ماهنامه مثلث شماره 195

‫تصمیم سیدحسن‬ ‫حاشیه های یک مصاحبه و یک کامنت همچنان ادامه دارد‬ ‫ظریف‬ ‫گزارش ویژه مثلث از خانواده امام‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره صد و نود و پنجم ‪ 4/‬ابان ‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫همراه با گفتارهایی از‪ :‬رضا غالمی و جواد منصوری‬ ‫تردید دارد‬ ‫‪ 4‬ساعتگفت وگوی محرمانه با‬ ‫پیروزمجتهدزاده‬ ‫البی من هایاقایوزیر‬ ‫گزارشی از تفکرات و گرایش های‬ ‫فکری مذاکره کنندگان هسته ای‬ ‫روحانی باید از اختیاراتش به صورت کامل‬ ‫استفاده کند‪ .‬هاشم ی رفسنجانی گفت‬ ‫نیازی نیست کسی کاری کند‪ ،‬مجتهدزاده‬ ‫حریف اعراب است اقای ظریف کمی‬ ‫تردید دارد و اگر فشاری به او وارد می شود‬ ‫تحت تاثیر قرار م ی گیرد هیچ کس نباید‬ ‫بگوید که چرا کیهان و اصولگرایان به‬ ‫شیوه مذاکرات انتقاد دارند خاتمی دریای‬ ‫انسانی را با رای خودشان پشت سر داشت‬ ‫اما جا خالی داد‪ ،‬احمدی نژاد اینطوری نبود‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫ناظر منتقد یا حامی؟‬ ‫مناظره ای درباره مذاکرات هسته ای؛‬ ‫قاضی زاده – ایمانی‬ ‫اقتصادایرانبدون‬ ‫تحریم همدرست می شود‬ ‫گفت وگوی مثلث با سعید لیالز‬ ‫درباره سرنوشت تحریم ها‬ ‫گرفتاری هایمذاکرات محرمانه‬ ‫مثلث در گفتارها و گزارش های مختلف‬ ‫ابعاد تازه مذاکره هسته ای را بررسی می کند‬ ‫راست گرایی علیه محافظه کاری‬ ‫ایا حزب سومی در امریکا قدرت می گیرد؟‬ ‫شماره ‪ 10‬و سیاست‬ ‫گزارشی از رابطه علی دایی‬ ‫با روسای جمهور‬ ‫جای خالی را با ما پر کنید‬ ‫قیمت ها به تومان میباشد‬ ‫سه ماهه‬ ‫شش ماهه‬ ‫یک ساله‬ ‫پست سفارشی ته ران‬ ‫‪36/000‬‬ ‫‪72/000‬‬ ‫‪144/000‬‬ ‫پست سفارشی شهرستان‬ ‫‪38/000‬‬ ‫‪76/000‬‬ ‫‪152/000‬‬ ‫بانک ملت به نام هفته نامه مثلث‬ ‫شماره حساب ‪43293196/94‬‬ ‫شماره کارت ‪6104-3377-7006-5405‬‬ ‫شماره شبا ‪IR28 0120000000004329319694‬‬ ‫برای اطالعات بیشتر عدد صفر را به شماره ‪ 3000411711‬ارسال نمایید‬ ‫شماره تماس‪88171506-8 :‬‬ ‫‪09109797859‬‬ ‫برای دریافت پیشخوان همراه اول ‪ MOSLAS‬را به ‪ 7050‬پیامککنید‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫پیام امام به شهیدان‬ ‫و ایثارگران‬ ‫ش��هادت در راه خدا چیزی نیس��ت که بتوان ان را با‬ ‫سنجشهای بشری و انگیزه های عادی ارزیابی کرد و شهید‬ ‫در راه حق و هدف الهی را نتوان با دی��دگاه امکانی به مقام‬ ‫واالی ان پی برد‪ .‬که ارزش عظیم ان معیاری الهی و مقام‬ ‫واالی این دیدی ربوبی الزم دارد و نه تنها دس��ت ما خاک‬ ‫مجلهخبری‬ ‫‪14- 17‬‬ ‫پاستور؛باردیگردربهارستان‬ ‫تعویضدردقیقهپایانی‬ ‫بازگشتاحمدی نژاد‬ ‫مذاکراتراتحریمکنید‬ ‫سیاست‬ ‫‪18-29‬‬ ‫تصمیمسیدحسن‬ ‫اماممواضعبنیادیخودراازمردم پنهاننمیکردند‬ ‫نقلخاطرههاشمیاشتباهبود‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫‪30-43‬‬ ‫گرفتاری هایمذاکرهمحرمانه‬ ‫هشدارنرم‬ ‫الیههایپنهانژنو‬ ‫تحریمهالغومیشود‬ ‫ظریف‬ ‫گزارش ویژه مثلث از خانواده امام‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سال پنجم‪/‬شمارهصد و نود و پنجم ‪ 4/‬ابان ‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫تردید دارد‬ ‫‪ 4‬ساعتگفتوگوی محرمانه با‬ ‫پیروزمجتهدزاده‬ ‫البیمنهایاقایوزیر‬ ‫گزارشی از تفکرات و گرایشهای‬ ‫فکری مذاکرهکنندگان هستهای‬ ‫روحانی باید از اختیاراتش به صورت کامل‬ ‫استفاده کند‪ .‬هاشمیرفسنجانی گفت‬ ‫نیازی نیست کسی کاری کند‪ ،‬مجتهدزاده‬ ‫حریف اعراب است اقای ظریف کمی‬ ‫تردید دارد و اگر فشاری به او وارد می شود‬ ‫تحتتاثیر قرار میگیرد هیچکس نباید‬ ‫بگوید که چرا کیهان و اصولگرایان به‬ ‫شیوه مذاکرات انتقاد دارند خاتمی دریای‬ ‫انسانی را با رای خودشان پشت سر داشت‬ ‫اما جا خالی داد‪ ،‬احمدینژاد اینطوری نبود‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫تصمیم سیدحسن‬ ‫حاشیههای یک مصاحبه و یک کامنت همچنان ادامه دارد‬ ‫همراه با گفتارهایی از‪ :‬رضا غالمی و جواد منصوری‬ ‫ناظر منتقد یا حامی؟‬ ‫مناظرهای درباره مذاکرات هستهای؛‬ ‫قاضیزاده – ایمانی‬ ‫اقتصادایرانبدون‬ ‫تحریم همدرست میشود‬ ‫گفتوگوی مثلث با سعید لیالز‬ ‫درباره سرنوشت تحریمها‬ ‫گرفتاریهایمذاکرات محرمانه‬ ‫مثلث در گفتارها و گزارشهای مختلف‬ ‫ابعاد تازه مذاکره هستهای را بررسی میکند‬ ‫راستگرایی علیه محافظهکاری‬ ‫ایا حزب سومی در امریکا قدرت میگیرد؟‬ ‫شماره ‪ 10‬و سیاست‬ ‫گزارشی از رابطه علی دایی‬ ‫با روسای جمهور‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫نشینان از ان و این کوتاه است که افالکیان نیز از راه یافتن‬ ‫به کنه ان عاجزن��د چه که انها از مختصات انس��ان کامل‬ ‫است و ملکوتیان با ان مقام اسرارایش فاصله ها دارند قلم‬ ‫اینجا رسید و سر بشکست و ما بازماندگان و عقب افتادگان‬ ‫در ارزوی ان و این باید روزش��ماری کنیم و حسرت شهادت‬ ‫و شهید و ش��هیدپروران اینچنانی را که با ایثار ثمره حیات‬ ‫خود عاشقانه به این شهیدان شاهد افتخار م ی کنند به گور‬ ‫بریم و از شجاعت های بی نظیر شهیدان و دوستان اسیر و‬ ‫مفقودشان و اسی ب دیدگان و اشتیاق زائدالوصف اینان ب رای‬ ‫بازگشت به میدان شهادت احساس خجلت و حقارت کنیم‪.‬‬ ‫زن��ان و م��ردان و ک��ودکان نمون��ه ای ک��ه در زیر‬ ‫بمب��اران ها و از بس��تر بیمارس��تان ها س��رود ش��هادت‬ ‫س��ر می دهند و ب��ا دس��ت و پای قطع ش��ده بازگش��ت‬ ‫به جبه��ه ای انس��ان س��از را ارزو م ی کنند ف��وق انچه ما‬ ‫تص��ور م ی کنی��م و فالس��فه و عرف��ا ب��ه رش��ته تحریر‬ ‫درم��ی اورن��د و هنرمن��دان و نقاش��ان عرض��ه‬ ‫م ی کنند است‪.‬‬ ‫انچه انان با قدم های علمی و اس��تداللی و عرفانی‬ ‫یافته اند اینان ب��ا قدم عینی به ان رس��یده اند و انچه انان‬ ‫در البالی کتاب ها و صحیفه ها جس��تجو کرده اند اینان‬ ‫در میدان خون و ش��هادت در راه حق یافته ان��د بارالها ما را‬ ‫به خدمتگ��زاری در راه انان و ب رای هدف بزرگش��ان توفیق‬ ‫ده و ش��هدا عزیزمان را در خ��وان ضیافت معن��وی خود از‬ ‫جلوه های خ��اص خویش ارزانی بخش و خان��دان بزرگوار‬ ‫انان را با صبر و اجر قرین فرما و اس��یب دیدگان عزیز ما را‬ ‫شفا مرحمت نما و اسی ران و مفقودان معظم را هر چه زودتر‬ ‫به اغوش ملت عظیم الشان برگردان و به پدران و مادران و‬ ‫همس ران انان شکیبائی و پایداری عنایت فرما‪ .‬و از برکات‬ ‫حضرت بقیه اهلل ارواحنا فداه همه انان و ملت را نصیب وافر‬ ‫مرحمت فرما‪.‬‬ ‫بینالملل‬ ‫‪58-65‬‬ ‫برامدنراستگرایی افراطیازدامنمحافظه کاری‬ ‫تی پارتیازجمهوریخواهانجدانمی شود‬ ‫اقتدارگراییجدید‬ ‫دربارهیکاحتمالخیلیضعیف‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪66-71‬‬ ‫گشایش هایتازهدراقتصادایران‬ ‫بدونتوافقباغربهممی توانیممشکالت‬ ‫اقتصادیراحلکنیم‬ ‫ورزش‬ ‫‪72 -77‬‬ ‫بازی بدون توپ‬ ‫زبان سرخ شماره‪10‬‬ ‫اینادمهانمیتوانندبرادرمراخرابکنند‬ ‫نهدوست‪،‬نهدشمن‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران‪ :‬زهی��ر توکل��ی ‪ -‬ش��اهین فتحی��ان ‪-‬‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫تعویضدردقیقهپایانی‬ ‫مجله خبری‬ ‫فرج ی دانا به جای توفیقی به‬ ‫مجلسمعرفیشد‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫عدم اعتماد مجلس ش��شم به او ب رای تص��دی وزارت علوم‬ ‫بود‪ .‬ماجرا از این قرار بود که پس از استعفای مصطفی معین‬ ‫در شهریور ‪ 82‬س��ی د محمد خاتمی او را ب رای تصدی وزارت‬ ‫علوم به مجلس ش��شم معرفی کرد‪ .‬فرج ی دانا اما با کسب‬ ‫‪ ۸۶‬رای موافق از ‪ ۲۲۰‬رای نمایندگان‪ ،‬نتوانست رای اعتماد‬ ‫الزم را مجلس ش��شم کسب کند‪ .‬در ان جلس��ه‪ ،‬نورالدین‬ ‫پیرموذن‪ ،‬احمد پورنجاتی و ناص��ر قوامی به عنوان مخالف‬ ‫و الهه کوالیی‪ ،‬سی د ش��م س الدین وهابی‪ ،‬سی د علی محمد‬ ‫یثربی و محمدحس��ن ابوترابی به عنوان موافق او صحبت‬ ‫کردند‪ .‬مخالفان مدعی بودند که مواضع سیاس ی فرج ی دانا‬ ‫روشن نیست‪ ،‬او با اصالح طلبان همراهی نم ی کند و اساسا‬ ‫چهره ای سیاسی نیست‪.‬‬ ‫رضا صالحی امیری کیست؟‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫الریجانی‪ :‬عدم معرفی توفیقی‬ ‫تصمیم روحانی بود‬ ‫حس��ن روحانی هفت��ه گذش��ته در نام��ه ای به علی‬ ‫الریجان��ی‪ ،‬رئیس مجل��س وزرای پیشنهادی خ��ود ب رای‬ ‫س��ه وزارتخانه را معرفی کرد؛ عل ی اصغر فان��ی ب رای وزارت‬ ‫اموزش و پرورش‪ ،‬رض��ا فرجی دانا ب��رای وزارت علوم و رضا‬ ‫صالح ی امیری ب رای وزارت ورزش‪.‬‬ ‫علی اصغر فانی کیست؟‬ ‫عل ی اصغر فانی ‪ 59‬ساله دارای دکترای رشته مدیریت‬ ‫دولتی از دانشگاه تربیت مدرس و عضو هیات علمی دانشکده‬ ‫مدیریت این دانشگاه اس��ت‪ .‬فانی‪ ،‬مدیرکل��ی چندین دوره‬ ‫اموزش متوس��طه اموزش و پرورش در دوره وزارت حسین‬ ‫ی و همچنی��ن مدیریت مناطق و‬ ‫مظفر و س��ی د کاظم اکرم ‬ ‫مدیرکلی اموزش و پرورش را در کارنامه خود دارد‪.‬‬ ‫مدیرکل ام��وزش و پرورش کردس��تان در س��ال ‪،۶۴‬‬ ‫معاون اموزشی وزارت اموزش و پرورش در سال های ‪ ۶۴‬تا‬ ‫‪ ،۶۸‬معاون و قائم مقام دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت‬ ‫مدرس در سال های ‪ ۶۸‬تا ‪ ،۷۲‬معاون فرهنگی بنیاد شهید‬ ‫در س��ال های ‪ ۷۲‬تا ‪ ،۷۶‬معاون برنامه ریزی و نیروی انسانی‬ ‫اموزش و پرورش در س��ال های ‪ ۷۶‬ت��ا ‪ ،۷۷‬معاون اموزش‬ ‫متوسطه اموزش و پرورش در س��ال های ‪ ۷۷‬تا ‪ ،۷۸‬معاون‬ ‫اموزش��ی وزارت اموزش و پرورش در س��ال های ‪ ۷۷‬تا ‪،۸۰‬‬ ‫معاون اموزش متوسطه وزارت اموزش و پرورش در سال های‬ ‫‪14‬‬ ‫‪ ۸۰‬ت��ا ‪ ،۸۴‬سرپرس��ت وزارت اموزش و پرورش از ش��هریور‬ ‫تا ابان ‪ ۸۴‬و همچنین اس��تادیار دانشگ��اه تربی ت مدرس از‬ ‫دیگر س��وابقی اس��ت که در کارنامه فانی به ثبت رس��یده‬ ‫است‪ .‬او معاون اموزش و پرورش در دولت خاتمی نیز بوده‬ ‫است‪ .‬فانی مدتی هم رئیس کمیسیون فرهنگی دبیرخانه‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی بود‪ .‬او پس از رای عدم اعتماد‬ ‫مجلس به محمدعلی نجفی گزینه پیشنهادی ب رای تصدی‬ ‫وزارت اموزش و پرورش‪ ،‬به عنوان سرپرست این وزارت خانه‬ ‫منصوب شد‪.‬‬ ‫رضا فرجی دانا کیست؟‬ ‫رضا فرج ی دان��ا ‪ 53‬س��اله ک��ه اصالتی قم��ی دارد‪،‬‬ ‫دارای مدرک کارشناسی مهندس��ی برق از دانشگاه ته ران‪،‬‬ ‫کارشناسی ارشد مهندس��ی برق از دانشگاه واترلو و دکترای‬ ‫تخصصی رشته کامپیوتر از دانشگاه واترلو است‪.‬‬ ‫او همچنین استاد تمام و عضو هیات علمی دانشکده‬ ‫مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه ته ران است‪.‬‬ ‫فرج ی دانا در فاصله سال های ‪ 81‬تا ‪ 84‬رئیس دانشگاه‬ ‫ته ران بود‪ .‬او البته پیش از ان نیز ریاس��ت گروه مهندس��ی‬ ‫برق و کامپیوتر دانشکده فنی و همچنین ریاس��ت پردیس‬ ‫دانشکده های فنی دانشگاه ته ران را نیز برعهده داشت‪.‬‬ ‫از مهمترین رخدادهای زندگی سیاسی فرج ی دانا رای‬ ‫او در س��ال ‪ ۱۳۴۰‬در باب��ل متولد ش��د‪ .‬دارای مدرک‬ ‫کارشناس��ی و کارشناس ی ارش��د علوم سیاس��ی و دکترای‬ ‫مدیریت دولت��ی از واحد عل��وم و تحقیقات دانشگ��اه ازاد‬ ‫اسالمی و استادیار این دانشگاه است‪ .‬صالحی در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یازدهم معاون فرهنگی ستاد انتخاباتی‬ ‫حس��ن روحانی بود و معاون��ت پژوهش ه��ای فرهنگی و‬ ‫اجتماعی مرک��ز تحقیقات اس��تراتژیک را نی��ز در کارنامه‬ ‫دارد‪ .‬از او که پس از رای عدم اعتماد مجلس نهم به مسعود‬ ‫سلطان ی فر به سرپرستی وزارت ورزش و جوانان منصوب شد‪،‬‬ ‫به عنوان یکی از محتمل تری��ن کاندیداهای این وزارت خانه‬ ‫یاد م ی شد‪ .‬نام صالح ی امیری حتی ب رای تصدی وزارت علوم‬ ‫و س��ازمان می راث فرهنگی هم مطرح شد‪ .‬او پس از انتخاب‬ ‫حس��ن روحانی به ریاس��ت جمهوری به ریاس��ت کارگروه‬ ‫فرهنگی منصوب ش��د‪ .‬معاون پژوهش ه��ای فرهنگی و‬ ‫اجتماعی مرک��ز تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام‪ ،‬مدیرگروه پژوهش��ی‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی‬ ‫پژوهشکده تحقیقات راهبردی و ریاس��ت کمیته اجتماعی‬ ‫ت ملی از دیگر سوابق اوست‪.‬‬ ‫شورای عالی امنی ‬ ‫عدم معرفی توفیقی به روایت علی مطهری‬ ‫پس از عدم معرفی جعفر توفیقی‪ ،‬سرپرس��ت وزارت‬ ‫علوم ب رای اخ��ذ رای اعتماد‪ ،‬تحلی ل ه��ای متفاوتی در این‬ ‫خصوص مطرح شد‪ .‬یکی از خبرسازترین اظهارنظرها در این‬ ‫خصوص‪ ،‬س��خنان علی مطهری بود‪ .‬نماینده مردم ته ران‬ ‫درباره موضوعات مطرح ش��ده مبنی ب��ر برنامه ریزی دولت‬ ‫ب رای انتخاب جعفر توفیقی به عنوان سرپرس��ت و س��پس‬ ‫معرفی رضا فرج ی دانا به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس‬ ‫گفت‪« :‬به طور حتم دولت روحانی مصمم به معرفی توفیقی‬ ‫به عنوان وزیر پیشنهادی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری بود؛ اما‬ ‫طبق اطالع من رهبر معظم انقالب با معرفی وی به عنوان‬ ‫وزیر پیشنهادی مخالفت کرده اند‪».‬‬ ‫این اظه��ارات اما ب��ا واکنش عل��ی الریجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫مجلس مواجه ش��د‪ .‬او در نطق رسمی خود در جلسه علنی‬ ‫مجلس‪ ،‬صحب ت های مربوط به معرفی سه وزیر پیشنهادی‬ ‫باقیمانده دولت دهم و ارتباط ان با نظر مقام معظم رهبری‬ ‫را مردود دانس��ت و تاکید کرد‪ :‬در این روز ها در بحث وزی ران‬ ‫پیشنهادی‪ ،‬شنیده ش��ده که به نوعی این امر و یا تغیی رات‬ ‫ان به نظریات رهبری مربوط داده ش��ده است‪ .‬به هیچ وجه‬ ‫این رای درستی نیست‪ .‬رهبر معظم انقالب همیشه تالش‬ ‫پاستور؛باردیگردر‬ ‫بهارستان‬ ‫حسن روحانی سه وزیر باقیمانده را‬ ‫بهمجلسمعرفیکرد‬ ‫کرده اند‪ ،‬کارهای قوای س��ه گانه بر مبنای قانون اساس��ی‬ ‫تحقق یاب��د‪ .‬وزی ران توس��ط رئیس جمه��ور برگزیده و به‬ ‫مجلس ب��رای رای اعتماد معرفی م ی ش��وند و مجلس هم‬ ‫بررس��ی م ی کند و چنانچه افراد را صاحب کفایت الزم دید‪،‬‬ ‫رای م ی دهد‪ .‬این مس��ائل چه در حوزه کار قوه مجریه و چه‬ ‫در حوزه کار قوه مقننه به جایگاه رهبری مربوط نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫به تصمیم قوه مجریه و مقننه مربوط است‪ .‬بنده الزم دیدم‬ ‫این نکته را عرض کنم تا ب ی جهت در کشور سوء تدبیر نشود؛‬ ‫افزون بر این که طرح این مس��اله نیز ب��ه مانند طرح برخی‬ ‫مسائل که در روز یکشنبه عرض کردم‪ ،‬سودی ب رای کشور‬ ‫ندارد‪ ،‬جدای از نادرستی ان فایده ای هم بر ان مترتب نیست‪.‬‬ ‫جلسه جنجالی فراکسیون اصولگرایان با صالحی‬ ‫در واکنش به‬ ‫دو اظهارنظر‬ ‫فرجی دانا به جای توفیقی به مجلس معرفی شد‬ ‫تعویض در دقیقه پایانی‬ ‫مجله خبری‬ ‫باتوجه به اینکه اصالح طلبان عموما تالش م ی کردند‬ ‫تا از دانشگاه به عنوان یک پایگاه اجتماعی استفاده کنند‏‪ ،‬از‬ ‫همان ابتدا معلوم بود که اط رافیان روحانی سعی دارند تا یک‬ ‫اصالح طلب را به این وزارتخانه بفرستند‪ .‬در ابتدا نام توفیقی‬ ‫ب رای وزارت علوم مطرح ش��د‪ .‬اما بازخورد ان روحانی را قانع‬ ‫کرد که میل ی منفرد را برای تصدی این پس��ت به مجلس‬ ‫معرفی کند‪ .‬با ای��ن حال مخالفت ها باعث ش��د تا وی نیز‬ ‫نتواند از نمایندگان ملت رای اعتماد کسب کند‪ .‬بالفاصله‬ ‫بعد از رای نیاوردن میل ی منفرد‪ ،‬روحانی گزینه ابتدایی خود‬ ‫یعنی جعفر توفیقی را به س��مت سرپرس��تی وزارت علوم‬ ‫منصوب کرد‪ .‬این انتص��اب مخالفت های زیادی را به دنبال‬ ‫داشت اما توفیقی حتی در بحبوحه جنجال برکناری فرهاد‬ ‫دانشجو از دانشگاه ازاد نیز تاکید کرد که او به عنوان گزینه‬ ‫نهایی ب رای وزارت علوم به مجلس معرفی خواهد شد‪ .‬با این‬ ‫حال به یکباره مشخص ش��د که گزینه نهایی دولت تغییر‬ ‫کرده و به جای توفیقی‪ ،‬فرج ی دانا طی نامه رئی س جمهور به‬ ‫ی مطهری درباره علت معرفی نشدن‬ ‫مجلس معرفی شد‪ .‬عل ‬ ‫توفیقی خبر داده بود‪« :‬به طور حتم دولت روحانی مصمم به‬ ‫معرفی توفیقی به عنوان وزیر پیشنهادی علوم‪ ،‬تحقیقات و‬ ‫فناوری بود‪ ،‬اما طبق اطالع من رهب ر معظم انقالب با معرفی‬ ‫وی به عنوان وزیر پیشنهادی مخالفت کرده اند‪ ».‬خبری که‬ ‫بسیار مورد تردید بود و از سوی علی الریجانی تکذیب شد‪.‬‬ ‫پیش از این بارها حسین شریعتمداری و روزنامه کیهان در‬ ‫مقاله های خود نس��بت به حضور اصالح طلبان در کابینه‬ ‫به ویژه در وزارت علوم هشدار داده بودند‪ .‬کار به جایی رسیده‬ ‫بود که حجت االسالم صدیقی‪ ،‬امام جمعه ته ران در دانشگاه‬ ‫ته ران نسبت به این مس��اله واکنش نشان داد و گفته بود‪:‬‬ ‫«خدا نکند که دولت دچار غفلت شده و وزیر علوم یا روسایی‬ ‫در دانشگاه ها منصوب کند که بوی فتنه م ی دهند؛ یا اینکه‬ ‫جریانات س��کوالر به عنوان حاش��یه در دانشگاه ها فضای‬ ‫علم ی را کمرنگ کنند‪ ».‬همراس��تا با ای��ن اظهارات برخی‬ ‫دیگر از چهره های اصولگرا هم مطالبی در این مورد مطرح‬ ‫کرده اند‪.‬‬ ‫همان روزها که گمان هزن ی ها درباره کابینه خبر از انتخاب‬ ‫فرج ی دانا م ی داد‏‪ ،‬گفته ش��د که او از عناصر دخیل در فتنه ‪٧٨‬‬ ‫بوده‪ .‬کیهان چند روز بعد در مطلبی که تیترش را هم در صفحه‬ ‫نخس��ت خود قرار داده بود‪ ،‬درباره وزارت علوم نوشت‪« :‬وزارت‬ ‫علومونقشه چینیافراطیونب رایاینوزارتخانهمهم‪،‬موردتوجه‬ ‫ناظ ران قرار گرفته و دو گزینه مورد اشاره (توفیقی ‪ -‬فرج ی دانا)‬ ‫فاقد کمترین صالحی ت ها ارزیابی شده اند‪».‬‬ ‫یدانا نوشته بود که او «از عناصر‬ ‫کیهان با اشاره به نام فرج ‬ ‫دخیل در فتنه‪ »78‬بوده است‪ .‬هفته گذشته نیز یکی از مداحان‬ ‫ت عاشورای صبح پنج شنب ه های‬ ‫مشهور ته ران در مراسم زیار ‬ ‫خود نسبت به معرفی توفیقی به مجلس انتقاد کرده بود‪ .‬دو‬ ‫یدانا را به مجلس معرفی‬ ‫روز بعد روحانی به جای توفیقی‪ ،‬فرج ‬ ‫کرد‪ .‬با تغییر گزینه دولت از توفیقی ب��ه فرج ی دانا‪ ،‬م ی توان‬ ‫نتیجه گرفت که دولت قصد دارد تا کار تکمیل کابینه را تمام‬ ‫کند‪ .‬به عبارت دیگر دولت قصد نداشت تا با اصرار بر گزینه خود‬ ‫(توفیقی) بار دیگر در همین ابتدای راه تقابل دولت و مجلس‬ ‫را کلید بزن��د‪ .‬در این اوضاع مشخص نیس��ت در صورتی که‬ ‫یدانا نتواند از مجلس رای اعتماد بگیرد شاهد چه واکنشی‬ ‫فرج ‬ ‫از طرف دولت خواهیم بود‪ .‬به بیان ساده تر اگر فرج ی دانا نیز از‬ ‫مجلس نتواند رای اعتماد کسب کند‪ ،‬در واقع م ی توان گفت سه‬ ‫گزینه دولت ب رای این وزارتخانه از دور خارج شدند؛ میل ی منفرد‪،‬‬ ‫یدانا رئیس پیشین دانشگاه ته ران بود‬ ‫یدانا‪ .‬فرج ‬ ‫توفیقی و فرج ‬ ‫که این روزها در کانادا به سر م ی برد و گفته م ی شد پس از نام بردن‬ ‫از وی‪ ،‬در کارگروه ویژه انتخاب وزیر علوم با وی تماس گرفته و از‬ ‫او ب رای همکاری دعوت کردند‪ .‬اما رئیس پیشین دانشگاه ته ران‬ ‫با عذرخ واهی عنوان م ی کند که نم ی تواند این پست را بپذیرد و‬ ‫یدارد که دکتر جعفر توفیقی باتوجه به سوابقش گزینه‬ ‫عنوان م ‬ ‫مناسبی ب رای این سمت است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫در کنار تمام اتفاق��ات مربوط به بررس��ی برنامه های‬ ‫وزی��ران پیشنه��ادی در کمیس��یون های تخصص��ی‬ ‫و فراکس��یون های مجلس‪ ،‬خبرس��ازترین جلس��ه‪ ،‬حضور‬ ‫صالح ی امیری در جلس��ه فراکس��یون اصولگرای��ان بود‪.‬‬ ‫پس از انکه حجت االس�لام نقویان‪ ،‬معاون فرهنگی وزارت‬ ‫ورزش و جوان��ان در اظهارات��ی موجب ب رانگیخته ش��دن‬ ‫حساسیت نمایندگان عضو فراکسیون اصولگرایان شد‪ ،‬این‬ ‫نمایندگان اتهاماتی را به صالح ی امیری وارد کردند‪ .‬ب ر اساس‬ ‫اطالعاتی که یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی در اختیار‬ ‫خبرگزاری اصولگرای مهر قرار داد‪ ،‬نام وزیر پیشنهادی دولت‬ ‫روحانی ب رای تصدی وزارت ورزش و جوانان در پرونده بیمه‬ ‫ای ران ذکر ش��ده و از این رو گمانه زن ی‪‎‬هایی ب رای عدم اعتماد‬ ‫نمایندگان مردم در بهارستان به صالحیت وی ب رای تصدی‬ ‫وزارت ورزش و جوانان مطرح شده است‪.‬‬ ‫به اعتقاد نمایندگ��ان‪ ،‬برخی ابهامات درب��اره پرونده‬ ‫سیاس��ی وی در خالل حوادث فتنه ‪ 88‬وجود دارد که هنوز‬ ‫حواشی ان روشن نشده است‪ .‬جواد کریم ی قدوسی‪ ،‬عضو‬ ‫کمیس��یون امنیت ملی مجلس با تائید ای��ن خبر گفت‪:‬‬ ‫«وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان یک��ی از متهمان تحت‬ ‫تعقیب مفاسد اقتصادی در موضوع پرونده بیمه ای ران است‬ ‫که نس��بت به عملکرد سیاس��ی وی نیز ابهاماتی مطرح‬ ‫اس��ت‪ ».‬او همچنین با اش��اره به عملکرد صالح ی امیری‬ ‫در فتنه و ارتباطات وی با فرزندان هاش��می گفت‪« :‬به نظر‬ ‫نم ی رس��د که اقای روحانی و معاون��ان وی از پرونده های‬ ‫این اف��راد ب ی اطالع باش��ند و اینکه چرا چنی��ن وزی رانی به‬ ‫مجلس معرفی م ی شوند جای سوال است‪ ».‬نماینده مشهد‬ ‫با اش��اره به جلس��ه خصوصی برخی اعضای فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان با صالح ی امیری گفت‪« :‬در این جلسه صالحی‬ ‫امیری توضیحات قانع کننده ای در خصوص عملکرد خود‬ ‫نتوانس��ت ارائه کند‪ ».‬حس��ینعلی حاج ی دلیگانی‪ ،‬عضو‬ ‫هیات رئیسه فراکس��یون اصولگرایان هم در این خصوص‬ ‫گفته اس��ت‪« :‬نحوه برکناری از اس��تانداری خوزستان‪ ،‬نامه‬ ‫به مقامات عال ی رتب ه نظام و وارد ک��ردن برخی اتهامات به‬ ‫نظام و همچنین انتخاب نقویان به عنوان مشاور فرهنگی‬ ‫از دالیل مخالفت فراکسیون اصولگرایان با صالح ی امیری‬ ‫است‪ ».‬با وجود این انتقاد ها اما برخی اهالی ورزش معتقدند‬ ‫که صالحی در مدت اخیر عملک��رد خوبی در وزارت ورزش‬ ‫داشته و دفاع او در مراسم رای اعتماد م ی تواند او را در سئول‬ ‫نگه دارد‪g .‬‬ ‫بازگشتاحمدی نژاد‬ ‫فرجی دانا و مجلس ششم‬ ‫نیمه شهریور ‪ 82‬رضا فرج ی دانا نتوانسته بود از مجلس‬ ‫ششم ب رای وزارت علوم رای اعتماد بگیرد‪ .‬او از مجموع ‪ 220‬رای‬ ‫ماخوذه‪ 86 ،‬نماینده به وزیر پیشنهادی رای اعتماد (رای سفید)‪،‬‬ ‫‪ 127‬نماینده مخالف (رای کبود) و هفت نماینده نیز رای ممتنع‬ ‫(رای زرد) دادند‪ .‬بدین ترتی��ب‪ ،‬او پس از جهانگرد‪ ،‬دومین وزیر‬ ‫پیشنهادی خاتمی بود که موفق به کسب نظر مجلس ب رای‬ ‫حضور در کابینه نشد‪ .‬با این حال باید منتظر ماند و دید کسی‬ ‫که نتوانسته بود از مجلس اصالح طلب ششم رای اعتماد ب رای‬ ‫وزارتش اخذ کند‏‪ ،‬ایا م ی توان��د رای اعتماد مجلس اصولگرا را‬ ‫کسب کند؟‪g‬‬ ‫مجلس ششم به‬ ‫فرجی دانا‬ ‫رای اعتماد‬ ‫نداده بود‬ ‫‪15‬‬ ‫بازگشت احمدی نژاد‬ ‫واکنش رییس جمهور سابق به خزانه خالی و ماجرای ممنوع الخروجی خاتمی‬ ‫دو اظهارنظر باعث ش��د تا صدای محمود احمدی نژاد‬ ‫بعد از گذش��ت بیش از دوماه از ریاست جمهوری اش بار دیگر‬ ‫در رسانه ها ش��نیده ش��ود‪ .‬اول اظهارات علی الریجانی که‬ ‫ممنوع الخروج بودن سی د محمد خاتمی‪ ،‬رئی س جمهور سابق‬ ‫ای ران را به گردن دولت احمدی نژاد انداخت و دوم بحث خالی‬ ‫بودن «خزانه دولت» که از طرف رئی س جمهور مطرح ش��د‪.‬‬ ‫علی الریجانی در حالی که با نشریه لوموند سوئیس گفت وگو‬ ‫م ی کرد‪ ،‬علت ممنوع الخروجی خاتم��ی را رویه های بد دولت‬ ‫قبل معرفی کرده ب��ود‪ .‬الریجانی درب��اره چرایی ممنوعیت‬ ‫سی د محمد خاتمی از خروج م ی گوید‪« :‬من فکر م ی کنم که‬ ‫دولت احمدی نژاد در برخی موارد عادات بدی داشت که این هم‬ ‫یکی از انها بود و فکر م ی کنم که این مساله به اسانی قابل‬ ‫حل است‪ ».‬علی الریجانی در گفت وگو با روزنامه لوموند در ژنو‬ ‫سوئیس‪ ،‬به تغییر سیاست های ای ران اشاره م ی کند و در مقابل‬ ‫این پرسش که ایا احمدی نژاد نم ی خواست پرونده اتمی ای ران‬ ‫حل شود و اکنون حس��ن روحانی م ی خواهد؟ پاسخ م ی دهد‪:‬‬ ‫«انها هم م ی خواس��تند ولی تاکتی ک ها فرق م ی کند‪ ،‬اقای‬ ‫روحانی پرونده را خوب م ی شناسد‪ ».‬علی الریجانی م ی پذیرد‬ ‫که تحریم ها تا این اندازه نبوده است و م ی گوید‪« :‬در ان دوره‬ ‫این همه تحریم به ما تحمیل نکرده بودند‪.».‬‬ ‫احمدی نژاد‪ :‬ممنوع الخروجی ربطی به ما ندارد‬ ‫مجله خبری‬ ‫همین موضع گیری باعث ش��د تا احمدی نژاد پاس��خ‬ ‫خب رنگار تس��نیم را که به همین دلیل با او تماس گرفته بود‪،‬‬ ‫بدهد‪ .‬او که بعد از اتمام ریاس��ت جمهوری اش و به ویژه پس‬ ‫از ماجرای مع��روف ‪١٦‬میلیارد تومانی ک��ه در روزهای اخر از‬ ‫تنخواه ریاست جمهوری برداشت شد‪ ،‬سعی کرده بود تا کمتر‬ ‫در رسانه ها ظاهر شود‪ ،‬گفته است که ممنوع الخروجی خاتمی‬ ‫ربطی به وی ندارد‪ .‬احمدی نژاد در واکنش به اظهارات منتشره‬ ‫از علی الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس شورای اسالمی در روزنامه‬ ‫لوموند که گفته بود ممنوع الخروج بودن محمد خاتمی‪ ،‬رئیس‬ ‫دولت اصالحات جزو عادات بد دولت احمدی نژاد بوده اس��ت‪،‬‬ ‫اظهار کرد‪« :‬ممنوع الخروجی؟ احمدی نژاد؟ این موضوع قضایی‬ ‫است‪ .‬چه ربطی به ما دارد؟ من حتی اگر این اختیار را داشتم‪،‬‬ ‫هرگز این کار را نم ی کردم‪ ».‬سیدمحمد خاتمی بعد از اتفاقات‬ ‫انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در خرداد ماه‪ ٨٨‬درحالی‬ ‫که قصد داشت ب رای ش��رکت در یک کنف رانس بی ن المللی‬ ‫در زمینه صلح از ای ران خارج ش��ود ممنوع الخروج ش��د‪ .‬البته‬ ‫هی چ کس راج ع به این موضوع اظهارنظر رسمی نکرد‪ .‬وکیل‬ ‫قانونی خاتمی همان زمان نس��بت به این موضوع اعتراض‬ ‫کرد‪ .‬اما هی چ وقت اعالم نشد ایا او در محاکم قضایی محاکمه ‬ ‫ش��ده و حکم ممنوعیت وی ب رای خروج از کشور صادر شده‬ ‫است یا خیر؟ با این وجود احمدی نژاد ادامه م ی دهد‪« :‬محمد‬ ‫خاتمی هشت س��ال در کشور رئی س جمهور بوده؛ گرچه ما‬ ‫ممکن است در ش��یوه اداره کشور اختالف نظر داشته باشیم‬ ‫ولی فردی رئیس کشور بوده و اینکه رئی س جمهور بعدی بیاید‬ ‫بگوید او ممنوع الخروج شده چه معنایی م ی تواند داشته باشد؟»‬ ‫احمدی نژاد با بیان اینکه «فکر نم ی کنم موضوع مطرح شده‬ ‫حرف درستی باش��د»‪ ،‬گفت‪« :‬این درست نیست‪ .‬ما هر قدر‬ ‫هم اختالف نظر و اختالف سلیقه داشته باشیم‪ ،‬باالخره اصول‬ ‫و خطوطی را رعایت م ی کنیم‪ ».‬وی در پاسخ به این سوال که‬ ‫«ایا شما قویا این موضوع را رد م ی کنید؟» گفت‪« :‬من از شما‬ ‫و از این طرف و ان طرف ش��نیدم‪ .‬باالخره خوب است بعضی‬ ‫چیزها رعایت شود‪ .‬من تازه شنیدم این حرف را‪ ،‬این در اختیار‬ ‫رئی س جمهور نیست‪ ،‬بلکه یک مس اله قضایی است و ربطی به‬ ‫رئی س جمهور ندارد‪ .‬من تعجب م ی کنم‪ ».‬رئی س جمهور سابق‬ ‫کشورمان اضافه م ی کند‪« :‬من قضاوت نم ی کنم و این چیزی‬ ‫است که ربطی به رئی س جمهور ندارد‪».‬‬ ‫خزانه خالی است‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫اما اظهارنظ��ر دوم احمدی نژاد درباره س��خنان رئیس‬ ‫قوه مجریه بود؛ انجا که گفت در واکنش به سخنان روحانی‬ ‫مبنی بر اینکه دولت را با خزانه خالی و انبوهی از بدهی تحویل‬ ‫گرفته است‪ ،‬گفت‪« :‬این را مس��ئول مربوطه پاسخ م ی دهد‬ ‫و به زودی پاسخ داده م ی ش��ود‪ ».‬منظور او از مسئول مربوطه‬ ‫محمود بهمنی ب��ود‪ .‬او نیز ب��ه فاصله چند س��اعت بعد در‬ ‫مصاحب ه ای اعالم کرد که اتفاقا خزانه پر است‪ .‬حسن روحانی‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری کشورمان در مراس��م اغاز س��ال تحصیلی‬ ‫خطاب به دانشجویان گفته بود‪« :‬دولت در شرایطی کار خود‬ ‫را اغاز کرده است که با یک خزانه خالی و انبوهی از بدهکاری‬ ‫رو به روس��ت‪ ».‬او با اش��اره به بده ی های دولت ادامه داده بود‪:‬‬ ‫«یک صن��دوق اعالم کرده ک��ه بیش از ‪ 50‬ه��زار میلیارد از‬ ‫دولت طلب دارد‪ .‬این فقط یک صندوق است‪ ،‬در همان زمان‬ ‫صندوق دیگری نیز اعالم کرده اس��ت ما بیش از این از دولت‬ ‫عکس های خبری‬ ‫رونمایی از‬ ‫نهج البالغه مطال‬ ‫قرائت گزارش‬ ‫احمدشهید در‬ ‫حضور نماینده‬ ‫ایران‬ ‫‪16‬‬ ‫طلب داریم‪ ».‬پی��ش از اینکه احمدی ن��ژاد و بهمنی راجع به‬ ‫این س��خنان واکنش نشان دهند‪ ،‬این حزب قدیمی و سنتی‬ ‫ای ران ب��ود که درب��اره ان موضع گیری کرد‪ .‬حس��ن حبیبی‪،‬‬ ‫دبیرکل حزب موتلفه با طرح مباحثی در یک گفت وگو معتقد‬ ‫بود که نظر رئی س جمه��ور درباره خالی بودن خزانه درس��ت‬ ‫نیست‪ .‬همزمان رس��الت ارگان این حزب پرسابقه کشور به‬ ‫قلم سردبیرش‪ ،‬محمدکاظم انبارلویی اعالم خال ی بودن خزانه‬ ‫ان هم در استانه مذاکرات هسته ای را نادرست خوانده و نوشته‬ ‫بود‪« :‬اینکه گفته شود خزانه کشور خالی است مفهوم ان‪ ،‬این‬ ‫است که خزانه دخلی از باب در امد عمومی‪ ،‬درامد دارای ی های‬ ‫سرمایه ای و درامد دارای ی های مالی ندارد‪ ،‬پس مملکت در این‬ ‫شش ماه چگونه اداره م ی شده است!» انبارلویی در این مقاله‬ ‫تاکید م ی کند که حتی در زمان جنگ نیز با وجود خالی بودن‬ ‫خزانه ابرو داری کردیم و چی��زی نگفتیم‪ .‬او ادامه م ی دهد که‬ ‫صحب ت های روحانی را با یک حس��اب سرانگشتی م ی توان‬ ‫مشخص کرد که نادرس��ت اس��ت و یاداوری م ی کند‪« :‬قرار‬ ‫بود این دولت‪ ،‬دولت راستگویان باش��د‪ ».‬سایت انتخاب نیز‬ ‫که جزو حامیان رئی س جمهور محسوب م ی شود در پاسخ به‬ ‫گفته های دبیرکل موتلفه و سرمقاله نویس روزنامه رسالت در‬ ‫گزارشی مدعی شد که دولت بیش از ‪300‬هزار میلیارد تومان‬ ‫بدهی دارد‪ .‬این گزارش با واکنش حزب موتلفه روبه رو شد و در‬ ‫ج وابی ه ای که ب رای این سایت ارسال کردند بر این نکته انگشت ‬ ‫گذاشته شده‪« :‬نقد مشفقانه دبیرکل حزب موتلفه اسالمی در‬ ‫خصوص خال ی نبودن خزانه کشور الزم بود توسط سخنگوی‬ ‫دولت یا شخص رئی س جمهور یا مدیرکل خزانه پاسخ داده شود‪.‬‬ ‫سکوت این سه منبع که مخاطب اصلی اقای حبیبی هستند‬ ‫دلیل بر صحت ادعای ماس��ت‪ ».‬از س��وی دیگر عبدالوحید‬ ‫فیاضی‪ ،‬نماینده مردم نور و محموداباد نیز در خصوص اظهارات‬ ‫رئی س جمهور در مورد خزانه کشور تذکر داد و در جلسه علنی‬ ‫مجلس گفت‪« :‬رئی س جمهور از یک طرف گفته خزانه خالی‬ ‫اس��ت و از طرف دیگر گزارش وزیر اقتصاد این خبر را نقض‬ ‫م ی کند‪ ،‬بناب راین تقاضا م ی کنم که واقعیت موضوع را با مردم‬ ‫به صورت شفاف در جریان بگذارد‪».‬‬ ‫خزانه پر است‬ ‫مذاکرات را تحریم کنید‬ ‫اظهارات مذاکره کننده امریکایی در ‪ 5+1‬که فریب را بخشی از ژنتیک‬ ‫ای رانیان دانسته بود بازتاب های وسیعی داشت‪ .‬کیهان با همین رویکرد از تیم‬ ‫مذاکره کننده خواسته «مذاکره با حضور وندی شرمن را تحریم کنند»‪ .‬کیهان‬ ‫چهارشنبه گذشته نوش��ت‪« :‬ش��رمن در اظهاراتی که در روزنامه امریکایی‬ ‫ل س انجل س تایم��ز بازتاب یافته اس��ت‪ ،‬با بی��ان اینکه م��ا به دنبال حذف‬ ‫تحریم های وسیع علیه ای ران نخواهیم بود و تنها به ای ران فرصت م ی دهیم‬ ‫ب رای از بین بردن نگران ی های ما‪ ،‬مدتی «استراحت» کند‪ ،‬در توهینی علنی به مردم کشورمان ادعا کرد که فریب و‬ ‫نی رنگ قسمتی از ‪ DNA‬ای رانیان است! بناب راین‪ ،‬باتوجه به پیگیری تحریم های ضدای رانی از سوی وندی شرمن‬ ‫و همزمان اظهارات توهی ن امیز او علیه ملت بزرگ ای ران‪ ،‬شایس��ته است تیم هسته ای کشورمان با این عنصر‬ ‫غیرقابل اعتماد امریکایی به مذاکره ننشیند و این کمترین برخورد با رویکرد خصمانه و کینه توزانه اوست‪ ».‬در‬ ‫همین حال‪ ،‬برخی نمایندگان مجلس موضع گیری مقامات امریکایی را مهر تاییدی بر ب ی اعتمادی ای رانیان به‬ ‫امریکا دانستند و تاکید کردند‪« :‬دستگاه دیپلماسی کشورمان باید در مذاکرات هسته ای به این نکته توجه داشته‬ ‫باشد و بداند که نم ی توان به انها اعتماد کرد‪g ».‬‬ ‫عکس العمل فوری‬ ‫مجله خبری‬ ‫روزنامه خ راسان در سرمقاله خود با اش��اره به جنجال پی ش امده در پی‬ ‫سخنان خ واه ران اشراقی‪ ،‬ضمن توصیه به انها ب رای نگ هداشتن حرمت خانواده ‬ ‫خطاب به متولیان بیت امام م ی نویسد‪« :‬متولی حرم امام بودن و عنوان یادگار‬ ‫امام را داشتن نیز الزاماتی دارد که یکی از انها جلوگیری از اقدامات حرمت شکنانه‬ ‫توسط منسوبین امام است و درصورت عدم امکان یا مواجه شدن با عمل انجام‬ ‫شده‪ ،‬نشان دادن عکس العمل فوری و تصحیح یا تکذیب مطلب یا مطالبی‬ ‫است که موجب نگرانی و اعتراض مردم م ی شود و بهانه ای به دست فرصت طلبان م ی دهد‪ .‬اگر زبان ها و قلم هایی‬ ‫به هنگام اهانت افراد خودسر یا جریان های انحرافی به بیت امام‪ ،‬خود را موظف به دفاع از امام و منسوبین ایشان‬ ‫م ی دانند‪ ،‬در موارد مقتضی این انتظار را نیز دارند که متولیان بیت‪ ،‬منس��وبین امام را مدیریت کنند و به وظیفه‬ ‫پیشگیری عمل نمایند و درصورت بروز تخلف‪ ،‬در اسرع وقت عکس العمل قاطع و روشن نشان دهند‪g».‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫به عالوه محم��ود بهمنی‪ ،‬رئیس کل س��ابق بانک‬ ‫مرکزی که در واقع مسئول مس��تقیم خزانه کشور در دولت‬ ‫قبل بود‪ ،‬درباره اظهارات حس��ن روحان��ی‪ ،‬رئی س جمهور و‬ ‫برخی مس��ئوالن دولت یازدهم مبنی ب��ر خال ی بودن خزانه‬ ‫کشور و صندوق توس��عه ملی‪ ،‬توضی��ح داد‪« :‬اصال خزانه‬ ‫خالی نیس��ت و اتفاقا این حس��اب ُپ ر بوده و دولت را با ‪۱۰۰‬‬ ‫میلیارد دالر ذخیره ارزی تحویل دادیم‪ ».‬رئی س کل س��ابق‬ ‫بانک مرکزی ضمن تاکید بر اینکه ذخیره ارزی کشور باالی‬ ‫‪ 100‬میلیارد دالر است‪ ،‬گفت‪« :‬اینکه اقایان م ی گویند چیزی‬ ‫در ذخیره ارزی وجود ندارد‪ ،‬غلط اس��ت‪ ».‬بهمنی که هنگام‬ ‫تودیع و معارفه اش گفته بود تنها یک هفته ان هم در دولت‬ ‫روحانی حقیقتا رئی س کل بانک مرکزی بوده ‪ ،‬با اشاره به اینکه‬ ‫موجودی صندوق توسعه ملی ‪ ۳۲‬الی ‪ ۳۴‬میلیارد دالر است‪،‬‬ ‫با لحنی کامال مطمئن اعالم م ی ک��رد‪« :‬اصال خزانه خالی‬ ‫نیست‪ ،‬اتفاقا خزانه کشور ُپر است و همیشه هم ُپ ر خواهد‬ ‫بود‪ ».‬بهمنی در واکنش به اظهارنظری مبنی بر بده ی های‬ ‫باالی دولت قبل نی��ز این توضیح را داد ک��ه در دولت دهم‬ ‫حجم بده ی های خارجی به ش��دت کاهش یافت؛ در دولت‬ ‫قبل ‪ 27/5‬میلیارد دالر از می��زان بده ی های خارجی کشور‬ ‫کم ش��د‪ .‬او که عضو کابینه دهم بود‪ ،‬ضمن اشاره به اینکه‬ ‫عدم گشایش ال سی ریالی موجب کاهش حجم بده ی های‬ ‫خارجی در کشور شد‪ ،‬ادامه داد‪« :‬اینکه خارج ی ها فکر کنند‬ ‫خزانه کشورمان خالی است اصال به نفع کشور نیست‪g ».‬‬ ‫رسانه ها‬ ‫قیمت ها را دریاب‬ ‫روزنامه ته ران امروز در س��رمقاله خود به قلم س��ی د جواد س��ی د پور‪،‬‬ ‫زیر عنوان «قیمت ه��ا را دریاب!» با اش��اره به باالرفتن ن��رخ قیمت ها و‬ ‫عدم چاره جویی دول��ت در این زمین��ه م ی نویس��د‪« :‬رئی س جمهور قول‬ ‫داده بود تمام هم و غم خود و دولتش را ب رای مه��ار تورم و بهبود وضعیت‬ ‫معیشتی مردم به کارخواهد گرفت‪ .‬در این راس��تا دول��ت برخی اقدامات‬ ‫مناس��ب را انجام داده ولی نتیجه ای عملی که بتواند مردم عادی را از ان‬ ‫بهره مند سازد‪ ،‬حاصل نشده است‪ .‬درس��ت است که در برخی بازارها مثل س��که و ارز‪ ،‬سفته بازی و التهابات‬ ‫ ب ی مورد کم شده یا سیرنزولی یافته ولی س��اماندهی قیمت ها ب رای ایجاد ارامش در معیشت مردم ضرورتی‬ ‫اجتناب ناپذیر است‪g ».‬‬ ‫دیدار هیات‬ ‫پارلمانی اروپا با‬ ‫هاشمی‬ ‫دو دبیر‬ ‫شورای امنیت ملی‬ ‫در یک قاب‬ ‫‪17‬‬ ‫سیاست‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫تصمیمسیدحسن‬ ‫فارغ از برخی جنجال های سیاسی‬ ‫ دلسوزان انقالب و رزمندگان منتظ رند تا‬ ‫حاج سیدحسن اقای خمینی درباره وقایع‬ ‫اخیر موضع گیری نمایند‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫ماج�رای کامن�ت‬ ‫جنجال�ی منس�وب ب�ه‬ ‫نعیمهاشراقیانتقاداتیرا‬ ‫متوجهسیدحسنخمینی‬ ‫کرده است‬ ‫‪1‬‬ ‫تنها به فاصله چند روز بع��د از اینکه زه را اش��راقی در‬ ‫ی ل س انجلس��ی تمجی��د کرده بود‪،‬‬ ‫مصاحب ه ای از خواننده ا ‬ ‫نعیم ه اش��راقی نیز جنجال تازه ای را از طریق صفحه فیس‬ ‫بوکش را ه انداخت‪.‬‬ ‫زه را اشراقی‪ ،‬همسر محمدرضا خاتمی دبیرکل سابق‬ ‫حزب مش��ارکت و ب رادر رئی س جمهور پیش��ین ای ران محمد‬ ‫خاتمی است‪ .‬زه را اشراقی در چند انتخابات مسئولیت ستاد‬ ‫جوانان اصالح��ات را ب ر عهده داش��ت؛ او در عرصه عمومی و‬ ‫شبکه های اجتماعی حضوری فعال دارد و به بیان دیدگاه های‬ ‫عجیب شهرت دارد‪.‬‬ ‫او در مصاحبه با الشرق االوسط درباره نحوه حجاب زنان‬ ‫مس��ئوالن م ی گوید‪« :‬فکر م ی کنم لباس هر فردی نشان از‬ ‫طرز تفکر وی دارد‪ .‬همیشه هم مخالف طرز لباس پوشیدن‬ ‫خانم های فعال در حکومت ب��وده ام و به هیچ وجه موافق ان‬ ‫نیستم‪ .‬اگر م ی خ واهند اسالم را معرفی کنند م ی توانند با لباس‬ ‫و حجاب بهتری این کار را انجام دهند‪ ».‬اشراقی در پاسخ به این‬ ‫سوال که به صدای خواننده های زن گوش نم ی دهید؟ گفته‪:‬‬ ‫«چرا‪ ،‬ولی نمیشه گفت که گوگوش رو دوست دارم‪ .‬سر و صدا‬ ‫میشه‪ .‬ولی خب اره صدای هایده رو دوست دارم‪ ،‬به نظرم هایده‬ ‫اعجوبه موسیقی ای ران بوده ‪ .‬هایده و مهستی از زیبای ی های‬ ‫موسیقی ما هستند‪ ».‬او بعد از این مصاحبه توضیح داده بود‬ ‫که این موارد را به طور خصوصی ب رای خب رنگار الشرق االوسط‬ ‫بیان کرده و قرار نبوده ان را منتشر کند‪.‬‬ ‫‪18‬‬ ‫زه��را اش��راقی درب��اره اس��تفاده بان��وان از رن��گ در‬ ‫لباس هایش��ان اظهارنظ��ری دارد که جالب توجه اس��ت‪ .‬او‬ ‫م ی گوید‪« :‬اتفاقا م ی خواس��تم در فیس ب��وک اعالم کنم و‬ ‫خطاب به خانم ها بگویم بیایید کم کم از رنگ ش��اد استفاده‬ ‫کنیم‪ .‬احتماال چنین کاری هم بکنم ت��ا یک انقالب رنگ را‬ ‫شروع کنیم‪».‬‬ ‫اگرچه زه را «انقالب رنگ» را در فی س بوکش اعالم نکرد‬ ‫تا سروصدایی به راه بیفتد‪ ،‬اما در عوض خ واهر بزرگترش نعیمه‬ ‫اشراقی با فی س بوکش سروصدای زیادی به راه انداخت که دامنه ‬ ‫ان تا مجلس هم کشیده شد‪.‬‬ ‫به عالوه حواشی انتشار کامنتی منتسب به او ان چنان‬ ‫باال گرفت که در نهایت مجبور به انتش��ار توضیح و بس��تن‬ ‫صفحه فی س بوکش شد‪ .‬نعیمه اشراقی م ی گوید که او چنین‬ ‫خاطره ای را از ایت اهلل خمینی نقل نک��رده و اکانتی جعلی با‬ ‫سوءاستفاده از نام او چنین کرده است‪ .‬ان کامنت اشاره به این‬ ‫داش��ت که خانواده امام ب رای او لطیفه ای درباره زنان شهدای‬ ‫جنگ ای ران و ع راق تعریف م ی کردند و ایت اهلل خمینی هم به‬ ‫ان م ی خندیده است‪.‬‬ ‫نعیمه اشراقی فی س بوک ی ترین عضو خانواده بود که در‬ ‫ی خودش را مسدود کرده‪ .‬بعد از بیان‬ ‫حال حاضر صفحه شخص ‬ ‫خاطره ای در قالب لطیف��ه‪ ،‬او ابتدا توضیح داد که این کامنت‬ ‫متعلق به او نبوده و یک کاربر دیگر که از نام و شکل ظاهری‬ ‫او استفاده کرده این کامنت را درج کرده‪ .‬اما بعد در نامه ای که‬ ‫خطاب به فرزند شهید همت منتشر کرد در توضیح این ماجرا‬ ‫گفت که صفحه او هک شده بود‪.‬‬ ‫هرچه بود این اتفاق واکنش زیادی را به دنبال داش��ت‪.‬‬ ‫ابتدا کارب ران در همان صفحه و در زیر کامنت ها به او اعتراض‬ ‫م ی کنند‪ .‬کامنت محتوی لطیفه از صفحه حذف م ی ش��ود‪.‬‬ ‫سپس به س��رعت برخی از کس��انی که به ان اعتراض کرده‬ ‫بودند‪ ،‬بالک م ی شوند تا نتوانند کامنت های جدید و اعتراضی‬ ‫بگذارند‪.‬‬ ‫اعتراض فرزندان شهدا‬ ‫اس��یه باکری‪ ،‬فرزند ش��هید حمید باکری در واکنشی‬ ‫نسبت به انتشار این خاطره در صفحه شخصی خود نوشته بود‪:‬‬ ‫«تلخ ترین خاط رات کودکی من اشک های مادرم بود از نگاه ها‬ ‫به یک زن بیوه‪ ،‬از شایع ه ها و بعد از این همه سال هر از گاهی‬ ‫حرفی‪ ...‬حرف هایی که نمک روی زخم است‪ .‬اگر مرهم نیستید‬ ‫نمک نباشید‪ .‬ما را یاد خاط رات تلخمان نیندازید‪».‬‬ ‫مهدی افشار‪ ،‬روزنامه نگاری که فرزند شهید است یکی‬ ‫دیگر از کاب ران فی س بوک بود که واکنش نشان داد‪ ]...[« :‬باید‬ ‫بری س��ر خاک اقات بگی پاش��و بابا تحویل بگی ر‪.‬این هم از‬ ‫خاکریز اخ رتون‪».‬‬ ‫و در نهای��ت نوش��ته مه��دی هم��ت‪ ،‬فرزن��د‬ ‫س��ردارمحمد اب راهیم همت از فرماندهان جنگ‪ ،‬اش��راقی را‬ ‫وادار به عذرخواهی رس��می کرد‪ .‬فرزند شهید همت نوشته‬ ‫اماممواضعبنیادیخودرا‬ ‫ازمردمپنهاننمیکردند‬ ‫نقلخاطرههاشمی‬ ‫اشتباهبود‬ ‫تو گو با جواد منصوری درباره‬ ‫گف ‬ ‫گفتمان امام در سیاست خارجی‬ ‫من منتشر شده را تکذیب کنم و از خداوند ب رای جاعلینی که‬ ‫این گونه با احساسات پاک مردم بازی م ی کنند طلب هدایت‬ ‫نمایم‪ .‬از این پس باتوجه به دستبردهای چند گانه به صفحه‬ ‫شخص ی ام‪ ،‬این صفحه را مس��دود م ی کنم‪ ».‬پس از ان‪ ،‬این‬ ‫خبر منتشر شد که اشراقی ب رای دلجویی از خانواده شهید همت‬ ‫عازم اصفهان شده‪ ،‬اما هیچ خبری از نحوه برخورد خانواده این‬ ‫شهید با او منتشر نشد‪.‬‬ ‫انتقاد ازموسسه امام خمینی(ره)‬ ‫به انقالب رنگ نیاز نیست‬ ‫برخی افراد و نمایندگان در این زمینه خواس��تار بررسی‬ ‫این پرونده در مجلس شدند‪ .‬علی الریجانی نیز در اغاز جلسه‬ ‫علنی مجلس به طور تلویحی به گفته زه را اشراقی اشاره کرد‬ ‫و گفت‪« :‬امروز زمان نظریه پردازی های ب ی پایه نیست‪ ،‬کشور‬ ‫نیاز به انقالب در رنگ ها در مورد حجاب ندارد‪ .‬به جای انقالب‬ ‫در رنگ ها باید انقالب در معیش��ت مورد توج��ه قرار گیرد‪».‬‬ ‫رئی س مجلس نسبت به یک پدیده جدید با نام «شل دینی»‬ ‫هشدار داد و این بار نیز بدون نام بردن از دیگر خواهر اشراقی‬ ‫گفت‪« :‬امروز نیازمند انقالب در اراده ها و انگیزه ها ب رای صیانت‬ ‫از دین و می راث شهدا هستیم‪ .‬اگر عده ای شل دین در جامعه‬ ‫برخورد موسسه با اشراقی‬ ‫اما در جواب‪ ،‬محمدعلی انصاری با انتش��ار نامه ای به‬ ‫انتقادات روزهای اخیر پاسخ داد‪ .‬او با قدردانی از احساسات پاک و‬ ‫خالصانه برخی در حمایت از امام نوشت ‪« :‬برخالف انچه در چند‬ ‫رسانه خاص القا شده است بیت شریف حضرت امام و یادگار‬ ‫امام و موسسه تنظیم و نشر اثار حضرت امام نه تنها نسبت‬ ‫به این واقعه «ب ی تفاوت» نبوده است بلکه به محض اطالع‪ ،‬با‬ ‫حساسیت فراوان موضوع را تعقیب کرده و با ان برخورد کرده‬ ‫است‪ .‬نخستین اقدام الزم‪ ،‬مالحظه و بررسی اصل موضوع‪،‬‬ ‫صحت و سقم ان و نحوه انتش��ار ان و تماس با فردی بود که‬ ‫این مطلب به نام وی منتشر شده است‪ .‬با تاکید بر اینکه این‬ ‫فرد هیچ گونه عضویت و اشتغال و ارتباطی با موسسه ندارد‪ ،‬در‬ ‫پیگیری ها و تماس های اعضای بیت حضرت امام(ره) و تولیت‬ ‫موسسه ضمن اعتراض شدید به این رخداد‪ ،‬از اصل موضوع و‬ ‫چگونگی انتشار ان استعالم شد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫یک روز بعد در حالی که اخبار این واقعه در رس��انه ها‬ ‫فراگیر شد‪ ،‬جمعی از خانواده های ش��هدا با انتشار طوماری‬ ‫خواستار برخورد با موسسه حفظ اثار امام خمین ی (ره) شدند‪.‬‬ ‫محمدعلی انص��اری در گفت وگو با فارس ک��ه از او راجع به‬ ‫این موضوع سوال ش��ده بود گفته بود که هیچ نظری ندارد‪.‬‬ ‫در این طومار خواس��ته شده بود‪« :‬با کس��انی که به ساحت‬ ‫امام راحل مان خدشه وارد م ی کنند‪ ،‬برخورد کند و راه را ب رای‬ ‫منس��وب کردن خاطره های دروغ به ایشان ببندد؛ چه اینکه‬ ‫اگر از ابتدا و زمانی که برخی افراد‪ ،‬حضرت امام(ره) را مخالف‬ ‫شعار مرگ بر امریکای ملت ای ران معرفی کردند‪ ،‬برخورد الزم‬ ‫صورت م ی گرفت‪ ،‬امروز ش��اهد چنین اظهارنظر س��خیفی‬ ‫نبودیم‪ ».‬یکی از موارد انتقادی به موسسه تنظیم و نشر اثار‬ ‫امام خمینی(ره) که از طرف حجت االس�لام حمید روحانی‪،‬‬ ‫تاریخ نگار مطرح ش��د‪ ،‬حضور و عضویت عب��داهلل نوری در‬ ‫موسسه تنظیم و نشر اثار امام بود‪ .‬معاونان این موسسه در‬ ‫نامه ای به این تاریخ نگار تاکید کردند که عبداهلل نوری در این‬ ‫موسسه هیچ نقشی ندارد‪.‬‬ ‫هستند باید بدانند که شل دین بودن هنر نیست به خصوص‬ ‫ان کسانی که از بیوت صالحین هستند باید بدانند که تربیت‬ ‫انسان های مومن مورد نظر است‪».‬‬ ‫سعید قاسمی از فعاالن فرهنگی و سیاسی نیز در این باره‬ ‫معتقد بود که موج هجمه های شدید به حضرت امام(ره) یک‬ ‫جریان ب رنامه ریزی شده است‪ .‬به عالوه فاطمه رهبر‪ ،‬نماینده‬ ‫مجلس شورای اسالمی نیز در گفت وگو با فارس اعالم کرد‪:‬‬ ‫«اگر سکوت موسسه تنظیم و نشر اثار امام (ره) ادامه دار باشد‪،‬‬ ‫قطعا مجلس ورود می کند‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫بود‪« :‬اولین چیزی که با مطلب زشت ایشان به ذهن م ی رسد‪،‬‬ ‫این است که وقتی بچه های این مملکت زیر گلوله و بمب و‬ ‫خمپاره تکه تکه م ی شدند‪ ،‬رهبری که خیلی از ان «فرزندان‬ ‫ای ران» به فرمان او راهی جبهه ش��ده بودند‪ ،‬داش��ته در مورد‬ ‫ایشان و خانواده ان س��ربازان شوخ ی های زش��ت م ی کرده!‬ ‫این چیزی اس��ت که مطلب اش��راقی به هر ذهن��ی تزریق‬ ‫م ی کند‪ .‬ایا چنین کاری تیشه زدن به ریشه افکار و شخصیت‬ ‫امام خمینی نیست؟ ایشان نم ی فهمد با چنان مطلبی تا چه‬ ‫حد وحشتناک‪ ،‬بنیانگذار جمهوری اسالمی را زیر سوال برده در‬ ‫هر صورت یا واقعا امام خمینی چنان گفتار و تفکر و برخوردی‬ ‫داشته (که هر جوری نگاه م ی کنم با عقل جور در نم ی اید) یا‬ ‫خانم اشراقی دروغ م ی گوید و این هم باز باید تذکری باشد به‬ ‫بیت امام و اط رافیان خانم اشراقی که جلوی ُدرفشان ی های گاه‬ ‫و بیگاه ایشان را بگی رند‪ ».‬یکی دیگر از انتقادات مهم را همسر‬ ‫شهید مهدی باکری داشت‪ .‬صفیه مدرس با اشاره به اظهارات‬ ‫اخیر نعیمه اش��راقی و نوش��تن خاطره ای توهی ن امیز درباره‬ ‫خانواده شهدا و منسوب کردن ان به امام خمینی (ره ) در صفحه‬ ‫فی س بوک اظهار داش��ت‪« :‬این خاطره سازان کاذب اگرچه به‬ ‫اسم‪ ،‬منسوب به بیت امام (ره) هستند اما این افراد از همان ابتدا‬ ‫در خط امام (ره) و انقالب اسالمی نبودند‪».‬‬ ‫سمیه بروجردی فرزند ش��هید بروجردی‪ ،‬فرمانده سپاه‬ ‫کردس��تان نیز با انتقاد از برخ��ی خاطره گوی ی های جعلی از‬ ‫حضرت امام با بیان اینکه وظیفه اصلی موسسه حفظ و نشر‬ ‫اثار امام خمینی(ره) حراست از اندیشه های اوست‪ ،‬م ی گوید‪:‬‬ ‫«انتظار مردم این است که موسس ه ای که قرار است از اندیشه ها‬ ‫و ارمان های امام حراست کند‪ ،‬پاس��خ گوی این تحریف ها را‬ ‫بدهد‪ ».‬بیشتر خانواده های شهدا و فعاالن سیاسی و نمایندگانی‬ ‫که در این رابطه اظهارنظر کردند‪ ،‬معتقدند بودند که موسسه‬ ‫تنظیم و نش��ر اثار امام م ی باید به عنوان متولی اث��ار امام با‬ ‫اینگونه موضع گیری ها برخورد مناسب داشته باشد‪ .‬چرا که به‬ ‫این ترتیب هرکس م ی تواند با انتصاب خود به حضرت امام و‬ ‫بیان دیدگاه ها و تعریف خاط راتی موجب تحریف اندیشه های‬ ‫امام(ره) شود‪.‬‬ ‫اشراقی نیز در پاسخ در نامه ای خطاب به مهدی همت‬ ‫نوشت که « خانواده های عزیز ش��هدا بر تارک انسانیت جای‬ ‫دارند و نابخردی کسی نم ی تواند پیوند اسمانی انها با امام شان‬ ‫را قطع کند‪ ».‬او تاکید کرده ب��ود‪« :‬همین جا الزم م ی دانم به‬ ‫صراحت تمام انتساب انچه در فضای مجازی به امام و از قول‬ ‫مروریبر گفتمان سیاست خارجی‬ ‫امام خمین ی (ره) در گفت وگو با‬ ‫حجت االسالم رضا غالمی‬ ‫پاسخ جدید فرزند شهید همت‬ ‫مهدی همت که انتقادش به نعیمه اشراقی باعث شد‬ ‫تا توجه همه به این موضوع جلب ش��ود‪ ،‬در توضیحی جدید‬ ‫که در صفحه فی س بوک خود نوشت معتقد بود که رفتارهای‬ ‫دوگانه باعث شده تا او پست قبلی را که به انتقاد از خانم اشراقی‬ ‫نوشته شده بود‪ ،‬حذف کند‪ .‬او در پست جدید خود اورده است‪:‬‬ ‫«متاسفانه هر وقت در تایید و در موافقت با سیاست های برخی‬ ‫حرف م ی زنیم سیل ستایش و مرحبا و افرین گفتنشان روان‬ ‫م ی شود و م ی گویند حقا که فرزند خلف ان پدر هستی‪ ،‬اما وقتی‬ ‫از همان جماعت انتقاد م ی کنیم م ی شویم اب به اسیاب دشمن‬ ‫ریز و پسر نوح و سوءاستفاده گر از نام پدر‪ .‬این موضوع‪ ،‬چپ و‬ ‫راست و اصالح طلب و اصولگرا نم ی شناسد و همه گیر است‪.‬‬ ‫انتقادها به اظهارنظر منسوب به نعیمه اشراقی هم از جانب اصالح طلبان مطرح شد و هم از جانب اصولگرایان‬ ‫‪19‬‬ ‫افراد و رسانه هایی که طی چهار سال گذشته به تمامی‪ ،‬بنده و‬ ‫خانواده ام را اماج انتقادات تیز و تند و ناج وانمردانه قرار داده بودند‪،‬‬ ‫به یک باره با اخ رین پست من در این جامعه مجازی حرف های‬ ‫بنده را به طور گسترده منتشر کردند و پشت ان اهداف خاص‬ ‫خود را جس ت وجو کردند‪.‬‬ ‫بناب راین باتوجه به سوءاس��تفاده هایی که از پست بنده‬ ‫صورت گرفته و م ی گیرد‪ ،‬بنده اخرین نوشته ام را مخفی کردم‪.‬‬ ‫تذکری بود که گفتنش الزم و واجب بود و در حال حاضر نیازی‬ ‫به در معرض دید عموم بودنش نم ی بینم‪».‬‬ ‫موضوع را ماست مالی نکنند‬ ‫سیاست‬ ‫یکی دیگر از پرس��روصداترین انتق��ادات را دکتر صادق‬ ‫خ رازی‪ ،‬س��فیر س��ابق ای ران در س��ازمان ملل و از مشاوران‬ ‫س��ی د محمد خاتمی داش��ت‪ .‬او خود از جمله اصالح طلبانی‬ ‫به شمار م ی رود که با انتقاد ش��دید از اهانت نعیمه اشراقی به‬ ‫خانواده ای شهدا خ واستار برخورد و موضع جدی موسسه تنظیم‬ ‫و نشر اثار امام در ب رابر این ب ی حرمتی شده بود‪ .‬اما او نیز بعد از‬ ‫تماس تلفنی و توضیحات نعیمه اشراقی ترجیح داد پستی را‬ ‫که در ان به نعیمه اشراقی انتقاد کرده بود‪ ،‬حذف کند‪.‬‬ ‫خ رازی در اولین پس��ت خود اینگونه انتق��ادش را اغاز‬ ‫کرده بود‪:‬‬ ‫«بنام خدای شهی دان‬ ‫هم حال جسمی من به هم ریخته و هم حال روح ی ام !‬ ‫جمعی از فرزندان شهیدان که گهگاه من را نیز عمو خطاب‬ ‫م ی کنند‪ ،‬طی دو روز گذش��ته با من تماس گرفتند و خشم و‬ ‫دلخوری خود را از اهانت خانم نعیمه اشراقی بیان م ی کردند‪.‬‬ ‫برخی به خاطر نسبت خانوادگی و برخی به خاطر ارتباطاتم‪ ،‬با‬ ‫من تماس م ی گرفتند و به شدت از اهانت به ناموس شهی دان‬ ‫که ناموس ملت بزرگ ای ران هستند‪ ،‬گالیه م ی کردند‪».‬‬ ‫او با انتقاد از کسانی که به خاطر شهرت «حضرت امام را‬ ‫له م ی کنند» م ی گوید‪« :‬معتقدم نبایست به صرف بستگی به‬ ‫حضرت امام از روی امام عبور کنند و مرکز نش رو حفظ اثار امام‬ ‫به جای انکه دیده بان مردم باشد بایست دیده بان خود اعضای‬ ‫بیت باشد‪ .‬این مرکز بایست نخست نس��بت به خودی ها و‬ ‫رفتار و سکناتشان حساسیت نش��ان دهد و بعد به گروه های‬ ‫سیاس��ی!!! امیدوارم با یک معذرت خواهی خش��ک وخالی‬ ‫نخواهند این کثافت کاری را ماست مالی کنند‪ ،‬و بزرگان بیت‬ ‫حضرت امام رضوان اهلل‪ ،‬موضع منطقی و جدی بگی رند‪».‬‬ ‫اما یک ش��ب بعد خ رازی ان پس��ت را حذف کرد و در‬ ‫توضیح چرایی ان گفت که نعیمه اشراقی طی تماس تلفنی‬ ‫ان گفته ها را تکذیب کرده است‪ .‬خ رازی در یادداشت جدیدش‬ ‫اینگونه توضیح داد ‪« :‬لحظاتی قبل خانم نعیمه اش��راقی با‬ ‫من تماس گرفتن��د وگفتند‪« :‬من هرگز چنی��ن کاری نکردم‬ ‫و با فی س بوک و نام جعلی دیگری این اق��دام صورت گرفته‬ ‫است و همچنین تاکید کردند ب رادر همسرم که فرزند مرحوم‬ ‫ایت اهلل طاهری اصفهانی اس��ت از ش��هدا و خانواده همسرم‬ ‫نیز از خاندان معظم ش��هدا هس��تند و من خ��اک کف پای‬ ‫ش��هیدانم و هرگز به خودم اجازه نم ی دهم چنین جس��ارتی‬ ‫ان هم من که نوه حضرت امام هستم به امام و ارمان های امام‬ ‫و ش��هیدانمان بکنم‪ ».‬با توضیحاتی که سرکار نعیمه خانم‬ ‫اش��راقی دادند وظیفه ش��رعی و اخالقی من است که حمل‬ ‫بر صحت کنم و توضیحات ایش��ان را بر هر نکته ای دیگری‬ ‫رجحان دهم!»‬ ‫در ماجرای اخیر برخی افراد و گروه های سیاسی نسبت به‬ ‫حاج حس ن اقای خمینی با موضعی حزبی برخورد کردند‪ .‬فارغ از‬ ‫این برخوردها اما انتظار اهالی انقالب و رزمندگان از ایشان این‬ ‫است که در مقابل چنین رفتار و گفتارهایی از جانب منسوبان‬ ‫بنیان گذار انقالب که مورد سوء استفاده دشمنان قرار م ی گیرد‬ ‫مواضعی قاطعانه‪ ،‬با هدف صیانت از جایگاه امام(ره) داش��ته‬ ‫باش��ند تا هم راه بر مخالفان سیاسی ایشان بسته شود و هم‬ ‫حرمت بیت امام محفوظ نگا ه داشته شود‪g.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪20‬‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫‪2‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫این روزها با اظهارنظرهای جنجالی برخی از نزدیکان‬ ‫و اعضای بیت حضرت امام (ره) این خانواده بیشتر از گذشته‬ ‫مورد توجه قرار گرفته‪ .‬دیگر کمتر صدایی از فرزندان حضرت‬ ‫امام شنیده م ی شود و به جای ان‪ ،‬این نسل دوم یا نوادگان او‬ ‫هستند که در رسانه ها حضور دارند‪ .‬نسل دوم و سومی که‬ ‫در فضای کشور به خاطر انتساب به حضرت امام مورد توجه‬ ‫مردم قرار م ی گی رند‪ .‬حاال بیشتر از گذشته مردم دوست دارند‬ ‫راجع به این خانواده اطالعات کس��ب کنند‪ .‬چه کسی این‬ ‫خانواده و بی ت امام را اداره م ی کند و اساسا بیوگرافی فرزندان‬ ‫و نسل امام چیست؟‬ ‫از اقامصطفی تا حاج احمداقا‬ ‫محصول ازدواج روح اهلل خمینی و خدیجه ثقفی که در‬ ‫سال ‪ 1308‬در حرم عبدالعظیم منعقد شد‪ ،‬هشت فرزند بود؛‬ ‫سه پسر و پنج دختر‪ .‬سه فرزند این خانواده (لطیفه‪ ،‬سعیده‬ ‫و س��یدعلی) در دوران کودکی از دنیا رفتن��د و پنج فرزند از‬ ‫نسل امام(ره) باقی ماندند‪ .‬اولین فرزند این خانواده حاج اقا‬ ‫مصطفی خمینی و کوچکترینش��ان ح��اج احمداقا بود‪ .‬در‬ ‫میان این دو فرزند پس��ری‪ ،‬از حضرت امام سه دختر در قید‬ ‫حیات هستند‪ .‬همسر حضرت امام اول فروردین ماه ‪ 1388‬از‬ ‫دنیا رفت و در کنار همسرش در بهشت زه را (س) دفن شد‪.‬‬ ‫دو فرزند پس��ر حضرت امام نیز که از انه��ا فرزندانی به جا‬ ‫مانده هر دو فوت کردند‪ .‬زه را‪ ،‬فریده و صدیقه نیز سه دختر‬ ‫امام بودند‪ .‬هر دو فرزند پس��ر امام(س) اماملبس به لباس‬ ‫روحانیت شدند‪.‬‬ ‫مصطفی خمینی‬ ‫اولین فرزند ام��ام حاج اقا مصطف��ی خمینی بود که‬ ‫مدت کمی مانده به انقالب به ش��هادت رسید‪ .‬اقامصطفی‬ ‫فروردین س��ال ‪ 1333‬با دختر حاج اقا مرتضی حائری در قم‬ ‫ازدواج کرد‪ .‬همس��ر امام درباره این ازدواج توضیح م ی دهد؛‬ ‫«یک وقت ش��ایع ش��د که با اقا مرتضی حائ��ری وصلت‬ ‫کرده ایم ‪ ،‬به طوری ک��ه مصطفی م ی گوی��د‪« :‬وقتی اقای‬ ‫حائری از صحن حرم بی��رون م ی اید‪ ،‬رفقا م ی گویند که پدر‬ ‫زنت امد‪ .‬این ش��ایعه به گوش اقا رسیده بود و یک شب اقا‬ ‫از من پرسید که دختر اقای حائری را دیده ای ؟ من هم کمی‬ ‫توضیح دادم ‪ ».‬اقا گفت ‪« :‬چطور اس��ت این دروغ را راست‬ ‫کنیم ؟ گفتم که هرطوری ص�لاح م ی دانید‪ .‬فردا صبح هم‬ ‫اقا پیغام فرس��تاده بود و ظهر‪ ،‬انها جواب داده بودند و باز اقا‬ ‫پیغام داده بود که همان شب بروند ب رای صحب ت ؛ بعد به ما‬ ‫خبر دادند که مردها رفته اند و ما زن ها هم بعدا رفتیم و قرار‬ ‫همهچیزدرباره اهالیجماران‬ ‫گزارش ویژه مثلث از خانواده امام (ره)‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫عقد گذاشته شد‪».‬‬ ‫فرزند امام در ان زمان ‪ ٢٤‬س��ال داش��ت و همسرش‬ ‫معصومه حائ��ری برخالف دیگ��ر عروس ام��ام‪ ،‬هی چ گاه‬ ‫عالقه ای به حضور در عرصه سیاس��ی نداش��ته‪ .‬او عروس‬ ‫بزرگ حضرت امام (ره) بود‪ .‬این زوج چهار فرزند داش��تند که‬ ‫از میان انها تنها «حس��ین» و «مریم» باقی ماندند‪ .‬اولین‬ ‫فرزند وصلت معصومه حائ��ری و مصطفی خمینی دختری‬ ‫به نام محبوبه بود که به جهت ابتال به مننژیت درگذش��ت‪.‬‬ ‫مریم خمینی دومین دختر حاج مصطفی خمینی اس��ت‪.‬‬ ‫تحصیالت دکترا دارد و مدتی در دبی و اکنون در سوئیس به‬ ‫شغل پزشکی مشغول است‪.‬‬ ‫تنه��ا پس��ر مصطف��ی خمینی‪ ،‬حس��ین ن��ام دارد‪.‬‬ ‫او از ابت��دای انق�لاب ب��ه فعالی ت های سیاس��ی پرداخت؛‬ ‫فعالی ت هایی که با خط انقالبیون پیرو خط امام زاویه داشت‬ ‫و اینگونه شد که امام خمینی به او نامه نوشت و به او گوشزد‬ ‫کرد که جوانى ب راى همه خطرهایى دارد که پس از گذشت‬ ‫ایام انسان متوجه مى‏ ش��ود‪ .‬امام خمینی(ره) همچنین در‬ ‫این نامه نوش��تند‪« :‬من میل دارم کسانى که به من مربوط‬ ‫هستند در این کوران سیاسى وارد نشوند‪ .‬من امید دارم که‬ ‫شما مجاهدت در تحصیل علوم اسالمى‪ ،‬با تعهد به اخالق‬ ‫اس�لامى و مهار کردن نف س اماره بالس��وء‪ ،‬ب راى اتیه مورد‬ ‫استفاده واقع شوى‪ .‬من عالوه بر نصیحت پدرى پیر به شما‬ ‫امر شرعى مى کنم که در این بازی هاى سیاسى وارد نشوى‬ ‫و واجب شرعى است که از این برخوردها احتراز کنى‪ .‬من به‬ ‫ش��ما امر مى‏کنم که به حوزه علمیه قم برگرد و با کوشش‬ ‫به تحصیل علوم اسالمى ‪ -‬انسانى بپرداز‪ .‬از خداوند تعالى‬ ‫توفیق شما و همه محصلین را خواستارم‪».‬‬ ‫حس��ین خمینی‪ ،‬پس��ر ‪ 46‬س��اله ایت اهلل مصطفی‬ ‫خمینی‪ ،‬بعد از فوت امام(ره) هم وارد سیاس��ت شد و حتی‬ ‫در س��ال ‪ 1383‬به ایاالت متحده امریکا و ع راق سفر کرد و‬ ‫دیدارهایی هم در ان کشور داشت‪ ،‬اما از سال ‪ 1384‬به کشور‬ ‫برگشته است و اکنون در قم زندگی م ی کند‪.‬‬ ‫حسین خمینی سه فرزند با نام های مهدی‪ ،‬محمد و‬ ‫علی دارد که حاصل ازدواجش با دکتر معصومه خائفی است‪.‬‬ ‫مصطفی خمینی فرزند دیگری هم داشت که یورش‬ ‫ناگهانی ماموران ساواک در روز ‪ 13‬دی ‪ 1343‬به منزل امام‬ ‫ب رای دس��تگیری حاج اقا مصطفی س��بب ترس و وحشت‬ ‫همسر او شد که با سقط جنین و از بین رفتن فرزند چهارم‬ ‫ایشان همراه بود‪.‬‬ ‫متولیان خاندان امام‬ ‫بعد از فوت اقامصطف��ی‪ ،‬حاج احمداق��ا متولی اداره‬ ‫خاندان امام م ی شود‪ .‬حاج احمداقا تا شش سال پس از فوت‬ ‫حضرت امام زندگی کرد و در روزهای پایانی سال ‪ 75‬از دنیا‬ ‫رفت‪ .‬حاج احمداقا بعد از ارتحال امام لقب «یادگار امام» به‬ ‫خود گرفت‪ .‬او در سال ‪ ۱۳۲۴‬در قم متولد شد‪ .‬حاج احمداقا‬ ‫بعد از فوت اقامصطفی نقشی برجسته تر در همراهی امام‬ ‫داشت‪ .‬یادگار امام در اس��تانه انقالب و یک دهه پس از ان‬ ‫نزدیک ترین فرد به بنیانگذار انقالب اسالمی بود‪ .‬احمد اقا‬ ‫که شاید مورداعتمادترین فرد نس��بت به حضرت امام بود‬ ‫البته خودش عالیق سیاسی خاصی داشت که او را بیشتر‬ ‫به نیروهای جناح چپ یا خط امام نزدیک م ی کرد‪ .‬در عین‬ ‫حال او با نیروهای جناح راست هم رابطه مناسبی داشت اما‬ ‫بیشتر دوستان او را نیروهای جناح چپ تشکیل می دادند‪.‬‬ ‫س��ید احمد اقااما پس از فوت امام چندان به میانه سیاست‬ ‫نیامد وسعی کرد ضمن حفظ ارتباط خود با نیروهای انقالب‬ ‫روزهای پس از امام را بدون تنش های سیاسی بگذراند‪.‬‬ ‫از مهمترین نقش های س��یداحمداقا ماجرای انتشار‬ ‫نامه ای از وی خطاب به ایت اهلل منتظ��ری بود‪ .‬رنجنامه ای‬ ‫که س��یداحمد خمینی به ای��ت اهلل منتظری ک��ه ان روزها‬ ‫از س��مت قائم مقام ی رهبری خلع ش��ده بود‪ ،‬بازتاب زیادی‬ ‫داشت و فصل مهم ی از تاریخ معاصر ای ران است که بعدها‬ ‫«گنجینه اسرار امام» نام گرفت‪ .‬مرحوم حاج احمداقا با فاطمه‬ ‫دختر ایت اهلل طباطبایی س��لطانی ازدواج کرده بود‪ .‬فاطمه‬ ‫طباطبایی با همسر محمد خاتمی‪ ،‬رئی س جمهوری سابق‬ ‫ای ران‪ ،‬نسبت دختر خالگی دارد‪ .‬حاصل این پیوند سه پسر به‬ ‫نام های حسن‪ ،‬یاسر و علی بوده است‪ .‬جد مادری او ایت اهلل‬ ‫صدرالدین صدر (از علمای ثالث) ب��ود‪ .‬فاطمه طباطبایی‬ ‫پس از انقالب کارشناسی فلس��فه غرب از دانشگاه ته ران‬ ‫و کار شناسی ارشد و دکترای عرفان اس�لامی را از دانشگاه‬ ‫ازاد اس�لامی اخذ کرد‪ .‬صادق طباطبایی ب رادر وی از جمله‬ ‫کسانی بود که در پاریس نقش فعالی در کنار حضرت امام‬ ‫‪21‬‬ ‫یاسر و علی‬ ‫این عکس مربوط است به برخی از اعضای خانواده اقای اشراقی درکنار امام‪ .‬رفتارهای دوخواهر این خانواده به شدت مورد انتقاد‬ ‫دوستداران امام خمینی (ره) قرار گرفته است‬ ‫سیاست‬ ‫داشت‪ ،‬اما این روزها کنج عزلت به خود گرفته‪ .‬عروس امام‬ ‫دو سال پیش کتاب «اقلیم خاط رات» را نوشت که مشتمل‬ ‫بر خاط راتش از امام و همسرش در سال های ‪ 1347‬تا ‪1357‬‬ ‫اس��ت‪ .‬او نزد امام محبوبیت خاصی داش��ت‪ .‬او بسیاری از‬ ‫اثار امام را جم��ع اوری کرده‪ .‬بعضی از اش��عار (به خصوص‬ ‫رباع ی های مش��هور) حضرت امام به درخواست وی سروده‬ ‫شده است‪ .‬از حضرت امام(ره) تعدادی نام ه نیز خطاب به وی‬ ‫در صحیفه نور وجود دارد‪ .‬فاطمه طباطبایی در معدود اظهار‬ ‫نظرهای سیاس��ی اش بعد از انکه سیدحس��ن خمینی در‬ ‫مراسم سالگرد حضرت امام در مرقد وی نتوانست سخنرانی‬ ‫کند‪ ،‬نامه ای سرگشاده به وی نوشت‪ .‬او خطاب به فرزندش‬ ‫نوش��ت‪« :‬در لحظه ای که در جایگاه قرار گرفتی‪ ،‬ب ی اختیار‬ ‫همه برخاستیم و ایس��تاده تو را نگریستیم‪ .‬گروه اندکی نیز‬ ‫برخاس��تند و هیاهویی به پا کردند‪ ،‬م ی دانستم که این گونه‬ ‫بادها تو را نخواهد لرزاند؛ زی را که من مادرم و دل مهربانت را‬ ‫به خوبی م ی شناسم‪».‬‬ ‫فاطمه طباطبای��ی در این نامه از هم��ه بزرگانی که‬ ‫به این واقعه ناخوش��ایند اعت��راض کرده بودن��د‪ ،‬قدردانی‬ ‫کرد و نوش��ت‪« :‬تو از تبار مردی هس��تی که ذهنی صاف‪،‬‬ ‫س��ینه ای پی راس��ته‪ ،‬قلبی مطمئن و روحی زکی داشت‪ .‬تو‬ ‫نیز باید این چنین باش��ی که خداوند لیاقت ان را در تو نیز‬ ‫نهاده است‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫سال تحصیلی ‪90‬ـ‪ 1389‬شروع کرده و هم اکنون در محل‬ ‫مدرسه دارالشفای قم ادامه دارد‪ .‬سی د حسن خمینی از سال‬ ‫‪ 1373‬و به دنبال در گذش��ت پدر بزرگوارش عهده دار تولیت‬ ‫حرم مطهر و موسس��ه تنظیم و نش��ر اثار امام خمین ی (ره)‬ ‫ش��د‪ .‬او به طور معمول روز های چهارشنبه تا عصر جمعه را‬ ‫در مرقد امام م ی گذراند و بعد از مرحوم سی د احمد اقا معموال‬ ‫پنجشنبه شب ها نماز مغرب و عشا را در حرم اما‪،‬م وی اقامه‬ ‫م ی کند‪ .‬نوه حضرت امام در ‪ 24‬سالگی با سیده فاطمه فرزند‬ ‫ایت اهلل سی د محمد موسوی بجنوری وصلت کرد‪ .‬حاصل این‬ ‫ازدواج چهار فرزند به نام های سی د احمد‪ ،‬سیده نرگس‪ ،‬سیده‬ ‫فرشته و سی د محمدهادی است‪ .‬برخی افراد به ویژه پس از‬ ‫نقل خاط راتی از حضرت امام که اخی را منتشر شده‪ ،‬انتقاداتی‬ ‫را به وی وارد م ی کنند‪ .‬انها معتقدند که نظارت او بر موسسه‬ ‫تنظیم و نش��ر اثار امام روی��ه مطلوبی را دنب��ال نم ی کند‪.‬‬ ‫سیدحسن خمینی یکی از سخنرانان ثابت سالگرد حضرت‬ ‫امام است که هر س��اله پیش از رهبری به سخنرانی در این‬ ‫مراسم م ی پردازد‪ .‬همچنین درحالی که او هیچ سمت رسمی‬ ‫و مقام دولتی ندارد‪ ،‬اما در بسیاری از مراسم های مهم نظیر‬ ‫تحلیف روسای جمهوری به بی ت رهبری دعوت م ی شود‪.‬‬ ‫زهرا مصطفوی‬ ‫فرزندان حاج احمد اقا‬ ‫از حاج احمد خمینی و فاطمه طباطبایی سه پسر متولد‬ ‫شدند که بزرگترینشان سیدحس��ن امروز متولی بیت‪ ،‬مرقد‬ ‫امام و موسسه مرتبط با اثار امام است‪ .‬حضرت امام ‪ 70‬ساله‬ ‫بودند که نوه شان به دنیا امد و به توصیه امام نامش را حسن‬ ‫گذاشتند‪ .‬سیدحسن خمینی اول مردادماه ‪ 1351‬در قم متولد‬ ‫شد‪ .‬در بیوگرافی وی که در سایت شخص ی اش منتشر شده‬ ‫امده‪« :‬دوره راهنمایی و پایه هایی از دوره دبیرستان وی در‬ ‫مدرسه نیکان سپری م ی شود اما در سال ‪( 1366‬در سال دوم‬ ‫دبیرستان)‪ ،‬عازم جبهه های نبرد حق علیه باطل م ی شود و‬ ‫درنهایت امر در سال ‪ 1369‬در حال ی که سال چهارم را به طور‬ ‫متفرقه گذرانده بود‪ ،‬دیپلم ریاضی خود را اخذ م ی کند‪».‬‬ ‫او در س��ال ‪ 68‬تحصیالت حوزوی خ��ود را به توصیه‬ ‫پدر و پدربزرگ��ش (حضرت امام ) اغاز م ی کند‪ .‬از س��ال ‪72‬‬ ‫تحت نظر پدربزرگش مرحوم س��لطانی طباطبایی‪ ،‬سطوح‬ ‫عالی را اغاز م ی کند‪ .‬سیدحس��ن خمینی از س��ال ‪1370‬‬ ‫تدریس در حوزه را اغاز کرده‪ .‬تدریس خ��ارج اصول را نیز از‬ ‫‪22‬‬ ‫بع��د از سیدحس��ین خمین��ی‪ ،‬یاس��ر فرزن��د دوم‬ ‫سیداحمد اقاس��ت‪ .‬او نیز مانند ب رادر خ��ود لباس روحانیت‬ ‫به تن دارد‪ .‬یاسر در میان فرزندان حاج احمداقا بیش از سایر‬ ‫ب رادران به سیاست نزدیک اس��ت‪ ،‬تاجایی که سال ها قبل‬ ‫در یکی از کنگره های س��ازمان مجاهدین انقالب اسالمی‬ ‫شرکت کرد‪ .‬او همچنین در جریان انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دهم از میرحسین موس��وی حمایت م ی کرد‪ .‬یاسر با سیده‬ ‫حورا صدر‪ ،‬دختر سی د محمد صدر ‪-‬معاون کمال خ رازی‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه در دولت سی د محمد خاتمی‪ -‬ازدواج کرد ه است‪.‬‬ ‫سی د محمد صدر‪ ،‬پسرخاله فاطمه طباطبایی‪ ،‬مادر سی د یاسر‬ ‫خمینی و زهره صادقی ‪-‬همس��ر سی د محمد خاتمی‪ -‬و در‬ ‫واقع خواهرزاده امام موسی صدر و ایت اهلل سی د محمدباقر‬ ‫صدر اس��ت‪ .‬پس از حوادث س��ال ‪ 88‬یاس��ر با بسیاری از‬ ‫محکومان دادگاه های انقالب دیدار کرد تا جایی که این عمل‬ ‫انتقادات زیادی را روانه او و خانواده امام کرد‪ .‬یاس��ر خمینی‬ ‫ فرزندی به نام روح اهلل دارد‪ .‬سی د علی خمینی کوچک ترین‬ ‫فرزند سی د احمد خمینی و داماد سی د جواد شهرستانی است‬ ‫که خود داماد ایت اهلل سیستانی‪ ،‬از مراجع تقلید شیعه است‪.‬‬ ‫عمده شهرت سیدعلی به تصویری از کودکی او ب ر م ی گردد‬ ‫که نزد امام بسیار محبوب بوده‪ .‬سیدعلی متولد سال ‪۱۳۶۴‬‬ ‫و روحانی بوده و در ح��وزه علمیه قم مش��غول تحصیل و‬ ‫تدریس است‪ .‬وی اگرچه ب رای مناس��ب ت های گوناگون در‬ ‫نقاط مختلف کشور سخنرانی م ی کند اما کمتر از ب رادرانش‬ ‫به مسائل سیاس��ی داخل م ی شود‪ .‬س��یدعلی بسیار مورد‬ ‫توجه امام بود تا جایی که حض��رت امام در اهدای یک جلد‬ ‫صحیفه سجادیه درباره او م ی نویسد‪« :‬در صورت او نور علی‬ ‫م ی بینم‪(».‬صحیفه امام جلد ‪)21‬‬ ‫مهمترین واقعه در مورد او ب ر م ی گردد به خبری درباره‬ ‫حضور وی در مراس��م ‪ 9‬دی س��ال ‪ .88‬برخی خبرگزاری ها‬ ‫گزارش داده بودند که سیدعلی خمینی در تظاه رات ‪ ۹‬دی‬ ‫‪ ۱۳۸۸‬حضور داشته‪ .‬همچنین در مراسم بزرگداشت این روز‬ ‫در ‪ ۹‬دی ‪ ۱۳۸۹‬که با حضور مردم در مهدیه ته ران انجام شده‬ ‫بود‪ ،‬از اعالم مواضع وی تقدیر شده و از وی به عنوان یادگار‬ ‫واقعی امام خمینی یاد ش��د‪ .‬اما دفتر نشراثار امام حضور او‬ ‫در مراس��می در ته ران در روز ‪ ۹‬دی ‪ ۱۳۸۹‬را تکذیب و اعالم‬ ‫کرد‪«:‬جناب اقای سی د علی خمینی روز پنج شنبه نهم دی‬ ‫ماه ‪ ۱۳۸۹‬در ش��هر مقدس قم بوده اند و مصاحب ه ای نیز با‬ ‫هیچ یک از رسانه های خبری نداشته ‪».‬‬ ‫صفحه فی س بوک نعیمه‬ ‫اش�راقی پ�س از انتقاده�ای‬ ‫فراوان توسط خود وی بسته‬ ‫شد‬ ‫از میان دختران امام او هنوز در عالم سیاس��ت حضور‬ ‫دارد‪ .‬زه��را مصطف��وی‪ ،‬دبیرکل تش��کل جمعی��ت زنان‬ ‫جمهوری اس�لامی و همس��ر محمود بروجردی است‪ .‬وی‬ ‫دکترای الهیات دارد و عضو هیات علمی دانش��کده الهیات‬ ‫(گروه کالم و فلسفه اسالمی) دانشگاه ته ران است‪ .‬محمود‬ ‫بروجردی‪ ،‬داماد بزرگ امام از نوادگان میرزامهدی بروجردی‬ ‫است که مدتی نیز ریاست س��ازمان گفت وگوی تمدن ها را‬ ‫برعهده داشت‪ .‬او در دوره نخس ت وزیری میرحسین موسوی‬ ‫عضو کابین��ه وی بود و همچنین مدتی را به عنوان س��فیر‬ ‫ای ران در فنالند فعالیت کرده‪ .‬بروجردی ‪ ٧‬اس��فند ‪ 1389‬در‬ ‫بیمارستان الله ته ران درگذشت‪ .‬زه را مصطفوی تنها دختر‬ ‫امام اس��ت که در س��ال های پس از رحلت ام��ام در عرصه‬ ‫عمومی فعالیت داش��ت‪ .‬او دبیرکلی تشکل جمعیت زنان‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران را ب ر عه��ده دارد‪ .‬این جمعیت در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ ۱۳۷۶‬از س��ی د محمد خاتمی‬ ‫حمایت کرد‪ .‬بعدها نی��ز در دوره ریاس��ت جمهوری دهم از‬ ‫کاندیداتوری میرحس��ین موس��وی حمایت کرد‪ .‬اگرچه در‬ ‫مواردی نی��ز از جمله نزدیک��ی اعضای نهض��ت ازادی به‬ ‫میرحسین موسوی به وی انتقاداتی داشت‪.‬‬ ‫برخی‬ ‫افراد بیت‬ ‫امام ترجیح‬ ‫م ی دهند که‬ ‫خیلی رسانه ای‬ ‫نباشند‪ ،‬اما‬ ‫برخی از انها‬ ‫هم زیر ذره بین‬ ‫رسانه ها‬ ‫هستند و هم‬ ‫خود شخصیتی‬ ‫رسانه ای دارند‬ ‫صدیقه مصطفوی(اشراقی) دیگر دختر ایت اهلل خمینی‬ ‫است که به لحاظ تعداد نقش بیش��تری از فرزندان دیگر در‬ ‫گسترش خاندان خمینی داش��ته است و البته خبرسازترین‬ ‫انها نیز بوده‪ .‬همسر وی ایت اهلل شهاب الدین اشراقی در قید‬ ‫سیاست‬ ‫خانواده اشراقی‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫زه را مصطفوی یک فرزند دختر به نام لیلی بروجردی و‬ ‫یک فرزند پسر به نام مسیح بروجردی دارد‪ .‬مسیح بروجردی‬ ‫فرزند بزرگ خانم زه را مصطفوی است‪ .‬او در میان نوادگان‬ ‫امام از معدود روحانیون به شمار م ی رود‪ .‬او در حوزه علمیه‬ ‫قم مش��غول تحصیل بوده و به امور سیاس��ی ورود نکرده‬ ‫است‪ .‬مسیح داماد محمد میرمحمدی‪ ،‬از نمایندگان مردم قم‬ ‫در مجلس شورای اسالمی است‪ .‬او مدتی را در دوران جنگ‬ ‫به طور گمنام در جبهه ها حضور داشته که خاط رات ان بعدها‬ ‫از زبان دیگران از جمله غالمعلی رجایی منتشر شد‪ .‬مسیح‬ ‫بروجردی دو فرزند به نام های روح اهلل و مریم دارد‪.‬‬ ‫لیلی بروجردی نیز متولد بهمن ‪ ۱۳۴۲‬از ته ران است‬ ‫دارای دکترای حقوق اس��ت و تالیفات و مق��االت داخلی و‬ ‫بی ن الملل��ی دارد‪ .‬مدرک رش��ته حقوق از دانش��گاه ته ران‬ ‫را در س��ال ‪ ۶۷‬گرفت و همان س��ال به اتفاق همس��رش‬ ‫سی د عبدالحسین طباطبایی (ب رادر همس��ر حاج احمداقا و‬ ‫ب رادر صادق طباطبای��ی) راهی انگلیس ش��د‪ .‬در انگلیس‬ ‫دوره کاراموزی و دروس تکمیلی رش��ته حقوق را در زمینه‬ ‫حقوق بزرگساالن دنبال کرد و در سال ‪ ۷۴‬به ای ران بازگشت‪.‬‬ ‫لیلی بروجردی حاال رئیس کمیته بانوان و جوانان دبیرخانه‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت نظام و وکیل دادگستری است‪.‬‬ ‫لیلی بروجردی دو دختر با نام های هدی و ضحی دارد‪ .‬هدی‬ ‫دختر بزرگ او همسر عل ی رضایی‪ ،‬پسر محسن رضایی دبیر‬ ‫مجمع تش��خیص مصلحت نظام است‪.‬این زوج یک فرزند‬ ‫به نام محمدبنیامین رضایی دارند‪ .‬او همچنین در دوره دهم‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری مش��اور انتخاباتی وی در امور‬ ‫بانوان بود‪ .‬اقای رضایی هم اعالم کرده بود در صورت پیروزی‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری‪ ،‬لیلی بروجردی را به عنوان وزیر‬ ‫امور خارجه اش به مجلس معرفی خواهد کرد‪.‬‬ ‫خانم مصطفوی در اخرین اق��دام پس از رد صالحیت‬ ‫ایت اهلل هاشم ی رفس��نجانی در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دوره یازدهم با انتش��ار نام��ه ای سرگش��اده از رد صالحیت‬ ‫هاش��می انتقاد کرده بود‪ .‬او و تش��کل متبوع��ش در این‬ ‫انتخابات نیز از حسن روحانی حمایت کرد‪.‬‬ ‫حیات نیست‪ ،‬اما چهار دختر و سه پسر از وی باقی مانده که‬ ‫با نام خانوادگی اشراقی در سال های اخیر حضوری ملموس‬ ‫در عرصه عمومی ای ران داشته اند‪ .‬دختران خانم اشراقی‪ ،‬زه را‪،‬‬ ‫عاطفه‪ ،‬نفیس��ه و نعیمه نام دارند و پس ران وی محمد تقی‪،‬‬ ‫علی و مرتضی‪ .