ماهنامه مثلث شماره 198

‫جلد دوم مثلث؛ ویژه صد روزگی‬ ‫دولت حسن روحانی‬ ‫تو گوهایی از‪ :‬محسن رنانی‪ ،‬امیرمحبیان‪ ،‬حسین راغفر‬ ‫همراه با اثار و گف ‬ ‫محسن غرویان‪ ،‬سیدرضا اکرمی‪ ،‬محسن کوهکن و‪...‬‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدونودوهشتم‪6/‬اذر ‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫گزار ش ها و گفت وگوهای اختصاصی خبرنگاران مثلث از ژنو‬ ‫روایت تفاهم‬ ‫در ساعت‪3‬بامداد‬ ‫‪ 5‬روز مذاکره چگونه به «برنامه عمل» میان ایران و غرب انجامید؟‬ ‫گزارش اختصاصی؛ ناگفته هایی از چگونگی توافق ایران با غرب‬ ‫بررسی ابعاد حقوقی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی توافق ژنو‬ ‫استقبالخانواده‬ ‫شهدای هسته ای‬ ‫از محمدجواد‬ ‫ظریف‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫اغاز عصر دانشگاهیان‬ ‫چرا نصراهلل سجادی رای اعتماد‬ ‫نگرفت؟‬ ‫از حامیان احمدی نژاد تا حامیان قالیباف ‬ ‫مروری بر شهردارها و شوراهای شهر کشور‬ ‫گام های عملی تحول‬ ‫گزارشی از دومین کنگره‬ ‫علوم انسانی اسالمی‬ ‫بازتاب‬ ‫مقاله ای از سیدمصطفی هاشمی طباء در نقد گفت وگوی مثلث با دکتر ابراهیم فیاض‬ ‫بازتاب‬ ‫در این تردید نیست که در برخورد اندیشه ها‪ ،‬طرفین از‬ ‫یکدیگر تاثیر م ی پذی رند و نیز حسب شرایط زمانی و مکانی‬ ‫اندیشه های علم ی شان م ی تواند تغییر یابد‪ .‬در تاریخ همواره‬ ‫چنین بوده است و چه بسیار فرهیختگان و اندیشمندانی که‬ ‫مهر اتهام از سوی عناصر دیگری پیش��انی انها را منقوش‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬در تاریخ فقه مال امین اس��ترابادی را م ی بینیم‬ ‫که بزرگانی چون شیخ مفید‪ ،‬شیخ طوسی و سی د مرتضی را‬ ‫تابع نظ رات اهل تسنن و بلکه باالتر از ان م ی دانست و نهایتا‬ ‫درصدد نجات دین محمدی بود‪.‬‬ ‫اینکه فکر کنیم اگر کس��ی در کشوری درس بخواند‪،‬‬ ‫س��راپا مانند انان م ی ش��ود و مکت��ب ان��ان را م ی پذیرد و‬ ‫مکتب را به جای انکه به اندیش��ه مرتبط کنیم به سرزمین‬ ‫موس��وم نماییم نه در جایی دیده م ی ش��ود و نه در اندیشه‬ ‫هیچ فرهیخته ای جایی دارد و نه هی��چ مکتبی تاکنون به‬ ‫سرزمی ن ها منس��وب ش��ده اس��ت‪ .‬صدور احکام متعدد در‬ ‫انتساب افراد بدون انکه تحلیل درستی از ان بشود‪ ،‬باتوجه به‬ ‫تناقضاتی که در یک مقاله سه صفحه ای دیده م ی شود‪ ،‬این‬ ‫ تردید را به وجود م ی اورد که ایا مس��ائل اجتماعی را م ی توان‬ ‫به سادگی س��یاه و س��فید دید و ایا م ی توان به هر فردی که‬ ‫نامی در کش��ور دارد‪ ،‬مهری خاص که مبین اندیشه و تفکر‬ ‫او باشد‪ ،‬زد؟‬ ‫البته مجله مثلث در توصیف مقاله گفت وگو مانند با‬ ‫اقای فیاض در صدر صفحه ‪ 58‬شماره یکصد و نود و چهارم‬ ‫گفته های ایش��ان را «جالب» توصیف کرده اس��ت و البته‬ ‫معلوم نیست کلمه جالب به چه معنی به کار برده شده اما‬ ‫هر چه باش��د باید گفت که هر جالبی صحیح نیست و چه‬ ‫خوب بود مثل��ث انچه را متقن و صحی��ح م ی داند به چاپ‬ ‫برس��اند و نه هر جالبی را‪ .‬م ی توان از برخ��ی دیدگاه ها این‬ ‫گفت وگو را تحلیل کرد هر چند با بضاعت اندک این نویسنده‬ ‫شاید حق مطلب نتواند ادا ش��ود‪ ،‬به ه ر حال برخی نکات را‬ ‫م ی توان ایضاح کرد‪.‬‬ ‫مجله مثلث موضوع گفت وگو را «نسبت روشنفکران‬ ‫ای رانی با اندیش��ه های غ ربی» انتخاب ک��رده که اوال عنوان‬ ‫مناسبی نیست و ثانیا در داخل ان بحث نسبی را مطرح کرده‬ ‫تا از این طریق انچه گرته برداری فکری از سوی روشنفکران‬ ‫است را بتواند بازسازی نماید‪.‬‬ ‫در گام نخس��ت بای��د ای��ن س��وال مطرح ش��ود که‬ ‫مصاحب ه شونده اصوال روشنفکر را چه کسی م ی داند؟ ایا کلمه‬ ‫روشنفکر تنها به افراد معدودی که در مغرب زمین (مغرب زمین‬ ‫به معنی فلس��فی) درس خوانده اند اطالق م ی شود یا انکه‬ ‫افرادی چون سی د جمال الدین اس��د ابادی‪ ،‬اخوند خ راسانی‪،‬‬ ‫ایت اهلل کاشانی‪ ،‬عالمه جعفری‪ ،‬شهید دکتر بهشتی‪ ،‬شهید‬ ‫مطهری‪ ،‬سی د جالل اشتیانی و مانند انها را روشنفکر م ی داند‬ ‫یا فقط طیف خاصی را روشنفکر م ی داند؟‬ ‫ایا در اینکه فقط به برخی افراد اشاره شده به معنای ان‬ ‫است که روشنفکری امری مذموم است و باید سرکوب شود یا‬ ‫منظور دیگری در بین بوده است‪.‬‬ ‫نگارنده در مصاحب ه ای در بیان جایگاه روشنفکران گفته‬ ‫بود که اول روشنفکر عالم پیامبر گرام ی حضرت محمد(ص)‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬یکی از بزرگان به درس��تی فرم��وده بود که چه‬ ‫سخن نغز و زیبایی‪ ،‬زی را پیامبر ما مظهر روشنفکری بوده اند‪.‬‬ ‫حال اگر به نظر اقای فیاض هر که روش��نفکر است مردود و‬ ‫وابسته اس��ت امری دیگر اس��ت و ظاه را بزرگان جامعه باید‬ ‫«تاریک فکر» باشند و نه «روشنفکر»‪.‬‬ ‫اینک ب رای ورود به نظ رات ایشان نقل قول هایی از مقاله‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪8‬‬ ‫الینه شدن در ایسم ها‬ ‫یاد شده م ی اید‪:‬‬ ‫‪ -1‬اگر بحث از روشنفکران است چرا پای سی د حسین‬ ‫نصر به میان اورده شده که به قول ایشان تکنوکرات امریکایی‬ ‫بوده اند و نه روش��نفکر؟ ظاه را خواس��ته اند تعریضی هم به‬ ‫سی د حسین نصر داشته باشند‪ .‬البته اینکه سی د حسین نصر‬ ‫م ی گوید تفکر سنتی دارد صد البته معنایش معلوم نیست‪،‬‬ ‫ولی از دینداران ما کم نیستند که تفکر دین ی شان ب ی شباهت‬ ‫به نصر نیس��ت‪ .‬اما باید باالخره تعریفی از روشنفکر داشته‬ ‫باشیم تا ببینیم نصر در میان انان اس��ت یا خیر‪ .‬به هرحال‬ ‫ه ر چند ممکن اس��ت نصر با تکنولوژی میانه ای هم داشته‬ ‫باشد اما یقینا تکنوکرات نیست‪.‬‬ ‫‪ -2‬گفته اند امریکا روشنفکر ندارد‪ ،‬بلکه تکنوکرات دارد‪.‬‬ ‫واقعا این جمله عجیب است‪ ،‬چگونه ممکن است در سرزمین‬ ‫وسیع امریکا روشنفکری وجود نداشته باشد‪ ،‬ه ر چند اندیشه‬ ‫غالب در امریکا را فلسفه پ راگماتیس��تی افرادی چون جان‬ ‫دیوئی و ویلیام جیمز بدانیم و تکنوکراسی را برامده از فلسفه‬ ‫پ راگماتیستی انان بینگاریم‪.‬‬ ‫‪ -3‬معلوم نیست چگونه فردی (مثل نصر) که روشنفکر‬ ‫نبوده و اندیشه تکنوکراسی داشته است به قول ایشان افرادی‬ ‫چون عالمه طباطبایی‪ ،‬شهید مطهری ‪ ،‬هانری کربن‪ ،‬داوری‬ ‫اردکانی و اب راهیم ی دینان��ی را به کار م ی گیرد؟ این تناقض را‬ ‫چگونه حل م ی کنند و ایا اینان را هم پا لگی نصر م ی دانند؟‬ ‫‪ -4‬نوش��ته اند فردید المان ی مس��لک بود و غربزدگی‬ ‫و اینه��ا را فردی��د اورد‪ .‬اوال مگر ما مس��لک انگلیس��ی و‬ ‫امریکایی و المانی و فرانس��وی و ایتالیای��ی و غیره داریم؟‬ ‫این یک نوع تقسیم بندی جدید در اندیشه است‪ .‬ظاه را فردید‬ ‫طرفدار هایدگر بوده اس��ت اما مگر در الم��ان نیچه‪ ،‬هگل و‬ ‫دیگران وجود نداشته اند؟ ایا همه اینها مسلکی به نام مسلک‬ ‫المانی را تش��کیل م ی داده اند؟ فردید طرفدار کدام یک بوده‬ ‫است؟ به عالوه مگر مس��لک المانی (به قول ایشان) جدا از‬ ‫مغرب زمین است که فردید المانی مسلک غربزدگی را اورده‬ ‫باشد؟ این تناقض را اقای فیاض چگونه حل م ی کنند؟‬ ‫‪ -5‬نوش��ته اند االن هم قش��رهای متفکر‪ ،‬روشنفکر‪،‬‬ ‫دانشگاهی و اقتصادی امریکا هم از یهودیان المان هستند‪.‬‬ ‫اوال برخالف گفته قبلی ایش��ان که امریکا روشنفکر‬ ‫ندارد‪ ،‬اعتراف کرده اند که روش��نفکر دارد‪ .‬ثانی��ا با چه امار و‬ ‫اطالعاتی م ی گویند که بدنه ‪60‬درصد دانش��گاه های امریکا‬ ‫هاش�م ی طبا خط�اب ب�ه‬ ‫فی�اض م ی گوی�د‪« :‬ایش�ان‬ ‫فرام�وش کرده اند ک�ه نیروهای‬ ‫انقالب شامل مقلدین امام و خود‬ ‫امام ک�ه اصل نیروه�ای انقالب‬ ‫بودن�د‪ ،‬م ی ش�ود‪ .‬پ�س چگونه‬ ‫ادبیات نیروهای انقالب را ملهم‬ ‫از مارکسیسم م ی دانند؟ »‬ ‫را متفکران المانی م ی س��ازند؟ این اهمی ت دادن به یهودیان‬ ‫در امریکا به چه منظور اس��ت؟ طبعا تعدادی یهودی المانی‬ ‫در خالل جنگ دوم جهانی به امریکا رفته اند اما اینکه بدنه‬ ‫دانشگاه های امریکا را یهودیان المانی تشکیل م ی دهند‪ ،‬فاقد‬ ‫ه ر گونه امار و استدالل است‪.‬‬ ‫‪ -6‬اینکه در فتنه ‪ 88‬طرفداران نصر و فردید سر برون‬ ‫اوردند‪ ،‬ب راساس کدام منطق و استدالل است؟ این نگارنده که‬ ‫به هیچ وجه نصر و فردید را ب ر نم ی تابد م ی خواهد بداند انان‬ ‫که طرفدار نصر و فردید هستند و در فتنه ‪ 88‬نقش داشته اند‪،‬‬ ‫کدام افراد هستند؟‬ ‫‪ -7‬نوش��ته اند اقتصاد سوسیالیس��تی دوران جنگ‬ ‫کامال ما را در جنگ عقیم کرد‪ .‬نوش��ته اند اقتصاد کمونی‬ ‫و اقتصاد کس��ادی سوسیالیستی و مارکسیس��تی ما را از‬ ‫نظر رش��د اقتصادی عقیم کرد‪ .‬این را دیگر نم ی توانیم به‬ ‫حساب تجاهل بگذاریم زی را بعید است اطالعات اقتصادی‬ ‫ایشان از زمان جنگ ناقص باشد‪ ،‬مگر انکه اصل سال های‬ ‫دفاع مقدس را مارکسیس��تی بدانیم! و تبعات ان را حاصل‬ ‫این جنگ بدانیم و نیز تصمیمات ش��ورای انقالب اسالمی‬ ‫و دادگاه ه��ای انقالب اس�لامی در مصادره ام��وال برخی‬ ‫وابس��تگان به رژیم شاهنش��اهی را از مظاهر مارکسیسم‬ ‫بدانیم! در هیچ یک از موارد یاد ش��ده دول��ت صاحب نظر‬ ‫و صاحب تصمیم نب��وده و در دوران جن��گ هیچ تصمیم‬ ‫دولت ب راساس نظام سوسیالیس��تی و مارکسیستی نبوده‬ ‫است‪ .‬مگر ایشان فراموش کرده اند که امام راحل چگونه از‬ ‫دولت حمایت م ی کردند؟ مگر امام راحل اگاه به اندیشه های‬ ‫سوسیالیستی و مارکسیستی نبودند؟ مگر انکه مسئوالن را‬ ‫غافل و نااگاه بدانیم که نم ی دانستند در کشور چه م ی گذرد‬ ‫و به راس��تی این اقتصاد کمونی را در کجای ای ران دیده اند؟‬ ‫این کمون ها کجا بودند که هیچ کس از انها خبر ندارد؟‬ ‫بو کار و بازار تعطیل شد؟ ایا‬ ‫ایا در دولت ذکر شده کس ‬ ‫مشاغل خصوصی‪ ،‬دولتی شد؟‬ ‫ایشان اگر نم ی دانند بدانند تنها در طول سال های اولیه‬ ‫جنگ بیش از پانزده هزار موافقت اصولی ب رای ایجاد صنایع‬ ‫توسط بخش خصوصی از س��وی دولت صادر شد و به رغم‬ ‫همه تنگناهای ارزی‪ ،‬حمایت بس��یاری از بخش خصوصی‬ ‫صورت گرفت‪ ،‬تنها روزنامه می زان وابس��ته به نهضت ازادی‬ ‫بود که توزیع کوپنی اجناس را نشانه اقتصاد سوسیالیستی‬ ‫ابراهیم فیاض در‬ ‫تو گویی با مجله‬ ‫گف ‬ ‫مثلث که به نقد و بررسی‬ ‫روشنفکران در دوران‬ ‫معاصر می پرداخت‪ ،‬‬ ‫نکاتی جنجالی را مطرح‬ ‫کرد که موجب پاسخ‬ ‫مفصل مصطفی هاشمی طبا‬ ‫به او شد‪ .‬مثلث ضمن‬ ‫احترام به اندیشه های هر‬ ‫دوبزرگوار امادگی انتشار‬ ‫مواضع انان را در ادامه‬ ‫خواهد داشت‬ ‫بازتاب‬ ‫اس��ت‪ .‬ایا اندیش��ه پوپر یعنی اندیش��ه کامل ی��ا غالب در‬ ‫فلسفه کشور انگلیس‪ .‬شاید تنها کسی که استناد به برخی‬ ‫اندیش��ه های پوپر م ی کرد‪ ،‬س��روش بود و نه انکه اندیش��ه‬ ‫روشنفکری اسالمی به پوپریس ت ها در ای ران اطالق شود‪ .‬این‬ ‫اطالق هم از جمله اختراعات اقای فیاض است و اختراع دیگر‬ ‫ایشان هم این امر است که تئوری شکست اندیشه های چپ‬ ‫اسالمی «که دولت را در اواخر جنگ در دست داشت» را بیان‬ ‫م ی کند‪ .‬واقعا این تئوری کدام است؟ ایا چنین مانیفستی از‬ ‫سوی دولت صادر شده اس��ت و ما خبر نداریم یا انکه زاییده‬ ‫خیال اس��ت؟ ایا این اندیش��ه ها و تئوری ها نبای��د در قالب‬ ‫برنامه ها و مقررات بودجه دولت در سال های مختلف تجلی‬ ‫پیدا کند؟ ایا ایشان م ی توانند انها را به عنوان یک مجموعه‬ ‫همگن و هم سو استخراج نمایند؟‬ ‫به عالوه تئوری قبض و بسط چه ربطی به دولت اقای‬ ‫هاشم ی رفسنجانی دارد؟‬ ‫‪ -13‬یکی دیگر از نکات جالب ارائه ش��ده ان است که‬ ‫بازرگان سوسیالیست اسالمی بود چون خودش تحصیلکرده‬ ‫فرانس��ه بود (اصال بازرگان از کلمه سوسیالیس��م به شدت‬ ‫متنفر بود)‪ .‬اب راهیم یزدی امریکایی بود‪ ،‬س��حابی و پسرش‬ ‫سوسیالیس��ت فرانس��وی بودند‪ .‬اقای مه��دوی کنی هم‬ ‫مخالف گرفتن سفارت امریکا بودند (خوشبختانه نگفته اند‬ ‫که ایشان سوسیالیست بوده اند یا طرفدار امریکا که مخالف‬ ‫گرفتن سفارت بودند!) و علت اینکه به انها م ی گفتند لبی رال‬ ‫و سازشگر ان بود که خودشان سوسیالیست اسالمی بودند‬ ‫(به کلمات و جمله پردازی ها توجه کنید‪ .‬ظاه را به قصد قربت‬ ‫کلمات را ردیف م ی کنند و ب ربال تحلیل سوار م ی شوند)‪.‬‬ ‫‪-14‬نوش��ته اند بازرگان سوسیالیس��ت با مطهری هر‬ ‫دو با ش��ریعتی که بنیاد گرایی شیعی سوسیالیستی را پیاده‬ ‫م ی کرد‪ ،‬مخالفت م ی کردند‪ .‬خب اگر بازرگان سوسیالیست‬ ‫بود (و در تشیع او هم نم ی توان ش��ک کرد)چرا علیه تشیع‬ ‫سوسیالیستی ش��ریعتی عمل کرد؟ به عالوه چگونه شهید‬ ‫مطهری که مظهر اسالم ناب بود با این ادم منحرف هم دست‬ ‫شد‪ ،‬ایا از نظر ایشان وسیله‪ ،‬هدف را توجیه م ی کرد؟‬ ‫‪-15‬و اما اسالم امریکایی؛ در اینکه سی د حسین نصر‬ ‫اندیشه مبهم ی دارد و شفاف نیس��ت جای تردید نیست اما‬ ‫گمان نکنم انچه امام در خصوص اس�لام امریکایی گفتند‬ ‫صرفا به خاطر نصر باش��د و ردپای بس��یاری دیگ��ر از افراد‬ ‫به عنوان اسالم امریکایی دیده م ی شد؛ افرادی که هیچ رابطه‬ ‫و نسبتی با نصر نداشته و ندارند‪.‬‬ ‫‪-16‬به حرف ب ی ب ی س��ی اس��تناد م ی کنن��د و از قول‬ ‫ ب ی ب ی سی م ی گویند که افرادی شبیه هاشمی چپ م ی زنند‬ ‫ولی به راس��ت م ی پیچند‪ .‬به هاش��می ای راد م ی گیرند که‬ ‫م ی خواستند به رابطه با امریکا بپردازد تا در جنگ پیروز شویم‪.‬‬ ‫نم ی توانم بگویم این حرف درس��ت یا غلط است اما ظاه را‬ ‫نظر اقای فیاض این بوده که به شوروی بپردازیم تا در جنگ‬ ‫شکست بخوریم‪ .‬ایا ارزوی پیروزی در جنگ نکوهیده است؟‬ ‫‪ -17‬م ی گوید خاتمی سوسیالیست اروپایی بود‪ .‬واقعا‬ ‫اقای فیاض در روز جزا و در پیش��گاه ح��ق م ی تواند از این‬ ‫تهمت دفاع کند؟ مگر اقای فیاض چه کس��ی است که به‬ ‫خود حق م ی دهد به همه و همه در عیان و در لفافه بتازد و‬ ‫انچه در طول پس از انقالب و به ثمر رسیدن انقالب اسالمی‬ ‫در جریان دارد را سوسیالیس��م‪ ،‬مارکسیسم‪ ،‬سوسیالیسم‬ ‫اروپایی‪ ،‬پوپریسم و پ راگماتیس��م بداند؟ مگر در این دوران‬ ‫بزرگان انقالب ب ی توجه هستند که شاهد این همه انحراف‬ ‫باشند و ساکت بنشینند؟‬ ‫‪ -18‬نوشته اند امدن خاتمی‪ ،‬نقد دوران هاشمی بود زی را‬ ‫ناطق ادامه هاشمی بود‪ .‬عجب که ایشان حافظه تاریخ ی شان‬ ‫را فراموش کرده اند‪ .‬اوال اقای هاش��می را گروه های مخالف‬ ‫به لیب رالیس��م متهم م ی کردند و برعکس ناطق کسی بود‬ ‫که طرفدارانش به ق��ول امروزی ها در تبلیغ��ات‪ ،‬او را ادامه‬ ‫گفتمان اسالمی م ی دانس��تند که به اصالح دوران هاشمی‬ ‫خواهد پرداخت و ان قدر در این تبلیغات غلو شد که به خاتمی‬ ‫رای دادند‪ .‬اگر بخواهیم مارکی به خاتمی بچس��بانیم اصال‬ ‫مارک سوس��یال ‪ -‬دموکرات به قبای او ب رازنده نخواهد بود‪.‬‬ ‫شاید اگر مارک اومانیستی و پوپریسم بر او م ی زدند بهتر بود‪.‬‬ ‫(از پیشگاه حجت االسالم والمسلمین سی د محمد خاتمی‬ ‫عذرخواهی م ی کنم)‪.‬‬ ‫سخن اخر انکه بافتن این گونه حرف ها هنر م ی خ واهد و‬ ‫در نوشته مذکور این هنر دیده م ی شود اما یک مسلمان مومن‬ ‫و متقی که به روز جزا ایمان دارد‪ ،‬همواره فاقد این هنر است و‬ ‫پیروان امام نیز به طریق اولی فاقد ان‪.‬‬ ‫اگر واقعا پیرو امام هس��تیم بدانیم ک��ه او مجتهدی‬ ‫مسلم‪ ،‬تقوا پیشه با اشنایی عمیق س��الیان دراز با مکاتب‬ ‫فلسفی و سیاسی دنیا بودند و بدانیم که مجتهد تا به اجتهاد‬ ‫و ظن نزدیک به یقین نرسد‪ ،‬تصمیم نم ی گیرد‪ .‬اتهام انکه‬ ‫امام در پذی��رش قطعنامه تحت تاثیر هاشم ی رفس��نجانی‬ ‫بودند و اینکه مجمع عق�لا در مجلس در پذیرش قطعنامه‬ ‫ضد هاشم ی رفسنجانی بودند به این معنی است که انان که‬ ‫قطعنامه را پذیرفتند از جمله عقال نبودند‪ .‬ایا م ی فهمیم چه‬ ‫م ی گوییم؟‬ ‫به نصیحت اخر ایشان (اقای فیاض) هم توجه کنیم‪:‬‬ ‫«امریکا یک غول اس��ت‪ ،‬غولی که باید راه مقابله با‬ ‫ان را بلد باش��یم و نباید مثل ش��وروی با ان بجنگیم چون‬ ‫نتیجه اش سقوط شوروی ش��د و تجزیه شوروی‪ ».‬خوبست‬ ‫ب رادران حزب اهلل و عقالی مجلس به این نصیحت مشفقانه‬ ‫گوش کنند‪ .‬حرف به درازا کشید و بیش از این جای نوشتن‬ ‫نیست‪ ،‬هرچند گفتنی در مورد حرف های اقای اب راهیم فیاض‬ ‫بسیار است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫م ی دانس��ت‪ .‬ایا اقای فیاض انتظار داشت دولت دست روی‬ ‫دس��ت بگذارد و در شرایط کمبود ارز و فش��ار مالی شدید به‬ ‫دولت‪ ،‬کشور را رها سازد تا هرج و مرج در کشور فراگیر شود؟‬ ‫اگر هم مصادره ها را به عنوان سیاس��ت های مارکسیس��تی‬ ‫م ی دانند اوال ربطی به دولت ندارد و ثانیا انگشت اتهام را متوجه‬ ‫شورای انقالب و مجتهدین عضو ش��ورای انقالب اسالمی‬ ‫م ی نمایند‪.‬‬ ‫‪ -8‬نوشته اند اوج کسی که م ی خواست مقابل امریکا‬ ‫بایستد‪ ،‬شوروی بود‪ ،‬در مقابل ان امریکا بود با شاخصه های‬ ‫قدرتش‪ .‬اما شوروی وقتی فروپاشید با چه چیزی سقوط کرد؟‬ ‫مقصود ایش��ان البته اندیشه مارکسیس��تی بوده است‪ .‬بعد‬ ‫اضافه کرده اند که چین عاقالنه با جهان برخورد کرده است‪ .‬ایا‬ ‫با این جمالت‪ ،‬اقای فیاض نم ی خواهند بگویند که مبارزه با‬ ‫امریکا با روش فعلی (که ایشان ان را مارکسیستی م ی دانند)‬ ‫به فروپاشی م ی انجامد و به سازش با امریکا دعوت نم ی کنند؟‬ ‫و البته در پایان مقاله به این امر تصریح م ی نمایند‪.‬‬ ‫‪ -9‬ایشان ظاه را دو گروه انقالبی و لیب رال که در مورد‬ ‫رابطه ب��ا امریکا نظ��رات مختلفی داش��ته اند ‪ -‬همگی‪ -‬را‬ ‫متاثر از تفکرات سوسیالیس ت های فرانس��وی م ی داند‪ .‬دو‬ ‫گروه مختلف با یک مس��لک! و ادبیات نیروهای انقالب و‬ ‫ضد انقالب را متاثر از مارکسیسم م ی دانند‪.‬‬ ‫ایش��ان فراموش کرده اند که نیروهای انقالب شامل‬ ‫مقلدین امام و خود امام که اصل نیروه��ای انقالب بودند‪،‬‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬پس چگونه ادبیات نیروهای انقالب را ملهم از‬ ‫مارکسیس��م م ی دانند؟ به عالوه ضد انقالب سلطنت طلب‬ ‫هم تفکر مارکسیستی داش��تند؟ معلوم نیست به چه دلیل‬ ‫این همه مسائل را خلط م ی کنند؟ مگر هر اندیشه اسالمی‬ ‫که بعدا توس��ط افراد دیگر به زبان دیگر بیان ش��ده را باید‬ ‫مارکسیس��تی خواند؟ ایا وعده خداوند طبق این اس��تدالل‬ ‫خدای ناکرده به گفت��ه مارکس که به انقالب تهیدس��تان‬ ‫اشاره دارد‪ ،‬ربط داد؟ و مسلمانان انقالبی را تابع نظر مارکس‬ ‫دانست تا اسالم؟ و فرمایش موال علی(ع) که م ی گوید هیچ‬ ‫کاخی برپا نم ی ش��ود‪ ،‬مگر انکه در کنارش حق مظلوم ی ‬ ‫ضایع شده باشد به برخی از این حرف ها ربط داد و مسلمانان‬ ‫تابع عل ی (ع) را تابع این نظ رات دانست؟‬ ‫‪ -10‬م ی نویسد مرحوم شریعتی اندیشه های بنیادگرایی‬ ‫شیعه را رواج م ی داد‪ .‬اندیشه بنیاد گرایی شیعه یعنی چه؟ به‬ ‫زعم ایشان اندیشه بنیاد گرایی شیعه یعنی مارکسیسم‪ .‬جالب‬ ‫است که برخی‪ ،‬اندیشه های ش��ریعتی ر ا ترویج وهاب ی گری‬ ‫یا تسنن م ی نامیدند و برخی هم اندیش��ه های او را ملهم از‬ ‫اومانیس��م یا مارکسیسم‪ .‬خود ش��ریعتی م ی گفت اگر قرار‬ ‫بود به چیزی به جز تش��یع و اس�لام فکر کنم‪ ،‬اومانیسم را‬ ‫انتخاب م ی کردم‪ .‬حال چگونه اس��ت که بنیاد گرایی شیعه‪،‬‬ ‫مارکسیسم نامیده م ی شود؟ بنیاد گرایی شیعه یعنی اعتقاد‬ ‫به وصایت پیامبر(ص)‪ ،‬اعتقاد ب��ه والیت علی(ع) به تصریح‬ ‫خطبه غدی ر خم و مبارزه با ظلم و جور؟ بنیاد گرایی ش��یعه از‬ ‫نظر اقای فیاض یعنی چه؟‬ ‫‪ -11‬نوش��ته اند بازمانده های حس��ینیه ارشاد یعنی‬ ‫مجاهدین خلق‪ ،‬ارمان مس��تضعفین و فرقان – این حرف‬ ‫مثل ان است که بگوییم بازماندگان صدر اسالم یعنی خوارج‬ ‫یعنی قاسطین‪ ،‬مارقین و ناکثین‪ -‬مگر ایشان نم ی دانند که‬ ‫برخی بنیانگذاران سازمان مجاهدین خلق با دکتر شریعتی‬ ‫اختالف نظر داش��تند و م ی گفتن��د او انق�لاب را به عقب‬ ‫م ی اندازد و به نوعی او را همراه امپریالیسم م ی نامیدند؟ بله‬ ‫فرقان ی ها بعدا و بعضا ان دو گروه دیگر به برخی حرف های‬ ‫دکتر شریعتی اس��تناد م ی کردند و مگر نه اینکه گروه های‬ ‫منحرف صدر اسالم به ایات قران و نیز همین تکفیری های‬ ‫سلفی عصر حاضر به ایات قران تمسک م ی جویند‪ ،‬پس چرا‬ ‫متمس ک بدانیم؟‬ ‫باید این تمس ک های جاهالنه را ناشی از َ‬ ‫‪ -12‬و اما موضوع پوپری ها و اندیشه های انگلیسی‬ ‫عبارت اندیشه انگلیس��ی مثل همان مسلک المانی‬ ‫‪9‬‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫وظیفه نویسندگان در اصالح‬ ‫اخالق جامعه‬ ‫من نم ی‏رس��م که همه مجالت را بخوانم‪ ،‬اما گاهی‬ ‫م ی‏بینم که بعض ی ه��ا انحراف دارند‪ .‬خ��ود انها که مدعی‬ ‫هستند که ما در راه اس�لام قدم برم ی‏داریم‪ ،‬باید بدانند که‬ ‫این قلم ها بسیاری شان با اسم اسالم است و نه ب رای اسالم‪.‬‬ ‫این عهد بزرگی است به دوش شما؛ مسئولیتی بزرگ است‬ ‫و بدانید که یک روز از باب این مسئولیت سوال خواهد شد و‬ ‫سیاست‬ ‫‪12- 23‬‬ ‫«حمایتمحتاطانه»برایرسیدنبه«توافقخوب»‬ ‫نقدهایکوچک‪،‬حمایت هایمشروط‬ ‫روایتتفاهمدرساعت‪ 3‬بامداد‬ ‫ناگفته هایتوافقایرانوغرب‬ ‫پروندهویژه‬ ‫‪24-31‬‬ ‫ازحامیاناحمدی نژادتاحامیانقالیباف‬ ‫شهرداراناصولگرا‬ ‫بینالملل‬ ‫‪32-37‬‬ ‫چندجانبه گراییمنطقه ای‬ ‫هژمونیمحدود‬ ‫انقالبدر استراتژی ها‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدونودوهشتم‪6/‬اذر ‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫گزارش ها و گفت وگوهای اختصاصی خبرنگاران مثلث از ژنو‬ ‫روایت تفاهم‬ ‫در ساعت‪3‬بامداد‬ ‫‪ 5‬روز مذاکره چگونه به «برنامه عمل» میان ایران و غرب انجامید؟‬ ‫گزارش اختصاصی؛ ناگفتههایی از چگونگی توافق ایران با غرب‬ ‫بررسی ابعاد حقوقی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی توافق ژنو‬ ‫استقبالخانواده‬ ‫شهدایهستهای‬ ‫از محمدجواد‬ ‫ظریف‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫جلد دوم مثلث؛ ویژه صد روزگی‬ ‫دولت حسن روحانی‬ ‫همراه با اثار و گفتوگوهایی از‪ :‬محسن رنانی‪ ،‬امیرمحبیان‪ ،‬حسین راغفر‬ ‫محسن غرویان‪ ،‬سیدرضا اکرمی‪ ،‬محسن کوهکن و‪...‬‬ ‫اغاز عصر دانشگاهیان‬ ‫چرا نصراهلل سجادی رای اعتماد‬ ‫نگرفت؟‬ ‫از حامیان احمدینژاد تا حامیان قالیباف‬ ‫مروری بر شهردارها و شوراهای شهرکشور‬ ‫گامهای عملی تحول‬ ‫گزارشی از دومین کنگره‬ ‫علوم انسانی اسالمی‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫انوقت چیزی پنهان نخواهد ماند‪ ،‬دل شما علیه شما شهادت‬ ‫م ی‏دهد‪ ،‬دست شما علیه شما شهادت م ی‏دهد‪ ،‬خود اعضا‬ ‫بر ضد انس��ان‪ ،‬اگر خالف کرده باشد‪ ،‬ش��هادت م ی‏دهند‪.‬‬ ‫خصوصا شما که نش��ریه‏ای ب رای جوان ها منتشر م ی‏کنید‪،‬‬ ‫باید بدانید که اگر دو هزار مجله چاپ کنید الاقل‪ ،‬پنج هزار‬ ‫نفر این مجله را م ی‏خوانند و یک عده کثیری ان را مطالعه‬ ‫م ی‏کنند‪ .‬اگر تی راژ روزنامه‏ای دویست هزار باشد‪ ،‬پانصد هزار‬ ‫نفر ان را مطالعه م ی‏کنند؛ اگر انحراف باشد‪ ،‬پانصدهزار نفر‬ ‫را منحرف م ی‏کند و این مس��ئولیت کوچکی نیس��ت‪ .‬این‬ ‫غیر از معصیتی اس��ت که در خانه اس��ت؛ ان هم معصیت‬ ‫اس��ت‪ ،‬اما نه به بزرگی این‪ .‬هرچه تی راژ ش��ما بیشتر باشد‪،‬‬ ‫باید بیش��تر توجه به اصالح ان بکنید‪ .‬انه��ا که م ی‏گویند‬ ‫[ب رای] تی راژ بیشتر‪ ،‬توجه بیش��تر مردم‪ ،‬هرچه م ی‏خواهیم‬ ‫م ی‏نویسیم‪ ،‬اش��تباه م ی‏کنند‪ .‬انها مسئولیت بیشتر دارند‪.‬‬ ‫همان‏طوری که مردم ی که در کوچه و محالت و کارخانه و‬ ‫صحرا مشغول فعالی ت‏اند مردم سالمی هستند‪ ،‬نویسنده‏ها‬ ‫باید فکر کنند که این جمعیت این محیط را به‏وجود اورده و‬ ‫ما در پناه این جمعی ت های میلیونی منشور درست کرده‏ایم‪.‬‬ ‫در زمان سابق‪ ،‬شما یک سطر نم ی‏توانستید بیرون بدهید‪.‬‬ ‫و اینکه حاال نشریه منتشر م ی‏کنید از برکت این مردم است‪.‬‬ ‫پس‪ ،‬ش��ما و همه ما مرهون این جمعیت هستیم‪ .‬انها هم‬ ‫اس�لام م ی‏خواهند و مملکتی را که قواعد اس�لامی پیاده‬ ‫ش��ود‪ .‬باید مردم را به این راه دعوت ک��رده و منحرفین را به‬ ‫راه راس��ت هدایت کرد‪ .‬باید فس��اد انها را به طور س��الم با‬ ‫برهان از بین برد‪ ،‬نه با جنگ و جدال‪ .‬نش��ریه‪ ،‬بسیار خوب‬ ‫اس��ت و در صورتی که محتوای ان محتوای اموزنده باشد و‬ ‫دست اندر کاران ان متعهد باشند‪ ،‬این نشریه راس همه امور‬ ‫م ی‏شود‪ .‬انسان اگر انصاف داشته باشد‪ ،‬باید به خاطر مردم ی ‬ ‫که قلم ها را ب رای اینها ازاد گذاشته‏اند‪ ،‬از قلم و قدمش استفاده‬ ‫کند‪ .‬و دیانت هم اقتضای همین را م ی‏کند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪38-41‬‬ ‫اغازعصردانشگاهیان‬ ‫رمزمنهای‪ 3‬چهبود؟‬ ‫گودرزیراخیلینمی شناسم‬ ‫دیدار‬ ‫‪42-47‬‬ ‫پیکمحبت‬ ‫گام هایعملیتحول‬ ‫توسعهتفکراسالمی‬ ‫ازعلمتاعمل‬ ‫جلددوم‬ ‫‪48 -81‬‬ ‫ریشه هاینظریاعتدال‬ ‫دیپلماسیتوسعه گرا‬ ‫درمیانهارمانوواقعیت‬ ‫چیزیکهعیاناست‪...‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران‪ :‬زهی��ر توکل��ی ‪ -‬ش��اهین فتحی��ان ‪-‬‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫ نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫سیاست‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫نقدهایکوچک‪،‬حمایت های‬ ‫مشروط‬ ‫چند روز بعد از توافق‬ ‫مروری بر واکنش ها در ته ران‬ ‫به توافق ژنو‬ ‫«حمایتمحتاطانه»‬ ‫برای رسیدن به «توافق خوب»‬ ‫چرا نیروهای طرفدار گفتمان انقالب اسالمی باید از دیپلمات های ایرانی دفاع کنند‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫سعید اجورلو‬ ‫سردبیر‬ ‫دراینمطلبدرسهبخشمتفاوتبهدیپلمات های‬ ‫ای رانی‪ ،‬شهر ژنو و واکنش مناسب جریان هوادار گفتمان‬ ‫انقالب اسالمیبهتوافقژنوپرداختشدهاست‪.‬‬ ‫دوران ظریف‬ ‫ظریف اساسا ادم خوش مشربی است‪ .‬این را م ی شود‬ ‫‪12‬‬ ‫به صورت کامال اشکار از اغاز س��فر به ژنو دید‪ .‬انجا که از‬ ‫اتاق اختصاص ی اش در هواپیما به سمت خبرنگاران م ی اید‬ ‫خوشو بش م ی کند یا وقتی که کمی دیرتر از موعد‪،‬‬ ‫و با انها ‬ ‫دیدارش با وزیرخارجه ایتالیا تمام م ی شود از همه عذرخواهی‬ ‫م ی کند و با خنده و گاهی هم کلماتی شوخ طبعانه موجب‬ ‫م ی ش��ود که نگوییم که او ب��ه معنای مرس��وم یک رجل‬ ‫سیاسی است‪.‬‬ ‫ش��اید اگر مهمترین ویژگی رجل سیاس��ی را ارتفاع‬ ‫گرفتن از مردم و غرق ش��دن در موقعیت کاری و سیاسی‬ ‫بدانی��م‪ ،‬ظریف با وج��ود چالش ب��ا س��خت ی های کار در‬ ‫وزارت خارجه از جامعه جدا نم ی شود و این جدا نشدن کامال‬ ‫قابل باور است و تبدیل به پز و ژس��ت تبلیغاتی و سیاسی‬ ‫نگردیده هرچند بس��یاری در دل خود بگویند او خود را ب رای‬ ‫انتخابات ‪ 1400‬اماده م ی کند‪.‬‬ ‫اگر محمد جواد ظریف را ب راساس طی ف های سیاست‬ ‫امروز تحلی��ل کنیم‪ ،‬ب ی تردید او یک اصالح طلب نیس��ت‬ ‫چراکه از س��ال ها قبل فاصل��ه خود با چپ های س��نتی را‬ ‫حفظ ک��رده و گاه ان گونه که در کتاب��ش روایت م ی کند با‬ ‫انها در چالش بوده و از سوی دیگر البته اصولگرا به معنای‬ ‫مرس��وم اش هم نم ی تواند باش��د‪ .