تا این رقم را به میلیون ها افزایش‬ ‫دهد‪ .‬مطابق اسناد افشا شده اس��نودن‪ ،‬در سال ‪213 ،2011‬‬ ‫تهاجم سایبری انجام ش��ده که از میان انها سه چهارم انها‬ ‫مواضعی را ه��دف گرفته اند که «مواض��ع در اولویت های‬ ‫اولیه» بوده اند‪.‬‬ ‫واشنگتن پست م ی نویسد طبق انچه مقامات سابق‬ ‫گفته اند‪ ،‬ای ران‪ ،‬روسیه‪ ،‬چین و کره شمالی در زمره اهدافی‬ ‫بوده اند که در ردیف اولویت های این حمله ها قرار داشته اند‪.‬‬ ‫اس��نودن که هم اکنون تحت حمایت روسیه در این کشور‬ ‫نگاه داشته م ی شود در لیس��ت کاندیداهای دریافت جایزه‬ ‫صلح نوبل ب رای سال ‪ 2014‬قرار گرفته است‪ .‬او همچنین به‬ ‫دلیل دفاع از ازادی ها و حقوق بشر برنده دو جایزه افشاگر و‬ ‫ساخاروف شده است‪.‬‬ ‫به وزارت خارجه مسیری منطق ی تر را طی کرد و خیلی زود‬ ‫دو طرف به توافق مقدماتی دست یافتند‪ .‬این توافق را باید‬ ‫مهمترین دستاورد کاترین اشتون در سمت مسئول سیاست‬ ‫خارجی اتحادیه اروپا به ش��مار اورد‪.‬اشتون که پیش از این‪،‬‬ ‫کمیس��ر عالی اتحادیه اروپا در امور تجارت و بازرگانی بود‬ ‫ب رای نخستین بار اواخر اسفند ماه به ته ران سفر کرد تا گام‬ ‫مثبت دیگری در بهبود روابط ای ران و غرب پس از تشکیل‬ ‫دولت روحانی برداشته شود‪ .‬البته انتقادهای فراوانی در مورد‬ ‫عملکرد اش��تون صورت م ی گیرد که مهمترین ان نداشتن‬ ‫کاریزما و نیز تجربه نداشتن ب رای س��متی است که نیاز به‬ ‫تبحر و تجربه فراوان دارد‪.‬‬ ‫اش��تون که عضو حزب کارگر بریتانیاس��ت‪ ،‬در سال‬ ‫‪ ۱۹۹۹‬توانست لقب بارونس دریافت کند‪ .‬او که در خانواده ای‬ ‫از طبقه کارگر در لنکش��ر بریتانیا به دنیا امده پیش از انکه‬ ‫فعالیت خود را رسما در عرصه سیاس��ی بریتانیا اغاز کند‪،‬‬ ‫در کمپین خلع سالح هس��ته ای فعالیت م ی کرد و تا مقام‬ ‫معاونت رئیس این س��ازمان فعال در زمینه ضدتسلیحات‬ ‫هسته ای بریتانیا پیش رفت‪.‬‬ ‫او همچنین قب��ل از انکه وارد مقر اتحادی��ه اروپا در‬ ‫بروکسل ش��ود‪ ،‬مدیر بازرگانی یک ش��رکت مشاور در امور‬ ‫مدیریتی بود و در شورای مرکزی اموزش مددکاران اجتماعی‬ ‫نیز فعالیت کرده است‪ .‬خانم اشتون ب رای مدتی نیز معاون‬ ‫مدیر انجمنی بود که در امور خانواده های تک سرپرس��ت‬ ‫فعالیت م ی کرد‪.‬‬ ‫او در زمان نخس��ت وزیری تونی بلر در بریتانیا معاون‬ ‫وزیر اموزش و مهارت ها و نیز مسئول اداره تحقیقات قانون‬ ‫اساسی شد و در س��ال ‪ ،۲۰۰۶‬به عضویت شورای سلطنتی‬ ‫درامد که نهادی تشریفاتی اس��ت و اعضای هیات دولت و‬ ‫برخی ش��خصی ت های دیگر در ان عضویت دارند‪ .‬کاترین‬ ‫اشتون در دولت گوردون ب راون‪ ،‬نخس ت وزیر پیشین بریتانیا‪،‬‬ ‫نیز حضور داشت و در سال ‪ ۲۰۰۸‬به عنوان جانشین کمیسر‬ ‫بریتانیا در اتحادیه اروپا معرفی شد‪.‬‬ ‫انتخاب کاترین اش��تون به عنوان مس��ئول سیاست‬ ‫خارجی اتحادیه اروپا‪ ،‬واکنش منتقدان را که او را دیپلماتی‬ ‫گمنام و نه چندان اشنا به سیاس��ت م ی خواندند‪ ،‬به دنبال‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫در ان زمان‪ ،‬انتخاب کاترین اشتون به عنوان کمیسر‬ ‫اتحادیه اروپا در امور بازرگانی و تجارت‪ ،‬انتقادهایی را به دنبال‬ ‫داشت و گفته شد که او در این سمت باید مذاکراتی کلیدی‬ ‫را با کانادا‪ ،‬کره و سازمان تجارت جهانی پیش ببرد‪ ،‬در حالی‬ ‫که تجربه زیادی در بخش بازرگانی ندارد‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬او پس از انتصابش در این سمت‪ ،‬توانست‬ ‫توافقنامه تج��ارت ازاد اتحادیه اروپا با کره را به س��رانجام‬ ‫برساند‪ .‬گفته م ی شود که خانم اش��تون بعد از ان به عنوان‬ ‫نماینده عالی و مس��ئول سیاس��ت خارج��ی اتحادیه اروپا‬ ‫انتخاب ش��د که دولت بریتانیا به دنبال انتصاب تونی بلر‪،‬‬ ‫نخس ت وزیر پیش��ین بریتانیا‪ ،‬به عنوان رئیس شورای اروپا‬ ‫بود و به شرطی حاضر ش��د از این درخواست دست بکشد‬ ‫که پس��ت نماینده عالی اتحادیه اروپا به ی��ک بریتانیایی‬ ‫داده شود‪.‬‬ ‫این دیپلمات نه چندان محب��وب میان اروپای ی ها در‬ ‫سال پیش رو هم ماموریت دش��واری دارد که ان هم نهایی‬ ‫کردن توافق هسته ای ای ران و ‪ 5+1‬است‪ .‬مطمئنا دستیابی‬ ‫به توافق نهایی م ی تواند جایگاه اشتون در حیطه سیاست‬ ‫اروپا به عنوان فردی که یکی از دش��وارترین و پرتنش ترین‬ ‫پرونده های سیاسی را به سرانجام رساند‪ ،‬ارتقا بخشد‪.‬‬ ‫چهره های بین الملل‬ ‫متولد‪1951 :‬‬ ‫تحصیالت‪ :‬دکترای محافظت از موتورهای فضاپیما از‬ ‫دانشگاه کالیف رنیای جنوبی‬ ‫با اینک��ه اخوان المس��لمین ریش��ه دار تری��ن جریان‬ ‫اس�لامگرای منطقه به ش��مار م ی اید و س��ابقه بی��ش از ‪80‬‬ ‫س��ال فعالیت سیاس��ی‪ ،‬اجتماعی و مذهبی در مصر دارد‪ ،‬اما‬ ‫ب ی تجربگی اخوان ی ه��ا در حکومت داری باعث ش��د تا دوران‬ ‫حکمرانی اخوان المس��لمین در مصر فراتر از یک س��ال نرود‪.‬‬ ‫محمد مرس��ی کاندیدای مورد حمایت اخوان که در انتخابات‬ ‫ژوئن ‪ 2012‬در رقابتی بس��یار نزدیک با احمد شفیق پیروز شده‬ ‫بود یک سال بعد توس��ط ارتش و در پی اعتراض های گسترده‬ ‫مردم مصر از ریاس��ت جمهوری مصر خلع شد‪ .‬مرسی به عنوان‬ ‫اولین رئی س جمهور پس از پایان حکومت حس��نی مبارک که‬ ‫در انتخاباتی نس��بتا ازاد به پیروزی رس��یده بود در دوران یک‬ ‫ساله ریاست جمهوری خود تصمیماتی را اتخاذ کرد که از لحاظ‬ ‫حقوقی و سیاسی بحث و جدل های بسیاری را در مصر به دنبال‬ ‫داش��ت و اولین انها در لغو حکم دادگاه قانون اساسی مصر در‬ ‫انحالل پارلمان و فراخواندن نمایندگان ب��ه حضور در پارلمان‬ ‫جهت ادامه فعالیت خود بود که با مخالفت های شدید و سخت‬ ‫دادگاه قانون اساسی مصر مواجه شد تا پس از تنش های بسیار‬ ‫مرس��ی در ب رابر تصمیم دادگاه قانون اساس��ی مصر مبنی بر‬ ‫منحل بودن پارلمان و لزوم برگ��زاری انتخابات جدید پارلمانی‬ ‫ی که به جایگاه ریاست جمهوری ضربه‬ ‫س��ر فرود اورد؛ تصمیم ‬ ‫زد‪ .‬اما این اخرین تصمیم اش��تباه مرسی نبود‪ .‬پس از ان مصر‬ ‫ش��اهد اعالم متمم قانون اساسی این کش��ور از جانب مرسی‬ ‫و تاکی��د رئی س جمهوری مصر بر الزم االجرا بودن دس��توراتش‬ ‫بود تا در کنار ان دس��تور به برکن��اری «عبدالمجید محمود»‪،‬‬ ‫دادستان کل مصر و انتصاب «طلعت عب داهلل» دهد که این اقدام‬ ‫محمد مرس��ی نیز با جنجال های بسیار رسانه ای و تبلیغاتی و‬ ‫درعی ن حال بحث و جدل های بسیار حقوقی و قانونی همراه شد‬ ‫فرود موج‬ ‫محمد مرسی‬ ‫دیپلمات خاکستری‬ ‫وندی شرمن‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫و سپس مدرک کار شناسی ارشد خود را در رشته فعالی ت های‬ ‫اجتماعی در دانشگاه مریلند دریافت کرده است‪ .‬وندی شرمن‬ ‫اما بعدها معاون ش��رکت الب رایت اس��تونبریج‪ ،‬یک شرکت‬ ‫بی ن المللی فعال در امور اس��تراتژیک و برنامه ریزی شد که‬ ‫تحت مدیریت مادلین الب رات‪ ،‬وزیر امور خارجه پیشین امریکا‬ ‫قرار داشت‪.‬شرمن همچنین در فاصله س��ال های ‪ ۱۹۹۷‬تا‬ ‫‪ ،۲۰۰۱‬مشاور وزیر امور خارجه و نیز مشاور ویژه بیل کلینتون‪،‬‬ ‫رئی س جمهور پیشین امریکا بود‪.‬شرمن به دلیل فعالی ت هایی‬ ‫که منجر به توافق هس��ته ای امریکا با کره شمالی در سال‬ ‫‪ ۱۹۹۷‬در زمان ریاس��ت جمهوری کلینتون شد به «درب باز‬ ‫کن» در وزارت امور خارجه امریکا معروف است‪ .‬این معاون‬ ‫سیاسی وزیر امور خارجه امریکا در زمان ریاست جمهوری بیل‬ ‫کلینتون رئیس مذاکرات هسته ای با کره شمالی بوده که به‬ ‫همراه مادلین الب رایت ریاست مذاکره کننده هسته ای امریکا‬ ‫را بر عهده داشت‪.‬‬ ‫الب رایت از ان زم��ان به بعد به ش��رمن لقب «بازرس‬ ‫ویژه» در امور گفت و گو ها را داده بود و وظیفه او این بود که‬ ‫واقعیت را از دروغ تش��خیص دهد‪ .‬گفت و گوهای ان زمان‬ ‫با کره ش��مالی در نهایت در زمانی که به نظر م ی رس��ید با‬ ‫توافقی قطعی به پایان برسد و ب ر اساس ان کره شمالی تمام‬ ‫فعالی ت های هس��ته ای خود را متوقف سازد‪ ،‬تحت مدیریت‬ ‫دولت کلینتون با شکست مواجه شد‪.‬‬ ‫بعد از ان‪ ،‬زمانی ک��ه دولت بوش‪ ،‬کار ها را در دس��ت‬ ‫تو گو ها با کره شمالی‬ ‫گرفت‪ ،‬شرمن از دولت خواست که گف ‬ ‫را دوباره از س��ر بگیرد و معتقد بود که توافق قطعی در این‬ ‫زمینه به زودی از راه م ی رس��د‪ .‬به ج��ای ان‪ ،‬بوش مذاکرات‬ ‫مستقیم را قطع کرد و بعد از ان دوباره در سال ‪ ۲۰۰۷‬خواهان‬ ‫گفت و گوی مستقیم شد اما دیگر کار از کار گذشته و خیلی‬ ‫دیر شده بود‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫متولد‪1949:‬‬ ‫تحصیالت‪ :‬کارشناسی ارشد فعالی ت های اجتماعی‬ ‫سومین مقام ارش��د وزارت خارجه امریکا که به «در‬ ‫باز کن وزارت خارجه» معروف اس��ت در سال گذشته بیشتر‬ ‫به دلیل مواضع ضد ای ران ی اش مورد توجه رس��انه ها و البته‬ ‫اعتراض مقام های کش��ورمان قرار گرفت‪ .‬وندی شرمن که‬ ‫مذاکره کننده ارشد امریکا در مذاکرات هسته ای ‪ 5+1‬با ای ران‬ ‫است یک بار در جمع سناتورهای امریکایی زمانی که مورد‬ ‫سوال قرار م ی گیرد که چرا باید به روحانی اعتماد کنید خطاب‬ ‫به سناتورها م ی گوید که من به کسانی که با انها در مذاکرات‬ ‫دور یک میز م ی نشینم اعتماد نم ی کنم و اضافه م ی کند ما‬ ‫م ی دانیم که «فریبکاری بخشی از دی ان ای انهاست»‪ .‬این‬ ‫جمله باعث تعبیر اهانت امیز بودن از سوی برخی محافل‬ ‫در داخل ای ران گردید و در پرسشهای متعاقبی که از وزارت‬ ‫امور خارجه امریکا در مورد این جمله شد‪ ،‬مشخص شد که‬ ‫منظور خانم شرمن هیات مذاکره کننده ای ران بوده است‪ .‬این‬ ‫موضع در حالی از س��وی شرمن اتخاذ ش��ده که او همزمان‬ ‫تالش م ی کرد تا تحریم های جدید علیه ای ران وضع نشود‪ .‬او‬ ‫در موضع گیری جنجالی دیگری گفته بود که پول و کاالیی‬ ‫که دولت ای ران به فق را و نیازمندان توزیع م ی کند از ازاد شدن‬ ‫بخشی از پول های ای ران نزد بانک های غربی حاصل شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫این خان��م الغر اندام ب��ا موهای خاکس��تری راه غیر‬ ‫معمولی را ب رای رس��یدن به پس��ت فعلی خ��ود به عنوان‬ ‫معاون سیاسی وزیر امور خارجه یعنی فرد شماره سه وزارت‬ ‫امور خارجه امریکا‪ ،‬طی کرده است‪ .‬او که زاده مریلند است‪ ،‬در‬ ‫کالج در رشته جامع ه شناسی و مطالعات شهری درس خوانده‬ ‫و شاید بتوان گفت جرقه اعتراض های بعدی که جامعه مصر را‬ ‫به اشوب کشید و به برکناری مرسی از قدرت منتهی شد در این‬ ‫تصمیم مرسی خالصه م ی شود‪ .‬در کنار تصمیمات حقوقی و‬ ‫قضایی‪ ،‬فرمان های دیگری از محمد مرسی نیز صادر شد که در‬ ‫صدور فرمان عفو زندانیان امنیتی و ازادی انها نمود پی دا م ی کرد؛‬ ‫موضوعی که برخی از کارشناس��ان و صاحب نظ ران بر این باور‬ ‫هستند که موجب بازگشت ناامنی و تشدید هرج ومرج در مصر و‬ ‫به ویژه صحرای سینا شد و برخی از مصری ها مسئولیت این را‬ ‫به صورت مستقیم متوجه مرسی م ی دانند‪ .‬سرانجام مرسی در‬ ‫‪ 12‬تیرماه ‪ 1392‬با اقدام نظامیان و با بیانیه فرمانده ارتش مصر‬ ‫عبدالفتاح السیس��ی و حمایت نماینده مخالفان دولت محمد‬ ‫الب رادعی‪ ،‬شیخ االزهر‪ ،‬ش��یخ احمد الطبیب و پاپ مسیحیان‬ ‫قبطی مصر‪ ،‬پاپ تواضروس دوم‪ ،‬از قدرت برکنار شد‪ .‬طی همان‬ ‫بیانیه عدلی منصور‪ ،‬رئیس دادگاه قانون اساسی مصر به عنوان‬ ‫رئی س جمهور موقت دولت انتقالی تعیین ش��د‪ .‬همچنین ‪300‬‬ ‫نفر از س��ران اخوان تحت تعقیب قرارگرفته و ش��خص محمد‬ ‫مرس��ی در گارد ریاست جمهوری بازداشت ش��د‪.‬بعد از برکناری‬ ‫مرسی درگیری های شدیدی بین موافقان و مخالفان این حرکت‬ ‫در سطح مصر اغاز ش��د‪ .‬موافقان مرس��ی در دو منطقه رابعه‬ ‫عدویه و میدان النهضه دس��ت به تحصن زدند و در هر جمعه‬ ‫راهپیمای ی های گسترده برگزار م ی کردند‪ .‬این تحصن ها باالخره‬ ‫با دخالت ارتش به شدت سرکوب ش��د که به کشته شدن بیش‬ ‫از ‪ 500‬نفر که اکثرا از طرفداران اخوان المسلمین بودند انجامید‬ ‫و در نهایت باعث ش��د تا مقام های قضایی و سیاسی مصری‬ ‫گروه اخوان المسلمین را به عنوان گروهی تروریستی معرفی و‬ ‫فعالی ت های این گروه را در مصر ممنوع کند‪ .‬مقام های قضایی‬ ‫مصر م ی گویند محمد مرسی ‪ ،‬رئی س جمهور برکنار شده مصر و‬ ‫رهب ران گروه اخوان المسلمین با ده ها اتهام مواجه اند که مجازات‬ ‫بسیاری از این اتهام ها‪ ،‬اعدام یا حبس ابد است‪.‬‬ ‫‪91‬‬ ‫چهره های بین الملل‬ ‫کودتا علیه رئیس جمهور‬ ‫ویکتور یانوکوویچ‬ ‫متولد‪ :‬جوالی ‪1950‬‬ ‫تحصیالت‪ :‬فارغ التحصیل انس��تیتو پل ی تکنیک‬ ‫دونتسک‬ ‫نیم ی از اوکراین ی ها که متمایل به غرب و پیوستن‬ ‫به اتحادیه اروپا هس��تند او را خائن م ی دانند و نیم ی دیگر‬ ‫که نگاه به ش��رق و مس��کو دارند‪ ،‬او را قربانی توطئه غرب‬ ‫م ی دانند‪ .‬ویکتور یانوکوویچ که پس از تشدید درگیری ها در‬ ‫اوکراین و کشته شدن نزدیک به صد نفر در جریان اعتراض ها‬ ‫از ک ی ]ف فرار کرد و به پوتین پناه برد‪ ،‬از سال ‪ 2010‬در مقام‬ ‫ریاست جمهوری اوکراین حضور داشت‪.‬‬ ‫البته یانوکوویچ در س��ال ‪ 2004‬هم خود را ب رای احراز‬ ‫مقام ریاست جمهوری اوکراین کاندید کرده بود و در دور دوم‬ ‫ناصر شامات‬ ‫چهره ها‬ ‫‪92‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫بشار اسد‬ ‫متولد‪1965 :‬‬ ‫تحصیالت‪ :‬چشم پزشک‬ ‫در یک سال گذشته برخالف بسیاری از پی ش بین ی ها‬ ‫بشار اسد در مقابله با مخالفان مس��لح حکومت سوریه که‬ ‫حت��ی القاعده هم در میان ش��ان حضور دارد‪ ،‬دس��ت باال را‬ ‫انتخابات برنده ش��د‪ ،‬ولی در دور سوم که به اساس مطالبه‬ ‫اپوزیس��یون برگزار ش��د‪ ،‬انتحابات را به ویکتور یوشینکو‬ ‫باخت‪ .‬او در زمان اتحاد شوروی و در سال ‪ 1976‬رهبری اداره‬ ‫حمل و نقل اتحادیه یک تولی��دی را بر دوش گرفت و این‬ ‫سمت به یانوکوویچ امکان کسب عضویت حزب کمونیست‬ ‫اتحاد شوروی را اعطا کرد‪.‬‬ ‫او در دوران نوجوان��ی و جوان��ی ب��ه خاط��ر جرائ��م‬ ‫خشونت امیز زندانی شده بود و در سال های پایانی حکومت‬ ‫ش��وروی در مدیریت صنایع و امور محلی به سطوح عالی‬ ‫رسید و در سال ‪ ۱۹۹۷‬رئیس شورای محلی منطقه دونتسک‬ ‫شد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 2002‬یانوکوویچ از طرف شورای عالی اوکراین‬ ‫به س��مت صدراعظم این کشور منصوب ش��د که کارنامه‬ ‫موفق از خود به جا گذاشت‪ .‬در دوران صدارت یانوکوویچ رشد‬ ‫اقتصاد اوکراین در سال ‪ 2004‬به حد ب ی سابقه ‪14‬درصد رسید‬ ‫و سرمایه گذاری های مستقیم خارجی در اقتصاد اوکراین به‬ ‫اندازه چندین میلیارد دالر افزایش یافت‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 2004‬یانوکووی��چ از طرف مقام��ات حاکم‬ ‫ب رای مقام ریاست جمهوری کاندید شد اما نتوانست به کاخ‬ ‫ریاست جمهوری راه یابد‪ .‬ویکتور یانوکوویچ در دومین دور‬ ‫از رای گیری های انتخابات ریاست جمهوری در سال ‪2010‬‬ ‫با کسب حدود ‪ 3/5‬درصد رای بیش��تر از یولیا تیموشنکو‬ ‫نخس ت وزیر وقت‪ ،‬به پیروزی رسید‪.‬‬ ‫او در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 2004‬که پس از‬ ‫حوادث موس��وم به «انقالب نارنجی» برگزار شد‪ ،‬شکست‬ ‫سختی خورده بود ولی در س��ال ‪ 2007‬توانست بار دیگر به‬ ‫حزب تح��ت رهبری خود ب��ه نام حزب منطق��ه ای تحرک‬ ‫جدیدی داده و به اتکا ان به مقام نخس ت وزیری برسد‪.‬‬ ‫یانوکوویچ در سال های بعد توانست از بروز اختالف‬ ‫شدید بین یوش��ینکو و نخس��ت وزیرش خانم تیموشنکو‬ ‫بهره برداری کرده و با استفاده از نارضایتی عمومی به خاطر‬ ‫پیامدهای بحران اقتصادی جهانی در اوکراین در سال ‪2010‬‬ ‫در انتخابات ریاس��ت جمهوری به پیروزی برسد اما از حدود‬ ‫چهارماه قبل و در پی ممانعت یانوکوویچ از امضای پیمان‬ ‫تجارتی با اتحادی��ه اروپا که تحت فش��ار حکومت پوتین‬ ‫صورت گرفته بود‪ ،‬اعتراض ها علی��ه رویکرد یانوکوویچ در‬ ‫اطاعت از پوتین باال گرف��ت‪ .‬در ادامه این اعتراضات مداوم‬ ‫که به خشونت کشیده شد‪ ،‬دولت یانوکوویچ عمال اقتدار و‬ ‫مشروعیت خود را از دست داد‪.‬‬ ‫پارلم��ان اوکراین روز بیس��ت و یک فوری��ه وی را از‬ ‫مق��ام ریاس��ت جمهوری برکنار ک��رد‪ .‬وی روز بع��د از کاخ‬ ‫ریاس��ت جمهوری و ش��هر ک ی یف گریخت‪ .‬دولت موقت‬ ‫اوکراین حکم بازداشت وی را صادر کرده است‪.‬‬ ‫اما ماجرای یاناکوویچ به همی ن جا ختم نش��د او چند‬ ‫روز پس از خروج از اکراین در یک کنف رانس مطبوعاتی در‬ ‫روسنت روسیه اعالم کرد که همچنان رئی س جمهور قانونی‬ ‫این کشور است‪.‬‬ ‫او همچنی��ن اق��دام پارلم��ان اکرای��ن در انتخ��اب‬ ‫رئی س جمهور موقت را غیرقانونی خواند و از مقامات روسیه‬ ‫خواست تا امنیتش را در ب رابر عناصر افراطی تضمین کند‬ ‫او در عین حال اقدام مخالف��ان را یک کودتا علیه حکومت‬ ‫قانونی خود دانست و کشورهای غربی را متهم به مشارکت‬ ‫در انجام این کودتا کرد‪.‬‬ ‫این حضور او در روس��نت روسیه از سوی کارشناسان‬ ‫به عنوان نمادی از حمایت همه جانبه مسکو ار رئی س جمهور‬ ‫برکنارش��ده اکراین تحلیل ش��د پس از حضور یانوکوویچ‬ ‫در کنف رانس مطبوعاتی در روس��نت بود که ارتش روسیه‬ ‫به طور رس��می در ش��بهه جزیره کریمه مانور نظامی داد و‬ ‫از همانجا زمزمه ها ب رای جدایی ای��ن منطقه خود مختار از‬ ‫اکراین و پیوستن این شبه جزیره به قلمرو سرزمینی روسیه‬ ‫شنیده شد‪.‬‬ ‫ق��رار اس��ت در چن��د روز این��ده رفراندوم��ی درباره‬ ‫پیوس��تن کریمه به روس��یه برگزار ش��ود‪ .‬این موضوع با‬ ‫مخالفت های کشورهای غربی مواجه ش��ده است‪ .‬امریکا‬ ‫از هم اکنون اعالم کرده اس��ت ک��ه نتایج ای��ن رفراندوم را‬ ‫نخواهد پذیرفت‪.‬‬ ‫داش��ت‪ .‬از نظر نظامی توانست بس��یاری از مناطقی که در‬ ‫اختیار مخالفان مسلح بود را بازپس گیرد و از بعد سیاسی هم‬ ‫با وجود اختالف های فراوان در جبهه دش��منانش توانست‬ ‫موقعیت بهتری داشته باشد‪.‬‬ ‫نقطه اوج تحوالت یک سال اخیر سوریه را باید توافق‬ ‫امریکا و روسیه ب رای نابودی تس��لیحات شیمیایی سوریه‬ ‫دانست که این هم امتیازی بود که اسد ناگزیر از دادن ان بود‪.‬‬ ‫یک سوریه بدون تسلیحات ش��یمیایی خطر کمتری ب رای‬ ‫منطقه و جهان دارد‪.‬‬ ‫با به کار رفتن سالح شیمیایی در حمله ای در سوریه در‬ ‫سوم مرداد سال ‪ ،1392‬غرب به رهبری امریکا انگشت اتهام‬ ‫خود را به سمت دولت بشار اسد گرفت و دولت سوریه را متهم‬ ‫به انجام این حمله کرد و این مس��اله را دلیلی ب رای دخالت‬ ‫احتمالی نظامی خود قرار داد‪ .‬بشار اس��د در واکنش به این‬ ‫ادعاهای مطرح شده درباره اینکه نیروهای سوری از سالح های‬ ‫شیمیایی اس��تفاده کرده اند‪ ،‬این ادعاها را «توهین به عقل‬ ‫سلیم» توصیف کرد و تاکید کرد که سوریه به دست نشانده‬ ‫غرب تبدیل نم ی شود‪.‬‬ ‫اسد با اشاره به رابطه دوستانه سوریه با مسکو هرگونه‬ ‫مداخله نظامی از سوی امریکا در سوریه را مواجهه با شکست‬ ‫دانست‪ .‬در پی این حمالت شیمیایی سازمان ملل بازرسانش‬ ‫را روانه سوریه کرد‪.‬‬ ‫سفر این بازرسان به سوریه و بازدید از مناطق مورد حمله‬ ‫قرار گرفته دستاوردی نداش��ت و انها نتوانستند ثابت کنند‬ ‫که ایا حکومت سوریه در این حمله شیمیایی دست داشته‬ ‫یا مخالفان مسلح دست به این اقدام زنده اند‪ .‬در نهایت و با‬ ‫توافق امریکا و روسیه و همچنین تاثیر ای ران‪ ،‬شورای امنیت‬ ‫سازمان ملل متحد که نتوانسته بود به دلیل اختالف میان‬ ‫کشورهای غ ربی و روسیه قطعنامه ای علیه حکومت سوریه‬ ‫تصویب کند‪ ،‬در جلس ه ای با رای مثبت ‪ 15‬عضو این شورا‪،‬‬ ‫قطعنام ه پیشنهادی امریکا و روسیه ب رای نابودی سالح های‬ ‫شیمیایی سوریه را تصویب کرد‪ .‬در قطعنامه ‪ 2118‬شورای‬ ‫امنیت کاربرد تسلیحات ش��یمیایی در سوریه محکوم شد‬ ‫ولی هی چ کدام از طرفین درگیر در این رابطه متهم نشدند‪.‬‬ ‫طبق این قطعنامه دولت سوریه موظف شد تسلیحات‬ ‫شیمیایی خود را تحویل داده و به بازرسان بی ن المللی اجازه‬ ‫ تردد ازادانه دهد‪ .‬اس��د همچنان تاکید م ی کند که از قدرت‬ ‫کنار نخواهد کشید و احتماال در انتخابات سال اینده شرکت‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫در این میان کنف رانس ژنو ‪ 2‬و شکست دو دور مذاکرات‬ ‫ان احتماال باعث خواهد شد تا هم مخالفان و هم حکومت‬ ‫س��وریه تحت فش��ار کش��ورهای صاحب نفوذ در منطقه و‬ ‫روس��یه و امریکا از مواضع خود کوتاه بیایند تا در نهایت به‬ ‫توافقی حداقلی دست پیدا کنند ‪ -‬که م ی تواند عدم حضور‬ ‫بش��ار اس��د در دولت انتقالی یکی از مهم ترین موارد توافق‬ ‫باشد‪ -‬و سوریه را از بحران قدرت یافتن روز افزون القاعده در‬ ‫این کشور برهانند‪.‬‬ ‫جنگ داخلی سه ساله سوریه تاکنون حدود ‪ 150‬هزار‬ ‫قربانی برجا گذاش��ته و میلیون ها نفر را اواره کش��ورهای‬ ‫همسایه کرده است و شاید همین بحران های انسانی باعث‬ ‫فشار بیش��تر جامعه جهانی ب رای دس��تیابی به توافقی در‬ ‫بحران سوریه شود‪.‬‬ ‫چهره های بین الملل‬ ‫متولد‪1961 :‬‬ ‫تحصیالت‪ :‬دکترای حقوق‬ ‫سالی که گذشت به غیر از موارد معدودی که مهمترین‬ ‫انها تماس تلفنی کوتاه با رئی س جمهور ای ران بود‪ ،‬سالی سرشار‬ ‫از ناکامی ب رای رئی س جمه��ور امریکا بود‪.‬اجرای بس��یاری از‬ ‫برنامه ه��ا و قول های انتخاباتی او با شکس��ت روبه رو ش��د و‬ ‫محبوبیت چش��مگیرش نزد ش��هروندان امریکایی به شدت‬ ‫رنگ باخت‪ .‬هنوز چندی از انتخاب دوباره اوباما نگذش��ته بود‬ ‫که او ناگزیر نخستین شکس��ت خود را‪ ،‬هنگام تصویب قانون‬ ‫«ممنوعیت حمل سالح» تجربه کرد‪.‬‬ ‫رئی س جمهور امریکا پس از حمله فاجع ه بار به دبس��تان‬ ‫س��ندی هوک در نیوتاون و کش��ته ش��دن ش��مار زی��ادی از‬ ‫دانش اموزان این مدرس��ه‪ ،‬الیحه ای ب رای محدود کردن حمل‬ ‫سالح در امریکا ارائه داد که ناکام ماند‪.‬بس��یاری از نمایندگان‬ ‫کنگره این کشور به دلیل نفوذ سیاسی و مالی البی اسلحه‪ ،‬به‬ ‫اصالحات پیشنهادی اوباما رای ندادند‪.‬‬ ‫اوبام��ا روزی را که نماین��دگان کنگره به ط��رح وی رای‬ ‫منفی دادند‪« ،‬روزی شرم اور ب رای واشنگتن» خواند‪.‬پس از این‬ ‫شکس��ت‪ ،‬نمایندگان جمهوریخواه که در مجلس نمایندگان‬ ‫اکثری��ت را دارند‪ ،‬طرح ه��ا و برنامه های اوبام��ا را یکی پس از‬ ‫دیگری ناکام گذاشتند‪ :‬اصالح قانون مهاجرت و تصویب بودجه‬ ‫دولت از جمله این برنامه ها بود‪.‬در پی ان‪ ،‬رسوایی فعالی ت های‬ ‫جاسوسی اژانس امنیت ملی امریکا که از سوی ادوارد اسنودن‬ ‫برمال شد‪ ،‬وجه ه اوباما را در خارج از کشور نیز خدشه دار ساخت‪.‬‬ ‫ب ر اساس این اسناد اشکار ش��د که اژانس امنیت ملی امریکا‪،‬‬ ‫س��ال ها تلفن های همراه و وس��ایل ارتباط جمعی میلیون ها‬ ‫امریکایی و اروپایی را شنود م ی کرده اس��ت‪ .‬نام انگال مرکل‪،‬‬ ‫صدراعظم المان نیز در فهرست ش��نود این اژانس ثبت شده‬ ‫اس��ت‪ .‬یکی دیگر از طرح های انتخاباتی باراک اوباما که ب رای‬ ‫برگ برنده‬ ‫باراک اوباما‬ ‫دموکرات لیبرال‬ ‫جان کری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫هش��دار م ی ده��د و از تن��دروی و جانب��داری متعصبانه از‬ ‫مخالفان بشار اس��د پرهیز م ی کند و در کنار دیگر متحدان‬ ‫واش��نگتن به دو طرف در گیر در سوریه فش��ار م ی اورد تا‬ ‫به توافقی سیاس��ی دس��ت یابند‪ .‬پیش از ای��ن جان کری‬ ‫سال ها ریاس��ت کمیته روابط خارجی س��نای امریکا را بر‬ ‫عهده داش��ت‪.‬البته جان کری با دو مش��کل روبه رو است؛‬ ‫نخست اینکه او نیز درس��ت مانند هیالری کلینتون رابطه‬ ‫چندان حسنه و نزدیکی با باراک اوباما نداشته و ندارد و دیگر‬ ‫اینکه کری با سایر حلقه های سیاست خارجی امریکا که به‬ ‫نوعی با حلق��ه دنیس راس نزدیک هس��تند‪ ،‬دچار تعارض‬ ‫خواهد شد چراکه مش��ی او با حلقه دنیس راس که کامال‬ ‫به نفع اسرائیل و جانبدارانه م ی نماید‪ ،‬متفاوت و تا اندازه ای‬ ‫مس��تقل اس��ت‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬انها جان ک��ری را به اتخاذ‬ ‫رویکردهای س��هل انگارانه در مواجهه با کشورهایی چون‬ ‫ای ران و سوریه متهم م ی کنند‪ .‬جان کری نیز از یک طرف با‬ ‫اتخاذ مواضعی در مخالفت با جنگ و تالش ب رای ترس��یم‬ ‫چهره ای صلح طلب از خود و از طرف دیگر با اعالم حمایت‬ ‫صریح از اسرائیل تالش کرده است یکی به نعل و یکی به‬ ‫میخ بزند‪.‬‬ ‫این سیاس��ت ش��اید چندان صادقانه نباشد ولی در‬ ‫عمل باع��ث اعتماد ش��هروندان امریکایی به این س��رباز‬ ‫قدیم ی جنگ ویتنام شده و وی تاکنون سه بار در سال های‬ ‫‪ ۱۹۹۶ ،۱۹۹۰‬و ‪ ۲۰۰۲‬به عنوان نماینده ایالت ماساچوس��ت‬ ‫راهی سنا شده اس��ت‪ .‬کری م ی داند که ب رای محکم کردن‬ ‫جای پای خود در عرصه سیاسی امریکا ناگزیر است روابط‬ ‫نزدیکی با یهودیان داشته باشد‪ .‬با این حال حمایت کری از‬ ‫الب ی های صهیونیس��ت ها به اندازه هیالری کلینتون وزیر‬ ‫خارجه پیش��ین امریکا و حلقه نزدی��کان او‪ ،‬صریح و علنی‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫متولد‪1943 :‬‬ ‫تحصیالت‪ :‬علوم سیاسی‬ ‫اواخر سال ‪ 91‬و زمانی که اوباما‪ ،‬جان کری را ب رای‬ ‫جانش��ینی هیالری کلینتون به س��نا معرفی کرد رویکرد‬ ‫رئی س جمهور امریکا در قبال ای ران و همچنین بحران های‬ ‫خاورمیانه مشخص شد‪.‬‬ ‫جان کری فردی بود که شدیدا از دیپلماسی و گفت وگو‬ ‫ب رای ح��ل پرونده هس��ته ای ای ران دفاع م ی ک��رد و چندان‬ ‫تمایلی به استفاده از زور ب رای حل بحران ها نداشت‪ .‬در عمل‬ ‫نیز همین اتفاق رخ داد‪ .‬یک سال از نشستن کری بر کرسی‬ ‫وزارت خارجه امریکا م ی گذرد و در این مدت گشایش هایی‬ ‫در پرونده هسته ای ای ران که با بن بس��تی ‪ 10‬ساله روبه رو‬ ‫بود‪ ،‬ایجاد ش��ده و ای ران با ‪ 5+1‬به توافقی مقدماتی دست‬ ‫یافته است‪.‬‬ ‫کری همچنین این شانس را داشت تا ب رای نخستین‬ ‫بار پس از انقالب اسالمی س��ال ‪ 1357‬ای ران با وزیر خارجه‬ ‫کشورمان دیدار کند؛ دیدار ها و تماس هایی که طی ماه های‬ ‫گذش��ته بارها تکرار ش��ده اس��ت‪ .‬در این میان نباید تاثیر‬ ‫تحوالت داخلی ای ران و پیروزی حسن روحانی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری را در گشایش ایجاد شده نادیده گرفت‪.‬‬ ‫در دیگر بحران ه��ا و تنش ها هم ک��ری تالش کرده‬ ‫تا رویکرد تازه ای در پی��ش گیرد‪ .‬توافق صل��ح خاورمیانه‬ ‫دیگر موضوعی اس��ت که کری تالش م ی‪‎‬کند تا دو طرف‬ ‫فلس��طینی و اس��رائیلی را ب رای امضا و اجرای ان ترغیب‬ ‫کند‪ .‬در اقدام ی که در کارنام��ه وزرای خارجه قبلی امریکا‬ ‫سابقه نداشته است‪ ،‬کری طی یک سال اخیر بیش از ‪ 10‬بار‬ ‫به مناطق اشغالی سفر کرده تا دو طرف را ب رای دستیابی به‬ ‫صلح به حرکت وادارد که البته با ادامه شهرک س��ازی های‬ ‫اسرائیل هنوز این تال ش ها نتیجه ای در بر نداشته است‪.‬‬ ‫در مورد بحران س��وریه نیز امریکا ب��ا وجود مخالفت‬ ‫با حکومت اسد‪ ،‬نس��بت به حضور القاعده در خاک سوریه‬ ‫به تصویب رس��اندن ان تالش بسیار کرده اس��ت‪ ،‬قانون بیم ه‬ ‫خدمات درمانی و بهداشتی این کشور اس��ت‪ .‬این طرح که در‬ ‫س��ال ‪ ۲۰۱۰‬تنظیم و به بحث گذاشته ش��د‪ ،‬قرار است در چند‬ ‫مرحله به اجرا درای��د‪ .‬در کانون این طرح‪ ،‬اجباری ش��دن بیمه ‬ ‫درمانی ب رای همه ش��هروندان امریکایی تا پایان مارس سال‬ ‫‪ ۲۰۱۴‬ق��رار دارد‪ .‬در ح��ال حاضر حدود ‪ ۴۰‬میلی��ون امریکایی‬ ‫فاقد بیمه درمانی هس��تند‪ .‬در اجرای این طرح‪ ،‬ناهنجاری ها و‬ ‫دشواری های بسیاری بروز کرد که حتی ناخشنودی طرفداران‬ ‫اجرای ان را نیز سبب شده است‪ .‬از جمله اینکه حدود یک ماه‬ ‫پیش از راه اندازی وب س��ایتی که قرار بود بسته های گوناگون‬ ‫بیمه درمانی به شهروندان فاقد بیمه ارائه دهد‪ ،‬مشکالت فنی‬ ‫و خطاهای بس��یاری بروز کرد‪.‬هم چنین بر خالف توافق هایی‬ ‫که میان دولت و نمایندگان ش��رکت های بیمه صورت گرفته‬ ‫بود‪ ،‬برخی از این ش��رکت ها نرخ خدمات درمانی و بهداش��تی‬ ‫خود را افزایش دادند و این تصمیم یک طرفه را از طریق نامه به‬ ‫اطالع اعضای بیمه شده خود رس��اندند؛ امری که به نارضایتی‬ ‫شدید بیمه ش��دگان انجامید‪.‬اما همانطور که اشاره شد سالی‬ ‫که گذش��ت ب رای رئی س جمهور امریکا خال��ی از موفقیت هم‬ ‫نبوده است‪.‬‬ ‫یکی از اقدام��ات مثبت وی در س��ال ‪ ،۲۰۱۳‬گفت وگوی‬ ‫تلفنی ‪ ۱۵‬دقیق��ه ای او با رئی س جمهور ای ران‪ ،‬حس��ن روحانی‬ ‫در ماه سپتامبر بوده است که از سرگیری مذاکرات بی ن المللی‬ ‫بر سر پرونده هس��ته ای ای ران را به همراه داشته است که فعال‬ ‫دو طرف به توافق مقدماتی دست یافته اند‪ .‬اوباما در این رابطه‬ ‫م ی گوید‪« :‬با اینکه رسیدن به توافق نهایی با ای ران دشوار است‬ ‫اما با روی کار امدن دولت جدید در این کشور‪ ،‬فرصتی منحصر‬ ‫به فرد ب رای رسیدن به تفاهم با ته ران به دست امده است‪».‬اما‬ ‫منتقدان اوباما م ی گویند‪« :‬او سخنران ماهری است که توانایی‬ ‫به کرسی نشاندن حرف خود را ندارد‪».‬‬ ‫‪93‬‬ ‫چهره چهارم‬ ‫چهره ورزش‬ ‫راه خودم را می روم‬ ‫چهره ها‬ ‫‪94‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 212‬‬ ‫حسین فرکی‪ ،‬مربی ارام فوتبال ایران ‪ ،‬سال‪92‬‬ ‫در صدر لیگ برتر قرار گرفت‬ ‫حسین فرکی در سالی که گذشت توانس�ت در صدر جدول‬ ‫لیگ برتر فوتبال قرار گیرد و به زعم مجله مثلث چهره سال ورزش‬ ‫باش�د‪ .‬او با فوالد تا پایان س�ال‪ 92‬کار بزرگی انجام داد و توانست‬ ‫بدون جنجال باالی فوتبال ایران ق�رار گیرد؛ هرچند در هفته های‬ ‫پایانی برای رسیدن به جام کار دشواری دارد‪.‬‬ ‫چهره ورزش‬ ‫ش�ما یکی از مربیان موفق سال های اخیر فوتبال‬ ‫ای ران بوده اید‪ .‬چه اتفاقی در خود شما رخ داده که در‬ ‫ش رایطی این چنینی ق رار گرفته اید؟‬ ‫در من اتفاقی نیفتاده‪ .‬از اول که خودم را ش��ناختم‬ ‫همین بودم‪ .‬چه وقتی که بازی م ی ک��ردم و چه حاال که کار‬ ‫مربیگری م ی کنم در هر دو بخش همین بودم که هس��تم‪.‬‬ ‫خیلی کار خاصی انجام ندادم‪ .‬به هر حال یک سری اعتقادات و‬ ‫یک سری اصول و تفکرات هست‪ .‬من در دوره بازیگری نیز شاید‬ ‫در مجموع تنها یک بار محروم شدم که ان هم به دوران قبل از‬ ‫انقالب برم ی گردد‪ .‬این نشان م ی دهد که بنده از اول به یک سری‬ ‫اصول اعتقاد داشتم و حاال هم که در بخش مربیگری فعالیت‬ ‫م ی کنم و چند سالی است که در خدمت فوتبال ملی بوده ام ‪،‬‬ ‫این اعتقادات را حفظ کرده ام‪.‬‬ ‫تجربیات ملی خیلی به شما کمک کرد‪ .‬این طور‬ ‫نیست؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬تیم مل��ی خیلی به م��ن کمک ک��رد که به‬ ‫اموخته هایم اضافه کنم و وقتی خودم به این عرصه امدم سعی‬ ‫کردم از همه این تجربیات استفاده کنم‪.‬‬ ‫این اصولی که ش�ما از ان صحب�ت م ی کنید چه‬ ‫مسائلی است؟‬ ‫من همیشه به نظم و انضباط و احترام اعتقاد داشتم‪.‬‬ ‫در هر تیمی که به عنوان سرمربی کار کردم از همان ابتدا پای ه‬ ‫را در ان مجموعه بر این گذاشتم که رعایت پنج اصل را همه با‬ ‫هم داشته باشیم‪ .‬این پنج اصل را همیشه روی تابلو م ی نویسم و‬ ‫همیشه همراه مان هست‪ .‬ابتدا سالمت است که ادم باید داشته‬ ‫باشد‪ ،‬دوم صداقت کاری است‪ .‬در کنار ان رفاقت است حاال اگر‬ ‫ادم ها با هم رفیق باشند چه معلم با شاگرد‪ ،‬چه شاگرد با شاگرد‪،‬‬ ‫چه کادر فنی با هم‪ ،‬خیلی کارها م ی تواند با موفقیت انجام شود‪.‬‬ ‫بعد از ان رقابت است؛ یک رقابت سالم‪ .‬هر کسی باید بتواند حق‬ ‫خود را بگیرد و حقی هم از کسی ضایع نشود و البته بعد از اینها‬ ‫دیانتاست؛یعنیاعتقاداتمجموعه‪.‬به ه ر حالاینهاپنچاصلی‬ ‫است که ما همیشه جلوی چشم مان هست‪ .‬سعی م ی کنیم در‬ ‫این چارچوب حرکت کنیم‪ .‬خدا هم کمک م ی کند و ما هم کار‬ ‫خاصی انجام نم ی دهیم‪ .‬شاید خیل ی ها چنین کاری نم ی کنند‬ ‫یا به ه ر حال شعار ان را م ی دهند و در عمل چیز دیگری هستند‬ ‫ولی اعتقاد من بر این اصول است و در مجموعه خودم اولین‬ ‫کسی هستم که این موارد را رعایت م ی کنم و تا جایی پیش‬ ‫م ی روم که همه چیز در جای خودش قرار بگیرد‪.‬‬ ‫اینکه م ی گویی�د از خودتان ش�روع م ی کنید اگر‬ ‫بخواهید مصداقی ب رای ان بیاورید و مثالی بزنید به‬ ‫چه مواردی اشاره م ی کنید؟‬ ‫شاید بازیکنی با من کار م ی کند که هنوز معنی این‬ ‫پنج اصل را نداند‪ .‬شاید از فضای دیگری امده که به قول معروف‬ ‫در انجا اتفاقات ناخوشایندی را دیده است‪ .‬وقتی به مجموعه ما‬ ‫م ی اید شاید ابتدا تصور این صحب ت هایی که م ی کنم ب رایش‬ ‫باورکردنی نباشد ولی ما سعی م ی کنیم رعایت این پنج اصل را‬ ‫در عمل نشان دهیم‪ .‬به همین خاطر است که من از خودم شروع‬ ‫م ی کنمیعنیسعیم ی کنمبه عنوانیکادمسالمکارمراانجام‬ ‫دهم و در رفتار با بازیکنان صداقت را نشان دهم‪ ،‬حسن نیتم را‬ ‫نشان دهم که بارها این اتفاق افتاده و موردهایی پیش امده که‬ ‫من این موضوع را به انها ثابت کردم‪.‬‬ ‫متاس��فانه این موضوع صحت دارد و انتظ��ار ما از‬ ‫ادم هایی بیشتر است که در فوتبال بوده اند‪ ،‬سال ها خودشان‬ ‫بازی کرده اند و تجربه دارند‪ .‬حاال این ادم ها م ی ایند و مسئولیت‬ ‫م ی گی رند‪ .‬خب مطمئنا نگاه اینها با کسانی که تازه وارد فوتبال‬ ‫م ی شوند باید متفاوت باشد‪ .‬اینهایی که در فوتبال بوده اند بهتر‬ ‫م ی توانند کمک کنند‪ .‬چون پذیرش انها ب رای بازیکنان بهتر‬ ‫اس��ت‪ .‬اما عده ای در فوتبال به طور موقت م ی ایند و ما از انها‬ ‫هیچ انتظاری نداریم‪ .‬شما حساب کنید که یک مدیر ناوارد به‬ ‫یک باشگاه م ی اید و به محض اینکه تیم دو تا باخت م ی اورد‪،‬‬ ‫م ی گوید ‪ 10‬درصد جریمه! این در حالی است که هنوز پول را‬ ‫به بازیکن نداده و فقط دنبال یک بهانه است‪ .‬این مدیر دیگر‬ ‫نم ی داند اولین مشکل را در اصل خودش با این تصمیم گیری‬ ‫غلط ایجاد م ی کند‪ .‬اما یک مدیر فوتبالی به این فکر م ی کند‬ ‫که چه راهکارهایی پی دا کند تا تیمش را از بحران نجات دهد‪.‬‬ ‫مطمئنامدیریکهسردوگرمچشیدهفوتبالاستنتیجهبهتری‬ ‫از کارش خ واهد گرفت‪.‬‬ ‫ایا فوتبال ی ها خودش�ان در س�ال های اخیر خوب‬ ‫عمل کرده اند؟ مثال در بحث های فرهنگی و اخالقی‬ ‫ما در سال های اخیر ش�اهد داللی‪ ،‬تبانی و خیلی‬ ‫مسائل دیگر بوده ایم‪ .‬ایا اهالی فوتبال خودشان در‬ ‫این موارد خوب عمل کرده اند؟‬ ‫به نظر من نه‪ .‬خیلی در این بحث ضعیف بوده ایم‪.‬‬ ‫متاسفانه این به شخصیت خود افراد برم ی گردد‪ .‬یعنی مربیانی‬ ‫که در سال های بازیگری ش��ان رفتارهای نادرستی داشته اند‪،‬‬ ‫نم ی توانند نسخه دیگری ب رای بازیکنان شان بپیچند و انچه‬ ‫واقعیت همین است‪ .‬من چهارمین فصل است که‬ ‫در فوالد کار م ی کنم و هیچ وقت هم با هیچ بازیکنی مشکلی‬ ‫نداشتم‪ .‬همه بازیکنانی که از پیش من رفتند با من در ارتباط‬ ‫هس��تند‪ .‬البته ما در تیم ملی هم که بودی��م همین طور بود؛‬ ‫همه بازیکنان تیم ملی با من در ارتباطند و بعد از سال ها با هم‬ ‫دوست هستیم‪ .‬شاگردانی که دو فصل در نفت با انها بودم با‬ ‫وجود اینکه همه انها اکثرشان در لیگ یک هستند ولی با من‬ ‫یزنند‪ .‬نم ی دانم حاال‬ ‫در ارتباط هستند‪ .‬پیام م ی دهند‪ ،‬زنگ م ‬ ‫چگونه م ی شود این موضوع را تعبیر کرد‪ .‬من فکر م ی کنم در‬ ‫ان مقطعی که با هم کار م ی کردیم خالف ان موضوعاتی که‬ ‫خدمت تان عرض کردم را انجام ندادم و هر چیزی که به بچه ها‬ ‫گفتم اول خودم به ان عمل م ی کردم‪ .‬اگر به شاگردمان گفتیم‬ ‫ساعت ‪ 3‬تمرین هست ما خودمان ساعت ‪ 2‬سر تمرین بودیم‪.‬‬ ‫سعی م ی کنم همیشه همه چیز را از خودم شروع کنم و بعد از‬ ‫شاگردانم بخ واهم‪.‬‬ ‫ایا ام�روز پذیرش یک مرب�ی از س�وی بازیکنان‬ ‫سخت تر شده است؟‬ ‫خیلی نه‪ .‬در دوره ما خیلی چیزها سر جای خود بود و‬ ‫فکر م ی کنم شاگردهای ان دوره خیلی متفاوت تر از این نسل‬ ‫هس��تند‪ .‬واقعا نم ی دانم چرا این طور شده و نم ی توانم دلیلی‬ ‫یزنم؛ فوتبالیس ت های‬ ‫ب رای ان بیاورم‪ .‬یک مثال ب رای شما م ‬ ‫ان دوره اگر ازدواج م ی کردند خیلی به ندرت پیش م ی امد که از‬ ‫همسر خود جدا شوند‪ .‬ولی در نسل امروز بازیکنان خیلی راحت‬ ‫با این مساله برخورد م ی کنند‪ .‬انگار این موضوع یک چیز عادی‬ ‫است یعنی خیلی راحت ازدواج م ی کنند و خیلی راحت هم جدا‬ ‫م ی شوند‪ .‬بدون اینکه به انها بر بخورد و ناراحت شوند‪ .‬خب این‬ ‫چیز مهمی است‪ .‬نم ی گویم در ان نسل نبود ولی نه به اندازه‬ ‫امروز‪ .‬به همین دلیل من فکر م ی کنم کار کردن با بازیکن های‬ ‫این دوره خیلی سخت است‪.‬‬ ‫همیشه اهالی فوتبال شما را ب ه عنوان یک مربی‬ ‫با اخالق م ی ش�ناختند اما نه ب ه عن�وان یک مربی‬ ‫قهرمان‪ ،‬اما چند سالی اس�ت که در قهرمانی هم‬ ‫مدعی هستند‪ .‬ما یک چهره جدیدی از اقای فرکی‬ ‫در سال های اخیر م ی بینیم‪ ،‬چهره ای که حاال دنبال‬ ‫جام قهرمانی هم هست و جدا از ان با اخالق بودن‬ ‫و ارام بودنش‪ ،‬جاه طلب هم هس�ت؟ چگونه این‬ ‫مساله را توضیح م ی دهید؟‬ ‫من اصوال ادم واقع گرایی هستم یعنی بیشتر دوست‬ ‫دارم با واقعیت زندگی کنم تا حدس و گمان‪ .‬من در رویا زندگی‬ ‫نم ی کنم‪ .‬همیشه ب رای رس��یدن به موفقیت سعی کردم که‬ ‫کارهایم را با صبر و حوصله و تفکر انجام دهم‪ .‬شاید من خیلی‬ ‫زودتر از اینها م ی توانستم بیایم و کار سرمربیگری را انجام دهم‬ ‫اما م ی دانستم که اگر بخواهم شتابزده عمل کنم امروز اینقدر‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 212‬‬ ‫به اعتقاد من ش��رایط خیل��ی فرق کرده اس��ت‪ .‬ما‬ ‫بحث های فرهنگی زیادی داریم‪ .‬من در مورد خیلی از مسائلی که‬ ‫ممکن است ب رای ج وانان در زندگی شان‪ ،‬در راهشان‪ ،‬در رفتارشان‬ ‫و در مسیری که دارند طی م ی کنند پیش بیاید با انها صحبت‬ ‫م ی کنم‪.‬وقتیباانهاصحبتم ی کنمم ی گویمماازنسلدیگری‬ ‫اقای فرکی! فکر نم ی کنید که االن یکی از مسائل‬ ‫اصلی فوتبال ما همین اس�ت‪ ،‬یعنی ما همیش�ه‬ ‫سعی م ی کنیم اخرین راه و ساده ترین راه را انتخاب‬ ‫کنیم‪ .‬از برخوردهای قهری حرف م ی زنم‪ .‬ما به جای‬ ‫اینکه بیاییم و در فوتبال فرهنگ س�ازی کنیم‪ ،‬به‬ ‫جای اینکه در مسائل فرهنگی با ظرافت و حوصله‬ ‫کار کنیم همیشه ساده ترین و دم دست ی ترین راه را‬ ‫انتخاب م ی کنیم‪ .‬قبول دارید؟‬ ‫در واقع این همان ظ رافت هایی است که مشخص‬ ‫م ی کند یک مربی تا چه حد م ی تواند بازیکنش را‬ ‫اصالح یا اموزش بدهد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫شما از بحث ارتباط با بازیکن شروع کردید‪ .‬ارتباط‬ ‫با بازیکنان امروزی سخت شده است؟ اگر بخواهید‬ ‫دوره بازیگری تان را با شرایط فعلی مقایسه کنید‬ ‫چه خواهید گف�ت؟ در واقع کار ک�ردن با بازیکنان‬ ‫امروزی چه ظ رافت هایی را م ی طلبد؟‬ ‫بودیموشماچوناننسلراندیدیدشایدبرایتانقابلقبولنباشد‪.‬‬ ‫مثال من به تیمم م ی گویم شما م ی دانید که ما در دوره بازیگری‬ ‫یدادیم؟ دو بازی صبح و دو بازی‬ ‫مان در یک روز چهار بازی انجام م ‬ ‫بع دازظه ر‪ .‬باور کردن چنین چیزی برای بازیکنان امروزی سخت‬ ‫است‪ .‬اما بعد به انها م ی گویم ما نم ی خواهیم شما این را بپذیرید‬ ‫که مثل نسل ما رفتار کنید چون شما در دوره دیگری هستید و‬ ‫در نس��ل خودتان زندگی م ی کنید اما شما در نسل خودتان هم‬ ‫م ی توانید از تجربیات ما استفاده کنید و راهکارها‪ ،‬راهنمای ی ها‬ ‫و ارشادها را برای بهتر شدن بپذیرید‪ .‬باز برای مثال بگویم‪ .‬قبل‬ ‫از اینکه ما به اردو برویم بحث قلیانکشی برخی بازیکنان مطرح‬ ‫شد‪ .‬خب ما هم کیش بودیم‪ .‬چندین سال است که من تیم هایم‬ ‫را به کیش م ی برم‪ .‬همان روز اول به انها گوشزد م ی کنم که این‬ ‫اتفاقات و حاشی ه ها ممکن اس��ت بیفتد‪ .‬به انها م ی گویم شما‬ ‫فقط خودتان نیستید‪ .‬وقتی شما این پی راهن را به تن م ی کنید‪،‬‬ ‫باید حواستان خیلی جمع باش��د‪ .‬فکر نکنید که کسی شما را‬ ‫نم ی بیند‪ .‬شما باید همیشه فکر کنید که ه ر کاری که م ی کنید و‬ ‫به هر راهی که م ی روید همه شما را م ی بینند و اگر اشتباه کنید با‬ ‫ ‬ ‫یک ادم معم ولی فرق م ی کنید‪ .‬ان هم در این فوتبال که خیل ی ها‬ ‫بیشتر به حاش��ی ه های ان م ی پردازند‪ .‬وقتی این اتفاق برای تیم‬ ‫امید ما افتاد من به بچه ها گفتم من قبل از اینکه اتفاقی برایتان‬ ‫بیفتد حرف هایم را زدم‪ .‬به این دلیل که این مسائل را پی ش بینی‬ ‫م ی کردم‪ .‬خب ما به بچه ها گفته بودیم و بچه های فوالد توجیه‬ ‫بودند‪ .‬خدا را شکر هیچ مشکلی برایمان به وجود نیامد‪ ،‬به ه ر حال‬ ‫اینها جوان هستند و اشتباه م ی کنند و وظیفه ماست که به اینها‬ ‫بگوییم و ارشادشان کنیم‪ .‬من هیچ وقت دوست ندارم کسی را‬ ‫اخ راج کنم ولی همه این مسائل را من به انها م ی گویم که انها‬ ‫بدانند برای خوب بودن و پیشرفت کردن فرصت های زیادی دارند‬ ‫و خودشان را به عنوان یک بازیکن در کنار ما اصالح کنند‪.‬‬ ‫خود به ان عمل نکرده اند را از شاگردانشان مطالبه کنند یا حتی‬ ‫یزنم؛ اگر مهدی مهدوی کیا بیاید و مربی‬ ‫اموزش دهند‪ .‬مثال م ‬ ‫یک تیم شود یا وحید هاش��میان بیاید و مربی یک تیم شود‬ ‫خب مطمئنا چون در دوره بازیگری شان خوش اخالق و درست‬ ‫بوده اند م ی توانند بازیکنان تیم شان را به خوب بودن تشویق‬ ‫کنند‪ .‬به پاک بودن و درست بود ن ترغیب کنند‪ .‬اینها یک نقطه‬ ‫منفی ندارند‪ .‬مثال اقای محمد خاکپور؛ ایشان وقتی مربی شود‬ ‫اگر حرفی بزند یا شاگردش را نصیحت کند ان شاگرد م ی پذیرد‪.‬‬ ‫چون م ی داند که این ادم این کار را س��ال ها خودش انجام داده‬ ‫است‪ .‬بناب راین بازیکن رفتار خود را تغییر م ی دهد‪ .‬اما اگر یک‬ ‫بازیکن احساس کند مرب ی اش به داللی مشهور است یا اینکه‬ ‫به حاشیه یا به ب ی اخالقی و جنجال مشهور است دیگر حرف‬ ‫ش��نوی ندارد‪ .‬در نتیجه من فکر م ی کنم که همه چیز به هم‬ ‫مرتبط است‪ .‬اینکه یک مربی خودش ادم درستی نیست بعد‬ ‫بخ واهد بازیکنش را تربیت کند‪ ،‬تنها یک توهم است‪.‬‬ ‫‪95‬‬ ‫چهره ورزش‬ ‫روی کار من بحث نبود‪ .‬بناب راین احساس کردم که باید بیشتر‬ ‫بدانم‪ .‬البته من کار مربیگری را از دوران ج وانی اغاز کردم‪ .‬با اقای‬ ‫اجورلو در یک محله بودیم‪ .‬رفقای من یادشان هست که من‬ ‫حتی در ان تیم های محلی هم در کنار بازیگری کار مربیگری‬ ‫هم م ی کردم‪ .‬عالقه هم داشتم‪ .‬مربیگری را تمرین م ی کردم اما‬ ‫وقتی فوتبال را کنار گذاشتم باز احساس کردم که باید بیشتر‬ ‫بدانم‪ .‬به همین دلیل پنج‪ ،‬شش سال در تیم ملی کار کردم و در‬ ‫مقطعی هم در باشگاه پاس کار کردم‪ .‬از یک جایی به بعد حس‬ ‫کردم که م ی توانم سرمربی باش��م‪ .‬کار مربیگری را به صورت‬ ‫جدی شروع کردم‪ .‬البته شرایط هم فراهم شد‪.‬‬ ‫به نفت تهران رفتی�د‪ .‬خیل ی ها تصور نم ی کردند‬ ‫که ش�ما با ان تیم ب�ه موفقیت برس�ید اما نتایج‬ ‫خوبیگرفتید‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬در سال اول که با نفت کار م ی کردم دوست داشتم‬ ‫یدانستم این مساله با تیم نفت خیلی جور‬ ‫قهرمان شوم ولی م ‬ ‫درنم ی اید چون ان تیم را در شرایطی گرفتم که هیچ چیز ان‬ ‫در اختیار خودم نبود‪ .‬نه تیم را بسته بودم و نه زمان داشتم‪ .‬یک‬ ‫اتفاق باعث شد که من نفت را بگیرم و احساس کردم این بهترین‬ ‫فرصت است ب رای اینکه در کار سرمربیگری داشته هایم را به‬ ‫مرحله عمل برسانم‪ .‬در شرایط خیلی سخت سعی کردم نفت‬ ‫را در لیگ نگه دارم که البت��ه از قهرمانی ب رایم کمتر نبود‪ .‬من‬ ‫دوست داشتم در جایی کار کنم که هدف داشته باشم‪ .‬مطمئنا‬ ‫من همیشه جاه طلب بوده ام و دوست داشته ام که مثل دوران‬ ‫بازیگریام قهرمان شوم‪ .‬در فوتبال به همه چیز رسیده بودم و‬ ‫خودم دوست داشتم که همیشه قهرمان باشم ولی ب رای کار‬ ‫مربیگری به ه ر حال یک اصولی باید رعایت شود‪.‬‬ ‫برخی از بازیکنانی که در تی م ملی بازی م ی کردند‬ ‫در سال های اخیر ب رای پیوستن به جرگه مربیگری‬ ‫عجل�ه کردند و شکس�ت ه�م خوردن�د‪ .‬نظرتان‬ ‫چیست؟‬ ‫بله‪ ،‬اتفاقا بازیکنان خیلی خوبی هم بودند‪ ،‬دوره های‬ ‫مربیگری خیلی خوبی هم دیدند ولی در کار مربیگری عجله‬ ‫کردند و االن نیستند و کسی به انها اعتماد نم ی کند‪ .‬به نوعی‬ ‫خودسوزیکردند‪.‬بهخاطراینکهحوصلهنداشتند‪.‬بهخاطراینکه‬ ‫فکر کردند خیلی سریع به کار مربیگری وارد م ی شوند‪ .‬انها امدند‬ ‫و با تیم های مختلف و بزرگ هم کار کردند اما خیلی زود امدند‬ ‫و خیلی زود هم رفتند و امروز کسی به انها اعتماد نم ی کند‪ .‬من‬ ‫اسم نم ی خواهم ببرم ولی خیلی از بازیکنان بزرگ ما هستند‬ ‫که به این ش��کل امدند و رفتند ولی من باز فکر م ی کردم باید‬ ‫تجربهکسبکنم‪.‬‬ ‫اقای فرکی! از سال دوم مربیگری با نفت بگویید‪.‬‬ ‫سالدومتصمیمگرفتیم یکپلهباالتربیاییم‪.‬بازدیر‬ ‫شروعکردیمویارنگرفتیمولیسعیکردمباهمانمجموعهکه‬ ‫دارمکاربکنم‪.‬م ی خ واستیمخودمانرابهسهمیهاسیابرسانیمو‬ ‫اینجا بود که خیلی نگاه ها به سمت ما جلب شد‪.‬‬ ‫چهره ها‬ ‫‪96‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 212‬‬ ‫و بعد از نفت جدا شدید‪ .‬چ را؟‬ ‫احس��اس کردم که در انجا نم ی توانم بیشتر از ان‬ ‫چیزی ارائه دهم‪ .‬با اینکه چهار ‪ ،‬پنج پیشنهاد داشتم ولی فوالد‬ ‫خوزس��تان را بنا به دالیلی انتخاب کردم‪ .‬س��ال اول در فوالد‬ ‫حرکتی را شروع کردیم که بتوانیم در مدت سه سال به هدف‬ ‫اصلی یعنی قهرمانی برسیم اما در حقیقت ما در همان سال‬ ‫اول به سهمیه رسیدیم و دیدیم که فضا چقدر ب رای کار کردن‬ ‫خوب است‪ .‬همه چیز اینجا فراهم است و م ی شود از امکانات به‬ ‫خوبی استفاده کرد‪ .‬فضای فوالد به روحیات من م ی خورد‪ .‬پله‬ ‫پله جلو امدیم‪ .‬البته امسال در ابتدا یعنی تا پایان نیم فصل اول‬ ‫ما ذهنیتی در مورد قهرمان شدن نداشتیم‪ .‬من دنبال این بودم‬ ‫که با این موضوع احساسی برخورد نکنم چون در این صورت‬ ‫یدانستم که نباید‬ ‫موضوع به تیم انتقال پی دا م ی کرد‪ .‬هر چند م ‬ ‫خودمان را دست کم بگیریم‪ .‬م ی دانس��تم که باید جاه طلب‬ ‫باشیم‪ .‬به ه ر حال بازیکنان به مرب ی شان نگاه م ی کنند و ب رای‬ ‫خودش��ان هدفگذاری م ی کنند‪ .‬از نیم فص��ل دوم یک مقدار‬ ‫جدی تر به موضوع قهرمانی نگاه کردیم‪ .‬فکر م ی کنم باتوجه به‬ ‫شناختی که از حریفان و رقیبان خود داریم اصال ب رای قهرمانی‬ ‫چیزی کم نداریم‪ .‬مردم م ی گویند فوالد یکی از تیم هایی است‬ ‫که خوب فوتبال بازی م ی کند‪ .‬بناب راین وقتی خوب فوتبال بازی‬ ‫م ی کنیم و پتانسیل قهرمانی داریم‪ ،‬دلیلی ندارد که به قهرمان‬ ‫شدن فکر نکنیم‪ .‬حاال چنین چیزی را در ذهن داریم‪ .‬همه تیم‬ ‫قهرمانی م ی خ واهد و امیدوار هستم که ج واب بگی ریم‪.‬‬ ‫پرس�پولیس و اس�تقالل االن در ک�ورس رقابت‬ ‫قهرمانی با تیم شما هس�تند‪ .‬این مساله شما را‬ ‫نگ ران نم ی کند؟‬ ‫م ی دانم ک��ه در این فوتبال خیل��ی اتفاقات افتاده‪،‬‬ ‫م ی افتد و خواهد افتاد‪ .‬خیل ی ها دوس��ت دارند یکی از این دو‬ ‫تیم قهرمان شود ولی من اصال به این موضوع فکر نم ی کنم‪،‬‬ ‫من فقط به تنها چیزی که فکر م ی کنم اعتمادی است که ما به‬ ‫خودمان داریم‪ .‬همه چیز در دست خود ماست هر چند ممکن‬ ‫است اتفاقاتی در حاشیه بیفتد و حرکت های زشتی که در این‬ ‫فوتبال سال ها انجام شده است تکرار شود؛ مثل صحبت کردن‬ ‫با بازیکنان‪ ،‬مس��اله داوری ها و خیلی چیزها که در فوتبال ما‬ ‫متاسفانه تاثیرگذار بوده است ولی من اصال نگران این چیزها‬ ‫نیستم‪ .‬پارس��ال چهار هفته اخر ‪ ،‬چهار‪ ،‬پنج تا از بچه ها پیش‬ ‫من امدند و گفتند که با ما صحبت کرده اند یعنی علنا نشانه و‬ ‫کد دادند‪ .‬خود بازیکنان داوطلب صحبت با من شدند‪ .‬در همان‬ ‫جلسه با صحب ت هایی که با هم داشتیم همه چیز تمام شد‪.‬‬ ‫امسال هم مطمئن هستم که اگر کسی بخواهد با بازیکنان‬ ‫ما صحبت کند اولین کسی که با خبر م ی شود خود من هستم‬ ‫یعنیبااعتمادصددرصدم ی گویمکهچنیناتفاقیدرمجموعه‬ ‫ما نخواهد افتاد و اگر هم صحبتی شود اولین کسی که باخبر‬ ‫م ی شود خود من هستم‪.‬‬ ‫از بهترین روزهایت�ان بگویید‪ ،‬مثال در مورد پاس‬ ‫صحبت کنید‪ .‬فکر م ی کنم نقطه عطفی در ذهن‬ ‫شماست‪ .‬درست اس�ت؟ وقتی اسم پاس م ی اید‬ ‫چه چیزهایی ب رایتان تداعی م ی شود؟‬ ‫من ادم قدرشناسی هستم و دوست دارم اگر کسی‬ ‫ب رای من قدمی برداش��ت یک روزی محبتش را جب ران کنم‪.‬‬ ‫افتخارات‪ ،‬موفقی ت ها و هر چیزی که طی این سال ها به دست‬ ‫اورده ام و مهم تر از همه اینها لطفی که مردم نسبت به من دارند‪،‬‬ ‫همگی از جایی شروع شده به نام پاس‪ .‬من همه اینها را از جایی‬ ‫به دست اوردم که اغاز راه بود یعنی اغاز فوتبالم بود؛ پاس‪ .‬به‬ ‫هیچ نحوی نم ی توانم این را فراموش کنم‪ .‬پاس��ی که از ‪18‬‬ ‫سالگی تا حاال که ‪ 54‬ساله هستم من را مدیون خودش کرده‪.‬‬ ‫من مدیون پاس هستم‪ .‬هیچ وقت خاط رات ان دوران را فراموش‬ ‫نم ی کنم و امروز هم افتخار م ی کنم که یک پاسی بوده ام‪ .‬این‬ ‫م ی توانست اغاز خوبی ب رای هر فوتبالیستی باشد که از جایی‬ ‫شروع کندکهانجانهتنهافقطفوتبالبلکهدرسزندگیبیاموزد‪.‬‬ ‫از پاس نظم و دیسیپلین را اموختم‪ .‬احترام را یاد گرفتم‪ .‬احترام‬ ‫کوچکتر به بزرگتر‪ .‬چون به ه ر حال پاس جایی بود که سلسله‬ ‫مراتب همیشه سرلوحه کارها بود‪ .‬هنوز هم در جایی که به اتفاق‬ ‫دوستان هستیم من به خودم اجازه نم ی دهم جلوتر از بزرگترها‬ ‫وارد جایی شوم‪ ،‬جلوتر از یک بزرگتر وارد ماشین شوم‪ .‬خب اینها‬ ‫چیزهایی بوده که از پاس یاد گرفتیم‪.‬‬ ‫و حاال برسیم به بدترین روزهای زندگیتان‪ .‬در این‬ ‫باره بگویید‪.‬‬ ‫روزی بود که متاسفانه پاس را به استان همدان انتقال‬ ‫دادند‪ .‬خیلی سخت بود‪ .‬نه ب رای من ب رای خیل ی ها سخت بود‪.‬‬ ‫چون پاس در واقع یک مکتب بود‪ .‬یعنی دانشگاه بود که هم‬ ‫ش��اگردان خیلی خوبی را تربیت کرده ب��ود و هم مرب ی های‬ ‫خوبی داشت‪.‬‬ ‫اگر پاس حفظ م ی شد چه اتفاقی م ی افتاد؟‬ ‫فک��ر م ی کنم نس��بت به خیل��ی از باش��گاه ها‬ ‫م ی توانس��ت تاثیر خیلی مثبتی در لیگ داش��ته باشد‪ .‬ولی‬ ‫متاسفانه این تیم را انتقال دادند‪ .‬امروز که در جدول نگاه م ی کنیم‬ ‫مربیانی که در س�ال های بازیگری شان‬ ‫رفتارهای نادرستی داشته اند‪ ،‬نمی توانند‬ ‫نس�خه دیگ�ری ب�رای بازیکنان ش�ان‬ ‫بپیچند و انچه خ�ود به ان عمل نکرده اند‬ ‫را از شاگردانش�ان مطالب�ه کنند یا حتی‬ ‫اموزش دهند‬ ‫م ی بینیموضعیتپاسبهچهشکلاستوافسوسم ی خوریم‪.‬‬ ‫این یکی از بدترین خاط رات من بود‪ .‬در ان روز من خودم به عنوان‬ ‫مربی در پاس فعالی��ت م ی کردم که این اتفاق افت��اد و تیم را‬ ‫منتقل کردند‪ .‬من خیلی کم خاطره ب��د دارم‪ .‬اگر بخواهم به‬ ‫موضوع دیگری اشاره کنم موضوع جام جهانی ‪ 2006‬المان بود‬ ‫که به ه ر حال فوتبال داشت شرایط خوب خود را دنبال م ی کرد‬ ‫ولی متاسفانه باز انجا تصمیماتی که گرفته شد ضربه خیلی‬ ‫بزرگی به فوتبال ما و در راس ان به تیم ملی زد‪ .‬ما چهار سال‬ ‫بود زحمت کشیده بودیم تا خودمان را به جام جهانی برسانیم و‬ ‫رساندیم و با اقتدار هم رساندیم اما متاسفانه در ان مقطع اتفاقاتی‬ ‫افتادکههیچوقتیادمنم ی رودوب رایمنبه عنوانیک فوتب الی‬ ‫و بسیاری از همکاران من خیلی سخت بود‪ .‬اینکه اقایان با چه‬ ‫هدفیدارند اینخیانترا م ی کنندب رایماسنگینبود‪ .‬متاسفانه‬ ‫هر قدر فریاد زدیم هم به جایی نرسید‪.‬‬ ‫شما سه سال با اقای برانکو کار کردید‪ .‬این اتفاق‬ ‫اندوخته های م ربیگری شما را زیاد کرد‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫سرمربیگری تیم امید ما را هم داشتید‪ .‬اینها چطور‬ ‫تج رب ه هایی بود؟‬ ‫با ب رانک��و در دو مرحله کار ک��ردم ؛ یکی بازی های‬ ‫اسیایی بوس��ان بود که قهرمان ش��دیم و مرحله دوم هم که‬ ‫ایشان رفت و مجددا برگشت در مسابقات مقدماتی جام ملت ها‬ ‫و جام جهانی بود‪ .‬جام جهانی را ب��ا او همراه بودم و تجربه های‬ ‫خوبی داشتم‪ .‬خیلی چیزها از ب رانکو یاد گرفتم‪ .‬در یک مقطع‬ ‫هم با اقای ش��اهرخی و در مقطعی دیگر با اق��ای طالبی در‬ ‫تیم ملی بودیم‪ ،‬همی ن طور با اقای پورحی��دری تجربه کار در‬ ‫تیم ملی را دارم‪.‬‬ ‫با کدام شان راح ت تر بودید؟‬ ‫همه شان‪ .‬چون این اقایانی که خدمتتان عرض کردم‬ ‫شخصیت خیلی باالیی داشتند و البته سابقه خوبی داشتند و در‬ ‫فوتبال خوشنام بودند‪.‬‬ ‫اما به نظر م ی رسید که برانکو در سال اخر خیلی‬ ‫تحت فشار بود‪ .‬این مساله را قبول دارید؟‬ ‫واقعیت اس��ت‪ .‬اقای ب رانکو اگر موفق بود به خاطر‬ ‫اینکه به ه ر حال ما سعی م ی کردیم به ایشان کمتر اسیب برسد‪،‬‬ ‫فکرش راحت باشد و تمرکزش روی کار فنی تیم ملی باشد‪ .‬در‬ ‫کنار اقای ب رانکو هم اقای شاهرخی بود‪ ،‬هم اقای سجادی بود‬ ‫و هم من‪ .‬ما س��عی م ی کردیم که خیلی چیزها را در حاش��یه‬ ‫کنترل کنیم و اجازه ندهیم به اقای ب رانکو و تیم ملی لطمه بزند‪.‬‬ ‫هی چ کدام از ما ادعایی نداشتیم و هیچ طمعی هم نداشتیم چون‬ ‫واقعا موفقیت تیم ملی ب رای ما از هر چیز دیگری مهم تر بود‪.‬‬ ‫واقعا تیمی کار م ی کردیم و دوست داشتیم تیم ملی موفق شود‬ ‫ی داشته باشیم‪ .‬در نتیجه با تمام وجودمان سعی‬ ‫و ما هم سهم ‬ ‫م ی کردیم کار کنیم‪ .‬شبانه روز زحمت م ی کشیدیم و خب اگر‬ ‫نتایج تیم ملی را در ان مقطع بررسی کنید م ی بینید که در ان‬ ‫دوران کارنامه خیلی خوبی از خودش به جای گذاشت‪.‬‬ ‫اقای فرک�ی ش�ما ک�ی روش را چگون�ه ارزیابی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫بهتراستمرب ی هانسبتبهیکدیگراظهارنظرمنفی‬ ‫و نظر منفی نداشته باشند چون ممکن است روزی خودمان مورد‬ ‫قضاوت قرار بگیریم‪ .‬در نتیجه سعی م ی کنم ان اصول رعایت‬ ‫شود‪ .‬من منکر ارزش های اقای کی روش نیستم‪ .‬ایشان سال ها‬ ‫چهره ورزش‬ ‫در فوتبال بوده‪ ،‬با تیم های بزرگ بوده و کار کرده ولی هر مربی‬ ‫یک سری خصوصیات‪ ،‬رفتار و روش خاص خود را دارد‪ .‬عملکرد‬ ‫یک مربی در دو بخش مورد قضاوت قرار م ی گیرد؛ یکی نتیجه‬ ‫کارش به لحاظ فنی است و یکی هم نتایج رفتارش‪ .‬باید بگوییم‬ ‫ما نتیجه قابل قب ولی گرفتیم‪ ،‬با اقای کی روش به جام جهانی‬ ‫راه پی دا کردیم‪ ،‬حال اینکه چگونه راه پی دا کردیم‪ ،‬نم ی خ واهم وارد‬ ‫بحث شوم چون دیگر فرقی نم ی کند‪ .‬اینکه ما بگویم شانسی‬ ‫به جام جهانی رفتیم یا اتفاقی بود یا اینکه حریف ها از ما قوی تر‬ ‫بودند‪،‬فرقینم ی کند‪.‬چوناگرنم ی رفتیمایشاناولیننفریبود‬ ‫کهموردانتقادقرارم ی گرفت‪.‬عملکردایشانعملکردخوبیبوده‬ ‫است‪.‬ضمن اینکه از سابقه ایشاندر فوتبالهم نباید بگذریم اما‬ ‫در مورد بحث رفتار این چیزی است که به خود اقای کی روش‬ ‫برم ی گردد‪ .‬شاید خیلی از حرکت هایی که اقای ک ی روش دنبال‬ ‫م ی کند مورد پسند من نباشد و اگر من به جای او باشم به این‬ ‫شکلعملنکنم‪.‬مثالدرموردانتخابنکردنیکبازیکن‪.‬مثال‬ ‫ایشان بگویند نه ‪ ،‬یعنی نه‪ .‬دیگر ان بازیکن نتواند رنگ تیم ملی‬ ‫را ببیند‪ .‬حاال این کار درست است یا غلط؟ این به رفتار ایشان‬ ‫برم ی گردد‪ .‬اما عده ای م ی گویند؛ این رفتار خوب است‪ .‬عده ای‬ ‫م ی گویند خوب نیست اما او نگاه خودش را دارد‪ .‬او در فوتبال‬ ‫حرفه ای کار کرده و ما از نگاه خودمان وی را نقد م ی کنیم‪ .‬شاید‬ ‫اگر یک مربی ای رانی در چنین شرایطی قرار بگیرد‪ ،‬تصمیمش‬ ‫چیز دیگری باشد ولی کی روش به چیزی که خودش اعتقاد دارد‬ ‫عمل م ی کند‪ .‬خب قضاوت راجع به این موضوع سخت است‪.‬‬ ‫چون ایشان مسئول رفتار و عملکرد خودش است و هرکس هم‬ ‫ممکن است نظر خودش را داشته باشد‪.‬‬ ‫شما چطور؟ در این دسته بندی جزو موافقان ایشان‬ ‫هستید یا جزو مخالفان ایشان؟‬ ‫م��ن در ی��ک بخش های��ی موافق هس��تم و در‬ ‫بخش هایی موافق نیستم‪ ،‬یعنی من اگر خودم بودم شاید مثال‬ ‫به گونه دیگری عمل م ی کردم‪.‬‬ ‫اگر ش�ما رئیس تش�کیالت فوتبال بودید بعد از‬ ‫جام جهانی برای تی م ملی مربی ایرانی استخدام‬ ‫م ی کردید یا خارجی؟‬ ‫ما هر دو را تجربه کردیم‪ .‬یعنی هم مربی خارجی را‬ ‫تجربه کردیم و هم مربی ای رانی را‪ .‬یک دوره که قبل از انقالب‬ ‫بود ما با اقای مهاجرانی به جام جهانی رفتیم و البته سه دوره‬ ‫هم بعد از انقالب به جام جهانی رفتیم‪ .‬اگر من به عنوان رئیس‬ ‫فدراسیون باشم و بخواهم مربی را انتخاب کنم ‪ ،‬بستگی به‬ ‫شرایط دارد‪ .‬اگر در ان شرایط گزینه ای داخلی وجود داشته باشد‬ ‫که بتواند تیم ملی را رهبری کند چرا که نه‪ ،‬مربی ای رانی اما اگر‬ ‫ی ندارد که ما‬ ‫واقعا چنین گزینه ای وجود نداشته باشد هیچ لزوم ‬ ‫اصرار به استخدام مربی ای رانی داشته باشیم اما به طور کلی من‬ ‫ ترجیح م ی دهم که مربی تیم ملی یک ای رانی باشد‪.‬‬ ‫اق�ای فرکی ! خیل ی ها از خود ش�ما ن�ام م ی برند‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال این یک واقعیت اس�ت ک�ه در ارزوها و‬ ‫رویاهای مربیگری تان بحث رسیدن به مربیگری‬ ‫تی م ملی هم وج�ود دارد‪ .‬خیل ی ه�ا م ی گویند اقای‬ ‫فرکی مربی بوده که در کنار خیل�ی از مرب ی ها کار‬ ‫کرده‪ ،‬تجربه کار دارد‪ .‬دیدگاه خود شما درباره این‬ ‫قضیه چیست؟ ایا هیچ وقت به این موضوع فکر‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫صد درصد‪ .‬به ه ر ح��ال افتخار و ارزوی من اس��ت‪.‬‬ ‫چون شما حس��اب کنید که من از ‪ 13-14‬سالگی در فوتبال‬ ‫بودم‪ ،‬یعنی فوتبال بازی کردم و تا امروز هم بودم و همواره ثبات‬ ‫داشته ام‪ .‬حاال مسلما فردی که این همه سال در یک رشته ای‬ ‫فعالیت م ی کند ارزو دارد به عنوان سرمربی بهترین تیم و در واقع‬ ‫باالترین تیم یک مملکت دست پیدا کند‪ .‬قضاوت اینکه من‬ ‫شایسته هستم یا نه بر عهده مردم است و تصمیمش هم بر‬ ‫عهده تصمیم گی رنده هاست‪ .‬من همیشه با حوصله کار کرده ام و‬ ‫سعی کرده ام که پله های مربیگری را یکی یکی طی کنم‪ .‬هیچ‬ ‫وقت عجله نکرده ام اما حاال باید با صراحت بگویم که من امادگی‬ ‫کامل دارم که سرمربی تیم ملی کشورم شوم و تجربه این سال ها‬ ‫را در اختیار بازیکنان قرار بدهم‪ .‬اگر نم ی توانس��تم یا احساس‬ ‫م ی کردم که زود است هرگز با این اطمینان حرف نم ی زدم‪ .‬امروز‬ ‫احساس م ی کنم که این توان را دارم و م ی توانم این کار را انجام‬ ‫بدهم و در نتیجه ارزوی من مربیگری تیم ملی است‪ .‬م ی توانم‬ ‫ی نیست‪ ،‬در واقع‬ ‫این موضوع را اعالم کنم‪ .‬یعنی حرف غیرمنطق ‬ ‫کسی که از ‪ 13-14‬سالگی در فوتبال بوده‪ ،‬فوتبال بازی کرده‪،‬‬ ‫بازیکن جام جهانی بوده‪ ،‬تجربه قهرمانی اسیا را به عنوان مربی‬ ‫داشته‪ ،‬در جام ملت ها حضور داش��ته و در جام جهانی به عنوان‬ ‫مربی روی نیمکت نشس��ته‪ ،‬با مرب ی های مختلفی کار کرده‪،‬‬ ‫عنوان های زیادی در فوتبال داشته و کار مربیگری را با حوصله‬ ‫شروع کرده و موفق هم شده اس��ت‪ ،‬م ی تواند خودش را در حد‬ ‫مربیگری تیم ملی ببیند‪ .‬امروز ارزوی من سرمربیگری تیم ملی‬ ‫است و منکر ان هم نیستم‪ .‬یعنی فکر م ی کنم با این کارنامه‬ ‫نباید بروم و در کالس اول بنشینم‪ .‬اگر انتخاب شوم خدمتگزارم‬ ‫و اگر انتخاب نشوم باز کار خودم را م ی کنم و راه خودم را م ی روم‪.‬‬ ‫اما یک ذهنیتی وجود دارد؛ خیل ی ها م ی گویند که‬ ‫راه رسیدن به تی م ملی از دو باشگاه پرسپولیس و‬ ‫استقالل م ی گذرد‪ ،‬شما به این قضیه اعتقاد دارید؟‬ ‫من‪ ،‬نه در دوران بازیگری و نه در دوران مربیگری اصال‬ ‫این اعتقاد را نداشتم چون خودم از پاس شروع کردم و متکی به‬ ‫خودم بودم‪ .‬من منکر این موضوع نم ی شوم که این دو باشگاه‬ ‫خیلی مهم هستند ولی خود من حداقل به این موضوع فکر‬ ‫نکردمکهصرفاازط ریقاینباشگاه هام ی توانبهتیم ملیرسید‪.‬‬ ‫چون تیم ملی مرب ی هایی داشته که چندین دوره از پاس بودند‪.‬‬ ‫شما از بیات ی ها شروع کنید تا برسید به خدابیامرز رنجب ر‪ .‬برسید‬ ‫به مهاجران ی ها‪ ،‬حبیب ی ها‪ ،‬مناجات ی ها‪ ،‬شاهرخ ی ها‪ ،‬یاوری ها‪،‬‬ ‫ماموریت مهم در فوالد‬ ‫دست فرکی به جام لیگ سیزدهم می رسد؟‬ ‫اق�ای فرک�ی! کم�ی ه�م بپردازی�م ب�ه زندگ�ی‬ ‫شخص ی تان‪،‬اهلسینماهستید؟‬ ‫در طول روز ما خیلی کم م ی خ وابیم و خ واب ما نسبت‬ ‫به یک ادم عادی کمتر است و بیشتر درگیر کار فوتبال هستیم‪،‬‬ ‫یعنی تمام وقت ما در طول سال‪ ،‬در طول ماه‪ ،‬در طول هفته و در‬ ‫طول روز در فوتبال خالصه شده و این یک واقعیت است و اینکه‬ ‫ما بخواهیم به چیز دیگری فکر بکنیم خیلی ممکن نیست‪.‬‬ ‫زمان هایی که در واقع اوقات فراغت ما محس��وب می ش��ود‪،‬‬ ‫خیلی محدود و کوتاه است‪.‬‬ ‫اگر اوقات ف راغتی پیدا کنید چه م ی کنید؟‬ ‫خب من سعی م ی کنم که بیشتر با خانواده باشم‪.‬‬ ‫صله رحم را خیلی دوس��ت دارم که متاسفانه چون وقت اجازه‬ ‫نم ی دهد نم ی توانم این کار را انجام بده��م و ان هم به دلیل‬ ‫کمبود وقت است‪ .‬یعنی من دوست دارم ه ر وقت فرصت پی دا‬ ‫م ی کنم با کسانی که به ه ر حال با هم در ارتباطیم دیداری داشته‬ ‫باشم‪ .‬چون واقعا سعی م ی کنم از وقت استفاده کنم و سری به‬ ‫دوستان بزنم‪ .‬بنشینیم از گذشته صحبت کنیم‪ .‬چون من خودم‬ ‫شخصا با خاط راتم خیلی زندگی م ی کنم‪ ،‬یعنی هر چیزی که‬ ‫مرا به گذشته برگرداند از ان لذت م ی برم‪ .‬دوست دارم در فضایی‬ ‫باشم که دوستان قدیمی باشند یا مثال موزیکی بشنوم که مرا‬ ‫یاد قدیم بیندازد یا اگر فرصت شود فیلمی ببینم که این فیلم‬ ‫مربوط به دوران جوانی و نوجوان ی ام باش��د‪ ،‬اینها همه خیلی‬ ‫خوشحالمم ی کنند‪.‬‬ ‫دوست دارید گذشته تان حفظ شود؟‬ ‫بله‪ ،‬واقعا دوست دارم ب رایم حفظ شود چون احساس‬ ‫خوبی پی دا م ی کنم و اگر فرصت ش��ود فیلم ها و سریال های‬ ‫تلویزیونی را نگاه م ی کنم‪ .‬اهل س��ینما هم هس��تم اما خب‬ ‫بیشتر طرفدار تئاترم‪ .‬تئاتر خوبی باشد حتما م ی بینم؛ ترجیحا‬ ‫تئاتر کمدی‪.‬‬ ‫شوخ طبع هستید یا نه؟‬ ‫در فضای خانه بیشتر شوخی م ی کنم تا در فضای‬ ‫بیرون از خانه و خانواده‪ .‬با دوستانم که باشم شوخ طبع ی ام گل‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫دوم فروردین روز تولد شماست‪ .‬پیشاپیش تولد‬ ‫شما را تبریک م ی گوییم‪ ،‬ان شاءاهلل که سال خوبی‬ ‫داشته باشید‪.‬‬ ‫متشکرم‪ .‬باید به یک نکته اشاره کنم‪ .‬این روزها خیلی‬ ‫ب رای من عجیب اس��ت که هرکس را ک��ه م ی بینم م ی گوید‬ ‫دوست دارد فوالد قهرمان شود‪ .‬این خیلی احساس خوبی به ادم‬ ‫م ی دهد و کار ما را سخت تر م ی کند‪ ،‬یعنی دیگر نم ی توانم به‬ ‫قهرمان نشدن فکر کنم‪.‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 212‬‬ ‫افتخارهای خود دارد و دو بار با تیم پ��اس به قهرمانی جام‬ ‫تخت جمشید رس��ید‪ .‬حس��ین فرکی در جام جهانی ‪۱۹۷۸‬‬ ‫ارژانتین در هر سه بازی که با تیم های هلند‪ ،‬اسکاتلند و پرو‬ ‫انجام ش��د ب رای تیم ملی ای ران به میدان رفت اما نتوانست‬ ‫گلی به ثمر برساند‪.‬‬ ‫فرکی با تیم فوتبال پ��اس ته ران قهرمان��ی در جام‬ ‫تخت جمش��ید ‪ ۱۳۵۵‬و جام تخ��ت جمش��ید ‪ ۱۳۵۶‬را نیز‬ ‫تجربه کرده اس��ت‪ .‬همچنین او به همراه تیم پاس در جام‬ ‫تخت جمشید ‪ ۱۳۵۷‬در صدر گلزنان قرار داشت اما این جام‬ ‫به دلیل وقوع انقالب نیمه تمام تعطیل شد‪ .‬پس از ان وی‬ ‫مدتی عضو تیم الش��عب امارات بود و س��پس به تیم پاس‬ ‫ته ران بازگشت‪.‬‬ ‫وی همچنین همراه ب��ا تیم ملی به مقام س��وم جام‬ ‫ملت های اسیا ‪ ۱۹۸۰‬کویت رس��ید‪ .‬او به مدت سه سال در‬ ‫تیم ملی ای ران دستیار ب رانکو ایوانکوویچ بود‪ .‬ب رانکو در سال‬ ‫ورزش‬ ‫ حسین فرکی متولد دوم فروردین سال ‪ 1336‬است‪.‬‬ ‫شاگرد خلف مکتب پاس و س��رمربی فعلی باشگاه فوتبال‬ ‫فوالد خوزستان که حاال تیمش صدرنشین رقابت های لیگ‬ ‫برتر اس��ت و در کورس رقابت با باشگاه های استقالل‪ ،‬نفت‬ ‫ته ران‪ ،‬پرسپولیس و س��پاهان شانس بیشتری ب رای کسب‬ ‫عنوان قهرمانی دارد‪ .‬جالب اینکه نفت ته ران در حالی این‬ ‫فصل یکی از مدعیان کسب عنوان قهرمانی است که سال‬ ‫گذشته حسین فرکی را در راس کادر فنی خود دیده است‪ .‬هر‬ ‫چند این موضوع از ارزش ها و توانمندی یحیی گل محمدی‪،‬‬ ‫مربی بااخالق و باهوش نفت ته ران چیزی کم نم ی کند‪.‬‬ ‫حسین فرکی یکی از مربیان ارام فوتبال ای ران است‪.‬‬ ‫مهاجم بلند قامت��ی که در دوره بازیگ��ری اش نیز هرگز وارد‬ ‫حاشیه و جنجال نش��د‪ .‬او مهاجم بود‪ .‬شاید به همین دلیل‬ ‫اس��ت که در دوره مربیگری اش هم حمله را در دس��تورکار‬ ‫تیم هایش قرار م ی دهد‪ .‬اولین باشگاه حسین فرکی شه ربانی‬ ‫بود و پس از ان پی راهن تیم هایی از جمله پاس‪ ،‬پرسپولیس‪،‬‬ ‫دارایی‪ ،‬مهرشمی ران و بانک ملی را برتن کرده است‪ .‬او مدتی‬ ‫هم یکی از لژیونرهای فوتبال ای ران محس��وب م ی شد و در‬ ‫تیم های السد قطر و الشعب امارات بازی کرد‪.‬‬ ‫فرکی تبحر خاصی در زدن گل داشت و تیم ملی ای ران‬ ‫با توانای ی هایش به افتخارهای زیادی رس��ید‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫قهرمانی جوانان اس��یا و حضور در جام جهانی را در پرونده‬ ‫شرف ی ها‪ .‬اینها همه مرب ی های تیم ملی بودند که از پاس بودند‪.‬‬ ‫پس اینها ارتباطی به رنگ ندارد‪ .‬به نظر من ادم باید بیشتر به‬ ‫خودش متکی باشد‪.‬‬ ‫‪97‬‬ ‫چهره ها‬ ‫‪98‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 212‬‬ ‫چهره ورزش‬ ‫اخر حض��ورش در راس کادر فنی تیم مل��ی رابطه خوبی با‬ ‫رسانه ها نداشت اما حس��ین فرکی به عنوان یکی از مربیان‬ ‫تیم ملی در ان مقطع تالش م ی ک��رد تا مربی کروات بتواند‬ ‫در تیم ملی روی کارش تمرکز داشته باشد‪ .‬او م ی توانست از‬ ‫رابطه تیره ب رانکو با رسانه ها نهایت بهره را ببرد اما ب ر خالف‬ ‫رویه بسیاری از مربیان ای رانی تصمیم گرفت در کنار ب رانکو‬ ‫اگر میان او با منتقدانش میانج ی گری نم ی کند دس��ت کم‬ ‫در پش��ت پرده در اندیشه تخریبش نباش��د؛ این تصمیم ها‬ ‫حس��ین فرکی را به یک فرد ویژه تبدیل کرده است‪ .‬فرکی‬ ‫همچنین سابقه سرمربیگری تیم ملی امید ای ران را در سال‬ ‫‪ ۲۰۰۴‬نیز دارد‪ .‬حسین فرکی در امر مربیگری نیز موفق بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬تجربه کار در نفت ته ران که به دوسال رسید و البته‬ ‫حضور موفق این مربی در فوالد خوزستان نشان م ی دهد که‬ ‫وی حاال یکی از مربیان قابل اتکای فوتبال ای ران به حساب‬ ‫م ی اید‪ .‬فوتبال حرفه ای اش را از نوزده س��الگی با پاس اغاز‬ ‫کرد‪ .‬درخشش در پاس خیلی زود راه ورود به تیم ملی را ب رایش‬ ‫هموار کرد‪.‬پس از جام جهانی ارژانتین فرکی با پی راهن پاس‬ ‫در جام تخت جمشید ‪ ۱۳۵۷‬در صدر جدول گلزنان قرار داشت‪،‬‬ ‫اما این جام به دلیل وقوع انقالب نیمه تمام تعطیل شد‪.‬‬ ‫فرکی که تا قبل از لغ��و بازی ها هف��ت گل زده بود‪،‬‬ ‫فصل بعد از ان راهی امارات ش��د و به عنوان یکی از اولین‬ ‫لژیونرهای فوتبال ای ران در س��ال های بعد از انقالب‪ ،‬ب رای‬ ‫مدت دوفصل با پی راهن الشعب امارات بازی کرد‪ .‬سرمربی‬ ‫الشعب در س��ال اول حضور فرکی‪ ،‬همایون شاهرخی بود؛‬ ‫مردی که بعدها در دوره ای که ب رانکو ایوانکوویچ سرمربی‬ ‫تیم ملی شد حسین فرکی نه به عنوان شاگرد بلکه به عنوان‬ ‫مربی با او همکاری کرد‪ .‬فرکی پس از ان یک سال هم ب رای‬ ‫السد قطر بازی کرد و دوباره به ای ران برگشت تا پی راهن پاس‬ ‫ته ران را برتن کند‪.‬‬ ‫این مهاجم دهه ‪ 50‬فوتبال ای��ران ‪ 22‬بازی با پی راهن‬ ‫تیم مل��ی ای��ران انج��ام داد و ‪ 11‬گل نیز به ثمر رس��اند‪ .‬از‬ ‫افتخارات ملی این پیشکسوت فوتبال باید به مقام سوم جام‬ ‫ملت های اسیا ‪ ۱۹۸۰‬در کویت اشاره کرد‪23 .‬سال بعد از این‬ ‫موفقیت‪ ،‬حسین فرکی یک بار دیگر به تیم ملی ای ران دعوت‬ ‫شد؛ منتها این بار به عنوان مربی و دستیار همایون شاهرخی‪.‬‬ ‫شاهرخی خیلی زود جای خود را به ب رانکو ایوانکوویچ‬ ‫داد‪ ،‬اما فرکی همچنان به عنوان دستیار اول به فعالیت خود‬ ‫در تیم ملی ادامه داد و به مدت س��ه س��ال همراه این مربی‬ ‫کروات روی نیمکت تیم ملی ای ران نشست‪ .‬فرکی همزمان با‬ ‫ان سال ‪ 2004‬هدایت تیم امید ای ران را نیز عهده دار شد‪ .‬البته‬ ‫ورود فرکی به جرگه مربیان ‪ 11‬سال قبل از ان برم ی گردد که‬ ‫به عنوان س��رمربی روی نیمکت فتح ته ران نشست‪ .‬وی از‬ ‫ابتدای سال ‪ 1379‬به عنوان سرمربی روی نیمکت سب زپوشان‬ ‫ته رانی نشست‪ .‬البته این حضور تنها دو ماه به طول انجامید‬ ‫و او مجبور شد به دلیل تغییر مدیریت در پاس جای خود را‬ ‫به فرهاد کاظمی بدهد‪ .‬فرکی در ان چهار هفته سه تساوی‬ ‫و یک شکس��ت همراه با تیم پاس به دست اورد‪ .‬پس از ان‬ ‫‪ 9‬سال طول کشید تا حسین فرکی باز هم در رده باشگاهی‬ ‫به عنوان س��رمربی فعالیت کند‪ .‬او یک فصل سرمربیگری‬ ‫تیم دسته اولی کاوه ته ران را به عهده گرفت و سپس ب رای دو‬ ‫ی با نفت‬ ‫سال هدایت تیم نفت ته ران را پذیرفت‪ .‬عنوان پنجم ‬ ‫در دهمین دوره لیگ برتر‪ ،‬برجس��ته ترین نقطه کار حسین‬ ‫فرکی در دوران مربیگری اش به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫حسین فرکی شهریور ‪ 91‬از س��وی برخی تماشاگران‬ ‫خوزستانی مورد ضرب و شتم قرار گرفت تا در مصاحب ه اش‬ ‫بگوید‪« :‬این حرکت یک توهین بزرگ به مردم خوزس��تان‬ ‫اس��ت‪ ».‬او حاال در قلب مردم این ش��هر جایش را به خوبی‬ ‫باز کرده و چهره محبوبی اس��ت‪ .‬او نه با شعار و قرار گرفتن‬ ‫مقابل هواداران بلکه با کارش به خوزستان ی ها نشان داد که‬ ‫م ی خواهد ب رای شان افتخار افرین باشد‪ .‬مربی که حاال همه‬ ‫از او قهرمانی م ی خواهند‪.‬‬ ‫برای مربی خوشنام و موفق فوالد‬ ‫یکی از هزار‬ ‫ مهدی ربوشه‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫معتق�دم قهرمانی حس�ین فرک�ی در لیگ‬ ‫س�یزدهم به نفع فوتب�ال خواه�د بود و ب�ه نفع‬ ‫اخالق؛ موضوعی که به نظر حلقه مفقوده فوتبال‬ ‫ایران است‪.‬‬ ‫ قب ل تر از اینها یعنی تا همین ‪ 5-6‬س��ال پیش‬ ‫خیلی س��خت م ی ش��د در بین مربیان داخلی فردی را پیدا‬ ‫کنیم که هم مرد با اخالقی باشد و هم موفق‪ .‬همیشه یک‬ ‫جای کار ای راد داشت‪ .‬یک مربی موفق بود اما ادبیات زشتی‬ ‫داش��ت و مربی دیگری هم بود که ادبیات و اخالق خوبی‬ ‫داش��ت اما موفق نبود‪ .‬البته در فوتبال ای ران دسته سوم را‬ ‫هم م ی توان پیدا کرد اما تعدادش��ان کم است‪ ،‬خیلی کم‪.‬‬ ‫ش��اید خیل ی ها بالفاصله بعد از خوان��دن همین چند خط‬ ‫نخس��ت ب رافروخته ش��وند یا به نام هایی اش��اره کنند اما‬ ‫واقعیت این اس��ت که مربیان بااخالق موفق فوتبال ای ران‬ ‫هرگز نتوانسته اند روی نوار موفقیت تا سال ها گام بردارند‪.‬‬ ‫شاید تقصیر را فقط نباید به گردن این مربیان انداخت‪ .‬شاید‬ ‫شرایط فوتبال ای ران و مشکالتی مثل داللی‪ ،‬تبانی یا هزار‬ ‫ناهنجاری دیگر ک��ه در الیه های هزارت��وی فوتبال ای ران‬ ‫پنهان ش��ده در اکثر مواقع فرصت را از ای��ن مربیان گرفته‬ ‫است؛ فرصت اینکه خود را حفظ کنند‪ .‬فرصت اینکه به روز‬ ‫باشند و بتوانند در مس��یر موفقیت ثبات داشته باشند‪ .‬اما‬ ‫ایا همه فرص��ت را عوامل بیرونی م ی س��ازد؟ ایا مربی که‬ ‫خوش��نام ی اش زبانزد عام و خاص بوده و اتفاقا در مقاطعی‬ ‫موفق هم بوده است اما حاال نه تنها موفق نیست‪ ،‬بلکه چین‬ ‫و چروک هایی هم روی خوشنام ی اش نشسته است م ی تواند‬ ‫همه تقصیرها را به گردن فوتبال کثی��ف بیندازد؟ فوتبال‬ ‫کثیف؛ ان چیزی که حاال به مفری ب رای خیلی از مقصران‬ ‫تبدیل شده اس��ت‪ .‬در چنین اوضاعی تکلیف یک سری از‬ ‫مربیان روشن است‪ .‬یک سری از مربیان اساسا نم ی خواهند‬ ‫تغییر کنند‪ .‬دیگر چه فرقی م ی کند ک��ه فیلم هتاک ی ها و‬ ‫بداخالق ی های ش��ان را همه مردم ببینند و دیگر چه فرقی‬ ‫م ی کند که درباره شان نقدها نوشته شود؛ انها تغیی ر ناپذیرند‪.‬‬ ‫با انبوهی از ادعا ب��از هم خود را به صفح��ه اول روزنامه ها‬ ‫م ی کشانند و ب رای این و ان خط و نشان م ی کشند‪ .‬دیگران را‬ ‫قضاوت م ی کنند اما با یک خط انتقاد کنار نم ی ایند‪ .‬چرا باید‬ ‫در مورد این دسته بنویسیم؟ چرا؟ باید فراموش شان کنیم‪.‬‬ ‫چه در غیر این صورت به اندازه این مربیان در زش��ت کردن‬ ‫چهره این فوتبال س��هم داریم و مقصریم‪ .‬دس��ته دیگر اما‬ ‫مربیانی هس��تند که مردان با اخالقی بوده اند اما در فوتبال‬ ‫خوش اخالقی کفایت نم ی کند‪ .‬هوادار جام م ی خواهد‪ .‬جام‬ ‫قهرمانی دست کم موفقیت را مطالبه م ی کند‪ .‬تقصیر این‬ ‫عده چیست؟ روش��ن اس��ت‪ .‬اگر به کارنامه برخی مربیان‬ ‫خوش��نام در طول س��ال های اخیر دقت کنی��م به خوبی‬ ‫متوجه م ی ش��ویم که برخ��ی از انها انتخاب ه��ای خوبی‬ ‫نداش��ته اند‪ .‬برخی از انها همواره به داشته های قبل ی شان‬ ‫اکتفا کرده اند و برخی نیز اساسا در حوزه مسائل فنی فقیر‬ ‫هستند‪ .‬هر چند طلبکارانه سخن نم ی گویند اما این اصال‬ ‫مهم نیست‪ .‬طلبکار نبودن شان ب رای ش��ان امتیاز ویژه ای‬ ‫محسوب نم ی شود‪ .‬مقصرند‪ .‬چون به فاکتور خوش اخالقی‬ ‫و خوشنام ی ش��ان موفقیت را اضافه نکرده اند‪ .‬نکته جالب‬ ‫اینکه برخی از مربیانی که در این دس��ته قرار م ی گیرند با‬ ‫اصرارشان ب رای ماندن در چرخه مربیگری باعث م ی شوند‬ ‫که به مرور افکار عمومی و تماشاگران نسبت به خوشنام ها‬ ‫نیز چندان حس خوبی نداشته باشند‪ ،‬به خصوص اگر یکی از‬ ‫اینها در یک بزنگاه ب رای ماندن در چرخه مربیگری تصمیم‬ ‫بگیرد ناگهان از همه خط قرمزها عبور کند و حرف هایی بزند‬ ‫که همه را به حیرت وادارد‪ .‬درباره این دسته چرا م ی نویسیم؟‬ ‫ایا در دهه های چهارم‪ ،‬پنجم یا شش��م م ی شود فردی را با‬ ‫تازیانه انتقاد به روز کرد؟ به خصوص اگر خود ان مربی در این‬ ‫باره ضرورتی احس��اس نکند‪ .‬اما دسته سوم را کدام مربیان‬ ‫تشکیل م ی دهند؟ تعدادشان کم اس��ت یا زیاد؟ شاید بهتر‬ ‫است از این سوال ها عبور کنیم‪ .‬بد نیس��ت مکانیزم رشد‬ ‫و شناس��ایی این مربیان از س��وی رس��انه ها و کارشناسان‬ ‫مورد مطالعه قرار بگیرد‪ .‬اتفاق ارزش��مندی است‪ .‬م ی ارزد‪،‬‬ ‫همان طور که م ی ارزد درباره حس��ین فرکی صحبت کنیم‪.‬‬ ‫مربی که امروز نم ی توان او را دوس��ت نداشت‪ ،‬چون در هر‬ ‫دو جبهه موفق بوده اس��ت‪ .‬خوش اخالق و خوشنام بوده و‬ ‫البته موفق‪ .‬در ش��رایطی که هیچ ک��س حتی تصورش را‬ ‫نم ی کرد او با نفت ته ران‪ ،‬تیمی که فرکی ان را نبسته بود‪،‬‬ ‫در همان فصل نخست نتایج خیره کننده ای کسب کندو به‬ ‫شاگردانش شخصیت برنده بدهد‪ .‬در سال دوم حضورش در‬ ‫نفت نیز موفق عمل کرد و کارنامه درخش��انی داشت و اما‬ ‫فوالد؛ تیمی که حاال در فاصله چند هفته تا پایان رقابت های‬ ‫لیگ برتر صدرنشین است و سرنوشت قهرمانی را در دست‬ ‫دارد؛ اینکه ببرد و قهرمان ش��ود یا ببازد و جام از دس��تش‬ ‫بیفتد‪ .‬هر اتفاقی که بیفتد حس��ین فرکی ام��روز به دلیل‬ ‫اینکه یک مربی پاکدس��ت و خوش اخالق به شمار م ی رود‬ ‫و چند سالی است که در مسیر موفقیت خود را حفظ کرده‪،‬‬ ‫قابل تحسین است‪ .‬مردی که بیشتر از انکه تصور کنیم به‬ ‫احترام و ادب مقید است‪ .‬بیشتر از خیل ی ها که تنها مدعی‬ ‫خوش اخالق ی اند‪ ،‬به انجام کارهای سخت و پرحوصله ب رای‬ ‫راهنمایی بازیکنان جوان امروزی اعتقاد دارد و بیش از انکه‬ ‫تصور کنیم‪ ،‬مردی احساساتی اس��ت‪ .‬م ی خواهد هر طور‬ ‫ش��ده گذش��ته اش را حفظ کند و به بهانه های مختلف به‬ ‫یادش بیاورد‪ .‬بد نیست بیشتر س��راغ امثال حسین فرکی‬ ‫برویم‪ .‬سوژه های خوبی ب رای فحش دادن به دیگران نیستند‪،‬‬ ‫سوژه های خوبی ب رای گرفتن تیترهای جنجالی نیستند اما‬ ‫ب رای ساختن دوباره فوتبال بهترینند‪ .‬ب رای ساختن فوتبالی‬ ‫که مردم ب رای دیدنش به ورزشگاه نم ی روند و عالقه ای هم‬ ‫به میلیاردرهایش ندارند‪ ،‬امثال حسین فرکی راه برون رفت از‬ ‫بحران به حساب م ی ایند‪ .‬باید به قهرمانی این مربی امیدوار‬ ‫بود و البته امیدوارتر بود که او بتواند هم چهره موفق خود را‬ ‫حفظ کند و هم خوشنام ی اش را‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 212‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪99‬‬ ‫چهره های ورزش‬ ‫عیادت خبرساز‬ ‫اشتی بهداد سلیمی با رضازاده‬ ‫ ماجرای رفت و برگشت بهداد سلیمی به تیم ملی‬ ‫وزنه برداری نیز یکی از اتفاقات عجیب س��ال ‪ 92‬بود‪ .‬بهداد‬ ‫سلیمی به همراه چند تن از المپیک ی های لندن در ب رنامه ای‬ ‫تلویزیونی تاکید کردند تا زمانی که کوروش باقری‪ ،‬سرمربی‬ ‫تیم ملی باشد ترجیح م ی دهند که در وزنه برداری ای ران حضور‬ ‫نداش��ته باش��ند‪ .‬اختالف خیلی باال گرفت‪ .‬بهداد سلیمی‬ ‫ در حالی این انتقاد را مطرح کرد که مس��ئوالن تیم ملی به‬ ‫قوی ترین مرد جهان اجازه نداده بودند در مس��ابقات جهانی‬ ‫لهستان ش��رکت کند‪ .‬اتفاقی که باعث ش��د بهداد مقابل‬ ‫میلیون ها بیننده تلویزیونی اش��ک بریزد و بگوید‪« :‬ش��اید‬ ‫باورتان نشود‪ ،‬اما من حتی یک ثانیه از مسابقات وزنه برداری‬ ‫قهرمانی جهان را ندیدم‪ ،‬چون دلم نم ی خواست مسابقاتی‬ ‫را ببینم که در ان به راحتی م ی توانستم اول شوم‪ ،‬اما حضور‬ ‫شوخیناجوانمردانه‬ ‫مقایسه بیک زاده با مسی دردسرساز شد‬ ‫نداشتم‪ ».‬اما انچه باعث م ی ش��ود بهداد سلیمی را یکی از‬ ‫چهره های ارزشمند ورزش در سال ‪ 92‬بدانیم موضوع عیادت‬ ‫وی از کوروش باقری است و مهم تر از ان اتفاقی که در بیرون‬ ‫بیمارستان پیامبر رخ داد‪ .‬بهداد سلیمی ب رای عیادت کوروش‬ ‫باقری به بیمارستان پیامبر ته ران رفت اما پس از این عیادت‬ ‫و هنگام ترک بیمارستان‪ ،‬اتفاق عجیبی رخ داد‪.‬‬ ‫وقتی سلیمی در حال ترک بیمارستان بود یک مربی‪،‬‬ ‫به سمت س��لیم ی حمله ور ش��د و به صورت وی سیلی زد‬ ‫که منجر به پاره ش��دن لب قوی ترین مرد جهان شد‪ .‬البته‬ ‫سلیمی با رفتاری پهلوانانه از درگیری اجتناب و بیمارستان را‬ ‫ترک کرد‪ .‬قهرمان ورزش ای ران هی چ گاه تصور نم ی کرد که‬ ‫نتیجه عیادت از سرمربی تیم ملی وزنه برداری یک سیلی و‬ ‫لبی پاره ب رای او باشد!‬ ‫س��عید محمدپور‪ ،‬وزنه بردار المپیکی ای ران که همراه‬ ‫بهداد سلیمی بود‪ ،‬گفت‪« :‬داخل بیمارستان یکی از مربیان‬ ‫خرم اباد جلوی بهداد س��لیمی را گرفت و گفت که تا دیروز‬ ‫علیه ک��ورش باقری مصاحب��ه م ی ک��ردی و االن رفیقش‬ ‫شدی‪».‬‬ ‫هاش��م بی ک زاده متولد دوم بهمن ماه سال ‪ 62‬است‪.‬‬ ‫بی ک زاده از فجر سپاسی شی راز به استقالل ته ران پیوست‪.‬‬ ‫اما انچه وی را در سال گذشته به یکی از چهره های خبرساز‬ ‫تبدیل کرد ماجرای مقایسه او با دیگر بازیکنان مطرح جهان‬ ‫بود‪ .‬شوخی زشت از انجایی شروع شد که عده ای نوشتند از‬ ‫میان رونالدو یا زالتان یکی را باید در برزیل ببینیم ام ا هاشم‬ ‫بی ک زاده از همین حاال مسافر جام جهانی است! اما شوخی‬ ‫با این بازیکن انجایی شدت گرفت که عادل فردوس ی پور در‬ ‫اواسط ویژه ب رنامه نود که به قرعه کشی مسابقات جام جهانی‬ ‫اختصاص داشت به یکباره در خصوص احتمال همگروهی‬ ‫تیم ملی ای ران ب��ا ارژانتی��ن و رویارویی هاش��م بی ک زاده‪،‬‬ ‫مداف��ع مل ی پوش کش��ورمان ب��ا لیونل مس��ی ارژانتینی‬ ‫سخن گفت‪.‬‬ ‫ماجرا زمانی عجی ب تر ش��د که ش��وخ ی های عادل‬ ‫بعد از قطعی ش��دن همگروه��ی ای ران و ارژانتی��ن نیز باال‬ ‫گرفت‪ .‬س��رانجام کار به جایی رسید که حمالت فیسبوکی‬ ‫کارب ران اینترنتی کش��ورمان به صفحه شخصی مسی اغاز‬ ‫شد‪ .‬صفحه اختصاصی لیونل مس��ی در فضای اجتماعی‬ ‫میهمانانی ای رانی را به خود دید‪ ،‬اما به بدترین شکل ممکن‪.‬‬ ‫هواداران فوتبال کش��ورمان که از خوش��حالی ی��ا ناراحتی‬ ‫به صفحه اجتماعی این س��تاره فوتبال جه��ان هجوم برده‬ ‫بودند‪ ،‬انواع و اقس��ام حرف ها را نثار ای��ن بازیکن ارژانتینی‬ ‫کردند‪ .‬از فحش گرفته تا تحس��ین س��تاره تیم بارسلونا و‬ ‫س��رانجام ش��وخی با بازیکن مل ی پوش فوتبال کشورمان‪.‬‬ ‫کزاده ام��ا با خونس��ردی و بزرگ منش��ی با این‬ ‫ هاش��م بی ‬ ‫رفتارهای زش��ت برخورد کرد‪ .‬س��کوت کرد‪ .‬ح��اال کمپین‬ ‫حمایت از ای��ن بازیک��ن در صفحه های اجتماع��ی به راه‬ ‫افتاده است‪.‬‬ ‫وداع با والسکوی بزرگ‬ ‫چهره ها‬ ‫‪100‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 212‬‬ ‫خولیو والسکو از ایران رفت‬ ‫ خولیو والسکو‪ ،‬مردی که توانست والیبال ای ران را متحول کند با فدراسیون ای ران قطع همکاری کرد‪ .‬این‬ ‫خبری تلخ در سال ‪ 92‬بود‪ .‬خبری که ابتدا ش��ایع ه اش را کمتر کسی تایید م ی کرد اما با اصرار مسئوالن فدراسیون‬ ‫والیبال ارژانتین و حتی رئی س جمهوری این کشور موضوع جدایی والسکو از تیم ملی ای ران به واقعیت تبدیل شد‪.‬‬ ‫او به ارژانتین رفت تا لورنزو برناردی جایگزین وی در تیم ملی ش��ود‪ .‬والس��کو همراه با تیم ای ران افتخارات زیادی‬ ‫کسب کرد و توانست محبوبیت فوق العاده ای بین اهالی این رشته و مردم ای ران ب رای خود به دست بیاورد‪ .‬کسب دو‬ ‫عنوان قهرمانی در رقابت های قهرمانی اسیا و شکست حریفانی مانند لهستان‪ ،‬ارژانتین‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬المان‪ ،‬صربستان‪،‬‬ ‫کوبا‪ ،‬امریکا و سایر تیم های قدرتمند در دنیای والیبال از جمله افتخارات والس��کو همراه با تیم ای ران بود‪ .‬جالب‬ ‫اینکه جدا شدن از ای ران ب رای خود والس��کو هم بس��یار ناراحت کننده بود و او بارها عنوان کرد که رفتنش از ای ران‬ ‫دلیل مالی نداشته است‪ .‬والسکو تاکید م ی کرد‪« :‬وقتی مردمم از من خواستند که به تیم ملی ارژانتین کمک کنم‬ ‫نم ی توانم به انها نه بگویم و م ی خواهم دینم را به کش��ورم ادا کنم‪ ».‬او در اخرین اظهارنظرهایش درباره جدایی از‬ ‫ای ران گفت‪« :‬ب رای من خیلی سخت است‪ .‬دوست داشتم م ی توانستم تا پایان قهرمانی جهان در کنار ای ران باشم‪.‬‬ ‫اعضای تیم ملی ای ران م ی توانند به جایگاه بزرگی در والیبال برس��ند‪ .‬اما تیم والیبال زادگاهم از من خواسته تا به‬ ‫انها کمک کنم‪ ».‬والسکو رفت‪ .‬اما خاط رات این مربی بزرگ تا همیشه در ذهن میلیون ها ای رانی باقی خواهد ماند‬ ‫و از او همواره با احترام یاد م ی شود‪ .‬مربی که والیبال ای ران را بزرگ کرد و ب رای شاگردانش نه تنها یک مربی بلکه‬ ‫مثل یک پدر دلسوز و مسئول بود‪ .‬جدایی این چهره دوست داش��تنی از والیبال ای ران یکی از خبرهای تلخ ورزش‬ ‫در سال گذشته بود‪.‬‬ ‫گفت وگوهای رسانه ای والسکو همواره در طول سال های اخیر حاوی نکته های مهمی بوده است اما یکی‬ ‫از مهمترین اظهار نظرهای این مربی ارژانتینی را در برنامه‪ 90‬دیدیم‪ .‬وقتی والس��کو با این پرسش مواجه شد که‬ ‫مهمترین ماموریت شما در ای ران چه بود؟ این گونه پاسخ داد‪ :‬در طول دوران مرب ی گری ام در ای ران همواره سعی کردم‬ ‫با واژه «کم و بیش» بجنگم‪ .‬کم و بیش در دکترین من جایی ندارد‪ .‬همیش��ه باید انگیزه داشت و ب رای رسیدن به‬ ‫موفقیت همه توان را به کار گرفت‪.‬‬ ‫چهره های ورزش‬ ‫ در المپیک ‪ ۲۰۱۲‬لندن تیم کشتی ای ران با مربیگری‬ ‫محمد بنا‪ ،‬ب رای اولین ب��ار در تاریخ کش��تی فرنگی قهرمان‬ ‫المپیک ش��د‪ .‬در این المپیک تیم ای ران به رغ��م ناداوری ها با‬ ‫درخشش حمید سوریان‪ ،‬امید نوروزی و قاسم رضایی صاحب‬ ‫سه مدال طال ش��د و به مقام نخس��ت تیمی دست یافت‪ .‬این‬ ‫موفقیت بزرگ در حالی به دست م ی امد که ای ران پیش از این‬ ‫نتوانسته بود در رشته کشتی فرنگی به مدال طال برسد‪ .‬همه‬ ‫از محمد بنا حرف م ی زدند و اینکه او معمار بزرگ کشتی فرنگی‬ ‫ای ران است‪.‬‬ ‫حتی وزی��ر ورزش ای��ران در پ��ی موفقی��ت محمد بنا‬ ‫درخواست نش��ان لیاقت و ‪ ۱۰۰‬میلیون تومان پاداش نقدی را‬ ‫ب رای وی کرد؛ موضوعی که محمد بنا اینگونه نس��بت به ان‬ ‫واکنش نشان داد‪« :‬من دنبال این چیزها نیستم‪ ،‬نشان لیاقتم را‬ ‫از مردم گرفته ام و فقط م ی خواهم که چیزهایی که ب رای من در‬ ‫نظر گرفته اند را به سعید عبدولی بدهند‪ ».‬عبدولی‪ ،‬کشت ی گیر‬ ‫تیم ملی فرنگی بود که گفته م ی شد داوران حق او را در المپیک‬ ‫لندن ضایع کردند‪.‬‬ ‫بازگشت معمار فرنگی‬ ‫محمد بنا دوباره سرمربی شد‬ ‫‪ ۱۸‬دی س��ال ‪ 91‬اما ب رای فرنگ��ی کاران روز تلخی بود‪.‬‬ ‫محمد بنا در اعتراض به انچه «ب ی توجهی به این رشته» خواند‪،‬‬ ‫طی نامه ای به سرپرست فدراسیون کشتی ای ران‪ ،‬جدایی خود‬ ‫را از تیم ملی کشتی فرنگی اعالم کرد اما اواسط اذرماه محمد‬ ‫بنا به کشت ی فرنگی برگشت تا موجی از امیدواری در تیم ملی‬ ‫کشتی فرنگی به وجود بیاید‪.‬‬ ‫این تصمیم در حالی گرفته ش��د که محمد بنا ‪ 11‬ماه از‬ ‫کش��تی فرنگی دور بود و در نهایت در جلس��ه ای که با رسول‬ ‫خادم‪ ،‬سرپرس��ت فدراسیون کش��تی برگزار کرد موافقت خود‬ ‫را ب رای بازگشت به تیم ملی کش��تی فرنگی و در دست گرفتن‬ ‫سکان هدایت فرنگ ی کاران اعالم کرد‪.‬‬ ‫او در نخس��تین اظهارنظرش تاکید ک��رد که اصال وقت‬ ‫پرداختن به حاشی ه ها و دعواهای گذشته را ندارد و همه هدفش‬ ‫این است که تیم ملی فرنگی بتواند در مسابقات اسیایی موفق‬ ‫ش��ود‪ .‬حاال همه از بازگشت بنا خوشحال هس��تند؛ چهره ای‬ ‫که در س��ال های اخیر هم��واره خاط��رات غرور افرین��ی با او‬ ‫داشته ایم‪.‬‬ ‫زبان سرخ حاجی مایلی‬ ‫جمله شوک اور محمد مایلیکهن‬ ‫محرومیت سنگین محسن قهرمانی‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 212‬‬ ‫غش سال‬ ‫ محس��ن قهرمانی ب ی تردید یک��ی از چهره های‬ ‫خبرساز س��ال ‪ 92‬اس��ت‪ .‬داوری که اش��تباهاتش در بازی‬ ‫سپاهان ب رابر پرسپولیس باعث ش��د تا علی دایی به شدت‬ ‫وی را مورد انتقاد ق��رار دهد و اتهامات��ی را متوجه وی کند؛‬ ‫«قهرمانی از شب قبل از بازی به سمت حریف ما غش کرد‬ ‫و ما م ی دانس��تیم‪ ».‬همین اظهارنظر و اتهاماتی که دایی‬ ‫به این داور پرحاشیه وارد کرد باعث شد تا کار به تحقیقات‬ ‫گسترده کشیده ش��ود‪ .‬پای خیل ی ها به میان کشیده شد‪.‬‬ ‫سرانجام تکلیف جنجال ی ترین پرونده فوتبالی ای ران که در‬ ‫اخرین روزهای ش��هریور کلید خورده بود‪ ،‬در نیمه دوم دی‬ ‫مشخص ش��د و کمیته انضباطی «قهرمانی» را محکوم‬ ‫دانست؛ اما نه به علت غش کردن در بازی با سپاهان!‬ ‫ در رای کمیته انضباطی امده ب��ود‪« :‬با تحقیقات به‬ ‫عمل امده‪ ،‬معلوم شد که هیچ گونه روابط نا سالم مالی بین‬ ‫تیم داوری و باشگاه سپاهان اصفهان وجود نداشته است‪».‬‬ ‫اما این حک��م‪ ،‬در واقع ناظر به تخلف��ات قبلی قهرمانی و‬ ‫برخی دس��ت اندرکاران فوتب��ال ای ران از سرپرس��ت تیم تا‬ ‫عکاس ورزش��ی بود‪ .‬در واقع با این حکم کمیته انضباطی‬ ‫تاکید م ی کرد که در بازی پ ر حاشیه هفته دهم لیگ‪ ،‬هیچ‬ ‫تخلف مهم ی انجام نش��ده اس��ت‪ .‬س��رانجام قهرمانی به‬ ‫دلیل دریافت مبلغی پول از مس��ئوالن باش��گاه راه اهن در‬ ‫زمان مربیگری علی دایی به هشت ماه محرومیت و پنجاه‬ ‫میلیون ریال محکوم ش��د‪ .‬بعد از این حک��م اما خیل ی ها‬ ‫اعتقاد داشتند در پشت پرده این حکم مسائل دیگری وجود‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫منتقدان کمیته انضباطی م ی گویند‪« :‬هش��ت ماه و‬ ‫پنج میلیون تومان؟ این همه هیاهو ب رای مش��خص شدن‬ ‫پرونده ای که یکی از بزرگترین پرونده های فس��اد در تاریخ‬ ‫فوتبال ایران اس��ت تنها به همین جا ختم ش��د؛ محسن‬ ‫قهرمانی که باعث ش��د تا هفته ه��ا داوران بازی های لیگ‬ ‫برتر و لیگ دسته یک کشور با سنگی ن ترین شعارها از سوی‬ ‫تماشاگران روبه رو شوند م ی تواند به زودی به میادین برگردد؛‬ ‫به همین سادگی‪ ».‬جالب اینکه خود قهرمانی از این حکم‬ ‫استقبال کرد و گفت‪« :‬این محرومیت حق من است!»‬ ‫ورزش‬ ‫ محم��د مایل ی که��ن را همیش��ه ب��ا صراحتش‬ ‫م ی شناس��یم و البته با زبان س��رخش؛ مربی ک��ه همواره‬ ‫در بی��ان واقعی ت های فوتب��ال هیچ مصلحت��ی را در نظر‬ ‫نگرفته اس��ت‪ .‬از الودگ ی ها گفته همان طور که گاهی هم‬ ‫از زیبای ی های فوتبال سخن گفته است‪ .‬او در ابتدای لیگ‬ ‫س��یزدهم مربیگری صبای قم را ب ر عه��ده گرفت اما نتایج‬ ‫ضعیفش با این تیم باعث شد تا مسئوالن این باشگاه وی را‬ ‫کنار بگذارند‪ .‬او در حالی فصل موفقی را پشت سر گذاشت‬ ‫که دامنه اختالفاتش ب��ا علی دایی تقریب��ا همه وقتش را‬ ‫گرفته بود‪.‬‬ ‫جنجال در بازی پرس��پولیس‪ -‬صبا به اوج خود رسید‬ ‫و نزدیک ب��ود این دو مرب��ی در کنار زمین حت��ی درگیری‬ ‫فیزیکی پی��دا کنند‪ .‬بعد از ای��ن دعوا اما ش��رایط بدتر هم‬ ‫ش��د‪ .‬محمد مایل ی کهن وقتی از صبا کنار گذاش��ته ش��د‬ ‫وقت بیش��تری داش��ت تا با مخالفانش در فوتبال به نزاع‬ ‫بپردازد و خب در جمع مخالفان چه کس��ی دم دس��ت ی تر از‬ ‫علی دایی که س��رمربیگری پرس��پولیس را ب ر عهده دارد؟‬ ‫وقتی محمد رویانیان از مدیرعاملی باش��گاه پرس��پولیس‬ ‫کناره گیری کرد و علی پروین جانشین وی و همه کاره این‬ ‫باشگاه شد‪ ،‬مایل ی کهن س��عی کرد خود را به مدیریت این‬ ‫باش��گاه نزدیک تر کند‪ .‬اما بعید به نظر م ی رسد که محمد‬ ‫مایل ی کهن بتواند بار دیگر در لی��گ برتر تجربه مربیگری‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫دلیل این امر نیز روشن است‪ .‬حاج ی مایلی‬ ‫ک��ه خیل ی ه��ا وی را به عن��وان ی��ک مرب��ی‬ ‫ارزش��ی و با اخالق قب��ول داش��تند ناگهان در‬ ‫یک��ی از برنامه های نود روی خ��ط تلفن امد و‬ ‫پس از اب��راز ارادت به سیاس��ی ترین خواننده‬ ‫ل س انجلس��ی س��عی کرد بگوید که اهل ریا‬ ‫نیست! اظهارنظری که همگان را در شوک فرو‬ ‫برد؛ حتی نزدیک ترین دوستان حاج ی مایلی را‪.‬‬ ‫نکته جالب اینکه او پ��س از این اب راز عالقه‬ ‫همچنان بر حرف ه��ای تکان دهنده ای که‬ ‫در برنامه نود مطرح کرد پافشاری م ی کند و‬ ‫قصد ندارد از مواضع عجیب خود عقب نشینی‬ ‫کند و اشتباهاتش را بپذیرد‪.‬‬ ‫‪101‬‬ ‫رویدادهای ‪92‬‬ ‫از میان رویدادهای سال‪ ،92‬انتخابات ریاست جمهوری‪ ،‬مذاکرات هسته ای‪ ،‬رابطه ایران و امریکا‪ ،‬حواشی جشنواره‬ ‫سینمایی فجر و ماجرای رای اعتماد به وزیر ورزش در صفحات مثلث مورد بررسی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫ایران‪ ،‬راه درستی‬ ‫می رود‬ ‫روابط ای ران‪ -‬امریکا در سال‬ ‫‪ 92‬در گفت و گو با دکتر‬ ‫عباس ملکی‬ ‫امریکا و ایران می خواهند‬ ‫یکدیگر را مدیریت کنند‬ ‫روایت دکتر کیهان برزگر از‬ ‫تغییر سیاست گذاری در‬ ‫ته ران و واشنگتن‬ ‫حذف نگاه سیاسی از سینما‬ ‫نشدنی است‬ ‫گفت وگو با مسافر استانه‬ ‫درباره این روزهای سینمای‬ ‫ای ران و فیلم هایش‬ ‫سیاست‬ ‫رویداد اول‬ ‫سال ‪ 92‬برای اصالح طلبان روزهای خوبی را به همراه داشت‪ .‬انها که‬ ‫نا امید از پیروزی با انتخابات ریاست جمهری مواجه بودند اکنون در‬ ‫بهترین وضعیت چند سال اخیر قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫ائتالفاعتدال‬ ‫گ‬ ‫را‬ ‫یا‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ص‬ ‫ال‬ ‫ح‬ ‫طلبان‬ ‫در شرایط برد‬ ‫کنارهگیری کردم‬ ‫محمدرضا عارف از‬ ‫روزهای انصراف میگوید‬ ‫سعید اجورلو‪-‬مصطفی صادقی‬ ‫رویدادها‬ ‫‪104‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫واقعیت این اس�ت که ما در سال ‪ 92‬با دکتر‬ ‫عارف متفاوتی مواجه بودی�م‪ .‬در واقع باتوجه به‬ ‫اتفاقاتی که در فضای سیاس�ی کش�ور رخ داد‪،‬‬ ‫برای شما امس�ال را متفاوت تر از قبل کرد‪ .‬اگر‬ ‫موافق باشید گفت وگو را از همین جا اغاز کنیم‪.‬‬ ‫ابتدا سال جدید را به شما و همه هموطنان عزیزم‬ ‫تبریک م ی گویم‪ .‬ارزو م ی کنم سال ‪ 1393‬سال خوبی ب رای‬ ‫ملت فهیم ای ران باش��د‪ .‬امیدوارم با حماسه سیاسی که در‬ ‫س��ال ‪ 92‬خلق ش��د و تالش هایی که برای خلق حماسه‬ ‫اقتصادی م ی ش��ود از جمله سیاست های اقتصاد مقاومتی‬ ‫که اخی را توس��ط مقام معظم رهبری ابالغ شد‪ ،‬رفاه مردم و‬ ‫پیشرفت و تعالی کشور را در س��ال جدید شاهد باشیم‪ .‬بر‬ ‫این باورم که در س��ال ‪ 92‬اتفاق خاصی در کش��ور رخ داد و‬ ‫محم�د رض�ا ع�ارف مهمتری�ن چه�ره‬ ‫اصالح طلبان در س�ال ‪ 92‬اس�ت ‪ .‬او که تنها‬ ‫نامزد اصلاح طلب�ان در انتخابات ریاس�ت‬ ‫جمهوری ب�ود ب�رای اینکه اصلاح طلبان و‬ ‫اعتدالگرای�ان به اجماع برس�ند از انتخابات‬ ‫کناره گیری کرد‪.‬‬ ‫انصراف او از کاندیداتوری یکی از دالیل‬ ‫پیروزی حسن روحانی در انتخابات به شمار‬ ‫می اید ‪.‬‬ ‫در حالی که انتظار می رفت عارف یکی از‬ ‫مردان کابینه روحانی باشد او ترجیح داد وارد‬ ‫دولت نشده و حاال هم گویا اقدامات جدی را‬ ‫برای انتخابات مجلس شروع کرده است‪.‬‬ ‫حماسه ای خلق شد که تضمی ن کننده نقشه راه سال های‬ ‫بعد و تقویت کننده امیدی است که باید به خصوص در بین‬ ‫جوانان وجود داش��ته باش��د‪ .‬در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ 88‬که من تعبیر رقاب��ت باخت‪ -‬باخت را ب��رای ان مطرح‬ ‫کردم مشکالتی در ان انتخابات داش��تیم که هنوز هم در‬ ‫فضای کارشناسی و تحلیلی باید چرایی اتفاقات و عوامل‬ ‫ان تحلیل و بررس��ی ش��ود‪ ،‬نه به خاطر مچ گیری‪ ،‬بلکه به‬ ‫این دلیل که تالش کنیم تا این اتفاقات دیگر تکرار نشود‪.‬‬ ‫من حقیقتا حضور در انتخابات ‪ 92‬را بهانه ای قرار دادم که‬ ‫بتوانم مقداری در معرفی انقالب و دس��تاوردهای ان‪ ،‬نقش‬ ‫انقالب در اصالح امور و اتفاقاتی ک��ه افتاد و ان چیزی که‬ ‫باید ب رای جوانان ما الگو باشد را مطرح کنم‪ .‬در یک فضای‬ ‫بس��ته امنیتی و یکس��ویه به میدان امدم و امدنم اگاهانه‬ ‫بود‪ .‬از اوایل انقالب درگیر ام��ور اجرایی و مدیریتی بودم و‬ ‫ظرفی ت های نظام و کشور را خوب م ی شناختم و از طرفی‬ ‫ب��ا تنگ نظری هایی که گاهی بر انقالب تحمیل م ی ش��د‬ ‫و نتیجه اش حذف رقیب بود اش��نایی داش��تم‪ .‬در جلسات‬ ‫خصوصی به دوستانم م ی گفتم که سرمایه ای اندک دارم و‬ ‫ان اعتبار و حیثیتم است که حاضرم در خدمت انقالب قرار‬ ‫دهم‪ .‬با این دیدگاه و این نگاه و بر حس��ب ضرورت حضور‪،‬‬ ‫کاندیدا ش��دم‪ ،‬چون بر این باور بودم و هستم که باید همه‬ ‫در تمام صحنه های سیاسی کش��ور حضوری فعال داشته‬ ‫باش��یم‪ .‬ما در انقالب اسالمی ش��یوه طرد و حذف نداریم‪.‬‬ ‫حداقل کس��انی را که مدعی هس��تند بخش��ی از انقالب‬ ‫هستند و سرنوشتش��ان با سرنوش��ت انقالب عجین شده‬ ‫است را نم ی توانیم طرد کنیم‪.‬‬ ‫اگ��ر خاطرت��ان باش��د در ای��ن دوره از انتخاب��ات‬ ‫ریاس��ت جمهوری بحث هایی مانند تحریم و عدم مشارکت‬ ‫مطرح ب��ود‪ .‬به خصوص در اوایل س��ال ‪ 91‬ک��ه تقریبا اوج‬ ‫این گونه مسائل بود‪ ،‬بهانه هایی هم در این خصوص مطرح‬ ‫م ی کردند‪ .‬هم��ان نگاه تنگ نظ ران��ه و گاهی حذف رقیب‬ ‫بهترین بهان��ه بود ب رای اینکه صورت مس��اله را پاک کنیم‬ ‫و مس��ئولیت خودمان را انجام ندهیم‪ .‬من با این ش��رایط‬ ‫و تحلی ل ها جلو ام��دم و اتفاقا گام های اول من را بس��یار‬ ‫دلگرم کرد‪ .‬ما در یک فضای ناامیدی و س��رد با جوان ها و‬ ‫دانش��جویان ارتباط برقرار کردیم و خیلی خوب هم نتیجه‬ ‫گرفتیم‪ ،‬به خصوص وقتی در اولین دانش��گاه حضور پیدا‬ ‫کردم نتیجه بسیار ارزش��مندی گرفتم‪ .‬یعنی کامال تفاوت‬ ‫چشمگیر فضای اولین جلسه و اخرین جلسه را م ی شود دید‪.‬‬ ‫مالک تصمیم من دستخط اقای خاتمی‬ ‫بود و با مکانیس�م ش�ورای اش�اره شده‬ ‫موافق نبودم‪ .‬به هر حال من بارها اعالم‬ ‫کرده بودم که در اردوگاه اصالحات هستم‬ ‫و اقای خاتمی را به عن�وان رهبر جریان‬ ‫اصالحات م ی شناسم‬ ‫شما نتیج ه گیری شورای مشورتی اقای هاشمی‬ ‫و خاتمی و سیدحس�ن خمینی و ناطق نوری را مالک‬ ‫قرار دادید یا دستخط اقای خاتمی را؟‬ ‫من فقط دستخط اقای خاتمی را مبنای تصمیم‬ ‫گیری قرار دادم که به اس��تناد جمع بندی شورای مشاوران‬ ‫ایشان نوشته شده بود‪.‬‬ ‫گویا در جلسه اخر شورا ‪ ،‬نمایندگان شما حضور‬ ‫نداشتند؟‬ ‫خیر‪ .‬مالک تصمیم من دستخط اقای خاتمی‬ ‫بود و با مکانیسم شورای اشاره ش��ده موافق نبودم ‪ .‬به هر‬ ‫حال من بارها اعالم ک��رده بودم ک��ه در اردوگاه اصالحات‬ ‫هس��تم و اقای خاتمی را به عنوان رهبر جریان اصالحات‬ ‫می شناسم ‪ .‬بناب راین بر اساس اصول اخالقی و سازمانی به‬ ‫تصمیم ایشان تمکین کردم‪.‬‬ ‫ایا ش�ما این جم ع بندی را داش�تید که اگر اقای‬ ‫روحانی به نفع شما کنار م ی رفت شما برنده انتخابات‬ ‫م ی شدید؟‬ ‫نم ی خواهم بحث های مربوط به گذش��ته را باز‬ ‫کنم‪ ،‬چون دیگر گذشته است‪ .‬قبل از همایش بزرگ سالن‬ ‫یکی از دوستان در یکی‬ ‫از نهادها نظرسنجی‬ ‫همراهتحلیلیبهمن‬ ‫ارائه کرد که نتیجه این‬ ‫بود که من احتماال رای‬ ‫اول را دارم‬ ‫به نظر م ی رسد که کلید انتخابات رفتار شما در‬ ‫هفته اخر انتخابات ب�ود‪ .‬روایات مختلفی از این‬ ‫ماجرا ش�ده که در ایام پایان س�ال عالقه مندیم‬ ‫ناب تری�ن روای�ت از این ماج�را را از زبان ش�ما‬ ‫بشنویم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫من فردی کوچک از جامعه بزرگ ای رانی هستم‬ ‫که همیشه افتخار م ی کنم که خدمتگزار کوچکی هستم و‬ ‫وظیفه ام را انجام می دهم‪ .‬پست و مقام در این نظام امتیاز‬ ‫نیس��ت‪ .‬در یک نظام معنوی و اسالمی هر چه پست شما‬ ‫باالتر برود مس��ئولی ت تان بیشتر م ی ش��ود و امتیاز فردی‬ ‫تان باید کمتر ش��ود‪ ،‬که من این نگاه را همیشه داشته ام و‬ ‫سیاست‬ ‫واقعیت رقابت های سیاسی را همه ما قبول داریم‪ .‬در اولین‬ ‫جلسه کامال مشاهده م ی شد که یک عده با موضع مثبت‬ ‫و یک عده با موض��ع منفی حضور دارند ولی در جلس��ات‬ ‫بعدی به یک همدلی و هماهنگی نس��بی با دانش��جویان‬ ‫رس��یدیم و این ب رای من بسیار ارزش��مند بود‪ .‬در این فضا‬ ‫دوس��تان ما و تیم ما کارها را ش��روع کردند‪ .‬مبنای حرکت‬ ‫بر این بود که یک پروسه درازمدت ب رای پیشرفت و توسعه‬ ‫کش��ور را باید دنبال کنیم و انتخابات ‪ ،92‬پ��روژه ای از ان‬ ‫پروسه است‪ .‬تحقق ارمان ها و ارزش های انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫رفاه مردم‪ ،‬اجرایی کردن سند چش��م انداز و برنامه هایی که‬ ‫تعالی و پیشرفت کش��ور را دنبال م ی کند‪ ،‬اینها هدف های‬ ‫این پروسه است‪ .‬این پروسه هم با پروژه هایی همراه است‬ ‫که یکی از انها انتخابات ‪ 92‬ب��ود‪ .‬از اول نگاهمان این بود‬ ‫که ما بای��د در این انتخابات پیروز ش��ویم‪ .‬اما اینکه فردای‬ ‫انتخابات نام عارف بیرون بیاید ای��ن را تنها معنی پیروزی‬ ‫نم ی دانستیم‪ .‬پیروزی از نظر ما برگرداندن امید‪ ،‬برگرداندن‬ ‫اعتماد و مشارکت حداکثری بود‪ .‬خوشبختانه روند انتخابات‬ ‫خیلی خوب جلو رفت‪ ،‬به خصوص دیدگاه های بسیار صریح‪،‬‬ ‫شفاف و روش��نی که مقام معظم رهبری در فرمایشاتشان‬ ‫مطرح کردند که به خصوص حق الناس دانس��تن رای مردم‬ ‫در برگزاری باشکوه انتخابات بسیار موثر بود‪.‬‬ ‫اوایلی که ب رای س��خنرانی به دانش��گاه ها م ی رفتم‬ ‫بحث ‪ 88‬مکررا مطرح م ی شد‪ .‬در ان فضا برخی دانشجویان‬ ‫م ی پرسیدند چه تضمینی م ی دهید که رای ما خوانده شود؟‬ ‫با تحلیل جواب م ی دادم که نه تنها انتخابات ‪ 92‬در فضای‬ ‫سالم برگزار خواهد شد‪ ،‬بلکه عملکردمان انشاءاهلل به گونه ای‬ ‫خواهد بود که پرونده شبهه تخلف و تقلب در انتخابات ب رای‬ ‫همیشه بسته خواهد شد‪.‬‬ ‫اصرار داش��تم که بگویم انتخاب��ات به گونه ای برگزار‬ ‫م ی شود که پرونده این گونه شبهات و مباحث ب رای همیشه‬ ‫بسته شود‪ .‬امیدواری ام این است فرمایش مهم رهبر معظم‬ ‫انقالب که رای حق الناس است را همه مسئوالن ذیربط چه‬ ‫در نظارت و چ��ه در اجرا بصورت دقیق عم��ل کنند و تنها‬ ‫مالک تصمیم گیری در شمارش ارا و اعالم نتایج در تمامی‬ ‫انتخابات باشد‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین دس��تاوردهای حماس��ه سیاس��ی‪،‬‬ ‫برگرداندن اعتماد و حضور م��ردم بود‪ 73 .‬درصد مردم ب رای‬ ‫رای دادن امدند‪ .‬البته ما در حال بررسی این مساله هستیم‬ ‫که چرا ‪ 27‬درصد از مردم نیامدند و رای ندادند‪ .‬امیدواریم با‬ ‫اصالح عملکردها و امیدبخشی بیشتر به مردم در انتخابات‬ ‫بعدی بخشی از این ‪ 27‬درصد که نیامده بودند‪ ،‬بیایند و رای‬ ‫بدهند‪ .‬امیدواریم که انتخابات مجلس دهم با حضور حداقل‬ ‫‪ 80‬درصد از مردم برگزار شود‪.‬‬ ‫بحث بع��دی نتیج��ه انتخابات اس��ت‪ .‬وقتی نتیجه‬ ‫انتخابات اعالم ش��د‪ ،‬من نش��نیدم و ندیدم کسی احساس‬ ‫شکس��ت کند‪ .‬انتخاباتی بود که همه احس��اس پیروزی‬ ‫م ی کردند و این خیلی ارزشمند است‪ .‬یعنی بین ‪ 8‬کاندیدایی‬ ‫که به صحنه امدند کس��ی احساس شکس��ت نکرد و این‬ ‫بس��یار ارزش��مند اس��ت‪ .‬ما این فضا را باید حفظ کنیم و‬ ‫ببینیم چه ش��د که به این فضا رس��یدیم‪ .‬رقابت هم جدی‬ ‫بود‪ ،‬در مناظره ها مشاهده کردید که کسی تعارف نم ی کرد‪.‬‬ ‫با رعایت اخ�لاق و با رعای��ت حرمت یکدیگ��ر کاندیداها‬ ‫حرف هایش��ان را مطرح کردند‪ .‬حتی دوس��تانی هم که در‬ ‫یک جناح بودند در صورت لزوم علیه مواضع و دیدگاه های‬ ‫هم صحبت م ی کردند‪ .‬البته خود این مناظره ها باید بحث‬ ‫و تحلیل شده و با رفع اشکاالت و اصالحاتی که الزم است‬ ‫انجام بگیرد که الگ��وی خوبی ب رای دوره های بعد ش��ود‪.‬‬ ‫از نظر من این انتخابات‪ ،‬انتخابات��ی جدی بود‪ .‬هیچ کس‬ ‫به صورت فرمایشی در صحنه نبود‪ .‬همه به طور جدی حرف‬ ‫خود و تفکرشان را مطرح کردند و در اخر هم یک نفر پیروز‬ ‫شد و همه هم احترام گذاش��تند و تبریک گفتند و این کار‬ ‫ارزشمندی در سال ‪ 92‬بود که در صحنه سیاسی اتفاقی افتاد‬ ‫که خیلی از افراد و نهادهای خارج از کشور متوجه شدند که‬ ‫این انقالب و نظام چ��ه ظرفیتی دارد و مردم در یک فضای‬ ‫صمیم ی حضور ‪ 73‬درصدی داشتند‪ .‬خیلی تبلیغ و تحلیل‬ ‫م ی شد که مردم به صحنه نخواهند امد اما وقتی انتخابات‬ ‫برگزار ش��د هیچ کس و حتی یک نفر هم نگفت که کسی‬ ‫به زور در انتخابات شرکت کرده و کسی هم نگفت که حتی‬ ‫یک رای جابه جا شده است‪ .‬در اینجا الزم است صمیمانه از‬ ‫مقام معظم رهبری به خاطر فرمایشاتشان و دیدگاه خوبی‬ ‫که مطرح کردند و هم از مردم که عل ی رغم انبوه مشکالت‬ ‫و فشارهایی که در طول هشت س��ال به خصوص در چهار‬ ‫س��ال اخر به انها تحمیل ش��ده ب��ود‪ ،‬در انتخابات حضور‬ ‫چشمگیری داشتند‪ ،‬تشکر ویژه کنم‪ .‬باید از همه تشکل ها‬ ‫و نهادهای سیاسی که در خلق حماسه سیاسی سهیم بودند‬ ‫تشکر کرد‪.‬امیدواریم این حماسه ارزشمند سیاسی الگویی‬ ‫شود ب رای سال های بعد و انتخابات اینده در نظام اسالمی‪.‬‬ ‫تالشم این بوده است که مسئولیتم را انجام دهم و هر گاه‬ ‫مسئولیت از دوشم برداشته م ی شد خدا را شکر م ی کردم‪ .‬در‬ ‫انتخابات به خاطر وظیفه و تکلیف امدم و وقتی تصمیمی‬ ‫گرفته ش��د که به اجرای ان تصمیم از قبل تعهد اخالقی‬ ‫داده بودم و به ان احترام م ی گذاشتم‪ ،‬تصمیم کناره گیری‬ ‫گرفتم‪ ،‬ب رای اینکه ه��م حضور مردم جدی تر ش��ود و هم‬ ‫مردم راحت تر بتوانند انتخاب کنند‪ .‬ازموده را دوباره ازمودن‬ ‫خطاست‪ .‬مردم و اصالح طلبان نتیجه چند کاندیدایی را در‬ ‫انتخابات ‪ 84‬تجربه کرده بودن��د و تجربه تلخ که منجر به‬ ‫شکست شد احتماال دوباره تکرار می شد ‪ .‬من در فروردین یا‬ ‫اردیبهشت‪ 92‬در یکی از دانشگاه ها در پاسخ به سوال یکی‬ ‫از دانشجویان گفتم؛ ارزوی من این است که دو جریان اصلی‬ ‫داخل انقالب یعنی اصالح طلبان و اصولگرایان تنها با دو‬ ‫کاندیدای مش��خص جلو بیایند تا مردم تکلیف خودشان را‬ ‫بدانند‪ .‬یک نفر از اردوگاه اصالح طلبان و یک نفر از اردوگاه‬ ‫اصولگرایان؛ این موضوع را به عنوان یک پیش��نهاد و ارزو‬ ‫مطرح کردم‪ .‬طبیعتا باید خودم ه��م کمک م ی کردم ب رای‬ ‫اجرایی شدن ان‪.‬‬ ‫‪105‬‬ ‫حجاب ته ران که اخرین نشس��ت انتخاباتی ام بود یکی از‬ ‫دوستان در یکی از نهادها نظرسنجی همراه تحلیلی به من‬ ‫ارائه کرد ‪ ،‬که نتیجه این بود که من احتماال رای اول را دارم‪.‬‬ ‫خوشحالم که در ان فضا و با اگاهی از احتمال باالی پیروز‬ ‫شدن تصمیم به کناره گیری در جهت منافع مردم گرفتم‪.‬‬ ‫رای شما در ان برهه تقریبا به رای اقای روحانی‬ ‫نزدیک بود‪.‬‬ ‫در تحلیل شرایط باید بگویم در حقیقت رشد رای‬ ‫من رش��د «نمایی» بود به ویژه در دو س��ه روز اخر ‪.‬حتی در‬ ‫جایی که ما ستاد نداشتیم یا یکی‪ ،‬دو روز بود ستاد تشکیل‬ ‫داده بودیم انصافا مردم با حضور خودش��ان ما را ش��رمنده‬ ‫م ی کردند‪ .‬در ان شرایط بود که این تصمیم را گرفتم‪.‬‬ ‫یعنی م ی خواهی�د بگویید در ش�رایط برد کنار‬ ‫رفتید؟‬ ‫بله‪ .‬در شرایط برد قرار داشتم که کنار رفتم‪.‬‬ ‫بع�د از انتخاب�ات ای�ن بح�ث مط�رح ش�د که‬ ‫ای�ا گفتمان اصالح�ات پیروز ش�ده ی�ا گفتمان‬ ‫اعتدالی�ون و تی�م میانه روه�ا و نزدی�کان اقای ‬ ‫هاش�می‪ .‬تحلی�ل ش�ما در ای�ن باره چیس�ت؛‬ ‫گفتمان اصالحات برنده شد یا گفتمان اعتدال؟‬ ‫اعتدال را ی��ک گفتمان نم ی دان��م‪ .‬اعتدال یک‬ ‫منش و رویکرد اس��ت‪ .‬گفتمان اصالحات را گفتمان اصلی‬ ‫انقالب م ی دان��م و گفتمان��ی م ی دانم که باع��ث پیروزی‬ ‫انقالب ش��د‪ .‬ب رای من حفظ ارزش ها و شعارهایی که مردم‬ ‫به خاطرش انقالب کردند همیشه مهم بوده است‪ .‬مبنای‬ ‫ما میثاق قانون اساسی است‪ .‬این گفتمان را با مردم خیلی‬ ‫صریح مطرح کردیم و همین گفتم��ان هم همراه با منش‬ ‫اعتدال پیروز ش��د‪ .‬حاال در ه��ر گفتمانی م ی ش��ود هم با‬ ‫منش های تن��د پیش رفت و ه��م با منش ه��ای اعتدالی‪.‬‬ ‫اعتدال یک منش و روش اس��ت که همیش��ه به ان پایبند‬ ‫بوده ام‪ .‬بناب راین اعتدال را یک گفتم��ان نم ی دانم‪ ،‬اعتدال‬ ‫یک منش و روشی اس��ت که ما به ان اعتقاد داشتیم و در‬ ‫تمام بحث های مبارزاتی انتخاب��ات هم مبنای من اعتدال‬ ‫بود و م ی توان گفت ک��ه منش اعت��دال در داخل گفتمان‬ ‫اصالحات پیروز شد‪.‬‬ ‫باالخره وقت�ی ائتالفی صورت م ی گی�رد انتظار‬ ‫این اس�ت که قواعد ائتالف هم رعایت شود‪ .‬ایا‬ ‫توقع ش�ما از ائتالفی که کردید بعد از انتخابات‬ ‫‪ 24‬خرداد و پیروزی اقای روحانی براورده شد؟‬ ‫بر این باورم که اگر بخواهد ائتالفی شکل بگیرد‬ ‫باید ب ر اس��اس ضوابط و معیارهای مش��خص باشد‪ .‬ما در‬ ‫کشورمان تا به حال ائتالف به این مفهوم نداشته ایم و حتی‬ ‫این حرکتی که شروع شد خیل ی ها ب ر اساس تجربیات گذشته‬ ‫ناباورانه ان را دنبال م ی کردند و فک��ر نم ی کردند عارف یا‬ ‫روحانی به نفع یکدیگر کنار بروند‪ .‬بناب راین وقتی باور نداریم‬ ‫که چنین چیزی ممکن است رخ دهد پس نوشتن ضوابط‬ ‫ائتالف شاید خیلی معنا نداشته باشد‪ .‬در این انتخابات ب رای‬ ‫اولی ن بار یک الگویی به مردم ارائه شد‪ .‬باید قدر این الگو را‬ ‫بدانیم بدون اینکه بخواهیم امتیازی به فرد خاصی بدهیم‪.‬‬ ‫اینجا عارف مطرح نیس��ت؛ این عمل سیاسی که صورت‬ ‫گرفت حتما باید الگو شود و ب رای تحقق این عمل سیاسی‬ ‫در اینده هیچ راهی جز تدوین ضوابط ب رای اجماع در داخل‬ ‫گروه ها و ائتالف بین گروه ها نداریم‪ .‬ما چون با ائتالفی به‬ ‫این معنا روبه رو نبودیم قاعدتا هیچ قول و قرار و تعهدی هم‬ ‫وجود نداشت‪ .‬نه من م ی توانستم و نه با منش من سازگاری‬ ‫داش��ت که موضع طلبکارانه داشته باش��م‪ .‬من هیچ وقت‬ ‫موضع طلبکارانه ندارم و خودم را همیش��ه به نظام و مردم‬ ‫بدهکار م ی دانم بناب راین در ای��ن دولت هم اصال از موضع‬ ‫طلبکارانه هیچ حرفی مطرح نکردیم‪.‬‬ ‫ایا اق�ای روحان�ی بع�د از انتخابات پیش�نهاد‬ ‫مشخصی برای شما داشتند؟‬ ‫من دو مالقات با ایشان داشتم‪ .‬مالقات اول ب رای‬ ‫تبریک به دفترش��ان در مرکز تحقیقات استراتژیک رفتم و‬ ‫اعالم امادگی ب رای کمک به ایشان و دولت کردم ‪ .‬مالقات‬ ‫دوم با دعوت ایشان بود‪ .‬ایش��ان دو وزارتخانه مشخص را‬ ‫پیشنهاد دادند که من هم عدم امادگی پذیرفتن مسئولیت‬ ‫اجرایی در س��طح وزارت را اعالم کردم‪ .‬البته من نظر خودم‬ ‫را در مورد افرادی که می توانس��تند تصدی وزارتخانه های‬ ‫پیشنهادی را بر عهده بگیرند مطرح کردم‪.‬‬ ‫اگر پیشنهاد ایشان معاونت اول رئی س جمهوری‬ ‫بود‪ ،‬شما قبول م ی کردید؟‬ ‫اعت�دال را ی�ک گفتم�ان نم ی دان�م‪.‬‬ ‫اعتدال یک منش و رویکرد است‬ ‫نه من م ی توانس�تم و نه با منش من‬ ‫س�ازگاری داش�ت ک�ه موض�ع طلبکارانه‬ ‫داشته باشم‬ ‫اشتباه اصلی اصولگرایان این بود که‬ ‫فکر کردند رقیب حذف شده است‬ ‫رویدادها‬ ‫‪106‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ما م ی خواهی�م اکثریت مجلس اینده‬ ‫را به دست اوریم‬ ‫بح�ث هایی ک�ه درب�اره سرلیس�ت‬ ‫انتخابات مجلس می شود‪ ،‬انحرافی است‬ ‫این پیشنهاد مطرح نش��د و چون چیزی در این‬ ‫خصوص مطرح نش��د ب رای همین صحبت��ی در این مورد‬ ‫نم ی کنم ولی خوش��حالم از این روندی ک��ه االن در پیش‬ ‫گرفته ایم و جلو م ی رویم‪ .‬مهم ترین مساله ای که در ذهنمان‬ ‫بود حفظ سرمایه اجتماعی است‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال ی�ک بخش�ی از ان ه�م از همین راه‬ ‫حضور در قدرت رسمی م ی گذرد‪.‬‬ ‫همینطور است اما این راه منحصر به حضور در‬ ‫قدرت رسمی نیست‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال تکلیف ای�ن بدنه باید ب�ا دولت اقای‬ ‫روحان�ی معل�وم ش�ود‪ .‬ب�ه ای�ن معنی ک�ه ما‬ ‫م ی خواستیم به اقای عارف رای بدهیم‪ ،‬امدیم به‬ ‫اقای روحانی رای دادیم‪ ،‬چون ایشان کنار رفتند‪.‬‬ ‫ما م ی توانیم با پیگیری مطالبات مردم و کمک‬ ‫به تامین انها فضای خوب ایجاد شده را حفظ کنیم ‪ .‬ما می‬ ‫توانیم با فعالی ت های اجتماع ی مان و انسجام بخش��ی به‬ ‫حفظ این جریان‪ ،‬به سرمایه مردمی ایجاد شده کمک کنیم‬ ‫‪ .‬اکنون برنامه اصل ی مان را حفظ این س��رمایه اجتماعی و‬ ‫ارتقای ان قرار داده ایم ‪ .‬دولت نق��ش مهمی در کلیه امور‬ ‫ دارد اما ایا به تنهایی م ی تواند سرمایه اجتماعی خلق شده را‬ ‫حفظ کند؟ تجربه سه دهه گذشته م ی گوید نه‪ .‬ما دیدیم که‬ ‫در دوم خرداد مردم امدند به اص�لاح طلبان رای دادند و بعد‬ ‫در سال ‪ 84‬رقیب پیروز شد‪ .‬به خاطر اینکه ما از ان سرمایه‬ ‫اجتماعی غافل ماندیم‪ .‬بر این باورم که ب رای اینکه سرمایه‬ ‫اجتماعی را حفظ کنیم باید وقت بگذاریم و درگیر شدن به‬ ‫امور اجرایی‪ ،‬فرد را از این مساله غافل م ی کند‪ .‬خوشحالم‬ ‫که االن به عن��وان فردی کوچک م ی توان��م در این بخش‬ ‫فعال باش��م و در حفظ س��رمایه اجتماعی‪ ،‬در حفظ امید و‬ ‫کمک به مردم و ان ش��اءاهلل ب رای اینک��ه بتوانیم بهتر جلو‬ ‫برویم تالش می کنیم‪.‬‬ ‫از اقای روحانی دلخور نیستید؟‬ ‫من از هی چ ک��س هیچ وقت دلخور نب��وده ام‪ .‬به‬ ‫اقای روحانی که ارادت ویژه دارم‪.‬‬ ‫در جناح رقیب فضا را چطور دیدید؟ یعنی تحلیل‬ ‫ش�ما این بود که به چه س�متی دارند م ی روند؟‬ ‫اشتباه اصل ی شان کجا بود؟‬ ‫اشتباه اصلی انها این بود که باور داشتند جریان‬ ‫رقیب حذف ش��ده اس��ت‪ .‬حتی زمانی جلس��اتی با برخی‬ ‫دوستان داشتم که بنشینیم و مسائل ‪ 88‬را در یک فضای‬ ‫دوس��تانه داخل خودمان تحلیل کنی��م و بپذیریم که هر‬ ‫دو طرف خطاهایی داش��تند‪ .‬اما انها حاض��ر نبودند‪ .‬فکر‬ ‫م ی کردند رقیبشان به هیچ وجه نم ی تواند عرض اندام کند‪.‬‬ ‫این غرور عاملی شد ب رای شکستشان‪.‬‬ ‫یعنی اگر روی یک نفر اجماع م ی کردند‪ ،‬حاال یا‬ ‫اقای والیتی یا اقای قالیب�اف و از این طرف هم همین‬ ‫اتفاق م ی افتاد‪ ،‬ایا به نظر ش�ما همی�ن نتیجه پیش‬ ‫م ی امد یا ممکن بود فرق کند؟‬ ‫مردم رفتار اخالقی ما را مراقبت م ی کنند‪ .‬بخشی‬ ‫از رای مردم که به این س��مت امد به خاط��ر رفتار اخالقی‬ ‫بود‪ .‬اگر انها هم این کار را م ی کردند‪ ،‬احتماال تاثیر داشت‪.‬‬ ‫نم ی خواهم بگویم چه اتفاقی م ی افتاد اما فضا بهتر م ی شد‬ ‫و رقابت ها و حضور مردم جدی تر می توانست باشد ‪.‬ب رای‬ ‫مجلس ارزوی مان این است که دو جریان اصلی با دو لیست‬ ‫بیایند‪ .‬یک رقابت جدی با هم داشته باشند‪ .‬بعد هم در یک‬ ‫فضای س��الم و صمیمی انتخابات برگزار ش��ود و همه به‬ ‫نتیجه انتخابات احترام بگذاریم‪.‬این ایده و نظریه من ب رای‬ ‫همه انتخابات است‪ .‬این دو جریان را که واقعیت دارد و در‬ ‫انقالب حضور دارند را بپذیریم‪ .‬انسان های متعهد و دلسوز‬ ‫در هر دو جریان به وفور هس��ت که دغدغه و مساله ش��ان‬ ‫اصل نظام ‪ ،‬تحقق قانون اساسی و نیز مردم است‪ ،‬البته با‬ ‫رویکرد ها و تاکتی ک های متفاوت‪ .‬مردم در این شرایط بهتر‬ ‫م ی توانند تصمیم گیری کنند‪ ،‬چون انتخاب بین دو نفر در‬ ‫یک اردوگاه کار نسبتا سختی است‪.‬‬ ‫ارزیابی ش�ما از عملکرد دولت در این چند ماهه‬ ‫چگونه است؟‬ ‫ب رای ارزیابی خیلی زود اس��ت؛ یعنی به خصوص‬ ‫در سال اول‪ .‬این دولت نه در تدوین بودجه ‪92‬نقش داشته و‬ ‫نه تمام امکانات بودجه در اختیارش بوده چرا که پنج ماه از‬ ‫سال بودجه در اختیار دولت قبلی بوده است‪ .‬بناب راین ب رای‬ ‫ارزیابی هنوز زود است‪ .‬قطعا سال ‪ 93‬باید مبنای ارزیابی قرار‬ ‫گیرد‪ .‬رفتار و عملکرد دولت قطعا نقد و تحلیل م ی ش��ود‪.‬‬ ‫انچه در سال ‪ 92‬مهم بود روندها بود که ببینیم دولت در یک‬ ‫روند منطقی و معقول قرار گرفته است که به نظرم حرکتی‬ ‫که انجام دادند در مورد سیاست خارجی و حل مشکل مان‬ ‫با دنیای غرب که یک پروس��ه پیچیده و وقت گیری است‬ ‫دولت تا اینجا موفق بوده و جریانات داخل کشور هم کمک‬ ‫کرده اند که امیدوارم به دستاوردهای خوبی در راستای منافع‬ ‫ملی و حفظ حقوق به حق مردم برسیم‪.‬‬ ‫در بحث های اقتصادی‪ ،‬ما هنوز خروجی قابل ارزیابی‬ ‫از دول��ت ندیده ایم‪ .‬بحث هدفمند ک��ردن یارانه ها‪ ،‬یکی از‬ ‫چالش های اساسی است که مثال پرداخت نقدی یارانه ها به‬ ‫چه صورت ادامه یابد ‪ .‬پرداخت نقدی اتفاق افتاده و نم ی شود‬ ‫یک شبه جلویش را گرفت‪ .‬قطعا با ساز و کاری کارشناسی‬ ‫باید اقدام ی انجام شود که به اقش��ار اسی ب پذیر که هدف‬ ‫هدفمند کردن یارانه ها بودند رس��یدگی ش��ود‪ .‬این مساله‬ ‫بسیار مهم و چالش��ی اس��ت که امیدواریم دولت ان را در‬ ‫سال ‪ 93‬به جایی برساند و رضایت اقشار اسی ب پذیر را جلب‬ ‫کند‪ .‬بحث تورم افت بزرگی است که متاسفانه ما جزو چند‬ ‫کشور دنیا هس��تیم که تورم دو رقمی دارند‪ .‬خوشبختانه با‬ ‫فضای ارام و خوبی که ایجاد شد عمال تورم سیر نزول ی اش‬ ‫را طی کرده و ان شاءاهلل با برنامه هایی که دولت دارد در سال‬ ‫‪ 93‬بتواند به جای خوبی برسیم‪ .‬بحث اشتغال هنوز چالش‬ ‫اساسی ما اس��ت‪ .‬امیدوارم دولت در س��ال ‪ 93‬با اقداماتش‬ ‫بتواند حداقل افزایش نرخ بیکاری را متوقف کند و به تدریج‬ ‫به سمت کاهش نرخ بیکاری برود‪.‬‬ ‫در تغییر فضای امنیتی در دانش��گاه ها و بخش های‬ ‫مختلف گام های اولیه برداش��ته شده اس��ت‪ .‬انتظار مردم‬ ‫این است که فضا فضای باز و ارامی شود‪ .‬البته هنوز برخی‬ ‫برخوردها با دانش��جویان و روزنامه نگاران می ش��ود که به‬ ‫هیچ وجه شایسته نیست‪ .‬در بخش های فرهنگی کارهای‬ ‫خوبی انجام گرفته است ‪ .‬امیدوارم در سال ‪ 93‬در این مسیر‬ ‫فضای خوبی در دانش��گاه ها‪ ،‬که در ش��ان انقالب باشد و‬ ‫ب رای کش��ور بتواند موثر باشد و به رش��د علمی و فرهنگی‬ ‫و به خصوص حضور پرش��ور جوانان کمک کند‪ ،‬ان شاءاهلل‬ ‫به وجود اید‪.‬‬ ‫ادامه سیاست ورزی شما به چه سمتی است؟‬ ‫اوال من فرد وی��ژه و جدیدی نیس��تم و خودم را‬ ‫خدمتگزار و معلم کوچکی م ی دانم که اندوخته ای داش��ته‬ ‫ام که ان را متعلق به نظام و م��ردم م ی دانم و به هر صورت‬ ‫باید از این اندوخته استفاده م ی کردم؛ حاال اتفاقی افتاد که‬ ‫مقداری بیش��تر بر وظیفه اجتماعی ام افزوده ش��ده است‬ ‫‪ .‬در این فضا که ایجاد ش��د باالخره باید حضور سیاس��ی ام‬ ‫پررنگ تر باش��د‪ .‬اقدامات خوبی را ش��روع کرده ایم‪ .‬بنیاد‬ ‫امید ای رانیان که عمر ‪ 4‬س��اله اش را پش��ت سر گذاشته و‬ ‫مصمم هستیم که ان ش��اءاهلل دفاترش را در همه استان ها‬ ‫ایجاد کنیم تا ب��ه عنوان یک محملی ب��رای فعالی ت های‬ ‫فرهنگی – اجتماعی غیرحزبی باشد‪ .‬ایجاد کانون اساتید‬ ‫دانشگاه ها پیگیری شد که خوشبختانه مسیر خوبی را طی‬ ‫کرده و اولین مجمع را برگزار کردیم و تقاضای مجوز از وزارت‬ ‫کشور را دوستان موسس ارائه کردند‪ .‬اگر این کانون شکل‬ ‫بگیرد به نظرم بسیار ارزشمند است که هم مباحث صنفی‬ ‫اساتید را دنبال م ی کند و هم به تولید علم و فناوری و تبدیل‬ ‫علم به ثروت که بس��یار حیاتی اس��ت کمک خواهد کرد‪.‬‬ ‫بحث تاس��یس حزب جزو مطالبات خیل ی از مردم و جوانان‬ ‫از ما بوده که ب رای تش��کیل ان در حال مشورت هستیم و‬ ‫امیدواریم هر چه سریع تر به نتیجه قطعی برسیم‪.‬‬ ‫ایا برای تشکیل حزب جدی هستید؟‬ ‫اوال اعتق��اد به کار تش��کیالتی و حزب��ی دارم‪.‬‬ ‫ب رای توسعه سیاس��ی هم هیچ راهی جز این نداریم‪ .‬باید‬ ‫به سمت فعالی ت های س��ازمان یافته حزبی برویم ‪.‬داشتن‬ ‫احزاب مقتدر از پایین به باال نه از باال به پایین و احزابی که‬ ‫به معنای واقع ی حزب باش��ند ب رای کش��ور ضروری است‪.‬‬ ‫باالخره قانون اساس��ی مان ای��ن رویکرد را ب��ه نوعی به ما‬ ‫دیکته م ی کند‪ .‬انشااهلل هر چه سریعتر برنامه تشکیل حزب‬ ‫را اعالم خواهیم کرد ‪.‬‬ ‫یعنی اقای روحانی را اصالح طلب م ی دانید؟‬ ‫گفتم اردوگاه‪ ،‬نگفتم اصالح طلب‪ .‬اردوگاهی که‬ ‫منش و تفکرش اصالح طلبی اس��ت‪ .‬بر این باورم که تفکر‬ ‫اصالح طلبی در انتخابات گذشته پیروز شد حاال رقیب هر‬ ‫چه م ی خواهد بگوید‪ .‬این را م��ردم قبول دارند‪ .‬امیدوارم که‬ ‫این تفکر در انتخابات اتی مجلس هم با اکثریت پیروز شود‬ ‫که تقویت و همراهی با دولت را نتیجه خواهد داد ‪.‬‬ ‫در مورد هیچ کس هنوز تصمیمی گرفته نش��ده‬ ‫است‪ .‬ما حضور داریم و م ی خواهیم اکثریت را به دست اوریم‪.‬‬ ‫م ی خواهیم مجلس مقتدری داشته باشیم که کمک کنیم‬ ‫تا دولت پی ش برنده سیاست کلی سند چشم انداز و سیاست‬ ‫های کلی نظام باشد‪ .‬مجلس مقتدری که در عین کمک به‬ ‫دولت‪ ،‬سوال و تحقیق و تفحص هم م ی کند‪.‬‬ ‫جناب اقای دکتر! شما لفظی به کار بردید که ما‬ ‫دنبال این هستیم که اکثریت مجلس را بگیریم‪ .‬این‬ ‫«ما» شامل اقای خاتمی و‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬مطلوب ما این است که انتخابات با دو لیست‬ ‫کلی برگزار شود ‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال یک ائتالفی در ماجرای انتخابات ‪24‬‬ ‫خرداد ش�کل گرفت متش�کل از اقایان خاتمی‪ ،‬‬ ‫هاشمی‪ ،‬ناطق نوری‪ ،‬روحانی و‪...‬‬ ‫ش�ما مطلوبت�ان این اس�ت که یک لیس�ت از‬ ‫اصالح طلبان بیاید‪ ،‬یک لیست از اصولگرایان؟‬ ‫ام�ا نکته اینجاس�ت ک�ه یک جریان سیاس�ی‬ ‫دیگر هم بعد از انتخابات‪ 24‬خرداد به وجود امده‬ ‫است‪ .‬منظورم همان جریان سیاسی نزدیک به‬ ‫ما برای انتخابات مجلس جدی هستیم‪.‬‬ ‫کاره�ای مقدماتی زیادی ه�م کرده ایم‪.‬‬ ‫سال ‪ 93‬را س�ال تدوین راهبردها برای‬ ‫انتخابات گذاشته ایم‬ ‫اردوگاه اصالح طلبی‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬ائتالفی نبوده است‪.‬‬ ‫اقای خاتمی را با ان جریان شریک نم ی دانید؟‬ ‫اصال حوزه شراکت نیست‪ .‬بزرگانی در دو جریان‬ ‫هستند که تاثیرگذارند و نقش دارند‪.‬‬ ‫یعنی شما هم در همان سا زو کار وارد م ی شوید؟