‬ش��هاب الدین اش��راقی ب��ه محفل درس‬ ‫خارج استادان نامداری همچون س��ی د محمد محقق داماد‪،‬‬ ‫سی د حسین طباطبایی بروجردی و امام خمینی حاضر شد‬ ‫و به مقام اجتهاد دست یافت‪ .‬وی همچنین به زبان فرانسه‬ ‫نیز تسلط داشت‪.‬‬ ‫او در س��ال هایی که امام در نجف و پاریس بود همراه‬ ‫امام بود‪ .‬پس از انقالب‪ ،‬در مدت اقام��ت در قم‪ ،‬به صورت‬ ‫غیررسمی مسئولیت دفتر امام و رسیدگی به امور مراجعین‬ ‫را برعهده داش��ت‪ .‬ایت اهلل اشراقی در س��ال ‪ 1330‬با خانم‬ ‫صدیقه مصطفوی ازدواج کردند‪ .‬واس��طه اشنایی‪ ،‬یکی از‬ ‫دوستان مش��ترک خانوادگی بود‪ .‬در روز خواستگاری مادر‪،‬‬ ‫خواهر و عموی ایت اهلل اش��راقی به منزل امام(ره) م ی روند‬ ‫که ایش��ان ش��رط خاصی را بیان نم ی کنند‪ ،‬اما در انتخاب‬ ‫یا عدم انتخ��اب‪ ،‬اختیار تام را به دختر خ��ود م ی دهند‪ .‬امام‬ ‫ظاه را از اقای اشراقی تعریف و تمجید زیادی نزد دختر خود‬ ‫م ی کنند که حاکی از رضایت کامل ایش��ان نسبت به این‬ ‫وصلت بوده است‪.‬‬ ‫وقتی خانواده داماد‪ ،‬مجددا به من��زل امام م ی روند تا‬ ‫جواب قطعی مش��خص ش��ود‪ ،‬امام ابتدا نماز م ی خوانند و‬ ‫سپس نزد صدیقه خانم م ی روند؛ به او م ی گویند که «نظر من‬ ‫مثبت است‪ ،‬اما تو هرچه م ی خواهی بگو!» پس از ان دختر‬ ‫امام پاسخ مثبت م ی دهد و یک ماه بعد هم مراسم عقد برگزار‬ ‫م ی ش��ود که خطبه ان را امام خمینی و ایت اهلل خوانساری‬ ‫جاری کردند‪ .‬سپس تا رسیدن عروس به سن قانونی و ثبت‬ ‫شناسنامه‪ ،‬یک سال طول کش��ید تا مراسم عروسی برگزار‬ ‫ش��ود‪ .‬حاصل این ازدواج هفت فرزند به نام های نفیس��ه‪،‬‬ ‫زه را‪ ،‬نعیمه‪ ،‬عل��ی‪ ،‬عاطفه‪ ،‬محمدتقی و مرتضی اس��ت‪.‬‬ ‫یکی از س��مت های مهم او‪ ،‬نمایندگ��ی از طرف بن ی صدر‬ ‫ب رای رفع اختالفات بین مس��ئوالن بود که ب��ا تاکید امام از‬ ‫سوی وی پذیرفته ش��د‪ .‬بعدها مرحوم حاج احمد اقا خمینی‬ ‫در مصاحب ه ای با روزنامه اطالع��ات در این مورد م ی گویند‬ ‫که اقای اشراقی ب رای جلوگیری از به هم خوردن هیات ویژه‬ ‫سه نفره این سمت را پذیرفت و با این کار خود را فدای اسالم‬ ‫و انقالب کرد‪ .‬شهاب الدین اشراقی سرانجام اول مرداد ‪۱۳۶۰‬‬ ‫دچار سکته ش��د و یک هفته بعد هش��تم مرداد در سن ‪۵۸‬‬ ‫سالگی درگذشت‪.‬‬ ‫شاید بتوان گفت پس از حسن خمینی‪ ،‬زه را اشراقی‪،‬‬ ‫دختر صدیق��ه مصطفوی(خمینی)‪ ،‬شناخته ش��ده ترین نوه‬ ‫امام خمین ی (ره) است‪ .‬وی همسر محمدرضا خاتمی‪ ،‬ب رادر‬ ‫رئی س جمهور سابق کشورمان است‪.‬‬ ‫خانم اش��راقی در س��ال های اخیر به وی��ژه در دوران‬ ‫ریاس��ت جمهوری محمد خاتمی حضوری قاب��ل توجه در‬ ‫فضای عمومی داش��ت و برخی نظ راتش ‪ -‬به ویژه در مورد‬ ‫زنان ‪ -‬توجه رس��انه ها را جلب کرده است‪ .‬اخرین مصاحبه‬ ‫او که در ان گفته بود قص��د دارد تا «انقالب رنگ» در حوزه‬ ‫حجاب به راه بیندازد با واکنش های زیادی روبه رو شد‪ .‬زه را‬ ‫اش��راقی متولد ‪ 1343‬اس��ت که در دوران اصالحات مشاور‬ ‫معاونت اجتماع��ی در امور جوانان وزارت کش��ور بود‪ .‬او در‬ ‫س��ازمان غی ر دولتی «انجمن حامیان زنان ای ران» فعالیت‬ ‫م ی کند و به گفته خودش‪ ،‬یکی از وبالگ نویس��ان ای رانی‬ ‫اس��ت که بدون فاش هویت واقع ی اش م ی نویسد‪ .‬اشراقی‬ ‫از اصالح طلبانی است که در انتخابات شورای شهر سوم و‬ ‫مجلس هش��تم به دعوت انان ریاست ستاد جوانان ائتالف‬ ‫اصالح طلبان را پذیرفت‪ .‬وی در انتخابات مجلس هش��تم‬ ‫به رغم پذیرفتن ریاس��ت س��تاد جوانان‪ ،‬دع��وت انان ب رای‬ ‫کاندیداتوری در انتخابات را نپذیرفت‪ .‬وی یک پس��ر به نام‬ ‫علیرضا و یک دختر به نام فاطمه دارد‪ .‬بنا به برخی گزارش ها‬ ‫فاطمه خاتمی(دختر زه را اشراقی)‪ ،‬نتیجه امام(ره)‪ ،‬به همراه‬ ‫همسرش علیرضا خ رازی‪ -‬پسر صادق خ رازی‪ ،‬سفیر سابق‬ ‫ای ران در فرانسه ‪ -‬در حال حاضر ساکن لندن است‪.‬‬ ‫نفیس��ه دختر دیگر ایت اهلل اش��راقی‪ ،‬با پسر محمد‬ ‫صادق روحان��ی ازدواج کرد و عاطفه اش��راقی نیز همس��ر‬ ‫سی ف الدین احمدی است و چند وقت قبل ب ی بی سی گزارش‬ ‫داد که او به همراه همسرش در لندن زندگی م ی کنند‪ .‬اتنا‪،‬‬ ‫یوسف و یاسین سه فرزند عاطفه اشراقی هستند‪ .‬همسرش‬ ‫سی ف الدین یک پاکستانی اس��ت‪ .‬نفیسه اشراقی نیز یک‬ ‫دختر به نام زه راسادات دارد‪.‬‬ ‫حاال بعد از زه را اش��راقی‪ ،‬نعیمه اشراقی مشهورترین‬ ‫عضو ای��ن خانواده اس��ت‪ .‬او با مش��کالتی ک��ه به دنبال‬ ‫فعالی ت های فی س بوک ی اش ایجاد ش��ده بیش��تر شناخته‬ ‫ش��د‪ .‬اولین ماجرا مربوط به تصویر دخترش(نعیما طاهری)‬ ‫بود‪ ،‬زمانی که در کانادا در حال دریافت جایزه بود‪ .‬دستکاری‬ ‫مادرش روی عکس او حاش��ی ه های زی��ادی را ب رای نعیمه‬ ‫اش��راقی ایجاد کرد‪ .‬هفته گذش��ته نیز ی��ک اظهارنظر در‬ ‫‪23‬‬ ‫فی س بوک او که حاوی توهین به خانواده های شهدا بود به‬ ‫شدت مورد انتقاد قرار گرفت‪ .‬تا جایی که او مجبور شد ب رای‬ ‫دلجویی از خانواده ش��هید همت به اصفهان س��فر کرده و‬ ‫صفحه فی س بوکش را تعطیل کند‪ .‬نعیمه اشراقی سومین‬ ‫فرزند شهاب الدین اشراقی و صدیقه خمینی و هفتمین نوه‬ ‫امام است‪ .‬او مهندس پتروشیمی و کارشناس ارشد صنایع‬ ‫از دانشگاه امیرکبیر‪ ،‬معاون مدیرعامل و عضو هیات مدیره‬ ‫ش��رکت خدمات مهندس��ی نفت کیش اس��ت‪ .‬همسر او‬ ‫سی د محمدحس��ن طاهری (فرزن��د ایت اهلل طاه��ری امام‬ ‫جمعه سابق اصفهان) است‪ .‬او سه فرزند به نام های نعیما‪،‬‬ ‫محمود و حسین دارد‪ .‬فرزند بزرگ‪ ،‬نعیما در کانادا مشغول‬ ‫به تحصیل است و با محمدمیالد پنجه شاهی ازدواج کرده‪.‬‬ ‫علی‪ ،‬مرتضی و محمدتقی اشراقی‬ ‫سیاست‬ ‫در میان پس��ران صدیق��ه (اش��راقی) ب ی تردید علی‬ ‫سرش��ناس تر از دیگران اس��ت‪ .‬وی پس از سال ها فعالیت‬ ‫در ش��هرداری در انتخابات مجلس هش��تم قص��د ورود به‬ ‫عالم سیاست را داش��ت‪ ،‬اما با رد صالحیت شورای نگهبان‬ ‫روبه رو شد‪ .‬موضوع رد صالحیت نوه امام تعجب بسیاری را‬ ‫ب رانگیخت و بحث و جدل هایی را در پی داش��ت‪ .‬اما نهایتا‬ ‫او با تجدیدنظر شورای نگهبان مخالفت کرده و ترجیح داد‬ ‫دوباره از فضای عمومی فاصله بگیرد‪ .‬علی اشراقی با بهاره‬ ‫علوی ازدواج کرده و دو فرزند به نام های یاسمن و ملیکا دارد‪.‬‬ ‫ب رادران او مرتضی و محمد تقی نیز همچون اکثریت‬ ‫قریب به اتفاق نوادگان امام از سیاس��ت جمهوری اسالمی‬ ‫دورند‪ .‬در بی��ن ای��ن دو مرتضی ب��ا نوه دخت��ری ایت اهلل‬ ‫محقق داماد ازدواج کرده اس��ت‪ .‬او دبستان و راهنمایی را در‬ ‫مدرسه نیکان ته ران و دبیرستان را در مدرسه علوم و معارف‬ ‫اسالمی شهید مطهری گذراند و سال ‪ ۷۴‬وارد قم شد و دوره‬ ‫مقدمات حوزوی را در مدرسه علمیه عترت ال محمد‪ ،‬و دوره‬ ‫سطح را نزد استادی‪ ،‬بیگدلی و حسینی بوشهری گذراند و‬ ‫اکنون مش��غول خواندن درس خارج فقه و اصول نزد ایات‬ ‫عظام مکارم شی رازی‪ ،‬سبحانی‪ ،‬صادق الریجانی و ایت اهلل‬ ‫گنجی است که عالوه بر ان‪ ،‬به تدریس در حوزه علمیه قم‬ ‫نیز مشغول اس��ت‪ .‬در میان نوادگان‪ ،‬او نزدیکی بیشتری به‬ ‫سیدحسن خمینی دارد‪ .‬همس��ر محمد تقی اشراقی الهام‬ ‫قنبری است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫فریده خمینی‬ ‫فریده مصطفوی دومین دختر امام اس��ت‪ .‬او در سال‬ ‫‪ 1333‬با ح��اج محمد حس��ن اع رابی ازدواج ک��رد‪ .‬خانواده‬ ‫مادری اقای اع رابی با خانواده همس��ر امام(ره) حاجیه خانم‬ ‫ثقف��ی و دایی ها و پدر ایش��ان‪ ،‬ایت اهلل ش��یخ محمدجواد‬ ‫قمی نیز با امام راحل اشنایی داشتند‪ .‬همچنین پدر همسر‬ ‫امام(ایت اهلل ثقفی) با عموهای اقای محمدحسن اع رابی(از‬ ‫علمای زاهد قم) دوستی داش��ته اند که مجموعه این روابط‬ ‫سبب این وصلت م ی شود‪ .‬گفته م ی شد که ایت اهلل اشراقی‬ ‫و حاج اقا مصطفی ب رای انجام تحقیقات‪ ،‬به محل کار وی‬ ‫که تجارتخانه ای بود م ی رفتند‪ .‬حاج محمد حس��ن اع رابی‬ ‫در دوره تبعید ام��ام‪ ،‬باتوجه به ثبات ش��خصیت و اعتماد‬ ‫امام به ایش��ان یکی از وکال و مس��ئول پاره ای از کارهای‬ ‫مالی امام بودند‪ .‬ایش��ان پس از پیروزی انقالب‪ ،‬فقط مدت‬ ‫کوتاهی نماینده مردم در ش��ورای شهر قم بودند‪ ،‬اما پس از‬ ‫ان به رغم پیشنهادات مکرر مسئولیتی را نپذیرفتند و از تمام‬ ‫فعالی ت های سیاس��ی کناره گرفتند و هرگز وارد مناقشات‬ ‫سیاسی و حتی اب راز نظر رایج در مورد مسائل کشور نشد‪.‬‬ ‫داماد دوم ام��ام خمینی در ‪ 31‬خرداد ماه س��ال ‪1389‬‬ ‫بر اثر ایس��ت قلبی درگذش��ت‪ .‬حاص��ل ازدواج او با فریده‬ ‫مصطفوی دختری است با نام فرشته که او نیز مانند یکی از‬ ‫دختران ایت اهلل اشراقی با ب رادر همسر سیداحمد اقا ازدواج‬ ‫م ی کند‪ .‬فرشته اع رابی دو فرزند به نام های سیدعمادالدین‬ ‫‪24‬‬ ‫و سیدحسین دارد که عمادالدین با مرضیه طالب زاده ازدواج‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬خانواده اع رابی کوچکترین جمعیت را در بین‬ ‫نوادگان امام به خود اختصاص داده اند‪.‬‬ ‫موسسه تنظیم و نشر اثار امام خمینی‬ ‫امام خمین��ی در ش��هریور ‪ 1367‬در پاس��خ ب��ه نامه‬ ‫حجت االسال مو المسلمین حاج سی د احمد خمینی با پیشنهاد‬ ‫تاسیس موسسه تنظیم و نشر اثار امام خمینی(ره) بر مبنای‬ ‫طرح تشکیالت و شرح وظایف ارائه شده به معظم له‪ ،‬موافقت‬ ‫کردند‪ .‬طرح تشکیالت و شرح وظایف موسسه توسط اقایان‬ ‫محمدعلی و حمید انصاری تدوین و کلیات ان مورد موافقت‬ ‫حضرت امام و یادگار ایشان و روسای س��ه قوه قرار گرفت‪.‬‬ ‫این موسسه شش سال با هدایت و نظارت یادگار امام‪ ،‬اداره‬ ‫ش��د و پس از رحلت یادگار امام تاکنون با نظارت مستقیم‬ ‫حجت االسالم سیدحسن خمینی به فعالیت خود ادامه داده‬ ‫است‪ .‬ساختار زی ر نظر موسسه نش��ر و اثار امام شامل امور‬ ‫بی ن الملل‪ ،‬امور هنری‪ ،‬پژوهش‪ ،‬امور فرهنگی و ارتباطات‪،‬‬ ‫حسینیه جماران‪ ،‬نگارستان امام در جماران و دفتر نمایندگی‬ ‫موسسه در خمین م ی شود‪.‬‬ ‫ب راساس ساختار تشکیالتی این موسسه‪ ،‬سرپرست ان‬ ‫هم اکنون سیدحسن خمینی است‪ .‬پیش از وی تا زمان زنده‬ ‫بودن یادگار امام مسئولیت سرپرستی این موسسه با ایشان‬ ‫بود‪ .‬بعد از سرپرس��ت در ساختار اداری پس��ت قائم مقامی‬ ‫ وجود دارد‪ .‬قائم مقام سرپرست در واقع کسی است که امور‬ ‫را به طور عملی در دست دارد و موسسه را به طور کامل اداره‬ ‫م ی کند‪ .‬این پست امروز در اختیار حمی د انصاری است که از‬ ‫سوی سیدحسن خمینی به این سمت منصوب شده است‪.‬‬ ‫محمدعلی انصاری دیگر ب رادر این خان��واده نیز از اعضای‬ ‫دفتر امام است‪ .‬از تشکیالتی که زیر نظر وی مستقیما اداره‬ ‫م ی شود م ی توان به؛ پژوهشکده امام خمینی(ره)‪ ،‬نمایندگی‬ ‫شهرس��تان ها‪ ،‬نمایندگی خارج از کش��ور‪ ،‬موسسه چاپ و‬ ‫نشر عروج‪ ،‬موسسه فرهنگی عروج‪ ،‬موسسه اطالع رسانی‬ ‫امام خمینی‪ ،‬شورای پژوهش و اموزش اشاره کرد‪.‬‬ ‫پورت��ال ام��ام خمین��ی(ره) اصل ی تری��ن وب گاه این‬ ‫موسسه است که دفتر ان در ش��هر قم قرار دارد‪ .‬به عالوه‬ ‫س��ایت جماران نیز تحت سرپرس��تی این موسس��ه اداره‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫ی دیگر معاون این موسسه عبارتند از‪ :‬محمدرضا‬ ‫اسام ‬ ‫حش��متی‪ ،‬معاون فرهنگی و هنری؛ محمد علی خسروی‪،‬‬ ‫معاون پژوهشی و محمد مقدم‪ ،‬معاون امور بین الملل‪g .‬‬ ‫این تصویر نمایانگر فرزندان امام و پیوندهای خانوادگی انان است‬ ‫‪3‬‬ ‫گفتمان امام خمینی چه شاخ ص هایی داشت و بر مبنای کدام نگاه و کدام جهان بینی استوار بود؟ این سواالت‬ ‫را حاال و در حالی که این روزها بحث هایی پیرامون اندیش�ه ها و دیدگاه های حضرت امام (ره) به جهت بازنشر برخی‬ ‫خاطرات از ایشان‪ ،‬بسیار مورد توجه قرار گرفته اس�ت‪ ،‬با حجت االسالم رضاغالمی مطرح کرد و گفت وگویی در مورد‬ ‫م خمینی انجام داده ایم‪.‬‬ ‫گفتمان اما ‬ ‫گفتمان امام خمین�ی (ره) ام�روز در حالی که در‬ ‫دهه چهارم انقالب هستیم همچنان محور اصلی‬ ‫جهت گیری ها و تعیین سیاس�ت ها در مباحث‬ ‫داخلی و خارجی ایران است‪ .‬گفتمانی که البته ما‬ ‫تداوم ان را در من�ش و روش مقام معظم رهبری‬ ‫هم ش�اهد هس�تیم ‪.‬اگر بخواهیم گفت وگو در‬ ‫این مورد را اغاز کنیم می خواهم بپرس�م اساسا‬ ‫شما شاخصه های گفتمان امام را چگونه تعریف‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬به نظر م��ن‪ ،‬ب رای دس��تیابی ب��ه درک اجمالی از‬ ‫ش��اخصه های گفتمان امام خمین��ی (ره)‪ ،‬ابتدا الزم اس��ت‬ ‫یاداوری کنیم که امام کیس��ت؟ ایا وقت��ی از امام صحبت‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬منظورمان از ایش��ان‪ ،‬یک سیاستمدار بزرگ و در‬ ‫عین حال با اخالق اس��ت؟ ایا منظورمان ی��ک ایدئولوگ و‬ ‫رهبر اجتماعی است؟ یا نه‪ ،‬منظور از امام‪ ،‬فراتر از اینهاست؟‬ ‫باید توجه داشت‪ ،‬هویت و تشخّ ص امام‪ ،‬بیش از هر چیز به‬ ‫مرجعیت دینی ایشان وابسته است‪ .‬در یک جمله‪ ،‬امام یکی‬ ‫از بزرگتری��ن و متنفذترین و اثرگذارتری��ن مراجع تقلید عالم‬ ‫شیعه است که از اغاز عصر غیبت کبری تا االن‪ ،‬تاریخ کسی‬ ‫مثل ایشان را پی دا نکرده است‪ .‬اینکه امام یک فیلسوف الهی‬ ‫کم نظیر اس��ت‪ ،‬یک مفسر زبده قران اس��ت‪ ،‬یک محدث‬ ‫عظیم الشان است و از همه مهم تر‪ ،‬یک عارف واصل است‪،‬‬ ‫با مرجعیت دینی و منزلت فقهی امام قابل جمع اس��ت‪ .‬در‬ ‫سر اثرگذاری‬ ‫حقیقت رمز اصلی عظمت مرجعیت ایشان و ّ‬ ‫او‪ ،‬در همین ذوفن��ون بودن امام قابل جس ت وجوس��ت‪ .‬با‬ ‫این وصف‪ ،‬مهم ترین دغدغه ام��ام خمین ی (ره) دغدغه دین‬ ‫اس��ت‪ .‬نه تنها او م ی خواهد دی��ن ناب و خالص را کش��ف‬ ‫و تبیین کند‪ ،‬بلکه م ی خواهد بر حس��ب عه��د تکوینی و‬ ‫سیاست‬ ‫مروریبرگفتمانسیاسیامام خمینی (ره)درگفت وگوباحجت االسالمرضاغالمی‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫امام مواضع بنیادی خود را از مردم‬ ‫پنهان نمیکردند‬ ‫تش��ریعی ای که از علما گرفته ش��ده‪ -‬و امی رالمومنین (ع)‬ ‫در بیان دلیل پذی��رش حکومت پس از خلیفه س��وم به ان‬ ‫عهد اس��تناد م ی فرمایند‪ -‬دین را به نحو حداکثری محقق‬ ‫کند‪ .‬امام ب ر اساس شناخت عمیقی که از مغز و گوهر اسالم‬ ‫دارد‪ ،‬به نحو قاطع‪ ،‬قائل به اسالم سیاسی است؛ در واقع‪ ،‬از‬ ‫نظر ایشان اساسا امکان انتزاع سیاست از دین وجود ندارد و‬ ‫تحقق بخش اعظم دین در امور ف��ردی و اجتماعی‪ ،‬در گرو‬ ‫وجود حکومت اسالمی است‪ .‬حکومت اسالمی از منظر امام‬ ‫خمین ی (ره) حکومتی است که یک فقیه جامع الشرایط مدیر‬ ‫و مدبّر در راس ان قرار دارد و با حضور و مشارکت مردم‪ ،‬زمینه‬ ‫اجرای احکام مترقی اسالم در همه ابعاد سیاسی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و اقتصادی را فراهم م ی کند‪ .‬در این ش��رایط‪ ،‬روش��ن است‬ ‫که رویکرد امام‪ -‬که در جایگاه همان فقیه جامع الش��رایط‬ ‫نشسته‪ -‬به مسائل کشور اسالمی‪ ،‬یک رویکرد صد در صد‬ ‫اسالمی اس��ت‪ .‬در حقیقت‪ ،‬عل ی االصول نم ی تواند رویکرد‬ ‫دیگری به مسائل داشته باش��د‪ .‬از جمله این مسائل‪ ،‬روابط‬ ‫بی ن المللی است‪ .‬مسلما ان روابط بی ن المللی از دیدگاه امام‬ ‫قابل قبول اس��ت که با مر موازین اس�لامی منطبق باشد‪.‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬اگر صحبت از اس��تقالل و خوداتکایی م ی ش��ود‪،‬‬ ‫صحبت از ازادی از س��لطه بیگانگان م ی ش��ود‪ ،‬صحبت از‬ ‫عزت اسالمی م ی شود‪ ،‬صحبت از صلح م ی شود‪ ،‬صحبت از‬ ‫جنگ م ی شود‪ ،‬اینها همه از متن اسالم است و امام به عنوان‬ ‫یک مرجع دینی‪ ،‬م ی خواهد با مشارکت مردم‪ ،‬متن اسالم را‬ ‫پیاده کند‪ .‬مقام معظم رهبری هم به عنوان خلف صالح امام‪،‬‬ ‫همین رسالت را ب رای خودش��ان قائلند؛ یعنی جز اسالم به‬ ‫چیز دیگری نم ی اندیشند‪ .‬با این توضیحی که عرض کردم‪،‬‬ ‫پاسخ سوال جنابعالی این اس��ت که شاخصه های گفتمان‬ ‫امام در هر عرصه ای‪ ،‬همان شاخصه های اسالم ناب است‪.‬‬ ‫چیزی جز این نیست‪ .‬ب رای نمونه در حوزه بی ن الملل‪ ،‬چندین‬ ‫شاخص کلیدی مثل استقالل‪ ،‬خوداتکایی‪ ،‬عزت‪ ،‬پیشرفت و‬ ‫غیره‪ ،‬از ایه «لن یجعل اهلل للکافرین علی المومنین سبیال»‬ ‫استخراج م ی شود‪ .‬در نظام اس�لامی هر گفتار و رفتاری که‬ ‫برخالف مفهوم این ایه شریفه باشد‪ ،‬قابل قبول نیست‪ .‬یا‬ ‫ایه کریمه دیگری ک��ه م ی فرماید‪« :‬لن ترضی عنک الیهود‬ ‫و ال النصاری حتی تتبع ملتهم» ای��ن ایه‪ ،‬ماهیت حقیقی‬ ‫رقبا یا دشمنان اسالم را به ما م ی شناساند و مرز روشنی را در‬ ‫ارتباط با انها ب رای مسلمانان ترسیم م ی کند تا خدای ناکرده‬ ‫به اسم گفت وگو‪ ،‬ارتباط‪ ،‬تعامل و غیره‪ ،‬دچار استحاله نشوند‪.‬‬ ‫ایه شریفه ای که م ی فرماید «فال یغررک تقلبهم فی البالد»‬ ‫یعنی از قدرتنمایی کافران نترس��ید‪ ،‬مبادا امکانات مالی و‬ ‫قدرت سیاسی و اجتماعی انها را دلیلی بر حقانیت یا قدرت‬ ‫واقعی انها بدانید! یا ایه شریفه دیگری که م ی فرماید‪« :‬مثل‬ ‫الذین اتخذوا من دون اهلل اولیاء کمثل العنکبوت اتخذت بیتا‬ ‫و ان اوهن البیوت لبیت العنکبوت» که در حقیقت‪ ،‬سستی‬ ‫فوق العاده جبهه معارض اسالم را چه در داخل و چه در خارج‬ ‫بالد اسالمی به نحو ملموس معرفی م ی کند‪ .‬م ی بینید که‬ ‫امام م ی فرمودند‪« :‬امریکا هیچ غلطی نم ی تواند بکند» این‬ ‫روزمره نیست که قصد داشته‬ ‫فرمایش‪ ،‬یک شعار سیاسی‬ ‫ّ‬ ‫باشد در یک بُرهه زمانی مش��خص‪ ،‬احساسات مخاطب را‬ ‫تحت تاثیر قرار دهد‪ ،‬بلکه این فرمایش‪ ،‬یک اصل مستحکم‬ ‫اسالمی اس��ت که از دهان یک عارف باهلل‪ ،‬با نگاه توحیدی‬ ‫محض و مبتنی بر تعالیم قرانی استخراج شده و واقعا نشان‬ ‫دهنده باور عمیق گوینده اس��ت‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬امام حقیقتا‬ ‫معتقد بودند که امریکا به عن��وان محور و نماد نظام جهانی‬ ‫استکبار‪ ،‬مصداق بی ت عنکبوت است و بناب راین تا زمانی که‬ ‫ما مومن باشیم و دستورات الهی را درست انجام دهیم‪ ،‬هیچ‬ ‫گزندی از ناحیه او به ما نخواهد رسید‪ .‬همی ن طور هم شده‪،‬‬ ‫یعنی در این سی و چهار س��الی که از عمر انقالب اسالمی‬ ‫گذش��ته اس��ت‪ ،‬به رغم انکه ایاالت متحده با تمام قوا علیه‬ ‫جمهوری اسالمی صف ارایی کرده‪ ،‬همچنان نظام اسالمی‬ ‫با قوت پابرجاست‪ .‬البته این مواردی که از ایات قران عرض‬ ‫‪25‬‬ ‫شد‪ ،‬قطره ای است در ب رابر دریایی از معارف قطعی اسالمی‬ ‫که م ی توان از عمق ان‪ ،‬ده ها شاخص روشن و قطعی ب رای‬ ‫هدایت جامعه اسالمی به سمت مقاصد عالیه مشخص کرد‬ ‫و با مثال های بارز ان را بر رفتار سیاسی امام تطبیق داد‪.‬‬ ‫از یک منظر ش�اید بت�وان گفتمان ام�ام را در دو‬ ‫محور و نگرش عمده معنوی�ت و عقالنیت دید‪.‬‬ ‫تعریف ش�ما از این دو مح�ور در گفتم�ان امام‬ ‫چیست؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬با نظر ش��ما موافقم‪ ،‬لکن بای��د دید منظور از‬ ‫معنویت یا عقالنیت چیست؟ در اسالم ناب‪ ،‬معنویت ارتباط‬ ‫تنگاتنگی با ش��ریعت دارد‪ .‬اصوال معنویت منهای شریعت‪،‬‬ ‫پوچ و ب ی معناس��ت؛ اثری هم در نفس االم��ر بر ان مترتب‬ ‫نیست‪ .‬امام ان معنویتی را قبول دارد که نه تنها تعارضی با‬ ‫شریعت نداشته باشد‪ ،‬بلکه برخاسته از شریعت باشد‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر‪ ،‬ان عقالنیتی م ی تواند ب رای امثال امام مقبول باشد که‬ ‫مبنای ماکیاولیستی نداشته باش��د‪ .‬یعنی همان عقالنیت‬ ‫شیطانی که منشا ان‪ ،‬برداش��ت اومانیستی و این جهانی از‬ ‫عالم‪ ،‬انسان و مقصد انسان است‪ .‬خیر‪ ،‬عقالنیت مورد نظر‬ ‫امام‪ ،‬عقالنیت مبتنی بر فطرت پاک نوع انسان هاست که از‬ ‫نظر ایشان‪ ،‬خودش بخش مهمی از دین را تشکیل م ی دهد‪.‬‬ ‫باید توجه داش��ت‪ ،‬عقالنیت فطری ک��ه در ان‪ ،‬رابطه عقل‬ ‫تجربی و عقل برهانی با هم‪ ،‬رابطه عموم و خصوص مطلق‬ ‫اس��ت‪ ،‬عقالنیت درون دینی اس��ت نه برون دینی؛ بناب راین‪،‬‬ ‫نتایج این عقالنیت ب رای مس��لمانان حجت شرعی است و‬ ‫انها موظفند از ان تبعی��ت کنند و اگر تبعیت نکنند‪ ،‬معذب‬ ‫واقع م ی شوند‪ .‬اصوال کسی نم ی تواند اصل یا گزاره دینی را در‬ ‫مقابل اصل یا گزاره عقالنی قرار دهد؛ چرا که مادام که منطق‬ ‫حاکم باش��د‪ ،‬ه ر چه عقل م ی گوید دینی است و ه ر چه دین‬ ‫بگوید‪ ،‬عقالنی است‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬توجه بفرمایید که اسالم‬ ‫یک مجموعه منسجم و بهم پیوسته است‪ .‬عقاید‪ ،‬اخالق و‬ ‫احکامی که دین را تشکیل م ی دهند همراه با تمامی اجزای‬ ‫درون این سه بخش از دین‪ ،‬مانند یک پازل‪ ،‬با همدیگر روابط‬ ‫منطقی دارند‪ .‬در اس�لام‪« ،‬نومن ببع��ض و نکفر ببعض»‬ ‫پذیرفتنی نیست‪ ،‬بناب راین بهتر است به جای انکه بفرمایید‬ ‫گفتمان امام در دو محور معنویت و عقالنیت قابل تفس��یر‬ ‫است‪ ،‬بفرمایید گفتمان امام بر محور دین اسالم به مثابه یک‬ ‫مجموعه به هم پیوسته قابل تبیین و تفسیر است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫اگر بخواهی�م در م�ورد مخالفان گفتم�ان امام‬ ‫صحبت کنیم م�یتوانیم یک دس�ته از انها را در‬ ‫میان افرادی ببینیم که مخالف حضور اجتماعی‬ ‫دین هس�تند ‪ .‬به یک معن�ا این طی�ف هی چ گاه‬ ‫نتوانسته همسو با گفتمان امام باشد‪ .‬لطفا دراین‬ ‫مورد توضیح دهید؟‬ ‫‪ l‬من در پاسخ به سوال اول‪ ،‬اشاره ای به این موضوع‬ ‫داشتم‪ .‬بین اهل سنت‪ ،‬سکوالریس��م امر عجیبی نیست‪.‬‬ ‫اساسا اتفاق تلخی که بعد از رحلت پیامبر اسالم (ص) افتاد‬ ‫و مس��یر اس�لام حقیقی را تا حد قابل توجه��ی تغییر داد‪،‬‬ ‫تحقق نوعی از سکوالریسم بود‪ .‬در واقع‪ ،‬انها امدند با حذف‬ ‫امامت‪ ،‬با معنای ژرفی ک��ه دارد و قراردادن خالفت به جای‬ ‫ان‪ ،‬شئون اجتماعی و سیاسی جامعه را ُع رفی کردند‪ .‬امروز‬ ‫هم مالحظه م ی کنید که گرفتاری اصلی اهل سنت این است‬ ‫که فاقد رهبری دینی صالح‪ ،‬کارامد و واحد هستند و بناب راین‬ ‫انقالب های اسالمی اخیر در مصر و غیره که انگیزه اصلی‬ ‫انها اسالمی بوده است‪ ،‬توسط سکوالرها به سرقت م ی رود‪.‬‬ ‫برخالف اهل سنت‪ ،‬در شیعه‪ ،‬سکوالریسم امر عجیبی است‪.‬‬ ‫اگر کسی با الفبای تشیع اشنایی داشته باشد‪ ،‬تایید م ی کند‬ ‫که صحبت از سکوالریس��م در عالم فکری ش��یعه ممکن‬ ‫نیست چرا که همه انچه ب رای پیوند ذاتی شئون اجتماعی‬ ‫و سیاسی جامعه با اسالم الزم است‪ ،‬وجود دارد‪ .‬مگر اینکه‬ ‫کسی بیاید یک مذهب جدیدی ابداع کند که بخش مهمی‬ ‫ از معارف اهل بی ت (ع) را از ان حذف یا مورد تحریف قرار داده‬ ‫باشد‪ ،‬بلکه بتواند بین تشیع و سکوالریسم رابطه ایجاد کند‪ .‬با‬ ‫این وصف‪ ،‬مخالفان اصلی گفتمان امام‪ ،‬کسانی هستند که‬ ‫یا اساسا بهره ای از اسالم نبرده اند‪ ،‬یا توان فهم و درک اسالم‬ ‫خالص را ندارند یا اینکه اس�لام ناب را به خوبی م ی فهمند‬ ‫اما منافع ش��خصی و گروهی انها اج��ازه نم ی دهد لوازم ان‬ ‫را که مهم ترین ان‪ ،‬تش��کیل حکومت اسالمی با محوریت‬ ‫ول ی فقیه اس��ت قبول کنند‪ .‬به اعتقاد من‪ ،‬ما امروز بیشتر با‬ ‫دسته سوم مواجهیم یعنی کسانی که شان اجتماعی اسالمی‬ ‫یزنند چراکه به خوبی‬ ‫را م ی فهمند اما خودشان را به نفهمی م ‬ ‫م ی دانند که با حض��ور حداکثری ول ی فقیه‪ ،‬ب��اب خیلی از‬ ‫امتیاز گیری ها بسته است و کس��ی نم ی تواند بیش از حق‬ ‫خود در جامعه اسالمی جوالن دهد‪.‬‬ ‫یکی از چالش هایی که همواره در برابر گفتمان‬ ‫ام�ام وجود دارد افراطیون هس�تند؛ کس�انی که‬ ‫تعریف خاص و منحرفی از گفتم�ان امام دارند‪.‬‬ ‫البت�ه ای�ن اف�راد در دوران حی�ات ایش�ان ه�م‬ ‫زاوی ه هایی داش�تند‪ .‬در مورد ای�ن طیف و چرایی‬ ‫دوری انها از گفتمان امام هم لطفا توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬همیشه یکی از مصیب ت های جامعه اسالمی وجود‬ ‫همین افراطیون بوده است‪ .‬شما م ی دانید که اساس اسالم‬ ‫و به تبع ان‪ ،‬جامعه اسالمی‪ ،‬بر میانه روی است‪« .‬جعلناکم‬ ‫امه وسطا لتکونوا ش��هداء علی الناس»‪ .‬در صلوات روزهای‬ ‫ماه شعبان م ی خوانیم «المتقدم لهم مارق و المتاخر عنهم‬ ‫زاهق و الالزم لهم الحق» یعنی کس��انی که از اهل بیت(ع)‬ ‫جلو بیفتند از دین خارج م ی ش��وند‪ ،‬کسانی که از انها عقب‬ ‫بیفتند نابود م ی ش��وند و در این بین‪ ،‬تنها کسانی به انها در‬ ‫این دنیا و در اخرت ملحق م ی ش��وند که دوش به دوش ان‬ ‫بزرگواران‪ ،‬که گفتار و رفتار انها عین حق است‪ ،‬حرکت کنند‪.‬‬ ‫بعضی تصور کرده اند ک��ه میانه روی یا اعتدال در اس�لام‪،‬‬ ‫به معنی اخذ بخش��ی از حق و بخش��ی از باطل اس��ت‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر‪ ،‬این افراد اعت��دال را قرار گرفتن بین حق و باطل‬ ‫م ی پندارند‪ .‬بعضی دیگر‪ ،‬اعتدال را به مفهوم مسامحه درباره‬ ‫حق م ی دانند و فکر م ی کنند همین ک��ه درباره پایبندی به‬ ‫اصول اسالمی سختگیری نشود و افراد ب رای عبور از اصول‬ ‫ازاد گذاشته شوند‪ ،‬اعتدال صورت گرفته است‪ .‬این در حالی‬ ‫است که اعتدال در اسالم‪ ،‬با هی چ کدام از این مفاهیم انطباق‬ ‫ندارد‪ .‬اعتدال در اسالم یعنی اینکه انچه به عنوان اسالم ناب‬ ‫ارائه م ی شود باید مبنای عمل قرار گیرد‪ ،‬عین حق و به تبع‬ ‫ان‪ ،‬عین عقل است و از هرگونه گرایش افراطی و تفریطی‬ ‫مب راس��ت‪ .‬با این وصف‪ ،‬تفریط ی گری یا افراط ی گری یعنی‬ ‫از حق فاصله گرفتن نه چیز دیگر‪ .‬ب ر اس��اس توضیحی که‬ ‫خدمتتان عرض کردم‪ ،‬هم مش��خص ش��د که میانه روی و‬ ‫اعتدال در اسالم اجماال به چه معناست و هم روشن شد که‬ ‫میانه روی‪ ،‬یک اصل روشن و تردیدناپذیر اسالمی است؛ اما‬ ‫در این بین‪ ،‬یک اتفاق شیطانی م ی افتد و ان‪ ،‬این است که‬ ‫بعضی از تفریطیون‪ ،‬یعنی کسانی که تن به رعایت اصول‬ ‫و خط قرمزهای اس�لامی نم ی دهند‪ ،‬یا بعضی از افراطیون‪،‬‬ ‫یعنی کس��انی که خودش��ان در تندروی و عبور از اصول و‬ ‫خطوط قرمز ش��بیه ندارند‪ ،‬میانه روهای واقعی‪ -‬که ضمن‬ ‫همراهی با ولی فقیه‪ ،‬خواستار تحقق ب ی کم و کاست اصول‬ ‫اسالمی هستند‪ -‬را افراطی معرفی م ی کنند! در واقع‪ ،‬از نظر‬ ‫انان‪ ،‬واژه افراطی‪ ،‬واژه مناس��بی ب رای تخریب رقیب است‪،‬‬ ‫بناب راین باید از ان ب رای از صحنه خارج کردن رقیب استفاده‬ ‫کرد‪ .‬من مایلم ب رای روشن شدن موضوع‪ ،‬به وقایع چندسال‬ ‫اخیر اشاره کوتاهی داشته باشم‪ .‬در ماجرای پس از انتخابات‬ ‫‪ ،88‬چه کس��انی خود را پیرو امام معرفی م ی کردند؟ همان‬ ‫کسانی که قانون ش��کنی کردند‪ ،‬بخش��ی از مردم را علیه‬ ‫حکم صریح قانون به شورش و خش��ونت تشویق کردند و‬ ‫حتی زمینه پاره کردن عکس امام در دانشگاه ته ران یا هلهله‬ ‫و اغتشاش در روز عاشورا را از سوی شماری از اراذل و اوباش‬ ‫مهیا کردند‪ .‬اینها همان کسانی بودند که امریکا را که امام‪،‬‬ ‫دشمن درجه یک ملت ای ران و شیطان بزرگ معرفی کرده بود‪،‬‬ ‫دوست خود معرفی کردند و با کمک انها و رسانه های وابسته‬ ‫به انها‪ ،‬م ی خواستند نظام را سرنگون کنند؛ بناب راین طبیعی‬ ‫بود که بخواهند روز قدس را به صحنه ای علیه ارمان حمایت‬ ‫از فلس��طین تبدیل کنند یا به دنبال ان باشند که ‪ 13‬ابان را‬ ‫هم به ضد خود تبدیل کنند‪ .‬حاال قضاوت کنید‪ ،‬چه نسبتی‬ ‫میان امام با انچه از ایشان به عنوان معارف انقالب به یادگار‬ ‫داریم و این رفتارها‪ ،‬وجود دارد؟ ایا بین فتنه گران و کس��انی‬ ‫که پنهان و اشکار از انها حمایت کردند و م ی کنند‪ ،‬یک سر‬ ‫سوزن با امام سازگاری به چشم م ی خورد؟ روشن است که نه‪.‬‬ ‫حتی نسبت فامیلی داشتن با امام هم مالکی ب رای پیروی‬ ‫از امام نیس��ت‪ .‬تنها مالک پیروی از ام��ام تبعیت کامل از‬ ‫ان چیزهایی است که امام به وضوح ان را در دوران حیات و به‬ ‫ویژه در وصیتنامه خودشان با عموم مردم در میان گذاشتند‪.‬‬ ‫باید توجه داش��ت‪ ،‬امام هیچ گاه نی��ازی نم ی دیدند مواضع‬ ‫بنیادی خود را از مردم پنهان کنند‪ .‬این سیره‪ ،‬مختص امام‬ ‫هم نیست‪ .‬هر رهبر صالحی در جامعه اسالمی‪ ،‬همی ن گونه‬ ‫اس��ت که مواضع خود را اش��کارا و با کمال صداقت با مردم‬ ‫در میان م ی گذارد و ان قدر ای��ن مواضع را با تکرار و توضیح‬ ‫شفاف م ی کند که عوض کردن ان به اندازه معرف ی کردن شب‬ ‫به جای روز‪ ،‬دشوار باش��د‪ .‬بناب راین‪ ،‬معارف امام خمین ی (ره)‬ ‫همان چیزی است که از ایش��ان رسما منتشر شده‪ ،‬نه انچه‬ ‫بعضی به خالف در قالب خاط رات و غیره بیان م ی کنند‪ .‬با‬ ‫این وصف‪ ،‬ش��ناخت پیروان واقعی امام از مخالفان واقعی‬ ‫ایشان کار سختی نیست‪ .‬شما سوال کردید که چرا بعضی‬ ‫از جهت فکری با امام زاویه دارند؟ از نظر من پاس��خ روشن‬ ‫است‪ ،‬انها اساسا در اتمسفر امام حضور ندارند‪ ،‬مساله انها‪،‬‬ ‫مساله امام نیست‪ .‬انها با عینک دیگری به دنیا نگاه م ی کنند‬ ‫و طبیعی اس��ت که تحقق نظ رات امام را ب ر نم ی تابند‪ .‬البته‬ ‫این موضوع اختصاص ب��ه االن هم ندارد‪ ،‬این ع��ده از اول‬ ‫انقالب با امام س��ازگاری نداش��تند؛ در این میان‪ ،‬برخی‪ ،‬این‬ ‫ناسازگاری را خیلی زود نشان دادند و بعضی هم ان را تا این‬ ‫اواخر مخفی کردند‪.‬‬ ‫اگر بخواهی�د ب ه طور خالص�ه گفتم�ان امام در‬ ‫عرص�ه بی ن المل�ل را توصی�ف کنی�د‪ ،‬روی چ�ه‬ ‫عناصری بیشتر تاکید خواهید کرد؟‬ ‫‪ l‬به اعتقاد من‪ ،‬عنصر اصل��ی در گفتمان امام در‬ ‫امام هیچ گاه نیازی نمی دیدند مواضع بنیادی خود را از مردم پنهان کنند‪ .‬این سیره‪ ،‬مختص امام هم نیست‪ .‬هر رهبر صالحی در جامعه اسالمی‪،‬‬ ‫همین گونه است که مواضع خود را اش�کارا و با کمال صداقت با مردم در میان می گذارد و ان قدر این مواضع را با تکرار و توضیح شفاف می کند که‬ ‫عوض کردن ان به اندازه معرفی کردن شب به جای روز‪ ،‬دشوار باشد‬ ‫‪26‬‬ ‫حوزه بی ن الملل‪ ،‬این اس��ت که نه ظلم م ی کنیم و نه تحت‬ ‫ظلم قرار م ی گیریم‪ .‬توجه بفرمایید که «ما» در اینجا‪ ،‬شامل‬ ‫همه مسلمانان جهان و حتی همه مظلومان جهان م ی شود؛‬ ‫فقط شامل ای رانیان نیست؛ هرچند ای رانیان‪ ،‬اولویت و نقش‬ ‫ویژه ای را در این زمینه بر عهده دارند‪ .‬این مطلب که نه ظلم‬ ‫م ی کنیم و نه اجازه م ی دهیم به ما ظلم بش��ود‪ ،‬همان نفی‬ ‫سلطه گری و سلطه پذیری است که قبال عرض کردم‪ .‬اما در‬ ‫اینجا یک توضیح ضروری الزم اس��ت و ان‪ ،‬این است که از‬ ‫دیدگاه امام‪ ،‬برقراری این شرایط که م ی توان از ان به شرایط‬ ‫صلح پایدار و حقیقی تعبیر کرد‪ ،‬مستلزم «مبارزه» است‪ .‬تا‬ ‫مبارزه و در راس همه‪ ،‬مبارزه فرهنگی نباشد‪ ،‬صلح به معنای‬ ‫دقیق کلمه در جهان مستقر نخواهد شد‪ .‬البته از منظر امام‪،‬‬ ‫پایگاه این مبارزه فقط اسالم ناب است‪ .‬به بیان واضح تر‪ ،‬هیچ‬ ‫مکتبی جز اس�لام‪ ،‬صالحیت و توانایی مب��ارزه همه جانبه‬ ‫ب رای صلح را ندارد و به تبع ان‪ ،‬ان حکومتی که م ی تواند بعد‬ ‫از مبارزه و پیروزی‪ ،‬صلح را ب رای مردم جهان به ارمغان بیاورد‪،‬‬ ‫اسالم راستین است‪ ،‬چه اسالم دوران والیت فقیه و چه اسالم‬ ‫دوران امام معصوم(ع) که قله اس�لامیت تنه��ا در ان زمان‬ ‫درک م ی شود‪.‬‬ ‫به نظ�رم خوب اس�ت ک�ه همین جا ب�ه مکتب‬ ‫سیاس�ی امام هم بپردازیم‪ .‬می خواهم بپرس�م‬ ‫با توج�ه ب�ه ط�رح مس�اله جمهوری�ت در ارا و‬ ‫اندیش�ه های امام خمین�ی (ره) چ�ه تفاوت های‬ ‫ماه�وی بین ای�ن مفه�وم در گفتم�ان حضرت‬ ‫امام (ره) با غرب میتوان مشاهده کرد؟‬ ‫حضرت ام�ام(ره) به خوبی از خط�ر تفکر التقاط‬ ‫و دگراندیش�ی و تاثی�رات مخ�رب ان باخب�ر‬ ‫بودن�د‪ ،‬از ای�ن رو با تقس�یم اسلام به اسلام‬ ‫ناب محم�دی(ص) و اسلام امریکای�ی‪ ،‬مانع از‬ ‫سوءاس�تفاده کس�انی می ش�وند که ب�ه ظاهر‬ ‫مس�لمانند اما به تعبیر خود ایشان مروج اسالم‬ ‫امریکایی و دشمن رس�ول اهلل (ص) هستند‪ .‬به‬ ‫نظر شما مهم ترین ش�اخصه های اسالم ناب و‬ ‫اسالم امریکایی چیست؟‬ ‫ناب محمدی (ص) پرداختند و موفق شدند تا حد زیادی جلوی‬ ‫شیوع فزاینده اسالم امریکایی را در جهان اسالم بگی رند‪ .‬البته‬ ‫رواج اس�لام امریکایی در ای ر ِان بعد از انقالب اس�لامی هم‬ ‫جزو اهداف غرب بود‪ ،‬بناب راین یکی از انگیزه های قوی امام‬ ‫ب رای روشنگری در این زمینه‪ ،‬از بی ن بردن بستر رویش اسالم‬ ‫امریکایی در ای ران بود که باید گفت ایشان تا حد قابل توجهی‬ ‫موفق شدند‪ ،‬به طوری که امروز باید اسالم امریکایی را تنها‬ ‫در یک اقلیت منفعل جس ت وجو کرد‪.‬‬ ‫تحق�ق توس�عه سیاس�ی متعالی ب�ا محوریت‬ ‫اسالم در نظام سیاس�ی چگونه در گفتمان امام‬ ‫قابل مشاهد است ؟ این شاخص ها مبتنی بر چه‬ ‫اصولی است؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬غرب ی ها از اواخ��ر قرن هجده می�لادی به خوبی‬ ‫متوجه ش��دند که مانع اصلی غرب ب رای س��لطه بر جهان‬ ‫خصوصا مناطق استراتژیکی چون خاورمیانه‪ ،‬اسالم است‪.‬‬ ‫معارف اس�لام به گونه ای اس��ت که نه تنها ظلم کردن را به‬ ‫هی چ وجه روا نم ی داند‪ ،‬مورد ظلم واقع شدن را نیز نم ی پذیرد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬سبک زندگی اسالمی که مبتنی بر جهان بینی‬ ‫الهی است‪ ،‬با سبک زندگی غربی که مبتنی بر جهان بینی‬ ‫الحادی است‪ ،‬تفاوت مبنایی دارد و طبیعی است این تفاوت‪،‬‬ ‫هی چ گاه اجازه نفوذ غرب ی ها به مناطق اسالمی را نم ی دهد‪.‬‬ ‫همه اینها موجب شد تا قرائت یا قرائت های تازه ای از اسالم‬ ‫ابداع شود تا امکان سازگاری میان اسالم و غرب فراهم گردد‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین این قرائت ها‪ ،‬اس�لام لیب رالی اس��ت که‬ ‫نه تنها امکان تنفس مس��لمانان در فضای سرمایه داری را‬ ‫اسان م ی کند‪ ،‬بلکه کاری م ی کند تا مسلمانان بدون اجبار‪،‬‬ ‫بلکه به نحو خودجوش‪ ،‬روی ریل لیب رالیسم قرار گی رند‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت که اسالم لیب رالی با ظواهر اسالمی خصوصا ان‬ ‫دسته از ظواهری که جنبه س��مبلیک ان قوی است‪ ،‬کاری‬ ‫ندارد؛ با این وصف‪ ،‬م ی توان نماز خواند‪ ،‬روزه گرفت‪ ،‬حج رفت‪،‬‬ ‫محاسن بلند داشت یا دشداشه یعنی همان لباس بلند ع ربی‬ ‫و عمامه داشت اما روی ریل لیب رالیسم نیز حرکت کرد و به‬ ‫تعبیر غ رب ی ها‪ ،‬توسع ه یافته و متشخص شد! امام خمین ی (ره)‬ ‫با هوشمندی که داشتند‪ ،‬قبل از پیروزی انقالب اسالمی از‬ ‫این توطئه کثیف اگاه بودند و با تعابی��ر گوناگون درباره ان‬ ‫هشدار م ی دادند تا اینکه انقالب پیروز شد‪ .‬با پیروزی انقالب‬ ‫که م ی توان از ان به سکته مغزی غرب تعبیر کرد‪ ،‬غرب ی ها‬ ‫ب رای تداوم حیات خود‪ ،‬به دست و پا افتادند و از هر وسیله ای‬ ‫ب رای مقابله با اسالم ناب محمدی (ص) که انقالب اسالمی‬ ‫ای ران پرچمدار ان ش��ده بود‪ ،‬اس��تفاده کردن��د‪ ،‬یکی از این‬ ‫وسیله ها‪ ،‬ترویج به مراتب گسترده تر اسالم غربی‪ -‬که امام‬ ‫ان را اسالم امریکایی م ی خواندند ‪ -‬در کشورهای اسالمی‬ ‫و علم کردن این اس�لام در ب رابر اس�لام امام خمین ی (ره) و‬ ‫انقالب ای ران بود‪ .‬انها موفق شدند حاکمان فاسد کشورهای‬ ‫عربی منطقه را هم با این حرکت پلید همراه کنند‪ .‬همراهی‬ ‫سالطین عرب منطقه با پروژه امریکای ی کردن اسالم‪ ،‬فقط‬ ‫به ُس س ت عنصری انها ب ر نم ی گش��ت‪ ،‬بلکه یکی از دالیل‬ ‫مهم ان‪ ،‬تهدید جدی ای بود که انها از جانب ای ران اسالمی و‬ ‫اقبال وسیع مسلمانان جهان از ان‪ ،‬حس م ی کردند‪ .‬در این‬ ‫شرایط‪ ،‬امام عالوه بر افش��اگری درباره اسالم امریکایی‪ ،‬به‬ ‫تبیین خصوصیات اس�لام امریکایی و تعارض ان با اسالم‬ ‫ایا بین فتنه گران و‬ ‫کسانی که پنهان و‬ ‫اشکار از انها حمایت‬ ‫کردند و می کنند‪ ،‬یک‬ ‫سر سوزن با امام‬ ‫سازگاری به چشم‬ ‫می خورد؟ روشن‬ ‫است که نه‬ ‫‪ l‬پیشرفت سیاسی مطلوب از منظر امام‪ ،‬پیشرفتی‬ ‫اس��ت که اوال منجر به انتخاب یک دولت صالح و کارامد از‬ ‫متن مردم شود‪ .‬یعنی مردم به چنان بلوغ و بصی رتی دست پی دا‬ ‫کنند که قادر باشند با انتخاب های اگاهانه خود‪ ،‬زمینه روی‬ ‫کار امدن دولت صالح را مهیا نمایند‪ .‬ثانیا عدالت اجتماعی در‬ ‫همه ابعاد در جامعه حاکم باشد‪ .‬یعنی با ریل گذاری صحیح‬ ‫و قراردادن واگن های اقتص��ادی و اجتماعی جامعه روی این‬ ‫ریل ها‪ ،‬ه ر کس بتواند عالوه بر به فعلیت رساندن قابلی ت های‬ ‫خود‪ ،‬از ان قابلی ت ها ب رای رشد و ترقی حقیقی‪ -‬که لزوما با‬ ‫رشد و ترقی مورد نظر غرب یکسان نیست ‪ -‬استفاده کند‪ .‬باید‬ ‫توجه کرد‪ ،‬در این منظر‪ ،‬بازیگر اصلی در صحنه کشور‪ ،‬خود‬ ‫مردمند نه دولت ثالثا با پیشرفت صحیح و عدالتگرا‪ ،‬باید بستر‬ ‫فقر و تهیدستی برچیده شود و همه اعضای جامعه اسالمی از‬ ‫حداقل رفاه برخوردار باشند‪ .‬رابعا مواجهه کشور با دولت های‬ ‫جهان‪ ،‬مواجهه ای مبتنی بر صلح‪ ،‬دوس��تی و روابط سالم و‬ ‫سازنده باشد و هرگونه سلطه گری و س��لطه پذیری در روابط‬ ‫بی ن الملل‪ ،‬به کلی منتفی ش��ود و خامسا که از همه مهم تر‬ ‫اس��ت‪ ،‬با س��رمایه گذاری هدفمند فرهنگی که اصل ی ترین‬ ‫وجه ان‪ ،‬انتقال صحیح و فراگیر ُعم��ق پیام دینی به مردم و‬ ‫پاکیزه س��ازی ظاهر و باطن جامعه از الودگ ی هاست‪ ،‬امکان‬ ‫رش��د و تعالی معنوی انس��ان ها که منظور از ان‪ ،‬چیزی جز‬ ‫خروج از ظلمات و نوران ی شدن نیس��ت‪ ،‬فراهم گردد‪ .‬به نظر‬ ‫من‪ ،‬م ی توان ده ها شاخص دیگر را از بیانات حضرت امام به‬ ‫مثابه شاخ ص های پیشرفت سیاسی استخراج کرد اما تصور‬ ‫م ی کنم مواردی که عرض ش��د‪ ،‬مهم ترین شاخ ص هاست‪.‬‬ ‫نکته ای که باید در اینجا به ان حتما اشاره کنم‪ ،‬این است که‬ ‫از نظر امام‪ ،‬پیشرفت سیاسی در صورتی محقق م ی شود که‬ ‫احکام اسالمی همانند خون‪ ،‬در رگ های جامعه جاری باشد‬ ‫و الزمه این امر‪ ،‬نقش افرینی حداکثری والیت فقیه است‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر‪ ،‬بدون والیت فقیه‪ ،‬دستیابی به پیشرفت سیاسی‬ ‫مطلوب اسالم میسر نخواهد شد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪ l‬امام واقعا ب رای جمهور ارزش قائلند‪ .‬از نظر ایشان‪،‬‬ ‫مردم چه در انتخاب نظام سیاسی و چه در اداره کشور نقش‬ ‫اساسی دارند‪ .‬بناب راین ایشان پس از پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫دستور دادند در اولین فرصت ب رای تایید اصل نظام‪ ،‬رفراندوم‬ ‫برگزار ش��ود و اکثریت مطل��ق مردم ای ران هم به تاس��یس‬ ‫جمهوری اس�لامی رای دادند‪ .‬در ادامه‪ ،‬امام حاضر نش��دند‬ ‫حتی یک روز در برگزاری انتخابات مجل س شورای اسالمی‬ ‫یا ریاست جمهوری تاخیر ایجاد ش��ود‪ .‬علت هم روشن بود‪،‬‬ ‫از دیدگاه امام‪ ،‬نظر مردم مس��لمان ای ران در طول ش��ریعت‬ ‫اسالمی مشروعی ت افرین است‪ .‬دقت بفرمایید عرض کردم‬ ‫در طول شریعت اس�لامی نه در عرض شریعت‪ .‬جای تردید‬ ‫نیس��ت که ما درب��اره مردم «مس��لمان» ای��ران صحبت‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬ان هم شیعیانی که عمیقا به دین خود باور دارند‬ ‫و خواستار تاس��یس نظام اس�لامی و جاری و ساری شدن‬ ‫احکام اسالمی در کشور شده اند‪ .‬طبیعی است که ب رای یک‬ ‫تزا‪ ،‬اسالم است‪ .‬اساسا این‬ ‫مسلمان‪ ،‬ان قوه اصلی مشروعی ‬ ‫موضوع ان قدر ب رای یک مسلمان شفاف است که قابل بحث‬ ‫نیست‪ .‬با این وجود‪ ،‬این مردم هس��تند که با انتخاب خود‪،‬‬ ‫حمایت از نظام‪ ،‬مشارکت در امور کشور و نظارت بر مسئوالن‪،‬‬ ‫زمینه تحقق اهداف نظام اسالمی را فراهم م ی کنند و ان قدر‬ ‫این نقش مهم و اساسی است که بود و نبود نظام اسالمی‪،‬‬ ‫به نظر و رفتار مردم وابسته اس��ت‪ .‬دقت بفرمایید‪ ،‬اگر این‬ ‫نظام تا االن در ب رابر تهدیدهای فزاینده و ب ی نظیر دشمنان‬ ‫خود قدرتمندانه ایستاده اس��ت‪ ،‬به خاطر سهم واقعی است‬ ‫که مردم در تاس��یس و مدیریت نظام اس�لامی داشته اند‪.‬‬ ‫حاال برویم س��راغ نظام دموکراس��ی لیب رال در غرب‪ ،‬ایا در‬ ‫غرب‪ ،‬به رغم تاکیدی که روی جمهور م ی ش��ود و از جمهور‬ ‫به عنوان تنها عامل مشروعی ت بخش سخن به میان م ی اید‪،‬‬ ‫چقدر توده مردم در به روی کار امدن نظام یا احزاب سیاسی‬ ‫گوناگون و تداوم ی��ا عدم تداوم کار انها نق��ش دارند؟ امروز‬ ‫در اینکه کارتل های عظیم برامده از نظام س��رمایه داری یا‬ ‫چند البی سیاس��ی و قدرتمند‪ ،‬مقدرات مردم را در بسیاری‬ ‫از کش��ورهای غربی تعیین م ی کنند‪ ،‬تردیدی وجود ندارد و‬ ‫م ی توان ب رای ان ده ها شاهد ارائه کرد‪ .‬این موضوع صرف نظر‬ ‫از این است که ایا مردم م ی توانند با کنار گذاشتن دین‪ ،‬به تنها‬ ‫تزا تبدیل ش��وند یا نه؟ از نظر امام‪ ،‬نیاز به‬ ‫منبع مش��روعی ‬ ‫دین‪ ،‬یک امر جدی است و هیچ چیز نم ی تواند جای دین را‬ ‫بگیرد؛ بناب راین‪ ،‬کنارگذاشتن دین در حکومت‪ -‬چه به عنوان‬ ‫تزا و چه به عنوان محتوای حکومت‪ -‬ممکن‬ ‫منبع مشروعی ‬ ‫نیست‪ .‬این تصور غلطی است که بعضی سیاست را متصل‬ ‫یا اویزان به دین معرفی م ی کنند؛ یعنی سیاست را از بیرون‬ ‫دین م ی اوردند و م ی خواهند با اتصال به دین ان را به اصطالح‬ ‫اسالمیزه کنند‪ .‬از نظر امام‪ ،‬سیاست امری است که از بطن‬ ‫دین م ی روید و اساسا یک امر خارجی به شمار نم ی رود‪ .‬بنابر‬ ‫انچه عرض کردم‪ ،‬نظام دموکراسی لیب رال با نظام اسالمی دو‬ ‫تفاوت جوهری دارد؛ یکی از این تفاوت ها‪ ،‬به نگاه به جمهور‬ ‫و نقش��ی که در واقعیت امر ب رای مردم قائل اس��ت‪ ،‬مربوط‬ ‫م ی شود و دیگری‪ ،‬به موضوع مشروعیت دین و اداره کشور‬ ‫ب ر اساس احکام دینی برم ی گردد‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫نقلخاطرههاشمیاشتباهبود‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫تو گو با جواد منصوری درباره گفتمان امام در سیاست خارجی‬ ‫گف ‬ ‫‪4‬‬ ‫این روزها مراجعه به مس�تندات تاریخ سیاس�ی ایران در س�ال های ابتدایی انقالب در موارد مختلفی از سوی‬ ‫برخی از مقامات و مسئوالن کشور عرف شده است‪ .‬در این میان گفتمان و اندیش ه بنیانگذار انقالب اسالمی همواره‬ ‫راهگشا بوده‪ ،‬اما با حواشی مختلفی نیز همراه شده است‪ .‬بازگشت به ارای امام در مود خاتمه جنگ‪ ،‬یاداوری برخی از‬ ‫دیدگاه های امام در سیاست خارجی و به تازگی طرح موضوع شعار مرگ بر امریکا و ارزیابی نظرات امام در این خصوص‬ ‫از نمونه هایی است که ب ه ویژه در فضای رسانه ای بسیار خبرساز بوده اند‪ .‬مجله مثلث در گفت وگو با جواد منصوری‪،‬‬ ‫رئیس مرکز اسناد انقالب اسالمی و سفیر پیشین ایران در چین به بررسی گفتمان امام خمینی(ره) در سیاست خارجی‬ ‫پرداخته و در پی پاسخ به این سال است که؛ اگر امام در قید حیات بودند کدام رویکردها را غلط دانسته و بر ضرورت‬ ‫توقف انها تاکید م ی کردند و بالعکس کدام رویکردها مورد تایید ایشان قرار م ی گرفت‪.‬‬ ‫مینا علی اسالم‬ ‫خبر نگار‬ ‫ش�ما هم به لحاظ مس�ئولی ت های مختلفی که‬ ‫در طول س�ال های پس از انقالب داشته اید و هم‬ ‫از منظ�ر هدای�ت و مدیریت مرکز اس�ناد انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬از نزدیک با مختصات فکری و مستندات‬ ‫به جا مانده از امام خمینی(ره) اشنا بوده و هستید‪.‬‬ ‫از منظر شما دیدگاه امام نسبت به مقوله حساس‬ ‫سیاست خارجی کشور چگونه بود و این دیدگاه ها‬ ‫را در میان اسناد و مستندات تاریخی منتسب به‬ ‫حضرت امام چگونه یافتید؟‬ ‫‪ l‬حضرت امام از سال ‪ 1341‬که مبارزه خود را با رژیم‬ ‫پهلوی و امریکا و انگلیس و اس��رائیل به عنوان پشتیبانان‬ ‫اصلی این رژیم اغاز کردند‪ ،‬هم��واره در برخورد با قدرت های‬ ‫بزرگ نوعی صراحت و شفافیت را در مواضعشان داشتند که در‬ ‫‪28‬‬ ‫کمتر مقامی از مقامات سیاسی دنیا این صراحت و شفافیت‬ ‫دیده م ی شد و بر همین اساس کامال مردم دیدگاه ها و نظ رات‬ ‫امام در مورد مسائل جهانی و امور دو جانبه و چند جانبه را درک‬ ‫م ی کردند و ابهامی در این موارد نداشتند‪ .‬در همین راستا در‬ ‫جریان انقالب مردم ای ران به صورت علنی و ش��فاف همان‬ ‫دیدگاه های حضرت امام را در قبال ش��عارهای خود در روند‬ ‫ت و فعالی ت های انقالبی مطرح م ی ساختند‪.‬‬ ‫تظاه را ‬ ‫از س��وی دیگر امام (ره) نس��بت به قدرت ه��ای بزرگ‬ ‫هی چ گونه تردی��د یا انعطافی نداش��تند و بر همین اس��اس‬ ‫مواضع شان نسبت به امریکا‪ ،‬شوروی‪ ،‬انگلیس‪ ،‬اروپا و جوامع‬ ‫غ ربی کامال روش��ن بود‪ .‬بناب راین برخی مواقع اگر افرادی در‬ ‫مورد مسائل سیاست خارجی و مناس��بات فی مابین ای ران‬ ‫و یکی از قدرت ها تردیدهایی داش��تند‪ ،‬ایشان بسیار شفاف‬ ‫دیدگاه های خود را بیان م ی کردند‪.‬‬ ‫اکنون باتوجه به سطح و ابعاد تحرکات دیپلماتیک‬ ‫دولت یازدهم در عرصه سیاس�ت خارجی شاهد‬ ‫طرح موضوعاتی در سطح رسانه ای‪ ،‬روشنفکران‪،‬‬ ‫منتقدان و برخی مس�ئوالن پیرامون موضوعات‬ ‫مختلف سیاست خارجی جمهوری اسالمی ایران‬ ‫و تطابق انه�ا با دوران حی�ات ام�ام خمین ی (ره)‬ ‫هس�تیم‪ .‬در ای�ن خص�وص مش�خصا بحث از‬ ‫ضرورت حذف یا استمرار شعار «مرگ بر امریکا»‬ ‫دامنه دار شده است‪ .‬از نظر ش�ما ساختار فکری‬ ‫حضرت ام�ام(ره) به ک�دام یک از ای�ن دیدگاه ها‬ ‫نزدیک بود و اگر ایشان اکنون در قید حیات بودند‬ ‫چه تصمیمی در خصوص این ش�عار و مواردی از‬ ‫این دست اتخاذ م ی کردند؟‬ ‫‪ l‬با توجه به مجموعه سخنانی که حضرت امام در‬ ‫طول س��ال های قبل و بعد از پیروزی انقالب اسالمی بیان‬ ‫داشتند‪ ،‬م ی توان صراحتا گفت که ایش��ان اساسا هی چ گونه‬ ‫اعتقادی به نرمش در مقابل قدرت های بزرگ نداش��تند‪ .‬در‬ ‫عین حال ایشان به معنی واقعی ب رای شعار های مردم ارزش‬ ‫و اعتبار قائل بودن��د و یک بار به صراحت بیان داش��تند که‬ ‫«این مرگ بر امریکا و مرگ بر ش��وروی که شما م ی گویید‬ ‫ب رای انان مرگ م ی اورد‪ ».‬این جمله نشان م ی دهد که ایشان‬ ‫در ارتباط با قدرت های بزرگ به واق��ع اعتقادی به مصالحه‬ ‫به گونه ای که جمهوری اس�لامی ای ران با حقوق و موقعیت‬ ‫و زور انها کنار بیاید‪ ،‬نداشتند و بارها این جمله را تکرار کردند‬ ‫که «من با اطمینان م ی گویم که اسالم ابرقدرت ها را به خاک‬ ‫مذلت خواهد نشاند‪ ».‬این جمله در فرمایشات حضرت امام‬ ‫در کنار جمالت دیگر ایش��ان چون «این قرن‪ ،‬قرن پیروزی‬ ‫مستضعفین و شکست مستکبرین اس��ت» گواه این نکته‬ ‫است که امام قاعدتا بحث مرگ بر امریکا یا مرگ بر شوروی‬ ‫را بحثی مردمی و شعاری بلند مدت ب رای انقالب م ی دیدند و‬ ‫اینگونه نبود که در نظ��ر امام صرفا یک مقطع خاص مطرح‬ ‫باشد که با گذش��ت ان‪ ،‬دیگر چنین ش��عارهایی قابل طرح‬ ‫نباشند‪.‬‬ ‫البته بحث این اس��ت که ممکن است دولت سیاست‬ ‫خاص��ی را در مقطعی اجرا کن��د اما در عین ح��ال مردم نیز‬ ‫م ی توانند در کنار این سیاست ها‪ ،‬شعارهای خود را سر دهند‪،‬‬ ‫اگر شرط حضرت امام‬ ‫در مورد امریکا تحقق‬ ‫پیدا کند‪ ،‬تغییر برخی از‬ ‫شعارهای مردم ایران‬ ‫نسبت به این کشور‬ ‫ممکن می شود‪ ،‬اما فکر‬ ‫نمی کنم امروز امریکا‬ ‫این شرط حضرت امام را‬ ‫عملی ساخته باشد‬ ‫ی اتخاذ م ی کردند‪ .‬حتی به فرض اینکه این‬ ‫روز چه تصمیم ‬ ‫نقل قول که امام در زمان حیات شان خواهان حذف شعار مرگ‬ ‫بر امریکا بودند‪ ،‬درست باشد‪ ،‬استناد به این مطلب در شرایط‬ ‫کنونی بعد از بیست و پنج سال کار درستی به نظر نم ی رسد‪.‬‬ ‫بناب راین هم طرح این موضوع در شرایط فعلی اشتباه بود و هم‬ ‫اساسا چنین استداللی اشتباه است‪.‬‬ ‫اشاره داش�تید که برخی از اصول انقالب اسالمی‬ ‫ریشه در شعارهای مردم در جریان انقالب داشته‬ ‫است‪ .‬شعار «نه شرقی و نه غربی» تا چه اندازه از‬ ‫ی در جریان انقالب و گفتمان امام‬ ‫شعارهای مردم ‬ ‫خمینی(ره) در سیاست خارجی نشات گرفت؟‬ ‫‪ l‬شعار اصلی انقالب اسالمی «اس��تقالل‪ ،‬ازادی‪،‬‬ ‫جمهوری اسالمی» بود و بعد ب رای شرح مفهوم استقالل گفته‬ ‫شد که «نه شرقی و نه غ ربی‪ ».‬معنی این عبارت ان است که‬ ‫نه سلطه غرب و نه سلطه شرق زی را عده ای بودند بعد از انقالب‬ ‫که معتقدند جمهوری اسالمی ای ران چاره ای ندارد مگر اینکه‬ ‫یا زیر چتر حمایتی غرب باشیم یا نم ی توانیم به طور مستقل‬ ‫به حیات اقتصادی و سیاسی خود ادامه دهیم‪ .‬در همین راستا‬ ‫شعار نه شرقی و نه غ ربی مطرح شد که مخالف سلطه غرب‬ ‫و شرق بود‪.‬‬ ‫اقای منص�وری! بعضا مقایس�ه ای می�ان رابطه‬ ‫ایران با شوروی سابق و روس�یه بعد از فروپاشی‬ ‫ش�وروی در س�ال های ابتدایی انقلاب و ایران و‬ ‫امریکا در زمان کنونی صورت م ی گیرد‪ .‬ایا این نوع‬ ‫مقایس ه ها منطقی است؟‬ ‫‪ l‬اوال به نظر من طرح این مساله در مقطع کنونی‬ ‫ضرورتی نداش��ت‪ ،‬چراکه امروز رهبری انقالب باید تحلیل‬ ‫کنند و تصمیم بگیرند‪ .‬اگر امروز حضرت امام در قید حیات‬ ‫بودند و رهبری جامعه در دست ایشان بود‪ ،‬ایشان در این موارد‬ ‫تصمیم گیر بودند‪ ،‬اما امروز باید ببینیم که رهبری انقالب چه‬ ‫م ی گویند‪ .‬فرض م ی کنیم این مطلب که امام خواهان حذف‬ ‫ش��عار مرگ بر امریکا بودند‪ ،‬درست باش��د اما اوال طرح این‬ ‫موضوع در مقطع کنونی نیازی نبود و این کار نوعی تخریب‬ ‫فضای سیاسی کشور بود‪ .‬فرضا با همه اشکاالت احتمالی این‬ ‫مطلب درست باشد اما اکنون تصمیم گی رنده‪ ،‬رهبری انقالب‬ ‫است و من تعجب م ی کنم که این صحبت مطرح شد‪ .‬ما در‬ ‫سیره پیامبر و ائمه با س��نتی مواجهیم مبنی بر اینکه دقیقا‬ ‫متناسب با ش��رایط زمان و مکان تصمیم گیری م ی کردند‪.‬‬ ‫حضرت امام بیست و پنج سال اس��ت که از دنیا رفته اند و ما‬ ‫نم ی دانیم اگر ایش��ان در قید حیات بودند باتوجه به شرایط‬ ‫‪ l‬به نظر نم ی رس��د هن��وز اتفاق خاصی از س��وی‬ ‫امریکای ی ها نس��بت به جمهوری اس�لامی ای ران در عمل‬ ‫رخ داده باش��د‪ .‬در ده��م فروردین ‪ 1359‬کارت��ر در نامه ای به‬ ‫ش��خص امام خمینی به اش��تباهات امریکا در مورد ای ران و‬ ‫برخی کش��ورهای دیگر اعتراف م ی کند و کشورش را دچار‬ ‫مش��کالت فراوانی م ی داند و تلویحا از ای��ران م ی خواهد با‬ ‫ازادی گروگان های امریکایی‪ ،‬واشنگتن را از یکی از مشکالت‬ ‫عدیده اش نجات دهد‪ .‬حضرت امام در پاسخ تاکید م ی کنند که‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران از امریکا درخواست های مشخصی‬ ‫دارد؛ باید شاه به ای ران باز گردانده شود‪ ،‬ثروت های بلوکه شده‬ ‫ی که در خصوص‬ ‫ای ران ازاد ش��وند و امریکا صریحا به جرائم ‬ ‫ای ران مرتکب ش��ده اعتراف کند‪ .‬با جب ران این خسارت ها ما‬ ‫قاطعیت شما ب رای تغییر شرایط را درک م ی کنیم‪ ،‬وگرنه ارسال‬ ‫یک نامه و ذکر اشتباهات کفایت نم ی کند‪.‬‬ ‫ی که از ای ران در بانک های امریکا‬ ‫اکنون ثروت عظیم ‬ ‫اخیرا سخنانی از ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی در‬ ‫فضای رسانه ای و مجازی منتش�ر شده و ایشان‬ ‫فرموده اند که امام خمینی(ه) خواهان حذف شعار‬ ‫مرگ بر امریکادر سطح رسمی و رسانه ای بودند‪.‬‬ ‫بررسی سوابق تاریخی این نقل قول موضوع بحث‬ ‫ما نیست‪ ،‬اما ش�ما فکر م ی کنید که امام در چه‬ ‫شرایطی چنین خواسته ای را دنبال م ی کردند؟‬ ‫برخی ب�ر این باورن�د ک�ه باتوجه به ش�رایط در‬ ‫حال تحول منطقه و تغییر لح�ن برخی مقامات‬ ‫امریکایی نس�بت به ایران‪ ،‬اگر حض�رت امام در‬ ‫قید حیات بودند شاید حاضر به نشان دادن برخی‬ ‫انعطاف ه�ا از جانب تهران م ی ش�دند‪ .‬ایا ش�ما‬ ‫چنین ذهنیتی نسبت به شخصیت حضرت امام‬ ‫در حوزه مسائل سیاست خارجی دارید؟‬ ‫‪ l‬با توجه به اصولی که حضرت امام در مشی فکری‬ ‫و عملکردی شان همواره مورد تاکید قرار م ی دادند‪ ،‬م ی توان‬ ‫گفت که اگر ام��روز در قید حی��ات بودند تغیی��ر مهمی در‬ ‫رفتارشان نسبت به کشورهای مختلف دنیا نداشتند و مواضعی‬ ‫که ایشان در طول بیست و پنج سال از ابتدای مبارزه تا زمان‬ ‫رحلت داشتند همواره محکم و استوار باقی ماند‪ .‬ب ی تردید اگر‬ ‫امام‪ ،‬رهبری جامعه امروز را در اختیار داشتند در مورد اتفاقات‬ ‫سالیان اخیر همان مواضع سابق را داشتند‪ .‬سخنان ایشان در‬ ‫مورد تحریم ها و قطع روابط با امریکا و بلوکه کردن دارای ی های‬ ‫ای ران و‪ ...‬در صحیفه نور بسیار روشن است و اگر به این مطالب‬ ‫مراجعه کنیم‪ ،‬م ی بینیم که ب رای بس��یاری از مسائل امروز‬ ‫کشور راهگشاست‪.‬‬ ‫این روزه�ا مس�ائلی در م�ورد دیدگاه ه�ای امام‬ ‫نس�بت به امور مختلف از س�وی برخی نوادگان‬ ‫ایشان در فضای مجازی مطرح م ی شود که بعضا‬ ‫جنجال افرین ش�ده اند‪ .‬از دید ش�ما طرح چنین‬ ‫س�خنانی از سوی این ش�خصی ت های نزیک به‬ ‫حضرت امام ریشه در چه تفکری دارد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬تصمیم گیری های ما دقیقا باید متناسب با شرایط‬ ‫زمانی و مکانی باش��د‪ .‬ما نم ی توانیم رابطه ای را که بیست‬ ‫س��ال پیش برقرار کردیم ی��ا تصمیمی را ک��ه دو دهه قبل‬ ‫اتخاذ کرده ایم عین��ا امروز تکرار کنیم‪ .‬امروز باید ش��رایط را‬ ‫در نظر گرفته و ب ر اس��اس ش��رایط تصمیم گیری کنیم‪ .‬در‬ ‫تاریخ اسالم ش��اهد بودهایم که امام حسن مجتبی(ع) فرزند‬ ‫امی ر المومنین(ع) بس��ته به ش��رایط تصمیم م ی گیرند که‬ ‫قرارداد ترک جنگ با معاویه امضا کنند‪ ،‬اما در سال ‪ 60‬هجری‬ ‫امام حسین(ع) ب ر اساس شرایط حاضر نیست که با یزید بیعت‬ ‫کرده و ترک جنگ کنند و بر همین اساس قیام م ی کنند‪ .‬هر‬ ‫دو امام‪ ،‬فرزند امی ر المومنین(ع) و نوادگان پیامبر اسالم(ص)‬ ‫هستند‪ ،‬اما ش��رایط کامال متفاوت اس��ت‪ .‬ما نم ی توانیم در‬ ‫ش��رایط متفاوت‪ ،‬تصمیم واحد اتخاذ کنی��م و تاکید بر این‬ ‫رویکرد اشتباه است‪.‬‬ ‫مختصات فک�ری حضرت ام�ام در دوران حیات‬ ‫و فعالی ت ش�ان مش�خص اس�ت‪ .‬ای�ا م ی توان‬ ‫مقایس�ه ای میان امام دهه ‪ 60‬و امام دهه ‪ 90‬در‬ ‫صورت حیاتشان داشت؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که درک شخصیت و افکار امام‬ ‫خیلی ساده نیست و لزوما اینگونه نیس��ت که اگر فردی از‬ ‫نزدیکان امام باشد‪ ،‬دقیقا افکار ایشان را درک کرده و شناخته‬ ‫باشد‪ .‬در عین حال لزوما اینگونه نیست که اگر فردی از خاندان‬ ‫امام بود‪ ،‬مشابه او باش��د‪ .‬ما در زمان خود ایشان شاهد بودیم‬ ‫که حضرت امام در مورد یکی از نوه های خود اشاره کردند که‬ ‫اگر او دوباره در جایی صحبت کرد (س��ال ‪ )1358‬همان جا با‬ ‫او برخورد کنید‪ .‬باید هوش��یار بود چراکه صرف اینکه فردی‬ ‫نوه امام یا عروس ایشان و از اقوام و اشنایان ایشان هستند‪،‬‬ ‫مالکی ب رای صحت کالمش نیس��ت‪ .‬مالک این است که‬ ‫س��خن و عمل افراد تا چه اندازه منطبق با حق است‪ .‬قران‬ ‫صراحتا در مورد فرزند و همسر حضرت نوح م ی فرماید‪« :‬انه‬ ‫لیس من اهلک‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫این مس��اله ای اس��ت که بارها ش��اهد ان بوده ایم‪ .‬بناب راین‬ ‫نم ی توانیم بگوییم لزوما اینگونه است که اگر شعار مرگ بر‬ ‫امریکا مورد نظر حضرت امام بوده و چنانچه ایشان امروز در‬ ‫قید حیات بودند نیز ممانعتی ب رای استمرار این شعار ایجاد‬ ‫نم ی کردند‪ ،‬به این معناست که دولت نیز در روند فعالی ت های‬ ‫دیپلماتیک و امور مرتبط با سیاس��ت خارجی خود نیز هیچ‬ ‫پیش��رفتی نکند‪ .‬این دو مقوله به یکدیگر مرتبط نیستند و‬ ‫دولت م ی تواند در کنار طرح دیدگاه ه��ای مختلف‪ ،‬کارهای‬ ‫خود را پیگیری کند‪ .‬اما اساسا واقعیت این است که قدرت های‬ ‫بزرگ به راحتی در مقابل اس�لام و انقالب اس�لامی موضع‬ ‫متعادلی نم ی گی رند‪ .‬یک بار حضرت امام(ره) فرمودند که «ما‬ ‫م ی خواهیم با همه کشورها رابطه داشته باشیم‪ ،‬اسرائیل که‬ ‫جزو ادم نیست اما حتی با امریکا اگر ادم بشود‪ ».‬بناب راین اگر‬ ‫شرط حضرت امام در مورد امریکا تحقق پی دا کند‪ ،‬تغییر برخی‬ ‫از شعارهای مردم ای ران نسبت به این کشور ممکن م ی شود‪،‬‬ ‫اما فکر نم ی کنم امروز امریکا این شرط حضرت امام را عملی‬ ‫ساخته باشد‪.‬‬ ‫بلوکه شده تنها با محاسبه نرخ سود معمول و رایج در امریکا‬ ‫به حدود پنجاه میلیارد دالر رسیده اس��ت‪ ،‬سوال اینجاست‬ ‫که ایا طرف امریکایی حاضر است به عنوان یک گام ساده و‬ ‫ابتدایی این ثروت را به ای ران باز گرداند؟ بناب راین اصال نم ی توان‬ ‫گفت که با چند دیدار و گفت وگو همه چیز تمام ش��ده است‪.‬‬ ‫حضرت امام به س��ادگی از حقوق ملت ای ران نم ی گذشتند‪.‬‬ ‫در مورد بازگرداندن شاه به ای ران ش��اهد بودیم که امام تا اخر‬ ‫پا فشاری کردند‪.‬‬ ‫انچه امروز باید از س�یره و مشی فکری حضرت‬ ‫امام در مباحث مختلف ب ه ویژه در حوزه سیاست‬ ‫خارج�ی م د نظ�ر دولتمردان کش�ورمان باش�د‪،‬‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬به اعتقاد من بحث سیاست خارجی بسیار اهمیت‬ ‫دارد‪ .‬در دوره رژیم گذشته به واسطه سیاست های انحرافی و‬ ‫غلط حکومت در مناسبات با قدرت های خارجی‪ ،‬ای ران متحمل‬ ‫هزینه های فراوانی شد‪ .‬بر همین اساس اوال نباید اجازه دهیم‬ ‫سیاست خارجی کشورمان به گونه ای باشد که در بلند مدت‬ ‫زمینه ساز سلطه قدرت خارجی بر کشورمان باشد و ثانیا باید‬ ‫بیشتر به داخل کش��ور‪ ،‬نیروها‪ ،‬انگیزه ها و سرمایه های خود‬ ‫توجه کنیم‪ .‬متاسفانه این اشتباه بزرگی است که فکر م ی کنیم‬ ‫همه مشکالت ما باید از طریق سیاست خارجی حل و فصل‬ ‫شود‪ .‬اختالفات و حذف نیروهای شایس��ته و باصالحیت از‬ ‫مدیریت کشور از معضالت جدی است‪ .‬یک سیاست خارجی‬ ‫معقول‪ ،‬متوازن و متناسب هیچ اشکالی ندارد اما باید منطقی و‬ ‫واقع بینانه برخورد کنیم چراکه در غیر این صورت با مشکالت‬ ‫بزرگی مواجه خواهیم شد‪g .‬‬ ‫‪29‬‬ ‫الیههایپنهانژنو‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫از ژنو تا ژنو‬ ‫خواسته های شش کشور‬ ‫مذاکره کننده از ای ران چیست؟‬ ‫ظریف قطار مذاک رات‬ ‫هسته ای را به ریل بازگرداند‪.‬‬ ‫این ابتکاری بود که ماموریت‬ ‫غیرممکن اقای وزی�ر را به‬ ‫ماموریتیممکنتبدیلکرد‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫گرفتاری های‬ ‫مذاکره محرمانه‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫محرمانه بودن مذاکرات ژنو فشار شدیدی‬ ‫برتیم مذاکره کننده ایرانی واردکرده است‬ ‫‪30‬‬ ‫پروندهایرانظرفششماه‬ ‫جمعمیشود‬ ‫غربیهابستهپیشنهادی‬ ‫ایرانراپذیرفتهاند‬ ‫سی د جعفرهاشمیدر‬ ‫گفت وگوبامثلث‬ ‫‪1‬‬ ‫یکی از ابتکارات ای ران ب��رای این دور از مذاکرات‪ ،‬قرار‬ ‫دادن قید «محرمانه» ب��رای مفاد پیش��نهادهایش بود‪ .‬با‬ ‫اعالم این خبر در بیانیه پایانی و کنف رانس خبری اش��تون و‬ ‫محمدجواد ظریف‏‪ ،‬توجهات نسبت به انچه «پشت درهای‬ ‫بسته» در ژنو صورت گرفت‪ ،‬بیشتر شد‪.‬‬ ‫محرمان��ه اعالم ش��دن ای��ن مذاک��رات از یک طرف‬ ‫اسرائیل ی ها را بسیار نگران کرد و از طرف دیگر انتقادات زیاد‬ ‫و اعالم نگران ی هایی را در داخل به همراه داش��ت‪ .‬مخالفان‬ ‫داخلی این مذاکرات دو نگرانی عمده دارن��د؛ ‪ -1‬نگرانی از‬ ‫اینکه مبادا بار دیگر «مروارید غلتان را با اب نبات» تعویض‬ ‫کنند‪ .‬این تعبیری بود که سال ها پیش علی الریجانی درباره‬ ‫مذاکرات سعداباد و توافقات تیم روحانی با طرف غ ربی به کار‬ ‫برد‪ – 2 .‬در فضای بسته و درحالی که هیچ اطالع دقیقی از‬ ‫انچه در ژنو اتفاق افتاده در دست نیست‪ ،‬رسانه های بیگانه‬ ‫بتوانند افکارعمومی داخل ای ران و همچنین جهان را ان طور‬ ‫که تمایل دارند‪ ،‬در دست گرفته و هدایت کنند‪.‬‬ ‫ادعای انتشار‬ ‫کیهان و ذوق زدگی غربی ها‬ ‫همچنین حسین شریعتمداری در س��رمقاله روزنامه‬ ‫کیهان‪ ،‬با اس��تناد به انچ��ه او «ذوق زدگی ط��رف غربی»‬ ‫م ی خواند‪ ،‬نوشت که دلیل این امر «امتیازات برجسته ای»‬ ‫اس��ت که ب رای طرف غربی‪ ،‬دریافتش «غیرمنتظره» بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬او تاکید کرده ک��ه علت محرمانه ب��ودن مذاکرات و‬ ‫پیش��نهادات به این خاطر بود که «حری��ف امتیاز‪ -‬یا قول‬ ‫امتیاز‪ -‬گرفته و در مقابل هیچ امتیازی نداده‪».‬‬ ‫به اعتقاد شریعتمداری «محرمانه اعالم شدن مذاکرات‬ ‫دست طرف مقابل را که دشمن تابلودار اسالم و مردم ای ران‬ ‫است ب رای انتش��ار خبر به گونه ای که مطلوب خود باشد باز‬ ‫م ی گذارد و به انه��ا اجازه م ی دهد اف��کار عمومی را مطابق‬ ‫خواست و نظر ‪ 5+1‬مدیریت کنند‪».‬‬ ‫او در اولین س��رمقاله خود که به این موضوع در هفته‬ ‫پیش م ی پرداخت با اش��اره به موارد متعدد از گمانه زن ی ها و‬ ‫گفته های مقام��ات غربی در این رابطه م ی نویس��د‪« :‬جای‬ ‫این سوال اس��ت که غیر از «نرمش نقد» و دادن امتیاز‪ -‬یا‬ ‫قول امتیاز‪ -‬به حریف‪ ،‬چه دستاوردی داشته ایم؟ حریف حتی‬ ‫«وعده نس��یه» هم نداده و اقدام متقابل را به تامین کامل‬ ‫نظ رات و خواسته های خود مشروط کرده است!»‬ ‫نگران افشای مطالب نیستیم‬ ‫اما وزیرخارجه در متنی که صبح روز جمعه گذشته ان را‬ ‫منتشر کرد‪ ،‬به این ابهامات پاسخ داد‪ .‬ظریف قاطعانه گفت‪:‬‬ ‫«محرمانه ماندن مذاکرات به معنای واهمه داشتن از افشای‬ ‫محتوای ان نیست‪ .‬اطمینان داشته باشید که هیچ نگرانی‬ ‫در مورد اعالم عمومی انچه در مذاکرات طرح شد‪ ،‬نداریم‪».‬‬ ‫به اعتقاد ظریف «تنها مفاد مذاکراتی روی انتن ها م ی رود که‬ ‫امیدی به نتیجه ان نباشد‪».‬‬ ‫ظریف تاکی��د ک��رده‪« :‬مطمئن باش��ید ک��ه بنده و‬ ‫همکاران��م انچنان اس��توار و منطقی مذاک��ره کرده ایم که‬ ‫هیچ نگرانی از افش��ای مطالب مذاکرات نداریم ولی چون‬ ‫ب رای رسیدن به تفاهم وارد این عرصه دشوار شدیم و نه ب رای‬ ‫افشاگری و برد زودگذر و کم فایده تبلیغاتی‪ ،‬بناب راین جزئیات‬ ‫در ستایش مذاکرات محرمانه‬ ‫البته برخالف انچه برخی در داخل م ی گفتند‪ ،‬محرمانه‬ ‫تلقی ش��دن مذاکرات باعث ش��د تا مقامات غربی نتوانند‬ ‫راجع به ان موضع گی��ری صریح کنند و دس��ت انها درباره‬ ‫سخن گفتن از طرح های ای ران بسته شود‪ .‬انچه در رسانه ها‬ ‫(به ویژه رس��انه های رژیم اسرائیلی) منتش��ر م ی شد‪ ،‬صرفا‬ ‫گمانه زن ی هایی بود که منابع اطالعات ی موساد معتقد بودند‬ ‫ان را به دست اورده اند‪ .‬هرچند کیهان معتقد بود که شر من‬ ‫مذاکره کننده امریکایی مدعی شده که این اطالعات را به انها‬ ‫داده است‪ .‬به هرحال انچه مشخص بود اینکه هیچ کدام از‬ ‫طرف های غربی نتوانس��تند راجع به طرح های پیشنهادی‬ ‫ای ران سخنی خالف چارچوب توافق شده بزنند‪ .‬اما همه انها‬ ‫بر مثبت بودن مذاکرات تاکید ک��رده بودند‪ .‬حاال طرح ای ران‬ ‫بدون حاشیه در حال بررسی است‪ .‬اما مخالفان داخلی طرح‬ ‫م ی گویند خواهان شفاف سازی بیشتر در این باره هستند‪.‬‬ ‫اما پاس��خ رئی س جمهور به این انتقادات روشن بود‪ .‬او‬ ‫در اولین جلس��ه هیات دولت با تاکید ب��ر نتیجه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری معتقد بود دیپلماسی فعال ای ران توانسته‬ ‫افکار عموم��ی کش��ورهای تحریم کننده را با خ��ود همراه‬ ‫کند‪ .‬روحانی با تصریح بر حقوق حقه هسته ای ای ران گفت‪:‬‬ ‫«در این میان موضع خصمانه رژیم صهیونیس��تی در انزوا‬ ‫قرار گرفته که س��عی دارد فرایند تفاهم و تعامل را تخریب‬ ‫کند و در تاریخ انقالب اس�لامی هم ش��اهد بوده ایم که هر‬ ‫زمان نظام اس�لامی به توفیقی در صحنه سیاسی جهانی‬ ‫نزدیک م ی شده است‪ ،‬صهیونیس��ت ها دست به خ رابکاری‬ ‫و حادثه سازی در داخل یا خارج م ی زده اند‪».‬‬ ‫روحانی مس��یر عزتمند حرکت ملت ای ران را روش��ن‬ ‫دانسته و تاکید م ی کند که «دولت در راستای اهدافی قدم بر‬ ‫م ی دارد که رهبر معظم انقالب ب رای پیشرفت کشور ترسیم‬ ‫کرده اند‪ ».‬رئی س جمه��ور همچنین رویکرد ای��ران را یک‬ ‫رویکرد تعاملی و سازنده دانست‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫نگرانی هایی از مذاکرات محرمانه در داخل‬ ‫اما محرمانه بودن این مذاکرات نگران ی هایی را هم در‬ ‫ای ران به وجود اورد‏ و حساس��ی ت ها را بیشتر کرد‪ .‬خبرگزاری‬ ‫فارس ب ا ترجمه و انتش��ار گزارش پایگاه خبری دبکا نوشت‪:‬‬ ‫«دس��ت کم دو مورد از هفت مورد فوق‪ ،‬یعن��ی موارد ‪ ۲‬و ‪،۷‬‬ ‫مخالف ان چیزی است که مقامات ای رانی در اظهارنظرهای‬ ‫عمومی خود بر ان تاکید کرده اند‪ ».‬این درحالی اس��ت که‬ ‫پایگاه نهادهای امنیتی اسرائیلی (دبکافایل) در خبر دیگری‬ ‫گفته بود که «مقامات امریکایی جزئیات پیشنهاد ای ران را در‬ ‫اختیار مقامات اسرائیلی قرار نداده اند‪».‬‬ ‫واکنش ها به محرمانه بودن مذاکرات اما فقط محدود‬ ‫به افراد خاصی از اصولگرایان نشد؛ تا جایی که عماد افروغ‬ ‫نیز در حالی که در مقابل حسام الدین اش��نا در یک برنامه‬ ‫تلویزیونی نشسته بود‪ ،‬نگرانی خود را این گونه به زبان اورد که‬ ‫«مساله هسته ای پشت درهای بسته حل نم ی شود»‪ .‬افروغ‬ ‫در بخش دیگری از صحب ت هایش گفت‪« :‬ما باید از طریق‬ ‫چهره هایی که مورد اعتماد تر هستند‪ ،‬خیالمان راحت شود‬ ‫که مذاکرات در نهایت پشیمانی به بار نیاورد‪».‬‬ ‫برخی افراد اما با راه اندازی کمیته ای با نام «صیانت از‬ ‫منافع ملی ای ران» و یک سایت اینترنتی از مردم خواستند تا‬ ‫در «جمعه شفافیت و صداقت با مردم» به راهپیمایی پس‬ ‫از نماز جمعه بپیوندند‪ .‬گروه موس��وم به «کمیته صیانت از‬ ‫منافع ای ران» در بیانی ه خود خواس��تار روشنگری و شفافیت‬ ‫درباره توافقات ای��ران و غرب در مذاکرات ژنو ش��ده بودند و‬ ‫پس از نماز جمعه در ته ران با حمل بنرهایی خواس��تار این‬ ‫شفافیت شدند‪.‬‬ ‫مذاکره را با کس��ب اجازه از محضر ش��ریف مردم‪ ،‬محرمانه‬ ‫نگاه م ی داریم‪».‬‬ ‫میان نوش��ته ظریف نکته مهمی نهفته بود‪ .‬نکته ای‬ ‫که وزیرخارجه با «ظ رافت» ان را در ش��عرموالنا پنهان کرد‪.‬‬ ‫برخی رسانه ها به نقل از «منابع اگاه» در ای ران مدعی بودند‪،‬‬ ‫از مفاد پیش��نهادها اطالع پیدا کرده اند‪ .‬اما ظریف این مفاد‬ ‫منتشر ش��ده را «خیالی» خوانده و انه��ا را از نظر «محتوا و‬ ‫ش��کل» ب ی ارتباط با طرح ها و بحث های جلس��ه م ی داند‪.‬‬ ‫ظریف م ی نویسد‪« :‬منابع موثق رسانه ها خودشان هم طرح‬ ‫را ندیده اند و بهتر است اعتبار خودش��ان را با ادعای اطالع از‬ ‫طرح خدشه دار نکنند‪ ».‬او با اوردن این بیت از موالنا که «سر‬ ‫غیب ان را سزد اموختن ‪ /‬که ز گفتن لب تواند دوختن» قصد‬ ‫داشت تاکید کن ‏د که این طرح حتی در الیه های داخلی قدرت‬ ‫در جمهوری اسالمی نی ز‏‪ ،‬تنها در اختیار افرادی قرار گرفته که‬ ‫«توان دوختن لب از سر غیب» را دارند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫اولی��ن گمانه زن ی ها را دب��کا فایل‪ ،‬نش��ریه ای که به‬ ‫الیه های امنیتی اس��رائیل متصل اس��ت‪ ،‬منتشر کرد‪ .‬این‬ ‫پایگاه اینترنتی در گزارش خود نوش��ت که پیش��نهاد ای ران‬ ‫دارای هفت محور زیر است‪:‬‬ ‫‪ -۱‬ای ران از حق غن ی سازی اورانیوم به هیچ وجه و تحت‬ ‫هیچ شرایطی کوتاه نم ی اید‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ای ران حاضر است مقداری از اورانیوم غنی شده خود‬ ‫را در یک بازه زمانی مشخص تسلیم کند‪.‬‬ ‫‪ -۳‬س��طح غن ی س��ازی ای ران به س��طحی پایی ن تر‬ ‫– احتماال ‪ ۵‬درصد – تقلیل م ی یابد‪.‬‬ ‫‪ -۴‬ای ران غن ی س��ازی ‪ ۲۰‬درص��دی را کاهش م ی دهد‬ ‫اما ان را ب رای تولید ایزوتوپ های دارویی و تحقیقاتی حفظ‬ ‫م ی کند‪( .‬این بخش به گفته دبکا دچ��ار ابهام در بیان بوده‬ ‫است‪) .‬‬ ‫‪ -۵‬ای ران س��رانجام به بازرس��ان اژانس اجازه بازدید از‬ ‫سایت نظامی پارچین را خواهد داد‪.‬‬ ‫‪ -۶‬ای ران پروتکل الحاقی را م ی پذیرد اما اجازه نخواهد‬ ‫داد سایت هایی که به عنوان سایت هسته ای اعالم نشده اند‪،‬‬ ‫مورد بازرسی قرار گیرند‪ .‬ع راقچی تاکید کرده که این اتفاق‬ ‫تنها زمانی رخ م ی دهد که تحریم ها رفع شده باشند‪.‬‬ ‫‪ -۷‬ته ران قول م ی دهد که راکتور شکافت پلوتونیوم در‬ ‫اراک را به عنوان جایگزین غن ی سازی اورانیوم نسازد‪.‬‬ ‫نشریه سوئیسی «باسلر سایتونگ» نیز در گزارشی به‬ ‫گمانه زنی درباره مفاد پیشنهاد ای ران پرداخت و دو پیشنهاد‬ ‫اصلی ای ران را «کاهش سطح غن ی سازی» و «کاهش تعداد‬ ‫سانتریفیوژها» معرفی کرد‪.‬‬ ‫رژیم صهیونیستی از توافقات ژنو‬ ‫خشنودنیست‬ ‫مردم ایران نامحرم نیستند‬ ‫یکی از منتق��دان ج��دی محرمانه ب��ودن مذاکرات‪،‬‬ ‫س��خنگوی کمیس��یون امنیت ملی بود‪ .‬نقوی حسینی در‬ ‫گفت وگویی درباره موضوع مذاکرات ب��ر این موضوع تاکید‬ ‫کرده بود که «نباید مردم ای ران نامحرم تلقی ش��وند و حق‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫دارند بدانند که چه معامله ای در حال انجام ش��دن اس��ت‪».‬‬ ‫نقوی حسینی به تجربه تیم دولت در نیویورک اشاره کرده و‬ ‫گفته بود‪« :‬ما تصور م ی کردیم همه انچه در نیویورک اتفاق‬ ‫افتاده‪ ،‬مورد تایید رهبری و با هماهنگی صورت گرفته‪ .‬این‬ ‫درحالی بود که ب��ه کار بردن لفظ «نابجا» مش��خص کرد‬ ‫که برخی حرکات‪ ،‬مورد تایید ایش��ان نبوده‪ ».‬س��خنگوی‬ ‫کمیسیون امنیت ملی با استناد به همین موضوع خواهان‬ ‫شفافیت بیشتر شده بود‪ .‬او همچنین گفته بود که نمایندگان‬ ‫کمیسیون امنیتی ملی و مجلس به عنوان نمایندگان ملت‬ ‫حق دارند بدانند پشت درهای بسته چه گذشته است‪.‬‬ ‫با همین درخواس��ت ها بود که دو ت��ن از اعضای تیم‬ ‫مذاکره کننده‪ ،‬ع راقچی و تخت روانچی به کمیسیون امنیت‬ ‫ملی رفتند تا به سواالت نمایندگان پاسخ دهند‪ .‬ان طور که‬ ‫سخنگوی این کمیس��یون اعالم کرد انها به تمام سواالت‬ ‫نمایندگان‪ ،‬یک به یک پاس��خ دادند‪ .‬نقوی حس��ینی گفته‪:‬‬ ‫«اقای ع راقچی معتقد بود که ما توانستیم باالخره مذاکرات‬ ‫را از ایستایی در گام اول دراوریم‪ ».‬او همچنین خبر داد که‬ ‫ع راقچی در این کمیس��یون به نماین��دگان درباره محتوای‬ ‫مذاکرات این گون��ه توضیح داده‪« :‬انچ��ه به عنوان جزئیات‬ ‫مذاکرات در فضای رس��انه ای مطرح ش��ده‪ ،‬از س��ایت های‬ ‫صهیونیستی برخاسته و به هیچ عنوان صحت ندارد چرا که‬ ‫ما هنوز وارد تعیین محتوای گام ها نشده ایم‪ ».‬ع راقچی گفت‪:‬‬ ‫«پروتکل الحاقی مسیر خاص خودش را دارد و مسیر ان هم‬ ‫مجلس شورای اسالمی است‪ .‬موضع مذاکراتی ما قوی است‬ ‫و انچه به دست اورده ایم محصول مقاومت ملت بزرگ ای ران‬ ‫و نظام جمهوری اسالمی ای ران است‪».‬‬ ‫به عالوه ع راقچ��ی در گفت وگو با ش��بکه العالم در‬ ‫پاسخ به انتقادات جریان های داخلی به عدم انتشار جزئیات‬ ‫مذاکرات م ی گوید‪« :‬این مس��ائل بازی های رسانه ای است؛‬ ‫چرا این احتمال مطرح نم ی شود که طرف مقابل ممکن است‬ ‫امتیازاتی داده باشد که نخواهد رسانه ای بشود؟ به نظر بنده‪،‬‬ ‫اگر بخواهیم مذاکره ای واقعی انجام دهیم‪ ،‬باید الزامات ان‬ ‫را نیز بپذیریم‪».