ماهنامه مثلث شماره 192

‫ش انقالبیون به مذاکره بایدچگونه باشد؟‬ ‫واکن ‬ ‫پرونده سیاست نظری مثلث‬ ‫اعتراض های موازی‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدونودودوم‪13/‬مهر‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫گزارش های میدانی مثلث از موافقان و مخالفان مذاکره‬ ‫مکالمه در نیویورک‬ ‫جنجال درتهران‬ ‫ارایش نیروهای سیاسی‬ ‫مقابل مکالمه تلفنی روحانی – اوباما‬ ‫پروژه سخت دو رئیس جمهور‬ ‫بررسی مذاکره ایران و امریکا در صفحات سیاست‬ ‫نالملل‪،‬جامعه شناسی سیاسی و سیاست نظری‬ ‫اقتصاد‪ ،‬بی ‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫ایا قدرت البی اسرائیل در امریکا‬ ‫کم شده است؟‬ ‫کارشناساندرمثلثبهاینسئوالپاسخمی دهند‬ ‫سورپرایز واشنگتن – تهران‬ ‫صفحات ویژه ترجمه؛ رسانه های جهان چگونه‬ ‫به مذاکره ایران – امریکا می نگرند؟‬ ‫شیفت از خوش بینی به واقع گرایی‬ ‫ورود نتانیاهو به نیویورک‪ ،‬موجب تغییر لحن‬ ‫ایران و امریکا شد‬ ‫جای خالی را با ما پر کنید‬ ‫قیمت ها به تومان میباشد‬ ‫سه ماهه‬ ‫شش ماهه‬ ‫یک ساله‬ ‫پست سفارشی ته ران‬ ‫‪36/000‬‬ ‫‪72/000‬‬ ‫‪144/000‬‬ ‫پست سفارشی شهرستان‬ ‫‪38/000‬‬ ‫‪76/000‬‬ ‫‪152/000‬‬ ‫بانک ملت به نام هفته نامه مثلث‬ ‫شماره حساب ‪43293196/94‬‬ ‫شماره کارت ‪6104-3377-7006-5405‬‬ ‫شماره شبا ‪IR28 0120000000004329319694‬‬ ‫برای اطالعات بیشتر عدد صفر را به شماره ‪ 3000411711‬ارسال نمایید‬ ‫شماره تماس‪88171506-8 :‬‬ ‫‪09109797859‬‬ ‫برای دریافت پیشخوان همراه اول ‪ MOSLAS‬را به ‪ 7050‬پیامککنید‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫سپردن امور به مردم‬ ‫و نظارت دولت‬ ‫مطلب دیگر این است ‪ -‬که خوب شما هم م ی دانید‬ ‫ که مردم این دولت را و ای‪w‬ن جمهوری را به پا کردند و‬‫ان هم‪ ،‬نه همه مردم؛ این مردم پابرهن��ه‪ ،‬این بازاری و این‬ ‫متوس��طین و این محرومین‪ .‬فش��ار روی اینها بوده است‪،‬‬ ‫یعنی فش��ار انقالب روی دوش این محرومین بوده‪ .‬اگر در‬ ‫خیابان ها‪ ،‬در تظاه راتی که مردم کردند در زمان رژیم سابق‬ ‫سیاست‬ ‫‪18- 29‬‬ ‫شیفتازخوشبینیبهواقعگرایی‬ ‫اوباماوروحانیکارسختیدارند‬ ‫موافقانومخالفانیکرابطه‬ ‫بایدازموضعواقع نگری وارمانگراییجلوبرویم‬ ‫جامعهشناسیسیاسی‬ ‫‪30-37‬‬ ‫اعتراض های موازی‬ ‫مذاکرهبیفایدهاست‬ ‫مشکالتبرطرفشود‪،‬قویمیشویم‬ ‫دیپلماسیفیلمهندینیست‬ ‫بینالملل‬ ‫‪38-55‬‬ ‫سورپرایز تهرانو واشنگتن‬ ‫صبراستراتژیک‬ ‫اوبامادردیداربانتانیاهوتغییرموضعنداد‬ ‫اسرائیلبهصورتپنهانیموافقرویکرداوباماست‬ ‫اعتراض های موازی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدونودودوم‪13/‬مهر‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫گزارشهای میدانی مثلث از موافقان و مخالفان مذاکره‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫مکالمه در نیویورک‬ ‫جنجال درتهران‬ ‫ارایش نیروهای سیاسی‬ ‫مقابل مکالمه تلفنی روحانی – اوباما‬ ‫پروژه سخت دو رئیسجمهور‬ ‫بررسی مذاکره ایران و امریکا در صفحات سیاست‬ ‫اقتصاد‪ ،‬بینالملل‪،‬جامعه شناسی سیاسی و سیاست نظری‬ ‫ایا قدرت البی اسرائیل در امریکا‬ ‫کم شده است؟‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫واکنش انقالبیون به مذاکره بایدچگونه باشد؟‬ ‫پرونده سیاست نظری مثلث‬ ‫کارشناساندرمثلثبهاینسئوالپاسخمیدهند‬ ‫سورپرایز واشنگتن – تهران‬ ‫صفحات ویژه ترجمه؛ رسانههای جهان چگونه‬ ‫به مذاکره ایران – امریکا مینگرند؟‬ ‫شیفت از خوش بینی به واقعگرایی‬ ‫ورود نتانیاهو به نیویورک‪ ،‬موجب تغییر لحن‬ ‫ایران و امریکا شد‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫و بعد از او در اوایل انقالب‪ ،‬اگر یک کسی بررسی کرده بود‬ ‫م ی دید که در بی��ن اینها از انهایی ک��ه مرفه اند چند نفرند‬ ‫و محرومی��ن چقدرند؟ محرومی ن اند که ای��ن کار را کردند‪.‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬دولت ش��ما دولت محرومین اس��ت‪ ،‬یعنی‪ ،‬باید‬ ‫ب رای محرومین کار بکنید و از اموری که الزم است عرض‬ ‫کنم‪ ،‬این است که شما م ی دانید و ذکر هم کردید که دولت‬ ‫بدون پش��تیبانی مردم نم ی تواند کار انجام بدهد‪ .‬یعنی ان‬ ‫دولت هایی م ی توانستند بدون پش��تیبانی مردم کارشان را‬ ‫انجام بدهند که ب��رای مردم نم ی خواس��تند کار کنند؛ انها‬ ‫م ی خواستند ب رای ارباب های خودشان کار بکنند و روی ان‬ ‫مبنا مجهز ب رای ان جهت بودند‪ .‬اما کاری به این نداش��تند‬ ‫که حاال در بلوچستان چه م ی گذرد‪ ،‬در کرمان چه م ی گذرد‪،‬‬ ‫در جاهای دیگر چه م ی گذرد؟ به ان کاری نداشتند و شما که‬ ‫م ی خواهید ب رای همه خدمت بکنی��د‪ ،‬ب رای چهل میلیون‬ ‫جمعیت‪ ،‬یک دولت محدود نم ی تواند کار بکند‪ ،‬باید چهل‬ ‫میلیون جمعیت را در صحنه نگ��ه دارد و نگهداری به این‬ ‫است که ش��ما بازار را م ی خواهید نگه دارید‪ ،‬بازار را شریک‬ ‫کنید در کارها‪ ،‬بازار را کنار نگذاری��د‪ .‬یعنی‪ ،‬کارهایی که از‬ ‫بازار نم ی اید و معلوم اس��ت که نم ی تواند بازار انجام بدهد‪،‬‬ ‫ان کارها را دولت انجام بده��د‪ .‬کارهایی که از بازار م ی اید‪،‬‬ ‫جلویش را نگیرید‪ ،‬یعنی‪ ،‬مش��روع هم نیست‪ .‬ازادی مردم‬ ‫نباید سلب بشود‪ ،‬دولت باید نظارت بکند‪ .‬مثال‪ ،‬در کاالهایی‬ ‫که م ی خواهند از خارج بیاورند مردم را ازاد بگذارند‪ ،‬ان قدری‬ ‫را که م ی توانند؛ هم خود دولت بیاورد‪ ،‬هم مردم‪ .‬لکن دولت‬ ‫نظارت کند در اینکه ی��ک کاالهایی که برخالف مصلحت‬ ‫جمهوری اسالمی است‪ ،‬برخالف شرع است‪ ،‬انها را نیاورند‪.‬‬ ‫این نظارت است‪ .‬همچو نیس��ت که ازادشان کنید که فردا‬ ‫بازارها پر بشود از ان لوکس ها و از ان بساطی که در سابق‬ ‫بود‪ .‬اما راجع به تجارت‪ ،‬راجع ب��ه صنعت‪ ،‬راجع به اینها اگر‬ ‫مردم را شریک خودتان نکنید‪ ،‬موفق نخواهید شد‪.‬‬ ‫سیاستنظری‬ ‫‪56-65‬‬ ‫اغازعصرجدیدیازشناختدشمنملت‬ ‫درنگاهارمان گراودرعملواقع گراباشیم‬ ‫بیموامیدهایواقع گرایانانقالبی‬ ‫تماسنیویورک‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪66-73‬‬ ‫یککلیدوقفل هایرنگارنگ‬ ‫مسالهاصلیسیاستاست‬ ‫چالش هایاقایحقوقدان‬ ‫وقتیانبار هاخالیشد ‪،‬تحریم هامهمشد‬ ‫ورزش‬ ‫‪74 -79‬‬ ‫ماجراهایمربیپروازی‬ ‫سعیمی کنیم بهانهبهکیروش ندهیم‬ ‫کی روشحاالیکیازخودماست‬ ‫حرفهمرانمی فهمیم‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬زهیر توکلی ‪ -‬ش��اهین فتحیان ‪ -‬شاهده یوسفی‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬فاطمه سیف‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫گزارش اول‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫تغییرات در شورای عالی امنیت‬ ‫همکاران جدید شمخانی‬ ‫پس از انتصاب دریابان شمخانی به سمت دبیری شورای‬ ‫امنیتملیوجایگزینیویبهجایسعیدجلیلی‪،‬چندهفته ای‬ ‫طول کشید تا او بتواند با بررس��ی های الزم‪ ،‬تیم کاری خود را‬ ‫معرفی کند‪ .‬در ساختار این شورا معاونت های مختلفی در نظر‬ ‫گرفته شده که هر کدام به طور جداگانه و با زیرمجموعه های‬ ‫معین به کار کارشناسی در حوزه مربوط به خود و در قالب کالن‬ ‫امنیت ملی و دفاعی م ی پردازند‪.‬‬ ‫وظای��ف ش��ورای عالی امنی��ت مل��ی نی��ز بنا ب��ر‬ ‫انچه قانونگ��ذاران تعیی��ن کردند‪« ،‬تعیین سیاس��ت های‬ ‫دفاع��ی – امنیتی کش��ور در محدوده سیاس��ت های کلی‬ ‫تعیی ن ش��ده از طرف مقام معظم رهب��ری‪ ،‬هماهنگ کردن‬ ‫فعالی ت های سیاس��ی‪ ،‬اطالعات��ی‪ ،‬اجتماع��ی‪ ،‬فرهنگی و‬ ‫اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی – امنیتی و بهره گیری‬ ‫از امکانات مادی و معنوی کش��ور ب رای مقابله با تهدیدهای‬ ‫داخلی و خارجی» عنوان ش��د‪ .‬در واقع ش��ورای عالی امنیت‬ ‫ملی باید سیاس��ت خارجی‪ ،‬دفاعی و سیاس��ت های امنیتی‬ ‫ای ران را تدوین کند‪ .‬اعضای ثابت ش��ورای عالی امنیت ملی‪،‬‬ ‫روسای قوای سه گانه‪ ،‬رئیس س��تاد فرماندهی کل نیروهای‬ ‫مسلح‪ ،‬رئیس سازمان برنامه و بودجه‪ ،‬دو نماینده به انتخاب‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬وزرای خارجه‪ ،‬کشور و اطالعات هستند‪.‬‬ ‫ب ر حسب نیاز نیز وزیر مربوط به بحث و همچنین عال ی ترین‬ ‫مقام های ارتش و سپاه پاسداران به این جمع اضافه م ی شوند‪.‬‬ ‫مصوبات ش��ورا باید به تایید رهبری برس��د و پس از ان الزم‬ ‫االجراست‪.‬‬ ‫‪14‬‬ ‫تیم کاری شمخانی‬ ‫حاال شمخانی بعد از گذش��ت چند هفته معاونان خود‬ ‫در این شورا را منصوب کرد‪ .‬ب راس��اس حکم او سعید ایروانی‬ ‫به عنوان معاون بی ن الملل دبیرخانه شور ای عالی امنیت ملی‬ ‫منصوب شد‪ .‬جایی که پیش از او علی باقری کنی حضور داشت‬ ‫و در طول مذاکرات هسته ای که سعید جلیلی ان را رهبری و‬ ‫هدایت م ی کرد‪ ،‬نقش پررنگی داش��ت‪ .‬شمخانی البته ب رای‬ ‫استفاده از تجربیات علی باقری او را به عنوان مشاور بی ن الملل‬ ‫خود منصوب کرد‪ .‬سایر اعضای تیم ش��مخانی عبارتند از‪:‬‬ ‫داوود دانش جعفری‪ ،‬معاونت اقتصادی‪ ،‬پرویز پوراحمد معاون‬ ‫امنیت‪ ،‬دریادار عباس محتاج معاون امنیت داخلی‪ ،‬سی د علی‬ ‫حس��ین ی تاش معاون راهب��ردی‪ ،‬عیس��ی گل وردی معاون‬ ‫اجرایی و حسینی جرجانی هم به عنوان معاون رسانه ای دبیر‬ ‫شورای عالی امنیت ملی منصوب شده اند‪ .‬همچنین شمخانی‬ ‫محمود رحمانی را به عنوان رئی س دفتر خود منصوب کرد‪.‬‬ ‫دریادار عباس محتاج س��ابقه مدیرعاملی بنیاد تعاون‬ ‫ارتش‪ ،‬فرماندهی نی��روی دریایی ارتش‪ ،‬عضوی��ت در گروه‬ ‫مشاوران فرماندهی معظم کل قوا‪ ،‬معاونت امنیتی و انتظام ی ‬ ‫وزارت کشور و استانداری قم را دارد‪.‬‬ ‫از اغاز تا امروز‬ ‫شمخانی پس از حسن روحانی (‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ ،)۱۳۸۴‬علی‬ ‫الریجانی (از ‪ ۱۳۸۴‬تا ‪ )۱۳۸۶‬و سعید جلیلی (از سال ‪ ۱۳۸۶‬تا‬ ‫‪ )۱۳۹۲‬چهارمین دبیر شورای عالی امنیت ملی ای ران است‪ .‬اما‬ ‫پیش از ان و در س��ال های ابتدایی انقالب این شورا زیر نظر‬ ‫نخس��ت وزیر اداره م ی ش��د و در دوران نخس ت وزیری شهید‬ ‫رجایی مسئولیت ان را کش��میری برعهده داشت‪ .‬او یکی از‬ ‫نیروهای سازمان منافقین بود که توانسته بود اعتماد شهید‬ ‫رجایی و شهید باهنر را کسب کند‪ ،‬به گونه ای که بسیاری او را‬ ‫از نیروهای انقالبی دانستند و شرکت وی را در تمام جلسات‬ ‫شورای امنیت ملی ضروری م ی خواندند‪ .‬حتی پس از انفجار‬ ‫نخس ت وزیری نیز برخی ب رای او گریستند و تصور کردند جنازه‬ ‫س��وخته ای که در یک نایلون در کنار اثار به جا مانده از بدن‬ ‫رجایی و باهنر قرار گرفته جنازه کشمیری است‪ .‬پس ب رای او نیز‬ ‫تابوتی در نظر گرفتند‪ .‬این در حالی که کشمیری در حال فرار از‬ ‫ای ران بود‪ .‬در اطالعی ه ای که «ایت اهلل ربانی املشی»‪ ،‬دادستان‬ ‫وقت کل کشور منتشر کرد‪ ،‬یاداور شد‪« :‬کشمیری از یک سال‬ ‫قبل وارد نخس ت وزیری م ی ش��ود و خیلی خوب نقش بازی‬ ‫م ی کند و خیلی چهره کریه خود را مخفی م ی دارد‪ .‬به طوری‬ ‫که یکی از مسئولین امر در نخس ت وزیری م ی گفت که بین‬ ‫هزار احتمال یک احتمال انحراف درباره او نم ی دادیم‪ ...‬ظرف‬ ‫یک سال ان قدر پیشرفت م ی کند که دبیر شورای امنیت هم‬ ‫م ی شود‪( ».‬روزنامه جمهوری اسالمی‪.)60/6/23 ،‬‬ ‫بعد از ان تا س��ال ‪ 1368‬و بازنگری قانون اساس��ی‪ ،‬این‬ ‫شورا تبدیل به شورای عالی دفاع شده بود و بعد از ان به مدت‬ ‫‪ 16‬سال حس��ن روحانی دبیری ان را برعهده داشت‪ .‬در سال‬ ‫‪ 1386‬عل��ی الریجانی‪ ،‬دبیر ش��ورای عالی امنیت ملی ای ران‬ ‫از س��مت خود کناره گیری کرد و مهر ماه همان س��ال سعید‬ ‫جلیلی که پیش از ان معاون اروپا و امریکای وزارت خارجه بود‪،‬‬ ‫از سوی رئی س جمهور به س��مت دبیری شورای عالی امنیت‬ ‫ملی انتخاب شد‪.‬‬ ‫اعضای تیم های مذاکره کننده‬ ‫با بازنگری در قانون اساسی در س��ال ‪ ،68‬شورای عالی‬ ‫امنیت ملی به قانون اساسی الحاق شد‪ .‬حسن روحانی که در‬ ‫ان زمان نماینده مردم ته ران در مجلس شورای اس�لامی بود‪،‬‬ ‫ت هاشم ی رفسنجانی به عنوان دبیر‬ ‫از سوی رئی س جمهور وق ‬ ‫شورای عالی امنیت ملی منصوب ش��د‪ .‬روحانی بعد از پایان‬ ‫ت هاشم ی رفس��نجانی در دولت سی د محمد خاتمی نیز‬ ‫دول ‬ ‫عهده دار پست دبیری شورای عالی امنی ت ملی بود اما این بار با‬ ‫یک تفاوت بزرگ و ان هم مدیریت هسته ای کشور بود‪ .‬وقتی‬ ‫در دولت اصالحات بحث هسته ای مطرح شد‪ ،‬بنابر پیشنهاد‬ ‫اقای دکتر خ رازی (وزیر امور خارجه وقت) پرونده هسته ای ای ران‬ ‫از وزارت خارجه به ش��ورای عالی امنیت ملی تحویل داده شد‪.‬‬ ‫حسن روحانی در ابتدا با این درخواست موافق نبود اما با تاکید‬ ‫رئی س جمهوروقتوهمچنینتاییدرهبرمعظم انقالب‪،‬موضوع‬ ‫پرونده هسته ای ران در اختیار حسن روحانی قرار گرفت و دبیرخانه‬ ‫شورای عالی امنیت ملی ای ران با نام پرونده هسته ای گره خورد‪.‬‬ ‫موسویان‪ ،‬نامدارترین عضو تیم روحانی‬ ‫اعضای تیم مذاکره کنن��ده و نزدیک ب��ه روحانی را در‬ ‫زمان دبیری او در شورای عالی امنیت ملی این افراد تشکیل‬ ‫م ی دادند‪ :‬حس��ین موس��ویان‪ ،‬س��یروس ناصری‪ ،‬عل ی اکبر‬ ‫صالحی‪ ،‬محمدجواد ظریف‪ ،‬امیرحس��ین زمان ی نیا‪ ،‬محمد‬ ‫البرزی و محمد سعیدی‪ .‬حسین موس��ویان در این میان اما‬ ‫از همه نامدارتر اس��ت‪ .‬او که پس از رفتن روحانی از دبیرخانه‬ ‫شورای عالی امنیت ملی مدتی را به جرم جاسوسی در زندان‬ ‫به سر برد‪ ،‬به عنوان اولین سفیر ای ران پس از اتحاد دو المان به‬ ‫این کشور سفر کرد‪ .‬موسویان معاون بی ن الملل روحانی بود که‬ ‫امروز سعید ایروانی از طرف شمخانی به این معاونت گمارده‬ ‫شده‪ .‬او همچنین سخنگوی تیم مذاکره کننده هسته ای بود و‬ ‫پس از ماجرای دستگیری و انفصال از خدمات دولتی‪ ،‬به خارج‬ ‫از کش��ور رفت‪ .‬البته این روزها زمزمه هایی از بازگشت وی به‬ ‫کشور به گوش م ی رسد‪ .‬س��یروس ناصری نیز پس از پایان‬ ‫دوران دبی ر ی روحانی‪ ،‬از ای ران مهاجرت کرد‪ .‬ناصری سفیر ای ران‬ ‫در اژانس بی ن المللی انرژی اتمی بود و عضو تیم مذاکره کننده‬ ‫روحانی‪ .‬امیرحسین زمان ی نیا‪ ،‬سفیر ای ران در مالزی و مدیرکل‬ ‫سیاست بی ن الملل وزارت امور خارجه در زمان دولت اصالحات‬ ‫بود که او نی��ز از جمله افراد تیم روحانی ب��ود‪ .‬محمد البرزی‪،‬‬ ‫سفیر سابق ای ران در وین و مدیرکل وزارت خارجه در زمان دولت‬ ‫اصالحات و همچنین محمد سعیدی‪ ،‬معاون امور بی ن الملل و‬ ‫ب رنامه ریزی سازمان انرژی اتمی در دوره اصالحات نیز از جمله‬ ‫کسانی بود که مورد اعتماد روحانی بودند‪.‬‬ ‫الریجانی‪ ،‬رئیس ناکام‬ ‫چند ساعت پس از رفتن الریجانی‪ ،‬جلیلی به شورای عالی‬ ‫امنیت ملی رفت‪ .‬گفته م ی شد که او در سیاست خارجی بسیار‬ ‫مورد اعتماد محمود احمدی نژاد اس��ت‪ .‬جلیل��ی از معاونان‬ ‫وزارت خارجه بود و کرس��ی تدریس «دیپلماس��ی پیامبر» را‬ ‫در دانش��گاه امام صادق(ع) برعهده داش��ت‪ .‬در ابتدای دولت‬ ‫احمدی نژاد نام او از سوی ثمره هاشمی به عنوان وزیر خارجه‬ ‫مطرح شد اما از انجایی که شناخت کمی نسبت به وی وجود‬ ‫داشت‪ ،‬بحث وزارت وی با تردید روبه رو شد‪.‬‬ ‫عل ی اصغر س��لطانیه‪ ،‬محمد هادی زاهدی وفا‪ ،‬مهدی‬ ‫صفری‪ ،‬علی باقری و عباس ع راقچ��ی از معتمدان جلیلی‬ ‫بودند که با او در تیم مذاکرات هم��کاری کردند‪ .‬از میان انها‬ ‫علی باقری کنی جزو نف رات اول نزدیک به او محسوب م ی شد‬ ‫که پست معاونت بی ن الملل شورای امنیت ملی را نیز برعهده‬ ‫داشت‪ .‬س��عید جلیلی به عنوان س��ومین دبیر شورای عالی‬ ‫امنیت ملی‪ ،‬پرونده هسته ای ای ران را در حالی به دست گرفت‬ ‫که ب رای بسیاری ناشناخته بود‪ .‬بسیاری از دیپلمات های غ ربی‬ ‫که با وی روبه رو ش��دند‪ ،‬اعالم کردند که ب��ا مذاکره با جلیلی‬ ‫سخت ترین کار دنیاس��ت‪ .‬عبارت دکترین «صلح بر مبنای‬ ‫عدالت و معنویت» در عرصه سیاست خارجی که بارها توسط‬ ‫احمدی نژاد اعالم ش��ده‪ ،‬متعلق به سعید جلیلی است‪ .‬حتی‬ ‫برخی از نامه هایی که احمدی نژاد به س��ران دنیا نوشته نیز از‬ ‫ابتکارات جلیلی قلمداد م ی شود تا انجا که به عنوان نمونه متن‬ ‫علی حسین ی تاش‬ ‫پیش از این‬ ‫در دوران‬ ‫الریجانی نیز‬ ‫در شورای عالی‬ ‫امنیت ملی‬ ‫حضور داشت‬ ‫علی حس��ین ی تاش به عنوان معاون راهبردی از طرف‬ ‫ش��مخانی معرف ش��د‪ .‬او اهل روستای خ راش��اد بیرجند در‬ ‫خ راسان جنوبی است و مدتی سردبیر مجله سیاست دفاعی‬ ‫بود و در حوزه سیاست دفاعی و امنیتی مقاالت متعددی دارد‪.‬‬ ‫تاش از اعضای تی��م مذاکره کننده هس��ته ای در دوران علی‬ ‫الریجانی بود‪ .‬مسئولیت مذاکرات انجام ش��ده میان ای ران و‬ ‫روسیه و ریاست دانشگاه امام حسین(ع) از دیگر سوابق حسینی‬ ‫تاش اس��ت‪ .‬دانش جعفری از جمله مدی رانی بود که با وجود‬ ‫اختالف نظر در دولت احمدی نژاد به کار گرفته شد‪ .‬در مردادماه‬ ‫‪ 1384‬از طرف محمود احمدی نژاد به عن��وان وزیر اقتصاد به‬ ‫مجلس معرفی ش��د و رای اعتماد کس��ب کرد‪ .‬اگرچه او سه‬ ‫سال بعد و در مرداد ‪ 87‬جای خود را به شم س الدین حسینی‬ ‫داد‪ .‬هرچند او از سوی احمدی نژاد برکنار نشد اما گفته شد که‬ ‫او مجبور به استعفا شده بود‪ .‬دانش جعفری دکترای خود را در‬ ‫رشته اقتصاد از دانشگاه عالمه طباطبایی در سال ‪ 80‬اخذ کرد‬ ‫و به خاطر فعالی ت های مهندس ی اش در رفع محاصره ابادان‬ ‫نشان فتح اخذ کرده است‪ .‬او اصالتا از اهالی بستان اباد است اما‬ ‫در سال ‪ 1333‬در ته ران متولد شده و مدرک کارشناسی خود را‬ ‫یک سال پس از انقالب از دانشگاه کشمیر هندوستان در رشته‬ ‫عمران دریافت کرده‪ .‬دانش جعفری عالوه بر سابقه طوالنی‬ ‫برئیسی کمیسیون‬ ‫تدریس در دانشگاه عالمه طباطبایی‪ ،‬نای ‬ ‫اقتصادی مجلس پنجم و ریاست کمیسیون اقتصادی مجلس‬ ‫هفتم‪ ،‬دبیری کمیس��یون اقتصاد کالن مجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام و ریاست بنیاد مسکن را برعهده داشته است‪.‬‬ ‫عیسی گل وردی عالوه بر سابقه ریاست سازمان جغ رافیایی‬ ‫وزارت دفاع‪ ،‬معاونت اجرایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت‬ ‫نظام را در کارنامه خود دارد‪ .‬گل وردی ریاست ستاد انتخاباتی‬ ‫محسن رضایی در انتخابات ‪ 92‬ریاست جمهوری را نیز برعهده‬ ‫داش��ت‪ .‬همچنین با رفتن س��ردار نجابت از معاونت امنیت‬ ‫داخلی‪ ،‬پرویز پوراحمد به جای او از طرف شمخانی معرفی شد‪.‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫عباس محتاج‬ ‫به عنوان معاون‬ ‫امنیت داخلی‬ ‫انتخاب شده است‬ ‫ردپایی که برجا ماند‬ ‫یاران شمخانی‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫بعد از سال ‪ 86‬که الریجانی به سمت دبیرشورای عالی‬ ‫امنیت ملی رسید‪ ،‬تیم مذاکره کننده نیز به تبع ان تغییر کرد‪.‬‬ ‫الریجانی که با انتقاد صریح از مس��ئوالن سابق پرونده‬ ‫هسته ای‪ ،‬مسئولیت این پرونده را به دست گرفت‪ ،‬تالش داشت‬ ‫تا با ارائه برخی ایده ها‪ ،‬پرونده هسته ای ای ران را ب رای همیشه‬ ‫ببندد اما به جای انکه پرونده هسته ای بسته شود‪ ،‬پرونده دبیری‬ ‫الریجانی در شورای امنیت بسته شد و مسئولیت از او ستانده‬ ‫ش��د و به س��عید جلیلی معاون وزیر خارجه ای ران سپرده شد‪.‬‬ ‫بدین ترتیب الریجانی خسته از دو سال و نیم تالش ب ی دریغ‪،‬‬ ‫ب ی هیچ تقدیری کیف خود را برداشت و دفتر خود را ترک کرد‬ ‫تا معتمد رئی س جمهور‪ ،‬محمود احمدی نژا د جای او بنشیند‪.‬‬ ‫سخنگوی دولت ای ران در اعالم دالی ذ شخصی داشت‪.‬‬ ‫مایل بود ک��ه در حوزه های دیگری فعالی ت های سیاس��ی و‬ ‫مدیریتی داشته باشد‪ ».‬اگرچه این س��خن در ابتدا با سکوت‬ ‫الریجانی همراه بود اما او پس از س��فر از ایتالیا تاکید کرد که‬ ‫هیچ مشکلشخصینداشتهوحتیانچنانکهگفتهشدقصد‬ ‫شرکت در انتخابات مجلس را نداشته و م ی توانست بدون انکه‬ ‫از دبیری شورای عالی استعفا دهد‪ ،‬در انتخابات مجلس شرکت‬ ‫کند‪ .‬ج واد وعیدی‪ ،‬محمد مهدی اخون دزاده‪ ،‬علی حسینی تاش‪،‬‬ ‫محمد جعفری‪ ،‬محمد سعیدی‪ ،‬کاظم غریب ابادی و عباس‬ ‫ع راقچی اعضای تیم الریجانی را تشکیل م ی دادند‪.‬‬ ‫وعیدی سردبیر همش��هری دیپلماتیک و رئی س دفتر‬ ‫حوزه ریاست سازمان بازرسی کل کشور بود و سعیدی از تیم‬ ‫روحانی به تیم الریجانی هم انتقال پیدا کرد‪ .‬نقطه مشترک‬ ‫همکاران الریجانی و شمخانی نیز علی حسین ی تاش است‪.‬‬ ‫حسین ی تاش که به عنوان معاون راهبردی شمخانی انتخاب‬ ‫شده پیش از این سرپرست تیم مذاکره کننده ای ران با روسیه و‬ ‫رئیس پیشین دانشگاه امام حسین(ع) بود و در زمان الریجانی‬ ‫به عنوان عضو تیم مذاکره کننده حضور داشت‪ .‬عباس ع راقچی‬ ‫با رفتن الریجانی باز هم در تیم مذاکره کننده هسته ای باقی‬ ‫ماند و نه تنها در دوره جلیلی بلکه با انتقال پرونده از شورای عالی‬ ‫ت مذاکره کننده‬ ‫امنیت ملی به وزارتخارجه او باز ه��م در هیا ‬ ‫حضور دارد‪ .‬ع راقچی اواخر دوران ریاس��ت جمهوری محمود‬ ‫احمدی نژاد به سمت سخنگویی وزارت خارجه رسید‪ .‬الریجانی‬ ‫با استعفا از شورای عالی امنیت ملی کنار رفت و علت استعفای‬ ‫خود را این چنین مطرح م ی کند‪« :‬مس��ائلی که در دبیرخانه‬ ‫شورای عالی امنیت ملی وجود دارد‪ ،‬جزو مسائل حساس کشور‬ ‫است ‪ .‬من حس م ی کردم یک نوع اختالف جدی مدیریتی با‬ ‫اقای احمدی نژاد دارم‪ ».‬الریجان��ی افزوده بود‪« :‬تا یک مدتی‬ ‫تحمل بود و بحث م ی کردیم اما از یک زمانی به بعد من دیدم‬ ‫ی ندارد‬ ‫به هرحال ایشان رئی س جمهور است و حق دارد و لزوم ‬ ‫که بنده مزاحم ایشان باشم و نم ی خواستم حضوری تحمیلی‬ ‫داشته باشم‪ .‬در واقع سطح من این نبود‪».‬‬ ‫نامه ارسالی احمدی نژاد به جورج بوش‪ ،‬حاوی نکاتی از جزوات‬ ‫درسی جلیلی در دانش��گاه امام صادق(ع) اس��ت‪ .‬پنج معاون‬ ‫جلیلی به ترتیب این افراد بودند‪ -1 :‬معاونت بی ن الملل(علی‬ ‫باقری)‪ :‬پیگیری مباحث سیاست خارجی‪ ،‬مذاکرات هسته ای‬ ‫و‪ -2 ...‬معاونت سیاسی‪-‬اجتماعی(س��ردار نجات)‪ :‬پیگیری‬ ‫مسائل امنیت داخلی‪ -3.‬معاونت دفاعی(سردار رشید)‪ :‬مسائل‬ ‫امنیتی و نظامی‪ -4 .‬معاونت حقوقی (کدخدایی‪ ،‬سخنگوی‬ ‫شورای نگهبان)‪ :‬جنب ه های حقوقی مسائل کشور در ان بحث‬ ‫م ی شود‪ -5 .‬معاونت اقتصادی (دکتر خالدی‪ ،‬معاون بی ن الملل‬ ‫وزیر نفت)‪.‬‬ ‫داوود‬ ‫دانش جعفری‬ ‫با سابقه وزارت‬ ‫اقتصاد‪ ،‬حاال به‬ ‫معاونت اقتصادی‬ ‫شمخانی‬ ‫منصوب شده‬ ‫‪15‬‬ ‫روزگار سخت اربیل‬ ‫انفجارهای رشته ای در کردستان عراق یک روز پس از انتخابات‬ ‫مجله خبری‬ ‫پنج انفجاری که اربیل ع راق را به لرزه دراورد‪ 9 ،‬کشته‬ ‫و بیش از ‪ 60‬زخمی برجای گذاشت‪ .‬اگر مردم مناطق مختلف‬ ‫ع راق به ویژه بغداد و حومه ان با وجود تدابیر شدید امنیتی هر‬ ‫روز شاهد افنجارهای تروریستی و بمب های جاده ای هستند‪،‬‬ ‫اما چند منطقه اقلیم کردستان ع راق‪ ،‬از ثبات امنیتی مناسبی‬ ‫برخوردار بوده‪ .‬با این حال است که خبر انفجارهای سلسله وار‬ ‫و همزمان در کردستان ع راق بیش از سایر اخبار در سرتیتر‬ ‫خبرگزاری ها منتشر م ی شود‪.‬‬ ‫دس��ت کم هر دو هفته یک بار کش��ور ع راق ش��اهد‬ ‫کشته ش��دن تع��دادی از مردم ب ی گن��اه به واس��طه اعمال‬ ‫تروریس��تی اس��ت‪ .‬اما منطقه کردس��تان از امنیت خوبی‬ ‫برخوردار اس��ت و وقوع چنین انفجارهای��ی در این منطقه‬ ‫بسیار کم سابقه است‪.‬‬ ‫به دنبال این انفجارها مسئوالن امنیتی منطقه اقلیم‬ ‫خودمختار ش��مال ع راق ورودی و خروج ی های این شهر را‬ ‫مسدود کردند‏‪ ،‬تدابیر شدید امنیتی در این منطقه برقرار شد‬ ‫و فرودگاه شهر اربیل روی تمام پروازها بسته شد‪.‬‬ ‫بعد از این انفجارها «نوزا د هادی» استاندار اربیل ع راق‬ ‫با اشاره به کشته شدن حداقل چهار نفر از نیروهای امنیتی‬ ‫کردستان ع راق‏‪ ،‬خبر داد‪« :‬القاعده سوریه موسوم به «دولت‬ ‫اسالمی ع راق و شام» مس��ئولیت این انفجارها را ب ر عهده‬ ‫گرفته است‪».‬‬ ‫رس��انه های محلی اقلیم کردس��تان ع راق از انفجار‬ ‫چندین خودروی بمب گذاری ش��ده از جمل��ه یک خودروی‬ ‫امبوالنس در نزدیکی س��اختمان وزارت داخلی این اقلیم و‬ ‫مقرهای نیروهای امنیتی (اسایش) در شهر اربیل خبر داده‬ ‫و گزارش دادند که این انفجارها نزدیک به ‪ 9‬کشته و تعدادی‬ ‫زخمی بر جای گذاش��ته اند‪ .‬برخی از گزارش ها نیز حاکی از‬ ‫تبادل اتش بین نیروهای امنیتی و افراد مسلح بود‪.‬‬ ‫ثبات امنیتی در کردس��تان ع راق باعث ش��ده بود تا‬ ‫س��رمایه گذاری در ای��ن منطقه رش��د خوبی داش��ته و نرخ‬ ‫سرمایه گذاری افزایش پیدا کند‪ .‬این رشته انفجار ها یک روز‬ ‫پس از اعالم نتیجه انتخابات پارلمانی محلی در منطقه رخ‬ ‫داده است‪ .‬در این انتخابات حزب اصلی مخالف گوران (تغییر)‬ ‫با کنار زدن اتحادیه میهنی کردستان‪ ،‬در جای دوم قرار گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬حزب اتحادیه میهنی کردس��تان ع راق (به رهبری‬ ‫جالل طالبانی) به همراه حزب دموکرات کردستان به رهبری‬ ‫مسعود بارزانی دولت پیشین در منطقه را تشکیل داده بودند‪.‬‬ ‫در دو انتخابات اخیر حزب مس��عود بارزانی بیشترین ارا را به‬ ‫خود اختصاص داده است‪ .‬شبکه خبری «روداو» نیز به نقل‬ ‫از منابع اگاه اعالم کرد که تنها دو خودروی بمب گذاری شده‬ ‫که یکی کامیون و دیگری امبوالنس بوده منفجر شده و هر‬ ‫پنج عامل این اقدام تروریستی نیز به دست نیروهای امنیتی‬ ‫اقلیم کردستان ع راق کشته شده اند‪.‬‬ ‫در حالی ک��ه خبرن��گار ش��بکه خب��ری «روداو» از‬ ‫برنامه ریزی ش��ده ب��ودن انفجارهای اربی��ل و تی راندازی به‬ ‫سوی نیروهای امنیتی اقلیم کردس��تان ع راق به دنبال ان‬ ‫خبر م ی داد‪ ،‬خبرنگار ش��بکه خبری «ان ار تی» نیز از اعزام‬ ‫زخم ی های این حوادث به بیمارس��تان و حضور گس��ترده‬ ‫نیروهای امنیت��ی در اماکن وقوع انها س��خن م ی گفت‪ .‬به‬ ‫گمان مسئوالن «روداو» یکی از خب رنگاران این شبکه نیز در‬ ‫میان قربانیان این انفجارها بود‪.‬‬ ‫پایگاه خبری «المس��له» نیز نوش��ت که پنج بمب و‬ ‫یک خودروی بمب گذاری شده در شهر اربیل ع راق منفجر‬ ‫شد‪ .‬ب ر اساس این گزارش‪ ،‬گش��ت ی های پلیس بالفاصله در‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪16‬‬ ‫محل های انفجار حاضر شدند‪ .‬اس��تانداری اربیل نیز وقوع‬ ‫درگیری میان افراد مسلح و نیروهای امنیتی مقابل ساختمان‬ ‫امنیت عمومی این ش��هر را تایید کردند‪ .‬نیروهای امنیتی‬ ‫کردس��تان ع راق‪ ،‬یک فرد انتح��اری را که قص��د حمله به‬ ‫ساختمان امنیت عمومی در اربیل را داشت‪ ،‬به قتل رساندند‪.‬‬ ‫خبرنگار المیادی��ن نیز اعالم کرد که یک��ی از دو فرد‬ ‫انتحاری‪ ،‬لباس نظامی به تن داش��ته و یک خودروی اماده‬ ‫انفجار نیز در نزدیکی مقر امنیت عمومی در اربیل شناسایی‬ ‫شده و نیروهای امنیتی در حال خنثی کردن ان هستند‪.‬‬ ‫همچنین ای ران وقوع انفجارهای تروریس��تی در شهر‬ ‫اربیل ع راق که منجر به کش��ته و زخم ی ش��دن تعدادی از‬ ‫شهروندان بیگناه در این شهر شد را به شدت محکوم کرد‪.‬‬ ‫خان��م مرضی��ه افخ��م‪ ،‬س��خنگوی وزارت خارج��ه‬ ‫کشورمان‪ ،‬این گونه اقدامات را ضد انس��انی توصیف کرد و‬ ‫گفت‪« :‬اقدامات تروریس��تی در راس��تای تداوم حرکت های‬ ‫تفرقه افکنانه در ع راق از سوی دشمنان وحدت و یکپارچگی‬ ‫و امنیت این کشور صورت م ی گیرد و تالش دارند ناامنی را‬ ‫به مناطق مختلف ع راق تسری بخشیده و به وحدت ملی این‬ ‫کشور اسیب وارد کنند‪».‬‬ ‫س��خنگوی وزارت ام��ور خارج��ه کش��ورمان مراتب‬ ‫همدردی جمهوری اس�لامی ای��ران با اس��ی ب دیدگان این‬ ‫حادثه را اب راز کرد‪.‬‬ ‫القاعده مسئول انفجارها‬ ‫کردپرس به نقل از «شبکه روداو» گزارش داد که گروه‬ ‫القاعده مستقر در شمال سوریه که با نام دولت اسالمی ع راق‬ ‫و شام فعالیت م ی کند‪ ،‬مس��ئولیت این افنجارها را برعهده‬ ‫گرفته است‪ .‬این شبکه تلویزیونی گزارش داد که گروه القاعده‬ ‫در پایگاه رسمی خود و در توئیتر‪ ،‬حمایت خود را از اقدامات‬ ‫تروریستی اقلیم کردستان اعالم کرده است‪.‬‬ ‫در توئیتر ش��یخ ایمن الظواهری‪ ،‬رهبر القاعده ضمن‬ ‫اعالم حمایت از انفجارهای اربیل نوش��ته شده است‪« :‬چند‬ ‫انفجار‪ ،‬ساختمان نیروهای امنیتی(اس��ایش) اربیل را مورد‬ ‫هدف قرار داده اس��ت‪ .‬خدایا‪ ،‬حام ی و پشتیبان عامالن این‬ ‫انفجار باش‪ ».‬او همچنین خواس��تار موفقیت عامالن این‬ ‫انفجار شده است‪« .‬دولت اسالمی ع راق و شام» یک گروه‬ ‫تروریس��تی نزدیک به القاعده اس��ت که در سوریه فعالیت‬ ‫م ی کند‪ .‬به عالوه ب ی ب ی سی ع ربی از اربیل ع راق گزارش داد‬ ‫که مقامات امنیتی از برخی حم�لات انتحاری نیز در اربیل‬ ‫گزارش داده اند‪.‬‬ ‫کارین ترابای‪ ،‬خبرنگار ش��بکه ب ی ب ی س��ی عربی در‬ ‫گزارش ارسالی خود اظهار داشت‪« :‬حجم خسارت ها و تعداد‬ ‫کشته ها و زخم ی ها در این انفجارها با دیگر انفجارهای ع راق‬ ‫تفاوتی نداشت‪ ،‬اما محلی که انفجار در ان واقع شد متفاوت‬ ‫بود زی را منطقه ای که در ان انفجار روی داده است اربیل‪ ،‬مرکز‬ ‫منطقه کردستان ع راق است که تا به حال منطقه ای امن در‬ ‫این کشور به شمار م ی رفت‪ .‬مرکز امنیتی و اطالعاتی کردها‬ ‫موسوم به «اس��ایش» هدف قرار گرفته که چندین کشته و‬ ‫زخمی بر جا گذاشت‪ .‬این حمله اولین باری است که پس از‬ ‫شش سال در این مکان اتفاق م ی افتد‪».‬‬ ‫طارق جوهر‪ ،‬س��خنگوی پارلمان منطقه کردس��تان‬ ‫ع راق در مصاحبه با خبرنگار شبکه بی ب ی سی عربی گفت‪:‬‬ ‫«اخرین حمله تروریس��تی که در ش��هر اربی��ل اتفاق افتاد‬ ‫در س��ال ‪ 2007‬بود و از ان زمان تا کنون نیروهای امنیتی و‬ ‫کردهای این منطقه همکاری خوبی داشتند که باعث شده بود‬ ‫از هر نوع عملیات تروریستی در این منطقه جلوگیری شود‪.‬‬ ‫اما چون ما در کشوری به سر م ی بریم که درگیری ها و حمالت‬ ‫تروریستی زیادی در ان صورت م ی گیرد به طور حتم تالش ها‬ ‫و توطئه های تروریس ت ها و تکفیری ها متوقف نخواهد شد تا‬ ‫شاید بتوانند امنیت و ثبات منطقه را از بین بب رند‪».‬‬ ‫خبرنگار «بی ب ی س��ی عرب��ی» اف��زود‪« :‬این همان‬ ‫تصویری اس��ت ک��ه در ‪ 10‬س��ال اخیر منطقه کردس��تان‬ ‫ع راق به ان ش��ناخته ش��ده بود‪ .‬منطقه ای ایمن و با ثبات‬ ‫در کشوری ناامن از انفجارهای تروریستی که تقریبا هر روز‬ ‫به اجرا در م ی اید‪ .‬مرکز س��رمایه گذاری های سرمایه داران و‬ ‫الگویی ب رای منطقه ای موفق که توانست با همکاری اکثر‬ ‫جریان های سیاسی خود‪ ،‬مرکزی تشکیل دهد که طرح هایی‬ ‫به ان جذب شود و به اجرا در اید‪».‬‬ ‫برخی مناب��ع موج��ود در دولت مرکزی بغ��داد بر این‬ ‫باورند که انفجار اربیل ب ی ارتباط با بحران سوریه نیست‪ ،‬زی را‬ ‫تاکنون این منطقه بیشترین تاثیر را از بحران سوریه داشته‬ ‫که م ی توان از مواردی چون پناه گرفتن هزاران نفر از مهاجران‬ ‫سوری در این منطقه کردنش��ین ع راق نام برد‪ .‬این در حالی‬ ‫است که گردان های س��وری و کردی متعددی در سوریه در‬ ‫حال جنگ هستند‪ .‬بناب راین مقامات اربیل که حوادث سوریه‬ ‫را از نزدیک بررسی م ی کنند بعد از این انفجار باید نظارت خود‬ ‫را بیشتر کنند‪.‬‬ ‫دکتر برهم صالح‪ ،‬معاون دوم دبیرکل اتحادیه میهنی‬ ‫کردستان نیز در پیامی این رشته انفجارها را به منظور از بین‬ ‫بردن ارامش و ثبات منطقه اقلیم کردس��تان ع راق برشمرد‬ ‫و با اش��اره به زمان وقوع این انفجارها که بعد از اعالم نتایج‬ ‫انتخابات بود‪ ،‬گفت‪« :‬انتخابات ‪ 30‬شهریور ماه اقلیم پیروزی‬ ‫بزرگ ب رای مردم کردستان(ع راق) و نیروهای امنیتی بوده پس‬ ‫همه باید ب رای ثبات ارامش اقلیم تالش کنیم‪ ».‬همچنین‬ ‫سایت رسمی دولت سوریه نیز با صدور بیانی ه ای این انفجارها‬ ‫را به شدت محکوم کرد‪ .‬این گروه تروریستی وابسته به القاعده‬ ‫مدت هاست که از فضای اشوب ایجاد شده در سوریه استفاده‬ ‫کرده و با عبور از مرز ع راق به منطقه اقلیم کردس��تان وارد‬ ‫شده‪ .‬این گروه همچنین عملیات های متعددی را نیز علیه‬ ‫کردهای سوریه انجام داده‪g .‬‬ ‫دولت امریکا‬ ‫تعطیل شد‬ ‫دولت امریکا با پایان روز دوشنبه گذشته رسما تعطیل‬ ‫ش��د‪ .‬این اتفاق پس از ان رخ داد که مجل��س نمایندگان و‬ ‫مجلس س��نای امریکا نتوانستند تا پایان س��ال مالی این‬ ‫کشور در مورد بودجه به توافق برسند‪.‬‬ ‫دولت فدرال رسما از سه شنبه گذشته تعطیل شده و‬ ‫خدمات دهی بخش بزرگی از نهادهای دولتی متوقف شده‬ ‫اس��ت‪ .‬اگرچه این خبر در ظاهر ب رای بس��یاری به شوخی‬ ‫شبیه بود‪ ،‬اما واقعیت داش��ت‪ .‬امریکا و سیستم دولت ی اش‬ ‫طوری نبود که بتوان با بودجه های چند دوازدهمی یا تنخواه‬ ‫ان را ب رای مدت��ی اداره کرد؛ کاری که در ای��ران اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫البته تعطیل��ی دولت فدرال فعال به معن��ی تعطیلی همه‬ ‫چه کسی در پایین نیامدن قیمت ارز مقصر است؟‬ ‫مجله خبری‬ ‫خدمات دولتی نیس��ت‪ ،‬اما بس��یاری از اژان س های فدرال‬ ‫از اژان س های حفاظت محی ط زیست گرفته تا صدها پارک‬ ‫ملی امریکا از حاال درهای خود را بس��ته و کارکنانشان را به‬ ‫خانه م ی فرستند‪.‬‬ ‫بخش های بزرگی از دولت ف��درال امریکا ب رای انکه‬ ‫بتواند به کار خود ادامه دهند‪ ،‬نیازمند دریافت بودجه ساالنه‬ ‫هس��تند‪ .‬اگر کنگره نتواند در م��ورد چگونگی تخصیص‬ ‫بودجه به انها به جمع بندی برسد‪ ،‬این بخش ها باید تعطیل‬ ‫شوند‪ .‬حاال هم کنگره نتوانسته به این جمع بندی برسد‪.‬‬ ‫در حالت تئوری‪ ،‬کنگره م ی توانس��ت پیش از مهلت‬ ‫انقضای این بودجه‪ ،‬بودجه اضط راری دیگری تصویب کند‬ ‫تا دولت از تعطیلی نجات یابد‪ .‬اما مش��کل اینجاس��ت که‬ ‫مجلس نمایندگان با اکثریت جمهوریخواه و مجلس س��نا‬ ‫با اکثریت دموک��رات در مورد نحوه تصوی��ب این بودجه با‬ ‫هم اخت�لاف دارند‪ .‬مجلس نماین��دگان دو روز قبل الیحه‬ ‫بودج��ه ای را به تصویب رس��اند که طرح خدم��ات درمانی‬ ‫«باراک اوباما» رئی س جمهور این کش��ور را یک س��ال به‬ ‫تعویق انداخت��ه و دریافت مالیات بر تجهی زات پزش��کی را‬ ‫از سر م ی گرفت‪ .‬مجلس سنا با این الیحه بودجه مخالفت‬ ‫کرد‪ .‬با وجود انک��ه رای گیری در مورد ای��ن بودجه چند بار‬ ‫انجام شد‪ ،‬اما باز هم توافقی حاصل نشد و در نتیجه دولت‬ ‫امریکا در وضعیت تعطیلی قرار گرفت‪.‬‬ ‫‪ 1/3‬میلیون کارمند «ضروری» دولت در دور ه تعطیلی‬ ‫باید به کار خ��ود ادامه دهند‪ ،‬اما تا زمان��ی که دولت فدرال‬ ‫تعطیل باشد (که مشخص هم نیست این تعطیلی چقدر‬ ‫طول بکش��د)‪ ،‬حقوقی دریافت نخواهند کرد‪ .‬تنها پرسنل‬ ‫نظامی هستند که طبق مصوبه کنگره و امضای اوباما حتی‬ ‫در دوره تعطیلی حقوق خود را دریافت م ی کنند‪ .‬نزدیک به‬ ‫‪ 800‬هزار نف��ر از کارمندان دولت نیز ب��ه مرخصی اجباری‬ ‫بدون حقوق فرستاده شدند‪.‬‬ ‫تعطیلی دولت امری��کا بازتاب های گس��ترده ای نیز‬ ‫در سراسر دنیا داش��ت‪ .‬اولین اظهارنظر و نگرانی از جانب‬ ‫متحد اصلی امریکا در اروپ��ا یعنی انگلیس صورت گرفت‪.‬‬ ‫کامرون تعطیل��ی دولت امری��کا را خطری ب��رای اقتصاد‬ ‫متزلزل دنیا دانسته و نسبت به ان هشدار داد‪ .‬ماریو دراگی‪،‬‬ ‫رئی س کل بانک مرکزی اروپا هش��دار داد که ادامه تعطیلی‬ ‫دولت امریکا نه تنها اقتصاد این کشور بلکه اقتصاد جهانی‬ ‫را تهدید م ی کند‪ .‬هافینگتون پس��ت هزینه های تعطیلی‬ ‫دولت امریکا را حدود سیصد میلیون دالر تخمین زد و اوباما‬ ‫مجبور ش��د برنامه سفرش به شرق اس��یا را تغییر داده و از‬ ‫دو کش��ور دیدن نکند‪ .‬جیمز کالپر‪ ،‬رئیس مرکز اطالعاتی‬ ‫امریکا که گزارش های اساسی و راهبردی حکومت امریکا‬ ‫را تدوین م ی کند‪ ،‬به مجلس س��نا رفت و در جمع اعضای‬ ‫کنگره گفت که تعطیلی دولت فدرال به امنیت ملی امریکا‬ ‫ت امریکا یک بار دیگر‬ ‫ضربه خواهد زد‪ 17 .‬سال قبل نیز دول ‬ ‫با این مشکل مواجه شده بود و از دهه هفتاد تاکنون بارها با‬ ‫این مشکل روبه رو بوده است‪ .‬طوالن ی ترین زمان تعطیلی‬ ‫دولت های امریکا ‪ 21‬روز و مربوط به س��ال ‪ 1996‬در دوران‬ ‫ریاست جمهوری بیل کلینتون بوده است‪ .‬این مدت تعطیلی‬ ‫در ان زمان چهارصد میلیون دالر ب رای دولت کلینتون هزینه‬ ‫دربرداشت‪ .‬اوباما جمهوریخواهان را متهم به «باج خواهی»‬ ‫کرد و «جان بوینر»‪« ،‬نانس��ی پلوس��ی»‪« ،‬ه��ری رید» و‬ ‫«میچ مک کانل» که جمعی از س��ران کنگره هستند‪ ،‬را به‬ ‫کاخ سفید دعوت کرد تا بتوانند با انها به توافق برسد‪g .‬‬ ‫شوک به استانبول‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫پیش از اینکه روحانی عزم سفر به نیویورک کند‪ ،‬دالر‬ ‫امریکا به طور غیرمنتظره ای ش��روع به از دست دادن ارزش‬ ‫خود کرد‪ .‬با رسیدن روحانی به امریکا این سیرنزولی سرعت‬ ‫بیشتری به خود گرفت‪ .‬بس��یاری منتظر این بودند که نرخ‬ ‫دالر ب��ه ‪ 2500‬تومان یا حتی پایی ن تر از ان برس��د و بالطبع‬ ‫ارز مبادله ای که بانک مرکزی متولی توزیع و فروش ان بود‬ ‫نرخ خود را متعادل تر کند‪ .‬اما ی��ک اظهار نظر و به دنبال ان‬ ‫سیاست های کلی بانک مرکزی که توسط سیف‪ ،‬رئی س کل‬ ‫بانک مرکزی اعمال شد‪ ،‬اجازه این تغیی رات را نداد‪.‬‬ ‫س��یف همان موقع ب��ا موضع گی��ری در مقابل روند‬ ‫نزولی ن��رخ ارز و درحالی که این نرخ به زیر س��ه هزار تومان‬ ‫رس��یده بود‪ ،‬گفت که این «نرخ کف قیمت دالر اس��ت» و‬ ‫پایین امدن بیش��ترش به صالح نیس��ت و باعث ب ی ثباتی‬ ‫اقتصادی م ی شود‪ .‬نوبخت نیز به عنوان سخنگوی دولت از‬ ‫اظهارات سیف دفاع کرد‪ .‬به اعتقاد این سخنگوی اقتصاددان‬ ‫دولت‪ ،‬همانطور که باال رفتن ب ی رویه نرخ ارز باعث ب ی ثابتی‬ ‫اقتصادی م ی ش��ود‪ ،‬پایین ام��دن ان نیز به هم��ان می زان‬ ‫اقتصاد را دچار نوس��ان م ی کند‪ .‬به گفته نوبخت ب رای حفظ‬ ‫ثبات اقتصادی باید از نوسان ش��دید قیمت ارز به هر شکل‬ ‫ان جلوگیری کرد‪ .‬اما واقعا چرا اجازه داده نش��د که نرخ دالر‬ ‫پایین بیاید و پشت پرده ان چه بود؟ در حالی که هم مردم و‬ ‫هم اقتصاددانان این روند را بس��یار مثبت ارزیابی م ی کردند‬ ‫و ان را یک دستاورد مهم ب رای دولت نوپای روحانی قلمداد‬ ‫م ی کردند‪ ،‬چ��را اجازه داده نش��د که ن��رخ دالر پایین بیاید؟‬ ‫ایا اساس��ا باال بودن نرخ ارز به نفع ص��ادرات غیرنفتی تمام‬ ‫م ی ش��ود؟ منتقدان معتقدند که صادرات غیرنفتی ما حجم‬ ‫بس��یار کوچکی را شامل م ی ش��ود و این درست نیست که‬ ‫به خاطر این بخش کوچک تمام اقتصاد را تحت فشار قرار‬ ‫دهیم‪.‬مشکل عمده بسیاری از اقتصاددان ها و کارشناسان‬ ‫اقتصادی با دولت محمود احمدی نژاد بر سر دخالت دولت در‬ ‫بازار پولی بود‪ .‬انجا که او با انحالل سازمان مدیریت و گرفتن‬ ‫استقالل عمل رئی س کل بانک مرکزی‪ ،‬راه را ب رای مداخالتش‬ ‫در بازار ارز فراهم کرد‪ .‬این را بهمنی‪ ،‬رئی س کل سابق بانک‬ ‫مرکزی در اخرین روز کاری اش به ش��کل روشنی بیان کرد‪.‬‬ ‫انجا که گفت؛ تنها یک هفته رئی س کل بانک مرکزی بوده ان‬ ‫هم در دوره روحانی‪ .‬بهمنی با این حرف م ی خواست به همه‬ ‫بگوید که او در این مدت ماشین امضا بوده و تصمیم گیرنده‬ ‫اصلی شخص دیگری بود‪.‬‬ ‫با این وجود امروز اکث��ر اقتصاددان ها معتقدند که باید‬ ‫دولت از تصدی گری اش در حوزه پولی دست بردارد و به بازار‬ ‫اجازه دهد تا نرخ ارز توس��ط بازار تعیین شود‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫بسیاری بر این عقیده اند که بانک ها به دلیل اینکه در دوران‬ ‫نوسان ارزی‪ ،‬مقدار بس��یار زیادی از دارای ی هایشان را به ارز‬ ‫تبدیل کردند‪ ،‬تمایل ندارند تا این نرخ شکسته شود؛ نکته ای‬ ‫که دکتر عباس شاکری‪ ،‬رئیس دانش��کده اقتصاد دانشگاه‬ ‫عالمه طباطبایی به ان اشاره م ی کند‪.‬‬ ‫دکتر شاکری با اش��اره به محاس��به دالر در سال های‬ ‫پایه ای معتقد است در صورتی که س��ال پایه محاسبه ارز را‬ ‫به جای سال ‪ 79‬یا ‪ 81‬سال ‪ 1358‬درنظر بگیریم‪ ،‬به قیمت‬ ‫‪ 1800‬تومان ب رای هر دالر م ی رس��یم‪ .‬دکتر ش��اکری درباره‬ ‫عدم تمایل بانک ها ب رای شکسته شدن قیمت دالر م ی گوید‪:‬‬ ‫«توجه داشته باش��ید که در ش��رایطی به دلیل تحریم ها و‬ ‫سوءمدیریت ها مقدار عرضه دالر در بازار کم شد و همه انهایی‬ ‫که نقدینگ ی های فراوان داشتند مانند بانک های خصوصی‪،‬‬ ‫شرکت های سرمایه گذاری وابس��ته به بانک ها‪ ،‬موسسات‬ ‫مالی و مردم ی که ب رای حفظ قدرت خریدش��ان به خرید ارز‬ ‫خارجی اقدام کردند‪ ،‬در سطوح مختلف بر تقاضای ارز افزودند‬ ‫و جهش یکباره قیمت دالر را رقم زدند‪».‬‬ ‫به گفته این اقتصاددان‪ ،‬این گفته دولت ی ها که اگر نرخ‬ ‫ارز پایین بیاید صادرات اس��یب خواهد دید‪ ،‬گفته نادرستی‬ ‫است و اش��اره م ی کند‪«:‬فرض کنید االن تحریم های کشور‬ ‫برداشته ش��ود‪ ،‬ان وقت بعضی اصرار دارند که باید نرخ ارز را‬ ‫حمایت کنیم ک��ه پایین نیاید و ب رای ان هزاران سفس��طه‬ ‫م ی اورند تا جامعه را مجاب کنند که نرخ ارز را باال نگه دارند‬ ‫و هریک دالیلی م ی اورند که نرخی که در فالن بازار شکل‬ ‫گرفته نرخ بازاری اس��ت‪ ،‬در حال ی که ما ب��ازار ارز به مفهوم‬ ‫رقابت��ی نداریم تا در ان ن��رخ ارز تعیین ش��ود‪ .‬ما به صورت‬ ‫مبنایی ثابت م ی کنیم که ارزی که طرف عرضه ان به صورت‬ ‫نزا با فروش نفت تعیین م ی ش��ود بازار ن��دارد‪ .‬بناب راین‬ ‫برو ‬ ‫معتقدیم اگر فقط نرخ ارز پایین بیاید نامولدها هس��تند که‬ ‫ضرر م ی کنند‪ ،‬در حال ی که بخش های مولد از ب ی ثباتی نرخ‬ ‫ارز و س��ایر متغیرهای کلیدی اس��یب م ی بینند‪ ».‬از سوی‬ ‫دیگر برخی از اقتصاددان ها معتقدند دولت به این خاطر که‬ ‫عمده درامدش حاصل از فروش ارز های نفتی است‪ ،‬تمایلی‬ ‫به پایین امدن نرخ دالر ندارند‪ .‬چ��را که به این ترتیب دولت‬ ‫در فروش ارزهای حاصل از فروش نفت در داخل با مش��کل‬ ‫کمبود درامد مواجه م ی شود‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد عالوه بر بحث حفظ ارزش مالی ذخایر‬ ‫بانک های دولتی و خصوصی که به ارز تبدیل شده اند‪ ،‬این‬ ‫عامل نیز بس��یار مهم باش��د‪ ،‬چرا که در اکثر اظهارنظرها‬ ‫رئی س دولت به موضوع «غیرواقعی» بودن بخش درامدهای‬ ‫بودجه س��ال جاری اش��اره کرده و با اطمینان گفته شده که‬ ‫بخشی از این درامدها محقق نم ی ش��ود‪ .‬به این ترتیب در‬ ‫صورتی که نرخ ارزی از این هم پایی ن تر بیاید‪ ،‬دولت با کسری‬ ‫بزرگی روبه رو خواهد بود‪ .‬علی قنبری‪ ،‬اس��تاد دانش��گاه و‬ ‫اقتصاد دان در این باره م ی گوید‪« :‬رئی س کل بانک مرکزی در‬ ‫صحب ت های اخیر خود روی توسعه صادرات غی رنفتی تاکید‬ ‫داشته است‪ ،‬اما از سوی دیگر باتوجه به اینکه بخش عمده ای‬ ‫از درامدهای دولت از محل فروش ارز است‪ ،‬به همین دلیل‬ ‫بانک مرکزی راغب به کاهش نرخ ارز نیست‪».‬‬ ‫دکتر ش��اکری نیز با اش��اره به موضوع جب ران کسری‬ ‫بودجه از طریق فروش ارز م ی گوید‪« :‬اگر روزی کسر بودجه‬ ‫دولت ‪ 5‬یا ‪ 10‬هزار میلیارد تومان ب��وده‪ ،‬حاال بدهی دولت و‬ ‫شرکت های دولتی به بانک مرکزی‪ ،‬نظام بانکی و موسسات‬ ‫خصوصی ممکن است بالغ بر ‪ 250‬هزار میلیارد تومان باشد یا‬ ‫بدهی به پیمانکاران ممکن است ‪ 70‬یا ‪ 80‬هزار میلیارد تومان‬ ‫باش��د‪ .‬بناب راین اینکه با متغیر ارز بخواهیم بودجه را تامین‬ ‫کنیم یا بدون مقدمه با محاسبات ساده بخواهیم قیمت های‬ ‫کلیدی را پرش دهیم و ب ی ثبات کنیم راه به جایی نم ی بریم‪».‬‬ ‫از نکات عمده دیگری که مخالفان سیف از همان روزهای اول‬ ‫به ان اشاره م ی کردند‪ ،‬عدم هماهنگی سیف با تیم اقتصادی‬ ‫دولت بود‪ .‬به اعتقاد انها سیف یک فرد اجرایی است و البته‬ ‫توانایی و قابلیت بسیار خوبی هم در این عرصه داشته‪ ،‬اما‬ ‫تجربه کسانی که با علم اقتصاد اش��نایی داشتند در پست‬ ‫ریاست بانک مرکزی بیشتر م ی تواند کارایی داشته باشد‪ .‬این‬ ‫دس��ته از منتقدان معتقد بودند که سیف سال هاست که در‬ ‫ی اقتصاد‬ ‫عرصه مدیریت عملی حضور داشته و از حوزه علم ‬ ‫و تئوری های اقتصادی به دور بوده است‪g .‬‬ ‫‪17‬‬ ‫سیاست‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪18‬‬ ‫بایدازموضعواقع نگریو‬ ‫ارمانگراییجلوبرویم‬ ‫ماجرای یک مکالمه‬ ‫گفتوگویمثلثباامیرمحبیان‬ ‫درباره نگاه جناح های سیاسی به‬ ‫مذاکره با ام ریکا‬ ‫همزمانیتماستلفنیباسالگردانتفاضه‬ ‫اتفاقینبود‬ ‫اوباماوروحانیکارسختی‬ ‫دارند‬ ‫گفت و گوی مثلث با کام ران‬ ‫باقری لنک رانی‬ ‫مخالفانداخلیسیاستمذاکره‬ ‫در گفت و گو با نقوی حسینی‬ ‫مکالمه در نیویورک‬ ‫اهال�ی سیاس�ت در ای�ران‬ ‫واکنش ه�ای متفاوت�ی ب�ه مکالمه‬ ‫تلفنی حس�ن روحانی و باراک اوباما‬ ‫نشان داده اند‬ ‫جنجال درتهران‬ ‫تحلیل واکنش اصولگرایان و اصالح طلبان‬ ‫نسبت به وقایع نیویورک‬ ‫ایا تماس تلفنی عبور از خط قرمز بود؟‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪19‬‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫سیاست‬ ‫نیویورک؛ ‪ 35‬س��ال بعد از انقالب اس�لامی؛ دقایقی‬ ‫مانده به خروج حسن روحانی از ایاالت متحده‪ ،‬تلفن او زنگ‬ ‫م ی خ��ورد و رئی س جمهور امریکا در رویدادی ب ی س��ابقه با‬ ‫رئی س جمهور ای ران به مکالمه م ی پردازد‪.‬این مهمترین اتفاق‬ ‫سفر حسن روحانی به نیویورک است؛ مهم تر از دیدار جان‬ ‫کری و ظریف و مهم تر از نطق روسای جمهور دو کشور در‬ ‫صحن نشست عمومی سازمان ملل درباره یکدیگر‪.‬وقتی‬ ‫روحانی پنج بار دعوت کاخ سفید ب رای دیدار با اوباما را رد کرد‬ ‫و پس از ان هم نه اوباما و نه جان کری هنگام س��خنرانی‬ ‫حسن روحانی در محل نشس��ت نماندند‪ ،‬دیگر کسی فکر‬ ‫نم ی کرد تحولی در پیش باشد‪.‬‬ ‫حاال هرچه هس��ت باال ترین مقام اجرایی ای ران با نفر‬ ‫اول ایاالت متحده پس از ‪ 35‬سال گفت وگو کرده‪ ،‬مساله ای‬ ‫که هم در ای ران و هم در امریکا با بازخوردها و واکنش های‬ ‫متفاوتی مواجه شده اس��ت‪.‬اینجا‪ ،‬در ای ران فضای عجیبی‬ ‫پدید امده؛ برخی به شدت مخالفند‪ ،‬برخی استقبال کرده اند‬ ‫و برخی همچن��ان نگاهی محتاطانه به ماج��را دارند‪.‬انچه‬ ‫پیداست اینکه دسته بندی موافقان و مخالفان این ماجرا از‬ ‫نظر گرایشات سیاس��ی و جناحی چندان هم ساده و خطی‬ ‫نیست‪ .‬به بیان دیگر نم ی توان گفت که همه شخصی ت ها‬ ‫و صاحبان نظر و عقیده در میان سیاسیون ب ر اساس تفکر‬ ‫و تصمیم تش��کیالتی در ای��ن مورد به نتیجه رس��یده اند‪.‬‬ ‫رخدادی مهم در عرصه دیپلماسی به وقوع پیوسته که فقط‬ ‫نم ی توان با تعبیر «دوران گذار در عرصه سیاست خارجی»‬ ‫از ان یاد کرد‪ .‬صورت مس��اله ای به ن��ام «رابطه با امریکا» ‬ ‫تاکنون همواره با پاسخی از جنس امریکا و استکبار ستیزی‬ ‫مواجه ب��وده ؛ «مرگ بر امریکا» هم نه فق��ط در نمازجمعه‬ ‫بلکه در بسیاری از مراسم رسمی از راهپیمایی ‪ 22‬بهمن تا‬ ‫راهپیمایی روز قدس شعار اصلی بوده است‪.‬‬ ‫اما ایا فصل تغییر روابط دو دشمن قدیمی فرا رسیده‬ ‫است؟ این س��وال نه فقط در میان اهالی سیاست و رسانه‬ ‫بلکه در میان مردم هم به بحثی مهم تبدیل ش��ده است‪.‬‬ ‫همه م ی پرسند ایا زمان کوتاه شدن دیوار بلند ب ی اعتمادی‬ ‫میان ای ران و امریکا در همین سال های نخستین دهه نود‬ ‫است‪ ،‬ان هم در دولت دکترحسن روحانی؟حسن روحانی که‬ ‫از پشت تلفن با باراک اوباما هم سخن شده‪ ،‬سیاست ای ران را‬ ‫با تغیی رات احتمالی مواجه خواهد کرد‪ .‬او که در شرایط بسیار‬ ‫حساس و مهمی قرار دارد از سویی ممکن است از پس تمام‬ ‫چالش ها براید و دوران جدیدی از سیاست خارجی را اغاز کند‬ ‫و از سوی دیگر ممکن است نتواند از پس گرفتاری های این‬ ‫بازی سخت براید‪ .‬هرچه هس��ت کار ب رای روحانی سخت‬ ‫اس��ت‪ .‬فارغ از خوش بین ی ها و بدبین ی ها‪ ،‬واقعیات خود را‬ ‫به روحانی تحمیل کرده اند‪ .‬واقعیاتی مثل خوی استکباری‬ ‫امریکا و البته قدرتی که در س��طح جهان��ی رو به تحلیل‬ ‫م ی رود‪ .‬حسن روحانی سیاست ای ران را به کجا خواهد برد؟‬ ‫ابتکار روحانی یا اشتباه روحانی؟‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫سی د محمد خاتمی م ی گوید‪« :‬در دوران من صحبت از‬ ‫رابطه با امریکا خیانت بود‪ ».‬در دوران او تالش ها ب رای رابطه‬ ‫با امریکا نه تنها به جایی نرسید‪ ،‬بلکه حتی در مواقعی دیوار‬ ‫بین دو کش��ور ارتفاع بلند تری هم پیدا کرد و رئی س جمهور‬ ‫ای ران در نیوی��ورک در اتاقی ماند تا دس��ت اماده مصافحه‬ ‫رئی س جمهور ایاالت متحده را نفشارد‪ .‬محمود احمدی نژاد‬ ‫هم در دولت دومش ه ر چه نامه نوشت و دعوت به مواجهه‬ ‫و مصافحه کرد‪ ،‬کارش به جایی نرسید‪ .‬حسن روحانی اما‬ ‫رویه ای متفاوت از دو رئی س جمهور پیش از خود را برگزیده‬ ‫است‪ .‬او ذاتا در جرگه سیاستمداران محافظه کار ای رانی قرار‬ ‫دارد اما برخالف طبیعت محافظه کارش «ریسکی بزرگ»‬ ‫کرده است‪ .‬او وزیر خارجه اش را به مذاکره نیم ساعته با وزیر‬ ‫خارجه ایاالت متحده فرس��تاده و خودش هم ربع س��اعت با‬ ‫رئی س جمهور امریکا سخن گفته است؛ از ماجرای اختالف‬ ‫‪ 35‬س��اله گفته و حرف هایش را درباره اختالفات ف ی مابین‬ ‫زده‪ ،‬طرف صحبتش هم از ب ی اعتمادی میان دوکشور گفته‬ ‫و از تمایلش ب رای کلید خوردن پایان مخاصمه س��خن به‬ ‫میان اورده است‪.‬‬ ‫«ش��وک بزرگ جمعه» حاال اما با دامنه ای گس��ترده‬ ‫از واکنش ها مواجه ش��ده؛ برخی م ی گوین��د ابتکاری مهم‬ ‫و اس��تراتژیک بوده‪ ،‬برخی هم بر این پای م ی فش��ارند که‬ ‫اشتباهی تاکتیکی صورت پذیرفته است‪.‬در سطح نخست‬ ‫تحلیل م ی توان این گونه تقسیم بندی کرد که سه گرایش‬ ‫فکری درباره این اق��دام روحانی در ای ران پدید امده اس��ت؛‬ ‫نخست کس��انی که به اس��تقبال این رویداد رفته اند‪ ،‬دوم‬ ‫کس��انی که نگاهی محافظه کارانه و طبیعتا محتاطانه به‬ ‫ماجرا دارند‪ ،‬س��وم هم کس��انی که از اس��اس با این اتفاق‬ ‫مخالفند و بر اش��تباه بودن این کار تاکید دارند‪ .‬ب رای اینکه‬ ‫تصویری روشن تر از انچه این روزها در میان اهالی سیاست‬ ‫محل بحث است‪ ،‬پدید اید باید نگاه دقی ق تر به موافقان و‬ ‫برخی از مخالفان دیپلماسی دولت جدید با حضور در مراسم استقبال از رئی س جمهور به او اعتراض کردند‬ ‫‪20‬‬ ‫در دهه چهارم انقالب‬ ‫اصالح طلبان راستگرا‬ ‫شده اند و اصولگرایان‬ ‫به چپگرایی تمایل پیدا‬ ‫کرده اند‪ .‬گویا وجهی‬ ‫جدید در ارایش سیاسی‬ ‫ایران در حال شکل گیری‬ ‫است؛ یک صورت بندی‬ ‫تازه البته با یارگیری رقبا‬ ‫از یکدیگر‬ ‫مخالفان تحول جدید در دیپلماسی ای ران داشت‪.‬‬ ‫چپ های ‪ ،58‬اصالح طلبان ‪92‬‬ ‫وقت��ی چن��د دانش��جوی پی��رو خط ام��ام ک��ه در‬ ‫خط کش��ی های سیاس��ی از زمره نیروهای چپ به ش��مار‬ ‫م ی امدند‪ ،‬تس��خیر س��فارت امریکا را به تس��خیر سفارت‬ ‫شوروی در ته ران ترجیح دادند و در یک صبح پاییزی قفل ها‬ ‫و زنجیرهای سفارت ایاالت متحده را بریده و دیپلمات های‬ ‫این کشور را به گروگان گرفتند‪ ،‬شاید کسی گمان نم ی برد‬ ‫روزی همین گرایش سیاس��ی ک��ه البته هنوز بیش��تر ان‬ ‫دانشجوهای س��ابق را در میان خود دارد‪ ،‬ب رای ایجاد رابطه‬ ‫با امریکا دس��ت بزند و بیق راری کند‪ .‬چپ هایی که سال ها‬ ‫بعد وقتی به پاس��تور رس��یدند‪ ،‬عنوان اصالح طلب را ب رای‬ ‫خود برگزیدند و در تالش هایش��ان ب��رای «رفرم» حتی به‬ ‫اصالح روابط با امریکا هم رس��یدند‪ .‬همان زم��ان بود که‬ ‫رئی س جمهور اصالح طلب وقتی در میان دانشجویان حاضر‬ ‫شد تا یکی از اولین سخنران ی های خود را انجام دهد با شعار‬ ‫«مرگ با امریکا» که مواجه ش��د گف��ت‪« :‬بیایید از زندگی‬ ‫صحبت کنیم و حتی بگوییم زنده باد مخالف من»‪.‬فرجام‬ ‫اصالحات اما نه در ساختار سیاسی ای ران خوش بود و نه در‬ ‫دیپلماسی میان ای ران و امریکا‪ .‬دوران خاتمی تمام شد اما‬ ‫ای ران و امریکا همچنان دش��من ماندند‪.‬احمدی نژاد که امد‬ ‫دیگر اصالح طلبان نه در ساختار قدرت بودند که از رابطه با‬ ‫امریکا حرف بزنند و نه ترجیحش��ان این ب��ود که در دولت‬ ‫رقیب چنین رخدادی تجربه شود‪.‬حاال اما دوره ای دیگر ب رای‬ ‫اصالح طلبان فرا رسیده اس��ت‪ .‬رئی س جمهور‪ ،‬اصالح طلب‬ ‫نیس��ت اما با انها قرابت هایی دارد؛ حسن روحانی در مورد‬ ‫رابطه با امریکا اندیش��ه اش ش��بیه انان است‪ .‬سی د محمد‬ ‫خاتم��ی از اولین افرادی اس��ت که از حس��ن روحانی پس‬ ‫از ورودش ب��ه ای ران حمایت م ی کند و نس��بت به نوع رفتار‬ ‫منتق��دان رئی س جمهور موضع م ی گیرد‪ .‬اندکی ان س��و تر‬ ‫غالمحس��ین کرباس��چی م ی گوید زمان پایان مخاصمه‬ ‫فرا رسیده و حاال باید همنشینی تجربه شود‪.‬‬ ‫اصالح طلبان و حتی چهره هایی از انان که س��ه دهه‬ ‫پیش به جهت طبیعت ذاتی اندیشه های چپ‪ ،‬صدا و شعار‬ ‫ارمان استکبار ستیزی شان بلند تر از هر صدای دیگری بود‬ ‫حاال اما در دولت حسن روحانی به ریختن دیوار میان ای ران‬ ‫و امریکا اصرار دارند‪ ،‬بر منتقدان روحانی خرده م ی گیرند و‬ ‫بر مخالفان هم انگ بنیاد گرایی م ی زنند‪.‬این اما همه ماجرا‬ ‫نیست‪ .‬شاید میان اصالح طلبان باش��ند هنوز کسانی که‬ ‫وقتی از رابطه میان ای ران و امریکا س��خن به میان م ی اید‪،‬‬ ‫خالف هم طیفانشان‪ ،‬به رس��م سال های نخستین انقالب‬ ‫به این فکر م ی کنند که هنوز زمان فراموش��ی این دشمنی‬ ‫دیرینه فرا نرس��یده اس��ت و این امریکا در باور انان همان‬ ‫امریکای ابتدای انقالب است‪ .‬به بیان دیگر انها چپ های‬ ‫‪ 58‬هستند و نسبتشان با اصالح طلبان ‪ 92‬در هر چیزی غیر‬ ‫از «رابطه با امریکا» است؛ و این نکته مهم ماجراست‪ .‬ب رای‬ ‫مواجهه با انان باید منتظر گذر زمان بود‪.‬‬ ‫منتقدان و مخالفان اقای رئیس جمهور‬ ‫خوشبینی محتاطانه‬ ‫روحانی و منتقدان‬ ‫«ه ر کس با هر لحنی م ی تواند انتق��اد کند‪ .‬البته ما‬ ‫دلمان م ی خواهد لحن مودبانه و اخالقی باشد و اعتراض در‬ ‫چارچوب قواعد بازی هیچ اشکالی ندارد‪ .‬دولت از این به بعد‬ ‫قدم های بلندتری برخواهد داش��ت ‪.‬این قدم کوچکی بوده‬ ‫است ‪.‬برخی ممکن است انتقاد یا اعتراض کنند که حق با‬ ‫انهاست‪ .‬من خودم به دو دستگاه نظرسنجی گفته ام که نظر‬ ‫مردم را بگیرند تا ببینم با گامی که دولت به پیش گذاشته‬ ‫چند درصد موافقند حتی اگر مخالفی��ن این راه دولت یک‬ ‫درصد باشد حق دارند حرف بزنند و نقد کنند‪.‬‬ ‫در اصل اینکه م��ا باگروه های خودس��ر مقابله کنیم‬ ‫تردیدی نیس��ت ام��ا دول��ت دل��ش نم ی خواه��د در این‬ ‫زمینه شبهه ای داش��ته باش��د‪ ،‬ب رای اینکه عده ای در ب رابر‬ ‫رئی س جمهور کاری کردند‪ ،‬به هر حال گروه های خودس��ر‬ ‫خیلی جاهای دیگر خود را نشان م ی دهند و بداخالق ی های‬ ‫خود را نش��ان م ی دهند‪ .‬بن��ده اوال خواه��ش م ی کنم این‬ ‫بداخالق ی ها کنار گذاش��ته ش��ود و نیازی نباش��د دولت و‬ ‫دستگاه قضایی و اطالعاتی برخورد کند‪.‬‬ ‫وقتی دولت خود م ی گوید نق��د کنند بیایند نقد کنند‪.‬‬ ‫من همانطور که به دوستانم دست تکان دادم‪ ،‬با انها در ان‬ ‫روز همین کار را کردم و در لبخند و دست تکان دادن عدالت‬ ‫را رعایت کردم‪ .‬انها هموطن و عزیز ما هستند و اگر در شیوه‬ ‫اصالح طلبان و حتی چهره هایی از انان که س�ه دهه پیش به جهت طبیعت‬ ‫ذاتی اندیشه های چپ‪ ،‬صدا و ش�عار ارمان استکبار ستیزی شان بلند تر از هر‬ ‫صدای دیگری بود حاال اما در دولت حسن روحانی به ریختن دیوار میان ایران‬ ‫و امریکا اصرار دارند‬ ‫علیرضا زاکانی می گوید‪:‬‬ ‫«پاسخگویی ریاست محترم‬ ‫جمهوری ایران به اوباما را ترحم‬ ‫به گرگی می دانیم که خوی‬ ‫درندگی دارد‪ ،‬اما دیگر هنر حمله و‬ ‫عمل مناسب با خوی خویش را از‬ ‫دست داده است‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫میان اهالی سیاس��ت اما جمع دیگری هم هس��تند‬ ‫که به این ماجرا دیدی خوش��بینانه و البته محتاطانه دارند‪.‬‬ ‫نمونه اش احمد توکلی است که اگرچه در زمره تحولخواهان‬ ‫است اما مانند علیرضا زاکانی به این مساله نگاه نم ی کند‪.‬‬ ‫یا ان س��و تر از تحولخواهان که راست سنتی ایستاده است‬ ‫م ی توان رگه هایی از استقبال همراه با محافظه کاری را دید‪.‬‬ ‫این احس��اس و نگرش سیاس��ی اما به اصولگرایان‬ ‫خالصه نم ی شود‪ .‬درمیان اصالح طلبان هم کم نیستند که‬ ‫هنوز جانب احتیاط را نگه داشته اند‪.‬‬ ‫این گروه «خوشبین و محافظه کار» ب رای قطعیت در‬ ‫تصمیمشان‪ ،‬چشمشان به اینده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫وقتی حس��ن روحانی با اوبام��ا دیدار نک��رد و وقتی‬ ‫برخالف انتظار در نطق��ش فقط چند جمله کوت��اه درباره‬ ‫ایاالت متحده و ش��خص رئی س جمهور این کشور صحبت‬ ‫کرد‪ ،‬به خوبی م ی ش��د س��کوت همراه با حسرت موافقان‬ ‫رابطه ب��ا امریکا خصوص��ا اصالح طلبان را مش��اهده کرد‪.‬‬ ‫رویکردی که از سوی اصالح طلبان به طبیعت محافظه کار‬ ‫حسن روحانی نسبت داده شد و البته از سوی غالب مخالفان‬ ‫رابطه با امریکا از جمله طی ف های متعددی از اصولگرایان‬ ‫تدبیر انقالبی نام گرفت‪«.‬شوک بزرگ جمعه» اما همه چیز‬ ‫را تغیی��ر داد‪« .‬تابو» شکس��ت و حاال ارای��ش موافقان و‬ ‫مخالفان روحانی صورتی دیگر به خود گرفته است‪.‬‬ ‫دیگر کس��ی انگ محافظه کاری به «شیخ پاستور»‬ ‫نم ی زند‪ ،‬اصالح طلب��ان در عرصه دیپلماس��ی راض ی تر از‬ ‫‪ 16‬سال گذشته هستند و مخالفان رابطه با امریکا در میان‬ ‫اصولگرایان مصمم تر از تمام سال هایی که گذشت‪.‬‬ ‫اصولگرایانی که تا قبل از همنشینی ظریف و کری و‬ ‫مکالمه دو رئی س جمهور‪ ،‬از مواضع قابل دفاع حسن روحانی‬ ‫سخن به میان م ی اوردند به صورت محتاطانه ای از روحانی‬ ‫انتقاد م ی کردند‪.‬‬ ‫انتقادها شروع شد؛ درس��ت از همان زمان که خلبان‬ ‫هواپیمای حام��ل رئی س جمهور‪ ،‬ورود به ف��رودگاه مهراباد‬ ‫را اعالم کرد و رئی س جمهور س��رخوش از فتح نیویورک به‬ ‫تصور حضور در میان حلقه هوادارانش با صفی از منتقدان‬ ‫خش��مگین مواجه ش��د‪ .‬او زمان زیادی ب رای ت��کان دادن‬ ‫دس��ت هایش ب رای تشکر از ش��عارهای حامیانش نداشت‪.‬‬ ‫اندکی ان سو تر مخالفان در انتظار او بودند‪.‬‬ ‫در میان مخالفان او پایداری ها‪ ،‬س��ر صف ایس��تاده‬ ‫بودند و حتی نخس��تین فراخوان ب رای حضور اعتراضی به‬ ‫رئی س جمهور از س��وی رس��انه های نزدیک به انها منتشر‬ ‫ش��د‪ .‬چهره های مطرح انان یادداش��ت ها‪ ،‬س��خنران ی ها‪،‬‬ ‫نطق ها و مصاحب ه های امریکا ستیز را در مخالفت با رویکرد‬ ‫و دیپلماس��ی رئی س جمهور بدون هیچ درنگ��ی به میان‬ ‫اورده اند‪ .‬انها البته در این میان تنها نیستند و تحولخواهان‬ ‫که صدرش��ان رهپویان ی ها قرار دارند‪ ،‬همسو با پایداری ها‪،‬‬ ‫هم صحبتی با امریکا را اش��تباه م ی دانند‪ .‬چنین است که‬ ‫علیرض��ا زاکانی در نطق میان دس��تورش در صحن علنی‬ ‫مجلس م ی گوید‪« :‬پاس��خگویی ریاست محترم جمهوری‬ ‫ای ران به اوباما را ترحم به گرگی م ی دانیم که خوی درندگی‬ ‫دارد‪ ،‬اما دیگر هنر حمله و عمل مناسب با خوی خویش را‬ ‫از دست داده است‪».‬‬ ‫در می��ان اصولگرای��ان البته ش��خصی ت های مهم‬ ‫و ش��اخص دیگری هم بودن��د که به مخالف��ت با تصمیم‬ ‫رئی س جمهور پرداختند‪ .‬اما در میان مخالفان رئی س جمهور‬ ‫یک طیف سیاس��ی بیش از دیگ��ران قابل توجه اس��ت‪.‬‬ ‫مخالفانی ک��ه ب��رای مخالفت ش��ان دالیلی متف��اوت با‬ ‫پایداری ه��ا و تحولخواه��ان دارن��د‪ .‬این مخالف��ان همان‬ ‫حامیان محمود احمدی نژاد هستند‪ .‬علت مخالفتشان هم‬ ‫نه مخالفت با مذاکره با امریکا ک��ه مخالفت با فرد و دولت‬ ‫مذاکره کننده اس��ت‪ ،‬چه اینکه انها حام ی دولتی بودند که‬ ‫در سال های اخر صدارتش به برقراری رابطه با امریکا فکر‬ ‫م ی کرد‪ .‬رس��انه های انها این روزها پر است از «اعتراض»؛‬ ‫«اعتراض» به اینکه چرا ش��رایط امروز ت��ا این حد متفاوت‬ ‫شده است و چرا وقتی احمدی نژاد تصمیم به هم صحبتی‬ ‫با امریکا گرفته بود شرایط ب رای او مهیا و البته هموار نشد‪.‬‬ ‫انها امروز به صف مخالفان پیوسته اند‪.‬در این میان اما برخی‬ ‫غلظت مخالفتشان در حد نقد است‪.‬‬ ‫نه نقد همه انچه در نیویورک رخ داد‪ ،‬بلکه انها درباره‬ ‫همنش��ینی ظریف کری و البته مکالمه روحان��ی و اوباما‬ ‫«ایده و نگاهی متفاوت» از جنس اینکه «مصلحت بود که‬ ‫نم ی شد» دارند‪ .‬م ی توان بروز سیاسی این طیف را در بیانیه‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان مجلس دید‪.‬میان اصولگرایان یا‬ ‫همان راستگرایان سالیان پس از انقالب هم البته م ی توان‬ ‫به خوبی افرادی را دید که به استقبال تصمیم حسن روحانی‬ ‫رفته ان��د‪ .‬اصولگرایانی و راس��ت گرایانی مانن��د عل ی اکبر‬ ‫ناطق ن��وری‪ .‬پس تا اینج��ای کار هم همگرایی سیاس��ی‬ ‫تشکیالتی چندان دیده نم ی شود‪.‬‬ ‫اشتباهی شده باید انها را نصیحت کنیم‪.‬دولت تصمیم دارد‬ ‫با کمک دیگران تندروی را به انزوا بکشاند و مردم باید این‬ ‫کار را انجام دهند‪ ».‬این پاسخ رسمی حسن روحانی است؛‬ ‫هم به منتقدان خش��مگین فرودگاه‪ ،‬هم ب��ه منتقدانی که ‬ ‫تریبون دارند‪ .‬او راه سختی پیش رو دارد‪ .‬پا در راهی گذاشته‬ ‫که هم م ی تواند او را به رئی س جمهور چهار ساله تبدیل کند‬ ‫و هم م ی تواند او را به یک رئی س جمهور محبوب ‪ 8‬س��اله‬ ‫تبدیل کند‪ .‬و این البته فقط در معادالت داخلی موثر نیست‪،‬‬ ‫بلکه حاال امدن او و راهی که برگزیده عرصه دیپلماسی را به‬ ‫گوشه ای دیگر از رینگ رقابت برده است‪ .‬جایی که تندروها‬ ‫جایی ب رای ایس��تادن ندارند و زبان دیپلماسی بر مناسبات‬ ‫حکمفرماس��ت‪ .‬تندروه��ای بی ن المللی خش��مگی ن تر از‬ ‫همیشه با چشمانی باز حسن روحانی را به نظاره نشستند‪.‬‬ ‫ایا زمان ب رای انها در س��ال های نخستین دهه نود به پایان‬ ‫خواهد رسید؟‬ ‫فرضیه ای که شاید ثابت شود‬ ‫انچه از تفسیر ش��رایط سیاسی پس از «شوک بزرگ‬ ‫جمعه» ب ر م ی اید این است که نم ی توان مخالفان و موافقان‬ ‫رابطه ای ران و امریکا را ب ر اس��اس حزب‪ ،‬گروه و تشکیالت‬ ‫دس��ته بندی کرد‪ .‬اندیش��ه های متفاوت در ای��ن ماجرای‬ ‫مهم پدید امده اس��ت‪ .‬حاال اما ش��اید بتوان این فرضیه را‬ ‫مطرح کرد که «ما بای��د منتظر پدید امدن چپ و راس��ت‬ ‫جدید در ای ران باش��یم»؛ چپ و راس��تی که وجه تمایزش‬ ‫نوع نگاه به رابط��ه با امریکا باش��د‪ .‬انچه اکن��ون رخ داده‬ ‫این اس��ت که در دهه چهارم انقالب اصالح طلبان راستگرا‬ ‫ش��ده اند و اصولگرایان به چپگرایی تمایل پی��دا کرده اند‪.‬‬ ‫اری گویا وجهی جدید در ارایش سیاس��ی ای��ران در حال‬ ‫شکل گیری اس��ت؛ یک صورت بندی تازه البته با یارگیری‬ ‫رقبا از یکدیگر‪ .‬در این باره باید به تفصیل و در مجالی دیگر‬ ‫نوشت‪g .‬‬ ‫اصالح طلبان در عرصه دیپلماس�ی راضی تر از ‪ 16‬س�ال گذشته هستند و‬ ‫مخالفان رابطه با امریکا در میان اصولگرایان مصمم تر از تمام س�ال هایی که‬ ‫گذشت‬ ‫‪21‬‬ ‫شیفت از‬ ‫خوشبینی به‬ ‫واقعگرایی‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫داود حشمتی‬ ‫‪2‬‬ ‫خبرنگار‬ ‫اگرچه بعد از حضور هرساله احمدی نژاد در نیویورک و‬ ‫شرکت در اجالس جهانی‪ ،‬همه به این سنت ه ر ساله ماه مهر‬ ‫عادت کرده بودند اما ماجرای سفر رئی س جمهور به نیویورک‬ ‫در سال ‪ ٩٢‬متفاوت بود چرا که هم رئی س جمهور تغییر کرده‬ ‫بود و ب رای اولین بار در قامت نماینده ملت ای ران به امریکا سفر‬ ‫م ی کرد و هم دنیا منتظر بود تا او را از نزدیک دیده و پیامش را‬ ‫بشنود‪ .‬سفر روحانی به نیویورک امسال ابتدا با شیبی تند به‬ ‫سمت مذاکره مستقیم و رودررو با امریکا پیش م ی رفت تا انجا‬ ‫که در روزهای دوم و س��وم خبر رسید که دیداری که بسیاری‬ ‫تصور م ی کردند قرار است بین روحانی و اوباما انجام شود‪ ،‬به‬ ‫گفته تیم ای رانی لغو شد‪ .‬روحانی تقاضای مالقات اوباما را رد‬ ‫کرد و توضیح داد که به علت عدم فرصت کافی ب رای انجام‬ ‫مقدمات این مالقات ان را نپذیرفته‪ .‬او در جلسه با اندیشکده‬ ‫اسیایی امریکا گفت که مهمتر از دیدار‪ ،‬دستاوردهایی است‬ ‫که باید در ان حاصل شود‪ .‬به این ترتیب تلویحا تایید کرد که‬ ‫اگرچه تمایل هر دو طرف ب رای انجام این دیدار وجود داشته اما‬ ‫روحانی قصد نداشت تا از ان به عنوان یک نمایش تبلیغاتی‬ ‫استفاده کند‪.‬‬ ‫تا اینج��ا حضور روحان��ی در نیویورک هم��ه را راضی‬ ‫کرده بود‪ ،‬حت��ی مخالفان و منتقدانش پی��ش از انتخابات را‬ ‫که م ی گفتند روحانی خط «سازش» را دنبال م ی کند‪ .‬نطق‬ ‫رئی س جمهور در س��ازمان مل��ل نیز بر ای��ن مواضع صحه‬ ‫گذاش��ت و تاکید او بر حقوق هسته ای‪ ،‬مس��اله حمایت از‬ ‫سوریه‪ ،‬حمایت از فلسطین و بحرین مورد استقبال بسیاری‬ ‫قرار گرفت تا جای��ی که ایت اهلل مصباح ی��زدی در توصیف‬ ‫‪22‬‬ ‫با تغییر لحن اوباما پس از دیدار با‬ ‫نتانیاهو و واکنش نسبتا تند ظریف‬ ‫مقابل واشنگتن فاز دوم رابطه‬ ‫تهران‪-‬واشنگتن رقم خورد‬ ‫روحانی گفت‪« :‬با تدبیر خدا کسی روی کار امد که هوای خط‬ ‫رهبری را داشته باشد‪ ».‬این روند تا روز اخر ادامه داشت‪ .‬حتی‬ ‫دیدار ظریف و جان کری‪ ،‬وزیرخارجه امریکا نیز باعث نشد تا‬ ‫از ته ران صداهای متفاوتی شنیده شده یا انتقاد تندی روانه او‬ ‫شود‪ .‬اگرچه برخی با حفظ اصول انتقادی‪ ،‬نظ راتشان را بیان‬ ‫م ی کردند و معتقد بودند که در نهایت این دیدار سودی ب رای‬ ‫ای ران ندارد‪ .‬اما س��اعات پایانی حضور روحانی در نیویورک‪،‬‬ ‫ای ران را به صدر اخبار جهان تبدی��ل کرد‪ .‬یک تماس تلفنی‬ ‫از سوی رئی س جمهور امریکا مقدمات گفت وگوی مستقیم‬ ‫دو رئی س جمهور را بعد از ‪ ٣٤‬سال فراهم کرد و دو طرف راجع‬ ‫به مسائل پایه ای نزدیک به یک ربع با هم گفت وگو کردند‪.‬‬ ‫روحانی خبر داد که درحالی که اماده م ی شد تا به سمت‬ ‫فرودگاه نیویورک برود‪ ،‬از کاخ سفید با او تماس گرفتند‪ .‬هر دو‬ ‫طرف این گفت وگو را مثبت ارزیابی کردند‪ .‬مقامات امریکا به‬ ‫س��رعت عکس و فیلم لحظه گفت وگو را نیز به شبکه های‬ ‫خبری امریکا ارسال کردند‪ .‬تماس تلفنی روسای جمهور دو‬ ‫کشور در داخل با واکنش های منتقدانه ای نیز همراه بود‪ .‬اگرچه‬ ‫برخی از ان حمایت م ی کردند ام��ا گروهی نیز با ان مخالف‬ ‫بودند و ان را «دادن امتیاز» م ی خواندند‪ .‬تعدادی از معترضان‬ ‫ب رای واکنش به این موضوع به فرودگاه مهراباد رفتند و روزنامه‬ ‫کیهان هم ان را «امتیاز دادن نسیه» خواند‪ .‬در این میان اما‬ ‫به نظر م ی رسد که مواضع روحانی و چینش مطالبات ای ران‬ ‫در س��خنران ی ها و دیدارهای وی در نیویورک توانسته افراد را‬ ‫در دو طیف اصولگرا و اصالح طلب تقریبا راضی کند‪ .‬اگرچه‬ ‫برخی از اصالح طلبان انتظار داش��تند تا در این س��فر تابوی‬ ‫رابطه با امریکا با دست دادن روحانی و اوباما شکسته شود و‬ ‫انجام نشدن این دیدار‪ ،‬انان را کمی مایوس کرد و درعین حال‬ ‫اصولگرایان هم چندان موافق تماس تلفنی او با اوباما نبودند‪.‬‬ ‫«اقای روحانی و هیات همراهشان در این سفر نشان دادند که‬ ‫الحمدهلل روی اصول ایستاده اند و در مسیر انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫چارچوب ها و سیاست های نظام و مقام معظم رهبری حرکت‬ ‫م ی کنند‪ ».‬وی با بیان اینکه ب ه دلیل قرار گرفتن امریکای ی ها‬ ‫در موضع ضعف و قرار داش��تن جمهوری اس�لام ی ای ران در‬ ‫موضع اقتدار و قدرت در عرص��ه بی ن الملل‪ ،‬دولت امریکا به‬ ‫اقداماتی نظیر مالقات حضوری یا حداقل مکالمه تلفنی با‬ ‫رئی س جمهور ای ران نیاز داشت‪ ،‬افزود‪« :‬رئی س جمهور محترم‬ ‫که مواضع مقتدرانه و مناسبی در این سفر و به خصوص در‬ ‫نطقشان در مجمع عمومی سازمان ملل اتخاذ کردند‪ ،‬بهتر‬ ‫بود همان گونه که ب رای مالقات حضوری به اوباما وقت داده‬ ‫نشد‪ ،‬از پذیرش مکالمه تلفنی با اوباما نیز خودداری م ی کردند‬ ‫و چنین اقداماتی به بعد از نش��ان دادن اقدامات عملی دولت‬ ‫امریکا و راست ی ازمایی و صداقت سنجی در رفتار عمل ی شان‬ ‫موکول م ی شد‪».‬‬ ‫البته سردار جعفری با اشاره و انتقاد به اظهارات مقامات‬ ‫امریکایی ک��ه گفته بودند اس��رائیل را در جری��ان دیدارها و‬ ‫گفت وگو تلفنی با روحانی قرار داده ان��د‪ ،‬م ی گوید‪« :‬یکی از‬ ‫نگران ی های اصلی که وجود دارد‪ ،‬همی ن جاست‪ ،‬چرا که به نظر‬ ‫م ی رسد دولتمردان امریکا متاسفانه استقالل رای و تصمیم‬ ‫ندارند و از صهیونیسم جهانی تاثیرپذی رند و باید ب رای اقدامات‬ ‫خود از این رژیم غاصب ظالم اجازه بگی رند‪».‬‬ ‫البته او تاکید م ی کن��د که باتوجه به ش��ناختی که از‬ ‫استبکار جهانی داریم نباید خیلی به امریکای ی ها خوش بین‬ ‫بود و در خص��وص صفت قهرمانانه در نرم��ش توضیح داد‪:‬‬ ‫«صفت قهرمانانه ب رای نرمش‪ ،‬یعنی اینکه اقدامات حکیمانه‬ ‫با حفظ مصالح‪ ،‬اقتدار و عزتمندی نظ��ام صورت بگیرد‪ ».‬او‬ ‫همچنین تاکید م ی کند‪« :‬دلس��وزان نظ��ام در صورتی که‬ ‫خطایی از مسئوالن سر بزند تذکرات الزم را خواهند داد‪».‬‬ ‫یکی از مهمترین اظهارنظرها را س��ردار عزیزجعفری‪،‬‬ ‫فرمانده سپاه داش��ت‪ .‬او پس از بازگشت روحانی از نیویورک‬ ‫درباره مواضع وی در امریکا و دیدارها و گفت وگوی تلفنی گفت‪:‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی ‪ :‬نصر الهی در نیویورک‬ ‫روحانی روی اصول ایستاده است‬ ‫ایت اهلل هاشم ی رفنسجانی یکی از مهمترین حامیان‬ ‫رئی س جمهور در اظهارنظری که در جمع خانواده های ایثارگران‬ ‫داشت‪ ،‬دس��تاورد س��فر روحانی به نیویورک را «نصر موعود‬ ‫الهی» دانست‪« :‬امروز تحقق وعده نصر الهی را با مالحظه‬ ‫سرنوشت متجاوزان و حامیانش��ان و رکن پنجم در خدمت‬ ‫دش��من را بالعیان م ی بینیم و نصر دیگر موع��ود الهی را در‬ ‫دس��تاوردهای س��فر رئی س جمهور و همراهان به نیویورک‬ ‫مشاهده م ی کنیم‪».‬‬ ‫رئی س مجمع تشخیص مصلحت نظام با اب راز رضایت‬ ‫و خرس��ندی از مجموعه برنامه های س��فر اق��ای روحانی‬ ‫رئی س جمهور به نیویورک‪ ،‬گفت‪« :‬انچه تاکنون در ب رنامه های‬ ‫سفر مشهود اس��ت‪ ،‬نشانه خوبی از ش��روع راه حلی عادالنه‬ ‫ب رای رفع بهانه گیری ها و حل مش��کالت سیاس��ت خارجی‬ ‫کشور است‪».