‬پس طبیعی اس��ت که‬ ‫ظریف نه مانند محس��ن امی ن زاده و محمدصدر دیپلماتی‬ ‫اصالح طلب اس��ت و نه مانند س��عید جلیلی و علی باقری‬ ‫دیپلماتی اصولگرا؛ اینجاس��ت که او را باید در نقطه میانه‬ ‫مردان سیاست خارجی ای ران تصور کرد که قبل از هر چیز‬ ‫با وصف «یقه س��فید» قابل توضیح هس��تند‪ .‬با این دقت‬ ‫که نقطه قوت انان کاردانی‪ ،‬تخصص و عملگرایی اس��ت‪،‬‬ ‫گشتینیمروزیدرالبیهتل‬ ‫اینترکانتیننتال‬ ‫روایتتفاهمدرساعت‬ ‫‪3‬بامداد‬ ‫‪ 5‬روز مذاکره چگونه به «ب رنامه‬ ‫عمل» ای ران و غرب انجامید؟‬ ‫در ای�ن مقاله به این پرس�ش‬ ‫پاسخ داده شده که با چه ادبیاتی باید‬ ‫با توافق روبه رو شد‬ ‫اسکات پترسون و پارسی از‬ ‫مذاک رات هسته ای م ی گویند‬ ‫یقه سفید و بوروکرات نیست گرچه غلظت بوروکرات بودن‬ ‫او باالس��ت ولی رفتارهای اجتماعی‪ ،‬تعریف اش از اصول و‬ ‫عقاید و مناس��بات اش با حاکمیت‪ ،‬ظریف را در موقعیتی‬ ‫جدید قرار م ی دهد که ش��اید محصول عصر دکتر والیتی‬ ‫در وزارت خارجه باش��د اما خود اغاز کنن��ده دورانی جدید در‬ ‫دیپلماس��ی اس��ت؛ دوران ظریف‪ .‬عب��ور از جناح گرایی در‬ ‫سیاست خارجی‪ ،‬کم کردن غلظت «یقه سفید»ی و افزودن‬ ‫به مناسبات اجتماعی‪ ،‬با مخالفانی پروپاقرص و موافقانی‬ ‫که ش��یفته اش هس��تند‪ .‬اما فارغ از این بغض و شیفتگی‪،‬‬ ‫م ی ش��ود ظریف را طور دیگری هم دید‪ .‬یک اندیشه ای رانی‬ ‫– اسالمی با بسته بندی برگرفته از سال ها زندگی در غرب‪،‬‬ ‫چیزی که دکتر عادلی‪ ،‬دکتر نوربخش و خیل ی ها که در خارج‬ ‫از ای ران درس خواندند و زندگی کردند نتوانس��تند به جامعه‬ ‫القا کنند‪ .‬ظریف این کار را کرده است‪.‬‬ ‫شهر سیاست‬ ‫حمایت محتاطانه‬ ‫سیاست‬ ‫پس از امض��ای توافق نامه ژنو ک��ه از ان به «برنامه‬ ‫عملی» ‪ – Joint plan of Action‬نام برده شد دقیقا پس از‬ ‫مصاحبه مطبوعاتی جان کری که از ندادن حق غن ی سازی‬ ‫به ای ران س��خن گفته بود‪ ،‬جن��گ رس��انه ای میان طرف‬ ‫غربی و طرف ای رانی اغاز ش��د‪ .‬این جنگ ت��ا زمان ترجمه‬ ‫توافق متش��رک دوجانبه – ‪ -Mutually - agreed‬ادامه‬ ‫داش��ت و بعد از حدس و گم��ان به ج��دال حقوقی و فنی‬ ‫تبدیل ش��د‪ .‬دامنه این نزاع تا ته ران هم ادامه داش��ت‪ .‬نقد‬ ‫برخی از اصولگرایان از پارلمان اغاز ش��د‪ .‬گروهی که مفاد‬ ‫ان را مبهم م ی دانس��تند و گروهی که امضای ان را منوط‬ ‫به تایید مجلس‪ .‬عده ای که در ش��بکه های مجازی به نقد‬ ‫«برنامه عمل» پرداختند و حتی «ترکمانچای» خواندندش‬ ‫و گروهی دیگر که با نقدهای فنی و کارشناسی غرب را ب رنده‬ ‫این توافق اعالم کردند‪ .‬این فضا اغاز ش��ده و ادامه م ی یابد‬ ‫اما ما به عنوان رس��انه های انقالب باید چه کنیم؟ ایا باید‬ ‫همه جانبه از دولت و دیپلماس ی اش حمایت کنیم یا باید به‬ ‫صورت بنیادی به ان حمله کنیم؟ من فکر م ی کنم م ی شود‬ ‫خط س��ومی را دنبال کرد که حاال اس��مش را م ی گذاریم؛‬ ‫«حمایت محتاطانه‪».‬‬ ‫قابل فهم است که برای عبور کشور از شرایط فعلی‬ ‫اقتصادی و پس از گذار از دوران احمدی ن��ژاد باید تدبیری‬ ‫م ی ش��د تا هم مردم ثمره حضور گس��ترده در انتخابات را‬ ‫به چش��م ببینند و در زندگی خود مالحظه کنند و هم یک‬ ‫توافق خوب که ضامن حقوق اساس��ی ملت ای ران باشد‪ ،‬به‬ ‫جریان بیفتد‪ .‬از همین رو گام اول اغازی اس��ت ب رای یک‬ ‫فرایند بلند مدت که م ی باید ای��ن دو مالحظه را مدنظر قرار‬ ‫دهد؛ تبدیل شدن توافق هس��ته ای به گشایش اقتصادی و‬ ‫پذیرفته شدن فعالیت صلح امیز هسته ای ای ران‪.‬‬ ‫ما رسانه های هواخواه جریان انقالب اسالمی که باید‬ ‫منادی اصولگرایی واقع گرایانه و اصالح طلبی عدالتخواهانه‬ ‫و ارزش محور باش��یم باید بر مبنای «توافق خوب» اوضاع‬ ‫را تحلیل کنیم‪ .‬بدین معنا که هرجا حقوق اساس��ی ملت‬ ‫در انرژی هس��ته ای و وعده های اقتصادی «برنامه عمل»‬ ‫خدشه دار ش��د‪ ،‬اماده نقد غرب باشیم و هش��دار و انذار به‬ ‫دیلپمات های ای رانی‪.‬‬ ‫ی ما نیستند‬ ‫همه باید بدانیم که دشمن ما دیپلمات ها ‬ ‫بلکه طرف غ ربی است‪ .‬این را نباید فراموش کنیم چراکه اساسا‬ ‫این بزرگ ترین خواسته رقیب است که ظریف و همکارانش را‬ ‫از اصولگرایان و نیروی ه��ای انقالبی دور کنند و به جمع خود‬ ‫بیاورند‪ .‬حمایت محتاطانه این اصل را لحاظ م ی کند که اصول‬ ‫«توافق خوب» باید حاکم باشد و عبور از ان پذیرفتنی نیست‪.‬‬ ‫در عین حال بدبینی به طرف غ ربی این حمایت را محتاطانه‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫به تعبیری «حمایت» از دیپلماسی ای ران و دیپلمات ها‬ ‫و «احتیاط» نسبت به طرف غربی نه طرف ای رانی‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫ان گونه که به فرض سیروس ناصری و شاید تا حدود زیادی‬ ‫حسین موسویان قابل تطبیق با چنین توصیفی هستند‪.‬‬ ‫اما جواد ظریف فقط یک یقه سفید نیست‪ .‬یقه سفید‬ ‫بودن او در وارد نش��دن ب��ه مباحث مبنایی و اندیش��ه ای‬ ‫تعریف م ی ش��ود‪ ،‬چنانچه با این تعریف محسن امی ن زاده‬ ‫و علی باقری هم «یقه سفید» نیس��تند و هر یک کارگزار‬ ‫ایدئولوژی ای خاص محس��وب م ی ش��وند؛ اصالح طلبی و‬ ‫اصولگرایی‪ .‬ام��ا ظریف قبل از هر چی��ز کارگزار حاکمیت‬ ‫اس��ت‪ ،‬چه ان روز که در نیویورک مس��تقر بود و همراه با‬ ‫دکتر والیتی عضو تیم مذاکره کننده قطعنامه ‪ 598‬بود و چه‬ ‫بعدها که احمدی نژاد بعد از دو سال تحمل باالخره توانست‬ ‫او را از نیویورک به ته ران بفرس��تد و اقای متکی هم حکم‬ ‫بازنشس��تگی ظریف را امضا کند‪ .‬از همین رو او فقط یک‬ ‫در ژنو سیاست حرف اول را م ی زند‪ ،‬از مراکز بی ن الملل‬ ‫متعدد که در این ش��هر کوچک فعال هس��تند تا جلس ه ها‬ ‫و همایش های فراوانی که در این ش��هر برگزار م ی ش��ود‪.‬‬ ‫شهری سیاس��ی با مردمی غیرسیاس��ی که البته موضوع‬ ‫مذاکرات هس��ته ای ای ران کمی انان را از الک خود بیرون‬ ‫اورده بود‪ .‬دعواهای دنیا در شهری ارام روی میز گذاشته و با‬ ‫حوصله و صبر و مدارای سیاس��تمداران بحث م ی شود‪ .‬اگر‬ ‫به تعبیری سیاست را فن تدبیر امور در عرصه های مختلف‬ ‫خارجی و داخلی بدانیم‪ ،‬ژنو همان شهری است که کار کرد‬ ‫اصلی سیاست را بازتاب م ی دهد؛ شهری ب رای گفت وگو که‬ ‫میان مردم و چالش های سیاسی بزرگ‪ ،‬مرزی ضخیم قرار‬ ‫گرفته تا ژنو همچنان ویژگی ارام بودن خود را از دست ندهد‪.‬‬ ‫با سرمایه ای بزرگ یعنی اعتماد‪ ،‬اعتماد به هموطن‪ ،‬اعتماد‬ ‫به خارجی‪ ،‬اعتماد به هم در حدی که الزم نباش��د موتور و‬ ‫دوچرخه ات را ش��ب هنگام قفل بزنی و به راحتی در خیابان‬ ‫بگذاری تا فردا صبح و اعتماد ب��ه دیگران تا جایی که ب رای‬ ‫انها هم حقوقی مثل خودت قائل باش��یم‪ .‬ه��ر قدر ما به‬ ‫بیطرفی سوئیس که س��نتی پاگرفته از جنگ های جهانی‬ ‫است منتقد باشیم و ارامش انان را در جدال های مستضعف‬ ‫ مس��تکبر عذاب اور بدانیم‪ ،‬اما باحفظ ای��ن انتقادها باید‬‫س��رمایه اجتماعی بزرگی را ک��ه حاصل اعتم��اد مردم به‬ ‫یکدیگر است‪ ،‬یاداور ش��ویم‪ .‬انس��ان بودن از راستگرایی‬ ‫شروع م ی شود و راس��تگویی مقدمه اعتماد و احترام است‪.‬‬ ‫سرمایه ای که کشورت را مورد اعتماد و جهان ب رای گفت وگو‬ ‫قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫خل��ق و خ��وی سیاس��تمداران و روزنامه ن��گاران‬ ‫و خبرنگاران��ی ک��ه ب��ه ژنو ام��ده بودن��د ه��م از همین‬ ‫«گفت وگو گرایی» نش��ات گرفته بود‪ .‬هر چند نزاعی بزرگ‬ ‫پشت کلمات دست و پا م ی زد اما گفت وگو‪ ،‬پوسته سیاست‬ ‫بود‪.‬‬ ‫انجا که خبرنگاران غربی در مقابل خبرنگاران ای رانی‪،‬‬ ‫از برد – باخت سخن م ی گفتند و در طرف مقابل ای ران ی ها با‬ ‫استدالل و منطق از برد – برد‪ .‬هرچند خب رنگاری از تلویزیون‬ ‫فرانسه هم پیدا م ی ش��ود که ای ران را برنده اصلی بداند‪ .‬ژنو‬ ‫هرچه نداشته باشد‪ ،‬س��نت گفت وگو و فن سیاست را بسط‬ ‫م ی دهد و هرچه داشته باشد در صدرش همین سنت و فن‬ ‫قرار دارد‪.‬‬ ‫گفت وگوی دو طرفه که طرفی خوب بشنود و طرفی‬ ‫دیگر خوب سخن بگوید‪ .‬اتفاقی که ژنو بسیار دیده و بسیار‬ ‫خواهد دید‪ .‬در گفت وگو باید با صدای متعادل سخن گفت‪،‬‬ ‫فریاد نزد‪ ،‬ارامش داشت درس��ت ان گونه که م ی شود شهر‬ ‫را توصیف کرد ک��ه اگر بدبینانه نگاه کنی حتی م ی ش��ود‬ ‫«سکوت قبرستانی» هم خواندش‪.‬‬ ‫‪13‬‬ ‫هستند‪ .‬رئی س جمهور دس��تاورد دوم این مذاکرات را «حق‬ ‫غن ی سازی ملت ای ران در خاک ای ران» دانست‪ .‬رئی س جمهور‬ ‫به واکنش ها و تفس��یرهای خارجی و داخل��ی از توافقات‪،‬‬ ‫اشاره مستقیم ی نکرد اما تاکید کرد‪« :‬هرکس هر تفسیری‬ ‫م ی خواهد بکند‪ ،‬در متن این توافق به صراحت امده است که‬ ‫ای ران غن ی سازی خودش را انجام خواهد داد‪ ».‬روحانی تاکید‬ ‫کرد که تحریم ها قدم به قدم عقب خواهند رفت و دستاورد‬ ‫دیگر را «ترک خوردن سازمان تحریم ها» برشمرد‪ .‬روحانی‬ ‫به عالوه با نگاهی عزتمندانه و از موضع ب رابر با غرب گفت‪:‬‬ ‫«اگر طرف ه��ای ‪ 5+1‬به دقت و ب ر اس��اس توافق به عمل‬ ‫امده عمل کنن��د‪ ،‬ملت ای ران نی��ز همان گونه عمل خواهد‬ ‫کرد و نتیجه ان توافق نهایی است‪ ».‬در این نشست خبری‬ ‫همس��ران ش��هید رضای ی نژاد و عل ی محمدی‪ ،‬از شهدای‬ ‫هس��ته ای نیز حضور پیدا کردند تا به نوعی حمایتشان را از‬ ‫دولت اعالم کنند ‪.‬‬ ‫تایید تیم مذاکره کننده‬ ‫سیاست‬ ‫مروری بر واکنش ها در تهران به توافق ژنو‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫نقدهایکوچک‪،‬حمایت هایمشروط‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫خبرنگار‬ ‫سرانجام بعد از سه دوره مذاکره فشرده و سخت‪ ،‬ای ران‬ ‫توانست با کشورهای ‪ 5+1‬به یک توافق دست پی دا کند‪ .‬بعد‬ ‫از روی کار امدن حسن روحانی‪ ،‬انتظار م ی رفت دولت بتواند‬ ‫با جامعه جهانی به حداقل هایی از توافق برسد‪ .‬روند سه دوره‬ ‫مذاکره گذشته در ژنو سرانجام بامداد یکشنبه گذشته به یک‬ ‫سند رسید؛ سندی که هر دو طرف از ان تلقی «برد» داشتند‪.‬‬ ‫این همان نکته ای بود که ظریف پیش از اغاز مذاکرات دور‬ ‫س��وم در پیامی تصویری بر ان تاکید کرد‪ .‬ظریف گفته بود‬ ‫که «ما یا با هم م ی بریم یا با ه��م م ی بازیم»‪ .‬به این ترتیب‬ ‫بود که از همان ابتدا هر دو طرف اظه��ارات متفاوتی درباره‬ ‫دستاوردشان از مذاکرات بیان م ی کردند‪.‬‬ ‫همین اظهارنظرهای متفاوت واکنش های متناقضی‬ ‫را هم در داخل ای ران به وجود اورد‪ .‬از یک سو برخی مخالفان‬ ‫خواستار ارائه توضیحات بیش��تر در مورد اظهارات مقامات‬ ‫امریکا بودند‪ ،‬از س��وی دیگر عده ای با خوشحالی زیاد ان را‬ ‫یک «توافق بزرگ» م ی خواندند‪.‬‬ ‫شهدای هسته ای در کنار روحانی‬ ‫بعد از مخابره شدن خبر توافق هسته ای ای ران و غرب‪،‬‬ ‫‪14‬‬ ‫حجت السالم و المسلمین حس��ن روحانی به محض اتمام‬ ‫جلس��ه هیات دولت در میان خبرنگاران حاضر شد و گفت‪:‬‬ ‫«منطق و استدالل و مذاکرات منطقی تیم دیپلماتیک ای ران‬ ‫در کنار صدها مذاکره سیاسی دیگر این فضا را به وجود اورد‬ ‫که مسیر اعتماد کشورهای دیگر با ای ران در مسیر درست خود‬ ‫قرار گیرد‪ ».‬رئی س جمهور این دستاورد را «جلوه ای از کرامت‬ ‫و بزرگی ملت ای ران دانست» و گفت‪« :‬غرب به این احساس‬ ‫رسید که تکریم ملت ای ران پاسخ مثبت خواهد داد‪».‬‬ ‫روحانی به روند «ای ران ه راس��ی» که از سوی غرب در‬ ‫سال های گذشته ترویج م ی شد‪ ،‬اش��اره کرد و اعتماد را یک‬ ‫جاده دو طرفه خوانده و گفت‪« :‬همان طور که بارها گفته شده‬ ‫اعتماد یک جاده دوطرفه است و ما هم باید نسبت به دیگران‬ ‫و به ویژه کش��ورهای غربی بتوانیم به اعتماد برسیم‪ ،‬البته‬ ‫ب رای دستیابی به اعتماد کامل راه طوالنی در پیش است اما‬ ‫قدم های اولیه در این زمینه برداشته شده است‪».‬‬ ‫رئی س جمه��ور ش��عار تعامل ب��ا جهان را با پس��وند‬ ‫«س��ازنده» به کار ب��رد تا خط سیاس��ت خارج��ی دولت را‬ ‫مشخص کند‪ .‬او گفت‪« :‬مس��اله تعامل با جهان؛ شعار این‬ ‫دولت بوده و به معنای تعامل س��ازنده با جهان است که در‬ ‫س��ایه اعتماد به وجود خواهد امد و قدم های اولیه برداش��ته‬ ‫شد‪» .‬‬ ‫روحانی تصری��ح کرد‪« :‬حاص��ل این مذاک��رات این‬ ‫اس��ت که ‪ 5+1‬یا به تعبیر دیگر قدرت ه��ای جهان‪ ،‬حقوق‬ ‫هس��ته ای ای ران را به رسمیت ش��ناخته اند‪ ».‬او توضیح داد‬ ‫که ب راساس توافقات بی ن المللی و معاهده ان پ ی تی بیش از‬ ‫‪ 40‬کشور در حال حاضر از این حق به طور طبیعی برخوردار‬ ‫به دنبال توافقات ژنو‪ ،‬حس��ن روحان��ی در نامه ای به‬ ‫رهب ر معظم انقالب‪ ،‬این موفقیت را به ایشان و مردم تبریک‬ ‫گفت‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبرمعظم انقالب اسالمی‬ ‫هم در پاس��خ نامه رئی س جمهور‪ ،‬ضمن تقدیر و تش��کر از‬ ‫هیات مذاکره کننده کشورمان تاکید کردند‪« :‬ب ی شک فضل‬ ‫الهی و دعا و پشتیبانی ملت ای ران عامل این موفقیت بوده و‬ ‫ایستادگی در ب رابر زیاده خواه ی ها همواره باید شاخص خط‬ ‫مستقیم حرکت مسئوالن این بخش باشد‪».‬‬ ‫روحانی در نامه اش به رهب ر معظم انقالب نوشته بود‪:‬‬ ‫«باسالم و تحیات وافره‬ ‫خدای ب��زرگ را س��پاس م ی گویم که در نخس��تین‬ ‫ماه های شروع کار دولت تدبیر و امید‪ ،‬فرزندان انقالبی شما‬ ‫توانستند در مذاکراتی دشوار و پیچیده‪ ،‬حقانیت ملت ای ران‬ ‫در فعالی ت های هسته ای را در صحنه بی ن المللی اثبات کنند‬ ‫و گام نخست را به گونه ای پیش برند که حقوق هسته ای و‬ ‫حق غن ی س��ازی ملت ای ران مورد اذعان قدرت های جهانی‬ ‫که سال ها سعی بر انکار ان داش��تند‪ -‬قرار گیرد و راه ب رای‬‫گام های بلن��د بعدی در حراس��ت از پیش��رفت های فنی و‬ ‫اقتصادی کشور گشوده شود‪.‬‬ ‫توفیق در این مذاکرات نشان داد که م ی توان با رعایت‬ ‫همه اصول و خطوط قرمز نظام‪ ،‬با ارائه منطقی و مس��تدل‬ ‫مواضع ملت ای ران و اتمام حجت ب رای افکار عمومی جهان‪،‬‬ ‫قدرت های بزرگ را نیز به احترام به حقوق ملت ای ران فراخواند‬ ‫و گام های بعدی را نیز در مسیر حل و فصل نهایی اختالفات‬ ‫با استحکام برداشت‪ .‬ب ی شک این موفقیت‪ ،‬حاصل عنایات‬ ‫حق و رهنمودهای رهبری عالیقدر نظام و حمایت ب ی دریغ‬ ‫ملت ای ران بوده اس��ت و توفیق نهایی نیز در این مسیر در‬ ‫گرو تداوم ارشادات جنابعالی و حمایت و یاری مردم شریف و‬ ‫صبور ای ران خواهد بود‪.‬‬ ‫دس��تاوردهای قطعی ای��ن توافق اولیه‪ ،‬به رس��میت‬ ‫شناخته شدن حقوق هسته ای ای ران و حراست از دستاوردهای‬ ‫هس��ته ای فرزندان این م��رز و بوم بوده اس��ت و در کنار ان‬ ‫با توق��ف روند تحریم های ظالمانه‪ ،‬بخش��ی از فش��ارهای‬ ‫غیرقانونی در تحریم های یکجانبه برداش��ته و فروپاش��ی‬ ‫سازمان تحریم اغاز شده اس��ت‪ .‬در نتیجه این ابتکار ای ران‬ ‫اسالمی و اس��تقامت ملت بزرگ ای ران‪ ،‬قدرت های بزرگ به‬ ‫این نتیجه رسیدند که تحریم و فشار‪ ،‬راه به جایی نخواهدبرد‬ ‫و همان گونه که ای ران از اغاز اعالم کرده بود‪ ،‬ب رای کس��ب‬ ‫توافق‪ ،‬راهی ج��ز احترام متقابل و مذاک��ره عزتمندانه وجود‬ ‫ندارد؛ موضوعی که متاسفانه طرف مقابل با تاخیر به درک ان‬ ‫رس��ید‪ .‬ب ی تردید حصول این توافق‪ ،‬به نفع همه کشورهای‬ ‫منطق��ه و صلح و پیش��رفت جهان��ی در راس��تای رویکرد‬ ‫برد‪-‬برد خواهد بود‪ .‬اینجانب با تبریک این توفیق الهی به‬ ‫حضور رهبری معظم انقالب‪ ،‬از هدایت و حمایت جنابعالی‬ ‫سپاسگزارم و با تقدیر و تشکر از پش��تیبان ی های ب ی شائبه‬ ‫ملت بزرگ ای ران و گرامیداشت یاد شهیدان هسته ای‪ ،‬عهد‬ ‫خالصانه این دولت را در خدمت به این ملت قدرشناس تجدید‬ ‫م ی کنم و استمرار دعای خیر جنابعالی و احاد ملت را مسالت‬ ‫دارم‪ .‬حسن روحانی»‬ ‫رهبرمعظم انقالب نیز در پاس��خ به رئی س جمهور در‬ ‫نامه ای که به طور رسمی منتشر شد‪ ،‬نوشتند‪:‬‬ ‫«بسمه تعالی‬ ‫جناب اقای رئی س جمهور‬ ‫دستیابی به انچه مرقوم داشته اید در خور تقدیر و تشکر‬ ‫از هیات مذاکرات هس��ته ای و دیگر دست اندر کاران است و‬ ‫م ی تواند پایه اقدامات هوشمندانه بعدی قرار گیرد‪ .‬ب ی شک‬ ‫فضل الهی و دعا و پشتیبانی ملت ای ران عامل این موفقیت‬ ‫بوده و در اینده نیز خواهد بود ان ش��اء اهلل‪ .‬ایستادگی در ب رابر‬ ‫زیاده خواه ی ها همواره باید ش��اخص خط مستقیم حرکت‬ ‫مس��ئوالن این بخش باش��د و چنین خواهد بود ان شاء اهلل‪.‬‬ ‫سی د علی خامنه ای»‬ ‫اظهارات متناقض دو وزیر خارجه‬ ‫اما یکی از اولین مقاومت ها در ب راب��ر مذاکرات ژنو از‬ ‫سوی حمید رسایی در مجلس انجام شد؛ جایی که رسایی‬ ‫در اخطار قانون اساسی خواستار تصویب توافقات هسته ای‬ ‫ژنو در مجلس شد‪ .‬رسایی که یک روز قبل از ان در هفته نامه‬ ‫تحت مسئولیتش (‪ 9‬دی) گفت وگویی را با یکی از اعضای‬ ‫سابق تیم مذاکره کننده کرده بود‪ ،‬انتقادات زیادی را نسبت به‬ ‫مذاکرات مطرح کرد‪.‬‬ ‫رسایی معتقد بود که ب راس��اس قانون اساسی تمامی‬ ‫اما در حالی که عده ای از مردم ب رای اس��تقبال از تیم‬ ‫مذاکره کننده به فرودگاه مهراباد رفته بودند تا از انها تش��کر‬ ‫کنند‪ ،‬کیهان معتقد بود که این توافق تنها یک ساعت بیشتر‬ ‫دوام نیاورده‪ .‬کیهان در مطلبی به قلم حسین شریعتمداری‪،‬‬ ‫مدیرمس��ئولش از ایس��تادگی مذاکره کنندگان بر سر حفظ‬ ‫خطوط قرمز نظام تقدیر و تشکر کرد اما در ادامه تاکید کرد‪:‬‬ ‫«اگر قرار است ای ران اسالمی به منظور جلب اعتماد حریف!!‬ ‫بخش قابل توجهی از فعالی ت های هسته ای خود را ب رای یک‬ ‫دوره موقت ش��ش ماهه متوقف کند‪ ،‬باید حریف نیز در این‬ ‫فاصله زمانی‪ ،‬تحریم های ظالمانه و غیرقانونی را لغو کند‪ ،‬تا‬ ‫توافق به دست امده متوازن باشد‪».‬‬ ‫این روزنامه همچنین در گزارشی با تیتر اول ان باعنوان‬ ‫«امری��کا قابل اعتماد نب��ود ‪ /‬توافق ژنو یک س��اعت دوام‬ ‫اورد» نوش��ت‪« :‬تفاوت نظر در تفس��یر یکی از اصل ی ترین‬ ‫محورهای تفاهمنامه از یک س��و م ی تواند اعتبار توافقنامه‬ ‫یاد شده را کاهش بدهد و از س��وی دیگر چنانچه حریف در‬ ‫جریان مذاکرات بر حق غن ی س��ازی ای ران تاکید کرده و بعد‬ ‫از امضای توافقنامه این تایید شفاهی را نفی کرده باشد‪ ،‬بار‬ ‫دیگر این واقعیت تایید شده اس��ت که امریکا قابل اعتماد‬ ‫نیست و نباید از لبخندهای فریبکارانه دیپلمات ها و مقامات‬ ‫امریکایی فریب خورد‪».‬‬ ‫رسایی حق دارد عصبانی باشد‬ ‫از س��وی دیگر ص��ادق زیباکالم‪ ،‬اس��تاد دانش��گاه و‬ ‫تحلیلگر سیاس��ی به رس��ایی و برخی تندروه��ای داخلی‬ ‫حق م ی دهد که از این توافق عصبانی باش��ند‪ .‬او که با اریا‬ ‫گفت وگو م ی کرد‪ ،‬گفت‪« :‬بنده مایلم از اقای رسایی بپرسم‬ ‫وقتی سیاس��ت های احمدی نژاد در رابطه با ‪ 5+1‬باعث شد‬ ‫پرونده هسته ای ای ران از شورای حکام وین به شورای امنیت‬ ‫به عکس برخی نمایندگان که نظر خوشی به توافقات‬ ‫نداش��تند‪ ،‬توکلی از ان حمایت کرد و در پایان جلسه علنی‬ ‫مجلس گفت‪« :‬بزرگترین سدی که شکسته شد‪ ،‬این است‬ ‫که در ب رابر حق غن ی س��ازی ای ران سر تسلیم فرود اوردند‪».‬‬ ‫این همان نکته مورد اختالفی بود که برخی اعتقاد داش��تند‬ ‫که این حق به رسمیت شناخته نشده یا اینکه برخی همچون‬ ‫کیهان معتقد بودند که این تعهد «شفاهی» داده شده که حق‬ ‫ای ران در غن ی سازی پذیرفته شود و در اولین اظهارنظر ان را‬ ‫پس گرفته اند‪ .‬توکلی م ی گوید‪« :‬نکته مهم در این مس��اله‬ ‫این است که ش��ما این وضعیت را با وضعیت لیبی مقایسه‬ ‫کنید‪ .‬در لیبی گفته ش��د که حاضرید بازرسی صورت گیرد‬ ‫که پاسخ دادند‪ ،‬ش��ما خودتان جمع کنید‪ ،‬ببندید و ب رای ما‬ ‫بفرستید و به همین دلیل‪ ،‬دیدیم همه امکانات خود را جمع‬ ‫کرد و به امریکا فرستاد‪ .‬اکنون شما این وضعیت را با وضعیت‬ ‫ملت ای ران مقایسه کنید‪ ».‬توکلی نیز مانند رئی س جمهور و‬ ‫زاکانی معتقد است‪« :‬حکومت جمهوری اسالمی ای ران تحت‬ ‫هدایت های مقام معظم رهبری مقاومت کرد و امروز نتیجه‬ ‫بزرگی حاصل شد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫مجلس باید معاهده را تصویب کند‬ ‫توافق یک ساعته‬ ‫سدی که شکسته شد‬ ‫درخواست توضیح در صحن علنی‬ ‫بذرپ��اش‪ ،‬نماینده م��ردم ته ران در مجلس ش��ورای‬ ‫اسالمی اما م ی گوید مذاکره کنندگان هسته ای ای ران باید در‬ ‫صحن علنی مجلس در پیشگاه نمایندگان ملت این موارد را‬ ‫توضیح دهند‪ .‬او با اشاره به موضع گیری های متناقض ای ران و‬ ‫امریکا درباره پیشرفت و ادامه مسیر ب رنامه هسته ای اینگونه‬ ‫اظهارنظر م ی کند‪« :‬صحبت ما این اس��ت ک��ه ب رای اینکه‬ ‫همه موارد روشن ش��ود عزیزان زحمتکش در تیم مذاکرات‬ ‫هسته ای ای ران بس��یار س��ریع توافقنامه ژنو را منتشر کنند‬ ‫و رس��ما به همه این اظهارات خط بطالنی بکشند‪ .‬ما عمال‬ ‫با این خبرها متوجه ش��ده ایم که تقریبا هم��ه برنامه های‬ ‫توسع ه ای ما متوقف شده اس��ت‪ ،‬اما متوجه نشده ایم که در‬ ‫ازای ان چه امتیازی گرفته ایم؟» اما در طرف دیگر حدادعادل‬ ‫از توافق به دست امده در ژنو حمایت کرد و گفت که منتقدان‬ ‫بعد از خواندن متن توافقنام��ه اظهارنظر کنند‪ .‬این نماینده‬ ‫مجلس حساسیت نمایندگان نسبت به ان چیزی که در ژنو‬ ‫گذشته را مثبت دانسته و با ستایش امیز بودن ان ادامه داد‪:‬‬ ‫«یعنی نمایندگان به عنوان نماینده ملت حق دارند که نسبت‬ ‫به انچه توافق شده است حساس باشند‪ ،‬خصوصا که متن‬ ‫توافق هم در دست نمایندگان نبود‪ ».‬او خطاب به نمایندگان‬ ‫ادامه داد‪« :‬من توصی ه ام به همه این است که متن را بخوانند‬ ‫و انتظار ما هم از رئی س جمهور و وزیر امور خارجه این است که‬ ‫در اولین فرصت در مجلس حاضر ش��وند و ب رای نمایندگان‬ ‫ملت توضیحات بیش��تری بدهند تا برخی ابهامات برطرف‬ ‫شود‪ ».‬به عالوه او معتقد اس��ت که نیازی نیست تا معاهده‬ ‫به تصویب مجلس برسد‪ .‬به این ترتیب در واقع او اظهارات‬ ‫و اخطار قانون اساس��ی رس��ایی را ناوارد دانست‪ .‬غالمعلی‬ ‫حدادعادل همچنین تاکید کرده ب��ود‪« :‬تصور م ی کنم این‬ ‫نتایجی که در مذاکرات هس��ته ای به دست امده در گام اول‬ ‫مثبت بوده و این گام اول را نباید نفی کرد و ب رای برداش��تن‬ ‫گام های بعدی با حفظ حقوق ملت باید اقدام کرد‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫پس از اعالم خبر توافق هس��ته ای در ژن��و این بار به‬ ‫جای اش��تون‪ ،‬این جان کری‪ ،‬وزیرخارج��ه امریکا بود که در‬ ‫کانون توجهات قرار داش��ت‪ .‬اظهارات ک��ری در مورد عدم‬ ‫به رسمیت ش��ناخت حق هس��ته ای همزمان مورد واکنش‬ ‫منفی وزیرخارجه کش��ورمان قرار گفت‪ .‬ظری��ف در این باره‬ ‫در کنف رانس خبری اش که همزمان با کنف رانس خبری جان‬ ‫کری برگزار م ی ش��د‪ ،‬گفت‪« :‬امریکای ی ها ادعا م ی کنند که‬ ‫حق غن ی سازی را به رسمیت نم ی شناسند بلکه برنامه های‬ ‫غن ی سازی را به رسمیت م ی شناسند‪ .‬تفسیر امریکایی مورد‬ ‫قبول اکثریت جامعه بی ن الملل نیس��ت‪ .‬برنامه غن ی سازی‬ ‫به عنوان جزئی از هر راه حل به رسمیت شناخته شده است‪».‬‬ ‫رئی س جمه��ور و وزیرخارجه امریکا بع��د از این توافق‬ ‫تمام تالش ش��ان را کردند تا رژیم غاصب صهیونیس��تی را‬ ‫قانع کنند که از انها حمایت خواهند کرد‪ .‬کری با مغلطه ای‬ ‫در کنف رانس خبری گفت‪« :‬توافق حاصل شده یک گام اول‬ ‫است که برنامه هس��ته ای ای ران را به عقب م ی برد‪ ،‬فاصله‬ ‫مدت زمانی که ای ران احتیاج دارد که به بمب برسد را به عقب‬ ‫م ی برد و متحدان ما همچون اس��رائیل را امن تر م ی کند‪».‬‬ ‫این درحالی بود که ادعای دس��تیابی به س�لاح هس��ته ای‬ ‫تنها از س��وی رژیم صهیونیس��تی به ای ران وارد شده بود اما‬ ‫هیچ وقت کوچکترین سندی مبنی بر فعالیت ای ران در این‬ ‫زمینه ارائه نشد‪.‬‬ ‫اوباما چند ساعت پس از اینکه نتانیاهو توافق هسته ای‬ ‫ای ران و گروه ‪ 5+1‬را محکوم کرد‪ ،‬ان را یک اش��تباه تاریخی‬ ‫خواند و گفت که این توافق دس��ت و پای��ش را نم ی بندد‪ ،‬با‬ ‫نخس ت وزیر رژیم صهیونیستی تماس گرفت‪.‬‬ ‫اوباما ضمن تاکید بر حق غن ی سازی ای ران مانند سایر‬ ‫کشورها گفت که س��اختار وس��ی ع تر تحریم ها علیه ای ران‬ ‫همچنان به قوت خود باقی اس��ت‪ .‬به عالوه رئی س جمهور‬ ‫امریکا در اقدام ی دلجویانه با نخس��ت وزیر اسرائیل تماس‬ ‫گرفت و در ان بر تعهد امریکا در قبال اسرائیل تاکید کرد‪.‬‬ ‫ تعهدات و معاهدات بی ن المللی دولت باید با تصویب مجلس‬ ‫باشد‪ .‬وی با همین رویکرد در اخطار خود گفت‪« :‬سوال این‬ ‫اس��ت که توافقنامه ای صورت گرفته و وزیر امورخارجه یک‬ ‫چیز م ی گوی��د‪ ،‬رئی س جمهور امریکا چی��ز دیگر‪ ،‬تلویزیون‬ ‫و اخبار ‪ 8‬صبح ام��روز نیز چیز دیگ��ری م ی گویند که اینها‬ ‫ضد ونقیض است‪ ».‬این نماینده مردم ته ران در ادامه گفت‪:‬‬ ‫«ما م ی گوییم اگر دولت مشکل خالء قانونی دارد‪ ،‬مجلس‬ ‫منطقی است و اگر اقدام دولت منطقی بود‪ ،‬مجلس نیز ان‬ ‫را تصویب م ی کند‪ .‬اما قانون اساسی نیز باید رعایت شود‪».‬‬ ‫در پاسخ ابوتراب ی فرد که ریاست جلسه را برعهده داشت‪،‬‬ ‫در جواب او گفت‪« :‬بحث های مرتبط با موضوع هسته ای از‬ ‫مسائل مهم کشور است که نظام در مورد ان تصمیم گیری‬ ‫م ی کند‪ ،‬اما قطعا نظر نمایندگان مجلس همیش��ه مدنظر‬ ‫بوده و خواهد بود‪ ».‬به عبارت دیگر اگرچه او نظر نمایندگان را‬ ‫مهم برشمرد‪ ،‬اما یاداور شد که در مورد این مسائل مهم نظام‬ ‫تصمیم گیری م ی کند‪.‬‬ ‫به عکس رس��ایی که در اخطار خود به ابوترابی گفته‬ ‫بود نم ی داند که او چه چی��زی را تبریک گفته‪ ،‬چون از متن‬ ‫توافقات اطالعات ضدونقیضی امده‪ ،‬زاکانی معتقد بود که‬ ‫باید «پذیرش حق غن ی س��ازی ای ران در نشست ‪ »5+1‬که‬ ‫«یک دستاورد بزرگ ب رای جمهوری اسالمی است را مغتنم‬ ‫ش��مرد‪ ».‬این نماینده مردم ته��ران در مجلس در همایش‬ ‫بسیج فرهنگیان استان قزوین گفت‪« :‬این توافق‪ ،‬پیروزی‬ ‫دو سر برد ب رای دو کش��ور ای ران و امریکا بود و زیرساخت ان‬ ‫سخنان مقام معظم رهبری بین بسیجیان کشور بود که همه‬ ‫معادالت را در این مذاکرات تغییر داد‪».‬‬ ‫او همچنین تاکید کرد‪« :‬این تیم که مقام معظم رهبری‬ ‫از انان به عنوان سربازان وطن یاد کردند با عبرت از مذاکرات‬ ‫س��ال ‪ 82‬این بار از حق غن ی س��ازی کش��ور عقب نشینی‬ ‫نکردند‪».‬‬ ‫برود‪ ،‬ایشان گفتند که این تصمیمات اقای احمدی نژاد اول‬ ‫باید به تصویب مجلس برسد؟ به نظر م ی رسد اقای رسایی‬ ‫و دوستانش یک قاعده و قانون نانوشته ای دارند که هرچیزی‬ ‫حس��ب میل و توافقشان اس��ت‪ ،‬نیازی به مصوبه مجلس‬ ‫ندارد اما ه ر چه خالف میلشان است حتما باید در مجلس به‬ ‫تصویب برسد‪ ».‬زیباکالم معتقد است‪« :‬اگر غرب ی ها در این‬ ‫مذاکرات کره زمین را به نام ملت ای ران سند م ی زدند‪ ،‬بازهم‬ ‫یقیین بدانید تندروها مخالفت م ی کردند زی را مخالفت اینها‬ ‫اساسا ارتباطی با مفاد ژنو ندارد‪».