‬ ‫اعتقاد به داشتن س��ازو کار و فعالیت تشکیالتی‬ ‫دارم‪ ،‬حتی به دوستان رقیب هم نظرم را گفته ام که چه خوب‬ ‫است که با سازوکارهای داخل خودش��ان به اجماع برسند و‬ ‫دو جریان اصلی با دو لیست بیایند‪ ،‬حاال ممکن است افراد‬ ‫منفرد هم بیایند‪ ،‬حقشان است‪.‬‬ ‫با تشکر از زمانی که در اختیار ما قرار دادید‪.‬‬ ‫من هم از شما سپاسگزارم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ما ب رای انتخابات مجلس جدی هستیم‪ .‬کارهای‬ ‫مقدمات��ی زیادی ه��م کرده ایم‪ .‬س��ال ‪ 93‬را س��ال تدوین‬ ‫راهبردها ب��رای انتخابات گذاش��ته ایم‪ .‬جهت گیری اصلی‬ ‫ما حضور با برنامه در انتخابات مجلس در س��ال ‪ 94‬است‪.‬‬ ‫در م�ورد نامزدش�دنتان ه�م هن�وز تصمیم�ی‬ ‫ نگرفته اید؟‬ ‫ما االن دولت را در اردوگاه خودمان م ی بینیم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫گویا با همان سرمایه اجتماعی که در انتخابات‬ ‫به دس�ت اوردید و با عدم ورود ب�ه دولت هم ان‬ ‫را حفظ کردی�د بنا داری�د وارد انتخابات مجلس‬ ‫شوید‪ .‬خبرهای زیادی هم م ی رسد از فعالی ت های‬ ‫انتخاباتی ش�ما برای انتخابات مجلس‪ .‬در این‬ ‫مورد چ�ه اقداماتی انج�ام داده اید و اساس�ا بنا‬ ‫دارید چگونه وارد انتخابات مجلس شوید؟‬ ‫باید برنامه بدهیم و بگوییم که اگر ما در مجلس اکثریت را‬ ‫بدست اوریم و بیاییم در ‪ 4‬سال چه کارهایی خواهیم کرد‪.‬‬ ‫مبنای معرفی کاندیداهایمان باید شایسته ساالری باشد‪ .‬ما‬ ‫نیاز به یک مجلس کارشناس ‪ ،‬مقتدر و عالم داریم‪ .‬بناب راین‬ ‫مبنا را باید شایسته س��االری بگذاریم‪.‬در سال ‪ 94‬به تدریج‬ ‫وارد عملیات م ی ش��ویم‪ .‬پس در س��ال ‪ 93‬قطعا وارد هیچ‬ ‫مصداقی نخواهیم ش��د که در کجا چه کسی نامزد شود ‪.‬‬ ‫بحثی که مطرح م ی ش��ود که چه کس��ی سرلیست باشد‬ ‫در مقطع فعلی بحث انحرافی اس��ت‪ .‬زمان این مباحث و‬ ‫مسائل نیمه دوم سال ‪ 94‬است که وارد مصادیق می شویم‬ ‫تا کاندیداهای واجد شرایط را به مردم معرفی کنیم‪.‬‬ ‫دولت و اقای روحانی یا همان اعتدالگرایان است‪.‬‬ ‫برخی از دوستان شما این ایده را مطرح م ی کنند‬ ‫که بهتر اس�ت ما حیات سیاس�ی مان را بعد از‬ ‫اتفاقات ‪ 88‬با همین جریان سیاس�ی نزدیک به‬ ‫اقای روحانی ادامه دهیم و در واقع ائتالفی باشد‬ ‫بین معتدلین شما و معتدلین انها‪ .‬اما ایا این را‬ ‫ممکن م ی دانید که لیست س�ومی هم از جانب‬ ‫اعتدالگرایان ارائه شود؟‬ ‫‪107‬‬ ‫گ‬ ‫ف ‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫گو‬ ‫این‪،‬کابینه‬ ‫ژنرال ها‬ ‫نیست‬ ‫گفت وگوی مثلث با‬ ‫محسنعلیزاده‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫خبرنگار‬ ‫اق�ای مهن�دس! تردی�دی نیس�ت ک�ه‬ ‫مهمتری�ن اتفاق سیاس�ی س�ال ‪ ،92‬انتخابات‬ ‫ریاس�ت جمهوری یازدهم بود که خود شما هم تا‬ ‫برهه ای از حاضرین در این انتخابات بودید‪ .‬البته‬ ‫از ان به بعد هم صحنه را ت�رک نکردید و در زمره‬ ‫فعاالن این انتخابات قرار گرفتید‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪108‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اگر این طور باشد‪ ،‬م ی شویم از حاضرین‪ ،‬فعالین و‬ ‫منفعلین‪( ...‬خنده)‬ ‫نکت�ه ای ک�ه در ای�ن انتخاب�ات در خص�وص‬ ‫اصالح طلب�ان وجود داش�ت‪ ،‬این بود ک�ه بعد از‬ ‫اتفاقات س�ال ‪ ،88‬این جریان دچ�ار یک انفعال‬ ‫سیاسی شد‪ .‬البته رای اقای خاتمی در انتخابات‬ ‫مجلس نهم در س�ال ‪ 90‬تا حدی فض�ا را تغییر‬ ‫داد؛ یعنی هم نگاه نظام و هم نگاه اصالح طلبان‬ ‫تغییر کرد و این جریان پذیرف�ت که م ی توان در‬ ‫چارچوب همین نظام فعالیت سیاسی کرد‪ .‬مدت‬ ‫مهندس مهرعلیزاده نامی اش�نا در میان‬ ‫اصالح طلبان است‪ .‬او یک بار کاندیدای طیفی‬ ‫از اصالح طلبان در انتخابات ریاس�ت جمهوری‬ ‫بود و در انتخابات اخیر هم بنا داشت از نامزدهای‬ ‫حاضر در میدان رقابت باشد‪ .‬او اما در نهایت از‬ ‫نامزدی منصرف شد و اکنون از جمله چهره هایی‬ ‫است که احتمال می رود در صدر فهرست اصالح‬ ‫طلبان برای انتخابات مجلس دهم باشد‪.‬‬ ‫کوتاهی بع�د از رای دادن اق�ای خاتمی‪ ،‬گروهی‬ ‫از اصالح طلبان ب�ر این عقیده بودن�د که باید به‬ ‫حاکمیت برگردی�م‪ .‬اما گروه دیگ�ری م ی گفتند‬ ‫که ما باید ارتباط با نظ�ام را قطع کنیم؛ چراکه در‬ ‫اقلیت هس�تیم و نظام ما را اپوزیسیون م ی داند‪.‬‬ ‫اما در عین ح�ال از هم�ان بره�ه‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫امیدوارتر و با ش�وق بیش�تر فعالی ت ه�ای خود‬ ‫را کلید زدند‪ .‬ه�ر چه به انتخاب�ات ‪ 92‬نزدیک تر‬ ‫ش�دیم‪ ،‬فضا برای این جریان مس�اعدتر شد؛ از‬ ‫س�خنان رهبر معظم انقالب در ابتدای س�ال تا‬ ‫سخنرانی ایشان با این مضمون که حتی کسانی‬ ‫هم که نظام را قبول ندارند در انتخابات ش�رکت‬ ‫کنند‪ .‬این موجب ش�ور و موجی شد تا بیایند‪ .‬اما‬ ‫در این انتخابات وقت�ی از بیرون به اصالح طلبان‬ ‫نگاه م ی کنیم م ی بینیم که خیلی دوس�ت ندارند‬ ‫اطالعات ش�ان به بیرون درز کند اما در عین حال‬ ‫نس�بت به اصولگرایان جمع ی تر عمل م ی کنند‬ ‫و با تعدد نامزده�ا مواجه نبودن�د؛ اگر هم چنین‬ ‫مس�اله ای بود‪ ،‬در می�ان خود تواف�ق م ی کردند‪.‬‬ ‫واقعا چه اتفاق�ی در درون اصالح طلبان افتاد؟ ایا‬ ‫معادالت همان گونه بود که ما از بیرون م ی بینیم‬ ‫یا پروسه خاصی وجود داش�ت که اصالح طلبان‬ ‫براساس ان عمل م ی کردند؟‬ ‫این سوال شما نیازمند تحلیل دقیقی از گذشته است‪.‬‬ ‫بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم و به ویژه برخوردهای‬ ‫دولت وقت با نیروها و فعاالن سیاسی‪ ،‬حالت نامشخصی بر‬ ‫قبل از اینکه به حضور شما در انتخابات بپردازیم‪،‬‬ ‫باید بگویم که یک جدال کالمی و فکری هم میان‬ ‫دو طیف از اصالح طلبانی ک�ه م ی گفتند نباید در‬ ‫انتخابات ش�رکت کنی�م وجود داش�ت؛ گروهی‬ ‫م ی گفتند باید با نامزد حداکثری بیاییم که شاید‬ ‫منظورش�ان اقای خاتمی یا سی د حسن خمینی‬ ‫بود‪ .‬عده ای هم معتقد بودن�د که باید چهره های‬ ‫دیگ�ری همچون ع�ارف‪ ،‬نجف�ی‪ ،‬جهانگیری یا‬ ‫مهرعلی�زاده بیایند و ن�ام ان را اس�تراتژی نامزد‬ ‫حداقلی گذاشته بودند‪ .‬تعریف انها این بود که این‬ ‫گونه حرکت کنیم و اگر ق رار است هزینه ای بدهیم‪،‬‬ ‫هزینه ان را به دامن نظام بیندازیم و هزینه باالیی‬ ‫برای ردصالحیت ندهیم‪ .‬ع�ده دیگری م ی گفتند‬ ‫که ما م ی دانیم احتمال ردصالحیت اقای خاتمی‬ ‫وجود دارد و وارد فاز دیگری شدن‪ ،‬معنای دیگری‬ ‫م ی دهد‪ .‬این دو تفکر تا زمان انتخابات با یکدیگر‬ ‫در جدال بودند‪ .‬شما در این میان جانب کدام طیف‬ ‫را م ی گرفتید یا ب ه عبارت بهت�ر‪ ،‬نظرتان به کدام‬ ‫گروه نزدیک تر بود؟ فک�ر م ی کردید که حضور با‬ ‫چنین نامزدی بهتر است یا معتقد بودید که باید‬ ‫اقای هاشمی‪ ،‬اقای خاتمی یا افرادی از این جنس‬ ‫را به میدان اورد؟‬ ‫دو اید ه از س��وی دو طیف مطرح شده بود‪ .‬طیفی‬ ‫م ی گفتند که با یک نامزد حداکثری م ی اییم؛ اگر صالحیت‬ ‫نامزد ها را تایید کنند که هیچ‪ ،‬اما اگ��ر تایید نکردند معلوم‬ ‫م ی شود که مشکل از ما نیست‪ ،‬انها با نامزد حداقلی موافق‬ ‫نبودند‪ .‬اما ع��ده ای بودند که م ی گفتند م��ا میان کاندیدای‬ ‫حداکثری و حداقلی تفکیکی قائل نیستیم و اقای خاتمی را‬ ‫نامزد قابلی م ی دانیم و او را به عنوان نامزد معرفی م ی کنیم‪.‬‬ ‫در انجا هم دو نیت متفاوت وجود داشت‪ .‬کسانی که نسبت به‬ ‫شخصیت اقای خاتمی شناخت داشتند‪ ،‬م ی گفتند که اصوال‬ ‫ب رای حضور ایشان در انتخابات مش��کلی ایجاد نم ی کنند‬ ‫و همه م ی دانند وی از ش��خصی ت های دلسوز انقالب است‬ ‫که ام��ام او را «فرزند فرزان��ه» نامیده اس��ت‪ .‬اقای خاتمی‬ ‫بیش��ترین همکاری را در دوره هشت ساله ریاست جمهوری‬ ‫با مقام معظم رهبری و محوریت نظام داش��ت و همه به این‬ ‫مساله واقف هستند‪ .‬با تمام دنیا تعامل م ی کرد و حرکت او در‬ ‫چارچوب و ب رای تقویت جایگاه نظام بود‪ .‬این گروه م ی گفتند‬ ‫که ما ایشان را مطرح م ی کنیم که رای بیاورد و مجددا شاهد‬ ‫ادامه روند شکوفایی در دوره قبل باشیم‪ .‬اما اگر به هر دلیلی‬ ‫ش��رایط فراهم نبود یا اقای خاتمی امادگی نداش��ت‪ ،‬افراد‬ ‫دیگری را به میدان م ی اوریم‪ .‬من به عنوان فردی مس��تقل‬ ‫باتوجه به ارزیابی و ش��ناختی که از دو دوره اصالحات داشتم‬ ‫این شیوه را بیشتر به صالح م ی دانستم‪.‬‬ ‫من مدافع این نگاه بودم که چند کاندیدا از جمله‬ ‫اقای خاتمی بیایند و پیش بروند تا ببینیم چه شرایطی پیش‬ ‫م ی اید؛ اگر شرایط سیاس��ی به گونه ای بود که ب رای حضور‬ ‫اقای خاتمی مشکلی ایجاد نشد که قاعدتا نباید بشود‪ ،‬ایشان‬ ‫واقعیت این است که تصمیم جدی من ب رای امدن‬ ‫از ابتدای س��ال ‪ 91‬بود‪ .‬همان زمان هم در گفت وگو با مثلث‬ ‫گفته بودم که اگر اجماع شود م ی ایم‪ .‬حرف من این بود که ما‬ ‫بایستی از تجربه سال ‪ 84‬درس بگیریم و در صحنه باشیم و‬ ‫این به مصلحت نظام‪ ،‬انقالب و کشور است‪ .‬راهش این است‬ ‫که روی یک نفر اجماع کنیم که فردی امین و معتمد نظام‬ ‫و مقبول مردم باشد و دیدگاه سیاسی او بیشترین انطباق را‬ ‫با نگاه های اصالح طلبان داشته باشد و اگر شرایط سیاسی‬ ‫فراهم بود‪ ،‬اقای خاتم��ی بیاید و در غیر ای��ن صورت روی‬ ‫یک نفر اجماع ش��ود‪ .‬معتقد بودم که اگر چنین اجماعی رخ‬ ‫ندهد‪ ،‬رقابت های سیاسی درون جناحی مشکل ساز خواهد‬ ‫ش��د‪ .‬این صحب ت ها ادامه پیدا کرد تا جای ی ک��ه در روزهای‬ ‫منتهی به ثب ت نام شرایط به گونه ای شد که عده ای امدند و در‬ ‫انتخابات ثب ت نام کردند و ما کنار رفتیم‪.‬‬ ‫در همان بره�ه‪ ،‬گفته بودید که اق�ای خاتمی به‬ ‫ش�ما گفته اس�ت که ش�ما بیایید و من حمایت‬ ‫م ی کنم‪ .‬ماجرای دیدارتان با اقای خاتمی چه بود؟‬ ‫ایا ایشان مشوق شما برای کاندیداتوری بود؟‬ ‫من یادم نم ی اید چنین چیزی گفته باشم‪ .‬شما این‬ ‫حرف را از کجا شنیده اید؟‬ ‫فکر م ی کنم در همان زمان در خبرها خواندم‪.‬‬ ‫من چنین چیزی نگفتم‪ .‬بدیهی بود که افراد نزدیک‬ ‫به مواضع و اقدامات عملی دولت هش��تم از جمله دو تن از‬ ‫معاونی��ن ان دولت ‪ -‬اقای عارف و بنده ‪ -‬امادگی داش��تیم‬ ‫که وارد عرصه انتخابات شویم؛ هم در خودمان این امادگی را‬ ‫م ی دیدیم و هم شرایط را ب رای حضور مناسب م ی دانستیم‪.‬‬ ‫بناب راین در مذاکرات متعددی که در میان افراد موثر در جریان‬ ‫بود‪ ،‬ما دو نفر بیشتر از دیگران مطرح بودیم‪.‬‬ ‫در واقع ش�ما و اق�ای ع�ارف نامزده�ای اصلی‬ ‫اصالح طلبان بودید‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬عرض کردم دو نفری بودیم که بیشتر از دیگران‬ ‫مطرح بودیم که بعدها افراد دیگری اضافه شدند‪.‬‬ ‫حتم�ا ب ه خاط�ر دارید که ن�ام اق�ای جهانگیری‬ ‫هم مطرح ش�د؛ هرچند ایشان بیش�تر ب ه عنوان‬ ‫چه�ره ای نزدی�ک ب�ه اقای هاش�می ش�ناخته ‬ ‫م ی شود تا چهره ای اصالح طلب‪ .‬حتی تا لحظات‬ ‫اخ�ر ثب ت ن�ام که اق�ای هاش�می ام�د‪ ،‬احتمال‬ ‫کاندیدات�وری اقای جهانگیری وجود داش�ت‪ .‬در‬ ‫برهه ای هم نام اقای نجفی مطرح ش�د که بنا به‬ ‫دالیل شخصی نیامد‪ .‬اقای شریعتمداری هم که‬ ‫خود را اصالح طلب م ی داند اما نم ی توان ایش�ان‬ ‫را نماینده واقعی اصالح طلبان دانست‪ .‬بنابراین‬ ‫فقط شما و اقای عارف ب ه عنوان افراد اصالح طلب‬ ‫برای حضور در انتخابات امادگی داشتید‪.‬‬ ‫اگر به اخبار انتخاباتی اواسط سال ‪ 91‬رجوع کنید‪،‬‬ ‫این حرکت به طور موازی بین بنده و اقای عارف شروع شد و‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫یعنی ش�ما از مدافعان حضور اق�ای خاتمی در‬ ‫انتخابات بودید؟‬ ‫در این مقطع به جایی م ی رسیم که اقای مهندس‬ ‫مهرعلیزاده ه�م تصمیم م ی گی�رد بیاید‪ .‬یعنی‬ ‫مرحله ای که اصالح طلب�ان قهر با نظ�ام را کنار‬ ‫گذاش�ته اند و احتم�اال معتقد نیس�تند که نظام‬ ‫م ی خواهد انها را کنار بگذارد‪ .‬حتی چراغ سبزهایی‬ ‫از سوی نظام دیده م ی شود؛ چه نسبت به بدنه که‬ ‫بیایند و رای بدهند و چه نسبت به سیاسیون که‬ ‫کسی با امدن شما مخالف نیس�ت‪ .‬شاید اگر از‬ ‫چهره های دیگر اصالح طلب بپرسیم که چرا اقای‬ ‫مهرعلیزاده امد‪ ،‬هر کس ج�واب متفاوتی بدهد‬ ‫اما قطعا هی چ ک�س مثل خود اق�ای مهرعلیزاده‬ ‫نم ی تواند بگوید که چرا امده اس�ت‪ .‬چه اتفاقی‬ ‫افتاد که اقای مهرعلیزاده تصمیم گرفت بیاید؟‬ ‫سیاست‬ ‫فعالیت گروه ها سایه افکنده بود‪ .‬اصولگرایان به دلیل پیروزی‬ ‫کاندیدای موردنظرشان در انتخابات ریاست جمهوری دهم‪،‬‬ ‫دارای انسجام نسبی بودند و این انسجام در ابتدای کار دولت‬ ‫دهم مشهود بود‪ .‬انها به دلیل مشغول بودن در فعالی ت های‬ ‫اجرایی و همکاری با همفکران شان یک انسجام عملی هم‬ ‫داشتند‪ .‬اما نیروهای اصالح طلب به دلیل اتفاقاتی که بعد از‬ ‫انتخابات ‪ 88‬رخ داده بود‪ ،‬دچار نوعی ابهام در رفتارشان شده‬ ‫بودند‪ .‬البته نیروهای اصالح طلب هم مثل س��ایر گروه های‬ ‫سیاسی و اجتماعی‪ ،‬طی ف های مختلفی دارند؛ افراد معتدل و‬ ‫افراد تند در میان انها دیده م ی شوند و طیف وسیعی هستند‪.‬‬ ‫این مساله سبب بروز رفتارهای متفاوتی از سوی انها شد و‬ ‫هر طیفی به واسطه روشی که انتخاب کرده بود‪ ،‬به نوعی با‬ ‫اتفاقات و پیشامدها برخورد م ی کرد‪ .‬تعریفی که من همواره‬ ‫از نیروی اصالح طلب داش��تم و دارم این است که م ی گویم‬ ‫مجموعه ای از نیروهای مس��لمان داخل نظام و طرفدار ان‪،‬‬ ‫دوستدار امام و انقالب و رهبری‪ ،‬مسلمان انقالبی اهل جبهه‬ ‫و فعال در جهت پیروزی و حفظ انقالب‪ ،‬با دلس��وزی کامل‬ ‫اما با فک��ر تحولگرا که م ی خواه��د عملکردهای مجموعه‬ ‫نظام انطباق هرچه بیشتر با ایده های حضرت امام و اهداف‬ ‫اصلی انقالب داشته باش��د‪ .‬ب راس��اس این دیدگاه تا جایی‬ ‫که من ش��ناخت دارم و افرادی که از نزدیک م ی شناسم و از‬ ‫روحیاتشان اگاهی دارم‪ ،‬هیچ کس نه م ی توانست تصمیم‬ ‫به خروج از نظام بگیرد و نه تصمیم به اقدامی خالف جهت‬ ‫مصالح نظام و انچه نظام به ان حکم م ی کند‪ .‬اگرچه ممکن‬ ‫اس��ت اصالح طلبان از برخی اقدامات و حرکات در مقاطعی‬ ‫همچون انتخابات ناراحتی داشته باشند‪ ،‬اما در عین حال همه‬ ‫این مسائل را اختالف نظرهای داخل خانه فرض م ی کنند و‬ ‫در داخل این خانه با اعتقاد به اینکه همه باید در یک جهت‬ ‫پیش بروند‪ ،‬قدم برم ی دارند‪ .‬این دیدگاه در واقع نگرش کلی‬ ‫در درون اردوگاه اصالح طلبی بود اما طبیعی بود که تندهای‬ ‫این جریان به فکر اقدامات تن��دی همچون قهر و‪ ...‬بیفتند‪.‬‬ ‫همان طور که اش��اره کردید‪ ،‬رای دادن اقای خاتمی عالمت‬ ‫بسیار مشخصی بود‪ ،‬تحلیل شخصی من این است که رای‬ ‫دادن اقای خاتمی هرگز یک اقدام سیاسی نبود؛ بلکه اقدامی‬ ‫ اعتقادی بود که مبنای ان باور ایشان به این نظام و انقالب و‬ ‫اینکه ما وظیفه داریم این کار را انجام دهیم‪ .‬اما این کار چه‬ ‫با قصد سیاسی‪ ،‬چه قصد الهی یا وظیفه اجتماعی و فردی‬ ‫فرد انجام گرفته باشد اثر سیاس ی اش را در مجموعه بزرگ و‬ ‫وسیعی از جامعه ‪ -‬که اصالح طلبان هستند ‪ -‬گذاشت‪ .‬در ان‬ ‫زمان حدودا یک سال و نیم تا انتخابات ریاست جمهوری باقی‬ ‫مانده بود‪ .‬در این فاصله تا حد زیادی در میان بدنه اجتماعی‬ ‫اصالح طلبان این تحلیل به وجود امد که این کار درست بود‬ ‫یا نه‪ .‬اگر به خاطر داشته باشید‪ ،‬در همان روزهای اول بسیاری‬ ‫از افراد منتس��ب به طیف تندرو و بعضا افراد فرصت طلب و‬ ‫کسانی که دل در گرو نظام نداشتند شروع کردند به توپیدن‬ ‫به اقای خاتمی که چرا این کار را کردید؟ اما انها بودند که در‬ ‫خصوص شخصیت خاتمی یا شخصیت اصالح طلبان اشتباه‬ ‫برداش��ت م ی کردند‪ .‬انها خاتمی و اصالح طلبان را در جهت‬ ‫اهداف خودشان م ی خواستند و فکر م ی کردند اصالح طلبان‬ ‫در ش��رایطی قرار دارند که ممکن اس��ت قهر کرده باشند‪.‬‬ ‫این ش��رایط تا ‪ 8-9‬ماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ 92‬پیش رفت‪ .‬در ش��هریور ماه ‪ 91‬هنگامی که در خصوص‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری بحث م ی ش��د‪ ،‬عده ای بودند که‬ ‫با طرح مباحثی همچون «فایده ای ن��دارد»‪« ،‬ب رای چه رای‬ ‫بدهیم» و برخی بهانه های مشابه معتقد بودند که نباید در‬ ‫انتخابات شرکت کرد‪ .‬اما اکثریت کسانی که من انها را افرادی‬ ‫متدین‪ ،‬مومن و انقالبی‪ ،‬اهل جبهه‪ ،‬معتق��د به امام‪ ،‬نظام‪،‬‬ ‫انقالب و رهبری م ی دانم‪ ،‬م ی گفتند که در هر نظامی ممکن‬ ‫است چنین اتفاقاتی در حوزه سیاست رخ دهد‪.‬‬ ‫ممکن است دو نفر ‪ -‬بحق یا ناحق ‪ -‬با هم درگیر شوند‬ ‫و یکی هم صدمه بخورد؛ مهم نیست‪ ،‬مهم این است که هر‬ ‫دو در یک جهت پیش م ی رویم و ان پیش��رفت نظام‪ ،‬بقای‬ ‫کشور و حفظ اقتدار ملت اس��ت و بناب راین باید در انتخابات‬ ‫ش��رکت کنیم‪ .‬همین اتفاق هم رخ داد‪ .‬اگر به خاطر داشته‬ ‫باش��ید‪ ،‬دیدید که افراد متعددی ب رای حض��ور در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری اعالم امادگی کردند؛ هرچند برخی از انها‬ ‫صراحتا اعالم نم ی کردند اما مشخص بود که امادگی دارند در‬ ‫انتخابات حاضر شوند‪ .‬الحمدهلل همین حرکت‪ ،‬سمت گیری‬ ‫و جهت گیری ها در کنار فرمایش��ات مقام معظم رهبری در‬ ‫خصوص ش��رکت در انتخابات و همچنین فضای سیاسی‬ ‫که ایجاد شد‪ ،‬حضور پرش��ور مردم را رقم زد و نتیجه خوبی‬ ‫هم حاصل شد‪.‬‬ ‫به عنوان کاندیدای نهایی مطرح م ی ش��وند اما اگر این گونه‬ ‫نشد‪ ،‬از میان سایر گزینه ها یک نفر نهایی بشود‪.‬‬ ‫‪109‬‬ ‫همزمان س��ایر عزیزان هم به نحوی اعالم حضور و امادگی‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫سوال همین اس�ت‪ .‬ایا این یک پروسه از پیش‬ ‫تعریف ش�ده بود و حرکت ش�ما دو نف�ر در یک‬ ‫راس�تا بود یا هر یک از ش�ما دو نف�ر کار خود را‬ ‫ب ه طور جداگانه و بدون توجه به اقدامات دیگری‬ ‫انجام م ی داد؟‬ ‫حرکت ما مستقل بود‪ .‬اما در عین حال همه متوجه‬ ‫بودیم که پیش م ی رویم تا شرایط خود را بسنجیم‪ .‬طبیعی‬ ‫بود که هر کس م ی دید ش��رایط دیگری بهتر است‪ ،‬به نفع‬ ‫دیگری کنار م ی رفت‪.‬‬ ‫ایا قرار گذاشته بودید که اینطور باشد؟‬ ‫ب راساس منطق بود‪.‬‬ ‫هیچ قراری نگذاشته بودید؟‬ ‫نه‪.‬‬ ‫شما با اقای عارف دیدار داشتید؟‬ ‫بارها‪...‬‬ ‫در مورد اینکه چه کس�ی برود و چه کسی بماند‬ ‫صحبت کردید؟‬ ‫من برداشت م ی کنم این است که در فاصله سه روز مانده تا‬ ‫انتخابات مشخص شد که اندیشه اصالح طلبی به پیروزی در‬ ‫انتخابات بس��یار نزدیک است‪ .‬تحلی ل ها و نظرسنج ی های‬ ‫هفته اخر نشان م ی داد که باتوجه به پیشروی دو کاندیدای‬ ‫نزدیک به اصالح طلبان‪ ،‬شانس پیروزی این جریان بسیار زیاد‬ ‫است‪ .‬نظرسنج ی ها نشان م ی داد که در هفته های منتهی به‬ ‫انتخابات‪ ،‬شرایط به گونه دیگری است‪.‬‬ ‫در واقع بعد از مناظره ها‪ ،‬شرایط تغییر کرد‪.‬‬ ‫بله؛ بدیهی ب��ود که در این ش��رایط باید تصمیم‬ ‫مناسبی اتخاذ م ی شد و یکی از این دو نفر باید در صحنه باقی‬ ‫م ی ماندند‪ .‬البته این مساله از هفته های قبل نیز مطرح بود؛‬ ‫هر چند اقای روحانی از ابتدا اعالم کرده بود که من وابسته به‬ ‫هیچ جریانی اعم از اصولگرا و اصالح طلب نیستم و مشی من‬ ‫اعتدالی است اما در عین حال مواضع ایشان به اصالح طلبان‬ ‫نزدیک بود‪ .‬باید تصمیمی گرفته م ی شد که عملیاتی باشد‪.‬‬ ‫نفس تصمیم گیری‪ ،‬هم سینرژی ایجاد م ی کند و هم نتیجه‬ ‫مثبتی م ی دهد و همین اتفاق هم افتاد‪.‬‬ ‫اگر در شرایط فعلی از شما بپرسند که اگر در ان‬ ‫روزها اقای ع�ارف به جای اق�ای روحانی انتخاب‬ ‫م ی ش�د‪ ،‬باز هم همین نتیجه رقم م ی خورد‪ ،‬چه‬ ‫پاسخی م ی دهید؟‬ ‫هرگز‪.‬‬ ‫ش�ما و اقای ع�ارف در چن�د جلس�ه جداگانه با‬ ‫اقای خاتم�ی دیدار کردید‪ .‬نظر اق�ای خاتمی به‬ ‫کدام یک از شما دو نفر نزدیکتر بود؟‬ ‫نم ی توان در چنی��ن قالبی صحبت ک��رد‪ .‬وادی‬ ‫سیاست اینگونه نیس��ت که یک نفر به دیگری بگوید من‬ ‫تو را قبول دارم یا تو را قبول ندارم‪ .‬چون در این جریانات پای‬ ‫انتخاب��ات‪ ،‬انتخاب مردم و اقبال عمومی به میان کش��یده‬ ‫م ی شود‪ ،‬قطعا باید شرایط اجتماعی را م ی سنجیدیم تا ببینیم‬ ‫چه کسی م ی تواند رای بیشتری را به سوی خود جلب کند‪.‬‬ ‫انص�راف از حض�ور در انتخاب�ات تصمی�م‬ ‫ش�خص ی تان بود ی�ا زمانی ک�ه م ی خواس�تید‬ ‫کناره گیری کنید‪ ،‬با کسی مشورت کردید یا مثل‬ ‫اقای عارف به شما توصی ه ای شد؟‬ ‫رویدادها‬ ‫‪110‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫من تصمیم شخصی گرفتم؛ چراکه روند اجماع در‬ ‫روزهای اخر دچار اخالل شد و من احساس کردم ما به سمتی‬ ‫حرکت م ی کنیم که اتفاقات س��ال ‪ 84‬در حال تکرار است‪.‬‬ ‫افرادی از جبهه اصالحات یا مستقل نزدیک به اصالح طلبان‬ ‫به صحنه امده بودند و رقابتی در حال ش��کل گیری بود که‬ ‫م ی رفت به تقسیم انرژی و نیروی انسانی میان این کاندیداها‬ ‫منجر ش��ود‪ .‬به همین دلیل بود که من دو‪ ،‬س��ه روز قبل از‬ ‫پایان مهلت ثب ت نام از حضور در انتخابات منصرف شدم و در‬ ‫انتخابات ثب ت نام نکردم‪.‬‬ ‫اصالح طلب�ان در روزه�ای منته�ی ب�ه برگزاری‬ ‫انتخابات یک تصمی�م مهم گرفتن�د که نتیجه‬ ‫انتخابات را به نفع انها رقم زد‪ .‬انها دو راه پی ش رو‬ ‫داش�تند؛ یکی اینکه همه پشت س�ر اقای عارف‬ ‫قرار بگیرن�د و در نب�ود اف�راد اصالح طلبی مثل‬ ‫شما یا افرادی نزدیک به اصالح طلبان مثل اقای‬ ‫جهانگیری شانس ایشان را برای پیروزی افزایش‬ ‫دهند‪ .‬اما در روزهای اخر‪ ،‬اقای خاتمی و دوستان‬ ‫شما به هر دلیلی و فارغ از اینکه شانس چه کسی‬ ‫برای پیروزی بیشتر اس�ت‪ ،‬تصمیم م ی گیرند از‬ ‫اقای روحان�ی حمایت کنند‪ .‬تحلیل ش�ما از این‬ ‫تصمی�م و عملک�رد چیس�ت؟ یعنی براس�اس‬ ‫تجربه س�ال ‪ 84‬این طور عمل کردند ی�ا به این‬ ‫نتیجه رسیدند که این تنها راه بازگشت به قدرت‬ ‫است؟‬ ‫به نظر من هی��چ ک��دام از اینها نب��ود؛ چراکه با‬ ‫ثب ت نام نک��ردن بنده و اق��ای جهانگیری و انص��راف اقای‬ ‫شریعتمداری عمال تجربه انتخابات ‪ 84‬تکرار نم ی شد‪ .‬من‬ ‫در تصمیم سازی ان اتفاقات حضور نداشتم اما ان چیزی که‬ ‫منظورتان این است که اقای عارف پیروز م ی شد‬ ‫یا نه؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫بله پیروز م ی شد‪.‬‬ ‫یعنی هیچ تفاوتی نبود؟‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫نه‪ .‬چون تمام انرژی ها در کنار یکدیگر قرار گرفته‬ ‫معتقدید فرقی نداشت که چه کسی بیاید؟‬ ‫شخصیت کاندیداها بسیار مهم است و هر دو نفر‪،‬‬ ‫افراد ارزشمندی بودند؛ اما سینرژی که در اثر اعالم حمایت ها‬ ‫ایجاد شد‪ ،‬معطوف به کاندیدای مور حمایت ان جمع بود‪.‬‬ ‫در اینجا بح�ث مهمی پی�ش م ی اید ک�ه البته‬ ‫اصال ح طلبان از ورود جدی به ان پرهیز م ی کنند‪.‬‬ ‫برخی اصالح طلبان مث�ل اقای حجاری�ان‪ ،‬اقای‬ ‫منتجب نیا و افراد دیگر م ی گویند که اقای روحانی‬ ‫رای خ�ود را از اصالح طلبان دارد و اصلا به دلیل‬ ‫حمای�ت اصالح طلبان پیروز ش�د‪ .‬ف�ارغ از نگاه‬ ‫اصولگرایان به این موضوع‪ ،‬فکر م ی کنید که رای‬ ‫اقای روحانی تا چه حدی متعلق به اصالح طلبان و‬ ‫بدنه اجتماعی انهاست؟ البته اقای رفی ق دوست‬ ‫م ی گفت که اقای روحانی به ایشان گفته است من‬ ‫رای خودم را مدیون اقای هاشمی و اقای خاتمی‬ ‫نیستم و خودم رای اورده ام‪.‬‬ ‫نم ی توانی��م به طور دقیق و ب راس��اس عدد و رقم‬ ‫بگوییم‪ .‬اما من فقط این مساله را در نظر م ی گیرم که وقتی‬ ‫یک وزنه بردار وزنه ‪ 255‬کیلویی را بلن��د م ی کند‪ ،‬ولی الزم‬ ‫اس��ت وزنه ‪ 256‬کیلویی را هم بلند کند که رکورد را بشکند؛‬ ‫‪ 255‬کیلو از ان وزنه در کنار ان یک کیلو ارزشی پی دا م ی کند‪.‬‬ ‫اگر از این منظر نگاه کنیم‪ ،‬مجموع این همت ها‪ ،‬توجهات و‬ ‫همسوی ی ها باعث رای و اقبال مردم به ب رنده شد‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم از ماج�رای انتخابات بگذریم‪ ،‬باید‬ ‫یک مس�اله دیگر را هم بررس�ی کنیم و ان‪ ،‬این‬ ‫است که اصالح طلبان م ی گویند ردصالحیت اقای‬ ‫هاشمی و حمایت ایش�ان از اقای روحانی باعث‬ ‫ش�د که ان فضای روانی خاصی که در جامعه به‬ ‫وجود امده بود‪ ،‬به س�مت اق�ای روحانی هدایت‬ ‫شود و این مساله بسیار پررنگ است‪ .‬یعنی یک‬ ‫مجادله سیاس�ی فارغ از بحث ه�ای جناحی که‬ ‫وقتی پای صحبت انها م ی نشینیم‪ ،‬هم نزدیکان‬ ‫اق�ای هاش�می م ی گوین�د ک�ه کار ما ب�ود و هم‬ ‫نزدیکان اقای خاتمی‪ .‬در فضای تحلیل سیاسی‪،‬‬ ‫ردصالحیت اقای هاشمی تا چه حدی در پیروزی‬ ‫اقای روحانی موثر بود؟‬ ‫ب ی تاثیر نبود‪ ،‬همان طور که گفتم نم ی توان به طور‬ ‫دقیق مهندسی کرد و اعداد و ارقام دقیق داد‪ ،‬اما فضایی که‬ ‫این مساله در جامعه ایجاد کرد به این پیروزی کمک کرد‪.‬‬ ‫بعد از انتخابات‪ ،‬به تش�کیل کابینه م ی رس�یم‪.‬‬ ‫شاید اگر اقای عارف پیروز م ی شد‪ ،‬انتظار م ی رفت‬ ‫که ی�ک کابین�ه اصالح طل�ب بیاید یا اگ�ر اقای‬ ‫قالیباف رئی س جمهور م ی شد‪ ،‬اصولگ رایان کابینه‬ ‫را در اختیار م ی گرفتند‪ .‬اما وضعیت اقای روحانی‬ ‫متفاوت بود؛ چراکه از ابتدا م ی گفت من فراجناح ی ‬ ‫یا ب�ه تعبیر بهت�ر میان جناحی هس�تم و انتظار‬ ‫م ی رفت که از نیروهای دو جناح استفاده کند‪ .‬شما‬ ‫در دولت های مختلف بودید؛ اگر بخواهیم درباره‬ ‫کابینه موجود بحث کنیم‪ ،‬چ�ه چیزی م ی توانیم‬ ‫درب�اره ان بگویی�م؟ کابینه اصالح طلب اس�ت‪،‬‬ ‫اصولگراس�ت‪ ،‬نزدیک ب�ه دولت اقای هاش�می‬ ‫است یا به کابینه های اقای خاتمی شباهت دارد؟‬ ‫من فکر م ی کنم که این کابینه میان جناحی است؛‬ ‫نه کابینه کارگزاران است‪ ،‬نه اصالح طلب است و نه اصولگرا‪.‬‬ ‫اقای روحانی از همان ابتدا گفت که من فرد مستقلی هستم و‬ ‫این کابینه‪ ،‬مستقل است‪ .‬بهترین تعبیر این است که بگوییم‬ ‫این کابینه‪ ،‬کابینه اقای روحانی اس��ت؛ کابینه ای مستقل‬ ‫که متشکل اس��ت از افراد سیاس��ی جناح های مختلف که‬ ‫از لحاظ فکری به اقای روحانی نزدیک تر هس��تند‪ ،‬متعادل‬ ‫فکر م ی کنند و حد وسط مسائل را م ی گیرند‪ .‬در این کابینه‬ ‫هم اصولگرا هس��ت‪ ،‬هم اصالح طلب و هم از افراد منتسب‬ ‫به کارگزاران‪.‬‬ ‫قدرت کدام یک م ی چربد؟‬ ‫به نظر م ی رسد در مجموع سهم کارگزاران بیشتر‬ ‫از سایر تفکرات است‪.‬‬ ‫ای�ا م ی توانیم ای�ن دولت را ش�بیه دول�ت اقای‬ ‫هاشمی بدانیم؟‬ ‫نه؛ دو تفاوت عمده میان این دو دولت وجود دارد؛‬ ‫اول اینکه سایر اعضایی که در انجا جمع هستند‪ ،‬مشابه سایر‬ ‫اعضای دولت اقای هاشمی نیستند‪ .‬دیگر اینکه خود اقای‬ ‫روحانی‪ ،‬اقای هاشمی نیست‪ .‬این مساله مهم است که اعضا‬ ‫و لیدر چه کسانی هستند‪ .‬دولت اقای روحانی متفاوت با سایر‬ ‫دولت هاست و وجهه مشخص و تعریف شده ای دارد‪.‬‬ ‫البت�ه برخ�ی از سیاس�یون برخالف نظر ش�ما‬ ‫معتقدند که اگر اقای هاشمی هم م ی خواست در‬ ‫همین شرایط و با نیروهای موجود کابینه تشکیل‬ ‫دهد‪ ،‬تقریب�ا از همین اف�راد اس�تفاده م ی کرد و‬ ‫دولتش چند تف�اوت جزئی با این دولت داش�ت‪.‬‬ ‫شما این را قبول ندارید؟‬ ‫اینه��ا قضاوت های س��لیقه ای اس��ت‪ .‬من فکر‬ ‫م ی کنم شاید نیمی از کابینه احتمالی اقای هاشمی با کابینه‬ ‫فعلی تفاوت داشت‪.‬‬ ‫یک نکته ای هم گفتید ک�ه جالب بود‪ .‬گفتید که‬ ‫اقای روحانی‪ ،‬اقای هاش�می نیست در حالی که‬ ‫بسیاری برخالف شما م ی گویند که اقای روحانی‬ ‫همان اقای هاش�می اس�ت‪ .‬م ی گوین�د نگرش‬ ‫سیاسی این دو نفر شبیه به هم است‪ ،‬در جایی‬ ‫ایستاده اند که مشابهت دارد و دولت قبل به یک‬ ‫چشم به اینها نگاه م ی کرد‪ .‬شما تفاوت را در کجا‬ ‫م ی بینید؟‬ ‫ابعاد شخصیتی ادم هایی که در جایگاه های باالی‬ ‫مدیریتی قرار م ی گی رند‪ ،‬در ط راحی امور به دست انها‪ ،‬ساختن‬ ‫اینده یا تدوین استراتژی موثر است‪ ،‬مثال نحوه تصمیم گیری‪،‬‬ ‫سرعت عمل‪ ،‬دیدگاه های فرد در حوزه های مختلف سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعی و فرهنگی و چند بعدی دیدن مسائل‪ .‬ممکن است‬ ‫اگر مساله ای را در ب رابر یک مدیر ارشد مطرح کنید‪ ،‬اول ان را‬ ‫فقط سیاسی ببیند و در مرحله بعد از نظر اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‬ ‫و فرهنگی ان را بررسی کند‪ .‬یا فرد دیگری ابتدا بعد فرهنگی را‬ ‫ببیند و اقتصاد را در اولویت بعد ببیند‪ .‬من به عنوان کسی که‬ ‫سابقه مدیریت اقتصادی و صنعتی دارم و در رشته مهندسی و‬ ‫اقتصاد تحصیل کرده ام‪ ،‬م ی گویم که در دولت اقای خاتمی‬ ‫کارهای اقتصادی فراوان و مثبتی انجام شد و یکی از بهترین‬ ‫عملکردها را در حوزه اقتصاد داشت؛ در حالی که اقای خاتمی‬ ‫یک ش��خصیت فرهنگی بود و اوازه دولت اصالحات ‪ -‬چه‬ ‫بخواهد و چه نخواهد ‪ -‬شعار توس��عه سیاسی بود و این بر‬ ‫م ی گردد به ویژگ ی هایی که عرض کردم‪.‬‬ ‫البته فضای توس�عه سیاس�ی «غالب» اس�ت‪.‬‬ ‫درست است که ش�رایط اقتصادی در ان دوره در‬ ‫وضعیت مطلوبی ب�ود اما فضای دول�ت‪ ،‬فضای‬ ‫توسعه سیاسی بود و مس�ائل اقتصادی چندان‬ ‫مطرح نبود‪.‬‬ ‫نکته همی ن جاست‪ ،‬این ب ر م ی گردد به همان ابعاد‬ ‫و ویژگ ی های مدیری که در جایگاه هدایت امور قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫مثال در دولت اقای هاش��می کار سیاسی کم انجام نشد اما‬ ‫دولت ایشان به دولت سازندگی و عمران معروف شد‪ .‬به این‬ ‫دلیل است که م ی توانیم بگوییم که شخصیت اقای روحانی‬ ‫چگونه است و چه چیزهایی در شخصیت این فرد برجسته تر‬ ‫است و این برجستگ ی ها چگونه به عملکرد ایشان معنی و‬ ‫مفهوم خواهد بخشید‪.‬‬ ‫ش�اید ش�رایط پیرامون در ادوار مختلف اس�ت؛‬ ‫یعنی شاید شرایط دوره اقای خاتمی ب ه گونه ای‬ ‫بود که بعد از دولت اقای هاش�می ناگزیر از طرح‬ ‫شعار توسعه سیاسی بود‪ .‬به هر حال بسیاری در‬ ‫ان زمان معتقد بودند که دولت اقای هاش�می در‬ ‫حوزه سیاس�ی انچنان که باید و ش�اید‪ ،‬مطلوب‬ ‫عمل نکرده است‪ .‬طبیعتا در این دوره مهمترین‬ ‫مساله کش�ور‪ ،‬پرونده هسته ای اس�ت و اگر بر‬ ‫فرض اقای روحانی هشت سال پیش دولت را در‬ ‫اختیار م ی گرفت‪ ،‬تا این حد برای این پرونده انرژی‬ ‫صرف نم ی کرد و توجه خود را روی مسائل دیگری‬ ‫همچون فرهنگ یا اقتصاد معطوف م ی کرد‪.‬‬ ‫فضای پی رامون هم دلیل بخشی از عملکردهاست‬ ‫اما ش��خصیت ان فرد و تج��ارب وی دلیل اصلی مس��یر و‬ ‫ط راحی سیاست هاست‪ .‬مثال خود من‪ ،‬چون در فضای اقتصاد‬ ‫و صنعت بزرگ ش��ده ام‪ ،‬اگر در جایگاه ریاست جمهوری قرار‬ ‫م ی گرفتم‪ ،‬بخش عمده دیدگاه هایم‪ ،‬اقتصادی بود و هاله ای‬ ‫از مس��ائل اقتصادی و ط راح ی های کالن اقتصادی بر تمام‬ ‫ذهن من س��ایه م ی انداخت‪ .‬اگر به خاطر داش��ته باش��ید‪،‬‬ ‫در انتخابات س��ال ‪ 84‬ش��عار من «دولت رفاه» بود و اگر در‬ ‫راس دولت قرار م ی گرفتم‪ ،‬توس��عه اقتصادی جهت گیری‬ ‫اصلی حرکت من بود‪ .‬البته اگر در شرایط فعلی ‪ -‬که مساله‬ ‫هس��ته ای مطرح اس��ت ‪ -‬به عنوان رئی س جمهور انتخاب‬ ‫م ی شدم‪ ،‬این مساله هم پیش م ی رفت اما خواه ناخواه مسائل‬ ‫اقتصادی بیشتر از مسائل دیگر مورد توجه قرار م ی گرفت‪ .‬این‬ ‫مسائل هم به ویژگ ی های شخصیتی افراد مربوط م ی شود و‬ ‫هم معطوف به این اس��ت که در طول زمان‪ ،‬مسیر حرکت‬ ‫و رش��د سیاس��ی و اجتماعی افراد‪ ،‬چه تاثی راتی را از محیط‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫قسمت نبود‪.‬‬ ‫در هر دو صورت قسمت نبود‪.‬‬ ‫اما در برخی کارگروه ها نام شما مطرح بود‪.‬‬ ‫بله؛ ولی شرایطی پیش امد که من نرفتم‪.‬‬ ‫اخیرا اقای عارف گالیه کرده بود که اقای روحانی‬ ‫مثال کارگروهی از مدیران باتجرب ه ای مثل ش�ما‪،‬‬ ‫اقای عارف و دیگران تشکیل شود که در یک اتاق‬ ‫فکر بنشینند و به دولت مش�ورت دهند یا اینکه‬ ‫چنین اف�رادی حتما بای�د در کابینه باش�ند‪ .‬چه‬ ‫الگویی مدنظر شماست؟‬ ‫مهم نیست کجا باشند‪ .‬من فکر م ی کنم بسیاری‬ ‫از این افراد م ی توانس��تند در کابینه باش��ند که بس��یار هم‬ ‫ضروری بود و وجود برخی افراد در کابینه م ی توانست باعث‬ ‫شود کابینه بسیار قوی تر از انچه هست باشد‪ .‬اما مساله این‬ ‫است که هیات دولت بیشتر از بیست و اندی نفر گنجایش‬ ‫ندارد و ممکن است حداقل ده ب رابر گنجایش کابینه‪ ،‬افرادی‬ ‫باش��ند که ب رای انجام کارها امادگی دارند‪ .‬نم ی توان چنین‬ ‫توقعی از رئی س جمهور داشت که همه عضو کابینه باشند؛‬ ‫اما روش هایی وجود دارد که این افراد در جایگاه های موثری‬ ‫قرار گیرند‪ .‬کسی که س��ال ها وزیر‪ ،‬معاون وزیر یا مدیرکل‬ ‫بوده‪ ،‬ممکن اس��ت عالقه ای به گرفتن مسئولیت نداشته‬ ‫باشد؛ اما ممکن است کنار گذاشته شدن سی سال تجربه او‬ ‫را ازار دهد‪ .‬کسی که سی سال با دلسوزی و تالش کار کرده‬ ‫و تجربیاتی را اندوخته است‪ ،‬ب رای اینکه ثمرات کارش از بین‬ ‫نرود‪ ،‬م ی خواهد با کمال دلس��وزی تجربیاتش را ارائه کند؛‬ ‫حتی ممکن است از سر دلسوزی خواهش کند و بگوید که‬ ‫از من بپرسید‪ .‬به نظر من‪ ،‬راه هایی وجود داشت ‪ -‬و هنوز هم‬ ‫وجود دارد که از این افراد استفاده شود‪ .‬خوشبختانه من تا به‬ ‫حال ندیده ام که یکی از این دوستان بگوید چون از ما استفاده‬ ‫نشده‪ ،‬مخالفیم؛ بلکه سع ه صدر دارند و تا جایی که بتوانند‪،‬‬ ‫کمک م ی کنند‪ .‬حتی اگر در گوشه خانه نشسته باشند و در‬ ‫اخبار بخوانند که فالن تصمیم یا اقدام دولت اش��تباهاتی‬ ‫دارد‪ ،‬حرف خود را م ی نویسند و به هر نحو ممکن به جایش‬ ‫م ی رسانند‪ .‬من معتقدم که در جناح اصالح طلبان افراد باسواد‪،‬‬ ‫مدیر و با تدبیری هستند که در تمام سال های بعد از انقالب‬ ‫ غیر از دولت نهم و دهم ‪ -‬در عرصه های مدیریتی حضور‬‫داشته اند و نشان داده اند که دلسوزی م ی کنند‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد عالقه مند بود در خصوص تمام‬ ‫مس�ائل حرف اخر را بزند؛ از اقتصاد و سیاس�ت‬ ‫داخلی و خارجی ت�ا فرهنگ و جامع�ه‪ .‬در مقابل‪،‬‬ ‫دولت اقای روحانی دولت ژنرال هاست و هر یک از‬ ‫وزرا چهره های مطرح و قابل توجهی هستند؛ البته‬ ‫هر یک از این روش ها معایب و محاسن خودش‬ ‫را دارد‪ .‬م ی گویند که کار در دولت ژنرال ها سخت‬ ‫است و ممکن اس�ت تش�خیص وزیر در برخی‬ ‫مسائل بهتر از رئی س جمهور باشد‪ .‬به نظر شما‬ ‫کار در کدام دولت سخت تر است؟‬ ‫من فک��ر م ی کنم که کار در س��بکی که ش��ما‬ ‫م ی گویید مدنظ��ر اقای احمدی ن��ژاد بود‪ ،‬چندان س��خت‬ ‫نیست؛ چراکه همه مدی ران ارشد دولت‪ ،‬انچه را رئی س جمهور‬ ‫اراده م ی کند م ی پذیرند و اجرا م ی کنند‪ .‬البته من نم ی گویم‬ ‫اینگونه ب��ود و امیدوارم اینگونه نبوده باش��د‪ .‬این س��بک‪،‬‬ ‫مشابهت بس��یاری به یک اداره دارد که رئیس ان به پرسنل‬ ‫دستور م ی دهد و انها اجرا م ی کنند‪ .‬اما در سبک دیگر که کار‬ ‫در دولت ژنرال هاست عالوه بر اینکه کار سخت نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫ارزشمند و اصیل است‪.‬‬ ‫کار رئی س جمه�ور در دول�ت ژنرال ه�ا س�خت‬ ‫نیست؟‬ ‫به هیچ وجه؛ چون هر کسی و هر رده ای از مدیریت‬ ‫با تعریفی که شما از دولت ژنرال ها ارائه دادید و‬ ‫دولت اقای روحانی را ب ه عنوان مصداق ان معرفی‬ ‫کردید‪ ،‬ب�رون داد این دولت را مثب�ت م ی بینید یا‬ ‫معتقدید که باید بازهم صبر ک�رد؟ ایا از عملکرد‬ ‫دولت راضی هستید؟‬ ‫بله‪ ،‬باید صبر کرد‪ .‬شما اسم دولت را دولت ژنرال ها‬ ‫گذاشته اید؟‬ ‫ما نم ی گوییم‪،‬خودش�ان م ی گویند‪ .‬انچه اکنون‬ ‫مطرح اس�ت‪ ،‬اینکه با کارگروه یا بدون کارگروه‪،‬‬ ‫اقای زنگنه مناسب ترین و بهترین گزینه ای است‬ ‫که م ی توانس�ت در راس وزارت نف�ت قرار گیرد‪.‬‬ ‫یا اقای ظریف یکی از بهترین گزینه هایی اس�ت‬ ‫که م ی توانست به وزارت خارجه برود‪ .‬البته شاید‬ ‫ممکن بود که برای برخی وزارتخانه ها اف راد بهتری‬ ‫انتخاب ش�وند اما طی ف ه�ای نزدیک ب�ه دولت‬ ‫معتقدند که اکثریت قریب به اتفاق وزیران کابینه‪،‬‬ ‫از بهترین افراد موجود در حوزه کاری شان بوده اند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد که شما در زمره افرادی هستید که‬ ‫معتقدند امکان تشکیل کابینه ای قوی تر از این‬ ‫هم وجود داشت‪.‬‬ ‫همه وزرا زحمت م ی کش��ند و دلسوز هستند‪ .‬من‬ ‫همیشه ب رای دولت ارزوی موفقیت م ی کنم؛ چون اگر دولت‬ ‫موفق نشود‪ ،‬دود ان به چشم مردم و نظام م ی رود‪ .‬ما در دنیا‬ ‫رقبای بس��یاری داریم و بسیاری هس��تند که نم ی خواهند‬ ‫اعتالی کش��ور ما را ببینن��د‪ .‬اما م ی خواه��م بگویم دولت‬ ‫ژنرال ها دولتی است که بهترین های هر حوزه طی سال های‬ ‫بعد از پیروزی انق�لاب را اعم از دولت دف��اع مقدس‪ ،‬دولت‬ ‫سازندگی‪ ،‬دولت اصالحات و تا حدی دولت نهم و دهم فارغ‬ ‫از وابس��تگ ی های فکری و سیاس��ی انتخاب کند‪ .‬حداقل‬ ‫م ی توانیم بگوییم که بعد از سی و اندی سال در میان افرادی‬ ‫که با دلس��وزی کار کرده اند و تجربیاتی ه��م دارند‪ ،‬این فرد‬ ‫برترین فرد یا یکی از برترین افراد بوده است؛ لیکن م ی دانیم‬ ‫که در برخی حوزه ها این امر حاصل نشده است‪.‬‬ ‫حداقل بگویید چند درصد کابینه یا کدام حوزه ها‬ ‫دچار چنین مساله ای هستند‪.‬‬ ‫در همین ح��د م ی توان��م بگویم که تع��دادی از‬ ‫دستگاه ها هستند که دولت م ی توانس��ت افراد قوی تر و با‬ ‫انسجام و هماهنگی بیشتری را در یک حوزه داشته باشد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫نخواستند یا نخواستید؟‬ ‫من گالیه نم ی کنم ولی فکر م ی کنم که استفاده‬ ‫از افراد باتجربه‪ ،‬دلسوز و مطلع به نفع دولت است‪ .‬جامعه هم‬ ‫تا حدی این مساله را تایید م ی کند‪ .‬مهم نیست این افراد در‬ ‫چه جایگاهی باشند بلکه بودن انها در مسیر مشورت و فکر‪،‬‬ ‫قطعا دولت را تقویت م ی کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫چرا اقای مهرعلیزاده به کابینه نرفت؟‬ ‫از ما اس�تفاده نم ی کند و از ما مشورت نم ی گیرد‪.‬‬ ‫شما هم چنین گالی ه ای دارید؟‬ ‫یک وظیف��ه دارد‪ .‬ب رای مث��ال هیچ وقت وزیر بهداش��ت از‬ ‫رئی س جمهور انتظار ن��دارد که در خصوص تمام مس��ائل‬ ‫مربوط به اخرین روش های درمان‪ ،‬توسعه بهداشت‪ ،‬توسعه‬ ‫بیمارستان ها و‪ ...‬حرف کارشناسی داش��ته باشد و بخواهد‬ ‫ورود کند‪ .‬از س��وی دیگر اگر وزیر س��طح باال و ژنرال باشد‪،‬‬ ‫و اشراف کامل بر حوزه مسئولیت خود داشته باشد م ی داند‬ ‫که رئی س جمهور وقتی حرف��ی در جایگاه هدایت کلی امور‬ ‫م ی زند‪ ،‬وزیر باید ان را بشنود و به ان عمل کند‪ ،‬کاری که از‬ ‫یک وزیر ژنرال برم ی اید‪ ،‬یک کار عالی است و در واقع تمام‬ ‫اعضای دولت کار باالی ‪ 90‬درصد انجام م ی دهند‪ .‬این ب رای‬ ‫دولت و رئی س جمهور هم لذت بخش است‪ .‬اداره کردن چنین‬ ‫افرادی کار مشکلی نیست؛ چراکه هر دو طرف از یک منطق‬ ‫پیروی م ی کنند‪ .‬رئی س جمه��ور م ی داند که باید در یک حد‬ ‫کالن اداره کننده امور باش��د و وزیر هم م ی دان��د که باید در‬ ‫یک حد کالن به رئی س جمهور گزارش دهد و رئی س جمهور‬ ‫چیزی بیش��تر از این از او طلب نم ی کند‪ .‬ب��ه هر می زان که‬ ‫رئی س جمهور احس��اس کند که خودش کارش��ناس است‪،‬‬ ‫خودش نخبه اس��ت‪ ،‬خودش فرهیخته اس��ت و از مسائل‬ ‫حوزه های مختلف س��ر در م ی اورد‪ ،‬به همان می زان میل به‬ ‫مالحظه پیدا می کند و کار سیس��تم زیرمجموعه را تحت‬ ‫تاثیر قرار م ی دهد و در این حالت‪ ،‬بدت��ر اینکه به هر می زان‬ ‫وزیر رعایت دستورات ریز رئی س جمهور را کند به همان می زان‬ ‫سیستم دچار مشکل م ی شود‪  .‬‬ ‫‪111‬‬ ‫این نظ�ر مهن�دس مهرعلیزاده اس�ت ی�ا نظر‬ ‫اصالح طلبان؟‬ ‫نظر ش��خصی و کارشناسی من اس��ت‪ .‬من فرد‬ ‫مستقلی هستم‪.‬‬ ‫در جم ع ه�ای اصالح طلبی هم ای�ن حرف غالب‬ ‫است؟‬ ‫نم ی دانم‪.‬‬ ‫نکته مهم دیگری در خصوص اقای مهرعلیزاده‬ ‫سال ‪ 92‬وجود دارد و ان داستان شهرداری تهران‬ ‫است‪ .‬این هم دس�ت کمی از تصمی م گیری برای‬ ‫حضور در انتخابات ریاس�ت جمهوری ن�دارد اما‬ ‫چون خود شما در ان فضا بودید‪ ،‬بهتر م ی توانید‬ ‫بگویید که چه اتفاقی رخ داد‪ .‬ایا این مساله از قبل‬ ‫در ذهن ش�ما بود یا باتوجه به فضای پی ش امده‬ ‫بع�د از انتخاب�ات ‪ 24‬خ�رداد و تغیی�ر وضعیت‬ ‫اصالح طلبان تصمیم گرفتید بیایید؟‬ ‫من م ی خواهم این مساله را از صحب ت های قبلی‬ ‫جدا کنم‪ .‬اگر ما بتوانیم مساله شهرداری ته ران را از مسائل‬ ‫سیاسی و رقابت های سیاسی جدا کنیم هم در جهت منافع‬ ‫م��ردم کار مثبتی انج��ام داده ایم و هم اینکه از بس��یاری از‬ ‫اتفاقاتی که در این حوزه ه��ا رخ م ی دهد و حاصلی هم ندارد‬ ‫جلوگیری م ی کنیم‪ .‬اینکه از چه زمانی ب رای این کار تصمیم‬ ‫گرفته ش��د‪ ،‬باید بگویم که باتوجه به اینکه فصل اس��تق رار‬ ‫شورای شهر جدید و انتخاب شهردار رس��یده بود‪ ،‬استنباط‬ ‫من این بود که حتی خود ش��هردار محترم ته ران هم تمایل‬ ‫چندانی ندارد که بعد از دو دوره در راس مدیریت شهری بماند‪.‬‬ ‫برخی هم م ی گفتن�د که از نظر قانونی مش�کل‬ ‫دارد و تصدی این سمت‪ ،‬محدودیت زمانی دارد‪.‬‬ ‫البته بعد از ان قانون را تفسیر و تبیین کردند که‬ ‫من وارد این مسائل نش��دم‪ .‬اما من اظهارنظرهایی از اقای‬ ‫قالیباف شنیده بودم که گفته بود من دوره بعد نم ی ایم و دو‬ ‫دوره کافی است‪ .‬ب راساس این صحب ت ها‪ ،‬من معتقد بودم که‬ ‫لو قال های سیاسی ب رای مردم‬ ‫کسی باید بیاید که فارغ از قی ‬ ‫در یکی از مهمترین عرصه ه��ای خدمت کاری انجام دهد و‬ ‫نباید اجازه بدهیم که مساله شهرداری ته ران به یک مساله‬ ‫سیاسی تبدیل ش��ود و منافع مردم و جامعه و رفاه و ارامش‬ ‫مردم پایتخت در رقابت های سیاس��ی ضرب��ه بخورد‪ .‬روح‬ ‫تشکیل شورای ش��هر هم به عنوان یک شورای تخصصی‬ ‫همین است که بتواند فارغ از مسائل سیاسی در جهت عمران‬ ‫و ابادانی شهر ته ران به عنوان ام الق رای اسالم فعالیت کند‪.‬‬ ‫باید کسی م ی امد و در وسط میدان م ی ایستاد‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪112‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫بله؛ م ی امد و به عنوان فردی که س��ابقه اجرایی و‬ ‫مدیریتی کافی و موثری دارد و م ی تواند به دور از جنجال های‬ ‫سیاسی و جناحی شهر را اداره کند‪ ،‬در صحنه حاضر م ی شد‬ ‫اما متاسفانه این طور نش��د و رقابت سیاسی میان دو گروه‬ ‫ایجاد ش��د و در نهایت با اختالف یک رای‪ ،‬یکی از گروه ها‬ ‫پیروز شد‪ .‬نیت من این بود که در عمل کاری کنیم که چنین‬ ‫شرایطی از بین برود و از این به بعد باب نشود که در شورای‬ ‫شهر و انتخاب شهردار رقابت سیاسی ایجاد شود؛ چراکه این‬ ‫رویه به نفع مردم نیست‪ .‬مردم از شهرداری اسایش‪ ،‬ارامش‪،‬‬ ‫تمیزی ش��هر‪ ،‬روانی ترافیک‪ ،‬هوای تمیز و زیبایی شهر را‬ ‫م ی خواهند‪.‬‬ ‫البته از یک برهه ای تا امروز ش�هرداران تهران‬ ‫یا رئی س جمهور شده اند یا رئی س جمهورساز بوده اند؛‬ ‫از اقای کرباس�چی که ب�ه اقای خاتمی کم�ک کرد تا‬ ‫رئی س جمهور شود تا اقای احمدی نژاد و اقای قالیباف‬ ‫ک�ه ش�خصا در انتخابات ریاس�ت جمهوری ش�رکت‬ ‫کردن�د‪ .‬البته ای�ن در تمام دنیا مرس�وم اس�ت و هر‬ ‫چقدر تالش کنید ش�هرداری سیاس�ی نشود‪ ،‬نتیجه‬ ‫چندانی ندارد‪ .‬از این منظر م ی توان ش�هرداری تهران‬ ‫را مش�ابه معاونت های رئی س جمهور دانس�ت؛ با این‬ ‫حال نظر شما در خصوص سیاسی نشدن شهرداری‬ ‫کامال درست است و شهرداری از سیاسی بودن ضربه‬ ‫م ی خورد اما خواه ناخواه چنین جنسی دارد‪ .‬یادم هست‬ ‫که حضور ش�ما و خان�م ابتکار از ط�رف اصالح طلبان‬ ‫بسیار جدی شده بود و اقای محسن هاشمی هم مورد‬ ‫حمایت طیف نزدیک به اقای هاش�می ب�ود‪ .‬البته در‬ ‫همان زمان برخی م ی گفتند که اگر محس�ن هاشمی‬ ‫بیاید‪ ،‬طرف مقابل منسجم م ی ش�ود اما در خصوص‬ ‫افرادی مثل اقای مهرعلی�زاده چنین حرف هایی نبود‪.‬‬ ‫چه اتفاق�ی افت�اد؟ ایا بازه�م تصمیم مش�ترک اقای‬ ‫هاش�می و اقای خاتمی چنین اتفاقی را رق�م زد یا به‬ ‫این حد نرسید؟‬ ‫البته اینکه م ی گویید در تمام دنیا مرسوم است‪ ،‬باید‬ ‫بگویم که پروسه انتخاب شهردار در کشورهای دیگر با کشور‬ ‫ما متفاوت است و در انج ا ش��هردار مستقیم با رای مردم هر‬ ‫ایالت انتخاب م ی ش��ود و حکم دو جایگاه ترکیبی استاندارد‬ ‫و شهردار را دارد‪ .‬در انجا ها شهرداری پست سیاسی است و‬ ‫از طرف احزاب معرفی م ی شوند و تقریبا حکم رئی س جمهور‬ ‫در حد یک ایالت را دارد‪ .‬اما در کشور ما و قوانین ما این چنین‬ ‫نیست و شهرداری ما یک جایگاه سیاسی نیست و اگر کسی‬ ‫با نیت رئی س جمهور شدن‪ ،‬بخواهد شهردار شود‪ ،‬نم ی توانیم‬ ‫مش��خص کنیم که چه مقدار از کارهای او با قصد توس��عه‬ ‫واقعی ش��هر بوده و چقدر در جهت جل��ب رضایت مقطعی‬ ‫مردم یا در جهت تبلیغات بوده است‪ .‬از لحاظ حزبی هم هنوز‬ ‫به جایی نرسیده ایم که بتوانیم تمام مسئولی ت ها را برعهده‬ ‫احزاب بگذاریم ‪ ،‬بناب راین فکر م ی کنم که راه حل این است‬ ‫که با نگاهی کامال معطوف به منافع شهر ته ران و مردم ان‬ ‫فردی اشنا به مسائل اجرایی و با سابقه که مقبولیت مشترک‬ ‫بیشتری در میان همه گروه های سیاسی داشته باشد‪ ،‬بیاید و‬ ‫به دور از این کشمکش ها ب رای مردم کار بکند‪ .‬در این حالت‬ ‫شهردار‪ ،‬شهردار منتخب اکثریت قریب به تمام اعضا شده و‬ ‫از پشتوانه حمایتی بیشتری برخوردار م ی ش��ود و کار بهتر‬ ‫پیش م ی رود‪.‬‬ ‫اگر اقای محسن هاشمی نبود و شما‪ ،‬خان م ابتکار‬ ‫یا هر اصالح طلب دیگری به صحنه م ی امد‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنید اوضاع تغییر م ی کرد؟‬ ‫بله؛ یقینا‪.‬‬ ‫این روزها م ی گویند که ممکن است اقای قالیباف‬ ‫از ش�هرداری برود و امدن ش�ما جدی تر ش�ده؛‬ ‫درست است؟‬ ‫من تا امروز چیزی در این رابطه نشنیده ام‪.‬‬ ‫اگر اخبار درس�ت باش�د و اقای قالیباف بخواهد‬ ‫به بنیاد مس�تضعفان برود‪ ،‬ش�ما به ش�هرداری‬ ‫فکر م ی کنید؟‬ ‫اگر بدانم که دعوایی در کار نیست و جا ب رای کار‬ ‫هست‪ ،‬وارد م ی شوم اما اگر ببینم دعواهای گروهی و جناحی‬ ‫در جریان است‪ ،‬وارد نم ی شوم‪ .‬من فکر م ی کنم که همین‬ ‫هوای الوده ای که چند ماه اس��ت ان را استنشاق م ی کنیم و‬ ‫همه از ان گله مندیم‪ ،‬به راحتی قابل حل ش��دن است؛ این‬ ‫جنگ اعصابی که مردم ب��ا ترافیک دارند ب��ه راحتی قابل‬ ‫حل شدن است و صدها مشکل دیگر که وجود دارد به راحتی‬ ‫م ی شود برطرف ش��ود‪ .‬اگر دعواهای سیاس��ی و اختالفات‬ ‫میان ش��هردار ته ران و دولت های نهم و دهم وجود نداشت‬ ‫و با توس��عه حمل و نقل عمومی به حل مش��کل ترافیک‬ ‫کمک م ی شد‪ ،‬االن وضعیت این نبود‪ .‬البته من نم ی خواهم‬ ‫کارهایی را که انجام شده زیر سوال ببرم‪ .‬مشکل الودگی هوا‬ ‫به نس��ل های بعدی ضربه جدی وارد م ی کند‪ .‬من اماری به‬ ‫شما ارائه م ی دهم که ممکن اس��ت ب رایتان جالب باشد‪ .‬در‬ ‫المان ضریب اس��تفاده از خودرو‪1/7 ،‬خودرو ب��رای هر نفر‬ ‫است؛ به عبارتی هر نفر ‪ 1/7‬دستگاه خودرو دارد‪ .‬اما این رقم‬ ‫در کشور ما حدود سه است؛ یعنی هر ‪ 3/3‬نفر یک خودرو‪ .‬به‬ ‫این ترتیب تراکم خودرو نسبت به جمعیت در المان نسبت‬ ‫به ای ران پنج ب رابر است ولی ش��ما در خیابان های شهرهای‬ ‫مختلف المان هرگ��ز چنین ازدح��ام و به ه��م ریختگی را‬ ‫نم ی بینید‪ ،‬علت چیست؟‬ ‫علت این اس��ت که بیش از ‪ 75‬درصد م��ردم المان از‬ ‫وسایل حمل و نقل عمومی اس��تفاده م ی کنند اما در اینجا‬ ‫امار دقیقا عکس این است و بدیهی است که چنین اتفاقی رخ‬ ‫م ی دهد‪ .‬باید یک فکر اساسی کرد اما چه زمانی؟ از کی تا حاال‬ ‫یزنیم ولی به ان عمل نشده است؟ در این رابطه‬ ‫این حرف را م ‬ ‫هم حساسیت شهردار نسبت به این مساله مهم است و هم‬ ‫فراهم بودن شرایط ب رای انجام چنین کاری‪ .‬بدیهی است که‬ ‫اگر یک کفه ‪ 14‬نفره و یک کفه ‪ 16‬نفره در ش��ورا به عنوان‬ ‫مخالف و موافق شهردار وجود داشته باشد‪ ،‬هرگز شرایط کار‬ ‫ب رای شهردار فراهم نمی شود ولی اگر اکثریت قریب به اتفاق‬ ‫اعضای شورا بدون در نظر گرفتن مسائل سیاسی به قابلیت‬ ‫شهردار اعتماد و تکیه داشته باش��ند و از وی حمایت کنند و‬ ‫خود شهردار هم یک فرد اجرایی کاردان و دلسوز باشد‪ ،‬این‬ ‫مسائل طی ‪ 4-5‬سال قابل حل است‪.‬‬ ‫معنای اینکه م ی گویید اگر دعوا باش�د نم ی ایم‬ ‫چیس�ت؟ یعنی اگر اقای محسن هاشمی بیاید‬ ‫و ش�ما احس�اس کنید که رقابت سیاسی شده‬ ‫است‪ ،‬نم ی ایید؟‬ ‫تقریب��ا تم��ام دوس��تان اعض��ای ش��ورا اعم از‬ ‫اصالح طلب و اصولگ��را معتقدند که بای��د از منازعه پرهیز‬ ‫کرد و ش��هرداری را انتخاب کنیم که حامل برایند دو طرف‬ ‫باشد‪ .‬این را هم در نظر م ی گیرند که اگر دو طرف از شهردار‬ ‫حمایت کنند دولت همکاری جدی تری با ش��هردار منتخب‬ ‫شورا خواهد داشت‪.‬‬ ‫اگر شهردار شدید‪ ،‬در ش�هرداری م ی مانید یا به‬ ‫ریاست جمهوری فکر م ی کنید؟‬ ‫مهمتری��ن دغدغه من این اس��ت ک��ه ته ران در‬ ‫یک دوره حداکثر هشت ساله الیق ان چیزی باشد که از ان‬ ‫به عنوان ام الق رای جهان اسالم نام م ی ب رند و شایسته مردم با‬ ‫فرهنگ ای ران و ته ران باشد‪ .‬قصدم همین است‪.‬‬ ‫شما چهره ای منتس�ب به اصالح طلبان هستید‬ ‫و وضعیت جریان ش�ما بعد از انتخابات امس�ال‬ ‫دس�تخوش تغییر ش�ده اس�ت‪ .‬اما ع�ده ای از‬ ‫اصالح طلبان م ی گویند که ما در ش�رایط زیست‬ ‫معمولی سیاسی نیستیم که بخواهیم از جریان‬ ‫اقای روحانی جدا ش�ویم‪ .‬ای�ن ائتالفی که میان‬ ‫طی ف های سیاس�ی حام�ی اقای روحان�ی پدید‬ ‫امد‪ ،‬ت�ا کی الزم اس�ت؟ ای�ا اصالح طلب�ان باید‬ ‫ب ه دنبال هویت مستقل خود بروند یا به قول اقای‬ ‫حجاریان هنوز زود اس�ت؟ اصالح طلبان امروز در‬ ‫چه وضعیتی هستند و تکلیف انها در برابر دولت‬ ‫روحانی چیست؟‬ ‫الزم نیست انسان ب رای اثبات وفاداری به نظام و‬ ‫دانایی در جهت اعتالی نظام‪ ،‬خ��ود را در دایره های گروهی‬ ‫محصور کند‪ .‬هیچ گاه یک انسان دلسوز‪ ،‬روشنفکر و متعهد‬ ‫به کش��ور ب رای اعتالی نام گروه خود تالش نم ی کند بلکه‬ ‫ب رای اعتالی نظام‪ ،‬کشور‪ ،‬اعتقادات و اندیشه خودش حرکت‬ ‫م ی کند‪ .‬زمانی س��ریالی به نام «حصار در حصار» از س��یما‬ ‫پخش م ی ش��د که یکی از نقش های این سریال زندانی بود‬ ‫که در زندان هم اسیر افکار خودش بود؛ در حال ی که شرایط‬ ‫جامعه تفاوت کرده بود‪ .‬هنر یک اندیشمند و فعال فکری و ‬ ‫سیاسی در این است که محصور در افکار خود نباشد‪ .‬کلمه‬ ‫اصالح طلبی از چه زمانی باب شد؟ از دوم خرداد ‪ .76‬قبل از‬ ‫ان چه بود؟ خط امام(ره)‪ .‬قبل از ان چه؟ قب ل تر چه؟ از همان‬ ‫ابتدای انقالب دو تفکر به عنوان دو بازوی انقالب و در مسیر‬ ‫نظام ب رای پیشبرد و تعالی مردم و کشور فعال بودند که یکی‬ ‫از انها همین جریان ب��ود با عناوین مختل��ف در دوره های‬ ‫مختلف‪ .‬تحولگرایی از خصوصیات هر اندیشه و مشی فعال‬ ‫اس��ت و بناب راین ب رای اصالح طلبان هم باید مهم این باشد‬ ‫که رو به جلو باشند و بدانند که چه فکری‪ ،‬چه مسیری‪ ،‬چه‬ ‫حرکتی‪ ،‬چه ایده ای و چه حرفی تاثیر مثبت در اعتالی جامعه‬ ‫دارد‪ .‬حال اگر این مس��یر در حمایت از دولت است‪ ،‬طبعا تا‬ ‫زمانی که دولت خوب کار م ی کند‪ ،‬باید از او حمایت کنند اما‬ ‫در غیر این صورت باید دولت را نصیح��ت و کمک کنند تا‬ ‫کارها انجام شود‪ .‬این خط کش ی های خشک و از پیش تعریف‬ ‫شده اشتباه است‪.‬‬ ‫ب ه هرحال هر جریان یا گروه سیاسی‪ ،‬یک زیست‬ ‫سیاسی و یک هویت سیاسی دارد‪ .‬همان طور که‬ ‫اصولگرایان زیس�ت سیاس�ی و هویت سیاسی‬ ‫دارند‪ ،‬اصالح طلبان هم دارند که م ی توان نتایج ان‬ ‫را در انتخابات دید‪ .‬امروز اصالح طلبان در وضعیت‬ ‫خاصی هس�تند تا وضعیت افراد منتسب به این‬ ‫طیف روش�ن ش�ود‪ .‬ایا نزدیکی اصالح طلبان به‬ ‫جریان اقای روحانی ادامه م ی یابد یا اصالح طلبان‬ ‫ ترجیح م ی دهند از یک جایی خودش�ان جداگانه‬ ‫حرکت کنند و تصمیم بگیرند؟‬ ‫اگر اصل را در تعریف جریان اصالح طلبی برهمان‬ ‫بگذاریم که در اول مصاحبه عرض کردم‪ ،‬جدا ش��دن جریان‬ ‫اصالح طلبی از دولت را محتمل نم ی دانم‪.‬‬ ‫در خصوص انتخابات مجل�س دهم‪ ،‬بحث های‬ ‫متفاوتی مطرح م ی ش�ود‪ .‬برخی از جمل�ه اقای عارف‬ ‫م ی گویند که اصالح طلبان باید هویت مستقل داشته‬ ‫باش�ند و فهرس�ت مس�تقل ارائه دهند و برخی دیگر‬ ‫همچون اقای حجاری�ان معتقدند ک�ه همچنان باید‬ ‫در کنار طیف اق�ای روحانی ماند و اق�ای ناطق نوری را‬ ‫ب ه عنوان سرلیست انتخاب کرد‪ .‬ش�ما کدام حالت را‬ ‫بیشتر م ی پسندید؟‬ ‫اصل چارچوب ها باید حفظ شوند و حرکت ب راساس‬ ‫انها انجام ش��ود؛ اگر کس��ی در این چارچ��وب گنجید با او‬ ‫همراهی شود و نباید بر سر اصولی معامله شود‪.‬‬ ‫اگر ب�ه ش�هرداری نروی�د‪ ،‬در انتخابات مجلس‬ ‫نامزد م ی شوید؟‬ ‫احتمال دارد‪.‬‬ ‫به س رلیستی هم فکر م ی کنید؟‬ ‫نه‪ ،‬معتقدم ب رای اینکه ایده ه��ای تازه ای را مطرح‬ ‫کنیم و فضا را ب رای کار کردن فراهم نماییم‪ ،‬مجلس محل‬ ‫مناسبی است‪.‬‬ ‫به ریاست مجلس هم فکر م ی کنید؟‬ ‫هرگ��ز و هیچ ج��ا به ریاس��ت فک��ر نک��رده ام و‬ ‫همواره به دنبال جا و جایگاهی بودم و هس��تم که نظ رات و‬ ‫دیدگاه های خودم را بیان نمایم و تجربیاتم را به طور مستقیم‬ ‫یا غیرمستقیم در مسیر اجرای خدمت به مردم قرار دهم‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید اصالح طلبان در انتخابات مجلس‬ ‫شانس دارند؛ جریان اقای روحانی بیشتر شانس دارد‬ ‫یا ترکیبی از این دو جریان وارد مجلس م ی شوند؟‬ ‫ترکیبی از این دو به مجلس م ی روند‪.‬‬ ‫فض�ای داخ�ل مجل�س را چگون�ه پی ش بین�ی‬ ‫م ی کنید؟ ایا ی�ک اقلیت اصالح طل�ب قدرتمند‬ ‫خواهیم داش�ت یا اکثریت مجلس در اختیار این‬ ‫جریان قرار خواهد گرفت؟‬ ‫امیدوارم هش��ت س��اله باش��د؛ چراکه همیش��ه‬ ‫همی ن طور بوده است‪.‬‬ ‫روزگار تازه ای ب رای اصالح طلبان اغاز شده است‪ .‬انها‬ ‫اکنون امیدوارتر از همیشه سپهر سیاست ای ران را م ی نگرند‪.‬‬ ‫ایام دوری از قدرت‪ ،‬قدری به سر امده و منافذی ب رای بازگشت‬ ‫به عرصه سیاس��تورزی رسمی گشوده ش��ده است‪ .‬حسن‬ ‫روحانی رئی س جمهور یازدهم است؛ فردی که اصالح طلبان‬ ‫فارغ از فاصله زیاد با او در هفت��ه اخر منتهی به انتخابات به‬ ‫حمایتش پرداخته و حاال طعم میوه این حمایت را م ی چشند‪.‬‬ ‫هر چه هست سال ‪ 92‬ب رای اصالح طلبان هم فرصتی ساخت‬ ‫ب رای بازگشت و هم اینده ای روشن تر را پیش رویشان قرار داد‪.‬‬ ‫اغاز سال ‪ 92‬؛جدال حداکثری و حداقلی‬ ‫با اغاز س��ال ‪ 92‬فعالی ت های انتخاباتی اصالح طلبان‬ ‫افزایش قابل توجهی یافته بود‪ .‬حاال جدال اندیشه ها در میان‬ ‫انها از انتخاب تحریم یا مشارکت به نحوه حضور در انتخابات‬ ‫تغییر یافته ب��ود‪ .‬برخی اصرار داش��تند که بای��د با نامزدی‬ ‫حداکثری مانند سی د محمد خاتمی یا سی د حسن خمینی وارد‬ ‫رقابت شد و برخی دیگر نسخه حضور با چهره های حداقلی‬ ‫را تجویز م ی کردند‪ .‬این مباحثات در میان اصالح طلبان البته‬ ‫تا روزاخر ثبت نام تداوم یافت‪ .‬نه سی د حس��ن خمینی امد و‬ ‫نه محمد خاتم��ی تصمیمی ب رای کاندیدات��وری گرفت‪ .‬از‬ ‫میان اصالح طلبان اما چهره های متعددی ب رای ثب ت نام در‬ ‫انتخابات راهی ساختمان وزارت کشور شدند‪.‬‬ ‫فرجه اعالم کاندیداهای تایید صالحیت ش��ده که به‬ ‫پایان رس��ید‪ ،‬ش��ورای نگهبان فقط نام یک اصالح طلب را‬ ‫ب رای حضور در انتخابات اعالم کرد؛ محمد رضا عارف‪ .‬حاال‬ ‫اصالح طلبان مانده بودن��د و کاندیدایی که همه در موردش‬ ‫هم نظر نبودند‪.‬‬ ‫ماجرای شورای هفت نفره‬ ‫در میان کاندیداها البته یک فرد دیگر هم وجود داشت‬ ‫که اصالح طلبان نیم نگاهی به او داشتند؛ حسن روحانی‪.‬‬ ‫او کاندیدای مطل��وب و مورد حمایت اکبر هاش��می‬ ‫رفسنجانی پس از رد صالحیتش توس��ط شورای نگهبان‬ ‫بود‪ .‬هاش��می در اخرین نظر س��نج ی ها رای اول را به خود‬ ‫اختصاص داد بود و ح��اال در فراغ او هم��ه تحلیلگران به‬ ‫این م ی اندیشیدند که رای او چگونه بین کاندیداها تقسیم‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬به بیان دیگر نکته مهم این بود که حمایت او‬ ‫از یک کاندیدا م ی توانست در ش��یفت ارای بدنه اجتماعی‬ ‫ان هم در هفته های منتهی به انتخابات بسیار قابل توجه‬ ‫باشد‪ .‬این اما همه ماجرا نبود‪ .‬در میان اصالح طلبان و بدنه‬ ‫اجتماعی انها نظر سی د محمد خاتمی هم قطعا در شیفت‬ ‫ارا موثر بود‪ ،‬پس این چنین شد که همه نگاه ها به هاشمی‬ ‫و خاتمی دوخته شد‪ .‬به یک معنا گفته م ی شد نظر خاتمی‬ ‫روی محمد رضا عارف و نظر هاش��می روی حسن روحانی‬ ‫است‪ .‬چیزی به انتخابات نمانده بود که در یک تحول مهم‬ ‫انتخاباتی در جناح اصالح طلبان‪ ،‬محمدعلی نجفی خبر از‬ ‫تشکیل یک کارگروه هفت نفره داد؛ کارگروهی که قرار بود‬ ‫ب رای تعیین مصداق نهایی این جناح تالش کند‪.‬محمدعلی‬ ‫نجفی گفته بود‪« :‬جلس ه ای با مشاوران اقای خاتمی داشتیم‬ ‫که در این جلسه برخی از مشاوران اقای هاشمی نیز حضور‬ ‫داش��تند و قرار ش��د یک کارگروه هفت نفره تشکیل شود‪.‬‬ ‫کارگروه هفت نفره جمع بندی خود را اعالم م ی کند و از میان‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫دول�ت اق�ای روحانی چهارس�اله خواه�د بود یا‬ ‫هشت ساله؟‬ ‫ایا اصالح طلبان با حمایت از روحانی‪ ،‬رای به پدید امدن میانه روها به عنوان قطب سوم سیاست‬ ‫در ایران دادند؟‬ ‫سیاست‬ ‫حداقل ماج��را این اس��ت که ی��ک اقلیت قوی‬ ‫اصالح طل��ب خواهی��م داش��ت‪ .‬اما اگ��ر عملک��رد دولت‬ ‫موفقی ت امیز باش��د‪ ،‬اکثری��ت مجلس ب��ه اصالح طلبان و‬ ‫همفکران انها خواهد رسید‪.‬‬ ‫جمع نقیضین‬ ‫‪113‬‬ ‫محمدرضا عارف و حسن روحانی‪ ،‬کاندیدای واحد دو جریان‬ ‫اصالح طلب و معتدل اعالم م ی شود‪ .‬وظایف این کارگروه‪،‬‬ ‫مذاکره با تعدادی از بزرگان کش��ور‪ ،‬مذاکره با دو کاندیدای‬ ‫مورد نظر در جهت ائتالف و ایج��اد زمینه الزم ب رای اجماع‬ ‫و پیش بینی س��ازوکارهای الزم ب رای اجماع و ائتالف مانند‬ ‫نظرسنجی در سطح وس��یع در سراسر کشور است که من‬ ‫س��خنگوی این کارگروه هفت نفره هستم‪ ».‬شورای هفت‬ ‫نفره البته به پیشنهاد سی د محمد خاتمی تشکیل شده بود‪.‬‬ ‫گویا خاتمی در نامه ای به هاش��می حتی افرادی نیز ب رای‬ ‫عضویت در این ش��ورا معرفی و پیش��نهاد کرده بود‪ .‬حتی‬ ‫م ی گویند تعداد افراد حاضر در این شورا خیلی بیشتر از این‬ ‫هفت نفر بوده و در میان انها نمایندگانی از جانب هاشمی‪،‬‬ ‫خاتمی‪ ،‬سی د حسن خمینی و علی اکبر ناطق نوری‪ ،‬محمد‬ ‫رضا عارف و حسن روحانی حضور داشته اند‪.‬‬ ‫روزهای سخت عارف‬ ‫رویدادها‬ ‫‪114‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫شواهد فراوانی وجود داش��ت که از حذف محمد رضا‬ ‫ع��ارف خبر م��ی داد‪ .‬اصالح طلب��ان متمایل به هاش��می‬ ‫رای ش��ان حس��ن روحانی بود و منتقدان و مخالفان عارف‬ ‫هم در میان تصمیم گی ران اصالح طلب کم نبودند‪ .‬چنانکه‬ ‫حتی در ان زمان «مشاوران خاتمی» در بیانی ه ای خواستار‬ ‫ائتالف روحانی و عارف شدند‪ ،‬اما با ادبیاتی قابل تامل عمال‬ ‫گرای روحانی را داده و تلویحا عارف را حذف کردند‪ .‬این گروه‬ ‫با اب راز تاس��ف از رد صالحیت هاش��می م ی نویسد‪« :‬ما در‬ ‫این فرصت با رایزنی با همه گروه های اجتماعی و احزاب و‬ ‫شخصی ت های سیاسی و فعاالن اصالح طلب و اصولگرایی‬ ‫که به برون رفت از تنگناهای موجود م ی اندیش��ند و منافع‬ ‫و مصالح ملی را بر منافع ف��ردی و مصالح گروه ی ترجیح‬ ‫می دهند م ی کوشیم با معرفی نامزدی واحد‪ ،‬امید و انگیزه‬ ‫عمومی ب رای حضور در انتخاب��ات را افزایش دهیم‪ ».‬این‬ ‫مطلب در حالی بیان ش��د که حامی��ان محمدرضا عارف‬ ‫نظ رات متفاوتی داش��تند‪ .‬علی اکبر اولی��ا‪ ،‬در مصاحب ه ای‬ ‫گفته بود‪« :‬در نظرسنج ی های اخیر وضعیت عارف بهتر از‬ ‫روحانی است و ما ش��انس اقای عارف را بهتر دیده ایم‪ ».‬در‬ ‫مقابل او اما علی یونس��ی‪ ،‬وزیر اطالعات دولت خاتمی به‬ ‫مسئوالن ستاد انتخاباتی حس��ن روحانی گفته بود‪« :‬شما‬ ‫بار دیگر ب��ه گفتمان اصالح طلب��ی و اعتدال طلبی که من‬ ‫بهترین فرد را در این ش��رایط اقای روحان��ی م ی دانم‪ ،‬رای‬ ‫دهید‪ .‬مطمئن باشید اقای هاشمی نظر قطعی به وی دارد‬ ‫و اقای خاتمی هم بارها گفته که من به شخصه به روحانی‬ ‫رای می دهم و هیچ ش��کی در لیاقت‪ ،‬کفایت و تدبیر وی‬ ‫ندارم‪ ».‬اما زمان هر چه م ی گذش��ت شرایط انتخابات نیز با‬ ‫تغیی رات فراوانی مواجه م ی ش��د‪ .‬اصولگرای��ان که رقیب را‬ ‫بدون شانس ب رای پیروزی تصور م ی کردند به رقابت درونی‬ ‫پرداختند و اصالح طلبان در اندیشه ای متفاوت به راهی ب رای‬ ‫رسیدن به قدرت رس��می فکر م ی کردند‪ .‬کار به انجا رسید‬ ‫که محمدرضا عارف که تا ان روز م ی گفت‪« :‬اخبار در زمینه‬ ‫ائتالف با حسن روحانی بسیار است اما من ائتالف نم ی کنم‬ ‫و تا اخر در انتخابات باقی م ی مان��م»‪ ،‬در موضعی متفاوت‬ ‫این گونه موضع گیری کرد‪« :‬به ط��ور حتم در صدد ائتالف‬ ‫خواهیم بود‪ .‬هاش��می و خاتم��ی وارد عرصه اصالح طلبی‬ ‫شده و به طور حتم نظر نهایی انان را درباره ائتالف با دل و‬ ‫جان گوش خواهیم داد‪».‬‬ ‫برخی اصرار داشتند که باید با نامزدی‬ ‫حداکثری مانند سید محمد خاتمی یا‬ ‫سید حسن خمینی وارد رقابت شد و‬ ‫برخی دیگر نسخه حضور با چهره های‬ ‫حداقلی را تجویز می کردند‬ ‫نامه سرنوشت ساز‬ ‫اگر چ��ه «کلید» نم��اد انتخاباتی حس��ن روحانی در‬ ‫انتخابات ‪ 92‬به شمار م ی اید‪ ،‬اما خیل ی ها معتقدند کلید این‬ ‫انتخابات محمد رضا عارف است؛ فردی که کنارهگیری اش‬ ‫موجب شد حسن روحانی کاندیدای اصالح طلبان هم بشود‬ ‫و بدنه اجتماعی اصالح طلبان به س��بد ارای رئی س جمهور‬ ‫پیروز افزوده شود‪ .‬اما چرا و چگونه محمد رضا عارف عرصه‬ ‫انتخابات یازدهم را ترک کرد؟‬ ‫از برگزاری انتخابات ماه ها گذشته اما هنوز اسرار فاش‬ ‫نش��ده فراوانی در مورد اتفاقات ان روزها وجود دارد‪ .‬بخش‬ ‫مهمی از این ناگفته ها به ماجرای کن��اره گیری محمد رضا‬ ‫عارف باز م ی گردد‪ .‬برخی اخبار حکایت از ان دارد که محمد‬ ‫رضا عارف از ابتدا با تشکیل کمیته انتخاب نامزد از میان او‬ ‫و روحانی مخالف بوده اس��ت‪ .‬گویا حتی در اخرین جلسات‬ ‫این کمیته نمایندگان محمد رضا عارف ه م ترجیح م ی دهند‬ ‫در جلسات ش��رکت نکنند‪ .‬هر چه بود جلسات این کمیته‬ ‫به انتخاب حس��ن روحانی منجر ش��د؛ انتخابی که در ابتدا‬ ‫با مخالفت عارف مواجه م ی شود‪ .‬حاال اصالح طلبان مانده‬ ‫بودند و راضیکردن ع��ارف ب رای کناره گی��ری از انتخابات؛‬ ‫نامزدی که طرفداران قابل توجهی هم در میان طی ف هایی‬ ‫از اصالح طلبان داش��ت و در برخی نظرس��نج ی ها حتی با‬ ‫حس��ن روحانی هم ب رابری م ی کرد‪ .‬زمان زیادی تا انتخابات‬ ‫نمانده بود که ماموریت راضی کردن عارف ب رای انصراف به‬ ‫سی د محمد خاتمی سپرده شد‪ .‬او یک نامه نوشت و از عارف‬ ‫خواس��ت عرصه رقابت را ترک کند‪ .‬هم��ه نگاه ها به عارف‬ ‫دوخته شد‪ .‬او ساعتی پس از دریافت نامه‪ ،‬دست به قلم شد و‬ ‫نامه انصرافش را نوشت؛ نوشته ای که البته در هیچ جای ان‬ ‫اثری از نام حسن روحانی نبود‪ .‬هرچه بود اصالح طلبان حاال‬ ‫با یک گزینه مواجه بودند؛ حسن روحانی‪ .‬اکنون او تمام امید‬ ‫اصالح طلبان شده بود؛ اصالح طلبانی که سال های زیادی را‬ ‫در دوری از قدرت رسمی تجربه کردند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان و فردای ‪ 24‬خرداد‬ ‫وقت��ی وزارت کش��ور اع�لام ک��رد حس��ن روحانی‬ ‫رئی س جمهور اس��ت اصالح طلبان بیش از سایر سیاسیون‬ ‫خش��نود به نظر م ی امدند‪ .‬انها در بدترین ش��رایط سیاسی‬ ‫خود با بهترین اتفاقی که م ی شد رخ دهد مواجه شدند‪ .‬حاال‬ ‫فردی رئی س جمه��ور بود که اگر چه اصالح طلب به ش��مار‬ ‫نم ی امد اما با انها رابطه ای مهم داش��ت‪ .‬انه��ا حام ی او در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری بودند و م ی دانس��تند که سهم‬ ‫خوبی از این حمایت نصیبش��ان خواهد شد‪ .‬رئی س جمهور‬ ‫مورد حمایت انها منتقد وضع موجود بود و این مساله نسبت‬ ‫سیاس��ی خوبی میان انها ایجاد م ی کرد‪ .‬اصالح طلبان در‬ ‫تقسیم پس ت های کابینه هم سهم قابل توجهی داشتند‪ .‬راه‬ ‫انها بار دیگر به پاستور باز شد‪ .‬روزگار دوری از قدرت رسمی‬ ‫به س��ر امد و انها در ائتالفی با جریان سیاس��ی نزدیک به‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و حس��ن روحانی دوران جدیدی را اغاز‬ ‫کردند؛ راهی که به باور تئوریس��ی ن های اصالح طلبی چون‬ ‫سعید حجاریان م ی بایست همچنان ادامه داشته باشد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان که جانی تازه گرفته اند حاال به انتخابات‬ ‫مجلس دهم ن��گاه م ی کنند؛ به کرس��ی های س��بز رنگ‬ ‫ساختمان مهم بهارس��تان‪ .‬جایی که سه دوره است چندان‬ ‫جایگاهی در ان ندارند‪ .‬اگر چه برخ��ی از انان بر این طبل‬ ‫م ی کوبند که دوره ‪ ،‬دوره اصالح طلبان است و زمان ائتالف و‬ ‫تقسیم قدرت با اعتدالگرایان پی رامون روحانی و هاشمی به‬ ‫سر امده اما غالب انها نظری متفاوت دارند و هزینه ریسک‬ ‫این بلند پروازی را به گرانی دوری دوباره از قدرت م ی دانند‪.‬‬ ‫درست همین جاست که فرمان ائتالف و ماندن با خط سوم‬ ‫سیاس��ت ای ران را که همان اعتدالگرایان به قدرت رس��یده‬ ‫هستند از سوی نسخه پیچان اصالح طلب صادر م ی شود‪.‬‬ ‫چنین اس��ت که هم به اس��تقبال از علی اکبر ناطق نوری‬ ‫شتافته اند و هم فرش قرمزی ب رای محمد رضا عارف پهن‬ ‫کرده اند‪ .‬یک ائتالف از بنیاد باران تا گعده نشینان پی رامون‬ ‫هاشمی رفسنجانی در مجمع تشخیص مصلحت نظام‪.‬‬ ‫انچه از فحوای سخنان دو سوی این ائتالف م ی توان‬ ‫فهمید این است که چان هزن ی ها در پ س پرده اغاز شده و دامنه‬ ‫اختالف هم چندان فراخ و گسترده نیس��ت‪ .‬فارغ از اینکه‬ ‫اصولگرایان چه خواهند کرد و چگونه وارد رقابت انتخابات‬ ‫مجلس خواهند ش��د در این س��وی میدان گویا خبرهای‬ ‫مهمی هست‪ .‬سال ‪ 93‬باید منتظر اتفاقات مهمی باشیم‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪115‬‬ ‫رویداد دوم‬ ‫در حالی که همه تحلی ل ها و مولفه های انتخاباتی از ش�انس باالی‬ ‫اصولگرایان برای پیروزی در انتخابات خبر می داد چرا انها نتواستند‬ ‫در این عرصه موفق باشند ؟ این سوالی است که پاسخ ان م ی تواند‬ ‫زمینه خوبی برای اسیب شناسی رفتار سیاسی اصولگرایان والبته‬ ‫بازسازی تشکیالتی انها باشد‪.‬‬ ‫بر ا‬ ‫ص‬ ‫و‬ ‫لگ‬ ‫رای‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫چ‬ ‫هگ‬ ‫ذش‬ ‫ت؟‬ ‫تالش کردم جلیلی و والیتی‬ ‫به نفع قالیباف انصراف دهند‬ ‫رویدادها‬ ‫‪116‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ناگفته های انتخابات ‪ 92‬در گفت وگو با دکتر حداد عادل‬ ‫سعید اجورلو ‪ -‬مصطفی صادقی‬ ‫فکر م ی کنم مناسب باشد که گفت وگو را با‬ ‫مرور سال ‪ 92‬اغاز کنیم‪ .‬سالی که گذشت برای‬ ‫شما چگونه بود؟‬ ‫سال ‪ 92‬سال مهم ی در سیاست ای ران بود‪ .‬ما این‬ ‫سال را به دو بخش سه ماهه و ‪ 9‬ماهه تقسیم م ی کنیم؛ سه‬ ‫ماه نخست‪ ،‬تالش انتخاباتی بود و ‪ 9‬ماه بعد‪ ،‬دوران جدید‬ ‫اقای روحانی که ان دوران را به دوران اعتدال و تدبیر و امید‬ ‫موسوم کردند‪ .‬در سه ماهه اول تالش ما این بود که ائتالف‬ ‫سه گانه به نتیجه برسد و اصولگرایان حت ی االمکان با نامزد‬ ‫واحد وارد انتخابات شوند که متاسفانه این تالش به نتیجه‬ ‫نرسید و نه تنها در ائتالف سه گانه وحدت حاصل نشد بلکه‬ ‫نامزدهای دیگری هم خارج از ائتالف س��ه گانه وارد صحنه‬ ‫ش��دند و تصمیم گیری ب رای مردمی که م ی خواس��تند به‬ ‫اصولگرایان رای دهند دشوارتر ش��د‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬با رفتن‬ ‫اقای دکتر عارف‪ ،‬هم زمینه ای ب رای پیروزی اصالح طلبان‬ ‫فراهم شد و هم در میان انها وحدت ایجاد شد‪ .‬مجموع این‬ ‫عوامل به نتیجه انتخابات ‪ 24‬خرداد منتهی شد‪ ،‬اگرچه این‬ ‫روند مطلوب ما نبود اما یک خوشحالی ب رای ما پدید امد و‬ ‫ان برگزاری انتخابات بود‪.‬این انتخابات ب رای انقالب و نظام‬ ‫چند امتیاز به ب��ار اورد؛ اول اینکه مردم ب��ا درصد باالیی در‬ ‫انتخابات شرکت کردند و دوم اینکه انتخابات با نظم و ارامش‬ ‫تحسین ب رانگیز برگزار شد؛ با اینکه بیش از یکصد و چهل‬ ‫هزار صندوق رای در کشور بود و انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫و ش��وراها به طور همزمان برگزار م ی ش��د اما کوچک ترین‬ ‫اسیبی به کسی وارد نشد و حتی خون از بینی کسی نیامد‪.‬‬ ‫کمترین ش��کایت ها در طول انتخابا ‬ ‫ت ‪ 35‬سال گذشته‪ ،‬در‬ ‫این دوره به شورای نگهبان واصل شد‪ .‬نکته سوم این بود که‬ ‫یکی از نامزدها تنها با هفت ده��م درصد بیش از ‪ 50‬درصد‬ ‫به ریاست جمهوری انتخاب شد یعنی اگر سیصد هزار رای‬ ‫جابه جا م ی شد انتخابات به دور دوم م ی رفت‪ .‬این نکته سوم‬ ‫از ان دو نکته اول ب رای ما مهمتر بود؛ چراکه از سال ‪ ،88‬اهل‬ ‫دکتر غالمعل�ی حداد ع�ادل از چهره های‬ ‫شاخص اصولگرایان درس�ال ‪ 92‬است ‪ .‬او یکی‬ ‫از اضالع س�ه گانه ائتالف پیش�رفت بود که در‬ ‫اس�تانه برگ�زاری انتخابات ریاس�ت جمهوری‬ ‫تش�کیل ش�د ‪ .‬دکتر حدادع�ادل اگر چ�ه از‬ ‫کاندیداهای انتخابات ریاس�ت جمهوری بود اما‬ ‫برای اینکه اصولگرایان بتوانند به وحدت برسند‬ ‫در هفته اخر از نامزدی انصراف داد‪ .‬او ریاس�ت‬ ‫فراکسیون اصولگرایان مجلس را بر عهده دارد‪.‬‬ ‫با او گف�ت و گوی�ی تفصیلی درب�اره انتخابات‬ ‫‪ 24‬خرداد‪ ،‬دولت حس�ن روحان�ی‪ ،‬روابط دولت‬ ‫و مجلس‪ ،‬تغییر ارایش سیاس�ی پارلمان و نیز‬ ‫تحوالت بین المللی انجام دادیم‪.‬‬ ‫فتنه و همدستان و پشتیبانان خارجی انها تبلیغ کرده بودند‬ ‫که در انتخابات سال ‪ 88‬تقلب صورت گرفته است‪ .‬ملت ای ران‬ ‫با حضور در انتخابات ثابت کرد که این تهمت را باور ندارد‪ .‬اگر‬ ‫ملت تصور م ی کرد که دولت اهل تقلب است‪ ،‬دلیلی نداشت‬ ‫که از انتخابات اس��تقبال کند‪ .‬هم��ان دولتی که انتخابات‬ ‫سال ‪ 88‬را برگزار کرده بود انتخابات سال ‪ 92‬را برگزار کرد و‬ ‫این انتخابات بطالن عملی تهمت تقلب بر نظام بود‪ .‬از این‬ ‫جهت بسیار پیام مثبتی داشت‪ .‬البته از عجایب روزگار این‬ ‫است که همان کسانی که بر طبل ادعای تقلب م ی کوبیدند‬ ‫مدعی شدند که این انتخابات سالم ترین انتخابات دنیاست و‬ ‫حتی به سخن مقام معظم رهبری که فرموده بودند رای مردم‬ ‫حق الناس است استناد کردند اما همان اشخاص به صحبت‬ ‫رهبری در نماز جمعه ‪ 29‬خ��رداد ‪ 88‬که فرموده بودند نظام‬ ‫اسالمی اهل تقلب نیست‪ ،‬اس��تناد نکردند‪ .‬این انتخابات‬ ‫در عین حال که صداقت نظام را اثبات کرد‪ ،‬سیاس��ی کاری‬ ‫برخی از سیاس��تمداران حرفه ای را هم ثابت کرد که وقتی‬ ‫نتیجه انتخابات به نفع انها باشد‪ ،‬مدعی سالمت انتخابات‬ ‫م ی شوند اما اگر نتیجه را نپس��ندند نظام را به تقلب متهم‬ ‫م ی کنند‪ .‬بنده فک��ر م ی کنم که اگرچه نتیج��ه انتخابات‪،‬‬ ‫پیروزی نامزدهای اصولگرا نبود اما پیروزی اصالح طلبان هم‬ ‫نبود و عمال نادرستی ادعای کسانی را که نظام را به تقلب‬ ‫متهم م ی کردند اثبات کرد‪ .‬اما ‪ 9‬ماه بع��دی‪ ،‬اگرچه از نظر‬ ‫دولت اقای روحانی دوران تدبیر و امید بوده است‪ ،‬اما من این‬ ‫دوران را دوران «بیم و امید» م ی نامم‪.‬‬ ‫شرایط خودتان در این سال چگونه بود؟‬ ‫بیش�تر وقت ما در انتخاب�ات‪ ،‬صرف‬ ‫پاس�خگویی به ش�بهات جبهه پایداری‬ ‫م ی شد‬ ‫اگر بدبینانه نگاه کنیم‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫تصمیم گرفته ان�د مدتی با چراغ خاموش‬ ‫حرکت کنند و زمان بخرند‬ ‫ب�ا تم�ام اختلاف س�لیقه ای ک�ه با‬ ‫اق�ای ناط�ق دارم بعی�د می دانم ایش�ان‬ ‫سر لیست اصالح طلبان شود‬ ‫بعد از مناظره چنین احساسی کردید؟‬ ‫در هفته اخر که بعد از مناظره ها بود‪ ،‬نظرسنجی‬ ‫روند متفاوتی نسبت به قبل پی دا کرد‪.‬‬ ‫دلیل اصلی به نتیجه نرس�یدن ائتالف سه گانه‬ ‫چه بود؟‬ ‫من یا باید به نفع اقای قالیباف کنار م ی رفتم که‬ ‫در زمان انصراف م��ن رای او در نظرس��نجی باالتر از اقای‬ ‫والیتی بود ی��ا به نفع اقای جلیلی کن��ار م ی رفتم که جمع‬ ‫زیادی از جوانان انقالبی و حزب اللهی طرفدار او بودند‪ .‬من‬ ‫نم ی خواس��تم با این موضع گیری اختالف و دوگانگی را در‬ ‫داخل حوزه اصولگرایان تش��دید کنم چراکه شاهد بودم که‬ ‫در ماه های قب��ل از رای گیری جماعتی ک��ه در ابتدا دنبال‬ ‫اقای لنکرانی بودند و بعد از انصراف ایش��ان به دنبال اقای‬ ‫جلیلی رفتند‪ ،‬بیش��ترین انتقاد را نس��بت به اقای قالیباف‬ ‫وارد م ی کردند و اصال کار ما طوری شده بود که در جلسات‬ ‫سخنرانی ب رای انتخابات به جای هر موضوعی باید وقت مان‬ ‫صرف پاسخگویی به شبهات طرفداران پایداری م ی شد که‬ ‫بر خود اصولگرایان وارد م ی کردند‪ .‬ما ندیدیم که یک موضع‬ ‫همگانی و جدی نس��بت به اصالح طلبان داشته باشند‪ .‬نه‬ ‫اینکه با اصالح طلبان موافق بودند بلکه ب رنامه تبلیغات ی شان‬ ‫بیش��تر از انکه متوج��ه اصالح طلبان باش��د‪ ،‬متوجه اقای‬ ‫قالیباف بود‪ .‬متاسفانه چنین دوگانگی ش��دیدی در داخل‬ ‫حوزه اصولگرایان به وجود امده بود‪ .‬بنده ترجیح دادم به جای‬ ‫اینکه در بیانیه انصراف این دو قطبی را تشدید کنم‪ ،‬در عمل‬ ‫تالش کنم که اقایان والیتی و جلیلی به نفع اقای قالیباف‬ ‫انصراف دهند‪ .‬به نظ��رم باتوجه به باالتر ب��ودن رای اقای‬ ‫قالیباف این اقدام معقولی بود؛ کما اینکه نتیجه انتخابات‬ ‫هم چنین نگاهی را اثبات کرد اما متاسفانه تالش های من به‬ ‫نتیجه نرسید‪ .‬تنها من هم نبودم که ب رای چنین کاری تالش‬ ‫م ی کردم‪ .‬افراد دیگری هم بودند که فعال بودند اما یک جریان‬ ‫مقابلی هم بود تا این کناره گیری ها صورت نگیرد‪ .‬بعدها هم‬ ‫در اخبار خواندید که برخی افراد از افراد دیگری تشکر کردند‬ ‫و از انها نام بردند که اینها باعث شدند فالن فرد در ائتالف‬ ‫کناره گیری نکند و اقای روحانی پیروز شود‪ .‬یعنی در داخل‬ ‫خود ما و در عالم سیاست مشخص شد که دست هایی در کار‬ ‫بود که اختالف و تفرقه میان اصولگرایان را تا روز انتخابات‬ ‫نگه دارد‪ .‬اینها واقعی ت هایی اس��ت که من به اشاره از انها‬ ‫م ی گذرم و شما و خوانندگان تان از انها خبر دارید‪.‬‬ ‫د ر خص�وص تلاش ب�رای انص�راف ان دو‬ ‫نفر ناگفت�ه ای وجود دارد ک�ه بت�وان ان را بازگو‬ ‫کرد؟ انچه م�ا ش�نیده ایم تالش ه�ای ایت اهلل‬ ‫مهدوی کنی بود اما در خصوص شما هیچ بحثی‬ ‫ب ه طور جدی نشده است‪.‬‬ ‫من با دفت��ر ایت اهلل مهدوی کنی و خود ایش��ان‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫علت اصلی این ب��ود که ما نتوانس��تیم به یک‬ ‫معیاری ب رای کنار رفتن دو نفر و باق ی ماندن یک نفر برسیم‬ ‫که مورد قبول هر سه نفر باشد‪ .‬اقای قالیباف بیشتر به نتایج‬ ‫نظرسنج ی ها تمایل داشتند اما اقای والیتی به نظر علما‪،‬‬ ‫جامعه روحانیت و جامعه مدرسین توجه م ی کردند‪ .‬بنده هم‬ ‫نکته ای که در خصوص بیانیه انصراف شما وجود‬ ‫دارد‪ ،‬این اس�ت که در ان از فرد خاصی نام نبرده‬ ‫بودید‪ .‬علت چه بود؟‬ ‫سیاست‬ ‫اگر تصمیم گیری ها در وزارت علوم به‬ ‫سمت اعتدال پیش نرود‪ ،‬لبه برخورد دولت‬ ‫و مجلس در همین نقطه شکل م ی گیرد‬ ‫همه اینهایی که م ی گویم به کارهای خودم مربوط‬ ‫اس��ت‪ .‬کدام قس��متش را بگویم؟ من خودم دارم صحبت‬ ‫م ی کنم‪( .‬خنده)‬ ‫اساسا چه زمانی احساس کردید که فضای‬ ‫انتخابات در حال تغییر است و اقای روحانی در‬ ‫حال نزدیک ش�دن به پیروزی است؟ اصال فکر‬ ‫م ی کردید که این تغییر صورت بگیرد؟‬ ‫نه‪ ،‬این احتمال را نم ی دادیم؛ چراکه نظرسنج ی ها‬ ‫تا دو هفته قبل از انتخابات با نتیجه ای که به دست امد‪ ،‬به‬ ‫کلی متفاوت بود‪ .‬تنها در هفته اخر بود که م ی شد احتمال‬ ‫داد اقای روحانی پیروز م ی شود‪.‬‬ ‫در فکر جمع بین این دو معیار بودم‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬در تعیین‬ ‫زمان کناره گیری هم اختالف نظر وجود داشت‪ .‬گاهی فکر‬ ‫م ی شد که خوب اس��ت در فروردین ماه دو نفر کنار بروند‪.‬‬ ‫بعد از مدتی گفته شد که بهتر است هر سه نفر در ستادهای‬ ‫مشترک و ستادهای اختصاص ی ش��ان‪ ،‬خود را معرفی کنند‬ ‫و تبلیغات انج��ام دهند تا نتیجه نظرس��نج ی ها واقع ی تر‬ ‫باشد‪ .‬بعد گفته شد که صبر کنیم و ببینیم که چه کسانی‬ ‫ثب ت نام م ی کنند‪ .‬سپس گفته شد صبر کنیم و ببینیم چه‬ ‫کسانی تایید م ی ش��وند‪ .‬بعد از ان گفته شد که بهتر است‬ ‫هر س��ه نفر از فرصت حضور در مناظره ها اس��تفاده کنند‪.‬‬ ‫این عوامل تصمیم گیری را به تعویق انداخت‪ .‬در روزی که‬ ‫باید تصمیم نهایی را م ی گرفتیم‪ ،‬فضا به قدری مه الود شد‬ ‫که فقط یک نفر کنار رفت و دو نف��ر دیگر در صحنه باقی‬ ‫ماندند و متاسفانه ه ر کس��ی راه خودش را در پیش گرفت‪.‬‬ ‫اینکه انهایی که ماندند‪ ،‬چ��را ماندند و انهایی که رفتند چرا‬ ‫رفتند‪ ،‬بحثی اس��ت که هر کس��ی باید خودش نظرش را‬ ‫درباره ان بگوید‪ .‬من فکر م ی کنم اگر بخواهم بیشتر از این‬ ‫گذشته را نبش قبر کنم‪ ،‬جایز نباشد؛ چون نبش قبر جایز‬ ‫نیست‪( .‬خنده)‬ ‫‪117‬‬ ‫صحبت کردم‪ ،‬به قم سفر کردم و با ایت اهلل مصباح و ایت اهلل‬ ‫یزدی مالقات کردم‪ ،‬با اقای باهنر که در هفته های اخر رئیس‬ ‫ستاد اقای والیتی شده بود صحبت کردم‪ ،‬پیامی ب رای اقای‬ ‫جلیلی فرستادم و بسیاری اقدامات دیگر؛ تماس های تلفنی‬ ‫و حضوری فراوانی در ان ‪ 48‬س��اعت انجام دادم و متاسفانه‬ ‫برخی باورشان شده بود که حتما انتخاب م ی شوند و برخی‬ ‫نم ی توانس��تند تصور کنند که چه اتفاقی ممکن است رخ‬ ‫دهد‪ .‬این نوع ذهنی ت ها و ان فعالی ت های تخریبی ب رای حفظ‬ ‫تفرقه دست به دست هم داد و مانع این شد که اصولگرایان‬ ‫با یک نامزد در عرصه حضور پیدا کنند‪ ،‬مردم سردرگم شدند‬ ‫و مناظره ها نیز به این س��ردرگم ی ها کمک کرد‪ .‬البته این‬ ‫ساده انگاری اس��ت اگر ما تمام بحث انتخابات ‪ 92‬را در این‬ ‫یک موضوع خالصه کنی��م اما این یک اش��اره اجمالی به‬ ‫ارایش اصولگرایان در انتخابات است و عوامل مهم و موثر‬ ‫دیگری هم در این نتیجه وجود داشت‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید که اگر اقای قالیباف ب ه تنهایی در‬ ‫صحنه م ی ماند‪ ،‬نتیجه انتخابات تغییر م ی کرد؟‬ ‫من تصور م ی کنم که ممکن بود انتخابات به دور‬ ‫دوم کشیده شود و در دور دوم نتیجه دیگری رقم بخورد‪.‬‬ ‫اس�تدالل اف�رادی ک�ه ش�ما ب�ا انه�ا صحبت‬ ‫م ی کردید این بود که در انتخابات پیروز م ی شوند‬ ‫یا تحلیلی از فضا نداشتند؟‬ ‫انواع و اقس��ام حرف ها را م ی زدن��د‪ .‬برخی اصال‬ ‫نظرس��نجی را قبول نداش��تند‪ ،‬برخی دیگر م ی گفتند که‬ ‫شکس ت خوردن در انتخابات مهم نیست و ما باید به تکلیف‬ ‫عمل کنیم‪ .‬برخی وقتی به مسجدی م ی رفتند و م ی دیدند‬ ‫که مسجد پر است‪ ،‬فکر م ی کردند که حتما پیروز م ی شوند‪.‬‬ ‫برخی مبانی و محاسبات غلط سبب شد که عده ای بمانند‪.‬‬ ‫اخرین جلسه ائتالف سه نفره زمانی که معلوم‬ ‫شد قرار نیست کسی انصراف بدهد چه هنگامی‬ ‫ تشکیل شد؟‬ ‫هیچ وقت ما ننشستیم و به این نتیجه نرسیدیم‬ ‫که کسی کنار نم ی رود‪ .‬حتی در اخرین جلسه هم امیدوار‬ ‫بودیم که سه نفر به یک نفر مبدل شوند‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪118‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اگر رقابتی میان من و اقای‬ ‫الریجانی باشد‪ ،‬قطعا حامیان‬ ‫دولت به اقای الریجانی رای‬ ‫می دهند‪ .‬بنابراین نه من دلم‬ ‫را به ائتالف با غیراصولگرایان‬ ‫خوش می کنم و نه قصد دارم‬ ‫که از اب گل الود ماهی بگیرم‬ ‫بعد از مناظره سوم؟‬ ‫خی ر؛ شاید از دو هفته قبل از مناظره ها ما جلس ه ای‬ ‫نداش��تیم و فقط به تماس ه��ای تلفنی اکتف��ا م ی کردیم‪.‬‬ ‫به هرحال مشغول تبلیغات و فعالیت بودیم و عمال فرصتی‬ ‫ب رای برگزاری جلسه نبود‪.‬‬ ‫ش�ما از س�ویی گفتید که دولت اقای روحانی را‬ ‫دولت بیم و امید م ی دانید و از سوی دیگر نتیجه‬ ‫انتخاب�ات‪ ،‬پیروزی اصالح طلبان نب�ود‪ .‬ایا هنوز‬ ‫هم معتقدید که اصالح طلبان در انتخابات پیروز‬ ‫نشده اند؟‬ ‫م��ن م ی گوی��م نتیج��ه انتخاب��ات‪ ،‬پی��روزی‬ ‫اصالح طلبان نبود اما نم ی گویم ک��ه اصالح طلبان خود را‬ ‫پیروز انتخابات نم ی دانند‪ .‬اتفاقی که افتاده این اس��ت که‬ ‫اصالح طلبان به اق��ای روحانی رای داده ان��د و خود را پیروز‬ ‫انتخابات م ی دانند ؛ تردیدی در این مساله نیست‪ .‬ولی اقای‬ ‫روحانی از ابتدا گفتند که من به هیچ جریانی وابسته نیستم و‬ ‫نامزد اصالح طلبان هم اقای عارف بودند که انصراف دادند؛ در‬ ‫این هم شکی نیست‪ .‬بناب راین حرف من درست است و همه‬ ‫کس��انی که به اقای روحانی رای دادند‪ ،‬به عنوان یک نامزد‬ ‫اصالح طلب به ایش��ان رای ندادند‪ .‬اما انچه بعد از انتخابات‬ ‫اتفاق افتاد‪ ،‬این بود که ما م ی بینیم کفه انتخاب مسئوالن‬ ‫و وزرا به طور محسوس��ی به نفع اصالح طلبان س��نگینی‬ ‫م ی کند؛ گویی یک اتاق فکر نامرئی پش��ت سر این دولت‬ ‫وجود دارد که ذره بین برداشته و جس ت وجو م ی کند که کسی‬ ‫غیر اصالح طلب در مناصب کلیدی نباشد‪ .‬البته در برخی‬ ‫موارد این گونه نیست و ما نم ی توانیم بگوییم که مثال وزیر‬ ‫کشور اصولگرا نیست‪ .‬حتی فشار زیادی وارد م ی شد که اقای‬ ‫رحمان ی فضلی وزیر نشود اما میان استانداران منصوب شده‬ ‫توسط وزیر کشور م ی بینید که رنگ اصالح طلبی غلبه دارد‪.‬‬ ‫ب رای نمونه چند ماه است که بر سر انتخاب استاندار خ راسان‬ ‫اختالف وجود داشت و این نشان م ی دهد که متاسفانه فقط‬ ‫اقای روحانی نیس��ت که تصمیم م ی گیرد‪ .‬البته اگر اقای‬ ‫روحانی تصمیم بگیرد‪ ،‬قطعا اجرا م ی شود اما مشخص است‬ ‫که یک کشاکش پش��ت صحنه ای وجود دارد؛ چراکه اقای‬ ‫روحانی به دالیل خاص تصمیم گرفته ب��ود که یک نفر از‬ ‫استانداران اقای احمدی نژاد را حفظ کند اما فشار اصالح طلبان‬ ‫مانع این کار ش��د‪ .‬نظیر این واقعیت را در خصوص روسای‬ ‫دانش��گاه ها و جاهای دیگر هم م ی بینید و به همین دلیل‬ ‫اس��ت که م ی گویم این دولت‪ ،‬دولت بیم و امید است‪ .‬چرا‬ ‫م ی گویم بیم؟ ما از اینکه کسی نامش اصالح طلب باشد و‬ ‫مسئولیت کاری برعهده بگیرد‪ ،‬وحشتی نداریم؛ چراکه رقابت‬ ‫سیاسی‪ ،‬مردمساالری‪ ،‬رفتن یک جریان و امدن جریان دیگر‪،‬‬ ‫چنین نتایجی را هم در همه دنیا به دنبال دارد‪ .‬اگر اشخاصی‬ ‫س��الم‪ ،‬مدیر‪ ،‬پرکار‪ ،‬عاقل و معتقد به مبانی نظام باشند‪ ،‬ما‬ ‫هیچ بیمی نداریم‪ .‬اسمشان هرچه م ی خواهد باشد‪ .‬اما ان‬ ‫چیزی که مایه نگرانی است‪ ،‬این است که مبادا شرایط بعد از‬ ‫انتخابات دوم خرداد ‪ ،76‬فضای مجلس ششم و مسیری که‬ ‫به فتنه ‪ 88‬منتهی شد در کشور تکرار شود‪ .‬اینکه م ی گویم‬ ‫بیم و امید‪ ،‬از چنین وضعیتی بیم داریم؛ واال از نبودن خودمان‬ ‫بر سر کار و بودن عده ای دیگر بیم نداریم‪ .‬دعوای ما که نباید‬ ‫دعوای قبیله ای باش��د؛ نگران ی های ما باید ب راساس مبانی‬ ‫انقالب باشد‪.‬‬ ‫ش�ما م ی گویید که غلظت بیم از غلظت امیدی‬ ‫که دولت م ی گوید بیش�تر اس�ت اما اتفاقی که‬ ‫‪ 24‬خ�رداد را با دوم خرداد متف�اوت م ی کند‪ ،‬این‬ ‫است که رقبای دولت ‪ -‬حداقل در حوزه رسانه ای‬ ‫ بسیار منسجم هستند و اختالفات ‪ 4-5‬سال‬‫اخیر به سرعت ترمیم شده است‪ .‬شاید بخشی‬ ‫از این مساله به تجربه بعد از دوم خرداد مربوط‬ ‫ش�ود و بخش دیگری پی�روزی کمرنگ تر اقای‬ ‫روحانی نس�بت به اقای خاتمی است‪ .‬البته این‬ ‫مس�اله را هم نباید نادیده گرفت که شکس�ت‪،‬‬ ‫ایجاد وحدت م ی کند‪ .‬با این تفاسیر فکر م ی کنید‬ ‫که اصولگرایان م ی توانند به عرصه قدرت اجرایی‬ ‫بازگردند و تجرب�ه تلخ دوران بع�د از دوم خرداد‬ ‫تکرار نشود؟‬ ‫همان ط��ور ک��ه اش��اره کردی��د ش��رایط امروز‬ ‫اصولگرایان‪ ،‬با ش��رایط انها بعد از انتخابات دوم خرداد ‪76‬‬ ‫تفاوت های بسیاری دارد ولی شرایط اصالح طلبان هم فرق‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬ش��اید انها هم تصمیم گرفته باشند که لحن‬ ‫خودش��ان را تعدیل کنند و اگر بدبینانه نگاه کنیم‪ ،‬انها هم‬ ‫تصمیم گرفته اند که تا مدتی چ��راغ خاموش حرکت کنند‬ ‫و زمان بخرند‪ .‬بناب راین ش��رایط امروز‪ ،‬متف��اوت و در عین‬ ‫حال پیچیده تر از ش��رایط بعد از دوم خرداد ‪ 76‬است‪ .‬انچه‬ ‫فضای سیاس��ی امروز ای ران را با بع��د از دوم خرداد متفاوت‬ ‫کرده‪ ،‬تاثی��ر تصمیم گیری ه��ای خارج از ای��ران بر فضای‬ ‫سیاسی داخل ای ران است‪ .‬ما بعد از انتخابات دوم خرداد ‪76‬‬ ‫در عرصه سیاسی با عامل و عنصری به نام تحریم و فشار‬ ‫اقتصادی روبه رو نبودیم‪ .‬نباید امروز این واقعیت را در شرایط‬ ‫سیاسی داخلی ای ران نادیده بگیریم و این مساله به مهره ای‬ ‫در کنار سایر مهره ها در شط رنج سیاسی داخل ای ران تبدیل‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫در خص�وص مدل ه�ای بازگش�ت اصولگرایان‪،‬‬ ‫اخب�اری به ص�ورت جس�ته و گریخته ش�نیده‬ ‫م ی شود‪ .‬شما فکر م ی کنید باتوجه به تجربیاتی‬ ‫که وجود دارد و واقعیات صحنه‪ ،‬بهترین مدلی که‬ ‫م ی توان در پیش گرفت‪ ،‬چه مدلی است؟‬ ‫انچه م ی توانم در حال حاضر بگویم این است که‬ ‫قطعا تکرار روش های قبلی ما را به نتیجه نم ی رساند‪ .‬ما باید‬ ‫از تجربه بعد از انتخابات مجلس هشتم تا امروز یعنی تجربه‬ ‫انتخابات مجلس نهم‪ ،‬انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و‬ ‫انتخابات شوراها عبرت بگیریم و بعد از این نخواهیم که با‬ ‫همان الگوهای قبلی به دنبال ائتالف باش��یم‪ .‬باید الگوی‬ ‫جدیدی بس��ازیم و ط راحی کنیم‪ .‬امروز هی��چ اصولگرایی‬ ‫نیس��ت که منکر ضرورت وحدت باش��د؛ رهبری کسانی‬ ‫را که دم از تکلی��ف محض م ی زدند‪ ،‬نصیح��ت کردند که‬ ‫«تکلی ف گرایی ب��ا واقع بینی منافات ن��دارد‪ ».‬این عبارت‬ ‫ی بود‪ .‬امی��دوارم انها توجه کرده‬ ‫بس��یار حکیمانه و مالیم ‬ ‫باشند که باید این دو را در کنار هم در نظر بگیرند‪ .‬بناب راین‬ ‫س��راغ ه ر کس��ی که بروید‪ ،‬به ضرورت وح��دت و ائتالف‪،‬‬ ‫اعتراف م ی کند‪ .‬اما مس��اله مهم این اس��ت که چه ساز و‬ ‫کاری و چه الگویی ب رای ائتالف ط راحی ش��ود‪ .‬دستور کار‬ ‫امروز اصولگرایان ب رای انتخابات بعدی‪ ،‬یافتن الگویی ب رای‬ ‫وحدت و ائتالف است‪.‬‬ ‫این روند در چه مرحله ای است؟‬ ‫تکوین و تک ّون‪ .‬به قول معروف در دس��ت اقدام‬ ‫است‪( .‬خنده)‬ ‫گویا اتفاقاتی در حال وقوع در مجلس نهم است‬ ‫که از تغیی�ر ارایش مجلس خب�ر م ی دهد‪ .‬قرار‬ ‫است که فراکس�یون جدیدی با عنوان «حامیان‬ ‫دولت» یا «اعتدالگرایان» در مجلس تاس�یس‬ ‫ش�ود‪ .‬برخی از حامیان اقای روحانی در مجلس‬ ‫نهم م ی گویند که ما نزدیک صد نفر هستیم‪ .‬ایا‬ ‫جریان نزدیک به اقای روحانی این پتانسیل را دارد‬ ‫که فراکسیونی در مجلس تاسیس کند؟‬ ‫در دقیق بودن این اعداد و ارقام باید شک کرد ولی‬ ‫اصالح طلبان مجلس از ابتدا حامی دولت بودند‪ .‬تع داد علنی‬ ‫اینها در ابتدای مجلس بس��یار کم ب��ود و برخی م ی گفتند‬ ‫که اصالح طلبان نشان دار بیس��ت نفر هم نیستند‪ .‬گاهی‬ ‫در ابتدای مجلس که برخی م ی پرس��یدند چرا فراکسیون‬ ‫رهروان مس��تقال اعالم حضور کرده اس��ت‪ ،‬م ی گفتند که‬ ‫اصالح طلبی وجود ندارد ک��ه بخواهی��د اصولگرایان را در‬ ‫ب رابر انها متحد کنید‪ .‬اما تعداد بیش��تر ب��ود و برخی ظاهر‬ ‫نکرده بودند‪ .‬در هر صورت‪ ،‬بی��ن ‪ 40‬تا ‪ 60‬نفر اصالح طلب‬ ‫بالفعل و بالقوه در مجلس نهم داش��تیم‪ .‬بعد از انتخابات‪،‬‬ ‫عده ای تصمیم گرفتند که از دولت حمایت کنند‪ .‬البته همه‬ ‫نمایندگان به نوعی حامی دولت هستند و من یک نفر را هم‬ ‫در مجلس نم ی شناسم که بخواهد اگاهانه دولت را تضعیف‬ ‫کند‪ .‬اما عده ای تصمیم گرفتند که بیشتر حس ن های دولت‬ ‫را ببینند‪ .‬اینها هم به دالیلی این کار را کرده اند و مشخص‬ ‫نیس��ت که همه با یک انگیزه این کار را انجام داده باشند؛‬ ‫ممکن اس��ت برخی اینده نگری کرده باشند‪ .‬به هر حال در‬ ‫زمان رای اعتماد به وزرا احساس شد که یک سبد رایی تکرار‬ ‫م ی شود‪« .‬حداقل رای ها» نشان م ی داد که جریان سومی در‬ ‫مجلس به وجود امده است‪ .‬بنده تصور م ی کنم که باید عدد‬ ‫‪ 140‬را اصال ح کرد‪.‬‬ ‫منظورتان چیست؟‬ ‫«حداق��ل رای ها» به برخ��ی از وزرای��ی که رای‬ ‫نیاوردند؛ حدس من این است‪.‬‬ ‫دو موضع متفاوت در خصوص این فراکس�یون‬ ‫ابراز شد؛ اقای الریجانی با قاطعیت مخالفت کرد‬ ‫و شما گفتید که نم ی توان جلوی تشکیل چنین‬ ‫فراکس�یونی را گرفت‪ .‬ایا این صحبت ش�ما بر‬ ‫مبنای این تحلیل اس�ت که این فراکس�یون به‬ ‫وجود م ی اید؟‬ ‫نه‪.‬‬ ‫اگ�ر ای�ن فراکس�یون ایج�اد ش�ود‪ ،‬ش�ما ب�ا‬ ‫فراکس�یون رهروان ائتلاف م ی کنید ی�ا بازهم‬ ‫ضرورتی برای شکل گیری ائتالف نم ی بینید؟‬ ‫ممکن است معادالت مجلس در جهتی باشد که‬ ‫شما در خرداد ‪ 93‬نامزد ریاست مجلس شوید؟‬ ‫ب رای من نامزد شدن یا نشدن اصل نیست؛ دوران‬ ‫نامزد بازی ما گذشته اس��ت‪( .‬خنده) من تصمیمی م ی گیرم‬ ‫که به نفع نظام باشد‪.‬‬ ‫ممکن است فضا دوقطبی شود که در این صورت‬ ‫اقای الریجانی فض�ای حمای�ت اصولگرایان را‬ ‫نخواهند داشت و اصولگرایان ب ه دنبال گزینه ای‬ ‫دیگر باشند‪.‬‬ ‫اوال ب رای من رقابت با اقای الریجانی اصل نیست‬ ‫و این را خود اقای الریجانی هم م ی داند؛ چراکه ایشان بیش‬ ‫از ‪ 40‬سال است که من را م ی شناسد‪ .‬ثانیا اگر رقابتی میان‬ ‫من و اقای الریجانی باش��د‪ ،‬قطعا حامی��ان دولت به اقای‬ ‫الریجان��ی رای م ی دهند‪ .‬بناب راین نه من دل��م را به ائتالف‬ ‫با غی راصولگرایان خوش م ی کنم و ن��ه قصد دارم که از اب‬ ‫گل الود ماهی بگیرم‪ .‬اصوال ای��ن رفتارها با نیت و اخالص‬ ‫منافات دارد و ما باید ببینیم ک��دام کار به نفع انقالب‪ ،‬نظام‬ ‫و کشور است‪.‬‬ ‫یعنی اصالح طلبان با اقای عارف وارد این عرصه‬ ‫م ی شوند؟‬ ‫این طبیع ی تر است‪.‬‬ ‫این�ده سیاس�ی اق�ای احمدی ن�ژاد را چگون�ه‬ ‫پی ش بینی م ی کنید؟ ایا ممکن است اصولگ رایان‬ ‫بار دیگر ب�ه اقای احمدی ن�ژاد مراجعه کنند؟ به‬ ‫هر حال ایش�ان ب ه عن�وان نزدیک تری�ن فرد به‬ ‫اصولگرایان بیشترین رای مردم را داشته است‪.‬‬ ‫البته پی ش بینی حوادث اینده دشوار است؛ چراکه‬ ‫فضای سیاسی جامعه ای ران در سال ‪ 92‬به تبلور ثابت شده ای‬ ‫نرسیده است ولی بعید م ی دانم چنین اتفاقی رخ بدهد‪.‬‬ ‫در پایان سال ‪ 92‬فکر م ی کنید که اقای روحانی‬ ‫رئی س جمهور چهار س�اله خواهند بود یا هشت‬ ‫ساله؟‬ ‫بس��تگی دارد که ایش��ان در اداره کش��ور چقدر‬ ‫توانایی نشان دهند‪ ،‬در ایجاد بهبود اقتصادی که امید مردم‬ ‫است موفق شوند و دوستان اصالح طلب ایشان تا چه حدی‬ ‫عاقالنه عمل کنند‪ .‬شاید در هیچ دوره ای ممکن نبود که در‬ ‫پایان سال اول ریاست جمهوری کسی پی ش بینی کنیم دوره‬ ‫رئی س جمهور چهار ساله است یا هشت ساله و در این دوره‬ ‫این پی ش بینی از همیشه سخت تر است‪.‬‬ ‫چش�م انداز مذاک�رات هس�ته ای را چگون�ه‬ ‫م ی بینی�د؟ اص�وال چه نگاهی نس�بت ب�ه تیم‬ ‫مذاکره کنن�ده دارید؟ ای�ا انها را مس�اوی دولت‬ ‫م ی دانید یا نظام؟‬ ‫معتق��دم تی��م مذاکره کنن��ده‪ ،‬نم ی توان��د از‬ ‫خط قرمزهای نظام عبور کن��د‪ .‬درباره نتیج��ه مذاکره نیز‬ ‫به اندازه برخ��ی افراد در دولت خوش��بین نیس��تم‪ .‬تصور‬ ‫م ی کن��م نتیجه مذاک��رات ژن��و‪ ،‬براین��دی از مالحظات و‬ ‫مصلحت اندیش��ی های متعددی خواهد بود که هم شرایط‬ ‫داخلی ای ران جزو این مجموعه مالحظات است و هم شرایط‬ ‫منطقه ای‪ .‬در واقع جمع بن��دی چندین عامل در کار خواهد‬ ‫بود که ‪ 5+1‬چقدر پی��ش بیاید‪ .‬اما من ای��ن احتمال را که‬ ‫‪ 5+1‬به بعضی از امیدهای تیم مذاکره کننده رضایت دهد‪،‬‬ ‫منتفی نم ی دانم‪.‬‬ ‫یعنی تا حدودی رضایت م ی دهند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در خص�وص انتخاب�ات مجلس این�ده‪ ،‬برخی‬ ‫اصالح طلب�ان م ی گوین�د که م�ا بای�د ائتالف با‬ ‫اقای روحانی را ادامه دهیم و از ای�ن رهگذر وارد‬ ‫مجلس ش�ویم و در عی�ن حال برخ�ی از جمله‬ ‫اقای حجاریان عالقه خاصی به اقای ناطق نوری‬ ‫دارند‪ .‬این عالقه از کجا نش�ات م ی گیرد؟ امروز‬ ‫اقای ناطق در کجا ایستاده است؟ رابطه ایشان با‬ ‫اصالح طلبان چگونه است؟ ایا همان طوری است‬ ‫نامزد شدن ایشان را هم بعید م ی دانید؟‬ ‫بل��ه؛ نامزدش��دن ایش��ان را بعی��د م ی دان��م و‬ ‫سرلیس ت شدن شان را بعیدتر م ی دانم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اوال تضادی میان اظهارنظر اقای الریجانی و من‬ ‫وجود ندارد‪ .‬اگر بخواهیم فلسفی صحبت کنیم باید بگویم‬ ‫که اظهارنظر من از مقوله «هس��ت» اس��ت و اظهارنظر‬ ‫ایشان از موضع «باید»؛ ایشان «باید و نبایدی» صحبت‬ ‫کردند و من «هستی و نیس��تی»‪ .‬از من سوال کردند که‬ ‫نظر ش��ما چیس��ت؟ من در مجالس قبلی هم دیده ام که‬ ‫پ��س از انتخابات ریاس��ت جمهوری ارا تغیی��ر م ی کند و‬ ‫طبیعت مجلس هم همین اس��ت؛ از این رو گفتم که اگر‬ ‫عده ای اراده کرده باشند که چنین روشی را در پیش بگی رند‪،‬‬ ‫کسی نم ی تواند مانع انها ش��ود‪ .‬در مجلس پنجم بعد از‬ ‫پیروزی اقای خاتمی‪ ،‬چه اتفاقی افتاد؟ این را از کس��انی‬ ‫که در مجلس پنجم فعال بودند بپرس��ید‪ .‬اما پاسخ اینکه‬ ‫در صورتی که چنین تابلویی باال برود و س��ه فراکسیون‬ ‫در مجلس فعالیت کنند‪ ،‬ما و رهروان والیت چه خواهیم‬ ‫کرد‪ ،‬روشن است؛ کار جدیدی نخواهیم کرد و همین کاری‬ ‫را که در چند ماه اخیر انج��ام داده ایم ادامه خواهیم داد‪ .‬ما‬ ‫در چند ماه اخیر سعی کرده ایم با حفظ استقالل و هویت‬ ‫هر دو فراکس��یون‪ ،‬در مواردی که اختالف نظر نداشتیم‪،‬‬ ‫فراکس��یونی عمل نکنیم‪ .‬یعنی روش ما در حال حاضر‪،‬‬ ‫حفظ هویت دو فراکسیون و همگرایی در عمل است‪ .‬مثال‬ ‫ما دلیلی نم ی بینیم که در خص��وص اقتصاد مقاومتی با‬ ‫فراکسیون رهروان مشکلی داشته باشیم؛ چرا ما باید یک‬ ‫موضع را به نام اصولگرایان اع�لام کنیم و انها موضعی را‬ ‫به نام رهروان؟ بناب راین وقتی م ی خواهیم موضعی را اعالم‬ ‫کنیم‪ ،‬به سراغ دوستان رهروانی م ی رویم و با انها گفت وگو‬ ‫م ی کنیم؛ اگر اختالف نظر نباشد‪ ،‬کار واحد انجام م ی دهیم‪.‬‬ ‫گاهی اوقات بیانی ه های��ی با امضای هر دو فراکس��یون‬ ‫صادر م ی شود و گاهی هم امضای فراکسیون ها را حذف‬ ‫م ی کنی��م و با امض��ای نمایندگان مجل��س بیانیه صادر‬ ‫م ی کنیم‪ .‬ما به دنب��ال وحدت حداکثری هس��تیم و فکر‬ ‫م ی کنیم هرچه اختالفات کمتر باشد‪ ،‬به نفع نظام است‪ .‬اما‬ ‫اگر بنا باشد گروهی تحت عنوان حامیان دولت در مجلس‬ ‫تشکیل ش��ود و بخواهند در برخی مسائل مستقل عمل‬ ‫کنند‪ ،‬ما تالش م ی کنیم حت ی االم��کان مواضع واحدی با‬ ‫رهروان والیت اتخاذ کنیم‪.‬‬ ‫که اصالح طلبان م ی گویند؟‬ ‫بنده بعید م ی دانم اقای ناطق نوری با اصالح طلبان‬ ‫وصل��ت کنن��د‪ .‬حرف های��ی زده م ی ش��ود ولی ب��ا تمام‬ ‫اختالف س��لیقه ای که من با اقای ناطق دارم‪ ،‬بعید م ی دانم‬ ‫ایشان رضایت بدهد و این حرف ها را قبول کند‪.‬‬ ‫‪119‬‬ ‫بله؛ به قول هواشناسی‪ ،‬کمی تا قسمتی‪( .‬خنده)‬ ‫کدام لحظه را در سال ‪ 92‬خیلی دوست داشتید‬ ‫و کدام لحظه را دوست نداشتید؟‬ ‫به قول حضرت زینب(س)‪ ،‬ما رایت اال جمیال‪.‬‬ ‫بعد از ان چطور؟‬ ‫نامه ای بین ما رد و بدل نشد‪ .‬بعد از حضور من در‬ ‫ب رنامه شناسنامه‪ ،‬اقای والیتی موضعی گرفتند؛ اما همچنان‬ ‫سالم و علیک ما برقرار است‪( .‬خنده)‬ ‫م ی گویند که در ش�ورای معاون�ان وزارت علوم‪،‬‬ ‫اقای فرج ی دانا از همه اصولگراتر اس�ت‪ .‬این را‬ ‫شنیده اید؟‬ ‫نه؛ ولی همان موقع ک��ه من اعالم انصراف دادم‪،‬‬ ‫دوستان اقای قالیباف از ستاد ایشان به من زنگ زدند و از من‬ ‫تش��کر کردند‪ .‬چون من بیانیه انصراف را با بیان مقدمات‬ ‫شکل گیری ائتالف شروع کرده بودم و این ب رای کسانی که‬ ‫چشم به وحدت در ائتالف دوخته بودند خوشایند بود‪.‬‬ ‫در تعام�ل دول�ت و مجل�س چ�ه وضعیت�ی را‬ ‫م ی پسندید؟‬ ‫رویدادها‬ ‫بهتر است فعال کلمه اس��تیضاح را به کار نبریم‪.‬‬ ‫امیدوارم کار به انجا نرسد‪.‬‬ ‫یعنی معتقدید انتخاب رئیس دانشگاه تهران‪،‬‬ ‫راست ی ازمایی اعتدال دولت است؟‬ ‫اقای قالیباف از ش�ما گالیه نکردند ک�ه چرا در‬ ‫بیانیه انصراف از ایشان حمایت نکردید؟‬ ‫هم��ان اعتدالی که اق��ای روحان��ی م ی گوید‪.‬‬ ‫بنده واقعا روی کار امدن اقای روحانی را فرصت مبارکی‬ ‫م ی دانم؛ اگر واقعا بتواند اعت��دال را حاکم کند‪ .‬بنده فکر‬ ‫م ی کنم دعوای چپ و راست یا اصولگرا و اصالح طلب که‬ ‫از ابتدای انقالب به عنوان افتی در جامعه ما وجود دارد‪ ،‬قرار‬ ‫است تا قیام قیامت ادامه پیدا کند یا شاید فرد شایسته ای‬ ‫حاکم م ی ش��ود و این دعوای قبیله ای از بین م ی رود‪ .‬اگر‬ ‫اقای روحانی ‪ -‬همان ط��ور که در س��خنران ی های خود‬ ‫م ی گوید و بر جایگاه وی��ژه رهبری تاکید م ی کند ‪ -‬بتواند‬ ‫چنین مبنایی را در عمل محقق کند و از همه نیروهایی‬ ‫که اهل فتنه نیس��تند‪ ،‬در س��ال ‪ 88‬علیه نظام فعالیت‬ ‫نکرده اند‪ ،‬سالم هس��تند‪ ،‬اهل فس��اد اقتصادی نیستند‪،‬‬ ‫الیق و موم��ن هس��تند‪ ،‬در خط امام حرک��ت م ی کنند‪،‬‬ ‫غرب گرا نیس��تند‪ ،‬به غ��رب تکیه نم ی کنن��د‪ ،‬لیب رال یا‬ ‫سکوالر نیستند‪ ،‬نم ی گویند که وضع زنان قبل از انقالب‬ ‫بهتر بود و‪ ، ...‬بهترین وضعیت در رابطه دولت و مجلس‬ ‫ایجاد م ی شود‪ .‬در تصویب الیحه بودجه‪ ،‬دولت احساس‬ ‫کرد که نظر مجلس‪ ،‬نظر کارشناسی است نه نظر سیاسی‬ ‫و ب رای تضعیف دولت‪ .‬البته در برخی موارد هم مغایر نظر‬ ‫دولت بود اما طبیعتا نتیجه یک مجلس زنده همین است‪.‬‬ ‫واقعا دلیلی وجود ندارد در شرایط س��ختی که بیگانگان‬ ‫بر ما تحمیل کرده اند‪ ،‬ما به جای متحد کردن صفوف در‬ ‫ب رابر بیگانگان‪ ،‬در مقابل دولت خودمان صف ارایی کنیم‪.‬‬ ‫چه دلیلی وجود دارد که ما مدعی مسلمان بودن‪ ،‬انقالبی‬ ‫بودن و در خط امام بودن باش��یم اما علی��ه دولت توطئه‬ ‫کنیم؟ اصال چنین تصوری وجود ندارد‪ .‬البته ممکن است‬ ‫بگوییم این کار را بد انج��ام دادید‪ ،‬ب ی تدبیری کردید‪ ،‬این‬ ‫فرد را منصوب نکنید‪ ،‬این کار را نکنید بهتر است؛ یعنی‬ ‫نوع اختالف نظرهای ما با دولت این گونه است‪ .‬در مقابل‬ ‫بیم ی که من به ان اشاره م ی کنم‪ ،‬امیدی وجود دارد و ان‪،‬‬ ‫این اس��ت که دیوار تقابل های جناحی که سوزاننده وقت‬ ‫و انرژی کشور اس��ت‪ ،‬اگر برداشته نم ی شود‪ ،‬الاقل قدری‬ ‫کوتاه تر شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ممکن اس�ت اولین اس�تیضاح در وزارت علوم‬ ‫باشد؟‬ ‫لحظاتی که رهبری اب راز خوشحالی کردند‪ ،‬ب رای‬ ‫ما خوشحال کننده بود؛ چراکه ایشان دوراندیش ی هایی دارند‬ ‫که نگاه ما به ان اندازه نافذ نیست‪.‬‬ ‫ج�دال نام ه ای ش�ما با اق�ای والیتی ه�م توجه‬ ‫بس�یاری را ب�ه خ�ود جل�ب ک�رد‪ .‬کدورت ها و‬ ‫دلخوری ها میان شما و ایشان رفع شد؟‬ ‫‪120‬‬ ‫شود‪ .‬اگر تصمیم گیری ها به سمت اعتدال پیش نرود‪ ،‬لبه‬ ‫برخورد مجلس و دولت در همین نقطه خواهد بود‪.‬‬ ‫در خصوص وضعیت دانش�گاه ها و وزارت علوم‬ ‫چه نظ�ری داری�د؟ به نظ�ر م ی رس�د مجموعه‬ ‫اصولگرایان از این وضعیت نگران هستند‪.‬‬ ‫یکی از نقاط داغ در کابینه‪ ،‬وزارت علوم است که‬ ‫م ی تواند به یک چالش جدی میان دولت و مجلس مبدل‬ ‫دانشگاه ها نباید به میدانی ب رای اهل فتنه مبدل‬ ‫شود؛ این خط قرمز مجلس است‪ .‬وزیر علوم هم گفته است‬ ‫که چنین نیتی ندارد‪.‬‬ ‫از شما م ی شنوم‪( .‬خنده)‬ ‫در اغاز سال ‪ 93‬کجا هستید؟‬ ‫امیدوارم بتوانم در کنار حرم حضرت رضا(ع) باشم‪.‬‬ ‫در خصوص تحوالت س�وریه و نقش منطقه ای‬ ‫ایران چه نظری دارید؟‬ ‫تصور م ی کنم که ای ران تاثیر خود را در سوریه به جا‬ ‫گذاشته است و این تاثیر را بیشتر معنوی م ی دانم تا فیزیکی‪،‬‬ ‫مالی و مادی‪ .‬فکر م ی کنم مردم س��وریه به الگوهای مردم‬ ‫ای ران در مقاومت و ایس��تادگی در ب رابر تروریس ت ها معتقد‬ ‫باشند‪ .‬انچه در سوریه مهم است‪ ،‬بسیج مردمی است که این‬ ‫خود مردم سوریه هستند‪ .‬تاثیر ای ران در سوریه این است که‬ ‫الگوهای انقالب ما کارساز است و نه افراد ما‪.‬‬ ‫از نظر ش�ما فض�ای ب ی اعتمادی می�ان ایران و‬ ‫امریکا چه تاثیری در روند مذاکرات دارد؟‬ ‫امریکای ی ها ب��ا اصل انقالب ما مش��کل دارند‬ ‫و ب رای اینده منطقه و جهان اس�لام‪ ،‬برنام��ه ای دارند که‬ ‫ب راساس ان نباید هیچ دولت مستقلی که بخواهد متفاوت‬ ‫از برنام��ه امریکای ی ها فک��ر و عمل م ی کن��د‪ ،‬در منطقه‬ ‫و جهان اس�لام وجود داشته باش��د‪ .‬با چنین نگاهی‪ ،‬انها‬ ‫نتوانسته اند انقالب اسالمی را هضم کنند‪ .‬مساله هسته ای‬ ‫بهانه اس��ت و قبل از ان هم امریکای ی ها رفتار مش��ابهی‬ ‫با ما داش��تند‪ .‬همان طور که رهبری گفتن��د‪ ،‬اگر ما تمام‬ ‫فعالی ت های هسته ای مان را یکجا و دفعتا متوقف کنیم‪،‬‬ ‫نظر امریکای ی ها نسبت به انقالب تفاوت نخواهد کرد‪.‬‬ ‫حسرتوحدت‬ ‫چرا اصولگرایان ‪ ،‬انتخابات‬ ‫را به رقیب واگذار کردند؟‬ ‫باتوجه به تحوالت اوک راین ش رایط پی ش روی این‬ ‫کشور را چگونه م ی بینید؟‬ ‫خیلی پیچیده اس��ت‪ .‬اوال من احتمال م ی دهم‬ ‫امریکای ی ها اتفاقات اوکراین را به عنوان واکنشی در ب رابر‬ ‫حمایت روسیه از سوریه ط راحی کردند؛ واقعیت دیگر این‬ ‫اس��ت که روس ها یک بار دیگر اوکراین را از دست داده اند‬ ‫و دوباره گرفته اند‪ .‬روس ها احتماال به جای اقدام نظامی و‬ ‫یک اقدام س��خت‪ ،‬برنامه درازمدتی ب رای اوکراین ط راحی‬ ‫م ی کنن��د‪ .‬غرب ی ها هم احتماال با کمک مالی بیش��تر به‬ ‫اوکراین اجازه نخواهند داد روسیه با سیاست های اقتصادی‪،‬‬ ‫اوضاع اوکراین را به نفع خود متحول کند‪ .‬روابط روس��یه‬ ‫با غرب بعد از جنگ س��رد هی چ گاه به ان��دازه امروز تلخ و‬ ‫حساس و شکننده نبوده است‪ .‬البته این تحلیل بنده تا این‬ ‫لحظه و در نیمه اول اسفند ماه است و روند اتفاقات تا زمان‬ ‫انتشار این گفت و گو ممکن است شرایط را تغییر دهد ‪.‬‬ ‫تحوالت مصر بع�د از پایان ریاس�ت جمهوری‬ ‫مرسی را چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫من فکر م ی کنم که مصر به س��مت خش��ونت‬ ‫بیشتر خواهد رفت‪ .‬ما در این کشور شاهد حکومتی شبیه‬ ‫دوران مبارک خواهیم بود اما در عین حال جامعه مصر شبیه‬ ‫دوران س ی ساله حکومت مبارک نخواهد بود‪ .‬هر جایی که‬ ‫مردمساالری سرکوب شود‪ ،‬باید منتظر خشونت باشیم و این‬ ‫حکم در خصوص مصر هم جاری است‪.‬‬ ‫چرا اصولگرایان نتوانستند پیروز انتخابات یازدهم‬ ‫باش��ند؟ س��والی مهم که تحلیلگران و رصدگران مسائل‬ ‫سیاسی پاسخ های متعدد و فراوانی ب رای ان دارند‪.‬‬ ‫وقتی محمود احمدی نژاد ب رای رفتن از پاس��تور اماده‬ ‫م ی ش��د خیل ی ها فکر م ی کردند رئی س جمهور بعدی ای ران‬ ‫فردی از میان اصولگرایان است‪ .‬اصالح طلبان رمقی ب رای‬ ‫رقابت نداشتند و حامیان رئی س جمهور مستقر هم مدت ها‬ ‫بود س��فره خود را از اصولگرایان جدا کرده و ش��انس باقی‬ ‫ماندنشان در قدرت رس��می به صفر نزدیک ش��ده بود‪ .‬در‬ ‫چنین شرایطی بود که همه فاکتورهای انتخاباتی حکایت‬ ‫از یک پیروزی سهل و دست یافتنی ب رای اصولگرایان می‬ ‫کرد‪ .‬شاید در ان زمان به این سوال بیش از سایر پرسش ها‬ ‫توجه م ی شد‪«:‬کدام اصولگرا رئی س جمهور خواهد شد؟»‬ ‫ماجرای یک ائتالف‬ ‫«اقایان والیتی و قالیباف و من با هم رقابت نخواهیم‬ ‫کرد و هر سه وارد عرصه نخواهیم ش��د‪ ،‬بلکه ساز و کاری‬ ‫اعضای ائت�لاف اصرار داش��تند که باالتری��ن رای را‬ ‫در میان س��ایر اصولگرای��ان دارند و هر ک��س م ی خواهد‬ ‫وارد ائتالف انها ش��ود باید رایی مانند انها داش��ته باش��د‪.‬‬ ‫وقت��ی غالمعلی حداد ع��ادل خبر تش��کیل ائتالف‬ ‫پیش��رفت را به رس��انه ها اعالم کرد البت��ه در کنارش این‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫شوک انتخاباتی‬ ‫پایداری ها مخالف اول‬ ‫سیاست‬ ‫را ط راحی م ی کنیم که ب ر اس��اس مش��روعیت و مقبولیت‬ ‫و کارامدی‪ ،‬هر کس مناس��ب اس��ت بیاید و تعدد کاندیدا‬ ‫اتفاق نیفتد‪ .‬قرار است با جبهه پایداری هم صحبت کنیم‬ ‫و باتوجه به اینکه این روند به سود انقالب است‪ ،‬تالش کنیم‬ ‫این اتفاق بیفتد چرا که جبهه پایداری واقعیتی اس��ت که‬ ‫نم ی توان انکارش کرد و این واقعیت در انتخابات مجلس‬ ‫در ته ران خود را نشان داد‪ ،‬بناب راین باید تالش کنیم حداکثر‬ ‫وحدت حاصل شود‪ ».‬این خبری بود که غالمعلی حدادعادل‬ ‫در نیمه دوم س��ال ‪ 91‬و زمانی که گروه های سیاسی هنوز‬ ‫انتخابات را در دس��تورکار خود به عن��وان موضوع اول مورد‬ ‫بررس��ی قرار نداده بودند‪ ،‬اعالم ک��رد‪ .‬غالمعلی حدادعادل‬ ‫رسما خبر از ائتالفی داد که این بار به جای مستظهر بودن‬ ‫به حمایت تش��کل ها و گروه ها و احزاب بر پایه ارا و پایگاه‬ ‫اجتماعی سه شخصیت سیاسی شکل گرفته بود‪ .‬یکی از‬ ‫انها شهردار ته ران بود و کاندیدای انتخابات دوره نهم ریاست‬ ‫جمهوری که بر پایه نظرس��نج ی ها ش��انس اول به شمار‬ ‫م ی امد‪ .‬دیگری علی اکبر والیتی‪ ،‬وزیر امور خارجه اس��بق‬ ‫که البته او هم یکبار تالش��ی را ب رای حض��ور در انتخابات‬ ‫اغاز کرده بود‪ .‬تالش در همان انتخاباتی که اگر چه او از ان‬ ‫کنار کش��ید اما محمد باقر قالیباف تا روز اخر در ان حاضر‬ ‫بود‪ .‬ضلع سوم این ائتالف هم غالمعلی حدادعادل بود که‬ ‫دو دوره نفر اول ته ران در لیست منتخبین مجلس شورای‬ ‫اس�لامی ش��ده بود‪ .‬انها خود را ب رای ورود به رقابتی اماده‬ ‫کردند که فرجامش انتخاب فردی ب رای جانشینی محمود‬ ‫احمدی نژاد خواهد بود‪ .‬خبر ائتالف انقدر مهم و غیرمنتظره‬ ‫بود که با واکنش های متفاوت گروه های سیاسی مواجه شد؛‬ ‫کار تا انجا پیش رفت که بارها خبر از انش��عاب و شکست‬ ‫ائتالف منتشر و حتی مخالفان ب رای ایجاد اختالف نام ‪2+1‬‬ ‫را ب رای این پیمان برگزیدند‪.‬‬ ‫اعالم موجودیت این ائتالف ش��وک بزرگی ب رای گروه های‬ ‫سیاس��ی اصولگرا بود‪ .‬بس��یاری از انها هنوز وارد مصادیق‬ ‫انتخاباتی نشده بودند و حاال م ی بایست در مورد این ائتالف‬ ‫موضع گیری م ی کردند‪ .‬واقعیت این بود که تصور م ی شد هر‬ ‫سه ضلع این ائتالف به نوعی پوشش دهنده طی ف هایی از‬ ‫اصولگرایان از سنت ی ها تا تحولخواهان است‪ .‬این مساله کار‬ ‫را ب رای سیاسیون اصولگرا سخت کرده بود‪ .‬انها از یک سو با‬ ‫سه نامزدی مواجه بودند که به واقع رای یا مقبولیت خوبی‬ ‫در میانشان داشتند و از سوی دیگر چهره های زیادی را نیز‬ ‫در اختیار نداشتند که به ائتالف ارجاع داده و خواستار حضور‬ ‫در ان باشند‪ .‬تنها راه باقیمانده ب رای انها حمایت از ائتالف به‬ ‫نظر م ی رسد‪ .‬انچه رخ داد اما چیزی غیر از این بود و تقریبا‬ ‫هیچ گروهی به حمایت از این ائتالف اقدام نکرد‪.‬‬ ‫‪121‬‬ ‫بیانیه ضمن تاکید بر اینکه «حمایت از نمایندگان حاضر در‬ ‫صحنه این گفتمان ب رادران بزرگوارم اقایان دکتر حدادعادل‬ ‫و دکتر جلیلی را وظیفه خ��ود م ی دانم»‪ ،‬اعالم امادگی کرد‬ ‫که نتایج مطالعات خود ب رای ارائ��ه برنامه های دولت اینده‬ ‫را در اختیار نامزدهای معتقد به گفتمان پیش��رفت اسالمی‬ ‫قرار دهد‪.‬‬ ‫حدادعادل به نفع سعید جلیلی کنار نمی رود‬ ‫رویدادها‬ ‫‪122‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سعید جلیلی با ثبت نام خود بخشی از اصولگرایان را کامال شگفت زده کرد‬ ‫را هم گفت که انتظ��ار دارد تش��کل هایی همچون جبهه‬ ‫پایداری نیز به انها افزوده ش��وند تا اصولگرایان به اجماع و‬ ‫وحدتی پایدارتر برسند‪ .‬او ش��اید از ان جهت امیدوارانه این‬ ‫خواسته اش را مطرح کرد که پایداری ها در انتخابات مجلس‬ ‫نهم در ائتالف��ی با او و گروه های حامیاش تالش ش��ان را‬ ‫ب رای رئیس مجلس ش��دن او به کار بس��ته بودند‪ .‬حاال اما‬ ‫گویا شرایط عوض شده و انها حاضر به ائتالف با حدادعادل‬ ‫و البته حمایت از ائتالف پیش��رفت نبودند‪ .‬این را به خوبی‬ ‫م ی شد هم از مواضع اعضای مهم شان فهمید و هم با گذر‬ ‫زمان از تالش شان ب رای معرفی نامزد مستقل‪.‬‬ ‫پایداری ها از همان روز نخست روی خوشی به ائتالف‬ ‫نش��ان ندادند و ماجرای ائت�لاف انتخابات هیات رئیس��ه‬ ‫مجلس نهم تکرار نشد‪ .‬انها س��خنان تندی علیه اعضای‬ ‫ائتالف از جمله حدادعادل مطرح کردن��د و البته این را هم‬ ‫گفتند که بنا دارند نامزد مس��تقل خودشان را معرفی کنند‪.‬‬ ‫این اما همه ماجرا نبود‪ .‬زمانی نگذشت که برخی طی ف های‬ ‫جبهه پایداری خواهان حضور حدادعادل در جمع گزینه های‬ ‫مورد بررسی این تشکل شدند‪ .‬هفته نامه ‪ 9‬دی نیز در صفحه‬ ‫نخس��ت خود تصویر حدادعادل را در کنار سعید جلیلی و‬ ‫کامران باقری لنکرانی قرار داد و نوش��ت که خواست مردم‬ ‫تشکیل چنین ائتالفی است‪.‬‬ ‫تحوالت متعددی در میان پایداری ها و بدنه اجتماعی‬ ‫و سیاسی انها رخ داد‪ .‬به نظر م ی رسید انها بر عزمشان ب رای‬ ‫حضور مستقل در انتخابات تاکید دارند و حتی امدن سعید‬ ‫جلیلی هم تاثیری در تصمیم شان نداشت‪.‬کار به انجا رسید‬ ‫که ایت اهلل مصباح یزدی هم در سخنانی گفت که در زمین‬ ‫و اس��مان فردی را مانند لنکرانی اصلح نم ی داند‪ .‬یک روز‬ ‫قبل از اعالم صالحی ت ها اما به صورت��ی غیر منتظره خبر‬ ‫انصراف کامران باقری لنکرانی به تیتر نخس��ت رسانه ها‬ ‫تبدیل ش��د؛خبری که البت��ه همزمان بود با ش��ایعاتی در‬ ‫مورد عدم تایید صالحیت این گزین��ه جبهه پایداری‪ .‬ماجرا‬ ‫هر چه بود لنکرانی دیداری مهم داش��ت با سعید جلیلی و‬ ‫پس از ان رس��ما گفت؛ چون جلیلی هست او نم ی ماند‪ .‬در‬ ‫نهایت ایت اهلل مصباح یزدی رس��می و صریح به حمایت از‬ ‫سعید جلیلی پرداخت‪ .‬پس تا اینجای کار یک نفر دیگر به‬ ‫جمع اصولگرایان حاضر در صحنه نهایی انتخابات افزوده‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫تحولخواهان از جلیلی و زاکانی تا حدادعادل‬ ‫وقتی نام اعضای ائتالف س��ه نفره اعالم شد به نظر‬ ‫م ی رس��ید که غالمعلی حدادعادل در واقع پوشش دهنده‬ ‫طیف تحولخواه اصولگرایان باش��د‪ .‬او رواب��ط خوبی با دو‬ ‫تش��کل رهپویان و جمعی��ت ایثارگران داش��ت و همواره‬ ‫با حمایت این دو تش��کل سیاس��ی مواجه بود‪ .‬انها اما در‬ ‫ماجرای انتخابات ریاس��ت جمهوری با رویدادهای متفاوتی‬ ‫روبه رو ش��دند‪ .‬مهمترین اتفاق این بود که علیرضا زاکانی‪،‬‬ ‫دبیرکل جمعیت رهپویان ب��ه صورت غیرمنتظره ای اعالم‬ ‫کاندیداتوری کرد‪ .‬جمعیت ایثارگران هم بیانیه ای منتشر و‬ ‫اعالم کرد که نامزد موردنظرش یکی از س��ه گزینه جلیلی‪،‬‬ ‫زاکانی و حدادعادل خواهد بود‪.‬‬ ‫این یعن��ی اینک��ه یکی از ای��ن دو تش��کل قطعا از‬ ‫حدادعادل حمای��ت نم ی کرد و تش��کل دیگر نی��ز غیر از‬ ‫حدادعادل دو نامزد دیگر را هم در فهرس��ت بررسی داشت‪.‬‬ ‫هر چه بود با اعالم کاندیداتوری علیرضا زاکانی‪ ،‬غالمعلی‬ ‫حدادعادل نس��بت به حمایت این دو تشکل سیاسی باید‬ ‫کمی محتاطانه تر می اندیشید‪.‬‬ ‫با گذر زمان اما شرایط تغیی رات فراوانی کرد‪ .‬نامزدهای‬ ‫تاییدصالحیت شده معرفی شدند و علیرضا زاکانی در جمع‬ ‫هش��ت نفر تایید ش��ده قرار نگرفت‪ .‬حاال همه نگاه ها به‬ ‫سمت این دو تشکل سیاسی بود‪.‬‬ ‫علیرض��ا زاکان��ی پس از ق��رار نگرفت��ن نامش بین‬ ‫نامزدهای احراز صالحیت شده بیانی ه ای صادر کرد و در این‬ ‫وقتی سعید جلیلی در اخرین ساعات مهلت ثب ت نام‪،‬‬ ‫کاندیدای انتخابات ریاس��ت جمهوری ش��د‪ ،‬برخی عنوان‬ ‫کردند که غالمعلی حدادعادل به نفع او کناره گیری خواهد‬ ‫کرد‪ .‬حدادعادل اما بالفاصله این گمانه انتخاباتی را تکذیب‬ ‫کرد و گفت اگر چه از امدن سعید جلیلی استقبال م ی کند‪،‬‬ ‫اما بنای کن��اره گیری ن��دارد‪ .‬حدادعادل گف��ت‪« :‬ائتالف‬ ‫پیش��رفت همچنان برقرار اس��ت و تصمیم��ی ب رای نفی‬ ‫ائتالف و کناره گی��ری به نفع جلیلی تاکنون گرفته نش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬طرفداران جلیلی ب رای حمای��ت از وی دلیل دارند‪،‬‬ ‫طرفداران من هم دلیل دارند‪ .‬دلیل مطرح شدن این سواالت‬ ‫این اس��ت که جلیلی دیرهنگام و در دقیقه ‪ ۹۰‬در انتخابات‬ ‫حاضر شد که این امر موجب توجه به جلیلی شد‪».‬‬ ‫حسین نجابت‪ ،‬رئیس ستاد انتخاباتی حدادعادل هم‬ ‫با اش��اره به برخی ش��ایعات در مورد کناره گیری حدادعادل‬ ‫گفت‪« :‬متاسفانه شایعه و ادعاهای بی مبنا در چند روز اخیر‬ ‫فضای مجازی را پرکرده و برخی شخصی ت های سیاسی هم‬ ‫ادعاهای بدون پش��توانه ای را در این مورد مطرح م ی کنند‪.‬‬ ‫البته کس��انی که از حضور حدادعادل در صحنه انتخابات‬ ‫نگران هستند این شایعات کذب را تولید و پخش م ی کنند‪.‬‬ ‫حدادعادل با عزم جدی و برنامه دقیق در صحنه رقابت های‬ ‫انتخاباتی حضور دارد و به هیچ وجه به نفع هیچ کاندیدایی‬ ‫هم کنار نخواهد رفت‪ .‬انتظار این است که همه افرادی که‬ ‫در صحنه رقاب��ت حضور دارند اخ�لاق انتخاباتی که مورد‬ ‫تاکید رهبرمعظم انقالب است را مدنظر قرار داده و از فضای‬ ‫تخریب‪ ،‬شایعه و تهمت فاصله بگیرند تا رقابتی مبتنی بر‬ ‫گفتمان انقالب و رهبری همراه با ارامش شکل بگیرد‪».‬‬ ‫اصولگرایان سنتی‬ ‫در سوی دیگر جناح اصولگرایان‪ ،‬سنت ی ها قرار داشتند‪.‬‬ ‫انها از همان اغاز ائتالف س��ه نفره را رد کردند و در ابتدای‬ ‫س��ال ‪ 92‬با پنج نامزد‪ ،‬ائتالفی موسوم به ائتالف اکثریت را‬ ‫سامان دادند اما سامان سیاسی انها انچنان ناپایدار بود که‬ ‫نه به مکانیزم تعیین شده ب رای انتخاب نامزد نهایی پایبند‬ ‫ماندند و نه البته به نامزد منتخب نهایی‪.‬‬ ‫نخس��ت موتلفه ای ه��ا رای ائت�لاف را برنتافته و بر‬ ‫کاندیدات��وری یحیی ال اس��حاق پ��ای فش��ردند و پس از‬ ‫ان منوچهر متکی انتخ��اب محمدرضا باهن��ر را برنتابید‪.‬‬ ‫انگونه که روایت م ی کنند کار به انجا رس��ید که در حضور‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی‪ ،‬ابوترابی فرد برگزیده ش��ده و البته در‬ ‫نهایت‪ ،‬هم متکی ثب ت نام کرد ه��م ابوتراب ی فرد‪ .‬زمانی به‬ ‫زایش ها و ریزش ها در میان اصولگرایان‬ ‫از همه سال هایی که گذشته بیشتر است‪.‬‬ ‫انها راهی برای بازگش�ت به خویش�تن‬ ‫ندارن�د‪ .‬بای�د ب�ار دیگ�ر به همنش�ینی‬ ‫سیاسی پرداخته و همبستگی های اسیب‬ ‫دیده را ترمیم کنند‬ ‫اعالم صالحی ت ها نمان��ده بود که ابوتراب ی ف��رد هم اعالم‬ ‫انصراف کرد‪ .‬منوچهر متکی اما ماند تا نام او هم در فهرست‬ ‫ردصالحیت ش��ده ها ثبت ش��ود‪ .‬وقتی نام نامزدهای تایید‬ ‫صالحیت شده اعالم شد هیچ کدام از سنتی ها در میانشان‬ ‫حضور نداشتند‪.‬‬ ‫شانس اول اصولگرایان چرا رئیس جمهور نشد؟‬ ‫اصولگرایان به پاستور نرسیدند‬ ‫اگر چ��ه غالمعلی حدادعادل در روزه��ای منتهی به‬ ‫چرا والیتی کنار نرفت؟‬ ‫شکست ائتالف سه نفره منجر به‬ ‫شکست اصولگرایان در انتخابات شد‬ ‫انتخابات از رقابت کناره گیری کرد اما محمد باقر قالیباف‪،‬‬ ‫سعید جلیلی و علی اکبر والیتی در عرصه انتخابات باقی‬ ‫ماندند تا رقابتشان با یکدیگر موجب شود فرد منتخب کسی‬ ‫غیر از انها باشد‪.‬‬ ‫حاال انها مانده اند و قدرتی که در یک قدم ی رسیدن‬ ‫به ان‪ ،‬از دستش داده اند‪ .‬حاال انها با انتخابات مهم دیگری‬ ‫مواجهند و البته رقبیب سنتی شان که از کنار رئی س جمهور‬ ‫شدن حسن روحانی جانی تازه گرفته است‪ .‬راهی جز وحدت‬ ‫نمانده است‪ .‬زایش ها و ریزش ها در میان اصولگرایان از همه‬ ‫سال هایی که گذشته بیشتر است‪ .‬انها راهی ب رای بازگشت‬ ‫به خویش��تن ندارند‪ .‬باید بار دیگر به همنش��ینی سیاسی‬ ‫پرداخته و همبستگ ی های اس��یب دیده را ترمیم کنند‪ .‬این‬ ‫وحدت البته از تداوم رقابت های برج��ای مانده از انتخابات‬ ‫حاصل نم ی شود‪ .‬انها باید راهی تازه پیدا کنند‪ .‬مجلس دهم‬ ‫مهمترین ازمون انهاس��ت‪ .‬ایا اصولگرایان که از پاستور جا‬ ‫ماندند‪ ،‬م ی توانند در بهارس��تان بمانند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫م ی گویند س��عید جلیلی در روزهای اخر گفته بود اگر‬ ‫والیتی کناره گیری کن��د من هم حاض��رم انصراف دهم‪.‬‬ ‫در مورد کنار نرفتن علی اکب��ر والیتی حرف و حدیث های‬ ‫فراوانی وجود دارد‪ .‬روایتی که البته بیش از همه تکرار شده‬ ‫این است که او در روز اخر پاسخ تلفن ایت اهلل مهدوی کنی‬ ‫را نداده تا مانعی ب رای ادامه حضور نداش��ته باش��د‪ .‬برخی‬ ‫سیاسیون هم مدع ی اند که علی اکبر ناطق نوری از والیتی‬ ‫خواس��ته انصراف ندهد تا راه ب رای پیروزی روحانی هموار‬ ‫بماند‪.‬‬ ‫هر چه هست تا کنون دکتر والیت ی ترجیح داده در این‬ ‫مورد سخن نگوید اما نباید به این مساله ب ی توجه بود که او‬ ‫در روزهای اخر با حمایت گسترده جامعه مدرسین در سراسر‬ ‫کشور مواجه شد‪ .‬این یعنی اینکه دکتر والیتی از مقبولیت‬ ‫در میان جامعه مدرسین برخوردار بوده و شاید به زعم او این‬ ‫مساله م ی توانس��ت فراهم کننده این نکته باشد که او فرد‬ ‫منتخب ائتالف است‪ .‬هر چند که در س��وی دیگر ائتالف‬ ‫محمد باقر قالیب��اف از رای باالی خود در نظر س��نج ی ها‬ ‫به عنوان معیاری ب رای اینکه او نفر برتر ائتالف است سخن‬ ‫م ی گفت‪ .‬دکت��ر والیتی البت��ه در روزهای اخ��ر با حمایت‬ ‫گسترده اصولگرایان سنتی مواجه شده بود‪.‬‬ ‫ائتالف والیتی و س��نت ی ها انجا نمایان شد که او در‬ ‫حکم ی مسئوالن ستاد انتخابات ی اش را اعالم کرد‪ .‬ب ر اساس‬ ‫احکام صادره از سوی والیتی‪ ،‬شاهین محمدصادقی‪ ،‬عضو‬ ‫هیات رئیسه مجلس شورای اسالمی به عنوان رئیس ستاد‬ ‫انتخاباتی‪ ،‬فاضل استاد دانشگاه قائم مقام ستاد‪ ،‬عالء الدین‬ ‫بروجردی رئیس کمیس��یون امنیت ملی مجلس به عنوان‬ ‫رئیس کارگروه سیاس��ی‪ ،‬محم��د نهاوندی��ان رئیس اتاق‬ ‫بازرگان��ی ای ران به عن��وان رئیس کارگروه اقتص��ادی‪ ،‬نوید‬ ‫ادهم دبیر ش��ورای عالی اموزش و پرورش به عنوان رئیس‬ ‫کارگروه فرهنگی و حسین انتظام ی و عضو هیات نظارت‬ ‫بر مطبوع��ات و خبرگزاری ها به عنوان س��خنگوی س��تاد‬ ‫انتخاباتی منصوب شدند‪ .‬حاال دیگر نوبت سنت ی ها بود که‬ ‫رسما حمایتش��ان را از این کاندیدای انتخابات اعالم کنند؛‬ ‫افرادی نزدیک به علی الریجانی ک��ه به یاری دکتر والیتی‬ ‫امده بودند‪.‬‬ ‫در نخس��تین اقدام‪ ،‬موتلفه ای ها به دیدار علی اکبر‬ ‫والیتی رفتند و محمدنبی حبیبی در این دیدار تمایل حزب‬ ‫موتلفه اس�لامی را به والیتی اعالم کرد و گفت‪« :‬ب راساس‬ ‫رای تمایل شورای مرکزی حزب موتلفه اسالمی‪ ،‬این حزب‬ ‫در انتخابات اینده از والیتی پشتیبانی خواهد کرد‪ ».‬پس از‬ ‫موتلفه ای ها‪ ،‬جامعه اسالمی مهندسین که دومین تشکل‬ ‫سیاست‬ ‫زمان به نفع ائتالف س��ه نفره پی��ش نم ی رفت‪ .