‬‬ ‫البته این سیاس��تمدار س��ال های متم��ادی ای ران که‬ ‫روزگاری بیش��ترین تالش را ب رای برقراری ای��ن رابطه انجام‬ ‫داده بود‪ ،‬بر این موضوع تاکیدکرد که هرچند نباید عجوالنه در‬ ‫مورد دستاوردهای این سفر قضاوت کرد و باید منتظر گام های‬ ‫عملی و عینی اظهارات بود‪ ،‬ولی مجموعه ب رنامه ها‪ ،‬اظهارات‪،‬‬ ‫دیدارها و گفت وگوها‪ ،‬م ی توان��د مقدمه و پی ش درامد خوبی‬ ‫ب رای گام های بعدی حل مس��ائل‪ ،‬ابهام��ات و خنث ی کننده‬ ‫دشمن ی های احتمالی اینده باشد که باید شاکر لطف خداوند‬ ‫باشیم که همواره حافظ انقالب و نظام اسالمی و مردم بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫فضای جامعه ازاد باشد‬ ‫درحالی که دو رئی س جمهور س��ابق از روحانی حمایت‬ ‫کردند‪ ،‬یک س��ایت خب��ری گ��زارش داد که هن��گام ورود‬ ‫احمدی نژاد به س��اختمان الدن‪ ،‬نظرش را درباره گفت وگوی‬ ‫تلفنی روحانی و اوباما جویا شده اند‪ .‬به نوشته سایت تیک که‬ ‫سایر خبرگزاری ها از ان نقل قول کردند‪ ،‬خب رنگار از او م ی پرسد‬ ‫که نظرتان در مورد س��خنان دکتر روحانی در سازمان ملل و‬ ‫تقاضای اوباما ب رای گفت وگو با ایشان چیست؟ احمدی نژاد‬ ‫گفت‪« :‬من نم ی دانم کال!» وی با بیان اینکه «اصال نم ی داند‬ ‫ماجرا چیس��ت»‪ ،‬خطاب به خبرنگار تی��ک م ی گوید‪« :‬چه‬ ‫م ی دونم واهلل»‪ .‬وقتی خب رنگار‪ ،‬ماجرای تماس اوباما را ب رایش‬ ‫تعریف م ی کند‪ ،‬م ی گوید‪« :‬حتما این کار درست بوده دیگه!»‬ ‫اما این گفت وگو از س��وی احمدی نژاد تکذیب شد و در‬ ‫بیانی ه ای که دفتر او منتشر کرد‪ ،‬نوشته شد‪« :‬خبر منتشره در‬ ‫برخی سایت های خبری با عنوان واکنش احمدی نژاد در مورد‬ ‫سفر هیات ای رانی به نیویورک که در قالب مصاحبه خب رنگار‬ ‫یک سایت خبری با ایشان انتشار یافته‪ ،‬از اساس کذب محض‬ ‫و عاری از واقعیت است‪ .‬دکتر احمدی نژاد تاکنون هیچ گونه‬ ‫رئیس قوه قضائیه در جلسه مس��ئوالن عالی قضایی‬ ‫با متین و منطقی خواندن س��خنان رئی س جمهور‪ ،‬مذاکره را‬ ‫ممنوع ذاتی ندانسته و گفت‪« :‬مذاکره و روابط ای ران با دیگر‬ ‫کشورها ممنوع ذاتی نیس��ت و انچه موجب تاخیر یا انجام‬ ‫شدن برخی مذاکرات شده بود‪ ،‬مرهون ب ی اعتمادی به صداقت‬ ‫در گفتار و رفتار غ رب ی ها و به ویژه امریکای ی ها بود‪».‬‬ ‫رئیس قوه قضائیه مذاکره را «در شرایط کامال عادالنه‬ ‫و مس��اوی و بر مبنای اعتماد عملی و تکریم متقابل» قابل‬ ‫اجرای ی ش��دن دانس��ت و تاکید کرد‪« :‬در چنی��ن مذاکره ای‬ ‫احتمال رسیدن به نتایج مثبت وجود دارد‪ ».‬امل ی الریجانی با‬ ‫تاکید بر اینکه نظام جمهوری اسالم ی ای ران در صورت وجود‬ ‫ش��رایط عادالنه و عزتمند و احترام متقاب��ل‪ ،‬ابایی از مذاکره‬ ‫ندارد‪ ،‬به سخنان رئی س جمهور امریکا در سازمان ملل درباره‬ ‫رفتار عملی مسئوالن ای ران اشاره کرد و گفت‪« :‬در واقع این‬ ‫ملت ای ران اس��ت که منتظر رفتار صادقان��ه امریکای ی ها و‬ ‫غرب ی هاست و این انها هستند که باید در عمل نشان دهند‬ ‫که ایا به صحب ت های خود پایبند خواهند ماند و ایا دست از‬ ‫رفتار متخاصم و متناقض خود با ای رانیان برخواهند داشت؟»‬ ‫عقالنیت روحانیت شیعه درخشید‬ ‫همچنین رئیس س��تادکل نیروهای مسلح نیز ضمن‬ ‫حمای��ت صریح با بی��ان اینک��ه «یک بار دیگ��ر عقالنیت‬ ‫س جمهوری اس�لام ی ای ران‬ ‫روحانیت ش��یعه در چه��ره رئی ‬ ‫در س��ازمان مل��ل متح��د درخش��ید» م ی گوی��د‪« :‬چهره‬ ‫رئی س جمهوری اسالم ی ای ران در سازمان ملل متحد درخشید‬ ‫و در چارچ��وب و در کالم نغز رهبر انق�لاب‪ ،‬عزت‪ ،‬حکمت‬ ‫و مصلحت را در جهان به کرس��ی نش��اند‪ ».‬وی همچنین‬ ‫مواض��ع رئی س جمه��ور را «صریح‪ ،‬انقالب��ی‪ ،‬حق طلبانه و‬ ‫مس��تحکم» خوانده و گفت‪« :‬اقای روحانی با این حکمت‬ ‫سیاسی شعارهای اصالح طلبان را پشت سر گذاشت و راهی‬ ‫نو ب رای همبستگی‪ ،‬نشاط و مش��ارکت ملی گشود‪ ».‬البته‬ ‫این اظهارات پیش از انجام مذاک��رات تلفنی روحانی و اوباما‬ ‫صورت گرفت و او ب رای روحانی ارزوی موفقیت کرده بود‪ .‬به‬ ‫اعتقاد فیروز ابادی سخنان رئی س جمهور یک پیام داخلی هم‬ ‫داشت و ان اینکه «مخالف را نه تنها باید تحمل کرد که باید‬ ‫با او کار کرد‪».‬‬ ‫حدادعادل‪ :‬اظهارات روحانی بیان اقتدار ملی بود‬ ‫رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس هم لحن متفاوت‬ ‫س��خنان اوباما در مورد ای ران در س��خنرانی مجمع عمومی‬ ‫سازمان ملل را نشان دهنده بروز تغیی راتی در نگاه مسئوالن‬ ‫امریکایی نسبت به ای ران دانست و تاکید کرد که از هرگونه‬ ‫بازش��دن باب جدیدی در مساله هس��ته ای ای ران استقبال‬ ‫م ی کنیم‪.‬‬ ‫غالمعلی حدادعادل در حاشیه جلسه علنی مجلس در‬ ‫جمع خب رنگاران در ارزیابی از صحب ت های اوباما‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫امریکا در مجمع عمومی سازمان ملل در مورد ای ران گفته بود‪:‬‬ ‫«سخنرانی اوباما لحنی متفاوت داشت‪ ،‬هم در صحب ت های‬ ‫قبلی ایشان و هم صحب ت های روسای جمهور قبلی و برخی‬ ‫مقامات امریکایی تفاوت دیده ش��ده اس��ت که این حکایت‬ ‫یکی دیگر از کسانی که بعد از سخنرانی دکتر روحانی‬ ‫در مجمع عمومی سازمان ملل از ایش��ان دفاع کرده است‪،‬‬ ‫دستیار و مشاور عالی فرمانده معظم کل قوا سردار سرلشکر‬ ‫صفوی است‪ .‬این س��ردار سپاه با اشاره به س��خنان اوباما در‬ ‫صحن سازمان ملل‪ ،‬گفت‪« :‬امریکای ی ها به طور محسوس‬ ‫ل ای ران انتخاب‬ ‫یک نوع نرمش و عقب نش��ینی را در مقاب�� ‬ ‫کرده اند‪».‬سردار سرلشکر سیدیحیی صفوی دستیار و مشاور‬ ‫عالی فرمانده معظم کل قوا با اشاره به سخنان رئی س جمهور‬ ‫کشورمان در مجمع عمومی سازمان ملل گفت‪« :‬جناب اقای‬ ‫حجت االسالم دکتر روحانی در سخنرانی بسیار هوشمندانه ‬ ‫خود‪ ،‬ه��م علیه خش��ونت و افراط ی گری و ه��م در رابطه با‬ ‫خطوط قرمز ای ران ب رای دسترسی به انرژی هسته ای به خوبی‬ ‫ن اینکه حجت االس�لام‬ ‫از حقوق ای ران دفاع کرد‪ ».‬وی با بیا ‬ ‫روحانی به عنوان یک رئی س جمهور هوش��مند‪ ،‬مورد اعتماد‬ ‫رهبری اس��ت و رئی س جمهوری اس��ت که مردم ای��ران او را‬ ‫انتخاب کرده اند‪ ،‬ظریف را نیز فردی هوش��مند معرفی کرده‬ ‫و گفت‪« :‬اقای دکتر روحانی م ی تواند در عرصه دیپلماس��ی‬ ‫خوب عمل کند و جناب اقای ظریف نیز به عنوان وزیر خارجه ‪،‬‬ ‫فردی هوشمند و قابل اعتماد است که ادبیات امریکای ی ها را‬ ‫به خوبی م ی شناسد و م ی تواند مواضع خوبی در مقابل اقای‬ ‫جان کری (وزیر خارجه امریکا) بگیرد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫تایید و تکذیب های احمدی نژاد‬ ‫املی الریجانی‪ :‬سخنان روحانی متین بود‬ ‫صفوی‪ :‬روحانی و ظریف «هوشمند» هستند‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫عالوه بر هاشم ی رفس��نجانی‪ ،‬خاتمی رئی س جمهور‬ ‫سابق هم بود که در این رابطه از دستاوردهای روحانی حمایت‬ ‫کرد‪ .‬او حتی پیش از رفتن روحانی ب��ه امریکا در مقاله ای در‬ ‫روزنامه گاردین خواستار این ش��د که هر دو طرف از فرصت‬ ‫به دست امده اس��تفاده کنند‪ .‬او همچنین اعتراضاتی که به‬ ‫روحانی در بازگشت و در فرودگاه شد را سازماندهی شده و نه‬ ‫خودسر معرفی کرده و م ی گوید «مطمئن است که رهبری نیز‬ ‫با این کارها مخالفند‪ ».‬به اعتقاد خاتم ی «غرب باید ستمی‬ ‫ را که به این ملت شده بپذیرد و حاضر باشد از ان دست بردارد‬ ‫و حقوق ای ران را به رسمیت بشناسد‪ ،‬البته که ای ران هم باید‬ ‫نهایت تالش��ش را ب رای ایجاد اعتماد بیشتر و گسترش این‬ ‫اعتماد بکند‪ ،‬غرب هم عمال رسیده است به این موضوع که‬ ‫ای ران نم ی خواهد بمب بسازد‪ ».‬البته او دولت روحانی را دولتی‬ ‫م ی داند که از نقد اس��تقبال م ی کند و تاکید م ی کند که باید‬ ‫فضای جامعه فضایی ب رای بحث ازاد و باز باشد‪ .‬خاتمی به‬ ‫عالوه خواهان این است که این افراد در سایت ها و روزنامه ها‬ ‫خودشان بحث هایشان را مطرح کنند اما «قدرت و مصونیت»‬ ‫از انها سلب شود تا پاسخگو باشند‪.‬‬ ‫مصاحبه یا گفت وگویی با هیچ فرد یا رسانه ای در خصوص‬ ‫س��فر هیات ای رانی به نیویورک و موضوع��ات پی رامونی ان‬ ‫نداشته و انتشار هرگونه مطلبی به نقل از ایشان در رسانه های‬ ‫خبری قویا تکذیب م ی شود‪».‬‬ ‫بسیاری از رسانه ها با اس��تناد به جمله «حتما درست‬ ‫بوده» رئی س جمهور س��ابق برداش��ت کردند که وی از این‬ ‫دیدارها حمایت کرده‪ .‬اما با انتشار تکذیبیه مشخص شد که‬ ‫رئی س جمهور دولت نهم و دهم قص��د ندارد هنوز در این باره‬ ‫اظهارنظر قطعی انجام دهد‪.‬‬ ‫از این دارد که تغییری در نگاه مس��ئوالن امریکایی به وجود‬ ‫امده است‪».‬‬ ‫او ریشه این تغییر را در «مقاومت و اقتدار ملت ای ران و‬ ‫حق طلبی نظام جمهوری اسالمی» دانسته و در پاسخ به این‬ ‫پرسش که ایا باتوجه به صحب ت های اوباما‪ ،‬جمهوری اسالمی‬ ‫تغییر موضعی خواهد داشت‪ ،‬گفت‪« :‬تا وقتی دلیلی در دست‬ ‫نداشته باشیم باید خوش بین باشیم و کار را ادامه بدهیم‪ ،‬مگر‬ ‫انکه در عمل چیز دیگری ثابت شود‪».‬‬ ‫شریعتمداری‪ :‬دولت امریکا قابل اعتماد نیست‬ ‫یک��ی از مهمتری��ن انتق��ادات را کیه��ان و حس��ین‬ ‫ش��ریعتمداری به گفت وگوی تلفنی روحانی و اوباما داشت‪.‬‬ ‫البته در کیهان روز شنبه باتوجه به گفت وگویی که در اخرین‬ ‫ساعات روز قبل انجام شده بود‪ ،‬هیچ واکنشی در ان مشاهده‬ ‫نم ی ش��د‪ .‬اما روز بعد در س��رمقاله «چه دادیم‪ ،‬چه گرفتیم»‬ ‫نوشت‪« :‬پرس��یدن که عیب نیس��ت‪ ،‬مخصوصا از کسانی‬ ‫که «دانستن را حق مردم» م ی دانند! و طی سه دهه گذشته‬ ‫بارها بر این «حق» اصرار ورزیده اند‪ .‬از این روی‪ ،‬پرسشی که‬ ‫در پیش است و انچه این نوش��ته در پیوست خود دارد‪ ،‬نباید‬ ‫دولتمردان محترم را ازرده خاط��ر کند یا این تلقی را پدید اورد‬ ‫که قرار است زحمات متراکم و روزهای پرکار انها نادیده گرفته‬ ‫شود‪ ».‬او البته سخنران ی رئی س جمهور را در راستای منافع‪،‬‬ ‫چارچوب ها و سیاس��ت های نظام دانس��ت و مثبت ارزیابی‬ ‫کرد ام��ا معتقد بود که تنه��ا لحن مالیم روحانی دس��تاورد‬ ‫«وعده نس��یه» بوده و البته کف��ه «باج خواه��ی» را به نفع‬ ‫امریکا سنگی ن تر کرده است‪ .‬ش��ریعتمدای اخرین بخش از‬ ‫سفر رئی س جمهور را «تاسفبارترین پرده و بزرگترین امتیازی‬ ‫دانست که رئی س جمهور محترم به حریف داد‪».‬‬ ‫ش��ریعتمداری با اش��اره به موضوع اختالف نظر درباره‬ ‫تقاضا ب رای مکالمه ادامه م ی دهد‪« :‬و اکنون سوال این است‬ ‫که اگر درخواست مکالمه از سوی اقای روحانی بوده است‪ ،‬ایا‬ ‫نسبت دادن ان به امریکای ی ها با شعار «دولت راستگویان» در‬ ‫تناقض نیست؟ و چنانچه این درخواست از سوی امریکای ی ها‬ ‫بوده است‪ ،‬نشان دهنده ان اس��ت که دولت امریکا حتی در‬ ‫حد و اندازه اعالم نظر درباره یک مکالمه تلفنی هم صداقت‬ ‫نداشته و قابل اعتماد نیست‪ ،‬بناب راین پرسش بعدی ان است‬ ‫ت بلندپایه همراه ایشان با چه تحلیل‬ ‫که جناب روحانی و هیا ‬ ‫و تفسیری از ضرورت اعتماد به امریکا یاد کرده و با ان همه‬ ‫‪23‬‬ ‫تبلیغات گسترده و پرحجم از تعامل اعتمادساز امریکا به عنوان‬ ‫یکی از دستاوردهای س��فر نیویورک یاد م ی کنند؟ و این چه‬ ‫«گام اعتمادسازی» است که هی چ یک از طرفین تماس حاضر‬ ‫نیستند مسئولیت ان را برعهده بگی رند؟!»‬ ‫نماین��ده ول ی فقیه در کیه��ان در پایان تاکی��د کرده‪:‬‬ ‫«انتظار گشایش اقتصادی از مذاکره و رابطه با امریکا نهایت‬ ‫س��اده لوحی اس��ت و به این نکته و مس��تندات ان خواهیم‬ ‫پرداخت‪».‬‬ ‫تذکر و هشدار اصولگراها در عین حمایت‬ ‫سیاست‬ ‫تعدادی از نمایندگان اصولگ��رای مجلس نیز حمایت‬ ‫خودش��ان را از روحانی و ب رنامه ه��ای وی در نیویورک اعالم‬ ‫کرده و دس��تاوردهای س��فر او را مثبت معرفی کردند‪ .‬اما در‬ ‫عین حال تذکر دادند که نباید خیلی هم به امریکا خوش بین‬ ‫بود و باید با احتیاط بیشتری حرکت کرد‪ .‬همچنین برخی از‬ ‫امامان جمعه نیز از روند سفر روحانی در نیویورک در نمازهای‬ ‫جمعه هفته قبل و پ��س از ان حمایت کردند‪ .‬احمد توکلی‪،‬‬ ‫نماینده مردم ته ران در مجلس ش��ورای اس�لامی عملکرد‬ ‫دکتر روحانی در س��فر به نیوی��ورک را «مثبت» دانس��ت و‬ ‫گفت‪« :‬امریکا ب رای اولین بار از مواضع گذش��ته خود علیه‬ ‫نظام جمهوری اس�لام ی ای ران دس��ت کش��ید‪ ،‬به طوری که‬ ‫«باراک اوباما» رئی س جمهوری این کش��ور حق هس��ته ای‬ ‫ای ران را به رسمیت شناخت و از احترام متقابل و موضع ب رابر‬ ‫س��خن گفت‪ ».‬توکلی تاکید کرد که امریکا از موضوع خود‬ ‫عقب نشینی کرد و برخالف گذشته هیچ پی ش شرطی را ب رای‬ ‫مذاکره قرار نداد‪ .‬او البته هشدار داد که نباید زیاد هم خوش بین‬ ‫بود و اضافه کرد‪« :‬هرچند اظه��ارات رئی س جمهوری امریکا‬ ‫مثبت بود‪ ،‬اما مساله مهم تر نوع عملکرد دولت امریکا در اینده‬ ‫است که باید اقدامات مثبت بیشتری را انجام دهد‪ ».‬مطهری‬ ‫نیز با اش��اره به انتقادات برخی‪ ،‬اجازه گرفتن رئی س جمهور از‬ ‫رهبری ب رای هر کاری را «توهین به رئی س جمهور» دانسته و‬ ‫تاکید کرد‪« :‬وقتی رهبرمعظم انقالب بحث نرمش قهرمانانه‬ ‫را مطرح م ی کنند‪ ،‬این خودش یک نوع اجازه است‪».‬‬ ‫نماینده م��ردم ته ران در مجلس با بی��ان اینکه برخی‬ ‫فکر م ی کنند اگر مذاکره ای بین ای ران و امریکا صورت بگیرد‪،‬‬ ‫انقالب به نقطه پایان خود رس��یده است‪ ،‬گفت‪« :‬این تصور‬ ‫درست نیس��ت؛ بلکه هر وقت احس��اس کنیم صداقتی در‬ ‫کار نیس��ت‪ ،‬ای ران هم موضع خودش را تغییر م ی دهد و این‬ ‫جای نگرانی ندارد‪ ».‬روح اهلل حس��ینیان از نمایندگان نزدیک‬ ‫به پایداری نیز با اتخ��اذ مواضعی از روحان��ی حمایت کرد و‬ ‫گفت‪« :‬اگر قرار باش��د به هر دلیلی‪ ،‬دکت��ر روحانی از طرف‬ ‫نظام جمهوری اس�لامی با کش��ور می زبان وارد مذاکره شود‪،‬‬ ‫همه باید حمایت کنند‪ ».‬حس��ینیان ضمن تاکید بر اینکه‬ ‫روحانی بدون اجازه و مشورت با رهبری کاری انجام نم ی دهد‪،‬‬ ‫هشدار م ی دهد‪« :‬اگر م ی خواهیم مذاکره کنیم باید از موضع‬ ‫قدرت باشد چراکه اخالق غ رب ی ها این گونه است که اگر از ما‬ ‫عقب نشینی ببینند‪ ،‬فشارشان بیشتر خواهد شد و اگر ما یک‬ ‫گام عقب نشینی کنیم انها دو گام جلو خواهند امد‪».‬‬ ‫ایت اهلل امام ی کاش��انی نی��ز در نماز جمع��ه ته ران از‬ ‫مواضع روحان��ی حمای��ت ک��رد و ان را مطابق ب��ا نرمش‬ ‫قهرمانان��ه ارزیابی کرد‪« :‬س��خنان قوی‪ ،‬غن��ی و منطقی‬ ‫رئی س جمهوری در نیویورک ب راساس نرمش قهرمانانه ای بود‬ ‫که رهبرمعظم انقالب ان را عنوان کردند‪ ».‬امام جمعه موقت‬ ‫ته ران همچنین به این جمله «باراک اوباما» رئی س جمهوری‬ ‫امریکا که گفت ما به دنبال ب رانداختن نظام جمهوری اسالمی‬ ‫نیستیم‪ ،‬اشاره و تصریح کرد‪« :‬انها خودشان م ی دانند که این‬ ‫نظام قابل ب راندازی نیست‪ ».‬امام جمعه مشهد نیز از عملکرد‬ ‫روحانی قدردانی کرد و ان را مطابق نرمش قهرمانانه توصیف‬ ‫کرد‪ .‬او با تذکر این نکته که نباید راهبرد قرانی را نیز فراموش‬ ‫کنند‪ ،‬گفت‪« :‬دکتر روحانی در اجالس مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل در نیویورک نرمش قهرمانانه مدنظر مقام معظم رهبری را‬ ‫به خوبی به نمایش گذاشت‪ ».‬ایت اهلل جوادی املی نیز تماس‬ ‫تلفنی اوباما با روحانی را به برکت خون شهدا دانست و در دیدار‬ ‫با ش��هردار جدید قم تاکید کرد‪« :‬اینکه امروز رئی س جمهور‬ ‫امریکا با رئی س جمهور ای ران تماس م ی گیرد‪ ،‬به برکت ابروی‬ ‫خون شهداست که ب رای کش��ور ما عزت و شرافت به ارمغان‬ ‫اورده اند و باعث عزتمندی ای ران اسالمی شده اند‪».‬‬ ‫بیانیه فراکسیون اصولگرایان‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫فراکس��یون اصولگرای��ان مجلس نی��ز در خصوص‬ ‫مواضع رئی س جمهور در نیویورک بیانی��ه ای صادر و اعالم‬ ‫کرد‪« :‬ما اگرچه بعضی ش��یوه های مذاکره از قبیل مکالمه‬ ‫تلفنی یا مذاکره طوالنی با وزیر امور خارجه امریکا را در خور‬ ‫بررسی و قابل نقد م ی دانیم‪ ،‬رویکرد رئی س جمهور محترم و‬ ‫دستگاه دیپلماسی کشور را ب رای تبیین مواضع منطقی و به‬ ‫حق ملت ای ران از طریق مذاکره با تقی��د به اصول و مبانی‪،‬‬ ‫در مجموع تایید م ی کنی��م و امیدواریم امریکای ی ها و دیگر‬ ‫مذاکره کنندگان در محاسبات خود‪ ،‬این بار نیز مانند گذشته‬ ‫دچار اشتباه نش��وند و در دام صهیونیس ت های جنگ طلب‬ ‫نیفتند‪».‬‬ ‫ناگفته های روحانی‬ ‫اما حسن روحانی در جلسه ای که با نمایندگان مجلس‬ ‫داشت ناگفته هایی از اتفاقات حضورش در امریکا را بیان کرد‪.‬‬ ‫او گفت که ‪5‬بار از سوی کاخ س��فید ب رای دیدار با اوباما از او‬ ‫دعوت ش��ده بوده اما او رد کرده است‪ .‬او همچنین جزئیاتی‬ ‫از مکالمه تلفن ی اش با اوباما را نی��ز ب رای نماینگان توضیح‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫روحانی اصول انقالب را زیرپا نگذاشت‬ ‫عل ی اکب��ر ناطق نوری هم که از کس��انی ب��ود که در‬ ‫انتخابات از روحانی حمایت کرده و حتی گفته م ی شد وی قرار‬ ‫است در کابینه اینده مشاور ارشد باشد‪ ،‬درباره مکالمه تلفنی و‬ ‫در کل سفر روحانی به نیویورک موضع گیری کرد‪ .‬مردی که‬ ‫این سال ها کمتر مصاحبه کرده یا اظهارنظر م ی کند‪ ،‬درباره‬ ‫مکالمه تلفنی اوباما و روحانی م ی گوید‪« :‬در موضوع مکالمه‬ ‫تلفنی دو رئی س جمهور هم این گونه نیست که مبانی و اصول‬ ‫انقالب و ارزش ها نقض ش��ده یا زیر پا گذاشته شده باشد‪».‬‬ ‫ناطق با اش��اره به اینکه تحریم ها در عمل ناکارامدی خود را‬ ‫ب رای انها هم نشان داده‪ ،‬م ی گوید که روحانی با در نظر گرفتن‬ ‫سه اصل راهبردی عزت‪ ،‬حکمت و مصلحت به نیویورک رفته‬ ‫و دستاورد مهم او تحقق همین سه اصل است‪.‬‬ ‫ناطق نوری نظر کس��انی که معتقدند روحانی از اصول‬ ‫انقالب عدول کرده را نادرس��ت خوانده و م ی گوید‪« :‬انچه ما‬ ‫از دیدارها‪ ،‬س��خنران ی ها و مواضع اتخاذشده از سوی روحانی‬ ‫شاهد بودیم‪ ،‬همگی رفتاری حکمت امیز‪ ،‬عزتمندانه و مبتنی‬ ‫بر مصالح عالیه نظام و مایه مباهات و ابروی ای ران اسالمی‬ ‫بود‪ .‬برخی از کس��انی که ای راد م ی گیرند عمدتا به این نکته‬ ‫توجه ندارند که س��فر به نیویورک ب رای این بود که گره ای از‬ ‫مشکالت مردم و نظام باز شود‪».‬‬ ‫تغییر لحن‬ ‫در کل تا زمان دیدار اوباما و نتانیاهو بیشتر واکنش ها‬ ‫به روند سیاست ورزی دولت روحانی مثبت بود‪ .‬اما درست از‬ ‫زمانی که نتانیاهو ب رای حضور در اجالس س��االنه سازمان‬ ‫ملل به امریکا رفت و با اوباما دیدار ک��رد‪ ،‬تغیی راتی در لحن‬ ‫دو طرف ایجاد شد‪ .‬اوباما در دیدار با نتانیاهو گفت که هنوز‬ ‫گزینه نظامی روی میز اس��ت‪ .‬بیان این جمله به معنی یک‬ ‫تغییر لحن در ادبیات مس��ئوالن امریکایی تلقی شد و این‬ ‫تغییر لحن در ای ران هم ب ی پاسخ نماند‪ .‬اوباما گفت امریکا راه‬ ‫دیپلماتیک و مذاکره را درباره ای ران انتخاب کرده‪ ،‬اما در ادامه‬ ‫تاکید کرد‪« :‬ما با چشم های باز وارد این مذاکرات م ی شویم‪.‬‬ ‫ما باید ببینیم که انه��ا در این زمینه واقعا جدی هس��تند و‬ ‫م ی خواهند مطابق قواعد و معیارهای بی ن المللی رفتار کنند‪».‬‬ ‫رئی س جمهور امریکا گفت که ایاالت متحده در مواجهه با ای ران‬ ‫همچنان همه گزینه ها را مدنظر دارد و به ویژه تصریح کرد که‬ ‫گزینه نظامی علیه ای ران به قوت خود باقی اس��ت‪ .‬بنیامین‬ ‫نتانیاهو نیز در این دیدار به امریکا توصیه کرد که این کشور و‬ ‫دیگر کشورهای غ ربی نباید تحت تاثیر اظهار دوستی حسن‬ ‫س‪‎‬جمهور ای ران قرار بگی رند‪.‬‬ ‫روحانی‪ ،‬رئی ‬ ‫به این ترتیب به نظر م ی رسد که ظاه را برخی هشدارها‬ ‫از جانب جریان های سیاسی و دلسوزان نظام مبنی بر «عدم‬ ‫برخی چهره ها در عین اینکه از نطق حسن روحانی در سازمان ملل تقدیر م ی کنند نکاتی را نیز در مورد مکالمه تلفنی با اوباما و رابطه با امریکا مطرح کردند‪.‬‬ ‫‪24‬‬ ‫مکالمه تلفنی اوباما و‬ ‫حسن روحانی در میان‬ ‫چهره های داخلی با‬ ‫بازخورد های متفاوتی‬ ‫مواجه شده است‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫خوش بینی بیش از حد» در قبال امریکا‪ ،‬باید از جانب دولت‬ ‫روحانی بیشتر جدی گرفته شود و خوش بینی و حتی گاهی‬ ‫رویاپردازی از جانب برخی افراد تبدیل به واقع گرایی شود‪.‬‬ ‫اما در پاس��خ به اظه��ارات اوباما‪ ،‬ظری��ف‪ ،‬وزیرخارجه‬ ‫کشورمان در متنی که به انگلیس��ی در توئیتر منتشر کرد‪،‬‬ ‫واکنش نشان داد‪ .‬ظریف در توئیتر رسمی خود و به انگلیسی‬ ‫نوش��ت‪« :‬رئی س جمهور اوبام��ا نیازمند ثبات ب��رای ارتقای‬ ‫اعتماد دوجانبه است‪ .‬پش��تک و وارو زدن اعتمادسوز است و‬ ‫از اعتبار ایاالت متحده م ی کاه��د‪ ».‬وی افزود‪« :‬پی ش فرض‬ ‫رئی س جمهور اوباما که ای ران به خاطر تهدیدها و تحریم های‬ ‫ی مذاکره م ی کند‪ ،‬ب ی احترامی به یک ملت‪ ،‬نادرست و‬ ‫غیرقانون ‬ ‫زورگویانه است‪ ».‬این موضع محمدجواد ظریف بدین معناست‬ ‫که دستگاه سیاست خارجی ما کامال واقع گرایانه تحوالت را‬ ‫پیگیری می کند و به خوبی حافظ منافع کش��ور است و به‬ ‫نوعی در عین خوش بینی اولیه در مقابل هرگونه واقعیتی به‬ ‫سرعت واکنش نشان می دهد‪ .‬ورود به موقع در فاز دوم تغییر‬ ‫لحن مقامات امریکایی نشان از واقع گرایی مقامات ای ران دارد‪.‬‬ ‫س��خنگوی وزارت خارجه نیز درباره این موضوع تاکید‬ ‫کرد‪« :‬امروز امریکا در مقابل یک ازمون بزرگ قرار دارد‪».‬‬ ‫افخم در خصوص تغییر لحن اوباما در دیدار با نتانیاهو‬ ‫و طرح این موضوع که گزینه نظامی همچنان روی میز است‪،‬‬ ‫همانند ظریف ان را عدم تکریم به ای رانیان دانست و گفت‪« :‬ما‬ ‫همچنان انتظار داریم که مقامات امریکایی ب ر اساس سیاست‬ ‫واقع بینانه با جمهوری اسالم ی ای ران رفتار کنند و با تکریم با‬ ‫ملت ای ران برخورد کنند‪».‬‬ ‫ظریف در ادامه موضع گیری هایش علیه اظهارات اوباما‬ ‫در فی س بوکش نوش��ت‪« :‬دو توئیت در مورد سخنان اوباما‬ ‫پس از مالقات او با نتانیاهو نوشتم که با تندترین لحن‪ ،‬البته‬ ‫مودبانه‪ ،‬حرف ها و جهت گیری اوباما را به شدت نقد کردم‪» .‬‬ ‫وزیرخارجه در ادامه م ی نویسد‪« :‬م ی دانیم که بسیاری‬ ‫در امریکا به دنبال بهانه ب رای فش��ار به ملت ب��زرگ ای رانند‪.‬‬ ‫م ی دانیم که جنگ طلبان از حل موضوعات نگرانند و حیات‬ ‫خود را در ه راس افکن��ی و دروغ بافی م ی بینند‪ .‬م ی دانیم که‬ ‫مقامات امریکایی حتی اگر حس ن نیت هم داشته باشند (که‬ ‫هنوز نش��ان جدی از ان ندیده ایم)‪ ،‬به شدت از این گروه های‬ ‫فشار تاثیر م ی پذیرند‪ .‬م ی دانیم که بین اظهارات علن ی شان‬ ‫و حرف هایشان در مذاکرات (حتی در ب رابر کل اعضای ‪)5+1‬‬ ‫اختالف است‪ .‬اتفاقا به دلیل همین پیچیدگ ی هاست که از‬ ‫ابتدا تذکر دادیم که راه دش��واری در پیش است‪ ».‬او در ادامه‬ ‫تاکید م ی کند که با این همه «اجازه نخواهیم داد که نتانیاهو‬ ‫اینده مذاکرات ما را تعیین کند‪ ».‬ظریف در پایان تاکید م ی کند‬ ‫که او و حسن روحانی سابقه س ی ساله در امر سیاست خارجی‬ ‫دارند و از کسانی که نصیحت های مشفقانه م ی کنند‪ ،‬خ واسته‬ ‫تا با این صحب ت ها «س��ربازان خط مقدم» را پیش دش��من‬ ‫«ساده لوح» جلوه ندهند‪.‬‬ ‫با این اظهارات م ی توان نتیج��ه گرفت که دولت خود‬ ‫در تغییر لحن گفت وگو و دیپلماس��ی پیشقدم شده و حاضر‬ ‫نیست اظهارات خارج از چارچوب یا به تعبیر ظریف‪« ،‬پشتک‬ ‫و وارو زدن» را تحمل کند و این به کار بردن این جمله که «این‬ ‫مسیر یک نبرد دیپلماتیک است و نه یک رابطه دوستانه و‬ ‫صمیمی» نشان م ی دهد که دستگاه دیپلماسی ای ران درک‬ ‫درستی از اتفاقات پیش رو در ذهن دارد‪.‬‬ ‫سفر روحانی به امریکا هر چه بود به پایان رسید‪ .‬گرچه‬ ‫بس��یاری تمامی رفتارهای طرف ای رانی را تایید می کنند و‬ ‫برخی دیگر طول کش��یدن مذاکره ظریف با کری و تماس‬ ‫تلفنی روحانی‪-‬اوباما را مقداری زیاده روی می دانستند اما امروز‬ ‫این سفر به ما نش��ان داد که امریکایی ها به ای ران نه فقط به‬ ‫عنوان کشوری دارای قدرت ایدئولوژیک که به عنوان واقعیت‬ ‫منطقه ای می نگرند و همواره باید با احتیاط با انها برخورد کرد‬ ‫چرا که بدون پذیرش قدرت ای ران‪ ،‬امریکایی ها در خاورمیانه‬ ‫هیچ گاه ب رنده نمی شوند‪.‬‬ ‫با بازگشت حسن روحانی از س��فر نیویورک موافقان و‬ ‫مخالفان وی نیز به فرودگاه رفتند‪ .‬موافقانش سیاست های‬ ‫او را در دیپلماسی و ارتباطاتش در نیویورک را مثبت ارزیابی‬ ‫م ی کردند و معتقد بودن��د که باید از وی ب��رای ارائه تصویر‬ ‫و گفتمانی مس��تحکم و در عین حال صلح طل��ب در دنیا‬ ‫قدردانی کرد‪ .‬در مقاب��ل نیز مخالفان وی قرار داش��تند که‬ ‫معتقد بودند‪ ،‬ابتدا دیدار وزرای خارج��ی ای ران و امریکا و پس‬ ‫از ان گفت وگوی تلفنی روس��ای جمهور دو کشور در ساعات‬ ‫پایانی حض��ور روحانی در نیویورک‪ ،‬برخ�لاف اصول اصلی‬ ‫ی است‪.‬‬ ‫انقالب اسالم ‬ ‫جریان حامی رئی س جمهور در فرودگاه حاضر ش��دند و‬ ‫با شعارهایشان از وی حمایت کردند‪ .‬روحانی نیز از سقف باز‬ ‫ماشین ریاست جمهوری ب رای انها دست تکان داد و رفت‪ .‬اما‬ ‫جلوتر از موافقان‪ ،‬او با دسته مخالفانی روبه رو شد که با رسیدن‬ ‫به وقت نماز ظهر‪ ،‬مشغول خواندن نماز جماعت شده بودند‪.‬‬ ‫از این مرحله به بعد در مراس��م اس��تقبال روحانی دو روایت‬ ‫متفاوت نقل شد؛ تعدادی معتقد بودند که مخالفان روحانی‬ ‫با حضور ماش��ین وی نماز را شکس��ته و به او اعتراض کرده‬ ‫و با لنگه کفش او را مورد حمله ق��رار دادند‪ .‬اما روایت دیگری‬ ‫مربوط به خود مخالفان است‪ .‬صادق شهبازی از اعضای ستاد‬ ‫انتخاباتی س��عید جلیلی که در این مراسم عکس و نام وی‬ ‫در فضای مجازی منتشر ش��د در یادداشتی ضمن تاکید بر‬ ‫مواضعش در مخالفت با رئی س جمه��ور‪ ،‬در مورد این واقعه‬ ‫توضیح داد که با وج��ود اینکه یک الین خال��ی ب رای عبور‬ ‫هیات همراه رئی س جمهور وجود داشت‪ ،‬اما انها قصد کردند‬ ‫تا از میان جمعیت نماز گ��زار عبور کنند‪ .‬ب��ه همین خاطر‬ ‫معترضان مجبور شدند با در دس��ت گرفتن کفش ها و ب رای‬ ‫له نشدن زیر ماشین هیات همراه‪ ،‬صف های نماز را برهم زده‬ ‫و فرار کنند‪ .‬صادق شهبازی‪ ،‬عضو ستاد سعید جلیلی حتی به‬ ‫مصاحبه باران کوثری با ب ی ب ی سی فارسی اشاره م ی کند‪ .‬باران‬ ‫کوثری در حاشیه روز استقبال از رئی س جمهور به ب ی ب ی سی‬ ‫فارسی گفته بود‪« :‬وقتی به پاویون فرودگاه رسیدم مخالفان‬ ‫روحانی را دیدم که خیلی منظم ایستاده بودند و با پالکاردهای‬ ‫مرگ بر امریکا و اسرائیل شعار م ی دادند‪».‬‬ ‫این بازیگر سینما همچنین گفته بود که در طول این‬ ‫مراسم کسی توهین نکرد و درگیری با اقای روحانی رخ نداد‪.‬‬ ‫ی هم نداشت‪.‬‬ ‫کسی قصد کتک کاری و قدرت نمای ‬ ‫پرواز مستقیم ایران و امریکا‬ ‫اولین بار خبر برقراری پرواز مستقیم بین ای ران و امریکا‬ ‫را اکبر ترکان در شورای عالی ای رانیان داد و هدفش را تسهیل‬ ‫رفت و امد و ارتباط ای رانیان مقیم خارج از کش��ور بیان کرد‪.‬‬ ‫ترکان خبر داد که روحانی بعد از بازگشت از نیویورک و دیدار‬ ‫با ای رانیان مقیم امریکا دستور برقراری خط پروازی مستقیم را‬ ‫صادر کرده است‪ .‬این درحالی است که بعد از پیروزی انقالب‬ ‫و تسخیر النه جاسوس��ی هیچ پرواز مستقیمی از ته ران به‬ ‫مقصد امریکا صورت نگرفته‪ .‬به ع�لاوه وجود تحریم های‬ ‫متعدد امریکا علیه کش��ورمان بحث برقراری این پروازها را‬ ‫از حالت یک ارتباط س��اده پروازی خارج کرده و در پی چ و خم‬ ‫مشکالت قانونی انداخته‪ .‬بناب راین یکی از ملزومات برقراری‬ ‫این خط مستقیم حداقل برداشته شدن برخی از تحریم ها از‬ ‫جمله تحریم های مربوط به سوخت هواپیماهاست‪.‬‬ ‫خبر دستور رئی س جمهور ب رای برقراری این خط پرواز‬ ‫را افخم‪ ،‬سخنگوی وزارت خارجه نیز تاکید کرد و در گفت وگو‬ ‫به دستور رئی س جمهور ب رای بررسی این موضوع اشاره کرد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر احمدرضا دس��تغیب‪ ،‬نماینده مردم که از‬ ‫اعضای هیات همراه رئی س جمهور در سفر به امریکا بود‪ ،‬نیز‬ ‫پرواز مستقیم ایران و امریکا را اجتناب ناپذیر دانست‪ .‬البته او‬ ‫اضافه م ی کند که این موضوع تاثیر چندانی بر رابطه ایران و‬ ‫امریکا نخواهد داشت و تنها سهولت رفت و امد ب رای مردم دو‬ ‫کشور را فراهم م ی کند‪ .‬نکته مهمی که در این میان باید به‬ ‫ان توجه کرد‪ ،‬این است که قاعدتا مردم امریکا در ایران نه دارای‬ ‫ارتباطات خانوادگی هستند و نه تجاری و دولتی‪ .‬بلکه این تنها‬ ‫ای رانیان مقیم امریکا و اقوام انها در ای ران هستند که نیازمند‬ ‫سهولت در رف ‬ ‫تو امد هستند‪g .‬‬ ‫‪25‬‬ ‫باشد؟‬ ‫‪ l‬فرایند حساس��ی اغاز ش��ده و باید دی��د از ان چه‬ ‫م ی طلبیم‪ .‬اغاز این فرایند یا مشکل را حل خواهد کرد یا ان‬ ‫را بدتر خواهد کرد‪.‬‬ ‫اگر ارتباط می�ان روحانی و اوبام�ا در یک دیدار رو‬ ‫در رو انجام م ی شد‪ ،‬اثار بهتری برای ایران داشت‬ ‫یا اینکه همین شکلی که رخ داد بهتر است؟‬ ‫‪ l‬فرایند عقالنی و کارشناس ی ش��ده مشکل را حل‬ ‫م ی کند‪ ،‬نه تماس های نمایشی‪ .‬تماس های نمایشی اگر در دل‬ ‫یک ب رنامه کالن باشد م ی توان ان را فهمید وگرنه ممکن است‬ ‫سطح توقع را باال برده ولی هیچ نتیجه ملموسی نداشته باشد‪.‬‬ ‫برخی منتقدان‪ ،‬مواضع متضاد ای�ران و امریکا در‬ ‫اعالم ط�رف تقاضاکنن�ده برای برق�راری تماس‬ ‫تلفنی را معیار ب ی اعتمادی به واشنگتن م ی خوانند‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫باید از موضع واقع نگری‬ ‫و ارمانگرایی جلو برویم‬ ‫گفت وگوی مثلث با امیر محبیان درباره نگاه جناح های سیاسی به مذاکره با امریکا‬ ‫سیاست‬ ‫‪3‬‬ ‫دکتر امیر محبیان معتقد اس�ت که در مورد رابطه با امریکا باید از موضع واقع نگری و ارمان گرایی جلو رفت‪ .‬با او‬ ‫درمورد تحوالت رابطه ایران و امریکا و نگاه مخالفان و موافقان داخلی به گفتوگو پرداخته ایم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫س�فر حس�ن روحانی به امریکا برای سخنرانی‬ ‫و حضور در نشس�ت مجم�ع عمومی س�ازمان ملل با‬ ‫حاشی ه ها‪،‬تحلی ل هاوتفاسیرمتعددومتقابلمواجهشد‪،‬‬ ‫برای شروع بفرمایید دستاوردهای این سفر چه بود؟‬ ‫‪ l‬بزرگترین دستاورد سف ر‪ ،‬تغییر چهره تثبی ت شده ب رای‬ ‫ای رانطیچندسالگذشتهبود‪.‬مدی ریتتصویرای رانبسیارمهم‬ ‫بودوهست‪.‬متاسفانهظرفچندسالگذشتهبهاینمس الهمهم‬ ‫ ب ی توجهی شدودشمنانتوانستندچهره اینامطلوبو ناسازگار‬ ‫باخصلتای رانیازملتای رانبهنمایشگذارندکهالبتهاشتباهات‬ ‫مسئوالن وقت در به کار گیری ادبیات و رفتارهای دور از تمدن‬ ‫شناخته شده و ژرف ای رانی هم در این امر ب ی تاثیر نبوده است‪.‬‬ ‫از همان ابتدای سفر‪ ،‬رابطه ای ران و امریکا و احتمال‬ ‫دیالوگ دو رئی س جمهور برجس�ته ترین موضوع‬ ‫نشست مجمع سازمان ملل بود‪ ،‬چرا این اتفاق رخ‬ ‫داد‪ ،‬حال انکه احمدی نژاد نیز س�فرهای متعددی‬ ‫به نیویورک داش�ت اما هرگز چنین فضایی پدید‬ ‫نیامد؟‬ ‫‪ l‬احمدی نژاد در مدل مطلوب غ ربیان طرف مذاکره‬ ‫مناسبی نبود‪ .‬احمدی نژاد خصلت پی ش بین ی ناپذیری داشت یا‬ ‫حداقل چنین گمان م ی کردند‪ .‬اولین شرط مذاکره ان است که‬ ‫طرفین رفتارهای قابل پی ش بینی داشته و بتوانند به تعهدات او‬ ‫اطمینان کنند‪ .‬غ رب ی ها به احمدی نژاد اطمینان نداشتند و اساسا‬ ‫زبان و ادبیات سیاسی احمدی نژاد‪ ،‬ادبیات دیپلماتیک نبود‪.‬‬ ‫از نظر شما چرا دکتر حسن روحانی در نخستین‬ ‫روز درخواست امریکای ی ها برای مالقات را رد کرد؟‬ ‫از علت ها یا دالیل پشت پرده خبر نداریم‪ ،‬البته خبرهای‬ ‫‪26‬‬ ‫شنیده شده در این مورد هم رسمیت ندارد اما م ی توان ان را در‬ ‫راستای مدیریت توقعات نیز دانس��ت‪ .‬توقعات روزافزون ولی‬ ‫نامعقولی که در فضای احساسی رشد م ی کرد با این اقدام به‬ ‫گمانم فرایند مذاکره از ریل احساس به ریل عقالنیت انتقال‬ ‫پی دا کرد‪.‬‬ ‫دیدار خصوص�ی محم د جواد ظری�ف و جان کری‬ ‫مهمترین رویداد تا پیش از مکالمه روحانی و اوباما‬ ‫بود؛ تحلیل شما از این دیالوگ دو نفره که احتماال‬ ‫علت اصلی پدید امدن شرایط تماس تلفنی اوباما‬ ‫و روحانی شد‪ ،‬چیست؟‬ ‫‪ l‬این گفت وگو طبعا حرف خیلی نویی در ب رنداشته‬ ‫است‪ ،‬فقط مستقیم و ب ی واسطه بودن ان موجب اهمیت ان‬ ‫شده اس��ت‪ .‬وقتی که یک بار گفت وگویی انجام شود‪ ،‬امکان‬ ‫تکرار ان هست‪.‬‬ ‫تماس تلفنی برقرار شده میان اوباما و روحانی‪ ،‬از‬ ‫چه جهت حائز اهمیت است؟‬ ‫‪ l‬به همان دلیلی که ب رای دیدار ظریف و کری ذکر‬ ‫شد‪ ،‬با درجه اهمیت بیشتر‪.‬‬ ‫نگاه نظام در این باره چیست؟‬ ‫‪ l‬در سیاس��ت هیچ کار بدون ب رنامه ای نباید انجام‬ ‫داد‪ .‬همان استداللی که هیات ای رانی ب رای عدم دیدار حضوری‬ ‫و دس��ت دادن با اوباما ذکر کرد‪ ،‬ب رای تماس تلفنی هم وجود‬ ‫داشت؛ به هر حال کاری صورت گرفته و باید نتایج مطلوب از‬ ‫ان را گرفت و نگذاش��ت غ رب ی ها ان را به شوق هیات ای رانی‬ ‫تعبیرکنند‪.‬‬ ‫این تماس روابط دو کش�ور ای�ران و امریکا را به‬ ‫کدام س�و م ی برد‪ ،‬چراکه هم ممکن اس�ت منجر‬ ‫به حل فوری اختالفات شود و هم شاید بدتر شدن‬ ‫روابط می�ان تهران و واش�نگتن را در پی داش�ته‬ ‫‪ l‬اینها نماد فشار افکار عمومی بر دیپلمات هاست‪.‬‬ ‫زی را افکار عمومی این برداش��ت را دارد که ه ر کس گام اول را‬ ‫بردارد به رابطه نیازمند تر است و ه ر کس نیازمند تر باشد باید‬ ‫هزینه بیشتری را بپردازد‪.‬‬ ‫برخی معتقدند ای�ن تماس تلفن�ی معادله برد‪-‬‬ ‫باخت به نفع ایران را به برد‪ -‬برد تبدیل کرد‪ ،‬نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫‪ l‬اینها مبالغه گری در تحلیل روابط است‪ .‬فاکتورهای‬ ‫موثر بسیار بیشتر از این است‪ .‬فرایند که اغاز شود از اهمیت‬ ‫این حرف ها شدیدا کاسته خواهد شد‪.‬‬ ‫ه م اکنون اگر بخواهیم گروه های سیاسی داخلی‬ ‫را در قبال تنش زدایی با امریکا دسته بندی کنیم‪،‬‬ ‫چند طیف خواهیم داشت؟‬ ‫‪ l‬گروه��ی رابطه با امریکا را ایدئولوژیک دانس��ته و‬ ‫حل ان را ضد اعتقادات بنیادی دانسته و حتی معتقدند ه ر چه‬ ‫رابطه با امریکا بدتر ما انقالب ی تریم‪ .‬گروهی دیگر با این پدیده‬ ‫در راستای حل مساله فکر م ی کنند و ماهیت ان را با شاخص‬ ‫منافع ملی ارزیابی م ی کنند‪ .‬یک گروه هم گمان م ی کند که‬ ‫حل تمام مشکالت ما در گرو حل مشکل با امریکا است‪.‬‬ ‫حرف هر کدام از گروه های موافق‪ ،‬مخالف و ممتنع‬ ‫چیست؟ انها چه گ رایش سیاسی دارند؟‬ ‫‪ l‬بعضی از اصالح طلبان همان گروه سوم هستند که‬ ‫گمان م ی کند که حل تمام مشکالت ما در گرو حل مشکل با‬ ‫امریکاست‪ .‬جبهه پایداری ایدئولوژیک نگاه م ی کند یا حداقل‬ ‫این گونه مدعی است‪ .‬ایثارگران نگاه م ی کند که موضع نهایی‬ ‫نظام چیست تا بر اس��اس ان حرکت کند ولی فعال غلظت‬ ‫ایدئولوژیک انها کم نیست‪ .‬جبهه پیروان سیاست تایید نسبی‬ ‫و انتظار و تماشا را دارد‪.‬‬ ‫ب ا توج�ه ب�ه اینک�ه س�ه س�ال این�ده انتخابات‬ ‫ریاس�ت جمهوری امریکا برگزار م ی ش�ود‪ ،‬چقدر‬ ‫م ی توان به روابط اینده ایران و امریکا خوش�بین‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬خوشبینی و بدبینی هر دو در این فرایند مضر است‪.‬‬ ‫باید از موضع واقع نگری و ارمان گرایی جلو رفت‪.‬‬ ‫در سیاس�ت خارج�ی دو رویک�رد ارمانگرای�ی و‬ ‫نتیج ه گرایی وجود دارد‪ ،‬چه زمان�ی این دو به هم‬ ‫م ی رسند؟ ایا در حال حاضر چنین شرایطی وجود‬ ‫دارد یا خیر؟‬ ‫‪ l‬رهبری مس��یر تعامل را این گونه تعریف کرده اند؛‬ ‫هیچ بخشی را نباید قربانی بخش دیگر کرد‪.‬‬ ‫پاشنه اشیل حرف موافقان و مخالفان تنش زدایی‬ ‫با امریکا چیست؟‬ ‫‪ l‬پاش��نه اش��یل مخالفان تنش زدای��ی‪ ،‬وضعیت‬ ‫نامتعادل و ب ی ثب��ات و زیاده طلبی امری��کا در فرایند مذاکره‬ ‫است‪ .‬در مقابل پاشنه اشیل موافقان تاییدی است که نظام از‬ ‫سیاست تعامل با غرب داشته اند‪g .‬‬ ‫مخالفان داخلی سیاست مذاکره در گفت وگو با نقوی حسینی‬ ‫اوباما و روحانی کار سختی دارند‬ ‫‪4‬‬ ‫سید حسیننقوی حسینی‪،‬سخنگویکمیسیونامنیتملیوسیاستخارجیمجلسشورایاسالمیدرگفت وگو‬ ‫با هفته نامه مثلث م ی گوید‪«:‬یخ روابط بین ایران و امریکا بسیار منجمد است‪،‬بنابراین با یک مذاکره تلفنی نم ی توانیم‬ ‫بگوییم یخ روابط ذوب م ی شود‪ ».‬وی تاکید م ی کند‪«:‬ماتابویی داشتیم به نام روابط ایران و امریکا که هیچ کس جرات‬ ‫نم ی کرد به این تابو نزدیک شود و ان را بشکند‪.‬اما اقای روحانی جرات کرد و این تابو را شکست‪».‬‬ ‫زهره دیانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقای دکتر! لطفا ب ه عنوان س�خنگوی کمیس�یون‬ ‫امنیت ملی مجلس درباره سیاست خارجی دکتر روحانی‬ ‫و اتفاقات�ی ک�ه در نیوی�ورک روی داد‪ ،‬نظ�ر خودتان را‬ ‫بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪،‬مذاکره تلفنی اوباما با رئی س جمهور کش��ور ما‬ ‫فتح باب جدیدی در سیاست خارجی دو کشور ای ران و امریکا‬ ‫محسوب م ی شود و نشان م ی دهد رویکرد امریکای ی ها تغییر‬ ‫کرده است و فقط جمهوری اسالمی ای ران رویکرد جدیدی اتخاذ‬ ‫نکرده اس��ت‪ .‬مذاکرات نیویورک نقطه اغاز ادامه نشس ت ها و‬ ‫گفت وگوهای ای ران و امریکا ب رای حل مناقشات و موانع روابط‬ ‫بین دو کشور محس��وب م ی ش��ود اما این راه به اسانی طی‬ ‫نم ی شود زی را یخ روابط بین ای ران و امریکا بسیار منجمد است‪.‬‬ ‫اما اقای روحانی معتقدند این یخ باز شده است‪.‬‬ ‫‪ l‬این یخ انقدر منجمد است که با یک مذاکره تلفنی‬ ‫نم ی توانیم بگوییم یخ روابط ذوب م ی ش��ود ‪34.‬س��ال بعد از‬ ‫انقالب اس�لامی و ‪20‬س��ال قبل از پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫امریکای ی ها در ای ران دخالت کرده اند‪،‬کودتا کردند‪ ،‬علیه ما تحریم‬ ‫انجام دادند‪،‬از گروههای معاند حمایت کردند و طرح طبس را‬ ‫اجرا کردند و صدها اقدام دیگر علیه کشور ما از سوی این کشور‬ ‫صورت گرفته بناب راین نباید انتظار داشته باشیم با یک مذاکره‬ ‫تلفنی کل این مسائل فراموش شود‪ .‬البته این مذاکرات اتفاق‬ ‫بزرگی است‪.‬ما تابویی داش��تیم به نام روابط ای ران و امریکا که‬ ‫هیچ کس جرات نم ی کرد به این تابو نزدیک شود و ان را بشکند‪.‬‬ ‫یعنی اق�ای روحان�ی ج�رات ک�رد و این تاب�و را‬ ‫شکست؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اقای روحانی این کار را انجام داد‪ .‬البته ایشان هم‬ ‫مجوز نظام را داشت‪ ،‬زی را رئی س جمهور خودمختار تصمیمی‬ ‫به این مهم ی نم ی گیرد‪ .‬قطعا قبال مشورت کرده و ب رای این‬ ‫ی بر سر این‬ ‫این روزها برخی از چهره های سیاس ‬ ‫موضوع که چه کسی اول تماس تلفنی برق رار کرده‬ ‫موضع گیری زیادی داشته اند‪ .‬باتوجه به اینکه هر دو‬ ‫کشور برای مذاکره و گفت وگو اعالم امادگی کرده‬ ‫بودند ایا این موضوع اهمیت دارد؟‬ ‫‪ l‬ش��اید از این جهت اهمیت دارد که ملت ما عزت و‬ ‫عظمت خودشان را از ایس��تادگی و مقاومت در ب رابر امریکا به‬ ‫دست اورده اند و نم ی خواهند این عظمت و عزت از بین برود‪،‬اما‬ ‫این درست است که هر دو طرف تمایل داشتند با هم گفت وگو‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬نامه ای که اقای اوباما دادن��د اولین اقدام ب رای‬ ‫انجام مذاکره بوده است‪ .‬وقتی عزم و اراده دو کشور این است که‬ ‫مشکالتشان را حل کنند ‪ ،‬پرداختن به برخی موضوعات درست‬ ‫نیست‪.‬دو طرف تمایل داشته اند باهم گفت وگو کنند تماس را‬ ‫هم اول امریکای ی ها گرفته اند و گفت وگو هم انجام شد‪.‬‬ ‫به نظر شما در این مرحله نیروهای هواخواه انقالب‬ ‫در دو جن�اح اصلاح طل�ب و اصولگرا الزم اس�ت‬ ‫در برابر سیاس�ت های خارجی اق�ای روحانی چه‬ ‫رویکردی اتخاذ کنند؟‬ ‫‪ l‬ما باید اص��ول و ادبیات دموکراس��ی را بپذیریم و‬ ‫حق بدهیم به گروه ها و جریانات تا پی رامون تصمیمات دولت‬ ‫نظ راتش��ان را بدهند و مخالفت های خود را اب راز کنند‪ .‬ما نباید‬ ‫مخالفان یا منتقدان را محکوم کنیم‪ .‬طیف��ی از اصولگرایان‬ ‫معتقدند اقای روحانی نباید سیاست مذاکرات را در پیش بگیرد‪،‬‬ ‫باید همچنان مقابل امریکا بایستد‪ ،‬این نظر محترم است و باید‬ ‫به ان احترام گذاشت‪ .‬اما ما باید ببینیم چه کسی دولت است و‬ ‫مردم به چه رویکردی رای داده اند و ان رویکرد چقدر در کش��ور‬ ‫اجماع دارد‪ .‬ما نظرمان را تغییر نم ی دهیم‪.‬مگر دولت احمدی نژاد‬ ‫با نظ��ر اصالح طلبان سیاس��ت گذاری م ی کرد؟ اصالح طلبان‬ ‫نظ راتشان را م ی گفتند و دیدگاهایش��ان را مطرح م ی کردند و‬ ‫دولت اقای احمدی نژاد تصمیمش را م ی گرفت و کارش را انجام‬ ‫م ی داد‪ ،‬بناب راین نظ رات ب رای گروه ها احت��رام قائلیم و دولت‪،‬‬ ‫دولت اقای روحانی اس��ت که با این رویکرد م��ردم به ان رای‬ ‫داده اند‪،‬اجماع هم دارد و کارش را انجام م ی دهد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ایا اقای روحانی برای ادامه گفت و گوها با امریکا با‬ ‫موانعی مواجه خواهد شد؟‬ ‫قبل از ان ما م ی توانیم بگویی�م اول اوباما به مقام‬ ‫معظم رهبری و رئی س جمهور ای ران نامه نوشتند‪.‬‬ ‫رویکرد مجلس در ب رابر سیاست های اقای روحانی‬ ‫چگونه خواهد بود؟‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪ l‬پویایی و چابکی نویدی است که دولت یازدهم در‬ ‫سیاست خارجی خود ارائه کرده و دنبال م ی کند‪.‬همانطور که‬ ‫رئی س جمهور محترم و وزی ر خارجه ایشان بارها تاکید کرده اند این‬ ‫چابکی و پویایی را در چارچوب اصول سیاست خارجی و خطوط‬ ‫قرمز نظام و منافع ملی کش��ور دنبال م ی کنند ‪.‬بر این اساس‬ ‫و برمحور عزت‪،‬حکمت و مصلحت‪ ،‬هیات ای رانی به ریاس��ت‬ ‫رئی س جمهوری در این سفر ش��رکت کرد و ب رنامه ریزی خیلی‬ ‫جامع و دقیقی در مذاکرات دو جانبه و چندجانبه صورت گرفت‪.‬‬ ‫نطقی بسیار قوی‪ ،‬مستدل و منطقی ب رای مجمع و نشست‬ ‫خلع سالح هسته ای از سوی رئی س جمهور تهیه شد‪ ،‬همچنین‬ ‫سخنرانی بسیار خوبی در مجمع کشورهای غیرمتعهد صورت‬ ‫گرفت و نشس ت های موثری انجام شد که نهایتا به گفت وگوی‬ ‫بین اوبام��ا و روحانی که دس��تاورد این نشس��ت ها بود‪ ،‬ختم‬ ‫ش��د‪.‬بناب راین فکر م ی کنم سفری بس��یار خوب و موفق و در‬ ‫راستای منافع ملی کشور و در چارچوب اصول سیاست خارجی‬ ‫کشور انجام شد‪.‬‬ ‫کار مجوز دریافت کرده و حتی قبل از این سفر اعالم کرد مجوز‬ ‫و اختیار تام دارد‪ .‬اختیار تام را از نظام دریافت کرده است اما اوباما‬ ‫و دکتر روحانی با مشکالتی جدی روبه رو هستند‪ .‬اقای روحانی‬ ‫در داخل کش��ور با مخالفت هایی روبه رو خواهد بود‪ .‬اینها جزو‬ ‫موانع کار است‪ .‬باالخره گروه ها و جریاناتی به جهت ظلم های‬ ‫ایاالت متحده امریکا و سوابق جنایات این کشور موافق نیستند‬ ‫که ما ارتباطی با این کشور جنایتکار داشته باشیم‪ .‬بناب راین در‬ ‫داخل با اقای روحانی مخالفت م ی شود و در مقابل تصمیمات‬ ‫ایشان مقاومت م ی شود‪ .‬اوباما هم همین مشکل را دارد‪ .‬ایشان‬ ‫در ایاالت متحده امریکا با مقاومت های جدی مواجه م ی شود‬ ‫و کنگره و بخش��ی از نمایندگان ان با اوباما مقابله م ی کنند و‬ ‫مقابلش خواهند ایستاد تا با ای ران مذاکره صورت نگیرد‪،‬البی‬ ‫صهیونیست در امریکا به طور جدی فعال هستند زی را برقراری‬ ‫رابطه بین ای ران و امریکا بیشترین خسارت را به رژیم اشغالگر‬ ‫قدس می زند و اسرائیل ی ها بیش��ترین ضرر را م ی بینند‪ .‬انها‬ ‫‪34‬سال در سایه خصومت این دو کشور پرورده شده اند و منافع‬ ‫خود را دنبال م ی کنند‪ ،‬پس ساکت نخواهند شکست و اوباما‬ ‫را تحت فش��ار ش��دید م ی گذارند‪ .‬با این توضیح الزم است در‬ ‫دو کش��ور اجماع به وجود اید تا مذاکرات ادامه پیدا کند‪ .‬مانع‬ ‫دوم این است که ملت ای ران هنوز اقدام عملی از امریکای ی ها‬ ‫ندیده اند ‪.‬صرف اظهارنظر و بیان‪،‬مشکل حل نمی شود‪34.‬سال‬ ‫اس��ت که بدون دلیل بی ن المللی و قانونی اموال ما در امریکا‬ ‫توقیف است‪34.‬سال است که امریکای ی ها ما را تحریم دوره ای‬ ‫م ی کنند و هر سال تمدید م ی شود؛ بدون انکه بدانیم گناهمان‬ ‫چیست‪34.‬س��ال امریکای ی ها در همه حوادث بی ن المللی و‬ ‫منطقه ای علیه ما موضع گیری کرده اند و علیه ما رای داده اند و‬ ‫حتی از گروه های تروریستی و معاند علیه ما حمایت کردند‪،‬پس‬ ‫این مسائل به سادگی حل نم ی شود‪ .‬باید امریکای ی ها با یک‬ ‫اقدام عملی نشان دهند که عزم و اراده کرده اند تا مشکالتشان‬ ‫را با ای ران حل کنند‪ ،‬در این ص��ورت فکر م ی کنم زمینه ب رای‬ ‫کارهای اینده فراهم شود‪.‬‬ ‫کنند‪ .‬وقتی وزرای امورخارجه دو کشور در حاشیه نشست ‪5+1‬‬ ‫نیم ساعت مذاکره م ی کنند یعنی این اراده وجود دارد که گفت وگو‬ ‫انجام شود پس جمهوری اس�لامی ای ران و امریکای ی ها ب رای‬ ‫گفت وگو تمایل داشته اند‪ ،‬اما تماس را اقای اوباما گرفته است‪.‬‬ ‫‪ l‬مجلس م ی خ واهد سفر اقای روحانی و دستاوردهای‬ ‫ان را ارزیابی کند‪،‬بناب راین مجلس در حال حاضر تصمیمی ندارد‪.‬‬ ‫ایا مخالفت هایی که در داخل کش�ور وج�ود دارد‬ ‫م ی تواندسیاست هایاقایروحانیراتحت الشعاع‬ ‫خود ق رار دهد؟‬ ‫‪ l‬بس��تگی به توانمندی و جلب نظ رات عموم مردم‬ ‫دارد‪،‬اگر این گروه ها انقدر پایگاه اجتماعی داشته باشند که بتوانند‬ ‫نظ رات مردم را جلب کنند که دیدگاه درستی دارند طبیعی است‬ ‫که رئی س جمهور تبعیت م ی کند‪،‬زی را ایشان م ی خواهد ب رای‬ ‫مردم کار کند اما اگر این مخالفان اقلیت باش��ند قطعا تاثیری‬ ‫نم ی گذارند‪.‬‬ ‫در پایان لطفا بفرمایید ایا مذاک رات انجام شده بین‬ ‫ای ران و امریکا به برق راری رابطه م ی انجامد؟‬ ‫‪ l‬بستگی به عمل امریکای ی ها در اینده دارد‪ ،‬یعنی‬ ‫اگر انها گام مثبتی در جهت عملی شدن اراده خود بردارند فکر‬ ‫م ی کنم روند رو جلو باش��د‪ ،‬اما اگر امریکای ی ها اراده را فقط در‬ ‫اظهارنظر خالصه کنند و اقدام عملی انج��ام ندهند‪ ،‬نتیجه‬ ‫عکس خ واهد داشت‪g.‬‬ ‫طیفی از اصولگرایان معتقدند‬ ‫اق�ای روحان�ی نبای�د سیاس�ت‬ ‫مذاکرات را در پی�ش بگیرد‪ ،‬بلکه‬ ‫باید همچنان مقابل امریکا بایستد‪.‬‬ ‫این نظر محترم است و باید به ان‬ ‫احترام گذاشت‬ ‫‪27‬‬ ‫همزمانی تماس تلفنی با سالگرد انتفاضه اتفاقی نبود‬ ‫گفت وگوی مثلث با کامران باقری لنکرانی‬ ‫‪5‬‬ ‫کامران باقری لنکرانی‪ ،‬سخنگوی س�ابق جبهه پایداری در گفت وگو با هفته نامه مثلث تماس تلفنی اوباما با دکتر‬ ‫روحانی را تصادفی نم ی داند و تاکید م ی کند‪« :‬در نیویورک اتفاق جالبی که افتاد این بود که روز تماس رئی س جمهور امریکا با‬ ‫رئی س جمهورمادقیقاهمانروزسالگردانتفاضهمسج د االقصیبود‪.‬ویم ی گوید‪«:‬امریکای ی هابهدلیلمشکالتمتعددی‬ ‫کهدرمنطقهباانمواجهندبانوعیابهامافرینیوعدمشفافیتتالشم ی کنندجریانمقاومتدرجهانراتضعیفکنند‪».‬‬ ‫یعنی این اتفاق برنام ه ریزی شده بود؟‬ ‫زهره دیانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من معتقدم به هی چ وجه تصادفی نبوده‪.‬‬ ‫اقای دکتر! لطف�ا تحلیل خودت�ان را در خصوص‬ ‫برقراری رابطه میان ایران و امریکا بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬فکر م ی کنم موضوع ارتباط ای ران با سایر کشورها‬ ‫از جمله امریکا باید باتوجه به جمیع شرایط درونی و بیرونی‬ ‫تحلیل شود‪ .‬اما در نیویورک یک اتفاق جالبی که افتاد این بود‬ ‫که روز تماس رئی س جمهور امریکا با رئی س جمهور ما دقیقا‬ ‫همان روز سالگرد انتفاضه مسجد االقصی بود‪.‬‬ ‫از نگاه ش�ما این برنام ه ریزی به چه علتی انجام‬ ‫شده است؟‬ ‫‪ l‬امریکا طی دهه گذشته در خاورمیانه شکس ت های‬ ‫مختلف��ی را در ب رنامه های مختلفش تجربه ک��رده‪ ،‬بناب راین‬ ‫در حالی که این روزها امریکای ی ها اعالم م ی کنند جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران در حال فرصت گرفتن از جهان است و به نوعی‬ ‫یزنند‪ ،‬اما این امریکای ی ها هستند‬ ‫اتهام وقت کشی را به ما م ‬ ‫که ب رنامه دارند‪.‬‬ ‫موافقان و مخالفان یک رابطه‬ ‫سیاست‬ ‫بخشایش اردستانی از دستهبندی جناحهای سیاسی در مقابل مذاکره با امریکا میگوید‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪6‬‬ ‫مکالمه تلفن�ی دکتر روحان�ی و اوبام�ا را چگونه‬ ‫ارزیابی م ی کنید؟ این رویداد چه تاثیری در روابط‬ ‫دو کشور دارد؟‬ ‫‪ l‬س��فر دکتر روحانی را به نیویورک مثبت ارزیابی‬ ‫م ی کنم‪ .‬این س��فر چند گزاره حائز اهمیت داشت‪ ،‬نخست‬ ‫انکه رئی س جمهور به امریکای ی ها گفت «صدای شما واحد‬ ‫نیست» یعنی صدای من به لحاظ اذن رهبری و تایید مجلس‬ ‫و قوه قضاییه ب رای ارتباط گیری و مذاکره با شما واحد است‪.‬‬ ‫واقعیت هم همین است که کنگره و دولت امریکا یک رویکرد‬ ‫مشخص و همسو با یکدیگر ندارند‪.‬‬ ‫یرابطه‬ ‫ای ران و امریکا در طول ‪ 35‬سال گذشته در عین ب ‬ ‫بودن بیشترین ارتباط را داش��تند چون در ع راق و افغانستان‪،‬‬ ‫منطقه‪ ،‬بیداری اسالمی یا به تعبیر غرب‪ ،‬بهار عربی‪ ،‬منافع‬ ‫مش��ترک انها زیاد بود‪ ،‬بناب راین برقراری ارتباط اجتناب ناپذیر‬ ‫بود‪ .‬یکی از خطاهای بوش ان بود که وقتی ای ران به امریکا در‬ ‫قضیه مبارزه با طالبان و اسالم طالبانی کمک کرد‪ ،‬او ای ران‬ ‫را محور شرارت نامید‪ ،‬از طرفی در ‪24‬خرداد یک جریانی در‬ ‫انتخابات پیروز شد که ب رای حل مشکالت معیشت اقتصادی‬ ‫مردم معتقد است سیاس��ت خارجی ای ران باید ارام و نرم شود‬ ‫تا تحریم ها از بین برود‪ ،‬ب رای ای��ن کار باید با امریکا مذاکره‬ ‫کرد‪ .‬الیه اول مذاکره هم بحث هس��ته ای است‪ ،‬بر همین‬ ‫اساس اقای ظریف با جان کری به طور مستقیم وارد مذاکره‬ ‫شد و روسیه و چین و اروپای ی ها از واسطه گری کنار گذاشته‬ ‫شدند‪ .‬البته این ابتدای کار است که م ی تواند راهی به سوی‬ ‫حل مش��کالت باش��د اما اقای روحانی و اق��ای ظریف باید‬ ‫بدانند که اگر امروز تمام خب رنگارها و دوربی ن های تلویزیونی‬ ‫مش��تاقانه مواضع انها را دنبال م ی کنند تا ببینند چه چیزی‬ ‫گفته م ی شود‪ ،‬به خاطر مقاومت جانانه هشت سال گذشته‬ ‫اس��ت که با مدیریت مقام معظم رهبری‪ ،‬مردم و دولت ای ران‬ ‫از خود نش��ان دادند؛ به تعبیری امروز اقای روحانی و ظریف‬ ‫بر یک اسب زین شده سوارند و انتظار م ی رود رئی س جمهور‬ ‫‪28‬‬ ‫ای ران بتواند این اسب را خوب مهار و راهبری کند‪ .‬در کل اقای‬ ‫روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد کلمات فاخری‬ ‫به کار برد و جامعه جهانی و امریکای ی ها را تحت تاثیر قرار داد‪.‬‬ ‫درباره اینکه اقایان اوباما و روحانی با هم مذاکره تلفنی داشتند‬ ‫باید یاداور شد که قطعا این کار لحظه ای و بدون ب رنامه انجام‬ ‫نشد چون از زمانی که مقام معظم رهبری نرمش قهرمانانه را‬ ‫مطرح کردند این فضا مطرح بود که یک مذاکره ای بین اقای‬ ‫اوباما و روحانی در حاشیه نشست مجموع عمومی سازمان‬ ‫ملل به وجود م ی اید ک��ه نفس مذاکره اق��دام جالبی بود اما‬ ‫الزم است دقت شود که در همین قدم اول چقدر ب ی اعتمادی‬ ‫میان دو کشور به چش��م م ی خورد‪ ،‬چون مشاور امنیت ملی‬ ‫کاخ سفید م ی گوید ای ران خواستار تماس بود‪ ،‬در مقابل تیم‬ ‫همراه رئی س جمهور م ی گوید با تقاضای کاخ سفید این تماس‬ ‫تلفنی برقرار شد‪ .‬فارغ از این مباحث‪ ،‬تماس تلفنی انجام شد‪.‬‬ ‫از روزی که مقام معظم رهبری نرمش قهرمانانه را مطرح کردند‪،‬‬ ‫مذاکره با رئی س جمهور امریکا در دستورکار قرار گرفت و معلوم‬ ‫هم بود که در کجا این کار انجام م ی شود‪.‬‬ ‫باالخره درس��ت اس��ت که ارام ارام باید روزی یخ های‬ ‫سرد روابط دو کشور اب م ی شد و امروز این مساله با موضوع‬ ‫هسته ای کلید خورد اما نباید هیمنه و اصول انقالب اسالمی‬ ‫زیر سوال رود‪ .‬اگر قرار است امریکای ی ها زورگویی کنند باید در‬ ‫مقابل زورگویی انها ایستاد چون امریکا از سر شوق به سمت‬ ‫ای ران نیامد‪ ،‬بلکه با وجود تخصیص ساالنه ‪ 100‬میلیون دالر‬ ‫ب رای منزوی کردن ای ران‪ ،‬سردمداران کاخ سفید به این نتیجه‬ ‫رسیدند که کلید حل مشکالت انها در منطقه خاورمیانه به‬ ‫دست ای ران است‪ ،‬بر همین اس��اس از عجز ب رای مذاکره پا‬ ‫پیش گذاشتند‪ .‬مشکالت میان ای ران و امریکا حادتر از موضوع‬ ‫هسته ای نیس��ت که نفوذ منطقه ای ای ران از خلی ج فارس تا‬ ‫مدیترانه م ی تواند موقعیت ما را پای میز مذاکره تقویت کند‪.‬‬ ‫از طرفی شاید تنش زدایی میان ته ران و واشنگتن خوشایند‬ ‫برخی کشورها نباشد‪ ،‬مثال سیاست ع ربستان و ترکیه تابعی‬ ‫یعنی امریکای ی ها ب ه دنبال وقت کشی هستند و به‬ ‫همین دلیل روز سالگرد انتفاضه مسجد االقصی را‬ ‫ب رای برق راری چنین تماسی با رئی س جمهور ای ران‬ ‫انتخاب کردند؟‬ ‫‪ l‬امریکای ی ها به دلیل مش��کالت متع��ددی که در‬ ‫منطقه با ان مواج ه هستند با نوعی ابهام افرینی و عدم شفافیت‬ ‫تالش م ی کنند جریان مقاومت در جهان را تضعیف کنند‪ ،‬به‬ ‫همین دلیل این همزمانی به عقیده بنده تصادفی نبوده است‪.‬‬ ‫به ویژه اینکه رئی س جمهور امریکا اعالم کرد قبل از تماس با‬ ‫رئی س جمهور ای ران ‪ ،‬دولت اسرائیل و وزیر این دولت را در جریان‬ ‫گذاشته است‪ ،‬بناب راین در تحلیل رابطه ای ران و امریکا معتقدم‬ ‫تحلی ل هایی که ما در خصوص این وقایع ارائه م ی دهیم باید با‬ ‫درنظرگرفتنجمیعجهاتبه خصوصمحیطبیرونیانباشد‪.‬‬ ‫نط�ق رئی س جمهور در س�ازمان مل�ل را چگونه‬ ‫ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬ریاس��ت محترم جمهوری در نطقشان در مجمع‬ ‫عمومی سازمان ملل متحد عبارات بسیار هوشمندانه و دقیقی‬ ‫به کار بردند و ب ر مبانی و اصول ارزشی نظام تاکید الزم را داشتند‪.‬‬ ‫برخ�ی انتقاده�ای داخل�ی در زم�ان حض�ور‬ ‫رئی س جمهور در نیویورک و حتی در زمان بازگشت‬ ‫ایشان به تهران در فرودگاه صورت گرفت‪ ،‬به نظر‬ ‫شما علت این انتقادها چه بود؟‬ ‫از سیاست امریکاست‪ .‬تا پیش از این‪ ،‬انها پشت سر امریکا‬ ‫قرار م ی گرفتند و با ما درشت صحبت م ی کردند اما امروز اگر‬ ‫بتوانیم مش��کالت خودمان را با امری��کا تدریجا حل کنیم‪،‬‬ ‫فرصت سوءاستفاده از انها گرفته م ی ش��ود‪ .‬البته نظر همه‬ ‫طی ف ها درباره تنش زدایی با امریکا یکس��ان نیست‪ ،‬ضمن‬ ‫انکه در امریکا نیز این اقدام مخالف��ان زیادی دارد‪ .‬در امریکا‬ ‫کنگره و ایپک نخس��تین مخالفان هس��تند‪ ،‬در ای ران هم‬ ‫گروه هایی هستند که یاداوری م ی کنند رنج هایی را که امریکا‬ ‫در طول ‪35‬سال گذشته به ملت ای ران تحمیل کرد‪ ،‬بناب راین‬ ‫دوست دارند اقتدار و عزت ای ران حفظ شود‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید ای�ن مکالمه تلفنی رواب�ط ایران و‬ ‫امریکا را به کدام سو سوق دهد؟‬ ‫‪ l‬قطعا امریکای ی ها در شش ماه اینده‪ ،‬فرصتی را به‬ ‫ای ران خواهند داد اما بعد از شش ماه نم ی دانم دوباره درباره درجه‬ ‫غن ی سازی‪ ،‬اجرای پروتکل الحاقی‪ ،‬انتقال پرونده هسته ای از‬ ‫شورای امنیت سازمان ملل به اژانس بی ن المللی انرژی اتمی‬ ‫ و کاهش تحریم ها بهانه گیری م ی کنند یا خی ر‪ .‬باالخره زمان‪،‬‬ ‫رهیافت ای ران و امریکا را مشخص م ی کند که این مذاکره یک‬ ‫شروع خوب ب رای تحقق نتیجه برد ‪ -‬برد بود یا باید همچنان‬ ‫شاهد روابط سرد دو کشور باشیم‪ .‬در مجموع این مذاکره اگر‬ ‫مشکالت و تنش ها را کمتر نکند بیشتر نخ واهد کرد‪.‬‬ ‫ب ا توجه به موضع گیری های داخلی‪ ،‬به نظر ش�ما‬ ‫موافقان و مخالفان مذاکره یا تنش زدایی با امریکا‬ ‫را م ی توان به چند گروه یا دسته تقسیم کرد؟‬ ‫‪ l‬هم ان طور که گفتم در امریکا کنگره و البی ایپک‬ ‫با این کار مخالف هستند اما نهادهای مدنی‪ ،‬شخصی ت های‬ ‫دانش��گاهی‪ ،‬انهایی که با ای ران در ارتب��اط بودند و م ی دانند‬ ‫نهایت فشارها و محدودیت های نفتی ضد ای ران اعمال شد‬ ‫اما نتیجه ای در برنداش��ت‪ ،‬موافق مذاکره هستند‪ .‬در ای ران‬ ‫گروه های چپ و اصالح طلبان چون روحانی منتخب شان است‬ ‫و فکر م ی کنند مشکل اقتصاد با لغو تحریم ها رفع م ی شود‪،‬‬ ‫موافق مذاکره هستند تا مشکالت برطرف شود اما گروه های‬ ‫مذهبی و اصولگرا چند دس��ته هس��تند‪ ،‬عده ای از انها تابع‬ ‫والیت فقیه بوده و منتظ رند ببینند رهبرمعظم انقالب چگونه‬ ‫حرکت و صحنه را مدیریت م ی کنند‪ ،‬گروهی نیز ب راس��اس‬ ‫نی ت خوانی احس��اس م ی کنند ش��اید رهبری م ی خواهند‬ ‫نتیجه تفکر گروه های اصالح طلب را ب رای رفع مش��کالت‬ ‫‪ l‬همان طور که اش��اره کردم در نطق رئی س جمهور‬ ‫در مجمع عمومی سازمان ملل از عبارات دقیقی استفاده شده‬ ‫بود اما برخی از اظهارنظرهایی که در حاشیه اتفاق افتاد جای‬ ‫تامل دارد‪.‬‬ ‫کدام ی�ک از اظهارنظره�ای رئی س جمه�ور را‬ ‫قاب ل تامل م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬در حالی که مورخین غ ربی هم اعالم کردند که در‬ ‫واقعه ه ولوکاست با ابعادی که صهیونیس ت ها ب رای ان ترسیم‬ ‫م ی کنند تردید جدی وجود دارد‪ ،‬به عقیده بنده ضرورتی نداشت‬ ‫که نماینده دیپلماتیک کش��ور ما این واقعه را بدون ابهام در‬ ‫وقوع و ابعادش مورد تایید قرار دهد‪.‬‬ ‫یعن�ی موضع گی�ری صحی�ح ان ب�ود ک�ه ان را‬ ‫رد م ی کرد؟‬ ‫‪ l‬ش��اید اگر رئی س جمهور محت��رم م ی گفتند در این‬ ‫خصوص نظر نم ی دهم خیلی بهتر از این بود که این واقعه را با‬ ‫همان ابعادی که دیگران ذکر کردند یعنی با همان ابعاد مورد‬ ‫ابهام که مورد مناقشه است‪ ،‬اذعان کند‪.‬‬ ‫به نظر شما این موضع گیری رئی س جمهور بدون‬ ‫در نظر گرفتن مصالح نظام صورت گرفته است؟‬ ‫‪ l‬با توجه به اینکه جریان مقاومت در منطقه نه فقط از‬ ‫باب منافع مردم منطقه و یک موضوع انسانی باید مورد توجه‬ ‫قرار گیرد بلکه اقتدار نظام اس�لامی ما هم به نوعی در گرو‬ ‫‪ l‬گروه اول طرفداران احمدی نژاد و اصولگرایان سنتی‬ ‫مثل جبهه پیروان خط امام و رهبری‪ ،‬گروه دوم اعضا و حامیان‬ ‫جبهه پایداری (نی ت خوان ها) و گروه سوم (پیشگامان رادیکال)‬ ‫طرفداران اقای جلیلی هستند‪.‬‬ ‫االن انها که موافق تنش زدایی هس�تند پاش�نه‬ ‫اشیل مواضع شان چیست؟‬ ‫‪ l‬موافقان اعتقاد دارند زمان ان شده که مردم در رفاه‬ ‫بیشتر زندگی کنند‪ ،‬تولید بیشتر‪ ،‬مش��کالت اقتصادی کم‪،‬‬ ‫بیکاری و تورم رفع و تحریم ها لغو شود اما نقطه نقض تحلیل‬ ‫انها این اس��ت که نم ی دانند وضعیت مس��اعد ب رای مذاکره‬ ‫احمد بخشایش اردستانی‪،‬‬ ‫عضو کمیسیون امنیت ملی‬ ‫و سیاست خارجی مجلس‬ ‫است‪ .‬او می گوید مذاکره با‬ ‫امریکا اگر تنش ها را کمتر‬ ‫نکند بیشتر نخواهد کرد‪.‬‬ ‫با او درباره نگاه گروه های‬ ‫سیاسی داخل کشور به‬ ‫مقوله مذاکره با امریکا‬ ‫گفت وگو کردیم‬ ‫حاصل مقاومت سال های گذش��ته است و اگر با شیفتگی با‬ ‫قضیه برخورد کنند شاید کار به وادادگی بکشد‪.‬‬ ‫بنابرای�ن ش�ما م ی فرمایید اگ�ر ب ی محابا بدون‬ ‫شناخت رقیب مذاکره انجام شود‪ ،‬کار به وادادگی‬ ‫ختم م ی شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬وادادگی در مقابل ارتباط با امریکا حتی م ی تواند‬ ‫ارایش جریانات سیاسی حاکم بر کشور و ذائقه مردم را عوض‬ ‫کند یا انکه موجب سرخوردگی عمومی شود‪ .‬به این معنا که‬ ‫رابطه برقرار اما تورم‪ ،‬گرانی‪ ،‬بیکاری و رکورد تولید رفع نشود‪،‬‬ ‫در این صورت ناامیدی و رخوت فضای جامعه را در بر م ی گیرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫شما اصولگرایان را به س�ه دسته موافق مشروط‬ ‫(تاب�ع نظر رهبر انقلاب)‪ ،‬نی ت خوان و پیش�گام‬ ‫تقسیم کردید‪ ،‬هر کدام از انها چه گ رایش سیاسی‬ ‫دارند؟‬ ‫در پایان اگر صحبت خاصی دارید بفرمایید‪.‬‬ ‫پاشنه اشیل تحلیل مخالفان چیست؟‬ ‫‪ l‬مخالف��ان م ی گوین��د ابهت و هوی��ت انقالب به‬ ‫مقاومت مقابل نظام س��لطه و اس��تکبار بوده اس��ت‪ .‬اگر به‬ ‫سادگی با امریکا ارتباط برقرار شود چگونه ما مقابل حزب اهلل‬ ‫لبنان‪ ،‬شیعیان بحرین و اسالمگرایان مصر سرباال کنیم‪ .‬در‬ ‫کل اینها م ی گویند ما نم ی توانیم با امریکا بس��ازیم و هویت‬ ‫انقالب اسالمی اصال برامده از مخالفت با امریکاست‪ .‬اگر با‬ ‫امریکا بسازیم دیگر کسی نیست که در مقابل ما دگر سازی‬ ‫کند چون ما در مقابل غیر ما که همان امریکاست معنا پیدا‬ ‫م ی کند‪ ،‬بناب راین باید دشمنی با امریکا را حفظ کرد چون این‬ ‫دشمنی ‪35‬سال وجود داشته‪ ،‬از بین نرفته‪ ،‬االن هم امریکا ادب‬ ‫نشده و هنوز خوی استکباری در وجودش است و نباید فریب‬ ‫لبخند ان را خورد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫اقتصادی به جامعه نش��ان ده��د چ��ون اصالح طلبان این‬ ‫مشکالت را در گرو رابطه با امریکا م ی دانند‪ ،‬این گروه معتقد‬ ‫اس��ت رهب ر معظم انقالب این اذن را به اقای روحانی داد تا به‬ ‫جامعه و گروه های چپ بفهمان��د مدیریت اقتصادی ربطی‬ ‫به رابطه ای ران و امریکا ندارد‪ .‬گروه س��وم پیشگام و رادیکال‬ ‫حرکت م ی کنند م ی گویند ای ران چندصدایی اس��ت و رابطه‬ ‫با امریکا نم ی تواند مش��کالت را حل کند‪ .‬این طیف ش��اید‬ ‫صد درصد تابع رهبری باش��ند اما خودشان مباحث را تجزیه‬ ‫و تحلیل و یک سری مخالفت ها را بیان م ی کنند‪ ،‬البته این‬ ‫مخالفت ها تا جایی که سازمانده ی ش��ده نباشد م ی تواند به‬ ‫درد جامعه بخورد‪ .‬یاداور م ی شود تعدادی از همین طیف روز‬ ‫استقبال از رئی س جمهور به فرودگاه رفتند و لنگه کفشی هم‬ ‫به سوی اقای روحانی پرت کردند یا با مشت بر ماشین او زدند‬ ‫که رسانه های غربی از چتری که باالی سر اقای روحانی بود‬ ‫تعبیر به س��نگ پ رانی کردند‪ ،‬حال انکه هیچ سنگی پرتاب‬ ‫نشد‪ .‬در تش��ریح اعتراض های روز استقبال برخی م ی گویند‬ ‫این کار را اصالح طلبان ساماندهی کردند تا به اوباما بفهمانند‬ ‫پی ش بردن مراحل مذاکره با امریکا در ای ران کار ساده ای نیست‬ ‫و باید الیه های زیرین را نیز مدنظر داشت تا اشتباهی که بوش‬ ‫درباره خاتمی کرد و ای ران را محور شرارت نامید‪ ،‬دوباره تکرار‬ ‫نشود چون به سرانجام رساندن این مذاکره ب رای ای ران سخت‬ ‫خواهد بود؛ در مقابل گروهی نیز اعتق��اد دارند معترضان از‬ ‫حامیان اقای جلیلی بودند‪ .‬فارغ از این مباحث گروه پیشگام‬ ‫و رادیکال م ی گوید روحانی نباید وارد مذاکره با امریکا م ی شد‬ ‫چون مذاکره فضای خاص خود را م ی طلبد از انجا که در همین‬ ‫گام اول (مکالمه تلفنی) ب ی اعتمادی میان دو کشور به چشم‬ ‫م ی خورد م ی توان نتیجه گرفت که هنوز فضای مذاکره مهیا‬ ‫نیست‪ ،‬چه رسد به انکه گام های بعدی برداشته شود‪.‬‬ ‫مقاومت است بناب راین تمامی فعالی ت هایی که ما در عرصه‬ ‫دیپلماس��ی انجام م ی دهیم باید با در نظر گرفتن ابعاد اقتدار‬ ‫کشور و اصول و مبانی باشد‪ .‬اگر حرکت ها اینگونه تنظیم شود‬ ‫انشاء اهلل با مش��کالتی در جمع بین واقع گرایی و ارمانگرایی‬ ‫روبه رو نخواهیم بود‪.‬‬ ‫‪ l‬ما باید بدانیم غ رب ی ها امروز بیش از ما نیاز دارند که‬ ‫با جمهوری اسالمی ای ران مرتبط باشند‪ .‬غرب ی ها بیش از ما‬ ‫احتیاج دارند فضای ناارام را به سمت تنش زدایی پیش بب رند‪ .‬در‬ ‫چنین شرایطی ما باید تالش کنیم حداکثر منافع ملی کشور‬ ‫خودمان را با حفظ اصول حفظ کنیم و خدایی نا کرده حرکتی‬ ‫انجام ندهیم که اقتدار کشورمان مورد تعدی قرار گیرد‪g.‬‬ ‫ب ه نظر شما دلیل این بحث مخالفان چیست؟‬ ‫‪ l‬این است که اگر تفکر موافقان مصالحه با امریکا‬ ‫نتیجه دهد و چالش ها و دشمن ی های میان ای ران و امریکا رفع‬ ‫شود و سطح رفاه عمومی باال رود‪ ،‬ان موقع معلوم نیست که‬ ‫مخالفان دیگر بتوانند در ادوار مختلف انتخابات رای بیاورند‪.‬‬ ‫اما برخی م ی گویند ما از امریکای ی ها م ی خواهیم‬ ‫یک صدای واحد باش�د ول�ی اقدام�ات مخالفان‬ ‫به تعبیر ش�ما رادیکال و پیش�گام در ای�ران نیز‬ ‫چندصدایی درست م ی کند؟‬ ‫‪ l‬بله؛ البته چندصدایی تا قبل از به تصمیم رسیدن‬ ‫اشکالی ندارد‪ ،‬بلکه بیان دیدگاه ها و طرح راهکارهای مختلف‬ ‫اندیشه ها را صیقل م ی دهد اما بعد از تصمیم گیری‪ ،‬نظر نظام‬ ‫و رهبری فصل الخطاب اس��ت‪ .‬طرفداران اق��ای جلیلی در‬ ‫انتخابات چهار میلیون نفر بودند و اینها حرف ب رای گفتن دارند؛‬ ‫اگر ش��ش ماه بعد‪ ،‬این مذاکرات روحانی و اوباما نتیجه نداد‪،‬‬ ‫این طیف خواهند گفت ما از ابتدا م ی دانستیم که نتیجه ای‬ ‫ندارد چرا عزت انقالب را از بین بردید؟ در کل باید دید ‪23‬مهر‬ ‫امریکای ی ها چگونه رفتار م ی کنند تا فضای قضاوت در این‬ ‫باره بیشتر باز شود ‪g‬‬ ‫‪29‬‬ ‫ینژادافراطینامیده‬ ‫چرااحمد ‬ ‫شد؟‬ ‫جامعهشناسی سیاسی‬ ‫مخالفان و موافقان یک رابطه‬ ‫دیپلماسی اقای روحانی ما را‬ ‫یاد خیلی چی ز ها م ی اندازد‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫اعتراضهای موازی‬ ‫پرونده ویژه مثلث پیرامون واکنش جامعه ایران به مذاکره با امریکا در دو پرده‬ ‫‪30‬‬ ‫دیپلماسیفیلمهندینیست‬ ‫«پارادوکسسفید»‬ ‫ایا مردم ای ران ذاتا غرب ستی زند؟‬ ‫پ‬ ‫رده اول‬ ‫بایدبهظ ریفوتیمشاعتمادکنیم‬ ‫مذاکره بیفایده است‬ ‫مخالفان رابطه با امریکا چه میگویند؟‬ ‫‪1‬‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫پدر دو ش��هید کوچه محله زندگی ام اس��ت در غرب‬ ‫ته ران‪ .‬نام پس��رانش‪ ،‬ن��ام کوچه محل زندگی م��ان؛ انقدر‬ ‫دلبس��ته فرزندان ش��هیدش اس��ت که هر هفته‪ ،‬با اینکه‬ ‫سنی ازش گذشته است‪ ،‬طبق س��نت به قبرستان کوچک‬ ‫محله مان می رود و ساعتی کنار این دو ب رادر روی چهارپایه‬ ‫می نشیند‪،‬هر پنجشنبه غروب‪ .‬به حاج اسداهلل م ی گویم که‬ ‫نظرش در مورد رابطه ای ران و امریکا چیس��ت و او که همه‬ ‫اخبار را دنبال م ی کند‪ ،‬م ی داند که مش��خصا به رویدادهای‬ ‫اخیر در نیویورک اش��اره م ی کنم‪ .‬چشمانش را ریز م ی کند و‬ ‫م ی گوید که «در امریکا هیچی تغییری نکرده است؛ ما چرا‬ ‫تغییر کرده ایم؟!» او از ان ادم هایی است که دو فرزندش را در‬ ‫جنگ داده است‪ ،‬یکی از زمانی که ‪ 22‬ساله بوده و دیگری را‬ ‫ی را چند سال بعد در تابوتی سبک‬ ‫وقتی ‪ 20‬ساله بود؛ تازه دوم ‬ ‫اورده اند‪ .‬سوال اساسی اینجاست که ایا عدم مذاکره و رابطه‪،‬‬ ‫در پیوند ناگسستنی با ارمان های انقالب است؟ گرچه این‬ ‫روزها بسیاری از ائمه جمعه کشور در این مورد سخن گفته اند‪.‬‬ ‫در مسجد محل به دیدار روحانی جوانی م ی روم که چند سالی‬ ‫است در محله ما امام جماعت مسجد شده است؛ او از جمله‬ ‫مخالفان ایجاد رابطه با امریکاست و م ی گوید‪« :‬رهبری گفتند‬ ‫نرمش قهرمانه؛ اما نه اینکه برویم وا دهیم‪ ».‬به او م ی گویم‬ ‫با طی ف های وس��یعی از مردم صحبت کرده ام و بیشترشان‬ ‫به دلیل اینکه امیدی ب رای برطرف ش��دن مشکالت وجود‬ ‫دارد‪ ،‬موافق هستند‪ .‬م ی گوید من هم خواهان برطرف شدن‬ ‫مش��کالت هس��تم و به دلیل نوع کارم با بس��یاری از این‬ ‫مشکالت اش��نایی دارم اما واقعا مگر «مغازله دیپلماتیک»‬ ‫با امریکا مشکالت را برطرف م ی کند؟ من فکر م ی کنم که‬ ‫این راه غلط است چون امریکا بنده رژیم صهیونیستی است‬ ‫و شما دیدید که رئی س جمهور امریکا چطور وقتی نتانیاهو‬ ‫از او توضیح خواس��ت‪ ،‬حتی یادش رفت ب��ه اقای روحانی‬ ‫زنگ زده است‪.‬‬ ‫در می��دان فلس��طین‪ ،‬مس��جدی هس��ت ک��ه‬ ‫نمازگزاران همیش��گی در ان وجود دارد که ب��ه دلیل بافت‬ ‫فرهنگ��ی ‪ -‬اداری ان منطقه ب��ه دلیل حض��ور نهادهای‬ ‫اموزش��ی و فرهنگی منطقه ای مهم محس��وب م ی شود‪.‬‬ ‫س��عی کردم با چند نفری گفت وگو کنم‪ .‬یکی از انها که در‬ ‫حال خرید کتاب بود‪ ،‬م ی گفت که اصال خوشبین نیست و‬ ‫ب رای این دولت نیز مثل دولت های گذشته‪ ،‬مردم در اولویت‬ ‫دوم ب رای شان قرار دارد‪ .‬اگر ب رای خدا و مردم کار کنند نیازی‬ ‫نیست که ب رای حل شدن مشکالت دست به دامن امریکا‬ ‫شد‪ .‬با مردم باشند تا مشکالت برطرف شود‪ .‬به او گفتم که‬ ‫بسیاری اعتقاد دارند با مذاکره‪ ،‬انسداد موجود که از تحریم ها‬ ‫به وجود امده حل م ی شود؛ او گفت که مشکالت به دلیل این‬ ‫پدید امده که مسئوالن از مردم روی برگردانند‪ .‬اگر حرف های‬ ‫رهبری را درست بشنوند و درس��ت عمل کنند‪ ،‬م ی دانند راه‬ ‫کجاس��ت‪ .‬به این اقا که ه ر چه اصرار کردم نامش را بگوید‬ ‫و نگفت‪ ،‬گفت��م فکر م ی کند اخرش چه م ی ش��ود‪ .‬او گفت‬ ‫که اخرش م ی فهمیم امریکا نباید قبله امید ما باش��د و به‬ ‫مسجدی که ضلع جنوبی میدان است اشاره کرد وگفت قبله‬ ‫ما معلوم است‪.‬‬ ‫اما این تنها مساله مخالفان رابطه با امریکا نیست که‬ ‫نسبت به رفتارهای ‪ 34‬س��ال اخیر بدبین هستند و مساله‬ ‫مذاکره با امریکا را با نگاهی ارمانی م ی نگرند‪ .‬در این میان‬ ‫البته گروه��ی از طرفداران این نظریه نیز ش��رایط کنونی را‬ ‫ب��ا دوران صلح حدیبیه در زمان رس��ول اک��رم (ص) ارزیابی‬ ‫م ی کنند ک��ه حضرت محم��د(ص) به واس��طه مقتضیات‬ ‫زمانه و مصلحت مس��لمین با کفار پیمان نامه بس��ت اما‬ ‫ایا شرایط کنونی باش��رایط ان یکی زمان اس��ت؟ البته در‬ ‫مقابل این مساله گزاره ای هم وجود دارد که در همانند سازی‬ ‫تاریخی‪،‬زم��ان فعلی را زم��ان صلح امام حس��ن(ع) ارزیابی‬ ‫م ی کنند که البته مخالفان ج��دی در مقابل دارد‪ ،‬جایی که‬ ‫در تحلیل معتقدان به صلح حدیبی��ه این ارزیابی وجود دارد‬ ‫که ای ران کنونی در اوج اقتدار اس��ت و معنی ندارد که زمان‬ ‫امام حس��ن(ع) را همانند س��ازی تاریخی ک��رد‪ .‬زمانه ای که‬ ‫یاران ان امام‪ ،‬او را تنها گذاشتند قابل شبی ه سازی با وضعیت‬ ‫کنونی نیست‬ ‫در سوی دیگر اما طرفداران احمدی نژاد‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫س��ابق نس��بت به ماجرا کال با دیده تردید ن��گاه م ی کنند‪.‬‬ ‫خب رنگار مثلث از یکی از حامیان دولت سابق در روزنامه ای ران‬ ‫پرسید که نظرش درباره اقدام مخالفان در حمله به ماشین‬ ‫رئی س جمه��ور در زمان بازگش��ت از نیویورک چیس��ت‪ .