‬‬ ‫ع راقچی «با اظهار تاسف نسبت به تاثیرپذیری بخشی‬ ‫از فضای رس��انه ای کش��ورمان از «یک پای��گاه متعلق به‬ ‫صهیونیس��ت ها»» م ی گوید‪« :‬رژیم صهیونیستی به هیچ‬ ‫عنوان خواستار به نتیجه رسیدن این مذاکرات نیست‪ .‬از این‬ ‫رو نباید جزئیات این مذاکرات منتشر شود‪».‬‬ ‫ع راقچی تاکید م ی کند که غرب دست از خواسته های‬ ‫خود برنداش��ته اما «ما که در ب رابر تهدیدها و تحریم ها باج‬ ‫ندادیم‪ ،‬طبعا در مذاکرات نیز باج نخواهیم داد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫زارعی‪:‬تیم ایرانی با وادادگی جلو رفت‬ ‫با این ح��ال زارعی‪ ،‬یک��ی از نماین��دگان مجلس در‬ ‫مصاحب ه ای گفت‪« :‬تیم ای رانی از ابتدا با وادادگی جلو رفت‪».‬‬ ‫زارعی گفت که وفاداری غرب به رژیم صهیونیستی مشخص‬ ‫است و این کشورها به تعهد خودشان عمل نم ی کنند‪ .‬او که‬ ‫از اعضای جبهه پایداری نیز هست‪ ،‬م ی گوید‪« :‬تجربه نشان‬ ‫داده مفاد محرمانه مذاکرات از س��وی طرف ‪ 5+1‬منتش��ر‬ ‫م ی ش��ود زی را وفاداری کش��ورهای مذاکره کننده نسبت به‬ ‫صهیونیس ت ها بدیهی است‪».‬‬ ‫بنا به گفته این عضو شورای مرکزی جبهه پایداری انها‬ ‫به تیم مذاکره کننده کشورشان اعتقاد دارند اما اعتراضشان‬ ‫به این اس��ت که چرا در حالی که پایگاه های اسرائیلی مفاد‬ ‫مذاکرات را منتش��ر م ی کنند‪ ،‬نخبگان و خبرگان‪ ،‬به تعبیر‬ ‫انها نباید از این مذاکرات اگاه باشند‪ .‬این گروه از منتقدان به‬ ‫گفته های ظریف و توضیحات ع راقچی در مجلس که نباید‬ ‫گفته های پایگاه های وابس��ته به منابع امنیتی اسرائیل را‬ ‫حقیقت پنداشت‪ ،‬توجه نم ی کنند‪.‬‬ ‫جبهه پایداری در انتخابات اخیر از سعید جلیلی حمایت‬ ‫م ی کرد‪ .‬انها معتقد به خط مقاومت در ب رابر خط سازش بودند‪.‬‬ ‫زارعی با انتقادی تند نسبت به تیم مذاکره کننده و در پاسخ‬ ‫به اینکه ایا به تیم مذاکره کننده اعتماد دارید یا نه‪ ،‬م ی گوید‪:‬‬ ‫«اعتماد کردن به تیم فرق م ی کند با اینکه روش تیم را قبول‬ ‫نداش��ته باش��یم‪ .‬تیم مذاکره کننده ای رانی از ابتدا با وادادگی‬ ‫جلو رفت‪».‬‬ ‫مگر می شود سرخیابان ان را جار زد؟‬ ‫در مقابل این گروه از مخالفان‪ ،‬برخی از صاحبنظ ران و‬ ‫کارشناسان معتقدند که مفاد مذاکراتی منتشر م ی شود که به‬ ‫شکست انجامیده باشد‪ .‬به عبارت دیگر وقتی پیشنهاد های‬ ‫ارائه ش��ده در س��ر میز مذاکره به نتیجه ای نرسیده و طرف‬ ‫مقابل ان را نم ی پذیرد‪ ،‬نیازی ب��ه محرمانه ماندن ان وجود‬ ‫ندارد‪ .‬این درحالی است که در مذاکرات ژنو چنین رویکردی‬ ‫وجود ندارد‪ .‬به همین دلیل احمد توکلی‪ ،‬نماینده مردم ته ران‬ ‫با بی��ان اینکه به مذاک��رات ژنو خوش بین اس��ت گفت که‬ ‫محرمانه مان��دن محتویات مذاکرات کار معقولی اس��ت‪ .‬او‬ ‫که در جمع خبرنگاران به ارزیابی مذاکرات ژنو م ی پرداخت‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬عقل اقتض��ا م ی کند ک��ه این اتف��اق بیفتد‪ .‬مگر‬ ‫م ی ش��ود مس��ائل مذاکرات دیپلماتیک را قبل از به نتیجه‬ ‫رساندن س��ر خیابان جار زد؟ این کار خیلی معقولی است و‬ ‫باید انجام شود‪».‬‬ ‫توکلی تاکید کرد که این دولت از م��ردم رای گرفته و‬ ‫وزرایش از مجلس رای اعتم��اد گرفته اند و همی ن طور مورد‬ ‫اعتماد و حمایت رهبری است‪ ،‬بناب راین باید از دولت حمایت‬ ‫کرد‪ .‬او تاکید م ی کند‪« :‬طبیعتا در ای��ن زمینه دامن زدن به‬ ‫س��وء تفاهم ها کار غلطی اس��ت‪ .‬همچنین پشت دولت را‬ ‫خال ی کردن نیز کار غلطی است‪ .‬البته ما همه نگران هستیم‪،‬‬ ‫مراقبت م ی کنیم ولی اعتماد م ی کنیم که ببینیم چه چیزی‬ ‫از کار درم ی اید‪».‬‬ ‫توکلی همچنین در یادداش��تی که در پاسخ به یکی‬ ‫از خوانندگان الف منتشر کرد با اشاره به پیشینه کشورهای‬ ‫امریکا و انگلیس که اسنادش��ان را حتی ‪ 30‬سال بعد منتشر‬ ‫م ی کنند‪ ،‬نوشت‪« :‬جار زدن هر خبری بر سر بازار فقط یک‬ ‫نام دارد و ان خیانت به منافع مردم و مصالح ملی است‪ ».‬او‬ ‫به عالوه تاکید م ی کند که توده مردم و نمایندگان و حاکمان‬ ‫«به خوبی بین خادم عاقل و زمان ش��ناس و دیپلمات رند و‬ ‫واداده فرق م ی گذارند‪ »،‬و توصیه م ی کند که «ای رادی ندارد‬ ‫که نگران باشیم اما نباید ب ی اعتماد نشان دهیم‪».‬‬ ‫اشتباهی فاحش‬ ‫با این حال دو تن از منتقدان رسانه ای تیم مذاکره کننده‬ ‫دولت همچنان معتقدند که باید متن پیشنهادهای ای ران به‬ ‫طرف غربی‪ ،‬فاش م ی شد‪ .‬اس��تدالل این گروه بر این است‬ ‫که طرف غربی م ی تواند با انتش��ار گزارش ها و تحلی ل های‬ ‫یکجانبه افکار عمومی داخل را تحت تاثیر قرار دهد‪ .‬نکته ای‬ ‫که مهدی محمدی در یادداشتی در خبرگزاری تسنیم نیز به‬ ‫ان صحه گذاشت‪.‬‬ ‫از طرف دیگر حس��ین ش��ریعتمداری نیز با انتش��ار‬ ‫س��رمقاله ای دیگر تحت عن��وان «وقتی اس��رائیل از متن‬ ‫مذاکرات خبر دارد‪ ،‬چرا ش��ما ان را محرمان��ه م ی دانید؟» با‬ ‫مخاطب قرار دادن روحانی و ظریف م ی نویس��د‪« :‬حضرات‬ ‫روحانی و ظریف! شما بزرگواران درباره ضرورت محرمانه ماندن‬ ‫مذاکرات‪ -‬با عرض پوزش‪ -‬دچار یک اش��تباه فاحش شده و‬ ‫موضوع را جا به جا مطرح کرده اید‪».‬‬ ‫سرمقاله نویس کیهان م ی نویس��د‪« :‬مذاکرات ژنو در‬ ‫حضور اعضای ش��ش گانه هیات های ‪ 5+1‬صورت پذیرفته‬ ‫است‪ ،‬یعنی همان هایی که اگر قرار باشد نکته ای محرمانه‬ ‫بماند باید از نگاه و نظر انها دور نگاه داشته شود‪».‬‬ ‫شریعتمداری در ادامه با فرض اینکه بسته پیشنهادی‬ ‫ای ران ممکن است با «نشان دادن در باغ سبز» به غرب انها را‬ ‫وادار کرده باشد که از « الک و پوشش دروغینی که به بهانه‬ ‫نظامی بودن فعالیت هسته ای ای ران‪ ،‬ب رای خود ساخته و به‬ ‫دنیا پمپاژ کرده است ‪ ،‬خارج شود‪ ».‬می افزاید که این شاید‬ ‫یکی از نکاتی باشد که به خاطر ان مذاکرات محرمانه تلقی‬ ‫شده‪ .‬در واقع به اعتقاد کیهان محرمانه ماندن مذاکرات ب رای‬ ‫این است که وجهه «باج خواهی» غرب در این سال ها از ای ران‬ ‫مخفی بماند‪ .‬نکته ای که با نگاهی به گفته های ع راقچی در‬ ‫مصاحبه با شبکه العالم نیز شاید بتوان گفت که زیاد هم دور‬ ‫ی م ی گوید‪« :‬چرا این احتمال‬ ‫از ذهن نیست‪ .‬انجا که ع راقچ ‬ ‫مطرح نم ی شود که طرف مقابل ممکن است امتیازاتی داده‬ ‫باشد که نخواهد رسانه ای شود؟» ‪g‬‬ ‫محرمانه ماندن مذاکرات ژنو واکنش های متفاوتی را در تهران داشته است؛ از نماز جمعه تا رسانه ها‬ ‫‪32‬‬ ‫گزارش ویژه‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫هشدار نرم‬ ‫‪2‬‬ ‫گزارشی درباره بیلبورد «صداقت امریکایی»‬ ‫بیلبورد هایی که با نام «صداقت امریکایی» ب ر دیوارها‬ ‫و پل های هوایی نصب شده بود‪ ،‬توجه همه را به خود جلب‬ ‫کرد‪ .‬ط راحی متفاوت این پوس��ترها گویای تفکری بود که‬ ‫قصد داش��ت نس��بت به مذاکرات ای ران و کشورهای ‪5+1‬‬ ‫واکنش نش��ان دهد و نس��بت به نیت پنهان امریکای ی ها‬ ‫هش��دار دهد‪ .‬اگرچه در ن��گاه اول به این پوس��ترها امکان‬ ‫نداش��ت به خوبی تمام ی عناصر ان را کش��ف ک��رد‪ ،‬اما با‬ ‫دقت در ان مش��خص بود برخی عناصر‪ ،‬مانند مدل ریش‬ ‫مذاکره کننده ای رانی یا کیف سامسونت ان فرد اشاره ضمنی‬ ‫به شخصی خاص دارد‪ .‬برخی از سایت ها و نشریات نزدیک‬ ‫به اصالح طلب��ان نیز به ای��ن اقدام واکنش نش��ان دادند و‬ ‫معتقد بودن��د درحالی که هنوز مش��غول مذاک��ره با طرف‬ ‫غربی هستیم انتشار چنین تصاویری ان هم به طور وسیع‬ ‫در س��طح پایتخت پیام خوبی را به خ��ارج از ای ران منتقل‬ ‫نم ی کند‪.‬‬ ‫در تع��دادی از ای��ن تصاوی��ر در کنار مذاک��ره کننده‬ ‫امریکایی سگی س��یاه و بزرگ دیده م ی ش��د‪ .‬سگ هایی‬ ‫که مدل ان را باراک اوباما در کاخ سفید و منزلش نگهداری‬ ‫م ی کند‪ .‬این سگ هم نمادی از ترساندن و هم نمادی از عدم‬ ‫صداقت امریکای ی ها در مذاکرات است‪ .‬به عالوه مدل لباس‬ ‫پوشیدن مذاکره کننده امریکایی نیز جالب است؛ شخصی‬ ‫که پای میز مذاکره از ابزار جنگی استفاده م ی کند‪.‬‬ ‫در مقابل طرفداران نصب این بیلبورد ان را وسیله ای‬ ‫ب رای هشدار به مذاکره کنندگان ای رانی عنوان کردند‪.‬‬ ‫ط راحی این تصاویر که در س��طح شهر ته ران منتشر‬ ‫ش��ده‪ ،‬واکنش��ی خودجوش به ماهیت مذاکره ب��ا امریکا‬ ‫عنوان شده اس��ت‪ .‬این تصاویر با حمایت سازمان رسانه ای‬ ‫اوج و توس��ط خانه ط راحان انقالب اس�لامی ط راحی شده‬ ‫است‪ .‬یکی از دست اندرکاران این پروژه به خبرنگار تسنیم‬ ‫‪33‬‬ ‫نکته ای که در این‬ ‫تصاویر جالب توجه‬ ‫است این که هرچند‬ ‫طرف امریکایی مذاکره‬ ‫کننده با نماینده جمهوری‬ ‫اسالمی در باالی میز‬ ‫ژستی دیپلماتیک گرفته؛‬ ‫اما زیر میز همچنان‬ ‫از ابزار خشونت و‬ ‫سالح هایی که به سمت‬ ‫مقام ایرانی نشانه رفته‬ ‫استفاده می کند‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫م ی گوید‪« :‬قائل به این هستیم که زبان هنر خیلی بیشتر‬ ‫از بیانی ه های سیاسی در معرفی و بیان ماهیت دشمنان ما‬ ‫قدرت و اثرگذاری دارد‪ .‬هدف م��ا از ط راحی این تصاویر این‬ ‫است که صداقت و راستگویی مذاکره با امریکا را ازادانه ب رای‬ ‫مردم به تصویر بکشیم‪».‬‬ ‫نکته ای که در این تصاویر جالب توجه اس��ت این که‬ ‫هرچند طرف امریکایی مذاک��ره کننده با نماینده جمهوری‬ ‫اسالمی در باالی میز ژستی دیپلماتیک گرفته؛ اما زیر میز‬ ‫همچنان از ابزار خشونت و س�لاح هایی که به سمت مقام‬ ‫ای رانی نشانه رفته اس��تفاده م ی کند؛ چیزی که شاید باتوجه‬ ‫به سخنان اوباما بعد از گفت وگو با روحانی ب ی ارتباط نباشد؛‬ ‫انجایی که گفت برای گفت وگو با ای��ران به نظر متحدان‬ ‫منطقه ای خود خصوصا رژیم اشغالگر قدس اهمیت م ی دهد‪.‬‬ ‫اوباما گفته بود گزینه نظام��ی در ب رابر ای ران همچنان روی‬ ‫میز است‪.‬‬ ‫برخی کارشناسان سیاس��ی معتقدند که اوباما درباره‬ ‫ارتباط ب��ا ای ران هی��چ اختیاری از خ��ود ن��دارد و این البی‬ ‫صهیونیس ت هاس��ت ک��ه در امری��کا ح��رف اول و اخر را‬ ‫م ی زند‪ .‬برخی دیگر معتقدند که ت�لاش امروز امریکا ب رای‬ ‫ارتباط با ای ران به دلیل شکس��ت سیاس��ت های این دولت‬ ‫در منطقه‪ ،‬خصوصا در ع راق‪ ،‬افغانس��تان و س��وریه است‪،‬‬ ‫مس��ائلی که حیات رژیم صهیونیس��تی را بیش از هر چیز‬ ‫دیگری تهدید م ی کند‪ .‬در مقاب��ل برخی دیگر معتقدند که‬ ‫دولت امریکا به دنبال این اس��ت که به دنیا القا کند ای ران را‬ ‫به عنوان حکومتی که به س��ردمداری مقاومت و ایستادگی‬ ‫در دنیا معروف ش��ده اس��ت‪ ،‬هم «وادار به مذاکره با خود»‬ ‫کرده است‪« .‬دست چدنی در زیر دستکش مخملی» تعبیر‬ ‫ماندگاری بود که از سوی رهبر معظم انقالب اسالمی درباره‬ ‫موضوع مذاکره با امریکا مطرح شد‪ .‬نماد دست چدنی نیز به‬ ‫شکل دیگری در این پوسترها به نمایش گذاشته شده بود‪.‬‬ ‫دس��تی اهنی با چنگال های تیز در مقابل دست ب ی سالح‬ ‫ای ران‪ .‬البته این اولین بار نیس��ت که پایتخت ای ران شاهد‬ ‫پوس��ترهایی اس��ت که حاوی مطالب انتقادی به مذاکرات‬ ‫ای ران و امریکاست‪ .‬سال گذشته نیز پوستری که در ان باراک‬ ‫اوباما را در کنار شمر درحال دادن امان نامه نشان م ی داد در‬ ‫ته ران نصب شد‪ .‬پوستری که اتفاقا بازتاب های خارجی نیز‬ ‫به دنبال داشت‪ .‬اما این بار پوسترها با ط راح ی های حرفه ای‬ ‫و متنوع به موض��وع «عدم صداقت امری��کا» در مذاکرات‬ ‫پرداخته بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫موسسه اوج‬ ‫ط راحی این پوس��تر را موسس��ه فرهنگ��ی ‪ -‬هنری‬ ‫‪34‬‬ ‫اوج برعهده داش��ت‪ ،‬موسس��ه ای که چندس��الی است در‬ ‫عرصه هن��ری فعالیت م ی کن��د‪ .‬پیش از این نیز توس��ط‬ ‫همین موسسه‪ ،‬پوسترهای «هنوز ادامه دارد» با محوریت‬ ‫نشان دادن روحیه رزمندگی در دوران اخی راب رای هفته دفاع‬ ‫مقدس ط راحی و در س��طح ش��هر ته ران نصب شده بود؛‬ ‫پوسترهایی که استقبال خوبی از انها ش��د‪ .‬البته بسیاری‬ ‫بر این تص��ور بودند که ان پوس��ترها را ش��هرداری ته ران‬ ‫چاپ و منتشر کرده و بر همین اساس در همان روز اول که‬ ‫پوسترهای جدید «صداقت امریکایی» نصب شد‪ ،‬بسیاری‬ ‫ان را متعلق به س��ازمان فرهنگی‪ -‬هنری شهرداری ته ران‬ ‫دانس��تند‪ .‬با همین رویکرد برخی س��ایت ها نیز دست به‬ ‫انتشار گزارش ها و انتقاداتی نسبت به ورود شهرداری ته ران‬ ‫به حوزه دیپلماسی و انتقاد از مذاکرات زدند‪ .‬اما با مصاحبه‬ ‫ط راح پوس��تر با خبرگزای ها مشخص شد که کار ط راحی و‬ ‫اجرای این پوسترها توسط موسس ه ای انجام شده که سعی‬ ‫م ی کند در زمینه مس��ائل فرهنگی بازتاب دهنده بخشی از‬ ‫افکارعمومی باشد‪.‬‬ ‫سازمان فرهنگی ‪ -‬هنری اوج تابستان ‪ 1390‬با هدف‬ ‫ایجاد بستری ب رای شناسایی‪ ،‬اموزش و جهت دهی نیروهای‬ ‫مستعد انقالبی در عرصه های مختلف هنری و رسانه ای و‬ ‫نیز فراهم ک��ردن زمینه تولید و توزیع محصوالت همس��و‬ ‫با انقالب اس�لامی در س��اختمانی واقع در نزدیکی میدان‬ ‫فلسطین تاسیس شد‪.‬‬ ‫این موسسه معتقد است که دستگاه های دولتی برامده‬ ‫از انقالب اس�لامی و فعال در زمینه رسانه به رغم گسترش‬ ‫کیفی قابل توجه نسبت به مقطع تاس��یس‪ ،‬در استفاده از‬ ‫بخش عظیم ی از ظرفیت رسانه ای و تبلیغاتی نظام ناتوان‬ ‫بوده اند‪ .‬قسمت عمده ای از این مشکل‪ ،‬از عدم انسجام یا‬ ‫کمبود مدی ران و تولیدکنندگان کارامد و دغدغه مند نش��ات‬ ‫م ی گیرد‪ .‬از همین رو این سازمان تشکیل و سعی کرده در‬ ‫زمینه تولید محصوالت فرهنگی موثر باشد‪.‬‬ ‫فعالی ت های این س��ازمان در قالب ‪ ۷‬زیرمجموعه یا‬ ‫«خانه» سامان دهی شده‪ .‬این خانه ها عبارت اند از‪ :‬مستند‪،‬‬ ‫پویانمایی‪ ،‬سرود‪ ،‬فیلم داس��تانی‪ ،‬فیلمنامه نویسی‪ ،‬طرح و‬ ‫گرافیک‪ ،‬طالب جوان‪.‬‬ ‫خانه طالب جوان‪ ،‬درگیر ک��ردن حوزه های علمیه در‬ ‫تئوری سازی‪ ،‬ارائه مدل و جریان سازی در زمینه های هنری و‬ ‫جهت دهی ظرفی ت های هنری این نهاد را هدف گیری کرده‬ ‫است‪ .‬س��ایر خانه ها عالوه بر ایفای نقش سیاستگذاری و‬ ‫تشکیل اتاق فکر در هر یک از حیطه های کاری‪ ،‬مسئولیت‬ ‫حمای��ت از تولید‪ ،‬اموزش ه��ای مهارتی و ایج��اد ارتباط و‬ ‫انسجام بین تولیدکنندگان را ب ر عهده دارند‪.‬‬ ‫برگزاری همایش ها و تولید فیلم از اقدامات فرهنگی‬ ‫رسانه ای این موسسه به ش��مار م ی رود که مسئولیت ان را‬ ‫احسان محمد حسنی برعهده دارد‪ .‬مسئولیت روابط عمومی‬ ‫این سازمان نیز با میثم رشیدی است‪.‬‬ ‫محمدحسنی درباره این موسس��ه اوج توضیح داده‪:‬‬ ‫«سازمان هنری رسانه ای اوج‪ ،‬تشکل مردم نهاد و تخصصی‬ ‫مردمی است که توس��ط ان ج ی او ها تشکیل شده و هزینه‬ ‫ان و اعتبارات تولیدات خود را با حمایت همه دستگاه های‬ ‫دولت��ی و غی ر دولتی تامی��ن م ی کند و مس��ئولیتی ب رای‬ ‫پشتیبانی شدن از هیچ نهادی را ندارد‪».‬‬ ‫این موسسه ه ر ماه به طور منظم در ساختمان اصلی‬ ‫خود شب ش��عر برگزار م ی کند‪ .‬این سازمان از جمله اهداف‬ ‫خود را «تولید محصوالت گرافیکی ب رای فضاسازی و ایجاد‬ ‫موج های تبلیغاتی در زمره پروژه های جاری در خانه طرح و‬ ‫گرافیک س��ازمان» بیان کرده‪ .‬ب رای این منظور با ط راحی‬ ‫بنرهایی در ابعاد بزرگ و نصب ان در میادین اصلی ش��هر‬ ‫ته ران و همچنین ط راحی مجموعه طرح های «جنگ‪ ،‬کار‬ ‫تا پیروزی»‪« ،‬هنوز ادام��ه دارد» و «صداقت امریکایی» به‬ ‫فعالیت پرداخته‪g .‬‬ ‫انتقاد های‬ ‫اقا صادق‬ ‫انتقاد های صادق خرازی از تیم‬ ‫مذاکره کننده تعجب بسیاری را‬ ‫برانگیخت‬ ‫او سی د صادق خ رازی اس��ت؛ دیپلماتی اصالح طلب با‬ ‫روحیات انقالبی‪ .‬ه��ر چند در دوران مس��ئولیت خود هر از‬ ‫گاهی با پوش��ش های غی ر معمول در دس��تگاه دیپلماسی‬ ‫جمهوری اس�لامی همچ��ون ک��راوات در نشس��ت های‬ ‫دیپلماتیک حاضر م ی ش��د‪ ،‬اما در مقابل از نعیمه اشراقی‬ ‫به ش��دت انتقاد م ی کند و با عباس عبدی به منازعه قلم ی ‬ ‫مبادرت م ی ورزد‪.‬‬ ‫خ رازی در فروردین ‪ ۴۲‬در خانواده ای روحانی در ته ران‬ ‫متولد ش��د؛ در خانه پدربزرگش که از تجار‪ ،‬رج��ال نامدار و‬ ‫مومن ته ران بود‪ .‬دوران نوجوانی را در قم گذراند اما با وقوع‬ ‫انقالب اسالمی به ته ران بازگشت و در بازار ته ران سه سالی‬ ‫در تجارتخانه پدربزرگش مش��غول به کار شد و همزمان به‬ ‫تحصیالت خود نیز ادامه داد‪.‬‬ ‫پس از پی��روزی انقالب اس�لامی‪ ،‬مس��ئولی ت های‬ ‫متعددی را تجربه کرد؛ از سال ‪ 62‬تا ‪ 67‬معاون ستاد تبلیغات‬ ‫جنگ ش��ورای عالی دفاع بود و همزمان در شورای مرکزی‬ ‫ستاد پشتیبانی جنگ عضویت داش��ت‪ ،‬در سال ‪ 64‬عضو‬ ‫شورای عالی پدافند ملی شد و سه سال در این شورا عضویت‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 65‬مش��اور مدیرعام��ل خبرگ��زاری‬ ‫جمهوری اسالمی شد و دو س��ال بعد‪ ،‬به عنوان مشاور وزیر‬ ‫فرهنگ و ارشاد به ساختمان قدیمی میدان بهارستان رفت‪.‬‬ ‫با پایان جنگ تحمیلی و پایان مسئولی ت های خ رازی‬ ‫در جبهه نظامی‪ ،‬او وارد عرصه دیپلماسی شد؛ ه ر چند پیش‬ ‫از ان عضو هیات مذاکرات قطعنامه ‪ 598‬نیز بود‪ .‬نخستین‬ ‫مسئولیت دیپلماتیک او‪ ،‬تصدی نمایندگی ای ران در سازمان‬ ‫ملل متحد بود؛ خ رازی در سال ‪ 68‬عازم نیویورک شد و شش‬ ‫سال بعد در سال ‪ 74‬به ای ران بازگشت‪.‬‬ ‫با پایان یافتن مس��ئولیتش در سازمان ملل متحد‪ ،‬دو‬ ‫سال مشاور شهردار ته ران ش��د‪ .‬خ رازی در فاصله سال های‬ ‫‪ 74‬تا ‪ 77‬مشاور وزیر امور خارجه هم بود‪ .‬در ماه های ابتدایی‬ ‫فعالیت دولت س��ی د محمد خاتمی به عن��وان نماینده ویژه‬ ‫رئی س جمهور و رئیس ستاد برگزاری اجالس سران کنف رانس‬ ‫اسالمی منصوب شد‪.‬‬ ‫دس��تیار ویژه وزیر ام��ور خارجه و همچنی��ن معاون‬ ‫فرهنگی‪ ،‬اموزش��ی و پژوهش��ی وزارت امور خارجه از دیگر‬ ‫مس��ئولی ت های خ��رازی در دس��تگاه دیپلماس��ی دولت‬ ‫اصالح طلب سی د محمد خاتمی بود‪ .‬او در سال ‪ 1381‬به عنوان‬ ‫نماینده رسمی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫عازم پاریس شد و سه سال و چهار ماه در این مسئولیت باقی‬ ‫ماند‪ .‬یک روایت معتبر حاکی از ان است که خ رازی واسطه‬ ‫اصلی دیدار خاتمی ‪ -‬شی راک در پاریس بوده است‪ .‬همچنین‬ ‫برخی دیپلمات ها م ی گویند که او مغز متفکر و ط راح اصلی‬ ‫نامه محرمانه ای بود که گفته م ی شود دولت ای ران رسما در‬ ‫سال ‪ 2003‬به امریکا نوشت‪ .‬او تا س��ال ‪ 84‬مشاور وزیر امور‬ ‫خارجه باقی ماند و از ان پس تاکنون مشاور شهردار ته ران‬ ‫است‪.‬‬ ‫صادق خ�رازی که مدتی اس�ت با‬ ‫بیماری ناشی از جنگ دست وپنجه نرم‬ ‫م ی کند اکنون مثل همیش�ه ب ه عنوان‬ ‫یک دیپلمات دغدغه مند به میدان امده‬ ‫و هشدارهایی را به دولت داده است‪ .‬او‬ ‫که سابقه سال ها رفاقت با محمدجواد‬ ‫ظریف را دارد ب ه طور عجیبی از ش�یوه‬ ‫مذاکرات هس�ته ای و مذاکره با امریکا‬ ‫انتقاد کرده است‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫نتیجه اش این م ی شود که افرادی که نه دارای سابقه سیاسی‬ ‫و نه قدرت ذهنی و فهم مس��ائل بی ن الملل هستند‪ ،‬مسیر‬ ‫انحرافی را به ایشان تحمیل م ی کنند و نتیجه این م ی شود‬ ‫که بحث سیاست خارجی عزت گریز و عزت ستیز در ذهن ها‬ ‫متبادر شود‪ .‬اینک همه م ی دانند چه کسانی رئی س جمهور‬ ‫عزیزمان را در امپاس قرار دادند تا اقدامی غیرقابل مابه ازا به‬ ‫ایشان تحمیل ش��ود‪ .‬جناب رئی س جمهور محترم م ی دانند‬ ‫که در سیستم سیاس��ی ای ران انچه عامل موفقیت ایشان‬ ‫در دسترس��ی به اهداف متعالی و ارمان های رئی س جمهور‬ ‫م ی شود‪ ،‬اعتمادی است که رهبری و ارکان قدرت به ایشان‬ ‫دارند‪ .‬وج��ود حلقه مش��اوران که گهگاه به ایش��ان خالف‬ ‫بگویند‪ ،‬نتیج��ه اش کاهش نقش ق��درت و کارایی دولت و‬ ‫شخص رئی س جمهور م ی شود‪».‬‬ ‫او پیش از این نیز در اس��تانه مذاکرات ای ران و ‪ 5+1‬در‬ ‫ژنو‪ ،‬در مراسم رونمایی از کتاب «چند پرده از داستان روابط‬ ‫ای ران و امریکا» درباره برخی تحلی ل های خوشبینانه پس از‬ ‫مکالمه تلفنی روحانی و رئی س جمهور امریکا گفته بود‪« :‬این‬ ‫ذوق زدگی‪ ،‬ناشی از اگاه نبودن نسبت به ماهیت امریکاست‪.‬‬ ‫بس��یاری از مدعیان صاحبان نظر امروز عمق دانش ش��ان‬ ‫نس��بت به واقعیات نظام بی ن الملل یک وجب است و باید‬ ‫مراقب باشند در نتیجه ذوق زدگ ی ها اتفاقی رخ ندهد که در‬ ‫اینده در تاریخ شرمنده شویم‪».‬‬ ‫به گفته خ رازی‪ ،‬نگاه ما نس��بت به مس��ائل سیاست‬ ‫خارجی و تحوالت بی ن المللی‪ ،‬ژورنالیستی است‪.‬‬ ‫مشاور رئیس دولت اصالحات همچنین ارزیابی خود‬ ‫از دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم را نیز بیان کرد؛ انجا که‬ ‫گفت‪« :‬جواد ظریف با درک دقیق از مناس��بات نظام سلطه‬ ‫مواضع نظام را در سطوح رسانه‪ ،‬صاحب نظ ران و مخاطبان‬ ‫جهانی ای ران به خوبی و به شیوه ای حرفه ای بیان کرد‪ .‬فکر‬ ‫م ی کنم اغاز و روزهای خوبی در رابطه ای��ران با کل جهان‬ ‫ش��روع ش��ده اس��ت؛ ولی همان گونه که وزیر خارجه گفت‬ ‫نباید به صرف تغییر ادبیات نگاه کرد‪ .‬ما باید مترصد تغییر‬ ‫سیاست ها در قبال ای ران باشیم‪».‬‬ ‫این دیپلم��ات باس��ابقه همچنی��ن ارزیاب��ی برخی‬ ‫صاحب نظ ران نس��بت به امریکا را س��طحی و ژورنالیستی‬ ‫خواند‪« :‬امروز هم��ه از یک تلفن غی ر مترقبه خوش ش��ان‬ ‫امده اما کسی نم ی پرسد که مابه ازای این دیپلماسی تلفنی‬ ‫چه بوده اس��ت؟ چه اتفاقی رخ داده است؟ محتوای مباحث‬ ‫تلفنی چه بوده است؟ اگر از واقعیات رمز گشایی شود و این‬ ‫خوشبین ی ها تبدیل به واقع بینی گردد‪ ،‬خواهیم دید کسانی‬ ‫که این کار را به رئی س جمهور و وزارت خارجه تحمیل کردند‬ ‫و با فرافکنی سعی در فتح الفتوح دارند‪ ،‬خدمتی به دیپلماسی‬ ‫منطقی نکرده اند‪ .‬من مخالف مذاکره با منطق ب رابر نیستم‪،‬‬ ‫همان گونه که ظریف در نقد صحب ت ه��ای اوباما به خوبی‬ ‫تش��ریح کرد‪ ،‬اینک��ه هر حرک��ت و عملیاتی در سیاس��ت‬ ‫خارجی بدون هماهنگی باش��د محکوم به شکست است‪.‬‬ ‫سیاس��ت خارجی برخالف سیاس��ت داخلی کامال متمرکز‬ ‫است‪ ،‬بازیگران عرصه سیاس��ت خارجی دارای مسئولیت و‬ ‫محدودیت هستند‪ .‬ذوق زدگی برخی نسبت به رابطه ای ران و‬ ‫امریکا ناشی از اگاه نبودن انهاست‪ .‬برخی عمق دانش شان‬ ‫از سیاست خارجی یک وجب است‪».‬‬ ‫صادق خ رازی که مدتی است با بیماری ناشی از جنگ‬ ‫دست وپنجه نرم م ی کند اکنون مثل همیشه به عنوان یک‬ ‫دیپلمات دغدغه مند به میدان امده و هشدارهایی را به دولت‬ ‫داده است‪ .‬او که سابقه سال ها رفاقت با محمدجواد ظریف‬ ‫را دارد به طور عجیبی از ش��یوه مذاکرات هسته ای و مذاکره‬ ‫با امریکا انتقاد کرده است‪ .‬قطعا دیپلمات های وزارت خارجه‬ ‫بیش از هرکس از این صحب ت ها تعجب کردند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫خ رازی البته بعد از روی کار ام��دن دولت احمدی نژاد‪،‬‬ ‫به عنوان مشاور ارشد سی د محمد خاتمی در کنار او قرار گرفت‬ ‫و سفرهای دوره ای خاتمی به اروپا‪ ،‬امریکا و اسیا را ترتیب داد‪.‬‬ ‫صادق خ رازی به نس��خ خطی و تاریخی عالقه وافری‬ ‫دارد و یکی از کلکس��یونرهای این اثار اس��ت؛ از قضا خود‬ ‫هم خط بس��یار زیبایی دارد‪ .‬او اوقات فراغت خود را صرف‬ ‫جمع اوری‪ ،‬نگه��داری و خرید و فروش نس��خه های خطی‬ ‫م ی کند‪ .‬سایت پارسینه درباره او م ی نویسد‪ :‬او عالقه خاصی‬ ‫به سیگار برگ اصل کوبایی دارد‪ .‬خبرنگارانی که در خانه او‬ ‫در شمال ته ران به دیدارش رفته اند‪ ،‬اینگونه روایت م ی کنند‬ ‫که خ رازی عادت دارد هنگام مصاحبه س��یگار برگ بکشد‪.‬‬ ‫دوس��تان و اط رافیان نزدیک خ رازی‪ ،‬او را به نظمی امیخته‬ ‫با وسواس م ی شناس��ند و اینکه خ رازی عالقه دارد در منظر‬ ‫اط رافیانش به عنوان دیپلمات خاکی و باصفا شناخته شود‪.‬‬ ‫پ��درش ای��ت اهلل سی د محس��ن خ��رازی و عمویش‬ ‫سی د کمال خ رازی‪ ،‬وزیر خارجه دولت اصالحات و مدیرعامل‬ ‫ایرنا در سال های جنگ تحمیلی است‪ .‬از دیگر نکات جالب‬ ‫زندگی شخصی س��ی د صادق خ رازی این است که خواهر او‬ ‫عروس رهبر معظم انقالب و پسرش داماد سی د محمدرضا‬ ‫خاتمی است‪.‬‬ ‫خ رازی یکی از معدود بازیگ��ران اصالح طلب صحنه‬ ‫سیاس��ت خارجی ای ران اس��ت که روابط چندان نزدیکی با‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و کارگزاران سازندگی ندارد‪.‬‬ ‫او که چندین سال است با بیماری سختی دست و پنجه‬ ‫نرم م ی کند‪ ،‬این روزها بیش��تر به رصد ک��ردن فعالی ت های‬ ‫دستگاه دیپلماس��ی کش��ور م ی پردازد و در کنار ان سایت‬ ‫«دیپلماسی ای رانی» را نیز مدیریت م ی کند‪.‬‬ ‫خ رازی این روزها‪ ،‬در قامت یک اصالح طلب به انتقاد از‬ ‫دولت و برخی عملکردهای ان م ی پردازد‪.‬‬ ‫او هفته گذشته با نوشتن مطلبی در صفحه فی س بوک‬ ‫خود از اقدامات اخیر رئی س جمهور در حوزه سیاست خارجی‬ ‫انتقاد کرده و ان را حاصل مشاوره اط رافیان حاشی ه دار حسن‬ ‫روحانی دانست‪.‬‬ ‫خ رازی در صفحه فی س بوک خود چنین نوشت‪« :‬من‬ ‫سابقه رفاقت سی ساله با جناب اقای دکتر حسن روحانی دارم‬ ‫و مراتب دوس��تی و رفاقتم با وی بر حسب ب رادری‪ ،‬محبت‬ ‫و دوس��تی بوده و خواهد بود‪ .‬بیش��ترین مقاالت را در دوران‬ ‫انتقال دو دولت در تبیین مبانی ریاس��ت جمهوری نوشتم‬ ‫و در این ب��اره اظهارنظر کردم‪ .‬ه ر جا ه��م که مبانی اصولی‬ ‫رئی س جمهور در میان باشد از وی حمایت م ی کنم‪ .‬تمکین‬ ‫به اصالت قانون در ذات شخصیت اقای رئی س جمهور است‪.‬‬ ‫اقای روحانی ش��خصیتی با س��ابقه ملی و دینی است ولی‬ ‫متاسفانه افراد پرحاشیه به دور ایشان جمع شده اند‪ .‬مشاورانی‬ ‫که رئی س جمهور را وادار به گفت و گ��وی تلفنی کردند باید‬ ‫پاس��خگو باش��ند‪ .‬اگر نتوانند حاش��یه خود را تطهیر کنند‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫الیه های پنهان ژنو‬ ‫خواسته های شش کشور مذاکره کننده از ایران چیست؟‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس و تحلیلگر مسائل بین الملل‬ ‫برگزاری مذاکرات هسته ای جمهوری اسالمی ای ران و‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬در ژنو مولد و سرمنش��ا تحلی ل ها و نگاه های‬ ‫متفاوتی در خصوص دیالوگ هس��ته ای ای ران و غرب بوده‬ ‫است‪ .‬برخی از مذاکرات ژنو به عنوان «نقطه گذار» و برخی‬ ‫دیگر از ان تحت عنوان «نقطه ابهام» یاد م ی کنند‪ .‬مباحث‬ ‫شکل گرفته حول انچه در ژنو گذشته‪ ،‬بیشتر از انکه ماهیت‬ ‫محتوایی یا فنی داشته باشد‪ ،‬جنسی صوری دارد‪.‬به عبارت‬ ‫بهتر‪ ،‬صورت مذاکرات ژنو بیشتر از محتوای ان مورد توجه‬ ‫‪36‬‬ ‫یا نقد همگان قرار گرفته است‪ .‬بدیهی است خلط مرز میان‬ ‫ثوابت و متغی رات سیاست خارجی جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫در حوزه هسته ای‪ ،‬منجر به عدم پردازش صحیح داده های‬ ‫متکثر و در نتیجه ارائه تحلی ل های یکس��ویه خوشبینانه‬ ‫یا بدبینانه از مذاکرات خواهد ش��د‪ .‬مهم ترین س��والی که‬ ‫در این نوش��تار قصد پاس��خگویی به ان را داریم‪ ،‬بررس��ی‬ ‫ارایش راهبردی و رفتاری اعض��ای ‪ 5+1‬در مذاکرات ژنو و‬ ‫خصایص ویژه و انحصاری مذاکرات اخیر اس��ت‪ .‬ترس��یم‬ ‫چهره ای شفاف از طرف مقابل مذاکره به طور خودکار منجر‬ ‫به ایجاد ش��فافیت در خصوص ابعاد تاریک و مبهم میدان‬ ‫ژنو خواهد شد‪.‬‬ ‫تعریف حالت مطلوب در ژنو‬ ‫بدون ش��ک میدان ژنو بس��تری ب��رای تقابل حالت‬ ‫موجود‪ ،‬حالت گذار و حالت مطلوب محسوب م ی شود‪ .‬در‬ ‫این خصوص به طور طبیعی سواالت زیادی به ذهن متبادر‬ ‫م ی شود؛ اینکه سطح انتظارات طرفین مذاکره در میدان ژنو‬ ‫چگونه ترسیم شده است؟ ایا انچه در ژنو گذشت‪ ،‬محصول‬ ‫تغییر رفتار دو طرف بوده است یا مقدمه ای ب رای این تغییر‬ ‫رفتار؟ ایا ژنو محلی ب رای اعالم مواضع ای ران و کش��ورهای‬ ‫‪ 5+1‬بوده است یا محلی ب رای همسان سازی اولیه مواضع‬ ‫یا ترکیبی از این دو؟ ترکی ب بندی گفتار و رفتار طرف مقابل‬ ‫در ژنو چگونه قابل تفسیر است؟ و‪...‬‬ ‫واقعی��ت امر این اس��ت ک��ه مذاک��رات ژن��و نقطه‬ ‫اشکارسازی گذار طرفین مذاکره از حالت موجود محسوب‬ ‫م ی شود‪ .‬ماحصل این مذاکرات قرار گرفتن ای ران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬در حالت گذار اس��ت‪ .‬هم اکنون طرفی��ن در فضایی‬ ‫ما بین وضعی��ت اولیه و وضعیت مطلوب ق��رار گرفته اند‪.‬‬ ‫اراده اولیه جهت گ��ذار از وضعیت موجود در جریان س��فر‬ ‫رئی س جمهور کش��ورمان ب��ه نیویورک به فعلیت رس��ید‪.‬‬ ‫نام مذاکرات ژنو ت��ا حدود زیادی با ابه��ام گره خورده‬ ‫است‪ .‬این ابهام امیخته ای از دوگانگ ی های ذاتی و اکتسابی‬ ‫اس��ت‪ .‬ابهامات موجود در خصوص مذاکرات اخیر ای ران و‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬را م ی توان به طور خالصه از دو جنبه ساختاری‬ ‫و محاس��باتی‪ -‬تحلیلی مورد بررس��ی ق��رار داد‪ .‬در حوزه‬ ‫س��اختاری‪ ،‬این ابهام م ی توان��د مربوط به نح��وه چینش‬ ‫ساختارهای مذاکره‪ ،‬اعم از زمان بندی محرمانه مذاکرات و‪...‬‬ ‫باشد‪ .‬این مولفه ها و فاکتورها بیشتر جنبه تشریفاتی دارد‪.‬‬ ‫اما نم ی توان از اهمیت ابهام محاسباتی‪ -‬تحلیلی در برهه‬ ‫فعلی گذشت‪ .‬در ژنو ما به طور کلی با سه سطح از ابهام های‬ ‫ذاتی و اکتسابی مواجه بودیم‪.‬‬ ‫نخس��تین ابهام مربوط به خصایص ذاتی مذاکرات‬ ‫هس��ته ای ای ران و ‪ 5+1‬بوده اس��ت‪ .‬تجربه گذشته نشان‬ ‫م ی دهد که در هریک از این نشس ت ها به طور طبیعی وزن و‬ ‫می زانی از ابهام را م ی توان متصور بود‪ .‬میدان ژنو نیز از این‬ ‫موضوع مستثنی نبود‪.‬‬ ‫ابهام دوم به موضوع تغییر دولت در ای ران و برداش��ت‬ ‫ط��رف مقابل از ای��ن تغیی��ر باز م ی گش��ت‪ .‬موضع گیری‬ ‫متناقض اعضای ‪ 5+1‬پس از سفر اقای روحانی به نیویورک‬ ‫و از همه مهم ت��ر‪ ،‬رویکرد پارادوکس��یکال کاخ س��فید در‬ ‫خصوص نحوه تعامل با ای ران سبب تش��دید فضای ابهام‬ ‫در ژنو شد‪.‬‬ ‫اما انچه منجر ب��ه انضمام نهایی چاش��نی ابهام به‬ ‫مذاکرات ژنو شد‪ ،‬تاکید طرفین بر محرمانه ماندن محتوای‬ ‫مذاکرات بود‪ .‬این ابهام از جنس س��اختاری و تش��ریفاتی‬ ‫نیس��ت‪ ،‬بلکه ماهیتی بنیادی��ن دارد‪ .‬بناب راین تلفیق انواع‬ ‫ابهامات ذاتی و خودساخته در ژنو سبب شد تا رواج ابهام در‬ ‫کالبد مذاکرات اخیر حلول کند‪.‬‬ ‫ارایش اعضای ‪ 5+1‬در ژنو‬ ‫بررس��ی ارایش طرف های مذاکره کننده در ژنو نقش‬ ‫مهمی در ارائه تصویری واضح از این می��دان دیپلماتیک‬ ‫خواه��د داش��ت‪ .‬همان گون��ه که اش��اره ش��د طرف های‬ ‫مذاکره کننده با هدف نانوش��ته گ��ذار از وضعیت موجود به‬ ‫می دان امده بودند‪ .‬واقعیت امر این است که «گذار از وضعیت‬ ‫موجود» مستلزم تغییر کاربری در نقش هر یک از طرف های‬ ‫مذاکره خواهد بود‪ .‬جهت تشریح وضعیت موجود الزم است‬ ‫روی هر یک از اعضای ‪ 5+1‬متمرکز شده و ثوابت و متغی رات‬ ‫رفتاری انها در حوزه سیاست هسته ای در قبال ای ران را مورد‬ ‫بررسی قرار دهیم‪:‬‬ ‫‪ – 1‬ایاالت متح�ده امریکا‪ :‬بدون ش��ک ایاالت‬ ‫متحده امریکا را باید «بازیگر طغیانگر» مذاکرات هسته ای‬ ‫با ای ران دانست‪ .‬این طغیان محصول تضادهای بنیادین و‬ ‫انتاگونیستی و غی ر قابل حلی است که زی ربنایی ایدئولوژیک‬ ‫و روبنایی سیاس��ی دارد‪ .‬خطای تحلیل��ی برخی مدافعان‬ ‫ایجاد رابطه دوستانه با امریکا این است که چنین طغیانی‬ ‫را به صورت خواس��ته یا ناخواس��ته در ح��وزه «تاکتیکی»‬ ‫و «رفت��اری» سیاس��ت خارجی امری��کا ادغ��ام م ی کنند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که «تقابل با ای��ران» جنس و عیاری‬ ‫«استراتژیک» دارد نه تاکتیکی‪.‬‬ ‫در جریان انچه در حاش��یه برگ��زاری مجمع عمومی‬ ‫سازمان ملل متحد در نیویورک گذشت‪ ،‬شاهد بودیم مخرج‬ ‫مش��ترک اظهارات اوباما‪ ،‬جان کری‪ ،‬ج��و بایدن‪« ،‬حمایت‬ ‫همه جانبه کاخ س��فید از تل اویو» و تضمین واشنگتن در‬ ‫خصوص روی میز بودن همه گزینه ه��ا در قبال ای ران بود‪.‬‬ ‫در میدان ژنو نیز امریکا در کس��وت همان بازیگر طغیانگر‬ ‫به میدان امد‪.‬‬ ‫‪ -2‬تروئیکای اروپایی‪ :‬طی س��ال های اخیر نام ‬ ‫تروئیکای اروپایی (المان‪ ،‬فرانس��ه و انگلیس) با مذاکرات‬ ‫هس��ته ای ای ران عجین ش��ده اس��ت‪ .‬تروئیکای اروپایی‬ ‫دارای «انعطاف تاکتیکی ب��اال» و در عین حال «انعطاف‬ ‫استراتژیک پایین» هس��تند‪ .‬انعطاف تاکتیکی سه کشور‬ ‫اروپایی منجر به تقویت میل واسطه گری در میان انها شده‬ ‫اس��ت‪ .‬در عین حال اتحادیه اروپا نیز انعطاف استراتژیک‬ ‫نازلی دارد‪ .‬اگر دقت کنیم‪ ،‬محص��ول دیپلماتیک ترکیب‬ ‫«فابیوس»‪« ،‬وس��تروله» و «هیگ» ب��ا محصول رفتاری‬ ‫حاصل شده از تیم «جک استراو»‪« ،‬دوویلپن» و «یوشکا‬ ‫فیشر» عمال همسان است‪ .‬ممکن است در این خصوص با‬ ‫تغییر ادبیات و فنون مذاکره مواجه باشیم اما در نهایت ما با‬ ‫یک «محصول استراتژیک واحد» مواجه بوده ایم‪ .‬این قاعده‬ ‫در قبال مذاکرات اخیر ژنو نیز صادق بود‪.‬‬ ‫در جری��ان مذاکرات ژن��و‪ ،‬کاترین اش��تون به عنوان‬ ‫مسئول سیاس��ت خارجی اتحادیه اروپا نسبت به برگزاری‬ ‫نشس��ت در حد وزرای ام��ور خارجه تمایل نداش��ت‪ .‬بهانه‬ ‫مخالفان برگزاری مذاکرات ژنو در سطح وزرای امور خارجه‬ ‫این بود که باید بسترهای قوی و الزم را ب رای برگزاری چنین‬ ‫مذاکراتی فراهم کرد‪ .‬اما واقعیت امر ای��ن بود که «امیال‬ ‫اروپایی اش��تون» دلیل اصل��ی عدم برگ��زاری مذاکرات در‬ ‫س��طح وزرای امور خارجه بود‪« .‬اشتون» نسبت به اهمیت‬ ‫نخستین دور از مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬پس‬ ‫از اغاز به کار دولت یازدهم اگاه بود‪ .‬از این رو ترجیح داد خود‬ ‫«میدان دار مذاکرات» و به عبارتی «مدیر جلسه» باشد‪.‬‬ ‫تلورانس رفتاری سه کشور المان‪ ،‬فرانسه و انگلیس را‬ ‫م ی توان میان دو نقطه «میل به همگرایی فرااتالنتیکی»‬ ‫و «میل به واس��طه گری در نظام بی ن الملل» تعریف کرد‪.‬‬ ‫در حالت اول‪ ،‬تروئیکای اروپایی تابعی از رفتار امریکاس��ت‬ ‫اما در جریان مذاکرات نیویورک و ژنو نیز ش��اهد ان بودیم‪،‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫چه کسی اولین تصویر را از مذاکرات ژنو ارائه داد؟‬ ‫یکی از بارزترین و مهم ترین نکات مربوط به مذاکرات‬ ‫ژنو‪ ،‬به تالش غرب جهت ارائه نخس��تین تصویر رسانه ای‬ ‫از مذاکرات باز م ی گردد‪ .‬در جریان مذاکرات ژنو‪ ،‬رسانه های‬ ‫غربی حکم وام دهنده و وام گیرن��ده از مقامات غربی را ایفا‬ ‫م ی کردند‪ .‬نمایندگان رسانه های غربی در ژنو در این عرصه‬ ‫صرفا نقش راوی را ایفا نکردند‪ ،‬بلکه در صدد تنظیم و تغییر‬ ‫میدان مذاکرات و رفتار سیاس��تمداران مرتب��ط با موضوع‬ ‫هسته ای ای ران بر امدند‪.‬‬ ‫مایکل مان‪ ،‬س��خنگوی خانم کاترین اشتون ساعت‬ ‫‪ 11‬صبح روز اول مذاکرات ژنو و زمان��ی که هنوز مذاکرات‬ ‫پشت درهای بس��ته در جریان بود‪ ،‬به میان جمع کثیری از‬ ‫خبرنگاران امد‪ .‬نکته قابل تامل این بود که مایکل مان در‬ ‫این نشست خبری بارها در پاس��خ به خبرنگاران اعالم کرد‬ ‫وی از جزئیات مباحث مطرح شده در مذاکرات اطالعی ندارد و‬ ‫مذاکرات دور اول همچنان ادامه دارد! او همچنان به تبعیت‬ ‫از سبک و سیاق همیشگی خود‪ ،‬گذشته و حال را رها کرد‬ ‫و توجه مخاطبین را به اینده ای با چاشنی ابهام جلب کرد!‬ ‫هدف مای��کل مان از برگزاری چنین نشس��ت خبری‬ ‫نابجای��ی ظاه را کامال مش��خص ب��ود! ط��رف غربی در‬ ‫مذاکراتی با چاشنی ابهام‬ ‫در جریان مذاکرات ژنو‪،‬‬ ‫رسانه های غربی حکم‬ ‫وام دهنده و وام گیرنده‬ ‫از مقامات غربی را ایفا‬ ‫می کردند‪ .‬نمایندگان‬ ‫رسانه های غربی در ژنو‬ ‫در این عرصه صرفا نقش‬ ‫راوی را ایفا نکردند‪ ،‬بلکه‬ ‫در صدد تنظیم و تغییر‬ ‫میدان مذاکرات و رفتار‬ ‫سیاستمداران مرتبط با‬ ‫موضوع هسته ای ایران‬ ‫بر امدند‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫مذاکرات ژنو به طور مستقیم متاثر از مذاکرات صورت گرفته‬ ‫در نیوی��ورک بود‪ .‬به عب��ارت بهتر‪ ،‬بخش مهم��ی از نقاط‬ ‫پنهان و اشکار مذاکرات ژنو را باید در نیویورک‪ ،‬مخصوصا‬ ‫در نشست مش��ترک وزیر امور خارجه کش��ورمان و وزرای‬ ‫امور خارجه کشورهای عضو ‪5+1‬جست و جو کرد‪ .‬مواضع‬ ‫ی مقامات وزارت امور خارجه کشورمان و مقامات ارشد‬ ‫اعالم ‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬پیام اور اراده طرفین ب رای گذار از شرایط موجود‬ ‫بود‪ .‬این اراده در میدان ژنو رسمیت یافت‪ .‬با این وجود گذار‬ ‫از وضعیت موجود با چاشنی ابهام در وضعیت مطلوب گره‬ ‫خورد‪ .‬در اینجا الزم اس��ت دوباره تاکید شود ترسیم فضای‬ ‫مطلوب در مذاکرات ژنو اهمیتی ثانویه داشته است‪.‬‬ ‫دکتر ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه کش��ورمان در اس��تانه‬ ‫برگزاری مذاکرات ژنو تاکید کردند که این مذاکرات ش��روع‬ ‫یک مس��یر تازه و زمانبر اس��ت‪ .‬در عین حال اقای ظریف‬ ‫کوتاه کردن زمان مذاکرات را هدف خود دانستند‪ .‬طرح این‬ ‫مساله از سوی طرف ای رانی سبب ش��د تا اعضای ‪ 5+1‬که‬ ‫همواره جمهوری اسالمی ای ران را نسبت به اتالف وقت در‬ ‫مذاکرات و خری��د زمان متهم م ی کردند‪ ،‬ای��ن بار خود را در‬ ‫مظان اتهام وقت کش��ی ببینند‪ .‬این ش��یفت اتهامی‪ ،‬خود‬ ‫به یکی از عوامل تنظیم کنن��ده رفتار غرب در مذاکرات ژنو‬ ‫تبدیل شد‪ .‬واشنگتن‪ ،‬مسکو‪ ،‬تروئیکای اروپایی و پکن قبل‬ ‫از برگزاری مذاکرات ژنو به این نتیجه رسیده بودند که حتی با‬ ‫وجود عدم ترسیم وضعیت ثانویه و مطلوب‪ ،‬امکان ماندن در‬ ‫وضعیت اولیه و موجود نیز امکان پذیر نخواهد بود‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬به دلیل کوتاه بودن بازه زمان��ی مذاکرات نیویورک تا‬ ‫ژنو‪ ،‬اعضای ‪ 5+1‬عمال قدرت تنظیم مواضع خود را از دست‬ ‫داده بودند‪ .‬از این رو س��از اعض��ای ‪ 5+1‬در مذاکرات ژنو با‬ ‫یکدیگر کوک نبود و به عبارتی هارمونی الزم در موسیقی‬ ‫دیپلماتی��ک نواخته ش��ده از س��وی انها به چش��م نخورد‬ ‫(موضع گیری منفی اولیه روس��یه و موضع گیری محتاطانه‬ ‫فرانسه در پایان نشست‪ ،‬خود گویای این مساله است)‪.‬‬ ‫وزارت امور خارجه کش��ورمان در جریان نشست ژنو‪،‬‬ ‫تاکید مس��تقیمی روی ثواب��ت و خطوط قرم��ز مربوط به‬ ‫موضوع هس��ته ای کرد‪ .‬تاکید مقام��ات وزارت امور خارجه‬ ‫کش��ورمان مبنی بر اینکه «غن ی سازی یک روز هم تعلیق‬ ‫نم ی شود» یا «خروج مواد از کشور خط قرمز ماست» و‪ ...‬در‬ ‫اس��تانه مذاکرات‪ ،‬پیام مهم ی را به ط��رف مقابل ارائه کرد؛‬ ‫اینکه« هرگونه گذار از وضعیت موج��ود باید بدون عبور از‬ ‫خطوط قرمز ترسیم شده از س��وی جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫صورت گیرد‪».‬‬ ‫دیپلماسی رسانه ای و مخاطب شناسی عمومی م ی خواهد‬ ‫ارائه دهنده نخس��تین تصویر از افراد‪ ،‬مذاکرات‪ ،‬راهبردها‪،‬‬ ‫استراتژی ها و رفتارها باش��د‪ .‬زمانی که یک فرد یا سازمان‬ ‫نخس��تین تصویر و قرائ��ت را از ی��ک واقعه سیاس��ی و‬ ‫دیپلماتیک به دیگران مخابره م ی کند‪ ،‬ان تصویر به عنوان‬ ‫یک مبنا در ذهن مخاطب م ی نش��یند و تغییر ان تا حدود‬ ‫زیادی سخت و دشوار خواهد بود‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ تروئیکای اروپایی به صورت بالقوه می��ل دارند نقش یک‬ ‫میانجی و واسطه گر را در برنامه هسته ای ای ران ایفا کنند‪.‬‬ ‫‪ -3‬روس�یه‪ :‬کاخ کرملی��ن را بای��د «بازیگ��ر‬ ‫منفعت طلب» مذاکرات هس��ته ای ای ران و ‪ 5+1‬دانس��ت‪.‬‬ ‫برایند رفتارهای روس��یه نش��ان م ی دهد که «رس��یدن به‬ ‫نتیجه نهایی» در مذاکرات هس��ته ای ای��ران و ‪ 5+1‬خط‬ ‫قرمز نانوشته مسکو محسوب م ی ش��ود‪« .‬حفظ ایهام» و‬ ‫«قرار دادن مذاکرات در وضعیت برزخ» مبنای رفتار روسیه‬ ‫در مذاکرات را تش��کل م ی دهد‪ .‬موضع گی��ری منفی اولیه‬ ‫روس ها در خصوص مذاکرات ژنو نیز در همین راستا قابل‬ ‫تحلیل است‪.‬‬ ‫معاون وزیر امور خارجه روس��یه درست پس از پایان‬ ‫مذاکرات ژنو اع�لام کرد که دلیلی ب رای خوش��بینی بیش‬ ‫از حد درب��اره مذاکرات بین ای ران و گ��روه ‪ 5+1‬وجود ندارد‪.‬‬ ‫سرگئی ریابکوف در این خصوص م ی گوید‪« :‬نتایج بهتر از‬ ‫ان چیزی است که در الماتی بوده اس��ت اما این به معنای‬ ‫تضمین پیشرفت نیس��ت‪ .‬دلیلی ب رای خوشبینی بیش از‬ ‫حد وجود ن��دارد‪ .‬فاصله میان مواضعی که توس��ط ای ران و‬ ‫قدرت های جهانی درباره این موضوع اتخاذ شد را م ی توان‬ ‫کیلومترها توصیف کرد در حالی پیشرفتی که حاصل شد‬ ‫را م ی توان چند گام دانس��ت‪ » .‬گفت وگوها مش��کل بود‪.‬‬ ‫گاهی این مذاکرات شدید و گاهی غی ر قابل پی ش بینی بود‪.‬‬ ‫یکی از دالیل‪ ،‬سطح پایین اعتماد دو طرفه بود به خصوص‬ ‫در غیاب س��طح مورد نیاز اعتم��اد‪ ،‬ام��ا دو روز پس از این‬ ‫موضع گیری اولیه‪ ،‬الکس��اندر لوکاشویچ‪ ،‬سخنگوی وزارت‬ ‫امور خارجه روسیه درباره مذاکرات ای ران در ژنو اظهار داشت‪:‬‬ ‫«من اهمیت این دور از گفت وگوها را دست کم نم ی گیرم‪.‬‬ ‫به عقیده ما این مذاکرات اگرچه بس��یار دشوار بود‪ ،‬بسیار‬ ‫دلگرم کننده بود‪ .‬پیش��نهادات جدید ای ران م ی تواند پروسه‬ ‫مذاکرات را به پیش ببرد و نشانه نیت طرف ای رانی ب رای حل‬ ‫مسائلی است که ب رای شش قدرت جهانی نگران کننده اند‪».‬‬ ‫تفاوت این دو موضع گیری (که از ی��ک مصدر واحد‪ ،‬یعنی‬ ‫وزارت امور خارجه روسیه اتخاذ شده است) نشان م ی دهد که‬ ‫مسکو همچنان سیاس��ت «حفظ برزخ هسته ای» در قبال‬ ‫ای ران رادنبال م ی کنند‪.‬‬ ‫‪ -4‬چین‪ :‬پک��ن یکی دیگ��ر از بازیگ��ران موثر در‬ ‫مذاکرات هس��ته ای ای ران و ‪ 5+1‬محسوب م ی شود‪ .‬نسل‬ ‫جدید کمونیس��ت های چین در این عرصه ترجیح داده اند‬ ‫حکم «بازیگر توانا ولی غی ر فعال» را ایفا کنند‪ .‬در مذاکرات‬ ‫ژنو نیز ش��اهد تداوم کلیت همین رویکرد از س��وی طرف‬ ‫چینی بودیم‪ .‬البته در این خصوص تفاوت هایی نیز متصور‬ ‫است که نم ی توان به سادگی از کنار ان گذشت‪.‬‬ ‫چنانچه در نشس��ت ژنو مشاهده ش��د‪ ،‬موضع گیری‬ ‫چین ی ها نسبت به ادامه مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬امیدوارانه و رو به جلو بود‪.‬‬ ‫چین با س��تایش از فرصت های به وجود امده پس از‬ ‫اخرین دور مذاکرات هس��ته ای ای ران و ش��ش کشور عضو‬ ‫گروه ‪ 5+1‬در ژنو‪ ،‬از همه طرف های مربوطه خواس��ت تا از‬ ‫این فرصت ب رای حل و فصل مساله هسته ای ای ران استفاده‬ ‫کنند‪ .‬هوا چانیینگ‪ ،‬سخنگوی وزارت امورخارجه چین در‬ ‫این خصوص م ی گوید‪« :‬پکن همیشه بر یک راه حل مبتنی‬ ‫بر گفت وگو و مذاکره ک��ه بر مبنای مناف��ع همه طرف ها‬ ‫باش��د‪ ،‬تاکید کرده اس��ت‪ .‬دور جدید مذاکرات درباره ای ران‪،‬‬ ‫فرصت های تازه ای در این زمینه به وجود اورد‪ .‬ما امیدواریم‬ ‫که همه طرف ها یک نگرش عملی و انعطاف پذیر را ب رای‬ ‫برطرف کردن نگران ی های یکدیگر پیش گیرند تا در اینده‬ ‫نزدیک به پیشرفت هایی دست یابند‪».‬‬ ‫تغییر واقعی در معادالت هسته ای چگونه رخ می دهد؟‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫تغییر واقعی در معادالت هسته ای جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران و اعضای ‪ 5+1‬زمانی رخ م ی دهد که رویکرد بنیادین‬ ‫هر یک از طرف های مذاکره کننده با ای ران تغییر یابد‪ .‬در این‬ ‫راس��تا تغیی رات گفتاری و روبنایی نم ی تواند تضمی ن کننده‬ ‫پیش��رفت مطلوب در مذاکرات باش��د‪« .‬گ��ذار از وضعیت‬ ‫موجود» مستلزم تغییر کاربری در نقش هر یک از طرف های‬ ‫مذاکره خواه��د بود‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬حف��ظ ترکیب ماهوی‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬اساس��ا ام��کان هرگونه «گ��ذار بنیادین» و‬ ‫«حرکت رو به جلوی موثر» در مذاک��رات را منتفی خواهد‬ ‫ساخت‪ .‬بناب راین نم ی توان ماهیت رفتاری طرف های مقابل‬ ‫را «ثابت» و مواضع هسته ای انها را «متحرک» فرض کرد‪.‬‬ ‫پس باید به جای «رفتار» و «گفتار»‪ ،‬ماهیت و قواعد بازی‬ ‫طرف های مقابل را به چالش کش��ید و انها را با رویکردی‬ ‫متفاوت و تازه پای میز مذاکره نشاند‪.‬‬ ‫اگر بپذیریم که ای��االت متحده امریکا حکم «بازیگر‬ ‫طغیانگر»‪ ،‬تروئیکای اروپای��ی حکم «بازیگران متمایل به‬ ‫امریکا»‪ ،‬روسیه حکم «بازیگر منفعت طلب» و چین حکم‬ ‫«بازیگر توانا ولی غی ر فعال» در مذاکرات هسته ای ای ران را‬ ‫دارند‪ ،‬با مفروضات مهمی در خصوص مذاکرات هسته ای‬ ‫ای ران و اعضای ‪ 5+1‬مواجه خواهیم شد‪.‬‬ ‫در این خصوص الزم اس��ت امری��کا از یک «بازیگر‬ ‫طغیانگر» به «بازیگر منفعت طل��ب»‪ ،‬تروئیکای اروپایی‬ ‫از «بازیگران متمایل به امریکا» به «بازیگران واسطه گر»‪،‬‬ ‫روس��یه از «بازیگر منفعت طلب» ب��ه «بازیگر نتیجه گرا»‬ ‫و چین از «بایگر توانا ولی غیر فعال» ب��ه «بازیگر فعال و‬ ‫تسریع کننده عرصه مذاکرات» تبدیل شوند‪ .‬در این خصوص‬ ‫م ی توان راهکارهای زیر را برمبنای دو محور اساسی متصور‬ ‫شد‪:‬‬ ‫‪ -1‬جایگزینی راهبرد «تعامل با امریکا» با «مدیریت‬ ‫رفتار امریکا» و ترس��یم اهداف کالن‪ ،‬میان مدت و خرد و‬ ‫به کارگیری ابزارهای متنوع (غیر از ابزارهای اقناعی که در‬ ‫اینجا محلی از اع راب ندارد)‪ ،‬جهت تنظیم رفتار رقیب‪.‬‬ ‫‪-2‬رایزنی موثر با دیگر طرف های مذاکرات (مخصوصا‬ ‫ تروئی��کای اروپایی) جه��ت «مهار» و «اس��تتار» خصلت‬ ‫طغیانگری امریکا‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬در اینجا سیاست مهار و‬ ‫استتار طغیانگری امریکا موضوعیت دارد‪ ،‬نه سرمایه گذاری‬ ‫بر تغییر ماهیت و تغییر راهبردهای رقیب‪ .‬بناب راین «نفی‬ ‫طغیانگری ماهوی امریکا» و «خوشبینی کاذب نسبت به‬ ‫تغییر رفتار رقیب» دیگر جایی نخواهد داشت‪.‬‬ ‫‪ -3‬وزارت ام��ور خارج��ه کش��ورمان م ی توان��د‬ ‫س��رمایه گذاری کوتاه مدت ولی پرس��ودی را روی ش��یفت‬ ‫رفتاری اروپا از یک «تابع» به یک «واسطه گر» صورت دهد‪.‬‬ ‫«بالفعل س��اختن» این «میل بالقوه» تاثیر مستقیمی در‬ ‫بهبود اوضاع خواهد داشت‪ .‬ای ران م ی تواند میدان بازی اروپا‬ ‫را با دعوت از دیگر اعضای اتحادیه اروپا و حتی کشورهای‬ ‫مذاکرات اخیر جمهوری اسلامی ایران و ‪ 5+1‬در ژنو‪ ،‬ب�ه صورت همزمان‬ ‫پیام اور «ابه�ام» و «گذار» بوده اس�ت‪ .‬از این حیث نمی توان می�دان ژنو را به‬ ‫صورت مطلق نمادی از «ابهام» یا «گذار» دانست‬ ‫‪38‬‬ ‫اروپایی موثر خارج از این مجموعه (مانند س��وئیس و نروژ)‬ ‫بسی ط تر کند‪ .‬در شمال اروپا و در منطقه اسکاندیناوی‪ ،‬دو‬ ‫کشور سوئد (عضو دارای دولت رفاه در اتحادیه اروپا) و نروژ‬ ‫(از کشورهای صاحب نفوذ ولی غی ر عضو در اروپای واحد) در‬ ‫صدد پیدا کردن بازیگری در نظام بی ن الملل هستند که میل‬ ‫خفته انها نسبت به «واسطه گری بی ن المللی» را بیدار سازد‪.‬‬ ‫‪ -4‬الزم است نسبت مستقیم که مسکو میان «حفظ‬ ‫برزخ هسته ای در قبال ای ران» و «حفظ منافع ملی روسیه»‬ ‫به نس��بتی معکوس تبدیل ش��ود‪ .‬در این صورت روس ها‬ ‫ناچارند قواعد بازی خود را در صحنه مذاکرات تغییر دهند‪.‬‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران م ی تواند این تغییر رفتار را یکی به‬ ‫صورت مستقیم از طریق رایزن ی های شفاف‪ ،‬فشرده و موثر‬ ‫با طرف روسی و دیگر به صورت غی ر مستقیم و با بهره گیری‬ ‫از توان دیگر بازیگ��ران جهانی‪ ،‬مخصوص��ا چین و حتی‬ ‫ تروئیکای اروپایی عینیت بخشد‪.‬‬ ‫‪ -5‬چین به صورت ماهوی این توانایی را دارد که قواعد‬ ‫بازی «روسیه» و « تروئیکای اروپایی» در صحنه مذاکرات را‬ ‫تغییر دهد‪ .‬بدیهی است که وقتی قواعد بازی از سوی پنج‬ ‫کشور عضو ‪ 5+1‬تغییر کند‪ ،‬ایاالت متحده امریکا نیز ناگزیر‬ ‫به پذیرش چنین تغییری خواهد بود‪ .‬در این خصوص باید‬ ‫توانای ی های دیپلماتیک و سیاسی چین را ب رانگیخته کرد‪.‬‬ ‫هم اکنون «انرژی اندک چین در مذاکرات هسته ای»‬ ‫باید به صورتی تصاعدی افزایش پیدا کرده و به یک «انرژی‬ ‫فزاینده» تبدیل شود‪.‬‬ ‫بناب راین م ی توان ب رانگیختگی دیپلماتیک پکن را در‬ ‫مذاکرات هدایت کرد‪ .‬در این حالت ضریب تاثیرپذیری دیگر‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬از پکن افزایش خواهد یافت‪ .‬مواضع چین در‬ ‫مذاکرات اخیر ژنو نشان داد که چنین امکانی در ادامه روند‬ ‫مذاکرات هسته ای وجود دارد‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫مذاکرات اخیر جمهوری اسالمی ای ران و ‪ 5+1‬در ژنو‪،‬‬ ‫به صورت همزمان پیام اور «ابهام» و «گذار» بوده است‪ .‬از‬ ‫این حیث نم ی توان میدان ژنو را ب��ه صورت مطلق نمادی‬ ‫از «ابهام» یا «گذار» دانس��ت‪ .‬مذاکرات اخیر تلفیقی از هر‬ ‫دو مولفه بوده و در تحلیل و تفسیر میدان مذاکرات باید هر‬ ‫دوی انها را در نظر گرفت‪.‬‬ ‫ابهامات موج��ود در خصوص مذاک��رات ژنو ماهوی‬ ‫و اکتس��ابی هس��تند‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬گ��ذار دیپلماتیک‬ ‫صورت گرفته در ژنو نی��ز گذاری واقعی بوده اس��ت‪ .‬با این‬ ‫حال طرفین مذاکره کننده (ای��ران و اعضای ‪ )5+1‬هنوز بر‬ ‫سر تعریف نقطه مطلوب با یکدیگر به توافق نرسیده اند و‬ ‫بر سر ترسیم مختصات دقیق این نقطه با یکدیگر اختالف‬ ‫نظر دارند‪.‬‬ ‫همچنین جهت تحقق گ��ذار بنیادین و رس��یدن به‬ ‫نتیجه ملموس و نهای��ی در مذاکرات الزم اس��ت رویکرد‬ ‫طرف های مذاکره کننده به صورت بنیادین تغییر کند‪ .‬این‬ ‫«تغییر کاربری دیپلماتیک» اصل ی ترین پی ش شرط رسیدن‬ ‫به نقطه توافق نهایی در مذاکرات خواهد بود؛ مساله ای که‬ ‫در خصوص هر یک از اعض��ای ‪ ،5+1‬یعنی ایاالت متحده‬ ‫امری��کا‪ ،‬انگلیس‪ ،‬المان‪ ،‬فرانس��ه‪ ،‬چین و روس��یه صدق‬ ‫م ی کند‪g .‬‬ ‫وزارت ام�ور خارجه کش�ورمان می توان�د س�رمایه گذاری کوتاه مدت ولی‬ ‫پرسودی را روی شیفت رفتاری اروپا از یک «تابع» به یک «واسطه گر» صورت‬ ‫دهد‬ ‫البی من هایاقایوزیر‬ ‫‪3‬‬ ‫محمد جواد ظریف؛ دیپلماتی برای تمام فصول‬ ‫او بدون ش��ک یکی از کارکش��ته ترین دیپلمات های‬ ‫جمهوری اسالمی اس��ت که حاال بر کرسی ریاست دستگاه‬ ‫دیپلماسی ای ران تکیه زده است‪ .‬ظریف ‪ 54‬ساله که بخش‬ ‫عمده ای از س��ال های زندگی خود را در امریکا سپری کرده‪،‬‬ ‫دارای مدرک کارشناسی و کارشناس ی ارشد روابط بی ن الملل‬ ‫از دانشگاه ایالتی سان فرانسیس��کو و دانشگاه دنور است‪ .‬او‬ ‫تحصیالت خود را در این رشته تا مقطع دکترا نیز ادامه داده و‬ ‫دارای مدرک دکترای روابط بی ن الملل از دانشگاه دنور است‪.‬‬ ‫او در فاصله سال های ‪ 57‬تا ‪ 59‬مشاور سرکنسولگری‬ ‫ای ران در سان فرانسیسکو و تا سال ‪ 61‬مشاور سیاسی‪ ،‬رایزنی‬ ‫و کارداری نمایندگی ای ران در سازمان ملل بوده است‪ .‬حضور‬ ‫ظریف در محافل سیاسی‪ ،‬اجتماعی و علمی امریکا به حدی‬ ‫پررنگ بود که ب رای برخی سیاستمداران و فعاالن اجتماعی و‬ ‫علمی این کشور‪ ،‬شائبه حضور او در عرصه رسمی سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫یک دهه ماموریت شورای عالی امنیت ملی در مذاکرات‬ ‫هس��ته ای؛ مس��ئولیت این مذاکرات بار دیگر به دس��تگاه‬ ‫دیپلماسی واگذار شد؛ دستگاهی که این بار محمدجواد ظریف‬ ‫سکاندار ان شده اس��ت‪ .‬حاال ظریف در قامت یک دیپلمات‬ ‫با تجربه که سابقه سال ها فعالیت دیپلماتیک را در کارنامه‬ ‫ت خارجه دولت‬ ‫خود دارد‪ ،‬به همراه هم��کاران خ��ود در وزار ‬ ‫یازدهم رودرروی دیپلمات های غ ربی م ی نشیند تا شاید بتواند‬ ‫به گشایشی در پرونده هسته ای ای ران برسد‪ .‬رئیس دستگاه‬ ‫دیپلماسی را چه کس��انی در مذاکرات هس��ته ای همراهی‬ ‫م ی کنند؟ این سوال حتی پیش از اغاز مذاکرات ای ران و ‪5+1‬‬ ‫نیز مطرح شد؛ اما جز چند نام نااشنا‪ ،‬پاسخی در رسانه ها یافت‬ ‫نشد‪ .‬در این گزارش‪ ،‬به بررسی سوابق و کارنامه اعضای تیم‬ ‫جدید ای ران در مذاکرات هسته ای پرداخته ایم؛ تیمی که گری‬ ‫سیک در تعبیر ان گفته است‪« :‬این تیم منظومه ای از افراد‬ ‫اماده ای اس��ت که حاضرند در مورد تنش زدایی خطرپذیری‬ ‫داشته باشند‪».‬‬ ‫امریکا پیش م ی اید‪ .‬روزنامه ه رالد تریبون در مقاله ای به قلم‬ ‫وارن هوگ این موضوع را اینگونه روایت م ی کند‪« :‬محمدجواد‬ ‫ظریف به اندازه ای در دانشگاه ها‪ ،‬محافل عمومی سیاسی و‬ ‫اجتماعی حضور م ی یابد که لی زا اندرس��ون رئیس دانشکده‬ ‫روابط بی ن الملل دانشگاه کلمبیا از او پرسیده است که ایا قصد‬ ‫شرکت در رقابت های انتخاباتی امریکا را دارد؟»‬ ‫او دوران خدمت س��ربازی خود را نیز به عنوان یکی از‬ ‫دیپلمات های ای ران در نیویورک سپری م ی کند؛ مسئولیتی‬ ‫که با اصرار عل ی اکب��ر والیتی‪ ،‬وزیر امور خارج��ه وقت به او‬ ‫واگذار م ی شود‪ .‬ظریف در کتاب خاط رات خود که با نام «اقای‬ ‫سفیر» منتشر ش��ده‪ ،‬انتخاب خود به عنوان سفیر و نماینده‬ ‫دائم ای ران در سازمان ملل را اینگونه روایت کرده است‪« :‬فکر‬ ‫م ی کنم در بهمن ماه سال ‪ 1380‬بین من و اقای دکتر خ رازی‬ ‫ب رای رفتن به نیویورک توافق صورت گرفت‪ .‬ظاه را اقای دکتر‬ ‫خ رازی نیز هم��ان موقع موضوع اعزام م��ن را به رهبری هم‬ ‫گفته بودند‪ .‬بعدها رهبری ب��ه من فرمودند که همان روز من‬ ‫به اقای حجازی گفتم که بهترین گزینه ب رای نیویورک شما‬ ‫هستید؛ اما بگذارید روند معمول وزارت خارجه طی شود‪ .‬وقتی‬ ‫که رسما به ما معرفی شدید‪ ،‬شما هم رسما موافقت کنید‪...‬‬ ‫همچنین نکاتی را که ب رای ماموریت الزم بود یاداوری کردند‪.‬‬ ‫از جمله نکته ای را فرمودند که من در همه کالس هایم ب رای‬ ‫دانشجویان گفته ام‪ .‬به من فرمودند حتی اگر در موردی یقین‬ ‫داری ک��ه دیدگاهت ‪ 180‬درجه با من مخالف اس��ت‪ ،‬وظیفه‬ ‫داری دیدگاهت را بگویی‪ .‬حتی ایش��ان مطرح کردند که این‬ ‫یک وظیفه شرعی است‪ .‬بحمداهلل من نیز همیشه این کار را‬ ‫انجام دادم‪ ».‬او مسئولی ت های دیگری همچون دستیار ویژه‬ ‫وزیر امور خارجه‪ ،‬معاون حقوقی و بی ن الملل وزارت امور خارجه‬ ‫و همچنین ریاست کمیسیون خلع سالح سازمان ملل متحد‬ ‫را در کارنامه خود دارد‪.‬‬ ‫با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم‪ ،‬محمدجواد ظریف به عنوان وزیر پیش��نهادی امور‬ ‫خارجه به مجلس معرفی و با رای اعتماد بهارستان نش��ینان‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫گزارش مثلث از مذاکرهکنندگان ارشد هسته ای ایران‬ ‫جانشین عل ی اکبر صالحی شد‪ .‬در همان هفته های اغازین‬ ‫فعالیت ظ ریف در دستگاه دیپلماسی کشور‪ ،‬ماموریت خطیری‬ ‫ی که حس��ن روحانی مس��ئولیت‬ ‫به او واگذار ش��د‪ .‬هنگام ‬ ‫مذاکرات هسته ای را از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور‬ ‫خارجه محول کرد‪ ،‬محمدجواد ظریف به عنوان مسئول تیم‬ ‫جدید مذاکره کننده هسته ای انتخاب شد‪.‬‬ ‫نخستین مذاکره رسمی هسته ای ای ران و ‪ 5+1‬در دولت‬ ‫یازدهم در نخستین ساعات روز پنجم مهر در نیویورک برگزار‬ ‫شد؛ انجایی که محمد جواد ظریف به همراه وزی ران امور خارجه‬ ‫این کشورها بر سر یک میز نشست‪ .‬او پس از این نشست نیز‬ ‫با جان کری‪ ،‬وزیر امور خارجه ایاالت متحده دیدار کرد؛ نشستی‬ ‫که نخس��تین دیدار رس��می مقام های عال ی رتب��ه ای رانی و‬ ‫امریکایی پس از ‪ 34‬سال بود‪.‬‬ ‫ظریف در دوران کوتاه وزارت خود با حاش��ی ه هایی نیز‬ ‫رو به رو بوده است؛ از اتهام داشتن گرین کارت تا عضویت در‬ ‫فی س بوک و توئیتر‪ .‬جا به جایی او با باالبر مکانیکی و ویلچر در‬ ‫ژنو نیز از دیگر نکات خبرساز پی رامون او بوده است‪.‬‬ ‫البته بس��یاری از دیپلمات های غربی او را با خاط راتی‬ ‫نظیر تعریف کردن قصه بزبز قندی در سازمان ملل‪ ،‬سخنرانی‬ ‫ظریف در سازمان ملل که با تحسین دیپلمات ارشد انگلیسی‬ ‫مواجه ش��د و همچنین امضای کیسینجر و تعبیر «دشمن‬ ‫قابل احترام» ب رای ظریف م ی شناسند‪ .‬این دیپلمات کارکشته‬ ‫ای ران که همواره لبخند م ی زند‪ ،‬در واکنش به تمام حاشی ه ها‬ ‫پی رامون خود گفته است‪« :‬زندگی همین است‪»...‬‬ ‫عباس عراقچی؛ دیپلمات حرفه ای‬ ‫ع راقچی را بحق باید یکی از اصولگراترین دیپلمات های‬ ‫حاضر در تیم جدید مذاکره کننده هسته ای دانست‪ .‬نام او در‬ ‫دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بیش از گذشته در‬ ‫رسانه ها مطرح شد؛ چه انکه در همان ابتدای اغاز به کار دولت‬ ‫او‪ ،‬معاون حقوقی و بی ن الملل وزارت امور خارجه شد و تا سال‬ ‫‪ 86‬در این سمت باقی ماند‪.‬‬ ‫ع راقچی البته از سال ‪ 70‬وارد دستگاه دیپلماسی شده‬ ‫بود و سوابق متعددی در وزارت امور خارجه داشت‪ .‬سرپرستی‬ ‫نمایندگی جمهوری اس�لامی ای ران در س��ازمان کنف رانس‬ ‫اسالمی‪ ،‬معاون پژوهشی دفتر مطالعات سیاسی و بی ن المللی‬ ‫وزارت خارجه‪ ،‬مدیرکل دفتر مطالعات سیاسی و بی ن المللی‪،‬‬ ‫س��فیر اکردیته ای ران در استونی‪ ،‬س��فیر جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران در فنالند‪ ،‬رئی��س اداره اول اروپای غرب��ی وزارت امور‬ ‫‪39‬‬ ‫تیم هسته ای خود را برای دومین دور مذاکرات اماده می کند‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫خارجه و رئیس دانشکده روابط بی ن الملل وزارت امور خارجه‬ ‫مهم ترین مسئولی ت هایی بود که او در فاصله سال های ‪ 70‬تا‬ ‫‪ 84‬تجربه کرد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 86‬به عنوان نماینده رسمی دستگاه دیپلماسی‬ ‫ای ران راهی توکیو و سفیر ای ران در ژاپن شد‪ .‬پس از پایان این‬ ‫مسئولیت فرامرزی‪ ،‬بار دیگر به ته ران امد و با حکم عل ی اکبر‬ ‫صالحی‪ ،‬سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور شد‪ .‬پیش از‬ ‫او رامین مهمانپرست این مس��ئولیت را برعهده داشت که‬ ‫ب رای کاندیداتوری در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم از‬ ‫سمت خود استعفا کرده بود‪ .‬ع راقچی هفتم شهریور امسال ‬ ‫تریبون سخنگویی وزارت امور خارجه را به مرضیه افخم سپرد‬ ‫و کمتر از یک هفته بعد‪ ،‬با حکم ظریف‪ ،‬معاون حقوقی و امور‬ ‫بی ن الملل وزارت امور خارجه ش��د؛ مسئولیتی که پیش از ان‬ ‫برعهده محمدمهدی اخوندزاده بود‪.‬‬ ‫این دیپلمات ‪ 51‬ساله که مدرک کارشناسی خود را در‬ ‫رشته روابط بی ن الملل از دانشگاه ته ران اخذ کرده‪ ،‬تحصیالت‬ ‫خود در مقطع کارشناس ی ارش��د را در همین دانش��گاه اما در‬ ‫رشته علوم سیاس��ی ادامه داد‪ .‬او سپس به انگلستان رفت و‬ ‫مدرک دکترای خود را از دانش��گاه کنت در رشته اندیشه های‬ ‫سیاس��ی دریافت کرد‪ .‬ع راقچی به زبان های انگلیس��ی و‬ ‫عربی نیز مس��لط اس��ت‪ .‬او همچنین به دلی��ل حضور در‬ ‫دستگاه دیپلماسی دولت نهم و دهم‪ ،‬مشورت های الزم را به‬ ‫محمدجواد ظریف ارائه م ی کند و در حس��اس ترین لحظات‬ ‫مذاکرات هسته ای‪ ،‬در کنار وزیر امور خارجه حضور دارد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫مجید تخت روانچی؛ دیپلمات اصالح طلب‬ ‫او یکی از دیپلمات های شناخته شده وزارت امور خارجه‬ ‫ای ران در سال های پس از پیروزی انقالب اسالمی است که به‬ ‫واسطه ارتباط نزدیک با س��ی د کمال خ رازی‪ ،‬وزیر امور خارجه‬ ‫دولت س��ی د محمد خاتمی‪ ،‬دیپلماتی اصالح طلب شناخته‬ ‫م ی شود‪ .‬تخت روانچی که مدرک کارشناسی و کارشناس ی ارشد‬ ‫خود را در رشته مهندسی عمران از دانشگاه کانزاس امریکا اخذ‬ ‫کرده بود‪ ،‬ب رای دوره کارشناس ی ارش��د رشته اقتصاد سیاسی‬ ‫بی ن المللی و توسعه را برگزید؛ رشته ای که در سال های ابتدایی‬ ‫ورود به دانش��گاه به ان عالقه مند ش��ده بود‪ .‬بدین ترتیب او‬ ‫دومین دوره کارشناس ی ارشد خود را در دانشگاه فوردهام امریکا‬ ‫سپری کرد‪ .‬تخت روانچی همچنین دکترای خود را در رشته‬ ‫علوم سیاسی از دانشگاه برن سوئیس اخذ کرده است‪ .‬او در‬ ‫دهه اول عمر جمهوری اسالمی‪ ،‬رئیس اداره بی ن الملل وزارت‬ ‫امور خارجه شد و در برهه حساس دوران بحرانی ابتدای انقالب‬ ‫اسالمی و جنگ تحمیلی‪ ،‬این مسئولیت را برعهده داشت‪.‬‬ ‫پس از انتخاب سی د کمال خ رازی به عنوان سفیر و نماینده دائم‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران در سازمان ملل متحد‪ ،‬راه نیویورک را‬ ‫در پیش گرفت و نفر دوم دستگاه دیپلماسی در نمایندگی ای ران‬ ‫نزد سازمان ملل شد‪ .‬این مسئولیت هشت سال ادامه یافت و‬ ‫او به همراه خ رازی از نیویورک به ته ران بازگشت‪.‬‬ ‫در تابستان ‪ ،76‬کمال خ رازی کرسی جدیدی در دستگاه‬ ‫‪40‬‬ ‫دیپلماسی پایه گذاری کرد؛ دستیار ویژه وزیر امور خارجه‪ .‬مجید‬ ‫تخت روانچی این بار به عنوان یار نزدیک خ رازی به این سمت‬ ‫منصوب شد و جای هیچ گمانه زنی ب رای رسانه ها و محافل‬ ‫سیاسی باقی نگذاشت‪.‬‬ ‫او در سال ‪ 80‬ردای سفارت بر تن کرد و به عنوان نماینده‬ ‫رسمی دیپلماسی جمهوری اس�لامی‪ ،‬راهی سوئیس شد؛‬ ‫مسئولیتی که تا سال ‪ 84‬ادامه یافت‪.‬‬ ‫ب��ا روی کار امدن محم��ود احمدی ن��ژاد در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری نهم‪ ،‬مجید تخت روانچی به کشور بازگشت و‬ ‫از پذیرش هرگونه سمتی امتناع ورزید‪ .‬او چندی بعد بازنشسته‬ ‫ش��د‪ .‬او که در مهم ترین‪ ،‬پرتنش ترین و حساس ترین دوران‬ ‫مذاکرات دیپلماتیک ای ران از مذاکرات بر سر پذیرش قطعنامه‬ ‫‪ 598‬تا مذاکرات هسته ای نقش تعیی ن کننده ایفا کرده است‪،‬‬ ‫حاال به عنوان یک��ی از یاران نزدیک محمدج��واد ظریف در‬ ‫وزارت امور خارجه انتخاب شده است‪ .‬در مذاکرات محرمانه ای‬ ‫که پی رامون پرونده هس��ته ای ای ران انجام م ی گرفت‪ ،‬مجید‬ ‫تخت روانچی به عنوان یکی از اعضای ثابت تیم مذاکره کننده‬ ‫هسته ای حضور داشته است‪.‬‬ ‫یک روایت معتبر درباره مجید تخت روانچی‪ ،‬اظهارنظر‬ ‫حسن روحانی درباره اوست‪ .‬شیخ رئی س جمهور که ان روزها‬ ‫در قام��ت یک دیپلمات مس��ئولیت مذاکرات هس��ته ای را‬ ‫برعهده داشت‪ ،‬در شامگاه اخرین یکشنبه مرداد ‪ 84‬در جلسه‬ ‫تودیع خود‪ ،‬از تخت روانچی به عن��وان یکی از اعضای تیم‬ ‫مذاکره کننده هس��ته ای و یاران خود یاد م ی کند‪ .‬روحانی در‬ ‫وصف تیم همراه خود‪ ،‬انها را «دیپلمات های عزیز» و «تیم‬ ‫مذاکره کننده مظلوم هس��ته ای» نامیده بود‪ .‬تخت روانچی‬ ‫در اخرین روزهای تابستان ‪ 92‬با حکم محمدجواد ظریف به‬ ‫عنوان معاون اروپا و امریکای وزارت امور خارجه منصوب شد‬ ‫و در اولین ماموریت رسمی خود به همراه ظریف در مذاکرات‬ ‫هسته ای در ژنو حضور یافت‪ .‬او با زبان های انگلیسی‪ ،‬فرانسه‬ ‫و المانی نیز اشنایی دارد‪.‬‬ ‫حمید بعیدی نژاد‬ ‫او که هم اکنون مدیرکل سیاسی و امور بی ن الملل وزارت‬ ‫امور خارجه است‪ ،‬به تازگی به عنوان مسئول تیم کارشناسی‬ ‫تیم مذاکره هسته ای ای ران ب رای گفت وگو با گروه ‪ 5+1‬انتخاب‬ ‫شده است‪ .‬قرار اس��ت چهار یا پنج نفر کارشناس اقتصادی‪،‬‬ ‫هسته ای‪ ،‬حقوقی و فنی بعیدی نژاد را در مذاکرات کارشناسی‬ ‫همراهی کنند؛ مذاکراتی که شش��م ابان برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫بعیدی نژاد که کتاب «تحول در س��اختار نظام ملل متحد»‬ ‫را همراه محمد حس��ن دریایی و مه��دی عل ی ابادی تالیف‬ ‫کرده اس��ت‪ ،‬دارای مقاالت متع��ددی در حوزه های مختلف‬ ‫بی ن المللی اس��ت‪ .‬او در یکی از مهم ترین مق��االت خود با‬ ‫عنوان «سیاس��ت هس��ته ای اقای خاتمی» که در سال ‪84‬‬ ‫در فصلنامه سیاست خارجی نگاشته است‪ ،‬وضعیت پرونده‬ ‫هسته ای در این دوره را اینگونه توصیف م ی کند‪« :‬جدی ترین‬ ‫بحران در سیاس��ت خارجی ای ران در این دوره که تا کنون نیز‬ ‫تداوم دارد‪ ،‬بحث پرونده هسته ای ای ران است‪ .‬در ارتباط با این‬ ‫مساله ارائه تاریخچه مختصر و مفید الزم است‪ .‬در دوره اقای‬ ‫هاشم ی رفسنجانی قراردادی ب رای تولید مواد اولیه سوخت‬ ‫هسته ای در اصفهان با کشور چین منعقد شد‪ .‬ب ر اساس این‬ ‫قرارداد مراحل مقدماتی احداث تاسیسات فراوری اورانیوم در‬ ‫اصفهان به عنوان پروژه ‪ UCF‬اغاز شد‪ ،‬اما به علت فشارهای‬ ‫امریکا این پروژه متوقف شد و چین در سال ‪ 1375‬انصراف خود‬ ‫را اعالم کرد‪ .‬این پروژه مس��کوت ماند تا اینکه در دوره اقای‬ ‫خاتمی در سال ‪ 1379‬به پیمانکاران داخلی داده شد و در اسفند‬ ‫‪ 1382‬نهایی شد‪ .‬پروژه اب س��نگین در خنداب اراک در سال‬ ‫‪ 1378‬اغاز و غن ی سازی ماده ‪ UF6‬چرخه سوخت هسته ای‬ ‫در نطنز اصفهان تداوم یافت و بدین ترتیب چرخه س��وخت‬ ‫هسته ای در ای ران تکمیل شد‪ .‬وزی ران امور خارجه انگلیس‪،‬‬ ‫فرانسه و المان (تروئیکای اروپایی) بعد از اطالع یافتن از حجم‬ ‫گسترده فعالی ت های هس��ته ای ای ران خواستار توقف کامل‬ ‫ان ش��دند و ای ران را به همکاری با اژانس بی ن المللی انرژی‬ ‫اتمی دعوت کردند‪ .‬از این هنگام مذاکره با سه کشور اروپایی‬ ‫و اژانس به صورت دو بال دیپلماسی هس��ته ای درامد‪ .‬این‬ ‫مساله در دوره اقای خاتمی بدین گونه تداوم یافت که دولت‬ ‫ب رای اثبات همکاری خود با اژانس پروتکل الحاقی به ‪ NPT‬را‬ ‫امضا کرد‪ .‬در زمینه مذاکرات با تروئیکای اروپایی نیز توافقنامه‬ ‫پاریس ب��رای تبادل تضمی ن های متقابل به امضا رس��ید‪».‬‬ ‫جس��ت و جویی کوتاه در فضای مجازی نش��ان م ی دهد که‬ ‫مقاالتی همچون «ابعاد مهم سیاسی و حقوقی رای مشورتی‬ ‫بی ن المللی دادگستری درباره غی ر قانونی بودن ساخت دیوار در‬ ‫سرزمی ن های اشغالی فلسطین توسط اسرائیل» و «سازمان‬ ‫کنف رانس اس�لامی؛ تحولی جدید» از دیگر مقاالت اوست؛‬ ‫مقاالتی که م ی توان با مطالعه انها به گوش��ه ای از تفکرات‬ ‫این دیپلمات ای رانی در حوزه های گوناگون جهان اسالم پی‬ ‫برد‪ .‬بعیدی نژاد مدتی هم نماینده ای ران در شورای حقوق بشر‬ ‫سازمان ملل متحد بوده است‪ .‬او در زمان مسئولیت خود در‬ ‫این شورا در واکنش به گزارش گلدستون درباره جنگ غزه گفته‬ ‫بود‪« :‬مرتکبان جنایات یاد شده به دلیل ارتکاب جنایت جنگی‬ ‫و جنایت علیه بشریت در قبال مردم ب ی دفاع فلسطین به ویژه‬ ‫زنان و کودکان ب ی گناه م ی بایست از طریق مراجع بی ن المللی‬ ‫محاکمه و مجازات شوند‪».‬‬ ‫داود محمدنیا‬ ‫محمدنیا در قامت مشاور حقوقی محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه مشغول فعالیت در دستگاه دیپلماسی کشور‬ ‫است که به عنوان یکی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫در مذاکرات ژنو حاضر بود‪.‬‬ ‫محمد امیری‬ ‫امیری‪ ،‬مدیرکل پادمان س��ازمان انرژی اتمی است که‬ ‫با نظر محمد جواد ظریف در تی��م مذاکره کننده ای رانی ب رای‬ ‫مذاکره با ‪ 5+1‬حضور م ی یابد‪g .‬‬ ‫باوند در گفت وگو با مثلث‬ ‫همچنان که وقتی مجلس عوام انگلیس با اقدامات نظامی‬ ‫علیه س��وریه موافقت نکرد‪ ،‬رئی س جمهور امریکا نیز از این‬ ‫فرصت اس��تفاده کرد و مس��اله حمله نظامی علیه سوریه را‬ ‫به کنگره منتقل ک��رد‪ .‬در صورتی که به لحاظ س��نتی خود‬ ‫رئی س جمهور باید در این رابطه تصمیم م ی گرفت و نیازی به‬ ‫ارجاع به کنگره وجود نداشت اما چون اوباما مایل به اقدامات‬ ‫نظامی نب��ود‪ ،‬موضوع را در دامن کنگ��ره انداخت‪ .‬در نتیجه‬ ‫اقدامات اروپا م ی تواند نقش تس ریع کننده و تسهی ل کننده ب رای‬ ‫امریکا به خصوص شخص رئی س جمهور داشته باشد‪ .‬این در‬ ‫حالی است که تاکنون اروپاییان با دید مساعدتری نسبت به‬ ‫مساله هسته ای ای ران برخورد کرده اند‪.‬‬ ‫تحریمها لغو‬ ‫میشود‬ ‫‪4‬‬ ‫داود هرمیداس باوند‪ ،‬کارشناس مسائل بی ن الملل‬ ‫و عضو دفتر نمایندگی ایران در س�ازمان مل�ل در اوایل‬ ‫انقالب‪،‬درگفت وگوباهفته نامهمثلثبهبررسینشست‬ ‫اخیر ای ران و گروه ‪ 5+1‬در ژنو پرداخت‪ .‬وی مذاک رات اخیر‬ ‫رامثبتارزیابیم ی کندامام ی گویدموفقیتبزرگمنوطبه‬ ‫ایناستکهطیفرایندموردنظردرچارچوبتعیی ن شده‬ ‫و چانه زن ی‪‎‬هایی که احتماال انجام م ی‏ش�ود‪ ،‬بخشی از‬ ‫تحری م‏های اعمال شده علیه ای ران برداشته شود‪.‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مهمترین دس�تاوردها و نتایج نشست اخیر چه‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬مساله طرف غ ربی با غن ی سازی اورانیوم در خاک‬ ‫ای ران این است که می زان غن ی سازی اورانیوم تا حدی نباشد‬ ‫که احتماال ب رای نظامی شدن قابل اس��تفاده باشد‪ .‬بناب راین‬ ‫انها م ی خواهند غن ی س��ازی ای��ران را روی ‪5‬درصد محدود‬ ‫کنند و غن ی سازی بیش از ‪20‬درصد را تبدیل به میله سوخت‬ ‫کنند ت��ا نگران ی‪‎‬ها رفع ش��ود‪ .‬همچنین پی رام��ون پذیرش‬ ‫پروتکل الحاقی نیز انگار مذاکراتی صورت گرفته تا انها اجازه‬ ‫بازرسی سرزده از تاسیسات هسته ای ای ران را داشته باشند‪ .‬اما‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران این مورد را مرحله اخر مذاکرات یاد‬ ‫کرده‪ ،‬یعنی به گونه ای که تحریم ها برداشته شود تا ای ران نیز‬ ‫به پروتکل ملحق شود‪.‬‬ ‫ب ا توجه به سیگنال های مثبتی که از جانب طرف‬ ‫مقابل مشاهده شده‪ ،‬ایا امکان لغو تحری م ها علیه‬ ‫ایران نیز افزایش یافته است؟‬ ‫‪ l‬در تمام قطعنامه های ش��ورای امنیت تاکید شده‬ ‫در صورتی که درخواست های شورا پذیرفته شود‪ ،‬به صورت‬ ‫اتوماتیک تحریم های اعمال شده علیه ای ران نیز لغو خواهد‬ ‫با توجه به مسائلی که ذکر کردید م ی توان گفت‬ ‫کش�ورهای اروپایی در قبال ایران راه اسانتری را‬ ‫پیش رو دارند؟‬ ‫‪ l‬اروپای ی ه��ا ب��ا موانعی که ب��اراک اوبام��ا با انها‬ ‫روبه روس��ت‪ ،‬مواجه نیس��تند‪ .‬درواقع انها با مساله‪‎‬ای مانند‬ ‫کنگره یا نفوذ برخی الب ی‏ها مواجه نیستند‪ .‬دوم اینکه اسرائیل‬ ‫در اتحادیه اروپ��ا ان جایگاه و حضوری ک��ه در امریکا دارد را‬ ‫ندارد‪ .‬نکته اخر نیز این اس��ت که اروپای ی ها و کمپان ی های‬ ‫اروپایی سرمایه گذاری هایی در ای ران انجام داده بودند و امریکا‬ ‫مخل ان شد‪ .‬بناب راین اکنون بس��یاری از کشورهای اروپایی‬ ‫خواهان تعامل با ای ران و بازگش��ت به معامالت هستند‪ .‬در‬ ‫حقیقت کمپان ی ها و ش��رکت های اروپایی که قبال در ای ران‬ ‫س��رمایه گذاری کرده بودن��د‪ ،‬االن خواهان این هس��تند که‬ ‫فرصتی دوباره ب رای بازگشت شان فراهم شود‪ .‬در حال حاضر‬ ‫نیز دادگاه اتحادیه اروپا‪ ،‬تحریم های اعمال شده علیه تعدادی‬ ‫از بانک های ای ران و کش��تی رانی را لغو کرده اس��ت‪ .‬بناب راین‬ ‫کش��ورهای اروپایی فضا و تس��هیالت بیش��تری ب رای لغو‬ ‫تحریم ها دارند‪ .‬طبیعی است زمانی که اروپای ی ها گام نخست‬ ‫را بردارند‪ ،‬دست اوباما نیز ب رای برخی اقدامات باز خواهد شد‪.‬‬ ‫در حال حاض�ر چه موانع�ی بر س�ر راه دو طرف‬ ‫ب�رای پیش�رفت مذاک�رات ممکن اس�ت وجود‬ ‫داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬برخی گروه ها و کش��ورهای خارجی از پیشرفت‬ ‫مناس��بات ای ران و ‪ 5+1‬و همچنین ای ران و امریکا خش��نود‬ ‫نیستند؛ در وهله نخس��ت اس��رائیل قرار دارد که به اشکال‬ ‫مختل��ف نیز ای��ن نارضایت ی اش را نش��ان داده اس��ت‪ .