‬‬ ‫‪15‬‬ ‫روایت تفاهم در ساعت ‪ 3‬بامداد‬ ‫‪ 5‬روز مذاکره چگونه به «برنامه عمل» ایران و غرب انجامید؟‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫سیاست‬ ‫باید یکبار دیگر به ژنو م ی رفتم؛ س��فر سوم ان هم به‬ ‫فاصله ای ان��دک‪ .‬قرار بود بار دیگر ای��ران و گروه ‪ 5+1‬ب رای‬ ‫رس��یدن به یک توافق هسته ای جلس��ه بگذارند؛ روزهای‬ ‫س��خت و پ ر اس��ترس ژنو در راه بود‪ .‬صبح سه شنبه پاویون‬ ‫دولت؛ این قرار وزارت خارجه با خبرنگاران بود ب رای همراهی‬ ‫انها در سفر هس��ته ای‪ .‬س��الن پاویون این بار ش��لوغ تر از‬ ‫همیشه بود‪ 47 .‬خب رنگار قرار بود پوشش تحوالت را برعهده‬ ‫داشته باشند‪ .‬برخالف سفر قبلی این بار تیم مذاکره کننده هم‬ ‫همزمان و همراه ما به مذاکرات م ی امدند‪.‬‬ ‫در ته ران اما یک تحول مهم رخ داده بود؛ رهبر انقالب‬ ‫در سخنانی همراه با پشتیبانی از تیم مذاکره کننده نسبت‬ ‫به عدم عبور از خطوط قرمز نظام هش��دار دادند‪ .‬حاال غرب‬ ‫م ی دانس��ت با تیمی مذاک��ره خواهد کرد ک��ه هم معتمد‬ ‫حاکمیت ای ران اس��ت و هم به هیچ وجه از خواس��ته های‬ ‫اصلی نظام کوت��اه نخواهد امد‪.‬نزدیک ظهر ش��ده بود و ما‬ ‫در هواپیما ب رای س��فر مستقر ش��ده بودیم‪ .‬دکتر ظریف به‬ ‫صورت غیرمنتظره میان خبرنگاران امد و به احوال پرسی با‬ ‫انها پرداخت‪ .‬سفر اغاز شد؛ البته نه به مقصد سوئیس بلکه‬ ‫به مقصد ایتالیا‪.‬حاال پس از مدت ه��ا یخ روابط با اروپای ی ها‬ ‫در حال ذوب شدن بود‪ .‬دکتر ظریف در سفر قبلی با حضور‬ ‫در فرانسه دیداری با فابیوس داشت‪ .‬این بار او قرار بود به رم‬ ‫برود تا با وزیر خارجه ایتالیا دیدار کند‪.‬در هواپیما یک جلسه‬ ‫اف د رکورد برگزار ش��د‪ .‬به ما گفته ش��د که قرار نیست تیم‬ ‫مذاکره کننده تحت هیچ ش��رایطی از غن ی سازی منصرف‬ ‫شود‪ .‬انها البته م ی گفتند طبیعی اس��ت که در مذاکره باید‬ ‫امتیاز داد تا امتیاز گرف��ت‪ .‬گفتند در فاصله ژن��و ‪ 2‬تا ژنو ‪3‬‬ ‫رایزن ی های مهمی صورت داده اند تا این بار با دستی پ ر تر به‬ ‫مذاکره بروند‪ .‬قبل از سفر‪ ،‬حسن روحانی با والدیمیر پوتین‬ ‫گفت وگوی تلفنی کرده بود و در هواپیما هم به ما گفتند قرار‬ ‫است تا ساعاتی دیگر دکتر روحانی با رئی س جمهور چین و‬ ‫نیز با دیوید کامرون گفت وگوی تلفنی داش��ته باشد‪ .‬تجربه‬ ‫ژنو ‪ 2‬ب رای همه ما این سوال را پدید اورده بود که ایا با فرانسه‬ ‫هم رایزنی کرده ایم؟ نگران ی ها از ای��ن جهت بود که ایا این‬ ‫کشور بار دیگر توافق هس��ته ای را برهم خواهد زد؟ از متن‬ ‫جلسه اف د رکورد م ی شد فهمید که هیچ رایزنی و تماسی با‬ ‫فرانسوی ها صورت نگرفته اس��ت‪ .‬شاید دلیلش این بود که‬ ‫نم ی خواستند انها فکر کنند ای ران ی ها از سر ناچاری دست به‬ ‫دامان انها شده اند‪.‬‬ ‫انچه از این جلسه م ی شد نتیجه گیری نهایی کرد این‬ ‫بود که پی ش نویس قبلی به کناری نهاده شده و پی ش نویس‬ ‫جدید که در روزهای اخر ژنو ‪ 2‬از س��وی ط��رف مقابل ارائه‬ ‫شده بود در دس��تورکار قرار گرفته است‪ .‬پی ش نویسی که بنا‬ ‫به گفته مسئوالن تیم مذاکره کننده در ‪ 17‬مورد ان اختالف‬ ‫وجود داشت که پنج مورد ان حیاتی و مهم بود‪ .‬انها م ی گفتند‬ ‫اگر طرف مقابل با همین دس��تور کار به مذاک��رات بیاید و‬ ‫چیز جدیدی ب��ه ان اضافه نکند م ی توان به توافق رس��ید‪.‬‬ ‫واقعیت این بود که در سفر قبلی درست در اخرین لحظات‬ ‫فرانسوی ها زیر میز مذاکره زده بودند؛ توافقی که رسیدن به‬ ‫ان بسیار نزدیک بود‪ ،‬در یک بازی سیاسی فرانسوی به ناگاه‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪16‬‬ ‫از بین رفته بود‪.‬حاال تیم مذاکره کننده کار سختی در پیش‬ ‫داشت‪ .‬باید باز همه شرایط را به نقطه ژنو ‪ 2‬یعنی شرایطی که‬ ‫وزرای خارجه کشورهای مذاکره کننده بیایند م ی رساند؛ امری‬ ‫که روز سه شنبه بس��یار دور از ذهن به نظر م ی رسید‪ .‬دکتر‬ ‫ظریف یکبار دیگر به جمع خب رنگاران م ی اید و به خوش وبش‬ ‫با انها م ی پردازد‪ .‬او البته بدون کت امده و از بچه ها م ی خواهد‬ ‫که تصاویری که از او گرفته اند را در رس��انه ها منتشر نکنند‪.‬‬ ‫طبق معمول اما هی چ کس به این درخواست توجه نم ی کند و‬ ‫همه عکس ها در اولین فرصت روی خروج ی ها م ی رود‪.‬پس‬ ‫از چهار ساعت و نیم به رم رس��یدیم؛ فرودگاهی بزرگ که ما‬ ‫البته اجازه خروج از ان را نداشتیم‪ .‬دکتر ظریف فرودگاه را ترک‬ ‫کرد تا به مالقات وزیرخارجه ایتالیا برود‪ .‬فرصت حضور در این‬ ‫دیدار را از دس��ت داده بودیم اما فرصت رسیدن به اینترنت و‬ ‫لپ تاپ هایمان را به دست اوردیم‪.‬شاید هیچ چیز تا این حد‬ ‫نم ی توانست ما را خوشحال کند‪ .‬قریب پنج ساعت از همه‬ ‫اخبار جا مانده بودیم‪ .‬اخبار و تحلی ل های مربوط به سفر به‬ ‫رسانه ها ارسال شد‪ .‬نزدیک چهار ساعت طول کشید تا وزیر‬ ‫خارجه کش��ورمان بازگردد‪ .‬رم را ترک کردیم تا یک س��اعت‬ ‫دیگر به ژنو برسیم؛ ش��هری که ب ر خالف دو سفر قبلی این‬ ‫بار به ش��دت سرد ش��ده بود‪.‬باران و برف ش��رایط فرودگاه را‬ ‫متحول کرده بود‪ .‬کاروان ماشی ن هایی که قرار بود ما و تیم‬ ‫مذاکره کننده را از فرودگاه ببرد سکوت همیشگی این شهر‬ ‫ارام سوئیس را بر هم زده بود‪.‬خستگی سفر و امادگی ب رای روز‬ ‫پ ر خبر فردا مجالی ب رای زیاد بیدار ماندن باقی نم ی گذاشت؛‬ ‫فردا روز مهمی خواهد بود‪.‬‬ ‫اغاز پر ابهام‬ ‫چهارش��نبه در ژنو روز کاری خیلی زود اغاز ش��د‪ .‬قرار‬ ‫است دکتر ظریف با کاترین اشتون دیدار کند‪.‬ب ر اساس ب رنامه‬ ‫اعالم شده دیدار نخس��تین در قالب یک ناهار کاری خواهد‬ ‫بود‪ .‬خبرنگاران در ‪ cicg‬که محل کنف ران س ها در ژنو است‬ ‫مستقر شده اند‪ .‬در طبقه دوم ب رای خب رنگاران ای رانی اتاقی در‬ ‫نظر گرفته شده‪ ،‬طبقه اول فیلمبردارها و مجریان تلویزیونی‬ ‫مستقر شده اند و یک طبقه پایی ن تر از ان هم سالنی بزرگ‬ ‫به رس��انه های بی ن المللی اختصاص یافته اس��ت‪.‬تا دیدار‬ ‫دکترظریف و اشتون برگزار نش��ود نم ی توان هیچ تحلیلی‬ ‫داشت‪ .‬در سفر قبل در همان روز نخستین نشانه های خوبی‬ ‫دیده ش��د ب رای حل ماجرا‪ .‬س��وال همه حاال این بود که ایا‬ ‫تجربه قبلی تکرار م ی ش��ود و وزرای خارجه چمدان هایشان‬ ‫را به مقصد ژنو خواهند بست؟مراس��م ناه��ار کاری دیرتر از‬ ‫همیشه برگزار شد؛ دیداری که البته جزئیاتش بیان نشد‪ ،‬اما‬ ‫دکتر ظریف چند ساعت بعد در مطلبی ان را اینگونه توصیف‬ ‫کرد‪« :‬ضمن بحث جدی پی رامون تجربیات حاصل از جلسه‬ ‫هفته قبل و نحوه ادام��ه کار‪ ،‬در مورد ادام��ه مذاکرات قرار‬ ‫گذاش��تیم‪ .‬تا کنون طبق قرار و برنامه ریزی خودمان پیش‬ ‫رفته ایم و قرار است فردا صبح مذاکرات جدی و ریز در مورد‬ ‫تفاهم نهایی با خانم اشتون شروع شود‪».‬‬ ‫جدا از مت��ن دیپلماتیکی که دکتر ظریف نوش��ته بود‬ ‫نشانه هایی از مقاومت های جدی در مذاکرات دیده م ی شد‪.‬‬ ‫مقاومت های��ی که م ی ش��د ان را در اولی��ن اظهارنظرهای‬ ‫س��ی د عباس ع راقچی هم یافت‪« :‬با توجه به مش��کالت و‬ ‫سوءتفاهماتی که در دور گذشته پیش امد‪ ،‬هنوز به جایگاه‬ ‫قبلی خود بازنگشته ایم‪ .‬باید مس��ائلی روشن شود و دوباره‬ ‫اعتماد در روند مذاکراتی موجود ایجاد شود تا ما بتوانیم وارد‬ ‫مرحله نگارش متن پی ش نویس شویم‪ .‬امیدواریم که از فردا‬ ‫(پنجشنبه) و پس از صحب ت هایی که با خانم اشتون خواهیم‬ ‫داشت‪ ،‬بتوانیم این روند را اغاز کنیم‪».‬‬ ‫از این س��خنان م ی ش��د فهمید که هنوز هیچ بحثی‬ ‫در مورد مفاد توافقنامه نش��ده و اساس��ا فعال ورود به ان در‬ ‫دستورکار نیست‪ .‬این یعنی اینکه رسیدن به توافق سخت تر‬ ‫از دور قبل است و البته زمان نیز محدودتر‪.‬اشتون و ظریف‬ ‫قرار م ی گذارند تا ساعت شش به وقت ژنو بار دیگر پای میز‬ ‫مذاکره بازگردند‪.‬حاال یک خبر دیگر هم مورد توجه رسانه ها‬ ‫قرار گرفته؛ سفر نتانیاهو به روس��یه‪ .‬رژیم صهیونیستی بار‬ ‫دیگر از توافق ای ران و گ��روه ‪ 5+1‬در ه��راس افتاده و ب رای‬ ‫سنگ اندازی در این روند به دس��ت و پا افتاده بود‪.‬روز پرکار‬ ‫هیات دیپلماتیک ای رانی با دیدارهای دو جانبه و چند جانبه‬ ‫ادامه داشت‪ .‬جلسه دکتر ظریف با معان وزرای خارجه گروه‬ ‫‪ 5+1‬هم انجام ش��د تا همه ب رای روز مهم پنج ش��نبه اماده‬ ‫شوند‪ .‬پیش از اینکه این روز کاری تمام شود‪ ،‬وندی شرمن‪،‬‬ ‫نماینده امریکا در گروه ‪ 5+1‬ب رای رسانه های خارجی نشست‬ ‫توجیهی گذاشت‪ .‬نشس��تی که ای ران ی ها حق ورود به ان را‬ ‫نداشتند‪ ،‬اما اخباری که نش��ت کرد نشان م ی داده غرب ی هااز‬ ‫سر س��ختی تیم ای رانی ش��وکه ش��ده اند و اذعان دارند که‬ ‫مذاکرات سختی در راه است‪.‬حاال کاترین اشتون مهمترین‬ ‫بازیگر ژنو بود‪ .‬او باید دو طرف را به نقطه ای م ی رس��اند که‬ ‫بتوانند ب رای یک توافق بزرگ اماده شوند‪.‬قرار است فردا هم‬ ‫کاترین اشتون با دکتر ظریف دیداری مجدد داشته باشد‪ ،‬هم‬ ‫معاونان وزرای خارجه گ��رد هم ایند‪.‬یک خبر مهم دیگر هم‬ ‫امروز در میان خبرنگاران ش��نیده م ی ش��د؛ خبری که البته‬ ‫با اظهارنظر س��خنگوی وزارت خارجه امری��کا رنگ و بوی‬ ‫جدی تری به خود گرفت؛ «شاید جان کری به ژنو بیاید»‪.‬‬ ‫پنجشنبه پرماجرا‬ ‫س��اعت هش��ت صبح در محل ‪ cicg‬س��ی د عباس‬ ‫ع راقچی به طبقه دوم امد تا هم روند تحوالت را توضیح دهد‪،‬‬ ‫هم پاسخگوی سواالت خب رنگاران ای رانی باشد‪.‬‬ ‫«ما با متن های مختلفی مواجه هس��تیم‪ ،‬اما اخرین‬ ‫اگر قرار باشد مهمترین خبر روز جمعه را انتخاب کنیم‬ ‫باید به حضور الوروف اشاره شود؛ رویدادی مهم که سراغازی‬ ‫ب رای ورود س��ایر وزرای خارج��ه بود‪.‬در س��اعات اولیه امروز‬ ‫س��ی د عباس ع راقچی گفته بود که به مرحله حضور وزرای‬ ‫خارجه نرسیده ایم‪ .‬همس��و با او مایکل مان هم به جمع ما‬ ‫امد و گفت تا پیشرفتی حاصل نش��ود وزرای خارجه به ژنو‬ ‫نخواهند امد‪ .‬همزمان با این اخبار س��نای امریکا هم اعالم‬ ‫کرد که تنها تا ماه میالدی اینده به رئی س جمهور امریکا وقت‬ ‫م ی دهد و پس از ان تحریم های جدید علیه ای ران را به پیش‬ ‫خواهد برد‪ .‬خبرهای ناامی د کننده در ابتدای روز جمعه‪.‬ساعت‬ ‫‪ 9‬صبح به وقت ژنو است‪ .‬کاترین اشتون و هیات همراهش‬ ‫در محل مذاکرات منتظر هیات ای ران��ی بودند که با حضور‬ ‫هیات ای رانی و خبرنگاران پش��ت میز قرار گرفتند‪ .‬دو طرف‬ ‫گفت وگوها را با احوالپرسی شروع کردند و در حالی که ظریف‬ ‫با خنده‪ ،‬پ رانرژی و با دستانی گشاده با اشتون به گپ وگفت‬ ‫م ی پرداخت‪ ،‬اشتون با لبخند و دس��تانی گره کرده مقابل او‬ ‫نشسته بود‪ .‬ای ران و ‪ 5+1‬توافق کردند به جای مذاکره ای ران‬ ‫با نمایندگان شش کشور‪ ،‬کاترین اشتون به نمایندگی از این‬ ‫کشورها با ای ران مذاکره کند و پس از هر دور‪ ،‬نتایج را به اطالع‬ ‫انها برس��اند‪ .‬این مذاکره اما فقط یک س��اعت طول کشید‪.‬‬ ‫مش��ورت های داخلی بیش��تر بین تیم ه��ای مذاکره کننده‬ ‫ای ران و ‪ 5+1‬متوقف ش��د‪ .‬حاال خبرها حکایت از ان دارد که‬ ‫ممکن است مذاکرات یک روز دیگر هم تمدید شود‪ .‬این را‬ ‫تخت روانچی که یک عضو ارشد تیم مذاکره کننده ای ران است‬ ‫در جمع خب رنگاران تایید کرد‪.‬‬ ‫ژنو بس��یار سرد ش��ده اس��ت‪ .‬برف ش��هر را از صبح‬ ‫س��فی د پوش کرده‪ .‬حاال همه امیدوارند باالخره از مذاکرات‬ ‫سیاست‬ ‫جمعه روسی‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫انها‪ ،‬همانی است که در اخرین لحظات در ژنو ‪ 2‬ارائه کردند‪.‬‬ ‫ما هنوز تصمیم نگرفته ایم درباره چه متنی و چگونه مذاکره‬ ‫کنیم‪ .‬هنوز وارد این فاز نشدیم‪ ،‬چون اطمینان نداریم روش‬ ‫مذاکره انها سالم و منتهی به نتیجه است‪ .‬غن ی سازی یکی‬ ‫از س��خت ترین‪ ،‬مهمترین و حس��اس ترین بخش هاست و‬ ‫انچه مسلم است این که به هیچ توافقی که در ان از ابتدا تا‬ ‫انتها غن ی سازی نباشد‪ ،‬ورود نخواهیم کرد و در همه گام ها‬ ‫باید غن ی سازی باش��د‪.‬اصل غن ی سازی قابل مذاکره نیست‬ ‫اما جزئیاتش که شامل س��طح و مکان و اندازه است‪ ،‬قابل‬ ‫مذاکره است‪.‬حتما لغو تحریم های بانکی و نفتی بخشی از‬ ‫اقدامات طرف مقابل در گام اول خواهد بود‪ ».‬این مهمترین‬ ‫بخش های س��خنان مذاکره کننده ای ران بود‪ .‬س��ی د عباس‬ ‫ع راقچی بالفاصله خب رنگاران ای رانی را ترک کرد تا به نشست‬ ‫اشتون و ظریف برسد‪.‬حاال خارج از ژنو هم بحث های مهم ی ‬ ‫صورت م ی گیرد‪ .‬جو بایدن ‪ -‬معاون رئی س جمهور امریکا ‪ -‬با‬ ‫تعدادی از س��ناتورهای دموکرات دیدار و درباره برنامه اتم ی ‬ ‫ای ران با انها صحبت کرده اس��ت‪ .‬کاخ س��فید با انتشار خبر‬ ‫جلسه حدود دو ساعته جو بایدن با سناتورهای دموکرات اعالم‬ ‫کرده که معاون رئی س جمهور امریکا به این سناتورها گفته که‬ ‫توافقنامه با ای ران ب رای شش ماه خواهد بود و در صورتی که‬ ‫از طرف ای ران درست اجرا شود‪ ،‬تحریم ها کمتر م ی شود‪ .‬بر‬ ‫اساس این خبر‪ ،‬بایدن همچنین از عزم رئی س جمهور امریکا‬ ‫ب رای حل مسالمت امیز مساله هس��ته ای ای ران با سناتورها‬ ‫صحبت کرده است‪ .‬مادلین الب رایت‪ ،‬وزیر امور خارجه پیشین‬ ‫امریکا در نامه ای به سران سنا و مجلس نمایندگان این کشور‬ ‫از تالش های باراک اوباما ب رای یافتن یک راه حل دیپلماتیک‬ ‫ب رای موضوع هسته ای ای ران حمایت کرد‪ .‬همزمان وزیر امور‬ ‫خارجه فرانسه هم در مصاحبه با یکی از رسانه های تلویزیونی‬ ‫کش��ورش گفت‪« :‬امیدوارم توافق با ای ران این هفته حاصل‬ ‫ش��ود‪».‬ه ر چه بود مالقات ظریف و اشتون برگزار شد و گویا‬ ‫جلسه انها ان قدر مثبت بود که مایکل مان بالفاصله پس‬ ‫از ان به خبرنگاران بگوید‪« :‬ش��روعی بس��یار قابل توجه و‬ ‫اساسی بود‪».‬‬ ‫سی د عباس ع راقچی هم بار دیگر به میان خبرنگاران‬ ‫امد و چنین گفت‪« :‬ب رای اولی ن بار از روز گذشته وارد محتوای‬ ‫مذاکرات ش��دیم‪ .‬البته قرار بود روی یک سری مفاهیم که‬ ‫درک مش��ترک ب رای مذاکرات الزم است‪ ،‬صحبت کنیم‪ .‬نه‬ ‫اینکه وارد متن ش��ده باش��یم‪ ،‬بلکه وارد محتوای مذاکرات‬ ‫شدیم و برخی موارد جدی مورد اختالف است که به صورت‬ ‫جدی درباره انه��ا بحث کردی��م‪.‬او پس از دی��دار دو جانبه‬ ‫ای ران و کاترین اش��تون در جمع خبرنگاران افزود‪« :‬هنوز به‬ ‫مرحله ای نرسیده ایم که به طور جدی وارد متن‪ ،‬یا متن انها‬ ‫ن قب ل تر بشویم‪ .‬روی کلیات اختالف نظرها در حال کار‬ ‫یا مت ‬ ‫هستیم‪ ».‬دیدارهای متعدد ادامه دارد‪ .‬رایزن ی های فشرده ای‬ ‫در طرف مقابل برقرار است‪ .‬کند و سخت پیش م ی رود‪ .‬حاال‬ ‫قسمت سخت ماجرا اغاز شده است‪ .‬انها باید غن ی سازی را‬ ‫بپذیرند تا ای ران ورود به مذاکرات را بپذیرد‪.‬از مذاکرات چیزی‬ ‫به بیرون درز نم ی کن��د اما خبرنگاران ای رانی و رس��انه های‬ ‫بی ن المللی در این چند دور مذاکره ژن��و دیگر ان قدر به هم‬ ‫نزدیک شده اند و احساس رفاقت ها ان چنان زیاد شده که به‬ ‫هم اعتماد کنند‪.‬حاال جدا از رقابت های رسانه ای‪ ،‬اخبار هم‬ ‫رد و بدل م ی شود‪ .‬انها از بریفینگ های خودشان م ی گویند‪،‬‬ ‫ای ران ی ها هم هر کدام از تحلی ل هایش��ان س��خن به میان‬ ‫م ی اورند‪ .‬یک همنش��ینی بزرگ ب��رای بهترین خبرنگاران‬ ‫ای رانی و خارجی‪ .‬همه با بهترین هایشان به ژنو امده اند‪.‬امشب‬ ‫در میان خب رنگاران ای رانی‪ ،‬روزنامه نگاران روزی کم استرس تر‬ ‫دارند‪ .‬انها خیالشان راحت است که جمعه روزنامه شان روی‬ ‫دکه نم ی رود‪ .‬پس خود را ب رای فردا اماده م ی کنند‪ .‬فردایی که‬ ‫از قبل اعالم شده روز اخر مذاکرات است‪.‬در ساعات پایانی روز‬ ‫پنج شنبه با اینکه هنوز خبری رسمی درباره محتوای مذاکرات‬ ‫مطرح نش��ده اما یک خبر قوت بیشتری گرفته؛ «وزرا به ژنو‬ ‫م ی ایند»‪ .‬دیگر م ی شد ردپای این خبر را در رسانه های معتبر‬ ‫بی ن المللی هم یافت‪.‬‬ ‫اش��تون و ظریف دود س��فید بلند ش��ود تا وزرای خارجه در‬ ‫اندک زمان باقیمانده به س��وئیس سفر کنند‪.‬ظریف در یک‬ ‫گفت وگوی تلویزیونی امید بیش��تری به رس��انه ها داد و در‬ ‫مورد احتمال حضور وزرای خارج��ه گفت‪« :‬اخبار متناقضی‬ ‫شنیده ایم که برخی اماده شده اند؛ برخی هواپیماهای شان را‬ ‫اماده کرده اند و برخی م ی خواهند بیشتر منتظر بمانند‪ .‬شب‬ ‫گذشته فاصله مان با امدن وزی ران خیلی بیشتر بود اما امروز‬ ‫با مذاکراتی که انجام شده فاصله نزدیک تر شده است‪ .‬اینکه‬ ‫بخواهند بیایند یا خیر بستگی به تصمیم خودشان دارد‪».‬‬ ‫نزدیک ظهر که م ی شود یک خبر مهم مذاکرات را تحت تاثیر‬ ‫قرار م ی دهد‪ .‬الوروف راهی ژنو شده است‪ .‬البته گفتند که او‬ ‫ی م ی اید اما وزارت خارجه روسیه‬ ‫ب رای دیدار با اخضر اب راهیم ‬ ‫اعالم م ی کند که او ب رای ای ران م ی اید نه سوریه‪ .‬این نشانه ای‬ ‫مهم از پیشبرد توافق نامه هسته ای بود‪.‬ساعتی نم ی گذرد‬ ‫که وزارت خارجه چین هم از بسته ش��دن چمدان های وزیر‬ ‫خارجه چین سخن به میان م ی اورد‪ .‬مذاکرات طعم شرقی به‬ ‫خود گرفت‪ .‬این بار شرق ی ها زودتر از غرب ی ها راهی سوئیس‬ ‫ش��دند‪.‬دیدارهای ظریف و اشتون برگزار ش��د‪ .‬سی د عباس‬ ‫ع راقچی هم یک بار دیگر با نماین��ده امریکا مالقات کرد‪.‬‬ ‫جنبو جوش خب رنگار ها بیشتر شده‬ ‫بوی توافق نامه م ی اید‪ .‬‬ ‫هم در هتل کانتیننتال که محل اقامت وزیر خارجه ای ران و‬ ‫برگزاری جلسات است و هم در ‪ cicg‬که محل اصلی حضور‬ ‫خب رنگاران رسانه هاست‪.‬الوروف به هتل محل اقامت ظریف‬ ‫امد و با او به گفت وگو پرداخت‪.‬رویداد مهم دیگر این بود که به‬ ‫خب رنگاران رسانه هایی که در هتل کانتیننتال اقامت داشتند‬ ‫گفته ش��د که امش��ب باید چک اوت کنند و اتاق هایشان را‬ ‫تحویل دهند‪ .‬این یعن��ی حضور وزرای دیگ��ر هم قطعی‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫شنبه سخت‬ ‫مهمترین خبر در بامداد ش��نبه این ب��ود؛ «جان کری‬ ‫راهی ژنو شد»‪ .‬حاال م ی ش��د حدس زد که رسیدن به توافق‬ ‫از همیشه نزدیک تر اس��ت‪ .‬دقایقی پس از انتشار خبر سفر‬ ‫کری به سوئیس‪ ،‬ویلیام هیگ وزیر خارجه انگلیس هم در‬ ‫صفحه توئیترش نوشت که «فردا به وزی ران خارجه سه کشور‬ ‫اروپایی و امریکا‪ ،‬چین و روسیه (‪ )3+E3‬خواهم پیوست‪».‬‬ ‫دقایقی از این اخبار نگذش��ته بود که خبرگزاری فرانسه هم‬ ‫گزارش داد که لوران فابیوس‪ ،‬وزیر امور خارجه این کش��ور‬ ‫ب رای ش��رکت در مذاکرات ای ران و گروه ‪ 5+1‬به ژنو م ی رود‪.‬‬ ‫دیدارهای اشتون و ظریف تا بامداد شنبه ادامه دارد‪.‬ساعتی‬ ‫بعد وقتی افتاب در ژنو‪ ،‬اندکی از سرمای هوا م ی کاهد‪ ،‬وزرای‬ ‫خارجه در دو بدو ورود به هتل محل اقامت وزیر خارجه ای ران‬ ‫به اظهارنظر درباره مذاکرات م ی پردازند‪ .‬وزیر خارجه فرانسه‬ ‫با لحنی ارام تر از قبل از امیدش ب رای توافق م ی گوید اما در‬ ‫اقدامی غی ر منتظره وزیر خارج��ه انگلیس که با کیفی قرمز‬ ‫و محرمانه ب��ه ژنو امده‪ ،‬لفاظی تندی علی��ه ای ران م ی کند‪.‬‬ ‫‪17‬‬ ‫مالقات های دوجانب��ه هیات های مذاکره کننده در س��طح‬ ‫وزیر ادامه م ی یابد و در دیداری مهم ظریف‪ ،‬اش��تون و کری‬ ‫دور یک میز م ی نشینند تا به بحث درباره پرونده هسته ای‬ ‫بپردازند‪ .‬ظهر که م ی شود وزیر خارجه چین هم به مذاکرات‬ ‫م ی پیوندد‪ .‬تاریکی همه جای ژنو را فرا گرفته است‪ .‬باد سرد و‬ ‫تند‪ ،‬یخ بندانی در شهر حاکم کرده است‪ .‬مذاکرات فشرده ای‬ ‫در جریان اس��ت‪ .‬حاال خبرن��گاران در هت��ل کانتیننتال و‬ ‫‪ cicg‬توئیترهایش��ان را لحظه به لحظه چک م ی کنند تا‬ ‫ش��اید خبری را پیدا کنند و زودتر از س��ایرین اطالع رسانی‬ ‫کنند‪.‬عباس ع راقچی به می��ان خبرنگاران امده و م ی گوید‪:‬‬ ‫«مذاکرات به مراحل سخت خود رسیده است‪ ».‬ساعت ‪ 9‬به‬ ‫وقت ته ران است و باردیگر ظریف‪ ،‬اشتون و کری بر سر میز‬ ‫مذاکره نشسته اند‪.‬‬ ‫یکشنبه تاریخی‬ ‫سیاست‬ ‫خبرنگاران همه خس��ته ش��ده اند‪ .‬مذاکرات سخت و‬ ‫فشرده و کس ل کننده شده‪ .‬ایا توافقی در کار خواهد بود؟‬ ‫ساعت های ب ی خوابی از بیست و چند ساعت گذشته‪.‬‬ ‫همه منتظر خبر هس��تند‪ .‬س��اعت ‪ 3‬صبح ب��ه وقت ژنو و‬ ‫پنج و نیم به وقت ته ران اس��ت‪ .‬به ناگاه صفحه توئیتر من‬ ‫با پیام ی جدید به روز رس��انی م ی ش��ود‪ .‬مایکل مان نوشته‬ ‫اس��ت‪« :‬با ای ران به توافق رس��یدیم‪ ».‬بمب خبری منفجر‬ ‫شد‪ .‬حاال همه رس��انه ها این خبر را روی خروجی خود قرار‬ ‫داده اند‪ .‬همه اینجا خوش��حالند‪ .‬این را به راحتی م ی شد دید‬ ‫هم از روی چهره هایش��ان و هم از اخباری که با صدای بلند‬ ‫ب رای رسانه هایشان مخابره م ی کردند‪.‬وزرای خارجه به همراه‬ ‫کاترین اشتون بالفاصله راهی محل سازمان ملل م ی شوند‬ ‫تا توافق نامه را جلوی دوربی ن های رس��انه های بی ن المللی‬ ‫بخوانند‪ .‬اینجا ما در ‪ cicg‬منتظریم تا دکتر ظریف بازگردد‬ ‫و ب رای ما از انچه در شب س��خت کانتیننتال گذشته روایت‬ ‫کند‪.‬طولی نم ی کشد که او م ی اید و پس از حضور در طبقه‬ ‫همکف و پاس��خ به رس��انه های بی ن المللی ب��ه طبقه دوم‬ ‫باز م ی گردد؛ جایی که ما نشس��ته ایم تا وزی��ر خارجه مان را‬ ‫سوال پیچ کنیم! دکتر‪ ،‬خسته اما خوشحال است‪ .‬با حوصله‬ ‫جواب ما را م ی دهد و اندکی بعد ب رای اس��تراحت ما را ترک‬ ‫م ی کند‪ .‬چشمان همه ما خسته است و پلک ها سنگی ن تر از‬ ‫همیشه‪ .‬ه ر کس گوشه ای را پیدا کرده و روی صندلی‪ ،‬مبل‬ ‫یا حتی زمین دراز کشیده‪ .‬ساعاتی بعد باید از سوئیس برویم‪.‬‬ ‫ژنو گرم تر شده است‪ .‬صبح یکشنبه اس��ت‪ .‬راهی فرودگاه‬ ‫م ی شویم‪ .‬دکتر ظریف بار دیگر پس از حضور ما در هواپیما‬ ‫به جمع خب رنگاران م ی اید و خوش و بش م ی کند‪ .‬به اتاقش‬ ‫م ی رود تا البد هر چه زودتر صفحه فی س بوکش را به روز رسانی‬ ‫کند‪ .‬در هواپیما باز یک جلس��ه اف د رکورد برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫نم ی نویسم که چه چیزهایی گفته ش��د تا الاقل یکبار هم‬ ‫که شده زیر قولمان نزنیم و محتوای این جلسات محرمانه‬ ‫بماند‪ .‬همه خسته اند و ب رای رسیدن به خانه لحظه شماری‬ ‫م ی کنند‪5 .‬ساعت و ‪ 40‬دقیقه بعد به مهر اباد م ی رسیم‪ .‬دکتر‬ ‫ظریف به پاویون م ی رود و ما زودتر از او انجا را ترک م ی کنیم‪.‬‬ ‫اما نه‪ ،‬انگار قرار نیس��ت به همین زودی ها اخبار سفر تمام‬ ‫شود‪ .‬با جمعیتی قابل توجه در ابتدای ورودی پاویون روبه رو‬ ‫م ی شویم‪ .‬جمعیتی که به صورتی غیرمنتظره ب رای استقبال‬ ‫امده اند‪ .‬حلقه انسانی طوالنی از ماموران ناجا دست به دست‬ ‫هم داده اند تا کنترل اوضاع از دست شان خارج نشود‪ .‬شعارها‬ ‫ه ر چه م ی گذرد تند و تند تر م ی شود‪ .‬ظریف باالخره م ی اید‪.‬‬ ‫این ماجرا هم تمام م ی شود‪ .‬از انچه در دو سفر اخیرم به ژنو‬ ‫گذشته‪ ،‬تصاویر جالبی تهیه کرده ام‪ .‬قرار است اگر میسر شود‬ ‫فیلم تدوین شده ان در قالب یک س ی دی به همراه مجله در‬ ‫شماره های اتی در اختیار مخاطبان قرار گیرد‪ ،‬اگر هم چنین‬ ‫امکانی میسر نش��د از طریق س��ایت مثلث انالین منتشر‬ ‫خواهیم کرد‪ .‬سفرنامه ژنو اینجا به پایان م ی رسد؛ سفری که‬ ‫پایانی خوش ب رای کشورمان داشت‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪18‬‬ ‫رفتار اعضای ‪ 5+1‬در مذاکرات ژنو چگونه بود؟‬ ‫ناگفته های توافق ایران و غرب‬ ‫ناچار شد ب رای نخستین بار سر کالس دیپلماسی دست به‬ ‫سینه بنشیند تا بیشتر از این وجهه کاخ الیزه را در اروپا و نظام‬ ‫بی ن الملل نابود نکند!‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫تحلیلگر مسائل بین الملل‬ ‫این روزها نام «ژنو» و «مذاکرات هسته ای» بیش از هر‬ ‫زمان دیگری به اذهان متبادر م ی شود‪ .‬به عبارت گویاتر‪ ،‬ژنو به‬ ‫نقطه اشکار موفقیت دیپلماسی ای رانی در ب رابر اعضای ‪5+1‬‬ ‫تبدیل شده است‪ .‬اگرچه هر فرد یا گروهی باتوجه به دیدگاه ها‬ ‫و عالیق ثابت و متغیر خود سعی دارد ب ه ترسیم مختصات این‬ ‫نقطه اشکارساز بپردازد‪ ،‬اما ارائه برداشت ها و تفاسیر مختلف‬ ‫از یک پدی��ده سیاس��ی و دیپلماتی��ک از ارزش ماهوی ان‬ ‫نم ی کاهد‪ .‬نمایندگان هفت کشور ای ران‪ ،‬امریکا‪ ،‬روسیه‪ ،‬چین‪،‬‬ ‫المان‪ ،‬انگلیس و فرانسه این بار در اوردگاه دیپلماتیک بسیار‬ ‫حساسی حضور یافتند که چشمان بیدار ملت ای ران و دیگر‬ ‫ملت های دنیا در انتظار نتیجه غایی و ماحصل عینی ان بود‪.‬‬ ‫باتوجه به حضور وزرای امور خارجه کشورهای ‪ 5+1‬در دو روز‬ ‫پایانی مذاکرات‪ ،‬در اینجا به بررسی اجمالی رفتار و رویکرد هر‬ ‫یک از انها م ی پردازیم‪:‬‬ ‫‪ -1‬جان کری و ترس از نحسی ماه نوامبر!‬ ‫وزیر امور خارجه ایاالت متحده امریکا به طور کلی نسبت‬ ‫به ماه نوامبر حساسیت ویژه ای دارد! درست ‪ 9‬سال قبل و در‬ ‫همین ماه میالدی وی و معاونش «ان ادواردز» در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ 2004‬امریکا شکست سختی را از تیم‬ ‫دو نفره جورج بوش – دیک چنی خوردند و به پیام اوران خبر‬ ‫ش��وم حضور مجدد نومحافظه کاران افراطی در کاخ سفید‬ ‫تبدیل شدند‪ .‬شکست ماه نوامبر سال ‪ 2004‬ب رای جان کری و‬ ‫دموکرات ها حکم یک شوک بزرگ را داشت؛ شوکی که حتی‬ ‫با وجود گذش��ت نزدیک به یک دهه با کری همراه است و در‬ ‫ماه نوامبر هر س��ال وی را به یاد رویاهای از دس��ت رفته اش‬ ‫م ی اندازد‪ .‬کری این بار در ماه نوامبر امسال ب رای دومین بار به‬ ‫ژنو امد تا در کنار «وندی شرمن» معاون خود و «ماری هارف»‬ ‫سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا در ماراتن دیپلماتیک با‬ ‫ای ران ایفای نقش کند‪ .‬کری این بار به خوبی م ی دانست که‬ ‫اگر مانند دفعه قبل با دس��تانی خالی راهی واشنگتن شود‪،‬‬ ‫فریادهای سناتور مک کین‪ ،‬لیندسی گراهام و جمهوریخ واهان‬ ‫سنا لحظه ای وی را ارام نخواهد گذاشت‪.‬‬ ‫‪-2‬فابیوس؛مردیکهاینباراستراحتداشت!‬ ‫لوران فابیوس‪ ،‬وزیر امور خارجه فرانسه این بار در حالی پا‬ ‫به محل مذاکرات هسته ای گذاشت که همگان وی و کاخ الیزه‬ ‫را مسئول اصلی شکست در مذاکرات قبلی ژنو م ی دانستند‪.‬‬ ‫گویا فرانس��وا اوالند و مقامات کاخ الیزه ای��ن بار به فابیوس‬ ‫تفهیم کرده بودند که ژنو محلی ب رای بروز توهمات ناپلئونی‬ ‫و محل مذاکرات نیز سالن امف ی تئاتری جهت برگزاری مراسم‬ ‫یادبود مارشال دوگل نیس��ت! فابیوس این بار کامال ساکت‬ ‫بود! او نه از «بد بودن توافقنامه»س��خن گفت و نه از «وجود‬ ‫اختالفات اساس��ی با ای ران»! فابیوس مانند یک توریس��ت‬ ‫فرانسوی (که نمونه های مشابه ان در ژنو نیز به وفور مشاهده‬ ‫م ی شود) به هتل اینتر کانتیننتال امده بود‪ .‬اکثر خب رنگاران و‬ ‫عکاسان نیز به فابیوس نه به عنوان وزیر امور خارجه فرانسه‪،‬‬ ‫بلکه به عنوان متهم ردیف اول شکست دور قبلی مذاکرات‬ ‫م ی نگریستند‪ .