‬او‬ ‫م ی گوید که «حمله به فردی که در جایگاه ریاست جمهوری‬ ‫است قطعا کار زشت و ناپسندی است و مطمئنا دامن کسانی‬ ‫که در این موضوع نقش داش��تند را خواهد گرفت‪ ».‬او البته‬ ‫معتقد اس��ت که رئی س جمهور بای��د در تصمیم گیری خود‬ ‫مختار باشد نه اینکه از برخی نهادهای قدرت موازی تحت‬ ‫فشار قرار گیرد‪ .‬از او خواستیم که بیش��تر توضیح دهد که‬ ‫ ترجیح داد بیش از این نگوید‪ .‬عبدالرضا داوری که از نزدیکان‬ ‫به مش��ایی و دولت نیز هس��ت در تحلیلی با عنوان «چرا‬ ‫نرمش قهرمانه» م ی گوید‪« :‬پس از بررسی رفتار دیپلماسی‬ ‫ای ران و غرب در دهه های گذش��ته‪ ،‬برخی ب��ر این باورند که‬ ‫نشس��ت های غرب با ای ران در حقیقت مذاکره ب رای مذاکره‬ ‫م ی باش��د‪ .‬به عبارتی نتیجه ای که دوستان غربی ما در این‬ ‫مذاکرات در پی ان هس��تند‪ ،‬گش��ایش در پرونده هسته ای‬ ‫ای ران نم ی باشد‪( ،‬اگر بنا بود اعتماد طرف غربی جلب شود‪،‬‬ ‫این اعتماد سازی خیلی پیش در دولت اصالحات انجام گرفته‬ ‫بود‪ ).‬فی الواقع هدف اصلی چیزی نیست جز «نشان دادن‬ ‫چهره ای مذاکره کننده و روش��نفکر» از غ��رب در ب رابر رژیم‬ ‫دیکتات��وری که مذاکره ک��ردن با ان ب ی فایده م ی باش��د‪ .‬به‬ ‫تعبیری روند این مذاکرات چندین و چند ساله‪ ،‬پروسه ای ب رای‬ ‫تخریب ای ران م ی باشد‪( .‬کم و بیش اشکار گشته است ای ران‬ ‫به کرات در برهه هایی حاضر به اعطای انواع امتیازات ب رای‬ ‫خاتمه این پرونده بود که مورد قبول طرف غربی واقع نشد)‬ ‫سال گذش��ته زمانی که حین مذاکرات ای ران و پنج به عالوه‬ ‫یک‪ ،‬کنگ��ره ایاالت متحده در کمال ناب��اوری تحریم های‬ ‫جدیدی را وضع کرد‪ ،‬ب ی اهمی ت بودن این مذاکرات بیش از‬ ‫پیش بر ناظ ران اشکار شد‪ .‬به تعبیر دیگر تصمیمات اصلی‬ ‫جای دیگر گرفته م ی شوند‪.‬‬ ‫غرب طی س��ال های گذش��ته توانس��ت «در افکار‬ ‫عمومی مردم جهان» چهره ای باز‪ ،‬اهل مذاکره و دنبال کننده‬ ‫راه حل های منطقی از خود بسازد‪ ،‬در حالی که پشت درهای‬ ‫اعتراض منتقدان به مذاکره روحانی به جنجال کشیده شد‬ ‫‪31‬‬ ‫سخنگوی کمیته صیانت‬ ‫از منافع ملی ایران در‬ ‫اهنگ پیشواز موبایل خود‬ ‫سرود معروف «امریکا‪،‬‬ ‫امریکا‪،‬ننگ به نیرنگ تو»‬ ‫را گذاشته بود که نشان‬ ‫می دهد که مخالفت انها‬ ‫بسیار ریشه دار است‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫بسته شدیدترین و غی رانس��ان ی ترین تحریم ها را علیه ای ران‬ ‫وض��ع م ی کند‪.‬اکن��ون وقت ان فرا رس��یده اس��ت که این‬ ‫صحنه ارایی اندکی تغییر کند‪ .‬وقت ان رس��یده اس��ت که‬ ‫تمام ارکان جمهوری اس�لامی‪ ،‬قوای س��ه گان��ه و‪ ...‬ب رای‬ ‫نمایش چهره ای نرم فریاد بزنند؛ بر کس��ی پوشیده نیست‬ ‫که جمهوری اسالمی کماکان همچون ‪ 34‬سال گذشته‪ ،‬یک‬ ‫قدم از اصول و حقوق مردم عقب نشینی نم ی کند؛ کمترین‬ ‫سودی که این نرمش به راس��تی قهرمانانه دارد؛ برهم زدن‬ ‫صحنه ارایی غرب و نشان دادن چهره واقعی غرب به افکار‬ ‫مردم ای ران و جهان م ی باشد‪(.‬در صورتی که غرب کماکان به‬ ‫رفتار قهر امیز خود ادامه دهد) و اگر گشایشی انجام پذیرفت‬ ‫هم که چه بهتر!»‬ ‫این تحلیل یک احمدی نژادی از واقعه البته در روزهای‬ ‫بعد به سکوتی از جنس محمود احمدی نژاد تبدیل شد مانند‬ ‫تماشاچی که برد مسابقه ب رایش سودی ندارد و البته باخت‬ ‫ان نیز به وی چیزی اضافه نم ی کند‪ ،‬چون او تنها نظاره گری‬ ‫است که دوست داشته اگر پیروزی هم بوده در زمان مسابقه‬ ‫او رخ م ی داده نه بعد از وی‪ .‬در سوی دیگر مخالفان اما گروهی‬ ‫با نام کمیته صیانت از منافع ملی ای ران که گفته م ی شود از‬ ‫برخی از تشکل های دانشجویی هستند‪ ،‬مسئولیت تجمع‬ ‫بازگش��ت رئی س جمهور از نیویورک در ف��رودگاه مهراباد را‬ ‫به عهده گرفتن��د‪ .‬این گروه در بیانی ه ای که منتش��ر کرد به‬ ‫وضعیت جامعه اشاره م ی کند و م ی گوید که هیات نمایندگان‬ ‫ای رانی باید پاسخ دهند ب ر اساس کدام تحلیل در شرایط کنونی‬ ‫به این نتیجه رسیده اند که به سراغ گفت وگو با دشمن شماره‬ ‫یک ملت ای ران بروند و دس��تاورد رفتارهای صورت گرفته در‬ ‫این سفر ب رای ملت چه بوده است؟‬ ‫در ای��ن می��ان مثل��ث در گفت وگو با وحید اش��تری‬ ‫س��خنگوی کمیته صیانت از منافع ملی ای��ران موضوع را‬ ‫مورد بررسی قرار م ی دهد‪ .‬جدا از نکات مطرح شده در مورد‬ ‫خاستگاه این تش��کل که در رس��انه های منتشر شد‪ ،‬اقای‬ ‫اشتری که در اهنگ پیش��واز موبابل خود س��رود معروف‬ ‫«امریکا‪ ،‬امریکا‪،‬ننگ به نیرنگ تو» را گذاشته بود‪ ،‬در پاسخ‬ ‫به این پرسش که ایا اساسا تشکل شما همانطور که برخی‬ ‫از رسانه های گفته اند از حامیان سعید جلیلی در انتخابات‬ ‫بوده است‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬قبل از اینکه به این مساله بپردازیم‬ ‫بهتر است به پش��ت پرده این اتهام زنی ها که در واقع یک‬ ‫سناریوی جدی است پرداخته شود‪ .‬ظاه را ما داریم به زمان‬ ‫اقای هاش��می و خاتمی بازگش��ت می کنیم که هر کس‬ ‫مخالفتی می کرد‪ ،‬گفته می ش��د یا پیام انتخابات را درک‬ ‫نکرده اس��ت یا عنصر افراطی اس��ت نیروی خودسر است‬ ‫یا از هواداران رقیب ماس��ت که س��ازماندهی شده و باید با‬ ‫تمام مخالفان ما برخورد ش��ود‪ .‬تفکر موجود معتقد اس��ت‬ ‫با این حربه ها م ی توان س��لیقه های مخالف را از میدان به‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪32‬‬ ‫در برد و در فضای خفقانی که ایجاد ش��ده اس��ت‪ ،‬در عین‬ ‫اینکه ش��عار زنده باد مخالف من داده می شود هرکاری که‬ ‫خواست انجام دهد و کس��ی هم نتواند معترض شود‪ .‬حاال‬ ‫در واقع با همین تحلیل بحث انتساب معترضین به یکی‬ ‫از کاندیداه��ا را کلید زدند همزمان که ی��ک پروژه دروغین‬ ‫رسانه ای ش��د با این مبنا که معترضان رئیس جمهور را با‬ ‫کفش می زده اند و هیچ کس به جز خبری که بی بی سی‬ ‫ابتدا منتشر کرد و بعدا توسط رسانه هایی ادامه یافت از این‬ ‫تعرض فیلم و عکسی ندید‪ .‬این مسئله و مسائلی دیگری‬ ‫که هست و در این خصوص گفته م ی شود به نظر من اصل‬ ‫ماجرا نیست‪ .‬اصل ماجرا اینجاست که م ی خواهند فضای‬ ‫خفقانی ب رای منتقدان و معترض��ان ایجاد کنند‪ .‬اما کمیته‬ ‫صیانت از منافع ملی ای ران یک تش��کیالت شناسنامه دار‬ ‫اس��ت که خودش را معرفی ک��رده و کنف رانس مطبوعاتی‬ ‫برگزار کرده است با حضور چهره های دانشجویی مشخص‬ ‫اس��ت که در مصاحب ه های متعدد اهداف و برنامه های خود‬ ‫را اعالم کرده است»‬ ‫اقای اشتری در پاس��خ به مثلث در مورد اینکه ایا این‬ ‫تجمع اعتراضی منتهی به حمله به خودروی رئی س جمهور‬ ‫شد گفت‪« :‬اساسا مشخص نشد که حمله ای صورت گرفته‬ ‫است یا نه‪ .‬چه انکه وقتی جمعیت با تعویق ‪ 2‬ساعته امدن‬ ‫رئیس جمهور متقاعد ش��د ایش��ان از در دیگ��ری رفته اند‪،‬‬ ‫بخصوص زمانی که بچه مدرس��ه هایی که ب رای استقبال‬ ‫از ایشان اورده بودند در س��اعت ‪ 11‬صحنه را ترک کردند‪ ،‬با‬ ‫فرارسیدن زمان نماز گروه زیادی به نماز ایستادند‪ .‬در همین‬ ‫حال در رکعت اول بودیم که صدای بوق و کف و سوت امد‬ ‫و در حین نماز جماعت ماش��ین رئی س جمهور وارد تجمع‬ ‫کنندگان شد‪ .‬بناب راین نمازگزاران ب رای اینکه زیر ماشی ن های‬ ‫تیم همراه رئی س جمهور نروند نمازش��ان شکسته شد و پا‬ ‫برهنه صحنه را ترک کردند ‪ .‬این مس��اله باعث ش��د‪ ،‬فضا‬ ‫یک مقداری رادیکال شود‪ .‬بعد از ماجرا بود که عکس هایی‬ ‫از کفش ه��ای بچه ها ک��ه در اط راف خیابان ریخته ش��ده‬ ‫بود و بچه هایی که کفش بدس��ت در حال فرار از ماش��ین‬ ‫رئیس جمهور بودند در رس��انه ها منتش��ر شد و ب ی ب ی سی‬ ‫اعالم کرد به رئی س جمهور کفش پرتاب ش��ده و رسانه های‬ ‫داخلی نیز ش��روع کردند به تقبیح افراط ی گری‪ .‬اساسا بنده‬ ‫بعنوان سخنگو در کنف رانس خبری مساله پرتاب کفش به‬ ‫رئی س جمهور را محکوم نکردم چون اساس��ا نم ی دانیم که‬ ‫کفشی پرتاب شده است و یا صرفا دستپخت رسانه ها ب رای‬ ‫زیر سوال بردن اعتراض نمادین و نماز جماعت ماست‪ .‬بنده‬ ‫گفتم اینجا نفس پرتاب کفش زیر سوال است ولی اگر هم‬ ‫کفشی پرتاب شده باش��د در هرجایی حاال به هر مسئولی‪،‬‬ ‫قطعا محکوم است‪».‬س��خنگوی کمیت��ه صیانت از منافع‬ ‫ملی ای ران در پاس��خ به این سوال که بس��یاری از مدافعان‬ ‫مذاکره با امری��کا ان را راهی ب رای برون رفت از مش��کالت‬ ‫م ی دانند معتقد اس��ت‪« :‬باید اولویت اقای روحانی در دولت‬ ‫جدید‪ ،‬همانطور که م��ردم به او رای دادند‪ ،‬حل مش��کالت‬ ‫مردم باشد‪ .‬وقتی صحبت از مش��کالت مردم م ی کنیم در‬ ‫واقع طیف وس��یعی از این مش��کالت باید مورد توجه قرار‬ ‫گیرد از مش��کالت جدی م��ردم در ح��وزه ب ی عدالت ی های‬ ‫اجتماعی تا مش��کالت جدی مردم در نظام سالمت و حتی‬ ‫موضوع دالل ی ها در حوزه دالل ی های کشاورزی و‪ ...‬در چنین‬ ‫شرایطی ب رای حل مشکالت مردم با یک دوگانه ای برخورد‬ ‫م ی کنیم‪ .‬یکی راه حل همه مشکالت را در سیاست خارجی‬ ‫ان هم ارتباط با امریکا می داند که خودش هم اکنون غرق‬ ‫مشکالت اس��ت و یکی طبق گفته های رهبری به ساخت‬ ‫قدرت درونی کشور م ی رس��د‪ .‬یعنی عزم جدی ب رای اصالح‬ ‫درامدهای دول��ت از بحث مالیات و گم��رک تا اصالح نظام‬ ‫پولی و کارهای زیر بنایی که بس��یاری از مش��کالت کشور‬ ‫ما را در کوتاه مدت هم می تواند به نقاط خوبی برس��اند‪ .‬در‬ ‫شرایط موجود به نظر م ی رسد که دولت راهکار اول را برگزیده‬ ‫اس��ت و در تالش ب رای برقراری ارتباط با اروپا و امریکا ب رای‬ ‫حل مشکالت کش��ور اس��ت‪ .‬جریانی که منتقد این شیوه‬ ‫اس��ت در واقع معتقد به س��اخت قدرت داخلی است‪ .‬رابطه‬ ‫با امریکا و مذاکراه با امریکا هیچ گاه مش��کالت داخلی ما را‬ ‫حل نم ی کند‪ .‬حتی اگر مسالمت امی ز ترین راهکارها را نیز‬ ‫در اختیار بگیرید‪ ،‬امریکا مش��کل ما در نظام مالیاتی فشل‬ ‫و وابس��تگی به نفت را حل نم ی کند‪ .‬امریکا هیچ گاه ب رای‬ ‫داللی در نظام کشاورزی ما کاری نخواهد کرد که می تواند‬ ‫منبع عمده درامد کشور شود و ما را از بسیاری از مشکالت‬ ‫برهاند‪ .‬در گذش��ته و در زمان اقای احمدی نژاد بس��یاری از‬ ‫خودکفای ی ه��ا نیز در ش��رایط تحریم ها به وج��ود امد مثل‬ ‫خودکفای��ی در تولید بنزین یا همین ‪20‬درصد غن ی س��ازی‬ ‫که اکنون تبدیل به ب��رگ برنده ما در مذاکرات هس��ته ای‬ ‫شده است‪».‬اقای اشتری در پاسخ به مس��اله ای که برخی‬ ‫گفته اند دولت در ش��رایط ضعف به مذاکره وارد شده است‪،‬‬ ‫چون دولت گذش��ته‪ ،‬دولتی ضعیف را ب��ه روحانی تحویل‬ ‫داده اس��ت گفت‪« :‬ماجرا قدری ریش��ه ایتر است‪ .‬مشکل‬ ‫وابستگی دولت ها به نفت مساله ای است که در هیج دولتی‬ ‫فکری ب رایش نش��ده اس��ت و تلنبار ش��د تا اینکه به دولت‬ ‫احمدی نژاد رس��ید و در دولت او نیز کاری ب رایش نشده بود‪.‬‬ ‫به همین دلیل انها نقطه ضعف ما را شناسایی کردند و نفت‬ ‫ما را تحریم کردند‪ .‬و مشکالتی ب رای کشور و مردم به وجود‬ ‫امد که به نظر قابل مدیریت است‪ .‬مردم اگر نارضایتی دارند‪،‬‬ ‫نارضایتی بحقی دارند ولی مساله این است که اقای روحانی‬ ‫به کدام مس��یر م ی رود؟ اینکه برم ی گردیم به سیاست های‬ ‫دولت های قبل و اینکه نفت خودمان را ازاد کنیم و بازگردیم‬ ‫به دوران مفت خوری نفت یا اینکه برگردیم به ساخت قدرت‬ ‫داخلی و منابع در امدی جایگزین ب رای دولت پیدا کنیم؟ ما‬ ‫االن باید انتخاب کنیم‪ ،‬دیگر شرایط ما مثل گذشته نیست‪.‬‬ ‫اقای روحانی باتوجه به این تحلیل باید عزم جدی نسبت به‬ ‫حل مشکالت کشور داشته باشند‪ .‬برخی از مردم تحلی ل شان‬ ‫این اس��ت که اگر با امریکا رابطه برقرار کنیم‪ ،‬مشکالتمان‬ ‫برطرف م ی ش��ود این در حالی اس��ت که به نظر م ی رس��د‬ ‫چنین مس��اله ای نیس��ت و دارند به مردم عکس مار نشان‬ ‫می دهند‪ .‬ممکن است در این راه در کوتاه مدت بخشی از این‬ ‫مشکالت برطرف ش��ود اما در بلند مدت گرفتاری های مان‬ ‫دوچندان خواهد بود‪».‬‬ ‫سخنگوی کمیته صیانت از منافع ملی ای ران در پاسخ‬ ‫به این پرسش که برنامه های اینده شما چیست‪ ،‬م ی گوید‪:‬‬ ‫«کمیته صیانت از منافع ای ران باتوجه به ب ی اعتمادی نسبت‬ ‫به تیم مذاکره کننده که پرونده ه��ای منفی چون مذاکرات‬ ‫سعد اباد و تعلیق هسته ای را در کارنامه داشت تشکیل شد‬ ‫و ناچار شدیم که یک کمیته دانشجویی را ب رای تحت فشار‬ ‫قرار دادن‪ ،‬هشدار دادن‪ ،‬مطالبه کردن و اعتراض و همچنین‬ ‫ب رای ورود جدی به صحنه اعتراضی تشکیل دهیم‪ .‬کمیته‬ ‫صیان��ت از منافع ای ران مختص به ای��ن دولت و دولت های‬ ‫دیگر نیس��ت‪ .‬ما در حال رایزنی ب رای تبدیل ش��دن به یک‬ ‫تشکیالت دائمی هستیم و سطح مطالبه از تجمع و طومار‬ ‫اعتراضی در دانشگاه ها و مناظره و تریبون ازاد و راه انداختن‬ ‫موج اعتراضی در سراسر کش��ور باالتر خواهد رفت و ب رای‬ ‫اس��تقالل و رفع وابس��تگی به همراه مقاومت و ایستادگی‬ ‫خروجی خواهیم داد و راهکار ارائه می کنیم‪».‬‬ ‫مهمترین تش��کلی که ب��ه مخالفت با اق��دام تعامل‬ ‫دیپلماتیک دولت برخاسته اس��ت مثل بسیاری از مخالفان‬ ‫این اق��دام را راه��ی ب رای حل مش��کالت نم ی دانن��د‪ .‬انها‬ ‫م ی گویند« امریکا خود باعث بسیاری از مشکالت ای ران است‬ ‫و ب رای برطرف شدن ان نباید به سمت عامل این مشکالت‬ ‫رفت‪ ».‬اما به نظر می رس��د که مخالفان این اقدام بیشتر از‬ ‫اینکه نگاهشان معطوف به حل مشکالت از طریق مذاکره با‬ ‫غرب باشد‪،‬به این می اندیشند که این مذاکرات قرار است چه‬ ‫کاری ب رای حل مشکالت کند‪g .‬‬ ‫روند پرونده هسته ای در دو سال اخر بررسی شود؟ بد نیست‬ ‫تا مرور شود که طرح این جمله از سوی رئی س جمهور که «در‬ ‫طول ‪ ۳۳‬سال گذش��ته روابط امریکا با ای ران خصمانه بوده و‬ ‫خاط رات خوبی از دخالت های امریکا در امور داخلی ای ران در‬ ‫ذهن ملت ای ران وجود ندارد‪ ،‬اما معتقدم این فضا نم ی تواند ب رای‬ ‫همیشه ادامه پیدا کند و این شرایط باید در جایی پایان یابد‪.‬‬ ‫اگر عدالت و احترام به حق��وق یکدیگر مبنای کار قرار گیرد‪،‬‬ ‫مسائل حل و فصل خ واهد شد‪ .‬معتقدم در مجموع روند امور به‬ ‫لو فصل شدن مسائل جریان دارد‪ ،‬البته این به معنای‬ ‫سمت ح ‬ ‫ان نیست که یک طرف در این مواجهه کوتاه امده یا تسلیم‬ ‫شود‪ ،‬بلکه همه در حال رسیدن به این نتیجه هستند که اگر‬ ‫به عدالت تن بدهند‪ ،‬به نفع هم��گان خواهد بود» چرا باعث‬ ‫هجمه ب ی سابقه ای به سوی احمدی نژاد شد و اصوال مدیریت‬ ‫این هجمه توسط چه افراد یا نهادهایی و با چه انگیزه هایی بود‬ ‫و چرا همان ها اکنون از «‪ »have a nice day‬گفتن به‬ ‫رئی س جمهور امریکا پریشان نم ی شوند؟‬ ‫ی که احمدی نژاد از شرایط‬ ‫بد نیست مرور شود که هنگام ‬ ‫دشوار و ب ی سابقه تحریم ها سخن گفت چه کسانی ان را نشانه‬ ‫وادادگی احمدی نژاد دانستند و تحریم ها را برکت دانستند‪...‬‬ ‫روحانی نرمش کار؟‬ ‫دیپلماسی اقای روحانی‪ ،‬ما را یاد‬ ‫خیلی چیز ها می اندازد‬ ‫سید روح اهلل اسالمی‬ ‫سردبیر سایت نکات پرس(حامی احمدی نژاد)‬ ‫‪2‬‬ ‫مقصر اصلی؟‬ ‫احمدی نژاد هنگام پیروزی انقالب‪ ،‬جوان دانشجویی بود‬ ‫که ذوب در محبت امام خمینی(ره) بود‪ .‬او امام را نه یک فرد‬ ‫بلکه نماد یک اندیشه م ی دانست‪ .‬رهبر کبیر انقالب تبدیل‬ ‫به الگویی ب رای بس��یاری از جوانان دیروز و امروز است‪ .‬امام‬ ‫خمینی(ره) فریاد م ی زند اس��رائیل غده سرطانی است و باید‬ ‫محو شود؛ و حال مردی که معتقد است تمامی اندیشه های‬ ‫حضرت روح اهلل باید عملی شود‪ ،‬اگر ب رای نابودی اسرائیل دعا‬ ‫کند‪ ،‬متهم به افراط م ی شود‪ .‬ب هراستی ایا برخورد با احمدی نژاد‬ ‫برخورد با «معلول» نیست؟ احمدی نژاد رفت اما علت اصلی‬ ‫(اندیشه امام خمینی) ممکن است باز هم به زعم اعتدالیون‪،‬‬ ‫احمدی نژاد چگونه پاسخگو باشد در حالی که‪...‬‬ ‫این روزها جناب اقای روحانی‪ ،‬ریاست محترم جمهور‬ ‫به صورت مکرر تاکید م ی کنند که دارای اختیار تام در پرونده‬ ‫هس��ته ای هس��تم و در اولین گام نیز با انتق��ال پرونده ای‬ ‫هسته ای از شورای امنیت به وزارت خارجه به صورت عملی‪،‬‬ ‫این اختی��ار را اثبات کردن��د‪ .‬اصوال اختیار ن��ه تنها مبحثی‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬بلکه مبحثی حقوقی و عقلی است؛ چراکه فردی‬ ‫که اختیار از وی سلب شده اس��ت نم ی تواند مورد بازخواست‬ ‫و پرسش واقع شود؛ احمدی نژاد ب ر خالف دکتر روحانی نه تنها‬ ‫دارای اختیار تام بلکه دارای اختیار حداقلی نیز نبود‪ .‬انچنان که‬ ‫منصوبین وی نیز از ارائه گزارش و هماهنگی با رئی س جمهور‬ ‫طفره م ی رفتند‪.‬بد نیست تا مرور شود که دکتر جلیلی‪ ،‬دبیر‬ ‫ت ملی تا چه حد با رئی س جمهور هماهنگ‬ ‫وقت شورای امنی ‬ ‫بودند؟ بد نیست تا ادعای کنار گذاشته شدن رئی س جمهور از‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫شاید سرعت اتفاقات درکشورمان هنوز ب رای بسیاری‬ ‫غی ر قابل پذیرش باشد‪ .‬وزیر امور خارجه مان پهلو به پهلوی‬ ‫وزیر امور خارجه امریکا م ی نش��یند‪ ،‬لبخن��د م ی زند و دکتر‬ ‫روحانی به رئی س جمهور کش��وری که بیش از سه دهه تمام‬ ‫رس��انه های حاکمیتی ش��یطان بزرگ خطابش م ی کردند‬ ‫«‪ »have a nice day‬م ی گوی��د‪ .‬دانش اموخت��ه‬ ‫حقوق دانشگاه گالس��کوی بریتانیا که این روزها بر جایگاه‬ ‫ریاست جمهوری کشوری تکیه زده است که مرگ بر انگلیس‪،‬‬ ‫امریکا و‪ ...‬تبدیل به ش��عار ثابت طرفدارانش شده است؛ این‬ ‫روزها مدام از تغییر مشی سیاست خارجی کشوری سخن به‬ ‫میان م ی اورد‪ ،‬مدام از پیام ‪ 24‬خرداد و پیروزی اعتدال سخن‬ ‫م ی گوید و در این بین دیگ��ر خبری از واانقالبا و وااس�لاما‬ ‫پ ر حجم نهادهای حاکمیتی و اصولگرایان هم نیست‪ .‬گویا‬ ‫همگی پذیرفته اند‪ ...‬اما هنگامی که از تغییر سیاس��ت ها و‬ ‫پایان دوران افراط س��خن به میان م ی ای��د‪ .‬ناخوداگاه بدون‬ ‫اشاره مستقیم نگاه ها متوجه احمدی نژاد م ی شود اما به راستی‬ ‫ایا«‪ »bad man‬ماجرا احمدی نژاد است؟‬ ‫افراطیونی را تربیت کند‪.‬‬ ‫اگر احمدی نژاد هژمونی تک قطبی جهان را به چالش‬ ‫م ی کشید‪ ،‬جا در پای مردی م ی گذاشت که معتقد بود «امریکا‬ ‫دشمن شماره یک مردم محروم و مستضعف جهان است»‪.‬‬ ‫رسانه های جهانی که وابستگی انان به مراکز صهیونیسم‪،‬‬ ‫مانند روز روش��ن اس��ت‪ ،‬نه احمدی نژاد را‪ ،‬بلک��ه نماد یک‬ ‫گفتمان را مورد حمله قرار دادند‪ .‬ش��اید ی��اداوری این جمله‬ ‫امام خمینی (ره) که «امریکا از اس�لام سیلی خورده است نه‬ ‫از اقای رئی س جمهور» اکنون بیش��تر معنی پیدا کند‪ ...‬پس‬ ‫شایسته است انان که احمدی نژاد را افراطی م ی پندارند؛ دیگر‬ ‫دست از برخوردهای دوگانه بردارند‪ .‬نم ی شود امام خمینی را تا‬ ‫س��ر حد یک قدیس باال برد و او را به عنوان ارزش و الگویی‬ ‫به جامعه معرفی کرد و از سوی دیگر پیروی از خط مشی او‬ ‫را افراط ی گر و ضد ارزش خطاب کرد‪ .‬البته این به معنی منع‬ ‫انتقاد به سیاست خارجی دولت نهم و دهم و تاکتی ک های ان‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه پاسخی اس��ت به افراطی خطاب کردن اصول‬ ‫دیپلماسی انقالبی‪...‬‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫چرا احمدی نژاد افراطی نامیده شد؟‬ ‫اما به ش��خصه معتق��دم حال ک��ه نظ��ام باتوجه به‬ ‫س��ابقه قبلی اقای روحانی و ش��ناخت نس��بت به سوابق‬ ‫وی‪ ،‬او را تایید صالحیت کرد ت��ا وی در نبود رقیب جدی بر‬ ‫کرسی ریاس��ت جمهوری کش��ور تکیه زند باید اجازه دهد تا‬ ‫رئی س جمهور با همان اختیارات کامل عم��ل کند تا بتواند‬ ‫پاسخگو باشد‪.‬همان گونه که دولتمردان اصالحات که اقای‬ ‫حسن روحانی نیز به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی در‬ ‫ان نقش افرینی م ی کردند‪ ،‬بد نیست پاسخگو باشند که چرا‬ ‫با وجود انواع نرمش در مقابل غرب‪ ،‬از اجرای پروتکل الحاقی‬ ‫تا تخته کردن فرایند غن ی سازی و حتی کمک اطالعاتی به‬ ‫امریکا ب رای فتح ب ی درد سر افغانستان‪ ،‬باز هم امریکا‪ ،‬ای ران را‬ ‫در محور شرارت قرار داد؟بد نیست دولت هاشم ی رفسنجانی‬ ‫که باز هم اقای روحانی در ان ایام دبیر ش��ورای امنیت ملی‬ ‫بودند پاسخگو باشد که چه ش��د که با وجود عدم همراهی‬ ‫با ع راق در نبرد خلیج فارس با وج��ود پذیرفتن دائم ‪ NPT‬و‬ ‫سیاست های مبارزه با سالح های شیمیایی و‪ ...‬با وجود انکه‬ ‫نه خبری از انرژی هسته ای و غن ی س��ازی بود و نه خبری از‬ ‫درگیری ای ران با منافع امریکا و‪ ...‬چ��را دور جدید تحریم ها با‬ ‫عنوان قانون «داماتو» تحت استراتژی طرح «مهار دوگانه»‬ ‫بر ای ران تحمیل شد؟‬ ‫با این وجود جناب اقای روحانی پی��ش از این بارها در‬ ‫مصاحب ه ها و حتی جلسات مختلف تاکید کردند «امریکای ی ها‬ ‫کدخدا هستند و با کدخدا بستن راحت تر است»؛ حال بستن‬ ‫با کد خدا شروع شده اس��ت‪.‬اقای روحانی حتی در گذشته در‬ ‫رابطه با دوره مدیریت خود با تش��بیه امریکا ب��ه بنز‪ ،‬اروپا به‬ ‫پیکان و جنبش عدم تعهد به دوچرخه تاکید داش��تند در ان‬ ‫زمان اجازه ندادند که ملت سوار بنز ش��ود‪...‬باید تشریح شود‬ ‫که نظام س��لطه یا همان کدخدا به موجب ترس از انحراف‬ ‫برنامه هسته ای‪ ،‬با کش��ورمان دش��منی م ی کند یا انکه با‬ ‫اصول گفتمانی انقالب اسالمی مشکل دارد؟ شاید اگر مبنای‬ ‫تشکیل رژیم صهیونیس��تی یعنی «هلوکاست» به چالش‬ ‫کشیده نش��ود و حتی به طوری تایید هم بش��ود‪ ،‬اگر ای ران‬ ‫به جای استفاده از واژه استکبار جهانی از عبارت کدخدا استفاده‬ ‫کند‪ ،‬اگر از حماس و حزب اهلل دست بکشد‪ ،‬اگر از گذشته خود‬ ‫اظهار ندامت کند و متعهد ش��ود دیگر افراطی نباش��د و‪ ...‬از‬ ‫سوی کدخدا پذیرفته شویم‪.‬احمدی نژادی ها در این بین تنها‬ ‫به یاد فرصت سوزی های م ی افتند‪ ،‬به یاد اتش زدن قیصریه‬ ‫به بهانه یک دستمال‪ ،‬به یاد گل به خودی های‪ ،‬به یاد خود‬ ‫عمار پندارها‪ ،‬به یاد عقده گشای ی ها که نام نقد بر ان نهادند و‬ ‫به یاد انتخابات ‪ 92‬و به یاد‪g ...‬‬ ‫‪33‬‬ ‫پر‬ ‫ده دوم‬ ‫‪3‬‬ ‫زندگی بهتر می خواهیم‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫روی ماش��ین رو باز فرد دیگری بود‪ ،‬قصه این ‪ 16‬سال‬ ‫و اینجا ورودی پاویون دولت‪ ،‬ف��رودگاه مهراباد‪ .‬از خاتمی تا‬ ‫احمدی نژاد و حاال حسن روحانی‪ .‬با این تفاوت که در هشت‬ ‫سال احمدی نژاد این نمایش هزار نفره بارها و بارها تکرار شده‬ ‫بود و اینجا ب رای اولین بار بود در سال اول‪ .‬عکس های تا خورده‬ ‫دوران انتخابات دوباره روی دس��ت ها امده بود و کسانی که‬ ‫همان شور دوباره انتخابات را داشتند ب رای شعار دادن‪ ،‬بهانه ای‬ ‫تازه ای یافته بودن��د‪ .‬بنفش‪ ،‬رنگ انتخاب��ات رئی س جمهور‬ ‫دوباره روی دس��ت ها بود و البته روحانی میانسالی که روی‬ ‫وانتی کرایه ای ش��عارها را کنترل م ی کرد‪ ،‬به همان س��بک‬ ‫و س��یاق دهه ‪ .60‬گروهی این طرف تر اما شعار م ی دادند در‬ ‫مخالفت با روحانی‪ .‬این ب رای اولین بار بود در این ‪ 16‬س��ال‬ ‫که رئی س جمهوری در مراسم استقبال فرودگاه ی اش چنین‬ ‫مورد ش��عارهای تند مخالفان قرار م ی گرفت‪ .‬ماش��ینی که‬ ‫رئی س جمهور روی ان بود‪ ،‬بعد از مدتی مورد استقبال مخالفان‬ ‫قرار گرفت‪ ،‬پس از اینکه شعار مخالفان به پ رتاب اشیا و کفش‬ ‫رسید‪ ،‬خیلی زود گازش را گرفت و رفت‪.‬‬ ‫مراسم استقبال کمتر از چند دقیقه طول‬ ‫کشید و رئی س جمهوری که شب قبلش‬ ‫با باراک اوبام��ا تلفنی صحبت کرده بود‬ ‫و رئی س جمه��ور امریکا ب رای��ش ارزوی‬ ‫موفقیت کرده ب��ود‪ ،‬در ته ران این چنین‬ ‫مورد اس��تقبال مخالفان و موافقان قرار‬ ‫گرفت‪ .‬سطح این اس��تقبال اما بازتابی‬ ‫به وس��عت اولین تماس رس��می ای ران‬ ‫و امریکا در این ‪ 34‬س��ال بعد از انقالب‬ ‫داشت‪ .‬یعنی کسانی که به حسن روحانی‬ ‫رای داده بودند‪ ،‬افرادی بودند که خواستار‬ ‫رابطه با ایاالت متحده امریکا هس��تند و‬ ‫این اولین قدم ب��رای اقناع رای دهندگان‬ ‫به اوست؟‬ ‫جمعیت در دو قطب منفی و مثبت‬ ‫یکدیگ��ر را دف��ع م ی کردن��د؛ وقتی که‬ ‫استقبال به اوج شور و شوق و انجام عالقه‬ ‫شخصی و وظیفه انقالبی رسید و وقتی‬ ‫که گروه استقبال کننده در هم پیچیدند‪،‬‬ ‫این ماشین حسن روحانی بود که سعی‬ ‫م ی کرد شخصی که جلویش خوابیده را‬ ‫زیر نکند‪ .‬وقتی که دست معترضین در‬ ‫غیاب موافقین به دستگیره ماشین رسید‬ ‫و وقتی که دوگروه کار موافقت و مخالفت‬ ‫خود را به نحو احس��ن انجام دادند‪ ،‬حاال‬ ‫نوبت گروه دوستانی بود که کنار هم داشتند از نتیجه کارشان‬ ‫صحبت م ی کردند‪ .‬به کس��انی که س��عی کرده بودند حتما‬ ‫کیفی‪ ،‬کفشی و لباسی به رنگ بنفش داشته باشند‪ ،‬نزدیک‬ ‫شدم و خودم را معرفی کردم و دلیل امدنشان را پرسیدم‪.‬‬ ‫پسرجوانی که خود را دانشجو معرفی م ی کرد و در ستاد‬ ‫حسن روحانی هم بوده گفت که به صورت اس ام اسی به این‬ ‫مراسم دعوت ش��ده‪ .‬به او گفتم از اینکه ای ران و امریکا با هم‬ ‫رابطه برقرار م ی کنند خوشحالی؟ شانه هایش را باال انداخت و‬ ‫قیافه ای جدی گرفت و گفت‪« :‬پیچیده است‪ ،‬نم ی توان گفت‬ ‫که رابطه ای ران و امریکا یک شبه با یک تلفن درست شود و‬ ‫البته باید مقامات دو کشور با هم گفت وگو کنند‪ .‬مسائل زیادی‬ ‫است که در مورد ان باید صحبت شود‪ ،‬از مساله های تاریخی‬ ‫تا مس��اله پول های ای ران در امریکا ت��ا قراردادهای تجاری و‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪34‬‬ ‫موافقان رابطه با امریکا چه میگویند؟‬ ‫همین انرژی هسته ای؟»‬ ‫به او ک��ه خود را محمد و دانش��جوی علوم سیاس��ی‬ ‫دانشگاه ته ران معرفی م ی کرد‪ ،‬گفتم که ایا شما در انتخابات‬ ‫به این دلیل به حس��ن روحانی رای دادید که با غرب رابطه را‬ ‫برقرار کند؟ او این کار را م ی تواند انجام دهد؟ محمد که حاال‬ ‫جدی تر بود و س��عی م ی کرد مثل یک کارش��ناس صحبت‬ ‫کند‪ ،‬گفت که نه به معنای دقیقش اما الزم بود کسی بیاید‬ ‫که چهره ای ران را از نظر بی ن المللی درست کند‪ .‬او فهرستی‬ ‫از اقداماتی که به گمانش احمدی نژاد در سیاس��ت خارجی‬ ‫ای ران انجام داده بود و به ضرر ای ران شده بود‪ ،‬گفت‪ .‬البته این‬ ‫را هم گفت که ه ر کسی حتی قالیباف و محسن رضایی نیز‬ ‫ضرورت تغییر مسیر سیاست خارجی را قبول داشتند‪.‬‬ ‫گروه دوستان محمد و من حاال در حلقه ای کوچک از‬ ‫موافقان رئی س جمهور قرار داشتیم که هر کدام شان وارد بحث‬ ‫شده بودند و با هم صحبت م ی کردند‪ .‬نکته مهم این بود که‬ ‫بسیاری سعی م ی کردند حرف های اقای روحانی را در سازمان‬ ‫ملل و در گفت وگوی او با رسانه های خارجی به عنوان مستند‬ ‫و دلیل گفته هایشان تکرار کنند‪.‬‬ ‫سوار مترو م ی ش��وم‪ ،‬پیرمردی دستفروش تیغ صورت‬ ‫و خمی ر دندان م ی فروش��د‪ ،‬جمعیت را م ی شکافد و خود را به‬ ‫سختی از میان مس��افران راهروی تنگ مترو عبور م ی دهد‪.‬‬ ‫این صحنه به صورت روزانه تکرار می شود که البته مسافران‬ ‫متروی ته ران به ان عادت دارند‪ .‬فردی که کنارم نشس��ته را‬ ‫به بحث م ی کش��انم و م ی گویم که به نظرت اقای روحانی‬ ‫م ی تواند با گفت وگو با امریکا مش��کالت موجود را ب ر طرف‬ ‫کند؟ فردی میانسال که کاسب اس��ت و ب رای خرید مغازه به‬ ‫بازار ته ران م ی رود‪ ،‬م ی گوید امیدوار اس��ت که چنین شود‪.‬‬ ‫او م ی گوید که بالهای بس��یار زیادی بر س��ر کسبه خرده پا‬ ‫در دوران احمدی نژاد‪ ،‬امده است‪ .‬اقا اب راهیم روشنایی که در‬ ‫بلوار فردوس مغازه دارد‪ ،‬ادامه م ی دهد ک��ه مغاز ه او که مثل‬ ‫همه مغازه های خرده‪ ،‬به طور مستقیم با مردم سروکار دارند‪،‬‬ ‫بیشتر به خاطر گرانی کاالی اساسی با مردم درگیر هستند و‬ ‫از نزدیک مشکالت مردم را م ی بیند‪ .‬اقای روشنایی توضیح‬ ‫داد که خیلی از مشتری های او در خرید‪ ،‬قدرت انتخابشان کم‬ ‫شده و هر روز جنسی که م ی خ رند از روز قبل کمتر است‪.‬‬ ‫به اقای روش��نایی م ی گویم یعنی گفت وگو با امریکا‬ ‫این مش��کالت را کم م ی کند؟ م ی گوید‪« :‬حداقل تکلیفمان‬ ‫مشخص است‪ .‬االن انها نم ی گذارند نفت مان را بفروشیم و‬ ‫خود بر مشکالت مردم افزوده اس��ت و پول ایران هم در ب رابر‬ ‫دالر‪ ،‬ارزشش کم ش��ده و قیمت ها هم باال م ی رود‪ .‬من االن‬ ‫م ی خواهم بروم بازار چای بخرم؛ پولی که قبال م ی دادم االن‬ ‫همان ارزش دیروز را دارد؟ چقدر سود م ی کنم که بخواهم به‬ ‫نظر شما جنسی به دست مشتری بدهم و مشتری چقدر پول‬ ‫دارد که مثال از من چای بخ��رد؟ این در مورد همه چیز صدق‬ ‫م ی کند؛ در مورد کره‪ ،‬شکر‪ ،‬ب رنج و‪»...‬‬ ‫به او م ی گویم که ش��ما به روحانی رای‬ ‫دادید که با امریکا رابطه برقرار کند؟ م ی گوید‪:‬‬ ‫«رای دادم مش��کالتم برط��رف ش��ود‪ .‬من‬ ‫فروشنده و خریدار‪ ،‬هر دو با هم‪».‬‬ ‫ایس��تگاه متروی مصالی ته ران پیاده‬ ‫م ی ش��وم و وارد نمایش��گاه پلیس م ی شوم‪.‬‬ ‫نمایش��گاهی که به مناس��بت هفته نیروی‬ ‫انتظامی برگزار شده است‪ .‬محمد امین سرباز‬ ‫نیروی انتظامی اس��ت که در سالن مصال راه‬ ‫م ی رود‪ .‬با او همقدم م ی ش��وم و م ی گویم که‬ ‫روحانی با اوباما صحبت کرده است‪ ،‬نظرش‬ ‫چیس��ت؟ م ی خندد و م ی گوید که من بچه‬ ‫شهرس��تانم اما از هر کاری ب رای کم ش��دن‬ ‫خطر استقبال م ی کنم و بعد به لباسش اشاره‬ ‫م ی کند‪ .‬خیل ی ها مثل محمد امین سرباز فکر‬ ‫م ی کنند‪ .‬ای��ا دوران احمدی نژاد ب��رای ای ران‬ ‫خطرافرین بوده است که روحانی در حال رفع‬ ‫این خطر است؟ این سوال را از زن و شوهری‬ ‫که با بچه کوچک خود به نمایش��گاه پلیس‬ ‫امده اند‪ ،‬م ی پرسم؟ هر دو شاغل هستند و هر‬ ‫دو ب رای زندگی بهتر با هم کار م ی کنند و بچه‬ ‫را مادر خانم نگهداری م ی کند‪ .‬اقا م ی گوید که‬ ‫همه اش به احمدی نژاد ربطی نداشته اما باید‬ ‫یک جا با هم بنشینیم و حرف برنیم‪ .‬ای ران و‬ ‫امریکا در منطقه خاورمیانه با هم خیلی کار و‬ ‫به هم نیاز دارند‪ .‬خانم اما م ی گوید بهتر است‬ ‫به جای دع��وا در زمان احمدی نژاد‪ ،‬خیل��ی پی ش تر در زمان‬ ‫خاتمی‪ ،‬این کار را م ی کردیم‪.‬‬ ‫م ی گویم خاتمی حتی فکرش را نم ی توانست بکند که‬ ‫با امریکا سر میز مذاکره بنشیند‪ ،‬چرا روحانی ب رای اولین قدم‬ ‫در حل مشکالت داخلی این کار را کرده است؟ مرد م ی گوید‬ ‫همه اش مشکالت داخلی نیست‪ .‬سوریه و ع راق هم هست‪.‬‬ ‫ای ران انجا همه کاره است و باید امریکا با ای ران سر میز مذاکره‬ ‫بنشیند‪ .‬دیدید که وقتی در مورد سوریه دست به سوی ای ران‬ ‫دراز کرد‪ ،‬ای ران کمکش کرد و نگذاش��ت در دام جنگ بیفتد‪.‬‬ ‫این را همه رسانه ها گفته اند‪ .‬زن اما در مقابل اعتقاد دارد که‬ ‫ای ران نباید این همه سرسختی نشان دهد‪ .‬مردم مشکل دارند‬ ‫و م ی توان مشکالت را حل کرد‪.‬‬ ‫به خانم م ی گویم اتفاقا خیل ی ها م ی گویند چون ای ران‬ ‫ایا مردم ایران ذاتا غرب ستیزند؟‬ ‫سید محمدامینشریفی ساداتی‬ ‫کارشناس ارشد مدیریت تعارضات‬ ‫بین الملل و مطالعات اروپا‬ ‫‪4‬‬ ‫در دوره مدرن‪« ،‬قدرت» با دقتی بیش از گذش��ته و با‬ ‫تاکیدی خاص‪ ،‬در محدوده مکانی تعریف شد و «سرزمین»‬ ‫برخوردار از عناصر دولت و حاکمیت‪ ،‬بستر تعامل نیروهای‬ ‫اجتماعی ـ سیاسی گردید‪ .‬در چارچوب جدید‪ ،‬دو بخش مجزا‬ ‫اما مرتبط به یکدیگر‪ ،‬تحت عنوان های ملت و دولت وجود‬ ‫دارند که چگونگی تعامل و روابط انها تحوالت هر کشوری را‬ ‫به لحاظ ماهیت‪ ،‬جهت‪ ،‬سرعت و عمق مشخص م ی سازد‪.‬‬ ‫در ای ران نیز‪ ،‬خصوصا از دوره قاجارها به این سو‪ ،‬این ترکیب‪،‬‬ ‫بارزتر از گذشته‪ ،‬دارای نقش شده است‪ .‬لیکن عدم تجانس‬ ‫ماهیت حکومت با جامعه از یک سو و وابستگی حکومت به‬ ‫بیگانگان از سوی دیگر سبب ش��د‪ ،‬دولت و ملت در تقابل‬ ‫و حتی تخاصم نس��بت به یکدیگر قرار گیرند‪ ،‬درحال ی که‬ ‫سازندگی کش��ور منوط به پیوند و ارتباط پایدار میان این دو‬ ‫است‪ .‬تجربه موفق انقالب اسالمی و همکاری ملت و دولت‬ ‫با یکدیگر در سال های دشوار تثبیت و مقاومت‪ ،‬لزوم توجه‬ ‫و رعایت این اصل اساسی را یاداور م ی شود که فکر و برنامه‬ ‫و اجرا باید به صورتی در کشور سامان یابد که روابط دولت با‬ ‫ملت همواره حالتی غیرقطبی داشته باشد‪ .‬براورده شدن این‬ ‫نیاز منوط به تمهید سازوکارهای بازتولید روابط غیرقطبی‬ ‫میان این منابع تولید نیرو و قدرت در هر کشوری است‪.‬‬ ‫تکیه بر دیدگاه های منطق رئالیسم در سیاست خارجی‬ ‫یک کشور نشات گرفته از درک صحیح و شناسایی نقطه به‬ ‫نقطه حرکت بازیگران بی ن المللی از سوی عال ی ترین رهب ران‬ ‫سیاسی کشورهایی اس��ت که الگوی تداوم نقش بازیگران‬ ‫داخلی را ب رای خود در عرصه بی ن المللی قائل باشند‪.‬‬ ‫زمانی یک س��کوت‪ ،‬یک نگاه‪ ،‬یک اش��اره‪ ،‬یک اخم‬ ‫و نهایت��ا یک تماس تلفن��ی تاریخی و ی��ک لبخند ژکوند‬ ‫دیپلماتیک‪ ،‬ملتی را در ریل ایس��تگاه تغییر قرار م ی دهد و‬ ‫ناگزیر تنش هایی را از سوی منتقدین ارزشی در صحنه داخلی‬ ‫و خارجی کشورها به وجود م ی اورد‪.‬‬ ‫‪ 27‬س��پتامبر ‪ 2013‬اتفاق و فصلی نو در صفحه تاریخ‬ ‫انقالب اس�لامی ای ران بود که ب رای بسیاری ش��اید دیرتر از‬ ‫موعد اتفاق افت��اد‪ ،‬رویدادی که در ان س��وی صفحه بازی‪،‬‬ ‫عده ای دیگر را نیز با شوک ش��دید مواجه ساخت که شاید‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫«پارادوکس سفید»‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫دچار مشکل شده با امریکا در حال مذاکره مستقیم است‪ .‬او‬ ‫معتقد است که چه اش��کالی دارد و این کار خوبی است‪ .‬مرد‬ ‫معتقد بود که نباید وا بدهیم و البته مش��کلی با تماس های‬ ‫دیپلماتیک و تلفن زدن های روسای جمهور نداشت‪ .‬از میان‬ ‫اس ام اس هایش از مکالمه اوباما و روحانی چیزی هم به طنز‬ ‫گفت جایی که رئی س جمهور امریکا به روحانی گفته «رسیدی‬ ‫اس بده!» با پیرمردی صحبت م ی کردم که ب رای خرید به مرکز‬ ‫خریدی در ته رانسر امده بود‪ .‬او م ی گفت رابطه با امریکا نباید‬ ‫باعث ذلت ما شود‪ ،‬باید عزت ما را باال ببرد‪ .‬عزت ما این گونه‬ ‫باال م ی رود که مردم مشکالت نداش��ته باشند‪ .‬همین مردم‬ ‫دین خود را بیش از اندازه ادا کرده اند و بازهم م ی کنند اما نباید‬ ‫وضعیت ما این گونه باش��د‪ .‬من ب رای خری��د جهیزیه اخرین‬ ‫دخترم‪ ،‬دم پی��ری باید بروم پول قرض کن��م‪ ،‬خب این عزت‬ ‫نیست‪ .‬عزت این هم نیست که برویم باج بدهیم؛ باید درست‬ ‫حرکت کنیم‪ .‬باید زمانی مذاکره کنیم که عزت داشته باشیم‪.‬‬ ‫من موافق هستم اما باید اول عزت خود را پی دا کنیم‪ .‬ان وقت‬ ‫من در خبرها خواندم که م ی گویند چون ای ران تحریم ها رویش‬ ‫اثر داشته‪ ،‬االن امده است ب رای مذاکره؛ این بد است‪.‬‬ ‫نگاه عموم��ی موافقان دیال��وگ دیپلماتیک با ایاالت‬ ‫متحده امریکا عمدتا معطوف به حل مشکالت عمومی است‪،‬‬ ‫جایی که بسیاری از طرفداران این اقدام اقای حسن روحانی‬ ‫در واقع این مساله را تاکتیکی عنوان م ی کنند تا اینکه رویه‬ ‫موجود به عنوان رویه سیاست خارجی ای ران در عرصه جهانی‬ ‫تبدیل شود‪ .‬بسیاری از کسانی که با انها صحبت کردم‪ ،‬در‬ ‫انتخابات جمهوری اسالمی رای داده اند و در انتخابات یازدهم‬ ‫هم به تغییر وضعیت موجود رای داده اند‪ .‬از نگاه انها بیرون‬ ‫رفتن از بن بست مساله هس��ته ای‪ ،‬نیاز به مذاکره جدی تر‬ ‫با غرب دارد‪ .‬با یکی از روزنامه نگاران سیاس��ی در مورد این‬ ‫مس��اله صحبت کردم‪ .‬او که نم ی خواست نامش فاش شود‬ ‫م ی گفت که بسیاری از مردم معتقد به انقالب و نظام هستند‬ ‫و حتی در اعالم وفاداری خود جلوتر از بس��یاری از مسئوالن‬ ‫قدم برداش��ته اند اما در دوران مذاکرات هسته ای انها از نتایج‬ ‫مذاکرات و نتیجه ای��ن مذاکرات پ ی در پ��ی ب ی اطالع بودند‬ ‫و از زمان خود اق��ای روحانی تاکنون در عرصه دیپلماس��ی‬ ‫عمومی‪ ،‬مردم ای ران تنها م ی دانسته اند که این مساله با غرور‬ ‫مل ی شان پیوند خورده است اما از انچه در میز مذاکره گذشته‪،‬‬ ‫ ب ی اطالع بوده اند وبعد از موج تحریم ها و پدید امدن مشکالت‬ ‫انها نیز از چنین مساله ای خوشحال نیستند‪ ،‬چه انکه مردم‬ ‫ماموری��ت روحانی را نه ارتب��اط با امریکا ک��ه برطرف کردن‬ ‫مش��کالت م ی دانند‪ .‬حاال اقای روحانی حل مشکالت را در‬ ‫گرو تعامل با غرب و امریکا و تغییر لحن ای ران دانس��ته که‬ ‫قطعا تاثیرگذار است‪ .‬این مساله را با اقایی که ب رای خرید کتاب‬ ‫به مغازه انتشارات روزنامه اطالعات در خیابان انقالب‪ ،‬راسته‬ ‫کتابفروش ی ها‪ ،‬امده بود‪ ،‬در میان گذاش��تم‪ .‬این دانشجوی‬ ‫فوق لیسانس تاریخ م ی گفت که کار اقای روحانی‪ ،‬کار درستی‬ ‫است و هر سیاستمدار عاقلی در چنین مقطع تاریخی‪ ،‬این کار‬ ‫را م ی کند‪ ،‬چه انکه تنها مذاکره ای ران و امریکاست که م ی تواند‬ ‫ای ران را از بن بست موجود در مساله هسته ای رهایی بخشد‪.‬‬ ‫اقای رجبی که در دانش��گاه ازاد ته ران مرکز درس م ی خواند‬ ‫م ی گفت که دولت روحانی باید با دولت های گذش��ته حتی‬ ‫دولت اقای خاتمی هم فرق داشته باش��د‪ ،‬جایی که حسن‬ ‫روحانی مردی عملگراس��ت و اتفاقا در نیویورک دیدید که او‬ ‫چهره این عرصه بود‪ .‬به او گفتم که رئی س جمهور را م ی توان‬ ‫با کدام رجل تاریخی ای ران معاصر‪ ،‬همتراز دانست؟ اقای رجبی‬ ‫مکثی کرد و گفت ش��اید علی امینی و شاید هم احمد قوام‪.‬‬ ‫البته هر دوی انها در مسیر خودشان با فشارهای داخلی روبه رو‬ ‫بودند که البته فکر م ی کنم روحانی از وضعیت بهتری نسبت‬ ‫به این دو مرد تاریخ ای ران برخوردار باشد‪.‬‬ ‫در جمع��ی از روزنامه ن��گاران که در ح��وزه فرهنگ و‬ ‫ارتباطات کار م ی کنند‪ ،‬موض��وع گزارش خود را گفتم‪ .‬برخی‬ ‫از دوستان اعتقاد داشتند که باید به جای پرسش از جماعت‬ ‫روشنفکر و فرهنگی‪ ،‬مساله را به خیابان ها برد و در گفت وگو‬ ‫با مردم پیامدهای اقدام روحانی در نیوی��ورک را ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫این دوستان اعتقاد داشتند که گروه روشنفکران االن در ژست‬ ‫حمایت از روحانی هستند و فکر م ی کردند که با روی کارامدن‬ ‫او باید مثال انس��دادهای دوران گذش��ته در حوزه فرهنگ و‬ ‫سیاست برطرف شود و شاید اقدام او در تعامل سازنده با غرب و‬ ‫امریکا بیشتر مورد حمایت این گروه باشد‪ .‬اما نکته اینجاست‬ ‫که این مردم بودند که به روحانی رای دادند‪ ،‬حاال باید پرسید ایا‬ ‫تغیی رات مردم از جنس مطالبات جماعت روشنفکری است؟‬ ‫و باید از انها پرسید که ایا اقدام روحانی مورد حمایت انهاست‬ ‫و باعث م ی شود که مشکالت شان حل شود‪ .‬از نگاه این قشر‬ ‫ب رای تحلیل درست باید به کوچه و خیابان رفت‪.‬‬ ‫در مقابل هم البته کس��انی بودند ک��ه این گفته دکتر‬ ‫سریع القلم تحت عنوان سیاست را از خیابان ها جمع کنیم‪،‬‬ ‫اشاره م ی کردند که سیاس��ت خارجی مقوله ای نیست که در‬ ‫می دان شوش درباره اش تصمیم بگی رند‪ .‬کاری که احمدی نژاد‬ ‫کرد‪ .‬سیاست خارجی مق وله ای کامال تخصصی و نخبه گرایانه‬ ‫است‪ .‬در این مباحثه هم البته کسانی بودند که اعتقاد دارند‬ ‫این مساله تنها پسند روشنفکران‪ ،‬کتابخوان ها یا قشری که‬ ‫مدعی دانایی هستند نیست‪ ،‬اتفاقا امروز انها که در شهرهای‬ ‫دورافتاده هستند‪ ،‬دوست دارند رابطه با امریکا برقرار شود‪ .‬اتفاقا‬ ‫اگر رسانه ها بتوانند تصویر درست و واقعی نشان بدهند‪ ،‬رابطه‬ ‫با امریکا را همه مردم‪ ،‬حتی مردم طبقه پایین هم م ی خواهند‬ ‫و مختص به طبقه متوس��ط نیس��ت‪ .‬در این میان اما انچه‬ ‫مشخص است در نگاه عمومی نس��بت به رابطه با امریکا‬ ‫حتما ردپایی از مشکالت وجود دارد؛ نکته مهم اینجاست که‬ ‫موافقان بر این باور هستند که نوعی دیالوگ دیپلماتیک در‬ ‫نهایت منجر به برطرف ش��دن تحریم ها م ی شود؛ مساله ای‬ ‫که مورد تاکید دولت یازدهم اس��ت و البته استراتژی انها در‬ ‫مواجهه با امریکاست‪.‬‬ ‫در این میان اما بیم و امیدهایی نیز وجود دارد که مثال‬ ‫اگر ق��رار بود اقتصاد و بازار نس��بت به گفت وگ��وی اوباما ‪-‬‬ ‫روحانی و ظریف – کری واکنش نشان دهد چرا در پایین امدن‬ ‫قیمت دالر خساس��ت به خرج داد؟ پس گزاره ب ر طرف شدن‬ ‫مشکالت با نوعی تعامل دیپلماتیک ب رای حل شدن مساله‬ ‫هس��ته ای ای ران و به دنبال ان رفع تحریم ه��ا امری پیچیده‬ ‫است‪ .‬گزارش بعدی در واقع نگاهی به قطب مخالفان رابطه‬ ‫با امریکا دارد‪g .‬‬ ‫هرگز تصور وقوع ان را هم باتوجه ب��ه ماهیت ایدئولوژیک‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران حتی به اذهان خود خطور نم ی دادند‪.‬‬ ‫ماهیتی که بر اصول ارزش��ی و ایدئولوژی مقاومت در ب رابر‬ ‫غرب استوار گردیده است‪.‬‬ ‫این روزها در قامت سیاس��ت خارج��ی دولت یازدهم‬ ‫تاکتیک بر تکنی ک ها غلب��ه دارد‪ .‬گفت وگو تلفنی تاریخی‬ ‫روس��ای جمهوری اس�لامی ای ران و ایاالت متح��ده امریکا‬ ‫فضای پارادوکس گونه ای را بر صفح��ه اجتماعی ای ران به‬ ‫وجود اورده اس��ت‪ .‬صرف نظر از اینکه تفسیر فرمایش و به‬ ‫عبارتی «اجازه» نرمش قهرمانانه رهبرمعظم انقالب در میان‬ ‫نگاه های درون حاکمیت چگونه است باید متغیر مستقلی‬ ‫تاثیرگذار و بس��یار مهمی را در نظر گرفت که از دل جامعه‬ ‫مدنی ای��ران برم ی خی��زد؛ متغیری به نام «م��ردم و فضای‬ ‫عمومی جامع ه ای ارزش گرا و ارزش محور‪».‬‬ ‫از «پرتاب لنگه کفش» تا شعار «روحانی متشکریم»‬ ‫و قدم های تند و تیز منتقدین سیاس��ی – ارزش��ی دولت تا‬ ‫تحس��ی ن های احتیاط امیز موافقین همگی را باید در قلب‬ ‫پیوند های اجتماعی درون حاکمیت یافت‪ .‬این روزها فضای‬ ‫جامعه ای ران سرش��ار از نش��اط گفتمان امید و تدبیر است‪،‬‬ ‫فضایی که به دلیل نگاه و عملکرد دولت و انتخاباتی معنا دار‬ ‫شکل گرفت و پایداری خود را حفظ کرده است‪.‬‬ ‫با دقت در شناخت سلس��له مراتب قدرت در ای ران به‬ ‫خوبی م ی ت��وان فهمید این تغییر تاکتیک از س��وی دولت‬ ‫از دل مقامات عالی حکومت سرچش��مه م ی گی��رد‪ .‬از بعد‬ ‫جامع ه شناسی‪ ،‬مردم ای ران مردمی ناسیونالیست و نیز دارای‬ ‫‪35‬‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫حس عاطفی و اعتماد به نفس قابل توجه��ی بوده که این‬ ‫ویژگ ی ها در الگوهای رفتاری و سیاسی مردم نیز بروز کرده و‬ ‫نهادینه شده است‪ .‬اجتماع ای رانیان در سی و چهار سال اخیر‬ ‫به بلوغ رسیدن سیاسی – اجتماعی خود را با شنیدن صدای‬ ‫انقالب از دریچه یک مب��ارزه ایدئولوژی��ک در ب رابر صدای‬ ‫امپریالیسم غ ربی امریکا تجربه کرده اند و همواره دل و جان‬ ‫خود را بر پایه تضاد با غرب پرورش داده که هم اینک از سوی‬ ‫بخشی از جامعه دچار پارادوکسی شده اند که ب ی شک ان را‬ ‫یک «پارادوکس سفید» م ی توان نامید‪.‬‬ ‫یاد و خاطره مردم ای��ران از ایاالت متح��ده همواره با‬ ‫کودتای ‪ 28‬مرداد و حمایت ‪ 25‬ساله از رژیم خودکامه پهلوی‬ ‫و تالش ب رای س��اقط کردن انقالب مردمی ای ران به وسیله‬ ‫صدام همراه بوده است‪ .‬مردمی که تهدیدهای پ ی در پی جنگ‬ ‫ت دروازه های کشور در زمان بوش پسر را به خاطر دارند و‬ ‫پش ‬ ‫فشار تحریم های غی ر موجه بی ن المللی که رویه عادی زندگی‬ ‫مردم را با خدشه مواجه ساخته‪ ،‬همگی از یک ب ی اعتمادی در‬ ‫ذهن ای ران ی ها نسبت به ایاالت متحده روایت م ی کند‪ .‬اما یک‬ ‫نکته را هیچ گاه نباید از یاد برد که از بُعد جامعه شناسی مردم‬ ‫ی غرب س��تیز نیستند‪ ،‬عالقه وافر‬ ‫ای ران اصوال و لزوما مردم ‬ ‫به زندگی‪ ،‬تحصیل و سفر به غرب همیشه در بطن و ریشه‬ ‫ای ران ی ها بود‪ ،‬اما نگاه و تخاصم های غ��رب را هم هی چ گاه‬ ‫فراموش نکرده اند و همیشه تفکیکی بوده است مابین ملت‬ ‫و دولت امریکا در کالم و ریشه فکری ای ران ی ها‪.‬‬ ‫جذابیت عملکرد رئی س جمهور و تیم سیاست خارجی‬ ‫او‪ ،‬به حدی ب��ود که رویکرد برخورد رس��انه های بی ن المللی‬ ‫و سیاس��تمداران غربی را منعطف تر نماید‪ ،‬این جذابیت تا‬ ‫بدانجا تاثیرگذار بود که حت��ی منتقدین داخلی دولت را هم‬ ‫به تشویق واداشت‪ ،‬اما همان تماس تلفنی رویدادی بود که‬ ‫مرز مش��خصی را مابین روحانی و منتقدین ب��ه وجود اورد‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪36‬‬ ‫منتقدین با دیدن فضای مثبت جامع��ه و دیدگاه های رهبر‬ ‫انقالب به واقع به این نتیجه رس��یده اند که هم اکنون زمان‬ ‫دست به عصا راه رفتن در مقابل جو غالب جامعه است‪ ،‬اما‬ ‫پارادوکس ارزشی ایجاد شده بین این افراد نسبت به مواضع‬ ‫گذشته نظام‪ ،‬رهنمودهای حاکمیت و عملکرد فعلی دولت‪،‬‬ ‫سردرگم ی ای را ایجاد کرده که تنها با باز تعریف مجدد فضای‬ ‫بی ن المللی و تثبیت تعاریفی جدید ارزشی از رویکرد سیاست‬ ‫خارجی دولت امکان حضور مجدد انها را ب رای تاثیرگذاری در‬ ‫روند سیاست های داخلی و خارجی فراهم م ی نماید‪.‬‬ ‫در انتها ذکر این نکته بس��یار حائز اهمیت اس��ت که‬ ‫دولت و شخص دکتر روحانی با پش��توانه مطالبات مردم ی ‬ ‫و تحت نظ��ارت و رهنمودهای دقیق رهب��ری پا به عرصه‬ ‫گفت وگو با دولت ایاالت متحده نهاده‪ ،‬گفت وگویی که حقیقتا‬ ‫شجاعتی وصف ناش��دنی و هوش دیپلماتیک سرشاری را‬ ‫طلب م ی نماید‪ .‬ش��جاعتی که روحانی با علم به تازه نفس‬ ‫بودن دولتش به ان تکیه کرد و انتقادهای تیز منتقدین را به‬ ‫جان خرید‪ .‬او م ی دانست که فشار افکار عمومی نه علیه وی‬ ‫که علیه منتقدینش خواهد بود چرا که این بار رئی س جمهور‬ ‫پشتوانه ای محکمی به نام رهبری دارد و نگارنده در پایان تنها‬ ‫به این م ی اندیش��ند که چه فضای ب ی اعتمادی گسترده ای‬ ‫مابین نظام و دول��ت دکتر احمدی نژاد ب��ود که تالش های‬ ‫هشت ساله و شدید ایشان ب رای ایجاد رابطه و یک دیالوگ‬ ‫حتی ساده را نیز از سوی ایشان با مقامات امریکایی خنثی‬ ‫م ی کرد؟‬ ‫روحانی این روزها خوب فلس��فه این سخن حکیمانه‬ ‫را اموخته است که‪« :‬اگر کفش��ت پایت را م ی زند و از ترس‬ ‫قضاوت مردم پا برهنه نشدی و درد را به پایت تحمیل کردی‪،‬‬ ‫دیگر حقی بر تو روا نیست که در مورد ازادی شعار دهی » ‪g‬‬ ‫دیپلماسی‬ ‫فیلم هندی نیست‬ ‫باید به ظریف و تیمش اعتمادکنیم‬ ‫سیدعلی میرفتاح‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪5‬‬ ‫ی�ک؛ رابط��ه با امری��کا‪ ،‬بلک��ه سیاس��ت خارجی و‬ ‫دیپلماسی جزو مسائل کلی نظام است و سلیقه ای و جناحی‬ ‫و دل بخواه نم ی شود‪ ،‬بلکه نباید‪ ،‬موضع گرفت یا حرفی زد‬ ‫و رفتاری کرد‪ .‬در روز رای اعتماد مجلس به وزیر امور خارجه‬ ‫یکی از بهترین دفاعی ه ها‪ ،‬بلکه بهترین و منقح ترین متنی‬ ‫که ش��نیدم‪ ،‬دفاع محمدجوادظریف از ش��خص خودش و‬ ‫توانای ی اش و ب رنامه های دیپلماتیکش بود‪.‬‬ ‫او انقدر مس��لط و پخت��ه و دقیق صحب��ت کرد که‬ ‫ب ر خالف رویه معمول‪ ،‬رئیس مجلس نیز زبان به تحس��ین‬ ‫گشود و – هرچند به مطایبه‪ -‬خطیبی توانمندش نامید‪ .‬در‬ ‫ان متن ظریف به نکته ای اشاره کرد که به نظرم هسته اولیه‬ ‫سیاس��ت خارجی اس��ت و ان‪ ،‬اینکه دولت مجری سیاست‬ ‫واحدی است که از ناحیه مقامات عالی نظام ابالغ م ی شود‪.‬‬ ‫حتی اگر نظر وزیر و رئیس دولت مغایر با نظر مصوب نظام‬ ‫باشد‪ ،‬باز توان دیپلماسی به خدمت گرفته م ی شود تا ان نظر‬ ‫مصوب را دنبال کند‪.‬‬ ‫با این حال قبل از تصمیم‪ ،‬روند تصمیم س��ازی این‬ ‫فرصت را م ی ده��د تا دول��ت و کارشناس��ان و دیپلمات ها‬ ‫نظریه ه��ای مشورت ی ش��ان را عرض��ه کنن��د‪ .‬از این حیث‬ ‫مهم ترین کاری که وزیر و تیمش م ی توانند بکنند این است‬ ‫که روی روند تصمیم س��ازی تاثیر بگذارن��د‪ .‬به هر حال هر‬ ‫حاکمیتی بر مبنای خبرهای واقع��ی و تحلی ل های علمی‬ ‫ و بنا به مالحظات عقیدتی و سیاس��ی تصمیم م ی گیرد و‬ ‫تصمیمش را دنبال م ی کند‪ .‬هر قدر در روند تصمیم سازی‪،‬‬ ‫کارشناسان و تحلیلگران جدی تر گرفته شوند‪ ،‬تصمیم نهایی‬ ‫واقع ی تر‪ ،‬شدن ی تر و مقبول تر خواهد بود‪ .‬اجرها و مصالحی‬ ‫که تصمیم را م ی س��ازند همین اخبار عادی و محرمانه به‬ ‫عالوه رای و نظر کارشناسان است که باید ب ی پرده و صریح‬ ‫و ب ی تعارف و ب ی مجامله بیان شود‪ .‬معروف است که در ایام‬ ‫جنگ یکی از زعمای قوم‪ ،‬کارشناس��ی نظامی را به خدمت‬ ‫گرفته بود تا ببیند دقیقا در جبهه ها چه خبر اس��ت‪ ،‬اما ان‬ ‫کارش��ناس نظامی به جای گفتن واقعیات زبان به مجامله‬ ‫گشوده بود و ش��عارهای عقیدتی‪ -‬سیاس��ی را تکرار کرده‬ ‫بود‪ .‬ان مقام تصمیم گیر هم فرم��وده بود‪« :‬در این حرف ها‬ ‫که م ی زنی من خود استادم و کسی به گردم نم ی رسد‪ .‬شما‬ ‫را خواسته ام تا ب رایم از وضعیت جنگ بگویی‪ .‬پایت را زمین‬ ‫بگذار و عین یک خبره نظام��ی‪ ،‬ب ی ترس و واهمه حرفت را‬ ‫بزن‪».‬‬ ‫انقدری ک��ه م��ن از دور با نظام سیاس��ی کش��ورم‬ ‫اش��نایی دارم‪ ،‬فکر م ی کنم که در بس��یاری مواقع این روند‬ ‫تصمیم سازی است که دچار ای راد و اشکال است و معموال یا‬ ‫از کارشناسان خبره و با تجربه استفاده نم ی شود یا اگر بشود‬ ‫فرصت حرف زدن ب ی پرده و گفتن واقعی ت ها از ایشان دریغ‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬همی ن که قبل از دولت دکت��ر روحانی دیپلماتی‬ ‫دیپلماسی با ذوق زدگی‬ ‫جور نیست‪ ،‬کما اینکه‬ ‫با ناامیدی هم سازگار‬ ‫نیست‪ .‬سر میز گفت وگو‪،‬‬ ‫ما راهی بس دشوار‬ ‫و پر فراز و نشیب با‬ ‫امریکایی ها داریم‬ ‫جامعه شناسی سیاسی‬ ‫بدل ش��د‪ .‬به طوری که امروز در بعضی مناسبات سیاسی‪،‬‬ ‫روسیه هم پیمان جمهوری اسالمی اس��ت‪ .‬ما با عربستان‬ ‫کارمان از خصومت هم گذش��ت و انها دستشان را به خون‬ ‫حجاج ب ی گناه ما الوده کردند‪ .‬همین االن هم گاهی نقارشان‬ ‫از شیعه و ای رانی عیان م ی شود‪ .‬اما تصمیم گی ران نظام االهم‬ ‫ف ی االهم کردند و دیدند در جهان اسالم قهر ما با عربستان‬ ‫به مصلحت نیست و مشکلی از مشکالتمان حل نم ی کند‪.‬‬ ‫بناب راین در حد رئی س جمه��ور با انها دیدار و گفت وگو‬ ‫کردیم و حتی پیمان نامه صلح نوشتیم‪ .‬با ع راق و افغانستان‬ ‫و اردن و‪ ...‬هم هکذا‪ .‬روزی در ادبیات سیاسی ملک حسین‬ ‫را «دورهگرد اردنی» م ی نامیدی��م‪ ،‬اما به مرور با انها هم وارد‬ ‫گفت وگو شدیم و موقعیتمان را در جهان اسالم تثبیت کردیم‪.‬‬ ‫من از کس��انی که گفت وگو با امریکا را به صلح امام حسن‬ ‫مجتبی(ع) با معاویه تشبیه م ی کنند در عجبم که چه وجه‬ ‫اشتراکی بین نسبت امام حسن(ع) و پسر ابوسفیان با نسبت‬ ‫ما و امریکا م ی بینند؟ اوال قصه دیپلماس��ی قصه پر فراز و‬ ‫نشیبی است که ناظر بر احقاق حق و گرفتن سهم است نه‬ ‫مبارزه حق و باطل یا اشتی با دش��من‪ .‬من نم ی دانم ته این‬ ‫فرایند به صلح و اشتی م ی انجامد یا به کینه و نقار بیشتر‪ ،‬اما‬ ‫فکر م ی کنم تا ما تکلیفمان را با امریکا از حیث دیپلماسی‬ ‫معلوم نکنیم‪ ،‬باقی مس��ائل و مشکالتمان را الینحل باقی‬ ‫خواهیم گذاشت‪...‬‬ ‫حرف اخرم را بزنم و بیش از این مصدع نشوم‪ .‬دیپلماسی‬ ‫با ذوق زدگی جور نیس��ت‪ ،‬کما اینکه با ناامیدی هم سازگار‬ ‫نیست‪ .‬سر میز گفت وگو‪ ،‬ما راهی بس دشوار و پر فراز و نشیب‬ ‫تو گو ها مثمر ثمر خواهند‬ ‫با امریکای ی ها داریم‪ .‬قطعا این گف ‬ ‫بود و به موقعیت جهانی ای ران و نیز به حل مشکالت داخلی‬ ‫کمک خواهند کرد‪ ،‬اما فیلم هندی نم ی بینیم که یک روز شاد‬ ‫شویم و دالر را دویست تومن پایین بیاوریم و یک روز ناراحت‬ ‫شویم و دالر را باال ببریم‪ .‬دیپلماس��ی فراسوی غم و شادی‬ ‫است‪ ،‬حتی فراسوی نیک و بد است‪ .‬باید صبر کرد و منتظر‬ ‫ماند ببینیم چه م ی شود‪ .‬ما که از واشنگتن انتظار صدای واحد‬ ‫داریم‪ ،‬خیلی زشت و زننده است که خودمان ‪ 10‬صدا باشیم و‬ ‫هرکس ساز خودش را بزند‪ .‬به ظریف و تیمش اعتماد کنیم‬ ‫و ببینیم تا کجا حقوق حقه مان را احقاق خواهند کرد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫مثل ظریف خانه نشین بود و در تصمیم س��ازی ها به بازی‬ ‫گرفته نم ی ش��د‪ ،‬حجتی اس��ت بر این عرضم ک��ه ما قدر‬ ‫کارشناسان و خبره هایمان را نم ی دانیم‪ .‬همین دیپلماسی‬ ‫را ب��دل از کل جامعه بگیری��د تا ببینی��د در دیگر عرصه ها‬ ‫چقدر از وجود کارشناس��ان و اهل علم و دلس��وزان با تجربه‬ ‫ب ی بهره ایم‪ .‬ش��اید اگر دولت نهم و دهم سفارش رهبری را‬ ‫م ی شنیدند و از مجربین و کارشناسان بیشتر بهره م ی بردند‪،‬‬ ‫روند تصمیم سازی کش��ور را با این بحران های جدی مواجه‬ ‫نم ی کردند‪ .‬شاید اگر دیپلماتی مثل ظریف به خدمت گرفته‬ ‫م ی ش��د از دهان رئی س جمهور در نم ی امد ک��ه «تحریم ها‬ ‫کاغذ پاره اند» یا «ش��ورای امنیت انقدر قطع نامه صادر کند‬ ‫تا قطع نامه دانش پر شود» (یا پاره شود)‪ .‬در اقتصاد و مسائل‬ ‫داخلی هم هکذا‪.‬‬ ‫وقتی مناظره های انتخاباتی را م ی دیدیم‪ ،‬معلوم شد که‬ ‫مشاور سیاست خارجی رهبری‪ ،‬روش و منش اقای جلیلی‬ ‫را قبول ندارد و ان دیپلماسی را اش��تباه محض م ی داند‪ .‬تا‬ ‫قبل از این مشاجره لفظی چنین وانمود م ی شد که اصحاب‬ ‫دیپلماسی هسته ای عینا مجری سیاست کلی نظام هستند‪،‬‬ ‫اما وقتی دکتر والیتی پرده را کنار زد فهمیدیم در اینجا هم‬ ‫روند تصمیم سازی غلط است‪ .‬روند تصمیم سازی این نیست‬ ‫که ما مس��ائل را به صفر و صدی یا به سیاه و سفید تقسیم‬ ‫کنیم و بی��ن این و ان یک��ی را انتخاب کنیم‪ .‬در س��خنان‬ ‫مذاکره کننده های هس��ته ای قبل چنین بود ک��ه ما دو راه‬ ‫بیشتر جلوی پایمان نیست؛ مقاومت و تسلیم‪ .‬در صورتی‬ ‫که دیپلماسی ورای مقاومت و تسلیم است و عرصه چان هزنی‬ ‫و گفت وگو و بده بستان سیاسی است و کسی در این عرصه‬ ‫موفق تر اس��ت که توان البی کردن و اقناع و امتیاز گیری و‬ ‫تسلطش در گفت وگو بیشتر باشد‪ .‬عمدتا نیروهای انقالبی‪،‬‬ ‫دیپلماس��ی را خوار و خفیف م ی ش��مرند و ب رای ان ارزشی‬ ‫قائل نیستند‪.‬‬ ‫شما را ارجاع م ی دهم باز به یکی از مناظره ها که دکتر‬ ‫قالیباف به هم جناحی خودش ای راد م ی گرفت که چرا وقتی‬ ‫که رزمندگان زی ر ت��وپ و خمپاره و بمب ه��ای فروریخته از‬ ‫می راژ های فرانس��وی بودند‪ ،‬دکتر والیتی وزی��ر امور خارجه‬ ‫وقت با میت��ران قهوه م ی خ��ورده‪ .‬منظورم نق��د فرمایش‬ ‫ش��هردار محترم نیس��ت بلکه م ی خواهم ع��رض کنم که‬ ‫اصوال ما دیپلماس��ی را فضیلت نم ی دانیم و ب رایش ارزشی‬ ‫قائل نیستیم‪ .‬در سخن بزرگان هم به ندرت یافت م ی شود‬ ‫که دیپلماسی یا دیپلمات ها مورد مهر و محبت قرار گرفته‬ ‫باشند‪ .‬البته در فرهنگی که سیاست مترادف دوری از اخالق‬ ‫است و سیاستمداران از س��وی عام و خاص اهل بازی تعبیر‬ ‫م ی ش��وند‪ ،‬نباید توقع داش��ت که دیپلمات ها قدر ببینند و‬ ‫ب ر صدر بنش��ینند‪ ،‬مع ذلک اگر فرصت پیش بیاید و مردم و‬ ‫مسئوالن چند چشمه از هنرنمایی ظریف و تیمش را – بلکه‬ ‫هنرنمایی دکت��ر روحانی را‪ -‬ببینند‪ ،‬ش��اید تلق ی ها عوض‬ ‫ش��ود‪ .‬عرض اولم را جمع کنم‪ .‬دیپلماسی فقط گفت وگو با‬ ‫خارج ی ها و امریکای ی ها و امتیاز گرفتن از انها نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫این طرف قضیه هم هست‪.‬‬ ‫بخش عظیمی از ان��رژی دیپلمات ها باید صرف این‬ ‫مهم شود که در تصمیم س��ازی ها مداخله معقول و قانونی‬ ‫کنند و در رون��د تصمیم ها تاثیر بگذارن��د‪ .‬باالخره تصمیم‬ ‫امام خمینی(ره) ب رای پذیرش قطعنامه یک بحث اس��ت‪،‬‬ ‫روند تصمیم س��ازی که منج��ر به چنین اتفاقی ش��د یک‬ ‫بحث دیگر‪ .‬البته تا یادم نرفته همی ن جا این نکته را توضیح‬ ‫بدهم که اگرچ��ه انصراف از ادامه جنگ با س��ر کش��یدن‬ ‫شوکران مترادف ش��د‪ ،‬اما به هیچ عنوان گفت وگو با امریکا‬ ‫یا حتی اش��تی با ان کش��ور را نبای��د با تلخ��ی و جام زهر‬ ‫همراه کرد‪ .‬جمهوری اس�لامی م ی تواند با حفظ ارمان های‬ ‫ضد اس��تکباری اش و در عین مخالفت با هژمونی امریکا‪ ،‬با‬ ‫انها گفت وگو کند یا روابط اقتصادی و فرهنگی برقرار کند‪.‬‬ ‫جام زهر مال وقتی اس��ت که ما به عربستان یا ترکیه‬ ‫تبدیل شویم و زیر بلیت امریکا برویم و برتری شان را بپذیریم‪.‬‬ ‫جمله ای که بعد از سخنرانی اوباما در مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل به نقل از فرید زکریا منتشر شد حاوی نکته مهمی است‪.‬‬ ‫او گفت پس از این سخنرانی فهمیدم در دنیا دو کشور بیشتر‬ ‫وجود ندارد‪ ،‬امریکا و ای ران‪ .‬یعنی اینکه ای ران کش��ور مهم ی ‬ ‫است‪ ،‬موقعیت استراتژیک و سیاس��ی اش منحصر به فرد‬ ‫است و به لحاظ دینی‪ ،‬فرهنگی و جغ رافیایی نم ی شود ای ران‬ ‫را منزوی کرد یا ندیده اش به حس��اب اورد‪ .‬بناب راین ای ران با‬ ‫حفظ ارمان های انقالب ی اش م ی تواند در مناس��بات جهان‬ ‫مشارکت کند و حرفش را نیز به کرس��ی بنشاند‪ .‬یک نکته‬ ‫دیگر هم بگویم که به نظرم مهم اس��ت‪ .‬بحث جام زهری‬ ‫که امام فرمود بیش��تر جنبه فرهنگی و تراژیک عارفانه دارد‬ ‫و به رابطه خاص مرید و م��رادی ان پیر فرزان��ه با فرزندان‬ ‫بسیجی و رزمنده اش برم ی گردد‪ ،‬وگرنه پذیرش ان قطعنامه‬ ‫به هیچ عنوان به معنای عقب نشینی از مواضع ظلم ستی زانه‬ ‫انقالب اسالمی نبوده و نیست‪ .‬اتفاقا به پیام های امام بعد از‬ ‫پذیرش قطعنامه اگر دقت شود معلوم م ی شود که انقالب و‬ ‫جمهوری اسالمی تغییر مشی نداده و بالیی سرش نیامده‬ ‫است‪.‬‬ ‫دو؛ دنی��ا منابع مح��دود دارد و هر کش��وری مترصد‬ ‫موقعیت مناسب اس��ت تا س��همش را از این منابع بگیرد‪.‬‬ ‫س��هم هم مثل حق گرفتنی اس��ت نه دادنی‪ .‬کسی سهم‬ ‫جمهوری اس�لامی را نم ی پردازد‪ ،‬بلکه عموم��ا تا انجا که‬ ‫بتوانند –اعم از ش��رق و غرب‪ -‬ان را برم ی دارند و تصاحب‬ ‫م ی کنند‪ .‬در کمین ما ترکیه و کشورهای حاشیه خلی ج فارس‬ ‫و اسیای میانه هستند تا از غیبت جمهوری اسالمی استفاده‬ ‫(بلکه سوءاستفاده) کنند و به سرعت بر سهم خود بیفزایند‪.‬‬ ‫ی ترانزیت زمین��ی و هوایی‪ ،‬بحث های مخاب راتی‪،‬‬ ‫بحث ها ‬ ‫بحث های انرژی‪ ،‬بحث های فرهنگی و خیلی از امور دیگر‬ ‫به دلیل عدم فعالیت دیپلماتیک که من اس��مش را تنبلی‬ ‫دیپلماتیک م ی گ��ذارم‪ ،‬باعث ش��ده ای ران در این س��ال ها‬ ‫نتواند به س��همش برس��د و موقعیتش را تقویت کند‪ .‬کار‬ ‫س��ختی نیس��ت نگاهی به دور و ب رانداخته و اینکه ببینیم‬ ‫بقیه کش��ورهای منطقه در همین هفت‪ ،‬هش��ت س��ال از‬ ‫تنبلی ما چه سودهای کالنی بردند و به چه موقعی ت هایی‬ ‫دس��ت یافتند‪ .‬عالوه بر تنبلی دیپلماتیک یک قصه دیگر‬ ‫هم باعث شده است ما نتوانیم س��هم مان را از دنیا بگیریم‪.‬‬ ‫نه تنها سهم مان را نگرفته ایم بعضی سهم های قبلی را نیز‬ ‫واگذار کرده ایم‪ .‬خیلی از امور اقتصادی و سیاسی ما با نحوه‬ ‫خصومت ما با امریکا گره خورده و تا این گره باز نشود باقی‬ ‫گره ها باز نم ی شود و مشکالت به قوت خود باقی م ی مانند‪.‬‬ ‫خصومت ما با امریکا یک بحث است‪ ،‬گفت وگو و دیپلماسی‬ ‫یک بحث دیگر‪.‬‬ ‫ما با روس ها خصومت داشتیم‪ ،‬اما این خصومت حل‬ ‫شد و در فرایندی بیست ساله به رابطه ای متقابل و محترمانه‬ ‫جمله ای که بعد از سخنرانی اوباما در مجمع عمومی سازمان ملل به نقل از فرید زکریا منتشر شد حاوی نکته مهمی است‪ .‬او گفت پس از این سخنرانی فهمیدم‬ ‫در دنیا دو کشور بیشتر وجود ندارد‪ ،‬امریکا و ایران‬ ‫‪37‬‬ ‫بین الملل‬ ‫توپدرزمینامریکاست‬ ‫ایران و امریکا در قاب ژورنالیسم‬ ‫روحانی صداقت خود را به‬ ‫واشنگتنثابتکرد‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫بین الملل‬ ‫سورپرایز‬ ‫تهران و‬ ‫واشنگتن‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫ترجمه هایی درباره مذاکره‬ ‫ایران و امریکا‬ ‫سوزانه مالونی ‪ -‬ساسان بزرگی‬ ‫نویسنده‪ -‬مترجم‬ ‫‪1‬‬ ‫درختان چنار در خیابان ولیعصر در امتداد شمال ته ران‬ ‫قوس��ی همچون س��ایه بان درس��ت کرده اند‪ .‬در زمس��تان‬ ‫شاخه های پوشیده از برف‪ ،‬شکل قاب عکسی م ی گی رند که‬ ‫در ان کوه البرز نیز نمایان م ی شود؛ جایی که ته ران ی ها ب رای‬ ‫اس��کی کردن یا پیاده روی حضور پیدا م ی کنند‪ .‬در یک روز‬ ‫تابستانی برگ های ان همچون فیلتری ب رای گرما و دود در‬ ‫محله های مرفه نشین شمالی ته ران عمل م ی کند و تو زمانی‬ ‫که مسیرت را به سمت جنوب و قلب ته ران قدیم کج م ی کنی‬ ‫م ی توانی مشاهده کنی که هوا ‪ 10‬درجه گرمتر م ی شود‪.‬‬ ‫ولیعص��ر طوالن ی ترین خیابان خاورمیانه به حس��اب‬ ‫‪38‬‬ ‫م ی اید و گاهی اوقات احساس م ی ش��ود که تنها راه راست‬ ‫ملتی است غی ر قابل پی ش بینی و به ش��دت پیچیده از زمان‬ ‫سرنگونی نظامی سکوالر به وسیله انقالب اسالمی‪ .‬در این‬ ‫برهه‪ ،‬شاهی که طرفدار امریکاست م ی رود و یک حکومت‬ ‫دینی به رهبری ایت اهلل خمینی جایگزین ان م ی ش��ود‪ .‬این‬ ‫خیابان ‪ 18‬سال پس از انقالب شاهد بزرگترین تجمع خیابانی‬ ‫م ی شود‪ .‬جوانانی که در سال ‪ 1997‬به دلیل راهیابی تیم ملی‬ ‫کشورشان به جام جهانی در این خیابان جشن گرفتند؛ اما ب رای‬ ‫بسیاری این موضوع واکنشی بود به پیروزی محمد خاتمی‪،‬‬ ‫نامزد اصالح طلب که وعده اصالحات داده بود‪ .‬پیروزی محمد‬ ‫خاتمی جزو لحظاتی است که م ی توان تغییر را در ان احساس‬ ‫کرد‪ .‬در س��ال ‪ 2009‬نیز این خیابان شاهد حضور مخالفان و‬ ‫موافقان دولت احمدی نژاد بود که پیش از انتخابات رو درروی‬ ‫هم‪ ،‬علیه هم ش��عار م ی دادند‪ .‬به رغم اختالف��ات موجود در‬ ‫انتخابات قبلی‪ ،‬در انتخابات این دوره در ژوئن سال ‪ 2013‬مساله‬ ‫خاصی اتفاق افتاد‪« :‬یکبار دیگر در روایت تاریخ سیاسی ای ران‬ ‫مبارزات انتخاباتی از سر گرفته شد‪ .‬در پایان این راند از مبارزات‬ ‫انتخاباتی مردی پیروز شد که در ش��عارهای انتخابات ی اش‬ ‫حرف از مسیر تازه زده بود و با این شعار او توانست رای اکثریت‬ ‫را به دست اورد و قبای ریاست جمهوری را به تن کند‪».‬‬ ‫پس از پیروزی رئی س جمهوری منتخب نیز مردم ای ران‬ ‫بار دیگر به این خیابان امدند و ب رای پیروزی نامزدشان جشن‬ ‫گرفتند و البته پیروزی روحانی‪ ،‬سیاس��تمدار کهنه کار یک‬ ‫چرخش اشکار در سال های اخیر بود‪ .‬حتی اگر این موضوع‬ ‫هم ثابت ش��ود هنوز هیچ تضمینی وجود ندارد که روحانی‬ ‫بتواند ب رای پایان دادن به بیش از سه دهه اختالفات بین غرب‬ ‫و ای ران به نتیجه قطعی برسد‪ .‬کمپین روحانی با شعار تدبیر و‬ ‫امید شکل گرفت؛ این دو کاالیی بود که در نهایت در این دوره‬ ‫مالقاتدرهتلهیلتون‬ ‫توافق محرمانه روحانی و نورث چگونه اتفاق‬ ‫افتاد؟‬ ‫نتانیاهودچارسادیسمسیاسیاست‬ ‫واکنش مردم ام ریکا به البی‬ ‫صهی ونیستیچیست؟‬ ‫هفته گذشته صفحات‬ ‫مطبوع�ات و س�ایت های‬ ‫تحلیل�ی و خب�ری در امریکا‬ ‫میزب�ان واکنش ه�ای مثبت‬ ‫ژورنالیس�ت ها نس�بت ب�ه‬ ‫گش�ایش در روابط ایران و‬ ‫امریکا بود‬ ‫این خیابان پس از فروپاشی سلس��له قاجاریه در زمان‬ ‫پهلوی ها در سال ‪ 1925‬ساخته ش��د‪ .‬نام ان‪ ،‬پیش از انقالب‬ ‫خیابان پهلوی بود تا رضا شاه ساخت این خیابان را به نام خود‬ ‫ثبت کند‪ .‬این خیابان در واقع در زمان او راه اندازی شد‪ .‬بلواری‬ ‫بزرگ به شاه راه مرکزی ته ران تبدیل شد که کاخ شاهنشاهی‬ ‫را به موسس��ات دولتی پیوند م ی داد و در واقع این بخشی از‬ ‫تالش های رضا ش��اه ب رای صنعتی کردن ای ران بود‪ .‬در طول‬ ‫نیم قرن پس از ان‪ ،‬کش��ور با برنامه های نوس��ازی ها سریع‬ ‫به طور رسمی غرب را در اغوش گرفت‪ .‬بیشتر این تغیی رات‬ ‫نیز در زمان پهلوی دوم رخ داد‪ .‬او وارث جاه طلب ی های پدرش‬ ‫شد‪ ،‬اما مثل او قدرت رهبری نداشت‪ .‬در گیر و دار سال ‪ 1953‬در‬ ‫بین الملل‬ ‫از سلطنت شاهان تا تثبیت انقالب‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫از انتخابات خریدار پی دا کرد‪.‬‬ ‫زمان مبارزه ب رای ملی شدن صنعت نفت توسط نخس ت وزیر‪،‬‬ ‫محمد مصدق‪ ،‬او تا جو تخت را رها کرد و در نهایت با کودتایی‬ ‫که به کمک لندن و واشنگتن داش��ت‪ ،‬توانست تاج و تخت‬ ‫خود را پس بگیرد‪ .‬پ��س از ان محمد مصدق همچنان ب رای‬ ‫بسیاری از ای ران ی ها یک فرد ملی به حساب م ی اید و ای ران ی ها‬ ‫همچنان نم ی توانند خشم خود را از برکناری فردی که منتخب‬ ‫مردم بود‪ ،‬توسط قدرت های خارجی پنهان کنند‪ .‬محمد رضای‬ ‫پهلوی بابت این موضوع که امریکا در این کودتا از او حمایت‬ ‫کرد‪ ،‬قدر دان انها شد و ایاالت متحده نیز به دوست سرشار از‬ ‫نفت و انرژی خود که همچون مانعی در ب رابر اتحاد جماهیر‬ ‫شوروی بود به چشم خاکریز دوران جنگ سرد نگاه م ی کرد‪.‬‬ ‫اما این رابطه در فاصله دهه ‪ 60‬تا دهه ‪ 70‬گاهی با خشم همراه‬ ‫بود و گاهی با تحس��ین‪ .‬در هر حال به رغم این باال و پایین‬ ‫شدن ها‪ ،‬رابطه ها قوی و فوق العاده به نظر م ی رسید‪.‬‬ ‫در این عصر‪ ،‬ای ران به کشوری با فرصت های تاریخی‬ ‫ ب ی حد و حصر تبدیل شد‪ .‬در حالی که شرق و غرب رویاروی‬ ‫هم قرار گرفته بودند‪ ،‬ای ران رهبری ارکس��تر انرژی دنیا را در‬ ‫دست گرفت و می زان انتقال نفت را کنترل کرد‪ .‬اما دیری نپایید‬ ‫که شاه سود سرشار نفتی را در جهت مدرن کردن ای ران خرج‬ ‫کرد و از س��نت فاصله گرفت‪ .‬در این مدت ای ران به س��رعت‬ ‫مدرن شد و طبقه متوسط در ای ران به وجود امد‪ .‬ای ران به کانون‬ ‫بی ن المللی تبدیل ش��د‪ :‬بانک های غ ربی به ای ران رهس��پار‬ ‫شدند‪ ،‬مدرسه اقتصادی هاروارد در ای ران باز شد‪ ،‬توریس ت ها‬ ‫از سراسر دنیا عازم ای ران م ی شدند تا خ رابه های باستانی ای ران‬ ‫را مشاهده کنند‪ .‬اما در میان این توسعه چیزی گم شده بود‪.‬‬ ‫جامعه ای ران جامع ه ای ایستا نیست‪ .‬در بحبوحه پیشرفت های‬ ‫اقتصادی و انبس��اط ان‪ ،‬اداب و رسوم سنتی تحت فشار قرار‬ ‫داده شده بود و کانال های سنتی به دنبال تسلط و اثبات خود‬ ‫بر رژیم شاه بودند‪ .‬روشنفکران م ی گفتند که ای ران ی ها غرق در‬ ‫غرب شده اند و هویت خود را گم کرده اند‪ .‬شاه پول ها را ب رای‬ ‫ساخت جامعه ایده ال خود خرج م ی کرد‪ .‬اتفاقا خیابان ولیعصر‬ ‫یا همان پهلوی سابق مکان دیگری از تغیی رات شدند‪ .‬در سال‬ ‫‪ 1978‬معترضان انقالبی در ای��ن خیابان گرد هم م ی امدند و‬ ‫سرخوردگ ی های سیاس��ی و اجتماعی خود را در این خیابان‬ ‫بیرون م ی ریختند‪ .‬خیزش علیه نظام شاهنش��اهی توسط‬ ‫ائتالف مذهبیون‪ ،‬لیب رال ها و چپ ها به اوج خود رس��ید‪ .‬در‬ ‫میان معترضان توافق کمی وجود داشت اما ایت اهلل خمینی‪،‬‬ ‫کس��ی که از س��ال ‪ 1964‬پرچم دار اعتراضات علیه شاه بود‬ ‫رهبری اعتراض ها را به عهده گرفت و مردم گرداگرد ایش��ان‬ ‫جمع شدند‪ .‬ش��اه ناباورانه ای ران را ترک کرد و این ناباوری در‬ ‫سایر نقاط دیگر هم انعکاس یافت‪ .‬سقوط شاه نشان داد که‬ ‫مردم ای ران م ی خواهند نقش اسالم را در زندگی سیاس ی شان‬ ‫پ ررنگ کنند‪ .‬بالفاصله پس از انقالب‪ ،‬رهبر تازه ای ران طرحی‬ ‫نو ب رای ای ران ریخت که با ارمان هایشان هماهنگ باشد‪ .‬در‬ ‫مرکز پایتخت کشور اسالمی‪ ،‬دیگر خیابانی به نام «روزولت»‬ ‫معنا نداشت‪ .‬این حکم در مورد س��ایر خیابان هایی که اسم‬ ‫غ ربی داش��تند نیز صادق بود‪ .‬خیابان پهلوی پس از انقالب‬ ‫چندین بار نام عوض ک��رد اما در نهایت توس��ط انقالبیون‬ ‫نام ولیعصر گرفت که کنیه امام دوازدهم ش��یعیان اس��ت‪،‬‬ ‫مردی که از دیده ها پنهان است و ب رای نجات و رستگاری دنیا‬ ‫باز خواهد گشت و مشکالت دنیا را حل و فصل خواهد کرد‪.‬‬ ‫ب رای مسلمانان شیعه این نام حاکی از امید به اینده است و‬ ‫نماد اینده نگری ای رانیان‪.‬‬ ‫‪ 686‬متقاضی‪ 8 ،‬نامزد‬ ‫کربع قرن پس از نخستین‬ ‫در سال ‪ ،2013‬نزدیک به ی ‬ ‫دوره رئی س جمه��وری ای ران‪ ،‬ایت اهلل هاشم ی رفس��نجانی‪،‬‬ ‫جایی که نزدی��ک به دو س��وم جمعیت ای ران زیر ‪ 30‬س��ال‬ ‫هستند‪ ،‬احتمال بازگش��ت کهنه کار سیاست ای ران به مسند‬ ‫ریاست جمهوری قوت گرفت‪ .‬او که از سال ‪ 1989‬تا سال ‪1997‬‬ ‫رئی س جمهور ای ران بود و در سال ‪ 2005‬نیز در رقابتی نزدیک‬ ‫در دور اول‪ ،‬در دور دوم رقاب��ت را به احمدی ن��ژاد واگذار کرد‪،‬‬ ‫حاال زمزمه های بازگشتش قوت گرفته بود‪ .‬دوره احمدی نژاد‬ ‫با مشی دوران اعتدال هاشم ی رفسنجانی که پس از جنگ‬ ‫تحمیلی به دنبال ان بود فاصله داش��ت‪ .‬این ب��ار نیز پس از‬ ‫ماه ها گمان هزنی در خصوص نامزد شدن هاشم ی رفسنجانی‬ ‫او در اخرین روز ثبت نام ها‪ ،‬نام خود را در میان س��ایر ثب ت نام‬ ‫‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫کنندگان ق��رار داد؛ در حال��ی که نامزدی رفس��نجانی مورد‬ ‫خوشایند قرار نگرفت و ترس از شکس��ت همچون دو دوره‬ ‫قبلی نیز دوباره قوت گرفت‪ .‬با این وجود باید اذعان کرد که‬ ‫او همچنان وزنه سنگینی در عرصه سیاست ای ران به حساب‬ ‫م ی امد و مرد عملگرایی بود که امیدها را به اینده افزایش داده‬ ‫بود‪ .‬با این حال انتخابات در ای��ران یک روش مخصوص به‬ ‫خود دارد و ش��ورای نگهبان قانون اساسی نیز باید نامزدها را‬ ‫تایید صالحیت کند‪ .‬در این میان شورای نگهبان صالحیت‬ ‫هاشم ی رفسنجانی را ب رای حضور در رقابت های انتخاباتی‬ ‫رد کرد‪ .‬همی��ن موضوع یک��ی از ش��گفت ی های انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری در ای��ران قلمداد م ی ش��د و همین باعث‬ ‫گمانه زن ی هایی دیگ��ر در خصوص انتخابات ش��ده بود‪ ،‬اما‬ ‫حضور روحانی حاکی از واقع گرایی موجود در انتخابات بود‪ .‬از‬ ‫روحانی به عنوان رفسنجانی دیگر نام برده م ی شد‪ .‬او در سال‬ ‫‪ 1960‬مانند بسیاری از روحانیون دیگر به جرگه مخالفان نظام‬ ‫شاهنشاهی پیوست‪ .‬در حالی که شاه مدام این افراد را دستگیر‬ ‫م ی کرد‪ ،‬او در ماه های پایانی تبعی��د امام خمینی به یکی از‬ ‫افراد نزدیک به ایشان تبدیل شده بود و همچنان نفوذ خود را‬ ‫به عنوان مردی قدرتمند تا سال ها پس از وقوع انقالب حفظ‬ ‫کرد‪ .‬او پس از انقالب و در دوران اصالحات نیز در قدرت حضور‬ ‫داشت و به عنوان رئیس ش��ورای عالی امنیت ملی به عنوان‬ ‫مذاکره کننده هسته ای انتخاب ش��د‪ .‬همین موضوع باعث‬ ‫شد نگاه های جهانی به او جلب شود‪ .