‬چه‬ ‫اینکه حاال س��عید جلیلی هم به جمع انها اضافه شده بود‪.‬‬ ‫همه نظرسنج ی ها اما حکایت از شانس باالی محمد باقر‬ ‫قالیباف داش��ت‪ .‬او یکبار دیگر هم چنین فضایی را تجربه‬ ‫کرده بود‪ .‬ش��هردار ته ران حاال به نقل مکان از بهش��ت به‬ ‫پاستور م ی اندیشید‪.‬‬ ‫قالیب��اف ب��ه س��فرهای اس��تانی فراوان��ی رفت و‬ ‫تاکتی ک های متفاوتی را ب رای پیروزی در انتخابات برگزید‪.‬‬ ‫تصور م ی شد که بخشی از ارای طبقه متوسط و نیز بخشی‬ ‫از ارای هاشمی رفسنجانی که تایید صالحیت نشده بود به‬ ‫سبد او ریخته خواهد ش��د‪ .‬حتی برخی تحلی ل ها از شیفت‬ ‫ارایی از اصالح طلبان به سمت او حکایت داشت‪.‬‬ ‫مرور و بررس��ی مواضع و عملکرد انتخاباتی م ی تواند‬ ‫نش��انه هایی از علل کاهش ارا را نمایان س��ازد‪ .‬وقتی اکبر‬ ‫هاشمی رفس��نجانی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫شد‪ ،‬همه نامزدها به ویژه محمد باقر قالیباف رقیب اصلی‬ ‫خود را در انتخابات‪ ،‬رئی س جمهور اس��بق یعنی هاش��می‬ ‫رفسنجانی م ی دانستند‪ .‬حاال همه به این م ی اندیشیدند که‬ ‫چه کسی م ی تواند به قطب مقابل هاشمی رفسنجانی در‬ ‫انتخابات تبدیل شود‪.‬‬ ‫شاید چنین بود که محمد باقر قالیباف در قالبی قرار‬ ‫گرفت که مواضعی تند علیه هاشمی رفسنجانی اتخاذ کرد‬ ‫و در یکی از داغ ترین س��خنران ی های انتخابات ی اش چنین‬ ‫گفت‪« :‬امروز چه چیزی تغییر کرده که اقای رفس��نجانی‬ ‫وارد عرصه ش��ده اند؟ ورود اقای رفس��نجانی به ان معنی‬ ‫است که کشور را حداقل در یک دوره چهار ساله دیگر وارد‬ ‫تنش های س��خت و دو قطبی کرده و مردم مس��تضعف و‬ ‫محروم را مس��تضع ف تر و محروم تر کنیم‪ .‬این مساله چه‬ ‫اورده دیگری ب رای کش��ور دارد؟ ب رای اص�لاح وضع موجود‬ ‫الزم نیس��ت به ‪ 20‬س��ال قبل برگردیم‪ .‬اقای رفسنجانی‬ ‫در مناظ رات باید به من و مردم پاس��خ بدهند که بعد از این‬ ‫مدت چه کرده اند؟ بزرگ ترین ظلم به مردم ان است که به‬ ‫‪ 20‬س��ال قبل برگردیم‪ .‬اگر کارنامه ‪ 20‬س��ال قبل تا امروز‬ ‫قابل دفاع بود حرفی نداش��تیم اما ای��ن کارنامه ب رای مردم‬ ‫مشخص اس��ت‪ .‬بدون تعارف باید بگویم دولت اصالحات‬ ‫زاییده دولت اقای هاشمی است‪ .‬هنوز این سوال ب رای من‬ ‫باقی مانده اس��ت که دولت اصالحاتی که جامعه مدنی را‬ ‫دنبال م ی کرده و به دنبال توسعه سیاسی بوده است با کدام‬ ‫منطق باید تالش کند که بعد از چهار سال‪ ،‬رئی س جمهوری‬ ‫که هشت س��ال رئی س جمهور بوده است به قدرت برگردد؟‬ ‫این به میلیتاریسم بیشتر شبیه است تا به دموکراسی؛ این‬ ‫موضوع به اردوگاه روسیه بیشتر شبیه است تا اردوگاه غربی‬ ‫و هدفی که انها دنبال م ی کنند‪.‬‬ ‫عملکرد دولت فعلی باعث ش��ده تفکر سرمایه داری‬ ‫قصد بازگشت داشته باشد‪ .‬اصال اقای رفسنجانی بیاید چه‬ ‫چیزی را حل کند؟ با این بحث هایی که در س��ال های اخیر‬ ‫دیده اید و موضع گیری هایی که بررسی کرده اید مشخص‬ ‫م ی شود چیزی عوض نشده است‪ .‬ایا مسیر انقالب عوض‬ ‫ش��ده اس��ت؟ با این وجود اگر این افراد بیایند یعنی مجددا‬ ‫تنش به وجود م ی اید‪ .‬این تنش به نفع چه کسی است؟ من‬ ‫چندی پیش در رس��انه ها خاطره ای از اقای هاشمی مطرح‬ ‫کردم‪ ،‬واقعا اقای هاشمی چه پاسخی به خاطره دو نفره ای‬ ‫که من مطرح کردم دارند؟ ایا واقع��ا دولت فعلی قابل ادامه‬ ‫دادن اس��ت؟ ایا کارنامه عملکرد‪ ،‬رویکردها و صداقت انها‬ ‫قابل ادامه دادن است؟» این مواضع او موجب شد تا بخشی‬ ‫از طبقه متوس��ط و از جمله حامیان هاش��می نظر دیگری‬ ‫درباره او داشته باشند‪.‬‬ ‫برخی تحلیلگ��ران همان زمان بر ای��ن عقیده بودند‬ ‫که ش��هردار تهران اگر به پی��روزی قطع��ی در انتخابات‬ ‫م ی اندیشد باید بتواند ارای خاموش و اصطالحا خاکستری را‬ ‫به سمت خود جذب کند‪ .‬او که پس از کاندیداتوری هاشمی‬ ‫رفسنجانی بخشی از ارای اش به سمت هاشمی رفته بود‪،‬‬ ‫حاال باید بار دیگر انها را به سمت خود باز م ی گرداند؛ امری‬ ‫که البته در ان موفق نبود‪.‬‬ ‫نکته دیگری که در کاهش رای قالیباف مهم به نظر‬ ‫م ی رس��د تاکتیک مبارزاتی او در مناظ رات بود‪ .‬انجا که او‬ ‫ ب ی دلیل به مواجهه با حسن روحانی پرداخت و موجب شد تا‬ ‫روحانی جمله معروف من سرهنگ نیستم‪ ،‬من حقوقدانم‬ ‫را به زب��ان بیاورد‪ .‬جمله ای که مطلعی ش��د ب��رای تجدید‬ ‫خاطره کوی دانش��گاه و نوع عملکرد محمد باقر قالیباف‪.‬‬ ‫تحلیلگران اشتباه سیاسی قالیباف در هفته اخر را یکی از‬ ‫دالیل اصلی عدم پیروزی او به شمار م ی اورند‪.‬‬ ‫مهم جبهه پیروان خط امام و رهبری است نیز حمایتش را از‬ ‫والیتی اعالم کرد‪ .‬محمد رضا باهنر‪ ،‬دبیرکل جامعه اسالمی‬ ‫مهندسین در جلس ه ای با حضور والیتی گفت که این جامعه‬ ‫با احترام ب��ه تمام��ی کاندیداها به این جمع بندی رس��یده‬ ‫که از اق��ای والیتی حمایت کند‪ .‬دبیرکل جامعه اس�لامی‬ ‫مهندسین در توضیح دلیل این تصمیم گفت‪« :‬باتوجه به‬ ‫ی سوابق کاری اقای والیتی از قبل از انقالب و تاکنون‬ ‫تمام ‬ ‫و انجام ماموریت ها و مسئولی ت هایش��ان به نحو احسن ما‬ ‫به این جمع بندی رسیدیم که از کاندیداتوری ایشان حمایت‬ ‫کنیم‪».‬‬ ‫‪123‬‬ ‫انتخاباتی ایجاد کرد و این فضای ایجاد شده را مدیریت کرد‪،‬‬ ‫بناب راین انها زمان را مناسب تشخیص داده بودند‪.‬‬ ‫اعلام موجودیت ائتالف س�ه نفره ب�ر ارایش‬ ‫انتخابات�ی گروه ه�ای اصولگرا اثر گذاش�ت؟‬ ‫به نظ�ر این ائتلاف همه سلایق اصولگ�را را‬ ‫پوش�ش م ی داد؟ چرا جبهه پی�روان خط امام و‬ ‫رهبری ائتالف س�ه نفره را نپذیرفت و مکانیزم‬ ‫انتخابات�ی‪( 3+2‬باهن�ر‪ ،‬متک�ی‪ ،‬ال اس�حاق‪،‬‬ ‫پورمحمدی و ابوتراب ی فرد) را طراحی کرد؟‬ ‫چنان که اینده نشان داد این ائتالف همه سالیق‬ ‫حوزه اصولگرایی را پوشش نداد ولی ظرفیت خوبی وجود‬ ‫داش��ت که اگر خوب مدیریت و تمکین م ی ش��د‪ ،‬برخی‬ ‫از جریان ه��ای درون اصولگرای��ی به مصال��ح مهمتری‬ ‫م ی اندیش��یدند و از مرکب منیت فرود م ی امدند و هرکس‬ ‫ب رای خود «احساس تکلیف» نم ی کرد‪ ،‬روند انتخابات به‬ ‫شکل دیگری رقم م ی خورد‪ .‬معرفی کاندیدا از طرف جبهه‬ ‫پیروان خط امام و رهبری به معنای نپذیرفتن ائتالف س��ه‬ ‫نفره نبود‪ ،‬بلکه انها ‪ 3+2‬را به می��دان اوردند تا از فضای‬ ‫رس��انه ای انتخاباتی اس��تفاده کنند ت��ا در نهایت و زمان‬ ‫مناس��ب به نفع کاندیدای مورد نظر استعفا بدهند‪ .‬جبهه‬ ‫پیروان خط ام��ام و رهبری اعالم کرده ب��ود هر تصمیم ی ‬ ‫که جامعتین بگیرد و بر هر فردی که توافق کنند‪ ،‬ما از ان‬ ‫تصمیم و توافق تبعیت و حمایت م ی کنیم‪.‬‬ ‫تش�کل های سیاس�ی اصولگ�را چق�در در‬ ‫ش�کل گیری ائتالف ه�ای ‪ 2+1‬و ‪ 3+2‬نق�ش‬ ‫داشتند؟‬ ‫ائتالف در امر انتخابات کاری پسندیده‪ ،‬محبوب‬ ‫و مقبول ب رای همه کسانی است که در یک رقابت سیاسی‬ ‫به پیروزی م ی اندیش��ند و طبیعی اس��ت که تشکل های‬ ‫اصولگرا از ائتالف درون جریان اصولگرایی استقبال کنند‬ ‫و ه ر گونه ائتالفی را گامی در جه��ت وحدت و تجمیع ارا‬ ‫به حساب اورند‪.‬‬ ‫بعد از انکه اقای ابوتراب ی ف�رد نامزد ائتالف ‪3+2‬‬ ‫اعالم شد چرا اقای متکی این نتیجه را نپذیرفت؟‬ ‫مکانی�زم انتخ�اب اق�ای ابوتراب ی فرد چ�ه بود؛‬ ‫شیخوخیت ایت اهلل مهدوی کنی یا نظرسنجی؟‬ ‫اگر هر نامزد اصولگرا برای خود احساس‬ ‫تکلیف نمی کرد‪ ،‬روند انتخابات عوض می شد‬ ‫تو گوی مثلث با حجت االسالم سیدرضا تقوی‬ ‫گف ‬ ‫سیدرضا تقوی‪ ،‬عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت درباره وقایع و اتفاقات مربوط به انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ 24‬خرداد ‪ 92‬با نشریه مثلث گفت وگو کرد‪ .‬او در این گفت و گو احساس تکلیف کردن همه نامزدهای اصولگرا را باعث‬ ‫عدم کامیابی انها در انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرد‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪124‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫بعد از انتخابات هیات رئیس�ه مجلس نهم‬ ‫در س�ال ‪ 91‬به تدریج فضای سیاس�ی کش�ور‬ ‫وارد مرحل�ه جدیدی ش�د و اح�زاب و گروه ها و‬ ‫ش�خصی ت های سیاس�ی خود را ب�رای حضور‬ ‫در انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری ام�اده کردند‪،‬‬ ‫م ی توان نخستین گام بلند در این باره را اعالم‬ ‫موجودی�ت ائتالف س�ه نف�ره اقای�ان والیتی‪،‬‬ ‫قالیب�اف و حدادع�ادل دانس�ت‪ ،‬ب ه نظر ش�ما‬ ‫زمان اعالم موجودیت ائتالف س�ه نفره درست‬ ‫انتخاب ش�ده بود؟ اگر جواب منفی اس�ت چه‬ ‫زمانی مناسب تر بود؟‬ ‫ش��اید زمان��ی را که این س��ه نفر ب��رای اعالم‬ ‫موجودیت و ائتالف انتخاب کرده بودند مش��کلی نداشت‬ ‫و از جهاتی مناس��ب نیز بود چون اعالم موجودیت پیامی‬ ‫ به هواداران و از طرفی هم فرصت خوبی ب رای سازماندهی‬ ‫س��تادها بود‪ .‬اگرچه فصل تبلیغ��ات انتخاباتی نبود ولی‬ ‫ساماندهی امور س��تادها‪ ،‬ان هم در کل کشور موضوعی‬ ‫نیست که بتوان در فرصت محدود تبلیغات انتخاباتی به‬ ‫نتیجه رساند‪ ،‬پس باید زودتر دس��ت به کار انتخابات شد‬ ‫که برهمین اس��اس انها موجودیت ائت�لاف خود را اعالم‬ ‫کردند و شاید به این جمع بندی رسیده بودند که باید فضای‬ ‫اق��ای متک��ی ک��ه از نیروه��ای موم��ن و از‬ ‫دیپلمات های برجس��ته در نظام جمهوری اسالمی است‪،‬‬ ‫ائتالف را قبول داش��ت منتها در روند کار به سازوکاری که‬ ‫ب رای رسیدن به یک نفر ط راحی م ی شد و برخی کاندیداها‬ ‫ان را نپذیرفتند‪ ،‬ای راد جدی داشت و بناب راین وقتی دید که‬ ‫دیگران کنار نرفتند و همچن��ان در صحنه حضور خود را‬ ‫حفظ کردند‪ ،‬او نی��ز م ی گفت من به چه دلی��ل باید کنار‬ ‫بروم؟ من اعتقادم بر این بود که اگر اصولگراها به یک نفر‬ ‫م ی رسیدند بدون تردید اقای متکی نیز به نفع ان نفر کنار‬ ‫م ی رفت زی را او یک نیروی تش��کیالتی‪ ،‬منضبط و معتقد‬ ‫اس��ت‪ .‬درباره حجت االس�لام ابوتراب ی فرد باید بگویم که‬ ‫ایشان نیز از نیروهای ارزشمند و از اعضای شورای مرکزی‬ ‫جامعه روحانیت مبارز اس��ت و همه تالش خ��ود را در ان‬ ‫زمان بر دس��تیابی به ائتالف و در نهایت رسیدن به یک‬ ‫نفر متمرکز س��اخته بود تا انجا که به خاطر دارم نس��بت‬ ‫به اقای ابوتراب ی فرد در ش��ورای مرکزی جامعه روحانیت‬ ‫رای گیری نشد که فرد نهایی اقای ابوتراب ی فرد باشد‪ ،‬فقط‬ ‫این موضوع رای گیری ش��د که هر یک از اعضای شورای‬ ‫مرکزی م ی توانند به صورت مستقل کاندیدا شوند که اقای‬ ‫پورمحمدی و اقای ابوتراب ی فرد خود را نامزد کردند‪ .‬به انها‬ ‫گفته شد که شما فعال فعالیت خود را اغاز کنید و در نهایت‬ ‫از میان کاندیداهای اصولگرا به هر کدام که رسیدیم‪ ،‬همان‬ ‫را از طرف جامعه روحانیت اعالم م ی کنیم‪.‬‬ ‫با انص�راف اق�ای ابوترابی ف�رد از نام�زدی در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری عمال حضور ائتالف‬ ‫‪ 3+2‬در این رقابت سیاسی منتفی شد‪ ،‬ایا این‬ ‫مس�اله بر نحوه تصمی م گیری ها در ائتالف سه‬ ‫نفره اثر گذاشت؟‬ ‫استنباط شخصی من از حضور اقای ابوتراب ی فرد‬ ‫در صحن��ه انتخابات این بود که او ب��ا اینکه اعالم حضور‬ ‫کرده بود ولی تا روز اخر که از صحنه کنار رفت خیلی جدی‬ ‫مصمم ب رای مان��دن نبود‪ ،‬مدام در ح��ال ارزیابی بود و به‬ ‫خاطر عدم فعالیت جدی در س��طح ملی کنار رفتن ایشان‬ ‫تاثیری بر ائتالف سه نفر نداشت‪.‬‬ ‫ب�ه نظ�ر ش�ما ورود پی ش بین�ی نش�ده اق�ای‬ ‫جلیل�ی ب�ه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوریچقدر‬ ‫مع�ادالت ای�ن رقابت‬ ‫سیاسی را متاثر کرد؟‬ ‫حس��ادت ها‪ ،‬خودبرتربین ی ها و گاهی احساس تکلی ف ها‬ ‫مانع م ی شود که انسان ها در ب رابر تصمیمات و اندیشه های‬ ‫خیرخواهانه تس��لیم ش��وند‪ .‬نکته دیگر این ب��ود که در‬ ‫انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری‪ ،‬شورای مرکزی‬ ‫جامعه روحانیت نیز به وحدت نظر نرس��یده بود‪ ،‬برخی بر‬ ‫اقای قالیباف و برخی بر اقای والیتی تاکید داشتند‪.‬‬ ‫اقای روحانی از اعضای ش�ورای مرکزی جامعه‬ ‫روحانیت بود‪ ،‬ایا برای نامزد شدن در انتخابات‬ ‫با این تشکل روحانی مشورت کرد و نشستی با‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی داشت؟‬ ‫ارزیاب�ی جنابعال�ی‬ ‫از عل�ت ورود اق�ای‬ ‫هاشم ی رفس�نجانی‬ ‫انتخاب�ات‬ ‫ب�ه‬ ‫ ر یا س�ت جمهو ر ی‬ ‫چه بود؟‬ ‫نام نویسی مشایی و همراهی احمدی نژاد با وی‬ ‫در ستاد انتخابات وزارت کشور را چگونه دیدید؟‬ ‫ان طور که من اطالع دارم اقای احمدی نژاد ‪ ،‬اقای‬ ‫مشایی را بسیار قبول دارد و رابطه او با مشایی‪ ،‬رابطه مراد‬ ‫و مریدی اس��ت و تالش فراوانی کرد تا اقای مشایی را از‬ ‫گردنه شورای نگهبان عبور بدهد ولی این گردنه نفسگیرتر‬ ‫و سخت تر از ان است که بتوان افرادی همانند اقای مشایی‬ ‫را از ان عبور داد‪ .‬همراهی اقای احمدی نژاد با اقای مشایی‬ ‫هنگام نام نویسی در وزارت کشور پیام احمدی نژاد به مردم‬ ‫بود که از میان همه کاندیداها اقای مش��ایی را برگزیدم و‬ ‫شما نیز او را برگزینید و به او رای بدهید‪.‬‬ ‫ای�ا تایی�د صالحی�ت نش�دن اقای هاش�می‬ ‫معادالت انتخابات را تغییر داد؟ اگر جواب مثبت‬ ‫است این تغییر به نفع چه نامزدی رقم خورد؟‬ ‫چنان که پیش از این هم اش��اره کردم منی ت ها‪،‬‬ ‫به نظر ش�ما اگر اق�ای والیتی همچ�ون اقای‬ ‫حدادعادل انصراف م�ی داد‪ ،‬وضعیت رای اقای‬ ‫قالیب�اف تغییری م ی کرد؟ ش�ما اطالعی از این‬ ‫نقل ق�ول اقای با هنر ک�ه گفتند‪ ،‬دکت�ر والیتی‬ ‫در ‪ 48‬س�اعت اخ�ر خ�ود را از دس�ترس خارج‬ ‫کرد‪ ،‬دارید؟‬ ‫هر کدام از کاندیداهای ائتالف سه نفره انصراف‬ ‫م ی دادند بخش قابل توجهی از ارای انها به سمت کسی‬ ‫اگر خ�وب مدیری�ت و تمکین می ش�د‪،‬‬ ‫برخی از جریان های درون اصولگرایی به‬ ‫مصالح مهمتری می اندیشیدند و از مرکب‬ ‫منیت ف�رود می امدن�د و هرک�س برای‬ ‫خود «احس�اس تکلیف» نمی ک�رد‪ ،‬روند‬ ‫انتخابات به شکل دیگری رقم می خورد‬ ‫انصراف اقای دکتر حدادع��ادل به خاطر همان‬ ‫تعهدی که در اغ��از کرده بودن��د انجام ش��د‪ .‬اقای حداد‬ ‫م ی گفت تعهد کرده بودیم پس باید ب��ه تعهد خود عمل‬ ‫کنیم‪ .‬شاید عامل دیگری که در تصمیم اقای حداد ب رای‬ ‫کناره گیری تاثیر داشت نتیجه نظرسنج ی هایی بود که ان‬ ‫روزها ارائه م ی شد چون میزان رای او طبق نظرسنج ی ها‬ ‫نشان دهنده پیروزی نبود‪ .‬باید بگویم که این انصراف در‬ ‫ان شرایط به هر دلیلی که انجام شد‪ ،‬مفید‪ ،‬سازنده و قابل‬ ‫تقدیر است‪.‬‬ ‫چ�را اق�ای ع�ارف از نام�زدی در انتخاب�ات‬ ‫ریاست جمهوری انص راف داد؟ این تصمیم او از روی‬ ‫میل باطنی بود یا مجبور به این کار شد؟ کناره گیری‬ ‫او چقدر در پیروزی اقای روحانی موثر بود؟‬ ‫تا انجا که من مطلع هستم اقای عارف در تقاضا‬ ‫و توصیه اقایان خاتمی و هاش��می و ب��رای تجمیع ارای‬ ‫اصالح طلبان به نف��ع روحانی انص��راف داد و من معتقدم‬ ‫که انصراف اقای عارف ب��ه موفقیت اقای روحانی کمک‬ ‫ش��ایانی کرد زی را اگر اقای عارف در صحنه م ی ماند حتما‬ ‫انتخابات ب��ه مرحله دوم کش��یده م ی ش��د و معلوم نبود‬ ‫که اقای روحانی در مرحله دوم بتوان��د اکثریت ارا را از ان‬ ‫خود کند‪ .‬اینکه ای��ا انصراف او از روی می��ل باطنی بوده‬ ‫یا مجبور به این کار ش��ده‪ ،‬مطلبی اس��ت که باید خود او‬ ‫جواب دهد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫چرا ش�یخوخیت جامعتی�ن می�ان نامزدهای‬ ‫اصولگ�را در ای�ن انتخابات ریاس�ت جمهوری‬ ‫منجر به نتیجه نشد؟‬ ‫بله‪ ،‬درست است که اقای دکتر روحانی از اعضای‬ ‫شورای مرکزی جامعه روحانیت است ولی او چند سال بود که در‬ ‫جلسات شورا شرکت نم ی کرد و طبعا با شورا ب رای کاندیداتوری‬ ‫مشورتی انجام نداد و ب رای امر انتخابات تا انجا که اطالع دارم با‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی نیز نشستی نداشت‪.‬‬ ‫انص�راف دکت�ر حدادع�ادل از‬ ‫ادام�ه نام�زدی در انتخاب�ات‬ ‫ریاس�ت جمهوری به چه علت‬ ‫بود؟ ایا این کناره گیری کمکی‬ ‫بهارایدیگ�رنامزده�اک�رد؟‬ ‫سیاست‬ ‫عدم تایید صالحیت اقای هاشم ی رفس��نجانی‬ ‫کفه ترازوی انتخابات را به نفع جری��ان مقابل اصولگرایی‬ ‫سنگین کرد و بیشتر ارای مربوط به اقای هاشمی به نفع‬ ‫اقای روحانی مصادره شد‪.‬‬ ‫ت�ا پی�ش از هفته اخ�ر مان�ده ب�ه انتخابات و‬ ‫برگ�زاری مناظرات س�وم تلویزیون�ی نامزدها‪،‬‬ ‫اقای قالیباف با بیشترین اقبال مردم ی در صدر‬ ‫نظرس�نج ی های معتبر ب�ود‪ ،‬چه اتفاق�ی افتاد‬ ‫که ارای او شکس�ته ش�د؟ جمله «من سرهنگ‬ ‫نیس�تم‪ ،‬م�ن حقوقدان�م»‬ ‫روحان�ی چق�در در ب�روز ای�ن‬ ‫اتفاق دخیل بود؟‬ ‫چن��د عام��ل در ریزش‬ ‫ارای اقای قالیباف موثر بود؛ عامل‬ ‫اول کیفی��ت مناظ رات اس��ت زی را‬ ‫مردم در ای��ن مناظ��رات کاندیداها‬ ‫را مورد س��نجش ق��رار م ی دهند‪.،‬‬ ‫اقای قالیباف نتوانس��ت جاذبه ای‬ ‫را ارائه کند تا دیدگاه ها را نس��بت به‬ ‫خود جلب کند‪ .‬عام��ل دوم ادبیات‬ ‫مناظره بود که موجب گله بسیاری از‬ ‫اصولگرایان شد و صحبت تخریبی‬ ‫علیه اقای دکتر والیتی که همفکر‬ ‫و همراه او بود در این مورد موثر بود‪.‬‬ ‫عامل سوم تحوالت و دگرگون ی هایی‬ ‫بود که در جبهه رقی��ب اتفاق افتاد‬ ‫مانند حمایت صریح اقای هاشمی از‬ ‫روحانی‪ ،‬انصراف اقای عارف و غیره‬ ‫همگی از مسائلی بودند که موجی را‬ ‫به وجود اوردند و بسیاری از کسانی‬ ‫که قصد داش��تند به اقای قالیباف‬ ‫رای دهند به دکتر روحانی رای دادند‪.‬‬ ‫ورود اق��ای دکت��ر‬ ‫جلیلی به عرص��ه انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری و حمایت‬ ‫ک��ردن تع��دادی از نیروهای‬ ‫ارزش��ی از ایش��ان تاثیر قابل‬ ‫توجهی بر روند فعالی ت های‬ ‫اصولگراه��ا گذاش��ت و‬ ‫مجموع��ه ارای ح��وزه‬ ‫اصولگرایی را تقسیم کرد‪.‬‬ ‫اق��ای‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی معتقد‬ ‫بود ک��ه دولت نه��م و دهم‬ ‫مملکت را خ راب کرده و کشور‬ ‫در چنین شرایطی نیاز به یک‬ ‫ناجی دارد‪ .‬او م ی امد تا کشور‬ ‫در حال س��قوط را نجات دهد‬ ‫در صورت��ی ک��ه ارائ��ه دادن‬ ‫چنی��ن تصوی��ری از کش��ور‬ ‫صحیح به نظر نم ی رسد‪.‬‬ ‫م ی رفت که در صحنه انتخابات باقی مانده اس��ت‪ .‬اینکه‬ ‫اقای دکتر والیتی ‪ 48‬س��اعت خود را از دسترس خارج کرد‬ ‫تا در ب رابر تقاضای بزرگان ب��رای کناره گیری قرار نگیرد از‬ ‫مسائلی است که من اطالع ندارم‪ ،‬بهتر این است که از خود‬ ‫ایشان سوال شود‪.‬‬ ‫‪125‬‬ ‫گو‬ ‫تو‬ ‫ف ‬ ‫گ‬ ‫در نقد احمدی نژاد از‬ ‫روحانیجلوتربودم‬ ‫روایت احمد توکلی از سیاست‬ ‫ایران در سالی که گذشت‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫ش�اید بهتری�ن مطلع ب�رای ای�ن گفت وگو‪،‬‬ ‫موضوع انتخابات ریاس�ت جمهوری ‪ 92‬باش�د‪.‬‬ ‫در سال ‪ ،91‬تحرکاتی برای این انتخابات شروع‬ ‫شده بود اما از فروردین امسال‪ ،‬تحرکات جدی تر‬ ‫شد‪ .‬اصولگرایان در حضور کمرنگ اصالح طلبان‬ ‫و در اس�تانه رفتن اق�ای احمدی نژاد‪ ،‬خودش�ان‬ ‫را در یک قدم�ی رس�یدن به پاس�تور م ی دیدند‪.‬‬ ‫اما چرا احم�د توکلی کاندیدا نش�د؟ ای�ا این بار‪،‬‬ ‫فضای انتخابات با دوره های گذشته متفاوت بود‬ ‫یا نخواستید به تکثر کاندیداهای اصولگرا دامن‬ ‫بزنید؟ با چه نگاهی ترجیح دادید که انتخابات را‬ ‫از بیرون ببینید و وارد عرصه رقابت ها نشوید؟‬ ‫ی زمینه اش را نداشتم‪ .‬وضع‬ ‫من اصال از نظر جسم ‬ ‫جسمی من طوری است که نم ی توانم کارهای سنگینی در حد‬ ‫ریاست جمهوری انجام دهم‪ .‬کارهایم را هم در مجلس با زحمت‬ ‫انجام م ی دهم و امیدوارم خداوند از من بپذیرد‪ .‬خیلی سال است‬ ‫تصمیمگرفته امکهدیگرنامزدریاست جمهورینشوم‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪126‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ی مطلوبی داش�تید‪ ،‬فضا را‬ ‫اگر ش�رایط جس�م ‬ ‫مساعد م ی دیدید؟‬ ‫من نم ی دانم اگر اینطور نبود چه کار م ی کردم اما‬ ‫عل ی القاعده عذری نداش��تم که بگویم نم ی ایم؛ مگر اینکه‬ ‫عذر دیگری داشتم‪ .‬یعنی از نظر خودم در مظان این کار قرار‬ ‫م ی گرفتم‪ .‬البته ممکن بود بنا به دالیل دیگری نامزد نشوم‪.‬‬ ‫در هر صورت فکر کردم بهتر است جوان ترها این کار را انجام‬ ‫دهند و ما هم به انها کمک کنیم‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم اسی ب شناسی کنیم‪ ،‬اصولگرایان‬ ‫پ�س از انتخابات ‪ 76‬ت�ا امروز نتوانس�ته اند در‬ ‫انتخاب�ات به وح�دت برس�ند‪ .‬اصولگرای�ان در‬ ‫انتخابات سال ‪ 84‬با محوریت شورای هماهنگی‬ ‫فعالی�ت م ی کردند و جلس�ات متع�ددی برگزار‬ ‫م ی کردند اما در انتخابات سال ‪ 92‬پدیده جدیدی‬ ‫اتفاق افتاد و ان تش�کیل ائتالف سه نفره بود که‬ ‫اتفاقا نامزدهای مهمی هم در ان حضور داشتند‪.‬‬ ‫ائتالفی که تش�کیل ش�د‪ ،‬هیچ حزب و گروهی‬ ‫در ان دخیل نبود؛ هر س�ه نامزد بر س�ر یک میز‬ ‫نشستند و به نتیجه رسیدند‪ .‬شما قبل از اعالم‬ ‫رسمی ائتالف‪ ،‬از تشکیل ان اطالع داشتید؟‬ ‫ب ی خبر نبودم‪.‬‬ ‫در همان برهه‪ ،‬موافق تشکیل ائتالف بودید؟‬ ‫ان را منتج به نتیج��ه نم ی دانس��تم؛ کما اینکه‬ ‫همی ن طور هم شد‪.‬‬ ‫احم�د توکلی ک�ه تجرب�ه حض�ور در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری را دارد براساس چه چش م اندازی‬ ‫فکر م ی کرد که ائتالف به نتیجه نم ی رسد؟‬ ‫اختالف سلیقه اصولگرایان زیاد است؛ همان طور‬ ‫که در میان اصالح طلبان این گونه اس��ت‪ .‬گاهی س�لایق‬ ‫بر عقاید غلبه م ی کند‪ .‬باتوجه به س��وابق کاری‪ ،‬احس��اس‬ ‫م ی کردم که احتماال به نتیجه نم ی رسد‪.‬‬ ‫م ی توان گفت که اقای حداد بخشی از فاکتورها‬ ‫را پوشش م ی داد‪ ،‬اقای والیتی گروهی را پوشش‬ ‫م ی داد و اق�ای قالیباف هم م ی توانس�ت نظرات‬ ‫اصولگرایان تحولخواه را براورده کند‪ ،‬قطعا اقای‬ ‫والیتی در میان سنت ی ها یک س�ر و گردن باالتر‬ ‫از اعضای ائتالف پن ج نفره بود‪ ،‬اقای قالیباف رای‬ ‫قابل توجهی داشت و اقای حداد هم م ی توانست‬ ‫نماینده یک گفتمان باش�د‪ .‬چرا بدن�ه‪ ،‬ائتالف را‬ ‫پس زد و ان را قبول نکرد؟‬ ‫اگر دق��ت م ی کردی��د‪ ،‬از همان ابت��دا حرف های‬ ‫ضدو نقیضی از درون ائتالف بیرون م ی امد؛ گاهی تلویحا یا‬ ‫ ‬ ‫تصریحا یکدیگر را تکذیب م ی کردند و همین باعث م ی شد‬ ‫که برخی از مردم این ائتالف را جدی نبینند‪ .‬البته برخی هم‬ ‫امیدوارانه به ائتالف نگاه م ی کردند اما در عین حال نگران‬ ‫بودند‪ .‬زمانی که تفرق شان قطعی ش��د‪ ،‬فقط اقای حداد به‬ ‫عهد خود وفا کرد و ای��ن تفرق‪ ،‬به یک نقط��ه منفی ب رای‬ ‫اصولگرایان تبدیل شد‪ .‬مقایسه مجموع ارای اصولگرایان با‬ ‫ارای اقای روحانی که برنده انتخابات شد‪ ،‬مقایسه اشتباهی‬ ‫اس��ت‪ .‬اگر این تفرق رخ نم ی داد‪ ،‬ممکن بود صحنه تغییر‬ ‫کند؛ چراکه با وجود ای��ن تفرق‪ ،‬اقای روحان��ی فقط اندکی‬ ‫بیش از نصاب الزم رای اورد‪ .‬در نتیج��ه اگر این تفرق نبود‬ ‫و اصولگرایان ب راس��اس عقالنیت رفتار م ی کردند‪ ،‬رای شان‬ ‫باالتر م ی رفت‪ .‬وقتی اینها ائتالف کردند که یک نفر بماند‬ ‫اما همگی در صحنه ماندند‪ ،‬نشان داد که اینها یا به عهد خود‬ ‫پایبند نیستند یا به نتیجه طبیعی تفرق توجه ندارند‪ .‬بناب راین‬ ‫کس��انی که ادعای اصولگرایی م ی کنند و ائتالف ش��ان در‬ ‫ابتدای کار به نتیجه نم ی رسد‪ ،‬ممکن است در اداره کشور نیز‬ ‫دچار تنازع شوند و کش��ور به درستی اداره نشود‪ .‬این مساله‪،‬‬ ‫به یک امتیاز منفی ب رای اصولگرایان تبدیل شد و رای تمام‬ ‫انها را کاهش داد‪.‬‬ ‫این طور که شما م ی گویید‪ ،‬این ائتالف با ائتالف‬ ‫سال ‪ 84‬بسیار متفاوت بود‪ .‬شباهت هم داشتند؟‬ ‫از جهاتی ش��بیه بودند‪ .‬مثال انج��ا هم فقط من‬ ‫انصراف دادم و دیگ��ران انص��راف ندادند ی��ا در انجا اقای‬ ‫احمدی نژاد عهدشکنی کرد و در اینجا هم عهدشکنی شد‪.‬‬ ‫چرا پ�س از انتخاب�ات ‪ 76‬تاکن�ون‪ ،‬اصولگرایان‬ ‫نتوانس�ته اند در خص�وص انتخاب�ات‬ ‫ریاست جمهوری به تفاهم برسند؟‬ ‫مشکل اینجاس��ت که افراد داوطلب این جریان‪،‬‬ ‫تقریبا هم وزن تلقی م ی شوند و شاخص نیستند‪.‬‬ ‫شاید هم همه شاخص هستند‪.‬‬ ‫همه خودش��ان را ش��اخص تلق��ی م ی کنند‪ ،‬اما‬ ‫واقعیت این است که ش��اخص در بی ن شان کم است‪ .‬چون‬ ‫تقریبا هم وزن هس��تند‪ ،‬هر کدام منتظر هستند که دیگری‬ ‫کنار برود‪ .‬وجه دیگر این اس��ت که هم��ه ارزیابی دقیقی از‬ ‫مشکالت حکومت داری ندارند؛ همه این افراد به مشکالت‬ ‫حکومت داری واقف نیستند‪ .‬خیال م ی کنند که از پس این‬ ‫کار برم ی ایند اما واضح است که از پس این کار برنم ی ایند؛‬ ‫چرا که کارهای بزرگ به انها س��پرده نشده است‪ .‬اط رافیانی‬ ‫که فرد را دوره م ی کنند‪ ،‬به او م ی گویند تو کسی هستی که‬ ‫مثل تو وجود ندارد و او باورش م ی ش��ود که م ی تواند بهتر از‬ ‫دیگران کش��ور را اداره کند‪ .‬اینطور نیست که همه به خاطر‬ ‫خودخواهی و جاه طلبی این کار را انجام دهند بلکه ب رایشان‬ ‫توهم ایجاد م ی شود‪ .‬البته ضعف در شخصیت موجب توهم‬ ‫م ی شود اما این توهم از سنخ جاه طلبی نیست و ب رای شان‬ ‫این تصور ایجاد م ی ش��ود ک��ه م ی توانند بهت��ر از دیگران‬ ‫کش��ور را اداره کنند‪ .‬چون به قواعد عقلی تن نم ی دهند‪ ،‬تا‬ ‫اخر م ی ایس��تند؛ قواعد عقلی اقتضا م ی کن��د که وقتی دو‬ ‫نفر همفکر با هم رقابت م ی کنند‪ ،‬رقی��ب مقابل را تقویت‬ ‫م ی کنند‪ .‬بناب راین باید گذشت کنند تا بتوانند کشور را اداره‬ ‫کنند‪ .‬کسی که بیشتر احس��اس مادری م ی کند‪ ،‬راحت تر از‬ ‫این مسند چشم پوشی م ی کند‪.‬‬ ‫تصمیمات��ش توضیح نم ی دهد یا توضی��ح کمی م ی دهد‪،‬‬ ‫معلوم بود که اگر تصمیم این باش��د که اقای هاش��می رد‬ ‫ش��ود و اقای جلیلی‪ ،‬اقای غرضی و حتی اقای حداد تایید‬ ‫شوند‪ ،‬حتما قس��متی از سیستم اش��کال دارد‪ .‬حتی اگر به‬ ‫خاطر بیماری اقای هاش��می چنین تصمیمی گرفته شده‬ ‫باشد‪ ،‬باید با صراحت تمام بیان م ی شد‪ .‬البته همان طور که‬ ‫گفتم‪ ،‬من مصلحت نم ی دانستم که اقای هاشمی با این سن‬ ‫و وضع جسمی نامزد ش��ود و فکر م ی کنم که نم ی توانست‬ ‫این مسئولیت را برعهده داشته باشد؛ هرچند انسان باهوش‬ ‫و باتجربه ای اس��ت‪ .‬اما وقتی عده ای تایید م ی شوند که در‬ ‫نظر افکار عموم��ی با وضعیت حال حاضر اقای هاش��می‬ ‫هم قابل قیاس نیستند و ش��ورای نگهبان هم در خصوص‬ ‫تصمیم خود توضیح نم ی دهد‪ ،‬ابهام ایجاد می ش��ود‪ .‬این‬ ‫ب رای من مهم بود که چنین اتفاق��ی رخ ندهد که منجر به‬ ‫زیرسوال رفتن ش��ورای نگهبان ش��ود و اینگونه تلقی شود‬ ‫که تصمیم سیاس ی کارانه گرفته شده و نه واقعی‪ .‬متاسفانه‬ ‫این تلقی ایجاد ش��د‪ .‬زمانی که صالحیت اقای هاش��می‬ ‫تایید نش��د‪ ،‬باز هم تالش کردم که ایشان موضع زیبنده ای‬ ‫بگیرند که الحمدهلل موضع بس��یار خوب��ی گرفتند و من از‬ ‫ایشان تشکر کردم که شان خودش��ان را حفظ کردند‪ .‬به هر‬ ‫حال شناسنامه اقای هاشمی و شناسنامه انقالب با هم مهر‬ ‫خورده است‪ .‬در خصوص اینکه چرا ایشان وارد میدان شدند‪،‬‬ ‫تفاس��یر متفاوتی وجود دارد اما من فکر نم ی کنم که ایشان‬ ‫به میدان امد تا تایید نشود‪ .‬برخی م ی گویند ایشان به میدان‬ ‫امد تا زمینه ب رای اقای روحانی فراهم شود اما من اعتقاد ندارم‬ ‫که نیازی بود ایش��ان چنین هزینه ای کند و به جایی برسد‬ ‫که صالحیتش تایید نشود و اقای روحانی بهره اش را ببرند‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم ایش��ان به طور طبیعی و با نظر مشاورانی‬ ‫که در اط راف خ��ود دارند‪ ،‬تصمیم گرفتند ب��ه میدان بیایند‬ ‫و نامزد شوند‪.‬‬ ‫این اش��تباه اقای هاش��می بود و نبای��د م ی امد‪.‬‬ ‫من تالش کردم که ایش��ان نامزد نش��ود و حوادث تلخی را‬ ‫هم پی ش بینی م ی کردم‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬س��ن ایش��ان ب رای‬ ‫کارهای سخت اقتضا نم ی کند؛ یعنی اگر من خودم را ب رای‬ ‫کارهای سخت نامزد نم ی کنم‪ ،‬این مساله چند ب رابر بیشتر در‬ ‫خصوص ایشان صدق م ی کند‪ .‬حرمت اقای هاشمی شکسته‬ ‫م ی شد و بیشتر از این لطمه م ی خوردند که من این را ب رای‬ ‫کشور مناس��ب نم ی دانستم؛ چراکه ایش��ان از سرمایه های‬ ‫ماست و البته مثل تمام سیاستمداران دیگرمان‪ ،‬اشکاالتی‬ ‫هم دارد‪ .‬اما در عین حال خدماتی دارد که حیف است ضایع‬ ‫بشود‪ .‬بعد از اینکه اقای هاشمی نامزد شدند‪ ،‬من تالش کردم‬ ‫که تایید صالحیت ش��وند؛ چراکه عدم تایید ایشان و برخی‬ ‫دیگر‪ ،‬سوال ب رانگیز بود و متاسفانه این سوال ب رانگیخته شد‪.‬‬ ‫مش��روعیت نظامی مثل نظام جمهوری اسالمی که خون‬ ‫ادم های پاکی پای ان ریخته ش��ده‪ ،‬دس��تاوردی نیست که‬ ‫ادم بتواند ب هراحتی‪ ،‬صدمه دیدن ان را تحمل کند‪ .‬هر فعلی‬ ‫که حکومت درباره ان تصمیم م ی گیرد و مردم درخصوص‬ ‫ان توجیه نیس��تند‪ ،‬از مش��روعیت حکومت ک��م م ی کند‪.‬‬ ‫چون سیاست تاریخی ش��ورای نگهبان این است که ب رای‬ ‫بله؛ پیام دوم را مس��تقیم دادم‪ .‬مث��ل یک ب رادر‬ ‫دلسوز عرض کردم که زیبنده شما این است که ولو اگر نظر‬ ‫شورای نگهبان را قبول ندارید‪ ،‬تمکین به قانون را به دیگران‬ ‫یاد بدهید‪.‬‬ ‫اینط�ور که ش�ما م ی گویید‪ ،‬فعال ش�اهد همین‬ ‫وضعیت هستیم؛ چون چهره های اصولگرا همان‬ ‫ها هستند و شرایط هم ثابت است‪.‬‬ ‫تا زمانی که حزب نداشته باش��یم و قرار باشد که‬ ‫شخصی ت ها تصمیم بگیرند‪ ،‬شرایط به همین شکل پیش‬ ‫خواهد رفت‪.‬‬ ‫در دو‪ ،‬س�ه هفته منتهی به انتخاب�ات‪ ،‬اتفاقات‬ ‫ی رخ داد که بدون شک در نتیجه ارا هم موثر‬ ‫مهم ‬ ‫بود‪ .‬یکی از این مس�ائل‪ ،‬ورود اقای هاش�می به‬ ‫عرصه انتخابات بود‪ .‬شما در انتخابات سال ‪72‬‬ ‫رقیب انتخاباتی ایشان بودید و سنت این است‬ ‫که رقبا شناخت دقیقی از یکدیگر داشته باشند‪.‬‬ ‫با شناختی که از ایش�ان دارید‪ ،‬فکر م ی کنید چرا‬ ‫اقای هاشمی امد؟‬ ‫در خصوص ش�ورای نگهبان چط�ور؟ با اعضای‬ ‫خاصی از شورا صحبت کردید؟‬ ‫باالخره یک کارهایی کردم‪.‬‬ ‫شما م ی گویید که اقای هاشمی بر اثر مشورت‬ ‫امدند و تصمیم شخصی خودش�ان نبود‪ .‬اما تصمیم‬ ‫دقیقه نودی اقای هاشمی بر تحوالت سیاسی بسیار‬ ‫موثر بود؛ همان طور که در سال ‪ 84‬چنین اتفاقی افتاد‪.‬‬ ‫برخی م ی گویند اقای هاشمی تصمیم خود را به دقیقه‬ ‫‪ 90‬موکول کرد که اصولگرایان متحد نشوند و اگر قرار‬ ‫است رقابتی باشد‪ ،‬این رقابت با تکثر باشد؛ نه با یک‬ ‫مصداق واحد‪ .‬این تحلیل درستی است؟‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫باتوجه به س��وابق اقای هاشمی م ی تواند درست‬ ‫نام�زدی اق�ای هاش�می چق�در در شکس�ت‬ ‫اصولگرایان موثر بود؟ احس�اس م ی شود که به‬ ‫لحاظ روانی‪ ،‬شوکی به اصولگرایان وارد شد‪.‬‬ ‫همیش�ه این مس�اله درباره اقای هاشمی گفته‬ ‫م ی شود که درست است رای ایشان باالست‪ ،‬اما‬ ‫درصد ارای منفی ایشان هم زیاد است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬حساس��یت نس��بت به ایشان ش��دید است؛‬ ‫چ��ه عالقه مندی و چ��ه مخالفت‪ .‬اقای هاش��می س��ابقه‬ ‫طوالن ی مدت اجرایی داش��ت و قابل ارزیابی ب��ود اما اقای‬ ‫روحانی اینطور نبود‪ .‬در نتیجه مخالفت های ش��دیدی که‬ ‫نسبت به ایش��ان وجود دارد‪ ،‬سبب م ی شد که کارنامه اش را‬ ‫حالجی کنند و راحت تر م ی توانستند احساسات را ب رانگیخته‬ ‫کنند که ارا جابه جا ش��ود‪ .‬باتوجه به تمام این مس��ائلی که‬ ‫پیش امد و اقای روحانی س��ر م��رزی برنده ش��د‪ ،‬احتمال‬ ‫عدم پیروزی اقای هاشمی وجود داشت‪.‬‬ ‫اتفاق قابل توجه دیگری که بر ارای اصولگرایان‬ ‫تاثیر گذاشت‪ ،‬نامزدی اقای جلیلی بود‪ .‬پایداری ها‬ ‫م ی گفتند که تکلیف بر نتیجه مقدم است‪ .‬اقای‬ ‫جلیلی هم همین احساس را داشت؟‬ ‫من ایش��ان را بعد از انتخابات مالقات نکردم اما‬ ‫اشتباه سیاسی بزرگی را مرتکب شدند‪ .‬این حرف که تکلیف‬ ‫بر نتیجه مقدم است‪ ،‬در امور اجتماعی قابل خدشه است‪ .‬در‬ ‫امر به معروف و نهی از منکر بنا به حدس نتیجه‪ ،‬تکلیف بر‬ ‫شما بار م ی شود؛ یعنی اگر به لحاظ عقلی احتمال اثر بدهید‪،‬‬ ‫تکلیف پیدا م ی ش��ود‪ .‬اما اگر بدانید که نتیجه منفی است‪،‬‬ ‫وظیفه دارید س��کوت کنید‪ .‬بناب راین اگ��ر من فکر م ی کنم‬ ‫تکلیف دارم کسی را ب رای ریاست جمهوری انتخاب کنم که‬ ‫خیال م ی کنم نمره او بیست است‪ ،‬ولو اینکه م ی داند نتیجه‬ ‫را به هم م ی زند و به اندازه دوازده هم رای نم ی اورد‪ ،‬تکلیفی‬ ‫ب رای امدن ندارد‪ .‬کسانی که اینطور فکر م ی کردند‪ ،‬مثال به‬ ‫اقای والیتی نمره هش��ت نم ی دادند یا به اق��ای حداد نمره‬ ‫تجدیدی نم ی دادند؛ مثال به اقای حداد نمره چهارده م ی دادند‬ ‫و اقای جلیلی را بیست م ی دانستند‪ .‬اگر فرد بداند با به می دان‬ ‫امدن او‪ ،‬کسی که نمره اش هشت است پیروز م ی شود‪ ،‬اصال‬ ‫تکلیف پیدا نم ی کند‪ .‬انها دچار اش��تباهات مبنایی هستند‬ ‫و جمع انها از تجربه کافی سیاس��ی برخوردار نیست‪ .‬انها‬ ‫صحنه را به ضرر اصولگرایان رقم زدند‪.‬‬ ‫باالخره جبهه پایداری بعد از امدن اقای جلیلی از‬ ‫ایشان حمایت کرد‪ .‬این احساس در اقای جلیلی‬ ‫هم بود یا فقط جبهه پایداری چنین احساس�ی‬ ‫داشت؟‬ ‫نم ی دانم‪ .‬اقای جلیلی فرد محترم و با شخصیتی‬ ‫اس��ت اما این کار ایش��ان را اش��تباه تاریخی م ی دانم‪ .‬فکر‬ ‫م ی کنم مشاوران اقای جلیلی ایش��ان را قانع کردند که وارد‬ ‫صحنه شوند‪.‬‬ ‫اق�ای جلیلی ب�رای پی�روزی امده بود ی�ا صرفا‬ ‫تکلیف�ی ب�رای حض�ور در انتخابات احس�اس‬ ‫کرده بود؟‬ ‫قابل جمع است اما عل ی القاعده دومی محتمل تر‬ ‫است و فکر م ی کنم بیشتر حضور در انتخابات ب رای ایشان‬ ‫مهم بود‪ .‬ایشان م ی توانست حدس بزند که در انتخابات پیروز‬ ‫نم ی شود اما باید مقدم تر از این به مساله نگاه کرد‪ .‬همان طور‬ ‫که گفتم برخی در ارزیابی کار یا ارزیابی خودشان دچار خطا‬ ‫م ی ش��وند؛ برخی هم در هر دو دچار اشتباه م ی شوند‪ .‬اقای‬ ‫جلیلی نه تنها از تجربه کافی برخوردار نبود بلکه تجربه الزم‬ ‫را هم نداشت؛ چراکه سوابق ایشان در مسئولی ت های اجرایی‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در تقسیم بندی های سیاسی‪ ،‬شورای نگهبان در‬ ‫صف اصولگرایان تلقی م ی شود؛ در حال ی که چه خوشحال‬ ‫شویم و چه ناراحت‪ ،‬این دو با یکدیگر ارتباط ارگانیک ندارند‪.‬‬ ‫احساس عمومی این بود که اقای هاشمی مظلوم واقع شده‬ ‫و این همان مساله ای اس��ت که من هم م ی خواستم اتفاق‬ ‫نیفتد؛ چراکه مردم ای��ران به طور تاریخ��ی طرفدار مظلوم‬ ‫هستند؛ اگر بدانند کسی مظلوم واقع شده نسبت به او تعلق‬ ‫خاطر پی دا م ی کنند‪ .‬این مساله از فرهنگ غنی شیعی نشات‬ ‫ی هاش��می؛ در جابه جا کردن‬ ‫ردصالحی��ت اق��ا ‬ ‫جریانی رای‪ .‬چون اگر ایشان تایید م ی شد‪ ،‬نقدهایی که وارد‬ ‫م ی شد به قدری جدی بود که انتخابات به این شکل پیش‬ ‫نم ی رفت‪ .‬اینطور نیست که اگر اقای هاشمی م ی امد حتما‬ ‫پیروز م ی شد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اگر من ب�ا پیش�ینه ای ک�ه در نق�د اقای‬ ‫احمدی ن�ژاد داش�تم نام�زد انتخاب�ات‬ ‫بودم‪ ،‬اقای روحان�ی در برابر نقد های من‬ ‫کم می اورد‪ .‬چون من زمانی انتقاد را شروع‬ ‫کرده بودم که اق�ای روحانی هنوز نقدها را‬ ‫شروع نکرده بود و سکوت می کرد‪.‬‬ ‫کانالی بین ش�ما و اقای هاش�می وجود دارد که‬ ‫م ی گویی�د به ایش�ان پی�ام دادید؟ یعن�ی پیام‬ ‫مستقیم م ی دادید؟‬ ‫م ی گیرد و به نظرم در نتیجه انتخابات تاثیر گذاشت‪.‬‬ ‫نامزدی ش�ان بیش�تر موثر بود ی�ا ردصالحیت‬ ‫ایشان؟‬ ‫‪127‬‬ ‫نبود و باالترین مسئولیت اجرایی ایش��ان در واقع یک کار‬ ‫ستادی بود‪ .‬اقای جلیلی معاون وزیر خارجه بود اما اصال کل‬ ‫وزارت خارجه کار اجرایی انجام نم ی دهند‪ .‬البته این اش��تباه‬ ‫تاریخی‪ ،‬از احترام من به ش��خصیت محترم و فداکار اقای‬ ‫جلیلی که دارای اعتقادات بس��یار محکم و اصولی هستند‬ ‫کم نم ی کند‪.‬‬ ‫در تحلیل شرایط اصولگرایان‪ ،‬م ی توان گفت که‬ ‫با امدن اقای جلیلی‪ ،‬ایشان به قطب مقابل اقای‬ ‫روحانی تبدیل شد‪ .‬ایا این حرف درستی است که‬ ‫مردم به خاطر پیروز نشدن اقای جلیلی‪ ،‬به اقای‬ ‫روحانی رای دادند؟‬ ‫رفت��ار جبهه پای��داری به گونه ای اس��ت که نفی‬ ‫در ان از اثبات شدیدتر اس��ت؛ یعنی روحیه «نحن ابناءاهلل»‬ ‫در رفتارشان دیده م ی ش��ود‪ .‬این رفتار غیر از اینکه اسالمی‬ ‫نیس��ت‪ ،‬باعث رماندن ش��دید م ی ش��ود‪ .‬چون نفی در ان‬ ‫شدید است و م ی گوید ما نورچشم ی های خدا هستیم‪ .‬البته‬ ‫هی چ کدام از این اقایان تفوه به این کالم نم ی کنند اما اینکه‬ ‫بر تخطئه دیگران و اثبات خود اصرار دارند و گویی اسالم در‬ ‫شکل ناب نزد انهاست و نزد دیگران وجود ندارد‪ ،‬این صفت‬ ‫رماننده است‪ .‬ممکن اس��ت برخی از انها در دل خود چنین‬ ‫احساسی نداشته باش��ند اما خودشان را بسیار مسلمان تر از‬ ‫دیگران م ی دانند‪ .‬این مساله باعث م ی ش��ود که دیگران از‬ ‫اینکه مسلمان شناخته نشوند‪ ،‬رنج بب رند‪.‬‬ ‫بع�د از اعلام صالحی ت ه�ا‪ ،‬ائتالف س�ه نفره‬ ‫ادامه پی�دا کرد که البته ب�ا ورود اق�ای جلیلی‪ ،‬به یک‬ ‫مجموعه چهار نفره تبدیل شد‪ .‬واقعا اگر اقای والیتی‬ ‫و جلیلی کنار م ی رفتند‪ ،‬ش�انس اق�ای قالیباف خیلی‬ ‫باال م ی رفت؟‬ ‫بله‪ .‬اینطور نیس��ت که بگوییم هم��ه ارای اقای‬ ‫والیتی و اقای جلیلی وارد سبد اقای قالیباف م ی شد؛ چون در‬ ‫میان انها افرادی بودند که از فرد خاصی حمایت م ی کردند‪.‬‬ ‫منظور من دسته ای از مردم دیگری هستند که احتماال پای‬ ‫صندوق ها نیامدند؛ چون اصالح طلبان را دوست نداشتند و‬ ‫از این تفرق هم متنفر بودند‪ .‬دس��ته ای از مردم هم ائتالف‬ ‫را نش��انه عقالنیت م ی دانس��تند و به این سمت م ی امدند‪.‬‬ ‫تالش زیادی کردم که اقای هاش�می‬ ‫تایید صالحیت شوند‬ ‫من احتمال م ی دادم که هاشمی‬ ‫نتواند با قاطعیت برنده انتخابات شود‬ ‫‪128‬‬ ‫اکثر کسانی که با دولت کار می کنند‬ ‫نه اصالح طلبانی هستند که با نظام کل‬ ‫کل داشته باشند و ساختارشکن باشند و‬ ‫نه سنتی و اصولگرا هستند‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫رویدادها‬ ‫اقای جلیلی فرد محترم و باشخصیتی‬ ‫است اما نامزدشدن او را اشتباه تاریخی‬ ‫م ی دانم‬ ‫بناب راین ممکن بود که سرنوشت انتخابات کامال تغییر کند‪.‬‬ ‫ی دارد‪.‬‬ ‫اقای روحانی سر مرز نصاب رای اورد و این پیام مهم ‬ ‫یعنی انتخابات به دور دوم م ی رفت یا در دور اول‬ ‫کار تمام م ی شد؟‬ ‫من نم ی دانم ولی قطعا فضا تغییر م ی کرد‪ .‬کافی‬ ‫بود اقای روحانی چند ده هزار رای کمتر بیاورد‪.‬‬ ‫ح�رف و حدیث های دیگ�ری هم بود‪ .‬چ�را اقای‬ ‫والیتی کنار نرفت؟ م ی گویند اقای جلیلی ش�رط‬ ‫کرده بود ک�ه اگر اق�ای والیت�ی کنار ب�رود‪ ،‬من‬ ‫انصراف م ی ده�م یا بالعکس‪ .‬برخ�ی م ی گویند‬ ‫اقای ناطق با اقای والیتی تماس گرفت و ایشان‬ ‫را ترغی�ب کرد ک�ه در صحنه بمان�د‪ .‬برخی هم‬ ‫م ی گویند که اق�ای والیتی تص�ور م ی کرد پیروز‬ ‫انتخابات است‪ .‬کدام یک را به واقعیت نزدیک تر‬ ‫م ی دانید؟‬ ‫در اینگون��ه مواقع‪ ،‬طلب ه ه��ا م ی گویند که احوط‬ ‫جمع است‪(.‬خنده) همه این مسائل م ی تواند موثر بوده باشد‪.‬‬ ‫در خصوص اقای قالیباف هم این مس�اله وجود‬ ‫دارد ک�ه ایش�ان در دو دوره ای ک�ه در انتخابات‬ ‫شرکت کردند‪ ،‬در تمام نظرس�نج ی ها وضعیت‬ ‫خوبی داش�تند اما با نزدیک ش�دن به انتخابات‬ ‫رای شان کاهش پیدا م ی کند‪ .‬علت چیست؟‬ ‫چون در ای ران حزب وجود ندارد‪ ،‬بس��یاری از مردم‬ ‫در لحظ��ات اخر تصمی��م م ی گیرن��د‪ .‬من این ح��رف را از‬ ‫جامع ه شناسان ش��نیده ام و تجربه شخصی من هم همین‬ ‫را م ی گوید‪ .‬در انتخابات س��ال ‪ 72‬که من با اقای هاشمی‬ ‫رقابت م ی کردم‪ ،‬در یک هفته اخر رش��د قب ل توجهی در ارا‬ ‫داشتم و چهار میلیون رای اوردم‪ .‬در روزهای اخر تعداد زیادی‬ ‫ستاد مردم ی ب رای من زده شد و ما نم ی توانستیم پاسخگو‬ ‫باشیم‪ .‬در سال ‪ 80‬هم این اتفاق افتاد؛ اما با شیب مالیم تر‪ .‬در‬ ‫روزهای اخر‪ ،‬رای من با شیب مالیمی باال رفت‪ .‬مناظره هایی‬ ‫که در این دوره وجود داشت‪ ،‬بسیار موثر بود‪ .‬اگر به این مساله‬ ‫دقت کنیم که اقای روحانی ب��ا فاصله کمی از نصاب پیروز‬ ‫شده اس��ت‪ ،‬م ی توان گفت که یک حادثه در مناظره ها ارای‬ ‫زیادی را جابه جا کرد؛ انجا که ایش��ان گفت من س��رهنگ‬ ‫نیستم‪ ،‬من حقوقدانم‪.‬‬ ‫اما در هر صورت مورد اقای قالیباف بسیار جالب‬ ‫است‪ .‬ایشان در نظرس�نج ی های ابتدایی هر دو‬ ‫انتخابات وضعیت مساعدی داشتند اما در پایان‬ ‫نتوانستند پیروز شوند‪ .‬البته نظرسنج ی های این‬ ‫دوره‪ ،‬رای اق�ای قالیباف را با ف�رض عدم حضور‬ ‫اقای هاشمی و اقای خاتمی مشخص کرده بود‪.‬‬ ‫پدیده رای نیاوردن اقای قالیباف مس�اله مهم ی ‬ ‫است‪.‬‬ ‫نبای��د دنبال ی��ک رفت��ار واحد گش��ت‪ .‬مثال در‬ ‫انتخابات س��ال ‪ 84‬اصرار بر این راهب��رد تبلیغاتی که من‬ ‫چیزی غیر از حزب الله ی ها هستم‪ ،‬ب رای اقای قالیباف مضر‬ ‫بود‪ .‬اگر اقای قالیباف بر مشی «صندلی داغ» باقی م ی ماند‪،‬‬ ‫از نظر تبلیغاتی موفق تر بود‪ .‬البته مطمئن نیستم چه اتفاقی‬ ‫م ی افتاد اما احتمال م ی دهم ایشان در دور دوم انتخابات رقیب‬ ‫اقای هاشمی م ی شد‪ .‬بخش��ی از پایگاه رای اقای قالیباف‪،‬‬ ‫اجتماعی بود و بخش دیگر اعتقادی؛ ام��ا راهبرد تبلیغاتی‬ ‫ایشان به طور واضح به سمت پایگاه اجتماع ی اش متمایل بود‬ ‫نه پایگاه اعتقادی‪ .‬بدین ترتیب از رای جمع کثیری از موثرین‬ ‫در انتخابات که بچه حزب الله ی ها هستند‪ ،‬محروم شد‪.‬‬ ‫در انتخابات ‪ 92‬چطور؟ م ی گوین�د که کار اقای‬ ‫قالیباف در مناظره ها خراب شد و الزم نبود ایشان‬ ‫ماجرای کوی دانشگاه را باز کند‪.‬‬ ‫باز هم معتقد نیس��تم ک��ه تاثیر واحد داش��ت؛‬ ‫م ی گویم همه اینها تاثیر منفی داشت‪ .‬اگر کسی خاستگاه‬ ‫واقعی خودش را تثبیت کند‪ ،‬از نظر مردم قابل اتکاتر است و‬ ‫نم ی گویند امده رای جمع کند‪.‬‬ ‫در نهایت چه شد که اقای روحانی رئی س جمهور‬ ‫شد؟‬ ‫اقای احمدی نژاد در سال اخر صدارتش نسبت به‬ ‫گذشته خود به سرعت افول کرد‪ .‬اقای احمدی نژاد منتسب به‬ ‫اصولگرایان بود؛ هر چند نه او خودش را اصولگرا م ی دانست‬ ‫و نه من او را اصولگرا م ی دانستم‪ .‬مردم هم حق داشتند که‬ ‫او را در این اردوگاه ببینند‪ .‬در نتیجه رقبای اصولگرایان وضع‬ ‫بهتری پیدا کردند؛ یعنی عملی که به احمدی نژاد نس��بت‬ ‫داده م ی ش��د‪ ،‬به همه اصولگرایان تسری داده م ی شد‪ .‬اقای‬ ‫روحانی ه��م راهبرد خود را نق��د احمدی نژاد ق��رار داده بود‪.‬‬ ‫نقدهایی که خیلی هم واضح بود؛ مثل عهدشکنی‪ ،‬راست‬ ‫یربط دور خود جمع کردن و قانون شکنی‪.‬‬ ‫نگفتن‪ ،‬ادم های ب ‬ ‫روی نقاطی دست گذاشت که همه مردم نسبت به ان حس‬ ‫داشتند‪ .‬اصالح طلبان هم یک رفتار عقالیی نشان دادند و ان‬ ‫این بود که ائتالف کردند‪ .‬در حال ی که اصولگرایان نشان داد‬ ‫که یکدیگر را قبول ندارند و در انتخاباتی که م ی دانند ممکن‬ ‫است شکست بخورند با یکدیگر رقابت م ی کنند‪ .‬ببینید اگر‬ ‫رئی س جمهور م ی شدند با هم چه کار م ی کردند‪ .‬کسانی که‬ ‫در کسب قدرت عقالنیت به خرج نم ی دهند‪ ،‬در حفظ قدرت‬ ‫به طریق اولی عقالنیت نخواهند داشت‪.‬‬ ‫اگر از زاوی�ه دیگری ن�گاه کنیم‪ ،‬اق�ای روحانی‬ ‫منتقد وض�ع موجود ب�ود؛ همانطور که ش�ما در‬ ‫انتخابات ‪ 72‬منتقد وضع موجود بودید و ارای تان‬ ‫رش�د کرد‪ .‬در این انتخابات مثال اقای حدادعادل‬ ‫نم ی توانس�ت چندان منتقد وضع موجود باشد‪.‬‬ ‫اقای والیتی و اقای قالیباف هم به دلیل اصولگرا‬ ‫بودن و اینکه احمدی نژاد منتسب به این جریان‬ ‫بود‪ ،‬نم ی توانس�تند خود را منتق�د وضع موجود‬ ‫نشان دهند؛ چراکه اقای احمدی نژاد منتسب به‬ ‫اصولگرایان بود‪.‬‬ ‫بله؛ تصویر سیاس��تمداران در طول زمان ساخته‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬البته هر چ��ه زم��ان تصمیم گی��ری انتخاباتی‬ ‫نزدیک تر م ی ش��ود‪ ،‬تاثیر رفتارها بیش��تر م ی شود‪ .‬ولی اگر‬ ‫من با پیش��ینه ای که در نقد اقای احمدی نژاد داشتم نامزد‬ ‫انتخابات ب��ودم‪ ،‬اقای روحان��ی در ب رابر نقد ه��ای من کم‬ ‫م ی اورد‪ .‬چون من زمانی انتقاد را ش��روع کرده بودم که اقای‬ ‫روحانی هنوز شروع نکرده بود و سکوت م ی کرد‪ .‬سیاستمداری‬ ‫که م ی خواهد رئی س جمهور ش��ود‪ ،‬نباید س��ابقه ای در نقد‬ ‫داشته باشد؟ فرضا اگر اقای حداد س��ابقه من را در نقد اقای‬ ‫احمدی نژاد داشت‪ ،‬اقای روحانی در ب رابر او کم م ی اورد‪ .‬چون‬ ‫این نامزدها کارنامه قابل دفاعی در نقد احمدی نژاد نداشتند‪،‬‬ ‫موضع گیری شان در نقد احمدی نژاد دیگر فایده ای نداشت‪.‬‬ ‫شاید هم طبیعی دیده نم ی شد‪.‬‬ ‫انتخاباتی تلقی م ی ش��د‪ .‬اما ب��رای اقای روحانی‬ ‫کمتر انتخاباتی تلقی م ی ش��د؛ چراکه ایش��ان منتسب به‬ ‫گروهی بود که به لحاظ تقسیم بندی سیاسی مخالف دولت‬ ‫به ش��مار م ی رفت و حاال تشخیص داده اس��ت که در این‬ ‫شرایط اظهار نظر کند‪.‬‬ ‫ش�اید دلیل شکس�ت اصولگرایان ای�ن بود که‬ ‫همیش�ه منتقد وضع موجود برنده م ی ش�ود‪ .‬به‬ ‫نظر م ی رس�د اصولگرایانی ک�ه در میدان بودند‪،‬‬ ‫نم ی توانس�تند خودش�ان را منتقد وضع موجود‬ ‫نشان دهند‪.‬‬ ‫کامال درست است‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال اقای روحانی رئی س جمهور شد و‬ ‫در زمان تشکیل کابینه شما از افرادی بودید که‬ ‫مخالفت جدی با ایشان نکردید‪.‬‬ ‫در دفاع از کلیات کابینه نطق کردم‪.‬‬ ‫حتی ای�ن رفت�ار سیاس�ی را ه�م داش�تید‪ .‬در‬ ‫خصوص ترکی�ب کابینه‪ ،‬ه�ر جریان�ی تحلیل‬ ‫خاصی دارد‪ .‬از نگاه ش�ما کابینه ای که تش�کیل‬ ‫شد اصالح طلب است یا اصولگرا؟‬ ‫الح طلبان هس��تند که انتس��اب به‬ ‫طیفی از اص ‬ ‫کارگزاران در کارنامه انها پررنگ تر است و فکر م ی کنم اقای‬ ‫روحانی اینها را مصداق اعتدال م ی داند‪ .‬اینها نه اصالح طلبانی‬ ‫هستند که با نظام کل کل داشته باشند و ساختارشکن باشند‬ ‫و نه سنتی و اصولگرا هستند؛ مدرن به نظر م ی رسند‪ .‬از چشم‬ ‫برخی‪ ،‬این افراد بهتر م ی توانند کشور را اداره کنند‪.‬‬ ‫میان جناحی یا فراجناحی هستند؟‬ ‫نه؛ اینها جزو جن��اح اصالح طلب هس��تند‪ .‬البته‬ ‫اصالح طلبان یک طیف س��کوالر ساختارشکن دارند و یک‬ ‫طیف کارگزارانی دارند که م ی خواهند با حکومت کار کنند‪.‬‬ ‫با اعتقادات قبلی اینها کار ندارم اما عملگرایی انها پررنگ تر‬ ‫از مبانی فکری است‪.‬‬ ‫این کابینه همان کابینه احتمالی اقای هاش�می‬ ‫است؟ یعنی اگر اقای هاشمی هم پیروز م ی شد‪،‬‬ ‫همین کابینه را م ی چید؟‬ ‫ماهیتا فرقی نم ی کرد؛ ممکن بود تعداد محدودی‬ ‫جابه جا شوند‪.‬‬ ‫امروز س�ه تفکر در میان اصولگرایان وجود دارد؛‬ ‫گروهی با استفاده از تریبون های عمومی‪ ،‬با لحن‬ ‫تند و گزنده از دولت انتقاد م ی کنند‪ ،‬گروهی مثل‬ ‫ش�ما نجابت به خرج م ی دهند و در مواقع الزم و‬ ‫سربسته انتقاد م ی کنند و گروهی هم یا با دولت‬ ‫همراه شده اند یا اینکه خنثی‬ ‫عمل م ی کنند‪ .‬االن نس�بت‬ ‫غالب اصولگرای�ان با دولت‬ ‫چگونه است؟‬ ‫ب�رای م�ردم این س�وال پیش‬ ‫م ی ای�د ک�ه اصولگرای�ان چ�ه‬ ‫نقدی ب�ه توافقنامه هس�ته ای‬ ‫دارن�د؟ ایا به محت�وا و بیان تیم‬ ‫مذاکره کننده اشکال دارند یا در‬ ‫ایران تقس�ی م کار صورت گرفته‬ ‫اس�ت ک�ه اصولگرای�ان ای�ن‬ ‫توافقنامه را نقد کنند که از ایران‬ ‫دو ص�دا بیاید؛ همان ط�ور که از‬ ‫امریکا دو صدا م ی اید؟‬ ‫اقای روحانی هم همین کار را م ی کنم؛ یعنی تایید و کمک‬ ‫م ی کنم و نقدهایم را به طور خصوصی به ایشان م ی گویم‪.‬‬ ‫اگر نتیجه بخش نباشد به طور علنی م ی گویم؛ همان طور‬ ‫که در خصوص ارز و رانت خواری‪ ،‬نامه های صریحی نوشتم‬ ‫و اگر موارد این چنینی باشد‪ ،‬نظ راتم را بیان م ی کنم‪ .‬برخورد‬ ‫دولت در خصوص نقد هم اجماال خوب است‪.‬‬ ‫احمد توکل�ی تکلی�ف خ�ود را با دولت روش�ن‬ ‫کرده و مشی مش�خصی درخصوص دولت های‬ ‫مختلف داش�ته اس�ت‪ .‬س�ایر اصولگرایان باید‬ ‫چه کنند؟ برخی معتقدند که نقدهای تند طیفی‬ ‫از اصولگرایان به پای تمام اصولگرایان نوش�ته‬ ‫م ی ش�ود و با توجه به غالب ب�ودن گفتمان اقای‬ ‫روحان�ی‪ ،‬ممک�ن اس�ت اصولگرایان ب�ه لحاظ‬ ‫سیاسی متضرر شوند‪ .‬این تحلیل را قبول دارید؟‬ ‫خانم شرمن هم این را گفت‪.‬‬ ‫بله؛ تسلیم ش��دند‪ .‬این اتفاق کمی نیست که ما‬ ‫از مرحله خرید س��وخت به بحث بر س��ر درصد غن ی سازی‬ ‫برسیم‪ .‬زمانی که وزرای خارجه اروپایی به ته ران امده بودند‪،‬‬ ‫م ی گفتند نباید حتی یک سانتریفیوژ داشته باشید اما امروز‬ ‫م ی گویند نباید سانتریفیوژ نسل س��وم داشته باشید‪ .‬بدون‬ ‫تع��ارف‪ ،‬فکر م ی کنم که اگر ما بیس��ت درص��د را به قصد‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫حتما همی ن طور اس��ت‪ .‬اگر هم��ه اصولگرایان‬ ‫چنین رفتاری داش��ته باش��ند یا این گونه القا شود که همه‬ ‫اصولگرایان چنین رفتاری دارن��د‪ ،‬اصولگرایان در انتخابات‬ ‫بعدی و در مجلس اینده به یک اقلیت کارشکن و غیرموثر‬ ‫تبدیل م ی ش��وند؛ چراکه رای مردم همیش��ه اصولگرایی‬ ‫و اصالح طلبی نیس��ت بلکه محل��ی رای م ی دهند و حتما‬ ‫کاش مدیریتی بود که این‬ ‫تقس��یم کار را انجام م ی داد‪( .‬خنده)‬ ‫اینکه من گفتم برخی اصولگرایان به‬ ‫لوازم موضع گیری شان اگاه نیستند‪،‬‬ ‫من معتقدم که این توافق‪ ،‬نه شعف و جشن گیری داشت و نه‬ ‫یاس و عزاداری؛ قراردادی بود که عده ای تالش خود را انجام‬ ‫دادند که اشکاالتی هم بر ان وارد است و سعی م ی کنند که‬ ‫در مسیرشان کار را تمام شده ندانند‪ .‬در این قرارداد‪ ،‬جمله ای‬ ‫هست که هم به درد امریکا م ی خورد و هم به درد ما م ی خورد؛‬ ‫«یا همه یا هیچ»‪ .‬منظورشان این است که اگر تا اخر درست‬ ‫پیش نرود‪ ،‬به نقطه نخست بازم ی گردیم‪ .‬بناب راین م ی توان در‬ ‫مسیر‪ ،‬اصالحاتی را در خصوص خطاهای این توافقنامه انجام‬ ‫داد‪ .‬عالوه بر این اتفاقات‪ ،‬تحوالت دیگری هم به نفع ما رخ‬ ‫داده اس��ت‪ .‬حتی اگر امریکا مدعی باشد که من غن ی سازی‬ ‫شما را تایید نکرده ام‪ ،‬حداقل م ی تواند بگوید که به صراحت‬ ‫نگفتم‪ .‬این در حالی است که در جاهای مختلفی تلویحا این‬ ‫مساله را پذیرفته است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اصولگرای��ان دیگ��ر مثل‬ ‫دهه ‪ 70‬انسجام داخلی خوبی ندارند‬ ‫که بشود انها را جریان واحدی تلقی‬ ‫کرد‪ .‬همین وضعیت را اصالح طلبان‬ ‫هم دارند‪ .‬در واقع اس��باب انس��جام‬ ‫گروه ها و جریان های سیاس��ی مانند‬ ‫ان دوران فراهم نیس��ت و به همین‬ ‫دلی��ل‪ ،‬اقتضایی رفت��ار م ی کنند‪ .‬در‬ ‫همین زمینه ای که شما سوال کردید‪،‬‬ ‫من منطقی داش��تم که تع��دادی از‬ ‫اصولگرایان ان را قبول دارند و معتقد‬ ‫بودم که باید به دو دلیل به این دولت‬ ‫کمک ش��ود‪ .‬یکی به دلی��ل اینکه‬ ‫اقای احمدی نژاد در دوره هشت ساله ریاست جمهوری خود‬ ‫خصوصا چهار سال اخر مس��ائلی را جا انداخت و عیوبی را‬ ‫ایجاد کرد که ساختار نهادهای اجتماعی‪ ،‬ساختار سیاسی و‬ ‫مناسبات میان قوا اسیب دید‪ .‬بر فرض صحت اجمالی خالی‬ ‫بودن خزانه‪ ،‬نباید این مساله در ان شرایط بیان م ی شد؛ چون‬ ‫این مس��اله قابل تدارک است‪ .‬س��اختارهایی که شکست‪،‬‬ ‫خیلی مهم تر بود‪ .‬من به دلیل اینکه رشته ام اقتضا م ی کند‪،‬‬ ‫شی رازه هایی را که متزلزل شد‪ ،‬بیشتر از متوسط م ی بینم و‬ ‫معتقد بودم و هستم که در این شرایط منافع مردم به خطر‬ ‫م ی افتد و وضعی ت شان بدتر از این م ی شود‪ .‬جمع کردن این‬ ‫کار وظیفه همه است و دولت هم نم ی تواند به تنهایی این‬ ‫کار را انجام دهد‪ .‬در بازگش��ت به مسیری که منافع مردم را‬ ‫به طور نس��بی تامین کند‪ ،‬حتما باید به دولت کمک کرد؛‬ ‫چون دولت وارث وضعیت خوبی نیس��ت‪ .‬معنی این حرف‬ ‫این نیست که در زمان اقای احمدی نژاد کاری نشده و همه‬ ‫چیز منفی بود اما برایند این چیزی اس��ت که با ان مواجه‬ ‫هستیم‪ .‬من از مجلس پنجم به بعد معتقدم که یک جناح‬ ‫نم ی تواند کشور را اداره کند؛ باید بپذیرند که جابه جا شوند‬ ‫اما در حد قانون و مراعات مصالح ملی باید هوای یکدیگر را‬ ‫داشته باشند‪ .‬امروز این مساله خیلی شدیدتر است چون در‬ ‫مصاف مستقیم خارجی هستیم‪ .‬به تعبیر درست رهبری‪،‬‬ ‫تحریم ما را نشکاند ولی خیلی لطمه زد‪ .‬امروز که دولت در‬ ‫مصاف خارجی درگیر اس��ت‪ ،‬باید از داخل خاطرش جمع تر‬ ‫باشد‪ .‬حاصل این فکر این اس��ت که ما موظفیم در تامین‬ ‫منافع مردم به دولت کمک کنیم‪ .‬این کار با نقد تعارض ندارد‬ ‫اما با تضعیف و تخریب تعارض دارد‪ .‬من تقریبا با هر دولتی‬ ‫همی ن طور رفتار کرده ام‪ .‬نم ی توان دولتی را که تازه بر سر کار‬ ‫امده و هنوز گرم نشده‪ ،‬یقه اش را گرفت‪ .‬انتقادات در روزهای‬ ‫اول‪ ،‬روزهای وسط و روزهای اخر متفاوت است‪ .‬من با اقای‬ ‫هاشمی‪ ،‬اقای خاتمی و اقای احمدی نژاد همی ن طور رفتار‬ ‫کردم و ب��ا این دولت هم همی ن طور رفت��ار م ی کنم‪ .‬برخی‬ ‫به من م ی گویند کم انتق��اد م ی کنی اما من واقعا کم انتقاد‬ ‫نم ی کنم‪ .‬به تعبیر مهربانانه شما‪ ،‬نجابت به خرج م ی دهم‪.‬‬ ‫رفتار امروز من با اقای روحانی را باید ب��ا رفتار روزهای اول‬ ‫من با دولت اقای هاشمی‪ ،‬اقای خاتمی و اقای احمدی نژاد‬ ‫مقایسه کرد‪ .‬من در دوره اول اقای هاشمی مقاالت سنگینی‬ ‫در روزنامه رسالت در دفاع از اقای هاشمی م ی نوشتم که در‬ ‫حال دور شدن از سیاست های اقتصاد دولتی بود اما وقتی‬ ‫دیدم در حال افتادن از ان طرف بام هستند‪ ،‬با انها مخالفت‬ ‫ک��ردم‪ .‬درخصوص اق��ای احمدی نژاد ه��م در ابتدا موضع‬ ‫تاییدی داشتیم‪ ،‬بعد از ان موضع تنقیدی مان خصوصی بود‬ ‫و در نهایت وقتی دیدیم اصالح نم ی شود‪ ،‬افکار عمومی را‬ ‫اماده کردیم که فشار عمومی باعث شود ایشان رفتارش را‬ ‫اصالح کند؛ البته تا اندازه کمی هم موفق شدیم‪ .‬در خصوص‬ ‫افراد قابل توجهی از ای��ن طیف به مجل��س م ی روند‪ .‬اگر‬ ‫اصولگرایان رفتار عقالنی داشته باش��ند و به گونه ای باشد‬ ‫که مردم انها را خیرخواه خود بدانند‪ ،‬ممکن اس��ت اکثریت‬ ‫مجلس اینده را به دست بیاورند یا به دست نیاورند؛ اما اگر‬ ‫هم اقلیت باش��ند‪ ،‬اقلیت موثری خواهند بود‪ .‬مسیر ما در‬ ‫برخورد و تعامل با دولت‪ ،‬اعتقادی اس��ت‪ .‬اما من به برخی‬ ‫از دوستان گفتم که حتی اگر ما م ی خواستیم سیاس ی کاری‬ ‫کنیم و مجلس این��ده را ب رای خود حفظ کنی��م‪ ،‬این رفتار‬ ‫درستی بود‪ .‬اینکه نماینده ای بگوید ما همه چیز را باختیم‪،‬‬ ‫دو عیب دارد؛ یکی اینکه سند به دست امریکای ی ها م ی دهد‬ ‫و من به همین دلیل در مجل��س گفتم که نم ی توانم همه‬ ‫حرف های��م را بزن��م‪ .‬فرضا اگ��ر نماینده ای بگوی��د که ما‬ ‫غن ی سازی را از دست دادیم‪ ،‬در این صورت امریکا م ی تواند‬ ‫به این گفته استناد کند و بگوید ایران حق غن ی سازی ندارد؛‬ ‫البته غلط م ی کن��د‪ .‬در واقع ان نماینده ب��ا این حرفش ان‬ ‫نظر امریکا را تایید م ی کند‪ .‬اگر روشنفکران‪ ،‬کارشناسان یا‬ ‫روزنامه نگاران این حرف را بزنند‪ ،‬اشکالی ندارد اما نمایندگان‬ ‫مجلس و حتی برخی امام جمع ه ها باید احتیاط کنند‪ .‬اشکال‬ ‫دیگر این است که اگر ما بگوییم اینها همه چیز را فروختند‪،‬‬ ‫در واقع م ی گوییم اینها یا ب ی عرضه هستند یا خائن‪ .‬من این‬ ‫نگاه را ظالمانه م ی دانم؛ چ��ون اگر یکی از اینها را بپذیریم‪،‬‬ ‫ای راد متوجه کل نظام م ی شود‪ .‬چون رهبری گفتند ما به تیم‬ ‫مذاکره کننده اعتماد داریم و اگر طرف مقابل پایبند باشد‪ ،‬ما‬ ‫هم پای حرفمان هستیم‪ .‬ب رای این حرف چه جوابی دارند؟‬ ‫من فکر م ی کنم که دوستان ما به‬ ‫لوازم برخی از موضع گیری های شان‬ ‫توجه نم ی کنند‪.‬‬ ‫‪129‬‬ ‫چان هزنی شروع نکرده بودیم‪ ،‬معلوم نبود امروز در چه شرایطی‬ ‫بودیم‪ .‬نباید عزا بگیریم که گویی دنیا به اخر رس��یده است‪.‬‬ ‫البته این طور هم که برخی دولت ی ها همه چیز را به مذاکرات‬ ‫هسته ای مربوط م ی دانند و مثال اقای رئی س جمهور م ی گوید‬ ‫که حاال نوب��ت فعاالن اقتصادی اس��ت‪ ،‬نیس��ت‪ .‬فعاالن‬ ‫اقتصادی ب رای اینکه خوب بدوند و سود بب رند‪ ،‬خیلی مسائل‬ ‫باید تغییر کند که ربطی به امریکا ندارد‪ .‬البته این حرف که‬ ‫بند بند توافقنامه را به اقا نش��ان م ی دهیم‪ ،‬حرف درس��تی‬ ‫نیست و این کار نشدنی است‪ .‬اقا یک رفتار عقالنی دارند و به‬ ‫کسی که او را مامور م ی کنند‪ ،‬اعتماد دارند‪ .‬کسانی که مامور‬ ‫م ی شوند‪ ،‬سابقه و شناسنامه دارند و اطالعات و ارتباطات انها‬ ‫روشن است‪ .‬البته اعتبار اینها به این نیست که مامور شده اند‪،‬‬ ‫بلکه لیاقت مامور شدن را داشتند‪ .‬اقا فرمودند در دولت قبل‬ ‫هم کسانی م ی خواستند مذاکره کنند اما من اجازه ندادم‪ .‬حاال‬ ‫که اجازه داده‪ ،‬یعنی یا زمان مقتضی ب رای مذاکره فرا رسیده‬ ‫یا این دولت بهتر م ی تواند چنین مذاکره ای را پیش ببرد‪ .‬هم‬ ‫این ادعا درست نیس��ت و هم ما نم ی توانیم چنین انتظاری‬ ‫داشته باشیم‪ .‬هم اینها ب رای انجام مذاکره قدرت دارند و هم‬ ‫اقا ب رای انها چنین قدرتی را قائل هستند‪.‬‬ ‫چش م انداز رابطه ایران و امریکا را در دولت اقای‬ ‫روحانی چگونه م ی بینید؟‬ ‫هنوز زود است که پاسخ قاطعانه ای به این سوال‬ ‫بدهیم ولی بستگی دارد که این قرارداد چگونه جمع شود‪ .‬اگر‬ ‫ما راضی باشیم و بدانیم که حقوق ما تضمین شده‪ ،‬ممکن‬ ‫است اتفاقاتی بیفتد‪.‬‬ ‫گروهی در مجلس م ی خواهند فراکسیون اعتدال‬ ‫راه بیندازند و م ی گویند ما ‪ 140‬نفر هس�تیم و با‬ ‫اقای روحانی دی�دار کرده ایم‪ .‬اق�ای الریجانی با‬ ‫تشکیل این فراکس�یون مخالف است ولی اقای‬ ‫حداد م ی گوید ممکن اس�ت چنین فراکسیونی‬ ‫تشکیل شود‪ .‬شما تشکیل این فراکسیون را تا‬ ‫چه حدی جدی م ی دانید؟‬ ‫قران م ی فرماید عده ای هستند که خدا را سر درگاه‬ ‫عبادت م ی کنند‪ .‬همه جا این طور ادم ها هستند‪ .‬تعداد اقلیت‬ ‫بعد از روی کار امدن دولت اقای روحانی تغییر کرده است و‬ ‫تقریبا اکثر انها از ریزش های رهروان بوده اند‪ .‬االن تقریبا سه‬ ‫گروه صد نفره در مجلس هستند‪.‬‬ ‫با این شرایط فراکسیون شان تشکیل م ی شود؟‬ ‫اگر صد نفر بمانند‪ ،‬ممکن است فراکسیون نشوند‪.‬‬ ‫اگر این فراکسیون تشکیل شود‪ ،‬شما با رهروان‬ ‫ائتالف م ی کنید؟‬ ‫فکر م ی کنم عقل اقتضا م ی کرد که دو فراکسیون‬ ‫درست نشود و این اشتباه اقای الریجانی و دوستان شان بود‬ ‫که فراکسیون شان را از فراکسیون اصولگرایان جدا کردند‪.‬‬ ‫در مجموع‪ ،‬زمینه ب رای همکاری مساعد است‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪130‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫درمورد مساله حصر چه نظری دارید؟‬ ‫این پدیده‪ ،‬پدیده حقوقی نیس��ت؛ بلکه سیاسی‬ ‫امنیتی اس��ت‪ .‬پدیده سیاس��ی ‪ -‬امنیتی راه حل حقوقی‬‫ندارد‪ .‬محاکمه ب رای این افراد مقرون به صرفه نیست و ب رای‬ ‫کشور هم مفید نیست‪ .‬نباید ارامش و امید ایجاد شده برهم‬ ‫بخورد و بهتر است ب رای معیش��ت مردم کار شود‪ .‬اگر این‬ ‫دو نفر محاکمه شوند‪ ،‬مجازات های سنگینی ب رای شان در‬ ‫نظر گرفته م ی شود که ب رای انها مقرون به صرفه نیست و‬ ‫من از این اتفاق خوشحال نم ی شوم‪ .‬اما اگر همان طور که‬ ‫سیاسی ‪ -‬امنیتی تصمیم گرفته شده‪ ،‬حوصله به خرج داده‬ ‫شود‪ ،‬ممکن است ش��رایط کش��ور اقتضائاتی داشته باشد‬ ‫که وضعیت تغییر کند‪ .‬من چنین اتفاقی را دور نم ی بینم‪.‬‬ ‫در اینده نزدیک؟‬ ‫نه از نظ��ر زمانی‪ ،‬بلکه از نظ��ر منطقی‪ .‬به نظرم‬ ‫چنین مس��اله ای ب رای این اقایانی که به خودشان و کشور‬ ‫خیانت کردند‪ ،‬مفیدتر است‪.‬‬ ‫انتخابات به دور دوم می رفت‬ ‫پایداری رای سفید می داد‬ ‫ارزیابی عباس سلیمی نمین از پشت پرده های انتخابات ‪92‬‬ ‫عباس س�لیم ی نمین در گفت وگو با هفته نامه مثلث عوامل موثر در نتیجه انتخابات ریاست جمهوری یازدهم را‬ ‫تشریح کرد و به پشتوانه های سیاسی هریک از نامزدها اش�اره ای کرد و دالیل عدم توفیق اصولگرایان را مورد توجه‬ ‫قرار داد‪.‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫اولی�ن گام علن�ی ک�ه اصولگرای�ان ب�رای‬ ‫انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری برداش�تند‪ ،‬اعالم‬ ‫موجودیت ائتلاف اقایان حدادع�ادل‪ ،‬قالیباف‬ ‫و والیت�ی بود‪ ،‬ایا اصال تش�کیل ائتالف�ی با این‬ ‫ترکیب درس�ت بود؟ چرا در نهایت ائتالف س�ه‬ ‫نفره نتوانست به اهداف خود دست پیدا کند؟‬ ‫قطعا این ائت�لاف کار خوب��ی بود چ��ون الزاما‬ ‫ویژگ ی ها و خصوصیات افراد حاضر در ائتالف های انتخاباتی‬ ‫صد درصد نباید مثل هم باشد‪ ،‬بلکه اگر انها در یک مسائل‬ ‫کالن با هم اشتراک داشته باش��ند نه تنها م ی توانند به هم‬ ‫کمک کنن��د بلکه انتخ��اب راحت تر ملت را نیز تس��هیل‬ ‫م ی کنند‪ ،‬این ائتالف گامی مثبت ب��ود اما هر ائتالفی باید‬ ‫یک ضمانت اجرایی هم داشته باش��د‪ .‬همان طور که یک‬ ‫ائتالف‪ ،‬خدماتی را به افراد حاضر در ان عرضه م ی کند‪ ،‬باید‬ ‫یک ضمانت اجرایی هم داشته باشد‪ .‬یعنی افراد شرکت کننده‬ ‫در ان ائتالف احساس کنند که پشت قضایا یک توانمندی‬ ‫تشکیالتی است که اگر ه ر کس از اصول ان ائتالف تبعیت‬ ‫نکند ان قدرت با او برخورد خواهد کرد و این برخورد ب رای او‬ ‫هزینه خواهد داشت‪ .‬متاس��فانه در ائتالف سه نفره چنین‬ ‫ضمانت اجرایی وجود نداش��ت که اگر ه ر کس خالف عهد‬ ‫عمل کند با او برخورد ش��ود‪ ،‬کماینکه دیدیم اقایان خالف‬ ‫عهد عمل کردند و کسی هم نتوانست با انها برخورد کند‪،‬‬ ‫یعنی اراده ای ب��رای برخورد وجود نداش��ت‪ .‬در حال ی که در‬ ‫جریان مقابل با اینکه اقای عارف ائتالف نکرده بود‪ ،‬تعهدی‬ ‫اخالقی نداده بود و تمایلی هم به کناره گیری نداش��ت اما‬ ‫پشت صحنه چون یک تشکیالت قوی وجود داشت و حکم‬ ‫به کناره گیری کرد‪ ،‬او فهمید عدم تکمین هزینه س��نگین‬ ‫ب رایش دارد‪ .‬اقای عارف اخی��را در مصاحب ه ای عدم رضایت‬ ‫خودش را در این ب��اره اعالم کرد‪ .‬همان ای��ام برخی معتقد‬ ‫بودند که اقای عارف با میل باطنی انصراف داد‪ ،‬حال انکه‬ ‫با چماق تشکیالتی او را مجبور به کناره گیری کردند‪ .‬البته‬ ‫نم ی خواهم بگویم اصولگرایان نیز باید با چماق تشکیالتی‬ ‫برخورد م ی کردند اما هر جناحی ک��ه م ی خواهد ائتالفی را‬ ‫شکل دهد باید در زمان الزم این توانمندی را به رخ بکشاند‬ ‫که اگر هر فرد حاضر در ائتالف به حرف تشکیالت گوش‬ ‫نکند‪ ،‬این کار ب رایش هزینه ساز خواهد شود‪ ،‬بر همین اساس‬ ‫ائتالف سه نفره نه تنها موجب سهل تر شدن انتخاب مردم‬ ‫نشد‪ ،‬بلکه بر سختی و دشواری انتخاب مردم نیز افزود‪.‬‬ ‫براساس صحب ت های ش�ما قرار بود افراد‬ ‫حاضر در ائتالف سه نفره نهایتا به نامزد ائتالف‬ ‫خدمات�ی را عرضه کنن�د مثال اگر اق�ای والیتی‬ ‫از صحنه کن�ار رفت‪ ،‬امتیاز ش�اخص و ظرفیت‬ ‫برجسته خود را در اختیار اقای قالیباف قرار دهد‬ ‫و بالعکس این مس�اله هم متصور ب�ود اما انها‬ ‫امتیازهای خود را از هم دریغ کردند‪ ،‬چرا؟‬ ‫علت این بود که در واقع به لحاظ تش��کیالتی‬ ‫از یک جای دیگری هدایت ش��دند‪ .‬یعن��ی عوامل دیگری‬ ‫توانستند بر این ائتالف سایه بیندازند‪.‬‬ ‫اقای حداد که از کس�ی س�هم ی نگرفت‪،‬‬ ‫پس چ�را در بیانی�ه انص�راف خ�ود از نامزدی‬ ‫انتخابات ریاس�ت جمهوری اعالم نکرد به نفع‬ ‫چه کاندیدایی کنار م ی رود؟‬ ‫اقای حداد س��همی نگرفت و کنار رفت اما چون‬ ‫یک ناراحت ی ها و دلخوری هایی در چارچوب ائتالف ب رایش‬ ‫پیش امد‪ ،‬گام دوم را ب رنداشت‪.‬‬ ‫برخ�ی معتق�د بودن�د ک�ه اق�ای ح�داد‬ ‫نم ی خواس�ت با اعلام حمای�ت از ی�ک نامزد‬ ‫ائتالف س�ه نفره‪ ،‬به اقای جلیلی ضربه بخورد‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫من به ای��ن جمع بن��دی نرس��یدم و ان را بعید‬ ‫م ی دانم‪.‬‬ ‫اگر اقای والیتی کنار م ی رفت به نظر ش�ما‬ ‫رایی ک�ه در انتخابات اورده بود یکجا در س�بد‬ ‫اقای قالیباف قرار م ی گرفت؟‬ ‫اصال من این طور قضیه را نگاه نم ی کنم‪ .‬مجموع‬ ‫رفتارها به اصولگرایی ضربه زد‪ ،‬اثر این ضربه خیلی بیشتر از‬ ‫رای هایی بود که انها کسب کردند‪ ،‬یعنی اگر اقایان تصویر‬ ‫اصولگرایان را مخدوش نم ی کردند ارا تکان نم ی خورد‪ ،‬حال‬ ‫انکه همه انها ارای خود را از دست دادند؛ نه به ان معنا که‬ ‫رای های همدیگر را گرفتند‪ ،‬بلکه ارای اصولگرایی را به نفع‬ ‫جریان رقیب شکس��تند‪ .‬قطعا اقای والیتی به طور جدی‬ ‫ضربه خورد‪ ،‬ش��اید ارای او خیلی بی��ش از رایی بود که به‬ ‫دس��ت اورد اما وقتی مردم او را در چارچوب اتفاقات ائتالف‬ ‫دیدند رای از دست داد و این مساله بالطبع از رای اصولگرایان‬ ‫کم کرد چون این تصور به وجود امد اصولگرایانی که امروز‬ ‫به عهده خودشان پایبند نیستند‪ ،‬زمانی که به قدرت برسند‬ ‫معلوم نیس��ت به مردم پایبند بمانند‪ .‬در واقع کنار نرفتن‬ ‫اعضای ائتالف به ارای خاکس��تری لطمه زد و س��بب شد‬ ‫ارای خاکستری در سبد اقای روحانی قرار بگیرد‪ .‬بر همین‬ ‫اساس م ی گویم این تصور غلط است‪ .‬اگر همه اصولگرایان‬ ‫نیز یکی م ی ش��دند‪ ،‬باز هم نم ی توانس��تند ‪ 50‬درصد ارا‬ ‫را به دس��ت اورد چون خیل��ی از رای دهندگان ت��ا اخرین‬ ‫روزها منتظر م ی مانند و انالی��ز م ی کنند که به چه نامزدی‬ ‫رای دهند‪.‬‬ ‫اما اق�ای قالیباف در مناظ�ره تلویزیونی به‬ ‫عملکرد گذش�ته اقای والیت�ی در وزارت خارجه‬ ‫نقد تندی را وارد کرد و گفت‪« :‬ان روزی که ما در‬ ‫جبهه موشک های فرانسوی را م ی خوردیم شما‬ ‫با میتران قهوه م ی نوشیدی»‪ ،‬بر همین اساس‬ ‫برخی موضوع ناراحت�ی اقای والیت�ی از اقایان‬ ‫جلیلی و قالیباف را مطرح می کنند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬ی��ک اش��تباهاتی به این ش��کل هم وجود‬ ‫داش��ت‪ .‬رد نم ی کنم ک��ه نامزدهای اصولگ��را به یکدیگر‬ ‫خیلی پرداختند که البته ان هم متاثر از کثرت است‪ ،‬وقتی‬ ‫کثرت وجود دارد طبیعی است که نامزدهای هم جناحی نیز‬ ‫یکدیگر را رقیب م ی پندارند و در طرح مباحث صدمه ای به‬ ‫احمدی نژاد تالش کرد به گونه ای در‬ ‫جامعهمنعکسشودکه«جلیلییعنی‬ ‫احمدی نژاد» حال انکه ما می دانستیم‬ ‫اقای احمدی نژاد اگر مالحظات نبود‬ ‫خیلی وقت پیش اقای جلیلی را از‬ ‫دبیری شورای عالی امنیت ملی کنار‬ ‫می گذاشت‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سیاست‬ ‫هم م ی زنند‪(.‬خنده)‬ ‫باالخ�ره ش�اید رقی�ب ان روز‪ ،‬هفت�ه اخر‬ ‫انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری ب�ه رفی�ق تبدیل‬ ‫م ی ش�د و همان تصمیم اق�ای ح�داد را تکرار‬ ‫م ی کرد‪ ،‬این طور نیست؟‬ ‫در انتخابات این مس��ائل وجود دارد‪ ،‬اگر قبل از‬ ‫ورود به رقابت ط راحی نش��ود‪ ،‬طبعا هر نامزدی ب رای عبور‬ ‫از س��د رقبای خود برنامه ریزی م ی کند‪ .‬این حرف درس��ت‬ ‫است‪ .‬کاش اقایان در طرح مطالب خود متوجه این مساله‬ ‫م ی ش��دند و کمی دقت م ی کردند تا نامزدهای هم ائتالفی‬ ‫را رقیب نپندارن��د‪ ،‬بناب راین این ای راد هم ب��ه اقای قالیباف‬ ‫م ی تواند وارد باشد‪.‬‬ ‫به نظر شما اقای جلیلی با چه تحلیلی وارد‬ ‫انتخابات شد؟‬ ‫معتقدم بیشتر دستگاهی خاص به اقای جلیلی‬ ‫خط غلط داد و در واقع یک زمینه ای را در این مطلب ایجاد‬ ‫کرد‪ .‬در انتخابات اگر به کس��ی به طور هدایت شده نزدیک‬ ‫ش��وند و از پیروزی قطعی او ب راس��اس نظر سنجی سخن‬ ‫بگویند‪ ،‬این مس��اله در تصمیم گیری اش تاثیر جدی دارد‪.‬‬ ‫معتقدم دستگاه خاص به طور هدفمند و سازمان یافته اقای‬ ‫جلیلی را به این جمع بندی رساند که رای بسیار باالیی دارد‪.‬‬ ‫اق�ای جلیل�ی وقت�ی در انتخاب�ات‬ ‫ریاس�ت جمهوری نام نویس�ی ک�رد و تایی�د‬ ‫صالحیت ش�د‪ ،‬در نظرس�نج ی ها ب�ا ‪ 11‬درصد‬ ‫اقبال عمومی مواجه بود‪ ،‬ای�ن رقم تا اخر حفظ‬ ‫شد و همین نتیجه در انتخابات نیز رقم خورد‪،‬‬ ‫چ�را ارای جلیلی ثاب�ت ماند و مث�ل ارای برخی‬ ‫نامزدها کاهش یا افزایش پیدا نکرد؟‬ ‫چون در هر انتخابات یک پایگاه رای و یک جاذبه‬ ‫رای ب رای هر نامزد وجود دارد‪ .‬اقای جلیلی نتوانس��ت وارد‬ ‫مرحله جاذبه رای شود‪.‬‬ ‫علت انکه اقای جلیلی نتوانست با ورود به‬ ‫مرحله جاذبه رای موج افرینی کند چه بود؟‬ ‫دالیل مختلفی وجود داشت‪ ،‬یک عامل حمایت‬ ‫جبهه پایداری از او بود‪ .‬چون جبهه پایداری در دولت اقای‬ ‫احمدی نژاد به گونه ای عمل کرده بود که ذهنیت خوبی در‬ ‫جامعه نسبت به خودش نتوانس��ته بود ایجاد کند‪ .‬دومین‬ ‫عامل بازی بود که احمدی نژاد در قبال اقای جلیلی انجام‬ ‫داد و تالش ک��رد به گونه ای در جامعه منعکس ش��ود که‬ ‫«جلیلی یعنی احمدی ن��ژاد» حال انکه ما م ی دانس��تیم‬ ‫اقای احمدی ن��ژاد اگر مالحظات نب��ود خیلی وقت پیش‬ ‫اقای جلیلی را از دبیری ش��ورای عالی امنی��ت ملی کنار‬ ‫م ی گذاش��ت چون راضی نبود ک��ه اقای جلیل��ی در این‬ ‫مسئولیت باقی بماند‪.‬‬ ‫اما وقتی این مساله در رسانه ها مطرح شد‪،‬‬ ‫اقای جلیلی تا مدتی س�کوت کرد‪ .‬بعد از انکه‬ ‫دید چنین توصیفی معادالت انتخابات را به نفع‬ ‫او رقم نزد‪ ،‬اعالم مرزبندی کرد‪ ،‬پس چرا تغییری‬ ‫در شرایط رخ نداد؟‬ ‫چون دیگر تعبیر «جلیلی یعن��ی احمدی نژاد»‬ ‫تاثیرش را در افکارعمومی گذشته بود‪.‬‬ ‫اق�ای س�لیم ی نمین! چ�را ش�یخوخیت‬ ‫اصولگرای�ان در انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری‬ ‫لطمه سنگینی خورد؟‬ ‫وقتی ایت اهلل یزدی اعالم کرد که جامعه مدرسین‬ ‫از اقای والیتی حمایت م ی کند‪ ،‬بعضی از اعضای این تشکل‬ ‫روحانی در نقض صحبت ایت اهلل یزدی مصاحبه کردند یا‬ ‫وقتی از حسین اب راهیمی‪ ،‬عضو جامعه روحانیت مبارز سوال‬ ‫شد چرا این تشکل همانند جامعه مدرسین از نامزدی اعالم‬ ‫حمایت نکرد‪ ،‬جواب داد «ب رای انکه انسجام خود را حفظ و‬ ‫از انشقاق پیشگیری کند‪ ،‬نامزد معرفی نکرد‪».‬‬ ‫کانون های متع��ددی از بی��رون اردوگاه اصولگرایی‬ ‫تاثیرگذاری کردند‪ .‬تشکیالت اطالعاتی موثر بود‪ ،‬چون بعد‬ ‫از پیروزی اقای روحانی مشخص شد تیم اطالعاتی یک کار‬ ‫حساب ش��ده ب رای توفیق خود و ایجاد اختالف میان رقبا‬ ‫انجام داد‪ ،‬عالوه بر این عوام��ل مختلف دیگری همچون‬ ‫تیم احمدی نژاد و مش��ایی‪ ،‬اقای هاش��می ب��ا ابزارهایش‬ ‫تاثیرگذار بودند که همه عوامل را باید مدنظر قرار داد‪.‬‬ ‫از صحب ت های ش�ما ب ر م ی اید ک�ه از زمان‬ ‫رد صالحی�ت اق�ای هاش�می تا س�اعت چهار‬ ‫بامداد سه ش�نبه ‪ 21‬خ�رداد م�اه (‪ 3‬روز قبل از‬ ‫انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری) ک�ه اق�ای عارف‬ ‫مجبور به کناره گی�ری از نام�زدی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری شد اصالح طلبان براساس یک‬ ‫پروسه تعری ف شده وقت کشی کردند تا در یک‬ ‫بزنگاه زمانی روی حمایت از اقای روحانی اجماع‬ ‫کنند‪ ،‬ب ه طوری که اصولگرایان برای سازماندهی‬ ‫دوباره فرصت پیدا نکنند‪ ،‬درست است؟‬ ‫قطع��ا همین طور اس��ت‪ .‬معتقدم تش��کیالت‬ ‫اصالحات خیلی راحت تر م ی توانس��ت اقای ع��ارف را در‬ ‫ابتدای کار حذف کند چون هنوز او به س��فر استانی نرفته‬ ‫بود که مورد اقبال مردم قرار گیرد‪ .‬اما چرا این کار را نکرد؟‬ ‫چون مطمئن بود این کار دیگ��ر اثری در ارایش انتخاباتی‬ ‫جناح اصولگرا نم ی گذارد‪ .‬یعنی ان چنان مسائل را مدیریت‬ ‫کردند که فاصله کوتاهی بماند که اصولگرایان هیچ کاری‬ ‫نتوانند انجام دهند‪ .‬به همین دلی��ل با اقای عارف برخورد‬ ‫چکشی کردند‪ ،‬جلس��ه مش��هد او را به هم زدند تا به وی‬ ‫پیام دهند که ش��وخی ندارند‪ .‬در واقع زبان مش��ت اهنی‬ ‫تش��کیالت‪ ،‬عامل کناره گیری عارف ش��د‪ .‬ان زمان میان‬ ‫اقایان هاشمی‪ ،‬خاتمی و روحانی یک الب ی هایی انجام شد‬ ‫و انها به جمع بندی رسیدند که این کار حتی با زور باید انجام‬ ‫شود‪ .‬به نظرم اگر عارف رای م ی اورد به شدت به نفع کشور‬ ‫بود چون یک جریان فکری مشخص رای م ی اورد‪ .‬معتقدم‬ ‫هر جریان فکری در کش��ور رای بیاورد موجب رشد جامعه‬ ‫م ی شود‪ .‬امروز ماهیت جریان ائتالف اقای روحانی مشخص‬ ‫نیست چون از خیلی جریان ها و سلیقه های سیاسی اعم‬ ‫از کارگزاران‪ ،‬اصالح طلبان و اصولگرا در ان حضور دارند‪ ،‬با‬ ‫این اوضاع اگر خط فکری حاکم بر دولت ازمون پس بدهد‪.‬‬ ‫مشخص نیست چه جریانی ازمون پس داده است؟ معتقدم‬ ‫این دستاورد نیست‪ ،‬بلکه بازگشت به عقب است‪ ،‬در واقع‬ ‫بازگشت به دوران ریاست جمهوری اقای هاشمی است چون‬ ‫ان زمان نیز اقای هاشمی با سهم دهی به جریانات مختلف‬ ‫دولت تشکیل م ی داد‪.‬‬ ‫اقای رضایی چطور؟ ایا او نیز در قالب مدل‬ ‫اقای هاش�می عم�ل ک�رد و رای از اصولگرایان‬ ‫گرفت؟‬ ‫خیر‪ ،‬ایشان بیش��تر به لحاظ قومیتی رای اورد و‬ ‫متاسفانه هنوز هم در همان وادی عمل م ی کند که این رویه‬ ‫خیلی به نفع جامعه هم نیست‪.‬‬ ‫تا ‪ 48‬س�اعت اخر مانده به انتخابات هنوز‬ ‫اقای قالیباف در نظ ر سنج ی ها باال بود‪ .‬در ان ‪48‬‬ ‫ساعت چه اتفاقی افتاد که اقای روحانی بیش از‬ ‫‪ 50‬درصد ارای رای دهندگان را در مرحله نخست‬ ‫انتخابات کسب کرد و رئی س جمهور شد؟‬ ‫موج افرینی که عرض کردم اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫کناره گیری اقای عارف موج افرینی کرد؟‬ ‫فقط این عامل نبود‪ .‬خیلی از توده ها در روزهای‬ ‫اخ��ر انتخابات به جری��ان غالب رای م ی دهن��د‪ ،‬ب رای این‬ ‫موج نیز مهم نیس��ت ک��ه نامزد جریان غالب چه کس��ی‬ ‫است‪ ،‬م ی خواهد احمدی نژاد باش��د یا روحانی‪ .‬در واقع انها‬ ‫نم ی خواهند رای خود را ب ی اثر کنند بناب راین به نامزدی رای‬ ‫م ی دهند که فکر م ی کنند‪ ،‬پیروز انتخابات است‪ ،‬بناب راین‬ ‫این تص��ور در جامعه ایجاد ش��د که روحانی نام��زد پیروز‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری است‪ ،‬یکی از عوامل شکل دهی‬ ‫این تصور هم ان بود که جریان رقیب توانست این انسجام‬ ‫را در درون اردوگاه خود ایجاد کند و این هم یک عرضه است‪،‬‬ ‫حتی اگر با تحکم یا مشت اهنین باشد‪ ،‬قطعا رای اوری را‬ ‫در پی دارد‪.‬‬ ‫یعنی عالوه ب�ر مناظ�ره تلویزیون�ی‪ ،‬این‬ ‫موج افرینی برامده از کار تش�کیالتی هم تاثیر‬ ‫داشت؟‬ ‫بله‪ ،‬همین طور است‪.‬‬ ‫اگر کار به مرحله دوم م ی رسید چه اتفاقی‬ ‫م ی افتاد؟‬ ‫بس��تگی به عوامل مختلف داشت‪ ،‬االن جریان‬ ‫جبهه پایداری مدعی است اگر کار به مرحله دوم م ی رسید‬ ‫ما به قالیب��اف رای م ی دادیم ولی خ�لاف م ی گویند‪ ،‬انها‬ ‫ان چنان با اق��ای قالیباف مخالف بودند ک��ه هیچ کدام از‬ ‫سمپات هایش��ان به او رای نم ی دادند؛ در واقع حاضر بودند‬ ‫رای خود را س��فید به داخل صندوق بیندازند اما به قالیباف‬ ‫رای ندهند‪.‬‬ ‫پس اگر مرحله دوم رقم م ی خورد اتفاقی در‬ ‫نتیجه رخ نم ی داد؟‬ ‫این را نم ی گویم‪.‬‬ ‫اما ش�ما گفتید اگر جبهه پای�داری در دور‬ ‫دوم اعالم حمایت از قالیباف م ی کرد هیچ کدام‬ ‫از سمپات هایش حاضر به تبعیت نبودند؟‬ ‫اصال جبهه پای��داری حاضر به اع�لام حمایت‬ ‫نم ی شد‪ ،‬کمااینکه کس��انی هم که از پایداری خط فکری‬ ‫م ی گی رند هنوز خود را اصالح نکردند‪.‬‬ ‫احتم�ال داش�ت قالیب�اف در دور دوم‬ ‫رئی س جمهور شود؟‬ ‫همه اینها بستگی به تصحیح خطاها داشت‪.‬‬ ‫تصحیح خطاها ظرف یک هفته ممکن بود؟‬ ‫چون اصالح طلبان س�ال ‪ 84‬وقتی رقابت میان‬ ‫اقای هاش�می و احمدی نژاد به دور دوم کشیده‬ ‫ش�د‪ ،‬م ی خواس�تند این رویه را اصالح کنند اما‬ ‫موفق نشدند‪.‬‬ ‫این اصالح رویه را گرچه بس��یار سخت م ی دانم‬ ‫اما ناممکن نبود‪.‬‬ ‫‪131‬‬ ‫گ‬ ‫ف ‬ ‫تو‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫فلز ناطق به اصالح طلبان‬ ‫نمیخورد‬ ‫محمدرضا باهنر از سیاست در‬ ‫سال‪ 92‬می گوید‬ ‫محمد رضا باهنر از جمله چهره هایی است که نقش مهمی در سیاست این سال های ایران داشته‬ ‫است‪ .‬مشهور است به رایزنی و البی های پشت پرده‪ .‬در تقسیم بندی های سیاسی او در زمره سیاسیون‬ ‫راستگرا و از نوع سنتی اش به شمار می اید ‪ .‬با او گفت و گویی تفصیلی انجام دادیم‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪132‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ب ا توجه به شناختی که از اقای روحانی داشتید‪،‬‬ ‫در مقام یک فعال سیاسی و نایب رئیس مجلس‬ ‫بفرمایید بعد از تش�کیل دولت یازدهم کار کردن‬ ‫با ایش�ان مطابق همان ذهنیات بود یا سخت تر‬ ‫از ان شد؟ ‬ ‫بعض ی ه��ا در این م��دت م ی پرس��ند «اصال چه‬ ‫اتفاقی در انتخابات ریاس��ت جمهوری افتاد که اقای روحانی‬ ‫انتخاب ش��د؟» ‪« ،‬اصولگرایان باختند‪ ،‬یا انها بردند؟» و «ایا‬ ‫چون اصولگرایان تفاهم نکردند این نتیجه رقم خورد؟» من‬ ‫بسیاری از اینها را رد نم ی کنم اما معتقدم علت العلل و علت‬ ‫تامه چیز دیگری است و ان اینکه افکار عمومی در کشور از‬ ‫سال ‪ 76‬تا ‪ 84‬شاهد تندروی های موسوم به اصالح طلبی بود‬ ‫و در هشت س��ال بعد هم درگیر با تندروی های اصولگرایانه‬ ‫از ن��وع احمدی نژادی ش��د‪ .‬چون احمدی ن��ژاد ب رای خودش‬ ‫یک اصولگرایی را تعریف م ی کرد که ما بخش��ی از تعریف‬ ‫او را متوجه ش��دیم و بخش��ی را نیز هنوز نفهمیدیم‪ .‬در کل‬ ‫افکار عمومی بعد از این ش��انزده س��ال به اعت��دال پناه برد‬ ‫و از بی��ن کاندیداهای حاض��ر در عرصه رقاب��ت واقعا اقای‬ ‫روحانی س��مبل اعتدال بود‪ .‬این توضی��ح را هم اضافه کنم‬ ‫که شعارهای اقای روحانی‪ ،‬شعارهای صرفا انتخاباتی نبود‪،‬‬ ‫اصال فلز اقای روحانی همانی بود ک��ه در قالب خرد گرایی‪،‬‬ ‫اعتدال و فراجناحی بودن تعریف م ی کرد‪ .‬من ش��انزده سال‬ ‫با اقای روحانی در مجلس همکار بودم‪ .‬هشت س��ال از این‬ ‫ترئیسه نهاد قانونگذاری بودیم و‬ ‫شانزده س��ال با هم در هیا ‬ ‫اصوال چنین شخصیتی بود و هس��ت‪ .‬اما در پاسخ به اینکه‬ ‫ایا در هشت ماه پس از تشکیل دولت یازدهم‪ ،‬اقای روحانی‬ ‫همانی است که نش��ان م ی داد و ایا نقدی بر عملکرد او وارد‬ ‫است؟ معتقدم در عالم سیاست ای ران‪ ،‬یک مقدار باید صبرمان‬ ‫بیشتر باشد‪ .‬االن قضاوت خیلی زود است که اقای روحانی به‬ ‫شعارهایش عمل م ی کند یا نم ی کند و اینکه ایا موفق م ی شود‬ ‫یا نم ی شود ؟ تاکید دارم که باید از دولت یازدهم با همه توان‬ ‫حمایت ش��ود چون معضالت و مشکالت مملکت پیچیده‬ ‫اس��ت‪ .‬بعضی گره های کور را قبل ی ها زدند و بعضی گره ها‬ ‫بعد از پیروزی انقالب همین طور مانده و کهنه شده است‪ ،‬از‬ ‫این رو فکر م ی کنم باید یک تحول اساس��ی در کشور اتفاق‬ ‫بیفتد‪ .‬خیلی معتقد نیستم که باید به گذشته چسبید و وقایع‪،‬‬ ‫تصمیم گیری ها و کارهای ان روزها را محکوم کرد‪ .‬در مجموع‬ ‫ظرف این سی و پنج سال خدمات زیادی در کشور انجام شده‬ ‫است که همه دولت ها در ان شریک هستند و درست نیست‬ ‫کس��ی تمام تقصی ر ها را گردن قبل ی ها بین��دازد‪ ،‬کما اینکه‬ ‫تو چهار سال این گونه رفتار شد‪ .‬یعنی‬ ‫متاسفانه در این بیس ‬ ‫اقای خاتمی امد‪ ،‬همه مش��کالت را به گردن دولت گذشته‬ ‫انداخت‪ ،‬اقای احمدی نژاد نیز همین کار را انجام داد و قاعدتا‬ ‫دولت فعلی هم تع دادی از مشکالت امروز جامعه و کشور را به‬ ‫عملکرد دولت نهم و دهم نسبت م ی دهد اما در مجموع ظرف‬ ‫سیو پنج سال گذشته خدمات بسیار زیادی انجام شد و امروز‬ ‫ ‬ ‫یک طومار بس��یار بلند باالیی از خدمت نظام به مردم درباره‬ ‫پیشرفت های کشور وجود دارد که همه دولت ها در ان شریک‬ ‫بوده اند و البته به طور طبیعی هر کدام از دولت ها اشکاالتی‬ ‫نیز داشتند که این اش��کاالت گره هایی را به وجود اورده که‬ ‫باز کردنشان سخت است اما غی ر ممکن نیست‪ .‬در کل باید‬ ‫تالش کرد که این هزینه ها به حداقل برسد‪ .‬اینکه من بخ واهم‬ ‫در چند جمله بگویم اقای روحانی تا به حال توقع ها را براورده‬ ‫کرده است یا خیر‪ ،‬واقعا صفر و صدی نمی توان قضاوت کرد‪.‬‬ ‫چون مسائل را سیاه و سفید نم ی بینم‪ .‬بسیاری از اخالق اقای‬ ‫روحانی هم همین گونه است‪ .‬باید مشخص کرد که در این‬ ‫طیف وسیع خاکستری بین سیاه و سفید االن اقای روحانی‬ ‫کجا قرار گرفته اس��ت‪ .‬من در مجموع به ذهنم م ی رسد که‬ ‫باالخره اقای روحانی بعضی از کارها را خوب شروع کرد‪ ،‬مثال‬ ‫یکی از مسائلی که ظرف هشت سال گذشته خیلی گرفتارش‬ ‫شدیم‪ ،‬مساله عدم پایبندی به قانون بود‪ .‬اقای روحانی ظرف‬ ‫‪7-8‬ماه گذشته نشان داده است که جدا از اجرای دقیق قانون‬ ‫محافظت م ی کند‪ ،‬حتی بعضی مصادی��ق را م ی توان مثال‬ ‫زد که اگر کس��ی ازاد بود ش��اید به انها عمل نم ی کرد چون‬ ‫اجرای ان کارها را به ضرر خود یا جناحش تشخیص م ی داد‬ ‫اما ایشان به قانونمندی و قانونمداری متعهد بود و عمل کرد‪.‬‬ ‫امسال در مجلس م ی خواستیم بودجه را قبل از سال ببندیم‪،‬‬ ‫نمایندگان مجلس نهم هنوز تصویب قانون بودجه را قبل از‬ ‫سال تجربه نکرده بودند چون همیشه این کار بعد از فروردین‬ ‫انجام م ی شد‪ .‬درباره موضوع مذاکرات خارجی هم حرف تازه ای‬ ‫ندارم‪ ،‬اعضای تیم مذاکره کننده س��ربازان و س��رداران جبهه‬ ‫دیپلماتیک هستند که با همه توان به کشور خدمت م ی کنند‬ ‫چون واقعا یک جنگ جدی و تمام عیار در حال انجام است‪،‬‬ ‫بناب راین باید از انها حمایت کرد‪ .‬از طرفی هم چون مس��اله‬ ‫صحب ت های ش�ما از دید حاکمیت�ی و از موضع‬ ‫نایب رئی�س مجل�س ب�ود‪ ،‬در مقام ی�ک فعال‬ ‫سیاس�ت ورز اصولگ�را و رئی�س جبه�ه پیروان‬ ‫خط امام و رهبری‪ ،‬شما از روند سیاسی و فرهنگی‬ ‫دولت اقای روحانی نگران هستید یا خیر؟‬ ‫اصوال هرکس که دغدغه حاکمیت‪ ،‬نظام و مردم‬ ‫را دارد‪ ،‬همیش��ه باید در حال خوف و رجا باش��د‪ .‬با این نگاه‪،‬‬ ‫داش��تن خیال راحت معنا ندارد‪ .‬این ویژگ��ی فقط مربوط به‬ ‫کارهای دولت نم ی شود‪ ،‬بلکه باید درباره کارهای خودمان در‬ ‫مجلس‪ ،‬جامعه اسالمی مهندسین و جبهه پیروان خط امام‬ ‫و رهبری نیز دل نگرانی داشته باشیم اما مسائل را باید نسبی‬ ‫دید و در ابرها سیر نکرد‪ .‬ش��اید در سواالت بعد طرح شود که‬ ‫ال روابط سیاسی ما با هم چه م ی شود؟ در انتخابات مجلس‬ ‫مث ‬ ‫دهم معادالت چگونه رقم م ی خورد؟ رفیقیم یا رقیب؟ معتقدم‬ ‫پاسخ به این پرسش ها واقعا زود است‪ .‬یعنی فکر م ی کنم که‬ ‫مقطع مشترک مجلس نهم و دولت یازدهم‪ ،‬یک مقطع دو‬ ‫سال و نیمه است و ش��ش ماه هم از ان م ی گذرد؛ در این دو‬ ‫سال مجلس و دولت خیلی مسئولیت مشترک دارند که باید‬ ‫به کمک هم انها را حل کنند‪ .‬اگر بخواهیم از حاال وارد مسائل‬ ‫مجلس اینده شویم که مثال ایا جریان ما م ی ماند یا چه کار‬ ‫کنیم که دولت دوازدهم‪ ،‬دولت یازدهم نباشد‪ ،‬من م ی گویم‬ ‫االن اصال وقت این بحث ها نیس��ت که رفیقان مان را ب رای‬ ‫رقابت دو سال اینده جدا کنیم‪ .‬ش��ش ماه مانده به انتخابات‬ ‫م ی توان ای��ن کار را انجام داد‪ .‬معتقدم اق��ای رئی س جمهور‬ ‫نیز طرح این مباحث را دوست ندارد‪ ،‬مثال بعضی از مشاوران‬ ‫نزدیک اقای رئی س جمهور م ی گویند‪« :‬ما نشان خواهیم داد‬ ‫در مجلس دهم اراده ملت چیس��ت؟ چراکه فالن یا بهمان‬ ‫خواهد شد»‪ .‬من وارد این بحث ها نم ی ش��وم ‪ .‬خیلی سوال‬ ‫م ی شود که نظرت درباره حرف فالنی چیست؟ م ی گویم که‬ ‫اصال طرح این حرف ها خیلی زود اس��ت‪ .‬انهایی هم که این‬ ‫یزنند یا واقع قضیه از زبانش��ان در م ی رود یا اگر‬ ‫حرف ها را م ‬ ‫هم توجه دارند و این حرف را م ی زنند من خواهش��مندم این‬ ‫کار را نکنند‪ .‬م��ا امروز ب رای حل مش��کالت مملکت خیلی‬ ‫نیاز به کمک داریم‪ .‬در موقع خودش هم اگر الزم شد رقابت‬ ‫م ی کنیم‪.‬‬ ‫ش�ما تجربه بعد از دوم خرداد ‪ 76‬را دارید و فعال‬ ‫سیاسی درجه یک ان موقع مقابل اصالح طلب ها‬ ‫بودید‪ ،‬این فضا را متفاوت ب�ا ان دوران م ی بینید‬ ‫یا اینکه ش�ما صدای پ�ای اصالح طلب ه�ا را نیز‬ ‫احساس م ی کنید؟‬ ‫خیر‪ ،‬اگ��ر بخواهی��م عادالن��ه قض��اوت کنیم ‪،‬‬ ‫درص��د باالی��ی از رای اقای روحان��ی در انتخاب��ات مدیون‬ ‫اصالح طلب هاس��ت‪ .‬البت��ه اصالح طلب ه��ای معت��دل‬ ‫نه ساختار ش��کنان‪ .‬ساختارش��کنان نه اق��ای روحانی و نه‬ ‫اصالح طلبان معتدل را قبول نداشتند و در این مساله تردید‬ ‫ندارم‪ .‬از طرفی هم نم ی توان مرز روشنی کشید و قضاوت کرد‬ ‫که همه اصالح طلب ها به اقای روحان��ی و همه اصولگراها‬ ‫ن تردید ندارم که‬ ‫به غیر اقای روحانی رای داده اند‪ .‬یعنی م�� ‬ ‫بیش از ‪ 50‬درصد رای اقای روحان��ی را اصولگراها به او دادند‬ ‫چون خیل ی از اصولگرایان به امید اعتدال رای در سبد اقای‬ ‫بود‪ ،‬یعنی‬ ‫روحانی انداختند که البت ه انتخابش��ان هم درست ‬ ‫اقای روحانی واقعا ادم معتدلی بود‪ .‬بناب راین در ضمن اینکه‬ ‫اقای روحانی خودش را مدیون ان جریان م ی داند‪ ،‬باید خودش‬ ‫را بیشتر مدیون ش��عارهایش بداند‪ .‬شعارهایی که م ی گوید‪:‬‬ ‫«من فراجناحی‪ ،‬خردگرا و معتدل هس��تم‪ ».‬به همین دلیل‬ ‫است که من م ی گویم اگر الیه های بعدی انتصابات در دولت‬ ‫یازدهم به انسان های هنجار شکن و س��اختار شکن برسد‪،‬‬ ‫از همان تعداد رایی هم که اق��ای روحانی فکر م ی کند‪ ،‬کم‬ ‫م ی شود‪ ،‬بناب راین این اعتدال را باید مواظبت کند که از دست‬ ‫ت اعتدال بود‪.‬‬ ‫ندهد چون برگ برنده اقای روحانی در انتخابا ‬ ‫حتی اگر م ی خواهد هیچ کس از اصولگرایان را استفاده نکند‬ ‫ما حرفی نداریم‪ ،‬باالخره حق اقای رئی س جمهور اس��ت اما‬ ‫مواظبت کند که الیه های بعدی انتصاباتش به ادم های تند‬ ‫و هنجارشکن نکشد‪ .‬چون اگر بکشد‪ ،‬ان موقع ان اعتدالی‬ ‫که برگ ب رنده اصلی او در انتخابات ریاس��ت جمهوری بود‪ ،‬از‬ ‫دستش خارج م ی شود‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم یک بار دیگر س�ناریو بنویس�یم دو‬ ‫هفته اخر اصولگراه�ا چه کار بای�د م ی کردند که‬ ‫انتخابات را م ی بردند؟‬ ‫چون اصوال یک ادم تش��کیالتی هس��تم‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنم منافع تشکیالت ی بودن و متعهد بودن به تشکیالت‬ ‫در دراز مدت خود را بهتر نش��ان م ی دهد‪ .‬عذر م ی خواهم که‬ ‫از واژه «بزن و برو» اس��تفاده م ی کنم اما این مشکل از سال‬ ‫‪ 84‬دامنگیر اصولگرایان ش��د‪ .‬یعنی اقای احمدی نژاد امد و‬ ‫گفت که من در جریان اصولگرایی هستم‪ ،‬بعد اخر دید اوضاع‬ ‫خوب است‪ ،‬گفت‪« :‬بزن بریم» و هم ه تشکیالت‪ ،‬جریان ها‪،‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ما تعاریف متفاوتی از اصالح طلب ها داریم‪ .‬همواره‬ ‫گفتم اصالح طلب ها همه یک س��لیقه نیستند چون برخی‬ ‫گروه های منس��وب به اصالح طلب ه ا دنبال هنجارشکنی و‬ ‫ساختار شکنی رفتند که ما این گروه ها را ان موقع قبول نداشته‬ ‫و االن هم قبول نداریم‪ ،‬بر همین اس��اس م ی گویم صدای‬ ‫ن گروه ها را نم ی شنوم‪ .‬در سابقه حکومتی اقای دکتر‬ ‫پای ای ‬ ‫روحانی هر چه بنگریم مبارزه با ساختارشکنان و هنجارشکنان‬ ‫بوده‪ ،‬هیچ جا همراهی و همزبانی مشاهده نم ی شود‪ .‬یکی‬ ‫گفت‪« :‬این دفعه اصالح طلب ها بردند‪ ،‬اصولگراها باختند‪».‬‬ ‫به او گفتم دلیل این حرف چیست؟ ایا اقای روحانی مقاله ای‬ ‫به نفع ساختار شکنان نوشته یا تعریف و خدمتی به انها کرده‬ ‫است؟ هر چه سابقه سیاسی از اقای روحانی داریم اصولگرایی‬ ‫موضوع دیگر این اس�ت که به نظر م ی رسد اقای‬ ‫دکتر روحانی تحت تاثیر این گزار ه است که بدنه‬ ‫اجتماعی ندارد و اصالح طلب ه�ا در انتخابات به‬ ‫کمکش امدند‪ ،‬ش�اید خیلی از رفتارهای او برای‬ ‫هم�راه نگ ه داش�تن اصالح طلب�ان در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ 96‬باشد‪ ،‬این مساله اقای‬ ‫روحانی را متفاوت از اقای روحانی گذش�ته کرده‬ ‫اس�ت‪ .‬اقای روحانی که گرای�ش اصولگرایانه و‬ ‫راس�ت س�نت ی داش�ت و حاال باید قبول کرد که‬ ‫این گرای�ش ارگانیک قطع ش�ده اس�ت‪ .‬یعنی‬ ‫بعد از مذاکرات سعداباد اگر کسی از تشکیالت‬ ‫اصولگراها حمله ای هم به ان مذاکرات نم ی کرد‪.‬‬ ‫از اقای روحانی دفاع هم نمی کرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫بسیار خطیر و حساس است باید مواظبت شود که مثال خدای‬ ‫ناکرده اشتباهی اتفاق نیفتد‪ .‬واقعیت قضیه هم این است که‬ ‫ما به هیچ کدام از طرف های مقابل در مذاکرات سر سوزنی‬ ‫اعتماد نداریم و انها نیز به ما اعتم��اد ندارند اما در این جنگ‬ ‫دیپلماتیک که یک بده بستان و یک معامله است‪ ،‬باید کاری‬ ‫کرد که فضا به طرف بازی برد ‪ -‬برد برود و حتما باید ستاده ها‬ ‫کمتر از داده ها نباش��د‪ .‬این سیاست کلی و راهبردی ماست‪.‬‬ ‫حتما دور دوم مذاکرات سخت تر‪ ،‬فن ی تر و پیچیده تر از مرحله‬ ‫اول است‪ .‬هم اکنون برخی خیال م ی کنند کاله سرمان رفته‪،‬‬ ‫برخی نیز معتقدند کاله سر طرف مقابل گذاشته ایم‪ ،‬در مقام‬ ‫قضاوت م ی گویم یک سری واژه هایی در توافق ژنو خیلی لق‬ ‫است‪ ،‬یعنی از احتمال ‪ 10‬درصد تا احتمال ‪ 90‬درصد‪ ،‬م ی توان‬ ‫در ان بازی کرد‪ .‬به همین علت گفتم دور دوم خیلی سخت تر‬ ‫از مرحله نخست اس��ت‪ .‬اینکه در این دامنه ‪ 10‬تا ‪ 90‬درصد‬ ‫از حق بهره مندی در غن ی س��ازی تا نحوه لغو تحریم ها کجا‬ ‫م ی ایستیم‪ ،‬به مرحله دوم مربوط م ی شود‪ .‬در سیاست داخلی‬ ‫هم فهم و درک عمومی دولت در علت مشکالت کشور ‪ ،‬فهم‬ ‫درست و دقیقی است‪ .‬ما در دولت گذشته مشکل داشتیم که‬ ‫یک سری مس��ائل را به مجریان تفهیم بکنیم‪ .‬االن داشتن‬ ‫این دغدغه دیگر خیلی ضرورتی ندارد‪ .‬احساس م ی کنیم که‬ ‫دولتمردان متوجه م ی شوند اما فقط فهم دقیق و صحیح از‬ ‫مشکالت کشور کافی نیست‪ ،‬بلکه باید این فهم به استراتژی‬ ‫و سیاست راهبردی تبدیل شود تا به یک تصمیم خردمندانه‬ ‫برس��د‪ .‬بعد از اخذ تصمیم خردمندانه‪ ،‬مهمتر ش��جاعت و‬ ‫شهامت داشتن در اجراس��ت‪ .‬در این بخش‪ ،‬کمی احساس‬ ‫م ی شود دولت محافظه کار است‪ .‬یعنی به تصمیمات خوب‬ ‫م ی رس��د ولی تا بخواهد تصمیمات خوب را اجرا بکند‪ ،‬زمان‬ ‫م ی گذرد‪ .‬البته ش��اید اگر ما هم بودیم این کار را م ی کردیم‪.‬‬ ‫من نم ی خواهم رویکرد دولت را محک��وم کنم چون اجرای‬ ‫تصمیمات در مسائل اقتصادی سخت است‪ ،‬مثال در اجرای‬ ‫قانون هدفمندی یارانه ها ماهانه هفتصد تا هشتصد میلیارد‬ ‫تومان کسری داریم‪ .‬یعنی ب رای پرداخت یارانه نقدی به مردم از‬ ‫محل درامد اجرای هدفمندی یارانه ها ماهانه با هفتصد میلیارد‬ ‫تومان کسری مواجه هستیم‪ ،‬حال انکه یک معادله ساده است‬ ‫که یک پولی را از محل هدفمند شدن یارانه ها کسب و ان را‬ ‫در محل های پی ش بینی شده در قانون هزینه م ی کنیم‪ .‬ب رای‬ ‫رفع کسری سه راه حل بیشتر نداریم‪ ،‬نخست انکه هزینه ها‬ ‫کم شود‪ .‬ب رای این کار یا باید دهک های یارانه بگیر کاهش‬ ‫پی دا کنند یا یارانه نقدی (‪ 45‬هزار تومان) کم شود‪ .‬راهکار دوم‪،‬‬ ‫افزایش درامدهاس��ت‪ ،‬یعنی قیمت حامل های انرژی گران‬ ‫ش��ود‪ .‬حالت س��وم ادامه رویکرد دولت قبلی است‪ ،‬یعنی با‬ ‫استق راض از بانک مرکزی نقدینگی ایجاد شود‪ .‬در اجرای هر‬ ‫کدام از این راه حل ها عده ای ضرر م ی کنند اما چاره ای نیست‪ ،‬‬ ‫باید باالخره تصمیمی گرفت و به جلو رفت‪ .‬اقای خاتمی در‬ ‫اوایل دوران ریاست جمهوری خود جلس ه ای ب رای ساماندهی‬ ‫اقتصادی تشکیل داد‪ ،‬من در ان جلسه همین حرف را زدم و به‬ ‫اقای روحانی نیز چنین گفتم که؛ «اگر دولت دنبال یک سری‬ ‫تصمیمات اقتصادی است که همه سود بب رند‪ ،‬اصال خداوند‬ ‫متعال این طور راهی را خلق نکرده است‪ .‬هر تصمیم اقتصادی‬ ‫اتخاذ شود یکی ضرر و یکی سود م ی کند‪ .‬باید به یک نقطه‬ ‫اپتیمم رسید که با باالترین بهره وری‪ ،‬کمترین ضرر و بیشترین‬ ‫سود حاصل ش��ود‪ ».‬دولت یازدهم ظرف این ‪ 7-8‬ماه هنوز‬ ‫نتوانسته از میان این سه راه حل یکی را انتخاب و به ان عمل‬ ‫کند‪ .‬از این جهت من م ی گویم دولت یک مقدار محافظه کار‬ ‫همه ان‬ ‫اس��ت‪ ،‬ش��اید دنبال راه حل هایی م ی گردد که مثال ‬ ‫سود یا نفع باش��د اما در کل فهم دولت در مسائل اقتصادی‬ ‫خوب است و با بعضی تصمیمات درستی که گرفت مقداری‬ ‫تورم جامعه را کاهش داد‪ .‬البته این تصمیمات درمان نهایی‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه یک سری مسکن ها و کارهای کوتاه مدتی است‬ ‫که ضرورت داشت انجام ش��ود‪ .‬هم اکنون در حوزه اقتصادی‬ ‫با مس��اله جدی س��قف عمومی قیمت ها‪ ،‬تولید و اشتغال‬ ‫مواجهیم که اینها جزو اولین دس��تورکارهای دولت است که‬ ‫هی چ کدامشان را نیز نم ی توان بس��یط و مستقل از یکدیگر‬ ‫دید‪ .‬انتقادی که ما همواره به دولت گذشته می کردیم این بود‬ ‫که م ی خواست مسائل را مجرد حل بکند‪ ،‬مثال حل مشکل‬ ‫مسکن را در اجرای طرح مس��کن مهر دید اما بعد از اجرا ‪10‬‬ ‫مشکل دیگر به وجود امد؛ ب رای حل مشکل بیکاری به سراغ‬ ‫بنگاه های زودبازده رفت اما این کار مشکالت عدیده دیگری را‬ ‫در پی داشت‪ .‬این مسائل را باید در قالب یک پکیج دید و اال‬ ‫به صورت پروژه ای حل شدنی نیستند‪.‬‬ ‫است‪ .‬اوج این داستان هم ‪ 23‬تیر سال ‪ 78‬بود که نمونه دیگر‬ ‫‪9‬دی‪ 88‬است‪ .‬ان روز همه مردم در اعتراض به ساختارشکنان‬ ‫در دانش��گاه ته ران جمع شدند و س��خنران ان مراسم اقای‬ ‫ی ان روز او مرور‬ ‫روحانی بود‪ .‬همی��ن االن هم اگر س��خنران ‬ ‫شود‪ ،‬یک دفاع قاطع و غیر قابل تردید از جریان اصولگرایی‬ ‫و مخالفت با ساختار شکنان بود‪ ،‬بناب راین اقای دکتر روحانی‬ ‫غیر از این نیست‪ .‬ما هم نقد داریم که انتصابات دولت یازدهم‬ ‫یکطرفه انجام شده اما نیروهایی که در رده اول منصوب شدند‬ ‫هیچ کدام ساختارشکن نیستند‪ .‬البته این نگرانی را داریم که‬ ‫در الیه های بعدی مبادا مسئولی ت ها به ساختارشکنان داده‬ ‫شود‪ ،‬بر همین اساس بارها گفتم و االن هم م ی گویم‪ ،‬دولت‬ ‫باید درباره این مساله مواظبت کند‪.‬‬ ‫‪133‬‬ ‫ساختار ها و تشکل ها را کنار گذاشت‪ ،‬رفت و نتیجه را برد‪ .‬از این‬ ‫مثال ها حداقل در زندگی من البته در سطوح پایی ن ترش خیلی‬ ‫پیش امده است‪ .‬بعضی وقت ها ادم اشکال ندارد ریا بکند‪ .‬در‬ ‫مجلس هشتم‪ ،‬پس از انکه شش سال نایب رئیس مجلس‬ ‫بودم (چهارسال در مجلس هفتم و دو سال در مجلس هشتم)‪،‬‬ ‫همچون گذش��ته اول در فراکس��یون ب رای انتخاب اعضای‬ ‫هیات رئیسه مجلس نظرخواهی ش��د که من رای نیاوردم و‬ ‫اقای صدر رای اورد‪ .‬تفاوت ما هم ‪ 4-5‬رای بیشتر نبود‪ ،‬بعد‬ ‫از ان خیل ی ها امدند و گفتند‪« :‬از انجا که مطمئن بودیم که‬ ‫تو رای م ی اوری‪ ،‬به همین دلیل از حضور در جلس��ه غیبت‬ ‫کردیم و رای ندادیم»‪ .‬از روز رای گیری در فراکسیون تا برگزاری‬ ‫انتخابات هیات رئیسه در صحن علنی سه‪ ،‬چهار روز فاصله‬ ‫بود‪ .‬در ان مدت تقریبا هیچ کس نبود که به من توصیه بکند‬ ‫که «به نظر تشکیالت عمل کنم» همه م ی گفتند؛ «بزن و‬ ‫ی خود اقای دکتر صدر‬ ‫برو»‪ .‬واقعا هم درس��ت م ی گفتند حت ‬ ‫هم قبول داشت که اگر من در صحن علنی مجلس کاندیدا‬ ‫م ی شدم‪ ،‬رای م ی اوردم و حتی شاید نایب اول م ی شدم اما من‬ ‫ایستادم و گفتم به رای تشکیالت پایبندم‪ ،‬اگر چه مقدماتش‬ ‫ل باشد که بعض ی ها نبودند و رای ندادند‬ ‫ممکن است زیر سوا ‬ ‫ن دالیل توجیهی ندارد‪ .‬متعهد به‬ ‫اما م ی دیدم هی چ کدام از ای ‬ ‫نظر تشکیالت ماندم و یک سال نایب رئیس مجلس نبودم‪،‬‬ ‫هیچ اشکالی هم به وجود نیامد‪ .‬در کل از این زاویه اصولگرایان‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری نمره مردودی گرفتند‪ .‬همین جا‬ ‫یاداور م ی ش��وم در جریان فرایند انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫جبهه پی��روان خط امام و رهبری تصمیم گرف��ت پنج نفر را‬ ‫در معرض کاندیداتوری قرار ده��د‪ ،‬من هم در مصاحب ه هایم‬ ‫م ی گفتم «خیال همه راحت باش��د که از ما پنج نفر یک نفر‬ ‫ثب ت نام خواهد کرد‪ ».‬جلو که رفتیم‪ ،‬کار به حکمیت رس��ید‬ ‫و حکمیت هم انجام ش��د‪ .‬اگر در مقام نقد بخواهم بنشینم‬ ‫ت هم شاید نقد داشته باشد اما وقتی‬ ‫بخش هایی از این حکمی ‬ ‫حکم اعالم شد‪ ،‬ما هیچ حرفی نزدیم‪ .‬همه مان قبول کردیم اما‬ ‫اقای عارف نم�ی توان�د در انتخابات‬ ‫مجلس محور اصول گرایان و اصالح طلبان‬ ‫معتدل شود‬ ‫عالئم�ی از ع�وض ش�دن رویک�رد‬ ‫پایداری نسبت به ما دیده می شود‬ ‫من فکر م ی کنم که اق�ای ناطق نوری‬ ‫نامزدی در انتخابات مجلس را نپذیرند‬ ‫رویدادها‬ ‫‪134‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫نیروهای�ی ک�ه روحان�ی در رده اول‬ ‫استفاده کرد‪ ،‬ساختارشکن نیستند‬ ‫اقای دکتر حدادعادل‪ ،‬اقای دکتر والیتی و اقای دکتر قالیباف‬ ‫که هر س��ه نفر ادم های معتبر و به درد بخوری هستند ‪ ،‬سه‪،‬‬ ‫چهار ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری با هم هماهنگ‬ ‫کردند و گفتن��د یکی از ما م ی ماند اما اخر هم نتوانس��تند از‬ ‫میان خود یک نفر را انتخاب کنند‪ ،‬در واقع به نظری ه اول خود‬ ‫متعهد نماندند‪ .‬این نمر ه بدی است‪ .‬حاال اگر بخواهیم جبهه‬ ‫اصولگرایی را بگوییم بله‪ ،‬انها رد ش��دند‪ .‬حاال اگر بخواهیم‬ ‫ریزتر بشویم ‪ ،‬در جبهه پیروان خط امام و رهبری؛ نه‪ ،‬ما قبول‬ ‫هستیم‪ .‬ما به نظ رات تشکیالتی عمل م ی کنیم‪ .‬عمل کردیم‬ ‫و اهسته جلو رفتیم‪ .‬اگر هم قرار باشد بنده نقدی هم داشته‬ ‫باش��م ‪ ،‬نقدی به عدم پایبندی دارم‪ .‬البته این ادعا را ندارم که‬ ‫اگر همه اینها با هم تفاهم م ی کردند‪ ،‬حتما ما م ی بردیم چون‬ ‫تغییر صحنه انتخابات یک تحلیل دیگری است‪.‬‬ ‫از نظر سیاست ورزی‪ ،‬امدن اقای جلیلی و ماندن‬ ‫ان س�ه نفر (ح�اال اق�ای رضایی ک�م و بیش)چه‬ ‫تاثیری داشت؟‬ ‫بله‪ ،‬اینها اگر تفاهم م ی کردن��د‪ ،‬حداقل حداقلش‬ ‫این بود که انتخابات مرحله اول تمام نم ی شد‪ .‬در این تردیدی‬ ‫نیست‪ .‬اما اینکه در مرحله دوم چه اتفاقی م ی افتاد باید درباره‬ ‫حاالت مختلف ان بحث کنیم‪ .‬اینکه «اقای روحانی و اقای‬ ‫والیتی»‪« ،‬اقای روحانی و اق��ای قالیباف»‪« ،‬اقای روحانی و‬ ‫اقای جلیلی» یا اصال اقای روحانی نم ی امد و دو نفر دیگر به‬ ‫مرحله دوم م ی رفتند‪ ،‬هر کدام از این حالت ها را باید نشست و‬ ‫تحلیل کرد که ترکیب ارا چگونه رقم م ی خورد‪.‬‬ ‫درباره رابطه دولت و مجلس اول که اوضاع خیلی‬ ‫خوب نبود الاقل ما خیل�ی خوب نم ی دیدیم‪ .‬االن‬ ‫اوضاع چطور است؟‬ ‫نباید سیاه و س��پید دید‪ .‬ما اگر بخواهیم قضاوت‬ ‫عادالنه ای داشته باش��یم باید یک کار تطبیقی کنیم‪ .‬شاید‬ ‫س��وال ش��ود که اتفاقی که ب رای وزرای اقای روحانی افتاد‬ ‫چرا در دوره اقای احمدی نژاد رخ نداد؟ پاس��خم ان است که‬ ‫خیر‪ ،‬ان دوره ه��م همین اتفاق ها افت��اد و در روزنامه ها هم‬ ‫ثبت است‪ .‬در تاریخ ثبت ش��ده که ظرف سه ماه چهار وزیر‬ ‫اقای روحانی از مجلس نهم کارت زرد گرفتند اما چهار وزیر‬ ‫اقای احمدی نژاد نیز در مجلس هفتم رای نیاوردند‪ ،‬اینها را‬ ‫م ی توان با هم مقایسه کرد‪ .‬من هفت دوره در مجلس بودم‪.‬‬ ‫خیل��ی از همکارانم امده اند و رفته اند‪ .‬به دوس��تان مجلس‬ ‫نهمی که دفعه اول به مجلس امدند بارها و بارها گفتم «شما‬ ‫جزو بد ش��ان س ترین نمایندگان بعد از انقالب هستید چون‬ ‫زمانی امدید که ب رای کارهای عمرانی نه بودجه ای هس��ت‬ ‫و نه پولی‪ ».‬نماینده ها وقتی به حوزه های انتخابیه م ی روند‪،‬‬ ‫کلی مطالبات مردم اعم از تکمیل طرح های نیمه تمام‪ ،‬رفع‬ ‫گرانی و حل معضل بیکاری وج��ود دارد که روی هم تلنبار‬ ‫شده است‪ .‬این دوس��تان وقتی به ته ران م ی ایند از دولت و‬ ‫حتی از ما م ی پرسند «بودجه نیس��ت؟» و «نم ی شود ب رای‬ ‫تکمیل این طرح کاری کرد؟» حال انک��ه به قول خودمان‬ ‫«فعال دوره گفتار درمانی اس��ت»‪ ،‬باید یک جوری به مردم‬ ‫بگوییم صبر و تحمل کنند‪ ،‬ان شاء اهلل خبری م ی اید‪ .‬از ان‬ ‫طرف هم وزرا باید دلنازکی را کنار بگذارند که «چرا م ی پرسند‬ ‫و وقت مان گرفته م ی شود‪ ».‬این ها کم لطفی است‪ .‬اصال وزیر‬ ‫یکی از کارهایش پاسخ گفتن به سواالت نمایندگان است‪،‬‬ ‫نه اینکه بگوید‪« :‬نمایندگان از من س��وال م ی پرسند‪ ،‬من از‬ ‫کارهایم م ی مانم‪ ».‬اصال مسئول در جمهوری اسالمی یعنی‬ ‫کس��ی که مورد سوال قرار م ی گیرد‪ .‬س��وال هم یک موقع‬ ‫است و یک موقع هم بار حقوقی دارد‪ .‬ما به دو طرف توصیه‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬به نماینده ها م ی گوییم زیاد به اقایان وزرا فش��ار‬ ‫نیاورید و از اقایون وزرا م ی خواهیم که خیلی دلنازک نباشند‬ ‫که «چرا از ما سوال شد و چرا مجلس کارت زرد داد؟» چون‬ ‫اینها طبیعی است‪.‬‬ ‫اقای حداد گفتن�د که اراده خاصی ب�رای تقابل با‬ ‫دولت در مجلس وجود ن�دارد‪ .‬ایا قبول دارید یک‬ ‫طیفی در مجلس است که خیلی سرسازگاری با‬ ‫دولت ندارد و س�ر هر موضوعی سعی م ی کند با‬ ‫دولت س ر شاخ شود؟‬ ‫در قانون اساسی ما امده است که ‪ 10‬نفر نماینده‬ ‫م ی توانند یک وزیر را اس��تیضاح کنند‪ .‬بن��ده در زمان همه‬ ‫دولت ه��ا از اول انقالب تاکنون در مجلس ب��وده ام‪ .‬فقط در‬ ‫بخش��ی از دولت ها نب��ودم‪ .‬صراحتا م ی گوی��م هیچ وزیری‬ ‫در هیچ دولتی ه��م نبوده که ‪ 10‬نماین��ده مخالف جدی در‬ ‫مجلس نداشته باشد‪ .‬این ‪ 10‬نماینده نیز شاید به استیضاح‬ ‫او اصرار کنند‪ ،‬اش��کالی ه��م ندارد‪ .‬طب��ق ایی ن نامه داخلی‬ ‫مجلس اس��تیضاح در دس��تورکار قرار م ی گیرد اما ما وقتی‬ ‫م ی بینیم فضای عمومی مجلس استیضاح را نم ی طلبد با‬ ‫استیضاح کنندگان صحبت م ی کنیم‪ .‬مش��ورت م ی دهیم‪،‬‬ ‫خواهش و البی م ی کنیم تا منصرف ش��وند ام��ا اگر اصرار‬ ‫کردند استیضاح انجام م ی شود البته من مصلحت نم ی دانم‬ ‫که مملکت همه اش درگیر اس��تیضاح باش��د و کار مجلس‬ ‫این باشد که ‪10‬نفر بیایند استیضاح کنند و اقای وزیر دوباره‬ ‫رای بیاورد و دوباره این سیکل تکرار شود‪ .‬ما وقتی م ی بینیم‬ ‫فضای عمومی مجلس مطالب ه ای ب رای استیضاح ندارد تمام‬ ‫سع ی مان را م ی کنیم تا استیضاح منتفی ش��ود‪ .‬البته این را‬ ‫بگویم از نظر قانونی ما هیچ حق��ی نداریم که جلوی انجام‬ ‫استیضاح را بگیریم‪ .‬فقط م ی توانیم استدالل‪ ،‬البی‪ ،‬خواهش‬ ‫و توصیه کنیم تا استیضاح کنندگان امضای خود را پ س بگی رند‪.‬‬ ‫اینکه جریان خاصی سر سازگاری کمتری با دولت دارد‪ ،‬بله در‬ ‫این ه م تردیدی نیس��ت از این رو ممکن است بیشتر بهانه‬ ‫بگی رند‪ ،‬یا استدالل هم دارند اما تع دادشان در حدی نیست که‬ ‫بتوانند فضای عمومی در مجلس به وجود اورند‪.‬‬ ‫االن که از جلسه رای اعتماد به وزرای پیشنهادی‬ ‫اقای روحانی م ی گذرد‪ ،‬فکر م ی کنید در مورد کدام‬ ‫وزیر مجلس اشتباه کرد حال انکه بهتر بود به او‬ ‫رای اعتماد م ی داد یا برعکس؟‬ ‫من اصال این را مهم نم ی دانم‪ ،‬ما یک مقدار صنفی‬ ‫فکر م ی کنیم‪ .‬بارها و بارها شده با وجودی که ریاست جلسه‬ ‫علنی مجلس را برعهده داشتم به یک موضوع رای ندادم اما‬ ‫تصویب یا برعکس به یک پیش��نهاد رای داده ام و تصویب‬ ‫نشد‪ .‬ما این را قبول داریم که هر چه از مجلس بیرون امد باید‬ ‫قبول و حمایت کنیم‪ .‬حتی ممکن است این قانون مضر باشد‬ ‫اما باید ب رای اصالح ان از راه و فرایند قانونی عمل کرد‪ .‬االن‬ ‫من بگویم اگر به یک وزیر پیشنهادی ان روز رای داده بودیم‬ ‫بهتر بود‪ ،‬فایده ای ب رای کسی ندارد‪.‬‬ ‫مدتی شیب سوال از وزرا و کارت زرد به انها خیلی‬ ‫زیاد ش�ده بود‪ ،‬اما یک دفعه ایس�تاد‪ .‬ای�ا اتفاق‬ ‫خاصی افتاده است؟‬ ‫همانطور که گفتم استیضاح ‪ 10‬امضا و سوال یک‬ ‫امضا م ی خواهد‪ ،‬من االن امار دقیقی ندارم ولی فکر م ی کنم‬ ‫حدود هزار سوال از اول این دوره ما دریافت کرده ایم‪ .‬اما یک‬ ‫فرایندی در هیات رئیس��ه تعریف کردیم و اقای دکتر محمد‬ ‫صادقی ب راساس وزیر و نماینده را دعوت م ی کند تا انها با هم‬ ‫به گفت وگو بنشینند‪ ،‬امار دقیقی ندارم اما فکر م ی کنم بیش‬ ‫از شصت درصد سواالت قبل از اینکه به کمیسیون برسد حل و‬ ‫فصل م ی شود‪ .‬ما تالشمان را م ی کنیم‪ ،‬معتقدم دولت ی ها و‬ ‫مجلس ی ها نیز باید ممنون باشند‪ .‬با این وجود شاید نماینده ای‬ ‫کوتاه نیاید ما هم سوال را در دستورکار مجلس قرار م ی دهیم‪.‬‬ ‫برخی سواالت به گونه ای اس��ت که مثال نماینده م ی پرسد‬ ‫«از کلنگ زنی فالن سد االن هفت سال گذشته و چرا تمام‬ ‫نم ی شود؟» خب جواب این را هم نماینده م ی داند و وزیر که‬ ‫«چون پول نیست» اما نماینده م ی خواهد وزیر همین جمله را‬ ‫پشت تریبون مجلس اعالم کند تا مردم متوجه شوند او تالش‬ ‫خود را کرده اس��ت‪ .‬اش��کالی هم ندارد و این نباید به کسی‬ ‫ب ر بخورد‪ .‬اقای وزیر م ی اید توضیح م ی دهد که «بودجه اگر‬ ‫بود من پروژه را انجام م ی دادم اما حاال بودجه نیست»‪ .‬بعضی‬ ‫از سواالت نیز ممکن است به ذهن ما برسد که به مصلحت‬ ‫کلی نظام نیست‪ ،‬انها را هم جدا م ی کنیم‪.‬‬ ‫همیش�ه یک عرفی بوده در مجل�س که پس از‬ ‫انتخابات ریاس�ت جمهوری عده ای از نمایندگان‬ ‫به س�مت دولت م ی روند‪ .‬این اتفاق االن هم دارد‬ ‫م ی افتد‪ ،‬اقای ح�داد م ی گوید «طرف�داران دولت‬ ‫صد نفر هس�تند» اما اق�ای الریجان�ی م ی گوید‬ ‫«تعدادش�ان محدود اس�ت‪ ».‬با یک�ی از انها ما‬ ‫مصاحبه کردی�م گفت «ما نزدی�ک به ص دو چهل‬ ‫نفر هس�تیم‪ ».‬واقعا انها چند نفر هستند و اصال‬ ‫م ی توانند فراکسیون تش�کیل بدهند یا نه؟ اگر‬ ‫انها فراکسیون تشکیل بدهند ممکن است شما‬ ‫با فراکسیون اصولگرایان ائتالف کنید؟‬ ‫ما در مجلس فراکسیون رسمی ضابطه مند نداریم‪،‬‬ ‫مثل احزاب بیرون اس��ت‪ .‬ممکن اس��ت نماینده ای یک روز‬ ‫عضو فراکسیونی باشد و روز دیگر نباش��د‪ ،‬امدن و رفتنش‬ ‫خیلی ب رایش نفعی ندارد چون خط دقیقی نم ی توانیم بکشیم‬ ‫پس اگر س��وال ش��ود چند نفر حامی تش��کیل فراکسیون‬ ‫حام ی دولت در مجلس هس��تند‪ ،‬من نم ی توانم تعداد انها‬ ‫را بگویم اما حرف کل��ی م ی توانم بزنم‬ ‫و ان اینک��ه تصور نم ی کن��م ترکیب‬ ‫فراکسیون های مجلس عوض بشود‪،‬‬ ‫یعنی غی��ر از فراکس��یون ره��روان و‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان‪ ،‬فراکس��یون‬ ‫دیگری مثال فراکس��یون حام ی دولت‬ ‫در مجلس تش��کیل ش��ود‪ ،‬این را من‬ ‫بعی��د م ی دانم البته در عالم سیاس��ت‬ ‫هیچ چیز غی ر ممکن نیست ولی االن‬ ‫با فراین��دی که پیش امده مثال ش��اید‬ ‫مواضع فراکسیون رهروان یا فراکسیون‬ ‫اصولگرایان کمی تعدیل شود‪ ،‬اما اینکه‬ ‫فراکسیون سومی از میان اصولگرایان‬ ‫به نام فراکسیون حامی دولت به وجود‬ ‫بیاید چنین اتفاقی نم ی افتد‪.‬‬ ‫این دلخوری اقای ناطق منطقی است؟‬ ‫نم ی دانم‪ ،‬نم ی خواهم قضاوت بکنم اما این نکته‬ ‫ایشان اس��ت بناب راین هر جناحی فکر کند م ی تواند با البی‬ ‫ک��ردن‪ ،‬اقای ناطق ن��وری را به می��دان بی��اورد‪ ،‬از این البی‬ ‫صرف نظر نم ی کند و به دنبال این کار است‪.‬‬ ‫ش�ما خودتان تازگ ی ها برای این کار پیش اقای‬ ‫ناطق نوری رفتید؟‬ ‫تازگ ی ها خیر‪ ،‬من که در این شش‪ ،‬هفت سال بارها‬ ‫و بارها با اقای ناطق مذاکره کرده ام و خواسته ام که بیاید و فعال‬ ‫بشود‪ ،‬اما او هنوز به ان اقناع نرسیده است‪ .‬اینکه تصور شود‬ ‫اقای ناطق نوری وارد جریان اصالح طلبی شده و در ان جریان‬ ‫ذوب و هضم م ی شود من این را بعید م ی دانم‪ ،‬فلز اقای ناطق‬ ‫فلزی نیس��ت که با اصالح طلبان ذوب و حل شود‪ ،‬اما اینکه‬ ‫در جریان اصولگرایی بخواه��د بیاید به هر حال گالیه هایی‬ ‫از اصولگراها دارد که باید بروی��م و تالش کنیم ان گالیه ها‬ ‫را برطرف و او را قانع کنیم‪ .‬من از طریق رسانه ان پیام ی که‬ ‫به اقای ناطق م ی توانم بدهم این است که ایشان به ه ر حال‬ ‫ظرفیت باالیی در جریان سیاسی کش��ور دارد و حیف است‬ ‫فکر کنند بازنشسته شده اند‪ .‬توجیه بیرونی ایشان است که‬ ‫ش�اید این نگاه بی�ن اصولگرایان باش�د که اگر‬ ‫اقایان ناطق و عارف نیایند بتوانند مجلس را برای‬ ‫خود حفظ کنند؟‬ ‫بله‪ ،‬اگر این ها نیایند اما ش��اید هم بیایند اما من‬ ‫تحلیلم درب��اره اقای ناطق ک��ه انطور بود‪ .‬ن��ه اینکه از این‬ ‫تحلیل و پی ش بینی که کردم راضی باش��م‪ ،‬من عالقه مند‬ ‫هستم اقای ناطق بیاید‪ ،‬هنوز هم توصی ه ام‬ ‫این اس��ت که باید بیاید اما اینکه اگر بیاید‬ ‫محور اصالح طلبان م ی ش��ود؟ خیر‪ ،‬این را‬ ‫به هیچ وجه قبول ندارم‪ ،‬اگر اقای ناطق بیاید‬ ‫جمعی از اعتدالیون این جریان و ان جریان‬ ‫را م ی توانن��د جمع کند اما اق��ای عارف این‬ ‫ظرفیت را ندارد‪.‬‬ ‫خیلی زیاد‪.‬‬ ‫و ب�رای بازس�ازی جری�ان اصولگرا چه‬ ‫اقداماتی انجام م ی شود؟‬ ‫ای��ن دو فراکس��یون یکی‬ ‫نم ی ش��وند‪ ،‬ولی مواضعش��ان به هم‬ ‫نزدیک م ی شود‪.‬‬ ‫من بازنشسته شده ام و خیلی وارد این مسائل نم ی شوم ولی‬ ‫ما م ی گوییم ایشان بازنشسته نشده و ظرفیت بزرگی است و‬ ‫م ی تواند خیلی خدمات به کشور داشته باشد‪.‬‬ ‫تحلیلی وجود دارد که بر مبنای ان اقای ناطق نوری‬ ‫محوری برای وحدت اصالح طلبان و اعتدال گرایان‬ ‫خواهد شد ایا این امر را امکان پذیر م ی دانید؟‬ ‫ایا از طرف اق�ای عارف این ائتالف ش�کل گرفته‬ ‫است؟‬ ‫چه ائتالفی؟‬ ‫اصالح طلبان ممکن اس�ت س�مت اق�ای عارف‬ ‫االن م ی ت�وان گف�ت اکثریت مجل�س اینده چه‬ ‫گروهی هستند؟‬ ‫االن نه نم ی توان گفت و ب رای قضاوت خیلی زود‬ ‫است‪ ،‬به همین دلیل هم م ی خواهم بگویم اگر مذاکره ای هم‬ ‫هست جناح ها باید بنشینند و در س��ایه مذاکره کنند‪ .‬اصال‬ ‫توصیه من به رس��انه ها این اس��ت که از حاال به انتخابات‬ ‫نپردازند‪ ،‬حتی اگر گاه��ی از زبان ما چیزی در م ی رود توصیه‬ ‫ما این است که رسانه ای نشود چون در جامعه خوب نیست‪،‬‬ ‫االن نه استقبالی هست و نه در واقع م ی تواند ب رای مملکت‬ ‫مفید باشد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫این کشتی در ریاست جمهوری هم با اقای ناطق‬ ‫گرفته شد یعنی همین تحلیل که م ی گویند اقای ناطق حلقه‬ ‫وصلی باش��د که بیاید در مجلس‪ ،‬همین داس��تان در زمان‬ ‫ریاست جمهوری هم بود اما او قبول نکرد‪ ،‬البته نم ی خواهم‬ ‫بگویم اگر قبول م ی کرد حتما جای اق��ای روحانی م ی امد‪،‬‬ ‫اینها تحلی ل های بعدی اس��ت ولی اقای ناطق قبول نکرد و‬ ‫ب ر همین اساس فکر م ی کنیم این بار هم قبول نم ی کنند و‬ ‫این کار را انجام نخواهد داد‪.‬‬ ‫این مش��کل هم در اصولگرایان‬ ‫و هم در اصالح طلبان هس��ت‪ .‬در ه ر کدام‬ ‫نحله ه��ای متفاوت��ی وج��ود دارد‪ ،‬االن در‬ ‫اصولگرایان جریاناتی داریم که م ی توانند تند‬ ‫باشند یا رادیکال یا طیف دیگری هستند که‬ ‫م ی توانند معتدل باش��ند‪ ،‬نه البته ان بحثی‬ ‫که اقای ناط��ق کرد و اقای ش��ریعتمداری‬ ‫ب رای ان بحث نقد نوش��ت‪ .‬ام��ا باالخره ما‬ ‫طیف اصولگرایی را م ی توانی��م به دو گروه‬ ‫تقسیم کنیم‪ .‬اصالح طلبان را هم م ی توانیم‬ ‫به دو گروه تقسیم کنیم و بر این اساس من‬ ‫فکر م ی کنم هر می زان که اصولگراها بتوانند به هم نزدیک‬ ‫شوند خوب است‪ ،‬البته در مجلس نهم رقابتی بین پایداری ها‬ ‫و جبهه متحد وجود داش��ت‪ .‬ما همیش��ه به شوخی و جدی‬ ‫م ی گفتیم «فرق ما با پایداری ها این اس��ت که ما پایداری ها‬ ‫را اصولگ��رای تندرو م ی دانیم ام��ا انها اصال م��ا را اصولگرا‬ ‫نم ی دانند»‪ ،‬اما االن رویکرد انها در مورد ما عوض ش��ده این‬ ‫فضا خودش م ی تواند یک فضای خوبی ب رای تفاهم باش��د‬ ‫اما کار م ی برد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫به ه ر حال اقای ناطق یک ظرفی��ت بزرگی ب رای‬ ‫انقالب اس��ت‪ .‬ما هم فک��ر م ی کنیم هن��وز از این ظرفیت‬ ‫م ی شود استفاده کرد و فعال شدن او م ی تواند ب رای نظام خیلی‬ ‫مفید باشد‪ ،‬اما وقتی با اقای ناطق مذاکره م ی کنیم م ی گوید‬ ‫«من این وظیفه را که االن بیای��م در میدان و فعالیت بکنم‬ ‫ب رای خودم احساس نم ی کنم»‪ ،‬حاال چه مصالح و مواردی در‬ ‫ذهنشان هست نم ی دانم البته ایشان از دوره اقای احمدی نژاد‬ ‫و ان توهینی که اقای احمدی نژاد ب��ه او کرد‪ ،‬خیلی دلخور‬ ‫اس��ت‪ .‬اقای ناطق م ی گوید‪« :‬در ان ماجرا کسی از دوستان‬ ‫جبهه پیروان و غیره جبهه نیامد به میدان و سینه چاک دهد‬ ‫و از من دفاع کند‪».‬‬ ‫نه اقای عارف این ظرفیت را ندارد‪ .‬اقای عارف در‬ ‫انتخابات مجلس جامعه اصالح طلب��ان را هم نم ی تواند دور‬ ‫خود جمع کند چه برسد به اینکه بخشی از اصولگرایان معتدل‬ ‫را همراه کند‪ .‬انچه از دولت وحدت ملی بیان ش��د معنایش‬ ‫این است که از طی ف های مختلف ادم ها جمع شوند اما اقای‬ ‫عارف این ظرفیت را ندارد‪ .‬من به ظرفیت شخصیتی کاری‬ ‫ندارم‪ ،‬ممکن است از نظر ش��خصیتی فکری معتدل داشته‬ ‫باشد اما اقای عارف نیرویی نیست که هم اصولگرایان و هم‬ ‫اصالح طلبان بتوانند او را قبول کنند‪ ،‬اما اقای ناطق ش��اید‬ ‫اینطور ظرفیتی داشته باشد که معتدالن جناح های مختلف‬ ‫قب ولش کنند‪.‬‬ ‫دو س�وال کوتاه دیگر م ی پرسم‪ ،‬چقدر‬ ‫انتخ�اب اق�ای روحان�ی ب�ا دوم خرداد‬ ‫تفاوت دارد؟‬ ‫پس ائتالف بین دو فراکسیون‬ ‫ره�روان و اصولگرای�ان ه�م‬ ‫منتفی است؟‬ ‫سوالی درباره اقای ناطق نوری‬ ‫دارم و ان اینک�ه ایش�ان‬ ‫اساس�ا کجا ایس�تاده است؟‬ ‫اصالح طلبان خیلی از فعال شدن ایشان استقبال‬ ‫م ی کنند‪ ،‬بعضی از اصولگرایان اصال اقای ناطق را‬ ‫طرد م ی کنند‪ ،‬در عوض بعضی دیگر از اصولگ رایان‬ ‫م ی گویند اقای ناطق متعلق به گفتمان اصولگ رایی‬ ‫اس�ت‪ ،‬ص�رف نظ�ر از اینک�ه اصالح طلب�ان ی�ا‬ ‫اصولگرایان چه م ی گویند خود اقای ناطق کجای‬ ‫عرصه سیاسی کشور ایستاده است؟‬ ‫بروند‪ .‬به معنای ائتالف دولت وحدت ملی که اقای‬ ‫هاشمی تعریف کرده است؟‬ ‫‪135‬‬ ‫غیر از جلیلی کسی نمی توانست‬ ‫انتخابات را دو قطبی کند‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر امیر محبیان‪ ،‬مدیرعامل خبرگزاری اریا‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫به نظر شما اعالم موجودیت ائتالف سه نفره‬ ‫(والیتی‪ ،‬قالیباف و حداد عادل) در زمان مناس�بی‬ ‫انجام شد؟‬ ‫هدف گروه سه نفره از اعالم زودهنگام‪ ،‬پی ش دستی‬ ‫و ایجاد فضای روانی ب رای جلوگیری از کاندیداتوری س��ایر‬ ‫افراد مطرح بود‪،‬چون این اعالم کاندیداتوری از کانال اصلی‬ ‫تصمیم گیری اصولگرایان ص��ورت نگرفته بود طبعا انتظار‬ ‫م ی رفت که نتواند به نتیجه الزم برسد‪ .‬همان زمان نیز گفتم‬ ‫سرنوشت این گروه سه نفره مثل کش��تی تایتانیک خواهد‬ ‫بود؛ باعظمت بود ولی به دلیل اختالفات درونی و بیرونی به‬ ‫سرانجام نم ی رسد‪.‬‬ ‫ای�ن ائتالف هم�ه سلایق اصولگرا را پوش�ش‬ ‫م ی داد؟‬ ‫عمال ای��ن گروه س��ه نفره پوش��ش دهنده همه‬ ‫س�لایق نبود‪ ،‬ب رای همین هم پایداری ه��ا و جبهه پیروان‬ ‫مکانیزم معرفی کاندیدای خود را به کار انداختند‪ .‬روند سنتی‬ ‫تصمیم گیری یعنی چهره های��ی چون ایت اهلل مهدوی هم‬ ‫گله مند شدند‪.‬‬ ‫چرا اصولگرایان س�نتی خود برای یک مکانیزم‬ ‫انتخاباتی (‪ )3+2‬اقدام کردند؟‬ ‫طبیعی بود ان را نپذی رند زی را از انها که نظ ر خواهی‬ ‫نش��ده بود‪ ،‬ضمن انکه خود گروه سه نفره هم همگن نبود‪،‬‬ ‫والیتی به هی چ وجه هم خ��ط ان دو نفر دیگ��ر نبود‪ ،‬معلوم‬ ‫نبود کدامیک قصد دارد دیگری را در بازی بعدی خود اسیر‬ ‫کند؛ والیتی ان دو نفر را یا همفک��ران ایثارگران‪ ،‬والیتی را؟‬ ‫سرنوشت این بازیگری سیاسی را هم دیدیم‪.‬‬ ‫خروجی نداش�تن و س�پس منتفی شدن ائتالف‬ ‫‪ 3+2‬بر نحوه کار ائتالف سه نفره اثر گذاشت؟‬ ‫عمال خیر‪ ،‬تالش جبهه پی��روان و گروه پنج نفره‬ ‫به خاطر فقدان عزم الزم در میان انها به شکست انجامید‪.‬‬ ‫ورود ناگهان�ی اق�ای جلیل�ی ب�ه انتخاب�ات‬ ‫ریاس�ت جمهوری چ�ه تاثیری بر مع�ادالت این‬ ‫رقابت سیاسی داشت؟‬ ‫همانگون��ه که پی ش بینی م ی ش��د ش��وک ورود‬ ‫جلیلی اصولگرایان را به لرزه دراورد و اصالح طلبان را ش��اد‬ ‫کرد‪ .‬واقعیت ان بود که هیچ کاندیدایی از افراد مطرح شده‬ ‫به جز جلیلی نم ی توانست زمینه دوقطبی شدنی را به وجود‬ ‫اورد که جامعه را به سوی اصالح طلبان ب راند‪.‬‬ ‫‪136‬‬ ‫هاش��می ابتدا کوش��ید نظر جامعه را ب رای خود‬ ‫تست کند‪ ،‬ولی به گمانم کوش��ید به عنوان باالنسر عمل‬ ‫کند و زمینه را ب رای تغییر موازنه در کلیت جامعه و نیز درون‬ ‫اصالحات به نفع روحانی اماده کند و موفق هم شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫رویدادها‬ ‫از ورود اقای هاش�می در دقایق اخ�ر چه ارزیابی‬ ‫دارید؟‬ ‫نام نویسی مشایی و همراهی احمدی نژاد با وی‬ ‫در ستاد انتخابات وزارت کش�ور چقدر بر فضای‬ ‫انتخابات اثر گذاشت؟‬ ‫فکر م ی کنم احمدی نژاد و مشایی انقدر سیاست‬ ‫م ی فهمیدند که بدانند سیستم اجازه کاندیداتوری و پیروزی‬ ‫مش��ایی را نم ی دهد‪ ،‬هدف انها این بود که کنار کش��یدن‬ ‫مش��ایی را موضوع یک معامله کنند و خش��م نظام را علیه‬ ‫اعمال تیم احمدی نژاد با رد صالحیت او تخلیه کنند‪.‬‬ ‫تاثیر رد صالحیت اقایان هاش�می و مشایی این‬ ‫قدر بود که معادالت انتخابات را به نفع یک نامزد‬ ‫خاص تغییر دهد؟‬ ‫به گمانم سیستم قصد داشت حرکتی حساب شده‬ ‫را در ح��وزه تعامل بی ن الملل��ی انجام دهد ن��ه احمدی نژاد‬ ‫م ی توانس��ت این نقش را بازی کند و ن��ه مصلحت بود کار‬ ‫به دست اصالح طلبان بیفتد که اس��تحکام الزم را ب رای این‬ ‫پروژه مهم نداشتند‪ ،‬طبعا روحانی با سوابق خود و نگاه امنیتی‬ ‫خاص تبحر الزم را در این مورد داشت‪ .‬حرکت هاشمی شاید‬ ‫درون یک حرکت کالن قابل تاویل است‪.‬‬ ‫احمدی نژاد معتقد بود از میان جریان او و جریان‬ ‫اقای هاشمی یکی پیروز انتخابات است و با این‬ ‫استدالل خیلی تالش کرد برای مشایی کارت ورود‬ ‫به انتخاب�ات را بگیرد‪ ،‬به نظر ش�ما باقی ماندن‬ ‫مشایی چقدر در تقس�یم ارا نقش تعیی ن کننده‬ ‫داشت؟‬ ‫احمدی نژاد درس��ت فهمیده بود‪ ،‬روحانی خارج از‬ ‫خط هاشمی ارزیابی نم ی شود‪ ،‬فقط احمدی نژاد این نکته را‬ ‫در نظر نگرفته بود که رفتار او اعتماد الزم را نیافریده بود که‬ ‫نظام پروژه عظیم حل مشکل بی ن المللی را به او بسپارد‪.‬‬ ‫وقت�ی اق�ای جلیل�ی نام�زد انتخاب�ات‬ ‫ریاست جمهوری ش�د براساس نظرسنج ی های‬ ‫مراکز معتبر درصدی از مردم (‪ 10‬الی ‪ 12‬درصد) به‬ ‫او اقبال کردند اما بر این میزان دیگر افزوده نشد‬ ‫و تقریبا همان نتیجه نیز در انتخابات رقم خورد‪،‬‬ ‫چرا این اتفاق برای او افتاد؟‬ ‫جلیلی ب رای مردم احمدی نژاد دوم ش��د که البته‬ ‫توان و جنب ه های مثبت او را ندارد‪ ،‬بازاریابی سیاسی جلیلی‬ ‫حداکثر ظرفیتش ان هم با رانت و کمک بیش از ان نبود‪.‬‬ ‫وقتی ش�ورای نگهبان نام هش�ت نامزد انتخابات‬ ‫ریاست جمهوریرااعالمکرد‪،‬مشخصشدکههیچ‬ ‫نامزدی با عقبه تشکیالتی پا به عرصه این رقابت‬ ‫نگذاشته‪ ،‬این مساله نشان دهنده چه بود؟ ایا این‬ ‫ویژگی بر انص راف اقایان حدادعادل و عارف از عرصه‬ ‫انتخاباتموثربود؟‬ ‫ورود و خروج کاندیدا نشان دهنده اشفتگی کامل‬ ‫در جریانات بود‪ .