‬در چنین ش��رایطی وزیر امور خارجه فرانسه‬ ‫‪-3‬ویلیامهیگوناکامی دراحضارروحچرچیل‬ ‫وزیر امور خارج��ه انگلیس در حالی راهی ژنو ش��د که‬ ‫نسبت به محدودیت های ناخواسته فابیوس‪ ،‬وزیر امور خارجه‬ ‫فرانس��ه در عرصه تقابل مجدد با ای ران اگاه ب��ود‪ .‬از این رو‬ ‫ب ر اساس توافقی که میان پاریس و لندن صورت گرفت‪ ،‬این‬ ‫بار به جای لوران فابیوس ظاه را ساکت و ارام‪ ،‬ویلیام هیگ‬ ‫به اتش بیار معرکه دیپلماتیک با ای ران تبدیل شد‪ .‬وزیر امور‬ ‫خارجه انگلیس در روز اول حض��ور خود در محل مذاکرات از‬ ‫تهدید بودن ای ران هسته ای ب رای خاورمیانه و نگران ی های قابل‬ ‫درک ع ربستان سعودی (نسبت به ب رنامه های هسته ای ای ران)‬ ‫سخن گفت‪ .‬همچنین وزیر امور خارجه انگلیس اعالم کرد‬ ‫که حضور وزرای کشورهای ‪ 5+1‬در ژنو لزوما نباید به امضای‬ ‫توافقنامه منجر شود!‬ ‫پس از بیان این جمالت سلبی‪ ،‬وزیر امور خارجه انگلیس‬ ‫ ترجیح داد دیگر سخنی سلبی در خصوص مذاکرات هسته ای‬ ‫با ای ران بر زبان نیاورد‪ .‬او م ی خواس��ت ب��ه صورت همزمان‬ ‫به پیام اور پیشروی و پس��روی مذاکرات تبدیل شود و مانند‬ ‫چرچیل در یک زمان دو یا چند نق��ش را ایفا کند! با این حال‬ ‫بازی هیگ به اندازه ای نخ نما بود که احتماال دیوید کامرون‪،‬‬ ‫نخس ت وزیر انگلیس نیز پس از مش��اهده ان‪ ،‬تا مدت ها از‬ ‫عصبانیت در خیابان داونینگ استریت لندن قدم زده است‪....‬‬ ‫‪-4‬الوروف؛مردیکه برایتوافقعجلهداشت‬ ‫وزیر امور خارجه روسیه هنگام مسافرت از کاخ کرملین‬ ‫به مح��ل مذاکرات ژنو‪ ،‬ترجی��ح داد در کس��وت کاتالیزور و‬ ‫تسریع کننده وارد معادالت هسته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬شود‪.‬‬ ‫اگرچه مسکو در دور قبلی مذاکرات به طور کلی موافق امضای‬ ‫توافقنامه نهایی با ای��ران بود‪ ،‬اما زمانی ک��ه لوران فابیوس‬ ‫به عنوان وزیر امور خارجه فرانسه مانع از انعقاد این توافقنامه‬ ‫ش��د‪ ،‬الوروف عمال تالش��ی جهت تغییر موض��ع فابیوس‬ ‫نکرد‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬الوروف در دور قبل��ی با انگیزه ای باال‬ ‫و اسلحه ای خالی وارد میدان مذاکرات شده بود‪ .‬کاخ کرملین‬ ‫پس از مذاکرات قبلی ژنو ترجیح داد این بار در کس��وت یک‬ ‫تسریع کننده وارد می دان شود‪ .‬الوروف که به طور طبیعی باید‬ ‫دو روز بعد از مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ ،5+1‬جهت‬ ‫ی در خصوص بحران سوریه وارد ژنو‬ ‫مالقات با اخضر اب راهیم ‬ ‫م ی شد‪ ،‬ضمن تغییر برنامه زمانی خود جهت کمک به روند‬ ‫مذاکرات زودتر از دیگر همتایان��ش در هتل اینترکانتیننتال‬ ‫حضور پی دا کرد‪.‬‬ ‫‪ -5‬وستروله و سکوتی به ارتفاع دیوار برلین‬ ‫وزیر امور خارجه المان اخرین فردی بود که حضور خود‬ ‫در ژنو را به خب رنگاران و رسانه ها اعالم کرد‪ .‬وستروله در حالی‬ ‫وارد ژنو شد که دغدغه های فراوان سیاسی و بی ن المللی ذهن‬ ‫وی را فراگرفته بود‪ .‬دغدغه هایی ناشی از عدم تشکیل دولت‬ ‫ائتالفی مرکل از یک سو و فشار افکار عمومی المان به وزارت‬ ‫امور خارجه و دولت جهت مقابله با بحران جاسوسی گسترده‬ ‫امریکا در اروپا لحظه ای ذهن وستروله را ارام نم ی گذاشت‪.‬‬ ‫وزیر امور خارجه الم��ان امده بود تا صرف��ا امضا کننده‬ ‫یک تفاهم جمعی باشد‪ .‬وستروله با هدف تاثیرگذاری بر جو‬ ‫مذاکرات (اعم از تاثیر مثبت یا منفی) وارد ژنو نشد‪ .‬وستروله‬ ‫«امد» تا صرفا «باشد»‪ ،‬هر چند با س��کوتی به ارتفاع دیوار‬ ‫فروریخته ب رلین‪....‬‬ ‫‪ -6‬وانگ ایی سوار بر اژدهای زرد امد‬ ‫وزیر امور خارجه چی��ن به عنوان غایب اصلی مذاکرات‬ ‫دور قبلی ژنو‪ ،‬این بار عزم خود را جزم کرد تا از سرزمین اژدهای‬ ‫زرد راهی کانون دیپلماسی در غرب یعنی ژنو شود تا این بار‬ ‫کسی وی را فرد ب ی خیال یک ماراتن هسته ای سخت مورد‬ ‫خطاب قرار ندهد‪« .‬وانگ ایی» در بدو ورود خود به ژنو پیام‬ ‫مش��خصی به همتایان خود داد‪« :‬مذاکرات بر س��ر برنامه‬ ‫هسته ای ته ران بین ای ران با پنج کشور عضو دائم به همراه‬ ‫المان به نقطه نهایی خود رسیده است‪ ».‬به عبارت بهتر‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه چین به طور غی ر مستقیم اعالم کرد که بهانه ای‬ ‫جهت عدم توافق هس��ته ای با ای ران وجود ندارد و در «نقطه‬ ‫نهایی»‪ ،‬باید هر چه س��ریع تر روان نوی س ها را ب رای امضای‬ ‫توافقنامه پایانی اماده کرد‪ .‬بدون شک در صورت عدم رسیدن‬ ‫به توافق نهایی‪ ،‬وزیر امور خارجه چین هرگز همتایان اروپایی‬ ‫و امریکایی و حتی روسی خود را نم ی بخشید! در هر صورت‬ ‫او طوالن ی ترین مسیر ممکن را تا رسیدن به ژنو پیموده بود‪....‬‬ ‫در توافق نام�ه نهایی بر‬ ‫روی برخی کلمات س�اعت ها‬ ‫جدال لفظ�ی ص�ورت گرفته‬ ‫است‬ ‫‪ -7‬اشتون؛ خندان ترین مسافر ژنو‬ ‫سرانجام در ساعات اولیه بامداد روز یکشنبه‪ ،‬وزرای امور‬ ‫خارجه ای ران و کشورهای ‪ 5+1‬جهت امضای توافقنامه نهایی‬ ‫شده به مقر سازمان ملل در ژنو رفتند‪.‬جهت ارائه تصویر کلی‬ ‫از این توافقنامه الزم اس��ت «تعهدات طرفین» را به صورتی‬ ‫دقیق بازخوانی کرد‪ .‬در توافقنامه مذکور‪« ،‬گام اول» در ذیل‬ ‫«ب رنامه اقدام مشترک» تعریف شده است‪ .‬در توافقنامه امده‬ ‫است که گام اول دارای دوره زمانی شش ماهه خواهد بود و با‬ ‫توافق متقابل قابل تمدید است‪ .‬در این دوره همه اعضاء‪ ،‬با‬ ‫حس ن نیت‪ ،‬در جهت حفظ فضای سازنده در مذاکرات فعالیت‬ ‫خواهند کرد‪ .‬مطابق توافقنامه‪ ،‬ای ران اقدامات داوطلبانه زیر را‬ ‫به انجام خواهد رساند‪:‬‬ ‫ نیمی از اورانی��وم موجود غنی ش��ده ‪ 20‬درصد را به‬‫صورت اکسید ‪ 20‬درصد ب رای تولید سوخت راکتور تحقیقاتی‬ ‫ته ران ذخیره نماید‪ .‬بقیه ‪ 20 UF6‬درصد را به مواد کمتر از‬ ‫پنج درصد رقیق نماید‪ .‬خط برگش��ت پذیر نیز وجود نداشته‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫ ای ران اعالم م ی کند که ب رای این دوره ‪ 6‬ماهه‪ ،‬اورانیوم‬‫را به سطح باالتر از ‪ 5‬درصد غنی سازی نکند‪.‬‬ ‫ ای ران اعالم م ی کند که فعالی ت های خود در تاسیسات‬‫س��وخت هس��ته ای نطنز‪ ،‬فردو یا راکتور اراک را که توسط‬ ‫اژانس با نام ‪ 40-IR‬شناسایی م ی شود‪ ،‬بیش از این گسترش‬ ‫سیاست‬ ‫یک توافقنامه و هفت امضا‬ ‫نظارت های بیشتر‬ ‫ارائه اطالعات مشخص به اژانس بی ن المللی انرژی‬‫اتمی‪ ،‬ش��امل اطالعات در خصوص طرح های تاسیس��ات‬ ‫هسته ای ای ران‪ ،‬توصیف ساختمان ها در هر یک از سایت های‬ ‫هسته ای‪ ،‬توصیفی از سطح عملیاتی که در هریک از اماکن‬ ‫که به فعالی ت های هسته ای مشخص اشتغال دارند‪ ،‬اطالعات‬ ‫در خصوص معادن و تخلیص و اطالعات در خصوص منابع‬ ‫اولیه‪.‬‬ ‫ارائه پرسش��نامه جدید فنی راکت��ور اراک به اژانس‬‫بی ن الملل��ی انرژی اتمی که توس��ط اژانس با ن��ام ‪40-IR‬‬ ‫شناسایی م ی شود‪.‬‬ ‫ اتخاذ گام های الزم ب رای موافقت با اژانس بی ن المللی‬‫انرژی اتمی ب رای انعقاد «رهیافت پادمان» در مورد راکتور اراک‬ ‫که توسط اژانس با نام ‪ 40-IR‬شناسایی م ی شود‪.‬‬ ‫در مقابل‪( 3+3 ،‬کش��ورهای ‪ ،)5+1‬اقدامات داوطلبانه‬ ‫زیر را انجام خواهند داد‪:‬‬ ‫ توقف تالش ب رای کاهش خرید نف��ت خام ای ران به‬‫نحوی که مشتریان فعلی بتوانند میانگین می زان کنونی خ رید‬ ‫نفت خام خود از ای ران را کماکان ادامه دهند‪ .‬بازگش��ت مبالغ‬ ‫مشخص از عواید فروش نفت ای ران در خارج از کشور به ای ران‪.‬‬ ‫در مورد معامالت نفتی مذکور‪ ،‬تحریم ه��ای اتحادیه اروپا و‬ ‫امریکا بر بیمه و خدمات حمل و نقل مرتبط‪ ،‬تعلیق م ی شوند‪.‬‬ ‫ تعلیق تحریم های امریکا و اتحادیه اروپا ب ر‪:‬‬‫ صادرات پتروشیمی ای ران و نیز تعلیق تحریم خدمات‬‫مرتبط‬ ‫‪ -‬طال و فلزات گرانبها و تعلیق تحریم خدمات مرتبط‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫در کنار وزرای امور خارجه کش��ورهای ‪ 5+1‬الزم است‬ ‫به نقش مهم کاترین اش��تون‪ ،‬مس��ئول سیاس��ت خارجی‬ ‫اتحادیه اروپا نیز اشاره ش��ود‪ .‬اشتون فراتر از توافق هسته ای‬ ‫با ای ران‪ ،‬به دنبال یک مانور قدرتمندانه سیاسی و دیپلماتیک‬ ‫در نظام بی ن الملل بود‪ .‬امضای توافقنامه هس��ته ای با ای ران‬ ‫به طور طبیعی منجر به تقویت جایگاه اش��تون در اتحادیه‬ ‫اروپا م ی شد‪ .‬اشتون نس��بت به اینکه برخی وی را در مقابل‬ ‫خاویر سوالنا‪ ،‬مسئول سیاس��ت خارجی قبلی اتحادیه اروپا‬ ‫فردی ناتوان م ی دانس��تند‪ ،‬همواره احساس ضعف م ی کرد‪.‬‬ ‫اتفاقا طوالنی شدن روند مذاکرات هس��ته ای اعضای ‪5+1‬‬ ‫با ای ران به یکی از نمادهای ضعف اشتون در عرصه سیاست‬ ‫خارجی اروپا تبدیل شده بود‪ .‬اشتون در جریان مذاکرات قبلی‬ ‫ژنو نسبت به عدم تنظیم هارمونی تروئیکای اروپایی یعنی‬ ‫انگلیس‪ ،‬فرانسه و المان با یکدیگر متهم شد‪ .‬به طور اخص‪،‬‬ ‫وی در مهار سرکشی فرانسه در مذاکرات ژنو قبلی ناتوان ماند‬ ‫و مذاکرات به نتیجه نهایی نرسید‪ .‬این بار اشتون تمام تالش‬ ‫خود را جهت رس��یدن به یک توافقنام��ه‪ ،‬هرچند به صورت‬ ‫مقطعی به کار بست‪.‬‬ ‫نخواهد داد‪.‬‬ ‫ همان گونه ک��ه ای��ران در برنام��ه عملیاتی کردن‬‫تاسیسات تبدیل مواد‪ ،‬به اژانس اعالم کرده است‪ ،‬با اغاز خط‬ ‫تبدیل مواد ‪ UF6‬غنی ش��ده تا پنج درصد به‪ ،UO2‬ای ران‬ ‫تصمیم دارد مواد‪ UF6‬جدیدا غنی شده تا سطح پنج درصد‬ ‫طی شش ماه اینده را به اکسید تبدیل کند‪.‬‬ ‫ محل های جدید ب رای غن ی سازی ایجاد نم ی شود‪.‬‬‫ ای��ران ب رنامه تحقی��ق و توس��عه (‪ )R & D‬تحت‬‫نظارت‪ ،‬از جمله ب رنامه تحقیق و توسعه جاری غن ی سازی خود‬ ‫را که با هدف انباش��ت اورانیوم غنی شده صورت نم ی گیرد‪،‬‬ ‫ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫ عدم بازفراوری یا س��اخت تاسیس��اتی ک��ه توانایی‬‫بازفراوری داشته باشند‪.‬‬ ‫ تعلیق تحریم های امریکا بر صنعت خودرو و تعلیق‬‫تحریم های خدمات مرتبط‬ ‫ صدور گواهی عرضه و نصب قطع��ات یدکی ب رای‬‫ایمنی پرواز هواپیماهای غیرنظامی ای ران و خدمات مرتبط‪.‬‬ ‫صدور گواهی بازرس ی های مرتبط با ایمنی و تعمی رات در ای ران‬ ‫و همچنین خدمات مرتبط‬ ‫ عدم ص��دور قطعنامه های جدید تحریم هس��ته ای‬‫توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد‬ ‫ عدم صدور قطعنامه های جدید تحریم هس��ته ای از‬‫سوی اتحادیه اروپا‬ ‫ دول��ت امری��کا‪ ،‬در چارچ��وب اختی��ارات قانون��ی‬‫رئی س جمهور و کنگره از تحمیل تحریم های جدید هسته ای‬ ‫خودداری خواهد کرد‪.‬‬ ‫ یک کانال مالی به منظور تس��هیل تج��ارت امور‬‫انسان دوس��تانه ب رای تامین نیازهای داخلی ای ران با استفاده‬ ‫از درامدهای نفتی ای ران در خارج از کش��ور ایجاد خواهد شد‪.‬‬ ‫تجارت امور انسان دوستانه ش��امل مراودات تجاری مرتبط‬ ‫با تولی��دات غذایی و کش��اورزی‪ ،‬دارو‪ ،‬تجهی��زات دارویی و‬ ‫مخارج پزشکی بیماران خارج از کشور خواهد بود‪ .‬این کانال‬ ‫مالی شامل بانک های خارجی مشخص و بانک های ای رانی‬ ‫غی ر تحریم شده خواهد بود که هنگام ایجاد این کانال مالی‬ ‫مشخص خواهند شد‪ .‬کانال مزبور همچنین موارد زیر را در‬ ‫بر م ی گیرد‪:‬‬ ‫ نق��ل و انتقال های مالی م��ورد نیاز ب��رای پرداخت‬‫تعهدات ای ران به سازمان ملل متحد‬ ‫ پرداخت مستقیم شهریه به دانشگاه ها و دانشکده ها‬‫ب رای دانشجویان ای رانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور تا‬ ‫مبلغ توافق شده ب رای یک دوره شش ماهه‪.‬‬ ‫ افزایش استانه ب رای اخذ مجوزهای اتحادیه اروپا جهت‬‫تبادالت مالی تجارت موارد غیرتحریمی تا مبلغ مورد توافق‪.‬‬ ‫پذیرش ادامه غن ی سازی اورانیوم از سوی ای ران یکی از‬ ‫مهم ترین موارد گنجانده شده در این توافق محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫اهمیت این مس��اله زمانی مشخص م ی ش��ود که مواضع‬ ‫خصمانه تل اویو و جمهوریخواهان افراطی در واش��نگتن را‬ ‫در خصوص «ل��زوم توقف و تعطیل��ی تمامی فعالی ت های‬ ‫هس��ته ای ای ران» طی س��ال ها و ماه های اخیر مدنظر قرار‬ ‫دهیم‪ .‬این در حالی است که حتی در جریان مذاکرات اخیر ژنو‬ ‫نیز جان کری‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا و وندی شرمن‪ ،‬معاون‬ ‫وی ضمن مانور روی این نکته که «غنی سازی اورانیوم اساسا‬ ‫حق ای ران یا هیچ کش��وری دیگر نیست» سعی در انعکاس‬ ‫این اظهارنظر غیر حقوقی در توافقنامه نهایی داشتند‪ .‬بر این‬ ‫اساس واشنگتن در صدد بود تا «حق غن ی سازی ای ران» را به‬ ‫«امتیاز اعطایی ‪ 5+1‬به ای ران» تبدیل کن��د‪ .‬با این حال در‬ ‫نهایت پروسه تبدیل «حق» به «امتیاز» عملی نشد‪ .‬در هر‬ ‫حال نباید فراموش کرد که توافقنامه امضا شده میان ای ران‬ ‫و اعضای ‪ 5+1‬در ژنو گامی مهم ولی اولیه اس��ت‪ .‬از این رو‬ ‫نباید نسبت به ان قضاوتی ایده ال گرایانه داشت‪ .‬انچه در این‬ ‫خصوص اهمیت دارد تعهد طرف مقابل‪ ،‬مخصوصا واشنگتن‬ ‫و تروئیکای اروپایی در عمل به این توافقنامه است‪ .‬ایا به قول‬ ‫برخی رس��انه های امریکایی و اروپایی‪ ،‬غ��رب م ی تواند قدر‬ ‫چنین فرصت بزرگی را درک کند؟ از دیگ��ر نکات مهم این‬ ‫توافقنامه اما جدال بر س��ر برخی لفظ ها در متن نهایی بود‪.‬‬ ‫به گونه ای که امریکایی به جای استفاد از کلمه ‪involve‬‬ ‫بر کلمه ‪ define‬درباره غن ی س��ازی تاکید داشتند‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر امریکای ی ها در همین بخش م ی خواستند «اگر توافق‬ ‫شود» را ب رای موضوع غن ی سازی استفاده کنند که با مخالفت‬ ‫تیم ای رانی مواجه شد‪ .‬ضمن اینکه تیم ای رانی تالش بسیاری‬ ‫کرد تا عب��ارت «‪ »in Practical‬را در متن بیانیه نهایی‬ ‫بگنجاند‪ .‬انطور که از این تفاهم بر م ی اید باید منتظر اضافه‬ ‫شدن بیش از ‪ 20‬میلیارد دالر به اقتصاد ای ران به صورت نقدی‬ ‫و غیر نقدی بود‪g .‬‬ ‫‪19‬‬ ‫اسکات پترسون و پارسی از مذاکرات هسته ای می گویند‬ ‫گشتی نیمروزی در البی هتل اینترکانتیننتال‬ ‫سیاست‬ ‫روز چهارم مذاکرات است‪ .‬سرمای هوای ژنو با گرمای‬ ‫اخبار مذاکرات هسته ای در هم امیخته و فضای منحصر به‬ ‫فردی را در اط راف هتل اینتر کانتیننتال ایجاد کرده اس��ت‪.‬‬ ‫اگرچه توریس��ت های اروپایی بیش��تر ب رای خرید ساعت و‬ ‫ش��کالت به س��وئیس می ایند اما در البی محل اقامت و‬ ‫مذاکره هیاتهای دیپلماتیک ای ران و اعضای ‪ 5+1‬نه ساعت‬ ‫پیدا می شود و نه حتی قطعه ای شکالت! اخبار مذاکرات‬ ‫مانند ذرات هوا در البی هتل پ راکنده هس��تند‪ .‬تماش��ای‬ ‫ماراتن خبری رس��انه ها در البی هتل سبب می شود تا ذره‬ ‫ای احساس خستگی نکنی‪ ...‬همه در انتظار رخدادی جدید‬ ‫و مشاهده چهره های تازه هستند‪ .‬حضور ماموران امنیتی‬ ‫در البی هتل پررنگ اس��ت‪ .‬عکاسان محکوم به حضور در‬ ‫محوطه بیرونی هتل هس��تند تا تصاویر خود را با چاشنی‬ ‫سوز و سرمای ژنو مخابره کنند!‬ ‫تقابل بدبینی محض و خوش بینی مطلق نس��بت‬ ‫به مذاکرات در البی هتل به نقطه اوج خود رس��یده اس��ت‪.‬‬ ‫طرفداران دو فرضیه شکس��ت و پیروزی مذاکرات در حال‬ ‫استدالل دالیل خود ب رای یکدیگر هستند‪ .‬خبرنگاران که از‬ ‫طوالنی شدن و محرمانه بودن مذاکرات و بی خبری ناشی از‬ ‫ان کالفه شده اند به سراغ سوژه های دیگر م ی روند‪ :‬عده ای‬ ‫به نفربرهای ارتش س��وئیس که در خیابان روبه روی هتل‬ ‫مشغول مانور هستند خیره شده اند و عده ای دیگر‬ ‫بر سر محاسبه اندازه اس��لحه های ماموران پلیس‬ ‫مستقر با یکدیگر وارد بحثی داغ و نفسگیر(در حد‬ ‫مذاکرات هسته ای ) شده اند!‬ ‫مسئولین پذیرش هتل با چهره ای گشاده و‬ ‫خندان به همه اعالم می کنند ک��ه از هیچ رفت و‬ ‫امدی اطالع ندارند! برخی ترجیح می دهند از محل‬ ‫هتل سوار اتوبوس شوند و به مرکز رسانه های بین‬ ‫الملل��ی ژنو‪ CICG‬ب��از گردن��د‪ .‬از ‪Vermont‬‬ ‫(منطقه ای که مرکز رس��انه های بی��ن المللی ژنو‬ ‫در ان قرار دارد) تا هت��ل اینترکانتیننتال خبرنگاران‬ ‫به صورت مکرر در حال رفت و امد هس��تند‪.‬تلفیق‬ ‫فضای امنیتی و رس��انه های در اینترکانتیننتال در‬ ‫نوع خود بی نظیر است‪.‬‬ ‫بازار شایعات از گوش��ه و کنار البی هتل داغ‬ ‫اس��ت‪ .‬برخی خبرنگاران به گونه ای س��خن می‬ ‫گویند که گویا اخبار محرمان��ه مذاکرات به صورت‬ ‫زنده ب رای انها به صورت اختصاصی ضبط و پخش‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬حتی برخ��ی نتیجه نهای��ی مذاکرات را‬ ‫با صراحت و قاطعیت تم��ام اعالم می کنن��د‪ .‬در هر حال‬ ‫خبرنگاران بی ن المللی از ملی ت ه��ای گوناگون هر کدام از‬ ‫یک زاویه مذاکرات را تحلیل م��ی کنند‪ .‬به دلیل محرمانه‬ ‫بودن مذاکرات تحلی ل ها از اخبار پیش��ی گرفته اس��ت‪ .‬در‬ ‫اینترکانتیننت��ال هرکس بهتر تحلیل کند برنده اس��ت نه‬ ‫کس��ی که خبر ورود وزرای امر خارجه را زودت��ر از دیگران‬ ‫مخابره کند!‬ ‫بی درنگ یه میان خب رنگاران و تحلیلگران می رویم و‬ ‫گوشه چشمی نیز به درب ورودی هتل داریم تا صحنه ورود‬ ‫وزرا را از دست ندهیم‪ .‬اسکات پترسون خبرنگار و تحلیلگر‬ ‫مشهور روزنامه کریستین ساینس مانیتور که عالقه زیادی‬ ‫نیز به مس��ائل ای ران دارد‪ ،‬مش��غول گپ و گفت با دیگران‬ ‫اس��ت‪.‬بالفاصله نزد او می رویم و ضمن معرفی خود‪ ،‬از او‬ ‫درخواست می کنیم تا چند دقیقه ای در خصوص مذاکرات‬ ‫هسته ای ژنو پاسخگوی سواالت ما باشد‪ .‬پترسون در ابتدا‬ ‫به نکته قابل تاملی اشاره م ی کند‪:‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪20‬‬ ‫«این مذاکرات در حالی برگزار می شود که در دور قبلی‬ ‫مذاکرات فرانسه مانع از رس��یدن توافق نهایی با ای ران شد‪.‬‬ ‫البته ای ران هم تواف��ق را در نهایت م ی پذیرفت‪ .‬در هر حال‬ ‫مذاکرات جدید این بار نیز در ژند از سر گرفته شده است ‪».‬‬ ‫پترس��ون در تحلیل اظهارات ویلیام هیگ وزیر امور‬ ‫خارج��ه انگلیس در خص��وص امکان به نتیجه نرس��یدن‬ ‫مذاکرات و تهدید خواندن ای ران هس��ته ای ب رای خاورمیانه‬ ‫نیز به نکته قابل تاملی اشاره کرد‪:‬‬ ‫«در این برهه هر سیاستمداری سعی دارد خود را قوی‬ ‫و نسبت به دیگران برتر نش��ان دهد‪ .‬در دور قبلی مذاکرات‬ ‫ژنو نیز ش��اهد بودید که ل��وران فابیوس وزی��ر امور خارجه‬ ‫فرانسه سعی کرد خود را قوی تر از دیگران نشان دهد‪ .‬همه‬ ‫سیاستمداران در ژنو می خواهند از قدرت تعیین کننده خود‬ ‫س��خن به میان اورند‪.‬اظهارات ویلیام هیگ را هم باید در‬ ‫همین منظر تجزیه و تحلیل کرد‪».‬‬ ‫اسکات پترسون معتقد است که نباید وزن زیادی ب رای‬ ‫اظهارات سلبی یا ایجابی خارج از میدان مذاکرات قائل شد‬ ‫زی را همه نتایج در میدان مذاکرات مشخص می شود‪:‬‬ ‫«انچه بر روی میز مذاکرات م��ی گذرد تعیین کننده‬ ‫است نه انچه در خارج از فضای مذاکرات رد و بدل می شود‪.‬‬ ‫در این خصوص چندان اهمیتی ن��دارد که مواضع بیرونی‬ ‫افراد چگونه است‪ ،‬بلکه باید دید انها سر میز مذاکره حاضرند‬ ‫چگونه با طرف مقابل معامله کنند‪».‬‬ ‫از اس��کات پترس��ون می خواهیم که نظر خ��ود را از‬ ‫مذاکرات و موضوعات اختالفی میان ای ران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫بیان کند‪ .‬وی می گوید‪:‬‬ ‫« تا انجایی که اطالع دارم مس��ئله غنی سازی و اب‬ ‫سنگین اراک دو موضوع محل اختالف میان ای ران و ‪5+1‬‬ ‫به ش��مار می اید‪.‬به هر حال باید دید ک��ه دو طرف در این‬ ‫خصوص چگونه با یکدیگر وارد تعامل می شوند‪».‬‬ ‫پترس��ون مانن��د بس��یاری دیگ��ر از تحلیلگ��ران و‬ ‫روزنامه نگاران و خبرنگاران‪ ،‬عمال عالقه ای نسبت به پیش‬ ‫بینی نتیجه مذاکرات ژنو نداشت‪ .‬او بیش از هر چیز درصدد‬ ‫تحلیل وضعیت موجود بر اس��اس داده های محرز بود‪ .‬از‬ ‫اسکات پترس��ون خداحافظی می کنیم و به حرکت دورانی‬ ‫خود در البی هتل ادامه می دهیم‪ .‬وزیر امور خارجه چین با‬ ‫چهره ای که نشان از خستگی وی در اثر طی مسافت زیاد‬ ‫است وارد هتل م ی ش��ود‪ .‬به این ترتیب جمع وزرا تکمیل‬ ‫م ی شود و حاال همه چیز ب رای یک مصاف دیپلماتیک تمام‬ ‫عیار پشت میز مذاکره اماده است‪....‬‬ ‫در ان س��وی البی هتل «تریتا پارس��ی» بنیانگذار و‬ ‫رئیس فعلی ش��ورای ملی ای رانیان امریکا (نایاک)با دقتی‬ ‫خاص ب��ه صفحه تبلت خود خیره ش��ده اس��ت ‪ .‬به نزد او‬ ‫می رویم و از او می خواهیم ب رایم��ان از ارتباط میان البی‬ ‫صهیونیس��م و دولت اوبام��ا بگوید‪ .‬از ما م��ی خواهد تا از‬ ‫پله های البی باال برویم تا بتواند به دور از هیاهوی جمعیت‬ ‫به سواالتمان پاسخ دهد‪.‬پارس��ی از تالشهای دولت اوباما‬ ‫ب رای مهار تندروهای کنگره می گوید‪« :‬دولت اوباما هی چ گاه‬ ‫تا این اندازه در مقابل تندروی های سناتورهای مخالف خود‬ ‫نایستاده است‪ .‬اوباما و جان کری در خصوص عدم افزایش‬ ‫تحریمها علیه ای ران از سوی سنا تالشهای زیادی کردند‪».‬‬ ‫از پارس��ی درباره البی صهیونیس��م و نق��ش ان در‬ ‫تصمیم گیریهای کالن و مهم دولت اوباما سوال می کنیم‪.‬‬ ‫پارسی صراحتا عنوان می کند‪:‬‬ ‫«البی صهیونیس��م و ایپک در امریکا تضعیف شده‬ ‫است‪ .‬در مقابل قدرت تاثیرگذاری افرادی مانند بر ِژینسکی‬ ‫و الب رایت که طرفدار رابطه با ای ران هس��تند در دوران اوباما‬ ‫بیشتر شده اس��ت‪ .‬دولت اوباما قادر اس��ت در مقابل بازی‬ ‫تندروهای اسرائیلی بایستد‪».‬‬ ‫بالفاصل��ه از او س��وال م��ی کنی��م ک��ه اگر‬ ‫در انتخاب��ات ریاس��ت جمه��وری س��ال ‪2016‬‬ ‫جمهوریخواه��ان بتوانن��د به ق��درت برس��ند و بر‬ ‫دموکراتها غلبه پیدا کنند ‪،‬چه تضمینی در خصوص‬ ‫ثبات توافقات احتمالی میان ای ران و امریکا( به عنوان‬ ‫یکی از اعضای ‪ )5+1‬وجود دارد؟ پارسی در پاسخی‬ ‫کوتاه می گوید‪:‬‬ ‫«ب رای همین است که باید طی مدت باقیمانده‬ ‫از دوران اوباما توافق با ای ران را محکم کرد‪».‬‬ ‫در ادامه گفت و گوی خود با تریتا پارس��ی از او‬ ‫می خواهیم ت��ا نتیجه مذاکرات ژن��و را پیش بینی‬ ‫کند‪ .‬وی در این خصوص بر خالف اسکات پترسون‬ ‫ترجیح می دهد به صورتی صریح اظهار نظر کند‪:‬‬ ‫«ب رای م��ن تصور اینکه کری بخواهد دس��ت‬ ‫خالی به واشنگتن بازگردد بسیار سخت است‪ .‬در دور‬ ‫قبلی مذاکرات ژنو نیز کری دس��ت خالی به امریکا‬ ‫بازگش��ت‪ .‬این مس��ئله ب رای امریکا هزینه سیاسی‬ ‫س��ختی به همراه خواهد داش��ت‪ .‬باید درب��اره این‬ ‫مذاکرات نیز به نکته ای اشاره کنم‪.‬فضای مذاکره به ترتیبی‬ ‫اس��ت که هم ای رانی ها می خواهند نتیجه و دستاوردی به‬ ‫دس��ت بیاورند و هم طرف مقابل و این موضوع مذاکرات را‬ ‫سخت و حساس می کند‪.‬در هر صورت ب رای اوباما سخت‬ ‫خواهد بود که هزینه های عدم توافق را بپردازد‪ .‬چرا که باید‬ ‫دوباره از سنا ب رای عدم تحریم مجدد ای ران وقت بگیرد‪».‬‬ ‫از تریتا پارسی اندکی نیز از استاد راهنمای پایان نامه اش‬ ‫یعنی فرانسیس فوکویاما نظ ریه پرداز معروف امریکایی و واضع‬ ‫نظ ریه پایان تاریخ می پرسیم‪ .‬پارسی اشاره می کند که فوکویاما‬ ‫خود یک نومحافظه کار بود اما هم اکنون به سبب انتقاد از جنگ‬ ‫ع راق و سوء استفاده از نظ ریاتش توسط تیم بوش‪ ،‬عمال میان او‬ ‫و نومحافظه کاران فاصله ایجاد شده است‪ .‬پس از خداحافظی‬ ‫از تریتا پارس��ی دوباره به البی هتل باز م ی گردیم‪ .‬عق ربه های‬ ‫ساعت ساعت ‪ 3‬ظهر را نش��ان می دهد‪ .‬کماکان ترکش های‬ ‫اخبار ضد و نقیض فضای البی هتل را شکافته و به این سو و‬ ‫ان سو می روند‪g ..‬‬ ‫دوران جدیدی در روابط ایران و غرب اغاز شده است‬ ‫پایان دوران سرد‬ ‫دکتر سعید خالوزاده‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫سیاست‬ ‫برنامه هسته ای ای ران به تصویب رسیده که حتی شدیدتر و‬ ‫گسترده تر از تحریم های شورای امنیت است‪ .‬به رغم فضای‬ ‫بسیار منفی قبلی‪ ،‬لکن امروز شرایط تغییر کرده است‪.‬‬ ‫در این فضا ‪ 99‬روز بعد از روی کار امدن دولت روحانی‪،‬‬ ‫شرایط به می زان بس��یار زیادی تغییر کرده است‪ .‬توافق ژنو‬ ‫فرصت های متعدد سیاس��ی دیپلماتیک و اقتصاد تجاری‬ ‫را ب رای تمام ی طرفین به وجود م ی اورد‪ .‬جدای از زمینه های‬ ‫متعدد اقتصادی و تجاری‪ ،‬تحوالت منطق��ه ای م ی تواند با‬ ‫تغییر و تحوالت زیادی همراه باشد‪ .‬در هرگونه تحول جدید‬ ‫منطقه ای قطعا جمهوری اس�لامی ای ران از موقعیت بسیار‬ ‫مهمی برخوردار اس��ت و همین موضوع اس��ت که موجب‬ ‫نگرانی کش��ورهای عرب منطقه و به خصوص عربس��تان‬ ‫سعودی شده است‪ .‬این کش��ورها که طی بیش از سه دهه‬ ‫از چالش در روابط ای ران و امریکا بیشترین استفاده را کردند‪،‬‬ ‫هم اکنون فضای جدیدی را مقابل خود م ی بینند و احساس‬ ‫م ی کنند موقعیت قبلی خود را از دس��ت داده اند‪ .‬اختالفات‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫امض��ای توافقنامه بی��ن جمهوری اس�لامی ای ران و‬ ‫کش��ورهای گروه ‪ 5+1‬قبل از هر چیز بیانگر برنده ش��دن‬ ‫رویکرد مذاکره و دیپلماس��ی به جای دیپلماس��ی تحریم و‬ ‫فشار است‪ .‬امضای توافقنامه ژنو اگرچه هنوز موقتی و ب رای‬ ‫راستی ازمایی تعهدات موافقت شده دو طرف مذاکرات است‪،‬‬ ‫لکن همین هم چشم انداز جدید و قدرتمندی به ای ران م ی دهد‬ ‫تا از رهگذر ان شرایط جدیدی در افق سیاست خارجی کشور‬ ‫به وجود اید‪ .‬در این شرایط م ی توان منتظر گشایش در روابط‬ ‫خارجی و مبادالت خارجی زیادی با کشورهای مختلف دنیا‬ ‫بود‪ .‬از طرفی برداشته شدن برخی تحریم ها در کنار تعدیل‬ ‫فشار سیاس��ی و روانی ناش��ی از ان‪ ،‬فرصت های زیادی را‬ ‫ب رای جمهوری اس�لامی ای ران م ی گش��اید‪ .‬این فرصت ها‬ ‫زمینه ساز تعامالت جدید در زمینه های سیاسی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫تجاری‪ ،‬منطقه ای و بی ن المللی ب رای ای ران است و نویدبخش‬ ‫مناس��بات و دیپلماس��ی جدیدی بین ای ران و کش��ورهای‬ ‫زیادی در دنیا خواهد بود‪ .‬در اینده نزدیک باید شاهد‬ ‫موضعگیری جدید ‪ 28‬کشور عضو اتحادیه اروپایی در‬ ‫بس��تری جدید و مبتنی بر همکاری و تعامل سازنده‬ ‫باشیم‪.‬‬ ‫وزرای امور خارجه شش کش��ور بزرگ جهان و‬ ‫ای ران در س��حرگاهان ‪ 24‬نوامب��ر متقاعد به امضای‬ ‫توافقنامه ای ش��دند و به ‪ 10‬س��ال درگیری س��خت‬ ‫دیپلماتیک با ای ران خاتمه دادند‪ .‬به نظر رسید همگان‬ ‫ب رنده شدند‪ .‬هر کشور باتوجه به شرایط مفاد توافقنامه‬ ‫احس��اس پیروزی م ی کرد‪ .‬بس��یاری ان را توافقنامه‬ ‫تاریخی یا توافقنامه قرن نامیدن��د‪ .‬از طرفی برخی‬ ‫معتقدند همه کش��ورها واقعا از این پرونده خس��ته‬ ‫شده بودند و واقعا مایل بودند از شر ان خالص شوند‪.‬‬ ‫ی بازیگران نگاه به چشم انداز بسیار گسترده تری‬ ‫تمام ‬ ‫داشتند که در فردای این توافق م ی تواند به وجود اید‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد از هم اکنون کشورهای اروپایی‪،‬‬ ‫امریکا‪ ،‬روسیه‪ ،‬چین و سایر کشورها خود را ب رای سفر‬ ‫به ای��ران و گفت وگو ب رای انعق��اد قراردادهای متعدد‬ ‫س��رمایه گذاری و طرح های بزرگ اقتصادی عمرانی‬ ‫اماده کرده اند‪ .