‬او از سال ‪ 2003‬تا سال‬ ‫‪ 2005‬مذاکره کننده مستقیم هسته ای ای ران بود و در زمان او‬ ‫ای ران تعلیق غن ی سازی را پذیرفت‪ .‬او در داخل ای ران به عنوان‬ ‫«شیخ دیپلمات» شناخته م ی شود‪ .‬او توانست در دوره ای که‬ ‫مذاکره کننده هسته ای بود بسیاری از مسائلی را که غ رب ی ها‬ ‫ابهامات م ی خوانند‪ ،‬رفع کند‪ .‬این در حالی است که امتیازی‬ ‫که ای ران به غرب ی ها داد با پاسخ سرد غرب ی ها و مشوق های‬ ‫غیرقابل قبول و کم اهمیت معامله هسته ای شکل نگرفت‪.‬‬ ‫دو س��ال پس از ان و در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد و‬ ‫به دستور رهبری غن ی سازی اورانیوم از سر گرفته شد‪ .‬روحانی‬ ‫نیز در زمان احمدی نژاد از موقعیت خود استعفا داد و در دوره او‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫روحانی را فردی خطاب کردند که در ب رابر غرب کوتاه امده و‬ ‫ُدر غلت��ان را با ب��ادام زمینی معاوضه کرده اس��ت؛ در حالی‬ ‫که روحانی در زم��ان احمدی نژاد به عنوان یک��ی از مقامات‬ ‫ارشد حکومت باقی ماند و گاهی اوقات در ب رابر ارمانگرایان‬ ‫نقش سخنگو را پیدا کرده بود‪ ،‬چنانچه گویی در میدان نبرد‬ ‫رئالیس ت ها مانده است‪ .‬او در این دوران دست به کار جالبی‬ ‫زد و با انتشار کتابی جزئیات توافق هسته ای را فاش کرد و به‬ ‫تمامی ش��ایعات موجود پی رامون خود و مذاکرات هسته ای‬ ‫پاسخ داد‪ .‬گفتنی است که او همچنان پس از سال ها به جز‬ ‫مذاکره کننده ارشد هسته ای ای ران به عنوان یکی از نیروهای‬ ‫مورد اعتم��اد رهبری نیز فع��ال بود‪ .‬اما ب��ا انتخاب روحانی‬ ‫به عنوان رئی س جمهوری به بسیاری از ش��ایعاتی که وجود‬ ‫داشت مهر ابطال زده شد و نشان داده شد که روحانی مردی‬ ‫مورد وثوق و اطمینان است‪ .‬در حالی که برخی از گمان هزن ی ها‬ ‫بر این امر اس��توار بود که رقابت اصلی بین سعید جلیلی و‬ ‫محمد باقر قالیباف‪ ،‬شهردار ته ران اس��ت‪ .‬قالیباف سال ها‬ ‫رئیس پلیس ای ران بود‪ ،‬اما در دوران تصدی اش در شهرداری‬ ‫با افزودن کیفیت زندگی در ته ران توانس��ته بود نامی ب رای‬ ‫خود دست و پا کند‪ .‬حضور سلیقه های مختلف در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری و وجود افراد محترمی مثل عارف از جبهه‬ ‫اصالحات نقطه امی��دی ب رای حضور دوب��اره اصالح طلبان‬ ‫تلقی شد‪ .‬همین موضوع باعث شد در راندهای مناظره های‬ ‫انتخاباتی نقدها افزایش یابد‪ .‬سوای دیپلماسی احمدی نژاد‬ ‫در خارج‪ ،‬در داخل نیز او با مش��کالت اقتص��ادی درگیر بود‪.‬‬ ‫عل ی اکبر والیتی که مش��اور رهبری در امور خارجی اس��ت‬ ‫مهمترین مناظره ها را با س��عید جلیلی داشت و خاط ر نشان‬ ‫کرد که بحث های هس��ته ای در این مدت پیشرفت نداشته‬ ‫است‪ .‬در مقابل قالیباف به والیتی گفت‪« :‬در زمانی که ما با‬ ‫دشمنان در ع راق در حال جنگ بودیم شما با رئی س جمهوری‬ ‫فرانسه در حال نوشیدن قهوه بوده اید‪ ».‬دیدگاه های متفاوت‬ ‫و ارائه انها‪ ،‬ب رنامه های تلویزیون دولتی را جذاب کرده بود‪ ،‬اما‬ ‫رقابت اصلی در انتخابات زمانی بود که عارف به نمایندگی از‬ ‫اصالحات از انتخابات کنار کشید و بزرگترین معادله سیاسی‬ ‫توپ در زمین امریکاست‬ ‫روحانی صداقت خود را به واشنگتن ثابت کرد‬ ‫فرید زکریا‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫زمانی ک��ه دولت امری��کا گزینه اق��دام نظامی علیه‬ ‫س��وریه را مطرح کرد‪ ،‬ب رای جلب حمایت از این موضع خود‬ ‫به ه ر گونه اس��تداللی – از حفظ استانداردهای بی ن المللی‬ ‫تا جلوگیری از وقوع هولوکاس��تی دیگر – متوس��ل ش��د‪.‬‬ ‫اکثر این اس��تدالل ها‪ ،‬بزرگنمایی بودند‪ ،‬ولی م ی توانستند‬ ‫پیامدهای خطرناکی ب رای سیاست خارجی امریکا به دنبال‬ ‫داشته باشند‪.‬‬ ‫تقریبا تمامی دولتمردان امریکا از جمله «بارک اوباما»‬ ‫رئی س جمهوری‪« ،‬جان کری» وزیر خارجه و «چاک هگل»‬ ‫وزیر دفاع این کشور روی این مساله تاکید داشتند که مداخله‬ ‫نظامی در سوریه‪ ،‬جدیت امریکا را به ای ران نشان خواهد داد‪.‬‬ ‫عرصه روابط بی ن الملل ش��اهد نمونه های زی��ادی بوده که‬ ‫«حفظ اعتبار و نش��ان دادن جدیت» با دست زدن به برخی‬ ‫‪40‬‬ ‫اقدام های خاص به معرض ازمون گذاش��ته شده است‪ ،‬ولی‬ ‫نتیجه عمدتا این بوده که دس��تاوردهایی که در ب رابر حفظ‬ ‫اعتبار حاصل ش��ده‪ ،‬بسیار اندک بوده اس��ت‪ .‬کشورها این‬ ‫مس��اله را م ی دانند که ش��رایط در روابط بی ن المللی تفاوت‬ ‫زیادی دارد و ممکن است در یک موقعیت دست به اقدامی‬ ‫ زده شود که در موقعیت دیگر انجام ان صالح نباشد‪ .‬به هیچ‬ ‫عنوان لزومی ندارد که ب رای نش��ان دادن جدیت و قاطعیت‬ ‫خود به یک کشور‪ ،‬علیه کشوری دیگر دست به اقدام نظامی‬ ‫بزنید‪ .‬امریکا با اق��دام نظامی علیه ع راق و اص��رار بر ادامه‬ ‫ماموریت خود زمانی که عدم نیاز به ان مسجل شده بود‪ ،‬چه‬ ‫اعتباری به دست اورد؟ افزایش تعداد نیروها و بودجه جنگ‬ ‫ویتنام چه تاثیری در افزایش اعتبار این کشور داشت؟ اقدام‬ ‫نظامی غیرمحتاطانه و نسجیده تنها ب رای نشان دادن جدیت‬ ‫و پیگیری‪ ،‬راه به جای��ی نخواهد برد؛ در پیش گرفتن چنین‬ ‫رویکردی هرگز مردم را تحت تاثیر قرار نم ی دهد و تنها این‬ ‫تصور را در اذهان عمومی ایجاد م ی کند که امریکا کشوری‬ ‫مغرور است که از تخصیص بودجه ب رای اقدام نظامی ابایی‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫به طور مش��خص مقطع فعلی‪ ،‬زمان نامناسبی است‬ ‫که امریکا س��ینه خود را جلو دهد و ادعای حفظ اعتبار کند‪،‬‬ ‫چرا که دولت ای ران طی ماه های گذش��ته پیام های مثبت و‬ ‫در ای ران صورت گرفت‪ .‬پ��س از بیش از یک دهه مبارزه بین‬ ‫اصالح طلبان و محافطه کاران این دو در کنار یکدیگر دست‬ ‫به ائتالف زدند و افکار عمومی نرم نرمک به س��مت روحانی‬ ‫چرخش پیدا کرد‪ .‬همچنین عدم توافق محافظه کاران ب رای‬ ‫اجماع روی نامزد واحد دلیلی دیگر بود که روحانی بتواند از این‬ ‫مبارزه پیروز بیرون اید‪ .‬باز هم این خیابان ولیعصر بود که در‬ ‫روزهای پایانی انتخابات می زبان ای ران ی هایی بود که ب رای تبلیغ‬ ‫نامزد مورد نظر خود به انجا روی اورده بودند؛ کش��وری که با‬ ‫ارمان های دموکراتیک در منطقه بار دیگر شاهد حضور مردم‬ ‫در پای صندوق های رای بود‪ .‬انتخاباتی که شاهد حضور ‪300‬‬ ‫هزار نامزد دیگر ب رای انتخابات شوراها بود و رقابت را داغ تر از‬ ‫پیش کرده بود‪ .‬پس از پیروزی نیز طرفداران روحانی فراخوان‬ ‫جشن دادند و این بار این خیابان می زبان طرفداران روحانی بود‪.‬‬ ‫ش رو‬ ‫روحانی‪ ،‬غرب و جاده پی ‬ ‫گام نخست رئی س جمهوری ای ران خوشبینانه است‪ .‬در‬ ‫این میان هم اینک نقطه امیدی به وجود امده که رضایت‬ ‫دو طرف ب رای حل بحران حاصل ش��ود‪ .‬ب��ا این حال هنوز‬ ‫نقاط حل نشده ای هم وجود دارد که م ی تواند مانع به توافق‬ ‫رسیدن با غرب شود‪ .‬هنوز زود است که بتوان با قاطعیت در‬ ‫مورد روحانی نظر داد که ایا با غرب به توافق خواهد رسید یا‬ ‫نه؟ گام های نخستین تاکنون خوشبینانه بوده و مهمترین‬ ‫اعضای کابینه او از طیف تکنوکرات ها که از مش��هورترین‬ ‫اصالح طلبان هستند شکل گرفته است‪ .‬انتصاب محمد جواد‬ ‫ظریف‪ ،‬دیپلماتی که تحسین شده‪ ،‬بار مذاکرات هسته ای‬ ‫را به دوش گرفته است‪ .‬رابطه ای ران با غرب ی ها بیش از سه‬ ‫دهه است که باال و پایین شده است‪ .‬باید دید که تیم روحانی‬ ‫م ی تواند ان را ترمیم کند‪ .‬روحانی در مراس��م تحلیف خود‬ ‫خاویر سوالنا‪ ،‬مذاکره کننده اتحادیه اروپا در بحث هسته ای‬ ‫را به ته ران دعوت کرده بود و باید گف��ت او موافق مذاکره‬ ‫با واشنگتن اس��ت تا نتیجه ارزش��مندی در این خصوص‬ ‫حاصل شود‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬بروکینگ‬ ‫اشت ی جویانه ای فرستاده است‪ .‬جرقه این تحوالت با پیروزی‬ ‫«حسن روحانی» در انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن زده‬ ‫شد که تغیی راتی در مناس��بات این کشور با غرب را به دنبال‬ ‫داش��ت‪ .‬روحانی در زمان مبارزات انتخاباتی خود نیز بر لزوم‬ ‫تعامل با جامعه بی ن الملل و تس��هیل تحریم ها علیه ای ران‬ ‫تاکید کرده بود‪ .‬وی در یک��ی از اظهارنظرهای معروف خود‬ ‫گفته بود‪« :‬چرخیدن س��انتریفیوژها به شرط چرخیدن چرخ‬ ‫زندگی مردم خوب است‪».‬‬ ‫روحانی از زمان پی��روزی در انتخابات‪ ،‬ه��ر چند روز‬ ‫یک بار پیام های مثبتی فرستاده اس��ت‪ .‬وی با اوباما تبادل‬ ‫ نامه انجام داد‪ ،‬موضع نرم تری در قبال یهودیان اتخاذ کرده و‬ ‫وزارت خارجه را مسئول مذاکرات هسته ای ای ران کرده است‪.‬‬ ‫او در سخنان خود ب ر اهمیت انعطاف پذیری در مذاکره‬ ‫با غرب و شفافیت در ب رنامه هسته ای ای ران تاکید کرده است؛‬ ‫مساله ای که نشان م ی دهد وی با حضور بازرسان بی ن المللی‬ ‫مخالفتی ندارد‪ .‬او حتی در اقدامی که طی ‪ 34‬سال گذشته‬ ‫ب ی سابقه بود‪ ،‬با همتای امریکایی خود تلفنی گفت وگو کرد‪.‬‬ ‫تمامی این رویکردها نش��ان م ی دهد که وی در مسیر‬ ‫تالش ب رای تسهیل تحریم های غرب علیه کشورش جدی‬ ‫است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬رئی س جمهوری میانه رو ای ران ه ر چه در‬ ‫توان داشته ب رای نشان دادن صداقت خود و مواضع هسته ای‬ ‫کشورش انجام داده و اکنون توپ در زمین امریکاست‪.‬‬ ‫در هر حال بعد از موضع گیری ه��ای جدید مقام های‬ ‫ای ران‪ ،‬امریکا نیز بای��د موضعی ن��رم و مصالحه جویانه در‬ ‫پیش بگیرد؛ موضعی که با کوبیدن روی طبل جنگ چندان‬ ‫سازگار نیست‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬تایم‬ ‫مذاک�ره روحان�ی و ن�ورث‬ ‫به عن�وان نماین�ده مک فارلی�ن در‬ ‫دهه ‪ 80‬میلادی نش�ان از س�ابقه‬ ‫دیپلماتیک رئیس جمهور ایران دارد‬ ‫شین هریس ‪ -‬ازاده کشوردوست‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫‪3‬‬ ‫در تاریخ ‪ 27‬ماه مه سال ‪ ،1986‬حسن روحانی‪ ،‬مشاور‬ ‫ارشد سیاست خارجی دولت ای ران و رئی س جمهوری اینده این‬ ‫کشور که ‪ 37‬سال بیشتر نداشت‪ ،‬در طبقه اخر ساختمانی‬ ‫که زمانی هتل هیلت��ون ته ران بود با هیات��ی از مقام های‬ ‫کاخ سفید پشت میز مذاکره نشس��ت و در اقدام ی که یک‬ ‫ریسک ش��خصی و سیاسی به ش��مار م ی رفت‪ ،‬با انها وارد‬ ‫یک توافق محرمانه شد‪ .‬هدف ظاهری این تیم امریکا قانع‬ ‫کردن مسئوالن ای رانی به کمک در روند ازادی گروگان های‬ ‫امریکایی در لبنان بود؛ مس��اله ای که روحانی هم خواستار‬ ‫انجام ان بود تا در ازای ان امریکا حاضر به فروش موش��ک‬ ‫و سیستم های تس��لیحاتی به ای ران شود‪ .‬ولی این گروه که‬ ‫شامل کارکنان ارشد شورای امنیت ملی امریکا از جمله یک‬ ‫سرهنگ دوم کمتر شناخته ش��ده به نام «اولی نورث» بود‪،‬‬ ‫هدفی دیگر و شاید مهمتر هم داشت‪« :‬ایجاد ائتالف سیاسی‬ ‫با مقام های میانه رو ای ران از جمله روحانی و مقام های مافوق‬ ‫وی؛ مردانی که اداره امور کشور را در دست داشتند‪».‬‬ ‫در این نشس ت ها‪ ،‬مردی که مقام های امریکا امروز از‬ ‫وی به عنوان بهترین امید ب رای نزدیک شدن مجدد به ای ران‬ ‫نام م ی برند‪ ،‬از خود تصویر یک مذاکره کننده زیرک را ترسیم‬ ‫کرد؛ فردی که حاضر ب��ود فصلی جدید از باز بودن مس��یر‬ ‫را اغاز کند‪ ،‬ول��ی در عین حال م ی توانس��ت هدف مهمتر‬ ‫هیات امریکایی را با ناکام ی رو به رو کن��د و انها را به جایی‬ ‫که خود م ی خواهد‪ ،‬بکشاند‪« :‬دریافت تسلیحات بیشتر‪ .‬اگر‬ ‫پنجره ای به سوی اینکه روحانی امروز چگونه فکر م ی کند و‬ ‫چه رویکردی به مذاکرات درباره ب رنامه هسته ای ای ران خواهد‬ ‫داشت‪ ،‬وجود داشته باشد‪ ،‬شاید همین روزهای معدود در ماه‬ ‫است که او در قالب مذاکراتی بلندپایه با امریکای ی ها درباره‬ ‫گروگان ها و اینده مشترک دو کشور رایزنی کرد‪».‬‬ ‫روحانی م ی دانس��ت که ازادی این گروگان ها اولویت‬ ‫مهمی ب رای «رونالد ری��گان» رئی س جمهوری وقت امریکا‬ ‫بود‪ .‬ریگان شخصا به خانواده این قربانیان تعهد داده بود که‬ ‫هر چه در توان دارد ب رای ازادی انها انجام خواهد داد‪ .‬بازگشت‬ ‫این گروگان ها به امریکا م ی توانست یک پیروزی چشمگیر‬ ‫سیاسی ب رای ریگان باشد‪.‬‬ ‫روحانی در جریان این گفت وگو ها به نورث و همکاران‬ ‫او گفت‪« :‬با حل این مشکل‪ ،‬ما موضع شما در کاخ سفید را‬ ‫تقویت م ی کنیم‪ .‬همانطور که وعده داده ایم‪ ،‬از هیچ تالشی‬ ‫فروگذار نخواهیم کرد‪».‬‬ ‫ولی این تالش ه��ا بدون هزین��ه نبودن��د‪ .‬روحانی و‬ ‫تیم او بار دیگر مذاکرات را به مس��اله تسلیحات کشاندند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در مذاکرات محرمانه روحانی و نورث چه گذشت؟‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫مالقات در هتل هیلتون‬ ‫امریکای ی ها متعهد ش��دند که ‪ 10‬س��اعت پ��س از ازادی‬ ‫گروگان ها‪ ،‬هواپیمایی حامل تسلیحات را به ته ران بفرستند‪،‬‬ ‫ولی ای ران ی ها تاکید کردند که نخس��ت باید تس��لیحات را‬ ‫دریافت کنند‪ .‬زمانی که مشخص شد این مساله امکان پذیر‬ ‫نیس��ت‪ ،‬انها پیش��نهاد کردند که به ازادی امن دو گروگان‬ ‫کمک م ی کنند و بعد از مذاکرات بیشتر‪ ،‬تالش هایشان را در‬ ‫مورد دو گروگان دیگر به کار خواهند بست‪.‬‬ ‫روحانی به یک ماموریت گسترده تر اعتقاد داشت‪ .‬او به‬ ‫هیات امریکایی گفت‪« :‬با توجه به روابطی که بین دو کشور‬ ‫وجود دارد‪ ،‬شما با امدن به ای ران‪ ،‬کار بزرگی انجام دادید‪».‬‬ ‫ب��ه اعتقاد روحان��ی طرف ه��ای ای ران��ی و امریکایی‬ ‫م ی توانس��تند کار کردن ب��ا یکدیگر را اغاز کنن��د؛ هر چند‬ ‫پیشرفت این روند اهسته باشد‪ .‬او همچنین گفت‪« :‬به وجود‬ ‫نیامدن مش��کالت کوچ��ک‪ ،‬تعجب اور خواه��د بود‪ .‬یک‬ ‫ضرب المثل فارس��ی م ی گوید که صبر‪ ،‬پیروزی م ی اورد‪ .‬ما‬ ‫بدون صبر به هیچ جا نم ی رس��یم‪ .‬سیاس��تمداران باید این‬ ‫را بفهمند‪».‬‬ ‫ولی این معامله پایاپای بر سر موشک ها‪ ،‬امریکای ی ها‬ ‫را ناامید کرد‪ .‬نورث تمام تدارکات لجستیک را ب رای این دیدار‬ ‫در نظر گرفته بود و بر فروش تسلیحات نیز نظارت داشت‪.‬‬ ‫ولی استراتژی س��طح باالتر توس��ط «رابرت مک فارلین»‬ ‫مشاور س��ابق امنیت ملی ریگان هدایت م ی شد‪ .‬ازاد کردن‬ ‫گروگان ها یک اولویت بود‪ ،‬ول��ی مک فارلین نگران بود که‬ ‫این مساله شانس انچه وی «پیشرفت های جدید سیاسی»‬ ‫با میانه روهای ای ران م ی دانست را تهدید کند‪ .‬او امیدوار بود‬ ‫که روحانی کلید این موفقیت باشد‪.‬‬ ‫در زمان ورود هی��ات امریکایی‪ ،‬ای ران ی ه��ا با تاخیری‬ ‫یک ساعته ب رای استقبال از مک فارلین و تیم او – که ب رای‬ ‫محرمانه ماندن ماموریت با هویتی غیرواقعی به ته ران سفر‬ ‫کرده بودند ‪ -‬در فرودگاه حاضر ش��دند‪ .‬زمانی که در نهایت‬ ‫ف ای ران��ی رویکردی مبتنی‬ ‫مذاکرات در هتل اغاز ش��د‪ ،‬طر ‬ ‫بر استقبال و انتقاد توام داشت‪ .‬انها هم به هیات امریکایی‬ ‫خوش��امد م ی گفتند و هم انها را به زیر پا گذاش��تن توافق‬ ‫خود ب رای ارس��ال دور جدیدی از تس��لیحات به ای ران متهم‬ ‫م ی کردند‪.‬‬ ‫مک فارلی��ن هم��ان ش��ب طی تم��اس ب��ا «جان‬ ‫پویندکستر» مش��اور امنیت ملی گفت که اگر به طور جدی‬ ‫م ی خواهند به توافق دست پیدا کنند‪ ،‬امریکای ی ها باید از حد‬ ‫اختیارات خود فراتر بروند‪.‬‬ ‫زمانی ک��ه روحان��ی روز بعد در مذاکرات حاضر ش��د‪،‬‬ ‫امیدهای مک فارلین تحقق پی دا کرد‪ .‬روحانی گفت‪« :‬ما اماده‬ ‫شنیدن سخنان شما درباره تمامی مسائل هستیم‪ .‬هر چند‬ ‫م ی دانیم که درباره همه چیز توافق نداریم ولی درباره برخی‬ ‫حوزه ها به توافق خواهیم رسید‪».‬‬ ‫متن این مذاک��رات به صورت کلمه به کلمه توس��ط‬ ‫کارمندان شورای امنیت ملی امریکا – که بخشی از هیات‬ ‫اعزامی این کش��ور بودند‪ -‬نوش��ته ش��ده اس��ت‪ .‬این متن‬ ‫در گزارش «کمیس��یون ت��اور» که بعدها ماج��رای فروش‬ ‫تسلیحات را مورد بررسی قرار داد‪ ،‬منتشر شده است‪.‬‬ ‫این متن نش��ان م ی دهد که مس��ئوالن ای رانی نگران‬ ‫بودند که چنانچه دیدار انها با مقام های امریکایی در سطحی‬ ‫گسترده فاش ش��ود‪ ،‬افراد تندرو چه واکنش��ی به ان نشان‬ ‫خواهند داد‪« .‬هوارد تیچر» کارمند شورای امنیت ملی امریکا‬ ‫که متن این گفت وگوها را نوشته بود‪ ،‬گفت که روحانی ب رای‬ ‫حفاظت از خود در ص��ورت درز کردن این مذاک��رات‪ ،‬از نام‬ ‫مستعار استفاده م ی کرد‪ .‬در گزارش کمیسیون تاور از روحانی‬ ‫تنها به عنوان «مشاور ارشد امور خارجی» نام برده شده است‪.‬‬ ‫روحانی به هی��ات امریکایی گف��ت‪« :‬روابط ما تیره و‬ ‫بسیار بد است‪ .‬ش��اید نخواهید بشنوید ولی من باید صریح‬ ‫باشم‪ .‬ای ران ی ها ر وراست هستند‪».‬‬ ‫او همچنین خواس��تار احتیاط بیشتر شد و گفت‪« :‬ما‬ ‫‪41‬‬ ‫بین الملل‬ ‫به عنوان یک دولت نم ی خواهیم چشم انداز اینده خود را تیره‬ ‫کنیم‪ .‬ما م ی خواهیم در قدرت بمانیم و این مس��ائل را بین‬ ‫خودمان حل و فصل کنیم‪».‬‬ ‫روحانی ب��ه امریکای ی ها یاداوری کرد که بس��یاری از‬ ‫ای ران ی ها از امریکا به عنوان «شیطان بزرگ» یاد م ی کنند‪.‬‬ ‫عد ه زی��ادی از انها هنوز ه��م از این عبارت اس��تفاده‬ ‫م ی کنن��د‪ .‬روحانی امروز نی��ز بار دیگ��ر در موقعیت تقریبا‬ ‫مشابهی قرار دارد‪ .‬ب ر اس��اس گزارش ها‪ ،‬هیات ای رانی دیدار‬ ‫احتمالی بین حسن روحانی و باراک اوباما در حاشیه مجمع‬ ‫عمومی سازمان ملل را به دلیل نگرانی از بازخوردهای ان در‬ ‫ته ران‪ ،‬رد کرد‪.‬‬ ‫مک فارلین در س��ال ‪ 1986‬میالدی نوشته بود‪« :‬انها‬ ‫هنوز نتوانس��ته اند به راهکاری ب رای غلبه بر مش��کل خود‬ ‫درباره چگونگی مذاکره با ما و تحمل پیامدهای ان دس��ت‬ ‫یابند‪ .‬ولی از فحوای بیانی ه ها‪ ،‬عقاید و بیانات اگاهانه روحانی‬ ‫درباره اینکه در مسیر یک رابطه مبتنی بر همکاری با ثبات‬ ‫چه احتمال هایی وجود دارد‪ ،‬به این نتیجه رس��یدم که ما در‬ ‫نهایت با یک مسئول ای رانی چندجانب ه نگر رو به رو هستیم‪».‬‬ ‫ای ران ی ها و امریکای ی ها بیش از هر چیز دیگر بر س��ر‬ ‫دشمنی مشترک با یکدیگر پیوند داش��تند؛ اتحاد جماهیر‬ ‫ش��وروی‪ .‬هر چند دولت ش��وروی‪ ،‬دولتی که بعد از انقالب‬ ‫سال ‪ 1979‬میالدی در ای ران روی کار امده بود را به رسمیت‬ ‫م ی شناخت ولی زمانی که اقدام به تسلیح ع راق کرد‪ ،‬روابط‬ ‫دو طرف تیره شد‪ .‬امام خمینی نیز رژیم کمونیستی شوروی‬ ‫را ناسازگار با اسالم توصیف کرده بود‪.‬‬ ‫تیچر خالصه ای از تهدید های نظامی ش��وروی علیه‬ ‫ای ران را به روحانی ارائه کرد؛ بخش هایی که م ی توانستند به‬ ‫ای ران حمله کنند‪ ،‬بسامد حمالت مرزی از افغانستان به ای ران‪.‬‬ ‫به گفته نورث‪ ،‬ش��وروی ت�لاش م ی ک��رد مذاکرات‬ ‫محرمانه بین روحانی و کاخ سفید را افشا کند‪ ،‬به همین دلیل‬ ‫وی پیش��نهاد کرد که یک خط ارتباطی امن بین دو طرف‬ ‫ایجاد ش��ود‪( .‬دولت ریگان بدون اطالع ای��ران‪ ،‬تماس هایی‬ ‫محرمانه با ع��راق داش��ت‪ .‬امریکای ی ها م ی دانس��تند که‬ ‫ع راق علیه س��ربازان ای رانی از سالح های شیمیایی استفاده‬ ‫کرده اس��ت‪ ،‬ولی ب رای اگاه کردن ته ران هیچ اقدامی انجام‬ ‫ندادند‪ .‬این موضوع ظاه را هرگز در نشس��ت ها مورد بحث‬ ‫قرار نگرفت‪).‬‬ ‫روحانی از اینکه درباره سربازان شوروی اطالعات فنی‬ ‫داشت‪ ،‬خوش��حال و مشتاق بود که تس��لیحات امریکایی‬ ‫بیشتری ب رای مقابله با تهدید نظامی علیه کشورش دریافت‬ ‫کند‪ .‬ولی حتی در دشمنی مشترک با کمونیس ت ها هم ریشه‬ ‫ب ی اعتمادی میان ای ران ی ها و امریکای ی ها کامال اشکار بود‪.‬‬ ‫ای ران خود را در معرض تهدید م ی دید و روحانی معتقد بود که‬ ‫امریکای ی ها به این مساله اهمیت چندانی نم ی دهند‪ .‬الزم بود‬ ‫انها با سالح های امریکایی کمک بیشتری به ای ران م ی کردند‬ ‫تا از خود دفاع کند‪.‬‬ ‫روحانی گفته بود‪« :‬متاس��فم که مجبورم خشن باشم‬ ‫ولی الزم اس��ت صریح و ب ی پرده صحبت کنم ت��ا بتوانیم‬ ‫بر مش��کالت غلبه کنیم‪ .‬خوشحالم که ش��نیده ام شما به‬ ‫ای ران دارای حاکمیت مس��تقل احترام م ی گذارید‪ .‬امیدواریم‬ ‫تمامی اقدام های امریکا در راستای حمایت از گفت وگو باشد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫ولی احس��اس م ی کنیم که تمام دنیا تالش م ی کند تا ما را‬ ‫تضعیف کند‪ .‬ما بسیار بیشتر از شما تهدید روسیه را احساس‬ ‫م ی کنیم و م ی بینیم‪ .‬شما این تهدید را با فناوری پیشرفته‬ ‫(اش��اره احتمالی به موشک های هس��ته ای) رصد م ی کنید‪.‬‬ ‫ما ان را احس��اس م ی کنیم‪ ،‬لمس م ی کنی��م و م ی بینیم‪.‬‬ ‫خوابیدن کنار فیلی که به ان زخم زده اید‪ ،‬اسان نیست‪».‬‬ ‫به رغم تمام فاصله ای که میان دو کشور وجود داشت‪،‬‬ ‫روحانی به دنبال راهکارهایی بود ت��ا دو طرف را به یکدیگر‬ ‫نزدیک کند‪ .‬او متعهد شد که به تالش ب رای ازادی گروگان ها‬ ‫ادامه دهد‪.‬‬ ‫این همان چیزی بود که امریکای ی ها م ی خواستند ولی‬ ‫انها تمایل نداشتند این حرکت دیپلماتیک را از دست بدهند‪.‬‬ ‫نورث از مک فارلین خواسته بود که به طور رو در رو با رئیس‬ ‫پارلمان‪ ،‬نخس ت وزیر و رئی س جمهوری ای ران گفت وگو کند‬ ‫ولی روحانی گفته بود که هنوز ب رای چنین اقدام ی بس��یار‬ ‫زود است‪.‬‬ ‫نورث پرسیده بود که ایا امکان برگزاری دیداری محرمانه‬ ‫بین مک فارلین و مقام های بلندپایه ای ران وجود دارد‪ .‬روحانی‬ ‫در این باره گفته ب��ود‪« :‬م ی توانید مطمئن باش��ید که این‬ ‫پیام منتقل خواهد ش��د‪ .‬الزم است گام های مثبت بیشتری‬ ‫برداشته شود‪».‬‬ ‫وی همچنین گفت‪« :‬باید مردم را ب رای چنین تغییری‬ ‫اماده کنیم؛ قدم به ق��دم‪ .‬ما باید ملت را ام��اده کنیم‪ .‬دیدار‬ ‫مقام های ای رانی و امریکایی در چنین فضایی صورت خواهد‬ ‫گرفت‪ .‬اگر شما درباره حل مشکالت جدی هستید‪ ،‬اطمینان‬ ‫دارم که س��فرهای رس��می و دیدارهای س��طح باال صورت‬ ‫خواهد گرفت‪».‬‬ ‫چنین دیدارهایی هرگز انجام نشد‪ .‬روز بعد‪ ،‬مک فارلین‬ ‫به طور محرمانه ب��ا روحانی گفت وگو ک��رد‪ .‬مک فارلین در‬ ‫تماس با پویندکستر این نشست را به طور کلی مفید ارزیابی‬ ‫کرد‪ .‬وی در این باره گفت‪« :‬در این دیدار تصریح کردم که ما‬ ‫در ارتباط با ای ران به دنبال رابطه ای مبتنی بر احترام متقابل‬ ‫ب رای تمامیت ارضی‪ ،‬حاکمیت و استقالل هستیم‪».‬‬ ‫با این وجود دو طرف درباره سلسله اقدام هایی که باید‬ ‫پیش از ازادی نهایی گروگان ها انجام م ی شد‪ ،‬اختالف هایی‬ ‫داش��تند‪ .‬ای ران ی ها تماس های را با گروگانگی ران برقرار کرده‬ ‫بودند‪ ،‬ولی درخواس��ت های دیگری داش��تند از جمله خروج‬ ‫کامل نیروهای اس��رائیلی از بلندی های ج��والن و جنوب‬ ‫لبنان‪ .‬مک فارلین خواستار ازادی سریع و بدون قید و شرط‬ ‫گروگان ها بود‪ .‬هر کس به روحان��ی چیز دیگری م ی گفت‪،‬‬ ‫مرتکب اشتباه شده بود‪.‬‬ ‫مک فارلین در تماس با پویندکس��تر گفت‪« :‬برداشت‬ ‫من این است که در وضعیت ناراحت کننده ای هستیم‪ .‬انها‬ ‫به دنبال این هستند که از این معامله بهره بیشتری بب رند‪».‬‬ ‫تیچر در یادداشت های خود نوشته است‪« :‬مک فارلین‬ ‫و روحانی همان شب بار دیگر به طور محرمانه دیدار کردند‪.‬‬ ‫این گفت وگوها از هم گسیخت‪ .‬مک فارلین به این نتیجه‬ ‫رسیده است که انها فقط ما را به دنبال خود م ی کشانند‪».‬‬ ‫روحانی رفت و صب��ح روز بعد بازگش��ت‪ .‬مک فارلین‬ ‫گفت‪« :‬ش��ما به توافقنامه متعهد نبودید‪ .‬م��ا ای ران را ترک‬ ‫م ی کنیم‪».‬‬ ‫ در این نشس ت ها‪ ،‬مردی که مقام های امریکا امروز از وی ب ه عنوان بهترین‬ ‫امید ب�رای نزدیک ش�دن مجدد ب�ه ایران ن�ام م ی برن�د‪ ،‬از خ�ود تصویر یک‬ ‫مذاکره کننده زیرک را ترسیم کرد؛ فردی که حاضر بود فصلی جدید از باز بودن‬ ‫مسیر را اغاز کند‬ ‫‪42‬‬ ‫روحانی به هیات‬ ‫امریکایی گفت‪:‬‬ ‫«روابط ما تیره و‬ ‫بسیار بد است‪ .‬شاید‬ ‫نخواهید بشنوید ولی‬ ‫من باید صریح باشم‪.‬‬ ‫ایرانی ها رو راست‬ ‫هستند‪».‬‬ ‫امریکای ی ه��ا عازم فرودگاه ش��دند و زمانی که س��وار‬ ‫هواپیما شدند‪ ،‬یکی از مقام های رسمی ای ران به انها گفت‪:‬‬ ‫«چرا م ی روید؟» مک فارلین گفت که ای ران ی ها به تعهدات‬ ‫خود احترام نگذاشتند؛ «این عدم اعتماد ب رای مدت طوالنی‬ ‫ادامه خواهد داشت‪ .‬یک فرصت مهم در اینجا از بین رفت‪».‬‬ ‫هواپیما اندکی پیش از ساعت ‪ 9‬ته ران را ترک کرد‪.‬‬ ‫نورث م ی دید که مک فارلین احساس شکست کرده و‬ ‫م ی خواست او را به لحاظ روحی تقویت کند‪ .‬بناب راین زمانی‬ ‫که هواپیما ب رای سوخت گیری در تل اویو فرود امد‪ ،‬یک راز را‬ ‫به مک فارلین گفت‪« :‬همه چیز از دست نرفته است‪ .‬قرارداد‬ ‫قبلی فروش تسلیحات به ای ران‪ ،‬منجر به یک سود غیرقابل‬ ‫پی ش بینی شده است‪ .‬نورث و همکارانش در کاخ سفید این‬ ‫پول را به طور محرمانه به شب ه نظامیان کنترا در نیکاراگوئه‬ ‫که به دنبال ب راندازی دولت سوسیالیست بودند‪ ،‬تخصیص‬ ‫داده بودند‪».‬‬ ‫کنگره امریکا بارها تالش کرد مانع انتقال جریان پول‬ ‫به شب ه نظامیان کنترا شود و در همین راستا قانونی را ب رای‬ ‫منع ارسال هرگونه بودجه تصویب کرد‪.‬‬ ‫انچه نورث توصی��ف کرد و انچ��ه مک فارلین ب رای‬ ‫نخستین بار شنید‪ ،‬طرحی پنهان بود که به عنوان ماجرای‬ ‫ای ران – کنترا مشهور شد‪.‬‬ ‫این مس��اله به صدور اتهام های مجرمانه علیه نورث‪،‬‬ ‫پویندکستر و مقام های دولتی امریکا منجر شد و ریگان را با‬ ‫خطر استیضاح رو به رو کرد‪ .‬مک فارلین در جریان این رسوایی‬ ‫به تخطی از قانون متهم شد‪.‬‬ ‫این واقعه هرگونه امید ب رای اغاز رابطه ای جدید با ای ران‬ ‫را از بین برد‪ .‬ولی حتی اگر این مساله هرگز فاش نم ی شد‪،‬‬ ‫عدم اعتماد میان امریکا به اندازه ای عمیق بود که گذار از ان‬ ‫به اسان ی ممکن نبود؛ روندی که تا به امروز نیز ادامه داشته‬ ‫است‪ .‬زمانی که «جان کری» وزیر خارجه امریکا چند روز قبل‬ ‫در نیویورک با «محمدجواد ظریف» همتای ای رانی خود ب رای‬ ‫رایزنی درباره برنامه هس��ته ای ته ران دیدار کرد‪ ،‬نخستین‬ ‫مذاکره رو در رو بین مقام های ارشد دو کشور بعد از نشست‬ ‫‪ 27‬سال پیش در ته ران‪ ،‬رقم خورد‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬فارین پالسی‬ ‫ به اعتقاد روحانی طرف های ایران�ی و امریکایی م ی توانس�تند کار کردن با‬ ‫یکدیگر را اغاز کنند؛ هر چند پیشرفت این روند اهسته باشد‪ .‬او همچنین گفت‪:‬‬ ‫«ب ه وجود نیامدن مش�کالت کوچک‪ ،‬تعج�ب اور خواهد بود‪ .‬ی�ک ضرب المثل‬ ‫فارسی م ی گوید که صبر‪ ،‬پیروزی م ی اورد‪ .‬ما بدون صبر به هیچ جا نم ی رسیم‪.‬‬ ‫سیاستمداران باید این را بفهمند‪».‬‬ ‫صبر استراتژیک‬ ‫‪4‬‬ ‫از زمان اشغال سفارت امریکا در ته ران در نوامبر سال‬ ‫‪ 1979‬تا کنون‪ ،‬هیچ وقت به این اندازه س��تاره های پیشرفت‬ ‫در روابط دیپلماتیک بین ایاالت متحده و ای ران ردیف نشده‬ ‫بودند‪ .‬در نتیجه انتخابات ریاس��ت جمهوری ای ران در ژوئن‬ ‫‪ ،2013‬اکنون ای��ران رئی س جمهوری میانه رو به نام حس��ن‬ ‫روحانی دارد که به معامله با امریکا عالقه مند اس��ت‪ .‬او در‬ ‫سازمان ملل متحد‪ ،‬اعالم کرد که «سالح های شیمیایی در‬ ‫دکترین امنیت ای ران هیچ جایگاه��ی ندارند» و ای ران کامال‬ ‫امادگی دارد تا مجادله هس��ته ای خود با غ��رب را حل کند‪.‬‬ ‫ایاالت متحده هم متقابال این امادگ��ی را دارد‪ .‬باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری ایاالت متحده در سخنرانی خود در سازمان‬ ‫ملل متحد تاکید کرد ک��ه ایاالت متحده به دنبال تغییر رژیم‬ ‫ته ران نیست و تا زمانی که مجادله هسته ای ای ران حل شود‪،‬‬ ‫دو کشور «م ی توانند روابط متفاوتی داشته باشند»‪.‬‬ ‫اوبام��ا و روحانی ب��ه طرزی اس��تثنایی قص��د دارند‬ ‫تشنج زدایی کنند و تاریخ ساز شوند‪ .‬اما ب رای دستیابی به این‬ ‫هدف بزرگ انها باید ابتدا سطح توقعات خود را پایین بیاورند‬ ‫و متوجه این موضوع باشند که مذاکرات ازاد نخواهد توانست‬ ‫به سال ها دشمنی پایان دهد‪ .‬در عوض انها م ی توانند یک‬ ‫گام بلند در جهت ایجاد یک مکانیسم جدید ب رای مدیریت‬ ‫اختالفاتشان بردارند‪.‬‬ ‫در روزهای اخیر‪ ،‬دولت روحانی به غرب نشان داده که‬ ‫م ی توان فرایند سیاسی را از سر گرفت و سیاست های خارجه‬ ‫و هسته ای ای ران معتدل شده است که از جمله این نشانه ها‬ ‫م ی توان به استقبال و پاسخ به نامه های خصوصی ارسالی از‬ ‫طرف اوباما و ازادی چند زندانی اشاره کرد‪.‬‬ ‫حتی ای��ت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبری جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران اعالم کرده اند که ای ران در عرصه دیپلماتیک امادگی‬ ‫«نرمش قهرمانانه» را دارد و به روحانی اختیار تام ب رای مذاکره‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫محسن میالنی‬ ‫پژوهشگر و نویسنده‬ ‫داده اند‪ .‬ایش��ان چنین اختی��اری را تاکنون ب��ه هی چ کدام از‬ ‫روسای جمهور پیشین نداده بودند‪ .‬بخش اعظم این تغییر‬ ‫وضعیت‪ ،‬نتیجه مستقیم انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫‪ 2013‬است که در ان مردم ای ران تمایل شدید خود را به پایان‬ ‫دادن به سیاست خارجی تقابلی و بهبود مشکالت اقتصادی‬ ‫کشورشان نشان دادند‪.‬‬ ‫البته بدبین ی هایی در رابطه با موضع جدید ای ران وجود‬ ‫دارد‪ .‬در اس��رائیل برخی از نظریه پ��ردازان محافظه کار‪ ،‬این‬ ‫تغییر موضع را یک وقت کشی ب رای فریب غرب و دستیابی‬ ‫به بمب هس��ته ای تلقی کردند‪ .‬انها م ی گویند که بعید به‬ ‫نظر م ی رس��د ای ران از برنامه هس��ته ای خود دست بردارد‪.‬‬ ‫حتی یوول اس��تینیتز‪ ،‬یکی از اعضای کابینه نتانیاهو ادعا‬ ‫کرده که مذاکره با ای ران ب ی فایده است چون ای ران تنها شش‬ ‫ماه از دستیابی به بمب هس��ته ای فاصله دارد؛ همزمان در‬ ‫ایاالت متحده‪ ،‬محافظ��ه کاران اوباما را متهم م ی کنند که از‬ ‫ای ران دلجویی م ی کند‪.‬‬ ‫دشوار اس��ت که از نیات واقعی ای ران و ایاالت متحده‬ ‫مطلع شد‪ ،‬اما دو راه ب رای فهمیدن ان وجود دارد؛ نخستین‬ ‫راه این است که واقعا مذاکرات مستقیم دوجانبه شروع شود‪.‬‬ ‫راه دیگر این است که از ای ران دعوت شود در کنف رانس ژنو ‪2‬‬ ‫ب رای بررسی اینده سوریه شرکت کند‪.‬‬ ‫نخست در مورد مذاکره‪ :‬واش��نگتن باید براورد‬ ‫درس��تی به دس��ت اورد از انچه روحانی م ی تواند بدون بروز‬ ‫درگی��ری در داخل کش��ورش ارائه کند‪ .‬به رغ��م تحریم ها‪،‬‬ ‫تهدید های نظامی و حمالت س��ایبری‪ ،‬ای ران توانس��ته در‬ ‫برنامه هس��ته ای خود به پیش��رفت های قابل توجهی نایل‬ ‫ش��ود‪ .‬امروز ای ران بیش از ‪ 11‬ه��زار س��انتریفیوژ فعال در‬ ‫تاسیس��ات اتم ی خود دارد‪ .‬این در شرایطی است که وقتی‬ ‫محمود احمدی نژاد در سال ‪ 2005‬به ریاست جمهوری ای ران‬ ‫رس��ید‪ ،‬این تعداد ‪400‬عدد بود‪ .‬ای ران ب رای رس��یدن به این‬ ‫پیش��رفت تحریم های فلج کننده ای را تحمل کرد‪ .‬انهایی‬ ‫که مخالف مذاکره بودند‪ ،‬به ویژه محافظه کاران سرسخت‪ ،‬از‬ ‫بین الملل‬ ‫ساختار سیاسی حاکمیت ایران چه نگاهی به مذاکرات دارد؟‬ ‫جایگاه ویژه ای در ساختار قدرت حکومت ای ران‪ ،‬به خصوص‬ ‫در میان نظامیان و نهاده��ای امنیتی برخوردارند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل توانایی روحانی در ارائه امتیازی به غرب محدود است‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬تصمیم گی رنده نهایی‪ ،‬‬ ‫تردیدهای زیادی در مورد قابل اعتماد ب��ودن ایاالت متحده‬ ‫به عنوان یک شریک مذاکره کننده دارند‪ .‬ایشان م ی خواهند‬ ‫ببینند ایا واش��نگتن به واقع م ی خواهد ماهیت روابط خود‬ ‫با ای ران را تغییر دهد یا نه‪ .‬همزمان وقتی ایش��ان از نرمش‬ ‫سخن گفتند‪ ،‬به این نکته هم اشاره داشتند که « گاهی یک‬ ‫کشت ی گیر به دالیل فنی از خود نرمش نشان م ی دهد‪ ،‬اما در‬ ‫عین حال فراموش نم ی کند که حریفش کیس��ت و هدف‬ ‫واقع ی اش چیست‪».‬‬ ‫گروه های محافظهکار هم به روحانی هش��دار دادهاند‬ ‫که نباید فریب گشاده رویی کنونی واشنگتن ب رای مذاکرات‬ ‫را بخورد و این احتمال وجود دارد که نقش افرینان غی ر دولتی‬ ‫س��عی کنند در هر دس��تاوردی ب��رای ایاالت متحده اخالل‬ ‫کنند‪ .‬تاکنون روحانی وعده شفاف س��ازی بیشتر در برنامه‬ ‫هس��ته ای ای ران و بازرس��ی های بیش��تر بی ن المللی را داده‬ ‫است‪ .‬گمانه زن ی هایی در رسانه های غربی وجود دارد مبنی‬ ‫بر اینکه ممکن است او تعطیلی تاسیسات زی ر زمینی فردو‬ ‫را لحاظ کند‪ .‬گرچه روحانی به وضوح گفته است که ای ران در‬ ‫حال ساخت بمب نیس��ت و قصد چنین کاری را هم ندارد و‬ ‫با قاطعیت بر این نکته تاکید کرده اس��ت که ایاالت متحده‬ ‫باید حق مسلم ای ران را ب رای غن ی سازی اورانیوم در خاک خود‬ ‫به رسمیت بشناس��د‪ .‬وی همچنین تصریح کرده است که‬ ‫غرب باید با رفع تحریم ها به ای��ران امتیازات عمده ای دهد‪.‬‬ ‫بدون اینها‪ ،‬روحانی از س��وی مخالفان داخلی خود تضعیف‬ ‫خواهد شد و مذاکرات به سرعت به بن بست خواهد رسید‪ .‬در‬ ‫این صورت‪ ،‬تنها جایگزین باقیمانده‪ ،‬محدودسازی ای ران یا‬ ‫جنگ خواهد بود‪.‬‬ ‫دوم‪ ،‬س�وریه‪ :‬ایاالت متح��ده و ای��ران همچنین‬ ‫م ی توانند با مشارکت در مساله س��وریه صداقت یکدیگر را‬ ‫به بوته ازمایش بگذارند‪ .‬ای ران م ی تواند یکی از نقش افرینان‬ ‫کلیدی در حل مس��اله جنگ داخلی و خونبار سوریه باشد‪.‬‬ ‫ای ران حامی قدرتمند رژیم اس��د اس��ت‪ .‬س��وریه ب رای ای ران‬ ‫جبهه ای مهم در رقابت های ژئو استراتژیک با ایاالت متحده‪،‬‬ ‫جنگ سردش با عربستان سعودی و مبارزاتش با سن ی های‬ ‫افراط گرا محس��وب م ی ش��ود‪ .‬این احتمال وج��ود دارد که‬ ‫روحانی بتوان��د به کل اس��تراتژی ای ران در قبال س��وریه را‬ ‫‪43‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تغییر دهد اما این احتمال بیشتر است که دولت او نسبت به‬ ‫رئی س جمهوری پیشین درباره اینده رژیم اسد انعطاف پذیرتر‬ ‫باشد‪ .‬نش��انه هایی وجود دارد از اینکه ای ران سیاست خود در‬ ‫قبال سوریه را تعدیل کرده است‪ .‬واکنش ای ران در ب رابر حمله‬ ‫نظامی احتمالی امریکا به س��وریه ارامش��ی ب ی مثال بود و‬ ‫این در شرایطی اس��ت که ای ران پیش از ان اعالم کرده بود‬ ‫که حمله به س��وریه م ی تواند حمله به ای ران را شکل دهد‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬ای ران استفاده از سالح های شیمیایی در سوریه‬ ‫را محکوم کرده است‪ ،‬البته جمهوری اسالمی نامی از رژیم‬ ‫اسد نبرده است‪ .‬به نقل از ایت اهلل هاشمی رفسنجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت‪ ،‬گفته شده است که وی استفاده‬ ‫دولت سوریه از سالح های ش��یمیایی علیه مردم این کشور‬ ‫را تقبیح کرده است‪( .‬البته ایش��ان این گفته را بعدا تکذیب‬ ‫کردند‪ ).‬به نظر م ی رس��د که تمایل به فاصله گرفتن از اسد‬ ‫وجود دارد‪ ،‬به وی��ژه انکه ای ران توافق روس��یه و امریکا ب رای‬ ‫نابودی سالح های شیمیایی سوریه را مورد ستایش قرار داد‪.‬‬ ‫در واقع ای ران مدعی است که نقشی سازنده در شکل گیری‬ ‫این توافق داش��ته اس��ت‪ .‬هدف نهایی ای ران بیش از انکه‬ ‫حمایت از اسد باشد‪ ،‬بیش��تر حمایت از نیروهای امنیتی و‬ ‫نظامی س��وریه اس��ت که ته ران با انها روابط نزدیکی دارد‪.‬‬ ‫س��وریه ب رای ای ران مجرای قابل اعتم��اد ارتباط با حزب اهلل‬ ‫اس��ت و این به ای ران در قلب جهان عرب نفوذ اس��تراتژیک‬ ‫م ی دهد‪ .‬برکناری کامل دولت س��وریه نه به نفع ای ران است‬ ‫و نه امری��کا چون این روی��داد موجب هرج و م��رج و قدرت‬ ‫گرفتن سازمان های سن ی های افراط گرا م ی شود‪ .‬هم ای ران‬ ‫و هم ایاالت متحده م ی خواهند از چنین رویدادی پیشگیری‬ ‫کنند‪ .‬انها همچنین بر این باورند که تنها مذاکرات سیاسی‬ ‫م ی تواند جنگ وی رانگر داخلی در سوریه را پایان دهد‪ .‬ای ران با‬ ‫ایفای نقشی سازنده در کنف رانس بن در سال ‪ 2001‬با موضوع‬ ‫اینده افغانستان ایاالت متحده را ش��گفت زده کرد‪ .‬اگر ای ران‬ ‫به کنف رانس ژنو دعوت ش��ود‪ ،‬خواهد توانست همان نقش‬ ‫را دوباره ایفا کند‪ .‬ای ران منافع مش��روعی در سوریه و لبنان‬ ‫دارد‪ .‬غرب باید بفهمد که جمهوری اسالمی از حمایت خود‬ ‫از حزب اهلل دست ب ر نخواهد داشت و هر کاری که بتواند انجام‬ ‫خواهد داد تا از روابط نزدیک خود با دولت س��وریه با اسد یا‬ ‫بدون اسد محافظت کند‪ .‬اما م ی تواند این امادگی را داشته‬ ‫باشد که در مورد منافع مشترک با ایاالت متحده همکاری کند‪.‬‬ ‫وقت ان رسیده است که با احتیاط خوش بین باشیم که پس‬ ‫از س��ه دهه خصومت دوجانبه‪ ،‬ایاالت متحده و ای ران فصل‬ ‫تازه ای را بگشایند‪ .‬موانع عمده ای بر سر راه روابط حسنه دو‬ ‫کش��ور وجود دارد و هر دو طرف باید صبر استراتژیک پیشه‬ ‫کنند‪ .‬اگر دشوار به نظر م ی رسد‪ ،‬به این خاطر است که واقعا‬ ‫دشوار است‪ .‬اما حتی ابتدای ی ترین گام ها ب رای بهبود روابط‬ ‫پاداش های خود را خواهد داش��ت‪ .‬روابط حس��نه دو کشور‬ ‫م ی تواند چشم انداز خاورمیانه را تغییر دهد و به ایاالت متحده‬ ‫اجازه خواهد داد در روابط خود با اس��یا پیشرفت کند‪ .‬چنین‬ ‫روابطی م ی تواند به ایاالت متحده در جنگ علیه افراط ی گری‬ ‫یک ش��ریک جدید بدهد و از تنش های بی ن س��نی و شیعه‬ ‫بکاهد‪ .‬این روابط م ی تواند خروج امریکاییان از افغانستان در‬ ‫دسامبر ‪ 2014‬را تسهیل کند‪ .‬عالوه بر این منابع عظیم نفت‬ ‫و گاز ای ران در دسترس شرکت های غ ربی قرار خواهد داشت‪.‬‬ ‫روابط بهت��ر ایاالت متحده و ای ران به واش��نگتن این امکان‬ ‫را م ی دهد که از توس��ع ه طلبی روسیه در اس��یای مرکزی و‬ ‫قزاقستان بکاهد‪ .‬منافع چنین روابط حسنه ای ب رای ای ران هم‬ ‫اغواکننده خواهد بود‪« :‬تحریم های فلج کننده رفع م ی شوند‪،‬‬ ‫انزوای ای ران پایان م ی یابد و دوباره م ی تواند به اقتصاد جهانی‬ ‫بپیوندد‪ ،‬چون ب رای س��رمایه گذاری های خارجی از جذابیت‬ ‫برخوردار خواهد بود‪ ».‬بنا به همه این دالیل‪ ،‬اوباما و روحانی‬ ‫اکنون باید شجاعت سیاسی و ابتکار استراتژیک خود را نشان‬ ‫دهند و نخستین گام را بردارند تا به ماهیت طرف مقابلشان‬ ‫پی بب رند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫مترجم‪ :‬شادی اذری‪ -‬منبع‪ :‬فارین افرز‬ ‫‪44‬‬ ‫چالش اوباما با محافظهکاران واشنگتن‬ ‫امریکا میدان مذاکرات با ایران را گسترش دهد‬ ‫جیمز تراب‪ -‬رفیعه هراتی‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫‪5‬‬ ‫حسن روحانی نخستین رئی س جمهوری ای رانی است‬ ‫که حمله ای هدفمند را اغاز کرده اس��ت‪ .‬احتماال پیشرفتی‬ ‫در راه اس��ت‪ .‬اما او تصمیم گرفت از دس��ت دادن با باراک‬ ‫اوباما‪ ،‬رئی س جمهوری امریکا صرفنظر کند و در ب رنامه ناهار‬ ‫سازمان ملل شرکت نکند‪ .‬این جرقه‪ ،‬همان طور که همکاران‬ ‫من در سیاست خارجی نتیجه گیری کردند‪ ،‬احتماال خاموش‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬اما صبر کنید‪ ...‬رئی س جمه��وری امریکا به‬ ‫رئی س جمهوری ایران تلفن زد که اولین تماس در س��طح‬ ‫روسای جمهوری از انقالب سال ‪ )1357(1979‬تاکنون بود‪.‬‬ ‫شاید امیدی وجود داشته باشد! یا شاید اوباما شکس ت خورده‬ ‫است؟! همه اینها مربوط به امریکای ی هاست‪ ،‬نه ای ران ی ها‪.‬‬ ‫در چنان شرایط روح ی ای قرار داریم که امیدواری‪ ،‬ساده لوحی‬ ‫به نظر م ی رسد‪ .‬به نظر م ی رس��د از معتقد نبودن به راه حل‬ ‫نظامی به معتقد نبودن ب��ه هر راه حلی رس��یده ایم؛ ما به‬ ‫ناامیدی کامل رسیده ایم‪ .‬رئی س جمهوری جوان و ارمانگرای‬ ‫ما با ناامیدی در مجمع عمومی سازمان ملل تصدیق کرد‪:‬‬ ‫«هرگاه مساله توانایی ما در تعیین رویدادهای داخلی دیگر‬ ‫کشورها مطرح بوده است‪ ،‬ایاالت متحده فروتنی سخت به‬ ‫دست امده ای را به نمایش م ی گذارد‪ ».‬و خدا م ی داند که این‬ ‫سخن درست است‪ .‬همه درگیری های عمده خاورمیانه که‬ ‫او به انها اشاره کرد‪ -‬سوریه‪ ،‬لیبی‪ ،‬مصر‪ -‬محدودیت قدرت‬ ‫امریکا در دور نگه داشتن مردم از تکه تکه کردن یکدیگر را‬ ‫به نمایش گذاشته است‪.‬‬ ‫اما ای��ران متفاوت اس��ت و من فکر م ی کن��م اوباما‪،‬‬ ‫دس��ت کم این تف��اوت را ب��ه خوب��ی درک کرده اس��ت‪.‬‬ ‫ایاالت متحده تالش نم ی کند درون این کش��ور رخنه کند‬ ‫و به جای ان ترکیبی از تهدید و تش��ویق را به رهب ران این‬ ‫کشور ارائه م ی دهد تا رفتار خارجی انان را تغییر دهد؛ به این‬ ‫م ی گویند دیپلماسی‪ .‬این کاری است که کشورها با موفقیت‬ ‫کمتر یا بیشتر‪ ،‬همیش��ه انجام داده اند‪ .‬البته در موارد نادر‪،‬‬ ‫کشورهایی فراتر از سیاست تطمیع و تنبیه عمل کرده اند‪.‬‬ ‫ای ران طی ‪ 30‬سال گذشته تقریبا کشوری«خودمحور» بوده‬ ‫است‪ .‬اکنون پرسش مهمی که غرب با ان رو به روست اینکه‬ ‫ایا انتخاب روحانی و نشانه های نرمش بدین معنی است که‬ ‫ای ران مطیع شده است یا خیر‪.‬‬ ‫هیچ کس پاس��خ این پرس��ش را نم ی داند‪ ،‬بناب راین‬ ‫اظهارات بس��یار محتاطانه اوباما در س��ازمان ملل مبن ی بر‬ ‫اینکه‪« :‬موانع بس��یار هس��تند‪ ،‬اما من کامال باور دارم که‬ ‫راه دیپلماتیک باید امتحان شود» به خودی خود پیشنهاد‬ ‫بحث برانگیزی نیس��ت‪ .‬حت��ی س��ناتورهای دموکرات و‬ ‫جمهوریخواهی که ب رای اوباما نامه نوشتند و به او توصیه‬ ‫کردند فش��ارها بر ای ران را افزایش دهد‪ ،‬موافق هستند که‬ ‫باید حس ن نیت ای ران را امتحان کنیم‪ .‬اما امتحانی که در ان‬ ‫طرف دیگر محکوم به شکس��ت است‪ ،‬دیپلماسی نیست‪.‬‬ ‫این جایی است که ما اکنون در ان قرار داریم‪ .‬ایاالت متحده‬ ‫و پنج شریک او در گروه موسوم به ‪ 5+1‬خواهان توقف کامل‬ ‫غن ی س��ازی اورانیوم‪ ،‬انتقال اورانیوم غن ی شده با درصد باال‬ ‫و بازرس ی های سرزده در ازای افزایش اندک تجارت و تعهد‬ ‫به تخفی��ف تحریم ها در اینده هس��تند‪ .‬ای��ن توافق یک‬ ‫طرفه ای است که ان را تنها م ی توان به ملتی تحمیل کرد‬ ‫که چاره ای جز پذیرش این تحقیر ندارند‪ .‬درمورد ای ران‪ ،‬این‬ ‫کار غیرممکن است‪.‬‬ ‫مذاکره کنندگان پیشین ای ران هرگونه توافقی را که حق‬ ‫این کشور را ب رای غن ی سازی نم ی پذیرد یا مسیر روشنی را‬ ‫ب رای اینده ای ب��دون تحری��م ارائه نم ی ده��د‪ ،‬رد کرده اند‪.‬‬ ‫ایت اهلل خامنه ای ب��ه روحانی اجازه داده ان��د تعهد غرب به‬ ‫حل مسالمت امیز مساله هسته ای را «بیازماید»‪ ،‬اما ادامه‬ ‫دادن روند فعلی ثابت م ی کند غ��رب واقعا تالش م ی کند‬ ‫ای ران را به زانو دراورد‪ .‬به همین دلیل اس��ت که بسیاری از‬ ‫دیپلمات ها و متخصصان منع گسترش سالح های هسته ای‬ ‫حام ی راه حلی هستند که از طریق ان امریکا با بزرگ کردن‬ ‫امتیازهای خود‪ ،‬امتیازهای عمده ای از ای ران م ی گیرد‪ .‬رابرت‬ ‫این هورن‪ ،‬مقام سابق وزارت خارجه امریکا اوایل سال جاری‬ ‫چنین راه حلی را در مقاله ای در خبرگزاری فرانسه ارائه کرد‪.‬‬ ‫عنصر چنین برنامه ای توافق��ی خواهد بود که برمبنای ان‬ ‫تصمیم سرنوشت ساز‬ ‫ایران و امریکا باید امتیازات مهمی به یکدیگر بدهند‬ ‫ارون دیوید میلر‪ -‬ازاده کشوردوست‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫‪6‬‬ ‫«ایهود اولمرت» نخس ت وزیر س��ابق اسرائیل گفته‬ ‫بود که نخس��ت وزیرهای ای��ن رژیم در حال��ی م ی خوابند‬ ‫که یک چشمشان باز است‪ .‬اس��رائیل یک دولت کوچک‬ ‫در منطقه ای خطرناک و پرچالش ب��وده و نگرانی‪ ،‬یکی از‬ ‫بخش های جدای ی ناپذیر زندگی کاری دولتمردان ان است‪.‬‬ ‫«بنیامین نتانیاهو» نخس ت وزیر فعلی رژیم صهیونیستی از‬ ‫تحوالت اخیر در ای ران و امکان تغییر در رابطه واش��نگتن و‬ ‫ته ران اب راز نگرانی نکرده اس��ت‪ .‬اما جای این پرسش است‬ ‫که واقعا دلیلی ب رای این نگران��ی وجود دارد و باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری امریکا حاضر است با هزینه کردن اسرائیل‬ ‫به توافقی با ته ران دس��ت یابد؟ به هیچ عنوان‪ .‬یا توافقی‬ ‫بین تهران و واشنگتن حاصل م ی شود که به نگران ی های‬ ‫اس��رائیل درباره برنامه هس��ته ای ای ران توجه دارد یا هیچ‬ ‫توافقی حاصل نم ی ش��ود‪ .‬اکن��ون به دالیل این مس��اله‬ ‫م ی پردازیم‪:‬‬ ‫در وهل��ه اول‪ ،‬اوباما طی یک س��ال گذش��ته تالش‬ ‫زیادی ب��رای ترمیم روابط خود ب��ا نتانیاهو ک��رده و هرگز‬ ‫حاضر نخواهد شد دست به اقدامی بزند که این تالش ها را‬ ‫خنثی کند‪ .‬واقعیت این اس��ت که تنش با اسرائیل در دوره‬ ‫اول ریاس��ت جمهوری اوباما نه تنها منفعتی ب رای سیاست‬ ‫خارجی امریکا به دنبال نداش��ت‪ ،‬بلکه تا حدودی خطرناک‬ ‫هم بود و این فرصت را به جمهوریخواهان داد تا انتقادهای‬ ‫خود را از رئی س جمهوری دموکرات تش��دید کنند و حتی در‬ ‫میان هم حزب ی های اوباما هم این نگرانی را به وجود اورد که‬ ‫اعتبار وی در هواداری از اس��رائیل زیر س��وال خواهد رفت‪.‬‬ ‫باتوجه به همه اینها تنها چیزی که اوباما در استانه رسیدن‬ ‫به نیمه دوره دوم ریاست جمهوری خود ب رای تکمیل چرخه‬ ‫سرزده را نخواهد داد و در چنین ش��رایطی احتمال هرگونه‬ ‫توافق از میان م ی رود‪ .‬این مس��اله روندی خالف «ازمون»‬ ‫را به وجود م ی اورد و موجب م ی ش��ود جنگ طلبان کنگره‬ ‫ادعا کنند ناس��ازگاری ای ران را ثابت کرده اند‪ .‬بناب راین بدون‬ ‫تالش واقعی دیپلماسی شکست خواهد خورد‪ .‬و بعد از ان‬ ‫چه خواهد ش��د؟ ایا اوباما ب رای جلوگیری از هسته ای شدن‬ ‫ای ران «گزینه نظامی» را به کار خواهد برد؟ نتانیاهو و رهب ران‬ ‫کنگره هشدار داده اند که او باید خود را ب رای چنین اقدام ی ‬ ‫اماده کند و اوباما با گفتن اینکه به جای «بازداشتن» ای ران‬ ‫با این کشور مواجه م ی ش��ود‪ ،‬این درخواست را اجابت کرده‬ ‫است‪ .‬اما در ماه های اخیر تغیی رات فراوانی نه فقط در ته ران‪،‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مش��کالت نیاز دارد‪ ،‬وارد ش��دن به تقابل با اسرائیل است‪.‬‬ ‫مساله بعد این است که اوباما در سخنرانی خود در مجمع‬ ‫عمومی س��ازمان ملل متحد‪ ،‬دو موض��وع را محور اصلی‬ ‫سیاست خارجی خود در دوره دوم ریاست جمهوری معرفی‬ ‫کرد‪ :‬ای ران و فلسطینیان‪ .‬اس��رائیل به هر دوی این مسائل‬ ‫مرتبط است‪ .‬اگر بخواهیم دقی ق تر بررسی کنیم‪ ،‬چنانچه‬ ‫اوباما بخواهد به جلوگیری از جنگ با ای ران بر س��ر مساله‬ ‫هسته ای این کشور امیدوار باشد‪ ،‬باید رابطه نزدیک خود با‬ ‫اسرائیل را حفظ کند‪ .‬در عین حال‪ ،‬هرگونه موفقیت «جان‬ ‫کری» وزیر خارجه امریکا در مسیر تالش ب رای پیشبرد روند‬ ‫صلح در خاورمیانه مستلزم همراهی نتانیاهو است‪.‬‬ ‫نکته مهم بعدی این اس��ت که «حس��ن روحانی»‪،‬‬ ‫رئی س جمه��وری ای ران‪« ،‬انور س��ادات» نب��وده و ای ران هم‬ ‫مصر س��ال ‪ 1977‬میالدی نیس��ت که به دنب��ال صلح با‬ ‫اس��رائیل یا امریکا ب رای این موضوع باشد؛دولتمردان ای ران‬ ‫به هیچ عنوان به دنبال باج دادن نیستند‪ .‬نهایتا اینکه اوباما‬ ‫نم ی تواند وارد بازی ش��ود که در جریان ان توس��ط ته ران‬ ‫به عنوان یک فرد احمق نمود پیدا کند‪ .‬درس��ت اس��ت که‬ ‫بازی های ای ران در عرصه سیاس��ت خارجی در مقایس��ه با‬ ‫امریکا بس��یار پیچیده تر است‪ ،‬ولی س��طح هشدار امریکا‬ ‫در ب رابر ای ران به طور انکارناپذیری باالست و زمانی که پای‬ ‫مس��اله هس��ته ای ای ران به میان م ی اید‪ ،‬اوباما از هرگونه‬ ‫ریس��ک و خطرپذیری خ��ودداری م ی کند‪ .‬ع�لاوه بر ان‪،‬‬ ‫هیچ موضوع دیگ��ری مانند ای ران نم ی توان��د باعث اتحاد‬ ‫کنگره ش��ود‪ .‬دولت امریکا در صورت مصالح��ه با ته ران‬ ‫(توس��ط جمهوریخواهان) به ضعف متهم م ی شود‪ .‬اوباما‬ ‫نیز بخش��ی از اعتبار ش��خصی خود را ب رای متوقف کردن‬ ‫برنامه هسته ای ای ران هزینه کرده و به همین دلیل انگیزه‬ ‫زیادی ب رای دستیابی به توافق دارد‪ ،‬اما این توافق تنها زمانی‬ ‫ب رای او ارزش خواهد داشت که با پایانی معتبر همراه باشد‪.‬‬ ‫نتانیاهو با چالش های مهم ی رو به روست اما هیچ کدام از انها‬ ‫ارتباط چندانی با باراک اوباما ندارد‪ .‬اول از همه‪ ،‬نخس ت وزیر‬ ‫اسرائیل با نظامی هوش��یار و قاطع در ای ران رو به روست که‬ ‫به دنبال ازمودن رهایی از تحریم ها بدون توقف کامل ب رنامه‬ ‫هسته ای خود است‪ .‬در حقیقت‪ ،‬بسیار دور از ذهن به نظر‬ ‫م ی رس��د که مقام های ای ران به رغم متحمل ش��دن فشار‬ ‫تحریم ه��ا‪ ،‬عجله ای ب رای متوقف کردن برنامه هس��ته ای‬ ‫خود بدون مصالحه ای بزرگ از طرف امریکا داش��ته باشند‪.‬‬ ‫مساله بعد خود نتانیاهو است – مردی که م ی تواند با تمام‬ ‫س��وء ظن ها و عدم انعطاف پذیری هایش بدترین دش��من‬ ‫خودش باش��د‪ .‬اینکه ای ران یک دام یا یک فرصت اس��ت‪،‬‬ ‫چندان مشخص نیس��ت‪ .‬فارغ از همه اینها انچه اسرائیل‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫ای ران مادامی که امکان بازرس��ی های سرزده را فراهم کند‪،‬‬ ‫م ی تواند به غن ی س��ازی اورانیوم با درجه پایین ادامه دهد‪.‬‬ ‫اگر ای ران چنین توافقی را رد کند‪ ،‬غرب دلیل کافی خواهد‬ ‫داش��ت که نتیجه گیری کند ایران تصمی��م گرفته به هر‬ ‫قیمتی به ظرفیت تولید سالح هس��ته ای دست یابد‪ .‬این‬ ‫یک ازمون است و ازمونی است که ممکن است ای ران در ان‬ ‫قبول شود‪ .‬ب راساس یادداشت هایی که توسط جامعه اسیایی‬ ‫از جلسه روحانی با گروهی از متخصصان منطقه جمع اوری‬ ‫ش��ده‪ ،‬رئیس جمهوری ای ران تاکید کرده کشورش به دنبال‬ ‫یافتن راه حل مشترک قابل قبول‪ ،‬همکاری با ‪ 5+1‬و اقدام با‬ ‫شفافیت کامل در چارچوب قوانین بی ن المللی است‪ .‬او گفته‬ ‫اس��ت ای ران موافق دسترس��ی اژانس‬ ‫انرژی اتمی به تاسیس��ات هس��ته ای‬ ‫است و عالوه بر این ایران تمایل دارد‬ ‫هرگونه ابه��ام درب��اره برنامه هایش را‬ ‫برطرف کند (اما هرگز از حق دستیابی‬ ‫ب��ه تکنول��وژی صلح امیز هس��ته ای‬ ‫چش��م پوش��ی نم ی کند)‪ .‬اما تاکنون‪،‬‬ ‫اوباما تمایلی ب رای اج��رای این ازمون‬ ‫نداشته است‪ .‬تا به حال سیاست بسیار‬ ‫مشقت بار بوده است‪ .‬بنیامین نتانیاهو‪،‬‬ ‫نخس��ت وزیر رژیم صهیونیستی‪ ،‬که‬ ‫پرزیدنت را «گرگ��ی در لباس میش»‬ ‫م ی خوان��د‪ ،‬مصرانه مخال��ف هرگونه‬ ‫غن ی س��ازی توس��ط ایران اس��ت در‬ ‫نتیجه اکثریت سنای امریکا نیز با این‬ ‫مس��اله مخالفت م ی کنند‪ .‬در نامه ای‬ ‫که س��ناتور چاک ش��ومر و س��ناتور‬ ‫جان م��ک کین ب��رای اوباما ارس��ال‬ ‫کردند‪ ،‬بر «تعلیق کامل غن ی س��ازی‬ ‫و فراوری مجدد» تاکید ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫تو گوی تلفنی روحانی و اوباما غرب و مقامات امریکایی را شگفت زده کرد‬ ‫گف ‬ ‫سخنگوی انها تاکید کرد‪« :‬سناتور شومر به‬ ‫هیچ وجه از غن ی سازی توسط ای ران حمایت‬ ‫به وجود امده اس��ت‪ .‬مردم امریکا به طور گسترده با برنامه‬ ‫نم ی کند‪».‬اوبام��ا در مورد برنامه هس��ته ای ای ران کنگره را‬ ‫اوباما ب رای شلیک چند موش��ک به سمت سوریه مخالفت‬ ‫به مبارزه نخواه��د طلبید‪ ،‬حتی اگر از نظر سیاس��ی اماده‬ ‫این کار باش��د‪ ،‬زی را قانون گذاران باید کاهش تحریم هایی‬ ‫کردند‪ .‬البته ای ران‪ ،‬بیش از سوریه ب رای امنیت ملی امریکا‬ ‫تهدید به شمار م ی رود‪ ،‬اما حمله گسترده به ای ران به مثابه‬ ‫که اقتصاد ای��ران را فلج کرده‪ ،‬تصویب کنن��د‪ .‬تا زمانی که‬ ‫جنگ در خاورمیانه است‪ .‬فکر م ی کنم نه لیب رال دموکرات ها‬ ‫ای ران ظرفیت غن ی س��ازی را حفظ کند‪ ،‬کنگ��ره تحریم ها‬ ‫و نه جمهوریخواهان لیب رال خواهان این مس��اله نیستند‪.‬‬ ‫را لغو نخواه��د کرد‪ .‬درنتیجه ای ران هم اجازه بازرس��ی های‬ ‫س��ناتور مارک��و روبیو در ش��لیک موش��ک های تاماهاک‬ ‫چقدر مصمم اس��ت؟ باتوجه به چرخش ناگهانی روبیو در‬ ‫مورد س��وریه‪ ،‬پاس��خ این پرسش مشخص اس��ت‪ .‬به طور‬ ‫خالصه الترناتیو دیپلماس��ی پوچی است‪ .‬به همین دلیل‪،‬‬ ‫برخی از قانونگ��ذاران از تندروها کناره گی��ری کرده اند‪ .‬در‬ ‫تابستان‪ ،‬دیوید پ رایس‪ ،‬نماینده دموکرات کارولینای شمالی‬ ‫و چارلی دن��ت‪ ،‬نماین��ده جمهوریخواه پنس��یلوانیا‪ ،‬ب رای‬ ‫اوباما نامه فرستادند و از او خواس��تند ابتکارات دیپلماتیک‬ ‫جدیدی را در پیش گیرد‪ .‬انه��ا ‪ 131‬امضا جمع اوری کردند‬ ‫ک��ه ‪ 18‬نف��ر از امضا کنن��دگان نماین��دگان جمهوریخواه‬ ‫کنگره بودند‪ .‬بس��یاری دیگ��ر نیز از ان��ان حمایت کردند‪.‬‬ ‫من با دنت صحبت کردم‪ .‬او بیش��تر یک‬ ‫محافظه کار سنتی است‪ .‬او م ی گوید‪« :‬پس‬ ‫از نزاع شدید در مورد سوریه‪ ،‬فکر نم ی کنم‬ ‫رئی س جمهوری به ای ران یا هر جای دیگر در‬ ‫جهان حمله کند‪ .‬بنابراین تنها دیپلماسی‬ ‫یا تحریم باقی م ی ماند‪ .‬به همین دلیل باید‬ ‫گفت وگو را امتحان کنیم‪ ».‬دنت‪ ،‬اوباما را به‬ ‫دلیل ب ی اعتبار کردن اقدام نظامی سرزنش‬ ‫م ی کند‪ ،‬اما خودش مخالف حمله به سوریه‬ ‫اس��ت‪ .‬جمهوریخواهان خواهند گفت این‬ ‫اشتباه اوباماس��ت‪ ،‬اما خودشان هم در این‬ ‫مورد نگرانی دارند‪ .‬قب��ول دارم که این راه‬ ‫دشواری است که رئی س جمهوری باید از ان‬ ‫عبور کند‪ .‬هرگونه ع��دول از فرمول فعلی‪،‬‬ ‫خشم کنگره و البی اس��رائیلی را به همراه‬ ‫دارد‪ .‬اما اوباما باید از بن بس��ت خارج شود‪.‬‬ ‫او باید به ای ران ی ها نش��ان دهد که پش��ت‬ ‫امتیازاتی که خواهند گرفت‪ ،‬پایان معنی دار‬ ‫دولت وجود دارد‪ .‬او باید اماده باشد تا میدان‬ ‫مذاکرات را وسی ع تر کند‪ ،‬ازجمله در مذاکرات‬ ‫در مورد سرنوشت س��وریه جایگاهی را به ای ران‬ ‫اختصاص دهد‪ .‬دراین م��ورد خطر خوش بینی‬ ‫مفرط وجود ندارد‪ ،‬رئی س جمهوری ب��ر هر نقطه خاورمیانه‬ ‫که دست گذاش��ته‪ ،‬ان نقطه به خاک تبدیل شده است‪ .‬اما‬ ‫در این یک مورد احتیاط‪ ،‬تردید و همه سیاس��ت ورزی های‬ ‫قابل سرزنش اوباما ممکن اس��ت به یک پیروزی در ابعاد‬ ‫وسیع بینجامد‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬فارین پالیسی‬ ‫در حال حاضر ب��ه ان نی��از دارد‪ ،‬یک فرد‪ ،‬قاب��ل اعتماد و‬ ‫عملگراس��ت تا با این ش��رایط بالقوه پویا سازگاری حاصل‬ ‫شود‪ .‬فردی که در عین حال که فعالی ت های ای ران را زیرنظر‬ ‫دارد‪ ،‬با توافق هم مخالفتی نداش��ته باشد و مواضع ای ران را‬ ‫مورد راست ی ازمایی قرار دهد و واقعی بودن‪ ،‬قابل ارائه بودن‬ ‫و س��ودمند بودن ان ب رای هر دو طرف را به معرض ازمون‬ ‫بگذارد‪ .‬اسرائیل به کسی نیاز دارد که تمایل به اعتماد داشته‬ ‫و انگیزه های همپیمان نزدیک خود را بررس��ی کرده و پس‬ ‫از ان‪ ،‬چنانچه توافق به نظر منطقی م ی رسید‪ ،‬اقدامی که‬ ‫درست بود را انجام دهد‪ .‬اگر و باز هم «اگر» توافقی درباره‬ ‫نحوه پیشبرد ب رنامه هسته ای ای ران و انجام ان تحت نظارت‬ ‫کام��ل در ازای لغو تحریم ها و به رس��میت ش��ناختن حق‬ ‫غن ی س��ازی اورانیوم ب رای مصارف صلح امیز حاصل ش��د‪،‬‬ ‫الزم اس��ت همه طرف ها چیزی مهم را واگ��ذار کنند‪ .‬هنر‬ ‫دیپلماسی‪ ،‬داشتن ش��جاعت‪ ،‬خرد‪ ،‬خبرگی و احتیاط ب رای‬ ‫تشخیص این مس��اله اس��ت که ایا انچه هزینه م ی کنید‬ ‫ارزش چیزی که در ازای ان به دست م ی اورید را دارد یا خیر‪.‬‬ ‫این تصمیم بسیار مهم و سرنوشت ساز است؛ به ویژه‬ ‫زمانی که پیامدهای انتخاب دو گزینه پی ش رو‪ ،‬تفاوت های‬ ‫حیاتی خواهند داشت‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬فارین پالسی‬ ‫‪45‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بیم ها و امیدها در روابط ایران و امریکا‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫اوباما در دیدار با نتانیاهو تغییر موضع نداد‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر فتحینژاد‪ ،‬رئیس سابق دفتر حافظ منافع ایران در واشنگتن‬ ‫‪1‬‬ ‫گفت وگوی تلفنی میان باراک اوباما و حسن روحانی‪ ،‬روسای جمهور امریکا و ایران‪ ،‬این احتمال را قوت بخشید‬ ‫که شاید در اینده نزدیک این دو کشور که با یکدیگر اختالفات دیرینه ای دارند در یک رابطه مسالمت امیز قرار بگیرند‪.‬‬ ‫بنابراین در همین خصوص گفت وگویی با دکتر فرامرز فتح ی نژاد‪ ،‬رئیس سابق حافظ منافع ایران در واشنگتن انجام‬ ‫دادیم‪ .‬وی تاکید دارد تمام مطالب مورد اشاره در این گفت وگو با یک (اما)ی بزرگ همراه است‪ ،‬زیرا باتوجه به ساختار‬ ‫سیاسی و حاکمیتی امریکا و ب ر اس�اس سیاست های مرسوم در ان کش�ور‪ ،‬به این زودی و به راحتی گام های عملی‬ ‫مناسب در روابط متقابل که به نفع جمهوری اسالمی ایران باشد‪ ،‬برداشته نخواهد شد‪ .‬به گفته وی‪ ،‬امریکا یا تمایل‬ ‫عملی ندارد یا نم ی تواند با وضعیت موجود تغییر اساسی در سیاست های خود به وجود اورد‪ .‬رئیس سابق حافظ منافع‬ ‫ایران در واش�نگتن در ادامه به این نکته اش�اره م ی کند که باید انتظارات و خوش بین ی ها مطابق با واقعیت موجود و‬ ‫گذشته تاریخی روابط امریکا با کشورهای انقالبی و مستقل نظیر ایران محدود باشد؛ بنابراین تغییر بسیار پیچیده‪،‬‬ ‫تدریجی و همراه با مشکالت خاص خود خواهد بود‪.‬‬ ‫فرهاد کیانفرید‬ ‫خبرنگار‬ ‫به نظر شما دلیل تغییر موضع امریکا درباره ایران‬ ‫در جلسه با اسرائیل چه بود؟‬ ‫‪ l‬ابتدا این مساله را باید روشن کرد که هنوز موضع‬ ‫امریکا درباره ای ران تغییر نکرده که خوشبین باشیم در جلسه‬ ‫‪46‬‬ ‫با اس��رائیل چرا چرخش کرده اس��ت‪ .‬تمام قرائن و شواهد‬ ‫نش��انگر این اس��ت که فعال فقط «ادبیات» برخورد امریکا‬ ‫با ای ران تغیی��ر کرده‪ ،‬ول��ی هنوز سیاس��ت عملی خاصی‬ ‫بین طرفین اجرا نش��ده اس��ت‪.‬در نتیجه اوباما در جلسه با‬ ‫نخس ت وزیر اسرائیل ادامه سیاس��ت همیشگی امریکا در‬ ‫مقابل ای ران را تکرار کرد‪ .‬خصوصا در مذاکرات مثبت با ای ران‬ ‫در نیویورک مشاهده نشده که اوباما بگوید «گزینه نظامی»‬ ‫در رابطه با ای ران حذف شده باشد‪ .‬بناب راین ب ر اساس سه دلیل‬ ‫ای ران نباید به «تغییر به ظاهر» امریکا در جلسه با مسئوالن‬ ‫ارشد اسرائیل اهمیت زیادی بدهد‪ .‬ما باید به سیاست محکم‬ ‫خود مبنی بر سعی در تحول در سیاست خارجی بر مبنای‬ ‫رهکرد مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) ادامه دهیم‪ .‬اوال‬ ‫اعالم سیاس��ت «همه گزینه ها از جمله گزینه نظامی علیه‬ ‫ای ران روی میز اس��ت» یک کل ی گویی و سیاس��ت قدیم ی ‬ ‫امریکا درباره کشورهایی است که از امریکا تبعیت نم ی کنند‬ ‫و به خودی خود نشانگر تغییر در سیاست های چند روز قبل‬ ‫نیست‪ .‬ثانیا همانطور که گفتم‪ ،‬اوباما در هیچ جایی به طور‬ ‫مشخص قول نداده بود این نوع مطالب را در خصوص ای ران‬ ‫به کار نخواهد برد که حاال تغییری داده باشد‪ .‬ما نباید تغییر‬ ‫در برخی ادبیات در خصوص ای ران را عمومیت بدهیم‪ .‬ثالثا‬ ‫باتوجه به روابط عمیق امریکا و اس��رائیل و نفوذ گس��ترده‬ ‫ان رژیم در س��طوح مختلف خصوصا «در کنگره» امریکا و‬ ‫نگرانی بیش از حد رژیم اشغالگر‪ ،‬اوباما چاره ای جز تکرار این‬ ‫نوع جمالت ب رای ارام کردن طرفداران رژیم صهیونیستی در‬ ‫امریکا ندارد‪.‬‬ ‫ب ا توج�ه ب�ه توضیحات ش�ما‪ ،‬ب�ه نظرت�ان چه‬ ‫م ی توانستند محصوالت خود را به فروش برسانند یا حداقل‬ ‫ازمایش کنند و نیز برخی از صاحبان شرکت ها که به علت‬ ‫فقدان رابطه با ای ران اجناس خود را از طریق سایر واسطه ها به‬ ‫چندین ب رابر قیمت به فروش م ی رساندند‪ ،‬بر اوباما فشار وارد‬ ‫خواهند کرد‪ .‬یکی دیگر از مش��کالت اوباما در بهبود رابطه‬ ‫با ای ران‪ ،‬افکار عمومی امریکاست که طی بمباران تبلیغات‬ ‫سهمگین و منفی در ‪ 35‬سال اخیر‪ ،‬تحت تاثیر قرار گرفته و‬ ‫به طور طبیعی ذهنیت خوبی نسبت به ای ران ندارند‪ .‬در نتیجه‬ ‫باتوجه به سایر فش��ارها اوباما باید به نحوی حرکت کند که‬ ‫این جو را نیز مدیریت کند‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما چه باید کرد تا این رون�د مثبت در‬ ‫سطح تنش زدایی برای ایران ادامه پیدا کند؟‬ ‫‪ l‬در صورت ایجاد رابط��ه بین ای��ران و امریکا به‬ ‫جز تغیی��ر در نگرش ها و رواب��ط چند جانب��ه در منطقه به‬ ‫می زان گسترش این رابطه س��اختار ژئوپلتیک منطقه تغییر‬ ‫یافته بلکه تغیی رات اساس��ی در س��طح جهانی مش��اهده‬ ‫خواهد شد‪ .‬به نظر م ی رسد ایجاد روابط دو جانبه به صورت‬ ‫تدریجی صورت پذیرد‪ ،‬حتی یک دوره جنگ س��رد بین دو‬ ‫کشور قابل پی ش بینی اس��ت و این مسیر با فرا زو فرودهای‬ ‫فراوانی باتوج��ه به حفظ منافع طرفین هم��راه خواهد بود‪.‬‬ ‫لیکن در صورت وج��ود اراده مصمم و قوی طرفین و احترام‬ ‫متقابل م ی توان امیدوار بود که روابط و درک مناس��ب بین‬ ‫دو ملت ای ران و امری��کا‪ ،‬به ایجاد روابط ب��رد‪ -‬برد تدریجی‬ ‫میان طرفین در درازمدت کمک کند‪.‬در ضمن اگر به دنبال‬ ‫شرایطی ب رای پیروزی دیپلماسی هستیم‪ ،‬در این مقطع که‬ ‫حمایت همه جانبه جمهوری اس�لامی از دیپلماسی و تیم‬ ‫مجرب و و قوی که متش��کل از اعضای وزارت امور خارجه‬ ‫و به خصوص دکتر ظریف اس��ت قطعا پی��روزی و موفقیت‬ ‫نصی ب مان م ی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬برق��راری ارتب��اط برد ‪ -‬ب��رد م ی توان��د منافع و‬ ‫امتیازه��ای فراوانی نصی��ب دوطرف بکند‪ .‬البته پیش��ینه‬ ‫تاریخی رابطه امریکا با سایر کشورها را باید همیشه مد نظر‬ ‫داش��ت که امریکا از هر فرصتی اس��تفاده خواه��د کرد تا‬ ‫سیاست های استکباری خود را اعمال کند و فقط در مقابل‬ ‫قدرت حاکی از عوامل و فاکتورهای مذکور در باالس��ت که‬ ‫تن به ایجاد رابطه مناس��ب خواهد داد‪ .‬جمهوری اس�لامی‬ ‫با حفظ اصول و محورهای اعالم ش��ده مقام معظم رهبری‬ ‫م ی تواند به نس��بت تقویت فضای رواب��ط دو جانبه‪ ،‬منافع‬ ‫اقتصادی و فنی کشورمان را حفظ نماید‪ .‬امریکا بازاری ‪300‬‬ ‫میلیونی دارد که در صورت توافق و مدیریت مناسب‪ ،‬به طور‬ ‫تاریخی مردم امریکا عالقه وافری ب��ه برخی محصوالت و‬ ‫تولیدات ای ران نش��ان داده اند‪ .‬به طور مث��ال به غیر از نفت‪،‬‬ ‫فرش و سایر صنایع دس��تی و برخی محصوالت کشاورزی‬ ‫مانند پسته‪ ،‬عالقه مندانی مناسب در امریکا دارد‪ .‬در صورتی‬ ‫که تحریم ها برداش��ته ش��ود و روابط با امری��کا بهبود پیدا‬ ‫کند‪ ،‬روابط همه جانبه با بسیاری از کشورهای دیگر به طور‬ ‫طبیعی تقویت ش��ده و تبادالت تجاری‪ ،‬علمی و فرهنگی‬ ‫‪ l‬به نظر بنده برخی کشورهای متحد ای ران و امریکا‬ ‫در این خصوص ب ر اس��اس منافع خود یا منافع س��ران انها‬ ‫موضع گیری خواهند کرد‪ .‬به عنوان مثال رژیم صهیونیستی‬ ‫متحد امریکا یا سران کشورهای وابسته منطقه خاورمیانه‬ ‫یا کش��ورهایی که از فقدان رابطه ای��ران و امریکا به نوایی‬ ‫رس��یده اند‪ ،‬موضع منفی یا حداقل انفعالی خواهند داشت‪.‬‬ ‫همین امر در خصوص کش��ورهای متحد ای ران نیز صحیح‬ ‫اس��ت‪ ،‬به عنوان مثال کشورهای روس��یه‪ ،‬چین و تا حدی‬ ‫کره جنوب��ی و ترکیه در ای��ن خصوص خیلی خوش��حال‬ ‫نخواهند شد و در مجموع این موضوع را به نفع خود قلمداد‬ ‫نخواهند کرد‪ .‬ولی برخی کشورها مانند کشورهای کوچک‬ ‫وابسته به امریکا در اروپا یا امریکای التین که باالجبار خود را‬ ‫با سیاست های امریکا هماهنگ کرده و مواضع منفی نسبت‬ ‫به ای ران اب راز م ی داشتند و حتی در ابعادی به ضرر منافع ملی‬ ‫خودشان قدم برم ی داشتند‪ ،‬از این ش��رایط رهایی یافته و از‬ ‫لحاظ سیاسی و اقتصادی با ازادی بیشتری در ارتباط با ای ران‬ ‫عمل خواهند کرد‪g .‬‬ ‫از برقراری ارتباط چ�ه امتیازاتی نصیب دو طرف‬ ‫م ی شود؟‬ ‫در صورت ایجاد رابطه میان تهران ‪-‬واشنگتن چه‬ ‫تغییری در شرایط ایجاد م ی شود؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬فشارهای گوناگونی از داخل و خارج کشور امریکا‪ ،‬به‬ ‫اوباما درباره مذاکره با ای ران متوجه است‪ .‬مهم ترین و موثرترین‬ ‫فشار‪ ،‬از طرف صهیونیس ت هاس��ت که هم از داخل و هم از‬ ‫خارج به طور س��نگینی وارد م ی کنند‪ .‬رژیم صهیونیس��تی‬ ‫با داش��تن نفوذ کافی در پارلمان های اروپایی و حتی کانادا‬ ‫م ی تواند فشارهای تبلیغاتی و رایزنی موثری از خارج کشور‬ ‫امریکا متوجه اوباما کن��د‪ .‬همچنین باتوجه به نفوذ قوی در‬ ‫کنگره امریکا‪ ،‬در ارکان رسانه ای امریکا و ارگان های مالی و‬ ‫پولی این کشور‪ ،‬قادر است سنگی ن ترین فشارها و مخالفت ها‬ ‫را با اوباما در مذاکره با ای ران اعمال کند‪.‬مساله بعدی از لحاظ‬ ‫خارجی برخی از کشورهای وابسته منطقه که با کمک امریکا‬ ‫ی ندارند یا از قبل‬ ‫بر مسند قدرت نشس��ته اند و پایگاه مردم ‬ ‫عد مرابطه ای ران و امریکا نفع م ی ب رند‪ ،‬همه در جهت مخالفت‬ ‫بهبود رابطه ای ران و امریکا اقدام خواهند کرد و از این قضیه‬ ‫نگران هستند و در سنگ اندازی کوتاهی نخواهند کرد‪ .‬نکته‬ ‫بعدی از لحاظ داخلی‪ ،‬اوباما با جنگ طلب های داخلی روبه رو‬ ‫بوده که م ی توانند سروصدا و فشار قابل توجهی به اوباما وارد‬ ‫اورند‪ .‬در وهله بعدی برخی سیاستمداران و رهب ران رسانه ای‬ ‫داخلی و حتی برخی رهب ران مذهب��ی داخل امریکا که یک‬ ‫عمر با س��وار ش��دن بر موج ای ران ه راس��ی‪ ،‬به نان و نوایی‬ ‫رسیده اند با بهبود روابط ای ران و امریکا مخالفت خواهند کرد‪،‬‬ ‫چون فلسفه وجودی و اعتبار ایشان زیرسوال م ی رود‪ .‬الزم به‬ ‫یاداوری اس��ت از اینگونه افراد در کنگره و محافل سیاسی‬ ‫جامعه امریکا کم نیس��تند‪ .‬همچنین صاحبان شرکت ها و‬ ‫صنایع جنگی که با ایجاد ش��رایط اختالف و ش��روع جنگ‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که روند برقراری ارتباط مستلزم‬ ‫ان است که در وهله نخست ادبیات برخورد و مذاکره فیمابین‬ ‫طرفین تغییر کند و این یک اقدام روبه جلو و مناسب قلمداد‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬لیکن مس��ئوالن تصمیم گی��ر و مذاکره کننده‬ ‫کشورمان کاری بس دشوار در پیش دارند و به نظر م ی رسد‬ ‫چهار محور را باید همواره مدنظر داشته باشند‪ -1 :‬به علت‬ ‫فقدان اعتماد به مدت طوالنی میان طرفین و فاصله گرفتن‬ ‫تصمیم گی ران طرفین طی ‪ 35‬س��ال اخی��ر منطق ایجاب‬ ‫م ی کند که بهبود روابط به طور تدریجی و گام به گام انجام‬ ‫ش��ود زی را با مش��کالت و موانع مختلفی همراه خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ -2‬برقراری روابط عادی بین دو کشور دارای مخالفان جدی‬ ‫و مصمم در هر دو کشور اس��ت که باید تاثیر نظ رات و نفوذ‬ ‫انان را لحاظ کرد‪ -3 .‬از انجایی که در مذاکرات و دیپلماسی‬ ‫پشتوانه قدرت و نفوذ است که باعث پیشرفت و حفظ منافع‬ ‫م ی شود‪ ،‬تیم مذاکره کننده کشورمان با شناخت دقیق نحوه‬ ‫استفاده از منابع و تولید قدرت جمهوری اسالمی و نیز ناامید‬ ‫نشدن از چالش های متعدد پیشرو با ایمان بر باورهای دینی‬ ‫و ملی راه خود را ادامه دهند‪ -4 .‬تیم مذاکره کننده کشورمان‬ ‫از تمامی ظرفی ت های موجود کشورمان از جمله متخصصان‬ ‫خارج از دول��ت‪ ،‬خصوص��ا در دانش��گاه ها و مراکز علمی و‬ ‫نظامی‪ ،‬اصحاب رسانه و هنری و س��ایر نهادهای مردمی و‬ ‫فرهنگی داخل و خارج کشورمان استفاده بهینه به عمل اورند‪.‬‬ ‫‪ -5‬تولید و حفظ قدرت پشتوانه اصلی و کلیدی موفقیت در‬ ‫دیپلماسی و مذاکرات است‪ .‬قدرت پایگاه اعتقادی و مردمی‬ ‫ نظام‪ ،‬ق��درت نظامی و اقتص��ادی‪ ،‬توانمندی های علمی و‬ ‫فنی‪ ،‬پیشینه تمدن و تاریخی و نفوذ منطقه ای از اهم قدرت‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران است‪ .‬در نتیجه توجه به این منابع‬ ‫قدرت و تقویت و حفظ انها به روند ایج��اد رابطه عادالنه از‬ ‫ملزومات است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫فشارهایی از داخل و خارج درباره مذاکره و رابطه با‬ ‫ایران متوجه اوباماست؟‬ ‫گسترش خواهد یافت و در نتیجه رشد اقتصادی و بازرگانی‬ ‫نصیب ای ران م ی شود‪ .‬همچنین با بهبود روابط دو جانبه‪ ،‬از‬ ‫ظرفی ت های عظیم ای رانیان مقیم امریکا که از لحاظ علمی‬ ‫ و اقتصادی بس��یار غنی هس��تند در رش��د و توسعه کشور‬ ‫م ی توان بهره بیشتری جس��ت‪ .‬با مدیریت بهینه از ایجاد و‬ ‫توسعه روابط با امریکا تبادل دانش و گردشگری توسع ه یافته‬ ‫و در نتیجه م ی توان مسائلی مانند اشتغال و رشد اقتصادی‬ ‫را بهبود بخش��ید‪ .‬کاهش هزینه های تولید و امکان تقویت‬ ‫صادرات کاال و خدمات به امریکا و سایر کشورها گسترده تر‬ ‫و تسهیل خواهد شد‪ .‬همچنین امکان ایجاد روابط مردم با‬ ‫مردم افزایش یافته و به توسعه فرهنگ اسالمی کشورمان‬ ‫نیز کمک خواهد شد‪ .‬ب رای امریکا نیز که به علت مخالفت‬ ‫و دشمنی با جمهوری اسالمی ای ران متحمل میلیاردها دالر‬ ‫هزینه و کاهش اعتبار در سطح جهان اسالم روبه رو م ی شد‪،‬‬ ‫م ی تواند از این دس��ت هزینه ها کم کرده و در جهت بهبود‬ ‫اقتصاد خود استفاده کند‪ .‬بازار ای ران بازار بسیار عالقه مندی‬ ‫به کاالهای صنعتی امریکاس��ت و بناب راین امریکا نه تنها‬ ‫ممکن اس��ت بدون جنگ و به طور رقابتی ب��ا ایجاد رابطه‬ ‫مناس��ب با کش��ورمان به انرژی ارزان دس��ت یابد‪ ،‬بلکه در‬ ‫نتیجه بهبود رابطه سیاسی با جمهوری اسالمی ای ران اعتبار‬ ‫سیاس��ی باالیی را کس��ب و در نتیجه از منافع اقتصادی و‬ ‫تجاری بیشتری بهره مند م ی شود‪.‬‬ ‫کش�ورهای دوس�ت و متح�د ای�ران و امری�کا‬ ‫موضعشان در خصوص ایجاد رابطه بین دو کشور‬ ‫چگونه خواهد بود؟‬ ‫‪47‬‬ ‫نتانیاهو دچار سادیسم سیاسی است‬ ‫واکنش مردم امریکا به البی صهیونیستی چیست؟‬ ‫بین الملل‬ ‫امریکا در این است که با ای ران تعامل داشته باشد و تاحدودی‬ ‫می زان تضادها را کاهش دهد‪.‬‬ ‫حسین رویوران‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫البی صهیونیس��تی در امری��کا نفوذ نس��بتا باالیی‬ ‫در کنگ��ره دارد و در موس��م‪ ‎‬انتخابات‪ ،‬یک��ی از مهمترین‬ ‫تامی ن‏کنندگان بودجه های انتخاباتی دو حزب اصلی یعنی‬ ‫احزاب جمهوریخ��واه و دموکرات اس��ت‪ .‬البته این حمایت‬ ‫به گونه‪‎‬ای اس��ت که هر کدام از دو حزب ک��ه در انتخابات‬ ‫پیروز شود‪ ،‬به گونه ای این ارتباط را دارد‪ ،‬چرا که البی اسرائیل‬ ‫دوجانبه سرمایه گذاری م ی کند‪ .