‬همگی فقط م ی خواستند پیروز شوند و هیچ‬ ‫مصلحت باالتری مثال منافع جریان متب��وع خود را رعایت‬ ‫نم ی کردن��د‪ ،‬فرد گرایی حاکم بود‪ ،‬فقط هاش��می به گمانم‬ ‫تش��خیص داد چه کند و کاری کرد که تی��م نزدیک به خود‬ ‫را در این رقابت با کنار زدن اصالح طلب��ان و اصولگرایان به‬ ‫پیروزی برساند‪.‬‬ ‫تایید صالحیت اقای غرضی قابل پی ش بینی بود‪،‬‬ ‫حال انکه افرادی همچون اقایان س�عیدی کیا و‬ ‫متکی با س�ابقه چند دوره وزارت احراز صالحیت‬ ‫نشدند‪...‬‬ ‫منطق تایید صالحیت شورای نگهبان خاص خود‬ ‫انهاست‪ ،‬ب رای ما قابل فهم است اما ترجیح م ی دهم برداشت‬ ‫خود را تا قطعیت نیافته بیان نکنم‪.‬‬ ‫اقای والیتی با کسب ‪ 2/5‬میلیون رای پنجم شد‪،‬‬ ‫صحب ت های او چطور؟‬ ‫والیتی عنصری بود که با نقد جلیلی در مذاکرات‬ ‫هسته ای تدبیر را در شعار روحانی معنادار کرد‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما اگر اق�ای والیتی همچ�ون اقای‬ ‫حدادعادل انصراف م�ی داد‪ ،‬وضعی�ت رای اقای‬ ‫قالیب�اف تغییری م ی کرد؟ اگر تغییر داش�ت چه‬ ‫میزان بود؟‬ ‫چندان ن��ه! ان که رای ب��ه روحانی را ب��رای مردم‬ ‫معنادار کرده بود‪ ،‬حضور جلیلی بود و بس‪.‬‬ ‫تا پیش از هفته اخر مانده به انتخابات و برگزاری‬ ‫مناظرات سوم تلویزیونی نامزدها اقای قالیباف با‬ ‫بیشترین اقبال مردمی در صدر نظرسنج ی های‬ ‫معتبر بود‪ ،‬چه اتفاقی افتاد که ارای او شکس�ته‬ ‫شد؟ جمله «من سرهنگ نیستم من حقوقدانم»‬ ‫روحانی چقدر در بروز این اتفاق دخیل بود؟‬ ‫رای اقای قالیباف از سقف به کف امد‪ .‬مشخص‬ ‫بود که رای قالیباف افزون نم ی شود‪ ،‬قالیباف ظرفیت پیروزی‬ ‫را در فضای غی ر دوقطبی داشت‪ ،‬ورود جلیلی باالترین ضربه را‬ ‫به قالیباف زد‪ .‬جمله روحانی هر چند خواسته بود پیام صریح‬ ‫داده باش��د ولی مواضع جلیلی و جبهه پای��داری در پیروزی‬ ‫روحانی موثرتر بود تا ش��عارهای روحان��ی‪ .‬به گمانم بخش‬ ‫ی از مردم بیش��تر از انکه به روحانی رای دهند رای انها‬ ‫مهم ‬ ‫رای «نه» به جلیلی بود‪.‬‬ ‫ب ه نظر شما چرا اقای عارف از نامزدی در انتخابات‬ ‫ریاس�ت جمهوری انصراف داد؟ این تصمیم او از‬ ‫روی میل باطنی بود یا مجبور به این کار شد؟‬ ‫انصراف ع��ارف ب ر اس��اس میل او نبود و فش��ار‬ ‫تشکیالتی و ش��اید به امید معاون اولی صورت گرفت که‬ ‫ان هم به نتیجه نرسید‪ ،‬کنار کش��یدن عارف نشانه قدرت‬ ‫تشکیالتی اصالح طلبان و عقالنیت انها بود؛ وضعیتی که‬ ‫در میان اصولگرایان رخ نداد‪.‬‬ ‫در اخری�ن نظرس�نج ی های مراکز معتب�ر اقای‬ ‫دکتر عارف پنج درصد ارای مردم را داشت‪ .‬به نظر‬ ‫ش�ما کنارگیری عارف چه میزان در پیروزی اقای‬ ‫روحانی موثر بود؟‬ ‫یدانست پیروز نم ی شود ولی عقب نشینی او‬ ‫عارف م ‬ ‫عالمتی از سوی تشکیالت اصالح طلبان به بدنه اجتماع ی شان‬ ‫بود که تصمیم خود را ب رای حمایت از روحانی گرفته اند‪.‬‬ ‫ائتالف اصالح طلبان با روحان�ی و حمایت اقایان‬ ‫خاتمی‪ ،‬ناطق نوری و هاش�می از او چقدر بر رقم‬ ‫خوردن این نتیجه در مرحله نخس�ت انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری تاثیر داشت؟‬ ‫قطعا تاثیر داشت‪ ،‬هرچند فعال روحانی زیاد خود‬ ‫را مدیون نم ی داند‪.‬‬ ‫رفتار احمدی نژاد و عملکرد دولت او چطور؟‬ ‫تری��دی ندارم اگ��ر عملک��رد دولت و ش��خص‬ ‫احمدی نژاد نبود‪ ،‬روحانی رئی س جمهور نم ی شد‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪137‬‬ ‫فراکسیون‬ ‫اعتدالگرایان‬ ‫خبرهایی از تشکیل فراکسیون‬ ‫حامیان دولت به گوش می رسد‬ ‫رد صالحیت ها‬ ‫رویدادها‬ ‫‪138‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫چهره های متعددی از سیاسیون مجوز حضور در انتخابات را پیدا نکردند‬ ‫این دوره از رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری‬ ‫را م ی ت��وان ب��ه دو بخ��ش تقس��یم ک��رد؛ اول رقاب��ت‬ ‫«پی ش انتخاباتی»‪ ،‬دوم رقاب��ت در دوره انتخابات‪ .‬رقابت ها‬ ‫در مرحل��ه «پی ش انتخاباتی» هیجانش ک��م از رقابت در‬ ‫دوران انتخابات نبود‪ .‬از همین رو بسیاری از رجال سیاسی‬ ‫ای ران ب��رای ریاس��ت جمهوری ثب ت نام کردن��د‪ .‬کار تا انجا‬ ‫پیش رفت که برخی از « س��ونامی ثب ت نام» س��خن گفته‬ ‫و تحلی ل کردند‪.‬‬ ‫مهمترین ردصالحی ت شده های این انتخابات همان‬ ‫کس��انی بودند که در اخرین ثانی ه های مهلت قانونی ب رای‬ ‫ثب ت نام به س��اختمان وزارت کش��ور رفته بودند؛ عل ی اکبر‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و اسفندیار رحیم مشایی‪ ،‬دو کاندیدایی‬ ‫بودند که همزمان و در اخرین دقایق به میدان فاطمی رفتند‪.‬‬ ‫اما شورای نگهبان صالحی ت هر دوی انها را رد کرد‪ .‬درباره‬ ‫مش��ایی هیچ توضیحی داده نش��د اما درباره ردصالحیت‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی صحب ت های بسیاری ش��د‪ .‬از جمله‬ ‫اینکه بعدها مشخص شد شورای نگهبان‪ ،‬علی الریجانی و‬ ‫حسن روحانی را واسطه کرده بود تا ایت اهلل شخصا انصراف‬ ‫دهند تا مبادا به وجهه او لطمه وارد شود اما او نپذیرفته و در‬ ‫نهایت صالحیتش مورد تایید قرار نگرفت‪.‬‬ ‫در این دوره حتی رقاب��ت درون گروه��ی را نیز ب رای‬ ‫ثب ت نام ش��اهد بودیم‪ .‬تع��داد زیادی از نماین��دگان و رجال‬ ‫سیاس��ی مطرح و اصولگرا ائتالفی با نام اکثریت تشکیل‬ ‫دادند و به نفع حس��ن ابوتراب ی فر از نام��زدی در انتخابات‬ ‫انصراف دادند‪ .‬در میانش��ان نام هایی اشنا چون محمدرضا‬ ‫باهنر و مصطفی پورمحمدی مش��اهده م ی شد‪ .‬در نهایت‬ ‫پرونده ائتالف اکثریت ب��ا انصراف ابوتراب��ی از نامزدی در‬ ‫انتخابات هم بسته شد و همه رجالی که پشت سر ابوترابی‬ ‫قرار گرفته بودند‪ ،‬اصال وارد انتخابات نشدند‪.‬‬ ‫تقریبا چی��زی نزدی��ک ‪ 40‬نف��ر از رج��ال معروف و‬ ‫سرشناس کشور در این انتخابات ردصالحیت شدند‪ .‬البته‬ ‫برخی از انها کس��انی بودند که در مرحله دوم یعنی بعد از‬ ‫اینکه متوجه ش��دند‪ ،‬صالحی ت ش��ان تایید نخواهد شد از‬ ‫کاندیداتوری انصراف دادند‪ .‬ظاه را این نیز شیوه ای بود ب رای‬ ‫حفظ وجهه این افراد‪ .‬شورای نگهبان در اخرین روزها و بعد‬ ‫از بررسی از برخی از کاندیداها به صورت شخصی درخواست‬ ‫م ی کرد که انصراف دهند‪ .‬مش��هورترین کس��ی که به این‬ ‫ش��یوه انصراف داد‪ ،‬کامران باقری لنکرانی بود؛ کس��ی که‬ ‫ایت اهلل مصباح یزدی درباره او گفته بود‪« :‬زیراس��مان خدا و‬ ‫روی زمین کسی را اصالحتر از وی نم ی شناسم»‪.‬‬ ‫از دیگر تایید صالحی ت نشدگان مش��هور م ی توان از‬ ‫س��عیدی کیا‪ ،‬وزیر راه مسکن و شهرس��ازی در دولت های‬ ‫گذش��ته نام برد‪ .‬س��عیدی کیا تقریبا در هم��ه دوره ها وزیر‬ ‫بود‪ .‬صالحیت او ب رای شرکت در انتخابات از سوی شورای‬ ‫نگهبان تایید نشد‪.‬‬ ‫محمد ش��ریعتمداری نیز که تالش بسیاری داشت تا‬ ‫با وجهه اصالح طلبی و به عنوان فرد مورد اعتماد این گروه‬ ‫وارد انتخابات شود‪ ،‬از سوی شورای نگهبان تایید صالحیت‬ ‫نش��د‪ .‬گرچه بع د ها به نهاد ریاس��ت جمهوری رفت‪ ،‬اما این‬ ‫بار با عنوان معاون اجرایی رئی س جمهور‪ .‬او عضو ش��ورای‬ ‫راهبردی رواب��ط خارجی‪ ،‬عضو هیات امنای س��تاد اجرایی‬ ‫فرمان امام‪ ،‬وزیر بازرگانی در کابینه س��ی د محمد خاتمی و‬ ‫قائم مقام وزیر بازرگانی در کابینه هاشمی رفسنجانی بود‪.‬‬ ‫علی فالحیان‪ ،‬وزیر اطالعات دوران ریاست جمهوری‬ ‫هاشم ی رفسنجانی نیز نتوانس��ت از فیلتر شورای نگهبان‬ ‫عبور کن��د‪ .‬فالحیان ب��ا وجود س��وابق اجرای��ی از جمله‬ ‫عضویت در حزب جمهوری اس�لامی‪ ،‬حاکم شرع‪ ،‬فرمانده‬ ‫کل کمیته انقالب اس�لامی‪ ،‬وزیر اطالعات دولت هاشمی‬ ‫و عضویت مجلس خبرگان رهبری‪ ،‬پش��ت درهای رقابت‬ ‫ریاست جمهوری باقی ماند‪.‬‬ ‫‫ منوچهر متکی که ابتدا قرار بود تا در ائتالف اکثریت با‬ ‫کاندیداتوری منتخب این ائتالف همراه شود‪ ،‬از ائتالف خارج‬ ‫شد تا به صورت مستقل در انتخابات شرکت کند‪ .‬اما او نیز‬ ‫نتواست با سابقه وزارت امورخارجه شورای نگهبان را راضی‬ ‫کند که قادر به اداره امور کشور است‪.‬‬ ‫اکبر اعلمی‪ ،‬مصطفی کواکبیان و مسعود پزشکیان‬ ‫نیز از جمل��ه اصالح طلبانی بودن��د که در ای��ن انتخابات‬ ‫صالحیتشان مورد تایید شورای نگهبان قرار نگرفت‪.‬‬ ‫علیرضا عل ی احمدی‪ ،‬وزیر اموزش و پرورش محمود‬ ‫احمدی نژاد و سید احمد کاشانی‪ ،‬فرزند ایت اهلل کاشانی نیز‬ ‫به همراه پروی��ز کاظمی‪ ،‬وزیر رفاه دول��ت احمدی نژاد هم‬ ‫صالحیتشان مورد تایید واقع نشد‪.‬‬ ‫طهماسب مظاهری‪ ،‬رئیس سابق بانک مرکزی و وزیر‬ ‫اقتصاد دولت هشتم و همچنین علیرضا زاکانی نیز با وجود‬ ‫اینکه تصور م ی کردند شرایطش��ان ب رای ریاست جمهوری‬ ‫مورد تایید قرار خواهد گرفت اما از س��وی شورای نگهبان‬ ‫تایید صالحیت نشدند و پش��ت درهای انتخابات ‪ 92‬باقی‬ ‫ماندند‪.‬‬ ‫دومین س��ال مجلس نهم بود که دولت روحانی در‬ ‫انتخاباتی که نتیجه ان برای بس��یاری قاب��ل پی ش بینی‬ ‫نب��ود‪ ،‬به قدرت رس��ید‪ .‬قب��ل از انتخابات برخالف س��ایر‬ ‫کاندیداها روحانی دارای هواداران مطرح و مشخصی نبود‪.‬‬ ‫شاید تنها کس��انی همچون علی مطهری که ب رای امدن‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی تالش ک��رده بودند‪ ،‬به روش��نی از او‬ ‫حمایت کردند‪.‬‬ ‫اما بعد از انتخابات و در جری��ان رای اعتماد مجلس‬ ‫به وزرا مش��خص ش��د که دولت روحانی در می��ان اهالی‬ ‫بهارستان چندان هم غریبه نیست‪ .‬حاال زمزمه های تشکیل‬ ‫فراکسیونی با نام اعتدال در مجلس به گوش م ی رسد‪.‬‬ ‫زمانی که مجلس نهم کار خود را اغاز کرد‪ ،‬اختالفات در‬ ‫میان طی ف های مختلف اصولگرا به حدی بود که نتوانستند‬ ‫در قالب یک فراکس��یون گرده��م ایند؛ اتفاق��ی که ب رای‬ ‫نخستین بار تشکیل «فراکسیون اصولگرایان» را با چالش‬ ‫جدی مواجه ک��رد‪ .‬این گونه ب��ود که دو طی��ف متفاوت از‬ ‫اصولگرایان که یکی علی الریجان��ی را به عنوان لیدر خود‬ ‫انتخاب کرده و دیگری پشت سر غالمعلی حدادعادل حرکت‬ ‫م ی کرد‪ ،‬در مجلس ش��کل گرفت‪ .‬این دو البته گزینه های‬ ‫مطلوب این دو طیف ب رای ریاس��ت مجلس هم بودند و از‬ ‫این رو انتخابات ریاس��ت مجلس م ی توانس��ت وزن این دو‬ ‫وزارت جنجالی‬ ‫وزارت علوم زیر ذره بین‬ ‫قرار گرفته است‬ ‫اختالف دولت و مخالفانش بر س��ر وزارت علوم از‬ ‫ریشه دارترین اختالفات است‪ .‬روحانی حتی پیش از معرفی‬ ‫وزیر علوم به مجلس با چالش بزرگی روبه رو بود‪ .‬چه کسی را‬ ‫باید ب رای این وزارتخانه با اهمیت معرفی کند که با مخالفت‬ ‫روبه رو نشود؟ اولین گزینه فرج ی دانا بود‪ ،‬اما او کنار گذاشته‬ ‫شد‪ .‬گفته شد که قرار اس��ت عارف یا کار گروهی که او اداره‬ ‫م ی کند‪ ،‬این وزیر را انتخاب کند‪ .‬انها وزارت علوم را در واقع‬ ‫سهمیه عارف به خاطر کناره گیری از انتخابات م ی دانستند‪.‬‬ ‫در نهایت میل ی منفرد به مجلس معرفی ش��د‪ .‬نامزد پست‬ ‫وزارت علوم نتوانس��ت از مجلس اصولگرای��ان رای الزم را‬ ‫کس��ب کند‪ ،‬پخش فیلم حضور او در میان دانشجویان در‬ ‫س��ال ‪ 88‬کمک کرد تا منتقدان او مانع رس��یدنش مثل به‬ ‫وزارت علوم شوند‪.‬‬ ‫بالفاصله پس از اینکه وزیر علوم نتوانست در مجلس‬ ‫رای الزم را کس��ب کند‪ ،‬حس��ن روحان��ی در اقدامی جعفر‬ ‫توفیقی را به عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب کرد‪ .‬او‬ ‫سه ماه فرصت داشت تا وزیر بعدی را معرفی کند‪ .‬توفیقی نیز‬ ‫گزینه مورد نظر روحانی بود‪ ،‬اما دولت به این نتیجه رسیده‬ ‫بود که در صورت معرفی وی در صح��ن علنی با مخالفت‬ ‫روبه رو خواهد شد‪ ،‬از همین رو وی به مجلس معرفی نشد‪.‬‬ ‫عزل و نصب ها در دوران سرپرستی توفیقی اغاز شد‪ .‬روسای‬ ‫دو دانش��گاه تغییر کردند‪ .‬برکناری ش��ریعتمداری از ریاست‬ ‫ دانش��گاه عالمه طباطبایی واکنش های تندی را به دنبال‬ ‫داش��ت‪ .‬تا جایی که روزنامه اصولگ��رای کیهان در مطلبی‬ ‫با انتقاد از دولت سوال کرد‪ ،‬نکند کلید روحانی کلید بولدوزر‬ ‫بود؟ بولدوزری که اقدام به تخریب و تغیی رات بنیادی در زیر و‬ ‫رو کردن مدی ران سابق و ارزشی م ی کند‪ .‬در زمان سرپرستی‬ ‫توفیقی همچنین ریاست دانشگاه ازاد نیز تغییر کرد‪ .‬فرهاد‬ ‫دانشجو که در اواخر دولت محمود احمدی نژاد به ریاست این‬ ‫دانشگاه رسیده بود‪ ،‬جای خود را به میرزاده داد‪.‬‬ ‫ایت اهلل صدیقی در نماز جمعه به دولت هشدار داد تا از‬ ‫انتخاب وزرایی که بوی فتنه م ی دهند خودداری کند‪ .‬دولت‬ ‫نیز بعد از تغیی راتی در این وزارتخانه‪ ،‬بار دیگر به سراغ گزینه‬ ‫اول خود‪ ،‬فرج ی دانا رفت‪ .‬فرج ی دانا در نهایت توانست با ‪159‬‬ ‫رای موافق به وزارت علوم برود؛ سیاس��تمدار اصالح طلبی‬ ‫ی ریاست دانش��گاه ته ران را‬ ‫که در دوران س��یدمحمدخاتم ‬ ‫برعهده داشت‪.‬‬ ‫فرج ی دان��ا در اب��ان م��اه ‪ ،۱۳۹۲‬طی حکم��ی جعفر‬ ‫میل ی منفرد را به عنوان معاون اموزش��ی‪ ،‬جعفر توفیقی را‬ ‫به عنوان مشاور ارش��د‪ ،‬مجتبی صدیقی را به عنوان معاون‬ ‫وزیر و رئیس سازمان دانشجویان کشور و سعید سمنانیان‬ ‫را به عنوان معاون وزیر علوم و رئیس مرکز هیات های امنا و‬ ‫هیات های ممیزه مرک��زی وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫منصوب کرد‪ .‬انتصاب جعفر میل ی منفرد و جعفر توفیقی با‬ ‫واکنش منفی برخی از نمایندگان مجلس روبه رو ش��د و ‪۸۲‬‬ ‫نماینده مجلس در این مورد تذکر کتبی دادند‪ .‬چند روز بعد‬ ‫‪ ۱۵۰‬نفر از نمایندگان مجلس در نامه ای به رئی س جمهور از‬ ‫او درخواس��ت کردند در برخی انتصابات وزارت علوم مداخله‬ ‫کند و خواستار تجدیدنظر در بعضی از این انتصابات شدند‪.‬‬ ‫اما فرج ی دانا در پاسخ به نمایندگان گفت که اگر وزارت‬ ‫اطالعات اثبات و اعالم کند این افراد با فتنه ارتباطی دارند‪،‬‬ ‫در این انتصابات تجدید نظر خواهد کرد‪ .‬او همچنین مدتی‬ ‫بعد در مصاحب ه ای اعالم کرد‪« :‬انچه بر اس��اس اختیارات و‬ ‫طی مراحل قانونی انجام شده است را نقض نخواهیم کرد‪».‬‬ ‫به دنبال انتصاب توفیقی و میل ی منفرد در وزارت علوم‪،‬‬ ‫در دی ‪ ۱۳۹۲‬نمایندگان ضمن سوال از فرج ی دانا در صحن‬ ‫علنی مجلس‪ ،‬از توضیحات وی قانع نشدند و رضا فرج ی دانا‬ ‫ب��ا ‪ ۷۳‬رای مواف��ق‪ ۱۴۹ ،‬رای مخال��ف و ‪ ۱۰‬رای ممتنع از‬ ‫مجموع ارای ‪ ۲۴۰‬تن از نمایندگان‪ ،‬اولین کارت زرد خود را از‬ ‫مجلس دریافت کرد‪.‬‬ ‫برئیس دوم مجلس پس از کارت‬ ‫محمدرضا باهنر‪ ،‬نای ‬ ‫زرد نماین��دگان به وزیر‪ ،‬گفت‪« :‬ای��ن رای وکالی ملت عدم‬ ‫رضایت نمایندگان از عملکرد وزارت علوم را نشان م ی دهد و‬ ‫امیدواریم اقای وزیر با دقت و درایت بیشتری این وزارتخانه‬ ‫بسیار مهم را اداره کند تا ان ش��اءاهلل رای اعتماد نمایندگان‬ ‫ب رای وزیر تصویب شود‪».‬‬ ‫فرج ی دانا روزهای اخر سال را در حالی سپری م ی کند‬ ‫که باید ب رای پاسخگویی به پرس��ش چند نماینده بار دیگر‬ ‫به مجلس برود‪ .‬ب��ا تصمیم او فرهاد رهبر پس از س��ال ها‬ ‫از دانشگاه ته ران رفت و فعال با سرپرس��تی دکتر امید اداره‬ ‫م ی شود‪ .‬شاید فرج ی دانا اولین نفری باشد که از قطار دولت‬ ‫پیاده م ی ش��ود‪ .‬به عالوه جنجال دیدار فرج ی دانا با علما و‬ ‫مراجع در قم نیز ب رای او دردسرساز شد‪ .‬چه اینکه برخی اخبار‬ ‫حکایت از این داشت که تعدادی از علما به وی وقت مالقات‬ ‫ندادند و ایت اهلل مکارم در ابت��دای درس خارج خود گفت که‬ ‫با وی دیدار نداشته و خبر دیدارش صحت ندارد‪ .‬او گفت که‬ ‫علت عدم دیدارش با وزیر علوم‪ ،‬عزل و نصب های گسترده‬ ‫در این وزارتخانه است‪.‬‬ ‫بزاده‪ ،‬عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫زهره طبی ‬ ‫مجلس نیز که زمان رای گیری ب��رای فرج ی دانا از مخالفان‬ ‫وی بود‪ ،‬دیدگاه های وی را در گذش��ته تند و افراطی دانست‪.‬‬ ‫او گفت که بیشتر روسای دانشگاه ها که به تازگی منصوب‬ ‫ش��دند‪ ،‬جزو اصالح طلبان تن��درو یا فعاالن ح��زب منحله‬ ‫مشارکت بودند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫فراکسیون های «صدای ملت» یا «فراکسیون اعتدالگرایان»‬ ‫بیشتری ضربه را فراکسیون رهروان خواهد خورد‪ .‬این نکته ای‬ ‫بود که عابد فتاحی نیز به ان اش��اره ک��رده و علت تاخیر در‬ ‫تشکیل فراکسیون صدای ملت را ریزش در این فراکسیون‬ ‫عنوان کرده بود‪.‬‬ ‫تاکنون تالش های فراوانی از س��وی چهره های ارشد‬ ‫فراکسیون رهروان والیت ب رای عدم انشعاب صورت گرفته‬ ‫است؛ تالشی که مشخص نیست این بار به حفظ انسجام‬ ‫سیاست‬ ‫جریان را در مجلس روشن کند‪ .‬این اتفاق نیز افتاد و پیروزی‬ ‫الریجانی در انتخابات ریاست مجلس نشان داد که حامیان‬ ‫الریجانی بر ی��اران حدادعادل برتری دارند‪ .‬چنین ش��د که‬ ‫اصولگرایان پارلمان نش��ین به جای تکرار رویه پیش��ین‪ ،‬از‬ ‫تش��کیل یک فراکس��یون واحد امتناع ورزیدند‪ .‬پس از ان‬ ‫بود ک��ه همفکران عل��ی الریجان��ی در قالب‬ ‫«فراکس��یون رهروان والی��ت» گردهم جمع‬ ‫شدند و «فراکسیون اصولگرایان» نیز به ریاست‬ ‫حدادعادل تشکیل شد‪.‬‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان متشکل بود از‬ ‫نمایندگان منتس��ب ب��ه گروه هایی همچون‬ ‫جمعیت ایثارگران‪ ،‬جمعیت رهپویان و اعضای‬ ‫جبه��ه پای��داری؛ انها ب��ا ایجاد فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان ب��ا حدود صد نماین��ده به ائتالف‬ ‫سیاس��ی خود ادامه دادند‪ .‬در سوی دیگر‪173 ،‬‬ ‫نماینده حامی علی الریجان��ی بودند که البته‬ ‫تمام انها اصولگرا نیستند‪.‬‬ ‫پس از انتخاب��ات‪ ،‬مجل��س م ی رفت تا‬ ‫دچ��ار تقس��یم بندی ج��دی ش��ود‪ .‬از طرفی‬ ‫حاج ی دلیگان��ی‪ ،‬نماین��ده اصفه��ان پیش از‬ ‫رای اعتم��اد مجلس ب��ه وزرا خبر از تش��کیل‬ ‫یک فراکس��یون واحد بین اصولگرای��ان داد؛‬ ‫فراکسیونی که البته هنوز تشکیل نشده است‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر عل��ی مطهری بود ک��ه اعالم ک��رد بنا دارد‬ ‫فراکس��یونی تحت عنوان «صدای ملت» تش��کیل دهد؛‬ ‫سخنانی که البته رنگ واقعیت به خود نگرفت‪.‬‬ ‫البت��ه او گفت که هن��وز در حال بررس��ی موضوع با‬ ‫نمایندگان است اما زمان دقیقی ب رای تشکیل این فراکسیون‬ ‫اعالم نش��د‪ .‬غیر از ماجرای تش��کیل احتمالی فراکسیون‬ ‫صدای ملت ام��ا گویا خبره��ای دیگری هم در راه اس��ت‪.‬‬ ‫تع دادی از نمایندگان نزدیک دولت بنا دارند فراکسیونی به نام‬ ‫«فراکسیون اعتدالگرایان» را نیز تشکیل دهند؛ فراکسیونی‬ ‫که مجزا از صدای ملت تاسیس خواهد شد‪ .‬این فراکسیون‬ ‫دید و نگاهی نزدیک تر به دول��ت دارد و حتی از ان به عنوان‬ ‫«فراکسیون حامیان دولت» نیز یاد م ی کنند‪.‬‬ ‫به نظ��ر م ی رس��د در ص��ورت تش��کیل هرک��دام از‬ ‫فراکسیون اکثریت بینجامد‪ .‬اب راهیم نکو از ط راحان تشکیل‬ ‫این فراکسیون معتقد اس��ت‪« :‬مخالفت رئیس مجلس با‬ ‫تشکیل فراکسیون حامیان دولت در مجلس نم ی تواند مانع‬ ‫تشکیل فراکسیون تحت هر عنوانی در مجلس شود؛ چراکه‬ ‫در ایی ن نامه داخلی مجلس در این زمینه پی ش بین ی های الزم‬ ‫صورت گرفته است‪».‬‬ ‫البته نکو در عی ن حال تاکید کرده است‬ ‫که قرار نیست فراکسیون اعتدال فقط حامی‬ ‫ دولت باش��د‪ .‬به اعتقاد ای��ن نماینده مجلس‬ ‫فراکس��یون انها به نوعی زایی��ده قاطبه مردم‬ ‫است و به همین دلیل جمعی از اهالی مجلس‬ ‫احساس کردند این فراکسیون شکل بگیرد تا‬ ‫از ب رنامه های خوب و مفید دولت حمایت کند‪.‬‬ ‫البته این نمایندگان وکی ل الدوله بودن را‬ ‫با قاطعیت رد م ی کنند و گفته اند که قرار است‬ ‫این فراکسیون در جهت اعتدال حرکت کرده و‬ ‫مانع از افراط و تفریط شود‪ .‬نکو در این باره گفته‪:‬‬ ‫«این فراکسیون باید هر جایی که احساس کرد‬ ‫در رفتارهای دولت‪ ،‬اعتدالی وجود ندارد تذکرات‬ ‫خودش را بدهد‪» .‬‬ ‫ام��ا جایی ک��ه هی��چ ک��س اختالفی‬ ‫درباره ان ندارد‪ ،‬تش��تت در مجلس اس��ت‪ .‬به‬ ‫اعتقاد اکث��ر اعضای مجلس تش��کیل چنین‬ ‫فراکسیون م ی تواند مجلس را چندپاره کند‪ .‬به گفته سی د موید‬ ‫حس��ین ی صدر رویکرد اقای الریجانی در خصوص تشکیل‬ ‫فراکسیون جدید در مجلس معقول است‪ .‬به اعتقاد او نباید‬ ‫فراکس��یون اقلیتی در حمایت از دولت مطرح شود؛ چراکه‬ ‫نماین��دگان مجلس نماین��دگان مردم هس��تند‪ .‬همچنین‬ ‫کمال الدین پیرم��وذن‪ ،‬نماینده اصالح طل��ب مجلس هم‬ ‫م ی گوید‪« :‬نباید تشتت در کثرت فراکسیون رهروان را کلید‬ ‫بزنیم چراکه این تشتت به نفع دولت تمام نم ی شود‪».‬‬ ‫‪139‬‬ ‫رویداد سوم‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ج‬ ‫س�ال ‪ 92‬می زبان ی�ک توافق بزرگ ب�ود‪ .‬ای�ران و ‪ 5+1‬پس از‬ ‫برگزاری چند دور مذاکرات ناکام سرانجام توانستند در ژنو مقدمات‬ ‫و اس�باب یک توافق کوتاه مدت را ب ه وجود اورن�د اما جهان هنوز‬ ‫دل نگران س رنوشت این مذاکرات در گام نهایی است‪.‬‬ ‫ن‬ ‫گ‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫پلم‬ ‫ا‬ ‫تیک‬ ‫بعد از مذاکره‪ ،‬سخت تر از خود مذاکره بود‬ ‫رویدادها‬ ‫‪140‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سید عباس عراقچی از مذاکرات هسته ای در سال ‪ 92‬میگوید‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫سعید اجورلو ‪ -‬مصطفی صادقی‬ ‫این روزها دوران پ ر مشغله ای را سپری می کنید؛‬ ‫از دیدار با ایت اهلل مصباح ی�زدی در قم تا حضور‬ ‫در جلس�ه مجلس خبرگان رهبری‪ ،‬این چند روز‬ ‫چطور گذشت؟‬ ‫خیلی خوب بود‪ ،‬به هر حال دیدار علما همیش��ه‬ ‫ثمربخش اس��ت‪ ،‬من ب رای دومین یا سومین مرتبه بود که‬ ‫ب رای دی��دار با علما به قم رفتم‪ .‬در این س��فر ه��م با اقایان‬ ‫حسین ی بوش��هری و مصباح یزدی مالقات داش��تم‪ ،‬همین‬ ‫طور یک صحبتی هم در کانون طل��وع انجام دادم (کانون‬ ‫طلوع کنار موسسه امام خمین ی (ره) است) که بحث ها خیلی‬ ‫چالشی و در عین حال مفید و سازنده بود‪ .‬روز سه شنبه (‪13‬‬ ‫اسفند) نیز توفیق مضاعف داش��تم که از صبح تا عصر در‬ ‫خدمت خبرگان عظیم الشان ملت بودم و یک جلسه سوال و‬ ‫جواب صبح داشتیم که قدری طوالنی شد و یک ساعت و نیم‬ ‫هم در نشست بعد از ظهر خدمت خبرگان بودیم‪.‬‬ ‫فضای عمومی جلس�ه‪ ،‬حول محور س�واالت و‬ ‫ابهامات کلی بود؟‬ ‫مذاکرات هس��ته ای پیچیدگ ی ه��ای زیادی دارد‪.‬‬ ‫طبیعی است که س��واالت و ابهامات درباره ان وجود داشته‬ ‫باشد‪ .‬دغدغه ها که خیلی محترم و الزم است چون وقتی در‬ ‫هر موضوعی دغدغه هایی وج��ود دارد باید به این دغدغه ها‬ ‫احترام گذشته ش��ود‪ .‬با بحث و صحبت‪ ،‬هم نگران ی ها رفع‬ ‫م ی ش��ود و هم همفکری صورت م ی گیرد و ای��ن واقعا به‬ ‫پیشبرد بیشتر مذاکرات کمک م ی کند‪.‬‬ ‫سفر اقای دکتر ظریف به ژاپن از قبل برنام ه ریزی‬ ‫شده بود که نتوانس�تند به مراسم روز سه شنبه‬ ‫(‪ 13‬اسفند) دیدار با خبرگان رهبری برسند؟‬ ‫بله‪ ،‬سفر ژاپن خیلی وقت قبل از این جلسه تنظیم‬ ‫شده بود‪ ،‬حال انکه هفته پیش از خبرگان خبر دادند که جلسه‬ ‫دارند و تصمیم گرفتند وزیر خارجه و وزیر اقتصاد در جلس��ه‬ ‫شرکت کند؛ از انجا که وزیر خارجه نبود خودشان من را قابل‬ ‫دانستند که به جای وزیر خارجه خدمت شان برسم و توضیح‬ ‫دهم‪ .‬معتقدم جلسه خیلی خوبی هم بود‪.‬‬ ‫از گفت وگویی که با خبرنگاران بعد از جلس�ه با‬ ‫خبرگان رهبری داش�تید‪ ،‬این طور به نظر م ی اید‬ ‫که موضوع حق غنی سازی خیلی مورد سوال واقع‬ ‫شده است‪ ،‬این طور بود؟‬ ‫خیر‪ ،‬من خیلی تعجب کردم چون در همین فاصله‬ ‫که جلسه ب رای نماز ظهر ختم و سپس ساعت چهار دوباره‬ ‫ب رای ادامه گفت وگوها درباره مذاکرات هس��ته ای تشکیل‬ ‫شد‪ ،‬بعضی رسانه ها نقل قول هایی از صحب ت های من در‬ ‫مجلس خبرگان منتشر کردند که ب رای خودم عجیب بود که‬ ‫چطور چنین مطالبی را نقل کردند و حدس زدند‪ .‬ایا عوامل‬ ‫نفوذی هستند که شنود دارند؟! چون در ابتدای جلسه گفته‬ ‫شد سطح جلسه محرمانه اس��ت بر همین اساس خبرگان‬ ‫ملت چیزی را پخش نم ی کنن��د‪ ،‬اگر هم پخش کنند قطعا‬ ‫درستش را م ی گویند‪ .‬عباراتی به فاصله ‪ 3-4‬ساعت بین دو‬ ‫جلسه از قول من نقل شد که من فقط تنها توضیحی که به‬ ‫یکی‪ ،‬دو خبرنگار دادم این بود که هر چه از طرف من درباره‬ ‫غن ی سازی نقل شده‪ ،‬دقیق و صحیح نیست‪.‬‬ ‫نحوه مشورت و کار با اقای رئی س جمهور چگونه‬ ‫است؟‬ ‫اقای رئی س جمهور‪ ،‬رئیس ش��ورای امنیت ملی‬ ‫است‪ .‬بحث ها و تصمیم گیری ها در حضور او انجام م ی شود‪.‬‬ ‫به هر حال رئیس مستقیم دکتر ظریف هم خود دکتر روحانی‬ ‫اس��ت‪ ،‬بناب راین هر بار بعد از هر مذاکره م��ا خیلی صریح و‬ ‫مستقیم به او گزارش م ی دهیم‪.‬‬ ‫ب ا توجه به اینکه دکتر روحانی سابقه کار مذاکره‬ ‫را دارد‪ ،‬این کار شما را سخت م ی کند یا راحت؟‬ ‫(خنده) س��خت م ی کند ولی سازنده و مفید‪ .‬چون‬ ‫اقای رئی س جمهور به همه زوایا مس��لط اس��ت اوال ما را از‬ ‫بیان یک سری توضیحات ب ی نیاز م ی کند چون وقتی یک‬ ‫کلمه م ی گوییم خ��ود او تا اخرش را م ی فهم��د‪ ،‬ثانیا چون‬ ‫جزئیات را م ی داند در همه مراحل هم نظ��ر دارند و این کار‬ ‫را ممکن است سخت کند اما حداقل خیلی روشن و صریح‬ ‫دستورالعمل های ما را مشخص م ی کند‪.‬‬ ‫ط�رف امریکای�ی ش�ما خان�م ش�رمن و اقای‬ ‫ج�ان کری هس�تند‪ ،‬ب�ه نظر م ی رس�د ک�ه انها‬ ‫پیچیدگ ی های خاص و منحصر ب�ه فردی دارند‬ ‫که رس�انه های ای�ران و جهان اینها را برجس�ته‬ ‫م ی کنند‪ ،‬در طرف ایران�ی هم تا حدود زیادی این‬ ‫گونه است یعنی شما نیز باالخره در این مذاکرات‬ ‫به نحوی جلو رفتید که یک مقام ایرانی پ ر نفوذ‬ ‫قلمداد می شوید‪ .‬با این تفاسیر بفرمایید مذاکره‬ ‫و کارکردن با طرف امریکایی خیلی سخت است؟‬ ‫فکر نم ی کنید بخشی از ماجرایی که م ی فرمایید‬ ‫دلیل اش این اس�ت ک�ه در واق�ع دیپلمات ها و‬ ‫مذاکره کنن�دگان م�ا مق�داری ماخوذ ب�ه حیا در‬ ‫حرف زدن هس�تند‪ ،‬مثلا در واق�ع ان طرف جان‬ ‫کری‪ ،‬اومابا و ش�رمن راحت و ب�دون هیچ ابایی‬ ‫حرف هایش�ان را م ی زنن�د و به ای�ران اتهام زنی‬ ‫م ی کنن�د‪ ،‬بع�د وقت�ی در جلس�ات خصوص�ی‬ ‫موضوعات مطرح شده را به انها متذکر م ی شویم‪،‬‬ ‫م ی گویند «این حرف ها مصرف داخلی دارد»‪ ،‬این‬ ‫کار را م�ا هم م ی توانی�م بکنیم و بعد در جلس�ه‬ ‫خصوصی به انه�ا بگوییم ما هم تاکتیک ش�ما‬ ‫را به کار م ی گیریم‪ ،‬فکر نم ی کنید م ی توانستیم‬ ‫فعال تر از این عمل کنیم؟‬ ‫ما در مقابل جسارت ها‪ ،‬اهانت ها و زیاده گوی ی های‬ ‫طرف مقابل به ویژه امریکا هیچ وقت کم نیاوردیم‪ .‬بعضی‬ ‫جاها شاید انتظار موضع گیری های خاصی از ما دارند که اینها‬ ‫به دلیل شرایط خاص مذاکراتی مقدور نیست یا الزم است‬ ‫که با یک تاملی انجام شود اما برخی مالحظات دیپلماتیک‬ ‫و مذاکراتی ما را در نظر نم ی گیرند و نم ی دانند که چیس��ت‬ ‫ولی ما انجاهایی که دیدیم طرف های مقابل ما به خصوص‬ ‫امریکای ی ها از مرز خود خارج م ی شوند و واقعا وارد حوزه طرح‬ ‫مطالب و اظهارات تحریک امیز م ی ش��وند‪ ،‬همیشه جلوی‬ ‫انها ایس��تادگی کردیم و هر بار هم به انها گفتیم «اگر هم‬ ‫مشکل داخلی دارید که ما هم ان را درک م ی کنیم‪ ،‬حق ندارید‬ ‫با هزینه دیگران به خصوص با هزینه ای ران ان مشکل را حل‬ ‫کنید‪ .‬مش��کالت داخلی خودتان را خودتان باید پاس��خگو‬ ‫باش��ید‪ .‬نباید با ایجاد مشکالت بیش��تر ب رای ما یا به خرج‬ ‫ما بخواهید مش��کالت خودتان را حل کنید‪ ».‬هر بار هم به‬ ‫انها گفتیم «اگر ادامه دهند م��ا متقابال جواب م ی دهیم» و‬ ‫البته این کار را کردیم و اگر هم در اینده الزم باشد این کار را‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫مکانیزم تصمیم گیری در همه موضوعات مهم و‬ ‫اساسی کشور کامال روشن است‪ .‬مسائل کالنی که با امنیت‬ ‫ملی کشور سروکار دارد مسائل کلیدی کشور در شورای عالی‬ ‫امنیت ملی تصمیم گیری م ی ش��ود‪ ،‬در انجا سران سه قوه‪،‬‬ ‫مقاماتی که در قانون اساسی نام انها ذکر شده و نمایندگان‬ ‫مقام معظم رهبری حضور دارند و تصمیمات ش��ورای عالی‬ ‫امنیت ملی هم به اطالع مقام معظم رهبری م ی رسد‪ .‬بحث‬ ‫مذاکرات هسته ای از این قاعده مستثنی نیست چون یکی‬ ‫از مهمترین موضوعات کشور است‪ ،‬بناب راین همه روال های‬ ‫تصمیم گیری ان خیلی روشن است و همه درک م ی کنند که‬ ‫ی این طور نیس��ت که ع راقچی و اقای‬ ‫چنین موضوع مهم ‬ ‫ظریف با هم راهی مذاکرات شوند و بب رند و بدوزند و ب ر گردند‪.‬‬ ‫اینکه مط��رح ش��د مقام معظم رهبری در جزئی��ات دخالت‬ ‫نم ی کنند خاصیت رهبری همین اس��ت‪ .‬رهبری کلیات را‬ ‫تحت اشراف و نظر داردند طبیعی است که یک فرمانده وقتی‬ ‫افس ران خود را به خط م ی فرستد دیگر در جزئیات مثال اینکه‬ ‫در خط چگونه عمل شود دخالت نم ی کند‪ ،‬بلکه استراتژی‬ ‫کلی را مدنظر دارد‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫وارد بحث مذاکرات وین شویم‪ ،‬درباره نحوه کار‬ ‫تیم مذاکره کننده مخصوص�ا در تنظیم روابط با‬ ‫س�طوح حاکمیتی نقل قول ه�ای مختلفی وجود‬ ‫دارد‪ ،‬بعضی نقل قول ها به این مضمون است که‬ ‫مقام معظ م رهبری در جزئیات دخالت نم ی کنند و‬ ‫برخی طور دیگری روایت م�ی کنند‪ ،‬ب ه طور کلی‬ ‫مکانیزم تصمی م گیری چگونه است؟‬ ‫عباس ع راقچی از اعضای تیم مذاکره کننده‬ ‫هس�ته ای در ژنو بود‪ .‬او در گفت وگو با مثلث از‬ ‫پیچیدگ ی ها و ف�راز و فرودهای ای�ن مذاکرات‬ ‫س�خن گفت‪ .‬ای�ن دیپلم�ات کهن�ه کار وزارت‬ ‫خارجه در عین حال که نس�بت به چش�م انداز‬ ‫مذاکرات نهایی امیدوار است اما کار را در ‪6‬ماه‬ ‫اینده بس�یار دش�وار و پیچیده م ی خواند‪ .‬او با‬ ‫تکرار ای�ن جمله که «بعد از مذاکره‪ ،‬س�خت تر‬ ‫از خود مذاکره ب�ود» به نوع�ی از معمای توافق‬ ‫هس�ته ای در گام نهایی پرده برم�ی دارد‪ .‬او در‬ ‫عین حال نس�بت به دغدغه ها و مخالفت های‬ ‫داخلی روی خوش نشان م ی دهد و ان را ناشی از‬ ‫طبیعت و پیچیدگ ی های فرا روی گفت وگوهای‬ ‫هسته ای م ی داند‪ .‬این دیپلمات وزارت خارجه در‬ ‫گفت وگو با مثلث از تالش دس�تگاه دیپلماسی‬ ‫کشور برای پاسخ دهی به ابهامات و دغدغه های‬ ‫داخلی خبر م ی دهد‪.‬‬ ‫سخت است از ان جهت که انها نیز دیپلمات های‬ ‫ورزیده و مذاکرهکنندگان ماهری هس��تند‪ ،‬بناب راین س��خت‬ ‫م ی ش��ود با انها مذاکره کرد ولی من ای��ن توانایی را در تیم‬ ‫مذاکراتی خودم��ان به عینه دی��دم ک��ه در بحث ها چه به‬ ‫صورت دوجانبه و چند جانبه اگر دس��ت برتر را نداشتند‪ ،‬کم‬ ‫ه��م نم ی اوردند‪ ،‬الاقل تواف��ق ژنو دس��تاوردهایی دارد که‬ ‫متعلق به ای ران است‪ .‬شاید کسی باور نکند که در توافق ژنو‬ ‫نقاطی وجود دارد که انها بعد فهمیدند که غفلت کردند و به‬ ‫ما م ی گفتند «مثال اینجا متن به نفع شما است ولی م ی دانید‬ ‫منظور چه بوده و باید این طور عمل شود‪ ».‬در جواب ما هم‬ ‫گفتیم «خیر‪ ،‬از متن توافق شده هی چ گونه کوتاه نم ی اییم»‪.‬‬ ‫واقعا کس��ی ش��اید باورش نش��ود در بعضی جاها یک امر‬ ‫مشابهی را درخواس��ت کردند اما در جای دیگر به ذهنشان‬ ‫نرسید که انجا هم باید ان را بخواهند‪ ،‬ما این را م ی دانستیم‬ ‫و چیزی نگفتیم‪ .‬همان طور ک��ه در عرصه های مختلف به‬ ‫توانای ی های نسل جوان‪ ،‬دانشمندان‪ ،‬بسیجیان و نیروهای‬ ‫رزمنده خودمان اعتماد کردیم و نتیجه این اعتماد را گرفتیم‪.‬‬ ‫در عرصه دیپلماسی هم م ی توانیم با اعتماد به نفس حریف‬ ‫هر طرفی باش��یم‪ .‬این را من به عینه تجرب��ه کردم و واقعا‬ ‫با توکل به خدا و اعتماد به نیروهای خ��ودی در این عرصه‬ ‫دیپلماتیک هم م ی شود وارد شد‪ .‬بعضی وقت ها ای راداتی که‬ ‫به توافق ژنو م ی گیرند‪ ،‬متوجه م ی شویم این ای رادات بیشتر‬ ‫ناشی از یک ترس نسبت به اینده است‪ ،‬مثال «اینجا در اینده‬ ‫این چنین م ی شود»‪« ،‬انها در اینده این طور عمل م ی کنند»‪،‬‬ ‫«این طور کاله س��ر ما م ی گذارند»‪ ،‬یعنی در عین حال که‬ ‫فرد دغدغه های خود را م ی گوید نشان م ی دهد «ته ذهنش‬ ‫ابرقدرتی را قائل است که فکر م ی کند ما حریفش نم ی شویم‬ ‫و در اینده این طور س��رمان کاله م ی رود‪ ،‬پس بهتر است از‬ ‫االن توافق نکنیم‪ ».‬اینها را من واقعا در صحنه عمل دیدم اما‬ ‫این طور نیست‪ ،‬ما م ی توانیم به توانای ی های خودمان اتکا‬ ‫کنیم و حریف انها در عرصه دیپلماتیک بشویم‪.‬‬ ‫‪141‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫خواهیم کرد‪ .‬من فکر نم ی کنم تیم مذاکره کننده و دولت در‬ ‫مقابل جسارت های امریکای ی ها کم گذاشته باشد‪.‬‬ ‫س�خت ترین زمان مذاکراتی که تا االن داشتید‬ ‫کجا بود؟ جای�ی که فکر کردید انج�ا دیگر خود‬ ‫عرصه نبرد است؟‬ ‫خیلی پیش ام��د‪ ،‬متنی که در چه��ار صفحه و‬ ‫س��ه هزار کلمه توافق کردیم‪ ،‬س��ر کلمه به کلمه ان دعوا‬ ‫ش��د‪ ،‬البته روی بعضی کلمات بیشتر و روی بعضی کلمات‬ ‫کمتر بحث شد‪ ،‬مثال بزرگ ترین دس��تاورد ما در توافق ژنو‪،‬‬ ‫غن ی سازی است که ب رای ای ران پذیرفته م ی شود‪ ،‬اینکه ای ران‬ ‫غن ی س��ازی را ادامه دهد و انها هم مخالفت نکنند‪ .‬در واقع‬ ‫غن ی سازی ای ران در گام اول ادامه دارد و در گام اخر هم طرف‬ ‫مقابل از االن اطمینان م ی دهد که غن ی س��ازی خواهد بود‬ ‫چون کلم��ه ‪ involve‬ب رای گام نهایی به کار برده ش��د که‬ ‫متضمن یک برنامه غن ی س��ازی اورانیوم اس��ت و یقینا در‬ ‫ان‪ ،‬یک برنامه غن ی س��ازی خواهد بود‪ .‬واقعا ساعت ها سر‬ ‫این کلمه دعوا و مبارزه ش��د تا کلمه ای بیاید که هیچ جای‬ ‫ش��بهه ای در ان نباش��د‪ .‬از این لحظات ما زیاد در مذاکرات‬ ‫داشتیم خیلی وقت ها به بن بست م ی خوردیم‪ ،‬خیلی وقت ها‬ ‫بود که درباره جمالت‪ ،‬هر طرف نظ رات و ایده هایی داش��ت‬ ‫که کار جلو نم ی رفت‪ ،‬شاید از همه سخت تر موقعی بود که‬ ‫در نشست ماقبل توافق ژنو در شرایطی که نزدیک رسیدن‬ ‫به توافق با ‪ 5+1‬بودیم‪ ،‬یک کش��ور بازی را به هم زد؛ شاید‬ ‫سخت ترین لحظات ان موقع بود‪ ،‬که توافقی که تقریبا در‬ ‫دس��ترس ما بود به خاطر بدقلق ی های یکی از اعضای ‪5+1‬‬ ‫کار به مشکل خورد و روند مذاکره متوقف شد‪ .‬قبل ان جلسه‬ ‫یادم هست وزرای خارجه شش کشور با خانم اشتون خودشان‬ ‫از ساعت هفت تا ‪ 11‬شب جلسه داشتند و به نتیجه نرسیدند‪،‬‬ ‫بعد جلسه مشترک ساعت ‪ 11‬تا یک بعد از نصف شب ادامه‬ ‫داشت و خیلی جلسه تند و متشنج و پ ر دعوایی هم بود که‬ ‫در اخر نیز توافق حاصل نش��د و ادامه کار ب رای جلسه بعد‬ ‫ماند‪ .‬شاید یکی از سخت ترین لحظات مذاکره ان موقع بود‪.‬‬ ‫فی الواقع همه لحظات سخت بود‪.‬‬ ‫این ط�وری نیس�ت ک�ه عراقچی و‬ ‫دکتر ظریف با هم راهی مذاکرات شوند و‬ ‫خودشان ببرند و بدوزند و برگردند‬ ‫ساعت ها برای اینکه کلمه ‪involve‬‬ ‫در توافق ژنو باش�د‪ ،‬بحث و مذاکره کرده‬ ‫ایم تا حق غنی سازی را تضمین کنیم‬ ‫رویدادها‬ ‫‪142‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫س�خت ترین لحظات مذاک�ره بعد از‬ ‫مذاکره بود‪ .‬یعن�ی در خود مذاک�ره این قدر‬ ‫اذیت نشدیم که بعد از مذاکره در جلساتی‬ ‫درجاهایمختلفبرگزارشدبهمافشارامد‬ ‫نقطه ضعف م�ان بع�د از توافق ژنو‬ ‫این بود که این توافق از یک س�طح ملی‬ ‫به سطح فروملی پایین امد‬ ‫مذاک�رات هس�ته ای ت�ا االن تاثیر‬ ‫منفی بر رابطه ایران‪-‬امریکا گذاشته است‬ ‫روزی که توافق ژنو حاصل ش�د ‪ 4‬یا ‪ 5‬صبح بود‪.‬‬ ‫از چند س�اعت بعد تازه منتق�دان توافق به بیان‬ ‫دیدگاه ه�ای خ�ود پرداختن�د‪ ،‬ایا در ای�ن مراحل‬ ‫پی ش امده بود کار به جایی برسد که خیلی راضی‬ ‫نباش�ید از اینکه در تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫حضور دارید؟‬ ‫به نکته خوبی اش��اره شد‪ .‬س��خت ترین لحظات‬ ‫مذاکره بعد از مذاکره بود‪ ،‬یعنی در خود مذاکره ما اینقدر اذیت‬ ‫نش��دیم که بعد از مذاکره در جریان جلساتی که در جاهای‬ ‫مختلف برگزار شد‪ ،‬به ما فش��ار امد‪ .‬انجا معلوم بود دشمن‬ ‫روبه روست و مشغول یک مبارزه با او بودیم که در عین اینکه‬ ‫سخت و نفس��گیر بود‪ ،‬انجام این مبارزه لذتبخش هم بود‪،‬‬ ‫مثل رزمنده ای که م ی داند چه کار دارد م ی کند‪ ،‬حتی اگر هر‬ ‫صدمه ای هم به او برسد مسیرش روشن است ولی وقتی به‬ ‫خانه یا پشت جبهه ب ر م ی گردد با یک سری اختالف نظرها و‬ ‫ای رادها مواجه م ی شود‪ ،‬ای راداتی که عمده اش از سر مسائل‬ ‫فروملی بود‪ .‬معتقدم بحث های جناحی و خطی به ش��دت‬ ‫وارد ش��د‪ .‬متاس��فانه نقطه ضع ف مان بعد از توافق ژنو این‬ ‫بود که توافق ژنو از یک س��طح ملی به یک سطح فرو ملی‬ ‫امد‪ .‬به عنوان یک دستاورد دولت به ان نگاه شد‪ ،‬نه دستاورد‬ ‫جمهوری اس�لامی و مردم و حاکمیت؛ این را بارها گفتم و‬ ‫تکرار م ی کنم دستاورد توافق ژنو پذیرش غن ی سازی ای ران از‬ ‫طرف ‪ 5+1‬بود و اینکه غن ی سازی در ای ران ادامه پیدا کند‪ .‬در‬ ‫واقع انها گزینه تعلیق و توقف غن ی سازی را کنار گذاشتند و‬ ‫این ثمره ‪ 10‬سال مقاومت و ایستادگی مردم در مقابل همه‬ ‫تهدید ها‪ ،‬فشارها‪ ،‬جنگ روان ی ها‪ ،‬تحریم ها و جنگ اقتصادی‬ ‫اس��ت تا باالخره در این جنگ اراده‪ ،‬انها کوتاه امدند و قبول‬ ‫کردند که ما غن ی س��ازی مان ادامه پیدا کن��د‪ ،‬وگرنه موضع‬ ‫انها این بود که غن ی س��ازی اول تعلیق و متوقف شود تا با‬ ‫ما مذاکره کنند‪ .‬این موضع در طول س��ال ها تبدیل به این‬ ‫شد که صحبت کنیم که حاال ببینیم چه م ی شود‪ .‬بعد از ان‬ ‫هم وقتی صحبت م ی شد راه حل از نظر انها اجرای قطعنامه‬ ‫بود‪ ،‬یعنی تعلیق غن ی سازی و هیچ راه حلی را بدون پذیرش‬ ‫تعلیق غن ی سازی نم ی پذیرفتند‪ .‬در توافق ژنو همه اینها را‬ ‫کنار گذاشتند‪ .‬تا پیش از این سیاست امریکا‪ ،‬غن ی سازی صفر‬ ‫ب رای ای ران بود که انها این سیاست را کنار گذاشتند و قبول‬ ‫کردند که غن ی س��ازی ما ادامه پیدا کند‪ .‬چنین دستاوردی را‬ ‫ندیدن و بعد صرفا در س��طح یک دس��تاورد دول��ت به ان‬ ‫نگاه کردن باعث ش��د در این مدت ما در بحث ها واقعا فشار‬ ‫سنگینی را تحمل کنیم‪.‬‬ ‫ان دوران مقام معظ م رهبری سخنی را در حمایت‬ ‫از تیم مذاکره کننده فرمودن�د مبنی براینکه این‬ ‫تیم فرزن�دان انقالب ان�د‪ .‬به نظر م ی رس�د این‬ ‫سخن اعتماد به نفس تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫را بیش�تر کرد‪ ،‬در بین تیم مذاکره کننده هم این‬ ‫اعتماد به نفس منتقل شد؟‬ ‫بله‪ ،‬همین طور اس��ت‪ .‬تیم مذاکره کننده و نفس‬ ‫مذاکرات در طول مسیر از حمایت معظم له برخوردار بود که‬ ‫اخرین مورد هم وقت��ی بود که روز قب��ل مذاکرات فرمودند‬ ‫«مذاکرات باید ادامه پی دا کند و ما به تعهدات پایبند هستیم»‪.‬‬ ‫البته در ذیل یاداور ش��دند که «بدبینی دارند» و درست هم‬ ‫اس��ت‪ ،‬همه ما این بدبینی را به خاطر تجربیات تاریخی و‬ ‫مسائل گذشته داریم‪ .‬واقعا نم ی ش��ود اعتماد کرد‪ ،‬بناب راین‬ ‫بدبینی داریم که اینها نیات واقع ی ش��ان چیست؟ در طول‬ ‫کار و در اینده چگونه رفتار خواهند کرد؟ همان مسائلی که‬ ‫رهبری معظم فرمودند که «خوشبین نیستند» فکر م ی کنم‬ ‫موضع کامال درستی اس��ت اما در عین حال حمایت خود را‬ ‫اعالم کردند‪ .‬این حمایت ایشان خیلی ب رای ما در ادامه مسیر‬ ‫راهگشا بوده اس��ت‪ .‬درباره مذاکرات جامع انگار مباحث‬ ‫فنی تا حدودی شروع شده‪ .‬تحلیل و چش م انداز شما‬ ‫از این مرحله از مذاکرات چطور است و اینکه ب ه دنبال‬ ‫چه منافعی هستید؟ درباره خط قرمزها صحبت کردیم‪،‬‬ ‫برخی خط قرمزها وجود دارد اما درباره بخش ایجابی‬ ‫ان کمت�ر صحبت ش�ده‪ ،‬اینکه م�ا به چ�ه چیزهایی‬ ‫م ی خواهیم دست پیدا کنیم؟ در واقع این مذاکرات در‬ ‫اینده به چه سمتی م ی رود؟‬ ‫مذاک��رات اینده به س��متی م ی رود ک��ه موضوع‬ ‫هس��ته ای ای ران را به طور کامل حل و فصل کند و به یک‬ ‫راه حل جامعی برس��یم که همه موضوع��ات مربوطه حل‬ ‫و فصل و ب رای انها راه حل پیدا ش��ود‪ .‬مش��خصات راه حل‬ ‫جامع در توافق ژنو امده اس��ت‪ ،‬اول انک��ه دوره دارد‪ ،‬یعنی‬ ‫به منظور اعتماد س��ازی هر توافقی کنیم و هر محدودیتی‬ ‫را در فعالی ت های هس��ته ای بپذیریم‪ ،‬ی��ک دوره دارد؛ دوم‬ ‫انکه در این راه حل نهایی غن ی س��ازی حتمی است‪ ،‬یعنی‬ ‫راه جامع متضمن یک برنامه غن ی سازی ب رای ای ران خواهد‬ ‫بود‪ ،‬سوم انکه در راه حل نهایی همه تحریم ها رفع م ی شود‬ ‫و هیچ تحریمی اعم از یکجانبه و چندجانبه و شورای امنیت‬ ‫برجا نخواهد ماند؛ چهارم‪ ،‬راه حل جامع باید ب راساس حقوق‬ ‫و تکالیف مصرح در ان پی تی باشد؛ پنجم نظارت های بیشتر‬ ‫و شفاف سازی بیشتری انجام م ی ش��ود‪ .‬بناب راین طبق این‬ ‫مش��خصات ما دنبال راه حلی در مذاکرات جامع هس��تیم‬ ‫که همه نگران ی ها درباره پرونده هس��ته ای را رفع کند‪ ،‬همه‬ ‫تحریم ها را بردارد و برنامه غن ی سازی ما هم ادامه پیدا کند‪.‬‬ ‫این چیزی اس��ت که امیدواریم به ان برسیم و این ب راساس‬ ‫یک هدف مشترک ط راحی شده که به بازی برد‪ -‬برد معروف‬ ‫است‪ .‬برخی م ی گویند اگر بازی برد‪ -‬برد است و طرف مقابل‬ ‫هم قرار است ببرد‪ ،‬پس البد تیم مذاکره کننده باید امتیازی‬ ‫بدهد تا او ببرد‪ ،‬طبیع��ی اش هم این طور ب��ه نظر م ی اید‬ ‫ولی در بازی ب��رد‪ -‬بردی که ما تعریف کردی��م بدون اینکه‬ ‫الزم باشد امتیاز بدهیم‪ ،‬طرف مقابل برنده م ی شود‪ ،‬به این‬ ‫ ترتیب که چه زمانی ای ران در مذاکرات ب رنده م ی شود؟ زمانی‬ ‫که برنامه صلح امیز هسته ای مان همراه غن ی سازی برقرار‬ ‫باشد و تحریم ی هم نباشد‪ ،‬در این صورت ما برنده شدیم و‬ ‫به خواسته مان رسیدیم‪ ،‬بیشتر از این هم نم ی خواهیم چون‬ ‫بیشتر از این م ی رود به سمت اهدافی که مدنظر ما نیست‪.‬‬ ‫طرف مقابل ادعا م ی کند که نگران است ای ران به سوی سالح‬ ‫هس��ته ای برود‪ ،‬در این باره به انها گفتیم «اگر ما شرایطی‬ ‫ایجاد کنیم که اطمینان حاصل شود بمب هسته ای در کار‬ ‫نیست‪ ،‬ایا شما به هدف تان رسیدید؟»‪ ،‬پاسخ دادند؛ «بله»‪.‬‬ ‫پس اگر شرایطی ایجاد ش��ود که انها مطمئن شوند بمب‬ ‫هسته ای در کار نیست‪ ،‬به ان معناس��ت که انها نیز برنده‬ ‫ش��دند و هدف دیگری حداقل در ظاهر ندارند‪ .‬در اینجا‪ ،‬هم‬ ‫ما برنده شدیم و هم انها‪ ،‬بدون اینکه ما هیچ امتیاز خاصی‬ ‫داده باشیم‪ .‬در حقیقت امتیاز اعطایی ما به انها بمب اتم ی ‬ ‫نداشته مان است حال انکه ما بیشتر از انها اعتقاد داریم که‬ ‫این بمب ضد انسانی‪ ،‬ضد بشری‪ ،‬ضد اخالقی و ضد شرعی‬ ‫(مطابق فتوای مقام معظم رهبری) است چون تقریبا همه انها‬ ‫دارای سالح هسته ای هستند‪ .‬حاال این اطمینان را در طرف‬ ‫مقابل چگون��ه ایجاد م ی کنیم؟ این اطمینان با یک س��ری‬ ‫اقدامات اعتماد ساز‪ ،‬پذیرش یک سری نظارت های بیشتر و‬ ‫یک سری محدودیت های موقتی ‪ -‬که این محدودیت های‬ ‫موقتی ب راساس نیازهایمان است یعنی کمتر از نیازهایمان‬ ‫نیست‪ -‬ایجاد م ی شود‪ .‬البته همه اینها اعم از نظارت های‬ ‫بیش��تر‪ ،‬اعمال محدودیت ها و اجرای اقدامات اعتماد س��از‬ ‫یک دوره زمانی مش��خص اس��ت یعنی هیچ چیز را ابدی‬ ‫نم ی پذیریم و در پایان ان دوره قرار است که اعتماد‪ ،‬ایجاد شده‬ ‫و همه چیز به حالت عادی بر گ��ردد‪ .‬در توافق ژنو هم امده‬ ‫است که بعد از ط ی ش��دن گام نهایی‪ ،‬ای ران هم یک کشور‬ ‫معمولی عض��و ان پ ی تی م ی ش��ود که غیر دارنده س�لاح‬ ‫هسته ای است‪ .‬این هدف مذاکرات بوده و رسیدن به ان هم‬ ‫کامال مقدور و شدنی است و لزومی ندارد که هیچ امتیازی‬ ‫بدهیم تا به ان برسیم‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫شاید بخش�ی از این بدبینی به خاطر احتمال به‬ ‫هم زدن بازی از جانب طرف مقابل باش�د که باور‬ ‫بازی برد‪-‬برد را سخت م ی کند‪.‬‬ ‫به ه ر حال انها در جبهه دش��من هس��تند و هر‬ ‫احتمالی وجود دارد که انها در هر جایی بازی را به هم بزنند یا‬ ‫اهدافی پنهانی داشته باشند که بخواهند در مقطعی رو کنند‪،‬‬ ‫ب رای همین است که ما خوش��بین نیستیم ولی همه اینها‬ ‫باعث م ی شود ما حواسمان را بیش��تر جمع کنیم‪ ،‬نه انکه‬ ‫مذاکره را قطع کنیم‪ ،‬یعن��ی نگران ی ها و دغدغه هایی وجود‬ ‫دارد که «انه��ا در اینده چگونه ممکن اس��ت رفتار کنند؟»‬ ‫اینها باعث م ی شود که ما حواسمان جمع تر باشد و مذاکره‬ ‫را دقی ق تر دنبال کنیم‪ ،‬نه اینکه مذاک��ره نکنیم؛ بر همین‬ ‫اساس باید خودمان را ب رای هر ش��رایطی که ممکن است‬ ‫در اینده پیش اید‪ ،‬اماده کنیم‪ ،‬یعنی مکانیزم های ضمانتی‬ ‫الزم را ایجاد و امکان برگشت پذیری در برنامه مان را همیشه‬ ‫حفظ کنیم تا اگر یک موقع به ش��رایطی رسیدیم که طرف‬ ‫خلف وعده کرد و تعهدات خود را انجام نداد یا متوجه شدیم که‬ ‫قصد دیگری دارد‪ ،‬به طوری که بازی به هم خورد‪ ،‬ما بتوانیم‬ ‫سریع به حالت قبل برگردیم که این در توافق ژنو ب رای گام‬ ‫اول خیلی روش��ن اتفاق افتاد‪ ،‬یعنی در اجرای توافق ژنو هر‬ ‫لحظه متوجه ش��ویم انها تعهدات خ��ود را عمل نم ی کند‪،‬‬ ‫شرایط طوری ط راحی شده که در کمتر از ‪ 24‬ساعت به وضع‬ ‫قبل ب ر م ی گردیم و غن ی س��ازی ‪ 20‬درصد دوباره از سرگرفته‬ ‫م ی شود‪ ،‬بناب راین مشکلی از این جهت نداریم‪.‬‬ ‫به نظر ما یکی از مهمترین موضوعات است‪ .‬در‬ ‫واقع اقداماتی که ای ران باید انجام دهد و رفع تحریم هایی که‬ ‫انها باید انجام دهند‪ ،‬یکی از قسمت های سخت کار است‬ ‫که تنظیم م ی شود‪.‬‬ ‫درباره زمان در نظر گرفته ش�ده برای گام نهایی‬ ‫چه عددی مطلوب ایران است؟‬ ‫اینه��ا هنوز محل بحث اس��ت‪ ،‬هن��وز دارد روی‬ ‫این موضوعات بحث م ی ش��ود که ما روی چه تعداد سالی‬ ‫م ی توانیم این کار را انجام دهیم‪ .‬تعیین این موضوع یکی از‬ ‫کارهای سخت ما در مذاکره خواهد بود‪.‬‬ ‫تاب�وی مذاکره ای�ران و امری�کا در س�ال ‪ 92‬به‬ ‫واس�طه مذاک�رات هس�ته ای ت�ا ح�دود زیادی‬ ‫شکسته شد‪ ،‬این را قبول دارید؟‬ ‫ما تالش زیادی کردیم این دو موضوع از هم جدا‬ ‫باشد و با هم اختالط پیدا نکند چون از نظر ما به هم مربوط‬ ‫نیس��ت‪ .‬روابط ای ران و امریکا اصال موضوع مذاکره نیست‪،‬‬ ‫نه درباره ان مذاکره م ی کنیم و نه برنام��ه ای ب رایش داریم‪.‬‬ ‫موضوع‪ ،‬مذاکرات دوجانب ه ای اس��ت که ب��ا امریکای ی ها در‬ ‫حاش��یه نشس��ت با ‪ 5+1‬داریم که فقط موضوع هسته ای‬ ‫بوده و هست‪ .‬طبعا مذاکرات هسته ای و نحوه حل و فصل‬ ‫ان بر روابط ای ران و امریکا هم م ی تواند تاثیر مثبت یا منفی‬ ‫بگذارد اما هنوز ما به ان مرحله نرسیدیم‪ .‬م ی توانم بگویم تا‬ ‫الیه های مختلفی تشکیل شده‪ ،‬افکار مختلف و جناح های‬ ‫مختلف در ان وج��ود دارد و اینها لزوما منافع یکس��انی در‬ ‫تعقی ب کردن مسائل بی ن المللی ندارند‪ .‬دولت امریکا و اقای‬ ‫اوباما در موضوع ای ران به دالیل مختلف به دنبال رسیدن به‬ ‫یک راه حل اس��ت‪ .‬این دالیل را نم ی خواهم بحث و تحلیل‬ ‫کنم ولی دوس��تانی که نظر دادند دالی��ل مختلفی اوردند‪،‬‬ ‫بعضی معتقدن��د که اق��ای اوباما دنبال به جای گذاش��تن‬ ‫یک می راث از خود در تاریخ امریکاس��ت چون معروف است‬ ‫که هر رئی س جمهور امریکا س��عی م ی کند یک می راثی از‬ ‫خود به یادگار بگذارد که هم��ه بگویند «این می راث او بود‪».‬‬ ‫مثال م ی گویند «بحث جنگ ستارگان و فروپاشی شوروی»‬ ‫می راث ریگان بود‪ .‬بعضی معتقدند اقای اوباما از حل موضوع‬ ‫ای ران دنبال گذاشتن یک می راث ب رای خود است‪ .‬بعض ی ها‬ ‫معتقدند دول��ت امریکا هزینه ه��ای عدم توافق ب��ا ای ران را‬ ‫م ی داند چه تحریم ه��ا ادامه پیدا کند و چ��ه تبعات دیگری‬ ‫داشته باشد‪ ،‬هزینه های س��نگینی ب رای دولت امریکا دارد‪.‬‬ ‫بعضی نیز معتقدند در شرایطی که همه قدرت های منطقه‬ ‫در شرایط ب ی ثباتی هستند امریکا هیچ چاره ای ندارد با ای ران‬ ‫به عنوان تنها کشور با ثبات منطقه و کشوری که در اینده نیز‬ ‫باثبات خواهد بود‪ ،‬وارد تعامل ب��رای ایجاد ثبات در منطقه‬ ‫شود‪ .‬بناب راین تحلی ل های مختلفی وجود دارد ولی به نظرم‬ ‫اینکه دولت امریکا یک اراده ای ب رای ورود به بحث هسته ای‬ ‫تعداد س�انتریفیوژها در گام نهایی برای ش�ما‬ ‫مش�خص اس�ت یا حی�ن مذاکرات مش�خص‬ ‫م ی شود؟‬ ‫نه‪ ،‬اینها موضوع مذاکره اس��ت‪ .‬غن ی سازی وجود‬ ‫دارد ولی اندازه ها و ابعادش موضوع مذاکره است که در مراحل‬ ‫بعد مشخص م ی شود‪.‬‬ ‫اب سنگین اراک هم همین طور است؟‬ ‫اب س��نگین اراک ی��ک بحث دیگر اس��ت و به‬ ‫غن ی سازی ارتباط ندارد ولی رفع نگران ی ها درباره اب سنگین‬ ‫اراک یکی از موضوعات مذاکره است‪ .‬یک واقعیتی است که‬ ‫نیروگاه اب سنگین را ه سهل الوصولی را ب رای رسیدن به بمب‬ ‫اتمی ایجاد م ی کند‪.‬‬ ‫البته یک مرحله میان تولید پلوتونیوم و ساخت‬ ‫بمب هسته ای وجود دارد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬قطعا همین طور اس��ت‪ ،‬یعنی به این اسانی‬ ‫نیست‪ .‬اینکه در عرف بی ن الملل اب سنگین یک راه سریع‬ ‫و اسان ب رای رسیدن به بمب هسته ای است‪ ،‬نگران ی هایی‬ ‫را ایج��اد م ی کند‪ .‬ما هم قب��ول کردیم که با اعتماد س��ازی‬ ‫نگران ی ها را مرتفع کنیم‪ ،‬بناب راین یکی از موضوعات مذاکره‬ ‫این خواهد بود که چگونه م ی شود نگرانی درباره اب سنگین‬ ‫اراک را کاهش داد‪ .‬البته کاهش نگرانی درباره اب س��نگین‬ ‫اراک به ان معنا نیست که به تاسیس��ات دیگری تبدیل یا‬ ‫تعطیل ش��ود‪ ،‬بلکه ادامه کار م ی دهد‪ .‬البته هنوز این پروژه‬ ‫تکمیل نشده و در حال ساخت اس��ت اما اب سنگین باقی‬ ‫خواه��د ماند و باید ب��رای کاهش نگران ی ها ی��ک راه هایی‬ ‫پیدا شود که ما فکر م ی کنیم م ی ش��ود در مذاکرات به این‬ ‫راه حل رسید‪.‬‬ ‫تحری م های ش�ورای امنیت س�ازمان ملل بعد از‬ ‫اجرای توافق نهایی ب ر داشته م ی شود؟‬ ‫به هر حال جامعه امریکا هم مثل جامعه ای ران از‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫به نظر م ی رس�د که خ�ودش مهمترین موضوع‬ ‫م ی تواند باشد‪.‬‬ ‫اساس�ا تحلیل ش�ما درباره اظهارات اقای اوباما‬ ‫و س�اختار ق�درت در امریکا چیس�ت؟ مخالفان‬ ‫دول�ت ج�دا از حاکمی�ت امریکا هس�تند؟ چون‬ ‫امریکای ی ها حرف هایی م ی زنند و بعد م ی گویند‬ ‫مصرف داخلی دارد‪ ،‬این تحلی�ل را قبول دارید یا‬ ‫انکه حرف های اقای اوباما ه�م مصرف داخلی و‬ ‫هم مصرف خارجی دارد؟‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫خیر‪ ،‬دوره اجرایی توافق جامع با زمان برداشته شدن‬ ‫تحریم های لزوما یکی نیس��ت‪ ،‬چون ممکن است ما ب رای‬ ‫یک تعداد سالی تصمیم بگیریم اعتماد س��ازی کنیم‪ ،‬این‬ ‫معنایش ان نیست که در این س��ال ها تحریم ها ادامه پیدا‬ ‫کند‪ ،‬در واقع برداشته ش��دن تحریم ها خ��ودش یک جدول‬ ‫زمانی خواهد داشت که یک موضوع مذاکره است‪.‬‬ ‫االن حتی مذاکرات هسته ای بر روابط دو کشور تاثیر منفی‬ ‫گذاشته اس��ت یعنی به علت نحوه برخورد امریکای ی ها بعد‬ ‫از توافق ژنو می��زان اعتماد ما به انها حت��ی کمتر از قبل از‬ ‫توافق ژنو شده است‪ ،‬البته این به ان معنا نیست که به توافق‬ ‫هسته ای نخواهیم رسید چون ان موضوع مسیرش جداست‬ ‫اما اینکه در نهایت وقتی به توافق برسیم یا نرسیم‪ ،‬تاثیرش‬ ‫بر روابط دوجانبه چگونه خواهد بود باید صبر کرد و دید ولی‬ ‫این دو موضوع کامال از یکدیگر جداست و ما وارد ان موضوع‬ ‫نشدیم و فعال هم قصد ورود نداریم‪.‬‬ ‫و رسیدن به توافق با ای ران دارد مشهود است‪ ،‬کمااینکه بعد از‬ ‫سال ها سیاست غن ی سازی صفر ب رای ای ران را کنار گذاشت و‬ ‫باالخره به غن ی سازی در خاک ای ران رضایت داد اما مخالفانی‬ ‫هم در کنگره و جاهای دیگر متاثر از الب ی های مختلف به ویژه‬ ‫البی صهیونیسم وجود دارند‪ .‬صهیونیس ت ها نم ی خواهند‬ ‫شاهد قوت و قدرت گرفتن ای ران در عرصه بی ن المللی باشند‪،‬‬ ‫بناب راین خیلی طبیعی اس��ت تالش خود را ب رای جلوگیری‬ ‫از این مس��اله م ی کنند و م ی دانند اگر ای��ران از یک بحران‬ ‫سنگین هسته ای‪ ،‬صحیح و سالم و با دست پر خارج شود‪ ،‬این‬ ‫مساله قدرت منطقه ای و بی ن المللی ای ران را چندب رابر م ی کند‬ ‫و ان را مورد شناس��ایی و قبول جامعه جهانی قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫وقتی ای ران در چنین مذاکره ای وارد و با دست پر از ان خارج‬ ‫م ی شود‪ ،‬قدرت ای ران یک نوع اعتبار بی ن المللی پی دا م ی کند‪.‬‬ ‫بر همین اس��اس بعضی از الب ی ها در امریکا ‪-‬که وصل به‬ ‫منطقه به ویژه البی صهیونیس��تی هستند ‪ -‬به هر شکلی‬ ‫م ی خواهند تواف��ق ژنو را به هم بزنند تا امریکا را به س��مت‬ ‫گزینه های دیگر ببرند‪ .‬گزینه های دیگر به نظر من خواست‬ ‫‪143‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫رژیم صهیونیستی و بعض ی های دیگر اس��ت و اقای اوباما‬ ‫به شدت دنبال اجتناب از این گزینه هاست چون هزینه های‬ ‫سنگین ان را ب رای دولت و مردم امریکا م ی داند‪ ،‬ضمن انکه‬ ‫معلوم نیست اس��تفاده از این گزینه به چه نتیجه ای برسد‪.‬‬ ‫گزینه رژیم صهیونیس��تی عدم رس��یدن ب��ه راه حل جامع‬ ‫هسته ای و افزایش تنش ها در منطقه و درگیر کردن امریکا‬ ‫با ای ران است‪ ،‬بر همین اساس البی صهیونیسم در کنگره‬ ‫امریکا به شدت فعال است‪ .‬اینکه دولت اوباما چقدر م ی تواند‬ ‫در مقابل این البی مقاومت کن��د‪ ،‬باید منتظر ماند و دید اما‬ ‫همی ن هاست که خوشبین ی های ما را کاهش م ی دهد‪ .‬وقتی‬ ‫م ی گویم خوشبین نیستیم به این دلیل است که فضایی در‬ ‫امریکا و منطقه مخالف رسیدن به توافق جامع هستند‪ ،‬از ان‬ ‫طرف هم اقای اوباما و دولت امریکا تا االن نش��ان دادند که‬ ‫جدی هستند اما ممکن است موضع انها در اینده فرق کند‪،‬‬ ‫اروپای ی ها تا االن نش��ان دادند جدی هستند‪ ،‬چین و روسیه‬ ‫هم تا االن همراهی کردند‪ .‬بناب راین در عین اینکه ش��انس‬ ‫رس��یدن به یک توافق جامع وجود دارد‪ ،‬ش��انس شکست‬ ‫هم وجود دارد‪.‬‬ ‫دقیقا مساوی است؟‬ ‫در مسائل سیاس��ی که نم ی توان دقیق صحبت‬ ‫کرد‪ ،‬اقای اوباما گفت ‪ 50-50‬است و من بعد از او مصاحبه‬ ‫کردم و گفتم «اقای اوباما خیلی خوشبینانه صحبت کرده‬ ‫است‪».‬‬ ‫کار با اقای ظریف چه ویژگ ی هایی دارد؟ س�خت‬ ‫است یا اسان؟ راحت م ی شود با ایشان کنار امد؟‬ ‫اقای ظریف قب��ل از انکه یک وزیر باش��د یک‬ ‫کارشناس و دیپلمات برجسته بوده و بناب راین کار دیپلماسی‬ ‫را با جزئیاتش به وجه احسن بلد اس��ت؛ کار کردن با چنین‬ ‫ش��خصی هم لذت و هم س��خت ی های خودش را دارد‪ .‬ادم‬ ‫م ی تواند کار حرف��ه ای تمام عیار انجام ده��د‪ ،‬از طرفی هم‬ ‫سخت است چون با کسی مواجه هستی که جزئیات را بهتر‬ ‫از تو م ی داند‪.‬‬ ‫رسانه ها شما و اقای ظریف را خیلی زی ر نظر دارند‪.‬‬ ‫از اول که سکان هدایت دستگاه دیپلماسی کشور‬ ‫را به دست گرفت خیلی اکتیو بود‪ ،‬فیسبوکش به‬ ‫روز م ی شد‪ ،‬االن مدتی است که حضور رسانه ای‬ ‫او کمتر شده‪ .‬ایا ب ه خاطر فشار کار است یا اتفاق‬ ‫خاصی افتاده مثال از چیزی دلگیرند یا احس�اس‬ ‫ما اشتباه است؟‬ ‫خیر‪ ،‬فشار کار است‪ ،‬من که فقط مسئولیت یکی‬ ‫از معاونت های وزارت خارجه و حض��ور در تیم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای را برعهده دارم کامال فشار کار را احساس م ی کنم‪،‬‬ ‫وای به حال اقای ظریف که در کل مسائل سیاست خارجی‬ ‫مسئولیت دارد‪ .‬یک دیپلمات ای ران در یمن شهید م ی شود‬ ‫چه فش��اری به وزیر خارجه م ی اید‪ ،‬پنج س��رباز ای رانی ربوده‬ ‫م ی شود چه فش��اری م ی اید‪ ،‬باالخره ب رای هر موضوع باید‬ ‫تماس و تعامل داشته باشد و در جلس��ات مختلف شرکت‬ ‫کند‪ .‬خود س��وریه ب رای هر وزیری یک موضوع کمر ش��کن‬ ‫و سنگین است‪ .‬به هر حال فشار زیادی وجود دارد که وقت‬ ‫زیادی از او م ی برد و به قول بعض ی ها به فیسبوک بازی کمتر‬ ‫م ی رسد (خنده)‪.‬‬ ‫اقای ظریف اهل مشورت هستند؟‬ ‫رویدادها‬ ‫‪144‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫به شدت‪ ،‬ایشان کامال مشورت م ی کند و گوش به‬ ‫مشورت ها م ی دهد‪.‬‬ ‫در چند جلس�ه ش�ما به ج�ای اق�ای ظریف به‬ ‫مجلس رفتید‪ ،‬ایا یک تقسیم کار است یا ترجیح‬ ‫م ی دهد گاهی اوق�ات که مش�غله کاری اش زیاد‬ ‫است وارد بحران و چالش نشود؟‬ ‫همین است‪ ،‬بعضی اوقات مشغله کاری اش زیاد‬ ‫اس��ت‪ ،‬گاهی اقتضا م ی کند اول من بروم کتک ها را بخورم‬ ‫بعدا اقای ظریف برود (خنده)‪ .‬بعض��ی وقت ها اقای ظریف‬ ‫گرفتار بود و بعض��ی اوقات هم مصلحت ای��ن جور اقتضا‬ ‫م ی کرد که اول مس��ئولی در سطح دیگری برود توضیحات‬ ‫بدهد تا مق��داری که فضا باز تر ش��ود در جلس��ه بعد اقای‬ ‫ظریف بیاید‪ .‬البته در این مدت به دالیل مختلف روابط بین‬ ‫وزارت خارجه و کمیس��یون امنیت ملی و سیاست خارجی‬ ‫مجلس خیلی خوب پیش نرفته و تعامل خیلی خوبی بین‬ ‫انها حاصل نشده‪ ،‬ش��اید عاملی که خیلی تاثیر داشت درز‬ ‫مطالب جلسه مشترک وزارت خارجه و کمیسیون در رسانه ها‬ ‫بود که هر بار این سناریو تکرار شد‪.‬‬ ‫چرا دو طرف این مساله را حل نم ی کنند؟‬ ‫نم ی ش��ود‪ ،‬نماین��دگان مجلس هر کدام ش��ان‬ ‫مستقلی دارند و بنا به تش��خیص خودشان عمل م ی کنند؛‬ ‫شاید صحیح هم باشد‪ ،‬وقتی یک نماینده مجلس تشخیص‬ ‫دهد که درباره موضوعی باید مصاحبه کند کسی نم ی تواند‬ ‫به او دستور دهد که این کار را نکند‪.‬‬ ‫مشکل فقط همین است؟‬ ‫یکی از مشکالت این بود که باعث شد یک مقدار‬ ‫در نحوه تعامل ما مش��کل پیش بیاید و مقداری نمایندگان‬ ‫مجلس دلخور شدند‪ .‬البته االن مدتی است که وضع خیلی‬ ‫بهتر ش��ده و یک مقداری روابطه رو به اصالح است‪ ،‬جلسه‬ ‫اخر که به کمیس��یون رفتم جلس��ه خوبی بود‪ .‬دو روز بعد‬ ‫اقای وزیر رفت به سوال ها پاس��خ داد‪ ،‬ان هم جلسه خوبی‬ ‫بود گرچه نمایندگان راضی نشدند و سوال خود را به صحن‬ ‫فرستادند‪.‬‬ ‫برخی نماینده ها که هیچ وقت راضی نم ی شوند‪.‬‬ ‫حاال دیگر اخالق و روحیات افراد متفاوت اس��ت‪.‬‬ ‫بعض ی ها هیچ وقت راضی نم ی شوند بعض ی ها خیلی سریع‬ ‫راضی م ی شوند‪.‬‬ ‫اقای ظریف هم خیلی حساس است‪ ،‬واکنش را‬ ‫همان لحظه نشان م ی دهند؟‬ ‫عرض کردم روحیات افراد مختلف است‪.‬‬ ‫اقای عراقچی امی ن نظام است‪ .‬باتوجه به اینکه‬ ‫توافق دو طرفه است ایا این توافق منجر به تامین‬ ‫منافع کشور م ی ش�ود‪ ،‬چون یک طرف فرزندان‬ ‫انقالبی ایران و در طرف دیگر دشمنان تمام عیار‬ ‫ما هستند؟‬ ‫ما به انها اعتماد نداریم‪ .‬اگر اعتماد داش��تیم که‬ ‫م ی نشستیم تکلیف کار را روشن م ی کردیم به همین دلیل‬ ‫وارد مذاکره م ی شویم تا به فرمولی برسیم که هر دو طرف‬ ‫ان را قبول داش��ته باشند و نس��بت به اجرا اطمینان دهند‪.‬‬ ‫اینکه مذاکراتی که تاکنون انجام ش��ده ای��ا منافع ای ران را‬ ‫تامین کرده اس��ت؟ من م ی گویم صد درصد منافع کش��ور‬ ‫را تامین کرده اس��ت‪ .‬اصال دعوای ‪ 10‬سال گذشته سر این‬ ‫بود که غن ی سازی باشد یا نباشد‪ .‬حق غن ی سازی چرا مهم‬ ‫است؟ نان ش��ب مردم اس��ت؟ جزو اصول انقالب اسالمی‬ ‫است؟ خیر‪ ،‬غن ی سازی موضوع دعوا بود چون ان چیزی که‬ ‫به خاطرش تا اخرین قطره خون مقاومت و تمام تهدیدات‬ ‫و تحریم ها را تحمل م ی کنیم و زیر بار حرف زور نم ی رویم‬ ‫استقالل و زی ر سلطه نرفتن کشور است‪ .‬م ی گفتند ای ران حق‬ ‫غنی س��ازی ندارد‪ ،‬ما جواب م ی دادیم این حق ملت ماست‬ ‫اقای اوباما و دولت امریکا تا االن نشان‬ ‫دادند که جدی هس�تند اما ممکن اس�ت‬ ‫موضع انها در اینده فرق کند‪ ،‬اروپایی ها‬ ‫تا االن نش�ان دادند جدی هستند‪ ،‬چین‬ ‫و روس�یه هم ت�ا االن همراه�ی کردند‪.‬‬ ‫بنابراین در عین اینکه ش�انس رسیدن‬ ‫به یک توافق جامع وجود دارد‪ ،‬شکست‬ ‫هم وجود دارد‬ ‫و این کار را انجام م ی دهیم‪ ،‬بناب راین در این ‪ 10‬س��ال یک‬ ‫دعوای بزرگتری از غن ی سازی شکل گرفت که حاال اسمش‬ ‫را جنگ اراده ها م ی گذارم‪ .‬موضوع این جنگ ان بود که چه‬ ‫کس��ی م ی تواند اراده خود را بر دیگری غال��ب کند‪ ،‬طرف‬ ‫مقابل م ی گفت غن ی سازی نباشد‪ ،‬ما م ی گفتیم باید انجام‬ ‫شود‪ .‬حاال در پایان دعوا ب راساس چه معیاری معلوم م ی شود‬ ‫کدام طرف برده است؟ سانتریفیوژها را م ی شمارند یا دالرها‬ ‫را؟ خیر اخ��ر دعوا م ی بینن��د که این غن ی س��ازی که یک‬ ‫طرف م ی گفت نباید باشد و یک طرف دیگر ان را حق خود‬ ‫م ی دانست انجام م ی شود یا خیر؟ توافق ژنو غن ی سازی ما را‬ ‫قبول م ی کند‪ ،‬ما از مذاکرات ژنو با غن ی سازی بیرون امدیم‪،‬‬ ‫این اراده ما بوده که بعد از ‪ 10‬سال غالب شد‪ .‬قطعنامه های‬ ‫شورای امنیت بر چه مساله ای تاکید دارد؟ ‪ 6‬قطعنامه این‬ ‫ش��ورا م ی گوید ای ران بالفاصله باید تعلیق غن ی سازی کند‪،‬‬ ‫اما در توافق ژنو این مساله کنار گذاشته شد و گفتند ای ران‬ ‫غن ی س��ازی را ادامه دهد‪ .‬پس اینجا اراده ما است که غالب‬ ‫شد‪ .‬بعضی نویسندگان و کارشناسان منطقه به امریکا گفتند‬ ‫«فکر کردی جلوی بمب اتمی ای ران را گرفتی اما در حقیقت‬ ‫بمب اتمی ای��ران را با قدرت منطقهای��ش معاوضه کردی‬ ‫چراکه از یک بحران س��نگین و جنگ اراده ه��ا‪ ،‬اراده ای ران‬ ‫غالب شد و غن ی سازی ادامه یافت‪ ».‬ب راساس توافق بعدها به‬ ‫هر توافقی برسیم غن ی سازی در ان وجود دارد‪ .‬به طور قاطع‬ ‫م ی گویم در این نبرد ما برنده شدیم‪ ،‬اگر موضوع هسته ای را‬ ‫از زاویه هسته ای نگاه کنیم هیچ پاسخی درباره هزینه هایی‬ ‫که تا به حال انجام ش��ده نداریم‪ ،‬ایا ما تکنولوژی هسته ای‬ ‫م ی خواهیم که برق یا داروی ایزوت��وپ تولید کنیم؟ کدام‬ ‫کش��وری ب رای هزار یا ‪10‬هزار مگاوات برق این قدر هزینه‬ ‫م ی دهد و ‪ 10‬س��ال تحریم تحمل م ی کن��د‪ ،‬پس موضوع‬ ‫هسته ای را از زاویه عزت ملی و استقالل کشور باید نگاه کرد‬ ‫چون ما ب رای حفظ استقالل کشور و عزت ملی هر فشار و‬ ‫هزینه ای را تحمل کنیم جا دارد‪ ،‬ما این کار را کردیم و االن‬ ‫نتیجه اش را م ی گیریم‪ .‬برخی دائم انگشت روی این کلمه و‬ ‫ان کلمه در توافق ژنو م ی گذارند و م ی گویند «چرا اینجوری‬ ‫شد؟»‪« ،‬چرا تعطیل شد؟»‪« ،‬این بعدا باعث م ی شود سر ما‬ ‫کاله بگذارند»‪ .‬این منتقدان فقط موضوع هسته ای را از زاویه‬ ‫هس��ته ای نگاه م ی کنند‪ ،‬البته من معتق��دم اگر هم درباره‬ ‫جزئیات توافق ژنو بحث کنیم باز هم تعادل برقرار اس��ت‪،‬‬ ‫حتی به نفع ماست‪ .‬در مقابل لغو تحریم هایی که امریکا و‬ ‫‪ 5+1‬برم ی دارند ما فقط دو کار توقف غن ی سازی ‪ 20‬درصد و‬ ‫تبدیل موادش را انجام م ی دهیم‪ .‬اینکه چرا تصمیم گرفتیم‬ ‫غن ی س��ازی ‪ 20‬درصد را تعطیل کنیم بحث خود را دارد که‬ ‫فعال واردش نم ی شوم ولی غن ی سازی ‪ 3/5‬درصد ادامه پیدا‬ ‫م ی کند‪ .‬ما فقط قبول کردیم که برنامه را گس��ترش کمی‬ ‫ندهیم‪ .‬انها هم قبول کردند که تحریم هایشان را گسترش‬ ‫کمی ندهند‪ .‬ای��ن دو در مقابل یکدیگر اس��ت‪ .‬توافق ژنو‬ ‫دس��تاوردهای خوبی ب رای ای ران داش��ت و منافع کش��ور را‬ ‫تامین کرده و در اینده نیز تامین م ی کند‪ .‬اگر به اهدافمان‬ ‫رسیدیم که رسیدیم‪ ،‬اگر نرسیدیم و توافق شکست خورد ان‬ ‫زمان ب رای هر انتخاب دیگری اماده ایم و دیگر حجت داریم‪.‬‬ ‫نهایت توافق شکس��ت م ی خورد گزینه های دیگر روی کار‬ ‫م ی اید‪ ،‬ان زمان دیگر نم ی گوییم اگر ژنو رفته بودیم و توافق‬ ‫م ی کردیم االن این هزینه را نداش��تیم‪ .‬ان زمان م ی گوییم‬ ‫این تجربه را داش��تیم این راه را هم رفتیم اینها هستند که‬ ‫نم ی خواهند بپذیرند‪ .‬اینکه مقام معظ��م رهبری فرمودند‬ ‫که ما از مذاکره ضرر نم ی کنیم همین اس��ت‪ .‬اگر به توافق‬ ‫رسیدیم که رسیدیم اگر نرس��یدیم ب رای هر گزینه دیگری‬ ‫حجت داریم‪ .‬رهبر معظم انق�لاب فرمودند؛ «به مذاکرات‬ ‫خوشبین نیس��تم» این دیدگاه حکمتی دارد‪ .‬در عین همه‬ ‫بحث ها و دغدغه ه��ا و نکته هایی که ب��وده‪ ،‬رهبر معظم‬ ‫انقالب هر دفعه بدبین ی های خود را اع�لام کردند ولی باز‬ ‫گفتند؛ «وزارت خارجه کارش را ادامه دهد‪».‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫فضای دوقطبی‬ ‫توافق ژنو در ایران با استقبال و انتقاد همزمان مواجه شد‬ ‫پدرام کاویانی‪-‬حسین شاه حسینی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ه�ر دو گروه مخال�ف بر یک نکت�ه تاکید‬ ‫ف�راوان دارن�د و ان اینکه امری�کا قابل‬ ‫اعتماد نیست‪ .‬در این میان سخنان اخیر‬ ‫عراقچ�ی یکی از اعضای ارش�د مذاکره‬ ‫کنندگان ایران�ی نیز که تلویحی اش�اره‬ ‫کرده اس�ت دس�تیابی به تواف�ق نهایی‬ ‫سخت است‪ ،‬بی تاثیر نبود‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫شهید احمدی روش��ن را در این رده ارزیابی کرد‪ .‬پدر شهید‬ ‫احمدی روش��ن در ششم اس��فند ماه س��ال جاری در جمع‬ ‫بسیج دانش��جویی دانش��گاه ش��ی راز در این باره م ی گوید‪:‬‬ ‫«وقتی غن ی سازی در س��ال ‪ 82‬متاس��فانه تعلیق شد‪ ،‬اثار‬ ‫مرگ را در چهره مصطفی دیدم و انگار ‪ 10‬سال پیر شد‪ .‬ان‬ ‫موقع خنجر استکبار را بر پشت خود حس کردیم و گولش را‬ ‫خوردیم و ب رایمان درس نشد‪.‬وقتی رهبری دستور دادند که‬ ‫مهر و موم ها باز شود انگار خدا جان تازه ای به مصطفی داد‬ ‫و با اکیپی پنج نفره ش��بانه روز تالش کردند و به لطف خدا‬ ‫ابتدا غن ی سازی سه و نیم درصد‪ ،‬سپس پنج درصد و نهایتا‬ ‫غن ی سازی ‪ 20‬درصد محقق شد که پشتوانه ای ب رای ما شد‪».‬‬ ‫وی در ادامه م ی افزاید‪« :‬از مصطفی م ی پرس��ند غن ی سازی‬ ‫‪ 20‬درصد به چه کاری م ی اید و شهید پاسخ م ی دهد که ما باید‬ ‫در مقابل استکبار با دست پر حرف بزنیم‪ .‬ما باید خط مشی و‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫توافقنامه ژن��و در داخل ای ران دو گ��روه را مقابل‬ ‫همدیگر قرار داد و تقریبا حد وسطی هم در این بین مشاهده‬ ‫نشد‪ .‬برخی به شدت با این توافقنامه مخالف بودند و برخی‬ ‫دیگر کامال موافق این توافقنامه بودند‪ .‬در دسته اول بیشتر‬ ‫کس��انی قرار دارند که معتقدن��د ای ران امتی��ازات فراوانی را‬ ‫به غرب ی ها داده و در مقابل فعالی ت های هس��ته ای خود را‬ ‫به شدت محدود کرده است‪ .‬از طرفداران این نظریه م ی توان‬ ‫به طرفداران جبهه پایداری اشاره کرد که پیش از این‪ ،‬سعید‬ ‫جلیلی نماینده انه��ا در انتخابات ریاس��ت جمهوری ای ران‬ ‫به عنوان رئیس ش��ورای عالی امنیت ملی طرف مذاکره با‬ ‫غرب ی ها بوده است‪ .‬در این زمینه اما هر کدام از مخالفان دو‬ ‫رویکرد کلی داشتند؛ دسته ای از انها انتقادهای خود را حمایت‬ ‫خواندند و برخی دیگر مس��تقیما انتقاد کردند و توافقنامه را‬ ‫سازشکارانه خواندند‪ .‬در دسته نخست از مخالفان م ی توان‬ ‫به رویکرد روزنامه کیهان اش��اره کرد که انتقادها را در جهت‬ ‫حمایت از تیم دیپلماسی حسن روحانی عنوان کرده بود نه‬ ‫در جهت تضعیف‪ .‬در این راستا حسین شریعتمداری‪ ،‬مدیر‬ ‫مسئول روزنامه کیهان نوشته بود‪« :‬وقتی ب رای اولین بار‪ ،‬بعد‬ ‫از انتشار متن توافقنامه ژنو به تحلیل محتوای ان پرداختیم و‬ ‫به اسناد و شواهدی اشاره کردیم که نشان م ی داد امتیاز داده‬ ‫ایم و حتی وعده نس��یه هم نگرفته ایم‪ ،‬برخی از مسئوالن‬ ‫محترم و ش��ماری از جریانات سیاس��ی‪ -‬تقریب��ا همه ‪ -‬با‬ ‫س��لیقه های متفاوت و حتی متضاد به کیهان حمله کردند‬ ‫که چرا ساز مخالف کوک م ی کند و تالش بی وقفه و پیگیر‬ ‫تیم هسته ای کشورمان و دستاورد بزرگی را که بعد از چالش‬ ‫‪ 10‬ساله به دست امده‪ ،‬نادیده م ی گیرد؟! و این در حالی بود که‬ ‫کیهان تالش و زحمات تیم مذاکره کننده را شایسته تقدیر‬ ‫م ی دانست‪ ،‬ولی اس��نادی را ارائه م ی کرد که نشان م ی داد‪،‬‬ ‫حریف از خوش��بینی و صداق��ت انان سوءاس��تفاده کرده و‬ ‫ارزوهای برزمین مانده خود درباره فعالیت هسته ای جمهوری‬ ‫اس�لامی ای ران را با بهره گیری از لبخندهای فریبکارانه در‬ ‫توافقنامه ژنو گنجانده اس��ت‪ .‬انان ک��ه توافقنامه را مثبت‬ ‫و برخوردار از دس��تاوردهای بی س��ابقه ارزیاب��ی م ی کردند‪،‬‬ ‫به جای پاسخ در مقابل اس��تدالل های متکی بر اسنادی که‬ ‫کیهان ارائه کرده بود‪ ،‬به مخالفت اسرائیل با توافقنامه استناد‬ ‫م ی کردند! و حتی برخی از مدعیان اصالحات و اصحاب فتنه‪،‬‬ ‫به توصیه روزنامه انگلیسی گاردین‪ ،‬شعار «کیهان‪ ،‬اسرائیل‬ ‫پیوندتان مبارک»! سر دادند و البته کیهان دیدگاه و برداشت‬ ‫مستند خود درباره توافقنامه ژنو را تغییر نداد و به ابعاد دیگری‬ ‫از این توافقنامه که نش��ان م ی داد تنها دس��تاورد ان اثبات‬ ‫چندباره «غی ر قابل اعتماد بودن امریکاست» نیز اشاره کرد‪.‬‬ ‫این گروه اما اعتقاد دارند که دولت در خصوص توافقنامه اخیر‬ ‫بزرگنمایی م ی کند اما با اصل مذاکره مخالف نیس��تند و در‬ ‫واقع قصد راهنمایی کردن تیم مذاکره کنندگان را دارند و در‬ ‫این خصوص تاکید دارند که نباید به «کدخدا» اعتماد کرد‪ .‬در‬ ‫این رابطه از دالیلی که گفته م ی شود نباید به امریکا اعتماد‬ ‫کرد به برداشت های متفاوت ای ران و امریکا از متن توافقنامه‬ ‫اشاره م ی کنند که هر دو طرف مذاکره کننده به گونه ای دیگر‬ ‫صحبت م ی کنند‪» .‬در این رابطه ش��ریعتمداری به سخنان‬ ‫جی کارنی استناد م ی کند که سخنان رئی س جمهوری ای ران را‬ ‫درباره شکاندن کمر تحریم در سخنرانی خود مطرح کرده بود‬ ‫و کارنی از ان سخنان به عنوان مصرف داخلی یاد کرده بود‪.‬‬ ‫این گروه از مخالفان توافقنامه ژنو م ی گویند که امریکای ی ها‬ ‫با این روش اش��کارا اعالم م ی کنند که انچ��ه طرف ای رانی‬ ‫م ی گوید مهم نیست‪ ،‬بلکه انچه انجام م ی دهد مهم است‪.‬‬ ‫در این بین اما هر دو گروه مخالف بر یک نکته تاکید‬ ‫فراوان دارند و ان اینکه امریکا قابل اعتماد نیس��ت‪ .‬در این‬ ‫میان س��خنان اخیر ع راقچی یکی از اعضای ارشد مذاکره‬ ‫کنندگان ای رانی نیز که تلویحی اش��اره کرده است دستیابی‬ ‫به توافق نهایی سخت اس��ت ب ی تاثیر نبود و در عین حال‬ ‫وی اش��اره کرده بود که به نتیجه نهایی مذاکرات خوشبین‬ ‫نیست‪ .‬همین موضوع باعث شد که مخالفان توافقنامه ژنو‬ ‫به سخنان ع راقچی اس��تناد کنند و موضوع اعتماد نکردن‬ ‫به امریکا و خوش��بین نبودن به نتیجه نهای��ی مذاکرات را‬ ‫پیش بکش��ند‪ .‬در این رابطه م ی توان به س��خنان ایت اهلل‬ ‫مصباح یزدی پس از دیدارش با وی اشاره کرد که در این رابطه‬ ‫اظهار داشت‪« :‬مذاکره کنندگان م ی توانستند با اگاه ی بخشی‬ ‫به مردم نس��بت به واقعیات مذاکرات‪ ،‬ضم��ن جلوگیری از‬ ‫سوء تفاهم و کم شدن اعتماد مردم‪ ،‬از مخالفت های احتمالی‬ ‫انان به عنوان عاملی ب رای چانه زدن در مذاکره استفاده کنند‪».‬‬ ‫عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به بعضی از سخنان‬ ‫دولتمردان امریکا‪ ،‬گفت‪« :‬تیم مذاکره کننده م ی توانست در‬ ‫ب رابر کسانی که ملت ای ران را مورد دشنام و ناسزا قرار دادند‪ ،‬به‬ ‫جای این توجیه که سخنان انها مصرف داخلی داشته است‪،‬‬ ‫زورگویی و زیاده طلبی انان را تقبیح کنند و در ب رابر اعتراض‬ ‫احتمالی انها‪ ،‬بگویند که سخنان ما مصرف داخلی دارد‪».‬‬ ‫هر چند برخی مخالفان رسما مذاکره از این نوع را نه تنها‬ ‫به س��ود ای ران نم ی دانند بلکه امتیاز ب ی شمار دادن به غرب‬ ‫قلمداد م ی کنند‪.‬‬ ‫این دس��ته اعتقاد دارن��د که ای ران از حق غن ی س��ازی‬ ‫‪ 20‬درصدی هرگز نباید عقب نش��ینی کند و در واقع باید بر‬ ‫این حق مسلم خود پافشاری بکند‪ .‬ب ر اساس توافق ای ران و‬ ‫کش��ورهای غربی ای ران باید تا توافق جامع در س��طح پنج‬ ‫درصد غن ی سازی کند‪ .‬در این راس��تا م ی توان نظریات پدر‬ ‫‪145‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫افق فکری شهدا را نصب العین قرار دهیم»‪ .‬برخی مخالفان‬ ‫اما م ی گویند که ایاالت متحده و غرب ی ها انرژی هس��ته ای‬ ‫ای ران را بهانه کرده اند و غرب ی ه��ا خوب م ی دانند که ای ران از‬ ‫بحث هسته ای انحراف نداشته و ب ر اساس فتوای مقام معظم‬ ‫رهبری داشتن تسلیحات هسته ای حرام اعالم شده است اما‬ ‫در واقع انها پس از توافق بر سر محدود کردن فعالی ت های‬ ‫هسته ای به دنبال خواس��ته های دیگری قد خواهند کشید‪.‬‬ ‫از جمله بهانه های واهی غرب ی ها در خصوص حقوق بش��ر‬ ‫و همچنی��ن تحدید فعالی ت های موش��کی ای��ران که این‬ ‫اواخر خبری منتش��ر ش��د که امریکا قرار است در خصوص‬ ‫موشک های بالستیک ای ران و ازمایش های ان مذاکره کند‬ ‫و قرار اس��ت که این موضوع در مفاد ق��رارداد نهایی با ای ران‬ ‫گنجانده ش��ود‪ .‬هر چند که محمد جواد ظریف این موضوع‬ ‫را با قاطعیت تکذیب کرد و این موضوع را جزو خطوط قرمز‬ ‫ای ران مطرح کرد‪ .‬در این بین البت��ه صحبت های اوباما هم‬ ‫در استنادات این گروه قرار گرفته اس��ت‪ .‬اوباما در مصاحبه‬ ‫با شبکه تلویزیونی «س��ی ب ی اس» اعالم کرده بود که اگر‬ ‫با ایاالت متحده ب��ود حتی اج��ازه نم ی داد که ی��ک پیچ از‬ ‫تاسیسات هسته ای ای ران باقی بماند و صحب ت هایی از این‬ ‫دست از سوی رئی س جمهوری ایاالت متحده این گروه را بیش‬ ‫از پیش به نیات امریکا بدبین م ی کند‪ .‬از طرفی چند صدایی‬ ‫بودن سیاس��تمداران امریکایی نیز ب رای این گروه به عنوان‬ ‫ادله دیگری مطرح شده اس��ت و اعتقاد دارند که باراک اوباما‬ ‫در نهایت تسلیم الب ی صهیونیست خواهد شد و وی قدرت‬ ‫چندانی در ایاالت متحده ندارد‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪146‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫موافقان توافق هسته ای‬ ‫پس از امضای موقت توافق هسته ای برخی از ناظ ران‬ ‫داخلی از جمله اصالح طلبان به شدت از این موضوع استقبال‬ ‫کردند و این امر را ب رای رش��د اقتصادی ای ران مفید دانستند‪.‬‬ ‫در این راستا برخی از این موافقان م ی گویند که عامل مهم‬ ‫موفقیت در رس��یدن به این توافقنامه را باید در تیم مذاکره‬ ‫کننده جس��ت وجو کرد‪ .‬از جمله کسانی که به این موضوع‬ ‫اعتقاد دارد محمد رضا تابش ‪،‬نماینده مجلس اس��ت که در‬ ‫این زمینه م ی گوید‪« :‬از رئی س جمهور تشکر‬ ‫م ی کنم که به این توصیه قرانی عمل کرد‬ ‫و هدایت کار در دس��تگاه دیپلماس��ی را به‬ ‫اهلش سپرد و انها نیز با شایستگی توانستند‬ ‫تحولی شگرف در عرصه دیپلماسی به وجود‬ ‫اورند‪ ».‬این دس��ته اعتقاد دارند که ای ران در‬ ‫مذاکره با کشورهای غربی نه تنها از حقوق‬ ‫هسته ای خود پا پس نکش��یده است‪ ،‬بلکه‬ ‫توانس��ته دولت های غربی را به داشتن حق‬ ‫غنی سازی در ای ران مجاب کند‪ .‬خود تابش‬ ‫در این زمینه اعتقاد دارد که اذعان قدرت های‬ ‫جهانی به حق هسته ای ایران‪ ،‬عدم تشدید‬ ‫تحریم های ظالمانه‪ ،‬کاهش برخی تحریم ها‬ ‫که باعث گشایش در اقتصاد کشور م ی شود‬ ‫و مهم تر از همه افزایش ج��و امید در افکار‬ ‫عمومی کار ارزنده وزیر امور خارجه و همکارانش بود که این‬ ‫ظرفیت نهفته در فرهنگ غنی ای رانی‪ -‬اسالمی را عینیت‬ ‫بخشید و ثابت کرد بر پایه گفت وگو و مذاکره م ی توان ب رای‬ ‫کش��ور فرصت افرید‪ .‬به نظر این دس��ته از موافقان توافق‬ ‫هس��ته ای‪ ،‬فرصتی ب رای درهای باز اقتصادی به وجود امده‬ ‫است و ش��رایط ب رای س��رمایه گذاری های خارجی باز شده‬ ‫اس��ت‪ .‬این افراد ب ی تابی کش��ورهایی ک��ه از تحریم ای ران‬ ‫متضرر ش��ده اند را نمون��ه موفقیت در مذاکرات هس��ته ای‬ ‫م ی شمارند و حضور دوباره شرکت های فرانسوی و درخواست‬ ‫شرکت های امریکایی ب رای حضور در بازار ای ران را جزو نمونه‬ ‫موفقی ت های دولت تدبیر و امید م ی دانند‪.‬‬ ‫به تازگی در این راستا ش��رکت های تولی د کننده جت‬ ‫در نامه ای از باراک اوباما خواس��ته اند از توافق به وجود امده‬ ‫بین ای ران و کشورهای غربی اس��تفاده کنند تا قطعات جت‬ ‫را به ای ران صادر کنند‪ .‬در این باره گفته م ی ش��ود که همین‬ ‫منفعل شدن شرکت های غربی ب رای استفاده از فرصت های‬ ‫اقتصادی به وج��ود امده در ای ران یک��ی از مهمترین دالیل‬ ‫حمای��ت موافقان تواف��ق ژنو اس��ت‪ .‬برخی دیگ��ر اما این‬ ‫مخالفت ها و موافقت ها را درب��اره پذیرفتن این امر طبیعی‬ ‫م ی دانند و م ی گویند که این اختالفات ناش��ی از انتظارات و‬ ‫واقعی ت هاست‪ .‬فتح اهلل حس��ینی ‪،‬نماینده قصر شیرین در‬ ‫این باره م ی گوید‪« :‬ما م ی خواهیم فعالی ت های هسته ای مان‬ ‫ادامه داشته باشد چرا که ب ر اساس ان پ ی تی حق ذاتی ماست‬ ‫و م ی خواهیم تحریم ها رفع ش��ود چون ب ر اس��اس منشور‬ ‫سازمان ملل متحد غیرقانونی است‪ ».‬برخی دیگر نیز توافق‬ ‫هس��ته ای را خروج از تهدید ه��ا اعالم کردن��د و از این رو به‬ ‫حمایت از مفاد توافقنامه ژنو پرداختند‪ .‬در این باره م ی توان به‬ ‫سخنان جواد هروی‪ ،‬عضو هیات رئیسه کمیسیون اموزش‬ ‫اشاره کرد‪ .‬وی درباره این توافق اعتقاد دارد که اتفاق مبارکی‬ ‫افتاده اس��ت که در پی ان عزت ملت ای ران در مذاکرات احیا‬ ‫شده است و پس از س��ال ها کش و قوس به نتیجه رسیده‬ ‫اس��ت‪ .‬او م ی گوید‪« :‬حادثه بزرگی که رخ داده است فرصتی‬ ‫ب رای خروج ای ران از تهدیدهاست‪ .‬تاریخ ما پر از فراز و نشی ب ها‬ ‫و تحمیل قراردادهایی بوده ک��ه هزینه های گزافی ب رای ما‬ ‫به دنبال داشته است‪ ،‬اما این بار در چالش های دیپلماتیک‬ ‫یک اتفاقی افتاده و یک وحدت رویه ای حاصل شده است که‬ ‫میوه شیرین ان را خواهیم دید‪ ».‬برخی دیگر نیز این توافق را‬ ‫فراتر از مسائل داخلی ای ران تحلیل کردند و از بعد بی ن المللی‬ ‫به این موضوع نگریستند‪.‬‬ ‫این دسته اعتقاد دارند که توافق ژنو در ابان ماه موجب‬ ‫شکسته شدن فضای سیاسی ضد ای ران شد و دشمنان ای ران‬ ‫در انزوا ق��رار گرفتند‪ .‬در این میان انها به انزوای عربس��تان‬ ‫سعودی و رژیم صهیونیستی اشاره م ی کنند که به رغم همه‬ ‫کار ش��کن ی ها این توافق حاصل شد و نقش��ه انزوای ای ران‬ ‫را نقش بر اب کرد‪ .‬ج��واد جهانگیرزاده ‪،‬عضو کمیس��یون‬ ‫امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس جزو این دسته از افراد‬ ‫اس��ت که پدیده توافق ژنو را در این راستا ارزیابی م ی کند‪ .‬او‬ ‫م ی گوید‪« :‬مذاکراتی که پشت سر گذاشتیم از دو وجه قابل‬ ‫تحلیل است‪ .‬باید باور کرد که این مذاکرات اثار سودمندی‬ ‫داشت چرا که فضای موجود سیاسی علیه جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران را شکس��ت و این صحب ت هایی که بع��د از مذاکرات‬ ‫گفته شد‪ ،‬اثار طبیعی گفت وگوها بود‪ ».‬نماینده مردم ارومیه‬ ‫در ادامه م ی گوید‪« :‬هماوردی ک��ه در صحنه مذاکرات این‬ ‫دوره شکل گرفت باعث شد نخس ت وزیر رژیم صهیونیستی‬ ‫عصبانی شده و مقامات امریکایی متناقض صحبت کنند‪.‬‬ ‫این گشایش درخصوص مسائل هسته ای باید پاس داشته‬ ‫شود‪ .‬اگر م ی گوییم ساختار تحریم ها ترک خورده و ارامش‬ ‫در فضای سیاس��ی بی ن المللی درخصوص ای ران پدید امد‪،‬‬ ‫اگر م ی گوییم از خط قرمزهای نظام عبور نکرده و پایداری و‬ ‫ایستادگی مردم‪ ،‬رهبری و نظام پاسخ داد‪ ،‬اگر م ی گوییم ایجاد‬ ‫فضای ارام در اقتصاد داخلی به دنبال این مذاکرات پیش امده‬ ‫و بحث افزایش تحریم های جدید یا لغو برخی از انها به وجود‬ ‫امد و اگر م ی گوییم الب ی ه��ای تاثیرگذار در بازیگران اصلی‬ ‫مذاکرات هسته ای شکست خوردند‪ ،‬این فضای سیاسی را‬ ‫باید مدیریت کرد‪».‬‬ ‫با این وج��ود برخی دیگر کامال از زاوی��ه اقتصادی به‬ ‫توافق ژنو نگریس��ته اند و مهمترین تاثیر توافق هسته ای را‬ ‫تاثیر روانی ان بر جامعه اعالم م ی کنن��د‪ .‬در این میان این‬ ‫دس��ته از افراد درمورد تحریم قطعات خ��ودرو چنین عقیده‬ ‫دارند که تحریم ها هم باع��ث تاخیر در تحویل خودرو و هم‬ ‫باعث افزایش قیمت ها ش��ده بود‪ .‬انها م ی گویند که تولید‬ ‫خودروس��ازی ها پس از توافق هس��ته ای هم افزایش پیدا‬ ‫کرد و تولید در ش��رکت ای ران خودرو به ‪ 1600‬دستگاه در روز‬ ‫رسید‪ .‬در حالی که پیش از این سقف تولید به کمتر از ‪500‬‬ ‫دستگاه تقلیل یافته بود‪ .‬این ناظ ران اعتقاد دارند که بازگشت‬ ‫ارامش و شکسته شدن تحریم ها باعث ارامش بازار به ویژه‬ ‫در بخش ارز و سکه شده است‪ .‬بخش��ی دیگر از طرفداران‬ ‫ژنو که رویکردی اقتصادی دارند ای��ن توافق را ب رای کاهش‬ ‫مش��کالت در حوزه صنعت‪ ،‬مثبت ارزیابی کردند‪ .‬هوشنگ‬ ‫فالحتیان‪ ،‬معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی درباره تاثیر‬ ‫این توافقات بر بهبود وضع صنعت برق‪ ،‬م ی گوید‪« :‬تامین‬ ‫بخش��ی از اقالم صنعت برق متاثر از ش��رایط تحریم بوده‬ ‫که امیدواریم با گره گش��ایی مبادالت کاال بیش از گذشته‬ ‫تس��هیل ش��ود و کاال و تجهی زات در زمان کمتر با قیمت‬ ‫مناسب تر در دسترس باشد‪ ».‬وی با اشاره به اینکه امیدواریم‬ ‫با توافق صورت گرفته طرح های متاثر از تحریم ها در اسرع‬ ‫وقت به اتمام برس��د‪ ،‬تصریح ک��رد‪« :‬اگر ش��رایط تحریم‬ ‫نبود‪ ،‬م ی توانس��تیم میلیاردها دالر صادرات داشته باشیم‪».‬‬ ‫همچنین به اعتقاد این دسته ب ر اساس توافق هسته ای ای ران‬ ‫و کشورهای ‪ 5+1‬در ژنو‪ ،‬صنعت حمل و نقل ای ران نیز شاهد‬ ‫تحوالت جدیدی خواهد بود‪ .‬به گفته موافقان توافقنامه ژنو‪،‬‬ ‫ب ر اساس توافقات انجام شده با تعمی رات مربوط به ایمنی و‬ ‫بازرس��ی های داخل ای ران ب رای برخی‬ ‫ایرالین های ای رانی موافقت شده است‪.‬‬ ‫پیش از تحریم های یکجانبه و از سال‬ ‫‪ 57‬بخش صنعت هوای��ی ای ران مورد‬ ‫تحریم های یکطرفه ایاالت متحده قرار‬ ‫گرفته بود اما به گفته طرفداران ژنو‪ ،‬این‬ ‫توافق موجب برطرف شدن مشکالت‬ ‫در بخش صنایع هوایی خواهد ش��د‪.‬‬ ‫موضوع��ی ک��ه حتی س��ایت خبری‬ ‫بلومبرگ به ان اش��اره م ی کند و ان را‬ ‫یکی از دس��تاوردهای مهم توافقنامه‬ ‫هسته ای ای ران با غرب م ی داند‪.‬‬ ‫در همین زمینه نی��ز قائم مقام‬ ‫وزیر راه با بیان اینکه باتوجه به توافقات‬ ‫هسته ای پی ش بینی م ی شود صنعت‬ ‫حمل و نقل هوایی ای ران از گردونه تحریم های ناجوانمردانه‬ ‫خارج شده و در اولین گام مشکالت تامین لوازم یدکی‪ ،‬موتور‬ ‫و قطعات و تامین سوخت هواپیما رفع شود‪ ،‬گفت‪« :‬ایمنی‬ ‫پرواز ها‪ ،‬رفع تحریم ها و اعمال رفتار های بشر دوستانه در این‬ ‫صنعت از مسائل اصلی در این باره است‪».‬‬ ‫دبیر انجمن ش��رکت های هواپیمایی نیز از نوسازی‬ ‫ناوگان حمل و نقل هوایی با لغو تحریم ها در راستای توافقات‬ ‫ای ران و گروه ‪ 5+1‬در ژنو س��خن گفت و اعالم کرد‪« :‬با لغو‬ ‫تحریم قطعات هواپیما‪ ،‬بخش قابل توجهی از هواپیماهای‬ ‫زمینگیر که به دلیل نبود قطعه و تعمی رات غیرقابل استفاده‬ ‫شده اند‪ ،‬دوباره به شبکه پروازی بازم ی گردند و به این وسیله‬ ‫ایمنی پروازها افزایش پیدا م ی کند‪».‬‬ ‫گف‬ ‫تو‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫ست‬ ‫های‬ ‫بر سر تعداد سانتریفیوژها‬ ‫مذاکره نمیکنیم‬ ‫دکتر علی اکبر صالحی از ابعاد فنی توافق‬ ‫هسته ایمی گوید‬ ‫سعید اجورلو‬ ‫سردبیر‬ ‫مدتی پیش ایت اهلل جنتی در نماز جمعه گفتند که‬ ‫من با اقای صالحی دیدار کردم و با اینکه ایش�ان‬ ‫فرد محترمی هس�تند اما دارن�د حزب الله ی ها را‬ ‫از س�ازمان انرژی اتمی بیرون م ی کنن�د‪ .‬مگر در‬ ‫سازمان انرژی اتم ی ‪ ،‬غی ر حزب اللهی هم داریم؟‬ ‫ما چند روز پیش از ژنو توافقنام��ه ای با اقای امانو‬ ‫امضا کردی��م‪ .‬یک بار نیز بع��د از توافق ژن��و‪ ،‬چنین اقدامی‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫مدتی قبل از انعقاد توافقنامه ژنو‪ ،‬توافقی بین شما‬ ‫اتمی صورت گرفت که‬ ‫و اژانس بی ن المللی انرژی ‬ ‫فکر م ی کنم ‪ 19‬و ‪ 20‬بهمن اخرین توافق دو طرف‬ ‫انجام شد‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫(خنده) موضوع هسته ای‪ ،‬موضوع حساس و مهمی ‬ ‫است که ملت ما عالقه مند است از تحوالت لحظه به لحظه ان‬ ‫مطلع باشد‪ .‬اما در خصوص سوال شما شایان ذکر است بعد از‬ ‫اینکه حضرت ایت اهلل جنتی در نماز جمعه به این مساله اشاره و‬ ‫بیان کردند خبرهایی به ایشان رسیده که دانشمندان هسته ای‬ ‫و افراد حزب اللهی را از سازمان اخ راج کرده اند‪ ،‬اینجانب خدمت‬ ‫ایشان رسیدم و گفتم کسانی که این اطالعات را به شما داده اند‪،‬‬ ‫اطالعات درستی را به حضرتعالی منتقل نکرده اند‪ .‬ایشان من‬ ‫را م ی شناسند و پیشینه اینجانب در مسئولی ت های گذشته را‬ ‫م ی دانند‪ .‬به ایشان پیشنهاد کردم که جلس ه ای تشکیل دهند‬ ‫و مستندات خود را به بنده ارائه کنند‪ .‬ما خدمت ایت اهلل جنتی‬ ‫رسیدیم و مستنداتی را ارائه کردیم‪.‬‬ ‫انچه در این میان ب رای اینجانب مایه تاسف است‪ ،‬شیوه‬ ‫و نحوه رواج شایعات در بخش هایی از جامعه امروز ای ران است‪.‬‬ ‫با دریغ و افسوس بس��یار باید گفت که در مواردی نوع رفتار و‬ ‫سلوک برخی دوستان به گونه ای است که انسان دچار حیرت‬ ‫م ی شود‪ .‬ما که خود را منادی دفاع از حریم ارزش ها و مفاهیم‬ ‫واالی فرهنگ اسالمی م ی دانیم‪ ،‬باید به قدر بضاعت خویش‬ ‫به سیره حضرت رسول(ص) و اهل بیت ایشان عنایت داشته‬ ‫باشیم‪.‬‬ ‫رقابت ها و اختالفات سیاس��ی نباید زمینه ای را فراهم‬ ‫اورد که حرمت ها در جامعه شکسته شود‪ .‬نکته جالب توجه‬ ‫ان اس��ت که همگان به نوع نگاه و دیدگاه اینجانب در تعامل‬ ‫با دیگران اشنایی دارند‪ .‬من همواره تالش کرده ام که به عنوان‬ ‫ی سالیق و گرایش های‬ ‫یک اموزگار دانشگاهی‪ ،‬بر فراز تمام ‬ ‫موجود در سطح جامعه به مصالح نظام و منافع ملی بیندیشم‪.‬‬ ‫البته به هیچ روی‪ ،‬دعوی بیگناهی و مصونیت از خطا ندارم‪.‬‬ ‫برق عصیان بر ادم صفی زد‬ ‫جایی که ِ‬ ‫ما را چگونه زیبد دعوی بیگناهی؟‬ ‫اما از برخی دوستان‪ ،‬صادقانه م ی خواهم که به این کالم‬ ‫منسوب به حضرت مسیح(ع) عنایت داشته باشند که فرمود‪:‬‬ ‫یری الخَ شَ به‬ ‫«ان َاح َدکم لَیری القَشَ ه فی َع ِ‬ ‫ین اخی ِه َوال َ‬ ‫ین نَفسِ ه»‬ ‫فی َع ِ‬ ‫«چرا پ ِر کاهی را که در دیده ب رادرت هست م ی بینی‪ ،‬اما‬ ‫چوبی را که در دیده خویش داری‪ ،‬نم ی بینی!» باید به این نکته‬ ‫نیز اشاره کنم که اینجانب با این دوستان صحبت کردم و از انان‬ ‫خواستم که در هر جایگاهی که مایل به ادامه خدمت هستند‬ ‫به من اعالم کنند تا از خدمات ایشان در مسیر تحقق اهداف‬ ‫سازمان استفاده شود‪ .‬بر کس��ی پوشیده نیست که اینجانب‬ ‫همه دوستان را به رغم سالیق و دیدگاه های متفاوت‪ ،‬عضو یک‬ ‫خانواده بزرگ م ی دانم‪ .‬من در طول بیش از سه دهه فعالیت در‬ ‫عرصه های گوناگون علمی و دانشگاهی و با وجود بهره مندی‬ ‫از تجارب مختلف اجرایی‪ ،‬شاهد گونه ای حرکت های جنجالی‬ ‫هستم که ب رای من تازگی دارد‪ .‬من به بسیاری از افرادی که با‬ ‫انان همکاری داشته ام توصیه کرده ام که ب رای دستیابی به یک‬ ‫هدف‪ ،‬م ی توان همه ابزارهای مشروع و قانونی را مورد استفاده‬ ‫قرار داد‪ ،‬اما نباید به حریم مقدسات و ارزش های یک ملت وارد‬ ‫شد‪ .‬نباید حرمت شهی دان و بزرگان را دستمایه اهداف و اغ راض‬ ‫سیاسی قرار داد‪ .‬من گمان م ی کنم که این گناهی است که‬ ‫نابخشودنی خواهد بود‪ .‬مایلم به این نکته نیز اشارتی داشته‬ ‫باشم که این دوس��تان که ما را مورد ب ی مهری قرار م ی دهند‪،‬‬ ‫ِتق‬ ‫همواره مورد لطف و توجه ما بوده اند‪ .‬واقعا ادم باید بگوید‪« :‬ا ِ‬ ‫نت اِلَیه»؛ «از کس��ی که به او نیکی م ی کنید‪،‬‬ ‫حس َ‬ ‫شر َمن اَ َ‬ ‫بپرهیزید»‪ .‬این سخن بس��یار عجیبی است‪ .‬انسان از کسی‬ ‫که به او نیکی م ی کند انتظار نیک��ی دارد اما گفته اند که از او‬ ‫پرهیز کن‪ .‬انس��ان باید این س��خنان را در طول زندگی خود‬ ‫به چش��م ببیند و در عمل‪ ،‬تجربه کند‪ .‬ما پانزده هزار نیروی‬ ‫پ رتوان و پ رتالش در مجموعه سازمان داریم‪ .‬از نظر ما همه این‬ ‫پانزده هزار نفر دانشمند هسته ای هستند‪ .‬حتی سرباز وظیفه‬ ‫عزیزی که در گرمای سوزان و سرمای استخ وان سوز بیابان ها از‬ ‫تاسیسات هسته ای ای ران محافظت م ی کند‪ ،‬در حال خدمت به‬ ‫صنعت هسته ای است‪ .‬ب راساس این دیدگاه‪ ،‬همه خادمین این‬ ‫صنعت هستند‪ .‬اما وقتی م ی گوییم «دانشمند هسته ای» باید‬ ‫ی را مدنظر قرار داد‪.‬‬ ‫تحقیقات علم ‬ ‫‪147‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ صورت گرفت‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪148‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫همان ط�ور ک�ه اش�اره کردی�د‪ ،‬غن ی س�ازی‬ ‫بیس ت درصدی در دوران ریاست شما بر سازمان به‬ ‫راه افتاد و انجام شد که در ان دوره‪ ،‬اوج فعالی ت های‬ ‫غن ی سازی ای ران بود‪ .‬فکر م ی کنید بعد از توافقنامه‬ ‫ژنو و اتفاقاتی ک�ه در مذاکرات هس�ته ای رخ داد‪،‬‬ ‫ما چه مس�یری را در زمینه فناوری هس�ته ای طی‬ ‫م ی کنیم؟ ب ه ه ر حال خوب اس�ت که این مسائل‬ ‫ب رای مردم روشن شود‪ .‬چ راکه زی ر الی ه ای از شعارها‬ ‫پنه�ان مانده اس�ت‪ .‬مقام�ات سیاس�ی طرفدار‬ ‫مذاکرات‪ ،‬اهداف خ�ود را با ش�عار دنبال م ی کنند‬ ‫و مخالف�ان هم با تکیه بر ش�عارها ح�رف خود را‬ ‫مطرح م ی کنند‪ .‬اما ش�ما از موض�ع فنی صحبت‬ ‫م ی کنید‪ .‬م ی توانید این مس�اله را از بعد علمی و‬ ‫فنیتبیینکنید؟‬ ‫این صحبت مفصلی است و نیاز به بحث جامع دارد‬ ‫اما نکاتی را در این خصوص عرض م ی کنم‪ .‬این مساله‪ ،‬سه‬ ‫محور اصلی دارد که از حساسیت خاصی برخوردارند‪.‬‬ ‫اولین مس��اله‪ ،‬اصل غن ی سازی اس��ت‪ .‬ما باید ببینیم‬ ‫که تکلیف غن ی سازی ما چه م ی ش��ود‪ .‬غن ی سازی ما در چه‬ ‫وضعیتی است و در اینده به چه وضعیتی در خواهد امد‪ .‬مساله‬ ‫دوم‪ ،‬راکتور اب سنگین اراک و مساله سوم‪ ،‬موضوع تحقیق‬ ‫و توسعه است‪.‬‬ ‫و اما در م��ورد موضوع غن ی س��ازی بای��د گفت وقتی‬ ‫جمهوری اسالمی به طور جدی وارد موضوع غن ی سازی شد‪،‬‬ ‫این نیت و ش��عار را مطرح کرد که ما بای��د از تامین مطمئن‬ ‫س��وخت نیروگاه های هس��ته ای که بعدا در ای ران تاس��یس‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬اطمینان حاصل کنیم‪ .‬بع��د از پایان یافتن جنگ‬ ‫تحمیلی و دوره دفاع مقدس‪ ،‬جمهوری اسالمی ای ران تصمیم‬ ‫گرفت به طور جدی وارد رون��د احیای فعالی ت های صلح امیز‬ ‫هس��ته ای ش��ود‪ .‬چراکه این فعالی ت ها قب��ل از انقالب اغاز‬ ‫شده بود‪ ،‬اما به دلیل مش��کالت ایجاد شده به واسطه جنگ‬ ‫تحمیلی‪ ،‬مدتی دچار وقفه شد‪ .‬بعد از جنگ تحمیلی‪ ،‬دولت‬ ‫وقت تصمیم م ی گیرد فعالی ت های صلح امیز هس��ته ای را‬ ‫احیا کند‪ .‬در این مس��یر‪ ،‬یکی از عمده تری��ن تالش ها ب رای‬ ‫احیای این فعالی ت ها‪ ،‬ادامه ساخت نیروگاه اتمی بوشهر بود‪.‬‬ ‫عظیمی اس��ت و نیاز به سوخت‬ ‫ ‬ ‫نیروگاه اتمی بوشهر پروژه‬ ‫دارد‪ .‬همیشه این س��وال وجود داش��ت که باتوجه به شرایط‬ ‫خاصی که ما داشتیم‪ ،‬این مساله را در جنگ تحمیلی به خوبی‬ ‫درک کردیم و هی چ کدام از کشورهای شرق و غرب در ان زمان‬ ‫نه تنها کمکی به ما نکردند‪ ،‬بلکه علیه ما متحد شدند‪ .‬ما حتی‬ ‫سالح های ابتدایی را هم نم ی توانستیم تامین کنیم‪ ،‬چه رسد‬ ‫به رادار و مسائل جدی تر در حوزه تسلیحات‪ .‬زمانی که جنگ‬ ‫تمام شد‪ ،‬این تجربه بسیار گرانقدری ب رای ما بود‪ .‬گفتیم ما هر‬ ‫اقدامی انجام م ی دهیم یا در هر جایی سرمایه گذاری م ی کنیم‪،‬‬ ‫باید حساب شده و سنجیده گام برداریم‪ .‬به این مفهوم که اگر‬ ‫حلقه مفقوده ای دارد‪ ،‬سعی کنیم تکلیف ان حلقه مفقوده را‬ ‫به گونه ای روش��ن کنیم که در میانه راه دچار مشکل نشویم‪.‬‬ ‫ما گفتیم وقتی م ی خواهیم نیروگاه بوش��هر را بسازیم ‪ -‬که‬ ‫بعد از احیای مجدد‪ ،‬بیش از یک و نیم میلیارد دالر هزینه برد و‬ ‫پنجاه تا شصت سال عمر مفید خواهد داشت‪ -‬باید اطمینان‬ ‫حاصل کنیم که سوخت این نیروگاه تامین خواهد شد‪ .‬بدین‬ ‫ترتیب ای ران وارد فعالیت چرخه سوخت شد و فعالی ت های خود‬ ‫را در زمینه غن ی سازی اغاز کرد‪ .‬اگرچه در ابتدا دچار مشکالتی‬ ‫شدیم و کار بسیار سختی پی ش رو داشتیم اما توانستیم در این‬ ‫حوزه‪ ،‬موفقی ت های فراوانی کسب کنیم‪ .‬من از تمام کسانی‬ ‫که زحمت کشیدند و ما را به این نقطه رساندند‪ ،‬تشکر م ی کنم‪.‬‬ ‫ی که اجرشان نزد خدا باالتر است‪ ،‬چه نامدارها و‬ ‫چه افراد گمنام ‬ ‫افراد شناخته شده و چه مسئوالن و مدی ران میانی این کار‪ .‬باید از‬ ‫اقای امراللهی تشکر شود که زمینه این کار را فراهم کرده اند‪،‬‬ ‫جناب اقای اقازاده هم شتاب خوبی به این فعالی ت ها بخشیدند‬ ‫هی چ ک�س همچ�ون عل ی اکب�ر صالح�ی‬ ‫از مس�ائل فن�ی و حقوق�ی برنامه هس�ته ای‬ ‫ایران اطالع ن�دارد‪ .‬او از دول�ت خاتمی تا دولت‬ ‫احمدی ن�ژاد از بدو تاس�یس دول�ت یازدهم به‬ ‫نوعی با پرونده هسته ای ایران درگیر بوده است‪.‬‬ ‫در مقطعی در راس سازمان انرژی اتمی ایران قرار‬ ‫گرفته اس�ت و در مقطعی دیگر در کسوت یک‬ ‫دیپلمات در متن مذاکرات میان ایران و ‪ 5+1‬بوده‬ ‫است‪ .‬ش�اید به همین دلیل هم حسن روحانی‬ ‫ترجیح داد در کابین�ه اش از تج ربیان گرانبهای‬ ‫او بهره ببرد‪ .‬علی اکبر صالح�ی در گفت وگو با‬ ‫مثلث از خطوط قرمز ایران در مذاکرات پی ش رو‬ ‫سخن گفت و در عین حال از مواردی که م ی توان‬ ‫وارد مذاک�ره و چانه زن�ی ش�د‪« .‬بر س�ر تعداد‬ ‫س�انتریفیوژها مذاکره نمی کنی�م» این جمله‬ ‫شاید شاه بیت سخنان عل ی اکبر صالحی بود‪.‬‬ ‫و الحمدهلل این کار به سرانجام رسید‪.‬‬ ‫پس دریافتی��م که غن ی س��ازی ب رای تامین س��وخت‬ ‫نیروگاه های ماست‪ .‬ساخت نیروگاه بوش��هر به عنوان اولین‬ ‫نیروگاه اتمی کشور تمام ش��د و باید فرایند تعویض سوخت‬ ‫انجام ش��ود‪ .‬بنا به درخواست ما‪ ،‬روس��یه تضمین داده که تا‬ ‫‪ 10‬س��ال س��وخت این نیروگاه را تامین کند‪ .‬تا امروز دو سال‬ ‫از س��وخت این نیروگاه را تامین کرده اند‪ .‬یک سال کار کرد و‬ ‫این روزها هم در حال گذر از مرحله تعویض سوخت هستیم‪.‬‬ ‫ما هنوز چند س��ال فاصله داریم تا زمانی که بتوانیم به‬ ‫جایی برسیم که ظرفیت غن ی سازی ما به قدری باال برود که‬ ‫پاسخگوی نیاز یک راکتور مثل بوشهر باشد‪ ،‬اما امروز هنوز‬ ‫ظرفیت ما این حد نیست‪.‬‬ ‫ب رای اینکه با عدد و رقم صحبت کنم‪ ،‬چند نکته را عرض‬ ‫م ی کنم‪ .‬واحد جداسازی یا غن ی س��ازی‪ ،‬واحدی است به نام‬ ‫‪( SWU‬سو)‪ .‬یعنی واحد «کیلوگرم جداسازی» اورانیوم ‪235‬‬ ‫از ‪ 238‬در یک سال‪ .‬اینکه یک ماشین در یک سال م ی تواند‬ ‫چند کیلوگرم اورانیوم غن ی شده تولید کند‪ ،‬دویست هزار سو‬ ‫نیاز است تا نیاز غن ی س��ازی س��االنه راکتوری مثل بوشهر‬ ‫تامین شود‪ .‬ما االن ‪ 10‬هزار سو داریم که کار م ی کند و ‪ 10‬هزار‬ ‫سوی غیرفعال هم داریم‪ .‬ما ‪ 19‬هزار ماشین سانتریفیوژ داریم‬ ‫که از این تع داد‪ 9 ،‬هزار ماش��ین سانتریفیوژ فعال است‪ .‬البته‬ ‫این اعدادی که م ی گویم تقریبی اس��ت‪ .‬به هرحال قریب به‬ ‫یک بیستم نیاز خود را در اختیار داریم‪ .‬در واقع بعد از هشت سال‬ ‫که قرارداد ما با روس ها تمام م ی شود‪ ،‬باید امادگی داشته باشیم‬ ‫که بتوانیم سوخت خودمان را تامین کنیم‪ .‬ما در خصوص چهار‬ ‫راکتور دیگر نیز در حال مذاکره با روس ها هستیم‪ .‬بعد از توافق‬ ‫ژنو‪ ،‬تع دادی از کش��ورها که این فن��اوری را دارند‪ ،‬با ما تماس‬ ‫گرفتند و امادگی خود را ب رای س��اخت نیروگاه های هسته ای‬ ‫در ای ران اعالم کردند‪.‬‬ ‫بناب راین قرار است ما در اینده چند راکتور دیگر بسازیم که‬ ‫نیازمند تامین مطمئن سوخت است و ما باید از امروز به فکر‬ ‫باشیم‪ .‬این طور نیست که به مجرد اراده در تامین سوخت یک‬ ‫نیروگاه‪ ،‬کارخانه غن ی سازی مورد نظر یک شبه ساخته شود‪ .‬به‬ ‫عبارت دیگر سال ها زمان م ی برد تا کارخانه ای در حد ‪200‬هزار‬ ‫سو بسازید‪ .‬شما باید هزاران سانتریفیوژ تولید کنید که بسیار‬ ‫زمانبر است‪.‬‬ ‫غن�ای اورانیوم ب ه کار رفته در غن ی س�ازی نیروگاه‬ ‫اتمی بوشهر چند درصد است؟‬ ‫درصدهای مختلفی دارد اما به طور متوسط ‪ 4/1‬درصد‬ ‫است‪ .‬ما در هر سال به ‪ 27‬تن اکسید اورانیوم ‪ 4/1‬درصد ب رای‬ ‫راکتور بوشهر نیاز داریم که مس��تلزم دویست هزار سو واحد‬ ‫غن ی سازی است‪ .‬اگر تصمیم داشته باش��یم که در یک افق‬ ‫‪ 15-16‬ساله‪ 4-5 ،‬راکتور دیگر بسازیم‪ ،‬باید از امروز زمینه های‬ ‫الزم ب رای حداقل یک میلیون سو فراهم ش��ود‪ .‬این نیت ما‬ ‫ب رای ورود به غن ی س��ازی بود و هدف نهایی ما در غن ی سازی‬ ‫است‪ .‬ما نم ی خ واهیم همه غن ی سازی دنیا را انجام دهیم‪ ،‬بلکه‬ ‫م ی خواهیم نیازهای اولیه خود را تامین کنیم و در صورت نیاز‬ ‫بیشتر ان را از خارج تامین کنیم‪ .‬باید به قدری در خود توانمندی‬ ‫و ظرفیت ایجاد کنیم که طرف مقابل بداند ما م ی توانیم در‬ ‫مقابل تحریم ها و محدودیت ها ایستادگی کنیم‪ .‬اگر گفتند‬ ‫نم ی دهیم باید چه کار کنیم؟ سرمایه گذاری های عظی م کشور‬ ‫را بالاس��تفاده رها کنیم؟ این کار عقالنی نیست‪ .‬باید چنین‬ ‫پیشامدی را نیز پی ش بینی کنیم و بتوانیم سوخت مورد نیاز‬ ‫خود را تامین کنیم‪ .‬وقتی انه��ا ببینند که ما چنین ظرفیتی‬ ‫داریم‪ ،‬طرف های مقابل م ی ایند و به ما سوخت م ی فروشند‪.‬‬ ‫چون به روشنی م ی بینند که تحریم ب ی فایده است‪ .‬بناب راین‬ ‫ما در حال حاضر‪ ،‬غن ی سازی را انجام م ی دهیم و فعالی ت های‬ ‫غن ی سازی متوقف نشده است‪ .‬اما انتقادی که عزیزان منتقد بر‬ ‫این تفاهمنامه وارد م ی کنند‪ ،‬این نیست که انها غن ی سازی‬ ‫ما را به طور عملی و دوفاکتور نپذیرفته اند بلکه م ی گویند در‬ ‫تفاهمنامه گفته شده است که ظرفیت و حجم غن ی سازی شما‬ ‫در ایستگاه نهایی‪ ،‬باید مورد توافق طرفین قرار گیرد‪.‬‬ ‫در واق�ع به بخش�ی از توافقنامه انتق�اد دارند که‬ ‫م ی گوید‪« :‬برنام ه ای که شاخ ص های ان با موافقت‬ ‫طرفینومنطبقبانیازهایعملیومحدودیت های‬ ‫مورد توافق باشد‪».‬‬ ‫انها معتقدند که این بخ��ش از توافقنامه‪ ،‬به نوعی‬ ‫زیرس��وال بردن استقالل سیاسی کشور اس��ت و کشور باید‬ ‫خودش تصمیم بگیرد که چقدر غن ی سازی کند‪ .‬البته من این‬ ‫را به نقل از منتقدان م ی گویم‪ .‬انها م ی گویند که طرف مقابل‬ ‫در این بخش حق وتویی ب رای خود قائل شده است‪ .‬کما اینکه‬ ‫متاسفانه یکی از مقام های ارشد امریکایی همین حرف را زده‬ ‫است‪ .‬ولی ما هم استدالل داریم‪ .‬م ی گوییم این تعداد نیروگاه‬ ‫داریم‪ ،‬غن ی سازی حق غی ر قابل انتزاع ماست و نیازهای مان را‬ ‫هم خودمان تعیین م ی کنی��م‪ .‬امیدواریم طرف مقابل عاقل‬ ‫باشد و اگر این بار ب رای مذاکره‪ ،‬نیت صادقانه داشته باشد‪ ،‬باید‬ ‫تسلیم استدالل شود‪.‬‬ ‫یعنی ای�ن فرایند و غن ی س�ازی متوس�ط ‪ 4/1‬را‬ ‫باید برای تامین نیازهای م�ا بپذیرد‪ .‬در خصوص‬ ‫اراک چطور؟‬ ‫انه��ا م ی گویند راکت��ور اب س��نگین اراک‪ ،‬عنصر‬ ‫پلوتونیوم تولید م ی کند که م ی تواند در ساخت سالح هسته ای‬ ‫به کار گرفته شود‪ .‬چرا اینها نسبت به غن ی سازی و پلوتونیوم‬ ‫حساسیت دارند؟ چون هم اورانیوم غن ی شده باالی ‪ 90‬درصد‬ ‫م ی تواند در ساخت سالح به کار گرفته شود و هم عنصر ایجاد‬ ‫شده در راکتورهای اب سنگین به نام پلوتونیوم‪.‬‬ ‫ای�ن در واقع بخش�ی از مذاکرات فن�ی در توافق‬ ‫جامع است؟‬ ‫ما غن ی س��ازی پنج درص��د را ادام��ه م ی دهیم و هر‬ ‫زمانی که راکتورها به سوخت بیس ت درصد نیاز داشته باشند‪،‬‬ ‫ی که در کشور وجود دارد‪ ،‬خود این‬ ‫باتوجه به امکانات عظیم ‬ ‫سوخت را تولید م ی کنیم‪ .‬اگر به سوخت باالی بیست درصد‬ ‫نیاز داشته باشیم‪ ،‬انها باید ضمانت دهند که تامین م ی کنند‪.‬‬ ‫انها م ی گویند چون اب سنگین اراک پلوتونیوم تولید م ی کند‪،‬‬ ‫ممکن است ب رای سالح هس��ته ای به کار گرفته شود‪ .‬اما ما‬ ‫م ی گوییم فتوای رهبر معظم انقالب مبنی بر حرمت ساخت‬ ‫سالح هسته ای مبنای کار ماست‪ .‬این راکتور حدود‪ 10‬کیلوگرم‬ ‫در سال پلوتونیوم تولید م ی کند‪ .‬البته هنوز این اتفاق رخ نداده‬ ‫است‪ .‬ضمن اینکه ما امکانات بازفراوری را نداریم به عالوه اینکه‬ ‫باید پلوتونیوم از خلوص باالیی برخوردار باشد‪.‬‬ ‫اقای ابوترابی گفته بود ‪ 85‬درصد اب سنگین اراک‬ ‫تکمیل شده است‪ .‬این عدد درست است؟‬ ‫بله اما ‪ 15‬درصد نهایی‪ ،‬بس��یار مهم است و نیاز به‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫انجام اقدامات الزم در حوزه فنی است‪ .‬اگر ‪ 15‬درصد ساختمانی‬ ‫بود‪ ،‬کار دشواری پی ش رو نداشتیم‪.‬‬ ‫در اینجا دو برداش�ت متفاوت وج�ود دارد؛ برخی‬ ‫م ی گویند ایران زرنگی کرده و باید کارهای زیادی‬ ‫برای س�اخت اب س�نگین اراک انج�ام م ی داده‬ ‫اس�ت؛ به اصطالح م ی گویند روغ�ن ریخته را نذر‬ ‫امامزاده کرده است‪ .‬عده دیگری هم م ی گویند ما‬ ‫در استانه به نتیجه رسیدن تاسیسات هسته ای‬ ‫اراک بودیم و نباید چنی�ن امتیاز بزرگی م ی دادیم‪.‬‬ ‫واقعیت چیست؟‬ ‫درست است‪ ،‬ما این حلقه را نداریم‪ .‬چون این همان‬ ‫کارخانه بازفراوری اس��ت‪ .‬البته حق ماست که داشته باشیم‪.‬‬ ‫کاره��ای تحقیقاتی ان را ه��م انجام داده ایم و توانس��ته ایم‬ ‫بازفراوری را در سطح ازمایشگاهی انجام دهیم‪ ،‬به اژانس هم‬ ‫اعالم کردیم و بعد جمع کردیم‪ .‬گفتیم این حق ماست ولی ما‬ ‫فعال داوطلبانه به دنبال ایجاد تاسیسات بازفراوری نیستیم‪.‬‬ ‫البته این به معنای ان نیست که ب رای همیشه از این حق عدول‬ ‫کنیم‪ .‬نکته دیگر این است که دوربی ن های اژانس دائما در حال‬ ‫بازدید از تاسیسات هس��ته ای ما هستند و زمانی که سوخت‬ ‫جابه جا م ی شود‪ ،‬دوربی ن ها ثبت م ی کنند‪.‬‬ ‫منظورتان این اس�ت که بعدا م ی توانن�د بیایند و‬ ‫دوربی ن ها را بازبینی کنند؟‬ ‫بله؛ ولی با این حال انها همچن��ان اظهار نگرانی‬ ‫ی انها مبنا ندارد و سیاسی‬ ‫م ی کنند‪ .‬البته ما م ی دانیم که نگران ‬ ‫اس��ت ولی در گفت وگو با پرس ت ی وی اعالم کردیم که اماده‬ ‫«باز ط راحی» هستیم‪ .‬ما این ط راحی مجدد را به گونه ای انجام‬ ‫م ی دهیم که می زان تولید پلوتونیوم را کاهش دهیم و به جای‬ ‫‪ 10‬کیلوگرم به حداقل برس��انیم‪ .‬این پیشنهاد مورد استقبال‬ ‫انها قرار گرفت‪ .‬ما از فرصت استفاده م ی کنیم و راکتور را ب رای‬ ‫توسعه دامنه تحقیقات ارتقا م ی دهیم؛ چراکه ط راحی فعلی‬ ‫مربوط به سال های قبل است و اطالعات ما به روز شده است‪.‬‬ ‫البته این طراحی هم تحت نظارت اژانس خواهد‬ ‫بود؟‬ ‫در چارچوب موافقتنامه پادمان خواهد بود‪.‬‬ ‫در ای�ن روند فقط تولی�د پلوتونی�وم مدنظر قرار‬ ‫م ی گیرد؟‬ ‫بله؛ یعنی تالش در این بازط راحی‪ ،‬کم کردن می زان‬ ‫تولید پلوتونیوم است و البته ارتقای کارایی راکتور نیز مدنظر‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫این در توافق مشترک بود یا توافق شما با اژانس؟‬ ‫ربطی به اژانس ندارد‪.‬‬ ‫امادگ ی تان را اعالم کردید؟‬ ‫باید به این نکته عنایت داشت که انها چگونه افکار‬ ‫عمومی را تحت تاثیر قرار م ی دهند؟ ما پی ش دستی کردیم و‬ ‫گفتیم م ی توانیم این نگرانی را برطرف کنیم‪.‬‬ ‫ما ب��ا اژانس صحب��ت کردیم و گفتی��م اماده ایم تا‬ ‫رهیافت پادمان به گونه ای تنظیم شود که اطمینان الزم تامین‬ ‫در توافقنامه ژنو امده است که ای ران برنامه تحقیق‬ ‫و توسعه جاری خود را که با هدف انباشت اورانیوم‬ ‫غن ی شده صورت نم ی گیرد‪ ،‬ادامه خواهد داد‪ .‬یعنی‬ ‫فقط قیدی در خصوص اورانیوم وجود دارد؟‬ ‫بله‪ ،‬تحقیق و توسعه ما ب رای انباشت اورانیوم نیست‪.‬‬ ‫قبال هم نبود؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫یعنی م ی توانید تحقیق و توس�عه ‪ R&D‬بدون‬ ‫انباشت را ادامه دهید؟‬ ‫بله‪ .‬ما گفتیم نباید به این بخش دس��ت بزنند‪ .‬انها‬ ‫م ی گویند نباید روی سانتریفیوژهای نس��ل جدید کار کنید‬ ‫ولی م��ا ای��ن را قب��ول نداریم؛‬ ‫چون م��ا دو ماه پی��ش اخرین‬ ‫س��انتریفیوژ خودمان را به انها‬ ‫اعالم کردیم اما انها س رو صدای‬ ‫زیادی به راه انداختند و گفتند شما‬ ‫تخلف کرده اید‪ .‬ما گفتیم ما چه‬ ‫تخلفی کرده ای��م؟ این در قالب‬ ‫‪ R&D‬است و ما هر لحظه کار‬ ‫م ی کنیم‪ .‬ما چند نسل ماشین‬ ‫داریم؛ نسل اول‪ ،‬دو تا نسل دوم‬ ‫که دو شرکت ما انها را ساخته اند‪،‬‬ ‫نسل سوم که در حال ازمایش‬ ‫است و نسل چهارم‪ .‬کارشناسان‬ ‫و متخصص��ان ی��اد م ی گی رند‬ ‫و نس��ل جدی��د ماش��ی ن ها را‬ ‫م ی س��ازند‪ .‬این فرایند طبیعی‬ ‫است‪ .‬ما نم ی توانیم فعالیت این‬ ‫ماشی ن ها را متوقف کنیم و این‬ ‫خط قرمز ماست‪.‬‬ ‫همان طور ک�ه اش�اره کردی�د‪ ،‬موضع گیری های‬ ‫غرب ی ه�ا در ات�اق مذاک�رات ب�ا بی�رون ان‬ ‫بس�یار متفاوت اس�ت‪ .‬اساس�ا حس نم ی کنید‬ ‫سیاس�تمداران ایران�ی بس�یار ماخوذ ب�ه حیا و‬ ‫نجیبانه ب�ا امریکای ی ها برخ�ورد م ی کنند؟ حتی‬ ‫سکوت دس�تگاه دیپلماس�ی م ی تواند منتقدان‬ ‫داخلی توافقنامه ژنو را تقویت کند‪.‬‬ ‫بهتر است این سوال را از دوس��تان در وزارت خارجه‬ ‫بپرسید‪ .‬نظر بنده این است که همکاران نهایت تالش خود‬ ‫را دارند‪.‬‬ ‫تعداد سانتریفیوژهایی که بر سر انها توافق شده‪،‬‬ ‫چقدر است؟‬ ‫توصیه م��ا این اس��ت که اص�لا پی رام��ون تعداد‬ ‫سانتریفیوژها صحبت نکنیم‪ ،‬بلکه روی واحد قدرت جداسازی‬ ‫صحبت کنی��م‪ .‬ممک��ن اس��ت بخش��ی از ان‪ ،‬از یک نوع‬ ‫سانتریفیوژ باشد و بخشی از نوعی دیگر از سانتریفیوژ‪ .‬مثال‬ ‫به جای اینکه در خصوص تعداد کامیون ه��ا ب رای حمل بار‬ ‫صحبت کنیم‪ ،‬درباره مقدار باری که م ی خواهیم حمل کنیم‪،‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ماجرای ان چیزی که انها تح�ت عنوان رهیافت‬ ‫پادمان برای راکتور اراک در توافق با ش�ما اوردند‪،‬‬ ‫چه بود؟‬ ‫در خصوص تحقیق و توسعه (‪ )R&D‬چطور؟‬ ‫مساله تحقیق و توسعه(‪ )R&D‬بهترین بخش‬ ‫توافقنامه ژنو است و تقریبا هیچ قی دو بندی در این زمینه لحاظ‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ما اگر م ی خواس��تیم اراک را با ش��رایط ع��ادی و با‬ ‫اطمینان خاطر پیش ببریم‪ ،‬حداقل به دو تا س��ه سال زمان‬ ‫نیاز داشتیم‪ .‬باید مراحل مختلف تس ت ها را پشت سر گذاشت‬ ‫تا از راکتوری ایمن و مطمئن برخوردار شویم‪ .‬ما در توافقنامه‬ ‫ژنو پذیرفته ایم که در این شش ماه‪ ،‬برخی تجهی زات عمده را‬ ‫نصب نکنیم‪ .‬در عوض روی کیفیت و بازنگری تجهی زات کار‬ ‫م ی کنیم‪ .‬چراکه ما هر چقدر این تجهی زات را از نظر فنی مرور‬ ‫کنیم و با اطمینان بیشتری عمل کنیم‪ ،‬به نفع ماست‪ .‬ما در‬ ‫این شش ماه از فرصت ایجاد ش��ده استفاده م ی کنیم‪ .‬در این‬ ‫تاسیسات فقط نصب تجهی زات‪ ،‬مساله نیست‪ .‬اگر شما به‬ ‫تاسیسات اراک بروید‪ ،‬م ی بینید که فعالی ت ها گسترده است‪.‬‬ ‫برخی م ی گویند که فعالیت راکتور اراک هم متوقف شده است‪،‬‬ ‫در حالی که راکتور اراک هنوز راه اندازی نشده است که متوقف‬ ‫شود‪ .‬همان طور که عرض کردم‪ ،‬بعد از انجام مراحل تست و‬ ‫ن از فعالیت صحیح راکتورها‪ ،‬دو تا‬ ‫اطمینا ‬ ‫سه سال زمان م ی برد که این تاسیسات‬ ‫بتواند فعالیت خود را اغاز کند‪.‬‬ ‫انها در خصوص راکتور اب سنگین‬ ‫دو ن��وع مذاکره ب��ا ما دارند؛ یک ش��یوه‪،‬‬ ‫جلساتی است که پش��ت درهای بسته‬ ‫م ی نشینند و حرف های ش��ان را م ی زنند‬ ‫و ش��یوه دیگر‪ ،‬ش��یوه رس��انه ای است‪.‬‬ ‫م ی گویند ف�لان اندیش��کده امریکایی‬ ‫گفته اس��ت که ای ران نبای��د راکتور اب‬ ‫سنگین داش��ته باش��د یا فالن مسئول‬ ‫سابق امریکایی چنین اظهارنظری کرده‬ ‫است‪ .‬با چنین دستاویزی‪ ،‬فضا را به گونه ای‬ ‫مدیریت م ی کنند که وقتی م ی خواهند با‬ ‫ما مذاکره کنند‪ ،‬فش��ارهایی را بر ما وارد‬ ‫کنند‪ .‬در توافقنامه ژنو به هیچ وجه حرفی‬ ‫از توقف فعالی ت های اب سنگین به میان‬ ‫نیامده اما در سطح افکار عمومی این گونه‬ ‫القا کرده اند ک��ه بای��د فعالی ت های اب‬ ‫سنگین متوقف شود‪.‬‬ ‫اما این خط قرمز ماس��ت و چنین چیزی در توافقنامه‬ ‫وجود ندارد‪ .‬وقتی این مساله را القا م ی کنند‪ ،‬ان را از نظر علمی‬ ‫ نیز توجیه م ی کنند و م ی گویند این تاسیسات پلوتونیوم تولید‬ ‫م ی کند که این عنصر م ی تواند در س��اخت سالح هسته ای‬ ‫به کار گرفته ش��ود‪ .‬اما در اینجا این س��وال پیش م ی اید که‬ ‫ایا م ی توانیم پلوتونیوم تولید ش��ده را به راحتی جدا کنیم و از‬ ‫ان ب رای تولید بمب استفاده کنیم؟ اوال جدا کردن پلوتونیوم‬ ‫بازفراوری م ی خواهد‪ ،‬ثانیا سوختی که از راکتور بیرون م ی اید‪،‬‬ ‫حرارت بسیار باالیی دارد‪ ،‬تشعش��عات رادیواکتیو دارد‪ ،‬حاوی‬ ‫قطعات سختی همچون فوالد و زیرکونیوم است که نم ی توان‬ ‫ان را به راحتی قطع ه قطعه کرد و همچنین سمی است و باید‬ ‫در فاصله دوری نگه داشته شود‪ .‬بناب راین‪ ،‬چنین کاری احتیاج‬ ‫به امکانات وسیع بازفراوری دارد‪ .‬ب رای این کار به سلول های‬ ‫داغ (‪ )Hot Cells‬و دست های مکانیکی که م ی تواند مواد‬ ‫حاوی تشعشعات رادیو اکتیو را از فاصله دور جابه جا کند نیاز‬ ‫داریم اما هنوز این تجهی زات را در اختیار نداریم‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫اصال کارخانه بازفراوری نداریم‪.‬‬ ‫یعنی ما حلقه واسط اب سنگین و سالح هسته ای‬ ‫را نداریم؟‬ ‫ش��ود‪ .‬ما به خاطر انها «باز ط راحی» م ی کنیم و خودشان باید‬ ‫هزینه این تغیی رات را بپردازند‪ .‬نم ی شود که ما ب رای اطمینان‬ ‫انها این کار را انجام دهیم و از جیب خودمان هم هزینه کنیم‪.‬‬ ‫(خنده)‬ ‫ما امادگی داری��م در «باز ط راحی» انها را هم ش��ریک‬ ‫کنیم که اطمینان حاصل شود‪ .‬ما ماهیت راکتور را به عنوان‬ ‫اب سنگین حفظ م ی کنیم ولی به گونه ای ط راحی م ی کنیم‬ ‫که نگران ی های کاذبی را که از نظر فنی ایجاد کرده اند‪ ،‬برطرف‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫‪149‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫حرف بزنیم‪ .‬ما اصال در خصوص نوع و تع داد سانتریفیوژ نباید‬ ‫صحبت کنیم‪ ،‬بلکه باید بگوییم ما به این مقدار واحد جداسازی‬ ‫نیاز داریم‪ .‬حاال اینکه ما چگونه این واحد جداس��ازی را تامین‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬به مالحظات فنی و کارشناسی بستگی دارد‪.‬‬ ‫البته ب ه نظر م ی رسد یکی از دشواری های مذاک رات‬ ‫همین مس�اله باش�د‪ .‬چون امریکای ی ها بارها به‬ ‫اس�رائیل ی ها گفته اند که ما توافق کرده ایم سه تا‬ ‫چهار هزار سانتریفیوژ در ای ران فعالیت کند؟‬ ‫این موضوع بستگی به نوع سانتریفیوژ دارد‪ .‬تولید‬ ‫چهار هزار سانتریفیوژ پیشرفته با تولید چهار هزار سانتریفیوژ‬ ‫نسل یک متفاوت است‪ .‬بناب راین صحبت کردن در خصوص‬ ‫مفهومی ندارد‪ .‬ما روی سو (‪)SWU‬‬ ‫ ‬ ‫تع داد سانتریفیوژ معنا و‬ ‫یا همان واحد جداسازی باید صحبت کنیم‪.‬‬ ‫گام نهایی برای شما چه زمانی مطلوب تر است؟‬ ‫گام نهایی زمان مش��خصی دارد و خواس��ته ای ران‬ ‫این است که یک دوره اعتمادسازی س��پری شود و بعد از ان‪،‬‬ ‫فعالی ت های ما به طور عادی ادامه یابد‪ .‬کشوری که پروتکل‬ ‫الحاقی را به اجرا بگذارد‪ ،‬بعد از پنج س��ال از شروع اجرای این‬ ‫پروتکل‪ ،‬اژانس اعالم م ی کند که شرایط ان کشور عادی است‪.‬‬ ‫ما هم همین را م ی خواهیم‪ .‬البته ش��اید یک تا دو سال زمان‬ ‫ببرد تا ما پروتکل الحاقی را امضا کنیم که در مجموع شش‬ ‫تا هفت س��ال زمان پی ش رو داریم تا اژانس‪ ،‬فعالی ت های ما را‬ ‫عادی اعالم کند‪.‬‬ ‫ایران امادگی کامل دارد که پروتکل الحاقی را اجرا‬ ‫کند یا باید مجلس ان را تصویب کند؟‬ ‫یزند‪ .‬زمانی‬ ‫حرف نهایی را در این زمینه مجلس م ‬ ‫که من نماینده ای ران در اژانس بودم‪ ،‬پروتکل الحاقی را از طرف‬ ‫دولت امضا کردم اما امضای دول��ت باید به تصویب مجلس‬ ‫برس��د‪ .‬ای ران در این تفاهمنامه پذیرفته اس��ت که اگر همه‬ ‫چیز عادی شود‪ ،‬پروتکل الحاقی را ب رای تصویب به مجلس‬ ‫ارائه کند‪.‬‬ ‫وضعیت فعلی فردو و نطنز چگونه است؟‬ ‫فعالی ت های غن ی سازی در این دو مرکز همچنان ادامه‬ ‫دارد‪ .‬ما به این فعالی ت ها ادامه خواهیم داد‪.‬‬ ‫البته در برنامه اقدام مشترک گفت ه شده است که‬ ‫باید فعالی ت ه�ا در این دو مرکز محدود ش�ود‪ .‬در‬ ‫این توافقنامه امده است‪« :‬ایران اعالم م ی کند که‬ ‫فعالی ت های خود در تاسیسات سوخت هسته ای‬ ‫نطنز‪ ،‬فردو و راکتور اراک را بیش از این گس�ترش‬ ‫نخواهد داد‪».‬‬ ‫خی ر؛ این مربوط به ان شش ماه است‪ .‬قرار شد ما در‬ ‫این مدت‪ ،‬سانتریفیوژ جدید نصب نکنیم و سانتریفیوژهایی را‬ ‫که از رده خارج م ی شوند‪ ،‬جایگزین کنیم؛ در حالی که نوزده هزار‬ ‫سانتریفیوژ داریم‪ .‬اما کار در حال انجام است‪.‬‬ ‫چه ش�د که حساسیت غرب ی ها نس�بت به فردو‬ ‫کاهش پیدا کرد؟‬ ‫به این دلیل که ما بیست درصد را تعلیق کردیم‪ .‬ما‬ ‫در فردو و نطنز سوخت بیست درصد تولید م ی کردیم و این را‬ ‫تعلیق کردیم‪.‬‬ ‫پس به همین دلیل روی اراک تمرکز کردند؟‬ ‫شاید‪.‬‬ ‫منظور منتقدان بیست درصد چیست؟‬ ‫من به کس��انی که انتقاد دارند م ی گویم شما محل‬ ‫مصرف سوخت بیست درصد را پی دا کنید تا ما هم تولید کنیم‪.‬‬ ‫در خصوص پارچین هم صحبت کنید‪.‬‬ ‫اژانس بی ن المللی انرژی اتمی دیگر سوالی مربوط به‬ ‫فعالی ت های هس��ته ای ندارد‪ .‬س��واالت اژانس در زمان اقای‬ ‫ت عنوان «مدالیته» مطرح‬ ‫الریجانی با پیشنهاد ایش��ان تح ‬ ‫شد‪ .‬زمان حضور اقای الریجانی در مقام دبی ر شورایعالی امنیت‬ ‫ملی‪ ،‬این پیشنهاد مطرح شد که هر سوالی دارید‪ ،‬ارائه دهید‪.‬‬ ‫یدادیم‪ ،‬انها سوال جدیدی مطرح‬ ‫چون ما به هر سوالی پاسخ م ‬ ‫م ی کردند‪ .‬انها شش س��وال در قالب مدالیته مطرح کردند و‬ ‫دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و سازمان انرژی اتمی شروع‬ ‫به پاسخگویی به این سواالت کردند‪ .‬ادامه پاسخ به این سواالت‬ ‫و اجرای مدالیته‪ ،‬به زمان اقای دکتر جلیلی کشیده شد‪ .‬پرونده‬ ‫ما در این مورد‪ ،‬در زمان ایشان مختومه شد و اژانس هم اعالم‬ ‫کرد که ما دیگر سوال هسته ای نداریم‪ .‬اینها در سندهای اژانس‬ ‫موجود است‪ .‬بعد از مدتی اعالم کردند که فعالی ت های احتمالی‬ ‫نظامی دارید و م ی خواهید کالهک های هس��ته ای بسازید‬ ‫که روی موشک مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬حتی انفجارهایی را‬ ‫شبی ه سازی م ی کنید که مقدمات ساخت سالح هسته ای است‪.‬‬ ‫البته این موضوع به اژانس مربوط نم ی شود و اژانس حق ورود‬ ‫به فعالی ت هایی را که با فعالی ت های هسته ای مرتبط نیست‪،‬‬ ‫ندارد‪ .‬اژانس طبق اساسنامه ان حق ورود به مق وله هایی از قبیل‬ ‫موشک‪ ،‬کالهک و مواردی از این قبیل را ندارد‪ .‬این مسائل در‬ ‫اساسنامه اژانس هم امده و تصریح کرده است که اژانس زمانی‬ ‫مجاز به ورود است که فعالیتی مرتبط با مواد هسته ای باشد‪،‬‬ ‫یعنی باید مساله مواد هسته ای در میان باشد‪.‬‬ ‫همین مسائل را درباره پارچین مطرح م ی کردند؟‬ ‫انها م ی گویند نباید روی سانتریفیوژهای‬ ‫نس�ل جدید کار کنی�د ولی ما ای�ن را قبول‬ ‫نداری�م؛ چ�ون م�ا دو م�اه پی�ش اخری�ن‬ ‫سانتریفیوژ خودمان را به انها اعالم کردیم‬ ‫رویدادها‬ ‫‪150‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ما امادگ�ی داریم در «باز طراح�ی» انها را‬ ‫هم ش�ریک کنیم که اطمینان حاصل شود‪.‬‬ ‫ما ماهیت راکتورمان را ب ه عنوان اب سنگین‬ ‫حف�ظ م ی کنی�م ول�ی ب ه گون�ه ای طراحی‬ ‫م ی کنیم که نگران ی های کاذبی را که از نظر‬ ‫فنی ایجاد کرده اند‪ ،‬برطرف کنیم‬ ‫اژانس طبق اساسنامه ان حق ورود‬ ‫به مقوله هایی از قبیل موشک‪ ،‬کالهک و‬ ‫مواردی از این قبیل را ندارد‪ .‬این مسائل در‬ ‫اساسنامه اژانس هم امده و تصریح کرده‬ ‫است که اژانس زمانی مجاز به ورود است‬ ‫که فعالیتی مرتبط با مواد هسته ای باشد‬ ‫انها قبال دو بار از پارچین بازدید و نمونه گیری کرده‬ ‫بودند تا ببینند در انجا فعالیت هس��ته ای انجام ش��ده یا نه‪.‬‬ ‫بعد از مدتی اعالم کردند که هیچ فعالیت هس��ته ای در انجا‬ ‫انجام نشده است‪ .‬البته هیچ کش��وری اجازه نم ی دهد که به‬ ‫این سادگی از تاسیس��ات نظامی بازدید شود ولی چون ای ران‬ ‫پروتکل را به طور داوطلبانه اجرا م ی کرد‪ ،‬انها از این فرصت بهره‬ ‫بردند و دو بار از تاسیسات ما بازدید کردند‪ .‬حاال دوباره م ی گویند‬ ‫م ی خواهیم بازدید کنیم! این بهانه جویی‪ ،‬بهانه تراشی و چوب‬ ‫الی چرخ حل موضوع گذاشتن است‪ .‬ما گفتیم ادعاهایی را که‬ ‫مطرح م ی شود‪ ،‬قبول نداریم‪ ،‬مگر اینکه سندی ارائه کنید که‬ ‫ادعاها را اثبات کند‪ .‬شما که نم ی توانید بگویید ما سندهایی‬ ‫داریم که چنین و چنان؛ اگر این طور باش��د‪ ،‬ما هم سندهایی‬ ‫داریم که م ی گوید چنین و چنان! شما باید سند ارائه بدهید‪ .‬ان‬ ‫هم س��ندی که اصالت ان ب رای ما احراز شود و مثل اسکناس‬ ‫تقلبی نباشد‪.‬‬ ‫در خصوص مذاکرات گام نهایی‪ ،‬ایا روند مشورت‬ ‫وزارت خارجه با سازمان بهتر شده است؟‬ ‫گروهی که فعالی ت های هسته ای را پیش م ی ب رند‬ ‫یک مجموعه واحد هس��تند و ه ر کس نقش خ��ود را بازی‬ ‫م ی کند‪ .‬ش��ما نم ی توانید فکر کنید که وزارت خارجه از صفر‬ ‫تا صد مذاکرات را انجام م ی ده��د و در این خصوص تصمیم‬ ‫م ی گیرد‪ .‬چراکه در زمینه مسائل فنی‪ ،‬اطالعات کامل را ندارد‪.‬‬ ‫مثال س ه نفر از کارشناسان به نمایندگی از سازمان به وین رفتند‪.‬‬ ‫این مساله فرایندی دارد‪ .‬در اینجا نهادهای مختلف تاثیرگذارند‪.‬‬ ‫مثال دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی‪ ،‬کمیته های هسته ای‬ ‫دارد‪ .‬در مرحله اول‪ ،‬کارشناسان م ی روند و صحبت م ی کنند‪.‬‬ ‫بعد از ان‪ ،‬در سطح مس��ئوالن نهادها م ی نشینند و صحبت‬ ‫م ی کنند‪ ،‬بعد از ان با رئی س جمهور محترم دیدار م ی کنند و در‬ ‫نهایت خدمت حضرت اقا م ی رسند و از ایشان تایید نهایی را‬ ‫م ی گیرند‪ .‬این فرایند کلی است که البته یک حاشی ه ای هم‬ ‫ب رای مذاکره کننده در نظر گرفته م ی شود‪ ،‬او م ی تواند در این‬ ‫حاشیه حرکت کند‪ .‬اگر این انس��جام نبود‪ ،‬امکان پیشرفت‬ ‫فعلی وجود نداشت‪ .‬ب راساس وحدت و انسجام زیر نظر اقای‬ ‫دکتر روحانی‪ ،‬کارها در حال انجام است و باتوجه به اشرافی که‬ ‫ایشان به مسائل هسته ای دارند‪ ،‬به راحتی این روند را مدیریت‬ ‫م ی کنند و مسائل را پیش م ی ب رند‪ .‬البته ممکن است انتقاداتی‬ ‫در درون هم باشد که مثل انتقادات درون یک خانواده است اما‬ ‫تخریب هایی که صورت م ی گیرد‪ ،‬یک بحث جداگانه است‪.‬‬ ‫انسان باید سعه صدر داشته باشد و انتقادات درونی را بپذیرد‪.‬‬ ‫اگر درست باشد‪ ،‬اصالح م ی شود و اگر اشتباه است‪ ،‬شرح داده‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫چش م انداز شما نسبت به مذاک رات چگونه است؟‬ ‫من به اذن خداوند متعال بسیار خوشبین هستم‪.‬‬ ‫فکر م ی کنی�د در چ�ه فراین�د زمانی ب�ه نتیجه‬ ‫م ی رسد؟‬ ‫من همیشه خوشبین بوده ام و ب راساس تعلیمات دینی‬ ‫ما باید همیشه خوشبین باشیم‪ .‬البته نه اینکه ساده لوح باشیم‪.‬‬ ‫چراکه ساده لوحی با خوشبینی متفاوت اس��ت‪ .‬ما با تالش‪،‬‬ ‫همراه با امید و توکل به خدا‪ ،‬خوشبین هستیم‪ .‬حتی اگر به‬ ‫نتیجه مورد نظر هم نرسیم باز ما تالش خود را کرده ایم‪ ،‬همراه‬ ‫با توکل به خدا‪ .‬این یعنی تس��لیم امر خدا؛ ما به تقدیر الهی‬ ‫راضی هستیم‪ .