‬جمهوری اسالمی ای ران نیز پس از یک دهه‬ ‫کشمکش با بسیاری از کشورهای جهان شرایط را بیش از‬ ‫هر زمانی ب رای گش��ایش در زمینه اقتصادی از مسیر روابط‬ ‫خارجی فراهم م ی بیند‪ .‬به نظر م ی رسد در اینده نزدیک ما باید‬ ‫شاهد حضور ش��رکت های بزرگ و معتبر دنیا در بازار بزرگ‬ ‫ای ران و انعقاد قراردادهای مهمی باش��یم‪ .‬ای ران بازاری بزرگ‬ ‫با ‪ 77‬میلیون جمعیت است و م ی تواند فرصت های زیادی از‬ ‫نقطه نظر سرمایه گذاری و تجارت فراهم اورد‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که قب��ل از ‪ 24‬خ��رداد و برگزاری‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری در ای ران‪ ،‬دولت اوباما با گریز از‬ ‫گزینه درگیری نظام��ی و تاکید بر راهکار سیاس��ی ضمن‬ ‫تصریح بر اینکه زمان دیپلماسی و مذاکره رو به اتمام است‪،‬‬ ‫اتخاذ تحریم های شدیدتر و همه جانب ه تر را مد نظر قرار داده‬ ‫است‪ .‬در این دیپلماس��ی تحریمی ارواتالنتیکی‪ ،‬بیشترین‬ ‫می زان هماهنگی بین امریکا با اتحادیه اروپایی وجود داشت‬ ‫و ما هر روز ش��اهد تصویب تحریم های جدیدتر و ش��دیدتر‬ ‫بودیم‪ .‬در این ش��رایط‪ ،‬هماهنگ ی های اتحادی��ه اروپایی و‬ ‫امریکا در رابطه با ای ران ب ه سمت رادیکال شدن میل م ی کرد‬ ‫و طرفین تالش زیادی داشتند تا موضع منسجم‪ ،‬سخت و‬ ‫هدفمندی را در ب رابر ای ران در پیش بگیرند‪ .‬در این شرایط ما‬ ‫شاهد اقدامات مشترک و هماهنگ اتحادیه اروپا و امریکا در‬ ‫اعمال فشارهای تحریمی روز افزون به ای ران طی چند سال‬ ‫اخیر بودیم و دو سوی اتالنتیک یک دیپلماسی تحریمی را‬ ‫در قضیه هسته ای ای ران مورد هدف قرار دادند‪.‬‬ ‫ب رنامه هسته ای ای ران یکی از جنب ه های مهم و محوری‬ ‫در روابط غرب با ای ران اس��ت و به عنوان ی��ک فاکتور مهم‬ ‫کمی��ت و کیفیت روابط را در س��طح بس��یار باالیی تحت‬ ‫پی ش نویس ق��رار داده اس��ت‪ .‬در این فضا‪ ،‬پن��ج قطعنامه‬ ‫‪ 1803 ،1747 ،1737 ،1696‬و ‪ 1929‬در شورای امنیت علیه‬ ‫فعالی ت های هس��ته ای ای ران به تصویب رسیده است‪ .‬این‬ ‫قطعنامه ها یک تحریم کامل فعالی ت های اقتصادی تجاری‬ ‫ای ران در هوا‪ ،‬دریا و خش��کی را مطرح م ی کند و مشتمل بر‬ ‫مقرراتی جهت عدم استفاده ای ران از نظام مالی بی ن المللی‬ ‫و در واقع تحریم بانک های ای رانی ‪ -‬که ممکن اس��ت ب رای‬ ‫تامین مالی فعالی ت های اشاعه و هس��ته ای مورد استفاده‬ ‫قرار گیرند ‪ -‬است‪ .‬همچنین تحریم های جداگانه و خارج از‬ ‫چارچوب شورای امنیت از سوی امریکا و اتحادیه اروپا علیه‬ ‫اخیر در روابط عربس��تان با امریکا و نگران ی های این کشور‬ ‫از حل وفصل پرون��ده هس��ته ای ای ران ش��رایط جدیدی را‬ ‫به وجود اورده است که م ی تواند تبعات سیاسی و ژئوپلتیکی‬ ‫گسترده ای را در منطقه به وجود اورد‪ .‬به نظر م ی رسد موقعیت‬ ‫سوریه ارتقا یافته و بازیگری ای ران در اینده تحوالت این کشور‬ ‫بیشتر شده اس��ت‪ .‬ای ران در کنار روس��یه‪ ،‬فرانسه و امریکا‬ ‫م ی توانند نقشی جدید نه تنها در سوریه ایفا نمایند بلکه در‬ ‫معادالت نوین منطقه نیز باشند‪.‬‬ ‫با توجه به سیاس��ت خارجی اتحادیه اروپا و تحوالتی‬ ‫که طی ماه های اخیر در منطقه خاورمیان��ه رخ داده به نظر‬ ‫م ی رسد بروکسل رابطه با ای ران را در چارچوب یک سیاست‬ ‫جدید منطقه ای م ی بیند؛ سیاس��تی که گویای تغیی راتی در‬ ‫دیپلماسی منطقه ای این اتحادیه اس��ت‪ .‬منطقه طی چند‬ ‫ماه اخیر درگیر حوادث جدید و خط رناکی بوده است‪ .‬تحوالت‬ ‫اخیر در ترکیه به دنبال حوادث میدان تقس��یم و تظاه رات و‬ ‫شورش های مردمی علیه دولت اردوغان که تاثی رات بسیار‬ ‫منفی در رابطه ترکیه با اتحادیه اروپایی و کشورهای عضو‬ ‫ان گذاشت و چشم انداز عضویت ترکیه در اتحادیه اروپایی را‬ ‫باز هم به عقب انداخت‪ .‬تعییر و تحوالت اخیر در مصر و کنار‬ ‫گذاشتن دولت محمد مرس��ی و روی کار امدن دولت جدید‬ ‫که موجب نگرانی و هوشیاری و استقبال ناگفته کشورهای‬ ‫اروپایی ش��ده‪ ،‬تحوالت جدیدی در س��وریه و قدرت گرفتن‬ ‫مجدد دولت بشار اسد‪ ،‬رفتارهای بسیار وحشیانه گروه های‬ ‫افراطی و تفکیری در س��وریه و تقریبا در تمام ی کشورهای‬ ‫عربی خاورمیانه ک��ه موجب ه راس و نگرانی کش��ورهای‬ ‫اروپایی شده‪ ،‬چشم انداز کنف رانس ژنو ‪ 2‬و نقش جدیدی که‬ ‫ای ران م ی تواند در این کنف رانس ب��ازی کند‪ ....‬اینها‬ ‫همه مسائلی است که شرایط جدیدی را پیش پای‬ ‫اتحادیه اروپا و کشورهای عضو ان م ی گذارد و در این‬ ‫میان قطعا ای ران جایگاه ویژه ای خواهد داش��ت که‬ ‫نم ی توان به سادگی از ان گذشت‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د اتحادی��ه اروپا و کش��ورهای‬ ‫بزرگ ان و به خصوص س��ه کش��ور المان‪ ،‬فرانسه‬ ‫و انگلیس که نقش مهمی در مذاکرات هس��ته ای‬ ‫با ای��ران داش��ته اند‪ ،‬خ��ود را ب��رای ش��رایط جدید‬ ‫هم��کاری با ای ران ام��اده م ی کنند و مایل هس��تند‬ ‫دوره س��رد کنونی را پشت س��ر بگذارند‪ .‬روابط ای ران‬ ‫با اتحادی��ه اروپ��ا در ح��ال حاض��ر در پایی ن ترین‬ ‫سطح خود طی س��ال های اخیر قرار داش��ته و این‬ ‫وضعیت فریز ش��ده در تمام ی س��طوح سیاس��ی‪،‬‬ ‫ی‪ -‬تجاری‪ ...‬دیده م ی شود‪ .‬سه کشور یاد شده‬ ‫اقتصاد ‬ ‫در س��ردی و رکود این روابط نقش زیادی داشته اند و‬ ‫اکنون که توافقنامه ژنو امضا ش��ده قاعدتا مواضع و‬ ‫دیدگاه های این کشورها و مجموعه اتحادیه اروپایی‬ ‫تغییر خواهد کرد و ما باید شاهد دوره ای جدید از روابط‬ ‫و همکاری های همه جانبه با کشورهای اروپایی باشیم‪.‬‬ ‫امض��ای توافقنامه ژن��و اگرچه هنوز موقت��ی و ب رای‬ ‫راست ی ازمایی تعهدات موافقت شده دو طرف مذاکرات است‪،‬‬ ‫لکن همین هم چشم انداز جدید و قدرتمندی به ای ران م ی دهد‬ ‫تا از رهگذر ان شرایط جدیدی در افق سیاست خارجی کشور‬ ‫به وجود اید‪ .‬در این شرایط م ی توان منتظر گشایش در روابط‬ ‫خارجی و مبادالت خارجی زیادی با کشورهای مختلف دنیا‬ ‫بود‪ .‬از طرفی برداشته شدن برخی تحریم ها در کنار تعدیل‬ ‫فشار سیاسی و روانی ناشی از ان‪ ،‬فرصت های زیادی را ب رای‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران م ی گشاید‪ .‬این فرصت ها زمینه ساز‬ ‫تعامالت جدید در زمینه های سیاسی‪ ،‬اقتصادی ‪ -‬تجاری‪،‬‬ ‫منطق��ه ای و بی ن المللی ب��رای ای ران اس��ت و نویدبخش‬ ‫مناسبات و دیپلماسی جدیدی بین ای ران و کشورهای زیادی‬ ‫در دنیا خواهد بود‪ .‬در اینده نزدیک باید ش��اهد موضع گیری‬ ‫جدید ‪ 28‬کشور عضو اتحادیه اروپا در بستری جدید و مبتنی‬ ‫ بر همکاری و تعامل سازنده باشیم‪g .‬‬ ‫‪21‬‬ ‫توافق ژنو‪ ،‬نقشه راهی برای اینده‬ ‫حسن بهشتی پور‬ ‫کارشناس مسائل هسته ای‬ ‫سیاست‬ ‫در تاری��خ حیات ه��ر ملتی لحظاتی اس��ت که نقطه‬ ‫عطف محسوب م ی‪‎‬شود؛ بامداد یکشنبه(سوم اذر ماه) یکی‬ ‫از مهم ترین نقاط عط��ف تاریخ ای ران در چهار دهه گذش��ته‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬دستاورد توافق هسته ای ای ران با گروه‪5+1‬‬ ‫اگر مهم تر از ملی ش��دن صنعت نفت در ای ران نباشد به طور‬ ‫ی‪‎‬تواند با خیالی‬ ‫حتم کمتر از ان نیست‪ .‬از این به بعد‪ ،‬ای ران م ‬ ‫اسوده به فعالی ت‏های صلح امیز هسته‪‎‬ای خود بدون نگرانی‬ ‫از تحریم ها‪ ،‬تهدید‪‎‬های ناج وانمردانه بی ن‪‎‬المللی و‪ ....‬ادامه دهد‪.‬‬ ‫ای ران توافقی را امضا کرد که تجسم عینی توافق «برد – برد»‬ ‫را به منصه ظهور رساند‪ .‬این توافق اگرچه هنوز در مقایسه با‬ ‫مشکالت باقیمانده بر سر راه دو طرف گام کوچکی محسوب‬ ‫م ی شود اما بسیار مهم و حیاتی است از این جهت که نقشه‬ ‫راه اینده را مشخص کرده است‪ .‬در این دوران تاریخ ساز ای ران‬ ‫وارد همکاری سازنده با قدرت‪‎‬های جهانی نه با زبان زور بلکه‬ ‫با زبان تعامل شده اس��ت‪ .‬در رابطه با توافق هسته ای اخیر‬ ‫نکاتی وجود دارد که نباید از نظر دور داش��ت‪ .‬نخست اینکه‬ ‫ای ران از ابتدا اعالم کرده بود قصد س��اختن بمب را نداشته و‬ ‫ندارد‪ ،‬بناب راین پذیرش نظارت های بیش��تر و محدود س��ازی‬ ‫تاسیسات هس��ته ای صلح امیز ب رای ای ران شکست نیست‪،‬‬ ‫بلکه به خاطر انکه ای ران از این به بعد م ی تواند بدون دغدغه‬ ‫افزایش تحریم ها و تهدید ها‪ ،‬به فعالی ت های صلح امیز خود‬ ‫ادامه بدهد این موضوع یک دستاورد و راهکاری ب رای برون رفت‬ ‫از بحران موجود در روابط ای ران و غرب است‪ .‬همچنین از انجا‬ ‫که مرحله اخر هم در همین توافق مشخص شده‪ ،‬م ی توان‬ ‫گفت هم هدف معلوم ش��ده‪ ،‬هم روند مشخص شده و هم‬ ‫نتیجه کار روشن اس��ت؛ بناب راین باید اجازه داد این شش ماه‬ ‫مقدمه ای شود ب رای ایجاد اعتماد متقابل چون هر دو طرف‬ ‫به شدت به هم ب ی اعتماد هستند‪.‬‬ ‫از دیگر س��و تحریم‪‎‬های پتروش��یمی‪ ،‬فلزات گرانبها‪،‬‬ ‫لوازم یدک��ی هواپیماه��ا و اتومبی ل ها به همراه ازادس��ازی‬ ‫بخش اندکی از دارای ی‪‎‬های ای��ران اگرچه چندان درخور توجه‬ ‫و تاثیرگذار بر اقتصاد ای ران نیست‪ ،‬اما این یک اقدام اساسی‬ ‫ب رای رویکردهای اینده را به بازار نش��ان م ی‪‎‬دهد و دورنمایی‬ ‫ب رای سرمایه گذاران و نیز صادرکنندگان کاال به ای ران است‪.‬‬ ‫در این رابطه برخی معتقدند به دنبال توافقی که میان‬ ‫ای ران و گروه ‪ 5+1‬ص��ورت گرفته‪ ،‬ای ران بیش��تر امتیاز داده‬ ‫تا اینکه امتیاز بگیرد‪ .‬این گروه باید توجه داش��ته باش��د که‬ ‫وزن امتیازها یکی نیس��ت‪ ،‬درواقع وقتی طرف غربی بحث‬ ‫غن ی س��ازی اورانیوم در ای ران را پذیرفته این مس��اله بسیار‬ ‫پ راهمی ت تر از تحت نظارت قرار گرفتن تاسیسات اب سنگین‬ ‫اراک یا نیروگاه فردو است‪ .‬این تعهداتی که ای ران پذیرفته از این‬ ‫جهت است که انها مطمئن باشند که برنامه های هسته ای‬ ‫صلح امیز ای ران منحرف نخواهد شد‪ .‬البته ای ران بارها اعالم‬ ‫کرده اصال در پی س��اخت بمب هس��ته ای نیست‪ ،‬بناب راین‬ ‫امتیازاتی که طرف غ ربی از ای ران گرفته بیشتر جنبه نظارت و‬ ‫کنترل دارد‪ .‬البته بحث کنترل و محدود کردن توان هسته ای‬ ‫ای ران نیز در این برهه مطرح است اما ارزشی که این توافق ب رای‬ ‫ای ران دارد این اس��ت که طرف غ ربی به طور ضمنی پذیرفته‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪22‬‬ ‫که ای ران غن ی سازی اورانیوم داشته باشد‪ .‬ولی در نهایت این‬ ‫مساله ب رای ای ران و دیگر کشورهای غیرمتعهد یک دستاورد‬ ‫بزرگ است زی را انها نیز از این توافق به عنوان یک رویه حقوقی‬ ‫م ی توانند بهره بگی رند‪ .‬دیگر نقطه قوت این توافق این است‬ ‫که دو طرف شش ماه فرصت دارند که یکدیگر را محک بزنند‪.‬‬ ‫از دیگر س��و توافق اخیر یک پکیج پیوس��ته است بناب راین‬ ‫نم ی توان بخش��ی از ان را مصادره به مطلوب کرد و بخشی‬ ‫را نادیده گرفت‪ .‬اکنون فقط ممکن اس��ت فشارهای کنگره‬ ‫در اینده موجب شود که امریکا در راستای وضع تحریم های‬ ‫جدید گام بردارد که در این صورت کل قرارداد منتفی خواهد‬ ‫شد‪ .‬بناب راین به نظر م ی رس��د که رئی س جمهور امریکا انقدر‬ ‫قدرت دارد که جلوی تحرکات کنگ��ره را بگیرد‪ ،‬همچنانکه‬ ‫جان کری‪ ،‬وزیر خارجه امریکا نیز گفته که در صورت مواجه‬ ‫شدن با چنین مساله ای از حق وتوی ش��ان استفاده خواهند‬ ‫کرد‪ .‬یعنی رئی س جمهور از حق وتو ب رای لغو قوانین کنگره‬ ‫استفاده خواهد کرد‪ .‬در مجموع اکنون فضای مناسبی ب رای‬ ‫اعتمادسازی ایجاد شده و مرحله ای است که دو طرف همدیگر‬ ‫را محک بزنند تا اعتماد ب رای مراحل اینده ایجاد ش��ود؛ زی را‬ ‫مراحل بعدی به مراتب دشوارتر است و گام اول ساده ترین گام‬ ‫است‪ .‬همچنین اسرائیل تا به امروز جهت به توافق نرسیدن‬ ‫مذاکرات هسته ای ای ران‪ ،‬تالش های بسیاری را به کار گفت‬ ‫اما نتوانس��ت به هدفش برسد‪ .‬شکس��ت همه توطئه های‬ ‫اسرائیل ب رای انکه این توافق به نتیجه نرسد و ایجاد اختالف‬ ‫بین گروه ‪ 5+1‬به خاطر پیشنهاد ای ران بسیار قابل توجه است‪.‬‬ ‫فکر نکنیم اس��رائیل فقط ب رای انکه تمامیت فعالی ت های‬ ‫هسته ای ای ران را در هر شکلی که باشد قبول ندارد‪ ،‬به فریاد‬ ‫درامده است بلکه اسرائیل ی ها م ی دانند تعامل ای ران هسته ای‬ ‫که تحت تحریم و تهدید نباشد با کشورهای اروپایی و امریکا‬ ‫چه نتایجی در قدرت بازیگری ای ران در سطح منطقه خاورمیانه‬ ‫دارد؛ در واقع این توافق مهم زمینه را ب رای تعامل و همکاری‬ ‫بیشتر بین ای ران و غرب ب ر اساس منافع متقابال سودمند بیش‬ ‫از هر زمان دیگری فراهم کرده اس��ت‪ .‬البته عربستان نیز از‬ ‫این امر خوشنود نبود‪ ،‬اما در هر حال قدرت مانور اسرائیل را‬ ‫نداشت و فقط به واسطه پولی که داشت م ی خواست در روند‬ ‫مذاکرات س��نگ اندازی کند‪ .‬اکنون جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫باید هر چه سریعتر با اعزام هیات هایی به کشورهای عربی‬ ‫این موضوع را حل کند و اجازه ندهد که اسرائیل از این موضوع‬ ‫بهره ببرد؛ زی را هر چه میان ای ران و کشورهای ع ربی شکراب‬ ‫شود‪ ،‬اسرائیل ی ها از این موضوع بهره خواهند برد‪ .‬همچنانکه‬ ‫پیش از این دکت��ر ظریف‪ ،‬وزیر خارجه ای��ران در مقاله ای در‬ ‫شرق االوس��ط که مخاطبان عربی دارد به موضوع ارتباط با‬ ‫اع راب اشاره کرده است‪ .‬در سطح منطقه وقتی ای ران با طرف‬ ‫غ ربی تنش و چالش نداشته باش��د‪ ،‬انها دیگر بهانه ای ب رای‬ ‫اعزام نیرو به خلی ج فارس یا تنش افرینی در منطقه ندارند‪ .‬در‬ ‫واقع هر چقدر روابط ای ران با غرب به سمت رفع تنش حرکت‬ ‫کند بهانه ب رای دخالت های انها نیز کمتر م ی ش��ود‪ .‬در این‬ ‫صورت خاورمیانه و خلی ج فارس امن تری خواهیم داش��ت و‬ ‫زبان تهدید انها نیز کوتاه تر م ی شود‪ .‬در نهایت طرف غربی‬ ‫باید توجه داشته باشد که اگر در این شش ماه کارشکنی کند‬ ‫کل توافق زیر سوال خواهد رفت‪ .‬اکنون اگر دو طرف بحث‬ ‫اعتمادس��ازی را ادامه دهند در اینده یک مسیر جدید در روند‬ ‫هسته ای و روابط با غرب ایجاد خواهد شد‪ .‬همچنین باتوجه‬ ‫به شرایط فعلی و سیاست هایی که دو طرف در پیش گرفته اند‬ ‫در این مقطع شش ماهه شانس موفقیت این مذاکرات بیش‬ ‫از ‪ 70‬درصد است‪g .‬‬ ‫توافقات هسته ای چه تاثیراتی بر‬ ‫معیشت مردم خواهد داشت؟‬ ‫یخ های اقتصاد‬ ‫اب می شود؟‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫پس از یک ماراتن مذاکره از س��ویی‪ ،‬ب راس��اس توافق‬ ‫صورت گرفته نه تنها حق غن ی سازی ای ران به رسمیت شناخته‬ ‫و قرار شد در گام نخست‪ ،‬چها رو نیم میلیارد دالر از دارای ی های‬ ‫بلوکه شده کشور به داخل منتقل ش��ود‪ ،‬بلکه قرار شد از این‬ ‫پس تحریم های پتروشیمی‪ ،‬خودرو و طال محدود شود‪ .‬این‬ ‫تصمیم ها‪ ،‬مس��تقیم ترین تاثیرهای خود را در بازار طال و ارز‬ ‫ای ران و حتی جهان گذاش��ت‪ .‬از روز اع�لام توافق های اولیه‪،‬‬ ‫کاهش قیمت طال‪ ،‬س��که و ارز در بازار همچنان ادامه دارد و‬ ‫بهای طال در بازارهای جهانی نیز روند کاهشی خود را حفظ‬ ‫کرده است‪ .‬اونس جهانی طال بنا بر کاهش حجم خرید طال‬ ‫توسط هند‪ ،‬کاهش حجم سرمایه گذاری در بازار طال و شوک‬ ‫وارد ش��ده بر بازار جهانی طال در پی توافق اخیر هس��ته ای‪،‬‬ ‫روند کاهش��ی خود را ادامه داد‪ .‬طبق خبرهای منتشرش��ده‪،‬‬ ‫قیمت های طال روز دوشنبه گذشته در ساعات اولیه معامالت‬ ‫بازار اسیا در واکنش به توافق هسته ای ای ران کاهش یافت‪ .‬با‬ ‫این همه بازارها همچنان در حال هضم توافقی هس��تند که‬ ‫قرار اس��ت تحریم های اقتصادی را در شش ماه اینده کاهش‬ ‫ده��د‪ .‬بلومبرگ هم به نق��ل از تحلیلگران اس��تاندارد بانک‬ ‫و سوس��یته جنرال نوش��ت که کاهش تحریم های ای ران در‬ ‫مبادالت طال‪ ،‬احتماال تاثیر اندکی بر قیمت ها خواهد داشت‪.‬‬ ‫والتر دی وت‪ ،‬تحلیلگر اس��تاندارد بانک پی��ش از اعالم خبر‬ ‫توافق میان ای ران و گروه ‪ 5+1‬اظهار کرده بود‪« :‬در حال حاضر‬ ‫قیمت طال تحت تاثیر عوامل بزرگتری قرار دارد‪ ».‬قیمت طال‬ ‫از ابتدای س��ال ‪ 2013‬تاکنون با کاهش اعتماد سرمایه گذاران‬ ‫به این فل��ز گرانبها به عنوان پناه مطمئ��ن دارایی‪ 26 ،‬درصد‬ ‫کاهش یافته است‪ .‬اما ب ر اساس امار تامسون رویترز جی‪.‬اف‪.‬‬ ‫ام‪.‬اس‪ ،‬تقاضای ای ران ب رای طالی مورد استفاده در جواه رات‬ ‫و مصنوعات دیگر در سال گذش��ته به ‪ 36/9‬تن یا ‪1/4‬درصد‬ ‫تقاضای جهانی رسید‪ .‬موسسه روبینی گلوبال اکونومیکس‬ ‫نیز در گزارشی در ماه مه براورد کرده بود که ذخایر طالی ای ران‬ ‫در سال ‪ 2012‬به دلیل تهاتر طال در قبال صادرات انرژی افزایش‬ ‫داشته است‪ .‬با این حال در همان زمان‪ ،‬بازار طالی ای ران روند‬ ‫صعودی در قیمت ها را تجربه کرد‪.‬‬ ‫قفل ها یکی پس از دیگری می شکنند‬ ‫یکی از مس��ائلی که س��خت گریبان اقتص��اد ای ران را‬ ‫گرفته بود و فشار م ی داد‪ ،‬ناتوانی و همچنین سوءاستفاده های‬ ‫کش��ورهای خریدار نف��ت ای��ران در پرداخت پ��ول ان بود؛‬ ‫به طوری که تنها در پنج ماهه نخس��ت امس��ال‪ ،‬میلیون ها‬ ‫دالر از پول نفت ای ران در اختیار کشورهای هندوستان‪ ،‬چین و‬ ‫کره جنوبی گیر کرده و انها پیشنهاد م ی دادند که به جای پول‪،‬‬ ‫به ای ران جنس و تجهی زات بدهند‪ .‬ماجرای پرداخت پول نفت‬ ‫ای ران توسط هندوستان به روپیه هم که خود قصه مفصلی بود‪.‬‬ ‫حال در پی توافق هسته ای ای ران‪ ،‬پاالیشگاه های هندی اعالم‬ ‫کردند که از هفته اینده اماده شروع انتقال بده ی های نفتی خود‬ ‫به ای ران به یورو هستند‪ .‬هند به عنوان دومین مشتری بزرگ‬ ‫نفت ای ران در حال حاضر حدود پنج میلیارد و ‪ 300‬میلیون دالر‬ ‫بدهی نفتی به ای ران دارد‪.‬‬ ‫هنوز مشخص نیست که ای ران تحت توافقات انجام شده‬ ‫چه مقدار پول از هر یک از کشورهای خریدار نفت طی شش‬ ‫ماه اینده دریافت خواهد کرد‪ ،‬اما منابع بانکی و صنعت نفت در‬ ‫کره جنوبی و ژاپن ه��م گفته اند که منتظر جزئیات توافقنامه‬ ‫روز گذش��ته قبل از تصمیم گیری درباره نحوه انتقال پول به‬ ‫ای ران هستند‪ .‬کره جنوبی پنج میلیارد و ‪ 560‬میلیون دالر پول‬ ‫نفت ای ران را در حساب های خود ذخیره کرده و همین مقدار در‬ ‫بانک های ژاپن بلوکه شده اس��ت‪ .‬در چین هم بانک کانالن‬ ‫متعلق به شرکت ملی نفت چین طلب های نفتی ای ران را ذخیره‬ ‫کرده‪ ،‬اما مقدار این پول مشخص نیست‪.‬‬ ‫بازار نفت‪ ،‬طبق معمول‬ ‫هرچند برخی از کشورهای همسایه ای ران از تحریم های‬ ‫چند س��ال اخیر س��ود بس��یاری برده اند‪ ،‬اما برخی هم مانند‬ ‫امارات متحده ع ربی که مبادالت تجاری شان با ای ران کاهش‬ ‫چشمگیری داشت‪ ،‬واکنش همراه با تبریک داشتند‪ .‬پاکستان‬ ‫نیز ضمن استقبال از توافق هسته ای غرب با ای ران اعالم کرد‪:‬‬ ‫«این توافق تا حد زیادی به اهداف پاکس��تان ب رای دستیابی‬ ‫به گاز ارزان قیمت کمک خواهد کرد‪ .‬کش��ور پاکس��تان که‬ ‫به ش��دت به واردات انرژی وابسته است‪ ،‬به پروژه خط لوله گاز‬ ‫ای ران‪ -‬پاکستان مشتاق است‪ ،‬اما این پروژه به دلیل مشکالت‬ ‫تامین بودجه متوقف شده است‪ ».‬یکی از حوزه های مورد توجه‬ ‫توافق اخیر‪ ،‬لغو تحریم های ای ران در حوزه پتروشیمی است‪.‬‬ ‫قائم مقام شرکت ملی صنایع پتروش��یمی ای ران پس از پایان‬ ‫مذاکرات‪ ،‬با تاثیرگذار خواندن توافق ای ران با گروه ‪ 5+1‬بر حوزه‬ ‫فاینانس گفت‪« :‬امریکا و اروپا بیشتر بر توافق صورت گرفته به‬ ‫ی توجه داشتند و ب راساس توافق محدودیت تحریم‬ ‫پتروشیم ‬ ‫صادرات پتروشیمی و خدمات مرتبط با ان را که فاینانس نیز‬ ‫هست‪ ،‬شامل م ی شود‪ ».‬وی تصریح کرد‪« :‬در این فاصله که‬ ‫تحریم ها اعمال شد‪ ،‬شرکت های اروپایی نیز متضرر شدند و‬ ‫حال پس از توافق انها نیز به سمت صنعت پتروشیمی ای ران‬ ‫خواهند امد‪».‬‬ ‫روزنه هایی برای صنعت خودروسازی‬ ‫صنعت خودروسازی کشور ب ی شک یکی از حوزه هایی‬ ‫بود که تحت شرایط تحریم‪ ،‬یکی از بیشترین تاثیرها را به خود‬ ‫اختصاص داد و شرایط سختی را تجربه کرد‪ .‬تاثی راتی که ان قدر‬ ‫عمق یافته اند که به گفته کارشناس��ان‪ ،‬توافقنامه ژنو اگرچه‬ ‫تاثی رات مثبتی بر صنعت خودرو خواهد داشت اما این تاثی رات ‬ ‫انی نخواهد بود‪ .‬چراکه هرچند طبق تفاهمنامه ژنو‪ ،‬تحریم‬ ‫صنعت خودرو لغو خواهد ش��د اما همچنان دو مشکل نقل و‬ ‫انتقال ارز و نقدینگی همچنان باقی است و باید در انتظار لغو‬ ‫تحریم های بانک مرکزی بود‪ .‬با این حال‪ ،‬توافقات هسته ای‬ ‫ژنو‪ ،‬مسیر ورود خودروسازان بزرگ دنیا را به همایش بی ن المللی‬ ‫صنعت خودرو ای ران هموارتر کرد‪ .‬چراکه به اعتقاد کارشناسان‪،‬‬ ‫اگر تا پیش از این بسیاری از خودروسازان بزرگ دنیا با دغدغه‬ ‫یا حساسیت بیشتری موضوع همکاری با خودروسازان ای رانی‬ ‫را ارزیابی م ی کردن��د‪ ،‬اکنون با رویکرد مثبت��ی که در فضای‬ ‫بی ن المللی شکل گرفته‪ ،‬م ی توان مسیر را ب رای شکل گیری‬ ‫اتحاد استراتژیک انها با خودروسازان ای رانی فراهم کرد‪ .‬ای ران‬ ‫را تنها کشور منطقه خاورمیانه م ی دانند که از زیرساخت های‬ ‫کافی در صنعت خودرو و قطع ه سازی برخوردار است و در عین‬ ‫حال این منطقه از یک بازار نوظهور و گسترده در زمینه فروش‬ ‫خودرو و قطعات برخوردار اس��ت‪ .‬همین واقعی ت ها م ی تواند‬ ‫یک فرصت بزرگ ب رای خودروس��ازان خارجی به شمار رود‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬پی ش بینی م ی شود باتوجه به توافقنامه هسته ای‬ ‫و کاهش نرخ ارز‪ ،‬قیمت خودروهای وارداتی نیز کاهش یابد‪.‬‬ ‫چراکه با لغو تحریم صنعت خ��ودرو‪ ،‬واردکنندگان م ی توانند‬ ‫خودروهای وارداتی را با هزینه های کمتری به کشور وارد کنند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس�� د در صورت کاهش قیمت ارز به حدود ‪2800‬‬ ‫تومان و تثبیت این نرخ‪ ،‬قیمت خودروهای وارداتی نیز حداقل‬ ‫پنج ‪ -‬شش درصد کاهش خواهد یافت‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اشک و لبخند همسایه ها‬ ‫ب ر اساس توافق هسته ای ای ران و کشورهای ‪ 5+1‬در ژنو‪،‬‬ ‫ای ران همچنین م ی تواند به قطعات هواپیماهای مس��افری‬ ‫دسترسی داشته باشد‪ .‬همچنین با تعمی رات مربوط به ایمنی‬ ‫و بازرس��ی های داخل ای ران ب رای برخی از ایرالین های ای رانی‬ ‫موافقت شده است‪ .‬این درحالی است که تحریم فروش وسایل‬ ‫و قطعات هواپیماهای مسافری به ای ران از دالیل عمده ایجاد‬ ‫نقص فنی و سوانح هوایی در ای ران عنوان شده است‪ .‬در پی‬ ‫لغو تحریم واردات قطعات هواپیماهای مسافری‪ ،‬مدیرعامل‬ ‫شرکت هواپیمایی ای ران ایرتور گفته است‪« :‬قطعا با کاهش‬ ‫نرخ قطعات هواپیما و هزینه تعمیر و نگهداری انها در نهایت‬ ‫کاهش نرخ بلیت هواپیما را م ی توان شاهد بود‪ .‬چراکه مسائل‬ ‫و مشکالت بانکی نیز در مراحل بعدی برطرف و سوخت گیری‬ ‫از اروپا هم ارزان تر م ی ش��ود و به دنب��ال ان کاهش هزینه در‬ ‫بخش های مختلف را خواهیم داشت‪ ».‬باهری با بیان اینکه‬ ‫توافقات در ژنو موجب شفاف س��ازی و رقاب��ت در محیطی‬ ‫مناسب تر در همه حوزه ها از جمله صنعت حمل و نقل هوایی‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬افزود‪« :‬ش��رکت های هواپیمایی ناگزیر هستند‬ ‫سیاستی را دنبال کنند که هزینه های جاری انها کاهش یابد‬ ‫که لغو تحریم ها فرصتی مهم در این زمینه محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫همچنین با لغو گام به گام تحریم ها‪ ،‬ایرالین ها در شرایط ازاد‬ ‫و بدون استرس فعالیت م ی کنند و در نهایت بحث نوسازی‬ ‫ناوگان را نیز ش��اهد خواهیم بود‪ ».‬به گفته او‪ ،‬باتوجه به لغو‬ ‫تحریم واردات قطعات هواپیماهای مسافری م ی توان تعداد‬ ‫پروازها را افزایش داد و افزایش مس��یرهای پ��روازی را انتظار‬ ‫داشت‪ .‬رئیس سابق سازمان هواپیمایی کشوری نیز معتقد‬ ‫است‪« :‬توافقات ژنو‪ ،‬گامی مهم ب رای نوگرایی در صنعت حمل‬ ‫و نقل هوایی و تامین قطعات مورد نیاز این صنعت با قیمت‬ ‫و زمان کمتر اس��ت‪ .‬چراکه در زمان تحریم ها مجبور بودیم‬ ‫ب رای کس��ب ایمنی هواپیماها هزین ه زیادی را صرف کنیم و‬ ‫باتوجه به اینکه شرکت های هواپیمایی باید همه پارامترهای‬ ‫مشخص ش��ده س��ازمان هواپیمایی را ب رای تامین امنیت‬ ‫رعایت م ی کردند‪ ،‬هزینه و زمان زیادی ب��رای این کار صرف‬ ‫م ی شد‪ .‬درواقع ایرالین ها ب رای تامین قطعات مصرفی مورد‬ ‫نیاز خود ممکن بود چندین کشور را دور بزند تا بتوانند قطعات‬ ‫را تهیه کنند ولی به دنبال این توافق هزینه های جاری ب رای‬ ‫ایرالین ها کاهش خواهد یاف��ت‪ ».‬پهلوانی با تاکید بر اینکه‬ ‫شرکت های هواپیمایی به جای صرف هزینه های زیاد ب رای‬ ‫پی دا کردن قطعات مورد نیازشان م ی توانند تالش خود را ب رای‬ ‫افزایش تعداد هواپیماها از نظر کمی و کیفی متمرکز کنند‪،‬‬ ‫تصریح کرد‪« :‬از سوی دیگر ایرالین ها ب رای تامین امنیت خود‬ ‫از این پس م ی توانند با هزین ه کمتر و فرایند زمانی کوتاه تری‬ ‫به اهداف خود برس��ند‪ .‬با این فرایند قطعا براورد هزینه های‬ ‫جاری ایرالین ها تسهیل و ش��فاف تر م ی شود و شرکت های‬ ‫هواپیمایی در دامن ه مناس��ب تر و در فض��ای رقابتی بهتری‬ ‫م ی توانند فعالیت کنند‪ ».‬بازارهای تجاری ما نیز از تاثیر این‬ ‫شرایط دور نماندند‪ .‬مثال بازار گوش��ی های تلفن همراه نیز‬ ‫تحت تاثیر مذاکرات ژنو و توافقات ان قرار گرفت‪ .‬چراکه طبعا‬ ‫بازاری چون بازار تلفن همراه نیز تا حدی تحت تاثیر این فضا‬ ‫و نوس��انات نرخ ارز قرار م ی گیرد و در این میان ممکن است‬ ‫واحدهای کوچک و خرده فروش که هزینه های مختلفی دارند‬ ‫و خود انها نیز گوش ی ها را از واردکنندگان عمده م ی خرند‪ ،‬در‬ ‫ارتباط با برخی گوش ی ها که قیمت بیشتری نیز دارد ریسک‬ ‫کمتری را متحمل شوند و در چنین شرایطی از فروش برخی‬ ‫مدل های خاص که ریس��ک باالت��ری دارند‪ ،‬امتن��اع کنند‪.‬‬ ‫شرایطی که از افزایش احتمال کاهش قیمت ها شکل گرفته‬ ‫است‪ .‬معموال زمانی که قیمت ها افزایش پیدا م ی کند حجم‬ ‫متقاضی بیشتر م ی شود اما زمانی که قیمت ها روند کاهشی‬ ‫دارند‪ ،‬همه مشتریان فکر م ی کنند که قیمت ها از انچه هست‬ ‫پایی ن تر خواهد امد‪ ،‬به همین دلیل شاهد نوعی رکود در بازار‬ ‫م ی ش��ویم‪ .‬بازار لوازم صوتی تصویری ه��م در روزهای پس‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫بازار جهانی نفت هم که طبق معمول با نزدیک یا دور‬ ‫شدن شیپور جنگ تحت تاثیر قرار م ی گیرد‪ ،‬این بار هم از این‬ ‫قاعده مستثنا نبود‪ .‬بهای نفت در بازار های جهانی در پی توافق‬ ‫هسته ای غرب با ای ران به پایی ن ترین سطح سه هفته اخیر خود‬ ‫رسید‪ .‬بهای نفت ب رنت در بازار لندن ب رای اولی ن بار طی چهار‬ ‫روز قبل از پایان مذاکرات ‪ 2/7‬درصد کاهش یافت (‪ 108‬دالر‬ ‫و شش سنت) و نفت سبک امریکا نیز در بازار نیویورک یک‬ ‫کاهش قیمت ‪1/5‬درصدی (‪ 93‬دالر و ‪ 39‬سنت) را تجربه کرد‪.