‬دوم‬ ‫کشورهای عربی به خصوص عربس��تان را م ی توان نام برد؛‬ ‫این کشورها از بهبود مناسبات ای ران با غرب بسیار ناخشنود‬ ‫هستند‪ .‬سومین مورد برخی جناح های داخلی امریکا را شامل‬ ‫م ی شود؛ این گروه ها از یک زاویه دیگر خیلی از مساله بهبود‬ ‫رابطه با امریکا راضی نیستند‪ .‬بناب راین در امریکا‪ ،‬باراک اوباما‬ ‫به عنوان رئی س جمهور مجبور است مالحظاتی را رعایت کند‪.‬‬ ‫اما اروپا کمتر این تنگناها و فشارها را متحمل م ی شود‪ .‬این‬ ‫در حالی است که همان طور که ذکر شد اگر اروپا گامی بردارد‬ ‫دست اوباما نیز ب رای بهبود مناسبات بازتر خواهد شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪ l‬مذاک��رات ژنو ‪ 2‬بر س��ر پرونده هس��ته‪‎‬ای ای ران‬ ‫به عنوان مقدمه مثبت ارزیابی م ی‪‎‬شود؛ یعنی چارچوبی که در‬ ‫این نشست از طرف ای ران ارائه شد‪ ،‬مورد استقبال نسبی طرف‬ ‫مقابل قرار گرفته است‪ .‬ولی موفقیت بزرگ منوط به این است‬ ‫که طی فرایند مورد نظر در این چارچوب و چان هزن ی‪‎‬هایی که‬ ‫احتماال انجام م ی‏ش��ود‪ ،‬بخش��ی از تحریم‏های اعمال شده‬ ‫علیه ای ران برداشته شود‪ .‬تاکنون واکنشی که از جانب گروه‬ ‫‪ 5+1‬نشان داده شده‪ ،‬واکنش مساعدی بوده است‪ ،‬به خصوص‬ ‫وقتی بیانیه مشترکی از سوی طرفین صادر م ی شود‪ ،‬دال بر‬ ‫این اس��ت که ان چارچوب موردنظر‪ ،‬مقبول بوده و مذاکرات‬ ‫بیشتر صرفا ب رای روشن شدن برخی مسائل که روی انها بحث‬ ‫وجود دارد‪ ،‬خواهد بود‪.‬‬ ‫شد‪ .‬ولی رفع تحریم های یکجانبه مضاعف که از جانب امریکا‬ ‫و اتحادیه اروپا شاهدش بودیم‪ ،‬تا حدودی مشکل تر است‪ .‬در‬ ‫واقع تحریم های امریکا به سه گروه تقسیم م ی شود؛ نخست‬ ‫تحریم هایی که سرنوشت شان در اختیار رئی س جمهور است‪.‬‬ ‫این دسته از تحریم ها خیلی اسان به حالت تعلیق درامده یا‬ ‫لغو خواهند شد‪ .‬گروه دوم‪ ،‬تحریم هایی را شامل م ی شود که‬ ‫مصوب کنگره است اما ازادی عمل به رئی س جمهور داده شده‬ ‫تا ب ر اساس مقتضیات روز و ضرورت زمانی‪ ،‬تصمیمات الزم‬ ‫را اتخاذ کند‪ .‬در این رابطه نیز رئی س جمهور تا حدودی ازادی‬ ‫عمل دارد‪ .‬اما دسته اخر تحریم هایی است که مصوب کنگره‬ ‫است اما الزم االجراس��ت و رئی س جمهور ازادی عمل ندارد‪.‬‬ ‫حتی اگر امضا نکند و طرح بازگش��ت کند‪ ،‬در صورت تایید‬ ‫کنگره دیگر صددرصد باید اجرا ش��ود‪ .‬این دسته از تحریم ها‬ ‫با مسائلی مانند حقوق بشر گره خورده است‪ .‬در واقع در مورد‬ ‫تحریم های گروه اول و دوم رئی س جمه��ور ازادی عمل دارد‬ ‫ولی پی رامون تحریم های گروه سوم که پیچیده ترند و نیاز به‬ ‫مصوبه جدید کنگره دارد‪ ،‬رئی س جمهور دستش بسته است‪.‬‬ ‫اما تحریم های شورای امنیت نیاز به قطعنامه های جدید دارد‬ ‫و محدود به سیستم موشکی یعنی مواد‪ ،‬ملزومات‪ ،‬تجهی زات‬ ‫ناظر به تکنولوژی هسته ای و سیستم دفاعی متعارف است‪.‬‬ ‫اما تحریم های یکجانبه اصوال مس��اله انرژی‪ ،‬نفت و گاز و‬ ‫سیستم های بانکی و بیمه را ش��امل م ی شود‪ ،‬بناب راین ابعاد‬ ‫بس��یار گس��ترده ای دارد‪ .‬در واقع این تحریم های یکجانبه‬ ‫مضاعف است که تاثیر و سنگین ی اش را بر مردم و دولت ای ران‬ ‫وارد کرده است‪.‬‬ ‫‪ l‬دقیقا همی ن طور اس��ت و این رویه اروپا م ی تواند‬ ‫در مورد ای ران نیز تا حدودی دست اوباما را باز بگذارد تا برخی‬ ‫تنگناها رفع شود‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫دولت جدید در ایران از ابت�دا عزمش را برای حل‬ ‫پرونده هس�ته ای ایران در مدت زمان کوتاه جزم‬ ‫کرده بود‪ .‬به نظر شما نشست ژنو ‪ 2‬چطور بود؟ ایا‬ ‫تیم جدید هسته ای توانست در این مذاکرات به‬ ‫خوبی عمل کند؟‬ ‫این بدان معناست که اوباما که اغلب در رابطه با‬ ‫برخی مسائل ب ه خصوص در مورد خاورمیانه تحت‬ ‫فشار کنگره و الب ی های اسرائیل قرار دارد‪ ،‬توپ را‬ ‫به زمین اروپا م ی اندازد؟‬ ‫چه این�ده ای را ب�رای مذاکرات هس�ته ای ایران‬ ‫پی ش بینی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬من فضای مذاکرات را مس��اعد م ی دانم و به نظر‬ ‫من حس��نی که این دور از مذاکرات دارد این است که دکتر‬ ‫روحانی ب رای مذاکرات هس��ته ای ضرب االجل تعیین کرده‬ ‫است‪ .‬چون سابق بر این غرب ی ها ب ر اساس سرشت و عادتی‬ ‫که داش��تند موانع را تبدیل به وسیله م ی کردند‪ .‬انها همواره‬ ‫ای ران را متهم م ی کردند ک��ه تالش دارد زم��ان مذاکرات را‬ ‫طوالن ی تر کند تا برنامه هایش را پی��ش ببرد اما انها ضمن‬ ‫این تبلیغات ادعایی‪ ،‬خودش��ان از این عامل ب رای پیش��برد‬ ‫اهداف شان استفاده م ی کردند‪ .‬یعنی در هر دوره از مذاکرات‬ ‫ای��ران و ‪ 5+1‬نم ی گفتن��د مذاکرات شکس��ت خورده بلکه‬ ‫م ی گفتند به نتیجه نرسیده است و به دنبال ان تحریم های‬ ‫جدیدتری را به تحریم های قبلی اضافه م ی کردند‪ .‬یعنی این‬ ‫به نتیجه نرس��یدن مذاکرات ب رای طرف غربی یک زمینه‬ ‫مشروع جهت تحت فشار قراردادن جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫ایجاد م ی کرد‪ .‬انها این رویه را پ ی درپی و در هر مذاکره تکرار‬ ‫م ی کردند و طرف ای رانی نیز گمان م ی کرد که طی مذاکرات‬ ‫ایستادگی و مقاومت کرده است‪ .‬در نهایت انها همین عامل‬ ‫و ابزاری که طرف ای رانی م ی خواست از ان استفاده کند را به‬ ‫وسیله ای ب رای خودشان تبدیل م ی کردند‪ .‬به همین جهت‬ ‫رئی س جمهور فعلی ای ران ب رای به نتیجه رس��یدن مذاکرات‬ ‫یک ضرب االجل ش��ش ماه تا یک ساله گذاش��ته تا دیگر‬ ‫این سیاست تاخیر و تعلل طرف غربی کارامد نباشد‪ .‬با این‬ ‫اوصاف م ی توان امیدوار بود در این فاصله زمانی موانع از سر‬ ‫راه برداشته شود‪ ،‬مذاکرات هسته ای به نتیجه برسد و قسمت‬ ‫اعظم تحریم ها نیز لغو شود‪g .‬‬ ‫‪41‬‬ ‫سید جعفر هاشمی در گفت وگو با مثلث‪:‬‬ ‫غربی ها بسته پیشنهادی ایران را پذیرفتهاند‬ ‫‪5‬‬ ‫اعالم اینکه مذاکرات هسته ای و مسائل مطرح شده در ان محرمانه خواهد بود با واکنش های متفاوتی مواجه شده‬ ‫تو گویی با سی د جعف ر هاشمی‪ ،‬دیپلمات سابق ای ران انجام دادیم‪ .‬وی معتقد است که اکنون‬ ‫است‪ .‬در همین خصوص گف ‬ ‫توان رسیدن به توافق در طرفین وجود دارد‪ ،‬اما مذاکرات جدی زمانی است که کار به محتوا و زمان برسد‪ .‬در مقوله زمان‪،‬‬ ‫طی یک سال باید پرونده هسته ای ای ران از شورای امنیت خارج شود و در مساله محتوا نیز مهم ان است که دغدغه طرف‬ ‫مقابل و هدف ما هر دو تامین بشود‪.‬‬ ‫پس از مذاکرات ژنو کاترین اش�تون در نشست‬ ‫خبری به نکته مهمی اش�اره کرد و گفت این بار‬ ‫ب ه طور ب ی سابقه ای به جزئیات پرداختیم‪ .‬منظور‬ ‫از این جزئیات چیس�ت؛ چه مواردی بود که تا به‬ ‫حال به انها نپرداخته بودند؟‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪ l‬محتوای مذاکرات که تا به االن مش��خص نشده‬ ‫که چه مواردی ب��ود و دوطرف هم توافق کردن��د که تا زمان‬ ‫رسیدن به یک نتیجه قابل قبول از دید رسانه ها به دلیل اینکه‬ ‫با شکست مواجه نشود محرمانه بماند‪ ،‬اما انچه دوطرف بیان‬ ‫م ی کنند و طرفین مذاکره از روند نشست رضایت داشتند به این‬ ‫دلیل اس��ت که طرح ای ران را پذیرفته اند و قرار است مذاکرات‬ ‫برخالف دوره های گذشته که کامال سیاسی برگزار م ی شد‪،‬در‬ ‫مسیر خود که بیشتر جنبه فنی دارد پیش برود و به طور کلی‬ ‫م ی توان گفت که فعالیت مذاکرات هسته ای ای ران با ‪ 5+1‬در‬ ‫ریل خود قرار گرفته است؛ به عبارتی در جهت صحیح پیش‬ ‫م ی رود‪ .‬بدیهی اس��ت که مذاکرات تا حصول نتیجه نهایی‬ ‫باتوجه به عدم اعتمادی که در گذش��ته به وج��ود امده بود‪،‬با‬ ‫سرعت زیادی نم ی تواند پیش برود و این طبیعی است‪ .‬بناب راین‬ ‫باید با حفظ اصول و حقوق ملت ای ران‪ ،‬صبر و متانت به خرج داد‬ ‫تا ببینیم در دور بعدی مذاکرات چه نتیجه ای به دست م ی اید‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫پس چرا محرمانه بودن محت�وای این مذاکرات‬ ‫تا این حد برخی را نگ�ران یا حتی عصبانی کرده‬ ‫است؟‬ ‫خواسته اند‪ .‬یعنی ما چه امتیازاتی م ی دهیم و چه نصی ب مان‬ ‫م ی ش��ود‪.‬این اصل مطلب اس��ت‪ .‬اما این نکته را هم یاداور‬ ‫شوم که دولت در این زمینه به دو بخش پاسخگو است؛ یک‬ ‫قس��مت که در حوزه اجرا و تصمیم گیری است و باید در این‬ ‫خصوص به شورای امنی ت ملی پاسخ دهد‪ .‬زی را این شورا زیر‬ ‫نظر مقام معظم رهبری است که مسئول سیاست های کالن‬ ‫خارجی اس��ت‪ .‬دولت در این ش��ورا گزارش کار خ��ود را ارائه‬ ‫م ی کند و اگر تخلفی انجام داده باشد‪ ،‬اصالح م ی شود‪ .‬بخش‬ ‫دوم‪ ،‬مجلس شورای اس�لامی اس��ت‪ .‬همانطور که در این‬ ‫مدت شاهد بودیم پس از هر سفر خارجی وزیر امور خارجه به‬ ‫مجلس م ی اید و در انجا گزارش مفصل سفر را ارائه م ی دهد‬ ‫تا نمایندگان ان را مورد بررسی قرار دهند‪.‬‬ ‫ب ا توجه ب�ه توضیحات ش�ما این س�وال مطرح‬ ‫م ی ش�ود که غرب از ما چ�ه م ی خواه�د و ما چه‬ ‫م ی خواهیم؟‬ ‫‪ l‬غ رب ی ها از ما م ی خواهند که فعالی ت های هسته ای‬ ‫از جمله غن ی سازی اورانیوم تثبیت بش��ود‪ ،‬ما هم در مقابل‬ ‫قبول کردیم‪ .‬زی را فعالی ت های هس��ته ای ای ران به هیچ وجه‬ ‫برخالف صلح نیس��ت و جای نگرانی ندارد‪ .‬ما از همان ابتدا‬ ‫هم به دنبال سالح های هسته ای نبودیم‪ .‬در اینجا الزم است‬ ‫این نکته را یاد اور شوم که ما پی ش تر هم حس ن نیت خود را‬ ‫نشان دادیم‪ .‬نمونه بارز این مساله نیز‪ ،‬بازرس ی های اعضای‬ ‫‪ l‬کال دو دس��ته هس��تند که این مس��اله را مطرح‬ ‫م ی کنند؛ دس��ته اول کس��انی هس��تند که دغدغه اصولی‬ ‫دارند و باید دغدغه انها رفع شود‪ .‬البته ب رای رفع این نگرانی‬ ‫راهکار های زیادی وجود دارد‪ .‬مواردی نظیر گزارش هایی که‬ ‫هیات دولت م ی دهد‪ ،‬بررس ی هایی که مجلس و کمیسیون‬ ‫مربوطه انجام م ی ده��د و‪ ...‬ولی بخش��ی از انتقاد ها به نظر‬ ‫بنده انتقادات تخریبی است‪ .‬یعنی عده ای به دنبال تخریب‬ ‫سیاست خارجی یا حتی سیاست کلی دولت هستند و البته‬ ‫سابقه زیادی هم در زمینه تخریب سیاست خارجی دارند و من‬ ‫حضور این افراد را در سیاست خارجی بسیار خط رناک م ی دانم‪.‬‬ ‫مجموعه ای از گمانه زن ی ه�ا وجود دارد که برخی‬ ‫معتقدن�د تیم ای�ران در مذاک�رات ژنو ب�ا تعلیق‬ ‫غن ی سازی از لحاظ کیفی و کمی موافقت کرده اند‬ ‫تا بتوانند فض�ا را ارام ک�رده و امتیازاتی دریافت‬ ‫کنند‪.‬این مس�اله را تا چه حد منطبق با واقعیت‬ ‫م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬همانطور که شما اش��اره کردید‪،‬طرح این قبیل‬ ‫مسائل کامال گمانه زنی اس��ت که برخی از رسانه ها یا حتی‬ ‫جناح های سیاسی ان را عنوان م ی کنند و به هی چ وجه قابل‬ ‫استناد نیس��ت‪ .‬حتی برخی از خبرگزاری ها و هیات روسیه و‬ ‫چین معتقد بودند که غن ی س��ازی اورانیوم تا ‪5‬درصد را ب رای‬ ‫ای ران قائل هس��تند‪ .‬اما به هرحال انچه از اهمیت بس��زایی‬ ‫برخوردار است این اس��ت که ما چه خواس��ته ایم و انها چه‬ ‫‪42‬‬ ‫اژانس بود که از تش��کیالت و نیروگاه های هسته ای انجام‬ ‫داده بودند و در پایان این بازرس��ی ها نیز هیچ گاه این مساله‬ ‫عنوان نش��ده که ای ران کوچکترین اقدامی ب رای دستیابی به‬ ‫سالح هسته ای انجام داده است‪ .‬حاال ما چه خواستیم؟ ما در‬ ‫ب رابر خواسته غ رب ی ها این مساله را مطرح کرده ایم که ما جزو‬ ‫ان پ ی تی هستیم و امتیازی بیشتر از دیگر اعضا نم ی خواهیم‬ ‫و غن ی سازی حق ماست‪ .‬ما همانند دیگر اعضا م ی خ واهیم که‬ ‫ب رای پیشرفت به انرژی هسته ای دست پی دا کنیم‪ .‬اما متاسفانه‬ ‫به دلیل اینکه اصل موضوع کامال سیاسی شده بود طرفین‬ ‫به مقدار کافی به مس��ائل فنی و حقوقی نم ی پرداختند‪ .‬اما‬ ‫خوشبختانه در شرایط فعلی و با روی کار امدن دولت جدید و‬ ‫تیم مذاکره کننده جدید‪ ،‬همزمان با نشس ت هایی که با ‪5+1‬‬ ‫برگزار م ی کنیم‪ ،‬مذاکراتی نیز با اژانس انرژی هسته ای انجام‬ ‫م ی دهیم و اگر انشااهلل دو تیم موفق بشوند بدیهی است که در‬ ‫زمان کمتری م ی توانیم به نتیجه برسیم‪ .‬در کل باید خواسته‬ ‫طرفین را اینگونه بیان کرد که ما باید از زحمات و دستاوردهای‬ ‫دانشمندان جوانمان که در مسیر دستیابی به انرژی هسته ای‬ ‫است حفاظت و حراست کنیم و متقابال غ رب ی ها نیاز به یک‬ ‫اطمینان دارند تا قبول کنند ماهیت فعالی ت های هسته ای ما‬ ‫صلح امیز است‪.‬خوشبختانه هر دو طرف شناخت روشنی از‬ ‫انچه م ی خواهند به دست اورده اند و این موجب م ی شود که‬ ‫غ رب ی ها اعتماد ما را جلب کنند و ما در مقابل به گونه ای پیش‬ ‫برویم که اطمینانی که انها به دنبالش هس��تند نصیبشان‬ ‫بشود که این ایجاد اطمینان نیاز دارد ما اجازه دهیم بیشتر به‬ ‫فعالی ت های ما نظارت داشته باشند‪.‬‬ ‫مساله ای که در این میان مطرح است ازاد سازی‬ ‫اموال ایران اس�ت که بعضی معتقدن�د این یک‬ ‫ترفند محسوب م ی شود و امریکا با این اقدام در‬ ‫تالش است اعتماد ایران را جلب کند‪.‬نظر شما در‬ ‫این خصوص چیست؟‬ ‫‪ l‬ما باید واقع بین باشیم‪ .‬امیدواری بسیار خوب است‪.‬‬ ‫مس��اله ازاد س��ازی اموال ای ران هیچ گونه ربطی به مذاکرات‬ ‫و فعالی ت های هس��ته ای ندارد‪ ،‬زی را هر دو ط��رف م ی دانند‬ ‫ماب��ه ازای مذاک��رات کامال مش��خص اس��ت و نم ی توانند‬ ‫به صرف اینکه ی��ک مذاکره مثب��ت برگزار ش��ده و نتیجه‬ ‫قابل قبولی به دس��ت امده اس��ت‪ ،‬ازادس��ازی اموال ای ران را‬ ‫به عنوان پی ش کشی ب رای اعتمادسازی میان خود و جمهوری‬ ‫اسالمی تلقی کنند‪.‬‬ ‫یک اتفاق دیگر که در این نشست رخ داد‪ ،‬انتشار‬ ‫بیانیه مش�ترک ب�ود‪ .‬این اق�دام به علاوه تمام‬ ‫رضایت هایی ک�ه گروه ‪ 5+1‬از نشس�ت ژنو ابراز‬ ‫کردند‪ ،‬تا چه حد و چگونه در مذاکرات بعدی تاثیر‬ ‫مثبت م ی گذارد؟‬ ‫سید جعفر هاشمی معتقد است که‬ ‫مذاکرات ژنو نشان داد که‬ ‫گفت و گوهای اینده دیگر سیاسی‬ ‫نخواهد بود بلکه ماهیت فنی و‬ ‫تکنیکی خواهد داشت‬ ‫‪ l‬من معتق��دم که از لحاظ فرم مذاکرات به ش��کل‬ ‫مناسبی پیش م ی رود و توان رس��یدن به توافق در طرفین‬ ‫وجود دارد‪ ،‬اما مذاکرات جدی زمانی اس��ت که کار به محتوا‬ ‫و زمان برس��د‪ .‬این دو موضوع ب رای ما بس��یار حائزاهمیت‬ ‫اس��ت‪ .‬در مقوله زمان ما نیاز داریم که طی یک سال پرونده‬ ‫هسته ای ای ران از شورای امنیت خارج شود‪ .‬در مساله محتوا‬ ‫مهم ان است که دغدغه طرف مقابل و هدف ما تامین بشود‪.‬‬ ‫این دو مورد را نباید نادیده گرفت و به همین دلیل اس��ت که‬ ‫من معتقدم چالش های جدی در این��ده پیش روی مذاکرات‬ ‫هسته ای ای ران و گروه ‪ 5+1‬است‪ .‬زی را مخالفان توافق ای ران‬ ‫‪ 5+1‬بسیار قوی تر و فعال تر از افرادی هستند که نگاه انتقادی‬ ‫به عملکرد دولت در این زمینه دارند‪g .‬‬ ‫پرونده ایران ظرف شش ماه جمع میشود‬ ‫رژیم صهیونیستی از توافقات ژنو خشنود نیست‬ ‫صباح زنگنه‬ ‫‪6‬‬ ‫کارشناسمسائلبین الملل‬ ‫ایران حسن نیتش را نشان داده‬ ‫هر نوع توافقی میان ای ران و گ��روه ‪ 5+1‬باید با رعایت‬ ‫اصول قانونی و معاهدات بی ن‪‎‬المللی ش��کل بگیرد؛ در این‬ ‫گونه توافقات مناف��ع ملی کش��ورها نیز طبعا‬ ‫مطرح خواهد بود‪ .‬برنامه هسته ای ای ران باتوجه‬ ‫به صلح امیز ب��ودن ان هیچ گونه تهدیدی ب رای‬ ‫احدی به حس��اب نم ی ای��د؛ ولی ب��ه هر حال‬ ‫مهم ترین نگرانی کش��ورهای غربی و اعضای‬ ‫گروه ‪ ،5+1‬انح��راف برنامه هس��ته ای ای ران از‬ ‫مص��ارف صلح امی��ز ب��ه مص��ارف نظام��ی و‬ ‫تس��لیحاتی اس��ت‪ ،‬اما باتوجه به اینکه برنامه‬ ‫هسته ای ای ران زیر نظر اژانس بی ن المللی اتمی‬ ‫ قرار داشته و هر سه ماه یکبار اژانس گزارش هایی‬ ‫از این برنامه ارائه م ی کن��د تاکنون نگران ی های‬ ‫مطرح شده سندیتی پیدا نکرده است‪ .‬بر همین‬ ‫اس��اس با مبنا ق��رار دادن گزارش ه��ای اژانس‬ ‫بی ن الملل��ی انرژی اتمی که س��ند عدم انحراف‬ ‫برنامه هس��ته ای ای ران از مصارف صلح امیز به‬ ‫مصارف نظامی و تسلیحاتی است دو طرف در‬ ‫صورت جدیت داشتن و حس��ن نیت با برداشتن‬ ‫گام های��ی عملی م ی توانن��د به توافقی ب��رای حل و فصل‬ ‫نهایی مناقشه هسته ای ای ران برس��ند‪ .‬در این راستا ممکن‬ ‫است منافع برخی کشورها به لحاظ کسب درامد بیشتر مورد‬ ‫سوال قرار بگیرد‪ ،‬اما منافع اصلی و اساسی ملت ها با برنامه‬ ‫هسته ای ای ران مورد خدشه واقع نخواهد شد‪ .‬این اتفاق را در‬ ‫امریکای التین یعنی کش��ورهایی چون ارژانتین و برزیل یا‬ ‫کره جنوبی و ژاپن نیز شاهد بودیم‪ .‬انها هم‪ ،‬چنین روندی را در‬ ‫پیش گرفتند اما مشکلی پیش نیامده است و اگر ای ران ب رنامه‬ ‫هسته ای کامل صلح امیز داشته باشد هیچ اتفاق عجیبی به‬ ‫حساب نم ی اید‪ .‬در نهایت ای ران اعالم کرده که ب رای بازرسی‬ ‫بازرسان اژانس از نیروگاه های هس��ته ای هیچ مانعی وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬بناب راین ه ر گونه نگرانی در این رابطه ب ی دلیل اس��ت‬ ‫و همین مساله ب رای اب راز حس ن نیت ای ران کافی است‪ .‬غرب‬ ‫نیز باید اقدامات مخل اعتمادسازی را متوقف کند که در راس‬ ‫ان مس��اله تحریم ها قرار دارد‪ .‬همچنین در صورتی که اراده‬ ‫راستینی در میان مقامات دو کشور ب رای حل مساله هسته ای‬ ‫ای ران وجود داشته باشد م ی توان امیدوار بود ظرف شش تا ‪9‬‬ ‫ما ه مساله حل شود و در ادامه پرونده روابط دو کشور ای ران و‬ ‫امریکا روی میز مذاکرات گذاش��ته خواهد شد و زمینه بهبود‬ ‫رابطه دو کشور فراهم م ی شود‪g .‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫غنی سازی حق ایران است‬ ‫بعد از برگزاری مذاکرات ژنو ‪ 2‬برخی رسانه های غ ربی به‬ ‫گمان هزنی پی رامون پیشنهادات ای ران در این نشست پرداختند‪.‬‬ ‫به گفته این رسانه ها یکی از پیشنهادات جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران به کمیت یا کیفیت غن ی سازی اورانیوم بازم ی گردد‪ .‬در‬ ‫این راس��تا باید توجه داش��ت ای ران مطابق معاهده ان پ ی تی‬ ‫حق داشتن فعالی ت های غن ی سازی اورانیوم و فعالی ت های‬ ‫صلح امیز هسته ای را دارد‪ ،‬بناب راین برخی صحب ت هایی که‬ ‫در رابطه با ای ران بدون حق غنی سازی در قبال برخی گام ها‬ ‫مطرح م ی شود‪ ،‬اصال قابل پذیرش نیست‪ .‬ای ران بدون حق‬ ‫غن ی سازی‪ ،‬مساله ای است که نه ای ران ان را خواهد پذیرفت‬ ‫و نه طرف غ ربی به صورت واقع بینان��ه ان را مطرح م ی کند؛‬ ‫بناب راین این گزینه‪ ،‬گزینه ای اس��ت که از ه��ر دو طرف باید‬ ‫منتفی دانسته شود و فقط در چارچوب ان پ ی تی حرکت کرد‪.‬‬ ‫در ای��ن میان ق��رار دادن برخی حد و حدود ب ر اس��اس‬ ‫معاهده ان پ ی تی ب رای ای ران‪ ،‬به عن��وان گزینه های جدیدی‬ ‫که م ی تواند نگران ی های غرب را از ب رنامه های هس��ته ای در‬ ‫جهان رفع کند‪ ،‬در واقع یک استثنا قائل شدن است و اگر قرار‬ ‫باشد اغاز این روند از ای ران باشد جای تامل دارد و اصوال مورد‬ ‫قبول جمهوری اسالمی ای ران نخواهد بود‪ .‬از دیگر مواردی که‬ ‫موانع توافق شش ماهه‬ ‫بعد از روی کار امدن دولت دکتر حسن روحانی‪ ،‬بسیاری‬ ‫از طرف ه��ای درگیر در مذاکرات هس��ته ای ای��ران از جمله‬ ‫ش��خص رئی س جمهور از یک بازه زمانی ش��ش ماهه ب رای‬ ‫تکمیل پرونده هسته ای ای ران سخن گفته اند‪ .‬در این رابطه‬ ‫باید توجه داش��ت از لح��اظ مذاکراتی ب��رای اجرایی کردن‬ ‫ب رنامه ها در این بازه زمانی مشکل فنی وجود ندارد و دو طرف‬ ‫م ی توانند به این نتایج برسند‪ .‬مش��کل از انجا اغاز م ی شود‬ ‫که افراد دیگری از جانب کش��ورهای غربی بخواهند اعمال‬ ‫نفوذ کنند و از انها تضمی ن های بیش��تری مطالبه کنند‪ .‬در‬ ‫واقع منظور همان رژیم اسرائیل است‪ .‬اگر دو طرف مذاکره با‬ ‫استقالل رای و اراده سیاسی روشن بخواهند به نتیجه برسند‬ ‫در این مدت زمانی امکان عملی ان وج��ود دارد‪ .‬در حقیقت‬ ‫در پ ی موفقی ت های نشست ژنو ‪ ،2‬برخی گروه ها و کشورها‬ ‫تالش شان بر این است که در نتیجه این مذاکرات اخالل ایجاد‬ ‫کنند؛ در این رابطه طرف مقابل ای ران باید بداند که اگر بخواهد‬ ‫خ واسته های اسرائیل را مالک قرار دهد این خ واسته ها هرگز به‬ ‫نتیجه نخواهد رسید و پایانی نخواهد داشت‪ .‬همچنین برخی‬ ‫نارضایت ی هایی را نیز از جانب عربستان شاهد بودیم‪ ،‬این در‬ ‫حالی است که ب رنامه هسته ای ای ران از سه دهه پیش ط راحی‬ ‫و مطرح شده بود و این گونه بحث ها از جانب کشورهایی چون‬ ‫ع ربستان اگر بیان شود بیشتر یک بهانه جویی به شمار م ی اید‬ ‫تا یک اب راز نگرانی واقعی‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫پس از ماه ها بن بس��ت در مذاکرات هس��ته ای ای ران و‬ ‫گروه ‪ ،5+1‬بعد از نشس��ت ژنو ‪ 2‬باالخره ب��رای اولین بار دو‬ ‫طرف به طور جدی اعالم کرده اند این مذاکرات مفید و سازنده‬ ‫بوده اس��ت و امیدهایی را ب رای ایند ه ترسیم کرده اند؛ در واقع‬ ‫به دنبال مذاکرات اخیر شاهد گشایشی در این عرصه بودیم‪.‬‬ ‫البته باید توجه داشت مذاکرات هسته ای همواره ب رای برطرف‬ ‫ت نگران ی هایی‬ ‫کردن دونگرانی عمده انجام م ی گیرد؛ نخس ‬ ‫که کشورهای عضو گروه ‪ 5+1‬از برنامه هسته‪‎‬ای ای ران اب راز‬ ‫م ی‪‎‬کنند و س��پس نگران ی‪‎‬های جمهوری اسالمی ای ران که‬ ‫خواهان داشتن ب رنامه کامل هسته‪‎‬ای و بهره مندی از حقوق‬ ‫هس��ته‪‎‬ای طبق مقررات معاه��ده بی ن‪‎‬المللی‬ ‫ان پ ی تی است‪ .‬در این رابطه هر یک از طرفین با‬ ‫بیان نگران ی‪‎‬ها و محدوده‪‎‬هایی که درک م ی‏کند‪،‬‬ ‫م ی‪‎‬تواند راه حل هایی نیز پیشنهاد کند‪ .‬طبیعتا‬ ‫هر دو طرف بای��د در چارچوب معاهده ان پ ی تی‬ ‫عمل کنند و خواسته‪‎‬هایی فراتر از این عهدنامه‬ ‫ارائه ندهند‪ .‬با مدنظر قرار دادن این چارچوب‪ ،‬در‬ ‫گام نخس��ت اقدامات یک جانب ه ای که از سوی‬ ‫کش��ورهای غربی علیه ای ران اعمال شده‪ ،‬باید‬ ‫منتفی شود؛ اقداماتی که در زمینه محدود کردن‬ ‫معامالت اقتصادی‪ ،‬ارزی و حمل و نقل کاال به‬ ‫کشور یا از کش��ور به خارج صورت گرفته است‪.‬‬ ‫تمام این اقدامات انطور که کش��ورهای غربی‬ ‫اظهار م ی‪‎‬کنند نتیجه مذاکرات هسته‪‎‬ای بوده و با‬ ‫رفع ان نگران ی‪‎‬ها و یا ارائه راه حل هایی ب رای رفع‬ ‫ان نگران ی ها باید این اقدامات نیز صورت بگیرد‪.‬‬ ‫پس از نشست ژنو ‪ 2‬روی ان بحث م ی شود‪ ،‬پذیرش پروتکل‬ ‫الحاقی از جانب ای ران اس��ت‪ .‬این در حالی است که پروتکل‬ ‫الحاقی از جانب ای ران امضا ش��ده‪ ،‬اما مورد پذیرش مجلس‬ ‫قرار نگرفته است‪ .‬بناب راین باید مراحل قانونی ان از سوی ای ران‬ ‫مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد‪ .‬چرا که این پروتکل بخشی‬ ‫از یک مجموعه است و مجموعه قائل به کمک کشورهای‬ ‫دارای تکنولوژی هسته ای به کشورهای طالب ان تکنولوژی‬ ‫مطرح بوده است‪ .‬بناب راین اگر کشورهای غ ربی این امادگی را‬ ‫داشته باشند که با خواسته های ای ران در تکمیل و اقتصادی‬ ‫شدن پروژه های هسته ای اش همکاری کنند و مشکل خاصی‬ ‫ب رای ای ران ایجاد نکنند یعنی بخواهند با در اختیار گذاشتن‬ ‫تکنولوژی های جدید‪ ،‬هزینه های گزافی تحمیل کنند‪ ،‬قطعا‬ ‫مورد قبول خواهد بود‪ .‬پروتکل الحاقی جزئی از این مجموعه‬ ‫است که کشورهای پیش��رفته و توسع ه یافته تضمین کنند‬ ‫نیازهای هسته ای ای ران را تامین کنند‪ ،‬انگاه پروتکل شامل‬ ‫بخش های مختلف توسعه ب رنامه هسته ای ای ران خواهد بود‬ ‫و نه فراتر از ان‪.‬‬ ‫هرنوعتوافقیمیان‬ ‫ایرانوگروه‪ 5+1‬باید‬ ‫بارعایتاصولقانونی‬ ‫ومعاهداتبی ‪‎‬‬ ‫نالمللی‬ ‫شکلبگیرد؛دراین‬ ‫گونهتوافقاتمنافعملی‬ ‫کشورهانیزطبعامطرح‬ ‫خواهدبود‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫مناظره‬ ‫قاضی زاده‪:‬‬ ‫نمی گذاریمخطای‬ ‫سیاسی اتفاق بیفتد‬ ‫مناظره ای درباره مذاکرات هسته ای و ایران‪-‬امریکا‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ایمانی‪ :‬نباید به تیم‬ ‫مذاکره کننده‬ ‫پرخاش کرد‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث در میزگرد حاضر با اقای ناصر ایمانی روزنامه نگار اصولگرا که مواضعی میانه در این مناظره اتخاذ کرد و اقای‬ ‫قاضی زاده نماینده مجلس و سخنگوی جبهه پایداری که خواستار روشن شدن نفع و ضرر مذاکره با امریکا بود‪ ،‬سعی نمود‬ ‫از دریچه نگاه جناح های سیاسی به مساله مذاکره تصویر روشنی از نظرات مختلف در فضای سیاسی کشور ارائه دهد‪.‬‬ ‫مثل�ث‪ :‬بع��د از ماجراه��ای نیوی��ورک و مذاکرات‬ ‫مقدماتی که میان ای ران و ‪ 5+1‬انجام شد‪ ،‬فضای سیاسی‬ ‫کش��ور متاثر از دو گ��روه موافق و مخالف اس��ت‪ ،‬گروهی‬ ‫معتقدند ای ران در حال امتیاز دادن است و نشانه ان را اظهار‬ ‫رضایت غرب اعالم م ی کنند‪ ،‬اما موافقان این اظهار رضایت‬ ‫را نیاز عبور از شرایط فعلی م ی دانند‪.‬‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬ارکان نظام در موضوع هسته ای اعم از‬ ‫شورای امنیت ملی و دولت در این باره مشغول کار هستند‬ ‫و تا امروز جز تذکرهای کوچکی که دریافت کردند اما در کل‬ ‫کار را پیش بردند‪.‬در اخرین صحب��ت حضرت اقا فرمودند‪:‬‬ ‫«درس��ت اس��ت به طرف غربی بدبینم‪ ،‬اما به مس��ئوالن‬ ‫‪44‬‬ ‫جمهوری اسالمی خوشبین هستم‪ ».‬حرکت کلی مسئوالن‬ ‫کشور باید مبتنی بر ساختارهای رس��می نظام باشد‪ .‬ای ران‬ ‫یک کش��ور دموکراتیک اس��ت‪ .‬جریانات مختلف سیاسی‬ ‫در ان حض��ور دارند‪ ،‬ای��ن جریانات دیدگاه ها‪ ،‬نس��خه ها و‬ ‫تحلی ل های مختلف��ی دارند‪ ،‬بناب راین نم ی ت��وان انها را به‬ ‫دو گروه از نظر نگاه به موضوع مذاکرات تقس��یم کرد چون‬ ‫طیف هستند‪ .‬یک گروه کسانی هستند که کامال به اصل‬ ‫مذاکرات با امریکا‪ ،‬فارغ از انکه در این مذاکرات چه اتفاقی‬ ‫م ی افتد نگاه منفی دارند و ان را تابو شکنی و گذر از مرزهای‬ ‫ارزش��ی انقالب م ی دانند؛ در مقابل گروهی هم م ی گویند‬ ‫پس از انکه انقالب س��ال ‪ 57‬به پیروزی رس��ید‪ ،‬حکومت‬ ‫استبداد شاه ساقط و یک حکومت دموکراتیک جایگزینش‬ ‫شد‪ .‬ب رای این گروه خیلی چارچوب های دینی و ارزشی نظام‬ ‫مهم نیست چون معتقدند قدرت مسلط بر دنیا‪ ،‬تمدن غرب‬ ‫است و ای ران باید این اصول حاکم بر جامعه جهانی را بپذیرد‬ ‫و راهی جز این ندارد‪ .‬میان این دو تفکر گروه های گوناگون‬ ‫مواضع متعدد و بعضا متفاوتی دارند‪ .‬کار به جایی رسید که‬ ‫اقای اشنا که مشاور رئی س جمهور اس��ت در برنامه دیروز‪،‬‬ ‫امروز‪ ،‬فردا نق��ل به مضمون گفت‪« :‬بی��ن مواضع دولت و‬ ‫انهایی که صددرصد بدون هیچ قید و شرطی خواهان ارتباط‬ ‫با امریکا هستند فاصله زیادی است‪ ».‬االن باید روشن کرد‬ ‫که مذاکره مستقیم با امریکا اصال خوب است یا بد؟ این کار‬ ‫گذر از ارمان های انقالب است یا خیر؟ حدومرز این مذاکرات‬ ‫تا کجاس��ت؟ ایا باید مذاکره به رابطه منتهی شود یا خیر؟‬ ‫اگر قرار است که به رابطه منتهی ش��ود چه زمانی و در چه‬ ‫شرایطی باید این کار انجام شود؟‬ ‫مثلث‪ :‬ایا از دریچه پرونده هس��ته ای باید مذاکره با‬ ‫امریکا رخ دهد؟‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬همین هم یک موضوع اس��ت ایا قرار‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫اس��ت با امریکا درباره هم��ه موضوعات از جمل��ه پرونده‬ ‫هسته ای مذاکره شود یا انکه فقط در یک موضوع هسته ای‬ ‫و ان هم درباره قطعنامه های شورای امنیت صحبت شود؟‬ ‫در این باره افراد مختلف متناس��ب با دیدگاه هایی که دارند‬ ‫هر کدام نظ راتش��ان متفاوت اس��ت‪ .‬بناب رای��ن نم ی توان‬ ‫به طور روش��ن افراد را به دو دس��ته موافق کامل و مخالف‬ ‫کامل تقسیم کرد‪ .‬ضمن انکه من ندیدم جریانات سیاسی‬ ‫اصولگرا و اصالح طلب بیانیه بدهند و موضع جریان خود را‬ ‫اعالم کنند‪ ،‬موضع هایی که تاکنون بیان شده موضع افراد‬ ‫اس��ت‪ .‬در جمع اصالحات هم افرادی هستند که م ی ایند و‬ ‫بعضی از موضوعات مربوط به مذاکره را نقد م ی کنند‪ ،‬این‬ ‫طور نیست که تمام مخالفان مذاکره از اصولگرایان باشند و‬ ‫تمام موافقان مذاکره اصالح طلبان‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬باتوجه ب��ه صحب ت های اق��ای قاض ی زاده‪،‬‬ ‫درباره مذاکرات هسته ای بیشتر افراد موضع گیری کردند نه‬ ‫جناح های سیاسی‪ ،‬اقای ایمانی نظر شما چیست؟‬ ‫یزاده بیشتر موضوع را روی رابطه‬ ‫ایمانی‪ :‬اقای قاض ‬ ‫با امریکا بردند‪ ،‬البته مذاکرات ‪ 5+1‬اصلش قضیه مذاکره با‬ ‫امریکاست یعنی در مساله ‪ 5+1‬هم عمدتا اگر مشکالتمان‬ ‫را با امریکا بتوانیم حل کنیم گشایشی در مذاکره با ‪ 5+1‬هم‬ ‫به وجود خواهد امد وگرنه مشکل خواهیم داشت‪ .‬البته یکی‬ ‫از کارهای دیپلماس��ی خوب جمهوری اس�لامی م ی تواند‬ ‫فاصله انداختن بین منافع امریکا و منافع اروپا باشد‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬که همیشه دنبالش بودیم‪.‬‬ ‫ایمانی‪ :‬اگر بتوانیم تا حدی این کار را انجام دهیم و‬ ‫اروپا از امریکا جدا شود‪ ،‬ش��اید از طریق دیگری در مذاکرات‬ ‫‪ 5+1‬با حفظ منافع ملی موفق باشیم‪ .‬االن قضیه رابطه با‬ ‫امریکا را کنار م ی گذارم و درباره پرونده هس��ته ای صحبت‬ ‫م ی کن��م‪ .‬در مس��اله هس��ته ای خط قرمزهای��ی در نظام‬ ‫تعیین ش��ده که از اینها به هی چ وجه عدول نم ی کنیم‪ .‬این‬ ‫خط قرمز ها به حق غن ی سازی در داخل کشور فارغ از درصد‬ ‫ان ب ر م ی گردد‪ .‬این اصل خواس��ته ما اس��ت و از ان عدول‬ ‫نم ی کنیم‪ .‬بقیه مس��ائل فرع بر این اس��ت‪ .‬اگر بتوانیم در‬ ‫بحث هسته ای حرکت هایی انجام دهیم که تحریم ظالمانه‬ ‫را نداشته باش��یم چه بهتر‪ .‬موضع نظام جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران درباره ساخت س�لاح هسته ای روشن است و غرب ی ها‬ ‫نیز م ی دانند که ای ران هیچ گاه دنبال چنین کاری نیست اما‬ ‫اعتقاد به ابهام زدایی و اعتمادس��ازی دارند‪ ،‬ای ران هم بحث‬ ‫لغو تحریم ها را مطرح م ی کند‪ .‬همین جا باید یاداور شد که‬ ‫دولت جدید در مذاکرات هسته ای که از نیویورک کلید خورد‪،‬‬ ‫در ژنو ادامه یافت و قرار است دو هفته دیگر نشست بعدی‬ ‫ان برگزار ش��ود‪ ،‬نه امتیازی داده و نه امتیازی گرفته است‪،‬‬ ‫چون هنوز درباره کاهش درصد غنی سازی و پذیرش پروتکل‬ ‫الحاقی هی��چ صحبتی انجام نش��ده‪ ،‬بناب راین نم ی توانیم‬ ‫دولت و مذاکره کنندگان را مورد خط��اب قرار دهیم که چرا‬ ‫امتیاز دادید؟ حتی معتق��دم ان تاکتیکی که رهبری معظم‬ ‫تحت عنوان نرمش قهرمانانه اج��ازه بهره گیری از ان را به‬ ‫مسئوالن دیپلماسی کشور دادند نیز تاکنون استفاده نشده‬ ‫است‪ .‬شاید گفته شود اظهار خوشبینی غ رب ی ها از چه جهت‬ ‫بود؟ پاسخم این است که مش��خصا این موضوع ربطی به‬ ‫دولت جدید ن��دارد‪ ،‬چون وقتی دولت قبل��ی‪ -‬که غرب ی ها‬ ‫روی ان حساسیت زیادی داشتند‪ -‬رفت‪ ،‬این خودش زمینه‬ ‫مساعدی ب رای خوش��بینی غرب ی ها به وجود اورد‪ ،‬در ثانی‬ ‫باید پذیرف��ت که گرچه دول��ت قبل به اعتقاد بس��یاری از‬ ‫کارشناسان مطابق انتظارها روی اصول انقالب ایستادگی‬ ‫کرد اما به دالیل متعدد در عین حال مقداری هم تنش زایی‬ ‫انجام داد که در ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری نیز‬ ‫روی این مساله بحث شد‪ .‬حاال که دولت جدید روی کار امده‬ ‫شزای ی ها دارد تنش زدایی م ی شود‪ ،‬بناب راین‬ ‫بخشی از ان تن ‬ ‫اشکالی به روند مذاکره هسته ای ای ران تا کنون وارد نیست‪.‬‬ ‫البته غرب ی ها هیچ موقع راضی به فعالیت هسته ای ای ران‬ ‫نخواهند بود مگر اینکه ما به انها این خواس��ته را تحمیل‬ ‫کنیم‪ .‬دولت قبل م ی توانس��ت در ایس��تادگی روی اصول‬ ‫رفتارهای بهتری از خود نشان دهد تا حساسی ت ها در جامعه‬ ‫جهانی تحریک نشود‪ ،‬هرچند به واسطه مشکل غربی ها با‬ ‫ذات نظام ما این حساس��ی ت ها وجود دارد‪ .‬مساله هسته ای‬ ‫باید حل شود‪ ،‬البته غرب ساده به این موضوع تن نم ی دهد‬ ‫ولی به این دلیل نم ی شود که ما هم خودمان حساسی ت ها‬ ‫را تحریک کنیم‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬ش��ما معتقدی��د تاکنون دول��ت روحانی نه‬ ‫امتیازی گرفته و نه امتیازی داده‪ ،‬از نگاه ش��ما دولت فقط‬ ‫مشغول تنش زدایی است؟‬ ‫ایمانی‪ :‬خوش��بینی غرب ی ه��ا دو دلیل دارد‪ ،‬یکی‬ ‫تغییر دولت در ای ران است دوم انکه این دولت اعالم و عمل‬ ‫کرد که م ی خواهد ابهامات را بزدای��د؛ وقتی غرب ی ها دیدند‬ ‫دولت در این کار مصمم است مجبور شدند اظهارخوشبینی‬ ‫کنند‪ ،‬البته اینکه مذاکرات چگونه پیش خواهد رفت بحث‬ ‫دیگری اس��ت‪ .‬در کل نظام جمهوری اس�لامی ای ران هیچ‬ ‫امتیازی نداده و حتی اعالم نکرده چه امتیازی ممکن است‬ ‫بدهد‪ .‬غرب ی ها ه��م هنوز امتیازی ندادن��د و فعال به اظهار‬ ‫خوشبینی اکتفا کرده اند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اق��ای ایمانی دولت گذش��ته را در فضای به‬ ‫وجود ام��ده فعلی دخی��ل م ی داند‪ ،‬اقای قاض��ی زاده! نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫قاض�ی زاده‪ :‬بر سر نگاه به غرب اختالفی که وجود‬ ‫دارد اساس��ی اس��ت‪ .‬عده ای مثل جبهه پایداری معتقدند‬ ‫که اصال��ت غرب مبتنی بر س��لطه اس��ت و تا ای��ن نگاه‬ ‫سلطه طلبانه از بین نرود هرگونه رفتار و ارتباط با غرب غلط‬ ‫است‪ ،‬چون هیچ منفعت مشترکی میان ای ران و غرب تعریف‬ ‫نم ی شود که بازی برد ‪ -‬برد در ان معنا پیدا کند‪ .‬انها در هر‬ ‫صورت دنبال حفظ منافع خود و اسرائیل هستند بناب راین به‬ ‫لحاظ تاریخی چاره ای جز تقابل با انها نداریم‪ .‬شعار دولت‬ ‫اقای روحانی در این دوره از مذاکرات از رابطه برد ‪ -‬باخت به‬ ‫رابطه برد‪ -‬برد تغییر کرد‪ .‬الزمه بازی برد ‪ -‬برد وجود منافع‬ ‫مشترک است‪ .‬به عبارت دیگر دولت معتقد است م ی توان‬ ‫با جامع��ه جهانی با حف��ظ منافع ملی ای��ران و ارمان های‬ ‫انقالب طوری رفتار کرد که این تعارض ایدئولوژیک منجر‬ ‫به تعارض منافع در عرصه عمل نش��ود‪ ،‬در این صورت در‬ ‫جاهایی م ی توان با غرب منفعت مشترک تعریف کرد‪ .‬البته‬ ‫دولت اقای احمدی نژاد هم از این منظ��ر عملگرایانه رفتار‬ ‫م ی کرد‪ ،‬کما اینکه با کشورهای چین و ونزوئال که ما با انها‬ ‫تعارض ایدئولوژیک داشتیم بر سر مخالفت با امریکا و اروپا‬ ‫منفعت مشترک تعریف کرد؛ حتی انها که شعار ایدئولوژیک‬ ‫م ی دادند در موضوعاتی مثل هولوکاس��ت نیتی را در حوزه‬ ‫عمل دنبال م ی کردن��د یعنی م ی خواس��تند از یک فرایند‬ ‫دفاعی وارد یک فرایند تهاجمی ش��وند‪ ،‬شاید اگر موضوع‬ ‫دیگری غیر از هولوکاس��ت هم بود که از ان م ی ش��د ب رای‬ ‫این مدل رفتار سیاسی اس��تفاده کرد انها دریغ نم ی کردند‪.‬‬ ‫اختالف نظر عمده اینجاست که عده ای از جریانات سیاسی‬ ‫م ی گویند ما ب��ه لحاظ مبنایی به هیچ عن��وان نم ی توانیم‬ ‫طرف مذاکره با امریکا شویم و اصال به طور مبنایی مذاکره با‬ ‫امریکای ی ها امر غلطی است اما در مقابل بعضی م ی گویند؛‬ ‫م ی توان روی یکس��ری موارد محدود این کار را انجام داد‪،‬‬ ‫حتی چه ای رادی دارد که بعدا بش��ود رابط��ه منطقی هم با‬ ‫امریکا تعریف کرد‪ ،‬یعنی در عین اختالف و دشمنی‪ ،‬رابطه‬ ‫هم با امریکا داشته باشیم چون دلیلی ندارد سفارتخانه های‬ ‫دو کشور بسته و ارتباط ای ران و امریکا با هم قطع باشد‪ .‬اینجا‬ ‫سوال م ی ش��ود که اصرار امریکای ی ها ب رای مذاکره با ای ران‬ ‫بر سر چیست؟ در زمان بوش چنین اصراری بود‪ ،‬اوباما هم‬ ‫که رئی س جمهور شد دو نامه به رهبر معظم انقالب نوشت‪.‬‬ ‫در جواب او رهبری اعالم کردند که با اصل موضوع مشکلی‬ ‫نداریم اما این دس��ت چدنی زیر دس��تکش مخملی نباشد‬ ‫بلکه در عمل امریکا باید حس��ن نیت خود را نش��ان دهد‪.‬‬ ‫علتی که انها اصرار داشتند سفارت مجازی درست کنند یا‬ ‫طرف مذاکره با ای ران شوند‪ ،‬چیست؟ چه منفعتی را در این‬ ‫گفت وگو دارند؟ همانطور که اقای ایمانی گفت هنوز ما در‬ ‫محتوا چیزی دستمان نیست که قضاوت کنیم‪ .‬ظاه را دکتر‬ ‫روحانی و اقای ظریف م ی خواهند منافع ملی را رعایت کنند‪،‬‬ ‫بناب راین دعوا و بحثی روی این مس��اله ندارم‪ ،‬جز اینکه به‬ ‫لحاظ تاکتیکی مثل مکالمه تلفنی با رئی س جمهور دو اتفاق‬ ‫نابجا افتاد که از نظر زمان بندی مناسب نبود‪ ،‬چون معنای‬ ‫تابوشکنی پیدا کرد‪ .‬قصد مذاکره بود اما وقتی تابوشکنی‬ ‫ش��د باید در قبال ان امتیاز م ی گرفتیم چون امریکای ی ها‬ ‫‪ 10‬سال است که دنبال چنین مساله ای بودند‪ ،‬بناب راین در‬ ‫مقابل چیزی که اتفاق افتاد در عرصه دیپلماسی باید یک‬ ‫چیزی به دس��ت م ی اوردیم‪ .‬پس حاال که این اتفاق نیفتاد‬ ‫باید بر سر میز مذاکره صحنه بازی را طوری ط راحی کنیم‬ ‫که نظام جمهوری اسالمی ای ران دستاوردهای بیشتری داشته‬ ‫باشد‪ .‬نکته دوم انکه اصال امریکای ی ها قابل اعتماد نیستند‬ ‫و تجربه مذاکره انها با س��ایر کشورها این مس��اله را ثابت‬ ‫م ی کند‪ .‬نکته سوم اینکه تیم مذاکره کننده ای ران باید اهداف‬ ‫عینی را دنبال کند و مش��خص کن��د در مقابل چیزهایی‬ ‫که م ی گیرد چه چیزهایی را ممکن اس��ت از دس��ت بدهد‪.‬‬ ‫نکته چهارم اینکه نباید همه موضوعات کش��ور همچون‬ ‫افکار عمومی‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬گشایش فاینان س ها‪ ،‬جریان مالی و‬ ‫قیمت ارز به بحث مذاکره گره بخورد چون این کار به لحاظ‬ ‫استراتژیک غلط است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬االن بحث از اینها عبور کرده و موضوع رابطه‬ ‫با امریکا مطرح م ی شود‪.‬‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬اصال پیوند زدن همه شئون کشور اعم‬ ‫از سیاس��ی و اقتصادی به عناصری که ‪80‬درصدش دست‬ ‫ما و حتی دس��ت امریکای ی ها هم نیست‪ ،‬غلط است چون‬ ‫منافع کشورهای عرب خلیج فارس‪ ،‬اس��رائیل و الب ی های‬ ‫صهیونیستی در این فرایند به خطر خواهد افتاد‪ .‬از طرفی‬ ‫جمهوری اسالمی با عقبه ایدئولوژیک‪ ،‬مخاطبانی در جهان‬ ‫دارد‪ .‬بناب راین باید در رفتارهایی که از خود نش��ان م ی دهد‬ ‫توجه کند تا پیام های درس��تی مخابره کند‪ .‬اقای طی ب نیا‪،‬‬ ‫وزیر اقتصاد دولت دکتر روحانی چندی پیش مصاحبه کرد‬ ‫و گفت‪« :‬این همه سرمایه گذاری نباید روی موضوع رابطه‬ ‫شود‪ .‬اصل موضوع باید در داخل کشور به عنوان استحکام‬ ‫درونی نظام درست ش��ود‪ ».‬باالخره حکومتی در جغ رافیای‬ ‫ای ران اسالمی درست شده که شعارش الاله االاهلل است و به‬ ‫تمام دنیا م ی گوید که «باید مقابل هرکسی که زور م ی گوید‬ ‫ایستاد‪ ».‬جریان غرب به سرکردگی امریکا م ی کوشد نظام‬ ‫حاکم بر ای ران را اس��تحاله کند و در کنار مستحیل کردن‪،‬‬ ‫مرعوب سازی و شکستن شاخ این نظام را هم پیش م ی برد‪،‬‬ ‫در واقع م ی خواهد با استفاده از موضوع انرژی هسته ای به‬ ‫دنیا بگوید که ای ران باالخره ک��م اورد و تمدن‪ ،‬فکر و قدرت‬ ‫برتر نظام غرب اس��ت‪ .‬این همان نسخه ای است که ب رای‬ ‫ش��وروی پیاده کردند‪ .‬برهمین اس��اس ب��ا مدیریت غرب‬ ‫ش��ورای حکام اژانس متشکل از ‪ 36‬کش��ور برخالف نظر‬ ‫جنبش عدم تعهد پش��ت س��رهم ضدای ران قطعنامه صادر‬ ‫کرد‪ ،‬بعد این ‪ 36‬کش��ور پرونده هسته ای ای ران را به شورای‬ ‫امنیت ارجاع دادند‪ ،‬از این مرحله به بعد روند کار بر پایه نظر‬ ‫شش کشور متمرکز شد؛ در مرحله سوم پنج کشور م ی گویند‬ ‫بزرگتر ما امریکاس��ت و ته ران باید با واش��نگتن به نتیجه‬ ‫برسد‪ ،‬حتی این را روس ها و چین ی ها هم م ی گویند‪ .‬از زمانی‬ ‫که صحبت مش��ترک ای ران با امریکا شروع شده در ادبیات‬ ‫اوباما و سایر مقامات امریکایی یک چیز مشترک است و ان‬ ‫اینکه هرچه م ی گویند بالفاصله اضافه م ی کنند که منافع‬ ‫اسرائیل در ه ر گونه ارتباط با ای ران ی ها در نظر گرفته خواهد‬ ‫ش��د یعنی اگر دریچه ای م ی خواهد میان امریکا و ای ران باز‬ ‫شود ان دریچه اسرائیل است که نتیجه این فرایند پذیرش‬ ‫‪45‬‬ ‫بخشی از نقل قول های قاضی زاده و ایمانی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫نباید برخی خواسته ها از مرزهای نظام عبور کند‬ ‫موضع گیری که به تضعیف تیم مذاکره کننده منجر شود غلط است‬ ‫جریان غرب درصدد استحاله ایران است‬ ‫نباید کاری کرد تا مردم فکر کنند شکست در مذاکرات تقصیر ایران است‬ ‫الزمه برد‪-‬برد وجود منافع مشترک است‬ ‫ارتباط کمی بین وضعیت فعلی کشور با مذاکرات وجود دارد‬ ‫باید روشن شود که مذاکره با امریکا به نفع ماست یا نه‬ ‫یکی از کارهای دیپلماسی خوب ایران فاصله انداختن بین امریکا و اروپاست‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫صلح کمپ دیوید اس��ت‪ .‬از دالیلی که ما روی اصل مذاکره‬ ‫حرف داریم این است اما دوستان دولت این را قبول ندارند و‬ ‫م ی گویند ما داریم بین منافع امریکا و اسرائیل فاصله گذاری‬ ‫م ی کنیم‪ .‬ما کل این جریان را ط راح��ی ب رای حذف جریان‬ ‫مقاومت م ی بینیم‪ ،‬دوستان دولت این را ط راحی نم ی بینند‬ ‫و عرصه بی ن الملل را عرصه متکث��ری تعریف م ی کنند که‬ ‫در تکثر م ی شود سر موضوعات خاص وارد گفت وگو شد‪.‬‬ ‫دوستان م ی گویند همانطور که در داخل ای ران فشار‬ ‫اس��ت در امریکا هم الب ی های قدرت وجود دارند‪ ،‬بناب راین‬ ‫امریکای ی ها مجبورند دوگانه بازی کنند ب رای اینکه فش��ار‬ ‫صهیونیسم را بشکنند و دائم به انها االرم بدهند؛ منتها ما‬ ‫دالیلی داریم که این واقعیت نیس��ت‪ .‬ما م ی گوییم شرمن‪،‬‬ ‫نماینده امریکا بالفاصله بعد از بلندشدن از پای میز مذاکره‬ ‫به اس��رائیل رفت تا قبل از اوباما‪ ،‬به نتانیاهو گزارش دهد‪،‬‬ ‫االن نیز تیم مذاکره کننده المانی در مسیر اسرائیل است‪،‬‬ ‫بناب راین اص��ل این ماج��را را جریانی م ی بینی��م که هدف‬ ‫مذاکره انتقال به سمت اسرائیل و دست برداشتن از مقاومت‬ ‫است؛ ان زمان مقاومت تمام م ی شود ولی امریکا یکسری‬ ‫منافع کوتاه م��دت هم در ای��ن فاصله به دس��ت م ی اورد‪،‬‬ ‫ان هم حضور قدرتمن��د در خاورمیانه‪ ،‬حی��ن گفت وگو با‬ ‫تاثیرگذارترین کشور منطقه اس��ت که هیچ رابطه ای با ان‬ ‫ندارن��د‪ .‬امریکا وقتی در افغانس��تان‪ ،‬خلی ج ف��ارس و دیگر‬ ‫مناطق خاورمیان��ه به مش��کل م ی خورد‪ ،‬ب��ه تکاپو ب رای‬ ‫مذاکره مس��تقیم و گفت وگوی مش��ترک با ای ران م ی افتد‪.‬‬ ‫امریکای ی ها در تحوالت اجتماعی گذش��ته ای ران مثل سال‬ ‫‪ 88‬مجبور بودند با واس��طه کارهایش��ان را انجام دهند‪ ،‬اما‬ ‫االن م ی خواهند خودش��ان مس��تقیما انج��ام دهند‪ .‬نکته‬ ‫بعدی گزارشی اس��ت که امریکا به جریان مقاومت جنوب‬ ‫لبنان‪ ،‬امریکای التین‪ ،‬کش��ورها و نهضت هایی که جرات‬ ‫م ی کنند جلوی امریکای ی ها بایستند م ی دهد؛ به این شکل‬ ‫که ببینید ای ران ی ها مجبور ش��دند با ما پش��ت میز مذاکره‬ ‫‪46‬‬ ‫بنشینند تا مسائل ش��ان را حل کنند‪ ،‬بناب راین هر کس در‬ ‫دنیا م ی خواهد مشکلش حل ش��ود باید با امریکا گفت وگو‬ ‫کند‪ ،‬بناب راین باید میدان بازی را ط��وری تعریف کرد که در‬ ‫مسیر مذاکره منافع چش��مگیری ب رای جهان اسالم و نظام‬ ‫اس�لامی ایجاد ش��ود تا بر هزینه های کار بچربد‪ .‬شخصا‬ ‫نم ی گویم مذاکره با امریکا ت��ا ابد باید منتفی بماند‪ ،‬اما چرا‬ ‫بالفاصله بعد از تغییر دولت طوری رفتار ش��د که در عرصه‬ ‫بی ن المللی از ان تعبیر به چرخش اس��تراتژیک کردند؟ این‬ ‫غرب را به طمع م ی اندازد که فش��ارها را بیشتر م ی کند‪ ،‬بر‬ ‫همین اساس ‪ 30‬سناتور امریکایی نامه به اوباما نوشتند که‬ ‫تحریم ها جواب داد و دولت او باید فشار را به ای ران افزایش‬ ‫دهد‪ .‬پس نباید کاری کرد که دشمنان طمع کنند‪ .‬در عین‬ ‫حال اصل مذاکره هم نباید تا ابد منتفی ش��ود‪ .‬حضرت اقا‬ ‫فرمودند‪« :‬قبال هم م��ن اجازه مذاکره داده ب��ودم» در این‬ ‫دوره بس��ط یدی که به دولت روحانی داده شده در روش و‬ ‫نوع مذاکره فوق العاده است‪ .‬در دوره قبل مسئول مذاکرات‬ ‫هسته ای دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و رئی س جمهور‬ ‫فقط ریاست این ش��ورا را ب ر عهده داش��ت‪ ،‬اما اکنون همه‬ ‫اختیارات به دولت داده ش��ده اس��ت‪ .‬اق��ای روحانی گفت‬ ‫اختیارات ویژه دارد‪ ،‬این اختیارات وی��ژه را طبیعتا از رهبری‬ ‫و ش��ورای عالی امنیت ملی دریافت کرده ک��ه تیم مذاکره‬ ‫کننده به داخل وزارت خارجه منتقل شد‪ .‬باالخره این چرخش‬ ‫تاکتیکی شاید تاکتی ک های ای ران را هم تغییر دهد‪ .‬در اینجا‬ ‫جا دارد به مطالب درست اقای ایمانی اشاره کنم که سیاست‬ ‫دولت قبل تهاجمی بود‪ .‬علت دش��منی و نفرت غرب ی ها از‬ ‫دولت دهم‪ ،‬موضعی بود که احمدی ن��ژاد در قبال موضوع‬ ‫هولوکاس��ت گرفت که این موضع نیز به اس��رائیل مربوط‬ ‫م ی شود‪ ،‬به همین دلیل ما بیشتر بدبین م ی شویم‪ ،‬وگرنه‬ ‫رفتار دولت ای ران با غرب که تغییر نکرد‪ ،‬تنها موضوعی که‬ ‫تغییر کرد موضوع هولوکاست بود‪ .‬به همین خاطر ته ذهن‬ ‫ما این است که هدفگذاری این روند بحث حساسی ت زدایی‬ ‫نسبت به اس��رائیل اس��ت‪ .‬یک چیز دیگری که م ی تواند‬ ‫عامل خوشبینی غرب ی ها باشد این است که انها به درستی‬ ‫فهمیدند تصمیم گیرنده اصلی در حوزه سیاس��ت خارجی‬ ‫مقام معظم رهبری اس��ت و چون این مجوز از طرف ایشان‬ ‫به دولت داده شده‪ ،‬انها این اطمینان را بیشتر حاصل کردند‬ ‫که ای ران به دنبال کسب نتیجه اس��ت‪ .‬بناب راین وقتی بعد‬ ‫از دولت��ی با مواضع تهاجمی نس��بت به غ��رب‪ ،‬فردی که‬ ‫ب رای غرب ی ها نامی اشناس��ت و قبال هم او سر میز مذاکره‬ ‫م ی نشس��ت و صحبت م ی ک��رد رئی س جمهور ش��د‪ ،‬این‬ ‫نگرانی در بخشی از جریان غرب به وجود امد که اگر از این‬ ‫فرصت استفاده نشود‪ ،‬ممکن است دولت بعدی دولتی باشد‬ ‫که دوباره موضع تهاجم ی داشته باشد‪ ،‬پس م ی خواهند این‬ ‫فرصت را از دست ندهند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اقای قاض ی زاده مباحث زیادی را مطرح کرد‪،‬‬ ‫اینکه مخالفان مذاکره نگاه ایدئولوژیک دارند و مسیر مذاکره‬ ‫را به س��مت پذیرش کمپ دیوید م ی بینند‪ ،‬به این معنا که‬ ‫غرب مذاکرات هسته ای را م ی خواهد به جایی ببرد که ای ران‬ ‫مجبور شود حتی با صلح خاورمیانه کنار بیاید‪ .‬اقای ایمانی!‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫ایمانی‪ :‬در اینکه اصل نظام غرب ب راس��اس سلطه‬ ‫اس��ت هیچ کس بحث ندارد‪ ،‬تم��ام معتقدان‪ ،‬وف��اداران و‬ ‫دوس��تداران اصول انقالب که قریب به اتفاق سیاس��یون‬ ‫کشور را ش��امل م ی ش��وند و حتی انها که جناحی نیستند‬ ‫این مس��اله را قبول دارند‪ ،‬البته اندک ش��ماری هم هستند‬ ‫که چنین نگاهی ندارن��د و غرب ی ها ب��رای تایید ادعاهای‬ ‫خود ب��ه حرف های انها اس��تناد م ی کنن��د‪ .‬در میان طیف‬ ‫نخست اختالف از اینجا اغاز م ی شود که نوع رفتار با نظام‬ ‫جهان سرمایه داری که ب راساس سلطه بنا شده باید چگونه‬ ‫باشد؟ قطع مطلق هرگونه مراودات یا کامال باز کردن فضای‬ ‫هرگونه ارتباطی با غرب ضمن حفظ اصول انقالب یا یک‬ ‫چیزی بین این دو؟ اگر کسی بگوید «نظام غرب ب راساس‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫سلطه اس��ت بناب راین هرگونه ارتباط با غرب به هر شکلی‬ ‫اشتباه است» این واقع گرایی نبوده بلکه عوام فریبی است‪،‬‬ ‫چون نه احکام اسالم‪ ،‬نه اندیش��ه های امام و نه فرمایشات‬ ‫رهبرمعظم انقالب هیچ کدام چنین چیزی را حکم نکردند‬ ‫که ه ر گونه ارتباط با نظام س��رمایه داری به معنای پذیرش‬ ‫نظام سلطه اس��ت‪ .‬البته پذیرفتن ارتباط کامل با غرب هم‬ ‫قطعا به معنای پذیرش نظام سلطه اس��ت‪ ،‬اما یک مدلی‬ ‫م ی توان در میان ای��ن دو تعریف کرد ک��ه منافع انقالب را‬ ‫حفظ کن��د‪ .‬در عرصه ه��ای مختلف اقتصادی‪ ،‬سیاس��ی‪،‬‬ ‫اجتماعی و فرهنگی هر چقدر بتوانیم اس��تحکام را بیشتر‬ ‫کنیم حرکتم��ان در صحنه بی ن المللی ب��رای اینکه حیات‬ ‫سیاس��ی و اقتصادی خودمان را به عنوان یک قدرت بزرگ‬ ‫داشته باشیم و زیر بار س��لطه هم نرویم بیشتر خواهد شد‪.‬‬ ‫اتفاقا من از این منظر به بعضی از حرکت هایی که در طول‬ ‫چند سال گذشته در کشور انجام ش��د‪ ،‬اعتراض دارم چون‬ ‫ان حرکت ها در جهت ضعی ف کردن بنیه داخلی نظام ب رای‬ ‫ایستادگی در مقابل غرب بود‪ .‬سه سال پیش م ی دانستیم با‬ ‫روندی که داریم پیش م ی بریم غرب اقدام به تحریم م ی کند‬ ‫و این نیازی به تحلیل پیچیده نداش��ت‪ .‬ما م ی توانس��تیم‬ ‫برخی اقدامات مدیریتی را در کشور انجام دهیم که بخش‬ ‫قابل توجهی از این فش��ارها را خنثی کنی��م و کار به جایی‬ ‫نکش��د که این فضای روانی میان مردم و سیاسیون ایجاد‬ ‫شود و االن به دلیل زیادی فشارها حرکت های دیگری انجام‬ ‫دهی��م‪ .‬روزی که هیات ای ران��ی رفت امریکا‪ ،‬ق��رار بود که‬ ‫احتماال اقای روحانی و اوباما بر س��ر میز غذا با هم مذاکره‬ ‫ کنند‪ ،‬ان روز فردی از عوام جامعه وقتی این مساله را شنید‬ ‫گفت‪« :‬م ی خواستم شب بروم موهایم را کوتاه کنم اما بهتر‬ ‫اس��ت فردا بروم‪ ».‬طرف فکر م ی کرد اگر فردا برود دستمزد‬ ‫کمتری بابت کوتاه کردن موهایش م ی پردازد(خنده)‪ .‬اینکه‬ ‫اینقدر به لحاظ روانی همه چیز کشور مربوط به مذاکره شده‬ ‫غلط است و باعث تضعیف مواضع نظام در مقابل غرب ی ها‬ ‫م ی ش��ود؛ چرا این وضع به وجود امده؟ بخش قابل توجهی‬ ‫از این علت را مربوط به رفتاره��ای ناصحیحی که در چند‬ ‫س��ال اخیر انجام ش��د م ی دانم‪ ،‬امروز دولت هر اقدام ی که‬ ‫م ی خواهد انجام دهد حساسیت روی ان است‪ .‬در حال ی که‬ ‫م ی تواند حساسیت نباشد‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬وقتی درباره مس��اله هس��ته ای مذاکره شد‬ ‫دیدیم افرادی از جناح های سیاس��ی کش��ور واکنش نشان‬ ‫دادند‪...‬‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬جریان های سیاس��ی به عنوان موضع‬ ‫فالن حزب موضع گیری نداشتند‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اما مش��خص اس��ت طیف پایداری مخالف‬ ‫روند مذاکرات است؟‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬بیانی ه ای صادر نشد‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬مشخصا سوالم این است که چگونه م ی شود‬ ‫از جناحی شدن این پرونده جلوگیری کرد؟ به نظر م ی رسد‬ ‫اصالح طلبان موافق وضعیت موجودند و م ی گویند باید رفت‬ ‫و صحبت کرد‪ ،‬از طرفی برخی اصولگرایان مخالفند‪...‬‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬یک تفکیکی هم��ان اول انجام دادم‪،‬‬ ‫نظام کار خودش را انجام م ی دهد‪ .‬این گفت و شنود ها خوب‬ ‫است‪ ،‬بد نیس��ت‪ ،‬چون همین طور که اقای ایمانی گفت‬ ‫حرکت بین دو دره اس��ت‪ ،‬از یک ط��رف ارمان های نظام‪،‬‬ ‫انقالب‪ ،‬خون شهدا‪ ،‬ب رنامه ها و بحث های ارزشی است‪ ،‬یک‬ ‫طرف هم تعامالتی که ما باید به عنوان یک کشور بتوانیم‬ ‫با کش��ورهای دیگر جهان ب راس��اس منافع مشترک داشته‬ ‫باشیم‪ .‬از طرفی دشمن م ی خواهد از نیازها و نقاط ضعف ما‬ ‫استفاده کند‪ ،‬وگرنه کش��وری برده کشور دیگری نم ی شود‪،‬‬ ‫بلکه کشوری که به لحاظ علمی و تکنولوژیک جلوتر است‬ ‫کشور ضعی ف تر را مصادره م ی کند‪ .‬این موضوع حساس و‬ ‫پ ر چالشی است‪ ،‬طوری که ما ‪ 35‬سال است روی ان چالش‬ ‫داریم‪ ،‬حتی قب��ل از این را ه��م م ی توان مث��ال زد‪ .‬اگر به‬ ‫سخنران ی های سال ‪ 1342‬امام نگاه شود کامال حساسیت‬ ‫روی نام امریکا مشهود است‪ ،‬تاریخ انقالب به این موضوع‬ ‫گره خ��ورده‪ ،‬وقت��ی روی ان بحث و صحبت م ی ش��ود و‬ ‫حساسی ت ها خود را نشان م ی دهد؛ از سال ‪ 32‬تا االن مدام‬ ‫با امریکای ی ها درگیر بودیم‪ .‬این قدر که با امریکای ی ها درگیر‬ ‫بودیم با روس ها درگی��ر نبودیم‪ ،‬در قضی��ه جنگ جهانی‬ ‫دوم در مقطع��ی کوتاه با روس ه��ا درگیر بودی��م‪ ،‬حتی با‬ ‫انگلیس ی ها ما اینقدر درگیر نبودیم‪.‬‬ ‫پس موضوع حیات و ممات انقالب اسالمی است‪ .‬اگر‬ ‫در این مذاکرات با ‪ 5+1‬حقوق هسته ای ملت ای ران تامین‬ ‫شود م ی توانیم به مردم دنیا بگوییم «ما یک کشور جهان‬ ‫سوم ی بودیم ‪ 35‬سال است قدرت های جهانی جمع شدند‬ ‫تحریم کردند اما ما ایستادگی کردیم تا ان چیزی که حقمان‬ ‫بود را گرفتیم‪ ».‬این پیام به دنیا برسد ما برنده ایم ولو اینکه‬ ‫به قول اقایان مثال غن ی سازی ‪20‬درصد‪ 5 ،‬درصد شود چون‬ ‫غرب در این صورت متوجه م ی ش��ود که وقتی ملت ای ران‬ ‫ب رای دستیابی به هر چیزی اراده کند‪ ،‬ان را به دست خواهد‬ ‫اورد و کس��ی نم ی تواند جلوی این اراده را بگیرد‪ ،‬ش��اید در‬ ‫حصول خواس��ته تاخیر افتد اما قضیه منتفی نم ی شود‪ .‬در‬ ‫مقابل طرف غربی م ی خواهد به دنیا بگوید که ای ران که این‬ ‫همه حرف م ی زد‪ ،‬ب رای تهیه نان شب ملتش مجبور شد پای‬ ‫میز مذاکره بنشیند‪ .‬اوباما بالفاصله بعد از مکالمه تلفنی با‬ ‫اقای روحانی‪ -‬در حالی که رئی س جمهور ای ران در هواپیما‬ ‫بود‪ -‬در نشست مطبوعاتی خطاب به نتانیاهو گفت‪« :‬این‬ ‫تحریم ها بود که باعث شد این مکالمه تلفنی اتفاق بیفتد‪».‬‬ ‫مثلث‪ :‬االن این طور ش��ده که جن��اح اصالح طلب‬ ‫موافق روند مذاکره اس��ت و جناح اصولگرا به ویژه پایداری‬ ‫منتقد مذاکرات است‪ ،‬چرا؟‬ ‫قاض�ی زاده‪ :‬ما ب��ا بعض��ی از حرف ه��ا در عرصه‬ ‫مطبوعات کام�لا مخالفیم‪ ،‬ای��ن با نقد عملک��رد دولت‬ ‫متفاوت اس��ت چون خود دولت هم دارد ب��ا بعضی از این‬ ‫حرف ه��ا فاصله گذاری م ی کن��د‪ .‬حرف هایی مث��ل اینکه‬ ‫امام با «مرگ بر امریکا» مخالف بود و دس��تور حذف شعار‬ ‫«مرگ ب��ر امریکا» را صادر ک��رد‪ .‬این ادبی��ات م ی خواهد‬ ‫جایگاه سلطه گری شصت س��اله امریکا را تنزل بدهد حال‬ ‫انکه تمام مظالمی که ص��دام‪ ،‬تروریس��ت ها‪ ،‬منافقین و‬ ‫رژیم شاه سر ملت ای ران اوردند زیر س��ر امریکا بود‪ .‬مسلما‬ ‫ما با این ادبی��ات مخالفی��م و ان را موضع رس��می دولت‬ ‫نم ی دانیم البته اشکاالت تاکتیکی است اما ادعا نداریم که‬ ‫دولت مواضعش را باید با ما تنظیم کند‪ ،‬مقام های رس��می‬ ‫ب رای این کار در کش��ور رهبر معظم انقالب‪ ،‬شورای عالی‬ ‫امنیت ملی و مجلس هس��تند‪ .‬مجلس اوضاع را بررسی و‬ ‫اگر نیاز باش��د قانونگذاری م ی کند‪ .‬حتی نمایندگان انتظار‬ ‫ندارند دولت مطابق موض��ع انها عمل کن��د‪ ،‬اما ذیل این‬ ‫اتفاقات یک جریانی در کشور در حال شکل گیری است که‬ ‫م ی خواهد خواسته خود را حداکثری کند و این به مذاکرات‬ ‫ضربه م ی زند‪.‬‬ ‫ایمانی‪ :‬چه چیز را حداکثری کند؟‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬خواس��ته خود را از مرزهای نظام عبور‬ ‫دهد‪ ،‬ما ای��ن رویک��رد را اس��تحاله م ی نامیم ک��ه به روند‬ ‫مذاکره ضربه م ی زن��د‪ .‬این ذوق زدگی‪ ،‬دس��تپاچگی و این‬ ‫ن��وع التماس گونه رفتار کردن ادرس ه��ای غلط را در حوزه‬ ‫اجتماعی و اقتصادی به مردم م ی دهد و تقابل ایجاد م ی کند‪.‬‬ ‫از بزرگان نظام که ریشه در انقالب داشتند و مدت ها رئیس‬ ‫شورای عالی امنیت ملی بودند انتظار داریم متوجه موضوع‬ ‫باشند که چه صحبتی را چه زمانی باید بیان کنند ولو اینکه‬ ‫صحبت درست باشد (که البته نیست) چون دشمن مترصد‬ ‫سوءاس��تفاده اس��ت‪ ،‬البته مواضع خوبی را دکتر الریجانی‬ ‫در نطق پیش از دس��تور خود بیان کرد و من بیش��تر از ان‬ ‫حرفی ندارم‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬بعضی م ی گویند تی��م مذاکره کننده کارش‬ ‫را انجام دهد و همان طور که رهبر معظ��م انقالب به انان‬ ‫اعتماد کرده اند‪ ،‬مخالفان هم اعتماد کنند‪.‬‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬س��نای امریکا‪ ،‬البی صهیونیس��ت و‬ ‫نتانیاهو که در کار مذاکرات دخالت م ی کنند صبر نم ی کنند‬ ‫ولی ما داریم به وظیف��ه خود عمل م ی کنی��م و این نافی‬ ‫سیاست های نظام نیست‪ .‬ناظر فعالیم به طوری که مذاکره‬ ‫کننده ما خاط��ر جمعی پی��دا نکند‪ .‬یک مثلی اس��ت که‬ ‫مالنصرالدین کوزه ای را به دس��ت بچه ای داد‪ ،‬پنج تومان‬ ‫به او داد‪ ،‬یک کش��یده هم محکم توی گوش��ش زد‪ ،‬به او‬ ‫گفتند داستان چیس��ت؟ گفت کوزه را به بچه دادم که برود‬ ‫اب بیاورد‪ ،‬پرسیدند چرا به او س��یلی زدی؟ پاسخ داد‪ ،‬ب رای‬ ‫انکه نرود کوزه را بشکند‪ .‬سوال کردند که این بچه که هنوز‬ ‫کوزه را نشکسته! جواب داد وقتی انداخت شکست که دیگر‬ ‫کوزه شکسته به درد من نم ی خورد‪ .‬مجلس به عنوان ناظر‬ ‫فعال وظیفه دارد که نگذارد خطای سیاس��ی اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫دموکراسی همین است‪ .‬یک وظیفه دیگر مجلس ان است‬ ‫که میدان بازی را به نفع تیم مذاکره کننده فعال کند بناب راین‬ ‫هر دوی اینها را در راس��تای حمایت از تیم مذاکره کننده و‬ ‫منافع نظام دنبال م ی کند‪ .‬اگر کسی در جمهوری اسالمی‬ ‫امد به نفع جریان مخالف یا نظام س��لطه صحبت کرد باید‬ ‫یقه او را بچس��بید که چرا طوری حرف م ی زن��د که منافع‬ ‫جریان س��لطه تامین شود‪ .‬نباید از کس��انی که در راستای‬ ‫حفظ منافع ملی حرکت م ی کنند ای راد گرفت‪.‬‬ ‫ایمان�ی‪ :‬نوع مواجهه سیاس��ی به اعتقاد من اعم از‬ ‫جناحی و غی ر جناحی در این مقطع زمانی بسیار مهم است‪.‬‬ ‫ه ر گونه اظهارنظری توس��ط افراد‪ ،‬سیاسیون و جناح ها که‬ ‫منجر به تضعیف دولت و تیم مذاکره کننده باشد کامال غلط‬ ‫است‪ .‬موضع رهبری معظم هم همین است‪ .‬نباید انقدر به‬ ‫تیم مذاکره کننده پرخاش��گری کرد که اینها موضعشان در‬ ‫مذاکرات ضعیف شود‪ .‬انتقاد کردن هم در این زمان به مواضع‬ ‫دولت لطمه م ی زند‪ .‬به اعتقاد من بسیار زمان حساس است‪.‬‬ ‫باید انتقادها غیرعلنی باشد که موضع دولت تضعیف نشود‪.‬‬ ‫انها به اندازه کافی در خارج تحت فشار هستند‪ ،‬در داخل هم‬ ‫اگر فشار روی انها باش��د نم ی توانند وظیفه شان را درست‬ ‫انجام دهند‪ ،‬به عبارت دیگر اگر فشار از حدش بگذرد دولت‬ ‫کار را رها م ی کند‪ .‬اما این حرف به ان معنا نیست که سکوت‬ ‫کنیم‪ ،‬یکی از کارهایی که بای��د در فضای تبلیغاتی انجام‬ ‫دهیم این است که به جامعه منتقل شود ارتباط بسیار کمی‬ ‫بین وضعیت فعلی کش��ور با مذاکرات وج��ود دارد و اینکه‬ ‫غرب ی ها قابل اعتماد نیس��تند‪ .‬روی این مسائل باید خیلی‬ ‫کار و تبلیغ کرد تا مردم فکر نکنند هر نوع کندی یا شکست‬ ‫در مذاکرات تقصیر ای ران است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬شما معتقد به صبر فعاالنه هستید؟ یعنی در‬ ‫عین صبر‪ ،‬به صورت فعال بر صحنه نظارت کنیم‪.‬‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬در دولت باید تمام وزارتخانه ها پ رانرژی‬ ‫ب رای ارتقای ش��اخ ص های اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی‬ ‫کش��ور فعال ش��وند‪ .‬نباید بقیه وزرا منتظر بایستند که در‬ ‫عرصه بی ن المللی چه اتفاقی م ی افتد‪.‬‬ ‫ایمانی‪ :‬این یعنی مقاومت‪.‬‬ ‫قاض ی زاده‪ :‬این یعنی اس��تحکام درونی نظام‪ .‬االن‬ ‫اتفاق بدی که دارد م ی افتد این اس��ت که ظاه را همه ما در‬ ‫مجلس اصولگرا و دولت باور کردیم که کل شئونات مملکت‬ ‫وابسته به مذاکرات است که این کار درستی نیست و نباید‬ ‫کارهای کشور را معطل گذاشت‪.‬‬ ‫دولت و مجل��س باید به س��رعت خود را پی��دا کنند‬ ‫و به دنب��ال کاره��ای اساس��ی تر بروند؛ ص��دور قطعنامه‬ ‫‪ 598‬در جن��گ تحمیلی زمانی رخ داد ک��ه ای ران در عرصه‬ ‫نبرد توانس��ت حلبچه را بگیرد و در والفجر هش��ت موفق‬ ‫عمل کند‪ .‬امروز نیز اگر م ی خواهیم امتی��از قدرتمندی از‬ ‫کشورهایی که م ی خواهند همه چیز را به ما تحمیل کنند‪،‬‬ ‫بگیریم باید در میدان داخل پیروز شویم‪g .‬‬ ‫‪47‬‬ ‫شماره سوم‬ ‫گفتوگوی محرمانه‬ ‫پیروز مجتهدزاده‬ ‫گفت و گو‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫ظریف تردید دارد‬ ‫‪4‬ساعت گفت وگوی محرمانه باپیروزمجتهدزاده‬ ‫قرار بود با اقای دکتر پیروز مجته دزاده در مورد مذاکرات‬ ‫ژنو و تعامل دیپلماتیک با ای��االت متحده امریکا گفت وگو‬ ‫کنیم؛ راس��تش را بخواهید حتی گفت وگوی��ی هم کردیم‬ ‫اما خیلی زود بحث مان به جا های دیگر رفت‪ ،‬به قول یکی‬ ‫از دوستان به جای باریک رس��ید! در میانه مصاحبه بود که‬ ‫کفایت مذاکرات را اعالم کردیم و قرار گفت وگوی جامع تری را‬ ‫با اقای مجته دزاده در روزهای بعد گذاشتیم‪ .‬گفت وگویی که‬ ‫خیلی زود از دوران کودکی او شروع شد تا دوران دانشجویی‬ ‫و فضای سیاس��ی ای ران در دوران پهل��وی‪ ،‬دوران انقالب‪،‬‬ ‫سیاست های منطقه ای شاه‪ ،‬بازی قدرت های بزرگ در می دان‬ ‫ای ران‪ ،‬انقالب اسالمی‪ ،‬دوره های مختلف جمهوری اسالمی‬ ‫از هاش��می تا خاتمی و احمدی نژاد و روحانی‪ ...‬در هر کدام‬ ‫ی چون بحرین‪ ،‬رابطه بریتانیا با‬ ‫از این دوران ها مباحث مهم ‬ ‫شاه‪ ،‬رابطه امریکا و بریتانیا با جمهوری اسالمی‪ ،‬ماجراهای‬ ‫خلی ج فارس و‪ ...‬مطرح شد‪.‬‬ ‫اما س��وال اساس��ی اینجاس��ت که چرا مثلث با دکتر‬ ‫پیروز مجتهد زاده گفت وگو کرده اس��ت؟ این س��وال از این‬ ‫ی در‬ ‫جهت مهم اس��ت که ما در مثلث به دنبال نگاه س��وم ‬ ‫‪48‬‬ ‫مناسبات جنجال ب رانگیز ‪50‬سال اخیر ای ران در عرصه داخلی‬ ‫و بی ن المللی بودیم‪ .‬به نظر م ی رس��د ج��دا از نظ رات دکتر‬ ‫مجته دزاده ک��ه برخالف قرائت رس��می از تاریخ و فرهنگ‬ ‫کشور اس��ت‪ ،‬اقای مجتهد زاده به نظر من کسی است که‬ ‫بدون وابستگی سیاسی و حزبی نظ رات خود را بیان م ی کند‪.‬‬ ‫در جای جای این گفت وگو سخن از پروژه دموکراس ی خواهی‬ ‫است‪ .‬اقای مجته دزاده م ی گوید این پروژه در کشور در حال‬ ‫اجراست و گرچه گروه های سیاسی خط و ربط مبهم ی را در‬ ‫سپهر سیاست ای ران نش��انه گذاری کرده اند‪ ،‬اما مردم ای ران‬ ‫نش��ان داده اند که در این راه مصمم هس��تند‪ .‬من به دنبال‬ ‫یک نگاه سومی بودم که از توهم دای ی جان ناپلئونی در مورد‬ ‫مواجهه با قدرت های بزرگی چون انگلیس سخن بگوید‪ .‬از‬ ‫او پرسیدم که با سرنگونی پهلوی ایا انگلیس در ای ران پایگاه‬ ‫خود را از دست داد؟ او سخن را به نسبت انگلیس در ‪50‬سال‬ ‫اخیر با ای ران بیان داشت که دیگر زور سابق را ندارد و به دلیل‬ ‫تضعی ف اش در مساله نفت دست به دامان امریکا شد‪.‬‬ ‫موضوع دیگر اما نقش اقای ظری��ف‪ ،‬مذاکرات ای ران‬ ‫و امریکا و بعد از ان مذاکرات هس��ته ای ‪ 5+1‬در ژنو بود‪ .‬از‬ ‫‪-1‬مث‬ ‫ل‬ ‫ث‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ج‬ ‫ته دزاده‬ ‫اقای مجتهد زاده پرسیدم که چشم انداز این کار چیست؟ او‬ ‫گفت که «اقای ظریف به قول معروف کسی است که تمام‬ ‫عم��رش را در وزارت امورخارجه گذارنده و حرفه ای اس��ت‪.‬‬ ‫این حس��ن کار اقای ظریف اس��ت که وزارت امورخارجه را‬ ‫م ی شناس��د‪ .‬اما با اینکه او را حمایت م ی کنم به نظرم هنوز‬ ‫یک اتفاق در او رخ نداده است و ان‪ ،‬این است که کمی تردید‬ ‫دارد و اگر فشاری به او وارد م ی شود‪ ،‬تحت تاثیر قرار نگیرد‪.‬‬ ‫من م ی خواهم بگویم که هیچ فرد عاقلی نباید کاری کند که‬ ‫بعدها عذرخواهی کند‪ .‬قانون اساسی به شما اختیاراتی داده‬ ‫و ب راساس اختیاراتی که دارید‪ ،‬مسئول هستید‪».‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با اقای مجته دزاده از این جهت مهم‬ ‫است که او رک و راست در مورد خود سخن م ی گوید‪ ،‬فردی‬ ‫که با نظ راتش مورد رجوع بس��یاری از رسانه هاس��ت و البته‬ ‫موافقان و مخالفان جدی نیز دارد‪g .‬‬ ‫‪-2‬زندگیخصوصیاقایدکتر‬ ‫وطنم را به هیچ چیز‬ ‫نمی فروشم‬ ‫چه سالی به دنیا امدید و در کدام منطقه؟‬ ‫‪ l‬ابتدا بگویم که در افش��اکردن تاریخ تولدم هیچ‬ ‫ابایی ندارم (خنده)‪ .‬متولد ‪ 20‬بهمن ‪ 1324‬هستم که اکنون‬ ‫در مرز ‪ 68‬سالگی به سر م ی برم‪ .‬در نور مازندران متولد شدم‬ ‫و در یک خانواده نیمه مذهبی و نیمه خان منشی‪.‬‬ ‫به همین دلی�ل در نام خانوادگی تان مجتهد زاده‬ ‫هستید؟‬ ‫‪ l‬بله از طرف پدر مجتهدزاده هستم و از طرف مادر‬ ‫خانزاده هستم‪.‬‬ ‫این اقای مجتهدی که جد پدری ش�ما هس�تند‬ ‫که بودند؟‬ ‫ایشان جزو روحانیون سنتی بودند؟‬ ‫‪ l‬نم ی دانم ایا م ی ش��ود ایش��ان را چنین توصیف‬ ‫کرد‪ .‬در یک کالم اهل تقوا بود‪ .‬اینکه مثال باجناقش از رجال‬ ‫است ب رای وی اهمیت نداشت و از سیاست دوری م ی کرد‪.‬‬ ‫به صورتی این مسائل در پدر من هم وجود داشت و البته در‬ ‫خودم نیز وجود دارد‪ .‬من هم ظاه را ممکن است به نظر اید‬ ‫شر و شور زیادی در مباحث سیاسی داشته باشم‪ ،‬اما به شدت‬ ‫از سیاست به معنی قدرت طلبی و پشت هم اندازی بی زارم و از‬ ‫کار سیاست خوشم نم ی اید‪ ،‬دروغگویی و پشت هم اندازی و‬ ‫عوامفریبی را به شدت محکوم م ی کنم‪ .‬اما چون تخصصم‬ ‫این چنین اس��ت نظر علمی را به صورت انتقاد و راهنمایی‬ ‫مطرح م ی کنم‪.‬‬ ‫پدر بزرگ من هم این گونه بود؛ به زبان ساده تر دخالتی‬ ‫در امور ق��درت نم ی کردند‪ .‬هم��ان موقعی ک��ه او به نور‬ ‫ب ر م ی گردد‪ ،‬به روس��تای کال��ج‪ ،‬که زادگاه ماس��ت‪ ،‬مدت‬ ‫زمانی بود که علی دیوس��االر معروف به س��االر فاتح که از‬ ‫مش��روطه خواهان بود و به دلیل فتح ته ران به وی‪ ،‬همین‬ ‫لقب ساالر فاتح را داده بودند‪ ،‬خان منطقه کالج بود که پدر‬ ‫بزرگ ما در انجا سکنی گرفته بود‪ .‬مطلقا با او کاری نداشت‬ ‫اما خدا نکند روزی او ب��ه یک نفر از اهال��ی و رعایا ظلم ی ‬ ‫‪ l‬پدر من اخوند زاده ب��ود و زمانی که مجتهد فوت‬ ‫کرد ‪ 10‬ساله بود‪ .‬ان موقع رسم بود که بچه های مجتهدین‬ ‫لباده م ی پوش��یدند و به نوعی در ش��رف درامدن به سلک‬ ‫روحانیت ق��رار م ی گرفتند‪ .‬ایش��ان نیز چنین ب��ود و لباده‬ ‫به تن م ی کرد ام��ا وقتی که مجتهد به رحم��ت خدا رفت‪،‬‬ ‫وصیتنامه ای درامد ک��ه فرزندان من روحانی نش��وند‪ .‬پدر‬ ‫ما نیز لباده را کند و لباس عادی پوش��ید اما دو عمویم در‬ ‫سلک روحانیت در امده و روحانی باقی ماندند‪ .‬پدر اما ب رای‬ ‫تحصیل به مدارس قدیمی رفت چون به هر حال مدرس��ه‬ ‫مدرن امروزی نبود‪ ،‬او در مدرس��ه سپهس��االر درس خواند‬ ‫که در ان موقع با افرادی مثل بدیع الزمان فروزانفر‪ ،‬سپهبد‬ ‫کیا‪ -‬که بعدها از ارتش��ی های وفادار به شاه شد ‪ -‬و هی راد‬ ‫که رئی س دفتر شاه شد‪ ،‬همکالسی بود‪ .‬انها به دنبال قدرت‬ ‫رفتند اما پدر من به نور بازگشت؛ همان کاری که پدربزرگ‬ ‫ما یعنی مرحوم مجته��د کرده بود‪ .‬او در نور یک مدرس��ه‬ ‫دوکالس��ه ای با ابتکار و خرج خودش درست کرد و مشغول‬ ‫اموزش دادن به بچه های محل در نور ش��د و بعدش با مادر‬ ‫ما ازدواج کرد‪ .‬مادر من از خانواده های خان های محلی بود‪،‬‬ ‫البته وقتی م ی گوی��م خان نه به معن��ای خان های جنوب‬ ‫ای ران‪.‬‬ ‫منظورتان خان های ایلیانی است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬خوانین به معنای اشراف محلی که زمی ن دار‬ ‫بودند‪ .‬خانواده مادر من گرچه اهل نور بودند اما بیش��تر در‬ ‫ته ران زندگی م ی کردند‪ .‬مادربزرگ من از خاندان عالء بود که‬ ‫عمدتا در وزارت امورخارجه صاحب منصب بودند‪.‬‬ ‫از خانواده حسین عالء‪ ،‬وزیرخارجه و نخس ت وزیر‬ ‫بعدی؟‬ ‫‪ l‬نه‪ .‬نسبت حسین عالء اذربایجانی بود و مردمانی‬ ‫بافرهنگ ولی تی��ره اجداد م��ادری من مع��روف بودند به‬ ‫عالءنوری‪.‬‬ ‫پس ش�ما نیز در الیگارش�ی و خانواده ساالری‬ ‫ایران حضور و پیوندهایی دارید؟‬ ‫‪ l‬تقریبا‪ .‬منتها نه دقیقا !به این معنی که عالء نوری‬ ‫هیچ نس��بتی با عالء ترک ندارد‪ .‬انهایی که بیشتر معروف‬ ‫هستند‪ ،‬عالء ترک ها هستند گرچه عالء نوری ها الیگارشی‬ ‫به ان معنای رایج در ارتباط قاجاری محسوب نم ی شود‪ ،‬اما‬ ‫با یکدیگر و اش��راف قدیم ی دیگر نور پیوندهایی داشتند‪.‬‬ ‫خوانین نور هم��ه با هم منس��وب بودند‪ ،‬اس��فندیاری ها‪،‬‬ ‫خواجه نوری ه��ا‪ ،‬ملک محمدی ه��ا (پدر ب��زرگ مادری��م)‬ ‫خواجوی ها‪ ،‬بهزادی ها و‪...‬‬ ‫یک جور فامیل حاج اقای ناطق نوری هم هستید؟‬ ‫‪ l‬تقریب��ا‪ ،‬نه معنای داش��تن نس��بت س��ببی و‬ ‫نس��بی‪ .‬هم محلی بودیم و خانواده هایم��ان در رفت و امد‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬چون پدر من معتقد بود که ادم نباید مالک باشد‬ ‫چون درامد اجاره داری خیلی بیشتر و بهتر است؛ البته در ان‬ ‫زمان درست هم م ی گفت‪.‬‬ ‫بعد از اصالحات ارضی چطور؟‬ ‫‪ l‬بعدش زمی ن های ناچیزی به او رس��ید که خود‬ ‫او اب��اد کرده بود‪ .‬اما در ان زندگی خان منش��ی که داش��ت‬ ‫فعالی ت های جنبی ملک داری مانن��د دامداری‪ ،‬جنگلداری‪،‬‬ ‫اس��تفاده قانونی از مراتع ب رای دامداری و این گونه مشاغل‬ ‫محل درامد اصلی زندگی بود که هم��ه اینها در اصالحات‬ ‫ارضی ملی شدند و پدرم همه چیز را از دست داده بود‪ .‬پدرم‬ ‫ملک صدراعظم ن��وری را در اجاره خود داش��ت و از این راه‬ ‫زندگی م ی گذارد‪ ،‬البته بدون اینکه دفتری داش��ته باش��د و‬ ‫دخل و خرجش حس��اب و کتابی داشته باش��د‪ .‬این بود که‬ ‫خیلی راحت ورشکس��ت ش��د‪ .‬این روحیه ایشان ب رای من‬ ‫حیرت انگیز بود‪ ،‬ولی درس عبرت نبود‪.‬‬ ‫محرمانه‬ ‫تنکابنی که سپهدار اعظم بود؟‬ ‫‪ l‬بله؛ ان موقع وی نخس ت وزیر یا رئی س الوزرا بود‪.‬‬ ‫در این مقطع بحث ما در عصر پس از مشروطیت هستیم‪.‬‬ ‫به همین دلیل بود که از ایشان بسیار استقبال کردند و در‬ ‫مسجد و مدرس��ه خان مروی که هنوز نیز از مدارس مهم‬ ‫دینی ته ران اس��ت‪ ،‬جای دادند‪ .‬دوس��الی ته��ران ماند اما‬ ‫این فضا خیلی با اخالقش جور در نم ی امد چون ایش��ان از‬ ‫سیاست دوری م ی کرد و انس��انی بود که صرفا به مسائل‬ ‫فقهی و عالم روحانی خودش مشغول بود‪.‬‬ ‫پدر شما هم این طور بود؟ او چه کاره بود؟‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪ l‬ایشان در عالم سیاسی – مذهبی ان موقع نامی‬ ‫ ندارند‪ ،‬به دلیل اینکه ایشان یعنی اشی خ محمد تقی مجتهد‬ ‫کالگر که نام رس��می و محل ی ش��ان بوده اس��ت‪ ،‬روحانی‬ ‫متقی بودند که از حیطه امور دین��ی فراتر نم ی رفتند‪ .‬او در‬ ‫‪ 20‬سالگی برای تحصیل علوم دینی به نجف رفت‪ ،‬وقتی‬ ‫به ای ران بازگشت ‪ 50‬ساله بود و اجتهاد را نزد علمای بزرگ ان‬ ‫موقع مثل ایت اهلل مازندران��ی و ایت اهلل اصفهانی‪ -‬علمای‬ ‫سرشناس عصر مشروطیت ‪ -‬کسب کرد‪ .‬وقتی به ته ران‬ ‫امد مادر بزرگ ما را که نوه دختری ایت اهلل مجتهد تنکابنی‬ ‫بود به زنی گرفت و ما از یک طرف دیگ��ر هم مجتهدزاده‬ ‫شدیم و در نتیجه این ازدواج بود که پدر بزرگ ما شد باجناق‬ ‫میرزا محمد ول ی خان سپهدار تنکابنی‪.‬‬ ‫کرده باشد‪ ،‬پدربزرگ ما به قدری عصبانی م ی شد که حتی‬ ‫سوار بر اسب م ی شد تا برود و س��االر فاتح را تنبیه کند‪ .‬او‬ ‫نیز م ی دانست که در ان ش��رایط به مصلحت او و همگان‬ ‫بود از محل دور شود‪ .‬گویا این اتفاق یکی‪ ،‬دو بار روی داده‬ ‫بود‪ .‬اقای مجته��د چنین اخالقی داش��ت و اصال با قدرت‬ ‫رسمی ولو اینکه زور هم داشته باش��د‪ ،‬مماشات نم ی کرد‪.‬‬ ‫این اخالق به نوع��ی در همه مجتهدزاده ها بازتولید ش��ده‬ ‫است (م ی خندد)‪.