‬حتما این کالم زیبا را شنیده اید که م ی گوید‪:‬‬ ‫«العبد یدبر واهلل یقدر»؛ «بن��ده تدبیر م ی کند و خداوند مقدر‬ ‫م ی کند»‪ .‬بناب راین چیزی را از دس��ت نم ی دهیم و به دستور‬ ‫حضرت امام(ره) به تکلیف خود عمل کنیم‪ .‬اما در عین حال‬ ‫باید تالش کنیم؛ ولی همراه با هوش��یاری‪ ،‬عقالنیت‪ ،‬حفظ‬ ‫عزت‪ ،‬در چارچوب حکمت و مصلحت و توکل به خدا‪ .‬اگر به‬ ‫نتیجه نرسیم‪ ،‬به ملت بزرگ ای ران اعالم م ی شود که فرزندانشان‬ ‫تمام تالش خودشان را انجام داده اند و بی حجتی نکردند‪ ،‬بلکه‬ ‫اتمام حجت کردند‪.‬‬ ‫البته ب رای این خوشبینی تحلیلی هم دارم که از ابتدا هم‬ ‫همین تحلیل در ذهنم بود‪ .‬امریکا راهی جز حل این موضوع‬ ‫ندارد‪ .‬تا امروز هر بهانه ای اورده‪ ،‬بهانه ها از دستش گرفته شده‬ ‫است‪ .‬اخرین بهانه انها مربوط به راکتور اراک بود که ما گفتیم‬ ‫این راکتور را «باز ط راحی» م ی کنیم‪ .‬افکار عمومی م ی بیند‬ ‫که ما اهل منطق و عقالنیت هستیم اما انها اهل لجاجت و‬ ‫تهمت هستند‪ .‬این مساله ب رای دنیا روشن شده است‪ .‬بناب راین‬ ‫انها راهی ب رای بازگش��ت ندارند‪ .‬اقای اوباما اخی را اذعان کرد‬ ‫که ای ران یک کش��ور قدرتمند و نقش افرین در سطح جهان‬ ‫است‪ .‬انها نم ی توانند با چنین کشوری از راهی غیر از تعامل‬ ‫برخورد کنند‪ .‬هر راهی رفتند که ای ران وادار به تس��لیم شود‪،‬‬ ‫موفق نشدند؛ جنگ‪ ،‬تحریم‪ ،‬تحریم فلج کننده‪ .‬اینجانب به‬ ‫این نتیجه رسیده ام که باتوجه به مجموعه تحوالت جهانی‪،‬‬ ‫بحران اقتصادی‪ ،‬مشکالت منطقه ای و برخی عوامل دیگر‪،‬‬ ‫امریکا راهی جز تعامل با ای ران ندارد‪ .‬ای ران لنگر ثبات منطقه‬ ‫است‪ .‬باثبات ترین و مستق رترین و قدرتمندترین کشور منطقه‪،‬‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران است‪ .‬نشان قدرت ای ران همی ن بس‬ ‫که با حمایت از مردم سوریه‪ ،‬اجازه نداده این کشور در چنگال‬ ‫مستکبرین و افراط گرایان و بدخواهانی گرفتار شود که ب رای‬ ‫منطقه خیرخ واهی نم ی کنند‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫گف‬ ‫ت‬ ‫وگو‬ ‫ی‬ ‫زمان امضای این توافقنامه‪ ،‬لحظه‪‎‬ای تاریخی شکل گرفت‬ ‫که تمام شرایط را به س��مت امضای توافقنامه برد‪ .‬حضور‬ ‫ش��ش وزیر امور خارجه در ژنو و هیاهوی رسانه‪‎‬ای دست به‬ ‫دس��ت هم داد و منجر به امضای این توافقنامه در ان زمان‬ ‫خاص شد‪ .‬اکنون با عبور از ان شرایط‪ ،‬فرصت ب رای بسیج‬ ‫نیروهای مخالف مهیا شده اس��ت‪ .‬ما هم در ایران و هم در‬ ‫واشنگتن شاهد فش��ارهای گروه‪‎‬های مخالف و انتقادهای‬ ‫انها از امتیازهای داده شده و ما به ازاهای گرفته شده هستیم؛‬ ‫باید پذیرفت که تداوم این توافقنامه ساده نیست‪ .‬البته من‬ ‫شخصا امیدوار هس��تم‪ ،‬اما نم ی‪‎‬توان امور را در این مرحله‬ ‫حس��اس به ش��انس واگذار کرد‪ .‬دولتمردان دو کشور باید‬ ‫تالش خود را ب رای تبدیل این توافقنامه به موافقتنامه نهایی‬ ‫به کار گیرند‪ .‬هم منفعت ایران و هم منفعت ش��ش کشور‬ ‫مذاکره کننده با ای ران در به ثمر نشستن این توافقنامه است‪.‬‬ ‫هست‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫امریکا‪ ،‬طرف‬ ‫اصلی مذاکرات‬ ‫هسته ای است‬ ‫ناص رهادیاندرگفت وگو‬ ‫بامثلثمطرحکرد‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مذاک�رات هس�ته ای می�ان ای�ران و غ�رب از‬ ‫‪ 10‬س�ال پیش تا امروز ادامه داش�ته اس�ت اما‬ ‫اخی�را ش�اهد ش�تاب گرفتن رون�د مذاک�رات و‬ ‫همچنین بحث توافق ژنو بودیم‪ .‬ارزیابی ش�ما‬ ‫از این روند چیست؟‬ ‫در ابتدا باید تاکید کنم که دستور العمل مذاکرات‬ ‫هس��ته‏ای میان ایران و گروه ‪ 5+1‬اخی را مش��خص شده و‬ ‫برداش��ت من این است که قرار نیس��ت در مذاکرات پیش‬ ‫رو‪ ،‬بحثی بر سر توان نظامی ای ران‪ ،‬موشک‪‎‬های بالستیک‬ ‫و حقوق بش��ر ای ران صورت بگیرد‪ .‬در هر حال موشک‪‎‬های‬ ‫ای ران یک بح��ث جدا و مفصل را م ی‪‎‬طلب��د مبن ی بر اینکه‬ ‫این موش��ک‪‎‬ها با چه بردی قابل قبول هستند‪ .‬وقتی یک‬ ‫کش��وری با قدرت ای ران‪ ،‬بخواهد موشک‪‎‬هایی با برد ‪،2000‬‬ ‫‪ 2500‬یا ‪ 4000‬کیلومتر بس��ازد‪ ،‬این سوال پیش م ی اید که‬ ‫این افزایش برد به چه منظور است‪ .‬تا امروز ای ران موفق به‬ ‫ساخت موشک هایی با برد ‪ 2000‬کیلومتر شده است‪ .‬وقتی‬ ‫ای ران برد موش��ک هایش را افزایش دهد‪ ،‬کشورهایی که در‬ ‫معرض ان برد قرار م ی گیرند ان را تهدیدی ب رای خود تلقی‬ ‫م ی کنند‪ .‬همچنین جمهوری اسالمی ای ران اکنون شرایط‬ ‫ویژه‪‎‬ای دارد و به همین خاطر حساسی ت ها روی این مساله‬ ‫بیشتر است‪.‬‬ ‫اکنون نیز من م ی‪‎‬گوی��م در داخل بای��د راجع به این‬ ‫مس��اله صحبت و تصمیم گرفته ش��ود که موشک‪‎‬هایی‬ ‫با برد بی��ش از ‪ 2000‬کیلومتر را ب رای چ��ه م ی‪‎‬خواهیم؟ در‬ ‫واقع باید این موضوع روشن ش��ود که اصال موشک‪‎‬هایی‬ ‫با این برد م ی خواهیم یا خیر‪ .‬به همین خاطر کس��انی که‬ ‫در حوزه‪‎‬های امنیتی‪ ،‬رواب��ط بی ن الملل و نظامی تخصص‬ ‫دارند باید وارد این بحث ش��وند تا مشخص شود که منافع‬ ‫ملی ما در چیست‪.‬‬ ‫ایا طرف ایرانی اصال این مجوز را دارد که در رابطه‬ ‫با بحث موشکی وارد مذاکره شود؟‬ ‫در حال حاضر تیم هس��ته‪‎‬ای ای ران‪ ،‬فقط مجوز‬ ‫مذاکره بر سر مساله هسته‪‎‬ای را دارد‪ ،‬البته امریکا تمایل دارد‬ ‫که بر سر مس��ائل دیگر نیز با ای ران وارد مذاکره و گفت وگو‬ ‫شود اما در هر صورت برداشت من این است که تیم ای رانی‬ ‫فقط مجوز مذاکره بر سر مساله هسته‪‎‬ای را دارد‪ .‬در رابطه با‬ ‫باقی مسائل فقط م ی‪‎‬تواند حرف طرف مقابل را بشنود و اگر‬ ‫سوالی دارد بپرسد اما حق مذاکره ندارد‪.‬‬ ‫نباید تردید داش��ت که غرب بعدها در راس��تای‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫برخی معتقدند که غرب ب ه خص�وص امریکا در‬ ‫رابطه با ایران به دنبال بهانه هستند تا بر کشور‬ ‫فش�ار وارد بیاورن�د‪ .‬در این ش�رایط اگ�ر بعد از‬ ‫مذاکرات هس�ته ای‪ ،‬این بحث موشک‪‎‬ها در هر‬ ‫قالبی مطرح ش�ود ایا باعث تقویت دیدگاه این‬ ‫گروه نخواهد شد؟‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫شاید مهمترین موفقیت توافق اولیه این بود که‬ ‫به هر صورت شورای امنیت که خواستار تعلیق غن ی‪‎‬سازی‬ ‫اورانیوم در ای ران شده بود در این توافق اولیه پذیرفت که ما‬ ‫در توافق نهایی نیز غن ی سازی خواهیم داشت؛ این مساله‬ ‫یک دستاورد بسیار بزرگ ب رای ای ران بود‪ .‬این صحیح است‬ ‫که این توافق با برخی شروط به دست امد اما در هر صورت‬ ‫ای ران در توافقنامه نهایی‪ ،‬برنامه غن ی س��ازی‪‎‬اش محفوظ‬ ‫خواهد بود‪ .‬از دیگر سو شورای امنیت درصدد برخواهد امد‬ ‫که به نحوی این مس��اله حل ش��ود که ب رای انها همراه با‬ ‫حفظ ابرو باش��د و نگویند که قطعنامه‏های شورای امنیت‬ ‫ب ی ارزش بوده اس��ت‪ .‬زی را ش��ورای امنیت باالترین مرجع‬ ‫قانونی بی ن‪‎‬المللی است‪ .‬بناب راین باید راه حلی ب رای مساله‬ ‫هسته‪‎‬ای ای ران و پذیرفتن غن ی سازی پیدا شود که با شان و‬ ‫ابروی شورای امنیت تداخل نداشته باشد‪ .‬م ی‪‎‬توان گفت که‬ ‫سال ‪ 92‬را ش�اید بتوان س�ال تحرک و شکوفایی‬ ‫دیپلماس�ی در ای ران نامید زی را به دنبال روی کار امدن‬ ‫دولت حس�ن روحان�ی و انتخ�اب دکت�ر محمد جواد‬ ‫ظریف به عنوان سکاندار دس�تگاه دیپلماسی کشور‪،‬‬ ‫مس�اله هس�ته‏ای‪ ،‬رابطه ایران و امری�کا و همچنین‬ ‫تعامل ایران با دیگر کش�ورها ب ه خصوص کش�ورهای‬ ‫تو سوی دیگری به خود گرفت‪ .‬گفت وگوی‬ ‫همسایه سم ‬ ‫مستقیم مقامات ته ران ‪ -‬واشنگتن و توافقنامه ژنو نیز‬ ‫مهمترین تحوالت سال بودند‪ .‬در این رابطه گفت وگویی‬ ‫با ناصر هادیان‪ ،‬استاد علوم سیاسی و روابط بی ن‪‎‬الملل‬ ‫دانشگاه ته ران انجام دادیم‪ .‬او م ی‪‎‬گوید با در نظ ر گرفتن‬ ‫واقعیت باید گفت که طرف اصلی در مذاک رات هسته‪‎‬ای‬ ‫امریکاست؛ همچنین چون امریکای ی‪‎‬ها ارتباط خوبی با‬ ‫اروپای ی‪‎‬هادارند‪،‬بناب رایناگرموفقشویمباامریکامساله‬ ‫را حل کنیم‪ ،‬اروپای ی‪‎‬ها دیگر مشکل ساز نخواهند شد‪ .‬‬ ‫هادیان چند عامل را برای خصمان�ه باقی ماندن روابط‬ ‫ایران و امریکا طی بیش از س�ه دهه عنوان م ی‪‎‬کند؛ از‬ ‫جمله سیستم پاداش دهی به رفتار خصمانه در هر دو‬ ‫کشور و همچنین عادت‪ .‬به عقیده او در عادت‪ ،‬ارامش‬ ‫نهفته است و کسانی که به این وضعیت عادت کرده‪‎‬اند‬ ‫نم ی‪‎‬خواهند به دنبال بهبود و نزدیکی روابط دو کشور‪،‬‬ ‫ارام ش‪‎‬شان برهم ریزد‪.‬‬ ‫حین مذاکرات بعض�ا ش�اهد اظهارنظرهایی از‬ ‫جانب طرف مقابل مبنی بر بحث پیرامون مساله‬ ‫توان موش�کی ایران نیز بودیم‪ .‬به نظر ش�ما با‬ ‫توجه ب�ه اینکه در قطعنام ه‪‎‬های ش�ورای امنیت‬ ‫نیز به بحث توان موش�کی ایران اش�اره ش�ده‬ ‫ایا ‪ 5+1‬م ی‪‎‬تواند در مذاکرات هس�ته‪‎‬ای به این‬ ‫مساله بپردازد؟‬ ‫‪151‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مطرح کردن بحث‪‎‬های دیگر و تحت فش��ار گذاشتن ای ران‪،‬‬ ‫تالش خواهد کرد اما این مس��اله که انها تا چه حد موفق‬ ‫خواهند ش��د‪ ،‬امر دیگری اس��ت‪ .‬پیش از این نیز امریکا در‬ ‫جهت تحت فش��ار گذاشتن ای ران بس��یار تالش کرده بود‬ ‫اما هیچ وقت موفق نش��د تا س��ال ‪ 2006‬که امریکا موفق‬ ‫شد یک اجماع بی ن المللی علیه ای ران سامان دهد‪ .‬در واقع‬ ‫وقتی بحث هسته‪‎‬ای تمام شود‪ ،‬به سراغ موشک‪‎‬ها خواهند‬ ‫رفت‪ ،‬وقتی بحث موشک‪‎‬ها تمام شود‪ ،‬بحث حقوق بشر را‬ ‫مطرح م ی‪‎‬کنند و در صورت حل شدن تمام این موضوع‪‎‬ها‪،‬‬ ‫موضوع تروریس��م را مطرح خواهند کرد‪ .‬اکنون در رابطه با‬ ‫ای ران و غرب باید انتظار داش��ت که طرف مقابل دس��ت به‬ ‫چنین اقداماتی بزند‪ ،‬البته ای ران نیز دست بسته نم ی‪‎‬نشیند‬ ‫و اهداف خودش را دنبال م ی‪‎‬کند‪ .‬این رابطه مانند مبارزه‪‎‬ای‬ ‫اس��ت که دو طرف درگیر ان هس��تند‪ .‬در این میان‪ ،‬ای ران‬ ‫باید محاس��به کند که چقدر نیرو و امکانات دارد‪ ،‬تا چه حد‬ ‫م ی‪‎‬تواند منابع قدرتش را بسیج کند‪ ،‬در چه مواردی به صرفه‬ ‫است که وارد بحث و درگیری شود و همچنین در چه مواردی‬ ‫به صرفه است که کوتاه بیاید‪ .‬به بیان دیگر در شرایطی که‬ ‫انها تالش خودشان را ب رای تحت فش��ار قرار دادن و امتیاز‬ ‫گرفتن از ای ران انجام م ی‪‎‬دهند ای ران نیز وارد عمل ش��ود و‬ ‫کامال شرایط را بسنجد‪.‬‬ ‫ب ا توجه به نقش�ی که اکن�ون امریکا در مس�اله‬ ‫هسته‪‎‬ای ایران ایفا م ی‪‎‬کند‪ ،‬به نظر شما ایران در‬ ‫این رابطه با گروه ‪ 5+1‬طرف است یا با امریکا؟‬ ‫رویدادها‬ ‫‪152‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در هر حال باید واقعی ت‪‎‬ها را مدنظر داشت مبن ی بر‬ ‫اینکه باالخره طرف اصلی در مذاکرات هسته‪‎‬ای امریکاست‪.‬‬ ‫البته این بدان معنا نیس��ت که بقیه کشورهای عضو گروه‬ ‫‪ 5+1‬مهم نیس��تند‪ ،‬ولی در میان انها‪ ،‬امریکاست که یک‬ ‫قدرت وی��ژه بی ن المللی دارد و ادعا م ی‪‎‬کن��د که تنها قدرت‬ ‫جهانی است‪ .‬به عنوان نمونه بریتانیا‪ ،‬فرانسه یا المان توان‬ ‫اعمال کردن قدرت در سطح جهان را ندارند‪ .‬این کشورها یا‬ ‫حتی چین و روسیه‪ ،‬قدرت‪‎‬های منطقه‪‎‬ای هستند‪ .‬بناب راین‬ ‫در مذاکرات هسته‪‎‬ای نیز طرف اصلی‪ ،‬امریکاست‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه نباید از نظر دور داشت که امریکای ی ها ارتباط خوبی‬ ‫با اروپای ی‪‎‬ها دارند بناب راین اگر موفق شویم با امریکا مساله‬ ‫را حل کنی��م دیگر اروپای ی ها مشکل س��از نخواهند ش��د‪.‬‬ ‫البته اختالف نظرهای��ی میان امریکا و اروپ��ا وجود دارد اما‬ ‫زمانی که مس��اله به واس��طه امریکا حل شود بدون شک‬ ‫اروپا نیز خواهد پذیرفت‪ .‬زی را به هر ح��ال مطالبات امریکا‬ ‫از ای ران بیش از اروپاس��ت و اگر ما با امری��کا معامله کنیم‪،‬‬ ‫اروپای ی‪‎‬ها راضی خواهند بود‪ .‬همچنین باید توجه داش��ت‬ ‫که چون اکنون بحث قطعنامه‪‎‬های شورای امنیت و مرتفع‬ ‫شدن انها مطرح است‪ ،‬بناب راین این کشورها که دارای حق‬ ‫وتو در شورای امنیت هس��تند باید در نهایت بر سر مساله‬ ‫ای ران به توافق برس��ند‪ .‬در واقع ب رای تصوی��ب یا لغو تمام‬ ‫قطعنامه‪‎‬های ش��ورای امنیت س��ازمان مل��ل حضور این‬ ‫کشورها ضروری است‪.‬‬ ‫البته همچنان م ی‪‎‬گویم که تهدید اصلی امریکاست‬ ‫و ب رای حل مس��اله باالخره باید وارد مذاکره مستقیم با این‬ ‫کشور م ی‪‎‬شدیم‪ .‬همچنین حضور دیگر کشورها در مذاکرات‬ ‫این مزیت را دارد که از انها نی��ز م ی‪‎‬توانیم امتیاز بگیریم و‬ ‫مطلوب اس��ت که انها نیز درگیر باش��ند‪ .‬بدون حضور این‬ ‫کشورها نیز امکان حل موضوع هست ولی بسیار ضعیف‪.‬‬ ‫در این می�ان چی�ن و روس�یه ک�ه در مذاکرات‬ ‫هس�ته‪‎‬ای‪ ،‬همواره مواضع‪‎‬ش�ان با کش�ورهای‬ ‫اروپایی متف�اوت بوده‪ ،‬چ�ه رویک�ردی را دنبال‬ ‫خواهند کرد؟‬ ‫روسیه منافعش در این است که در هر صورت این‬ ‫وضعیت ادامه پیدا کند یعنی منافع روس��یه در حل مساله‬ ‫هس��ته‪‎‬ای ایران نیس��ت؛ الاقل در کوتاه مدت‪ .‬روسیه این‬ ‫گونه محاس��به م ی کند که به هر حال طی یک دهه اخیر‬ ‫امریکا درگیر دو جنگ ع راق و افغانس��تان بود و اکنون نیز‬ ‫مش��کالت متعدد داخلی‪ ،‬منطق��ه ای و بی ن المللی دارد؛ از‬ ‫جمله مواجه شدن با مساله ای ران‪ .‬بناب راین روس‪‎‬ها م ی‪‎‬گویند‬ ‫در این شرایط اگر مساله امریکا با ای ران حل شود‪ ،‬به سراغ‬ ‫انها خواهد رفت و در مواردی همچون حقوق بش��ر‪ ،‬بحث‬ ‫کشورهای همس��ایه چون اوکراین‪ ،‬چچن و‪ ...‬با انها درگیر‬ ‫خواهد شد‪ .‬به این ترتیب فعال منافع روسیه در ادامه شرایط‬ ‫موجود است‪ .‬البته اگر ببینند وضعیت رو به وخامت م ی‪‎‬رود‬ ‫و احتمال درگیری نظامی و جنگ وجود دارد‪ ،‬قطعا نظرش‬ ‫تغییر خواهد کرد و خواهان پایان وضع موجود خواهد شد؛‬ ‫زی را روس��یه م ی‪‎‬داند که ای ران در کم��پ نیروهای مخالف‬ ‫امریکاست‪ .‬در واقع روسیه تنها در صورتی وضعیت الترناتیو‬ ‫را م ی‪‎‬پذیرد که بداند وضعیت بدتری پیش روست‪.‬‬ ‫از دیگر س��و چین به دنب��ال امنیت و ثبات اس��ت و‬ ‫منافع��ش را در ثبات جس��ت وجو م ی کن��د‪ .‬در واقع دید و‬ ‫رویکرد چین برخالف روسیه‪ ،‬ژئوپلتیک نیست بلکه نگاه‬ ‫چین کامال اقتصاد محور اس��ت‪ .‬بنابراین ثبات در منطقه‬ ‫که بازار مهم ی ب رای چین اس��ت به نفع این کش��ور است‪.‬‬ ‫همچنین منابع انرژی چین نیز در منطقه خاورمیانه است و‬ ‫ب رای دسترسی و امنیت این منابع انرژی باز باید در منطقه‬ ‫ثبات برقرار باش��د‪ .‬بناب راین چین اگر بداند‪ ،‬الترناتیو مساله‬ ‫هسته‪‎‬ای ای ران جنگ یا تحریم بیشتر است حتما تمایل به‬ ‫این خواهد داشت که ای ران به سمت توافق برود و این توافق‬ ‫نهایی شود‪.‬‬ ‫ب ا توجه به اینکه در مذاکرات اخیر دو طرف ایرانی‬ ‫و امریکای�ی‪ ،‬گفت وگوه�ای مس�تقیمی ب�ا هم‬ ‫داش�تند‪ ،‬ایا م ی توان این گونه برداش�ت کرد که‬ ‫مذاکرات هس�ته ای باعث بهبود روابط تهران ‪-‬‬ ‫واشنگتن شده است؟‬ ‫به هر ح��ال یکی دیگر از تبعات ای��ن توافقنامه‬ ‫م ی‏توان��د تاثی��ر مثبت ان ب��ر روابط ته ران – واش��نگتن‬ ‫باش��د‪ .‬در حال حاضر نمایندگان ای��ران و امریکا به منظور‬ ‫بحث در خصوص پرونده هس��ته‪‎‬ای دور هم م ی‪‎‬نشینند و‬ ‫گفت وگوهای طوالنی را به س��رانجام م ی‪‎‬رس��انند که خود‬ ‫این روند ف ی نفسه م ی‪‎‬تواند در تنش زدایی از رابطه دوجانبه‬ ‫موثر باشد‪.‬‬ ‫حقیقت این اس��ت که ب��ه انحص��ار در اوردن امتیاز‬ ‫مذاکره با ای��ران و پای��ان دادن به رابط��ه خصومت امیز با‬ ‫این کش��ور ب رای ه��ر رئی س جمه��وری در امریکا بس��یار‬ ‫وسوسه انگیز است‪ .‬ب رای هر کدام از روسای جمهور امریکا‬ ‫بیان این جمله که «این من بودم که توانستم رابطه با ای ران‬ ‫را عادی کنم» امتیاز بزرگی اس��ت‪ .‬انچه در تاریخ سیاسی‬ ‫امریکا در حوزه اصالحات داخلی به نام اوباما سند خورده و‬ ‫باقی خواهد ماند مساله بیمه خدمات درمانی است و شاید‬ ‫مابه ازای خارجی ان ب رای اوباما حل مساله هسته ای ای ران‬ ‫باشد‪ .‬بر همین اس��اس من تعجب نخواهم کرد اگر اوباما‬ ‫ب رای کس��ب افتخار عادی س��ازی رابطه با ای ران‪ ،‬حاضر به‬ ‫اعطای امتیازهای بیشتر شود‪.‬‬ ‫در ش�رایط فعلی ایران باید در برخورد با امریکا‬ ‫ش�اید بخش�ی از ای�ن مواض�ع تن�د به‬ ‫گزارش های�ی مرتبط باش�د ک�ه برخی‬ ‫اطرافیان و مش�اوران ب�ه رئیس جمهور‬ ‫می دهن�د‪ ،‬در نتیجه این مش�ورت ها در‬ ‫س�خنرانی ها و موضع گیری ه�ای اقای‬ ‫روحانی نیز تاثیر می گذارد‬ ‫چگونه وارد شود و عمل کند؟ به بیان دیگر منافع‬ ‫ایران در مذاکرات چگونه تامین خواهد شد؟‬ ‫نفع ای ران در این اس��ت که ی��ک مذاکرات جامع‬ ‫داش��ته باش��د زی را سیاس��ت امریکا در قبال ای ران طی ‪30‬‬ ‫سال گذشته همواره مهار بوده است و مهار نیز مولفه‪‎‬های‬ ‫متفاوتی دارد‪ .‬تحریم‪ ،‬ائتالف‪‎‬س��ازی علیه ای��ران و انزوای‬ ‫سیاسی و دیپلماتیک کشور از جمله مولفه‪‎‬های مهار ای ران‬ ‫از جانب امریکاست‪ .‬از زمان حضور کاندولی زا رایس و رابرت‬ ‫گیتس‪ ،‬سیاست اصلی امریکا در قبال ای ران «مهار به عالوه‬ ‫تعامل گزینشی» بوده است‪ .‬این بدان معناست که سیاست‬ ‫اصلی امریکا مهار است اما در مواردی که به نفعشان باشد‬ ‫وارد تعامل با ای ران خواهند ش��د‪ .‬در چند س��ال اخیر نیز در‬ ‫مس��اله ع راق‪ ،‬افغانس��تان و اکنون نیز هس��ته‪‎‬ای‪ ،‬شاهد‬ ‫سیاست تعامل امریکا بوده و هستیم‪ .‬اما نفع ایران در این‬ ‫نیست و منافع ای ران در این است که وارد تعامل همه جانبه‬ ‫شود؛ یعنی بر س��ر تمام موضوعات با امریکا وارد مذاکره و‬ ‫گفت وگو ش��ویم‪ .‬اگر ای ران این روند را در پیش بگیرد دیگر‬ ‫انها بهانه نخواهند داش��ت که بعد از حل مساله هسته ای‪،‬‬ ‫مساله موشک ها یا حقوق بشر را مطرح کنند؛ زی را دیگر تمام‬ ‫مسائل حل و فصل شده است‪.‬‬ ‫ای ران باید از کارت های مهم ی ک��ه در اختیار دارد در‬ ‫موقع مناسب استفاده کند‪ .‬به عنوان نمونه زمانی که مساله‬ ‫امریکا با ع راق حل ش��ود دیگر این کش��ور ب��رای امریکا‪،‬‬ ‫اهمی��ت باالیی ن��دارد‪ .‬بناب رای��ن وقتی هنوز ع��راق ب رای‬ ‫واشنگتن مهم است ایران باید از این فرصت استفاده کند‪.‬‬ ‫در نتیجه من به شخصه طرفدار استراتژی تعامل همه جانبه‬ ‫با امریکا هستم‪.‬‬ ‫ب ه نظر ش�ما در حال حاضر تقابل ایران و امریکا‬ ‫ایدئولوژی�ک اس�ت ی�ا تقابل ب�ر س�ر منافع؟‬ ‫همچنین چرا برخ�ی خواهان ابق�ای این تقابل‬ ‫و خصومت میان دو کشور هستند؟‬ ‫باید توجه داش��ت که ایدئول��وژی و منافع با هم‬ ‫همپوش��انی دارند و دو مساله مجزا نیس��تند‪ .‬به نظر من‬ ‫اکن��ون م ی‪‎‬توان هم بر اس��اس منافع و هم برداش��ت‪‎‬ها و‬ ‫باوره��ای ایدئولوژی��ک در رابطه با امریکا وارد عمل ش��د؛‬ ‫امریکا نیز به همین صورت است‪ .‬به گونه دیگر نیز م ی‪‎‬توان‬ ‫به این مس��اله پرداخت؛ م��ن معتقدم در ح��ال حاضر یک‬ ‫ساختار پاداش دهی در ته ران و واشنگتن شکل گرفته که به‬ ‫روابط خصمانه‪ ،‬پاداش م ی‪‎‬دهد‪ .‬یعنی اگر در کنگره امریکا‬ ‫یکی از نمایندگان علیه ای ران ه ر گونه صحبتی را بیان کند‪،‬‬ ‫هزینه‪‎‬ای به خاطر برخوردش با ای ران پرداخت نم ی‪‎‬کند‪ .‬اما‬ ‫برعکس اگر صحبت مثبتی درباره ای ران داشته باشند باید‬ ‫هزینه پرداخت کنند؛ این مساله و رویکرد در ای ران نیز وجود‬ ‫دارد‪ .‬البته این ساختار پاداش دهی در تمام زوایای دو کشور‬ ‫نهفته است و همین ساختار باعث شده که روابط دو کشور‬ ‫خصمانه باقی بماند‪.‬‬ ‫مساله دیگری که باعث خصمانه باقی ماندن و تقابل‬ ‫ای ران و امریکا ش��ده‪ ،‬عادت اس��ت‪ .‬زی را در عادت و روتین‪،‬‬ ‫راحتی و ارامش نهفته است و ب ر هم ریختن اوضاع‪ ،‬ارامش‬ ‫برخی را به هم م ی‪‎‬ریزد‪ .‬این گروه نگران م ی شوند که پس از‬ ‫این چه خواهد شد و چه وضعیتی بر روابط دو کشور حاکم‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬در منطقه نیز این رویکرد وج��ود دارد و برخی‬ ‫کش��ورها نگران م ی‪‎‬ش��وند که روابط ته ران‪ -‬واشنگتن در‬ ‫نهایت چه سرنوشتی خواهد داش��ت‪ .‬دلیل این مساله نیز‬ ‫ان است که روابط خصمانه و تقابل دو کشور‪ ،‬زمان زیادی را‬ ‫پشت سر گذاشته و بسیاری افراد و کشورها به این وضعیت‬ ‫عادت کرد‏ه‪‎‬اند‪ .‬در نتیجه گروه های ذی نفعی در هر دو کشور‬ ‫وجود دارند ک��ه از روابط خصمانه پ��اداش م ی گیرند‪ ،‬حال‬ ‫چه نفع اقتصادی‪ ،‬چه سیاس��ی و چه تجاری‪ .‬متاسفانه به‬ ‫همین خاطر رابطه ای ران و امریکا تاحدود بسیار زیادی تابع‬ ‫سیاست‪‎‬های داخلی دو کشور است‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪153‬‬ ‫رویداد چهارم‬ ‫روابط ای ران و امریکا وارد فاز جدیدی ش��ده اس��ت‪ .‬ته ران و واشنگتن‬ ‫دیپلماسی تازه ای مقابل یکدیگر اتخاذ کرده اند‪ .‬برخی معتقدند تداوم چنین‬ ‫رویکردی به کوتاه ش��دن دیوار بلند ب ی اعتمادی میان ای ران و امریکا منجر‬ ‫خواهد شد و برخی دیگر نظری غیر از این دارند‪ .‬رفتارهای مقامات امریکایی‬ ‫عامل افزایش ب ی اعتمادی بوده است‪.‬‬ ‫ایران‪ ،‬راه درستی می رود‬ ‫روابط ایران‪ -‬امریکا در سال ‪92‬‬ ‫در گفت و گو با دکتر عباس ملکی‬ ‫رویدادها‬ ‫‪154‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫بحث را درب�اره کتاب جدیدتان ک�ه درباره رابطه‬ ‫ایران و امریکاس�ت اغاز کنیم؛کتاب سوء تفاهم‬ ‫در روابط ایران و امریکا حاوی چ�ه گزاره تازه‪‎‬ای‬ ‫است و بر چه نکاتی تمرکز م ی‪‎‬کند؟ اصال چطور‬ ‫شد که به نوشتن این کتاب پرداختید؟‬ ‫من سال گذشته در انستیتو فناوری ماساچوست‬ ‫(ام ای تی) یک فرصت مطالعاتی داشتم و بیشتر روی مسائل‬ ‫مربوط به سیاست گذاری انرژی کار م ی‪‎‬کردم ولی چیزی که‬ ‫به نظرم خیلی عجیب امد این بود که در انجا خیلی راجع به‬ ‫ای ران اطالعات وجود نداشت یا مطالب اشتباه وجود داشت‪.‬‬ ‫در حقیقت در انجا ای ران کامال ب ی دفاع بود و هر کس‬ ‫هر چیزی که م ی خواس��ت راجع به ای ران بر زبان م ی‪‎‬اورد و‬ ‫هر ادعایی م ی‪‎‬ک��رد؛ ادعاهایی همچ��ون ادم دزدی‪ ،‬قتل و‬ ‫عقب افتادگی اقتصادی در ای ران‪ .‬حتی یک بار یکی از اساتید‬ ‫دانشگاه بوستون از من پرسید که ایا در ته ران شما ساختمانی‬ ‫دارید که دو طبقه باشد؟ این مساله نشان م ی‪‎‬دهد که از نظر‬ ‫انها‪ ،‬ای ران همچون یک روستای بزرگ است‪ .‬این مسائل از‬ ‫نظر من ناراحت کننده بود و به فکر این ب��ودم که به نوعی‬ ‫بگویم و نشان دهم که شرایط ای ران به این صورت نیست‪.‬‬ ‫البته باید ذکر کنم که این تصویر تاریک در سال های اخیر‬ ‫تشدید شده است‪ .‬با وجودی که ای رانیان بسیاری در خارج از‬ ‫کشور زندگی م ی‪‎‬کنند و در بسیاری از کشورها البی داریم اما‬ ‫بعد از انتخابات سال ‪ 1388‬فضا علیه ای ران تشدید شده بود‪.‬‬ ‫عباس ملکی‪ ،‬دیپلمات و اس�تاد دانشگاه از‬ ‫‪ ۱۹۸۰‬تا ‪ ۱۹۹۷‬معاون وزیر امور خارجه ایران و از‬ ‫‪ ۱۹۸۷‬تا ‪ ۱۹۹۲‬عضو هیات مذاک�ره کننده ایران‬ ‫برای پایان جنگ بوده اس�ت‪ .‬او رئیس موسسه‬ ‫مطالع�ات دریای خ�زر‪ ،‬محق�ق ارش�د در پروژه‬ ‫سیاس�تگذاری انرژی مرکز مطالعات بی ن المللی‬ ‫در موسسه تکنولوژی ماساچوست (ام ای تی) و‬ ‫دانشیار سیاستگذاری انرژی گروه سیست م های‬ ‫انرژی‪ ،‬دانش�کده مهندس�ی انرژی در دانشگاه‬ ‫صنعتی شریف است‪.‬‬ ‫او به تازگی به همراه جمعی از نویس�ندگان‬ ‫کتابی درباره رابطه ایران‪ -‬امریکا نگاش�ته است‬ ‫با این عنوان‪:‬‬ ‫;‪Maleki, Abbas and John Tirman‬‬ ‫;‪MisperceptionsinIran–U.s.Relations:ADialogue‬‬ ‫‪Newyork:BloomsburyPublishing,2014‬‬ ‫این رویکرد نیز از انجا ناشی م ی شد که ای رانیان خارج از کشور‬ ‫که اکثرا هم تحصیلکرده و دارای مناصب تجاری هس��تند‪،‬‬ ‫ه راس داشتند که از لحاظ شغلی یا وضعیت تحصیل ی‪‎‬شان‬ ‫دچار مشکل ش��وند‪ .‬به هر حال حتی من یک پیشنهاد نیز‬ ‫ب رای موسس��ه تکنولوژی ماساچوس��ت (ام ای تی) راجع به‬ ‫ای ران داشتم که البته پذیرفته نش��د‪ .‬ام ای تی با وجودی که‬ ‫یک دانشگاه مستقل است اما با کشورها قراردادهایی دارد‪.‬‬ ‫قرارداد با ای ران نیز مربوط به پیش از انقالب م ی‪‎‬شود‪ .‬مطابق‬ ‫این قرارداد هر ساله اس��اتید و دانشجوها به برخی کشورها‬ ‫سفر م ی‪‎‬کردند یا از برخی کش��ورها به (ام ای تی) م ی‪‎‬امدند؛‬ ‫کشورهایی مانند روس��یه‪ ،‬کره جنوبی‪ ،‬فرانس��ه‪ ،‬مصر و‪...‬‬ ‫اما در مورد ای ران چنین اقدامات��ی صورت نم ی‪‎‬گرفت‪ .‬پس‬ ‫از پیگیری های م��ن‪ ،‬ابتدا بهانه بودج��ه کار را اوردند‪ .‬در ان‬ ‫زمان من خاطرم هست که با چند نفر از تجار ای رانی صحبت‬ ‫کردم و حتی یکی از خی ران ای ران��ی در کانادا به ام ای تی امد‬ ‫و برخی هزینه ها را متقبل شد‪ .‬پس از عبور از این مرحله باز‬ ‫هم بهانه اوردند و گفتند اداره حقوقی ام ای تی موافق نیست‪.‬‬ ‫وقتی این مس��یر نتیجه نداد‪ ،‬من پیشنهاد دادم یک کتابی‬ ‫نگارش ش��ود که روابط ای ران و امریکا را ن��ه فقط به لحاظ‬ ‫سیاسی بلکه از جهات دیگر نیز بررسی کند‪ .‬در نهایت این‬ ‫پیشنهاد مورد قبول واقع ش��د و من با اقای جان تیرمن که‬ ‫ی ام ای تی هس��ت در این‬ ‫رئیس مرک��ز مطالعات بی ن الملل ‬ ‫باره بیش��تر گفت وگو کردم‪ .‬در ادامه افرادی مشخص شدند‬ ‫و نامه نگاری ها با برخی از نویسندگان صورت گرفت تا این‬ ‫کتاب نوشته شد‪ .‬اصل موضوع این کتاب این است که روایت‬ ‫نزد هر کشوری‪ ،‬نوع خاصی است‪ .‬این مساله به علوم شناختی‬ ‫(‪ )Cognitive Sciences‬بازم ی گ��ردد و ام ای ت��ی‬ ‫برخالف انچه در ذهن اغلب افراد است که تنها در رشته های‬ ‫فنی و مهندس��ی کار م ی کند‪ ،‬روی علوم شناختی و مسائل‬ ‫زیس��تی از نگاه فن اوری نیز بس��یار متمرکز است‪ .‬بخش‬ ‫مهم علوم شناختی نیز علوم رفتاری است که روانشناسی و‬ ‫روانشناختی از جمله شاخه هایش است‪ .‬در حال حاضر علوم‬ ‫رفتاری به قدری گس��ترش یافته که روابط بی ن الملل را نیز‬ ‫م ی توان از این زاویه بررسی کرد‪ .‬به عنوان نمونه نظریه‪‎‬های‬ ‫بی ن الملل ب ر اساس رفتار فرد‪ ،‬گروه‪ ،‬بنگاه و جامعه سنجیده‬ ‫م ی‪‎‬شود‪ .‬این کتاب م ی‪‎‬گوید روایت هر ملتی از ملتی دیگر‬ ‫یک موضوع خاصی اس��ت که این مس��اله را خیلی سخت‬ ‫م ی توان تغیی��ر داد‪ .‬در واقع ب رای تغییر ای��ن روایت به یک‬ ‫محیط ارام نیاز است‪ .‬به این مفهوم که مثال در میانه جنگ‪،‬‬ ‫برداشتی که مردم ما از ع راق داشتند نم ی توانست تغییر کند‪.‬‬ ‫این تغییر برداشت مستلزم این بود که صدام حسین که عامل‬ ‫جنگ بود‪ ،‬کنار برود‪ ،‬سپس محیط ارام شود و سال‪‎‬ها از این‬ ‫ماجرا بگذرد تا بتوان برداش��ت را نسبت به این کشور تغییر‬ ‫داد‪ .‬اکنون تاحد زیادی خصومت هایی که میان ای ران و ع راق‬ ‫بود برطرف شده و روابط دو طرف به یک ثبات نسبی رسیده‬ ‫است‪ .‬البته این بدان معنا نیست که ما تاریخ را فراموش کرده‬ ‫من همیش�ه فکر می کنم که دیپلماس�ی‬ ‫ایران از غنای خوب�ی به خصوص نیروی‬ ‫انس�انی برخوردار اس�ت‪ .‬یعنی ما نباید‬ ‫بترس�یم که اگر یک دیپلم�ات ایرانی با‬ ‫یک دیپلم�ات غرب�ی صحب�ت می‏کند‪،‬‬ ‫حتما دیپلم�ات ایرانی‪ ،‬گول بخ�ورد‪ .‬به‬ ‫هیچ وجه این طور نیس�ت و خوشبختانه‬ ‫تیم وزارت خارجه ایران نیز نش�ان داده‬ ‫که خوب دارد جلو می‪‎‬رود‬ ‫باش��یم‪ .‬به عنوان مثال من که ب رادرم در جنگ تحمیلی به‬ ‫شهادت رسید با خودم عهد بسته‪‎‬ام که هیچ گاه به ع راق نروم‬ ‫چون احساس م ی‪‎‬کنم هنوز ان اعتراض را دارم‪ .‬اما بدون هیچ‬ ‫ تردیدی امروز روابط ما با مردم ع راق خیلی بهتر شده است‪.‬‬ ‫حتی این روزها صحبت ان است که دو کشور چگونه در رابطه‬ ‫با بسیاری مسائل با هم همکاری کنند‪ .‬بناب راین خمی ر مایه‬ ‫این کتاب روی موضوعی متمرکز شده که به لحاظ موضوع‬ ‫ش��ناختی روایت یک جامعه از جامعه دیگر به این زودی‪‎‬ها‬ ‫تغییر نخواهد کرد‪ .‬ب��رای این تغییر نیاز ب��ه تالش زیادی‬ ‫است به خصوص در قشر نخبگان باید تالش باالیی صورت‬ ‫بگیرد‪ .‬ب رای قشر نخبگان نیز یکی از روش‏ها تبادل خب رنگار‪،‬‬ ‫دانشجو‪ ،‬استاد و عالم مذهبی است‪.‬‬ ‫سوالی که برای من ایجاد شد این است که اصوال‬ ‫فضای روش�نفکری امریکا چگونه به ایران نگاه‬ ‫م ی‪‎‬کند؟‬ ‫به نظر شما ایا در سطح سیاستگذاری‪‎‬های کالن‬ ‫دو کشور شاهد یک سری تغییرات استراتژیک‬ ‫هستیم یا تغییرات تاکتیکی و صرفا به موضوع‬ ‫هسته‪‎‬ای مربوط است؟‬ ‫زمان��ی که هی��ات ای رانی بر س��ر قطعنامه ‪598‬‬ ‫مذاکره م ی کرد برخی از دوس��تان م ی‪‎‬گفتن��د که این کار را‬ ‫جدی نگیرید زی را این کار تاکتیکی است و امام خمینی(ره)‬ ‫م ی‏خواهند ب رای کشور وقت بخرند‪ .‬اما ایشان در اعالمی ه ای‬ ‫خاط ر نشان کردند ما همانقدر که در جنگ جدی ایم در صلح‬ ‫نیز جدی هس��تیم‪ .‬به نظر من ای ران در ای��ن مقطع نیز در‬ ‫سیاست‪‎‬هایش کامال جدی اس��ت و این کار درست است‪.‬‬ ‫زی را جمهوری اسالمی ای ران در فضای ارام و بدون تحریم‪،‬‬ ‫راحت تر م ی تواند حرفش را بزند تا در فضایی پرتنش‪ .‬این در‬ ‫حالی است که شخصی مانند صدام حسین نم ی توانست‬ ‫بدون تنش زندگی کند‪ .‬همین حاال در اسرائیل نیز به این‬ ‫صورت است و اگر بحران نباشد‪ ،‬انها بحران م ی‏افرینند‪ .‬در‬ ‫جایی مانند اسرائیل اگر بحران نباشد جامعه از بین م ی‪‎‬رود‪.‬‬ ‫دکتر ظریف یک بار تعریف م ی‪‎‬کردند‬ ‫س�ال اول ریاس�ت جمهوری دکتر محمود‬ ‫احمدی ن�ژاد‪ ،‬ایش�ان اصرار ک�رده بود که‬ ‫رئی س جمهوری ایران با هیات س�ردبیری‬ ‫نیویورک تایم�ز ی�ک صبحان�ه بخورن�د‪.‬‬ ‫ام�ا احمدی ن�ژاد ب�ا رد ای�ن درخواس�ت‬ ‫گفته ک�ه این‪‎‬ها صهیونیس�ت هس�تند‪.‬‬ ‫این در ش�رایطی اس�ت که در س�ال اخر‬ ‫ریاس�ت جمهوری احمدی ن�ژاد‪ ،‬او اص�رار‬ ‫م ی کرد که با این رسانه صحبت کند‬ ‫دول�ت امری�کا م ی‏دان�د ک�ه نق�اط‬ ‫قوت ایران کجاس�ت‪ .‬بنابرای�ن همچنان‬ ‫رفت و امد به این کش�ور مش�کل است یا‬ ‫تحریم برخی م�وارد مانند کت�اب از طرف‬ ‫امریکا هنوز رفع نش�ده اس�ت‪ .‬همچنین‬ ‫منافع ایران و امری�کا در جاهایی با هم در‬ ‫تضاد است اما اکنون همپوشانی در میان‬ ‫منافع این دو کشور اتفاق افتاده است‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در سال ‪ 92‬اتفاقی که افتاد این بود که در روابط‬ ‫ایران و امریکا‪ ،‬بسیاری از تابوها شکست مانند‬ ‫گفت وگ�وی مس�تقیم وزرای خارجه دو کش�ور‬ ‫به نظر من تغییر بزرگی ش��کل گرفته است؛ من‬ ‫همیشه فکر م ی کنم که دیپلماس��ی ای ران از غنای خوبی‬ ‫به خصوص نیروی انسانی برخوردار اس��ت‪ .‬یعنی ما نباید‬ ‫بترسیم که اگر یک دیپلمات ای رانی با یک دیپلمات غربی‬ ‫صحبت م ی‏کند‪ ،‬حتم��ا دیپلمات ای رانی‪ ،‬گ��ول بخورد‪ .‬به‬ ‫هیچ وجه اینطور نیس��ت و خوش��بختانه تیم وزارت خارجه‬ ‫ای ران نیز نش��ان داده که خوب دارد جلو م��ی‪‎‬رود‪ .‬اما دولت‬ ‫امری��کا م ی‏داند که نقاط ق��وت ای ران کجاس��ت‪ .‬بناب راین‬ ‫همچنان رفت و امد به این کش��ور مش��کل است یا تحریم‬ ‫برخی موارد مانند کت��اب از طرف امریکا هنوز رفع نش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین منافع ای ران و امریکا در جاهایی با هم در‬ ‫تضاد اس��ت اما اکنون همپوش��انی در میان منافع این دو‬ ‫کشور اتفاق افتاده است‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫به نظر م��ن مبانی ق��درت در امریکا پنج بخش‬ ‫هستند؛ نخست نمایندگان کنگره‪ ،‬یعنی نمایندگان کنگره‬ ‫و س��نا‪.‬دوم قدرت های اقتصادی که نماد ان وال اس��تریت‬ ‫است‪ .‬س��وم ش��رکت های نظامی و انرژی که بیست بنگاه‬ ‫بزرگ جهانی همین سازمان های اقتصادی فعال در بخش‬ ‫اسلحه و نفت و گاز هس��تند‪ .‬چهارم ژورنالیس ت ها و رسانه‬ ‫و دس��ته پنجم نیز روش��نفکران و دانش��گاهیان هستند‪.‬‬ ‫نخستین مشکلی که ای ران دارد این است که جریان جدی‬ ‫صهیونیسم در میان این پنج گروه به ش��دت نفوذ دارد‪ .‬در‬ ‫تابستان ‪ 80 ،2011‬نفر از نمایندگان کنگره امریکا با هم به‬ ‫اسرائیل سفر کردند‪ .‬این مساله نشان م ی‪‎‬دهد که الب ی هایی‬ ‫مانند ایپک چه قدرت و نف��وذی در امری��کا دارند‪ .‬درواقع‬ ‫جریان صهیونیسم به یکباره تمام تالشش را به کار گرفت‬ ‫که ای ران را از همه لحاظ مح��دود کند‪ .‬جریان تحریم ها که‬ ‫بخشی از ان در شورای امنیت سازمان ملل بوده و بخشی‬ ‫نیز در ایاالت متحده امریکا و اتحادیه اروپا‪ ،‬همزمان ش��د با‬ ‫جریان مکدر و تاریک نشان دادن تصویر ای ران در رسانه ها‪.‬‬ ‫در می��ان روش��نفکران و دانش��گاهیان امریکایی ما‬ ‫گروهی را داش��تیم که با ای ران اش��نا بودند مانن��د ریچارد‬ ‫فرای‪ ،‬ریچارد کاتم‪ ،‬روح اهلل کارگر رمضانی و جمیز بیل و‪...‬‬ ‫این افراد به خوبی با تاریخ و گذش��ته ای ران اشنایی داشتند‬ ‫اما برخی فوت کرده اند و برخی نیز بس��یار مسن هستند و‬ ‫کار نم ی کنند‪ .‬بع��د از انها نیز دیگر نس��ل جدیدی در این‬ ‫رابطه ش��کل نگرفت‪ .‬در داخل جمهوری اس�لامی ایران‬ ‫نیز ب��ه دلیل جنگ ع راق و مس��ائل دیگر‪ ،‬موفق نش��دیم‬ ‫تولی��دات فرهنگ��ی مانند کت��اب و مجالت علم��ی را به‬ ‫دانش��گاه ها و مراکز پژوهشی امریکا ارس��ال کنیم‪ .‬نکته‬ ‫بعدی این اس��ت که ای ران نیز در این سال‪‎‬ها خیلی غفلت‬ ‫ک��رد؛ دکتر ظریف ی��ک بار تعری��ف م ی‪‎‬کردند س��ال اول‬ ‫ریاس��ت جمهوری دکتر محمود احمدی نژاد‪ ،‬ایش��ان اصرار‬ ‫کرده بود ک��ه رئی س جمهوری ای��ران با هیات س��ردبیری‬ ‫نیویورک تایمز یک صبحان��ه بخورند‪ .‬ام��ا احمدی نژاد با‬ ‫رد این درخواس��ت گفته که این‪‎‬ها صهیونیس��ت هستند‪.‬‬ ‫این در شرایطی اس��ت که در س��ال اخر ریاست جمهوری‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬او اصرار م ی کرد که با این رسانه صحبت کند‪.‬‬ ‫این مساله نش��ان م ی دهد که برخی از افراد در ای ران رسانه‬ ‫را نم ی‪‎‬شناس��ند و در طول این س��ال ها به تدریج با قدرت‬ ‫و نفوذ رسانه اش��نا ش��ده‪‎‬ایم‪ .‬همچنین کاغذ پاره خواندن‬ ‫قطعنامه‪‎‬های ش��ورای امنیت نیز از دیگر اشتباهات دولت‬ ‫پیشین ای ران بود‪ .‬نکته دیگری که وجود دارد این است که‬ ‫ای ران به راحتی نم ی تواند تولیدات فرهنگی و کتاب هایش را‬ ‫به خارج از کشور ارسال کند‪ .‬درواقع سیاست‪‎‬های فرهنگی‬ ‫ای ران در جهتی نیست که کش��ور بتواند به راحتی تولیدات‬ ‫فرهنگ ی اش را به خارج بفرس��تد‪ .‬این مسائل باعث شد که‬ ‫روشنفکران امریکایی امروز خیلی با ای ران اشنا نباشند‪ .‬در‬ ‫میان نسل جدید کسانی کارشناس ای ران شده‪‎‬اند که اصال‬ ‫تابه حال ای��ران را از نزدیک ندیده‪‎‬اند؛ کس��انی مانند اقای‬ ‫ری تکیه یا جورج پرکوویچ یا س��وزان مالونی کس��انی که‬ ‫اصال در ای ران نبوده و حتی ای ران را ندیده اند‪ .‬وقتی قرار باشد‬ ‫کسی صرفا از طریق اطالعات اینترنتی ای ران را بشناسد و به‬ ‫بقیه معرفی کند مشخص است که این روش خیلی درست‬ ‫نخواهد بود‪ .‬یک دوست المانی داشتم که محقق یکی از‬ ‫مراکز پژوهشی المان در مورد ای ران بود و چندی پیش فوت‬ ‫کرد‪ .‬او م ی گفت که من ب رای تحقیق در مورد ای ران اکثرا به‬ ‫این کشور مسافرت م ی کنم و یک روز از میدان تجریش تا‬ ‫راه اهن م ی روم و روز دیگر یک خیابان دیگر‪ .‬در طول مسیر‬ ‫نیز مردم را نگاه م ی کنم و به مکالمات روز مره ش��ان گوش‬ ‫م ی کنم‪ .‬بعدا م ی نشینم و تحلیل خود را م ی نویسم‪ .‬اما در‬ ‫میان امریکای ی ها چنین کارشناسانی نداریم و چون نداریم‬ ‫عموما نظراتشان اشتباه اس��ت‪ .‬البته بعضا فعالی ت‪‎‬هایی‬ ‫در این زمین��ه صورت گرفت��ه مثال برخی از اندیش��مندان‬ ‫امریکایی به ش��کلی که حساس��یت ایجاد نشود در قالب‬ ‫تور به ای ران امده‪‎‬اند تا کش��ور را از نزدیک ببینند‪ .‬اما سوال‬ ‫اینجاست که چرا نباید خیلی اشکار و راحت به ای ران سفر و‬ ‫در مورد فرهنگ و رفتار مردم اطالعات کسب کنند‪ .‬در حال‬ ‫حاضر اطالعات روشنفکران و اس��اتید امریکایی نسبت به‬ ‫ای ران خیلی کم است و اطالعاتی هم که دارند ناقص است‪.‬‬ ‫و همچنین گفت وگ�وی تلفنی روس�ای جمهور‬ ‫ایران و امریکا‪ .‬شما این مساله را قبول دارید که‬ ‫در روابط تهران واشنگتن تغییرات بزرگی صورت‬ ‫گرفته است؟‬ ‫‪155‬‬ ‫به بیان دیگر اس��رائیل به دنبال یک دشمن فرضی است‪.‬‬ ‫اما ای��ران کامال برعکس اس��ت و اگر جمهوری اس�لامی‬ ‫بتواند تاحدی ثبات اقتصادی‪ ،‬سیاسی و دیپلماسی داشته‬ ‫باشد در سیاست گذاری های خود موفق خواهد شد‪ .‬به قول‬ ‫غرب ی‪‎‬ها شاید دیگر کسی نتواند جلوی ای ران را بگیرد‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت که تعداد دانش��مندان و نخبگان ای رانی خیلی‬ ‫زیاد است‪ ،‬فقط مش��کل این افراد نداشتن فرصت و مکان‬ ‫بروز است‪ .‬همین دانشمندان وقتی به یک دانشگاه خارجی‬ ‫م ی‪‎‬روند که تاحدودی به انها مجال بروز و ظهور م ی دهد به‬ ‫سرعت شکوفا م ی‪‎‬ش��وند‪ .‬همچنانکه دانشجوهای ای رانی‬ ‫خارج از کشور نیز اغلب جزو دانشجوهای نمونه هستند‪ .‬در‬ ‫نهایت اگر ما بتوانیم مسائل‪‎‬مان را با دنیا حل و فصل کنیم و‬ ‫به ثبات برسیم‪ ،‬نقاط قوت ما بیشتر خواهد شد‪ .‬شاید برخی‬ ‫انتقادات نیز به نحوه مذاکرات وجود داش��ته باش��د اما این‬ ‫مسائل درونی است‪ .‬در واقع به عقیده من دو نکته را نباید از‬ ‫نظر دور داشت؛ نخست اینکه راه درست است و دیگر اینکه‬ ‫اغلب مردم به اعضای تیم مذاکره کننده اطمینان دارند‪.‬‬ ‫پس شما معتقدید در سطح سیاست‪‎‬های کالن‪،‬‬ ‫ایران در این�ده به امریکا یک ن�گاه متفاوت تری‬ ‫خواهد داشت؟‬ ‫من معتقدم این مس��اله حل خواهد شد و ای ران‬ ‫مش��کالتش برطرف خواهد ش��د‪ .‬البته در هیچ جای دنیا‬ ‫هیچ کشوری نیست که بدون مشکل باشد و هیچ مسئول‪،‬‬ ‫س��فیر و وزیری نداریم که یک روز بگوید من امروز راحتم و‬ ‫دیگر هیچ مساله‪‎‬ای وجود ندارد‪ .‬ش��اید برخی گمان کنند‬ ‫در کشوری مانند سوئیس مش��کلی وجود ندارد اما اینگونه‬ ‫نیست و از قضا نگاه مسئوالن در س��وئیس کامال امنیتی‬ ‫است‪ .‬در مورد ای ران نباید تردید داشت که اگر همین مسیر‬ ‫را ادامه دهد‪ ،‬موفق خواهد شد و ما در منطقه و اسیای جنوب‬ ‫غربی به نتایج خوبی نایل خواهیم امد‪.‬‬ ‫روابط ایران و امریکا در نهایت به چه ش�کلی در‬ ‫خواهد امد؟‬ ‫روابط ای ران و امریکا به صورت دو کشور مستقل‬ ‫خواهد بود و ای ران هی��چ گاه به دوران پی��ش از انقالب باز‬ ‫نخواهد گش��ت‪ .‬ای ران کشوری است که مس��ائلی دارد اما‬ ‫در عین حال در اینده به دنبال توسعه کشور خواهیم بود و‬ ‫انها نیز به دنبال منافع خودشان‪ .‬البته دو کشور در برخی از‬ ‫موارد مانند حفظ امنیت خلیج فارس‪ ،‬جریان مداوم انرژی و‬ ‫ثبات در افغانستان و ع راق همپوشانی خواهند داشت‪ ،‬بدون‬ ‫اینکه ای ران بخواهد ارزش‪‎‬ها و مواضعش را از دس��ت بدهد‪.‬‬ ‫همچنین روند حمله به منافع امریکا عموما از سال ‪ 2001‬به‬ ‫بعد زیاد بوده اما روند حمله به منافع ای ران در شش ماه اخیر‬ ‫اضافه شده اس��ت؛ در ع راق به نزدیکی سفارت ای ران حمله‬ ‫شد‪ ،‬در کویته و پیشاور در نزدیکی کنسولگری ای ران حمله‬ ‫صورت گرفت‪ ،‬پنج مرزبان ای رانی دزدیده شدند‪ ،‬در یمن دو‬ ‫ای رانی ربوده ش��دند‪ ،‬در بیروت دو بار انفجار صورت گرفت‪.‬‬ ‫این مساله نش��ان م ی‪‎‬دهد که اکنون تروریسم بی ن المللی‬ ‫ای��ران را نیز هدف قرار داده و دو کش��ور هس��تند که مورد‬ ‫هدف تروریسم و جریان های افراط ی تکفیری قرار گرفته اند‬ ‫بناب راین منطقی اس��ت که با ه��م همکاری کنن��د تا این‬ ‫حمالت کمتر شود‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪156‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫و سوال اخر اینکه امریکا در نهایت چه نقشی را‬ ‫برای ایران م ی‪‎‬پذیرد؟‬ ‫امریکا نقش شایس��ته و بایس��ته ای را نخواهد‬ ‫پذیرفت‪ ،‬اما باید ان را ب��ه او تحمیل کرد‪ .‬به نظر من نقش‬ ‫ثبات س��ازی در افغانس��تان‪ ،‬نفوذ ای ران در ع راق و باز بودن‬ ‫تنگه هرمز از نظر امریکا پذیرفته شده است؛ اما نقشی فراتر‬ ‫یعنی نقش ای ران در سوریه و نقش ای ران در امنیت اب راه های‬ ‫بی ن المللی در اقیان��وس هند‪ ،‬نقش ای��ران در دریای خزر‪،‬‬ ‫اسیای مرکزی و قفقاز و نقش ای ران در جهان اسالم همچنان‬ ‫مورد اختالف اس��ت‪.‬‬ ‫عملگرایی بوروکراتیک‬ ‫ایا فرایندهای بوروک راتیک م ی تواند زمینه های جدیدی در سیاست خارجی ای ران‬ ‫و امریکا ایجاد کند؟‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫اب راهی��م متقی در این یادداش��ت ب��ر تضادهای‬ ‫ایدوئولوژیک و راهبردی در روابط ای ران و امریکا تاکید‬ ‫می کند‪ .‬او به همین دلیل به عملگرایی بوروکراتیک‬ ‫ای رانی و چشم انداز ان بدبین است‬ ‫س��طح روابط دیپلماتیک ای ران و امریکا در سال های‬ ‫بعد از پیروزی انقالب اس�لامی کاهش یافت‪ .‬دولت ای ران‬ ‫از پذیرش «ریچارد کاتم» به عنوان س��فیر ایاالت متحده در‬ ‫ته ران خودداری کرد‪ .‬نگرش مطلوبی نس��بت به «ویلیان‬ ‫س��ولیوان» نیز وجود نداش��ت‪« .‬س��ایروس ون��س» وزیر‬ ‫امورخارجه امریکا همانند «کریم سنجابی» وزیر امورخارجه‬ ‫ای ران روزهای مبهم و پردغدغه ای درباره اینده روابط دو کشور‬ ‫داشت‪ .‬انان در فوریه و مارس ‪ 1978‬هی چ گاه فکر نم ی کردند‬ ‫که تضادهای سیاسی جدیدی در روابط ای ران و امریکا ایجاد‬ ‫شود و به مدت ‪ 35‬سال ادامه پیدا کند‪.‬‬ ‫هم اکنون بعد از ‪ 35‬س��ال از روابط مبتن��ی بر ادراک‬ ‫بدبینانه در روابط ای ران و امریکا‪ ،‬این س��وال مطرح م ی شود‬ ‫که «ایا دولت روحانی قادر خواهد بود تا تغییری در روابط دو‬ ‫کشور ایجاد نماید؟» پاسخ به این سوال نیازمند درک تاریخی‪،‬‬ ‫نهادی و ساختاری در روابط ای ران و امریکاست‪ .‬بدون توجه‬ ‫به چنین نشانه هایی هی چ گاه نم ی توان اینده روابط ای ران و‬ ‫امریکا یا چگونگی امکان پذیری ان را تحلیل کرد‪ .‬مولفه های‬ ‫ساختاری به موازات ضرورت های سیاست بی ن الملل م ی تواند‬ ‫اینده روابط کشورها را شکل دهد‪.‬‬ ‫نگرش رئالیس��تی حاکم بر سیاس��ت خارجی امریکا‬ ‫بر این موضوع تاکید دارد که دوس��تان دائمی و دش��منان‬ ‫دائمی در سیاست خارجی وجود ندارند‪ .‬هم اکنون این سوال‬ ‫مطرح م ی ش��ود که به چه می زان کارگزاران سیاست خارجی‬ ‫امریکا نسبت به ای ران در سیاس��ت بی ن الملل اعتماد و نیاز‬ ‫دارند؟ هرگون��ه فرایندی که معطوف به تغییر در سیاس��ت‬ ‫خارجی ش��ود تابعی از دو مولفه اعتماد و نیاز است‪ .‬بناب راین‬ ‫م ی توان این موضوع را در قالب واقعی ت های موجود سیاست‬ ‫بی ن الملل تبیین و تحلیل کرد‪.‬‬ ‫‪ -1‬نشانه های تضاد و منازعه در روابط ایران‬ ‫و امریکا‬ ‫روابط ای ران و امریکا از سال ‪ 1357‬تاکنون با نشانه هایی‬ ‫از تعارض و تعام��ل پیوند یافته اس��ت‪ .‬الگ��وی کنش دو‬ ‫کش��ور تابعی از ضرورت های دیپلماتی��ک در موضوعات‬ ‫راهب��ردی و محی ط های ژئوپلتیکی بوده اس��ت‪ .‬تس��خیر‬ ‫سفارت امریکا توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام را‬ ‫م ی توان از مهم ترین گام ها در تش��دید تعارض دو کش��ور‬ ‫دانست‪ .‬دانشجویان ای رانی چنین اقدامی را ب راساس تجربه‬ ‫کنش دیپلماتیک و امنیتی امریکا در ای ران به انجام رساندند‪.‬‬ ‫کودتای ‪ 28‬مرداد ‪ 1332‬در س��فارت امریکا ب رنامه ریزی شده‬ ‫بود‪« .‬انتونی بویل» اقدام انجام ش��ده توس��ط دانشجویان‬ ‫ای رانی را ب راساس «اقدام پیشگی رانه» تبیین کرده است‪.‬‬ ‫اقدام پیشگی رانه در حقوق بی ن الملل به مفهوم ان است‬ ‫که اگر کشوری درصدد انجام اقدامات تهاجمی علیه بازیگر‬ ‫دیگری باشد‪ ،‬ان کشور قادر خواهد بود تا از اقدامات تدافعی‬ ‫و بازدارنده استفاده نماید‪ .‬چنین روندی در دوران دفاع مقدس‬ ‫با نشانه هایی از تغییر و تداوم همراه شد‪ .‬از یک سو‪ ،‬مقامات‬ ‫امریکایی‪ ،‬ای ران را در وضعیت تحریم تس��لیحاتی قرار داده‬ ‫و محدودیت های اقتصادی علیه جمهوری اس�لامی ای ران‬ ‫اعمال کردند‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬زمینه ب رای سفر «مک فارلین»‬ ‫به ته ران در سال ‪ 1986‬به وجود امد‪.‬‬ ‫چنین روندهایی بیانگر ان اس��ت که ای��ران و امریکا‬ ‫در محیط امنیت��ی خاورمیانه و در سیاس��ت بی ن الملل نه‬ ‫م ی توانند با یکدیگر تعامل سازنده فراگیر ایجاد نمایند و نه‬ ‫اینکه قادر خواهند بود تا دیگری را از محاسبات دیپلماتیک و‬ ‫راهبردی خود خارج سازند‪ .‬در سال های بعد از جنگ تحمیلی‪،‬‬ ‫زمینه ب رای بازسازی روابط اقتصادی ای ران و امریکا به وجود‬ ‫امد‪ .‬اگرچه شرکت های نفتی امریکایی فعالی ت های زیادی‬ ‫در مبادله اقتصادی انجام م ی دادن��د‪ ،‬اما روند همکاری های‬ ‫سیاسی ای ران و امریکا با تغییر بنیادین روبه رو شد‪ .‬در سال‬ ‫‪« ،1993‬مارتین ایندایک» مشاور امنیت ملی امریکا راهبرد‬ ‫«مهار دوجانب ه » را در برخورد با ای ران و ع راق در دس��تورکار‬ ‫سیاست خارجی و امنیتی امریکا قرار داد‪.‬‬ ‫در تمام ی سال های یادش��ده م ی توان نشانه هایی از‬ ‫تضاد سیاسی و محدودیت امنیتی امریکا در برخورد با ای ران‬ ‫را مشاهده کرد‪ .‬از س��ال ‪ 1979‬که انقالب اسالمی ای ران به‬ ‫پیروزی رس��ید‪ ،‬مقامات تصمیم گیرنده در ساختار سیاسی‬ ‫ایاالت متحده‪ ،‬جمهوری اس�لامی را در لیس��ت کشورهای‬ ‫حامی تروریسم قرار داده اند‪ .‬کش��ورهایی که در این لیست‬ ‫قرار م ی گیرن��د با محدودیت ه��ای اقتصادی‪ ،‬سیاس��ی و‬ ‫امنیتی زیادی روبه رو خواهند ش��د‪ .‬ت��داوم چنین فرایندی‬ ‫منجر به بازتولید تضادهای سیاس��ی ای ران و امریکا ش��د‪.‬‬ ‫مقامات امریکایی در ه��ر دوران تاریخی ت�لاش کردند تا‬ ‫محدودیت های بیش��تری را در مقابله با فرایند قدرت سازی‬ ‫در ای ران ایجاد نمایند‪.‬‬ ‫ش��کل جدید تضاده��ای ای��ران و امری��کا مربوط به‬ ‫س��ال های ‪ 2006‬به بعد ب��ود‪ .‬در این مقط��ع زمانی‪ ،‬امریکا‬ ‫پرونده هس��ته ای ای ران را از اژانس بی ن المللی انرژی اتم ی ‬ ‫به شورای امنیت سازمان ملل تس��ری داد‪ .‬چنین اقدام ی را‬ ‫باید به عنوان بخشی از سازوکارهای کنش راهبردی امریکا‬ ‫ب رای محدودسازی قدرت سیاسی و امنیتی ای ران دانست‪ .‬از‬ ‫سال ‪ 2011‬به بعد نیز زمینه ب رای اعمال تحریم های اقتصادی‬ ‫یکجانبه امریکا علیه ای ران ایجاد ش��د‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫مشکالت اقتصادی و راهبردی بیشتری ب رای ساختار سیاست‬ ‫خارجی ای ران به وجود امد‪.‬‬ ‫اگرچه دولت احمدی نژاد در س��ال ‪ 2013‬تالش کرد تا‬ ‫ش��کل جدیدی از روابط با امریکا را در دس��تورکار قرار دهد‪،‬‬ ‫اما مقامات امریکایی تمایلی به ایج��اد روابط جدید با ای ران‬ ‫نش��ان ندادند‪ .‬انان محدودیت های اعمال ش��ده بر اقتصاد‬ ‫ای ران را تش��دید کرده و از ادبیات منازعه گون��ه در برخورد با‬ ‫جمهوری اس�لامی بهره گرفته اند‪ .‬چنین روندی از اگوست‬ ‫‪ 2013‬که دولت روحانی به قدرت رسید‪ ،‬با تغیی رات محدودی‬ ‫روبه رو شد‪ .‬در این فرایند‪ ،‬اجالسیه مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل شرایط مناس��بی را ب رای بازتعریف روابط ای ران و جهان‬ ‫غرب به ویژه رواب��ط با امریکا به وج��ود اورد‪ .‬بعد از مذاکرات‬ ‫نیویورک‪ ،‬تیم مذاکره کننده هسته ای وزارت امورخارجه ای ران‬ ‫تالش کرد تا الگوی جدیدی از روابط معطوف به اعتمادسازی‬ ‫هسته ای را به عنوان مقدمه سیاست خارجی جدید ای ران در‬ ‫قبال امریکا پیگیری نماید‪ .‬چنین فرایندی در مذاکرات ژنو‬ ‫پیگیری شد؛ مذاکراتی که منجر به تنظیم موافقتنامه «طرح‬ ‫اقدام مشترک» گردیده است‪.‬‬ ‫مذاکرات ژن��و را باید ادام��ه فرایندی دانس��ت که در‬ ‫«دیپلماس��ی نیویورک» اغاز گردیده اس��ت؛ مذاکراتی که‬ ‫اهداف خود را در جهت نیل به توافق در فرمول همکاری های‬ ‫هسته ای ای ران با گروه ‪ 5+1‬و اژانس بی ن المللی انرژی اتمی‬ ‫ قرار داده است‪ .‬مذاکرات ژنو ‪ 15‬اکتبر ‪ 2013‬دارای تفاوت هایی‬ ‫با سایر مذاکرات ای ران با گروه ‪ 5+1‬است‪ .‬اولین تفاوت ان را‬ ‫باید در گروه و تیم مذاکره کننده مورد جس ت وجو قرار داد‪ .‬تیم‬ ‫مذاکره کننده ای رانی را عمدتا دیپلمات های وزارت امورخارجه‬ ‫ش��امل م ی ش��وند که فعالیت اجرایی انان عمدتا در حوزه‬ ‫دیپلماتیک بوده است‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫‪ -1‬امریکای ی ه��ا ب��ر ای��ن اعتقادند که نش��انه های‬ ‫اعتمادس��ازی ای ران را باید در تعلیق داوطلبانه غن ی س��ازی‬ ‫اورانیوم دانست‪ .‬ب راساس نگرش امریکایی‪ ،‬بسته پیشنهادی‬ ‫ای ران باید به گونه ای باشد که خروجی روند غن ی سازی در ای ران‬ ‫به خارج از کشور منتقل گردد‪ .‬ب راساس چنین نگرشی است‬ ‫که امری��کا از الگوهای همکاری جویان��ه در برخورد با ای ران‬ ‫اس��تفاده نخواهد کرد‪ .‬پایان دادن به تحریم ها کار دشواری‬ ‫در روند دیپلماسی هسته ای خواهد بود‪ .‬اگر تیم دیپلماسی‬ ‫مقامات امریکای�ی هیچ گون�ه اعتمادی‬ ‫ب�ه سیاس�ت هس�ته ای ای�ران ندارند‪.‬‬ ‫«وندی شرمن» رئیس تیم مذاکره کننده‬ ‫امری�کا‪ ،‬ب�ر این موض�وع تاکید داش�ته‬ ‫اس�ت که «امریکا بای�د نگ�ران دروغ و‬ ‫سیاس�ت فریب ایران باش�د‪ .‬سیاست‬ ‫فری�ب بخش�ی از س�اختار مولکول�ی و‬ ‫کروموزومیک ایران است‪».‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪ -2‬ش�اخ ص های بازس�ازی رواب�ط ایران و‬ ‫امریکا‬ ‫فرایندهای بوروکراتیک م ی تواند زمینه های جدیدی‬ ‫در سیاس��ت خارجی ای ران و امری��کا ایجاد کن��د‪ .‬برخی از‬ ‫تحلیلگران بر این اعتقادند که فرایند بوروکراتیک در نقطه‬ ‫مقابل فرایند کنش انقالبی قرار دارد‪ .‬ایاالت متحده نسبت‬ ‫به فراینده��ای بوروکراتیک در سیاس��ت خارجی ای ران چه‬ ‫رویکردی دارد؟ درک این موضوع ارتباط بسیار زیادی با روند‬ ‫مذاکرات هسته ای ای ران و امریکا دارد‪ .‬دیپلمات های دو کشور‬ ‫در فرایند مذاکرات هسته ای م ی توانند درک دقی ق تری نسبت‬ ‫به ادراک‪ ،‬مقاصد‪ ،‬امکان پذیری و چگونگی بازسازی روابط دو‬ ‫کشور در اینده به دست اورند‪ .‬طبیعی است که چنین ادراکی‬ ‫بدون توجه به مولفه های تاریخ��ی‪ ،‬ایدئولوژیک و راهبردی‬ ‫حاصل نخواهد شد‪.‬‬ ‫انتقال روند مذاکرات هس��ته ای ای ران با گروه ‪ 5+1‬از‬ ‫شورای عالی امنیت ملی به وزارت امورخارجه و جهت گیری‬ ‫جدید سیاست خارجی ای ران را باید در زمره عواملی دانست‬ ‫که زمینه را ب رای ایفای نقش دیپلمات های حرفه ای در روند‬ ‫مذاکرات مربوط به دیپلماسی هسته ای فراهم اورده است‪.‬‬ ‫چنین تغیی راتی بیانگر ان است که دیپلماسی هسته ای ای ران‬ ‫با فرایندهای سیاست خارجی و اولویت های وزارت امورخارجه‬ ‫جمهوری اسالمی پیوند یافته است‪.‬‬ ‫رئی س جمهور ای ران ب راس��اس حک��م بوروکراتیک و‬ ‫اجرایی‪ ،‬رون��د مذاکرات هس��ته ای را ب��ه وزارت امورخارجه‬ ‫محول کرد‪ .‬چنین دس��تورالعملی ماهیت نمادین داشته و‬ ‫زمینه های الزم ب رای تغییر در روند سیاستگذاری و مذاکرات‬ ‫هس��ته ای ای ران را فراهم م ی س��ازد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬چنین‬ ‫اقدامی به مفهوم ان است که نشانه هایی از عملگرایی در روند‬ ‫مذاکرات مربوط به دیپلماسی هسته ای ای ران شکل گرفته‬ ‫است‪ .‬از این رو م ی توان «عملگرایی بوروکراتیک» را به عنوان‬ ‫راهبرد دیپلماسی هسته ای ای ران در دوران ریاست جمهوری‬ ‫روحانی دانست‪ .‬مذاکرات ژنو ‪ 15‬اکتبر ‪ 2013‬به لحاظ تبیین‬ ‫موضوع‪ ،‬پردازش پیشنهادات ارائه شده و چگونگی طرح ان‬ ‫دارای چنین ویژگ ی هایی است‪.‬‬ ‫رئی س جمه��ور ای��ران براس��اس جهت گی��ری‬ ‫بوروکراتی��ک ـ دیپلماتیک خود در ص��دد برامد تا تحول‬ ‫نمادین را به عنوان س��راغاز مذاکرات دیپلماتیک خود قرار‬ ‫دهد‪ .‬انتقال پرونده مذاکرات هسته ای از شورای عالی امنیت‬ ‫ملی که موضوعات مربوط به سیاس��ت های کلی نظام در‬ ‫چارچوب «سیاست عالیه و بنیادین» (‪ )High Politic‬را‬ ‫پیگیری م ی کند به وزارت امورخارجه که ماهیت بوروکراتیک‬ ‫دارد را باید به عنوان اولین اقدام نمادین حسن روحانی در روند‬ ‫برنامه ریزی دیپلماسی هس��ته ای جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫به ویژه در برخورد با گروه ‪ 5+1‬دانست‪.‬‬ ‫واقعیت ان اس��ت که مقامات امریکای��ی هی چ گونه‬ ‫اعتمادی به سیاست هسته ای ای ران ندارند‪« .‬وندی شرمن»‬ ‫رئیس تی��م مذاکره کننده امری��کا‪ ،‬بر این موض��وع تاکید‬ ‫داشته اس��ت که «امریکا باید نگران دروغ و سیاست فریب‬ ‫ای ران باشد‪ .‬سیاس��ت فریب بخشی از س��اختار مولکولی و‬ ‫کروموزومیک ای ران اس��ت‪ ».‬بیان چنین رویکردی نش��ان‬ ‫م ی دهد که الگوی کنش متقاب��ل و همکاری جویانه امریکا‬ ‫و جهان غرب روند دش��واری را س��پری خواهد کرد‪ .‬به طور‬ ‫کلی‪ ،‬بازیگری م ی توان��د منافع دیگ��ری را در فرایند کنش‬ ‫دیپلماتیک مورد توجه قرار دهد که از حسن نیت راهبردی یا‬ ‫ابتکار عمل دیپلماتیک ب رای نشان دادن فضای جدید بهره‬ ‫م ی گیرد‪ .‬مذاکرات ‪ 22‬فوریه ‪ 2014‬شرمن با مقامات اسرائیلی‬ ‫نشان م ی دهد که اهداف بنیادین امریکا در سیاست هسته ای‬ ‫معطوف به حداقل رس��اندن قابلیت ای ران اس��ت‪ .‬طبیعی‬ ‫است که در چنین ش��رایطی امکان نیل به بازسازی روابط‬ ‫دیپلماتیک در شرایط بوروکراتیک کار دشواری خواهد بود‪.‬‬ ‫نگرش وندی شرمن بیانگر ان است که زیرساخت های‬ ‫مصالحه در روابط ای ران و امریکا کار دش��وار و پردغدغه ای‬ ‫اس��ت‪ .‬مذاکره در ش��رایط ناب راب��ر به مفهوم ان اس��ت که‬ ‫تحریم های فلج کننده امریکا به عنوان سیاس��ت عملی در‬ ‫دستور کار قرار گیرد‪ .‬بازیگران عموما رفتار سایر کشورها را‬ ‫به عنوان محور اصلی کنش راهب��ردی انان مورد تاکید قرار‬ ‫م ی دهند‪ .‬در چنین شرایطی هیچ کشوری نم ی تواند سیاست‬ ‫اعالمی همکاری جویانه را مورد پذیرش قرار دهد‪.‬‬ ‫هسته ای ای ران بتواند حقوق هسته ای ای ران را به موازات حذف‬ ‫تحریم ها تامین نماید‪ ،‬کاری بنیادین در روند مصالحه گرایی‬ ‫دیپلماتیک انجام داده است‪.‬‬ ‫‪ -2‬نگرش امریکایی معطوف به کاهش قدرت ابزاری‬ ‫ای ران است‪ .‬بناب راین م ی توان بر این موضوع تاکید داشت که‬ ‫نگرش ای رانی با راهبرد امریکایی تفاوت بس��یار زیادی دارد‪.‬‬ ‫مقامات امریکایی همواره بر این موضوع تاکید داشته اند که‬ ‫تحریم اقتصادی ای��ران را باید ادامه دهند‪ .‬صرفا ‪ 9‬س��ناتور‬ ‫امریکایی در ‪ 14‬اکتبر ‪ 2013‬اعالم داشته اند که امریکا تا زمان‬ ‫ادامه مذاکرات هسته ای م ی تواند تحریم جدیدی علیه ای ران‬ ‫وضع نکند‪ .‬رویکرد ‪ 104‬نماینده کنگره درباره ضرورت کاهش‬ ‫تحریم های جدید علیه ای ران نیز صرفا به عنوان صدای اقلیت‬ ‫در ساختار سیاسی امریکا محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫• محافظه کاران مجلس نمایندگان و س��نا در امریکا‬ ‫هیچ گونه تمایلی ب رای کاهش گس��ترده تحریم ها نش��ان‬ ‫نداده اند‪ .‬در حال ی ک��ه ای ران امادگی خ��ود را ب رای همکاری‬ ‫س��ازنده با اژانس و گروه ‪ 5+1‬اعالم کرده اس��ت اما چنین‬ ‫روندی به مفهوم پذی��رش راهبرد متقابل ای ران محس��وب‬ ‫نم ی شود‪.‬‬ ‫• در ساختار سیاس��ی ای ران نیز گروه هایی وجود دارند‬ ‫که نسبت به راهبرد و سیاست خارجی امریکا بدبین هستند‪.‬‬ ‫بناب راین نم ی توان امید مشخصی نسبت به بازسازی روابط دو‬ ‫کشور در سال ‪ 1393‬داشت‪ .‬در این مقطع زمانی نشانه هایی از ‬ ‫ی که‬ ‫ترمیم در تضادهای سیاسی وجود خواهد داشت‪ .‬در حال ‬ ‫باتوجه به تفاوت های ادراکی و تضاد در رهیافت استراتژیک‬ ‫دو کش��ور‪ ،‬نم ی توان انتظار داشت که فرایند بوروکراتیک در‬ ‫سیاست خارجی ای ران و الگوی مبتنی بر اعتمادسازی ای رانی‬ ‫نتایجی را در تغییر سازوکارهای جدید در سیاست خارجی و‬ ‫امنیتی ای ران و امریکا به وجود اورد‪.‬‬ ‫‪157‬‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مذاکرات هس�ته ای ای�ران و اعض�ای ‪ 5+1‬فراز‬ ‫و نش�یب زیادی داش�ته اس�ت‪ .‬یکب�ار در طول‬ ‫مذاکرات ش�اهد بودیم که ل�وران فابیوس وزیر‬ ‫امور خارجه فرانس�ه مانع از رس�یدن به توافق‬ ‫اولیه و موقت ش�د و البته در دور بعدی مذاکرات‬ ‫توافقنامه ژنو میان ای�ران و طرف مقابل به امضا‬ ‫رسید‪ .‬این تحوالت را چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫شکاف بین ایران و امریکا زیاد است‬ ‫اسکات پترسون در گفت وگو با هفته نامه مثلث‬ ‫اسکات پترسون برای بسیاری از اصحاب رسانه‪ ،‬خصوصا افرادی که در حوزه دیپلماتیک و بی ن الملل قلم م ی زنند‬ ‫اشناست‪ .‬خبرنگار روزنامه کریستین ساینس مانیتور توجه دقیقی روی مسائل ایران و خاورمیانه دارد‪ .‬او ه م اکنون‬ ‫ساکن شهر استانبول اس�ت تا بتواند از نزدیک در جریان تحوالت منطقه قرار گیرد‪ .‬س�واالتی را از خبرنگار روزنامه‬ ‫کریستین ساینس مانیتور در خصوص چش م انداز مذاکرات هسته ای‪ ،‬مناسبات جاری ایران و امریکا و‪ ...‬مطرح کردیم‪.‬‬ ‫این گفت وگو از نظر شما خوانندگان گرامی م ی گذرد‪.‬‬ ‫روی دیگر ایران و امریکا‬ ‫رویدادها‬ ‫‪158‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در سالی که گذشت‪ ،‬مقام های ای رانی و امریکایی بارها با یکدیگر گفت و گو کردند‬ ‫تا همین یک سال پیش تصور دست دادن وزرای خارجه‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران و ایاالت متحده امریکا ممکن نبود‪.‬‬ ‫حاال نه تنها روسای جمهور دو کشور تلفنی صحبت کرده اند‬ ‫که مذاکرات مقامات ارشد و میانی هم به مرحله خوبی رسیده‬ ‫است‪ .‬با این همه موانع رسیدن به نتیجه که به قول حسن‬ ‫روحانی رابطه دشمنی را به حداقل رابطه دارای تنش برساند‬ ‫نیز کم نیستند‪ .‬همان قدر که موافقان مذاکرات و فراتر از ان‬ ‫روابط ته ران و واشنگتن ب رای رسیدن به مقصد م ی کوشند‪،‬‬ ‫مخالفان هم در دو کشور دالیل خود را ب رای مخالفت دارند‪.‬‬ ‫موضع اصلی موافقان مذاکره و رابطه با امریکا دو محور عمده‬ ‫دارد؛ نخست انکه سیاس��ت های دولت اوباما را دارای تفاوت‬ ‫ماهوی با دولت جمهوریخواه جورج بوش م ی دانند‪ .‬از دید اینها‬ ‫دولت باراک اوباما واقعا خواس��تار بهبود روابط با ای ران است‪.‬‬ ‫نکته دوم اینکه مذاکره و رابطه با امریکا را هم در حالت کلی و‬ ‫هم ب رای حل پرونده هسته ای ای ران مفید م ی دانند‪ .‬مخالفان‬ ‫اما اصوال امریکا را نماد دش��منی با ای ران و باتوجه به سابقه‬ ‫تاریخی ان غیرقابل اعتماد م ی دانند‪ .‬اینجا نگاهی سریع به‬ ‫هسته های اصلی گفته های موافقان و مخالفان انداخته ایم‪.‬‬ ‫موافقان‬ ‫هوادار اصلی رویکرد جدید در قبال امریکا قطعا دولت و‬ ‫حامیان ان هستند‪ .‬حسن روحانی اصوال با تبلیغ همین دیدگاه‬ ‫روی کار امد‪ .‬نظر روحانی درباره رابطه با امریکا این است که‬ ‫این رابطه پیچیده و دشوار زخم کهنه ای است که باید درمان‬ ‫شود‪ .‬دولت او به شدت مخالف ایجاد تنش به هر صورتی است‪.‬‬ ‫او با اینکه پیگیر حل پرونده هس��ته ای و در نتیجه برداشته‬ ‫شدن تدریجی تحریم های بی ن المللی علیه ای ران است‪ ،‬اعالم‬ ‫کرده که واشنگتن باید دنبال رابطه ای بر مبنای منافع و احترام‬ ‫متقابل از موضع ب رابر باشد‪ .‬دولت روحانی و پشتیبانان او در‬ ‫عرصه سیاست داخلی معتقدند که اگر امریکا در امور داخلی‬ ‫ای ران دخالت نکند و تمام حقوق حقه ای ران در زمینه هسته ای‬ ‫و در هر زمینه دیگری را به رس��میت بشناس��د‪ ،‬اوضاع فرق‬ ‫خواهد کرد و زمینه بهبود روابط فراهم خواهد شد‪.‬‬ ‫چنان که اشاره ش��د‪ ،‬یکی از مهم ترین دالیل مواضع‬ ‫دولت در قبال مذاکره و رابطه با امریکا حذف تحریم هاست‪،‬‬ ‫گرچه این همه چیز نیست و رابطه با امریکا در کل به افزایش‬ ‫قدرت ای ران در منطقه خواهد انجامید‪ .‬مس��اله اما این است‬ ‫که دولت در س��طوح دیگری از نظام هم ب��رای پیش بردن‬ ‫هدفش مورد حمایت ضمنی قرار گرفته است‪ .‬در واقع چراغ‬ ‫س��بز مقام معظم رهبری ب رای اغاز و ادامه مذاکرات نش��انه‬ ‫ان اس��ت که رویکرد دولت هماهنگ با سیاست های کلی‬ ‫نظام است و هروقت که مذاکره کنندگان از خط قرمزی عبور‬ ‫الزم است در خصوص مذاکرات و مواضعی که از‬ ‫سوی طرف های حاضر در مذاکره مورد تاکید قرار م ی گیرد‬ ‫به نکته ای کلیدی و مهم اش��اره کنم‪ .‬در تحلیل مذاکرات‬ ‫هسته ای نباید در قید و بند موضع گیری طرف های مذاکره‬ ‫قرار گرفت‪ .‬در خصوص «میز مذاک��ره» به مراتب اصالت‬ ‫بیشتری نس��بت به «فضای بیرونی مذاکرات» دارد‪ .‬از این‬ ‫رو انچه روی میز مذاکرات م ی گذرد تعیین کننده اس��ت نه‬ ‫انچه در خارج از فضای مذاکرات رد و بدل م ی ش��ود‪ .‬در این‬ ‫خصوص چندان اهمیتی ن��دارد که مواض��ع بیرونی افراد‬ ‫چگونه اس��ت‪ ،‬بلکه باید دید انها س��ر میز مذاکره حاضرند‬ ‫چگونه با یکدیگر وارد معامله شوند‪.‬‬ ‫ایا موضع گیری های س��لبی ی��ا ایجابی در خصوص‬ ‫مذاکرات هسته ای از سوی سیاس��تمداران‪ ،‬در صورتی که‬ ‫تحقق پی��دا نکند‪ ،‬منجر ب��ه کاهش اعتبار سیاس��ی انها‬ ‫نخواهد ش��د؟ به عنوان مثال در اخرین دور از مذاکرات ژنو‬ ‫(که منجر به امضای توافقنامه شد) ش��اهد بودیم «ویلیام‬ ‫هیگ» وزیر امور خارجه انگلیس با گاردی بسته وارد هتل‬ ‫اینتر کانتیننتال ش��د‪ .‬هیگ در یکی از مصاحب ه های خود‬ ‫در میان خبرنگاران امکان به نتیجه نرس��یدن مذاکرات را‬ ‫منتفی ندانست و حتی ای ران هس��ته ای را ب رای خاورمیانه‬ ‫یک تهدید خواهند‪.‬‬ ‫کامال بدیهی است که در این برهه هر سیاستمداری‬ ‫کنند به انها گوشزد خواهد شد‪ .‬به جز عدم مخالفت رهبری با‬ ‫مذاکرات‪ ،‬دلیل دیگری که دال ب��ر این هماهنگی م ی تواند‬ ‫باشد گفته های حسن روحانی است مبنی بر اینکه دولت در‬ ‫مذکرات هسته ای اختیار تام دارد‪ .‬واضح است که سیاست های‬ ‫دولت با مراکز اصلی جمهوری اسالمی هماهنگ م ی شود‪ ،‬اما‬ ‫اعتماد به نفس دولت در مذاکرات در واقع نشانه ای از ان است‬ ‫که مش��اوران در قوه ها و مراکز گوناگون قدرت به اجماعی‬ ‫ب رای فرص��ت دادن به مذاکرات رس��یده اند‪ .‬ب��ه این ترتیب‬ ‫موافقان مذاکره و س��پس بهبود روابط ب��ا امریکا را م ی توان‬ ‫اینگونه فهرس��ت کرد‪ .‬دولت حس��ن روحان��ی که به نوعی‬ ‫نماد تکنوکرات های نظام اس��ت‪ .‬حزب کارگزاران سازندگی‬ ‫و وابس��تگان به ان که از مهم ترین حامیان حسن روحانی و‬ ‫سیاست خارجی دولت او هستند‪ .‬به اینها باید اصالح طلبان‬ ‫را اضاف��ه کرد که از بعد از انتخابات س��ال ‪ 88‬ب��ه کارگزاران‬ ‫نزدیک تر شده اند‪.‬‬ ‫البت��ه اصالح طلب��ان از س��ال ‪ 76‬ه��وادار مذاکره با‬ ‫قدرت های بزرگ دنیا بوده اند که به دلیل مقاومت نیروهای‬ ‫مخالف رابطه با امریکا در این امر ناکام بوده اند‪ .‬نسل جوان‬ ‫و اقتصاددانان و تجار و تولیدکنندگان را هم باید اضافه کرد‪.‬‬ ‫یک گروه دیگر را هم البته نم ی توان از خاطر برد و ان هم خط‬ ‫فکری هوادار غرب است‪ .‬گروه های حامی نزدیکی با غرب در‬ ‫تمام این چند دهه گذشته تاثیرگذار بوده اند‪ ،‬گرچه در می زان و‬ ‫نحوه تاثیر انها بحث و جدال زیادی در گرفته است‪.‬‬ ‫مخالفان‬ ‫این ک��ه گفت وگو با امری��کا در ای��ران مخالفانی دارد‬ ‫س��عی دارد خود را نس��بت به دیگران برتر نشان دهد‪.‬بهتر‬ ‫بگویم‪ ،‬هر سیاس��تمداری در صدد افزای��ش نقش خود در‬ ‫میدان مذاک��رات و حتی خارج از ان اس��ت‪ .‬در یکی از ادوار‬ ‫مذاکرات ژنو نیز ش��اهد بودید که لوران فابیوس‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه فرانسه سعی کرد خود را قوی تر از دیگران نشان دهد‪.‬‬ ‫همه سیاس��تمداران در مذاکرات هس��ته ای م ی خواهند از‬ ‫قدرت تعیین کننده خود سخن به میان اورند‪.‬اظهارات ویلیام‬ ‫هیگ در ژنو را هم باید در همین منظر تجزیه و تحلیل کرد‪.‬‬ ‫نباید وزن زیادی ب رای اظهارات سلبی یا ایجابی خارج‬ ‫از میدان مذاکرات قائل ش��د‪ .‬در هر صورت «غنی س��ازی‬ ‫اورانیوم» و «اب س��نگین اراک» دو موضوع محل اختالف‬ ‫میان ای ران و ‪ 5+1‬به ش��مار م ی اید‪ .‬به ه ر حال باید دید که‬ ‫دو طرف در این خص��وص چگونه با یکدیگ��ر وارد تعامل‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬ضمن اینکه موضوعات و اختالفات دیگری نیز‬ ‫به تبع این دو موضوع و حتی خارج از این حیطه در صحنه‬ ‫مذاکرات مطرح م ی شود‪ .‬در هر صورت باید روی میز مذاکره‬ ‫تمرکز کرد و اختالفاتی که در ان طرح م ی شود‪ ،‬مسائلی که‬ ‫توسط دو طرف بیان م ی ش��ود و در نهایت نتیجه مشترکی‬ ‫که حول این موضوعات مورد توافق واقع م ی شود را به خوبی‬ ‫رصد کرد‪ .‬در این میان برخی اختالفات نیز دامنه دار هستند‬ ‫و به راحتی نم ی توان در خصوص ان به توافق رسید‪ .‬طبیعی‬ ‫است که به نتیجه رسیدن حول این موضوعات زمان و انرژی‬ ‫زیادی م ی طلبد‪.‬‬ ‫ش�ما در اخرین دور از مذاکرات هس�ته ای میان‬ ‫ایران و اعض�ای ‪ 5+1‬در وین حضور پیدا کردید‪.‬‬ ‫تحلیل شما از فضای مذاکرات چیست؟‬ ‫تحلیل م��ن از انچه در وین مش��اهده کردم این‬ ‫اس��ت که مذاکرات در حال پیشرفت اس��ت‪ .‬از این رو من‬ ‫نسبت به حصول توافق نهایی میان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬تا‬ ‫سال اینده خوشبین هستم‪.‬‬ ‫در هر صورت الزم اس��ت این روند ادام��ه پیدا کند و‬ ‫مذاکرات در فضایی منطقی دنبال شود‪ .‬هنوز گام های زیادی‬ ‫جهت حصول یک نتیجه نهایی و محکم در مذاکرات باقی‬ ‫مانده است اما روندی که طی م ی شود ‪ ،‬روند خوبی است‪.‬‬ ‫همان طور که همه تحلیلگران م ی دانند‪ ،‬مساله‬ ‫مذاک�رات هس�ته ای ای�ران و اعض�ای ‪ 5+1‬به‬ ‫نحوی با نس�بت میان تهران و واشنگتن و نوع‬ ‫موضع گی�ری ای�ن دو نس�بت به یکدیگ�ر گره‬ ‫خورده است‪ .‬این مس�اله خود را در موارد زیادی‬ ‫نشان داده اس�ت‪ .‬ب ه عنوان مثال پس از امضای‬ ‫توافقنامه اولیه و موقت ژنو‪ ،‬شاهد مانور مقامات‬ ‫کاخ س�فید حول محور «عدم لحاظ ش�دن حق‬ ‫غنی سازی» برای ایران بودیم‪ .‬این در حالی بود‬ ‫که اقای دکت�ر ظریف ‪ ،‬وزیر ام�ور خارجه ایران و‬ ‫دیگر اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای مطابق‬ ‫توافقنام�ه ژنو چنین حق�ی را برای کش�ورمان‬ ‫محفوظ م ی دانستند‪ .‬سرگئی الوروف‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه روس�یه و هانس بلیکس‪ ،‬مدیرکل سابق‬ ‫اژانس بی ن المللی انرژی اتمی نیز ادعای ایاالت‬ ‫متحده را مخ�دوش اعالم کردند‪ .‬نظر ش�ما در‬ ‫خصوص کلیت تقابل ایران و امریکا چیست؟‬ ‫موضوع تقابل و اخت�لاف میان ای��ران و ایاالت‬ ‫متحده امریکا بنیادین اس��ت‪ .‬این تقابل محصول بیش از‬ ‫مردم اس��ت و طوالنی ش��دن ان به عملیات ایذایی دشمن‬ ‫یعنی امریکا‪ ،‬هزینه های زیادی را به اقتصاد جمهوی اسالمی‬ ‫ای ران وارد م ی کن��د‪ .‬امریکا تنها در صورت��ی زمینه تفاهم را‬ ‫فراهم م ی اورد که دارای ی های بلوکه ش��ده ای ران را ازاد سازد‪،‬‬ ‫خس��ارات کودتای ‪ 28‬مرداد‪ ،‬انفجار هواپیمای مس��افربری‬ ‫رهبر جمهوری اس�لامی ای ران (حضرت ایت اهلل‬ ‫خامنه ای) خود نیز باره��ا تاکید کرده اند که اختالفات میان‬ ‫ای ران و ایاالت متحده امریکا اساسی است‪ .‬بر این پایه‪ ،‬حتی‬ ‫اگر مساله هسته ای میان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬به نقطه ای‬ ‫روشن و معین برس��د‪ ،‬این اختالفات و ادعاها و حتی طرح‬ ‫دعاوی تازه در حوزه هایی مانند «حقوق بش��ر»‪« ،‬حمایت‬ ‫از تروریس��م» و مواردی که امریکا ادع��ای ان را دارد ادامه‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫من نیز تقابل میان ای ران و امریکا را منحصر در مساله‬ ‫هسته ای نم ی دانم‪ .‬احتمال تمرکز امریکا بر سر موضوعات‬ ‫غیر هسته ای پس از حل این پرونده زیاد است و نم ی توان‬ ‫چنین احتمالی را نادیده انگاش��ت‪ .‬نکته دیگ��ر اینکه باید‬ ‫نس��بت به زمانبر بودن پروس��ه حل اختالف می��ان ای ران‬ ‫و امریکا توجهی ویژه داش��ت‪ .‬البته چنی��ن حل اختالفی‬ ‫مخالفانی جدی در داخل ای ران و امریکا دارد‪.‬‬ ‫با تش�کر از ش�ما که در این گفت وگو ش�رکت‬ ‫کردید‬ ‫من هم از شما متشکرم‪.‬‬ ‫هم اکن��ون در معرض تهدی��دات مختلفی ق��رار دارد و حاال‬ ‫زمان مناس��بی ب رای طرح مس��اله برقراری رابط��ه با امریکا‬ ‫نیست‪ ،‬چراکه ممکن اس��ت این موضوع را ناشی از ضعف و‬ ‫نیاز ما بدانند و در نتیجه ما در مذاکرات دس��ت باال را نداشته‬ ‫باشیم و مذاکرات به ضرر جمهوری اسالمی ای ران تمام شود‪.‬‬ ‫به باور همفکران این دیدگاه‪ ،‬امریکا از‬ ‫س��ویی تقاضای مذاکره با ای ران را دارد‬ ‫اما در مقابل از رژیم جنایتکار و غاصب‬ ‫صهیونیستی دفاع م ی کند‪ ،‬بناب راین باید‬ ‫در مقابلش بر ایس��تادگی انقالب ب رای‬ ‫محو اسرائیل تاکید شود و با این رویکرد‬ ‫ب رای مسائل هسته ای و‪ ...‬مذاکره کرد‪،‬‬ ‫چراکه حاکمیت اسالم و والیت و دفاع‬ ‫از مظلومان پرچم انقالب اس��ت و این‬ ‫ارزش ه��ا ب��ه هی چ وجه کنار گذاش��ته‬ ‫نم ی شوند‪ .‬در نهایت این گفته مخالفان‬ ‫برجس��ته اس��ت که ای ران اماده تعامل‬ ‫در چارچوب اص��ول‪ ،‬ضوابط بی ن الملل‬ ‫و قانون اساسی اس��ت و اکنون نوبت‬ ‫غرب است که دیوار ب ی اعتمادی را که‬ ‫در طول ‪ 34‬سال گذش��ته علیه ای ران‬ ‫درست کرده‪ ،‬بردارد؛ دیواری که برداشتن‬ ‫ان منوط به شفاف سازی و کنار گذاشتن‬ ‫تحریم هاست‪ .‬غرب ی ها باید پیام ملت‬ ‫ای ران را بشنوند و به این نتیجه برسند که فشارها نتوانسته در‬ ‫اراده ملت ای ران خللی ایجاد کند؛ طبیعتا در این صورت انها‬ ‫م ی توانند به نتایج مثبتی دست پی دا کنند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫و هزینه های جنگ تحمیلی که با همکاری صدام هش��ت‬ ‫س��ال تداوم داش��ت را بپردازد و تحریم ه��ای ظالمانه را لغو‬ ‫کند‪ .‬بعضی حت��ی م ی گویند که جمهوری اس�لامی ای ران‬ ‫برخی ادعا م ی کنند که در صورت رسیدن ایران‬ ‫و اعض�ای ‪ 5+1‬ب�ه تواف�ق نهای�ی در مذاکرات‬ ‫هس�ته ای‪ ،‬م ی توان ادعای ترمیم روابط ایران و‬ ‫ایاالت متحده امریکا را طرح کرد و روی ان مانور‬ ‫داد‪ .‬ایا شما چنین ادعایی را قبول م ی کنید؟‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫روشن تر از روز است‪ .‬گروه هایی فکری وجود دارند که صراحتا‬ ‫نفس مذاک��ره با ایاالت متحده یا دس��ت کم ش��یوه دولت را‬ ‫در این راه م��ورد اعتراض قرار م ی دهن��د‪ .‬مخالفان مذاکره و‬ ‫رابطه با امریکا عمدتا بر دالیل تاریخی پافش��اری م ی کنند‪.‬‬ ‫بزرگ تری��ن دلیلی که انه��ا م ی اورند این اس��ت که امریکا‬ ‫نه تنه��ا در تمام عم��ر جمهوری‬ ‫اس�لامی ای ران به دشمنی با ای ران‬ ‫پرداخته که پیش از ان هم تا جایی‬ ‫که توانسته علیه منافع ایران گام‬ ‫برداشته است‪ .‬با این حال‪ ،‬م ی توان‬ ‫گفت ک��ه بخش��ی از مخالفان به‬ ‫دولت حسن روحانی اعتماد کافی‬ ‫ندارن��د‪ .‬حمای��ت اصالح طلبان از‬ ‫دولت روحانی و نزدیکی نیروهای‬ ‫تکنوکرات به دولت او باعث ش��ده‬ ‫تا برخی از گروه ها به ش��یوه پیش‬ ‫بردن مذاکرات مشکوک باشند‪ .‬به‬ ‫هر ترتیب نظ رات مخالفان مذاکره‬ ‫با امری��کا را م ی ت��وان این چنین‬ ‫خالصه ک��رد؛ امری��کا نم ی تواند‬ ‫از خصلت ه��ای اس��تکباری خود‬ ‫رها ش��ود و باید با نگاه بدبینانه به‬ ‫پیشنهادات واش��نگتن نگاه کرد‪.‬‬ ‫خوش بینی در برخورد با پیشنهادات‬ ‫و تبلیغات امریکا در سیاس��ت کالن ای ران اصال جایگاهی‬ ‫ندارد‪ .‬دل خوش کردن به مذاکرات و منفعل ش��دن در حوزه‬ ‫اقتصادی و غفلت از ایجاد امنیت معیش��تی س��رابی ب رای‬ ‫انچه روی می�ز مذاکرات می گذرد تعیین‬ ‫کننده اس�ت نه انچه در خ�ارج از فضای‬ ‫مذاک�رات رد و ب�دل می ش�ود‪ .‬در ای�ن‬ ‫خصوص چندان اهمیتی ندارد که مواضع‬ ‫بیرونی افراد چگونه است‬ ‫‪ 30‬سال اختالفات و مواضع اساسی دو طرف است‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی نم ی توان تصور کرد که اختالف میان ای ران و امریکا‬ ‫به زودی حل ش��ود‪.‬همان گونه که اش��اره کردم جنس این‬ ‫ی که میان‬ ‫اختالفات اساسی و می زان ان عمیق است‪ .‬هنگام ‬ ‫دو طرف اختالفات عمیق وجود دارد نم ی توان ب هراحتی از حل‬ ‫و فصل اختالفات سخن به میان اورد‪ .‬در خصوص مذاکرات‬ ‫نیز همین قاعده را باید در نظر گرفت‪ .‬من نیز معادله شکل‬ ‫گرفته در مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬را با انچه‬ ‫میان ای ران و امریکا م ی گذرد مرتبط م ی دانم‪.‬‬ ‫‪159‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫وگو‬ ‫ت‬ ‫ف ‬ ‫گ‬ ‫ایران و امریکا می خواهند‬ ‫یکدیگر را مدیریت کنند‬ ‫روایت دکتر کیهان برزگر از تغییر‬ ‫سیاست گذاری در تهران و واشنگتن‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫رویدادها‬ ‫‪160‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫دکتر برزگر! اگر موافقید بحث را از اینجا ش�روع‬ ‫کنیم؛ باتوجه به اینکه چند صباحی از روی کار امدن‬ ‫دولت دکتر روحانی م ی گذرد ارزیابی کلی شما در‬ ‫رابطه با توافق هسته ای ژنو و بحث رابط ‪‎‬ه ایران و‬ ‫امریکا چیست؟ در واقع این روند چه تاثیراتی بر‬ ‫سیاست خارجی ایران داشته و چه تحوالتی را در‬ ‫ایران به وجود اورده است؟‬ ‫ما همچن��ان در مراحل اولیه دس��تیابی به توافق‬ ‫هستیم‪ .‬چون مهم دس��تیابی به یک توافق جامع هسته ای‬ ‫است که در جریان است؛ توافق هس��ته ای ژنو فقط بسترها‬ ‫را فراهم کرد‪ .‬به نظرم تا این مرحله قدم‪‎‬های خوبی برداش��ته‬ ‫ش��ده اما مس��یر همچنان پیچیده و حساس اس��ت‪ .‬اما در‬ ‫مورد تاثی رات ان بر سیاس��ت خارجی ای ران‪ ،‬دکت��ر روحانی از‬ ‫همان ابتدا و حتی در زمان رقابت‪‎‬های انتخاباتی اعالم کردند‬ ‫که بحث سیاست خارجی ب رایش��ان در اولویت است‪ .‬بر این‬ ‫مبنا که بسیاری از مسائل توس��ع ه ای که ما در داخل ای ران با‬ ‫ان سر و کار داریم که البته تحریم ها هم جز انهاست با یک‬ ‫سیاست خارجی بازتعریف شده که مبنای ان تقویت تعامالت‬ ‫با جهان خارج است‪ ،‬س رو سامان م ی‪‎‬گیرد‪ .‬به نظرم ایشان تمام‬ ‫سع ی‪‎‬شان را در این رابطه انجام م ی‪‎‬دهند‪ .‬اما همه چیز هم به‬ ‫سعی ای ران بس��تگی ندارد؛ بلکه طرف‪‎‬های مقابلی هم مثل‬ ‫امریکا هستند که به جای اینکه از رویکرد جدید ای ران به عنوان‬ ‫یک فرصت گرانبها استفاده کنند همچنان به نوعی به ادامه‬ ‫سیاست سابق خود نس��بت به ای ران م ی‪‎‬پردازند‪ .‬البته انها از‬ ‫تغییر و تحوالت اخیر ای ران راضی هس��تند و فکر م ی کنند با‬ ‫فضای جدیدی که داخل ای ران ایجاد شده‪ ،‬انها هم م ی‪‎‬توانند‬ ‫به ای ران نزدیک‪‎‬تر شوند‪ .‬با این حال فضا به گونه‪‎‬ای است که‬ ‫تداخلی کشور و اتخاذ‬ ‫نم ی‪‎‬توان گفت با تغییر جهت در سیاس ‬ ‫رویکرد جدید سیاست خارجی در کشورمان انتظار داشته باشیم‬ ‫که کشورهای غ ربی و به خصوص امریکا هم‪ ،‬مشکالتشان‬ ‫را با ای ران به همان سرعت حل و فصل بکنند‪ .‬ب رای همین بود‬ ‫که گفتم دولت روحانی تمام سع ی‪‎‬اش را م ی‪‎‬کند‪ ،‬اما این تمام‬ ‫مساله نیست بلکه طرف مقابل هم باید سعی کند‪ .‬به نظر من‬ ‫یکی از گرفتاری‪‎‬هایی که در طرف مقابل وجود دارد این است‬ ‫که به طور منفعالنه منتظر اس��ت تحوالت در ای ران برمبنای‬ ‫حزب گرایی به نفع انها پیش برود‪ .‬به عبارت بهتر انها منتظر‬ ‫هستند خیلی ساده‪ ،‬راحت و با هزینه کم به اهدافشان در ای ران‬ ‫از طریق ایجاد تحول در سیاست داخلی دست یابند‪ .‬در حالی‬ ‫که به نظرم انها باید برمبنای مفاهیمی متمرکز شوند که بر‬ ‫نقش س��ازنده ای ران ب رای حل و فصل مس��ائل موجود تاکید‬ ‫می کند‪ .‬این اشتباه همیشه به صورت سنتی در طرف غ ربی‬ ‫وجود داشته است‪ .‬بگذارید یک مثال ب رایتان بزنم؛ این کشورها‬ ‫م ی‪‎‬خواهند تمام هزینه‪‎‬ها در داخل ای ران صرف شود و انها در‬ ‫مذاکرات هس��ته ای ژنو به منافع خودشان دست یابند‪ .‬یعنی‬ ‫م ی خواهند سیاست خارجی ای ران را باتوجه به تحوالت داخلی‬ ‫به نوعی به نفع خودشان ببینند‪ .‬برهمین مبنا است که انها بر‬ ‫روی مسائل حزب گرایی مثال اصالح طلب ها ‪ ،‬اصول گرایان‬ ‫و غیره در داخل ای ران و نوع سیاست خارجی انها بیش از اندازه‬ ‫متمرکز می شوند و به این ترتیب ب رای خودشان دسته بندی‬ ‫انجام می دهند و امید دارند که بر ان مبنا تغییر صورت گیرد‪.‬‬ ‫غافل از اینکه سیاست خارجه ای ران از یک سری اصول راهبردی‬ ‫پیروی می کند و برمبنای تقاضاها و واقعیت های سیاسی‪-‬‬ ‫امنیتی و اقتصادی کشور و نظام سیاسی شکل می گیرد و به‬ ‫راحتی تغییر نم ی یابند‪ .‬مثال معتقدند چون اکنون میانه روها‬ ‫یا اصالح طلبان بر س��ر کار هس��تند بناب راین روند مذاکرات‬ ‫هسته‪‎‬ای ای ران باید در نقطه‪‎‬هایی‪ ،‬کامال عوض شود یا مثال‬ ‫رویکرد دیپلماتیک ای ران بر سر مسائل منطقه‪‎‬ای‪ ،‬همچون‬ ‫ن سوریه کامال عوض شود‪ .‬یعنی هیچ گاه به خود زحمت‬ ‫بحرا ‪‎‬‬ ‫نم ی‪‎‬دهند روی مفاهیمی در سیاست خارجی ای ران کار کنند که‬ ‫ان مفاهیم در جهت سازنده و مثبت بتواند دست هر دولتی را‬ ‫در ای ران باال ببرد‪ .‬مثال از نقش سازنده ای ران در چارچوب حفظ‬ ‫سیستم «دولت» (‪ )state‬در منطقه که به نوعی به امنیت‬ ‫ملی و منافع ژئوپلتیک ای ران مرتبط م ی شود و ب رای دولت در‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ای ران مشروعیت داخلی ب رای همکاری با جامعه بی ن المللی‬ ‫ایجاد م ی کند‪ ،‬اس��تفاده کنند‪ .‬اما چون در این جهت نیست‪،‬‬ ‫بعضی از گروه‪‎‬های سیاسی واقعا نگران هستند که نزدیکی‬ ‫ای ران با امریکا و غرب م ی تواند منافع ای ران را به خطر بیندازد‪.‬‬ ‫بگذارید یک مثال دیگر بیاورم‪ ،‬به ج��ای اینکه غرب یا بهتر‬ ‫بگوییم امریکا ای ران را به کنف رانس ژنو ‪ 2‬به منظور حل بحران‬ ‫سوریه‪ ،‬دعوت کند این کشورها س��عی کردند ای ران را استثنا‬ ‫کنند و کنار بگذارند؛ بعد انتظار دارند که سیاست خارجی اقای‬ ‫روحانی در قبال مذاکرات ژنو بر سر مساله سوریه تغییر یابد‪ .‬در‬ ‫اینجامستحضرهستیدکههیچ گاهحرکتیازخودنشانندادند‬ ‫که در قبال ان حرکتی مثبت و سازنده از ای ران دریافت کنند‪.‬‬ ‫با توجه به سوالی که فرمودید باز تاکید م ی‪‎‬کنم که دکتر روحانی‬ ‫تمام تالش خود را م ی‪‎‬کنند اما این طرف مقابل است که هنوز‬ ‫از همان روش سنتی استفاده م ی‪‎‬کند و سعی دارد از زاویه دید‬ ‫خودش صرفا به مسائل نگاه کند‪ .‬انها حاضر نیستند هیچ گام‬ ‫مثبت و جدی ای بردارند تا باالخره نشان دهند دولت روحانی‬ ‫نیز ب رای تعامل با غرب به دستاوردهایی رسیده است‪ .‬این یک‬ ‫اشتباه استراتژیک اس��ت که امریکا حاضر نم ی‪‎‬شود ای ران را‬ ‫به کنف ران س‪‎‬های صلح منطق��ه‪‎‬ای دعوت کند یا در مذاکرات‬ ‫هس��ته‪‎‬ای فقط س��عی دارد منافع خود را به حداکثر ممکن‬ ‫برساند به هرحال این مساله م ی تواند بر بدبینی سنتی نسبت‬ ‫به اهداف امریکا از نزدیکی به ای��ران بیفزاید و به مرور اجماع‬ ‫سیاسی داخلی کنونی ب رای تداوم گفت وگوها را به هم بزند‪.‬‬ ‫بعد از توافق هسته‏ای و بحث روابط نزدیک‏تر با‬ ‫امریکا شاهد مخالفت‪‎‬هایی در داخل ایران بودیم‪.‬‬ ‫دلیل این مخالفت ها به نظر شما چیست؟‬ ‫کرد و اینکه غرب یک واقعیت است؛ باید با ان به یک تعامل‬ ‫نرا مدیریت کرد‪ .‬از دیگر س��و‪ ،‬مساله به خود توافق‬ ‫رسید و ا ‬ ‫هسته ای ژنو بر م ی گردد‪ .‬مخالفت ها هم عمدتا بر این محور‬ ‫قرار دارند که ای ران م ی توانست بهتر عمل کند و اساسا نباید‬ ‫‪‎‬کارت های استراتژیک از جمله غن ی سازی ‪ 20‬درصد را از دست‬ ‫بدهد‪ ،‬یا نباید سرعت فعالی ت‪‎‬های هسته ای مان را کم کند‪ ،‬یا‬ ‫نباید هیچ یک از تاسیسات هسته ای را تعطیل کند‪ ،‬از جمله‬ ‫فعالی ت های تاسیسات هس��ته ای اراک به راحتی نباید کنار‬ ‫گذاشته شود‪ .‬این ب ر م ی‪‎‬گردد به همان نگاه سنتی مبتنی بر‬ ‫ ب ی اعتمادی که مخالفان توافق ژنو نس��بت به امریکا دارند و‬ ‫دلیل انها هم این است که امریکا در رابطه با کشوری همچون‬ ‫ای ران‪ ،‬سعی م ی‪‎‬کند که منافع خود را به حداکثر ممکن برساند‬ ‫و این امر نقطه شروعی است بر توقف ب رنامه هسته‪‎‬ای ای ران‪.‬‬ ‫به نظرم نگرانی از سوی مخالفان‪ ،‬صرفا توافق ژنو نیست بلکه‬ ‫نگرانی اصلی انها اعمال و رفتار امریکا ب رای دستیابی به توافق‬ ‫جامع و نهایی است‪ .‬البته باید توجه داشت که مذاکره کنندگان‬ ‫ای رانی به دلیل حساسیت موضوع از لحاظ ملی و استراتژیک‬ ‫تمام سعی خود را م ی کنند اما باید توجه داشت که طرف مقابل‬ ‫مذاکره کننده هم بسیار قوی اس��ت‪ .‬این طرف مذاکره کننده‬ ‫متشکل از چند کش��ور و به نوعی نماینده جامعه بی ن الملل‬ ‫نیز هس��تند‪ .‬بناب راین باید توجه داش��ت که طرف ای رانی هم‬ ‫محدودیت‪‎‬هایی دارد و اینگونه نیست که در یک مذاکره هر‬ ‫چه م ی‪‎‬خ واهند را مطرح کنند و قرار باشد به همه انها هم دست‬ ‫یابند‪ .‬منظورم این اس��ت که باید فضای مذاکره و شرایط دو‬ ‫طرف را هم در نظر گرفت‪.‬‬ ‫چ�ه محدودیت‪‎‬ه�ا و تنگناهای�ی ب�رای دو طرف‬ ‫ب ه خصوص ایران در تداوم مذاکرات وجود دارد؟‬ ‫دولت امریکا در ش��رایط و زمان سختی قرار دارد و‬ ‫نیاز دارد که سیاست داخلی خود را متعادل کند و تصمیم بگیرد‬ ‫که باید با ای ران چه کار کند؟ نگاه س��نتی استراتژیس��ت‪‎‬های‬ ‫امریکایی این است که ای ران یک رقیب سرسخت منطقه‪‎‬ای‬ ‫ب رای امریکاس��ت و برخالف روندهای سیاسی‪-‬امنیتی مورد‬ ‫حمایت امریکا در منطقه از جمله روند صلح فلسطین‪-‬اسرائیل‪،‬‬ ‫بحران س��وریه و غیره عمل م ی کند و بناب راین قدرت و نقش‬ ‫بعض�ی از گروه‪‎‬های سیاس�ی واقعا‬ ‫نگران هس�تند که نزدیکی ایران با امریکا‬ ‫و غرب م ی توان�د منافع ای�ران را به خطر‬ ‫بیندازد‬ ‫دولت امریکا در شرایط و زمان سختی‬ ‫قرار دارد و نیاز دارد که سیاست داخلی خود‬ ‫را متعادل کند و تصمیم بگی�رد که باید با‬ ‫ایران چ ه کار کند؟‬ ‫در فن مذاکرات یک اصطالحی وجود‬ ‫دارد ب ه نام «زوپا» که دو طرف سعی م ی کنند‬ ‫نقاط نزدیکی منافع را شناسایی و در دامنه‬ ‫ظرفی ت های موج�ود اجرای�ی و عملیاتی‬ ‫کنند‪ .‬در مسیر دستیابی به نقاط مشترک‬ ‫ی�ک راه هم این اس�ت که بر چ�ه مواردی‬ ‫بهتر اس�ت در همین ابتدا تاکید نشود یا‬ ‫در مورد ان برای همیش�ه سکوت کرد و از‬ ‫کنار ان رد شد‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫وقت ی‪‎‬که ما در س��طح مل��ی در این م��ورد بحث‬ ‫م ی‪‎‬کنیم‪ ،‬مسلم است که م ی‪‎‬خواهیم منافع خود را به حداکثر‬ ‫ممکن برسانیم اما وقتی از مرزهای ملی پا را فراتر م ی‪‎‬گذاریم‬ ‫طرف دیگری هم داریم‪ .‬انها هم م ی‪‎‬خواهند منافع حداکثری‬ ‫خود را داشته باش��ند‪ .‬اینجاس��ت که دو طرف باید نقاطی را‬ ‫که به طور بالقوه احتمال توافق ب��ر انها م ی تواند روند مذاکره‬ ‫را به قدم بعدی ببرد‪ ،‬شناساس��ی کنند‪ .‬در فن مذاکرات یک‬ ‫اصطالحی وج��ود دارد به نام «زوپ��ا» (‪ZOPA) Zone of‬‬ ‫‪ )Potential Agreement‬که دو طرف س��عی م ی کنند‬ ‫نقاط نزدیکی منافع را شناسایی و در دامنه ظرفی ت های موجود‬ ‫اجرایی و عملیاتی کنند‪ .‬در مسیر دستیابی به نقاط مشترک‬ ‫یک راه هم این است که بر چه مواردی بهتر است در همین ابتدا‬ ‫تاکید نشود یا در مورد ان ب رای همیشه سکوت کرد و از کنار‬ ‫ب ا توجه به روند مذاکرات هسته ای و نقش امریکا‬ ‫در ان‪ ،‬به نظر شما امریکا در نهایت ب ه دنبال چگونه‬ ‫ایرانی اس�ت؟ به عبارت دیگر امریکا در مذاکرات‬ ‫هسته‪‎‬ای با ایران ب ه دنبال چه هدفی است؟‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫به نظر م��ن مخالفت‪‎‬ها از دو جه��ت برم ی‪‎‬خیزد‪:‬‬ ‫یکی نگرانی از گسترش روابط ای ران و امریکا و دیگری از خود‬ ‫توافقی که انجام شده است‪ .‬در مورد اولی به نظرم گروه های‬ ‫سیاسی در جامعه ما‪ ،‬البته از همه طی ف های سیاسی اصولگرا‬ ‫و اصالح طلب‪ ،‬بی��ش از اندازه مذاکرات هس��ته ای را در قالب‬ ‫روابط ای ران و امریکا قرار م ی دهند‪ .‬ش��اید نبود رابطه و تعامل‬ ‫در مدت ‪ 35‬سال گذش��ته دلیل این مساله است‪ .‬اما به نظرم‬ ‫وقتی م ی‪‎‬خواهیم یک مذاکره هسته‪‎‬ای را جلو ببریم لزومی‬ ‫ ندارد که دو مساله ای ران و امریکا و مذاکرات هسته ای را انقدر‬ ‫به یکدیگر متصل کنیم‪ .‬زمانی که یک مذاکره هسته‪‎‬ای مانند‬ ‫توافقنامه ژنو را در قالب صرف روابط ای ران و امریکا قرار بدهیم‬ ‫به همان اندازه حساسی ت های سیاسی و ایدئولوژیک و روابط‬ ‫قدرت بین دو کشور را وارد ان کرده ایم و این خود مشکل ساز‬ ‫است‪ .‬چون روابط ای ران و امریکا در طول دهه های گذشته پر از‬ ‫خاط رات تلخ‪ ،‬اختالفات ایدئولوژیک و بسترهای ب ی اعتمادی‬ ‫ش��ده و بناب راین نباید انتظار داشت که یک شبه بستر کامل‬ ‫اعتماد س��ازی به وجود اید و تمام این اختالفات از بین بروند‪.‬‬ ‫به هر حال نباید این نکته را از نظر دور داش��ت که نسلی در‬ ‫ای ران وجود دارد که امریکا را مقصر بس��یاری از مش��کالتی‬ ‫م ی‪‎‬داند که بعد از انقالب اس�لامی پدید امدند‪ .‬بهترین مثال‬ ‫جنگ تحمیلی است و م ی دانیم که اگر حمایت‪‎‬های امریکا‪،‬‬ ‫کشورهای غ ربی و متحدان محافظه کار ع ربی انها در منطقه‬ ‫نبود جنگ از سوی کشوری مانند ع راق هیچ گاه نم ی توانست‬ ‫تا این حد ادامه یابد‪ .‬در حقیقت این نسل به طور مستقیم شاهد‬ ‫دشمن ی‪‎‬های امریکا بودند و بخشی از این ب ی اعتمادی هم از‬ ‫اینجا نشات م ی گیرد‪ .‬در سطح جامعه و در میان برخی گروه‪‎‬ها‪،‬‬ ‫این ب ی اعتمادی هنوز وجود دارد اما در برخی گروه‪‎‬ها هم وجود‬ ‫ندارد‪ .‬در اینجا موافقان م ی گویند که نزدیکی به امریکا سرعت‬ ‫دستیابی به توافق جامع و نتیجه را افزایش م ی دهد‪ .‬در مقابل‬ ‫مخالفان هم م ی گویند که سرعت در نزدیکی با امریکا توقع این‬ ‫کشور در مذاکرات را افزایش م ی دهد و این در مرحله دستیابی‬ ‫به یک توافق جامع به نفع ای ران نیست‪ .‬به هرحال دولت اقای‬ ‫روحانی هم سعی دارد نشان دهد که این ب ی اعتمادی نسبت به‬ ‫غرب تا ابد نم ی‪‎‬تواند ادامه یابد‪ .‬در حقیقت او با سیاست‪‎‬هایش‬ ‫تالش دارد نشان دهد که م ی‪‎‬شود به غرب و حتی امریکا اعتماد‬ ‫دکت�ر کیه�ان برزگ�ر‪ ،‬مدیر گ�روه علوم‬ ‫سیاس�ی و رواب�ط بی ن‪‎‬المل�ل واح�د عل�وم‬ ‫و تحقیق�ات و رئی�س پژوهش�کده مطالعات‬ ‫استراتژیک خاورمیانه در گفت وگویی تفصیلی‬ ‫با هفته نامه مثلث‪ ،‬مناسبات ایران و امریکا در‬ ‫سالی که گذشت‪ ،‬تحوالت میان این دو کشور‬ ‫و همچنی�ن بح�ث دس�تاوردهای توافقنامه‬ ‫ژنو را م�ورد ارزیابی ق�رار داد‪ .‬برزگ�ر م ی‪‎‬گوید‬ ‫یکی از برکات مثبت توافق هس�ته‪‎‬ای ژنو این‬ ‫اس�ت که تفکر ضد ایران�ی نهادینه ش�ده در‬ ‫امریکا را ب�ه تدری�ج ک م رنگ م ی‪‎‬کن�د‪ .‬اما در‬ ‫عین حال تاکید م ی‪‎‬کند زمانی که یک مذاکره‬ ‫هسته‪‎‬ای مانند توافقنامه ژنو را در قالب صرف‬ ‫روابط ایران و امریکا قرار بدهیم به همان اندازه‬ ‫حساسی ت‏های سیاسی و ایدئولوژیک و روابط‬ ‫قدرت بین دو کش�ور را وارد ان کرده ایم و این‬ ‫خود مشکل ساز است‪.‬‬ ‫ان رد شد؛ چون حساسی ت های موجود در انها به خصوص در‬ ‫صطح سیاست داخلی م ی تواند کل روند مذاکرات را به چالش‬ ‫بکشد‪ .‬کاری که امریکای ی‪‎‬ها هی چ گاه نباید انجام بدهند این‬ ‫است که اصرار کنند تاسیساتی در ای ران بسته شود‪ .‬چون این‬ ‫مساله انرژی مذاکره کنندگان ای رانی را م ی‪‎‬گیرد و خود موقعیت‬ ‫مذاکره را در سیاس��ت داخلی ای ران ضعیف م ی کند‪ .‬این یک‬ ‫اشتباه است‪ ،‬چون وقتی تاسیساتی مثل اراک در کشور شروع‬ ‫به فعالیت م ی کند‪ ،‬دیگر خیلی سخت و حتی غیرممکن است‬ ‫تعطیل شود‪ .‬اینجا موضوع از لحاظ نقش‪ ،‬پرستیژ و مستقل‬ ‫بودن ب رنامه هسته ای حائز اهمیت م ی ش��ود‪ .‬اما به جای ان‬ ‫م ی توانند بحث کنند که چطور مثال تاسیس��ات هس��ته ای‬ ‫اراک م ی تواند تحت کنترل اژانس بی ن المللی تداوم یابد‪ .‬این‬ ‫محدوده نطقه ای است که به طور بالقوه دو طرف م ی توانند در‬ ‫ان به یک تعامل برسند‪ .‬مثال دیگری بزنم؛ همه م ی دانیم که‬ ‫طرف ای رانی با مفروض پذیرش حق غن ی سازی در خاک ای ران‬ ‫از سوی غرب وارد مذاکره شده اس��ت و اساسا بر این مبنا هم‬ ‫م ی تواند جلو برود‪ .‬اینجا اگر ط��رف امریکایی بر این حق به‬ ‫نوعی تاکید کند این حرکت تاثیر مثبت بر روند مذاکرات می‬ ‫گذارد‪ .‬اگر برعکس عمل کند خود موقعیت مذاکره را تضعیف‬ ‫کرده است‪ .‬موارد دیگری هم وجود دارد که دو طرف م ی توانند‬ ‫انها را شناسایی و عملیاتی کنند‪ .‬به نظرم به هرحال این مسئله‬ ‫یک امر سیاسی اس��ت و موفقیت ان تا حد زیادی مبتنی بر‬ ‫حرکت های دیپلماتیک دوطرف است‪.‬‬ ‫‪161‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫سیاس ی امنیتی ان م ی‪‎‬بایس��ت به گونه‪‎‬ای مهار شود؛ امریکا‬ ‫این مهار کردن را یا باید به صورت مستقیم و با فشار سیاسی‪-‬‬ ‫نظامی یا از طریق جنگ انجام دهد یا به طور غی ر مستقیم با‬ ‫اتخاذ یک سری راهبردهای سیاسی‪-‬امنیتی از طریق سایر‬ ‫بازیگران منطقه ای‪ .‬باتوجه به خروج نیروهای امریکایی پس‬ ‫از دو جنگ ناموفق از ع راق و افغانستان و سیاست اوباما مبنی‬ ‫بر ترک منطقه‪ ،‬مهار ای ران به صورت جنگ و حضور مستقیم‬ ‫امریکا دیگر امکان پذیر نیست‪ .‬در عین حال افکار عمومی‬ ‫امریکا نیز با حضور گسترده نظامی امریکا در منطقه یا جنگ‬ ‫با ای ران موافق نیستند‪ .‬اما راه دوم این است که امریکا از منطقه‬ ‫خارج شود ولی سعی کند متحدان منطقه‪‎‬ای را به گونه‪‎‬ای ب رای‬ ‫مهار ای ران بس��یج کند؛ این تفکر س��نتی استراتژیس ت های‬ ‫امریکایی است‪ .‬در این تفکر سنتی ای ران به عنوان یک رقیب‬ ‫در نظر گرفته م ی‪‎‬ش��ود که ب ر اس��اس ان امریکا باید تمامی‬ ‫ امتیازهای اقتصادی و سیاس��ی را از ان بگیرد و نفوذ و نقش‬ ‫منطقه ای ای ران را به حداقل ممکن برس��اند‪ .‬اما امریکای ی‪‎‬ها‬ ‫م ی‪‎‬دانند که با ایجاد چنین ش��رایطی‪ ،‬همزمان زمینه تنازع و‬ ‫اختالف با ای ران فراهم م ی‪‎‬شود و این در بلند مدت به نفع منافع‬ ‫امریکانیست‪.‬یعنینم ی‪‎‬توانبا یکی از قدرت‪‎‬هایمهممنطقه‬ ‫خاورمیانه یعنی ای ران‪ ،‬رابطه نداشت یا منافع سیاسی‪-‬امنیتی‬ ‫و تقاضاهای ان را نادیده گرفت‪ .‬بناب راین طی چند سال گذشته‬ ‫گروهی در هیات حاکمه امریکا و میان روشنفکران امریکایی‬ ‫رویدادها‬ ‫‪162‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫امریکایی‪‎‬ها رفته رفته س�ناریوی جنگ‬ ‫با ای�ران را کن�ار می‏گذارن�د و این خبر‬ ‫خوب�ی اس�ت‪ .‬یک�ی از ب�رکات مثب�ت‬ ‫توافق هس�ته‪‎‬ای ژنو این است که تفکر‬ ‫ضد ایران�ی نهادین�ه ش�ده در س�اختار‬ ‫سیاس�ت خارجی امری�کا را ب�ه تدریج‬ ‫کم رنگ می‪‎‬کند و امیدوارم که در نهایت‬ ‫از بین ببرد‪ .‬همانطور که مستحضر هستید‬ ‫پشت پرده بسیاری از جنگ‪‎‬ها و اختالفات‬ ‫منطقه‪ ،‬امری�کا ق�رار دارد‪ ،‬بنابراین با از‬ ‫بین رفتن جنبه ضد ایرانی این مس�اله از‬ ‫لحاظ سیاستگذاری بسیار به نفع ایران‬ ‫خواهد بود‬ ‫رفته رفته در حال رش��د هس��تند که معتقدند بای��د از طریق‬ ‫تعامل و گفت وگو قدرت ای ران را مهار کرد‪ .‬خوشبختانه اوباما‬ ‫نیز سعی دارد به این گروه فضای بیشتری بدهد‪ .‬این یکی از‬ ‫سیاست های اوباماست که در همان اوایل انتخابش گفته بود‬ ‫که سعی می کند از طریق دیپلماسی مسائل امریکا با ای ران را‬ ‫حل کند‪ .‬بناب راین اوباما ب رای نهادینه کردن این راه دوم درون‬ ‫قدرت های امریکا راه سختی را در پیش دارد و البته قدم هایی‬ ‫نیز در این زمینه برداشته است‪ .‬به نظر من دولت فعلی امریکا‬ ‫تصمیم گرفته است که این مساله را به س رو سامانی برساند‪ .‬اما‬ ‫نیروهای مزاحم یا همان دسته اولی که پیش از این گفتم و در‬ ‫ساختار محافظه کار قدرت امریکا دارای نفوذ فراوانی هم هستند‬ ‫فکر م ی‏کنند و معتقدند لزومی ندارد که امریکا با یک قدرت‬ ‫منطقه‪‎‬ای به صورت مذاکره مستقیم وارد عمل شود‪ .‬از نظر انها‬ ‫دستیابی به یک توافق به معنای به رسمیت شناختن قدرت و‬ ‫نقش منطقه‏ای ای ران است‪ .‬بناب راین در این جا چند سناریو ب رای‬ ‫امریکا به وجود می اید‪ :‬نخست‪ ،‬اینکه امریکا به ای ران گرایش‬ ‫پی دا کند‪ .‬دوم‪ ،‬اینکه تعادلی بین منافع ای ران و دیگر متحدین‬ ‫منطقه ای خودش مانند ع ربستان‪ ،‬اسرائیل‪ ،‬ترکیه و اخی را مصر‬ ‫ایجاد کند و سوم اینکه به همان روش سنتی همچنان طرف‬ ‫متحدانش را بگیرد‪ .‬اینکه امریکا تصمیم بگیرد کدام یک از‬ ‫این سناریوها را دنبال کند واقعا مساله مهمی است‪ .‬اما به نظر‬ ‫من اوباما در تالش است تا به یک راه حل بینابینی و متعادل‬ ‫برسد یعنی هم با ای ران وارد مذاکره بشود و روابط ای ران و امریکا‬ ‫را بعد از ‪ 35‬سال به تعادل معقوالنه ای برساند و هم متحدانش‬ ‫را راضی نگه دارد و هم از جن��گ پرهیز کند‪ .‬به همین دلیل‬ ‫به نظرم دولت اوباما موقعیت س��ختی در نهادینه کردن یک‬ ‫رویکرد جدید در سیاس��ت خاورمیانه‪‎‬ای امریکا دارد که در ان‬ ‫جای مهمی هم ب رای ای ران به ناچار در نظر گرفته م ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫پس این صحب ت‏های متناقض با توافق هسته‪‎‬ای‬ ‫که بعضا از جانب برخی سیاستمداران و دولتمردان‬ ‫امریکایی در رابطه با مذاکرات ایران م ی‪‎‬شنویم در‬ ‫راستای راضی نگه داشتن متحدان امریکاست؟‬ ‫بله‪ ،‬همچنانکه بارها دیده ایم سخنگویان یا یاران‬ ‫نزدیک اوباما مانند وزیر امور خارجه اش‪ ،‬پس از توافق هسته‬ ‫یزنند ک��ه کامال خارج از موضوع‬ ‫ای ژنو حرف‪‎‬های دیگری م ‪‎‬‬ ‫توافق‪‎‬ها بوده است‪ .‬اوباما از این طریق م ی‪‎‬خ واهد به متحدانش‬ ‫نشان دهد که محتاط است و کامال طرف ای ران را نگرفته است‪.‬‬ ‫اما مس��اله مهم ‬ ‫ی که وجود دارد این اس��ت که امریکای ی‪‎‬ها‬ ‫رفته رفته سناریوی جنگ با ای ران را کنار م ی‏گذارند و این خبر‬ ‫خوبی است‪ .‬یکی از برکات مثبت توافق هسته‪‎‬ای ژنو این است‬ ‫که تفکر ضد ای رانی نهادینه شده در ساختار سیاست خارجی‬ ‫امریکا را به تدریج ک مرنگ م ی‪‎‬کند و امیدوارم که در نهایت از‬ ‫بین ببرد‪ .‬همانطور که مستحضر هستید پشت پرده بسیاری‬ ‫از جنگ‪‎‬ها و اختالفات منطقه‪ ،‬امریکا ق��رار دارد‪ ،‬بناب راین با از‬ ‫بین رفتن جنبه ضد ای رانی این مساله از لحاظ سیاستگذاری‬ ‫بسیار به نفع ای ران خواهد بود‪ .‬همانگونه که در باال اشاره کردم‬ ‫امریکای ی‪‎‬ها س��عی در برقراری تعامل با ای ران دارند تا بتوانند‬ ‫ای ران را مدیریت کنند‪ ،‬البته نه اینکه با ای ران دوست بشوند‪ .‬این‬ ‫اخالق امریکای ی هاست که وقتی نم ی‪‎‬توانند با کسی دوست‬ ‫شوند به تعامل با ان م ی‪‎‬پردازند تا از طریق مدیریت ان کشور‬ ‫را تحت کنترل خود دراورند‪ .‬مدیریت ای ران هرچند با مس��اله‬ ‫هسته‪‎‬ای و مذاکره با ای ران شروع شده اما نباید از نظر دور داشت‬ ‫که انها به ای ران همچون یک مجموعه م ی‪‎‬نگرند‪ .‬چون ای ران‬ ‫تنها محدود به مساله هست ‏ه‪‎‬ای نم ی شود بلکه دارای نقش‪‎‬های‬ ‫دیگری در منطقه نیز هست؛ ای ران تاریخ ‪ ،‬فرهنگ ‪ ،‬هویت و‬ ‫طبقه متوسط قوی و پویا با خواسته های بزرگ دارد و به نوعی‬ ‫یک مدعی در منطقه است‪ .‬این مساله امریکای ی‪‎‬ها را نگران‬ ‫می کند و دوست ندارند بلوک ای ران در منطقه انقدرها هم قوی‬ ‫شود‪ .‬بناب راین شاهد این هستیم که رفتار امریکا در فاز جدیدی‬ ‫قرار گرفته است که ان تعامل با ای ران ب رای مدیریت ای ران است‪.‬‬ ‫البته به نظرم نباید هم انقدر بدبین باشیم و بگوییم امریکای ی‪‎‬ها‬ ‫سعی دارند تا حد ممکن به ضرر منافع ای ران وارد عمل شوند‪.‬‬ ‫چون شرایط امریکا هم فرق کرده و دیگر مثل سابق ان قدرت‬ ‫تاثیرگذاری جدی سیاس��ی‪-‬امنیتی بر منطقه را ندارد‪ .‬حتی‬ ‫متحدانش مثل ع ربستان هم روی ان زیاد حساب نم ی کنند‪.‬‬ ‫به نظرم امریکا در خاورمیانه فرسوده شده و اینجاست که نیاز‬ ‫دارد تا روش س��نتی خود در برخورد با مسائل منطقه ای را که‬ ‫عمدتا بر محور مهار ای ران قرار دارد عوض کند و به فکر یک‬ ‫مدل جدید ب رای تامین منافع خود باشد‪ .‬اینجاست که ای ران باید‬ ‫از فرصت استفاده کند و خود به مدی ریت نقش منطقه ای امریکا‬ ‫بپردازد‪ .‬امروز حل بسیاری از پرونده های مهم منطقه خاورمیانه‬ ‫به گونه ای به ای ران هم مربوط م ی ش��ود‪ .‬به عنوان مثال حل‬ ‫بحران سوریه و یا ترک نیروهای امریکایی از افغانستان نیاز به‬ ‫همکاری با ای ران را م ی طلبد حتی من فکر م ی کنم امریکا در‬ ‫اینده‪‎‬ای نزدیک ب رای مهار قدرت روسیه در منطقه به نوعی به‬ ‫همکاری با ای ران نیاز خواهد داشت‪ .‬در مجموع فکر م ی‪‎‬کنم‬ ‫امریکای ی ها وارد فاز جدیدی شده اند و ما هم نباید فکر کنیم‬ ‫که رویکردهای امریکا هیچ وقت تغییر نخ واهد کرد و تنها یک‬ ‫سیاست را در قبال ای ران دنبال م ی کند‪ .‬امریکای ی ها زمانی که‬ ‫احساس م ی کنند منافع انها در گرو نزدیکی با ای ران است وارد‬ ‫تعامل با ای ران م ی شوند‪ .‬اگر رفتار امریکا را در موردهای مشابه‬ ‫بنگریم متوجه م ی شویم که امریکای ی ها منافع محور هستند و‬ ‫در بسیاری مواقع انعطاف پذیر هم م ی شوند‪.‬‬ ‫ای�ا ارتباط با امری�کا و نزدیکی با غ�رب‪ ،‬افزایش‬ ‫قدرت منطقه‏ای ایران را به وی�ژه پس از مذاکرات‬ ‫هسته‪‎‬ای به همراه خواهد داشت؟‬ ‫بله‪ ،‬توافقنامه ژنو‪ ،‬نقش منطقه ای ای ران را افزایش‬ ‫م ی دهد‪ .‬اما افزایش این نق��ش در منطقه همزمان م ی تواند‬ ‫تنش هایی را هم در روابط منطقه‪‎‬ای ای ران ایجاد کند‪ .‬ب رای مثال‬ ‫ع ربستان سعودی و اسرائیل همچنان مخالف نزدیکی روابط‬ ‫امریکا با ای ران و حل مساله هس��ته ای از سوی متحد سنتی‬ ‫خود هستند‪ .‬ع ربس��تان با اینکه از سوی ای ران عالئم مثبتی‬ ‫مبنی بر تقویت روابطش با این کشور م ی بیند اما همچنان بر‬ ‫یزند‪.‬‬ ‫مواضع قبلی خود پافشاری م ی کند و از این امر سر باز م ‬ ‫این مساله نه تنها به موضوع مهار نقش منطقه ای ای ران بلکه‬ ‫به مشروعیت حکومت در ع ربستان نیز بر م ی گردد‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال تحوالت ع ربی در کشورهای حوزه خلیج فارس به گونه ای‬ ‫م ی تواند در اینده‪ ،‬پتانسی ل های تنش در حکومت ع ربستان را‬ ‫رقم بزند‪ .‬در واقع رژیم سعودی نگران مسائلی این چنین است و‬ ‫رقابتش با ای ران صرفا بر سر ب رنامه هسته ای ای ران نیست‪ .‬بلکه‬ ‫رقابتش با ای ران مربوط به مسائل منطقه ای‪ ،‬جایگاه منطقه ای‬ ‫ای ران و درجه نزدیکی ای ران به امریکا یا کشورهایی مانند ترکیه‬ ‫هم اس��ت‪ .‬من فکر م ی‪‎‬کنم امریکای ی‪‎‬ها ب��ا افزایش نقش‬ ‫منطقه‪‎‬ای ای ران در حد معقول‪ ،‬مشکلی نداشته باشند زی را یکی‬ ‫از ویژگ ی های امریکای ی ها این است که واقعی ت ها را م ی پذی رند‬ ‫و س��عی م ی کنند خودش��ان را با ان واقعیت تطبیق بدهند‪.‬‬ ‫به نظر من واقعیت ای ران به عنوان کش��وری که دارای قدرت‬ ‫فزاینده است را پذیرفته اند و سعی م ی کنند که استراتژی های‬ ‫ت‪‎‬های‬ ‫منطقه ای خود را بر این اساس تنظیم نمایند‪ .‬اگر مخالف ‬ ‫ع ربستان و رژیم اسرائیل نبود شاید امریکای ی ها خیلی سریع تر‬ ‫بر سر توافقنامه هس��ته ای ژنو به نتیجه م ی رسیدند‪ .‬اکنون‬ ‫ع ربستان سعودی تبدیل به یک نیروی اصلی پشت پرده شده‬ ‫است که اجازه ندهد این توافقنامه به سرانجام برسد‪ .‬در اینجا‬ ‫یک پارادوکس به وجود م ی اید؛ اینکه امریکای ی ها گفت وگو با‬ ‫ای ران را به معنای پذیرش نقش منطقه ای ای ران تلقی م ی کنند‪،‬‬ ‫به عنوان یک ابزار چان هزنی دس��ت ای ران را در مذاکرات جامع‬ ‫هسته ای باز تر م ی کند و همزمان موجب نگران ی های متحدان‬ ‫منطقه ای امریکا م ی شود‪ .‬این مساله کار را ب رای دولت اوباما‬ ‫سخت تر م ی کند چون همانطور که گفتم او م ی بایست این‬ ‫پارادوکس های مربوط به سیاس��ت خارجی امریکا در منطقه‬ ‫خاورمیانه را به نحوی سر و سامان دهد که منافع امریکا تامین‬ ‫شود‪ .‬در اینجا نقش منطقه ای اسرائیل را نیز نباید نادیده گرفت‪.‬‬ ‫اسرائیل رژیمی است که طبیعتا س��عی دارد ب رنامه هسته ای‬ ‫ای ران را به نقط��ه صفر نزدیک کند‪ .‬دغدغه اصلی اس��رائیل‬ ‫حجم گسترده و پیشرفته فعالی ت های هسته ای ای ران است‪،‬‬ ‫چرا که حاضر نیستند انحصار هسته ای خود را در دورن منطقه‬ ‫از دست بدهند و به اصطالح نم ی خ واهند رقیب هسته ای حتی‬ ‫به شکل انرژی صلح امیز داشته باشند که از نظر انها م ی تواند‬ ‫کل معادالت منطقه ای را به هم بزند‪.‬‬ ‫شما در صحب ت هایتان از سه گروه یاد کردید که‬ ‫نسبت به برنامه هسته ای ای ران موضع گیری هایی‬ ‫دارن�د ک�ه ای�ن س�ه گ�روه عب�ارت بودن�د از‬ ‫محافظه کاران امریکایی و دولت های عربستان و‬ ‫اس رائیل‪ .‬به نظر شما این سه گروه م ی توانند نقش‬ ‫بازدارنده ای را برای برنامه هسته ای ایران ایفا کنند‬ ‫یا اینکه دولت امریکا با یک سری سیاست ها مانند‬ ‫صحب ت های وندی ش�رمن و جان کری م ی تواند‬ ‫جلوی این نقش بازدارن�ده را بگیرد و به هدفی که‬ ‫دارد نایل شود؟‬ ‫ی تالش ه��ا را انجام‬ ‫بله‪ ،‬دول��ت اوبام��ا دارد تمام ‬ ‫م ی دهد‪ .‬اما این کار راحتی هم نیس��ت‪ .‬نبای��د قدرت و نفوذ‬ ‫الب ی‪‎‬ها اس��رائیلی‪ -‬صهیونیس��تی را فراموش کرد که ب رای‬ ‫ایجاد اختالل در مذاکرات جامع هسته ای ای ران از هیچ کاری‬ ‫فروگذار نم ی کنند‪ .‬بس��یاری از مخالفان در ای ران این بحث را‬ ‫مطرح م ی کنند که ای ران باید امتیازات بیشتری را در مذاکرات به‬ ‫ت اورد‪ ،‬اما این تنها یک طرف قضیه است‪ .‬طرف دیگری‬ ‫دس ‬ ‫هم وجود دارد و ان دولت امریکاست که م ی بایست الب ی ها و‬ ‫دست های پشت پرده ای که از س��وی این سه گروه اقداماتی‬ ‫را انجام م ی دهند‪ ،‬شناسایی کند و ساکت نگه دارد‪ .‬حال این‬ ‫ساکت نگه داش��تن گاه از طریق گفتمان در فضای عمومی‬ ‫اس��ت و گاه نش��ان دادن جدیت خود در این مورد مثال خانم‬ ‫شرمن وقتی در اس��رائیل بود به صراحت گفت که ای ران حق‬ ‫غن ی سازی اورانیوم در خاک کش��ور خود را دارد‪ .‬فکر م ی کنم‬ ‫اراده ای سیاسی در دولت امریکا وجود دارد که به یک تعامل و‬ ‫در روند ان به توافقی با ای ران برسد‪ .‬در همین چند سال گذشته‬ ‫صحبت از ای ران و امریکا صحبت خارج از موضوعی بود و در‬ ‫این باره زیاد گفت وگو نم ی ش��د اما چرا امروز ما در این زمینه‬ ‫صحبت م ی کنیم؟ ب رای اینکه ما ام��روز موضوعی داریم به‬ ‫نام ب رنامه هسته ای که مهمترین طرف درگیر ان امریکاست‬ ‫و نیروی اصلی پش��ت پرده تحریم های سیاسی اقتصادی و‬ ‫تصویب قطعنامه های ش��ورای امنیت سازمان ملل است‪ .‬ما‬ ‫هم در این شرایط و با یک موضوع بی ن المللی چاره ای نداریم‬ ‫که قدرت و سیاست های امریکا را به گونه ای مدیریت کنیم‪.‬‬ ‫در همی ن جاس��ت که دولت اقای روحانی سعی م ی کند که‬ ‫فشارهای سیاسی و اقتصادی را به گونه ای مدیریت بکند‪ .‬اگر‬ ‫ای ران چاره دیگری داشت بحث روابط ای ران و امریکا این روزها در‬ ‫جامعه ای رانی به این شدت مطرح نبود و نیازی به مطرح شدن‬ ‫هم نداشت زی را ای ران درون منطقه خودش ماهیت و ایده هایی‬ ‫را از منظر روند های اقتصادی ‪ -‬سیاس��ی دارد که با روند های‬ ‫مورد عالقه امریکا هماهنگ نیس��ت و از لحاظ ایدئولوژی و‬ ‫ارزش ها هم با امریکا بسیار متفاوت هستند‪ .‬اما وجود بحث‬ ‫هس��ته ای این دو طرف را مجبور م ی کند که با هم گفت وگو‬ ‫و تعامل داش��ته باش��ند‪ .‬نه تنها ای ران بلکه امریکای ی ها هم‬ ‫نگرانند که مبادا موضوع ای ران از کنترل انها خارج شود‪ .‬شاید‬ ‫مخالفان داخلی توافق هسته ای ژنو واقعا حق داشته باشند که‬ ‫امریکای ی ها هم نیازمند ای ران هستند و ما هم نباید بیش از حد‬ ‫نشان دهیم که م ی خواهیم با انها مذاکره بکنیم‪ .‬در مجموع‬ ‫خود من معتقدم که اگر روابط دو جانبه با امریکا بهتر است قدم‬ ‫به قدم باشد تا بخ واهیم تمامی مسائل را با امریکا خیلی سریع‬ ‫حل بکنیم‪ .‬چون در نهایت تاثیری در قضیه نخواهد داشت‪.‬‬ ‫یعنی اگر حتی به این روند سرعت بیشتری بخشیم تاثیر زیادی‬ ‫بر رفع سریع تحریم ها نخواهد داشت و تاثیر سرنوشت سازی‬ ‫هم بر اقتصاد ای ران بر جای نخواهد گذاشت‪ .‬توافق ژنو از این‬ ‫لحاظ خوب است که همزمان به ما فرصت م ی دهد تا قدرت‬ ‫ملی را افزایش داده و اقتصاد خود را سروسامان دهیم‪ ،‬اجماع‬ ‫سیاسی و اتحاد ملی را تقویت کنیم‪ ،‬نقش منطقه ای خود را‬ ‫افزایش دهیم و فضای تنفسی هم به دوستان بی ن المللی خود‬ ‫مانند چین و روسیه بدهیم و از سوی دیگر با روابط اقتصادی‪،‬‬ ‫توجه کشورهای اروپایی که در میانه راه هستند و خواهان از‬ ‫سرگیری روابط اقتصادی با ای ران هستند را جلب نماییم و در‬ ‫مجموع ابزارهای خ��ود را به گونه‪‎‬ای تقویت بکنیم که امریکا‬ ‫در نهایت منافع خود را در دس��تیابی به یک توافق متعادل با‬ ‫ای ران ببیند و این مساله را بپذیرد‪ .‬تنها در این شرایط است که‬ ‫کشورهایی مانند عربستان و اسرائیل هم چاره ای ندارند جز‬ ‫اینکه با واقعیت روبه رو شوند و ان را بپذی رند‪.‬‬ ‫ب ه نظر شما باتوجه به تحوالت اخیر و تغیی راتی که‬ ‫در مناسبات ته ران‪-‬واشنگتن ایجاد شده م ی‪‎‬توان‬ ‫گفت سیاست گذاری پی رامون روابط ای ران و امریکا‬ ‫در س�طح حاکمیت در هر دو کش�ور دچار تغییر‬ ‫شده است؟‬ ‫در باال تا حدودی به این مس��اله اشاره کردم‪ .‬اما به‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫این تا حدودی درست است که امریکا نیروی اصلی‬ ‫پشت پرده ‪ 5+1‬اس��ت‪ .‬اما باید توجه داش��ت که تمام غرب‪،‬‬ ‫امریکا نیست و اروپای ی‪‎‬ها هم حرف خود را دارند‪ .‬در یک دوره‬ ‫زمانی اروپا منافع خود در مساله هسته‪‎‬ای ای ران را در نزدیکی به‬ ‫امریکا م ی‪‎‬دید اما شرایط اکنون عوض شده و اروپا توجیه خود‬ ‫را در ضرورت نزدیکی با ای ران در نتیجه تحول سیاسی ناشی‬ ‫از انتخابات م ی بیند و البته این واقعیت که رکود اقتصادی اروپا‬ ‫ان را مجبور م ی‪‎‬کند که با ای ران روابط اقتصادی برقرار کند که‬ ‫الزمه ان روابط سیاسی خوب است‪ .‬اما اینکه ما باید صددرصد‬ ‫با امریکا وارد گفت وگوی دو جانبه شویم‪ ،‬همانگونه که در باال‬ ‫اشاره کردم‪ ،‬هم یک فرصت و هم یک چالش است‪ .‬فرصت‬ ‫از این لحاظ که سرعت رسیدن به توافق افزایش م ی‪‎‬یابد زی را‬ ‫نیروی اصلی پذیرفته است که باید وارد مذاکره شود و همین به‬ ‫روند کار سرعت بیشتری م ی بخشد تا اینکه چند کشور بیایند‬ ‫که هر یک به فکر منافع خود هستند؛ در این صورت تجمیع‬ ‫تصمیم گیری انها بس��یار زما ‬ ‫ن‪‎‬بر خواهد بود‪ .‬چالش هم این‬ ‫است که سرعت دادن در نزدیکی روابط با امریکا ممکن است‬ ‫توقع انها را افزایش دهد‪ .‬به عبارت بهتر احساس کند که ای ران‬ ‫در وضعیت اقتصادی بدی است و نیاز به امریکا دارد‪ .‬البته این‬ ‫نزدیکی زیاد م ی تواند یک پیام منفی هم به کشورهای متحد‬ ‫ای ران مانند چین و روسیه و تا حدودی هم اتحادیه اروپا بدهد‪.‬‬ ‫چون اتحادیه اروپا هم این وسط قرار دارد و طبیعتا منافع خود را‬ ‫دارد و نم ی تواند کامال دنباله رو امریکای ی ها باشد‪ .‬اینجاست که‬ ‫باید محتاط باشیم که تمام غرب‪ ،‬امریکا نیست بلکه متشکل‬ ‫از اروپا هم است؛ چین و روس��یه هم همچنان مهم هستند‬ ‫اگر توقع امریکای ی‪‎‬ها افزایش یابد انها مذاکرات را به گونه‪‎‬ای‬ ‫انحصاری م ی ببینند‪ .‬بناب راین باید پلی بین ‪ 5+1‬و امریکا زده‬ ‫شود و این موضوع زیاد از حد امریکایی تلقی نشود‪ .‬در حقیقت‬ ‫یک دیپلماسی چندجانبه هرچند وقت گیر باشد بهتر م ی تواند‬ ‫منافع ما را تضمی��ن کند‪ .‬به هرحال هرگون��ه بحث در مورد‬ ‫روابط گسترده دوجانبه باید بعد از اگاهی از نتیجه توافق جامع‬ ‫هسته‪‎‬ای باش��د‪ .‬به عبارت دیگر این روند مذاکرات هسته‪‎‬ای‬ ‫است که اینده روند روابط ای ران و امریکا را ترسیم م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫برخی م ی گویند که در بحث مذاکرات هس�ته ای‬ ‫ایران با گروه ‪ ،5+1‬در واقع امریکا تصمیم گیرنده‬ ‫اصلی است‪ .‬اکنون نیز به دلیل نزدیکی و مذاکرات‬ ‫مستقیم ایران و امریکاس�ت که بحث هسته‪‎‬ای‬ ‫پیشرفت داش�ته اس�ت‪ .‬نظر ش�ما راجع به این‬ ‫دیدگاه چیست؟‬ ‫چون ایران تنها محدود به‬ ‫مساله هسته‏‪‎‬ای نمی شود‬ ‫بلکه دارای نقش‪‎‬های‬ ‫دیگری در منطقه نیز هست؛‬ ‫این مساله امریکایی‪‎‬ها‬ ‫را راضی نگه نمی دارد و‬ ‫دوست ندارند بلوک ایران‬ ‫در منطقه انقدرها هم قوی‬ ‫شود‪ .‬بنابراین شاهد این‬ ‫هستیم که رفتار امریکا‬ ‫در فاز جدیدی قرار گرفته‬ ‫است که ان تعامل‬ ‫با ایران برای‬ ‫مدیریت ایران‬ ‫است‪.‬‬ ‫نظر من سیاست گذاری در این زمینه در سطح حاکمیت دو‬ ‫کشور در حال تغییر است‪ .‬اگر سطح حاکمیت ای ران را در نظر‬ ‫بگیریم همانطور که گفتم اگر بحث هس��ته‪‎‬ای ای ران پیش‬ ‫نم ی‪‎‬امد روابط معم ولی ای ران و امریکا تا زمان‪‎‬های دیگری هنوز‬ ‫درگیر چالش‪‎‬های خودش بود‪ .‬اما این مساله دو طرف را مجبور‬ ‫م ی‪‎‬کند با یکدیگر گفت وگو کنند‪ .‬ب رای طرف ای رانی تحریم‪‎‬ها‬ ‫و فشارهای اقتصادی وجود دارد و ب رای طرف امریکایی‪ ،‬ب رنامه‬ ‫هسته‪‎‬ای ای ران است که مبادا از کنترل خارج شود‪ .‬اگر به توافق‬ ‫نرسند ممکن است با جنگ ناخواسته‪‎‬ای روبه رو شوند و اگر به‬ ‫توافق برسند م ی‪‎‬توانند همدیگر را مدیریت بکنند‪ .‬اینجا بحث‬ ‫جنگ و مدیریت همدیگر است‪ .‬خوشبختانه هر دو طرف قانع‬ ‫شده‪‎‬اند که به سمت مدیریت یکدیگر بروند‪ .‬در درون سیستم‬ ‫ای ران تصمیم گی ران خردمندی هس��تند ک��ه از جنگ پرهیز‬ ‫م ی‪‎‬کنند و م ی دانند که جنگ‪ ،‬امنیت و منافع ای ران را به خطر‬ ‫م ی‪‎‬اندازد‪ .‬عالوه بر این انرژی و اقتصاد ای ران به ثبات کش��ور‬ ‫وابسته است‪ .‬بناب راین از شهروند معم ولی گرفته تا در باالترین‬ ‫سطح تصمیم گیری در حاکمیت همه مخالف جنگ هستند‪.‬‬ ‫امریکای ی ها هم مسلما دالیل خودشان را ب رای پرهیز از جنگ‬ ‫دارند‪ .‬چون جنگ وضعیت ش��کننده فعلی انها در منطقه را‬ ‫بدتر م ی کند‪ .‬موضوع هس��ته ای به عنوان یک موضوع ملی‬ ‫و اس��تراتژیک هر دو طرف را ب ر سر میز مذاکره کشانده است‪.‬‬ ‫طرف ای رانی در نظر دارد این مذاکرات را تا حدودی جلو ببرد تا‬ ‫ببیند امریکای ی ها از ان به بعد‪ ،‬چه اعمالی را نشان م ی دهند‪.‬‬ ‫اما امریکای ی ها به عنوان طرف قوی تر هیچگونه مشکلی ب رای‬ ‫گس��ترش مذاکره دوجانبه ندارند‪ .‬انها م ی خواهند تا انتهای‬ ‫مذاکرات پیش بروند‪ .‬بناب راین مسلم است امریکای ی ها در هر‬ ‫مرحله ای از مذاکرات گسترده با ای ران در هر زمینه ای استقبال‬ ‫م ی کنند‪ .‬از‪ 10‬سال پیش تا کنون این مساله وجود داشته است‪.‬‬ ‫امریکای ی ها از ان زمان هر گاه مساله ای پیش م ی امده است‬ ‫اعالم م ی کردند که از مذاکره با ای ران اس��تقبال م ی کنند‪ .‬این‬ ‫ما هستیم که همچنان محدودیت هایی داریم‪ ،‬زی را نگرانیم‬ ‫که امریکا در این مذاکرات از ما چه م ی خواهد؟ مثال در ع راق‬ ‫امریکای ی ها م ی خواس��تند از نقش ای ران ب رای حل مشکالت‬ ‫خود اس��تفاده کنند‪ .‬حال ای ران م ی گوید چرا من باید به شما‬ ‫کمک بکنم که نقش شما قوی بشود و بعدا ان را علیه خودم‬ ‫به کار ببرید؟‬ ‫اما موضوع هسته ای به عنوان یک موضوع استراتژیک‬ ‫مهم که از درون ان م ی تواند جنگ‪ ،‬صلح و منافع استراتژیک‬ ‫منطق��ه ای و جهانی بیرون ای��د‪ ،‬هم ب رای ای ران در س��طح‬ ‫منطقه ای و هم ب رای امریکا در س��طح جهانی حائز اهمیت‬ ‫است‪ .‬بناب راین هر دو طرف قانع ش��ده اند از طریق تعامل به‬ ‫توافق برس��ند هرچند اگر این توافق اجباری و با اکراه همراه‬ ‫باشد‪ .‬چون طرفین تصمیم دارند این تنش و تنازع را به گونه ای‬ ‫کنار بگذارند‪ .‬باید در نظر داشت که این مذاکرات الزاما منجر به‬ ‫روابط همه جانبه با امریکا نخواهد شد‪ .‬هیچ گاه ای ران به عنوان‬ ‫یک بازیگر مستقل منطقه‪‎‬ای مانند گذشته نم ی‪‎‬تواند متحد‬ ‫استراتژیک امریکا باشد؛ یعنی مانند ع ربستان سعودی‪ .‬ای ران‬ ‫باتوجه به ماهیت حکومت و ساختار مستقل قدرت ملی خود‬ ‫که بعد از انقالب اسالمی شکل گرفته هیچ گاه منافع‪‎‬اش را در‬ ‫گرو نزدیکی روابط همه جانبه ب��ا امریکا نخواهد دید‪ .‬نه تنها‬ ‫ای ران بلکه کشورهای دیگری مثل ترکیه‪ ،‬هند و غیره هم به‬ ‫نوعی به استقالل در نقش منطقه‪‎‬ای خود روی م ی‪‎‬اورند‪ .‬حتی‬ ‫ع ربستان سعودی هم این روزها به فکر بلوک سازی جدید در‬ ‫روابط خارجی وکمی فاصله از امریکاست‪ .‬ای ران منافع خودش‬ ‫را دارد و در تعریف منافعش‪ ،‬بازیگرانی که بیشتر قدردان نقش‬ ‫منطقه‪‎‬ای ای ران باشند به همان اندازه م ی‪‎‬تواند به انها احترام‬ ‫متقابل بگذارد ب رای مثال به روس��یه و چی��ن و اتحادیه اروپا‬ ‫تا انجایی م ی توان��د احترام بگذارد که نقش و ق��درت ای ران را‬ ‫بپذی رند‪ .‬مساله این اس��ت که امریکا طی ‪ 35‬سال گذشته در‬ ‫این معادله نبوده و اکنون ای ران تمایل دارد امریکا هم به عنوان‬ ‫بخشی از این معادله در سیاست ای ران باشد که م ی توان نام ان‬ ‫‪163‬‬ ‫را مدیریت کردن نقش یک قدرت جهانی نامید‪.‬‬ ‫به نظر شما دسته بندی نگرش گروه‪‎‬های مختلف‬ ‫در محافل روشنفکری و دانش�گاهی نسبت به مساله‬ ‫ایران و امریکا و توافق هسته‏ای چطور است؟‬ ‫به هر حال دولت جدیدی در ای ران ب ر اس��اس رای‬ ‫مردم روی کار امده و این به این معنا اس��ت ک��ه مردم ای ران‬ ‫خواهان تغییر و تعامل با جهان خارج هستند و این مشروعیت‬ ‫اصلی دولت‏هاست‪ .‬در حقیقت دولت‪‎‬ها ب ر اساس ب رنامه هایی‬ ‫که اعالم م ی کنند رای اکثریت مردم را به دست م ی اورند‪ .‬به‬ ‫اعتقاد من باید فضایی فراهم شود که دولت بتواند ب رنامه‪‎‬های‬ ‫خودش را به پیش ببرد‪ .‬باید به دول��ت فرصت داد که بتواند‬ ‫جلو برود و موفقیت کسب کند‪ .‬همچنین مخالفانی در مورد‬ ‫گسترش روابط ای ران‪-‬امریکا وجود دارند که نگران منافع ای ران‬ ‫هستند که مبادا به چالش کشیده شود‪ .‬اما به هرحال مرزهای‬ ‫تفکر سیاسی دولت ها هم همین روش مدیریت بحران ها و‬ ‫دستیابی به منافع ملی است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬تغییر روش‪‎‬ها‬ ‫و تاکتی ک‪‎‬ها ب رای مذاکرات و تفسیری است که حکومت ها‬ ‫از تامین منافع ملی دارند‪ .‬ابزارها در هر دولت م ی تواند کامال‬ ‫متفاوت باشد‪ .‬چیزی که اهمیت دارد این است که ما باید به‬ ‫اصول خودمان پایبند‪ ،‬با یکدیگر متحد و س��عی کنیم این‬ ‫اصول را به عنوان خط قرمز نگه داریم‪ .‬مثال در توافق هسته ای‬ ‫غن ی س��ازی اورانیوم در خاک ای ران خط قرمز ای ران اس��ت یا‬ ‫حضور قوی منطقه ای در بحران های منطقه‪‎‬ای و نقش ای ران‬ ‫یک اصل راهبردی است که به امنیت دولت وصل م ی شود‪.‬‬ ‫مثال ای ران در ارتباط با بحران سوریه حزبی رفتار نم ی کند بلکه‬ ‫بر مبنای منافع دولت(‪ )state‬رفتار م ی کند‪ .‬من معتقدم که‬ ‫باید از دولت حمایت کرد و به ان فرصت داد تا این موضوع را‬ ‫خود مدیریت کند‪ .‬سوپاپ های اطمینان و متعادل کننده هم‬ ‫که در اجرای سیاس��ت خارجی ای ران وج��ود دارند‪ ،‬پس جای‬ ‫نگرانی نیست‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪164‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫و سوال اخر اینکه پی ش بینی شما از اینده مذاک رات‬ ‫هسته ای ای ران و‪ 5+1‬چیست و ای ران چه گام هایی‬ ‫باید بردارد تا موفقی ت های بیشتری در این زمینه‬ ‫کسب کند؟‬ ‫به نظرم گام ها بیش��تر بای��د در داخل و از س��وی‬ ‫خودمان باشد‪ .‬مطمئن باشید که در روند مذاکرات جامع طرف‬ ‫مقابل سخت گی ر تر خواهد شد و سعی خواهد کرد منافع ای ران‬ ‫را به حداقل ممکن برساند‪ ،‬چون موضوع از یک حساسیت‬ ‫منطقه ای و بی ن المللی برخوردار اس��ت‪ .‬مطمئن باش��ید در‬ ‫اخرین لحظاتی که ای ران و گروه ‪ 5+1‬به توافق رسیده اند انها‬ ‫ناگهان م ی خواهند بخشی از توافق را بر هم بزنند‪ .‬چرا؟ چون‬ ‫این بخشی از واقع گرایی در روابط بی ن الملل است‪ .‬کشورها‬ ‫در لحظه اخ��ر م ی خواهند منافع خود را ب��ه حداکثر ممکن‬ ‫برسانند‪ .‬اینجاست که مساله همبستگی ملی و در صورت‬ ‫نیاز مس��اله مقاومت ملی پیش م ی اید‪ .‬هیچ ملتی در تاریخ‬ ‫روابط بی ن الملل معاصر نتوانسته بدون مقاومت و ایستادگی‬ ‫خواسته های خود را به طرف قوی تر بقبوالند‪ .‬بناب راین از یک‬ ‫نگاه واقع گرایانه به درجه ای از مقاومت نیاز خواهد بود‪ .‬دولت‬ ‫نیاز دارد که اقتصاد ملی را سروسامان دهد‪ .‬زی را یک اقتصاد‬ ‫قوی و در حال رشد م ی تواند جایگاه این کشور را در مذاکرات‬ ‫بی ن المللی افزایش دهد‪ .‬اجماع و اتحاد سیاسی بین نیروهای‬ ‫سیاسی نیز بسیار اهمیت دارد‪ .‬چون ب رای قدرت های رقیب‬ ‫راحت ترین موضوع این است که احساس کنند در داخل ای ران‬ ‫شکاف سیاسی وجود دارد و م ی توانند در البه الی این شکاف‬ ‫منافع خود را دنبال کنند‪ .‬این اشتباه است که نشان بدهیم در‬ ‫داخل ای ران شکاف های سیاسی وجود دارد‪ .‬نکته اخر و مهم‬ ‫هم این است که پرونده هسته ای ای ران یک مساله ملی است‪.‬‬ ‫پس اگر ما ای ران ی‪‎‬ها پش��ت یکدیگر باشیم این پیامی جدی‬ ‫ب رای غرب و امریکا خواهد داشت و با مدیریت م ی توانیم این‬ ‫مساله را به بهترین ش��کل ممکن به نفع ای ران به سرانجام‬ ‫برسانیم‬ ‫گفت و گوی مثلث با حمیدرضا اصفی درباره روابط تهران و واشنگتن‬ ‫امریکایی ها فرصت سوزی کردند‬ ‫امسال هم برای ویژه نامه پایان سال مثلث به سراغ حمیدرضا اصفی‪ ،‬س�خنگوی پیشین وزارت خارجه و سفیر‬ ‫پو گفتی پیرامون مهمترین تحوالت‬ ‫سابق ایران در امارات متحده عربی‪ ،‬المان شرقی سابق و فرانسه رفتیم تا با او گ ‬ ‫سال داشته باشیم‪ .‬اصفی که سال‪‎‬ها به عنوان دیپلمات فعالیت کرده درباره مشکالت از سرگیری روابط ایران و امریکا‬ ‫م ی گوید که امریکا هیچ گاه به دیگر کشورها از موضع برابر نگاه نم ی‪‎‬کند‪ ،‬این در شرایطی است که ایران پس از انقالب‬ ‫‪ 57‬همواره خواهان تغییر این نگرش واشنگتن بوده اس�ت‪ .‬به عقیده این دیپلمات‪ ،‬مذاکرات ژنو فرصت خوبی برای‬ ‫امریکا بود که سیاست‪‎‬های اشتباه گذشته‪‎‬اش را جبران کند اما این کشور به خوبی از این فرصت استفاده نکرد‪ .‬اصفی‬ ‫ضمن ارزیابی خوب و مثبت دیپلماسی ‪ 9‬ماهه دولت تدبیر و امید تاکید م ی‏کند که پافشاری ایران بر مواضعش و توان‬ ‫ایران از جمله عللی بود که امریکا را به مذاکره واداشت‪.‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اگر اجازه بدهید بح�ث را با نگاهی ب�ه مخالفان‬ ‫و موافقان از س�رگیری رابطه ای�ران و امریکا اغاز‬ ‫کنیم‪ .‬ط�ی چند م�اه گذش�ته که ش�اهد بهبود‬ ‫مناس�بات دو کش�ور از جمله گفت وگوی تلفنی‬ ‫روس�ای جمهور و مذاک�رات مس�تقیم ب�ا طرف‬ ‫امریکای�ی بودیم بعض�ا مخالف‏های�ی در داخل‬ ‫امریکا به وجود امده است‪ .‬به نظر شما استدالل‬ ‫این مخالفان و موافقان داخلی کشور چیست؟‬ ‫خوب است در ابتدا نگاهی داش��ته باشیم به این‬ ‫موضوع که اصال به نفع‪‎‬مان است ای ران و امریکا با هم رابطه‬ ‫داشته باشند یا خیر‪ .‬کسانی که طرفدار از سرگیری رابطه دو‬ ‫کشور هستند به این موضوع اشاره دارند که دو طرف منافع‬ ‫و نگران ی‏های مش��ترک فراوانی دارن��د‪ .‬همچنین این گروه‬ ‫معتقدند ای ران یک کشور تاثیرگذار در منطقه است و امریکا نیز‬ ‫یک قدرت بزرگ جهانی است بناب راین این دو کشور نم ی‪‎‬توانند‬ ‫تا ابد با هم رابطه نداشته باشند‪ ،‬بلکه باید رابطه‪‎‬شان را مجددا از‬ ‫سر بگی رند‪ .‬زی را این برقراری رابطه به نفع طرفین و به نفع ثبات‬ ‫جهانی است‪ .