‬‬ ‫کارشناس��ان بازارهای جهانی معتقدند که اقدامات ملموس‬ ‫حلو فصل نهایی این مساله و لغو کامل تحریم ها‬ ‫در جهت ‬ ‫باعث کاهش بیش��تر قیمت ها خواهد ش��د‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫لغو تحریم بیمه نفتکش های حامل نفت ای ران در پی توافق‬ ‫هسته ای غرب با ای ران‪ ،‬باعث افزایش صادرات نفت ای ران به‬ ‫مشتریان اسیایی خواهد شد که به کاهش بیشتر قیمت نفت‬ ‫خواهد انجامید‪ .‬کوین بوک‪ ،‬مدیرعامل یک شرکت انرژی در‬ ‫واشنگتن گفته اس��ت‪« :‬لغو تحریم بیمه نفتکش ها احتماال‬ ‫باعث افزایش صادرات نفت ای ران ب��ه می زان روزانه ‪ 200‬تا ‪400‬‬ ‫هزار بشکه به ویژه به پاالیشگاه های هندی خواهد شد‪ ».‬کاخ‬ ‫سفید در بیانیه خود اعالم کرد که صادرات نفت ای ران در سطح‬ ‫یک میلیون بشکه در روز حفظ خواهد شد که بسیار باالتر از‬ ‫ب راورد اخیر‪ 715‬هزار بشکه ای از صادرات نفت ای ران در ماه اکتبر‬ ‫است و نشان م ی دهد با این توافق صادرات نفت ای ران به طور‬ ‫فوری دست کم ‪ 285‬هزار بشکه در روز افزایش م ی یابد‪ .‬البته‬ ‫کاخ سفید در بیانیه خود همچنین اعالم کرد‪ ،‬در مرحله اول‪،‬‬ ‫ممنوعیت صادرات نفت ای ران به اتحادیه اروپا باقی خ واهد ماند‬ ‫و صادرات نفت ای ران در سطح روزانه یک میلیون بشکه نگه‬ ‫داشته خواهد شد‪.‬‬ ‫لبخند هواپیماها‬ ‫از توافقات‪ ،‬روزهای خلوتی را پشت س��ر گذاشته که از تردید‬ ‫خریداران نشان دارد‪ .‬در این ش��رایط‪ ،‬فروشندگان نیز حاضر‬ ‫بودند با تخفیف بیشتری جن س هایشان را به فروش برسانند‪.‬‬ ‫چراکه طبق تجربه‪ ،‬در صورتی که نرخ ارز روند کاهشی خود‬ ‫را ادامه دهد ش��اید ظرف هفته های اینده شاهد کاهش ‪ 10‬تا‬ ‫‪15‬درصدی قیمت ها باشیم‪.‬‬ ‫نظر مثبت کارشناسان‬ ‫کارشناسان دانشگاهی و دست اندرکاران اجرایی اقتصاد‬ ‫کشور نیز معتقدند با توافقات انجام ش��ده در راستای کاهش‬ ‫تحریم ها م ی توان شاهد فضای مثبت در اقتصاد و مثب ت شدن‬ ‫تمامی مولفه هایاقتصادیشد‪.‬ازجملهمسعوددانشمند‪،‬رئیس‬ ‫اتاق بازرگانی مشترک ای ران و امارات‪ ،‬با تاکید بر اینکه انچه از‬ ‫مفاد تفاهم نامه ای ران و گروه ‪ 5+1‬بیرون امده درمجموع مثبت‬ ‫است‪ ،‬اظهار کرده است‪« :‬در همین توافقات اولیه پتروشیمی‪،‬‬ ‫صنعت هواپیما‪ ،‬خودرو‪ ،‬طال و بیمه کشتی رانی ب رای صادرات‬ ‫محصوالت از تحریم ها خارج ش��ده اس��ت‪ .‬همین که امکان‬ ‫صادرات محصوالت پتروشیمی با برداشته شدن تحریم ها ب رای‬ ‫این صنعت فراهم شده است‪ ،‬ساالنه م ی تواند ‪ 12‬تا ‪ 14‬میلیارد‬ ‫دالر ب رای ای ران درامدزایی کند‪ .‬همچنین در مورد خودرو نیز لغو‬ ‫تحریم ها م ی تواند حرکت رو به جلوی��ی ب رای این صنعت در‬ ‫ای ران به ارمغان اورد و از این پس م ی توان حرکت رو به جلویی‬ ‫در صنعت خودرو داشت‪ ».‬به گفته رئیس اتاق بازرگانی مشترک‬ ‫ای ران و امارات‪ ،‬ازاد شدن بخش��ی از دارای ی های ای ران م ی تواند‬ ‫به رونق اقتصادی کشور کمک کند‪ .‬از سوی دیگر اثار روحی‬ ‫و روانی این موضوع نیز بسیار چشمگیر است‪ ،‬زی را هنوز هیچ‬ ‫اتفاقی نیفتاده‪ ،‬قیمت دالر حدود یکصد تومان کاهش یافته‬ ‫اس��ت‪ .‬این نتیجه ها م ی تواند در ش��رایط اقتصادی ای ران اثار‬ ‫ی مولفه های‬ ‫مثبتی را با خود به همراه داشته و م ی تواند تمام ‬ ‫اقتصادی ای ران را مثبت کند و همچنین باعث افزایش اشتغال‪،‬‬ ‫رشد اقتصادی مثبت و رشد تولید در کشور باشد‪g.‬‬ ‫‪23‬‬ g 1 ‫پرونده ویژه‬ ‫شهرداران و سیاست‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫از حامیان احمدی نژاد تا حامیان قالیباف ‬ ‫در گزارش مثلث سهم جناح های سیاسی در شهرداری شهرهای بزرگ بررسی شده است‬ ‫شهرداری بعد از انتخابات ریاس��ت جمهوری نهم‪ ،‬به‬ ‫قدری مهم شد که شهردار ش��دن ان هم شهرداری ته ران و‬ ‫کالنشهرهای بزرگ‪ ،‬راهی به سوی مناصب باالتر بود‪ .‬گویی‬ ‫از بهشت تا پاستور راه معکوسی کشیده شده بود که مدیری‬ ‫را رستگار م ی کرد‪ .‬احمدی نژاد رئی س جمهور‪ ،‬شهردار سابق‬ ‫ته ران دیگر ای��ن گزینه را از پیش روی ش��هرداران ته ران و‬ ‫کالنشهرها برداشت که روزی محاکمه خواهند شد و به زندان‬ ‫م ی افتند‪ .‬رئی س جمهور شدن راهی در ابتدای شهردار شدن‬ ‫داشت‪ .‬در این میان این پرسش جدی مطرح است‪ ،‬در دولت‬ ‫روحانی کدام جناح سیاسی‪ ،‬شهرهای بزرگ ای ران را مدیریت‬ ‫م ی کند؟ سه شهر مشهد‪ ،‬تبریز و اصفهان‪ ،‬جدا از شهر ته ران‬ ‫که معلوم است توسط محمد باقر قالیباف دوباره ب رای دوره ای‬ ‫دیگر اداره م ی ش��ود‪ ،‬متعلق به کدام جناح سیاسی کشور و‬ ‫البته دارای چه گرایش سیاسی هستند؟‬ ‫ازقاسم خانی‪،‬والیمشروطه خواهتانجفیاصولگرا‬ ‫تبریز اولین شهری که در ای ران‪ ،‬بلدیه یا همان شهرداری‬ ‫را ب رای بهبود امور شهر خود به پا کرد‪ .‬در حالی در چهارمین‬ ‫دوره انتخابات شورای شهر کلید شهر به اصولگرایان داده که‬ ‫تنها سه درصد بیش از نیمی از مردم چهارمین شورای شهر‬ ‫خود را ب ر گزیدند‪ .‬شهرداری تبریز در صدر جنبش مشروطه‬ ‫تاسیس شده و از جمله نتایج مدنی این جنبش بود‪ .‬در حالی‬ ‫که هیچ یک از شهرهای ای ران بلدیه و انجمن شهری ایجاد‬ ‫نشده بود؛ قاسم خان والی اولین شهردار تبریز و حاال صادق‬ ‫نجفی‪.‬‬ ‫دارالس��لطنه تبریز که در دوره قاجار بزرگ ترین شهر‬ ‫‪24‬‬ ‫ای ران و کرس��ی اذربایجان به ش��مار م ی رف��ت‪ ،‬جمعیت و‬ ‫مس��احتش در این دوره بیش��تر از ته ران بوده و مهم ترین‬ ‫و متجددترین شهر کش��ور محسوب م ی ش��ده است‪ .‬این‬ ‫دارالس��لطنه ش��امل ‪ ۱۰‬محله امیره قیز‪ ،‬چارمنار‪ ،‬چرنداب‪،‬‬ ‫دوه چی‪ ،‬س��رخاب‪ ،‬گجیل‪ ،‬لیالوا‪ ،‬میارمیار‪ ،‬نوبر و ورجی و‬ ‫اب انبارها‪ ،‬پل ها‪ ،‬قبرس��تان ها‪ ،‬حمام ها‪ ،‬مدارس‪ ،‬مس��اجد‪،‬‬ ‫میادی��ن و یخچال های مربوط ب��ه انها ب��ود‪ .‬نکته جالب‬ ‫اینجا بود که در اولین انتخاب شهردار تبریز‪ ،‬شهرداری یک‬ ‫روزنامه داخلی نیز منتشر م ی کرد‪ .‬درگذر ایام‪ ،‬تبریز بیش از‬ ‫‪ 73‬شهردار و سرپرست ش��هرداری را به خود دیده است که‬ ‫از گرایش های سیاس��ی مختلف بودند‪ .‬اما با روی کارامدن‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬ش��هرداری تبریز ب رای هش��ت س��ال‬ ‫در اختی��ار اصالح طلبان بود و بعد از او ب��ود که اصولگرایان‬ ‫توانس��تند ش��هرداری از خود را برگزینند‪ .‬ب ر اس��اس امار در‬ ‫انتخابات چهارمین دوره شورای اسالمی تبریز که ‪ 21‬کرسی‬ ‫دارد ‪ 53/25‬درصد مردم مش��ارکت کردند که عضو برگزیده‬ ‫س��ابقه فعالیت در تش��کالت اصولگرای��ی دارد‪ ،‬دو عضو‬ ‫اصالح طلب و ‪ 12‬عضو تن نیز مستقل هستند‪.‬‬ ‫شهردار تبریز در هشت سال احمدی نژاد‪ ،‬علیرضا نوین‬ ‫بود که توانست با اقتدار تمام دوران دولت نهم و دهم را تاب‬ ‫بیاورد‪ .‬او که از اصالح طلبان است و گفته م ی شود به جبهه‬ ‫مشارکت سمپاتی داشته اس��ت‪ ،‬از ‪ 10‬دی ‪ ۱۳۸۴‬که با رای‬ ‫اعتماد اعضای دومین دوره ش��ورای اسالمی شهر تبریز در‬ ‫تاالر اجتماعات کاخ ش��هرداری تبریز به عنوان شهردار این‬ ‫شهر معرفی ش��د تا ‪ ۱۲‬ش��هریور ‪ ۱۳۹۲‬با انتصاب حسین‬ ‫اکبری به عنوان سرپرست ش��هرداری تبریز‪ ،‬دوره شهرداری‬ ‫وی در تبریز به پایان رس��ید‪ .‬علیرضا نوین در ‪ ۱۳۳۹‬متولد‬ ‫شد‪ .‬پس از فارغ التحصیلی از دبیرستان و همزمان با تشکیل‬ ‫س��پاه پاس��داران انقالب بعد از گذراندن یک دوره اموزش‬ ‫مربیگری فشرده به صورت عضو افتخاری و به عنوان مربی‬ ‫اموزش قران و اسلحه و تاکتیک به مساجد و کارخانجات و‬ ‫مدارس اعزام شد‪ .‬با اغاز جنگ به همراه دو ب رادرش به جبهه‬ ‫اعزام شد‪ .‬در سال ‪ ۱۳۶۶‬با قبول مسئولیت رئیس ستاد سپاه‬ ‫پنجم باقر العلوم‪ ،‬مسئولیت یگان های رزم و مناطق و نواحی‬ ‫بسیج استان های اذربایجان ش��رقی‪ ،‬اردبیل‪ ،‬قزوین‪ ،‬زنجان‬ ‫و قس��متی از کردس��تان و اذربایجان غربی را ب��رای انجام‬ ‫وظایف ستادی و عملیاتی عهده دار شد‪ .‬حضور رسمی وی‬ ‫در سپاه پاس��داران از تاریخ بیس��ت و پنجم خرداد ماه سال‬ ‫‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ ۱۳۸۲‬بود که به دلیل کاندیداتوری در هفتمین دوره‬ ‫انتخابات مجلس شورای اسالمی از حوزه انتخابیه تبریز با‬ ‫درجه سرداری و بنابه درخواست شخص ی اش قبل از موعد از‬ ‫سپاه بازنشسته شد‪ .‬او قبل از قبول مسئولیت در شهرداری‬ ‫تبریز عالوه بر تدریس و کارهای اجرایی در دبیرخانه مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام و سازمان نوسازی شهرداری ته ران‬ ‫مشغول به فعالیت بود‪ .‬اما جانشین او از مدی ران شناخته شده‬ ‫اذربایجان بود که در عجب شیر به دنیا امده بود و در دو سال‬ ‫پایانی دولت احمدی نژاد در منطق��ه ازاد ارس مدیرعامل و‬ ‫عضو هیات مدیره بود‪ .‬اما یک هفته قبل از ش��هردار شدن‬ ‫توس��ط ترکان دبیر ش��ورای عالی مناطق ازاد از سمت خود‬ ‫عزل شد تا به عنوان پنجاه و پنجمین شهردار تبریز با گرایش‬ ‫اصولگرایانه روی کرسی اداره شهر بنش��یند‪ .‬او نیز همانند‬ ‫نوین‪ ،‬ش��هردار س��ابق از اعضای سابق س��پاه بود که البته‬ ‫شهرداراناصولگرا‬ ‫ازاحمدینژادی هاتاقالیبافی ها‬ ‫نگاهی به ارایش سیاسی‬ ‫شهرداران م راکز استان ها‬ ‫شهرداران مثلث کالنشهرهای ای ران‬ ‫چهکسانیهستند؟‬ ‫اصفهان که روزی پایتخت ای ران در عصر صفوی بود‪،‬‬ ‫ب ی شک نزد اهال ی اش نه تنها یک شهر و یک نصف جهان‬ ‫است‪ ،‬بلکه در انقالب اسالمی نیز اصفهان شهری تاثیرگذار‬ ‫در س��پهر سیاس��ت ای ران ش��د؛ از مبارزاتش تا چهره های‬ ‫انقالبی که بعدها از مدی ران جمهوری اسالمی ای ران شدند‪ ،‬از‬ ‫جناح بندی های سیاسی که در سیاست دولت های مختلف با‬ ‫گرایش های مختلف بازتاب یافت و از تاثیرگذاری ارای شهر‬ ‫روی انتخابات ریاست جمهوری‪ .‬اصفهان نه تنها شهری مهم‬ ‫در تاریخ ای ران که در سیاست نیز تاثیرگذار است‪ .‬در این میان‬ ‫گرایش های سیاسی افراد حاضر در شهر نیز دامنه تاثیرگذاری‬ ‫بیش از محیط پی رامونی خود دارد‪ ،‬بلکه گستره ان تا ته ران‬ ‫نیز م ی اید جایی که غالمحس��ین کرباسچی استاندار دهه‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫در میانه اصالح طلبان و اصولگرایان‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪ 60‬اصفهان‪ ،‬ش��هردار تاثیرگ��ذار ته ران نیز ب��ود‪ .‬جایی که‬ ‫ملک مدن��ی یکی از ش��هرداران اصفهان که م ی خواس��ت‬ ‫تجربه ای از مدیریت کرباسچی را نشان دهد در ته ران تنها‬ ‫ تراژدی از خود به جای گذاشت‪ .‬در ‪ 16‬سال اخیر دو شهردار‬ ‫بر کرسی ش��هر اصفهان نشس��ته اند؛ محمد علی جوادی‬ ‫اصالح طلب که از میانه سال ‪ 1376‬تا سال ‪ 82‬و سی د مرتضی‬ ‫سقائیان نژاد اصفهانی اصولگرا که از سال ‪ 82‬تاکنون و حال‬ ‫بعد از ‪ 10‬سال ب رای چهار سال دیگر ش��هردار خواهد بود تا‬ ‫رکورد بیشترین شهردار یک شهر را در مدت ‪ 14‬سال بشکند‪.‬‬ ‫محمد عل��ی ج��وادی ک��ه از اعضای اس��تانی حزب‬ ‫کارگزاران بود‪ ،‬بعد از شهردار ش��دن در دوره های دوم و سوم‬ ‫شورای شهر ثب ت نام کرد که توسط هیات نظارت انتخابات‬ ‫شورای شهر رد صالحیت شده بود‪ ،‬اما در دولت حسن روحانی‬ ‫با اینکه از سوی گروهی از معتمدین شهر به عنوان استاندار‬ ‫اصفهان معرفی شده بود‪ ،‬در وزارت کشاورزی به عنوان معاون‬ ‫توسعه مدیریت و منابع انسانی منصوب شد‪ .‬جوادی ‪ ۵۵‬ساله‬ ‫متولد ‪ ۱۳۳۷‬است‪ .‬او پس از انقالب وارد جهاد سازندگی شد‪.‬‬ ‫مدت یک سال مسئول جهاد سازندگی شهرکرد‪ ،‬یک سال‬ ‫مسئول جهاد س��ازندگی بروجن‪ ،‬ش��هردار زاهدان و معاون‬ ‫برنامه ریزی استاندار سیستان و بلوچستان در دوره کارگزاران‬ ‫بود‪ .‬به عالوه معاون اداری ‪ -‬مالی شهرداری اصفهان و بعد‬ ‫از ان شش س��ال نیز به عنوان شهردار اصفهان معرفی شد‪.‬‬ ‫گرایش های اصالح طلبانه او اما باعث نش��ده است که ب رای‬ ‫استانداری اصفهان در دولت روحانی از سوی برخی از بزرگان‬ ‫شهر نامزد نش��ود‪ .‬کس��انی مثل ایت اهلل مظاهری و برخی‬ ‫افراد شناخته شده مثل سیدعلی نکویی‪ ،‬فضل اهلل صلواتی‬ ‫و چهره های شناخته ش��ده اصولگرایان در اس��تان اصفهان‬ ‫از جمل��ه مهندس کوهپایی‪ ،‬مهندس صمصام ش��ریعت و‬ ‫همچنین تع دادی از اعضای اصولگرای شورای شهر اصفهان‬ ‫هم حمایت خود را از انتصاب جوادی ب رای استانداری اصفهان‬ ‫اعالم کرده اند‪ .‬او اما نتوانس��ت بار دیگر بر شهری که روزی‬ ‫شهردارش بود اس��تانداری کند تا راهی ته ران شود و معاون‬ ‫حجتی‪ ،‬وزیر کشاورزی باشد‪.‬‬ ‫در این میان اما شهردار امروز اصفهان که در ‪ 10‬سال‬ ‫گذشته نیز شهردار این ش��هر بود‪ ،‬گرایشی متفاوت از خلف‬ ‫خود دارد‪ ،‬او که در دایره اصولگرایان قرار م ی گیرد‪ ،‬از انجمن‬ ‫شهر اصولگرایانی که در دوره چهارم انتخاب شده م ی باشد‪.‬‬ ‫سمت های عمدتا اقتصادی را نیز در کارنامه خود دارد‪ .‬حضور‬ ‫در مناطق جنگی بیش از شش س��ال‪ ،‬مدیرعامل موسسه‬ ‫اقتصادی امین غرب و شمالغرب‪ ،‬مدیرکل بازرگانی استان‪،‬‬ ‫رئیس سازمان بازرگانی و مشاور وزیر بازرگانی‪ ،‬قائم مقام وزیر‬ ‫بازرگانی در ش��مالغرب کش��ور و‪ ...‬از جمله مسئولی ت های‬ ‫اوست‪ .‬در این میانه بود که برخی از سایت های خبری باتوجه‬ ‫به همکاری نجفی با اتاق بازرگان��ی در ادوار مختلف خبر از‬ ‫اس��تاندار ش��دن وی به دلیل نزدیکی به نهاوندیان‪ ،‬رئیس‬ ‫اتاق بازرگانی و رئی س دفتر رئی س جمهور دادند‪ .‬به گفته این‬ ‫سایت های خبری در بین گزینه های مطرح نام صادق نجفی‪،‬‬ ‫مدیرعامل منطقه ازاد ارس و رئیس سابق سازمان بازرگانی‬ ‫اذربایجان شرقی که رکورددار ثبات مدیریتی در استان را نیز‬ ‫دارد بیش از پیش به گوش م ی رسید‪ .‬این سایت های خبری‬ ‫اعالم کرده بودند که تالش هایی از س��وی برخی از مدی ران‬ ‫واحدهای صنعتی بخش خصوصی ب رای تصدی این پست‬ ‫از سوی نجفی حکایت از ان دارد که به رغم مخالفت برخی از‬ ‫نمایندگان مجلس احتمال جایگزینی نجفی به جای بیگی در‬ ‫روزهای اخیر قوت بگیرد‪ .‬اما استاندار فرد دیگری شد و قبای‬ ‫شهرداری روی دوش او افتاد‪ .‬طنز ماجرا اینجاست که با روی‬ ‫کارامدن دولت اصولگرای احمدی نژاد‪ ،‬شهرداری اصالح طلب‬ ‫بر کرسی اداره شهر تبریز نشس��ت و در دولت میانه روی و‬ ‫مایل به اصالح طلبان روحانی‪ ،‬شهرداری اصولگرا مسئولیت‬ ‫اداره شهر را بر عهده گرفت‪.‬‬ ‫سی د مرتضی سقائیان نژاد اصفهانی در بهمن ماه سال ‪1332‬‬ ‫در خانواده ای مذهبی و متدین در محل��ه جویباره اصفهان‬ ‫چشم به جهان گشود‪ .‬در انجمن ای ران و امریکا در اصفهان‬ ‫زبان انگلیس��ی اموخت و ب رای ادامه تحصی��ل به امریکا‬ ‫رفت و در استانه انقالب به ای ران بازگشت‪ .‬بعد از انقالب به‬ ‫کارهای اموزشی و پژوهشی روی اورد و در دانشگاه اصفهان‬ ‫به ریاست رسید‪ .‬در س��ال ‪ 1364‬ب رای ادامه تحصیالت در‬ ‫مقطع دکترا مجددا عازم امریکا شد و توانست در مدت ‪ 3‬سال‬ ‫و نیم مدرک دکترای خود را در رشته مهندسی برق ‪ -‬گرایش‬ ‫ماشی ن های الکتریکی ‪ -‬از دانشگاه ایالتی کنتاکی دریافت‬ ‫کند‪ .‬او بعد از بازگش��ت دوباره به ریاس��ت دانشگاه صنعتی‬ ‫اصفهان منصوب م ی گردد و از موسسین تشکل اصولگرای‬ ‫جامعه اسالمی مهندسین استان اصفهان م ی شود و شاید به‬ ‫همین دلیل است که در سال ‪ 76‬بعد از روی کارامدن دولت‬ ‫خاتمی از کار برکنار م ی ش��ود تا اینکه در سال ‪ 82‬به عنوان‬ ‫شهردار اصفهان جانشین شهرداری اصالح طلب م ی شود‪.‬‬ ‫س��ایت او در مورد اولویت های کاری اش م ی نویس��د‪:‬‬ ‫«از هم��ان ابت��دای کار رویک��رد اصل��ی ایش��ان کاهش‬ ‫دیواربلند ب ی اعتمادی بین مردم و مس��ئوالن بود که بعد از‬ ‫گذشت نزدیک به ‪ 10‬س��ال این دیوار کوتاه و کوتاه تر شده‬ ‫اس��ت‪ .‬گواه این امر تالش ش��بانه روزی و خدمات ب ی نظیر‬ ‫عمرانی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬خدماتی و غیره با حمایت ها‬ ‫و پشتیبان ی های مردمی اس��ت‪ .‬افتتاح پروژه های عمرانی‬ ‫متعدد از قبیل احیای میدان ام��ام عل ی (ع)‪ ،‬بزرگراه دو طبقه‬ ‫امام خمینی(ره) (اولین بزرگراه دو طبقه کش��ور)‪ ،‬سالن های‬ ‫اجالس سران کشورهای غیر متعهد‪ ،‬اتوبان ها و تقاطع های‬ ‫غی ر همسطح و غیره در کنار فعالی ت های فرهنگی از قبیل‬ ‫انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اس�لام‪،‬‬ ‫برگزاری ساالنه جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان‪ ،‬عقد‬ ‫قراردادهای خواه ر خواندگی‪ ،‬احداث فرهنگس را ها و سالن های‬ ‫متعدد ورزشی و‪ ...‬همه و همه نشان از حجم وسیع و در عین‬ ‫حال متوازن از خدمات شهرداری در این مدت دارد‪».‬‬ ‫در سایت شخصی او عکس هایی با چهره های اصولگرا‬ ‫از احمدی نژاد تا حدادعادل دیده م ی ش��ود که پایگاه سیاسی‬ ‫وی را نش��ان م ی دهد‪ .‬در انتخابات ش��ورای شهر اصفهان‬ ‫اصولگرایان با نسبت خوبی توانسته اند کرس ی های چهارمین‬ ‫دوره شورای شهر را از ان خود کنند‪ .‬از ‪ 21‬عضو شورای شهر‬ ‫صادق نجفی‪ -‬تبریز‬ ‫سید مرتضی سقائیان نژاد اصفهانی‪ -‬اصفهان‬ ‫صولت مرتضوی‪ -‬مشهد‬ ‫شهرداران سه شهر بزرگ اصفهان‪،‬تبریز و مشهد از اصولگرایان هستند‪ ،‬هرچند گرایش های مختلف اصولگرایی دارند‬ ‫‪25‬‬ ‫شهرداران سه کالن شهر بزرگ با گرایش سیاسی (‪)92-76‬‬ ‫نام شهر‬ ‫مشهد‬ ‫تبریز‬ ‫اصفهان‬ ‫اصفهان در دوره جدید ‪ 15‬نفر گرایش اصولگرایانه دارند و شاید‬ ‫همین مساله باعث شد که ب رای چهار سال دیگر شهرداری که‬ ‫با حضور یک دهه ای اش بیشترین مدت شهرداری یک شهر‬ ‫را از ان خود کرده است‪ ،‬ادامه راه دهد‪.‬‬ ‫احمدی نژاد دوباره شهردار نشد‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫خورشید گرچه از شرق ای ران طلوع م ی کند اما گویی در‬ ‫همان جا م ی ماند؛ مشهد‪ ،‬حرم امام رضای ای ران که پایتخت‬ ‫معنوی ای ران است‪ ،‬جایی است که ساالنه نیمی از جمعیت‬ ‫ای ران به ان م ی روند‪ .‬از نظر سیاسی ب ی شک همراه ته ران‪،‬‬ ‫مشهد از مهمترین شهرهای ای ران است و اصفهان و تبریز‬ ‫نیز رتب ه های بعد را در اختیار دارند‪ .‬ش��هرداری مش��هد نیز‬ ‫همانند این شهرها در س��ال های اخر قرن گذشته تشکیل‬ ‫ش��ده اس��ت و روند مدرن س��ازی را نیز همانند انها پیموده‬ ‫اس��ت‪ .‬جایی که خیابان های خاک ی اش‪ ،‬سنگفرش و بعد از‬ ‫ان اسفالته شد‪ .‬مشهد شهری اس��ت که در سیاست ای ران‬ ‫جایگاه ویژه ای دارد جایی که جواد شهرستانی از شهرداری‬ ‫مشهد به وزارت در دولت اموزگار در عصر پهلوی دوم رسید یا‬ ‫موسی مهام که از مشهد راهی پایتخت شد و شهردار ته ران‬ ‫گردید‪ .‬در این میان اما دوره چهارم شورای شهر مشهد که در‬ ‫اختیار اصولگریان عمدتا طرفدار احمدی نژاد است‪ ،‬با انتخاب‬ ‫شهردار خبرساز شد‪.‬‬ ‫جایی که نماینده مجلس و عضو کمیس��یون انرژی‬ ‫مجل س ش��ورای اس�لامی که روزگاری خود در شورای شهر‬ ‫دوم مشهد در سال ‪ 82‬به عنوان ش��هردار انتخاب شد و بعد‬ ‫از پایان دوره بخت خ��ود را ب رای رفتن ب��ه مجلس امتحان‬ ‫کرد و نماینده مردم مشهد شد‪ ،‬پیشنهاد داد که احمدی نژاد‬ ‫که دوره ریاس��ت جمهوری اش پایان یافته بود‪ ،‬به شهرداری‬ ‫مش��هد برس��د‪ .‬نکته مهم اینجا بود که او این پیش��نهاد را‬ ‫ب ر اساس ارای شورای شهر مشهد بیان کرده بود‪ .‬شهری که‬ ‫با اینکه حسن روحانی در ان حائز اول شده بود اما در شورای‬ ‫ش��هر این طرفداران احمدی نژاد در جبهه پایداری بودند که‬ ‫برگزیده ش��دند‪ .‬در انتخابات چهارمین دوره شورای اسالمی‬ ‫شهر مشهد نیز اصولگرایان به پیروزی قاطع دست یافته اند و‬ ‫‪ 24‬کرسی از ‪ 25‬کرسی شورای این شهر در اختیار سه طیف‬ ‫اصولگرایی قرار گرفته است‪ .‬جبهه پیروان خط امام و رهبری‪،‬‬ ‫جبهه پایداری و جمعیت دوستداران مشهد ‪ 24‬کرسی شورای‬ ‫شهر مشهد را در اختیار خود گرفته اند‪ .‬یک کرسی از شورای‬ ‫شهر مشهد نیز در اختیار مس��تقل ها قرار گرفته بود‪ .‬این ارا‬ ‫بود که بن ی هاشمی را بر ان داشت تا پیشنهاد شهردار شدن‬ ‫احمدی نژاد را بی��ان کند‪ .‬در ابتدای کار ب��ود که پیامکی در‬ ‫مش��هد م ی چرخید‪« :‬خبرهای رس��یده حاکی از مذاکره با‬ ‫احمدی نژاد ب رای پذیرش شهرداری مشهد است‪ .‬وی در مرحله‬ ‫اولیه پیشنهاد را پذیرفته است‪ ».‬سی د هاشم بن ی هاشمی درباره‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪26‬‬ ‫نام شهردار‬ ‫گرایش سیاسی‬ ‫سیدهاشم بنی هاشمی چهارم‬ ‫اصولگرا‬ ‫سید محمد پژمان‬ ‫اصولگرا‬ ‫صولت مرتضوی‬ ‫اصولگرا‪ -‬پایداری‬ ‫علیرضا نوین‬ ‫اصالح طلب‬ ‫صادق نجفی‬ ‫اصولگرا‬ ‫محمدعلی جوادی‬ ‫اصالح طلب‬ ‫مرتضی سقائیان‬ ‫اصولگرا‬ ‫اینکه چرا احمدی نژاد را با عنوان ش��هردار مش��هد پیشنهاد‬ ‫کرده‪ ،‬م ی گوید‪« :‬باتوجه به جایگاه ملی و بی ن المللی شهر‬ ‫مشهد حضور اقای احمدی نژاد که تجربه ریاست جمهوری و‬ ‫شهرداری ته ران را در کارنامه دارد‪ ،‬مفید است‪ ،‬عالوه بر اینکه‬ ‫رشته ایشان مهندسی عمران است و به کار شهرداری م ی اید‪.‬‬ ‫البته شاید اقای احمدی نژاد ترجیح دهند که در دانشگاهی‬ ‫که راه اندازی کرده اند‪ ،‬باشند اما فکر کردیم حضور ایشان در‬ ‫شهرداری ب رای مشهد و خود ایشان هم خوب است‪ ».‬وی در‬ ‫پاسخ به اینکه ب رای طرح این ایده چه کارهایی کردید و اولین‬ ‫بار چه زمانی مطرح ش��د اظهارداش��ت‪« :‬در مراسم افطاری‬ ‫مقام معظم رهبری [با کارگزاران نظام] با برخی از اقایان رایزنی‬ ‫کردم و برخی نظر مثبت و منفی داشتند‪ ».‬بن ی هاشمی گفت‪:‬‬ ‫«پس از انکه شورای ش��هر مشهد درباره پیش��نهادم ب رای‬ ‫شهرداری مشهد سوال کرد بنده اقای احمدی نژاد را پیشنهاد‬ ‫کردم‪ ».‬بن ی هاشمی با اشاره به احمدی نژاد گفت‪« :‬هر فردی‬ ‫به خادمی امام رض��ا(ع) افتخار م ی کند ولی ممکن اس��ت‬ ‫ایشان کارهای دیگری ب رای خودشان در نظر گرفته باشند‪».‬‬ ‫او در پاس��خ به اینکه ایا انتصاب اقای احمدی نژاد به عنوان‬ ‫شهردار مشهد از س��وی ایت اهلل واعظ طبسی‪ ،‬نماینده ولی‬ ‫فقیه در استان های خ راسان و ایت اهلل علم الهدی امام جمعه‬ ‫مشهد پذیرفته م ی شود‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬اولویت با خود شورای‬ ‫شهر است و اگر انجام ش��ود‪ ،‬یک قدم به جلو است‪ .‬باید از‬ ‫ظرفی ت هایمان خوب استفاده کنیم‪ .‬باید از فردی که تجریه‬ ‫دارد‪ ،‬استفاده شود و مسائل و کار را با ایده ال ها نبینیم‪ .‬مهم‬ ‫این است که در جایگاه خودمان قرار بگیریم‪ ».‬بن ی هاشمی‬ ‫که در کارنامه کاری مسئولیت شهرداری مشهد و استانداری‬ ‫قم را دارد‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬مش��هد م ی توان��د به عنوان یکی از‬ ‫شهرهای بزرگ دنیا رقابت کند‪ .‬مش��هد ظرفیت پیشرفت‬ ‫بیشتری دارد‪ .‬این ش��هر در مرکز رشد فرهنگی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫سیاسی است و م ی تواند در منطقه ش��رق و اسیای میانه و‬ ‫در مقیاس منطقه ای هم تاثی ر گذار باشد‪ ».‬البته همان طور‬ ‫که پی ش بینی م ی شد شورا با این پیشنهاد ‪ -‬شاید به دالیل‬ ‫حاشی ه هایش ‪ -‬مخالفت کرد و البته احمدی نژاد نیز مخالف‬ ‫بود‪ .‬اما روند انتخاب از سوی ش��ورا از شهر مشهد نیز فراتر‬ ‫رفت و به گفته برخی از اعضای شورای شهر فردی ملی ب رای‬ ‫شهرداری در نظر گرفته شد‪ .‬در این میان اما سعید جلیلی از‬ ‫یزاده‪،‬‬ ‫سوی جبهه پایداری‪ ،‬رستم قاسمی‪ ،‬محمد جواد محمد ‬ ‫مرتضی بختیاری و مرتضی تمدن از سوی جریان نزدیک به‬ ‫دولت نهم و دهم‪ ،‬علی اصغر عنابس��تانی از س��وی جریان‬ ‫نزدیک به مشایی‪ ،‬کاظمی از سوی اصالح طلبان‪ ،‬داوودابادی‬ ‫از سوی انصار حزب اهلل‪ ،‬مهدی ب رادران از سوی دانشگاهیان‬ ‫و رئیسیون از سوی سنت ی های شهرداری مشهد‪ ،‬گزینه های‬ ‫مطرح ب رای تصدی عنوان شهردار مشهد بودند‪.‬‬ ‫اما پیش از اینها فردی ش��هردار مش��هد ب��ود که به‬ ‫محمد باقر قالیب��اف نزدیک ب��ود؛ س��ی د محمد پژمان که‬ ‫حاال مدیرعامل س��ازمان ملی زمین و مس��کن اس��ت‪ ،‬از‬ ‫اردیبهش��ت ‪ ۱۳۸۶‬تا ش��هریور ‪ ۱۳۹۲‬ش��هردار مشهد بود‪.‬‬ ‫او مدرک کارشناس��ی خود را در رشته مهندس��ی عمران از‬ ‫دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناس ی ارشد در رشته مدیریت‬ ‫دولتی را از مرکز اموزشی مدیریت دولتی دریافت کرده است‪.‬‬ ‫او پی ش تر در سمت های مدیرکل مسکن و شهرسازی استان‬ ‫خ راسان‪ ،‬شهردار منطقه ثامن ‪-‬حرم امام رضا(ع)‪ -‬و معاونت‬ ‫فنی و عمران استانداری خ راسان رضوی فعالیت داشته است‪.‬‬ ‫در این میان اما قرعه ش��هرداری مش��هد به نام فردی‬ ‫خورد که انتخابات یازدهم ریاست جمهوری و انتخابات چهارم‬ ‫شورای شهر را در کشور برگزار کرد‪ .‬سیدصولت مرتضوی با‬ ‫‪ ۱۹‬رای موافق‪ ،‬س��ه رای مخالف و یک رای ممتنع شهردار‬ ‫مشهد ش��د‪ .‬مرتضوی پیش از این استاندار خ راسان جنوبی‪،‬‬ ‫معاون سیاسی وزارت کش��ور و فرماندار بیرجند بود‪ .‬او البته‬ ‫در کنار اینها مدی ر مس��ئول روزنامه حمای��ت‪ ،‬دبیر اجرایی‬ ‫انجمن روزنامه نگاران مسلمان و استاندار خ راسان جنوبی نیز‬ ‫بوده است‪ .‬سیدصولت مرتضوی اهل فارسان چهارمحال و‬ ‫بختیاری است و نخستین مس��ئولیت وی به عنوان کارمند‬ ‫فرمانداری فارسان‪ ،‬بخشدار مرکزی فارسان بوده است‪ .‬پس‬ ‫از مدتی فرماندار لردگان‪ ،‬از شهرس��تان های همین اس��تان‬ ‫م ی شود‪ .‬او در استانه انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ ۱۳۷۶‬از‬ ‫فرمانداری لردگان به فرمانداری بیرجند که در ان زمان هنوز‬ ‫مرکز اس��تان نبود‪ ،‬م ی رود‪ .‬مرتضوی خیلی زود و با حاشیه‬ ‫فراوان از بیرجند خداحافظی کرد‪ .‬او ب��ه قوه قضائیه رفت و‬ ‫به سمت مدیرکل امور اداری سازمان زندان ها منصوب شد‪.‬‬ ‫صولت مرتضوی بعدها به عضویت جمعیت ایثارگران درامد‬ ‫و مدیرمس��ئولی حمایت‪ ،‬روزنامه قوه قضائی��ه را عهده دار‬ ‫شد‪ .‬در اس��تانه انتخابات ‪ ۸۴‬به بیرجند که حاال مرکز استان‬ ‫خ راسان جنوبی شده بود‪ ،‬بازگش��ت و ریاست ستاد محمود‬ ‫احمدی نژاد را عهده دار شد‪ .‬دیری نپایید که به عنوان دومین‬ ‫استاندار خ راسان جنوبی منصوب ش��د‪ .‬مرتضوی در دولت‬ ‫دهم به س��مت معاونت سیاسی وزارت کش��ور گمارده شد‪.‬‬ ‫در همان ایام بود که برخی از سایت ها مطالبی در خصوص‬ ‫منع قانونی ب رای انتصاب مرتضوی به سمت شهردار مشهد‬ ‫منتش��ر کرده اند‪ ،‬اما ب راس��اس تبصره ‪ ۳‬ایی ن نامه اجرایی‪،‬‬ ‫شرایط احراز س��مت ش��هردار ایش��ان هیچ گونه مشکلی‬ ‫دراین باره ندارد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د با احتساب ته ران‪ ،‬س��ه شهر دیگر را‬ ‫گروهی از مدی ران اصولگ��را در اختیار گرفته اند که م ی تواند‬ ‫پایگاه مناس��بی ب رای انتخابات مجلس این��ده و بعد از ان‬ ‫تجدید حیات دوباره اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫اینده باشد‪ .‬باید دید مدیریت اصولگرایان بر شه ر های بزرگ‬ ‫ای ران م ی تواند نقطه قوت انها باشد‪g .‬‬ ‫تصویر مربوط به شورای شهر اصفهان است‬ ‫شهرداران اصولگرا‬ ‫نگاهی به ارایش سیاسی شهرداران مراکز استان ها‬ ‫قم؛ همیشه اصولگرا‬ ‫کالنشهرهای کشور و جهان درامد‪ .