‬اما در ارتباط با بحث پرونده‬ ‫هسته ای ای ران‪ ،‬در حال حاضر امریکا دچار پارادوکس شده‬ ‫و منافع مل ی اش ایجاب م ی کن��د به گونه ای با ای ران تعامل‬ ‫داشته باشد‪ .‬در این میان بحث پرونده هسته ای شاید یک‬ ‫عنوان باشد اما عنوانی است ب رای مجموعه ای از پرونده های‬ ‫تضاد میان ای ران و امریکا‪ .‬این اختالف در رابطه با افغانستان‪،‬‬ ‫امنیت خلیج فارس‪ ،‬لبنان‪ ،‬فلسطین‪ ،‬سوریه‪ ،‬ع راق و مقوله‬ ‫بیداری اسالمی به چش��م م ی خورد‪ .‬اما تمام مقوالت مورد‬ ‫اختالف دو طرف و تضادها با عنوان پرونده هسته ای بیان‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬همچنین اکنون امریکا به نوع��ی دچار افول در‬ ‫قدرت شده است؛ مشاهده م ی کنیم که در سال ‪ 2003‬امریکا‬ ‫در ع راق به تنهایی وارد عمل ش��د؛ چند سال بعد در لیبی‬ ‫به صورت جمعی و در کنار ناتو وارد ش��د‪ ،‬اما اکنون امریکا‬ ‫بدون کمک های غربی نم ی توان��د کاری از پیش ببرد‪ .‬این‬ ‫مسائل نش��ان دهنده افول قدرت امریکا و فشارهایی است‬ ‫که بر این کش��ور وارد م ی اید‪ .‬با این اوصاف در حال حاضر‬ ‫ایاالت متحده امریکا به دنبال یک نوع توافق ب رای کاهش‬ ‫سطح تنش در منطقه با ای ران اس��ت‪ .‬به همین دلیل یک‬ ‫ضرورت جدیدی ب رای امریکا پیش ام��ده که اینگونه رفتار‬ ‫کند و به سمت عادی سازی و بهبود روابط با ای ران گام بردارد‪.‬‬ ‫در مقابل البته ب رای ای ران نیز به دلیل فشار در ابعاد مختلف‬ ‫همین ضرورت پیش امده است‪ .‬در نهایت اکنون منافع ملی‬ ‫‪48‬‬ ‫پارادوکس در سیاست خارجی امریکا‬ ‫در این شرایط این مساله که اسرائیل به دنبال افزایش‬ ‫تضاد با ای ران است‪ ،‬تحریم ها باید بیشتر شود و پرونده هسته ای‬ ‫ای ران بس��ته ش��ود‪ ،‬عمال سیاس��ت خارجی امریکا را دچار‬ ‫پارادوکس م ی کند‪ .‬یعنی اگر امریکا حرف اسرائیل را قبول کند‪،‬‬ ‫در جهت تشدید تضاد پیش م ی رود‪ ،‬ولی اگر منافع مل ی اش‬ ‫را در نظر داشته باشد باید در جهت کاهش تضاد گام بردارد‪ .‬در‬ ‫واقع اکنون امریکا باید از استقالل تصمیم گیری سیاس ی اش‬ ‫دفاع کند و میان منافع ملی خودش و اسرائیل یکی را انتخاب‬ ‫کند؛ چرا که در حال حاضر منافع ملی امریکا و اسرائیل در یک‬ ‫راستا نیست‪ .‬به همین دلیل تصورم بر این است که ورود البی‬ ‫صهیونیس��تی در دفاع از گفتمان رژیم صهیونیستی تاحدود‬ ‫زیادی این البی را دچار تضاد و مشکل خواهد کرد‪ .‬زیرا اکنون‬ ‫منافع امریکا ایجاب م ی کند که به گونه ای با ای ران به یک توافق‬ ‫دست یابد‪ .‬باید توجه داشت از جمله ابزارهایی که البی اسرائیل‬ ‫ب رای فشار بر دولت امریکا در اختیار دارد‪ ،‬فشار بر کنگره و دولت‬ ‫امریکاست‪ .‬این در حالی است که به نظر م ی رسد اکنون دیگر‬ ‫شرایط به گونه ای نیست که فشارهای البی اسرائیل بر اکثریت‬ ‫نمایندگان یا دولت تاثیر بگذارد و بپذی رند که اسرائیل‪ ،‬ب رنامه ها‬ ‫و اولویت های ملی امریکا را بر هم خواهد ریخت‪.‬‬ ‫ کینه و نفرتی که اشکار شد‬ ‫نتانیاهو ‪ 34‬دقیقه در س��ازمان ملل س��خنرانی کرد؛‬ ‫این در حالی است که دو دقیقه نخس��ت و چهار دقیقه اخر‬ ‫این س��خنرانی در ارتباط با موضوعاتی غی��ر از ای ران بود و‬ ‫‪ 28‬دقیقه دیگر راجع به ایران صحبت ک��رد‪ .‬اما باید مدنظر‬ ‫داشت در مجمع عمومی سازمان ملل‪ ،‬سران اصوال در مورد‬ ‫دولت خودش��ان یا نظام بی ن الملل صحبت م ی کنند و نه در‬ ‫مورد یک کشور دیگر؛ همین مس��اله‪ ،‬کینه و دشمنی رژیم‬ ‫اسرائیل را نسبت به ای ران اشکار م ی سازد‪ .‬این نوع سخنرانی‪،‬‬ ‫تحریک اس��رائیل نس��بت به ای ران را نیز کامال مشخص و‬ ‫پارادوکس اصلی را اش��کار کرد‪ .‬زی را ای��ران م ی گوید منطقه‬ ‫خاورمیانه باید عاری از س�لاح هسته ای باش��د‪ ،‬اما اسرائیل‬ ‫م ی گوید من هسته ای داشته باش��م اما ای ران نداشته باشد؛‬ ‫این منطق اکنون س�لاح خریداری ن��دارد‪ .‬همچنین عنوان‬ ‫کردن مساله حمله به ای ران در صورت هسته ای شدن‪ ،‬توسط‬ ‫نخس ت وزیر اس��رائیل از تریبون س��ازمان ملل نیز حرکت‬ ‫قابل قبولی نیس��ت‪ .‬در حقیقت تهدید یک کش��ور ثالث از ‬ ‫تریبون این مجمع جهانی مغایر اصول سازمان ملل است و‬ ‫یکی از دالیلی که به ای ران وقت دادند تا به اندازه ای که در مورد‬ ‫ایران صحبت کرده‪ ،‬پاسخ دهد نیز همین است‪ .‬نتانیاهو در‬ ‫سخنرانی اخیرش نشان داد‪ ،‬رژیم اسرائیل‪ ،‬رژیم ی است که‬ ‫تولید نفرت و جنگ اف��روزی م ی کند و در پ ی تحریک غرب‪،‬‬ ‫تش��دید تضادها و تهدید امنیت در منطقه است‪ .‬در نهایت‬ ‫م ی توان با صراحت گفت نخس��ت وزیر اسرائیل در سخنان‬ ‫اخیرش دچار اشتباهات فاحشی شد‪ ،‬تا جایی که خانم رایس‪،‬‬ ‫مش��اور امنیت ملی امریکا اعالم کرد وی در سخنران ی اش‬ ‫به شدت ناموفق بود‪ .‬با تولید ادبیات جنگ‪ ،‬نفرت و تهدید‪،‬‬ ‫اکنون نخس ت وزیر اسرائیل در مرز سقوط قرار گرفته است‪.‬‬ ‫همچنانکه م ی بینیم حتی نزدیکترین هم پیمان اس��رائیل‬ ‫یعنی امریکا نیز نس��بت به س��خنان نتانیاهو لب به انتقاد‬ ‫گشود‪ .‬این مسائل و موضع گیری ها همچنین مشخص کرد‬ ‫که نتانیاهو تاحدودی دچار سادیسم سیاسی شده است؛ چرا‬ ‫که مجمع عمومی سازمان ملل متحد مکانی است که عموما‬ ‫دولتمردان پی رامون مسائل خودش��ان صحبت م ی کنند نه‬ ‫اینکه تمام وقتشان را صرف بیان تضادها با یک کشور دیگر‬ ‫کنند‪ .‬بناب راین ادبیات نتانیاهو به نوعی ادبیات سقوط‪ ،‬فاقد‬ ‫منطق و عقالنیت بود‪.‬‬ ‫مردم امریکا‪ ،‬البی اسرائیل را نمی خواهند‬ ‫مس��اله دیگری که در رابطه با البی اس��رائیل م ی توان‬ ‫به ان پرداخت‪ ،‬نقش و تاثیرگذاری این البی بر سیاس��ت های‬ ‫امریکاست؛ درواقع البی صهیونیس��ت م ی تواند روی امریکا‬ ‫تاثیرگذار باشد‪ ،‬ولی مساله اینجاست که ایا این البی م ی تواند‬ ‫تمام خواسته هایش را به امریکا تحمیل کند‪ ،‬به نظر من البی‬ ‫اس��رائیل اکنون نم ی تواند تمام خواس��ته هایش را به امریکا‬ ‫تحمیلکندزی راامریکادرمنطقهمنافعیداردکهایجابم ی کند‬ ‫نوعی تعامل با ای ران داشته باشد‪ .‬بناب راین درخواست اسرائیل‬ ‫ب رای کنار گذاشتن تعامل و ادامه و تشدید خصومت با ایران ب رای‬ ‫امریکا هزینه زیادی دارد و از طرف دولت واشنگتن قابل قبول‬ ‫نیست‪ .‬از دیگر سو‪ ،‬مردم امریکا به مرور بیشتر با ماهیت البی‬ ‫یدانند هزینه‬ ‫صهیونیستی اشنا م ی شوند‪ .‬اکنون ملت امریکا م ‬ ‫دو هزار میلیاردی دالری که کشورش��ان در ع راق متحمل شد‬ ‫نتیجه تحریک اسرائیل بود‪ .‬مردم امریکا اگاه شده اند که یکی از‬ ‫مهمترین علل بحران اقتصادی کشورشان‪ ،‬رژیم اسرائیل است‪،‬‬ ‫در نتیجه نم ی‪‎‬توانند نسبت به این رژیم کینه نداشته باشند‪ .‬در‬ ‫پایان خالی از لطف نیست به مثالی پی رامون اشکار شدن نقش‬ ‫البی اسرائیل در میان ملت امریکا اشاره کنم؛ چند سال پیش‬ ‫دو تن از اساتید دانش��گا ه هاروارد امریکا‪ ،‬کتابی در مورد البی‬ ‫صهیونیست در امریکا نوش��تند که هیچ مرکز نشری حاضر‬ ‫به انتشار ان نشد‪ ،‬بناب راین کتاب مذکور در خارج از امریکا چاپ‬ ‫شد‪ .‬ولی اکنون شاهد چاپ پانزدهم ان هستیم و عمدتا نیز در‬ ‫امریکا به فروش م ی رود‪ .‬این مساله نشان م ی‪‎‬دهد مردم امریکا‬ ‫به شدت به دنبال این واقعیت هستند که نقش البی اسرائیل‬ ‫در کشورشان چیست و چه هزینه ای بر امریکا تحمیل م ی کند‪.‬‬ ‫دیگر اینکه تا چند سال پیش امکان برگزاری نمایشگاه علیه‬ ‫اسرائیل در امریکا وجود نداشت‪ ،‬در حالی که اکنون در بسیاری‬ ‫از دانش��گاه ها چنین پدیده ای عادی شده است‪ .‬همچنین در‬ ‫این کشور‪ ،‬ده ها «‪ »NGO‬ضداس��رائیلی فعال شده است‪.‬‬ ‫این مسائل‪ ،‬واقعیات جدید امریکاس��ت که ظاه را از چشمان‬ ‫نتانیاهو دور مانده است‪ .‬این در حالی است که نتانیاهو و البی‬ ‫صهیونیستی باید واقع بین باش��ند و مطابق انچه در جامعه‬ ‫امریکا رخ م ی دهد‪ ،‬سیاست هایشان را پیش بب رند‪g.‬‬ ‫قدرت البی اسرائیل کم شده است‬ ‫تنها مصالحه شرافتمندانه میتواند ایرانیان را راضیکند‬ ‫دکتر پیروز مجتهدزاده‬ ‫‪3‬‬ ‫استاد جغرافیای سیاسی و‬ ‫ژئوپولیتیک در دانشگاه های تهران‬ ‫نگاه دوباره به اصالح روابط‬ ‫بین الملل‬ ‫مش��کلی که بعضا مشاهده م ی ش��ود و من نیز بارها‬ ‫نس��بت به ان تذکر داده ام این اس��ت که انگار در ای ران ما‬ ‫با مفهوم��ی به نام اص�لاح روابط با دیگران دچار مش��کل‬ ‫هستیم؛ اینطور به نظر م ی اید که انگار مساله اصالح روابط‬ ‫با دیگران با مساله متحد ش��دن با دیگران و نوکری انها به‬ ‫کلی اشتباه گرفته م ی شود‪ .‬ما اگر قصد اصالح روابط را داریم‬ ‫باید به این تفاهم برس��یم که ایا روابط موجود خوب است‬ ‫یا خیر و اگر خوب نیس��ت ایا نیازی به اصالح دارد یا خیر‪.‬‬ ‫این تفاهم اگر وجود داشته باشد دیگر به مسائلی همچون‬ ‫صحبت تلفنی رئی س جمهور امری��کا با ای ران و دیگر موارد‬ ‫انتقاد وارد نخواهد ش��د‪ .‬این انتظار که بخواهیم روابط دو‬ ‫کش��ور به س��مت بهبود پیش رود اما مدام به جزئیات ان‬ ‫انتقاد وارد کنیم‪ ،‬درست نیست‪ .‬در حال حاضر این مساله که‬ ‫اکنون مناسبات ای ران و امریکا در این حد باقی بماند یا خیر‪،‬‬ ‫به تصمیم ملی یک ملت مربوط م ی شود به نام ای ران؛ اگر‬ ‫قرار باشد که روابط دو کشور در حد رفع خصومت قرار گیرد‪،‬‬ ‫تصمیمش با پروسه سیاست پردازی های داخلی است؛ اگر‬ ‫قرار شود روابط بیش از این باش��د که دو طرف به دوستان‬ ‫حامی یکدیگر تبدیل شوند‪ ،‬باز به تصمیم ملی یک ملت‬ ‫مربوط م ی شود؛ حتی اگر باز هم بخواهند جلوتر روند و دو‬ ‫طرف متحد شوند و در یک سازمان مشترک فعالیت کنند‬ ‫این امر هم به نظر دو ملت بستگی دارد و ما نم ی توانیم از‬ ‫قبل همه درها و دروازه ها را بسته و تخریب کنیم‪.‬‬ ‫در حال حاضر به نظر م ی رس��د که در مرحله کنونی‬ ‫دو ط��رف م ی خواهند رفع خصومت ش��ود ت��ا زمینه ب رای‬ ‫اندیشیدن درباره گسترش یا عدم گس��ترش روابط هموار‬ ‫ش��ود‪ .‬در حال حاضر انتظار این اس��ت که روابط تا ان حد‬ ‫گس��ترش یابد که مورد انتظار همگان اس��ت‪ .‬انتظار ملت‬ ‫ای ران و بخش عمده ای از ملت امریکا در این اس��ت که این‬ ‫خصومت ها و س��تیزه گری ها که ب رای ملت ما خیلی گران‬ ‫تمام ش��ده و ب رای انها نیز سخت گذش��ته‪ ،‬برطرف شود‪.‬‬ ‫وقتی قرار اس��ت این خصومت ها برطرف شود چه ای رادی‬ ‫دارد که مسئوالن دو طرف با یکدیگر تلفنی صحبت کنند‬ ‫یا دست دهند‪.‬‬ ‫انهایی که از این تحوالت ای راد م ی گیرند‪ ،‬مس��اله را‬ ‫بیش از حد تفس��یر م ی کنند‪ .‬این در حالی است که وقتی‬ ‫مساله ای را که مربوط به همگان م ی شود تفسیر م ی کنیم‪،‬‬ ‫باید مقدار زیادی خردورزی به کار گرفته و حداقل منظور نظر‬ ‫همگان را فراموش نکنیم‪ .‬در واقع باید توجه داشت صرف‬ ‫یک مکالمه تلفنی یا دست دادن و لبخند زدن نم ی تواند به‬ ‫این معنا باشد که یک طرف خودش را به طرف دیگر فروخته‬ ‫اس��ت‪ .‬وقتی قضیه را به این ص��ورت واقعگرایانه اش نگاه‬ ‫کنیم دیگر خرده گیری ها و انتقادات فعلی مفهوم و دلیلی‬ ‫نخواهد داشت‪.‬‬ ‫از ط��رف دیگ��ر بای��د توج��ه کنی��م‪ ،‬همانگونه که‬ ‫دکتر روحانی در داخل ای ران با برخ��ی خرده گیری ها مواجه‬ ‫است‪ ،‬در داخل ایاالت متحده امریکا نیز برخی خرده گیری ها‬ ‫و انتق��ادات از جان��ب گروه ها‪ ،‬الب ی های صهیونیس��تی و‬ ‫محافل مختلف جمهوریخواهان نس��بت به ب��اراک اوباما‬ ‫وارد اس��ت‪ .‬البته دلیل این خرده گیری و انتقادات نیز جای‬ ‫بررس��ی دارد؛ چرا که وضعیتی که تا ای��ن تاریخ میان ای ران‬ ‫و غرب به خص��وص امریکا‪ ،‬وجود داش��ت به ش��دت مورد‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫گفت وگوی تلفنی باراک اوباما‪ ،‬رئی س جمهور امریکا و‬ ‫دکتر حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫را باید در کلیت ماجرا مورد بررس��ی ق��رار داد؛ کلیت ماجرا‬ ‫عبارت است از سفر رئی س جمهور جدید ای ران به نیویورک‬ ‫ب رای شرکت در اجالس س��ازمان ملل متحد‪ .‬بدیهی است‬ ‫که الزمه اولین سفر به س��ازمان ملل متحد اقدام به ابالغ‬ ‫حس ن نیت و اعتدال پیش امده در سیاست خارجی ای ران به‬ ‫جامعه جهانی بوده است‪.‬‬ ‫البته عالم سیاس��ت از قبل پی ش بین��ی م ی کرد که‬ ‫باتوجه به انتخاب اق��ای روحانی به عن��وان رئی س‪‎‬جمهور‬ ‫جدید جمهوری اس�لامی ای ران که از ابتدا پی��ام اور اعتدال‬ ‫بوده‪ ،‬این روند را در پیش بگیرد‪ .‬درواق��ع ملت ای ران با رای‬ ‫خودش این پیام را داد که کسی را ب رای ریاست امور اجرایی‬ ‫کش��ور م ی خواهد که بتواند روابط خارج��ی ای ران را اصالح‬ ‫کند‪ .‬انچه مسلم اس��ت روابط خارجی ای ران به خصوص در‬ ‫‪ 16‬سال گذشته دچار مشکالت شدیدی بود و این مشکالت‬ ‫شدید سبب بروز فشارهای بسیار گسترده ای برجامعه ای ران‬ ‫شده بود‪ .‬به خصوص از نظر اقتصادی‪ ،‬ما شاهد ان هستیم‬ ‫که تحریم ها اگرچه نتوانس��تند بر سیاست های ملی ای ران‬ ‫تاثیر بگذارند ولی بر مردم ای ران و زندگی انها فش��ار باالیی‬ ‫وارد کردند‪ .‬الجرم ملت ای ران با رای خودش خواسته شخصی‬ ‫را انتخاب کند که بتواند در مس��یر اص�لاح روابط خارجی‬ ‫گام هایی جدی ب��ردارد‪ .‬البته دوموض��وع مدنظر ملت بود؛‬ ‫نخست مس��اله اصالح روابط خارجی و دوم مساله اصالح‬ ‫مش��کالت اقتصادی داخلی که این دو به صورتی با هم در‬ ‫ارتباط بوده و هست‪.‬‬ ‫بناب راین این انتظ��ار نه تنها در ای��ران بلکه در دنیای‬ ‫خارج از ای ران نیز وجود داش��ت‪ .‬در این سفر که اولین سفر‬ ‫رئی س جمهور جدید به سازمان ملل متحد بود‪ ،‬تماس هایی‬ ‫ولو تش��ریفاتی با ایاالت متحده ب رای اصالح روابط ای ران و‬ ‫غرب به طور کلی برقرار ش��د‪ .‬به گمان م��ن ب رای رضایت‬ ‫خاطر خرده گی ران بود ک��ه اقای دکتر روحانی ت��ا ان اندازه‬ ‫احتیاط به خرج داد که در ضیافت ناهار دبیرکل سازمان ملل‬ ‫ب رای سران کش��ورها در اولین روز مجمع عمومی شرکت‬ ‫نکند‪ ،‬مبادا در انجا مجبور به دیدار رودررو با رئی س جمهور‬ ‫ایاالت متحده ش��ود و من هیچ تفسیر مثبت و منفی ب رای‬ ‫این اقدام ندارم‪ .‬ولی این را م ی دانم که همه دنیا م ی دانند که‬ ‫اگر قرار باشد روابط ای ران و غرب اصالح شود این اصالحات‬ ‫باید از روابط با ایاالت متحده امریکا اغاز شود‪ .‬چرا که غرب‬ ‫سال های زیادی اس��ت از نظر کنش ژئوپولیتیک جهانی و‬ ‫در سیاس��ت های خاورمیانه ای با ایاالت متحده امریکا یک‬ ‫کاسه شده است‪.‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬انتخاب دولت اعتدالگرا از س��وی مردم‬ ‫ای ران همزم��ان با پیش��رفت هایی در زمینه بازرس��ی های‬ ‫اژانس بی ن‪‎‬المللی انرژی هس��ته ای در ای ران که فضا را در‬ ‫بازرس��ی های جدید مالیم تر کرده بود‪ ،‬موجب بروز شرایط‬ ‫مطلوبی شد که ب ر اس��اس ان طرفین توانس��تند تا حدود‬ ‫زیادی تبلیغات منفی صهیونیستی علیه ایران را در عمل‬ ‫کنار بزنند و شرایط را ب رای ایجاد صلح و ارامش میان ای ران‬ ‫و غرب اس��انتر و بهتر کنند‪ .‬بناب راین در این س��فر‪ ،‬شرایط‬ ‫به گونه ای ب��ود که ارتباطات��ی میان دو طرف برقرار ش��ود‬ ‫تا ما بتوانیم وارد مرحله گش��ایش در رواب��ط ای ران با غرب‬ ‫به خصوص روابط ای��ران با گ��روه‪ 5+1‬ش��ویم‪ .‬البته این‬ ‫تماس ها از مدت ها قبل می��ان ای ران و گ��روه ‪ 5+1‬وجود‬ ‫داش��ت‪ ،‬اما ما همگی ش��اهد بودیم که تا پی��ش از مرحله‬ ‫کنونی هیچ یک از این تماس ها حاصل درس��تی بر جای‬ ‫نگذاش��ت؛ چرا که ان تماس ها و مذاکرات در انبوه بزرگی‬ ‫از ابهام و بدبینی ش��کل م ی گرفت‪ .‬انچه م ی بایس��ت در‬ ‫این مقطع واقعیت پیدا کند و ش��کل بگی��رد‪ ،‬رفع همین‬ ‫ابهام و بدبینی است‪ .‬در این سفر حجت االسالم روحانی به‬ ‫سازمان ملل متحد‪ ،‬اگرچه برخوردهای کلی و سخنران ی ها‬ ‫خوب بود و باراک اوباما در سخنران ی های خودش‪ ،‬مالیمت‬ ‫و نرم��ش زیادی نش��ان داد اما تماس واقعی که بس��یاری‬ ‫منتظر ان بودند‪ ،‬واقعیت پیدا نکرد‪ .‬با این حال به نظر من‬ ‫این مس��اله هم هیچ ای رادی ندارد‪ ،‬زی را بس��یاری در امریکا‬ ‫انتظار داش��تند که تماس های��ی را میان دو طرف ش��اهد‬ ‫باشیم؛ حداقل شبیه انچه قرار بود میان اقای خاتمی و بیل‬ ‫کلینتون‪ ،‬روس��ای جمهور وقت ای ران و امریکا در سفر اقای‬ ‫خاتمی به سازمان ملل برقرار شود و نشد‪.‬‬ ‫حت��ی انتظار م ی‏رفت ک��ه دو طرف ای��ران و امریکا‬ ‫در س��الن ناهار دبیرکل س��ازمان ملل با یکدیگ��ر رودررو‬ ‫ش��وند اما این نیز میس��ر نش��د‪ .‬در این رابطه بسیاری از‬ ‫مفس��رین و رس��انه های امریکایی از رئی س جمهور امریکا‬ ‫خرده م ی گرفتند که چرا وی تالش نک��رد با رئی س جمهور‬ ‫جدید ای ران برخورد ش��خصی کوتاهی داش��ته باش��د‪ .‬من‬ ‫گمان م ی کنم ای��ن خرده گیری ها و انتظار ب��ه زبان اورده‬ ‫ش��ده امریکای ی ها باعث شد که به اوباما فش��ار اورند تا در‬ ‫اخرین لحظه ای که رئی س جمهور جدید ای ران در حال ترک‬ ‫نیویورک بود‪ ،‬با وی تماس تلفنی برقرار کند‪.‬‬ ‫من ای��ن کار را بس��یار منطقی‪ ،‬انس��انی‪ ،‬اخالقی و‬ ‫درخورند مصلحت دیپلماتیک هر دو کش��ور م ی بینم که‬ ‫کمک م ی کند تا طرفین بحث واقعی را ب رای حل مشکالت‬ ‫موجود اغ��از نمایند‪ .‬بدون بحث و گفت وگو که نم ی ش��ود‬ ‫مس��ائلی به این عظمت و پیچیدگی را ح��ل کرد و بدون‬ ‫مبادله سالم و علیک هم که نم ی ش��ود بحث و مذاکره ای‬ ‫را انجام داد‪.‬‬ ‫متاسفانه پس از سفر رئی س جمهور ای ران و سخنرانی‬ ‫معقولش در سازمان ملل متحد در قبال سخنرانی دوستانه‬ ‫اوباما در رابطه با روابط کش��ورش با ای ران ش��اهد بودیم در‬ ‫برخی از رسانه های ای رانی نسبت به تماس تلفنی دو طرف‬ ‫انتقاداتی وارد ش��د که البته منطق��ی و غیرخصمانه بوده‬ ‫اس��ت؛ اما من به ش��خصه از انتقاد به یک سالم و علیک‬ ‫یا یک تم��اس تلفنی و حت��ی دس��ت دادن و لبخند زدن‬ ‫سردر‪‎‬نم ی اورم‪ .‬پس دیپلماسی غیر از اینها چگونه م ی تواند‬ ‫وس��یله ایجاد نرمش و ارامش در روابط ملت ها باشد؟ ما در‬ ‫عالم سیاس��ت‪ ،‬صحبت از اقداماتی م ی کنیم که دولت ها‬ ‫موظف هستند ب رای گسترش رفاه ملت ها‪ ،‬بدان دست زنند‪.‬‬ ‫من گمان نم ی کنم که ش��رایط سیاس��ی داخلی و خارجی‬ ‫ای ران به روزی افتاده باشد که از یک اقدام دیپلماتیک ب رای‬ ‫گشایش مس��یر گفت وگو خود را نابود شده فرض کنیم‪ .‬ما‬ ‫م ی دانیم که عالم سیاست ب رای توسعه سیاسی به منظور‬ ‫رواج رفاه عمومی مردم است و عالم سیاست نم ی تواند فقط‬ ‫محدود به مرافعه و جدل باشد‪ .‬ما نم ی توانیم از یک طرف‬ ‫کسانی را انتخاب کنیم که روابط خارجی ما را اصالح کنند و‬ ‫از طرف دیگر از انها مانند گذشته انتظار داشته باشیم که از‬ ‫ تریبون خانه ملل نسبت به دیگران فقط پرخاشگری کرده و‬ ‫چنگ و دندان نشان دهند‪ .‬متاسفانه در گذشته ما گاه شاهد‬ ‫برخوردهایی از جنس جدال بودی��م و دیدیم که ب رای ای ران‬ ‫چقدر هزینه داشت‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫بهره برداری های اسرائیل و محافل مربوط به ان بود؛ ب رای‬ ‫تداوم بخشیدن به حمایت ایاالت متحده نسبت به جنایاتی‬ ‫که در خاورمیانه هر روز به قتل عام هزاران نفر ختم م ی شود‪.‬‬ ‫طبیعی است که این محافل از تحوالت جدید در مناسبات‬ ‫ای ران و غرب راض��ی نخواهند بود‪ ،‬چ��ون م ی دانند روابط‬ ‫ای ران و امریکا کلید حل همه مس��ائل خاورمیانه به س��ود‬ ‫مظلومان است و انها مایل نیستند وضعیت موجود بهبود‬ ‫یابد‪ .‬اما اغلب مردم دیگر در دو کشور‪ ،‬مایل هستند که میان‬ ‫ای ران و امریکا صلح برقرار شود‪ .‬یک مصالحه شرافتمندانه‬ ‫خواست دو طرف است‪ ،‬نه دوستی و اتحاد بیجا و نه دشمنی‬ ‫و خصومت دنباله دار‪.‬‬ ‫البته این خواسته خیلی بزرگ و غیرمنطقی نیست و‬ ‫ب رای رسیدن به این صلح و ارامش الزم است که تماس هایی‬ ‫میان ته ران‪ -‬واشنگتن برقرار ش��ود‪ .‬این در حالی است که‬ ‫این تماس ها در این س��فر به خصوص به صورت حداقلی‬ ‫اتفاق افتاد و همه ما عالقه مندان باید اسان از کنار این گونه‬ ‫مسائل جزئی عبور کنیم‪ ،‬چنان که اوباما و دولت‬ ‫و دستگاه حزبش توانس��تند ارام از کنار اینگونه‬ ‫انتقادات در کشور خود عبور کنند‪.‬‬ ‫را به اکثریت مردم بقبوالند‪ .‬پس از ان نیز ش��اهد بودیم که‬ ‫رئی س‪‎‬جمهور امریکا نامه‪‎‬ای به رهبری جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران نوشت و منظور خودش را در این راستا که م ی خواهد‬ ‫مسائل را صلح امیز و از طریق مذاکره حل کند‪ ،‬تشریح کرد‪.‬‬ ‫وی در ای��ن خصوص نیز م��ورد انتقاد ش��دیدی قرار‬ ‫گرفت اما امروز و با گذشت چندین سال م ی بینیم که نظر‬ ‫اوباما در رابطه با ای ران در جامعه امریکا‪ ،‬غالب ش��ده است‪.‬‬ ‫حتی من اکنون که در امریکا به سر م ی برم‪ ،‬در برنامه های‬ ‫تلویزیونی اینها م ی بینم که منتقدان سرسخت اوباما و ای ران‬ ‫در صحب ت های خودشان در مجموع بهبود روابط امریکا و‬ ‫ای ران را تایید م ی کنند‪ .‬تنها منابعی ک��ه این روابط را تایید‬ ‫نم ی‪‎‬کنند عبارتند از اس��رائیل و البی یهودی‪ .‬این در حالی‬ ‫است که حتی بنیامین نتانیاهو نیز در داخل اسرائیل بر سر‬ ‫سیاست‪‎‬های جنگ طلبانه و افسارگس��یخته‪‎‬ای که دنبال‬ ‫م ی کن��د‪ ،‬مخالفان زی��ادی پیدا کرده اس��ت‪ .‬این وضعیت‬ ‫نتانیاهو‪ ،‬لطمه زیادی به وضعیت وی‪ ،‬رژیم اسرائیل و البی‬ ‫دالیل مخالفت های داخلی با اوباما‬ ‫بین الملل‬ ‫در ایاالت متحده امریکا شمار کسانی که‬ ‫در این مقطع مخالف مصالحه ای��ران و امریکا‬ ‫هس��تند خیلی کم شده اس��ت‪ .‬یکی از دالیلی‬ ‫که امریکا به این نقطه رسیده همانا از بین رفتن‬ ‫حیثیت سیاسی بنیامین نتانیاهو‪ ،‬نخس ت وزیر‬ ‫اس��رائیل و اعتبار ژئوپولیتیکی ان کشور است‪.‬‬ ‫نتانیاهو در دو‪ ،‬سه س��ال اخیر در نتیجه ارتکاب‬ ‫به یک سری اقدامات کودکانه از جمله سخنرانی‬ ‫معروفش در سازمان ملل متحد در ترسیم نقشه‬ ‫بمب ای رانی روی تخته سیاه‪ ،‬وضعیتی را به وجود‬ ‫اورد که اعتبار خودش‪ ،‬اسرائیل و صهیونیسم را‬ ‫در سیاست خارجی امریکا به کلی از بین برد‪ .‬به‬ ‫همین دلیل خرد ه گیری نسبت به سیاست های‬ ‫اوباما در قبال ای ران اکنون بسیار ضعیف شده و‬ ‫به نظر م ی رسد وی بتواند راحت تر از گذشته این‬ ‫مرحله را پشت سر بگذارد‪ .‬این مساله را نیز نباید‬ ‫از نظر دور داش��ت که در عالم سیاست هرگونه‬ ‫اقدامی با یک سری مخالفتها روبه رو م ی شود‬ ‫و هنر سیاستمدار در این است که اقدامات‪ ،‬افکار‬ ‫و ابتکارات خودش را به صورتی صادقانه و صریح‬ ‫ب رای همگان تشریح کند تا موافقت همه طرف ها‬ ‫حاصل شود‪.‬در ایاالت متحده امریکا‪ ،‬مخالفت با‬ ‫سیاست های کلی اوباما یک امر طبیعی است؛‬ ‫وقتی هر کدام از دو ح��زب بزرگ قدرت را در دس��ت دارند‬ ‫حزب مخالف تالش م ی کند چ��وب الی چرخ حزب حاکم‬ ‫بگذارد‪ .‬این وضعیت بیش از یک قرن اس��ت که در امریکا‬ ‫حاکم است‪ .‬در حال حاضر پی رامون روابط و اصالح روابط با‬ ‫ای ران‪ ،‬مخالفت ها در ایاالت متحده امریکا خیلی باال نیست‪.‬‬ ‫این امر دالیل مختلفی دارد که یکی از دالیل ان‪ ،‬این است‬ ‫که خود اوباما در این راس��تا‪ ،‬دلیری زیادی به خرج داد‪ .‬اگر‬ ‫یادمان باشد تقریبا پنج سال پیش که وی ب رای نخستین بار‬ ‫به عنوان رئی س جمهور انتخاب م ی شد شعار انتخابات ی اش‬ ‫را «تغییر» در تمام سیاست های موجود امریکا قرار داده بود‪.‬‬ ‫وی همچنان در مورد ای ران نیز سیاس��ت «تغییر» را اعالم‬ ‫کرد و در این سیاس��ت تغییر مورد خرده گیری گسترده ای‬ ‫قرار گرفت ت��ا جایی که صحب��ت از این بود ک��ه احتمال‬ ‫شانس پیروز ش��دنش در دور دوم انتخابات را از دست داده‬ ‫است‪ .‬شاهد بودیم که در مناظره ریاست جمهوری دوره اول‪،‬‬ ‫مک کین‪ ،‬سناتور جمهوریخواه و رقیب اوباما‪ ،‬چه بالیی بر‬ ‫سر او اورد‪ ،‬ولی وی در نهایت موفق شد این سیاست خودش‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪50‬‬ ‫یا خیر؟ در این مذاکرات و پیگیری خواست های ملی ما ایا‬ ‫صالح حزبی پیگیری م ی شود یا منافع ملی؟‬ ‫رفع خصومت های دوجانبه‬ ‫در مساله روابط بین دو کش��ور ای ران و امریکا‪ ،‬هزار‬ ‫مرحله ظریف و ش��کننده را م ی توان در نظ��ر گرفت؛ انچه‬ ‫در حال حاضر مورد نظ��ر دو طرف قرار گرفته اس��ت‪ ،‬رفع‬ ‫خصومت است و الغیر‪ .‬اکنون وظیفه نخست ای ران تالش‬ ‫ب رای رفع خصومت های جاری است‪.‬‬ ‫البت��ه م��ا از ط��رف خودم��ان در رابط��ه ب��ا‬ ‫ایاالت متحده امری��کا ی��ا کش��ورهایی که امری��کا در انها‬ ‫فعال است تاکنون هیچ خصومتی را به کار نگرفته ایم‪ ،‬اما‬ ‫تاکنون امری��کا در نتیجه تحریکات اس��رائیلی‪ ،‬خصومت‬ ‫و دشمن ی های گس��ترده ای را علیه ای ران پیگیری و اعمال‬ ‫کرده که تحریم ها تنها بخشی از ان است‪ .‬در شرایط فعلی‬ ‫منظور از پیگیری روابط دوجانبه در گام اول رفع خصومت‬ ‫است‪ .‬ته ران‪ -‬واشنگتن ب رای رفع این خصومت‪‎‬ها‬ ‫یک سری مس��ائل فیمابین را باید حل و فصل‬ ‫کنند که اولین مورد‪ ،‬مساله انرژی هسته ای است‪.‬‬ ‫البته ما ان را به صورت مساله در نیاورده ایم‪ ،‬بلکه‬ ‫انها از انرژی هسته ای ای ران مساله درست کردند‪.‬‬ ‫کشورهای غ ربی در این مساله درست کردن‪ ،‬هزار‬ ‫و یک پی چ وخم و پیچیدگ��ی وارد کردند که حل‬ ‫این پیچیدگ ی‏ها کمی زمانبر است‪ .‬بنابراین در‬ ‫همین پیوند باید مساله رفع تحریم ها موردنظر‬ ‫باشد‪ .‬البته در این مراحل نیز هستند کشورها و‬ ‫گروه‪‎‬هایی مانند اسرائیل و عربستان سعودی و‬ ‫امارات که دست به خ رابکاری م ی‪‎‬زنند‪ ،‬اما ما باید‬ ‫با هوشیاری جلوی خ رابکاری ها را بگیریم و دقت‬ ‫داش��ته باش��یم تا حین مذاکرات جلوی هرگونه‬ ‫بهانه تراشی و اشکال تراشی گرفته شود‪.‬‬ ‫همچنی��ن باید ط��وری پی��ش برویم که‬ ‫گروه ه��ای مخالف نتوانند نظ راتش��ان را اعمال‬ ‫کنند‪ .‬وقتی مشخص شود که هدف از مذاکرات‬ ‫رفع خصوم��ت میان ای��ران و امریکاس��ت و نه‬ ‫هیچ چیز دیگ��ر‪ ،‬در این ص��ورت برخی محافل‬ ‫که به دنبال سنگ اندازی هستند نیز حساب کار‬ ‫دستشان م ی اید‪ .‬در نهایت این رفع خصومت به‬ ‫نفع هر دو طرف خواهد بود و ای ران موفق م ی شود‬ ‫در این وضعیت حتی در سیاست خاورمیانه‪‎‬ای اش‬ ‫نیز راحت تر و بدون دردسر عمل کند‪.‬‬ ‫در مورد ایران‪ ،‬اروپا تابع امریکاست‬ ‫یهود وارد اورده اس��ت‪ .‬الجرم در حال حاضر از جانب البی‬ ‫یهودی در کنگره‪ ،‬س��نا و مکان‪‎‬های دیگر صدای مخالف‬ ‫خشنی شنیده نم ی‪‎‬شود‪ .‬چون کسانی که این مخالفت‪‎‬ها را‬ ‫بروز م ی‪‎‬دهند‪ ،‬م ی‪‎‬دانند اگر کمی بیشتر این مخالفت‏ها را‬ ‫ادامه دهند و جلو روند‪ ،‬اعتبارشان را بیشتر نزد مردم امریکا‬ ‫از دس��ت خواهند داد‪ .‬به طور کلی اکنون در امریکا‪ ،‬فضا و‬ ‫شرایط به نفع بهبود روابط با ای ران است‪.‬‬ ‫در این ش��رایط امیدوار کننده گمان نم ی کنم تلفنی‬ ‫صحبت کردن اوباما با روحانی یا دست دادن روحانی با دیگر‬ ‫سران دنیا مساله‪‎‬ای باش��د که خودمان را درگیر ان کنیم و‬ ‫شانس بهبود در مناسبات خارجی ب رای توسعه رفاه داخلی‬ ‫و پسندیده تر کردن نقش افرینی منطقه ای خود را خدشه دار‬ ‫نماییم‪ .‬بلکه باید با دقت به این مسائل نگریسته شود که‬ ‫تماس های بعدی با سازمان انرژی هسته ای‪ ،‬مذاکرات ای ران‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬و در کل مذاکرات بعدی با غرب به چه صورت‬ ‫هدایت م ی شوند‪ .‬باید دقت شود تا در این مذاکراتی که در‬ ‫پیش است خواست های ملی ما به دقت پیگیری م ی ‪‎‬شود‬ ‫در حال حاضر شرایط ژئوپولیتیکی جهانی‬ ‫به صورتی درامده که انچه با نام غرب م ی‪‎‬شناس��یم به جز‬ ‫امریکا یعنی اتحادیه اروپا‪ ،‬کانادا‪ ،‬استرالیا و تا حدودی ژاپن‬ ‫اساسا س��ال‪‎‬های زیادی اس��ت که در مس��ائل بی ن المللی‬ ‫به خصوص خاورمیانه تابع نظ رات ایاالت متحده امریکا شده‬ ‫است‪ .‬امریکا در چارچوب ناتو در ش��رایطی قرار گرفته که‬ ‫تصمیم نهایی در نقش افرینی ژئوپولیتیکی غرب با اوست‪.‬‬ ‫به این ترتیب اگر ای ران موفق ش��ود با ایاالت متحده امریکا‬ ‫به یک مصالحه شرافتمندانه و معقول ب رای رفع خصومت‬ ‫دست یابد‪ ،‬طبیعتا بقیه کشورهای غربی نیز از ان تبعیت‬ ‫خواهند ک��رد‪ .‬کما اینکه ت��ا این لحظه نیز اگ��ر تاحدودی‬ ‫مصالحه و لطافت در روابط ای ران و امریکا ایجاد شده عبارات‬ ‫دوستانه ای نیز از لندن و پاریس و دیگر پایتخت های غربی‬ ‫به گوش مان م ی رس��د‪ .‬در مورد ای ران نیز هر تصمیمی که‬ ‫اکنون گرفته شود بر کشورهای پی رامونی ای ران در منطقه نیز‬ ‫تاثیر خواهد گذاشت‪ .‬به این ترتیب بهتر است ای ران با دقت‬ ‫باالیی به این مسائل بنگرد و همواره منافع ملت را در نظر‬ ‫بگیرد نه منافع شخصی‪ ،‬گروهی و حزبی را‪g .‬‬ ‫« انعطاف زورگویانه»‬ ‫تاکتیک اوباما در مقابل ایران‬ ‫روایت ابراهیم متقی از دیپلماسی امریکا در مقابل قدرت های نوظهور انقالبی‬ ‫‪4‬‬ ‫دکتر ابراهیم متقی‪ ،‬استاد دانشگاه تهران در گفت وگویی تفصیلی با هفته نامه مثلث‪ ،‬مناسبات اخیر میان ایران‬ ‫و امریکا را مورد بررسی قرار داد‪ .‬به گفته وی مذاکرات روحانی و اوباما از این جهت اهمیت دارد که توانست زمینه های‬ ‫انجام مذاکرات متنوع تری را در ارتباط با موضوعات هسته ای‪ ،‬بحران های منطقه ای و الگوهای کنش مستقیم بازیگران‬ ‫در سیاست جهانی فراهم سازد‪ .‬وقتی که مذاکرات در سطح روسای جمهور ایران و امریکا انجام پذیرد‪ ،‬طبیعی است‬ ‫که سایر کارگزاران دو کشور نیز در اینده چنین مذاکراتی را ادامه خواهند داد‪ .‬دکتر متقی م ی گوید‪ «:‬مذاکرات براساس‬ ‫ادبیات سازنده بین روسای جمهور ایران و امریکا اغاز شده است‪ ».‬در عین حال باید این موضوع مورد تاکید و توجه‬ ‫قرار گیرد که مذاکرات نیویورک نقطه عطفی در تاریخ دیپلماسی ایران و امریکا در دوران بعد از پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬طبیعی است که چنین فرایندی باید نتایج موثری در زندگی اجتماعی و اقتصادی ایرانیان ایجاد‬ ‫نماید‪ .‬در غیر این صورت نم ی توان هیچ امیدی به اینده همکاری جویانه مذاکرات هسته ای دارا بود‪.‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫تماس تلفنی اوباما و روحانی نیز برای اولی ن بار در‬ ‫تاریخ دیپلماتیک جمهوری اسالمی ایران انجام‬ ‫پذیرف�ت‪ .‬اگرچه مطبوعات‪ ،‬رس�انه ها و مقامات‬ ‫ای رانی و امریکایی تالش داشتند تا نشان دهند چه‬ ‫کسی زنگ اول را به صدا دراورده است‪ ،‬اما واقعیت‬ ‫ان است که هی چ کس این پرسش را مطرح نکرد‬ ‫که در این مذاکرات چه موضوعاتی مطرح شده و‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬درباره چگونگی امکان پذی��ری عبور از بحران در‬ ‫سیاست خارجی ای ران‪ ،‬رویکردهای متفاوت و متنوعی وجود‬ ‫دارد‪ .‬تیم اجرایی حسن روحانی بر این اعتقاد است که پیروزی‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری واکنش��ی نسبت به سیاست‬ ‫خارجی مقابله جویانه ای ران بوده اس��ت‪ .‬چنین رویکردی اثار‬ ‫اقتصادی پرمخاطره ای را ب رای زندگی اجتماعی ش��هروندان‬ ‫ای رانی به وجود اورده است‪ .‬بناب راین مشاورین عالیه روحانی بر‬ ‫این اعتقاد بودند که مذاکرات نیویورک م ی تواند نقطه عطف‬ ‫دیپلماسی و سیاست خارجی جمهوری اسالمی ایران ب رای‬ ‫گذار از بحران و تضادهای ایجادشده تلقی گردد‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی است که تیم همراه وزیر امورخارجه‬ ‫ای ران ب رای تنظی��م مذاک��رات و ایجاد تمهی��دات مربوطه‬ ‫تالش کرد تا زودت��ر از زمان مقرر در نیویورک حاضر ش��ود‪.‬‬ ‫برنامه ریزی های اولیه ب رای انجام مذاکرات به گونه مطلوبی‬ ‫شکل گرفت‪ .‬مذاکره بخشی از دیپلماسی راهبردی کشورها‬ ‫محسوب م ی ش��ود‪ .‬مقامات جمهوری اسالمی ای ران بر این‬ ‫اعتقاد بودند که از طریق ابتکار دیپلماتیک و تنوع مذاکرات‬ ‫با مقامات عالیه کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل‬ ‫م ی توانند به اهداف راهبردی خود ب رای تنش زدایی نائل شوند‪.‬‬ ‫به همین دلیل اس��ت که محور اصلی مذاکرات نیویورک را‬ ‫م ی توان اعتمادسازی ب رای بهینه سازی موقعیت ای ران در نظام‬ ‫جهانی و محیط منطقه ای دانست‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعیت ان اس��ت ک��ه ادبیات سیاس��ی باراک‬ ‫اوباما برخالف برخی دیگر از روس��ای جمهور امریکا همانند‬ ‫جورج ب��وش پس��ر‪ ،‬ماهیت محترمان��ه ای خواهد داش��ت‪.‬‬ ‫هر یک از کارگزاران سیاس��ت خارجی و امنیت��ی از روحیه‪،‬‬ ‫ادبیات و الگوی تعامل کامال متفاوتی بهره م ی گی رند‪ .‬بناب راین‬ ‫مذاکرات ب راساس ادبیات س��ازنده بین روسای جمهور ایران‬ ‫و امریکا اغاز ش��ده اس��ت‪ .‬طبیعی اس��ت که موضوعاتی‬ ‫همانند بحران سوریه‪ ،‬اینده ع راق‪ ،‬چگونگی خروج نیروهای‬ ‫چندملیتی از افغانس��تان و سیاس��ت عمومی ای��ران درباره‬ ‫فعالی ت ه��ای هس��ته ای م ی توان��د به عن��وان اصل ی ترین‬ ‫موضوعاتی باش��د ک��ه روس��ای جمهور ای��ران و امریکا در‬ ‫مذاکرات تلفنی خود به ان اش��اره داش��ته اند‪ .‬در این فرایند‪،‬‬ ‫تیم دیپلماتیک ای ران بر این امر واقف است که موفقیت در‬ ‫مذاکرات صرفا از طریق پایان یافتن بخش��ی از تحریم های‬ ‫یک جانبه و چندجانبه حاصل خواهد شد‪.‬‬ ‫چنین انگاره ای در ذهنیت گروه های اجتماعی ای ران نیز‬ ‫شکل گرفته اس��ت‪ .‬مقامات امریکایی نیز نسبت به دالیل‪،‬‬ ‫فرایند‪ ،‬اهداف و چگونگی نگرش مقامات ای رانی نس��بت به‬ ‫مذاکرات هس��ته ای واقف هستند‪ .‬ش��واهد بیانگر ان است‬ ‫که هم اکنون ای ران دستان فش��رده خود را در قالب ادبیات و‬ ‫پروتکل دیپلماتیک منعکس کرده اس��ت‪ .‬چگونگی پاسخ‬ ‫امریکا باید ب راساس ابتکار مش��خص و دقیقی انجام گیرد‪.‬‬ ‫حسن روحانی و تیم سیاس��ت خارجی او بر این اعتقاد بودند‬ ‫که مذاکرات نیوی��ورک م ی تواند هیج��ان اجتماعی الزم را‬ ‫در ای ران ایجاد نمای��د‪ .‬چنین هیجانی به وجود امده اس��ت‪،‬‬ ‫اما کنترل این هیجان نیازمند انجام ابتکار س��ازنده از سوی‬ ‫ایاالت متحده است‪.‬‬ ‫در عین حال باید این موضوع م��ورد تاکید و توجه قرار‬ ‫گیرد که مذاکرات نیویورک نقطه عطفی در تاریخ دیپلماسی‬ ‫ای ران و امری��کا در دوران بع��د از پیروزی انقالب اس�لامی‬ ‫محسوب م ی ش��ود‪ .‬طبیعی اس��ت که چنین فرایندی باید‬ ‫نتایج موثری در زندگی اجتماع��ی و اقتصادی ای رانیان ایجاد‬ ‫نماید‪ .‬در غیر این ص��ورت نم ی توان هیچ امی��دی به اینده‬ ‫همکاری جویانه مذاکرات هسته ای دارا بود‪ .‬سیاست تهدید‬ ‫باراک اوباما در تاریخ ‪30‬س��پتامبر ‪ 2013‬نش��ان م ی دهد که‬ ‫دیپلماس��ی ایاالت متحده پیچیده تر از ان است که خواسته‬ ‫باشیم ب راساس ذهنیت رمانتیک نتایج ان را ارزیابی کنیم‪.‬‬ ‫اگرچه فض��ا و فراین��د مذاک��رات دیپلماتی��ک ای ران‬ ‫در نیویورک با س��ال های گذش��ته متفاوت بوده اس��ت‪ ،‬اما‬ ‫واقعی ت های راهبردی امری��کا و الگوهای کنش قدرت های‬ ‫بزرگ در برخورد با کش��وری در حال ظهور که دارای رویکرد‬ ‫انقالبی است‪ ،‬ثابت مانده اس��ت‪ .‬شاید بتوان گفت مذاکرات‬ ‫ژنو ‪ 2‬درباره فعالیت هس��ته ای ای ران که قرار است با حضور‬ ‫وزرای امورخارجه کش��ورهای گروه ‪ 5+1‬و ایران انجام پذیرد‪،‬‬ ‫جهت گیری راهبردی اینده را به گونه دقی ق تری مش��خ ص ‬ ‫میکند‪ .‬در روند برگزاری اجالس��یه مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل در نیویورک اگرچه ای ران‪ ،‬امریکا و سایر قدرت های بزرگ‬ ‫دارای اختالفات متنوعی درباره چگونگی اداره سیاست جهانی‬ ‫بوده اند‪ ،‬اما کارگزاران سیاست خارجی جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫تالش داشته اند تا از طریق ادبیات دیپلماتیک و ژست های‬ ‫اش��ت ی جویانه در روند مذاکرات دیپلماتیک به حداکثر نتایج‬ ‫راهبردی در سیاست جهانی نائل شوند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫به دنبال سفر دکتر روحانی‪ ،‬رئی س جمهور ایران‬ ‫و محمدجواد ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه به نیویورک ‬ ‫برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل‪ ،‬شاهد تحوالتی در مناسبات دو کشور بودیم‬ ‫که تاکنون ب ی س�ابقه ب�ود؛ از جمله نشس�ت و‬ ‫گفت وگوی ظریف با جان کری‪ ،‬وزیر خارجه امریکا‬ ‫و همچنین تم�اس تلفنی باراک اوباما با حس�ن‬ ‫روحانی و گفت وگو در رابطه با مس�ائل فیمابین‪.‬‬ ‫ارزیابی شما از این تحوالت چیست؟‬ ‫هر یک از روسای جمهور ایران و امریکا چه طرحی‬ ‫را برای تنش زدایی پیشنهاد کرده اند؟‬ ‫مذاکرات تلفنی روحانی‬ ‫و اوباما را باید «توتم‬ ‫رهیافت انقالبی» در‬ ‫فرازونشیب های کنش‬ ‫دیپلماتیک ایران‬ ‫در ‪ 35‬سال گذشته‬ ‫دانست‪ .‬شاید هیچ یک ‬ ‫از تحلیلگران سیاست‬ ‫خارجی امریکا فکر‬ ‫نمی کردند که چنین‬ ‫مذاکراتی بعد از ‪35‬‬ ‫سال انجام پذیرد‬ ‫به نظر ش�ما اهمیت گفت وگوی تلفن�ی اوباما و‬ ‫روحانی از چه منظری قابل بررسی است؟‬ ‫‪ l‬مذاکرات تلفنی روحان��ی و اوبام��ا را باید «توتم‬ ‫رهیافت انقالب��ی» در فرازونش��ی ب های کنش دیپلماتیک‬ ‫ایران در ‪ 35‬سال گذشته دانست‪ .‬شاید هیچ یک از تحلیلگران‬ ‫سیاست خارجی امریکا فکر نم ی کردند که چنین مذاکراتی‬ ‫بعد از ‪ 35‬س��ال انجام پذیرد‪ .‬عل��ت ان را باید در تفاوت های‬ ‫بنیادین سیاست راهبردی ای ران و امریکا دانست‪ .‬از یک سو‬ ‫جمهوری اسالمی ایران دارای نظام انقالبی است؛ نظام های‬ ‫انقالبی همواره ت�لاش دارند ت��ا معادله ق��درت در محیط‬ ‫منطقه ای و بی ن الملل��ی را دگرگون نمایند‪ .‬از س��وی دیگر‪،‬‬ ‫ایاالت متحده به عنوان نماد بازیگر فرادس��ت در سیاس��ت‬ ‫جهانی تلقی م ی شود‪ .‬امریکا درصدد نیل به هژمونی است‪ ،‬در‬ ‫حالی که جمهوری اسالمی تالش دارد تا از یک سو موقعیت‬ ‫منطقه ای خود را به عنوان بازیگر اصلی خاورمیانه و اسیای‬ ‫جنوبی غ ربی تثبیت نماید‪ ،‬از سوی دیگر با رویکرد مبتنی بر‬ ‫هژمونیک گرایی امریکا و یکجانب ه گرایی ان کشور در سیاست‬ ‫بی ن الملل مخالفت دارد‪ .‬چنین تفاوت هایی مانع از شکل گیری‬ ‫ابتکار سازنده در روابط ای ران و ایاالت متحده در سال های بعد‬ ‫از پیروزی انقالب اسالمی ای ران شده است‪.‬‬ ‫گفت وگوهای انجام ش��ده را باید به عنوان بخش��ی از‬ ‫راهبرد جدید سیاست خارجی ایران دانست‪ .‬مقامات امریکا‬ ‫نیز در س��ال های ‪ 2009‬به بعد بارها بر ضرورت بهره گیری از‬ ‫ادبی��ات همکاری جویانه با ای ران تاکید داش��ته اند‪ .‬اما چنین‬ ‫ادبیاتی را با نشانه هایی از سیاست قدرت پیوند داده اند‪ .‬الگوی‬ ‫کنش راهبردی امریکا و کش��ورهای اروپایی عضو ش��ورای‬ ‫امنیت سازمان ملل در برخورد با جمهوری اسالمی ایران را باید‬ ‫به عنوان نمادی از س��ازوکارهای مبتنی بر فرادستی در نظام‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫جهانی دانست‪ .‬طبیعی اس��ت که جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫تمایل چندانی ب رای پذیرش الگوی معطوف به یکجانب ه گرایی‬ ‫و دیپلماسی اجبار نشان نداده است‪ .‬مذاکرات روحانی و اوباما از‬ ‫این جهت اهمیت دارد که توانست زمینه های انجام مذاکرات‬ ‫متنوع تری را در ارتباط با موضوعات هس��ته ای‪ ،‬بحران های‬ ‫منطقه ای و الگوهای کنش مس��تقیم بازیگران در سیاست‬ ‫جهانی فراهم سازد‪ .‬وقتی مذاکرات در سطح روسای جمهور‬ ‫ایران و امریکا انجام پذیرد‪ ،‬طبیعی است که سایر کارگزاران دو‬ ‫کشور نیز در اینده چنین مذاکراتی را ادامه خواهند داد‪.‬‬ ‫این مذاکرات در شرایطی ماهیت سازنده پیدا م ی کند‬ ‫که جلوه هایی از همکاری راهبردی در روابط دو کشور ایجاد‬ ‫ش��ود‪ .‬در غی راین صورت گروه های محافظ��ه کار در ای ران و‬ ‫امریکا بر این موضوع تاکید خواهند داش��ت که مذاکرات در‬ ‫فرایند سیاس��ت خارجی ای ران و امریکا بدون هرگونه نتیجه‬ ‫موثری پایان خواهد یافت‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬روحیه ملی در ای ران‬ ‫و امریکا به گونه ای است که هدف خود از انجام مذاکرات را در‬ ‫قالب «الگوی بیشترین بهینه» تنظیم م ی کند‪.‬‬ ‫طبیعی اس��ت که چنین الگویی نم ی تواند مطلوبیت‬ ‫الزم را ب رای ای ران و امری��کا به وجود اورد‪ .‬ضرورت بهره گیری‬ ‫از دیپلماسی مصالحه معطوف به شرایطی است که منجر‬ ‫به سازوکارهای میانی و تعادلی فراهم شود‪ .‬بناب راین کارگزاران‬ ‫دیپلماسی جمهوری اس�لامی ای ران و امریکا باید بتوانند از‬ ‫الگوهایی استفاده کنند که یا معطوف به «گزینه بیشترین‬ ‫کهینه» یا «گزینه کمترین بهینه» باشد‪ .‬هر یک از دو گزینه‬ ‫یادشده را باید به عنوان الگویی دانست که خط تعادلی را ایجاد‬ ‫کرده و از سوی دیگر شرایط الزم را ب رای بهینه سازی منافع و‬ ‫مصالح در روند پیگیری اهداف راهبردی و از طریق مذاکرات‬ ‫دیپلماتیک فراهم م ی سازد‪.‬‬ ‫طبیعی است که نم ی توان انتظار فراگیری از مذاکرات‬ ‫انجام ش��ده را داش��ت‪ .‬این مذاکرات گام اولیه ب رای پیگیری‬ ‫موضوعات مورد اختالف را فراهم م ی س��ازد‪ .‬ه��دف ایران و‬ ‫امریکا از انجام چنین مذاکراتی را بای��د بهره گیری از الگوی‬ ‫متقاعدسازی دانس��ت‪ .‬اگرچه برخی از پژوهشگران همانند‬ ‫«اسنایدر» بر این اعتقادند که مذاکره ممکن است به عنوان‬ ‫گام اول ب��رای دیپلماس��ی همکاری جویانه تلقی ش��ود اما‬ ‫گام ه��ای اینده معطوف به س��ازوکارهای دیگ��ری از کنش‬ ‫راهبردی خواهد بود‪ .‬روحانی و اوباما باید نقشه راه جدیدی را‬ ‫تنظیم کنند که منجر به تحقق راهبرد مصالحه ب رای منافع‬ ‫ملی دوجانبه شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫ایا م ی ت�وان این وقای�ع را به معن�ای کوتاه امدن‬ ‫امریکا در قبال ایران قلمداد کرد؟‬ ‫‪ l‬سیاست خارجی امریکا دارای بنیان های راهبردی‬ ‫نسبتا تکرار شونده ای است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬امریکا همواره از‬ ‫سیاست قدرت ب رای تحقق اهداف دیپلماتیک بهره م ی گیرد‪.‬‬ ‫در چنین ش��رایطی نم ی توان این موضوع را مطرح کرد که‬ ‫ایاالت متحده مواضعش را تغییر داده یا اینکه در قبال ای ران‬ ‫کوتاه امده است‪ .‬ممکن است ادبیات باراک اوباما تغییر پیدا‬ ‫کند یا اینکه از اولویت های تاکتیکی متنوعی بهره گیری کند‪،‬‬ ‫اما این رویکرد به مفهوم نمایشی از «انعطاف زورگویانه» تلقی‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬تغییر در تاکتیک های دیپلماتیک امریکا همواره‬ ‫ب راساس نشانه هایی از سیاس��ت قدرت‪ ،‬هژمونی‪ ،‬فرادستی‪،‬‬ ‫متقاعدسازی و دیپلماسی اجبار خواهد بود‪.‬‬ ‫مواضع رئی س جمهور امریکا بعد از دیدار خود با بنیامین‬ ‫نتانیاهو‪ ،‬نخس ت وزیر اسرائیل این موضوع را اشکار کرد که‬ ‫ی کارگزاران دیپلماتیک ایاالت متحده‬ ‫اگرچه سیاست اعالم ‬ ‫معطوف به همکاری گرایی و تنش زدایی است‪ ،‬اما جهت گیری‬ ‫راهبردی امریکا در برخورد با هر کش��وری ازجمله جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران تابعی از سیاست قدرت است‪ .‬باراک اوباما در‬ ‫چندین مرحله تاریخی این موضوع را مورد تاکید قرار داده که‬ ‫امنیت اسرائیل در زمره اصل ی ترین حوزه سیاست راهبردی و‬ ‫منافع حیاتی امریکا محس��وب م ی شود‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫اس��ت که نتانیاهو قادر خواهد بود تا کنگره و کاخ س��فید را‬ ‫در ارتباط با س��ازوکارهای کنش راهبردی در برخورد با ای ران‬ ‫متقاعد نماید‪.‬‬ ‫واقعی ت های راهبردی نش��ان م ی ده��د که مذاکرات‬ ‫هس��ته ای در چارچوب گ��روه ‪ 5+1‬به عن��وان اصل ی ترین‬ ‫حوزه رفت��ار دیپلماتیک ای ران در نیویورک تلقی م ی ش��ود‪.‬‬ ‫نشانه ابهام در روند مذاکرات نیویورک را م ی توان ب راساس‬ ‫روایت های مختلف مقامات ایران و امریکا مشاهده کرد‪ .‬در‬ ‫این ارتباط‪ ،‬اختالف نظر محدودی درب��اره مواضع مقامات‬ ‫اجرایی کش��ورها درباره دیپلماسی هس��ته ای ای ران وجود‬ ‫داش��ته اس��ت‪ .‬مذاکرات نیویورک اولین گام ب رای عبور از‬ ‫محدودیت هایی محس��وب م ی ش��ود ک��ه از ان به عنوان‬ ‫تحریم های یکجانبه یا چندجانبه اقتصادی علیه جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران نام برده م ی شود‪.‬‬ ‫تاکن��ون هیچ گونه نش��انه ای وجود ن��دارد که بیانگر‬ ‫کوتاه ام��دن امریکا در پذیرش حقوق هس��ته ای جمهوری‬ ‫اسالمی معطوف به غن ی سازی صلح امیز باشد‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫نشانه های محدودی ب رای پایان دادن به تحریم های یکجانبه‬ ‫و چندجانبه مشاهده م ی شود‪ .‬امریکا از تاکتیک «دیپلماسی‬ ‫قطره چکان��ی» ب رای پذی��رش حقوق راهب��ردی ای ران بهره‬ ‫م ی گیرد‪ .‬این امر به مفهوم ان است که نشانه واقعی معطوف‬ ‫به پذیرش حقوق راهب��ردی ای ران یا کوتاه ام��دن امریکا در‬ ‫ب رابر جمهوری اسالمی مشاهده نم ی شود‪ .‬طبیعی است که‬ ‫فرایند دیپلماتیک در اغاز راه است‪ .‬اینده نشان خواهد داد که‬ ‫دیپلماسی امریکا معطوف به چه اهداف اقتصادی‪ ،‬امنیتی و‬ ‫راهبردی بوده است‪.‬‬ ‫با توجه به تحوالت اخیر م ی توان گفت که امریکا‬ ‫مواضعش را در رابطه با ایران تغییر داده است؟‬ ‫‪ l‬هیچ گونه نشانه ای از تغییر در مواضع امریکا نسبت‬ ‫به ای ران مش��اهده نم ی ش��ود؛ همان گون��ه ای که جمهوری‬ ‫اس�لامی ای ران نیز تمای��ل چندان��ی ب رای تغیی��ر مواضع‬ ‫دیپلماتیک خ��ود نخواهد داش��ت‪ .‬ای ران و امری��کا در روند‬ ‫مدیریت بحران منطقه ای م ی توانند دارای منافع مش��ترکی‬ ‫باش��ند‪ .‬در حالی که دو کش��ور دارای منافع کامال متفاوتی‬ ‫در ارتباط با فعالیت هس��ته ای جمهوری اس�لامی ای ران و‬ ‫همچنین تحریم های یکجانبه و چندجانبه اعمال شده علیه‬ ‫ای ران هستند‪ .‬طبعا چنین تفاوت هایی نم ی تواند زمینه های‬ ‫الزم ب رای تغییر س��ریع در الگوی تعام��ل و منافع راهبردی‬ ‫کشورها ایجاد نماید‪.‬‬ ‫نشانه های تغییر در رویکرد دیپلماتیک امریکا ارتباط‬ ‫بسیار زیادی با سیاست هس��ته ای جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫دارد‪ .‬به همین دلیل است که بخش قابل توجهی از مذاکرات‬ ‫در قالب موضوعات��ی انجام پذیرفت که نش��انه های الزم از‬ ‫تنظیم نقطه بهینه در سیاست هسته ای جمهوری اسالمی‬ ‫و ایاالت متحده را منعکس م ی ساخت‪ .‬برخی از تحلیلگران‬ ‫سیاست خارجی امریکا بر این اعتقادند که علت انعطاف پذیری‬ ‫سیاست خارجی ایاالت متحده را باید به عنوان تالش فراگیری‬ ‫ اگرچه برخی از پژوهشگران همانند «اسنایدر» بر این اعتقادند که مذاکره‬ ‫ممکن است به عنوان گام اول برای دیپلماس�ی همکاری جویانه تلقی شود اما‬ ‫گام های اینده معطوف به س�ازوکارهای دیگری از کنش راهبردی خواهد بود‪.‬‬ ‫روحانی و اوباما باید نقشه راه جدیدی را تنظیم کنند که منجر به تحقق راهبرد‬ ‫مصالحه برای منافع ملی دوجانبه شود‬ ‫‪52‬‬ ‫در جهت بازس��ازی اولویت های ای��ران در ارتب��اط با فرایند‬ ‫غن ی سازی اورانیوم دانس��ت‪ .‬بناب راین ایجاد نقطه تعادلی در‬ ‫سیاست هسته ای ای ران و رویکرد کشورهای گروه ‪ 5+1‬را باید‬ ‫به عنوان مقدمه ای در مذاکرات نیویورک دانست‪.‬‬ ‫حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور اسالمی ایران محور اصلی‬ ‫فعالی ت های خود را در ارتباط با حوزه سیاست خارجی قرار داده‬ ‫اس��ت‪ .‬نامبرده در انتخاب کابینه محور اصلی فعالی ت های‬ ‫خود را در ارتباط با روندهای سیاس��ت خارجی قرار داده است‪.‬‬ ‫اجالسیه مجمع عمومی س��ازمان ملل در نیویورک چنین‬ ‫فرصتی را ب رای تیم سیاس��ت خارجی روحانی به وجود اورده‬ ‫تا زمینه الزم ب رای عبور از محدودیت های ایجادشده توسط‬ ‫سیاست بی ن الملل را فراهم سازد‪ .‬طبعا تحقق چنین فرایندی‬ ‫را باید در قالب روندهای جدید سیاسی و سیاست خارجی ای ران‬ ‫در دوران ریاست جمهوری روحانی دانست‪ .‬نامبرده وقتی که‬ ‫از اعتدال صحبت به عمل م ی اورد‪ ،‬بخش��ی از دغدغه خود‬ ‫را مرب��وط به حوزه راهبردی و سیاس��ت خارجی ق��رار داده و‬ ‫تالش دارد تا تضادهای ایجادشده را در سیاست منطقه ای و‬ ‫بی ن المللی ترمیم نماید‪.‬‬ ‫در شرایط فعلی‪ ،‬دو طرف یعنی تهران و واشنگتن‬ ‫از بهبود مناسبات چه منافعی حاصل م ی کنند؟‬ ‫‪ l‬در ش��رایط موجود نش��انه های متنوعی از بحران‬ ‫منطقه ای فراروی دیپلماس��ی و سیاس��ت راهبردی امریکا‬ ‫در خاورمیانه‪ ،‬اس��یای جنوب غ ربی‪ ،‬شرق مدیترانه و شمال‬ ‫افریقا مشاهده م ی شود‪ .‬در هر یک از حوزه های جغ رافیایی‬ ‫یادشده زمینه ب رای ظهور نیروهای جدیدی به وجود امده که‬ ‫دارای رویک��رد بنیادگرایانه ب��وده و از اموزه های معطوف به‬ ‫تهاجم‪ ،‬تخریب و مقابله فراگیر در برخورد با اهداف خود بهره‬ ‫م ی گیرند‪ .‬چنین نیروهایی را باید بخشی از فضای عمومی‬ ‫خاورمیانه دانست‪.‬‬ ‫اگرچ��ه امری��کا تجهی��زات و کمک ه��ای اقتصادی‬ ‫قابل توجهی را ب رای ارتش ازاد سوریه فراهم کرده‪ ،‬اما در سوریه‬ ‫زمینه ب رای سازماندهی نیروهای سلفی و تکفیری فراهم شده‬ ‫که م ی تواند در اینده صلح‪ ،‬ثبات و امنیت منطقه ای را تحت‬ ‫تاثیر اموزه های تهاجمی خود قرار ده��د‪ .‬چنین رویکردی را‬ ‫امریکا در دهه ‪ 1980‬و در چارچوب س��ازماندهی مجاهدین‬ ‫افغان ـ عرب تجربه کرده است‪ .‬نتیجه چنین فرایندی ب رای‬ ‫امنیت منطقه ای پرمخاطره خواه��د بود‪ .‬باراک اوباما تالش‬ ‫دارد شکل جدیدی از گزینه امنیتی را در دستور کار قرار دهد‬ ‫که منجر به افزایش همکاری ای ران با کشورهای غ ربی ب رای‬ ‫بهینه سازی فرایند امنیت منطقه ای شود‪ .‬به این ترتیب باراک‬ ‫اوباما در اولین گام تالش دارد تا زمینه های الزم ب رای مدیریت‬ ‫بحران منطقه ای از طریق تعامل گرایی با ایران را فراهم سازد‪.‬‬ ‫گام دوم مربوط به فعالیت هسته ای ای ران است‪ .‬ایاالت متحده‬ ‫تالش دارد تا زمینه ب ی اثرس��ازی قابلیت هسته ای ای ران در‬ ‫محیط راهبردی را فراهم س��ازد‪ .‬اگرچه مقام��ات امریکایی‬ ‫همواره بر این نکته تاکید داش��ته اند که با دسترسی ای ران به‬ ‫انرژی هس��ته ای هیچ گونه مخالفتی ندارند‪ ،‬اما در ادامه به‬ ‫حقوق ایران درباره غن ی سازی اورانیوم در فضای صلح جویانه‬ ‫اشاره ای نداشته اند‪ .‬بناب راین باراک اوباما تالش دارد تا در زمان‬ ‫باقیمانده ریاست جمهوری خود زمینه بازسازی روابط با ای ران‬ ‫را فراهم اورد‪ .‬الزم به توضیح است که تحقق چنین هدفی با‬ ‫ادبیات دیپلماتیک و در حوزه راهبردی از امکان پذیری بیشتری‬ ‫برخوردار است‪.‬دیپلماس��ی هس��ته ای ای ران ب��ا فرایندهای‬ ‫سیاس��ت خارجی و اولویت های وزارت امورخارجه جمهوری‬ ‫ اگرچه فضا و فرایند مذاک�رات دیپلماتیک ایران در نیویورک با س�ال های‬ ‫گذشته متفاوت بوده اس�ت‪ ،‬اما واقعیت های راهبردی امریکا و الگوهای کنش‬ ‫قدرت های بزرگ در برخورد با کشورهای در حال ظهور که دارای رویکرد انقالبی‬ ‫است‪ ،‬ثابت مانده است‬ ‫‪ l‬ساختار قدرت در امریکا مبتنی بر الگوی «کنترل و‬ ‫موازنه» است‪ .‬چنین الگویی نه تنها در چگونگی توزیع قدرت از‬ ‫اهمیت الزم برخوردار است‪ ،‬بلکه باید ان را به عنوان شکلی از‬ ‫نظام سیاسی دانست که بازیگران مختلف ب رای تحقق اهداف‬ ‫راهبردی خود‪ ،‬زیرساخت های نهادی الزم را به وجود م ی اورند‪.‬‬ ‫در ایاالت متحده س��ازماندهی الب ی های اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫امنیتی و مجموعه های تولید فکر به عنوان موضوعی پذیرفته‬ ‫شده تلقی م ی شود‪ .‬در چنین شرایطی نم ی توان انتظار داشت‬ ‫که ساختار قدرت در امریکا یکپارچه بوده و هی چ گونه واکنشی‬ ‫نسبت به س��ازوکارهای کنش همکاری جویانه دیپلماتیک‬ ‫باراک اوباما در برخورد با ای ران نش��ان ندهد‪ .‬س��فر بنیامین‬ ‫نتانیاهو به واشنگتن در حالی انجام پذیرفت که زمینه های‬ ‫ش��کل گیری چنین مذاکراتی را الب ی های اسرائی ل محور و‬ ‫اتاق های فکر مربوط به چنین مجموعه ای فراهم اورده اند‪.‬‬ ‫مصاحبه باراک اوباما بعد از مذاکرات دیپلماتیک با نتانیاهو‬ ‫را باید به عنوان نمادی از محدودیت ه��ای راهبردی اوباما در‬ ‫برخورد با گروه های اثرگذار بر روند سیاستگذاری امنیتی امریکا‬ ‫دانس��ت‪.‬به همین دلیل اس��ت که باراک اوباما در مذاکرات‬ ‫دیپلماتیک خود با نتانیاهو تالش کرد تا از ادبیاتی اس��تفاده‬ ‫کند که اطمینان خاطر بیشتری را ب رای امنیت اسرائیل فراهم‬ ‫سازد‪ .‬به این ترتیب گروه های اسرائی ل محور و محافظه کاران‬ ‫‪ l‬مذاک��رات ای��ران و امری��کا را بای��د در چارچوب‬ ‫بهینه سازی الگوی ارتباطی ب رای تبادل رویکرد دیپلماتیک‬ ‫کشورها دانست‪ .‬طبیعی است که اگر فشارهای دیپلماتیک‪،‬‬ ‫امنیتی و اقتصادی امریکا در ای��ران کاهش پیدا کند‪ ،‬زمینه‬ ‫ب رای ایجاد الگوی تعادل در رواب��ط قدرت های بزرگ با ای ران‬ ‫نیز فراهم خواهد شد‪ .‬کشورهای روس��یه و چین بر این امر‬ ‫واقفند که بازسازی روابط ای ران و امریکا در کوتاه مدت حاصل‬ ‫نخواهد ش��د‪ .‬بناب راین بازار اقتصادی‪ ،‬صنعتی و تسلیحاتی‬ ‫ای ران روی کارخانجات و شرکت های روسیه و چین باز خواهد‬ ‫بود‪ .‬از سوی دیگر روسیه و چین بر این واقفند که اگر بازسازی‬ ‫روابط حاصل نشود‪ ،‬در ان شرایط امکان گسترش بحران در‬ ‫منطقه اجتناب ناپذیر است‪ .‬به همین دلیل است که روسیه و‬ ‫چین از سیاست صبر و انتظار ب رای ارزیابی واقعی ت های جدید‬ ‫دیپلماتیک در روابط ای ران و امریکا بهره م ی گی رند‪.‬‬ ‫برخی معتقدند مانور دیپلماتیک حس ن روحانی‬ ‫در نیویورک‪ ،‬یک شکاف عمیق بین کاخ سفید و‬ ‫دولت بنیامین نتانیاهو ایجاد کرده است؛ شما با‬ ‫این تحلیل موافق هستید؟‬ ‫‪ l‬امریکا و اسرائیل دارای اهداف راهبردی مشترکی‬ ‫هستند‪ .‬اگرچه نتانیاهو همواره از ادبیات افراطی ب رای اعمال‬ ‫فشار بر سیاست خارجی امریکا اس��تفاده م ی کند‪ ،‬اما چنین‬ ‫رویکردی را نم ی ت��وان به عنوان تمام��ی واقعیت راهبردی‬ ‫ایاالت متحده دانس��ت‪ .‬مقامات امریکایی هم��واره بر این‬ ‫موضوع تاکید داشته اند که امنیت و اهداف راهبردی اسرائیل‬ ‫در منطقه را تضمین م ی کنند‪ .‬در حال ی که اسرائیل ی ها تالش‬ ‫دارند تا از سازوکارهای تهاجمی ب رای برخورد با ای ران استفاده‬ ‫نمایند‪ .‬این الگو م ی تواند تفاوت راهبردی امریکا و اسرائیل را‬ ‫در ارتباط با فعالیت هسته ای ای ران بیشتر کند‪.‬‬ ‫ازمون الگوهای جدید ب رای بهینه س��ازی سازوکارهای‬ ‫دیپلماسی هسته ای ای ران در شرایطی اتخاذ شده که اولین‬ ‫دور جدید مذاکرات در حاش��یه اجالس��یه س��االنه مجمع‬ ‫بین الملل‬ ‫باراک اوباما ک�ه در عرصه سیاس�ت های داخلی‬ ‫هم�واره ب�ا برخ�ی مش�کالت و موان�ع از جانب‬ ‫جمهوریخواهان مواجه اس�ت اکنون در رابطه با‬ ‫مساله ایران با چه مشکالتی مواجه خواهد شد؟‬ ‫به بیان دیگر ایا ساختارها و الب ی های داخل امریکا‬ ‫همچون کنگره و الب�ی یهود با مس�اله برقراری‬ ‫روابط دوجانبه کنار خواهند امد؟‬ ‫ایا کشورهای دوست و متحد ایران همچون چین‬ ‫و روس�یه از این نزدیکی روابط خش�نود خواهند‬ ‫شد یا منافعش�ان را در دوری و عدم رابطه ایران و‬ ‫امریکا م ی بینند؟‬ ‫ایا بهبود احتمالی مناس�بات تهران ‪ -‬واشنگتن‪،‬‬ ‫در رابطه کلی ایران با دنیای غرب ب ه خصوص اروپا‬ ‫تاثیر مثبتی م ی تواند داش�ته باشد؛ البته باتوجه‬ ‫به اینکه رابطه دولت اوباما با اروپا‪ ،‬برخالف دوران‬ ‫بوش خوب است؟‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫اسالمی پیوند یافته اس��ت‪ .‬رئی س جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫ب راساس حکمی‪ ،‬روند مذاکرات هسته ای را به وزارت امورخارجه‬ ‫محول کرد‪ .‬چنین حکمی ماهیت نمادین داشته و زمینه های‬ ‫الزم ب رای تغییر در روند سیاستگذاری هسته ای ای ران را فراهم‬ ‫م ی سازد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬چنین اقدامی به مفهوم ان است که‬ ‫نشانه هایی از عملگرایی در روند مذاکرات دیپلماتیک ای ران‬ ‫در حال ش��کل گیری اس��ت‪ .‬از این رو م ی توان «عملگرایی‬ ‫بوروکراتیک» را به عنوان راهبرد سیاست هسته ای ای ران در‬ ‫دوران ریاست جمهوری روحانی دانست‪ .‬نشانه های عملگرایی‬ ‫بوروکراتیک را م ی توان در ارتباط با سیاست هسته ای ای ران‬ ‫مورد مالحظه قرار داد‪.‬‬ ‫امریکایی در زمره نیروهایی محس��وب م ی شوند که نگرش‬ ‫بدبینانه خود نسبت به ای ران را در فرایند سیاستگذاری راهبردی‬ ‫بازتولید م ی نمایند‪ .‬چنین نیروهایی قادر خواهند بود تا شرایط‬ ‫الزم را ب رای اعمال فشار بیشتر علیه ای ران ایجاد نمایند‪.‬‬ ‫عمومی سازمان ملل برگزار شد‪ .‬این امر بیانگر نشانه هایی از‬ ‫تحول معنایی‪ ،‬ساختاری و کارکردی در دیپلماسی هسته ای‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران است‪ .‬تحول در فرایندهای دیپلماسی‬ ‫هسته ای ای ران معطوف به تحقق اهدافی ازجمله «همکاری‬ ‫و مصالحه» و «تعامل سازنده» در شرایطی است که ای ران نیز‬ ‫به حداقل های راهبردی خود نائل شود‪.‬‬ ‫‪ l‬اختالف سیاس��ی هم��واره بخش��ی از واقعیت‬ ‫راهبردی کشورها محس��وب م ی شود‪ .‬اما چنین اختالفاتی‬ ‫به مفهوم تضادهای راهبردی تلقی نم ی شود‪ .‬امریکا و اروپا‬ ‫تالش دارند تا روابط خ��ود را در قالب «روابط مخصوص و‬ ‫سازنده» شکل دهند‪ .‬طبیعی است که در چنین شرایطی‪،‬‬ ‫مذاکرات ای ران و امری��کا به مفهوم ایجاد تض��اد در روابط‬ ‫امریکا و اروپا تلقی نم ی ش��ود‪ .‬برخی از پژوهشگران اعتقاد‬ ‫دارند که چنین اقدامی سطح روابط همکاری جویانه امریکا و‬ ‫اروپا در برخورد با بحران های منطقه ای را افزایش خواهد داد‪.‬‬ ‫جمه��وری اس�لامی در دوران جدی��د ت�لاش کرد تا‬ ‫نشانه های تحول در سیاست جهانی درباره رویکرد هسته ای‬ ‫بازیگران ‪ 5+1‬را مورد تحلیل قرار داده و ب راساس ان از الگوها‪،‬‬ ‫فرایندها‪ ،‬سازوکارها و ابزارهایی اس��تفاده نماید که منجر به‬ ‫عبور از تنگناهای بی ن المللی شود‪ .‬چنین رویکردی به مفهوم‬ ‫ان است که زمینه های جدیدی از تحول در نگرش دیپلماسی‬ ‫نظام جهانی ب رای حل اختالفات هسته ای ای ران و کشورهای‬ ‫‪ 5+1‬ش��کل گرفته اس��ت‪ .‬چنین اقداماتی را باید به عنوان‬ ‫نشانه ای از «ابتکار دیپلماتیک» ب رای عبور ا ز تردید و فضای‬ ‫عدم اطمینان در سیاست هسته ای جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫دانست‪ .‬الگوی روابط امریکا و اروپا در شرایطی مخاطره امیز‬ ‫خواهد شد که تضادهای امنیتی همانند بحران سوریه شکل‬ ‫گیرد‪ .‬اروپا از روند بازسازی دیپلماتیک ایران و امریکا حمایت‬ ‫م ی کند‪ .‬اروپا مخالف یکجانب ه گرای��ی امریکا در خاورمیانه‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل اس��ت که الگوهای جدید دیپلماتیک‬ ‫م ی تواند زمینه های الزم ب رای تحقق اهداف راهبردی ای ران‪،‬‬ ‫امریکا و اروپا را در خاورمیانه فراهم سازد‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫موضوعی به نام بحران تصاعدیابنده از امکان پذیری کمتری‬ ‫برخوردار خواهد بود‪g .‬‬ ‫‪53‬‬ ‫ اسرائیل به صورت پنهانی‬ ‫موافق رویکرد اوباماست‬ ‫بین الملل‬ ‫گفت وگوی مثلث با امیرعلی ابوالفتح‬ ‫‪5‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫امیرعلی ابوالفتح‪ ،‬کارشناس مسائل امریکا‪ ،‬در گفت وگو با مثلث اهمیت اتفاقات اخیر میان تهران‪ -‬واشنگتن‬ ‫و همچنین موانع و مزایای عادی سازی روابط را مورد ارزیابی قرار داد‪ .‬به گفته وی تحوالت نیویورک‪ ،‬اغازی برای یک‬ ‫راه طوالنی است که شاید س�رانجام و فرجام ان‪ ،‬بهتر شدن مناسبات و تبدیل ش�دن دو کشور دشمن به دو کشور‬ ‫غیردشمن باشد‪ .‬ابوالفتح از توافق میان اسرائیل و امریکا بر س�ر ایران سخن م ی گوید و توضیح م ی دهد که اکنون‬ ‫شکاف استراتژیکی میان ایاالت متحده امریکا و اسرائیل مشاهده نم ی شود‪ .‬به عبارتی اگر حاکمیت سیاسی در امریکا‬ ‫به این نتیجه رس�یده که عصر چماق به سر امده یا نیاز اس�ت که بخش هویج را پررنگ تر کنند‪ ،‬این مساله در یک‬ ‫هماهنگی کالن بین امریکا و اسرائیل صورت گرفته است‪ .‬درواقع وی معتقد است که پشت پرده نوعی اتفاق نظر میان‬ ‫امریکا و اسرائیل وجود دارد و اسرائیل ی ها نیز امریکا را به این امید که دیگر ایران هسته ای نباشد همراهی م ی کنند‪.‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سفر دکتر حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور ایران به‬ ‫نیویورک برای حضور در نشست مجمع عمومی‬ ‫سازمان ملل‪ ،‬عالوه بر دستاوردهای معمولش یک‬ ‫دس�تاورد تازه نیز داش�ت و ان اولین جرقه های‬ ‫برقراری ارتباط میان ای�ران و امریکا بود‪ .‬تماس‬ ‫تلفنی دقیقه ‪ 90‬باراک اوباما با حسن روحانی از‬ ‫این پس معادالت تهران ‪ -‬واش�نگتن را ب ه گونه‬ ‫دیگری پیش خواهد برد‪ .‬نظر ش�ما راجع به این‬ ‫تماس و اهمیت ان چیست؟‬ ‫‪ l‬اهمیت تماس تلفنی باراک اوباما با دکتر حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬در این اس��ت که پس از نزدیک به ‪ 35‬سال‪ ،‬میان‬ ‫بلندپایه تری��ن مق��ام اجرای��ی جمهوری اس�لامی ای ران و‬ ‫عال ی ترین مقام دولت ایاالت متحده امریکا‪ ،‬تماسی برقرار‬ ‫شده اس��ت‪ .‬این تماس به تنهایی نیز حائز اهمیت است و‬ ‫بیانگر ان اس��ت که دو طرف این ماجرا نس��بت به کاهش‬ ‫تنش ها و رس��یدن به یک رابطه با ثبات ع��زم جدی دارند‪،‬‬ ‫محدودیت هایی که پی��ش از این به نظر م ی رس��ید مانع‬ ‫برقراری نوعی دیالوگ میان طرفین ش��ده بود‪ ،‬برداش��ته‬ ‫‪54‬‬ ‫شده و ارتباط مستقیمی صورت گرفته که طی ان طرفین‬ ‫م ی توانند‪ ،‬مواضع خودش��ان را ب ی واس��طه و بدون حضور‬ ‫میانجیگ��ران مطرح کنن��د‪ .‬لحن صحب ت ه��ا و محتوای‬ ‫مذاکرات نشاندهنده این اس��ت که دو طرف قصد دارند به‬ ‫شکلی گذشته را کنار بگذارند و راه حلی ب رای رفع مشکالت‬ ‫بیابند‪ .‬البته این امر را نیز باید در نظر گرفت که خوش بینی‬ ‫بیش از اندازه نیز م ی تواند مشکل س��از باشد و صرف یک‬ ‫گفت وگوی تلفنی نم ی تواند نش��انه ای برای تمام ش��دن‬ ‫دش��منی و خصومت میان ای��ران و امریکا باش��د‪ .‬در واقع‬ ‫تحوالت نیویورک‪ ،‬اغازی ب رای یک راه طوالنی اس��ت که‬ ‫شاید سرانجام و فرجام ان‪ ،‬بهتر ش��دن مناسبات و تبدیل‬ ‫شدن دو کشور دشمن به دو کشور غیردشمن باشد‪.‬‬ ‫به گفته خود شما طی این ‪ 35‬سال ایران و امریکا‬ ‫همواره به عنوان دو کشور دشمن شناخته شده‬ ‫بودند‪ .‬به نظر ش�ما اکنون به چه دالیلی امریکا‬ ‫رویکردش را در قبال ایران تغییر داده است؟‬ ‫‪ l‬امریکای ی ها از دو منظر به این قضیه م ی نگرند؛‬ ‫نخست اینکه جمهوری اسالمی ای ران طی سال های اخیر‬ ‫به یک سری موفقی ت هایی دس��ت یافته و جایگاه خودش‬ ‫را در نظام بی ن الملل و س��طح تحوالت خاورمیانه افزایش‬ ‫داده اس��ت‪ .‬به عبارتی م ی توان گفت از دی��د امریکای ی ها‪،‬‬ ‫نادیده گرفتن ای ران اهداف انها را تامین نم ی کند‪ .‬جمهوری‬ ‫اس�لامی ای ران به عنوان یک کش��ور مه��م منطقه ای در‬ ‫افغانستان‪ ،‬ع راق و س��وریه مطرح است بناب راین حل برخی‬ ‫مش��کالت امریکا بدون اینکه تعاملی با ای ران داشته باشد‪،‬‬ ‫امکانپذیر نیس��ت‪ .‬نکته دیگر اینکه از دید امریکای ی ها به‬ ‫موازات تقویت جایگاه ای ران‪ ،‬کشور ما در مقطعی قرار گرفته‬ ‫که اماده مصالحه و همراهی با امریکاست‪ .‬تصور انها این‬ ‫است که بعد از یک س��ال تحریم های سنگین که در مورد‬ ‫ای ران به اجرا گذاشته ش��د‪ ،‬اکنون امکان اینکه در سیاست‬ ‫چماق و هویج ش��ان‪ ،‬بخش هویج را پررنگ کنند تا دولت‬ ‫اعتدالی ای ران انها را به مقصدش��ان نزدیک کند‪ ،‬باالست‪.‬‬ ‫از یک طرف انها م ی دانند که نم ی ت��وان انتظار منطقه ای‬ ‫را داشت که ای ران اس�لامی در ان وجود نداش��ته باشد و از‬ ‫طرف دیگر تصور م ی کنن��د تحریم ها به گون��ه ای اثرگذار‬ ‫بوده که از این پس ای ران بیشتر با انها همراهی خواهد کرد‪.‬‬ ‫بناب راین اکنون با دادن یک س��ری امتیازات و ارائه تصویر‬ ‫مس��المت جویانه از امریکا م ی خواهند ای ران را در مسیری‬ ‫قرار دهند ک��ه در نهایت‪ ،‬اه��داف مورد نظ��ر امریکای ی ها‬ ‫محقق شود‪.‬‬ ‫بحث هسته ای ایران تا چه حد در موضع گیری ها‬ ‫و تصمیمات اخیر امریکا نس�بت به ایران تاثیر‬ ‫داشت؟‬ ‫‪ l‬امریکای ی‪‎‬ها از مدت‏ها قبل بارها اعالم داشته اند‬ ‫که اصل ی ترین دغدغه سیاس��ت خارج ی ش��ان‪ ،‬جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران و مس��اله هس��ته ای ای ران است‪ .‬همچنین‬ ‫عنوان شده که فوری ترین اولویت سیاست خارج ی شان نیز‬ ‫مقابله با خطر ای ران هسته ای است‪ .‬بناب راین هرانچه ای ران را‬ ‫از رسیدن به سالح هسته ای دور کند یا این نگرانی را کاهش‬ ‫دهد از دید امریکای ی ها قابل بررس��ی اس��ت و امید دارند با‬ ‫ایجاد بحث مذاکره‪ ،‬ای ران را به س��متی حرکت دهند که به‬ ‫سمت برنامه هسته ای حرکت نکند‪ .‬این مساله به هر حال‬ ‫اولویت اصلی انهاست و م ی خواهند به هر طریقی اطمینان‬ ‫حاصل کنند که ای ران اهداف غیرصلح امیز هسته ای نداشته‬ ‫باشد‪ .‬بناب راین اصل ی ترین امتیازی که امریکای ی ها در مساله‬ ‫ای ران م ی توانند به دس��ت بیاورند همین بحث هس��ته ای‬ ‫ای ران است‪ .‬مساله هس��ته ای ای ران‪ ،‬ب رای اسرائیل نیز یک‬ ‫دغدغه عمده است و امریکا تالشش بر این است که به انها‬ ‫اطمینان خاطر دهد ای ران تبدیل به یک کش��ور هسته ای‬ ‫نخواهد شد‪.‬‬ ‫بهبود مناس�بات ایران با امریکا چ�ه تاثیری در‬ ‫روابط ایران با دیگر کشورها خواهد داشت؟‬ ‫به غیر از بحث هس�ته ای ایران‪ ،‬امریکا در قبال‬ ‫بهب�ود روابط ب�ا ایران چ�ه امتی�ازات و منافعی‬ ‫کسب خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬امتیاز دیگری که امریکا عایدش م ی شود در مورد‬ ‫سوریه است؛ چرا که دولت س��وریه بدون حمایت های ای ران‬ ‫و روسیه بسیار اسی ب پذیر خواهد بود و احتمال تغییر نظام‬ ‫در انجا افزایش خواهد یافت‪ .‬اگ��ر ای ران با روندی که غرب‬ ‫به دنبال ان است یعنی سوریه بدون بشار اسد همراهی کند‬ ‫و مذاکرات ژنو ‪ 2‬به این خواس��ته غرب پاس��خ مثبت دهد‪،‬‬ ‫در واقع یکی از مش��کالت و گرفتاری های امریکای ی ها در‬ ‫منطقه خاورمیانه تاحدودی حل و فصل خواهد شد‪.‬‬ ‫از منظر ای�ران به چه صورت اس�ت‪ ،‬یعنی ایران‬ ‫چه امتیازهایی را در پی عادی سازی مناسباتش‬ ‫با امریکا به دست خواهد اورد؟‬ ‫‪ l‬اکنون شکاف اس��تراتژیکی میان ایاالت متحده‬ ‫امریکا و اسرائیل مشاهده نم ی شود‪ ،‬به عبارتی اگر حاکمیت‬ ‫سیاسی در امریکا به این نتیجه رسیده که عصر چماق به‬ ‫س��ر امده یا نیاز اس��ت که بخش هویج را پررنگ تر کنند‪،‬‬ ‫این مساله در یک هماهنگی کالن بین امریکا و اسرائیل‬ ‫صورت گرفته است‪ .‬بناب راین انها به شکل اساسی و بنیادین‬ ‫با این فرمول مخالف نیستند‪ .‬البته ب رای اسرائیل ی ها‪ ،‬یک‬ ‫ای ران غیرهس��ته ای که ب رای موجودیت انها تهدید نباشد‬ ‫یک اصل اس��ت بناب راین اگر از طریق تهدی��د و ارعاب این‬ ‫مس��اله به دس��ت نیاید م ی توان از طریق گفت وگو به ان‬ ‫رسید‪ .‬همچنین نم ی توان انتظار داشت که شخصی مانند‬ ‫نتانیاهو‪ ،‬مواضع ضد ای ران ی اش را تغییر دهد و در شکل علنی‬ ‫و اشکار با طرحی که اوباما دارد پیش م ی برد‪ ،‬همراهی کند‪.‬‬ ‫اما تصورم این است که پش��ت پرده نوعی اتفاق نظر میان‬ ‫امریکا و اسرائیل وجود دارد و اس��رائیل ی ها نیز امریکا را به‬ ‫این امید که دیگر ای ران هسته ای نباشد همراهی م ی کنند‪.‬‬ ‫اتفاقاتی ک��ه در نیویورک رخ داد بیانگر ان اس��ت که ای ران‬ ‫تمای��ل دارد نگران ی های مش��ترک غرب و اس��رائیل را در‬ ‫قضیه هسته ای برطرف کند و موضوع حساس ب رای جامعه‬ ‫اسرائیل یعنی بحث هولوکاس��ت را به گونه دیگری تعریف‬ ‫کند که از دل ان‪ ،‬نابودی اس��رائیل بی��رون نیاید‪ .‬در چنین‬ ‫باراک اوباما برای بهبود مناس�بات ب�ا ایران در‬ ‫داخل‪ ،‬چه موانع و مش�کالتی را بای�د از پیش پا‬ ‫بردارد؟‬ ‫‪ l‬بزرگترین مشکل اوباما در این خصوص‪ ،‬عواطف‬ ‫و احساس��ات ضد ای رانی داخل امریکاس��ت؛ اگر بخواهیم‬ ‫یک مقایس��ه ای میان دو کش��ور انجام دهیم‪ ،‬احساسات‬ ‫ضد ای رانی در امریکا خیلی قوی تر از احساسات ضدامریکایی‬ ‫در ای رانی اس��ت‪ .‬در جامعه امریکا نهادی وج��ود ندارد که‬ ‫بخواهد حرف اخر را بزند و عمال بتواند سیاست ها را بدون‬ ‫تنش های داخلی پیش ببرد‪ .‬انتخابات میان دوره ای در سال‬ ‫‪ 2014‬برگزار م ی ش��ود و قطعا جمهوریخواهان در ان زمان‬ ‫سیاست های اوباما در قبال ای ران را مورد تردید قرار خواهند‬ ‫داد و اعتراضاتی را نس��بت به این قضی��ه اعمال م ی کنند‪.‬‬ ‫به هر حال البی اس��رائیل نیز در این رابطه فعال اس��ت تا‬ ‫بتواند هرچه بیشتر از ای ران امتیاز بگیرد و اوباما را وادار کند‬ ‫که با کمترین امتیاز ای ران را به همس��ویی با سیاست های‬ ‫امریکا ‪ -‬اس��رائیل وادارد‪ .‬بناب رای��ن مخالفت های داخلی‪،‬‬ ‫اصل ی ترین چالش اوباماس��ت که حت��ی م ی تواند از داخل‬ ‫حزب دموکرات نیز صورت بگیرد‪ .‬در نهایت به نظر م ی رسد‬ ‫کلیت حاکمیت امریکا به این نتیجه رسیده که باید از مسیر‬ ‫دیگری به خواسته خودش در قبال ای ران برسد که این مسیر‬ ‫م ی تواند مسیر گفت وگو باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر نم ی رس��د که این دو کشور از این رویداد‬ ‫خیلی خوش��نود ش��وند؛ به هر ح��ال ب رای روس��یه وجود‬ ‫ای رانی که در مقابل امریکا ایس��تاده ب��ود و یک خاورمیانه‬ ‫غیرهمدس��ت را ب رای انها ب��ه وجود م ی اورد‪ ،‬مناس��ب تر‬ ‫بود‪ .‬اکن��ون نگرانی اینجاس��ت که همان ان��دازه که ای ران‬ ‫مش��کالتش با غرب کاهش یابد به همان اندازه نیز سطح‬ ‫همکاری های استراتژیکش با روسیه کاهش یابد‪ .‬در رابطه‬ ‫با چین نیز به هر حال در فضای کسب و کاری که غرب در‬ ‫ای ران حضور نداشت شرکت های چینی در ای ران بسیار فعال‬ ‫بودند و همکاری های تجاری میان دو کشور رو به افزایش‬ ‫بود‪ .‬اما اگر اروپا مجددا به بازار کاال و خدمات ای ران بازگردد‪،‬‬ ‫جای کار ب رای چین کاهش پی دا م ی کند‪ .