‬ب ه ظاهر این استدالل‪‎‬ها نیز صحیح است و هیچ‬ ‫خدشه‪‎‬ای به ان وارد نیست ولی اکنون باید بررسی کنیم پس‬ ‫چرا رابطه برقرار نم ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫مخالفان این روند‪ ،‬هم در ای ران هستند و هم در امریکا‪.‬‬ ‫در امریکا مخالفت‪‎‬ها ریشه در چند مساله دارد؛ یک دسته از‬ ‫مخالفت‪‎‬ها ریشه در دو قطبی شدن جهان دارد‪ .‬یعنی روسیه‬ ‫و امریکا عادت ندارند با دیگر کش��ورها از موضع ب رابر ایجاد‬ ‫رابطه کنند‪ .‬امریکای ی‪‎‬ها حتی با متحدان اروپای ی‪‎‬ش��ان نیز‬ ‫از موضع ب رابر برخورد نم ی‪‎‬کنند‪ .‬مقام��ات امریکایی جوری‬ ‫صحبت م ی‏کنند که انگار اگر انها نباشند جهان روی ارامش‬ ‫و صلح را نم ی‏بیند و انگار دنیا به انها نیاز دارد تا به خوشبختی‬ ‫و اسایش برسد‪ .‬ادبیات به کار گرفته شده از جانب امریکا نیز‬ ‫این موضوع را نشان م ی‏دهد؛ انها همواره م ی‏گویند هرکس با‬ ‫ما نباشد بر ماست‪ .‬یا ادعا م ی‪‎‬کنند که ضامن امنیت و صلح در‬ ‫جهان هستند‪ .‬بناب راین یک مشکل از اینجا ناشی م ی‪‎‬شود که‬ ‫امریکای ی‪‎‬ها عادت نکرده‪‎‬اند با کشورها از موضع ب رابر صحبت‬ ‫اکن�ون ب�ه واس�طه تقوی�ت گروه‪‎‬های‬ ‫تکفیری و افراطی امریکا بس�یار نگران‬ ‫شده و باالخره باید با یک کشور دیگری‬ ‫که خود با تروریس�م مخالف اس�ت وارد‬ ‫گفت وگ�و و هم�کاری ش�ود‪ .‬در نتیج�ه‬ ‫امریکا چه در زمینه مبارزه با تروریسم و‬ ‫چه افول قدرتش به گفت وگو و مذاکره با‬ ‫ایران نیاز دارد‬ ‫همانطور که خودتان اشاره کردید در داخل ایران‬ ‫نیز مخالفان جدی برای از سرگیری روابط ایران و‬ ‫امریکا وجود دارد‪ .‬ریشه این مخالفت‏های داخلی‬ ‫کجاست؟‬ ‫در داخل ای ران کس��انی که مخالف از س��رگیری‬ ‫رابطه هستند‪ ،‬س��ابقه تحرکات این کش��ور را مورد نظر قرار‬ ‫م ی‪‎‬دهند‪ .‬یک ب ی اعتمادی جدی نسبت به امریکا وجود دارد و‬ ‫متاسفانه هر چه زمان م ی‏گذرد بازهم امریکا در صدد جب ران ان‬ ‫ب رنم ی‏اید و بر می زان بی اعتمادی م ی‪‎‬افزاید‪ .‬همین مذاکرات‬ ‫اخیر ژنو‪ ،‬فرصت خوبی بود ب رای امریکا که بتواند روشش را‬ ‫اصالح کند اما این کار را نکرد و بر روش اشتباه خود پافشاری‬ ‫کرد‪ .‬گروه های مخالف داخلی معتقدن��د که امریکا به دنبال‬ ‫منافع خودش اس��ت و م ی‪‎‬خواهد از ای ران ب��ه صورت ابزاری‬ ‫استفاده کند‪ .‬در واقع انها م ی‪‎‬گویند امریکا م ی‏خواهد از ای ران‬ ‫ب رای حل مشکالتش در ع راق‪ ،‬افغانستان و دیگر کشورهای‬ ‫منطقه استفاده کند؛ به هر حال سوابق امریکا نیز این نظریه‬ ‫را تایید م ی‏کند‪ .‬البته در داخل ای ران ن��ه تنها در مورد امریکا‬ ‫بلکه در هر موردی‪ ،‬گرایش��ات و تفک��رات حزبی نیز گاهی‬ ‫دخالت پیدا م ی‪‎‬کند و برخی بدون هی��چ منطقی له یا علیه‬ ‫مساله‏ای صحبت م ی‏کنند‪ .‬بناب راین این استدالل‏ها در داخل‬ ‫میان مخالفان وجود دارد و در امریکا نیز همان مواردی که ذکر‬ ‫شد‪ .‬در نهایت برایند این موارد تاکنون اجازه نداده که رابطه‪‎‬ای‬ ‫میان دو طرف شکل بگیرد‪ .‬به نظر م ی‪‎‬رسد که جهت از بین‬ ‫رفتن دیوار بی اعتمادی‪ ،‬به زمان زیادی نیاز است و نیاز داریم‬ ‫اصالحات و تغیی رات جدی در امریکا به وجود بیاید که تاکنون‬ ‫شکل نگرفته است‪.‬‬ ‫چند ماه پی�ش و همزمان با گفت وگ�وی تلفنی‬ ‫اقای روحان�ی و اوبام�ا که ب�ا جنابعالی صحبت‬ ‫م ی‪‎‬کردم شما معتقد بودید که هنوز اجماع داخلی‬ ‫ب�رای برق�راری رابطه ب�ا امریکا ب ه وج�ود نیامده‬ ‫است‪ .‬ارزیابی کنونی شما از نگاه و رویکرد مردم‬ ‫و گروه‪‎‬ه�ای داخلی نس�بت ب�ه رابطه ب�ا امریکا‬ ‫چیست؟‬ ‫این گونه نگاه کردن به سیاست‪‎‬های امریکا خیلی‬ ‫خوشبینانه است‪ ،‬زی را تمام اظهارات و صحب ت‪‎‬های انها ثبت‬ ‫و ضبط م ی‪‎‬شود‪ .‬شاید این صحب ت‪‎‬ها تاحدودی نیز مصرف‬ ‫داخلی داشته باشد اما فقط این نیست‪ .‬باالخره امروز شرایط‬ ‫امریکا در دنیا نسبت به گذشته متفاوت‪‎‬تر و ضعی ف‪‎‬تر شده‬ ‫است‪ .‬امریکا در س��وریه یک باخت جدی داش��ت؛ در مورد‬ ‫اوکراین میان امریکا و روسیه یک فاصله جدی ایجاد شده و‬ ‫هر دو طرف اکنون بازنده هس��تند؛ در رابطه با مصر و جهان‬ ‫اسالم نیز امریکا دچار شکس��ت شده است‪ .‬باید بپذیریم که‬ ‫امریکا دیگر امریکای سابق نیس��ت و ضعی ف تر شده‪ .‬این‬ ‫در شرایطی اس��ت که ای ران نسبت به گذش��ته قوی تر شده‬ ‫است‪ .‬این مساله را فقط من نم ی‪‎‬گویم بلکه تحلی ل‪‎‬ها‪ ،‬امار و‬ ‫اظهارات مقامات امریکایی نیز این موضوع را تایید م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫ای ران باوجودی که سال‪‎‬ها تحریم بود و مشکالت اقتصادی‬ ‫بسیاری داشت اما اوضاع و شرایطش نسبت به گذشته خیلی‬ ‫بهتر شده است‪ .‬بناب راین ساده انگاری است اگر فکر کنیم که‬ ‫اکنون تحولی جدی در امریکا نسبت به ای ران به وجود امده‬ ‫است‪ ،‬اگر هم اکنون تحولی مقطعی را شاهد هستیم به دلیل‬ ‫حس ن نیت امریکا نیست بلکه به خاطر ضعفی است که در‬ ‫عرصه جهانی دچار شده‪‎‬اند‪.‬‬ ‫در رابط�ه ب�ا نی�ت امری�کا‪ ،‬نباید منتظ�ر نتایج‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫به نظر من اکنون بیش از گذشته این رویکرد تقویت‬ ‫و شکاف بیشتر شده است‪ .‬زمانی که ای ران وارد مذاکرات ژنو‬ ‫شد‪ ،‬نرمش قهرمانانه حول محور ژنو و مذاکرات هسته‪‎‬ای بود؛‬ ‫برخی در داخل به اشتباه برداشت کردند که نرمش قهرمانانه‬ ‫حول همه مسائل است اما این برداشت خیلی زود اصالح شد‬ ‫و در مواضع اعالم شد که مذاکرات با طرف مقابل فقط راجع‬ ‫به مساله هسته‪‎‬ای است‪ .‬ما وقتی وارد مذاکرات ژنو شدیم این‬ ‫یک فرصت خوبی بود ب رای امریکا که سیاست‪‎‬های گذشته‬ ‫خود را اصالح کند‪ .‬معموال سیاس��تمدارانی که م ی‪‎‬خواهند‬ ‫نظر شما راجع به مواضع دو گانه مقامات امریکایی‬ ‫در مورد ایران و مساله هسته‪‎‬ای چیست؟ برخی‬ ‫معتقدند این صحب ت‪‎‬ها صرفا برای مصرف داخلی‬ ‫اس�ت و جهت راضی نگه داش�تن الب�ی یهود و‬ ‫اعراب عنوان م ی شود‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫کنند‪ .‬در جمهوری اس�لامی ای ران‪ ،‬پس از انقالب همواره به‬ ‫امریکا گفته شده که این عادت‪‎‬ش��ان را فراموش کنند‪ ،‬زی را‬ ‫ای ران نیز عادت ندارد کشوری با ان از موضع باال صحبت کند‬ ‫بلکه خواهان موضع ب رابر اس��ت‪ .‬این اختالفات جدی میان‬ ‫نگرش امریکا و ای ران بعد از انقالب اسالمی‪ ،‬یکی از مشکالت‬ ‫برقراری رابطه است‪ .‬به همین دلیل امریکای ی ها ابتدا خواهان‬ ‫تغییر رژیم در ای ران بودند ولی زمانی که دیدند این سیاس��ت‬ ‫جواب نم ی دهد خواهان تغییر رفتار در ای ران ش��دند‪ .‬این در‬ ‫شرایطی است که اصال چه کسی به امریکا این اجازه را داده‬ ‫که تعیین کند کدام رفتار صحیح و کدام رفتار اشتباه است‪.‬‬ ‫نکته دوم البی قوی صهیونیس ت‪‎‬هاست که به شدت‬ ‫در امریکا و سیاستگذاری این کشور تاثیرگذارند‪ .‬این البی با‬ ‫عادی شدن روابط ته ران ‪ -‬واشنگتن مشکل دارند‪ .‬در موضوع‬ ‫هسته‪‎‬ای نیز شاهد کارشکن ی‪‎‬های این گروه هستیم‪ .‬انها در‬ ‫پی ان هستند که مذاکرات هسته‪‎‬ای ای ران به نتیجه نرسد‪.‬‬ ‫ایپک‪ ،‬قوی‪‎‬ترین البی در امریکا که طرفدار رژیم صهیونیستی‬ ‫است به طور جدی در مس��یر بهبود روابط دو کشور در حال‬ ‫سنگ اندازی است‪ .‬این مس��اله باعث شده که سیاست‏های‬ ‫امریکا‪ ،‬اسرائی ل محور باشد‪ .‬در صحب ت‪‎‬های مقامات امریکایی‬ ‫نیز این موضوع کامال مش��هود اس��ت و هم��واره در خالل‬ ‫صحب ت‏هایشان به این مساله اش��اره م ی‪‎‬کنند که دوستان‬ ‫و متحدانشان را تنها نخواهند گذاشت‪ .‬حتی م ی‪‎‬توان گفت‬ ‫مهمترین موضوع ب رای امریکا‪ ،‬تامین منافع رژیم صهیونیستی‬ ‫اس��ت‪ .‬ب ی جهت نبود وقتی مذاکرات هسته‪‎‬ای اخیر صورت‬ ‫گرفت‪ ،‬وندی شرمن بالفاصله به اس��رائیل رفت تا گزارش‬ ‫این مذاکرات را به انها اعالم کند‪ .‬نکته سوم این است که به‬ ‫دلیل فاصله و شکاف میان ای ران و امریکا در این سه دهه و به‬ ‫دلیل تحرکات البی صهیونیست علیه ای ران‪ ،‬شناخت جامعه‬ ‫امریکا نسبت به ای ران شناخت واقعی و صحیحی نیست‪ .‬در‬ ‫واقع جامعه امریکایی‪ ،‬ای ران را نم ی‪‎‬شناسد و اگر م ی شناسد‬ ‫نیز شناخت درستی نیست‪ .‬ش��ناخت جامعه امریکا از مردم‪،‬‬ ‫فرهنگ و اسالم ای رانی اصال درست نیست‪ .‬بخش وسیع این‬ ‫ب ی شناختی نیز به حضور و نفوذ البی اسرائیل باز م ی گردد‪.‬‬ ‫البته سیس��تم تصمیم گیری در ایاالت متحده امریکا‬ ‫بسیار پیچیده است؛ وزارت خارجه‪ ،‬کنگره‪ ،‬سنا‪ ،‬شورای امنیت‬ ‫و نیروهای اطالعات��ی و پنتاگون در امریکا تنها و مس��تقل‬ ‫نیس��تند و همین چند الیه‪‎‬ای باعث م ی‏ش��ود که مجموع‬ ‫نظ رات مثبت نباشد‪.‬‬ ‫همچنین تفک��ر امریکای ی‏ه��ا درباره رابطه ب��ا ای ران‬ ‫تاحدودی مربوط به گذشته اس��ت و تغییر ان ب رایشان کمی‬ ‫مشکل است‪.‬‬ ‫البته نباید از نظر دور داشت که اکنون به واسطه تقویت‬ ‫گروه‪‎‬های تکفیری و افراطی امریکا بس��یار نگران ش��ده و‬ ‫باالخره باید با یک کشور دیگری که خود با تروریسم مخالف‬ ‫است وارد گفت وگو و همکاری شود‪ .‬در نتیجه امریکا چه در‬ ‫زمینه مبارزه با تروریس��م و چه افول قدرتش به گفت وگو و‬ ‫مذاکره با ای ران نیاز دارد‪.‬‬ ‫گذش��ته را جب ران کنند از اتفاقاتی ک��ه حتی خیلی اهمیت‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬استفاده م ی‏کنند تا رفتار گذشته‪‎‬شان را اصالح‬ ‫کنند‪ .‬امریکا م ی‪‎‬توانس��ت ب��ه واس��طه گفت وگوهای ژنو‪،‬‬ ‫گذش��ته‪‎‬اش را تلطیف کند اما در ع��وض از ادبیات بدی در‬ ‫ب رابر ای ران اس��تفاده کرد‪ .‬مطرح کردن بحث حقوق بشر در‬ ‫ای ران و دخالت در مسائل داخلی اصال در این موقعیت‪ ،‬اقدام‬ ‫درستی نبود‪ .‬همچنین در ابتدای مذاکرات‪ ،‬در عوض اینکه‬ ‫امریکای ی‪‎‬ها قبول مذاک��ره از جانب ای ران را یک نکته مثبت‬ ‫قلمداد کنند‪ ،‬گفتند فش��ار تحریم و انزوا‪ ،‬ای ران را به پای میز‬ ‫مذاکره کشاند‪ .‬البته انتظار من به عنوان یک کارشناس این‬ ‫بود که ای ران جواب انها را م ی‪‎‬داد‪ .‬در عین حال که م ی‪‎‬دانیم‬ ‫این حرف اصال درست نیس��ت باید از انها م ی پرسیدیم که‬ ‫اگر ای ران را تحریم پای میز مذاکره کش��اند‪ ،‬ان شش کشور‬ ‫را چه چیز پای میز مذاکره کش��اند‪ .‬ایا غیر از این اس��ت که‬ ‫انها متوجه ش��دند تحریم‪‎‬ها جواب نم ی‪‎‬دهد‪ ،‬گزینه نظامی‬ ‫راه به جایی نم ی‪‎‬برد و ای ران به رغم این تحریم‪‎‬ها و فش��ارها‬ ‫قوی تر و توسعه یافته‪‎‬تر شده است‪ .‬همچنین پافشاری ای ران‬ ‫بر مواضعش و توان ای ران نیز از دیگر عللی بود که امریکا را‬ ‫به مذاکره واداشت‪ .‬امریکا چهار سال پیش گمان م ی‪‎‬کرد که‬ ‫ب رای انتخابات اخیر دیگر مردم ای ران ب��ه پای صندوق‪‎‬های‬ ‫رای نخواهند رفت و چهار س��ال روی این مساله ب رنامه ریزی‬ ‫کردند‪ .‬اما حضور مردم در انتخابات و دلبستگ ی شان به نظام‬ ‫و انقالب‪ ،‬تمام نقشه‪‎‬های انها را بر باد داد‪ .‬البته مردم در کنار‬ ‫انتقاداتی که داشتند پای صندوق‪‎‬های رای حاضر شدند‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت که در جامع ه ای که انتقاد نباشد ان جامعه‪ ،‬جامعه‬ ‫مرده‪‎‬ای اس��ت‪ .‬همچنین نباید تغییر گفتمان دولت را نیز از‬ ‫نظر دور داشت؛ این مساله یک نقطه مثبت و اعتباری ب رای‬ ‫دولت دکتر روحانی است‪.‬‬ ‫در نهایت ق��درت ای��ران باعث ش��ده ک��ه امریکا به‬ ‫مذاکره روی بیاورد‪ .‬وقتی یک کشوری قدرت بزرگی نباشد‪.‬‬ ‫هیچ وقت دیگ��ر قدرت‪‎‬ها ان را به حس��اب نم ی‪‎‬اورند بلکه‬ ‫سیاست‪‎‬هایش��ان را هر طور که بخواهن��د اعمال م ی کنند‬ ‫و کاری هم به سیاست‪‎‬های ان کش��ور ندارند‪ .‬نمونه ان نیز‬ ‫لیبی است که معمر قذافی چند سال پیش تمام تاسیسات و‬ ‫امکانات هسته‪‎‬ای‪‎‬اش را خودش از کشور خارج کرد‪.‬‬ ‫‪165‬‬ ‫مذاکرات باش�یم به بیان دیگر ش�اید واقعا این‬ ‫صحب ت‪‎‬های امری�کا مصرف داخل�ی دارد و مهم‬ ‫نتایج مذاکرات است؟‬ ‫بدون ش��ک باید منتظر نتایج مذاک��رات بود؛ به‬ ‫همین دلیل نظر نظام نیز همین است که مذاکرات با جدیت‬ ‫و قاطعیت دنبال ش��ود‪ .‬تا امروز نیز مذاکرات به خوبی پیش‬ ‫رفته و فضای متفاوتی را ب رای جمهوری اسالمی ای ران پدید‬ ‫اورده اس��ت‪ .‬این موضوع را نم ی‪‎‬توان نفی ک��رد زی را تا امروز‬ ‫برخی تحریم‪‎‬ها متوقف و برخی نیز کاهش پی دا کرده‪ ،‬فضای‬ ‫بی ن المللی نس��بت به ای ران بهتر شده و امدوشد هیات‏های‬ ‫مختلف به کش��ور افزایش یافته اس��ت‪ .‬پویایی دس��تگاه‬ ‫دیپلماسی غیرقابل انکار است‪ .‬البته مسیر مذاکرات‪ ،‬مسیر‬ ‫پر فرازونشیب و سختی است اما چون تیم مذاکره کننده ای ران‪،‬‬ ‫دیپلمات‪‎‬های قوی و با تجربه‏ای دارد تاکنون نیز به درستی راه‬ ‫را پیش رفته‏اند و منافع کشور را نیز مدنظر داشته‏اند‪ .‬در عین‬ ‫حال باید به تیم مذاکره کننده فرصت دهیم تا پایان راه بروند‬ ‫و سپس ارزیابی دقیق نسبت به رویکرد امریکا داشته باشیم‪.‬‬ ‫امریکا در مذاکرات هسته‏ای ایران چه جایگاهی‬ ‫دارد‪ ،‬ایا م ی‪‎‬توان گفت امریکا هدایت کننده اصلی‬ ‫این مذاکرات در گروه مقابل است؟‬ ‫ای��ن تفک��ر ب��ه یک��ی دو س��ال پای��ان دوره‬ ‫ریاس��ت جمهوری احمدی نژاد باز م ی‪‎‬گردد و ما این مس��اله‬ ‫را در برخی اظهارات دکتر صالحی نیز مش��اهده کردیم‪ .‬این‬ ‫مساله کامال صحیح است که امریکا تاثیرگذار است و بقیه‬ ‫کشورها از ان حرفشنوی دارند‪ .‬به همین دلیل نیز مقام معظم‬ ‫رهبری اجازه دادند ک��ه مذاکره کنندگان با مقامات امریکایی‬ ‫وارد گفت وگوی مستقیم شوند‪ .‬پیش از این نیز ای ران در مورد‬ ‫ع راق و افغانستان با امریکا وارد گفت وگوی مستقیم شده بود‪.‬‬ ‫در حال حاضر باتوجه به رویکرد و سیاست‪‎‬هایی‬ ‫که این کش�ور در قبال ایران دنبال کرده‪ ،‬به نظر‬ ‫ش�ما انها درباره مساله هس�ته‪‎‬ای ایران ب ه دنبال‬ ‫چه هستند؟‬ ‫امریکای ی‪‎‬ها دوست دارند ای ران یک ای ران ضعیف‬ ‫در منطقه باشد؛ ای رانی که الگوی کشورهای اسالمی نباشد‪،‬‬ ‫ای رانی که از سیاست‪‎‬های اصلی خودش و استقاللش دست‬ ‫بردارد و ای رانی که مزاحمتی ب رای رژیم صهیونیستی نداشته‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫االن زود اس��ت در ای��ن رابطه صحبت کنی��م؛ رابطه‬ ‫ای ران با امری��کا یا در بلند مدت ش��کل م ی‪‎‬گی��رد یا خیلی‬ ‫خوش بین باشیم در میان مدت چند س��اله‪ .‬به نظرم در این‬ ‫یک سال فضای ما با امریکا بعد از سفر اقای روحانی و بعد از‬ ‫مذاکرات اولیه به سرعت عوض شد و به سمت بهبود رفت‪.‬‬ ‫اما امریکای ی‏ها خیلی زود‪ ،‬ان فضای خوب را با مواضع نابجا‬ ‫و عملکرد غلط‪‎‬شان عوض کردند و ما را به گذشته بردند‪ .‬در‬ ‫شرایط فعلی این مساله به امریکا برم ی گردد که چقدر توان‬ ‫داشته باشد این فضا را عوض کند‪ .‬چون در داخل موافقان و‬ ‫مخالفان رابطه با امریکا حرف‪‎‬ها و استدالل‏های جدی دارند‬ ‫و گفت وگوه��ای انها جریان دارد بناب رای��ن اینکه کدام جناح‬ ‫غالب شود و بتواند دست برتر را پیدا کند به رفتار امریکای ی‏ها‬ ‫بازم ی گردد که چقدر بتوانند رفتارشان را تعدیل کنند‪ .‬اگر انها‬ ‫خودشان را تعدیل کنند و عملکرد مناسبی داشته باشند جناح‬ ‫موافق رابطه ب��ا امریکا در گفت وگوها دس��ت باال را خواهند‬ ‫داش��ت‪ ،‬اما اگر در جهت مخالف‪ ،‬انها به رفت��ار خصمانه و‬ ‫تندشان ادامه دهند‪ ،‬جناح‏های مخالف دست برتر را خواهند‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫درباره توافق ژنو‪ ،‬برخی م ی‪‎‬گویند که ایران در پی‬ ‫این توافق چیزهای بسیاری از دست داد‪ .‬نظر شما‬ ‫راجع به این توافق و مذاکرات چیست؟‬ ‫فرازوفرودهای ‪ 34‬ساله در روابط تهران و واشنگتن‬ ‫از تسخیر سفارت تا دیپ لماسی تلفنی‬ ‫روابط یا به بیان دیگر مناس��بات ای ران و ایاالت متحده‬ ‫امریکا پس از انقالب اس�لامی‪ ،‬همواره پرفرازونشیب بوده‬ ‫است؛ از همان ابتدای انقالب و به دنبال تسخیر سفارت امریکا‬ ‫یا همان النه جاسوسی‪ ،‬روابط دو طرف قطع شد و تا امروز نیز‬ ‫ب در مناسبات‬ ‫به همان صورت باقی مانده است‪ .‬اما فرازونشی ‪‎‬‬ ‫ته ران‪-‬واشنگتن طی بیش از سه دهه گذشته کامال مشهوده‬ ‫بوده‪ ،‬به گونه ای که گه گاه بسیار خصمانه شده و گاهی نیز‬ ‫دو طرف بر سر برخی مسائل با هم به مذاکره پرداخته‪‎‬اند‪ .‬در‬ ‫زیر برخی از مهمترین مسائلی که میان دو طرف اتفاق افتاده‪،‬‬ ‫ذکر م ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫تسخیر سفارت امریکا در ایران‪ ،‬به گروگان گرفتن ‪66‬‬ ‫دیپلمات امریکایی‪ 13 :‬ابان ‪1358‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪166‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫تصرف سفارت امریکا به دوران ‪ ۴۴۴‬روزه‪‎‬ای از تخاصم‬ ‫میان دولت امریکا و ای ران گفته م ی شود که با ورود تعدادی از‬ ‫دانشجویان پیرو خط امام و تصرف سفارت امریکا در ته ران‬ ‫و به گروگان گرفتن ‪ ۶۶‬دیپلمات امریکایی در ‪ ۱۳‬ابان ‪۱۳۵۸‬‬ ‫(ب رابر با ‪ ۴‬نوامبر ‪ )۱۹۷۹‬اغاز گردید‪.‬‬ ‫پذیرش ق�رارداد الجزایر از س�وی دولت‪‎‬ه�ای ایران و‬ ‫امریکا و ازادی گروگان‏ها‪ 30 :‬دی ‪1359‬‬ ‫بیانی ه های الجزایر قراردادی اس��ت که با میانجیگری‬ ‫کش��ور الجزایر‪ ،‬میان نمایندگان جمهوری اسالمی ای ران و‬ ‫ایاالت متحده امریکا در تاریخ ‪ ۱۹‬ژانویه ‪ ۱۹۸۱‬به امضا رسید و‬ ‫من توافقنامه ژنو را فقط انچه روی کاغذ اس��ت‪،‬‬ ‫نم ی‏بینم؛ زی را در کنار این توافق‪ ،‬مس��ائل دیگری هم بود ؛‬ ‫به عنوان نمونه فضای بی ن‏المللی نسبت به ای ران بهتر شده‪،‬‬ ‫امدوشدها بیشتر ش��ده و افکار عمومی دنیا نیز بهبود یافته‬ ‫است‪ .‬تمام این موارد‪ ،‬حاصل موافقتنامه ژنو است‪ .‬اگر صرفا‬ ‫ان چیزی را که روی کاغذ م ی‏بینیم بخواهیم ارزیابی کنیم‬ ‫اظهارات موافقان و مخالفان هردو قابل اعتناست‪.‬‬ ‫البته این توافقنامه نه فتح الفتوح اس��ت نه ناموفق؛ اما‬ ‫من حی ث المجموع باید به ان نمره مثبتی داد چون فضا را به‬ ‫نفع ای ران عوض کرده‪ ،‬جلوی تحریم‏ها را گرفته و زمینه تحرک‬ ‫اقتصادی را به وجود اورده است‪ .‬به نظر من اکنون نم ی توان‬ ‫این توافقنامه را ارزیابی کرد بلکه بای��د بعد از اتمام این یک‬ ‫سال ببینیم ایا امریکای ی‏ها به قول و تعهدات خودشان پایبند‬ ‫هستند یاخیر؛ اگر پایبند باشند منافع کشور تامین م ی‏شود و‬ ‫اگر نباشند هم فضای دیگری به وجود م ی‏اید‪.‬‬ ‫با توج�ه به س�ابقه‪‎‬ای که جنابعالی در دس�تگاه‬ ‫دیپلماسی داشتید ارزیاب ی‪‎‬تان از عملکرد هشت‬ ‫ماهه تیم دکتر ظریف چیست؟‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران هشت س��ال گذشته در‬ ‫رابطه با سیاست خارجی کامال راکد بود‪ .‬وقتی شرایط امروز را با‬ ‫دو دوره قبلی مقایسه م ی‏کنیم‪ ،‬مشاهده م ی شود که پیشرفت‬ ‫داشتیم‪ ،‬فضا بهتر شده و دیپلماسی کشور تحول پیدا کرده‬ ‫است‪ .‬به هر حال ما در هشت سال گذشته تحت تاثیر یک‬ ‫تحریم نانوشته دیپلماتیک بودیم و فقط با معدودی از کشورها‬ ‫رابطه داشتیم اما االن کامال فضا مثبت شده است‪ .‬البته دولت‬ ‫جدید در ابتدای کار تاحدودی در قبال همسایگان غفلت کرد‬ ‫که شاید فشار هسته‏ای‪ ،‬دلیل ان بود؛ اما بعد این مساله نیز‬ ‫جب ران ش��د‪ .‬در نتیجه ارزیابی من از دیپلماسی ‪ 9‬ماهه دکتر‬ ‫روحانی و تیم وزارت خارجه کامال خوب و مثبت است‪.‬‬ ‫خواهند شد‪ .‬این قانون توسط داماتو‪ ،‬سناتور ایتالیای ی االصل‬ ‫کنگره امریکا و از جمهوریخواه��ان محافظه کار به کنگره‬ ‫امریکا ارائه ش��د؛ قانون داماتو هر پنج سال یک بار بازبینی‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫به بحران تصرف سفارت امریکا در ته ران پایان داد‪ .‬به موجب‬ ‫این بیانیه بسیاری از محدودیت های ایجاد شده از سوی امریکا‬ ‫منتفی شد‪ ،‬اما این امر شامل تحریم های اعمال شده نظامی‬ ‫و ارسال تسلیحات به ای ران نم ی شد‪.‬‬ ‫محور ش رارت خوانده شدن ای ران توسط جورج‬ ‫بوش‪،‬رئی س‪‎‬جمهوریوقتامریکا‪ 9:،‬بهمن‪1380‬‬ ‫ی اس��ت که جورج دبلی و بوش‪،‬‬ ‫محور شرارت‪ ،‬اصطالح ‬ ‫رئی س جمهوری ایاالت متحده امری��کا در ‪ ۲۹‬ژانویه ‪ ۲۰۰۲‬در‬ ‫سخنرانی سالیانه خود در کنگره ایاالت متحده امریکا در اشاره‬ ‫به سه کشور ای ران‪ ،‬کره شمالی و ع راق به کار گرفت‪ .‬او علت‬ ‫این نام گذاری را «حمایت ان کشورها از تروریسم» و «تالش‬ ‫انها ب رای دستیابی به سالح های کشتار جمعی» بیان کرد‪.‬‬ ‫مذاکرات ای ران و امریکا در رابطه با ع راق و افغانستان را‬ ‫نیز نباید از نظر دور داشت؛ ای ران و امریکا در تیرماه ‪ 1387‬سه‬ ‫بار در مورد بحران ع راق پای میز مذاکره نشستند‪.‬‬ ‫ماجرای مک فارلین(ایران گیت)‪29 :‬مرداد ‪ 1364‬تا ‪13‬‬ ‫اسفند ‪1365‬‬ ‫نخس�تین مالقات وزرای خارجه ایران و امریکا پس از‬ ‫‪ 34‬سال‪ 5 :‬مهر ‪1392‬‬ ‫دخالت های امریکا در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران‬ ‫طی جنگ تحمیلی ‪ 8‬س��اله ع راق علیه ای ران از سال‬ ‫شهریور ‪ 1359‬تا مرداد ‪ 1367‬کمک‪‎‬های امریکا به این کشور‬ ‫هرگز متوقف نش��د‪ .‬ای��ن کمک‏ها‪ ،‬مجموع��ه کمک های‬ ‫اطالعات��ی و نظام��ی ک��ه ایاالت متحده امری��کا در جهت‬ ‫جلوگیری از صدور انقالب ‪ ۱۳۵۷‬و شکس��ت نخوردن صدام‬ ‫حسین در مقابل ای ران انجام داد را شامل م ی‏شود‪.‬‬ ‫طی این ماجرا امری��کا از طریق نفوذ ای ران س��عی در‬ ‫ازادس��ازی گروگان های امریکایی در لبنان کرد و در ازای ان‬ ‫امریکا‪ ،‬برخی قطعات ادوات جنگی و نظامی را که به واسطه‬ ‫تحریم امکان فروش انها به ای ران نبود‪ ،‬در اختیار ای ران قرار داد‪.‬‬ ‫تصویب قانون داماتو‪ 14 :‬مرداد ‪1375‬‬ ‫قانون داماتو قانونی است که در سال ‪ ۱۹۹۶‬دولت امریکا‬ ‫ب رای تحریم ای ران به تصویب رس��اند‪ .‬ب ر اس��اس این قانون‬ ‫شرکت هایی که در یک س��ال بیش از چهل میلیون دالر در‬ ‫ای ران سرمایه گذاری کنند از دادوستد با دولت امریکا محروم‬ ‫در ساعات اولیه روز پنجم مهر ‪ ،۱۳۹۲‬ظریف در حاشیه‬ ‫شصت و هش��تمین مجمع عمومی س��ازمان ملل متحد و‬ ‫با برنامه ریزی قبلی در اولین مذاکره ای��ران و ‪ 5+1‬در دولت‬ ‫یازدهم که در سطح وزرای خارجه برگزار شد‪ ،‬شرکت کرد‪ .‬در‬ ‫این مذاکره‪ ،‬جان کری‪ ،‬وزیر امور خارجه ایاالت متحده امریکا‬ ‫نیز حضور داشته و با ظریف بر س��ر میز مذاکره نشست‪ .‬در‬ ‫حاشیه این جلس��ه ظریف با جان کری دیدار و گفت وگویی‬ ‫دو جانبه داشت‪ .‬پس از ‪ ۳۴‬سال این اولین دیدار مقامات عالی‬ ‫ای ران و امریکا در سطح وزرای خارجه بود‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪167‬‬ ‫رویدادهای بین الملل‬ ‫جنگ سرد جدید‬ ‫رویدادها‬ ‫‪168‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اکراین میزبان اختالفات میان قدرت های بزرگ شد‬ ‫پس از پایان جنگ جهانی دوم‪ ،‬شوروی و ایاالت متحده‬ ‫در مناطق مختلف��ی از جهان درگیری ه��ای غی ر نظامی و‬ ‫مستقیمی را با یکدیگر تجربه کردند که در سیاست و تاریخ‬ ‫بی ن الملل از انها تحت عنوان جنگ س��رد یاد م ی شود‪ .‬ان‬ ‫روند با روی کار امدن گورباچف‪ ،‬فروپاشی شوروی و تشکیل‬ ‫فدراس��یون روس��یه میان دو ابرقدرت متوقف شد‪ .‬هرچند‬ ‫اختالف نظرهای جدی میان مس��کو و واشنگتن همچنان‬ ‫ادامه داش��ت و حتی در برخی م��وارد درگیری های لفظی‬ ‫هم میان طرفین صورت پذیرفته بود اما باید اذعان داشت‬ ‫که در این مس��یر هرگز حجم تضادها و اختالفات به اندازه‬ ‫مساله اوکراین نبوده اس��ت‪ .‬اوکراین در سال جاری میزبان‬ ‫اشوب ها و ناارام ی های بسیاری بوده است‪ .‬اعتراضاتی که‬ ‫در ابتدا با امضا نک��ردن طرح همکاری تج��اری و بازرگانی‬ ‫میان این کش��ور و اتحادیه اروپا اغاز شد‪ .‬بخش غربگرای‬ ‫اوکراین به ویژه در ک ی ی��ف‪ ،‬در اعتراض ب��ه امضا نکردن‬ ‫ویکتور یانوکوویچ به خیابان ها ریختند و به متمایل ش��دن‬ ‫رئیس جمهور کشورشان به جبهه روسیه معترض گشتند‪.‬‬ ‫یانوکوویچ به ج��ای امض��ای توافقنامه با اتحادی��ه اروپا‪،‬‬ ‫موافقتنامه ای با روسیه به امضا رساند‪ .‬قراردادی که طبق ان‬ ‫روسیه گاز ارزان قیمت به اوکراین م ی فروخت‪ .‬اما این مساله‬ ‫ب رای مردمی که در بحران گاز زمس��تان های خود را س��ر‬ ‫م ی کردند هم راض ی کننده نبود‪ .‬انها خواهان متمایل شدن و‬ ‫نزدیک شدن به جبهه غرب و اتحادیه اروپا بودند‪ .‬یانوکوویچ‬ ‫روس��گرا تالش زیادی ب رای جلب رضایت مردم خشمگین‬ ‫انجام داد؛ نخس ت وزیر را کنار گذاشت‪ ،‬وعده انجام اصالحات‬ ‫داد‪ ،‬قول ازاد شدن زندانیان سیاسی را به معترضان داد‪ .‬اما‬ ‫مردم خش��مگین همچنان در خیابان ها بودن��د‪ ،‬برخورد با‬ ‫معترضان از سوی پلیس ادامه داشت و این روند باعث شد‬ ‫این بار انقالب مخملی به انقالب خونینی بدل شود‪ .‬تعداد‬ ‫زیادی در برخورد نیروهای نظامی و امنیتی دولتی با مردم‬ ‫معترض کشته ش��دند‪ .‬مس��اله اوکراین حتی به کنف رانس‬ ‫امنیتی مونیخ نیز کش��یده ش��د و رهب ران مخالفان دولت‬ ‫اوکراین در این کنف رانس شرکت کردند‪ .‬اواسط اسفند سال‬ ‫‪ 92‬و در شرایطی که هشتاد کشته در اعتراضات اوکراین بر‬ ‫جای مانده بود‪ ،‬سایت ریاست جمهوری اوکراین در بیانی ه ای‬ ‫رس��می از قول ویکتور یانوکوویچ اعالم کرد‪« :‬من برگزاری‬ ‫انتخابات زودهنگام را اعالم م ی کنم‪ .‬من همچنین خواستار‬ ‫بازگشت قانون اساسی سال ‪ 2004‬و اعطای اختیارات بیشتر‬ ‫به پارلمان م ی ش��وم‪ .‬ت�لاش م ی کنم تا هر چه س��ریعتر‬ ‫دولت وحدت ملی ش��کل بگیرد‪ ».‬این بیانی��ه در حالی از‬ ‫سوی ریاست جمهوری اوکراین منتش��ر شد که در روزهای‬ ‫قبل‪ ،‬جلسات و نشس��ت هایی با حضور مقامات غربی به‬ ‫ویژه وزیر خارجه المان پی رامون بحران اوکراین برگزار شده‬ ‫بود‪ .‬وزیر خارجه روس��یه که به این نشست دعوت شده بود‬ ‫به ک ی یف نیامد و در نهایت توافقنامه میان اپوزیس��یون و‬ ‫دولت به امضا رس��ید‪ .‬زندانیان سیاسی از جمله خانم یولیا‬ ‫تیموشنکو ملقب به بانوی نارنجی از زندان ازاد شدند و بنا‬ ‫ش��د انتخابات زود هنگام با حضور دولت اشتی ملی در این‬ ‫کشور برگزار ش��ود‪ .‬اما به ناگاه یانوکوویچ از ک ی یف خارج و‬ ‫به مقصدی نامعلوم روانه شد‪ .‬بعدها مشخص شد که او به‬ ‫خارکف در ش��رق اوکراین رفته است‪ .‬رئی س جمهور مخلوع‬ ‫در کنف رانسی مطبوعاتی اعالم کرد که به دلیل حفظ جان‬ ‫خود و خانوده اش از ک ی یف خارج ش��ده اس��ت‪ .‬تضادهای‬ ‫اساسی و س��اختاری در جامعه اوکراین ب ر در هم تنیده شدن‬ ‫این بحران افزود‪ .‬در ش��رایطی که ک ی یف و سرزمی ن های‬ ‫غربی خواهان غربی ش��دن اوکراین بودند‪ ،‬س��رزمی ن های‬ ‫ش��رقی نظیر خارکف و کریمه بیش��تر به روس��یه متمایل‬ ‫بودند‪ .‬ای��ن اختالف نظرها و گرایش ها در کنار هم س��بب‬ ‫م ی شد تا بازیگران مختلف با دست بازتری در میدان اوکراین‬ ‫بازی کنند و هر یک بتواند با حرکتی طرف مقابل را تحت‬ ‫فشار قرار دهد‪ .‬در ادامه این بحران و در شرایطی که بسیاری‬ ‫گمان م ی کردند سکوت روسیه ناشی از این است که مسکو‬ ‫باخت را پذیرفته‪ ،‬ناگهان در ش��ب ه جزیره کریمه مردم پرچم‬ ‫اوکراین را پایین کشیده و پرچم روس��یه را ب رافراشتند‪ .‬باید‬ ‫عنایت داشت که کریمه از قدیم االیام بخشی از خاک روسیه‬ ‫بوده است‪ ،‬اما خروشچف‪ ،‬رهبر اوکراین ی االصل شوروی در‬ ‫سال های زمامداری خود‪ ،‬این ش��ب ه جزیره استراتژیک را به‬ ‫اوکراین بخش��یده بود‪ .‬این جزیره از این حیث ب رای روسیه‬ ‫حائز اهمیت است که دسترسی این فدراسیون به دریای سیاه‬ ‫از این طریق میسر م ی ش��ود‪ .‬بر این اساس طبیعی بود که‬ ‫کرملین نپذیرد به راحتی این نقطه استراتژیک از دستشان‬ ‫خارج شود و طرف غ ربی انها را شکست دهد‪ .‬روسیه برخالف‬ ‫انتظار غ رب ی ها به کرملین نیروی نظامی اعزام کرد و پارلمان‬ ‫این منطق��ه خودمختار پیوس��تن به روس��یه را به تصویب‬ ‫رساند‪ .‬این در ش��رایطی بود که تهدیدها و اقدامات غ رب ی ها و‬ ‫امریکای ی ها‪ ،‬ظاه را هیچ اثری نداشته و روس ها بدون توجه به‬ ‫این مسائل‪ ،‬انچه خود در پی ان بودند را عملی ساختند‪ .‬بر این‬ ‫اساس یکی از پیچیده ترین بحران های در هم تنیده سیاسی در‬ ‫قرن معاصر‪ ،‬بدون انکه گره ای از ان باز شود پیچیده تر و کور تر‬ ‫شد تا گذش��ت زمان‪ ،‬نش��ان دهد چه عاقبتی در انتظار این‬ ‫مناقشه بی ن المللی شده‪ ،‬خواهد بود‪.‬‬ ‫کریم�ه از قدی م االی�ام بخش�ی از خاک‬ ‫روسیه بوده اس�ت‪ ،‬اما خروشچف‪ ،‬رهبر‬ ‫اوکراین ی االص�ل ش�وروی در س�ال های‬ ‫زمام�داری خ�ود‪ ،‬ای�ن ش�ب ه جزیره‬ ‫استراتژیک را به اوکراین بخشیده بود‬ ‫رویدادهای بین الملل‬ ‫تنش زدایی در لندن و تهران‬ ‫فراز و فرود روابط ایران و انگلیس در سال ‪92‬‬ ‫اذر ماه ‪ 1390‬جمعی چند ده نفره از بسیجیان با اقدامی‬ ‫ نسنجیده از دیوار سفارت انگلستان در ته ران باال رفته و باغ‬ ‫قلهک را اش��غال کردند‪ .‬اتفاقی که تایید هی چ یک از بزرگان‬ ‫و سران کش��ور را نیز با خود به همراه نداشت‪ ،‬اما باعث شد‬ ‫رابطه دیپلماتیک میان جمهوری اس�لامی ای ران و بریتانیا‬ ‫قطع گردد‪.‬‬ ‫دولت انگلس��تان ضرب االجلی ب��رای ترک‬ ‫دیپلمات های ای رانی از ان کش��ور تعیین کردند و‬ ‫مراودات کنس��ولی دو طرف متوقف شد‪ .‬دو سال‬ ‫پس از ان اقدام و پس از روی کار امدن دولت حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬که از تعامل سازنده با جهان و تنش زدایی‬ ‫س��خن م ی گفت‪ ،‬رونده��ای تخاصم گونه میان‬ ‫طرفین تا حد قابل توجهی تعدیل گردید‪.‬‬ ‫در نخستین گام جک اس��تراو‪ ،‬وزیر خارجه‬ ‫س��ابق انگلس��تان در چهارم جوالی ‪ ،2013‬ضمن‬ ‫اس��تقبال از پیروزی حس��ن روحانی در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمه��وری‪ ،‬از عالقه خود ب رای س��فر به‬ ‫ته ران سخن گفت‪ .‬در گام بعدی وزارت امور خارجه‬ ‫انگلیس ‪ ۲۶‬تیر توصیه مس��افرتی ب��ه ای ران را در‬ ‫پایگاه اینترنتی خود اصالح و بخش��ی از ان را که‬ ‫حاوی هشدار درباره سفر به ای ران بود‪ ،‬حذف کرد‪.‬‬ ‫در توصیه جدید منتشر شده در پایگاه اینترنتی‬ ‫وزارت امور خارجه انگلیس تنها به اتباع این کشور‬ ‫هشدار داده شد که از سفر به «بخش های شرقی‬ ‫ای ران از جمله مرزهای افغانس��تان و پاکس��تان»‬ ‫سوریه درکما‬ ‫همه تالش ها برای حل دیپلماتیک‬ ‫بحران شامات‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اما در عین حال مردم دمشق و حلب و الذقیه‪ ،‬باید خوشحال‬ ‫باش��ند که این روزها ب��دون حضور نیروه��ای امریکایی و‬ ‫غ ربی در خیابان هایش��ان س��ر بر بالین م ی گذارند‪ .‬داستان‬ ‫استفاده از تسلیحات ش��یمیایی در سوریه‪ ،‬ان هم تنها چند‬ ‫روز پیش از سفر نماینده و بازرس سازمان ملل به این کشور‬ ‫ابعاد این بحران را به شکل غیر قابل انتظاری پیچیده کرد‪.‬‬ ‫استفاده تسلیحاتی شیمیایی و انعکاس تصاویر ناگواری از‬ ‫این فاجعه انسانی در رس��انه های جهان‪ ،‬تا حد زیادی خشم‬ ‫عموم ی اف��کار بی ن المللی را در خصوص انچه در س��وریه‬ ‫م ی گذرد‪ ،‬ب رانگیخت‪ .‬اما ش��اید نقطه مبهم این اتفاق زمان‬ ‫استفاده از این تسلیحات باشد‪ .‬در شرایطی که ارتش سوریه‬ ‫در این وضعیت سینوسی جناح برتر را داشت و توانسته بود‬ ‫شکس��ت های چند ماه اخیر خود را جب ران کند‪ ،‬ناگهان این‬ ‫حمالت ش��یمیایی صورت پذیرفت؛ حمالت��ی که تالش‬ ‫وسیعی ش��کل گرفت تا ارتش و دولت س��وریه را عامل ان‬ ‫معرفی کند‪ .‬این در حالی بود که با یک محاسبه ساده م ی شد‬ ‫دریافت که ارتش و دولت س��وریه به این حد از بلوغ فکری‬ ‫حداقلی رسیده اند که در شرایط برتری نظامی‪ ،‬از چنین ابزار‬ ‫تحریک کننده ای استفاده نکنند‪ .‬ضمن اینکه انتخاب چنین‬ ‫زمانی در حالی که تنها چند روز به سفر بازرسان ویژه سازمان‬ ‫ملل به سوریه‪ ،‬ان هم ب رای بررس��ی مورد پیشین استفاده از‬ ‫تسلیحات شیمیایی در این کشور باقی مانده بود‪ ،‬چندان با‬ ‫منطق همخوان به نظر نم ی رسد‪ .‬به هر ترتیب هرچه بود و‬ ‫کار هر جریان و دس��ته و گروهی که بود‪ ،‬این مساله فضای‬ ‫جهانی شدیدی را علیه دولت اسد به وجود اورد‪ .‬چراکه اوباما‬ ‫از ابتدای بحران سوریه اعالم داش��ته بود که خط قرمز او در‬ ‫سوریه استفاده از تسلیحات ش��یمیایی است‪ .‬حال که این‬ ‫خط قرمز نادیده گرفته شده بود‪ ،‬اوباما اعالم کرد که به همراه‬ ‫دوس��تان اروپایی خود به سوریه حمله خواهد کرد‪.‬‬ ‫اما دوستان اروپایی او این بار باراک را تنها گذاشتند و از این‬ ‫پیشنهاد او استقبال چندانی نکردند‪ .‬مجموعه این تحوالت‬ ‫سبب شد تا روسیه در طرحی ابتکاری اجازه ندهد اتش جنگ‬ ‫در یکی از معدودترین پایگاه های خود در خاورمیانه افروخته‬ ‫شود‪ .‬پیشنهاد مس��کو مورد قبول امریکا قرار گرفت‪ .‬خلع‬ ‫سالح کامل شیمیایی سوریه‪ ،‬در قبال توقف طرح حمله به‬ ‫این کشور‪ .‬هرچند پیشنهاد در ان شرایط بحرانی ب رای سوریه‬ ‫نوعی برد به شمار م ی رفت اما نم ی توان از این حقیقت گذر‬ ‫کرد که سوریه با این اقدام به طور کامل خلع سالح شد‪ .‬طرف‬ ‫غربی بدون ش��لیک یک گلوله به هدف خود دست یافت‪.‬‬ ‫دیگر خطری از جانب س��وریه‪ ،‬اس��رائیل را تهدید نم ی کرد‪،‬‬ ‫ضمن اینکه شریک روسیه و ای ران‪ ،‬به جای متحدی توانمند‪،‬‬ ‫به وی رانه ای ب ی خطر تبدیل شده بود‪ .‬نقش و نفوذ جریان های‬ ‫تروریستی تکفیری و سلفی در این کشور هم بر پیچیدگی‬ ‫این بحران افزود‪ .‬همین پیچیدگی سبب شد تا ادوار متولی‬ ‫گفت وگوها ب رای اینده این کشور در ژنو به نتیجه نرسد‪ .‬هر‬ ‫یک از جریان ها تهدید م ی کرد در ص��ورت حضور دیگری‪،‬‬ ‫در این نشس��ت ها حضور نخواهد یافت‪ .‬ان یکی خواهان‬ ‫کناره گیری اسد از قدرت م ی ش��د و دولت سوریه بسیاری از‬ ‫مخالفان را به رسمیت نش��ناخت و انها را جمعی تروریست‬ ‫خواند‪ .‬به هر ترتیب سال ‪ 92‬در شرایطی در حال پایان است‬ ‫که تحول مثبتی در قبال س��وریه رخ نداده است‪ .‬شهرهای‬ ‫این کشور وی ران تر‪ ،‬مردم این س��رزمین اواره تر و دولت این‬ ‫کشور ضعی ف تر از قبل شده اند‪ .‬شاید بهترین و مختصرترین‬ ‫بیان ب رای وضعیت کنونی س��وریه در پایان چندمین سال‬ ‫ادامه منازعه در این کش��ور همین یک جمله باشد؛ سوریه‬ ‫باخته است‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫جمهوری ع ربی سوریه در سال ‪ 92‬همچون بازه دوازده‬ ‫ماهه پیش��ین ان‪ ،‬روزگار س��ختی را تجربه کرد‪ .‬ب ی ثباتی‪،‬‬ ‫ناارام ی و عملیات های تروریس��تی همچنان در این کشور‬ ‫فراوان مشاهده شد‪ .‬نمودار پیروزی های دولت و جریان های‬ ‫مخالف‪ ،‬به صورت یک منحنی سینوسی در امد و در نبردی‬ ‫دولت و در کارزاری دیگر‪ ،‬نیروهای مخالف و مسلح توانستند‬ ‫دیگری را شکست دهند‪ .‬اما ش��اید طرفی که در این رقابت‬ ‫بازنده مطلق بوده باش��د‪ ،‬تنها مردم این کش��ور بحران زده‬ ‫باشند؛ کشوری که روزگاری در خاورمیانه به زیبایی مشهور‬ ‫بود‪ ،‬این روزها جز وی رانه ای جنگ زده از ان باقی نمانده است‪.‬‬ ‫خودداری کنند‪ .‬ویلیام هیگ‪ ،‬وزیر خارجه این کشور هم در‬ ‫ادامه روند حرکت در مسیر تعامل دو کشور تاکید کرد‪« :‬ما با‬ ‫حسن نیت به اقدام مثبت ای ران پاسخ خواهیم داد‪ .‬ما امادگی‬ ‫داریم که روابط مان را به طور گام به گام بهبود ببخشیم‪».‬‬ ‫در نخستین روزهای س��ال نو میالدی‪ ،‬جک استراو‪،‬‬ ‫با امدن به ته ران قفل س��ف ر نکردن مقامات غربی به ای ران‬ ‫را شکست‪ .‬در شرایطی که در هشت سال اخیر ای ران هرگز‬ ‫می زبان چنین شخصی ت هایی از کشورهای غربی و اروپایی‬ ‫نبود‪ ،‬حضور اس��تراو در ای ران م ی توانست نقطه عطفی در‬ ‫روابط خارجی جمهوری اسالم ی ای ران به شمار اید‪ .‬او در این‬ ‫س��فر از برقراری مجدد روابط ای ران و برتانیا استقبال کرد و‬ ‫تاکید نمود که باید این روابط گسترش و توسعه پیدا کند‪.‬‬ ‫البته نباید از این نکته به سادگی گذر کرد که انگلستان‬ ‫و شخص ویلیام هیگ در روند گفت وگوهای هسته ای ای ران‬ ‫با ‪ 5+1‬بسیار س��ازنده و مثبت عمل کردند‪ .‬نمایندگان این‬ ‫کش��ور در ‪ 5+1‬با تالش های خود ب رای راضی کردن دیگر‬ ‫طرف های غ ربی نقش بس زایی در به نتیجه رسیدن‬ ‫مذاکرات بر سر برنامه هس��ته ای ای ران ایفا کردند‪.‬‬ ‫این نقش میانجی بریتانیا گام ب��زرگ جدیدی در‬ ‫بازگشت دو کشور به مسیر تعامالت دیپلماتیک و‬ ‫بازگشایی فصل نوینی از روابط دوجانبه و فیمابین‬ ‫به شمار م ی رفت‪.‬‬ ‫در نهای��ت و پ��س از انجام مذاک��رات میان‬ ‫ای ران و انگلستان بر سر ادامه رابطه میان خود‪ ،‬به‬ ‫توافق دست یافتند که از نخستین روز اخرین ماه‬ ‫سال ‪ 92‬به وضعیت حفاظت منافع پایان داده و به‬ ‫صورت مستقیم و از طریق کارداران غیرمقیم روابط‬ ‫دوجانبه را دنبال کنند‪.‬‬ ‫بدین ترتیب و در شرایطی که نظام‪ ،‬کشور و‬ ‫جامعه در بازه زمانی حدودا دو ساله پیرو روندهایی‬ ‫که در هش��ت س��ال قبل بر کشور گذش��ته بود‪،‬‬ ‫هزینه ای کام�لا غی ر ضروری پرداخت��ه بود‪ ،‬دولت‬ ‫حسن روحانی و دستگاه دیپلماسی ان به مدیریت‬ ‫جواد ظریف توانس��ت ضمن جلوگی��ری از ادامه‬ ‫پرداختن این هزینه‪ ،‬روابط ف ی مابین را به س��مت‬ ‫تعامل و کاهش تنش مدیریت و هدایت کند‪.‬‬ ‫‪169‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫رویداد پنجم‬ ‫سال ‪ 92‬ب رای س��ینمای ای ران س��ال ویژه ای بود؛ بیم و امیدهایی که‬ ‫گاهی موقعیتشان را ‪180‬درجه تغییر یافته م ی دیدند و نیز تک رارهایی که با‬ ‫چاشنی تغییر دولت و به تبع ان سیاست ها و رویکردهای پایه ای‪ ،‬ش رایط‬ ‫خاصی را ایجاد م ی کردند‪ .‬ماج راهای خانه س��ینما که به س رانجام رسید و‬ ‫جشنواره فیلم فجر ‪ 32‬سرامد حاشی ه های این سال بودند‪.‬‬ ‫حوصلهامزیاداست‬ ‫حجت اهلل ایوبی از حاشیه ها و چالش های‬ ‫مدیریت سینمای ایران می گوید‬ ‫وقت ی که قرار بود کابینه دولت روحانی شکل بگیرد‪ ،‬حجت اهلل ایوبی از مدیرانی بود که برای معاونت چند وزارتخانه‬ ‫گزینه بود‪ .‬حتی قبل از انتخابات هم از طرف چند کاندیدا برای حضور در ستاد فعالی ت های انتخاباتی گزینه شده بود‪.‬‬ ‫زمانی هم که قرار شد علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی او را ب ه عنوان یکی از معاونان خود انتخاب کند‪ ،‬در ابتدا‬ ‫قرار بود معاونت امور هنری را عهده دار شود‪ ،‬اما در نهایت در کسوت ریاست سازمان سینمایی یا همان معاونت امور‬ ‫سینمایی مشغول شد‪ .‬او را متخصص جذب بودجه م ی دانس�تند اما در نهایت به حوزه پرچالشی وارد شد که دیگر‬ ‫همگان تخصص اعتدال و تدبیر را از او انتظار داشتند‪ .‬او که از مهلکه ماجرای خانه سینما تقریبا به سالمت گذشت‪،‬‬ ‫در عرصه جشنواره فیلم فجر اما با حاشی ه های سختی مواجه شد‪ .‬او البته خود معتقد است انچه در جشنواره امسال‬ ‫واقع شد‪ ،‬تبلور واقعی اعتدال و تدبیر یا ب ه قولی مصلحت اندیشی بود‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪170‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫م ی توان گفت که جشنواره فیلم فجر امسال‬ ‫تقریبا خوب ش�روع ش�د اما خوب تمام نش�د‪.‬‬ ‫پس از فشارهای بیرونی و حذف فیلم و تغییر در‬ ‫برگزیده‪ ،‬اعتراض ها و انتقاده�ای پیاپی ابراهیم‬ ‫حاتم ی کیا حاشی ه های جش�نواره را تا چند هفته‬ ‫تداوم بخشیده است‪.‬‬ ‫درمورد حرف های اقای حاتم ی کیا م ی توانم بگویم‬ ‫ش��ما که خبرنگارید باید از ایشان بپرس��ید چرا «مظلوم»‬ ‫هستند؟ من قبال هم گفته ام واقعا عالقه مندم بدانم ایشان‬ ‫چرا مظلوم است؟ تا به خاطر ارادتی که به ایشان داریم‪ ،‬سعی‬ ‫کنیم مظلومیتشان را برطرف کنیم‪ .‬به نظر شما ایشان چرا‬ ‫مظلوم هستند؟‬ ‫شما خودتان قصد ندارید با ایشان صحبت کنید؟‬ ‫ما خدمت ایشان رسیده ایم‪ ،‬در مشهد با یکدیگر‬ ‫صحبت کردیم‪ ،‬تلفن کردی��م و همدیگر را دیدیم‪ .‬واقعا من‬ ‫دوست ندارم که اهالی س��ینما مظلوم باشند‪ .‬این است که‬ ‫اگر متوجه شویم مظلومیت ایشان چیست‪ ،‬سعی م ی کنیم‬ ‫کمک کنیم و ان را برطرف کنیم و ایش��ان را از مظلومیت‬ ‫دراوریم چون فیلمساز خوب ماست‪.‬‬ ‫وقتی روند صحب ت های حاتم ی کیا را در محافلی‬ ‫که اخیرا حض�ور یافته بررس�ی م ی کنیم به نظر‬ ‫م ی رس�د هربار با دلخوری از اینکه صحب ت های‬ ‫دفع�ه قبل�ش خ�وب منتقل ی�ا دریافت نش�ده‬ ‫صحبت جدیدتری مطرح کرده است‪ .‬همچنین با‬ ‫تاکید بر اینکه صادقانه صحبت م ی کند‪ ،‬م ی گوید‬ ‫شما – یعنی مسئوالن دولتی – چیزی گفتید که‬ ‫ما پای کار امدیم اما حاال به حی�رت افتاده ام‪ .‬در‬ ‫این مسیر حتی مجبور ش�د اعالم کند که در دو‬ ‫انتخابات اخیر به چه کسانی رای داده است تا در‬ ‫تقابل با دولت یازدهم فرض نشود‪.‬‬ ‫ما هم دوس��ت داری��م ببینیم ایش��ان دقیقا چه‬ ‫م ی گوید‪ .‬ب��ه هر حال اق��ای حاتم ی کیا فیلمس��ازی بوده‬ ‫که در هم��ه دوره ها مورد احت��رام ب��وده و در دوره قبل هم‬ ‫ایشان فیلم م ی س��اختند و هزینه همین فیلم را که ساخته‬ ‫به ه ر حال فارابی پرداخت کرده اس��ت‪ .‬ایش��ان فیلمشان را‬ ‫س��اخته اند و هزینه هایش را هم دولت پرداخت کرده است‪.‬‬ ‫تجلیل هم ش��ده اند‪ ،‬مورد احترام هم هس��تند‪ ،‬سیمرغ هم‬ ‫گرفته اند‪ ،‬دیگر نم ی دانم مش��کل کجاست؟ چون در مورد‬ ‫صحب ت های ایشان زیاد صحبت شده و من نم ی خواهم به‬ ‫عکس العمل هایی که به صحب ت های ایش��ان شده چیزی‬ ‫را اضافه کن��م‪ ،‬تاکید م ی کنم حوصله ام خیلی زیاد اس��ت‪،‬‬ ‫همه این حرف ها را هم م ی ش��نوم و س��عی م ی کنم چیزی‬ ‫نگویم و تاکنون ه��م درباره همه حرف هایی که ش��نیده ام‬ ‫چیزی نگفته ام‪ ،‬اما به هر حال ما جش��نواره ای داریم به نام‬ ‫جشنواره فیلم فجر که جش��نواره بسیار خوب و مهمی هم‬ ‫هست‪ ،‬همیشه هم خوب اجرا شده اس��ت‪ .‬خوب اجرا شده‬ ‫یعنی اینکه به هر حال یک ائین باشکوه ب رای سینمای ای ران‬ ‫است و افرادی هم م ی ایند فیلمشان را داوطلبانه به جشنواره‬ ‫فرهنگ‬ ‫م ی دهند‪ .‬بناب راین اگر کسی این جش��نواره را قبول ندارد‪ ،‬از‬ ‫اساس با ان مخالف است و معتقد اس��ت که این جشنواره‬ ‫در شان ای ران و انقالب نیس��ت عل ی القاعده نباید فیلمش‬ ‫را به این جش��نواره بدهد‪ .‬نباید فیلمش را در معرض داوری‬ ‫قرار دهد‪ .‬وقتی فیلمی در معرض داوری قرار داده م ی ش��ود‬ ‫و بعد از داوری حرف هایی زده م ی ش��ود‪ ،‬طبیعی اس��ت که‬ ‫سوء تعبیر ایجاد م ی کند‪ .‬ما کس��ی را مجبور نکرده ایم که‬ ‫شما مجبورید فیلمتان را به جشنواره بدهید یا مجبورید این‬ ‫داوری را بپذیرید‪ .‬داوران هم که اسام ی شان اعالم م ی شود و‬ ‫سینماگران هم همدیگر را م ی شناسند‪ .‬بناب راین طرح برخی‬ ‫مسائل بهتر است و طرح انها بعد از اعالم نتایج‪ ،‬حاشی ه دار‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫ نکته دیگر اینکه ما در جامع ه ای زندگی م ی کنیم که‬ ‫سینما دچار بحران ها و التهاب هایی بوده است‪ .‬ما به خاطر‬ ‫سینما نباید کاری کنیم که این التهاب ها بیشتر شود‪ .‬وقتی‬ ‫جمعی از سینماگران به عنوان هیات انتخاب یا هیات داوران‬ ‫انتخاب م ی شوند و ما هم انها را م ی پذیریم‪ ،‬چراکه خودمان‬ ‫را در معرض داوری شان قرار م ی دهیم‪ ،‬خوب است به انها و‬ ‫داوری شان احترام بگذاریم و داوری شان را بپذیریم‪.‬‬ ‫با این سخنان م ی توانیم این گونه در نظر بگیریم‬ ‫که مقصود شما در مراس�م پایانی بخش تجلی‬ ‫اراده مل�ی جش�نوار ه ک�ه گفتید این س�خن که‬ ‫جش�نواره فیلم فجر با انقالب اسلامی تناسب‬ ‫ن�دارد‪ ،‬س�خنی ضدانقالب�ی اس�ت‪ ،‬منظورتان‬ ‫انتقادات این روز های ابراهیم حاتم ی کیاس�ت؟‬ ‫چ�ون او ب�ود که گفت�ه ب�ود‪« :‬جریان جش�نواره‬ ‫فیلم فجر از جریان انقالب زاویه گرفته اس�ت و‬ ‫پیشنهاد م ی کنم نام جشنواره فیلم فجر را تغییر‬ ‫داده و ان را ب�ه نام جش�نواره ایران�ی نامگذاری‬ ‫کنند‪»...‬‬ ‫خیر‪ ،‬اصال منظورم ایشان نبوده‪ .‬منظورم این است‬ ‫که در جش��نواره فیلم فجر گروه ها و دستگاه های مختلف‬ ‫از دانش��گاه ها گرفته تا تش��کل ها و حوزه های علمیه‪ ،‬از ما‬ ‫بلیت مجانی‪ ،‬سیس��تم دیجیتال و پذی رایی م ی خواهند که‬ ‫در جشنواره تنها ما را نقد کنند‪ .‬به خدا ما خودمان بلدیم نقد‬ ‫کنیم‪ .‬با این اوصاف‪ ،‬منظورم ب��ه همه افرادی بود که از این‬ ‫یزنند‪ .‬چون این حرف را خیل ی ها بیان کردند‪ .‬اصال‬ ‫حرف ها م ‬ ‫نم ی دانستم اقای حاتم ی کیا چنین چیزی را گفته اند یا خی ر‪.‬‬ ‫قبل از جش�نواره خیلی تالش ش�د که براساس‬ ‫سیاست اعتدالی رفتار ش�ود و حتی توج ه هایی‬ ‫مش�خصا به منتق�دان دول�ت در حوزه س�ینما‬ ‫تخصیص یافت تا میزان رضایت نس�بی‪ ،‬طیف‬ ‫مخالفان را هم در نظر بگیرد‪ .‬اما بعد از اتفاق هایی‬ ‫که از میانه ت�ا پای�ان جش�نواره رخ داد‪ ،‬گروهی‬ ‫از موافقان�ی که خ�ود را مدافع اق�ای روحانی در‬ ‫انتخابات م ی دانس�تند‪ ،‬بس�یار انتقاد کردند که‬ ‫س�ازمان س�ینمایی و وزارت ارش�اد ای�ن دولت‪،‬‬ ‫انتظارات انها را براورده نم ی کند‪ .‬ایا شما در مسیر‬ ‫ج�ذب مخالفان‪ ،‬در طی�ف موافقان خ�ود ریزش‬ ‫داشتید و حمایت بخشی از انها را از دست دادید؟‬ ‫م��رز بین کوتاه ام��دن و مصلحت اندیش��ی مرز‬ ‫خیل ی خیلی باریک و دقیقی اس��ت‪ .‬بناب راین ممکن است‬ ‫برخی ان را تفس��یر بکنند به کوتاه امدن‪ ،‬بنده ان را تفسیر‬ ‫م ی کنم به اعتدال و مصلحت س��نجی‪ .‬به هر حال ما پای‬ ‫حرف هایمان ایستاده ایم و باز هم م ی ایستیم‪ ،‬این دوستان‬ ‫سینماگر هم خیالشان راحت باشد‪.‬‬ ‫از وقتی که زمان نمایش فیلم «عصبانی نیستم»‬ ‫در برج میالد جاب ه جا و نشست خبری ان لغو شد‬ ‫در برخی سایت ها اعالم شد که عده ای قرار بوده‬ ‫با اتوبوس�ی به برج میالد بیایند ‪ ،‬ایا شما چنین‬ ‫فشارهایی را تایید م ی کنید؟‬ ‫باالخره مگر م ی شود چنین اتفاقی افتاده باشد و‬ ‫شما خبر نداشته باشید؟ بناب راین اجازه دهید ما چیزی نگوییم‬ ‫دیگر‪ .‬حاال هم که الحمدهلل اتفاقی نیفتاده و فشار فیزیکی‬ ‫هم واقع نشده است‪ .‬باالخره در اینجا هم مصلحت سنجی‬ ‫کردیم‪.‬‬ ‫جشنواره که تمام شد‪ ،‬تازه اغاز حاشی ه های فیلم‬ ‫«رستاخیز» بود که گاهی خیلی اوج هم گرفت اما‬ ‫با برخی دیدارها با علما و برخی اظهارات ایشان‬ ‫که رس�انه ای ش�د‪ ،‬ان�گار از ش�یب اوج گرفتن‬ ‫هجم ه ها کاسته شد‪.‬‬ ‫بله دیدارها و رایزن ی های��ی با برخی مراجع و علما‬ ‫داش��تیم‪ .‬همچنین در قم با نمایندگان ایت اهلل سیستانی‬ ‫دیداری داشتیم‪ .‬در این دیدارها بعد از ارائه گزارش جشنواره‬ ‫فیلم فجر درب��اره رفع برخی س��وء تفاهم ها و نگران ی هایی‬ ‫که ب رای برخی از اقایان ایجاد کرده بودند‪ ،‬هم در مش��هد و‬ ‫هم در قم‪ ،‬مالقات های مفیدی ص��ورت گرفت‪ .‬این همان‬ ‫گفت وگویی اس��ت که در روز افتتاحیه جشنواره فجر تاکید‬ ‫کردم س��ینمای کش��ور به ان نیازمند اس��ت‪ .‬در این مورد‬ ‫هم دیدیم که بع��د از انجام گفت وگوه��ا‪ ،‬عکس العمل ها‬ ‫چقدر فرق کرد و فضا مثبت ش��د‪ .‬درخواس��ت هم داده ایم‬ ‫که فیلم «رس��تاخیز» را ب رای مراجع تقلید ی��ا اگر احتماال‬ ‫فرصت نم ی کنن��د‪ ،‬افراد مورد وثوقش��ان نش��ان بدهیم تا‬ ‫فیلم در جلس��ات کارشناسانه‪ ،‬درس��ت و دقیق دیده شود و‬ ‫بررس��ی صورت گیرد‪ .‬اقای درویش هم در این راستا اعالم‬ ‫امادگی کرده اس��ت‪ .‬من یک نگرانی داش��تم و دلیل اینکه‬ ‫ب رای حل مس��اله «رس��تاخیز» به دنبال این فیلم راه افتادم‬ ‫این بود که متاس��فانه تالش یک دهه به خاطر یکس��ری‬ ‫تسویه حساب های گروهی و جناحی فدا نشود و یک سرمایه‬ ‫ملی را از بین نبریم‪ .‬خوشبختانه االن احساس م ی کنم فضا‬ ‫ب رای این فیلم فضای خیلی خوبی است‪.‬‬ ‫همین حاشیه «رس��تاخیز» که ایجاد ش��ده و پس از‬ ‫گفت وگوی ما‪ ،‬نگاه ها متفاوت م ی شود‪ ،‬نشان م ی دهد ب رای‬ ‫همه کسانی که از سر دلس��وزی نگران م ی شوند و واکنش‬ ‫نشان م ی دهند‪ ،‬یک پیام وجود دارد‪ .‬پیام ان هم این است که‬ ‫بدانند پش��ت این پرده ها و حرف ها تالش های سیاسی هم‬ ‫هست و باید بیشتر بررسی کنند‪.‬‬ ‫تحلی�ل خودت�ان از موض�وع چیس�ت؟ برخ�ی‬ ‫معتقدند که چون بلیت رایگان بوده است مردم به‬ ‫سینما امده اند و همین نشان م ی دهد که قیمت‬ ‫حجت اهلل ایوبی همان کس�ی اس�ت که‬ ‫برخالف انتظار‪ ،‬مس�اله خانه سینما را به‬ ‫نفع یک طرف حل کرد‪ .‬با این حال‪ ،‬انگار‬ ‫از پس حاشیه های جش�نواره فیلم فجر‬ ‫برنیامد؛ هرچند خودش این را سیاس�ت‬ ‫مصلحت جویانه اش می داند‬ ‫بلیت سینما باالست‪ .‬این بحث قیمت بلیت در‬ ‫سال های گذشته هم مخصوصا در شورای صنفی‬ ‫نمایش خیلی محل بحث بوده است‪...‬‬ ‫راستش را بخواهید هنوز ننشسته ایم این اتفاق را‬ ‫تحلیل درست و جامع ه شناسانه ای بکنیم‪ .‬واقعا فکر م ی کنم‬ ‫تصاویر و فیلم هایی را که داریم باید بنش��ینیم در جلس ه ای‬ ‫بررسی کنیم که ببینیم ایا دلیل این اتفاق فقط رایگان بودن‬ ‫سینماها بوده است یا خیر؟ البته رایگان بودن ب ی تاثیر نیست‬ ‫اما فکر م ی کنم یکی به دلیل موج مثبتی بود که نسبت به‬ ‫سینما ایجاد ش��د و دوم اینکه مردم به دنبال ائین م ی گردند‪،‬‬ ‫س��ینما رفتن وقتی به یک ائین دس��ته جمعی و همگی و‬ ‫خانوادگی تبدیل م ی شود‪ ،‬خیل ی ها حاضرند بروند‪ .‬نمونه اش‬ ‫پیاده روی است؛ پیاده روی که هزینه ای ندارد اما در حالت عادی‬ ‫مردم به پیاده روی نم ی روند ولی وقتی اعالم م ی کنند که ایین‬ ‫پیاده روی جمعی و خانوادگی برگزار م ی شود‪ ،‬همه م ی روند و‬ ‫همین موج ایجاد م ی ش��ود‪ .‬بناب راین مردم نشان داده اند که‬ ‫دوس��ت دارند ب رای یک ایین دور هم جمع شوند و این طرح‬ ‫سینما سالم نشان داد که سینما رفتن م ی تواند ایین شود که‬ ‫چند ساعتی مردم را دور هم جمع کند‪ .‬خیلی از روانشناسان‬ ‫معتقدند که سینما م ی تواند اعضای از هم دور شده خانواده ها‬ ‫را دور هم جمع کند‪ .‬خانواده ها م ی گویند یک مشکل ما این‬ ‫است که کمتر جایی هست که وقتی م ی رویم م ی توانیم دور‬ ‫هم جمع شویم‪ .‬سینما جایی است که م ی توانیم با هم برویم‬ ‫بنشینیم و از یک محصول فرهنگی استفاده کنیم بعد یک‬ ‫چایی بخوریم و رستورانی برویم و بعد در مسیر خانه فیلم را‬ ‫تحلیل کنیم‪ .‬البته همان حرفی که ش��ما م ی زنید و ما هم‬ ‫تصدیق م ی کنیم را نباید از نظر دور داشت که فیلم خوب هم‬ ‫شرطش است که امیدواریم تولید شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اتفاقی هم ک�ه روز ‪ 10‬بهمن ماه در روز «س�ینما‬ ‫سالم»‪ ،‬طرح اس�تفاده رایگان از سینماها رخ داد‪،‬‬ ‫برای همه ش�وک اور بود و تحلی ل های بسیاری را‬ ‫ب ه وج�ود اورد‪ .‬برای دومی�ن روز در نظر گرفته در‬ ‫س�ال که مردم به رایگان بتوانند به سینما بروند‬ ‫یعنی ‪ 21‬شهریور سال اینده چه کار کارشناسی‬ ‫انجام م ی گی�رد تا اتفاق�ات ناخوش�ایند روز ‪10‬‬ ‫نکته اول اینکه قیمت انرژی مثبتی که این طرح‬ ‫به مردم و سینماگران داد‪ ،‬خیلی بیشتر از چند شیشه ای است‬ ‫که احتماال م ی گویند شکسته است‪ .‬مردم در جریان این طرح‬ ‫نشان دادند که به س��ینما م ی روند و با سینما قهر نیستند‪.‬‬ ‫وقتی م��ردم حاضرند بیایند به س��ینما‪ ،‬ب��رای خلق چنین‬ ‫تصویری ما هر قدر که هزینه م ی کردیم م ی ارزید‪ .‬نکته دوم‬ ‫اینکه هم ب رای خود سینماگران و هم ب رای سینماداران که‬ ‫همه کارها برنامه ریزی شده و کارشناسی شده بود‪ ،‬انجمن‬ ‫سینماداران با تهی ه کنندگان هماهنگ شده و هزینه ها را هم‬ ‫بررسی کرده بودیم‪ ،‬ان موج جمعیت غیرمنتظره بود‪ .‬هیچ‬ ‫کس فکرش را نم ی کرد که این می زان استقبال دیده شود و‬ ‫با حجم عظیم استقبالی که شد‪ ،‬همه غافلگیر شدند و البته‬ ‫در کنارش صحنه های خوبی هم افریده شد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫ب رای ‪ 21‬ش��هریور که روز ملی سینماست حتما پی ش بینی‬ ‫دقی ق تری خواهیم کرد و باتوجه به انچ��ه در روز ‪ 10‬بهمن‬ ‫دیدیم حتما برنامه ریزی خوبی خواهیم کرد تا انشاءاهلل مردم‬ ‫به سینماها بروند و سالن ها پر شود‪ ،‬ولی بدون حاشی ه ها و‬ ‫شکسته شدن شیشه ها و خیلی مرتب تر و تمیزتر و دقی ق تر‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ما قرار اس��ت یاد بگیریم که مصلحت س��ینما را‬ ‫بر مصالح خودمان‪ ،‬مصالح شخصی و مصلحت یک فیلم ‬ ‫ترجیح بدهیم‪ .‬جوانی مثل اقای درمیشیان (کارگردان فیلم‬ ‫عصبانی نیس��تم) خیلی خوب عمل کرد و نش��ان داد که‬ ‫مصلحت س��ینما ب رایش خیلی مهمت��ر از حتی مصلحت‬ ‫فیلم خودش است‪ .‬در مراس��م افتتاحیه جشنواره هم گفت‬ ‫که تدبیر و اعتدال کار بسیار بسیار دشواری است و ما داریم‬ ‫این کار دشوار را با کمک خود اهالی س��ینما ارام ارام پیش‬ ‫م ی بریم‪ .‬درم��ورد فیلم ها هم به موقع و س��ر جای خودش‬ ‫تصمیم م ی گیریم و س��عی م ی کنیم انش��اءاهلل تصمیمی‬ ‫ بگیریم که هم اهالی سینما ناامید نشوند و هم در عین حال‬ ‫سینما لطمه نبیند‪.‬‬ ‫ولی برخی از سینماگران در اظهاراتشان تصریح‬ ‫کرده اند که تعبیرش�ان از این مصلح�ت‪ ،‬کوتاه‬ ‫امدن است‪ .‬حتی برخی گفته اند اگر سینماگران‬ ‫سر حرف خود بایس�تند‪ ،‬انگاه م ی توانند شاهد‬ ‫باش�ند که قاطبه س�ینماگران به حمایت از انها‬ ‫بایستند‪.‬‬ ‫بهمن تکرار نشود؟ گذشته از این‪ ،‬دستاورد شما‬ ‫از این طرح چه بوده است؟‬ ‫‪171‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫سینمایرزمی!‬ ‫جشنواره فیلم فجر‪ ،‬محل نزاع های سیاسی‬ ‫‪ 2‬جناح اصالح طلب و اصول گرا شد‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر گروه فرهنگ‬ ‫رئیس س��ازمان س��ینمایی ضمن موفقی ت امیز‬ ‫یو دومین دوره جشنواره فیلم فجر‬ ‫دانستن عملکرد دبیر س ‬ ‫بیان کرد‪« :‬تدبیر و اعتدال اقتضا م ی کند که در خیلی جاها‬ ‫مصلحت سینما را بر مصلحت یک فرد یا یک فیلم ترجیح‬ ‫دهی��م‪ ».‬این حرف ها را حج��ت اهلل ایوبی ی��ک روز پس از‬ ‫برگزاری مراسم اختتامیه س ی و دومین جشنواره بی ن المللی‬ ‫فیلم فجر مطرح کرد‪ .‬اما ای��ا اوضاع واقع��ا این گونه که او‬ ‫مطرح کرده پیش رفت؟ واقعیت این است که اصال این گونه‬ ‫نشد که اعتدال‪ ،‬به رضایت نسبی جریان های فکری از این‬ ‫رویداد کشوری بینجامد و م ی توان گفت که جشنواره امسال‬ ‫محلی شد ب رای نزاع سیاسی بین دو جناح سیاسی اصولگرا‬ ‫و اصالح طلب که هر یک با پرچمداری رسانه های منتسب‬ ‫فکری شان به اعمال نظر خود در این زمینه مبادرت کردند‪.‬‬ ‫م ی توان گفت هرچه از اغاز جشنواره گذشت این نزاع ها‬ ‫بیشتر شکل گرفت و درنهایت نیز با پیروزی طیف اصولگرا و‬ ‫بازندگی طرف اصالح طلبان به پایان رسید‪ .‬هرچند مقابالن‬ ‫اصولگرایان‪ ،‬بیشتر اعتقاد داش��تند که این دست اندرکاران‬ ‫وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی دولت تدبیر و امید بودند که‬ ‫بازنده این هماورد شدند‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪172‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫دوست نداشتن اشغال های دوست داشتنی‬ ‫دی ماه ‪ 91‬بود ک��ه وقتی برخی س��ایت ها از احتمال‬ ‫نمایش فیلم��ی در اخری��ن جش��نواره فیلم فج��ر دولت‬ ‫احمدی نژاد درباره حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫س��ال ‪ 88‬خبر دادند و موض��ع گرفتند‪ ،‬این خود محس��ن‬ ‫امیریوس��فی‪ ،‬کارگ��ردان ان فیل��م ب��ا نام «اش��غال های‬ ‫دوست داشتنی» بود که در تماس��ی تلفنی که از تلویزیون‬ ‫پخش م ی ش��د‪ ،‬اعالم کرد با توجه به انک��ه کار جلوه های‬ ‫ویژه سومین فیلمش – که دو تای قبلی انها هم با مشکل‬ ‫و حاشی ه هایی مواجه بودند‪ ،‬یعنی «خواب تلخ» و «اتشکار»‬ ‫ اصال انجام نشده‪ ،‬قطعا این فیلم به س ی ویکمین جشنواره‬‫فیلم فجر نم ی رسد‪ .‬این گونه شد که ماجرا همان جا خاتمه‬ ‫یافت تا امس��ال ک��ه مخصوص��ا باتوجه به تغیی��ر دولت‪،‬‬ ‫امیریوسفی مشتاق ان ش��د که فیلمش اولین نمایش های‬ ‫خود را در جشنواره و ب رای اهالی مطبوعات و منتقدان داشته‬ ‫باشد‪ .‬در واقع درست یک س��ال بعد‪ ،‬امیریوسفی از تحویل‬ ‫نسخه نهایی فیلم به دبیرخانه جشنواره س ی ودوم خبر داد و‬ ‫گفت‪« :‬نسخه نهایی تدوین‪ ،‬توسط مدیریت گذشته فارابی‬ ‫و سازمان س��ینمایی چندین بار بازبینی شد و بعد از حذف و‬ ‫اضافاتی که انجام شد‪ ،‬باالخره مورد تایید قرار گرفت‪ .‬البته‬ ‫حذفیات انجام شده در فیلمنامه ای که از وزارت ارشاد پروانه‬ ‫ساخت گرفته بود‪ ،‬وجود داش��ت و من هنوز به این تغیی رات‬ ‫معترض هستم‪ .‬هر چند از مش��ارکت بنیاد فارابی در تولید‬ ‫این پروژه متشکرم زی را ساخت این فیلم بدون حمایت های‬ ‫معنوی و مادی بنیاد سینمایی فارابی به سادگی امکان پذیر‬ ‫نبود‪».‬‬ ‫او همچنین دربار ه مصاحبه جواد شمقدری در روزهای‬ ‫اخر مدیریتش در مورد فیلم «اشغال های دوست داشتنی»‬ ‫که گفته بود «اشغال های دوست داش��تنی» اگر در زمان ما‬ ‫پروانه نمای��ش نگیرد در دولت بعدی‪ ،‬اصالحات بیش��تری‬ ‫م ی گیرد‪ ،‬گفت‪« :‬در روز و س��اعتی که این مصاحبه انجام‬ ‫شد‪ ،‬اعضای اتحادیه تهی ه کنندگان تجمع اعتراضی جلوی‬ ‫وزارت ارشاد برگزار کرده بودند و حتما شرایط مناسبی ب رای‬ ‫این مصاحبه نبوده است‪ .‬البته ایشان در ان مصاحبه از فرم‬ ‫و محتوای فیلم تعریف کردند و بع��د از دو بار دیدن فیلم به‬ ‫گفته اقای میرعالیی با حس��ن نیت‪ ،‬نظ رات خودشان را به‬ ‫ایشان و اقای نجاریان منتقل کردند که بر فیلم هم اعمال‬ ‫شد‪ .‬همچنین ما وقتی اصالحات را انجام م ی دادیم‪ ،‬جلسات‬ ‫ش��ورای پروانه نمایش دولت قبلی به پایان رس��یده بود و‬ ‫به همی��ن دلیل اص�لا نه پرون��ده ای تش��کیل دادیم و نه‬ ‫نسخه ای از ان را به شورا دادیم که نظری به ما داده باشند‪».‬‬ ‫با این اوص��اف‪ ،‬چند س��ایت و خبرگزاری به ش��کل‬ ‫مش��هودی در ب رابر نمایش فیلم ی که هنوز دیده نشده اما‬ ‫درباره داستان و فیلمنامه ان اطالعاتی در دست بود‪ ،‬موضع‬ ‫داشتند‪ .‬در این میان‪ ،‬رئیس سازمان س��ینمایی با تاکید بر‬ ‫اینکه حضور فیلم های معرفی شده ب رای شرکت در جشنواره‬ ‫فجر تنها به نظر و رای هیات انتخاب بستگی دارد و با نظر‬ ‫ی کنار گذاشته نم ی شود‪ ،‬درباره ‬ ‫سازمان سینمایی هیچ فیلم ‬ ‫وضعیت فیلم «اشغال های دوست داشتنی» امیریوسفی و‬ ‫نمایش ان ب رای هیات انتخاب جشنواره فجر به ایسنا گفت‪:‬‬ ‫«من فیلم را دیده ام‪ ،‬اما هنوز هیچ تصمیم قطعی در مورد این‬ ‫فیلم گرفته نشده و ب رای بازبینی به هیات انتخاب جشنواره‬ ‫فجر فرستاده شده است و هیات انتخاب م ی تواند ازادانه نظر‬ ‫خود را دربار ه این فیلم اعالم کند‪».‬‬ ‫این سخنان در حالی بیان م ی ش��د که نسخه نهایی‬ ‫فیلم هرچند به دبیرخانه جش��نواره فیلم فجر ارائه شده اما‬ ‫اعضای هیات بازبینی و انتخاب م ی گفتند ب رای تماش��ا به‬ ‫هیات انتخاب ارائه نشده اس��ت‪ .‬در ادامه و با اغاز جشنواره‬ ‫نیز درحال ی که افرادی چون کیومرث پوراحمد معتقد بودند‬ ‫نشان دادن این فیلم ب رای وزارت ارشاد حکم بُرد ‪ -‬بُرد است‪،‬‬ ‫چون اگر مردم از ان اس��تقبال کنند‪ ،‬بُرد وزارت ارشاد است‬ ‫و اگر هم اس��تقبال نکنند‪ ،‬باز هم بُرد وزارت ارشاد را در پی‬ ‫خواهد داشت‪ ،‬غیبت ان در فیلم های به نمایش درامده در‬ ‫جش��نواره که در میان انها اثاری چون فیلم جدید مسعود‬ ‫ده نمکی هم دیده م ی ش��دند ک��ه یک��ی‪ ،‬دو روز مانده به‬ ‫اغاز جش��نواره نس��خه نهایی ان تحویل داده شد‪ ،‬کانون‬ ‫کارگردانان خانه س��ینما هم پا به میدان گذاشت و خطاب‬ ‫به علیرضا رضاداد‪ ،‬دبیر جش��نواره‪ ،‬اعالم کرد‪« :‬از انجایی‬ ‫که ع��دم ام��کان نمایش فیلم س��ینمایی «اش��غال های‬ ‫دوست داشتنی» ساخته محسن امی ر یوس��فی که در دوره‬ ‫مدی ران و مس��ئوالن قبلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫و ب��ا حمایت حداکث��ری بنیاد س��ینمایی فاراب��ی در دوره‬ ‫قبل به تولید رس��یده ‪ ،‬باعث ایجاد س��وء تفاهم و ابهامات‬ ‫متوالی گشته است ‪ ،‬از این رو اعضای شورای مرکزی کانون‬ ‫کارگردانان سینمای ای ران در جلسه فوق العاده پس از بحث‬ ‫و گفت وگو؛ این نتیجه رس��یدند که باتوجه به حضور طیف‬ ‫از ان م ی پرداختند‪« .‬عصبانی نیس��تم» که گفته شد ب رای‬ ‫حضور در جش��نواره فیل��م فجر همزمان ب��ا بخش جنبی‬ ‫جشنواره ب رلین‪ ،‬در پایان بندی اش با اصالح و ممیزی مواجه‬ ‫شده‪ ،‬در روزهای نمایش در جشنواره‪ ،‬همواره با حاشیه همراه‬ ‫بود؛ از لغو نمایش های شهرس��تان های میزبان جش��نواره‬ ‫تا دخالت نی��روی انتظامی ب رای پ راکنده ک��ردن متقاضیان‬ ‫سانس فوق العاده در یکی از سینماهای ته ران‪ ،‬تا تغییر زمان‬ ‫نمایش ان در سالن مخصوص اهالی رسانه و منتقدان که به‬ ‫لغو نشست خبری این فیلم نیز انجامید‪ .‬درنهایت هم اعالم‬ ‫شد این فیلم که در چند بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین‬ ‫بوده‪ ،‬ازجمله ب رای دو بازیگر اصلی زن و مردش باران کوثری‬ ‫و نوید محمدزاده‪ ،‬روز برگزاری مراسم اختتامیه از این رقابت‬ ‫کنار کشیده تا فضای س��ینما ارامش بیشتری داشته باشد‪.‬‬ ‫گویا نوید محمدزاده ب رای بازی اش در این فیلم ب رنده سیمرغ‬ ‫بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد بوده که با کنار گذاشته‬ ‫ش��دن این فیلم از رقابت‪ ،‬جایزه به او اهدا نم ی ش��ود‪ .‬البته‬ ‫برخی سایت ها و خبرگزاری ها نوش��تند که این کناره گیری‬ ‫نظر کارگردان فیل��م نبوده و از جانب دبیر جش��نواره اعالم‬ ‫و اعمال شده اس��ت‪ .‬هرچند مدی ران س��ازمان سینمایی در‬ ‫اظهارنظرهای بعدی نش��ان دادند از این همراهی کارگردان‬ ‫فیلم خرسندند و وعده دادند که در اینده ب رای او جب ران کنند‪.‬‬ ‫تا اینجای کار هم شد دو بر هیچ به نفع منتقدان دولت‪.‬‬ ‫رستاخیز حواشی‬ ‫گس��ترده ای از س�لایق و دیدگاه های مختلف س��ینمایی‬ ‫در جش��نواره س��ی و دوم ‪ ،‬نمایش این فیلم در جش��نواره‬ ‫م ی تواند به شفافیت نظ رات مختلف که در هاله ای از ابهام‬ ‫اظهار م ی گردد‪ ،‬کمک کن��د‪ .‬بناب رای��ن از جنابعالی تقاضا‬ ‫م ی کنیم ترتیبی اتخاذ فرمایید تا فیل��م مذکور حداقل در‬ ‫یک سانس ویژه در سینمای برج میالد به نمایش دربیاید‪».‬‬ ‫اما درنهایت در فاصله ‪ 48‬س��اعت مانده به پایان جشنواره‪،‬‬ ‫امیریوس��فی در نامه ای خطاب به عوام��ل فیلمش که در‬ ‫رس��انه ها منتش��ر کرد‪ ،‬با دلجویی از انان گفت‪« :‬باالخره‬ ‫پس از یک سال و نیم تالش ب ی وقفه همه شما‪،‬این فیلم‬ ‫اماده نمایش ش��د‪ .‬سپاس��گزار لطف و زحمتتان هس��تم‪.‬‬ ‫خوشحالم که به شما بگویم ما فیلم ی را ساختیم که شبیه‬ ‫هیچ فیلم دیگری نیس��ت و به لطف اعتماد و سختکوشی‬ ‫ش��ما دل همه بینندگانش را برده اس��ت‪ ،‬البت��ه غیر از دل‬ ‫دبیر محترم جش��نواره فیلم فجر و مش��اوران پیش��ا دکتر‬ ‫احمدی نژادی اش!»‬ ‫او البته در مراس��م اختتامیه جش��نواره حضور یافت و‬ ‫وقتی خبرنگاران از او درباره علت حضورش پرسیدند‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«امسال در مورد «اشغال ها‪ »...‬ب ی مهری شد ولی چون این‬ ‫فیلم در مورد همدلی و وحدت ملی اس��ت‪ ،‬دعوت جشنواره‬ ‫ب رای حضور در مراسم اختتامیه را قبول کردم‪ .‬از طرف خودم‬ ‫و عوامل فیلمم هم پیش��اپیش به همه برندگان سیمرغ ها‬ ‫تبریک م ی گویم‪ ».‬این گونه شد که جشنواره س ی ودوم فیلم‬ ‫فجر به سرانجام رسید‪ ،‬بدون «اشغال های دوست داشتنی»‬ ‫تا اینجای کار یک بر هیچ به نفع منتقدان دولت‪.‬‬ ‫همه عصبانی نیستند‬ ‫در یکی‪ ،‬دو دوره گذشته جشنواره فیلم فجر‪ ،‬اعطای‬ ‫س��یمرغ مردمی به برخی از فیلم ها ان قدر حاش��یه ایجاد‬ ‫کرده بود که حتی امس��ال از این هم س��خن گفته شد که‬ ‫این س��یمرغ از مجموعه جایزه های جش��نواره حذف شود‪.‬‬ ‫اما حاشی ه های پارسال بیش��تر از جنبه رقابتی – حسادتی‬ ‫بود درحالی که حاشی ه های امس��ال در این زمینه هم رنگ‬ ‫و بوی ش��ائب ه های سیاس��ی به خود گرف��ت‪ .‬در روزهای‬ ‫نخست‪ ،‬فیلم «عصبانی نیستم» یا «قصه ها» رای خوبی‬ ‫داش��ت درحال ی که از میانه جش��نواره این روند تغییر کرد و‬ ‫از جانب برخی پرس��ش ها و تردیدهایی پیش امد‪ .‬تا انکه‬ ‫چند روز پس از پایان یافتن جش��نواره‪ ،‬مدیر اجرایی س��تاد‬ ‫امار تماشاگران جش��نواره فیلم فجر درباره برخی حواشی‬ ‫دو روز اخیر نظرسنجی مردمی جش��نواره توضیحاتی داد‪.‬‬ ‫سیدمحسن هاش��می درباره اینکه چرا برخی فیلم ها یک‬ ‫روز در نظرسنجی رتبه اول را دارند و در روز دوم حتی از میان‬ ‫سه گزینه اول هم خارج م ی شوند‪ ،‬توضیح داد‪« :‬همان طور‬ ‫که پیش از این در الگوریتم محاسبه ارا که الگوریتم بسیار‬ ‫س��اده ای بود‪ ،‬اعالم کردیم‪ ،‬میانگین امتی��از حاصل تعداد‬ ‫ارا در امتیاز گزینه های تماش��اگران اس��ت که تقس��یم بر‬ ‫کل رای دهندگان ان فیلم م ی ش��ود‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬وقتی‬ ‫فیلمی مثل «عصبان��ی نیس��تم» در روز اول نمایش اش‬ ‫در جش��نواره فجر که ما نظرس��نجی م ی کنیم با ‪ 800‬رای‬ ‫مواجه اس��ت که بیش از نیمی از ارای ان «پس��ندیدم» و‬ ‫«خیلی پسندیدم» است‪ ،‬طبیعی است که میانگین امتیاز‬ ‫این فیلم هم افزایش پیدا م ی کند و در عوض فیلم ی که در‬ ‫میانه مسیر نظرسنجی است یا تعداد سان س های بیشتری‬ ‫را از چرخه نظرسنجی طی کرده اس��ت‪ ،‬احتمال دارد سهم‬ ‫گزینه میانه اش افزایش یابد و در عوض س��هم گزینه های‬ ‫خیلی پس��ندیدم ان به نس��بت ارا کاهش یافته باشد‪ .‬این‬ ‫تغیی رات ناشی از این فرایند اس��ت‪ ،‬اما انچه اهمیت دارد و‬ ‫اطمینان بخش است‪ ،‬این است که همه فیلم ها تا ‪ 22‬بهمن‬ ‫در چرخه ارزیابی و نظرس��نجی مردم هس��تند و همه انها‬ ‫حداقل ‪ 12‬نوبت و حداکثر ‪ 13‬نوبت ارزیابی م ی شوند‪ .‬البته‬ ‫با توازن سان س های مش��ابه و محل های مشابه که موجب‬ ‫خوشه چینی عادالنه و متوازن از ارای مردم ی شود‪».‬‬ ‫از حاتمی کیا تا بابک زنجانی‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫جشنواره حاش��ی ه های دیگری هم داشت که تعدادی‬ ‫از انها به فضای سیاس��ی یا نزاع های ان تنه م ی زد‪ .‬خروش‬ ‫اب راهیم حاتم ی کیا به مسئوالن سازمان سینمایی و جشنواره‬ ‫و اظهارنظرهای مس��تمر و متن��اوب او‪ ،‬هرچند هر روز یک‬ ‫شکل سیاسی به خود م ی گرفت و طیفی را راضی م ی کرد‪،‬‬ ‫اما درنهایت با اقبال اصولگرایان مواجه شد که معتقد بودند‬ ‫حاتم ی کیا در این مس��یر از جریان اصالحات بیشتر فاصله‬ ‫گرفته است‪ .‬او در این میان‪ ،‬زیبنده دهه فجر بودن جشنواره‬ ‫را هم حتی زیر س��وال برد؛ اظهارنظری ک��ه به واکنش تند‬ ‫ایوبی منجر شد که اینگونه سخنان را ضد انقالبی توصیف‬ ‫کرد‪ .‬حاش��یه دیگر که البته خیلی باز نش��د‪ ،‬ب��ه حضور و‬ ‫س��رمایه گذاری بابک زنجانی مربوط م ی شد‪ 6-7 .‬فیلم نام‬ ‫برده شد که تعداد کمی از انها مشخصا با سرمایه گذاری این‬ ‫پولدار جنجالی و تحت تعقیب قضایی ساخته شده بودند و‬ ‫تعدادی دیگر هم که دس��ت اندرکاران انها هرگونه ارتباط با‬ ‫زنجانی را رد م ی کردند‪ .‬در این میان‪ ،‬بحثی که وجود داشت‬ ‫این بود که هدف این میلیاردر مرتبط با جریان انحرافی دولت‬ ‫احمدی نژاد از سرمایه گذاری در حوزه فیلمسازی چه بوده است‬ ‫و دیگر اینکه چند نفر دیگر مثل او سرنوشت فیلم های کشور‬ ‫را با چه مبنا و اهدافی تعیین م ی کنند؟‬ ‫جشنواره امسال گویا محلی ب رای نزاع سیاست ای ران‬ ‫شده بود؛ از چپ و راس��ت‪ ،‬از اصالح طلب و اصولگرا در این‬ ‫نزاع حضور داشتند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫دومین عرصه ای که به زورازمایی جناحین سیاسی در‬ ‫جایگاه جش��نواره فیلم فجر تبدیل شد‪ ،‬به فیلم «عصبانی‬ ‫نیس��تم»‪ ،‬دومین س��اخت ه کارگردان جوان‪ ،‬رضا درمیشیان‬ ‫تعلق داش��ت که قب ل ت��ر فیلم «بغ��ض» را س��اخته بود‪.‬‬ ‫«عصبانی نیس��تم» به همراه فیلم «قصه ها» اثر رخشان‬ ‫بن ی اعتماد‪ ،‬دو فیلمی بودند که در جش��نواره س��ال ‪ 92‬به‬ ‫مسائل مربوط به انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 88‬و پس‬ ‫نمایش فیلم سینمایی «رستاخیز» در جشنواره فیلم‬ ‫فجر امس��ال ب رای نخس��تی ن بار با نمایش چهره حضرت‬ ‫ابوالفضل (ع) بر پرده سینما همراه شد‪ .‬این اتفاق زمان نمایش‬ ‫مجموعه تلویزیون «مختارنامه» ممکن نشده بود اما گفته‬ ‫م ی شود سرانجام درویش با تایید برخی مراجع عظام توانست‬ ‫چهره حضرت ابوالفضل (ع) را نشان بدهد‪.‬‬ ‫نمایش رستاخیز در ایام جشنواره خیلی حاشیه در پی‬ ‫نداش��ت اما پس از موضوع «عصبانی نیس��تم»‪ ،‬به کانون‬ ‫حاشی ه ها تبدیل شد؛ مخصوصا از جانب تعدادی از مداحان‬ ‫اهل بی ت (ع) که به ش��دت به موضوع نمایش منتس��بان به‬ ‫معصومان (ع) واکنش داش��تند‪ .‬برخی از مراج��ع تقلید نیز‬ ‫در این میان نارضایتی خ��ود را اب راز کردند ام��ا در نهایت و‬ ‫ی که اف��راد نزدیک تر به جناح چپ ارزش��ی به دفاع از‬ ‫درحال ‬ ‫فیلم و درویش پرداختند‪ ،‬سخنان ‪ ،‬امام جمعه مشهد فضای‬ ‫اعتراض ها را به نوعی به کلی تغییر داد‪ .‬او گفت‪« :‬من ‪ 18‬ای راد‬ ‫از فیلم «رستاخیز» گرفتم که همه انها قابل حل است و این‬ ‫ای رادها را به اقای ایوبی ‪ -‬رئیس سازمان سینمایی ‪ -‬اعالم‬ ‫کردم‪ .‬م ی بینید بعد از نمایش ای��ن فیلم‪ ،‬چقدر حمالت به‬ ‫وزارت ارشاد اغاز شده و انها باید پاسخگو باشند‪ ،‬در حالی که‬ ‫فیلم ارزشمندی است و هنگام ساخت از مقام معظم رهبری‬ ‫استفتاء کرده اند و اقا نوشته اند اگر وهن نباشد‪ ،‬ای راد ندارد که‬ ‫تصویر نشان داده شود و فیلم ساخته شده و حاال همه مداحان‬ ‫روی س��ر فیلم ریخته اند و بیچاره درویش ‪ -‬کارگردان فیلم‬ ‫رستاخیز ‪ -‬گیر افتاده است‪».‬‬ ‫ایوبی هم درباره حواش��ی مختلفی که فیلم رستاخیز‬ ‫را بهانه انتقاد از مجموعه تح��ت مدیریت او قرار داده بودند‪،‬‬ ‫خاطرنشان کرد‪« :‬من نگرانی داشتم و دلیل اینکه ب رای حل‬ ‫مساله رستاخیز به دنبال این فیلم راه افتادم و دیدارهایی با‬ ‫علما داشتم این بود که متاس��فانه تالش یک دهه به خاطر‬ ‫یکسری تسویه حساب های خصوصی و گروهی و جناحی‬ ‫فدا نشود و یک سرمایه ملی را از بین نبریم‪ .‬همین حاشیه‬ ‫«رستاخیز» که ایجاد ش��ده‪ ،‬پس از گفت وگوی ما‪ ،‬نگاه ها‬ ‫متفاوت م ی شود ب رای همه کسانی که از سر دلسوزی نگران‬ ‫م ی ش��وند و واکنش نش��ان دادند‪ .‬در واقع این حاشیه یک‬ ‫پیام دارد‪ .‬پیام ان هم این اس��ت که بدانند پشت این پرده ها‬ ‫و حرف ها تالش های سیاس��ی هم هس��ت و باید بیش��تر‬ ‫بررسی کنند‪».‬‬ ‫باز هم سیمرغ مردمی‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪173‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫به شفافیت نیاز داریم‬ ‫تو گو با فرهاد توحیدی‪ ،‬داور جشنواره فیلم فجر درباره حواشی سینما‬ ‫گف ‬ ‫رویدادها‬ ‫‪174‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫شیما غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫فرهاد توحیدی یکی از فیلمنام ه نویس�ان‬ ‫سینمای ایران است که بیش از انکه در دو سال‬ ‫اخیر ب ه عنوان فیلمنام ه نویس در صدر خبرهای‬ ‫هنری باشد‪ ،‬ب ه عنوان نفر اول و سخنگوی خانه‬ ‫س�ینما در چالش های این نهاد صنفی در صدر‬ ‫خبرها بود و هر خبرنگاری وقتی م ی خواس�ت‬ ‫س�راغی از اخرین وضعیت خانه سینما بگیرد‪،‬‬ ‫ب�ا او تم�اس م ی گرف�ت ‪ .‬پ�س از بازگش�ایی‬ ‫خانه سینما و برگزاری مجمع عمومی‪ ،‬او و دیگر‬ ‫اعضای هیات مدیره س�ه ماه تا برگزاری مجمع‬ ‫عمومی بعدی (‪ 20‬اس�فند ماه برگزار شد) ابقاء‬ ‫ش�دند‪ .‬توحیدی در این مدت در مصاحب ه های‬ ‫مختلفی اعالم کرد ک�ه قطعا نامزد هیات مدیره ‬ ‫خانه سینما نخواهد بود و قصد دارد به فعالیت‬ ‫و حرفه اصل ی اش که فیلمنام ه نویس�ی اس�ت‪،‬‬ ‫بپردازد‪.‬‬ ‫البته حضور او ب ه عنوان داور جشنوار ه فیلم‬ ‫فجر هم از نکات حائز اهمیت سال سپری شده‬ ‫برای این هنرمند بود‪ .‬در ش�رایطی که از چالش‬ ‫خانه س�ینما بیرون امده ب�ود و ترجیح م ی داد‬ ‫روزهای ارام ی را سپری کند و شاید این موضوع‬ ‫و بهانه‪ ،‬یکی از دالیل اصلی برای خب رنگار مثلث‬ ‫شد تا سراغ او برود و درباره برخی حواشی تلخ و‬ ‫شیرین سال سپری شده سینمای ایران‪ ،‬نظرش‬ ‫را بپرسد‪.‬‬ ‫تنش های تعطیلی خانه سینما (در نیمه دوم‬ ‫سال ) پس از بازگشایی ان فروکش کرد؟‬ ‫بله‪ ،‬هرچه به س��مت پایان س��ال امدیم‪ ،‬تنش ها‬ ‫کمتر شد و ش��اید بتوان این ش��ش ماهه دوم را به دو دوره‬ ‫تقس��یم کرد؛ از بازگشایی خانه س��ینما تا مجمع عمومی‬ ‫‪ 15‬مه ر م��اه در خانه س��ینما که ب رای این تش��کل صنفی‬ ‫جنبه تثبیتی داشت و خانه سینما را از ان شکنندگی عبور‬ ‫داد‪ .‬به هرحال بازگش��ایی خانه سینما مخالفانی داشت که‬ ‫این مخالفان تا دقیقه ‪ 90‬تالش کردند تا این تشکل صنفی‬ ‫بسته باقی بماند‪ .‬به همین دلیل در ان لحظات نهایی همه‬ ‫چیز گره خورده بود تا جایی که با دخالت نمایندگان مجلس‪،‬‬ ‫امکان داش��ت که باز س��نگ دیگری ب رای بازگشایی خانه‬ ‫سینما انداخته بشود‪.‬‬ ‫شرایط چگونه پیش رفت که این سنگ انداخته‬ ‫نشد؟‬ ‫خوشبختانه با روش��ن بینی اعضای کمیسیون‬ ‫فرهنگی مجلس اقایان پژمان فر و بیژن نوباوه و جلس ه ای‬ ‫که در وزارت ارشاد برگزار شد و از طرف ما هم اقای عسگرپور‬ ‫شرکت داش��تند‪ ،‬تفاهمنامه مجددی امضا شد و به موجب‬ ‫ان صورتجلس��ه‪ ،‬برگ��زاری مجمع عمومی خانه س��ینما‬ ‫امکان پذیر شد‪.‬‬ ‫منشاء این ماجرا کجا بود؟‬ ‫اگر بخواهم منشاء این گرفتاری را ذکر بکنم‪ ،‬باید‬ ‫بگویم ترفند دولت دهم و معاونت س��ینمایی وقت ان‪ ،‬این‬ ‫بود که اصناف موازی ایجاد بشود تا تشکیالت خانه سینما‬ ‫را که نتوانسته بود با وجود همه تالش ها حتی ساختمان ان‬ ‫را هم اشغال کردند به خاطر انس��جام بچه ها چه به معنای‬ ‫کالبدی و چه به معنای روحی از بیرون فتح و تسخیر بکنند‪،‬‬ ‫بناب راین یک پروژه ای را موجدانه پیگیری کردند تا با ساختن‬ ‫اصناف موازی و تجمیع انها یک تشکیالتی به نام «خانه‬ ‫سینما»ی قالبی در فکرشان درست کنند‪.‬‬ ‫البت��ه بنا ب��ود ان خان��ه س��ینمای جدی��د بیاید در‬ ‫ساختمان های خانه سینما مستقر بش��ود اما در نهایت ان‬ ‫نمونه چینی هرگ��ز توفیق پیدا نکرد‪ ،‬چ��ون پیش از انکه‬ ‫متولد بش��ود‪ ،‬ما حکم س��قط ان را از قوه قضائیه گرفتیم و‬ ‫س��رانجام به مجمع عمومی ‪ 15‬مه ر ماه منجر ش��د که در‬ ‫نهایت با تش��کیل مجمع عموم��ی و رای مجمع به ابقای‬ ‫هیات مدیره به مدت س��ه ماه و اغاز رون��د ثبت اصناف در‬ ‫وزارت ارشاد‪ ،‬در طول این سه ماه خانه سینما وارد فاز دیگری‬ ‫شد که طبیعتا با ان مخاط رات که پیش از این با ان روبه رو‬ ‫بود‪ ،‬مواجه نبود و موجودیت خانه س��ینما را چیزی به طور‬ ‫جدی تهدید نم ی کرد‪ .‬همچنین رابطه خانه سینما با دولت‬ ‫به شکل عادی خودش برگش��ت و اصنافی که دو پاره شده‬ ‫بودند‪ ،‬جز در یکی‪ ،‬دو مورد‪ ،‬با هم به وحدت رس��یدند و ان‬ ‫فضای شش ماهه اول سال تخفیف پیدا کرد‪.‬‬ ‫امروز خانه سینما در چه شرایطی است؟‬ ‫تهدیداتی هنوز متوجه خانه س��ینما است‪ .‬البته‬ ‫این تهدی��دات م ی تواند در قالب تهدیداتی از درون باش��د‪،‬‬ ‫چون از بیرون که به سرانجام نرسید‪ ،‬بناب راین شاید کوشش‬ ‫کنند این بار این اتفاق از درون بیفتد‪.‬‬ ‫چگونه؟‬ ‫با اهرم هایی ب��رای تصاحب خانه س��ینما‪ .‬البته‬ ‫اینکه م ی گویم تصاحب ب��ه این معنا که ب��ه هرحال پنج‬ ‫سال از نزدیک با بدنه صنف در تماس هستم و می زان رای‬ ‫اقایان را مید انم‪ ،‬یعنی حداکثر ‪ 10‬درصد اس��ت و در خانه‬ ‫سینما هم همین نسبت برقرار است و به هرحال ان مواضع‬ ‫را نمایندگی می کنند نه تمام��ی را‪ .‬پس از ‪ 10‬درصد صنف‬ ‫هم تجاوز نم ی کند‪ ،‬بناب راین افراد موث��ر این جریان هم از‬ ‫تعداد انگشتان دست و پا تجاوز نم ی کند اما به هر صورت‬ ‫امروز خانه سینما‪ ،‬در موقعیت جدید خودش به نظرم به رغم‬ ‫مخاط راتی که وجود دارد قوی تر از گذشته است‪.‬‬ ‫گفت�ه بودی�د م ی خواهی�د از کار صنف�ی فاصله‬ ‫بگیری�د و ب�ه نظ�ر م ی رس�ید قص�د داری�د از‬ ‫حاشیه های سینما که بیش از دو سال درگیرش‬ ‫فرهنگ‬ ‫بودید‪ ،‬دور باش�ید‪ .‬در این ش�رایط چ�را داوری‬ ‫جش�نواره فجر را قبول کردید؟ در ش�رایطی که‬ ‫پی ش بینی م ی شد جشنواره پرحاشی ه ای باشد!‬ ‫به ش��خصه فکر م ی کنم دوس��تانی که امدند‪،‬‬ ‫به خصوص اقای ایوبی در مقام ریاس��ت سازمان سینمایی‬ ‫و اقای جنت��ی (وزیر ارش��اد) با بازگش��ایی خانه س��ینما‪،‬‬ ‫ریس��ک بزرگ و ش��جاعت بزرگی را به خ��رج دادند چون‬ ‫ممکن بود همی��ن یک اق��دام‪ ،‬میزهای مدیری��ت انها را‬ ‫تهدید بکند! کما اینکه تهدید هم کرد و مورد س��وال واقع‬ ‫ش��دند اما به نظرم خیلی محکم و ش��جاعانه ایس��تادند‬ ‫و پاسخ دادند‪.‬‬ ‫به نظرم اگر قرار بود هر کس دیگری از جمله دوست‬ ‫عزیزمان اقای رضا داد این کار را انجام دهد نمی توانست این‬ ‫سرعت را به خرج دهد‪ .‬چون این موضوع را خود اقای رضاداد‬ ‫به زبان گفته است‪ ،‬من اینجا نقل م ی کنم که ایشان گفتند‪،‬‬ ‫اگر من مسئول سازمان س��ینمایی م ی شدم‪ ،‬شش ماه اول‬ ‫را فکر م ی کردم که باید با مساله خانه سینما چطور برخورد‬ ‫کنم و درباره ان مطالعه م ی کردم که چطور بازگشایی کنم!‬ ‫پس در چنین شرایطی اقایان ایوبی و جنتی ریسک‬ ‫خیلی بزرگی کردند‪ .‬بگذارید در ای��ن زمینه مثالی بزنم‪ ،‬ما‬ ‫در مباحث فیلمنامه نویس��ی ش��خصی ت محور مبتنی بر‬ ‫قهرمان‪ ،‬یک اصطالحی داریم ک��ه م ی گوییم «قهرمان»‬ ‫گاهی باید با پرش ایمان از یک ش��کاف بزرگ عبور بکند‪.‬‬ ‫البته هیچ اس��تداللی وجود ن��دارد ک��ه او را مطمئن بکند‬ ‫اقدامی ک��ه قصد انج��ام ان را دارد‪ ،‬درس��ت اس��ت‪ .‬مثال‬ ‫فرض کنید یک کس��ی از اردوگاه دش��من ب��ه او مراجعه‬ ‫م ی کن��د و از او م ی خواهد ک��ه با او متحد بش��ود‪ ،‬قهرمان‬ ‫هیچ پیش��ینه ای از او ندارد که او راس��ت م ی گوید یا دروغ‪،‬‬ ‫بناب راین او باید این راه را با شهود و ایمان طی بکند‪ .‬با این‬ ‫مثال م ی خواهم بگویم‪ ،‬فکر م ی کنم دوستان ما در وزارت‬ ‫ارش��اد‪ ،‬پرش ایمانی کردند و با پرش ایمان��ی‪ ،‬فاصله را پر‬ ‫کردند و خانه سینما را باز کردند‪ .‬با این مقدمه م ی خواستم‬ ‫بگویم‪ ،‬م��ن از این باب��ت خ��ودم را مدیون این دوس��تان‬ ‫م ی دانستم‪.‬‬ ‫البته حس خودم و حس همه دوستان و همکارانم را در‬ ‫هیات مدیره خانه سینما و همی ن طور اقای عسگرپور‪ ،‬اینجا‬ ‫باید بازگو کنم که همه ما این احس��اس را داشتیم که یک‬ ‫امانتی که به دست ما سپرده شد باید ان را به صاحب امانت‬ ‫برگردانیم و نباید بگذاریم این امانت ربوده شده‪ ،‬همچنان در‬ ‫دست کسانی که ان را ربودند‪ ،‬باقی بماند‪ .‬بناب راین من از این‬ ‫زاویه خودم را مدیون دوستان (اقایان ایوبی و جنتی) م ی دانم‬ ‫که این دغدغه وجدانی را ب رای تک تک ما حل وفصل کردند‪.‬‬ ‫وقتی ‪ 21‬شهریور ماه خانه سینما را باز کردیم‪ ،‬من ان شب‬ ‫راحت خوابیدم و برخالف ش��ب های دیگر در طول ش��ب‬ ‫بیدار نشدم‪.‬‬ ‫درباره دالیل پذیرش داوری جشنواره فجر دارید‬ ‫صحبت م ی کنید؟‬ ‫بله‪ ،‬از بابت دینی که احس��اس م ی کردم به این‬ ‫دوستان دارم‪ ،‬وقتی به من پیشنهاد شد در واقع دور از مروت‬ ‫و جوانمردی دیدم که پیشنهاد را رد بکنم‪ .‬هرچند ب رای من‬ ‫س��خت بود و م ی دانس��تم برخی اتفاقات م ی افتد‪ ،‬البته از‬ ‫نتایج ان پشیمان نیستم و حداقل م ی دانم ارایی که دادیم‬ ‫در ان مالحظاتی وجود نداشت‪.‬‬ ‫منظورتان از «مالحظات» چیست؟‬ ‫به نظر ش�ما اقای رضا داد (دبیر جشنواره فجر)‬ ‫ی که‬ ‫مالحظات شان بیشتر نبود؟ چون پای فیلم ‬ ‫خودشان انتخاب کرده بودند‪ ،‬ایستادگی نکردند‪،‬‬ ‫بنابراین از کارگردان عصبانی نیستم خواستند تا‬ ‫از رقابت کنار بکشد ‪.‬‬ ‫به هرحال هر کس��ی بر مبن��ای تحلیل خودش‬ ‫عمل م ی کن��د‪ .‬تحلیل اقای رض��ا داد این بود ک��ه با این‬ ‫کار از فیل��م اقای درمیش��یان حفاظت م ی کن��د و به نفع‬ ‫فیل��م‪ ،‬کار م ی کنن��د‪ .‬از ی��اد نبرید‪ ،‬ش��بی ک��ه اختتامیه‬ ‫جش��نواره فجر برگ��زار م ی ش��د و بچه ها (عوام��ل فیلم‬ ‫عصبان��ی نیس��تم ) ع��ازم جش��نواره ب رلین بودن��د‪ ،‬هر‬ ‫مساله ای که پیش م ی امد م ی توانس��ت بر حضور بچه ها‬ ‫در ب رلی��ن تاثی��ر بگ��ذارد و دوب��اره یک مس��اله کوچک‬ ‫داخل��ی را به ی��ک موضوع و حاش��یه با ابع��اد بی ن المللی‬ ‫تبدیل کند‪.‬‬ ‫با این شرایط اقای رضا داد (دبیر جشنواره فجر) باتوجه‬ ‫به تجربه های تاریخی در س��ینمای ای��ران‪ ،‬تصور م ی کرد‬ ‫قصد دارد با این کارها‪ ،‬از فیلم و کارگ��ردان مراقبت بکند‪.‬‬ ‫همی ن طور ب رای چند فیلم دیگر که اصال به جشنواره راه پیدا‬ ‫نکردند مثل «اشغال های دوست داشتنی» که به نظرم این‬ ‫فیلم‪ ،‬فیلم مصلحانه ای است و خیلی نرم و قابل قبول از اب‬ ‫درامده است اما این فیلم یا یکی‪ ،‬دو فیلم دیگر به جشنواره‬ ‫راه نیافتند‪ .‬البته ش��اید من نباید جای رضا داد حرف بزنم‪،‬‬ ‫بناب راین باید تاکید کنم که دارم تلقی خودم را از اقدامات و‬ ‫تصمیم گیری های اقای رضا داد م ی گویم و شاید هر کس‬ ‫دیگری جای اقای رضا داد بود‪ ،‬تصمیم دیگری م ی گرفت‪.‬‬ ‫خیل ی ها هم عقیده داش��تند که اگر ش��ما (مسئوالن‬ ‫جشنواره) تن بدهید به فشارهایی که از بیرون وارد م ی شود‬ ‫به هرح��ال این فش��ارها همیش��ه بوده اس��ت‪،‬‬ ‫کمااینکه اگر «عصبانی نیس��تم» نبود به قول شما روی‬ ‫«رستاخیز» زوم می شدند‪ .‬اگر «رستاخیز» نبود‪ ،‬یک فیلم‬ ‫دیگر‪ .‬بناب راین این حواشی همیش��ه وجود دارد و نم ی توان‬ ‫از ان اجتناب کرد‪.‬‬ ‫متاسفانه انچنان فضا قطبی شده و ب رای این فضای‬ ‫قطبی در چند سال گذشته‪ ،‬س��رمایه گذاری شده است که‬ ‫هیچ کس��ی نم ی تواند رفتار طبیعی خودش را داشته باشد‬ ‫بناب راین همه با عینک تحلیل جناحی‪ ،‬به حوزه فرهنگ یا‬ ‫هر حوزه ای نگاه م ی کنند‪.‬‬ ‫یعنی سینما این قدر در جامعه تاثیر دارد؟‬ ‫م ی تواند تاثیرگذار باش��د‪ .‬به هرحال سینما یک‬ ‫انرژی بالقوه داره و یک انرژی بالفعل‪ ،‬اگر واقعا شما صاحب‬ ‫یک س��ینمای اجتماعی تاثیرگ��ذار و واقعی باش��ید‪ ،‬بله‬ ‫م ی تواند تاثیرگذار باشد‪.‬‬ ‫منظورتان از سینمای اجتماعی واقعی چیست؟‬ ‫س��ینمای اجتماعی که فیلم هایش ب��ا انچه در‬ ‫تلویزیون م ی بینید متفاوت اس��ت‪ .‬ان وقت م ی توان گفت‬ ‫که قدرت سینما چقدر م ی تواند باشد‪.‬‬ ‫االن سینما این قدرت را دارد؟‬ ‫االن نه‪ .‬شما یک پهلوانی دارید که دست و پایش‬ ‫بسته است‪.‬‬ ‫دولت یازده�م وع�ده داد که این فض�ا را عوض‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫طبیعتا بل��ه‪ .‬دولت یازده��م با چه ش��عارهایی‬ ‫امد سر کار؟! وقتی ش��ما در سیاس��ت خارجی بازتر عمل‬ ‫م ی کنید باید در تنظیم مناس��بات سیاس��ت داخلی هم از‬ ‫همان منطق پیروی بکنید‪ .‬چون قرار اس��ت دیدگاه و نگاه‬ ‫امنیتی از حوزه فرهنگ برداش��ته ش��ود‪ ،‬این رویکرد دولت‬ ‫یازدهم بود‪.‬‬ ‫چرا بخش مهم ی از ان به واقعیت نپیوست؟‬ ‫یک عده موافق نیستند و همچنان تمایل دارند‬ ‫این فضا همان گونه باقی بمان��د‪ ،‬نه تنها در حوزه فرهنگ‬ ‫بلکه در حوزه های دیگر هم دوس��ت دارن��د این فضا باقی‬ ‫بماند‪ ،‬این مش��کل ماس��ت‪ .‬البته چالش اینجاست که ان‬ ‫فضا ب رای چه ایجاد شده است؟ به نظرم ب رای اینکه کسی‬ ‫مخالفت نکند با سیاس��ت های کالنی که ممکن است به‬ ‫زیان منافع ملی باشد‪ .‬مثال کسی مخالفت نکند با فسادی‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫متاسفانه انچنان فضا قطبی شده و برای‬ ‫این فضای قطبی در چند س�ال گذشته‪،‬‬ ‫سرمایه گذاری شده است که هیچ کسی‬ ‫نمی تواند رفتار طبیعی خودش را داشته‬ ‫باش�د بنابرای�ن همه ب�ا عین�ک تحلیل‬ ‫جناحی‪ ،‬به حوزه فرهن�گ یا هر حوزه ای‬ ‫نگاه می کنند‬ ‫به نظر‪ ،‬ارامشی بر فضای سینما حکمفرما نشد‪،‬‬ ‫چون بعد از اختتامیه‪ ،‬حواش�ی فیلم «رستاخیز»‬ ‫شروع شد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مالحظات یا فش��ارهایی از س��مت دبیر جشنواره‬ ‫یا شخص وزیر و رئیس س��ازمان‪ ،‬هیچ فشاری را احساس‬ ‫نکردیم‪ .‬همه این ارا‪ ،‬ارایی بود که در بحث و بررسی به ان‬ ‫رسیدیم و جزء ان یک مورد نوید محمدزاده (بازیگر عصبانی‬ ‫نیس��تم) که در مورد ان خیلی صحبت ش��ده است و همه‬ ‫م ی دانند‪ ،‬هیچ اتفاق دیگری در جش��نواره نیفتاده است‪ .‬به‬ ‫نظرم ان حواشی هم قابل پی ش بینی بود اما مهم نیست و‬ ‫به نظرم حرف های حاتم ی کیا یا بقیه دوس��تان به موضوع‬ ‫نتایج داوری ربطی ندارد‪ .‬من م ی خواهم نی ت خوانی بکنم‪،‬‬ ‫البته م ی توانم نی ت خوانی بکن��م و وضعیت را هم تحلیل‬ ‫بکن��م‪ ،‬همان طور که در ی��ک میزگرد مبوس��ط به عنوان‬ ‫فیلمنامه نوی��س یک گفت وگ��وی مفصل انج��ام دادم و‬ ‫نظ راتم را درباره فیلمنامه ها بدون پرده پوشی مطرح کردم‪.‬‬ ‫البته اینجا به طور خالصه م ی گویم که من نم ی توانس��تم‬ ‫به عنوان فیلمنامه نویس چشمم را بر نقایص فیلمنامه های ‬ ‫«رستاخیز» و «چ» ببندم‪ ،‬به رغم همه زحماتی که کشیده‬ ‫ش��ده اس��ت‪ ،‬فیلمنامه ها‪ ،‬فیلمنامه های خوبی نبودند‪ .‬از‬ ‫نظر من به هرحال اگر دوس��تان توقع داشتند که در بخش‬ ‫فیلمنامه هم جایزه بگیرند تا در اختتامیه تش��ریف بیاورند‪،‬‬ ‫به نظرم توقع بیجایی بود‪ ،‬چون هر کسی که فیلمش را به‬ ‫جشنواره م ی سپارد‪ ،‬باید قاعده بازی را بپذیرد‪ ،‬از بابت نتایج‬ ‫هم من شخصا بار وجدانی احس��اس نم ی کنم و همچنان‬ ‫ب رای رفیقم‪ ،‬درویش و اقای حاتم ی کیا احترام قائل هستم‬ ‫و به توانای ی های انها معترف هستم و ارزو م ی کنم که فیلم‬ ‫بعدی شان شاهکار از اب دربیاید و همه انرژی شان را صرف‬ ‫س��اختن فیلم خوب‪ ،‬عالی و کم نقص ب رای سینمای ای ران‬ ‫بکنند‪.‬‬ ‫که مثال «عصبانی نیس��تم» اکران نشود و اگر اکران شود‬ ‫ما فالن کار را می کنیم‪ ،‬تن دادن به این تهدیدات معنایش‬ ‫این اس��ت که ش��ما دارید خاکریزتان را از دست م ی دهید و‬ ‫عقب نشینی م ی کنید‪ ،‬به همان می زان حریف تان خاکریزش‬ ‫را جلوتر م ی اورد‪ .‬اینها محاسباتی است که هر کسی وقتی‬ ‫در مسند مدیریت قرار م ی گیرد‪ ،‬باید با خودش انجام بدهد‬ ‫تا تعریفی داشته باشد از اقداماتی که در حال انجام است‪.‬‬ ‫در ای��ن ش��رایط انتخ��اب و تعری��ف اقای رض��ا داد‬ ‫این بود‪ .‬ب��از من رجوع م ی کن��م به فیلمنامه نویس��ی و از‬ ‫فیلمنامه نویس��ی کمک م ی گیرم؛ مبحث��ی وجود دارد که‬ ‫م ی گوید اگر م ی خواهی باطن افراد را بشناسی‪ ،‬باطن افراد‬ ‫برمال نم ی ش��ود مگر اینکه انها را در معرض انتخاب قرار‬ ‫بدهی‪ .‬حاال اگر اقای رضا داد س��ر دو راهی انتخاب ایستاد‬ ‫که فیلم را نش��ان بدهد یا به ان جایزه بدهد و خط رات را به‬ ‫جان بخرد‪ ،‬این موضوع‪ ،‬ما را به یک رضا داد دیگر راهنمایی‬ ‫م ی کند و اگر خالف این عمل کرد‪ ،‬یک جور رضا داد دیگری‬ ‫اس��ت! اینجاس��ت که ادم م ی گوید فالن��ی محافظه کار‬ ‫اس��ت یا تندرو و‪ ...‬به هرح��ال این انتخ��اب‪ ،‬انتخاب دبیر‬ ‫بود که نوعا قصد داش��ت فضای ارامش در سینمای ای ران‬ ‫برقرار شود‪.‬‬ ‫‪175‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫که وجود داش��ت و کتمان پذیر هم نیس��ت از صدر تا ذیل‬ ‫همه خواس��تار مهار و محاکمه عامالن ان هستند و چپ‬ ‫و راست م ی خواهند فساد مهار ش��ود و اگر عزمی در دولت‬ ‫نهم و دهم وجود داش��ت‪ ،‬ب رای عمل به انچه بزرگان نظام‬ ‫در این زمینه قبال اع�لام کرده بودند خب بای��د این اتفاق‬ ‫از جانب دولت م ی افت��اد اما ان فضا به وج��ود امده بود که‬ ‫به اعتقاد من‪ ،‬ان فس��ادها زیر س��رپوش ان فضای امنیتی‬ ‫امکان پذیر شود‪.‬‬ ‫فیلم ی داش�تیم که اک�ران ان باع�ث اتفاقی در‬ ‫فضای جامعه بشود؟‬ ‫ش��ما فیلم «مارمولک» را به خاطر بیاورید‪ ،‬یک‬ ‫موقعی درباره دفاع مقدس نم ی شد با زبان دیگری جز زبان‬ ‫تحسین صحبت کرد اما «لیلی با من است» در عین حال‬ ‫که دفاع مقدس را زیر س��وال نم ی برد ولی با زبان دیگری و‬ ‫راه دیگری‪ ،‬یک تابو را شکس��ت‪ .‬باید به خاطر بیاوریم که‬ ‫چقدر مقاومت شد‪.‬‬ ‫شما وقتی به فضای سال ‪ 60‬مراجعه م ی کنید‪ ،‬موقعی‬ ‫که ای ران ب��ه غیر از «کیه��ان» و «اطالع��ات» روزنامه ای‬ ‫نداش��ت‪ ،‬مردم ب رای گرفتن انها صف م ی بستند و ان دوره‬ ‫اساسا هیچ نقدی نم ی شد و مثال اگر می خواستید از اخباری‬ ‫که از مجامع رسمی به شما نم ی رس��ید‪ ،‬مطلع شوید‪ ،‬باید‬ ‫رادیوی م��وج کوتاه را گ��وش م ی دادی��د‪ .‬بناب راین مجاری‬ ‫اطالع رسانی ما کامال کنترل شده بود‪.‬‬ ‫در حوزه فرهن��گ‪ ،‬تک صدای��ی حاکم ب��ود و ب رای‬ ‫اولی ن ب��ار روزنام��ه «گل اقا» و خ��دا رحمت��ش بکند اقای‬ ‫صاب��ری ک��ه «دو کلم��ه ح��رف حس��اب» را در روزنامه‬ ‫هر روز م ی نوش��ت‪ ،‬فضای نق��د را باز کرد‪ .‬یادم هس��ت‪،‬‬ ‫برخ ی که روزنام��ه نم ی خریدند م ی امدن��د کنار دکه و الی‬ ‫روزنامه را ب��از م ی کردند و م ی خواندند ب��رای اینکه کم کم‬ ‫داش��تند نقدهایی م ی کردن��د‪ .‬بعدها که مجل��ه «گل اقا»‬ ‫درامد‪ ،‬تعبیر خود گل اق��ا این بود که «ش��اه غالم» در دو‬ ‫کلمه حرف حس��اب یک ظرفی��ت برای متراکم نش��دن‬ ‫خواست هاست‪.‬‬ ‫ش��ما فکر م ی کنید اگر اقای روحان��ی نم ی امد و در‬ ‫انتخاب پیروز نم ی شد اگر یکی از کاندیداهای رقیب پیروز‬ ‫م ی شد و اگر مذاکرات بین ای ران و قدرت های جهانی به این‬ ‫س��مت نم ی رفت م ی شد‪ ،‬امید داش��ت که جامعه سالمت‬ ‫اداره ش��ود؟! تدبیری که رهبر انقالب کردند و تضمینی که‬ ‫ایش��ان دادند و خیل ی ها را به پای صندوق های رای کشاند‬ ‫و اطمینان دادند که همه ارا خوانده م ی شود‪ ،‬این اطمینان‬ ‫مردم را جلب کرد و مردم امدند پای صندوق های رای و این‬ ‫اتفاق بزرگ افتاد‪.‬‬ ‫این دولت‪ ،‬چنین ویژگی ای دارد‪ .‬ام��ا ایا ما باید تا ابد‬ ‫مثل قبل عمل بکنیم؟! یعنی اینکه مردم را در یک فضای‬ ‫بسته نگه داریم‪ ،‬هیچ نقدی و هیچ نظر مخالفی را تحمل‬ ‫نکنیم کی م ی خواهد شرایط طبیعی حاکم بشود؟‬ ‫به نظرم م ی اید‪ ،‬همه ابزارهای که م ی تواند به تحقق‬ ‫چنین ش��رایطی کمک بکند‪ ،‬از طرف بعضی از نیروهای‬ ‫سیاسی نه فهم و نه باور م ی شود! انها از این م ی ترسند که‬ ‫اگر از این ابزارها استفاده بشود‪ ،‬کنترل جامعه از دست شان‬ ‫خارج بشود‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪176‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫یکی از این ابزارها م ی تواند سینما باشد؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬یک��ی از ابزاره��ا م ی تواند س��ینما باش��د و‬ ‫مطبوعات ازاد‪ ،‬که نداریم چون جریان ازاد اطالعات نداریم‪.‬‬ ‫همه ابزارها م ی تواند به ش��رایط مطل��وب و طبیعی‬ ‫در جامعه کم��ک بکند حاال من بدبیان��ه اش را م ی گویم و‬ ‫م ی گویم وقتی ای��ن ابزارها از مردم دریغ م ی ش��ود و وقتی‬ ‫گردش ازاد اطالعات دچار گرفتاری م ی ش��ود‪ ،‬حتما پس و‬ ‫پشت ان یک منافعی هم وجود دارد و حتما منافع اقتصادی‬ ‫هم هست‪ .‬حتما کسانی از تحریم نفع م ی برند و این روند‬ ‫کتمان کردنی نیست چون امروز تشت رسوایی از بام افتاده‬ ‫است‪.‬‬ ‫ش��ما (مس��ئوالن) یک روندی را اتخاذ م ی کنید که‬ ‫تحریم ه��ا کاغذپاره هس��تند و ب��ی ارزش‪ ،‬از ط��رف دیگر‬ ‫تحریم م ی ش��ویم و نم ی توانیم نفت بفروش��یم و تجارت‬ ‫خارجی بکنیم‪ .‬ان وقت نفت این مل��ت و پول این ملت را‬ ‫دس��ت دالل هایی م ی دهیم که دلشان ب رای مردم نسوخته‬ ‫و م ی برند سرمایه گذاری شخصی م ی کنند‪ .‬در این شرایط‬ ‫تا صد س��ال دیگر هم ملت ای ران هم نم ی تواند پولش را از‬ ‫این اقایان پس بگیرد و اگ��ر هم پس بگیرد یک مقداری از‬ ‫ان را م ی تواند‪.‬‬ ‫بناب راین با این روند دارند یک چی��ز دیگری را پنهان‬ ‫م ی کنند‪ .‬س��ینمای اجتماع��ی‪ ،‬مطبوع��ات ازاد و رادیو و‬ ‫تلویزیون ازاد م ی تواند در واقع قدرت افش��اکنندگی داشته‬ ‫باشد و فساد را غیرممکن بکند و در نهایت ایجاد شفافیت‬ ‫بکند‪.‬‬ ‫اق�ای عس�گرپور در مصاحب ه ای ب�ا مثلث گفته‬ ‫بودند قطعا هر مدیر سینمایی بعد از شمقدری‪،‬‬ ‫قربانی م ی شود‪ ،‬با این شرایطی که شما گفتید‬ ‫چ�ه راه حل�ی وج�ود دارد که ریاس�ت س�ازمان‬ ‫سینمایی‪ ،‬صد درصد قربانی نشود؟‬ ‫در دولت دهم‪ ،‬شبی ه ترین ادم به اقای شمقدری‪،‬‬ ‫اقای احمدی نژاد بود‪ .‬در دولت یازدهم هم قاعدتا باید همین‬ ‫نسبت باش��د‪ .‬البته االن م ی گویند‪ ،‬دولت یازدهم به جای‬ ‫دولت تدبیر و امید‪ ،‬دولت کج دارو مریز ش��ده اس��ت یعنی‬ ‫مالحظات زی��ادی را رعای��ت م ی کند و ای��ن مالحظات در‬ ‫حوزه های مختلف هم هست‪.‬‬ ‫البته همان روز اخر جش��نواره فجر اقای جنتی را به‬ ‫اس��تیضاح تهدید کرده بودند و گفته بودند اگر «عصبانی‬ ‫نیستم» جایزه بگیرد‪ ،‬استیضاح م ی کنیم‪ ،‬بازی روشن است‪.‬‬ ‫من م ی خواهم بگویم اگر دولت‪ ،‬دولت کج دار و مریز باشد‪،‬‬ ‫ریاست سازمان سینمایی هم حتما کج دار و مریز خواهد بود‪.‬‬ ‫من نم ی دانم این شیوه تا کجا کار م ی کند اما شخصا‬ ‫فکر می کنم صراحت‪ ،‬شجاعت و شفافیت در شرایط فعلی‬ ‫بیش از هر سیاس��ت دیگری به درد م ی خ��ورد‪ .‬پنهانکاری‬ ‫در هم��ه حوزه ها چ��ه درح��وزه اقتصاد‪ ،‬سیاس��ت و حوزه‬ ‫فرهنگ دوای درد ما نیس��ت‪،‬یک موقع��ی دروغ گویی ُمد‬ ‫بود اما ام��روز ب رای اینکه مردم نترس��ند ی��ک چیزهایی را‬ ‫افش��ا م ی کنند اما چیزهای مهم تر هنوز گفته نم ی ش��ود‪.‬‬ ‫مردم بای��د بدانند دولت ب��رای پرداخت یارانه ه��ای ماهانه‬ ‫با چ��ه چالش بزرگی روبه روس��ت و ممکن اس��ت دولت را‬ ‫زمی ن گیر بکند‪ .‬ما به عن��وان مردم باید ب��ا این مخاط رات‬ ‫اشنا بشویم‪.‬‬ ‫به هرح��ال تا دولت قص��د م ی کند‪ ،‬در ای��ن زمینه ها‬ ‫شفاف س��ازی م ی کند‪ ،‬یک صداهایی از یک جاهایی بلند‬ ‫م ی ش��ود که دارند س��یاه نمایی م ی کنند و از این وضعیت‬ ‫دشمن سوءاستفاده م ی کند‪ .‬شما دارید مراقبت م ی کنید که‬ ‫دشمن سوءاستفاده نکند اما این طرف چه اتفاق م ی افتد؟!‬ ‫از این طرف این مش��کالتی که وجود دارد ممکن است به‬ ‫چالش ه��ای اجتماعی منجر ش��ود و مخاط رات جدی تری‬ ‫را به دنبال داشته باش��د‪ .‬بناب راین به نظرم م ی اید که دولت‬ ‫باید از همه ظرفی ت ها اس��تفاده بکند‪ ،‬اگر نم ی تواند در این‬ ‫حوزه ها با تمام ق��وا عمل بکند‪ ،‬به نظ��رم در این مملکت‬ ‫همه ارا‪ ،‬ارایی بود که در بحث و بررس�ی‬ ‫به ان رس�یدیم و جزء ان یک مورد نوید‬ ‫محمدزاده (بازیگر عصبانی نیستم) که در‬ ‫مورد ان خیلی صحبت شده است و همه‬ ‫می دانند‪ ،‬هیچ اتفاق دیگری در جشنواره‬ ‫نیفتاده است‬ ‫باالخ��ره نهادهایی داریم ک��ه انها م ی توانن��د کمک حال‬ ‫دولت باشند‪.‬‬ ‫به نظرم دولت باید صراحت و شجاعت الزم را در همه‬ ‫حوزه ها داش��ته باش��د از جمله در حوزه فرهنگ‪ .‬در حوزه‬ ‫فرهنگ دیگر الپوش��انی کافی اس��ت‪ ،‬یک مشت ادم ننر‬ ‫داریم که دولت باید تکلیفش را با انها روشن بکند‪ ،‬خصوصا‬ ‫با کسانی که ویژه خوار هستند و با کسانی که منابع دولتی‬ ‫و منابع ملت را بابت س��اختن فیلم هایی ک��ه به لعنت خدا‬ ‫هم نم ی ارزد‪ ،‬حیف و میل م ی کنند‪ .‬تاکید م ی کنم‪ ،‬دس��ت‬ ‫اینها باید از بی ت المال کوتاه بشود‪ .‬اصال چرا دولت باید در‬ ‫حوزه فرهنگ پول بدهد که مثال یک فیلمی ساخته بشود‬ ‫که متقاضی ن��دارد‪ .‬این ملت که پولش را مفت به دس��ت‬ ‫نیاورده است‪.‬‬ ‫شما پیشنهادی در این زمینه دارید؟‬ ‫در نظام صنفی سینمایی پیشنهاد کردیم‪ ،‬دولت‬ ‫ب رای تولید فیل��م پول محدود کن��ار بگ��ذارد و این منابع‬ ‫محدود را از طریق ارزیابی متخصصان فن نیروهای سینما‬ ‫و نمایندگان خودش در کمیته ای در واقع تخصیص بدهد‬ ‫به پروژه ها‪.‬‬ ‫پیش��نهاد ما حتی م ی تواند تا اینجا پی��ش برود که‬ ‫تاریخ ه��ای معینی را در س��ال اع�لام بکنند‪ ،‬هر کس��ی‬ ‫م ی خواهد پروژه اش حمایت شود‪ ،‬پروژه اش را در ان کمیته‬ ‫خاص مط��رح بکند و ان کمیت��ه (که نماین��دگان دولت و‬ ‫صنف هست) تصمیم بگیرد که از چه پروژه هایی حمایت‬ ‫کند‪ .‬حرف و حدیثی نباش��د و بالفاصله این حمایت ها در‬ ‫سایتی شفاف اعالم بش��ود و بقیه اعتبارات سینما‪ ،‬صرف‬ ‫زیرساخت ها بشود‪.‬‬ ‫پس تاکید شما بر شفافیت است؟‬ ‫به نظرم در همه حوزه ها صراحت و شفافیت الزم‬ ‫اس��ت و تصمیمات ش��جاعانه ای باید گرفت‪ .‬من شخصا‬ ‫امیدوارم این روند پیگیری شود و چاره ای جز این نیست که‬ ‫مردم در جریان حقایق قرار بگیرند‪ .‬وقتی از مردم مشارکت‬ ‫گرفته شود و صاحب اطالعات بش��وند‪ ،‬هیچ کسی بهتر از‬ ‫مردم نم ی تواند از این مملکت و منافع ان محافظت بکند‪.‬‬ ‫اگر در جریان حقایق قرار بگیریم ما م ی توانیم کمک بکنیم‬ ‫چون همه مس��افر یک کش��تی هس��تیم‪ .‬بناب راین دولت‬ ‫به جای ک��ج دار و مریز رفت��ار کردن باید صراحت داش��ته‬ ‫باشد‪ .‬من خوشحال ش��دم که اقای محس��ن ی اژه ای اخی را‬ ‫گفته اند محاکم��ات باید علنی باش��د‪ .‬بناب راین همان طور‬ ‫که در مقطعی که اقای کرباس��چی را در دولت اصالحات‬ ‫داش��تند محاکمه م ی کردند‪ ،‬دادگاه ایش��ان را علنی نشان‬ ‫دادند‪ ،‬بقی��ه دادگاه ها را پخش کنند و به س��راغ مهره های‬ ‫اصلی بروند‪.‬‬ ‫اقای ایوبی چقدر صراحت داشتند؟‬ ‫اقای ایوبی مرد بس��یار صبوری اس��ت و خیلی‬ ‫خویشتندار است و خیلی مودب و جنتل من است و مدام از‬ ‫شمس و موالنا می گوید و ش��اید معتقد به یک جور سلوک‬ ‫است‪ .‬البته شاید کسی در چنین موقعیتی ناچار شده باشد‬ ‫راه س��لوک را در پیش بگیرد ولی باالخره همان طور که در‬ ‫ابتدای مسئولیتش ش��جاعت به خرج داد‪ ،‬در جاهای دیگر‬ ‫این ت�لاش را کردند‪ .‬ش��ما همی��ن االن مطمئن باش��ید‬ ‫در حوزه ش��ورای صنفی نمای��ش چالش های��ی داریم که‬ ‫انجا هم دارن��د ایس��تادگی م ی کنند و ب��ا زیاده خواه ی ها‬ ‫مب��ارزه م ی کنند‪ .‬امی��دوارم ای��ن اقدامات تعمیق بش��ود‬ ‫و ب��ا صراحت ه��م همراه بش��ود ت��ا توفیقات بیش��تری‬ ‫حاصل شود‪.‬‬ ‫به نظ��رم در هفته های اخیر به ایش��ان انقدر فش��ار‬ ‫اوردند که این روزها ناچار شد یکی‪ ،‬دو بار درباره موضوعاتی‬ ‫صحبت بکند و نظ رات خ��ودش را بیان کن��د‪ ،‬بناب راین به‬ ‫نظرم ایش��ان هم چاره ای ندارد که یک مق��دار صریح تر و‬ ‫شفاف تر باشد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫خصوصی رقابت کنیم و این ام��ان را از انها بگیریم‪ ،‬ضمن‬ ‫اینکه وقتی این همه تولید م ی ش��ود م��ا ترجیح م ی دهیم‬ ‫توانمان را متوجه توزیع کنیم اما اگر به این نتیجه برسیم که‬ ‫یک اثر خاص مورد نظر است که شاید مقرون به صرفه هم‬ ‫نباشد‪ ،‬ان موقع این رسالت تولید را خارج از دستور نم ی دانیم‬ ‫و با نگاه خاص وارد تولید هم خواهیم شد‪.‬‬ ‫از نظر اقتصادی ه�م این یک موض�وع دو طرفه‬ ‫اس�ت‪ ،‬ش�ما اثاری را م ی خرید و به مردم عرضه‬ ‫م ی کنید و به س�ینما هم کم�ک م ی کنید‪ ،‬اینجا‬ ‫چه دستور العملی وجود دارد چون به هر حال یک‬ ‫سری سینم ا گران هستند که پول خودشان را در‬ ‫ نم ی اورند‪...‬‬ ‫حذف نگاه سیاسی از سینما‬ ‫غیرممکناست‬ ‫گفت وگو با مسافر استانه درباره‬ ‫این روزهای سینمای ایران و فیلم هایش‬ ‫موسس��ه چون در کنار فعالیت اقتصادی‪ ،‬رسالت‬ ‫فرهنگی دارد و س��عی م ی کن��د ان را در اولوی��ت قرار دهد‪،‬‬ ‫بس��یاری از کار هایی که خوب هس��تند اما مورد توجه قرار‬ ‫نم ی گیرند و ش��اید تحت تاثیر تبلیغات ظاهرفریب بخت و‬ ‫اقبال نداشته باشند‪ ،‬موسسه به دلیل سالمت اثار و حمایت‬ ‫از هنر مندان خاص که اثار خاص تولید م ی کنند‪ ،‬این اثار را‬ ‫مورد حمایت قرار م ی دهد و سینما گران را به تولید اثار سالم‬ ‫تشویق م ی کند‪.‬‬ ‫ش�ما گفتید که بحث اقتصادی در اولویت ش�ما‬ ‫نیست‪ ،‬اما گردش مالی باید باشد‪...‬‬ ‫خیلی راحت بگویم موسسه یک حمایتی را از دولت‬ ‫م ی گیرد که از یک سو از مردم و از سوی دیگر از سینماگران‬ ‫حمایت کند‪ .‬اگر قرار باشد فقط با بودجه دولت این کار را بکند‪،‬‬ ‫تنها دو سه ماه در سال م ی تواند کار کند‪ ،‬ما دنبال سود جویی‬ ‫نیستیم اما دنبال این هستیم که با انچه درامدزایی م ی کنیم‬ ‫رس��الت خودمان را ادامه دهیم‪ .‬نگاه اول فرهنگی است که‬ ‫ب رای تحقق ان نیاز ب��ه راهکار های اقتص��ادی داریم که در‬ ‫طول سال کار کند‪.‬‬ ‫شما تئاتری هستید‪ ،‬همه سینمای ی ها این روز ها‬ ‫به تئاتر م ی روند اما ش�ما یک جری�ان مخالف را‬ ‫طی کرده اید‪...‬‬ ‫«اینکه یک عده خودشان را خودی و دیگران را غی ر خودی بدانند‪ ،‬اصال خوب نیست‪ .‬سلیقه نباید موجب تفرقه‬ ‫باشد‪ ،‬ما به اندازه کافی تنش داریم‪ .‬باید نیرو هایمان را جمع کنیم و در برابر فشار های خارجی مقاومت کنیم‪ ».‬اینها‬ ‫را حسین مسافر استانه م ی گوید که حاال در سمت مدیریت موسسه رس�انه های تصویری م ی خواهد از فیل م هایی‬ ‫حمایت کند که به گفته خود انها را مناسب و مورد نیاز خانواده ها م ی داند‪.‬‬ ‫جایی که ش�ما هس�تید م ی توان�د موقعیت‬ ‫خاصی داشته باش�د‪ ،‬چون هم مردم باید شما را‬ ‫انتخاب کنند و هم شما باید انتخاب کنید که چه‬ ‫کارهایی را منتشر کنید‪ ،‬لطفا توضیح دهید که با‬ ‫سابقه ای که در حوزه مدیریت هنری دارید چه شد‬ ‫که موسسه رسانه های تصویری را برای فعالیت‬ ‫انتخاب کردید؟‬ ‫هم در رس��الت موسس��ه تولید دیده ش��ده و هم‬ ‫توانایی ان وجود دارد اما فعال ما نم ی خواهیم با تولید با بخش‬ ‫تئاتر شرایط خاصی دارد که باعث م ی شود امکان‬ ‫اینکه مخاطب عام داشته باشد‪ ،‬کمی س��خت باشد‪ .‬تعداد‬ ‫سالن ها نوع ارائه و مش��کالت تولید هست اما عالقه مند ان‬ ‫زیادی هستند که مشتاق دیدن کار ها هستند که زمان و مکان‬ ‫و شرایط این اجازه را نم ی دهد‪ .‬ما در این فرصت در رسانه های‬ ‫تصویری این را در نظ��ر داریم که اثار ارزش��مند تئاتری را به‬ ‫عالقه مندان ارائه دهیم که از نظر عددی البته به اندازه تعداد‬ ‫مخاطبان سینما نیستند اما از نظر کیفی قطعا تاثی ر گذار در‬ ‫ارتقای فرهنگی جامعه هستند‪ .‬تئاتری های جامعه در تمام‬ ‫دنیا نقش مهم در ارتقای فرهنگ جامعه دارند اما یک مشکل‬ ‫وجود دارد‪ ،‬تئاتر وقتی ضبط م ی شود از یک مدیوم به مدیوم‬ ‫دیگر تغییر م ی کند و دیگر ان جذابیت اول را ندارد‪ .‬شرایط این‬ ‫تغییر مدیوم در اینجا در حال ازمون و خطاست و هنوز ساختار‬ ‫مشخصی ندارد‪ .‬یک فرمت ویژه که بتواند تئاتر های ما را به‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در ای�ن بحث تولی�د‪ ،‬نکته ای که باب ش�ده این‬ ‫است که برخی پخش کننده ها خودشان کارهایی‬ ‫را تولید م ی کنند‪ ،‬در حالی که موسسه رسانه های‬ ‫تصویری که در این حوزه پیشکسوت است‪ ،‬این‬ ‫کار را نم ی کند‪ ،‬ش�ما قصد ندارید در حوزه تولید‬ ‫کار وارد شوید؟‬ ‫ش�ما م ی توانید تئاتر را در قالب همین موسسه‬ ‫به میان مردم ببرید؟ چه کار باید برای ان بکنید؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫موسس��ه رس��انه های تصویری مهم ترین محل‬ ‫ارتباط بین اثار س��ینمایی و خانواده هاست‪ .‬سینماروهای ما‬ ‫قشر خاصی تحت شرایط خاصی هستند اما عده زیادی که‬ ‫به هر دلیل نم ی توانند به س��ینما بروند مخاطب ما هستند‪،‬‬ ‫بناب رای��ن از چند جهت موسس��ه ما رس��الت بزرگ تری را بر‬ ‫دوش دارد و باید ان را انج��ام دهد‪ ،‬یکی اینکه باید بتواند اثار‬ ‫ارزشمندی را باتوجه به اینکه قشر عام تری از مردم مخاطب او‬ ‫هستند انتخاب کند‪ .‬این انتخاب حساسیت زیادی دارد‪ ،‬شاید‬ ‫حتی تولید اثار سینمایی تا این حد حساسیت ندارد که ما در‬ ‫انتخاب انها حساس��یت داریم‪ .‬بحث دیگر اینکه این کار به‬ ‫نوعی کمک م ی کند تا دست سینما گران را به لحاظ حمایت‬ ‫بگیرد و انها را دلگرم کند ب رای تولید کارهای ارزشمند تر‪ .‬نوع‬ ‫انتخاب یک جوری خط دهی به تولید هم هس��ت‪ ،‬با اینکه‬ ‫سعی م ی کند در تولید دخالت نداشته باشد اما با انتخاب یک‬ ‫سری اثار با ویژگ ی های خاص قطعا تاثیرگذار در تولید است و‬ ‫انگیزه تولید را باال م ی برد‪ ،‬به دلیل اینکه مخاطبان عام تری‬ ‫کار شان را ببینند‪ ،‬زاویه های مورد نظر موسسه را مورد توجه‬ ‫قرار م ی دهند‪.‬‬ ‫من در طول کارم چ��ه در تئاتر و چ��ه در کار هایی که‬ ‫دیگران تولید م ی کنند‪ ،‬همیش��ه س��عی کر ده ام کارهایی را‬ ‫انتخاب کنم که با مردم حرف بزند‪ ،‬چه توس��ط کار هایی که‬ ‫خودم خلق م ی کنم‪ ،‬چه توس��ط کار هایی که دیگران خلق‬ ‫م ی کنند و من انتخابشان م ی کنم‪.‬‬ ‫شرایط خدمت رس��انی در زمان های مختلف فرق‬ ‫م ی کند‪ .‬یک وقت هایی به این نتیجه رس��یده ام که اینجا یا‬ ‫انجا کار کنم‪ .‬گاهی فکر کرده ام که اصال الزم نیس��ت که‬ ‫مدیر باش��م‪ ،‬گاهی تکلیف من این بود در دانشگاه کار کنم‪،‬‬ ‫گاهی این بود که مدیریت کنم و االن هم ب ر اساس احساس‬ ‫وظیفه فکر م ی کنم که باید در این حوزه فعالیت کنم‪ .‬با این‬ ‫تقاضا ها و جاهای مختلفی که به من پیشنهاد شده بود این‬ ‫را انتخاب کردم که وظیفه ام را در حد توانم انجام دهم‪ .‬نه من‬ ‫بلکه عموم تئاتری ها با س��ینما عین تئاتر اشنا هستند‪ .‬این‬ ‫طور نیست که اینها حیطه های جدا باشند‪ .‬هنر های جمعی‬ ‫با هم گره خورده اند‪ .‬من امیدوارم در مدیریت هم بتوانم ابروی‬ ‫تئاتری هایی که به سینما امده اند را حفظ کنم‪.‬‬ ‫‪177‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کار تلویزیونی تبدیل کند وجود ندارد‪ ،‬البته من با یک گروه از‬ ‫دوستان سینمایی که عالقه مند به این زمینه هستند‪ ،‬صحبت‬ ‫کرده ام‪ ،‬انها ازمایش هایی را در این زمینه انجام م ی دهند‪ .‬اگر‬ ‫ما به این نتیجه برسیم که از طریق شیوه خاصی که در حال‬ ‫بررسی است م ی توانیم تئاتر را به صورت محصول ضب ط شده‬ ‫ارائه بدهیم‪ ،‬خیلی از اثار نمایش��ی را م ی توانیم در دسترس‬ ‫مخاطبان قرار دهیم‪.‬همین االن از همه اس��تان های کشور‬ ‫عالقه مندان تئاتر با من در تماس هستند و تقاضایشان این‬ ‫اس��ت که ما کارهایی را که در ته ران اجرا م ی ش��ود ب رایشان‬ ‫فراهم کنیم‪ ،‬تا بتوانن��د این کارها را ببینن��د‪ .‬این در اولویت‬ ‫کارهای من است و امیدوارم در اولین فرصت‪ ،‬اجرایی شود‪.‬‬ ‫بگذارید به جریان عمومی سینما برگردیم‪ ،‬شما‬ ‫ب ه عنوان ی�ک انتخاب کنن�ده‪ ،‬ش�رایط عمومی‬ ‫س�ینمای ایران را چط�ور ارزیاب�ی م ی کنید و چه‬ ‫دغدغه هایی در این زمینه دارید؟‬ ‫یکی از مش��کالت ما در مدیریت این اس��ت که‬ ‫مدیریت در سینما ب ر اساس یک استراتژی تعیین شده نبوده‬ ‫است و همیش��ه در ب رابر کار هایی قرار گرفته است که ناچار‬ ‫شده با انها رو به رو ش��ود؛ کار هایی که به او تحمیل شده و‬ ‫باید ب رایش��ان فکری بکند‪ .‬اگر این قبل از تولید مدیریت بر‬ ‫مبنای استراتژی باش��د‪ ،‬قطعا این اثار با این همه تناقض در‬ ‫تولید و تقاضا رو به رو نخواهد شد‪ .‬باید تقاضا را بررسی کرد و‬ ‫در حد یک کیفیت مطلوب و هماهنگ با تقاضاهای هنری‪،‬‬ ‫هنرمندانه فکر کرد و اثار متناس��ب با نیاز و سلیقه جامعه را‬ ‫حمایت کرد‪ .‬این البته به مطالعه نی��از دارد که ما بدانیم در‬ ‫جاهای دیگر جهان چه اتفاقی م ی افتد و بر ما تاثیر م ی گذارد‪،‬‬ ‫ب رای مثال جنگ نرمی که ما سال هاست درگیر ان هستیم و‬ ‫فقط داریم دفاع م ی کنم‪ ،‬اینها مواردی است که من خالء ان را‬ ‫در مدیریت احساس م ی کنم و من فکر م ی کنم اگر کسی در‬ ‫مورد مدیریت چنین نگاه هایی داشته باشد و این نیازسنجی را‬ ‫داشته باشد‪ ،‬م ی تواند هنرمندان را هم تشویق کند که در این‬ ‫حوزه وارد شوند‪ .‬هنرمندان خودشان را تطبیق خواهند داد و‬ ‫اثاری ب رای ابعاد جهانی خواهند داشت‪.‬‬ ‫مجموع�ه تضادهایی در س�ینمای ای�ران وجود‬ ‫دارد‪ ،‬هم از طرف مدیران و هم از طرف هنرمندان‪.‬‬ ‫منظ�ورم ادم ها نیس�ت ام�ا چق�در جریان های‬ ‫سیاسی در این مورد دخیل هستند‪ ،‬نم ی شود این‬ ‫جریان ها را از سینما دور کرد‪...‬‬ ‫ح�ذف ن�گاه سیاس�ی از س�ینما‬ ‫غی ر ممکن است‬ ‫شرایط سیاسی خیلی خاصی داشتیم‬ ‫که به جشنواره تحمیل م ی شد‬ ‫رویدادها‬ ‫‪178‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اینکه ی�ک عده خودش�ان را خودی و‬ ‫دیگران را غی ر خ�ودی بدانن�د اصال خوب‬ ‫نیست‬ ‫باید نیرو هایم�ان را جم�ع کنیم و در‬ ‫برابر فش�ار های خارجی مقاومت کنیم‪ ،‬نه‬ ‫با مسائل سلیقه ای خودمان‬ ‫مهم ان فشار فرهنگی است که بد تر‬ ‫از فشار نظامی با ان روب ه رو هستیم‬ ‫حذف نگاه سیاس��ی از س��ینما غی ر ممکن است‪،‬‬ ‫درست است که سینما یک فعالیت فرهنگی ‪ -‬هنری است‬ ‫اما زیر نگاه سیاسی شکل م ی گیرد و تقسیم م ی شود‪ .‬نداشتن‬ ‫استراتژی بلندمدت‪ ،‬باعث این مشکالت است‪ .‬اگر این نگاه‬ ‫وجود داشته باشد‪ ،‬با تغییر دولت این جریان از بین نم ی رود‪.‬‬ ‫فعالیت فرهنگی باید نظام را در نظر داش��ته باشد‪ ،‬این باید‬ ‫الزم االجرا ب رای همه دولت ها و نگرش ها باشد‪ .‬اگر چنین باشد‬ ‫این همه خط کشی و دس��ته بندی نخواهد بود‪ .‬درست است‬ ‫که سلیقه ها دخالت دارند اما باید ب ر اساس یک نگرش جامع‬ ‫تعیین شوند‪ .‬ما نباید شاهد نگاه های متضاد باشیم چون این‬ ‫دور از شان ماست‪.‬‬ ‫جشنواره امسال یک جشنواره خاص بود‪ ،‬شما ان‬ ‫را چطور ارزیابی م ی کنید‪ ،‬فیل م ها و س�ینماگران‪،‬‬ ‫چطور بودند؟‬ ‫بعضی از فیلم ها هستند که تاریخ مصرف ندارند‪،‬‬ ‫ب رای نیاز لحظه نیستند‪ ،‬یک نگاه کلی دارند که م ی تواند در‬ ‫مقاطع مختلف تاثیرگذار باش��د‪ .‬این نوع فیلم ها امسال کم‬ ‫بود‪ ،‬بر عکس شعار ها زیاد بود‪ .‬من نم ی خواهم اسم فیلمی‬ ‫ را ببرم اما واقعیت این اس��ت که سینماگران نباید احساسی‬ ‫نگاه کنند‪ ،‬بلکه باید اندیشمندانه نگاه کنند تا اثری تاثیرگذار‬ ‫و ماندگار خلق کنند‪ .‬اگر فیلمی تاثیرگذار و ماندگار نیست‪،‬‬ ‫حتما مشکلی دارد‪.‬‬ ‫ب ر اس�اس همی�ن احس�اس ها ب�ود ک�ه برخی‬ ‫برخورده�ا رخ داد؟ حت�ی کارگردان�ی جایزه خود‬ ‫را نگرفت و جای�زه بازیگری اول داده نش�د‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنید جش�نواره امس�ال سیاس�ی بود یا این‬ ‫اتفاقات طبیعی بود؟‬ ‫ش��رایط سیاس��ی خیلی خاصی داش��تیم که به‬ ‫جشنواره تحمیل م ی ش��د‪ ،‬محصوالتی که در دولت جدید‬ ‫ایجاد نشده‪ ،‬باید عرضه م ی ش��د‪ ،‬محصوالتی که در دولت‬ ‫گذشته تولید شده و اجازه عرضه نداشته باید ارائه م ی شد‪ .‬من‬ ‫فکر م ی کنم همان طور که گفتم‪ ،‬تولید هم احساسی بود و‬ ‫البته این شرایط هم احساسی بوده است‪.‬‬ ‫جشنواره اینده م ی تواند با این ش�رایط روی ریل‬ ‫درستی بیفتد؟‬ ‫فکر م ی کنم که حتما روال منطقی خواهد داشت‪.‬‬ ‫امسال جشنواره از ش��روع تا اجرا خیلی عجوالنه و شتابزده‬ ‫برگزار شد و طبیعتا اشتباه های زیادی ممکن است رخ دهد‪ ،‬اما‬ ‫جشنواره اینده م ی تواند از همین االن با برنامه ریزی دقیق و‬ ‫حساب شده برگزار شود‪ .‬جشنواره امسال هم تحت تاثیر تغییر‬ ‫سیاسی و هم ش��تابزده بود در نتیجه خروجی ان نم ی تواند‬ ‫ ب ی عیب و نقص باشد‪.‬‬ ‫ش�ما به نوع�ی س�مپاتی با دول�ت داری�د‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنید سینما در س�ال های اینده چه وضعیتی‬ ‫داشته باشد؟‬ ‫مدیریت سینما را نم ی شود هرمی دید‪ .‬یک نفر با‬ ‫ایده ال های خوب هم نم ی تواند ای��ن کار را بکند‪ .‬کار باید با‬ ‫تعامل باشد و به راهکار معقول برسد که به نفع نظام و فرهنگ‬ ‫جامعه باشد و ان را دور از نظر قرار ندهد‪ .‬چه تب روشنفکری و‬ ‫چه نگاه تحجرامیز‪ ،‬هی چ کدام واقعی نیست‪ .‬نگاه باید مبتنی‬ ‫بر اعتدال باشد‪ .‬اگر این طور باشد و مدیریت و جامعه هنری به‬ ‫این اعتدال اعتقاد داشته باشد‪ ،‬انگاه موضوعات را واقع بینانه‪،‬‬ ‫دلسوزانه و اصالح گرانه نگاه کنند‪ .‬هنر وظیفه اش این است که‬ ‫مثل نورافکن جاهای تاریک را روشن کند و مردم را اگاه کند‪.‬‬ ‫اگر ارتقایی از طریق هنر ایجاد نشود‪ ،‬هنر دارد سرگرم م ی کند‬ ‫و کار بیخودی م ی کند‪ .‬نه اینکه تفریحی نباید باشد اما تفریح‬ ‫م ی تواند منجر به پیشرفت شود و رشد فرهنگی ایجاد کند‪.‬‬ ‫ما با ی�ک دوقطبی مواجه هس�تیم‪ ،‬یکی جریان‬ ‫روش�نفکری و دیگری جریانی که تحجر نامیده‬ ‫م ی شود‪ ،‬امسال در جشنواره برخی فیل م ها فضای‬ ‫خاصی را ترسیم کرده اند‪ ،‬به نظر م ی رسد برخی‬ ‫فضای اس�ان تری برای کار دارن�د و این حاصل از‬ ‫دولت جدید اس�ت‪ .‬در دولت اصالح�ات کارهایی‬ ‫ساخته شد که با خیلی نقدها رو ب ه رو بود‪ ،‬در دولت‬ ‫احمدی نژاد هم همی ن طور بود‪ ،‬در دولت جدید به‬ ‫نظر م ی رسد رویکرد این گونه است که انهایی که‬ ‫در سال های قبل نبوده اند‪ ،‬دوباره به کار برگردند‪،‬‬ ‫ایا این نگاه نافی اعتدال نیست؟‬ ‫در گذشته هم این اتفاق افتاده است که جو فرهنگی‬ ‫خاصی که در دولت اصالحات ایجاد ش��د‪ ،‬وقتی دولت نهم‬ ‫روی کار امد انهای��ی که در دولت قبلی نم ی خواس��تند کار‬ ‫کنند‪ ،‬یکدفعه مورد توجه قرار گرفتند‪ .‬این اتفاق دوباره در حال‬ ‫رخ دادن است و انهایی که در دولت قبلی امکان کار نداشته اند‪،‬‬ ‫در این دولت دوباره م ی خواهند برگردند‪ .‬البته نباید این طور‬ ‫باشد‪ .‬این تجربه خوبی نبود و ما نباید ان را تکرار کنیم‪ .‬من‬ ‫فکر م ی کنم این نگاه ها تندروی است و نم ی تواند در جریان‬ ‫عمومی جامعه تاثی ر گذار باشد‪.‬‬ ‫گویا سازمان سینمایی در این زمینه کار سختی‬ ‫دارد‪ ،‬از یک طرف م ی خواهد انها که نبوده اند بیایند‬ ‫کار کنند‪...‬‬ ‫من علت این نگاه ه��ا را در این م ی دانم که عموما‬ ‫این طور فکر م ی کنند که قرار است کسی جای کسی دیگر را‬ ‫بگیرد و منافع خودشان را در ضرر دیگران م ی بینند‪ .‬این نگاه‬ ‫انسانی نیست‪ .‬اگر همه فکر کنند که منافع شان در گرو منافع‬ ‫دیگری است شاهد چنین شرایطی نخواهیم بود‪.‬‬ ‫اینکه یک عده خودشان را خودی و دیگران را غی ر خودی‬ ‫بدانند اصال خوب نیست‪ .‬سلیقه نباید موجب تفرقه باشد‪ .‬ما‬ ‫به اندازه کافی تنش داریم‪ .‬باید نیرو هایمان را جمع کنیم و در‬ ‫ب رابر فشار های خارجی مقاومت کنیم‪ ،‬نه با مسائل سلیقه ای‬ ‫خودمان‪ .‬باید اس��تانه تحمل خودمان را باالتر ببریم و اینها‬ ‫خیلی پایین است‪ .‬بپذیریم که وقتی کسی به عنوان هنرمند‬ ‫م ی خواهد به نظام خدمت کند بای��د او را کمک کنیم‪ .‬مهم‬ ‫ان فشار فرهنگی است که بد تر فش��ار نظامی با ان روبه رو‬ ‫هستیم‪.‬‬ ‫البته این نگاه خیلی کم اس�ت‪ ،‬به نظر م ی رس�د‬ ‫برخی فیلمساز ها خودشان فیلم نم ی سازند که‬ ‫پز روشنفکری بگیرند‪.‬‬ ‫منظورم انهایی است که همه چارچوب نگاه نظام‬ ‫را پذیرفته اند و خودشان را سرباز نظام م ی دانند و در جناح های‬ ‫مختلف مدعی هنر و خدمت به جامعه و مسلمانی هستند‪.‬‬ ‫ان نگاهی که عمدا با ارزش ها عناد دارد فرق دارد‪.‬‬ ‫اما انها هم فیلم م ی سازند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬اما من با انها کاری ندارم‪.‬‬ ‫جوایز جش�نواره امس�ال متعلق به فیل�م «چ» و‬ ‫«رستاخیز» بود؛ نوع جایزه دادن را چطور دیدید؟‬ ‫داوری کاری سلیقه اس��ت و کسی که در مسابقه‬ ‫است باید به ان رای داوری احترام بگذارد‪ .‬این یک چیز کلی‬ ‫است‪ ،‬حق با داور است و باید به نظر او احترام گذاشت‪.‬‬ ‫خود شما در حوزه کاری تان که یک حوزه حمایتی‬ ‫است چه برنام ه هایی دارید؟ جوان ها بیشتر مورد‬ ‫توجه شما هس�تند یا انهایی که کار هایشان در‬ ‫چند س�ال گذشته با مش�کل رو ب ه رو بوده است و‬ ‫نام های بزرگ؟‬ ‫واقعیتش این است که ب رای من فرقی نم ی کند‪.‬‬ ‫من به اثار نگاه م ی کنم‪ .‬من در تولید نقشی در حمایت ندارم‪.‬‬ ‫اعتقاد داریم که در تولید ه ر کس بنا بر ظرفیتی که دارد باید‬ ‫کار کند‪ .‬االن مدیریت سازمان نگاهش این طور نیست که به‬ ‫صرف سابقه بخواهد حمایت کند‪ ،‬بلکه ما باید اثر را مورد توجه‬ ‫قرار دهیم و بر مبنای اثر تصمیم بگیریم‪ .‬من با خروجی اثار‬ ‫س��ر و کار دارم‪ ،‬پیش از اینکه به تیتراژ اهمیت بدهیم به اثر‬ ‫اهمیت م ی دهم و اینکه این اثر چقدر الزم اس��ت و چقدر در‬ ‫خانواده ها م ی تواند مورد نیاز باشد‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪179‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ریباندهای مساله ممیزی‬ ‫نگاهی به اختالف نظر شدید در زمینه مجوز نشر کتاب در سال ‪92‬‬ ‫مس��اله ممیزی و سانس��ور از مواردی است که از‬ ‫س��الیان دور همواره ب رای اهل فرهنگ چالش ب رانگیز بوده‬ ‫و همیشه مورد انتقاد این قشر قرار گرفته است‪ .‬همان گونه‬ ‫که علی جنتی‪ ،‬وزیر جدید فرهنگ و ارش��اد اسالمی نیز به‬ ‫محض گرفتن رای اعتم��اد از نمایندگان مجلس در یکی از‬ ‫اظهارنظره��ای اغازینش به تاس��ی از وعده های انتخاباتی‬ ‫رئی س جمهور از حذف ان پیش از انتشار خبر داد‪.‬‬ ‫موضوعی ک��ه در همان ابتدا باعث ش��د بس��یاری از‬ ‫مولفان از ان اس��تقبال کنند‪ ،‬چون به اعتقاد بسیاری از انها‬ ‫حداقل در طول چند سال اخیر ممیزی وزارت ارشاد افزایش‬ ‫یافته و باعث ایجاد خمودگی در بین نویسندگان و همچنین‬ ‫ب ی اعتمادی خوانندگان نس��بت به اثار شده بود‪ .‬اما در عین‬ ‫حال جالب بود که پس از این اظهارنظر‪ ،‬بس��یاری از ناشران‬ ‫اضط راب و نگرانی خود را به شیوه های مختلف اعالم کردند و‬ ‫تا جایی پیش رفتند که به صراحت اعالم کردند نم ی خواهند‬ ‫ممیزی پیش از انتشار برداشته شود‪.‬‬ ‫حرف اصل��ی انها هم این ب��ود ک��ه نم ی خواهند بار‬ ‫مسئولیت انتشار کتاب را برعهده بگی رند و با این کار در چشم‬ ‫مولفان به عنوان ممیز شناخته شوند‪ ،‬زی را با قبول مسئولیت‬ ‫ممیزی انها باید خود تمام عواقب مش��خص و نامشخص‬ ‫انتش��ار اثار را برعهده بگیرند؛ عواقبی که به دلیل ش��فاف‬ ‫نبودن خطوط قرمز و تعریف نشدن انها در نهایت منجر به‬ ‫افزایش هزینه های مادی و معنوی انها م ی شود؛ تا جایی که‬ ‫گاه ممکن است تا مرز تعطیلی انتشارات و تکفیر نویسنده ای‬ ‫پیش ب��رود‪ .‬هرچند وع��ده ای که علی جنت��ی ب رای حذف‬ ‫ممیزی پیش از انتش��ار کتاب به اهل فرهنگ داد‪ ،‬امیدها و‬ ‫ارزوها و البته بحث ها و پرسش های بسیاری را ب رانگیخت‪،‬‬ ‫اما واقعیت این است که اهل فرهنگ در سال های گذشته‪،‬‬ ‫بی��ش از هرچیز‪ ،‬به قاعده من��د نبودن این ام��ر و رفتارهای‬ ‫س��لیقه ای بیش از هرچیز دیگر انتقاد داشته اند‪ .‬در چند ماه‬ ‫گذشته‪ ،‬علی مطهری‪ ،‬نماینده مردم ته ران در مجلس شورای‬ ‫اس�لامی هم از چهره هایی بوده که با همین مبنا‪ ،‬به طیف‬ ‫معترضانی پیوسته که انتقادشان را علنی کرده اند‪.‬‬ ‫یکی از اخری��ن موردهای��ی که در ای��ن زمینه محل‬ ‫بحث قرار گرفت و م ی توان گفت در س��ال ‪ 92‬نماد چالش‬ ‫در ای��ن زمینه ش��د‪ ،‬ماج��رای چ��اپ رم��ان «زوال کلنل»‬ ‫محم��ود دولت ابادی بود‪ .‬ای��ن کتاب که به وی��ژه در دولت‬ ‫دوم احمدی نژاد چندبار تا مرز انتش��ار و ناامیدی از ان پیش‬ ‫رفت‪ ،‬پس از روی کار امدن دولت یازدهم‪ ،‬شد سمبل تغییر‬ ‫در این زمینه‪ .‬به ویژه زمان ی که ب راساس رای هیات رسیدگی‬ ‫به تخلفات ناشران اعالم شد نشر چشمه‪ ،‬ارائه کننده این اثر‬ ‫ب رای کسب مجوز‪ ،‬فعالیت خود را از پایان سال ‪ 92‬م ی تواند‬ ‫از سر بگیرد‪ ،‬این موضوع دوباره مطرح شد‪.