‬عابدینی پس از ‪ 33‬ماه‬ ‫کار در ش��هرداری قم و ط راحی‪ ،‬اجرا و برنامه ریزی طرح های‬ ‫عظیمی همچون بلوار پیامبر اعظم (حرم ‪ -‬جمکران)‪ ،‬تونل‬ ‫غدیر‪ ،‬مونوریل‪ ،‬مترو‪ ،‬پل جمهوری و بس��یاری از طرح های‬ ‫را در اختیار دارند‪ ،‬در اینده نیز همچنان سکان هدایت شهر را‬ ‫بر عهده داشته باشند‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫در چهارمین دوره انتخابات ش��ورای ش��هر قم ‪ 272‬نفر‬ ‫به عنوان کاندیدا رقابت کردند‪ .‬نیروهای سیاسی اصولگرای شهر‬ ‫زنجان؛ هر دو سال یک بار‪ ،‬یک شهردار‬ ‫قم با لیس ت های گوناگونی در این دوره از انتخابات شورای شهر‬ ‫بی��ن ‪ 13‬نام��زد اصل��ی راه یافته به‬ ‫شرکتکردندکهدرنهایتاکثریتکاندیداهای‬ ‫چهارمین دوره ش��ورای اس�لامی ش��هر‬ ‫پیروز شده در چهارمین دوره انتخابات شورای‬ ‫زنجان‪ ،‬ش��ش نامزد گرایش اصولگرایانه‬ ‫انتخابات ریاس�ت جمهوری س�ال ‪،84‬بذری را در زمین سایت ایران‬ ‫شهر قم از اصولگرایان بوده اند‪ .‬از‪ 21‬نفر عضو‬ ‫دوره چهارم شورای شهر قم‪ 20،‬نفر از نیروهای‬ ‫دارند و تنها ‪ 2‬نام��زد از طیف اصالح طلب‬ ‫کاشت که بسیاری سعی کردند با کارکردن روی چنین زمینی از شهرداری‬ ‫توانس��ته اند اعتم��اد مردم��ی را جل��ب‬ ‫سیاسی اصولگرا هستند و تنها الهام ارجمند‬ ‫به ریاس�ت جمهوری برس�ند‪ .‬مدل محم�ود احمدی ن�ژاد هر چه ب�ود اما‬ ‫نمایند‪ .‬پن��ج نام��زد دیگر نی��ز به عنوان‬ ‫به عنوان شخصیت سیاس��ی مستقل وارد‬ ‫دوباره بازتولید نش�د و زمینی که او کاش�ته بود‪،‬گیاهی از ان روییده نش�د‬ ‫نام��زد مس��تقل ش��ناخته م ی ش��وند‪.‬‬ ‫شورای شهر قم شده است‪ .‬این در حالی است‬ ‫اما همیش�ه پتانس�یل ش�ورای ش�هر و ش�هرداری به عنوان ی�ک گزینه‬ ‫که محمد دلبری که در ‪4‬مهر‪ 1390‬به عنوان‬ ‫بین اعض��ای عل ی الب��دل نی��ز دو نامزد‬ ‫جدی ب�رای ورود ب�ه صحنه سیاس�ی منطقه ‪،‬اس�تان و در نهایت کش�ور‬ ‫اصولگرا‪ ،‬یک اصالح طلب و س��ه مستقل‬ ‫م�ورد ارزیابی ق�رار م ی گرف�ت‪ .‬مدیری�ت ش�هری در ارتباط مس�تقیم با‬ ‫شهردار انتخاب ش��ده بود‪ ،‬در دوره جدید نیز‬ ‫بسیاری از مس�ائل بود‪ ،‬از راه یافتن ش�هرداران و اعضای شورای شهر به‬ ‫حضور یافته اند‪.‬‬ ‫مجداد با ‪19‬رای مثبت شورای اصولگرای قم‬ ‫ش��هرداران زنجان از سال ‪ 84‬با روی‬ ‫مجلس ش�ورای اسلامی تا فرمانداری و اس�تانداری و در نهای�ت وزارت‪.‬‬ ‫به عنوانشهردارجدیدشروعبهکارکرد‪.‬دلبری‬ ‫کارامدن محمود احمدی نژاد هر دو س��ال‬ ‫کهگفتهم ی شودازنظرسیاسیبهمحمد باقر‬ ‫ش�هرداری‪ ،‬این نه�اد مردم نه�اد پتانس�یل جدی ب�رای ورود ب�ه عرصه‬ ‫یک بار تغییر یافته اند‪ .‬از هوشنگ اسمانی‬ ‫قالیباف نزدیک است فارغ التحصیل مقطع‬ ‫سیاس�ت بود و اداره ش�هر نه به ش�یوه ‪ 16‬س�ال پی�ش که ب�ا انتخابات‬ ‫کارشناسی رشته حسابداری و پیش از اینکه‬ ‫ت��ا محمد عزیزی و س��ی د ناصر موس��وی‬ ‫ش�ورای ش�هر ‪،‬مش�ارکت عموم�ی را در ب�ازی سیاس�ت ایج�اد نم�ود‪.‬‬ ‫شهردار قم باشد به عنوان معاون اقتصادی و‬ ‫که ترجیح داد به دلیل انچ��ه ب ی اعتنایی‬ ‫از س�وی دیگر انچه در انتخابات چهارم شورای ش�هر و روستا مورد توجه‬ ‫بود‪ ،‬همراهی ان با انتخابات ریاس�ت جمهوری بود و انچه مش�خص بود‪،‬‬ ‫سرمایه گذاری بنیاد تعاون بسیج کشور بود‪.‬‬ ‫دس��تگاه های اجرایی ب��ه پرداخت بدهی‬ ‫ش��هرداری عن��وان ک��رد اس��تعفا دهد تا‬ ‫پیشتازی حسن روحانی در اکثر کالن ش�هرها و مراکز استان بود اما نکته‬ ‫دلبریدرطولدورانمدی ریتخوددرشهرداری‬ ‫حبیب مالی ی یگانه از مدی ران ش��هرداری‬ ‫قم در کنار توجه به پروژه های زیرس��اختی در‬ ‫مهم اینجاس�ت که اگر حس�ن روحان�ی را گزین�ه ای میانه رو ی�ا متمایل‬ ‫به این س��مت برس��د اما در انتخابات بود‬ ‫به اصلاح طلب�ان بدانیم چ�را در اکثرمراکز اس�تان ه�ا ای�ن اصولگرایان‬ ‫بحث عمران ش��هری نظیر مت��رو‪ ،‬منوریل‪،‬‬ ‫بودند که ش�وراهای ش�هر را از ان خ�ود کردن�د و به طبع ان ش�هردارانی‬ ‫مجموع هپل هایجمهوری‪،‬بلوارپیامبراعظم‬ ‫که محس��ن امین که متولد ‪ ۱۳۳۵‬بوده و‬ ‫و‪ ...‬در زمینه توجه به زیباسازی منظر شهری‪،‬‬ ‫ب�ا گرای�ش ه�ای اصولگرایان�ه روی کرس�ی مدیریت ش�هر نشس�تند؟‬ ‫دارای مدرک دکت��رای مدیریت کارافرینی‬ ‫توسعهفضایسبزو‪...‬نیزپ ر توانظاهرشد‪.‬‬ ‫و همچنین کارشناس ی ارش��د شهرسازی‬ ‫س�وال جدی اینجاس�ت که ایا این انتخاب دلیلی خاصی دارد؟ایا مدیرانی‬ ‫است به این سمت رس��ید‪ .‬از سمت های‬ ‫که با گرایش های اصولگرایانه توس�ط مردم انتخاب شده اند به دلیل این‬ ‫پیش از دلبری‪ ،‬عابدین ی پور شهردار‬ ‫او در ته��ران نی��ز قائم مقام��ی ش��هردار‬ ‫برگزیده ش�ده که اصولگرا هس�تند؟ در این گزارش با نگاهی اماری به این‬ ‫قم بود ک��ه در انتخابات مجل��س با علی‬ ‫منطقه یک ته ران‪ ،‬مع��اون حمل و نقل و‬ ‫مساله می پردازیم‪.‬‬ ‫الریجانی ائتالف کرد و ب رای او در انتخابات‬ ‫ ترافیک منطقه یک ته ران و معاون اداری‬ ‫کار م ی کرد‪ .‬او که از سال ‪ 87‬تا ‪ 90‬شهردار‬ ‫قم بود در سال های ‪ 1376‬تا ‪ 1381‬در سمت‬ ‫مالی ش��هرداری منطقه ‪ ۹‬ته ران در دوران‬ ‫عمرانی ملی و فرا ملی در خرداد ماه سال ‪ 1390‬به کار خود در‬ ‫مدیرعامل و رئیس هیات مدیره در ابفای مناطق ‪ 2 ،1‬و س��ه‬ ‫شهرداری قالیباف اش��اره کرد‪ .‬به نظر م ی رس��د او در مدت‬ ‫همکاری که با محمد باقر قالیباف داش��ته است باتوجه به‬ ‫این عرصه پایان داد‪ .‬به نظر م ی رسد باتوجه به اقبال عمومی‬ ‫ته ران منصوب و در سال های ‪ 1384‬و ‪ 1385‬در سمت مدیرکل‬ ‫رای اصولگرایان ب رای شهردار شدن‪ ،‬هم فکری خاصی با او‬ ‫مردم قم به اصولگرایان – ه ر چند با گرایش های مختلف –‬ ‫ب رنامه بودجه وزارت نیرو بود‪ .‬در سال ‪ 1387‬به سمت شهردار‬ ‫همان طور که در سال های گذشته اصولگرایان مدی ریت شهری‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫کالنشهر قم منصوب ش��ده و همزمان به عضویت شورای‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪27‬‬ ‫اصالح طلبان تالشگر‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫نتایج انتخابات چهارمین دوره شوراها در گرگان نشان‬ ‫داد که اصالح طلبان ب رنده انتخابات شدند‪ .‬جایی که در میان‬ ‫اعضای اصلی شورای شهر ش��ش نفر اصولگرا و هفت نفر‬ ‫اصالح طلب توانسته اند اعتماد مردمی در این شهر را جلب‬ ‫کنند‪ .‬همین مساله را در ارای کس ب شده ب رای شهردار شدن‬ ‫نیز م ی توان دید‪ ،‬جایی که حسین صادقلو که پیش از این نیز‬ ‫در شهرداری های شهرهای گرگان‪ ،‬امل و قائمشهر سکان‬ ‫هدایت شهر را در اختیار داشت با هفت رای به عنوان شهردار‬ ‫گرگان انتخاب گردید‪ .‬محمدرضا سبطی عضو شورا و نامزد‬ ‫دیگر شهرداری با کسب شش رای از رقابت باز ماند‪.‬‬ ‫در این میان اما نکته جالب اس��تاندار ش��دن حس��ن‬ ‫صادقلو است که گویا ب رادر حس��ین است‪.‬اما همین مساله‬ ‫باعث نش��د که حکم ش��هردار شدن او توس��ط وزیر کشور‬ ‫امضا ش��ود‪ .‬از ‪ 24‬ش��هریور که او ب رای ش��هرداری برگزیده‬ ‫شد‪ ،‬حکمش در ته ران و در خیابان فاطمی ماند تا برخی از‬ ‫اعضای شورای شهر از این مساله اعالم نگرانی کنند تا بعد‬ ‫از ‪ 60‬روز اعالم شود که صادقلوی اصالح طلب م ی تواند روی‬ ‫صندلی هدایت شهر بنشیند‪ .‬یکی از مس��ائلی که بیشتر‬ ‫در محافل بر س��ر زبان‪‎‬ها بود و حتی به صورت غیررسمی‬ ‫از طرف برخی مسئوالن ش��نیده م ی‪‎‬شد موضوع بازنشسته‬ ‫بودن حس��ین صادقلو بود که تاکید داش��تند این مساله در‬ ‫صدور حکم وی در وزارت کشور با مشکل مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان شورای شهر گرگان در این زمینه به تالش های‬ ‫زیادی دست زدند‪ ،‬جایی که در این بین حتی برخی اعضای‬ ‫شورای اسالمی شهر گرگان همانند عبدالرضا چراغعلی به‬ ‫صورت رس��می و با ارس��ال نامه‪‎‬ای به رئیس شورا خواستار‬ ‫پیگیری جدی در خصوص صدور حکم شهردار گرگان شدند‪.‬‬ ‫در روزهای بعد ارسال این نامه‪ ،‬ناصر گرزین‪ ،‬رئیس شورای‬ ‫اسالمی شهر گرگان در صحن علنی شورا اعالم کرد که طی‬ ‫سفری که به ته ران داشته‪ ،‬موضوع را از وزارت کشور پیگیری‬ ‫کرده و پرونده حسین صادقلو تکمیل است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫اعتماد دوباره اصولگرایان‬ ‫از ‪ 21‬نفر اعضای اصلی چهارمین دوره شورای اسالمی‬ ‫ش��هر ش��ی راز ‪ 16‬نفر اصولگرا‪ 2 ،‬نفر اصالح طلب و ش��ش‬ ‫نفر بدون گرایش هس��تند‪ .‬این نتایج نشانگر پیروزی قاطع‬ ‫اصولگرایان در این کالن شهر است‪ .‬در این میان اما شهردار‬ ‫شی راز دوباره ابقا شد تا اصولگرایان همچنان به گزینه ای که‬ ‫پیش از این در شی راز مس��ئولیت داشته است‪ ،‬اعتماد کنند‪.‬‬ ‫علیرضا پاک فط��رت متولد ‪ ۱۳۳۸‬در ش��ی راز و دارای مدرک‬ ‫تحصیلی لیس��انس مهندس��ی عمران از دانشگاه شهید‬ ‫چمران اهواز‪ ،‬فوق لیسانس مهندس��ی شهرسازی دانشگاه‬ ‫ته ران و دانش��جوی دکترای جغ رافیا و برنامه ریزی ش��هری‬ ‫دانشگاه اصفهان اس��ت‪ .‬مدیرکل دفتر فنی استانداری های‬ ‫کهگیلویه و بوی راحمد‪ ،‬خوزستان‪ ،‬بوشهر و قائم مقام مدیرکل‬ ‫دفتر فنی اس��تانداری ف��ارس‪ ،‬مدیر اجرایی س��تاد باغ های‬ ‫قصردشت‪ ،‬شهردار منطقه پنج شی راز و شهردار شی راز از جمله‬ ‫سوابق شغلی وی است‪ .‬نکته جالب زمانی بود که وی ب رای‬ ‫بار دیگر به شهرداری رسید‪ .‬گروهی از اعضای شهر نسبت‬ ‫به بوروکراسی موجود در شهرداری و انچه فساد م ی نامیدند‪،‬‬ ‫با وی مخالف��ت کردند اما انچه از نتیج��ه رای اصولگرایان‬ ‫مشخص شد‪ ،‬سپردن مس��ئولیت دوباره به وی بود‪ ،‬گرچه‬ ‫برخی از مقامات اصالح طلب دولت جدید در اس��تان گویا با‬ ‫انتصاب وی مخالف بودند‪.‬‬ ‫شهر رئیس جمهور و اصولگرایان‬ ‫در س��منان زادگاه دو رئی س جمهور حس��ن روحانی و‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬از میان ‪ 11‬عضو شورای چهارم‪ ،‬هفت‬ ‫اصولگرا وجود دارد‪ .‬در این ش��هر تنها دو نامزد اصالح طلب‬ ‫توانسته اند به شورای ش��هر راه یابند و دو نامزد نیز گرایش‬ ‫مس��تقل دارن��د‪ .‬در این می��ان اما اس��تاد دانش��گاهی که‬ ‫متخصص زلزله شناس��ی اس��ت به عنوان ش��هردار جدید‬ ‫انتخاب شد‪ .‬محمدکاظم شربتدار که دکترای عمران ـ سازه‬ ‫و زلزله‪ -‬از کاناداست؛ استادیار دانشگاه سمنان و همچنین‬ ‫مدرس دوره‏های نظام مهندسی س��اختمان و عضو هیات‬ ‫علمی اموزشی مقاوم‏س��ازی و پدافند غیرعامل مرکز ملی‬ ‫مقاوم‏س��ازی ای ران بوده‪ .‬نکت��ه ای که بع��د از این انتصاب‬ ‫عنوان شد حقوق شش میلیونی شهردار بود که نایب رئیس‬ ‫چهارمین شورای اسالمی شهر سمنان در این باره گفت‪« :‬با‬ ‫تمام وجدانم قس��م م ی خورم تا اکنون هیچ کلمه ای درباره‬ ‫حقوق شش میلیونی ش��هردار در جلسه اعضای شورا شهر‬ ‫با شهردار مطرح نشده است‪».‬‬ ‫همدان‪ ،‬بدون اصالح طلبان‬ ‫درخصوص گرایشات سیاس��ی اعضای شورای شهر‬ ‫همدان گفته م ی ش��ود که اصولگرایان توانس��ته اند در این‬ ‫شهر به پیروزی قاطع دست یابند‪ ،‬به طوری که از ‪ 15‬کرسی‬ ‫شورای شهر همدان ‪ 10‬کرس��ی به اصولگرایان اختصاص‬ ‫یافته اس��ت‪ .‬سرنوش��ت پنج کرس��ی دیگر نیز در دستان‬ ‫مستقل ها قرار گرفته است‪ .‬نکته مهم اینکه اصالح طلبان‬ ‫همدان در این انتخابات فقط چهار کاندیدا معرفی کرده بودند‬ ‫که هی چ کدام از انها نتوانس��تند ارای مردم ی را جلب کنند‪.‬‬ ‫امیررضا یوسفیان که در دوره جدید به عنوان شهردار همدان‬ ‫انتخاب شد ‪ ۵۰‬ساله دارای فوق لیسانس مدیریت است و در‬ ‫چهار شهر استان در این سمت خدمت کرده ‪ .‬او قبال از سال‬ ‫‪ ۱۳۷۸‬تا ‪ ۱۳۸۲‬و با انتخاب دوره اول ش��ورای اسالمی شهر‪،‬‬ ‫ش��هردار همدان بوده و پس از ان به مدت دو سال یعنی از‬ ‫سال ‪ ۸۲‬تا ‪ ۸۴‬مسئولیت شهرداری زنجان را ب ر عهده داشته‬ ‫است‪ .‬وی همچنین از سال ‪ ۱۳۸۴‬تا کنون مشاور شهرداری‬ ‫همدان بوده اس��ت‪ .‬او در دلیجان و قائم ش��هر نیز به عنوان‬ ‫شهردار خدمت کرده است‪ .‬به نظر م ی رسد جدا از خاستگاه‬ ‫اصولگرایی یوسفیان‪ ،‬او مدیری حرفه ای در شهر است که بار‬ ‫دیگر این سمت را در اختیار گرفته است‪ .‬از سوی دیگر اینکه‬ ‫شهردار قبلی یعنی مسعود عس��گریان که از همدان رفت‪،‬‬ ‫قرار بود به عنوان شهردار رشت برگزیده شود که در رقابت با‬ ‫دیگر نامزده ا ترجیح داد انصراف دهد‪.‬‬ ‫شهر معتدل ها‬ ‫از میان ‪ 11‬عضو شورای اس�لامی شهرکرد نیز هفت‬ ‫نفر گرایش های اصولگرایانه داشته و مابقی کرس ی ها میان‬ ‫اصالح طلبان و مستقل ها پخش شده‪ ،‬به طوری که دو نامزد‬ ‫مستقل و دو نامزد اصالح طلب به شورا راه یافته اند‪ .‬غالمیان‬ ‫دهکردی که حاال بار دیگر به عنوان شهردار شهر ‪ 150‬هزار‬ ‫نفری ش��هرکرد انتخاب شده از پرسنل باس��ابقه شهرداری‬ ‫شهرکرد است که در سمت های سرپرستی شهرداری‪ ،‬معاونت‬ ‫اداری و مالی‪ ،‬معاونت خدمات ش��هری‪ ،‬ریاس��ت س��ازمان‬ ‫اتوبوس��رانی و مس��ئولیت روابط عمومی شهرداری حضور‬ ‫در س�منان‪ ،‬زادگاه دو رئی س جمهور حس�ن روحانی و محمود احمدی نژاد‪،‬‬ ‫از می�ان ‪ 11‬عضو ش�ورای چه�ارم‪ ،‬هف�ت اصولگرا وج�ود دارد‪ .‬در این ش�هر‬ ‫تنها دو نام�زد اصالح طل�ب توانس�ته اند به ش�ورای ش�هر راه یابن�د و بقیه‬ ‫مستقل هستند‬ ‫‪28‬‬ ‫داشته است و باتوجه به ترکیب شورا که از نیروهای اصولگرا‬ ‫و اصالح طلب معتدل تشکیل شده است‪ ،‬او نیز که در میانه‬ ‫این دو ایستاده است‪ ،‬به عنوان ش��هردار انتخاب شد‪ .‬نکته‬ ‫دیگر اینکه گفته م ی شد که شهردار اصفهان که در مجاورت‬ ‫ش��هرکرد قرار دارد یکی از گزینه های مطرح ب رای اداره شهر‬ ‫بود که البته بیشتر یک گمان هزنی سیاسی بود‪.‬‬ ‫از حلقه علم و صنعتی ها‬ ‫بین ‪ 11‬نفر اعضای اصلی شورای اسالمی شهر بوشهر‬ ‫چهار نفر اصولگرا حضور دارند و ‪ 4‬اصالح طلب هم شامل دو‬ ‫زن و دو مرد به ش��ورا راه یافته اند ک��ه دو نامزد اصالح طلب‬ ‫عضو س��ومین دوره شورای اسالمی ش��هر بوشهر بوده اند‪.‬‬ ‫سه تن دیگر نیز به عنوان نامزدهای مستقل به شورای شهر‬ ‫راه یافته اند‪ .‬بین پنج عضو عل ی البدل هم دو اصالح طلب و‬ ‫سه اصولگرا حضور دارند‪ .‬ش��هرداری بوشهر در یک ماراتن‬ ‫نفسگیر به اصولگرایان رسید که در این میان رای مستقل ها‬ ‫تاثیرگذار بود‪ .‬ازادش��هرکی در حالی با کس��ب ش��ش رای‬ ‫توانس��ت در مقابل پنج رای ش��کوهی به عنوان گزینه اول‬ ‫شورای اسالمی شهر بوشهر ب رای این سمت انتخاب شود که‬ ‫قبل از ان معاون عمرانی شهرداری بوشهر (از ابتدای بهمن‬ ‫ماه ‪ 89‬الی اب��ان ‪ )91‬و بعد از ان به مدت س��ه ماه مدیرکل‬ ‫می راث فرهنگی و گردش��گری استان بوش��هر بود‪ .‬او که از‬ ‫مدی ران نزدیک به دولت نهم و دهم بود‪ ،‬در ابتدا سرپرس��ت‬ ‫حوزه معاون امورعمرانی استانداری شد و بعد در استان مراتب‬ ‫ ترقی را پیمود‪ .‬شاید تحصیالت او در دانشگاه علم و صنعت‬ ‫در حضورش در دولت تاثیرگذار باشد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان برنده شورای رشت‬ ‫در دوره چهارم انتخابات ش��ورای اسالمی شهر رشت‬ ‫ب ر خالف اکثر شهرها‪ ،‬اصالح طلبان به پیروزی دست یافته اند‬ ‫به طوری که از ‪ 15‬نفر عضو اصلی ش��ورای شهر رشت تنها‬ ‫سه نفر اصولگرا‪ ،‬هشت نفر اصالح طلب و چهار نفر مستقل‬ ‫هس��تند‪ .‬محمد اب راهیم خلیلی که به عنوان شهردار رشت‬ ‫انتخاب ش��د ش��اید به دلیل همین وابس��تگی ب��ود که با‬ ‫داشتن ‪ ۲۰‬سال سابقه مدیریت ش��هرداری در مناطق ته ران‬ ‫و شهرهای مختلف و همچنین‪ 10‬سال مدیریت واحد های‬ ‫بزرگ صنعتی از بین هفت نامزد تصدی مدیریت شهرداری‬ ‫رشت توسط شورای اسالمی این شهر انتخاب شد‪ .‬وی پیش‬ ‫از این شهردار مناطق ‪ ۱۹ ،۱۸ ،۱۶‬ته ران‪ ،‬شهردار شهرهای‬ ‫مهرشهر‪ ،‬هشتگرد‪ ،‬نظراباد‪ ،‬چهاردانگه (اسالمشهر) و شهر‬ ‫جدید هشتگرد در استان ته ران بود‪ .‬با این حال او در کنار این‬ ‫سمت های شهری نیز دو جین سمت صنعتی و مقداری هم‬ ‫ورزشی دارد‪ .‬اخرین سمت او نیز قائم مقام اداره کل ورزش و‬ ‫جوانان استان ته ران بود‪.‬‬ ‫ایالم‪ ،‬شهر مستقل ها‬ ‫در میان ‪ 11‬نفر عضو اصلی ش��ورای ش��هر ایالم سه‬ ‫نفر اصالح طل��ب و دو نفر ب��ا گرایش اصولگرایی و ش��ش‬ ‫نفر نیز با گرایش مس��تقل حضور دارند و بالطبع ش��هردار‬ ‫نیز گرایشی سیاس��ی خاصی ندارد‪ .‬منصورپور که پیش از‬ ‫این در سد سیمره و شرکت اب نیرو ای ران فعالیت م ی کرده‬ ‫بیش��تر یک مدیر حرفه ای اس��ت تا مدیری با گرایش های‬ ‫سیاسی مشخص‪ .‬اعضای شورای شهر ایالم پس از نشست‬ ‫چند س��اعته خود ب��ا ‪ ۹‬رای موافق حبی��ب اهلل منصورپور را‬ ‫تنها ش�هری ک�ه گرایش ه�ای سیاس�ی در ان در اولویت دوم ق�رار دارد و‬ ‫نس�ب ت های قومی در انتخاب افراد نقش بیشتری دارد‪ ،‬ش�هر یاسوج است‪.‬‬ ‫از میان ‪ 11‬عضو شورای شهر یاسوج کرس�ی ها به نامزد های متعلق به اقوام‬ ‫مختلف رسیده است‬ ‫امین زاده‪ -‬بندعباس‬ ‫نصیری‪-‬خرم اباد‬ ‫پاک فطرت‪ -‬شیراز‬ ‫خلف موسوی‪-‬اهواز‬ ‫ترکاشوند‪ -‬کرج‬ ‫حضرت پور‪ -‬ارومیه‬ ‫قربانی‪ -‬کرمانشاه‬ ‫غالمیان‪ -‬شهرکرد‬ ‫دلبری‪ -‬قم‬ ‫بدری‪ -‬اردبیل‬ ‫عبوری‪ -‬ساری‬ ‫عباسی‪-‬اراک‬ ‫به عنوان شهردار جدید ایالم انتخاب کردند‪.‬‬ ‫شهردار ‪ 10‬ساله‬ ‫گزارش ها از کرمان نیز حاکی از ان است که از ‪ 15‬عضو‬ ‫اصلی ‪ 9‬نفر گرایش اصولگرایانه داش��ته و سه نفر گرایش‬ ‫اصالح طلبی و سه تن دیگر مستقل هستند‪ .‬در میان اعضای‬ ‫عل ی البدل نیز یک نفر مس��تقل و پنج نفر نف��ر با گرایش‬ ‫اصولگرایانه حضور دارند‪ .‬شهردار کرمان اما کسی است که‬ ‫شش سال پیش هم ش��هردار بوده و حاال با کسب اکثریت‬ ‫ارا ب رای یک دوره چهار س��اله دیگر به عنوان شهردار کرمان‬ ‫انتخاب و معرفی ش��د‪ .‬نکته جالب اینجا بود که ابوالقاسم‬ ‫س��ی ف اللهی که حاال م ی تواند با پایان دوره خود‪ ،‬شهرداری‬ ‫‪ 10‬ساله باشد توسط گروهی از نمایندگان مجلس به عنوان‬ ‫استاندار کرمان معرفی شده بود‪.‬‬ ‫بدون گرایش سیاسی‬ ‫شاید تنها ش��هری که گرایش های سیاسی در ان در‬ ‫اهواز‪ ،‬مدیر دولت نهم و دهم‬ ‫امار شورای ش��هر اهواز حاکی اس��ت که از میان ‪21‬‬ ‫عضو چهارمین دوره شورای اس�لامی شهر ‪ 11‬تن گرایش‬ ‫اصولگرای��ی داش��ته و هفت نفر نی��ز با گرایش مس��تقل‬ ‫وارد عرصه ش��ده اند و تنها س��ه نفر از جریان اصالح طلبی‬ ‫توانس��ته اند ارای مردمی جلب کنند‪ .‬س��ی د خلف موسوی‬ ‫از مدی ران دولت احمدی نژاد اس��ت که توس��ط شورای شهر‬ ‫به عنوان ش��هردار انتخاب شده اس��ت‪ .‬او کارش را از جهاد‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫از می��ان ‪ 11‬عضو اصلی ش��ورای ش��هر بیرجند پنج‬ ‫نفر گرایش اصالح طلبی داش��ته و ‪ 2‬نفر نیز دارای گرایش ‬ ‫اصولگرایانه هس��تند‪ .‬چهار نف��ر دیگر نی��ز دارای گرایش‬ ‫مستقل هس��تند‪ .‬در میان اعضای عل ی البدل شورای شهر‬ ‫بیرجند نیز دو نفر اصولگرا‪ ،‬یک اصالح طل��ب و دو نفر نیز‬ ‫با گرایش مس��تقل حضور دارند‪ .‬نکته جالب اینجاست که‬ ‫بیرجند شهر شهرداران با سابقه است‪ .‬از سالی که شهرداری‬ ‫بیرجند تاسیس شد یعنی سال ‪ ۱۳۱۰‬تاکنون‪ ۲۳ ،‬نفر به عنوان‬ ‫شهردار بیرجند انتخاب شده اند که در این میان طوالن ی ترین‬ ‫مدت شهردار بودن را محمدرضا رخشان ی مقدم به مدت ‪۱۸‬‬ ‫سال در اختیار داشته است‪.‬اما انتخاب شهردار جدید بیرجند‬ ‫خود طنز تاریخی در انتخاب ش��هرداران را به جا گذاش��ت‪،‬‬ ‫جایی که عباس��علی مدیح که ش��هردار بیرجند بود توسط‬ ‫شورای شهر یزد به عنوان ش��هردار انتخاب شد تا جایی که‬ ‫مدتی ترجیح داد در شهر خود بیرجند بماند و دعوت یزدی ها‬ ‫را رد کند‪ .‬به نظر م ی رسد که گرایش های اصالح طلبانه او در‬ ‫انتخاب وی موثر بوده است‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫شهردار یزد و بیرجند!‬ ‫اولویت دوم قرار دارد و نس��ب ت های قوم��ی و طایفه ای در‬ ‫انتخاب افراد نقش بیش��تری دارد‪ ،‬شهر یاسوج است‪ .‬جایی‬ ‫که از میان ‪ 11‬عضو اصلی چهارمین ش��ورای شهر یاسوج‬ ‫تمام ی کرس��ی ها به نامزد ه��ای متعلق به اق��وام مختلف‬ ‫رس��یده اس��ت و در این ش��هر نم ی توان تفکیک گرایش‬ ‫سیاسی مشخصی داش��ت‪ .‬همین ماجرا باعث شده است‬ ‫که بنا به گزارش سایت های محلی استان و شهر یاسوج در‬ ‫ماجرای انتخاب شهردار انتقاداتی مطرح شود‪ .‬شهردار جدید‬ ‫محمد علی جاوید متولد ش��هر چیتاب از توابع شهرس��تان‬ ‫بوی راحمد دارای مدرک کارشناس ی ارش��د مدیریت ش��هری‬ ‫است‪ .‬او ‪ ۱۴‬س��ال سابقه اجرایی در ش��هرداری س ی سخت‪،‬‬ ‫سازمان همیاری شهرداری های استان‪ ،‬بخشداری کبگیان‪،‬‬ ‫بخش��داری پاتاوه و مدیرکل دفتر امور ش��هری استانداری‬ ‫کهکیلویه و بوی راحمد را در پرونده س��وابق خود دارد‪ .‬نکته‬ ‫جالب اینکه بعد از انتصابات ش��هرداری ش��ایعاتی در شهر‬ ‫منتشر شد که معاونت های شهرداری ب ر اساس رای اعضای‬ ‫شورای شهر تقسیم شده است‪ .‬جایی که یکی از سایت های‬ ‫استان نوشت‪« :‬با انتخاب شهردار یاسوج و ماجرای دو دسته‬ ‫شدن اعضای شورای شهر و هم پیمان شدن شش تن از اعضا‬ ‫ب رای انتخاب جاوید‪ ،‬ظاه را سبب شد تا اکثر تصمیمات در‬ ‫شورا با نظر این ش��ش نفر صورت پذیرد و البته به درست یا‬ ‫غلط شهردار یاسوج هم شهردار شدن خود را مدیون همین‬ ‫شش نفر بوده و ایشان هم س��عی به جب ران دارد‪ .‬با پرداخت‬ ‫سهم ویژه اعضای شورای شهر‪ ،‬شهردار یاسوج و اعضای شورا‬ ‫ ب ی حساب شدند‪ ».‬در گذشته نیز شهرداری یاسوج و شهردار‬ ‫این شهر با مشکالت این چنینی که ریشه در ساختار قوم ی ‬ ‫شهر دارد‪ ،‬روبه رو شده بود‪.‬‬ ‫سازندگی ش��روع کرد و فرماندار شهرس��تان های شادگان‪،‬‬ ‫شوش��تر‪ ،‬دزفول و ابادان ب��وده و بعد از ان رئیس س��ازمان‬ ‫صنایع و معادن اس��تان خوزس��تان و مدیرکل تعاون‪ ،‬کار و‬ ‫رفاه اجتماعی بوده‪ .‬برخی از رسانه های استان دالیل انتخاب‬ ‫موس��وی را مدیریت ش��هردار قبلی عنوان کردند‪ ،‬چه انکه‬ ‫سی د خلف موسوی در شرایطی به ش��هرداری اهواز برگزیده‬ ‫شد که منصور کتانباف‪ ،‬شهردار پیشین با اتهام هایی نظیر‬ ‫اعمال نگرش قوم��ی‪ ،‬گزیده کاری و دخالت ه��ای نابجا در‬ ‫انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری‪ ،‬نارضایتی بدنه کارشناس��ی‬ ‫شهرداری‪ ،‬ساکنان برخی مناطق شهری اهواز و سیاسیون‬ ‫استان را ب رانگیخته بود‪ .‬بر این اساس شورای شهر اهواز ب رای‬ ‫احتراز از این موارد و برخی مالحظات دیگر دست به انتخاب‬ ‫جدیدی زد تا بتواند هم غفلت های کتانباف را پوشش دهد و‬ ‫هم مدل جدیدی از تعامل مدی ران خوزستانی را ارائه نماید‪.‬‬ ‫یزد‪ ،‬شهر اصالح طلبان‬ ‫یزد با بدنه اصالح طلب ی اش ب ی شک شهر اصالح طلبان‬ ‫اس��ت جایی که در چهارمی��ن دوره انتخابات ی��زد‪ 13 ،‬نفر‬ ‫منتخب مردم ش��دند که هش��ت نفر انها به ط��ور قطعی‬ ‫اصالح طلب هستند و س��ه نفر دیگر همواره در برنامه های‬ ‫خود اعالم کرده اند که کاندیدای مس��تقل هستند که از این‬ ‫سه نفر نیز یک نفر انها از اقلی ت های زرتشتی است‪ .‬دو تن‬ ‫نیز از نامزد های اصولگرا به شورای یزد را ه یافته اند‪.‬‬ ‫داستان انتخاب ش��هردار یزد باتوجه به اینکه شورای‬ ‫شهر یزد‪ ،‬شهردار بیرجند را برگزیده بود‪ ،‬پیچیده شده بود که‬ ‫با اس��تعفای محمدرضا عظیم ی زاده همراه شد‪ .‬اما نیامدن‬ ‫ش��هردار بیرجند باعث ش��د که نمازگزاران جمعه ش��هر در‬ ‫طوماری از او حمایت کنند و در نهایت ش��ورای شهر دوباره‬ ‫شهردار سابق یزد را به عنوان ش��هردار انتخاب کند‪ .‬در این‬ ‫میان جدا از بحث اصالح طلبان یزد‪ ،‬انتخاب یک عضو شورا‬ ‫از اقلی ت های مذهبی در ش��ورا باعث بروز حاشی ه هایی شد‪.‬‬ ‫سپنتا نیکنام که کارشناس اقتصاد اس��ت‪ ،‬پیش از این در‬ ‫سمت بازرس��ی انجمن زرتشتیان یزد در س��ال ‪ ۱۳۹۱‬فعال‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬او با ‪ ۲۰‬هزار رای به عنوان پنجمین عضو اصلی‬ ‫شورای شهرستان یزد انتخاب شد‪ .‬نکته اینجاست که شهر‬ ‫یزد تنها پنج هزار زرتشتی دارد و نیکنام با کسب ‪ ۲۰‬هزار رای‬ ‫‪29‬‬ ‫توانسته در این دوره از انتخابات به پیروزی برسد‪ .‬بعد از ان‬ ‫بود که برخی درصدد حذف او ب ر امدند که با واکنش نیروهای‬ ‫سیاسی عمدتا اصالح طلب استان و کشور مواجه شد‪.‬‬ ‫کرج‪ ،‬مستقل های اصولگرا‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫کرج در مجاورت ته ران ش��هری اس��ت که همه اقوام‬ ‫ای ران��ی در ان حضور جدی دارن��د و اگر به تابل��وی ورودی‬ ‫ش��هر توجه کنید همین موضوع بازتاب یافته است‪ ،‬جایی‬ ‫که کرج را با عنوان ای ران کوچک نام برده اس��ت‪ .‬ش��اید به‬ ‫همین دلیل است که تابلوی سیاس��ی در این شهر متنوع‬ ‫کمتر خریدار داش��ته باش��د و البته ادم های سیاس��ی هم‬ ‫س��عی م ی کنند اگر گرایش��ی دارند تابلوی مستقل بودن را‬ ‫در دس��ت بگیرند‪ .‬این را م ی ش��ود از نتیجه انتخابات دید؛‬ ‫در کرج نیز مس��تقل ها از ‪ 21‬کرس��ی اصلی شورای شهر در‬ ‫دوره چهارم توانس��ته اند ‪ 18‬کرس��ی را در اختی��ار بگیرند‪.‬‬ ‫س��ه م اصولگرایان نیز تنها ‪ 3‬کرس��ی اس��ت‪ .‬هی چ کدام از‬ ‫نامزد ه��ای اصالح طلب در ک��رج نتوانس��تند ارای مردم ی ‬ ‫را جلب نمایند‪ .‬در لیس��ت ‪ 21‬نفره ش��ورای ش��هر کرج از‬ ‫فاطمه اجورلو ‪ -‬که از حامیان احمدی نژاد بود و حتی توسط‬ ‫او ب رای تص��دی وزارت رفاه ب��ه مجلس معرفی ش��د و در‬ ‫نهایت رای نیاورد ‪ -‬حضور دارد ت��ا بهنام محمودی بازیکن‬ ‫تیم ملی والیبال‪.‬‬ ‫ش��هردار کرج اما از مدی ران احمدی نژاد است‪ .‬او پیش‬ ‫از این نیز در مدیریت شهری کرج حضور داشته است‪ .‬علی‬ ‫ترکاشوند در حالی با ‪ 16‬رای به عنوان شهردار کرج انتخاب‬ ‫شد که مدیریت مناطق شهرداری ته ران‪ ،‬مدیریت برج میالد‪،‬‬ ‫ریاست سازمان نظام مهندس��ی ته ران و در نهایت معاونت‬ ‫وزیر ورزش و جوانان در دولت نهم و دهم را به عهده داشت‪.‬‬ ‫رقیب ترکاش��وند اما «علی رضایی» پس��ر دوم «محسن‬ ‫رضایی» بود‪ .‬او فوق لیس��انس مدیریت دارد و دانش��جوی‬ ‫دکترای مدیریت بازرگانی در دانشگاه عالمه طباطبایی است‬ ‫و همچنین استاد دانشگاه در واحدهای ته ران شمال‪ ،‬رودهن‬ ‫و‪ ...‬دانشگاه ازاد است‪ .‬س��وابق مدیریتی رضایی حکایت از‬ ‫تجربه او به رغم جوان��ی دارد‪ .‬مدی��رکل ارتباطات دبیرخانه‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت نظام‪ ،‬قائم مقام معاون بی ن الملل‬ ‫دبیرخانه مجم��ع‪ ،‬رئی��س هیات مدیره‪ ،‬صاح��ب امتیاز و‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪30‬‬ ‫مدیرمسئول موسسه فرهنگی ‪ -‬هنری «ملت تابناک ما» که‬ ‫صاحب امتیاز سایت و روزنامه «تابناک» است‪ ،‬نایب رئیس‬ ‫هیات مدیره شرکت ای ران ترانس��فو‪ ،‬قائم مقام دفتر پدرش‬ ‫یعنی دبیر مجمع تش��خیص مصلحت نظ��ام و‪ ...‬از جمله‬ ‫سوابق مدیریتی «عل ی رضایی میرقائد» است‪.