‬ضمن اینکه حداقل‬ ‫از نظر چین‪ ،‬گرفتار امدن ایاالت متحده امریکا در مس��ائل‬ ‫جهانی‪ ،‬منطقه ای و خاورمیانه به معنی کاهش قدرت امریکا‬ ‫در عرصه نظام بی ن الملل است‪ .‬چرا که تمام این بحران ها‪،‬‬ ‫هزینه ای بر امری��کا و توان این کش��ور وارد م ی‏کند که در‬ ‫میان مدت م ی‪‎‬تواند توازن را به نفع چین تغییر دهد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫رژیم اسرائیل چطور با این بحث نزدیکی ایران‪،‬‬ ‫دش�من دیرینه اش و امریکا‪ ،‬یار همیش�گ ی اش‬ ‫کنار خواهد امد؟‬ ‫فضایی م ی توان انتظار داشت اس��رائیل حداقل در مواضع‬ ‫پش��ت پرده با این قضایا همراهی کند‪ ،‬اما سیاس��ت های‬ ‫اعالم ی و تبلیغات ی اش همچنان ضدیت با ای ران و فشار بر‬ ‫کاخ سفید را نشان دهد‪.‬‬ ‫به نظر شما کش�ورهایی چون چین و روسیه که‬ ‫ب ه نوعی دوست و متحد ایران هستند از نزدیکی‬ ‫روابط ایران و امریکا استقبال خواهند کرد؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬ش��اید مهمترین بحث قبوالن��دن بحث حقوق‬ ‫هسته ای ای ران اس��ت‪ ،‬حتی اگر ای ران فردو و تجهی زات اب‬ ‫س��نگین اراک را تعطیل یا اجازه بازدید دهد و غنی سازی‬ ‫‪ 20‬درصدش را متوقف کند‪ ،‬ام��ا اذعان مقامات امریکایی و‬ ‫اروپایی به این مساله که ای ران از حقوق هسته ای برخوردار‬ ‫است و م ی تواند س��طح پایی ن تری از غن ی س��ازی را دنبال‬ ‫کند‪ ،‬یک موفقیت بس��یار بزرگ ب رای کشور ما خواهد بود‪.‬‬ ‫همچنین یک اعتب��ار حیثیتی ب رای نظام اس��ت‪ .‬کاهش‬ ‫تحریم ها نیز یکی دیگ��ر از اهداف و امتیازاتی اس��ت که‬ ‫ای ران به دنبال ان اس��ت؛ خارج ش��دن از وضعیت بن بست‬ ‫در مناسبات با غرب یکی از اهدافی است که در دستور کار‬ ‫قرار گرفته و همچنین تعریف ی��ک رابطه جدید با غرب و‬ ‫کشورهای همس��ایه که عموما همس��و با امریکا هستند‬ ‫م ی توانند امتیازاتی باشد که ای ران از این تعامل و معامله به‬ ‫دست خواهد اورد‪.‬‬ ‫ای�ران ب�رای اوبام�ا این‬ ‫روزها به اصل ی ترین دغدغه در‬ ‫حوزه سیاست خارجی تبدیل‬ ‫ش�ده اس�ت و به همین دلیل‬ ‫رئی س جمهور امریکا امیدوار‬ ‫است با مذاکره مشکالت خود‬ ‫را با ایران حل کند‬ ‫‪ l‬اگر رابطه ای ران با امری��کا از رابطه تخاصم خارج‬ ‫شود‪ ،‬رابطه ای ران با اروپا نیز تقویت خواهد کرد؛ تحوالت چند‬ ‫هفته اخیر نشان داده که اروپای ی ها به رغم میل باطن ی شان‬ ‫تحت تاثیر جریان امریکایی‪ -‬اس��رائیلی مجبور به اعمال‬ ‫تحریم ها علیه ای ران شده اند‪ .‬منافع اقتصادی اروپا در ای ران‬ ‫به مراتب بیشتر از منافع اقتصادی امریکاست‪ ،‬بناب راین انها‬ ‫به دنبال این هستند که فضایی باز ش��ود تا همکاری های‬ ‫تجاری ش��ان با ای ران را دوباره از سر بگیرند و فصل جدیدی‬ ‫از روابط با ای ران را دنب��ال کنند‪ .‬البته نه تنه��ا با اروپا بلکه‬ ‫با کش��ورهایی چون چین‪ ،‬هن��د‪ ،‬ژاپ��ن و کره جنوبی نیز‬ ‫روابط مان تغییر خواهد کرد و فضای همکاری های ای ران با‬ ‫این کشورها به فضای ‪ 4، 3‬سال پیش که هنوز تحریم های‬ ‫شورای امنیت نبود باز خواهد گشت‪.‬‬ ‫در نهایت در ص�ورت تداوم رون�د کنونی‪ ،‬توازن‬ ‫نیروها در خاورمیانه چه تغییری خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬رسانه ها حدس و گمان هایی مطرح کرده اند مبنی‬ ‫بر اینکه اگر روابط ای ران و غرب و به طور مشخص با امریکا‬ ‫رو به بهبود باشد‪ ،‬یک نوع نزدیکی و همبستگی میان جهان‬ ‫عرب و اسرائیل ممکن است به وجود بیاید‪ .‬زی را هر دو طرف‬ ‫نسبت به ای ران حساس هستند و شاید یک باالنسی ایجاد‬ ‫شود که مشکالت اع راب و اسرائیل تحت الشعاع این قضیه‬ ‫قرار بگیرد و نوعی ائتالف نانوش��ته بی ن شان انجام گیرد‪.‬‬ ‫البته این یک براورد بدبینانه نسبت به این قضیه است‪ .‬اما‬ ‫براورد خوش بینانه این است که کشورهای عربی عموما در‬ ‫مسیری حرکت م ی کنند که امریکا تعیی ن کننده ان است؛‬ ‫بناب راین اگر اختالف��ات میان ای ران و امری��کا کاهش یابد‬ ‫متحدان امریکا در منطقه مانند ع ربستان‪ ،‬قطر‪ ،‬کویت‪ ،‬اردن‬ ‫و مصر نیز تاحدودی اختالفاتشان را با ای ران کاهش خواهند‬ ‫داد‪ .‬زی را این کش��ورها عموما تحت فش��ار واش��نگتن قرار‬ ‫داشتند تا هم سطح همکاری های سیاسی و هم تجاری شان‬ ‫را با ای ران کاهش دهند‪g .‬‬ ‫ لحن صحبت ها و محتوای مذاکرات نشان دهنده این است که دو طرف قصد دارند به شکلی گذشته را کنار بگذارند و راه حلی برای رفع مشکالت بیابند‪ .‬البته این‬ ‫ش بینی بیش از اندازه نیز می تواند مشکل ساز باشد و صرف یک گفت وگوی تلفنی نمی تواند نشانه ای برای تمام شدن دشمنی‬ ‫امر را نیز باید در نظر گرفت که خو ‬ ‫و خصومت میان ایران و امریکا باشد‪ .‬در واقع تحوالت نیویورک‪ ،‬اغازی برای یک راه طوالنی است که شاید سرانجام و فرجام ان‪ ،‬بهتر شدن مناسبات و تبدیل‬ ‫شدن دو کشور دشمن به دو کشور غیردشمن باشد‬ ‫‪55‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫واکنش انقالبیون به مذاکره با امریکا باید چگونه باشد؟‬ ‫سیاست نظری‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫در پرونده سیاست نظری‪ ،‬حجت االسالم غالمی ‪ ،‬اقای اکرمی‪،‬‬ ‫فرشاد مهدی پور‪ ،‬عبدالمطهر محمدخانی‪ ،‬محسن مهدیان‪،‬‬ ‫ یوسف سیفی و مهدی منوری به این سوال پاسخ می دهند که‬ ‫واکنش مناسب انقالبیون در مقابل مذاکره دولت با امریکا‬ ‫چگونه باید باشد؟‬ ‫‪56‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫ارزش گفت وگو با امریکا‬ ‫با دستاوردهای ان قابل سنجش است‬ ‫‪3‬‬ ‫حجت االسالم والمس�لمین رضا غالمی‪ ،‬رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا معتقد است‪:‬‬ ‫«ارمانگرایی با نتیج ه گرایی منافاتی ندارد‪ .‬هم م ی توان ارمانگرا بود و هم به نتیجه فکر کرد‪ .‬ان جنس از ارمانگرایی‬ ‫که عنایتی به نتیجه ندارد‪ ،‬مطلوب ما نیست‪ ».‬با او در مورد دوران گذار سیاست خارجی ایران و نیز مواضع نیروهای‬ ‫انقالب به گفت وگو پرداختیم‪.‬‬ ‫ب�رای ش�روع گفت وگو لطف�ا بفرمایی�د تحلیل‬ ‫ش�ما از س�فر رئی س جمهور ب�ه س�ازمان ملل‪،‬‬ ‫س�خنان ایش�ان و مس�ائلی که در این سفر رخ‬ ‫داده‪ ،‬چیست؟‬ ‫‪ l‬سفر اخیر رئی س جمهور به سازمان ملل‪ ،‬دو بخش‬ ‫اصلی دارد؛ بخش اول‪ ،‬سخنرانی ایشان در مجمع عمومی‬ ‫اس��ت که م ی توان گفت تا حد زیادی س��نجیده و منطبق‬ ‫با سیاس��ت های بنیادی نظ��ام بود‪ .‬اق��ای روحانی تصویر‬ ‫مطلوبی از جمهوری اس�لامی به جهان ارائ��ه داد‪ ،‬ضمن‬ ‫انکه سخنرانی ایشان یک پیام مهم هم ب رای غرب داشت‬ ‫و ان اینکه‪ ،‬دولت جدی��د‪ ،‬خود را به مبانی نظام اس�لامی‬ ‫متعهد م ی دان��د و در جهت تقویت ان ت�لاش خواهد کرد‪.‬‬ ‫بخش دوم س��فر رئی س جمهور‪ ،‬گفت وگوی تلفنی ایشان‬ ‫با رئی س جمهور امری��کا بود که نیازمند بررس��ی و تحلیل‬ ‫جداگانه است‪.‬‬ ‫ب ه نظ�ر م ی رس�د در دول�ت جدی�د تغییراتی در‬ ‫دیپلماس�ی ایران پدید امده اس�ت‪ .‬در واقع در‬ ‫نوعی دوران گذار به س�ر م ی بری�م‪ .‬ویژگ ی های‬ ‫این دوران از نگاه شما چیس�ت؛ چه مخاطراتی‬ ‫این دوران را تهدید م ی کند؟‬ ‫‪ l‬نظام م��ا دائما در ریل انقالب اس�لامی در حال‬ ‫حرکت اس��ت‪ .‬باید توجه داش��ت که س��کون و توقف در‬ ‫جمهوری اسالمی‪ ،‬ب ی معناس��ت و این‪ ،‬جزو ظرفی ت های‬ ‫منحصر به فرد نظام اس��ت‪ .‬با این مالحظه‪ ،‬نم ی توان دوره‬ ‫فعلی را به طور خاص دوره گذار نامید‪ .‬به اعتقاد من‪ ،‬هی چ گاه‬ ‫در نظام‪ ،‬راه ب رای نواوری در میدان دیپلماسی بسته نبوده و‬ ‫هر دولتی م ی توانسته به قدر توانای ی های خود ابتکار عمل‬ ‫داشته باش��د‪ .‬با این وجود‪ ،‬نظام ما یکس��ری سیاست ها و‬ ‫راهبردهای بنیادی دارد که مولود انقالب اس�لامی است و‬ ‫طبعا هرگونه نواوری در میدان دیپلماسی باید مبتنی بر این‬ ‫سیاست ها و راهبردها باشد‪ .‬اگر بخواهم تعبیر دقی ق تری از‬ ‫قلمرو نواوری در حوزه دیپلماسی داشته باشم‪ ،‬باید بگویم‪،‬‬ ‫دولت ها م ی توانند با اتخ��اذ تاکتی ک های تازه‪ ،‬قدرت مانور‬ ‫خود را در مواجهه با مس��ائل بی ن المللی ب��اال ببرند‪ .‬امروز‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫گفت وگو با رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی‪ ،‬اسالمی صدرا‬ ‫هم با روی کار امدن دولت جدید‪ ،‬با تغییر بخش��ی از‬ ‫تاکتی ک های گذش��ته روبه رو هس��تیم و این موضوع‪،‬‬ ‫م ی تواند ب رای کشور یک فرصت تلقی شود‪ .‬البته گاهی‬ ‫اوقات‪ ،‬انتخاب تاکتی ک های نادرست م ی تواند مسیر‬ ‫تحقق سیاست ها و راهبردهای اساسی نظام را ناهموار‬ ‫کند؛ در این صورت‪ ،‬باید ب رای اینگونه تاکتی ک ها وجه‬ ‫تهدیدی هم در نظر گرفت‪.‬‬ ‫اساس�ا به صورت مش�خص در مورد رابطه‬ ‫ایران و امریکا موضع نظام را چگونه ارزیابی‬ ‫م ی کنید؟ ایا ورود به مذاکره و گفت وگو امری‬ ‫ممنوع یا غیرمجاز است؟‬ ‫‪ l‬روش��ن اس��ت که در منطق نظام اسالمی‪،‬‬ ‫به جز رژیم غاصب و جعلی صهیونیس��تی‪ ،‬گفت وگو‬ ‫با دولت ها ممنوع نیس��ت‪ .‬با این حال‪ ،‬جواز گفت وگو‬ ‫با دولت ها به منزله نامش��روط ب��ودن این گفت وگوها‬ ‫نیس��ت‪ .‬ما از گذش��ته ب رای گفت وگو با ایاالت متحده‬ ‫ش��رایط معقولی قائل بودیم‪ ،‬مثل اینکه گفت وگو باید‬ ‫از موضع ب رابر و احترام باشد؛ دستاورد قابل قبولی ب رای‬ ‫ان متصور باشد و به اصطالح‪ ،‬گفت وگو ب رای گفت وگو‬ ‫نباش��د یا نتایج گفت وگو قابل تضمین باشد‪ .‬طبیعی‬ ‫اس��ت‪ ،‬اگر در گذش��ته هم این ش��رایط وجود داشت‪،‬‬ ‫باب گفت وگوی مس��تقیم با امریکا از سوی جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران باز م ی شد‪ ،‬اما م ی دانیم که امریکای ی ها‬ ‫هی چ گاه به این شرایط تن ندادند‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬ب رای ما‬ ‫قطعی بود که نه تنها از گفت وگو با ایاالت متحده سودی‬ ‫‪57‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫نم ی بریم‪ ،‬بلکه ضرر هم م ی کنیم‪ .‬وقتی درباره نفس‬ ‫گفت وگو با امریکا چنین منطقی حاکم است‪ ،‬به طریق‬ ‫اولی درباره ارتباط با امریکا نیز باید منطقی قوی داشت‪.‬‬ ‫امریکای ی ها از پیش از انقالب اسالمی تا االن همواره‬ ‫به ملت ای ران ظلم کرده اند‪ .‬کودتای ‪ 28‬مرداد خسارت‬ ‫کمی ب رای ملت ما به حس��اب نم ی اید‪ .‬در قضیه این‬ ‫کودتا‪ ،‬مردم ای ران تا س��الیان متمادی ح��ق خود را در‬ ‫بهره مندی از ازادی و دموکراس��ی از دست دادند و یک‬ ‫رژیم احمق و دیکتاتور به انها تحمیل شد‪ .‬بعد از کودتا‪،‬‬ ‫امریکای ی ها عمال مقدرات ای ران را به دست گرفتند و از‬ ‫نظر ما تا پیروزی انقالب اسالمی در بیشتر مظالم رژیم‬ ‫پهلوی علیه مردم ای ران شریکند‪ .‬بعد از پیروزی انقالب‪،‬‬ ‫با انکه امریکای ی ها به وضوح خواست قاطبه ملت ای ران‬ ‫را در استق رار نظام اسالمی دیدند‪ ،‬شروع به توطئه علیه‬ ‫انقالب کردند که در نهایت منجر به اقدام شجاعانه و‬ ‫درس��ت دانش��جویان پیرو خط امام (ره) و تسخیر النه‬ ‫جاسوسی ش��د‪ .‬هرچند کارکنان سفارت امریکا تالش‬ ‫کردند عمده اس��ناد و مدارک را از بین ببرند‪ ،‬اما مدارک‬ ‫زیادی کش��ف ش��د که حاکی از اقدام��ات پلید دولت‬ ‫ایاالت متحده علیه انقالب اسالمی بود‪ .‬بعد از این هم‪،‬‬ ‫در به راه انداختن جریان درگیری و ترور در داخل کشور و‬ ‫کشتار هزاران تن از ب رادران و خواه ران بیگناه ما‪ ،‬جنگ‬ ‫تمام عیار و خونین رژیم صدام علیه ای ران و ط راحی و‬ ‫اعمال انواع تحریم های ظالمانه علیه ملت ای ران از هیچ‬ ‫کوششی فروگذار نکردند‪ .‬صرف نظر از مسائل داخلی‪،‬‬ ‫ما در عرص��ه بی ن الملل و به ویژه منطق��ه هم دائما با‬ ‫امریکای ی ها مشکل داش��ته ایم‪ .‬طی سه دهه گذشته‪،‬‬ ‫بیشترین دشمن ی ها علیه مس��لمانان جهان از سوی‬ ‫امریکای ی ها بوده است‪ .‬بزرگ ترین و خشونت بار ترین‬ ‫جنگ ها علیه مسلمانان ع راق و افغانستان را همی ن ها‬ ‫انجام دادند‪ .‬مردم ما جنایت های رژیم صهیونیس��تی‬ ‫علیه م��ردم مظل��وم فلس��طین و لبن��ان را ب��ه پای‬ ‫امریکای ی ها نوش��ته اند‪ .‬همین االن ک��ه گفت وگوی‬ ‫اقای روحانی با رئی س جمهور امریکا خبرس��از شده و‬ ‫عده ای را هم ذوق زده کرده اس��ت‪ ،‬مل��ت ای ران تحت‬ ‫ش��دید ترین تحریم اقتص��ادی دول��ت ایاالت متحده‬ ‫اس��ت‪ .‬با این وصف‪ ،‬چه انتظاری از جمهوری اسالمی‬ ‫وجود دارد؟ انتظار م ی رود که نظام اسالمی با فراموش‬ ‫کردن ای��ن همه ظلم و س��تم از س��وی امریکای ی ها‪،‬‬ ‫دشمن درجه یک ملت ای ران را به اغوش بگیرد؟ اساسا‬ ‫چگونه م ی توان به رژیم ی که ب رای خواست ملت ای ران‬ ‫هیچ ارزشی قائل نیس��ت و حقوق اولیه این ملت را به‬ ‫رسمیت نم ی شناسد‪ ،‬رابطه حسنه برقرار کرد؟ از طرف‬ ‫دیگر‪ ،‬مقام معظم رهبری در طول دو دهه گذشته بارها‬ ‫فرموده اند که جمهوری اس�لامی در ارتباط با امریکا‪،‬‬ ‫نفعی نخواهد برد و بدیهی است که این نفع شامل نفع‬ ‫مادی هم هست‪ .‬واقعا خوب است متخصصان کشور‬ ‫مثال اقتصاددان ها‪ ،‬محاسبه کنند که ایا در این ‪ 34‬سال‪،‬‬ ‫جمهوری اس�لامی از عدم ارتباط با ایاالت متحده سود‬ ‫کرده اس��ت یا نه؟ ما عمیقا اعتقاد داریم که جمهوری‬ ‫اسالمی از عدم ارتباط با امریکا سود کرده است‪ .‬بنا به‬ ‫انچه عرض کردم‪ ،‬ارتباط با امریکا زمانی عقالنی است‬ ‫که نه تنها خصومت علیه ملت ما و ملت های مسلمان‬ ‫را متوقف کند‪ ،‬بلکه ارتباط با این کش��ور ب رای ما نفع‬ ‫روشن و قابل قبولی داشته باشد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫تحلیل ش�ما از مکالمه تلفنی اقای اوباما و‬ ‫اقای روحانی چیست؟‬ ‫‪ l‬ب��ه نظر م��ن‪ ،‬دو مطل��ب اساس��ی را باید‬ ‫درب��اره این گفت وگو مد نظ��ر قرار دهی��م و ان اینکه‪،‬‬ ‫اوال امریکای ی ه��ا ط��ی پانزده س��ال اخی��ر‪ ،‬عالوه بر‬ ‫گرفتاری های داخلی‪ ،‬به ش��دت موقعی��ت بی ن المللی‬ ‫‪58‬‬ ‫خود را از دست داده اند؛ حقیقتا امریکا دیگر نقش محوری در‬ ‫جهان ندارد و گسترش حرکت های نظامی از سوی امریکا‬ ‫هم به این واقعیت کامال مرتبط اس��ت‪ .‬انه��ا دیوانه وار به‬ ‫کشورهای دیگر حمله م ی کنند تا خود شیطان ی شان را حفظ‬ ‫کنند‪ .‬ثانیا امریکای ی ها به خاطر همین ضعف مفرطی که‬ ‫دارند‪ ،‬به گفت وگوی مستقیم با ای ران به شدت نیاز داشتند؛ ما‬ ‫به این گفت وگو نیاز نداشتیم بناب راین دنبال هم نم ی کردیم‪.‬‬ ‫حتی انها عالقه به گفت وگ��وی حضوری را چند روز قبل از‬ ‫سفر‪ ،‬کتبا با اقای روحانی در میان گذاشته بودند و سند ان‬ ‫موجود است‪.‬‬ ‫به اعتقاد من‪ ،‬دولت ایاالت متحده‪ ،‬خروج از بن بست‬ ‫سیاس��ی خود‪ ،‬چ��ه در عرص��ه داخل��ی و چ��ه در عرصه‬ ‫بی ن المللی را در گفت وگوی ب ی واس��طه با ای ران جس ت وجو‬ ‫م ی ک��رد و این گفت وگ��و از جهات گوناگ��ون‪ ،‬ب رای دولت‬ ‫امریکا ارزش فوق العاده ای داشت‪ .‬با این مالحظه‪ ،‬طبیعی‬ ‫بود که اقای روحانی یا اساس��ا نباید چنی��ن هدیه بزرگی را‬ ‫به امریکای ی ها م ی داد یا م ی بایس��ت در ب رابر ان‪ ،‬دستاورد‬ ‫تضمین ش��ده ای را در نظر م ی گرفت‪ .‬اینکه این گفت وگو‬ ‫باید هم وزن سود معتنابه امریکای ی ها از ان‪ ،‬ب رای جمهوری‬ ‫اسالمی ارزش داشته باشد‪ ،‬ب رای هر دیپلمات تازه کاری هم‬ ‫روشن اس��ت چه رس��د به اقای روحانی که تجربه و سابقه‬ ‫طوالنی و موفق در حوزه دیپلماسی دارد‪ .‬ب رای ما امروز واقعا‬ ‫روشن نیست که اوال دستاورد این گفت وگو دقیقا ب رای دولت‬ ‫و شخص رئی س جمهور چیست و ثانیا چه تضمینی برای‬ ‫تحقق ان از امریکای ی ها گرفته شده است‪.‬‬ ‫از جهت زمانی ه��م به این گفت وگو ی��ک ای راد وارد‬ ‫اس��ت و ان اینکه چرا اقای روحانی اجازه نداد الاقل پیامد‬ ‫اولین دیدار دو وزیر خارجه ای ران و امریکا در حاشیه نشست‬ ‫‪ 5+1‬روشن شود و اگر این پیامد مثبت بود‪ ،‬اقدام به گفت وگو‬ ‫با رئی س جمهور امریکا بکند؟ این هم یک قاعده س��اده در‬ ‫فن دیپلماسی است؛ یعنی دیپلمات ها نه تنها سعی م ی کنند‬ ‫شتاب زده عمل نکنند بلکه کوشش م ی کنند چنین تصویری‬ ‫هم ب رای طرف مقابل از نحوه برخورد انها ایجاد نشود‪ .‬با این‬ ‫حال نم ی دانیم بعد از مالقات اقای ظریف و کری‪ ،‬چه نیازی‬ ‫به عجله در گفت وگو با اوباما بود؟ مالحظه بفرمایید‪ ،‬همین‬ ‫چند روزی ک��ه از گفت وگوی تلفنی اق��ای روحانی و اوباما‬ ‫گذش��ته اس��ت‪ ،‬امریکای ی ها دائما حرف های ضدونقیض‬ ‫م ی زنن��د به طوری که ما هن��وز یک حرف محک��م از انها‬ ‫نش��نیده ایم‪ ،‬حال انکه چقدر م ی توان به انها امیدوار بود‪،‬‬ ‫سوالی است که باید از اقای روحانی پرسید‪.‬‬ ‫دو نگاه در م�ورد رابطه ب�ا امریکا وج�ود دارد‪ .‬از‬ ‫منظ�ر ارمانگرایی «م�رگ بر امری�کا» و از منظر‬ ‫نتیج ه گرایی «رابطه با امریکا» مطرح م ی ش�ود‪.‬‬ ‫ویژگ ی ها و مختصات طرف�داران هر کدام از این‬ ‫نگاه ها چیست؟‬ ‫‪ l‬ارمانگرایی با نتیجه گرای��ی منافاتی ندارد‪ .‬هم‬ ‫م ی توان ارمانگرا بود و هم به نتیجه فکر کرد‪ .‬ان جنس از‬ ‫ارمانگرایی که عنایتی به نتیجه ندارد‪ ،‬مطلوب ما نیس��ت‪.‬‬ ‫از طرف دیگ��ر‪ ،‬ارمانگرایی یک عنص��ر «حیات بخش» و‬ ‫«سازنده» است‪ .‬فقدان ارمان های بلند‪ ،‬حیات یک ملت را‬ ‫به مخاطره خواهد انداخت‪ .‬در حقیقت‪ ،‬ملت ها با ارمان های‬ ‫بزرگ خود زنده هس��تند و ب��ا این ارمان ها تش��خص پیدا‬ ‫م ی کنن��د‪ .‬ارمان ها انقدر ب��رای یک مل��ت م ی تواند مهم‬ ‫باش��د که به مولد منافع و مصالح ملی تبدیل ش��وند‪ .‬این‬ ‫را هم بگویم که اوج نتیجه گرایی مرب��وط به قرن نوزدهم‬ ‫میالدی اس��ت و امروز م ی ت��وان گفت‪ ،‬حت��ی غرب ی ها به‬ ‫ویژه در رویکرد پس��ت مدرن‪ ،‬نتیجه گرای��ی محض را یک‬ ‫رویکرد شکس ت خورده با مس��ائل کالن ملی و بی ن المللی‬ ‫تلقی م ی کنند‪.‬‬ ‫موضوع دیگری که در پاسخ به سوال شما باید عرض‬ ‫کنم‪ ،‬به مفهوم شعار «مرگ بر امریکا» برم ی گردد‪ .‬این شعار‬ ‫یک شعار عقیدتی است که متوجه رفتار شیطانی و خصمانه‬ ‫دولت ایاالت متحده است‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬انقدر امریکای ی ها‬ ‫علیه مردم ما و مس��لمانان جهان‪ ،‬ظلم وس��تم کرده اند که‬ ‫مردم ای ران ب رای رژیم امریکا‪ ،‬عمیقا ارزوی نابودی م ی کنند‪.‬‬ ‫البته این شعار مختص امریکا نیس��ت و هر دولتی که جا‬ ‫پای امریکای ی ها بگذارد را شامل م ی شود‪ .‬با این مالحظه‪ ،‬تا‬ ‫زمان ی که رفتار ظالمانه دولت امریکا ادامه یابد‪ ،‬این شعار هم‬ ‫ی است اگر تصور شود با‬ ‫به جای خود باقی است‪ .‬نهایت خام ‬ ‫یک گفت وگو و چند لبخند مصنوعی از جانب امریکای ی ها‬ ‫م ی توان این شعار مبنایی و عقیدتی که ریشه در رفتار پلید‬ ‫یک دولت در جهان دارد را کنار گذاشت‪.‬‬ ‫چگونه م ی توان در یک نتیج ه گرایی معطوف به‬ ‫ارمانگرایی به رابطه با امریکا رسید؟‬ ‫‪ l‬روابط بی ن المللی ب رای جمهوری اسالمی ای ران‪،‬‬ ‫خارج از مناف��ع و مصالح ملی ب ی معناس��ت‪ .‬از طرف دیگر‪،‬‬ ‫منافع و مصالح ما‪ ،‬با ارمان های ما پیوند خورده اس��ت؛ چه‬ ‫ارمان های ملی و چه فراملی‪ .‬بناب راین‪ ،‬همانطور که در پاسخ‬ ‫به سواالت قبلی شما اش��اره کردم‪ ،‬رابطه با امریکا‪ ،‬زمانی‬ ‫ب رای جمهوری اسالمی معقول و مفید است که تضادی با‬ ‫ارمان های ملت ای ران نداش��ته باشد‪ .‬توجه داشته باشید که‬ ‫ارتباط با ایاالت متحده ف ی نفس��ه ب رای ای ران ارزشی ندارد‪،‬‬ ‫بناب راین منطقا تابع یکسری شرایط است‪.‬‬ ‫از نظر شما نیروهای هواخواه انقالب اسالمی در‬ ‫هر دو جناح اصالح طلب و اصولگرا چگونه باید با‬ ‫این دوران گذار(خصوصا در مورد رابطه با امریکا)‬ ‫برخورد کنند؟‬ ‫‪ l‬اصولگرایان و اصالح طلب ه��ا‪ ،‬دو بال این نظام‬ ‫به ش��مار م ی روند؛ البته ما وقتی از اصالح طلب ها س��خن‬ ‫م ی گوییم‪ ،‬قطعا مرادمان عناصر افراطی و فتنه گر نیست‪.‬‬ ‫اصالح طلب ه��ای تن��درو در ماج��رای تل��خ و عبرت اموز‬ ‫انتخابات ‪ ،88‬خودشان را از قطار انقالب و نظام پیاده کردند‪.‬‬ ‫به هرحال‪ ،‬اصولگرایان و اصالح طلب های واقعی‪ ،‬به دنبال‬ ‫یک چیز هس��تند و ان‪ ،‬عزت و س��ربلندی کشور است‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر‪ ،‬ش��ما در جریان��ات سیاس��ی درون نظام‪ ،‬هیچ‬ ‫جریانی را نم ی توانید پیدا کنید که خواس��تار تحقیر کشور‬ ‫و تضییع منافع کالن ملی باش��د‪ .‬با این وصف‪ ،‬ما همه در‬ ‫نظام‪ ،‬به موضوع امریکا ‪ -‬البته ب��ه صورت کالن‪ -‬رویکرد‬ ‫واحدی داری��م و اختالف نظرها نیز منافات��ی با برخورداری‬ ‫از یک رویکرد واحد ن��دارد‪ .‬اگر به مواضع هر دو جریان طی‬ ‫روزهای اخیر توجه کنید‪ ،‬تایید خواهید کرد که اصولگرایان‬ ‫و اصالح طلب ها عمدتا گفت وگوی اقای روحانی با اوباما را‬ ‫در چارچوب دستاورد مشخص و قابل قبولی که م ی تواند و‬ ‫باید ب رای کشور داشته باش��د‪ ،‬تحلیل م ی کنند و این نشانه‬ ‫خوبی از همراهی دو جریان در قضیه امریکاست‪.‬‬ ‫اگر ای�ن حرکت جدید و تحولی ک�ه در روابط دو‬ ‫کشور پدید امده فرجام مثبتی نداشته باشد به‬ ‫چه سمتی حرکت خواهیم کرد و به بیان دیگر در‬ ‫ایران نگاه و نگرش به امریکا چگونه خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬همانطور که قب�لا هم عرض ک��ردم‪ ،‬مواجهه‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران با امریکا‪ ،‬مبتنی بر مبانی انقالب و‬ ‫نظام اسالمی است‪ .‬بر این اساس‪ ،‬اگر امریکای ی ها عمال به‬ ‫حقوق ملت ای ران احترام بگذارند و دست از خصومت ورزی‬ ‫علیه ما بردارند‪ ،‬طبیعی است که هم خودشان سود م ی کنند‬ ‫و هم جمهوری اسالمی ای ران؛ اما اگر بنا داشته باشند رویه‬ ‫سابق را ادامه بدهند‪ ،‬نظام نه تنها گزینه گفت وگوی مستقیم‬ ‫را حتی در سطح معاون وزیر خارجه منتفی خواهد کرد‪ ،‬بلکه‬ ‫با ب ی اعتمادی مضاعف به امریکا‪ ،‬از قابلی ت های دیگر خود‬ ‫ب��رای احقاق حقوق قطع��ی ملت ای ران اس��تفاده م ی کند‪.‬‬ ‫در این شرایط‪ ،‬جمهوری اس�لامی گزینه هایی را روی میز‬ ‫خواهد گذاشت که مطمئنا رژیم ایاالت متحده و دنباله های‬ ‫اروپای ی اش را بیش از گذشته متضرر خواهد کرد‪g .‬‬ ‫اغاز عصر جدیدی از شناخت دشمن ملت‬ ‫فرصتی برای دریافتن سرانجام تعامل با غرب‬ ‫عبدالمطهر محمدخانی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست نظری‬ ‫به یاد داشته باشید اکنون رئی س جمهوری بر مسند کار‬ ‫است که با شعار تغییر در سیاست خارجی و اشتی با دنیا بر‬ ‫سر کار امده و توانسته ‪ 18‬میلیون ای رانی واجد شرایط رای را‬ ‫به این نتیجه برساند که ب رای حل مشکالت روزمره اقتصادی‬ ‫انها باید از در تعامل و مدارا با غرب بیرون امد‪.‬‬ ‫نظام اس�لامی از ابتدای پیروزی خود با اتکا به همین‬ ‫سرمایه انسانی و مردمی کار خود را سامان داده و به پیش برده‬ ‫است و اکنون نیز نم ی تواند فارغ از ان رفتار کند‪ 18 .‬میلیون‬ ‫کمی بیش از یک سوم کل واجدین شرایط رای در ای ران‬ ‫است‪ .‬اما همین ثلث ای رانیان نیز ب رای رهب ران اینده نگر‬ ‫ای ران از اهمیت باالی��ی برخورداند‪ .‬این‬ ‫جماعت شاید با این تصور به روحانی رای‬ ‫داده اند که با لبخند زدن و عکس یادگاری‬ ‫گرفتن با دولتمردان امریکایی مشکالت‬ ‫کشور حل خواهد شد‪ .‬شاید تصور کرده اند‬ ‫اگ��ر از در تعامل با «کدخ��دای جهان»‬ ‫بیرون بیایند دیگر تورم از این کشور رخت‬ ‫ب ر خواهد بست‪ ،‬بیکاری درمان خواهد شد‬ ‫و در این راه اگر «چرخ سانتریفیوژها» هم‬ ‫نچرخید‪ ،‬نچرخید‪.‬‬ ‫با این جماعت چگونه باید برخورد‬ ‫کرد؟ تا ک��ی م ی توان عاقب��ت نافرجام‬ ‫مدل های مشابه و البته واقعی تعامل با‬ ‫غرب را در لیبی و مصر و‪ ...‬به رخ کشید؟‬ ‫به جوان بیکاری که واقعا تصور م ی کند‬ ‫گفت وگوی روحانی و اوباما اول مشکل‬ ‫دالر و سکه و بعد مس��کن و ازدواج و کار‬ ‫وی را حل م ی کند‪ ،‬چط��ور م ی توان این‬ ‫موضوع را شیرفهم کرد؟‬ ‫دالر در روز گفت وگ��وی تاریخ��ی‬ ‫دو رئی س جمه��ور ابتدا ‪ 70‬توم��ان ارزان‬ ‫شد و س��پس ‪ 100‬تومان گران شد‪ .‬از ان‬ ‫طرف خانم رای��س م ی گوید ک��ه اوباما‬ ‫حق غن ی س��ازی را نپذیرفته و جان کری‬ ‫م ی گوید که ای ران باید به سرعت پروتکل‬ ‫الحاقی و چند پی ش شرط دیگر را بپذیرد‪.‬‬ ‫خود اوباما ه��م که پ��س از گفت وگو با‬ ‫نخس ت وزیر اس��رائیل در ب رابر رسانه ها‬ ‫قرار م ی گی��رد و جمله تک��راری «گزینه‬ ‫نظامی هنوز روی میز اس��ت» را یک بار‬ ‫دیگر تکرار م ی کند‪ .‬ماهیت نظام سلطه‬ ‫و عدم نفع ما از مذاکره با شیطان بزرگ را‬ ‫تنها پس از این گفت وگو م ی توان نشان‬ ‫داد‪ .‬رمز نرمش قهرمانانه در اینجاس��ت‪.‬‬ ‫نظام اسالمی در واقع در ب رابر خواست بخشی از مردم‬ ‫خود نرمش��ی قهرمانانه داش��ت تا ماهیت استکباری‬ ‫نظام س��لطه را یکبار دیگر ب رای مردم خود نمایان کند‪.‬‬ ‫حقیقتی که تنها از پس مذاکره مستقیم با دولتمردان‬ ‫امریکا م ی توانس��ت خود را نمایان کند و البته هر روز‬ ‫نمایان تر خواهد شد‪ .‬به این معنا‪ ،‬با تدبیر رهبر انقالب‬ ‫عصر جدیدی از شناخت دشمنان ملت ای ران ب رای ملت‬ ‫اغاز شده است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫«جمهوری اسالمی ای ران در دهه چهارم عمر خود وارد‬ ‫عصر جدیدی از سیاس��ت ورزی در عرصه بی ن المللی شده‬ ‫است‪ ».‬این جمله و عباراتی شبیه به این با بسامدی کوتاه در‬ ‫عرصه سیاسی و رسانه ای کشور و حتی دنیا در روزهای اخیر‬ ‫تکرار م ی شود‪ .‬اشاره رهبر انقالب به واژه «نرمش قهرمانانه»‬ ‫در اغاز و گفت وگوی تلفنی رئی س جمهور روحانی با اوباما در‬ ‫پایان به عنوان مهمترین نشانه های‬ ‫این ادع��ا از س��وی تحلیلگ��ران و‬ ‫رسانه ها مطرح م ی شود‪.‬‬ ‫اما ای��ا واقعا تحول ش��گرفی‬ ‫در سیاس��ت خارج��ی جمه��وری‬ ‫اس�لامی به معنای تغییر در اصول‬ ‫و راهب��رد صورت گرفته اس��ت؟ ایا‬ ‫رهب��ران انقالب اس�لامی ب��ه این‬ ‫نتیجه رس��یده اند که ب رای تعامل با‬ ‫جهان برخی از اص��ول و ارزش های‬ ‫ارمانی این انق�لاب را باید به کناری‬ ‫گذاش��ت؟ ایا ای ران بناست سیاست‬ ‫«عدم پذیرش هژمونی نظام سلطه»‬ ‫را ب��ه نف��ع «توس��عه داخل��ی» به‬ ‫سیاست «همراهی با نظم جهانی»‬ ‫تغییر دهد؟‬ ‫به این معنا پاس��خ به س��وال‬ ‫ابتدایی این نوش��ته منفی اس��ت‪.‬‬ ‫عصر جدیدی از راهبرد دیپلماس��ی‬ ‫ای ران��ی اغاز نش��ده اس��ت‪ .‬خطوط‬ ‫پررنگ راهبردی سیاس��ت خارجی‬ ‫جمهوری اس�لامی ای��ران در همه‬ ‫س��ه و نیم دهه عمر ان مش��خص‬ ‫است‪ .‬نفی سلطه خارجی‪ ،‬استقالل‬ ‫همه جانبه‪ ،‬حمایت از نهضت های‬ ‫ازادی بخ��ش و در راس انها دفاع از‬ ‫حقوق مل��ت مظلوم فلس��طین از‬ ‫اصولی اس��ت که رد ان را م ی توان‬ ‫در کلیت رفتار سیاس��تمردان جدید‬ ‫دستگاه دیپلماسی کشور هم سراغ‬ ‫گرف��ت‪ .‬س��خنرانی رئی س جمهور‬ ‫در این زمینه کام�لا گویای همین‬ ‫خطوط کلی سیاست خارجی است‪.‬‬ ‫سیاس��ت خارجی ای ران مانند‬ ‫هر کشور دیگری مجموعه ای از رفتارها‪ ،‬گفتارها‪ ،‬عملکردها‬ ‫و اتحادها و ائتالف های منطقه ای و جهانی است که ب رای‬ ‫بررس��ی می زان تغیی رات ان باید برایند هم��ه این مولفه ها‬ ‫را بررس��ی کرد‪ .‬بناب رای��ن با یک گفت وگ��وی تلفنی میان‬ ‫دو رئی س جمهور هرچند ‪ 15‬دقیقه هم ب��ه طول بینجامد‬ ‫و حتی دو طرف در انته��ا ب رای هم جم�لات مهربانانه ادا‬ ‫کنند‪ ،‬تغییری در بس��ته کلی سیاس��ت خارجی ما نخواهد‬ ‫داشت‪ .‬حضور محکم ما در سوریه‪ ،‬همراهی ما با حزب اهلل‬ ‫لبنان‪ ،‬همکاری با دولت ع راق‪ ،‬مخالفت با روند غیرعادالنه‬ ‫صلح اع راب و اس��رائیل‪ ،‬مخالفت اصولی با حضور نظامی‬ ‫کش��ورهای غربی در منطق��ه و خلیج فارس و‪ ...‬بس��یاری‬ ‫دیگر از سیاس��ت ها و رفتار ما در این عرصه نش��ان دهنده‬ ‫می زان تعارض ما و امریکاست‪ .‬سیاست خارجی سریال های‬ ‫خانوادگ��ی تلویزیونی نیس��ت ک��ه با یک لبخن��د یا یک‬ ‫دس��ته گل در قس��مت اخر به یک پایان بندی ش��ادکامانه‬ ‫ب ر خالف جریان کلی سریال تبدیل شود‪.‬‬ ‫اما ایا استفاده از روش ها و ایده های جدید در دیپلماسی‬ ‫کشور اتفاق نیفتاده است؟ پاسخ به این سوال مثبت است‪.‬‬ ‫سیاست جمهوری اس�لامی ای ران تنها در شیوه مواجهه با‬ ‫غرب دچار دگرگونی مقطعی شده است‪.‬‬ ‫نظام اسالمی‬ ‫در واقع در برابر‬ ‫خواست بخشی از‬ ‫مردم خود نرمشی‬ ‫قهرمانانه داشت تا‬ ‫ماهیت استکباری‬ ‫نظام سلطه را یکبار‬ ‫دیگر برای مردم خود‬ ‫نمایان کند‬ ‫‪59‬‬ ‫در نگاه ارمان گرا و در عمل واقع گرا باشیم‬ ‫گفت وگو با رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری‬ ‫‪3‬‬ ‫سی د رضا اکرمی‪ ،‬رئیس شورای فرهنگی نهاد ریاس�ت جمهوری در گفت و گو با هفته نامه مثلث تاکید م ی کند‪:‬‬ ‫«امریکا خودش با ما قطع رابطه کرد‪ ،‬بنابراین اگر حاال امریکا داوطلب باشد که با ما رابطه برقرار کند ‪،‬ما تازه به جای‬ ‫اول م ی رسیم‪ .‬با حفظ مواضع و اصول م ی توانیم رابطه هم داشته باشیم‪».‬‬ ‫اقای اکرم ی ! سفر رئی س جمهور و رویدادهایی‬ ‫که در این سفر شاهد ان بودیم با واکنش ها و‬ ‫تحلی ل ها متفاوتی مواجه شده است‪ .‬نگاه شما‬ ‫به این سفر چگونه است؟‬ ‫سیاست نظری‬ ‫‪ l‬سفر اقای روحانی اتفاقی الزم و البته مفید بود‬ ‫تا صدای جمهوری اسالمی ای ران به گوش دنیا برسد‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر در دولت تدبیر و امید اقای دکتر روحانی کاری‬ ‫شروع شده است که باید از داخل کشور به بیرون برسد و ان‪،‬‬ ‫این است که دولت روحانی م ی خ واهد با تدبیر و امید با دنیا‬ ‫از جمله اروپا و امریکا کار کند‪ .‬اقای اوباما نیز در نطق خود‬ ‫مطالب صریح و تازه ای بیان کرد و هم در تماس تلفنی که‬ ‫برقرار کرد نشان داد انها حاضر شده اند با ای ران حرف بزند و‬ ‫ای ران هم با انها گفت و گو کند‪ .‬این شروع کار است که باید‬ ‫در چارچوب سه اصل عزت‪ ،‬حکمت و مصلحت که ای ران‬ ‫در روابط خارجی مدنظر دارد و هم طبق قانون و چارچوب‬ ‫مق رارت بی ن المللی‪ ،‬مذاکرات ادامه پی دا کند‪ .‬بنده در اینجا‬ ‫عرض م ی کنم طبق رهنمود قران ما باید داخل ای ران را‬ ‫مستحکم کنیم تا با قدرت منطق نه منطق قدرت و عمل‪،‬‬ ‫صالبت و صمیمیت و قاطعیت خودمان را نشان دهیم و‬ ‫بیش از حد به بیرون نگاه نکنیم و به داخل کشورمان از‬ ‫نظر انس��جام و اتحاد و رونق در تولی��د و حرکت متکی‬ ‫باشیم‪ .‬ما خوشبختانه در داخل کشور ظرفی ت های خوبی‬ ‫داریم‪ .‬باید نقدینگی سرگردان و نیروی جوان و ظرفی ت هایی‬ ‫که در کارگاه ها و کارخانج��ات داریم را فعال کنیم و بتوانیم از‬ ‫روابط خارجی سود ببریم‪.‬‬ ‫انچه از عمل و بیان دولت روحانی در زمینه سیاست‬ ‫خارجی م ی توان فهمید این است که ما در بخش‬ ‫دیپلماسی در حال گذار هستیم‪ .‬ویژگ ی های دوران‬ ‫گذار از نگاه شما چیست؟‬ ‫‪ l‬انقالب اسالمی و جمهوری اسالمی ای ران که حدود‬ ‫‪35‬سال از عمر و تاریخ ان م ی گذرد هنوز ب رای دنیا ناشناخته‬ ‫اس��ت‪ ،‬بناب راین باید ما کار فکری و فرهنگی بیشتری انجام‬ ‫دهیم تا جمهوری اسالمی را به دنیا بشناسانیم و در مقام عمل‬ ‫هم اهداف و ارام ارام ویژگ ی هایی که درجمهوری اسالمی ای ران‬ ‫مطرح است را نهادینه کنیم تا معلوم شود جمهوری اسالمی‬ ‫دنبال چه اهداف و مقاصدی است و بعد هم در این اثاث کشی‬ ‫و نقل و انتقال اس��ی ب ها و افت هایی هم به وجود م ی اید که‬ ‫م ی توانیم انها را شناس��ایی و برطرف کنیم‪ ،‬ت��ا در ادامه راه‬ ‫محکم تر و مطمئن تر گام برداریم و ب��ه اهداف بلند خودمان‬ ‫برسیم‪ .‬همه اینها را بنده گذار م ی نامم و م ی گویم باید ارام ارام‬ ‫جلو برویم تا به نتیجه مطلوبی برسیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫خطرات و مخاطرات�ی که دوران گ�ذار دارد از نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫‪ l‬رسول اکرم اسالم در حدیثی م ی فرماید‪« :‬هر چیزی‬ ‫نیروهای انقالب در مقابل شیفت تاکتیکی سیاست خارجی چه کنند؟‬ ‫تاکید برارمانگرایی‪ ،‬دور نشدن از دولت‬ ‫یوسف سیفی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫حس��ن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری پیروز‬ ‫م ی شود‪ .‬او تا پیش از این تجربه نمایندگی ایران در مذاکرات‬ ‫پی رامون پرونده هسته ای را دارد‪ .‬او در این مذاکرات از سوی‬ ‫برخی از جریانات سیاسی در داخل به سازش و اعطای امتیاز‬ ‫به غرب متهم شده بود‪ .‬حامیان تیم مذاکره کننده پس از وی‪،‬‬ ‫مدعی بودند مجموعه سیاست هایی که در دوران او پیگیری‬ ‫م ی شد‪ ،‬تغییر جهت داده و تیم جدید با حساسیت بیشتری‬ ‫روی مقوله عزت ملی به ادامه مذاک��رات خواهد پرداخت‪.‬‬ ‫حسن روحانی و همراهان وی که به مجمع تشخیص رفته‬ ‫بودند‪ ،‬دیگر این گروه جدید بودند که سکان سیاستگذاری در‬ ‫حوزه هسته ای را در دست داشتند‪ .‬این دیگری توانست در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری اعتماد رای دهندگان ای رانی را به‬ ‫خود جلب کند و در نهایت بر کرسی قوه مجریه تکیه بزند‪.‬‬ ‫خبر پیروزی روحانی هم زمان م ی توانست خبر تغییر‬ ‫‪60‬‬ ‫رویکردهای ایران در سیاست خارجی نیز محسوب شود؛ اتفاقی‬ ‫که از ابتدای اعالم نتایج ارا ظواهرش پیدا بود‪ .‬فارغ از پیام های‬ ‫تبریک و پال س های دیپلماتیک و رس��انه ای‪ ،‬شایعه ای مانند‬ ‫امدن سوالنا ب رای شرکت در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری‪،‬‬ ‫به این قبیل گمانه ها دامن می زد‪ .‬پس از تنفیذ و تحلیف‪ ،‬روحانی‬ ‫محمد جواد ظریف را برای وزارت خارجه معرفی کرد‪ ،‬فردی که‬ ‫بخش اعظم دوران خدمت خود را در امریکا و به عنوان نماینده‬ ‫ای ران در سازمان ملل گذرانده است‪ .‬او اگرچه در دوره احمدی نژاد‬ ‫هم مدتی در پست خود باقی مانده بود‪ ،‬اما مجموعه عملکردش‬ ‫به ویژه شنیده هایی که راجع به روابطش با مقامات و چهره های‬ ‫امریکایی وجود داش��ت‪ ،‬باعث ش��د تا او به جمع دوستانش در‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت بپیوندد‪ .‬معرفی ظریف به عنوان‬ ‫وزیر خارجه و رای اعتماد به او با تمام ی حرف ها و حدیث ها که‬ ‫بیانگر تالش دولت در این راستاس��ت‪ ،‬نشانه مهم دیگری بود‬ ‫تا به تغییر در سیاس��ت خارجی مطمئن تر باشیم‪ .‬بع دا اخباری‬ ‫رسید که وزارت خارجه مسئولیت مذاکرات هسته ای را بر عهده‬ ‫گرفته و قرار است شخص وزیر در صدر تیمی که همه معاونان و‬ ‫مدیران این وزارتخانه هستند‪ ،‬تیم هسته ای ما را تشکیل دهند‪.‬‬ ‫در اثنای همین اخبار و بعد از ان رایزن ی های تیم جدید بود که سفر‬ ‫نیویورک پیش امد و رئی س جمهور با وزیر خارجه و هیات همراه‬ ‫به امریکا رفتند‪ .‬امریکای ی ها مانند گذشته وقتی رئی س جمهور‬ ‫ بی شک افت دارد» همچنین مرحوم استاد مطهری با انکه‬ ‫حدود دو سال بعد از انقالب بیشتر حیات نداشت‪ ،‬بالفاصله‬ ‫کتابی به نام «افات انقالب» نوشت‪ .‬ما یقینا به مصداق این‬ ‫حدیث و این کتاب‪ ،‬در مسیر این گذار افاتی داریم که بعضا از‬ ‫قبل ندانم کاری هاست‪ .‬به عنوان مثال اقای رئی س جمهور با‬ ‫هیات همراه به امریکا رفته است ‪،‬عده ای به استقبال ایشان‬ ‫م ی ایند و م ی گویند دست ش��ما درد نکند‪ ،‬خسته نباشید‪ .‬اما‬ ‫عده ای افراد ول��و اندک چون اگاه نیس��تند و طبیعت جوانی‬ ‫هم مقداری شور و هیجان دارد‪ ،‬م ی ایند و کار نامناسبی انجام‬ ‫م ی دهند که ب رای یک مس��افر عادی هم قابل قبول نیست‬ ‫چه رسد به یک مسافر بلند پایه کشور‪ .‬ما اینها را ندانم کاری‬ ‫م ی دانیم‪.‬یعنی نم ی دانند اگر م ی خواهن��د کاری را نقد کنند‬ ‫از چه راهی وارد ش��وند‪ .‬انتق��اد را م ی توان از طریق نوش��تن‪،‬‬ ‫بیانی ه دادن یا پالکارد مطرح کرد‪ .‬اما مش��ت به ماشی ن زدن یا‬ ‫کفش پرتاب کردن کار اشتباهی است‪ .‬نباید با مسافری که‬ ‫ازس��فر چند روزه بازم ی گردد این گونه برخورد کرد‪ .‬اس��م این‬ ‫کارها را باید ندانم کاری یا اشتباه کاری گذاشت‪ .‬نکته دوم این‬ ‫است که در چهار سال اخیر توقعات و مطالبات مردم را بیش‬ ‫از حد باال برده ایم تا اینکه به تنگنای تحریم که رس��یدیم به‬ ‫مشکل برخورد کردیم‪،‬به همین دلیل االن توقعات سرجای‬ ‫خودش هست ونم ی توان کاری کرد تا گره گشایی شود و دولت‬ ‫تدبیر و امید بتواند کاری انجام دهد‪ .‬مشکل سرجای خودش‬ ‫هست‪ ،‬بناب راین باالبردن توقعات و انتظارات افت است‪ .‬نکته‬ ‫س��وم اینکه گاهی در انتخاب حداقلی و حداکثری اس��ت‪ .‬ما‬ ‫م ی گوییم در مسائل سیاسی و اجتماعی هر کس که اصل‬ ‫جمهوری اسالمی ‪ ،‬قانون اساسی‪ ،‬والیت فقیه و رهبری را قبول‬ ‫دارد‪ ،‬ما باید به حرف ان گوش بدهیم ‪.‬این حداقل است‪ ،‬عده ای‬ ‫م ی گویند باید عالوه بر اینها ببینیم ان فرد نماز هم م ی خ واند ‪،‬‬ ‫روزه م ی گیرد یا خانواده وی حجاب و سابقه خوبی دارند‪.‬‬ ‫این م ی شود حداکثری و در برخی مواقع جواب نم ی دهد‬ ‫که ما بخواهیم این گونه برخورد کنیم‪ .‬مقام معظم رهبری در‬ ‫انتخابات این دوره در جمله ای ب رای اولین بار فرمودند‪« :‬شما‬ ‫حتی اگر با نظام هم زاویه دارید ولی در انتخابات شرکت کنید‪».‬‬ ‫این بسیار رهنمود مهمی بود یعنی شما با انقالب یا انتخابات‬ ‫ما پشت تریبون رفت‪ ،‬صندل ی هایشان خالی نبود‪ .‬ایران هم در‬ ‫سطح وزیر خارجه از سخنرانی اوباما استقبال کرد‪ .‬بعد از مجمع‬ ‫عمومی ظریف با همتای امریکای ی اش در حاش��یه نشست با‬ ‫‪ 5+1‬مذاکره کردند و همه در حال تحلیل و توجیه و نقد این اتفاق‬ ‫بودند که نا گهان روسای جمهور ای ران و امریکا ب رای اولین بار با‬ ‫یکدیگر تلفنی صحبت کردند‪ .‬این گفت و گو بار دیگر ظ ریف را با‬ ‫همتای امریکای ی اش مواجه کرد و هر دو مامور زمینه سازی ب رای‬ ‫گفت وگو های دو کشور شدند‪ .‬سرعت سیر حوادث انقدر هست‬ ‫که ادمی را به سکوت و انتظا ر ترغیب کند‪ .‬اما به نظر م ی رسد تا‬ ‫اینجای کار درباره چند چیز م ی شود سخن گفت‪.‬‬ ‫‪ – 1‬جمهوری اس�لامی ایران اکنون در عرصه سیاست‬ ‫خارجی در موقعی ت گذار قرار گرفته است؛انچه دانشمندان این‬ ‫حوزه به ان شیفت در سیاست خارجی م ی گویند‪ .‬این گذار بدون‬ ‫پسوند و پیش��وند به این معناس��ت که ما م ی خواهیم رویکرد‬ ‫و عملکرد خود را در سیاس��ت خارجی تغییر دهیم و به تجدید‬ ‫سیاستگذاری در این حوزه بپردازیم‪ .‬عوامل مختلفی مانند روی‬ ‫کار امدن دولت جدید‪ ،‬عدم دستیابی به اهداف در سیاستگذاری‬ ‫پیش��ین‪ ،‬ایجاد منافع و اهداف جدید برای کشور‪ ،‬شرایط جدید‬ ‫منطقه ای و بی ن المللی و‪ ...‬م ی توانند در برابر چرایی این رخداد‬ ‫مورد توجه قرار گی رند؛عواملی که در اغاز اندیشیدن به موضوع‬ ‫به ذهن خطور م ی کنند‪ .‬س��خن گفتن پی رام��ون چرایی این‬ ‫گذار مجال دیگ��ری را م ی طلبد‪ .‬اما در اینج��ا به همین مقدار‬ ‫اکتفا م ی کنیم که مهم ترین عامل در ترغی��ب ای ران به گفت‬ ‫و گو با ایاالت متحده باتوجه به مواضع پیش��ین مقامات ای رانی‬ ‫و طرح توصیف «پیچ تاریخی» از س��وی رهبر معظم انقالب‬ ‫طی سال های گذشته ب رای وضعیت ایران در نظام بی ن الملل‪،‬‬ ‫در اندیشه ها با هم مش��کلی ندارند‪ ،‬اینها مشکلی را حل‬ ‫نم ی کند‪ .‬ما باید مسائل حداقلی یعنی قانون‪ ،‬رهبری‪،‬نظام‬ ‫و والیت فقی��ه را مالک ق��رار دهیم و کس��انی که این‬ ‫چارچوب را قبول دارند بیایند باهم کار کنند حال اسمش‬ ‫را اصولگرا یا اصالح طلب بگذاریم ‪ ،‬خیلی فرقی نمی کند‪.‬‬ ‫انچه نتیجه م ی دهد حرکت و عمل در این چارچوب است‪.‬‬ ‫تسویه حساب نکنید و دیدیم مشارکت حداکثری هم به وجود‬ ‫امد‪ .‬اگر به این مس��ائل دقت نکنیم جا م ی مانیم‪ ،‬وقتی جا‬ ‫ماندیم افت زده م ی شویم‪.‬‬ ‫موضع نیروهای هواخ�واه انقالب اسلامی در دو‬ ‫جناح اصالح طلب و اصولگرا درباره این دوران گذار‬ ‫باید چگونه باشد؟‬ ‫‪ l‬به عقیده بنده باید همان سخنی که رسول مکرم‬ ‫اسالم توصیه کرد مالک قرار دهیم‪ ،‬یعنی قانون و رهبری؛ اگر‬ ‫این دو اصل را مالک عمل قرار دهیم نتیجه خوبی م ی گیریم‬ ‫و افات هم کم م ی شود‪.‬‬ ‫در سیاس�ت خارجی از منظر ارمانگرایی برقراری‬ ‫رابطه با امریکا جایگاهی ندارد اما از س�وی دیگر‬ ‫در نتیج ه گرای�ی گرایش�اتی برای برق�راری این‬ ‫رابطه وجود دارد‪ ،‬چگونه نتیج ه گرایی معطوف به‬ ‫ارمانگ رایی م ی شود؟‬ ‫‪ l‬به نظر بنده ما در نگاه و نظر باید ارمانگرا باش��یم‬ ‫و در مقام عمل واقع گرا‪ .‬ام��روز ما باید از دیروز بهتر و فردا هم‬ ‫باید از امروز بهتر باش��یم‪ .‬به این م ی گویند ارمانگرایی‪ .‬اما ما‬ ‫باید ببینیم واقعا زمینه فراهم است که جلوبرویم؟شاید دیواری‬ ‫باش��د که ما به هیچ وجه نتوانیم به جلو حرکت کنیم‪ ،‬به این‬ ‫م ی گوین��د واقع گرایی‪ .‬یعنی ایده ما ارمانگرایی باش��د اما در‬ ‫مقام عمل واقع گرا باش��یم و ببینیم چگونه باید عمل کنیم‬ ‫تا به نتیجه برسیم‪.‬‬ ‫ایا مذاکرات اقای روحانی با اوباما به برقراری رابطه‬ ‫منجر م ی شود؟‬ ‫ایا در پرونده هسته ای اقای روحانی ابتکار عمل‬ ‫خواهند داشت؟‬ ‫دو اصل را بپذیرد ما هم م ی خواهیم با او رابطه داشته باشیم‪.‬‬ ‫البته نسبت به ای ران ممکن است انها پرتوقع باشند‪ ،‬باالخره‬ ‫ذات ابرقدرت همین است‪.‬‬ ‫یعنی به نظر ش�ما امریکایی ها در این مذاکرات‬ ‫پرتوقع خواهند بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬قطعا همین طور است‪ .‬انها ابرقدرت هستند‪.‬‬ ‫نبض نوین دنیا را ب رای خودش��ان اختص��اص داده اند‪ ،‬اما ما‬ ‫م ی خواهیم بدون تنش در چارچ��وب موازین بی ن المللی کار‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬بارها گفته ام چون تع ریف روشن و جامعی در رابطه با‬ ‫این اصطالحات اصولگرایی و اصالح طلبی نداریم ‪،‬به طور کلی‬ ‫عرض م ی کنم هرکس جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬والیت فقیه‪،‬‬ ‫قانون اساس��ی و رهبری را قبول دارد بای��د در این چارچوب با‬ ‫اقای روحانی همراهی کند تا نظام و کارها به خوبی پیش برود‪.‬‬ ‫اما اینکه بگوییم اصولگرای��ان در روش ها با هم حرف دارند و‬ ‫م ی تواند توام با افزایش توان و قابلیت ایران برای ورود به مذاکرات‬ ‫با امریکا باشد‪.‬‬ ‫‪ – 2‬موضوع مهم دیگر سطح این گذار در سیاست خارجی‬ ‫ایران است‪ .‬انچه واضح اس��ت مواردی مانن د ضرورت ازادسازی‬ ‫قدس‪ ،‬حمایت از مظلومان و مستضعفان‪ ،‬حمایت از مسلمانان‬ ‫در جهان و به طور کلی تقابل با انچه در مواضع مقامات جمهوری‬ ‫اسالمی «نظام سلطه» خوانده م ی ش��ود‪ ،‬اهداف و ارمان های‬ ‫استراتژیک جمهوری اسالمی به حساب م ی ایند که دارای جنبه‬ ‫هویتیهستند‪.‬‬ ‫مواضع مقام معظم رهبری نیز پیش از سفر رئی س جمهور‬ ‫به امریکا‪ ،‬در خصوص جای��گاه ایاالت متحده از منظر ای ران‪ ،‬به‬ ‫خوبی مبین این امر اس��ت که انچه گذار در سیاست خارجی‬ ‫م ی خ وانیم‪ ،‬گذار استراتژیک نیست و ما با یک شیفت تاکتیکی‬ ‫مواجهیم‪ .‬یعنی انچه تغییر م ی کند اه��داف اصلی جمهوری‬ ‫اس�لامی نخواهد بود و تنها بخش��ی از راهکار های وصول به‬ ‫این اهداف مورد تجدید نظر قرار م ی گی رند‪ .‬ایاالت متحده از این‬ ‫سطح از تغییر اگاه است و انچه انها در طول مذاکرات و حصول‬ ‫توافقات به دنبال ان خواهن��د بود در درجه اول ارتقای س��طح‬ ‫تحول در سیاست خارجی ای ران به سطح استراتژیک است‪ .‬در‬ ‫صورت تحقق این امر مبانی هویتی نظام جمهوری اس�لامی‬ ‫تضعیف خواهد ش��د و این منجر به کاهش اثر گذاری ایران در‬ ‫تعامل با امریکا م ی ش��ود؛ انچه در رابطه لیب��ی دوره قذافی با‬ ‫امریکا اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫‪– 3‬پستضعیفمبانیهویتیدرسیاستخارجیبدترین‬ ‫اتفاق ممکن در فرایند تعامل ما با ایاالت متحده است‪ .‬چگونگی‬ ‫پیش��گیری از این اتفاق به می زان قابل توجهی به قابلی ت ها و‬ ‫هوشیاری دستگاه دیپلماسی جمهوری اسالمی باز م ی گردد‪ .‬در‬ ‫این میان اما نم ی توان از نقش نیروهای جبهه انقالب اسالمی‬ ‫غافل شد‪ .‬ان دسته از گروه ها و جریانات سیاسی که بیشترین‬ ‫فاصله را با مواضع اخیر دولت در قب��ال امریکا دارند‪ ،‬م ی توانند‬ ‫نقشی اثرگذار در راستای پاسداری از هویت جمهوری اسالمی در‬ ‫نظام بی ن الملل ایفا کنند‪ .‬تاکید بر دیگری بودن امریکا در هویت‬ ‫انقالب اسالمی‪ ،‬مطالبه ارمان ها و اهداف اصیل انقالب در حوزه‬ ‫خارجی از دولت‪ ،‬ایجاد و تقوی��ت روابط بی ن المللی با گروه ها و‬ ‫جریانات ضد امریکایی در منطقه و تاکید بیش از پیش بر مساله‬ ‫فلسطین از جمله مهم ترین کارویژه های جبهه انقالب اسالمی‬ ‫در این دوران گذار است‪.‬‬ ‫‪ - 4‬نیروهای انقالب در عین انکه باید نسبت به عملکرد‬ ‫دولت در سیاس��ت خارجی – ک��ه حاال در ان مس��ئولیت تام‬ ‫دارد – حساس باش��ند و واکنش نش��ان دهند‪ ،‬ناگزیر خواهند‬ ‫بود تا به اقتضائات سیاست داخلی نیز پاسخ دهند‪ .‬حفظ دولت‬ ‫روحانی در نس��بتی که اکنون با جبهه انقالب اسالمی دارد‪ ،‬از‬ ‫جمله مهم ترین این اقتضائات است‪ .‬به عبارت دیگر نقد دولت‬ ‫به ویژه در عرصه سیاس��ت خارجی اجتناب ناپذیر است‪ ،‬اما باید‬ ‫دانست فاصله این دولت با نیروهای ارمانگرای انقالب م ی تواند‬ ‫در سیاس��ت داخلی به اتکای بیش از پیش دول��ت به جریان‬ ‫رقیب منجر شود و این اتفاق بر نقد حوزه سیاست خارجی نیز‬ ‫اثر معکوس دارد‪ .‬حفظ توازن در نقد عملکردی دولت در عین‬ ‫ضرورت پاسداری از هویت جمهوری اسالمی مهم ترین وظیفه‬ ‫نیروهای جبهه انقالب اسالمی در این دوران موسوم به گذار در‬ ‫سیاست خارجی خ واهد بود‪.‬‬ ‫‪ -5‬برخی بر این باور ند که در دولت روحانی این تحلیل‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪ l‬ما تا حاال با دنیا قهر نبودی��م و نخواهیم بود‪ .‬ما از‬ ‫ابتدای پیروزی انقالب با همه دنیا جز اسرائیل رابطه داشتیم‪.‬‬ ‫در واقع ما اصال موجودیت اسرائیل را قبول نداریم‪ .‬در رابطه با‬ ‫امریکا هم خود این کشور با ما قطع رابطه کرد ‪ ،‬بناب راین اگر‬ ‫حاال امریکا داوطلب باشد که با ما رابطه برقرار کند‪ ،‬ما تازه به‬ ‫جای اول م ی رسیم‪ .‬با حفظ مواضع و اصول م ی توانیم رابطه‬ ‫هم داشته باشیم‪ .‬وزیر امورخارجه ما م ی گوید‪« :‬وقتی مذاکرات‬ ‫منطقی و قانونی باشد‪ ،‬تغییر موضعی مطرح نیست‪».‬‬ ‫مواضع ما احترام متقابل و منافع متقابل است‪ .‬هرکس این‬ ‫سیاست نظری‬ ‫فکر م ی کنید نیروهای هواخواه انقلاب در هر دو‬ ‫جناح اصالح طل�ب و اصولگرا در ای�ن دوران باید‬ ‫چه رویکردی نس�بت ب�ه تغییرات ایجاد ش�ده‬ ‫داشته باشند؟‬ ‫‪ l‬درباره موضوع انرژی هسته ای سه حرف وجود‬ ‫دارد ‪ ،‬اول اینکه ما عضو ان پ ی تی هستیم‪ ،‬بناب راین داشتن‬ ‫غن ی سازی حق قانونی ماس��ت ؛ نکته دوم به قول اقای‬ ‫روحانی در دنیا بسیاری از کشورها غن ی سازی م ی کنند‬ ‫که یکی از انها ما هستیم و پدیده جدیدی هم نیستیم؛‬ ‫موضوع سوم هم این است که نظارت بی ن المللی وجود‬ ‫دارد و مقام معظم رهبری هم با صراح��ت فرموده اند ما‬ ‫ی و کشتار جمعی نیستیم؛ اگر کسی‬ ‫به دنبال سالح اتم ‬ ‫واقعا عقل‪ ،‬منطق‪ ،‬وجدان و انصاف دارد باید حق ما را به‬ ‫رسمیت بشناسد و از ما تش��کر هم کند اما اگر به دنبال‬ ‫بهانه جویی باشند کاری نم ی شود کرد‪ .‬ما در منطق دین‬ ‫عقل داریم‪ .‬در روایات اس�لام امده است مومن مثل کوه‬ ‫اس��ت که در ب رابر حوادث قرص و محکم م ی ایستد‪.‬به‬ ‫بیان دیگر این است که مومن مثل خوشه گندم م ی ماند‪،‬‬ ‫وقتی تندبادی م ی وزد و نم ی تواند مقابل ان مقاومت کند‪،‬‬ ‫بناب راین خودش را خم م ی کند‪ ،‬انعطاف نش��ان م ی دهد‬ ‫تا توفان را از خود دفع کند و بعد دوباره س��رپا م ی ایستد‪.‬‬ ‫انچه در مدیریت اقای روحانی در س��ال ‪ 84‬انجام ش��د‬ ‫همان انعطاف و نرمش بود‪ .‬غن ی سازی ادامه پیدا کرد و‬ ‫ف یا تعطیل نشد‪ .‬توفانی را از سر رد‬ ‫داوطلبانه تعلیق‪ ،‬متوق ‬ ‫کرده و بعد کار خودمان را انجام دادیم‪ .‬به نظر بنده نرمش‬ ‫به این معناست که شما زمان ساز و موقعی ت شناس باشید‬ ‫و ببینید م ی توانید مقاومت کنید اما اگر دیدید نم ی توانید‬ ‫مثل کوه بایس��تید ‪،‬مثل خوشه م ی ایس��تید‪ ،‬انعطافی‬ ‫نش��ان م ی دهید‪ ،‬تندباد را رد م ی کنید‪ ،‬سپس دوباره قد‬ ‫علم م ی کنید‪g .‬‬ ‫وجود دارد که ارتباط ب��ا امریکا و حتی هم��کاری با این‬ ‫کشور در مسائل مشترک م ی تواند حامل نتایج مطلوب‬ ‫ب رای ای ران باش��د‪ .‬مطلوبیت این نتایج نیز تا انجاس��ت‬ ‫که م ی توانیم از خیر بخش��ی از ارمان های خود در حوزه‬ ‫سیاس��ت خارجی بگذریم‪ .‬اگر قرار باش��د این س��خن را‬ ‫باور کنی��م‪ ،‬م ی توانیم تقویت یک رویک��رد نتیجه گرا را‬ ‫در سیاس��ت خارجی پی ش بینی کنیم‪ .‬اما ای��ا واقعا این‬ ‫رویکرد ب رای یک نظام سیاسی با هویت انقالبی در عرصه‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬یک رویکرد نتیجه گرایانه به حساب م ی اید؟‬ ‫یا تصور منتج به نتیجه مطلوب شدن برای این وضعیت‬ ‫ساده لوحی است؟ بر اس��اس انچه پیش از این گفته شد‪،‬‬ ‫این تلقی از نتیجه گرایی برای سیاست خارجی م ی تواند‬ ‫بزرگترین اشتباه سیاست گذاران ایرانی باشد‪ .‬بدیهی است‬ ‫نتایجی که ما به دنبال ان هستیم هیچ گاه نم ی تواند فارغ‬ ‫از ارمان هایمان تعبیر و تفسیر شود و مهمترین ارمان های‬ ‫ما در تضاد با منافع ایاالت متحده قرار دارند‪ .‬بناب راین پیش‬ ‫بینی نتایج قطعی برای مذاکرات اتی ب��ا امریکا چندان‬ ‫واقع بینانه نیس��ت و همین امر اصل مذاکره با امریکا را‬ ‫از حیث عقلی زیر س��وال م ی برد‪ .‬چون مبین این تصور‬ ‫خواهد بود که دیپلماسی ما قرار است علیه هویت ما وارد‬ ‫عمل شود! بنابراین انچه در شرایط کنونی بیش از هر چیز‬ ‫به منافع ملی جمهوری اسالمی ای ران نزدیک است‪ ،‬حفظ‬ ‫ارمانگرایی در عرصه بی ن المللی و چان هزنی با ایاالت متحده‬ ‫در راستای تحقق این ارمان هاست‪ .‬این معیاری است که‬ ‫جبهه انقالب اسالمی م ی تواند با ان گفت وگو های دولت‬ ‫روحانی با ایاالت متحده را رصد کند‪g .‬‬ ‫‪61‬‬ ‫طرح مفهوم راهبردی‬ ‫«نرمش قهرمانانه»‬ ‫را می توان بیانگر این‬ ‫واقعیتدانستکه‬ ‫جمهوریاسالمی‬ ‫ایران مخالفت ذاتی‬ ‫بادیپلماسیومذاکره‬ ‫دیپلماتیکندارد؛ولی‬ ‫این مذاکره را بر پایه‬ ‫قاعده «برد – برد» و‬ ‫تامین کنندهمنافعملی‬ ‫قبول دارد‬ ‫بیم و امیدهای واقع گرایان انقالبی‬ ‫ارمانگرایان انقالبی اکنون باید چه کنند؟‬ ‫سیاست نظری‬ ‫مهدی منوری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫وضعیت فعلی سیاست خارجی جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران را به دوران گذار تعبیر م ی کنن��د‪ .‬این دوران گذار‬ ‫دوران پ رابه��ام‪ ،‬به وی��ژه در رابطه ب��ا جهت گیری های‬ ‫اینده اس��ت‪ .‬در این دوران و شرایط س��ه امکان وجود‬ ‫دارد؛ یکی بازگش��ت به وض��ع گذش��ته و تثبیت ان با‬ ‫شیوه ها و رویه های جدید ‪ ،‬دوم پرشتاب شدن فرایند های‬ ‫دموکراتیک و سوم کم شتاب شدن یا توقف نسبی در ان‬ ‫فرایند ها‪ .‬رهب ران جوامعی که در دوران گذار هستند‪ ،‬در‬ ‫هر یک از این دوران با اتخاذ استراتژی ها و برنامه های‬ ‫گوناگون ان را ساماندهی کرده اند‪ .‬شرایط داخلی امروزی‬ ‫کشور‪ ،‬ضرورت تحول در اولویت بندی اهداف سیاست‬ ‫خارجی ب ر اس��اس تامین نیاز های اقتصادی و توس��عه‬ ‫کشور را خاطرنش��ان م ی کند‪ .‬نابس��امان ی های ناشی‬ ‫از افزایش تحریم ها و ضرورت بازس��ازی تصویر ای ران‬ ‫در جامع��ه بی ن المللی‪ ،‬ای ران را به اتخاذ سیاس��ت های‬ ‫همکاری جویانه با سایر کشورها ترغیب م ی کند‪ .‬بدین‬ ‫ترتیب تامین نیازهای اقتصادی و سیاسی ای ران نیازمند‬ ‫تغیی رات��ی در اه��داف و رویکردهای سیاس��ت خارجی‬ ‫اس��ت‪ .‬بناب راین عوامل موثر داخلی‪ ،‬موجب تحول در‬ ‫جهت گیری سیاس��ت خارجی ای ران ش��ده و سیاست‬ ‫خارجی ای��ران در مواجهه با مس��ائل و نابس��امان ی ها‬ ‫با اتخ��اذ رویک��رد عملگرایی تالش م ی کن��د تا میان‬ ‫اصولگرایی اس�لامی (اصول و اهداف سیاست خارجی‬ ‫ای ران مندرج در قانون اساسی به انضمام اصول سه گانه‬ ‫عزت‪ ،‬حکمت و مصلحت) و تامی��ن نیازهای امروزی‬ ‫توازن برقرار کند‪ .‬این امر بیانگر اغاز دوران تنش زدایی‬ ‫در سیاست خارجی ای ران است‪ .‬این دوران در حالی اغاز‬ ‫م ی شود که واقع گرایان انقالبی در رقابت با ارمانگرایان‬ ‫انقالبی دست باال را دارند؛ زی را با پشتوانه حمایت مردمی‬ ‫ و رای باالی مش��ارکت مردمی قدرت را در اختیار دارند‪.‬‬ ‫انها برخالف ارمان گرایی انقالبی ک��ه در دولت نهم و‬ ‫‪62‬‬ ‫دهم‪ ،‬تفوق مواضع ایدئولوژیک را ب��ر مالحظات اقتصادی‬ ‫در عرصه سیاست خارجی دنبال م ی کردند سعی در برقراری‬ ‫توازن میان ان دو داشتند‪ .‬ضمن انکه در این مسیر‪ ،‬اصول و‬ ‫اهداف سیاست خارجی جمهوری اسالمی با تعابیر ‪ ،‬تفاسیر و‬ ‫قرائت های واقعگرایانه انقالبی دنبال م ی شود‪ .‬بدین ترتیب‬ ‫از نتایج اولی ه ای که ب رای این سیاست م ی توان متصور شد؛‬ ‫تعدیل محی��ط بی ن الملل��ی در مقابله با ای ران و س��ازگاری‬ ‫اهداف سیاست خارجی جمهوری اس�لامی ای ران با محیط‬ ‫بی ن المللی است‪.‬‬ ‫در طول تاری��خ معاصر ای ران‪ ،‬ملت ای��ران بارها دوران ‬ ‫گذار را تجرب��ه کرده اند که ه��ر دوران را عوامل��ی داخلی و‬ ‫خارجی رقم زده است‪ .‬در بس��یاری از این بحران ها که ب رای‬ ‫ای ران پیش امده م ی ت��وان ردپایی از امریکا مش��اهده کرد‪.‬‬ ‫اقدامات امریکا علیه کش��ورمان با پ ی ریزی اجرای کودتای‬ ‫‪ 28‬مرداد‪(1332‬قبل از انقالب) و بعد از ان تحمیل ‪ 8‬س��ال‬ ‫جنگ اشکار و نیابتی از سوی ع راق و ‪ 25‬سال جنگ پنهان‬ ‫توس��ط حمایت از اپوزیس��یون جمهوری اس�لامی ای ران و‬ ‫اوج ان خارج کردن گروهک منافقین از لیس��ت تروریس��م‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬وضع تحریم های یک جانب��ه و دخالت در امور‬ ‫داخلی ای ران و تالش ب رای ب راندازی نظام مقدس جمهوری‬ ‫اسالمی از طریق کودتا و انهدام هواپیمای مسافربری پرواز‬ ‫شماره ‪ ۶۵۵‬ای ران ایر بر فراز اس��مان خلی ج فارس توسط ناو‬ ‫جنگی وینسنس و امروزه نیز ایجاد بحران در موضوع انرژی‬ ‫هسته ای ای ران به اوج خود رسیده است‪ .‬امریکا همواره تالش‬ ‫داشته تا مانعی ب رای پیشرفت انقالب اسالمی ایجاد کند‪ .‬در‬ ‫بررس��ی راهبردهایی که توس��ط رهب ران انقالب بیان شده ‪،‬‬ ‫م ی توان به اخرین س��خنرانی راهبردی مقام معظم رهبری‬ ‫در دیدار فرماندهان‪ ،‬پیشکس��وتان و پرسنل سپاه پاسداران‬ ‫که با اش��اره به اس��تراتژی «نرم��ش قهرمانان��ه» در ب رابر‬ ‫ای ران ستیزی غرب ای راد شده؛ اش��اره کرد‪ .‬ایشان ضمن ارائه‬ ‫راهبرد سیاس��ت خارجی در موقعیت فعلی و اعالم موافقت‬ ‫با حرکت های صحیح و منطقی در عرصه سیاست خارجی‪،‬‬ ‫راه حل برون رفت از بحران های گریبانگیر انقالب اسالمی را‬ ‫تشریح کرده اند‪« :‬ما مخالف حرکت هاى صحیح و منطقى‬ ‫دیپلماسى نیس��تیم؛ چه در عالم دیپلماس��ى‪ ،‬چه در عالم‬ ‫سیاس��ت هاى داخلى‪ .‬بنده معتقد به همان چیزى هس��تم‬ ‫که س��ال ها پیش اس��م گذارى ش��د؛ «نرمش قهرمانانه»‪.‬‬ ‫نرمش در یک جاهایى بسیار الزم است‪ ،‬بسیار خوب است؛‬ ‫عیبى ن��دارد‪ ،‬اما این کش��تى گیرى که دارد ب��ا حریف خود‬ ‫کشتى م ی گیرد و یک جاهایى به دلیل فنى نرمشى نشان‬ ‫م ی دهد‪ ،‬فراموش نکند که طرفش کیست؛ فراموش نکند‬ ‫که مشغول چه کارى است؛ این شرط اصلى است؛ بفهمند‬ ‫که دارند چه کار م ی کنند‪ ،‬بدانند که با چه کس��ى مواجهند‪،‬‬ ‫با چه کس��ى طرفند‪ ،‬اماج حمله طرف انها کجاى مس��اله‬ ‫است؛ این را توجه داش��ته باش��ند‪ ».‬طرح مفهوم راهبردی‬ ‫«نرمش قهرمانانه» از سوی رهبر معظم انقالب اسالمی را‬ ‫م ی توان بیانگر این واقعیت دانست که جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران مخالفت ذاتی با دیپلماسی و مذاکره دیپلماتیک ندارد؛‬ ‫ولی این مذاکره را بر پایه قاعده «برد – برد» و تامی ن کننده‬ ‫منافع ملی قبول دارد‪ .‬در این راستا‪ ،‬مذاکرات صورت گرفته‬ ‫باید به صورت مدب رانه‪ ،‬حکیمانه و ش��جاعانه در چارچوب‬ ‫دیپلماسی مقتدرانه به منظور تامین حداکثری منافع ملی‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران تنظیم و تعقیب شود‪ .‬در این راستا‬ ‫«نرمش قهرمانانه» را باید در عرصه روش تعریف کرد و نه‬ ‫در عرصه مبنامحوری‪ .‬این روش به دنبال پیگیری مطالبات‬ ‫بحق جمهوری اس�لامی در س��طح بی ن المللی است و به‬ ‫بیانی دیگر‪ ،‬نمایش هنرمندانه اقتدار ای ران اس�لامی حول‬ ‫محور منافع‪ ،‬اصول و ارزش های نظام توسط دیپلمات های‬ ‫متعه��د و متخصص در عرصه سیاس��ت خارج��ی‪ .‬در این‬ ‫شرایط که ای ران با رویکرد جدیدی پای در مذاکرات هسته ای‬ ‫م ی گذارد و لحن و روشی متفاوت با انچه تا به حال بوده را‬ ‫اتخاذ م ی کند؛ این انتظار معقول از جامعه جهانی به ویژه از‬ ‫گروه‪ 5+1‬و در راس ان امریکا به وجود م ی اید که تغیی راتی‬ ‫در نظ رات و رفتار خود داش��ته باش��ند تا دو طرف سرانجام‬ ‫بتوانند گره کور هسته ای را باز کنند؛ گره ای که م ی توان ان را‬ ‫به نوعی ساخته دست بهانه جویانی نامید که درصددند به هر‬ ‫طریقی که م ی توانند‪ ،‬مشروعیت جمهوری اسالمی را نزد‬ ‫افکار عمومی جهان لکه دار کنند‪ .‬ادبیاتی که در دیپلماسی‬ ‫نوین جمهوری اس�لامی ای ران به کار برده م ی شود‪ ،‬ضمن‬ ‫حفظ اصول و ارزش ها و مطالبات ملت ای ران‪ ،‬به سرعت جای‬ ‫خود را در فضای رس��انه ای جهانی پیدا کرده است‪ .‬مقارن با‬ ‫شیوع سیاس��ت های جنگ طلبانه ایاالت متحده در منطقه‪،‬‬ ‫س��وار ش��دن بر موج مخالفت با افراط گری و سیاست های‬ ‫جنگ طلبانه توسط ای ران‪ ،‬فرصت مناسبی را جهت تثبیت‬ ‫مبارزه با امریکا از درون مذاکره با امریکا‬ ‫با این تابو شکنی چه رفتاری باید کرد؟‬ ‫محسن مهدیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست نظری‬ ‫از اصل مذاکره روحانی و اوباما باید حمایت‬ ‫کرد به چند دلیل؛‬ ‫‪ -1‬اصل مذاکره هی چ گاه نهی نشده است‪ .‬همواره امام‬ ‫و رهبری و همه روس��ای جمهور بر مذاکره با شرایط عادالنه‬ ‫تاکید کرده اند‪ .‬نیازی به تاکید مجددی ب رای مذاکره ش��اید‬ ‫وجود نداشته باش��د‪ .‬منطقا مذاکره به خودی خود بد نیست‪.‬‬ ‫اما مذاکره ب��دون رعای��ت قواعد گفت وگو نی��ز ب ی معنی و‬ ‫ ب ی نتیجه است‪.‬‬ ‫‪ -2‬اساس��ا مبارزه ب��ا اس��تکبار و جنگ ب��ا هژمونی‬ ‫امپریالسیم خالصه در مذاکره و عدم مذاکره نبوده که حاال‬ ‫تابو بشکند و عده ای احساس غبن و خس ران کنند و افسرده‬ ‫شوند‪ .‬شاید روزی هم برسد مبارزه با امریکا را از درون مذاکره‬ ‫با امریکا دنبال کنیم‪.‬‬ ‫‪ -3‬ش��رایط امروز ب رای مذاکره با امری��کا تا حد زیادی‬ ‫مهیاست‪ .‬کشور از حیث اقتدار منطقه ای در اوج است‪ .‬پشت سر‬ ‫گذاش��تن فتنه ‪ 88‬نیز باعث ش��ده بعد از فروپاش��ی درونی‬ ‫کشورهای منطقه‪ ،‬ای ران به جایگاه قابل توجهی دست یابد‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر چند سال مقاومت هسته ای باعث شد که نرمش‬ ‫جمهوری اسالمی قهرمانانه تلقی شود‪ .‬از سوی دیگر امریکا‬ ‫نیز به شدت نیاز به حضور و کمک ای ران در مشکالت منطقه‬ ‫دارد که یکی از موارد ان سوریه است‪ .‬به همین دلیل است که‬ ‫ب رای اولین بار اوباما حق غن ی سازی را ب رای ای ران م ی پذیرد‪.‬‬ ‫‪ -4‬نتیجه این مذاکره ب رای جمهوری اس�لامی بازی‬ ‫برد‪-‬برد است‪ .‬اگر موفق شود تحریم شکسته شود که پیروزی‬ ‫است و اگر هم تحریم ها برداشته نشود‪ ،‬چهره واقعی امریکا‬ ‫بار دیگر ب رای ملت ای ران اشکار م ی شود‪ .‬جمهوری اسالمی‬ ‫ب رای ادامه مقاوم��ت مقابل امریکا‪ ،‬ب��ه همراهی مردم نیاز‬ ‫دارد‪ .‬مدت هاست که برخی در داخل و خارج این طور وانمود‬ ‫م ی کنند که کلید حل مش��کالت داخلی ای ران‪ ،‬س��اختن با‬ ‫کدخداست‪.‬‬ ‫مواجهه با این مس�اله از س�وی جریان های‬ ‫سیاسی باید چگونه باشد؟‬ ‫‪ -1‬مطالبه از دولت‪ .‬دولت باید نس��بت به انچه‬ ‫از دس��ت رفته‪ ،‬جوابگو باش��د‪ .‬نظام بعد از سی و اندی‬ ‫سال پای مذاکره رفت‪ .‬نتیجه این تابو شکنی که بسیار‬ ‫هم پرهزینه بود‪ ،‬رفع تحریم ها ان ه��م در کوتاه مدت‬ ‫است‪ .‬این مساله باید از سوی دولت پیگیری و از سوی‬ ‫جریان های سیاسی مطالبه شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬تاکید بیش از گذش��ته بر مبارزه با استکبار‪،‬‬ ‫مبارزه با امری��کا و تاکید بر ش��عار های انقالب باید به‬ ‫شکل کامال مدنی و البته متناسب با واقعی ت ها از سوی‬ ‫جریان های سیاس��ی و اجتماعی دنبال شود‪ .‬اثر مهم‬ ‫این کار باال بردن توان چان ی زنی دولت پای میز مذاکره‬ ‫است‪ .‬فهم حضور جوانان متدین در فرودگاه بسیار کار‬ ‫پسندیده و قابل دفاعی اس��ت‪ .‬الزم به توضیح نیست‬ ‫که توهین و رفتارهای غی ر اخالقی مربوط به اعتراض‬ ‫مدنی نیست‪.‬‬ ‫چه کارهایی نباید کرد؟‬ ‫‪ -1‬خوش بینی ب ی اندازه‪ .‬رسانه ها و جریان های‬ ‫سیاسی هم باید خودشان از ورطه خوش بینی و شعف‬ ‫ ب ی اندازه اجتناب کنند و هم اف��کار عمومی را هدایت‬ ‫کنند‪ .‬گره زدن حل مشکالت کشور به ان سوی مرزها‬ ‫دو اثر جدی دارد؛ اگر تحریم ها برداش��ته نش��ود باعث‬ ‫سرخوردگی م ی شود و اگر برداشته شود نیز چون عمده‬ ‫مشکالت کش��ور مدیریتی و مرتبط با حجم فساد در‬ ‫کشور اس��ت‪ ،‬باز هم منشا افس��ردگی و سرخوردگی‬ ‫اجتماعی م ی شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬سطح مطالبات ارمانی جامعه را هم نباید بدون‬ ‫توجه به واقعی ت ها باال برد‪ .‬برخی گروه های مذهبی و‬ ‫متدین اصولگرا با طرح شعارهای ارمانی دور از دسترس و‬ ‫ ب ی ارتباط به واقعی ت های موجود باعث م ی شوند جوانان‬ ‫متدین بعد از مدتی دچار یاس انقالب ی گری ش��وند‪ .‬یا‬ ‫خدای ناکرده ناامید ش��ده و از اص��ل انقالب و نه حتی‬ ‫انقالب ی گ��ری دل بکنند‪ .‬ارمان ها نیز باید متناس��ب با‬ ‫واقعی ت ها دیده شود‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫جایگاه و پیگیری مطالبات ملت ای ران به وجود اورده است‪ .‬این‬ ‫ارتباطات را تنها م ی توان ابزاری در جهت پیگیری مطالبات‬ ‫و منافع دانست؛ نه اینکه ان را به عنوان هدف غایی برشمرد‪.‬‬ ‫این دیپلماسی به کار گرفته م ی شود تا از ان ب رای پیگیری‬ ‫مطالبات و منافع ملی اس��تفاده ش��ود و در نهایت‪ ،‬تالشی‬ ‫باشد ب رای شناساندن واقعیت مفهومی جمهوری اسالمی‬ ‫و برطرف کردن فش��ارهایی ک��ه در قالب تحری��م بر ای ران‬ ‫تحمیل م ی شود‪ .‬الب ی های یهودی و عربی و غربی همواره‬ ‫بر تیره سازی روابط جمهوری اسالمی با غرب فعالند و همواره‬ ‫تالش دارند با مشوش کردن اذهان مقامات و تصمیم سازان‬ ‫سیاسی‪ ،‬دیپلماس��ی را به سمت وسوی دیگری ببرند که در‬ ‫نهایت یک نتیجه از همه این تالش ها بیرون م ی اید‪ .‬زمانی‬ ‫که نتانیاهو پس از س��خنرانی روحانی در سازمان ملل‪ ،‬ان‬ ‫را فریبکارانه م ی داند و رئی س جمهور ای��ران را دورو خطاب‬ ‫م ی کند؛ پس از گفت وگوی روحانی و اوباما سکوت معناداری‬ ‫را برم ی گزیند‪ .‬واشنگتن پست نیز در ادامه همچون نتانیاهو‬ ‫ای ران را به فریبکاری متهم م ی کند و م ی نویسد‪« :‬مشکل این‬ ‫نیست که ای ران به ما اعتماد ندارد یا یک ممنوعیت مذهبی‬ ‫در ب رابر تولید سالح هس��ته ای وجود دارد؛ مشکل این است‬ ‫که رژیم ای ران حامی تروریسم است‪ ،‬به کشتن امریکای ی ها‬ ‫کمک م ی کند‪ ،‬همس��ایگانش را تهدید م ی کند‪ ،‬مردمش‬ ‫را س��رکوب م ی کند و ممنوعیت تحریم توسعه تسلیحات‬ ‫هسته ای را نقض م ی کند‪ .‬چرا صحبت کردن با این حامی‬ ‫ نخست تروریسم مایه افتخار و خوشحالی است و چه کسی‬ ‫بود که چند روز پیش تمایلی به دست دادن با اوباما نداشت؟»‬ ‫در این راس��تا‪ ،‬منتقدان ای رانی این گفت وگو نیز معتقدند که‬ ‫نرمش حسن روحانی در ب رابر امریکا تا قبل از تماس تلفنی‬ ‫دو رئی س جمهور «قهرمانانه» بود‪ ،‬اما پس از تماس تلفنی‬ ‫این نرمش «سازشکارانه» شده است‪.‬‬ ‫در طول سال های گذشته‪ ،‬تحلی ل های بسیاری درباره‬ ‫علل شکست توطئه های ب راندازانه دشمنان بیرونی و درونی‬ ‫نظام اسالمی منتشر شده اس��ت؛ اما با اندکی تامل در سیر‬ ‫جریانات تاریخی م ی توان سپر غیرقابل نفوذ «والیت فقیه»‬ ‫را به عنوان اصل ی تری��ن مانع تحقق اه��داف این توطئه ها‬ ‫دانس��ت‪ .‬این نکته را همه نیک م ی دانند که رهبری بر سر‬ ‫ارمانها محکم و پایدار ایس��تاده اند و اگر بنا باشد‪ ،‬خود بهتر‬ ‫از هر کس دیگری م ی توانند «عاشورایی دیگر» بیافرینند‪.‬‬ ‫ایش��ان همواره از مواضع برخاس��ته از مکتب خ��ود کوتاه‬ ‫نم ی ایند و چه زود اس��ت که فریفتگان در مقابل استراتژی‬ ‫ایشان زانو زده و شکست را پذی را ش��وند‪ .‬در این میان انچه‬ ‫عاقالنه به نظر م ی رسد‪ ،‬این است که با اندکی تامل و تفکر‬ ‫در سخنان رهبر معظم انقالب سیاست نرمش قهرمانانه را‬ ‫درک کرده و در راه تحقق اهداف ان کوشید و ب رای موفقیت‬ ‫ان دعا ک��رد‪ ،‬زی��را نرمش قهرمانانه جمهوری اس�لامی را‬ ‫م ی توان نه یک عقب نش��ینی‪ ،‬بلکه فرصتی ب رای کشیدن‬ ‫خط بطالن بر ادعای صاحبان زر و زور و تزویز جهانی دانست‬ ‫که در تالشند اسالم و س�لاله پاکش‪ ،‬جمهوری اسالمی را‬ ‫محور شرارت به جهانیان معرفی کنند‪ .‬زی را نرمش قهرمانانه‬ ‫م ی تواند حباب ایجاد ش��ده ترس و ش��رارت و تروریسم را‬ ‫که توسط الب ی های ضد انقالب اس�لامی ب رای ای ران ایجاد‬ ‫ش��ده خنثی کند و در پایان موفقیت این سیاست موفقیت‬ ‫نظام اسالمی و ملت ای ران اس��ت و نم ی توان ان را با منافع‬ ‫حزبی و گروهی یکی دانس��ت‪ .‬از جناب اقای دکتر روحانی‬ ‫به عنوان «ریاس��ت جمهوری اس�لامی ای ران» و تیم همراه‬ ‫ایشان نیز انتظار م ی رود در حل بحران های گریبانگیر نظام‪،‬‬ ‫با بهره گیری از رهکردهای رهبر فرزانه انقالب که همچون‬ ‫چراغ راهی در این مس��یر پرتالطم و دش��وار م ی درخشند‪،‬‬ ‫از مواضع اصول��ی‪ ،‬منطقی و ارزش مداران��ه نظام جمهوری‬ ‫اسالمی در عرصه سیاست خارجی دفاع کند و ذره ای اهداف‬ ‫و ارمان های انقالب را در رس��یدن به س��ر منزل مقصود به‬ ‫دست فراموشی نسپارد‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫تماس نیویورک‬ ‫نگاهی به معانی گسترده یک مذاکره‬ ‫سیاست نظری‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫هنگامی که یک تماس برق��رار م ی گردد‪ ،‬الاقل‬ ‫م ی شود در دو س��طح ان رابطه را مورد بررسی قرار داد‪:‬‬ ‫اول فرستنده‪ ،‬گیرنده‪ ،‬کانال (واسطه) و پیام مبادل ه شده‬ ‫ل (پارازیت ) ر خ داده در مسیر‬ ‫و پس از ان بازخورد و اختال ‬ ‫این ارتباط‪ .‬این جزئیات م ی توانند نمای روش��ن تری از‬ ‫وضعیت به وقوع پیوس��ته را هویدا کنن��د و دقیقا به ما‬ ‫بگویند ک��ه در نیویورک چ��ه روی داده و طی این داد و‬ ‫ستد‪ ،‬چه چی ز هایی مبادله شده است‪.‬‬ ‫اول‪ ،‬فرس��تنده؛ طبق انچ��ه اکن��ون م ی دانیم‪،‬‬ ‫به روشنی معلوم نیست که فرس��تنده در این گفت وگو‬ ‫کیس��ت و در کجا ق��رار دارد‪ .‬ای ران ی ه��ا م ی گویند این‬ ‫اش��تیاق زایدالوصف طرف امریکایی بوده که کار را به‬ ‫مذاکره ای در لحظات پایانی سفر کشانده و امریکای ی ها‬ ‫مدع ی اند که ای ران ی ها (در کمال ناباوری) پیغام داده اند که‬ ‫اگر تماسی گرفته شود‪ ،‬ب ی پاسخ نخواهد ماند‪ .‬هر چند‬ ‫که با بازگش��ت به اولین خبر منتشرشده در پایگاه های‬ ‫اطالع رسانی روسای جمهور ای ران و امریکا (فی س بوک‬ ‫کاخ سفید) و طرز برقراری مذاکره میان وزرای خارجه دو‬ ‫کشور (دو روز پیش از این تماس)‪ ،‬م ی توان حدس هایی‬ ‫درباره ای��ن ماجرا زد‪ ،‬ام��ا با این همه‪ ،‬همی��ن نامعلوم‬ ‫باق ی ماندن گشاینده تماس‪ ،‬نشانگر وجود نوعی تردید‬ ‫در هر کدام از کنشگران است که نم ی خواهند مسئولیت‬ ‫این کار را ب ر عهده بگیرند‪ ،‬چرا ک��ه م ی دانند در صورت‬ ‫شکس��ت ماجرا‪ ،‬انها متهم به تابوشکن ی ای م ی شوند‬ ‫که ب رای شان بس��یار زیانبار خواهد بود‪ .‬با مبهم ماندن‬ ‫فرس��تنده‪ ،‬اجماال درباره گیرنده هم نم ی ش��ود سخن‬ ‫گفت‪ ،‬هر چند از نحوه بازنمایی این گفت وگو در میان‬ ‫ای ران ی ها م ی ش��ود این طور گفت که «ما» بیشتر مایل‬ ‫هس��تیم خودمان را در مقام دریافت کننده قرار دهیم و‬ ‫‪64‬‬ ‫نه ارسال کننده؛ نگاهی به حجم انبوه پیامک های طنز امیز‬ ‫تولی د شده در این باره‪ ،‬این نکته را به وضوح بیان م ی کند که‬ ‫ای رانیان‪ ،‬مایل نیستند خودش��ان را تماس گیرنده اول بدانند‬ ‫و این رفتار نش��ان م ی دهد ک ه ترس طرفین ب رای نپذیرفتن‬ ‫افتتاح مذاکره‪ ،‬چندان ب ی مورد نیز نبوده و قطعا م ی توانسته‬ ‫این فاعلیت در گام اولیه در ش��رایط کنونی‪ ،‬افکار عمومی‬ ‫انها را جریحه دار کند‪.‬‬ ‫دوم‪ ،‬کانال؛ انتخاب تلف��ن‪ ،‬م ی تواند منتقل کننده این‬ ‫معنا باشد که کسی یا کس��انی م ی خواسته اند اصل مذاکره‬ ‫و شکس��تن تابو به وقوع بپیوندد‪ ،‬اما نه در سطحی عینی‬ ‫و واقعی‪ .‬مارش��ال مک لوهان‪ ،‬تلفن را جز رس��انه های سرد‬ ‫دسته بندی م ی کند که در ان با وجود می زان مشارکت باالی‬ ‫طرفین‪ ،‬تحلیل مفهوم نیازمند به کارگیری همه حواس بوده‬ ‫و چون معموال چنین تمرکزی وجود ن��دارد‪ ،‬محتوا به دقت‬ ‫مخابره نم ی ش��ود‪ .‬در واقع پیچیده بودن تماس فیزیکی و‬ ‫نزدیک با رئی س جمهور ایاالت متحده (به عنوان دلیل ذکرشده‬ ‫از س��وی طرف ای رانی ب رای انجام نش��دن دیدار)‪ ،‬به معنای‬ ‫افزایش حجم ابهام ها در زمینه نوع اغاز‪ ،‬نحوه روبه روش��دن‬ ‫و لبخندزدن‪ ،‬جایگاه ایستادن و نشستن و‪ ...‬است؛ امری که‬ ‫در تلفن ب هراحتی قابل نادید ه گرفتن شدن است‪ .‬هوشمندی‬ ‫دیگر به کار گرفته شده در این سطح‪ ،‬تنزل دادن حد تماس‬ ‫به یک حال و احوال تلفنی است تا در صورت ناپایدار ماندن‬ ‫شرایط‪ ،‬امکان عدول از موضع کنونی وجود داشته باشد‪ ،‬اما در‬ ‫این میان از یک نکته به طور جدی غفلت شده و ان هم اینکه‬ ‫ب هدلیل حذف بُعد فیزیکی‪ ،‬لزومی نداشت که مذاکره در خاک‬ ‫امریکا انجام شود و اگر این تماس ولو به درون پرواز منتقل‬ ‫م ی ش��د‪ ،‬هم ارتقای موضع طرف ای رانی را به دنبال داشت و‬ ‫هم در خاک حریف‪ ،‬این نرمش روی نم ی داد‪ .