‬‬ ‫البته زمانی که روزنامه های ش��رق و اسمان به شکل‬ ‫هماهنگی از برطرف ش��دن مشکل انتش��ار این کتاب در‬ ‫تیتر اول یک روز روزنامه های خود خبر دادند‪ ،‬مسئوالن نشر‬ ‫یادشده گفتند که درباره انتشار «کلنل» قول های شفاهی داده‬ ‫شده‪ ،‬اما مجوز چاپ کتاب هنوز صادر نشده است‪.‬‬ ‫در عین حال‪ ،‬علی ش��جاع ی صائین‪ ،‬مدیر اداره کتاب‬ ‫وزارت فرهنگ و ارشاد اس�لامی‪ ،‬درباره صدور مجوز چاپ‬ ‫دوران جدید‬ ‫رویدادها‬ ‫‪180‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫بر رسانه ها در دولت یازدهم چه گذشته است؟‬ ‫از زمان روی کار امدن دول��ت یازدهم تا پایان‬ ‫س��ال بیش از هفت ماه گذش��ته اس��ت؛ دولت��ی که در‬ ‫ش��عارهای ابتدای ی اش بی��ان کرد که از رس��انه های ازاد‬ ‫نم ی هراسد و مطبوعات ازاد را الزمه توسعه م ی داند‪ .‬این‬ ‫یک واقعیت اس��ت که فضای نقد در مطبوعات ایران در‬ ‫این مدت زمان نس��بت به چند سال قبل از ان رو به بازتر‬ ‫شدن گذاشت‪ .‬البته برخی کارشناسان باز شدن این فضا‬ ‫را ناش��ی از فضای حاکم بر کل کش��ور پس از برگزاری‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری م ی دانن��د و عده ای هم ان را‬ ‫نتیجه اقدامات دولت ارزیابی م ی کنند؛ اما باتوجه به اینکه‬ ‫همه وجوه این حوزه هم مانند بسیاری حوزه های دیگر‪ ،‬در‬ ‫ید اختیار مدیریت اجرایی کش��ور نیست‪ ،‬وضعیت انتشار‬ ‫روزنامه های جدید و توقی ف ها در ای��ن هفت ماه‪ ،‬یکی از‬ ‫چالش های دولت در این حوزه بوده اس��ت‪.‬‬ ‫‪ 19‬شهریورماه سال ‪ ،92‬ماشاءاهلل شم س الواعظین‬ ‫ س��ردبیر روزنامه نشاط ‪ -‬از انتش��ار دوباره این روزنامه‬‫پس از ‪ 14‬س��ال توقف خب��ر داد‪ .‬این روزنام��ه قرار بود‬ ‫مهرماه انتش��ار خود را از س��ر گیرد؛ اما با وجود مس��تقر‬ ‫ش��دن تع��دادی خبرن��گار در تحریری��ه ای��ن روزنامه و‬ ‫انتش��ار پی ش ش��ماره هایی از ان بدون توزی��ع عمومی‪،‬‬ ‫از انتش��ار انصراف داده ش��د‪ .‬چن��د هفته از انتش��ار خبر‬ ‫بازگش��ت روزنامه «نش��اط» گذش��ته بود ک��ه خبر امد‪،‬‬ ‫روزنامه «هم میهن» نیز از نیم��ه ابان ماه روی دکه های‬ ‫روزنامه فروشی امد‪ .‬همان زمان محمد قوچانی ‪ -‬سردبیر‬ ‫این روزنامه ‪ -‬اعالم کرد ک��ه روزنامه هم میهن از ابان ماه‬ ‫انتشار خود را از س��ر م ی گیرد‪ .‬هم میهن چهارم ابان ماه‪،‬‬ ‫یک پی ش ش��ماره منتشر و انتشار مس��تمر خود را به ‪18‬‬ ‫ابان ماه موکول کرد؛ انتشار مس��تمری که هی چ گاه زمان‬ ‫ان نرس��ید‪ .‬چند روز مانده به تاریخ اعالم شده‪ ،‬خبرهایی‬ ‫ضد و نقیض مبن ی ب��ر توقیف این روزنامه توس��ط هیات‬ ‫نظارت ب��ر مطبوعات و توق��ف فعالیت ای��ن روزنامه در‬ ‫استان ه انتشار منتشر شد‪.‬‬ ‫ابت��دای مردادماه امس��ال‪ ،‬روزنامه «وط��ن امروز»‬ ‫به دلیل انچه مس��ئوالن این روزنام��ه «ب ی پولی» اعالم‬ ‫کردند‪ ،‬انتش��ار خ��ود را متوقف ک��رد؛ اما صب��ح یازدهم‬ ‫ابان م��اه‪ ،‬ای��ن روزنام��ه دوب��اره روی کیوس��ک های‬ ‫روزنامه فروش��ی قرار گرف��ت‪ ،‬البته با تعدی��ل ‪ 50‬درصد‬ ‫از نیروه��ای خ��ود‪ .‬در حال حاض��ر «وطن ام��روز» به‬ ‫مدیرمسئولی مهرداد بذرپاش یکی از روزنامه های منتقد‬ ‫دولت یازدهم اس��ت‪ .‬صبح روز شش��م ابان ماه‪ ،‬روزنامه ‬ ‫«بهار» با حکم هیات نظارت بر مطبوعات توقیف ش��د‪.‬‬ ‫این هیات روزنامه «بهار» را به دلیل انتش��ار یادداش��تی‬ ‫با عنوان «امام؛ پیش��وای سیاس��ی یا الگوی ایمانی؟»‬ ‫توقیف کرد‪.‬‬ ‫روزنام��ه «بهار» اول ابان م��اه‪ ،‬مقال��ه ای را با این‬ ‫عنوان منتش��ر کرد و به دلیل توهین به مقدسات توقیف‬ ‫رمان «کلنل» به خب رنگار ایسنا گفت‪« :‬این کتاب هنوز ب رای‬ ‫بررسی مجدد به دست ما نرسیده و در صورت بررسی مجدد‪،‬‬ ‫طبق روال معمول درباره ان اعالم نظر خواهد شد‪».‬‬ ‫با این حال‪ ،‬همین حرکت روزنامه های شرق و اسمان‬ ‫کافی بود تا خبرگزاری های فارس و تس��نیم به شدت علیه‬ ‫این احتمال موضع گیری کنند و معاون فرهنگی اجتماعی‬ ‫سپاه پاسداران انقالب اسالمی ‪ -‬حمیدرضا مقدم فر ‪ -‬هم‬ ‫در واکنش به خبر صدور مج��وز رمان محمود دولت ابادی‪،‬‬ ‫موض��ع قاطعی اب راز کن��د‪ .‬البته معاون��ت فرهنگی وزارت‬ ‫فرهنگ و ارش��اد اس�لامی بالفاصل��ه در اعالنی‪ ،‬ضمن‬ ‫تکذیب انتشار این اثر به اطالع رساند که تاکنون مجوزی در‬ ‫این خصوص از سوی اداره کل کتاب و توسعه کتاب خوانی‬ ‫منتشر نشده است‪.‬‬ ‫وزیر ارش��اد هم با دروغ خواندن اینکه کتاب «کلنل»‬ ‫اقای دولت ابادی مجوز چاپ گرفته اس��ت‪ ،‬از حاش��ی ه های‬ ‫ایجادشده گله کرد و گفت‪« :‬ما هنوز بررس ی های مان درباره‬ ‫این کتاب تمام نش��ده است؛ ممکن اس��ت مجوز بگیرد و‬ ‫ممکن است مجوز نگیرد‪».‬‬ ‫خود محم��ود دولت ابادی هم ضمن قدرشناس��ی از‬ ‫توجه رس��انه ای به رمان «کلنل»‪ ،‬به شیوه خبررسانی درباره‬ ‫این رمان واکنش نش��ان داد و گفت‪« :‬برخوردهای رسانه ای‬ ‫غلوامیز از نظر من چیز خوبی نیست و به منطق نشر کتاب‬ ‫کمکی نم ی کند‪ .‬ترجیح من این اس��ت که مقوله نش��ر در‬ ‫کشور ما روال طبیعی و منطقی پیدا بکند‪ ،‬اما نحوه برخورد‬ ‫غلوامیز با یک امر عادی (چاپ یک کتاب) احتمال دارد که‬ ‫مانع روند منطقی نشر کتاب بشود‪ ».‬اخرین اظهارنظر هم‬ ‫متعلق به علی شجاع ی صائین ‪ -‬مدیر جدید اداره کتاب و از‬ ‫مدی ران دولت های نهم و دهم – بوده که از پایان بررس ی ها‬ ‫روی رمان «کلنل» محم��ود دولت ابادی و انجام جمع بندی‬ ‫ب رای مشخص ش��دن وضعیت صدور مجوز نشر این کتاب‬ ‫خبر داده است‪.‬‬ ‫ش��د‪ .‬همچنین چهارم ابان ماه‪ ،‬مس��ئوالن این روزنامه با‬ ‫انتش��ار یک نامه‪ ،‬از توقف خودخواسته انتش��ار روزنامه ‬ ‫تا مدتی خبر دادند‪ .‬علی جنتی ‪ -‬وزیر فرهنگ و ارش��اد‬ ‫اس�لامی ‪ -‬نیز به دلیل اظهار تاسف نس��بت به توقیف‬ ‫«بهار» از مجلس شورای اس�لامی «کارت زرد» گرفت‪.‬‬ ‫نیمه اذرماه امس��ال‪ ،‬مس��ئوالن روزنام��ه «خبر» پس از‬ ‫چهار س��ال توقف خودخواسته‪ ،‬انتش��ار این روزنامه را از‬ ‫سر گرفتند‪.‬‬ ‫روزنامه «خبر» به صاحب امتیازی موسس��ه «خبر‬ ‫ایرانی��ان» و س��ردبیری محم��د مهاج��ری‪ ،‬دوم اذرماه‬ ‫‪ 1388‬انتش��ار خود را متوقف کرد‪ .‬ان زم��ان‪ ،‬این روزنامه‬ ‫دلیل اقدام��ش را اعالم نک��رد‪ ،‬اما «خب��ر» همان زمان‬ ‫از هیات نظ��ارت بر مطبوع��ات تذکر گرفت و س��ردبیر‬ ‫این روزنامه نی��ز تاثیرگ��ذاری عوامل بیرون��ی بر توقف‬ ‫انتش��ار این روزنامه را رد نکرد‪ .‬هفته نامه «اس��مان» به‬ ‫مدیرمسئولی عباس بزرگمهر و سردبیری محمد قوچانی‬ ‫از مدت ها پی��ش درخواس��ت تغییر وضعیت خ��ود را به‬ ‫هیات نظارت ب��ر مطبوعات داده بود و س��رانجام پس از‬ ‫چندماه‪ ،‬این هی��ات ‪ 14‬بهمن ماه با تغیی��ر وضعیت این‬ ‫هفته نام��ه به روزنام��ه موافقت کرد‪ .‬روزنامه «اس��مان»‬ ‫از ‪ 26‬بهمن ماه انتش��ار روزانه خود را اغاز ک��رد اما کمتر‬ ‫از یک هفته بع��د‪ ،‬به خاطر توهین به مقدس��ات‪ ،‬توقیف‬ ‫و مدیرمسئولش هم بازداشت ش��د‪ .‬در کنار این اتفاقات‬ ‫هفته نام��ه «یالثارات الحس��ین» نیز ‪ 17‬دی ماه توس��ط‬ ‫هیات نظارت بر مطبوعات توقیف شد‪ .‬همچنین نشریه‬ ‫«ایران زمی��ن» از مجله های اقماری موسس��ه ایران نیز‬ ‫یکی از نش��ریه هایی بود ک��ه انتش��ارش در دولت جدید‬ ‫متوقف شد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مرز باریک‬ ‫سرنوشت دولت یازدهم و شبکه های اجتماعی به کجا می انجامد؟‬ ‫سال ‪ 92‬س��ال تابوش��کنی ب رای فی س بوک بود؛ چه‬ ‫انکه حضور برخی وزی��ران دولت حس��ن روحانی چهره ای‬ ‫نیمه رس��می به این ش��بکه بخش��یده اس��ت‪ .‬این شبکه‬ ‫اجتماعی که از سال ‪ 88‬و بعد از حوادث تلخ پس از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری دهم فیلتر شده است‪ ،‬حاال می زبان چهره های‬ ‫دولت یازدهم است و حضور این چهره ها در فی س بوک باعث‬ ‫زمزمه هایی مبنی بر احتمال رفع فیلتر از این س��ایت ش��ده‬ ‫است‪ .‬عضویت تعدادی از وزی ران دولت در فی س بوک تا حدی‬ ‫رس��میت یافت که انها گزارش فعالی ت های خ��ود را در این‬ ‫شبکه اجتماعی منتشر م ی کردند‪ .‬ش��اید فعال ترین وزیر در‬ ‫فی س بوک محمدجواد ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه باش��د که در‬ ‫زمان مذاکرات هسته ای بارها گزارش��ی از این مذاکرات را در‬ ‫صفحه شخصی خود منتشر کرد و شاهد کامنت های فراوانی‬ ‫زیر استاتوس های خود بود‪.‬‬ ‫فی س بوک در دستگاه دیپلماسی ای ران تا انجا رسمیت‬ ‫یافته که مرضیه افخم‪ ،‬س��خنگوی وزارت ام��ور خارجه نیز‬ ‫فی س بوک را ب رای بیان نظ رات و موضع گیری های خود انتخاب‬ ‫کرده و گاهی ترجیح م ی دهد از طریق این ش��بکه اجتماعی‬ ‫موضع خود در خصوص مس��ائل بی ن المللی و دیپلماتیک‬ ‫را بیان کند‪ .‬بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت و حسام الدین اشنا‪،‬‬ ‫مشاور فرهنگی رئی س جمهور نیز با گزارش های فی س بوکی‬ ‫خود خبرساز ش��ده اند؛ جنجال ی ترین اس��تاتوس وزیر نفت‬ ‫مربوط به ماجرای خودسوزی یک کارمند بازنشسته وزارتخانه‬ ‫تحت امرش بود و قابل توجه ترین نوشته «اشنا»‪ ،‬اعتراضش‬ ‫به صداوسیما‪ .‬اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی‪،‬‬ ‫معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت از محی ط زیست و علی‬ ‫اظهارات جنجالی‬ ‫فرهنگ روهای حساسی را سپری می کند‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ایا شعر دعبل و شاع ران انقالبی با شعر شاع ران درباری‬ ‫نوکران حکومت‪ ،‬مساوی است؟ یکی کردن اینها درست در‬ ‫مقابل خط امام و خط انقالب و خط انبیا قرار دارد‪ ».‬رحیم پور‬ ‫در تکمیل س��خنانش البته این را هم گف��ت که اگر گفتیم‬ ‫ادم ها را خط کش��ی نکنی��م و ادم ها را دفع نکنیم‪ ،‬مس��اله‬ ‫دیگری است‪.‬‬ ‫ایت اهلل احمد بهش��تی عضو مجلس خبرگان رهبری‬ ‫و برخ��ی از ائمه جمعه نیز به این اظه��ارات روحانی واکنش‬ ‫نش��ان دادند‪ .‬در روزهای پایانی سال ‪ 92‬اما هشدارها نسبت‬ ‫به وضعی��ت فرهنگی ش��کل جدی تری به خ��ود گرفت؛ تا‬ ‫جای ی که رهبر معظ��م انقالب در دیدار ب��ا اعضای مجلس‬ ‫خبرگان ضم��ن اعالم نگران��ی از وضعیت ح��وزه فرهنگ‬ ‫بیان داش��تند‪« :‬دولت محترم بای��د به این موض��وع توجه‬ ‫کند و مس��ئوالن فرهنگ��ی نیز باید توجه داش��ته باش��ند‬ ‫که چ��ه م ی کنن��د‪ ،‬زی��را در مس��ائل فرهنگ��ی نم ی توان‬ ‫ب ی مالحظگی کرد‪».‬‬ ‫ایش��ان همچنین ضمن تاکید بر لزوم تقویت جریان‬ ‫فرهنگی مومن و انقالبی (ارزشی) افزودند‪« :‬مساله فرهنگ‬ ‫مهم است زی را اس��اس ایس��تادگی و حرکت نظام اسالمی‪،‬‬ ‫مبتنی بر حفظ فرهنگ اسالمی و انقالبی و تقویت جریان‬ ‫فرهنگی مومن و انقالبی است‪ ».‬پس از بیانات مقام معظم‬ ‫رهبری‪ ،‬عل��ی جنتی وزیر فرهنگ و ارش��اد اس�لامی طی‬ ‫بیانی ه ای ضمن لبی ک گویی به فرامین ایشان‪ ،‬اعالم کرد که‬ ‫این بیانات‪ ،‬مس��یر حرکت دولت در مسیر فرهنگ را روشن‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫اظهارات حسن روحانی در جمع هنرمندان و اعضای‬ ‫تش��کل های فرهنگی و هنری یکی از مهم ترین اتفاقات‬ ‫حوزه فرهنگ در س��ال ‪ 92‬بود؛ چه از منظر سخنانی که‬ ‫رئی س جمهور ب ر زبان راند و چه از منظر چهره هایی که در‬ ‫این دیدار شرکت کرده بودند‪ .‬ب ی تردید اما مهم ترین بخش‬ ‫از سخنان او‪ ،‬ب ی معنا خواندن تقسیم هنرمندان به ارزشی‬ ‫و غی رارزشی بود‪ .‬روحانی در بیان علت استدالل خود گفته‬ ‫است که هنر‪ ،‬خود ارزش است‪ .‬هنر یعنی ارزش و هنرمند‬ ‫ارزش��مندی اس��ت که با کار خالقانه به تعالی م ی رس��د‪.‬‬ ‫رئی س جمهوری معتقد است که هنرمند جهان را بازافرینی‬ ‫م ی کند و کار او در مس��یر ارزش های الهی است؛ هنرمند‬ ‫البته در مسیر هنر باید با مردم‪ ،‬ذوق مردم و خواست مردم‬ ‫خود را نزدیک کند‪.‬‬ ‫همین اظهارات کافی بود تا واکنش های متفاوتی نسبت‬ ‫به موضع فرهنگی رئی س جمهور صورت گیرد‪ .‬از هنرمندانی‬ ‫که فضای فعلی را نم ی پس��ندند تا صاحب نظ ران فرهنگی‬ ‫اصولگرا‪ .‬ش��اید یکی از چهره های فرهنگ��ی که صراحتا از‬ ‫سخنان روحانی حمایت کرد‪ ،‬محمود دولت ابادی از چهره های‬ ‫برجسته ادبیات داس��تانی بود؛ انجا که او در گفت وگویی با‬ ‫ماهنامه «تجربه» اعالم کرده اس��ت از رای خود به روحانی‬ ‫پشیمان نیست‪.‬‬ ‫در جبهه مقابل اما حسن رحیم پور ازغدی‪ ،‬استاد دانشگاه‬ ‫در واکنش به س��خنان روحانی گفت‪ :‬یک��ی کردن هنرمند‬ ‫ارزشی و غی رارزشی را کاسبی دانس��ت و گفت‪« :‬عده ای به‬ ‫اسم ب رابری طلبی و صلح دوس��تی م ی خواهند مرزهای حق‬ ‫و باطل را بردارند و این یک جریانی است که اصال خط قرمز‬ ‫و اصول ندارد‪.‬‬ ‫من معنی این جمل��ه را نم ی فهمم که هنر ارزش��ی و‬ ‫ضدارزش��ی وجود ندارد! یعنی س��ینمایی که مروج شرک و‬ ‫خ رافه اس��ت با س��ینمایی که مروج توحید و عبادت سات‪،‬‬ ‫مساوی است؟ بعضی ها اصال به این چی ز ها فکر نم ی کنند‪،‬‬ ‫به دنبال چیزی هس��تند که ب رایش کف بزنند‪ ،‬اینها دغدغه‬ ‫حقیقت ندارند‪ ،‬دغدغه ریاس��ت دارند‪ .‬اما انبیا دغدغه حق و‬ ‫باطل داش��تند‪ .‬م ی گویند هنر به ارزشی و ضدارزشی تقسیم‬ ‫نم ی ش��ود و هنرمند ارزشی و غی رارزش��ی هم نداریم‪ .‬یا این‬ ‫حرف ب ی معناست یا ش��رک و توحید با هم مساوی هستند‪.‬‬ ‫یکی کردن این ها کاسبی است‪ .‬طبق فرهنگ قران شع را و‬ ‫هنرمندان دو دسته اند؛ یک دسته اهل اغوا هستند و یک دسته‬ ‫هستند که استثنا م ی شوند و دنبال ترویج حق و عدل و دفاع از‬ ‫مظلوم اند‪.‬‬ ‫جنتی وزیر ارشاد سه عضو دیگر دولت یازدهم هستند که در‬ ‫این شبکه اجتماعی عضویت دارند‪ .‬در این میان اما وضعیت‬ ‫علی جنتی تا حدی متفاوت است؛ چه انکه او سکان هدایت‬ ‫فرهنگ را برعهده دارد و البته تمایل خود را نسبت به رفع فیلتر‬ ‫فی س بوک پنهان نم ی کند‪.‬‬ ‫خبرس��ازترین اظهارات جنتی در خصوص رفع فیلتر‬ ‫فی س ب��وک در روزهای پایانی س��ال بیان ش��د؛ انجا که در‬ ‫نشس��ت صبحانه با اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی‬ ‫ته ران در خصوص فیلتر شدن شبکه های اجتماعی چنین‬ ‫گفت‪« :‬به هر حال من شخصا با مجموعه ای از فرهیختگان‬ ‫در کش��ور اعتقاد داریم که نم ی توانیم اف��راد را در محیطی‬ ‫محدود محصور کنیم و ادعا کنیم هیچ ارتباطی با دنیا نداریم‬ ‫و به بهانه حفظ ارزش های اسالمی جلوی چیزی را بگیریم‪.‬‬ ‫اگر به عقب بازگردیم‪ ،‬م ی بینیم خیلی کارها که در اول انقالب‬ ‫انجام شده مضحک به نظر م ی اید؛ مثل اینکه ویدئو و دستگاه‬ ‫فکس ممنوع بود‪ .‬االن در دنیا ش��بکه های اجتماعی فعال‬ ‫هستند‪ 700 ،‬میلیون نفر در دنیا عضو فی س بوک هستند که‬ ‫چهار میلیون نفر از این تع داد را ای ران ی ها تشکیل م ی دهند ولی‬ ‫ما ان را محصور کرده ایم‪ ».‬او با تاکید بر اینکه در دولت چنین‬ ‫تفکری وجود ندارد که ش��بکه های اجتماعی را فیلتر کنیم‪،‬‬ ‫اظهار کرد‪« :‬در کارگروه مصادیق مجرمانه که شش وزیر در‬ ‫ان عضو هستند‪ ،‬درخواست جلسه داده ایم‪ .‬مباحث را در این‬ ‫زمینه به تفس��یر بیان کرده و اعالم کرده ایم نم ی توانیم دور‬ ‫خود حصار بکشیم‪ .‬ما باید سعی کنیم از این پدیده بیشترین‬ ‫استفاده را به نفع خود داشته باش��یم؛ البته این موضوع جزو‬ ‫مواردی اس��ت که حل ان نیاز به زمان دارد و با گذشت زمان‬ ‫برطرف م ی ش��ود‪ ».‬اظهارات جنتی اما با س��خنان محمود‬ ‫واعظی‪ ،‬وزیر ارتباطات دولت یازدهم و عب دالصمد خرم ابادی‪،‬‬ ‫دبیر کارگ��روه تعیین مصادیق محت��وای مجرمانه متفاوت‬ ‫است و این دو معتقدند که امکان رفع فیلتر فی س بوک وجود‬ ‫ندارد‪ .‬این در حالی است که اسفند امسال خبرهایی مبنی بر‬ ‫رفع فیلتر فی س بوک در برخی مناطق کشور همچون همدان‪،‬‬ ‫کرمان و پلدختر منتشر شد؛ اخباری که هیچ مقام مسئولی‬ ‫ان را تایید نکرد‪.‬‬ ‫‪181‬‬ ‫ورزش‬ ‫رویداد ششم‬ ‫باالخره پس از عدم اعتماد به س�ه گز ینه دولت قرعه ش�انس به نام محمود‬ ‫گودرزی افتاد‪ .‬او قبل از این استاد دانشگاه بود و جز در سال های ابتدایی و میانی‬ ‫انقالب کمتر وارد حوزه اجرایی ش�ده بود ‪ .‬عدم رای اعتماد مجلس به سه وزیر و‬ ‫انتخاب گودرزی برای این سمت‪ ،‬خود شاید مهمترین رویداد ورزش در سال‪ 92‬بود‪.‬‬ ‫هتتری‬ ‫ک‬ ‫پ‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ان‬ ‫هشتم دی ماه سال ‪89‬؛ این تاریخ تشکیل وزارت‬ ‫ورزش و جوانان است‪ .‬تصمیمی که مجلس شورای اسالمی‬ ‫ ان را خردمندان��ه و البته دولت دهم ان را اقدامی سیاس��ی‬ ‫برم ی شمرد‪ .‬مجلس تاکید داشت سازمان تربی ت بدنی باید به‬ ‫وزارتخانه تبدیل شود تا نمایندگان ملت بتوانند عملکرد وزیر‬ ‫را رصد کنند تا اگر کوتاهی در کار دیده م ی شود وزیر ورزش‬ ‫به مجلس احضار شود‪ .‬در س��وی مقابل اما دولت‪ ،‬مخالف‬ ‫تش��کیل وزارتخانه بود و این تصمیم مجلس ی ها را اقدامی‬ ‫ سیاس��ی توصیف می کرد‪ .‬با همه اینها اما اوایل زمستان‬ ‫‪ 89‬وزارت ورزش و جوانان تاس��یس و دولت موظف شد که‬ ‫گزینه اش را ب رای گرفتن رای اعتماد به مجلس معرفی کند‪.‬‬ ‫حمید س��جادی اولین وزیر پیش��نهادی ورزش بود‪.‬‬ ‫خرداد ‪ 90‬بود که او ب��ه مجلس رفت اما ن��اکام بیرون امد‪.‬‬ ‫دو ماه بعد در مردادماه محمد عباسی با ‪ 168‬رای موافق‪61 ،‬‬ ‫رای مخالف و ‪ 15‬رای ممتنع به عنوان وزیر ورزش انتخاب شد‪.‬‬ ‫محمد عباس��ی اما با کنار زدن چند رئیس فدراسیون باعث‬ ‫شد تا برخی فدراسیون ها با خطر تعلیق روبه رو شوند‪ .‬پیش‬ ‫از المپیک لندن حتی این شایعه مطرح شد که شاید کاروان‬ ‫ورزش ای ران با مساله تعلیق روبه رو شود‪ .‬این اتفاق اگر چه رخ‬ ‫نداد و باز اگر چه کاروان ورزش ای ران در المپیک لندن نتایج‬ ‫خوبی به دست اورد اما عدم هماهنگی میان وزارت ورزش و‬ ‫کمیته ملی المپیک باعث شد تا ورزش طی سال های اخیر با‬ ‫خسارت قابل توجهی روبه رو شود‪ .‬خسارتی که یک پای ان‬ ‫به تصمیمات وزیر درباره کنار زدن برخی روسای فدراسیون ها‬ ‫برم ی گشت و پای دیگرش به وقت کشی محمد عل ی ابادی‬ ‫ب رای برگزاری انتخابات کمیته ملی المپیک‪ .‬ورزش بیش از‬ ‫هر زمان دیگری به معماری تازه نیازمند بود‪.‬‬ ‫کارگروه انتخاب وزیر ورزش‬ ‫و ناگهان؛ دکترگودرزی‬ ‫رویدادها‬ ‫‪182‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫پارلمان ایران پس از رای عدم اعتماد به‬ ‫سه نفر‪ ،‬به چهارمین گزینه روحانی رای داد‬ ‫با روی کار امدن دولت یازدهم کارگروهی تشکیل شد‬ ‫که صالحیت گزینه های وزارت ورزش را مورد بررس��ی قرار‬ ‫دهد‪ .‬چهره هایی همچون هاشم ی طبا‪ ،‬فائقی و سلطان ی فر‬ ‫اعضای با نف��وذ این کارگ��روه بودن��د‪ .‬در این کارگ��روه نام‬ ‫‪ 40‬گزینه مطرح شد و در نهایت اعضا تصمیم گرفتند مسعود‬ ‫سلطان ی فر را به دولت معرفی کنند‪.‬‬ ‫مسعود سلطان ی فر متولد ‪ ۱۳۳۸‬در ته ران‪ ،‬دارای مدرک‬ ‫کارشناس ی ارشد علوم سیاسی‪ ،‬سیاستمداری اصالح طلب‪،‬‬ ‫عضو هیات مدیره س��ازمان منطقه ازاد کیش‪،‬عضو س��ابق‬ ‫فراکسیون اصالح طلبان چهارمین دوره شورای اسالمی شهر‬ ‫ته ران‪ ،‬معاون اسبق سازمان تربی ت بدنی‪ ،‬قائم مقام مصطفی‬ ‫هاشم ی طبا در زمان ریاس��ت وی بر سازمان تربی ت بدنی به‬ ‫مدت دو س��ال و همزمان معاون اداری و مالی این سازمان‬ ‫و از مدی ران مرکز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام بوده است‪.‬‬ ‫وی در دوره ای که تیم ملی فوتبال ای ران به جام جهانی‬ ‫‪ ۱۹۹۸‬راه یافت و هنگامی ک��ه دولت اصالحات تازه روی کار‬ ‫امده بود‪ ،‬قائم مقام مصطفی هاشم ی طبا بود‪.‬‬ ‫او با این س��ابقه و در حالی که در مصاحب ه های خود با‬ ‫اطمینان درباره وزیر شدنش صحبت م ی کرد‪ ،‬به عنوان وزیر‬ ‫پیشنهادی ورزش به مجلس ی ها معرفی شد اما نتوانست از‬ ‫مجلس رای اعتماد بگیرد‪ .‬گفته م ی ش��د در روزهای پایانی‬ ‫بررسی صالحیت وزرای پیش��نهادی‪ ،‬البی برخی از مدی ران‬ ‫ورزشی در مجلس به ش��دت ب رای رای نیاوردن سلطان ی فر‬ ‫فعال شد؛ موضوعی که خود سلطان ی فر ان را رد نم ی کرد‪.‬‬ ‫س��لطان ی فر از ‪ 283‬ارای اخذ ش��ده ‪ 148‬رای مخالف‪،‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪ 117‬رای موافق و ‪ 18‬رای ممتنع کس��ب کرد‪ .‬برخی منابع‬ ‫ی سرس��خت سلطان ی فر‬ ‫از چهره هایی که ظاه را نقش حام ‬ ‫را بازی م ی کردند نام م ی بردند و تاکید داشتند که اتفاقا چند‬ ‫مدیری که گفته م ی شد به سلطان ی فر نزدیک هستند پشت‬ ‫پرده ب رای رای نیاوردن او در مجلس کار م ی کردند‪ .‬در حالی‬ ‫که عده ای به نام محمدرضا داورزنی اشاره م ی کردند به نظر‬ ‫م ی رسید این ش��ایعه تنها با هدف زی ر س��وال بردن رئیس‬ ‫فدراسیون والیبال مطرح م ی ش��د و واقعیت نداشت اما در‬ ‫کارگروه بررس��ی وزرای پیش��نهادی دکتر روحانی‪ ،‬س��عید‬ ‫فائقی بعد از مسعود سلطان ی فر گزینه دوم کارگروه ب رای این‬ ‫وزارتخانه بود‪ .‬موضوعی که چالش میان سلطان ی فر و فائقی‬ ‫را به اوج رساند‪ .‬به خصوص اینکه در اس��تانه روز رای گیری‬ ‫سعید فائقی در مصاحب ه ای قاعده بازی را به هم زد و تلویحا‬ ‫معرفی شدن مسعود سلطان ی فر را مورد انتقاد قرار داد‪ .‬شاید‬ ‫به دلیل همین خطای اس��تراتژیک بود که س��عید فائقی‬ ‫به طور کلی از گردونه رقابت خارج شد تا دولت در چند وعده‬ ‫دیگر هم سراغی از او نگیرد‪ .‬مسعود سلطان ی فر در حالی از‬ ‫مجلس رای اعتماد نگرفت که بالفاصله بعد از کنار رفتنش‬ ‫واکنش های زیادی در رس��انه ها اتفاق افتاد که از جمله انها‬ ‫م ی توان ب��ه اظهارنظر مهندس هاش��م ی طبا پی رامون این‬ ‫اتفاق اش��اره کرد‪« :‬عدم رای اعتماد مجلس به س��لطان ی فر‬ ‫ب رایم غیرمنتظره بود‪ .‬واقعا باید بگویم حیف شد‪».‬‬ ‫سلطان ی فر م ی توانست اولین وزیر تقریبا ورزشی باشد‬ ‫که سابقه مدیریت ورزشی داش��ته اما نمایندگان مجلس با‬ ‫رای مخالفی ک��ه به او دادند‪ ،‬س��لطان ی فر را از وزارت ورزش‬ ‫دور کردند تا صالحی امیری سرپرس��ت این وزارتخانه شود‪.‬‬ ‫س��لطان ی فر چند روز پ��س از رای نی��اوردن در مجلس‪ ،‬به‬ ‫مش��هد رفت تا از فضای جنجالی ان روزها خود را دور کند‪.‬‬ ‫جنجالی که اظهارنظرهای خاص خ��ودش نیز در ایجاد ان‬ ‫کم تاثیر نبود؛ «مجلس نش��ان داده برخ�لاف ادعایی که‬ ‫در مورد اس��تفاده از متخصصان دارد و ش��عاری که در مورد‬ ‫استفاده از ورزش ی ها در پس ت های ورزشی م ی دهد‪ ،‬در عمل‬ ‫چنین اعتقادی ندارد‪ .‬انها این مساله را در مورد من و حمید‬ ‫سجادی ثابت کردند‪ .‬این یک اراده سیاسی بود که من رای‬ ‫نیاورم‪ .‬مسائل حرفه ای مدیریتی نبود‪ .‬اراده سیاسی بود که‬ ‫یک س��ری از وزرا باید م ی افتادند‪ ،‬حاال من هم بین ان وزرا‬ ‫قرار گرفته بودم‪».‬‬ ‫البته سلطان ی فر اشتباهاتی هم داش��ت‪ .‬اشتباهاتی‬ ‫که احتم��اال هرگز انه��ا را نم ی پذیرد اما برخ��ی افرادی که‬ ‫خود را نماینده وی م ی دانستند سابقه قابل قبولی در ورزش‬ ‫نداشتند‪ ،‬با این حال سلطان ی فر ب رای کنار زدن این شایعات‬ ‫تالش چندانی نکرد و وقت��ی هم با این انتقاد روبه رو ش��د‬ ‫تو امد این افراد‬ ‫اینگونه پاس��خ داد‪« :‬من اصال در جریان رف ‬ ‫خاص نبودم‪ .‬ضمن اینکه قبول ندارم این مسائل باعث رای‬ ‫سرانجامصالحی امیری‬ ‫پ��س از رای نی��اوردن س��لطان ی فر‪ ،‬دول��ت دومین‬ ‫گزینه اش را ب رای گرفتن رای اعتماد به مجلس معرفی کرد؛‬ ‫س��ی د رضا صالح ی امیری‪ .‬صالح ی امیری در سال ‪ ۱۳۴۰‬در‬ ‫شهرس��تان بابل به دنیا امد‪ .‬وی دارای مدرک کارشناسی و‬ ‫کارشناس ی ارشد علوم سیاس��ی و دکترای مدیریت دولتی از‬ ‫دانشگاه ازاد (علوم و تحقیقات) و اس��تادیار دانشگاه است‪.‬‬ ‫عنوان رس��اله دکترای او «مدیریت تنوع قوم��ی در ای ران و‬ ‫جهان» اس��ت‪ .‬صالحی در زمان انتخابات یازدهمین دوره‬ ‫ریاس��ت جمهوری اس�لامی ای ران معاون فرهنگی س��تاد‬ ‫انتخاباتی حس��ن روحانی بود‪ .‬او در حال��ی به عنوان گزینه‬ ‫وزارت ورزش معرفی شد که معاونت پژوهش های فرهنگی‬ ‫و اجتماعی مرکز تحقیق��ات اس��تراتژیک را در کارنامه اش‬ ‫داش��ت و البته نامش ب رای تصدی سرپرس��تی وزارت علوم‬ ‫و س��ازمان می راث فرهنگی هم مطرح بود‪ .‬پ��س از انتخاب‬ ‫حسن روحانی به عنوان ریاست جمهوری ای ران از وی که به‬ ‫شاه کلید فرهنگی دولت یازدهم یاد م ی شد‪ ،‬او ریاست کارگروه‬ ‫فرهنگی منصوب شد و گمانه های بسیاری در خصوص وی‬ ‫پی رامون تصدی چند وزارتخانه مطرح شد‪.‬‬ ‫نهایتا پس عدم موفقیت مس��عود س��لطان ی فر ب رای‬ ‫کس��ب رای اعتماد به عنوان وزی��ر ورزش و جوان��ان‪ ،‬دکتر‬ ‫روحانی طی حکم��ی در ‪ ۲۶‬م��رداد ‪ 92‬صالح��ی امیری را‬ ‫به عنوان سرپرست وزارت ورزش و جوانان ای ران منصوب و در‬ ‫‪ ۲۷‬مهر ‪ 92‬به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان‬ ‫به مجلس شورای اسالمی معرفی کرد‪.‬‬ ‫وی دومی��ن گزینه پیش��نهادی رئی س جمه��ور ب رای‬ ‫ی وزارت ورزش و جوانان بود؛ کسی که در ‪ 26‬مردادماه‬ ‫تصد ‬ ‫با حکم رئی س جمهور به مدت سه ماه به عنوان سرپرست این‬ ‫وزارتخانه معرفی ش��د و در نهایت ‪ 27‬مهرماه رئیس دولت‬ ‫یازدهم او را به عنوان وزیر ورزش و جوانان معرفی کرد‪ .‬اما او‬ ‫نیز موفق به کسب رای اعتماد از مجلس نشد‪ .‬از مهمترین‬ ‫دالیل عدم رای اوری صالح ی امیری تمرکز فعالی ت های او در‬ ‫نصراهلل سجادی س��ومین گزینه پیش��نهادی حسن‬ ‫روحانی ب رای تصدی وزارت ورزش و جوانان پس از مس��عود‬ ‫س��لطان ی فر و س��ی د رضا صالح ی امیری ب��ود‪ .‬گزینه ای با‬ ‫سوابق ورزشی تا ش��اید این بار مجلس به او به عنوان وزیر‬ ‫ورزش و جوانان رای اعتم��اد دهد‪ .‬اما باز هم طلس��م ورود‬ ‫به این وزارتخانه نشکس��ت و سجادی هم نتوانست اعتماد‬ ‫نمایندگان مجلس شورای اسالمی را ب رای کسب رای‪ ،‬جلب‬ ‫کند‪ .‬از مجموع ‪ 253‬رای نمایندگان مجلس‪ ،‬سجادی فقط‬ ‫‪ 124‬رای موافق گرفت‪ ،‬در حال ی که از مجموع ارای ماخوذه‬ ‫‪ 107‬رای مخالف و ‪ 22‬رای ممتنع داشت‪.‬‬ ‫پس از عدم رای اعتماد مجلس ی ها به صالحی امیری‪،‬‬ ‫گمانه زن ی های مختلف مبنی ب��ر اینکه نمایندگان مجلس‬ ‫به دنبال فردی با س��وابق صرفا ورزشی هس��تند‪ ،‬در میان‬ ‫ورزش��کاران‪ ،‬اهالی رسانه و کارشناس��ان حوزه جوان مطرح‬ ‫شد؛ گمانه هایی که رنگ حقیقت به خود گرفت و در نهایت‬ ‫نصراهلل س��جادی به عنوان یکی از چهره های ورزش��ی به‬ ‫مجلس معرفی شد‪ .‬چندی بعد نیز نصراهلل سجادی به عنوان‬ ‫سومین گزینه پیشنهادی ورزش و جوانان به مجلس معرفی‬ ‫سلطانی فر اطمینان داشت که وزیر ورزش می شود‬ ‫اما شاید همین اطمینان کار دست او داد‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫برخی نمایندگان در مجلس علیه صالحی امیری‬ ‫حمله سنگینی تدارک دیدند تا او وزیر نشود‬ ‫ناکامی سجادی‬ ‫ورزش‬ ‫سجادی وزیر نشد اما خیلی ها معتقدند او‬ ‫حاال همه کاره وزارت ورزش است‬ ‫نیاوردن من ش��ده باش��د‪ .‬ان روزها هر کسی م ی خواست‬ ‫م ی امد مجلس‪ .‬من وقتی به مجلس م ی رفتم همراهانم پنج‬ ‫نفر بودند‪ .‬افرادی که رسما به عنوان همراه با من م ی امدند‪،‬‬ ‫اقایان داورزنی‪ ،‬سردار محمد درخشان‪ ،‬محمد پوالدگر‪ ،‬رئیس‬ ‫فدراسیون تکواندو‪ ،‬امیر خادم و کیومرث هاشمی بودند‪ .‬غیر‬ ‫از این نف رات هر کسی به مجلس م ی امد از طرف من نبود‪.‬‬ ‫ان روزها‪ ،‬روزهای بدی بود و افرادی که مش��کوک و ب ی ربط‬ ‫بودند م ی امدند‪ .‬نه تنها در بخ��ش ورزش‪ ،‬در تمام بخش ها‬ ‫افراد مشکوک وارد مجلس م ی شدند‪ .‬این نف رات دنبال وزرا‬ ‫راه م ی افتادند و چون فیلم و عکس از انها گرفته م ی ش��د‪،‬‬ ‫مساله ساز م ی شدند‪».‬‬ ‫دوران سرپرس��ت ی اش بر اقدامات ورزشی بود و البته عده ای‬ ‫برخی سوابق سیاس��ی وی را نیز در رای نیاوردنش کم تاثیر‬ ‫نم ی دانستند‪ .‬نماینده ای که عامل اصلی رای نیاوردن او به‬ ‫حس��اب می امد‪ ،‬الیاس نادران‪ ،‬چهره مشهور پارلمان ای ران‬ ‫بود‪ .‬او در نطقی اتش��ین کار را ب رای صالح��ی امیری تمام‬ ‫کرد؛ درست ش��بیه همان چیزی که هشدار داده بود‪ .‬سیلی‬ ‫از اتهامات که صالحی امیری در مقابل انها لب فرو بست و‬ ‫سکوت کرد‪ .‬الیاس نادران از نمایندگان مخالف او در صحن‬ ‫علنی مجلس گفته بود‪« :‬وی متهم به دس��ت داش��تن در‬ ‫پرونده اختالس از بیمه ای ران اس��ت و حکم جلبش در سال‬ ‫‪ 89‬صادر شده است‪ .‬همچنین انفجار لوله گاز در خوزستان‬ ‫در دوران مدیریت وی اتفاق افتاده است‪ .‬دستگیری رزمندگان‬ ‫دفاع مقدس با گرایش چپ و ضرب و شتم انها و خودکشی‬ ‫یکی از انها در دوران مدیریت صالحی در خوزستان بوده است‬ ‫و درنهایت اینکه این وزیر پیش��نهادی در فتنه ‪ 88‬فعالیت‬ ‫کرده است‪ ».‬اینها اتهامات کمی نبود‪ ،‬هر چند در مورد برخی‬ ‫اتهامات او ترجیحا سکوت کرد‪.‬‬ ‫صالح ی امیری در نهایت در پنجم ابان ماه با کس��ب‬ ‫‪ ۱۴۱‬رای مخالف‪ ۱۰۷ ،‬رای موافق و ‪ ۱۳‬رای ممتنع نتوانست‬ ‫از مجلس رای اعتم��اد بگیرد‪ .‬صالح ی امیری موفق نش��د‬ ‫از مجل��س رای اعتم��اد بگیرد ت��ا رئی س جمه��ور‪ ،‬محمد‬ ‫ش��ریعتمداری را به عنوان سرپرس��ت جدید وزارت ورزش و‬ ‫جوانان منصوب کند و او را روانه س��ازمان اسناد و کتابخانه‬ ‫ملی ای ران کند‪.‬‬ ‫‪183‬‬ ‫ورزش‬ ‫شد‪ .‬بیشتر س��وابق و تحصیالت سجادی مربوط به عرصه‬ ‫ورزش اس��ت‪ .‬او فعالیت چندانی در حوزه جوانان نداش��ت‪.‬‬ ‫نصراهلل سجادی دکترای برنامه ریزی و مدیریت در ورزش را‬ ‫از دانشگاه ته ران گرفته اس��ت و سوابقی همچون مدیرکل‬ ‫تربی ت بدنی ام��وزش و پرورش‪ ،‬رئیس فدراس��یون فوتبال‪،‬‬ ‫قائم مقام سازمان تربی ت بدنی و‪ ...‬را در کارنامه کاری اش دارد‪.‬‬ ‫سجادی با وجود ارائه برنامه هایش در حوزه ورزش و جوانان‬ ‫به عنوان سومین گزینه پیشنهادی نیز موفق به کسب رای‬ ‫اعتماد از نمایندگان مجلس نشد و بار دیگر خاطره مجلس‬ ‫هفتم بود که سه بار به وزیر پیشنهادی نفت دولت نهم رای‬ ‫نداد تداعی شد‪.‬‬ ‫ایا س��جادی قربانی رفتار فرج ی دانا ش��د؟ سجادی در‬ ‫ش��رایطی رای نیاورد که برخی از نمایندگان مجلس اعتقاد‬ ‫داش��تند او به دلیل رفتارهای فرج ی دان��ا ‪ -‬وزیر علوم‪ -‬رای‬ ‫نیاورد‪ .‬به گفته محمد دهقان‪ ،‬عضو هیات رئیس��ه مجلس‬ ‫نداشتن سابقه و برنامه مناسب س��جادی در حوزه ورزش و‬ ‫جوانان‪ ،‬سابقه سیاسی و رفتار فرج ی دانا از جمله دالیل رای‬ ‫نیاوردن سجادی بود‪.‬‬ ‫رویدادها‬ ‫‪184‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫و ناگهان دکتر گودرزی‬ ‫پس از ناکامی نصراهلل س��جادی ب��رای ورود به وزارت‬ ‫ورزش وجوانان‪ ،‬رئی س جمهور محمود گ��ودرزی را به عنوان‬ ‫چهارمین گزینه پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان معرفی کرد‪.‬‬ ‫گزینه ای با سابقه صرفا ورزشی‪ .‬رئیس فدراسیون تی راندازی‪،‬‬ ‫معاون فنی سازمان تربی ت بدنی‪ ،‬رئیس دانشکده تربی ت بدنی‬ ‫و راه اندازی و بنیانگذاری اولین مجله علمی‪ -‬پژوهشی ورزش‬ ‫(حرکت) در ای ران از جمله س��وابق گ��ودرزی در بخش ورزش‬ ‫است‪ .‬ریاس��ت فدراسیون تی راندازی (س��ال های ‪ 59‬تا ‪،)61‬‬ ‫معاون فنی سازمان تربی ت بدنی (سال های ‪ 59‬تا ‪ )61‬و مشاور‬ ‫اموزشی و تحقیقاتی رئیس سازمان تربی ت بدنی (سال ‪)65‬‬ ‫از جمله سوابق ورزشی گودرزی است‪ .‬وی که در حال حاضر‬ ‫رئیس دانشکده تربی ت بدنی دانشگاه ته ران است‪ ،‬عضویت‬ ‫در ش��ورای بازنگری طرح جامع ورزش کش��ور‪ ،‬عضویت در‬ ‫انجمن علم��ی تربی ت بدنی‪ ،‬عضویت در هیات موس��س‬ ‫انجمن ورزش ی نویس��ان ای ران‪ ،‬عضویت در انجمن جهانی‬ ‫خبرنگاران ورزشی (‪ )AIPS‬و ناظر طرح جامع ورزش کشور‬ ‫را هم در کارنامه دارد‪ .‬دکتر گودرزی با این س��وابق به عنوان‬ ‫وزیر ورزش انتخاب شد‪.‬‬ ‫او از مجموع ‪ 267‬رای صاحب ‪ 199‬رای موافق‪ 44 ،‬رای‬ ‫مخالف و ‪ 24‬رای ممتنع ش��د‪ .‬محمود گودرزی در حالی با‬ ‫رای اعتماد نمایندگان مجلس به عنوان وزیر ورزش و جوانان‬ ‫انتخاب شد که پیش از وی‪ ،‬سه گزینه دیگر ب رای تصدی این‬ ‫وزارتخانه معرفی ش��ده بودند‪ ،‬اما هیچ یک از انها موفق به‬ ‫عبور از سد مجلس نشده بودند‪ .‬مسعود سلطان ی فر‪ ،‬سی د رضا‬ ‫صالح ی امیری و سی د نصراهلل سجادی گزینه هایی بودند که‬ ‫به ترتیب در دولت یازدهم از سوی دکتر حسن روحانی ب رای‬ ‫وزارت ورزش و جوانان به مجلس معرفی شدند اما به خاطر‬ ‫عدم رای اعتماد نتوانستند این مسئولیت را بر عهده بگی رند‪.‬‬ ‫«من س��ر کالس درس بودم که از معرف��ی خودم به‬ ‫مجلس مطلع ش��دم‪ .‬واقعا انچ��ه اتفاق افت��اد را نم ی دانم‪.‬‬ ‫بالفاصله از دفتر رئی س جمهور تم��اس گرفتند و گفتند که‬ ‫امادگی ب رای وزارت ورزش و جوانان را دارم یا نه که من گفتم‬ ‫اگر تکلیف شود م ی پذیرم که بالفاصله هم اعالم شد‪ .‬رزومه‬ ‫و برنامه هایم نیز به مجلس ش��ورای اسالمی فرستاده شد‪.‬‬ ‫انتظار داشتم که دکتر سجادی رای اورد‪ ،‬چون ایشان گزینه‬ ‫خوبی بود و تخصص داشت‪ ».‬این نخستین واکنش گودرزی‬ ‫پس از وزیر شدن بود‪ .‬مردی که حاال نصراهلل سجادی را در‬ ‫کنار خود قرار داده تا از تجربیات این مدیر ورزشی در جهت‬ ‫پیشبرد اهداف وزارت ورزش و جوانان استفاده کند‪.‬‬ ‫رای ندادن به صالحی امیری و سجادی‬ ‫اشتباهبود‬ ‫گفت وگوی مثلث با سخنگوی فراکسیون ورزش مجلس‬ ‫سخنگوی فراکسیون ورزش مجلس شورای اسالمی یکی از منتقدان وزیر ورزش محسوب م ی شود‪ .‬با او درباره‬ ‫عملکرد وزیر ورزش و چرایی انتخاب نشدن س�لطان ی فر‪ ،‬صالحی و سجادی از سوی مجلس ی ها ه م صحبت شدیم‪.‬‬ ‫متن گفت وگوی مثلث با سی د هادی حسینی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫ب ا توجه ب�ه اینکه عم�ر کوتاهی از حض�ور وزیر‬ ‫ورزش در راس ای�ن وزارتخان�ه م ی گ�ذرد ش�ما‬ ‫ب ه عن�وان یک�ی از اعض�ای فراکس�یون ورزش‬ ‫مجلس شورای اسلامی عملکرد دکتر گودرزی‬ ‫را چطور ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫من ارزیابی مثبتی ندارم‪ .‬وزارت ورزش مشکالت‬ ‫فراوان��ی دارد‪ .‬یک��ی از انه��ا این اس��ت که دوس��تان ما‬ ‫نتوانسته اند از ظرفی ت ها به خوبی استفاده کنند و نیروهای‬ ‫داخل ی را خوب ب��ه کار بگیرند؛ این به نفع ورزش کش��ور‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫در این ب�اره توضیح م ی دهی�د؛ در واق�ع وزارت‬ ‫ورزش چه باید م ی کرد ک�ه در انجامش کوتاهی‬ ‫کرده است؟‬ ‫نم ی خواهم وارد حاشیه بشوم‪ .‬اما اگر بخواهیم‬ ‫صریح با هم صحبت کنیم باید تاکید کنم که متاس��فانه‬ ‫مجلس نتوانست فرد مناسبی را ب رای ورزش انتخاب کند و‬ ‫البته دولت هم نتوانست فرد مناسبی را معرفی کند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد رابطه دوستانه ای با وزیر ورزش‬ ‫ندارید؟‬ ‫اتفاقا باید بگویم که اقای وزیر فرد پاکی اس��ت‪.‬‬ ‫انسان خوب و پاکدس��تی اس��ت‪ .‬اما این باعث نم ی شود‬ ‫که با تعارف صحبت کنیم‪ .‬اقای دکتر گ��ودرزی ورزش را‬ ‫نم ی شناس��د‪ .‬اگر نگویم تحت تاثیر مسائل حاشی ه ای اما‬ ‫باید بپذیریم که وارد بحث هایی شده که به نوعی ادم ها را‬ ‫به او تحمیل م ی کنند‪ .‬او فکر م ی کند که تجربه ادم های‬ ‫دانشگاهی که سابقه ورزش��ی ندارند‪ ،‬م ی تواند بیشتر به او‬ ‫کمک کند تا استفاده از عناصر زحمتکش‪ .‬این به نفع او و‬ ‫ورزش کشور نیست‪ .‬دلیل این رویه هم مشخص است؛ این‬ ‫اقدامات به دلیل فقدان ش��ناخت او از فضای ورزش است‪.‬‬ ‫من معتقدم اقای وزیر هنوز نتوانسته ارتباط خوبی با اهالی‬ ‫زحمتکش ورزش برقرار کند‪.‬‬ ‫ایا فراکسیون ورزش مجلس هم همین دیدگاه‬ ‫شما را دارد؟‬ ‫م��ن کاری به دوس��تانم در فراکس��یون ورزش‬ ‫مجلس ندارم‪ .‬هر فردی نظ��رات خاص خودش را دارد‪ .‬من‬ ‫نظ رات خودم را م ی گویم‪.‬‬ ‫اق�ای حس�ینی! ب ه نظ�ر ش�ما رفتن به س�مت‬ ‫دانش�گاه ی ها و اس�تفاده از انها در پس�ت های‬ ‫کلیدی وزارت ورزش کار خوبی نیست؟‬ ‫من خودم ادم دانشگاهی هستم‪ .‬من در سازمان‬ ‫ورزش‪ ،‬مجل��س و دس��تگاه های نظارتی کار ک��رد ه ام‪ .‬ما‬ ‫نم ی گوییم وزیر ورزش از دانش��گاه ی ها اس��تفاده نکند‪،‬‬ ‫اما یادمان نرود که افرادی هس��تند که هم ورزش را خوب‬ ‫م ی شناسند و هم دانشگاهی اند‪ .‬در استان های مختلف و در‬ ‫خیلی جاها این مدی ران با سابقه و تحصیلکرده وجود دارند‬ ‫اما شما م ی ایید یک فردی را از پش��ت میزش در دانشگاه‬ ‫بلند م ی کنید و به وزارت ورزش م ی برید‪ .‬خب این اش��تباه‬ ‫است‪ .‬تا او بخواهد با ورزش اشنا بشود زمان زیادی از دست‬ ‫رفته‪ .‬تا بخواهد با ورزش اشنا بشود و بداند که فدراسیون‪،‬‬ ‫هیات ورزشی‪ ،‬ورزش و به طور کلی فضای ان چه معنایی‬ ‫دارد سال ها طول کشیده است‪ .‬ان فرد نم ی داند مشکالت‬ ‫ورزش چیس��ت و چه مس��ائلی را باید حل کن��د‪ .‬این نوع‬ ‫مدی ران میهمان ورزش هستند و خیل ی ها را ناامید م ی کنند‪.‬‬ ‫منظورتان از خیل ی ها چه افرادی است؟‬ ‫من از مدی��ران میانی حرف م ی زن��م‪ .‬ان فردی‬ ‫که مدیر میانی اس��ت‪ ،‬باید انگیزه و امید داش��ته باشد که‬ ‫روزی پس ت های مهم تری بگیرد‪ .‬اگر قرار باشد هر وزیری‬ ‫با یک س��ری ادم جدید کارش را ادامه دهد مدی ران با سابقه‬ ‫و انهایی که خاک این ورزش را خورده اند‪ ،‬انگیزه ش��ان را از‬ ‫دست م ی دهند‪ .‬چون به این نتیجه م ی رسند که رشد پیدا‬ ‫نم ی کنند و از ارتقا خبری نیست‪ .‬این موضوع با انچه شعار‬ ‫دولت بوده و هست تناقض دارد؛ مگر دولت ما دولت تدبیر‬ ‫و امید نیس��ت؟ خب چرا باید طوری عم��ل کنیم که افراد‬ ‫با س��ابقه نا امید ش��وند؟ وزارت ورزش با این رویه امید را در‬ ‫بین نیروهای بدنه م ی کش��د‪ .‬اقای گ��ودرزی باید قوانین‬ ‫مربوط به ورزش و جوانان را در قالب طرح هایی به مجلس‬ ‫ارائه بدهد‪ .‬ما تا به حال برنامه ای ندیدیم‪ .‬حتی یک جلسه‬ ‫دعوت نشدیم تا الاقل به عنوان اعضای فراکسیون ورزش‬ ‫مجلس به وزیر ورزش کمک کنیم‪ .‬اساسا اراده ای نم ی بینیم‬ ‫که هدفش ایجاد تغییر در درون سیس��تم باشد یا بخواهد‬ ‫ساختار جدیدی را ش��کل بدهد‪ .‬اینها مشکالتی است که‬ ‫وجود دارد‪ .‬البته نم ی خواهم در این ایام عید کام دوستان را‬ ‫تلخ کنم‪ .‬به هر حال ایام عید است و من به اقای گودرزی‬ ‫خسته نباشید م ی گویم‪.‬‬ ‫ضع�ف وزارت ورزش در چ�ه بخش�ی اس�ت؟‬ ‫اینکه با شما و دیگر دوس�تان تان در فراکسیون‬ ‫ورزش مجلس مش�ورت نم ی کنن�د گویا باعث‬ ‫دلخوری تان شده است‪.‬‬ ‫ابدا این طور نیست‪ .‬وزیر م ی تواند با ما مشورت‬ ‫کند یا اصال ضرورتی ب��رای این کار نبیند‪ ،‬ام��ا ارزیابی ما‬ ‫این است که ایشان هنوز نتوانس��ته بر ورزش تسلط پیدا‬ ‫کند‪ .‬نگاهش بیش��تر به ادم های بیرون است و این یعنی‬ ‫سرخوردگی نیروهای داخلی‪.‬‬ ‫شما از تحمیل شدن ادم ها به وزیر ورزش سخن‬ ‫گفتید‪ .‬ایا پش�ت پرده جریانی وج�ود دارد که به‬ ‫وزیر ورزش ادم هایی را تحمیل م ی کند؟‬ ‫من نم ی گویم جریانی در کار اس��ت که به وزیر‬ ‫ادم تحمیل م ی کند‪ .‬حرف من این است که ایشان شناختی‬ ‫از ورزش ندارد‪ .‬علم ورزش را م ی داند اما از س��اختار ورزش‬ ‫ش��ناختی ندارد‪ .‬ادم ها گویا به ایش��ان دیکته م ی ش��وند‪.‬‬ ‫مشورت و استفاده از تجربه های دیگران خوب است اما اگر‬ ‫معرفی یک س��ری ادم ها به قیمت از دست دادن نیروهای‬ ‫متخصص داخلی تمام شود نه تنها موفقیتی حاصل نشده‪،‬‬ ‫بلکه به نظرم این اتفاق عین شکست است‪.‬‬ ‫ایا مش�کالت وزارت ورزش و جوانان را در همین‬ ‫مورد م ی بینید؟‬ ‫خیلی مسائل هست‪ .‬فقط این مشکل نیست‪ .‬اما‬ ‫اجازه بدهید فعال به همین حرف ها بسنده کنیم‪.‬‬ ‫برگردیم به موضوع انتخ�اب وزیر ورزش‪ .‬خیلی‬ ‫ورزش‬ ‫ط�ول کش�ید ت�ا وزی�ر ورزش باالخ�ره از طرف‬ ‫مجلس ی ها رای اعتماد بگیرد‪ .‬چرا؟‬ ‫س��ه نفر قبل از اقای گودرزی م ی توانستند وزیر‬ ‫ورزش خوبی باشند اما این شانس از انها گرفته شد‪ .‬مجلس‬ ‫در مورد سلطان ی فر‪ ،‬صالحی و سجادی اشتباه کرد‪ .‬به نظر‬ ‫من هر کدام از این اقایان از اقای گودرزی بهتر بودند‪.‬‬ ‫در م�ورد س�لطان ی فر صحب�ت کنی�د‪ .‬ب�ه نظر‬ ‫م ی رس�ید خود اقای س�لطان ی فر بابت انتخاب‬ ‫شدنش از سوی مجلس خیلی خاطر جمع بود؟‬ ‫س��لطان ی فر خودش اش��تباه کرد‪ .‬او ورزش را تا‬ ‫حدود زیادی م ی شناخت‪ .‬هر چند ادم سیاسی بود اما مسلط‬ ‫نشان م ی داد‪ .‬اهالی ورزش او را همراهی کردند و این اقبال‬ ‫ورزش ی ها نشان داد که طیف عظیمی از ورزش ی ها حامی‬ ‫ او هس��تند اما اقای س��لطان ی فر فکر م ی کرد اگر مواضع‬ ‫روشنی در مورد مسائلی که مجلس درباره اش حساسیت‬ ‫دارد اتخاذ نکند‪ ،‬م ی تواند رای اعتم��اد نمایندگان را بگیرد ‬ ‫که اشتباه کرد‪.‬‬ ‫مجل�س چ�ه حساس�ی ت هایی داش�ت ک�ه‬ ‫سلطان ی فر نخواست به انها توجه کند؟‬ ‫مس��ائل سیاس��ی و اجتماعی کش��ور‪ .‬مجلس‬ ‫همیش��ه خط قرمزهای��ی دارد‪ .‬از جمل��ه م ی توانم به عدم‬ ‫موضع گیری ش��فاف ایش��ان درباره مس��ائلی ک��ه مورد‬ ‫حساسیت مجلس بود اشاره کنم‪ .‬ما به او گفتیم با صراحت‬ ‫و شفافیت درباره مس��ائل اصولی کشور اظهار نظر کن اما‬ ‫او تصمیم دیگری گرف��ت‪ .‬او به جزئی��ات پرداخت‪ .‬اینکه‬ ‫والیبال ما چه کرده و فوتبال ما چه کرده و مسائل دیگری‬ ‫که در نهایت مجلس را به نتیجه دیگری رساند و نمایندگان‬ ‫احساس کردند که او فردی کل نگر نیست‪ .‬او این حس را‬ ‫ایجاد کرد که م ی تواند یک رئیس فدراسیون خیلی خوب‬ ‫باش��د‪ ،‬اما نم ی تواند وزیر خوبی باش��د‪ .‬وزارتخانه یک فرد‬ ‫کل نگر م ی خواست‪ .‬البته سلطان ی فر نشان داد که فرد قابلی‬ ‫است اما نتوانست نظر مثبت مجلس را جلب کند‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه بعضی از اقایان تبلیغات سوئی درباره اش کردند‪ .‬در‬ ‫نهایت باید بگویم که او فرد شایس��ته ای است و ما ب رایش‬ ‫ارزوی موفقیت م ی کنیم‪.‬‬ ‫اما پ�س از اینک�ه رای اعتماد نگرف�ت در قبال‬ ‫مجل�س موضع تن�دی گرف�ت و تلویح�ا گفت‬ ‫ک�ه فراکس�یون ورزش زیر حرف�ش زد‪ .‬نظرتان‬ ‫چیست؟‬ ‫چرا؟‬ ‫خب‪ ،‬جو نادرستی س��اخته شد و صالح ی امیری‬ ‫دو راه بیشتر نداشت؛ اینکه پاسخ بدهد و اتفاقا نمایندگان را‬ ‫متقاعد کند و وزیر شود و راه دیگر اینکه سکوت کند‪ .‬او بین‬ ‫وزیر شدن و ابروی نظام‪ ،‬حفظ ابروی نظام را انتخاب کرد‪.‬‬ ‫قانع شدن مجلس شاید به این قیمت تمام م ی شد که برخی‬ ‫مسائل محرمانه نظام فاش شود‪ .‬من منتظر بودم ببینم که‬ ‫او چه م ی کند و چه راهی را انتخ��اب م ی کند‪ .‬او خودش را‬ ‫انتخاب نکرد و نظام را برگزید‪ .‬این جای تحسین دارد‪ .‬من‬ ‫به او تبریک م ی گویم‪.‬‬ ‫اما بعد از صالح ی امیری خیل ی ها تصور م ی کردند‬ ‫منتظربودمببینمکه‬ ‫صالحی امیری چه‬ ‫م ی کند و چه راهی را‬ ‫انتخاب م ی کند‪ .‬او‬ ‫خودش را انتخاب نکرد و‬ ‫نظام را برگزید‪ .‬این جای‬ ‫تحسین دارد‬ ‫اما از قرار معلوم ماجرای اقای فرج ی دانا و ایجاد‬ ‫تنش میان مجلس و دولت هم در عدم رای اعتماد‬ ‫به سجادی ک م تاثیر نبود؟‬ ‫ش��اید هم این اتفاق رخ داد اما به نظرم مجلس‬ ‫م ی توانست در مورد سجادی بهتر عمل کند که نکرد‪.‬‬ ‫اما گفته م ی ش�ود که همین اقای سجادی حاال‬ ‫نبض وزارت ورزش را در اختیار گرفته است‪.‬‬ ‫امیدوارم که چنین باشد‪.‬‬ ‫شما قبول ندارید؟‬ ‫امیدوارم که چنین باش��د‪ .‬اما من در حال حاضر‬ ‫تفکر س��جادی را در ورزش نم ی بین��م‪ .‬حداقل تاثیری که‬ ‫باید از او باشد این اس��ت که از ادم های خاک خورده ورزش‬ ‫استفاده شود که چنین چیزی دیده نم ی شود‪ .‬بناب راین بعید‬ ‫م ی دانم که سجادی همه کاره وزارتخانه باشد‪.‬‬ ‫اما خیل ی ها م ی گویند باعث و بانی اینکه مجامع‬ ‫فدراس�یون ها خوب برگزار م ی ش�ود و از حضور‬ ‫دو ش�غله ها در ورزش جلوگی�ری به عم�ل امده‬ ‫دیدگاه های اقای سجادی است‪.‬‬ ‫این موضوع که تازه نیس��ت‪ .‬س��ازمان بازرسی‬ ‫همواره در این مورد حساسیت داشته است‪ .‬مگر دو شغله ها‬ ‫فقط در ورزش هستند؟ ادم های پا به سن گذاشته در خیلی‬ ‫از وزارتخانه ها االن معاون وزیر هستند‪ .‬اینکه از طالقان ی ها‬ ‫استفاده نکنیم افتخار است؟ نه‪ ،‬قطعا نه‪ .‬در همه جای دنیا از‬ ‫ادم های با تجربه استفاده م ی کنند تا در میادین بی ن المللی‬ ‫کرس ی های مهم را تصاحب کنند‪ .‬به طور حتم االن به جز در‬ ‫برخی فدراسیون ها این شانس را نداریم‪ .‬روسایی که ورزش‬ ‫ما را در مجامع بی ن المللی صاحب کرسی کنند االن کمتر‬ ‫دیده م ی شوند‪ .‬به عنوان مثال باید بگویم اگر ساعی کاندیدا‬ ‫م ی شد ش��اید حتی رای نم ی اورد اما اینکه اجازه ندهیم به‬ ‫انتخابات بیاید کار درستی نیست‪ .‬باید جرات میدان دادن‬ ‫به همه را داشته باشیم‪ .‬چیزی که االن نیست‪ .‬اداره ورزش‬ ‫سینه ستبر م ی خواهد‪.‬‬ ‫اقای حسینی! شاید برخی به ش�ما انتقاد کنند‬ ‫که چ�ه اتفاق�ی باعث ش�ده ت�ا ظ�رف کمتر از‬ ‫س�ه ماه به منتق�د وزی�ر ورزش تبدیل ش�وید‪.‬‬ ‫پاسخ تان چیست؟‬ ‫بله‪ ،‬این انتقاد را مطرح کرده اند‪ .‬پاسخ من روشن‬ ‫است‪ .‬ممکن اس��ت یک روزی شما تصمیمی م ی گیرید و‬ ‫فردایش پشیمان م ی ش��وید‪ .‬ما فکر م ی کردیم باتوجه به‬ ‫تحصیالتی که اقای گودرزی دارد ای��ن ظرفیت هم در او‬ ‫هس��ت که ورزش را جمع کند اما تا کنون که این اتفاق رخ‬ ‫نداده‪ .‬البته ما همیشه حاضر هستیم به ایشان کمک کنیم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در م�ورد اق�ای صالحی امی�ری چطور؛ ب�ه نظر‬ ‫م ی رس�ید که او بتوان�د وزیر ش�ود ام�ا ناگهان‬ ‫شما حامی وی بودید؟‬ ‫بله‪ ،‬ما به صالحی هم کم��ک کردیم‪ .‬ما که در‬ ‫ورزش هستیم م ی دانیم چه کسانی به درد ورزش م ی خورند‪.‬‬ ‫البته بوده اند افرادی ک��ه در ورزش خوب کار کرده اند‪ ،‬مثل‬ ‫اقای مهرعلی��زاده‪ .‬اما باید تاکید کنم که گمش��ده ورزش‬ ‫ما در دیدگاه ه��ا و طرز تفکر صالح ی امیری وجود داش��ت‪.‬‬ ‫گمش��ده ورزرش ما بداخالق ی ها و ضعف فرهنگی است‪.‬‬ ‫صالح ی امیری ب رای این معضل برنامه داشت‪ .‬از پس این‬ ‫موضوع به خوبی برم ی امد‪ .‬شهامت اجرای برنامه هایش را‬ ‫هم داشت‪ .‬اما متاسفانه در روز رای گیری ورق برگشت و او‬ ‫نتوانست وزیر شود‪.‬‬ ‫من تعجب نکردم‪ .‬م ی دانستم‪ .‬در واقع مجلس به‬ ‫مقایسه رسید‪ .‬به این نتیجه رسید که وقتی به صالحی رای‬ ‫ندادیم به سجادی هم قاعدتا نباید رای بدهیم‪ .‬البته این را‬ ‫بگویم که اگر دولت بعد از سلطان ی فر‪ ،‬سجادی را معرفی‬ ‫م ی کرد او حتما وزیر م ی شد اما بد شانسی سجادی این بود‬ ‫که بعد از صالحی به مجلس معرفی شد‪ .‬به نظرم سجادی‬ ‫هم حیف ش��د‪ .‬کاش سجادی انتخاب م ی ش��د تا جامعه‬ ‫ورزش بتواند از عناصر ورزش به خوبی س��ود ببرد‪ .‬ما االن‬ ‫نگرانی داریم‪ .‬ورزش ما مدی ران خوب‪ ،‬خوشنام و باسابقه ای‬ ‫دارد که م ی بایست یک روز به انها فرصت داده شود‪ .‬افرادی‬ ‫هس��تند که خاک این ورزش را خوردند‪ .‬انتظ��ار دارند که‬ ‫فرصت به انها داده ش��ود اما م ی بینند که افرادی از بیرون‬ ‫م ی ایند و در پس ت هایی قرار م ی گیرند که شایستگ ی اش‬ ‫را ندارند‪ .‬افرادی که صرفا به قصد تجربه این پس ت ها را از‬ ‫ان خود م ی کنند نه به این خاطر که تجربه شان را در اختیار‬ ‫ورزش و پیشرفت کشور قرار بدهند‪ .‬خب به نظرم سجادی‬ ‫م ی توانست این نگرانی را برطرف کند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫فراکس��یون ورزش ب��ه تنهایی نم ی توانس��ت‬ ‫سلطانی فر را وزیر کند‪ .‬در رای اعتماد همه نظر م ی دهند‪.‬‬ ‫او قواعد بازی را رعایت نکرد‪ .‬فراکسیون حمایت خودش را‬ ‫کرد اما فردی که م ی رود پشت تریبون باید اکثریت مجلس‬ ‫را متقاعد کند‪ 290 .‬نماینده م ی بایس��ت درباره او تصمیم‬ ‫م ی گرفتند‪ .‬البته سلطان ی فر در خود فراکسیون ورزش هم‬ ‫مخالفانی داشت‪ .‬این طور نبود که همه با او موافق باشند‪.‬‬ ‫به هر حال او باید اصولی را رعایت م ی کرد که خواس��ته یا‬ ‫ناخواسته چنین نکرد‪ .‬ما از او حمایت کردیم‪ .‬او م ی بایست‬ ‫نش��ان م ی داد که تبلیغات ما درباره شایس��تگ ی اش غلط‬ ‫نیست و اکثریت را متقاعد م ی کرد‪ .‬اگر خودش یک بار دیگر‬ ‫دفاعش را مرور کند متوجه م ی ش��ود‪ .‬به عنوان مثال اقای‬ ‫زنگنه به صراحت گفت اگر رهبری من را نخواهند من یک‬ ‫لحظه هم در وزارتخانه نم ی مانم‪ .‬به ه ر حال مجلس والیی‬ ‫اس��ت و بین فردی که اینگونه والیتمداری اش را به اثبات‬ ‫م ی رساند با فردی که نم ی خواهد خیلی شفاف موضع گیری‬ ‫کند تفاوت قائل م ی شود‪ .‬البته اقای سلطان ی فر در جلساتی‬ ‫که با ما و دیگر نمایندگان داشت والیتمدار بودن خودش را‬ ‫نشان داد‪ .‬خیل ی ها به او اعتماد کردند اما در روز رای اعتماد‬ ‫م ی بایست بهتر عمل م ی کرد‪.‬‬ ‫اتفاقات دیگری رخ داد؟‬ ‫من تربی ت بدنی را در طول ادوار مختلف بررسی‬ ‫کردم‪ .‬شایس��ته ترین فرد بی��ن این اف��راد صالح ی امیری‬ ‫بود‪ .‬هم به لحاظ رش��ته در رش��ته ای تحصی��ل کرده بود‬ ‫که مس��ائل مربوط به جوانان را خوب م ی ش��ناخت و هم‬ ‫اینکه کشور را خوب م ی شناخت‪ .‬اهل مشورت بود‪ .‬از همه‬ ‫ظرفی ت ها به خوبی م ی توانس��ت بهره ببرد‪ .‬برنامه داشت‬ ‫ب رای ورزش‪ .‬تفکر داشت‪ .‬در مدت کوتاهی هم که بود نشان‬ ‫داد م ی تواند ورزش را خوب اداره کند‪ .‬االن خیلی از انهایی‬ ‫که به او رای ندادند وی را با وزیر فعلی مقایس��ه م ی کنند و‬ ‫متاسف م ی ش��وند که چرا به صالحی رای ندادند‪ .‬خب در‬ ‫مورد او کم لطفی ش��د‪ .‬جو بدی علیه وی ب��ه راه انداختند‪.‬‬ ‫به نظرم تبلیغات نادرس��تی علیه وی ایجاد شد‪ .‬صالحی‬ ‫نم ی توانست خیلی از مس��ائل را باز کند‪ .‬این در حالی بود‬ ‫که مخالفان از اطالعات نادرست ب رای مخالف خوانی شان‬ ‫استفاده کردند‪.‬‬ ‫که سجادی قطعا وزیر ورزش م ی شود‪ .‬اما او هم‬ ‫به سرنوشت سلطان ی فر و صالحی دچار شد‪.‬‬ ‫‪185‬‬ ‫ورزش‬ ‫ایا برای معرفی گزین�ه وزارت ورزش به مجلس‬ ‫توصی ه ای به دولت نداشتید؟‬ ‫به هیچ وجه‪ .‬ما نظ رات مان را کلی م ی گوییم‪ .‬در مورد‬ ‫معرفی و چینش افراد و گزینه های وزارت همیشه این دولت‬ ‫است که تصمیم م ی گیرد‪ .‬ما به ب رنامه نگاه م ی کنیم‪ .‬در مورد‬ ‫اقایدکترگودرزیفعالب رنامه ایندیدیم‪.‬یعنیاساسارویکردی‬ ‫در وزارت نم ی بینیم که بخ واهیم موافق یا مخالفش باشیم یا‬ ‫نقدی داشته باشیم و این اصال خوب نیست‪.‬‬ ‫دولت در معرفی این گزینه ها اشتباه کرد؟‬ ‫به نظر م��ن اقای روحان��ی فک��ر نم ی کرد که‬ ‫س��لطان ی فر انتخاب نشود‪ .‬بعد از اینکه س��لطانی فر رای‬ ‫نیاورد به این فکر کرد که صالحی قطعا انتخاب م ی شود‪.‬‬ ‫خب‪ ،‬صالحی بهترین گزینه بود‪ .‬بعد از عدم رای اعتماد به‬ ‫صالحی با این طرز تفکر که نفر بعدی اگر چهره ای کامال‬ ‫ورزشی باشد پاس��خ مجلس ی ها مثبت اس��ت سجادی را‬ ‫معرفی کرد اما خب س��جادی هم رای نی��اورد و به نظرم‬ ‫رئی س جمهور نفر چهارم را شیر یا خطی معرفی کرد‪.‬‬ ‫صحبتی باقی م ی ماند؟‬ ‫نه‪ ،‬ای��ام عید را ب��ه همه تبری��ک م ی گویم‪ .‬در‬ ‫کمیس��یون تلفیق کمک خیلی خوبی به ورزش داشتیم‪.‬‬ ‫حتی بیشتر از الیحه دولت به ورزش پول اختصاص دادیم‪.‬‬ ‫امیدوارم س��ال ‪ 93‬س��ال خوبی ب رای دولت تدبیر و امید‬ ‫‪ 60‬هزارمیلیارد پول می خواهیم‬ ‫در ‪ 30‬سال گذشته تفکر تخصصی در ورزش حاکم نبود‬ ‫عبدالحمید احمدی‬ ‫رویدادها‬ ‫‪186‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫معاون وزیر ورزش‬ ‫هم��کاری من با اق��ای دکتر گودرزی به س��ال ها‬ ‫پیش برم ی گردد و خوش��بختانه این ارتباط طی س��ال های‬ ‫گذش��ته همواره حفظ و تقویت شده اس��ت‪ .‬ایشان در جهاد‬ ‫دانش��گاهی مس��ئولیت واحد تربی ت بدنی را عهده دار بودند‬ ‫که من همکاری ام را با او اغاز کردم‪ .‬در سال ‪ 65‬نشریه ای در‬ ‫جهاد دانشگاهی منتشر ش��د که نشریه ای تحلیلی‪ ،‬علمی‪،‬‬ ‫اموزشی بود که در بین رسانه های ورزشی ان زمان عملکرد‬ ‫موفقی داشت‪ .‬در ان مقطع تعداد رسانه های ورزشی محدود‬ ‫بود‪ .‬همکاری من از سال ‪ 65‬به بعد جدی تر شد‪ .‬بعد از اینکه‬ ‫اقای گودرزی به دانشگاه ته ران رفت و مدیرکل تربی ت بدنی‬ ‫ش��د‪ ،‬همکاری من و او ادامه داشت و در نشریه ای که منتشر‬ ‫م ی شد مقاالت تخصص ی تر به چاپ رس��ید‪ .‬در واقع من از‬ ‫مقطع لیسانس تا مقطع دکترا با اقای دکتر گودرزی همکاری‬ ‫داش��تم‪ .‬به خصوص در مقطع��ی که اقای دکتر دانش��کده‬ ‫تربی ت بدنی را در دانشگاه ته ران راه اندازی کردند‪ .‬اقای گودرزی‬ ‫همواره به عنوان همکار که نه به عن��وان بزرگتر در کنار من‬ ‫بوده اند‪ .‬اقای گودرزی در وزارت ورزش طوری عمل کرده که‬ ‫به نظرم هیچ یک از مدی ران قبلی سازمان ورزش و البته وزیر‬ ‫قبلی این طور نبوده اند؛ اینکه یک سری از ادم ها را از بیرون‬ ‫مجموعه ورزش یا وزارتخانه بیاورد و در راس امور قرار بدهد‪.‬‬ ‫او مسئولیت را به افرادی سپرده که در جامعه ورزش بوده اند‬ ‫و البته دلسوز هستند‪ .‬فکر م ی کنم استفاده از اقایان سجادی‬ ‫و خادم شاهدی بر این ادعا است‪ .‬مناسب تر و کارامدتر از این‬ ‫اقایان چه کسانی هس��تند؟ البته ما مدیر دلسوز که سابقه‬ ‫ورزشی هم داشته باشد‪ ،‬کم نداریم اما وزیر ورزش سعی کرده از‬ ‫بهترین ها در کابینه اش استفاده کند‪ .‬نیروهای شناخته شده ای‬ ‫که ازمون خود را پس داده اند‪ .‬در واق��ع حاال ورزش در اختیار‬ ‫متخصصان قرار گرفته است و دیگر این نگرانی وجود ندارد که‬ ‫ادم هایی از بیرون بدون سابقه بیایند و پس ت های وزارتخانه را‬ ‫بگی رند‪ .‬در طول ‪ 30‬سال گذشته هیچ وقت تفکر تخصصی بر‬ ‫حوزه کالن ورزش حاکم نبوده است‪ .‬از اقای غفوری فرد بگیرید‬ ‫تا هاش��م ی طبا‪ ،‬مهرعلی زاده‪ ،‬عل ی ابادی‪ ،‬سعیدلو و عباسی‬ ‫هیچ کدام به عنوان متخص��ص ورزش مطرح نبودند؛ اینکه‬ ‫فردی باشند با تحصیالت تخصصی در حوزه ورزش‪ .‬یکی از‬ ‫بزرگترین گرفتاری های ما هم اتفاقا همین بوده است‪ .‬همواره‬ ‫مدت زمان زیادی طول کش��یده تا مدیر غی ر ورزشی بتواند با‬ ‫ورزش و فضای خاص ان اشنایی پی دا کند‪ .‬اشنایی این مدی ران‬ ‫با الفبای ورزش هم مدت زیادی طول کش��یده و هم اینکه‬ ‫این مدی ران باید بدون شناخت کافی در حوزه تصمیم گیری‬ ‫هم اقدام م ی کردند‪ .‬یعنی باید به عنوان مدیر ورزش تصمیم‬ ‫م ی گرفتند و چون ش��ناخت کافی نداشتند تصمیمات شان‬ ‫هزینه های سنگینی را بر ورزش تحمیل م ی کرد‪ .‬تصمیماتی‬ ‫که عمدتا شتابزده و عجوالنه اتخاذ م ی شد‪ .‬با همه اینها باید‬ ‫بپذیریم که وضعیت عمومی ورزش ما نابس��امان است‪ .‬در‬ ‫ورزش کش��ور امروز با انبوه��ی از تنگناها مواجه هس��تیم‪.‬‬ ‫نابسامان ی ها زیاد و رضایتمندی کم است‪ .‬این موضوع به ما‬ ‫م ی گوید ورزش رشد نکرده است چون ما در طول این سال ها‬ ‫نگاه کارشناسانه نداشته ایم‪ .‬چون دوران پرهزینه ای را پشت‬ ‫سر گذاش��ته ایم‪ .‬وقتی از دوران پ ر هزینه صحبت م ی کنیم‬ ‫باید به ‪ 30‬سال گذشته اشاره کنیم‪ .‬وقتی م ی گویم انبوهی‬ ‫از مشکالت باید به مس��اله ب ی قانونی در ورزش اشاره کنم‪.‬‬ ‫سه س��ال از تاس��یس وزارت ورزش م ی گذرد و باید در طول‬ ‫این مدت قانون این وزارتخانه به تصویب مجلس م ی رسید‪.‬‬ ‫ادامه حیات بدون قانون مصوب مجلس موضوع قابل تاملی‬ ‫اس��ت‪ .‬قبل از اینکه ما وزارتخانه ورزش داش��ته باشیم هم‬ ‫اوضاع مان چندان تعریفی نداش��ت‪ .‬چون قان��ون ورزش ما‬ ‫به سال ‪ 1350‬برم ی گشت‪ .‬با این حس��اب شما به این نکته‬ ‫دقت کنید که از لحاظ حقوقی چه مش��کالتی در طول این‬ ‫سال ها به وجود امده است‪ .‬در مورد ایی ن نامه ها‪ ،‬فدراسیون ها و‬ ‫مسائل مختلفی که مربوط به حوزه های حقوقی ورزش است‪،‬‬ ‫چه مشکالتی داش��ته ایم‪ .‬ما در بخش توسعه کمی ورزش‬ ‫ضعیف عمل کرده ایم‪ .‬یکی از نخستین اقداماتی که اقای‬ ‫دکتر گودرزی درصدد انجامش برامده‪ ،‬تدوین همین قانون‬ ‫وزارتخانه اس��ت که پس از تدوین از طریق الیحه از س��وی‬ ‫دولت به مجلس تقدیم شود‪ .‬همچنین م ی خواهم به موضوع‬ ‫اس��تراتژی در حوزه کالن ورزش اشاره کنم‪ .‬ما در این بخش‬ ‫ی چون مسائل فرهنگی و اخالقی روبه رو‬ ‫با موضوعات مهم ‬ ‫هستیم‪ .‬متاسفانه ورزش ما هنوز در بخش های مختلف هیچ‬ ‫ب رنامه بلند مدتی ندارد‪ .‬چشم انداز ندارد‪ .‬در واقع فاقد استراتژی‬ ‫است‪ .‬وقتی چنین است اساس��ا نم ی توان این ورزش را مورد‬ ‫ارزیابی قرار داد‪ .‬طرح جامع ورزش چه ش��د؟ غیر از این است‬ ‫که با پایان کار دولت در ان سال مسکوت ماند و اصال اجرایی‬ ‫نش��د؟ در حال حاضر ما با یک عدد خیل��ی بزرگ در بخش‬ ‫طرح های نیمه تمام روبه رو هستیم‪ .‬بیش از ‪ 3200‬طرح ورزشی‬ ‫وزیر ورزش روحیه مشورت پذیری دارد‪ .‬او‬ ‫نقد پذیر است‪ .‬همه ما در وزارت ورزش و‬ ‫جوانان از نقد سازنده استقبال م ی کنیم‬ ‫اما بعض ی ها صرفا دوست دارند هیاهویی‬ ‫به راه بیندازند و رویکردشان هم در اکثر‬ ‫موارد سیاسی است‬ ‫باشد و پول ورزش به موقع پرداخت ش��ود‪ .‬چون به موقع‬ ‫ندادن پول ورزش مشکل س��از خواهد بود‪ .‬دیر جنبیدن در‬ ‫ورزش یعنی نجنبیدن‪ .‬ورزشکار باید دلش قرص باشد‪ .‬با‬ ‫خیال راحت و با تمرکز باال به مس��ابقات بی ن المللی برود‪.‬‬ ‫امیدوارم در سال ‪ 93‬وزارت ورزش و جوانان صاحب ایده و‬ ‫رویکرد مناسبی شود‪ .‬ورزش در ای ران ب رای همه مهم است‪.‬‬ ‫وقتی رهبر عزیزم��ان در مورد موفقی ت های ورزش��کاران‬ ‫عکس العمل نش��ان م ی دهند و پیام تبریک و ش��ادباش‬ ‫صادر م ی کنند و مردم درباره ورزش حساسی ت های باالیی‬ ‫دارند‪ ،‬همه ما باید کمک کنیم که نام ای ران اس�لامی در‬ ‫همه مجامع بی ن المللی سربلند باشد‪.‬‬ ‫نیمه تمام روی دست وزارت ورزش مانده که محصول ‪ 30‬سال‬ ‫گذشته است‪ .‬به عنوان مثال در ابادان طرحی داریم که قبل از‬ ‫انقالب شروع شده و هنوز به بهره برداری نرسیده است‪ .‬چرا؟‬ ‫چون این طرح ها کارشناسی نشدند‪ .‬بیش از ‪ 60‬هزار میلیارد‬ ‫تومان در حال حاضر ب رای تکمیل پروژه های نیمه تمام نیاز‬ ‫داریم‪ .‬این در حالی است که این طرح های نیمه تمام چون به‬ ‫بهره برداری نرس��یده اند‪ ،‬ضرر انباشته دارند‪ .‬با این حساب به‬ ‫خوبی م ی توان مشکالت وزارت ورزش و جوانان را متوجه شد‪.‬‬ ‫اینکه ما با تراکمی از مشکالت جدی و اساسی روبه رو هستیم‪.‬‬ ‫البته اولویت های رسیدگی به این مشکالت مشخص شده‬ ‫است‪ .‬وزارت ورزش قصد دارد این مشکالت را کم کند و از بار‬ ‫سنگینی که روی هم تلنبار شده است‪ ،‬بکاهد‪ .‬مثال در مورد‬ ‫واگذاری دو باشگاه پرسپولیس و استقالل تردید نداشته باشد‬ ‫که وزارت ورزش به زودی این دو باشگاه را به بخش خصوصی‬ ‫واگذار خواهد کرد تا عمال وقت بیش��تری ب رای رسیدگی به‬ ‫مش��کالت کالن ورزش داشته باشد‪ .‬اما در س��ال اینده چه‬ ‫اتفاقاتی رخ خواهد داد؟ به نظرم ما در س��ال ‪ 93‬م ی خواهیم‬ ‫در بازی های اسیایی موفق باشیم‪ .‬این خواسته وزارت ورزش‬ ‫اس��ت‪ .‬همین طور تیم ملی فوتبال ما بای��د در جام جهانی‬ ‫عملکرد خوبی داشته باشد‪ .‬همچنین باید به موضوع تدوین‬ ‫نظام نامه جامع اخالق حرفه ای در ورزش کشور اشاره کنم تا‬ ‫از این طریق کمتر شاهد بداخالق ی ها و ب ی نظم ی ها باشیم‪.‬‬ ‫و بتوانیم از این طریق امور فدراس��یون ها را بهتر ساماندهی‬ ‫کنیم و بالتکلیف ی ها را در برخی موارد از بین ببریم‪ .‬اما نکته‬ ‫اخری که م ی خواهم درباره اش صحبت کنم بحث نقدهای‬ ‫س��ازنده اس��ت‪ .‬وزیر ورزش روحیه مش��ورت پذیری دارد‪ .‬او‬ ‫نقد پذیر است‪ .‬همه ما در وزارت ورزش و جوانان از نقد سازنده‬ ‫استقبال م ی کنیم اما بعض ی ها صرفا دوست دارند هیاهویی‬ ‫به راه بیندازند و رویکردشان هم در اکثر موارد سیاسی است‪.‬‬ ‫امیدوارم ادم هایی که این روزها وزیر ورزش را در فاصله زمانی‬ ‫کوتاه قضاوت م ی کنند و به اظهارنظرهای کلی در مورد وزارت‬ ‫ورزش روی م ی اورند‪ ،‬عملکرد خودشان را نسبت به مدی ران‬ ‫قبلی ورزش مرور کنن��د‪ .‬ب ی تردید مردم این اف��راد را خوب‬ ‫م ی شناس��ند و بعد از دیدن قضاوت های ش��ان حس خوبی‬ ‫نخواهند داشت‪ .‬چون مردم نقد دلسوزانه را از نقدی که رنگ و‬ ‫بوی مسائل دیگری دارد‪ ،‬به خوبی تشخیص م ی دهند‪ .‬وزیر‬ ‫ورزش در همین مدت کوتاه نشان داده که سروسامان دادن‬ ‫اوضاع ورزش کشور را بیش از هر چیز دیگری مهم م ی داند‪.‬‬ ‫ش��ما به عملکرد وزیر ورزش در مورد انتخابات کمیته ملی‬ ‫المپیک نگاه کنید؛ اقای دکتر گودرزی با مداخله نکردن در این‬ ‫انتخابات نشان داد که تا چه حد به روح دموکراسی و باز کردن‬ ‫فضا ب رای ورود همه متخصصان وفادار اس��ت‪ .‬وزارت ورزش‬ ‫با دخالت نکردن در این انتخابات به بهترین ش��کل ممکن‬ ‫سنت شکنی کرد و اجازه داد همه مدی ران ورزشی در فضایی‬ ‫توام با ارامش و بدون جنجال با یکدیگر رقابت کنند‪ .‬امیدوارم‬ ‫در س��ال اینده ورزش کش��ور روزهای خوبی را تجربه کند و‬ ‫همه ما در فضایی توام با انصاف و عدالت در مورد دیگران و‬ ‫عملکردشان قضاوت کنیم‪.‬‬ ‫گزارشتصویری‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪187‬‬ ‫رویدادهای ورزش‬ ‫صعودتیم ملی به جام جهانی‬ ‫عبور از کره برای رسیدن به برزیل‬ ‫تیم مل��ی ای��ران ب��رای حض��ور در رقابت ه��ای‬ ‫جام جهانی ‪ ۲۰۱۴‬با هدایت کارلوس ک ی روش در نخستین‬ ‫مرحله در دو بازی رفت و برگش��ت به مص��اف تیم مالدیو‬ ‫رفت‪ .‬در بازی رفت تیم ای ران موفق ش��د تی��م مالدیو را در‬ ‫ورزشگاه ازادی با نتیجه چهار بر صفر شکست دهد‪.‬در بازی‬ ‫برگشت که به می زبانی مالدیو برگزار م ی شد ای ران با ارائه یک‬ ‫بازی ضعیف با نتیجه دور از انتظ��ار با تک گل محمدرضا‬ ‫خلعتبری تیم مالدیو را شکست داد تا به مرحله اول گروهی‬ ‫برس��د‪ .‬در مرحله بعد تیم ای ران با تیم ه��ای قطر‪ ،‬بحرین و‬ ‫اندونزی همگروه ش��د‪ .‬در این مرحله که تیم ملی با قدرت‬ ‫حاضر شد توانست در پنج بازی خود با سه برد و دو تساوی‬ ‫صعودش را قطعی کند تا بازی اخر با قطر در ورزشگاه ازادی‬ ‫در روز ‪ ۱۰‬اسفند به یک بازی تشریفاتی تبدیل شود‪ .‬ای ران‬ ‫بدین ترتیب خود را به مرحله دوم گروهی رساند‪ .‬در مرحله‬ ‫دوم گروهی ای ران بازی نخست خود را در این مرحله‪ ،‬مقابل‬ ‫تیم ازبکستان در تاشکند با پیروزی ‪ ۰-۱‬به پایان رساند اما‬ ‫در بازی دوم خود در ورزشگاه ازادی در مقابل قطر با نتیجه‬ ‫‪ ۰-۰‬متوقف ش��د‪ .‬س��پس ای ران یک بازی باورنکردنی در‬ ‫مقابل لبنان انجام داد و در بیروت با حس��اب ‪ ۱-۰‬نتیجه‬ ‫را به این تیم واگذار کرد‪ .‬تیم ای��ران در بازی بعدی خود در‬ ‫ازادی با حساب ‪ ۰-۱‬کره جنوبی را شکست داد؛ اما در بازی‬ ‫بعدی خود در دور برگشت این رقابت ها با حساب ‪ ۱-۰‬بازی‬ ‫را به ازبکستان در ورزش��گاه ازادی واگذار کرد‪ .‬در خرداد ماه‬ ‫سال ‪ ،۹۲‬تیم ای ران در بازی برگشت خود مقابل قطر موفق‬ ‫ش��د با گل رضا قوچان نژاد میزبان خود را در ورزشگاه السد‬ ‫با نتیجه ‪ ۰-۱‬شکست دهد‪ .‬در بازی بعد‪ ،‬در روز ‪ ۲۱‬خرداد‬ ‫سال ‪ ۹۲‬تیم ای ران موفق شد در ورزشگاه ازادی تیم لبنان را‬ ‫با نتیجه ‪ 0-4‬شکست دهد تا بدین ترتیب گام بلندی ب رای‬ ‫صعود به جام جهانی ‪ ۲۰۱۴‬برزیل برداشته باشد‪ .‬اخرین بازی‬ ‫ای ران در این رقابت ها در روز ‪ ۲۸‬خرداد ‪ ۹۲‬در ش��هر اولسان‬ ‫کره جنوبی مقابل این تیم برگزار ش��د‪ .‬در این مسابقه‪ ،‬تیم‬ ‫ای ران با ت��ک گل رضا قوچان نژاد مقابل ای��ن تیم به برتری‬ ‫رسید و به عنوان سرگروه در گروه خود به جام جهانی صعود‬ ‫کرد‪ .‬تیم ملی ای ران در جام جهانی برزیل با تیم های ارژانتین‪،‬‬ ‫نیجریه و بوس��نی و هرزگوین دیدار خواهد کرد‪ .‬نخستین‬ ‫بازی تیم ملی ای ران با نیجریه خواهد بود‪ .‬تیم ملی ای ران که‬ ‫تا شروع دور برگشت مرحله مقدماتی از شانس کمی ب رای‬ ‫صعود مستقیم به جام جهانی برخوردار بود‪ ،‬در اخرین دیدار‬ ‫دست به کار بزرگی زد و با پیروزی ب رابر کره جنوبی به عنوان‬ ‫تیم اول گروه ب��ه جام جهانی ‪ 2014‬صعود کرد‪ .‬ش��اگردان‬ ‫ک ی روش که در دیدارهای اول چندان مطمئن نش��ان نداده‬ ‫بودند‪ ،‬در سه بازی اخر کار بزرگی انجام دادند‪ .‬گرفتن شش‬ ‫امتیاز از کره جنوبی و اچمز کردن تیمی که چهار سال پیش‬ ‫ای ران را از جام جهانی محروم کرد‪ ،‬لذت فراوانی داشت‪ .‬ای ران‬ ‫پیش از این در جام جهانی ‪ 1978‬ارژانتین‪ 1998 ،‬فرانسه و‬ ‫‪ 2006‬المان شرکت کرده بود و باتوجه به روند یک ی در میان‬ ‫حضور در جام جهانی این بار نوبت ما بود که در بزرگ ترین‬ ‫رویداد فوتبالی جهان در عرصه ملی شرکت کنیم‪.‬‬ ‫جهانی شدن هندبال‬ ‫رویدادها‬ ‫‪188‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫پایان سه دهه انتظار‬ ‫تیم ملی هندبال ای ران با تساوی مقابل بحرین در‬ ‫شانزدهمین دوره رقابت های جام ملت های اسیا جواز حضور‬ ‫در رقابت های جهانی ‪ 2015‬قطر را به دست اورد‪.‬‬ ‫تیم مل��ی هندب��ال ای��ران در اخرین دی��دار گروه ‪A‬‬ ‫ش��انزدهمین دوره رقابت های هندبال جام ملت های اسیا‬ ‫که در کشور بحرین برگزار م ی شود به مصاف کشور می زبان‬ ‫رفت که در نهایت با نتیجه ‪ 30‬بر ‪ 30‬این تیم را متوقف کرد؛‬ ‫بحرینی که پیش از این دیدار با هشت امتیاز صعود خود را‬ ‫به عنوان تیم نخست گروه به رقابت های جهانی ‪ 2015‬قطر‬ ‫مسجل کرده بود‪.‬‬ ‫با توجه به ش��ش امتیازی بودن تیم ای ران تا پیش از‬ ‫بازی با بحرین و تفاضل گل به مراتب باالتری که نس��بت‬ ‫به کره جنوبی هفت امتیازی داش��ت‪ ،‬تیم ای ران توانست با‬ ‫کسب تساوی مقابل بحرین هفت امتیازی شده و به عنوان‬ ‫تیم دوم گروه خود به رقابت های جهانی ‪ 2015‬قطر راه پیدا‬ ‫کند‪.‬‬ ‫صعود هندبال ای ران ب��ه جام جهان��ی ‪ 2015‬قطر در‬ ‫شانزدهمین دوره مس��ابقات جام ملت های اس��یا‪ ،‬پایانی‬ ‫بر س��ه دهه انتظار طوالنی اهالی هندب��ال بود؛ اتفاقی که‬ ‫م ی توانست زودتر از اینها نیز در س��ال های ‪ 2006‬بانکوک‬ ‫و ‪ 2008‬اصفهان ب رای هندبال ای ران رخ ده��د‪ ،‬اما هر بار به‬ ‫نوعی این فرصت از ما گرفته شد‪.‬‬ ‫در دو سه دوره اخیر جام ملت های اسیا شرایط خوبی‬ ‫ب رای هندبال ای ران فراهم ش��د تا توانای ی های خود را نشان‬ ‫دهد‪ .‬تا قبل از مس��ابقات دوره چهارده��م ‪ 2010‬در بیروت‪،‬‬ ‫همه چیز از حاکم بودن شرایط قدیم ی در هندبال اسیا خبر‬ ‫م ی داد اما از دوره چهاردهم به بعد اوضاع داوری اصال قابل‬ ‫قیاس با دوره های گذشته نبود‪ .‬به عنوان نمونه در مسابقات‬ ‫منامه کمتر تیمی روی مش��کل داوری بازنده شد و چه بسا‬ ‫که اگر همان شرایط و معادالت قبلی حاکم بود‪ ،‬هرگز تیمی‬ ‫مثل ای ران نم ی توانست از بازی با تیم هایی چون ع ربستان یا‬ ‫بحرین با نتیجه مساوی از می دان خارج شود و شانس جهانی‬ ‫شدن پیدا کند‪.‬‬ ‫هر چند از کنار افزایش سهمیه اسیا از سه تیم به چهار‬ ‫تیم هم به دنبال می زبانی مسابقات جهانی از سوی قطر نباید‬ ‫ب هراحتی گذشت‪ ،‬چرا که اگر همین شرایط هم در سال های‬ ‫‪ 2006‬و ‪ 2008‬ب رای تیم ملی هندبال ای ران وجود داشت‪ ،‬ای ران‬ ‫زودتر از اینها حضور در مسابقات جهانی را تجربه م ی کرد‪.‬‬ ‫موضوع دیگری نیز که در صعود تی��م ای ران ب ی تاثیر‬ ‫نبود‪ ،‬حذف عربس��تان و باخت این تیم به کره قبل از بازی‬ ‫ای ران و بحرین ب��ود و این نیز یکی از خوش شانس��ی های‬ ‫هندبال ای��ران ب��ود‪ .‬در غیر این ص��ورت بعی��د نبود که‬ ‫بحرین ی ه��ا ب رای باال کش��یدن تی��م عربس��تان همانند‬ ‫مسابقات انتخابی جام جهانی ‪ 2002‬فوتبال راه های دیگری‬ ‫را انتخاب کنند‪.‬‬ ‫نسلی که حاال تیم ملی هندبال بزرگساالن را تشکیل‬ ‫م ی ده��د اما ب ر خ�لاف دوره ه��ای قبلی خ��ود‪ ،‬حضور در‬ ‫مس��ابقات جهانی در رده های نوجوانان و جوانان را تجربه‬ ‫کرده و این اتفاق مهمی است‪.‬‬ ‫دستهاییکه پرچم را باال برد‬ ‫صعود والیبال ایران به جام جهانی‬ ‫از چند س��ال پیش مسئوالن فدراس��یون والیبال‬ ‫ای ران تصمیم گرفتند والیبال را وارد چرخه قهرمانی کنند‪.‬‬ ‫انها در صدد جذب مرب��ی مطرح جهانی بودند درس��ت به‬ ‫همین دلیل یک��ی از بهترین های جه��ان را جذب کردند؛‬ ‫والسکو به ای ران امد و فدراس��یون دارای برنامه شش ساله‬ ‫بلند مدت شد و از کاری های اولیه والسکو‪ ،‬جذب بازیکنان‬ ‫جوان تر و تمرینات مدرن و جذب دستیاران جدید بود‪ ،‬ای ران‬ ‫با والسکو در س��ال ‪ ۲۰۱۱‬در اولین تورنمنت مهم خود پس‬ ‫از ‪ ۳۲‬سال قهرمان مس��ابقات قهرمانی والیبال اسیا شد و‬ ‫در پی کسب قهرمانی جام قهرمانی اسیا‪ ،‬تیم ملی والیبال‬ ‫ای ران ب��ه جام جهانی والیبال م��ردان ‪ ۲۰۱۱‬صعود کرد و در‬ ‫اولین ش��گفتی خود تیم ملی والیبال لهس��تان و تیم ملی‬ ‫والیبال صربستان صاحبنام را شکست داد‪ .‬ای ران ب رای اینکه‬ ‫بخت خود را ب رای صعود ب��ه المپیک ‪ ۲۰۱۲‬امتحان کند در‬ ‫مسابقات انتخابی المپیک لندن در توکیو ژاپن شرکت کرد‬ ‫و در مجموع با پنج امتیاز فقط با یک امتیاز کمتر از استرالیا‬ ‫ناباورانه از صعود به المپیک لندن باز ماند‪ .‬والسکو و ای ران‬ ‫در گام بعدی در مس��ابقات انتخابی لیگ جهانی والیبال‬ ‫‪ ۲۰۱۳‬موفق شد در چهار دیدار خود پیروز شود و جواز حضور‬ ‫در لیگ جهانی ‪ ۲۰۱۳‬را کسب کرد و ب رای اولی ن بار در تاریخ‬ ‫به لیگ جهانی رفت‪ .‬نقطه اوج تیم ملی ای ران با ستارگان در‬ ‫اوج همراه با خولیو والسکو در لیگ جهانی ‪ ۲۰۱۳‬بود‪ ،‬ای ران‬ ‫در گام اول به تیم ملی والیبال روسیه باخت و در دومین گام‬ ‫در دیدار اول مقابل صربستان می زبان قهرمان اروپا شکست‬ ‫را پذیرفت‪ ،‬اما در دومین دیدار مقابل صربستان که یکی از‬ ‫طوالن ی ترین ماراتن های لیگ جهانی بود‪ ،‬ای ران صربستان‪،‬‬ ‫قهرمان اروپا را ‪ ۳‬بر ‪ ۲‬شکست داد تا نخستین پیروزی خود را‬ ‫در این تورنمنت جشن بگیرد اما حماسه ای ران در مودنا ایتالیا‬ ‫اغاز شد‪ ،‬تیم ملی ای ران کار بزرگی کرد و بزرگترین شگفتی‬ ‫را در لی��گ جهانی به وجود اورد و ب��ا نتیجه ‪ ۱-۳‬تیم ملی‬ ‫والیبال ایتالیا دومین تیم پ رافتخار لیگ جهانی و از برترین‬ ‫تیم های جهان را با حضور پرشور تماشاگران ای رانی در هم‬ ‫کوبید تا نقل هر رس��انه معتبر ش��ود‪ .‬این پیروزی بازتاب‬ ‫بسیار گس��ترده ای در جهان داش��ت‪ .‬در مجموع دو بازی‬ ‫ای ران با نتیجه ‪ ۲-۴‬ایتالیا را شکست داد و افتخار و حماسه‬ ‫بزرگی را در کارنامه ورزش ای ران ثبت کرد‪ .‬در بازی بعد ای ران‬ ‫انتخابات پر حرف و حدیث‬ ‫از حذف هاشمی طبا تا رئیس شدن هاشمی‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫محمدجعفر کامبوزیا وارد رای گیری شوند‪.‬‬ ‫محمد عل ی اب��ادی‪ ،‬محمدرض��ا داورزن��ی‪ ،‬محمود‬ ‫خس��روی وفا‪ ،‬فض��ل اهلل باق��ر زاده‪ ،‬علی م��رادی‪ ،‬مهدی‬ ‫کرباسیان و مهرزاد حمیدی قبل از رای گیری از کاندیداتوری‬ ‫پست ریاس��ت کناره گیری کردند‪ .‬پس از رای گیری ریاست‬ ‫نوبت به پست دبیرکلی رسید که شاهرخ شهنازی با ‪ 34‬رای‬ ‫به عنوان دبیرکل کمیته ملی المپیک از مجمع رای اعتماد‬ ‫گرفت‪ .‬ریاست اکادمی ملی المپیک و پارالمپیک و ریاست‬ ‫فدراسیون تنیس روی میز سمت های پیشین شهنازی بود‪.‬‬ ‫اما نکته دیگر این انتخابات کناره گیری به رام افش��ارزاده از‬ ‫حضور در انتخابات بود‪.‬‬ ‫او که ب رای ش��رکت در انتخابات مج��وز دولت را هم‬ ‫گرفته بود از حضور در انتخابات و نامزدی در بخش دبیرکلی‬ ‫کمیته ملی المپی��ک کناره گیری کرد‪ .‬به ای��ن ترتیب او و‬ ‫علی نژاد رئیس فدراسیون ووشو‪ ،‬محمد عل ی ابادی رئیس‬ ‫پیش��ین کمیته المپیک و اصغر رحیم ی ک��ه ب رای تصدی‬ ‫پس��ت دبیرکلی کمیته ملی المپیک ثب ت نام کرده بودند‪،‬‬ ‫پیش از برگزاری انتخابات دبیرکلی از نامزدی خود انصراف‬ ‫دادند‪ .‬در ادامه مجمع‪ ،‬انتخابات ب��رای تعیین نواب رئیس‬ ‫برگزار ش��د که در دور دوم ای��ن انتخابات‪ ،‬رباب ش��هریان‬ ‫به عنوان نایب رئیس اول معرفی ش��د‪ .‬اما انتخاب علیرضا‬ ‫دبیر به عنوان نایب رئیس دوم نیز در نوع خود جالب توجه‬ ‫بود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫انتخابات پ ر حرف و حدی��ث کمیته ملی المپیک‬ ‫باالخره برگزار ش��د‪ .‬انتخابات��ی که حاش��ی ه های زیادی را‬ ‫همراه داش��ت که از جمله انها م ی توان به حذف مهندس‬ ‫هاش��م ی طبا اش��اره کرد؛ وقتی هیات اجرایی کمیته ملی‬ ‫المپیک ایی ن نامه اجرایی انتخابات را طوری دوباره نویسی‬ ‫کرد که هاش��م ی طبا ش��رایط حضور در انتخابات کمیته‬ ‫ملی المپیک را نداش��ته باش��د‪ .‬با این حال اما س ی ام دی‬ ‫ماه انتخابات کمیته ملی المپیک در حالی برگزار ش��د که‬ ‫خیل ی ها به خاطر به تاخیر افت��ادن این انتخابات در مقاطع‬ ‫مختلف انتقاداتی را متوجه محم��د عل ی ابادی م ی کردند‪.‬‬ ‫لو یکمین مجمع عمومی و چهاردهمین دوره انتخابات‬ ‫چه ‬ ‫کمیته ملی المپیک در حالی با حضور وزیر ورزش و جوانان‬ ‫برگزار ش��د که دکتر گودرزی خود در این انتخابات شرکت‬ ‫نکرد‪ .‬خیل ی ها تصور م ی کردند که محمود خس��روی وفا و‬ ‫محمد عل ی ابادی رقبای اصلی در این انتخابات هستند اما‬ ‫پس از انجام رای گیری‪ ،‬کیومرث هاشمی به عنوان رئیس‬ ‫کمیته ملی المپیک انتخاب شد‪ ،‬شاهرخ شهنازی دبیرکل‬ ‫برئیس اول‬ ‫شد‪ ،‬رباب شهریان و علیرضا دبیر سمت های نوا ‬ ‫و دوم را از ان خود کردند‪ ،‬محمدعلی شجاعی خزانه دار شد و‬ ‫محمدرضا پوالدگر‪ ،‬محمود مشحون‪ ،‬علی کفاشیان‪ ،‬رسول‬ ‫خادم‪ ،‬محمد علیپور و فضل اهلل باق��رزاده به عنوان اعضای‬ ‫هیات اجرایی انتخاب ش��دند؛ نتایجی که حیرت خیل ی ها‬ ‫را همراه داش��ت‪ .‬ابتدا رای گیری ب رای ریاست کمیته انجام‬ ‫شد که کیومرث هاشمی با کسب ‪ 42‬رای ب رای چهار سال‬ ‫سکاندار ریاس��ت کمیته ملی المپیک شد‪ .‬مهدی قدمی ‪9‬‬ ‫رای و محمد جعفر کامبوزیا نیز هفت رای به دست اوردند‪.‬‬ ‫دو رای نیز باطل بود‪.‬‬ ‫هاش��می پیش از ای��ن در پس��ت های معاونت فنی‬ ‫ورزشی سازمان تربی ت بدنی ‪ ،‬معاونت تربی ت بدنی و تندرستی‬ ‫وزارت اموزش و پرورش‪ ،‬مدیرکل حوزه وزارتی وزارت ورزش‬ ‫و جوانان مشغول به کار بوده است‪ .‬او در حالی رئیس کمیته‬ ‫ملی المپیک شد که ‪ 10‬نفر ب رای کرسی ریاست کمیته ملی‬ ‫المپیک ثب ت نام کرده بودند که پیش از اغاز رای گیری هفت‬ ‫نفر کناره گیری کردند تا کیومرث هاشمی‪ ،‬مهدی قدمی و‬ ‫به تیم ملی والیب��ال کوبا رفت و بازهم ش��اهکاری دیگر از‬ ‫ای ران به نمایش گذاشته شد و ای ران‪ ،‬د ر هاوانا دو بار تیم ملی‬ ‫والیبال کوبا را شکست داد‪ .‬در ادامه ای ران میزبان تیم ملی‬ ‫والیبال المان شد و با حضور هزاران ای رانی در سالن ازادی‬ ‫‪ 3‬بر صفر المان را در هم کوبید و سایت جهانی والیبال هم‬ ‫تماشاگران ای رانی را نقطه اوج ای ران در این مسابقه دانست‪.‬‬ ‫ای ران در ادامه در بازی برگش��ت مقابل المان در اخرین گام‬ ‫شکست خانگی را پذیرفت‪.‬‬ ‫تیم مل��ی والیبال ای ران ک��ه ب رای نخس��تین بار در‬ ‫رقابت های لیگ جهانی ش��رکت کرده ب��ود در حالی این‬ ‫مسابقات را به پایان رس��اند که با درخشش خود و مغلوب‬ ‫کردن بزرگانی چ��ون ایتالیا و کوبا و درخش��ش بازیکنان و‬ ‫مربیان خود عنوان پدیده را به خ��ود اختصاص داد‪ .‬در گام‬ ‫بعدی ای ران در مس��ابقات والیبال انتخاب��ی جهان ‪ ۲۰۱۴‬با‬ ‫حضور پاکس��تان‪ ،‬اندونزی و بحرین با س��ه پیروزی مقابل‬ ‫تمامی تیم ها به قهرمانی والیبال م��ردان جهان ‪ ۲۰۱۴‬راه‬ ‫یافت‪ .‬ای ران در گام بعدی هفدهمین دوره مسابقات والیبال‬ ‫قهرمانی مردان اسیا را در دبی پیش رو داشت که مقتدرانه‬ ‫قهرمان اسیا شد و ب رای نخس��تین بار در رده بندی جهانی‬ ‫به عنوان بهترین تیم اس��یا دس��ت یافت‪ .‬تیم ملی ای ران با‬ ‫این قهرمانی جواز حضور در مس��ابقات جام بزرگ والیبال‬ ‫قهرمانان جهان ‪ ۲۰۱۳‬قهرمانان قاره ها را به به دست اورد که‬ ‫در پایان رقابت ها به مقام چهارم رسید‪.‬‬ ‫‪189‬‬ ‫روایت خبرنگار‬ ‫گف ‬ ‫توگوی ویژه‬ ‫دکتر علی دارابی را م ی شود با کتاب هایش شناخت‪ .‬کتابهایی که گستره ان‬ ‫از فن ارتباطات تا روش شناس��ی و تبارشناسی سیاست امتداد دارد اما این گفت وگو‬ ‫بیشتر با شخصیت حقوقی او یعنی معاونت سیمای سازمان صداوسیما انجام شده‬ ‫و به بیم وامیدهای تلویزیون در مسیر پیش رو پرداخته است‪.‬‬ ‫بهایندهروابطصداوسیما‬ ‫و روحانی امیدوارم‬ ‫تو گو با علی دارابی درباره‬ ‫گف ‬ ‫بیم و امیدهای تلویزیون ایران‬ ‫گفت وگوی ویژه‬ ‫‪190‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫صدا و س�یما ب ه عنوان ویترین جمهوری اسالمی‬ ‫برای نش�ان دادن انچه در جامعه ما وجود دارد چه‬ ‫م ی کند؟ چطور مخاطبان خودتان را برم ی گزینید؟‬ ‫رس��انه ملی ی��ک رس��انه حاکمیت��ی اس��ت؛ در‬ ‫قانون اساس��ی هم رس��انه مل��ی با همی��ن عن��وان امده‬ ‫اس��ت‪ ،‬به صورتی که عزل و نصب رئیس س��ازمان توسط‬ ‫مقام معظم رهب��ری صورت م ی گیرد و نظارت بر ان توس��ط‬ ‫س��ه قوه انجام م ی ش��ود‪ .‬بناب راین رس��انه ملی یک رسانه‬ ‫حاکمیتی است نه رس��انه دولتی‪ .‬چه انکه دولت ها در فراز و‬ ‫فرود جریان های سیاسی م ی ایند و م ی روند‪ .‬در واقع یکی از‬ ‫امتیازاتی که رسانه ملی دارد این است که دستخوش تحوالت‬ ‫و جریانات سیاسی نم ی ش��ود؛ به عبارت دقی ق تر فراتر از ان‬ ‫است‪ .‬نکته دوم این است که رس��انه ملی به دلیل جایگاه و‬ ‫س��اختاری که دارد باید هم پل ارتباطی خوب��ی میان مردم و‬ ‫حاکمیت باشد و هم بازتاب دهنده مسائل و مشکالت جامعه‪.‬‬ ‫بر همین اساس یکی از کارکرد های رسانه ملی‪ ،‬این است که‬ ‫مطالبات مردم را به حاکمیت و مس��ئوالن منتقل که و از ان‬ ‫طرف عملکرد و پاسخ انها را به مردم انتقال دهد‪.‬‬ ‫گسترش کمی و کیفی رسانه ملی از افتخارات انقالب‬ ‫اسالمی اس��ت‪ .‬در اوایل انقالب تنها دو ش��بکه تلویزیونی‬ ‫با س��اعت محدود ب رنامه داش��تیم‪ .‬امروزه ‪ 160‬شبکه رادیو و‬ ‫تلویزیونی داریم که به بی��ش از ‪ 40‬زبان فرا ملی ب رنامه تولید‬ ‫و پخش م ی کند‪ .‬شما عمق استراتژیک این رسانه را در خارج‬ ‫را م ی بینید‪ ،‬جایی که باقطع پی در پی فراکانس ماهواره ای‬ ‫توس��ط اروپا و امریکا که به غلط خود را من��ادی ازادی بیان‪،‬‬ ‫ازادی مطبوعات و ازادی رس��انه م ی نامند‪ ،‬مواجه شده است‪.‬‬ ‫این قدرت افندی صد او سیماست که دش��منان از ان ه راس‬ ‫دارند؛ مردم باید در صدای رادیو و در قاب تلویزیون مشکالت‬ ‫و مسائل جاری جامعه را بش��نوند و ببینند‪ .‬گاهی ما برخی از‬ ‫مس��ائل را گزارش تهیه م ی کنیم اما پخش شدن ان گزارش‬ ‫به صالح نیست‪ ،‬به طور مثال چند سال قبل به خرمشهر سفر‬ ‫کرده بودم‪ ،‬مش��اهده کردم که در انجا پیشرفت کارها خیلی‬ ‫ضعیف است‪ ،‬گزارشی ب رای مسئوالن ارشد کشور تهیه کردیم‬ ‫و محرمانه ارسال ش��د‪ .‬چون هدف ما کمک به بهبود اوضاع‬ ‫انجا بود‪ .‬حال اگر این گزارش را خبری م ی کردیم ش��اید این‬ ‫تاثیر را نداشت‪ .‬در تلویزیون س��عی همکاران ما بر این است‬ ‫برای مصاحبه با دکتر علی دارابی معاونت‬ ‫سیمای سازمان صدا وس�یما باید از سر باالیی‬ ‫جام ج�م باال رفت ام�ا این س�رباالیی را چندان‬ ‫در خود مصاحبه نم ی بینی�د‪ .‬مدیر خنده روی‬ ‫س�ازمان صدا وس�یم ا ترجیح م ی دهد حتی به‬ ‫سخت ترین سئوال ها هم با لبخند پاسخ بدهد‪.‬‬ ‫صدا وسیما در روزهای حس�اس کنونی نقشی‬ ‫تعیین کنن�ده دارد‪ ،‬در مقاب�ل هجمه ب ی پایان‬ ‫رس�انه های خارجی و ماهواره های فارسی زبان‪،‬‬ ‫رسالت س�ازمان صداوسیما بس�یار خطیرتر از‬ ‫همیشه است‪ .‬راهکارها و چالش های پیش روی‬ ‫سازمان صداوسیما یکی از موضوعات مصاحبه‬ ‫بود‪ ،‬اما شاید موضوع اصلی رابطه میان دولت و‬ ‫این سازمان باشد‪ .‬چگونه این تنظیم این رابطه‬ ‫م ی تواند در فضای سیاس�ی چند س�ال اینده‬ ‫بسیار متاثر باشد‪.‬‬ ‫که با تهیه ب رنامه های مختلف مردم‪ ،‬گروه ها‪ ،‬اصناف و اقشار‬ ‫مختلف در کنار مسئوالن فرصت حضور در تلویزیون را پیدا‬ ‫ کنند و چرخه پرسشگری و پاسخگویی صورت گیرد چرا که ما‬ ‫در سیما معتقد هستیم رسانه باید رسانه تعاملی باشد‪ ،‬چه انکه‬ ‫مردم صاحب اصلی این رسانه هستند‪ ،‬بناب راین همواره مردم‬ ‫با این رسانه ارتباط برقرار کرده اند‪ .‬البته دغدغه مهم ما هم در‬ ‫رسانه ملی این است که ارتباطمان با مخاطب‪ ،‬جذب مخاطب‬ ‫و رضایتمندی مخاطب را در کنار ان چی��زی که میل‪ ،‬نیاز و‬ ‫مصلحت جامعه است‪ ،‬در ساختارهای مختلف ب رنامه سازی‪،‬‬ ‫تامین و ارائه نماییم‪.‬‬ ‫شما اشاره کردید صد او سیما‪ ،‬دولتی نیست اما به‬ ‫نظر م ی رسد دولت ها مطالبات زیادی از صد او سیما‬ ‫دارند‪ .‬از جمله در دولت اق�ای احمدی نژاد و اخیرا‬ ‫دولت اقای روحانی؛ چگونه روابط خود را با دولت ها‬ ‫تنظیم م ی کنید؟‬ ‫در پاس��خ ب��ه پرس��ش ش��م ا ترجی��ح م ی دهم‬ ‫گفت وگویی که در دیدار مسئوالن رسانه ملی با رئی س جمهور‬ ‫محترم جناب اقای دکتر روحانی صورت گرفت را بیان کنم‪.‬‬ ‫من به اق��ای روحان��ی عرض ک��ردم؛ اق��ای روحانی‪،‬‬ ‫حضرتعالی تجربه سه رئی س جمهور قبل را درباره صد او سیما‬ ‫تکرار نکنید‪ .‬در دولت اقای هاشم ی رفسنجانی‪ ،‬چون اقای‬ ‫محمد هاش��می رئیس رادی��و و تلویزیون بود‪ ،‬رس��انه مل ی ‬ ‫تریبون دولت ش��د‪ .‬امروزه اگر اقای محمد هاش��می از نبود‬ ‫چند صدایی در صد او س��یما گالیه م ی کنن��د‪ ،‬برگردند و دوره‬ ‫خودش��ان را در س��ازمان ببینند که چگونه بوده است‪ .‬از این‬ ‫حیث انتقادی جدی به دوره ایشان وارد است‪ .‬حتی در خاط رات‬ ‫اقای هاشم ی رفسنجانی هم امده است که بابت محدودیت‬ ‫گفت وگوی ویژه‬ ‫اتفاقا مخالفان صد او س�یما م ی گفتند‪ ،‬س�ازمان‬ ‫ی دولت احمدی نژاد است‪.‬‬ ‫حام ‬ ‫در م��ورد دوره اقای روحانی‪ ،‬رهب��ر معظم انقالب‬ ‫اسالمی فرمودند این دولت ‪ 6-7‬ماه است کارخودش را شروع‬ ‫کرده است و باید به انها مهلت داد‪ .‬من به اینده صد او سیما با‬ ‫دولت اقای روحانی بسیار خوش بین هستم‪ .‬اعتقادم بر این‬ ‫است که این دوره کدورت ها به زودی سپری خواهد شد‪ ،‬برخی‬ ‫از اینها هم با صبر و حوصله و تدبیر بیشتر حل م ی شود‪ .‬این‬ ‫یک‪ ،‬یا دو موردی هم که پیش امد‪ ،‬بسیار بعید م ی دانم تکرار‬ ‫شود‪ .‬چرا که این اراده هم در س��ازمان و هم در رئی س جمهور‬ ‫محترم وجود دارد که سوءتفاهم ها حل شود‪ .‬در عین حال من‬ ‫به صراحت عرض م ی کنم که سیاست رسانه ملی حمایت از‬ ‫دولت های مستقر بوده است‪ ،‬چه انکه سیاست مقام معظم‬ ‫رهبری این چنین است که در عین حال که در این زمینه نقد‬ ‫مش��فقانه م ی کند‪ ،‬کمک حال دولت نیز باشد‪ .‬به نظرم این‬ ‫دوره سپری م ی شود و س��ازمان و دولت وارد یک دوره خوبی‬ ‫ب رای همکاری خواهند شد‪ .‬البته رس��انه ملی به دلیل اینکه‬ ‫مستقل است و زیر نظر قوه ای نیست باید استقالل خودش را‬ ‫حفظ نماید‪ ،‬ب رنامه هایش را داشته باشد‪ ،‬ضمن اینکه همواره‬ ‫دولت ها نیز دوست دارند به صورت همه جانبه بر رسانه ملی‬ ‫اثر گذار باشند و ان را به نوعی در اختیار خودشان قرار دهند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه مقداری از بودجه رسانه ملی هم در اختیار‬ ‫دولت است‪ ،‬طبیعتا دولت ها با سیاست انقباضی و انبساطی در‬ ‫بحث بودجه م ی توانند تاثیرگذاری نمایند‪ .‬هم اکنون همکاری‬ ‫خیلی وسیع و گسترده ای میان ما و دولت شروع شده است که‬ ‫بحث هدفمند سازی یارانه ها که شاید بزرگترین پروژه دولت‬ ‫باش��د را ما در زمره اولویت اول رس��انه قرار داده ایم‪ .‬در هفته‬ ‫جاری بیش از صد نفر از ب رنامه سازان سیما‪ ،‬مدی ران شبکه ها‬ ‫و مس��ئوالن ذی ربط در دولت و رسانه در بحث هدفمند سازی‬ ‫یارانه ها نشست مشترک داشته اند‪.‬‬ ‫ب ه نظر م ی رسد که صدا و سیما در سفر هرمزگان‬ ‫خدمات بیش�تری را به دولت اق�ای روحانی ارائه‬ ‫داد‪ ،‬این مس�اله را م ی توان در پوشش هایی که از‬ ‫سخنران ی های ش�خص رئی س جمهور م ی شود‪،‬‬ ‫دید‪ .‬ایا در جلس�ه محرمانه ای که با اقای روحانی‬ ‫داشتید‪ ،‬توافقی در این زمینه ها صورت گرفت؟‬ ‫ش�ما به بودجه صداوسیما اش�اره کردید‪ ،‬بودجه‬ ‫صداوسیما چقدر است؟‬ ‫انتق�ادات زیادی هم وج�ود دارد از ای�ن جهت که‬ ‫هم�واره صد او س�یما را با ش�بک ه های ماهواره ای‬ ‫مقایس�ه م ی کنند‪ ،‬مثال فالن ش�بکه ماهواره ای‬ ‫م�ردم را ب ه خاط�ر فیل�م و س�ریال‪ ،‬برنام ه ه�ای‬ ‫طنز یا برنام ه های س�رگرمی و مس�ابقات جذب‬ ‫م ی کند‪ .‬البته با اینکه معتقدم ماهیت برنام ه های‬ ‫صداوس�یما با ماهی�ت برنام ه های انه�ا متفاوت‬ ‫است اما چه کردهاید که این شبک ه های ماهواره ای‬ ‫الترناتیو صداوسیما در خانه های مردم نباشد؟‬ ‫مقوله ماهواره واقعیتی اس��ت که نم ی شود نادیده‬ ‫گرفت‪ .‬م��ا در دهه ‪ 70‬با دو ش��بکه فارس��ی زبان ماهواره ای‬ ‫یزبان وجود دارد‪.‬‬ ‫رو به رو بودیم‪ ،‬االن بیش از ده ها شبکه فارس ‬ ‫مگر چقدر فارس ی زبان در دنیا وجود دارد که این همه شبکه‬ ‫ماهواره ای قد علم کرده اند؟ انه��ا طبیعتا کانونی را که هدف‬ ‫گرفته اند این است که با رسانه ملی درگیر شوند و رقابت کنند‪،‬‬ ‫ب رنامه های رس��انه را خنثی کنند و مخاطب های ان را جذب‬ ‫کنند‪ .‬دیگر انکه ما گاهی داشته های خود را فراموش م ی کنیم‪.‬‬ ‫رئیس تلویزی��ون ترکی��ه در مالقاتی که با رئیس س��ازمان‬ ‫صداوسیما داشت م ی گفت بعضی از سریال های شما را که در‬ ‫شبکه ترکیه پخش م ی کنیم‪ ،‬خیابان ها خلوت م ی شود‪ .‬یعنی‬ ‫وقتی خودشان این را بیان م ی کند ما قبول نم ی کنیم؛ گویا‬ ‫مرغ همسایه غاز است! نکته سوم در نظر سنجی سراسری که‬ ‫در سطح کشور انجام دادیم‪ ،‬می زان تماشای تلویزیون توسط‬ ‫مردم بیش از سه ساعت است‪ .‬یعنی به طور متوسط هر ای رانی‬ ‫بیشتر از سه ساعت وقت ب رای تماشای تلویزیون م ی گذارد‪.‬‬ ‫شبکه های تخصصی مبتنی بر چند اصل راه اندازی‬ ‫م ی شوند‪ .‬ش��بکه های تخصصی یا ش��بکه های دیجیتال‪،‬‬ ‫ش��بکه های چابکی هس��تند که مبتن ی بر نیروی انس��انی‬ ‫نیستند‪ .‬شبکه تماش��ا با ‪ 20‬نفر اداره م ی ش��ود‪ .‬بناب راین این‬ ‫ش��بکه های دیجیتالی اول اینکه چابک هس��تند و نیروی‬ ‫انسانی کمی م ی خواهند‪ .‬دوم اینکه این شبکه ها تامینی و‬ ‫تولیدی هستند‪ ،‬یعنی یک بخش زیادی از ب رنامه های خوبی‬ ‫که در سال های گذشته تولید و پخش کردیم‪ ،‬در یک کنداکتور‬ ‫ط راحی و بازپخش م ی ش��ود‪ .‬این در حالی اس��ت که وقتی‬ ‫ش��بکه های مختلف ماهواره ای را نگاه م ی کنید‪ ،‬م ی بینید‬ ‫که یک اثر را پنج تا هفت بار پخ��ش م ی کنند‪ .‬ما کارهایی را‬ ‫داریم که یک بار بیشتر پخش نشده‪ ،‬بازپخش در واقع فرصت‬ ‫بهتری ب رای دیده شدن کارهاس��ت‪ .‬سومین مساله‪ ،‬پاسخ به‬ ‫نیاز مخاطب اس��ت‪ .‬در حال حاضر مخاطبان ما تخصصی‬ ‫ش��ده اند‪ .‬شبکه های نس��ل جدید‪ ،‬ش��بکه های تخصصی‬ ‫است‪ .‬االن ‪ 8-9‬شبکه راه اندازی ش��ده اند و ‪ 10‬شبکه دیگر‬ ‫مطالعه ان انجام ش��ده که سه ش��بکه ان فقط شبکه های‬ ‫ورزشی است‪ .‬البته تاسیس این شبکه ها نیاز به بودجه دارد؛‬ ‫بناب راین شبکه های تخصصی پاسخ مستقیمی است به نیاز‬ ‫مخاطب که م ی خواهد ش��بکه تخصصی خودش را تماشا‬ ‫کند‪ .‬نکته دیگر اینکه ش��بکه های تخصصی این فرصت را‬ ‫فراهم م ی کنند که بیننده اگاهانه و با شناخت کامل از ب رنامه‬ ‫دلخواهش‪ ،‬به سراغ ان برود و از طرف دیگر هم به دنبال ب رنامه‬ ‫در شبکه های مختلف نگردد‪ .‬یک مس��اله مهم تر اینکه در‬ ‫ش��بکه های تخصصی امکان ظهور و ب��روز تخصصی ان‬ ‫کار فراهم م ی ش��ود‪ ،‬مثال اگر در شبکه نمایش یک هفته را‬ ‫به کارگردان یا نویسنده یا بازیگری اختصاص م ی دهد‪ ،‬تمام‬ ‫فیلم های او را بررس��ی م ی کند‪ ،‬با خودش گفت وگو م ی کند‬ ‫و نوعی فیلم شناسی مخاطب را باال م ی برد‪ .‬نکته دیگر که‬ ‫باید اضافه کنم اینکه تا سال ‪ 2015‬کال باید با سیستم انالوگ‬ ‫خداحافظی نمایی��م‪ ،‬یعنی باید به س��مت دیجیتال برویم‪.‬‬ ‫دیجیتال هم همین‪ Setup Box‬هاست‪ .‬بناب راین مجموعه‬ ‫این عوامل دست به دست هم م ی دهد تا ما با سرعت بیشتری‬ ‫به این س��مت برویم و بتوانیم کار را ب رای شبکه های جدید‬ ‫فراهم نماییم‪.‬‬ ‫در مورد ش�بک ه های تخصصی من شبکه ورزش‬ ‫را مثال م ی زن�م که ب ه نظر م ی رس�د از نظر نیروی‬ ‫انس�انی و از نظر تولی�د در رتبه اول ش�بک ه های‬ ‫تخصصی صداوس�یما قرار دارد‪ .‬البت�ه گویا قرار‬ ‫بوده که همه برنام ه های مهم ورزشی تجمیع شود‪،‬‬ ‫در عین حال اما یک تکث�ری در تعداد برنام ه های‬ ‫ورزشی در همه شبک ه های اصلی سیما وجود دارد؛‬ ‫هنوز پخش های مس�تقیم فوتبال را ش�بکه سه‬ ‫انجام م ی دهد‪ .‬برنامه ‪ 90‬در ش�بکه سوم پخش‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫اگر بخ واهم خالصه جلسه سه ساعت و نیم را خدمت‬ ‫شما عرض نمایم‪ ،‬باید به چند محور اصلی ان اشاره کنم‪ .‬یک‬ ‫محور اصلی جلسه گزارشی از فعالی ت های قلمرو رسانه ملی‬ ‫بود‪ ،‬در بخش برون مرزی‪ ،‬در بخش استان ها و در بخش سیما‬ ‫و صدا‪ .‬نکته دوم در بحث نیازهای سازمان در حوزه مالی بود که‬ ‫ی هم است که ابعاد ان تبیین شد؛ به خصوص‬ ‫موضوع مهم ‬ ‫موضوع بده ی های انباشته و فراوانی که رسانه ملی دارد و نیاز‬ ‫ضروری و فوری به کمک دولت در این مساله احساس م ی شود‪.‬‬ ‫مساله سوم اینکه اقای ضرغامی به صراحت اعالم کردند که‬ ‫اقای رئی س جمهور! صد او س��یما خانه شماس��ت و سیاست‬ ‫سازمان صد او سیما حمایت از دولت است‪ .‬البته در ان جلسه‬ ‫اقای روحانی از نحوه بازتاب مذاکرات ژنو انتقادهایی داشتند‪.‬‬ ‫بده ی هایتان به چه اندازه است؟‬ ‫ی داریم‪ .‬دلیل این‬ ‫ما یک بخش زیادی هم بده�� ‬ ‫امر نیز این بود که در سال گذشته ‪ 200‬میلیارد تومان از بودجه‬ ‫سازمان در دولت اقای احمدی نژاد داده نشد‪ .‬بحران بده ی های‬ ‫سازمان از همان لحظه شروع انباشت و ادامه پی دا کرد‪ .‬در حال‬ ‫حاضر بدهی فراوانی داریم‪ ،‬البته به خاطر تعامل خوبی که با‬ ‫هنرمندان‪ ،‬ب رنامه سازان و تهی ه کنندگان داریم‪ ،‬در طول این دو‬ ‫سال رسانه ملی توانسته ب رنامه هایش را انجام دهد‪ .‬البته گاهی‬ ‫م ی بینید بعضی از بازیگران‪ ،‬تهی ه کنندگان و هنرمندان هم در‬ ‫برخی رسانه ها به خاطر اینکه دستمزدهایشان پرداخت نشده‬ ‫است از ما گالیه دارند‪ .‬یا اینکه بعضی از کارها به دلیل اینکه‬ ‫بودجه نرسیده است‪ ،‬متوقف شده است‪ .‬در حال حاضر تعداد‬ ‫زیادی از سریال های فاخر «الف» و ویژه داریم که تحقیقات‪،‬‬ ‫پژوهش و نگارش ان انجام شده است و اماده تولید است‪ ،‬ولی‬ ‫به دلیل اینکه بودجه نیست‪ ،‬بر زمین مانده است‪.‬‬ ‫از یک طرف صداوس�یما بودجه ن�دارد و از طرفی‬ ‫ش�بک ه های تخصصی تاسیس م ی ش�وند‪ ،‬این‬ ‫حرکت به سوی کم ی گرایی نیست؟‬ ‫گفت وگوی ویژه‬ ‫نقدهایی که در ب رنامه های تلویزیون بوده است رئی س جمهور‬ ‫وقت تذکر داده است‪ .‬در ان دوره صد او سیما را در حد یک ارگان‬ ‫دولتی تنزل داده بودند‪ .‬در دوره اقای خاتمی‪ ،‬کار به جایی رسید‬ ‫که طرفداران اقای خاتمی شعار «سیمای الریجانی خاموش‬ ‫باید گردد» را دادند؛ یعنی نشان م ی داد که دولت ها مطالباتی‬ ‫دارند که اگ��ر این مطالبات ب��ه زعم انها براورده نش��ود باید‬ ‫سیمای نظام خاموش شود‪ .‬در دوره اقای احمدی نژاد هم کار‬ ‫به تقابل و توهم گذشت و به نظرم اقای احمدی نژاد ماه های‬ ‫اخر ریاست جمهوری اش ب رای بازسازی روابطش با صد او سیما‬ ‫تالش کرد در حالی که به نظر من صد او س��یما در حمایت از‬ ‫دولت اقای احمدی نژاد از چیزی فروگذار نکرده بود‪.‬‬ ‫ب رای اینکه صداوسیما‪ 160 ،‬ش��بکه تلویزیونی و‬ ‫رادیویی را به خوبی اداره نمای��د و بتواند در ب رابر رقبایی مانند‬ ‫ماهواره با اقتدار مقابله کند‪ ،‬مخاطبین جدید را جذب نماید‪،‬‬ ‫شبکه های تخصصی را به خوبی اداره نماید‪ ،‬درخصوص حفظ‬ ‫و ارتقای زیرساخت ها‪ ،‬نگهداشت حوزه فنی و‪ ...‬به خوبی عمل‬ ‫کند‪ ،‬ساالنه صداوسیما به بودجه ای پنج هزار میلیارد تومانی‬ ‫نیاز دارد‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬هزار میلیارد تومان اختصاص داده اند‪.‬‬ ‫از یک پنجم درخواس��ت ما نیمی را دول��ت م ی دهد و نیمی‬ ‫ را هم باید سازمان از مش��ارکت و بازرگانی کسب نماید‪ .‬تازه‬ ‫گاهی همان سهم دولت هم صددرصد تخصیص نم ی یابد‪.‬‬ ‫همین مسائل سازمان را که ب رنامه وسیعی دارد‪ ،‬رنج م ی دهد‪.‬‬ ‫درخواست ما این است که باتوجه به اینکه بودجه فرهنگ و‬ ‫هنر‪ ،‬ارتباطات و رسانه در نظام بودجه و ب رنامه ریزی کشور کمتر‬ ‫از پنج درصد اعتبارات بودجه است‪ ،‬بودجه صداوسیما را باید در‬ ‫رده بودجه های امنیتی‪ ،‬حاکمیتی و دفاعی گنجاند‪ .‬دلیل این‬ ‫امر هم این است که ما در حال حاضر در جنگ نرم با دشمن‬ ‫در خط مقدم هستیم‪ .‬امروز جنگ واقعی در استودیوهای رادیو‬ ‫و تلویزیون است نه در می دان های جنگ‪ .‬افس ران‪ ،‬فرماندهان‬ ‫و س��ربازان خط مقدم جنگ نرم هم صد او سیماست‪ .‬ایا جز‬ ‫حمایت و پشتیبانی همه جانبه از صدا و سیما توقع و انتظار‬ ‫دیگری هست؟‬ ‫همین مردم در این نظرسنجی گفته اند که کمتر از ‪ 50‬دقیقه‬ ‫به شبکه های ماهواره ای رجوع م ی کنند‪ .‬اینها کارهای علمی‬ ‫ است و جهت گیری های ان نیز روشن است‪ .‬در واقع م ی خ واهم‬ ‫بگویم فضای رسانه ای که در مقابل م ا ترسیم شده است‪ ،‬یک‬ ‫ارایش ناب رابر دارد‪ .‬این مساله ای که م ی گویم محرمانه نیست‪.‬‬ ‫ما سریالی را ب رای عید ساخته ایم که تهی ه کننده ان مصاحبه‬ ‫کرده و گفته است هنوز یک ریال از تلویزیون به من نداده اند‬ ‫و این حرف درس��ت اس��ت‪ .‬م ی خواهم این را مقایسه کنم با‬ ‫ب رنامه ریزی برخی از شبکه های ماهواره ای که از یک ماه قبل‬ ‫به تدارک عید نوروز رفته اند‪ .‬ما در چنین فضایی کار م ی کنیم‪.‬‬ ‫در این میان رسانه ملی این امادگی را دارد که در جهت ط راحی‬ ‫موثرتر ک��ه یکی از انها حرکت به س��وی ش��بکه های های‬ ‫تلویزیونی تخصصی است‪ ،‬گام بردارد‪ .‬این اما باید به خوبی و‬ ‫شایستگی‪ ،‬پشتیبانی شود‪.‬‬ ‫‪191‬‬ ‫گفت وگوی ویژه‬ ‫م ی شود‪ ،‬برنامه ورزش و مردم در شبکه یک پخش‬ ‫م ی شود‪ ،‬اگر مشکل صداوس�یما بودجه دارد‪ ،‬ایا‬ ‫نباید این برنام ه ها در شبکه ورزش جمع شوند؟‬ ‫در دراز مدت به این س��مت حرکت خواهیم کرد ولی در‬ ‫کوتاه مدت نم ی شود‪ .‬علت هم بحث پوشش فنی است‪ .‬االن‬ ‫شبکه سه در بیش از ‪ 98‬درصد کش��ور دیده م ی شود‪ .‬اما ما‬ ‫تنها توانسته ایم زمینه های فنی ش��بکه های دیجیتال را در‬ ‫کالنشهرها و تع دادی محدودی از شهرها فراهم نماییم‪ .‬نکته‬ ‫دیگر این است که تاسیس شبکه های تخصصی به این معنی‬ ‫نیست ب رنامه های خوب و موفق که در شبکه های دیگر وجود‬ ‫دارد را تعطیل کنیم‪.‬ش��ما ب رنامه ‪ 90‬را که ب رنامه پ ر بیننده ای‬ ‫است را مثال زدید‪ .‬شبکه سه ‪ ،‬شبکه جوان است و جوان هایی‬ ‫که ان را تماشا م ی کنند باید مستند‪ ،‬ب رنامه های سرگرمی‪ ،‬فیلم‬ ‫و سریال و‪ ...‬را هم ببینند اما پاسخ کوتاه من به پرسش شما‬ ‫این است که در دراز مدت پس از اینکه بتوانیم مشکالت حوزه‬ ‫پوشش سیگنال رسانی و فنی را حل نماییم اولویت ها حتما با‬ ‫شبکه های تخصصی خواهد بود‪.‬‬ ‫برنام ه هایی مثل ‪ 90‬و هفت‪ ،‬در نوع کارشان باعث‬ ‫تضارب ارا و گاهی بحث های چالشی در انتن زنده‬ ‫تلویزیون م ی شوند که با هنجارهای جامعه خیلی‬ ‫هماهنگنیست‪،‬بههمیندلیلبهنظرم ی رسدکه‬ ‫شما در روزهای بعد از پخش ان مورد فشارهایی‬ ‫قرار م ی گیرید ک�ه ب ه طور مثال به نظر م ی رس�د‬ ‫برنام ه ای مثل هفت را کمی تعدیل هم م ی کنید‪.‬‬ ‫فشار به س��ازمان صداو س��یما که همیشه بوده و‬ ‫هست و در اینده هم خواهد بود و این از سوی همه جریانات‬ ‫مختلف است‪ .‬م ی خواهم این را نشانه استقالل رسانه بگیرم‪.‬‬ ‫شما امروزه بروید و همه مطبوعات‪ ،‬نشریات‪ ،‬احزاب‪ ،‬گروه های‬ ‫سیاس��ی و حتی بعضی از گروه هایی که به لحاظ سیاس��ی‬ ‫به نظر م ی رسد با ما هم افق تر هس��تند را ببینید‪ ،‬در مواضع‬ ‫انهابیش��ترین انتقادها به تلویزیون وجود دارد‪ .‬نکته دوم این‬ ‫است که انها از دریچه خودشان نگاه م ی کنند و فکر م ی کنند‬ ‫این گونه بهتر است‪ .‬بعضی از اینها مشفقانه و ناصحانه است‬ ‫ولی بعضی از اینها جنبه باندی و جناحی دارد‪ .‬بعضی هم البته‬ ‫م�ن به اق�ای روحان�ی ع�رض کردم؛‬ ‫اق�ای روحان�ی‪ ،‬حضرتعال�ی تجربه س�ه‬ ‫رئی س جمه�ور قب�ل را درباره صد او س�یما‬ ‫تک رار نکنید‬ ‫‪192‬‬ ‫امروز جن�گ واقعی در اس�تودیوهای‬ ‫رادیو و تلویزیون اس�ت ن�ه در میدان های‬ ‫جنگ‬ ‫نقشی که رسانه ملی در رای اوری اقای‬ ‫روحانی داشت بسیار بود‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫گفت وگوی ویژه‬ ‫رس�انه ملی به دلی�ل اینکه مس�تقل‬ ‫است و زیر نظر قوه ای نیست باید استقالل‬ ‫خودش را حفظ نماید‬ ‫ما در رسانه ملی جلس ه ای ‪ 4-5‬ساعته‬ ‫با اقای ظریف و معاونان ایشان داشته ایم‪.‬‬ ‫اگر روزی بخواهیم منتشر کنیم خیلی حرف‬ ‫م ی شود‬ ‫کینه توزانه است و بعضی از روی حسادت‪ ،‬به طور مثال ب رنامه‬ ‫‪ 90‬بیش از ‪ 14‬سال اس��ت که در صداوسیما پخش م ی شود؛‬ ‫البته بنده و دیگ��ران انتقادهایی هم به ان داری��م‪ .‬انتقادها را‬ ‫م ی گوییم تا اشکاالتش برطرف ش��ود‪ .‬گاهی ب رنامه های ما‬ ‫ادواری اس��ت‪ ،‬یعنی یک دوره زمانی به تیمی گفته م ی شود‬ ‫کاری انجام دهد که یا از ناحیه انها به دلیلی تمایل ب رای ادامه‬ ‫کار نیست یا ما به جمع بندی رسیدیم که تیم دیگری وارد شود‪.‬‬ ‫گاهی در این ارزیاب ی ها امکان دارد گروه قبل موفق تر باشد یا‬ ‫گروه جدید به ان توفیق نرسد یا برعکس‪ .‬این سیاستی است‬ ‫که ما در تلویزیون دنبال م ی کنی��م‪ .‬حتما حامی ب رنامه های‬ ‫پربیننده و برنامه هایی که قوی هستند‪ ،‬هس��تیم و ارزیابی‬ ‫هم داریم‪ .‬به دلیل اینکه دستگاه های متعدد نظارتی ارزیابی‬ ‫در رسانه و س��یما داریم‪ ،‬خود ما بهترین منتقد وضعی ت های‬ ‫خودمان هستیم‪ ،‬مثال وقتی متوجه م ی شویم سطح ب رنامه از‬ ‫استاندارد کاهش پی دا کرده است و ضعیف شده‪ ،‬تذکر م ی دهیم‪.‬‬ ‫مایل هستید در مورد انتخابات ریاست جمهوری و‬ ‫درباره مناظره ها صحبت کنیم‪.‬‬ ‫بود‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬مناظره ها در معاونت سیما ط راحی و اجرا شده‬ ‫چقدر از تجربه سال ‪ 88‬برای کار سال ‪ 92‬استفاده‬ ‫کردید؟ ضمن اینکه اگر ناگفته هایی اس�ت بیان‬ ‫بفرمایید‪.‬‬ ‫مناظره ‪ 88‬که مناظره نبود‪ .‬کیف ر خواس��ت علیه‬ ‫نظام مقدس و مظلوم جمهوری اس�لامی ای��ران بود‪ .‬یعنی‬ ‫طرفین ب رای اثبات خودشان‪ ،‬گذشته‪ ،‬حال و اینده انقالب را هر‬ ‫کدام به نوعی زیر سوال بردند‪ .‬البته ان موقع من در معاونت‬ ‫سیما نبودم‪ ،‬قائم مقام رئیس سازمان بودم‪ .‬در عین حال که‬ ‫رسانه هم در ب رابر عملی انجام ش��ده قرار گرفته بود که اصال‬ ‫تصورش را نداش��ت‪ .‬اما با عبرتاموزی ب رنامه سال ‪ ،88‬ما در‬ ‫سال ‪ 92‬مسئولیت ب رنامه مناظره در معاونت سیما را دستورکار‬ ‫قرار دادیم‪ .‬شخصا مسئولیت این کار را داشتم‪ .‬با مدیر شبکه‬ ‫یک و گروهی از دوستان اتاق فکری را شکل دادیم که شخص‬ ‫رئیس سازمان مستمر هدایت و راهنمایی م ی کردند‪ .‬در این‬ ‫اتاق فکر ما اصولی را ب رای مناظره تعریف کردیم که مناظره ها‪،‬‬ ‫روشنگرایانه باشد‪ ،‬به تخریب روی نیاورد و مبتنی بر ب رنامه و‬ ‫محور گفتمان و شعارهای کاندیداها باشد‪ .‬اگر خاط رتان باشد ما‬ ‫سوال م ی کردیم؛ سوال های یک جمله ای و کوتاه که نظ رات‬ ‫نامزدها را به صراحت به مخاطبان منتقل کند‪ .‬خیلی تالش‬ ‫کردیم و الحمدهلل مناظره نقش بزرگی در پیروزی نامزد ب رنده‬ ‫داشت‪ .‬من در کتاب جامع ه شناس��ی انتخابات یازدهم به این‬ ‫مساله اشاره کرده ام‪ .‬نقشی که رس��انه ملی در رای اوری اقای‬ ‫روحانی داشت بسیار بود‪ .‬نماینده اقای روحانی در یک جلسه‬ ‫که نماینده همه نامزدها بودند با صدای بلند که ضبط هم شده‬ ‫و صدایش موجود است ‪ ،‬گفتند اگر من نسبت به ب رنامه های‬ ‫صداوس��یما انتقاد م ی کنم به خاطر این است که من در این‬ ‫رش��ته تحصیل کرده ام و خودم را صاحب نظ��ر م ی دانم و از‬ ‫روی دلسوزی م ی گویم نه ب رای رای اوری اقای روحانی‪ ،‬اقای‬ ‫روحانی که رای نم ی اورد‪ .‬حداکثر یک یا دو میلیون بیش��تر‬ ‫رای ندارند‪ .‬این را ایش��ان صریحا گفتند‪ .‬این قدرت رسانه بود‬ ‫که اقای روحانی را به جامعه شناساند‪ .‬اقای روحانی به خوبی‬ ‫استفاده کردند‪ ،‬البته گل به خودی هایی که چند چهره اصولگرا‬ ‫به همدیگر زدند و طبیعتا یک سونامی رای شکل گرفت هم‬ ‫ی رای در‬ ‫تاثیر داشت‪ .‬همواره در ای ران در سه روز اخر یک سونام ‬ ‫انتخابات شکل م ی گیرد و همان شرایط انتخابات را دگرگون‬ ‫م ی کند‪ .‬من فکر م ی کنم در مجموع ب رنامه های صداوسیما در‬ ‫ی در باال رفتن‬ ‫بحث انتخابات به خصوص مناظره نقش مهم ‬ ‫مشارکت مردم داشت‪ .‬ضمن اینکه یک انتخابات اخالقی به‬ ‫خوبی برگزار شد و نقش هدایت های سرنوشت ساز رهبری در‬ ‫انتخابات ب ی بدیل بود‪ .‬ما هم در رسانه ملی تالش بسیار کردیم‬ ‫که مناظره مبتن ی بر اصول اخالقی باش��د و خوشحالیم که‬ ‫توانستیم این کار را انجام دهیم‪ .‬یکی از افتخارات دوره مدی ریتی‬ ‫خودم را برگ��زاری قاعده مند و مبتن ی بر اخ�لاق انتخاباتی در‬ ‫مناظره سال ‪ 92‬ریاست جمهوری م ی دانم‪.‬‬ ‫شما خودتان مس�ئول همین برنام ه های مناظره‬ ‫بودید‪ ،‬برخی نامزدها مانند اق�ای روحانی معتقد‬ ‫بودند که صداوسیما ب ی طرفی را رعایت نم ی کند‪،‬‬ ‫مخصوصا در گفت وگوی ویژه ش�بکه دو که این‬ ‫ذهینت ایجاد شد که گروهی در صداوسیما با اقای‬ ‫روحانی در تقابل هستند‪ .‬همان طور که گفتید هم‬ ‫او خوب از این فرصت استفاده کردند‪ .‬صد او سیما‬ ‫که نامزد خاصی در انتخابات نداشت‪.‬‬ ‫ی نداشت رس��انه ملی این کار را کند‪ .‬کار‬ ‫نه؛ لزوم ‬ ‫رسانه رو است و مردم اولین داورانی هستند که ان را قضاوت‬ ‫م ی کنند‪ .‬یادم هست به دکتر عارف گفتم ما با بعضی از این‬ ‫دوس��تان س��ال ها رفاقت دیرینه داریم و رفت و امد داریم اما‬ ‫همان طور که به شما احترام م ی گذارم‪ ،‬به بقیه هم همی ن طور‬ ‫احترام م ی گذارم تا مب��ادا عدالت رس��انه ای را مراعات نکرده‬ ‫باشیم‪ .‬خیلی سخت بود و تالش کردیم تا از رفتارمان کسی‬ ‫برداشت این مساله را نداشته باشد‪ .‬حتی اقای ضرغامی به مزاح‬ ‫م ی گفت فالنی با هر نامزد به یک اندازه مصافحه م ی کند‪.‬‬ ‫رهبری در س�خنرانی اخیرش�ان فرمودن�د که از‬ ‫وضعی�ت فرهن�گ نگ�ران هس�تند‪ ،‬در مطالبه‬ ‫فرهنگی رهبری‪ ،‬صداوسیما در کجا قرار دارد؟‬ ‫ما حتما خودمان را مخاطب فرمایش مقام معظم‬ ‫رهبری م ی دانیم‪ .‬ایشان همیشه دغدغه فرهنگ را دارند و در‬ ‫این زمینه س��فارش کرده اند و این مسئولیت ما را سخت تر و‬ ‫س��نگی ن تر م ی کند‪ .‬نکته دوم اینکه انقالب اسالمی‪ ،‬یک‬ ‫انقالب فرهنگی بوده و پیام اصل ی اش پیام فرهنگی اس��ت‬ ‫ولی در عمل به این مهم کمتر توجه م ی ش��ود‪ .‬صرفا بحثم‬ ‫بودجه نیست‪ ،‬فضای گفتمانی و مسائلی از این قبیل است‬ ‫که مغفول افتاده‪ .‬چند ماه قب��ل مقام معظم رهبری فرمودند؛‬ ‫فرهنگ‪ ،‬اصل و سیاست و اقتصاد در جزء ان قرار م ی گی رند‪ .‬ما‬ ‫در رسانه ملی تالشمان بر این است که ب رای ان چیزی که رهبر‬ ‫ب رای م ی خواهند‪ ،‬رسانه ملی تراز و فرهنگ ساز باشد‪ .‬در واقع‬ ‫ب رانیم که دین‪ ،‬اخالق‪ ،‬امید و اگاهی به عنوان اصول و گفتمان‬ ‫حاکم بر ان باشد و در این راه تالش زیادی خواهیم کرد‪ .‬البته‬ ‫تا نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم اما اراده و همت مان این‬ ‫است گفتمان منظومه فکری ما مبتنی بر قران‪ ،‬عترت و نظام‬ ‫امامت و والیت باشد‪ .‬همه ب رنامه های ما از کارهای نمایشی‪،‬‬ ‫فیلم‪ ،‬سریال‪ ،‬ب رنامه های گفت وگو محورمان‪ ،‬ب رنامه های خانواده‬ ‫و کودک مان همه اینها ب ر اساس این سنجش ارزیابی م ی شوند‬ ‫که چقدر ما م ی توانیم مردم را به دین خ��دا نزدیک نماییم و‬ ‫معارف اهل بیت را بیش��تر به مردم معرفی نماییم‪ .‬بناب راین‬ ‫ب ر اس��اس این موضوع اس��ت که حتما خودمان را مخاطب‬ ‫فرمایش اخیر مقام معظم رهبری م ی دانیم و تالش م ی کنیم‬ ‫ان شاءاهلل بتوانیم به سهم خودمان یک بخشی از دغدغه ایشان‬ ‫را کمتر کنیم‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه به نظر م ی رس�د صد او سیما در‬ ‫برخی امور به س�ختی ورود م ی کند‪ ،‬در حالی که‬ ‫مورد توجه و سوال مردم است‪ ،‬مثل مساله سوریه‬ ‫و تکفیری ه�ا و انچ�ه پیرام�ون ای�ران در جریان‬ ‫اس�ت یا مذاکرات ژنو که بس�یاری از رسانه های‬ ‫خارجی روایت خود را از ان بیان م ی کردند اما انقدر‬ ‫روایت های متناقض از ان در داخل کش�ور منتشر‬ ‫ش�د که ابهامات زیادی را به وج�ود اورده‪ ،‬روایت‬ ‫نظام از مذاک رات ژنو چیست؟ عده ای از ان با عنوان‬ ‫پیروزی هس�ته ای صحبت کرده ان�د و بعض ی ها‬ ‫عنوان و تعبیر شکست را مطرح کردند‪.‬‬ ‫کارهایی صورت گرفته است که برخی از انها پخش‬ ‫شده و برخی در دست تهیه است‪ .‬در مورد تحوالت سوریه ما‬ ‫االن دو گروه مستند س��از در انجا داریم که ان شاءاهلل با دست‬ ‫پر م ی ایند‪ .‬اما مس��اله سیاس��ت خارج��ی از جنس خاصی‬ ‫گفت وگوی ویژه‬ ‫ممنوع الکار ها سر کار م ی روند؟‬ ‫بعض ی ه��ا به ما م ی گوین��د چرا ف�لان کارگردان‬ ‫کار ندارد‪ ،‬مثال اق��ای داوود می رباقری‬ ‫ب��ه خاطر س��ریال س��لیمان در حال‬ ‫تحقیق و ن��گارش اس��ت‪ .‬مقدماتی‬ ‫م ی خواهد که کار اماده تولید ش��ود‪،‬‬ ‫ایشان تمایل داش��ت در کنار این کار‬ ‫ی��ک کار ب رای ش��بکه خانگی انجام‬ ‫دهد‪ .‬یا اقای مه ران مدیری ب رای شبکه‬ ‫ته ران در حال کار هستند‪ .‬گاهی اوقات‬ ‫بعض ی ها م ی گویند م ی خواهیم ب رای‬ ‫شبکه خانگی کار کنیم‪ ،‬البته بعد از ان‬ ‫خود این دوستان گفتند شبکه نمایش‬ ‫خانگی دایره محدودی را در بر دارد‪.‬‬ ‫اج�ازه بدهید‪ ،‬چند س�وال کلی بپرس�یم در مورد‬ ‫سیاست های صد او سیما در مورد مسائل مختلف‪،‬‬ ‫سیاست صداوسیما درباره کودک چیست؟‬ ‫کودک و نوجوان ب رای م��ا خیلی اهمیت دارد‪ ،‬خود‬ ‫کودک ب رای ما بسیار مهم است چون این کودک نسل اینده‬ ‫کشور و زنان و مردان اینده کشور هستند‪ .‬کیفیت و جهت گیری‬ ‫ب رنامه ها در برخی از عرصه ها من را راضی نم ی کند‪ .‬خودم منتقد‬ ‫بعضی از این ب رنامه ها هستم‪ ،‬مخصوصا از ساز و اواز فراوان در‬ ‫بعضی از ب رنامه های کودک که تذکر داده ام‪.‬‬ ‫پایان دوره دوم حکم اق�ای ضرغام ی هم نزدیک‬ ‫است‪ ،‬گزینه های زیادی مطرح م ی شود و خیل ی ها‬ ‫خودشان را گزینه دادند‪.‬‬ ‫دین منظومه فکری ماس��ت‪ .‬همه چیز ما به دین‬ ‫برم ی گردد‪ .‬همه کارهای ما بر این اس��ت که بتوانیم مردم را‬ ‫به دین خدا نزدیک کنیم‪ ،‬از س��ریال ها تا بقیه ب رنامه ها همه‬ ‫هدف غایی ما امیدوارم همین باشد‪ .‬البته تالش داریم واقعا‬ ‫این را هنرمندانه معرفی کنیم‪ .‬دین‬ ‫تکرار منابر که در مساجد هست در‬ ‫تلویزیون نیس��ت‪ ،‬در عین حال که‬ ‫اعتقاد دارم منبر بزرگترین و موثرترین‬ ‫ارتباط چهره به چه��ره در ارتباطات‬ ‫است و افتخار خودم همین است که‬ ‫از کودکی تا حال پ��ای همین منابر‬ ‫بزرگ شده ام‪ .‬دین باید هنرمندانه در‬ ‫تلویزیون ب��ا ضوابط خودش تعریف‬ ‫شود‪.‬‬ ‫ما ب رای نوج��وان و ج��وان ک��م برنامه داری��م‪ ،‬یعنی‬ ‫تینیجری ها ‪ 11‬تا ‪ 19‬ساله‪ ،‬االن به نوعی گم هستند‪ .‬من این‬ ‫نوید را ب رای اولین بار به مجله مثلث می دهم که ان ش��اءاهلل‬ ‫شبکه ای ب رای تینیجری ها تاس��یس م ی کنیم‪ .‬مطالعات و‬ ‫ب رنامه های ان را انجام داده ایم‪ .‬امیدوارم اگر بودجه برس��د در‬ ‫بهار ‪ 93‬این شبکه را افتتاح کنیم‪.‬‬ ‫صد او سیما و زن؟‬ ‫زن نقش بزرگ��ی را در اداره جامعه‪ ،‬تربیت نس��ل‬ ‫و هدایت جامع��ه برعه��ده دارد و از این جه��ت برنامه های‬ ‫خانواده محورمان زیاد اس��ت و تالش��مان بر این است تا در‬ ‫فیلم ها و سریال ها کرامت زنان حفظ شود‪ .‬اگر در برخی جاها‬ ‫دیده نم ی شود باید جب ران کنیم‪ .‬امام فرمودند‪ « :‬از دامن زن‪،‬‬ ‫مرد به مع راج م ی رود‪ ».‬واقعا نگاه ما این گونه است که بتوانیم‬ ‫کرامت و منزلت زن را صیانت کنیم و حفظ حرمت کنیم‪ ،‬در‬ ‫عین حال که بالندگی و پویایی در رسانه دارند‪ ،‬هم ب رنامه سازی‬ ‫م ی کنند و هم حضور دارند‪.‬‬ ‫و درباره مردان؟‬ ‫در جامعه ما به خصوص جامع ه ای که مرد به نوعی‬ ‫محور اداره امور است‪ ،‬ما تالش کردیم که خیلی فاصله بگی ریم‬ ‫از فرهنگ مذکر و مرد ساالری در سریال ها‪ ،‬حتی گاهی وقت ها‬ ‫تذکر م ی دهند این مردهای زن ذلیل چیس��ت در س��ریال ها‬ ‫نشان م ی دهید؟‬ ‫ما هم��ه مدی��ون امام و‬ ‫انقالب اسالمی هس��تیم‪ .‬امام حق‬ ‫حیات ب��ر ما دارد‪ .‬حی��ات ما مدیون‬ ‫ام��ام و انقالب اس�لامی اس��ت و‬ ‫انقالب اسالمی‪ ،‬یک انقالب بزرگی اس��ت که همه دنیا را به‬ ‫ولوله انداخته است‪ .‬طبیعتا ما باید با همه توان هم در گسترش‬ ‫و اشاعه ان و هم در تحکیم و تثبیت پایه ها و مولفه های ان‬ ‫تالش کنیم‪ .‬تع داد زیادی فیلم و سریال در این زمینه داریم که‬ ‫کار کنیم و هرقدر کار کنیم کم است‪.‬‬ ‫دولت؟‬ ‫دولت به معنای قوه مجریه است‪ .‬یکی از سه قوه ای‬ ‫است که در نظام ما مسئولیت سنگین اداره کشور را به لحاظ‬ ‫اجرایی برعهده دارد‪ .‬رسانه به لحاظ نگاهی که دارد و به لحاظ‬ ‫تکلیفی که همواره رهبری تاکید دارند سیاس��ت اصلی ان‬ ‫حمایت از دولت های مستقر اس��ت اما این حمایت با ساز و‬ ‫کارهای زبان رسانه باید تعریف شود‪ .‬این به این معنا نیست که‬ ‫نقد و انتقادی از دولت نداشته باشیم‪.‬‬ ‫اقتصاد مقاومتی؟‬ ‫اقتصاد مقاومتی باید در دس��تورکار کش��ور باشد‪.‬‬ ‫فارغ از مساله تحریم ها واقعیت این است که اسراف و تبذیر‬ ‫در جامعه ما زیاد و بهره وری از منابع پایین است‪ .‬یک بخش‬ ‫به این خاطر اس��ت که مردم اموزش های مناسب و الزم را در‬ ‫این زمینه ندیدند‪ .‬تلویزیون نقش بسیار مهمی دارد‪ ،‬در واقع‬ ‫نقش اساسی دارد‪ .‬ما در تالش هستیم تا اقتصاد مقاومتی را‬ ‫به زبان های مختلف در ب رنامه های تلویزیون به دستورکار ملت‬ ‫تبدیل کنیم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در ادوار مدیریتی صداوس��یما نسبت به دوره های‬ ‫قبل‪ ،‬دوره اقای ضرغامی‪ ،‬به لحاظ توسعه کمی و کیفی دوره‬ ‫طالیی صداوس��یما بوده است‪ .‬طبیعی اس��ت در پایان دوره‬ ‫یک مدیر حدس و گمان ها شروع م ی شود؛ چه کسی رئیس‬ ‫خواهد شد؟ صد او سیما در اختیار مقام معظم رهبری است که‬ ‫تشخیص دهند کدام مدیر و کدام خادم شایستگی دارد و این‬ ‫دین؟‬ ‫انقالب اسالمی؟‬ ‫ش�بکه خانگ�ی رقی�ب‬ ‫صد او سیما نیست؟‬ ‫رقیب ما نیستند اما در کنار‬ ‫مشکالتی که دارند به لحاظ اقتصادی ب رایشان صرف ندارد‪.‬‬ ‫یکی از کارگردانان صریحا به من گف��ت ترجیح م ی دهم در‬ ‫تلویزیون کار کنم و کاری بس��ازم ک��ه ‪ 30-40‬میلیون ان را‬ ‫ببینند نه اینکه در خوش��بینانه ترین حالت در شبکه خانگی‬ ‫یکی‪ ،‬دو میلیون نفر بیننده داشته باشد‪ .‬یا در مورد مجریان‬ ‫همین طور است‪ .‬ما در تالش هس��تیم مجریانی که واقعا‬ ‫توانمندی دارند کار کنند‪ ،‬حتی مجریان با سابقه که ب ر حسب‬ ‫ظاهر بازنشسته شده اند ولی از ایشان استفاده م ی کنیم‪ .‬البته‬ ‫ما در حال تدوین نظامنامه ای نهایی ب رای مجریان هستیم‬ ‫که شناسایی‪ ،‬جذب‪ ،‬اموزش‪ ،‬نحوه همکاری‪ ،‬تعهدات متقابل‪،‬‬ ‫نظارت و ارزیابی و‪ ...‬را در بر م ی گیرد‪ .‬مبنای همکاری ما بعد‬ ‫از این ب ر اساس این نظام نامه خواهد بود که از ابتدای سال ‪93‬‬ ‫اجرایی م ی شود‪.‬‬ ‫سیاست؟‬ ‫ما باید سیاس��ت را به عنوان سیاست ورزی‪ ،‬علم و‬ ‫هنر و فن و مدیریت نگاه کنیم‪ .‬در جامعه ما متاسفانه سیاست‬ ‫به عنوان باند بازی و سیاس ی کاری تعریف شده است‪ .‬در خیلی‬ ‫جاها هم گفتمان همین است‪ .‬خیل ی ها هم توقع دارند و رسانه‬ ‫هم همین را دنبال کند‪ .‬اما تالش ما این است که سیاست را‬ ‫واقعا به معنای اخالقی و حرفه ای ان در ب رنامه سازی ها دنبال‬ ‫کنیم‪ .‬بناب راین شما در ب رنامه ما وقتی نگاه م ی کنید م ی بینید‬ ‫تالش داریم واقعا گرایش های مختلف سیاسی که در چارچوب‬ ‫نظام هستند‪ ،‬در ب رنامه های مختلف تلویزیون دیده شوند‪.‬‬ ‫گفت وگوی ویژه‬ ‫اس��ت‪ .‬در همین مس��اله مذاکرات ژنو‪ ،‬ش��ما دیدید که تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای موافقت نکردند از مجلس ناظری ب رای‬ ‫این بحث باشد‪ .‬طبیعتا گروه و مستند ساز و گروه خبری همراه‬ ‫تیم مذاکره کننده ای ران م ی روند اما ب��ه دلیل اینکه مذاکرات‬ ‫حساس��ی ت های خاص خ��ودش را دارد و گفت وگوها اصوال‬ ‫مسائلی در مورد روابط بی ن الملل اس��ت‪ ،‬بخش زیادی از ان‬ ‫محرمانه است‪ .‬البته غرب ی ها همواره جلوتر عمل م ی کنند‪.‬‬ ‫یزنند اما‬ ‫انها بحث هایشان را از زبان افراد و رسانه های دیگر م ‬ ‫چون مذاکره کنندگان رسمی ما افراد صادق و وفاداری هستند‬ ‫که م ی گویند قرار گذاشته ایم حرف نزنیم‪ ،‬نم ی گذارند ما هم‬ ‫حرف بزنیم (م ی خندد)‪ .‬اما غ رب ی ها مرتب در رسانه هایشان این‬ ‫حرف ها را م ی گویند‪ .‬مردم هم توقع دارند ک��ه چرا در رادیو و‬ ‫تلویزیون این مطالب را نم ی شنوند و نم ی بینند‪ ،‬اینها مربوط به‬ ‫محدودیت هایی است که ب رای ما ایجاد شده است‪.‬‬ ‫مثال ما در رس��انه ملی جلس ه ای ‪ 4-5‬س��اعته با اقای‬ ‫ظریف و معاونان ایشان داشته ایم‪ .‬اگر روزی بخواهیم منتشر‬ ‫کنیم خیلی حرف م ی شود‪ ،‬ما سواالتی داریم و البته انها نیز‬ ‫پاس��خ هایی دارند‪ .‬اگر من جای دکتر ظریف بودم حتما یک‬ ‫پیوست رس��انه ای را در کنار مذاکرات ژنو الحاق م ی کردم و از‬ ‫اول تا اخر یک تیم مستند س��از را در هر جایی حتی ضیافت‬ ‫ش��ام همراه خودم م ی بردم چون اینها مذاک��رات تاریخی و‬ ‫سرنوشت ساز ب رای این کشور است که باید ثبت کنیم‪.‬‬ ‫مسئولیت بس��یار سنگین و دش��وار بر دوش چه کسی قرار‬ ‫بگیرد‪ .‬ما باید افرادی خوش اس��تقبال و خوش بدرقه نسبت‬ ‫به مدی رانمان باش��یم و تکریم کنیم‪ .‬روی��ه اقای ضرغامی‪،‬‬ ‫رویه ای است مبتنی بر اخالق اسالمی‪ .‬ایشان اقای خاتمی‬ ‫که م ی خواستند بروند را اوردند و در سازمان تقدیر کردند و اقای‬ ‫احمدی نژاد را هم همین طور‪ ،‬البته برخی از این رفتار اسالمی‬ ‫ای راد گرفتند که چرا این کار شده است‪ .‬سوال من این است که‬ ‫ایا نهاد یا س��ازمان دیگری این کار را انجام داد؟ پس چرا باید‬ ‫به سازمان صد او س��یما ای راد گرفت؟ ولی رسانه ملی یک کار‬ ‫اخالقی انجام داد‪ ،‬فارغ از خط و ربط سیاسی روسای جمهور‪.‬‬ ‫من خودم خیلی ناراحت هستم وقتی م ی بینم مدی رانی‪10-15‬‬ ‫سال زحمت کش��یدند‪ ،‬خدمت کردند و حال ما باید انها را در‬ ‫محاکم قضایی یا در دادگاه ها ببینیم‪ .‬البته اگر کس��ی فساد‬ ‫کرده است باید حتما برخورد شود اما واقعا اینکه پرونده بسازیم‬ ‫بعد دیگر چه کسی م ی اید قبول مسئولیت کند؟‬ ‫خانواده؟‬ ‫خان��واده ب رای م��ا خیل��ی حیاتی و مهم اس��ت‪،‬‬ ‫به خصوص که االن ش��بکه های ماهواره ای کانون خانواده را‬ ‫نشانه گرفته اند‪ .‬خانواده محوری ب رای ما یک اساس است‪ .‬این‬ ‫خبر مسرت بخش را بگویم که در نظرسنج ی هایی که انجام‬ ‫دادیم درباره مس��اله مربوط به بحث انتخابات که در گذشته‬ ‫بود س��وال کردیم که شما با چه کس��انی ب رای رای مشورت‬ ‫م ی کنید؟ خوش��بختانه خانواده نقش اول را دارد و این واقعا‬ ‫بازگشت به هویت خانواده ب رای ما خیلی مهم است‪.‬‬ ‫‪193‬‬ ‫دو روی سکه نفت‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫نفت بالست یا مبتالست؟ نفت نعمت است یا نکبت؟ در دنیای مدرن‬ ‫با شیوه های دموک راتیک‪ ،‬کشورهای نفت خیز در مواجهه با مردم خود چه‬ ‫م ی کنند؟ اینها پرسش هایی است که در مواجهه نفت و دموک راسی م ی توان‬ ‫مطرح کرد‪.‬‬ ‫نفت وسیاست‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪194‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫نفت در کجای سیاست امروز جهان‬ ‫قرار دارد؟‬ ‫داستان نفت‪ ،‬داس��تان قصه های هزار و یک شب‬ ‫است؛ جایی که هم ب رای ما ثروت اس��ت‪ ،‬هم رفاه و اسایش‬ ‫و هم مایه عذاب‪ .‬جایی که ان را دزدیده‪ ،‬حیف و میل کرد ها ند‬ ‫و ب ر سر ان حاکمیت ملی را لگدمال کرده اند‪ .‬این خوشبختی‬ ‫و شوربختی از روز اول که در مسجد سلیمان به نفت رسید تا‬ ‫امروز در همه تحوالت یکصد سال اخیر حضور پررنگی دارد‬ ‫و کیس��ت که نداند نبض همه تحوالت تاریخ اجتماعی را در‬ ‫دست دارد؛ ضربانی که متضاد م ی زند و ناکوک است‪ .‬در این‬ ‫میان نقش پرش��تاب نفت در جهان نیز نباید جدا از تحوالت‬ ‫ای ران مورد بررسی قرار گیرد‪ ،‬چه انکه هر دو تابعی از هم هستند‬ ‫و نم ی توانند به طور واحد مورد بررسی قرار گیرد‪ .‬اما مهمترین‬ ‫نقش نفت در رشد و توسعه همه جانبه کشور چه بوده؟ نفت‬ ‫ب رای ای ران چه کرده اس��ت؟ ایا نفت مصیبت اقتصادی است‬ ‫که با اس��تخراج س��اده و درامد های زیادش باعث فربه شدن‬ ‫جامعه م ی ش��ود‪ ،‬به صورتی که اندیشه تولید کاالهای دیگر‬ ‫و صادرات غی ر نفتی را به فراموش��ی بس��پارند؟ نفت بالست‬ ‫یا مبتالست؟ نفت نعمت اس��ت یا نکبت؟ در دنیای مدرن با‬ ‫شیوه های دموکراتیک‪ ،‬کشورهای نفت خیز در مواجهه با مردم‬ ‫خود چه م ی کنند؟ اینها پرسش هایی است که در مواجهه نفت‬ ‫و دموکراسی م ی توان مطرح کرد‪.‬‬ ‫اس��تب داد قاجاری با اعطای امتیازات زی��اد به خارج ی ها‬ ‫ب رای تامین س��ف ر های خارجی به اروپا و هزینه های دربار در‬ ‫واقع صنایعی که در اینده م ی توانست ب رای توسعه کشور به کار‬ ‫گرفته شود را پیشا پیش هزینه م ی کرد‪ ،‬در این میان اما مساله‬ ‫امتیاز نفت از نوع امتیازات گمرگی و شیالت بود‪ ،‬چه انکه نفت‬ ‫در ابتدا امری مجهول و اینده ای نامعلوم داشت‪ .‬انکه دارسی‬ ‫ی زیادی را ب رای رسیدن به‬ ‫صاحب امتیاز نفت تالش های ناکام ‬ ‫نفت در جنوب ای ران کرد اما در چند سال که از قرارداد م ی گذشت‬ ‫با صرف هزینه های زیاد راهی جز شکس��ت نبود تا اینکه در‬ ‫مسجد سلیمان به طالی سیاه رسید‪ ،‬اما این همه راه نبود چه‬ ‫انکه ای ران با مشکالت سخت افزاری اش مانعی ب رای گسترش‬ ‫صنعت نفت ای ران بود و باید از ابتدا همه چیز ساخته م ی شد‪.‬‬ ‫در این میان نفت ای ران هنگامی اهمیت بیشتری پی دا کرد‬ ‫که دولت انگلستان در پی محاسبات کارشناسان اقتصادی–‬ ‫سیاس ی اش درصدد برامد به طور مس��تقیم تری در این پروژه‬ ‫عظیم مشارکت نماید و ان خرید سهام دارسی بود‪ .‬این هدف تا‬ ‫جنگ جهانی اول ممکن نبود و پس از ان دولت انگلستان خود‬ ‫مالک ب ی رقیب منابع نفتی عظیم ای ران در بخش های جنوب‬ ‫و جنوب شرقی شد‪ .‬پس از جنگ جهانی اول بود که انگلستان‬ ‫درصدد ب رامد نفوذ خود را در حوزه های نفتی ای ران بیش از پیش‬ ‫مستحکم تر کند و از ورود هر کشور یا شرکت نفتی خارجی به‬ ‫این مناطق ممانعت کند‪ .