‬‬ ‫بس��یار نزدیک‪ .‬پدر من بعد از ازدواج با مادرم رفت به دنبال‬ ‫ملک داری و زندگی خان منشی اما همچون شیخ – پدرش‬ ‫– قانع بود‪ .‬من هم همی ن طور هستم‪ .‬با اینکه از دانشگاه‬ ‫بیرونم کرده اند اما حرفم را م ی زنم ولی در این حرف زدن ها‬ ‫فقط منافع ملی وطنم را پیگیر هستم و هیچ انتظاری حتی‬ ‫در رسیدگی به این حق کشی فاحش و این ظلم مضاعفی که‬ ‫نسبت به من رفته است‪ ،‬ندارم‪ .‬به وزیر و وکیل و نخس ت وزیر‬ ‫اویزان نم ی شوم و از کسی تمنای امتیازی ندارم‪ .‬در قیاس‬ ‫اندیشه هایم به این نتیجه رسیده ام که زندگ ی ام را کرده ام‪،‬‬ ‫بدبخت نیس��تم‪ ،‬دارای ی های معنوی خوب��ی دارم و از نظر‬ ‫مادی ب ر اس��اس ارث طیب و طاهر پ��دری زندگی خودم را‬ ‫اداره م ی کنم‪ .‬اما وطنم را به هیچ چیزی نم ی فروشم‪ ،‬مرفه‬ ‫هستم‪ ،‬دو بچه دارم که دارند تحصیل م ی کنند اما دلم ب رای‬ ‫اینده این کشور م ی تپد و نگران نسل بعد از خودم هستم‪.‬‬ ‫ش��یخ و پدرم هم همی ن طور بودند‪ .‬پ��در در ملک داری اش‬ ‫اصال به دنبال حس��اب و کتاب از روس��تای ی ها نبود و تنها‬ ‫به این فکر م ی کرد که انها بتوانند سودی در خور کار خود‬ ‫ببرند‪ .‬این مس��اله ادامه داش��ت تا اصالحات ارضی که او‬ ‫ورشکست شد‪.‬‬ ‫وقتی پدرتان ورشکست شد چند سالتان بود؟‬ ‫‪ l‬فکر م ی کنم ‪ 18‬س��الم بود‪ .‬پدر من ان موقع ‪17‬‬ ‫ده را در اجاره خودش داشت از جمله سولده نور که مرکزیت‬ ‫امروزی شهرس��تان نور بود و همان طور ک��ه گفتم بدون‬ ‫حساب و کتاب‪.‬‬ ‫کارهای حیرت انگیز زیادی را انجام داد از جمله اینکه‬ ‫هر کجای ای ران بروید متراژ زمی ن های کشاورزی را بپرسید‬ ‫درس��ت در م ی اید اما اگر به نور بروید و بپرسید این زمین‬ ‫چند هکتار است‪ ،‬خواهند گفت هفت هکتار اما بدانید که ‪14‬‬ ‫هکتار است! دلی ل اش هم این بود که پدر من ب رای کمک به‬ ‫کشاورزان ترتیبی م ی داد که نیمی از زمین را ثبت کنند تا‬ ‫مالیات کمتری بپردازند‪.‬‬ ‫همین مس��اله البته بعده��ا گرفتاری را ب��رای وراث‬ ‫خودش سبب شد‪ .‬جایی که زمی ن هایی که خودش اباد کرده‬ ‫بود و به صورتی که عرض کردم ثبت شده بود را نتوانستیم‬ ‫به طور کامل از کشاورزان غاصب در اختیار بگیریم‪ .‬پدر یک‬ ‫انسانیت خاصی داشت‪ .‬در موقع اصالحات ارضی و رفراندوم‬ ‫بهمن ‪ 1341‬او به دهات م ی رفت و به کش��اورزان م ی گفت‬ ‫بروید رای بدهید به نفع شماست اما به ضرر من است‪ .‬من‬ ‫وقتی بحث روش��نفکری م ی کنم و اینکه روشنفکر واقعی‬ ‫کیست‪ ،‬تنها معادلی که به یادم م ی اید پدرم است‪ .‬روشنفکر‬ ‫کسی است که در مسائل محیط خودش مسلط باشد و در‬ ‫عمل خیر جمع را بر خیر شخصی خودش ترجیح دهد‪ .‬من‬ ‫یک نفر این گونه سراغ ندارم‪ .‬روشنفکرانی که انقالب کردند‬ ‫‪49‬‬ ‫تنها به فکر به دست اوردن قدرت بودند و بس‪.‬‬ ‫رسیدید به موقع دانش�گاه‪ .‬ان هم در سال های‬ ‫پرهیاه�وی دانش�گاه؛ چ�ه ش�د ک�ه جغرافی�ا‬ ‫خواندید؟‬ ‫‪ l‬عرض کنم که من دیپلم را به زحمت گرفتم‪ .‬البته‬ ‫در این مس��اله گرفتاری های خانوادگی هم دخالت داشت‪.‬‬ ‫مش��کالت به وجود امده در مورد پدر باعث ش��د حتی من‬ ‫در مقطعی درس را نیز رها کن��م‪ .‬دیپلمم را با معدل ‪11/11‬‬ ‫گرفتم‪ .‬معروف شدم به اینکه اهل درس و مشق نیست‪ .‬اما‬ ‫وقتی وارد دانشگاه شدم مصادف شد با زمانی که مشکالت‬ ‫خانوادگی تا حدود بسیاری کم شده بود و من در این مقطع‬ ‫فارغ از مشکالت حتی خودم تعجب کردم که چرا اینقدر به‬ ‫درس عالقه مند هستم‪ .‬به صورتی که من دیپلمه با معدل‬ ‫‪ 11/11‬در سال دوم دانشگاه اولین کتابم را نوشتم‪.‬‬ ‫ماجرای این کتاب چه بود؟‬ ‫گفت و گو‬ ‫‪ l‬سال ‪ 1346‬وارد دانشگاه ش��دم‪ .‬همان موقع به‬ ‫صورت جس��ته و گریخته در اخبار امده بود که شاه درصدد‬ ‫اس��ت که مس��اله بحرین را ب��ه صورتی ح��ل نماید‪ .‬یک‬ ‫س��ال بعد دولت بریتانیا اعالم کرد که نیروه��ای خود را از‬ ‫خلی ج فارس و کانال س��وئز خارج م ی نمای��د‪ .‬ان موقع مثل‬ ‫االن ب رای من مشخص نبود که معنی اینکه نیروهای خود‬ ‫را خارج نماید به معنی جمع کردن بساط استعمار است‪.‬‬ ‫دلیل ای��ن امر نی��ز از نظر سیاس��ی به این مس��اله‬ ‫ب ر م ی گش��ت که انها (دولت بریتانیا) که بسیار حساب شده‬ ‫تصمیم م ی گیرند‪ ،‬به این نتیجه رس��یدند که بهتر اس��ت‬ ‫بساط اس��تعمار کهنه را که دیگر جز هزینه عایدی نداشت‬ ‫و برچیده شده است‪ ،‬جمع کند چون به نفع اش بود به جای‬ ‫اینکه خرج نماید و پایگاه نظامی دایر نماید‪ ،‬س��ازمان های‬ ‫حکومتی محلی را نهادسازی نماید که ضمن ادامه زندگی‬ ‫تحت الحمایگی بریتانیا بتوانند منافع بریتانیا را هم تامین‬ ‫نمایند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫هزینه هم با خود این کشورها باشد؟‬ ‫‪ l‬بله؛ خرج تالش ب رای منافع بریتانیا را هم خودشان‬ ‫بدهند‪ .‬این اعالم باعث ش��د ک��ه هر روز م��ا در روزنامه ها‬ ‫م ی دیدیم که ش��یخ بحرین‪ ،‬امیر دوبی‪ ،‬امی��ر ابوظبی و‪...‬‬ ‫امده اند به ای ران‪ .‬شاه هم اینها را خیلی تحویل نم ی گرفت‬ ‫و با وزیر امورخارجه و دیگر چه م ی شد با نخس ت وزیر دیدار‬ ‫م ی کردند‪ .‬من متوجه شده بودم که دلیل این امر این است‬ ‫که شی خ ها ارباب و حامی قدیم را دارند از دست م ی دهند و‬ ‫به دنبال ارباب و حامی جدید هستند‪.‬‬ ‫در ان موقع قدرت مسلط نیز در خلی ج فارس در واقع‬ ‫ای ران بود و هی چ کس در منطقه ی��ارای هماوردی با ای ران را‬ ‫نداشت‪ .‬با این حال‪ ،‬شرایط منطقه ای به صورتی تحول یافته‬ ‫بود که ع راق بعثی و بعدها عربستان سعودی رقابت هایی را‬ ‫با ای ران در پیش گرفتند‪ ،‬به طوری که این وضع یک مثلث‬ ‫ژئوپلتیکی را در منطقه به وجود اورده بود که ای ران در راس‬ ‫ان و جلوتر از انها قرار داشت‪.‬‬ ‫طبیعی بود که شی خ نشی ن ها به دالیل متعدد از جمله‬ ‫قدرت مسلط و البته سابقه تمدنی – به ه ر حال اینها قرن ها‬ ‫جزو ای ران بودند‪ -‬جذب ای ران شوند‪ .‬ب رای من جالب بود که‬ ‫در ظاهر اینها عرب هس��تند و با ع راق یک نوع پیوندهای‬ ‫مبهم قوم��ی دارند اما از بعث به ش��دت م ی ترس��یدند و از‬ ‫س��عودی بی زار هس��تند و اصال او را قبول ندارند‪ ،‬به همین‬ ‫دلیل ملجا و پناهگاهشان ته ران ش��ده بود‪ .‬مجموعه این‬ ‫تحرکات ب رای من جالب بود ضمن اینکه در برنامه درس��ی‬ ‫ما هم دو واحد جغ رافیای سیاسی و دو واحد شی خ نشی ن های‬ ‫خلی ج فارس گنجانده ش��ده بود که ما در سال دوم دانشگاه‬ ‫م ی خواندیم‪.‬‬ ‫شما چه رشته ای م ی خواندید؟‬ ‫‪ l‬من جغ رافیا م ی خواندم که س��ه گرایش داشت‪.‬‬ ‫اولی جغ رافیای اقتصادی‪ -‬انس��انی‪ ،‬دومی کارتوگرافی و‬ ‫‪50‬‬ ‫س��ومی نیز جغ رافیای طبیعی بود‪ .‬در جغ رافیای انسانی ‪-‬‬ ‫اقتصادی دو واحد جغ رافیای سیاسی درس داده م ی شد که‬ ‫بسیار مورد عالقه من بود‪ .‬موقعی که م ی خواستم کنکور‬ ‫بدهم‪ ،‬در ذهنم این بود که حقوق یا علوم سیاسی بخوانم‬ ‫که نشد اما امروز بس��یار خوشحال هس��تم که این رشته‬ ‫را انتخ��اب کرده ام‪ .‬جغ رافیای سیاس��ی در واقع سیاس��ت‬ ‫سرزمینی است‪.‬‬ ‫سرزمینی؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬سیاس��ت عملی به این معنی که شما باید‬ ‫در مورد مدیریت سرزمین تصمیم سیاس��ی بگیرید و این‬ ‫م ی شود جغ رافیای سیاسی‪.‬‬ ‫در واقع یک میدان برای عمل سیاسی است؟‬ ‫‪ l‬بله؛ من این را یک سیاس��ت عملی م ی دیدم به‬ ‫جای سیاست تئوریک‪.‬‬ ‫کتاب خلی ج فارس و شی خ نش�ی ن ها از درون این‬ ‫مباحث بیرون امد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬البته من جرات نوشتن کتاب را در ان مقطع‬ ‫نداشتم‪ .‬بیشتر ذهنم این بود که بروم و ببینم و پژوهش کنم‬ ‫در این حوزه‪ .‬بعدش به صورت یک کتاب در امد که من ان‬ ‫را ترسان و لرزان به چند نفری نش��ان دادم‪ .‬انها هم بسیار‬ ‫تعریف کردند‪( .‬م ی خندد)‬ ‫به چه کسانی؟‬ ‫‪ l‬اول از همه به استاد خودم نشان دادم؛ دکتر گنجی‬ ‫که از این کارهای من بسیار خوشش م ی امد‪ .‬بعد به تعدادی‬ ‫از ناشران ان زمان‪ .‬اول ی اش انتشارات امی ر کبیر بود‪ ،‬موقعی‬ ‫که من رفتم امیرکبیر حتی مرا راه هم ندادند‪.‬‬ ‫کاش ای رانی یاد بگیرد نس��بت به هم نوع و هموطن‬ ‫خ��ودش تکبر نداش��ته باش��د‪ ،‬ش��خصیت دال ب��ر تکبر‬ ‫نیست بلکه ش��خصیت با افتادگی معنا م ی یابد‪ .‬انتشارات‬ ‫امی ر کبیر من را بیرون ک��رد‪ .‬فرد دیگری ک��ه من مراجعه‬ ‫کردم‪ ،‬انتش��ارات عطایی ب��ود که االن هم هس��ت‪ .‬اقای‬ ‫عطایی بسیار خوش��ش امد‪ ،‬نگاه مختصری کرد و کتاب‬ ‫را از من گرفت تا بررس��ی کند‪ .‬در همان سن به این نتیجه‬ ‫رس��یده بودم که چاپ این کتاب از نظر مالی ب رای انها نیز‬ ‫به صرفه است‪.‬‬ ‫چون موضوع روز بود؟‬ ‫‪ l‬بله؛ موضوع روز بود و کت��اب و اطالعاتی وجود‬ ‫نداشت‪ .‬به ه ر حال اما احمد عطایی یک گام بزرگ در تحول‬ ‫زندگی من با قبول کردن انتشار این کتاب‪ ،‬برداشت‪ .‬اگر این‬ ‫کتاب منتشر نم ی شد چه بسا من به این راه نم ی رفتم‪ .‬وقتی‬ ‫کتاب در امد من ‪ 23‬یا ‪ 24‬ساله بودم و م ی ترسیدم و خودم‬ ‫را قایم کرده بودم که مبادا همه بگویند این فضول ی ها به تو‬ ‫نیامده است! کتاب اما بسیار مورد استقبال قرار گرفت و نقل‬ ‫مجالس علمی و دانشگاهی شد و رئیس دانشگاه بسیار از‬ ‫این کتاب تعریف کرد‪.‬‬ ‫رئیس دانشگاه چه کسی بود؟‬ ‫‪ l‬دکتر علینقی عالیخانی‪ .‬انس��ان برجسته ای که‬ ‫معاونش دکتر سی د حسین نصر بود و ایشان که البته در ان‬ ‫مقطع هم معاون دانش��گاه و هم رئیس دانش��کده ما بود‪،‬‬ ‫بس��یار مرا تش��ویق کرد و حتی بعدها که رئیس دانشگاه‬ ‫صنعتی اریامهر (ش��ریف) ش��د‪ ،‬دس��تور داد یک کرس��ی‬ ‫خلی ج فارس به وجود بیاورند و به من یک بورس تحصیلی‬ ‫بدهند‪...‬‬ ‫یعنی سی د حسین نصر باعث شد شما به لندن‬ ‫بروید؟‬ ‫‪ l‬نه؛ ان یک ماجرای دیگر دارد که مربوط به خودم‬ ‫م ی شد‪ .‬م ی خواهم بگویم که اولیای امور نیز خوششان امد‪.‬‬ ‫یعنی قدرت رس�می کش�ور نیز از این کار شما‬ ‫خوششان امد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬هی چ ک��س اطالعات این چنینی را منتش��ر‬ ‫نکرده بود و موضوع تازه و بکری بود‪g .‬‬ ‫‪-3‬دورا‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫گاه‬ ‫در زمان شاه زندان رفتم‬ ‫نگاهی به دهه‪ 40‬و‪ 50‬و سیاست های‬ ‫منطقه ایایران‬ ‫اقای دکتر! اگر موافق باش�ید در مورد خود ش�ما‬ ‫توقفی کنیم و به این مس�اله بپردازیم که به نظر‬ ‫می رسد سیاست های متناقضی میان ایران و غرب‬ ‫وجود داش�ته اس�ت‪ .‬میان جناح هایی از ایران و‬ ‫امریکا این مساله در حضور نظامی ایران در منطقه‬ ‫خلیج فارس تاثیرگذار بوده است‪.‬‬ ‫‪ l‬در مورد امریکا م ی توانم بگویم حزب جمهوریخواه‬ ‫دوست شاه بود‪ ،‬اما حزب دموکرات دشمن شاه بود‪ .‬شما شاید‬ ‫ندانید که ب رادران کندی حتی در حضور شاه به او اهانت کردند‪.‬‬ ‫ماجرای استقالل بحرین چه بود؟‬ ‫‪ l‬بحرین ‪ 110‬س��ال جلوتر از ان تاریخ از ای ران جدا‬ ‫شده بود و االن به شما م ی گویم چرا این تصمیم گرفته شد‪.‬‬ ‫وقتی بریتانیا از خلی ج فارس بیرون رفت‪ ،‬همان طور که گفتم‬ ‫شیخ نشی ن ها تشخیص دادند که ای ران همه کاره خلیج فارس‬ ‫است‪ .‬ای ران بزرگترین کشور منطقه است‪ ،‬از نظر طول ساحل‬ ‫و حجم دریایی که در اختیارش بوده و هست‪ ،‬پرجمعی ت ترین‬ ‫کش��ور خلی ج فارس هم ای ران بوده و هست‪ ،‬ای ران قوی ترین‬ ‫ارتش خاورمیانه را در اختیار داش��ت و در عی��ن حال‪ ،‬منافع‬ ‫ملی ای ران بیشتر از هر کش��ور دیگری در منطقه و جهان در‬ ‫گرو امنیت خلی ج فارس بوده است‪ .‬طبیعی است که این همه‬ ‫امکانات و داشته ها و حساسی ت های اقتصادی و امنیتی‪ ،‬ای ران‬ ‫را مسئول تامین امنیت منطقه م ی کرد‪.‬‬ ‫به نظر شما سلبی نبود‪ ،‬ایجابی بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬اگر اسمش را بگذارید ژاندارم ی خلیج فارس‪،‬‬ ‫ای ران ژاندارم منافع ملی خودش بود‪.‬‬ ‫تا اینجا درست و همین االن هم جمهوری اسالمی‬ ‫در حوزه مسئولیت و عمل خود در خلی ج فارس به‬ ‫نسبت شی خ نشی ن ها ارجحیت دارد‪...‬‬ ‫‪ l‬بله! منتها تفاوت قضیه در این اس��ت که شوروی‬ ‫با غ��رب در رقابت ب��ود و او م ی خواس��ت وارد اب های گرم‬ ‫خلی ج فارس ش��ود‪ .‬نکته جالب اینجاس��ت ک��ه این عنوان‬ ‫ژاندارمی را شوروی به ای ران نداد‪ ،‬بلکه امریکای ی های معبود‬ ‫روش��نفکران س��نتی ما به ای ران داده بودند‪ .‬دنیای سیاست‬ ‫حیرت انگیز اس��ت‪ ،‬چه انکه هیچ گاه شوروی نم ی گفت چرا‬ ‫اینقدر ارتش��تان را قوی م ی کنید‪ ،‬بلکه ای��ن امریکای ی های‬ ‫همانند روشنفکران سنتی ما در اط راف حزب دموکرات بودند‬ ‫که مرتب نق م ی زدند که ای ران دارد ارتش قوی م ی سازد‪ ،‬مگر‬ ‫م ی تواند حریف شوروی شود؟ این قدرتنمایی ای ران ب رای حفظ‬ ‫امنیت منطقه به قول معروف بیخ گلوی بسیاری را گرفته بود‪.‬‬ ‫حتی در انگلیس و حزب دموکرات ایاالت متحده‪ .‬انها م ی دیدند‬ ‫که شاه از انها اسلحه م ی خرد و بر سر راه عبور نفت به غرب‬ ‫پایگاه سازی م ی کند‪ .‬سر و صدای وابستگان سیاسی یاد شده‬ ‫در باال بلند شد و انها بودند که ب رای نشان دادن تردید نسبت به‬ ‫سیاست های خلی ج فارسی ای ران عنوان «ژاندارم خلیج فارس»‬ ‫را باب کردند تا در اعتبار سیاست های امنیتی منطقه ای ای ران‬ ‫تردید افریده و ان را تخفیف دهند‪ .‬من اینجا عرض کنم که‬ ‫سیاست ان موقع ای ران در خلیج فارس هیچ مخالف داخلی‬ ‫نداشت‪ .‬جز مخالفان حرفه ای پهلوی!‬ ‫چه کسانی؟‬ ‫‪ l‬مصدق ی ها‪ ،‬توده ای ها و روش��نفکران چپ سنتی‬ ‫که در پرتو اندیشه های ضد پهلوی‪ ،‬جبهه به اصطالح ملی و‬ ‫حزب به اصطالح تود ه روشنفکری را هدایت م ی کردند‪ .‬اینها‬ ‫فقط مخالفت م ی کردند و مخالفت اینها هم س��ازمانی بود‬ ‫و در پیوند نزدیک با چپ گرای ی های انگلیس��ی و امریکایی‬ ‫از طرف س��ازمان هایی مانند کنفدراس��یون دانش��جویی و‬ ‫غیره‪ .‬مخالفت این روش��نفکران س��نتی مبنای اندیشه ای‬ ‫مس��تقالنه ف��ردی نداش��ت‪ .‬از نظ��ر فک��ری توده ای ها با‬ ‫ش��وروی ها و مصدق ی ها با دموکرات های امریکایی و حزب‬ ‫کارگر انگلیس هم اوایی داش��تند‪ .‬دیدیم که چون ش��وروی‬ ‫س��قوط کرد‪ ،‬چپ اندیش��ی و چپ گرایی سیاسی در امریکا‬ ‫و اروپا و ای ران هم واژگون ش��د‪ .‬این حرف ها درباره ژاندارم ی ‬ ‫ای ران در خلیج ف��ارس از ان منابع بیرون ام��د‪ .‬واقعی ت های‬ ‫جغ رافیایی – سیاس��ی اش��کار امروز ای ران در منطقه ب رای‬ ‫همگان روشن کرده که چه در جمهوری اسالمی ای ران و چه‬ ‫در گذش��ته‪ ،‬ای ران مجبور به حفظ امنیت خود در منطقه ای‬ ‫بوده و هست که سایه استعمار کهن جای خود را به استعمار‬ ‫نظام نوین جهانی بوش ها داده بود‪ .‬وقتی شما امنیت خود را‬ ‫تامین کنید ناخوداگاه امنیت بسیاری هم تامین م ی شود‪ .‬در‬ ‫واقع این عبارت «ژاندارمی ای ران در خلیج فارس» را دشمنان‬ ‫پهلوی راه انداخته بودند تا وانمود کنند ای ران تنها در حفظ منافع‬ ‫امریکا دارد نقش ژاندارم را بازی م ی کند‪ .‬در حالی که طبیعت‬ ‫شرایط سیاس��ی حکم م ی کرد که وقتی ما منافع خود را در‬ ‫منطقه ای حفظ م ی کنیم ‪ -‬که خیلی از دیگران هم در انجا‬ ‫دارای منافع بودند ‪ -‬خود به خود چطور امنیت منافع دیگران‬ ‫را هم در بر م ی گرفت‪ .‬این یک حالت دوسویه است‪ .‬الجرم اگر‬ ‫ژاندارم بودیم‪ ،‬ژاندارم خودمان بودیم و دیگران هم از دولت سر‬ ‫ی ما بهره مند م ی شدند‪.‬‬ ‫ژاندارم ‬ ‫این ماجرای تاریخی میان ایران و بحرین چه بود؟‬ ‫این یک سیاست دوگانه است‪ ،‬به نظر م ی رسد که‬ ‫بیشتر تعارف دیپلماتیک باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬البته همین تعارفات دیپلماتیک هم باید ب ر اساس‬ ‫زمینه های واقعی بیان شود واال مسخره از اب در م ی اید‪ .‬البته‬ ‫شیوخ بحرین‪ ،‬عرب هستند ولی در دویست سال گذشته بر‬ ‫جامع ه ای اساسا ای رانی حکومت کرده اند و هر اندازه با ای رانیت‬ ‫انجا مبارزه کرده باشند مجبور بوده اند به همان اندازه هم با‬ ‫هویت و خواست هویتی مردم خود را تطبیق دهند‪ .‬الجرم در‬ ‫این تعارفات هم حقایقی نهفته است‪ .‬به ه ر حال عرب هستند‬ ‫و ال خلیفه به ناچار باید خود را باشرایط تطبیق دهند و یک‬ ‫مقدار با مردم راه بیایند‪ .‬بحرین اولین کشوری بود که در میان‬ ‫اع راب مجلس مشورتی تاسیس کرد‪ ،‬چرا؟ دلیلش هم خ واسته‬ ‫مردم بود‪ .‬بعد انها مجبور شدند همان مجلس شورا را تعطیل‬ ‫کنند‪ ،‬چرا؟ چون خواس��ته عربیت بحرین بود که از س��وی‬ ‫سعودی ها مرتبا تزریق م ی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬بله! عرض من هم این بود که در این برخوردهای‬ ‫تعارف امیز هم مقداری اشاره به حقیقت وجود دارد‪ .‬بناب راین‬ ‫برداش��ت من این بوده اس��ت که تعارفات و اب راز صمیمیت‬ ‫م ی تواند ذاتی قلمداد شود و سرانجام اینکه بحرین با عقد دو‬ ‫قرارداد استعماری با بریتانیا در سال ‪ 1861‬و ‪ 1868‬از ای ران جدا‬ ‫شده و از دولت سر حکومت مشعشع ناصرالدین شاهی تبدیل‬ ‫به مهمترین تحت الحمایه بریتانیا شد‪.‬‬ ‫ش�ما گفتید که در ای�ران مخالف�ی نب�ود اما در‬ ‫مجلس ایران اقای پزشک پور نطق مخالفت کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬حقیقت این اس��ت که بریتانیا م ی کوشید بدون‬ ‫توسل به هر ظاهرسازی قانونی ادعای ای ران نسبت به بحرین‬ ‫که در زمان رضاشاه زنده ش��ده بود‪ ،‬پس گرفته شود‪ .‬ای ران به‬ ‫دالیل کامال اش��کار حاضر نبود زیر بار این خواس��ته برود و‬ ‫مرتبا استدالل کرد که در ای ران بخشی از مردم با این خواست‬ ‫انگلیسی مخالف هستند و ب رای ثابت کردن وجود مخالفت‪،‬‬ ‫دستگاه امنیتی را وادار کردند با مرحوم پزشک پور که واقعا هم‬ ‫مخالف بود قرار گذاشته شود که مخالف خوانی در مجلس را‬ ‫ی ساز کند و السالم و نامه تمام‪.‬‬ ‫در هماهنگی با دستگاه امنیت ‬ ‫بقیه این داستان های ی که امروز م ی شنوید‪ ،‬داستان هایی است‬ ‫که در دوران فراغت ب��ال از نفس ب��رادر بزرگتر پهلوی روی‬ ‫گردن ها ساز م ی شود‪.‬‬ ‫به نظر شما نمایش بود؟‬ ‫‪ l‬بله؛ نمای��ش بود‪ .‬ولی انصافا ه��م باید تایید کرد‬ ‫که پزش��ک پور و چند تن دیگ��ر واقعا مخال��ف بودند و این‬ ‫مخالفت خوانی سر و سامان سیاس��ی داده شده بود‪ .‬از نظر‬ ‫منطق جغ رافیای سیاسی البته بنده مخالف مخالفت خوانی‬ ‫یدانم که بحرین‬ ‫شادروان پزشک پور و همگنان هستم چون م ‬ ‫در تاریخ مورد بحث مال ای ران نبود که ما با استقاللش موافق‬ ‫یا مخالف باشیم‪ .‬بحرین در دهه ‪ 1860‬از ای ران جدا شده و در‬ ‫چنگال انگلیس به استقالل کنون ی اش رسیده بود‪.‬‬ ‫برگردی�م ب�ه خ�ود شما؛ش�مادر مقط�ع ده�ه‬ ‫محرمانه‬ ‫ب ه ه ر حال ال خلیفه در اقلیت هستند و با سیاست‬ ‫دوگانه ش�ان اکثری�ت ش�یعه را نی�ز م ی خواهند‬ ‫مجاب کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬لیسانس جغ رافیای انس��انی – اقتصادی را‬ ‫گرفتم‪ .‬من شاگرد اول دانشگاه ش��دم و از ان دیپلمه تنبل و‬ ‫درس نخوان به یک ادم عالقه مند به مباحث علم ی تبدیل‬ ‫شدم و متحول (م ی خندد)‪ .‬به خصوص بستگان و اشنایان که‬ ‫فکر م ی کردند همه اینها حقه است و به قول معروف حسادت‬ ‫م ی کردند‪ .‬مثل االن که برخی تهمت م ی زنند که مثال من از‬ ‫احمدی نژاد چک سفید گرفته ام یا اینکه مشاور فالن فرد در‬ ‫نظام هستم‪ ،‬ان موقع هم همین بحث ها بود‪ .‬با این تفاوت که‬ ‫ان موقع حسادت بود االن خ رابکاری هم هست‪ .‬این کتاب و‬ ‫پژوهش های من در حوزه خلی ج فارس خیلی جلب توجه کرد‬ ‫و شاید یکی از برکات ان‪ ،‬سفر تحقیقاتی یک گروه صد نفره‬ ‫به منطقه به ریاست دکتر گنجی بود که تاثیر بسیاری روی‬ ‫سیاست ای ران و امارات گذاشت‪ .‬در سیستم اموزشی ان موقع‬ ‫مقرراتی بود؛ در واقع ب رای رش��ته های خاصی که باید کادر‬ ‫اموزش ی شان تقویت شود‪ ،‬دانشجویان شاگرد اول این رشته‬ ‫به خارج اعزام م ی شدند‪ .‬جغ رافیا نیز یکی از این رشته ها بود‬ ‫که نفر اول رش��ته بورس م ی گرفت و م ی رفت ب رای تکمیل‬ ‫تحصیالتش تا بعدا ب رای تکمیل کادر اموزشی دانشگاه به‬ ‫کشور بازگردد‪ .‬البته من رفتم اما با وقوع انقالب دیگر بازگشت‬ ‫من به کشور میسر نشد و بعدها هم وقتی برگشتم حتی حاضر‬ ‫نشدند مجانی از من استفاده کنند‪ .‬اما من سربازی نرفته بودم‪،‬‬ ‫شرطش هم این بود که به سربازی بروم و رفتم‪ .‬بعد از سربازی‬ ‫من برگشتم و گفتم اقا بورس ما چه شد؟ گفتند بورس شما‬ ‫رفت (م ی خندد)‪ .‬گفتم یعنی چه رفت؟ گفتند اینجا ای ران است‪،‬‬ ‫غفلت کنید م ی رود! دکتر گنجی اما حاال رئیس دانشگاه ما‬ ‫شده است‪ .‬گفتم دکتر! بورس امری است که تصویب شده و‬ ‫چیزی نیست که روی طاقچه بگذارند تا کسی بردارد و ببرد!‬ ‫دکتر گنجی گفت امدند پارتی ب��ازی کردند و گرفتند‪ .‬به هر‬ ‫حال ما اهل داد و قال بودیم و حق خودمان را گرفتیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪ l‬بحرین در زمان ناصرالدین شاه قاجار از ای ران جدا‬ ‫شد‪ .‬در سال ‪ 1861‬سرهنگ پلی نماینده سیاسی بریتانیا در‬ ‫خلیج فارس با کشت ی های نظامی به بحرین حمله برد و ان‬ ‫را محاصره کرد‪ .‬جضور اس��تعماری بریتانیا در خلی ج فارس از‬ ‫سال ‪ 1820‬ش��روع ش��ده بود و از همان تاریخ بود که پروسه‬ ‫صد س��اله تبدیل ش��دن قبایل وابس��ته به ای ران به امارات‬ ‫تحت الحمایه بریتانیا شروع شد‪ .‬انها به ابوظبی و شبه جزیره‬ ‫قطر که رسیدند‪ ،‬حاج میرزا اقاسی صدراعظم بود که اعالمیه‬ ‫رسمی به بریتانیا داد که بریتانیا! اینجاهایی که شما در حال‬ ‫مستعمره کردن هستید جزو ممالک محروسه ای ران است و این‬ ‫جمله را به کار برد که تمام بنادر و جزایر متعلق به ای ران است‪.‬‬ ‫انگلیس ی ها به خاطر این کارش‪ ،‬کاری با او کردند که این به‬ ‫اصطالح تاریخ نویسان ای رانی بیش��تر خود قدرت استعماری‬ ‫حاج میرزا اقاسی را هو کردن و دیوانه و احمق خواندندش‪ .‬این‬ ‫در حالی اس��ت که حاج میرزا اقاسی کار درستی کرد و علیه‬ ‫انگلیس اقدام کرد‪ .‬تنها سیاس��تمدار ای رانی که در ان مقطع‬ ‫درس��ت فهمید که چه کند‪ ،‬اوست‪ .‬انگلیس��ی ها گرچه او را‬ ‫در تاریخ به دلیل این کارش مس��خره کردند اما دولت ای ران‬ ‫معتقد اس��ت که این جزایر ب رای ای ران است‪ .‬انگلیس ی ها که‬ ‫در داخل تابع دموکراس��ی و قانون مندی بودن��د‪ ،‬طبیعتا در‬ ‫مسائل بی ن المللی هم م ی کوشیدند ظ واهر پایبندی به اصول‬ ‫بی ن المللی را حفظ کنند‪ .‬به همین دلی��ل‪ ،‬در ب رابر اعتراض‬ ‫قانونی حاج میرزا اقاسی‪ ،‬نخس ت وزیر تنها کشور خلیج فارس‪،‬‬ ‫کار ادامه اس��تعمرات به طرف غرب خلیج ف��ارس را متوقف‬ ‫کردند و بحرین را ت��ا مدتی به حال خود گذاش��تند تا اینکه‬ ‫ناصرالدین شاه امد‪ .‬امیرکبیر که صدراعظم شد‪ ،‬انگلیس ی ها‬ ‫از او خواس��تند که ب رای مقابله با دزدی دریایی اجازه دهد که‬ ‫کشت ی های ای ران مورد تفتیش قرار گی رند‪ .‬امیرکبیر این اجازه‬ ‫را داد‪ ،‬در حالی که ای ران هیچ کشتی نداشت و انگلیس فقط‬ ‫م ی خواست از نخس ت وزیر تنها کشور خلیج فارس مجوزی در‬ ‫دست داشته باشد ب رای ادامه فعالی ت های خودش به صورت‬ ‫قانونی‪ .‬وقتی نیروهای انگلیس��ی‪ ،‬بحری��ن را به محاصره‬ ‫گرفتند‪ ،‬شیخ بحرین به ناصرالدین ش��اه نامه نوشت‪ .‬شیخ‬ ‫محمد به ناصرالدین شاه نوشت که اعل ی حضرت ما جزو ای ران‬ ‫و تیول ای ران هستیم‪ .‬انگلیس��ی ها ما را محاصره کرده اند و‬ ‫م ی خواهند تحت الحمایه انها باشیم‪ ،‬به داد ما برسید‪ ،‬ما مایل‬ ‫نیستیم و‪ ...‬ناصرالدین شاه قاجار اصال جواب او را نم ی دهد‪.‬‬ ‫ببینید بیچارگی تا کجا! این در حالی اس��ت که همین االن‬ ‫هم وفادارترین مردم از شیخ نشی ن های ع ربی به ای ران همین‬ ‫بحرین ی ها هستند‪ .‬چون اساس��ا اینها ای رانی هستند و تمام‬ ‫وجودش��ان ای ران است‪ .‬گرچه س��عی کرده اند در طول تاریخ‬ ‫خود را با شرایط وفق دهند‪ .‬من یادم است که موقعی که بعد‬ ‫از چاپ کتابم به بحرین رفتم‪ ،‬در یک هیات علمی و پژوهشی‬ ‫به ریاست دکتر گنجی‪ ،‬سرمیز شام‪ ،‬شیخ بحرین در سخنرانی‬ ‫رسم ی اش گفت که از این هیات من تقاضا دارم که در بازگشت‬ ‫مرات��ب ارادات خالصانه ما را به حضور پ��در تاجدار مان ابالغ‬ ‫نمایند‪ .‬یعنی من استاندار ای ران هستم‪.‬‬ ‫‪1350‬نویسنده ای صاحب نظر هس�تید در حوزه‬ ‫خلی ج فارس و لیسانس خودتان را گرفته اید‪ .‬چه‬ ‫کردید بعد از دانشگاه؟‬ ‫شما گفتید که یک بورس هم از سی د حسین نصر‬ ‫داشتید‪ .‬با او ارتباط نداشتید؟‬ ‫‪ l‬او رئیس دانشکده ما بود و من نماینده دانشجویان‪.‬‬ ‫همدیگر را م ی ش��ناختیم‪ ،‬ضمن اینکه م��ن رئیس انجمن‬ ‫دانشجویان دانش��کده ام بودم و بالطبع نماینده دانشکده در‬ ‫شورای دانشگاه ته ران‪ .‬با این دلیل با روسا هم سروکار داشتم‬ ‫و انها هم به یک دانش��جوی بس��یار فعال و مولف کتاب و‬ ‫مقاله عالقه مند بودند؛ یکی از داللیش این بود که من اصال‬ ‫سیاسی نبودم‪.‬‬ ‫شما در عرصه تحوالت سیاس�ی ان موقع هیچ‬ ‫دخالتی نداشتید؟‬ ‫‪ l‬ابدا‪ .‬تا این تاریخ که کنار ش��ما نشس��ته ام از نظر‬ ‫فلسفه سیاسی‪ ،‬هنوز نتوانسته ام خودم را با هیچ حزبی تطبیق‬ ‫دهم‪ .‬اغلب این را به حساب نارسایی فکری خودم م ی گذارم؛‬ ‫چه انکه نم ی شود میلیون ها انسان سوسیالیست باشند و من‬ ‫بگویم درست نم ی گویند‪.‬‬ ‫یعنی هی چ گاه در تحوالت پرش�تاب دانشگاه در‬ ‫دهه ‪ 40‬و ‪ 50‬حضور نداشتید؟‬ ‫‪ l‬هی��چ وق��ت‪ ،‬ام��ا وقتی م��ن نماین��ده انجمن‬ ‫دانشجویان بودم در اوج منازعات دانشگاه در سال ‪ 49‬که به زد‬ ‫و خورد با پلیس منجر شد‪ ،‬وظایفی داشتم و این وظایف به من‬ ‫حکم م ی کرد که من نماینده دانشجویان باشم و طرف انها را‬ ‫بگیرم‪ .‬منتها طرفداری من از داشنجویان کامال اداری و صنفی‬ ‫بود نه سیاسی‪ .‬من را هم همان زمان به زندان بردند‪ .‬چون زیر‬ ‫بار تبلیغات این دسته و ان دسته و حکومت نم ی رفتم‪.‬‬ ‫چه زمانی به زندان رفتید؟‬ ‫‪ l‬همان سال ‪ 15 .1349‬بهمن سال ‪ 49‬ما به عنوان‬ ‫انجمن دانش��جویان دانش��گاه نزد ش��اه رفتیم و با او دیدار‬ ‫کردیم‪ .‬اردیبهش��ت ماه س��ال بعدش یعنی حدود س��ه ماه‬ ‫‪51‬‬ ‫گفت و گو‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫بعد دانشگاه س��خت شلوغ ش��د و یک هفته درگیری شدید‬ ‫پلیس با دانشجویان ادامه داشت‪ .‬خیل ی ها زخمی شدند و به‬ ‫ساختمان های زیادی در دانشگاه خسارت وارد شد‪ ،‬اتش سوزی‬ ‫شد و‪ ...‬خیلی سال بدی بود‪ .‬تلویزیون ان موقع تازه وارد بحث‬ ‫این چنینی شده بود‪ .‬من و دیگر اعضای هیات مدیره انجمن‬ ‫دانشگاه را خواس��تند که در واقع خواسته های دانشجویان را‬ ‫تشریح کنیم‪ .‬همین اقای ایرج گرگین مجری برنامه بود‪ .‬در‬ ‫پ رانتز بگویم که تا وقتی که م��ن را عصبی نکنند من کاری‬ ‫به کس��ی ندارم‪ ،‬اما امان از اینکه عصبی شوم (م ی خندد) تا‬ ‫پوست نکنم ول نم ی کنم‪ .‬اقای گرگین شروع کرد به تهمت‬ ‫زدن که این دانشجویان خائن و‪ ...‬یکدفعه داغ کردم و گفتم‬ ‫صبر کن‪ ،‬خائن یعنی چه؟ دیگر داغ کرده بودم‪ .‬قضیه درگیری‬ ‫دانشجویان با پلیس هم از انجا ناشی م ی شد که سی د حسین‬ ‫نصر که معاون دانشگاه بود ب رنامه امتحانی را به هم زده بود و‬ ‫یک جوری با اتش بازی کرده بود‪.‬‬ ‫سی د حسین نصر باعث ماجرا بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬بانی اصلی ط��رح او بود‪ .‬ش��ایعات ان زمان‬ ‫م ی گفتند که هویدا‪ ،‬نصر را تحری��ک کرده بود که با این کار‬ ‫عالیخانی را بردارند که البته بعد از این ماجرا او را برداشتند‪ .‬ولی‬ ‫خود عالیخانی این حرف را همان موقع رد م ی کرد‪.‬‬ ‫چه کسی را به جای او گذاشتند؟‬ ‫‪ l‬اقای هوشنگ نهاوندی که بع دا شد رئی س دفتر فرح‬ ‫(م ی خندد)‪ .‬من به اقای گرگین گفتم این چه حرفی است که‬ ‫یزنید‪ .‬این دانشجویان بچه های شما هستند‪ ،‬خواهر و ب رادر‬ ‫م ‬ ‫شما هستند‪ ،‬خائن یعنی چه؟! گرگین جا خورد‪ .‬م ی دانید که‬ ‫دانشگاه ته ران‪ ،‬دانشگاه بسیار بزرگی بود با ‪ 27‬هزار دانشجو‬ ‫که بزرگترین مجتمع اموزشی منطقه بود‪ .‬بعدا در این برنامه‬ ‫تلویزیونی توضیح دادم که شما اگر انفجار م ی بینید دالیلش‬ ‫را هم ببینید‪ .‬گفتم که شما یک بادکنک را بگیرید در دستتان‪،‬‬ ‫همینطوری در دستتان منفجر نم ی شود‪ ،‬یکی بادش م ی کند‪،‬‬ ‫یزند‪ .‬اگر دانش��جو را بادکنک بدانیم‪ ،‬ب رنامه‬ ‫یکی س��وزن م ‬ ‫‪52‬‬ ‫سی د حسین نصر ان را باد کرده است‪ ،‬پلیس که حمله کرد به‬ ‫دانشگاه سوزن زده شد‪ .‬در این حادثه کی مقصر است؟ دانشجو‬ ‫خائن است؟ یا ان کس��ی که باد م ی کند و کسی که سوزن‬ ‫م ی زند؟ خب این حرف گنده ای بود در ان مقطع‪ .‬بعدها البته‬ ‫به من گفتند؛ قهرمان بادکنکی(م ی خندد)‪ .‬همه هم متعجب‬ ‫از اینکه چرا مجتهدزاده این حرف را زد‪ .‬گرگین شروع کرد به‬ ‫شعار دادن و پرخاش کردن‪ .‬من هم یک راه فرار پیدا کردم و‬ ‫گفتم مگر همین دوهفته پیش اعل ی حضرت نفرمودند که‬ ‫دانشجو اگر شلوغ نکند‪ ،‬بیمار است و باید به بیمارستان برود‪.‬‬ ‫شما چه م ی گویید؟ گرگین بیچاره ساکت ماند‪.‬‬ ‫بدل زدید؟‬ ‫‪ l‬بدجوری(م ی خن��دد)‪ .‬س��ه‪ ،‬چه��ار روز بعدش در‬ ‫دانشگاه جلس��ه شورای دانش��جویان بود‪ ،‬ش��لوغ هم بود‪،‬‬ ‫بگی ر بگیر هم ب��ود‪ .‬رفتیم بیرون نزدی��ک در خروجی بزرگ‬ ‫دانشگاه دیدم افس ران زیادی انجا هستند‪ .‬دیدم یک افسری‬ ‫لباس شخصی انگش��تش را به طرف من گرفت و گفت اقا‬ ‫بفرمایید‪ .‬دیگر گروه��ی م ی بردند‪ .‬من کی��ف و کتابم را به‬ ‫دوست کنار دس��تم دادم و گفتم به خانواده ام خبر بده که مرا‬ ‫برده اند‪ .‬ما هم سوار شدیم‪.‬‬ ‫چند روز بودید؟‬ ‫‪ l‬س��ه روز بازداش��ت بودم‪ .‬تا االن هم یک بار این را‬ ‫در گفت وگوهایم مطرح نکرده ام و نخواسته و نم ی خواهم از‬ ‫ملت ای ران اب راز طلبکاری کنم‪ .‬حاال که شما شوخ ی شوخی‬ ‫پرسیدید به اینجا رسیدیم‪ .‬من بر خود ننگ م ی دانم به خاطر‬ ‫زندان رفتن از وطنم طلبکار باشم‪.‬‬ ‫بعدش رفتید انگلیس؛ چرا انجا را انتخاب کردید؟‬ ‫‪ l‬ای��ن حرفی اس��ت که ای��ن مصدق ی ه��ا از من‬ ‫م ی پرسند‪ .‬البته من منظورشان را م ی دانم چیست‪ .‬اینکه این‬ ‫نوکر انگلیس است و از اول هم با انها بود (م ی خندد)‪.‬‬ ‫این حضرات نم ی دانند که انگلیس اس��تعماری سابق‬ ‫‪ 40‬تا ‪ 50‬سال است که تغییر کرده است‪ ،‬ولی انها همچنان‬ ‫یزنند و با تصورات دای ی جان ناپلئونی‬ ‫در عصر مصدق درجا م ‬ ‫هنوز فکر م ی کنند که انگلستان قدرتی بزرگ در جهان است‬ ‫و ظاه را انها با ان پدیده تخیلی مخالف هستند و باطنا هنوز‬ ‫منتظر هستند که دای ی جان ناپلئون انها را در ای ران به قدرت‬ ‫رس��اند‪ .‬تازه‪ ،‬این داستان را خود مصدق ش��روع کرد‪ .‬نفت ما‬ ‫را طوری ملی کرد که همه اش به انگلیس رس��ید‪ .‬اما تمام‬ ‫مخالفان خود را با انگ انگلیسی بودن تخریب کرد‪ .‬او شخصا‬ ‫ایت اهلل کاشانی‪ ،‬مبدع نهضت ملی کردن نفت و به سرانجام‬ ‫رس��اننده قانون ملی کردن نفت را عام��ل انگلیس خواند و‬ ‫کاری با ایت اهلل کاشانی کرد که ب رای مدت های زیادی از خانه‬ ‫خودش نم ی توانس��ت بیرون بیاید‪ .‬حاال شما فکر م ی کنید‬ ‫اقایان در انگ زدن به این معلم ساده کوتاه بیایند؟ اما چرا من‬ ‫رفتم انگلیس؟ من م ی خواستم ب رای ادامه تحصیل به امریکا‬ ‫بروم اما مساله ای باعث شد که تغییر مسیر دهم و البته به نفع‬ ‫من تمام شد‪ ،‬چه انکه اکثر دانشجویان ای رانی هنوز هم فکر‬ ‫م ی کنند در علوم انس��انی باید به امریکا بروند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که اروپا مهد علوم انسانی است اما در تکنولوژی امریکا‬ ‫بهتر است‪ .‬من حتی دو پذیرش از دانش��گاه های ایلینویز و‬ ‫میشیگان گرفته بودم که به امریکا بروم‪ .‬اما به چند دلیل از‬ ‫جمله اینکه مادرم مریض بودند و ترجیح م ی دادم نزدیک تر‬ ‫باش��م و دیگر اینکه باید یک دوره زبان را به خرج خودم ب رای‬ ‫اموختن زبان انگلیس��ی م ی گذراندم و به دلیل گرانی بلیت‬ ‫دیگر چیزی نم ی ماند ب رای من در صورتی که به امریکا می‬ ‫رفتم تا در کالس زبان ثب ت نام کنم‪ .‬نکته ظریف دیگر اینکه‬ ‫فکر م ی کردم باید انگلیسی را در انگلستان بیاموزیم‪ .‬در لندن‬ ‫که زندگی م ی کردم مش��اهده کردم ک��ه مرکز پژوهش های‬ ‫استنادی تاریخی – سیاسی دنیا در اینجاست‪ .‬بریتانیا تمام‬ ‫اسنادی که در ‪ 300‬س��ال اخیر از دوره استعماری جمع کرده‬ ‫در اینجا متمرکز کرده اس��ت‪ ،‬من با وجود اینه��ا کجا بروم؟‬ ‫اقیانوسی ناتمام از اسناد و گزارش های رسمی و غیررسمی‪.‬‬ ‫شما م ی توانید با این اسناد در مورد مکان هایی کتاب بنویسید‬ ‫که اصال به انجا نرفته اید! اینقدر مستند نگاری قوی وجود دارد‪.‬‬ ‫در کالس زبان یک همکالس��ی ع راقی داشتم که هر وقت‬ ‫سر کالس حرف م ی زدم‪ ،‬شروع م ی کرد به دا دو بی داد که برو با‬ ‫ان شاه جنایتکارت! در توضیح اینکه ان موقع بحث ادعاهای‬ ‫صدام روی اروند داغ بود‪ .‬من هم به او م ی گفتم شاه به من چه و‬ ‫این دعواها و رقابت ها ادامه داشت تا اینکه ما رفته رفته دوست‬ ‫شدیم و او به من عالقه مند شد‪ .‬گفت اینجا چه م ی کنی‪،‬گفتم‬ ‫م ی خواهم خلی ج فارس بخوانم و م��ی روم امریکا‪ .‬گفت چرا‬ ‫امریکا‪،‬مرکز خلی ج فارس شناس��ی دنیا اینجاس��ت‪ .‬برو یک‬ ‫مدرسه خاورشناسی در لندن است‪ ،‬انجا را ببین‪.‬‬ ‫چه سالی بود؟‬ ‫‪ l‬س��ال ‪ .1352‬از اینجا بعد همه زندگی علمی من‬ ‫تصادفی اس��ت‪ .‬توضیح م ی ده��م چرا‪ .‬من رفتم مدرس��ه‬ ‫خاورشناسی و سراغ رئیس خاورمیانه شناسی را گرفتم‪،‬گفتند‬ ‫با پروفس��ور مک الکلن صحبت کن‪ .‬دی��د من در صحبت‬ ‫انگلیسی مشکل دارم‪ ،‬فارسی صحبت کرد‪ .‬من خوشحال‬ ‫شدم‪ .‬گفت چه م ی خواهی؟داستانم را گفتم و اینکه م ی خواهم‬ ‫بروم امری��کا و اینها‪ .‬من در پ رانتز عرض کن��م که ب رای این‬ ‫دانش��گاه ها بورس دولتی بسیار مهم اس��ت‪ ،‬چون دانشجو‬ ‫تامین اس��ت از همه لحاظ‪ .‬گفت چرا اینجا نم ی ایی؟ اینجا‬ ‫بهترین جاست من خودم هم م ی ش��وم راهنمایت‪ .‬گفتم از‬ ‫این بهتر چه و رفتم انجا‪ .‬بعدها فهمیدم که خدا چه لطفی در‬ ‫حق من کرده است‪ ،‬چون با مراکز اس��ناد و اینها اشنا شدم و‬ ‫دریچه بزرگی به روی من گشوده شد‪ .‬اگر به امریکا م ی رفتم‬ ‫یک پروفس��ور موالنا یا ی��ک پروفس��ور امی راحمدی دیگر‬ ‫م ی ش��دم(م ی خندد)‪ .‬بعد از این اما دکتر گنجی به مدرسه ما‬ ‫امد‪ .‬او انجا را دوست نداشت چون یکی از شاگردان تنب ل اش‬ ‫انجا درس م ی خواند ب رای من در دانش��گاه منچستر یک جا‬ ‫پی دا کرد‪.‬‬ ‫نکته جالب اینجاست که من اصال از دانشگاه منچستر‬ ‫تقاضا نکرده بودم‪ ،‬اما ب رای من نوشتند تقاضای شما پذیرفته‬ ‫شد‪ .‬به دکتر گنجی گفتم که کار من تمام شده است‪ ،‬بگذار‬ ‫امتحانات فوق لیسانس را بدهم و بروم‪ .‬گفت نه دانشگاهی‬ ‫که به فالنی‪ -‬شاگرد تنبل‪ -‬دکترا م ی دهد به درد تو نم ی خورد‪.‬‬ ‫دکتر گنجی به من بسیار عالقه مند بود و مرا در مقام فرزندی‬ ‫که نداشت بسیار دوست م ی داشت‪ .‬رفتیم منچستر اما با یک‬ ‫مصیبت مواجه شدم‪ .‬من م ی خواس��تم جغ رافیای سیاسی‬ ‫خلیج فارس بخوانم‪ ،‬اس��تاد راهنمایی که ب رای من انتخاب‬ ‫کردند‪ ،‬متخصص جغ رافیای طبیعی ش��ب ه قاره هند بود‪ .‬این‬ ‫یارو هم هیچ نم ی دانس��ت و هرچه م ی نوشتم به به و چه چه‬ ‫م ی کرد‪ .‬ش��رح ماوقع را به ته ران فرستادم‪ ،‬همین باعث شد‬ ‫که دکتر هوشنگ نهاوندی که رئیس دانش��گاه بود بورس‬ ‫من را قطع کند‪.‬‬ ‫من م ی خواس��تم برگردم ته ران اما یک تصادف دیگر‬ ‫مس��یر زندگی من را باز هم تغییر داد‪ .‬گفتم بروم ببینم این‬ ‫اکسفورد چه جور جایی است؟ در انجا هم بدون تقاضا از من‬ ‫خواسته شد که ادامه تحصیل در سطح دکترا بدهم‪ .‬در یک‬ ‫دیدار پی ش بینی نش��ده با رئیس مدرسه جغ رافیای دانشگاه‬ ‫اکسفورد نشس��ته بودم و حتی نم ی دانستم که ناخواسته با‬ ‫ژان گاتمن‪ ،‬پدر جغ رافیای سیاس��ی جهان امروز همنشین‬ ‫نو من کنان این کلمات را بیان کنم‪:‬‬ ‫شده ام‪ ،‬فقط توانستم م ‬ ‫«من؟ من در اکسفورد؟ مگر م ی ش��ود؟» گفت مگر انهایی‬ ‫که اینجا هستند با تو فرق م ی کنند؟ دیگر الزم به بحث نبود‬ ‫چون در یک ان فهمیدم کتاب شانس زندگی علم من ورق‬ ‫خورده است‪.‬‬ ‫اولین کتاب مجتهدزاده‬ ‫با عنوان ش�یخ نش�ین های‬ ‫خلی�ج ف�ارس و س�ومین‬ ‫کتابش با عن�وان جغرافیای‬ ‫تاریخی خلی�ج فارس خیلی‬ ‫زود از او متخصص�ی در‬ ‫جغرافی�ای سیاس�ی دریای‬ ‫پارس ساخت‬ ‫پی ر مرد به من گفت برو و هفته این��ده بیا تا چند نفر از‬ ‫همکارانم هم تو را ببینند و من حتی نم ی دانستم که منظور‬ ‫انجام یک مصاحبه حضوری بوده اس��ت‪ .‬ثب ت ن��ام کردم و‬ ‫اندکی نگذشت که دیدم هم ه به من تبریک م ی گویند‪ .‬چون‬ ‫ش��گفت زده پرس و جو کردم‪ ،‬در یافتم که گاتمن ش��خصا‬ ‫راهنمایی رساله دکترایم را به عهده گرفته و این مطلب ب رای‬ ‫همه تعجب انگیز بود‪ ،‬چون او بیش از بیس��ت سال بود که‬ ‫راهنمایی رساله دانش��جویی را نپذیرفته بود‪ .‬من که تازه به‬ ‫اهمیت نام گاتم��ن و عظمت مقام علم��ی او در جغ رافیای‬ ‫سیاس��ی پی برده بودم‪ ،‬تصمیم گرفتم بحث های دوجانبه‬ ‫با وی را روی نوار ضب��ط کنم‪ .‬در یکی از ای��ن دیدارها علت‬ ‫تصمیم او ب��ه راهنمایی رس��اله دکترایم را پرس��یدم و او در‬ ‫پاسخی حیرت انگیز گفت‪« :‬من یونان شناس‪،‬ای ران را لنگه‬ ‫دیگر بار تمدنی بشر م ی دانم و باز م ی دانم که یونان شناسی‬ ‫بدون ای ران شناس��ی معنی ندارد‪ .‬ای��ران نمونه کامل تئوری‬ ‫ایکونوگرافی من است و من م ی خواهم با راهنمایی رساله تو‬ ‫خود را ناچار به دانستن بیشتر درباره ای ران نمایم‪ .‬ایکونوگرافی‬ ‫در جغ رافیای سیاسی به معنی نیروهای معنوی و عقیدتی که‬ ‫گروه های مختلف مردم را به صورت ملت و کشور به هم پیوند‬ ‫م ی زند‪ .‬ای ران چند بار سوخت‪ ،‬اتش گرفت‪ -‬مثل سمندر‪ -‬اما‬ ‫از خاکستر خودش دوباره بلند شد و پروبال گرفت‪».‬‬ ‫این را گاتمن م ی گوید؟‬ ‫‪ l‬بله‪.‬‬ ‫چه تعبیر زیبایی!‬ ‫‪ l‬در حقیقت این گاتم��ن بود که پنج��ره بزرگ و‬ ‫فرحناکی را به روی من باز کرد‪g .‬‬ ‫دو بورسی که گرفتید در واقع بورس های حکومتی‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬بورس حکومتی دیگر چه صیغه ای اس��ت؟ وزارت‬ ‫علوم یک دستگاه دولتی است و بنیاد رضا پهلوی هم شعب ه ای‬ ‫از بنیاد خیریه پهلوی بود که بعد از انقالب تبدیل شد به بنیاد‬ ‫علوی‪.‬‬ ‫ش�ما بدون اینکه هیچ نس�بتی با حکومت داشته‬ ‫باشید این بورس ها را گرفتید؟‬ ‫‪ l‬نم ی فهمم‪ ،‬من دانشجو چه نسبتی م ی توانستم‬ ‫با حکومت داشته باش��م؟ ابدا! این حرف ها را مصدق پرستان‬ ‫علیه من ساز کردند و من به شما دقیقا ماجرا را بازگو م ی کنم‪.‬‬ ‫اقای دکتر حسین خطیبی که رئیس جمعیت شیر و خورشید‬ ‫برئی��س مجلس بود از بس��تگان پدر من بود‪ .‬ایش��ان‬ ‫و نای ‬ ‫شخصیت بسیار برجسته و دانشمندی اهل نفوذ بودند‪ .‬خ واهر‬ ‫او که االن نیز در قید حیاط است‪ ،‬خانم دکتر عذرا خطیبی در ان‬ ‫زمان مدیرکل نخس ت وزیری بود که البته از نظر فکری به شدت‬ ‫ضد اسرائیل و طرفدار اع راب بود و به تازگی از امریکا امده بود و‬ ‫صاحب نفوذهم بودند‪ ،‬بههمیندالیل بسیار محبوب بود‪.‬خانم‬ ‫دکتر عذرا خطیبی با رحمت حقدان معاون وزارت علوم اشنایی‬ ‫داشت و به وی زنگ زد و ماجرا را گفت و حقدان هم گفت بیاید‬ ‫اینجا؛ اصال طبق قانون م ی تواند بورس بگیرد‪ .‬منتها بورس‬ ‫نیمی از هزینه ها را تقبل م ی کرد‪ .‬ایشان با رئیس حزب مردم‬ ‫که رئیس بنیاد رضا پهلوی بود نیز دوباره تماس گرفت و ماجرا‬ ‫در واقع یک جور کادر سازی برای اینده بود‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬من در خاط راتم نوشته ام که حیرت دارم از این‬ ‫کوته فکری ها‪ ،‬چطور م ی شود با یک بورس تحصیلی‪ ،‬کسی‬ ‫تعهد اخالقی و وجدانی به ش��اه و ولیعهد و غیره بیابد‪ .‬مگر‬ ‫ان همه که با بورس بنیاد پهلوی به خارج رفتند‪ ،‬وفادار به نظام‬ ‫پهلوی از اب در امدند؟ مگر همه کس��انی که رضاشاه به انها‬ ‫بورس داد و فرستاد به فرنگ‪ ،‬بعدها دشمنان اصل ی اش نشدند؟‬ ‫محمد رضا ش�اه هم تمام کس�انی را که فرس�تاد‬ ‫خارج‪ ،‬در واقع بعدها دشمن اش شدند‪.‬‬ ‫‪( l‬م ی خندد) بله ولی من سیاسی علیه این و ان نشده‬ ‫و نخواهم ش��د‪ .‬به هر حال کار ما راه افتاد و در اکسفورد ادامه‬ ‫تحصیل دادیم‪.‬‬ ‫ش�ما در اوج انقالبی گری در لندن حضور داشتید؛‬ ‫رابطه تان به انها چطور بود و انها چه می گفتند و چه‬ ‫کسانی بودند؟‬ ‫‪ l‬من یک چیزی به ش��ما بگویم‪ ،‬تمام تعاریفی که‬ ‫از ان روزها م ی کنند را با دقت بررس��ی کنید‪ ،‬همه اش درست‬ ‫نیست‪ .‬در محی ط های دانش��گاهی ان روز تحرکات سیاسی‬ ‫له و علیه به معنی امروز وجود نداش��ت‪ .‬گروه های چپ فعال‬ ‫بودند و ب ر اساس برداشت های جور واجور خود در کنفدراسیون‬ ‫دانشجویی مبارزه م ی کردند‪ .‬در اکسفورد نیز یک جمع کوچک‬ ‫فعال بود که عمدتا از طرفداران چپ ها بودند و حامیانی هم از‬ ‫میان دانشجویان انگلیسی داشتند‪ .‬جالب است یک دفعه هم‬ ‫اعالمیه علیه من صادر کردند‪.‬‬ ‫محرمانه‬ ‫االن دیگر دانشجوی دکترا هستید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬بعد از ماج��رای قطع بورس و ترک دانش��گاه‬ ‫منچستر‪ ،‬به ته ران بازگشتم و با تالش هایی که کردم دو بورس‬ ‫ب رای خودم درست کردم‪ .‬یک بورس از وزارت علوم گرفتم که‬ ‫تنها شهریه من را متقبل م ی شد و دیگری بورس از بنیاد رضا‬ ‫ی در واقع هزینه های جاری من را م ی داد‪.‬‬ ‫پهلوی که دوم ‬ ‫را گفت و انجا هم نیمه دیگر بورس خودم را کامل کردم‪ .‬جالب‬ ‫است طبق سنت ان زمان ه ر کس بورس بنیاد رضا پهلوی را‬ ‫یدادند‪ .‬ما هم شدیم؛ رضا پیروز‬ ‫م ی گرفت به وی لقب «رضا» م ‬ ‫مجته دزاده! البته فکر و فلسفه قضیه این بود که این افراد تعهد‬ ‫اخالقی بیابند به دوران پادشاهی شخص رضا پهلوی‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫مصدق پرستان به من می گویند انگلیسی‬ ‫‪-4‬د‬ ‫ربریتانیا‬ ‫شما چطور از انها و ایرانی ها دوری کرده بودید؟‬ ‫‪ l‬در ان زمان به معنی امروزی در خارج از کشور ای رانی‬ ‫نبود‪ .‬ای ران ی هایی به معنی امروز نبودن��د که من از انها دوری‬ ‫کنم‪ .‬در مورد این گروهک های دانش��جویی و کنفدراسیونی‬ ‫هم که بارها گفته و ثابت کرده ام که من هرگز یک ادم سیاسی‬ ‫مخالف و موافق کسی نبوده و نیس��تم‪ .‬انهایی که در اط راف‬ ‫بو جوشی داشتند کسانی بودند که گفتم‪ ،‬بیشترشان‬ ‫ما جن ‬ ‫دانش��جو های این دس��ته بودند و من امروز هم از این دسته‬ ‫دوری م ی کنم‪.‬‬ ‫با همین گروه های سیاسی منظورم است؟‬ ‫‪ l‬بنده به ش��ما گفتم که تا این تاریخ��ی که اینجا‬ ‫هستم‪ ،‬نتوانستم خود را با هیچ گروه و سلیقه و فکر سیاسی‬ ‫تطبیقبدهم‪.‬‬ ‫شما با موج انقالب اسالمی در ایران چه می کردید؟‬ ‫به هر حال ش�ما ایران�ی بودید و در کش�ور ش�ما‬ ‫مساله ای در حال وقوع بود‪.‬‬ ‫‪ l‬من ادم غی ر سیاس��ی بودم‪ .‬االن هم غی ر سیاسی‬ ‫هستم‪ .‬هم اکنون نی ز‪ ،‬اگر با کسی که نظام را قبول نداشته باشد‪،‬‬ ‫مواجهه داشته باشم تنها حرف های حرفه ای و تخصص ی ام را‬ ‫یزنم‪ .‬من تنها این وسط حدود چهار سالی بعد از اینکه بورسم‬ ‫م ‬ ‫قطع شد‪ ،‬بالهای زیادی به سرم امد‪ ،‬البته مبارزه سیاسی در ان‬ ‫دوره نیز به نفع سلطنت پهلوی یا سلطنتی شبیه به این نبود‪...‬‬ ‫مشروطه خواه بودید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬الگوی بحث من در زمان ش��اه مدل اس��پانیا‬ ‫بود‪ -‬پادشاهی خوان کارلوس – و بریتانیا یعنی ملکه که شاه‬ ‫هیچ کاره است‪.‬‬ ‫به خاطر همین اس�ت که مخالفان به ش�ما با انگ‬ ‫انگلیسی بودن می تازند؟‬ ‫‪ l‬به م��ن م ی تازند؟ ای��ن افراد قهرمان پرس��ت که‬ ‫‪53‬‬ ‫نس ل شان الحمد هلل رو به انق راض اس��ت‪ ،‬کمتر و ب ی ابرو تر از‬ ‫ان هس��تند که بتوانند با این دروغ پردازی ها و شایع ه سازی ها‬ ‫فرزندان دلیر و پاکدامن ای ران که در س��طح جهانی از وطن و‬ ‫منافع ملی وطن دفاع م ی کنند‪ ،‬بتازن��د‪ .‬انها فقط عقده های‬ ‫شصت ساله ناشی از نابخردی های ثابت شده خود را همچنان‬ ‫افتان و خی زان و به صورت های پلید «مخفی و نیمه مخفی»‬ ‫توطئه امیز پیگیری م ی کنند و شما به چش��م خود در پانزده‬ ‫سال اخیر دیدید که با مش��ت محکم صراحت و صداقت در‬ ‫عین ب ی اعتنایی‪ ،‬حرف های پلید و ب ی ارزششان به حلقوم شان‬ ‫فرو ش��د‪ .‬ادم تحصیلکرده باید در میانه بایس��تد‪ .‬نباید اسیر‬ ‫ضدو نقیضی قرار گیرد‪ .‬عده کمی هستند که دچار‬ ‫تعصبات ‬ ‫این مالیخولیای مصدقی هس��تند و امروز کارشان به چنان‬ ‫وضعیتی دچار شده که رفته اند در مقام بزرگترین شوالی ه های‬ ‫دفاع کننده از برج و باروی مصدق پرس��تی‪ .‬من حرف خودم را‬ ‫یزنم و هیچ کاری و اعتنایی به شایع ه پردازی های انچنانی‬ ‫م ‬ ‫ندارم و اگر احس��اس کنم ضروری باش��د حقایق را صادقانه و‬ ‫عریان در اختیار عام م ی گذارم‪.‬‬ ‫شما از زمانی که درس را در اکسفورد تمام کردید‬ ‫تا سال ها ایران نیامدید؟‬ ‫‪ l‬این تعبیر زشتی است‪ .‬من اصال کاری با این حرف ها‬ ‫نداشتم‪ .‬کما اینکه امروز هم کاری به این گونه کارها ندارم‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه من در اروپا بودم و در انجا چنین مسائلی به این صورت‬ ‫در ان زمان ب رای من وجود نداشت‪ .‬اگر در جلسات دانشگاهی‬ ‫و دانشجویی گاه به گاهی که با این گونه افکار منحرف برخورد‬ ‫ی خودم را درباره حقایقی که‬ ‫م ی کردم همان جا نظر تحقیقات ‬ ‫م ی شناختم بیان م ی کردم‪ .‬شاید در تمامی ان مدت دو یا سه‬ ‫مورد این چنین بروز کرده باشد و بنده با دوری جستن کامل از‬ ‫ی خودم را ارائه‬ ‫شعارهای زنده باد این و مرده باد ان‪ ،‬بحث علم ‬ ‫م ی دادم‪.‬‬ ‫بعد از ان چه می کردید؟‬ ‫شما در ان زمان از انچه با عنوان انقالب در ایران‬ ‫می گذشت‪ ،‬کناره گیری کردید؟‬ ‫گفت و گو‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫اقای دکتر! من می خواهم ی�ک مقدار اینجا اصرار‬ ‫کنم‪ .‬ش�ما به عنوان یک فردی که دکتر جغرافیای‬ ‫سیاسی‪...‬‬ ‫‪ l‬دکتر نبودم‪ ،‬دانشجوی دکترا بودم‪ .‬در ای ران است که‬ ‫به دانشجوی دکترا‪ ،‬دکتر م ی گویند در جوامع دموکراتیک دو و‬ ‫دو فقط م ی شود چهار نه چهارده‪...‬‬ ‫من نمی خواهم نسبت سنجی کنم‪ ،‬به هر حال این‬ ‫سوال است‪ .‬یعنی حتی زمانی که انقالبیون در اروپا‬ ‫مشغول ش�دند‪ ،‬ش�ما و محیط پیرامونی شما نیز‬ ‫درگیر تحوالت انقالب نشدید؟‬ ‫‪ l‬بله؛ درک م ی کنم چه م ی گویید‪ ،‬ش��ما هم لطف‬ ‫کنید و توجه بفرمایید که من هرگز یک ادم سیاسی نبوده ام‬ ‫و فقط ناظر بودم بر این تحوالت‪ .‬ش��ما باید بدانید که سرو‬ ‫صدا ها در همه جوام��ع و همه زمان ها مال اقلیت اس��ت و‬ ‫اکثریت همیش��ه ارام اس��ت و ناظر ب ی طرف‪ .‬در جمع صد‬ ‫هزار نفره دانشجویان ای رانی اروپا در ان هنگام فکر م ی کنم‬ ‫حدود پانصد تا هزار نفر درگیر تالش های حاد سیاسی بودند‬ ‫که بیش��تر دنباله روی افکار چپی توده ای یا کنفدراسیونی‬ ‫بودند‪ .‬انهایی که در طرح طلب��کاری از ملت ای ران در دوران‬ ‫پس از انقالب نق��ش خود را ان چن��ان اب و رنگ دادند که‬ ‫ب رای ش��ما این اس��تنباط را پیش اوردند ک��ه زمین و زمان‬ ‫دنبال انها بودند‪ .‬خیر! اکثریت ما مانند اکثریت در همه جای‬ ‫دنیا فقط نظاره گر ماجرا ها بودیم‪ .‬این دقیقا همان شیوه ای‬ ‫اس��ت که در من هم وجود دارد با این تفاوت که ان هنگام‬ ‫من یک دانش��جوی درس��خوان و محقق بودم که کارم را‬ ‫در دانشگاه ها و مراکز اس��ناد تاریخی با اشتیاق فراوان ب رای‬ ‫یافتن اسناد حقانیت ای ران در خلیج فارس دنبال م ی کردم و‬ ‫امروز یک استاد دانشگاه هستم که م ی بینید در رسانه های‬ ‫داخلی و بی ن المللی هر توطئه ای علیه منافع ملی ای ران در‬ ‫خلی ج فارس و دیگر جاها را با قاطعیت و استدالل های محکم‬ ‫خنثی م ی کنم‪ ،‬ب ی انکه وقتم را صرف این کنم که کدام راه‬ ‫و روش سیاسی سیاست پیش��ه ها بهتر از ان دیگری است‪.‬‬ ‫چه خوب است که این مطالب به گونه شفاف مورد پرسش‬ ‫و پاسخ قرار گیرد‪ .‬نه اکس��فورد ان گونه درگیر التهاب های‬ ‫ای رانی بود که اش��اره کردید و نه لندن و پاری��س و‪ ...‬بله‪ ،‬در‬ ‫پاریس هم همی ن گونه بود‪ ،‬البته عده ای زیادی از اقایان گرد‬ ‫انقالب جمع ش��دند و اکثریت قاطع انها پس از پیروزی به‬ ‫انقالب پشت کردند‪ .‬اری! من محکم با فریاد م ی گویم که من‬ ‫از ان قماش روشنفکران نبوده و نیستم و ان گونه روشنفکری‬ ‫را که در کارهای علمی ام روشنفکری سنتی م ی نامم به شدت‬ ‫محکوم م ی کن��م‪ .‬اری! من هوش��یارتر یا ب��ه عبارت بهتر‬ ‫دانشگاه ی تر از ان بودم که خود را در ان هیاهوی قدرت طلبی‬ ‫درگیر جنجال های له یا علیه این و ان سازم‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬عرض م ی کنم‪ .‬در مورد اعالمیه بگویم زمانی‬ ‫که من در اکس��فورد بودم‪ ،‬روزی اعالمیه علیه من صادر شد‪،‬‬ ‫از طرف همین گروه ه��ای چپی که فکر م ی کن��م بعدها به‬ ‫نام مجاهدین خلق معروف شدند‪ .‬بررسی کردم‪ ،‬دانشجویی‬ ‫انگلیس��ی س��خنگوی انها بود که هم دوره دکترای من بود‪.‬‬ ‫با وی گفت وگو کردم و از ان انگلیس��ی که س��خنگوی چند‬ ‫نفر دانشجوی سیاسی ای رانی بود شنیدم که گفت تو بورس‬ ‫تحصیل ی ات را از شاه گرفته ای و الجرم مامور شاه هستی‪ .‬گفتم‬ ‫که بورس تحصیلی من هیچ ربطی به شاه ندارد و توسط دولت‬ ‫ای ران بورس شده ام و قانونی بوده است‪ .‬خوشبختانه این ب رای‬ ‫ان مدعی انگلیسی قانع کننده بود و قضیه تمام شد‪.‬‬ ‫‪ l‬چهار‪ ،‬پنج سالی رفتم دنبال هیاهوی سیاسی که‬ ‫بیشتر ناشی از عصبانیت شدیدم بود از ب ی سر و سامان شدن‬ ‫س��ال های زیاد تحصیالت عالی ه ام که ب��ا ان همه زحمت و‬ ‫مرارت و دش��واری های کمر شکن ش��خصی و خانوادگی در‬ ‫اخرین لحظات متوقف شده بود‪ .‬قبال هم به شما گفتم که در‬ ‫فع الی ت هایی که مطلقا دنب اله رو هیچ فکر و مکتب خاصی غیر‬ ‫خودم نبود‪ ،‬فعالیت م ی کردم‪ .‬در هاید پارک سخنرانی م ی کردم‪،‬‬ ‫روزنامه درم ی اوردم و در اجتماعات مختلف علمی و بی ن المللی‬ ‫شرکت م ی کردم و از یک پادشاهی دموکراتیک مانند الگوی‬ ‫اسپانیا و بریتانیا و دانمارک و غیره ب رای ای ران دفاع م ی کردم که‬ ‫بتواند هم راه ملت را در رسیدن به دموکراسی نبندد و هم هویت‬ ‫ملی سنتی چند هزار ساله ای ران را تداوم بخشد‪.‬‬ ‫لزوما این اجتماعات ایرانی نبود؟‬ ‫‪ l‬هم ای رانی بود و هم بی ن المللی بود‪.‬‬ ‫این ایرانی ها کس�انی بودند که بع�د از انقالب از‬ ‫ایران رفته بودند؟‬ ‫‪ l‬بله و من چقدر خوشحال هس��تم که با این جمع‬ ‫درامیختم و چون ان دانش��جوی پرکار علمی مسائل ای ران را‬ ‫به گونه تئوری پیگیری م ی کرد‪ ،‬از این امیزش اجتماعی با انها‬ ‫بود که دریافتم چرا در ای ران انقالب رخ داده است‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬چون فساد اخالق اجتماعی را در مغز استخوان ها‬ ‫دیدم و دانستم که جامعه سیاس��ی ما ان جامعه ایدئالیستی‬ ‫نیست که امثال فردوس ی ها به ما گفته اند‪.‬‬ ‫شما از دوران کار سیاس�ی به عنوان دوران هیاهو‬ ‫سخن گفتید‪ ،‬دلیل این امر چه بود؟‬ ‫‪ l‬وقتی بورس من در دوران انقالب قطع شد‪ ،‬دیگر رو‬ ‫به وطن هم نداشتم‪.‬‬ ‫شما سال هاست که در لندن زندگی می کنید‪ ،‬جامعه‬ ‫بریتانیا چگونه است؟‬ ‫‪ l‬اینبحثخیلیمفصلیاستکهمنسعیم ی کنم‬ ‫پاس��خ مختصر به ان بدهم‪ .‬در ابتدا بگویم که در جامع ه ای‬ ‫مانند ب ریتانیا مسائل داخلی ب راساس دموکراسی چگونه بازتاب‬ ‫م ی یابد و مسائل بی ن المللی بدون دموکراسی چگونه است‪ .‬در‬ ‫دوران جنگ سرد‪ ،‬نه تنها دوران قدرت نمایی استعماری بریتانیا‬ ‫دچار افول شد‪ ،‬بلکه از نظر فرهنگی نیز اندیشه های استعماری‬ ‫به حاشیه رانده شد و جای خود را به اندیشه های سوسیالیستی‬ ‫داد‪ .‬در این دوران است که کاپیتالسیم قبول کرد چیزی به نام‬ ‫سوسیالیس��م وجود دارد و برخی از اصول سوسیالیسم مانند‬ ‫حقوق بشر و نظام اقتصادی رفاه عمومی رفته رفته وارد سیستم‬ ‫اقتصادی غ ربی ش��د‪ .‬به این صورت بود ک��ه در غرب اصول‬ ‫سوسیالیستی «نظام رفاه عمومی» در اقتصاد کاپیتالیستی‬ ‫غرب ادغام شد‪ .‬سقوط اقتصاد کاپیتالیستی ناشی از استعمار‬ ‫خیلی به زیان بریتانیا تمام شده بود و به همین دلیل است که‬ ‫بریتانیا در رقابت های جهانی امریکا را ب��ه جای خودش وارد‬ ‫کرد‪ ،‬چه انکه نم ی خواست در موازنه های ژئوپولتیکی شرق و‬ ‫غرب عالم کفه تراز و به سود شرق به هم بخورد‪ .‬امریکا در ابتدا‬ ‫خیلی تمایل به این امر نداشت و با زور وارد می دان رقابت های‬ ‫بی ن المللی شد‪ .‬در این زمان است که افول اقتصادی انگلستان‬ ‫شروع شد‪ ،‬البته باید به این نکته توجه کنیم که پس از این افول‬ ‫اولیه است ب ریتانیا پیشتاز اقتصاد مخلوط در غرب شد‪ ،‬سیستم‬ ‫رفاه عمومی را پی��ش از همه‪ ،‬بریتانیا به اجرا گذاش��ت و این‬ ‫خدمت بزرگی به دموکراسی و رفاه عمومی بود‪.‬‬ ‫بریتانیا بی تردید تنه�ا کاری که باتوجه به جایگاه‬ ‫صنعت و کار – چون یک جامعه کارگری اس�ت‪-‬‬ ‫داش�ت‪ ،‬الجرم مجبور به اجرای رفاه عمومی بود‪.‬‬ ‫حزب کارگر را نیز نباید بی تاثیر دانست‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬بریتانیا از نظر جغ رافیایی تنها یک جزیره است‬ ‫و ه ر چه دارد در این جزیره است و دیگر هیچ منابعی غیر از این‬ ‫در حال حاضر ندارد‪ .‬به همین دلیل است انگلیس ی ها در ان‬ ‫مقطع تصمیم گرفتند از مخ��ارج بی ن المللی خود کم کنند و‬ ‫از خلی ج فارس خارج شوند‪ ،‬چون نیاز به صرفه جویی اقتصادی‬ ‫داش��تند‪ .‬به همین دلیل در زمان قدرت ای ران به ای ران نیازمند‬ ‫شدند و نخس ت وزی رانشان ب رای ایجاد روابط سودمند به ای ران‬ ‫م ی امدند‪.‬‬ ‫بعد از انقالب رابطه ایران و انگلیس ب ه چه صورت‬ ‫درامد؟‬ ‫‪ l‬دنیا دیگر عوض ش��ده بود‪ .‬ان موقع یک روزنامه‬ ‫انگلیسی اگر یک مطلبی علیه شاه م ی زد‪ ،‬محمد رضا شاه دچار‬ ‫اشفتگی م ی شد چون داشتن نظر مثبت و دوستانه در جوامع‬ ‫غ ربی را ب رای خود ضروری م ی دانس��ت‪ .‬بع��د از انقالب هزار‬ ‫روزنامه انگلیسی هزار مطلب علیه بنیانگذار جمهوری اسالمی‬ ‫م ی نوشتند و ایشان اصال اهمیت نم ی داد‪ .‬همین نشان ندادن‬ ‫هیچ واکنشی از طرف مقابل درست بود و پدر انها را در اورد‪ .‬چه‬ ‫انکه دیدیم که شاه از یک سو ان همه غرور و سرکشی نشان‬ ‫م ی داد و از سوی دیگر در ب رابر یک مقاله روزنامه گاردین خود‬ ‫را م ی باخت‪ .‬از سوی سوم متاسفانه نسبت ما با درک فرهنگ‬ ‫سیاسی غربدموکراتیکتق ریباصفراست‪،‬ماهنوزنم ی بینیم‬ ‫که اسرائیل و محافل صهیونیستی امریکا مرکز توطئه های‬ ‫ضد ای رانی و اسالمی هستند و همچنان دای ی جان ناپلئون وار‬ ‫فقط انگلیس را مرکز توطئه دنیا م ی دانیم‪ .‬االن در قرن ‪ 21‬از‬ ‫من پرسیده م ی شود که شما در انگلیس درس خوانده اید‪ ،‬پس‬ ‫خبری است و حتما شما انگلیس��ی هستید‪ .‬چون هنوز فکر‬ ‫م ی کند که انگلیس‪ ،‬انگلیس عصر استعمار است‪ .‬بگذارید من‬ ‫بگویم که انگلیس االن در چه وضعیتی است‪ .‬من در تلویزیون‬ ‫اقای هاشمی رفسنجانی در ان دوران رئیس جمهور بود و جمله بسیار زیبایی در مورد جزایر گفته بود که اگر کسی بخواهد به این جزایر دست درازی کند‪ ،‬باید‬ ‫از دریای خون بگذرد‪ .‬اعراب سر این کلمه بیچاره شده بودند‬ ‫‪54‬‬ ‫رسمی ب ی ب ی سی انگلیسی با اقای تونی بلر‪ ،‬نخس ت وزیر وقت‬ ‫انگلیس مناظره کردم و صراحتا به وی گفتم دست از اقدامات‬ ‫جنگ افرین علیه ای ران بردارد‪ .‬حاال چه زمانی است‪ ،‬وقتی است‬ ‫که ای ران ملوان های انگلیسی را در خلیج فارس بازداشت کرده‬ ‫است تا بهانه بزرگی درست شود ب رای حمله نظامی مشترک‬ ‫امریکا و بریتانیا علیه ای ران‪ .‬نیروی دریایی امریکا ش��ش ماه‬ ‫بود که در خلیج فارس سرگرم «مانورهای جنگی علیه ای ران»‬ ‫بودند‪ .‬فیلمش در اینترنت موجود است‪ .‬من در این ب رنامه ثابت‬ ‫کردم این یک توطئه اس��ت و اغازگر ی��ک جنگ علیه ای ران‬ ‫م ی تواند باش��د‪ .‬او گفت و من گفتم‪ ،‬تا کار به اینجا رسید که‬ ‫اینها در کجا اسیر شده اند‪ .‬خب! من متخصص خلیج فارس‬ ‫هستم‪ .‬من تشریح کردم که خلی ج فارس را من مثل کف دستم‬ ‫م ی شناسم‪ .‬انجایی که این ملوان ها دستگیر شدند منطقه مورد‬ ‫اختالف دریایی میان ای ران و ع راق است و دو کشور در انجا مرز‬ ‫ندارند‪ .‬گفتم که وقتی میان دو کشور مرز ابی وجود ندارد‪ ،‬هر‬ ‫دو کشور مسئول هستند‪ .‬این طبق مقررات بی ن المللی است‬ ‫که اگر شخص ثالث هم امد‪ ،‬دو کشور م ی توانند او را بازداشت‬ ‫کنند‪ .‬گوینده م ی گفت که یعنی ای ران ی ها باید انگلیس ی ها را‬ ‫دستگیر م ی کردند؟ من با صدای بلند گفتم؛ بله‪ ،‬طبق مقررات‬ ‫بی ن المللی که خودتان درست کرده اید‪ .‬گفت یعنی ای ران ی ها‬ ‫باید ملوان های دستگیر شده انگلیسی را محاکمه کنند؟ گفتم؛‬ ‫اری‪ ،‬طبق مقررات بی ن المللی که شما درست کرده اید‪ .‬این گونه‬ ‫بود که مساله به نفع ای ران تمام شد و جلوی جنگ وحشتناکی‬ ‫علیه ای ران که تونی بلر و جورج بوش تدارک دیده بودند‪ ،‬گرفته‬ ‫شد‪ .‬حال این پ س مانده های مکتب مصدق پرستی م ی خ واهند‬ ‫بگویند که من چون در انگلس��تان تحصیل ک��رده ام‪ ،‬پس‬ ‫انگلیسیهستم‪.‬‬ ‫در دوران ش�اه حامیان�ی از خانواده های س�نتی و‬ ‫الیگارشی ایرانی طرفدار انگلیس بودند‪...‬‬ ‫‪ l‬هنوز هم هستند‪...‬‬ ‫بعد از انقالب چطور این خانواده س�االری طرفدار‬ ‫انگلیس از بین رفت؟‬ ‫‪ l‬چه س��وال هایی م ی کنید؟ من کی ادعا کردم که‬ ‫متخصص این گونه مسائل جاسوسی و جاسوس بازی هستم‪.‬‬ ‫این تخصص مال مصدق پرستانی است که در ‪ 60‬سال پیش‬ ‫گیر کرده اند و گامی به دنیای جدید نگذاشته اند‪.‬‬ ‫مشخصا سوال من این است که چه نسبتی میان‬ ‫انگلیس و ایران بعد از انقالب اسالمی ایجاد شد؟‬ ‫‪ l‬از دید من هیچ! حتی زمان مصدق‪ ،‬انگلیس ی ها به‬ ‫دلیل نداشتن هیچ نفوذی در ای ران‪ ،‬ب رای مقابله با مصدق دست‬ ‫ب هدامان امریکای ی ها شدند‪ .‬االن حقیقت همانی است که جلوی‬ ‫چشمتان مشاهده م ی کنید‪ .‬نه حاال‪ ،‬از زمان مصدق اوضاع تغییر‬ ‫یافته است‪ .‬سوال من اینجاست که انگلیس ی ها چرا در مساله‬ ‫نفت و مصدق به سراغ امریکای ی ها رفتند؟‬ ‫برای اینکه ضعیف شده بود؟‬ ‫ی نداش��تند‬ ‫‪ l‬بله؛ دقیقا‪ .‬دیگر در ای ران عوامل مهم ‬ ‫و عوامل ورشکس��ته سابق نم ی توانس��تند به تنهایی کاری‬ ‫کنند‪g.‬‬ ‫س�ال ‪ 73‬به ای�ران امدی�د؟ چ�را‪ ،‬مگر چه‬ ‫اتفاقی افتاده بود؟‬ ‫‪ l‬من بعد از ‪ 20‬سال به ای ران امدم‪.‬‬ ‫یعنی از شما دعوت شد به ایران بیایید؟‬ ‫‪ l‬ن��ه‪ ،‬ای��ن مس��اله دیگ��ری اس��ت‪ .‬ش��ایعاتی‬ ‫ک��ه مصدق ی ه��ا در خ��ارج درس��ت کردن��د ک��ه م��ن با‬ ‫هاشم ی رفسنجانی ساختم تا به ای ران بیایم! همین اقای ‪...‬‬ ‫که امروز بزرگترین برج و باروی دفاع از مصدق و مصدق بازی‬ ‫را برپا کرده است این شایعه را مانند ده ها شایعه دیگر درست‬ ‫کرد‪ ،‬مانند همراهی من با اقای احمدی ن��ژاد و‪ ....‬اما اصل‬ ‫داستان به این صورت است که بنده تا این تاریخ داوطلبانه با‬ ‫هیچ مقامی در ای ران مالقات نکرده ام‪ .‬اولین مالقات تصادفی‬ ‫من با اقای والیتی در کنف رانس خلیج ف��ارس وزارت خارجه‬ ‫در ته ران بود‪ .‬در س��الن بیرون کنف رانس که چشمانمان به‬ ‫هم افتاد و ایش��ان به طرف من گام برداشتند و ادب علمی‬ ‫ و خانوادگ��ی من حکم م ی ک��رد که در چنین ش��رایطی به‬ ‫طرف ایشان گام بردارم‪ ،‬به نش��انه احترام به وزیر امورخارجه‬ ‫ای ران با هر گرایشی‪ .‬یک بار همین اواخر‪ ،‬پیش از انتخابات‬ ‫دوره یازدهم ریاست جمهوری دوستی از من خواست که در‬ ‫جلس ه ای با اقای هاشم ی رفس��نجانی دیدار کنم‪ .‬من خود‬ ‫را معاف دانس��تم ولی این دوست دانشگاهی مجددا تماس‬ ‫گرفت که ایش��ان م ی خواهند نظریات ش��ما را ب رای اصالح‬ ‫امور در صورت انتخاب ش��دن بدانند‪ .‬با این گفته مسئولیت‬ ‫علم��ی و میهنی من حکم کرد که در ان جلس��ه ش��رکت‬ ‫کنم و نظریات خودم را ب��رای اصالح امور داخل��ی و روابط‬ ‫خارجی کش��ور مطرح نمایم؛ اینکه ب رای اصالح امور داخلی‬ ‫کشور باید با حاکمیت بخشیدن به قانون و قانونمند کردن‬ ‫امور واقعیت یابد‪ ،‬چنان که کش��ورهایی که به دموکراسی‬ ‫رسیده اند قانون را در کشور خود حاکم کرده اند‪ .‬اگر در کشور‬ ‫مشکالتی است به این دلیل است که قانون حاکم نیست‪.‬‬ ‫اگر شما م ی خواهید اصالح کنید‪ ،‬راهش این است‪ .‬در مورد‬ ‫روابط خارجی نیز گفتم که روابط خارجی نم ی تواند ب ر اساس‬ ‫پیگیری م��ن حت��ی ایدئولوژیک پیگیری ش��ود‪ .‬حتی اگر‬ ‫بخواهد ب ر اساس منافع ایدئولوزیک پ ی گیری شود‪ ،‬همین‬ ‫بالهایی به سر ما م ی اید که امروز امده است‪ .‬این وضعیت‬ ‫وقتی اصالح م ی شود که روابط خارجی ب ر اساس منافع ملی‬ ‫برنامه ریزی و پیگیری ش��ود‪ ،‬وقتی منافع ملی باشد‪ ،‬دیگر‬ ‫همه شریک هستند و دیگر تضاد منافع حزبی و گروهی پدر‬ ‫منافع ملی را در نم ی اورد‪ .‬نظیر این گونه جلسه مشورتی را با‬ ‫یکی‪ ،‬دو تن دیگر از کاندیدا های ریاست جمهوری به دعوت‬ ‫خود انها داش��ته ام و حتی یک بار هم بعد از این جلسات با‬ ‫کسی بحثی نداشته و مشورتی خواسته نشد که تقدیم کنم‪.‬‬ ‫من با اشخاص کاری ندارم‪ .‬با مسئوالن دولتی هرگز دیداری‬ ‫نداش��ته و ندارم‪ .‬ولی وقتی نظ رات علم ی مرا ب رای پیشبرد‬ ‫ی خود را اجرا م ی کنم‪.‬‬ ‫بهتر امور بخواهند‪ ،‬وظیفه ملی و علم ‬ ‫سال ‪ 73‬چرا به ایران امدید؟‬ ‫‪ l‬داس��تان از این قرار بود که اع راب کنف رانس��ی را‬ ‫در پارلمان انگلیس تش��کیل دادند در م��ورد روابط ای ران و‬ ‫اع راب و جزایر س��ه گانه‪ .‬تا این زمان من مخالف نظام جدید‬ ‫ای ران محس��وب م ی ش��وم‪ ،‬البته که تا ان تاریخ بنده خودم‬ ‫را از اجتماعات سیاسی ای رانی کنار کش��یده بودم‪ ،‬چه انکه‬ ‫ی بود و با حرف های انها جور در نم ی امد‪.‬‬ ‫بحث های من علم ‬ ‫در ان جلسه ‪ 22‬سفیر از کشورهای عرب‪ ،‬لردهای انگلیسی‬ ‫و سر های انگلیسی بودند و من هم خواهش کرده بودم که‬ ‫چندتایی صندلی داشته باشم که تنها نروم‪ .‬دوستان قدیمی‬ ‫ از رجال سابق هم بودند‪...‬‬ ‫چه کسانی؟‬ ‫‪ l‬مثال افرادی مانند دکتر الموتی که از همشهریان‬ ‫بودند که معاون دکتر اقبال بود و‪ ...‬صندلی این دوستان من‬ ‫طوری بود که پش��ت سر سف رای عرب نشس��ته بودند‪ .‬این‬ ‫سخنرانی یک نقطه عطف در زندگی من بود‪ ،‬فکر م ی کنم‬ ‫خدا در اینجا حضور داش��ت و از ای��ران محافظت کرد‪ .‬حاال‬ ‫توسط یک ادمی مثل من‪ .‬اما این کنف رانس چه بود؟ من یک‬ ‫روز در اتاق خودم در دانشگاه لندن نشسته بودم که اقایی امد‬ ‫اسمش یا مجید الفرید بود یا فرید المجید‪ .‬گفت من رئیس‬ ‫مرکز مطالعات عرب در لندن هستم‪ ،‬ما ب رای نزدیک کردن‬ ‫ای ران و عرب کنف رانسی در مورد جزایر سه گانه در خلیج فارس‬ ‫ترتیب دادیم و از ه ر کس پرسیده ام نام شما را برده است ب رای‬ ‫شرکت در این کنف رانس‪ .‬ما البته م ی خواهیم یک ای رانی هم‬ ‫به عنوان طرف قضیه بیاید‪ .‬شما م ی ایید؟ گفتم کجاست این‬ ‫کنف رانس شما؟ گفت‪ :‬وست مینیستر هال که م ی دانستم از‬ ‫مجموعه های پارلمان بریتانیا است‪ .‬گفتم انجا که مربوط به‬ ‫پارلمان اس��ت و مربوط به کارهای علمی نم ی شود‪ ...‬حس‬ ‫دیگری به من م ی گفت اکنون هنگام انجام وظیفه ات است‪،‬‬ ‫برو و از حقوق ملی ات دفاع کن! من قبول کردم‪ .‬رفتم و دیدم‬ ‫بله! عجب کنف رانس��ی؟ این کنف رانس در واقع یک توطئه‬ ‫بزرگ ب��وده علیه منافع ملی ای ران‪ .‬سیاس��ی در سیاس��ی‪.‬‬ ‫منظور از این توطئ��ه این بود که چون انگلیس��ی ها بعد از‬ ‫عقب نشینی خود از خلی ج فارس جزایر ای رانی را به ای ران پس‬ ‫داده بودند‪ ،‬حاال باید در یک کنف رانس نیمه دانش��گاهی در‬ ‫پارلمان انگلیس اعالم شود‪ ،‬خیر‪ ،‬این کار اشتباه بود و جزایر‬ ‫ب رای اع راب است‪ .‬بعد خواس��تند که یک ای رانی دانشگاهی‬ ‫را هم بیاورند که به این امر مه��ر تایید بزند‪ .‬این توطئه بود‪.‬‬ ‫من هم با دست پر به این کنف رانس رفتم و اسناد مفصلی را‬ ‫ب ر اساس پژوهش هایی که در این سال ها انجام داده بودم با‬ ‫خود به کنف رانس بردم‪ .‬من اخرین سخنران بودم‪ .‬قبل از من‬ ‫سف رای عرب‪ ،‬لردها و کارشناسان عرب و انگلیسی سخنرانی‬ ‫کردند‪ .‬اقای الفرید هم قبال وزیر اطالعات و رئی س دفتر جمال‬ ‫عبدالناصر بود و ادم کوچکی نبود‪ .‬اینها از صبح شروع کردند‬ ‫به گفتن و اینکه این جزایر توسط ای ران اشغال شده و غصب‬ ‫شده و ای ران انجا را گرفته است و نکته جالب اینکه به اقای‬ ‫هاشم ی رفسنجانی فحش م ی دادند‪.‬‬ ‫چرا به اقای هاشمی؟‬ ‫‪ l‬اق��ای هاش��می رفس��نجانی در ان دوران‬ ‫رئی س جمهور بود و جمله بسیار زیبایی در مورد جزایر گفته‬ ‫بود که اگر کسی بخواهد به این جزایر دست درازی کند‪ ،‬باید‬ ‫از دریای خون بگذرد‪ .‬اینها سر این کلمه بیچاره شده بودند‬ ‫و وانمود م ی کردند که هاشم ی رفسنجانی به زور ان جزایر را‬ ‫غصب کرده و تایمز لندن هم دقیقا همین حرف را زده بود‪.‬‬ ‫باالخره نوبت به من رسید‪ ،‬ساعت سه بعدازظهر است و اینها‬ ‫تا این زمان هرکاری دلشان خواس��ت‪ ،‬کردند‪ .‬من از اول که‬ ‫ش��روع کردم گفتم که من از شما ش��دیدا گله مند هستم تا‬ ‫این لحظه گوش دادم و خواه��ش م ی کنم که گوش دهید‪.‬‬ ‫ی دعوت کرده اید که من‬ ‫ش��ما من را به یک کنف رانس علم ‬ ‫فکر م ی کردم ب رای نزدیک کردن ای ران و عرب ان را تشکیل‬ ‫داده اید‪ .‬عجب نزدیک کردنی! از صبح تا االن نشس��ته اید و‬ ‫ای ران را محکوم کرده اید و حاال من باید به شما چه بگویم؟‬ ‫ایا من را ب رای تایید خودتان م ی خواس��تید؟ بس��یار اشتباه‬ ‫کرده اید‪ .‬پس گوش دهید‪ .‬ش��روع کردم از تاریخچه جزایر‬ ‫صحبت کردن و اینکه انگلیس از چه تاریخی و ب ر اساس چه‬ ‫تصمیمی و با چه سندی در جزایر پرچم شارجه را افراشت و‬ ‫ای ران ی ها چه زمان اعتراض کردند و چگونه‪ ...‬همه را با سند‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪ l‬یعنی ش��ما هنوز نم ی دانید که محور تونی بلر و‬ ‫جورج دبلیو بوش ده ها بار ب رای اغاز جن��گ علیه ای ران امروز‬ ‫توطئه کردند و ه ر بار این توطئه ها به چه صورتی خنثی شد؟ اما‬ ‫ب راون و نخس ت وزیر بعد از او دوران جنگ افرین ی های بوش و‬ ‫بلر را خاتمه دادند‪ .‬دیوید کامرون هم که امده است در همراهی‬ ‫با امریکا به گونه ای حساب و کتاب دارد که امریکا را از درگیری‬ ‫و جنگ دور سازد‪ .‬یادتان هس��ت چند ماه پیش نخس ت وزیر‬ ‫بریتانیا موضوع جنگ علیه سوریه را به چه زیرکی در مجلس‬ ‫عوام کش��ورش مطرح کرد و متوقف کرد که امریکا و فرانسه‬ ‫هم وادار ش��دند به بهانه مجلس‪ ،‬گزینه جنگ علیه سوریه را‬ ‫دور اندازند‪.‬‬ ‫مجتهدزاده چگونه از مالکیت ایران بر جزایر سه گانه دفاع کرد؟‬ ‫محرمانه‬ ‫شما گفتید که تونی بلر به دنبال جنگ بود‪ .‬یعنی این‬ ‫سیاست انگلیس بعد از انقالب است؟‬ ‫پیروز‪،‬بسکن!تسلیم‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ -‬در ایران‬ ‫‪55‬‬ ‫گفت و گو‬ ‫گفتم‪ .‬حاال همه خبرنگاران و ارباب رس��انه ها هم هس��تند‬ ‫و من دارم قاطع و مس��تند از حقیقت دفاع م ی کنم‪ .‬س��فیر‬ ‫اتحادیه عرب در انجا که یک لبنانی مسیحی بود‪ ،‬در وسط‬ ‫بحث من با یک اقدام ب ی ادبانه دستش را باال گرفت و بدون‬ ‫اینکه حرفم تمام شده باش��د از فرد انگلیس��ی نشسته در‬ ‫سمت راست من پرس��ید که ایا نقشه ‪ 1886‬به اشتباه چاپ‬ ‫شده است؟ حاال من در س��خنران ی ام تازه داشتم وارد بحث‬ ‫نقشه های رس��می دولت بریتانیا در تایید مالکیت ای ران بر‬ ‫این جزایر م ی شدم‪ .‬معروف ترین این نقشه ها‪ ،‬نقشه ‪1886‬‬ ‫اس��ت که حقانیت ای ران را نیز تایید م ی کن��د و همگان با‬ ‫همین یک نقشه اشنایی داشتند و اع راب و یاران انگلیسی‬ ‫انان در تالش بودند که ان به خیال خود تنها نقشه رسمی‬ ‫تایی د کننده حقانیت ای ران را مخدوش اعالم کنند‪ .‬حاال این‬ ‫لبنانی م ی خواست پیش از اینکه‬ ‫من به بحث نقش��ه ‪ 1886‬شوم‪،‬‬ ‫موضوع را خنثی سازد‪ .‬بغل دستی‬ ‫من ک��ه همکار انگلیس��ی ام در‬ ‫دانشگاه لندن بود در پاسخ حرف‬ ‫ب ی ربطی زد و گفت‪« :‬این امکان‬ ‫وجود دارد!» من از این پرس��ش‬ ‫و پاس��خ ب ی ربط و نادرست دچار‬ ‫عصبانیت ش��دم و فریاد زدم که‬ ‫بله؟ ممکن اس��ت؟! م ی دانی چه‬ ‫م ی گویی؟! گس��ترش استعمار‬ ‫بریتانی��ا در سراس��ر ک��ره زمین‬ ‫حاصل دق��ت مطالعاتی انها بود‬ ‫و م ی امد و نقشه به این عظمت‬ ‫را به اش��تباه چاپ م ی کرد؟! بعد‬ ‫خطاب به جمعیت گفتم‪ :‬اقایان‬ ‫و خانم ها م ی دانید م��ا درباره چه‬ ‫نقش��ه ای صحب��ت م ی کنیم؟‬ ‫نقشه ای که ‪ 16‬مترمربع وسعتش‬ ‫است و قس��مت مربوط به جزایر‬ ‫سه گانه ای رانی یک متر در دو متر‬ ‫است و سه جزیره یاد شده هر یک‬ ‫به اندازه یک س��ینی غذا خوری‬ ‫ ترسیم شده و کلمه ایران از خط‬ ‫باالیی هر یک از این س��ه جزیره‬ ‫و جزیره س��ری تا خط پایینی ان‬ ‫نوشته شده است‪ .‬این نقشه اشتباه‬ ‫است؟! بس��یار حال فرض کنید‬ ‫این نقشه اش��تباه است‪ ،‬من ‪27‬‬ ‫نقشه رسمی دولت بریتانیا که در‬ ‫اسناد دولتی انگلیس یافته بودم‬ ‫به همراه خودم برده بودم که حق‬ ‫ای ران را تایید م ی کرد‪ .‬یک ی یکی‬ ‫نقشه ها را نشان م ی دادم و فریاد م ی زدم و م ی گفتم‪ :‬ان نقشه‬ ‫اشتباه بود‪ ،‬این یکی چطور؟ تا هفت نقشه را مطرح کردم که‬ ‫جلسه مضطرب م ی شود‪( .‬اقای مجته دزاده اینجا ب رای مدتی‬ ‫منقلب م ی شود) ای ران ی هایی که انجا بودند همه همراه من‬ ‫منقلب ش��ده بودند و فریاد م ی زدند که «بگو ما که مردیم از‬ ‫بس تهمت شنیدیم!» به نقشه هفتم که رسیدم ورق برگشت‬ ‫و رئیس جلس��ه اقای فرید به من گف��ت‪« :‬پیروز بس کن‪،‬‬ ‫تسلیم!» و جلسه تعطیل ش��د‪ .‬اینجا بود که من فکر کردم‬ ‫خدای ای ران ناظر و حاضر بود‪ ،‬گویی معجزه رخ داده اس��ت‬ ‫(همچنان اق��ای مجتهدزاده منقلب اس��ت‪ )...‬من ان موقع‬ ‫سیگار م ی کشیدم و رفتم در س��الن بیرونی سیگار بکشم‪.‬‬ ‫دیدم برخی از س��ف رای عرب که با ای ران دوست بودند‪ ،‬مثل‬ ‫سوریه‪ ،‬بحرین‪ ،‬تونس‪ ،‬عمان و اینها از بغل من رد م ی شدند و‬ ‫م ی گفتند‪ ،‬تبریک م ی گویم! سفیر اخری که سفیر بحرین بود‬ ‫از من رد شد و این را گفت و من که از قبل با او اشنایی داشتم‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪56‬‬ ‫زود دستش را گرفتم و گفتم ماجرا چیست؟ چند تا از رفقایت‬ ‫هم این گونه به من تبریک گفتند؟ گفت بابا ما و انگلیس ی ها‬ ‫شش ماهی است که ب رای این کنف رانس نقشه کشیدیم تا‬ ‫در اینجا اعالم کنیم جزایر مال امارات است و تو همه چیز را‬ ‫درهم کوبیدی و ما به دولت های خودمان م ی نویسیم که این‬ ‫ماجرا را پیگیری نکنند‪ .