‬هر چند این امر‬ ‫را هم م ی توان به ش��عارها و ایده های طرح شده در انتخابات‬ ‫اخیر ارجاع داد و لزوم مذاکره با مساله ساز اصلی (یعنی امریکا)‬ ‫به عنوان راه حل نهایی‪.‬‬ ‫س��وم‪ ،‬پیام؛ در این بخش م ی توان پی��ام را به دوگونه‬ ‫تحلیل کرد؛ یکی محتوای ر دو بدل ش��ده میان طرفین (که‬ ‫به دلیل نداشتن دسترسی به متن کامل‪ ،‬محدودیت زمانی‬ ‫تماس و‪ )...‬درباره اش نم ی ش��ود زیاد بحث و بررسی کرد و‬ ‫دیگری پیام منتقل ش��ده به افکار عمومی‪ .‬این دومی حتما‬ ‫دامنه دار و بس��یار پیچیده خواهد ب��ود‪ ،‬چرا که همان گونه‬ ‫که گفته ش��د‪ ،‬تابوش��کنی مهمی اتفاق افتاده و دو کشور‬ ‫پس از خصومتی حدودا ‪ 60‬ساله و دوره طوالنی قطع رابطه‬ ‫(‪ 34‬ساله) و مجادالت ب ی پایان دوجانبه‪ ،‬حاضر شده اند با هم‬ ‫تماس بگیرند‪ .‬همین دیوار ب ی اعتم��ادی درازمدت‪ ،‬الجرم‬ ‫دوستان و دشمنان مش��ترکی هم به وجود نیاورده که بشود‬ ‫ب راس��اس دریافت انها‪ ،‬درباره نوع پیام مخابره شده به بیرون‬ ‫قضاوت کرد‪ ،‬اما اگر فقط بر دوستان و دشمنان ای ران متمرکز‬ ‫شویم‪ ،‬دو جبهه به روشنی قابل شناسایی است‪ :‬اول انهایی‬ ‫که خوشحالند؛ دوس��تانی که ان را اغازی ب رای حل و فصل‬ ‫بسیاری از مشکالت منطقه ای م ی دانند و دشمنان ی که ان‬ ‫را نشان دهنده پایان هژمونی جمهوری اسالمی م ی خوانند و‬ ‫دوم انهایی که ناخرسنداند؛ دوستانی که این اقدام را به معنی‬ ‫پایان عمل انقالبی م ی گیرند و دشمنانی که اشتی ای ران و‬ ‫امریکا را تهدید شدن منافعشان‪ .‬همه اینها نشان م ی دهد که‬ ‫پیام مذاکره نیویورک را م ی شود در انحنای گوناگونی تحلیل‬ ‫کرد و هر ک��دام از این تحلی ل ها‪ ،‬بر پای��ه و منطق مجزایی‬ ‫استوار است که صدق و کذبش��ان در نسبت با تعریفی قرار‬ ‫م ی گیرد از انقالب اسالمی وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫انچه باقی م ی ماند بازخورد مذاکره و اختالل هایی است‬ ‫که در مسیر ان انجام شده و م ی شود؛ این موضوعی دنباله دار‬ ‫اس��ت کما اینکه واکنش های نابخردانه مقامات امریکایی‪،‬‬ ‫پاسخ های محکم این روزهای وزیر امور خارجه ای ران (با تاکید‬ ‫بر کلیدواژه نبرد دیپلماتی��ک) و برخی تحوالت منطقه ای‪،‬‬ ‫همین ادعا را اثبات م ی کند‪.‬‬ ‫با این همه انچ��ه کل ای��ن فراگرد ارتباط��ی را معنا‬ ‫م ی دهد‪ ،‬امری اس��ت که ان را موجه م ی کند؛ ان چیزی که‬ ‫به «تماس» رنگ و لعاب م ی ده��د و مجازش م ی کند‪ .‬این‬ ‫نگاه تفس��یرگرا تاکید م ی کند که مجازبودگ��ی مذاکره در‬ ‫دشمن نپنداری حریف نهفته اس��ت و نه بیش از ان‪ .‬حریف‪،‬‬ ‫رقیب یا شریکی اس��ت که منافع بسیاری ب رای مبادله با ان‬ ‫وجود دارد و نه دشمنی که م ی خواهد رگ حیات ملتی را ببرد‪.‬‬ ‫همین تفاوت جوهری اس��ت که مذاکره گری در این سطح‬ ‫را مجاز م ی کند و پش��توانه ان نیز‪ ،‬تصور وجود نس��ل های‬ ‫تازه ای اند که ممکن است به «دشمن» کم تر از گذشته باور‬ ‫داشته باشند‪ .‬این تصور در خیابان های ته ران و دیگر شهرها‪،‬‬ ‫در هنگامه کاوش زی ر پوست خوشحالی مردم از اصل تماس‪،‬‬ ‫رنگ م ی بازد اما متاس��فانه در فضای مجازی و ماهواره ای‪،‬‬ ‫قوت م ی گی��رد‪ .‬تمرکز بی��ش از اندازه سیاس��تگذاران تازه‬ ‫ای رانی بر این فضاها‪ ،‬ممکن است پاره ای از این خطای فهم‬ ‫راهبردی را رقم زده باشد‪g .‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫مسالهاصلی‬ ‫سیاستاست‬ ‫قاعده بازی‬ ‫گفت وگوبا‬ ‫جمشیدپژویان‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫زمان�ی کمتر کس�ی فکرش را‬ ‫می کرد که روزی نفت ایران تحریم‬ ‫ش�ود اما این اتفاق افتاد و پس از ان‬ ‫هم تحریم بانک مرکزی‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫یک کلید و قفل های رنگارنگ‬ ‫مروری بر تحریم های امریکا و غرب علیه ایران در ‪30‬سال گذشته‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪1‬‬ ‫س��ابقه تاریخی دارد؛ فراتر از دولت قبلی و حتی فراتر‬ ‫از انقالب ؛ تحریم های اقتصادی علیه ای ران سابقه تاریخی‬ ‫دارد‪ .‬اولی��ن نمونه اش‪ ،‬بع��د از به ثمر رس��یدن تالش های‬ ‫دولت ملی مص��دق ب رای ملی ک��ردن صنع��ت نفت بود‪.‬‬ ‫تالش هایی که به حکم دادگاه بی ن المللی در مورد حقانیت‬ ‫ای ران انجامید و باعث شد دست شرکت نفت ای ران_انگلیس‪،‬‬ ‫هم از تاسیساتش در میدان های نفتی ای ران که ارزش شان‬ ‫میلیون ها لیره استرلینگ بود کوتاه شود‪ ،‬هم از نفت ای ران‪.‬‬ ‫نتیجه اش ش��د تحریم نفت ای ران؛ درست همزمان با‬ ‫‪66‬‬ ‫خوابیدن ماشین عظیم جنگ جهانی و کاهش نیاز بازار ها‬ ‫به نفت خام در حالی که ش��اید بدبی ن ترین تحلیلگران هم‬ ‫فکرش را نم ی کردند‪ ،‬دولت بریتانیا تصمیم بگیرد که نفت‬ ‫ای ران را نخرد‪.‬‬ ‫هر چند ای ران توانس��ته بود حرف خودش را به کرسی‬ ‫بنش��اند و کنترل کامل تولید و فروش نفت خام را در دست‬ ‫بگیرد‪ ،‬مش��تری عمده ای نبود و دولت مصدق با وجود همه‬ ‫محبوبیتی که داش��ت‪ ،‬در یک فش��ار اقتصادی ب ی سابقه‬ ‫قرار گرفت که حاصل‪ ،‬حذف درامد های نفتی کشور در پی‬ ‫تحریم ها بود و البته زمینه س��از باالگرفتن نارضایت ی هایی‬ ‫که بع د ها باعث ش��د مصدق در جریان حوادث سال ‪1332‬‬ ‫تنها بماند‪.‬‬ ‫تحریم های امریکایی‬ ‫نمونه بعدی اش‪،‬س��ال ‪ 1980‬اس��ت؛ یک سال بعد از‬ ‫انقالب اسالمی در ای ران‪ ،‬این بار در واکنش به تصرف سفارت‬ ‫امریکا در ته ران اتفاق افتاد‪ ،‬در حالی که س��امان دهندگان‬ ‫اش��غال س��فارت تصور م ی کردند ظرف ‪ 24‬ساعت سفارت‬ ‫را تخلی��ه خواهند ک��رد و از انجا ک��ه اقدامش��ان از طرف‬ ‫دولت حمایت و س��ازماندهی نشده اس��ت ‪ ،‬پس مشکالت‬ ‫دیپلماتیک ب��رای دولت موقت پیش نخواهد امد‪ ،‬اش��غال‬ ‫س��فارت و گروگان گرفتن کارمن��دان ان بی��ش از ‪ 400‬روز‬ ‫طول کشید و باعث شد ایاالت متحده امریکا اقدام به قطع‬ ‫روابط دیپلماتیک و اقتصادی با ای ران و بلوکه کردن اموال و‬ ‫ی محموله های‬ ‫دارای ی های ای ران کند و از تحویل دادن تمام ‬ ‫چالش های‬ ‫اقایحقوقدان‬ ‫«حقوقبی ن الملل»چهنظری‬ ‫م اقتصادی دارد؟‬ ‫درباره تح ری ‬ ‫گفت وگوباعضوکمیسیون‬ ‫اقتصادیمجلس‬ ‫اقتصاد‬ ‫هم افتاد‪ ،‬از جمله اینک��ه پرواز های مس��تقیم بین ای ران و‬ ‫امریکا متوقف ش��د‪ ،‬و روال اعم��ال محدودیت های جدید‬ ‫ب رای ش��رکت هایی که اقدام ب��ه برقراری ارتب��اط تجاری با‬ ‫ای ران م ی کنند‪ ،‬اغاز شد‪ .‬س��ال ‪ 1995‬اغاز دور جدید اعمال‬ ‫محدودیت های تجاری از طرف امریکا به ای ران بود‪ .‬همزمان‬ ‫با ریاس��ت جمهوری بیل کلینتون‪ ،‬با این استدالل که ای ران‬ ‫از گروه های تروریس��تی حمایت م ی کند‪ ،‬تحریم های نفتی‬ ‫علیه ای ران ب رای مدت یک سال به تصویب رسید و مشارکت‬ ‫شرکت های امریکایی در توس��عه صنعت نفت ای ران را منع‬ ‫کرد‪ .‬این تحریم ه��ا از ان زمان تا امروز هر س��ال با امضای‬ ‫رئی س جمهورهای مختلف امریکا تمدید شده است‪.‬‬ ‫در همان س��ال‪ ،‬دس��تور العمل اجرای��ی تحریم های‬ ‫تصویب ش��ده‪ ،‬تقریبا تمامی معامالت تجاری ب��ا ای ران و‬ ‫سرمایه گذاری در این کشور را ممنوع اعالم کرد‪ .‬اواخر همان‬ ‫س��ال رئی س جمهور امریکا اجازه پیدا کرد که ش��رکت های‬ ‫غیرامریکایی را که فناوری صنعت نف��ت را در اختیار ای ران‬ ‫م ی گذارند را هم تحریم کند‪.‬‬ ‫س��ال ‪ 1 996‬تحت قانونی که به قانون تحریم ای ران و‬ ‫لیبی معروف شده‪ ،‬کنگره امریکا دولت ان کشور را موظف‬ ‫کرد که هر شرکت خارجی را که بیشتر از ‪ 20‬میلیون دالر در‬ ‫صنعت نفت ای ران سرمایه گذاری کند‪ ،‬تحریم و مجازات کند‪.‬‬ ‫این قانون که ب رای مدت پنج س��ال تصویب شده بود اما در‬ ‫دوران ریاست جمهوری جورج بوش پسر دوباره تمدید شد‪.‬‬ ‫تالش های امری��کا ب��رای اعم��ال محدودیت های‬ ‫بیشتر ب رای صادرات هر چیزی که بتواند در صنایع نظامی‬ ‫ای ران کاربردی داشته باش��د در تمام سال های گذشته ادامه‬ ‫داشته است‪ ،‬از جمله اینکه دولت امریکا در ‪ 1996‬در قانون‬ ‫دیگری به نام مبارزه با تروریسم و مجازات مرگ صادرات به‬ ‫کش��ورهایی را که قصد صدور مجدد کاالهای��ی مرتبط با‬ ‫تجهی زات و خدمات نظامی را م ی دهند ‪ ،‬منع کرد‪.‬‬ ‫در سال های ‪ 1998‬و ‪ 1999‬هم این روند ادامه پیدا کرد‪ ،‬‬ ‫و دولت کلینتون ‪ 10‬موسسه روسی را به دلیل مشارکت در‬ ‫توسعه صنعت موشک سازی ای ران تحریم کرد‪ .‬اما در همان‬ ‫سال ها‪ ،‬نام ای ران از لیست کش��ورهای ترافیک مواد مخدر‬ ‫خارج ش��د و همزمان امریکا مجوز صادرات م��واد غذایی و‬ ‫دارویی ب��ه ای ران را همزمان با کش��ورهای لیبی و س��ودان‬ ‫صادر کرد‪.‬‬ ‫سال ‪ 1999‬سال گش��ایش بود ‪ ،‬چرا که اتحادیه اروپا در‬ ‫سایه بهبود روابط نسبی با ای ران اواخر دولت سازندگی و اوایل‬ ‫دولت اصالحات ‪ ،‬طی بخشنامه ای شرکت های اروپایی را از‬ ‫رعایت قانون «تحریم ای ران و لیبی» منع و اعالم کرد که در‬ ‫صورت اعمال هرگونه جریمه ای شرکت های مربوطه قادر به‬ ‫دریافت خسارت خواهند بود‪ .‬همچنین اتحادیه اروپا به دولت‬ ‫امریکا اخطار داد که در صورت اج��رای این قانون ‪ ،‬اقدامات‬ ‫تالف ی جویانه انجام خواهد داد‪.‬‬ ‫در س��ایه همین اق��دام اتحادی��ه اروپا ش��رکت هایی‬ ‫مثل توتال فرانسه توانس��تند در میدان های پارس جنوبی‬ ‫س��رمایه گذاری کنند و همزمان دولت امریکا هم اعالم کرد‬ ‫انها را از قانون تحریم ای ران و لیبی مستثنی خواهد کرد‪.‬‬ ‫بعد از ان هم باتوجه به اینکه شرکت بوئینگ موظف‬ ‫بود خدمات پ��س از فروش ب رای هواپیما های��ی که قبل از‬ ‫تحریم به ای ران فروخته شده بود ارائه کند‪ ،‬این شرکت هم در‬ ‫مورد مشخص صدور قطعات ب رای هواپیماهایی که پیش‬ ‫از تحریم به ای ران فروخته ش��ده بود ‪ ،‬از شمول قانون تحریم‬ ‫ای ران و لیبی مستثنی شد‪.‬‬ ‫با این وجود طی سال های ‪ 2000‬و ‪ 2001‬دولت امریکا‪،‬‬ ‫یک شرکت کره ای و دو شرکت چینی را که اقدام به فروش‬ ‫تس��هیالت مرتبط با تولید موش��ک به ای ران ک��رده بودند‬ ‫تحریم کرد‪.‬‬ ‫همزمان با ش��دت گرفتن منازعه دولت های اروپایی و‬ ‫امریکا با ای ران در مورد پرونده هس��ته ای‪ ،‬تحریم ها به کلی‬ ‫وارد فاز جدیدی شد‪ .‬از اینجا به بعد عالوه بر ادامه تحریم های‬ ‫امریکای ی ها‪ ،‬شورای امنیت سازمان ملل هم چندین قطعنامه‬ ‫در مورد ای ران صادر کرد که برخی از انها منجر به چالش های‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫تس��لیحاتی خریداری شده توس��ط ای ران که بهای انها نیز‬ ‫پرداخت شده بود و هنوز در امریکا بودند خودداری کند‪.‬‬ ‫ش��رح ان اموالی که در این جریان بلوکه شد و بعدها‬ ‫ضمن توافقنامه الجزایر بین ای ران و امریکا‪ ،‬بخشی از ان به‬ ‫کشور بازگشت‪ ،‬شامل وجوه نقدی‪ ،‬اوراق بهادار و طال‪ ،‬اموال‬ ‫و تجهی زات نظامی‪ ،‬ام��وال دیپلماتیک‪ ،‬اموال غی ر نظامی‪،‬‬ ‫اموال شاه و خانواده سلطنتی است که ارزش ان توسط منابع‬ ‫مختلف رقم ‪ 10‬تا ‪ 24‬میلیارد دالر تخمین زده شده است‪.‬‬ ‫راب��رت کارس ول و ریچ��ارد جی دیوی��س به عنوان‬ ‫مسئوالن بررس��ی اموال ای ران در امریکا در کتاب «تجربه‬ ‫یک بحران» م ی گویند‪« :‬دارای ی های مسدود شده در تاریخ‬ ‫لو فصل نهای��ی بین ‪ 10987‬تا ‪12087‬میلی��ارد دالر بوده‬ ‫ح ‬ ‫است‪ .‬امریکا رسما‪ ،‬بالغ بر ‪ 10‬میلیارد دالر دارای ی های ای ران‬ ‫را در چارچوب ترتیبات مقرر در بیانی ه ها و در دو نوبت منتقل‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬در نوبت اول همزمان با امض��ای بیانیه حدود‬ ‫هشت میلیارد دالر از وجوه ای ران نزد بانک های امریکایی ازاد‬ ‫و به حساب امانی نزد بانک او‪ -‬انگلند واریز شد‪ .‬از این مبلغ‬ ‫حدود ‪ 3/667‬میلیارد دالر ب رای تسویه بدهی ای ران ناشی از‬ ‫وام های س��ندیکایی در اختیار بانک ف��درال رزرو امریکا در‬ ‫نیویورک قرار گرفت‪».‬‬ ‫پس از تسویه وام های س��ندیکایی مبلغ ‪ 400‬میلیون‬ ‫دالر که امریکا بابت ان س��ندی ارائه نکرده ب��ود‪ ،‬به عالوه‬ ‫بهره متعلق به ان جمعا به مبل��غ ‪ 545‬میلیون دالر به ای ران‬ ‫مسترد شد‪ .‬حدود ‪ 1/418‬میلیارد دالر ب رای تسویه بده ی های‬ ‫احتمالی بانک های ای ران به بانک های امریکایی در حسابی‬ ‫به نام بانک مرک��زی الجزایر در بان��ک او‪ -‬انگلند به امانت‬ ‫گذاشته شد که سرانجام معلوم شد ‪ 605‬میلیون دالر بیشتر‬ ‫از دیون ادعایی بوده است که پس از پیگیری های زیاد مبلغ‬ ‫‪ 810‬میلیون دالر اصل و بهره ان به ای ران برگشت داده شد‪،‬‬ ‫باقیمانده وجوه مذکور یعنی ‪ 2/87‬میلیارد دالر‪ ،‬نقدا به ای ران‬ ‫پرداخت شد‪.‬‬ ‫در نوبت دوم‪ ،‬ش��ش ماه پس از انعقاد بیانی ه ها‪ ،‬حدود‬ ‫‪ 2/2‬میلیارد دالر از وجوه ای ران نزد بانک های امریکایی داخل‬ ‫امریکا که توسط محاکم امریکایی توقیف شده بود‪ ،‬ازاد شد‪.‬‬ ‫مطابق بیانیه‪ ،‬م ی بایست یک میلیارد دالر ان به یک حساب‬ ‫تضمینی در هلند که در صورت محکومیت ای ران در دیوان‬ ‫داوری دعاوی‪ ،‬مبلغ «محکوم به» مس��تقیما از ان پرداخت‬ ‫ش��ود‪ ،‬واریز ش��د و یک میلیارد دالر دیگر به حساب ای ران‬ ‫پرداخت ش��د‪ .‬بین یک تا ‪ 2/1‬میلیارد دالر سایر دارای ی های‬ ‫ای ران نزد موسسات امریکایی‪ ،‬موجود بوده که تا کنون هیچ‬ ‫سند و مدرکی دال بر اقامه دعوی ب رای استرداد ان در سوابق‬ ‫موجود نیس��ت‪ ،‬همچنین مطابق ماده هفت بیانیه‪ ،‬ای ران‬ ‫موظف ش��د یک حس��اب تضمینی نامحدود با مبلغ اولیه‬ ‫ی که به س��ود‬ ‫یک میلی��ارد دالر ب رای پرداخت مبالغ احکام ‬ ‫امریکای ی ها صادر م ی شود ایجاد نماید‪ ،‬موجودی های حساب‬ ‫تضمینی صرفا ب رای پرداخت و تادیه احکامی است که علیه‬ ‫ای ران صادر شده است‪ .‬ه ر گاه بانک مرکزی انگلستان در ابتدا‬ ‫و بعدا بانک تسویه هلند اطالع دهد که موجودی این حساب‬ ‫از مبلغ ‪ 500‬میلی��ون دالر تنزل نماید‪ ،‬ای ران موظف اس��ت‬ ‫فورا موجودی حساب را به س��طح ‪ 500‬میلیون دالر برساند‪،‬‬ ‫تا زمانی که تمامی دعاوی امریکا علیه ای ران پایان پذیرد‪.‬‬ ‫در حاشیه همان درگیری ها بر سر قطع روابط ای ران و‬ ‫امریکا در سایه گروگانگیری سال ‪ ،1980‬اتفاق های دیگری‬ ‫وقتیانبار هاخالیشد ‬ ‫تحریم هامهمشد‬ ‫همین ح�اال مجم�وع پ�ول نفتی‬ ‫که فقط ب�رای س�ال ‪ 92‬تاکنون‬ ‫از کش�ورهای هندوس�تان‪ ،‬چین‬ ‫و کر ه جنوب�ی طلبکاری�م ب�ه‬ ‫ح�دود ‪30‬میلی�ارد دالر نزدی�ک‬ ‫ش�ده ک�ه محدودیت ه�ای‬ ‫تحریم‪ ،‬بازپس گیری ان را تقریبا‬ ‫غیرممکنساختهاست‪.‬دیپلماسی‬ ‫اخیر روحانی گویا در پی گشایش‬ ‫اینقفل هاست‬ ‫بیشتر ای ران در بازار های اقتصادی شد‪ .‬همزمان اروپای ی هایی‬ ‫هم ک��ه همواره تالش ک��رده بودند منط��ق ب��ازار ازاد را از‬ ‫تعدی های سیاست دور نگه دارند باالخره دامن به این روند‬ ‫الودند و وارد جرگه تحریم کنندگان ای ران شدند‪.‬‬ ‫قطعنامه ‪ 1696‬در سال ‪ ،2006‬قطعنامه های ‪ 1737‬در‬ ‫سال ‪ ،2006‬قطعنامه ‪ 1747‬در سال ‪ ،2007‬قطعنامه های ‪1803‬‬ ‫و ‪ 1835‬در سال ‪ 2008‬و قطعنامه ‪ 1929‬که در سال ‪ 2010‬همه‬ ‫علیه ای ران تصویب شد‪.‬‬ ‫سال ‪ 2007‬شرکت های ماکروسافت و یاهو ارائه خدمات‬ ‫‪67‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫کامپیوتری به ای ران را متوقف کردند‪ ،‬اکتبر ‪ 2007‬وزارت دارایی‬ ‫امریکا مجموعه ای جدید از تحریم های یکجانبه علیه ای ران‬ ‫را اغاز کرد که شامل همه شعب ه های خارجی و شعبه مرکزی‬ ‫بانک صادرات ای ران‪ ،‬سپاه پاسداران انقالب اسالمی و نیروی‬ ‫قدس این سپاه به صورت مستقل‪ ،‬وزارت دفاع و پشتیبانی‬ ‫نیرو های مسلح‪ ،‬شعبه بانک کارگشایی در خیابان مولوی‪،‬‬ ‫بانک ملی ای ران ش��عبه ‪ ZAO‬در پایتخت روس��یه‪ ،‬شعبه‬ ‫بانک ملی در لندن بریتانیا با مسئولیت محدود‪ ،‬بانک اریان‪،‬‬ ‫پروژه معامالتی مشترک میان بانک های صادرات و ملی –‬ ‫کابل – افغانستان‪،‬همه شعب خارج از کشور بانک ملت به‬ ‫هم راه ش��عبه مرکزی ان‪ELLAT BANK SB CJSC ،‬‬ ‫در ایروان‪ ،‬بانک بی ن المللی پرش��یا با مسئولیت محدود در‬ ‫بریتانیا و البته قرارگاه سازندگی خاتم االنبیا‪ ،‬منطقه نظامی‬ ‫پارچین‪ ،‬شرکت نفت شرق – کیش در ته ران و دبی‪ ،‬قرارگاه‬ ‫سازندگی کربال‪ ،‬شرکت مهندسی سپاساد‪ ،‬قرب نوح‪ ،‬شرکت‬ ‫عمران ساحل‪ ،‬شرکت مهندسین مش��اور ساحل‪ ،‬موسسه‬ ‫حرا‪ ،‬قرارگاه س��ازندگی قائم و برخی شخصی ت های وابسته‬ ‫به سازمان صنایع هوافضا از زیر مجموعه های وزارت دفاع‪،‬‬ ‫مرتضی بهمنیار‪ ،‬احمد وحی د دستجردی‪ ،‬رضاقلی اسماعیلی؛‬ ‫شخصی ت های وابسته به س��پاه پاسداران انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫مرتضی رضایی‪ ،‬محمد حجازی‪ ،‬جالل س��یدی‪ ،‬عل ی اکبر‬ ‫احمدیان‪ ،‬حس��ین سالمی‪ ،‬قاس��م س��لیمانی‪ ،‬همچنین‬ ‫مجموعه هایی مثل مجموعه صنایع ش��هید ستاری‪ ،‬هفت‬ ‫تیر‪ ،‬گروه صنایع مهمات و متالورژی و صنایع شیمی پارچین‬ ‫شامل تحریم های امریکا شدند‪.‬‬ ‫فاز دیگری از تحریم های امریکا علیه ای ران تحریم های‬ ‫ایالتی است؛ ایالت فلوریدا در سال ‪ ۲۰۰۶‬نخستین ایالتی شد‬ ‫که تحریم هایی علیه صنایع انرژی ای��ران وضع کرد و یک‬ ‫ی و اکادمیک علیه ای ران را هم به اجرا‬ ‫سری تحریم های علم ‬ ‫گذاشت‪ ،‬نیوجرسی هم در سال ‪ ۲۰۰۷‬هرگونه رابطه اقتصادی‬ ‫با ای ران را ممنوع اعالم کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫وقتی حلقه ها تنگ تر می شود‬ ‫اغاز س��ال ‪ 2008‬اما مسلما س��خت ترین سال ب رای‬ ‫اقتصاد ای ران بود‪ ،‬قطعنامه های تند ‪ 1803‬و ‪ 1835‬ش��ورای‬ ‫امنیت سازمان ملل کامال غی رانس��انی جامعه جهانی را در‬ ‫مورد تحریم ای ران به اجماع کشاند‪ ،‬همزمان کانادا‪ ،‬بریتانیا‪،‬‬ ‫روسیه‪ ،‬اتحادیه اروپا‪ ،‬س��وئیس‪ ،‬امارات متحده عربی‪ ،‬ژاپن‪،‬‬ ‫بحرین‪ ،‬چین‪ ،‬اذربایجان‪ ،‬مالزی‪ ،‬و هند هم به تحریم ها علیه‬ ‫ای ران پیوستند‪ .‬صنایع پتروشیمی و نفت و گاز ای ران مهم ترین‬ ‫هدف این تحریم ها بود که غرب انها را فلج کننده توصیف‬ ‫م ی کرد‪ .‬هر چند در داخل کش��ور مس��ئوالن اصرار داشتند‬ ‫رس��انه ها نباید در مورد این موضوع به اظهارنظر بپردازند و‬ ‫مرتبا از تریبون های رسمی اعالم م ی ش��د که تحریم ها به‬ ‫دلیل انچه «ارتباط محدود اقتص��اد ای ران با جهان» خوانده‬ ‫م ی شد‪ ،‬تاثی ر گذار نبوده است‪.‬‬ ‫اعمال تحریم علیه ش��رکت های کش��تی رانی ای رانی‪،‬‬ ‫که مهم تری��ن کانال حم��ل و نقل کاال به کش��ور را هدف‬ ‫قرار داده بود‪ ،‬بعد از ان اعمال تحریم ها علیه بانک مرکزی‬ ‫که با تصویب کنگره امریکا انجام ش��د و در نهایت تحریم‬ ‫پروتکل جهانی سوئیفت علیه ای ران‪ ،‬ترجمه دقیقی از عبارت‬ ‫«فلج کننده» بود که قب�لا با تحریم های نف��ت و بنزین و‬ ‫چی ز های دیگر عملی نشده بود‪.‬‬ ‫در حاشیه تحریم کش��تی ران ی های ای ران‪ ،‬هر شرکتی‬ ‫که با سیستم حمل ونقل دریایی کش��ور وارد معامله شود‪،‬‬ ‫از طرف امریکا با جریمه ها و هزینه هایی روبه رو خواهد شد‪،‬‬ ‫تحریم پروتکل جهانی سوئیفت‪ ،‬به معنی ان بود که دیگر‬ ‫هیچ بنگاهی امکان نقل و انتقال پول با ای ران را با تضمین‬ ‫کد های سوئیفت نخواهد داشت‪ ،‬و تحریم بانک مرکزی ناظر‬ ‫بر این است که هر شرکتی که به نحوی با بانک مرکزی ای ران‬ ‫ارتباط مالی داشته باشد مش��مول جریمه ها و تحریم های‬ ‫‪68‬‬ ‫بانک مرکزی امریکا خواهد ش��د‪ .‬همچن��ان تریبون های‬ ‫رس��می در ای ران فریاد ب ی اثری تحریم ها را سر م ی دادند‪ ،‬در‬ ‫حالی که تولی د کنن��دگان ب رای واردات کاالهای واس��طه و‬ ‫صادر کنندگان ب رای خروج کاالهایش��ان به خارج از کش��ور‪،‬‬ ‫با مشکل بازگش��ایی اعتبارات ارزی مواجه شدند‪ ،‬همزمان‬ ‫خرید نفت ای ران توسط اروپا به کم ترین می زان ممکن رسید‪،‬‬ ‫شرکای اسیایی نفت ای ران از قبیل چین‪ ،‬کره‪ ،‬ژاپن و هند هم‬ ‫یا خرید خود را به کم ترین حد ممکن رساندند یا پرداخت پول‬ ‫در قبال خرید نفت را متوقف کردند‪ .‬طرح هایی مانند تهاتر‬ ‫نفت با قراردادهای توسعه میدان های گازی پارس جنوبی با‬ ‫شرکت های چینی‪ ،‬یا تهاتر با کاالهایی نظیر برنج هندی از‬ ‫همین موضوع ناشی ش��د و عالوه بر اینکه باعث شد ای ران‬ ‫محدود به تنها چند فروشنده خاص بشود‪ ،‬دولت را با کسری‬ ‫ ب ی سابقه ارز و کسری بودج ه نیز رو به رو کرد‪.‬‬ ‫همچنان تریبون های رسمی بر سر پیمان ب ی تاثیری‬ ‫تحریم ها بودند که بانک مرکزی ب رای جب ران کمبود ریالی‬ ‫خود اقدام به دس��تکاری در بازار ارز کرد‪ ،‬با رش��د قیمت ارز‬ ‫بخش��ی از کمبود نقدینگی ریال��ی دولت ب��رای پرداخت‬ ‫مطالبات کارمندان فراهم شد‪ ،‬اما اعتبارات عمرانی به کلی‬ ‫مس��کوت باقی ماند‪ .‬چند ماه مانده به پایان دولت دهم اما‬ ‫ورق برگشت‪ ،‬در حالی که معموال دولت ها در پایان عمرشان‬ ‫تالش م ی کنند پروژه های عمرانی نیمه تمام را تمام کنند‪،‬‬ ‫دولت اقای احمدی نژاد در خواست اعتبار ب رای پایان پروژه های‬ ‫مهر ماندگار را مطرح کرد‪ ،‬ان هم در شرایطی که مجلس ی ها‬ ‫معتقد بودند که موجودی حس��اب ذخیره ارزی منفی شده و‬ ‫پولی در خزانه باقی نمانده که به طرح های جدید اختصاص‬ ‫پیدا کند‪ ،‬همزمان رقم تورم از ‪ 30‬درصد گذشت و ارزش پول‬ ‫ملی به صورت روزانه کاهش یافت‪.‬‬ ‫تازه در همین روز ها بود که احمدی نژاد در گفت وگو های‬ ‫تلویزیونی و سخنران ی هایش تحریم را علت اصلی ناکامی‬ ‫ دولت در برنامه های اقتصادی دانست‪ ،‬در حالی که بسیاری‬ ‫از ناظ ران معتقدند که اگر به موق��ع در مورد تاثیر تحریم ها‬ ‫اطالع رسانی م ی شد و برنامه ریزی ب رای مقابله با انها انجام‬ ‫م ی ش��د‪ ،‬با یک مدیریت موثر کش��ور م ی توانست اسیب‬ ‫کم تری را تحمل کند‪ ،‬اما این حرف ها به گوش کسی نرفت و‬ ‫در چند ماه پایانی دولت شاه بیت همه غزل های خداحافظی‬ ‫مسئوالن همین موضوع تحریم ها بود‪.‬‬ ‫در نهایت‬ ‫دولت حاال تغییر کرده اس��ت‪ ،‬در حالی ک��ه اتحادیه‬ ‫اروپا هر روز به تالش های بیش��تری ب��رای لغو تحریم های‬ ‫اعمال شده توس��ط این اتحادیه روی خوش نشان م ی دهد‪،‬‬ ‫دیوان عدالت اروپ��ا نیز تا به حال چندین حک��م به نفع لغو‬ ‫تحریم برخی افراد و س��ازمان ها داده است‪ .‬مجلس و دولت‬ ‫مدت هاست که متفق القول شده اند که تحریم ها موثر بوده‬ ‫است و اوضاع نامناسب اقتصادی کمر مردم را شکسته است‪،‬‬ ‫دیپلماس��ی دولت یازدهم از همان روزهای اول تنفیذ حکم‬ ‫ریاست جمهوری و بعد از ان تعیین هیات دولت تالش خود را‬ ‫بر حل بحران هسته ای گذاشته است‪ ،‬تا امروز البته تحریم ها‬ ‫به قوت خودش باقی است به غیر از ان چند موردی که دیوان‬ ‫عدالت اروپا در موردش��ان حکم داده است‪ ،‬هنوز تغییری در‬ ‫تحریم ها ایجاد نشده است‪ .‬کس��ری بودجه جاری‪ ،‬دولت را‬ ‫مجبور کرده نرس��یده اصالحیه مفصلی بر بودجه بنویسد‬ ‫و به مجلس ارائه کند با این وجود خط و نش��ان هایی ب رای‬ ‫برخی خریداران نفت ای ران از جمله هند کش��یده ش��ده که‬ ‫نشان م ی دهد‪ ،‬دولت امیدوار است با حل مساله نقل و انتقال‬ ‫پول‪ ،‬بده ی های نفتی را نه به ص��ورت روپیه بلکه با یورو و‬ ‫دالر دریافت کند‪.‬‬ ‫پس از مذاکرات نیویورک اما اکنون فعاالن اقتصادی‬ ‫منتظ رند تا یخ اقتصاد ای ران اب شود و تحریم های یکجانبه‬ ‫امریکا و غرب علیه ای ران پایان یابد ‪g‬‬ ‫مساله اصلی‬ ‫سیاست است‬ ‫گفت وگو با جمشید پژویان‬ ‫‪2‬‬ ‫از پژوی�ان س�وال های خیل�ی بیش�تری درب�اره‬ ‫تحری م ها و تاثیر ان ب�ر اقتصاد ای�ران‪ ،‬ب ه ویژه اقتصاد‬ ‫دولت احمدی نژاد م ی شود پرسید‪ ،‬اما همه مصاحبه به‬ ‫سوال های موجود محدود نیس�ت و بخش بیشتری از‬ ‫ان به این ب ر م ی گردد که طرف دیگر مصاحبه تا چه حد‬ ‫بخواهد با موضوع هم راه شود‪ .‬اقای دکتر پژویان از جمله‬ ‫اقتصاد دان هایی اس�ت ک�ه اوایل کار احمدی ن�ژاد از او‬ ‫حمایت م ی کرد و خیل ی ها او را تئوریسین اقتصادی دولت‬ ‫نامیده بودند‪ ،‬اما در این مصاحبه نشان داد ان قدر ها با‬ ‫موضوع همراه نشده و درهمین چند خط هم نشان داد‬ ‫هنوز معتقد است فضای حاکم بر دوران ریاست جمهوری‬ ‫احمدی نژاد از مدیریت او بر مسائل مه م تر بوده است‪.‬‬ ‫خبرنگار مثلث پس از بازگش�ت دکتر روحانی از س�فر‬ ‫نیویورک با جمشید پژویان گفت وگو کرد‪.‬‬ ‫اقای دکت�ر! همان طور ک�ه م ی دانی�د جمهوری‬ ‫اسالمی ایران سال هاست تحری م های مختلفی‬ ‫را از ط�رف کش�ور های مختلف تحم�ل م ی کند‪،‬‬ ‫برخی از این تحری م ها س�ابقه ای به اندازه تاریخ‬ ‫جمهوری اسالمی ایران دارند‪ ،‬اما کشور توانسته‬ ‫یو سه سال گذشته با همه اینها کنار بیاید‬ ‫طی س ‬ ‫و راه بقای خودش را پیدا کند‪ ،‬با این حال این مورد‬ ‫اخیر تحری م ها به نظر م ی رسد تفاوت های جدی با‬ ‫تحری م های گذشته دارد و شاید همان طور که مورد‬ ‫نظر جبهه مقابل بوده‪ ،‬عمال متفاوت از اب در امده‬ ‫است‪ .‬چه اتفاقی افتاده که ما در سی و چند سال‬ ‫گذشته با ان حجم از تحری م ها کنار امدیم‪ ،‬اما این‬ ‫بار دچار چالشهایی شدیم؟‬ ‫‪ l‬البته این موضوع صرفا اقتصادی نیس��ت و من‬ ‫مجبور هستم در این مبحث تا حدودی به مساله سیاست‬ ‫پهلو بزنم‪ ،‬اما موضوع م ی تواند خیلی ساده توصیف شود‪ ،‬بین‬ ‫انچه در سال های گذشته علیه ای ران اعمال شده است و از‬ ‫اول انقالب تا به حال هم برقرار بوده است و م ی توان گفت که‬ ‫شروع ان از زمانی بود که با سفارت امریکا در ای ران مشکالتی‬ ‫پدید امد و جریان گروگانگی��ری رخ داد که در واقع با چیزی‬ ‫که در حال حاضر شاهد ان هستیم تفاوت های جدی دارد‪.‬‬ ‫بعد از بسته شدن س��فارت امریکا در ای ران فشار های‬ ‫اقتصادی که از طریق تحریم ها به ای ران وارد ش��د‪ ،‬عمدتا از‬ ‫طرف تعداد محدودی از کشور ها از جمله امریکا بود‪ .‬وقتی‬ ‫یک یا چند کشور محدود کشوری را تحریم م ی کنند‪ ،‬هر چند‬ ‫هزینه های مبادله ب رای ان کشور نا خود اگاه باال م ی رود‪ ،‬اما‬ ‫هنوز امکان دور زدن تحریم ها وجود دارد‪.‬‬ ‫همان طور که م ی دانید در تمام س��ال های گذشته ما‬ ‫شاهد وجود اجناس امریکایی در بازار های خودمان بوده ایم‬ ‫که اینها عمدتا از کش��ورهایی مانند ترکی��ه‪ ،‬کره جنوبی یا‬ ‫مهم ترین نتیجه این‬ ‫تالش های بین المللی‬ ‫علیه ایران‪ ،‬رشد‬ ‫تورم بوده است‪.‬‬ ‫عمده تورمی که در‬ ‫سال های اخیر و‬ ‫البته امروز شاهد ان‬ ‫هستیم ناشی از همین‬ ‫تحریم هاست‬ ‫‪ l‬مهم ترین نتیجه این تالش های بی ن المللی علیه‬ ‫ای ران‪ ،‬رشد تورم بوده است‪ .‬عمده تورمی که در سال های اخیر‬ ‫و البته امروز شاهد ان هستیم ناشی از همین تحریم هاست‪.‬‬ ‫فش��ارهای اقتصادی که امروز به مردم وارد م ی شود‪ ،‬قطعا‬ ‫ناشی از شدت تحریم ها بوده است‪ ،‬مشکالت ما در صنعت‬ ‫و باقی بخش های اقتصاد اشکارا از همین تحریم ها ناشی‬ ‫م ی شود که هم از طرف امریکا و هم از طرف جامعه جهانی‬ ‫اعمال شده است‪.‬‬ ‫ب�ا ای�ن وج�ود کس�ی نم ی توان�د منک�ر تاثیر‬ ‫تحری م ها بر فضای اقتصادی کش�ور باش�د‪ ،‬اما‬ ‫خیل ی ها امروز اس�تدالل م ی کنند که ش�اید اگر‬ ‫مدیری�ت کارام د تری در ح�وزه اقتصاد س�ر کار‬ ‫بود حج�م هزینه هایی ک�ه ما در پ�ی تحری م ها‬ ‫متحمل ان شدیم‪ ،‬تا این حد باال نم ی رفت‪ .‬واقعا‬ ‫مدیریت مناسب م ی توانست کاری کند که شاهد‬ ‫مشکالت ک م تری باشیم؟‬ ‫‪ l‬این مس��اله نه تنها در مورد تحریم ه��ا‪ ،‬بلکه در‬ ‫مورد هر موضوع دیگری هم صادق اس��ت‪ ،‬در تمام اقتصاد‬ ‫ای ران شاید در کل ‪ 60‬یا ‪ 70‬سال گذشته این مشکل مدیریت‬ ‫وجود داشته است و هنوز هم به قوت خودش باقی است‪ .‬این‬ ‫مساله نه تنها شامل اقتصاد‪ ،‬بلکه ش��امل سیاست ما هم‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬در تمام حوزه ها مدی ران ما تجربه کافی مدیریتی‬ ‫نداشته اند و این نقطه ضعف ما در کل تاریخ معاصرمان بوده‬ ‫و هنوز هم هست‪.‬‬ ‫اخی را هم ش��ما ش��اهد بودید ک��ه در کن��ار اقدامات‬ ‫جناح حاکم ب رای کاس��تن فش��ار ها از روی م��ردم‪ ،‬عده ای‬ ‫اقدام هایی م ی کنند که ادم فکر م ی کند اینها حقیقتا همان‬ ‫اقتصاد‬ ‫چه تفاوت هایی در این زمینه قابل ذکر است؟‬ ‫‪ l‬تحریم های اخیر عمدتا از طرف سازمان ملل به‬ ‫ای ران اعمال م ی شود‪ .‬این تحریم ها تصمیم هایی است که‬ ‫شورای امنیت درباره ما گرفته اس��ت‪ ،‬دور زدن تحریم های‬ ‫ش��ورای امنیت بس��یار مش��کل تر از دور زدن تحریم های‬ ‫کشور هاست؛ چراکه در چنین وضعیتی اگر کشوری بخواهد‬ ‫در دور زدن تحریم ها به ما کمک کند‪ ،‬این بار وارد مقابله با‬ ‫شورای امنیت م ی شود و از طرف این شورا تنبیه م ی شود‪ ،‬این‬ ‫مساله بسیار سنگینی ب رای کشور های دیگر است و عمال‬ ‫دور زدن تحریم ه��ا را غیر ممکن م ی کند؛ چ��را که در ب رابر‬ ‫سازمان ملل و شواری امنیت متعهد هستند‪.‬‬ ‫همین موض��وع هم باعث ش��ده ب��ا اینک��ه اعمال‬ ‫تحریم های جهانی علیه ای ران به ضرر بسیاری از اقتصاد های‬ ‫کشور های مختلف بوده است‪ ،‬اما کشورها به رغم این موضوع‬ ‫و زیان اقتص��ادی که در ان وج��ود دارد‪ ،‬مجب��ور به اعمال‬ ‫تحریم ها شده اند و روابط تجاری شان را با ای ران قطع کرده اند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه در م��ورد اخیر عالوه بر ش��ورای امنیت‬ ‫و امریکا‪ ،‬اتحادیه اروپا هم وارد ش��ده اس��ت و به ای ران فشار‬ ‫م ی اورد‪ .‬باید این موضوع را هم در نظر داش��ت که م ی توان‬ ‫به جرات گفت دوره س��لطه انرژی های فسیلی در دنیا رو به‬ ‫پایان است و ش��اید حتی بتوان گفت که امروز مازاد عرضه‬ ‫نفت هم در دنیا وجود دارد‪ .‬بناب رای��ن امروز این امکان وجود‬ ‫دارد که کشور ها نفت ای ران را تحریم کنند حتی اگر در سطح‬ ‫کالنی مانند خرید نفت اتحادیه اروپا باشد‪ .‬از انجا که رویکرد‬ ‫اینده هم نشان م ی دهد سمت و سوی تامین انرژی به جهتی‬ ‫خالف انرژی های فسیلی م ی رود و دنیا بیشتر در تالش است‬ ‫که انرژی های جایگزین پیدا کند‪ .‬بناب راین م ی بینیم که نیاز‬ ‫به نفت هر روز کم تر خواهد شد و این به کشور های دنیا اجازه‬ ‫خواهد داد راحت تر از قبل با کشور های تولید کننده انرژی های‬ ‫فسیلی برخورد های قهری داشته باشند‪.‬‬ ‫و هم�ه ای�ن تالش ها چ�ه نتیجه و ثم�ره ای در‬ ‫اقتصاد ایران داشته است؟‬ ‫این درست که ضعف مدیریت همواره نه تنها در‬ ‫اقتصاد‪ ،‬بلکه در همه عرصه ها وجود داشته است‪،‬‬ ‫اما اگر بخواهید توصیفی از اقدامات یک مدیریت‬ ‫صحیح در چنین وضعیتی بدهی�د‪ ،‬چطور؟ یک‬ ‫مدیری�ت کارامد و صحیح در ای�ن موقعیت باید‬ ‫چطور اقدام م ی کرد؟‬ ‫‪ l‬مسلما مدیریت صحیح م ی توانس��ت در روابط‬ ‫سیاس��ی با دنیا خودش را در ش��رایطی قرار دهد که امکان‬ ‫اقدامات مناس��ب تر را داشته باش��د‪ .‬این همان چیزی است‬ ‫که امروزه در علوم روابط بی ن الملل به نظریه بازی ها شهرت‬ ‫دارد و این مورد م ی تواند کاربرد پی��دا کند‪ .‬مدیریت صحیح‬ ‫م ی توانست با دس��ت گذاش��تن روی نقطه هایی که در ان‬ ‫امکان مانور بیش��تری وجود داشت‪ ،‬از اس��تراتژی قوی تری‬ ‫ب رای برخورد با موضوعات اس��تفاده کند و در طول زمان از‬ ‫یک موقعیت مناس��ب تر در مواجهه ب��ا مواضع جبهه های‬ ‫دیگر برخوردار باشد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫امارات متحده ع ربی به ای ران وارد م ی شد‪ ،‬به هر حال راه هایی‬ ‫ب رای تامین کاال های مورد نیاز کشور وجود داشت‪.‬‬ ‫فشار های اروپا در سال های گذشته بر اقتصاد ای ران وارد‬ ‫نم ی شد‪ ،‬ضمن انکه نیاز جهانی به نفت و حجم عرضه در‬ ‫ب رابر تقاضا انقدر زیاد بود که امکان تحریم نفتی ای ران وجود‬ ‫نداشت و این اجازه را به جبهه مقابل نم ی داد‪.‬‬ ‫همه این عوامل در مورد تحریم هایی که اخی را در دور‬ ‫دوم ریاست جمهوری اقای احمدی نژاد اعمال شد‪ ،‬تفاوت های‬ ‫عمده ای داشت‪.‬‬ ‫نکته دیگری که در مورد تف��اوت تحریم های اخیر با‬ ‫تحریم های قبلی علی��ه ای ران باید مورد توج��ه قرار بگیرد‪،‬‬ ‫این است که از نظر سیاسی اسرائیل هر روز تالش م ی کند‬ ‫نفوذ بیشتری در کش��ورهایی غیر از امریکا کسب کند و از‬ ‫این راه فش��ار بیش��تری بیاورد تا دیگران را با خودش همراه‬ ‫کند‪ .‬نمایش های اسرائیل در هر فرصتی که دست م ی دهد‪،‬‬ ‫در ش��ورای امنیت و چه در س��ازمان ملل رو ب��ه افزایش و‬ ‫پ ر رنگ ش��دن اس��ت‪ .‬این نیرو ها امروز این توان را دارند که‬ ‫با فراغ بال بیش��تری در مورد ای ران هزینه و خرج کنند‪ ،‬ب رای‬ ‫اینکه شرایط را ب رای ای ران سخت تر کنند‪.‬‬ ‫ضد انقالبیونی هس��تند که به دنبال ناکامی نظام هستند و‬ ‫هیچ محدودیتی هم ب رای خودشان قائل نیستند‪.‬‬ ‫مورد دیگری که کارشناس�ان در خصوص نحوه‬ ‫برخورد با تحری م ها به ان اشاره م ی کنند‪ ،‬سیاست‬ ‫دولت درباره طرح این موضوع در رسانه ها و افکار‬ ‫عمومی اس�ت‪ ،‬ش�ما هم حتما به ی�اد دارید که‬ ‫تالش اگاهانه ای تا همین چن�د ماه قبل از پایان‬ ‫دولت دهم صورت م ی گرفت که نه کارشناس�ان‬ ‫و نه مطبوعات وارد موضوع تحری م ها و اتفاقاتی‬ ‫که م ی تواند تحت تاثیر ان رخ دهد‪ ،‬نش�وند‪ ،‬در‬ ‫حالی که در ماه های پایان�ی دولت‪ ،‬یک باره همه‬ ‫مس�ئوالن به صرافت ای�ن موض�وع افتادند که‬ ‫شرایط نامناسب اقتصادی کشور صرفا ناشی از‬ ‫تحری م های خارجی است‪...‬‬ ‫‪ l‬من قصد ندارم به این موضوع وارد بشوم‪ ،‬این بحث‬ ‫کامال سیاسی است‪ ،‬اما در نقد دولت باید به این موضوع توجه‬ ‫شود که دولت ها تا چه حد تصمیم گی رنده هستند و تا چه حد‬ ‫امکان عمل ب رای انها فراهم است‪ .‬ش��ما حتما به یاد دارید‬ ‫که در دور قبلی اجالس مجمع عمومی س��ازمان ملل اقای‬ ‫احمدی نژاد رسما اعالم کرد که اماده مذاکره با امریکاست اما‬ ‫در همان روزها چنان برخورد های تندی از داخل ای ران انجام‬ ‫شد و چنان بد و بی راه هایی از ته ران به او فرستاده شد که عمال‬ ‫اجازه ادامه هیچ گونه مکالمه یا سیاستی را فراهم نکرد‪g .‬‬ ‫‪69‬‬ ‫چالش هایاقای حقوقدان‬ ‫م اقتصادی دارد؟‬ ‫«حقوق بین الملل» چه نظری درباره تحری ‬ ‫حسام الدین قاموس مقدم‬ ‫کارشناس ارشد حقوق‬ ‫اقتصاد‬ ‫در گذش��ته در روابط بی ن المللی رس��م بر این بود که‬ ‫کشورهای قدرتمند ب رای رس��یدن به اهداف خود در جامعه‬ ‫جهانی از ابزار زور استفاده م ی کردند و این به مثابه یک عرف‬ ‫مقبول و بالاشکال در جامعه گذشته جهانی پذیرفته شده‬ ‫بود که اعمال زور در روابط کشورها علیه یکدیگر یک اصل‬ ‫اس��ت‪ .‬این اعمال زور به اش��کال مختلف خود را به منصه‬ ‫ظهور م ی رس��اند؛ یک روز جنگ و خونریزی بود‪ ،‬روز دیگر‬ ‫مقرر کردن خ راج و تحت الحمایه کردن یک کشور‪.‬‬ ‫پیشینه تحریم های اقتصادی اولین بار بعد از جنگ‬ ‫اول جهانی توس��ط جامعه ملل پی ش بینی ش��د و مستند‬ ‫قانون��ی ان نیز ماده ‪ 16‬میث��اق جامعه ملل ب��ود که بیان‬ ‫م ی کرد دولت های عضو باید روابط خود را با دولت خطاکار‬ ‫قطع کنند‪ .‬تاریخچه تحریم توسط شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل متحد نیز مربوط به تحریم رودزی��ای جنوبی ‪ 1966‬و‬ ‫افریقای جنوبی در سال ‪ 1977‬است‪ .‬این دو تحریم در دوران‬ ‫جنگ سرد بوده اس��ت و با پایان جنگ سرد روند روزافزونی‬ ‫بر تحریم های موضوع ماده ‪ 41‬منش��ور ملل متحد از فصل‬ ‫هفتم این منشور به وجود امده است که کشورهای بسیاری‬ ‫از این سیس��تم غضب بی ن المللی نصیب برده اند! از جمله‬ ‫این کشورها م ی توان به ع راق‪ ،‬یوگس�لاوی‪ ،‬یونان‪ ،‬لیبی‪،‬‬ ‫س��ومالی‪ ،‬رواندا‪ ،‬س��ی رالئون‪ ،‬افغانس��تان‪ ،‬کنگو‪ ،‬سودان‪،‬‬ ‫کره شمالی و نهایتا ای ران اشاره کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫تحریم اقتصادی چیست؟‬ ‫ب رای شناخت دقیق تحریم و ارائه تعریفی جامع و مانع‬ ‫از ان و ب رای انکه بتوانیم مصادیق واقعی ان را شناس��ایی‬ ‫کنیم باید در وهله اول تفاوت مفهوم «تحریم اقتصادی» با‬ ‫«تحریم تجاری» مشخص شود‪ .‬هر چند در ظاهر «تحریم‬ ‫تجاری» و «تحریم اقتص��ادی» از نظر اقتصادی یک تاثیر‬ ‫دارند اما از نظر حقوقی دارای اثار متفاوتی هستند‪ .‬تحریم‬ ‫تجاری محدودیت هایی است که دولت های ملی بر تجارت‬ ‫بی ن الملل اعمال م ی کنند‪ .‬این گونه محدودیت های تجاری‬ ‫اهداف تعریف ش��ده سیاس��ت تجاری یک دولت است‪ ،‬در‬ ‫حالی که در تعریف تحریم اقتص��ادی‪ ،‬ان را همانند ابزاری‬ ‫ب رای نیل به اهداف سیاست خارجی مطرح م ی کنند‪.‬‬ ‫به طور خالصه وجه تمایز تحریم تجاری و اقتصادی‬ ‫عبارت اس��ت از وج��ود «مناف��ع اقتصادی» ب رای کش��ور‬ ‫تحریم کننده تجاری و وجود «منافع سیاسی» ب رای کشور‬ ‫تحریم کننده اقتصادی؛ هر چند ممکن است در این حالت‬ ‫کشور تحریم کننده از لحاظ اقتصادی نیز متضرر شود‪.‬‬ ‫سازمان ملل چگونه تحریم می کند؟‬ ‫پیش از اینکه ش��ورای امنیت ب ر اساس مواد ‪ ۴۱‬و ‪۴۲‬‬ ‫منش��ور ملل متحد تصمیم بگیرد‪ ،‬باید به موجب ماده ‪۳۹‬‬ ‫احراز ش��ود که ایا «تهدید علیه صل��ح»‪« ،‬نقض صلح» یا‬ ‫«اقدام تجاوزکارانه» صورت گرفته است یا خیر‪ .‬در صورت‬ ‫احتمال بروز هر کدام از این موارد‪ ،‬یکی از راه های پی ش بینی‬ ‫ش��ده جهت اعمال فش��ار بر کش��ورهای ناقض صلح یا‬ ‫متجاوز‪ ،‬برقراری تحریم به عنوان ی��ک راه حل غیرنظامی‬ ‫است‪ .‬شورای امنیت ب ر اساس ماده ‪ ۴۱‬به اقداماتی متوسل‬ ‫‪70‬‬ ‫م ی ش��ود که متضمن توسل به زور نیس��ت‪ .‬تحریم‪ ،‬یکی‬ ‫از این اقدامات است‪ .‬پس ش��ورای امنیت در این چارچوب‬ ‫م ی تواند از اعضای ملل متحد بخواهد تا به اقداماتی چون‬ ‫قطع تمام یا قسمتی از روابط اقتصادی و ارتباطات راه اهن‪،‬‬ ‫دریایی‪ ،‬هوایی‪ ،‬پس��تی‪ ،‬تلگرافی‪ ،‬رادیویی یا سایر وسایل‬ ‫ارتباطی یا قطع روابط سیاسی متوسل شوند‪.‬‬ ‫تحریم ایران از کجا اغاز شد؟‬ ‫نخستین تحریم جامع سراسری علیه ای ران در دوران‬ ‫معاصر‪ ،‬تحریم بریتانیا علیه ای ران به منظور واکنش در ب رابر‬ ‫انتخاب دکتر محمد مصدق بود که هدف مل ی سازی صنعت‬ ‫نفت را دنبال م ی کرد؛ بناب راین اولین قطعنامه شورای امنیت‬ ‫علیه ای ران در زمان نخس ت وزیری محمد مصدق و به منزله‬ ‫واکنش علیه ملی شدن صنعت نفت ای ران صادر شد‪.‬‬ ‫امریکا نی��ز در س��ال ‪ ۱۹۸۰‬تحریم ه��ای اقتصادی‬ ‫وس��یعی را در واکنش به تصرف س��فارت امریکا در ته ران‬ ‫علیه ای��ران وضع ک��رد‪ .‬در س��ال ‪ ،۱۹۹۵‬بی��ل کلینتون‬ ‫رئی س جمهور وقت امریکا اقدام به وضع تحریم هایی کرد که‬ ‫به موجب ان شرکت های نفتی امریکایی از سرمایه گذاری در‬ ‫طرح های نفت و گاز ای ران منع شده بودند‪ .‬همچنین روابط‬ ‫بازرگانی با ای ران نیز به صورت یک جانبه قطع شد‪.‬‬ ‫شورای امنیت سازمان ملل نیز در پی برنامه هسته ای‬ ‫ایران چندین قطعنامه علیه ما وضع کرده اس��ت که البته‬ ‫تمامی در راس��تای حف��ظ صل��ح و امنی��ت بی ن الملل و‬ ‫طبق ماده ‪ 41‬منشور ملل متحد بوده اس��ت! در میان این‬ ‫قطعنامه ها که همگی در راستای فشار به ای ران ب رای توقف‬ ‫برنامه هس��ته ای خود اس��ت‪ ،‬اولین قطعنامه ای که ب رای‬ ‫اولین بار به طور کلی تحریم هایی ب رای اقتصاد ای ران وضع‬ ‫کرد‪ ،‬قطعنامه ‪ 1803‬بود که تحریم های اقتصادی گسترده ای‬ ‫از جمله کنترل صادرات و واردات ای ران و خصوصا کاالهایی‬ ‫که دارای مصرف دوگانه در صنایع نظامی و غی رنظامی است‬ ‫را شامل م ی ش��د‪ .‬این قطعنامه‪ ،‬اقتصاد ای ران را ب رای تهیه‬ ‫مواد اولیه کارخانجات دچار دشواری های گسترده ای کرد‪.‬‬ ‫استدالل حقوقی موافقان تحریم ایران چیست؟‬ ‫اس��تدالل حقوقی موافقان تحریم‪ ،‬اص��وال در ‪ 6‬بند‬ ‫خالصه م ی ش��ود که به اختصار و در حد حوصله این مقال‪،‬‬ ‫به ان اشاره م ی کنیم‪:‬‬ ‫‪ -1‬اصل‪ ،‬بر حاکمیت کشورهاست‬ ‫این اصل در حوزه فکری طرفداران «مکتب حاکمیت‬ ‫کش��ورها» جایگاه ویژه ای دارد‪ .‬حرف حساب این گروه ان‬ ‫است که هر کش��وری اختیار دارد با کشورهای دیگر رابطه‬ ‫اقتصادی داشته باشد یا نداش��ته باشد‪ .‬مفهوم حاکمیت به‬ ‫معنای مدنظر مدافعان ان به این نتیجه گیری منجر م ی شود‬ ‫که تصمیم در مورد به پاداشتن جنگ اقتصادی یا به شکل‬ ‫فراگیرتر ان امتناع از تجارت ب��ا دیگران در محدوده حقوق‬ ‫و اختیارات کشورهاس��ت‪ .‬بر این اساس هر انچه در حقوق‬ ‫بی ن المل��ل ممنوع نش��ده در صالحیت اختی��اری و داخلی‬ ‫کش��ورها قرار دارد و قاعده ای ه��م در ممنوعیت تحریم یا‬ ‫جنگ اقتصادی در حقوق بی ن الملل مشاهده نم ی شود‪ .‬این‬ ‫نظر همچنین توسط دیوان بی ن المللی دادگستری در پرونده‬ ‫نیکاراگوئه علیه امریکا تایید شده است‪.‬‬ ‫‪ -2‬تحریم ب ه عنوان عملی متقابل‬ ‫در نظام حق��وق بی ن المل��ل کش��ورها م ی توانند در‬ ‫تحریمیکجانبه‬ ‫می تواند قواعدی از‬ ‫حقوقبین المللبشر‬ ‫رانقضکند؛بنابراین‬ ‫«نقضحقوقبشر»‬ ‫را می توان مهم ترین‬ ‫جنبهحقوقیتحریم‬ ‫دانست‬ ‫صورتی که هدف نقض قواعد بی ن المللی قرار گرفتند‪ ،‬اقدام‬ ‫به تالفی کنند‪ .‬بر همین اساس‪ ،‬موافقان تحریم م ی گویند‬ ‫جنگ اقتصادی جنگی اس��ت بدون توس��ل به تسلیحات‬ ‫نظامی و از انجا که این اقدام توس��ط امریکا در پاس��خ به‬ ‫قانون شکنی ای ران صورت گرفته امری جایز و قانونی است!‬ ‫‪ -3‬فراس�رزمینی بودن یک قان�ون ب ه طور‬ ‫بالقوه اشکالی ندارد‬ ‫موافقان تحریم‪ ،‬این نظر را در ب رابر استدالل مخالفان‬ ‫که م ی گوین��د «قوانین تحریم یکجانب��ه امریکا قوانینی‬ ‫فراس��رزمینی اس��ت» بیان م ی کنند‪ .‬موافق��ان قائلند که‬ ‫جنبه فراس��رزمینی بودن و در نظر گرفت��ن مجازات ب رای‬ ‫کشورهای ثالث به طور بالقوه در نظر گرفته شده و مصداق‬ ‫عینی و مشخص نداشته است‪ .‬انها همچنین معتقدند که‬ ‫در این مورد امریکا در پی این نیس��ت که قوانین خود را از‬ ‫طریق مامورانش در کش��ورهای دیگر به اجرا در اورد‪ ،‬بلکه‬ ‫م ی کوش��د اهداف خود را به کمک دادگاه ه��ا و مقامات ان‬ ‫کشور محقق کند‪.‬‬ ‫‪ -4‬تحریم امریکا شرط ضمن عقد است‬ ‫استدالل دیگری که موافقان تحریم اقتصادی امریکا‬ ‫در رابطه با قانون داماتو ـ کندی م ی کنند این اس��ت که در‬ ‫این قانون از اتباع و ش��رکت های امریکایی خواس��ته شده‬ ‫است تا در معامالت خود با دیگر اتباع‪ ،‬شرکت یا کشورهای‬ ‫بیگانه‪ ،‬تعهد ط��رف مقاب��ل را مبنی بر ع��دم تجارت در‬ ‫زمینه های مش��خص ش��ده با ای ران بخواهد‪ .‬ب��ه عبارتی‬ ‫س��اده تر این قانون از تم��ام تابعان ایاالت متح��ده امریکا‬ ‫م ی خواهد تا ضمن معامالت خود با ش��رکت های خارجی‬ ‫این ش��رط را ضمن عقد به طور صریح یا ضمنی بگنجانند‬ ‫که شرکت خارجی از س��رمایه گذاری در صنعت نفت ای ران‬ ‫خودداری کند‪ .‬این استدالل ب رای توجیه تحریم ثانویه این‬ ‫قانون ذکر شده است‪.‬‬ ‫‪ -5‬تحری�م خلاف تعهدات عام الش�مول‬ ‫امریکا نیست‬ ‫دلی��ل دیگ��ری ک��ه در براب��ر اس��تدالل مخالفان‬ ‫تحریم مطرح م ی ش��ود این اس��ت که تحریم های ناش��ی‬ ‫از قان��ون داماتو ـ کن��دی برخالف تعهدات امریکا ناش��ی‬ ‫از کنوانس��یون های جهانی نیس��ت‪ .‬انها م ی گویند قانون‬ ‫داماتو متضمن منع سرمایه گذاری بیش از ‪ 40‬میلیون دالر‬ ‫در میادین نفتی و گازی ای ران است و خللی به مبحث انتقال‬ ‫کاال و قواعد مربوط به ان که مورد تاکید س��ازمان تجارت‬ ‫مخالف��ان تحریم یکجانب��ه امریکا علی��ه ای ران نیز‬ ‫اس��تدالل های حقوقی در خور توجهی دارند که در ادامه به‬ ‫انها اشاره م ی شود‪:‬‬ ‫‪ -1‬تعارض تحریم و اصل عدم مداخله‬ ‫به اعتقاد دی��وان بی ن المللی دادگس��تری صالحیت‬ ‫داخلی کشورها تا جایی اس��ت که وارد تعهدات بی ن المللی‬ ‫ان کشور نشده باشد‪ .‬بدین معنی که کشورها م ی توانند با‬ ‫استفاده از مکانیس��م های مختلف حقوقی قسمتی از امور‬ ‫تحت صالحیت خویش را به نظ��م بی ن المللی دراورند و در‬ ‫این صورت دیگر نم ی توان ان مس��اله را از امور داخلی ان‬ ‫کش��ور و تحت صالحی��ت انحصاری کش��ور تلقی کنیم‪.‬‬ ‫اصل عدم مداخله که روی��ه دولت ها وجود ان را به ش��دت‬ ‫مورد تایید قرار م ی دهد از وجود ی��ک اجماع حقوقی میان‬ ‫دولت ها حکای��ت م ی کند‪ .‬این اص��ل در معاهدات دیگری‬ ‫نیز مانند ماده ‪ 15‬منش��ور سازمان کش��ورهای امریکایی‬ ‫(‪ ،)1948‬ماده ‪ 8‬منشور اتحادیه عرب (‪ )1945‬و ماده ‪ 3‬منشور‬ ‫سازمان وحدت افریقا (‪ )1963‬گنجانده شده است‪ .‬این اصل‬ ‫در قطعنامه ه��ای ‪ )XXV ( 2625 ،)XX ( 2131‬و ‪3281‬‬ ‫(‪ )XXIX‬مجمع عمومی تاکید شده‪.‬‬ ‫بر این اس��اس ان دس��ته از تحریم هایی که خارج از‬ ‫چارچوب قطعنامه های ‪ 1737‬و ‪ 1747‬مطرح شده‪ ،‬موجب‬ ‫دخالت «غیرمستقیم» امریکا در امور «داخلی» و «خارجی»‬ ‫اقتصاد‬ ‫مخالفان تحریم ایران چه می گویند؟‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫جهانی اس��ت‪ ،‬وارد نم ی س��ازد‪ .‬بناب راین از ای��ن جهت نیز‬ ‫م ی توان گفت قانون تحریم اقتصادی یکجانبه امریکا علیه‬ ‫ای ران موس��وم به قانون داماتو ناقض تعهدات عام الشمول‬ ‫بی ن المللی نیست و به عبارتی قانونی است!‬ ‫‪ -6‬اصل ازادی تجارت‪ ،‬اص�ل کلی حقوقی‬ ‫بی ن المللی نیست‬ ‫طرفداران تحری��م اعتقاد دارند اص��ل ازادی تجارت‪،‬‬ ‫اصلی برامده از رفت��ار و پذیرش تابعان حق��وق بی ن الملل‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه اصلی اس��ت برامده از رفتار یکسان و مشابه‬ ‫صنف تاجران و شرکت های تجاری در کشورهای مختلف‪.‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬این اصل نم ی توان��د اصل حقوق بی ن الملل تلقی‬ ‫شود چراکه ماهیتا اصلی اس��ت که م ی تواند میان اتباع و‬ ‫شرکت های فراملی جاری باشد و نم ی توان ان را به کشورها‬ ‫که عم��ل حاکمیتی انج��ام م ی دهند و ن��ه تصدی گری‪،‬‬ ‫تسری داد‪.‬‬ ‫ای ران م ی ش��ود چرا که فعالی ت های یک نهاد نظامی مانند‬ ‫س��پاه و بانک های یک دول��ت جزو الینفک ام��ور داخلی‬ ‫محسوب م ی شوند‪.‬‬ ‫‪ -2‬تنافی تحریم و ازادی تجارت‬ ‫این استدالل از مکتب «منع قانونی» نشات م ی گیرد‬ ‫که این مکتب بیش��تر از نظریه های اقتصادی ‪ -‬سیاس��ی‬ ‫کالس��یک لیب رال ناش��ی ش��ده تا حقوق بی ن الملل‪ .‬این‬ ‫دس��ته از اقتصاددان��ان و حقوقدانان معتقدن��د که جامعه‬ ‫بی ن المللی منافع مش��ترکی در اقتصاد جهانی دارد‪ .‬در این‬ ‫صورت کشورها نه تنها حق دارند در حرکت جامعه جهانی‬ ‫به سمت ش��کل دهی یک نظام یکپارچه و باز قدم بردارند‪،‬‬ ‫بلکه موظفند از اخالل به روند این توسعه جلوگیری کنند‪.‬‬ ‫بناب راین انچه از منظر حقوقدان��ان بی ن الملل در این رابطه‬ ‫اهمیت دارد نه تنها الزام کش��ورها به ایج��اد ارتباط تجاری‬ ‫با تمام کش��ورها بلکه منع کردن دولت ه��ا از جلوگیری از‬ ‫اتباع خود ب رای فعالی ت های تج��اری ازاد با دیگر ملت ها و‬ ‫دولت هاست‪ .‬کنف رانس تجارت و توسعه ملل متحد (انکتاد)‬ ‫باتوجه به ای��ن مطلب طی قطعنامه ای اع�لام م ی دارد که‬ ‫«این اقدامات کمکی بر ایجاد جو مسالمت امیز که الزمه‬ ‫توسعه است نم ی کند‪».‬‬ ‫‪ -3‬مغایرت تحریم با تعهدات بی ن المللی‬ ‫یکی از اصول حاکم بر ‪ WTO‬اصل ‪ MFN‬اس��ت‬ ‫که طبق ان دولت های عضو جای��ز به اعمال تبعی ض امیز‬ ‫در صادرات و واردات کاال و خدمات از جمله از طریق تحریم‬ ‫نیس��تند‪ .‬از طرف دیگر طبق ماده ‪ 18‬کنوانس��یون حقوق‬ ‫معاهدات مصوب ‪ 1969‬کش��ورها از زم��ان اعالم رضایت‬ ‫به معاهده تا زمان الزم االجرا ش��دن ان موظف به خدش��ه‬ ‫وارد نکردن به موضوع و هدف معاهده هستند‪ .‬هرچند ای ران‬ ‫رضایتش را مبن ی بر پیوس��تن به ‪ WTO‬اع�لام کرده و تا‬ ‫زمان الزم االجرا شدن معاهده راهی نمانده است اما تکلیف‬ ‫مذکور در ماده ‪ 18‬ناظر بر کشور در حال پیوستن است‪ ،‬نه‬ ‫کش��ور عضو‪ .‬در این رابطه ای ران موظف ب��ه عدم لطمه به‬ ‫اصول ‪ WTO‬است و نه امریکا‪ .‬بناب راین هرگونه توسل به‬ ‫‪ WTO‬تا زمان عضویت کامل ای ران مفید به نظر نم ی رسد‬ ‫اما امریکا ب��ا این عمل خ��ود تعهدات دیگری را ناش��ی از‬ ‫عهدنامه مودت‪ ،‬تجارت و حقوق کنس��ولی ‪ 1955‬و بیانیه‬ ‫الجزایر نقض کرده است‪ .‬ب ر اساس بند ‪ 2‬ماده ‪ 8‬این معاهده‬ ‫«هی چ یک از طرفین متعاهدی��ن محدودیت یا ممنوعیتی‬ ‫نس��بت به ورود یا صدور ه ر گون��ه محص��ول از قلمرو یا‬ ‫به قلمرو طرف دیگر قائل نخواهد ش��د‪ ،‬مگ��ر اینکه ورود‬ ‫محصول مشابه از کشورهای ثالث یا صدور محصول مشابه‬ ‫به کشورهای ثالث همچنان محدود یا ممنوع شده باشد‪».‬‬ ‫بناب راین باتوجه به عدم اعالم فسخ یک جانبه معاهده توسط‬ ‫طرفین و جریان داشتن تعهدات این موافقتنامه میان ای ران و‬ ‫امریکا به غیر قانونی بودن اقدامات امریکا م ی توان پی برد‪.‬‬ ‫ع�لاوه ب��ر ای��ن در س��ال ‪ 1981‬پ��س از ‪ 444‬روز‬ ‫گروگانگیری‪ ،‬به میانجیگری جمهوری دموکراتیک الجزایر‬ ‫موافقتنامه ای تدوین شد تا بتواند به جریانات گروگانگیری‬ ‫و مابقی اختالفات سابق و اینده میان ای ران و امریکا پایان‬ ‫دهد‪ .‬بند ‪ 10‬بیانیه اعالم م ی دارد‪« :‬ایاالت متحده امریکا در‬ ‫قبال ای ران متعهد شده است که تمام ی تحریم هایی را که‬ ‫از نوامبر ‪ 1979‬علیه ای ران تحمیل کرده است‪ ،‬ملغی کند‪».‬‬ ‫ه ر چن��د امریکا پس از ای��ن موافقتنامه اکث��ر تحریم های‬ ‫اعمالی از طرف خ��ود را رفع کرد اما مجددا از س��ال ‪1983‬‬ ‫اعمال تحریم ها را از سر گرفت‪.‬‬ ‫مهم ترین جنبه حقوقی تحریم چیست؟‬ ‫تحریم یکجانبه م ی تواند قواعدی از حقوق بی ن الملل‬ ‫بشر را نقض کند؛ بناب راین «نقض حقوق بشر» را م ی توان‬ ‫مهم ترین جنبه حقوقی تحریم دانست‪ .‬بعضی از حقوقی‬ ‫که به واسطه تحریم ها نقض م ی شوند در ادامه م ی اید‪:‬‬ ‫ح�ق فعالی�ت اقتص�ادی‪ :‬میث��اق بی ن المللی‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی در مواد ‪،14 ،13 ،12 ،11 ،7‬‬ ‫‪ 18 ،15‬حقوقی از قبیل حق برخورداری از شرایط عادالنه و‬ ‫مناسب کار‪ ،‬حق برخورداری از زندگی مناسب از جمله غذا‪،‬‬ ‫پوشاک و مسکن کافی‪ ،‬بهداش��ت‪ ،‬اموزش و پرورش‪ ،‬حق‬ ‫برخورداری از پیش��رفت علوم و فنون و ح��ق برخورداری از‬ ‫مزایای دس��تاوردهای فکری و هنری را به رسمیت شناخته‬ ‫اس��ت‪ .‬الزم به ذکر اس��ت تحریم های امری��کا علیه ای ران‬ ‫در مجموع از چن��د جنبه به اقتصاد ای��ران لطمه وارد کرده‬ ‫و م ی کند‪ .‬صادرات نفت‪ ،‬گس��ترش و نوس��ازی حوزه های‬ ‫نفتی‪ ،‬واردات عمومی و سرمایه گذاری خارجی از حوزه هایی‬ ‫هستند که مورد هدف و لطمه قرار گرفته اند‪ .‬همچنین گفته‬ ‫م ی شود درامد سرانه ای ران دوسوم کمتر از نوع خود در قبل‬ ‫از انقالب شده است‪.‬‬ ‫حق بر توس�عه‪ :‬در اعالمیه وی��ن و برنامه عمل‬ ‫‪ 25‬ژوئن ‪ 1993‬حق توس��عه به این صورت توصیف ش��ده‬ ‫اس��ت‪« :‬حقی جهان��ی و جدای ی ناپذیر و جز جدانش��دنی‬ ‫‪71‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫حقوق اساسی بش��ر»‪ .‬همچنین اعالمیه حق توسعه این‬ ‫اصل را چنین بیان م ی دارد‪« :‬حق انسانی جدای ی ناپذیر که‬ ‫به موجب ان هر انس��انی و تمام مردم حق دارند در توسعه‬ ‫اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و سیاس��ی که در ان تمامی‬ ‫ حقوق انس��انی و ازادی های اساس��ی به طور کامل تحقق‬ ‫م ی یابد مشارکت و همکاری کرده و از ان بهره مند شوند‪».‬‬ ‫کمیسیون حقوق بشر تحت عنوان «حقوق بشر و اقدامات‬ ‫قهرامی��ز یکجانبه» به صراح��ت محدودیت های تجاری‪،‬‬ ‫محاصره ممنوعیت معامله و مس��دود ک��ردن دارای ی ها را‬ ‫به عنوان اقدامات مجبورکننده ای فهرس��ت م ی کند که از‬ ‫لحاظ حقوق بش��ر جرم محسوب م ی ش��وند‪ .‬تحریم های‬ ‫امریکا موجب اخالل به روند توسعه مذکور شده است‪.‬‬ ‫حق تعیین سرنوشت‪ :‬منشور ملل متحد در بند ‪2‬‬ ‫ماده ‪ 1‬خود چنین ذیل مقاصد سازمان بیان م ی دارد‪« :‬توسعه‬ ‫روابط دوستانه در روابط بی ن الملل بر مبنای احترام به اصل‬ ‫تس��اوی حقوق و خودمختاری ملل و انجام سایر اقدامات‬ ‫مقتضی ب رای تحکیم صل��ح جهانی»‪ .‬حق خودمختاری یا‬ ‫تعیین سرنوشت ‪ -‬فارغ از تفاوت های جزئی انها ‪ -‬در نظام‬ ‫حقوق بی ن الملل بش��ر به عنوان اصلی اولیه شناخته شده‬ ‫است که بدون احترام به ان‪ ،‬صلح پایدار جهانی امکان پذیر‬ ‫نخواهد بود‪ .‬باتوجه به اهداف پیدا و پنهان امریکا از اعمال‬ ‫تحریم که نهایتا وارد اوردن فش��ار به قشر وسیعی از مردم‬ ‫و ش��اخه ای از نیروهای مسلح اس��ت که در مقدمه قانون‬ ‫اساسی جمهوری اس�لامی ای ران ارتش��ی مکتبی معرفی‬ ‫شده اند تا بدان وسیله به مطلوب خود که به چالش انداختن‬ ‫نظام است‪ ،‬برس��د‪ .‬باتوجه به تحریم نهادهایی نظیر سپاه‬ ‫پاسداران انقالب اس�لامی م ی توان به این نتیجه رسید که‬ ‫تحریم های یکجانبه امریکا علیه ای ران به طور غیرمستقیم‬ ‫لطمه ای اس��ت به ح��ق تعیین سرنوش��ت و خودمختاری‬ ‫ملت ها که مورد تاکید قطعنامه های مختلف و اعالمی ه های‬ ‫گوناگون نیز قرار گرفته است‪ .‬بناب راین با فرض اثبات اهداف‬ ‫غیرمشروع امریکا در مداخله در نظام سیاسی ای ران و تغییر‬ ‫ان‪ ،‬م ی توان به این معنی قائل بود ک��ه امریکا با این اقدام‬ ‫خود به نوعی قاعده شناخته شده حق تعیین سرنوشت را در‬ ‫مورد ملت ای ران نفی م ی کند‪.‬‬ ‫اصل مس�ئولیت فردی در مجازات‪ :‬اقدامات‬ ‫قهری مانن��د تحریم های اقتصادی جامع علیه کش��وری‪،‬‬ ‫قبل از ه ر چیز شکلی از تنبیه دسته جمعی است که با اصل‬ ‫اخالقی مسئولیت فردی نامتناسب است‪ .‬تنبیه انهایی که‬ ‫مسئول تصمیمات سیاسی مشخصی نیستند‪ ،‬ممکن است‬ ‫باتوجه به تالش به ضربه زدن مستقیم به مردم کشور هدف‪،‬‬ ‫اقدامی تروریس��تی قلمداد ش��ود‪ .‬به هر حال وارد ساختن‬ ‫خسارت های عمدی به مردم ب ی گناه‪ ،‬ف ی نفسه یک عمل‬ ‫غی راخالقی است که با هیچ س��اختار منفعت گرایی توجیه‬ ‫نم ی ش��ود‪ .‬عالوه بر موارد یادش��ده‪ ،‬تحریم های یکجانبه‬ ‫اقتصادی نامشروع بدون مبنای قانونی م ی تواند به حقوق‬ ‫دیگری از این نظام برتر بی ن المللی (حقوق بشر) لطمه وارد‬ ‫اورد‪ .‬به طور مثال‪ ،‬تحریم های امریکا در صنعت هواپیمایی‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران موجب شده تا جان مسافران هوایی‬ ‫به خطر افتد و این خود‪ ،‬نقض حق امنیت یا حتی حق حیات‬ ‫م ی تواند تلقی ش��ود‪g.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪ .1‬ضیایی‪ ،‬سی د یاسر ‪ -‬مقاله تحریم اقتصادی یکجانبه‬ ‫ایاالت متحده امریکا علیه ایران از منظر حقوق بی ن الملل‬ ‫‪ .2‬محم�دی مطل�ق‪ ،‬علیرض�ا ‪ -‬مقال�ه مش�روعیت‬ ‫تحری م های یکجانبه ایاالت متحده علیه ایران‬ ‫‪ .3‬قاس�می‪ ،‬مصطفی ‪ -‬مقال�ه تحری م ها از ن�گاه حقوق‬ ‫بی ن الملل و موضوع هسته ای ایران‬ ‫‪ .4‬ماف�ی‪ ،‬همایون ‪ -‬مقال�ه تاملی بر تحری�م اقتصادی‬ ‫امریکا علیه ایران از منظر حقوق بی ن الملل‬ ‫‪72‬‬ ‫وقتی انبار ها خالی شد ‪ ،‬تحریم ها مهم شد‬ ‫گفت وگو با عضو کمیسیون اقتصادی مجلس‬ ‫‪4‬‬ ‫ی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس است‪ .‬او م ی گوید شاید واقعا الزم نباشد مردم را در جریان‬ ‫ایرج ندیم ‬ ‫جزئیات تحری م ها قرار داد؛ هر چند مردم باالخره از راه این همه کانال های ارتباطی خودشان به موضوع پ ی خواهند برد‪.‬‬ ‫ وی همچنین معتقد است که دلیل اینکه دولت در اوایل روب ه رو شدن با تحری م ها در مورد تاثیر احتمالی انها صحبت‬ ‫نم ی کرد‪ ،‬این بود که انبار ها پر بود و تحری م ها احساس نم ی شد‪ ،‬اما وقتی انبار ها خالی شد شرایط تغییر کرد‪ .‬خبرنگار‬ ‫مثلث درباره این موضوع با او که در دولت گذشته هم مسئولی ت هایی در حوزه اقتصاد داشت به گفت وگو پرداخته است‪.‬‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقای ندیمی! ای�ران از ابتدای انقلاب تا به حال‬ ‫هم�واره ب�ا تحری م ه�ای خارج�ی درگیر ب�وده و‬ ‫هی چ وقت این همه شنیده و گفته نشده است که‬ ‫تحری م ها بر اقتصاد ایران تاثی�ر م ی گذارد‪ ،‬حاال‬ ‫در این چند س�ال اخی�ر یک باره ورق برگش�ته و‬ ‫همه مدام از تحری م ها حرف م ی زنند‪ ،‬چه اتفاقی‬ ‫افتاده است؟‬ ‫‪ l‬این درس��ت اس��ت که ما در دوره جن��گ و قبل‬ ‫و بعد از ان هم تحریم های س��ختی داش��تیم و مشکالت‬ ‫اقتصادی مان خیلی زیاد بود‪ ،‬اما مسلما تحریم های اخیر با ان‬ ‫چیزی که به طور تاریخی با ان درگیر هستیم متفاوت است‪.‬‬ ‫تحریم های قبلی ما بیشتر از جانب امریکا بود و تنها‬ ‫برخی از هم پیمان های این کش��ور انها را عملی م ی کردند‪.‬‬ ‫در خیلی از موارد به جز خرید هواپیما هم امکان دور زدن این‬ ‫تحریم ها ب رای ما وجود داشت‪ ،‬اما در سال های اخیر اتفاقی‬ ‫که افتاده خیلی متفاوت تر از چیزی است که قبال تجربه شده‬ ‫است‪ .‬در این س��ال ها امریکا تالش کرده تحریم ها را علیه‬ ‫ای ران‪ ،‬جهانی و همه را با خ��ودش همراه کند‪ .‬در مرحله اول‬ ‫هم دیدید که موفق شدند اروپا را در کنار خودشان قرار دهند‬ ‫و مساله با سازمان ملل را ایجاد کنند‪ .‬شرایط به گونه ای شده‬ ‫اس��ت که کال در تمام دنیا هر کشوری که با ما معامله کند‪،‬‬ ‫دچار مشکل و عواقب بعدی اش م ی شود‪.‬‬ ‫این تحریم های اخیر ب ر عکس دوره های قبل‪ ،‬بسیار هم‬ ‫گسترده تر بوده اند‪ .‬این بار حتی اشخاص ‪ ،‬کاال ها و شرکت ها‬ ‫را هم شامل شده است‪ .‬از امریکا هم که خارج شده اند و تمام‬ ‫دنیا را در ب ر گرفته اس��ت‪ ،‬بناب راین طبیعی اس��ت که در این‬ ‫شرایط و اوضاع کار ب رای ما سخت تر شود‪.‬‬ ‫در نهایت‪ ،‬تحریم بانکی هم کار ما را س��خت تر کرد‪.‬‬ ‫وقتی ب رای نق��ل و انتقال پول هم مش��کل وجود داش��ته‬ ‫اس��تفاده کرده اند و در این مورد بزرگنمایی هم کرده اند‪ ،‬کال‬ ‫این موضوع به ما چه ربطی دارد؟ کاری توسط نازی ها انجام‬ ‫شده یا نشده است‪ ،‬اگر ما حرفی داریم با صهیونیسم داریم‪.‬‬ ‫اگر قرار است دفاعی هم بکنیم‪ ،‬باید از خودمان دفاع کنیم‬ ‫نه از نازی ها ‪ .‬طرح این موضوعات هیچ دلیلی نداشت و تنها‬ ‫به مشکالت ما اضافه کرد ‪ .‬اصال الزم نبود که ما وارد مسائل‬ ‫مربوط به جنگ جهانی دوم بش��ویم‪ ،‬البته این موضوعات‬ ‫م ی تواند در قالب بحث های دانشگاهی مطرح شود و مورد‬ ‫بحث و بررسی و کالب د ش��کافی قرار بگیرد‪ ،‬اما جای انها در‬ ‫فضای دیپلماسی عمومی نیست‪ ،‬نباید انها را در این سطح‬ ‫نبش قبر کنیم که دنیا از انها علیه ما استفاده کند‪.‬‬ ‫اقای ندیمی! در تمام چند س�ال گذشته شما از‬ ‫نزدیک شاهد بودید که با اینکه تحری م ها هر روز‬ ‫فشار بیش�تری به منابع ما م ی اورد همواره گفته‬ ‫م ی ش�د که تحری م ها اث ر گذار نبوده و مطبوعات‬ ‫و رس�انه ها از ط�رح مس�ائل مربوط ب�ه ان منع‬ ‫م ی ش�دند‪ ،‬فک�ر م ی کنید چنی�ن برخ�وردی با‬ ‫موضوعی مثل تحری م هایی ک�ه تا این حد کالن‬ ‫و گسترده بوده اند‪ ،‬چه نتایجی را ب ه دنبال داشته‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬این درس��ت اس��ت که بخش زیادی از تحریم ها‬ ‫را م ی توانستیم با فضا س��ازی و فضا شکنی مدیریت کنیم‪،‬‬ ‫ دراین مورد باید دقت بیش��تری م ی ش��د تا بهانه به دس��ت‬ ‫خارج ی ها داده نشود‪ .‬ما البته نباید از دشمن انتظار دوستی‬ ‫داشته باش��یم‪ ،‬اما وقتی مثال قطعنامه ش��ورای امنیت هم‬ ‫صادر م ی ش��ود‪ ،‬نم ی توانیم به ان کامال ب ی توجه باشیم ‪ .‬ما‬ ‫باید سعی م ی کردیم موضوعات را انکار نکنیم و فرصت به‬ ‫دست دشمنانمان ندهیم‪ .‬برخورد دیپلماتیک با موضوعات‬ ‫خیلی مهم اس��ت‪ ،‬وقتی ما در چنین فشاری هستیم‪ ،‬نباید‬ ‫مسائل غی ر ضروری را بیان کنیم که م ی دانیم ب رای ما هزینه‬ ‫درب ر خواهد داشت‪ .‬در شرایطی که امریکا تالش م ی کرد دنیا‬ ‫را علیه ما مجاب کند‪ ،‬ما هم مدام بهان ه دست انها داده ایم و‬ ‫این درست نبوده است‪.‬‬ ‫منظورتان طرح چه مباحثی است؟‬ ‫‪ l‬امریکای ی ها تالش کردند که قدم به قدم و پله پله‬ ‫دنیا را علیه ما مجاب کنند و متحد ‪ ،‬ما هم مدام این بهانه را به‬ ‫انها دادیم که بروند علیه ما حرف بزنند‪ .‬یکی از موضوعاتی‬ ‫که در این مس��اله مطرح ش��د ‪ ،‬همین موضوع هلوکاست و‬ ‫انکار مسائل مربوط به جنگ جهانی دوم بود‪ .‬حاال نازی ها‬ ‫کار هایی کرده اند‪ ،‬یهودی ها هم ش��اید از ظرفیت رسانه ای‬ ‫چه کار هایی الزم بود در این زمینه انجام شود؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که در سال های اخیر بسیاری‬ ‫از قوانین ما بای��د با قوانین کالن م��ا بازنگری و هماهنگ‬ ‫م ی ش��د‪ .‬یکی از موضوعات همین هدفمندی بود که باید‬ ‫بس��یاری از قانون ها با ان هماهنگ م ی ش��د‪ ،‬م��ورد دیگر‬ ‫همین تحریم ها بود که باید قوانین را باتوجه به انها بازنگری‬ ‫م ی کردیم‪.‬‬ ‫بس��یاری از فعاالن اقتصادی ما این اعتقاد را داش��تند‬ ‫که مسئوالن ما اصال احس��اس نم ی کنند که این تحریم ها‬ ‫چه تاثیری در فض��ای اقتصادی م��ا دارد‪ .‬برنامه ریزی ب رای‬ ‫این مشکالت وجود نداشت‪ .‬وقتی ما با همان قوانین قبلی‬ ‫م ی خواهیم در ش��رایط جدید کار کنیم‪ ،‬تولی د کننده ما ضرر‬ ‫ام�ا اق�ای ندیم�ی! ای�ن نادیده گرفتن ه�ا عمال‬ ‫نتوانست باعث شود که مردم از تحری م ها غافل‬ ‫ش�وند‪ ،‬ب ه ه ر حال انها به ص�ورت روزان�ه با این‬ ‫مسائل درگیر بودند‪...‬‬ ‫‪ l‬این هم درس��ت اس��ت‪ ،‬ما در ش��رایطی زندگی‬ ‫م ی کنیم که تعداد رس��انه ها و امکانات‪ ،‬ان قدر زیاد اس��ت‬ ‫که دیگر پنهان کردن موضوعات از مردم غی ر ممکن است‪،‬‬ ‫به خصوص ب رای طوالن ی مدت ‪ .‬این مسلم است که سیاست‬ ‫پنهان کردن نم ی تواند کاربرد طوالن ی مدت داشته باشد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫در همی�ن وضعیت هم خیل ی ها معتقد هس�تند‬ ‫که ش�رایط م�ا از دوران جنگ بدتر نب�ود ‪ ،‬با این‬ ‫فرق که در ان زمان مدیرانی بر سر کار بودند که‬ ‫م ی توانس�تند با تدبیر مس�اله را حل کنند ‪ ،‬شما‬ ‫نقش مدیری�ت را در تش�دید بحران ه�ای اخیر‬ ‫اقتصادی کشور چطور ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫م ی کند‪ ،‬در حالی که مسئول فکر م ی کند که به قانون عمل‬ ‫م ی کند‪ ،‬در واقع دارد اب به اسیاب دشمن م ی ریزد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫باش��د و بانک های ای رانی در خارج از کش��ور هم نتوانند به‬ ‫کار بپردازند‪ ،‬قدم به قدم فشارها علیه ای ران بیشتر م ی شود‪ ،‬‬ ‫هرچند ما تالش کردیم با همه این م��وارد‪ ،‬همچنان روی‬ ‫پای خودمان بایستیم اما نم ی توانیم بگوییم که تحریم ها‬ ‫هم ب ی اثر بوده است‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که شاید خیلی الزم نباشد در‬ ‫سطح وس��یع در مورد تحریم ها با عامه مردم صحبت شود‪،‬‬ ‫ش��اید الزم نباش��د که همه مردم در جریان جزئیات چنین‬ ‫مسائلی قرار بگیرند‪ ،‬چرا که این مساله باعث م ی شود مردم‬ ‫نسبت به اینده بدبین و نگران بش��وند اما این به ان معنی‬ ‫نیس��ت که نباید کلیات در این موضوع به مردم گفته شود‪ ،‬‬ ‫هر چند شاید الزم نباشد وارد جزئیات شد‪.‬‬ ‫اما این موضوع یک روی دیگری هم دارد و ان‪ ،‬این است‬ ‫که نباید مسئوالن‪ ،‬واقع بینی خودشان را از دست بدهند و به‬ ‫انچه که ب رای مردم م ی گویند ایمان پی دا کنند ‪ .‬نگاه مسئوالن‬ ‫باید در اینگون��ه م��وارد واقع بینانه باقی بمان��د‪ .‬متن های‬ ‫سخنرانی نباید باعث شود که مسئوالن کم کاری کنند‪.‬‬ ‫متاسفانه بسیاری از مسئوالن ما با این موضوع بسیار‬ ‫عادی ب ر خورد کرده اند‪ ،‬در حالی که تولیدکنندگان و فعاالن‬ ‫اقتصادی ما دغدغه روزانه داش��تند و مرتب اصرار م ی کردند‬ ‫خیلی از مس��ائل را نباید حتی یک دقیقه به تاخیر انداخت‪.‬‬ ‫برخی مس��ئوالن ما بر این اعتق��اد بودند که ای��ن کارها را‬ ‫م ی ش��ود فردا ‪ ،‬هفته اینده‪ ،‬ماه بعد یا حتی س��ال اینده هم‬ ‫انجام داد‪ .‬خیلی از مسئوالن متوجه نبودند که این اتفاق ها‬ ‫چقدر واقعی است و همین مساله بر نگران ی ها افزوده است‪.‬‬ ‫اینها بود که باعث شد ما ب رای مقابله با تحریم ها ب ر نامه ریزی‬ ‫نکنیم و ان حساسیت الزم را نداشته باشیم‪ .‬مردم حق دارند‬ ‫در این مورد س��وال کنند‪ .‬این درست است که ما م ی گوییم‬ ‫بازگویی جزئیات باعث نگرانی مردم و سیاه نمایی م ی شود‬ ‫اما نباید خودمان را گول بزنیم‪ .‬انچه که من در س��ال های‬ ‫اخیر دیدم‪ ،‬این بود که مسئوالن کار محسوسی ب رای مقابله‬ ‫با تحریم ها نکرده اند‪ ،‬یا حداقل کارهایی که کرده اند‪ ،‬ما اثار‬ ‫انها را ندیده ایم و در نتیجه نم ی ش��ود گفت که کاری انجام‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫ایرج ندیمی عالوه بر چند‬ ‫دوره حضور در مجلس‬ ‫شورای اسالمی‪ ،‬سابقه‬ ‫همکاری با چند دولت اخیر را‬ ‫هم داشته است‪ .‬او نیز به این‬ ‫اعتقاد رسیده که با توجه‬ ‫به شرایط اقتصادی‪ ،‬برای‬ ‫فک تحریم ها چاره ای باید‬ ‫اندیشید‬ ‫با این وجود‪ ،‬شما هم شاهد بودید که در ماه های‬ ‫اخر دول�ت اخی�ر ‪ ،‬ورق ب ه ط�ور کامل برگش�ت و‬ ‫یک باره تمام مشکالت به گردن تحری م ها افتاد‪...‬‬ ‫‪ l‬ش��اید به ای��ن دلیل ب��ود که مس��ئوالن تصور‬ ‫م ی کردند م ی تواند یک طوری این مش��کل را جمع کنند و‬ ‫م ی توانند راه��ی ب رای دور زدن تحریم ه��ا پیدا کنند ‪ ،‬ضمن‬ ‫اینکه در اغ��از دوران تحریم ها انبار ها هن��وز پر بود‪ ،‬ه ر چه‬ ‫موجودی انبار ها کمتر شد‪ ،‬پرداختن به تحریم ها هم در کشور‬ ‫بیشتر شد‪ .‬وقتی به قول رئی س جمهور‪ ،‬ذخیره ها به هفته و‬ ‫روز رسید‪ ،‬تازه این موضوع مطرح شد که تحریم ها تاثی ر گذار‬ ‫بوده است‪ .‬بعد واقعیت را گفتند ‪ ،‬درصورتی که م ی توانستند‬ ‫از ابتدا بگویند که تحریم ها وجود داش��ته و اثارش هم قابل‬ ‫مشاهده اس��ت اما ان موقع که باید اطالع رسانی م ی کردیم‬ ‫نکردیم‪ .‬شعار های اقتصادی ب رای سال های متمادی نشان‬ ‫م ی دهد که رهب��ری اعتقاد دارند که بای��د در مورد اقتصاد و‬ ‫تحریم ها فکری کرد ‪ ،‬این نش��ان م ی دهد که مس��اله وجود‬ ‫داشته است‪ .‬با این حال‪ ،‬خیلی از مسئوالن صرفا به این دلیل‬ ‫که فکر م ی کردند م ی توان راهی ب رای دور زدن این تحریم ها‬ ‫پیدا کرد‪ ،‬از پرداختن به انها خودداری کردند‪ ،‬تا جایی که کار‬ ‫به این شرایط فعلی رسید‪.‬‬ ‫م ی ت�وان پی ش بینی ک�رد که اگر اطالع رس�انی‬ ‫م ی شد‪ ،‬چه اتفاقاتی در اقتصاد کشور م ی افتاد؟‬ ‫‪ l‬مردم اگر اطالع داش��تند‪ ،‬ش��اید م ی توانس��تند‬ ‫مصرفشان و سرمایه ش��ان را مدیریت کنند ‪ ،‬البته باید این را‬ ‫هم در نظر داشت که ب رای هر موضوعی م ی توان سناریو های‬ ‫دیگری را هم در نظر گرف��ت‪ .‬مهم این اس��ت که بتوانیم‬ ‫موضوعات را پی ش بینی کنیم‪ ،‬وگرنه وقتی اتش را م ی بینید‬ ‫که صحب ت کردن در مورد دود ان هنر نیست‪g .‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪74‬‬ ‫کی روشحاالیکیازخودماست‬ ‫پشت پرده اختالفات‬ ‫منتقدانباسرم ربیتیمملیو‬ ‫فدراسیونفوتبالچهنسبتی‬ ‫دارند‬ ‫حرفهمرانمی فهمیم‬ ‫سعیمی کنیمبهانهدستشندهیم‬ ‫زبان ما ‪ ،‬زبان ک ی روش‬ ‫تاج در گفت وگو با مثلث از رابطه‬ ‫پرماج رایش با ک ی روش م ی گوید‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫ماجراهای مربی پروازی‬ ‫دلیل قهر و اشتی های کارلوسکی روش چیست؟‬ ‫‪75‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ورزش‬ ‫کارلوس ک��ی روش در مقابل س��ازمان لیگ؛ بدون‬ ‫ تردید اختالفات اخیر سرمربی تیم ملی و مهدی تاج‪ ،‬یکی‬ ‫از چالش های مهم در چند ماه اخی��ر فوتبال ای ران بوده که‬ ‫درگیری های لفظی میان س��رمربی تیم ملی و نایب رئیس‬ ‫دوم فدراسیون فوتبال در رس��انه ها‪ ،‬سر و صدای زیادی در‬ ‫محافل ورزشی به راه انداخته است‪.‬‬ ‫اینکه ک��ی روش و تاج از یکدیگر چه خواس��ته هایی‬ ‫داش��ته اند که انجام نش��دنش این دو نف��ر را در مقابل هم‬ ‫قرار داده است‪ ،‬مدتی اس��ت به چالش فوتبال ای ران تبدیل‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫با مرور اتفاق��ات چند ماه اخیر متوجه م ی ش��ویم که‬ ‫تعویق بازی ه��ای لیگ‪ ،‬اغ��از ناراحت ی های ک��ی روش از‬ ‫مس��ئوالن س��ازمان لیگ برتر بود‪ .‬تعویق بازی های لیگ‬ ‫برتر به مدت ‪ 15‬روز ب ر خالف خواس��ت ک ی روش‪ ،‬و توجیه‬ ‫مسئوالن سازمان لیگ با این مضمون که اتخاذ این تصمیم‬ ‫به خاطر درخواست کارلوس ک ی روش انجام پذیرفت‪ ،‬باعث‬ ‫از کوره در رفتن مرد پرتغالی ش��د‪ .‬در کنار این اتفاقات بود‬ ‫که فدراسیون فوتبال نتوانس��ت در اجرای برنامه اردوهای‬ ‫خارجی تیم ملی ب��ه خاط��ر ب ی پولی‪ ،‬موف��ق عمل کند‪.‬‬ ‫طبیعی بود ک ی روش ش��اکی از این اتفاقات و عصبانی از‬ ‫نوع ب رنامه ریزی مسابقات لیگ و جام حذفی‪ ،‬در گفت وگویی‬ ‫صریح با رسانه ها علنا شمشیرش را ب رای تاج و همکارانش‬ ‫از رو ببندد و صحب ت های او جنجالی عجیب را در فوتبال‬ ‫ای ران به راه اندازد‪.‬‬ ‫جمله جنجالی او درباره اینکه ب رنامه لیگ را راننده های‬ ‫سازمان لیگ برتر تدوین کرده اند‪ ،‬نه مسئوالن انها و سپس‬ ‫پاره کردن برنامه لیگ در کنف رانس خبری و انداختن ان در‬ ‫سطل اشغال‪ ،‬با واکنش مهدی تاج و همکارانش و منتقدان‬ ‫این مربی در فوتبال ای ران همراه شد و این سراغاز ماجراهای‬ ‫سازمان لیگ و تیم ملی است که هنوز معلوم نیست چه سر‬ ‫انجامی خواهد داشت‪.‬‬ ‫بع��د از اغ��از درگیری ها در جلس��ه مش��ترک تاج و‬ ‫ک ی روش‪ ،‬سرپرست س��ازمان لیگ‪ ،‬ب رای تبرئه خود و زیر‬ ‫مجموعه اش نامه دبیرکل فدراس��یون فوتبال به س��ازمان‬ ‫لیگ مبنی بر اینکه فدراسیون درخواست کرده که ب ر اساس‬ ‫خواس��ته ک ی روش بازی های لیگ برتر به تعویق بیفتد‪ ،‬را‬ ‫تقدیم س��رمربی تیم ملی کرد تا برخی از س��وء تفاهمات با‬ ‫مشخ ص شدن اشتباه فدراسیون مبن ی بر بد برداشت کردن‬ ‫درخواست ک ی روش‪ ،‬که خواسته بود بازیکنان تیم ملی بعد‬ ‫از بازگشت به ته ران‪ 10 ،‬روز استراحت مطلق کنند‪ ،‬برطرف‬ ‫شود‪ .