‬نکته جالب اینجاست که به همین‬ ‫دلیل رقابتی میان برخی از کمپان ی های امریکایی‪ ،‬روس��ی‬ ‫و انگلیس��ی در س��ال های دهه ‪ 20‬میالدی شدت گرفت که‬ ‫بریتانیای ی ها به دلیل به دست گرفتن ابتکار عمل در عرصه‬ ‫سیاست ای ران‪ ،‬رقیبان را از می دان به در کردند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر با رشد ملت سازی‪ ،‬رضا خان به دلیل نیازش‬ ‫به منابع مالی ب رای رسیدن به طرح های عمران ی اش‪ ،‬قرارداد‬ ‫دارسی را در یک اقدام یکجانبه به دلیل مشکالت زیادی که‬ ‫میان دولت ای ران و شرکت نفت ای ران و انگلیس بود‪ ،‬ملغی اعالم‬ ‫کرد اما با مذاکرات فشرده ای که صورت گرفت‪ ،‬حق السهم ای ران‬ ‫از درامدهای شرکت از ‪16‬درصد به ‪ 25‬درصد رسید و البته مدت‬ ‫قرار داد نیز تا ‪ 60‬سال یعنی سال ‪ 72‬شمسی اضافه شد‪ .‬در این‬ ‫میان به نظر م ی رس��د تالش های بعدی ب رای ارتقای جایگاه‬ ‫ای ران در افزایش درامدهای نفتی در همین کلمه «حق السهم»‬ ‫خالصه نش��د‪ ،‬چه انکه پس از کناره گیری رضاخان‪ ،‬دهه ‪20‬‬ ‫شمسی در کنار رقابت های کشورهای بزرگ و مطالبه ملی‬ ‫ب رای تعیین تکلیف درامدهای نفتی کشور‪ ،‬راه به سوی ملی‬ ‫کردن صنعت نفت در یک جنبش سیاسی با مشارکت جبهه‬ ‫ملی از احزاب سیاسی هموار شد‪ .‬جدا از اینکه نفت در ساخت‬ ‫نهادسازی در دوره رضاخان به عنوان پشتوانه مورد توجه قرار‬ ‫گرفت‪ ،‬مساله نفت منجر به مشارکت سیاسی پروژه ای ملی‬ ‫تحت عنوان «صیانت از منافع ملی» شد‪ .‬این ب رای اولی ن بار‬ ‫بودکه نفت روی دیگر سکه خود را نمایان م ی ساخت که اگر‬ ‫پیش از این به صورت یک بعدی تامین منابع مالی در جهت‬ ‫پیشبرد طرح های عمرانی در عصر رضاخان مورد توجه بود‪ ،‬در‬ ‫دهه بعد روی دیگر سکه یعنی تالش ب رای ساخت هویت ملی‬ ‫را نیز نشان داد‪.‬‬ ‫تجربه ملی شدن نفت گرچه با کودتای ‪ 28‬مرداد و ب رنامه‬ ‫کمپان ی های نفتی ب رای خلع ید دولت مصدق از مساله نفت‬ ‫همراه ش��د اما با انعقاد قرارداد کنسرس��یوم در حداقل ی ترین‬ ‫حالت خود به مساله حق الس��هم یعنی ‪ 50‬درصد ای ران و ‪50‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫درصد کشورهای غ ربی‪ ،‬بازگش��ت‪ .‬با این حال به دنبال رشد‬ ‫درامدهای نفتی پس از افزایش قیمت نفت‪ ،‬نفت روی دیگر‬ ‫خود را نشان داد که پیش از این تجربه نشده بود‪ .‬در سال ‪1352‬‬ ‫که بهای نفت به بشکه ای ‪ 30‬دالر افزایش یافت‪ ،‬دالر فراوان‬ ‫به خزانه کشور سرازیر شد که بخشی از ان صرف هزینه های‬ ‫تسلیحاتی و تجهیز ارتش شد و بخش دیگر پس از تبدیل‬ ‫به ریال‪ ،‬به درون جامعه تزریق شد‪ .‬بر این اساس بود که شاه‬ ‫طرح خود با عنوان «تمدن بزرگ» را با ش��اخصه هایی چون‬ ‫افزایش قدرت نظامی و امنیت ی ش��دن کشور توسط ساواک‪،‬‬ ‫سرکوب همه جانبه صداهای اعتراضی توسط رژیم و رسیدن‬ ‫به جایگاه پنجمین قدرت نظامی جه��ان‪ ،‬به اعتبار دالرهای‬ ‫نفتی‪ ،‬ط راحی کرد‪.‬‬ ‫ن کاتوزی��ان در نظریه «دولت‬ ‫دکتر محمدعلی همایو ‬ ‫ رانت نفتی» در کتاب «اقتصاد سیاسی ای ران» این موضوع را‬ ‫مورد توجه قرار داده است‪.‬‬ ‫بر این اساس است که نفت س��همی بیش از‪ 40‬درصد‬ ‫درامدهای دولتی داشته است‪ .‬طی س��ال های دهه ‪ 1350‬تا‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی هیچ گاه وابستگی دولت به درامدهای‬ ‫نفتی زیر ‪54‬درصد نب��ود‪ .‬البته در س��ال های ‪1357‬به دلیل‬ ‫اعتصاب کارکنان صنعت نفت‪ ،‬تولید نفت نیز کاهش یافت‬ ‫و درامد نفتی به ‪15‬میلیارد دالر کاه��ش یافت‪ .‬نگاه کلی به‬ ‫می زان درامدهای نفتی دولت در سال بعد از کودتای ‪ 28‬مرداد‬ ‫تا انقالب بهمن ‪ 57‬نشان م ی دهد که تقریبا از سال ‪ ،1332‬این‬ ‫درامد بیش از‪40‬درصد منابع درامدی دولت را تامین کرده است‪.‬‬ ‫در فاصله ‪ 10‬س��اله ‪ ۱۹۶۳‬تا ‪ ۱۹۷۲‬تولید ناخالص ملی چهار‬ ‫این خوشبختی و شوربختی از روز اول که‬ ‫در مسجد سلیمان به نفت رسید تا امروز‬ ‫در همه تحوالت یکصد سال اخیر حضور‬ ‫پررنگی دارد و کیست که نداند نبض همه‬ ‫تحوالت تاریخ اجتماعی را در دست دارد؛‬ ‫ضربانی که متضاد می زند و ناکوک است‬ ‫ب رابر شد و استانداردهای بهداشت به نحو چشمگیری افزایش‬ ‫یافت‪ .‬در نتیجه رشد جمعیت به می زان هشدار دهنده ‪۳‬درصد‬ ‫در سال رسید و ای ران دیگر قادر به تولید مواد غذایی مورد نیاز‬ ‫خود نبود‪ .‬در س��ال ‪ ۱۹۶۷‬امریکا رسما کمک های اقتصادی‬ ‫خود را به ای ران اع�لام کرد‪ .‬با این وجود‪ ،‬مخالفان ش��اه از هر‬ ‫فرصتی ب رای خوار و خفیف نشا ندادن شاه استفاده م ی کردند و‬ ‫حاضر به پذیرش هیچ پیشرفتی توسط شاه نبودند‪ .‬ب رای مثال‬ ‫نقش شاه در اوپک را س��ند دیگری بر «نوکری» امپریالیست‬ ‫امریکا توسط شاه عنوان م ی کردند‪ .‬انان این تئوری را پیشنهاد‬ ‫م ی کردند که قیمت باالی نفت باری روی ژاپن و اروپا بوده و‬ ‫به سود امریکاست‪ .‬اتکای دولت شاه به نفت پیامدهای خود‬ ‫را نیز بر سیاس��ت‪ ،‬اقتصاد و شرایط اجتماعی کشور تحمیل‬ ‫کرد‪ .‬دولت که ط��ی تاریخ ای ران‪ ،‬به دلیل نظام پادش��اهی‪ ،‬از‬ ‫استقاللی نس��بی برخوردار بود‪ ،‬به استقالل مطلق از جامعه‬ ‫دست یافت‪ ،‬به طوری که تحلیلگران در این دوره رژیم پهلوی‬ ‫را دولتی م ی دانند که به صورت بازیگری مستقل از گروه های‬ ‫جامعه‪ ،‬منافع خاص خود را دنبال م ی کرد‪ .‬در واقع با افزایش‬ ‫درامدهای نفتی در دوره محمدرضا پهلوی‪ ،‬اس��تقالل رژیم‬ ‫پهلوی از جامعه داخلی به درجه ای رسید که در دولت های قبل‬ ‫از ان وجود نداشت‪ .‬بر این اساس حتی دولت به تغییر در ساخت‬ ‫اجتماعی دست زد و کوشید ب رای خود گروه های حامی ایجاد‬ ‫کند و گروه های اجتماعی مخالف مانند بازاریان و روحانیون را‬ ‫تضعیف نماید‪ .‬دموکراسی نیم بندی که ب ر اساس قانون اساسی‬ ‫مشروطه پس از خروج رضاشاه از ای ران در کشور اجرا م ی شد با‬ ‫کودتای ‪ 28‬مرداد از بین رفت و درست از زمانی که درامدهای‬ ‫نفتی تثبیت شد‪ ،‬انتخابات مجلس شورای ملی کامال کنترل‬ ‫شد‪ ،‬به گونه ای که نمایندگان ترکیبی از نامزدهای دستچین‬ ‫ شده شاه و دربار بودند‪ .‬انسداد سیاس��ی پس از این در کشور‬ ‫یداد‬ ‫شدت یافت که درامدهای باالی نفتی به شاه این اجازه را م ‬ ‫که خود را ب ی نیاز از همه گروه های حامی و حتی مخالف خود‬ ‫بداند؛ شاید این تعبیر بیش از همه نشان دهد که چگونه نف رین‬ ‫نفت باعث شد که دموکراسی در تدابیر شاهانه بسوزد و هرگونه‬ ‫احتمالی ب رای مشارکت سیاسی صحیح تبدیل به ارزویی حتی‬ ‫ب رای حامیان دولت نیز مطرح باشد‪ .‬این را م ی شود در مجموعه‬ ‫خاط رات و انتقاداتی دید که بسیاری از کارگزاران شاه از وی به‬ ‫دلیل به انحصار دراوردن قدرت در روزهای پر از سود و منفعت‬ ‫فروش باالی نفت م ی کردند‪.‬‬ ‫در چنین فضای سیاسی‪ ،‬مردم تاثیری بر تصمیم سازی ها‬ ‫و تصمیم گیری ها نداشتند‪ .‬چه انکه اساسا احزاب مستقل از‬ ‫دولت در این محیط ناب رابر و غیررقابتی نم ی توانند به شکلی‬ ‫پایدار و محکم به وجود ایند و رشد کنند و ادامه راه دهند‪ .‬در این‬ ‫دولت ها چون تولید کم است‪ ،‬مالیات هم ناچیز است‪ .‬دولت‬ ‫با استفاده از درامدهای سرشار خود که مستقل از شهروندان‬ ‫است‪ ،‬بدون هزینه های سیاسی ناشی از مالیات های ناخوشایند‪،‬‬ ‫رضایت مردم را به دست م ی اورد‪ .‬شعار «عدم دریافت مالیات در‬ ‫مقابل عدم وجود نمایندگی» به جزئی اساسی از ساختار تبدیل‬ ‫م ی شود‪ .‬چنین توافق نانوشته ای‪ ،‬س��بب تحکیم پایه های‬ ‫قدرت و سلطه هرچه بیشتر دولت رانتیر بر جامعه م ی شود و‬ ‫عمال زمینه ها و بسترهای بازتولید دیکتاتوری و فضای بسته‬ ‫سیاسی را به وجود م ی اورد‪ .‬برعکس‪ ،‬در دولت های غیررانتیری‪،‬‬ ‫شرایط الزم ب رای اکثریت شدن اقلی ت ها فراهم م ی شود‪ .‬بدین‬ ‫ترتیب که حقوق اقلی ت ها و احزاب مخالف همواره به رسمیت‬ ‫شناخته م ی شود‪ .‬از جمله ابزارهای رقابتی انها‪ ،‬وسایل ارتباط‬ ‫کل درامد نفتی ایران بنا بر اماری که اکبر ترکان‪ ،‬مشاور عالی حسن روحانی ارائه داده است‬ ‫‪ ۱۳۵۲‬تا ‪۱۳۵۷‬‬ ‫حدود ‪ ۱۱۲/۷‬میلیارد دالر‬ ‫(‪ ۱۰/۱‬درصد)‬ ‫دولت های اول و دوم‬ ‫‪ ۲۵/۸‬میلیارد دالر‬ ‫(‪ ۲/۳۳‬درصد)‬ ‫دولت های سه و چهار‬ ‫حدود ‪ ۱۱۰/۶‬میلیارد دالر‬ ‫(‪ ۱۰‬درصد)‬ ‫دولت های ‪ ۵‬و ‪۶‬‬ ‫حدود ‪ ۱۴۱/۷‬میلیارد دالر‬ ‫(‪ ۱۲/۸‬درصد)‬ ‫میلیارد دالر‬ ‫حدود‬ ‫کل درامددولت‬ ‫‪۱۵۷/۲‬تا کنون‬ ‫شمسی)‬ ‫ هایان‪۷‬ازو ‪۸‬زمان کشف نفت (سال ‪۱۲۸۸‬‬ ‫نفت ای ر‬ ‫درصد)‬ ‫بالغ بر ‪۱۴/۲(۱۱۰۶‬‬ ‫میلیارد دالر‬ ‫ب ی ش��ک نفت مهمترین و در عین حال سیاس ی ترین‬ ‫کاالی اقتصادی جهان امروز به شمار م ی رود‪ .‬نفت به عنوان‬ ‫اصل ی ترین منبع قدرت اقتصادی و سیاسی هم واره در تحوالت‬ ‫سیاس��ی و اجتماعی دولت های نفتی کش��ور نقش بسیار‬ ‫قابل توجهی ایفا ک��رده و از ارکان اصلی قدرت بوده اس��ت‪.‬‬ ‫اما تجربه تاریخی نش��ان داده داش��تن منابع عظیم نفتی و‬ ‫درامدهای دوران سرخوشی نفت به هیچ وجه با داشتن امکانات‬ ‫رفاهی و دولت ر فاهی هم معنا نبوده و باعث توس��عه نشده‬ ‫است‪ .‬تحوالت سیاسی در کش��ورهایی که سهم عمده ای از‬ ‫درامدهای انها از نفت به دست م ی اید‪ ،‬همواره دولت هایی را‬ ‫به وجود اورده که اقتداری ب ی بدیل در عرصه سیاستگذاری های‬ ‫اجتماعی و اقتصادی داش��ته اند و خود را فراتر از همه طبقات‬ ‫یدانند‪ .‬یکی از مهم ترین‬ ‫اجتماعی‪ ،‬جریان ها‪ ،‬احزاب و گروه ها م ‬ ‫دالیلی که باعث استقالل دولت ها و خود مختاری در عرصه‬ ‫تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های دولت های این چنینی‬ ‫م ی شود‪ ،‬ب ی گمان تکیه بر درامدهای سرشار نفتی است‪ .‬این‬ ‫مساله را م ی توان در انقالب های ع ربی دید‪ .‬تیموتی میچل‪،‬‬ ‫اس��تاد دانش��گاه کلمبیا درباره نقش انقالب ه��ای ع ربی در‬ ‫درامدهای نفتی معتقد اس��ت‪« :‬انقالب های ع ربی به دنبال‬ ‫بحران مالی سال ‪ ۲۰۰۸‬روی داد که خود این بحران در زمانی رخ‬ ‫داد که تولید نفت جهانی وارد عصر تازه ای شده بود‪ .‬قیمت هر‬ ‫بشکه نفت چهار ب رابر شد و بهای مواد غذایی وابسته به ماشین‪،‬‬ ‫به انرژی و حمل و نقل دو ب رابر شد‪ .‬در قلب دنیای عرب گروهی‬ ‫از کشورها وجود دارند که وجه اشتراکشان این است که درامد‬ ‫قابل توجهی از نفت عایدشان م ی ش��ود‪ ،‬اما سطح این درامد‬ ‫به طور خالص کمتر از درامد نفتی کش��ورهای حاشیه خلیج‬ ‫فارس یا الجزایر است‪ .‬تولید انها در حال کاهش است‪ .‬منظور‬ ‫کشورهایی مانند تونس‪ ،‬مصر‪ ،‬سوریه‪ ،‬یمن و بحرین است که‬ ‫در انجا به طور مشخص جنب ش های انقالبی گسترش یافت‪».‬‬ ‫از سوی دیگر اما نقش درامدهای نفتی ای ران در ‪ 8‬سال‬ ‫گذشته مش��کالتی را ب رای اقتصاد کش��ور به وجود اورد که‬ ‫م ی توان گفت که در انتخابات سال ‪ 92‬تاثی ر گذار بود‪ .‬از نظر‬ ‫درامدزایی‪ ،‬دوره نهم ریاس��ت جمهوری یکی از طالی ی ترین‬ ‫دوران تاریخ��ی ای ران در ج��ذب درامد نفت اس��ت و یکی از‬ ‫انتقادات مهم منتقدان محم��ود احمدی نژاد نیز نحوه هزینه‬ ‫کردن این درامدهای نفتی است‪ .‬انان معتقدند این درامد نفتی‬ ‫باید جذب حساب ذخیره ارزی م ی ش��د تا در مواقع حساس‪،‬‬ ‫یاری رسان دولت باشد‪ .‬واردات ب ی رویه کاالهای مصرفی با اتکا‬ ‫به دالرهای نفتی و خالی کردن صندوق ذخیره ارزی‪ ،‬اقتصاد‬ ‫ای ران را دچار بیماری هلندی کرده است که عوارض ان در حال‬ ‫حاضر تورم متوسط اس��ت و در صورت قطع یا کاهش درامد‬ ‫نفتی تورم فوق العاده زیاد و غی ر قابل مهار خواهد بود و درمان‬ ‫این بیماری دستکم چندین سال به طول خ واهد انجامید‪ .‬دولت‬ ‫نهم از همان ابتدا با شعار «اوردن نفت بر سر سفره های مردم»‪،‬‬ ‫وابستگی دولت های خود به درامدهای نفتی را از قبل اعالم‬ ‫کرد‪ .‬در زمان دولت های نهم و دهم به موجب افزایش چندین‬ ‫ب رابری درامد حاصل از فروش نفت‪ ،‬دولت ترجیح داد به جای‬ ‫واریز مازاد درامد در صندوق توسعه ملی یا حساب ذخیره ارزی‬ ‫(جهت پرداخت تسهیالت به بخش خصوصی) انها را در قالب‬ ‫بودجه های دولتی به اقتصاد ای ران تزریق کند که موجب افزایش‬ ‫شدید نقدینگی در بازار شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ابتدای کشف تا ‪۱۳۵۲‬‬ ‫حدود ‪ ۲۶/۸‬میلیارد دالر‬ ‫(‪ ۲/۴‬درصد )‬ ‫یک داستان تکراری‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫دوران‬ ‫رقم‬ ‫درصد‬ ‫جمعی مانند رادیو‪ ،‬تلویزیون و روزنامه است که در دولت های‬ ‫رانتیری‪ ،‬با وجود در دست داشتن عمده درامدهای یک کشور‪،‬‬ ‫طبیعتا جریان حاکم‪ ،‬به شکلی ناب رابر و نامنصفانه تمامی این‬ ‫مجراهای ارتباط جمعی را در دست خود دارد و در جهت تثبیت‬ ‫پایه های قدرت خویش گام برم ی دارد‪ .‬در چنین فضایی حق‬ ‫انتخاب های سیاسی به شهروندان داده نم ی شود و ان چیزی‬ ‫که تحت مظاهر دنیای مدرن مانند انتخابات ها‪ ،‬دولت رانتیر به‬ ‫شکلی دستوری به وجود م ی اورد‪ ،‬حق تایید است تا انتخاب‪.‬‬ ‫‪195‬‬ ‫یادداشت ها‬ ‫تحریم هاست و این ممکن است‪.‬‬ ‫ب ا توجه به کم اهمی ت شدن منابع قدیمی انرژی‬ ‫و جایگزین ش�دن منابع جدید‪ ،‬اینده سیاس�ت‬ ‫و اقتص�اد و صنعت ای�ران را چگون�ه پی ش بینی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫معنای «قدیم ی شدن انرژی» هرچه باشد واقعیت‬ ‫این اس��ت که هنوز تقاضا ب رای نفت و گاز در سطح جهان‬ ‫باالس��ت و ای ران نیز از موهبت نفت و گاز ب��ه اندازه زیادی‬ ‫برخوردار است‪ .‬مساله این است که این نفت باداورده درست‬ ‫هزینه ش��ود و مثال چنان که در دوره ریاست جمهوری اقای‬ ‫احمدی نژاد دیدیم بر باد داده نشود‪.‬‬ ‫اگر درامد نفت و گاز (خاصه پ��س از رفع تحریم ها) به‬ ‫شیوه موثر و مناسبی به کار نیفتد‪ ،‬این دیگر ناشی از کمبود‬ ‫دولت و جامعه است‪ .‬کره جنوبی که کشوری فقیر و جنگ زده‬ ‫بود و یک قطره نفت هم نداشت توانست با در پیش گرفتن‬ ‫استراتژی مناسب توسعه ظرف بیست س��ال – از ‪ 1960‬تا‬ ‫‪ -1980‬به یکی از پیشرفته ترین کشورهای صنعتی تبدیل‬ ‫شود‪ ،‬حال انکه ای ران به رغم بهره ای که ده ها سال از موهبت‬ ‫نفت و گاز برده است «هنوز اندر خم یک کوچه است»‪ .‬گناه‬ ‫از کیست؛ از ما یا از اجنه و پریان؟‬ ‫ای�ا باتوجه ب�ه ک م ش�دن اهمیت نف�ت در اینده‬ ‫نزدیک‪ ،‬بخ�ش خصوصی در ای�ران ذیل اقتصاد‬ ‫ملی رونق م ی گیرد و معض�ل جامعه کلنگی حل‬ ‫م ی شود یا این انتظاری ب ی پایه است؟‬ ‫نفت و گاز همچنان در سیاست اهمیت دارند‬ ‫پاسخ های اختصاصی دکتر کاتوزیان به پرسش های مثلث‬ ‫محم د علی همایون کاتوزیان متولد ‪ ۲۶‬ابان ‪ ،۱۳۲۱‬تهران که در ایران وی را به نام همایون کاتوزیان و در خارج از‬ ‫ایران به نام هما کاتوزیان م ی شناسند‪ ،‬اقتصاددان‪ ،‬تاری خ نگار و دانشمند علوم سیاسی و منتقد ادبی است که زمینه‬ ‫تحقیق مورد عالقه اش مسائل مربوط به ایران است‪ .‬وی پس از فراغت از تحصیل از دبیرستان البرز و گذراندن یک‬ ‫سال در دانشگاه تهران‪ ،‬برای خواندن رشته اقتصاد به انگلس�تان رفت‪ .‬او در سال ‪ ۱۹۶۷‬لیسانسش را از دانشگاه‬ ‫بیرمنگام اخذ کرد‪ .‬در سال ‪ ۱۹۶۸‬فوق لیسانس را از دانشگاه لندن و در سال ‪ ۱۹۸۴‬دکترایش را از دانشگاه کنت در‬ ‫کانتربری گرفت‪ .‬در سال های بین ‪ ۱۹۶۸‬تا ‪ ۱۹۸۶‬در انگلستان‪ ،‬ایران‪ ،‬کانادا و ایاالت متحده اقتصاد درس داد‪ .‬او در‬ ‫حال حاضر در بخش مطالعات شرقی دانشگاه اکسفورد مشغول کار است‪ .‬از اثار دکتر کاتوزیان م ی توان به کتاب‬ ‫مهم اقتصاد سیاسی ایران و از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی اشاره کرد‪ .‬اقای دکت ر محم د علی همایون کاتوزیان‬ ‫که در محافل بزرگ دانشگاهی ب ه عنوان استاد برجسته مسائل تاریخ و اقتصاد سیاسی ایران مطرح هستند‪ ،‬به چهار‬ ‫پرسش هفته نامه مثلث در مورد نفت و اینده ایران‪ ،‬مساله تحری م های اقتصادی ایران توسط غرب‪ ،‬فربه شدن بخش‬ ‫خصوصی و جهان جدید و نفت به صورت اختصاصی پاسخ گفته اند‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪196‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫دبیرگروه تاریخ‬ ‫ب ا توجه به تحری م های غرب و به ویژه امریکا‬ ‫ علیه ایران‪ ،‬دول�ت ایران باید چ�ه تدابیری برای‬ ‫عبور از این محدودیت کند و منابع انرژی خود را‬ ‫در راه توسعه و پیشرفت ب ه کار گیرد؟‬ ‫بهترین و موثرترین ش��یوه برخورد با تحریم های‬ ‫غرب کوش��ش ب رای پایان دادن به ان است‪ .‬گفت وگوهای‬ ‫ای��ران و ‪ 5+1‬تاکنون به طرز مطلوبی پی��ش رفته اند و باید‬ ‫امیدوار بود که با پشتیبانی ملت ای ران همچنان ادامه یابند‬ ‫تا تحریم ها به کلی برچیده گردند‪ .‬به نظر م ی رسد که هر دو‬ ‫طرف جدا مایلند که این مهم را به انجام رس��انند و حاصل‬ ‫ان نی��ز زیانی ب رای هیچ ی��ک از طرفین نخواهد داش��ت‪،‬‬ ‫بلکه از مقوله برد – برد خواهد بود‪ .‬وگرنه دیدید که به قول‬ ‫اقای رئی س جمهور «دور زدن تحریم ها» با چه مایه فس��اد‬ ‫و حیف و میلی توام اس��ت که تازه حتی اگر این پدیده هم‬ ‫نبود‪ ،‬باز هم هزینه واردات و صادرات ای ران خیلی بیش��تر از‬ ‫حالت بدون تحریم م ی شد‪« .‬دور زدن» و قراردادهای پایاپای‬ ‫(یعنی گرفتن کاال در ب رابر فروش نفت) ش��یوه هایی ناگزیر‬ ‫و اضط راری و کوتاه مدت هس��تند و تا وقتی برقرار باش��ند‬ ‫س��بب زیان های بزرگی خواهند ش��د‪ .‬بناب راین راه درس��ت‬ ‫همان کوشش مجدانه‪ ،‬شرافتمندانه و ابرومندانه ب رای رفع‬ ‫چنان که در باال اشاره کردم هیچ دلیلی وجود ندارد‬ ‫که – خاصه پس از رفع تحریم ها – درام��د ای ران از نفت و‬ ‫گاز «در اینده نزدیک» افت چش��مگیری داش��ته باشد‪ .‬به‬ ‫عالوه‪ ،‬نفت و گاز (چه بیشتر چه کمتر) سرنوشت ای ران را رقم‬ ‫نم ی زنند‪ ،‬بلکه این دولت و جامع ه اند که با رفتار بخردانه و به‬ ‫کار بستن شیوه های مناسب سیاسی و اقتصادی م ی خواهند‬ ‫توانست به پیشرفت بلندمدت و بدون بازگشت دست یابند‪.‬‬ ‫امور اجتماعی مکانیکی نیستند که مثال با کم شدن درامد‬ ‫نفت‪ ،‬قدرت دولت الزاما کاهش یابد یا «بخش خصوصی»‬ ‫مانند فرشته نجات مشکالت ای ران را حل کند‪ .‬همه باید از‬ ‫تجربه بیاموزند و ش��یوه های زیانبخش را ترک کنند‪ ،‬وگرنه‬ ‫چیزی به نام ماشین توسعه سیاسی و اقتصادی وجود ندارد‬ ‫که ظرف مدت کوتاهی جامعه را به بهشت برین تبدیل کند‪.‬‬ ‫حافظ م ی گوید‪« :‬سال ها باید که تا یک سنگ اصلی ز افتاب‬ ‫‪ /‬لعل شود در بدخشان یا عقیق اندر یمن»‪ ،‬وگرنه نوشدارو را‬ ‫فقط در افسانه ها م ی توان یافت‪.‬‬ ‫به نظر شما در جهان جدید همچنان نفت اهمیت‬ ‫سابق خود را در ساخت قدرت دارد؟‬ ‫باید دید که منظور از «جهان جدید» و «س��اخت‬ ‫قدرت» چیس��ت‪ .‬چنان که گفتم در اینده قابل پی ش بینی‬ ‫نفت و گاز اهمیت خود را از دس��ت نخواهند داد و درامد انها‬ ‫در دست هر دولت و جامع ه ای‪ ،‬هم م ی تواند سبب زورگویی‬ ‫و مفت خوری و هم موجب پیشرفت و دموکراسی شود‪ .‬نروژ‬ ‫هم یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت است‪ ،‬هم یکی از‬ ‫پیشرفته ترین و دموکراتی ک ترین کشورهای جهان‪ .‬دیگر چه‬ ‫عرض کنم؟‬ ‫دیدید که به قول اقای رئیس جمهور «دور‬ ‫زدن تحریم ها» با چه مایه فس�اد و حیف‬ ‫و میلی توام اس�ت که تازه حتی اگر این‬ ‫پدیده هم نبود‪ ،‬باز هم هزین�ه واردات و‬ ‫صادرات ایران خیلی بیشتر از حالت بدون‬ ‫تحریم می شد‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫سود و زیان نفت‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر نادر حبیبی‬ ‫درباره نقش نفت در سیاست ایران و جهان‬ ‫نادر حبیبی دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه ایالتی میشیگان است‪ .‬وی در حال حاضر عضو هیات‬ ‫ی دانشگاه براندیس در ایالت ماساچوست امریکاست‪ .‬او مدرس دروس اقتصاد خاورمیانه‪ ،‬اقتصاد خرد‪ ،‬امار برای‬ ‫علم ‬ ‫تحلیل اقتصادی و‪ ...‬در این دانشگاه است‪ .‬حبیبی متولد سال ‪ 1339‬در همدان و مولف کتاب «فساد اداری و روش های‬ ‫مبارزه با ان» اس�ت‪ .‬حوزه های مطالعاتی و تحقیقاتی حبیبی‪ ،‬اقتصاد کشورهای خاورمیانه و اقتصاد بخش عمومی‬ ‫است‪ .‬مثلث در گفت وگو با وی به مساله نفت و دموکراسی در ایران؛ منطقه خاورمیانه و دیگر کشورها پرداخته است‪،‬‬ ‫ضمن اینکه در مورد رابطه بنیادگرایی و درامدهای نفتی نیز از ایشان سوال هایی پرسیده شده است‪ .‬در نهایت دکتر‬ ‫حبیبی به مساله تحری م ها و مذاکرات هسته ای ایران و غرب اشاره و این مساله را تحلیل کرد ه است‪.‬‬ ‫برای ورود ب�ه بحث اجازه دهید ک�ه به رابطه‬ ‫بی�ن درامده�ای نفت�ی و دموکراس�ی بپردازیم‪،‬‬ ‫مثال درباره کش�ورهایی که منابع غنی نفتی را در‬ ‫اختیار دارن�د و به همین دلیل پروژه دموکراس�ی ‬ ‫در کشورش�ان خیلی کند پیش م�ی رود یا بعضا‬ ‫در برخی از کشورهای خلی ج فارس به نقطه کوری‬ ‫هم م ی رس�ند و در نهایت انسداد سیاسی ایجاد‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در م�ورد ایران اش�اره کردید ک�ه خارج ی ها مانع‬ ‫رسیدن به منفعت نفت برای مردم شدند و از این‬ ‫مس�اله و همچنین گشایش سیاس�ی کشور با‬ ‫دلیلش این بود که درام��د حاصل از منبع عظیم‬ ‫کش��ور در دس��ت نیروهای خارجی ب��وده اس��ت‪ .‬ماجرای‬ ‫مل ی شدن از اینجا شروع م ی شود که مردم احساس م ی کنند‬ ‫که باید این منابع‪ ،‬البته منابع ملی مورد اس��تفاده ملی قرار‬ ‫بگیرد که شما هم اشاره ای به ان داشتید‪ .‬بناب راین‪ ،‬اشاره ای‬ ‫که شما به استقالل طلبی م ی کنید اشاره به نوعی استقالل‬ ‫اقتصادی اس��ت‪ .‬قطعا چون خود نفت و کنترل منابع نفتی‬ ‫مساله مهم ی اس��ت چون ملت ها و کش��ورها اگاهی پیدا‬ ‫م ی کنند و م ی خواهند در منابع نفتی خودشان تسلط داشته‬ ‫باشند‪ .‬در تاریخ ش��اهد بودیم که به طور مثال دهه ‪ 60‬تقریبا‬ ‫در همه کش��ورهای دنیا منابع نفتی در دس��ت شرکت های‬ ‫بزرگ نفتی بود و تنها کش��وری که اولین بار نفتش را ملی‬ ‫کرد‪ ،‬مکزیک بود و به دنبال ان بقیه کش��ورها شروع به این‬ ‫کار کردند‪ ،‬البته ای ران تالش��ش را در دهه ‪ 50‬اغاز کرد‪ ،‬البته‬ ‫همانطوری که اطالع دارید جلوی ان را گرفتند‪ .‬قطعا اگاهی‬ ‫مردم از این منابع و اینکه حضور انها چقدر مهم است ب رای‬ ‫پیشرفت اقتصادی‪ ،‬باعث م ی شود که طبقات مختلف مردم‬ ‫خواهان استقالل اقتصادی و خواهان کنترل این منابع باشند‬ ‫که اگ��ر حکومت های موجود حاضر نباش��ند در این راه قدم‬ ‫بردارند‪ ،‬ان وقت تنش سیاس��ی پیش م ی اید‪ ،‬کمااینکه در‬ ‫ای ران همین وضعیت پیش ام��د و در الجزایر بعد از انقالب‬ ‫الجزایر بود که منابع نفتی ملی ش��دند؛ بناب راین نقش ان را‬ ‫م ی شود به این صورت بیان کرد‪ .‬اما بعد از اینکه نفت ملی‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬خود منابع نفتی م ی توانند انگیزه ای باشند ب رای‬ ‫اتکا به کاالهای وارداتی‪ .‬چون نفت زیادی موجود اس��ت که‬ ‫در اقتصاد به ان عنوان ران��ت داده اند‪ .‬از یک بعد دیگر وقتی‬ ‫استقالل اقتصادی و تولید داخلی اسیب م ی بیند چون تمایل‬ ‫هست به فروش نفت و واردات کاالهای مختلف و انجاست‬ ‫که دیگر یک اراده ملی م ی خواهد دولت ها نفت را به س��وی‬ ‫فعالی ت های تولیدی هدایت کنند ت��ا طبیعتا باعث تنبلی‬ ‫اقتصادی در کشور نش��ود‪ .‬این موضوع را ما به صورت منفی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مس��اله مورد اش��اره در چند کش��ور به خصوص‬ ‫کشورهای شیخ نشین حوزه خلیج فارس مطرح شده است که‬ ‫در این کشورها به دلیل وجود درامدهای بسیار باالی نفت به‬ ‫حکومت این اجازه را داده است که بدون نیاز به درگی ر کردن‬ ‫مردم در امور سیاس��ی‪ ،‬صرفا با اتکا به درامد نفتی فعالیت‬ ‫نمایند‪ .‬این کش��ورها عمدتا با اس��تفاده از درامدهای نفتی‪،‬‬ ‫مقدار زیادی خدمات رفاهی ب رای م��ردم ایجاد م ی کنند و در‬ ‫عوض مردم در قبال این خدمات رفاهی‪ ،‬تقاضای مشارکت‬ ‫سیاس��ی نکنند‪ .‬این یک مدلی اس��ت که در این کشورها‬ ‫مشاهده شده و در نتیجه این مساله را یکی از دالیلی م ی دانند‬ ‫که کش��ورهای نفت خیز به اندازه کافی میلی ب رای رفتن به‬ ‫سوی دموکراس��ی ندارند‪ .‬یک عامل دیگر هم این است که‬ ‫این کش��ورها با درامد نفتی قادرند اسلحه بخرند و با اتکا به‬ ‫درامد نفتی و اسلحه‪ ،‬خدمات امنیتی باالیی داشته باشند که‬ ‫از ان ب رای سرکوب و جلوگیری از مطالبات سیاسی استفاده‬ ‫ی که در رابطه با این کشورها به خصوص‬ ‫نمایند‪ .‬فاکتور سوم ‬ ‫کشورهای حوزه خلی ج فارس و تا حدودی هم در مورد ای ران‬ ‫قبل از انقالب مشاهده م ی شد‪ ،‬این است که این کشورهای‬ ‫نفت خیز یک رابطه نزدیک امنیتی با امریکا یا هر ابرقدرت‬ ‫دیگری که در منطقه و جهان وجود دارد‪ ،‬ایجاد م ی کردند و ان‬ ‫وقت این ابرقدرت بود که از این حکومت ها در ب رابر مردم در‬ ‫مواقعی که مخالفت با حضور ابرقدرت ها زیاد م ی شد‪ ،‬استفاده‬ ‫م ی کرد‪.‬در این میان ام��ا یک فاکتور چه��ارم در مورد ای ران‬ ‫نیز اتفاق افتاد و ان‪ ،‬این بود که طم��ع به درامدهای نفتی و‬ ‫منابع نفتی ای ران باعث م ی شود که حتی مثال وقتی که یک‬ ‫حکومتی متحول م ی شود و م ی خواهد از منافع نفتی دفاع و‬ ‫محافظت نماید‪ ،‬کشورهای خارجی دس��ت به یک مداخله‬ ‫یزنند‪ .‬در مورد ای ران ماجرای ملی شدن صنعت نفت‬ ‫عملی م ‬ ‫و کودتای ‪ 28‬مرداد را م ی توان در این عامل مورد بررسی قرار‬ ‫داد که مداخله خارجی تالش ای ران ب رای ملی کردن صنعت‬ ‫نفت و تحول سیاس��ی را متوقف کرد و قدرت های خارجی‬ ‫دوباره ش��اه را به قدرت برگرداندند‪ .‬اما در عین حال ما شاهد‬ ‫هستیم که کشورهایی وجود دارند که از درامد نفتی باالیی‬ ‫برخوردار هستند و سیستم دموکراسی در این کشورها برقرار‬ ‫است‪ .‬به طور مثال کشور نروژ یا کشوری مانند هلند؛ در این‬ ‫دو کشور در ابتدا جامعه از دموکراسی برخوردار بود‪ ،‬بعد در ان‬ ‫منابع نفتی کشف شد و کشف این منابع و منافع زیادی که‬ ‫این منابع ایجاد م ی کنند‪ ،‬باعث کاهش می زان دموکراسی در‬ ‫این کشورها نشد‪ .‬در عین حال کش��ورهایی داریم که قبال‬ ‫حالت دیکتاتوری داش��تند ولی به مرور متحول ش��دند و به‬ ‫سوی دموکراس��ی پیش رفتند؛ نظیر اندونزی و ونزوئال؛ این‬ ‫کشورها در حرکت به سوی دموکراس��ی در دو دهه گذشته‬ ‫نسبتا موفق بوده اند‪.‬‬ ‫کودتای ‪28‬مرداد جلوگیری کردند‪ ،‬به نظر م ی رسد‬ ‫که نفت جدا از ارزش مادی اش یک ارزش معنوی‬ ‫در استقالل طلبی و ایجاد روحیه ملی نیز در ایران‬ ‫به وجود اورده است‪.‬‬ ‫‪197‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫در برخی از کشورهای مختلف م ی بینیم‪ ،‬چه انکه ما شاهد‬ ‫تالش کشورهایی هستیم که م ی خواهند از این مسیر خارج‬ ‫شوند و معموال مدلشان ب رای برون رفت از مشکالت تالش‬ ‫ب رای کاهش اتکا به نفت اس��ت‪ .‬چون که در مواقعی پیش‬ ‫م ی اید که قیمت نفت ب��ه صورت ناگهان��ی پایین م ی اید‬ ‫و دولت ها متوجه م ی ش��وند ک��ه در بحران اقتص��ادی قرار‬ ‫گرفته اند‪ .‬ان وقت اگاهی و تمایل به اینکه یک مقدار اتکا به‬ ‫نفت را کاهش بدهند‪ ،‬افزایش پیدا م ی کند‪ .‬این قضیه مثال‬ ‫در ع ربس��تان در دهه ‪ 90‬پیش امد‪ .‬انها سعی کردند اقتصاد‬ ‫خود را متنوع کنند و صنایع دیگری هم در کنار صنعت نفت‬ ‫داشته باشند‪ .‬به همین دلیل یک سری صنایع تولی دات مونتاژ‬ ‫تولیدات سبک کارخانه ای ساختند‪ .‬در کنار ان اما کمی هم‬ ‫در ساخت صنایع پتروشیمی فعالیت کردند تا حداقل نفت را‬ ‫به فراورده تبدیل و در نهایت صادرات کنند‪.‬‬ ‫شما به اقتصاد رانتی که متکی به نفت است اشاره‬ ‫کردید‪ ،‬در مساله دموک راسی به نظر م ی رسد وقتی‬ ‫پول زیاد باشد‪ ،‬دولت ها خیلی ب ه دنبال مشارکت‬ ‫مردم در جامعه نیستند؟‬ ‫به عب��ارت دقی ق ت��ر دولت هایی ک��ه متکی به‬ ‫درامدهای مالیاتی هس��تند‪ ،‬ناچار هس��تند هم یک سری‬ ‫خدمات خوب اقتصادی با کارایی باال ارائه کنند و دیگر اینکه‬ ‫ناچارند بپذیرند مردم مشارکت سیاس��ی دارند‪ .‬چون مردم از‬ ‫اینکه هم به دولت مالیات بدهند و هم در تعیین سرنوشت‬ ‫سیاسی و تصمیم گیری ها هیچ نقش موثری نداشته باشند‪،‬‬ ‫ناخرسند م ی ش��وند‪ .‬اگر به تاریخ کش��ورهای اروپایی نگاه‬ ‫کنیم‪ ،‬م ی بینیم همزمان با افزایش دریافت مالیات‪ ،‬دولت ها‬ ‫پذیرفته اند که از این حالت محدودیت های سیاسی که فقط‬ ‫مثال گروه اش��راف یا گروه نخبگان اقتصادی و سیاسی در‬ ‫راس بودند‪ ،‬به س��وی یک دموکراسی فراگیر حرکت کنند و‬ ‫به گروه های بیشتری از مردم اجازه مشارکت سیاسی بدهند‪.‬‬ ‫اما در مقابل اگر دولتی منابع نفتی را در اختیار داش��ته باشد‪،‬‬ ‫دیگر انگیزه ای ب رای ان کار ندارد‪ .‬بناب راین تنها راه رس��یدن‬ ‫به دموکراسی در این کشورها‪ ،‬عبارت است از اینکه مردم از‬ ‫پایین دست جامعه مثال دست به شورش بزنند‪ ،‬وگرنه دولت‬ ‫داوطلبانه حاضر به بازکردن فضای سیاس��ی نیست‪ .‬وقتی‬ ‫مردم از پایین بلند م ی شوند‪ ،‬ان وقت منابع سرشار نفتی دولت‬ ‫ممکن است ب رای سرکوب مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬ ‫شما به پایین امدن قیمت نفت اشاره کردید که‬ ‫م ی تواند بحران در کش�ور ایجاد کن�د که نمونه‬ ‫ان انقلاب بهمن ‪1357‬اس�ت‪ .‬بس�یاری بر این‬ ‫باورند وقتی قیمت نفت پایین امد‪ ،‬در واقع ش�اه‬ ‫نتوانس�ت برنام ه های خودش و ان ط�رح و ایده‬ ‫تمدن ب�زرگ را اجرا کن�د و این باع�ث نارضایتی‬ ‫عمومی شد‪.‬‬ ‫چون قیمت نفت نوسان دارند و ممکن است یک‬ ‫سالی کم بشود و سالی هم زیاد شود‪.‬‬ ‫در واقع اقتص�اد ایران دچار به اصطلاح بیماری‬ ‫هلندی شده بود‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪198‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫قطعا یکی از عواقب نامطلوب درامد نفتی‪ ،‬بیماری‬ ‫هلندی اس��ت‪ .‬به این صورت که چون درامدهای نفتی زیاد‬ ‫است‪ ،‬دولت هایی که درامد نفتی دارند سعی م ی کنند نرخ ارز‬ ‫ماج�رای ملی ش�دن از اینج�ا ش�روع‬ ‫می شود که مردم احساس می کنند باید‬ ‫این منابع مل�ی مورد اس�تفاده ملی قرار‬ ‫بگیرند‬ ‫را باال نگه دارند؛ یعنی پول ملی را قوی نگه دارند‪ .‬در نتیجه‬ ‫صادرات سایر کاالها دشوار م ی شود چون پول ملی گران است‬ ‫و انگیزه صادراتی ندارد‪ .‬از طرفی ه��م چون پول ملی قوی‬ ‫است‪ ،‬انگیزه ب رای واردات زیاد است‪ ،‬بناب راین کشور م ی شود‬ ‫یک کشور وارداتی‪ .‬در چنین شرایطی به خاطر این مشکل‪،‬‬ ‫توس��عه صنعتی عقب م ی افتد‪ .‬حاال م ی شود این طور بیان‬ ‫کرد که چون توسعه صنعتی به اندازه کافی پیش نم ی رود‪،‬‬ ‫در نتیجه با داش��تن درامدهای نفتی ب��اال‪ ،‬وقتی جمعیت‬ ‫رش��د م ی کند و جوانان وارد بازار کار م ی شوند و نم ی توانند‬ ‫کار پیدا بکنند‪ ،‬مش��کالت توس��عه ایجاد م ی شود و سپس‬ ‫نارضایت ی های مردم باال م ی رود و افزایش نارضایتی خودش‬ ‫باعث ب ی ثباتی و تقاضای دموکراسی و ازادی سیاسی خواهد‬ ‫شد‪ .‬بناب راین م ی شود گفت به این صورت یک ارتباطی بین‬ ‫بیماری هلندی و شرایط سیاسی وجود دارد‪.‬‬ ‫انقالب ایران را م ی ش�ود در واقع در همین محور‬ ‫تحلیل کرد؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬البته من به هیچ وجه کارش��ناس مس��ائل‬ ‫سیاسی نیس��تم و این هم فقط برداشتی است که به عنوان‬ ‫یک ناظ��ر دارم‪ .‬در انقالب ای ران فاکتوره��ای اقتصادی هم‬ ‫دخالت داش��تند ولی به اعتقاد من فاکتوره��ای فرهنگی و‬ ‫سیاس��ی مهمتر از اقتص��اد بودند‪ .‬یعنی انچ��ه مهمترین‬ ‫نارضایتی مردم را ایجاد کرده بود‪ ،‬سیاست های فرهنگی شاه‬ ‫بود تا سیاست های اقتصادی‪ .‬مردم در دهه ‪ 50‬بهبود شرایط‬ ‫اقتصادی را تجربه کردند ولی همراه ب��ا ان از نظر فرهنگی‬ ‫نارضایتی باال بود چون ش��اه کشور را در مس��یری هدایت‬ ‫م ی کرد که لزوما مورد خواسته توده های مردم نبود‪ .‬همچنین‬ ‫در اثر افزایش اگاه ی های مردم و افزایش تحصیالت‪ ،‬تقاضا‬ ‫ب رای دموکراس��ی باال رفته بود و او امادگی این کار را نداشت‬ ‫که به این تقاضاهای دموکراس ی خواهانه مردم پاسخ بدهد‪.‬‬ ‫نتیجه اش را هم مشاهده کردیم و انقالب شد‪.‬‬ ‫اگ�ر مایل باش�ید ب�ه خاورمیان�ه نی�ز بپردازیم؛‬ ‫دولت های�ی مثل عربس�تان و قط�ر از گروه های‬ ‫تروریس�تی حمای�ت م ی کنند‪ .‬به نظر م ی رس�د‬ ‫درامده�ای نفت�ی انه�ا اهرم های فش�اری برای‬ ‫حاکمیت مد نظرشان اس�ت که خود را ب ه عنوان‬ ‫یک قدرت هژمونیک مطرح نمایند‪.‬‬ ‫تا انجایی که من اطالع دارم‪ ،‬عربس��تان در دهه‬ ‫‪ 80‬و ‪ 90‬از گروه های مختلفی که س��لفی و جهادی هستند‪،‬‬ ‫حمایت م ی کرد و اینها را پشتیبانی م ی کرد که در افغانستان‬ ‫با شوروی سابق بجنگند و بعد هم که شوروی خارج شد ب رای‬ ‫در دست گرفتن حکومت در افغانستان توانایی مالی داشته‬ ‫باشد‪ .‬همچنین در پاکس��تان مقدار زیادی پول ب رای ایجاد‬ ‫مدارسی که طالب در ان درس م ی خواندند و نهایتا طالبان را‬ ‫در پاکستان پرورش دادند‪ ،‬هزینه کردند‪.‬‬ ‫ای��ن حمای��ت از گروه های جه��ادی‪ ،‬ادامه داش��ت و‬ ‫به خصوص بس��یاری از مردم این کش��ور ها که خودش��ان‬ ‫هم ثروتمند هس��تند‪ ،‬به حمایت از ای��ن گروه های جهادی‬ ‫پرداختند‪ .‬بعد از اینکه ع راق به کویت حمله کرد و بیرون رانده‬ ‫شد و تنش های جهانی بین صدام حسین و کشورهای غ ربی‬ ‫به وجود امد‪ ،‬از دید برخی از مردم این کشور ها به یک کشور‬ ‫اسالمی حمله ش��ده و باید به انها کمک شود‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫نتیجه اشغال ع راق در سال ‪ 2001‬به نوعی جنبه فرقه ای نیز‬ ‫بین سن ی ها و شیعه پی دا کرد‪ ،‬به صورتی که با حاکمیت دولت‬ ‫در ع راق این تصور غلط به وجود امد که میان شیعیان ع راقی‬ ‫و امریکایی نوعی همکاری وجود دارد‪ .‬بینش ع ربستان بیشتر‬ ‫در تمرکز بر این مساله است که با اتکا به نیروهای جهادی‬ ‫به نوعی دس��ت به رقابت با ای ران در منطقه بزند‪ .‬ما در حال‬ ‫حاضر این مساله را م ی بینیم که نیروهای تندرو وابسته به‬ ‫ع ربستان به نیابت از ع ربستان با کسانی پیکار م ی کنند که‬ ‫به نوعی به ای ران وابسته هستند‪ ،‬مانند سوریه‪ ،‬لبنان و ع راق‪،‬‬ ‫همچنین یمن‪ .‬بناب راین این را باید در چارچوب رقابت سیاسی‬ ‫ای ران و ع ربستان تحلیل کرد که یک رقابت منطقه ای خیلی‬ ‫شدید اس��ت و عمال به جنگ نیابتی بین دو کشور تبدیل‬ ‫شده است‪ .‬ما شاهد هستیم که سال هاست عربستان ب رای‬ ‫ایجاد اغتشاش در ع راق و ب ی ثباتی سیاسی در این کشور که‬ ‫معتقدند شرایط فعلی ان مطلوب نیس��ت و اکثریت شیعه‬ ‫در حکومت هس��تند‪ ،‬به گروه های تکفیری کمک م ی کند‪،‬‬ ‫به گونه ای که منازعه در ع راق به داخل س��وریه هم در س��ه‬ ‫سال گذشته کشیده شده است‪ .‬طبیعی است که مقدار زیادی‬ ‫توانایی عربس��تان و قطر در سایر کش��ورهایی که به اینها‬ ‫کمک م ی کنند ب رای کمک کردن به این گروه ها‪ ،‬ناشی از ان‬ ‫درامدهای باالی نفتی است‪ .‬طبیعتا اگر دولت منابع دیگری‬ ‫هم داش��ت‪ ،‬هر قدر هم درامد ایجاد م ی ش��د‪ ،‬خواه ناخواه‬ ‫برنامه ریزی سیاس��ی بوده که در منطقه نفوذ این گروه های‬ ‫جهادی را حفظ بکند‪.‬‬ ‫در مصر اما این ماجرا کمی پیچیده اس�ت چون‬ ‫کشورهای نفت خیز از گروه های مختلفی حمایت‬ ‫م ی کنند‪ .‬فرضا عربستان مخالف اخوان المسلین‬ ‫بود‪ ،‬در حالیکه قطر به اخوان المسلین دید بهتری‬ ‫داشت و بیشتر کمک م ی کرد‪ .‬انجا یک مقدار بین‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫خودش�ان هم از نظر کمک به گروه های مختلف‬ ‫اختالف وج�ود دارد‪ .‬در نوع رابطه ای�ران و امریکا‪،‬‬ ‫مس�اله متفاوت از دیگر کشورهای منطقه است‪،‬‬ ‫چه انکه با اینک�ه امریکا با عربس�تان‪ ،‬بحرین و‬ ‫امارات اتحاد استراتژیک دارد اما ایران را نم ی تواند‬ ‫نادیده بگیرد چون ایران کشور مهمی برای اوست‬ ‫چه در قبل از انقالب و چه بعد از ان‪ .‬این مساله ایا‬ ‫اقتصادی است یا سیاسی و ژئوپلتیکی؟‬ ‫فکر م ی کنم در حال حاضر ب��رای امریکا‪ ،‬نقش‬ ‫ای ران در منطقه مهمتر است تا مس��ائل اقتصادی‪ .‬به خاطر‬ ‫همین در برنامه هس��ته ای ای ران‪ ،‬در عین ایجاد هزینه های‬ ‫زیادی که متحمل شده اند ممانعت کرده اند‪.‬‬ ‫قطعا یک گروه هایی در امریکا مثل شرکت های نفتی‬ ‫یا حتی ش��رکت های بزرگ تولی د کنن��ده کاالهای صنعتی‬ ‫عالقه مند هستند که اگر این تنش بین ای ران و امریکا برطرف‬ ‫شود‪ ،‬به بازار ای ران دسترسی داشته باشند‪ .‬چون قبل از انقالب‬ ‫منافع بسیار خوبی داشتند و االن هم م ی بینند که شرکت های‬ ‫اسیایی و شرکت های اروپایی در هرجا که فرصت هست‪ ،‬به‬ ‫خوبی از بازار ای ران بهره برداری م ی کنند‪ .‬لزوما عالقه امریکا‬ ‫به نفت ای ران ب رای وارد کردن نفت از ای ران نیست‪ ،‬بلکه به این‬ ‫خاطر است که ب رای شرکت های امریکایی فرصت های بسیار‬ ‫خوبی در صنعت نفت ای ران وجود دارد که بتوانند در ای ران فعال‬ ‫باشند و کسب درامد کنند‪ .‬از نظر اقتصادی هم فکر م ی کنم‬ ‫اگر تنش های فعلی برطرف شود‪ ،‬امریکا عالقه مند است که‬ ‫رابطه اقتصادی اش با ای ران بهتر شود چون م ی دانند که ای ران‬ ‫یک کشور بزرگ با ظرفیت باالست‪ .‬ظرفیتی که تا االن از ان‬ ‫به خوبی استفاده نشده ولی اگر تنش های خارجی رفع شود‬ ‫و ثبات داخلی باشد‪ ،‬ای ران م ی تواند یک دوره رشد اقتصادی‬ ‫چندین ساله را تجربه کند‪ .‬چنین شرایطی و چنین دوره ای‬ ‫فرصت بسیار خوبی خواهد بود ب رای شرکت های امریکایی‬ ‫که بتوانند در ای ران فعال شوند‪ .‬البته یک بعد دیگرش هم جو‬ ‫فرهنگی و بینش مردم و دولت ای ران نسبت به امریکاست که‬ ‫تا وقتی تنش ها و سیاست امریکا نسبت به ای ران تغییر نکند‪،‬‬ ‫این خود یک مانع بزرگ ب رای حضور بیش��تر ش��رکت های‬ ‫امریکایی در اقتصاد ای ران خواهد بود‪.‬‬ ‫در برخی از محافل اقتصادی ایران نیز طرح هایی‬ ‫مدنظر است که ایران در یک مشارکت حداکثری‬ ‫با امریکا از نظر اقتصادی بتواند مشکالت خود را‬ ‫نیز حل نماید؛ مانند لیبی که بسته ای اقتصادی را‬ ‫به امریکا ارائه داد تا با ح ل شدن بحث تحری م ها‪،‬‬ ‫تعامل سیاس�ی متقابل حاصل شود؛ این مساله‬ ‫م ی تواند مورد توجه قرار بگیرد؟‬ ‫باید به خاطر داش��ته باش��یم که دو س��ال است‬ ‫درامدهای نفت��ی ای ران کاهش پی��دا کرده‪ ،‬یعن��ی به طور‬ ‫ناخواسته ای ران اتکایش به درامدهای نفتی کم شده است و اگر‬ ‫دولت هایی ک�ه متکی ب�ه درامدهای‬ ‫مالیات�ی هس�تند‪ ،‬ناچارن�د ی�ک س�ری‬ ‫خدمات خوب اقتصادی با کارایی باال ارائه‬ ‫کنند زیرا مردم مشارکت سیاسی دارند‬ ‫سیاس�ت های اقتص�ادی دولت قبل‬ ‫باعث کارایی تحریم ها شد‬ ‫فرمودید که قبل از هر کاری باید مساله تحری م ها‬ ‫را حل کرد و به نظر م ی رس�د دولت جدید هم این‬ ‫مساله را در دس�تورکار قرار داده است‪ .‬دولت چه‬ ‫مشکالتی پیش روی خود دارد؟‬ ‫ای ران عالقه مند است که تحریم ها را حل کند ولی‬ ‫مساله این است که با چه توافقی این مساله حل م ی شود‪ .‬به‬ ‫نظر من تا اینجا‪ ،‬ای ران یک مقداری انعطاف نشان داده ولی‬ ‫ما شاهد هستیم این کشورهای غربی و به خصوص امریکا‬ ‫هستند که تقاضاهای جدیدی داشته اند‪ .‬مساله این است که‬ ‫تا چه حد دولت ای ران م ی تواند نسبت به اینها انعطاف پذیری‬ ‫داش��ته باش��د‪ .‬فرض بفرمایید تا موقعی که قرارداد موقت‬ ‫تحریم ها بود ک��ه در اذرماه امضا ش��د‪ ،‬صحب��ت از ایجاد‬ ‫محدودیت ب��رای فعالی ت های نظامی ای��ران و به خصوص‬ ‫توسعه توان موشکی نبود ولی حاال این را روی میز گذاشته اند‬ ‫و این یک تقاضای جدید است‪ .‬بله؛ رفع تحریم ها مشکل است‬ ‫چون باید دید به چه قیمتی م ی شود تحریم ها را رفع کرد و چه‬ ‫شرایط متقابلی را از ای ران تقاضا دارند‪ .‬به نظر من این موضوع‪،‬‬ ‫مساله بسیار مهمی است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫ب ا توجه به بح�ث تحری م ها ب ه خصوص انس�داد‬ ‫مس�یر مبادالت مالی از طری�ق درامدهای نفتی‪،‬‬ ‫مباحثی در مورد اقتصاد مقاومتی در کشور مطرح‬ ‫اس�ت که تم اصلی ان عدم تکیه ب�ه درامدهای‬ ‫نفتی است‪.‬‬ ‫دولت ایران ب�رای ورود ش�رکت های‬ ‫امریکای�ی به صنع�ت نفت عالقه نش�ان‬ ‫داده است‬ ‫ی داشت‪.‬‬ ‫خیر؛ سیاست های داخلی هم نقش مهم ‬ ‫این مساله خیلی مفصل اس��ت؛ دولت قبل اقدامات زیادی‬ ‫انجام داد‪ ،‬ب رنامه هایی داش��ت اما متاس��فانه موفق نبود‪ .‬به‬ ‫عنوان مثال مداخله ای در نظام بانکی شد ب رای اینکه به تولید‬ ‫وام دهد‪ ،‬اما مثل وام های زود ب��ازده ناموفق از کار درامد‪ .‬اگر‬ ‫انها طبق پی ش بینی دولت اق��ای احمدی نژاد جواب م ی داد‬ ‫و تولید باال م ی رفت‪ ،‬اقتصاد ش��کوفا م ی شد و شغل ایجاد‬ ‫م ی شد ولی شاهد بودیم خیلی از این طرح ها به ورشکستگی‬ ‫رسید‪ .‬حاال چرا اینها موفق نم ی ش��دند‪ ،‬دو دلیل دارد؛ یکی‬ ‫اینکه سیاست های اقتصادی و جو اقتصادی مناسب نبود که‬ ‫این طرح ها به نتیجه برسند و دوم هم باز باید اشاره کنم که‬ ‫تحریم ها مشکالتی ایجاد کرد ب رای ورود ماشی ن االت و مواد‬ ‫اولی ه ای که در داخل موجود نب��ود‪ .‬فرضا در رابطه با صنعت‬ ‫خودرو ای ران نم ی شود انکار کرد که این صنعت با مشکالت‬ ‫خطیری مواجه ش��د که برخی به خاطر سیاست های داخلی‬ ‫بود و مقداری هم به خاطر تحریم هایی بود که شرکت های‬ ‫شریک خارجی کنار کشیدند و جلو نرفتند‪ .‬در رابطه با صنعت‬ ‫نفت‪ ،‬باز اگر نگاه کنیم‪ ،‬برخی از شرکت های خارجی در دوران‬ ‫اقای احمدی نژاد از میادین نفتی ای ران خارج شدند و به دنبال‬ ‫ان قراردادها به ش��رکت های داخلی داده ش��د و شرکت های‬ ‫داخلی از یک طرف قادر به تامین سرمایه نبودند و از طرفی‬ ‫هم تکنولوژی مناسب نبود‪ .‬دیگر اینکه به خاطر مشکالت‬ ‫مدیریتی شرکت نفت و عدم ثبات در این صنعت همان طور‬ ‫که ش��اهد بودیم‪ ،‬چندین وزیر نفت تغییر کرد‪ ،‬مقدار زیادی‬ ‫تغیی رات در رده باال و میانی در مدیریت این شرکت و وزارت‬ ‫نفت وجود داشت‪ .‬تمام اینها در روند پیشرفت توسعه صنعت‬ ‫نفت و صنعت گاز کشور اثرگذار بودند‪ .‬در صنایع مختلف نیز‬ ‫شاهد همین مسائل هستیم که بررسی تک تک اینها وقت‬ ‫زیادی م ی خواهد‪ .‬انچه در دوران اقای احمدی نژاد‪،‬اجازه نداد‬ ‫ای ران رشد اقتصادی بیشتری داشته باشد ترکیبی از این سه‬ ‫بود‪ .‬هم تحریم ها و مشکالت مدیریتی بود و هم مشکالت‬ ‫داخلی و ب رنامه های اقتصادی ناهماهنگ که باعث تغیی رات‬ ‫متعدد در بانک مرکزی‪ ،‬وزارت اقتصاد‪ ،‬وزارت نفت و‪ ...‬شد‪ .‬در‬ ‫جمع بندی کلی باید گفت این فاکتورها دست به دست هم‬ ‫داد تا رشد اقتصادی مناسب نباشد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫من فکر م ی کنیم بحثی که ش��ما به ان اش��اره‬ ‫م ی کنید‪ ،‬در واقع این اس��ت که دولت ای ران عالقه مند است‬ ‫بعضی از شرکت های امریکایی به خصوص شرکت های نفتی‬ ‫را ب رای مشارکت در طرح های توسعه صنعت نفت و گاز ای ران‬ ‫دعوت کند تا انها را تبدیل به ی��ک البی کند ب رای اینکه به‬ ‫دولت امریکا فشار بیاورند که تحریم ها را کاهش دهد‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد که این مس��اله درواقع یک ارزش استراتژیک ب رای‬ ‫ای ران دارد‪ ،‬به خصوص در شرایط فعلی که مذاکرات هسته ای‬ ‫در جریان است و حضور چنین الب ی ای م ی تواند کمک کند‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که ما م ی بینیم دولت ای ران ب رای ورود‬ ‫این شرکت های امریکایی به صنعت نفت عالقه نشان داده‪.‬‬ ‫این ادامه داشته باشد ب رای چندین سال‪ ،‬خود به خود اقتصاد‬ ‫ما متنوع م ی شود و نقش درامدهای نفتی کمتر خواهد شد‪.‬‬ ‫در حال حاضر دولت هم م ی گوید که باید ما داوطلبانه به جلو‬ ‫برویم و تحوالتی را ایجاد بکنیم که در اینده هم اگر به طور‬ ‫ناگهانی درامدهای نفتی کاهش پیدا ک��رد‪ ،‬این اتکا کمتر‬ ‫شود‪ .‬ولی اینکه ایا م ی شود مش��کل تحریم ها را کال نادیده‬ ‫گرفت ‪ ،‬من فکر نم ی کنم این ممکن باشد‪ .‬چون تحریم های‬ ‫امریکا حالت پویایی دارد و ثابت نیستند‪ .‬اگر امریکا ببیند که‬ ‫مذاکرات به جایی نم ی رسد‪ ،‬به شدت به این تحریم ها اضافه‬ ‫خواهد کرد‪ .‬این استراتژی امریکاست‪ ،‬چه انکه دو سال پیش‬ ‫تحریم ها محدود بودند و امریکا تالش��ی ب رای جلوگیری از‬ ‫صادرات نفت ای ران نم ی ک��رد‪ .‬وقتی که دیدند این تحریم ها‬ ‫جواب نم ی دهند‪ ،‬هم جلوی ص��ادرات را گرفتند‪ ،‬هم جلوی‬ ‫مراودات بانکی را و تحریم های ش��دید مالی را اعمال کردند‬ ‫که بعضی از اینها ب رای دولت ای ران غیرمنتظره بود‪ .‬ای ران فکر‬ ‫نم ی کرد که امریکا به خاطر نیاز جهان به نفت‪ ،‬صادرات ای ران‬ ‫را تحریم کند‪ .‬در حالت بد بینانه در این��ده هم اگر مذاکرات‬ ‫جواب ندهد‪ ،‬به اعتقاد بنده امریکا متوسل به فشار زیاد خواهد‬ ‫شد چون از نظر هزینه مداخله نظامی عالقه ای ندارد که به‬ ‫س��وی حمله نظامی پیش برود و م ی داند که این بسیار پر‬ ‫هزینه خواهد بود ب رای خودش��ان و تا انجا که ممکن باشد‬ ‫با فشار اقتصادی جلو خواهند رفت‪ .‬به همین دلیل اقتصاد‬ ‫مقاومتی همان طور که تش��ریح ش��ده‪ ،‬بُعدی که م ی گوید‬ ‫کاهش اتکا به نفت بسیار خوب است واینکه در ‪ 24‬ماده تایید‬ ‫شده صادرات غی رنفتی گسترش و تولید گسترش پیدا بکند‪،‬‬ ‫بسیار خوب است و قطعا اینها ثروت های خوبی هستند اما‬ ‫نم ی شود گفت که مش��کل تحریم ها را نباید حل کرد‪ .‬باید‬ ‫این مسائل تحریم ها به نحوی حل شود و البته منافع ملی‬ ‫ای ران اولویت دارد ولی چنانچه بشود این تنش ها را حل کرد‪،‬‬ ‫ب رای اقتصاد قطعا بهت��ر خواهد بود چون ب��ه اعتقاد من تا‬ ‫وقتی تنش ها ادامه دارند‪ ،‬این تحریم ها پویاتر خواهند بود و‬ ‫تحریم های غیرمنتظره دیگری نیز در اینده معرفی خواهند‬ ‫شد‪ .‬نهایتا هدف امریکا این است که به اقتصاد ای ران اسیب‬ ‫بزند تا وقتی که تنش ها ادامه دارد و اینها به طور مرتب و پویا‬ ‫در حال مطالعه اقتصاد ای ران هس��تند که نقاط ضعف ان را‬ ‫کشف کنند‪ ،‬عملیات استراتژیکی خودشان را اصالح بکنند‬ ‫و این یک برنامه ساده نیست که بگویید سطح تحریم ها در‬ ‫سطح فعلی باقی خواهد ماند‪.‬‬ ‫ش�ما اش�اره کردید که امری�کا اقتصاد ای�ران را‬ ‫رصد م ی کند و تحری م های دو س�ال پیش منابع‬ ‫درامدهای نفتی ب ه همین دلیل ب�ود‪ .‬در این میان‬ ‫در زمان اقای احمدی نژاد درامدهای نفتی کشور‬ ‫ب ه ش�دت باال رفت ام�ا همین باال رفت�ن درامدها‬ ‫نتوانس�ت کمکی به اقتصاد ایران کند و چ ه بسا‬ ‫باعث ک م شدن رش�د اقتصادی کش�ور شد؛ چه‬ ‫اتفاقی افتاد‪ ،‬ایا تنها تحریم مقصر است؟‬ ‫‪199‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫قیمت نفت به ‪ 200‬دالر برسد‪ ،‬دولت یازدهم غروب میکند‬ ‫سعید لیالز در گفت وگو با مثلث‬ ‫سعید لیالز ‪ ،‬روزنام ه نگار و تحلیلگر ارشد اقتصاد ایران و اس�تاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی است‪ .‬مثلث‬ ‫در گفت وگو با او در مورد تاثیرات نفت در روند تاریخ سیاسی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی ایران گفت وگو کرده و به تحلیل‬ ‫برنامه اقتصادی دولت حسن روحانی رس�یده است‪ .‬لیالز بعد از پیروزی روحانی با انتش�ار یادداشتی تحت عنوان‬ ‫«فرصت ب ی نظیر تاریخی» نوش�ت‪« :‬پیروزی اقای حس�ن روحانی در یازدهمین دوره انتخابات ریاس�ت جمهوری‬ ‫م ی تواند به خوبی نشان دهنده این واقعیت باشد که پس از تجربه هشت ساله دولت منته ی الیه جناح چپ و بعد از ان‬ ‫تجربه هشت ساله منته ی الیه جناح راست‪ ،‬شاهد به وجود امدن نوعی گرایش و تمایل در ملت ایران به مرکزگرایی‬ ‫و اعتدال گرایی هستیم‪».‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪200‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫برای ورود به بحث‪ ،‬نفت در تحوالت سیاسی‬ ‫و اجتماعی ایران چه نقشی داشته است؟‬ ‫نف��ت در تاری��خ ای��ران از هم��ان روز اول اثرگذار‬ ‫ب��وده اس��ت؛ روز اول یعنی ‪ 10‬س��ال قب��ل از پن��ج خرداد‬ ‫‪1287‬خورش��یدی؛ به قول معروف نفت در س��پهر سیاست‬ ‫ای ران جای خود را به عنوان عنصر نخست همه تحوالت باز‬ ‫کرد‪ .‬این سخن من بدین معنی است که وقتی ویلیام دارسی‬ ‫موفق به گرفتن مجوز حفر چاه نفت شد ب رای اینکه بتواند این‬ ‫کار را عملی نماید‪ ،‬ابتدا در ایالم کار را شروع کرد که ناموفق‬ ‫بود و بعد از ان در مسجد سلیمان ب رای اینکه بتواند این چاه‬ ‫را حفر کند‪ ،‬مقدار زیادی پول خرج کرد چه انکه در ان زمان در‬ ‫ای ران اصال چیزی به نام راه و جاده معنا نداش��ت‪ .‬نکته جالب‬ ‫این است که در خاط رات کس��انی که در صنعت نفت ای ران‬ ‫کار م ی کردند‪ ،‬خواندم که یکی از تکنس��ی ن های خارجی در‬ ‫انجا دندان درد م ی گیرد‪ ،‬این ش��خص م ی نویسد که فاصله‬ ‫نزدیکترین دندانپزشک با ما ‪ 2500‬کیلومتر یعنی در کراچی‬ ‫پاکستان اس��ت‪ .‬م ی خواهم با ذکر این خاطره بگویم که در‬ ‫چنین شرایطی نفت در ای ران کشف ش��د‪ .‬بر این اساس نیز‬ ‫اخی را در مطالعات خود متوجه شده ام که باید از تاریخ نفت ای ران‪،‬‬ ‫خیانت زدایی شود‪ .‬چه انکه مظف رالدین شاه در مجموع باتوجه‬ ‫به ش��رایط ان روزگار ای ران قرار داد خوبی بست‪ ،‬چون در ان‬ ‫مقطع زمانی بهتر از این نم ی توانست چنین قراردادی منعقد‬ ‫شود‪ .‬در اینده نیز این قرار داد مثل یک دوی امدادی رفته رفته‬ ‫بهتر شد تا امروز‪ .‬وقتی که اولین چاه نفت به بهره برداری رسید‬ ‫ب رای استفاده از منابع نفتی که فاصله ای ‪ 250‬کیلومتری تا دریا‬ ‫داشت‪ ،‬جاده ساخته ش��د‪ ،‬امنیت برقرار گردید‪ ،‬ماشی ن االت‬ ‫مدرن به ای ران امد و به عش��ایر محلی پول دادند که به جای‬ ‫انکه کار را تخریب کنند‪ ،‬ب��ه روند انجام پروژه کمک نمایند‪.‬‬ ‫در همان ابتدا نفت شروع به شکل دادن نظام صنعتی‪ ،‬اداری‬ ‫و تکنولوژیک ای ران کرد‪ .‬در یک کالم اساسا نظام اداری ای ران‬ ‫حول محور نفت س��ازماندهی یافته است‪ .‬در جنگ جهانی‬ ‫اول نیز ب ر اساس پی ش بینی که اروپاییان داشتند در امد نفت‬ ‫به یکباره افزایش بافت و رفته رفته س��ازمان اداری و صنعتی‬ ‫ای ران شکل گرفت‪ .‬در همان سال ها یعنی تا سال ‪ 1306‬رضا‬ ‫شاه ب ر اساس اتکا به پول نفت بود که برنامه عمرانی خود را‬ ‫شروع کرد‪ .‬از سال ‪ 1307‬که رفته رفته قیمت نفت در دنیا رو‬ ‫به کاهش رفت و به دنبال ان درامد نفت ای ران نیز پایین امد‪،‬‬ ‫دعوای ما با انگلیس ی ها ب رای گرفتن حق السهم بیشتر شروع‬ ‫ش��د‪ .‬م ی خواهم بگویم چگونه نفت‪ ،‬ای ران را در مشت خود‬ ‫گرفته است‪ .‬این منازعه منجر به این شد که در سال ‪ 1312‬شاه‬ ‫به قول معروف دوسیه (پرونده) نفت را از وزیر دارایی بگیرید‬ ‫و در بخاری بیندازد‪ .‬همین حرکت اما در عمل باعث شد که‬ ‫سهم ای ران از ‪ 16‬درصد به ‪ 25‬درصد افزایش یابد‪.‬‬ ‫البته مدت قرار داد نیز طوالن ی تر شد‪.‬‬ ‫بله؛ این مدت زیاد شد که در نهایت ما ان را رعایت‬ ‫نکردیم‪ .‬اما یک دستاورد دیگر این قرارداد جدید این بود که‬ ‫ای ران یک معوقه خیلی بزرگ از شرکت نفت ای ران و انگلیس‬ ‫داشت و توانست ان را وصول نماید‪ .‬ب رای اینکه شما بدانید‬ ‫که این تغییر چقدر در دوره رضاش��اه مهم بود‪ ،‬کافی است‬ ‫بدانید ک��ه افزایش ش��دید درامد نفت باعث ش��کل گیری‬ ‫سازمان برنامه کشور ش��د‪ .‬در س��ال ‪ 1314‬به دلیل اینکه‬ ‫نقدینگی بسیار زیاد شد‪ ،‬رضاشاه تصمیم گرفت که شورای‬ ‫عالی برنامه ریزی کشور را تشکیل دهد‪ .‬اولین بار اینجاست‬ ‫که برنامه نویس��ی در تاریخ ای ران موضوعیت م ی یابد‪ ،‬چه‬ ‫انکه به هر حال یک درامد بزرگی در کشور وجود دارد‪ .‬از نظر‬ ‫سیاس��ی نیز درگیری میان ای ران و بریتانیا موجب نزدیکی‬ ‫ای ران و المان گردید‪ .‬در س��ال های جنگ جهانی دوم است‬ ‫که درامد نفتی ای ران به قدری زیاد ش��د که دولت در س��ال‬ ‫‪ 1325‬تصمیم به ایجاد س��ازمان برنامه و بودجه در کش��ور‬ ‫گرفت؛ اساسا شکل گیری س��ازمان برنامه به عنوان یکی از‬ ‫سازمان ها و نهادی محوری در تاریخ توسعه ای ران به خاطر‬ ‫مدیریت کردن درامد نفت بوده اس��ت که از س��ال ‪ 27‬تا ‪41‬‬ ‫ادامه یافت‪ .‬ضمن اینکه در ماجرای مل ی شدن صنعت نفت‬ ‫بود که کل ساختار سیاسی ای ران تحت تاثیر این مساله قرار‬ ‫گرفت و بعد از ان با اینکه ش��اه خود مدافع ملی شدن نفت‬ ‫بود اما بعد از کودتا حاضر نشد که به قبل از ملی شدن نفت‬ ‫برگردد و ق��رارداد ‪ 16‬درصدی مظف رالدین ش��اه و ‪ 25‬درصد‬ ‫رضاخان تبدیل به قرارداد ‪50‬درصد محمد رضا ش��اه شد‪ .‬بر‬ ‫این اساس‪ ،‬ای ران در س��ال های ‪ 37‬و ‪ 38‬به فکر ایجاد یک‬ ‫نظام برنامه ریزی جامع افت��اد‪ .‬این وضعیت تا جنگ اع راب‬ ‫و اس��رائیل در ژوئن ‪ 1967‬ادامه یافت اما در ان سال ب رای‬ ‫اولین بار نفت به عنوان یک س�لاح ژئوپلتیک مطرح شد و‬ ‫بعدتر شدت تحوالت در ای ران نقش ای ران را پرشتاب تر کرد؛‬ ‫یعنی اوال نقش ژئوپلتیکی ای ران اهمیت یافت و دوم اینکه‬ ‫درامد نفتی ای ران به دلیل افزایش ش��دید صادرات روزبه روز‬ ‫بیشتر ش��د و وقتی دوباره جنگ ‪ 1973‬اتفاق افتاد‪ ،‬قیمت‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫نفت از کنترل غرب خارج ش��د و تحوالت زی��ادی به وجود‬ ‫امد‪ .‬به ه ر حال از روز اول کش��ف نفت در ای ران‪ ،‬نفت نه تنها‬ ‫ساختارهای سیاس��ی و اقتصادی ما را به شدت تحت تاثیر‬ ‫قرار داده‪ ،‬بلکه نظام اداری‪ ،‬تکنولوژیکی‪ ،‬صنعتی و فنی ما‬ ‫را هم هویت داده و ساخته است‪ .‬شما اگر به خاط رات مرحوم‬ ‫بازرگان در ماجرای ملی ش��دن صنعت نفت مراجعه کنید‪،‬‬ ‫خواهید دید که چه سازماندهی منظمی وجود داشته است‬ ‫به گونه ای که وقتی انگلیس��ی ها از ای��ران رفتند‪ ،‬ای ران ی ها‬ ‫تقریبا بدون مشکل صنعت نفت ای ران را اداره کردند و وقتی‬ ‫در سال ‪ 1333‬کنسرسیوم ش��کل م ی گیرد و تاسیسات را‬ ‫در اختیار م ی گیرند‪ ،‬م ی بینند که تقریبا صنعت نفت ای ران‬ ‫دست نخورده باقی مانده است و ای ران ی ها توانسته اند ان را‬ ‫اداره کنند‪ .‬علت این بود که در ماده ‪ 16‬طبق قرارداد دارسی‬ ‫امده بود که تمامی عوامل اجرایی نفت باید ای رانی باشند‪.‬‬ ‫که اساسا انگلیس ی ها خیلی رعایت نم ی کردند و‬ ‫اتفاقا در دهه ‪ 20‬شمسی باعث مجادالتی میان‬ ‫ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس شد‪.‬‬ ‫نکته جالب اینجاست که وقتی رضاشاه تصمیم‬ ‫م ی گیرد که سهم ای ران را از درامدهای نفتی باال ببرد و قرارداد‬ ‫را ملغی اعالم م ی کند‪ ،‬نماینده ای ران در بریتانیا به رضاش��اه‬ ‫توصیه م ی کند که شما م ی توانید ب راساس این بند این کار را‬ ‫انجام دهید‪ ،‬چه انکه شرکت در بریتانیا کارخانه ای را تاسیس‬ ‫کرده که اساسا یک ای رانی در ان حضور ندارند‪ .‬به ه ر حال در‬ ‫بررسی تحوالت نفت م ی توان نقاط مثبت و منفی زیادی را‬ ‫جس ت وجو کرد‪ .‬ضمن اینکه در دوره بعد از انقالب نیز مثال‬ ‫روی کارامدن اقای احمدی نژاد تابعی از باالرفتن قیمت نفت‬ ‫بود و البته که روی کارامدن اقای روحانی نیز متاثر از مساله‬ ‫نفت بود‪ .‬در یک جمع بندی س��اده م ی ت��وان گفت نفت از‬ ‫روز اول که امد توانسته اس��ت همه ساختار های سیاسی و‬ ‫اجتماعی ای ران را متاثر از خود نماید‪.‬‬ ‫نفت جدا از اینکه س�اختار اداری و صنعتی ایران‬ ‫را س�ازمان داد‪ ،‬فرات�ر از ان به نظر م ی رس�د در‬ ‫رش�د ارزش های ملی و میهنی نی�ز دخالت کرد‪،‬‬ ‫نمونه این امر را م ی توان در مس�اله مل ی ش�دن‬ ‫صنع ت نفت ایران دید‪ ،‬چه انکه برای اولی ن بار در‬ ‫مساله ای هویت ایرانی شکل یافت‪ .‬اساسا با این‬ ‫ان چیزی که در ابالغیه رهبری در مورد‬ ‫اقتصاد مقاومتی وجود داشت بسیار خوب‬ ‫بود‪ .‬ب ه نوعی حرکت به سوی اقتصاد ازاد‬ ‫و پیگیری برنام ه های مغفول دوم‪ ،‬سوم و‬ ‫چهارم‪ -‬ب ه خصوص سوم و چهارم ‪ -‬چه‬ ‫انکه این دو برنامه بهترین برنام ه های‬ ‫نوشته شده در جمهوری اسالمی است‬ ‫پیش فرض‪ ،‬نفت چه تاثیری در عرصه توس�عه‬ ‫سیاسی و دموکراسی در کشور داشت؟‬ ‫واقعیت این اس��ت که تاثیر نفت‪ ،‬متناقض است‪،‬‬ ‫چه انکه تلخی و شیرینی در ان بسیار است‪ .‬از یک جنبه به‬ ‫هرحال نفت در ای ران محملی ب رای توسعه بوده است؛ با اتکای‬ ‫به منابع نفتی است که همه امور رفاهی کشور را توانسته ایم‬ ‫تامین نماییم ولی از طرف دیگر هر دولت گاه درامد نفت باال‬ ‫رفته است‪ ،‬دموکراسی تضعیف ش��ده است‪ .‬این مساله تنها‬ ‫منحصر به ای ران و حتی امری جدید نیز نیس��ت‪ ،‬کما اینکه‬ ‫در تمام کشورهای در حال توسعه که قیمت نفت به یکباره‪،‬‬ ‫همانند کشورهای حاشیه خلی ج فارس‪ ،‬افزایش یافته است‪،‬‬ ‫منجر به تضعیف روند های دموکراسی شده است‪ .‬طبیعی هم‬ ‫است چون اتکا به درامدهای نفتی‪ ،‬وصول درامدهای مالیاتی‬ ‫از مردم را کاهش م ی دهد و موجب م ی ش��ود که دولت های‬ ‫بتوانند ف��ارغ از نظر و اراده مردم کار خ��ود را پیش بب رند‪ .‬این‬ ‫حالت متضادی هم داش��ته اس��ت و همان طور که گفته ام‬ ‫تلخی و شیرینی نفت ب رای ما روی دو سکه بوده است‪ .‬در دهه‬ ‫‪ 40‬شمسی وقتی شاه به س��وی تمدن بزرگ خودخوانده اش‬ ‫یراند‪ ،‬در اوج امکان دسترس��ی به درامدهای نفتی همین‬ ‫م ‬ ‫مساله ای را که م ی گویید مشاهده م ی کنیم که مخالف خوانی‬ ‫با سیاست های حکومت شکل م ی گیرد و انسداد سیاسی از‬ ‫سوی حکومت شاه نیز در جریان اس��ت‪.‬بله؛ این البته ب رای‬ ‫اواخر دهه ‪ 40‬و ابتدای دهه ‪ 50‬است‪ .‬شاه تا این مقطع هنوز‬ ‫به عنوان یک چهره دیکتاتور شناخته نم ی شود‪ .‬به طور مثال‬ ‫وقتی ش��ما صورتجلس ه های ش��ورای اقتصاد را م ی خوانید‬ ‫م ی بینید که او چق��در به دنبال کارگرها و کشاورزهاس��ت و‬ ‫عجیب اینکه او خود را مدافع اینها م ی داند‪ .‬در اواخر دهه ‪ 40‬اما‬ ‫از یک طرف درامدهای نفتی با باال رفتن قیمت نفت افزایش‬ ‫م ی یابد‪ ،‬ضمن اینکه نقش ای ران در مناسبات بی ن المللی و‬ ‫منطقه ای به صورت یک نقش ژئوپلتیکی ویژه در م ی اید‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر است که نخستین امواج تورمی در این سال ها در‬ ‫کشور پدید م ی اید و نارضایتی در ای ران شکل و شدت م ی یابد‪.‬‬ ‫ت ش��روع به دیکتاتور شدن‬ ‫اینجاس��ت که رفته رفته حکوم ‬ ‫م ی کنند و اراده ای خارج از ملت را در پیش م ی گیرد‪.‬‬ ‫در ایران به سوی نارضایتی حرکت م ی کند اما در‬ ‫خاورمیانه به نظر م ی رسد به س�وی بنیادگرایی‬ ‫حرکت م ی کند‪.‬‬ ‫من از ای ران بگویم؛ تفکری که در سال ‪ 84‬حاکم‬ ‫ش��د‪ ،‬یکی از عواملش نفت بود‪ .‬در مورد کش��ورهای دیگر‬ ‫منطقه نیز به این صورت اس��ت که اتکا به درامدهای نفتی‬ ‫باعث م ی شود که دولت حرف ب ی حساب بزند‪ ،‬بدون اینکه‬ ‫مجازاتش را تحمل کند‪ .‬به انها ای��ن اجازه را م ی دهد که در‬ ‫صحنه بی ن المللی غبار ایجاد کنن��د‪ .‬همین تحوالتی که‬ ‫امروز در اوکراین م ی بینید ناش��ی از قدرتمند ش��دن روسیه‬ ‫است‪ .‬اقتدار روسیه ناش��ی از صدور روزانه ‪ 7‬میلیون بشکه‬ ‫نفت و حصول ‪ 700‬یا ‪ 800‬میلی��ون دالر درامد روزانه نفتی‬ ‫است‪ .‬طبیعی اس��ت که مقتدر ش��دن دولت ها به دنبالش‬ ‫تبعات ژئوپلتیکی خواهد داشت‪ .‬من ریشه رادیکالیسیم در‬ ‫منطقه را در فقر و تبعیض م ی دانم‪ .‬از س��وی دیگر مناقشه‬ ‫اع راب و اسرائیل و مساله فلس��طین یک عامل اساسی و‬ ‫تعیی ن کننده در فضای منطقه است که تا این حل نشود ان‬ ‫نیز حل نخواهد شد‪.‬‬ ‫شما به هشت سال گذشته اشاره کردید‪ ،‬با توجه‬ ‫به تحری م های غرب علیه ای�ران‪ ،‬اقبال مردم به‬ ‫روحانی به دلیل این بود که فضا تغییر نماید؟‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫عامل اصلی نب��ود‪ .‬اقتصاد ای��ران اندکی قبل از‬ ‫وقوع تحریم ها به بن بست رسیده بود‪ .‬پایی ن ترین نرخ رشد‬ ‫اقتصادی از تاریخ بعد از جنگ‪ ،‬متعلق به س��ال ‪ 87‬اس��ت؛‬ ‫یعنی پنج سال قبل از وقوع تحریم ها‪ ،‬چیزی حدود هشت‬ ‫دهم درصد‪ .‬یکباره رش��د اقتصادی ای ران از ‪9‬درصد سال ‪81‬‬ ‫ظرف شش سال به صفر م ی رسد‪ .‬ب رای اینکه سرمایه گذاری‬ ‫از نیمه س��ال ‪ 84‬روند ش مختل و بعد از ان متوقف و بعدتر‬ ‫منحرف م ی ش��ود‪ .‬حتی در سال ‪ ،1390‬یک س��ال قبل از‬ ‫تحریم ها‪ -‬م ی دانید که تحریم ها از نیمه ‪ 91‬ش��روع ش��د‪-‬‬ ‫درامد ارزی ای ران به باالترین مقدار تاری��خ ای ران یعنی ‪150‬‬ ‫میلیارد تومان م ی رسد‪ .‬پس از ان است که واردات ای ران به‬ ‫باالترین حدش یعنی ‪ 95‬میلیارد دالر کاال و خدمات‪ ،‬م ی رسد‬ ‫که ما فقط سه درصد رشد اقتصادی داریم‪ .‬جالب است بدانید‬ ‫که نش��انه های رکود‪ ،‬کاهش رش��د اقتصادی و منف ی شدن‬ ‫ان از تابستان ‪ 90‬ش��روع م ی ش��ود‪ ،‬یعنی در پاییز ‪ 91‬رشد‬ ‫اقتصادی کشور منفی م ی شود؛ همه اینها یک سال قبل از‬ ‫تحریم هاست‪ .‬اوال تحریم ها مساله را شدید کرد و ثانیا اجازه‬ ‫داد که بهانه ای پی دا شود که ب ی کفایت ی ها و سوءمدیریت های‬ ‫گسترده پشت ان پنهان ش��ود‪ .‬کشور در چنین شرایطی به‬ ‫اقای روحانی تحویل داده شد‪ ،‬ضمن اینکه بنده اعتقاد دارم‬ ‫که تمام تحوالتی که بعد از ‪ 28‬مرداد در کشور رخ داده است‪،‬‬ ‫ریشه داخلی داش��ته اس��ت‪ .‬ضمن اینکه هرکس نیز فکر‬ ‫م ی کند که م ی تواند با کمک خارج ی ها در داخل ای ران کاری‬ ‫کند‪ ،‬قطعا اشتباه م ی کند‪ .‬طبیعی است که مجموعه ای از‬ ‫عوامل در وقوع امری دخالت داشته باشد اما عوامل خارجی‬ ‫امری ثانویه و قطعا تاثیرگذار نیست‪ .‬دولت اقای روحانی نیز‬ ‫ناگزیر است که به منافع نفتی تکیه کند و به نظر م ی رسد که‬ ‫استراتژی خود را نیز در وهله اول بازگشت پول نفت به کشور‬ ‫و بعد سرمایه گذاری و افزایش تولید گذاشته است‪.‬‬ ‫از انجا که شرایط کنونی اقتصادی کشور به هیچ وجه‬ ‫مطلوب نیست و درمان اقتصاد کشور یک شبه ممکن نیست‬ ‫چون در حالت اضط راری به سر م ی بریم‪ ،‬اقای دکتر روحانی‬ ‫باید یک اقدام فوری و عملیاتی انجام م ی داد و به همین دلیل‬ ‫روی مسائل هس��ته ای و حل دیپلماتیک ان تکیه کرد‪ .‬این‬ ‫رویکرد‪ ،‬امری درست بود‪ ،‬چه انکه در مجموع باعث م ی شود‬ ‫که قیمت دالر ‪ 20‬تا ‪ 25‬درصد کاهش یابد و نرخ تورم از ‪ 44‬به‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫ای ران بس��یار متفاوت ب��ا کش��ورهای خاورمیانه‬ ‫است‪ ،‬چه انکه در بسیاری از امور اساس��ا ای ران با خاورمیانه‬ ‫قابل مقایس��ه نیس��ت‪ .‬ای ران به معنی واقع��ی یک تمدن‬ ‫واقعی است‪ .‬به نظرم الزم اس��ت این گفته محمد حسنین‬ ‫من هیکل روزنامه نگار مصری را بیاوری��م که او در کتابش‬ ‫درباره نقش ای ران م ی گوید که اگر ب��ه خاورمیانه نگاه کنید‬ ‫دو کشور در ان اس��ت یعنی ای ران و مصر و بقیه انها مشتی‬ ‫شنزار هستند‪ .‬بر این اساس ای ران یک تمدن واقعی است اما ‬ ‫ترجمان اقتصادی و تفاوت اقتصادی که میان ای ران و اع راب‬ ‫وجود دارد‪ ،‬نش��ان م ی دهد که در ای ران ه��رگاه قیمت نفت‬ ‫باال رفته است‪ ،‬رضایتمندی کاذب پدید اورده است و هرگاه‬ ‫پایین امده است‪ ،‬نارضایتی ایجاد کرده است‪ .‬افزایش درامد‬ ‫نفتی نارضایت��ی ایجاد نم ی کند‪ ،‬افزایش و س��پس کاهش‬ ‫ان اس��ت که نارضایتی ایجاد م ی کند‪ ،‬مثل شرایط کنونی‪.‬‬ ‫در کش��ورهای عربی ام ا ترجمان متفاوتی اس��ت؛ چه انکه‬ ‫در کشورهای عربی درامد نفتی نس��بت به جمعیت انها و‬ ‫نس��بت به کنترل مس��ائل موفق عمل م ی کند‪ .‬جدا از این‬ ‫مسائل اولین تجربه بیماری هلندی اقتصاد در ای ران رخ داده‬ ‫است و بقیه کشورها از تجربه ای ران پند گرفتند‪ .‬شاه در ‪1355‬‬ ‫در مصاحب ه ای با روزنامه کیهان م ی گوید که یک اشتباهی و‬ ‫نفهمی صورت گرفت و دیگر نیز ان را تکرار نم ی کنیم‪ .‬یعنی‬ ‫او هم متوجه شده بود که تزریق این همه پول به اقتصاد ای ران‬ ‫چقدر م ی تواند اثرات مخربی داشته باشد‪ .‬در ا ن زمان خیلی‬ ‫با مس��ائل اش��نا نبودند مثل االن که خیلی با پدیده رکورد‬ ‫تورمی اشنا نیستیم‪.‬‬ ‫در م�ورد بنیادگرای�ی در خاورمیان�ه نیز س�والم‬ ‫را تکمی ل ت�ر کن�م که ای�ا رش�د افراط ی گری در‬ ‫منطقه و تکثی�ر ان در جهان محصولی از رش�د‬ ‫درامدهای نفت�ی و اجازه ان به کش�ورهای عرب‬ ‫منطقه در استفاده از اهرم های فشار انها در تامین‬ ‫مناف ع شان است؟‬ ‫‪201‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪ 26‬درصد برسد و اوضاع به مراتب قابل کنترل تر از شش ماه‬ ‫پیش است‪ .‬ولی از اینجا به بعد دولت باید روی منابع داخلی‬ ‫تکیه کند‪ .‬در ابتدا باید نظام سرمایه گذاری که در دولت اقای‬ ‫احمدی نژاد به کلی منهدم شده بود‪ ،‬دوباره احیا و پویایی خود‬ ‫را به دست اورد و به حالت تولید بازگردد‪.‬‬ ‫دوم اینکه اقای دکتر روحانی باید اقتصاد را به تدریج و‬ ‫پلکانی به سوی ازاد سازی سوق دهد‪ ،‬به گونه ای که در فرایند‬ ‫ازادسازی نیروهای مول د اقتصادی مجددا احیا شوند و انگیزه‬ ‫کار کردن پی دا کنند‪ .‬من فکر م ی کنم جز از راهی که به سوی‬ ‫وی رانی اقتصادی حرکت کرده ایم‪ ،‬مسیری ب رای بازگشت به‬ ‫وضعیت عادی نداریم‪ ،‬چه انکه تا س��ال ‪ 1384‬اقتصاد ای ران‬ ‫مشکالت خیلی زیادی داشت اما هیچ کدام از این مشکالت‬ ‫الینحل نبود‪ .‬االن اقتصاد ای ران مش��کالت زی��ادی دارد اما‬ ‫هیچ کدامش نیست که الینحل نباشد‪ .‬ما تا سال ‪ 84‬به طور‬ ‫متوسط یک رش��د اقتصادی ‪ 5/5‬تا ش��ش درصد داشتیم‪،‬‬ ‫در س��ال ‪ 79‬با حدود ‪ 11‬میلیارد دالر واردات ‪3‬درصد رش��د‬ ‫اقتصادی داشت اما در سال ‪ 91‬ب رای رسیدن به همین مقدار‬ ‫رشد اقتصادی احتیاج به ‪ 10‬ب رابری افزایش واردات داشتیم؛‬ ‫چرا؟ ب رای اینکه اقتصاد ای ران به قول معروف از فرم و ریخت‬ ‫افتاد‪ .‬ما باید به همان ب رنامه های اول‪ ،‬دوم و سوم که اجرا شد‬ ‫به عالوه تجربیاتی که در این مدت پیدا کردیم‪ ،‬رجوع کنیم‪.‬‬ ‫خیل ی ها معتقد هستند که اهمیت نفت در ساخت‬ ‫قدرت جهان�ی ب ه عنوان یک اب�زار دولبه علیه یا‬ ‫له سیاس�ت های کشورها اس�تفاده م ی شود‪ ،‬بر‬ ‫این اس�اس رجوع به اقتصاد مقاومتی باتوجه به‬ ‫سیاست های ابالغی که صورت گرفته‪ ،‬راه را برای‬ ‫تولید و سرمای ه گذاری باز م ی کند‪...‬‬ ‫در ابتدا این را بگویم که ان چیزی که در ابالغیه‬ ‫رهب��ری در مورد اقتص��اد مقاومتی وجود داش��ت بس��یار‬ ‫خوب بود‪ .‬به نوعی حرکت به س��وی اقتصاد ازاد و پیگیری‬ ‫برنامه های مغفول دوم‪ ،‬س��وم و چهارم‪ -‬به خصوص سوم‬ ‫و چهارم ‪ -‬چ��ه انکه ای��ن دو برنامه بهتری��ن برنامه های‬ ‫نوشته ش��ده در جمهوری اسالمی اس��ت‪ .‬من در اینجا این‬ ‫اعتراض را به هم��ه دارم که چرا وقتی برنام��ه چهارم کنار‬ ‫گذاشته ش��د‪ ،‬یک نفر اعتراض نکرد؟ ما نه تنها یک هشت‬ ‫سال گرانبها را از دست دادیم‪ ،‬بلکه یک هشت سال نیز به‬ ‫عقب بازگشتیم و من االن خوشحالم که با همین موضوع‬ ‫اقتصاد مقاومتی که به نظرم بازگشت به روح برنامه سوم و‬ ‫چهارم است‪ ،‬این مساله فهمیده شده است‪ .‬اما دست خودم‬ ‫نیست که یک نگرانی داش��ته باشم و ان‪ ،‬این است که اگر‬ ‫درامد نفتی کش��ور دوباره افزایش یابد‪ ،‬بیم این را دارم که‬ ‫این مسائل و شعارها از یادها برود‪ .‬چرا وقتی در دولت اقای‬ ‫احمدی نژاد در سال ‪ 87‬انگور را به کشور وارد کردند‪ ،‬کسی‬ ‫اعتراض نکرد؟ من نگران هستم که وقتی درامد نفتی باال‬ ‫برود‪ ،‬دوباره واردات انگور به کشور به یک ارزش ملی تبدیل‬ ‫شود! به همین دلیل است که من همیشه به طنز م ی گویم‬ ‫که اگر قیم��ت نفت همین االن به ‪ 200‬دالر برس��د و ای ران‬ ‫روزانه دومیلیون بشکه نفت صادر کند‪ ،‬ممکن است دولت‬ ‫اقای روحانی به غروب نکشد که سقوط کند‪.‬‬ ‫جدا از این پی ش بینی طنزی که م ی کنید‪ ،‬اینده را‬ ‫چطور م ی بینید؟‬ ‫‪202‬‬ ‫چگونه؟‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫دولت اقای روحانی موفق خواهد شد‪.‬‬ ‫از انجا که تاثیر نفت در دنیا رو به کاهش است اما‬ ‫هیج وقت معتقد به ب ی ارزش شدن ان نیستم‪ .‬در این میان اما‬ ‫به نظر م ی رسد که نم ی توانیم روی افزایش درامدهای نفتی‬ ‫حساب کنیم و دوم اینکه بسیاری از این درامدها توسط دولت‬ ‫قبلی از طریق یارانه ها و خسارت شدیدی که به اقتصاد کشور‬ ‫خورده‪ ،‬پی ش خور شده است‪ .‬سوم اینکه ای ران نیاز به بازسازی‬ ‫اقتصادی دارد و این مساله مدتی طول م ی کشد؛ بناب راین از‬ ‫سال ‪ 1395‬اقتصاد ای ران به شرایط عادی بازخواهد گشت‪.‬‬ ‫عربستان رقیب اصلی ایران است‬ ‫نفت و بنیادگرایی در خاورمیانه در گفت وگو با بهمن ارمان‬ ‫دکتر بهمن ارمان از اقتصاددانان ای رانی است که پیش از این مشاور سابق وزیر صنایع‪ ،‬رئیس مرکز مطالعات بورس‬ ‫اوراق بهادار‪ ،‬نماینده وزارت اقتصاد در صندوق ذخیره ارزی و‪ ...‬بود ه و در دانشگاه های مختلف تدریس کرد ه است‪ .‬مثلث‬ ‫در گفت وگو با وی به ارزیابی نقش نفت ایران در منطقه و تحوالت خاورمیانه و رقابتی که میان ایران و برخی از کشورهای‬ ‫منطقه از جمله عربستان در جریان است م ی پردازد‪.‬‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫خبرنگار‬ ‫باتوج�ه به س�اختار کش�ورهای خاورمیانه‬ ‫و ات�کای انها ب�ه مناب�ع نفتی‪ ،‬چگون�ه م ی توان‬ ‫تحوالت منطقه را در چند س�ال گذشته تحلیل و‬ ‫تبیین کرد؟‬ ‫نفت نقش کلی��دی در اقتصاد جهان را داراس��ت‬ ‫و به رغم اینک��ه در حال حاضر در جه��ان روی انرژی های نو‬ ‫سرمایه گذاری صورت م ی گیرد‪ ،‬با این وجود نقش خود را حفظ‬ ‫کرده است چرا که این سرمایه گذاری نه در ابعاد گسترده قابل‬ ‫انجام بوده و نه از لحاظ اقتصادی به صرفه است‪.‬‬ ‫ضمن اینکه ش��رکت های نفتی و ش��رکت های نفتی‬ ‫بزرگ امریکایی که صنعت نفت را در جهان در اختیار دارند‪،‬‬ ‫اجازه چنین کاری را به دیگران نم ی دهند چرا که قصد ندارند‬ ‫بازار کار خودشان را از دست بدهند‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬دولت امریکا‬ ‫نیز تمایل به انجام چنین کاری ندارد‪ .‬به این دلیل که از نفت‬ ‫به عنوان ابزاری ب رای کنترل بازارها‪ ،‬اقتصاد و شرکایش استفاده‬ ‫م ی کند‪ 60.‬درصد ذخایر نفت جهان در منطقه خلی ج فارس قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬این مقدار عظیم نفت‪ ،‬عمدتا از طریق تنگه هرمز‬ ‫عبور م ی کن��د‪ .‬در نهایت چنی��ن م ی توان عن��وان کرد که؛‬ ‫امریکای ی ها و به ویژه غرب نسبت به مسائلی که در خاورمیانه‬ ‫م ی گذرد بسیار حساس است‪.‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬همان طور که م ی دانیم‪ ،‬ای ران به عنوان‬ ‫دومین دارنده ذخایر گازی جهان شناخته م ی شود‪ .‬البته باید‬ ‫اش��اره کرد برپایه اطالعاتی که در اینترنت نیز موجود است‪،‬‬ ‫براورد شده اس��ت در صورت اکتش��افات جدید در حوزه های‬ ‫گازی‪ ،‬ای ران رتبه اول را کسب خواهد کرد‪ .‬بناب راین اطالعات‬ ‫ذخایر گازی ای ران از شوروی سابق و روسیه فعلی نیز بیشتر‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل این حساسیت در انها بسیار زیاد است‬ ‫و همچنین منابع درامدی که به این سمت از جهان حرکت‬ ‫م ی کند‪ ،‬قدرتی را پدید م ی اورد که خود به خود‪ ،‬بازتاب های‬ ‫زیادی را در جهان به وجود م ی اورد‪ .‬ما این موضوع را در جنگ‬ ‫افغانستان‪ ،‬کویت و ع راق نیز مالحظه کردیم‪ .‬اخی را نیز همین‬ ‫موضوع را در مساله سوریه مش��اهده کردیم‪ .‬همان طور که‬ ‫قابل مش��اهده اس��ت‪ ،‬دالرهای نفتی در ماجرای سوریه به‬ ‫سمت کانون ها و اهداف خاص به کار گرفته شده و در نهایت‬ ‫به عنوان یک وزنه قابل توجه در ساختار اقتصاد جهان فعال‬ ‫و تاثیرگذار است‪.‬‬ ‫بنیادگرای�ی در خاورمیانه تا چ�د حد تحت تاثیر‬ ‫منابع نفتی در منطقه یا دولت های نفتی است؟‬ ‫به هرحال پول با خودش قدرت به همراه م ی اورد‪.‬‬ ‫ع ربستان سعودی نیز یکی از کش��ورهایی است که از لحاظ‬ ‫درامدهای نفتی بیشترین ذخایر ارزی منطقه را در اختیار دارد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫هم اکنون ذخایر ارزی این کشور بالغ بر ‪ 180‬میلیارد دالر است‪،‬‬ ‫درحالی که ذخایر ارزی ای ران امس��ال ب��ه علت تحریم ها که‬ ‫موجب کاهش واردات کاال و خدمات و همچنین پایی ن امدن‬ ‫درامد ارزی بود‪ ،‬حدود ‪ 74‬میلیارد دالر اس��ت‪ .‬بناب راین می زان‬ ‫ذخایر ارزی ع ربستان باتوجه به حجم باالی ان و از سوی دیگر‬ ‫جمعیت ‪ ٢٥‬میلیونی رقم قابل توجهی است‪ .‬عالوه بر این‬ ‫ع ربستان درامدهای ارزی دیگری نیز دارد که به این رقم اضافه‬ ‫م ی شود‪ .‬بناب راین طبیعی است کسانی که منافع شان در گرو‬ ‫بنیادگرایی یا ایجاد فرقه گرایی و ارائه چهره ای متفاوت از اسالم‬ ‫است‪ ،‬از این افکار استفاده م ی کنند و در نهایت این کشورها را‬ ‫تشویق م ی کنند تا از انها حمایت مالی به عمل بیاورند‪.‬‬ ‫هدف انها از این تشویق برای حمایت کشورهای‬ ‫منطقه از بنیادگراها چیست ؟ ایا فروش سالح و به‬ ‫تبع ان خارج کردن پول که به این کشورها قدرت‬ ‫م ی دهد‪ ،‬م ی تواند عاملی برای این کار باشد؟‬ ‫البته افراط ی گری اسالمی بحث جداگانه ای است‪.‬‬ ‫جریانی در کل جه��ان وجود دارد که این گروه ها را تش��ویق‬ ‫م ی کنند تا به این اعمال دست بزنند اما این موضوع متفاوت‬ ‫است با مساله خرید اس��لحه‪ .‬به عنوان مثال امارات متحده‬ ‫ع ربی ب��رای هواپیماهای جنگی زیادی ک��ه خریداری کرده‬ ‫است خلبان کافی ندارد‪.‬‬ ‫همچنین ع ربستان س��عودی که تانک های پیشرفته‬ ‫امریکایی به ن��ام ‪ A1ABMRAMS‬را خری��داری کرده‪،‬‬ ‫دارای توان لجستکی کافی ب رای اداره و استفاده از انها نیست‪.‬‬ ‫بناب راین این کارها را انها به صورت تعمدی انجام م ی دهند تا‬ ‫این کشورها با خرید جنگ افزارهای نظامی بخشی از دالرهای‬ ‫نفتی را به کشورهای صنعتی برگردانند‪.‬‬ ‫به عالوه کش��ورهای حاش��یه خلیج ف��ارس‪ ،‬یکی از‬ ‫عمده ترین دولت هایی هس��تند که اوراق قرضه را در امریکا‬ ‫خریداری کرده اند‪.‬‬ ‫ب ا توجه به تحری م های غرب و به ویژه امریکا علیه‬ ‫ایران‪ ،‬دولت ایران باید چ�ه تدابیری برای عبور از‬ ‫این محدودیت به کار بندد و چگونه منابع انرژی‬ ‫خود را در راه توسعه و پیشرفت ب ه کار گیرد؟‬ ‫دولت ای ران تا جایی که امکان داشت‪ ،‬تالش کرد‬ ‫تا این کار را انجام دهد‪ .‬اما تحریم ها زبان خودشان را دارند و‬ ‫عمال سیل غیرقابل مقابله هستند‪ .‬ما همین امروز هم شاهد‬ ‫هستیم که شرکت های بزرگ نفتی مانند توتال فرانسه اعالم‬ ‫کردند که تا چهار سال اینده نیز به ای ران باز نخواهند گشت‬ ‫چرا که به اعتقاد انها هنوز تحریم ها به قوت خود باقی است‪.‬‬ ‫همی ن طور در مورد صنایع خودرو سازی که از حالت تحریم ها‬ ‫خارج ش��ده اند‪ ،‬ما هنوز نتوانس��تیم به ی��ک توافق جدی با‬ ‫شرکت های فرانسوی یا سایر شرکت های بزرگ جهان در این‬ ‫زمینه دست پی دا کنیم‪.‬‬ ‫باتوج�ه ب�ه ک م ش�دن مناب�ع ان�رژی قدی�م و‬ ‫جایگزین ش�دن منابع ان�رژی جدید‪ ،‬اینده سیاس�ت‬ ‫اقتصاد و صنعت ایران را چگونه ارزیابی م ی کنید؟ البته‬ ‫ما م ی توانیم این منابع را هم مناب�ع نفت و گاز در نظر‬ ‫بگیریم و هم انرژی هسته ای‪.‬‬ ‫اصوال بخش خصوصی در کش��ورهای نفت خیز‬ ‫خاورمیانه نقش چندانی در فعالی ت ه��ای این بخش ندارند‪.‬‬ ‫بناب راین در ای ران هم از انجا که نف��ت یک امر کامال دولتی‬ ‫البته در این رابطه باید واقعی ت ها را در نظر گرفت‪.‬‬ ‫واقعیت این است که ما در صنعت نفت یا صنایع وابسته به‬ ‫نفت‪ ،‬گاز و پتروشیمی که صنایعی با تکنولوژی باال هستند‪،‬‬ ‫امکان مانور چندانی نداریم چرا که تکنولوژی الزم بیشتر در‬ ‫اختیار کشورهای بزرگی است که بسیار هم محدود هستند‪.‬‬ ‫به عالوه بر این شرکت ها عموما امریکایی هستند و به همین‬ ‫خاطر است که ما تا زمانی که تحریم ها علیه کشورمان ب ر چیده‬ ‫نشود‪ ،‬قدرت مانور چندانی را نم ی توانیم انتظار داشته باشیم‪.‬‬ ‫به همین خاطر است که ما شاهد هستیم که عملیات گازی‬ ‫تعدادی از واحدهای گازی پارس جنوبی‪ ،‬عمال متوقف شده‬ ‫است چرا که در زمینه تامین ماش��ی ن االت و تکنولوژی های‬ ‫مربوطه با محدودیت های زیادی روبه رو هستیم‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید حتی باتوجه به نتیجه توافقات ژنو‬ ‫نیز ما در همان ش رایط باقی خواهیم ماند و ش رایط‬ ‫تغییر نخواهد کرد؟‬ ‫این کامال بس��تگی دارد به مذاکراتی که در اواخر‬ ‫ماه برگزار م ی شود‪ .‬امیدوار هس��تیم که ای ران با کشورهای‬ ‫‪ 5+1‬به توافق نهایی دس��ت پیدا کنند تا بت��وان امیدوار بود‬ ‫که مشکالت بخش صنعت نفت نیز حل شود‪ .‬در اثر همین‬ ‫تحریم ها بود که می زان صادرات نفت خام کش��ورمان از د و و‬ ‫نیم میلیون بشکه در روز به یک میلیون و سیصد هزار بشکه‬ ‫فعلی کاهش پیدا کرده اس��ت‪ .‬در نهایت ما زیان سنگینی را‬ ‫در این رابطه متحمل شده ایم‪ .‬تا برگرداندن تولید نفت به رقم‬ ‫قبلی که ‪ 4/2‬میلیون تن بود‪ ،‬فاصله بسیار زیادی داریم‪ .‬این‬ ‫فاصله نیز به این زودی ها قابل پر ش��دن نیست‪ ،‬مگر اینکه‬ ‫تکنولوژی های جدید تزریق شده و شرکت های خارجی دوباره‬ ‫به ای ران بازگردند‪.‬‬ ‫به نظر شما این امکان و جود ندارد که شرکت های‬ ‫داخل�ی بتوانند جایگزی�ن ش�رکت های خارجی‬ ‫شوند؟‬ ‫اگر این امکان وجود داشت تا به حال این کار صورت‬ ‫گرفته بود‪ .‬ما ب رای صنعت نفت‪ ،‬گاز و پتروش��یمی نیازمند‬ ‫تکنولوژی های پیشرفته ای هستیم که در اختیار ما قرار ندارد‪،‬‬ ‫حتی در اختیار خیلی از کشورهای اروپایی هم نیست‪.‬‬ ‫به نظر شما در جهان جدید همچنان نفت اهمیت‬ ‫خودش را در س�اختار قدرت جدی�د حفظ خواهد‬ ‫کرد و روند کش�ورهای رانتیر یا تحصیلدار به چه‬ ‫سمتی حرکت خواهد کرد و چه تاثیری روی کشور‬ ‫ما دارند؟‬ ‫چی��زی که م��ا از ان به عن��وان کش��ور رانتیر نام‬ ‫هفته نام�ه ‪ Meed‬ک�ه توس�ط دول�ت‬ ‫عربستان تامین منابع مالی می شود و در‬ ‫لندن انتشار پیدا می کند‪ ،‬چندبار به دولت‬ ‫ایران هش�دار داد ت�ا از ظرفیت س�ازی‬ ‫بیش�تر در صنایع پتروش�یمی خودداری‬ ‫کنید چرا که از نگاه انه�ا ایران بازار را از‬ ‫حالت تعادل خارج می کرد‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫در بخش انرژی و باال رفتن تقاضا برای گاز‪ ،‬بخش‬ ‫خصوصی چگونه م ی تواند به اقتصاد ملی کمک‬ ‫کند؟‬ ‫باتوجه به ک م اهمیت ش�دن منابع قدیمی انرژی‬ ‫و جایگزین ش�دن مناب�ع جدید‪ ،‬اینده سیاس�ت‬ ‫و اقتص�اد و صنعت ای�ران را چگون�ه پی ش بینی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫البته انرژی هسته ای عمال نقش چندانی در تامین‬ ‫انرژی جهان ندارد‪ .‬اصوال تامین انرژی مورد نیاز جهان بر پایه‬ ‫سوخت هایی فسیلی است که امروزه رتبه اول را در جهان نفت‬ ‫داراست‪ .‬اما در اینده نه چندان دور گاز جایگزین ان خواهد شد‪.‬‬ ‫در هر حال به نظر م ی رسد تا چند دهه اینده نباید انتظار داشت‬ ‫تغییر چندانی در تقاضا ب رای نفت و گاز در جهان ایجاد شود‪.‬‬ ‫تلقی م ی ش��ود و ج��زو انفال اس��ت‪ ،‬بناب راین ام��کان ورود‬ ‫بخش خصوصی بسیار اندک اس��ت چرا که سرمایه گذاری‬ ‫در بخش های پایی ن دس��تی و باالدس��تی نفت‪ ،‬بسیار زیاد‬ ‫است و این می زان س��رمایه گذاری در توان بخش خصوصی‬ ‫کش��ورهایی مثل ای ران یا سایر کش��ورهای حاشیه منطقه‬ ‫خلی ج فارس نیست‪.‬‬ ‫م ی بریم عمال دارای ویژگ ی های یک کش��ور نیست‪ ،‬مثل‬ ‫امیرنش��ی ن های خلیج فارس‪ .‬این کش��ورها از ساختارهای‬ ‫سیاس��ی ‪ -‬اجتماعی الزم برخوردار نیستند اما در نهایت هر‬ ‫انچه توانس��تند در جهت متوقف کردن ص��ادرات نفت خام‬ ‫انجام دادند و بیش��تر صادراتشان را به ش��کل فراورده های‬ ‫نفتی و محصوالت پتروشیمی صادر م ی کنند‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫نسبت به جذب صنایع انرژی بر مثل صنایع الومینیوم و فوالد‬ ‫بسیار خوب کار کردند و توانستند این صنایع را در کشورهای‬ ‫خودش��ان به وجود بیاورند‪ .‬از سوی دیگر ع ربستان سعودی‬ ‫به کمک شرکت های امریکایی سرمایه گذاری سنگینی در‬ ‫بخش پتروشیمی انجام داده است و از نقطه نظر تولید با ای ران‬ ‫فاصله بسیاری زیادی دارد‪ .‬در عین حال دارای کاست ی هایی‬ ‫نیز هست که ان کاست ی ها در ای ران و جود ندارد‪.‬‬ ‫ی در خاورمیانه ا ز انجایی‬ ‫در رابطه با تولید مواد پتروشیم ‬ ‫که در سایر امیرنش��ی ن ها محدودیت های کلی وجود دارد و‬ ‫در ای ران ای��ن محدودیت ها وجود ندارد‪ ،‬ای��ران به عنوان یک‬ ‫کشور بزرگ و رقیب ع ربستان س��عودی در زمینه تولید مواد‬ ‫پتروشیمی مطرح شده اس��ت‪ .‬در زمان دولت هفتم و هشتم‬ ‫ی بود‪،‬‬ ‫تزاده مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیم ‬ ‫که اقای نعم ‬ ‫ظرفیت بسیاری در ای ران ایجاد ش��د‪ .‬در ان زمان عربستان‬ ‫سعودی از طریق هفته نامه ‪ Meed‬که توسط دولت ع ربستان‬ ‫تامین منابع مالی م ی ش��ود و در لندن انتش��ار پیدا م ی کند‪،‬‬ ‫چندبار به دولت ای ران هشدار داد تا از ظرفی ت سازی بیشتر در‬ ‫صنایع پتروشیمی خودداری کنید چرا که از نگاه انها ای ران بازار‬ ‫را از حالت تعادل خارج م ی کرد‪.‬‬ ‫دلیل ع ربستان هم ب رای این موضوع این است که نفت‬ ‫عربستان بسیار سنگین است‪ .‬اگر ما «نفتا» را که به عنوان‬ ‫یک ماده اولی��ه در صنایع پتروش��یمی مورد اس��تفاده قرار‬ ‫م ی گیرد‪ ،‬در نظر داشته باشیم‪ ،‬نفتی که در ای ران به طور مثال‬ ‫‪ ١٠‬واحد پس از پاالیش‪« ،‬نفتا» تولید م ی کند‪ ،‬در عربستان‬ ‫سعودی این عدد حدود ‪ ٥‬واحد بیشتر نیست‪.‬‬ ‫بناب راین هزینه تامین مواد اولیه ب رای ع ربستان سعودی‬ ‫بسیار گران تمام م ی شود‪ .‬به عکس به علت دارا بودن ذخایر‬ ‫گاز طبیعی و نفت س��بک که م ی تواند «نفتا»ی بیش��تری‬ ‫تولید کند‪ ،‬این مزیت نسبی در ای ران وجود دارد‪ .‬ای ران به علت‬ ‫دارا بودن ذخایرگازی دوم در جهان‪ ،‬دارای ش��رایطی است که‬ ‫می تواند خوراک خود را از گاز طبیعی تامی��ن کند‪ .‬این گاز‬ ‫طبیعی نیز تا به حال با قیمت مناسبی در اختیار واحد های‬ ‫پتروش��یمی قرار م ی گرفت‪ .‬به همین خاطر هس��ت که ما‬ ‫ی ما در منطقه عسلویه قرار‬ ‫م ی بینیم استق رار منابع پتروشیم ‬ ‫داد‪ ،‬یعنی بس��یار نزدیک به پارس جنوبی‪ .‬ع ربستان طبیعتا‬ ‫از این گس��ترش فعالی ت های ما به ویژه در منطقه عسلویه‬ ‫که گاز ترش غن ی شده از حوزه های گازی ان منطقه دریافت‬ ‫م ی کند‪ ،‬با مشکل روبه رواست و ترجیح م ی دهد این صنایع‬ ‫ی در ای ران شکل نگیرد‪ .‬درحالی که ب رنامه های ما در‬ ‫پتروشیم ‬ ‫اقتصاد مقاومتی و طبق ب رنامه ای که درنظر داریم‪ ،‬قرار بود از‬ ‫ظرفیت ‪ ٦٠‬میلیون تن فعلی به ‪ ١٢٠‬میلیون تن در طول پنج‬ ‫سال اینده برسیم‪ .‬بناب راین با داشتن نفت سبک و مرغوب و‬ ‫در عین حال در اختیار داشتن منابع گازی در منطقه عسلویه‬ ‫و پارس جنوبی‪ ،‬ما دارای مزایای نسبی فراوانی بوده و هستیم‬ ‫اما متاس��فانه مجلس شورای اس�لامی با هفت ب رابر کردن‬ ‫قیمت گاز طبیعی به عنوان خوراک واحدهای پتروشیم ی ها‬ ‫عمال این مزیت را از ما گرفت‪ .‬در نهایت سیاستی به کار گرفته‬ ‫ت م ی تواند تامی ن کننده منافع ع ربستان‬ ‫شد که این سیاس�� ‬ ‫سعودی باش��د‪ .‬زی را انها ای ران را به علت در اختیار داشتن گاز‬ ‫طبیعی ب رای خودشان رقیبی م ی دانند و خودشان را ب راساس‬ ‫اطالعاتی که محرمانه هم نیست‪ ،‬دچار کمبود گاز طبیعی‬ ‫م ی دانند و توان تامین گاز طبیعی ب رای واحدهای پتروشیم ی ‬ ‫خود را ندارند‪ .‬ضمن اینکه نفت انها نفت س��نگین است‪ .‬از‬ ‫طرف دیگر تولید نفتا ب رای انها به عنوان خوراک پتروشیمی‬ ‫ی در ای ران‬ ‫ بسیار گران تمام م ی شود‪ .‬بناب راین صنایع پتروشیم ‬ ‫‪203‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫به عنوان کاالیی که بیشترین صادرات را بعد از نفت دارا بوده‪،‬‬ ‫همیشه مورد حس��د عربستان س��عودی بوده و همی ن طور‬ ‫شرکت های امریکایی نیز در این زمینه با انها هم نظر هستند‪.‬‬ ‫با ای��ن کار ما کاری کردیم که اب به اس��یاب ش��رکت های‬ ‫چند ملیتی همکار عربستان س��عودی ریخته شود‪ .‬در عین‬ ‫حال توسعه صنایع پتروش��یمی به عنوان صنایع تبدیلی به‬ ‫حالت تعلیق دراید‪ .‬ضمنا بحث ساخت پاالیشگاه های جدید‬ ‫همچنان مطرح اس��ت تا ما از خام فروش��ی جلوگیری کرده‬ ‫و ان هم تا به حال ثمر چندانی نداش��ته است‪ .‬دلیل ان هم‬ ‫نبود شرایط الزم ب رای انجام این کار اس��ت‪ .‬چرا که در ای ران‬ ‫سرمایه گذاری در صنایع باالدس��تی و پایین دستی نفت به‬ ‫علت وجود شرایط تحریم‪ ،‬خرید تجهی زات بسیار گران تمام‬ ‫م ی شود‪ .‬هزینه های مهندس��ی بس��یار باال بوده و خریدن‬ ‫لیسانس تولید ماشی ن االت بسیار باالتر از رقبای ما در منطقه‬ ‫است‪ .‬بناب راین با این اقدام صورت گرفته ما هم مجبور هستیم‬ ‫که هم هزینه باالتر از استانداردهای جهانی سرمایه گذاری را‬ ‫بپذیریم و هم قیمت باالتر خوراک را پذی را باشیم‪ .‬در نهایت‬ ‫شرایطی به وجود امده که ب رنامه های ما ب رای اینده و افزایش‬ ‫ظرفیت به ‪ 120‬میلیون تن کم��اکان در هاله ای از ابهام قرار‬ ‫م ی گیرد‪.‬‬ ‫وزارت نف�ت چ�ه واکنش�ی نس�بت ب�ه ای�ن‬ ‫اظهار نظرها داشته است؟‬ ‫در دوران اقای خاتمی طی مالقات��ی که با اقای‬ ‫زنگنه داش��تم‪ ،‬این م��وارد را مطرح کردم و س��وال کردم چرا‬ ‫ظرفیت پاالیشگاه ابادان به پیش از جنگ رسانده نم ی شود؟‬ ‫ایشان گفتند تا زمانی که من هستم اجازه نم ی دهم حتی یک‬ ‫دالر در پاالیش��گاه ابادان هزینه ش��ود‪ .‬اعتقاد اقای زنگنه به‬ ‫خام فروشی نفت بود و از همین رو چنین مساله ای را مطرح‬ ‫م ی کرد‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما اینکه ما به جای نف�ت برای تامین‬ ‫منابع مالی به سمت گاز حرکت کنیم‪ ،‬ایا اقدامی‬ ‫ شایسته است؟‬ ‫بدون شک ما مشغول انجام چنین کاری هستیم‬ ‫و در نهایت هم اگر مجل��س در تصمیم خودش تجدیدنظر‬ ‫کند یا دولت تمهیدات الزمی را بیندیش��د ‪ ،‬م ی توان امیدوار‬ ‫بود که با از میان رفتن تحریم ها سرمایه گذاری های الزم در‬ ‫صنایع نفت صورت گرفته و در نهایت ما گاز طبیعی مورد نیاز‬ ‫ی و جایگزین کردن گاز به جای نفت‬ ‫را ب رای صنایع پتروشیم ‬ ‫تامین کنیم‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪204‬‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫باتوجه به تحوالت اوکراین وضعیت اینده انرژی‬ ‫در جهان به چه صورت پی ش بینی م ی شود؟‬ ‫تحوالت اوکراین ب رای ای��ران از طرف غرب چراغ‬ ‫سبزی است چرا که ما در حال حاضر مشغول احداث خط ششم‬ ‫انتقال گاز طبیعی از عسلویه به بازرگان هستیم‪ .‬قرار است با‬ ‫این خط لوله‪ ،‬گاز از طریق ترکیه به سمت اروپ ا ترانزیت شود‪.‬‬ ‫امروزه اروپا باتوجه به تحوالت اوکراین و تضاد ایجاد شده بر سر‬ ‫مناقشه اوکراین‪ ،‬نگرانی بسیاری زیادی را احساس م ی کند‪.‬‬ ‫در این میان ای ران م ی تواند نقش اساسی را در این زمینه ایفا‬ ‫کند‪ .‬زی را سایر کشورهای منطقه دارای گاز طبیعی نیستند‪،‬‬ ‫به طوری که به استثنای قطر که ذخایر گازی ان به صورت مایع‬ ‫بوده و به سمت بازار های امریکا منتقل م ی شود‪ ،‬سایر کشورها‬ ‫دارای چنین امکانی نیستند‪ .‬از همین رو کشورهای حاشیه‬ ‫خلی ج فارس به ای ران پیش��نهاد دادند به جای سرمایه گذاری‬ ‫س��نگین ب رای انتقال گاز به اروپا‪ ،‬گاز مورد نیاز انها را تامین‬ ‫کند‪ .‬به همین خاطر نیز م ی بینید که ما قرارداد کرسنت را با‬ ‫امارات متحده ع ربی داشتیم‪ ،‬یک قرارداد نیز که پی ش نویس‬ ‫ان تهیه شده ب رای صادرات گاز به عمان‪ .‬همچنین کویت و‬ ‫ع ربس��تان نیز خواهان دریافت گاز از ای ران هستند‪ .‬بناب راین‬ ‫ای ران م ی تواند در ای��ن بحرانی که به وجود ام��ده از ابزار گاز‬ ‫به عنوان یک عامل مهم و موثر در تامین گاز اروپا اقدام کند‬ ‫چرا که اروپا هیچ گزینه دیگری غیر از ای ران پی ش رو ندارد‪.‬‬ ‫دکتر حسین راغفر در گفت وگو با مثلث‬ ‫نهادهای استخراجی فساد میاورند‬ ‫حسین راغفر متولد سال ‪ ،1332‬اقتصاد دان و پژوهشگر حوزه فقر و عدالت اقتصادی است‪ .‬او فارغ التحصیل‬ ‫مقطع دکترا در رشته اقتصاد از دانش�گاه ساسکس انگلستان است و سال هاس�ت در دانشگاه الزهرا (س) دروس‬ ‫مختلف اقتصادی تدریس م ی کند و عضو هیات علمی این دانشگاه نیز اس�ت‪ .‬او عالوه بر فعالیت در حوزه اقتصاد‬ ‫چهره ای ورزشی هم محسوب می ش�ود‪ .‬راغفر در دهه ‪ 50‬دروازه بان تیم های راه اهن‪ ،‬بوتان ‪ ،‬ماشین سازی و تیم‬ ‫ملی جوانان بود و در سال ‪ 1360‬به مدت ‪6‬ماه ریاست فدراسیون فوتبال را به عهده داشت‪ .‬مثلث در گفت وگو با دکتر‬ ‫راغفر که کتاب مهم ریشه های نابرابری را ترجمه کرده است‪ ،‬در مورد تاثیر نفت بر ساخت قدرت سیاسی در کشور‬ ‫و همچنین تاثیرات ان بر اقتصاد ایران گفت وگو کرده است‪.‬‬ ‫نس�بت نفت ب�ا س�اخت ق�درت در عرصه‬ ‫بی ن المللی چیس�ت و اساس�ا چه روابطی میان‬ ‫انها برقرار است؟‬ ‫همان طور که از سوال شما پیداست‪ ،‬مساله نفت‬ ‫تاثی رات بسیار تعیی ن کننده ای در شکل گیری نهادهایی دارد‬ ‫که از انها با عنوان نهادهای اس��تخراجی نام برده م ی ش��ود‪.‬‬ ‫ب رای تبیین این بحث من باید یک مقدمه ای را عرض کنم‬ ‫که در سال های اخیر مطالعات دقیقی درباره کشورهایی که‬ ‫صنایع استخراجی دارند‪ ،‬صورت گرفته است؛ کشورهایی که‬ ‫به دلیل حضور استعمار در انها ناگزیز به اتکا بر صنایع مبتنی‬ ‫بر معادن شدهاند؛ همان طور که اش��اره کردم از انها با عنوان‬ ‫صنایع اس��تخراجی نام برده م ی ش��ود‪ .‬این مطالعات نشان‬ ‫م ی دهد که بسیاری از این کش��ورها در قرون ‪ 15‬و ‪ 16‬وقتی‬ ‫که استعمار وارد این کشورها م ی شود‪ ،‬استخراج معادن را در‬ ‫دس��تورکار قرار م ی دهند و وقتی که بر حسب امار که وجود‬ ‫دارد مقایسه م ی کنند‪ ،‬مشاهده م ی شد که رفاه این کشورها‬ ‫که تحت استعمار بودند‪ ،‬کاهش پی دا کرده است‪ .‬علت اصلی‬ ‫این مساله شکل گیری‪ ،‬نهادهای استخراجی بود‪ ،‬یعنی مانع‬ ‫اصلی توسعه در این کشورها‪ ،‬شکلگیری این نهاد بوده است‪،‬‬ ‫چه انکه عمدتا منافع این صنایع با منافع کوره های استعماری‬ ‫باعث یک وابستگی م ی شده است‪ .‬به همین دلیل طبقاتی‬ ‫در این کشورها ش��کل م ی گرفتند که عمدتا طبقات حاکم‬ ‫هستند و نهادهایی نیز تاسیس م ی شوند که این روابط را به‬ ‫نحوی تنظیم م ی کنند تا منافع طبقات حاکم با منافع قدرت‬ ‫استعماری همسو شود‪ ،‬به صورتی که در نهایت به زیان منافع ‬ ‫ملی کشور م ی شود‪ .‬در چنین ش��رایطی‪ ،‬تسهی ل کننده یا‬ ‫استمرار دهنده حفظ این منافع‪ ،‬شکل گیری نهادهایی است‬ ‫که حامی این روابط هستند‪ .‬از این نهادها با عنوان‪ ،‬نهادهای‬ ‫استخراجی نام برده م ی شود‪ ،‬به عنوان مثال دستگاه های اداری‬ ‫تسهی ل کننده این روابطند‪ ،‬به طوری که ذاتا این دستگاه های‬ ‫اداری ب��رای صیانت‪ ،‬پایداری و تضمی��ن درامدهای موجود‬ ‫تاس��یس م ی ش��وند‪ .‬در ادامه نیز همه دس��تگاه های دیگر‬ ‫ب ر اس��اس حفظ و پایداری این نهادهای استخراجی تاسیس‬ ‫م ی شوند‪ ،‬مثل دس��تگاه قضایی یا مجموعه قوانینی که در‬ ‫کشور ایجاد م ی شود‪ .‬به همین دلیل است که همواره ارتباط‬ ‫تنگاتنگی میان منافع ساخت قدرت و ساخت تولید وجود دارد‪.‬‬ ‫تولید محل خلق ثروت اس��ت و قدرت نیازمند ثروت است‪.‬‬ ‫ضمن اینکه تولید نیازمند قدرت ب رای بقا و تداوم اس��ت‪ .‬به‬ ‫تبع این نیز تمام مناسبات بعدی از این طریق رقم م ی خورد و‬ ‫نهادهای مرتبط شکل م ی گیرد‪ .‬به عنوان مثال در کشوری که‬ ‫تولی د کننده مس است‪ ،‬نهادهایی که شکل م ی گیرند حول‬ ‫صنایع مس هستند‪ .‬نهادهای اداری و تجاری نیز معطوف به‬ ‫این صنعت است‪ .‬دستگاه قضایی که م ی تواند تنظیم کننده‬ ‫قراردادها و روابط تجاری باشد نیز حول منافع موجود شکل‬ ‫م ی گیرد و باالخ��ره همه اینها متاثر از منافع س��اختار قدرت‬ ‫هس��تند‪ ،‬چه انکه قدرت نیازمند درامد حاصل از این روابط‬ ‫است‪.‬‬ ‫ضمن اینکه همه اینه��ا در ارتباط مس��تقیم با منافع‬ ‫بی ن المللی و احیانا کشورهای استعمار گر هستند‪ ،‬به دلیل‬ ‫انکه این روابط بدون توجه به منافع قدرت استعماری شکل‬ ‫نم ی گیرد‪ .‬باتوجه به نفوذ قدرت استعماری در این کشورها‪،‬‬ ‫نهادهای موجود نیز عمدتا وابس��ته به این قدرت استعماری‬ ‫هستند‪ ،‬بناب راین طبیعی است که حاکمانی در این کشورها‬ ‫حض��ور دارند که به ت��داوم و پای��داری منافع ای��ن قدرت ها‬ ‫بینجامد‪ .‬از این جهت یک ارتباط تنگاتنگ میان یک گروه‬ ‫نخبه از اصحاب قدرت و ثروت در کشور مستعمره و کشور‬ ‫استعمار گر شکل گرفته است‪.‬‬ ‫در مورد ایران چطور؟ ایا م ی توان ان را تعمیم داد؟‬ ‫به نظر من در م��ورد ای ران این مدل��ی که عرض‬ ‫کردم‪ ،‬کامال انطب��اق دارد و نکته مهم این اس��ت که بعد از‬ ‫پیروزی انقالب به دلیل ب ی تجربگی در مواجهه با این مساله‬ ‫ان چیزی که تغییر ندادیم‪ ،‬یا اینکه تغیی رات اساسی در این‬ ‫حوزه به وجود نیاوردیم‪ ،‬س��اختار تولید در کشور بوده است‪.‬‬ ‫البته باید در دالیل این امر التهابات موجود در ابتدای انقالب‪،‬‬ ‫جنگ تحمیلی و توطئه هایی که هر روز علیه انقالب صورت‬ ‫م ی گیرد یا م ی گرفت را می ت��وان اضافه کرد‪ .‬ولی عالوه بر‬ ‫اینها باید ب ی تجربگی مواجهه با این تغیی رات س��اختاری در‬ ‫اقتصاد ای ران را هم افزود‪ .‬این مساله سبب شد که بعد از مدتی‬ ‫مجددا این نهادهایی که ضعیف شده بودند‪ ،‬به تاثیرگذاری و‬ ‫اثربخشی خودشان ادامه دهند و حتی به نوعی این نهادها احیا‬ ‫شدند و توانستند همان روابط گذشته را دوباره بازگردانند‪ .‬این‬ ‫مساله بعد از جنگ فرصت جدی تری یافت‪ .‬اتفاقی که در این‬ ‫مقطع زمانی رخ داد این بود که همان نهادها و روابطی که بر‬ ‫اثر نفت قبل از انقالب وجود داشت‪ ،‬همان طور که اشاره کردم‬ ‫دوباره با همان روابط و شرایط روی کار امد‪ .‬در چنین ساختاری‪،‬‬ ‫رابطه بین دولت و بخش خصوصی‪ ،‬دولت با دانشگاه‪ ،‬دولت‬ ‫با صنعت‪ ،‬دولت با روشنفکران و دولت با احاد مردم متاسفانه‬ ‫از این روابط تولیدی متاثر م ی ش��ود و به نوعی این نهادهای‬ ‫استخراجی هستند که بر همه امور حاکم م ی شوند و برنامه‬ ‫کشور را تنظیم م ی کنند‪.‬‬ ‫منظورتان از بعد جنگ‪ ،‬دولت سازندگی است؟‬ ‫این روابط عمدتا بعد از جنگ رخ نمایان کرد و ما هر‬ ‫روز شاهد اثر بخشی بیشتر این نهادهای تولیدی و ارتباطش‬ ‫با فساد مالی و تغذیه یک گروه نخبه اقتصادی که به قدرت‬ ‫وصل هستند‪ ،‬در جامعه م ی باش��یم و مادام ی که اصالحات‬ ‫نهادی در جامعه ص��ورت نگیرد‪ ،‬ام��کان اصالحات عمیق‬ ‫اقتصادی در کشور وجود نخواهد داشت‪.‬‬ ‫ش�ما از نهادهایی صحبت کردید که برگرفته از‬ ‫صنایع استخراجی هستند و موجب شکل گیری‬ ‫ساختار قدرت در کشور شدند از همین جمله اخری‬ ‫که فرمودید ش�روع کنیم‪ ،‬ای�ن اصالحات عمیق‬ ‫نهادی چگونه باید صورت گیرد؟‬ ‫با توجه به ش��رایط کنونی اقتصاد ای��ران‪ ،‬یکی از‬ ‫ویژگ ی های نهادهای استخراجی‪ ،‬استق رار فساد است‪ ،‬چه انکه‬ ‫این نهادها عمدتا‪ ،‬نهادهای رسمی نیستند‪ ،‬بلکه نهادهای‬ ‫غیررسم ی اند به این معنی که فرهنگ و رفتارهای فرهنگی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫بله‪ ،‬این فرهنگ و این فرایند به شدت ضد توسعه است‪.‬‬ ‫ب ا توجه به فضای موجود‪ ،‬دول�ت جدید باید برای‬ ‫رفع تحری م ها و مشکالتی که پدید امده چه کند؟‬ ‫اقتصاد مقاومتی در این راه چه تاثیری م ی گذارد؟‬ ‫باید یک بازنگری اساس��ی و جدی در کارکرد نهادهای‬ ‫مختلف صورت گیرد‪ .‬باید یک مبارزه جدی با اش��راف ی گری‬ ‫و فساد در کشور ش��روع ش��ود‪ .‬جامع ه ای که در ان عده ای‬ ‫کلیه م ی فروشند و گروهی دیگر پورشه سوار م ی شوند‪ ،‬این‬ ‫جامعه مش��کالت اقتصادی زیادی دارد‪ .‬جامع ه ای که در ان‬ ‫مغزهایش‪ -‬سرمایه اصل ی اش‪ -‬از کشور م ی روند و روی قیمت‬ ‫بنزین چانه زنی م ی کند‪ ،‬باید تغیی راتی در برنامه های اصلی‬ ‫خود ایجاد کند و نگرش خودش را تغییر دهد‪ .‬به نظرم اما انچه‬ ‫در سیاست های ابالغی اقتصاد مقاومتی وجود دارد م ی تواند‬ ‫فرصتی ب رای این تغییر جهت ها باشد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس�د که دولت جدید نیز هدف اصلی‬ ‫خود را رسیدن به منابع نفتی که به دلیل تحری م ها‬ ‫کم ش�ده قرار داده اس�ت؛ اما در ش�رایط موجود‬ ‫حداقل دولت یازدهم برای ک م اتکایی به نفت چه‬ ‫برنام ه ای دارد؟‬ ‫از نظر توس�عه سیاس�ی چطور‪ ،‬یعنی باالرفتن‬ ‫درامده�ای نفت�ی باعث م ی ش�ود ک�ه حاکمیت‬ ‫قدرت خیلی ب ه دنبال مش�ارکت سیاسی باشد و‬ ‫بر این اس�اس بر فعالی ت های عمومی انس�داد‬ ‫ایجاد م ی کند؟‬ ‫بله‪ ،‬همی ن طور اس��ت‪ .‬عمدتا یک��ی از نهادهای‬ ‫عقب مانده در این گونه کشورها‪ ،‬نهادهای مالیات ستانی است‪،‬‬ ‫به طور مثال در زمان رژیم گذشته وقتی درامدهای نفتی باال‬ ‫رفت این اتفاق رخ داد‪ ،‬ضمن اینکه به رغم اینکه بیش از صد‬ ‫سال است که مالیات گرفته م ی شود‪ ،‬نهاد مالیات ستانی در‬ ‫کشور بسیار عقب مانده است‪ .‬این مساله در حالی است که‬ ‫ما یکی معدود کشورهایی هستیم که شیوه مدرن مالیات را‬ ‫اجرا م ی کردیم اما اینکه چرا عقب مانده است باید گفت چون‬ ‫دولت ها خود را از ان به دلیل درامدهای نفتی ب ی نیاز م ی دانند‪.‬‬ ‫باید یک بازنگری اساسی و جدی در‬ ‫کارکرد نهادهای مختلف صورت گیرد‪.‬‬ ‫باید یک مبارزه جدی با اشراف ی گری و‬ ‫فساد در کشور شروع شود‪ .‬جامع ه ای که‬ ‫در ان عده ای کلیه م ی فروشند و گروهی‬ ‫دیگر پورشه سوار م ی شوند‪ ،‬این جامعه‬ ‫مشکالت اقتصادی زیادی دارد‬ ‫ب ه نظر م ی رس�د که نف�ت و دموکراس�ی در واقع‬ ‫رقیب هم هستند‪.‬‬ ‫که کال ضد توسعه است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪212‬‬ ‫شیوه مدیریت درامد نفتی این گونه است‪ ،‬چه انکه‬ ‫نفت خود در ذاتش چنین چیزی ندارد و نم ی تواند مقصر باشد‪.‬‬ ‫وقتی من به عنوان یک منتقد سیاست های نفتی دولت‪ ،‬ان‬ ‫را نقد م ی کنم‪ ،‬تمامی پروژه های تحقیقات ی ام که منابع مالی‬ ‫ان از نفت تامین م ی شود‪ ،‬قطع م ی شود‪ .‬در واقع انها به من‬ ‫عالمت م ی دهند که تو باید س��کوت کنی یا اینکه حمایت‬ ‫نم ی شوی‪ .‬طبیعی است در چنین فرایندی خیل ی ها تصمیم‬ ‫م ی گی رند که از منافع منابع نفتی منتفع بشوند و به جای انتقاد‬ ‫یا س��کوت کنند یا همراهی‪ .‬انسداد سیاس��ی که در چنین‬ ‫فضایی صورت م ی گیرد‪ ،‬در واقع از همان فرهنگ سفله پروری‬ ‫که عرض کردم تغذیه م ی شود‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫دارند‪ ،‬به عنوان مثال؛ در ‪ 1966‬تولید ناخالص س��رانه داخلی‬ ‫در ای ران ‪ 265‬دالر اس��ت‪ .‬در همین س��ال در کره جنوبی این‬ ‫عدد ‪ 175‬دالر است‪ .‬امروز این عدد کامال با شکاف بیشتری‬ ‫وارونه شده اس��ت‪ .‬علت اصلی این مس��اله را باید در نقش‬ ‫نفت در شکل گیری نهادهای کش��ور جس ت وجو کرد‪ .‬نفت‬ ‫به خودی خود گناهی ن��دارد‪ ،‬بلکه منافع حاص��ل از نفت و‬ ‫شیوه توزیع منافع نفتی است که نهادهای متناسب با خودش‬ ‫را ش��کل م ی دهد و بر این اس��اس روابط میان جامعه را نیز‬ ‫م ی سازد‪ .‬یکی از دالیل توصیف این تغییر شدید میان ای ران‬ ‫و کره جنوبی اما فرهنگ اس��ت‪ .‬فرهنگ کار‪ ،‬سختکوشی‪،‬‬ ‫صداقت‪ ،‬ابت��کار‪ ،‬خالقیت در یک ط��رف و از همه مهمتر‬ ‫کم مصرفی در یک طرف‪ ،‬یعنی کره جنوبی و در طرف دیگر‬ ‫عکس ان؛ یعنی ای ران‪ .‬در کنار این مسائل متاسفانه در کشور‬ ‫مسائلی مثل فرهنگ چاپلوسی و سفله پروری نیز وجود دارد‬ ‫که راه را به فساد منتهی م ی کند‪ .‬در واقع همزاد الگوی اقتصاد‬ ‫استخراجی‪ ،‬فساد است‪ .‬شما اگر مجموعه این دالیل را کنار‬ ‫هم بگذارید‪ ،‬متوجه م ی شوید که دقیقا همه اینها در نهایت‬ ‫ضد توسعه اس��ت‪ .‬از این روس��ت که ب ی دلیل نیست ظرف‬ ‫یکصد سال گذش��ته هر موقع درامد نفتی باال داشته ایم‪ ،‬در‬ ‫کنارش یک رونق نس��بی اقتصادی را نی��ز تجربه کرده ایم‪،‬‬ ‫صنایع کشور کمی رش��د کرده اند‪ ،‬کش��اورزی رونق یافته‪،‬‬ ‫اشتغالی درست شده‪ ،‬دولت بس��ط پیدا کرده‪ ،‬تجارت رونق‬ ‫یافته است اما در همه این سال ها با افزایش درامد‪ ،‬یک فساد‬ ‫مالیمی هم وجود داشته است‪ .‬اوج این مساله در هشت سال‬ ‫گذشته رخ داده است‪ ،‬جایی که ‪ 56‬درصد کل درامدهای نفتی‬ ‫از ‪ 1338‬تا ‪ 1391‬در اختیار دولت بوده‪ ،‬یعنی باالترین می زان‬ ‫درامد در طول تاریخ ای ران‪ .‬این یک استثنا است‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫یک استثنای دیگر نیز وجود دارد‪ ،‬در کنار اولی که در عین باال‬ ‫بودن درامد نفتی کش��ور‪ ،‬رونق نیز وجود نداشته است‪ .‬حتی‬ ‫رونق ظاهری نیز نداشتیم‪ ،‬بلکه بدترین رکود اقتصادی را در‬ ‫سال های اخیر تجربه کردیم و استثنای سوم نیز وجود دارد و‬ ‫ان فساد ب ی سابقه ای است که وجود دارد‪.‬‬ ‫دولت نم ی تواند به یکباره از ات��کا به نفت کم کند‪ .‬اما‬ ‫دولت باید از نفت با عنوان محور توس��عه صنعتی کش��ور‬ ‫استفاده کند‪ ،‬نه اینکه به عنوان منبعی ب رای سیادت و اقایی‬ ‫گروهی از دولتمردان باش��د‪ .‬نفت نباید در سوءاستفاده های‬ ‫بزرگ در کشور اتالف بشود‪ ،‬بلکه باید در اختیار و ب رای توسعه‬ ‫کشور باشد‪ .‬هر دولتی که روی کار م ی اید باید از نفت به عنوان‬ ‫منبع اصلی توسعه بهره گیرد‪ .‬مشکل اصلی ما این است که‬ ‫نفت را با عنوان هزینه کرد در کشور مورد توجه قرار م ی دهیم‪.‬‬ ‫من امیدوارم در دولت جدید این را ببین��م‪ ،‬گرچه هنوز ان را‬ ‫مشاهده نکرده ام که باید اس��تراتژی توسعه صنعتی کشور‬ ‫ب ر اساس خلق زنجیره ارزش افزوده مشتقات نفتی باشد‪ .‬این‬ ‫م ی تواند محور توس��عه صنعتی کشور باشد‪ ،‬به این معنا که‬ ‫در دنیا از نفت بالغ بر ‪10‬هزار مشتق کاال استخراج م ی شود‪،‬‬ ‫این در حالی است که صنایع پتروشیمی ما در واقع کاری جز‬ ‫خام فروشی نم ی کنند‪.‬‬ ‫‪205‬‬ ‫ضیافت شام خبرنگاران با حضور‬ ‫مدیرعامل بانک انصار درهتل پارسیان‬ ‫ازادی برگزارشد‬ ‫به منظور تجلیل از مقام منیع خبرن��گاری و قدردانی از‬ ‫همکاری های صمیمانه خبرنگاران و نویسندگان روزنامه ها‪،‬‬ ‫خبرگزاری ها‪ ،‬مجالت و پایگاه ه��ای خبری انالین با بانک‬ ‫انصار طی س��ال ‪ 1392‬و به ویژه پوش��ش خبری گس��ترده‬ ‫نخس��تین کنفرانس ملی توس��عه مدیریت پول��ی و بانکی‪،‬‬ ‫ضیافت شامی با حضور دکترابراهیمی مدیرعامل‪ ،‬اقای خالقی‬ ‫مدیرکل بازاریاب��ی و تبلیغات‪ ،‬اقای مهندس ش��میرانی راد‬ ‫جانشین و همچنین برخی از مش��اوران ایشان و خبرنگاران‬ ‫مدعو رسانه های همگانی در هتل پارسیان ازادی برگزارشد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات در این مراس��م ابتدا‬ ‫دکترقدیمی مشاور رس��انه ای ضمن خیرمقدم به میهمانان‬ ‫از انان خواس��ت تا در برهه حس��اس کنونی که بانک های‬ ‫خصوصی و دولتی کش��ور در فضای��ی رقابتی ب��ه فعالیت‬ ‫می پردازند از فرصت ایجادش��ده برای ش��کل گیری روابط‬ ‫عمومی حرفه ای استفاده و به روابط عمومی های این بانک ها‬ ‫کمک کنند تا مس��یر حرفه ایگری را با موفقیت طی کنند‪.‬‬ ‫در ادامه این مراس��م دکترابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل بانک انصار‬ ‫به ایرادسخن پرداخت و ابتدا با اش��اره به نقش تعیین کننده‬ ‫خبرنگاران شهید در ابالغ پیام مظلومیت انقالب اسالمی در‬ ‫جهان و س��پس تحریم های ناعادالنه و فشارهای مضاعف‬ ‫به جرم اس��تقالل خواهی‪ ،‬نقش برجس��ته خبرنگاران را در‬ ‫بشارت و انذار به جامعه در راستای تحقق ارمان های انقالب‬ ‫اس�لامی س��تود و خبرنگاران حوزه مالی و پولی کشور را در‬ ‫زمره هوشمندترین و اگاه ترین خبرنگاران جامعه مطبوعاتی‬ ‫قلمداد کرد‪ .‬دکترابراهیمی در بخش دیگری از سخنان خود‬ ‫به پوشش گسترده خبری کنفرانس ملی توسعه مدیریت پولی‬ ‫وبانکی کشور که از سوی بانک انصار و همکاری های گسترده‬ ‫وزارت اموراقتصادی و دارایی‪ ،‬بانک مرکزی‪ ،‬مراکز علمی و‬ ‫دانش��گاهی‪ ،‬مقامات اقتصادی‪ ،‬صاحبنظ��ران و بانک های‬ ‫خصوصی و دولتی برگزارش��د‪ ،‬اش��اره کرد و ان را نمونه ای‬ ‫از همدلی و همکاری موسس��ات مالی و بانک ها و همراهی‬ ‫جامع��ه مطبوعاتی و خبری در جهت انجام مس��ئولیت های‬ ‫اجتماعی مشترک و توسعه اقتصادی کش��ور برای رسیدن‬ ‫ی در ادامه موضوع‬ ‫به استقالل واقعی دانس��ت‪ .‬دکتر ابراهیم ‬ ‫اخالق خبرنگاری و تعهدات حرفه ای ان��ان را مطرح کرد و‬ ‫اخالق اسالمی را ش��اخص مطلوب خبرنگاری دانست چرا‬ ‫که تنها محدود به موازین مادی نیس��ت‪ ،‬بلکه تعالی معنوی‬ ‫انسانی و اجتماعی را وجه همت خود قرارداده است‪ .‬مدیرعامل‬ ‫بانک انصار پس از ان اصول بدیهی و الزم االجرای خبری را‬ ‫یاداور شد و گفت‪« :‬عینیت‪ ،‬واقع گرایی و رعایت انصاف در‬ ‫انعکاس واقعیت های مربوط به رقابت های گوناگون اجتماعی‬ ‫و اقتصادی وسیاسی الزامی است و این امر سرمایه اجتماعی و‬ ‫فرهنگی جامعه را افزایش می دهد‪ ».‬نایب رئیس هیات مدیره‬ ‫بان��ک انصار دربخش دیگری از س��خنان خ��ود به موضوع‬ ‫اقتصادمقاومتی اشاره کرد و برنقش تعیین کننده خبرنگاران‬ ‫در انعکاس موفقیت های مرتبط با این ارمان ملی‪ ،‬بسیج مردم‬ ‫و برانگیختن انان برای مقاوم��ت و تالش مضاعف همراه با‬ ‫افشای فشارهای گسترده کشورهای غربی در جلوگیری از‬ ‫شکوفایی اقتصادی و صنعتی کشور تاکید کرد‪ .‬دکترابراهیمی‬ ‫ مدیرعامل بانک انصار درپایان سخنان خود به دستاوردهای‬ ‫بانک انصار طی س��ال های اخیر که براس��اس طرح تحول‬ ‫بانک حاصل شده اند‪ ،‬اشاره کرده و کسب مقام و نشان های‬ ‫تخصصی در عرصه های گوناگون به ویژه س�لامت اداری‪،‬‬ ‫حوزه بانکداری اسالمی و استانداردهای حرفه ای بین المللی را‬ ‫نشانه ای از موفقیت های نیروهای انسانی متعهد بانک انصار‬ ‫دانست که به مسئولیت های اجتماعی و سازمانی خود بیش‬ ‫از هرچیز پایبندند و با همکاری ه��ای صمیمانه خبرنگاران‬ ‫حوزه پولی و بانکی در رس��انه های همگانی‪ ،‬بانک انصار را‬ ‫به عنوان یک س��ازمان یادگیرنده و متعهد نزد افکارعمومی‬ ‫جلوهگر می کنند‪.‬‬ ‫حمای�ت مال�ی بان�ک انص�ار از رکاب زن�ی‬ ‫دوچرخه سوار ملی پوش ایرانی از حرم مطهر‬ ‫تا مس�جد جامع خرمش�هر در بزرگداشت‬ ‫فجرانقالب اسالمی‬ ‫‪ l‬بانک انصار از اقدام دوچرخه سوار ملی پوش ایران‬ ‫اقای علی رضایی که ب��ه منظور گرامیداش��ت فجر انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬مسیر طوالنی حرم مطهر امام خمینی(ره) تا مسجد‬ ‫جامع خرمشهر را طی روزهای ‪ 1392/11/7‬تا ‪1392/11/22‬‬ ‫با دوچرخ��ه رکاب زده بود‪ ،‬حمای��ت کرد ت��ا از این حرکت‬ ‫ورزشی‪ -‬ارزش��ی پش��تیبانی کند‪ .‬این حرکت در عین حال‬ ‫نمادی از ترویج و تشویق ورزش��کاران و اقداماتی است که‬ ‫در راس��تای حفاظت از محیط زیس��ت صورت می گیرد‪ .‬به‬ ‫گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار این ورزشکار‬ ‫ملی پوش حرکت خود را از مبدا حرم مطهر امام خمینی(ره)‬ ‫به عنوان نماد پیروزی انقالب اسالمی اغاز و تا مسجد جامع‬ ‫خرمشهر به عنوان نماد و تبلور همدلی و هماهنگی امت و امام‬ ‫در دفاع پیروزمندانه از ارزش های انقالب اسالمی ادامه داد و‬ ‫از شهرهای استان های قم‪ ،‬مرکزی‪ ،‬لرستان و خوزستان عبور‬ ‫کرد و مورد اس��تقبال هموطنانمان قرارگرفت‪ .‬این گزارش‬ ‫همچنین می افزاید که بانک انصار این حمایت مالی را درعین‬ ‫حال به عنوان حرکتی نمادین در پاس��داری از محیط زیست‬ ‫انجام داد که طی س��ال های اخیر مورد غفل��ت و بی مهری‬ ‫شهروندانی قرارگرفته که منافع ش��خصی خود را بر منافع و‬ ‫بهداشت عمومی ترجیح داده و به روند تخریب محیط زیست‬ ‫سرعت بخشیده اند‪ .‬درپایان این گزارش اضافه شده است که‬ ‫بانک انصار به منظور اعالم حمایت جدی خود از سیاست ها و‬ ‫اقدامات حافظ سالمت محیط زیست در مراسم روز ‪ 15‬اسفند‪،‬‬ ‫روز درختکاری و فرهنگ سازی در حفاظت از محیط زیست‪،‬‬ ‫شرکت کرد که اخبار مربوطه به این مراسم اعالم شد‪.‬‬ ‫در نخستین جشنواره مشاهیر مالی ایران‪:‬‬ ‫جایزهتعالیمالی‬ ‫ایران به مدیرعامل‬ ‫بانکمهراقتصاد‬ ‫اهداء شد‬ ‫در نخس��تین جش��نواره مش��اهیر حرف��ه ای مالی‬ ‫ایران که توس��ط انجمن علمی مهندس��ی مالی ایران در‬ ‫دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد و دکتر نتاج‪،‬‬ ‫مدیرعام��ل بانک مهر اقتصاد یکی از س��ه جای��زه تعالی‬ ‫مالی ایران را کس��ب ک��رد‪ ،‬بانک مهر اقتص��اد به عنوان‬ ‫ش��خصیت حقوقی برنده این جایزه شد‪ .‬به گزارش روابط‬ ‫عمومی بانک مهر اقتصاد‪ ،‬در مراسم افتتاحیه جایزه تعالی‬ ‫مالی که به نام اس��تاد فقید پروفس��ور غالمرضا اسالمی‬ ‫بیدگلی برگزار ش��د‪ ،‬دکتر نتاج – مدیرعام��ل بانک مهر‬ ‫اقتصاد – پس از دریافت تندیس مش��اهیر مالی ایران در‬ ‫پنل تخصصی کنفرانس مهندسی مالی‪ ،‬مقاله ای با عنوان‬ ‫اقتصاد مقاومتی و مدیریت ریسک ارائه کرد‪ .‬نتاج در این‬ ‫س��خنرانی با بیان اینکه در اقتصاد کش��ور مدت ها خالء‬ ‫راهبردی برای پیمودن ادامه مسیر تحقق اقتصاد اسالمی‬ ‫در ایران احساس می شد‪ ،‬گفت‪« :‬اقتصاد مقاومتی همان‬ ‫مدل عملی اقتص��اد اس�لامی و الگویی اله��ام بخش و‬ ‫برامده از فرهنگ انقالب اسالمی اس��ت که با یک نگاه‬ ‫راهبردی و بلند م��دت برای از میان برداش��تن این خالء‬ ‫تدوین شده است‪ ».‬وی با بیان اینکه سند اقتصاد مقاومتی‬ ‫جهت دهنده اس��ت و باید فراتر از حد یک دستورالعمل به‬ ‫ان توجه شود‪ ،‬خاطر نش��ان کرد‪ «:‬این سند مجموعه ای‬ ‫چند وجهی اس��ت که از منظرهای مختلف می شود ان را‬ ‫تحلیل کرد و می تواند محور جامع اقتصاد کش��ور باش��د‬ ‫بنابراین باید هر چه سریعتر قوانین متناسب با ان اصالح‬ ‫شود و با کمک محافل دانشگاهی ان را برای عموم جامعه‬ ‫تبیین کرد و تبدیل به یک زبان مشترک کرد‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫اجرایی ش��دن ان نیازمند رویکرد اعتقادی است‪ ».‬نتاج با‬ ‫اشاره به اینکه تمامی بخش های جامعه و قوای دولتی هر‬ ‫یک به سهم خود در تحقق این سند مسئولیت دارند‪ ،‬ابراز‬ ‫داشت‪« :‬در متن ابالغیه سند اقتصاد مقاومتی به دارایی ها‬ ‫و بسترهای مورد نیاز برای اجرای ان توجه بسیاری شده‬ ‫اس��ت بنابراین می توان با تکیه بر س��رمایه های انسانی‪،‬‬ ‫مادی و معنوی و فراه��م اوردن زمینه های الزم برای به‬ ‫کارگیری انها نه تنها مشکالت موجود را مرتفع کرد بلکه‬ ‫جنگ اقتصادی پیش رو و مخاطرات ناش��ی از ان را هم‬ ‫مدیریت کرد‪ ».‬مدیرعامل بان��ک مهر اقتصاد‪ ،‬محور قرار‬ ‫دادن رش��د و بهره وری‪ ،‬توجه به نقش طبقات کم درامد‬ ‫و متوس��ط‪ ،‬کاهش ش��دت مصرف انرژی‪ ،‬افزایش سهم‬ ‫س��رمایه انس��انی‪ ،‬افزایش تولی��د کاال‪ ،‬مدیریت مصرف‬ ‫با ترویج مص��رف محصوالت داخلی‪ ،‬ش��فاف س��ازی و‬ ‫سالم س��ازی اقتصاد و تقویت فرهنگ جهادی را از جمله‬ ‫راهکارهای پیاده سازی سند اقتصاد مقاومتی عنوان کرد‪.‬‬ ‫بر اساس این گزارش‪ ،‬مهندس��ی مالی و مدیریت ریسک‪،‬‬ ‫پوش��ش خطر (مصون س��ازی) و کارایی بازار و مدیریت‬ ‫ریسک‪ ،‬مدیریت و ابزارس��ازی مالی و ریسک‪ ،‬مدیریت‬ ‫دارایی‪ -‬بدهی و ریس��ک‪ ،‬مدیریت ارزیابی فرصت های‬ ‫سرمایه گذاری و ریس��ک و مدیریت و تخصیص منابع و‬ ‫ریس��ک محورهای این کنفرانس را تش��کیل می دادند‪.‬‬ ‫برگزاری کارگاه تخصص��ی‪ ،‬برگزاری نمایش��گاه کتاب‬ ‫تخصصی‪ ،‬تقدیر از مشاهیر حرفه ای مالی ایران و تشکیل‬ ‫ش��اخه دانش��جویی انجمن مهندس��ی مال��ی و برگزاری‬ ‫انتخابات نیز از دیگر برنامه های ویژه کنفران��س بودن��د‪.‬‬ ‫در ارزیاب�ی جای�زه جهانی س�ازمان های‬ ‫دانش�ی برتر‪ :‬بان�ک مهر اقتص�اد در میان‬ ‫پنج سازمان دانشی برتر کشور قرار گرفت‬ ‫‪ l‬بانک مهر اقتصاد در سومین دوره ارزیابی جایزه‬ ‫جهانی سازمان های دانش��ی برتر (‪ )MAKE‬در ایران‬ ‫در جمع پنج «س��ازمان دانشی برتر» کش��ور قرار گرفت‪.‬‬ ‫به گ��زارش روابط عموم��ی بانک مهر اقتصاد‪ ،‬دانش��گاه‬ ‫صنعتی شریف نماینده رس��می برگزاری ارزیابی جهانی‬ ‫سازمان دانشی برتر در سومین دوره ارزیابی خود بر اساس‬ ‫بیش از ‪ 150‬ش��اخص بین المللی بنی��اد ‪ ،MAKE‬بانک‬ ‫مهر اقتصاد را به عنوان یکی از پنج س��ازمان دانشی برتر‬ ‫کش��ور معرفی کرد‪ .‬بنا براین گزارش‪ ،‬بانک مهر اقتصاد‬ ‫طی دو سال گذش��ته در میان س��ازمان های کشور جزو‬ ‫‪ 10‬سازمان دانش��ی برتر قرار داش��ت که در سال جاری‬ ‫با یک جهش قاب��ل مالحظه موفق ش��د موقعیت خود را‬ ‫در میان پنج س��ازمان دانش��ی برتر کش��ور تثبیت نماید‪.‬‬ ‫شایان ذکر اس��ت دکتر غالمحس��ن تقی نتاج مدیرعامل‬ ‫بانک مه��ر اقتصاد به هم��راه هادی بهن��ود معاون طرح‬ ‫توس��عه‪ ،‬راهبر مدیریت دانش س��ازمان (‪)CKO‬و ناظر‬ ‫دان��ش بانک در پن��ل تخصص��ی کنفران��س «مدیریت‬ ‫ارزش افری��ن دان��ش‪ ،‬نواوری و س��رمایه فک��ری» که‬ ‫در خالل این ارزیابی برگزار ش��ده بود ش��رکت کردند و‬ ‫ضمن ارائ��ه تجربیات خ��ود در حوزه مدیری��ت دانش و‬ ‫س��رمایه های فکری‪ ،‬اقدام��ات صورت گرفت��ه بانک در‬ ‫قال��ب معیارهای م��ورد نظر را تش��ریح کردند و ب��ا ارائه‬ ‫رویکردهای ب��ه کارگرفته ش��ده در این ح��وزه به تبیین‬ ‫مبناهای دانش محوری در روند تصمیم س��ازی مجموعه‬ ‫مهر پرداختند‪ .‬همچنین در این کنفرانس بیش از ‪ 30‬مورد‬ ‫واکاوی عملیاتی از سازمان های ایرانی در حوزه مدیریت‬ ‫دانش به عمل امد و ‪ 10‬ارائه بین المللی از س��ازمان های‬ ‫پیشرو ارائه شد‪ .‬گفتنی اس��ت ارزیابی جهانی ‪MAKE‬‬ ‫بزرگتری��ن و معتبرترین ارزیاب��ی س��ازمان های دنیا در‬ ‫حوزه خلق ارزش از دانش به ش��مار می رود که هر ساله با‬ ‫حضور و مشارکت صدها سازمان و شرکت معتبر از چهار‬ ‫قاره و بیش از ‪ 100‬کش��ور دنیا برگزار می شود و در حال‬ ‫حاضر تنها ارزیابی بین الملل��ی در حوزه مدیریت در ایران‬ ‫به شمار می رود‪.‬‬ ‫این روزه�ا دسترس�ی ب�ه اینترن�ت برای‬ ‫بس�یاری از مردم به یک نیاز ضروری بدل شده‬ ‫است‪ .‬بین ش�یوه های دسترس�ی گوناگونی که‬ ‫هم اکنون در کش�ورمان موجود است‪ ،‬وایمکس‬ ‫یکی از جدیدترین هاست که قابلیت های متفاوتی‬ ‫را نسبت به س�ایر فناوری ها ارائه می دهد‪ .‬یکی‬ ‫از پیش�رفته ترین روش های�ی ک�ه هم اکنون در‬ ‫کش�ورمان برای دسترسی بی س�یم به اینترنت‬ ‫وج�ود دارد‪ ،‬فن�اوری وایمک�س ( ‪)WiMAX‬‬ ‫ی پیش�رفته ای‬ ‫اس�ت‪ .‬در واق�ع وایمکس فناور ‬ ‫برای برقراری ارتباط باند وس�یع بی س�یم روی‬ ‫امواج مایکرویو است که براس�اس ان می توان‬ ‫خدمات گوناگون�ی ازجمله اینترنت پرس�رعت‬ ‫ارائه کرد‪ .‬ویژگی ه�ای منحصربه فرد وایمکس‬ ‫باعث شده اس�ت این روش دسترسی بی سیم‪،‬‬ ‫برای کاربران خانگی‪ ،‬مشاغل کوچک و همچنین‬ ‫موسسات بزرگ با پراکندگی جغرافیایی‪ ،‬بسیار‬ ‫کارامد باشد‪.‬کارکرد فناوری وایمکس تا حدودی‬ ‫ش�بیه فناوری ‪ Wi-Fi‬اس�ت‪ ،‬با این تفاوت که‬ ‫وایمکس از محدوده پوششی بسیار گسترده تر‬ ‫و تع�داد کاربران�ی بس�یار بیش�تر پش�تیبانی‬ ‫می کند‪ .‬ش�بکه وایمکس معموال از تعداد بسیار‬ ‫زی�ادی ایس�تگاه پای�ه (‪ )Base Station‬یا دکل‬ ‫فرستنده ‪ -‬گیرنده تشکیل می ش�ود‪ .‬تمام این‬ ‫ایس�تگاه ها از طری�ق ابزارهای ارتباطی بس�یار‬ ‫پیش�رفته مانند فیبر نوری به تجهیزات مرکزی‬ ‫وصل هس�تند‪ .‬ب�ه این ترتی�ب‪ ،‬مش�ترکان این‬ ‫ش�بکه با اس�تفاده ازتجهیزات س�مت مشتری‬ ‫(‪ ،)CPE‬که ب�ه نام «م�ودم» وایمکس معروفند‪،‬‬ ‫به یکی از ایس�تگاه های پایه وصل می ش�وند تا‬ ‫از طری�ق ان بتوانن�د به طور بی س�یم از خدمات‬ ‫گوناگون ش�بکه اس�تفاده کنند‪ .‬با ق�رار گرفتن‬ ‫ایس�تگا ه های گوناگ�ون در محدود ه ه�ای‬ ‫جغرافیایی متفاوت‪ ،‬شبکه ای بسیار گسترده در‬ ‫سطح کشور و حتی فراتر از ان ایجاد می شود که‬ ‫مش�ترکان می توانند در هر نقطه از این جغرافیا‪،‬‬ ‫با اس�تفاده از مودم وایمکس خود به یکی از این‬ ‫ایس�تگاه ها وصل ش�وند و از خدم�ات گوناگون‬ ‫شبکه از جمله اینترنت پرسرعت بی سیم استفاده‬ ‫کنند‪ .‬فن�اوری وایمکس ویژگی ه�ا و مزیت های‬ ‫برجسته ای نسبت به سایر روش های دسترسی‬ ‫به اینترن�ت دارد ک�ه مهم ترین انه�ا عبارتند از‬ ‫نصب و راه اندازی اسان و س�ریع (در کمتر از دو‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫س‬ ‫‪،‬‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫پ‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫س‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫س‬ ‫ته‬ ‫ی‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫رنت‬ ‫روز)‪ ،‬امکان جا به جا کردن مودم در مناطق تحت‬ ‫پوشش در س�طح ش�هر و حتی کش�ور‪ ،‬امکان‬ ‫ارائه دادن خدمات گوناگون بر بس�تر وایمکس‪،‬‬ ‫امنیت باال و عدم نیاز به خط تلفن یا سیم کارت‪.‬‬ ‫ش�بکه وایمکس مبین نت؛ گسترده ترین شبکه‬ ‫وایمکس جهان‬ ‫شبکه وایمکس مبین نت یکی از بزرگ ترین‬ ‫و گس�ترده ترین ش�بکه های ارتباطی بی سیم با‬ ‫فناوری وایمکس در دنیاست و از جدیدترین نسل‬ ‫فناوری وایمکس بهره می برد‪ .‬شرکت ارتباطات‬ ‫مبین نت برای ایجاد چنین ش�بکه ای به وسعت‬ ‫ایران‪ ،‬بیش از سه س�ال زمان صرف کرده است‬ ‫و مرحله به مرحله و ش�هر به ش�هر‪ ،‬بخش های‬ ‫گوناگون کشور را تحت پوشش شبکه سراسری‬ ‫وایمکس مبین نت قرار داده اس�ت‪ .‬مش�ترکین‬ ‫این شبکه می توانند با همراه داشتن مودم خود‪،‬‬ ‫از ش�هری به ش�هر دیگری که تحت پوش�ش‬ ‫شبکه است جابه جا ش�وند و همچنان از خدمات‬ ‫ارائه ش�ده در ش�بکه بهره مند باش�ند‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬سازمان ها و شرکت های بزرگ می توانند‬ ‫از وسعت و گستردگی شبکه وایمکس مبین نت‬ ‫بیشترین بهره را ببرند و اداره ها‪ ،‬شعبه ها‪ ،‬دفاتر‬ ‫و نمایندگی ه�ای خود را در ش�هرهای گوناگون‬ ‫کش�ور‪ ،‬از طریق ش�بکه وایمک�س مبین نت به‬ ‫یکدیگر متصل نمایند‪ .‬شرکت ارتباطات مبین نت‬ ‫توانای�ی ارائه دادن خدم�ات گوناگون�ی را روی‬ ‫ش�بکه سراس�ری وایمکس خود دارد‪ .‬برخی از‬ ‫این خدمات از جمله اینترنت پرسرعت بی سیم‬ ‫اشتراکی‪ ،‬شبکه اختصاصی مجازی‪ ،‬پهنای باند‬ ‫اختصاصی اینترنت‪ ،‬شبکه ملی اطالعات بی سیم‬ ‫(اینترنت ملی) و نیز شبکه ملی بی سیم مبین نت‪،‬‬ ‫هم اکنون به مش�ترکین حقیق�ی و حقوقی ارائه‬ ‫می ش�وند و برخ�ی خدمات دیگ�ر نی�ز در اینده‬ ‫نزدیک قاب�ل ارائه خواهند ب�ود‪ .‬هم اکنون بیش‬ ‫از ‪ 120‬ش�هر که تمامی مراکز استان ها و مراکز‬ ‫بزرگ تجاری و سیاسی کشور را شامل می شود‪،‬‬ ‫تحت پوش�ش ش�بکه وایمکس مبین ن�ت قرار‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫مهم ترین ویژگی ها و مزیت های شبکه وایمکس‬ ‫مبین نت عبارت است از‪:‬‬ ‫‪ l‬تح�ت پوش�ش ق�راردادن بی�ش از‬ ‫‪ 120‬شهر و افزایش پی در پی ان‬ ‫‪ l‬تحت پوش�ش ق�راردادن مراکز تمام‬ ‫استان های کشور‬ ‫‪ l‬استفاده از پیشرفته ترین نسل فناوری‬ ‫وایمکس‬ ‫‪ l‬قابلیت جابه جایی و دریافت خدمات در‬ ‫سراسر مناطق تحت پوشش‬ ‫‪ l‬امنیت اطالع�ات تبادل ش�ده در داخل‬ ‫شبکه‬ ‫‪ l‬نصب سریع و بهره برداری انی از انواع‬ ‫خدمات‬ ‫‪ l‬ارائه خدمات پس از فروش شبانه روزی‬ ‫به شیوه تلفنی‪ ،‬الکترونیکی وحضوری‬ ‫‪ l‬سازمان اختصاصی پشتیبانی و خدمات‬ ‫پس از فروش مشتریان ویژه و سازمانی‬ ‫با نصب برنامه وی�ژه مثلث بر روی تلف�ن همراه با‬ ‫سیستم عامل اندروید‪ ،‬تمامی اخبار و گزارش های‬ ‫مثلث را همیشه و همه جا همراه داشته باشید‪.‬‬ ‫‪w w w . m o s a l a s . i r‬‬ ‫دانلود برنامه‪w w w. i r a n a p p s . c o m :‬‬