‬گویی قرار بوده بعد از این کنف رانس‬ ‫هجمه شدیدی علیه ای ران راه بیفتد‪ .‬بازتاب این امر در ای ران‬ ‫بس��یار خوب بود‪ ،‬به صورتی که روزنامه اطالعات شرحی از‬ ‫واقعه را نوش��ته بود و تلویزیون ای ران ه��م در این باره با من‬ ‫مصاحبه مفصلی کرد‪ .‬به این ترتیب بود که من احس��اس‬ ‫کردم اگر برگردم اتفاقی ب رای��م نم ی افتد(م ی خندد) دلم هم‬ ‫ب رای وطن تنگ شده بود‪ .‬بیست سال خانواده ام را ندیده بودم‪.‬‬ ‫دل را به دریا زدم و رفتم به سفارت ب رای گرفتن پاسپورت‪ .‬در‬ ‫سفارت هم خیلی من را تحویل گرفتند و پاسپورت را سریع به‬ ‫من دادند و از اینکه به کشور بر م ی گردم احساس خوشحالی‬ ‫کردند‪ .‬من ان موقع سیگار م ی کشیدم و در ان ایام و در اوج ان‬ ‫هیجانات ناشی از بی مو امید بازگشت به وطن حتی توانستم‬ ‫س��یگار را ترک کنم‪ .‬اما در این میان یک واقعه دیگر رخ داد‬ ‫و ان اینکه ‪ 20‬روز قبل از امدنم به ای ران‪ ،‬ش��خصی از طرف‬ ‫دولت ای ران با من دیدار کرد‪.‬‬ ‫این شخص که بود؟‬ ‫‪ l‬من ش��رح این واقعه را در کتاب خاط راتم اورده ام‪.‬‬ ‫این شخص اقای تاجیک بود که سفیر ای ران در اردن هم شد‪.‬‬ ‫همان اقای تاجیکی که بعدها گرفتار دستگاه‬ ‫قضایی بریتانیا شد؟‬ ‫‪ l‬بله؛ همان شخص بود‪ .‬ادم بسیار سلیم النفسی‬ ‫بود‪ ،‬بسیار انسان بود که البته در ان زمان در سفارت ای ران در‬ ‫لندن حضور داشت که گویی به دالیل مشکالت سیاسی از‬ ‫لندن در کسوت دیپلمات اخ راج هم شده بوده‪ .‬امد پیش من و‬ ‫گفت که ما بسیار خوشحال هستیم که برم ی گردید‪ .‬من هم‬ ‫شوخی کردم که م ی دانم! چون اگر برگردم دیگر نم ی توانم‬ ‫این مخالف خوان ی ها را ادامه دهم‪ .‬به هر حال گویا این ماجرا‬ ‫در ای ران سروصدا کرده است و حتی در هیات دولت هم بحث‬ ‫شده بود که بله ما باید درباره این جزایر کاری بکنیم که اقای‬ ‫تاجیک به من گفت گویا اقای هاش��می رفسنجانی گفته‬ ‫بود‪ ،‬نیازی نیست‪ .‬دکتر مجتهدزاده حریف اینها شده است‬ ‫و احتیاجی به ما ندارد‪ .‬اق��ای تاجیک ضمنا دفترچه ای ب رای‬ ‫قرار های مالقات به من نشان داد و گفت که در خالل سفرت‬ ‫به ای ران با هر کسی از مقامات عالیه جمهوری اسالمی که‬ ‫بخواهید دیدار داشته باشید من موظفم که همین حاال ب رای‬ ‫شما وقت بگذارم‪ .‬از ایشان تش��کر کردم و گفتم قصد دیدار‬ ‫با هیچ یک از مقام��ات را ندارم‪.‬‬ ‫ب رای چه من مزاحم اقایان شوم و‬ ‫اصال کاری ندارم و اینها کارهای‬ ‫بزرگتری دارند‪.‬‬ ‫شما از این تاریخ به بعد به‬ ‫ایران رفت و امد داشتید؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ .‬م��ن م ی رفتم و‬ ‫م ی امدم‪ .‬گاهی ه��م در ای ران به‬ ‫مراسمی دعوت م ی شدم و برای‬ ‫سخنرانی م ی رفتم تا اینکه پس‬ ‫از دو‪ ،‬سه س��ال گرفتار دانشگاه‬ ‫تربی ت مدرس شدم‪ .‬ادعا کردند که‬ ‫اگر قبول کنم ب رای خدمت علمی‬ ‫ به فرزندان وطنم به انجا منتقل‬ ‫ش��وم انها مرا در س��طح اس��تاد‬ ‫تمام و به عنوان استاد تمام وقت‬ ‫در چارچوب زمانبندی مشخص‬ ‫در رفت و امد میان ته ران و لندن‬ ‫که محل اقامت خانواده ام است‪،‬‬ ‫استخدام کردند‪ .‬هنوز این خدمت‬ ‫به یازده س��ال نرس��یده بود که‬ ‫اقایان اخ راجم کردند‪.‬‬ ‫چه زمانی بود؟‬ ‫‪ l‬دور اول دول��ت اقای‬ ‫خاتمی‪.‬‬ ‫زمان اق�ای خاتمی چطور‬ ‫بود و تحلیل شما از روی کار‬ ‫امدن اقای خاتمی چه بود؟‬ ‫‪ l‬در ابت��دا بگوی��م که‬ ‫اخالق��م این اس��ت ک��ه از همه‬ ‫دفاع م ی کن��م و حمایت م ی کنم‬ ‫تا اینکه خالفش ثابت ش��ود‪ .‬در‬ ‫مورد اقای روحانی نیز همینطور‬ ‫است چون جناحی نیستم‪ .‬همین کارهایی که ایشان تاکنون‬ ‫کرده اند درست است‪ ،‬از پنهان کردن مذاکرات در ژنو تا سایر‬ ‫موارد همگی درست است‪ ،‬اما همین االن یک ای راد از اقای‬ ‫روحانی دارم و این را البته در تلوزیون ب ی ب ی سی هم گفتم‪ ،‬که‬ ‫اقای روحانی باید از اختیاراتش به صورت کامل استفاده کند و‬ ‫مسائل هسته ای و دیپلماتیک را به جلو ببرد‪ .‬او باید درست از‬ ‫اختیاراتش استفاده کند چون از مردم رای گرفته است‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه رهبری هم از او حمایت کرده اند‪.‬‬ ‫در مورد خاتمی می گفتید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬وقتی اقای خاتمی انتخاب شد‪،‬گفت دولت‬ ‫من دولت دموکراس��ی خواه اس��ت‪ ،‬دولت قانونمند اس��ت‪،‬‬ ‫دولتی اس��ت که انتقادات را م ی شنود و ما دست انتقادکننده‬ ‫را م ی بوسیم‪ .‬اما وقتی من انتقاد کردم‪ ،‬اینها بالیی سر من‬ ‫اوردند که هنوز ادامه دارد و اخ راجم از دانشگاه تربی ت مدرس‬ ‫از همان سرچشمه ابشخور دارد‪.‬‬ ‫وقتی اقای خاتمی انتخاب شد‪،‬گفت دولت من دولت دموکراسی خواه است؛‬ ‫دولتی است که انتقادات را می شنود و ما دست انتقادکننده را می بوسیم‪ .‬اما وقتی‬ ‫من انتقاد کردم‪ ،‬اینها بالیی سر من اوردند که هنوز ادامه دارد‬ ‫محرمانه‬ ‫ابتدا بگویم که تصمیم دولت در تغییر روند کلی مذاکرات تا‬ ‫دور جدید بسیار عاقالنه و عملی بوده است‪.‬‬ ‫تایید می کنید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬به نظر من تاکنون درس��ت ب��وده و عملی‬ ‫غی ر منطقی صورت نگرفته است‪ .‬عده ای در میان گروه های‬ ‫سیاسی‪ ،‬از جناح اصولگرا نسبت به این مساله و شیوه البته‬ ‫انتقاداتی دارند که به نظر من چون جامعه ما درگیر پروس��ه‬ ‫دموکراس ی سازی اس��ت‪ ،‬ای رادی ندارد و هیچ کس هم نباید‬ ‫مانع انها ش��ود‪ .‬هیچ کس نباید بگوید که چرا کیهان انتقاد‬ ‫م ی کند‪ .‬نکته ظریف دیگری اینجا وجود دارد و اینکه رهبری‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران به خوبی توانس��ته اند در منازعات‬ ‫سیاسی موجود در میانه بایستند‪ .‬در خاورمیانه وقتی توزان‬ ‫برقرار م ی ش��ود که قدرت های بزرگ با یکدیگر به مشارکت‬ ‫برسند و در موضوعی هر چند که نظ رات متفاوتی دارند با هم‬ ‫همکاری کنند‪ .‬در مساله سوریه تا زمانی که نقش مهم ای ران‬ ‫از سوی امریکا به رسمیت شناخته نشد‪ ،‬انها نتوانستند کاری‬ ‫بکنند‪ .‬در عرصه داخلی نیز این توازن باید برقرار ش��ود‪ .‬من‬ ‫اقای خاتمی را مثال بزنم که دریای انسانی را با رای خودشان‪،‬‬ ‫پش��ت س��ر داش��ت اما هر اتفاقی م ی افتاد جا م ی زد‪ .‬من‬ ‫نم ی خواهم از احمدی نژاد تعریف کنم‪ ،‬کارم تعریف نیست‪،‬‬ ‫اما او در این رابطه ها جاخالی نم ی داد‪.‬‬ ‫بس�یاری معتقدند این اتفاقاتی که امروز به‬ ‫ان مبتال هستیم نتیجه کار احمدی نژاد بود؟‬ ‫‪ l‬احمدی نژاد تن��د صحبت م ی کرد ک��ه به خیال‬ ‫بعض ی ها ب ی ربط هم ب��ود‪ ،‬ولی از مح��دوده بحث خودش‬ ‫خارج سخن نم ی گفت‪ .‬مثل اقای خاتمی کانت و دکارت را‬ ‫قاطی نم ی کرد‪ .‬رئی س جمهور باید از شعار پردازی پرهیز کند‪،‬‬ ‫رئیس اجرایی یک کشور باید عادی سخن بگوید و از وادی‬ ‫«صداقت» و «صراحت» دور نشود‪.‬‬ ‫‪ l‬انتقادی به شما هست؛ گروهی می گویند‬ ‫اقای مجته�د زاده ش�خصیت های تاریخی‬ ‫کش�ور ک�ه به نوعی قهرم�ان ملی هس�تند‬ ‫مثل مصدق و امیرکبی�ر را در اذهان عمومی‬ ‫تخریب می کند و این امری ناپسند است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫از چه چیزی انتقاد کردید؟‬ ‫‪ l‬از سیاست خارجی وزارت امورخارجه اقای خ رازی‪.‬‬ ‫اقای خاتمی با پشتیبانی از جنبش دانشجویی محبوب شد‪.‬‬ ‫اما از هم��ان ابتدا از هدایت و حمای��ت ان جنبش خود داری‬ ‫ورزید‪ .‬او کسی اس��ت که هرگاه ب رای دوستانش مشکالتی‬ ‫به وجود امد‪ ،‬پش��ت انها قرار نگرفت و حتی حاضر نش��د با‬ ‫احزابی که در اط راف حرف های ایشان درست شدند از نزدیک‬ ‫راهنمایی و حمایت نماید‪ .‬احمدی ن��ژاد این خصوصیات را‬ ‫نداشت‪ ،‬او م ی ایستاد و حرفش را م ی زد‪.‬‬ ‫یرفسنجانی‬ ‫شمادرنسبت شناسیبااقایهاشم ‬ ‫نزدیکی هایی دارید؟‬ ‫‪ l‬من ای��ن حرف ها را نم ی فهمم‪ .‬االن دو س��اعت‬ ‫است که دارم ب رایتان تشریح م ی کنم که من یک دانشگاهی‬ ‫ ب ی طرف هستم و با هیچ سیاستمداری در هیچ جای جهان‬ ‫نزدیکی ندارم‪ .‬ممکن است که در جلسات کارشناسی فارغ‬ ‫از نگاه سیاس��ی نظ رات خودم را بیان کنم همانطور که در‬ ‫جلسه با اقای هاشمی رفس��نجانی دیدار کرده و عکسش‬ ‫در همه جا پخش شده است‪ ،‬در جلس��اتی مشابه با اقایان‬ ‫قالیباف و محسن رضایی هم شرکت کرده و نظ راتم را ب رای‬ ‫اصالح مشکالت ای ران ش��رح دادم‪ .‬این تصور که دیدار اقای‬ ‫تاجیک ب رای دلداری که بازگش��تم به ای ران با خطری مواجه‬ ‫نخواهد ب��ود را تعبیر ب��ه نزدیکی من با اقای رفس��نجانی‬ ‫کردند‪ .‬حاصل توطئه های ساخته شده از سوی شوالیه بزرگ‬ ‫بر جو باروی سیاسی وی ران شده و رئیس هیات ترور شخصیت‬ ‫مجتهدزاده بود و من حتی نم ی دانم اقای هاشم ی رفسنجانی‬ ‫را م ی شود اصالح طلب دانست یا اصولگرا‪.‬‬ ‫عده ای هم می گویند اقای روحانی بیشترین‬ ‫نزدیکی را به اقای هاشمی دارد؟‬ ‫‪ l‬شاید‪ .‬دلیلش این است که این دسته بندی هایی‬ ‫که م ی کنید‪ ،‬تنها ای ران ی ها از ان سر درم ی اورند و هیچ کس‬ ‫دیگر ان را نم ی فهم��د‪ .‬من هم با اینکه ای رانی هس��تم اما‬ ‫چون بیش��تر عمرم را در خارج از کش��ور بوده ام اصال از این‬ ‫پیچیدگ ی های امور سیاسی ای رانی سر در نم ی اورم‪.‬‬ ‫برگردیم ب�ه موضوع�ات روز‪ .‬ام�روز اقای‬ ‫ظریف در حال مذاکره با غرب است‪ .‬شیوه و‬ ‫روش او را چگونه می بینید؟‬ ‫‪ l‬ببینی��د‪ ،‬اقای ظریف ب��ه قول معروف کس��ی‬ ‫است که تمام عمرش را در وزارت امورخارجه گذرانده است؛‬ ‫حرفه ای است‪ .‬این حس��ن کار اقای ظریف است که وزارت‬ ‫امورخارجه را م ی شناسد‪ .‬اما با اینکه او را حمایت م ی کنم به‬ ‫نظرم هنوز یک اتفاق در او رخ نداده و ان این است که کمی‬ ‫تردید دارد و اگر فش��اری به او وارد م ی شود‪ ،‬تحت تاثیر قرار‬ ‫م ی گیرد‪ .‬من م ی خواهم بگویم که هی��چ فرد عاقلی نباید‬ ‫کاری کند که بعدها عذرخواهی کند‪ .‬قانون اساسی به شما‬ ‫اختیارات داده و ب راساس اختیاراتی که دارید‪،‬مسئول هستید‪.‬‬ ‫شما مذاکرات ژنو ‪ 2‬را چگونه می بینید‪ .‬جدا‬ ‫از محرمان�ه ب�ودن ان‪ ،‬به نظر می رس�د که‬ ‫پیشرفت هایی حاصل شده است؟‬ ‫‪ l‬امیدوار هس��تم که مذاکرات در ش��رایط سالمی‬ ‫برگزار شود‪ .‬فشارهای البی اس��رائیل و تحریک های داخل‬ ‫ای ران به روند مذاکرات صدمه وارد نسازد‪ .‬در ای ران‪ ،‬امیدوارم‬ ‫دیپلمات های مذاکره کننده و رئی س جمهور نیز از فشارهای‬ ‫موجود جاخالی ندهند‪ ،‬محکم بر سرجای خود بایستند‪ .‬در‬ ‫اقای ظریف به قول‬ ‫معروف کسی است که‬ ‫تمام عمرش را در وزارت‬ ‫امورخارجه گذرانده و‬ ‫حرفه ای است‪ .‬این حسن‬ ‫کار اقای ظریف است‬ ‫که وزارت امورخارجه را‬ ‫می شناسد‬ ‫‪ l‬از قول من به انه��ا بگویید که مجته دزاده گفت‪:‬‬ ‫قهرمان ملی چگونه تعریف م ی شود؟ قهرمان ملی که شما‬ ‫از انها نام بردید‪ ،‬در زمان خود قهرمان نبودند‪ ،‬بعدها تبلیغات‬ ‫حس��اب ش��ده داخلی و خارجی از انها قهرمان درست کرد‪.‬‬ ‫تا ای رانی در نیابد که نجات کش��ورش از نگون بخت ی های‬ ‫سیاسی خود ساخته فقط و فقط در دس��ت خودش است و‬ ‫در نیابد که قهرمانان مرده و از دنیا رفته نم ی توانند رهب ران‬ ‫سیاسی مس��ائل روزمره باش��ند‪ .‬به انها بگویید مگر شما‬ ‫حاصل چشمگیر این قهرمان پرس��ت ی های ‪ 50 – 60‬ساله‬ ‫را پیش رو ندارید؟ از این حاصل کار اگر راضی هس��تید که‬ ‫غ ر و لند را کنار بگذارید و اگر راضی نیستید قهرمان پرستی‬ ‫را کن��ار بگذارید تا فرزن��دان این وطن دریابن��د که قهرمان‬ ‫نجات بخش شما در خود شما س��ت‪ :‬بیرون ز شما نیست‪،‬‬ ‫شمائید‪ ،‬ش��مائید! به انها بگویید مجتهدزاده بیمار نیست‬ ‫که با استخوان پوسیده های گذشته در ب ی فتد‪ :‬من با مصدق‬ ‫و دیگری کاری ندارم‪ .‬به انها بگویی��د مجتهدزاده در نتیجه‬ ‫مطالعات درست و شناخت دقیق دموکراسی به عنوان تنها را‬ ‫نجات ملت ها به این نتیجه رسیده که باید با می راث پوسیده‬ ‫قهرمان پرستی مقابله کرد و ان را از اندیشه جوانان امروز زدود‬ ‫تا راه ب رای رسیدن به دموکراسی باز شود‪ ،‬چون مجتهدزاده‬ ‫در ‪ 60‬س��ال گذشته درجا نم ی زند و به فراس��ت و دانایی یاد‬ ‫گرفته است که دموکراسی قهرمان ندارد و قهرمان پرستی را‬ ‫ب رنم ی تابد و سر انجام به انها بگویید چشمان قهرمان پرست‬ ‫کورتر از ان اس��ت که دریاب��د مجتهدزاده دارد بت ش��کنی‬ ‫سیاسی م ی کند‪.‬‬ ‫یعنی ف�ردی به ن�ام امیرکبیر ب�ا خدماتش‬ ‫را نبای�د در مقاب�ل ی�ک رج�ل خود فروخته‬ ‫شخصیتی ملی دانست؟‬ ‫یزنم‪ .‬در عالم سیاست‬ ‫‪ l‬من چنین حرفی نزده و نم ‬ ‫علمی ش��ما نم ی توانید در مقایس��ه کردن افراد «خوب» و‬ ‫«بد» که اموری اعتباری هس��تند جامع��ه را هدایت کنید‪.‬‬ ‫شما از خدمت خدمتکاران تجلیل م ی کنید‪ ،‬ولی خدمتکاران‬ ‫درگذشته و مرده را نم ی توانید در مقام رهب ران سیاسی امروز‬ ‫به درجه قهرمانی برسانید‪ .‬امی ر کبیر دارالفنون درست کرد‪،‬‬ ‫رضاش��اه هم دانش��گاه س��اخت‪ .‬ولی در فرهنگ سیاست‬ ‫مصیب ت زده ما امی ر کبیر قهرمان م ی ش��ود و رضا شاه خائن‪.‬‬ ‫شما این فرهنگ سیاسی را سالم م ی دانید؟ از دید من نه! نه‬ ‫هیچ یک از این دو نفر قهرمان بود و نه هیچ یک از انها خائن‪.‬‬ ‫این ما هستیم که با سیاه و س��فید کردن فرهنگ سیاسی‬ ‫حاکم جامعه خودمان را به قهق را کشاندیم و حتی حال ی مان‬ ‫نیست که چه بر سر خود اورده ایم‪.‬‬ ‫در امریکا قهرمانی نیست؟‬ ‫‪ l‬کی؟!‬ ‫لینکن؟‬ ‫‪ l‬ابدا! امریکای ی ها وقتی از اوبام��ا انتقاد م ی کنند‬ ‫نم ی گویند‪ ،‬ای لینکن بیا به داد ما برس! کدام یک از جوامع‬ ‫دموکراتیک قهرمان دارد‪ .‬المان؟ انگلیس؟ ژاپن؟ نه‪ .‬موقعی‬ ‫که من رفت��م انگلیس فکر م ی کردم چرچیل قهرمانش��ان‬ ‫است‪ .‬اما دیدم که چقدر برنامه انتقادی علیه چرچیل وجود‬ ‫دارد‪ .‬در فرانسه باید قهرمانشان دوگل باشد‪ .‬دیدید که مردم‬ ‫فرانسه در ‪ 1968‬با دوگل چه کردند‪ .‬قهرمان مانع پیشرفت‬ ‫دموکراسی در جامعه اس��ت‪ .‬من دشمن قهرمان نیستم اما‬ ‫بت شکنی م ی کنم‪g .‬‬ ‫عده ای در میان گروه های سیاس�ی از جناح اصولگرا نس�بت به این مساله‬ ‫و ش�یوه البت�ه انتقاداتی دارن�د که به نظ�ر من چ�ون جامعه ما درگیر پروس�ه‬ ‫دموکراسی سازی است‪ ،‬ایرادی ندارد‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫اولویتتیپارتی‪ ،‬بازگشتبه‬ ‫سیاستداخلیاست‬ ‫امریکای سه حزبی‬ ‫تو گوباامی ر علیابوالفتح‬ ‫گف ‬ ‫درباره چالش های درونی‬ ‫محافظهکاران‬ ‫پل رای�ان جوانی جوی�ای نام‬ ‫اس�ت‪ .‬او پله های ترق�ی را با حضور‬ ‫در انتخابات ریاس�ت جمهوری سال‬ ‫‪ 2012‬به یکباره طی کرد و اکنون با‬ ‫پیوند با حزب تی پارتی تصمیم گرفته‬ ‫است خود را در عالم سیاست داخلی‬ ‫امریکا تثبیت کند‬ ‫بین الملل‬ ‫برامدن‬ ‫راستگرایی افراطیاز‬ ‫دامنمحافظه کاری‬ ‫ ایا تی پارتی راه خود را‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫ از جمهوریخواهان جدا میکند؟‬ ‫‪58‬‬ ‫تیپارتیازجمهوریخواهان‬ ‫جدانمیشود‬ ‫تیپارتیهامحصولناسیونالیسم‬ ‫اف راطی‪ ،‬رادیکالیسم نظامی و‬ ‫بنیادگ راییهستند‬ ‫نویسنده‪ :‬الوری کلمن‬ ‫ازاده کشوردوست‬ ‫‪1‬‬ ‫جمهوریخواهانبزرگ ت رین‬ ‫مانع در ب رابر تصویب معاهدات‬ ‫چندجانبهدرسنایام ریکا‬ ‫بین الملل‬ ‫کرد‪« ».‬میچ مک کانل» رهبر جمهوریخواهان در س��نای‬ ‫امریکا اعالم ک��رده که فارغ از اینکه چه این��ده ای در انتظار‬ ‫قانون بودجه است‪ ،‬اجازه تعطیلی مجدد دولت را نخواهد داد‪.‬‬ ‫وی همچنین گفته است‪« :‬معتقدم که اعضای حزب ما‬ ‫اکنون با یک استراتژی که به طور کامل شکس ت خورده است‪،‬‬ ‫اشنا شده اند‪ ».‬در عین حال‪« ،‬تد کروز» سناتور ایالت تگزاس‬ ‫و از اعضای جنبش ت ی پارتی به شبکه خبری «ای ب ی سی»‬ ‫گفته است که تکرار رویکرد تعطیلی مجدد دولت در صورت‬ ‫وقوع مشکلی مش��ابه در مساله بودجه در س��ال اینده را رد‬ ‫نم ی کند‪ .‬وی همچنین گفته است‪« :‬ب رای خارج کردن قطار‬ ‫بیمه درمانی اوباما از ریل‪ ،‬از هی��چ اقدام ی فروگذار نخواهم‬ ‫کرد‪ ».‬این اختالف ش��دید در موضع گیری های جناح های‬ ‫مختلف حزب جمهوریخواه نشان دهنده شکاف عمیق میان‬ ‫انها در استانه انتخابات میان دوره ای است؛ انتخاباتی که در‬ ‫ان ‪ ۳۵‬کرسی مجلس سنا که تحت تسلط جمهوریخواهان‬ ‫است و تمام ی ‪ ۴۳۵‬کرسی مجلس نمایندگان که در کنترل‬ ‫جمهوریخواهان است به رای گذاش��ته خواهد شد‪ .‬در اینده‬ ‫نزدیک تر نیز بحث های دشوارتری درباره مساله مهاجرت و‬ ‫کشاورزی و همچنین دور جدیدی از گفت وگو ها درباره بودجه‬ ‫و بدهی در دستور کار است‪.‬‬ ‫اختالف بین جمهوریخواهان در جریان مساله بودجه‬ ‫زمانی تشدید شد که عده ای از قانونگذاران ب رای استراحتی‬ ‫چند روزه‪ ،‬واش��نگتن را ترک کردند‪ .‬در این زمانی موجی از‬ ‫توهین و تهدید از طریق شبکه اجتماعی توئیتر به سمت‪۲۷‬‬ ‫سناتور جمهوریخواه و ‪ ۸۷‬نماینده جمهوریخواه کنگره که به‬ ‫توافق رهبر این حزب ب رای بازگشایی دولت و افزایش سطح‬ ‫استق راض رای مثبت داده بودند‪ ،‬سرازیر شد‪ .‬واقعیت این بود‬ ‫که جمهوریخواهان در این نزاع به هیچ کدام از خواسته های‬ ‫خود نرسیدند و تنها مساله کاهش هزینه ها که در سال ‪۲۰۱۱‬‬ ‫میالدی به نفع انها تمام شده بود‪ ،‬به قوت خود باقی ماند‪.‬‬ ‫تعداد زی��ادی از اعضای جنب��ش ت ی پارتی‪ ،‬کنار امدن‬ ‫جمهوریخواهان بر س��ر بازگش��ایی مجدد دولت و افزایش‬ ‫س��قف بده ی ها را نوعی خیانت ارزیابی کرده و تاکید کردند‬ ‫که حاضر نیس��تند تحت یک پرچم با این گروه به فعالیت‬ ‫سیاسی خود ادامه دهند؛ به عبارت دیگر بحران بودجه بیشتر‬ ‫از انکه نزاعی میان احزاب دموکرات و جمهوریخواه باشد‪ ،‬به‬ ‫جنگ درون گروهی جمهوریخواهان تبدیل شد‪.‬‬ ‫در یک��ی از بیانی ه ه��ای جنبش ت ی پارتی ک��ه بعد از‬ ‫افزایش سقف بده ی ها صادر شد‪ ،‬امده بود‪« :‬ما نباید در کنار‬ ‫جمهوریخواهان بدلی مانند میچ مک کانل فعالیت کنیم‪».‬‬ ‫گ��روه دیگ��ری از جمهوریخواه��ان تح��ت عن��وان‬ ‫«صندوق محافظه کاران س��نا» نیز با انتقاد از نرمش رهبر‬ ‫جمهوریخواه��ان در ب رابر دولت‪ ،‬اعالم کردن��د که به جای‬ ‫میچ مک کان��ل از «مت بوی��ن» تاج��ر امریکایی حمایت‬ ‫خواهند کرد‪ .‬در بیانیه این گروه با اش��اره به انتخابات اینده‬ ‫ب رای مش��خص ش��دن قانونگذاران ایالت ها امده اس��ت‪:‬‬ ‫«میچ مک کانل از هیچ اقدامی ب رای باقی ماندن در قدرت‬ ‫فروگذار نخواهد ک��رد‪ .‬اگر مردم کنتاکی و سراس��ر امریکا‬ ‫خواس��تار اینده ای بهتر ب رای خود هس��تند‪ ،‬اطمینان داریم‬ ‫که مت بوین گزینه مناس��بی خواه��د بود‪ ».‬ای��ن گروه از‬ ‫جمهوریخواهان همچنین با اشاره به انتخابات سنا در ایالت‬ ‫«م ی س ی س ی پی» که «تاد کوچران» جمهوریخواه به دنبال‬ ‫راهیابی به سنا ب رای هفتمین دوره اس��ت‪ ،‬تاکید کردند که‬ ‫به دلیل حمایت کوچران از نرمش ه��ای مک کانل‪ ،‬ترجیح‬ ‫م ی دهند از «کریس مک دانیل» یک وکیل خصوصی که به‬ ‫گفته انها «با نهایت قدرت با طرح بیمه درمانی اوباما» مقابله‬ ‫م ی کند‪ ،‬حمایت کنند‪ .‬دو سناتور دیگری که هدف اعضای‬ ‫جنبش ت ی پارتی قرار گرفته اند‪ ،‬عبارتند از‪« :‬لیندسی گراهام»‬ ‫از کارولینای جنوبی و «المار الکساندر» از ایالت تنسی‪.‬‬ ‫با همه اینها و به رغم تالش اعضای جنبش ت ی پارتی‬ ‫ب رای جلب حمایت بخشی از رای دهندگان امریکایی‪ ،‬نتایج‬ ‫جدید ترین نظرسنج ی ها نشان م ی دهد که می زان حمایت از‬ ‫این جنبش به کمترین می زان از زمان تسلط جمهوریخواهان‬ ‫بر مجلس نمایندگان در سال ‪ ۲۰۱۰‬میالدی رسیده است‪.‬‬ ‫ب ر اساس نظرسنجی مش��ترکی که توسط خبرگزاری‬ ‫«اسوش��یتدپرس» و موسسه نظرس��نجی «ج ی اف کی»‬ ‫انجام شده اس��ت‪ ،‬بیش از ‪ ۷۰‬درصد شهروندان امریکایی با‬ ‫دیدگاه های جنبش ت ی پارتی مخالف هستند‪.‬‬ ‫عدم محبوبیت ت ی پارتی به حدی اس��ت که بسیاری‬ ‫از جمهوریخواهان امریکایی س��عی م ی کنن��د هر یک به‬ ‫نوبه خود‪ ،‬ب��ر اختالف نظر با اعضای این گ��روه تاکید کند‪.‬‬ ‫«ارون شوکر» سناتور جمهوریخواه در این باره گفته است‪:‬‬ ‫«زمانی که اس��تراتژی شما در عمل شکس��ت م ی خورد و‬ ‫تاکتی ک های ش��ما جواب نم ی دهد‪ ،‬با خطر از دست رفتن‬ ‫اعتبار رو به رو هستید‪ .‬رهبری ت ی پارتی و اعضای این جنبش‬ ‫سیاست هایی را در پیش گرفتند که به وضوح ناموفق بود‪».‬‬ ‫در هر حال‪ ،‬انتخاب��ات میان دوره ای امریکا در س��ال‬ ‫‪ ۲۰۱۴‬و انتخابات ریاس��ت جمهوری این کشور در سال ‪۲۰۱۶‬‬ ‫میالدی ازمونی ب��رای می زان مقبولی��ت جنبش ت ی پارتی‬ ‫خواهد بود؛ ازمونی که به نوعی می��زان حمایت مردم یک‬ ‫کشور از افراط گرایی و پوپولیسم را مشخص خواهد کرد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫شکس��ت جمهوریخواهان امریکا در ن��زاع بودجه و‬ ‫مسائل مربوط به تعیین سقف استق راض‪ ،‬شکاف بین حزب‬ ‫اصلی و جنبش نوپای «ت ی پارتی» را تش��دید کرده اس��ت‬ ‫تا جایی که بس��یار از تحلیلگران معتقدند دیگر نم ی توان‬ ‫امریکا را متشکل از دو حزب سیاسی دانست و زیرشاخه های‬ ‫حزب جمهوریخواهان از این پس نه به عنوان زیرمجموعه‬ ‫یک حزب‪ ،‬بلکه به عنوان حزبی مستقل در عرصه سیاسی‬ ‫امریکا اب راز وجود خواهند کرد‪.‬‬ ‫به رغم اینکه «جان بونر» رئی��س مجلس نمایندگان‬ ‫امریکا از جمهوریخواهان خواسته بود با یکدیگر متحد شده‬ ‫و تالش خود را روی حل بحران کش��ور و مس��اله تعطیلی‬ ‫دولت متمرکز کنند‪ ،‬این گروه حمالت علیه یکدیگر را تشدید‬ ‫ی که به نوعی نشانه ای از درگیری های دشوار تر‬ ‫کردند؛ اقدام ‬ ‫سیاسی در استانه انتخابات میان دوره ای سال ‪ ۲۰۱۴‬میالدی‬ ‫اس��ت‪ .‬جنبش ت ی پارتی که جرقه های اولی��ه ان به دنبال‬ ‫تصویب الیحه درمانی اوباما زده ش��د‪ ،‬روح جدیدی در جان‬ ‫جمهوریخواهان دمید و انها را ب رای مخالفت و تالش ب رای‬ ‫لغو برخی قوانین خاص در امری��کا مصمم تر کرد‪ .‬جنبش‬ ‫ت ی پارتی که گرایشاتی به ش��دت محافظه کارانه داشته و در‬ ‫مقایسه با سایر طی ف های جمهوریخواه تندرو تر است‪ ،‬تاکید‬ ‫م ی کند که خواستار انقالبی دوم در امریکاست‪ .‬این گروه با‬ ‫متهم کردن دموکرات ها به نقض قانون اساس��ی امریکا‪ ،‬بر‬ ‫لزوم تالش ب رای «قانون شکنی» دولت تاکید کرده است‪.‬‬ ‫هرچن��د این تالش ه��ا در ماه جاری میالدی بر س��ر‬ ‫بودجه و درگیری های مربوط به سقف استق راض با بن بست‬ ‫رو به روش��د‪ ،‬اعضای جنبش ت ی پارتی تاکی��د م ی کنند که‬ ‫ب��ه اقدام های خود علی��ه دولت دموکرات ادام��ه م ی دهند‪.‬‬ ‫مهم ترین نکته درباره جنبش ت ی پارتی این است که اعضای‬ ‫این جنبش‪ ،‬جمهوریخواهان را به اندازه کافی محافظه کار و‬ ‫سرسخت نم ی دانند و معتقدند ب رای مقابله با سیاست های‬ ‫دموکرات ها و در راس انها اوباما به قاطعیت و جدیت بیشتری‬ ‫نیاز است؛ مساله ای که ش��اید بتوان ان را اصل ی ترین عامل‬ ‫جدایی تدریجی ت ی پارتی از جناح محافظه کار امریکا دانست‪.‬‬ ‫مس��اله دیگر تالش ب رای جلب ارای سفیدپوس��تان‬ ‫تندروی مذهبی امریکاس��ت‪ .‬این گروه که عمدتا میانسال‬ ‫و مرد هستند‪ ،‬از موضع گیری های جنبش ت ی پارتی حمایت‬ ‫کرده و در واقع همین گروه بودند که کلید ایجاد این جنبش‬ ‫افراط گرایانه را زدن��د‪ .‬عده ای دیگر نیز معتقدند که «س��ارا‬ ‫پیلین» از چهره های مطرح جنبش ت ی پارتی و س��خنگوی‬ ‫غیررس��می این حزب که در انتخابات س��ال ‪ ۲۰۰۸‬میالدی‬ ‫نامزد معاونت اولی جمهوریخواهان بود‪ ،‬با پایه ریزی جنبش‬ ‫ی خ��ود در انتخابات‬ ‫جدید و تن��درو به دنبال جب��ران ناکام ‬ ‫ریاست جمهوری اینده اس��ت؛ انتخاباتی که احتمال م ی رود‬ ‫«هیالری کلینتون» وزیر خارجه سابق امریکا به نمایندگی از‬ ‫حزب دموکرات در ان شرکت کند و به نوعی رقابت انتخاباتی‬ ‫میان دو زن شکل بگیرد‪.‬‬ ‫پیلین همچنین از انتخابات میان دوره ای مجلس سنا‬ ‫نیز غافل نشده و در صفحه فی س بوک خود نوشته است‪« :‬به‬ ‫دنبال تغییری چشمگیر در سال ‪ ۲۰۱۴‬هستیم‪ .‬به زودی روی‬ ‫رقابت های مهم س��نا و مجلس نمایندگان تمرکز خواهیم‬ ‫اقتدارگراییجدید‬ ‫منبع‪ :‬نیویورک تایمز‬ ‫جنبش ت ی پارتی که‬ ‫گرایشاتی ب ه شدت‬ ‫محافظه کارانه داشته‬ ‫و در مقایسه با سایر‬ ‫طی ف های جمهوریخواه‬ ‫تندرو تر است‪ ،‬تاکید‬ ‫م ی کند که خواستار‬ ‫انقالبی دوم در امریکا‬ ‫است‪ .‬این گروه با متهم‬ ‫کردن دموکرات ها به‬ ‫نقض قانون اساسی‬ ‫امریکا‪ ،‬بر لزوم تالش‬ ‫برای «قانون شکنی»‬ ‫دولت تاکید کرده است‬ ‫‪59‬‬ ‫تو گو با امیر علی ابوالفتح درباره چالش های درونی محافظه کاران‬ ‫گف ‬ ‫اولویت تی پارتی‪ ،‬بازگشت‬ ‫به سیاست داخلی است‬ ‫‪2‬‬ ‫امیرعلی ابوالفتح‪ ،‬کارش�ناس مس�ائل امریکا‪ ،‬در گفت وگو با هفته نامه مثلث به بررس�ی اختالفات اخیر میان‬ ‫ت ی پارت�ی و جمهوریخواهان پرداخت‪ .‬وی معتقد اس�ت که ت ی پارتی ب ه دنبال کوچک ش�دن ابع�اد دولت و کاهش‬ ‫تصدی گری دولت اس�ت؛ بنابرای�ن ب ر پایه همین قضیه بح�ث کاهش هزینه ه�ا و غیرضروری ب�ودن مالیات های‬ ‫گسترده ای که دولت ایاالت متحده امریکا از شهروندانش م ی گیرد‪ ،‬مطرح م ی‪‎‬شود‪ .‬همچنین ابوالفتح م ی گوید این‬ ‫مس�اله که جنبش ت ی پارتی در دل حزب جمهوریخواه بماند یا از حزب جمهوریخواه خارج شود‪ ،‬بستگی به میزان‬ ‫تعامل جریان محافظه کاری با جریان لیبرالی دارد‪.‬‬ ‫اخیرا ش�اهد بروز برخ�ی اختالف�ات درون حزب‬ ‫جمهوریخواه هس�تیم‪ .‬س�ابقه این اختالفات از‬ ‫کجاست؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬اختالفی که این روزه��ا درون حزب جمهوریخواه‬ ‫بروز کرده‪ ،‬یک رویداد جدید و متاثر از مباحث اخیر بودجه ای‬ ‫ایاالت متحده امریکا نیست‪ ،‬بلکه سابقه طوالن ی تری دارد و‬ ‫به اواخر دوره ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش م ی توان اشاره‬ ‫کرد‪ .‬در دهه نخست قرن ‪ ،21‬محافظه کاری در ایاالت متحده‬ ‫امریکا در قالب نوع جدیدی از نگرش های راس��تگرایانه که‬ ‫توجهش بر مسائل سیاس��ت خارجی و مباحث امنیتی بود‬ ‫متمرکز شد‪ .‬حادثه ‪ 11‬س��پتامبر و به هر حال تهدید امنیتی‬ ‫امریکا از جانب گروه های تروریس��تی‪ ،‬موجب شد هم دولت‬ ‫وقت امریکا و هم حزبی که کاخ سفید را در اختیار داشت یعنی‬ ‫حزب جمهوریخواه به سمت حل مشکالت بی ن المللی پیش‬ ‫روند‪ .‬انها این روند را در جنگ های افغانستان‪ ،‬ع راق و مقابله با‬ ‫تهدیداتی مانند ب رنامه هسته ای کره شمالی‪ ،‬ای ران‪ ،‬لیبی و نظم‬ ‫و نسق دادن جدید به خاورمیانه ای که از دید محافظه کاران‬ ‫حاکم بر ایاالت متحده امریکا منبع خطر بودند‪ ،‬دنبال کردند‪.‬‬ ‫به همان اندازه که محافظه کاران در مباحث امنیتی و سیاست‬ ‫خارجی متمرکز شدند‪ ،‬جریان لیب رال نیز به سمت این موضوع‬ ‫گرایش یافت‪ .‬اما با گذشت زمان و با فروکش کردن جو روانی‬ ‫حادثه‪ 11‬سپتامبر به تدریج مشکالت درونی امریکا اشکار شد؛‬ ‫تا جایی که تهدیدات درونی بیش از تهدیداتی شد که از خارج‬ ‫از امریکا احساس م ی شدند‪ .‬بدین معنا که گرچه امکان مقابله‬ ‫با گروه های تروریستی همچنان وجود داشت و روند نظامی‬ ‫به گونه ای بود که طالبان و صدام حسین سرنگون شده بودند و‬ ‫نشانه هایی از نظم جدید در خاورمیانه بروز کرده بود‪ ،‬اما بحران‬ ‫اقتصادی که این کشور را در بر گرفت به مراتب خطرناک تر‬ ‫و تهدیدامیزتر بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫پس اقتص�اد بحران�ی امریکا موجب ش�د نگاه‬ ‫اح�زاب درون�ی از مس�ائل سیاس�ت خارجی به‬ ‫سمت مس�ائل داخلی از جمله مسائل اقتصادی‬ ‫معطوف شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اما باید توجه داش��ت این بحران از سال ‪2007‬‬ ‫اغاز ش��د و مقدماتی داش��ت‪ .‬درواقع طوری حرکت کرد که‬ ‫نش��ان داد اقتصاد امریکا از عواملی مانند توجه بیش از حد‬ ‫به مس��ائل سیاس��ت خارجی متاثر م ی ش��ود‪ .‬این در حالی‬ ‫است که این بحران اقتصادی‪ ،‬ورشکستگی‪ ،‬ب ی خانمانی و‬ ‫تش��دید تضادهای نژادی را به همراه خود اورد‪ .‬در این فضا‪،‬‬ ‫جریانی در دل حزب جمهوریخواه ظهور کرد به این صورت‬ ‫که تاثیرگذاری را از جناح محافظه کاری نوین یعنی جریانی که‬ ‫اولویتش سیاس��ت خارجی بود‪ ،‬بگیرد‪ .‬این حرکت به تدریج‬ ‫منسجم شد و جنبشی را به وجود اورد که بعدها به نام جنبش‬ ‫ت ی پارتی شناخته شد‪.‬‬ ‫تغییر سیاست های محافظه کاران به چه صورت‬ ‫‪60‬‬ ‫و برای چه انجام گرفت؟‬ ‫‪ l‬پیروزی ب��اراک اوبام��ا و بازگش��ت لیب رال ها به‬ ‫کاخ سفید بعد از هشت سال زمامداری محافظه کاران‪ ،‬زنگ‬ ‫خطر را ب رای محافظه کاران به ص��دا دراورد که اگر صرفا به‬ ‫سیاست خارجی توجه شود و مسائل داخلی مورد توجه قرار‬ ‫نگیرد‪ ،‬ب رای مدت زمان طوالنی محافظه کاری به حاشیه رانده‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬نباید فراموش کرد که در انتخابات سال ‪2008‬‬ ‫متاثر از سیاس��ت های محافظه کاران نوین‪ ،‬انتخاباتی برگزار‬ ‫شد که در یکی از محدودترین موارد تمام ارکان تصمیم گیری‬ ‫ایاالت متحده امریکا در اختیار لیب رال ها و حزب دموکرات قرار‬ ‫گرفت‪ .‬به این معنا که هم کاخ س��فید‪ ،‬هم مجالس کنگره‬ ‫امریکا‪ ،‬هم اکثریت فرمانداری های ایاالت و هم اغلب مجالس‬ ‫ایالتی امریکا در اختیار نمایندگان دموکرات قرار گرفت‪ .‬بناب راین‬ ‫نوعی بازسازی درون حزب جمهوریخواه شکل گرفت و اولویت‬ ‫از مسائل خارجی به مسائل داخلی تغییر یافت‪.‬‬ ‫در این میان جنبش ت ی پارتی چه اندیشه هایی را‬ ‫دنبال م ی کند؛ ایا برای انها نیز مسائل اقتصادی‬ ‫در اولویت است؟‬ ‫‪ l‬جنب��ش ت ی پارت��ی معتق��د اس��ت ک��ه دولت‬ ‫ایاالت متحده امریکا چه در اختی��ار رئی س جمهور دموکرات‬ ‫ی است‬ ‫باشد‪ ،‬چه جمهوریخواه‪ ،‬یک پدیده زائد و قدرت ظالم ‬ ‫که ب ی دلیل در امور اقتصادی و اجتماعی شهروندان دخالت‬ ‫یزند‪ .‬انها‬ ‫م ی کند و نظم متکی بر اقتصاد بازار ازاد را بر هم م ‬ ‫با پدیده دولت به گونه ای که مداخله گر باشد مخالف هستند و‬ ‫معتقد به دولت حداقل‪ .‬درحقیقت ت ی پارتی به دنبال کوچک‬ ‫ش��دن ابعاد دولت و کاهش تصدی گری دولت است‪ .‬بر پایه‬ ‫همین قضیه بح��ث کاهش هزینه ها و غیرض��روری بودن‬ ‫مالیات های گس��ترده ای که دولت ایاالت متح��ده امریکا از‬ ‫شهروندانش م ی گیرد‪ ،‬مطرح م ی شود‪ .‬از دید ت ی پارتی‪ ،‬دولت‬ ‫فدرال حق دخالت در امور داخلی ایاالت را ندارد و در خصوص‬ ‫موضوعاتی مانند مهاجرت‪ ،‬دولت های ایالتی که در معرض‬ ‫مهاجرت از امریکای التین هستند باید تصمیم گیری کنند‪.‬‬ ‫در فرهنگ محافظه کاری امریکا پیگیر شدن مواردی از جمله‬ ‫عدم دخالت دولت در بحث حمل ازادانه سالح ‪ ،‬ترویج مجازات‬ ‫اعدام‪ ،‬مقابله با گسترش سقط جنین‪ ،‬مقابله با قانونی شدن‬ ‫ازدواج همجن س گرایان از جمله خواسته های ت ی پارتی است‪.‬‬ ‫اما اکنون به دلیل اینکه اقتصاد امریکا تحت فشار قرار دارد و‬ ‫کسری های بودجه و بده ی های سنگین دارد‪ ،‬بخش عمده‬ ‫خواسته های ت ی پارتی‪ ،‬مسائل اقتصادی است‪ .‬انها هدفشان‬ ‫این است که دولت را به صرفه جویی‪ ،‬پرهیز از ولخرج ی های‬ ‫طوالن ی مدت و هزینه کرد ب ر اس��اس درام��د وادار کنند‪ .‬این‬ ‫دیدگاه تاحدودی با دیدگاه جریان راس��ت و جناح چپ حزب‬ ‫جمهوریخواه در تقابل است‪.‬‬ ‫در نهایت اختالفی که اکنون می�ان جناح میانی‬ ‫جمهوریخواهان و ت ی پارتی به وجود امده‪ ،‬ناشی‬ ‫از چیست؟‬ ‫‪ l‬جناح میان��ه و چپ ح��زب جمهوریخواه که طی‬ ‫روزهای اخیر توس��ط افرادی مانند جان بوینر یا سناتور جان‬ ‫مک کی��ن نمایندگ��ی م ی ش��دند معتقدند با اینک��ه دولت‬ ‫یک پدیده زائد اس��ت و برنامه های رفاه��ی دولت با اصول‬ ‫محافظ��ه کاری نم ی خواند‪ ،‬ام��ا الزاماتی ب��رای اداره جامعه‬ ‫وجود دارد‪ .‬بناب راین اگر نظام سیاس��ی ایاالت متحده امریکا‬ ‫به مش��کالت معیشتی اقش��ار کم درامد توجه نکند‪ ،‬اشوب‬ ‫اجتماعی این کش��ور را در ب ر م ی گی��رد و م ی تواند کل نظام‬ ‫را به خطر بیندازد‪ .‬در نتیجه انها بی��ن بد و بدتر‪ ،‬بد را ترجیح‬ ‫م ی دهند و در خصوص موضوعاتی مانند مالیات‪ ،‬مهاجرت یا‬ ‫حتی پذیرش محدود بحث ازدواج همجن س گرایان خواهان‬ ‫مصالحه با لیب رال ها هستند‪ .‬در حال حاضر نیز قدرت در اختیار‬ ‫هسته مرکزی حزب جمهوریخواه اس��ت و جناح میانه یک‬ ‫س��ابقه طوالنی دارد‪ ،‬درحالی که ت ی پارتی یک جریان جدید‬ ‫اس��ت و نفوذ فراوانی بر ارکان تصمیم گیری این حزب ندارد‪.‬‬ ‫اما به دلیل اینکه ت ی پارتی از یک بدنه پرشمار برخوردار است‬ ‫و این بدنه نس��بت به عملکرد دولت لیب رالی اوباما به شدت‬ ‫عصبانی هستند‪ ،‬وزن قوی دارند‪.‬‬ ‫ب�ه نظ�ر ش�ما ای�ا ت ی پارت�ی در نهای�ت از‬ ‫جمهوریخواه�ان جدا خواهد ش�د ی�ا در دل این‬ ‫حزب باقی م ی ماند؟‬ ‫‪ l‬این مس��اله که جنب��ش ت ی پارت��ی در دل حزب‬ ‫جمهوریخ واه بماند یا از حزب جمهوریخ واه خارج شود‪ ،‬بستگی‬ ‫به می زان تعامل جریان محافظه کار با جریان لیب رال دارد‪ .‬اگر‬ ‫جریان لیب رالی اوباما حاضر به مصالحه باشد و امتیازاتی دهد‬ ‫که جناح میانی جمهوریخواهان بتوانند از ان به عنوان یک‬ ‫امتیاز در معادالت سیاسی اس��تفاده کند‪ ،‬شاید امکان جلب‬ ‫رضایت ت ی پارتی وجود داشته باشد‪ .‬اما اگر لیب رال ها بخواهند‬ ‫تا زمانی که در قدرت هس��تند هرانچه مایل هس��تند را به‬ ‫اجرا بگذارند‪ ،‬ش��کاف های درونی حزب جمهوریخواه بیشتر‬ ‫م ی شود و امکان ش��ورش درونی و چه بسا تجزیه این حزب‬ ‫وجود دارد‪g .‬‬ ‫ت ی پارتی از جمهوریخواهان جدا نم ی شود‬ ‫تی پارتی ها محصول ناسیونالیسم افراطی‪ ،‬رادیکالیسم نظامی و بنیادگرایی هستند‬ ‫مهدی مطهرنیا‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫ن��ام ای��ن جنب��ش برگرفت��ه از حرک��ت اعتراض��ی‬ ‫مستعمره نش��ینان امریکایی در س��ال ‪ 1773‬در میهمانی‬ ‫چای بوستون است که علیه انحصار دولت بریتانیا و کمپانی‬ ‫هند شرقی وارد عمل ش��دند؛ چراکه واردات چای به ایاالت‬ ‫متحده امریکا در ان زمان از طریق ای��ن کمپانی و بریتانیا‬ ‫انجام م ی شد‪ .‬بناب راین این اعتراض‪ ،‬پاسخی بود به تحرکات‬ ‫انگلی س ها ب رای سلطه بیشتر بر ایاالت متحده امریکا‪.‬‬ ‫اما انچه هم اکنون ت ی پارتی دنبال م ی کند‪ ،‬کاستن از‬ ‫مخارج دولت‪ ،‬مالیات ها‪ ،‬کسری بودجه و بدهی امریکاست‪.‬‬ ‫دالیل جدایی احتمالی تی پارتی از جمهوریخواهان‬ ‫در حال حاضر ای��ن جنبش در بی��ان جدایی از حزب‬ ‫بین الملل‬ ‫تاریخچه ای بر تی پارتی‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫جنبش ت ی پارتی یا جنبش اعتراضی چای‪ ،‬بخش��ی‬ ‫از نومحافظه کاران امری��کا را در برم ی گیرد ک��ه از رویکرد‬ ‫رادیکالیس��تی برخ��وردار هس��تند و س��ویه گیری های‬ ‫تندروانه دارند‪ .‬اساس��ا نومحافظ��ه کاران در ایاالت متحده‬ ‫امریکا‪ ،‬محصول پیوند خوردن س��ه ش��عبه از نگرش های‬ ‫رادیکالیس��تی یا افراط��ی در این کش��ور هس��تند‪ .‬یک‬ ‫سویه انها‪ ،‬شوونیس��ت ها هستند؛ شوونیس��ت به معنای‬ ‫ناسیونالیس��ت های افراط��ی‪ .‬در کن��ار شوونیس��ت ها‪،‬‬ ‫رادیکالیس��م نظامی و میلیتاریس��ت ق��رار دارد؛ این گروه‬ ‫خود را وارث جنگ ه��ای بزرگی ک��ه ایاالت متحده امریکا‬ ‫در ان ش��رکت کرده‪ ،‬مانند جن��گ ویتنام م ی دانن��د‪ .‬انها‬ ‫معتقدند زحم��ات زیادی کش��یده اند و هم اکن��ون جایگاه‬ ‫متناسب با زحماتشان ندارند‪ .‬میلیتاریس ت ها در دهه ‪1990‬‬ ‫و اواخر دهه هشتاد ظهور و بروز پیدا کردند‪ .‬اولین نماینده‬ ‫انها در حوزه تح��رک دولتی را م ی توان تاح��دودی ریگان‬ ‫دانست‪ .‬بعدها نیز بوش اول و دوم اندیشه انها را نمایندگی‬ ‫م ی کردند‪ .‬در نهایت نیز بخش��ی از رادیکالیسم مذهبی در‬ ‫ایاالت متحده امری��کا وجود دارد که م ی ت��وان بنیادگرایان‬ ‫مس��یحی‪ -‬یهودی را در این گروه جای داد‪ .‬این سه شعبه‬ ‫یعنی شوونیسم‪ ،‬میلیتاریسم و بنیادگرایی مذهبی متکی بر‬ ‫مس��یحی‪-‬یهودی با یکدیگر پیوند م ی خورن��د و در واقع‬ ‫نومحافظه کاران ی��ا نئوکان ه��ا را تش��کیل م ی دهند‪ .‬در‬ ‫میان این گروه ها‪ ،‬جنبش ت ی پارتی یک جنبش سیاس��ی‬ ‫اس��ت که در عین حال که ب��ا نومحافظ��ه کاران در پیوند‬ ‫بسیار عمیق اس��ت به واسطه ش��روع کار ان در انتخابات‬ ‫دو دوره گذش��ته یعن��ی دوره نخس��ت ریاس��ت جمهوری‬ ‫باراک اوباما و ت�لاش ب رای روی کار امدن س��ارا پیلین‪ ،‬ما‬ ‫ش��اهد ایجاد این معنا بودیم ک��ه در دوره دوم نیز انعکاس‬ ‫پیدا کرد‪.‬‬ ‫این جنبش محافظ��ه کار این دیدگاه ه��ا را دنبال م ی کند‪.‬‬ ‫توجه بدین معنا را نباید از نظر دور داش��ت که در وضعیت‬ ‫کنونی‪ ،‬جنبش ت ی پارتی یک حرکت اجتماعی‪ -‬سیاسی به‬ ‫حساب م ی اید که چندان هم سابقه طوالنی از لحاظ تحرک‬ ‫اجتماعی ندارد‪ .‬در واقع تنها عنوان این جنبش است که یک‬ ‫صبغه تاریخی دارد‪ .‬به گونه ای م ی توان گفت این جنبش به‬ ‫تازگی شکل گرفته و بیشتر تالشش بر این هدف متمرکز‬ ‫اس��ت که انتقادهای تند از دولت اوباما را دنبال کند‪ .‬شعار‬ ‫اصلی این جنبش‪ ،‬دولت کوچکتر و مالیات کمتر است‪ .‬به‬ ‫واقع م ی توان تاحدودی گفت که بعد از حادثه ‪ 11‬سپتامبر‬ ‫و در تظاه رات روز ‪ 12‬س��پتامبر واش��نگتن این جنبش در‬ ‫دومین سالگرد تولد خود سعی کرد از این واقعه استفاده کند‬ ‫و به عنوان یک نیروی تاثیرگذار عمل کند‪ .‬به باور من اساسا‬ ‫ت ی پارتی را بای��د تعریف عملیاتی ح��زب نومحافظه کاران‬ ‫جمهوریخواه ب رای بیان انتقادات ش��دید علیه باراک اوباما‬ ‫ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫البته بای��د توجه داش��ت جنبش ت ی پارت��ی در درون‬ ‫ب��ا مش��کالت بس��یاری روبه روس��ت‪ .‬زی��را باوجودی که‬ ‫نومحافظه کاران ظاه را با ت ی پارتی همراه هس��تند‪ ،‬اما این‬ ‫همراهی چندان علنی نیس��ت و بخ��ش عملیاتی حزب‬ ‫جمهوریخواه و نئوکان به گونه ای تشکیل شده اند که حتی‬ ‫خود جمهوریخواهان نیز به عنوان اهرم فشار غیررسمی از‬ ‫انها اس��تفاده م ی کنند‪ .‬حزب جمهوریخواه تالش م ی کند‬ ‫که انتقادات وارد بر دولت دموک��رات و نئودموکرات اوباما را‬ ‫در چارچوب تحرکات حزب��ی و جناحی خودش و بازی های‬ ‫تنظیم ش��ده‪ ،‬انجام دهد‪ .‬به عبارت دیگر اکنون در امریکا‬ ‫به واسطه ‪ 50‬ایالتی که وجود دارد ‪ 50‬حزب جمهوریخواه و‬ ‫دموکرات داریم که احزاب ایالتی محس��وب م ی شوند و در‬ ‫موقعیت به وجود امده ناشی از انتخابات مجلس و همچنین‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری است که شورای هماهنگی احزاب‬ ‫جمهوریخواه و دموکرات به وجود م ی ای��د که در مورد این‬ ‫انتخابات ها‪ ،‬موقعیت واحد اخ��ذ کنند‪ .‬حزب جمهوریخواه‬ ‫باتوجه به تحرکات رادیکالیس��تی جنبش ت ی پارتی‪ ،‬ضمن‬ ‫حمایت از این جنبش م ی خواهد از ان به عنوان اهرم فشاری‬ ‫که م ی تواند موضع پنهانی حزب جمهوریخواه را علیه اوباما‬ ‫و انتقادات ش��دید خارج از قواعد بازی را علی��ه این دولت‪،‬‬ ‫بیان کند‪ ،‬بهره ببرد البته در حال��ی که موضع گیری حزب‬ ‫جمهوریخواه محسوب نش��ود‪ .‬به عبارت دیگر ت ی پارتی‪،‬‬ ‫البی است که به طور رسمی به حزب جمهوریخواه متصل‬ ‫نیست اما به طور رسمی از سوی این حزب حمایت م ی شود‪.‬‬ ‫از این جهت باید گف��ت انچ��ه در ت ی پارتی صورت‬ ‫م ی پذیرد و خروجی ان است‪ ،‬در واقع نظریات رادیکالیستی‬ ‫است که در میان نومحافظه کاران حزب جمهوریخواه بسیار‬ ‫پذیرفته ش��ده و مورد تاکید اس��ت‪ ،‬ولی نومحافظه کاران‬ ‫نم ی خواهند به طور رسمی به بیان ان بپردازند تا عواقب ان‬ ‫متوجه انها نشود‪ .‬البته در موضع گیری های بین ت ی پارتی‬ ‫و حزب جمهوریخواه نسبت به اوباما تفاوت چندانی وجود‬ ‫ن��دارد‪ .‬زمانی این تف��اوت و تمایز ایجاد م ی ش��ود که ما از‬ ‫تعریف نظری حزب جمهوریخواه ب رای انتقاد ش��دید علیه‬ ‫اوباما و حزب دموکرات خارج شویم و بخواهیم یک تعریف‬ ‫عملیاتی در چارچوب تحرکات رادیکالیس��تی بر ضد وی را‬ ‫شاهد باشیم‪ .‬اینجاست که ت ی پارتی به میدان م ی اید و این‬ ‫نقش را بازی م ی کند‪.‬‬ ‫جمهوریخ��واه‪ ،‬یک حرک��ت تاکتیکی را انج��ام م ی دهد؛‬ ‫درواقع از یک طرف به واس��طه انکه جنب��ش ت ی پارتی در‬ ‫میان مردم و بخ��ش طرفدار حرکت ه��ای اجتماعی اوباما‬ ‫نتوانس��ته جایگاهی پیدا کند و از طرف دیگر به دلیل انکه‬ ‫حزب جمهوریخواه نم ی خواهد مسئولیت موضع گیری های‬ ‫ت ی پارتی را در زمین��ه تحرکاتش علیه اوبام��ا کامال پذی را‬ ‫باش��د‪ ،‬این جنبش م ی خواهد سرنوش��ت حرکت ی اش را از‬ ‫جمهوریخواهان جدا کند‪.‬‬ ‫تاحدودی این حرکت و اعالم تالش جنبش ت ی پارتی‬ ‫ب رای جدایی از حزب جمهوریخواه در دو هدف قابل انتظار‬ ‫است؛ نخست تحت تاثیر قرار دادن نومحافظه کاران حزب‬ ‫جمهوریخواه ب رای ایجاد حمایت بیشتر در ساختار حزبی از‬ ‫این جنبش و سپس شکل بخشیدن به گونه ای از واگرایی‬ ‫میان موضع گیری های تند ت ی پارتی و حزب جمهوریخواه‬ ‫در اس��تانه انتخابات اینده‪ .‬چرا که هم اکن��ون ت ی پارتی در‬ ‫افکار عمومی جایگاه چندان مس��تحکم ی ن��دارد و حزب‬ ‫جمهوریخ��واه اگر بخواه��د به طور علنی و اش��کارا از این‬ ‫جنبش حمایت کند با فشار افکارعمومی روبه رو خواهد شد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر حزب ت ی پارتی نیز نگران ان است که‬ ‫حزب جمهوریخواه در یک روند محافظه کارانه از حرکت های‬ ‫جنبش ت ی پارتی حمایت جدی به عمل نیاورد‪ .‬بناب راین در‬ ‫این جا جنبش ت ی پارتی‪ ،‬جایگاه اساسی خودش را در حزب‬ ‫جمهوریخواه از دست خواهد داد‪ .‬بناب راین در این چارچوب‬ ‫سناریویی ط راحی شده که به نفع دو طرف باشد‪ ،‬یکی حزب‬ ‫جمهوریخواه و دیگری جنبش ت ی پارتی‪.‬‬ ‫این س��ناریو از این جهت به نفع حزب جمهوریخواه‬ ‫خواهد بود که این حزب مسئولی ت های تحرکات ت ی پارتی‬ ‫را نزد افکار عمومی نخواهد پذیرف��ت و از ان روی‪ ،‬به نفع‬ ‫ت ی پارتی خواهد بود که این جنبش با ایجاد فضای مناسب‬ ‫در این زمین��ه‪ ،‬بخش تن��درو و رادیکال موج��ود در حزب‬ ‫جمهوریخواه را در پس پرده حمایت خود حفظ خواهد کرد تا‬ ‫انها در چارچوب نگرش های تندروانه خود در قالب جنبش‬ ‫ت ی پارتی‪ ،‬حمایت های خودش��ان را علی��ه حزب مخالف و‬ ‫شخص اوباما ادامه دهند‪.‬‬ ‫موقعیت مبهم تی پارتی در برابر دو حزب اصلی‬ ‫در کنار حزب جمهوریخواه و دموکرات حداقل سه حزب‬ ‫بزرگ در ایاالت متحده امریکا وجود دارن��د که در ب رابر این‬ ‫حزب هی چ وقت نتوانسته اند ردای حکومت و دولت را برتن‬ ‫کنند و همیش��ه در حاش��یه بوده اند‪ .‬با این سابقه م ی توان‬ ‫گفت جنب��ش ت ی پارتی نیز هیچ گاه نخواهد توانس��ت در‬ ‫بافت موقعیتی کنون��ی حتی در مطلوبتری��ن وضعیتش‪،‬‬ ‫حزب رقیبی ب رای دو حزب قدرتمند اصلی باشد‪ .‬در نتیجه‬ ‫وضعیت فعلی بیش از انکه یک واقعیت عملیاتی باشد یک‬ ‫عملیات واقعی جهت ایجاد فضاسازی مناسب ب رای حزب‬ ‫جمهوریخواه در دور ش��دن از وضعیتی است که تحرکات‬ ‫تندروان��ه نومحافظه کاران وابس��ته به ت ی پارت��ی در افکار‬ ‫عمومی ایجاد کرده اند‪.‬‬ ‫این نکته را باید مدنظر داشت که اگر اوباما بتواند این‬ ‫موفقیت نسبی را در حل مشکالت اقتصادی کشورش در‬ ‫دو سال اینده ادامه دهد و مس��ائل سیاست خارجی به ویژه‬ ‫پرونده هسته ای ای ران را به یک مطلوبیت مدیریت حل ان‬ ‫نزدیک کند‪ ،‬ب ی تردید دموکرات ها چه در صحنه سیاس��ت‬ ‫داخلی و چه در صحنه سیاس��ت خارجی دس��ت باال را پیدا‬ ‫کرده و جنبش ت ی پارتی ب رای حزب جمهوریخواه یک وصله‬ ‫ناجور خواهد بود‪g .‬‬ ‫‪61‬‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫اقتدارگرایی جدید‬ ‫جمهوریخواهان بزرگ ترین مانع در برابر تصویب معاهدات چندجانبه در سنای امریکا‬ ‫دیوید کی* ‪ -‬شادی اذری‪ ،‬حسین موسوی‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجمان‬ ‫‪4‬‬ ‫سنای ایاالت متحده چنان لوایح چندجانبه را رد م ی‪‎‬کند‬ ‫که گویی موضوعاتی ورزشی هستند‪ .‬بعضی از انها را یک جا‬ ‫رد م ی‪‎‬کند مثل وقتی که به ق��رارداد حقوق افراد معلول در‬ ‫سال ‪ 2012‬یا معاهده جامع ممنوعیت ازمایش هسته‪‎‬ای در‬ ‫سال ‪ 1999‬رای منفی داد‪ .‬برخی دیگر را فقط با انفعال خود‬ ‫رد م ی‪‎‬کند؛ ده ها الیحه در سنا بالتکلیف مانده‪‎‬اند‪ ،‬لوایحی با‬ ‫موضوعاتی چون کار‪ ،‬حقوق اقتصادی و فرهنگی‪ ،‬گونه‪‎‬های‬ ‫زیستی در معرض خطر‪ ،‬الودگی هوا‪ ،‬درگیری‪‎‬های مسلحانه‪،‬‬ ‫حفظ صلح‪ ،‬سالح‪‎‬های هسته‪‎‬ای‪ ،‬حقوق دریایی و تبعیض‬ ‫علیه زنان‪.‬اغلب‪ ،‬روس��ای جمهوری امری��کا ب رای تصویب‬ ‫این لوایح به خود زحمت نم ی‪‎‬دهند تا فش��اری به سنا وارد‬ ‫سازند‪ ،‬چون م ی‪‎‬دانند که مش��کالت بسیار است؛ ب ر اساس‬ ‫قانون اساس��ی ایاالت متحده‪ ،‬رای تنها یک س��وم اعضای‬ ‫س��نا ب رای رد یک الیحه کافی است‪.‬مش��کل مشارکت در‬ ‫ایاالت متحده چنان بزرگ شده است که دولت‪‎‬های خارجی‬ ‫دیگر انتظار ندارند که موضوعی در واشنگتن تصویب شود‬ ‫یا این دولت در نهادهایی که ب ر اساس موافقتنامه‪‎‬ها تشکیل‬ ‫‪62‬‬ ‫م ی شوند مشارکت کامل داشته باشد‪ .‬جهان در حال حرکت‬ ‫به جلو است‪ ،‬قوانین در جاهای دیگر به تصویب م ی‪‎‬رسند‬ ‫و مشارکت امریکا در انها (اگر مشارکتی وجود داشته باشد)‬ ‫محدود است‪ .‬ایاالت متحده هنوز در شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل متحد و موسس��ات مالی و تجاری بی ن‪‎‬المللی‪ ،‬یعنی‬ ‫جاهایی که از حق وتوی رسمی برخوردار است یا از جایگاه‬ ‫خوبی برخوردار است‪ ،‬ذی نفوذ اس��ت‪ .‬اما وقتی صحبت از‬ ‫حل مش��کالت جه��ان در ورای کانون‪‎‬های قدیمی قدرت‬ ‫دیپلماتیک و اقتصادی جهان به میان م ی اید‪ ،‬ایاالت متحده‬ ‫از زخم خ��ودزده ب ی ارتباط با موضوع رن��ج م ی‪‎‬برد‪ .‬مقامات‬ ‫دولت که زیر سایه امتناع سنا از پذیرش لوایح کار م ی‪‎‬کنند‪،‬‬ ‫چندان انتظار ندارند که کارشان مورد تایید قرار گیرد‪.‬‬ ‫بنیان این موضع سنا‪ ،‬به ویژه در میان جمهوریخواهان‬ ‫محافظ��ه‪‎‬کار‪ ،‬در ای��ن عقیده ریش��ه دارد ک��ه پیمان های‬ ‫چندجانبه نماد تهدی��دی بزرگ علیه اقتدار و دموکراس��ی‬ ‫امریکایی اس��ت‪ .‬انه��ا م ی‪‎‬گویند پیمان‪‎‬ه��ا موجب ایجاد‬ ‫قوانینی م ی‪‎‬ش��وند که با فرایند دموکراتی��ک تداخل دارد‬ ‫چون به خارج ی‪‎‬ها اجازه م ی‪‎‬ده��د قوانینی را وضع کنند که‬ ‫ایاالت متحده را محدود م ی‪‎‬س��ازد‪ .‬این «اقتدارگراها» همه‬ ‫پیمان‪‎‬ها را به عنوان محدودیت تلقی م ی‪‎‬کنند نه مزیت‪ .‬این‬ ‫جمهوریخواهان در خطی مشی ‪ 2012‬حزب جمهوریخواه با‬ ‫مقاومتی خ��ودکار در ب رابر این پیمان‪‎‬ها چنین نوش��ته‪‎‬اند‪:‬‬ ‫«پیمان‪‎‬هایی که اقتدار حکومت امریکایی را تضعیف یا به‬ ‫ان دست‪‎‬اندازی م ی‪‎‬کنند‪ ».‬و به دلیل انکه تعداد کمی از این‬ ‫س��ناتورها م ی‪‎‬توانند هر پیمانی را با بن‪‎‬بست مواجه کنند‪،‬‬ ‫اساسا هر مصوبه‪‎‬ای را کنترل م ی‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫ام��ا حقیقت این اس��ت که عق��د یک پیم��ان‪ ،‬خود‬ ‫تجلی اقتدار اس��ت نه تهدیدی ب رای ان و ایاالت متحده با‬ ‫مستثن ی کردن خود از این فرایند‪ ،‬فرصت تاثیرگذاری بر حل‬ ‫مشکالت جهانی را از دست م ی‪‎‬دهد‪.‬‬ ‫پیتر اسپیرو‪ ،‬اس��تاد حقوق‪ ،‬خیلی زود این زنگ خطر‬ ‫را به صدا در اورده بود‪ .‬او در سال ‪ 2000‬نوشته بود که رویکرد‬ ‫اقتدارگرایانه‪ ،‬ایاالت متحده را در ش��رایطی قرار خواهد داد‬ ‫که هیچ نقشی در ش��کل‪‎‬دهی قواعد بی ن‪‎‬المللی نخواهد‬ ‫داش��ت‪ .‬او به درس��تی م ی‪‎‬گفت که خواه جمهوریخواهان‬ ‫سنا دوست داش��ته باش��ند و خواه دوست نداش��ته باشند‪،‬‬ ‫مذاکرات بی ن‪‎‬الملل��ی و حکومت‪‎‬هایی ک��ه ان مذاکرات را‬ ‫ش��کل م ی‪‎‬دهند‪ ،‬چش��م انداز جهانی همکاری بی ن‪‎‬المللی‬ ‫را ش��کل م ی‪‎‬دهند‪ .‬انها حقوق و وظای��ف را ب رای مقامات‪،‬‬ ‫شهروندان و موسس��ات امریکا تعریف م ی‪‎‬کنند و حتی اگر‬ ‫امریکا به این روش خود ادامه دهد‪ ،‬انها همچنان به کار خود‬ ‫ادامه خواهند داد‪ .‬در واقع روش سنا در امتناع از تایید‪ ،‬اکنون‬ ‫البته سنا نس ل‪‎‬هاست که قدرت خود ب رای رد معاهدات‬ ‫را به بوته ازمایش م ی‪‎‬گذارد‪ .‬به عنوان مثال رئی س‪‎‬جمهوری‬ ‫وودرو ویلسون هرگز موفق نشد پیمان ورسای را به تصویب‬ ‫برس��اند و تنها بخش‪‎‬هایی از ان با مضایقه تصویب ش��د‪.‬‬ ‫چرخش اخیر ایاالت متحده به س��مت رد ک��ردن پیمان‪‎‬ها‬ ‫به خصوص به مناف��ع ایاالت متحده اس��یب م ی‪‎‬زند‪ ،‬چون‬ ‫بسیاری از معاهدات پیشنهادی امروز به مشکالت جهانی‬ ‫اختصاص دارند‪ .‬سنا با اس��ان کنار گذاشتن ایاالت متحده‬ ‫از فرایندی ک��ه در ان قوانین حقوق��ی بی ن‪‎‬المللی تنظیم‬ ‫م ی شوند‪ ،‬توانایی این کشور را در تعیین شکل این قوانین‪،‬‬ ‫محدود م ی‪‎‬کند‪ .‬حاال دیگر مش��کالت در خالل مذاکرات‬ ‫رخ م ی‪‎‬نمایند‪ .‬وقتی که معاهدات چندجانبه شانسی برای‬ ‫تصویب در س��نا داش��تند‪ ،‬دیپلمات‪‎‬های امریکا م ی‪‎‬گفتند‬ ‫بندها یا لحنی خاص باید در موافقتنامه‪‎‬ها لحاظ ش��ود تا از‬ ‫حمایت سنا برخوردار شوند‪ .‬دیگر این روزها چنین ادعاهایی‬ ‫معتبر نیست و همین بس که دیگر مقامات امریکایی خود‬ ‫را ب رای ان به زحمت نم ی‪‎‬اندازند و قدرت خود را ب رای تنظیم‬ ‫متن‪‎‬هایی که مقبول بیفتد از دست داده‪‎‬اند‪.‬به محض انکه‬ ‫یک توافق به مرحله جمع‪‎‬بندی رس��ید‪ ،‬تصویب نشدن ان‬ ‫در سنا م ی‪‎‬تواند به منافع ایاالت متحده اسیب بزند‪ .‬معاهده‬ ‫سازمان ملل در مورد قوانین دریایی در سال ‪ 1982‬را در نظر‬ ‫ی را که حاکمیت دولت‬ ‫بگیرید‪ .‬این معاهده‪ ،‬قوانین مرسوم ‬ ‫بین الملل‬ ‫نه‪ ،‬نه‪ ،‬نه‬ ‫برمرزهای دریای ی‪‎‬اش‪ ،‬حق عبور و مرور و کشتی رانی‪ ،‬جایابی‬ ‫منابع بس��تر اب‪‎‬ها‪ ،‬ماهیگیری غیرقانون��ی و غیره را در بر‬ ‫م ی‪‎‬گرفت‪ ،‬مدون ساخته بود‪ .‬به رغم انکه سنا از تصویب ان‬ ‫قانون که مورد توافق ‪ 165‬کش��ور بود‪ ،‬سرباز زد‪ ،‬اما ایاالت‬ ‫متحده تا مدت‪‎‬ها بخ��ش اعظم ان را ک��ه منعکس‪‎‬کننده‬ ‫قوانین بی ن‪‎‬المللی بود رعایت کرد و بناب راین این قانون به هر‬ ‫حال به کشور دیکته شد‪ .‬این قرارداد بین قانون و سیاست‬ ‫مربوط به امنیت و تج��ارت در دریاهای مه��م هماهنگی‬ ‫ایجاد کرد‪ .‬مشکل این است که به دلیل انکه ایاالت متحده‬ ‫خود را از فرایند رس��می قانونی این معاهده مستثنی کرد‪،‬‬ ‫م ی‪‎‬تواند فقط تاثیر محدودی بر این تحوالت داشته باشد‪.‬‬ ‫به عن��وان مثال غیبت فعلی واش��نگتن ب ی‪‎‬ش��ک موجب‬ ‫خواهد ش��د که هیچ جایگاه��ی در تصمیم‪‎‬گیری در مورد‬ ‫اداره کردن معادن زیردریایی بی ن‪‎‬المللی نداشته باشد‪ ،‬حتی‬ ‫وقتی که شرکت‪‎‬های امریکایی سهم عظیمی در حصول‬ ‫نتیجه بر عهده دارند‪ .‬این مورد نیز ب رای برخی از معاهدات‬ ‫حقوق بشر صادق است که به سنا برده شد‪ ،‬سنا از تصویب‬ ‫ان خودداری کرد‪ .‬ب رای مثال م ی توان از کنوانس��یون رفع‬ ‫تمامی تبعی ض ها علیه زنان‪ ،‬کنوانس��یون حقوق کودکان‪،‬‬ ‫کنوانسیون حقوق معلولین و ناتوانان در این میان نام برد‪.‬‬ ‫هر توافقی که صورت م ی گرفت منجر به تش��کیل هیاتی‬ ‫م ی شد تا نظارت دقیق بر تفسیر مقررات داشته باشد‪ .‬اگرچه‬ ‫هیچ کدام از این مباحث الزام به اجرا نداشت‪ .‬در واقع انها روی‬ ‫سیاستگذاران جامعه جهانی تاثی ر گذار بودند‪ .‬همچنان که‬ ‫روی دادگاه ها و قضات داخلی هم موث��ر بودند‪ .‬ب رای اینکه‬ ‫هیچ صدایی از این هیات ها نم ی تواند قانون را تحت تاثیر‬ ‫قرار دهد؛ حتی به وسیله مخالفان‪.‬‬ ‫حتی اگر س��نا معاه��ده حقوق بش��ری را به تصویب‬ ‫برساند‪ ،‬اغلب ش��رایطی به ان اضافه م ی ش��ود که توانایی‬ ‫ایاالت متحده ب��ر تاثیرگذاری را هدر م ی ده��د که م ی توان‬ ‫گفت ش��کلی دقی��ق از «نپذیرفتن» اس��ت‪ .‬ب��رای مثال‬ ‫زمانی که س��نا در س��ال ‪ 1992‬میثاق مدنی و سیاس��ی را‬ ‫تصویب کرد و همچنین کنوانسیون بی ن المللی رفع تمامی‬ ‫ مظاهر تبعیض و نژادپرستی را در سال ‪ 1994‬تصویب کرد‬ ‫تامین امنیتی که در ان مصرح شد با وجود اقدامات دولتی‬ ‫یا مجلس‪ ،‬معاهدات هی��چ قدرت قانون��ی در دادگاه های‬ ‫ایاالت متحده نداش��ت‪ .‬نتیجه این شد در زمانی که گستره‬ ‫عظیمی از مباحث مورد بحث در این معاهدات مورد پوشش‬ ‫قرار گرفت از جمله حفاظت در ب رابر شکنجه‪ ،‬برخورداری از‬ ‫دادگاه عادالن��ه‪ ،‬ازادی بیان‪ ،‬ازادی مذاهب‪ ،‬حق مش��ارکت‬ ‫سیاسی و غیره نش��ان داد که ایاالت متحده فاقد مکانیسم‬ ‫رس��می ب رای چگونگی تاثی ر گ��ذاری روی دیگر دولت ها و‬ ‫دادگاه های بی ن المللی ب رای اس��تنتاج از این هنجارهاست‪.‬‬ ‫قضات امریکایی تفسیری مش��ابه با قانون اساسی ایالتی‬ ‫و فدرالی داش��تند‪ ،‬اما ان ها به ندرت ت�لاش م ی کردند که‬ ‫این گس��تره را در هنجارهای حقوق بش��ری در حد قوانین‬ ‫کشورهای خارجی جاسازی کنند‪.‬‬ ‫به عکس در میان برجس��ته ترین انها دادگاه اروپایی‬ ‫حقوق بشر هدایت و توسعه حقوق بشری را در سراسر دنیا‬ ‫به عهده گرفت‪ .‬دادگاه امریکایی حقوق بشری ایاالت متحده‬ ‫هنجارهای اساس��ی و ابتدایی حقوق بش��ری را با در نظر‬ ‫گرفتن گستره ای از مباحث فقهی ب رای تعیین رفتار دولت‬ ‫امریکا تفس��یر م ی کند‪ ،‬اما ایاالت متحده ب رای به تصویب‬ ‫رساندن این قانون شکس��ت م ی خورد‪ .‬بناب راین واشنگتن‬ ‫دور از اینگونه دادگاه ها ق��رار م ی گی��رد و از این رو قضات‬ ‫امریکایی ب رای قضاوت در این دادگاه ها کاندیدا نم ی شوند‪.‬‬ ‫پس چه کسی م ی تواند در به توسعه رساندن قوانین حقوق‬ ‫بشری ایاالت متحده مشارکت داشته باشد‪ .‬در اینجا نگرانی‬ ‫مس��تقیم دیگری هم وج��ود دارد‪ .‬فکر کنید ک��ه این نوع‬ ‫دادگاه ها نم ی تواند روی ایاالت متحده تاثی ر گذار باش��د‪ ،‬اما‬ ‫اگر در این دوران یک امریکایی قصد سفر یا زندگی کردن‬ ‫در جایی از این دنیا را داشته باشد این هنجارها ممکن است‬ ‫توسط س��ایر دادگاه ها علیه ش��هروندان امریکایی اعمال‬ ‫شود یا به کار گرفته ش��ود‪ .‬در موردی مش��ابه‪ ،‬واشنگتن‬ ‫ب رای اصالح اساس��نامه رم در س��ال ‪ 1998‬شکست خورد‬ ‫که نش��انگر این امر اس��ت که ش��اید می��زان تاثیرگذاری‬ ‫ایاالت متحده ب رای توس��عه قوانین جنایات جنگی‪ ،‬جنایت‬ ‫علیه بشریت و نس ل کشی کاهش پیدا کرده است‪ .‬به ویژه‬ ‫اینکه ایاالت متح��ده نم ی تواند ب رای دی��وان َمحاکم نامزد‬ ‫شود‪ .‬مش��کل اینجاس��ت که دادگاه به احتمال زیاد درگیر‬ ‫نگران ی های ایاالت متحده خواهد ش��د‪ .‬مسائلی همچون‬ ‫تحت تعقیب قرار دادن و بازداش��ت مبارزان‪ ،‬حتی اگر انها‬ ‫موضوع خود را در دادگاه بی ن المللی جنایی بیابند‪.‬‬ ‫اینکه این موض��وع چگونه کارگر خواهد ش��د‪ ،‬باید‬ ‫اذعان داشت س��وای ترکیه‪ ،‬ایاالت متحده تنها کشور عضو‬ ‫ناتو اس��ت که هنوز اساس��نامه رم را نپذیرفته اس��ت‪ .‬اگر‬ ‫موضوعات حقوقی دادگاه بی ن المللی جنایی در راه خود در‬ ‫حال پیشرفت است در مقابل با تفسیرهای ایاالت متحده از‬ ‫این قوانین در تضاد و در حال فاصله گرفتن از ان اس��ت‪ .‬و‬ ‫کشورهای ناتو ارام ارام دیدگاهی متفاوت از قوانین مورد نیاز‬ ‫پیدا خواهند کرد‪ .‬چنانچه بخش های حقوقی م ی توانند یک‬ ‫تضاد واقعی را در عملیات های مشترک خلق کنند و در واقع‬ ‫در حال حاضر محدود کردن توانای��ی ارتش ایاالت متحده‬ ‫کاری است که انها معتقد به قانونی بودن ان هستند‪ .‬اگرچه‬ ‫قضات امریکایی ممکن اس��ت لزوما موقعی ت های مشابه‬ ‫را ب رای دولت ایاالت متحده نپذیرند‪ .‬انها بیش��تر از دیگران‬ ‫نگران ی های پنتاگون در تعادل بخش��ی به نظام ی گیری و‬ ‫منافع حقوق بشری را درک م ی کنند‪g .‬‬ ‫* استاد دانشکده حقوق دانشگاه کالیفرنیا‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫بیش از هر زمان دیگری به ایاالت متحده اسیب خواهد زد‬ ‫چون سایر کشورهای جهان به طور روزافزون در ب رابر نفوذ‬ ‫امریکا مقاومت م ی‪‎‬کنن��د‪ .‬امروز س��ایر دولت‪‎‬ها تمایالت‬ ‫یکجانب ه‪‎‬گرای��ی واش��نگتن را پی ش‪‎‬بین��ی م ی‪‎‬کنند‪ .‬این‬ ‫یکجانب ه گرایی در ذهن انها جا گرفته است نه فقط به خاطر‬ ‫رویکرد خصمانه دولت جورج دبلیو بوش نس��بت به دادگاه‬ ‫بی ن‪‎‬المللی جرائم جنگی و پیمان کیوتو‪ ،‬بلکه به خاطر شعار‬ ‫دولت کلینتون مبنی بر اینکه واش��نگتن ه��ر وقت بتواند‬ ‫چندجانبه عمل خواهد کرد اما وقتی که باید‪ ،‬یکجانبه وارد‬ ‫عمل خواهد شد‪.‬در چنین ش��رایطی چین منافع بیشتری‬ ‫را در مس��ائل جهانی به خود اختص��اص م ی‪‎‬دهد و ظهور‬ ‫قدرت‪‎‬هایی چون برزیل‪ ،‬هندوس��تان و افریقای جنوبی که‬ ‫هریک مدافع منافع خود هستند بر این موضوع م ی افزاید‪.‬‬ ‫اروپا خود را تقویت م ی‪‎‬کن��د و بناب راین قدرت مذاکره‬ ‫خود را باز م ی‪‎‬یابد‪ .‬مشارکت نداشتن امریکا کمک م ی‪‎‬کند‬ ‫که همه این جریان‪‎‬ها تشدید شوند‪.‬‬ ‫اما رد لوایح توسط سنا تازه ابتدای داستان است‪ .‬طی‬ ‫دو دهه اخیر ش��اخه اجرایی حکومت روش‪‎‬های متنوعی را‬ ‫ب رای حفظ منافع کش��ور در خارج ایجاد کرده و گس��ترش‬ ‫داده است طوری که به مداخله س��نا نیازی نیست و دولت‬ ‫اوبام��ا چنان برنامه‪‎‬ریزی کرده اس��ت ک��ه در بعضی موارد‬ ‫م ی‪‎‬توانند کال سنا را کنار گذارند‪ .‬انها روش‪‎‬های جدیدی را‬ ‫ب رای مشارکت داشتن در مجامع بی ن‪‎‬المللی به کارگرفته‪‎‬اند و‬ ‫حتی رهبری موسساتی را بر عهده گرفته‪‎‬اند که سنا حتی از‬ ‫دادن اجازه به امریکا ب رای پیوستن به ان موسسات خودداری‬ ‫‪‎‬کرده اس��ت‪ .‬این روش «چندجانب ه‪‎‬گرایی پنهانی» نام دارد‪.‬‬ ‫روشی که در ان ایاالت متحده با وصله کردن استراتژی‪‎‬های‬ ‫سیاس��ی و قانون��ی اموخته اس��ت که چگونه نس��بت به‬ ‫مش��کالت جهانی که ان را به س��وی دنیا ف��را م ی‪‎‬خوانند‬ ‫واکنش نشان دهد‪ ،‬حتی اگر جمهوریخواهان سنا سعی در‬ ‫بازداشتن ان کنند‪ .‬گرچه چنین راهکارهایی خوب و کارامد‬ ‫به نظر م ی‪‎‬رسند‪ ،‬اما چندجانب ه‪‎‬گرایی پنهان محدودیت های‬ ‫خود را دارد‪ ،‬چون عقد معاه��دات و پیمان‪‎‬ها موجب ایجاد‬ ‫روابط باثبات‪‎‬تر‪ ،‬ش��فاف‪‎‬تر و قابل پی ش‪‎‬بین ی تری م ی‪‎‬شود‬ ‫تا مشارکت سیاسی‪ .‬ایاالت متحده و سایر کشورهای جهان‬ ‫از بازگشت به همکاری‪‎‬های مسئوالنه چندجانبه که در ان‬ ‫امضای پیمان نقش اساسی را ایفا م ی‪‎‬کند‪ ،‬سود خواهند برد‪.‬‬ ‫دیوید کی‪،‬‬ ‫مقاله نویس‬ ‫فارین افرز به‬ ‫نقش سنا در‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫امریکا پرداخته‬ ‫است‬ ‫منبع ‪ :‬فارین افرز‬ ‫‪63‬‬ ‫درباره یک احتمال‬ ‫خیلی ضعیف‬ ‫ایا ممکن است‬ ‫نزاع اقتصادی چین‬ ‫و امریکا به جنگ‬ ‫بینجامد؟‬ ‫اوری گولداستاین‬ ‫ترجمه‪ :‬عزیز اهلل هاشم زاده‬ ‫‪5‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ثو جدل ها درب��اره قدرت گی��ری چین در‬ ‫بیش��تر بح ‬ ‫س��ال های اخیر بر خطر احتمالی که این کش��ور م ی تواند‬ ‫به عنوان رقیب اتی ایاالت متحده در عرصه بی ن المللی ایجاد‬ ‫کند‪ ،‬متمرکز است‪ .‬اما موضوع دیگری که کمتر به ان توجه‬ ‫شده از اهمیت بیشتری برخوردار است‪ .‬ب رای حداقل یک دهه‬ ‫اینده چین در مقایس��ه با امریکا همچنان از قدرت کمتری‬ ‫برخوردار خواهد بود و خطر واقعی در انجا شکل خواهد گرفت‬ ‫که پکن و واشنگتن خود را در بحرانی گرفتار ببینند که انها‬ ‫را به سرعت به سوی درگیری نظامی سوق بدهد‪ .‬با شرایط‬ ‫موجود خطر بحران درگی��ری نظامی میان این دو کش��ور‬ ‫بزرگ هس��ته ای کامال ملموس اس��ت و اتفاقات چند سال‬ ‫اخیر خطر این جنگ را افزایش م ی دهد‪ .‬بعد از پایان جنگ‬ ‫سرد‪ ،‬پکن و واشنگتن در چندین موقعیت از رویاروی ی های‬ ‫مخاطره امیز حذر کرده اند‪ :‬در سال های ‪1996-1995‬زمانی‬ ‫که امریکا رزمایش ازمایشی جنگنده های چینی در هشدار به‬ ‫رای دهندگان تایوانی ب رای استقالل را پاسخ داد؛ در سال ‪1999‬‬ ‫وقتی که جنگنده های امریکایی در جریان حمله هوایی ناتو‬ ‫به صربس��تان به صورت تصادفی س��فارت چین را بمباران‬ ‫کردند و در سال ‪ 2001‬وقتی که هواپیمای جاسوسی امریکا در‬ ‫برخورد با جت جنگنده چین باعث کشته شدن خلبان چینی‬ ‫ش��د‪ .‬اما هیچ کدام از این اتفاقات نم ی توانست یک بحران‬ ‫واقعی را رقم بزند؛ چرا که منافع حیاتی هیچ یک از دو طرف‬ ‫را تهدید نم ی کرد اما نم ی توان از این واقعیت گذشت که این‬ ‫اتفاقات احتمال جنگ میان این دو قدرت را به شدت افزایش‬ ‫داده است‪ .‬اگر پکن و واشنگتن در اینده ای نزدیک خود را در‬ ‫چنین موقعی ت هایی ببینند‪ ،‬هر دو انگیزه های باالیی ب رای‬ ‫توس��ل به زور خواهند داش��ت‪ .‬به عالوه در مراحل ابتدایی‬ ‫این تنش از انجا که انگیزه های دو طرف ب رای نش��ان دادن‬ ‫قدرتشان بس��یار باال خواهد بود‪ ،‬نم ی توان از راه دیپلماسی‬ ‫مانع بروز جنگ شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫خط قرمز نازک‬ ‫ب��ه نظر م ی رس��ید که دورنم��ای ب��روز بحران هایی‬ ‫این چنینی در روابط چین و امریکا با کم ش��دن تنش ها بر‬ ‫مساله تایوان در سال های اخیر از بین رفته باشد؛ مساله ای‬ ‫که از اواسط دهه ‪ 90‬میالدی موضوع مناقشه چین و امریکا‬ ‫در شرق اسیا بود‪ .‬اما اکنون مشکل دیگری در روابط این دو‬ ‫‪64‬‬ ‫کشور ریشه دوانده است‪ .‬در حالی که چین و همسایه هایش‬ ‫در مورد جزیره ها و حقوق دریایی در دریاهای شرق و جنوب‬ ‫چین در حال کلنجار رفتن با هم هستند‪ ،‬امریکا بر پیمانش‬ ‫ب رای دفاع از دو کش��وری که مخالف ادعاهای چین هستند‬ ‫(ژاپن و فیلیپین) اصرار م ی ورزد و روابطش را با طرف س��وم‬ ‫این معادله یعنی ویتنام گسترش م ی دهد‪ .‬به عالوه رویکرد‬ ‫دولت اوباما حاکی از ان اس��ت که واشنگتن خودش را ب رای‬ ‫دخالت در درگیری های منطقه ای در اسیا اماده کرده است‪.‬‬ ‫همچنین امریکا م ی گوید باتوجه به قوانین بی ن المللی‬ ‫م ی ت��وان در مح��دوده ‪ 12‬مایل��ی مرزهای اب��ی و هوایی‬ ‫بی ن المللی عبور کرد‪ .‬اما چی��ن م ی گوید تجهی زات نظامی‬ ‫و هواپیماهای سایر کشورها حتی اجازه عبور از ‪ 200‬مایلی‬ ‫مرزهایش به خص��وص در «منطقه انحص��اری اقتصادی»‬ ‫را بدون اجازه این کش��ور ندارد که به این ترتیب دسترس��ی‬ ‫کشتی و هواپیماهای نظامی امریکا به اب های جنوب چین‬ ‫محدود م ی شود‪ .‬بحث و جدل ها درباره ازادی عبور و مرور در‬ ‫حال حاضر درگیری هایی میان چین و امریکا به وجود اورده‬ ‫که این مساله م ی تواند احتمال بروز بحران های جدی تر را‬ ‫افزایش دهد‪.‬‬ ‫اما چین و امریکا را در شرایط فعلی نم ی توان دشمن‬ ‫به حساب اورد و روابط شان هیچ شباهتی به روابط اتحادیه‬ ‫جماهیر شوروی با امریکا در سال های جنگ سرد ندارد‪ .‬اما‬ ‫خطر درگیری احتمالی چین و امریکا با انچه در جریان جنگ‬ ‫سرد روی داد‪ ،‬بسیار بیشتر است‪ .‬در جریان جنگ سرد امریکا‬ ‫و شوروی سابق به این درک رس��یده بودند که ب رای رسیدن‬ ‫منافع متضادشان باید وارد جنگ شوند و هیچ یک از طرفین‬ ‫خواهان چنین اتفاقی نبودند‪ .‬انها پس از چندین درگیری بر‬ ‫سر مس��اله ب رلین و کوبا به این نتیجه رسیدند دستیابی به‬ ‫منافع مورد نظر طرفین بدون ایجاد یک بحران امکان پذیر‬ ‫نیست‪ ،‬در نتیجه مکانیس��م ی را ب رای جلوگیری از تشدید‬ ‫بحران ب��ه کار گرفتند‪ .‬چین و امریکا هن��وز به چنین درک‬ ‫متقابلی درباره منافع حیاتی خود با به کارگیری روش هایی‬ ‫ب رای کنترل بحران دس��ت نیافته اند‪ .‬نه امریکا و نه چین در‬ ‫مورد منافع موردنظرشان در مناطق ازاد غرب اقیانوس ارام به‬ ‫تعریف روشنی نرسیده اند‪ .‬در سال های اخیر چین در چندین‬ ‫اظهارنظر غیررسمی نواحی مورد مناقشه شرق و جنوب چین‬ ‫را « منافع اصل ی اش» دانسته و حتی ادعای مالکیت درباره‬ ‫تمامیت ارضی تایوان داشته اس��ت‪ .‬در این میان واشنگتن‬ ‫هم هنوز درباره منافع حیات ی اش در منطقه دچا ر تردید است‪.‬‬ ‫امریکا همچنین درباره سواالت مربوط به این مساله که ایا‬ ‫تایوان زیر چتر امنیتی این کشور قرار دارد‪ ،‬طفره م ی رود‪ .‬این‬ ‫در حالی اس��ت که موضع امریکا در قبال مناقشات دریایی‬ ‫چین با همسایگانش تا حدودی گی ج کننده است‪ :‬واشنگتن‬ ‫در قبال ادعاهای تمامی ت ارضی کشورهای منطقه موضعی‬ ‫ بیطرف گرفته و ب رای��ن موضوع پافش��اری م ی کند که این‬ ‫مناقشه باید به ش��کل صلح امیزی حل ش��ود‪ ،‬اما در عین‬ ‫حال م ی گوید در ص��ورت بروز درگیری پش��ت متحدانش‬ ‫خواهد ایستاد‪.‬‬ ‫با این اوصاف چنین موضع مبهمی از سوی امریکا و‬ ‫چین در قبال خطوط قرمز احتمال بروز جنگ میان این دو‬ ‫قدرت را تشدید م ی کند‪.‬‬ ‫خطرناک تر از جنگ سرد؟‬ ‫عدم اطمینان درباره این مساله که چه چیزی م ی تواند‬ ‫پک��ن و واش��نگتن را به جنگ س��وق دهد‪ ،‬ای��ن بحران را‬ ‫محتمل تر م ی کند‪ ،‬چرا که هیچ ی��ک از طرفین نم ی دانند‬ ‫کی‪ ،‬کجا و چگونه در ب رابر تح��رکات طرف مقابل واکنش‬ ‫نش��ان دهند‪ .‬این موقعیت ش��باهت هایی با ابتدای جنگ‬ ‫سرد دارد؛ زمانی که چندین بحران جدی طرفین را از عمق‬ ‫فاجع ه ای که در انتظارش��ان بود اگاه کرد‪ .‬اما بروز جنگ در‬ ‫زمان حال بسیار خط رناک تر خواهد بود‪.‬‬ ‫تعادل قدرت متعارف نظامی و هسته ای چین و امریکا‬ ‫از تعادلی که میان ش��وروی س��ابق و امریکا وجود داش��ت‬ ‫رابطه چین و امریکا از منظر نظامی‬ ‫مورد توجه مجله فارین افرز‬ ‫قرار گرفته است‬ ‫بحران ارتباطاتی‬ ‫بحران چین‪ -‬امریکا همچنین به خاطر نبود کانال های‬ ‫ارتباطی قابل اطمینان موجود میان این دو کشورخط رناک تر‬ ‫از جریانی است که در جنگ سرد رخ داد‪ .‬پس از بحران کوبا‪،‬‬ ‫شوروی سابق و امریکا به وجود یک خط ارتباطی مستقیم‬ ‫بین الملل‬ ‫بیشتر خواهد ش��د‪ .‬در این میان کش��وری که حمله اول را‬ ‫انجام دهد مزیت بزرگ تری نس��بت به ط��رف دیگر خواهد‬ ‫داش��ت‪ .‬همچنین باتوجه به اینکه کامپیوترهای پیشرفته‬ ‫و سیستم های ماهواره ای که س�لاح های امروزی را کنترل‬ ‫م ی کند به شدت نسبت به حمالت نظامی متعارف یا حمالت‬ ‫سایبری اسی ب پذیر هستند‪ ،‬در نتیجه طرفی ب رنده خواهد بود‬ ‫که قدم اول را ب رای حمله بردارد‪ .‬تحت چنین شرایطی پکن‬ ‫و واشنگتن هر دو ب رای شروع حمله اول انگیزه بیشتری پیدا‬ ‫خواهند کرد‪ .‬البته چین ب رای برداشتن قدم اول تحت فشار‬ ‫بیشتری قرار خواهد داشت‪ ،‬چرا که سالح های متعارف این‬ ‫کشور تقریبا به طور کامل وابس��ته به سیستم اسی ب پذیر‬ ‫شبکه های کامپیوتری‪ ،‬سایت های راداری و ماهواره هاست‪.‬‬ ‫در مقاب��ل نیروهای پیش��رفته امریکای ی ها کمت��ر به این‬ ‫سیستم های اسی ب پذیر وابسته اس��ت‪ .‬برتری امریکا‪ ،‬این‬ ‫کش��ور را ب رای حمله اول خصوصا ب��ه ماهواره های چینی‬ ‫بیشتر ترغیب خواهد کرد‪ ،‬چرا که انها م ی توانند بهتر حمله‬ ‫ی چین را کنترل کنند‪.‬‬ ‫انتقام ‬ ‫مدیریت بحران‬ ‫احتمال بروز بحران چین – امریکا در چند سال اینده‬ ‫کم است‪ ،‬اما نم ی توان ان را نادیده گرفت‪ .‬مهمترین قدم هایی‬ ‫که پکن و واش��نگتن م ی توانند ب رای جلوگیری از بروز این‬ ‫بحران بردارند ان اس��ت که مانع توس��عه بیشتر مشکالت‬ ‫موجود شوند‪ .‬از انجایی که دو کش��ور هنوز تعریف دقیقی‬ ‫درباره منافع حیاتی خود ندارند باید با تعمیق روابط سیاسی‬ ‫و نظام ی شان این مش��کل را تحت کنترل خود دراورند‪ .‬هر‬ ‫چند از بین بردن احتم��ال درگیری های میان چین و امریکا‬ ‫تقریبا غی ر ممکن است‪ ،‬اما طرفین م ی توانند با بررسی منابع‬ ‫ ب ی ثباتی‪ ،‬توانای ی هایشان ب رای مدیریت بحران را در صورت‬ ‫بروز درگی��ری تقویت کنن��د‪ .‬رهب ران واش��نگتن م ی توانند‬ ‫تجارب زیادش��ان در مدیریت بح��ران را در اختیار همتایان‬ ‫چینی خود ق��رار داده و به اهمیت همکاری های سیاس��ی‬ ‫تاکید کنند‪ .‬به عالوه امریکا باید بار دیگر لزوم استفاده از خط‬ ‫تلفن مستقیم میان رهب ران دو کشور را گوشزد کند؛ امکانی‬ ‫که در صورت بروز بحران به حل مشکالت کمک بسیاری‬ ‫خواهد کرد‪ .‬چین و امریکا همچنی��ن باید تبادالت نظامی‬ ‫فعلی خود را بیشتر کنند‪ .‬ب رای این کار الزم نیست طرفین‬ ‫رموز اصل ی ش��ان را در اختیار هم قرار دهند و تنها با اشنایی‬ ‫با سیس��تم های نظامی م ی توانند در صورت بروز بحران از‬ ‫تش��دید ان جلوگیری به عمل اوردند‪ .‬متقاعد کردن پکن و‬ ‫واشنگتن ب رای ممانعت از بروز بحران اتی میان این دو کشور‬ ‫کار اسانی نیست‪ .‬در پایان شاید ما باید خودمان را ب رای انچه‬ ‫در سال های اغاز جنگ سرد گذش��ت اماده کنیم‪ ،‬اما نباید‬ ‫بگذاریم کار به انجا برسد‪g.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫بسیار کمتر اس��ت و زور واش��نگتن بر پکن م ی چربد‪ .‬اگر‬ ‫چین و امریکا وارد درگیری ش��وند‪ ،‬برتری امریکا در داشتن‬ ‫سالح های متعارف‪ ،‬واشنگتن را ب رای تهدید و حتی استفاده از‬ ‫این سالح ها وسوسه خواهد کرد‪ .‬در صورت حمله واشنگتن‪،‬‬ ‫چین هم قبل از اینکه س�لاح های متعارف��ش از بین برود‬ ‫درصدد استفاده از ان برخواهد امد‪.‬‬ ‫این حقیقت که دو طرف مجهز به س�لاح هس��ته ای‬ ‫هس��تند کمی به ارام ش��دن اوضاع کمک خواهد کرد‪ ،‬چرا‬ ‫که هیچ یک از انها نم ی خواهند انتقام گیری هسته ای هم‬ ‫چاشنی این درگیری شود‪ .‬اگر در این مساله تنها مالحظات‬ ‫هس��ته ای در میان بود بحران چین‪-‬امری��کا جای نگرانی‬ ‫چندانی نداشت‪ .‬اما س�لاح های متعارف دو طرف اوضاع را‬ ‫پیچیده تر م ی کند و ثباتی که در نتیجه داش��تن سالح های‬ ‫اتم ی حاصل م ی ش��د را کم رنگ تر خواهد ک��رد‪ .‬در جریان‬ ‫بحران‪ ،‬هر دو طرف ممکن است فکر کنند استفاده از نیرو و‬ ‫سالح های متعارفشان فشار را بر کشور مقابل بیشتر خواهد‬ ‫کرد و ترس طرف مقابل از تشدید بحران را تحت تاثیر قرار‬ ‫خواهد داد‪ .‬توماس شلینگ اقتصاددان این پروسه را «رقابت‬ ‫در ریسک پذیری» توصیف م ی کند‪ .‬ریسک پذیری باالتر از‬ ‫نظر دو کشور به معنای قدرت بیشتر اس��ت‪ ،‬اما از انجایی‬ ‫که استفاده از س�لاح های متعارف اولین قدم در این پروسه‬ ‫غیرقابل پی ش بینی است هر قدم اش��تباه و محاسبه غلط‬ ‫م ی تواند قب��ل از پای��ان درگیری به یک فاجعه هس��ته ای‬ ‫ختم شود‪ .‬به عالوه چین اشکارا بر این باور است که فاکتور‬ ‫بازدارندگی هسته ای درها را ب رای استفاده ایمن از نیروهای‬ ‫متعارف باز خواهد کرد‪ .‬تا وقتی که دو کش��ور در استفاده از‬ ‫سالح های اتمی ه راس داشته باشند‪ ،‬چین بر این باور خواهد‬ ‫بود که نه انها و نه امریکا اجازه نخواهند داد درگیری نظامی‬ ‫تا انجا پیش برود که به تقابل هسته ای بینجامد‪ .‬در تضاد‬ ‫با دیدگاه چین‪ ،‬رهب ران شوروی س��ابق اعالم کرده بودند در‬ ‫صورت بروز جنگ از هر نوع س�لاحی ک��ه در اختیار دارند‬ ‫استفاده خواهند کرد و همین مساله یکی از دالیلی بود که‬ ‫جنگ هرگز اتفاق نیفتاد‪ .