‬با این حال فدراسیون از س��ازمان لیگ برتر خواست‬ ‫که ‪ 15‬روز بازی ها ب��ه تعویق بیفتد و همین مس��اله تمام‬ ‫دعواهای بعدی را به دنبال داشت‪.‬‬ ‫اما برنامه بازی های لیگ س��یزدهم‪ ،‬که با تصمیم و‬ ‫فشار فدراسیون فوتبال‪ ،‬تعداد تیم هایش به عدد ‪ 16‬کاهش‬ ‫پیدا کرده بود‪ ،‬نکته مهم دیگری بود که ک ی روش و سازمان‬ ‫لیگ را در مقاب��ل هم قرار داد‪ .‬ک ی روش ب��رای هر بازی از‬ ‫تقویم مس��ابقات ملی فیفا‪ ،‬اردویی ‪ 10‬روزه ب رای تیم ملی‬ ‫تدارک دیده ب��ود‪ ،‬که س��ازمان لیگ تنها با هف��ت روز ان‬ ‫موافقت کرده ب��ود‪ .‬ک ی روش در برنامه خود ب رای س��ازمان‬ ‫لیگ مهلتی ‪ 230‬روزه تعیین کرده بود که تاج و همکارانش‬ ‫بتوانند لیگ را به پایان برس��انند‪ .‬ب ر اس��اس صحب ت هایی‬ ‫که ک ی روش انجام داده بود هر تی��م در لیگ به فاصله هر‬ ‫‪ 7‬روز یک بار باید به میدان م ی رفت و بازی های خود را انجام‬ ‫م ی داد و او هم م ی توانس��ت اردوهای مورد نظر خود ب رای‬ ‫تیم ملی را برگزار کند‪.‬‬ ‫ک ی روش معتقد بود بازی های مراحل پایانی جام حذفی‬ ‫هم که تیم های لیگ برتری وارد ان م ی شوند‪ ،‬بعد از اتمام‬ ‫بازی های لیگ برتر برگزار ش��ود‪ ،‬یعنی درس��ت زمانی که‬ ‫بازیکن��ان مل ی پ��وش در اردوی تیم ملی ب��رای حضور در‬ ‫مس��ابقات جام جهانی حضور داش��تند و باشگاه های لیگ‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪76‬‬ ‫برتری باید بدون اس��تفاده از مل ی پوشان خود در جام حذفی‬ ‫شرکت کنند‪ .‬بعد از کش��مکش های بسیار‪ ،‬هر دو طرف به‬ ‫این نتیجه رسیدند که تیم های لیگ برتری بتوانند با حضور‬ ‫مل ی پوش��ان خود در لیگ برتر بازی کنن��د‪ .‬ه ر چند در این‬ ‫میان حتی پیش��نهاد حذف بازی های جام حذفی از تقویم‬ ‫بازی ها باز هم در رس��انه ها مطرح شد که با مخالفت شدید‬ ‫مهدی تاج همراه بود‪.‬‬ ‫بعد از این جریانات قرار بود کارلوس ک ی روش و مهدی‬ ‫تاج دوباره با هم جلس ه ای ب رای رفع تداخالت به وجود امده‬ ‫بین ب رنامه های تیم ملی و لیگ قهرمانان اسیا داشته باشند‪.‬‬ ‫در ان جلسه سرپرس��ت س��ازمان لیگ برتر بنا به دالیلی‬ ‫که بعدا کار شخصی اعالم شد‪ ،‬ش��رکت نکرد تا ک ی روش‬ ‫که به ش��دت از این مس��اله عصبانی بود‪ ،‬از کوره در برود و‬ ‫مصاحب ه ای جنجالی علیه سازمان لیگ و مدی رانش انجام‬ ‫بدهد؛ مصاحب ه ای که واکنش های مثبت و منفی زیادی را‬ ‫به همراه داشت‪.‬‬ ‫با این حال این داستان اختالفات‪ ،‬همچنان ادامه دارد‪.‬‬ ‫فدراس��یون فوتبال اعالم کرده اولویت در برنامه ریزی ها با‬ ‫تیم ملی خواهد بود‪ .‬اما در این می��ان مهدی تاج همچنان‬ ‫روی موضع قبلی خود ایستاده و م ی گوید در کنار تیم ملی‪،‬‬ ‫منافع باش��گاه های لیگ برتری هم ب رای او و همکارانش‬ ‫به شدت مهم است‪.‬‬ ‫کارلوس ک ی روش چندی پیش به خارج از کشور سفر‬ ‫کرد و حتی برخی رسانه ها این اقدام س��رمربی تیم ملی را‬ ‫قهر او برشمردند‪.‬‬ ‫اما مقامات فدراس��یون فوتبال م ی گویند او به زودی‬ ‫برم ی گردد و اردوه��ای تیم ملی را سروس��امان خواهد داد‪.‬‬ ‫با این حال چه کس��ی اس��ت که نداند ک ی روش به خاطر‬ ‫برخی مسائل مالی و همچنین عدم همکاری الزم از سوی‬ ‫فدراسیون علی کفاش��یان ب رای برگزاری برخی دیدارهای‬ ‫بزرگ تدارکاتی از مس��ئوالن فوتبال دلخور اس��ت‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد واکنش وزارت ورزش نس��بت به قهر و اشت ی های‬ ‫س��رمربی تیم ملی‪ ،‬حلقه مفقوده این ماجرا اس��ت‪ .‬وزارت‬ ‫ورزش م ی تواند به فدراسیون فوتبال در این باره کمک کند‬ ‫یا اینکه موضع دیگری در پیش بگیرد‪.‬‬ ‫انچه مسلم است ک ی روش حاال در درون فدراسیون‬ ‫دوستان زیادی ندارد و همین امر باعث شده تا شایعه حضور‬ ‫یک مربی ای رانی روی نیمکت تیم ملی در جام جهانی قوت‬ ‫بیشتری به خود بگیرد‪ .‬ه ر چند مقامات فدراسیون فوتبال و‬ ‫به خصوص علی کفاشیان همواره این شایعه را رد کرده اند‪.‬‬ ‫هفت��ه گذش��ته به دنبال ش��دت گرفتن انتق��ادات از‬ ‫ک ی روش و اینک��ه چرا به ای ران برنگش��ته اس��ت‪ ،‬مهدی‬ ‫محمد نبی این گونه واکنش نش��ان داد‪« :‬او با فدراس��یون‬ ‫تماس گرفت و چون بخش��ی از کارهایش مان��ده بود از ما‬ ‫خواست کمی دیرتر بیاید‪ ،‬ما هم موافقیت کردیم‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به این س��وال که چرا با این درخواست‬ ‫موافقت ش��ده و ایا این تعداد روزه��ای مرخصی ک ی روش‬ ‫در اینده لحاظ م ی ش��ود ی��ا خیر‪ ،‬عنوان ک��رد‪« :‬ک ی روش‬ ‫چون کار داشت با این درخواست موافقت کردیم‪ .‬همه این‬ ‫مرخص ی ها لحاظ م ی شود و خ راطی مس��ئول ثبت و ورود‬ ‫ک ی روش به ای ران است‪».‬‬ ‫دبیرکل فدراسیون فوتبال در مورد اینکه نبود کارلوس‬ ‫ک ی روش در بازی های لیگ مورد انتقاد مربیان قرار گرفته‬ ‫اس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬در هر صورت دس��تیاران او در ورزشگاه ها‬ ‫حضور دارند و در جلسات فنی‪ ،‬فیلم مس��ابقات و گزارش‬ ‫مربیان به ک ی روش م ی رس��د‪ .‬از این بابت مشکل خاصی‬ ‫وجود ندارد‪».‬‬ ‫این در حالی است که از ‪ ۱۴‬مهر اردوی تیم ملی اغاز‬ ‫م ی شود‪ .‬طبق خواس��ته ک ی روش تیم ملی بازی تدارکاتی‬ ‫ندارد چون بازیکنان در لیگ بازی م ی کنند و به همین دلیل‬ ‫بازی با تایلند مثل بازی تدارکاتی است‪g .‬‬ ‫سعی می کنیم‬ ‫بهانه به کی روش‬ ‫ندهیم‬ ‫تاج درگفت وگو با مثلث از رابطه‬ ‫پرماجرایش با کی روش می گوید‬ ‫‪2‬‬ ‫مهدی تاج‪ ،‬سرپرس�ت س�ازمان لیگ برتر این‬ ‫روزه�ا فش�ارهای زی�ادی را ب�ه خاط�ر اختالفاتش با‬ ‫س�رمربی تی م ملی تحمل م ی کند‪ .‬تاج در گفت وگو با‬ ‫مثلث به صورت مفصل درباره جنجال های اخیر به وجود‬ ‫امده بین خودش و مربی تی م ملی صحب ت های جالبی‬ ‫انجام داده است‪.‬‬ ‫اقای ت�اج! این روزها کارلوس ک ی روش ب ه ش�دت‬ ‫نسبت به عدم اج رای ب رنام ه های تی م ملی عصبانی‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل علیه مدیریت شما در سازمان‬ ‫لیگ برتر هم مصاحب ه ای انجام داد که کلی جنجال‬ ‫به پا کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬من قضیه را به این شکل نگاه نم ی کنم‪ .‬ناراحتی‬ ‫ک ی روش به خاطر اهمی��ت تیم ملی ای ران ب رای او اس��ت نه‬ ‫مسائل شخصی‪ .‬اگر ب رنامه های تیم ملی یا اردوهای مورد نظر‬ ‫ک ی روش لغو شده‪ ،‬سازمان لیگ ب رتر به هیچ وجه نقشی در ان‬ ‫نداشته است‪ .‬ما ب رای اردوهای تیم ملی تقویم لیگ را تنظیم‬ ‫کرده بودیم‪ ،‬اما بنا به دالیلی اردو ها برگزار نشد و ما بالفاصله‬ ‫بازی های لیگ را برگزار کردیم تا وقفه ای در ان ایجاد نشود‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال هم�ه م ی دانند که ک�ی روش عصبانی‬ ‫است‪ .‬یکی از ناراحت ی های این مربی عدم همکاری‬ ‫سازمان لیگ در اجرای برنام ه هایش است‪.‬‬ ‫‪ l‬به ه ر حال س��وء تفاهماتی به وجود امد که ما ان را‬ ‫لو فصل کردیم‪ .‬همچنان سر حرف خودم هستم‪ .‬بعضی‬ ‫ح ‬ ‫از درخواست های اقای ک ی روش اصال قابل اجرا نیست‪ .‬به هر‬ ‫حال اجرای تمام خ واسته های مد نظر ک ی روش مسائل دیگری‬ ‫را ب رای سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال به وجود م ی اورد‪.‬‬ ‫م ی توانید مثال بزنید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬ک ی روش در این مدت از ما چند خواسته داشت‪.‬‬ ‫اینکه لیگ برتر در بیست و سوم فروردین ماه به اتمام برسد‪.‬‬ ‫نظر او این است تیم هایی که در لیگ قهرمانان اسیا حضور‬ ‫دارند بدون استفاده از مل ی پوشان خود وارد این رقابت ها شوند‪.‬‬ ‫ک ی روش م ی گوید جام حذفی باعث بیش��تر شدن فشار روی‬ ‫بازیکنان م ی شود‪ .‬به همین دلیل تیم هایی که م ی خواهند در‬ ‫جام حذفی بازی کنند مل ی پوشان خود را در اختیار نداشته باشند‪.‬‬ ‫البته پیشنهاد دیگر ک ی روش این بود که جام حذفی به بعد از‬ ‫جام جهانی موکول شود‪ .‬این بخشی از مهم ترین خ واسته های‬ ‫سرمربی محترم تیم ملی اس��ت‪ .‬ما هیچ وقت نگفته ایم که‬ ‫خواس��ته های ک ی روش را اجابت نم ی کنیم‪ ،‬اما من همیشه‬ ‫گفته ام که هیات رئیسه سازمان لیگ برتر درباره این مسائل‬ ‫باتوجه به در نظر گرفتن منافع تمام باشگاه ها تصمیم نهایی‬ ‫را اتخاذ خواهد کرد‪.‬‬ ‫به هر حال سوء تفاهماتی‬ ‫به وجود امد که ما ان‬ ‫لو فصل کردیم‪.‬‬ ‫را ح ‬ ‫همچنان سر حرف‬ ‫خودم هستم‪ .‬بعضی از‬ ‫درخواست های اقای‬ ‫کی روش اصال قابل اجرا‬ ‫نیست‪ .‬به هر حال اجرای‬ ‫تمام خواسته های مد نظر‬ ‫کی روش مسائل دیگری‬ ‫را برای سازمان لیگ و‬ ‫فدراسیون فوتبال به‬ ‫وجود می اورد‬ ‫ورزش‬ ‫‪ l‬ما داریم تمام ت�لاش خود را م ی کنی��م تا تقویم‬ ‫لیگ را طوری تدوین کنیم که باش��گاه ها ضرر زیادی نکنند‬ ‫و خواس��ته های ک ی روش هم ب ر اورده ش��ود‪ .‬بله؛ لیگ اواخر‬ ‫فروردین به پایان م ی رسد‪ .‬اما ما نم ی توانستیم به طور مثال‬ ‫به باشگاه های سپاهان و استقالل بگوییم در بازی های لیگ‬ ‫قهرمانان اسیا ش��رکت کنید‪ ،‬اما از مل ی پوشان خود استفاده‬ ‫نکنید‪ .‬بازیکنان تحت قرارداد باش��گاه های خود هس��تند و‬ ‫وقتی پول خود را از باشگاه م ی گی رند‪ ،‬باشگاه ها این اختیار را‬ ‫دارند که در هر مسابقه رسمی که در نظر دارند از مل ی پوشان‬ ‫خود استفاده کنند‪ .‬ضمن اینکه حضور در لیگ قهرمانان اسیا‬ ‫هم تاثیر بسیار زیادی روی اعتبار فوتبال ای ران دارد‪ .‬نمایندگان‬ ‫لیگ فوتبال ای ران باید با تمام قدرت در این مسابقات مقابل‬ ‫حریفان قدر خود قرار بگی رند‪ .‬درباره جام حذفی هم باید بگویم‬ ‫که توضیحاتی که اش��اره کردم در این باره هم صدق م ی کند‬ ‫و نم ی ش��ود باش��گاه را مجبور کرد از بازیکن مل ی پوش خود‬ ‫استفاده نکند‪ .‬اما برگزاری بازی ها بعد از جام جهانی هم به هیچ‬ ‫وجه عملی نبود و به همین دلیل ما تمام تالش خود را کردیم‬ ‫که لیگ ب رتر و جام حذفی را با هم برگزار کنیم تا باشگاه ها هم‬ ‫بتوانند از بازیکنان مل ی پوش خود استفاده کنند‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫ما س��عی داریم تمام انتظارات کادر فنی تیم ملی را هم ب رای‬ ‫موفقیت تیم ملی ب راورده کنیم‪.‬‬ ‫پیشنهاد حذف جام حذفی هم عملی نبود؟‬ ‫‪ l‬به نظرم این بزرگترین اش��تباه و تصمیم است که‬ ‫م ی توان گرفت‪ .‬چرا باید جام حذفی را برگزار نکنیم؟ جام حذفی‬ ‫در تاریخ فوتبال ای ران از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و یکی‬ ‫از سهمی ه های مستقیم فوتبال ای ران در لیگ قهرمانان اسیا‬ ‫با قهرمان جام حذفی مشخص م ی شود‪ .‬من همین جا باز هم‬ ‫اما این تداخل در برنام ه های تی م ملی و لیگ برتر‬ ‫با اعتراض مربیان تی م های لیگ برتری هم همراه‬ ‫بوده‪ .‬االن به سازمان لیگ هم این انتقاد وارد است‬ ‫که چرا نم ی تواند با یک برنام ه ریزی اصولی همه‬ ‫باش�گاه ها و حتی تی م ملی را مجبور به تمکین از‬ ‫ان کند‪.‬‬ ‫‪ l‬ما ب رنامه لی��گ را از همان ابت��دای فصل تدوین‬ ‫کردیم‪ .‬مشکلی بابت تقویم یک ساله نداریم‪ .‬اما امسال شرایط‬ ‫فوتبال ای ران به خاطر حضور در جام جهانی به شدت ویژه است‬ ‫و ک ی روش م ی خواهد اردوه��ای تیم ملی به صورت منظم با‬ ‫حضور تمام بازیکنان مل ی پوش برگزار شود‪ .‬االن هم ک ی روش‬ ‫راس��ت م ی گوید و هم باش��گاه ها‪ .‬ک ی روش ب رای موفقیت‬ ‫تیم ملی صحبت م ی کند و باش��گاه ها ب رای موفقیت و کار‬ ‫خودشان‪ .‬اکثر اختالفات اخیر هم مربوط به فروردین ماه سال‬ ‫بعد است‪ .‬یعنی زمانی که لیگ و جام حذفی به پایان رسیده‬ ‫و چهار تیم ای ران درگیر مسابقات خود در لیگ قهرمانان اسیا‬ ‫خواهند بود‪ .‬ک ی روش مصر است که تیم ملی را از دو ماه قبل‬ ‫از جام جهانی در اختیار داش��ته باشد و حرفش این است که از‬ ‫همین حاال تصمیم نهای��ی درباره ان موقع اتخاذ ش��ود‪ .‬به‬ ‫همین دلیل مش��کالتی به وجود امده است‪ .‬باشگاه ها البته‬ ‫م ی گویند که حاضر نیستند حتی یکی از بازیکنان خود را در‬ ‫اختیار نداشته باشند‪.‬‬ ‫اقای تاج! بعض ی ه�ا معتقدند نگاه ک�ی روش به‬ ‫فوتبال ایران‪ ،‬نگاه باال به پایین اس�ت‪ .‬شما این‬ ‫مساله را قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬نه به این شکل‪ .‬هیچ تردیدی نیست که کارلوس‬ ‫ک ی روش یکی از بزرگان فوتبال جهان است و کارنامه درخشانی‬ ‫ه��م دارد‪ .‬او با قدرت تیم مل��ی را به جام جهانی ب��رد‪ .‬باز هم‬ ‫م ی گویم ک ی روش ب رای موفقیت تیم ملی ب رنامه های زیادی‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫از میان این خواسته ها گویا سازمان لیگ در تالش‬ ‫اس�ت تا لیگ را در هم�ان فروردین ماه ب�ه پایان‬ ‫برس�اند و بقی�ه این خواس�ته ها تقریب�ا اجرایی‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫م ی گویم که جام حذفی تحت هیچ شرایطی حذف نم ی شود و‬ ‫به بهترین شکل ممکن ان را برگزار خواهیم کرد‪.‬‬ ‫دارد‪ .‬او از اینکه ب رنامه هایش عملی نشود ناراحت م ی شود‪ .‬اگر‬ ‫غیر از این بود باید تعجب م ی کردیم‪ .‬من صریح اعالم کردم‬ ‫بعضی از خواس��ته های ک ی روش قابل اجرا نیست‪ .‬اما این را‬ ‫نگفتم که ک ی روش خدایی ناکرده زور م ی گوید‪ .‬او نسبت به‬ ‫ب رنامه ریزی هایی که دارد م ی خواهد تیم ملی ای ران پرقدرت در‬ ‫جام جهانی حضور داشته باشد‪ .‬همه ما این را م ی خواهیم‪ .‬ولی‬ ‫واقعیت قضیه اینجاست که یکی از عوامل موفقیت تیم ملی‬ ‫در جام جهانی داشتن لی گ برتر پویا خواهد بود‪ .‬پس ما نباید‬ ‫لیگ ب رتر و باشگاه ها که بازیکنان را اماده نگه م ی دارند قربانی‬ ‫و فدای خیلی چیزهای دیگر بکنیم‪ .‬باید لیگ باش��گاه ها و‬ ‫تیم ملی را در بهترین شرایط اداره کنیم‪.‬‬ ‫االن رابطه سازمان لیگ با ک ی روش خوب است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬مشکل خاصی نیست‪ .‬همه ما ب رای تیم ملی‬ ‫و کادر فن��ی اش احترام زیادی قائل هس��تیم‪ .‬همان طور که‬ ‫گفتم تمام اردوهای مد نظر ک ی روش را ه��م در برنامه لیگ‬ ‫گنجانده ایم و مشکلی از این بابت وجود ندارد‪.‬‬ ‫پس مصاحبه تندی که ک ی روش علیه شما انجام‬ ‫داد دلیلش چ�ه بود؟ اینکه س�رمربی تی م ملی در‬ ‫انتقاد از س�ازمان لیگ بگوید تقویم لیگ را راننده‬ ‫سازمان لیگ برتر تدوین کرده‪ ،‬اصال حالت خوشی‬ ‫برای تی م ملی ندارد‪..‬‬ ‫‪ l‬من زیاد دوس��ت ندارم وارد این مسائل حاشی ه ای‬ ‫بشوم‪ .‬من نم ی توانم بیایم درباره صحبت هر فردی پاسخگو‬ ‫باش��م‪ .‬هر فردی م ی توان��د نقطه نظ رات خ��ود را بیان کند‪.‬‬ ‫اگر هم تاکن��ون جواب��ی داده ام و مصاحب ه ای ک��رده ام ب رای‬ ‫شفاف سازی افکارعمومی بوده است‪ .‬ضمن اینکه باید ب رای‬ ‫اهالی فوتبال روش��ن م ی کردم که سازمان لیگ تمام تالش‬ ‫خود را م ی کند که لیگ برت��ر با پویایی کامل برگزار ش��ود‪.‬‬ ‫ضمن اینکه م��ا خصومتی با تیم ملی و ک ی روش نداش��ته و‬ ‫نخواهیم داشت‪ .‬بلکه همیشه کمک به تیم ملی را وظیفه‬ ‫خود م ی دانیم‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫درباره صحب ت های ک ی روش حرف م ی زنید؟‬ ‫‪ l‬حقیقت ماجرا این است که سازمان لیگ برتر کار‬ ‫خودش را م ی کند و ما با باشگاه ها طرف هستیم‪ .‬نم ی توانیم به‬ ‫خاطر تیم ملی با باشگاه ها در بیفتیم‪ .‬باید با تعامل و ب رنام هریزی‬ ‫مسائل مختلف را حل کنیم‪ .‬سال قبل همین ک ی روش بعد از‬ ‫بازی با قطر از ما تشکر کرد‪ .‬واقعا وقتی حرف های ک ی روش‬ ‫را خواندم تعجب کردم‪ .‬فکر نم ی کردم سرمربی تیم ملی به ان‬ ‫شکل از سازمان لیگ انتقاد کند‪ .‬ما با ک ی روش رابطه خوبی‬ ‫داشتیم و داریم‪ .‬فصل قبل ک ی روش بارها اعالم کرد که لیگ‬ ‫به موقع تمام شود تا بتواند بازیکنان را به موقع ب رای سه بازی‬ ‫پایانی مقدماتی جام جهانی در اختیار داشته باشد‪ .‬در ان مقطع‬ ‫هیچ کس به اندازه من تالش نکرد لیگ موقعی که ک ی روش‬ ‫م ی خواهد به اتمام برسد‪ .‬من حتی جلوی خیلی از باشگاه ها‬ ‫ایستادم تا به تیم ملی ضربه ای نخورد‪ .‬فصل قبل که ک ی روش‬ ‫قبول کرد جام حذفی برگزار شود‪ ،‬همه در نهایت سود بردند‪.‬‬ ‫امسال هم ما م ی خواهیم همین طور شود‪ .‬لیگ و جام حذفی‬ ‫با اقتدار انجام خواهد شد‪ .‬تیم ملی هم اردوهای خود را طبق‬ ‫ب رنامه ای که تنظیم شده برگزار م ی کند‪.‬‬ ‫لغو اردوهای اخیر واقعا هیچ ربطی به شما نداشته‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬به هیچ وجه! ما ابتدای لیگ ه��م بازی ها را طبق‬ ‫نامه فدراس��یون فوتب��ال ‪ 15‬روز به تعوی��ق انداختیم‪ .‬البته‬ ‫لو فصل کردیم‪ .‬لغو‬ ‫س��وءتفاهماتی به وجود امد که ان را ح ‬ ‫اردوهای تیم ملی به دلیل مشکالت مالی فدراسیون فوتبال‬ ‫بوده است‪ ،‬نه ب رنامه ریزی سازمان لیگ‪ .‬این مساله هم دست‬ ‫ما نیست‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫فدراسیون به خاطر این مشکالت قصد دارد کاری‬ ‫کند که مخارج تی م ملی توسط سازمان لی گ برتر‬ ‫تامین شود؛ یعنی تی م ملی م ی رود زیر نظر حمایت‬ ‫مالی شما؟‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪ l‬به هیچ عن��وان! تا کنون صحبت��ی در این زمینه‬ ‫انجام نشده است‪ .‬فکر هم نم ی کنم بشود چنین کاری کرد‪.‬‬ ‫سازمان لیگ کارش با باشگاه هاس��ت و پولی وجود ندارد که‬ ‫بخواهیم خرج تیم ملی کنیم‪ .‬پولی هم اگر هس��ت متعلق‬ ‫به باشگاه هاست‪.‬‬ ‫شما بعد از حمله ک ی روش به مدی ران سازمان لیگ‬ ‫از برنامه علی کاظمی که ب�رای لیگ برتر تدوین‬ ‫کرده خیلی حمایت کردید‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬ادبیات ک ی روش اص�لا در ان مصاحبه خوب‬ ‫نبود‪ .‬علی کاظمی بزرگ ماست و واقعا از حرف های ک ی روش‬ ‫ناراحت بود‪ .‬ما ب رنامه را اماده کرده بودیم و همان ب رنامه را اجرا‬ ‫ی وظیفه من بود که‬ ‫خواهیم کرد‪ .‬دف��اع از ب رنامه علی کاظم ‬ ‫ان را انجام دادم‪ .‬در ان ش��رایط صحب ت های ک ی روش درباره‬ ‫سازمان لیگ تغییر کرد اما بعد از صحبتی که با هم انجام دادیم‬ ‫همه چیز حل شد‪ .‬من در جلس��ه ای که داشتیم به ک ی روش‬ ‫گفتم که ای ران ب رای اولین بار نیس��ت که به جام جهانی رفته‬ ‫و ما هم کار خودمان را بلد هستیم و ب رای موفقیت تیم ملی‬ ‫تالش م ی کنیم‪.‬‬ ‫ش�ما از اهمی�ت کار تی م ملی خبر داری�د و انتظار‬ ‫م ی رود که بیشتر به تی م ملی بها بدهید‪ .‬چرا االن‬ ‫کمک نم ی کنید که تم�ام برنام ه های تی م ملی به‬ ‫مرحله اج را برسد؟‬ ‫‪ l‬خب طبیعی اس��ت‪ .‬من االن مدیریت س��ازمان‬ ‫لیگ برتر را برعهده دارم‪ .‬باید تمام فکر و تمرکز خودم را روی‬ ‫ب رنامه های سازمان لیگ بگذارم‪ .‬نم ی توانم وقتم را بگذارم ب رای‬ ‫مدیریت تیم ملی‪ .‬ضمن اینکه ان موق��ع من رئیس کمیته‬ ‫تیم های ملی بودم‪ .‬اما االن دیگر چنین سمتی ندارم‪ .‬مطمئن‬ ‫باش��ید اگر االن هم در کمیته تیم های ملی ب��ودم همه کار‬ ‫م ی کردم که بهترین اتفاقات ممکن ب رای تیم ملی رخ بدهد‪.‬‬ ‫ولی در ح��ال حاضر فقط به منافع س��ازمان لیگ و تعامل با‬ ‫باشگاه ها فکر م ی کنم‪.‬‬ ‫اولویت شما تی م ملی است یا باشگاها؟‬ ‫‪ l‬طرف مقابل من باشگاه ها است و بعد تیم ملی اما‬ ‫هر دو در جای خود ب رای من اهمیت دارند‪ .‬جایی که الزم باشد‬ ‫در کنار باشگاه ها هستیم‪ .‬هر وقت هم الزم باشد به تیم ملی‬ ‫کمک م ی کنیم‪ .‬اقای کفاشیان اعالم کرده اند که اولویت ب رای‬ ‫انها تیم ملی است‪ .‬طبیعی است که باتوجه به اینکه تیم ملی‬ ‫دارد به جام جهانی م ی رود‪ ،‬این حرف را بزنند‪ .‬ولی من م ی گویم‬ ‫اگر م ی خواهیم تیم ملی در جام جهانی موفق ش��ود اول باید‬ ‫طرف لیگ را بگیریم‪ ،‬چون لی��گ خوب تیم ملی را قدرتمند‬ ‫م ی کند‪ .‬من هیچ کدام را جدا نگاه نم ی کنم‪ .‬همه ما جزئی از‬ ‫فوتبال هستیم و باید ب رای موفقیت این فوتبال تالش کنیم‪.‬‬ ‫سازمان لیگ در برنام ه ریزی که ابتدای فصل داشت‬ ‫تعداد روزهای اردوهای تی م ملی را در برنامه کاهش‬ ‫نداد گویا ک ی روش از این مساله ناراحت است؟‬ ‫‪ l‬این طوری نیست‪ .‬ما با ک ی روش توافق کرده ایم‪.‬‬ ‫او هر اردویی را که درخواست کرده ما در تقویم لیگ هر جوری‬ ‫که شده قرار داده ایم‪ .‬س��عی م ی کنیم کمترین بهانه را دست‬ ‫ک ی روش بدهیم‪ .‬به هر حال باید قبول کنیم فوتبال ما از نظر‬ ‫ب رنامه ریزی و امکانات و ساختار باید قدم های بزرگ رو به جلویی‬ ‫بردارد تا به جایگاه واقعی خود برسد‪ .‬حقیقتش این است که‬ ‫همه باید کمک کنند‪ .‬به جای انتقاد کردن بیایند راهکار بدهند‪.‬‬ ‫ک ی روش اگر انتقاد م ی کند‪ ،‬اگر درخواستی دارد‪ ،‬حرفه ای فکر‬ ‫م ی کند و راهکار هم ارائه م ی کند‪ .‬این یک نگاه خوب است که‬ ‫همه باید به ان توجه کنیم‪.‬‬ ‫شما واقعا با مربی تی م ملی قهر نیستید؟‬ ‫‪ l‬به هیچ وجه‪ .‬این سوال ها حاشی ه ای است‪ .‬ما اگر‬ ‫هم اختالفی داشتیم به خاطر کار ها و ب رنامه ریزی ها بود و بعد‬ ‫از ان دوستانه همه چیز را رفع کردیم‪.‬‬ ‫بعد از اختالفات با ش�ما بود که ک ی روش ایران را‬ ‫ترک کرد و بحثی مطرح شد مبن ی بر اینکه شاید‬ ‫دیگر به ایران برنگردد‪.‬‬ ‫‪ l‬اصال چنی��ن چیزی مط��رح نیس��ت‪ .‬مرخصی‬ ‫ک��ی روش ربطی به بنده و س��ازمان لیگ نداش��ت‪ .‬ما درباره‬ ‫مش��کالتی که به وجود امد با هم صحبت کردیم‪ .‬بعد از ان‬ ‫اقای ک ی روش با هماهنگی فدراسیون فوتبال کشور را ترک‬ ‫کردند‪ .‬مشکل خاص دیگری وجود نداشت‪.‬‬ ‫همان موقع شایعاتی مطرح ش�د مبنی بر اینکه‬ ‫ام�کان دارد یک مرب�ی ایرانی به ج�ای ک ی روش‬ ‫سرمربی تی م ملی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬ش��ک نکنید این اخبار کذب محض است‪ .‬تا به‬ ‫حال صحبتی ب رای جدایی ک ی روش مطرح نبوده اس��ت‪ .‬او‬ ‫بسیار خوب کار کرده و تیم ملی ای ران را قدرتمند کرده است‪.‬‬ ‫مطمئن باشید ک ی روش در جام جهانی روی نیمکت تیم ملی‬ ‫ای ران م ی نشیند‪ .‬او بهترین و تنها گزینه ب رای نیمکت تیم ملی‬ ‫در جام جهانی است و این واقعیتی اس��ت که نم ی شود ان را‬ ‫ما تالش می کنیم تا تقویم لی�گ را طوری تدوین کنیم که باش�گاه ها ضرر‬ ‫زیادی نکنند و خواس�ته های کی روش هم بر اورده ش�ود‪ .‬لیگ اواخر فروردین‬ ‫به پایان می رسد‬ ‫‪78‬‬ ‫کتمان کرد‪.‬‬ ‫ش�ما موافق حضور مرب�ی ایران�ی روی نیمکت‬ ‫تی م ملیهستید؟‬ ‫‪ l‬االن که ک ی روش را داریم چرا باید یک مربی ای رانی‬ ‫بیاید سر کار؟ چرا باید خودزنی کنیم؟ ک ی روش بهترین عملکرد‬ ‫را داشته است‪ .‬االن اصال به صالح نیست که اتفاقاتی رخ بدهد‬ ‫که منجر به جدایی ک ی روش شود‪ .‬همه ما هم داریم کمک‬ ‫م ی کنیم که انتظارات او ب ر اورده شود‪ .‬حقیقتا خیلی از مسائل‬ ‫مورد نظر او دغدغه ما و همه اهالی فوتبال ای ران است‪ .‬نباید در‬ ‫یک سال مانده به جام جهانی‪ ،‬اردوی تیم ملی در پ رتغال به خاطر‬ ‫مشکالت مالی منحل شود‪ .‬باید حمایت کافی از فوتبال انجام‬ ‫شود‪ .‬اگر م ی خواهیم در جام جهانی نتیجه بگیریم باید همه‬ ‫کمک کنیم‪ .‬نه این که بنش��ینیم کنار و انتظار نتیجه گیری‬ ‫داشته باش��یم و تعیین تکلیف هم بکنیم‪ .‬من فکر م ی کنم‬ ‫ک ی روش هم همین را م ی گوید‪ .‬من باید به عنوان مدیر سازمان‬ ‫لیگ تمام تالش��م را بکنم که لیگ و تیم ملی با هم تعامل‬ ‫داشته باشند‪ .‬چون این دو به نظر من مکمل هم هستند‪.‬‬ ‫خیل ی ه�ا معتقدند که ک�ی روش قرار ب�ود معمار‬ ‫فوتبال ایران باش�د‪ .‬اما اتفاقات�ی رخ داد که هیچ‬ ‫ی درب�اره پیام د های‬ ‫کدام از ان ش�عار های قدیم ‬ ‫مثبت حضور او در ایران انجام نشود‪.‬‬ ‫‪ l‬مهم ترین اتفاق بعد از حضور ک��ی روش در ای ران‬ ‫صعودتیم ملیبه عنوانتیماولازگروهخودبهجام جهانیاست؛‬ ‫یعنی یک صعود مقتدرانه‪ .‬ما باید در مورد این مباحث به صورت‬ ‫جامع صحبت کنیم‪ .‬اینکه ک ی روش بیاید فوتبال ای ران را از این‬ ‫رو به ان رو کند‪ ،‬وقتی م ی ش��ود که ما مشکلی بابت ورزشگاه‬ ‫و زمین فوتبال و نور و س��اختار و خصوصی سازی و‪ ...‬نداشته‬ ‫باشیم‪ .‬ما باید بیاییم همه چیز را حرفه ای کنیم تا بشود تغیی رات‬ ‫حرفه ای در متن ان انجام داد‪ .‬در یک زمین خ راب نم ی ش��ود‬ ‫تیک ی تاکا فوتبال بازی کرد! خوشبختانه با گرفتن می زبانی جام‬ ‫ملت های اس��یا اتفاقات خوبی در فوتبال ای ران رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫ضمن اینکه االن هم به خاطر فشار کنفدراسیون فوتبال اسیا‬ ‫خیلی از مشکالت را باشگاه ها و استان ها در زمینه ورزشگاه ها و‬ ‫ساختار اداری باشگاه رفع کردند‪ .‬بدون تردید ما باید از تجربیات‬ ‫و دانش ک ی روش در سایر زمینه های فوتبال ب رای ارتقای سطح‬ ‫فوتبالمان استفاده کنیم‪ .‬در این مورد هیچ شکی وجود ندارد‪.‬‬ ‫عدم انجام این کار کوتاهی ک ی روش نبوده است؟‬ ‫‪ l‬او باید تیم ملی را به جام جهان��ی م ی برد که کار را‬ ‫انجام داد‪ .‬فکر م ی کنم همه در کارنامه کاری اش این را نگاه‬ ‫م ی کنند‪ .‬ما باید از او و دان��ش و گنجینه اطالعات ی اش درباره‬ ‫فوتبال استفاده کنیم‪.‬‬ ‫در بح�ث برنام ه ریزی های�ی ک�ه ب�رای تی م ملی‬ ‫داشته اید تاکنون فدراس�یون فوتبال دخالتی در‬ ‫کارها نداشته است‪ ،‬کفاشیان شاید به خاطر اص رار‬ ‫ک ی روش مجبور شود به سازمان لیگ فشار بیاورد‬ ‫که درخواست های سرمربی تی م ملی اج رایی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬اینه��ا مباح��ث حاش��ی ه ای اس��ت‪ .‬هم��ه من را‬ ‫م ی شناس��ند‪ .‬س��ازمان لیگ با اقتدار کار خودش را م ی کند‪.‬‬ ‫من کاری به کلیات بحث هایی که ک ی روش مطرح کرد ندارم‪.‬‬ ‫با فدراسیون فوتبال و کادر فنی تیم ملی تعامل خوبی داریم‪.‬‬ ‫ضمن اینکه ما بعد از مباحث اخیر خودمان با ک ی روش جلسه‬ ‫داشتیم و با هم صحبت کردیم و ب رنامه طوری تنظیم شد که‬ ‫نه لیگ ضرر کند و نه تیم ملی‪g.‬‬ ‫همه ما برای تیم ملی و کادر فنی اش احترام زیادی قائل هستیم‪ .‬همان طور که‬ ‫گفتم تمام اردوهای مد نظر کی روش را هم در برنامه لیگ گنجانده ایم و مشکلی‬ ‫از این بابت وجود ندارد‬ ‫کی روش حاال یکی از خود ماست‬ ‫درباره نسبت منتقدان با سرمربی تیم ملی‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫دبیرگروه ورزش‬ ‫‪3‬‬ ‫کارلوس ک ی روش حاال ب رای ای ران ی ها چهره ای قابل‬ ‫احترام و البته محبوب است‪ .‬دلیل این امر نیز روشن است‪.‬‬ ‫این مربی پرتغالی تیم ملی ما را به جام جهانی برده اس��ت‪.‬‬ ‫رس��انه ها معموال مربیان بازنده را دوست ندارند و به راحتی‬ ‫م ی توانند انها را به چالش بکش��ند اما به چالش کش��یدن‬ ‫مربیان برنده کار دشواری است‪ .‬ک ی روش مربی بزرگی است‬ ‫اما ایا فوتبال ای ران س��هم خود را از این مربی گرفته است؟‬ ‫قرار بود این مربی چه نقشی در فوتبال این ای ران داشته باشد‬ ‫و حاال چ��ه کارنامه ای از اقای کارلوس به جا مانده اس��ت؟‬ ‫ایا ق��رار نبود که این مرب��ی در فوتبال ای��ران نقش معمار‬ ‫را ایفا کن��د؟ اما ضعف مدیریت در فدراس��یونی که همواره‬ ‫عنوان های اس��یای ی اش را ب��ه رخ منتق��دان و مخالفانش‬ ‫م ی کشد باعث ش��د تا ک ی روش تنها ب رای یک تیم بزرگی‬ ‫کند ان هم تا جایی که با او قول و قرار داش��تیم؛ «رسیدن‬ ‫به برزیل»‪ .‬بناب راین بخش��ی از انتقاد به فدراسیون فوتبال‬ ‫برم ی گردد که نتوانس��ته با ک ی روش ان طور که باید دایره‬ ‫قرارها و انتظاراتش را وس��ی ع تر کند و البته بخش��ی نیز به‬ ‫رفتارهای این مربی پرتغالی درباره فوتب��ال ما برم ی گردد؛‬ ‫اینکه خ��ود او نیز جز گالیه های رس��انه ای ه��ر از گاهش‬ ‫تالشی نداشته تا یک مربی معمار لقب بگیرد ویک مربی‬ ‫نتیجه گرا؛ اساسا نقد برخی کارشناسان به ک ی روش همین‬ ‫اس��ت‪ .‬چون معتقدند او در فوتبال ای ران نقشی حداقلی را‬ ‫برگزید و با تیم ملی بزرگساالن ما به نتیجه دلخواه رسید اما‬ ‫پس از موفقیتش در رس��اندن تیم ملی به جام جهانی‪ ،‬رویه‬ ‫خاصی در پیش گرفت که از جمله رفتارهای عجیب وی در‬ ‫قبال فوتبال ما م ی توان به مرخص ی های پی در پی او اشاره‬ ‫کرد‪ .‬جالب اینکه این مرخص ی های مکرر از سوی مسئوالن‬ ‫فدراسیون فوتبال بارها با این توجیه همراه شده است؛ یکی‬ ‫از اقوام ک ی روش بیمار اس��ت و‪ ...‬ه ر چند همه این انتقادها‬ ‫زبان ما ‪ ،‬زبان کی روش‬ ‫‪4‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫عنب‪ ،‬اوزوم‪ ،‬استافیل و انگور؛ داستان موالنا مشهور تر‬ ‫از ان اس��ت که بخواهی��م دوباره بازنویس��ی کنیم‪ ،‬همان‬ ‫حکایت که چهارنفر ب��رای خرج کردن‬ ‫پول��ی ک��ه در اختی��ار داش��تند‪ ،‬با هم‬ ‫جروبحث داش��تند‪ ،‬کارش��ان ب��ه دعوا‬ ‫کش��ید‪ ،‬غاف��ل از انکه هم��ه‪ ،‬چیزی‬ ‫مشترک را طلب م ی کنند‪ .‬در واقع هدف‬ ‫یک چیز است‪ ،‬فقط راه بیان کردنشان‬ ‫متفاوت اس��ت‪ .‬این داس��تان از مثنوی‬ ‫را اگر با جدال ام��روز فوتب��ال ایران با‬ ‫کارلوس ک ی روش‪ ،‬س��رمربی تیم ملی‬ ‫ای ران مقایس��ه کنند‪ ،‬ش��اید خیلی هم‬ ‫ ب ی ارتباط نباشد‪.‬‬ ‫از هم��ان روز اول ک��ه ذوق‬ ‫داشتیم س��رمربی س��ابق رئال مادرید و‬ ‫دس��تیار و همه کاره الکس فرگوس��ن‬ ‫در منچس��تر‪ ،‬روی نیمکت تیم ملی ما‬ ‫م ی نش��یند‪ ،‬همواره یک ای��راد بزرگ را‬ ‫حس م ی کردیم؛ ای رادی که در بزنگاه ها‬ ‫تبدیل به معضل م ی شود‪ .‬فوتبال ای ران‬ ‫که نماینده اش م ی شود فدراس��یون فوتبال ای ران‪ ،‬از ایجاد‬ ‫دیالوگ با سرمربی خود عاجز است‪ .‬از انجایی که ارتباط یک‬ ‫کنش دوجانبه است‪ ،‬به تبع ان عدم ارتباط گرفتن هم یک‬ ‫م ی کند‪ ،‬مجبوریم چمدان های او را بشماریم تا گمانه بزنیم‬ ‫که چه زمانی بازخواهد گش��ت و همواره تا لحظه بازگشت‬ ‫دلهره داشته باشیم که ایا بازخواهد گشت یا نه؟‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫افشین خماند‬ ‫معضل دو طرفه اس��ت؛ یعنی همان نگاه از باالی کارلوس‬ ‫به فوتبال ای��ران که همواره خودش را از م��ا جدا م ی کند و‬ ‫در بس��یاری از مواقع در جایگاه منتقد فوتبال م��ا را انالیز‬ ‫م ی کند‪ .‬در مقابل به نظر م ی رسد که ارکان فوتبال ای ران در‬ ‫مواجهه با سرمربی صاحبنام خود نه اصول حرفه ای گری را‬ ‫خوب م ی دانند و نه بنا را به صداقت گذشته اند‪ .‬گاهی حتی‬ ‫دیده م ی شود که تصور حل مسائل نه برمبنای اصول بلکه‬ ‫ب ر اساس کدخدامنشی مرسوم باعث افزایش فاصله؛ میان‬ ‫فوتبال ای ران و کارلوس ک ی روش م ی ش��ود؛ فاصله ای که‬ ‫تا انجا دردسر س��از است که هروقت س��رمربی قصد سفر‬ ‫فرض ما این است که سرمربی تیم ما در جام جهانی‪،‬‬ ‫ملیت پرتغالی دارد و همان اس��ت که بعد از قطع ی ش��دن‬ ‫صعود به سمت مربی کره رفت و مشتش را به نشانه برتری‬ ‫نشان داد که این فرض هم به نفع فوتبال ای ران است و هم‬ ‫به نفع کارلوس ک ی روش‪ ...‬نه درما توان یافتن جانش��ینی‬ ‫شایسته اس��ت و نه در او توان گذشتن از وسوسه حضور در‬ ‫برزیل‪ .‬پس بهتر است گزینه جدایی را از روی میز برداریم و‬ ‫به یک همزیستی مسالمت امیز فکر کنیم‪.‬‬ ‫بیاییم توقع خود را از طرف مقابل واضح و شفاف بیان‬ ‫کنیم‪ .‬در خواسته همدل هس��تیم‪ ،‬هم ما و هم ک ی روش‬ ‫چون به یک خواس��ته فکر م ی کنیم‪ ،‬یعنی م ی خواهیم در‬ ‫برزیل زنگ تفریح نباشیم و ب رای رسیدن به این هدف هم ما‬ ‫مطالباتی داریم‪ ،‬هم ک ی روش‪ ...‬باید در مورد این مطالبات‬ ‫باتوجه به امکانات و ابزار ممکن و میسر به یک جمع بندی‬ ‫برای ترسیم نقشه ای کارا در «ریو» به‬ ‫توافق برسیم‪.‬‬ ‫بازی ه��ای تدارکات��ی ب��زرگ‪،‬‬ ‫اردوه��ای تدارکات��ی مناس��ب‪ ،‬ایجاد‬ ‫فض��ای روان��ی مناس��ب و دادن زمان‬ ‫مناس��ب به او‪ .‬اینها چیزهایی است که‬ ‫باید در اختیار ک ی روش ق��رار دهیم‪ .‬ما‬ ‫هم مطالباتی داری��م‪ ،‬به عنوان مثال ما‬ ‫ما م ی خواهیم ک ی روش بستر مناسب‬ ‫را ب رای پرورش نسل پس��ا جام جهانی‬ ‫ما فراهم کند‪ ،‬نس��ل پی��ام صادقیان‪،‬‬ ‫س��ردار ازمون‪ ،‬علیرضا جهانبخش و‪...‬‬ ‫ما و ک ی روش باید به یک نقطه مشترک‬ ‫برس��یم‪ .‬ب رای رس��یدن به ای��ن نقطه‬ ‫مش��ترک باید ابتدا بتوانیم با هم حرف‬ ‫بزنیم‪ .‬باید دیالوگ داش��ته باشیم‪ .‬وقت‬ ‫ان است که ما به انگلیسی به او بگوییم‬ ‫« ‪ »Have a nice day‬و او هم در‬ ‫جواب به فارس��ی بگوید‪«:‬خداحافظ»‪ ...‬و این تالش ب رای‬ ‫رس��یدن به دیالوگ مشترک‪ ،‬معنای س�لام م ی دهد بدون‬ ‫اهمی ت دادن به جنس واژه ها‪g .‬‬ ‫ورزش‬ ‫حرف هم را نمی فهمیم‬ ‫نباید به بهانه ای ب رای تخریب اقای کارلوس از سوی مربیان‬ ‫داخلی تبدیل ش��ود‪ ،‬چه تجربه نش��ان داده برخی مربیان‬ ‫ای رانی هرگاه لباس سرمربیگری تیم ملی به تن کرده اند یا‬ ‫ناکام بوده اند یا به دلیل تمرکز روی برخی تسویه حساب ها با‬ ‫دیگران فرصت ناکامی هم نداشته اند‪ .‬نکته همی ن جاست؛‬ ‫ما چاره ای نداریم جز اینکه درباره سرمربی پرتغالی تیم ملی‬ ‫واقع بینانه قضاوت کنی��م و ش��اید واقع بینانه ترین داوری‬ ‫درباره ک ی روش این است که او امروز همانی است که خود‬ ‫ما خواسته ایم و حاال فضایی ایجاد کرده ایم که نم ی توانیم‬ ‫خواسته های بزرگ تری از او داشته باشیم‪ .‬در واقع ک ی روش‬ ‫حاال یکی از خود ماست‪.‬‬ ‫شاید این روزها خیل ی ها س��واالتی را در نقد عملکرد‬ ‫ک ی روش مطرح م ی کنند‪ .‬س��واالتی که ب��ه نظرم بیش از‬ ‫انکه ک ی روش باید به انها پاس��خ دهد‪ ،‬مدی ران فوتبال باید‬ ‫درباره اش س��خن بگویند‪ .‬ه ر چند از فدراسیونی که در ان‬ ‫قدرت چند بخش شده است‪ ،‬نباید توقع باالیی داشت‪ .‬تیم‬ ‫المپیک ما کجاست و ب رایش چه کرده ایم؟ وقتی ک ی روش‬ ‫به فوتبال ما امد‪ ،‬مسئوالن فدراسیون بارها تاکید کردند که‬ ‫ما با این مربی م ی خواهیم به اهداف بزرگی دست پیدا کنیم‪.‬‬ ‫حاال ما در چه مرحله ای از برنامه های میان مدت و بلندمت‬ ‫ب رای فوتبال ای ران هستیم؟ اساسا ایا ما ب رنامه راهبردی ب رای‬ ‫تیم ملی فوتبال داشته ایم؟ ما مانده ایم و همین سواالتی که‬ ‫تکرارش نه مس��یر مربی پروازی مان را تغییر م ی دهد و نه‬ ‫فدراسیون در هم فوتبال را به خود م ی اورد‪g .‬‬ ‫‪79‬‬ ‫الوهای تاریخی‬ ‫مشهورترین مکالمات تلفنی‬ ‫اختراع تلفن‪ ،‬خود یک اتفاق بود؛ اتفاقی نه از جنس‬ ‫اتفاقات مرس�وم و معم�ول؛ اتفاقی بود که ب�رای مردمان‬ ‫عصر خود در حد یک معجزه م ی مانست‪ .‬در باور هیچ کس‬ ‫نم ی گنجید ک�ه کلمات از میان ان س�ی م های پیچ در پیچ‬ ‫عبور کند و ب�ه مخاطبی در کیلومت ر ها دور تر برس�د و چه‬ ‫اندازه ش�گفت تر اینکه این کلمات با صدا توامان م ی شد‪.‬‬ ‫انچه گراهام ب�ل اختراع کرد‪ ،‬نقش گس�ترده ای در تمدن‬ ‫بشری ایفا کرد؛ انچه به زندگی بشری متصل شد که دیگر‬ ‫کسی زندگی را ب ی تلفن نم ی تواند تصور کند و تلفن هم در‬ ‫گذار س�ال ها خودش را از قید سی م ها رها کرده و تبدیل به‬ ‫همراه زندگی انسان شده اس�ت‪ .‬روزانه میلیاردها تماس‬ ‫تلفنی گرفته م ی ش�ود‪ .‬این تماس ه�ا عادی ترین روابط‬ ‫بش�ری را ش�امل م ی ش�ود تا اتفاقات بزرگی که م ی تواند‬ ‫روی سرنوشت یک جمع‪ ،‬یک جامعه‪،‬یک کشور و‪ ...‬تاثیر‬ ‫بگذارد‪ .‬یک تلفن م ی تواند یک انسان و حتی انسان های‬ ‫ب ی ش�ماری را به خنده‪ ،‬گریه و خش�م وادارد‪ ،‬ام�ا از میان‬ ‫این تع�داد مکالم�ه ب ی ش�مار و غی ر قابل ش�ماره‪ ،‬تعداد‬ ‫انگشت ش�ماری مکالمه تلفنی هس�ت که لقب تاریخی‬ ‫را به خ�ود اختصاص داده ان�د‪ .‬یکی از مکالم�ات تاریخی‬ ‫گفت وگوی حسن روحانی با باراک اوباما بود که در روزهای‬ ‫گذشته رخ داد‪ .‬نگاهی داریم به چند مکالمه که در فرهنگ‬ ‫ارتباطات به مکالمات تاریخی مشهور هستند‪.‬‬ ‫اولین مکالمه‬ ‫دیـــدار‬ ‫اقای واتسون‪ ،‬لطفا بیا اینجا‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫‪ 10‬مارس ‪ ،1875‬اولین مکالمه تلفنی انجام شد‪ .‬همیشه اولی ن ها‬ ‫خاطره انگیز و جاودانه هس��تند‪ .‬این مکالمه بین الکساندر گراهام بل‬ ‫و دستیارش واتس��ون انجام ش��د‪ .‬بل معلم فن بیان بود و هنگامی که‬ ‫مادرش ش��نوایی خود را از دست داد‪ ،‬به مش��کالتی که ناشنواها با ان‬ ‫مواجه بودند‪ ،‬عالقه مند ش��د‪ .‬او تصمیم گرفت تا با استفاده از رمزهای‬ ‫پدرش‪ ،‬صحبت کردن را به کودکان ناشنوا بیاموزد‪ .‬بل و خانواده اش در‬ ‫سال ‪ 1870‬به کانادا رفتند و امیدوار بودند اب و هوای گرم باعث بهبودی‬ ‫سالمتی انها شود‪ .‬بل به بوستون در ایاالت متحده امریکا مسافرت کرد‬ ‫و کار اموزش کودکان ناشنوا را اغاز کرد‪ .‬او با اس��تفاده از دانش خود در‬ ‫زمینه گوش انسان‪ ،‬ماشینی اختراع کرد که م ی توانست کالم انسان را از‬ ‫راه سیم انتقال دهد‪ .‬همچنین فرستنده ای الکتریکی ساخت که مانند پرده گوش انسان به ارتعاش درم ی امد‪ .‬بل ب رای انجام ازمایش های‬ ‫خود به کمک نیاز داشت و از مردی به نام توماس واتسون خواست تا دستیار او شود‪ .‬بل با تلفن در یک اتاق اماده بود‪ .‬واتسون نیز در اتاقی‬ ‫دیگر نشست و گوش ی های ماشینش را با عالقه زیاد به گوش های خود فشرد‪ .‬ایا م ی دانید در این لحظه به یادماندنی‪ ،‬الکساندر گراهام بل‬ ‫چه کلماتی را بر زبان اورد؟ متاسفانه پای بل به علت هیجان زیاد‪ ،‬به باتری ای که به تلفن وصل بود‪ ،‬برخورد کرد و مقداری اسید به شلوار او‬ ‫پاشید‪ .‬مخترع ما در حالی که روی پاهایش خم شده بود‪ ،‬فریاد زد‪« :‬اقای واتسون‪ ،‬بیایید اینجا! من به شما نیاز دارم!» این پیام نسبتا مالل اور‪،‬‬ ‫اولین مکالمه تلفنی در جهان بود‪g .‬‬ ‫تلفن سرخ‬ ‫اب روی اتش جنگ سرد‬ ‫سابقه وجود خط تماس اضط راری‪ ،‬اما به زمان جنگ سرد برم ی گردد که در ان زمان‪ ،‬خط تماسی به نام تلفن سرخ‪ ،‬بین رهب ران شوروی‬ ‫و امریکا برقرار شده بود‪.‬در واقع‪ ،‬پس از بحران موش��کی و خطر جنگ اتمی بین امریکا و شوروی‪ ،‬رهب ران دو کشور تصمیم گرفتند‪ ،‬یک‬ ‫تلفن تصویری بین کاخ سفید و کرملین برقرار کنند‪.‬‬ ‫بنابر این گزارش‪ ،‬ششم اوریل ‪ ۱۹۶۳‬نماینده شوروی در کنف رانس خلع سالح ژنو اعالم کرد که «نیکیتا خروشچف» با استق رار چنین خط‬ ‫مستقیمی بین مسکو و واشنگتن موافقت کرده است؛ ایجاد خط تلفن تصویری توسط «جان اف کندی» پیشنهاد شده بود تا بدین ترتیب‪،‬‬ ‫خطر جنگ توسط یک حادثه ناخواسته از بین برود‪ .‬در ان زمان پذیرفتن تلفن قرمز توس��ط کرملین‪ ،‬رهب ران امریکا را بسیار خشنود کرد‪.‬‬ ‫این خط تماس بحرانی نخستین بار در سال ‪ 1967‬و در خالل جنگ شش روزه اع راب و اسرائیل مورد استفاده رهب ران امریکا و شوروی قرار‬ ‫گرفت‪ .‬استفاده از این خط تماس بحرانی در جنگ بین هند و پاکستان در سال ‪ ،1971‬در جنگ ‪ 1973‬اع راب و اسرائیل‪ ،‬در سال ‪ 1979‬و حمله‬ ‫شوروی به افغانستان‪ ،‬در بحران های لهستان و لبنان نیز بارها مورد استفاده رهب ران امریکا و شوروی قرار گرفت و از احتمال وقوع حادثه ای‬ ‫عمدتا اتمی در این درگیری ها جلوگیری کرد‪ .‬پیش از ان هم یک بار در بحران ‪ 10‬روزه کوبا که جهان تا استانه یک جنگ هسته ای پیش‬ ‫رفت با یک تماس تلفنی میان ب رادران کندی و یافتن راه حل ب رای بحران‪ ،‬اتش جنگ سرد خاموش شد‪g .‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪ 40‬ساعت مکالمه‬ ‫طوالن ی ترین مکالمه‬ ‫به طور حتم تصور ‪ 40‬س��اعت مکالمه‬ ‫مداوم با موبایل شگفت اور است‪ ،‬اما «تونی‬ ‫رایت» اولین کس��ی اس��ت که توانسته ‪40‬‬ ‫ساعت به طور مداوم با موبایل صحبت کند‬ ‫و رکورد طوالن ی ترین مکالمه را بشکند‪ .‬وی‬ ‫که ای��ن مکالمه تلفنی را با یک گزارش��گر‬ ‫وضعیت اب و هوا در تلویزیون ش��روع کرد‬ ‫هنگامی که رکورد را شکست هنوز مشغول‬ ‫صحبت کردن بود! رکورد قبلی طوالن ی ترین‬ ‫مکالمه توسط یک سوئیسی با ‪ 39‬ساعت و‬ ‫‪ 18‬دقیقه و ‪ 24‬ثانیه زده شده بود‪ .‬حاال جدا از‬ ‫این مساله که هزینه این مکالمه تلفنی چه‬ ‫اندازه است‪ ،‬نکته مهم این است که این دو در‬ ‫مدت ‪ 40‬ساعت در مورد چه چیزی صحبت‬ ‫م ی کردند‪ ،‬حتی اگر تمام اثار شکسپیر را هم‬ ‫از پشت تلفن ب رای هم روخوانی م ی کردند باز‬ ‫هم شاید زمان زیاد م ی امد! ‪g‬‬ ‫تماس در نیویورک‬ ‫سالم اقای رئی س جمهور‬ ‫اخرین مکالمه ای که لقب تاریخی و تاریخ س��از گرفته اس��ت‪ ،‬همین چند روز قبل اتفاق افتاد‪ .‬در حالی که همه اخبار را دنبال‬ ‫م ی کردند که ایا دو رئی س جمهور ای ران و امریکا با هم دست م ی دهند یا خیر؟مجل س ها یکی پس از دیگری به اتمام م ی رسید و چنین‬ ‫خبری درج نم ی ش��د‪ .‬پس از دیدار وزرای خارجه ناگهان خبری روی خبرگزاری ها قرار گرفت که توانس��ت تیتر اول تمام رس��انه های‬ ‫جهان شود‪ .‬این اولین تماس از س��ال ‪ 1979‬به بعد بود و اولین تماس تلفنی دو رئی س جمهور در تمام تاریخ‪ .‬حاال دیگر همه ماجرا را‬ ‫م ی دانند‪ .‬تماس تلفنی باراک اوباما با روحانی در لحظاتی که وی در حال عزیمت به فرودگاه جان اف کندی بود تا ایاالت متحده را به‬ ‫مقصد جمهوری اسالم ی ای ران ترک کند‪ ،‬باعث بهت و حیرت همگان شد‪ .‬اوباما در این تماس تلفنی اظهار داشته که با رئی س جمهور‬ ‫کشورمان تماس گرفته تا احترام خود به ملت ای ران را اب راز و اعالم نماید و یاداور شده که اگر دو کشور بتوانند بر سر مساله هسته ای‬ ‫و نیز حل وفصل بحران سوریه توافق نمایند‪ ،‬گسترش روابط دو کش��ور دور از دسترس نیست‪ .‬اوباما همچنین در پایان در حالی که‬ ‫ت ترافیک سنگین خیابان های نیویورک و معطلی هیات ای رانی‪ ،‬عذرخواهی کرده‬ ‫به زبان فارسی با روحانی خداحافظی کرده از او باب ‬ ‫است‪.‬حسن روحانی رئی س جمهور کشورمان نیز در این مکالمه به زبان انگلیسی به اوباما گفته است که« ‪،»have a nice day‬‬ ‫یعنی روز خوبی داشته باشید‪g .‬‬ ‫پوتین و بوش‬ ‫از زمین تا اسمان‬ ‫تماس روی ماه‬ ‫افشا گر واترگیت‬ ‫در جریان انتخابات ریاس��ت جمهوری امریکا تعدادی از‬ ‫ماموران اف ب ی ای وارد ساختمان هتل واترگیت محل استق رار‬ ‫س��تاد انتخاباتی حزب دموکرات ایاالت متحده امریکا شدند و‬ ‫دستگاه های ش��نود کار گذاشتند و سپس اس��ناد و مدارکی را‬ ‫ب رای اهداف مختلف به س��رقت بردند‪ .‬ای��ن اقدام غی ر قانونی‬ ‫با پیداشدن یک نوار کاست توس��ط یک مامور حراست هتل‬ ‫به طور تصادفی لو رفت و روزنامه واشنگتن پست از طریق دو‬ ‫تن از روزنامه نگاران خود به نام های باب وودوارد و ب رنشتاین این‬ ‫ی رساندند‪ .‬این ماجرا تبدیل به‬ ‫مساله را به اطالع افکار عموم ‬ ‫یکی از بزرگترین رسوای ی های تاریخ امریکا شد که در نهایت به‬ ‫انجا ختم شد که به تدریج پاى مقامات کاخ سفید و مشخصا‬ ‫نیکسون به میان امد و بس��یارى از ناظ ران سیاسى تقاضاى‬ ‫«اس��تیضاح» او را کردند‪ .‬بدین ترتیب روز هشتم اوت ‪1974‬‬ ‫نیکسون اولین رئی س جمهورى تاریخ امریکا بود که مجبور به‬ ‫استعفا از مقام خود شد و روز بعد «جرالد فورد» معاون او مراسم‬ ‫تحلیف را ب راى انتقال پست ریاست جمهورى به جاى اورد‪ .‬اما‬ ‫«تلفن» کجای این ماجراست؟ اطالعات از طریق یک تماس‬ ‫تلفنی به دست امده بود‪19 .‬ژوئن ‪ 1972‬خبرچینی با باب وودوارد‬ ‫تماس گرفت و به او اطالعات رسوایی را داد‪ ،‬نام این افشاگر تا‬ ‫مدت ها یک راز بود تا ‪ 10‬سال بعد معلوم شد که «مارک فلت»‬ ‫یکی از افس��ران ارشد اف ب ی ای کس��ی بود که سال ها به نام‬ ‫‪ Deep Throat‬شناخته م ی ش��د‪.‬البته یک مکالمه تلفنی‬ ‫دیگر نشان م ی دهد که نیکسون هویت افشاگر را م ی دانسته‪.‬‬ ‫در نوار صوتی که ‪ 19‬اکتبر ‪ 1972‬در دفتر رئی س جمهور امریکا‬ ‫ضبط شده و در همین سال های اخیر منتشر شده است‪ ،‬صدای ‬ ‫غریب ه ای پشت خط‬ ‫اینکه احساس شود که مکالمه تلفنی انجام شده‪،‬‬ ‫خصوصی نیس��ت و دیگرانی هس��تند که بدون اطالع‬ ‫طرفی��ن ان را م ی ش��نوند‪ ،‬تولید یک ناامن��ی م ی کند‪.‬‬ ‫این احساس را کسانی که خبر افش��اگری های اسنودن‬ ‫را ش��نیدند در باالترین س��طح خود حس کردن��د‪ .‬ادوارد‬ ‫جوزف اس��نودن متولد ‪ ۱۹۸۴‬میالدی‪ ،‬پیمان��کار فنی و‬ ‫افشاگر تقلب امریکایی و کارمند سابق سازمان اطالعات‬ ‫مرکزی امریکا (س��یا) اس��ت که به عنوان پیمانکار ب رای‬ ‫اژان��س امنی ت مل��ی کار م ی کرد اس��نودن ژوئ��ن ‪۲۰۱۳‬‬ ‫اطالعات طبقه بندی ش��ده ای از برنامه های فوق س��ری‬ ‫ان اس ای از جمل��ه برنامه ش��نود پریزم را ب��ه گاردین و‬ ‫واشنگتن پست لو داد‪ .‬سند فوق سری که توسط اسنودن‬ ‫در اختیار روزنامه گاردین قرار گرفت‪ ،‬نش��ان م ی دهد که‬ ‫سازمان امنیت ملی ایاالت متحده امریکا این اختیار قانونی‬ ‫را داشته تا بدون نیاز به حکم قضایی‪ ،‬اقدام به جاسوسی‬ ‫از «ایمی ل ه��ا»‪« ،‬مکالمات تلفن��ی» و «پیامک های»‬ ‫ش��هروندان امریکایی کند‪ .‬این قانون که در س��ال ‪۲۰۱۱‬‬ ‫میالدی به تصویب رس��یده در تضاد با اظه��ارات باراک‬ ‫اوباما‪ ،‬رئی س جمهور امریکا و س��ایر مقام های اطالعاتی‬ ‫در کنگره و سنا مبنی بر حمایت و حفاظت دولت از حریم‬ ‫خصوصی شهروندان این کشور است‪g .‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫چه کسی خبر داد؟‬ ‫چه��ار هواپیما ک��ه از فرودگاه ه��ای لوگان‬ ‫اینترنشنال‪ ،‬داالس اینترنشنال و نیوارک به مقصد‬ ‫کالیفرنیا در پ��رواز بودند‪ ،‬دزدیده ش��دند‪ .‬دو فروند‬ ‫به س��اختمان های مرکز تج��ارت جهانی اصابت‬ ‫کردند‪ ،‬یک فروند با س��اختمان پنتاگ��ون برخورد‬ ‫کرد و دیگری در پنسیلوانیا سقوط کرد‪ .‬این حادثه‬ ‫در روز یازدهم س��پتامبر از س��وی القاع��ده انجام‬ ‫ش��د‪،‬یکی از بزرگترین حمالت تلفنی طول تاریخ‬ ‫ارزیابی م ی شود‪ .‬شاید بهت این عمل مدتی جهان‬ ‫را در موضع س��کوت قرار داد‪ ،‬اما بازهم تلفن نقش‬ ‫تاریخی خود را انجام داد‪.‬یک سوی تلفن والدیمیر‬ ‫پوتین‪ ،‬رئی س جمهور روسیه بود که ان روزها امریکا‬ ‫از تمایالت جاه طلبانه او م ی ترسید و ان سوی خط‬ ‫هم جورج بوش پس��ر‪ .‬پوتین در این تماس تلفنی‬ ‫بر لزوم عزم جدی ب رای مبارزه با تروریسم صحبت‬ ‫کرد‪ .‬جورج بوش بع د ها در مورد این تماس تلفنی‬ ‫گفت‪« :‬پوتین اولین سیاستمدار خارجی بود که در‬ ‫این حادثه با من اب راز همدردی کرد و این حادثه را به‬ ‫من تسلیت گفت‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫بدون شک سفر نیل ارمسترانگ به ماه و قدم زدن‬ ‫بر س��طح ان و به دس��ت اوردن عنوان اولین انس��انی‬ ‫که چنین شانسی را به دس��ت اورده اس��ت‪ ،‬بزرگترین و‬ ‫به یادماندن ی ترین خاطره این خلبان‪ ،‬فضانورد‪ ،‬مهندس و‬ ‫استاد دانشگاه است‪ .‬اما این روزها بسیاری این رویداد بزرگ‬ ‫ی سیاره زمین را به باد تهمت جعلی بودن گرفته اند‪،‬‬ ‫علم ‬ ‫اما تا زمانی که جعلی بودن این سفر با مدارک متقن و اقناع‬ ‫کننده همراه نشده است‪ ،‬م ی توان ان حادثه را همان طوری‬ ‫توصیف کرد که ارمسترانگ روی کره ماه ب رای جهانیان‬ ‫توصیف کرد‪« :‬ای��ن گام ی کوچک ب رای یک انس��ان و‬ ‫جهشی بزرگ ب رای بشریت است‪ ».‬این اتفاق ان قدر بزرگ‬ ‫بود که تصاویر و صداهای پ رالتهاب گزارش مستقیم سفر‬ ‫ارمس��ترانگ و گروهش در ‪ ۲۱‬ژوئیه سال ‪ ۱۹۶۹‬توسط‬ ‫دست کم ‪ ۵۰۰‬میلیون نفر در سراس��ر جهان به طور زنده‬ ‫دنبال شد‪ .‬حتی ریچار نیکس��ون‪ ،‬رئی س جمهوری وقت‬ ‫امریکا لحظاتی پس از این فتح بزرگ فضانوردی‪ ،‬از طریق‬ ‫تلفن با ارمسترانگ در کره ماه صحبت کرد‪ .‬نیکسون در‬ ‫این تماس تلفنی این موفقیت را تبریک گفت و میلیون ها‬ ‫نفر به طور مس��تقیم تماش��ا کردند‪ .‬ای��ن تماس عالوه‬ ‫برجنبه تاریخی‪ ،‬باعث تبلور این باور بود که تلفن م ی تواند‬ ‫فاصله ها را هر قدر هم طوالنی باشد‪ ،‬نزدیک کند‪g .‬‬ ‫همدردی شرق با غرب‬ ‫مکالم ههای ناامن‬ ‫هالدمن‪ ،‬رئیس وقت کارکنان کاخ سفید شنیده م ی شود که به‬ ‫نیکس��ون م ی گوید؛ «م ی دانیم چه اطالعاتی و از طریق چه‬ ‫کسی لو رفته است‪ ».‬نیکسون در ادامه این مکالمه از هالدمن‬ ‫م ی پرسد؛ «کسی از سازمان اف ب ی ای اطالعات را لو داده؟»‪ /‬بله‬ ‫قربان ‪ /‬چه کسی؟‪ /‬مارک فلت ‪ /‬و رئی س جمهور با لحنی ازرده‬ ‫باز م ی پرسد؛ «ب رای چه چنین غلطی کرده؟» ‪g‬‬ ‫‪81‬‬ ‫تعبیر یک رویا‬ ‫فلسفه دین‬ ‫نمایشی در مورد زمان مشروطه‬ ‫اثر نورمین گیسلر‬ ‫نمایش «تعبیر یک رویا» به کارگردانی خی راهلل تقیانی پور از هفتم مهرماه سال جاری‬ ‫در تاالر قشقایی روی صحنه رفته اس��ت‪« .‬تعبیر یک رویا» که خی راهلل تقیانی پور ان را سال‬ ‫گذشته در بخش مس��ابقه ای ران در سی و دومین جش��نواره بی ن المللی تئا تر فجر اجرا کرد‪،‬‬ ‫توانست با استقبال مخاطبان و هیات داوران مواجه شود‪ .‬این اثر نمایشی سال گذشته نامزد‬ ‫دریافت جایزه نویسندگی‪ ،‬کارگردانی‪ ،‬بازیگری زن و بازیگری مرد شد و در بخش نویسندگی‪،‬‬ ‫بازیگری زن و بازیگری مرد مورد تقدیر قرار گرفت‪ .‬در این نمایش بازیگرانی چون رحیم نوروزی‪،‬‬ ‫اناهیتا همتی‪ ،‬شیوا مکی نیان‪ ،‬مسعود حجازی مهر‪ ،‬جواد پورزند‪ ،‬مصطفی ساسانی‪ ،‬حسین‬ ‫شفیعی‪ ،‬محمدهادی عطایی و الهه شه پرست بازی می کنند‪ .‬نمایش «تعبیر یک رویا» رویای‬ ‫انسان هایی از طبقه پایین شهر است که در زندگی روزمره خود میان خیر و شر وامانده اند‪ .‬این‬ ‫نمایش به تاریخ معاصر رجوع می کند و اتفاقاتی را که در زمان مشروطه افتاده‪ ،‬نقل می کند‪ .‬در‬ ‫کنار این قصه نیز نگاهی به زندگی افرادی در ان دوران شده که البته این نگاه با چاشنی طنز‬ ‫همراه است‪ .‬تقیانی پور در مورد قصه نمایش می گوید‪« :‬نمایش «تعبیر یک رویا» به نوعی‬ ‫روایتگر بخشی از دوره مشروطه دوم اس��ت‪ .‬من تالش کردم در این روایت نگاهی به تاریخ‬ ‫معاصر کشورمان داشته باشم و در کنار قصه های کوچک تر و خرده روایت های طنزگونه‪ ،‬این‬ ‫روایت تاریخی را به مخاطب ارائه دهم‪g ».‬‬ ‫کتاب «فلسفه دین» اثر نورمین گیس��لر به تازگی با وی رایشی جدید از سوی انتشارات‬ ‫حکمت منتشر شده است‪.‬‬ ‫فلسفه دین که ب ا ترجمه دکتر حمیدرضا ایت اللهی به بازار نشر فرستاده شده است‪ ،‬به‬ ‫بحث و تحقیق در مهمترین مسائل فلسفه دین می پردازد‪ .‬این کتاب در چهار بخش تدوین‬ ‫شده و هر بخش دارای اصول متعددی است‪ .‬بخش نخست این کتاب با عنوان «خدا و تجربه»‬ ‫به موضوع تجربه دینی پرداخته و در چهار فصل ماهیت تجربه دینی‪ ،‬ویژگی ها و وجوه ان و‬ ‫مساله چگونگی ازمون واقعیت یا نبود واقعیت ان را بررسی کرده است‪.‬‬ ‫نویسنده در بخش دوم‪ ،‬موضوع خدا و عقل را در پنج فصل با ادله فلسفی بررسی کرده‬ ‫و در بخش س��وم به موضوع خدا‪ ،‬زبان و توصیف زبانی امر الوهی پرداخته است‪ .‬همچنین‬ ‫بخش چهارم و پایانی کتاب با عنوان «خدا و شر» به تحلیل مساله شر‪ ،‬تقریرهای مختلف و‬ ‫پاسخ های گوناگون ان می پردازد‪.‬‬ ‫این کتاب پیش از این در سال ‪ 1382‬نیز چاپ شده بود که این بار با وی رایش جدید همراه‬ ‫با اضافات توسط دکتر حمیدرضا ایت اللهی‪ ،‬عضو گروه فلسفه دانشکده عالمه طباطبایی‪ ،‬‬ ‫ترجمه شده است‪ .‬کتاب فلسفه دین با ش��مارگان یک هزار و ‪ 500‬نسخه و به قیمت ‪25‬هزار‬ ‫ریال از سوی انتشارات حکمت بازچاپ شده است‪g .‬‬ ‫روزگار خوش مسوت‬ ‫ایا اوزیل بهترین خرید فصل است؟‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫«خوش شانس هس��تم که این المانی را در اختیار دارم»‪ .‬بالفاصله پس از پیروزی ارسنال‬ ‫مقابل ناپولی‪ ،‬ارسن ونگر این گونه خوشحالی خود را از خرید مسوت اوزیل اعالم کرد‪ .‬ونگر از ان‬ ‫دست مربیانی است که کمتر ذوق زده می شود‪ ،‬اما نمایش این بازیکن المانی انقدر ستودنی بود‬ ‫که مرد فرانسوی بگوید‪« :‬نمایش اوزیل در نیمه نخست فوق العاده بود‪ .‬هنرنمایی او چه از نظر‬ ‫فردی و چه از نظر کارهای گروهی بی نظیر بود‪ .‬این عملکرد با گلزنی او هم همراه بود و به تماشاگر‬ ‫تمام چیزهایی که دوست داش��ت در یک دیدار فوتبال تماشا کند را می داد‪ ».‬اوزیل در اخرین روز‬ ‫نقل وانتقاالت از مادرید به سمت لندن حرکت کرد تا پی راهن قرمز رنگ تیم ارسنال را برتن کند‪ .‬این‬ ‫انتقال شاید زی ر سایه انتقال گرت بیل قرار گرفت‪ ،‬اما تا این جای کار برترین انتقال فصل‪ ،‬انتقال‬ ‫اوزیل است‪ .‬روزگار او در لندن بسیار خوش اس��ت؛ او در رئال مادرید هرچه که می درخشید و هر‬ ‫چقدر هم که پاس گل می داد‪ ،‬بازهم زیر سایه سنگین کریستیانو رونالدو قرار داشت‪ ،‬همان طور‬ ‫که ارسنال چندین سال بود که در هوای مه گرفته لندن زیر سایه تیم های دیگر قرار داشت‪ .‬حاال‬ ‫ارسنال و اوزیل متحد شده اند تا از زیر سایه خارج شوند‪ .‬به گونه ای که اکنون ارسنال با درخشش ‬ ‫هافبک بازیساز خود هم در لیگ قهرمان وضعیتی بسیار خوب دارد و هم در لیگ برتر انگلستان‬ ‫در صدر جدول جای خوش کرده است‪ .‬نکته مهم اینجاست که اوزیل به رغم انکه تعداد روزهای‬ ‫بی شماری نیست که در تیم ارسنال بازی می کند‪ ،‬چنان در قالب های تاکتیکی این تیم جاافتاده‬ ‫که گویی مدت زمان مدیدی است که ب رای این تیم بازی می کند‪ .‬بازی موثر مسوت با فوتبال شناور‬ ‫ونگر چنان چفت شده است که انگار حلقه مفقوده قرمزهای شهر لندن در همه این سال ها داشتن‬ ‫بازیکنی در سطح اوزیل بود؛ هرچند از دیگر عوامل تاثی ر گذار در جهش این فصل ارسنال بدون‬ ‫شک ان است که این تیم ب رای اولین بار‪ ،‬توانست تمام بازیکنان بزرگ خود از جمله جک ویلشر را‬ ‫حفظ کند و تیمی را داشته باشد که سودای قهرمانی در سر دارد‪ .‬تنها چیزی که این روزها می تواند‬ ‫تهدیدی ب رای خ راب شدن روزهای خوش مسوت اوزیل باشد‪ ،‬مصاحب ه هایی است که به تحریک‬ ‫باشگاه رئال مادرید در موردش می ش��ود؛ مصاحب ه هایی که هدفشان تخریب چهره این هافبک‬ ‫المانی است‪ ،‬اما اوزیل در مقابل این حرف های حاشی ه ای می تواند به این ببالد که سرمربی تیمش‬ ‫می گوید‪« :‬فقط باید روی سکو نشست و از بازی اوزیل لذت برد‪g ».‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫توجه ویژه‬ ‫تایم به ژاپن‬ ‫‪82‬‬ ‫طعنهاشپیگل‬ ‫بهمرکل‬ ‫اکونومیستو‬ ‫ترور‬ ‫گذشته در راه اسکار‬ ‫ایا فیلم فرهادی ایرانی است؟‬ ‫شهرهای بی نشان‬ ‫دیـــدار‬ ‫فنی و تکنیکی فیلمی باالتر از تم��ام رقبایش بود و معتقدند‬ ‫انچه فارغ از کیفیت و ساختار اثر اهمیت دارد‪ ،‬وجود یک پخش ‬ ‫کننده قدرتمند جهانی و بی ن المللی است که می تواند موجب‬ ‫دیده شدن‪ ،‬راهیابی فیلم به مراحل باالتر و در نهایت موفقیت‬ ‫احتمالی ان شود‪ .‬در چنین شرایطی بیشترین شانس موفقیت‬ ‫مربوط به فیلم «گذشته» خواهد بود که هم با مشارکت فرانسه‬ ‫ساخته شده و هم به دلیل موفقی ت های پیشین اصغر فرهادی‬ ‫و اوازه جهانی او از پخش کننده قدرتمندی نیز برخوردار است‪.‬‬ ‫این موافقان درباره ای رانی بودن فیلم می گویند‪« :‬طبق قوانین‬ ‫اکادمی‪ ،‬فیلمی که معرفی می شود باید سهمی در یکی از «پنج‬ ‫نیروی خالقه» تولیدکننده فیلم داش��ته باشد‪ .‬این پنج نیروی‬ ‫خالقه عبارتند از فیلمنامه نویس‪ ،‬کارگردان‪ ،‬مدیر فیلمبرداری‪،‬‬ ‫بازیگر و تهی ه کننده‪ .‬فیلم «گذش��ته» از هر پنج نیروی خالقه‬ ‫ای رانی بهره مند است‪».‬‬ ‫رقیب گذشته ب رای معرفی به اسکار‪ ،‬فیلم «دربند» ساخته‬ ‫پرویز ش��هبازی بود‪ .‬کمیته ‪ 9‬نفره انتخاب نماینده س��ینمای‬ ‫ای ران که از فاطمه معتمداریا‪ ،‬مسعود کیمیایی‪ ،‬بهروز افخمی‪،‬‬ ‫کمال تبریزی‪ ،‬حس��ن حسندوست‪ ،‬مس��عود رایگان‪ ،‬علیرضا‬ ‫زرین دست‪ ،‬حس��ین معززی نیا و امیر اسفندیاری تشکیل شده‬ ‫بود‪ ،‬بعد از بررسی فهرست رس��می ‪ 53‬فیلم به نمایش در امده‬ ‫در ای ران در یک سال گذشته و ارزیابی وضع بی ن المللی چند روز‬ ‫قبل به فهرستی شامل دوازده فیلم رسیدند که فیلم های «برف‬ ‫روی کاج ها»‪« ،‬بی خود و بی جهت»‪« ،‬پذی رایی س��اده»‪« ،‬پله‬ ‫اخر»‪« ،‬حوض نقاشی»‪« ،‬دربند»‪« ،‬دهلیز»‪« ،‬قاعده تصادف»‪،‬‬ ‫«کالس هنرپیشگی»‪« ،‬گذشته»‪« ،‬گناهکاران» و «هیس‪...‬‬ ‫دخترها فریاد نمی زنند» را در بر می گرفت‪ .‬دو فیلم «دربند» و‬ ‫«گذشته» به عنوان نامزدهای نهایی انتخاب شدند و در پایان‬ ‫فیلم گذشته «راهی اسکار» می ش��ود‪ .‬پیش از این فیلم های‬ ‫دایره مینا‪ ،‬زیر درختان زیتون‪ ،‬بادکنک س��فید‪ ،‬گبه‪ ،‬بچه های‬ ‫اسمان‪ ،‬رنگ خدا‪ ،‬زمانی ب رای مستی اسب ها‪ ،‬باران‪ ،‬من ترانه ‪۱۵‬‬ ‫سال دارم‪ ،‬نفس عمیق‪ ،‬الک پشت ها پرواز می کنند‪ ،‬خیلی دور‬ ‫خیلی نزدیک‪ ،‬کافه ترانزیت‪ ،‬میم مثل مادر‪ ،‬اواز گنجشک ها‪،‬‬ ‫درباره الی‪ ،‬بدرود بغداد‪ ،‬جدایی نادر از سیمین و یه حبه قند به‬ ‫اکادمی معرفی شده اند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪192‬‬ ‫گذشته باعث شد که «گذش��ته» نماینده ای ران در اسکار‬ ‫باش��د‪ .‬این فیلم س��اخته اصغر فرهادی س��ومین حضور این‬ ‫کارگردان را در این مراسم مهیا می سازد‪ .‬پس از «درباره الی»‪،‬‬ ‫فرهادی در دومین حضورش توانس��ت با فیلم «جدایی نادر از‬ ‫سیمین» که به اختصار جدایی خوانده می شود‪ ،‬جایزه بهترین‬ ‫فیلم غی ر انگلیس��ی زبان را از اکادمی علوم و هنرهای تصاویر‬ ‫متحرک دریافت کند و همین گذشته باعث انتخاب اخرین فیلم‬ ‫فرهادی ب رای اکادمی امس��ال هم شد‪ .‬ش��اید باز هم فرهادی‬ ‫بتواند در میان کاندیداهای جایزه فیلم غی رانگلیسی زبان جای‬ ‫بگیرد‪ .‬اما سوال اصلی اینجاس��ت که این زبان غی رانگلیسی‬ ‫چه زبانی است؟ ایا این فیلم که نماینده ای ران است‪ ،‬فیلمی به‬ ‫زبان فارسی اس��ت؟ ایا این فیلم ای رانی است؟ ایا حضور علی‬ ‫مصفا به عنوان ی��ک ای رانی که در فرانس��ه زندگی می کرده و‬ ‫یک رستوران دار که ب رنامه نود نگاه می کند و البته حضور اصغر‬ ‫فرهادی به عن��وان کارگردان ای رانی می تواند ب رای «گذش��ته»‬ ‫شناس��نامه ای رانی بس��ازد؟ انها می گویند احمد‪ ،‬ش��خصیت‬ ‫ای رانی فیل��م ‪ -‬که ب رای ش��رکت در دادگاه ط�لاق به پاریس‬ ‫رفته ‪ -‬می توانست شهروند هر کشور دیگری باشد‪ .‬این سوال ‬ ‫و چندین و چند س��وال مش��ابه دیگر باعث می ش��ود انتخاب‬ ‫«گذشته» منتقدان فراوانی داشته باشد؛ منتقدانی که می گویند‪:‬‬ ‫«گذشته فیلمی است که لوکیش��ن های ان در فرانسه گرفته‬ ‫ش��ده و با بازیگران فرانسوی این فیلم ساخته ش��ده و از همه‬ ‫مهم تر زبان ان نیز زبان مردم ای ران نیست و داستان فیلم هم‬ ‫روایت یک خانواده فرانسوی اس��ت که با سرنوشت مهاجران‬ ‫پیوند خورده اس��ت‪ ».‬ب رای همین منتق��دان می گویند که اگر‬ ‫گذش��ته به عنوان یک فیلم فرانس��وی در رقابت با فیلم رنوار‬ ‫شکست نمی خورد و نماینده فرانس��ه می شد‪ ،‬باور پذیرتر بود‪.‬‬ ‫این فیلم به زندگی ژان رنوار‪ ،‬فیلمساز فرانسوی (‪)1894-1979‬‬ ‫در خالل جنگ جهانی اول می پردازد‪ .‬در مقابل این منتقدان‪،‬‬ ‫موافقانی هم حضور دارند که اعتقاد دارند فیلم گذش��ته از نظر‬ ‫دوران نقادی‬ ‫همراه با مارکوپولو در شهرهای خیالی‬ ‫تحلیل کانت و نقد شهید مطهری از مدرنیته‬ ‫رمان «شهرهای بی نشان» اثر ایتالو کالوینو با ترجمه فرزام پروا منتشر شد‪ .‬کالوینو در‬ ‫این کتاب‪ ،‬به روایت سفرهایی در دنیای خیال می پردازد و مخاطب را در سفرهای مارکوپولو‬ ‫به شهرهای خیالی‪ ،‬ش��ریک و همراه می کند‪ .‬این رمان پی ش تر با ترجمه های دیگری هم‬ ‫به بازار کتاب راه یافته بود‪ .‬کتاب «شهرهای بی نشان» از فصل های مختلفی تشکیل شده‬ ‫که کالوینو در هر کدام از انها به شهری خیالی س��فر می کند‪ .‬این اثر یکی از پرطرفدارترین‬ ‫کتاب های کالوینو محسوب می شود و در ان مارکوپولویی که در داستان های این نویسنده‬ ‫ایتالیایی دوباره خلق شده‪ ،‬سفرهای خود را به دنیای خیالی کالوینو اغاز می کند و شرح این‬ ‫سفرها را به خان مغول می فرستد‪ .‬ایتالو کالوینو در ‪ ۱۵‬اکتبر ‪ ۱۹۲۳‬میالدی در شهر سانتیاگو‬ ‫الس وگاس در کوبا به دنیا امد‪ .‬وی تا پنج سالگی در کوبا ماند‪ ،‬سپس به ایتالیا رفت و بیشتر‬ ‫زندگی خود را همان جا سپری کرد‪ .‬این نویسنده در سال ‪ ۱۹۴۷‬با نوشتن پایان نامه ای درباره‬ ‫جوزف کنراد در رشته ادبیات از دانشگاه تورین فارغ التحصیل شد‪ .‬در توضیح این کتاب امده‬ ‫است‪« :‬کافی است قبل از اغاز کتاب‪ ،‬مدتی تنها در فهرست دقیق شوید تا متوجه شوید با چه‬ ‫جور کتابی روبه رو هستید‪ .‬فکر می کنید از سر اتفاق است که می بینید شهرها با خاط رات اغاز‬ ‫می شوند؟ یا اتفاقی است که کتابی که قرار اس��ت ما را به دیدار شهرهای گمشده‪ ،‬بی نشان‬ ‫یا پنهان ببرد‪ ،‬در انتها با خود شهرهای پوش��یده به پایان می رسد؟ یا انتخاب نام هایی چون‬ ‫فدورا و ایرن از سر اتفاق است؟» کالوینو می گوید‪« :‬این گفت من نیست که بر داستان فرمان‬ ‫می راند‪ ،‬این شنود است‪g ».‬‬ ‫کتاب دوران نقادی تحلیل کانت از مدرنیته و نقد ان از دیدگاه مرتضی مطهری به قلم‬ ‫علی اکبر احمدی با رویکردی نقادانه و در عین حال تحلیلی منتشر شده است‪ .‬این کتاب در‬ ‫دو بخش تحلیل مدرنیته از دیدگاه کانت و نقد مدرنیته کانتی از دیدگاه شهید مطهری تنظیم‬ ‫شده که مولف در هر دو بخش بر ان اس��ت تا تصور کانت از دوران نو و طرح نوینی را که در‬ ‫اثار این اندیش��مند غ ربی ارائه شده اس��ت‪ ،‬توضیح دهد و پس از ان رویکرد و تحلیل شهید‬ ‫مطهری را تفسیر کند‪.‬‬ ‫شهید مطهری به عنوان یکی از فیلسوفان و نظریه پردازان سرشناس توانست فلسفه‬ ‫اس�لامی را به خوبی تبیین و در مقابل‪ ،‬نمایی حقیقی را از مکاتب فلسفی غرب ارائه کند‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬این استاد شهید با نگرش تحلیلی توانست مباحث فلس��فی مطرح در ان روزگار را‬ ‫ب رای مخاطب خود بیان کند‪ .‬بعد از گذشت ‪ 35‬سال از وقوع انقالب اسالمی ای ران‪ ،‬کتاب های‬ ‫شهید مطهری همچنان از اثار مورد توجه قشر دانشگاهی و حوزوی قلمداد می شوند‪ .‬البته‬ ‫باتوجه به تنوع اثار این استاد شهید‪ ،‬به نظر می رسد در بسیاری از حوزه ها همچنان امکان نقد‬ ‫و نظر بیشتری وجود دارد‪ ،‬از جمله ارائه تحلیل تطبیقی از اندیشه این استاد شهید از نظریات‬ ‫و مکاتب غربی که در ادوار مختلف داعی ه دار خوشبختی انس��ان بودند‪ .‬کتاب دوران نقادی‬ ‫تحلیل کانت از مدرنیته و نقد ان از دیدگاه مرتضی مطهری با ش��مارگان یک هزار نسخه در‬ ‫‪335‬صفحه به بهای ‪ 110‬هزار ریال نخستین چاپ خود را از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و‬ ‫مطالعات فرهنگی در سال ‪ 1392‬تجربه می کند‪g .‬‬ ‫‪83‬‬ ‫بانک انصار خبر داد‬ ‫شهر الکترونیکی اردکان به قطب توسعه‬ ‫کارت شهروندی تبدیل می شود‬ ‫به همت کارشناسان بانک انصار و س��ازمان شهرداری‬ ‫و مس��ئوالن ش��هرالکترونیکی اردکان‪ ،‬این ش��هر که دارای‬ ‫ظرفیت های الزم در زمینه تبدیل شدن به یکی از مراکز استقرار‬ ‫دولت الکترونیکی اس��ت‪ ،‬به قطب توس��عه کارت شهروندی‬ ‫تبدیل می شود‪ .‬با همکاری بانک انصار‪ ،‬ش��هرداری اردکان و‬ ‫پشتیبانی های مسئوالن این شهر و استان یزد و به اتکای نصب‬ ‫سامانه های زیرساختی موردنیاز و دراستانه بازگشایی مدارس‬ ‫و مراکز اموزشی و افزایش حج م تراکنش های خرد در بخش‬ ‫حمل ونقلعمومی‪،‬فازاولپروژهجامعخدماتکارتشهروندی‬ ‫که یکی از اهداف ان گسترش مدیریت پول خرد و صرفه جویی‬ ‫در وقت و انرژی صاحبان ان است‪ ،‬در شهر تاریخی اردکان به‬ ‫بهره برداری رسید‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک‬ ‫انصار‪،‬در مراسمگشایش اینطرح نماینده مردم اردکان‪ ،‬اعضای‬ ‫شورای شهر و جمعی از مس��ئوالن بانک‪ ،‬فرماندهان نظامی‬ ‫و انتظامی ش��هر اردکان حضور داشتند‪ .‬این گزارش همچنین‬ ‫می افزاید که کارت شهروندی ش��هر اردکان (نگین کارت) در‬ ‫بخش وسایل نقلیه عمومی از جمله اتوبوس‪ ،‬تاکسی و اژانس‪،‬‬ ‫خریدمایحتاجروزانهازخرده فروشی ها‪،‬استفادهدرمراکزخدماتی‪،‬‬ ‫تفریحی‪ ،‬فرهنگی و هنری و شهربازی این شهر قابل استفاده‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین به علت باال بودن ظرفیت های فنی اردکان‪،‬‬ ‫این شهر می تواند عالوه بر تبدیل شدن به قطب توسعه کارت‬ ‫شهروندی به یکی از نخستین ش��هرهای دولت الکترونیکی‬ ‫تبدیل شود‪ .‬سیدحمیدخالقی‪ ،‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک‬ ‫انصارطیمصاحبه ایباتاکیدبرظرفیت هایمطلوباستانیزد‬ ‫وشهر الکترونیکیاردکاندرتوسعهفعالیت هایمربوطبهدولت‬ ‫الکترونیکی اظهار امیدواری کرد که با بهره برداری از این پروژه‬ ‫و اجرای طرح های تکمیلی‪ ،‬شهر اردکان و استان یزد به یکی از‬ ‫محوری ترین استان ها و شهرهای ایران در زمینه تشکیل دولت‬ ‫الکترونیکی تبدیل شوند‪ .‬وی همچنین افزود که طرح توسعه‬ ‫کارت شهروندی در استان فارس با محوریت شیراز که خاستگاه‬ ‫اجرای این طرح است نیز در دست اجراست که به زودی گزارش‬ ‫ان ارائه می شود‪g.‬‬ ‫می کنند که این امار در مقایس��ه با دیگر بانک ها چشمگیر و‬ ‫تحسین برانگیز است‪».‬‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪192‬‬ ‫استاندار سمنان‪:‬‬ ‫بانک مهر اقتصاد نقش موثری در رشد تولید‬ ‫و رونق کسب و کار استان داشته است‬ ‫استاندار سمنان در همایش عمومی کارکنان بانک مهر‬ ‫اقتصاد اس��تان گفت‪« :‬مجموعه مهر نقش موثری در رونق‬ ‫کسب و کار استان داشته اس��ت‪ ».‬به گزارش روابط عمومی‬ ‫بانک مهر اقتصاد استان سمنان؛ دکتر عباس رهی‪ ،‬استاندار‬ ‫سمنان با بیان اینکه باید در انجام کارها اخالص داشته باشیم‪،‬‬ ‫چرا که اگر کاری با اخالص انجام ش��ود در نظر خداوند بسیار‬ ‫باارزش خواهد بود‪ ،‬اذعان داش��ت‪« :‬گزارش های ارائه شده‬ ‫از س��وی مدیرعامل بانک و مدیرکل ش��عب استان سمنان‪،‬‬ ‫نشانگر اقدامات بزرگی است که موجب شده تا مجموعه مهر‬ ‫سهم قابل توجهی از جمعیت فعال و اقتصادی استان را به خود‬ ‫اختصاص دهد و ای��ن امر تنها با ت�لاش کارکنان و رضایت‬ ‫مردم تحقق یافته است‪ ».‬استاندار سمنان به نقش موثر بانک‬ ‫مهر اقتصاد در رشد و شکوفایی تولید و رونق کسب و کار در‬ ‫استان اشاره کرد و افزود‪« :‬مجموعه مهر در تعامل مناسبی که‬ ‫با استانداری داشته‪ ،‬توانسته خدمات قابل توجهی را در قالب‬ ‫پرداخت تسهیالت به تولیدکنندگان و صنعتگران استان در‬ ‫بخش های مختلف ارائه دهد و نقش موثر و بسزایی در رشد‬ ‫و شکوفایی تولید و رونق کسب و کار استان ایفا نماید‪ .‬رهی با‬ ‫‪84‬‬ ‫ابراز خرسندی از اینکه منابع این بانک در راه عمران‪ ،‬ابادانی‬ ‫و رشد اقتصادی استان صرف شده است‪ ،‬ابراز داشت‪« :‬انتظار‬ ‫می رود این رویه به تمامی دس��تگاه های اجرایی‪ ،‬بانک ها و‬ ‫موسسات پولی و اعتباری تسری یابد‪ ».‬گفتنی است‪ ،‬در خالل‬ ‫این همایش‪ ،‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد و استاندار سمنان با‬ ‫یکدیگر دیدار و گفت وگو کردن��د و دکتر نتاج با بیان اینکه در‬ ‫مجموعه مهر حدود ‪ 70‬درصد از س��پرده های جذب شده هر‬ ‫اس��تان در همان منطقه مصرف می شود‪ ،‬گفت‪« :‬معتقدیم با‬ ‫مصرف منابع جذب ش��ده در هر منطقه به رشد و شکوفایی‬ ‫استان در بخش های مختلف از قبیل صنعت‪ ،‬معدن‪ ،‬کشاورزی‬ ‫و عمران کمک شایانی می شود‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد‬ ‫تاکید ک��رد‪« :‬بانک مهر اقتصاد هم��واره به دنبال مبادالت و‬ ‫معامالت واقعی بوده و به صورت جدی از سفته بازی‪ ،‬مبادالت‬ ‫و معامالت غیر واقعی پرهیز می کند و تاکنون نیز در اجرای این‬ ‫سیاست ضرری شامل حالش نشده است‪».‬استاندار سمنان نیز‬ ‫گفت‪« :‬باتوجه به گزارش ارائه شده ‪ 135‬هزار نفر سپرده گذار‬ ‫یعنی در ح��دود ‪ 33‬درصد از جمعیت فعال اقتصادی اس��تان‬ ‫سمنان مش��تری این بانک هس��تند و از خدمات ان استفاده‬ ‫ایت اهلل مقتدایی‪ :‬استفاده بانک مهر اقتصاد‬ ‫از ظرفیت علمای دین امری پسندیده است‬ ‫‪ l‬دبیر دوم ش��ورای عالی حوزه های علمیه کشور در‬ ‫دیدار با کارکنان بانک مهر اقتصاد استان قم‪ ،‬استفاده از ظرفیت‬ ‫علمای دین برای اجرای عقود اس�لامی را امری پس��ندیده‬ ‫دانس��ت‪ .‬به گزارش روابط عمومی بانک مهر اقتصاد اس��تان‬ ‫قم؛ ایت اهلل مقتدایی‪ ،‬دبیر دوم شورای عالی حوزه های علمیه‬ ‫کشور در این دیدار با ابراز خرسندی از اقدامات مجموعه مهر در‬ ‫عرصه بانکداری بدون ربا‪ ،‬ب ر ترویج بانکداری اسالمی در جامعه‬ ‫با بهره مندی از ظرفیت حوزه و مبلغان دینی تاکید کرد و گفت‪:‬‬ ‫«باید اقدامات انجام شده در این حوزه را به اطالع عموم برسانید‪،‬‬ ‫چرا که بس��یاری از هموطنان تمایل دارند با بانکی همکاری‬ ‫کنند که بر محور دین گام برمی دارد‪ ».‬این استاد حوزه‪ ،‬در ادامه‬ ‫سخنان خود از اجرایی نشدن کامل بانکداری اسالمی در کشور‬ ‫انتقاد کرد و اظهارداشت‪« :‬در مورد بانکداری اسالمی سخنان‬ ‫بسیاری شنیده ایم ولی در عمل انطور که باید شاهد اجرای ان‬ ‫نیس��تیم‪ ».‬وی با تاکید بر اینکه در برخی از بانک ها متاسفانه‬ ‫ی متدین‪،‬‬ ‫معامالت صوری انجام می شود‪ ،‬افزود‪« :‬مردم ما مردم ‬ ‫دیندار و عالقه مند به انجام امور شرعی و حالل هستند‪ ،‬بنابراین‬ ‫در زمینه معامالت اقتصادی و حوزه پولی و بانکی نیز انتظار دارند‬ ‫احکام الهی و حدود شرعی رعایت شود‪ ».‬در ادامه‪ ،‬محمدرضا‬ ‫پاطال ‪ -‬مدیرکل شعب استان ‪ -‬با اشاره به نامگذاری حکیمانه‬ ‫چند سال اخیر از سوی مقام معظم رهبری‪ ،‬افزود‪« :‬بانک مهر‬ ‫اقتصاد از س��ال ها پیش با همکاری جمعی از اس��اتید حوزه و‬ ‫دانشگاه برنامه های قابل توجهی را در زمینه بانکداری اسالمی‬ ‫در دستور کار قرار داده و اجرایی کرده است‪ ».‬مدیرکل شعب‬ ‫استان قم با اشاره به اموزش مبانی بانکداری اسالمی به بیش از‬ ‫‪ 30‬هزار نفر ساعت از کارکنان‪ ،‬راه اندازی کمیته شرعی در این‬ ‫بانک را از دیگر اقدامات انجام شده در راستای بانکداری اسالمی‬ ‫عنوان کرد و بیان داشت‪« :‬مصوبات و قرارداد های بانک مهر‬ ‫اقتصاد ابتدا توسط این کمیته از لحاظ شرعی تایید شده و سپس‬ ‫به مرحله اجرا درمی اید و نظارت بر حس��ن اجرای شرعی این‬ ‫ابالغیه ها نیز توسط گروهی از اس��اتید حوزه و دانشگاه انجام‬ ‫می شود‪ ».‬پاطال از راه اندازی مرکز تحقیقات اسالمی بانکی‬ ‫توسط مجموعه مهر در استان قم خبر داد و اذعان داشت‪« :‬در‬ ‫این مرکز تعدادی از روحانیون مسلط به مباحث بانکی مستقر‬ ‫هستند که به صورت تلفنی و حضوری به سواالت شرعی مردم‬ ‫و کارکنان پاسخ می دهند‪g».‬‬