‬به عالوه سیاست هسته ای چین بر‬ ‫این پایه استوار است که قدم اول را در استفاده از سالح های‬ ‫هسته ای برنخواهد داشت و بر همین اساس رهب ران چین‬ ‫معتقدند جنگ مح��دود با ایاالت متحده هرگ��ز به درگیری‬ ‫هسته ای منجر نخواهد ش��د‪ .‬باتوجه به این اعتقادات پکن‬ ‫احتیاط کمتری در اقداماتش به خرج خواهد داد و در کنار ان‬ ‫ریسک ایجاد بحران بیشتر خواهد ش��د و اگر بحران شروع‬ ‫ش��ود چین باز هم در برداش��تن اولین قدم احتیاط کمتری‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫چنین رویکردی با در نظر گرفتن پیش��رفت های اخیر‬ ‫چی��ن در تکنولوژی که باع��ث دقت و تاثیرگذاری بیش��تر‬ ‫س�لاح های نظامی متعارفش ش��ده‪ ،‬باع��ث نگران ی های‬ ‫میان رهب ران برجس��ته خود پ ی بردند و در نتیجه خط تلفن‬ ‫مس��تقیمی(هات الین) میان مس��کو و واش��نگتن ایجاد‬ ‫شد‪ .‬در سال ‪ 1998‬هم خط تلفن مس��تقیمی میان چین و‬ ‫ایاالت متحده ب رای ارتباط مستقیم میان رئی س جمهور این دو‬ ‫کشور ایجاد شد‪ .‬اما به رغم وجود این خط مستقیم‪ ،‬کاخ سفید‬ ‫به خاطر بمباران س��فارت چین در بلگراد در س��ال ‪ 1999‬و‬ ‫حادثه هواپیمای جاسوسی در سال ‪ 2001‬نم ی تواند به شکل‬ ‫موثری از طریق این خط با رهب ران برجسته چین ارتباط برقرار‬ ‫کند‪ .‬عدم استقبال چین ب رای استفاده از خط تلفن مستقیم‬ ‫م ی تواند انعکاس دهنده تردید رهب ران چین در واکنش نشان‬ ‫دادن به مس��ائل مطرح قبل از اجماع داخلی یا مش��ورت با‬ ‫نیروهای نظامی این کشور باش��د‪ .‬دلیل این مساله هر چه‬ ‫باشد تجربه نش��ان م ی دهد چنین تاخیرهایی در ارتباطات‬ ‫مستقیم در جریان بحران ها م ی تواند به بهای گزافی تمام‬ ‫ش��ود‪ .‬این ارتباطات مس��تقیم در مراحل ابتدایی بحران از‬ ‫اهمیت فراوانی برخوردار است‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬فارین افرز‬ ‫‪65‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫اغازی بر یک پایان‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫طیب نیا یکی از اندیشمند ترین‬ ‫وزیران اقتص�اد ایران بوده و ش�اید‬ ‫یکی از خوش شانس ترین های انها‬ ‫از نظر تطابق زمانی‬ ‫به حوز ه حمل و نقل وارد شد‪ ،‬عرصه فروش نفت ما را دربرگرفت‬ ‫که بدبی ن ترین تحلیلگران هم زمانی پی ش بینی نم ی کردند که‬ ‫دنیای غرب ریسک دشواری تهیه انرژی را بپذیرد‪ ،‬اما نه تنها در‬ ‫این نقطه متوقف نشد‪ ،‬کار به تحریم بانک مرکزی هم کشیده‬ ‫و عمال هرگونه مبادله با دنیای خارج‪ ،‬اگر غیرممکن نشد‪ ،‬بسیار‬ ‫دشواروب رایماهزینه برشد‪.‬حتیدرزمینهمواردیچونتهیهدارو‬ ‫کهغربدرقبالانهاژستانسان دوستیگرفتهبودهمباتوجهبه‬ ‫محدودیت های تبادل پول‪ ،‬کشور و مردم با دشواری هایی در این‬ ‫زمینه ها مواجه شدند‪ .‬وضع زیرساخت ها و تولید هم به گونه ای‬ ‫است که وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت پیشنهاد داد با این مبنا‬ ‫که طی س��ه س��ال اخیر واحدهای تولیدی به دلیل وضعیت‬ ‫اقتصادی کشور نتوانستند مطالبات خود را پرداخت کنند‪ ،‬پس‬ ‫بانک مرکزی یک ماه فرصت ها و تخفی ف های بیشتری در این‬ ‫زمینه اعمال کند‪ .‬درواقع پیشنهاد شده ب رای این سه سال جریمه‬ ‫در نظر گرفته نشود و فرجه به وام گی رندگان داده شود و اگر بانک‬ ‫شرایط را مناسب دید‪ ،‬تسهیالت جدیدی به این افراد اعطا کند‪.‬‬ ‫اثباتحسن نیتامریکابالغوتحریم‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫گشایش های تازه در اقتصاد ایران‬ ‫سفر مدیران اقتصاد کالن به امریکا‪ ،‬سفر هیات اروپایی به ایران و لغو شدن تدریجی‬ ‫برخی تحریم های نفتی‪ ،‬چشم انداز روشنی برای اقتصاد ایران ترسیم کرده است‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪1‬‬ ‫باگذشتدوسالوچندماهوچندروزازاغازعملیاتاجرایی‬ ‫احداث پروژه‪ ،‬در حالی که قرار بود چند ماه پیش طبق ب رنامه به‬ ‫پایان و بهره برداری برسد‪ ،‬پیشرفت نصفه ونیمه گویای ان است‬ ‫که ب رای مدت ها با تاخیر در پایان عملیات مواجه خواهیم بود‪.‬‬ ‫این ترجی ع بند بسیاری از خبرها و ش��نیده ها دربار ه بسیاری از‬ ‫پروژه های عمرانی است که ترجی ع بند بعدی‪ ،‬در بیان علت تاخیر‬ ‫در اجرای انهاست که معموال بحث تاثی رات منفی تحریم پیش‬ ‫کشیدهم ی شود‪.‬‬ ‫بد نیست بدانید در همین س��الی که در ان قرار داریم و‬ ‫در پنج ماه نخستش‪ ،‬جمعا حدود ‪ 30‬میلیارد دالر پول نفت ما‬ ‫دست سه کشور چی ن‪ ،‬هند و کره جنوبی باقی مانده که از پرداخت‬ ‫یزنند‪ .‬درواقع ما یک بار در معامله با کشوری چون‬ ‫ان سر باز م ‬ ‫هندوستانجنگیده ایمتابه رغمفشارهایغربوامریکا‪،‬نفتمان‬ ‫‪66‬‬ ‫را به انها بفروشیم و در این مسیر امتیازهایی هم داده ایم و حاال‬ ‫پس از فروش نفت‪ ،‬ب رای بازپ س گیری‪ ،18‬هفت و بیش از چهار‬ ‫میلیارددالرمانازاینسهکشور‪،‬مشکلجدیداریم؛انهمدرحالی‬ ‫ که تامین یارانه نقدی ماهانه مردم با دشواری ب رای دولت انجام‬ ‫م ی شود‪ .‬تازه این رقم ها تنها ب رای کمتر از نیمی از سال جاری‬ ‫است و ان هم تنها در یک حوزه‪.‬‬ ‫وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت نیز اخی را گفته است که در‬ ‫شش ماهه نخست امسال ‪ 44‬درصد نسبت به مدت مشابه در‬ ‫سال گذشته کاهش تولید خودرو داشته ایم‪ .‬به گفته او‪ ،‬مشکل‬ ‫نقدینگی گریبان خودروسازان را گرفته و در این وضعیت‪ ،‬جذب‬ ‫سرمایه در کشور با اعتمادس��ازی‪ ،‬رفع تحریم و برقراری ارتباط‬ ‫بانکی ممکن خ واهد بود که از این میان‪ ،‬مهمترین انها برطرف‬ ‫کردن مشکل ارتباط بانکی است‪ .‬در واقع خیلی وقت است که‬ ‫صنعت‪ ،‬بازرگانی و اقتصاد ما تحت تاثیر دشورای مبادالت مالی‪،‬‬ ‫روزهای سختی را م ی گذراند‪.‬‬ ‫این شرایط رفته رفته با تحریم های جزئی شکل گرفت‪،‬‬ ‫حال که از صنعت خودروسازی مثال زده شد‪ ،‬بد نیست به‬ ‫این پیشنهاد دبیر انجمن قطع ه سازان ای ران نیز توجه کنیم که‬ ‫چندروزپیشاب رازشد؛دولتامریکام ی تواندبالغوتحریمصنعت‬ ‫خودروحس ن نیتخودراثابتکند‪.‬ساسانقربانیدرگفت وگویی‬ ‫اظهار کرده ‪« :‬امیدواریم که دولت امریکا باتوجه به شرایط مثبت‬ ‫بی ن المللی و ب رای نشان دادن حس��ن نیت خود در اولین اقدام‬ ‫عملی تحریم صنعت خودرو را به سرعت لغو کند‪ ».‬وی با بیان‬ ‫اینکه تحریم صنعت خودرو با امضای شخص رئی س جمهوری‬ ‫امریکا صورت گرفته و به سرعت نیز م ی تواند از سوی شخص‬ ‫وی لغو شود‪ ،‬خاط رنشان کرد‪« :‬تحریم این صنعت اقدامی اشتباه‬ ‫و غیرقابل قبول است؛ زی را صنعت خودرو هیچ ارتباطی با ب رنامه‬ ‫هسته ای کشور نداش��ته و تحریم ان با هدف افزایش فشار بر‬ ‫واحدهای صنعتی صورت گرفته است‪ .‬با این حال خودروسازان و‬ ‫قطع ه سازان به طرق مختلف در ب رابر فشارها مقاومت کرده و به‬ ‫تولید ادامه م ی دهند‪ ،‬زی را معتقدند صنعت نباید مورد سوءاستفاده‬ ‫ب رای اعمال فشار بر کشورها قرار گیرد‪ ».‬دست اندرکاران بر این‬ ‫اعتقادند که صنعت خودرو و قطعه ای ران از پتانسی ل های بسیار‬ ‫باالیی ب رای جذب سرمایه های خارجی برخوردار است و بسیاری‬ ‫از خودروسازان و قطع ه سازان خارجی نیز خ واستار حضور در بازار‬ ‫ای ران هستند‪ ،‬با این حال تحریم های یک جانبه امریکا مانع از‬ ‫اقدام انها ب رای اغاز همکاری مشترک شده است‪ .‬با همین مبنا‪،‬‬ ‫بسیاری از گروه های اقتصادی‪ ،‬تجاری و صنعتی کشور معتقدند‬ ‫که تیم مذاکره کننده کشور م ی تواند لغو تحریم های اقتصادی را‬ ‫ت خود در مذاکرات هسته ای مطرح کند و مطمئنا‬ ‫به عنوان اولوی ‬ ‫اولین اقدام امریکا ب رای نش��ان دادن حس��ن نیت خود نیز لغو‬ ‫تحریم های اقتصادی در نظر گرفته شده است‪.‬‬ ‫نیازبهاضافهکردنکارشناستحریمدرتیممذاکره کننده‬ ‫البته که تی��م مذاکره کننده جدی��د ای��ران در دور جدید‬ ‫مذاکرات‪ ،‬در کنار پیگیری حقوق مس��لم ای ران در دستیابی به‬ ‫انرژی های جدید‪،‬یکی از دغدغه های اصل ی اش‪ ،‬بحث برطرف‬ ‫ساختن تحریم هاست‪ .‬این در سخن محمدج واد ظ ریف‪ ،‬رئیس‬ ‫هیات مذاکره کننده ای ران با ‪ 5+1‬نیز مشهود است که در بیانیه‬ ‫پایانی مذاکره اخیر ای ران با ‪ 5+1‬درباره برگزاری نشس��ت های‬ ‫کارشناسی پیش از نشست اینده در ژنو و حضور کارشناسانی‬ ‫درباره امورتحریموهسته ایدراینمذاکرات‪،‬گفت‪«:‬موضوعات‬ ‫گشایش هایتازهدراقتصادایران‬ ‫بدونتوافقباغربهممیتوانیم‬ ‫مشکالتاقتصادیراحلکنیم‬ ‫سفر مدی ران اقتصاد کالن به ام ریکا‪،‬‬ ‫سفر هیات اروپایی به ای ران و لغو‬ ‫شدن تدریجی برخی تح ریم های‬ ‫نفتی چشم انداز روشنی ب رای اقتصاد‬ ‫ای ران ترسیم کرده است‬ ‫گفت وگو با سعید لیالز درباره‬ ‫زی رو بمتح ری م ها‬ ‫امادرحال ی کهاینصحب ت هاباعبارت هاییچونبازگشایی‬ ‫س��فارت های ای ران و انگلیس در خاک دو کش��ور همراه شده‪،‬‬ ‫نماینده پارلمان اتحادیه اروپا نیز تاکید کرده اس��ت که تا چند‬ ‫ماه اینده تحریم ها برداشته م ی ش��ود‪ .‬ب رای برخی از تحریم ها‬ ‫هم موعدهایی در چند ماه اینده تعیین شده است‪ .‬رئیس حزب‬ ‫سوسی الیس ت هایپارلماناروپادرنشستیخبریکهدرمجلس‬ ‫رفت و امدها بین مقامات اقتصادی ای ران و غرب درحالی‬ ‫که مذاکرات سیاس��ی در خانه اول ق��رار دارد‪ ،‬از فعل و انفعالی‬ ‫برخوردار است که اشتیاق بخش اقتصادی را نشان م ی دهد‪ .‬وزیر‬ ‫امور اقتصادی و دارایی ای ران‪ 17‬مهرماه در راس هیاتی متشکل از‬ ‫معاوناناقتصادیکشورب رایشرکتدرنشستمشترکاجالس‬ ‫پاییزه بانک جهانی و صندوق بی ن المللی پول عازم امریکا شد‪.‬‬ ‫نالمللیهرساله‬ ‫البتهمجمععمومیبانکجهانیوصندوقبی ‬ ‫در دو نوبت اوایل فروردین ماه و پاییز در واشنگتن با حضور وزی ران‬ ‫اقتصادی کشورهای عضو و بانک های توسع ه ای بی ن المللی‬ ‫به منظور بررسی سیاست های بانک جهانی تعیین استراتژی‬ ‫سال اینده‪ ،‬بررس��ی صورت های مالی بانک جهانی و مسائل‬ ‫مالی و پولی بی ن المللی برگزار م ی شود‪ .‬دست کم در سال های‬ ‫اخیر هم به موازات حضور احمدی نژاد در مقر سازمان ملل‪ ،‬وزیر‬ ‫اقتصاد هم همواره در این اجالس شرکت کرده است‪ .‬طی ب نیا‬ ‫و همراهانش که برخی از انها بازماندگان دولت قبل هس��تند‪،‬‬ ‫در این اجالس ضمن شرکت در نشس ت های مجمع عمومی‬ ‫بانک جهانی و صندوق بی ن المللی پول‪ ،‬جلسه وزرای گروه‪ 24‬و‬ ‫جلسه کمیته توسعه‪ ،‬با برخی از مقامات ارشد کشورها دیدارهای‬ ‫دوجانب ه ایداشت‪.‬وزیراقتصادای رانهمچنینبهعالوهبروزی ران‬ ‫اقتصاد برخی کشورها‪ ،‬با دبیرکل و مدی ران صندوق اوپک دیدار‬ ‫و گفت وگو کرد‪ .‬همچنین رئیس کل بانک مرکزی در جلسه‬ ‫مش��ترک روس��ای کل بانک های مرک��زی و وزرای اقتصادی‬ ‫کشورهایمنطقهخاورمیانهوشمالافریقابامدیرعاملصندوق‬ ‫بی ن المللی پول ش��رکت کرد‪ .‬طیب نیا در این اثنا‪ ،‬با سلیمان‬ ‫الحربیش دبیرکل صندوق اوپک دیدار و مالقات کرد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫اعالم پایایی غربی ها‬ ‫گام به گام تا پایان تحریم ها‬ ‫با همه این اوصاف‪ ،‬وزارت خزان هداری امریکا اعالم کرده که‬ ‫هنوز ب رای گفت وگو درباره کاهش تحریم های اقتصادی علیه‬ ‫ای ران زود است‪ .‬کاخ سفید اعالم کرده است که مذاکرات ای ران با‬ ‫‪ 5+1‬در ژنو از سطح جدیدی از جدیت و استحکام برخوردار بوده‪،‬‬ ‫ولی جاکوب لیو‪ ،‬وزیر خزانه داری امریکا که در ب رنام ه مالقات با‬ ‫رسانه های شبکه خبری ان‪.‬بی‪.‬سی حضور پی دا کرده‪ ،‬به اینکه‬ ‫دولت باراک اوباما‪ ،‬رئی س جمهور امریکا‪ ،‬در حال حاضر مشغول‬ ‫بررسی لغو تحریم هاست‪ ،‬اشاره ای نکرده است‪.‬‬ ‫لیو کهوزارتخانه اش مسئول اعمالتحریم هاستباتکرار‬ ‫اتهامات غرب مبنی بر نظامی بودن ب رنامه هسته ای ای ران گفته‬ ‫است‪« :‬حرف زدن درباره رفع تحریم ها کمی زود است‪ .‬من فکر‬ ‫م ی کنم تحریم ها در حال تاثیرگذاری اس��ت و به همین دلیل‬ ‫مذاکرات اغاز شده است‪ .‬ما باید ببینیم که ایا انها (مقامات ای ران)‬ ‫در حال اتخاذ گام هایی ب رای فاصله گرفتن از داش��تن توانایی‬ ‫صلح امیز هسته ای هس��تند یا خی ر‪ ».‬وزیر خزانه داری امریکا‬ ‫افزود‪« :‬ما باید شاهد شواهد واقعی و ملموس از این اقدام باشیم و‬ ‫تا زمانی که شاهد چنین اقداماتی از جانب ای ران نباشیم حرکتی‬ ‫در زمینه تحریم ها انجام نخ واهیم داد‪ ».‬مقامات ای رانی هم بارها‬ ‫در البه الی سخنانشان تاکید کرده اند که با برداشتن گام هایی‬ ‫مثبت‪ ،‬منتظر گام های رو به جلوی طرف مقابل هستند تا به‬ ‫ادامه کار بتوان امیدوار بود‪ .‬البته با این تاکید که غرب در ب رابر هر‬ ‫گام ای ران‪ ،‬باید یک گام بردارد‪ ،‬از گفتن این اراده هم ابایی ندارند‬ ‫که هدف ای ران از سمت و سوی جدید در مذاکرات‪ ،‬برداشتن همه‬ ‫تحریم هاس��ت‪ .‬به ه ر حال‪ ،‬دور دوم مذاکرات‪ ،‬در نیمه ابان ماه‬ ‫برگزار خ واهد شد و بسیاری بر این اعتقادند که با سوگیری جدید‬ ‫رفت و امدها‪ ،‬اغاز مناسبات‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫اساس��ی مهمی از نظر دو طرف وجود دارد‪ .‬بحث تحریم ها و‬ ‫اطمینان از صلح امیز بودن ب رنامه هسته ای ای ران‪ ،‬موضوعات‬ ‫فنی و تخصصی هستند‪ .‬پیشنهاد ش��د ب رای اینکه ا ز اتالف‬ ‫وقتجلوگیریکنیماینموضوعاتدرفاصلهبیننشستژنوو‬ ‫نشستسههفتهایندهبررسیشود‪.‬سطحشرکت کنندگاندرحد‬ ‫قابل توجهیخ واهدبود‪.‬صرفاسطحکارشناسینیستاماافرادی‬ ‫ازجملهاعضایکنونیتیممذاکراتیای رانکهازتخصصباالیی‬ ‫برخوردار هستند در این جلس��ات حضور خواهند داشت‪ .‬شاید‬ ‫نیاز باشد افراد جدیدی را هم اضافه کنیم که در حوزه تحریم ها‬ ‫تخصص دارند‪ ».‬وی افزود‪« :‬خوشحالیم که در این جلسه افرادی‬ ‫در تیم طرف مقابل حضور داشتند که متخصص تحریم بودند‪،‬‬ ‫اما ما هم نیاز داریم در دوره اینده افرادی که چنین تخصص هایی‬ ‫را داشته باشند در تیم مان داشته باشیم‪.‬‬ ‫ما متخصصان امور هس��ته ای را در تیم داشتیم‪ .‬شاید‬ ‫نیاز شود تع داد این افراد را تغییر دهیم و اضافه کنیم‪ .‬به ه ر حال‬ ‫مذاکرات مهمی خ واهیم داشت و ب رای دور بعدی نشست در ژنو‬ ‫اماد ه م ی شویم‪ ».‬همچنین مجید تخت روانچی‪ ،‬معاون وزیر‬ ‫خارجه ای ران که در مذاکرات ‪ 23‬و ‪ 24‬مهرماه در ژنو میان ای ران و‬ ‫‪ 5+1‬حضور داشته است نیز دربار ه حضور کارشناسانی در حوزه ‬ ‫تحریم ها‪ ،‬هسته ای‪ ،‬امور مالی‪ ،‬بانکی و نفتی در هیات ای رانی‬ ‫ب رای مذاکرات کارشناسی گفت‪« :‬یکی از توافق هایی که در ژنو‬ ‫داشتیم این بود که تا زمان نشست بعدی که‪ 16‬و‪ 17‬ابان (‪ 7‬و‪8‬‬ ‫نوامب ر) در ژنو برگزار م ی شود‪ ،‬یک دور مذاکرات کارشناسی بین دو‬ ‫طرفبرگزارشودکهاینمذاکراتتحتدوموضوععمدهمباحث‬ ‫مربوط به فعالی ت های هسته ای و مسائل تحریم هاست‪ ».‬او‬ ‫با بیان اینکه تحری م جنب ه های مختلف��ی دارد‪ ،‬افزود‪« :‬باید در‬ ‫مذاکرات متخصصان بانکی و اقتصادی حضور داشته باشند و‬ ‫در بحث هسته ای نیز کارشناسان سازمان انرژی اتمی حضور‬ ‫دارند‪ .‬اینکهچه افرادیدرهیاتحضورداشته باشند‪،‬هنوز قطعی‬ ‫نشده است‪ ».‬اما تیمی که از ای ران ب رای مذاکرات کارشناسی با‬ ‫‪ 5+1‬اعزام خ واهد شد‪ ،‬ترکیبی از نمایندگان وزارت خارجه‪ ،‬سازمان‬ ‫انرژی اتمی‪ ،‬کارشناسان بانکی‪ ،‬پولی‪ ،‬مالی و اقتصادی هستند‪،‬‬ ‫اما به صورت قطعی تعداد انها مشخص نش��ده است‪ .‬به هر‬ ‫حال تیم ای ران باید توان این را داشته باشد که به صورت جزئی‬ ‫موضوعات را مطرح و منافع را در مذاکرات دنبال کند‪ .‬عضو تیم‬ ‫مذاکره کننده ای ران با بیان اینکه برخوردی که ما از طرف مقابل‬ ‫تاکنون دیده ایم‪ ،‬ما را به ادام ه کار امیدوار م ی کند‪ ،‬اما در ادام ه کار‬ ‫ممکن است به موانعی برخورد کنیم و هیچ قطعیتی وجود ندارد‬ ‫که بدون مانع پیش برویم‪ ،‬گفته است‪« :‬در دور اول مذاکرات در‬ ‫ژنو که سریع‪ ،‬جدی و محتوایی برگزار شد‪ ،‬وقت زیادی نبود که‬ ‫دربار ه هم ه موضوعات به صورت جزئی وارد شویم‪ ،‬اما امید داریم‬ ‫این روند ادامه یابد‪ ».‬این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای ای ران‬ ‫با ‪ 5+1‬گفت‪« :‬انتظار ما از طرف های مان این است که با همان‬ ‫حس ن نیتی که ما وارد شده ایم‪ ،‬انها نیز وارد شوند و به کار خود‬ ‫ادامهدهند‪.‬انتظارداریممجموعهحرکتیکهازطرفمقابلانجام‬ ‫م ی شود با حس ن نیت باشد و چان هزنی نشود‪».‬‬ ‫شورای اسالمی برگزار ش��د‪ ،‬یاداور ش��د‪« :‬در گذشته سوالنا و‬ ‫الریجانی مذاکراتی انجام دادند که نزدیک بود در این مذاکرات‬ ‫راه حلی ب رای پرونده هسته ای ای ران پی دا شود ولی مذاکرات در‬ ‫نهایت شکست خورد‪ ،‬اما این بار مذاکرات چه در سطح وزرای‬ ‫امور خارجه و چه در سطوح دیگر دیپلماتیک برگزار شود‪ ،‬نباید‬ ‫اجازه شکست مذاکرات را داد‪ ».‬وی همچنین با تاکید بر اینکه‬ ‫فرصت محدود است‪ ،‬وظیفه ما و شماس��ت که از این پنجره‬ ‫گشوده شده به بهترین نحو استفاده کنیم‪ ،‬مدعی شد‪« :‬گردن‬ ‫ننهادن ای ران به برخی خ واسته های ان پ ی تی عامل تحریم ای ران‬ ‫بود‪ .‬البته صحبت از گذشته ب ی فایده اس��ت و باید درباره اینده‬ ‫صحبتکنیم‪».‬‬ ‫س��وبادا در ادامه با تاکید بر اینک ه ای رانیان متحدی چون‬ ‫حزب سوس��یال دموکرات را در اتحادیه اروپا دارند‪ ،‬با اش��اره به‬ ‫موضوع تحریم های اقتصادی غرب علیه ای ران‪ ،‬گفت‪« :‬موضوع‬ ‫تحریم هابایدتوسططرفینازط ریقهمکاریرفعشود‪.‬طرفین‬ ‫بدون پی ش ش��رط و گام به گام باید در این جه��ت اقدام کنند‪.‬‬ ‫البته سیاست ها و تحریم ها علیه ای ران به معنای منزوی کردن‬ ‫جمهوری اسالمی نبود اما حال که فرصت مذاکرات ایجاد شده‬ ‫است باید از ان استفاده کرد‪».‬‬ ‫سوبادا در پاسخ به این پرسش که حزب سوسیال دموکرات‬ ‫اروپا چه اقدامی ب رای رفع تحریم ها علیه ای ران انجام داده است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬اتحادی��ه اروپا تصمیم به تحریم ای��ران گرفت و حاال‬ ‫صحبت از رفع تحریم ها در این پارلمان مطرح شده و تا چند ماه‬ ‫اینده تحریم ها برداشته خواهد شد‪ .‬البته در همین سفر شاهد‬ ‫بودم به رغم تحریم ای ران مثال ب رند کوکاکوال و س��ایر کاالها در‬ ‫ای ران همچنان تولید م ی شود و اصال کسی فکر نم ی کند ای ران‬ ‫در تحریم به سر م ی برد‪».‬‬ ‫کشورمان‪ ،‬شرایط رو به بهبود پیش خ واهد رفت‪ .‬از همین حاال‬ ‫هم بازارهایی چون بازار ارز واکنش های مثبت و رو به کاهشی را‬ ‫که از زمان انتخاب حس��ن روحانی در پیش گرفته بودند‪ ،‬ادامه‬ ‫داده اند اما دیگر حوزه ها هنوز واکنش مثبتی به کاهش نرخ ارز‬ ‫نداشته اند‪ .‬البته بسیاری از کارشناسان معتقدند تاثی راتی که در‬ ‫شش سال گذشته بر اقتصاد ای ران تحمیل شده‪ ،‬ب رای برطرف‬ ‫شدن و دست کم بازگشت به گذش��ته‪ ،‬به مدت زمان بیشتری‬ ‫نیاز دارد‪.‬‬ ‫بازگشتنفتی ها‬ ‫در این میان‪ ،‬ش��رکت های نفتی بزرگ شل و توتال ب رای‬ ‫بازگشت به ای ران اب راز تمایل کردند‪ .‬رئیس اجرایی شرکت نفتی‬ ‫توتال در یک کنف رانس نفتی در لندن گفته اس��ت‪ ،‬در صورت‬ ‫لغو تحریم های بی ن المللی علیه صادرات نف��ت ای ران‪ ،‬توتال‬ ‫فع الی ت های خود را در ای ران از سر م ی گیرد‪ .‬همچنین پیتر ووسر‪،‬‬ ‫رئیس اجرایی شل در این کنف رانس گفته است‪ «:‬در بلندمدت‪،‬‬ ‫منابع نفت و گاز ای ران باید توسعه یابد تا تقاضای بازار تامین شود‪.‬‬ ‫در صورتی که ای ران به جامعه بی ن المللی بازگردد‪ ،‬ما چرا انها را‬ ‫تحریم کنیم؟» قبل از تشدید تحریم ها علیه ای ران توتال و شل‬ ‫فعال ترین شرکت های نفتی خارجی در ای ران بودند‪ .‬ازسوی دیگر‬ ‫خبر داده شده که دبیرکل صندوق اوپک ب رای توسعه بی ن المللی‬ ‫ب رای شرکت در اولین همایش بی ن المللی صندوق توسعه ملی‬ ‫«ثروت ملی‪ ،‬تخصیص دارایی و مدیریت ریسک» که پنجم و‬ ‫ششم ابان ماه در کیش برگزار م ی شود‪ ،‬به ای ران سفر م ی کنند‪.‬‬ ‫همچنینبرخیخبرهاازبرطرفشدنتحریمبرخیمی دان های‬ ‫نفتیای رانوهمچنینشرکت هایخارجیکهم ی خ واهنددرانها‬ ‫حضور یابند‪ ،‬حکایت م ی کند‪g.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقای دکت�ر! بگذارید از اینجا ش�روع کنیم که در‬ ‫نگاه حال حاضر تحری م ها واقعا چه تاثیری روی‬ ‫شرایط اقتصادی کشور گذاشته است؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫بدون توافق با غرب هم می توانیم‬ ‫مشکالت اقتصادی را حل کنیم‬ ‫گفت وگو با سعید لیالز درباره زی رو بم تحریم ها‬ ‫‪2‬‬ ‫این مصاحبه در حالی در پایان یک روز کاری شلوغ با دکتر سعید لیالز انجام شده است که خستگ ی اش کامال قابل‬ ‫مشاهده بود‪ .‬با این حال گفت وگویی که در زیر امده پر از انتقاد هایی است که حتی به نظر خود دکتر لیالز هم گاهی تند‬ ‫است‪ .‬با اینکه این کارشناس اقتصادی نیمه پ رلیوان سیاست های اینده اقتصادی دولت جدید را م ی بیند و اب راز امیدواری‬ ‫م ی کند که دیپلماس�ی دولت جدید بتواند برای اجرای برنام ه های بلند مدت اقتصادی زمان الزم را فراهم کند و در اینده‬ ‫نه چندان دور شاهد انچه «انفجار اقتصادی مثبت» م ی خواند باشیم‪ ،‬باعث نم ی شود که از تذکر دادن این نکته صرف نظر‬ ‫کند که حتی «احتمال شورش گرسنگان» هم وجود دارد‪ .‬دکتر لیالز در این گفت و گو معتقد است که دولت قبل هم سوء‬ ‫مدیریت داشته و هم اراده ای برای حل مش�کالت اقتصادی نداشته اس�ت‪ .‬از همین رو هفته نامه مثلث امادگی انتشار‬ ‫پاسخ های مسئوالن اقتصادی دولت قبل را هم دارد‪.‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که به نظر من تحریم ها عامل‬ ‫تعیین کننده ای در اقتصاد ای ران نیستند‪ ،‬ای ران با ‪ 14‬کشور‬ ‫همسایه است و این موضوع باعث م ی شود که تحریم ای ران‬ ‫بسیار دشوار باشد‪ .‬به خصوص با در نظر گرفتن این موضوع‬ ‫که بیشتر این کشور ها از نظر اقتصادی از ای ران ضعی ف تر‬ ‫هستند‪ ،‬باعث م ی شود که عمال امکان تحریم ای ران وجود‬ ‫نداشته باش��د‪ .‬ما م ی توانیم نیاز های وارداتی خودمان را از‬ ‫طریق مرز ها تامین کنیم‪ .‬اما در مورد تحریم ها باید به این‬ ‫نکته هم توجه ک��رد که در طول تاریخ چ��ه در مورد ع راق‪،‬‬ ‫چه افریقای جنوبی و بد ت��ر از همه در مورد کوبا هیچ وقت‬ ‫تحریم ها نتوانسته اند اقتصادی را از پا در بیاورند یا انها را به‬ ‫زانو در بیاورند‪ ،‬این در حالی اس��ت که ما در تمام این موارد‬ ‫غیر از مورد افریقای جنوبی با یک سوء مدیریت داخلی هم‬ ‫در اقتص��اد رو به رو هس��تیم که در واقع ان س��وء مدیریت‬ ‫وضعیت مقاومت در ب رابر تحریم های بیگانگان را سخت تر‬ ‫م ی کرد‪.‬‬ ‫از جنبه دیگر و وقتی به تاریخ روابط بی ن الملل در چند‬ ‫سال اخیر مراجعه کنید‪ ،‬م ی بینید که هرگز در هیچ موردی‬ ‫اجماعی که در مورد تحریم ای ران به وجود امده‪ ،‬در مورد هیچ‬ ‫کشوری وجود نداشته است‪.‬‬ ‫ایاالت متحده تنها ‪ 17‬ت��ا ‪ 18‬درصد ج ی دی پی جهان‬ ‫را در اختیار دارد‪ .‬این کش��ور اصال در موقعیتی نیست که‬ ‫بخواهد به تنهایی ما یا کش��ور دیگ��ری را تحریم کند‪ .‬در‬ ‫واقع این همکاری سایر کشور ها با امریکاست که توانسته‬ ‫تحریم ها را علیه ای ران تا این حد ش��دت دهد؛ چیزی که به‬ ‫اعتقاد من در تمام قرن بیستم ب ی سابقه بوده و این نتیجه‬ ‫مهم سیاست های دولت قبلی است‪.‬‬ ‫باید در م��ورد این موض��وع صحبت کنی��م که چرا‬ ‫ایاالت متحده نتوانس��ت چنین اجم��اع بی ن المللی را علیه‬ ‫رژیم صدام حسین ایجاد کند‪ ،‬اما علیه ای ران در این چند سال‬ ‫اخیر ایجاد کرد‪ ،‬ان هم در شرایطی که نظام ما به هیچ وجه‬ ‫با ان رژیم ها قابل مقایسه نیست‪.‬‬ ‫چرا در مورد س��وریه حتی ای��ن اجماع پدی��د نیامده‬ ‫است؟ با این همه المان با تحریم های امریکا علیه سوریه‬ ‫همکاری نکرده اس��ت‪ ،‬در حالی که با تحریم ها علیه ای ران‬ ‫همکاری کرده است‪ .‬باید پاسخی ب رای این سوال پیدا شود‬ ‫که چرا روسیه حاضر نشد تن به تحریم ع راق و سوریه بدهد‪،‬‬ ‫در حالی که به تحریم ای ران رضایت داد‪ ،‬ایا ما کم به روسیه‬ ‫امتیاز داده ایم؟ همه این کشور ها در ب رابر زیاده خواه ی های‬ ‫امریکا در مورد کشور های دیگر ایستاده اند اما در مورد تحریم‬ ‫ای ران مقاومت نکرده اند‪.‬‬ ‫خب به نظر شما دلیلش چیست؟‬ ‫‪ l‬ب رای اینکه دولت ای ران عمال در جهت تش��دید‬ ‫تحریم ها گام برداش��ت و این همان موضوعی اس��ت که‬ ‫تحریم های اخیر را گزنده کرده اس��ت؛ همان سیاستی که‬ ‫باعث شد دولت اگاهانه در جهت تشدید تحریم ها گام بردارد‪،‬‬ ‫همان سیاس��ت باعث ش��د که اقتصاد ای ران منهدم شود‪.‬‬ ‫بناب را ین مساله اصلی اقتصاد ای ران امروز تحریم ها نیست‪،‬‬ ‫مساله اصلی ما سوء مدیریت هایی است که بر اقتصاد ای ران‬ ‫حاکم است‪ .‬مساله ای که ما االن با ان روبه رو هستیم‪ ،‬این‬ ‫است که این سوء مدیریت و این مدیریت نادرست محو شده‬ ‫و ما در حال اصالح سیاست ها هستیم‪ ،‬اما شدت خ راب ی ها‬ ‫به جایی رس��یده که امکان اینکه با سیاست های بلندمدت‬ ‫بشود مساله ها را حل کرد‪ ،‬فراهم نیس��ت‪ .‬این جاست که‬ ‫مس��اله حل وفصل تحریم ها کلیدی م ی شود‪ ،‬فقط در این‬ ‫نقطه است که ما در جهت تزریق منابع مالی سریع که بتواند‬ ‫التهاب اجتماعی را التیام دهد روی اورده ایم و به همین دلیل‬ ‫به دیپلماسی روی اورده ایم‪ ،‬چراکه سیاست های اقتصادی‬ ‫ما در کوتاه مدت پاسخگوی بحران های فعلی نخواهد بود‪،‬‬ ‫ولی دیپلماسی جواب خواهد داد‪.‬‬ ‫اگر به نظر ش�ما اش�کالی ندارد‪ ،‬ق�دم به قدم‬ ‫جلو برویم؛ هم�ه م ی دانند که نی�از واقعی ایران‬ ‫ب�ه واردات چقدر اس�ت و ای�ران چ�ه امکاناتی‬ ‫برای مقابله ب�ا تحری م ه�ا از طریق اس�تفاده از‬ ‫موقعیت جغرافیایی و این ‪ 14‬همس�ایه دارد‪ ،‬با‬ ‫این حس�اب چرا اصال باید ای�ن تحری م ها علیه‬ ‫ایران وضع شود؟‬ ‫‪ l‬رادیکالیسم‪ .‬رادیکالیس��م داخلی و بی ن المللی‪،‬‬ ‫گفتن شعار هایی که سر سوزنی ارزش عملی ندارد‪ ،‬اما اوضاع‬ ‫را ب رای ما بدتر م ی کند‪ .‬نمون��ه اش هم موضوع دروغ بودن‬ ‫هلوکاست؛ موضوعی که هیچ کس نم ی تواند ربط ان را به‬ ‫رئی س جمهور ای ران نشان بدهد؛ موضوعی که بارها و بار ها‬ ‫قبل از تولد اقای احمدی نژاد توسط اقای هاشمی رفسنجانی‬ ‫در خطب ه های نماز جمعه به ان اشاره ش��ده بود‪ ،‬این را من‬ ‫خودم بارها ش��نیده ام‪ .‬حتی اقای رفس��نجانی رقم داده اند‬ ‫که دویس��ت هزار نفر در جنگ جهانی دوم کشته شده اند‬ ‫و شما مدام ان را ش��لوغش کرده اید‪ ،‬بعد هم اقای هاشمی‬ ‫نم ی گف��ت که این موضوع راس��ت ی��ا دروغ اس��ت‪ ،‬بلکه‬ ‫دنبال چه چیزی؟‬ ‫‪ l‬این چیز به نظر من ایج��اد یک طبقه اجتماعی‬ ‫جدید است‪ .‬چیزی که به نظر من در سال های اخیر به طور‬ ‫کامل حاصل شد و هدفی بود که محقق شد‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید که تحری م های اقتصادی ایران در‬ ‫چند س�ال اخیر به اوضاع اقتصاد جهانی ربطی‬ ‫نداشته است؟‬ ‫‪ l‬ش��رایط اقتصادی جه��ان در ح��ال حاضر و در‬ ‫همان زمانی که تحریم ها تصویب و اغاز شد‪ ،‬درست خالف‬ ‫تحریم ها بوده و هست‪ .‬این تحریم ها بیش از ان چیزی که‬ ‫باید موفق شده اس��ت‪ .‬علت اینکه المان با تحریم ها علیه‬ ‫بشار اسد یا صدام حس��ین مخالفت م ی کند‪ ،‬این نیست که‬ ‫عاشق چشم و ابروی بشار اسد یا صدام بوده باشد‪ ،‬در مورد‬ ‫روسیه و مخالفت های این کش��ور با تحریم ع راق و سوریه‬ ‫هم موضوع همین است‪ ،‬اینها هر کدام به دنبال این هستند‬ ‫که منافع استراتژیک خودشان را تامین کنند‪ .‬به دنبال تامین‬ ‫منافع سیاسی و ژئو پلتیک خودشان هستند‪ .‬روسیه و المان‬ ‫یا باقی کشور ها به دنبال این هستند که منافع خودشان را‬ ‫تامین کنند‪ .‬وقتی این کشور ها وادار م ی شوند بازار بزرگ و‬ ‫عظیمی مثل ای ران را که حداقل بیس��ت ب رابر بازار سوریه‬ ‫است کنار بگذارند‪ ،‬یعنی اینکه تیم قبلی سیاست خارجی‬ ‫ای ران در تحریم کردن ای ران بسیار موفق بوده است‪.‬‬ ‫جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تحری م ها‬ ‫ب ی سابقه یا ب ی تجربه نبوده است‪ ،‬ما همواره در‬ ‫طول سال های گذشته با تحریم رو ب ه رو بوده ایم‪،‬‬ ‫حتی تحری م های بد تر از این را در شرایط جنگی‬ ‫که مسلما بد تر از این بوده‪ ،‬تجربه کرده ایم و از‬ ‫پس اداره کش�ور ب ر امده ایم‪ ،‬بدون اینکه با این‬ ‫همه مش�کل مواجه باش�یم‪ ،‬چه اتفاق�ی افتاده‬ ‫است که در این دوره اخیر تحری م ها تا این حد به‬ ‫کشور فشار اورده است؟ تحری م ها این قدر شدید‬ ‫م ی شود و تاثیر ان اینقدر عمیق…‬ ‫‪ l‬ب رای انکه ش��ما قبل از اینکه تحریم ها تس��ری‬ ‫پیدا کند به مسائل بانکی و صادرات نفت‪ ،‬وابستگی ای ران‬ ‫به نظر من تحریم ها عامل تعیین کننده ای در اقتصاد ایران نیستند‬ ‫نوع سیاس�ت های دولت گذش�ته عامل اصل�ی تش�دیدکننده تحریم ها و‬ ‫وضعیت فعلی اقتصاد است‬ ‫به دلیل اینکه سیاست های اقتصادی در کوتاه مدت مشکالت را حل نم ی کند‬ ‫اکنون به دیپلماسی برای حل مشکالت روی اورده ایم‬ ‫اجماع جهانی علیه ما شکسته شده حتی اگر با امریکا هم به توافق نرسیم‬ ‫انگاه مشکالت مان را بدون امریکا حل م ی کنیم‪ .‬باید به غرب هشدار بدهیم که‬ ‫االن بهترین وقت است که با ما به تفاهم برسند‬ ‫به واردات را به س��ه ب رابر افزایش داده اید‪ .‬معلوم اس��ت که‬ ‫وقتی یک باره این چنین رش��د وارداتی رخ م ی دهد‪ ،‬اقتصاد‬ ‫با یک گسس��ت و ش��کاف رو به رو م ی ش��ود‪ .‬این باعث‬ ‫م ی ش��ود که س��هم تحریم ها در اقتصاد ای ران به جای سه‬ ‫ب رابر‪ ،‬شش ب رابر و حتی ‪ 10‬ب رابر بش��ود و این اتفاقی است‬ ‫که رخ داده است‪ .‬همین حاال هم بدون حذف تحریم ها ما‬ ‫قادر هس��تیم مش��کالت اقتصادی را برطرف کنیم‪ ،‬منتها‬ ‫در ان صورت به زمان بیش��تری نیاز خواهد بود‪ .‬این را باید‬ ‫بگویم که االن پیش��نهاد اساس��ی من این است که نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی نباید صرف��ا به خاط��ر تحریم ها رو به‬ ‫مصالحه با غرب بی��اورد‪ .‬این همان موضوعی اس��ت که‬ ‫باعث م ی ش��ود من نگران یک مصالحه غیرشرافتمندانه‬ ‫باش��م‪ .‬اگر نظام یک مصالحه غی ر ش��رافتمندانه بکند ما‬ ‫بازنده خواهیم بود‪ ،‬ان هم در شرایطی که ما م ی توانیم در‬ ‫ب رابر سیاس��ت های زیاده خواهانه غرب مقاوت کنیم حتی‬ ‫با وجود تحریم ها و با فرض باقی مان��دن تحریم ها‪ .‬یعنی‬ ‫این تحریم ها در باطن امر نباید این همه موثر م ی بود‪ ،‬ولی‬ ‫وقتی شما حتی س��نگ قبر متوف ی های خودتان را از چین‬ ‫وارد م ی کنید معلوم است که یک باره سه ب رابر شدن قیمت‬ ‫ریال گزنده خواهد بود‪ ،‬وقتی رش��د نقدینگی ش��ما ساالنه‬ ‫س��ی و پنج تا چهل درصد اس��ت و ب رای مدت ‪ 10‬تا دوازده‬ ‫سال قیمت دالر را ثابت نگه داشته اید‪ ،‬معلوم است که یک‬ ‫انفجار در قیمت ها اتفاق خواهد افتاد‪ .‬منظورم این است که‬ ‫این رشد قیمت دالر با یا بدون تحریم ها اتفاق خواهد افتاد‪.‬‬ ‫ما سال های سال‪ ،‬هشت س��ال تمام این موضوع را نادیده‬ ‫گرفته ایم‪ ،‬رسیدیم به جایی که وابستگی را به اوج خودش‬ ‫رس��اندیم‪ ،‬امادگی ب رای مقابله ب��ا تحریم ها را به حضیض‬ ‫خودش رس��اندیم‪ ،‬واردات مواد غذایی را به ‪ 9‬تا ‪ 10‬میلیارد‬ ‫اقتصاد‬ ‫این اوضاعی که به ان اش�اره م ی کنید‪ ،‬س�ابقه‬ ‫تاریخ�ی دارد‪ .‬ای�ران هم چ�ه قبل و چ�ه بعد از‬ ‫انقالب تجربه درگیری ب�ا تحری م های اقتصادی‬ ‫را داش�ته اس�ت‪ ،‬چ�ه اتفاق�ی افت�اده و چ�ه‬ ‫سیاست هایی در پیش گرفته شد که باعث شد‬ ‫تحری م ها در این دوره تا این حد گزنده باشد؟‬ ‫ممکناستماباامریکا‬ ‫بهتفاهمنرسیمکهمن‬ ‫احتمالشرامی دهماما‬ ‫اناجماعجهانیکهدر‬ ‫دورهاحمدی نژادعلیهما‬ ‫وجودداشتدیگروجود‬ ‫ندارد‪،‬اندورهتمام‬ ‫شدهاست‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪ l‬باالخره تحریم یکی از قدیم ی ترین س�لاح ها در‬ ‫عرصه خارجی و داخلی است‪ ،‬تاکید م ی کنم که اینجا فقط‬ ‫مساله سیاست خارجی مطرح نیست‪ ،‬حتی حکومت ها در‬ ‫داخل کشور هایشان هم ب رای برخورد با مخالفانشان از این‬ ‫سیاست ها استفاده م ی کنند؛ زندانی کردن مخالفان‪ ،‬گرفتن‬ ‫امکان کار و قدرت فعالیت اقتصادی از مخالفان؛ همه اینها‬ ‫سیاس��ت های تحریمی علیه مخالفان اس��ت که در داخل‬ ‫حکومت ها هم کاربرد دارد‪ .‬حتی حکومت ها با احاد خودش‬ ‫و با شهروند یا رعیت خودش هم از این سیاست ها استفاده‬ ‫م ی کند‪ .‬چرا نباید در عرصه بی ن المللی از ان استفاده شود؟‬ ‫مساله این است که ایاالت متحده راه دیگری به غیر‬ ‫از برخورد با ای ران از طریق تحریم ها نداشت و اینجاست که‬ ‫ما‪ ،‬دولت اقای احمدی نژاد و سیاست های هشت سال قبل‬ ‫را نم ی بخشیم‪ ،‬چون این سیاست ها ای ران را به لبه پرتگاهی‬ ‫رساند که االن مجبور باشد ب ر سر پرونده هسته ای به طرف‬ ‫مذاکره کنن��ده امتیاز هایی بده��د؛ وگرنه م��ا در دوره اقای‬ ‫خاتمی با سرعت به مراتب بیش��تری از سرعت زمان اقای‬ ‫احمدی نژاد در پرونده هس��ته ای پی��ش رفتیم و حتی یک‬ ‫قطعنامه هم علیه ای ران تصویب نشد و خود ما به تحریم ها‬ ‫کمک نکردیم‪.‬‬ ‫م ی گفت ربط ای��ن موضوع به ما چیس��ت؟ این موضوع به‬ ‫فلسطین ی ها ربطی دارد؟ ان هم در جایگاه یک خطیب نه‬ ‫در جایگاه یک رجل سیاسی‪.‬‬ ‫اینطور نبود که ش��ما بروید نامه بنویسید به رهب ران‬ ‫سیاسی دنیا و انها را به اسالم دعوت کنید‪ ،‬یا اینکه بگویید‬ ‫اس��رائیل باید از روی صحنه روزگار محو شود‪ .‬در حالی که‬ ‫سیاست رس��می جمهوری اس�لامی این بوده است که ما‬ ‫فلسطین ی تر از فلسطین ی ها نیس��تیم‪ ،‬ما نظر خودمان را‬ ‫داریم اما فلس��طین ی تر از فلس��طین ی ها نیستیم و طرفدار‬ ‫رفراندوم میان خود فلسطینیان هستیم‪ .‬سیاست هایی که‬ ‫در جهت گسترش رادیکالیس��م انجام شد و رادیکالیسمی‬ ‫ که اتفاق��ا در بدترین موق��ع ممکن هم مطرح ش��د‪ .‬چرا؟‬ ‫چون اگر شما م ی خواهید اتمی بش��وید‪ ،‬اشکالی ندارد که‬ ‫هلوکاست را انکار کنید‪ ،‬اما از نظر انها معن ی اش این است‬ ‫که شما به دنبال اتم ی شدن نیستید‪ ،‬بلکه هدف دیگری را‬ ‫دنبال م ی کنید‪.‬‬ ‫ما در مقابل تحری م ها م ی توانیم مقاومت کنیم بنابراین باید مراقب مصالحه‬ ‫غیرشرافتمندانه با غرب باشیم‬ ‫اکثر مش�کالت اصلی اقتصاد ایران مرب�وط به قبل تحری م هاس�ت‪ ،‬من با‬ ‫هرگونه خ�وش بینی مف�رط درباره اینکه رف�ع تحریم ها م ی تواند مش�کالت‬ ‫اساسی اقتصاد ایران را حل کند مخالفم‬ ‫یکی از خطرات فعلی نارضایتی گرسنگان از اقتصاد است‪ ،‬اما به نظر من در‬ ‫بهار ‪ 93‬شاهد بهبود اوضاع اقتصادی خواهیم بود‬ ‫‪69‬‬ ‫دالر در سال رساندیم در حالی که در س��ال‪ 83‬و ‪ 84‬در این‬ ‫مورد موازنه تجاری ب ر قرار بود و ص��ادرات مواد غذایی ما به‬ ‫ان��دازه واردات مواد غذای ی مان بود‪ .‬یک ب��اره اعمال چنین‬ ‫سیاست هایی معلوم است که گسست ایجاد م ی کند‪ ،‬ضمن‬ ‫اینکه دولت هم یک باره از زی ر بار مس��ئولی ت هایش شانه‬ ‫خالی کرد‪ .‬از اول سال ‪ 91‬تا نیمه سال‪ 92‬دولت دست روی‬ ‫دست گذاشت و تنها نگاه کرد‪ ،‬نه بودجه سال ‪ 91‬را اجرا کرد‪،‬‬ ‫نه بودجه سال ‪ 92‬را‪ ،‬نه ب رنامه پنجم توسعه را و نه حتی طرح‬ ‫هدفمندی یارانه ها‪ ،‬ان هم در حالی که تمام اینها را خودش‬ ‫نوشته و تدارک دیده بود‪ .‬کامال نشستند و نگاه کردند‪ .‬هیچ‬ ‫حرکت مقابله جویانه ای با این تحریم ها صورت نگرفت‪.‬‬ ‫این یک ادعای بزرگ است‪ .‬از نظر شما چرا هیچ‬ ‫حرکتی انجام نش�د؟ ای�ا ت�وان مدیریتی وجود‬ ‫نداشت یا اراده ای وجود نداشت؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪ l‬هر دو‪ .‬هر دو اینها با هم‪ .‬ما در هشت سال قبل‬ ‫کشور را از نیرو های مخلص و مدیر پاک کرده بودیم‪ ،‬دولت‬ ‫را از نیرو های مدیر پاک کرده بودیم‪ ،‬گروهی روی کار امده‬ ‫بودند که عمدتا به منافع حزبی و باندی شان فکر م ی کردند‪.‬‬ ‫تنها در دو شرکت نفتی بس��یار کوچک‪ ،‬در یک سال‬ ‫دو تا چهار صد میلیارد تومان اختالس شده است‪ .‬این مدیر‬ ‫نیامده اس��ت که با تحریم مقابله کند‪ ،‬این مدیر امده است‬ ‫که به کار های خودش بپردازد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫چه شاهدی برای این موضوع م ی توان اورد؟‬ ‫‪ l‬نشانه! مساله دارو‪ ،‬مگر در چند ماه اخیر تحریم ها‬ ‫کم شده است؟ پس چرا مساله دارو حل شده است؟‬ ‫چرا قبل از این حل نشد؟‬ ‫‪ l‬ب رای اینکه نم ی خواستند موضوع را حل کنند‪.‬‬ ‫ای�ن چطور ممکن اس�ت؟ چطور ممکن اس�ت‬ ‫گروهی که حاکم است و قدرت را در دست دارد و‬ ‫تضمین ماندنش در قدرت این است که رضایت‬ ‫را حد اقل تا حدودی جلب کن�د‪ ،‬حداقل ب ه دنبال‬ ‫به دست اوردن کف رضایت باش�د‪ ،‬نخواهد این‬ ‫کار را انجام دهد؟‬ ‫‪ l‬از بع��د از فروردین ‪ 90‬اوضاع این گونه که ش��ما‬ ‫م ی گویید نبوده است‪ .‬م ی توانید یکی از جلوه های ان را در‬ ‫مورد وزارت بهداشت ببینید‪ .‬این را باید از خانم وزیر بهداشت‬ ‫قبلی بپرس��ید‪ ،‬ببینید ب رای اینکه خانم دستجردی موفق‬ ‫نشود چه کارهایی کرده اند‪ .‬مگر خانم دستجری نگفتند که‬ ‫ب رای اینکه من به یک بخ��ش وزارتخانه پول نداده ام ب رای‬ ‫اینکه به من اسیب بزنند مریض را دزدیده اند و در بیابان های‬ ‫اط راف ته ران رها کرده اند‪ .‬این را که من نگفته ام‪ ،‬این را وزیر‬ ‫سابق گفته است‪ .‬از این بدتر هم چی ز هایی بوده است‪ .‬خود‬ ‫خانم وزیر گفتند که عمدا دارو را کم کرده اند تا با من مقابله‬ ‫کنند‪ .‬سوال این است که همه دارو ها در گمرک مانده بود‪،‬‬ ‫اما کس��ی نم ی رفت انها را ترخیص کند‪ ،‬دارو ها داشت زیر‬ ‫افتاب از بین م ی رفت‪.‬‬ ‫سوال من این است که در یک ماه مگر اتفاقی افتاد که‬ ‫‪70‬‬ ‫مساله برطرف شد؟ این عجیب است‪ ،‬االن قیمت پول ملی‬ ‫نسبت به دالر بیس��ت درصد افزایش پیدا کرده است‪ ،‬مگر‬ ‫اتفاقی افتاده است؟ چه شده است که این افزایش قیمت رخ‬ ‫داده است؟ مگر تحریم ها کم تر شده است؟ نه!‬ ‫اتفاقی که افتاده‪ ،‬این است که ما مدی ران را سر کار اورده ایم‪،‬‬ ‫یدانند چه کاری باید کرد و هم اراده دارند کاری‬ ‫کسانی که هم م ‬ ‫انجام دهند‪ .‬من به شما قول م ی دهم‪ ،‬با یا بدون حذف تحریم ها‬ ‫ما اقتصاد ای ران را مدیریت خواهیم کرد‪ .‬بناب راین الزم است که‬ ‫ما به غرب هشدار بدهیم که االن بهترین وقت ب رای مصالحه‬ ‫با غرب است‪ ،‬وگرنه ای ران مشکالتش را حل خواهد کرد‪ .‬من به‬ ‫تدبیر این دولت مطمئن و امیدوار هستم و اطمینان دارم که‬ ‫اینها این مش��کالت را حل خواهند کرد‪ .‬بدون رفع تحریم ها‬ ‫این موضوع اندکی طوالن ی تر خواه��د بود‪ ،‬اما به هر حال حل‬ ‫خ واهد شد‪.‬‬ ‫برگردیم به این موضوع که شما م ی گویید دولت‬ ‫اراده ای ب�رای مقابله با تحری م ها نداش�ت‪ ،‬چرا؟‬ ‫صرفا ایجاد یک طبقه اجتماعی جدید م ی تواند‬ ‫دلیل چنین تصمیمی باشد؟‬ ‫‪ l‬موارد مختلفی بوده است‪.‬‬ ‫مثال چه مواردی؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬در س��ایه ی��ک تحریم دول��ت م ی تواند‬ ‫سوء مدیریت خودش را پنهان کند‪ ،‬سوء مدیریتی که هشت‬ ‫سال تمام ادامه داشته است و هیچ کاری انجام نشده است‪.‬‬ ‫من یک گزاره مطرح م ی کنم‪ ،‬ش��ما بگویید که ایا درست‬ ‫است یا نه؛ اصال این را به اشتراک بگذارید بین کارشناسان‪،‬‬ ‫در سال ‪ 84‬ما هیچ مشکلی در کشور نداشتیم که الینحل‬ ‫باش��د‪ ،‬درحالی که در سال ‪ 92‬ما هیچ مش��کلی در کشور‬ ‫نداریم که الینحل نباشد‪ .‬حوزه بهداشت‪ ،‬اموزش‪ ،‬فرهنگ‪،‬‬ ‫حجاب‪ ،‬اصال در موضوع فحشا‪ ...‬خب اگر تحریم ها نباشد‬ ‫مردم س��وال م ی کنند‪ ،‬م ی گویند ‪ 800‬میلی��ارد دالر ورودی‬ ‫کجا رفته اس��ت؟ در حالی که من یقین دارم که ‪ 200‬تا ‪300‬‬ ‫میلیارد دالر و حتی احتماال ‪ 400‬میلیارد دالر ان از بین رفته‬ ‫است‪ ،‬خب اگر تحریم نبود‪ ،‬مردم م ی پرسیدند که این پول‬ ‫س�عید لیلاز یک�ی از‬ ‫اشناترین کارشناسان اقتصادی‬ ‫کشور با رویکرد ها و واقعی ت های‬ ‫تاثیرات سیاسی بر جهان امروز‬ ‫است که عالوه بر متفاوت بودن‬ ‫دیدگاه های اقتصادی اش‪ ،‬معموال‬ ‫ملموس تری�ن وضعی ت ها را هم‬ ‫ارائه م ی دهد‬ ‫کجاست؟‬ ‫همه گروه های رادیکال همین طور هستند و همین‬ ‫نگران ی ها را دارند‪ ،‬اگر روابط عادی شود و تحریم ها رفع شود‪،‬‬ ‫اوال رانت هایشان قطع م ی شود و در ثانی باید به مردم پاسخ‬ ‫بدهند که این پول ها کجاست‪.‬‬ ‫مگر تحریم ها قبل از ش��هریور ‪ 91‬اعمال شده است؟‬ ‫تا قبل از ان ما با جامعه خود چه کرده ایم؟ رش��د اقتصادی‬ ‫ای ران س��ال ‪ 87‬متوقف ش��د‪ ،‬ت��ورم ای ران در س��ال ‪ 87‬به‬ ‫‪ 30‬درصد رسید‪ .‬چرا ما رش��د ‪ 9‬درصدی و ‪ 10‬درصدی سال‬ ‫‪ 81‬را به صفر درصد در سال ‪ 87‬رساندیم؟ چه کسی این کار‬ ‫را کرده است؟ ایا ممکن است که شما بدون سرمایه گذاری‬ ‫در اقتصاد بتوانید همچنان به رشد اقتصادی ادامه دهید؟‬ ‫چه چیزی باعث م ی شود که دولت قبل یا حامیان ان‬ ‫دولت فکر کنند که م ی توانند بدون س��رمایه گذاری کشور‬ ‫را اداره کنن��د؟ این واقعا عجیب اس��ت ‪ .‬چ��ه چیزی باعث‬ ‫م ی ش��د که زعمای دولت های قبل فکر کنن��د که بدون‬ ‫سرمایه گذاری در اقتصاد‪ ،‬اقتصاد ای ران نم ی میرد‪ ،‬چه کسی‬ ‫ممکن اس��ت که این اموزه را به مدی ران اقتصادی اش داده‬ ‫باشد؟ جز این است که رئیس ان دولت سه بار در مالء عام‬ ‫گفت که من علم اقتصاد را قبول ندارم؟‬ ‫چه باعث م ی شود که کس��ی فکر کند اگر در صنعت‬ ‫نفت س��رمایه گذاری نکند این صنعت همچنان به رش��د‬ ‫خودش ادامه خواهد داد؟ قبل از انکه تحریم ها علیه ای ران‬ ‫اغاز شود فروش نفت ای ران از چهار میلیون و ‪ 300‬هزار بشکه‬ ‫در روز رس��یده بود به زیر س��ه میلیون بش��که‪ ،‬خب بعد از‬ ‫تحریم ها این رقم به دو و نیم میلیون بشکه رسید‪ ،‬بناب راین‬ ‫اتفاق واقعی بعد از تحریم ها نیفتاده است‪ .‬این گسست یک‬ ‫جایی در هر حال اتفاق م ی افتاد‪ ،‬اگر نه در سال ‪ ،92‬در سال‬ ‫‪ 94‬اتفاق م ی افتاد‪.‬‬ ‫البته این جمل�ه در رد ان چیزی که ش�ما به ان‬ ‫اش�اره کرده اید نیس�ت‪ ،‬اما ما م ی دانی�م که تا‬ ‫همین ش�ش ماه مان�ده ب�ه پایان دول�ت اقای‬ ‫احمدی نژاد تاکید بر این بود که هیچ کجا نباید‬ ‫گفته شود که تحری م ها تاثی ر گذار بوده است…‪.‬‬ ‫ولی اق�ای احمدی ن�ژاد مرت�ب این موض�وع را‬ ‫م ی گفت‪ .‬در تمام مصاحب ه هایش این را م ی گفت‬ ‫و کار خ�ودش را م ی کرد‪ ...‬و مرت�ب م ی گفت که‬ ‫شرایط ناشی از تحری م هاست و این همان کسی‬ ‫بود که م ی گفت اینها کاغذ پاره ای بیش نیستند‪.‬‬ ‫‪ l‬این که اول شما با فریاد زدن اینکه تحریم ها هیچ‬ ‫اثری ندارد انها را تش��دید کنید و بعد هر جا که م ی نشینید‬ ‫بگویید که همه چیز از اثر تحریم هاست‪ ،‬ایا م ی تواند چیزی‬ ‫به جز یک سناریو باشد؟ این موضوع کامال روشن است‪.‬‬ ‫دولت جدی�د تاکید م ی کند بر اینکه الزم اس�ت‬ ‫تحری م ه�ا برط�رف بش�ود‪ ،‬وگرنه کش�ور دچار‬ ‫بحران م ی شود‪ ،‬ایا این تحلیل درستی از شرایط‬ ‫فعلی اقتصاد ماست؟‬ ‫‪ l‬قبال هم ما هزار مدل از این رفتار ها را دیده ایم که‬ ‫نه به منافع ملی کوچک ترین کاری داشته اند نه به مصالح و‬ ‫نه به حقیقت‪ .‬کار هایی که در دوره های مختلف انجام شده‬ ‫و مواضعی که در دوره های مختلف گرفته ش��ده است‪ ،‬این‬ ‫را نشان م ی دهد‪ .‬این گروه همان کسانی هستند که وقتی‬ ‫اقای احمدی نژاد به روسای جمهور امریکا نامه م ی نوشت‪،‬‬ ‫ب رایش کف م ی زدند‪ .‬حداقل سکوت م ی کردند‪ .‬وقتی اقای‬ ‫احمدی نژاد به دنبال این بود که در راهرو های سازمان ملل‬ ‫با امریکای ی ها دست بدهد‪ ،‬ب رایش کف م ی زدند‪ ،‬وقتی اقای‬ ‫احمدی نژاد رفت دبی و انجا رف��ت زیر پرچم امارات متحده‬ ‫عربی و گفت که اگر اقای حسنی مبارک به من اجازه بدهد‪،‬‬ ‫من همین امشب به مصر خواهم رفت‪ ،‬صدای یکی از اینها‬ ‫در نیامد‪ .‬این جماعت از این مواضع متناقض بسیار گرفته اند‬ ‫و این اولی ن بار نیست که چنین حرف هایی م ی زنند‪.‬‬ ‫یعن�ی م ی خواهی�د بگویی�د ک�ه نباید ب�ه این‬ ‫حرف ها اهمیت داد؟‬ ‫‪ l‬اصال ای��ن حرف ها و صدای ای��ن گروه ها دیگر‬ ‫پژواک��ی ن��دارد‪ ،‬انجا های��ی ک��ه در نظام مهم هس��تند‪،‬‬ ‫دستگاه های امنیتی‪ ،‬دستگاه های نظامی‪ ،‬نیرو های مسلح‬ ‫هس��تند‪ ،‬من اطمینان م ی دهم که بدون نظر رهبری حتی‬ ‫یک نیم گام ه��م در زمینه ام��ور دیپلماتیک ب��ا امریکا و‬ ‫ش�ما قبال هش�دار داده اید که اگر مش�کالت تا‬ ‫اواس�ط س�ال ‪ 93‬برطرف نش�ود‪ ،‬ممکن است‬ ‫جامعه بیش از این تاب تحمل نداشته باشد‪ ،‬در‬ ‫صورتی که دیپلماس�ی نتیجه ندهد و مشکالت‬ ‫برطرف نش�ود‪ ،‬ش�ما چه چیزی را ب�رای جامعه‬ ‫پب ش بینی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬ب ی ثبات��ی پی��ش خواه��د ام��د ام��ا ای��ن بار‬ ‫احمدی نژادی ظهور نخواهد کرد‪ ،‬دفع��ه قبل احمدی نژاد‬ ‫بر بستر افزایش ش��دید درامدهای نفتی ظهور کرد‪ ،‬وگرنه‬ ‫اگ��ر احمدی نژاد نبود‪ ،‬اق��ای کروبی هم همین سیاس��ت‬ ‫باز توزیع درامد های نفتی را داش��ت‪ ،‬اگر او هم نبود‪ ،‬یکی‬ ‫دیگر و یکی دیگر‪.‬‬ ‫مس��اله ای که م��ا داریم این اس��ت که این ب��ار این‬ ‫ب ی ثباتی و ناارامی ممکن اس��ت نارضایتی گرسنگان را در‬ ‫پی داشته باشد که ما تا به حال ش��اهد ان نبوده ایم اما من‬ ‫خوشبین هستم که ما از اواخر بهار ‪ 93‬شاهد رشد اقتصادی‬ ‫و بهبود اوضاع اقتصاد ای ران خواهیم بود و من این را به شما‬ ‫قول م ی دهم‪.‬‬ ‫اگر دیپلماس�ی کارگ�ر نیفتد و دول�ت نتواند از‬ ‫این مرحل�ه به بع�د پیش ب�رود‪ ،‬ان وق�ت باید‬ ‫چ�ه روی�ه ای را در پیش بگی�رد و دس�ت به چه‬ ‫اقدام هایی بزند؟‬ ‫‪ l‬حتما کارگر م ی افتد‪ ،‬ممکن است که ما با امریکا به‬ ‫تفاهم نرسیم که من احتمالش را م ی دهم اما ان اجماع جهانی‬ ‫که در دوره احمدی نژاد علیه ما وجود داش��ت دیگر وجود ندارد‪،‬‬ ‫ان دوره تمام شده اس��ت‪ .‬ایتالیای ی ها‪ ،‬فرانسوی ها‪ ،‬المان ی ها‪،‬‬ ‫روس ها‪ ،‬چین ی ها اینها همه م ی خ واهند بیایند با ما وارد مذاکره‬ ‫بش��وند‪ .‬اگر امریکای ی ها در این روند وارد ش��وند‪ ،‬اس��رائیل و‬ ‫دوستانشان تنها خواهند شد وگرنه با امریکا یا بدون امریکا ما‬ ‫مشکالت خودمان را حل م ی کنیم‪.‬‬ ‫صحب ت هایی مطرح شده در مورد اینکه احتمال‬ ‫دارد امریکا دارای ی های بلوکه ش�ده ای�ران را ازاد‬ ‫کند یا چی ز هایی مثل این‪ ،‬ش�ما اصال چقدر این‬ ‫حرف ها را جدی م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬من اینها را مقدمه م ی دانم و البته جدی اما اب راز‬ ‫خوش��بینی بیش از حد برای اینها نم ی کنم‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫چنین اقدام هایی مسائل ما را هم حل نم ی کند‪ .‬تجربه این‬ ‫هشت سال گذشته نشان داده که مشکل ما هی چ و قت پول‬ ‫نبوده است‪ ،‬مشکل ما در ای ران مدیریت است نه پول و این‬ ‫مشکل همیشه تاریخ ما بوده و خواهد بود‪ ،‬اگر این مدیریت‬ ‫را در داخل به درس��تی انجام دهی��م‪ 50 ،‬میلیارد دالر کمتر‬ ‫یا بیش��تر‪ ،‬فرقی نم ی کند‪ .‬مجموعه رش��د اقتصادی ای ران‬ ‫در دولت اقای خاتمی دو و نیم تا س��ه ب رابر مجموعه رشد‬ ‫اقتصادی در دولت اقای احمدی نژاد بوده است‪ ،‬در امد ارزی‬ ‫ای ران در همین مدت یک چهارم بوده است‪ ،‬حاال فرض کنید‬ ‫اما هی�چ تضمین�ی وج�ود ن�دارد ای�ن انفجار‬ ‫اقتصادی مثبت باش�د؛ فرضا اگر هش�ت س�ال‬ ‫هم طول بکشد ‪.‬‬ ‫‪ l‬چرا؟‬ ‫تجرب ه ه�ای دیگری هم داش�تیم‪ ،‬در دوره اقای‬ ‫خاتمی اگر با اغماض بگوییم یک روند اقتصادی‬ ‫مثبت داشته ایم‪ ،‬نتوانس�ته ایم این روند را ادامه‬ ‫اقتصاد‬ ‫با وج�ود اینک�ه خیل ی ه�ا از این وضعی�ت اگاه‬ ‫هس�تند و م ی دانن�د ک�ه م�ا ب�رای اج�رای‬ ‫سیاس�ت های اقتصادی در کش�ور ب�ه خریدن‬ ‫زمان نیاز داریم که ان هم فقط از طریق دستگاه‬ ‫دیپلماس�ی ممکن اس�ت‪ ،‬م ی بینی�م که برخی‬ ‫گروه ها مدام دستگاه دیپلماسی کشور را متهم‬ ‫م ی کنند و تحت فشار م ی گذارند‪ .‬این رفتار ها چه‬ ‫معنی م ی تواند داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬حرف کسانی که در حوزه سیاست باخته اند و این‬ ‫باخت این بار استراتژیک‪ ،‬ژئوپلتیک و ماندگار خواهد بود‪.‬‬ ‫من البت��ه اصال مخالف گفتن این صدا نیس��تم‪ .‬من‬ ‫معتقد هستم که اگر اسرائیل ی ها با چپ و راست بازی کردن‬ ‫کارشان را با فلسطین ی ها پیش م ی برند و اگر فلسطین ی ها‬ ‫با چپ و راست بازی کردن و تندرو و کندرو در اوردن کارشان‬ ‫را با اس��رائیل پیش م ی برند‪ ،‬اگر امریکای ی ها با همین راه‬ ‫کارشان را پیش م ی برند‪ ،‬شاید ما هم رادیکال هایمان را نیاز‬ ‫داریم تا بتوانیم سر میز مذاکره با غرب ی ها کار کنیم‪ ،‬این در‬ ‫عالم سیاست کامال پذیرفته شده است‪.‬‬ ‫من نه به لحاظ اصولی که همواره طرفدار دموکراسی‬ ‫بوده ام و نه به لحاظ تاکتیکی‪ ،‬اصال معتقد نیستم که باید‬ ‫این صداها را س��اکت کنیم‪ .‬منتها اگر ما سکوت کرده ایم‪،‬‬ ‫خود این صدا ها نباید باور کنند که برحق هستند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪ l‬من نش��نیده ام که دولت بگوید اگ��ر تحریم ها‬ ‫برطرف نش��ود ما دچار بحران خواهیم شد‪ ،‬بلکه ما همین‬ ‫االن هم دچار بحران هس��تیم‪ .‬دولت ممکن اس��ت بگوید‬ ‫که ب رای رفع اثار فوری بحران خوب اس��ت که ما تحریم ها‬ ‫را برداری��م و این حرف درس��ت اس��ت‪ ،‬ولی ب��ه هیچ وجه‬ ‫مسائل کالن و اساس��ی اقتصاد ای ران ناش��ی از تحریم ها‬ ‫نیست‪ ،‬مسائل کالن و اساسی در اقتصاد ای ران‪ ،‬مثل فقدان‬ ‫س��رمایه گذاری‪ ،‬فقدان بهره وری‪ ،‬تورم باال‪ ،‬رشد اقتصادی‬ ‫پایین و مانند ان‪ ،‬مربوط به قبل از تحریم هاست‪ ،‬تمام اینها‬ ‫اتفاق هایی است که در اثر تداوم شش یا هفت ساله مسائل‬ ‫ساختاری در اقتصاد ای ران ایجاد کرده اس��ت و ما حاال نیاز‬ ‫به زمان داریم تا این مس��ائل را پله پله حل کنیم‪ ،‬در حالی‬ ‫که در کوتاه مدت ممکن اس��ت که فشار مطالبات مردم به‬ ‫ما این زمان را ندهد‪ ،‬بناب راین در کوتاه مدت باید گشایشی‬ ‫در دیپلماس��ی ایج��اد کنیم ک��ه بتوانیم وق��ت بگیریم و‬ ‫سیاست های اقتصادی بلندمدت را به نتیجه برسانیم‪ ،‬وگرنه‬ ‫من با ه ر گونه خوش بینی مفرط ب رای اینکه رفع تحریم ها‬ ‫م ی تواند مشکالت اساس��ی اقتصاد ای ران را بر طرف کند‪،‬‬ ‫مخالف هستم‪.‬‬ ‫عادی سازی روابط برداشته نخواهد شد‪.‬‬ ‫بنابراین این گروه حرف چه کسی را م ی زند؟‬ ‫به جای ‪ 160‬یا ‪ 170‬میلیارد دالر این رقم م ی شد ‪ 220‬میلیارد‬ ‫دالر‪ ،‬مساله ما که تزریق پول نیس��ت‪ ،‬تجربه هشت سال‬ ‫گذشته نشان داده است که مس��اله ای ران اصال مساله پول‬ ‫یا دسترسی به منابع مالی کش��ور در خارج از ای ران نیست‪،‬‬ ‫مساله ما مدیریت اس��ت‪ .‬اقتصاد ای ران بسیار بزرگ است و‬ ‫ب رای رشد و توسعه ظرفی ت های بسیاری دارد‪ ،‬چه با تحریم‪،‬‬ ‫چه بدون ان‪ ،‬این اتفاق خواهد افتاد‪.‬‬ ‫اجازه بدهیم که نیرو های مولد داخلی شروع به حرکت‬ ‫بکنند‪ ،‬خواهیم دید که یک انفجار اقتصادی مثبت را از سال‬ ‫اینده تجربه خواهیم کرد‪.‬‬ ‫هولوکاستی که احمدی نژاد‬ ‫روی ان تاکید داش�ت زمانی در‬ ‫نم�از جمعه ته�ران درب�اره ان‬ ‫حکم صادر ش�ده ب�ود مبنی بر‬ ‫اینکه به ما و فلسطین ی ها ربطی‬ ‫ندارد‬ ‫دهیم‪.‬‬ ‫‪ l‬اوال چرا اغماض و ثانیا چ��را ادامه پیدا نکرد؟ هر‬ ‫دو گزاره غلط است‪.‬‬ ‫چطور ممکن اس�ت که به تجربه دوره هش�ت‬ ‫ساله بعد از اقای خاتمی نگاه کنیم و بگوییم که‬ ‫سیاست های موفق اقتصادی داشته ایم؟‬ ‫‪ l‬اگر دفعه بعد ه��م مدیری بر س��ر کار بیاید که‬ ‫بخواهد به جای چرخاندن سوئیچ ماشین با کوبیدن چکش‬ ‫به ماش��ین‪ ،‬ان را به حرکت در اورد‪ ،‬باز ه��م همین اتفاق‬ ‫خواهد افتاد‪ .‬این مساله به مدیریت ارشد کشور بستگی دارد‪،‬‬ ‫م ی گویید که چه تضمیمی هست که سوء مدیریت اعمال‬ ‫شود و اقتصاد ای ران رشد کند؟ من م ی گویم اصال این اتفاق‬ ‫نم ی افتد و حق با شماس��ت‪ ،‬هرگاه م��ا از مدیریت صحیح‬ ‫دست برداریم‪ ،‬دوباره کشور دچار رکود اقتصادی خواهد شد‪.‬‬ ‫و این هی چ وقت برای ما تجربه خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬امیدوارم که این طور باش��د‪ ،‬هشت سال گذشته‬ ‫درس بس��یار بزرگی ب رای ما ب��ود و تا مدت ه��ا در حافظه‬ ‫تاریخ��ی ما باق��ی خواهد مان��د‪ ،‬اث��ار ان به ان��دازه اثرات‬ ‫انقالب اسالمی ‪ 57‬یا دوم خرداد ‪ 76‬است‪g .‬‬ ‫‪71‬‬ ‫علیابادی‬ ‫ورزش‬ ‫گزار‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫مربی خبرساز‬ ‫چندیپیشدرمصاحب ه ایجنجالی‬ ‫گفتکهمحموداحمدی نژادمخالف‬ ‫ادامه کار دایی در تیم ملی بود‬ ‫بازی بدون توپ‬ ‫‪1‬‬ ‫بررسی رابطه دایی با دولت های‬ ‫خاتمی‪ ،‬احمدی نژاد و روحانی‬ ‫ورزش‬ ‫اواخر فروردین سال ‪ 88‬بیانی ه ای مبنی بر حمایت علی‬ ‫دایی از می ر حسین موسوی منتشر شد اما علی دایی این خبر‬ ‫را خیلی زود تکذیب کرد؛ «مضمون بیانی ه ای که به نام بنده‬ ‫مبنی بر حمایتم از یکی از نامزدهای انتخاباتی توزیع شده‪ ،‬به‬ ‫هیچ عنوان درست نیست چون من ادم سیاسی نیستم‪ .‬من‬ ‫یک ورزشکارم نه یک ادم سیاسی و به همین دلیل تاکنون‬ ‫از هی چ کدام از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری حمایت‬ ‫نکرده ام‪».‬‬ ‫عل��ی دای��ی در حالی‬ ‫ای��ن بیانی��ه را رد م ی کرد که‬ ‫به ش��دت از رسانه ای ش��دن‬ ‫این موض��وع عصبانی‬ ‫ب��ود؛ «ای��ن موض��وع‬ ‫کامال ش��خصی بوده و‬ ‫به کس��ی ارتباط ندارد‪ .‬به‬ ‫همین دلیل رسانه ها نباید‬ ‫به ان بپردازند‪».‬این تنها اتفاق‬ ‫سیاس��ی ب رای عل��ی دایی این‬ ‫مش��هورترین و پ رافتخارترین بازیکن‬ ‫فوتبال ای ران نبوده است‪ .‬او از زمان خاتمی تا دولت روحانی‬ ‫گاهی با سیاست سروکار داشته‪ .‬هرزمان به نحوی‪.‬‬ ‫چهار سال گذش��ت تا علی دایی مخالف خوان ی اش با‬ ‫محمود احمدی ن��ژاد را خودش علنی کن��د و در جریان نزاع‬ ‫رسانه ای با محمد مایل ی کهن از لفظ طعنه امیز «دکتر اقایان»‬ ‫استفاده کند‪.‬‬ ‫«دکتر اقایان»؛ این عنوان طعنه امیزی بود که چندی‬ ‫پیش عل ی دای��ی در جری��ان درگیری لفظ��ی اش با محمد ‬ ‫مایل ی کهن به محمود احمدی نژاد نسبت داد‪.‬‬ ‫واقعیت ش��اید همی��ن اس��ت؛ علی دایی همیش��ه‬ ‫روابط دوستانه ای با اصالح طلبان داشته اس��ت‪ .‬او در دوران‬ ‫ریاست جمهوری محمد خاتمی نشان لیاقت گرفت‪ .‬رئیس‬ ‫دولت اصالحات هنگام اعطای این نش��ان به دایی‪ ،‬ارزو کرد‬ ‫کاپیتان وقت تیم ملی بتواند ‪ ۱۵۰‬گل ملی بزند؛ رویایی که‬ ‫هرگز محقق نشد و شمار گل های شهریار در عدد ‪ ۱۰۹‬متوقف‬ ‫ماند‪ .‬گفته م ی شد دایی بعدها به یکی از حامیان میرحسین‬ ‫موسوی در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 88‬تبدیل شد‪ ،‬تا‬ ‫جایی که گفته م ی شد مبلغی از سوی او به ستاد انتخاباتی‬ ‫میرحسین کمک شد‪ .‬خبری که هرگز از سوی علی دایی به‬ ‫صورت رسمی تایید نشده و در حد یک شایعه باقی ماند‪ .‬دایی‬ ‫که روابط نزدیکی نیز با سید حسن خمینی نوه امام دارد‪ ،‬در‬ ‫همین انتخابات اخیر هم از حسن روحانی حمایت کرد‪.‬‬ ‫با این حال نکته جالب اینکه شه ریار همیشه پس ت های‬ ‫کلیدی اش را از جناح سیاسی مقابل‪ ،‬یعنی اردوگاه اصولگرایان‬ ‫گرفته است‪ .‬دایی در سایپا با مهرداد هاشمی کار کرد و ب رای‬ ‫اولین بار سرمربیگری در دنیای فوتبال را تجربه کرد‪ .‬او بعدها‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪72‬‬ ‫مایلیکهن‬ ‫محمددایی‬ ‫دفاع تمام قد محمد دایی‬ ‫از شه ریار‬ ‫توسط محمود احمدی نژاد به ناگهان ی ترین شکل ممکن سر‬ ‫از نیمکت تیم ملی دراورد‪ .‬تا جایی که گفته شد توسط مهرداد‬ ‫بذرپاش رئیس وقت کارخانه سایپا به رئیس جمهور پیشنهاد‬ ‫ی در مسابقات مقدماتی جام جهانی‪،‬‬ ‫شده است‪ .‬پس از ناکام ‬ ‫دایی ‪ ۹‬ماه خانه نشین بود تا اینکه سرانجام حبیب کاشانی‪،‬‬ ‫کرانچار را کنار گذاشت و او را به جای این مربی کروات ب رای‬ ‫هدایت پرسپ ولیس برگزید‪.‬‬ ‫این در حالی بود که خاستگاه سیاسی حبیب کاشانی‬ ‫نیز روشن است؛ کاشانی از جمله چهره های جناح اصولگرا و‬ ‫از حامیان محمود احمدی نژاد بود‪ .‬بابک زنجانی هم از دیگر‬ ‫چهره هایی است که روابط دوستانه ای با علی دایی دارد‪ .‬وی‬ ‫در راه اهن به دایی اختی��ار تام داد و در نهای��ت با وجود انکه‬ ‫م ی توانس��ت این مربی را نگه دارد‪ ،‬با درخواست جدایی او و‬ ‫پیوستنش به پرسپ ولیس موافقت کرد‪.‬‬ ‫ایا دایی اصالح طلب است؟‬ ‫کارهای اقتصادی دایی‬ ‫علی دایی ان روز که از اردبیل راه ته��ران را ب رای ادامه‬ ‫تحصیل در پیش گرفت‪ ،‬شاید حتی فکرش را هم نم ی کرد تا‬ ‫این اندازه به بضاعت مالی دست یابد‪ .‬عده ای حتی معتقدند‬ ‫دایی را باید مرد شماره یک اقتصاد فوتبال و حتی ورزش ای ران‬ ‫دانست‪ .‬او عالوه بر اینکه عضویت در اتاق بازرگانی ته ران را در‬ ‫کارنامه خود دارد‪ ،‬به عنوان یک تاجر بزرگ همچنان به دنبال‬ ‫ساخت یک شهرک توریستی در اط راف چالوس است‪.‬‬ ‫اقای گل فوتب��ال جهان عالوه ب��ر مالکیت چندین‬ ‫فروش��گاه و گالری کفش و لباس در مراکز خرید یوسف اباد‪،‬‬ ‫منیریه‪ ،‬میدان محس��نی و میالد نور‪ ،‬نمایندگی انحصاری‬ ‫محصوالت ادیداس و نایک را هم در ای ران دارد و در کنار اینها‬ ‫یک کمپانی تولید البسه ورزشی را هم از چند سال پیش با نام‬ ‫و ب رند خود ایجاد کرده و پوشاک ورزشی بسیاری از باشگاه ها‬ ‫را تولید م ی کند‪.‬‬ ‫دایی البته در کنار تمام تالش هایش در حوزه اقتصادی‬ ‫در تمام این سال ها هی چ گاه از فوتبال فاصله نگرفته و بعد از‬ ‫کنار گذاشته شدن از پرسپولیس‪ ،‬دو فصل هدایت تیم فوتبال‬ ‫راه اهن را برعهده گرفت‪ .‬حرفه ای که دایی در ان هم مثل حوزه‬ ‫اقتصاد‪ ،‬تحصی��ل و بازی فوتبال موفق ب��وده و قراردادهای‬ ‫قابل توجهی به واس��طه کاریزمای ش��خصی و جایگاهش‬ ‫منعقد م ی کند‪.‬‬ ‫در کن��ار همه اینها ش��خصیت دای��ی انجایی جالب‬ ‫م ی شود که وی دستی هم در کارهای خیر دارد‪ .‬دایی در امور‬ ‫خیریه نیز همواره چهره قابل توجهی بوده است‪ .‬او در شهرک‬ ‫گلستان شهر زادگاهش یک مدرسه راهنمایی به نام ابوالفضل‬ ‫بابک زنجانی هم از دیگر چهره هایی است که روابط دوستانه ای با علی دایی‬ ‫دارد‪ .‬وی در راه اهن به دایی اختیار تام داد و در نهایت با وجود انکه م ی توانست‬ ‫این مرب�ی را نگه دارد‪ ،‬با درخواس�ت جدایی او و پیوس�تنش به پرس�پولیس‬ ‫موافقت کرد‬ ‫چهره ای محبوب در اردبیل‬ ‫خود او ک��ه عالق��ه چندانی ن��دارد تا درباره مس��ائل‬ ‫اقتصادی اش با رسانه ها گفت وگو کند‪ ،‬در معدود دفعاتی که‬ ‫در این باره صحبت کرده‪ ،‬گفته است‪« :‬من چیزی را در زندگی‬ ‫ب رای پنهان کردن ندارم و این را توفی��ق خداوند م ی دانم که‬ ‫شرایطی را ب رای من فراهم کرده که به واسطه مشاغلی که راه‬ ‫انداختم ‪ ۱۰۰‬خانواده م ی توانند از این طریق چرخ زندگ ی شان‬ ‫بچرخد و نانی سر سفره شان بیاید؛ چه توفیقی بزرگتر از دعای‬ ‫خیر مردم و گذاشتن یک لقمه نان سر سفره انها؟» علی دایی‬ ‫دوست دارد برندهای خوب را به شهرش ببرد تا از این طریق‬ ‫موجب رونق اقتصادی بیشتر انجا شود‪ .‬عالقه دایی نسبت‬ ‫به شهرش باعث شده تا وی در اردبیل به یکی از چهره های‬ ‫محبوب این شهر تبدیل شود‪.‬‬ ‫بد نیست به این موضوع هم اشاره کنیم که از علی دایی‬ ‫به عنوان سفیر صلح یونیسف تقدیر و نشان ویژه این سازمان‬ ‫به سرمربی پرسپولیس اهدا شده است اما دایی چندان هم از‬ ‫قرار گرفتن در متن توجه افکار عمومی استقبال نم ی کند‪ .‬او‬ ‫دنیای خاص خود را دارد و همین جایگاهی که در ان قرار دارد‬ ‫را بیش از هر چیز دیگری م ی پسندد؛ «همین جایگاهی که‬ ‫در ان قرار دارم را بیشتر از هر چیزی دوست دارم‪».‬‬ ‫علی دایی ش��اید مهم ترین پدیده فوتب��ال ای ران پس‬ ‫از انقالب باش��د‪ .‬قبل از او این علی پروین بود که به واسطه‬ ‫مربیگری پرس��پولیس و تی��م ملی ش��خصیت اجتماعی‬ ‫ویژه ای داشت اما پس از او این علی دایی است که به واسطه‬ ‫افتخاراتش‪ ،‬صراحت لهجه اش‪ ،‬گاه عصبانی ت ش‪ ،‬ش��هرت‬ ‫فوق الع��اده اش از دایره ورزش بیرون م ی ای��د و در اقتصاد و‬ ‫سیاست هم وارد می ش��ود‪ .‬گرچه او سیاسی نیست و یک‬ ‫ورزشی است اما جدال هایش با مایلی کهن بیش از هروقت‬ ‫او را به می دان سیاست اورده است‪g .‬‬ ‫ورزش‬ ‫رابطه خوب دایی و خاتمی‬ ‫دایی در دوره ریاس��ت جمهوری محم��د خاتمی رابطه‬ ‫دوستانه ای با وی داش��ت‪ .‬رئی س جمهوری که سیاست را تا‬ ‫حد زیادی ب��ه ورزش الصاق کرد‪ .‬در س��ال های اخیر محمد‬ ‫مایل ی کهن بارها ادعا کرده ک��ه روابط نزدیک دایی با محمد‬ ‫خاتمی‪ ،‬اس��باب عزل او و داریوش مصطفوی را فراهم کرد‪.‬‬ ‫البته هاشم ی طبا یک بار به این موضوع اشاره کرد که خاتمی‬ ‫عالقه ای به مایل ی کهن و مصطفوی نداشت اما هرگز از نفوذ‬ ‫یا توصیه شخص س��ومی در این بین سخن نگفت؛ «اقای‬ ‫خاتمی س��ر مس��ائل بازی قطر از اقای مایل ی کهن بیشتر‬ ‫دلخور بود تا اقای مصطفوی‪ .‬البته اقای خاتمی هی چ گاه با‬ ‫من در این مورد حرفی نزدند‪ .‬به نظرم م ی رسید اقای خاتمی از‬ ‫مصطفوی خوشش نم ی امد‪ .‬از مصطفوی ناراضی بود‪ .‬اقای‬ ‫خاتمی گفته بودند که در مورد فدراسیون فوتبال با او مشورت‬ ‫کنیم‪ .‬اسم یک سری را بردیم پیش ایشان‪ .‬اقای سجادی بود‬ ‫و چند نفر دیگر‪ .‬همین اقای صفای ی فراهانی هم بودند‪ ،‬اقای‬ ‫خاتمی گفت که اقای صفای ی فراهانی را بگذاریم‪».‬‬ ‫با همه اینها اما دایی همواره خود را چهره ای ورزش��ی‬ ‫دانسته و سعی کرده از فضای سیاست دوری کند‪ .‬یکی‪ ،‬دو بار‬ ‫حتی شایع شد که دایی قصد دارد در انتخابات شورای شهر‬ ‫و مجلس شورای اسالمی ثب ت نام کند اما این شایعات خیلی‬ ‫زود با واکنش منفی دایی روبه رو شد‪.‬‬ ‫دایی (پدرش) ساخته است و از خیرین مدرسه ساز اردبیل است‪.‬‬ ‫چندی پیش در یکی از تمرین های پرسپولیس اتفاق جالبی‬ ‫رخ داد‪ .‬دختری که در دانشگاه قبول ش��ده بود اما ب رای ادامه‬ ‫تحصیل استطاعت مالی نداشت‪ ،‬به همراه مادرش موفق به‬ ‫دیدار و گفت وگو با علی دایی شد و دایی پس از دیدن نمرات‬ ‫عالی این دختر در دوران قبل دانشگاه‪ ،‬هزینه ادامه تحصیلش‬ ‫را تا مقطع فوق لیسانس تقبل کرد‪.‬‬ ‫دایی همچنی��ن طی س��ال های اوج فوتب��ال خود و‬ ‫همچنین پ��س از دوران بازیگری خود‪ ،‬بارها در مس��ابقات‬ ‫فوتبال با نی��ات خیرخواهانه به میدان رفته اس��ت‪ .‬از جمله‬ ‫در دیدار س��تارگان فوتبال جهان و تیم منتخب بوس��نی با‬ ‫همراهی روبرتو باجو و دیگر س��تاره های افسانه ای فوتبال و‬ ‫همچنین بازی دوس��تانه نود دقیقه ب رای ماندال که بین تیم‬ ‫منتخب جه��ان و تیم منتخب افریقا‪ ،‬به مناس��بت تولد ‪۹۰‬‬ ‫سالگی نلسون ماندال برگزار شد‪ ،‬که این بازی یکی از زیباترین‬ ‫بازی های دوستانه علی دایی به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫ای��ا عل��ی دای��ی اصالح طلبی اس��ت که معم��وال از‬ ‫اصولگرایان پست م ی گیرد؟ البته همه اینها بدان معنا نیست‬ ‫که علی دایی یکی از مربیان چسبیده فوتبال ای ران است‪ .‬او‬ ‫همواره در رسیدن به موفقی ت ها و جایگاه های بزرگ زندگی‬ ‫حرفه ای خود تنها بوده است‪ .‬نکته ای که همیشه خودش به‬ ‫ان اشاره م ی کند‪« :‬من به هیچ فرد یا گروه سیاسی وابستگی‬ ‫ندارم و هرچه دارم از خدایی اس��ت که همیشه به من کمک‬ ‫کرده اس��ت‪ ».‬علی دایی البته بارها به سیاس ی نبودنش هم‬ ‫اش��اره کرده اس��ت‪ .‬حتی گاهی مواضع تندی درباره برخی‬ ‫شایعات اتخاذ کرده است‪ .‬گاهی نیز برخی ادم های سیاسی را‬ ‫به چالش کشیده و انها را به باد انتقاد گرفته است‪ .‬نمونه روشن‬ ‫ان نیز حبیب کاشانی بود‪.‬‬ ‫وقت��ی دای��ی ب��ا او وارد نزاع ش��د‪ ،‬س��خت علیه وی‬ ‫موضع گیری کرد و کاشانی نیز به گفتن همین جمله بسنده‬ ‫کرد‪« :‬دایی نش��ان داده که کم سیاسی نیست!» علی دایی‬ ‫حتی یک بار صدا و س��یما را س��خت مورد انتقاد قرار داد که‬ ‫چرا در برنامه های طنزش تنها از نمونه های ورزشی استفاده‬ ‫م ی شود و کاری با سیاسیون ندارند؛ «ایا واقعا چنین کارهایی‬ ‫باعث خوش��حالی مردم م ی ش��ود؟ اگر این گونه است من‬ ‫راض ی ام‪ ،‬اما طنز با مس��خر گی فرق دارد‪ .‬اگر صدا و س��یما‬ ‫پش��تش واژه جمهوری اس�لامی نبود حرفی نم ی زدم اما با‬ ‫این کارها اسم اس�لام را خدش��ه دار م ی کنند‪ .‬کجای اسالم‬ ‫گفته کسی را تمسخر کنید؟ متاس��فانه اقایان خیلی راحت ‬ ‫نشس��ته اند و چنین کارهایی انجام م ی دهند‪ ،‬اما اگر جرات‬ ‫و قدرت دارند ب رای کله گنده های سیاسی چنین کارهایی را‬ ‫انجام دهند‪ .‬ایا م ی توانند چنین کاری کنند؟»‬ ‫حاجی مایلی شاگرد قدیم ی اش‬ ‫را بارها به چالش کشیده و البته‬ ‫دایی هم سکوت نکرده است‬ ‫او همواره در رسیدن به موفقی ت ها و جایگاه های بزرگ زندگی حرفه ای خود‬ ‫تنها بوده است‪ .‬نکته ای که همیشه خودش به ان اشاره م ی کند‪« :‬من به هیچ‬ ‫فرد یا گروه سیاسی وابس�تگی ندارم و هرچه دارم از خدایی است که همیشه‬ ‫به من کمک کرده است‬ ‫‪73‬‬ ‫گزار‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫‪2‬‬ ‫علی دایی روزهای پر ماجرایی را پشت سر م ی گذارد‪.‬‬ ‫سرمربی پرسپولیس حاال تیمش را در لیگ برتر در جایگاه‬ ‫مناس��بی م ی بیند‪ .‬هواداران پرس��پولیس هم همچنان از‬ ‫وی حمایت م ی کنند‪ .‬با این حال عل��ی دایی بیرون زمین‬ ‫با مس��ائلی درگیر اس��ت‪ .‬او همین چند هفته پیش درباره‬ ‫موضوع تبانی و رش��وه حرف هایی را زد که تا مدت ها سوژه‬ ‫اصلی رس��انه ها از جمله برنامه نود بود؛ سوژه ای که ظاه را‬ ‫حرف و حدیث ها درباره ان ادامه خواهد داش��ت‪ .‬علی دایی‬ ‫مثل خیلی از مربیانی که در فوتبال ای ران ش��اغل هستند‬ ‫ناگزی��ر از رویاروی��ی با برخی هم��کاران خود بوده اس��ت‪.‬‬ ‫مهم ترین دعواهای رسانه ای او به این نام ها مربوط م ی شود؛‬ ‫امیر قلع ه نویی‪ ،‬علی کفاش��یان‪ ،‬حبیب کاشانی‪ ،‬محسن‬ ‫قهرمانی و محمد مایل ی کهن‪.‬‬ ‫دایی‪ -‬قلعه نویی‬ ‫ورزش‬ ‫«جناب اقای امی��ر قلع ه نویی‪ ،‬در م��دت چهار هفته‬ ‫شاهد تمرینات بای رلورکوزن بود و با عالقه و جدیت کار تیم‬ ‫لورکوزن را دنبال م ی کرد و باتوجه به ش��وقی که در ایشان‬ ‫نشان داده م ی شود امید است در اینده تبدیل به مربی خوبی‬ ‫شود‪ .‬امضا‪ ،‬کریستوف دام‪ ،‬سرمربی بای رلورکوزن» این متن‬ ‫مدرکی است که امیر قلع ه نویی در مقطعی ادعا کرد که ان‬ ‫را از المان و در کالس پیش��رفته گرفته و م ی تواند سندی‬ ‫محکم ب رای به روز بودن ش��غلش باش��د‪ .‬این ادعا در حالی‬ ‫زبان سرخ شماره‪10‬‬ ‫مروری بر جدال های ورزشی علی دایی‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫مطرح شد که علی دایی به سرمربیگری تیم ملی رسیده بود‪.‬‬ ‫دایی در این باره این گونه واکنش نشان داد‪« :‬امیر قلع ه نویی‬ ‫کیست؟ امیر قلع ه نویی کجاست؟ این ادم یک دهم من هم‬ ‫بازی ملی ندارد‪ ،‬امثال او م ی توانند از مملکت خارج شوند و‬ ‫هرجایی خواستند بروند تا ببینم چه کسی انها را م ی شناسد!‬ ‫چند نفر در فوتبال اس��یا و اروپا تا امروز اس��م قلع ه نویی را‬ ‫شنیده؟ ادم ی که م ی داند ب رای اولین و اخرین با ر تراپاتونی را‬ ‫م ی بیند‪ ،‬مطمئنا کنارش عکس یادگاری م ی اندازد!» اختالف‬ ‫دو سرمربی زمانی بیش��تر ش��د که علی دایی حرف های‬ ‫تندتری زد‪« :‬اگر هی چ کس نداند‪ ،‬من که یادم هست‪ ،‬امدی‬ ‫المان و مینیسک پایت را عمل کردی‪.‬‬ ‫گفتند بیکار نباش‪ ،‬بیا و تمرینات لورکوزن را ببین‪ .‬او‬ ‫هم دو ماه از پشت فنس و کنار تماشاگران‪ ،‬تمرینات را دید!‬ ‫کدام مدرک مربیگری به او دادند ک��ه ادعا م ی کند بهترین‬ ‫دوره مربیگری را در لورکوزن دیده است؟» این اظهارات اما‬ ‫واکنشی بود به تصمیمات قلع ه نویی وقتی بعد از ب رانکو به‬ ‫س��رمربیگری تیم ملی رس��ید و در اولین اقدامش کاپیتان‬ ‫وقت تیم ملی یعنی دایی را کنار گذاشت‪.‬‬ ‫ماجرا وقتی جالب تر شد که اب راهیم طالبی‪ ،‬فردی که‬ ‫دوره ای از مربیگری اش را در لورکوزن گذرانده در خصوص‬ ‫ادعای قلع ه نویی و واکنش های دایی جانب شهریار را گرفت‬ ‫و درباره قلع ه نویی دست به افشاگری زد‪ .‬البته در حال حاضر‬ ‫رابطه دایی و قلع ه نویی بد نیست اما گاهی با طعنه هایی به‬ ‫اس��تقبال یکدیگر م ی روند‪ ،‬مثل کنایه ای که علی دایی در‬ ‫شروع رقابت های لیگ سیزدهم مخابره کرد و گفت‪« :‬من‬ ‫برنامه سه ساله ندارم‪ .‬البته قراردادم سه ساله است ولی فعال‬ ‫برنامه یک س��اله دارم و فقط به موفقیت پرس��پولیس در‬ ‫همین لیگ سیزدهم و جام حذفی فکر م ی کنم‪».‬‬ ‫دایی‪-‬کفاشیان‬ ‫جدال با مایلی کهن‬ ‫کهنه ترین دعوای دایی‬ ‫به حساب م ی اید‪ ،‬به‬ ‫طوری که انگار این روزها‬ ‫خود دایی نیز از درگیری با‬ ‫حاجی مایلی حوصله اش‬ ‫سر رفته و نم ی خواهد‬ ‫این دعوا را ادامه دهد یا‬ ‫درباره اش در رسانه ها‬ ‫حرفی بزند‪ .‬دایی و‬ ‫مایل ی کهن بارها و بارها‬ ‫در رسانه ها علیه یکدیگر‬ ‫حرف های تندی زده اند‬ ‫‪74‬‬ ‫دایی و کفاشیان در مقطعی دوس��ت و بعدها تبدیل‬ ‫به دش��من یکدیگر ش��دند‪ .‬در خیلی از مواقع نیز س��عی‬ ‫کرده اند ظاه��را دوستی ش��ان را حفظ کنن��د‪ .‬دایی زمانی‬ ‫به عنوان سرمربی تیم ملی انتخاب شد که خیل ی ها از جمله‬ ‫نزدیک ترین افراد به وی تاکید داشتند قبول این مسئولیت‬ ‫ب رای شهریار کمی زود بود‪.‬‬ ‫دایی با تیم ملی نتوانس��ت به نتایج دلخواه برس��د‪،‬‬ ‫هرچند وقتی ب��ه کارنامه مربیانی که ب��ه تیم ملی امده اند‬ ‫نگاه م ی کنیم علی دایی در دس��ته مربیانی قرار م ی گیرد‬ ‫که در تیم ملی دست به جوانگرایی زده است و از این حیث‬ ‫عملکرد او در تیم ملی حتی قابل دفاع نیز است اما قبول این‬ ‫مسئولیت و اتفاقات پش��ت پرده باعث شد تا رابطه دایی با‬ ‫علی کفاشیان رو به تیرگی بگذارد‪ .‬دایی پس از برکناری از‬ ‫سرمربیگری تیم ملی اعتقاد داشت که کفاشیان نه در امدن‬ ‫وی به تیم ملی و نه در برکناری اش هیچ نقشی نداشته و در‬ ‫ترئیسه‬ ‫سوی مقابل علی کفاشیان نیز تاکید داشت که هیا ‬ ‫فدراس��یون فوتبال دایی را برکنار کرد نه مقامات بلند پایه‬ ‫سیاسی وقت‪.‬‬ ‫اخی را هم وقتی دایی ب��ا محمد مایل ی کهن وارد دعوا‬ ‫ش��د و هر دو نفر حرف های تندی علیه یکدیگر زدند‪ ،‬علی‬ ‫کفاشیان بالفاصله واکنش نش��ان داد و تاکید کرد‪« :‬شما‬ ‫مس��لم بدانید اگر برخوردهای جدی درباره بازی س��پاهان‬ ‫و پرس��پولیس صورت م ی گرفت و بحث های حاش��ی ه ای‬ ‫ادامه پیدا نم ی کرد‪ ،‬این طور نم ی شد‪ .‬این برخوردها خوب‬ ‫نیست و از کمیته انضباطی م ی خواهیم با این موارد برخورد‬ ‫کند تا این مسائل به جاهای باریک کشیده نشود‪ ».‬با همه‬ ‫اینها اما رابطه دایی و کفاشیان چندان به دشمنی نم ی زند‬ ‫و هر دو طرف سعی م ی کنند محافظه کارانه درباره یکدیگر‬ ‫اظهارنظر کنند‪.‬‬ ‫دایی‪-‬کاشانی‬ ‫همه چیز خوب بود‪ .‬اما این ظاهر رابطه دایی و کاشانی‬ ‫بود‪ .‬بعد از اینکه علی دایی از سرمربیگری تیم ملی برکنار‬ ‫ش��د تا مدت ها س��مت فوتبال نیامد‪ .‬اص�لا عالقه ای به‬ ‫صحبت کردن درباره فوتبال نداش��ت اما سرمرب ی شدن در‬ ‫پرسپولیس پیشنهادی نبود که شهریار بتواند ان را رد کند‪.‬‬ ‫همکاری او با حبیب کاشانی اغاز شد‪ .‬دایی روزهای خوبی را‬ ‫در پرسپولیس پشت سر گذاشت‪ .‬دو بار قهرمانی جام حذفی‬ ‫را ب رای س��رخ ها به ارمغان اورد و موفق شد در اولین تجربه‬ ‫مربیگری اش در پرس��پولیس برنده دربی باشد‪ .‬اینها باعث‬ ‫شد تا دایی نزد هواداران پرس��پولیس به چهره ای محبوب‬ ‫تبدیل ش��ود‪ .‬اما دایی در اخرین س��ال همکاری با حبیب‬ ‫کاشانی یعنی همان سالی که ب رای دومین بار جام حذفی را‬ ‫به خانه سرخ ها اورد‪ ،‬با مدیرعامل وقت باشگاه پرسپولیس‬ ‫دچار اختالف ش��د‪ .‬این دو نفر در برنامه ن��ود حرف هایی را‬ ‫علیه یکدیگر مطرح کردند که خیل ی ها هنوز ان را فراموش‬ ‫نکرده اند‪.‬‬ ‫دایی‪ -‬قهرمانی‬ ‫قضاوت پرحرف و حدیث محس��ن قهرمانی در بازی‬ ‫سپاهان‪ -‬پرسپولیس باعث شد تا علی دایی درباره این داور‬ ‫دست به افشاگری بزند‪ .‬حرف هایی که باب خیلی از مسائل‬ ‫در فوتبال ای ران را باز کرد‪ .‬ب��ه طوری که حاال چند هفته ای‬ ‫است موضوع تبانی و فس��اد در فوتبال حساسی ت هایی را‬ ‫ب رانگیخته اس��ت‪ .‬علی دایی پس از باخت مقابل سپاهان‬ ‫درباره قضاوت قهرمانی گف��ت که این داور به طرف حریف‬ ‫غش کرده است‪ .‬او ادعا کرد که محس��ن قهرمانی به این‬ ‫دلیل به نفع حریف پرسپولیس س��وت زده که نتوانسته از‬ ‫طریق دایی و اط رافیانش به مطامع مالی دس��ت پیدا کند‪.‬‬ ‫محس��ن قهرمانی اما در ابتدا این ادعاه��ا را دروغ و تهمت‬ ‫خواند اما وقتی ابعاد تازه ای از این پرونده در ستاد رسیدگی‬ ‫به تخلفات حرفه ای فوتبال کشف ش��د‪ ،‬ادعاهای دیگری‬ ‫را مطرح ک��رد و گفت که با خود دایی تم��اس گرفته و از او‬ ‫درخواست پول کرده است‪ .‬سرمربی تیم فوتبال پرسپولیس‬ ‫نیز ادعای محس��ن قهرمانی مبنی بر تم��اس تلفنی با او‬ ‫را تکذیب کرد‪ .‬عل��ی دایی در واکنش به ادعای محس��ن‬ ‫قهرمانی مبن ی بر اینکه پیش از اغ��از لیگ ب رای کمک به‬ ‫یک نیازمند با دایی تماس گرفته اما سرمربی پرسپولیس‬ ‫به او جواب رد داده‪ ،‬گفت‪« :‬م��ن صددرصد این صحب ت ها‬ ‫را تکذیب م ی کن��م‪ .‬بنده هیچ موقع ب��ا قهرمانی صحبت‬ ‫نکردم و م ی دانم این مس��ائل را به این اقا ی��اد داده اند که‬ ‫بگوید‪ .‬ادعای او دروغ اس��ت و اگر مدعی شده با من تلفنی‬ ‫صحبت کرده باید پرینت این مکالمه را به همه نشان دهد‪.‬‬ ‫هیچ تماسی بین من و قهرمانی پیش از اغاز لیگ صورت‬ ‫نگرفته؛ باالخره ایش��ان باید با یک ش��ماره ب��ا من تماس‬ ‫گرفته باشد‪ .‬او باید بگوید با چه ش��ماره ای با من صحبت‬ ‫کرده است‪».‬‬ ‫دایی‪-‬مایلی کهن‬ ‫در اکثر مواقع دعوا میان این دو نفر از س��وی محمد‬ ‫ورزش‬ ‫مایل ی کهن اغاز ش��ده اس��ت‪ .‬این دعوا کهنه ترین دعوای‬ ‫دایی به حس��اب م ی اید‪ .‬طوری که انگار ای��ن روزها خود‬ ‫دایی نیز از درگیری با حاج ی مایلی حوصله اش س��ر رفته و‬ ‫نم ی خواهد این دعوا را ادامه دهد یا درباره اش در رس��انه ها‬ ‫حرفی بزند‪ .‬دای��ی و مایل ی کهن بارها و بارها در رس��انه ها‬ ‫علیه یکدیگر حرف های تندی زده اند‪ .‬ش��اید سرمربیگری‬ ‫دایی در پرسپولیس یکی از دالیل این اختالف باشد چون‬ ‫مایل ی کهن بارها به طور تلویحی نفر اول شدن در کادر فنی‬ ‫پرسپولیس را حق خودش دانسته است‪.‬‬ ‫این دو مربی اخری��ن بار در بازی صبا‪-‬پرس��پولیس‬ ‫مقابل یکدیگر قرار گرفتند‪ .‬بازی مس��اوی ش��د اما بعد از‬ ‫بازی موضع گیری های تند مایل ی که��ن علیه دایی باعث‬ ‫شد تا سرمربی پرسپولیس ب رای چندمین بار شکایت خود‬ ‫از وی را به جریان بیندازد‪ .‬مایل ی کهن اما دس��ت بردار نبود‪.‬‬ ‫وی در مصاحب ه ای گفت‪« :‬فساد ممکن است در هر قشری‬ ‫وجود داشته باشد و کامال مشخص است که یک سری‬ ‫مربیان دنبال کاره��ای ناپاک م ی رون��د که البته‬ ‫شناخته شده اند‪.‬‬ ‫چرا تا به حال کسی سراغ بدنساز من‬ ‫نیامده است؟ چرا کسی سراغ سرپرست‬ ‫من نیامده است؟ بعد از بازی سپاهان و‬ ‫پرسپولیس اقایان در کنف رانس گفته‬ ‫بودند که شب قبل م ی دانستیم‬ ‫که داور به ان سمت غش م ی کند‪،‬‬ ‫خب این یک سخن کامال ب ی ربط‬ ‫است‪ .‬در همه قشرها م ی تواند‬ ‫ناپاکی وجود داشته باشد اما‬ ‫من اعتقاد دارم اگر عزمی‬ ‫ راسخ ب رای برخورد با عامل‬ ‫ناپاکی بدون توجه به‬ ‫مقام و شخصیت او وجود‬ ‫داشته باشد‪ ،‬بسیاری از‬ ‫مشکالت ما قابل حل‬ ‫است‪ .‬متاسفانه بعضی‬ ‫مصلحت اندیش ی ها به‬ ‫ضرر فوتبال ما شده است و‬ ‫نام این افراد را بر زبان نم ی اورند‪ .‬ه ر کس در هر‬ ‫لباس و مقامی باشد باید با او برخورد شود‪.‬‬ ‫ذهن ه��ا متاس��فانه در این چند هفت��ه کامال طرف‬ ‫داوری اس��ت اما ش��رط بندی ها در مربیان ما رخنه کرده و‬ ‫طبیعی است که در بازیکن ما نیز تاثیر بگذارد‪ ».‬دایی نیز‬ ‫در واکنش به این حرف ها همه چیز را به دادگاه موکول کرد‪:‬‬ ‫«دوست ندارم جواب این اقای محترم و دستیارش را بدهم‪،‬‬ ‫ان شاءاهلل در دادگاه حرف هایم را م ی زنم‪ ،‬من برخی مسائل را‬ ‫بازگو کردم و از این به بعد دوست ندارم دیگر راجع به ایشان‪،‬‬ ‫حرف هایشان و دستیار محترمشان حرف بزنم‪.‬‬ ‫من جواب کوچکی به این اق��ا دادم و خیلی حرف ها‬ ‫را نزدم‪ .‬مملکت قانون دارد و ان ش��اءاهلل قانون همه چیز را‬ ‫مش��خص م ی کند ب رای تک تک حرف هایم سند و مدرک‬ ‫دارم‪ .‬ایشان راجع به خداداد و هاشمیان ‪ X‬و ‪ Y‬و مربیگری‬ ‫من و حتی زمان بازی من حرف های��ی زده که خدا وکیلی‬ ‫مانده ام از کجا این حرف ها را در م��ی اورد‪ .‬همه چیز یعنی‬ ‫حق در دادگاه مشخص م ی ش��ود و ان وقت همه چیز ب رای‬ ‫مردم مشخص خواهد شد‪».‬‬ ‫علی دایی در فوتبال ای ران چهره خاصی اس��ت‪ .‬این‬ ‫روزه��ا خیل ی ها اعتق��اد دارند ک��ه اظهارات ای��ن مربی در‬ ‫خصوص موضوعاتی چون تبانی و فساد در فوتبال باعث‬ ‫ش��د تا یک بار دیگر حساس��ی ت هایی جدی در این باره به‬ ‫وجود بیاید‪ .‬ش��هریار همواره در فوتبال ای ران خبرساز بوده‬ ‫اس��ت؛ چه در س��کوت و چه در دعوا‪ .‬او حاال خبرسازترین‬ ‫مربی لیگ سیزدهم نیز هست‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪75‬‬ ‫این ادمها نمیتوانند برادرم را خراب کنند‬ ‫ورزش‬ ‫تو گوی مثلث با محمد دایی درباره شهریار‬ ‫گف ‬ ‫و دعوا با مایل ی کهن‪ ،‬حبیب کاش�انی و رویانیان‬ ‫و‪...‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫‪3‬‬ ‫محمد دایی این روزها پررنگ تر از گذشته در کنار علی دایی حضور دارد‪ .‬با وی درباره شهریار ه م صحبت شدیم‪.‬‬ ‫متن گفت وگوی مثلث با محمد دایی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫روزی که علی دایی اعالم کرد برای مبارزه با فساد‬ ‫فوتبال ایران تا ته ماجرا خواهد رفت‪ ،‬عده ای علیه‬ ‫خود دایی هم موضع گیری کردند‪ ،‬چرا؟‬ ‫‪ l‬طبیعی است‪ .‬اگر غیر از این بود باید االن تعجب‬ ‫م ی کردیم‪ .‬علی دایی اسطوره فوتبال این مملکت است‪ .‬او از‬ ‫سر دلسوزی امد و پرده از فساد در فوتبال ای ران برداشت‪ .‬در‬ ‫حالی که همه منتظر عکس العمل قاطع مسئوالن فدراسیون‬ ‫فوتبال و دولت و نهاد های امنیتی بودند‪ ،‬حاال م ی بینیم که‬ ‫خیل ی ها دارند به اعتبار ش��خصی و فوتبال��ی دایی ضربه‬ ‫م ی زنند‪ .‬این مایه تاسف است‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنید چ�را حمای�ت الزم از عل�ی دایی‬ ‫انجام نشد؟‬ ‫‪ l‬به نظر من این س��وال را باید از مسئوالن پرسید‪.‬‬ ‫اگر اراده ای قوی ب رای برخورد با فساد وجود داشته باشد‪ ،‬شک‬ ‫نکنید نهاد های امنیتی در سریع ترین زمان ممکن م ی توانند‬ ‫به همه چیز رسیدگی کنند‪ .‬دایی هم افشاگری کرد که این‬ ‫اتفاق بیفتد که متاسفانه تا کنون برخورد جدی در این زمینه‬ ‫انجام نشده است‪ .‬خیل ی ها هم که منافع شان به خطر افتاده‪،‬‬ ‫ب رای اینکه حرکت دایی را جب ران کنند‪ ،‬علیه او هجمه های‬ ‫سنگین به راه انداخته اند و م ی خواهند او را خ راب کنند‪ .‬خدا‬ ‫بود که دست علی دایی را گرفت و به اینجا رساند‪ .‬این ادم ها‬ ‫هیچ وقت توان این را ندارند که دایی را خ راب کنند‪.‬‬ ‫اما نکته ای که درب�اره علی دایی وج�ود دارد این‬ ‫اس�ت که او خیلی از مواقع وقت�ی وارد یک دعوا‬ ‫م ی ش�ود‪ ،‬تا پایان ماج�را نم�ی رود‪ .‬دعواهای او‬ ‫همیشه ب ی نتیجه م ی ماند‪.‬‬ ‫‪ l‬اصال این طور نیس��ت‪ .‬علی دایی که نم ی تواند‬ ‫به تنهایی با فس��اد برخ��ورد کن��د‪ .‬وقت��ی او م ی گوید که‬ ‫پشت پرده‪ ،‬فساد وجود دارد این مس��ئوالن هستند که باید‬ ‫سرنخ را بگی رند و حلقه های فساد را پی دا کنند‪ ،‬نه اینکه بیایند‬ ‫چون دایی ح��رف زده بدتر خود او را تخری��ب کنند‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه علی دایی هیچ وقت با کس��ی وارد دعوای شخصی‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫مگر دعوای دایی با فدراسیون فوتبال ب ی نتیجه‬ ‫نماند؟‬ ‫‪ l‬در ان داستان علی دایی به خاطر منافع مملکت و‬ ‫علی دایی که نمی تواند به تنهایی با فساد برخورد کند‪ .‬وقتی او می گوید که‬ ‫پشت پرده‪ ،‬فس�اد وجود دارد این مسئوالن هس�تند که باید سرنخ را بگیرند و‬ ‫حلقه های فساد را پیدا کنند‪ ،‬نه اینکه بیایند چون دایی حرف زده بدتر خود او را‬ ‫تخریب کنند‪ .‬ضمن اینکه علی دایی هیچ وقت با کس�ی وارد دعوای شخصی‬ ‫نشده است‬ ‫‪76‬‬ ‫فوتبال حاضر نشد پرونده را از طریق فیفا پیگیری کند وگرنه‬ ‫انقدر اعتبار و قدرت داش��ت که از طریق فیفا حق و حقوق‬ ‫خود را بگیرد‪ .‬تمام مفاد قرارداد هم شفاف بود‪ .‬علی دایی در‬ ‫همان پرونده وقتی بحث مالیات ق��رارداد پیش امد مدارک‬ ‫خود را به اداره مالیات ارائه داد و فدراسیون هم محکوم شد‪.‬‬ ‫‪ l‬ای��ن قضایا ب��ا هم ف��رق م ی کند‪ .‬درب��اره اقای‬ ‫مایل ی کهن من نم ی خواهم حرف خاصی بزنم‪ .‬ولی ایشان‬ ‫در دادگاه محکوم شدند و در نهایت علی اقا تصمیم گرفت‬ ‫به خاطر فوتبال و کسوت و معرفت بزرگی که داشت رضایت‬ ‫بدهد‪ .‬حاال هم وقتی این اقا دس��ت بردار نیست‪ .‬علی دایی‬ ‫چه کار کند؟ درباره اقای کاشانی همه یادتان هست که چه‬ ‫جریاناتی در ان مقطع در پرس��پولیس رخ داد‪ .‬در نهایت هم‬ ‫حرفی که علی اقا زد درست از اب درامد‪ .‬البته با اقای کاشانی‬ ‫اشتی کردند‪ .‬سال گذشته هم که علی اقا در راه اهن بود قبل‬ ‫از بازی با پرسپولیس حرف هایی درباره ایشان مطرح کردند و‬ ‫ایشان واکنش نشان دادند‪ .‬کجای دنیا وقتی یک نفر حقش‬ ‫را م ی خواهد ح��رف زور م ی زند؟ علی دایی از پرس��پولیس‬ ‫شکایت کرد و کمیته انضباطی باشگاه را محکوم به پرداخت‬ ‫مطالبات ایش��ان کرد ام��ا در نهایت از این طلب گذش��ت‪.‬‬ ‫کمتر کسی مثل دایی رفتار م ی کند‪ .‬هدف علی دایی فقط‬ ‫این بود که حقانیت خودش را ثابت کن��د‪ .‬همین االن او به‬ ‫خاطر فوتبال مملکت بحث طلب از فدراس��یون فوتبال را‬ ‫پیگیری نم ی کند‪ .‬در ابتدای فصل هم وقتی اقای رویانیان‬ ‫با دایی مذاکره کرد‪ ،‬علی اقا به خاطر هواداران و پرسپولیس‬ ‫ناراحت ی های ش��خصی خ��ود را فراموش کردن��د و با اقای‬ ‫رویانیان توافق کردند که به پرسپ ولیس بیاید‪ .‬مهم اینجاست‬ ‫که انها االن با هم ب رای پرس��پولیس زحمت م ی کشند‪ .‬اگر‬ ‫بعض ی ها بگذارند پرس��پولیس بعد از س��ال ها یک ثبات و‬ ‫ما با هم برادر هستیم‪ .‬اگر من کاری برای علی کرده ام وظیفه ام بوده است‪.‬‬ ‫علی ب�رادر خونی و همه چیز من اس�ت‪ .‬یک تار موی او را ب�ه هیچ فرد دیگری‬ ‫نمی دهم‪ .‬این ادم انقدر دلش پاک است که خدا هم همیشه هوایش را دارد‪ .‬از‬ ‫همان بچگی سر سفره پدر و مادر و با نان حالل بزرگ شده است‪ .‬به خاطر همین‬ ‫است که االن به اینجا رسیده است‬ ‫ارامش خوب پیدا کرده و دارد نتایج خوبی هم م ی گیرد‪.‬‬ ‫شما که یکی از نزدیکان دایی هستید هیچ وقت‬ ‫به او نم ی گویید کمتر وارد این حاشی ه ها شود؟‬ ‫‪ l‬علی اقا این جوری فکر نم ی کند‪ .‬خودش هم بعد‬ ‫از جریانات اخیر گفت که م ی داند بای��د هزینه این حرف ها‬ ‫و افش��اگری ها را بدهد‪ .‬خیلی ناراحت کننده اس��ت که االن‬ ‫دایی بیاید به جای خیل ی های دیگ��ر هزینه بدهد! به جای‬ ‫خیل ی های دیگر با او برخورد کنند‪ .‬ولی من یک حرفی دارم‪.‬‬ ‫بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬اگر اینه��ا کوچک ترین مدرکی مبن��ی بر اینکه‬ ‫دایی تخلف خاصی انجام داده داش��تند‪ ،‬شک نکنید قبل از‬ ‫تمام این جریانات به او حمله م ی کردند‪ .‬اینها چیزی از دایی‬ ‫ندارند و با دروغ و شایعه دارند ب رایش حاشیه درست م ی کنند‪.‬‬ ‫عل ی اقا همیش��ه با خدا معامله م ی کند‪ .‬از احدی ه م ترسی‬ ‫ندارد و بدهی به ای��ن اقایان ندارد‪ .‬م��ن افتخار م ی کنم که‬ ‫رفیق علی دایی هستم‪ .‬اگر علی دایی در کشور دیگری این‬ ‫اعتبارات را به دست م ی اورد و ان وقت چنین افشاگری هایی‬ ‫انجام م ی داد شک نکنید که از او حمایت م ی کردند و با فساد‬ ‫برخورد جدی م ی کردند‪ .‬هیچ وقت این داستان ها را ب رای او‬ ‫ب��ه وج��ود نم ی اوردن��د‪ .‬ولی خ��ب ما بل��د نیس��تیم قدر‬ ‫اسطوره های خود را بدانیم‪.‬‬ ‫خیل ی ه�ا معتقدن�د ش�ما تاثی�ر بس�یار زیادی‬ ‫در موفقی ت ه�ای برادرت�ان در عرص�ه فوتب�ال‬ ‫داشته اید‪.‬‬ ‫‪ l‬ما با هم ب رادر هس��تیم‪ .‬اگر م��ن کاری ب رای علی‬ ‫کرده ام وظیفه ام بوده است‪ .‬علی ب رادر خونی و همه چیز من‬ ‫اس��ت‪ .‬یک تار موی او را به هیچ فرد دیگری نم ی دهم‪ .‬این‬ ‫ادم انقدر دلش پاک است که خدا هم همیشه هوایش را دارد‪.‬‬ ‫از همان بچگی س��ر س��فره پدر و مادر و با نان حالل بزرگ‬ ‫شده اس��ت‪ .‬به خاطر همین اس��ت که االن به اینجا رسیده‬ ‫است‪ .‬علی هیچ وقت گذشته خودش را فراموش نم ی کند‪.‬‬ ‫همیش��ه هوای خانواده اش را دارد‪ .‬او یک مرد واقعی است‪.‬‬ ‫ضمن اینکه اگر من کاری ب رای علی کرده ام او هم خیلی به‬ ‫من کمک کرده است‪ .‬همه چیز بین ما دو طرفه بوده است‪.‬‬ ‫از اینکه برادرتان در بحث مبارزه با فس�اد در این‬ ‫فوتبال تنها مانده حسرت نم ی خورید؟‬ ‫‪ l‬باالخره روزی ابرها کنار م ی رود و دست خیل ی ها‬ ‫ب رای مردم رو م ی ش��ود‪ ،‬خیل ی هایی که ادعای س��الم بودن‬ ‫دارند‪ ،‬خیل ی ها که خودش��ان را پاک به مردم نشان داده اند‪.‬‬ ‫باالخره یک روز مشخص م ی ش��ود ان اقایانی که م ی ایند‬ ‫م ی گویند چرا به من و اط رافیان و دس��تیاران من پیشنهاد‬ ‫نداده اند‪ ،‬دستش��ان رو م ی ش��ود‪ .‬یک روز مردم م ی فهمند‬ ‫که ایا به انها پیش��نهاد ش��ده اس��ت یا نه؟ انها واقعا کاری‬ ‫کرده اند یا نه؟‬ ‫ظاهرا تعصب خاصی نسبت به علی اقا دارید‪.‬‬ ‫‪ l‬پدر مرحوم ما همیشه تاکید داشت که همه هوای‬ ‫هم را داشته باشیم‪ .‬اط رافیان ما هم همین طوری هستند و‬ ‫انهایی که س��الم هس��تند نزد ما مانده اند‪ .‬خیل ی ها بودند و‬ ‫امدند سوءاستفاده کردند‪ .‬ما رابطه مان را با انها قطع کردیم‪.‬‬ ‫علی خیلی از نارفیق ضربه خورده است‪ .‬االن هم حواسش‬ ‫جمع جمع است‪.‬‬ ‫ب ا توجه به اتفاقات اخیر برای علی دایی احساس‬ ‫نگرانی نم ی کنید؟‬ ‫‪ l‬نه‪ .‬علی زندگی خ��ودش را دارد‪ .‬ب��ه این فوتبال‬ ‫چسبیده نیست‪ .‬اگر نخواهند به فساد رسیدگی کنند به این‬ ‫مملکت ضربه زده اند نه به علی دایی‪ .‬علی وظیفه خودش را‬ ‫به بهترین شکل ممکن انجام داده و خواهد داد‪ .‬دلیلی ندارد‬ ‫نگران باشیم‪ .‬انهایی باید احس��اس خطر کنند که به زودی‬ ‫دستشان ب رای مردم رو م ی شود و باید کوله بارشان را بردارند‬ ‫و بروند‪g .‬‬ ‫ورزش‬ ‫ریشه اختالف دایی و کریمی به سال ها پیش برم ی گردد‪ .‬به زمانی که علی دایی و علی‬ ‫کریمی هر دو در تیم ملی مهره هایی کلیدی بودند‪ .‬اما ماجرا از انجایی اغاز شد که علی دایی در‬ ‫ب رنامه نود نشست و این جمله را با صراحت به زبان اورد‪« :‬توی چشم من نگاه م ی کردند و پاس‬ ‫ی هرگز رابطه خوبی نداشتند‪ .‬نه‬ ‫نم ی دادند‪ ».‬منظور دایی نیز کامال روشن بود‪ .‬او و علی کریم ‬ ‫زمانی که علی دایی کاپیتان تیم ملی بود و نه زمانی که دایی وارد عرصه مربیگری شد‪ .‬وقتی‬ ‫دایی به سرمربیگری تیم ملی رسید این اختالفات به اوج رسید‪ .‬سرمربی وقت تیم ملی کریم ی ‬ ‫ی شعله ور شود‪ .‬کریمی راه خودش را‬ ‫را دعوت نکرد تا اتش اختالفات میان این دو همبازی قدیم ‬ ‫انتخاب کرد و دایی نیز همین طور‪ .‬حتی گفته م ی شد مقامات بلند پایه سیاسی در مقطعی که‬ ‫ی را وارد لیست دایی کنند‪ ،‬اما‬ ‫دایی سرمربی تیم ملی بود‪ ،‬سعی داشتند با توصی ه هایی علی کریم ‬ ‫دایی هرگز این توصی ه ها را نپذیرفته بود‪ .‬بعدها خود دایی به طور تلویحی به این ماجراها اشاره کرد‬ ‫و البته محمد عل ی ابادی نیز درباره این اتفاقات به نکات حیرت اوری اشاره کرد تا برحرف های دایی‬ ‫صحه گذاشته باشد‪ .‬البته دایی یک بار ب رای اشتی با علی کریمی پیشقدم هم شد‪ .‬به رختکن‬ ‫ی روی خوش نشان نداد‪ .‬اشت ی کنانی که‬ ‫ی اشتی کند‪ ،‬اما کریم ‬ ‫پرسپ ولیس رفت تا با علی کریم ‬ ‫زشت بود و هیچ کس دوستش نداشت‪ .‬چه مصلحت اندیشی دو طرفه در ان بی داد م ی کرد‪ .‬وقتی‬ ‫دایی از تیم ملی کنار رفت کریمی سعی کرد مواضع خودش نسبت به همبازی سابقش را تعدیل‬ ‫کند‪ .‬این دو همبازی س��ابق تیم ملی بعضی اوقات نیز در مقام حمایت از یکدیگر حرف هایی‬ ‫ی سخن گفته است‬ ‫مطرح کرده اند‪ .‬به عنوان مثال علی دایی بارها درباره توانای ی های فنی کریم ‬ ‫ی نیز در دل خود انتقاداتی همراه داش��ته است؛ «توانای ی های‬ ‫اما تعریف کردن او از علی کریم ‬ ‫ی نم ی رسید‪ ،‬اما من مشاوران خوبی داشتم و پیشرفت کردم اما علی‬ ‫تکنیکی من به علی کریم ‬ ‫کریم ی قدر خودش را ندانست و مشاوران خوبی نداشت‪ ».‬وقتی امسال دایی به عنوان سرمربی‬ ‫پرسپولیس معرفی شد خیل ی ها شمارش معکوس ب رای جدایی علی کریمی از این تیم را اغاز‬ ‫کردند‪ .‬این اتفاق رخ داد‪ .‬حتی رویانیان نیز نتوانست دایی را متقاعد کند که کریم ی در جمع سرخ ها‬ ‫بماند‪ .‬کریمی از پرسپ ولیس جدا شد تا دایی بدون کریمی ب رای ه واداران این تیم دست تکان دهد‪.‬‬ ‫اما دایی انقدر نزد ه واداران پرسپ ولیس محبوب است که این تصمیم سخت را نیز به راحتی اتخاذ‬ ‫کند‪ .‬او بدون کریمی حاال تیمش را در کورس قهرمانی قرار داده است‪ .‬دیگر چه فرقی م ی کند که‬ ‫ی چند بار علیه وی و مسئوالن باشگاه پرسپ ولیس موضع بگیرد‪ .‬دایی اخ رین بار درباره‬ ‫علی کریم ‬ ‫کریمی گفت‪« :‬ج وابش را نم ی دهم چون ادم متعادلی نیست‪ ».‬به ه ر حال این واقعیت قابل انکار‬ ‫ی هرگز رابطه خوبی با یکدیگر نداشته اند و معلوم نیست این اختالف تا‬ ‫نیست که دایی و کریم ‬ ‫کجا م ی خواهد ادامه پی دا کند‪ .‬با این حال تماشاگران پرسپ ولیس علی دایی و علی کریمی را به‬ ‫عنوان دو پرسپ ولیسی دوست دارند‪g .‬‬ ‫‪ l‬وقتی دیدند نم ی توانند به علی ضربه بزنند‪ ،‬امدند‬ ‫علیه نزدیکان و ب رادران او هجمه راه انداختند‪ .‬ما حس��ابمان‬ ‫پیش خداست و انها را اصال به حساب نم ی اوریم‪ .‬ولی شک‬ ‫نداشته باشید باالخره دستشان را رو خواهیم کرد‪ .‬اگر دولت و‬ ‫مسئوالن حمایت کنند این اتفاق خواهد افتاد‪ .‬من همیشه به‬ ‫علی گفته ام که راه درست را برود‪ .‬خودم هم این کار را کرده ام‪.‬‬ ‫همه ما با هم س��عی م ی کنیم که راه غلط را نرویم‪ .‬علی از‬ ‫همان بچگی درست انتخاب کرد‪ .‬درست رفتار کرد‪ .‬خدا شاهد‬ ‫است اگر کوچک ترین مدرکی علیه علی داشتند‪ ،‬بیچاره اش‬ ‫م ی کردند‪ .‬همه این تالش ها هم ب رای این است که مدرکی‬ ‫ندارند تا علیه علی استفاده کنند‪ .‬اندازه این حرف ها هم البته‬ ‫نیس��تند به علی ضربه بزنند‪ .‬فکر کرده اند م ی توانند از اب‬ ‫ گل الود ماهی بگی رند‪ .‬امثال علی اقا همیشه جایشان در دل‬ ‫مردم خواهد بود‪ .‬اما خیلی از این اقایان به زودی کارشان تمام‬ ‫خواهد شد‪ .‬باز هم م ی گویم‪ ،‬ماه پشت ابر نم ی ماند!‬ ‫رابطه محافظه کارانه‬ ‫او بلد نیست حتی چهار تا روپایی بزند‪ .‬این جمله معروف علی پروین را هنوز خیل ی ها‬ ‫به خاطر دارند‪ .‬او در مقطعی با علی دایی به سختی وارد نزاع شد‪ .‬علی دایی هم از خجالت‬ ‫او درامد و حرف هایی را به زبان اورد که در ان مقطع کمتر کس��ی جرات اب رازش را داش��ت‪.‬‬ ‫در نهایت با میانجیگری س��ازمان تربی ت بدنی وقت این دو نفر با یکدیگر صلح کردند‪ ،‬اما‬ ‫رابطه انها هرگز مثل گذشته نشد‪ .‬دایی و پروین در سال های اخیر از هرگونه نزاعی نسبت‬ ‫به یکدیگر پرهیز کرده اند‪ ،‬اما چه کسی است که نداند علی پروین چندان هم دل خوشی از‬ ‫شاگرد قدیم ی اش ندارد‪ .‬شاید به این دلیل که علی دایی همچون سایر شاگردان پروین تمام‬ ‫و کمال به حرف ها و دیدگاه های پروین تعلق ن��دارد‪ .‬دایی درباره پروین جمله معروفی دارد‪.‬‬ ‫او م ی گوید‪« :‬سلطان فقط علی بن موسی الرضاس��ت نه هیچ کس دیگر‪ ».‬جالب اینکه در‬ ‫مقطعی که علی دایی به شدت از سوی هواداران پرسپولیس تشویق م ی شد این علی پروین‬ ‫بود که نیم نگاهی به سرمربیگری سرخ ها داشت و عالقه مند بود روی نیمکت مربیگری این‬ ‫تیم بنشیند‪ ،‬اما واقعیت چیز دیگری بود‪ .‬هواداران دایی را م ی خواستند و البته عالقه چندانی‬ ‫به این موضوع نداشتند که پروین ب رای چندمین بار در پرسپولیس نفر اول کادر فنی شود‪.‬‬ ‫رابطه این دو نفر اما طی سال های اخیر بیشتر حرفه ای بوده تا صمیمانه‪ .‬این دو نفر سعی‬ ‫م ی کنند علیه یکدیگر موضع خاصی در رس��انه ها اتخاذ نکنند‪ .‬به عنوان مثال در دعوایی‬ ‫که میان دایی و مایل ی کهن به وجود امد و اخی را شدت بیشتری هم پیدا کرده علی پروین از‬ ‫ه ر گونه اظهار نظری پی رامون این ماجرا خودداری م ی کند‪ .‬او م ی گوید‪« :‬نم ی خواهم درباره‬ ‫این دعوا صحبت کنم‪».‬‬ ‫علی دایی نیز س��عی دارد این رابط��ه را همین طور که هس��ت حفظ کن��د نه ان را‬ ‫صمیم ی تر کند و نه از مربی سابق خود بیش از پیش فاصله بگیرد‪ .‬او به خوبی م ی داند که‬ ‫علی پروین هنوز هم حامیان دو اتش��ه ای دارد و خیلی از هواداران پرسپولیس همچنان او‬ ‫را سلطان م ی دانند‪ .‬با این وجود دایی همواره سعی دارد احترام او را نه به عنوان یک اسطوره‬ ‫بلکه به عنوان یک بزرگتر حفظ کند‪ .‬نکته جالب دیگری که م ی توان راجع به این دو نفر گفت‬ ‫به اظهارنظرهای فنی این دو برم ی گردد‪ .‬دایی در مربیگری مسیری را دنبال م ی کند که علی‬ ‫پروین ان را قبول ندارد‪ .‬این احساس البته دو طرفه اس��ت‪ .‬دایی نیز سبک پروین را چندان‬ ‫ب رنم ی تابد‪ .‬با این حال علی پروین و علی دایی هی چ گاه از لحاظ فنی یکدیگر را نقد نکرده اند‬ ‫و درباره عملکرد مربیگری یکدیگر انتقادی نداشته اند‪ .‬رابطه پروین – دایی بیشتر یک رابطه‬ ‫محافظه کارانه است که البته درون ان خبرهای زیادی پیدا م ی شود‪ .‬شاید دو سلطان هر کدام‬ ‫محبوبیت خاص خودش��ان را دارند و چندان هم دوست ندارند این محبوبیت را ضمن دعوا‬ ‫با یکدیگر نصف کنند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪195‬‬ ‫نه دوست‪ ،‬نه دشمن‬ ‫االن حرف و حدیث های زیادی هم علیه نزدیکان‬ ‫علی دایی در رس�انه ها مطرح ش�ده است‪ .‬نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫‪77‬‬ ‫رقیبان‬ ‫«گذشته»‬ ‫کدام فیلم‬ ‫اسکار فیلم خارجی را می گیرد؟‬ ‫وجده‬ ‫عربستان سعودی‬ ‫دیـــدار‬ ‫«وجده» روایتگر داستان دختر ‪ 10‬ساله ای است که دوست دارد دوچرخه داشته باشد‪ ،‬اما‬ ‫در فرهنگی زندگی م ی کند که با این مساله مشکل دارد‪ .‬او حتی مجبور م ی شود تا با مقامات‬ ‫این کشور درگیر شود‪« .‬وجده» (‪ )Wadida‬اولین فیلم تولی د شده در عربستان سعودی و‬ ‫اولین فیلمی است که توسط یک کارگردان زن ساخته شده است‪ .‬این فیلم به کارگردانی‬ ‫«حیفا المنصور» چند هفته پیش توانست در جشنواره فیلم ونیز حضور یافته و مورد توجه‬ ‫ی صحنه های مربوط به این فیلم در داخل کشور فیلمبرداری شده‬ ‫منتقدان قرار بگیرد‪ .‬تمام ‬ ‫و به خاطر محدودیت هایی که زنان در ع ربستان با ان روبه رو هستند او مجبور بوده که دور‬ ‫از انظار عمومی و از داخل یک ون بازیگرانش را کارگردانی کند‪ .‬اﯾﻦ ﻓﯿﻠﻢ ﺟﻮاﯾﺰ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‬ ‫زﯾﺎدی از ﺟﻤﻠﻪ ﺟﺎﯾﺰه بهترین ﻓﯿﻠﻢ ﻋﺮﺑﯽ ﺟﺸﻨﻮاره فیلم سینمایی «دﺑﯽ» را از ان ﺧﻮد ﮐﺮده‬ ‫است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪193‬‬ ‫دیوار‬ ‫اتریش‬ ‫اتریش‪ ،‬درام فانتزی «دیوار» ساخته جولین پولسلر را به اسکار فرستاده است‪ .‬یک زن‬ ‫جوان‪ ،‬شخصیت اصلی قصه فیلم است‪ .‬او وقتی نامرئی م ی شود‪ ،‬دیگر نم ی تواند با هیچ یک‬ ‫از ادم های محیطش ارتباط برقرار کند و احساس م ی کند دیوارهای تازه ای دور و بر او کشیده‬ ‫رویای پروانه‬ ‫ترکیه‬ ‫«رویای پروان��ه» به کارگردانی «ایلم��از اردوغان» به نمایندگ��ی از ترکیه در بخش‬ ‫فیلم خارج ی زبان حضور دارد‪ .‬فیلم «رویای پروانه» از بین ش��ش فیلم منتخب از س��وی‬ ‫کمیسیونی متشکل از هنرمندان و دست اندرکاران امور س��ینمایی ترکیه ب رای حضور در‬ ‫اسکار انتخاب شد‪ .‬سناریوی «رویای پروانه» توسط ایلماز اردوغان نوشته شده و وی عالوه‬ ‫بر بازی در این فیلم‪ ،‬کارگردان��ی ان را نیز برعهده دارد‪ .‬کیوان��چ تاتلیتوق‪ ،‬بازیگر معروف‬ ‫ترکیه که با سریال هایی چون «کوزی و گونی» و «عشق ممنوعه» شناخته م ی شود‪ ،‬نقش‬ ‫اصلی را در این اثر س��ینمایی ایفا م ی کند‪ .‬این فیلم همزمان با ترکیه در برخی کشورهای‬ ‫خاورمیانه و اروپایی نیز اکران شده است‪ .‬این فیلم درباره دو شاعر ناشناس است که در دوران‬ ‫جنگ جهانی دوم در ناحی ه ای ساحلی در دریای سیاه زندگی م ی کنند‪ .‬انها عشق خود به یک‬ ‫دختر اشرافی را در قالب شعر بیان م ی کنند‪ .‬این فیلم از پرهزینه ترین فیلم های ساخته شده‬ ‫در ترکیه بوده و توجه محافل سینمایی را به خود جلب کرده است‪g .‬‬ ‫‪78‬‬ ‫سال گذشته فیلم «یک حبه قند» به اسکار معرفی نشد تا غیبت ایران در رقابت‬ ‫دریافت بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان مشخص باشد چراکه سال پیش از ان فیلم‬ ‫ای رانی جدایی نادر از سیمین به ان مجسمه طالی ی رنگ رسیده بود‪ ،‬امسال ای ران باز هم‬ ‫فیلمی از اصغر فرهادی را ب ه عنوان نماینده خود به اسکار معرفی کرده است‪ .‬فیلمی که‬ ‫ از نگاه بسیاری از منتقدان خارجی م ی تواند امسال هم موفقیت گذشته کارگردانش را‬ ‫تکرار کند‪ .‬رقبای «گذشته» چه فیل م هایی هستند؟ امسال در بخش بهترین فیل م های‬ ‫خارجی شاهد رکورد شکنی بودیم‪ .‬حضور ‪ 76‬فیلم از ‪ 76‬کش�ور یک امار خوب برای‬ ‫م راسم اکادمی امسال است‪ .‬بعضی از کشورها نظیر مولداوی و عربستان سعودی ب رای‬ ‫ی علوم و هنرهای سینمایی‪ ،‬فیلم فرستادند و کشور مونته نگرو نیز‬ ‫اولین بار به اکادم ‬ ‫برای اولین بار ب ه عنوان یک کشور مستقل در این رقابت ها شرکت م ی کند‪ .‬همچنین‬ ‫پاکس�تان پس از نی م قرن برای اولی ن بار نماینده س�ینمای خود را به اکادمی اسکار‬ ‫فرس�تاده اس�ت‪ .‬فیلم کمدی «خیلی هیجان زده ام» س�اخته «پدرو المودوار» و «ابی‬ ‫گرمترین رنگ است» فیلم برنده نخل طالی کن به کارگردانی «عبدالطیف کشیش»‬ ‫به ترتیب ب ه عنوان نماینده کشورهای «اسپانیا» و «فرانسه» که دو شانس این دوره از‬ ‫رقابت های اسکار برای نامزدی در بخش فیل م های خارج ی زبان محسوب م ی شدند‪،‬‬ ‫به دلیل اکران نش�دن در موعد مقرر از شرکت در اسکار امس�ال جا ماندند تا شانس‬ ‫«گذشته» بیشتر شود‪ .‬نامزد اصلی بخش غی ر انگلیس ی زبان نیز روز ‪ 16‬ژانویه اعالم‬ ‫خواهد شد‪ .‬نگاهی داریم به نمایندگان چند کشور حاضر در اسکار سال ‪2014‬‬ ‫دو زندگی‬ ‫المان‬ ‫«دو زندگی» (‪ )Two Lives‬داستان واقعی زنی المانی به نام کاترین ایونسن است که‬ ‫در المان شرقی بزرگ شده و اکنون در نروژ زندگی م ی کند‪ .‬او فرزند زنی نروژی و یک سرباز‬ ‫المانی در جنگ جهانی دوم است‪ .‬با فروپاشی دیوار ب رلین‪ ،‬گذشته مخفی کاترین از جمله‬ ‫همکاری او با سازمان امنیت المان شرقی (اشتازی) افشا م ی شود که تهدیدی ب رای زندگی‬ ‫دروغینی است که او با خانواده اش بنا کرده است‪« .‬دو زندگی» تولید مشترک المان و نروژ‬ ‫است‪ .‬فیلم به کارگردانی «گئورگ ماس» است و «جولیان کولر» و «لیو المن» در ان ایفای‬ ‫نقش کرده اند‪ .‬بازی کولر در نقش زنی در دو سیمای متفاوت از نقاط مثبت فیلم محسوب‬ ‫م ی شود‪ .‬ماس ب رای ساختن این فیلم یک داستان واقعی را دستمایه کار قرار داده است‪ .‬این‬ ‫فیلم در جشنواره س��ینمایی کن به نمایش درامد و یک هیات ‪9‬نفره این فیلم را به عنوان‬ ‫نماینده کشور المان معرفی کرده است‪g .‬‬ ‫م ی شود‪ .‬وی خودش را در دنیایی درگیر م ی بیند که طبیعت و قوانین مربوط به ان حاکمیت‬ ‫م ی کند‪ .‬پولسلر کارگردان تلویزیونی اس��ت و دیوار اولین کار بلند سینمایی وی به حساب‬ ‫م ی اید‪ .‬این فیلم تاکنون چند جایزه مطرح سینمایی از جمله جایزه کلیسای جهانی بخش‬ ‫پانورامای جشنواره فیلم ب رلین را از ان خود کرده اس��ت‪ .‬سال گذشته فیلم «عشق» ساخته‬ ‫ل هانکه» از اتریش ب رنده جایزه اسکار بهترین فیلم خارج ی زبان شد‪.‬‬ ‫«میش ‬ ‫شکار‬ ‫دانمارک‬ ‫«شکار» اخرین فیلم توماس وینتربرگ اس��ت که به عنوان یکی از ‪ ۲۲‬فیلم بخش‬ ‫مسابقه جشنواره فیلم کن ‪ ۲۰۱۲‬انتخاب شد و او را ب رای دومین بار به کن اورد و به عنوان‬ ‫نماینده دانمارک به اکادمی معرفی کرد‪ .‬عمده اثار وینتربرگ به بازخورد و چالش رفتارهای‬ ‫انس��انی با دیگران مربوط م ی ش��ود‪« .‬ش��کار» نیز از این قاعده مس��تثنی نیست‪ .‬تریلر‬ ‫دوس��اعته و نیمه وینتربرگ به چالش فکری و روحی یک مرد م ی پردازد که دیگر ان طور‬ ‫که باید و ش��اید مقبول خانواده‪ ،‬دوستان و دوروبری هایش نیس��ت‪ .‬لوگاس تمام امیدش‬ ‫به این است که روزهای ارام س��ابق برگردد اما هرچه بیشتر تالش م ی کند کمتر م ی تواند‬ ‫اقتدار گذشته را پیدا کند‪ .‬برگ برنده توماس وینتربرگ در فیلم شکار (‪ ،)the hunt‬بازی‬ ‫اسطوره حال حاضر س��ینمای دانمارک یعنی مدس میکلسن در نقش لوکاس است‪ .‬او را‬ ‫در فیلم های برخورد تایتان ها‪ ،‬امر سلطنتی و سه نقابدار و همچنین در فیلم جیمز باندی‬ ‫کازینو رویال در سال ‪ 2006‬دیده اید‪g .‬‬ ‫هلی‬ ‫مکزیک‬ ‫فیلم «هلی» (‪ )Heli‬به کارگردانی امات اسکاالنته نماینده مکزیک در جوایز اسکار ‪2014‬‬ ‫است‪ .‬این درام‪ ،‬موضوع کارتل های مواد مخدر در مکزیک را مورد توجه قرار م ی دهد و داستانی‬ ‫عاشقانه بین دختری جوان و یک پلیس را به تصویر م ی کشد که هر دو با مواد مخدر در ارتباط‬ ‫هستند‪ ،‬هرچند از دو زاویه متفاوت‪« .‬هلی» ماه مه پیش در شصت و ششمین دوره جشنواره فیلم‬ ‫کن جایزه بهترین کارگردان را برد و بعدا در جشنواره مونی��خ جایزه بهترین فیلم را دریافت کرد‪.‬‬ ‫«هلی» به خاطر تصویر محکم خود از‬ ‫خشونت مرتبط با مواد مخدر‪ ،‬بعضی از منتقدان حاضر‬ ‫ِ‬ ‫در جشنواره کن را شوکه کرد‪.‬‬ ‫اسکاالنته پس از انتخاب فیلمش به عنوان نماینده مکزیک‪ ،‬گفت ‪« :‬این یک فیلم داستانی‬ ‫فرانسه‬ ‫هند‬ ‫رنوار‬ ‫جاده خوب‬ ‫همه انتظار داشتند فیلم ظرف غذا نماینده‬ ‫سینمای هند در اسکار امس��ال باشد‪ ،‬فیلمی‬ ‫ ک��ه در جشنواره های کن و تورنتو با اس��تقبال‬ ‫باالی منتقدان و تماشاچیان مواجه شده بود اما‬ ‫کمیته انتخاب فیلم از کشور هند ب رای اس��کار‬ ‫که وابسته به فدراسیون فیلم هندوستان است‪،‬‬ ‫فیلم س��ینمایی جاده خوب را به عنوان نماینده‬ ‫این کشور در رقابت های اسکار انتخاب کرد‪.‬‬ ‫این مساله حتی سبب اعتراض کارگردان‬ ‫فیلم ظرف غذا هم ش��د‪ .‬فیلم سینمایی جاده‬ ‫خوب اولین فیلم بلند کارگردان ان گیان کوره ا‬ ‫است‪ .‬داستان این فیلم درباره سه گروه است که‬ ‫زندگی انها هنگام س��فر در بزرگراهی در غرب‬ ‫هند با هم گره م ی خورد و مجبور م ی شوند شیوه‬ ‫زندگی خود را تغییر دهند‪ .‬فیلم «جاده خوب»‬ ‫به زبان گوجراتی س��اخته شده است‪« .‬سونالی‬ ‫کولکارن��ی»‪« ،‬بونام کسارس��ینگ راجپوت»‪،‬‬ ‫«اجای گ ی های» و «پریانک اپادیای» بازیگران‬ ‫این فیلم هستند‪ .‬این فیلم ب رای نمایش در هند‬ ‫از هنرپیشگان معروف به عنوان دوبلور استفاده‬ ‫کرد‪g .‬‬ ‫رومانی‬ ‫نماینده رومانی در مراسم اسکار در جشنواره فیلم ب رلین خوش درخشید‪« .‬مساله بچه»‬ ‫به کارگردانی کالین پیتر نتسر خرس طالیی ب رلین را تصاحب کرد‪ .‬این فیلم درباره تالش های‬ ‫مادری است تا پسر خود را که باعث یک تصادف رانندگی شده‪ ،‬از مجازات برهاند‪ .‬از تغییر نظر‬ ‫گلوریا‬ ‫راکت‬ ‫شیلی‬ ‫کمدی درام «گلوریا» (‪ )Gloria‬به کارگردانی سباس��تین للیو نماینده ش��یلی‬ ‫در بخش فیلم خارجی زبان اس��ت‪ .‬این فیلم را یک هی��ات داوری متشکل از ‪۳۰‬نفر از‬ ‫دست اندرکاران حرفه ای سینمای شیلی که توسط شورای فرهنگ این کشور انتخاب‬ ‫شده بودند‪ ،‬به عنوان نماینده شیلی انتخاب کردند‪« .‬گلوریا» که تولید مشترک شیلی‬ ‫و اسپانیاست‪ ،‬اولین بار در دنیا در ماه فوریه پیش در بخش مسابقه شصت و سومین‬ ‫دوره جشنواره فیلم ب رلین به نمایش درامد و پولینا گارسیا ب رای بازی در نقش یک زن‬ ‫میانسال که در سانتیاگوی معاصر به دنبال خوشبختی است‪ ،‬جایزه بهترین بازیگر زن‬ ‫را به خانه برد‪ .‬خیل ی ها در ب رلین چهارمین فیلم للیو را به خاطر صمیمیت روابط ادم ها‬ ‫با اثار وودی الن و بازی گارسیا را با مریل استریپ مقایسه کردند‪ .‬گارسیا در فیلم نقش‬ ‫گلوریا یک زن ‪ ۵۸‬س��اله مطلقه را بازی م ی کنند که بچه هایش خانه را ترک کرده اند‪.‬‬ ‫اش��نایی او با رودولفو‪ ،‬افسر سابق نیروی دریایی که مردی ش��صت و چند ساله است‪،‬‬ ‫حوادثی را موجب م ی شود‪g .‬‬ ‫فیلم «راکت» ساخته «کیم موردانت» که تاکنون‬ ‫جوایز فراوانی در جشنواره های سینمایی از جمله ب رلین‪،‬‬ ‫سیدنی‪ ،‬ملبورن و ترایبکا به دست اورده‪ ،‬به عنوان نماینده‬ ‫استرالیا در بخش بهترین فیلم خارجی جوایز اسکار ‪2014‬‬ ‫انتخاب شد‪ .‬این سومی ن بار است که سینمای استرالیا در‬ ‫چهار س��ال اخیر فیلمی را به عن��وان نماینده به اکادمی‬ ‫ اسکار معرفی م ی کند‪ .‬این فیلم که از ‪ 29‬اوت در استرالیا‬ ‫اکران شده‪ ،‬در جشنواره ب رلین امس��ال موفق به کسب‬ ‫جایزه بهترین فیلم اول و همچنین جایزه عفو بی ن الملل‬ ‫شد‪ .‬قصه فیلم درباره پس��ر بچه ای است که اط رافیانش‬ ‫بر این باورند ب رای ادم های دوروبر خود شانس م ی اورد‪ .‬او‬ ‫همراه خانواده و دو دوست صمیم ی راهی کشور الئوس‬ ‫م ی ش��وند تا خانه جدیدی پیدا کنند‪ .‬در طول راه‪ ،‬انها با‬ ‫ماجراها و حوادث متعددی‬ ‫روبه رو م ی شوند‪ .‬راکت به‬ ‫زبان های بومی الئوس��ی‬ ‫و نیوزیلن��دی اس��ت‪ .‬از‬ ‫راک��ت به عن��وان یکی از‬ ‫شان س های کسب اسکار‬ ‫بهترین فیلم خارجی زبان‬ ‫امسال یاد م ی شود‪g .‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫مساله بچه‬ ‫استرالیا‬ ‫مثلث شماره ‪193‬‬ ‫درحال ی که فیلم ب رنده نخل طالی کن «ابی گرم ترین‬ ‫رنگ جهان است» به کارگردانی عب داللطیف کشیش فاقد‬ ‫ش��رایط الزم ب رای ارائه به اکادمی اسکار در بخش بهترین‬ ‫یزبان تشخیص داده شد‪ ،‬کمیته انتخاب‬ ‫فیلم غیر انگلیس ‬ ‫یک فیلم فرانس��وی را به عنوان رنوار ب��ه کارگردانی ژیل‬ ‫بوردوس ب رای اسکار برگزید‪ .‬داستان فیلم «رنوار» در منطقه‬ ‫کوت دازوخ در سال ‪ 1915‬م ی گذرد و درباره پیراگوست رنوار‪،‬‬ ‫ژان رنوار و زنی که مدل نقاشی فیلمساز بود‪ ،‬است‪ .‬میشل‬ ‫بوکه بازیگر پیشکسوت فرانسوی‪ ،‬به همراه وینسنت روتیر‬ ‫و کریس��تا ترت در این فیلم نقش افرین��ی م ی کنند‪ .‬رنوار‬ ‫که اولین بار در جشنواره فیلم ک��ن ‪ 2012‬به نمایش درامد‪،‬‬ ‫بیش از ‪500‬هزار بلیت در فرانس��ه و سه میلیون بلیت در‬ ‫عرصه جهانی فروخت‪ .‬ژان رنوار‪ ،‬کارگردان پراوازه فرانسوی‬ ‫بود‪ .‬دهه س��ی می�لادی که‬ ‫به عنوان نقطه اوج سینمای‬ ‫کالسیک فرانسه محسوب‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬مملو از فیلم های‬ ‫درخشان ژان رنوار اس��ت‪ .‬او‬ ‫هنگ��ام جنگ جهانی دوم به‬ ‫امریکا رف��ت و د ر هالیوود به‬ ‫فیلمسازی پرداخت‪g.‬‬ ‫ی درباره شخصی ت ها‪ ،‬خانواده ای که تحت تاثیر خشونت از هم م ی پاشد و م ی کوشد‬ ‫است‪ ،‬فیلم ‬ ‫از نو بنا شود‪ .‬واقعیتی که هر روز در مکزیک اتفاق م ی افتد‪ ،‬خیلی بدتر از چیزی است که من در‬ ‫فیلم نشان دادم‪ .‬م ی خواس��تم خشونت را در بافت متن و در پی ش زمینه ای از فیلم قرار دهم تا‬ ‫انکه به سادگی ان را به تصویر بکشم‪ ...‬همچنین روی این نکته تمرکز کنم که چطور بعضی از‬ ‫افراد مسبب این خشونت ها هستند‪ ،‬در حالی که دیگران شاهد چنین رفتارهایی م ی باشند‪ .‬من‬ ‫م ی خواستم این خشونت ها را انگونه که هست در فیلم نمایش دهم تا راهی باشد که از ان طریق‬ ‫بتوانم توجه جوامع عمومی را به ان جلب کنم‪ ».‬در این فیلم جنگ مواد مخدر در مکزیک فقط‬ ‫در متن است‪ .‬سینمای مکزیک تا به حال هشت بار نامزد اسکار شده که البته نتوانسته جایزه ای‬ ‫را از ان خودش کند‪ .‬اخرین بار هم این کشور با «زیبا» س��اخته الخاندرو گونزالز ایناریتو و بازی‬ ‫خاویر باردم نامزد اسکار شد‪g .‬‬ ‫ش��اهدان تا پرداخت غ رامت به خانواده قربانی‪ ،‬همه تالش هایی است که مادر ب رای رهایی‬ ‫پسرش انجام م ی دهد‪ .‬نتسر در این فیلم‪ ،‬مادری خودشیفته را نمایش م ی دهد که ب رای فرزند‬ ‫و خانواده متالش ی شده وارد مبارزه م ی شود‪ .‬در این فیلم که تا حدودی صحنه هایی مستند‬ ‫دارد‪ ،‬طرز فکر اقشار مرفه‪ ،‬دستگاه قضایی و پلیس در رومانی به تصویر کشیده م ی شود‪ .‬ایا‬ ‫این فیلم م ی تواند داوران اسکار را هم تحت تاثیر قرار دهد؟ ‪g‬‬ ‫ایلو ایلو‬ ‫سنگاپور‬ ‫فیلم «ایلو ایلو» س��اخته «انتونی چن» ب رنده جای��زه دوربین طالی جشنواره کن‬ ‫ی علوم و‬ ‫به عنوان نماینده سینمای س��نگاپور در این دوره از رقابت های اسکار به اکادم ‬ ‫هنرهای سینمایی معرفی شد‪ .‬این نماینده سینمای سنگاپور‪ ،‬چند ماه پیش در جشنواره‬ ‫فیلم کن موفق به دریافت جایزه دوربین طالیی شده بود‪« .‬ایلو ایلو داستان دختر فیلیپینی‬ ‫است که با خانواده ای س��نگاپوری زندگی م ی کند و انها در جریان بحران اقتصادی سال‬ ‫‪ 1997‬اسیا‪ ،‬مجبور به تحمل سخت ی های زیادی هستند‪« .‬یئو چون چنگ»‪ ،‬رئیس کمیته‬ ‫انتخاب فیلم اسکار درباره این فیلم م ی گوید‪« :‬ایلو ایلو داستانی ب ی نظیر از انعطاف پذیری‬ ‫در روابط خانوادگی اس��ت‪ ،‬موضوعی ک��ه در دیگر نقاط دنیا نیز ص��دق م ی کند و قابل‬ ‫ی از سنگاپور موفق به کسب نامزدی اسکار بخش غیر‬ ‫درک است‪ ».‬تاکنون هیچ فیلم ‬ ‫یزبان اسکار نشده است‪ .‬این فیلم که اولین ساخته کارگردانش محسوب م ی شود‪،‬‬ ‫انگلیس ‬ ‫یک پروژه بی ن المللی محسوب م ی شود چراکه در انتخاب بازیگر ان از بازیگران سنگاپوری‪،‬‬ ‫مالزیایی و فیلیپینی استفاده شده است‪g .‬‬ ‫‪79‬‬ ‫پس از مرگ‬ ‫زندگی متولد‬ ‫می شود‬ ‫صعود بوسنی به جام جهانی می تواند‬ ‫خاطرات تلخ مردمی داغدار را التیام بخشد؟‬ ‫دیـــدار‬ ‫نماز عید را خواندند و ب رای صعود تیم ملی کشورشان‬ ‫دعا کردند؛ صدها نفر بودند که از بوس��نی به لیتوانی امده‬ ‫بودند تا شاهد یک اتفاق تاریخی باشند‪ .‬ب رای نسلی که با‬ ‫جنگ و خون و اشک اشنا هستند و تاریخشان تحت تاثیر‬ ‫یک نس ل کشی نوشته ش��ده‪ .‬حاال م ی توانند با یک بهانه‪،‬‬ ‫بهانه ای به نام فوتبال شاد باش��ند و جشن بگیرند‪ .‬جشنی‬ ‫که م ی تواند ب رای لحظاتی غم صربنیتسا را فراموش کنند‪،‬‬ ‫ایا م ی شود؟ بله‪ ،‬الاقل ب رای دقایقی شاید‪ .‬این را م ی شد در‬ ‫ان جشن ملی تماشا کرد‪ ،‬لبخندی که روی لب های مادران‪،‬‬ ‫حتی مادران صربنیتس��ا جای گرفت‪ ،‬کوچکترین هدیه ای‬ ‫بود که فوتبال م ی توانس��ت به انها تقدیم کند‪ .‬این اولین‬ ‫هدیه فوتبال بود چراکه از زمان فروپاشی یوگسالوی سابق‬ ‫و استقالل بوسنی در س��ال ‪ 1992‬تا به حال این تیم موفق‬ ‫به حضور در هیچ تورنمنت مهم فوتبال حتی در قاره اروپا‬ ‫نشده بود‪ .‬انها در مقدماتی جام جهانی ‪ 2010‬و مقدماتی جام‬ ‫ملت های اروپ��ای قبلی در مرحله پل��ی اف مغلوب پرتغال‬ ‫ش��ده بودند تا امکان حضور در هی چ کدام را نداشته باشند‪.‬‬ ‫شاید اینکه بوسنی ب رای مس��ائلی خارج از جنگ و تجاوز و‬ ‫نس ل کشی و دادگاه جنایات جنگی و کشف گور دسته جمعی‬ ‫و رادکو مالدیچ و رادوان کارادزیچ در راس خبرهای روز قرار‬ ‫بگیرند‪ ،‬خیلی رخ نم ی دهد اما در دقیقه ‪ 68‬بازی با لیتوانی‪،‬‬ ‫وداد ایبیسوویچ این کار را انجام داد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪193‬‬ ‫تاریخ جنگ و فوتبال‬ ‫در ابتدای ده��ه نود‪ ،‬فوتبال یوگس�لاوی در اوج بود‪،‬‬ ‫انها در جام جهانی ‪ 90‬که در ایتالیا برگزار م ی شد‪ ،‬توانستند‬ ‫به مرحله یک چهارم نهایی برس��ند و تنها ضربات پنالتی‬ ‫باعث شد که این تیم به ارژانتین ببازد و حذف شود‪ .‬فوتبال‬ ‫یوگسالوی با تیم باشگاهی س��تاره سرخ و ستارگانی چون‬ ‫دراگان استویکویچ‪ ،‬روبرت پروسنیسکی و دژان ساویسویچ‬ ‫قهرمان اروپا ش��د و تیم ملی انها توانس��ت جواز حضور در‬ ‫یورو ‪ 92‬را به دس��ت اورد‪ .‬پس از فروپاش��ی یوگس�لاوی‪،‬‬ ‫جمهوری بوس��نی و هرزگوین‪ ،‬در پی همه پرسی استقالل‬ ‫انجام گرفته در سال ‪ ،۱۹۹۲‬اعالم موجودیت کرد‪ .‬این اتفاق‪،‬‬ ‫اغازگر جنگ های بوسنی بود‪ .‬همه پرسی استقالل‪ ،‬توسط‬ ‫صرب های بوسنی تحریم شده بود و با مشارکت ‪۶۷‬درصد‬ ‫مردم‪۹۸ ،‬درصد رای دهندگان به استقالل بوسنی و هرزگوین‬ ‫رای دادند‪ .‬صرب های بوس��نی‪ ،‬که از جانب صربس��تان و‬ ‫‪80‬‬ ‫مونته نگروی همس��ایه حمایت م ی شدند‪ ،‬جمهوری صرب‬ ‫بوسنی را تشکیل داده و به قصد تجزیه جمهوری در طول‬ ‫خط��وط قومیتی و پیون��د دادن نواح��ی صرب نشین ب رای‬ ‫تشکیل «صربستان بزرگ»‪ ،‬به مقاومت مسلحانه پرداختند‪.‬‬ ‫و این شروع جنگ بود‪ .‬جنگ در بوسنی و هرزگوین‪،‬‬ ‫جنگی مسلحانه و بی ن المللی بود که بین ‪ ۵‬اوریل ‪ ۱۹۹۲‬تا‬ ‫‪ ۱۴‬دس��امبر ‪ ۱۹۹۵‬صورت گرفت‪ .‬این جن��گ بعد از جنگ‬ ‫جهانی دوم بزرگترین نس��ل کشی در اروپا به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫صدهزار کشته تنها گوش��ه ای از ان امار وحشتناک است‪..‬‬ ‫مسلمانان بوسنی مظلومانه قربانی جنایتکاران قرار گرفتند‬ ‫و این فاجعه بزرگ باعث شد که فوتبال بوسنی زیر سایه دو‬ ‫کشور دیگر منشعب از یوگسالوی سابق قرار بگیرد‪ .‬فوتبال‬ ‫بوسنی و هرزگوین نه توانست همپای کرواسی باشد که با‬ ‫یک مربی بزرگ همانند میروس�لاو بالژویچ به مقام سوم‬ ‫جهان برس��د و نه حت��ی همانند صربس��تان و مونته نگرو‬ ‫درخشش های مقطعی داشته باشد‪ ،‬هرچند ستارگانی داشت‬ ‫همانند سرگئی باربارز و حمید صالح حمیدزیچ که توانستند‬ ‫در بهترین تیم های اروپایی بازی کنند اما تیم ملی بوسنی و‬ ‫هرزگوین هی چ گاه نم ی توانست تبدیل به یک قدرت بزرگ‬ ‫شود‪ .‬تا مقدماتی جام جهانی ‪ 2010‬که حضور بالژویچ نشان‬ ‫داد که نس��ل تازه فوتبال بوس��نی م ی تواند کارهای بزرگ‬ ‫ی جام جهانی پیش رفتند و فقط‬ ‫انجام دهد‪ .‬انها تا یک قدم ‬ ‫پرتغال بود که در پل ی اف مانع حضور بوس��نی و هرزگوین‬ ‫در جام جهانی افریقای جنوبی شد‪ .‬اتفاقی که در مقدماتی‬ ‫یورو ‪ 2012‬هم تکرار شد و بوس��نی نتوانست در اخرین گام‬ ‫از سد یاران کریستیانو رونالدو بگذرد و حذف شد‪ .‬اما اتفاق‬ ‫بزرگی در راه بود‪.‬‬ ‫مردان افتخار‬ ‫«به ش��اگردانم به خاطر کار بزرگی که در چهار سال‬ ‫اخیر انجام داده اند‪ ،‬تبری��ک م ی گویم‪ .‬اگر باز هم در صعود‬ ‫ناموفق م ی ماندیم‪ ،‬ب ی عدالتی بزرگی رخ داده بود‪ ».‬سافت‬ ‫سوسیچ که اکنون به شاگردانش ب رای صعود به جام جهانی‬ ‫افتخار م ی کند‪ ،‬زمان��ی خودش از م��ردان مشهور فوتبال‬ ‫یوگس�لاوی بود‪ .‬او متولد ‪ 13‬اوریل ‪ 1955‬اس��ت‪ ،‬او اهل‬ ‫بوسنی و هرزگوین است و فوتبال را از سارایوو شروع کرد و‬ ‫به باشگاه پاری س��ن ژرمن پیوست‪ .‬او در پاریس سال های‬ ‫پ ر افتخاری را پشت سر گذاشت‪ 9 .‬س��ال در این تیم بازی‬ ‫کرد و یک بار هم به عنوان بهتری��ن بازیکن خارجی لیگ‬ ‫فرانسه معرفی شد‪ .‬درخشش سوس��یچ در فرانسه ان قدر‬ ‫بود که وقتی در سال ‪ 2010‬مجله فرانس فوتبال م ی خواست‬ ‫بهترین بازیکن تاریخ باش��گاه پاری س��ن ژرمن را انتخاب‬ ‫کند باالتر از نام هایی چون رونالدینیو و ژرژ وه ا نام س��افت‬ ‫سوسیچ به چشم م ی خورد‪ .‬او که ‪ 54‬بازی ملی ب رای تیم ملی‬ ‫یوگسالوی انجام داده‪ ،‬به عنوان بهترین بازیکن قرن بیستم‬ ‫بوسنی معرفی ش��د‪ ،‬سوس��یچ به عنوان مربی در فرانسه‪،‬‬ ‫ترکیه و عربستان کارکرد تا در سال ‪ 2011‬جانشین بالژویچ‬ ‫شد‪ .‬او تیمی را در اختیار دارد که از بازیکنان شاخص بسیاری‬ ‫سود م ی برد‪ .‬در خط حمله این تیم دو بازیکن کامال زه ر دار و‬ ‫نام اشنا حضور دارند‪ .‬ادوین ژکو‪ ،‬مهاجم تیم منچستر سیتی‬ ‫که در حال حاضر با ‪ 33‬گل زده بهترین گلزن فوتبال بوسنی‬ ‫است در نوک حمله یک گلزن تمام عیار است‪ .‬در کنار او هم‬ ‫ویداد ایبیشویچ‪ ،‬مهاجم تیم اشتوتگارت بازی م ی کند‪ ،‬یک‬ ‫گلزن خوب دیگر‪ .‬حضور دو بازیکن حاضر در سری ا یعنی‬ ‫پانیچ و لولیچ در خط میانی و ی��ک دروازه بان موفق به نام‬ ‫اسمیر بگوویچ که در تیم استوک س��یتی انگلستان بازی‬ ‫م ی کند یا بازیکنی مثل رحیموویچ‪ ،‬بازیکن زسکای روسیه‬ ‫از بوسنی تیم قدرتمندی ساخته است‪ .‬در کل تیم بوسنی‬ ‫فقط یک بازیکن در لیگ ای��ن کشور بازی م ی کند‪ ،‬ان هم‬ ‫دروازه بان سوم این تیم است‪ .‬قرعه مناسب انها و همگروهی‬ ‫با یونان‪ ،‬اس��لواکی‪ ،‬لیتوانی‪ ،‬لتونی و لیختن اشتاین‪ ،‬تنها‬ ‫دلیل صعود ش��اگردان سوس��یچ نبود‪ .‬انها در رقابت های‬ ‫مقدماتی جام جهانی ‪ 2014‬در اوج امادگی به سر م ی بردند‬ ‫که اگر اینگونه نب��ود از ‪ 10‬دیدار مرحل��ه گروهی موفق به‬ ‫جمع اوری ‪ 25‬امتیاز نم ی ش��دند چرا که بوسنی در گروه ‪F‬‬ ‫به اندازه س��ه تیم بعدی جدول رده بندی گروه خود گل زد و‬ ‫صعود مستقیمش را مدیون همین تفاضل گل عالی است‪.‬‬ ‫بوسنی و هرزگوین‪ ،‬تیمی که اولین فوتبال مل ی اش‬ ‫را در سال ‪ 1993‬و پس از استقالل از یوگسالوی‪ ،‬در ته ران‬ ‫و با ب��رد ‪ 1-3‬مقابل تیم مل��ی فوتب��ال کشورمان جشن‬ ‫گرفت‪ ،‬حاال و پس از مدت ها درگی��ری‪ ،‬خشونت و ناامنی‬ ‫م ی تواند سرمس��ت از صعود به جام جهان��ی فوتبال‪ ،‬این‬ ‫اتفاق بزرگ را جشن بگیرد؛ یک جشن ملی بزرگ که در ان‬ ‫همه مردم شریک هستند‪ .‬ان شب که ژکو عکس های ان‬ ‫را در صفحه اینستاگرام خود ثبت کرد‪ ،‬شبی بود که بوسنی‬ ‫ش��اد بود و تا صبح نخوابید‪ .‬ان شب ان قدر رویایی بود که‬ ‫مردم به سیاستمداران بوسنیایی سفارش م ی کنند که ب رای‬ ‫شاد کردن مردم بوسنی از فوتبال یاد بگیرند‪g .‬‬ ‫اقا رس��ول گام به گام در کشتی باال رفت‪ ،‬او که قبل‬ ‫از المپیک ‪ 2012‬به عنوان سرمربی تیم ملی کشتی انتخاب‬ ‫ی به عنوان سرپرست فدراسیون کشتی‬ ‫شده بود‪ ،‬حاال با حکم ‬ ‫معرفی شد‪ .‬رسول خادم مشهور تر از ان است که بخواهیم‬ ‫معرفی کنی��م‪ .‬همه ما زمان��ی از دو خم های برق اس��ای او‬ ‫که همه دنیا را تحت تاثیر قرار م��ی داد‪ ،‬خاطره داریم‪ .‬ب رای‬ ‫معرفی رسول خادم الزم نیست بگوییم که وی دارای مدرک‬ ‫کارشناس��ی علوم سیاس��ی و روابط بی ن الملل از دانشگاه‬ ‫روابط بی ن المل��ل وزارت خارج��ه و کارشناس ی ارش��د علوم‬ ‫اجتماعی (گرایش جامع ه شناسی) از دانشگاه ازاد واحد ته ران‬ ‫مرکز بوده و از س��ال ‪ ۱۳۸۹‬تاکنون‪ ،‬دانشجوی دوره دکترای‬ ‫جامع ه شناس��ی (گرایش گروه های اجتماعی) در واحد علوم‬ ‫و تحقیقات دانشگاه ازاد اس�لامی اس��ت‪ .‬کافی اس��ت که‬ ‫یاد اوری کنیم رس��ول خادم موفق ش��د مدال برنز المپیک‬ ‫بارسلونا ‪ ،۱۹۹۲‬در وزن ‪ ۸۲‬کیلوگرم و مدال طالی المپیک‬ ‫اتالنتا ‪ ،۱۹۹۶‬در وزن ‪ ۹۰‬کیلوگرم را به گردن بیاویزد‪ .‬از دیگر‬ ‫افتخارات رسول خادم کسب مدال طال در مسابقات جهانی‬ ‫اس��تانبول ‪ ۱۹۹۴‬و اتالنتا ‪ ۱۹۹۵‬در وزن ‪ ۹۰‬کیلوگرم و مدال‬ ‫نقره مس��ابقات جهانی ته��ران ‪ ۱۹۹۸‬در وزن ‪ ۱۳۰‬کیلوگرم‬ ‫است‪ .‬خادم در مربیگری هم موفق بود؛ همین چندی قبل بود‬ ‫که در مسابقات کشتی ازاد قهرمانی جهان تیم ملی کشتی‬ ‫ازاد ای ران با هدایت رس��ول خادم و همکارانش ضمن کسب‬ ‫دو نشان طال‪ ،‬یک مدال نقره و دو نشان ب رنز و ‪ ۴۶‬امتیاز‪۱۱ ،‬‬ ‫سال پس از کسب اخرین عنوان قهرمانی و ‪ ۴۸‬سال بعد از‬ ‫اخرین قهرمانی در خارج از کشور باالتر از روسیه قرار گرفت و‬ ‫ب رای پنجمین بار به عنوان قهرمانی جهان دست یافت‪ .‬رسول‬ ‫خادم که پیش از این در شورای شهر ته ران فعالیت م ی کرد و‬ ‫ماموریت تازه اقا رسول‬ ‫رسول خادم سرپرست فدراسیون کشتی شد‬ ‫یک بار هم رقیب محمد باقر قالیباف ب رای پست شهرداری‬ ‫ته ران بود‪ ،‬حاال رض��ا صالحی‪ ،‬سرپرس��ت وزارت ورزش و‬ ‫جوان��ان‪ ،‬با صدور حکمی‪ ،‬او را به سرپرس��تی فدراس��یون‬ ‫کشتی منصوب کرد‪ .‬بر اس��اس حکم صادره اقای خادم با‬ ‫حفظ جایگاه فنی به عنوان مدیر تیم های ملی به سرپرستی‬ ‫فدراسیون کشتی منصوب شده است‪ .‬رسول خادم به عنوان‬ ‫کشت ی گیر و س��رمربی ب رای کشتی بسیار موثر بود اما ایا او‬ ‫به عنوان مدیر هم م ی تواند موفق باش��د؟ از اقای غی ر قابل‬ ‫پی ش بینی کشتی بعید نیس��ت‪ .‬خادم در م��ورد قبول این‬ ‫پست م ی گوید‪« :‬هرگز گمان نم ی کردم که شرایط و فضای‬ ‫مراسم رونمایی از کتاب «سنگ سالم» اخرین نوشته محمدرضا بای رامی در بنیاد ادبیات‬ ‫داستانی برگزار شد‪ .‬در این مراسم احمد دهقان‪ ،‬حس��ین فتاحی‪ ،‬رضا امیرخانی‪ ،‬جواد افهمی‪،‬‬ ‫مجید قیصری‪ ،‬عزت اهلل الوندنی و تعداد دیگری از نویسندگان حضور داشتند‪ .‬این رمان‪ ،‬روایت‬ ‫سفر چند جوان به روستایی است که هر سال با مراسم مذهبی سنتی خود‪ ،‬بسیاری را از گوشه‬ ‫و کنار کشور ب ه این روستا م ی کشاند تا نفسی یا شاید دیداری تازه کنند‪ .‬اما در این مسیر مسائل‬ ‫و مشکالتی گریبان مسافران داس��تان را می گیرد‪ ،‬تا با به جا اوردن رس��م رفاقت و دوستی و‬ ‫خطرکردن ب رای یکدیگر‪ ،‬حکمت هایی از زندگی را با خود به ارمغان ببرند‪« .‬س��نگ سالم» در‬ ‫‪ 240‬صفحه با قیمت ‪ 11‬هزار تومان به تازگی از سوی بنیاد ادبیات داستانی منتشر شده است‪.‬‬ ‫ی در کارهای اخیر خود ب رای مخاطب بزرگسال‬ ‫این رمان رجعتی است دوباره به ادبیاتی که بای رام ‬ ‫نوشته و سعی در مزه مزه کردنش دارد؛ ادبیات درونگرا که در ان درون اگاه نویسنده جایش را به‬ ‫دیـــدار‬ ‫رونمایی از اخرین رمان محمدرضا بایرامی ‬ ‫ناخوداگاه شخصی ت های داستان ی اش تزریق م ی کند‪ .‬ادبیاتی که در ان نویسنده در عین سکوت‬ ‫ی خودش را توصیف م ی کند و‬ ‫از جایگاه ذهن و درون شخصی ت ها و حتی کاراکترهای محیط ‬ ‫بیق راری هایش را به شکلی نمادین به اطالع مخاطب م ی رساند‪ .‬بای رامی پیش از این نخست در‬ ‫«مردگان باغ سبز» و بعدها «اتش به اختیار» این ادبیات را ازموده بود‪ .‬حتی شاید بتوان گفت که‬ ‫نقطه اغاز ورودش به چنین نثری رمان «پل معلق» باشد‪ ،‬اما به هر شکل «سنگ سالم» هم از‬ ‫این نگاه تازه او ب ی نصیب نمانده؛ هرچند روایت یک درمیان پرتعلیق و پس از ان درونگرایش‬ ‫حاکی از ان است که یا وی در استمرار این نگاه تردید دارد یا به دنبال این است که داستانش را‬ ‫در دو بخش مجزای داستان و فراداستان به صورت موازی پیش ببرد‪ .‬رضا امیرخانی در مراسم‬ ‫رونمایی کتاب گفت‪« :‬کتاب رضا به ش��دت معاصر و امروزی است مثل سایر اثارش‪ .‬در کتاب‬ ‫بای رامی گوسفند و سگ گله و غذای روستایی م ی بینیم و سعی م ی کنیم بگوییم اینها موضوعات‬ ‫ما نیست‪ .‬اوال باید بگویم یک نکته خیلی ارزشمند در کار رضا وجود دارد و ان اینکه در کارش‬ ‫روستاگریزی و نشان دادن روستا به عنوان مدینه فاضله در مقابل مدرنیسم شیطانی وجود ندارد‪.‬‬ ‫روستا را همان گونه م ی بیند که باید‪ ،‬اینگونه نیست که روستا ب رای او یک نفر باشد‪ .‬روستا ب رایش‬ ‫یک صحنه و فضاست و همین امر روستاهای او را غیرشعاری م ی کند‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره ‪193‬‬ ‫سنگ سالم‬ ‫مدیریتی کشتی به گونه ای بشود که من مجبور به پذیرش‬ ‫مسئولیت سرپرستی فدراسیون کشتی شوم‪ ،‬اما به هر دلیل‬ ‫این اتفاق افتاد‪ .‬امروز وضعیت کشتی به صورتی است که در‬ ‫بخش مالی با چیزی حدود پنج میلیارد تومان بدهی و تعهد‬ ‫به کسانی که چندین ماه است به عنوان طلبکار نتوانسته اند‬ ‫به حق خود برسند‪ ،‬مواجه است‪ .‬با وجود این به لحاظ اهمیت‬ ‫برگزاری رقابت های جهانی و بازی های اسیایی در سال اینده‪،‬‬ ‫در اجرای برنامه های فنی لحظه ای درنگ جایز نیست و به‬ ‫سرعت برنامه های تیم های ملی باید روند معمول خود را از‬ ‫سر گیرد‪g ».‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫نبوغیک‬ ‫بازیگر روی‬ ‫جلدتایم‬ ‫چگونه‬ ‫علماشتباه‬ ‫می کند؟‬ ‫این سوال‬ ‫اکونومیست‬ ‫است‬ ‫مشکالت‬ ‫فوکوشیما‬ ‫سوژههفته‬ ‫نامه گاردین‬ ‫‪81‬‬ ‫نخستینکنفرانس‬ ‫ملی توسعه مدیریت‬ ‫پولی و بانکی‬ ‫برگزار می شود‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪195‬‬ ‫نخستین کنفرانس ملی توسعه مدیریت پولی و بانکی‬ ‫ی به س��وی‬ ‫با موضوع «تح��ول در مدیریت نظام بانکی‪ ،‬گام ‬ ‫حماسه اقتصادی» با حضور و مش��ارکت بانک ها‪ ،‬موسسات‬ ‫ی و پژوهشی در روزهای ‪ 8‬و‬ ‫اعتباری‪ ،‬دانشگاه ها و مراکز علم ‬ ‫‪ 9‬بهمن ماه سال جاری توسط مرکز پژوهش های بانک انصار‬ ‫در مرکز همایش های بین المللی صد او سیما برگزار می شود‪ .‬به‬ ‫گزارش اداره تحقیق و توسعه بانک انصار‪ ،‬مرکز پژوهش های‬ ‫این بانک در راستای توسعه و تعمیق دانش مدیریت در نظام‬ ‫پولی و بانکی عالوه بر انتشار نش��ریه علمی توسعه مدیریت‬ ‫پولی و بانکی اقدام به تاس��یس دبیرخان��ه دائمی کنفرانس‬ ‫توسعه مدیریت پولی و بانکی کرده است‪ .‬ایت اله ابراهیمی‪،‬‬ ‫ مدیرعامل بانک انصار و دبیرکنفرانس در خصوص نخستین‬ ‫کنفرانس توس��عه مدیریت پولی و بانکی گف��ت‪« :‬با توجه به‬ ‫نامگذاری سال ‪ 1392‬از سوی مقام معظم رهبری به عنوان‬ ‫«حماسه سیاسی‪ ،‬حماسه اقتصادی» مقرر گردیده نخستین‬ ‫کنفرانس با محوریت حماس��ه اقتصادی برگزار ش��ود تا طی‬ ‫روزهای برگزاری به بررسی و تجزیه و تحلیل وضعیت فعلی‬ ‫و ش��رایط مطلوب صنعت بانک��داری و نق��ش ان در تحقق‬ ‫حماسه اقتصادی در کش��ور پرداخته شود‪ ».‬وی ضمن اعالم‬ ‫موارد فوق‪ ،‬در زمینه محورهای اصل��ی این کنفرانس اظهار‬ ‫داشت‪« :‬بر اساس تصمیمات کمیته علمی ‪ -1‬مدیریت نظام‬ ‫بانکی و الگوی تحقق حماسه اقتصادی‪ -2 .‬مدیریت بانکی‬ ‫در تامین مالی فعالیت های اقتصادی‪-3 .‬توزیع عادالنه منابع‬ ‫بانکی در چارچوب اقتصاد مقاومتی‪-4.‬نظام بانکی کارافرینانه‪:‬‬ ‫ساختار مطلوب و چشم انداز‪ -5.‬بانکداری اسالمی‪ :‬فرصت ها و‬ ‫چالش ها‪ -6.‬به سوی بانکداری نوین‪ :‬تحول در نظام بانکداری‪،‬‬ ‫محورهای ششگانه این کنفرانس را تشکیل می دهند و تمامی‬ ‫ اساتید و دانشجویان دانشگاه ها‪ ،‬صاحبنظران و پژوهشگران‬ ‫حوزه های اقتصادی‪ ،‬پولی و بانکی و همچنین مدیران ارشد‬ ‫و میانی بانک ها و موسسات اعتباری مخاطبان این کنفرانس‬ ‫ی کارشناس��ان و‬ ‫هس��تند‪ ».‬در پایان‪ ،‬دبیر کنفرانس از تمام ‬ ‫صاحبنظران حوزه پولی و بانکی کشور دعوت کرد تا با شرکت‬ ‫و ارائه دستاوردهای پژوهشی خود در این کنفرانس و همچنین‬ ‫مشارکت و همراهی و همفکری دس��ت اندرکاران مربوطه را‬ ‫در برگزاری باشکوه تر کنفرانس یاری نمایند‪ .‬نشانی وبسایت‬ ‫کنفرانس ‪www.mbmconf.ir‬‬ ‫نش�ان برتر س�مپوزیوم بی ن الملل�ی روابط‬ ‫ی در سال‪ 1392‬به بانک انصار رسید‬ ‫عموم ‬ ‫‪ l‬براس��اس رای قاطع هی��ات داوران س��مپوزیوم‬ ‫بین المللی روابط عمومی‪ ،‬بانک انصار به دلیل تکریم و توجه‬ ‫ویژه به مخاطبان و بهره گی��ری از ارای م��ردم در طراحی و‬ ‫اجرای برنامه ها و التزام عملی به روندهای شناسایی و صیانت‬ ‫از افکارعمومی جایزه ویژه خط کش طالیی را به دست اورد‪ .‬در‬ ‫این س��مپوزیوم که با حضور و سخنرانی کریستف گینیستی‪،‬‬ ‫رئیس انجمن بین المللی روابط عمومی در سالن همایش های‬ ‫صداوسیما برگزار شد‪ ،‬سازمان ها و موسسات دولتی و خصوصی‬ ‫حضور داشته و در رشته های مختلف با یکدیگر رقابت کردند‪.‬‬ ‫شایان ذکر است‪ ،‬مهمترین اهداف برگزاری نهمین سمپوزیوم‬ ‫بین المللی روابط عمومی‪ ،‬کمک ب��ه اعتالی روابط عمومی‪،‬‬ ‫کمکبهرشدنظریروابطعمومی‪،‬اعتباربخشیبهفعالیت های‬ ‫روابط عمومی ها و تقویت انگیزه‪ ،‬توسعه بینش و دانش و ارتقای‬ ‫مهارت ه��ای عملی دس��ت اندرکاران روابط عمومی اس��ت‪.‬‬ ‫همچنین یکم ابان ماه ‪ 1392‬مراس��م اختتامیه سمپوزیوم در‬ ‫سالن مرکز همایش های صداوسیما برگزار می گردد‪.‬‬ ‫بانک انصار تندیس زرین هفتمین همایش‬ ‫ملی بهره وری را ب ه دست اورد‬ ‫‪ l‬با اتخاذ سیاست ها و رشد فعالیت های بهره ورانه‪،‬‬ ‫بانک انصار تندیس زرین هفتمین همایش ملی بهره وری را‬ ‫به دست اورد‪ .‬بانک انصار براساس رای قاطع داوران هفتمین‬ ‫همایش ملی بهره وری کشور که براساس رعایت استانداردهای‬ ‫بین المللی بهره وری و احراز صالحیت های فنی در رقابت با ده ها‬ ‫شرکت‪ ،‬موسسه و سازمان دولتی و خصوصی صورت گرفت‪،‬‬ ‫جایزه تندیس زرین بهره وری را به عنوان عالی ترین نشان این‬ ‫همایش دریافت کرد‪ .‬در مراسم پایانی این همایش که با حضور‬ ‫برخی از مدیران عامل بانک ها‪ ،‬موسسات و شرکت های حاضر‬ ‫در این رقابت ها و عصر روز چهارش��نبه دهم مهرماه در سالن‬ ‫همایش های سازمان صداوسیمای جمهوری اسالمی برگزار‬ ‫شد‪ ،‬شمیرانی راد‪ ،‬جانشین اداره کل بازاریابی این بانک‪ ،‬جایزه‬ ‫تندیس زرین بهره وری انصار را از دس��ت مقامات اهداکننده‬ ‫دریافت ک��رد‪ .‬برپایه این گ��زارش‪ ،‬در هفتمین همایش ملی‬ ‫بهره وری کش��ور که در ان استادان دانش��گاه ها و مسئوالن‬ ‫سازمان ملی بهره وری و انجمن بهره وری ایران به سخنرانی‬ ‫پرداخته و جایگاه‪ ،‬ابعاد و اهمیت بهره وری را در عرصه اقتصادی‬ ‫در ایران و جهان تش��ریح کردند‪ ،‬س��خنرانان به اتفاق رش��د‬ ‫اقتصادی را مس��تلزم ارتقای بهره وری در فعالیت های جاری‬ ‫کشور دانسته و از منظر اسیب شناسانه کاستی های نهادها و‬ ‫س��ازمان های دولتی و خصوصی ایران را در زمینه بهره وری‬ ‫برش��مردند‪ .‬در بیانیه پایانی این همایش که در ‪ 16‬بند قرائت‬ ‫ش��د از دولت یازدهم خواسته ش��ده که براساس رهکردهای‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬چشم انداز بیست س��اله‪ ،‬اصل ‪ 44‬قانون‬ ‫اساسی‪ ،‬سیاست های ابالغی مجمع تشخیص مصلحت و به‬ ‫منظور قطع وابستگی به نفت‪ ،‬سیاست ها و اقدامات ساختاری‬ ‫با اولویت توسعه منابع انسانی بهره ور و تصویب قانون بودجه‬ ‫براساس شاخص های بهره وری‪ ،‬صورت گیرد که براساس انها‬ ‫بهره وری به مولفه ای بنیادی در فرایندهای تصمیم گیری و‬ ‫ی کشور تبدیل شود‪ .‬بنابر این گزارش‪ ،‬بانک‬ ‫اداره امور عموم ‬ ‫انصار طی برنامه سه س��اله تحول خود تمامی استانداردهای‬ ‫بهره وری و شاخص های توس��عه رویه های شرکتی را که در‬ ‫انها بهره وری و کارایی منطبق با اس��تانداردهای بین المللی‬ ‫یک اصل محوری منظور شده است‪ ،‬درنظر گرفته و براساس‬ ‫بررسی موسسات ذیصالح و رای داوران همایش ها و مسابقات‬ ‫برگزار شده در سطح ملی طی سال های اخیر‪ ،‬موفق به دریافت‬ ‫ده ها نشان بین المللی و ملی از جمله مقام اول سالمت اداری‬ ‫و دریافت عنوان نخست سازمان پاک در کشور شده است‪.‬‬ ‫جامعه مجازی بانک انصار راه اندازی شد‬ ‫‪ l‬جامعه مجازی بانک انصار با هدف افزایش ارتباط‬ ‫با بانک راه اندازی شده اس��ت‪ .‬در این سامانه می توان در مورد‬ ‫موضوعات گوناگون با کارشناسان بانک تعامل کرد و ضمن‬ ‫اشنایی با مس��ائل متفاوت حوزه بانکی‪ ،‬مشکالت خود را به‬ ‫صورت پرس��ش مطرح کرده و پاس��خ خ��ود را دریافت کرد‪.‬‬ ‫کارشناسان نیز ضمن پاسخگویی به پرسش های شما‪ ،‬همواره‬ ‫مسائل جدید حوزه بانکی را ارائه می کنند‪ .‬جامعه مجازی بانک‬ ‫انصار شامل تاالرهای گفت وگوی ذیل می باشد‪:‬‬ ‫خدمات بانکی‪ :‬در این بخ��ش امکان اطالع از خدمات‬ ‫بانکی ارائه شده در بانک انصار شامل انواع سپرده ها‪ ،‬تسهیالت‪،‬‬ ‫خدمات شعب و‪ ...‬را خواهید داشت‪.‬‬ ‫بانکداری الکترونیک (بانکداری نوین)‪ :‬ارائه اطالعات و‬ ‫امکان بحث در خصوص خدمات بانکداری الکترونیک شامل‬ ‫انواع کارت های بانکی‪ ،‬دس��تگاه های خودپرداز و کارتخوان‪،‬‬ ‫موبایل بانک و همبانک‪ ،‬اینترنت بانک و‪ ...‬در این تاالر صورت‬ ‫می پذیرد‪.‬‬ ‫پرداخت الکترونیک‪ :‬تمامی امور مربوط به دستگاه های‬ ‫‪ POS‬و ‪ ATM‬در این قس��مت مورد بررسی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫ش��ما می توانید تمامی مطالب مربوط به این دستگاه ها را در‬ ‫این اتاق بیابید‪.‬‬ ‫اطالعات بانکی (تازه ه��ای صنعت بانکداری)‪ :‬اخرین‬ ‫اخبار و اطالعات صنعت بانکداری در ایران و جهان به همراه‬ ‫مقاله های مفید و کارب��ردی در زمینه بانکداری در این بخش‬ ‫ارائه می شود‪.‬‬ ‫مشاوره‪ :‬کارشناسان بانک در این بخش در زمینه های‬ ‫گوناگون از جمله راهنمایی برای سرمایه گذاری و فعالیت در‬ ‫بازار های اقتصادی‪ ،‬مسائل حقوقی و شرعی و‪ ...‬به ارائه مشاوره‬ ‫رایگان می پردازند‪.‬‬ ‫حقوقی‪ :‬در این بخش کارشناس��ان به پرس��ش های‬ ‫حقوقی کاربران گرامی در حوزه های وثایق‪ ،‬قراردادها‪ ،‬دعاوی‬ ‫و‪ ...‬می پردازند‪ .‬کارشناس��ان در این بخش سعی دارند مبانی‬ ‫حقوقی خدمات بانکی را شرح دهند‪ .‬شما می توانید با عضویت‬ ‫در این سامانه‪ ،‬مسائل و مشکالت خود را با کارشناسان در میان‬ ‫بگذارید‪ .‬تنها با چند کلیک عض��وی از جامعه مجازی بانک‬ ‫انصار شوید‪g.‬‬ ‫بانک انصار‬ ‫‪82‬‬ ‫اتفاق نظر تولیدکنندگان و مسئوالن‬ ‫سیستم بانکی بر واقعی شدن نرخ سود‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪195‬‬ ‫نرخ سود باید واقعی شود‪ .‬این فصل الخطاب سخنان‬ ‫میهمانان دهمین مناظره صداوس��یما بود ک��ه با توجه به‬ ‫ش��رایط کنونی بر ان تاکید داش��تند‪ .‬سیس��تم بانکی در‬ ‫شرایطی روزگار خود را س��پری می کند که تورم براساس‬ ‫اخرین اعالم رس��می رق��م ‪ 40‬درصد را لم��س کرده و‬ ‫حداکثر س��ود س��پرده ها ‪ 23‬درصد اس��ت‪ .‬در این میان‬ ‫تعارض خواس��ت دو گروه در اقتصاد موجب ش��ده تا نرخ‬ ‫س��ود بانکی ب��ه موضوعی جذاب ب��رای رس��انه ها بدل‬ ‫ش��ود‪ .‬از یک س��و س��پرده گذاران ترجیح می دهند پول‬ ‫خ��ود را از سیس��تم بانکی خ��ارج کنند و از س��وی دیگر‬ ‫تولیدکنن��دگان بر ای��ن باورند که تولید با نرخ های س��ود‬ ‫تس��هیالت ‪ 30‬درص��دی توجیه پذیر نیس��ت‪ .‬به گزارش‬ ‫اداره کل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد؛ دهمین مناظره‬ ‫تلویزیونی با موضوع بررس��ی نرخ س��ود بانکی با حضور‬ ‫نمایندگان بخ��ش خصوص��ی‪ ،‬بانک��ی و تولیدکنندگان‬ ‫روی انتن شبکه یک سیما رفت‪ .‬میهمانان برنامه مناظره‬ ‫تلویزیونی اقایان غالمحس��ن تقی نتاج مدیرعامل بانک‬ ‫مهر اقتصاد‪ ،‬طهماسب مظاهری رئیس کل پیشین بانک‬ ‫مرکزی‪ ،‬دیانی نماینده تولیدکنندگان‪ ،‬علی محمد رجالی‬ ‫فعال اقتصادی و صادرکننده و ش��ایان ارانی کارش��ناس‬ ‫اقتصادی بودند‪ .‬بنابر این گزارش‪ ،‬در ابتدای این مناظره‬ ‫به طور مش��خص دکتر نتاج و ش��ایان ارانی واقعی کردن‬ ‫نرخ س��ود را به معنای توجه رابطه بین تورم و نرخ س��ود‬ ‫و نزدیک کردن نرخ س��ود به نرخ تورم عنوان کردند و دو‬ ‫نماینده تولیدکننده نیز خواس��تار کاهش نرخ سود بودند‪،‬‬ ‫اما با تش��ریح وضعیت و بحث های مطرح شده در مناظره‬ ‫به تبعیت از دکترمظاهری تغییر نرخ س��ود تس��هیالت را‬ ‫منوط به اصالح س��اختار سیس��تم بانکی و کاهش تورم‬ ‫دانس��تند یا اعطای یارانه از س��وی دولت یا خود بانک ها‬ ‫را خواستار شدند !‬ ‫نتاج؛ بانک ها در یک قدمی ورشکس�تگی‬ ‫هستند‬ ‫‪ l‬غالمحس��ن تقی نتاج‪ ،‬مدیرعام��ل بانک مهر‬ ‫اقتصاد به عنوان اولین سخنران و موافق افزایش نرخ سود‬ ‫بانکی پشت تریبون قرار گرفت و اظهار داشت‪« :‬اصالح‬ ‫نرخ س��ود بانکی در زمان حاضر باید در دستور کار باشد‪.‬‬ ‫اگر نرخ سود کاهش پیدا کند منجر به کاهش بهای تمام‬ ‫ش��ده محصوالت می ش��ود‪ ،‬ولی عالمت س��وال پررنگ‬ ‫اینجاس��ت که تکلیف مردمی که نمی توانن��د از وام های‬ ‫بانکی بهره مند ش��وند چیس��ت؟» وی گف��ت‪« :‬در تورم‬ ‫عوامل مختلفی اثر دارد که یکی از انها نرخ س��ود بانکی‬ ‫اس��ت‪ ،‬نرخ ارز‪ ،‬میزان س��رمایه گذاری ها‪ ،‬تک محصولی‬ ‫شدن کش��ور‪ ،‬نرخ جمعیت‪ ،‬عوامل منطقه ای و بین المللی‬ ‫نیز بر نرخ تورم اثر می گذارد‪ ،‬اما نرخ سود بانکی مستقیم‬ ‫به تورم وصل اس��ت‪ ».‬مدیر عامل بانک مهراقتصاد نرخ‬ ‫سود بانکی را واسطه ماندگاری سپرده ها در سیستم بانکی‬ ‫دانست و تصریح کرد‪« :‬اگر نرخ س��ود بانکی واقعی شود‬ ‫تمام بخش های اقتصاد نفع می برند‪».‬‬ ‫صنعت بانکداری ‪ 250‬هزار شاغل دارد‬ ‫‪ l‬نتاج با اش��اره به اینکه در زم��ان حاضر حدود‬ ‫‪ 250‬هزار نفر شاغل در سیستم بانکی کشور فعال هستند‬ ‫که به تولید خدمات شایس��ته می پردازند‪ ،‬گفت‪« :‬سیستم‬ ‫بانکی با اعتبارس��نجی های مناس��ب‪ ،‬نقدینگ��ی خود را‬ ‫در اختیار متقاضیان واجد ش��رایط ق��رار می دهد و زمانی‬ ‫که از درامده��ای بانکی صحبت می کنیم باید دودس��ته‬ ‫درامدهای مش��اع و درامدهای غیر مش��اع را مد نظر قرار‬ ‫دهید‪ ».‬مدیرعامل بان��ک مهر اقتص��اد اضافه کرد‪« :‬در‬ ‫درامدهای مش��اع سیستم بانکی س��پرده های موجود در‬ ‫بانک ه��ا را با بررس��ی متقاضیان دریافت تس��هیالت در‬ ‫اختیار انان ق��رار می دهد ام��ا در درامدهای غیرمش��اع‬ ‫با س��پرده گذاری ها هی��چ اقدام��ی انجام ن��داده‪ ،‬بلکه با‬ ‫درامدهای خود اقدام به فعالیت می پردازد‪ ».‬وی با تاکید‬ ‫بر اینکه در دو س��ال گذش��ته با افزایش نرخ ارز‪ ،‬ما شاهد‬ ‫افزایش تولی��د بوده ایم‪ ،‬گف��ت‪« :‬سیس��تم بانکی عمده‬ ‫درامدهای خود را از درامدهای غیرمش��اع کس��ب کرده‬ ‫نه س��پرده های مردم‪ ».‬نتاج در ادامه با بیان اینکه بانک‬ ‫مرکزی تعیین نرخ سود را ازاد گذاشته است‪ ،‬گفت‪« :‬بانک‬ ‫خصوصی و بانک دولتی با هم توافق کرده اند که بین ‪17‬‬ ‫تا ‪ 23‬درصد نرخ سود سپرده ها باشد‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬نرخ‬ ‫سود سالیانه ‪ 23‬درصد است و در حال حاضر کل بانک ها‬ ‫بر این اس��اس عمل می کنند البته بانک ه��ا عالوه بر این‬ ‫روزشمار هم به سپرده گذاران سود می دهند‪ .‬این نرخ سود‬ ‫علی الحساب اس��ت و عالوه بر ان ‪2/5‬درصد حق الوکاله‬ ‫است که از تسهیالت دریافت می شود‪ ».‬مدیرعامل بانک‬ ‫مهر اقتصاد با تاکید بر اینکه بانک ه��ا باید تالش کنند تا‬ ‫هزینه های خود را در این ‪ 2/5‬درصد مدیریت کنند اظهار‬ ‫داشت‪« :‬به دلیل مشکالت موجود در سیستم بانکی طی‬ ‫چند سال اخیر بانکی دیده نشده است که مابه التفاوت نرخ‬ ‫سود علی الحس��اب و قطعی را پرداخت کند‪ ».‬غالمحسن‬ ‫تقی نتاج در پاس��خ به اینک��ه «مگر بانک ها چ��ه میزان‬ ‫س��ود دارند که به این اندازه می توانند واحدهای تجاری‬ ‫لوکس در اختیار داش��ته باش��ند؟» گفت‪« :‬به دلیل نبود‬ ‫فرهنگ س��ازی کافی در ترویج بانک��داری الکترونیک‪،‬‬ ‫بانک ها برای ارائ��ه خدمات و جذب س��پرده های بانکی‬ ‫ناگزیر به حضور در نقاط پرمخاطب هستند وگرنه ترجیح‬ ‫بانک ها استفاده از س��رمایه در مسیرهای سود اور است تا‬ ‫خواب سرمایه خرید و در اختیار گرفتن واحدهای تجاری‬ ‫از محل اورده س��هامداران است‪ ،‬نه سود سپرده گذاران‪».‬‬ ‫وی تاکید کرد‪« :‬برای دسترسی جمعیت ‪ 75‬میلیون نفری‬ ‫به خدمات بانکی وجود این تعداد ش��عبه الزامی است و به‬ ‫سود ربطی ندارد‪».‬‬ ‫ن�گاه دولت�ی ب�ه بانک ه�ا توس�ط بخش‬ ‫خصوصی!‬ ‫‪ l‬نتاج با تاکید بر اینکه حرکت اقتصادی کشور به‬ ‫سمت خصوصی سازی است‪ ،‬بیان کرد‪« :‬خصوصی سازی‬ ‫بانک ها به این معنی اس��ت که عملی��ات بانکی را بدون‬ ‫ربا بپذیریم‪ .‬یعنی اگر یک ریال توس��ط س��هام دار بانک‬ ‫خصوصی اورده ش��ود ‪ 12‬ری��ال از طریق جذب س��پرده‬ ‫می گیرد که البته به منزله صاحب ش��دن ان نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫وکالت ان را برعهده داش��ته و نمی توان��د منافع موکل را‬ ‫نادیده گرفت‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد ضمن اشاره‬ ‫به اینکه باید بپذیریم که خصوصی سازی حرکت اقتصادی‬ ‫کشور اس��ت‪ ،‬افزود‪« :‬باید زمینه فعالیت به گونه ای فراهم‬ ‫شود که به س��مت خصوصی س��ازی واقعی حرکت کنیم‪.‬‬ ‫اینکه بیان شده بود زمینه نرخ تسهیالت باید کمتر از نرخ‬ ‫سود سپرده باشد‪ ،‬باید به سمتی پیش رویم که تسهیالت‬ ‫به بخشی داده شود که س��وداوری دارد‪ ».‬وی در بخش‬ ‫دیگری از مناظره گفت‪« :‬نباید بانک ه��ا را متهم به عدم‬ ‫حمایت از تولید کرد‪ ،‬زیرا یکی از حضار همین جلس��ه دو‬ ‫هزار میلیارد ریال تس��هیالت بانکی ب��رای تولید دریافت‬ ‫کرده اس��ت‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد افزود‪« :‬توقع‬ ‫تولیدکنندگان این اس��ت که ضم��ن تهیه مناب��ع با نرخ‬ ‫دلخواه‪ ،‬تس��هیالت را نیز با نرخی که خود تعیین می کنند‬ ‫دریافت کنند؛ چنین چیزی در اقتصاد فعلی مورد پذیرش‬ ‫نیس��ت‪ ».‬وی با تاکید بر اینکه زمین��ه فعالیت بانک های‬ ‫خصوصی باید فراهم ش��ود‪ ،‬گفت‪« :‬نرخ سود تسهیالت‬ ‫را اگر پایین تر از نرخ س��ود س��پرده ها تعیین کنیم‪ ،‬تجربه‬ ‫شکس��ت خورده قبلی تکرار خواهد شد‪ ».‬نتاج در پاسخ به‬ ‫سوال مجری مبنی بر اینکه بانک ها یک ساله سود سپرده‬ ‫‪ 7‬درصد تا ‪ 20‬درصد پنج س��اله می دهند‪ ،‬اما خودش��ان‬ ‫تس��هیالت کوتاه مدت ‪ 25‬تا ‪ 30‬درص��د می دهند ایا این‬ ‫مابه التفاوت ب��ا حق الوکاله ای که مطرح ش��د همخوانی‬ ‫دارد؟ و ایا ی��ک وکیل می توان��د برابر اص��ل از یک بیع‬ ‫منتفی شود؟ گفت‪« :‬هفت تا ‪ 20‬درصد برای دو سال و نیم‬ ‫گذشته است و اکنون اجرا نمی ش��ود و بانک مرکزی نیز‬ ‫س��قفی برای ان نگذاشته است و ش��ورای عالی بانک ها‬ ‫که بانک های خصوص��ی و دولتی در ان حض��ور دارند با‬ ‫یکدیگر تواف��ق کرده اند که ‪ 7‬درصد ت��ا ‪ 20‬درصد را که‬ ‫عمال رعایت نمی شود انجام دهند و کل بانک ها ‪ 17‬تا ‪23‬‬ ‫درصد سود سالیانه بس��ته به امتیازی که سپرده گذار دارد‪،‬‬ ‫پرداخت می کنند‪ .‬همچنین ‪ 2/5‬درصد حق الوکاله عالوه‬ ‫بر نرخ سود است‪ .‬این نرخ س��ود‪ ،‬نرخ سود علی الحسابی‬ ‫است که به وکالت از تسهیالت گیرنده دریافت می شود و‬ ‫تقدیم سپرد ه گذار می شود و حق الوکاله بیش از ‪ 2/5‬درصد‬ ‫نیس��ت و بانک مرکزی نیز این موضوع را کنترل می کند‪،‬‬ ‫بنابراین بانک ها باید سعی کنند هزینه های خود را در این‬ ‫‪ 2/5‬درصد مدیریت کنند‪g».‬‬ ‫‪83‬‬