‬‬ ‫نزدیکان الریجانی‬ ‫در شهر ارومیه نیز اصولگرایان توانسته اند به پیروزی‬ ‫کامل دس��ت یابند و این در حالی اس��ت که اصالح طلبان‬ ‫نتوانستند به هیچ عنوان به شورای شهر ارومیه وارد شوند‪ .‬در‬ ‫دوره چهارم شورای شهر ارومیه ‪ 9‬نامزد از جریان اصولگرایی‬ ‫حضور دارند و مابقی کرس ی ها نیز به مستقل ها رسیده است‪.‬‬ ‫شاید هی چ یک از شهرهای ای ران به اندازه ارومیه شهردارش‬ ‫به عنوان نماد یک شهردار خدمتگزار مطرح نباشد‪ .‬خاطره ای‬ ‫که از ش��هید باکری به عنوان ش��هردار ارومیه نقل م ی شود‬ ‫هنوز هم به عنوان معیاری ب رای ارزیابی شهرداران است‪ .‬در‬ ‫این میان اما اصولگرایان شهرداری را نیز همانند گذشته در‬ ‫اختیار گرفتند‪ .‬محمد حضرت پور شهرداری است که رئیس‬ ‫س��تاد انتخاباتی جواد جهانگیرزاده نماینده س��ه دوره مردم‬ ‫ارومیه در مجلس بوده است‪ .‬جواد جهانگیرزاده در سه دوره‬ ‫مجلس هفتم‪ ،‬هش��تم و نهم قائم مقام مرکز پژوهش های‬ ‫مجلس و از ی��اران نزدیک علی الریجان��ی‪ ،‬رئیس مجلس‬ ‫شورای اسالمی ای ران بوده‪.‬‬ ‫مستقل ها ابقا شدند‬ ‫ن امار را در میان‬ ‫در ش��هر اردبیل مستقل ها بیش��تری ‬ ‫اعضای اصلی شورای ش��هر دارند و پس از ان اصولگرایان‬ ‫بیشترین نامزدها را دارند‪ .‬اصالح طلبان نیز در اردبیل اصال‬ ‫وضعیت خوبی ندارند و تنها دو نامزد از این جریان توانسته اند‬ ‫در میان اعضای عل ی البدل شورای اردبیل حضور یابد‪ .‬اردبیل‬ ‫هم مثل بسیاری از شهرهای دیگر‪ ،‬شهردار خود را ب رای چهار‬ ‫سال دیگر ابقا کرد‪ .‬صدیف بدری که اصالتا تبریزی است و‬ ‫ی و معاون��ت عمرانی فرمانداری‬ ‫پیش از این ش��هردار گرم ‬ ‫اردبیل‪ ،‬رئیس س��ازمان نوسازی مدارس اس��تان و مدیرکل‬ ‫مسکن و شهرسازی استان بوده است‪ ،‬بیش از هر چیزی به‬ ‫نظر م ی رس��د مدیری حرفه ای باشد که البته با گرایش های‬ ‫مختلف همکاری داشته است‪.‬‬ ‫زاهدان‪ ،‬در اختیار اصالح طلبان‬ ‫زاهدان یکی از ش��ه ر هایی اس��ت که شورای شهر در‬ ‫ان کام�لا در اختی��ار اصالح طلبان ق��رار دارد و هیچ یک از‬ ‫نامزد ه��ای جریان اصولگرایی نتوانس��ته اند در این دوره به‬ ‫شورای اس�لامی این ش��هر راه یابند‪ .‬اما ماجرای زاهدان در‬ ‫هشت سال گذشته داستان جالبی دارد‪ .‬شورای شهر زاهدان‬ ‫در ‪ 19‬اس��فندماه ‪ 87‬در جلس��ه ‪ 137‬خ��ود در یک تصمیم‬ ‫غیرمنتظره با اس��تعفای محمدعلی جدلی شهردار زاهدان‬ ‫موافقت کرد‪ ،‬در حالی که گفته م ی شود‪ ،‬جدلی استعفا نکرده‬ ‫ترئیسه شورا مجبور به استعفا شده و با پیامک‬ ‫و با فشار هیا ‬ ‫از موافقت با استعفا خود مطلع گشته است‪ .‬جدلی که گفته‬ ‫م ی ش��ود دارای گرایش های اصالح طلبانه بوده است از این‬ ‫سمت رفت تا اسماعیل حسی ن زهی معرفی شود‪ .‬این خود‬ ‫باعث شد که ش��ش ماه نامه هایی میان مرکز استان‪ ،‬وزارت‬ ‫کشور و ش��هرداری ب رای تایید این حکم صورت گیرد‪ .‬دلیل‬ ‫اصلی این ماجرا جدا از موضوعات سیاسی خاص استان‪ ،‬این‬ ‫بود که اسماعیل حسی ن زهی شهردار انتخابی شورای شهر‬ ‫دارای مدرک تحصیلی فوق دیپلم است و شرایط مورد نظر‬ ‫ب راساس قانون را ندارد‪ .‬کشمکش ها تا ماه ها ادامه یافت‪.‬‬ ‫در این میان جدا از حضور اصالح طلبان شهردار جدید‬ ‫زاهدان نیز از مهاجران اس��تان های دیگر به این استان بوده‬ ‫است‪ .‬سیدمسلم سیدالحسینی‪ ،‬دکترای شهرسازی و عضو‬ ‫هیات علم ی دانشگاه ازاد اس�لامی واحد مشهد که اصالتا‬ ‫خ راسانی است و همین باعث ش��ده که در فضای مجازی‬ ‫گروهی در ای��ن خصوص ب��ه مخالفت برخیزن��د‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد که گرایش های خاص در استان همواره باعث انتقاد‬ ‫گروه های مختلف از هم م ی شود‪.‬‬ ‫فرماندار سابق‪ ،‬شهردار امروز‬ ‫در کالن شهر بندرعباس نیز اصولگرایان توانسته اند‬ ‫ت ارا را به خود اختص��اص بدهند‪ ،‬به گون��ه ای که از‬ ‫اکثری�� ‬ ‫‪13‬عضو اصلی ش��ورای ش��هر بندرعباس ‪ 9‬نفر متعلق به‬ ‫جریان اصولگرا و مابقی نیز مس��تقل هستند‪ .‬در این میان‬ ‫اما در انتخاب شهرداری شورای این شهر که در نشس ت های‬ ‫شادمان‪ -‬سنندج‬ ‫امین‪ -‬زنجان‬ ‫جاوید‪ -‬یاسوج‬ ‫خلیلی‪ -‬رشت‬ ‫یوسفیان‪ -‬همدان‬ ‫شکوهی‪ -‬بوشهر‬ ‫عظیمی زاده‪ -‬یزد‬ ‫سیف اللهی‪ -‬کرمان‬ ‫منصورپور‪ -‬ایالم‬ ‫مدیح‪-‬بیرجند‬ ‫شربتدار‪ -‬سمنان‬ ‫حسینی‪ -‬زاهدان‬ ‫گذشته خود تمام ی کاندیداهای شرکت کننده در رای گیری‬ ‫را رد کرده بود‪ ،‬در پش��ت درهای بس��ته و در نشستی شبیه‬ ‫نشس ت های غیرعلنی‪ ،‬در پروسه ای نامعلوم که تاکنون به‬ ‫صورت رسمی از طرف اعضای ش��ورا در مورد ان صحبتی‬ ‫نشده است‪ ،‬اقدام به انتخاب شهردار بندرعباس کرده است‪.‬‬ ‫شهردار جدید عباس امین ی زاده‪ ،‬فرماندار سابق بندرعباس‬ ‫اس��ت که مدتی نیز رئیس هیات فوتبال استان هرمزگان و‬ ‫مدیر اموزش و پرورش ناحیه ‪ 2‬بندرعباس بود‪.‬‬ ‫مدیر بومی ‬ ‫در سنندج اصولگرایان توانسته اند اکثریت کرس ی های‬ ‫چهارمین دوره ش��ورای ش��هر را به خود اختصاص دهند‪ .‬از‬ ‫میان ‪ 13‬کرسی اصلی شورای شهر سنندج‪ ،‬هشت کرسی در‬ ‫اختیار اصولگرایان‪ ،‬دو کرسی در اختیار اصالح طلبان و سه‬ ‫کرسی نیز متعلق به مستقل هاس��ت‪ .‬شهرداری سنندج اما‬ ‫اولین ساختمان شهرداری به شیوه مدرن است که در زمان‬ ‫مصدق ساخته ش��ده بود و از این جهت نواور است‪ .‬شهردار‬ ‫شهر هم از مدی ران سابق شهر است که هشت سال معاونت‬ ‫در حوزه حمل و نقل و ترافیک ش��هرداری سنندج‪ ،‬دو سال‬ ‫ریاست سازمان اتوبوسرانی س��نندج و یک سال سرپرست‬ ‫سازمان تاکسی رانی سنندج از جمله س��وابق کاری شادمان‬ ‫بوده‪.‬‬ ‫مشکل قانونی که حل شد‬ ‫نتای��ج چهارمین دوره از انتخابات ش��ورای اس�لامی‬ ‫شهر خرم اباد به نفع مستقل ها بوده است‪ .‬از میان ‪ 18‬عضو‬ ‫اصلی و عل ی البدل شورای شهر خرم اباد هشت نامزد متعلق‬ ‫به اصولگرایی اس��ت و مابقی کرس ی ها به مستقل ها تعلق‬ ‫دارد‪ .‬در دوره چهارم اصالح طلبان هیچ عضوی در ش��ورای‬ ‫شهر خرم اباد نخواهند داشت‪ .‬ش��هردار خرم اباد از نیروهای‬ ‫بومی شهر اس��ت که سال هاس��ت در ش��هرداری خرم اباد‬ ‫حضور داشته اس��ت‪ .‬از س��مت های او م ی توان به معاونت‬ ‫ش��هرداری منطقه ‪ 1‬کرج‪ ،‬معاونت اداری و مالی شهرداری‬ ‫خرم اباد‪ ،‬سرپرستی ش��هرداری خرم اباد‪ ،‬شهردار کوهدشت‪،‬‬ ‫مدیرعامل سازمان همیاری شهرداری های استان لرستان و‬ ‫شهردار صد درصدی‬ ‫شهردار جوان‬ ‫در انتخاب��ات چهارمین دوره ش��وراهای اس�لامی در‬ ‫کرمانش��اه نیز اصولگرایان توانس��تند با کس��ب ‪ 9‬کرسی‬ ‫اکثریت را به دس��ت اورند‪ .‬اصالح طلبان نیز توانستند هفت‬ ‫کرسی را به خود اختصاص دهند و پنج کرسی نیز در اختیار‬ ‫مستقل ها قرار گرفت‪ .‬در این میان اما پیمان قربانی‪ ،‬شهردار‬ ‫شهر در همان اولین جلسه شورای شهر کرمانشاه در سمت‬ ‫شهردار کرمانشاه‪ ،‬ابقا شد و همه اعضا به او رای دادند‪ .‬نکته‬ ‫مهم اینجاست که او نیز مثل بسیاری از شهرداران شهرهای‬ ‫ای ران سال های مدیریت خود را در سمت های مدیریت شهری‬ ‫سپری کرده است‪g .‬‬ ‫نتایج انتخابات شورای شهر ساری نش��ان از پیروزی‬ ‫کاندیدای اصولگ��را در مرکز اس��تان مازن��دران دارد‪ .‬طبق‬ ‫نتایج‪ ،‬هفت نف��ر از اصولگرایان موفق ش��دند اعتماد مردم‬ ‫س��اری را به خود جذب کنند‪ .‬اصالح طلبان در جمع شورای‬ ‫شهر س��اری دارای س��ه نماینده هس��تند و فرامرز نقیبی‪،‬‬ ‫عباس نجاریان ساری و پرویز ش��عبانی به عنوان کاندیدای‬ ‫مس��تقل اعتماد مردم را جلب کردند‪ .‬مه��دی عبوری که با‬ ‫‪ 31‬سال از جوان ترین شهرداران ای ران است‪ ،‬ب رادر سه شهید‬ ‫و دارای سوابق متعددی در شبکه تلویزیونی استان مازندران‬ ‫جدول تفکیک اعضای اصالح طلب و اصولگرای شورای شهرهای مراکز استان ها‬ ‫اصولگرایان درصد اصالح طلبان درصد‬ ‫استان‬ ‫شهر‬ ‫کرسی ها‬ ‫اذربایجان شرقی‬ ‫تبریز‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫اذربایجان غربی‬ ‫ارومیه‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫اردبیل‬ ‫اردبیل‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫اصفهان‬ ‫اصفهان‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫البرز‬ ‫کرج‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫ایالم‬ ‫ایالم‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫بوشهر‬ ‫بوشهر‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫تهران‬ ‫تهران‬ ‫‪۳۱‬‬ ‫‪۱۹‬‬ ‫خراسان جنوبی‬ ‫بیرجند‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫خراسان رضوی‬ ‫مشهد‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۲۴‬‬ ‫خراسان شمالی‬ ‫بجنورد‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪-‬‬ ‫خوزستان‬ ‫اهواز‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫زنجان‬ ‫زنجان‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫سمنان‬ ‫سمنان‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫سیستان و بلوچستان‬ ‫زاهدان‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪-‬‬ ‫فارس‬ ‫شیراز‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫قزوین‬ ‫قزوین‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫قم‬ ‫قم‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫لرستان‬ ‫خرم اباد‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫مازندران‬ ‫ساری‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫مرکزی‬ ‫اراک‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫هرمزگان‬ ‫بندرعباس‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫همدان‬ ‫همدان‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫چهارمحال و بختیاری‬ ‫شهرکرد‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫کردستان‬ ‫سنندج‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫کرمان‬ ‫کرمان‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫کرمانشاه‬ ‫کرمانشاه‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫کهگیلویه و بویراحمد‬ ‫یاسوج‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫‪-‬‬ ‫گلستان‬ ‫گرگان‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫گیالن‬ ‫رشت‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫یزد‬ ‫یزد‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪٪۳۳‬‬ ‫‪٪۶۰‬‬ ‫‪٪۴۶‬‬ ‫‪٪۷۱‬‬ ‫‪٪۱۴‬‬ ‫‪٪۱۸‬‬ ‫‪٪۳۶‬‬ ‫‪٪۶۱‬‬ ‫‪٪۱۸‬‬ ‫‪٪۹۶‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۵۲‬‬ ‫‪٪۴۶‬‬ ‫‪٪۶۴‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۶۲‬‬ ‫‪٪۶۹‬‬ ‫‪٪۹۵‬‬ ‫‪٪۳۸‬‬ ‫‪٪۵۴‬‬ ‫‪٪۸۷‬‬ ‫‪٪۶۹‬‬ ‫‪٪۶۷‬‬ ‫‪٪۶۴‬‬ ‫‪٪۶۴‬‬ ‫‪٪۶۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‬‫‬‫‪۳‬‬ ‫‬‫‪۳‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۱۴‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‬‫‬‫‪۳‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‬‫‬‫‪۳‬‬ ‫‬‫‬‫‬‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪٪۱۰‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۱۴‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۲۷‬‬ ‫‪٪۳۶‬‬ ‫‪٪۴۵‬‬ ‫‪٪۴۵‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۱۴‬‬ ‫‪٪۱۵‬‬ ‫‪٪۱۸‬‬ ‫‪٪۱۰۰‬‬ ‫‪٪۱۰‬‬ ‫‪٪۲۳‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۲۳‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۱۸‬‬ ‫‪٪۱۸‬‬ ‫‪٪۲۰‬‬ ‫مستقل‬ ‫‪۱۲‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۱۸‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‬‫‪۴‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‬‫‪۶‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۸‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪٪۴۷‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪٪۲۷‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‬‫‪٪۴۶‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‬‫‪٪۵۴‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪٪۲۰‬‬ ‫‪٪۱۵‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫‪۸‬‬ ‫‪۸‬‬ ‫‪٪۵۴‬‬ ‫‪٪۶۲‬‬ ‫درصد‬ ‫‪٪۵۷‬‬ ‫‪٪۴۰‬‬ ‫‪٪۵۴‬‬ ‫‪٪۱۴‬‬ ‫‪٪۸۶‬‬ ‫‪٪۵۵‬‬ ‫‪٪۲۷‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۳۶‬‬ ‫‪٪۴‬‬ ‫‪٪۱۰۰‬‬ ‫‪٪۳۳‬‬ ‫‪٪۳۸‬‬ ‫‪٪۱۸‬‬ ‫‪٪۰‬‬ ‫‪٪۲۹‬‬ ‫‪٪۸‬‬ ‫‪٪۵‬‬ ‫‪٪۶۲‬‬ ‫‪٪۲۳‬‬ ‫‪٪۱۳‬‬ ‫‪٪۳۱‬‬ ‫‪٪۳۳‬‬ ‫‪٪۱۸‬‬ ‫‪٪۱۸‬‬ ‫‪٪۲۰‬‬ ‫‪٪۲۷‬‬ ‫‬‫‪٪۰‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪٪۲۷‬‬ ‫‬‫‪۳‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مستقل ها و اصولگرایان‬ ‫سرپرستی اداره کل امور شهری استانداری لرستان اشاره کرد‪.‬‬ ‫نصیری در اردیبهشت ماه ‪ 1391‬با رای شورای اسالمی شهر‬ ‫به عنوان شهردار خرم اباد برگزیده شد و بعد از ان نیز حکمش‬ ‫تمدید شد‪ .‬به نظر م ی رسد در ش��هر خرم اباد گرایش های‬ ‫سیاسی در انتخاب ش��هردار باتوجه به ترکیب شورای شهر‬ ‫که بیش��تر مس��تقل ها در ان حضور دارن��د‪ ،‬خیلی دخالت‬ ‫نداشته است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫در کالن شهر اراک نیز اصولگرایان توانسته اند اکثریت‬ ‫قاطع شورای شهر چهارم را در اختیار خویش بگیرند‪ .‬در این‬ ‫شهر هیچ یک از نامزد های اصالح طلب نتوانسته اند به جمع‬ ‫اعضای اصلی ش��ورا راه یابند‪ ،‬در حالی ک��ه از ‪ 15‬صندلی‬ ‫شوراها در اراک ‪ 13‬عدد ان به اصولگرایان رسیده است و دو‬ ‫ب م ی ایند‪.‬‬ ‫نفر دیگر نیز از نامزدهای مستقل به حسا ‬ ‫در این میان اما شهردار شهر نیز خود از مدی ران شهری‬ ‫و عضو شورای شهر اراک بوده است‪ .‬محمداب راهیم عباسی‬ ‫مدرک مهندس��ی عمران از دانش��گاه های بوعلی سینای‬ ‫همدان و امام حسی ن (ع) کس��ب کرده و ان طور که خودش‬ ‫م ی گوید س��ابقه بیش از ‪ 30‬س��ال فعالی ت های مدیریتی و‬ ‫اجرایی در قالب پروژه های ملی‪ ،‬اس��تانی و شهری دارد‪ .‬اما‬ ‫انتصاب او با مشکالتی همراه شد؛ عدم انطباق وی با برخی‬ ‫قوانین و مقررات وزارت کشور و کالن شهرها اما و اگرهای‬ ‫بسیاری را به وجود اورده است‪ .‬طبق ایی ن نامه اجرایی شرایط‬ ‫احراز سمت شهردار‪ ،‬شهردار شهرداری های درجه ‪ 11‬و ‪ 12‬باید‬ ‫دارای مدرک فوق لیس��انس باشند‪ .‬همچنین این ایی ن نامه‬ ‫م ی افزاید که در هر شرایطی‪ ،‬شهردار باید شرایط تحصیلی‬ ‫حداقل‪ ،‬یعن��ی تحصیالت کارشناس��ی ( لیس��انس) ب رای‬ ‫شهرداری های درجه ‪ 1‬تا ‪ ،6‬حداقل تحصیالت کارشناسی‬ ‫( لیسانس) با گرایش های مشخص شده توسط وزارت کشور‪،‬‬ ‫ب رای شهرداری های درجه ( ‪ 7‬تا‪ )10‬و ب رای شهرداری های درجه‬ ‫(‪ 11‬و ‪ )12‬حداقل تحصیالت کارشناس ی ارشد ( فوق لیسانس)‬ ‫با گرایش های مشخص شده توسط وزارت کشور باید باشد‪.‬‬ ‫(طبرستان) است‪ .‬او جدا از اینکه به پایگاه اصولگرایان تعلق‬ ‫دارد‪ ،‬در سخنانی از گروهی از جناح های سیاسی استان که‬ ‫نامی از ان نبرد‪ ،‬انتقاد کرده اس��ت که مانع پیشرفت استان‬ ‫هستند‪ .‬از سوی دیگر این شهردار جوان با حضور در مراسم‬ ‫عزاداری محرم و علم کشی عکس هایش در فضای مجازی‬ ‫منتشر شد‪.‬‬ ‫‪٪۲۳‬‬ ‫‪31‬‬ ‫بین الملل‬ ‫هژمونیمحدود‬ ‫امریکا و موازنه جدید در خاورمیانه‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫چندجانبه گرایی‬ ‫منطقه ای‬ ‫الگوی تعامل با ایران در سیاست خاورمیانه ای امریکا‬ ‫بازسازی شده است؟‬ ‫‪32‬‬ ‫ام ریکای اوباما از قدرت نرم‬ ‫درخاورمیانهبیشتراستفاده‬ ‫میکند‬ ‫پژوهش�گران مس�ائل امری�کا‬ ‫معتقدند که اوبام�ا رویکرد خود را‬ ‫نس�بت به خاورمیانه تغیی�ر د اده‬ ‫اس�ت و به طور مش�خص ترجیح‬ ‫می دهد در حوزه های مورد منازعه‬ ‫از سیاس�ت تنش زدای�ی و الگوی‬ ‫تعاملی استفاده کند‪ .‬به اعتقاد این‬ ‫دسته از پژوهشگران‪ ،‬این سیاست‬ ‫را می توان به وضوح در مورد ایران‬ ‫دید‬ ‫چندجانبه گراییمنطقه ای‬ ‫انقالباستراتژیک‬ ‫الگوی تعامل با ای ران در سیاست‬ ‫خاورمیانه ای ام ریکا بازسازی‬ ‫شده است؟‬ ‫نزدیکی ای ران و ام ریکا خاورمیانه را‬ ‫دگرگون می کند‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ -1‬عوامل منطقه ای‬ ‫‪ -2‬نشانه های تغییر سیاست امنیتی‬ ‫بحران امنیتی در مصر‪ ،‬س��وریه و لیبی‪ ،‬اینده مبهم‬ ‫مبتنی بر عدم اطمینان ب رای منافع امنیتی ایاالت متحده را‬ ‫اجتناب ناپذیر م ی سازد‪ .‬در سال های ‪ 2010‬به بعد زمینه ب رای‬ ‫گسترش منازعات هویتی و ژئوپلتیکی در خاورمیانه فراهم‬ ‫بین الملل‬ ‫تغییر مرحله ای در سیاست منطقه ای امریکا ب راساس‬ ‫ادبیات تولیدشده در وزارت دفاع و همچنین وزارت امورخارجه‬ ‫ایاالت متحده درباره اینده تهدیدات انجام م ی گیرد‪ .‬تهدیدات‬ ‫در نگرش رئالیس��تی همواره با تغییر در ماهیت‪ ،‬ش��دت‪،‬‬ ‫محیط و بازیگر همراه اس��ت‪ .‬زمان ی که تهدیدات دگرگون‬ ‫شود یا با تغیی رات معنایی همراه شود‪ ،‬زمینه ب رای بازافرینی‬ ‫اولویت های سیاس��ت خارجی و راهبرد منطقه ای به وجود‬ ‫م ی اید‪.‬‬ ‫اولین اثار و نشانه جنگ سرد جدید جهانی را م ی توان‬ ‫در ارتباط با تضادهای منطقه ای ای ران‪ ،‬ترکیه و عربس��تان‬ ‫مورد توجه قرار داد‪ .‬هریک از س��ه کش��ور یاد شده تالش‬ ‫دارند تا بر فرایندهای سیاس��ی و امنیتی سوریه در محیط‬ ‫منطقه ای خاورمیانه تاثیر به جا گذارن��د‪ .‬به موازات چنین‬ ‫فرایندی‪ ،‬نشانه هایی از جنگ سرد امریکا ـ روسیه در حال‬ ‫شکل گیری است‪ .‬ادبیات سیاسی رهب ران روسیه و امریکا‬ ‫در نقطه مقابل یکدیگر قرار گرفته است‪ .‬هریک از رهب ران‬ ‫دو کشور تالش دارند تا دیگری را متهم به اتخاذ الگوهایی‬ ‫نمایند که مغایر با ثبات‪ ،‬امنیت و تعادل منطقه ای است‪.‬‬ ‫تضادهای سیاس��ی امریکا و روس��یه را باید انعکاس‬ ‫ب��ه کارگی��ری الگوه��ای مبتنی ب��ر کن��ش هژمونیک‬ ‫ایاالت متح��ده در نظ��ام بی ن المل��ل و تحوالت سیاس��ی‬ ‫خاورمیانه دانس��ت‪ .‬ب��رای تحقق چنین اهداف��ی‪ ،‬امریکا‬ ‫ت�لاش دارد ت��ا دگرگون ی ه��ای سیاس��ی و امنیت��ی در‬ ‫س��وریه را با هدف جایگزین��ی حکومتی به انجام رس��اند‬ ‫ک��ه دارای رویک��رد سیاس��ی محافظه کارانه در سیس��تم‬ ‫امنیت منطق��ه ای خاورمیانه باش��د‪ .‬الگوه��ای مبتنی بر‬ ‫یکجانب ه گرایی را امری��کا در ارتباط با موضوع س��پر دفاع‬ ‫موش��کی و همچنین تح��والت منطقه بال��کان پیگیری‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫تغییر مرحله ای و تدریجی در سیاس��ت خاورمیانه ای‬ ‫امریکا و گرایش مرحله ای ب رای ایجاد تحرک در سیاس��ت‬ ‫منطقه ای ای ران را باید انعکاس ضرورت های جدیدی دانست‬ ‫که معطوف به موازنه گرایی با نیروهای تکفیری برهم زننده‬ ‫وضع موجود تلقی م ی شود‪ .‬چنین فرایندی به مثابه عبور از‬ ‫جنگ سرد دیپلماتیک‪ ،‬راهبردی و امنیتی امریکا با ای ران و‬ ‫جبهه مقاومت تلقی م ی شود‪ .‬حاشی ه سازی ای ران‪ ،‬منجر به‬ ‫قدرت یابی بازیگران دیگری از جمله عربس��تان شده است‪.‬‬ ‫چنین فرایندی را باید به عنوان نمادی از چالش ژئوپلتیکی‬ ‫درب رابر سیاست منطقه ای امریکا در اینده دانست‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫تغیی��ر در سیاس��ت منطق��ه ای ایاالت متح��ده و‬ ‫قدرت های ب��زرگ به عنوان ضرورت��ی اجتناب ناپذیر تلقی‬ ‫م ی شود‪ .‬دیپلماسی هسته ای ای ران با کشورهای گروه ‪5+1‬‬ ‫زمینه ه��ای بازتولید الگوی جدیدی از کن��ش دیپلماتیک‬ ‫امریکا و انگلستان در محیط منطقه ای خاورمیانه را بازتولید‬ ‫م ی سازد‪ .‬اگرچه عربستان و اس��رائیل بازیگرانی محسوب‬ ‫م ی شوند که با ش��کل گیری فرایند جدید سیاست خارجی‬ ‫امریکا مخالفند‪ ،‬اما روندهای شکل گرفته بیانگر ان است که‬ ‫نشانه هایی از تغییر و تداوم در رویکرد امنیتی ایاالت متحده‬ ‫در حال شکل گیری است‪ .‬بازسازی الگوی تعامل امریکا و‬ ‫انگلیس با ای ران اگرچه هن��وز ماهیت قدرت محور دارد‪ ،‬اما‬ ‫باید ان را به عنوان نمادی از تغیی��ر مرحله ای در الگوهای‬ ‫راهبردی انان در خاورمیانه دانست‪.‬‬ ‫درباره علل‪ ،‬چگونگی و فرایند تغییرات شکل گرفته‬ ‫در سیاس��ت منطقه ای امریکا رویکردهای مختلفی وجود‬ ‫دارد‪ .‬واقعیت ان اس��ت که ایاالت متحده در سال های دهه‬ ‫‪ 1960‬به بعد تالش کرده تا از «الگوی موازنه منطقه ای» در‬ ‫خلیج فارس و خاورمیانه بهره گیری نماید‪ .‬در سال های ‪2007‬‬ ‫به بعد که ای ران در شرایط فشار اقتصادی و محدودیت های‬ ‫بی ن المللی س��ازمان یافته قرار داش��ت‪ ،‬بازیگرانی همانند‬ ‫عربستان‪ ،‬توانس��تند موقعیت راهبردی و منطقه ای خود را‬ ‫ارتقا دهند‪ .‬در این مقاله تالش م ی ش��ود تا روندهای تغییر‬ ‫مرحله ای در سیاست خاورمیانه ای امریکا و الگوی بازسازی‬ ‫تدریجی روابط با جمهوری اسالمی ای ران در قالب رهیافت‬ ‫موازنه منطقه ای تبیین شود‪.‬‬ ‫در تبیین این مقاله از رهیافت ساختارگرا استفاده شده‬ ‫است‪ .‬موازنه تهدید جایگزین موضوع موازنه قدرت در روابط‬ ‫بازیگران اصلی سیاست بی ن الملل گردیده است‪ .‬از انجایی‬ ‫که سیاست امریکا ب رای بسیاری از قدرت های بزرگ ماهیت‬ ‫تهدیدکننده دارد‪ ،‬بناب راین فرایند هژمونی ک گرایی منطقه ای‬ ‫امریکا با واکنش های راهبردی سایر قدرت های بزرگ روبه رو‬ ‫م ی شود‪ .‬استفان والت بر این اعتقاد است که هرگاه دولتی با‬ ‫یک قدرت تهدیدکننده بالقوه بی ن المللی روبه رو شود‪ ،‬با یک‬ ‫انتخاب راهبردی بین موازنه گرایی ی��ا دنباله روی از بازیگر‬ ‫هژمون مواجه م ی شود‪.‬‬ ‫واقع گرای��ان عموما ب��ا این گ��زاره موافقن��د که در‬ ‫ساختار انارش��یک نظام بی ن الملل‪ ،‬انگیزه قدرتمندی ب رای‬ ‫موازنه گرایی بین دولت ها وج��ود دارد‪ .‬به این ترتیب جنگ‬ ‫س��رد جدید جهانی به عنوان تالش��ی س��ازمان یافته ب رای‬ ‫موازنه گرای��ی در معادل��ه قدرت بازیگران اصلی سیاس��ت‬ ‫بی ن الملل محس��وب م ی ش��ود‪ .‬مرش��ایمر بر این اعتقاد‬ ‫است که دولت ها نس��بت به تحوالت محیط منطقه ای و‬ ‫بی ن المللی واقف هستند‪ .‬انان به شیوه ای راهبردی درباره‬ ‫موضوعات بی ن المللی تامل م ی کنند‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬این‬ ‫موضوع را دولت ها و به ویژه قدرت های بزرگ مورد توجه قرار‬ ‫م ی دهند که چگونه م ی توان در محیط انارش��ی سیاست‬ ‫بی ن الملل‪ ،‬بقا و تداوم امنیت خود را تضمین نمایند‪.‬‬ ‫شده است‪ .‬این امر نتایج مبهم و غیرقابل پی ش بینی ب رای‬ ‫اهداف و منافع راهبردی امریکا و انگلستان را اجتناب ناپذیر‬ ‫م ی سازد‪ .‬اگرچه شواهد نشان م ی دهد که همواره سیاست‬ ‫خارجی امریکا در خاورمیانه ب��ا چالش های امنیتی روبه رو‬ ‫بوده‪ ،‬اما چگونگی این چالش ه��ا در دوران بعد از به قدرت‬ ‫رسیدن اوباما با تغیی راتی روبه رو ش��ده است‪ .‬اوباما تالش‬ ‫کرد تا سیاست مقابله با دولت های اقتدارگرا را در دستورکار‬ ‫قرار دهد‪.‬‬ ‫چنین فرایندی از مصر و تونس اغاز شد‪ .‬اما به گونه‬ ‫مرحله ای به حوزه دیگری از کشورهای منطقه ای منتقل شد‬ ‫که دارای ساختار قدرت رادیکال بوده و از سیاست مقاومت‬ ‫در ب رابر تهدی��دات ژئوپلتیکی امریکا به��ره م ی گیرند‪ .‬در‬ ‫چنین فرایندی از یک سو شاهد تغییر در فضای ژئوپلتیکی‬ ‫خاورمیانه م ی باشیم و از سوی دیگر‪ ،‬تضادهای منطقه ای در‬ ‫این حوزه جغ رافیایی گسترش قابل توجهی پیدا کرده است؛‬ ‫تضادهایی که ماهیت مخاطره امیز امنیتی داشته و از سوی‬ ‫دیگر بر شکل بندی قدرت‪ ،‬امنیت و فرایند کنش سیاسی‬ ‫بازیگران تاثیرگذار بوده است‪.‬‬ ‫الگوی معطوف به چگونگ��ی کنش همکاری جویانه‬ ‫قدرت های بزرگ با بازیگران منطقه ای است‪« .‬باری بوزان»‬ ‫مدل «وابس��تگی متقابل امنیتی» را ارائه داده اس��ت‪ .‬اگر‬ ‫منازعات ماهیت منطقه ای داش��ته باش��د در ان ش��رایط‬ ‫جلوه های��ی از «جنگ فرسایش��ی» به وج��ود م ی اید‪ ،‬در‬ ‫حالی که رویارویی در س��طح قدرت های بزرگ و بازیگران‬ ‫منطقه ای را م ی توان در قالب منازع��ه نامتقارن مورد توجه‬ ‫قرار داد‪ .‬اینگونه کنش سیاس��ی و امنیت��ی در خاورمیانه‬ ‫شکل گرفته است‪.‬‬ ‫بناب راین سیاس��ت امنیتی امریکا را م ی توان واکنشی‬ ‫نس��بت به چنین نش��انه هایی دانست‪ .‬براس��اس چنین‬ ‫رهیافتی ایاالت متحده ناچار است تا سازوکارهای جدیدی‬ ‫از الگوی تعاملی با ای ران را در دس��تورکار قرار دهد‪ .‬افزایش‬ ‫قدرت بازیگرانی همانند عربس��تان و قدرت یابی نیروهای‬ ‫تکفی��ری در حوزه های مختل��ف ژئوپلتیک��ی را م ی توان‬ ‫زمینه س��از ظهور بحران های جدیدی برای منافع امنیتی‬ ‫امریکا دانست؛ بحران هایی که ایاالت متحده ان را در دهه‬ ‫‪ 1990‬و در قالب ظهور طالب��ان و القاعده در محیط امنیتی‬ ‫اسیای جنوب غربی تجربه کرده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬منازعه نامتقارن در جنگ سرد‬ ‫باتوجه به فرایندهای یادش��ده م ی توان نش��انه های‬ ‫«منازعه نامتقارن» در محی��ط منطقه ای خاورمیانه را مورد‬ ‫بررس��ی قرار داد‪ .‬در چنین ش��رایطی‪ ،‬منازع��ات نامتقارن‬ ‫جلوه ای از کنش سیاس��ی و امنیتی محسوب م ی شود که‬ ‫مبتنی بر «ق��درت ناب راب��ر بازیگران» خواهد ب��ود‪ .‬در این‬ ‫ش��رایط‪ ،‬کنش��گران هویت گرا از انگیزه و ابتکار عملیاتی‬ ‫ب رای مقابله با تهدیدات ش��کل گرفته از س��وی قدرت های‬ ‫بزرگ و بازیگران موث��ر منطقه ای برخ��وردار خواهند بود‪.‬‬ ‫این امر فراین��د رقابت و منازع��ه در خاورمیانه را پیچیده تر‬ ‫م ی سازد‪.‬‬ ‫چنین فرایندی را امریکا در برخورد با تحوالت سیاسی‬ ‫تونس و مص��ر در ژانوی��ه ‪ 2011‬به کار گرفته اس��ت‪ .‬عدم‬ ‫‪33‬‬ ‫بین الملل‬ ‫حمایت از س��اختار اقتدارگرای سیاس��ی به منزله ان است‬ ‫که رقابت سیاسی دموکراتیک م ی تواند واکنش گروه های‬ ‫هویت گرا در خاورمیانه را تعدیل نماید‪ .‬الزم به توضیح است‬ ‫که هر یک از کشورهای خاورمیانه دارای شکل بندی های‬ ‫سیاسی کامال متفاوتی از یکدیگر هس��تند‪ .‬بنابراین باید‬ ‫ای��ن موضوع م��ورد توجه قرار گی��رد که امری��کا از طریق‬ ‫همکاری های منطقه ای با عربستان موج های امنیتی ضد‬ ‫ای رانی را پیگیری م ی کند‪ .‬سوریه بخشی از حوزه ژئوپلتیک‬ ‫ای ران در منطقه مدیترانه شرقی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫بهره گی��ری از الگوی منازع��ه نیابتی در ش��رایطی‬ ‫مورد توج��ه قرار م ی گی��رد ک��ه نظریه پ��ردازان امریکا بر‬ ‫ضرورت ایجاد چالش س��اختاری در ب رابر سیاس��ت امنیتی‬ ‫کش��ورهای رقیب در خاورمیانه تاکید داشته اند‪ .‬گروه های‬ ‫انتقادی در س��اختار امنیتی و سیاس��ی امریکا تاکید دارند‬ ‫که‪« :‬بزرگ تری��ن خطای امری��کا در جنگ های منطقه ای‬ ‫ان اس��ت که تصور م ی کنیم دیگران نیز از قاع��ده‪ ،‬ابزار و‬ ‫روش های ما بهره م ی گیرند‪ ،‬در حال��ی که چنین تحلیلی‬ ‫کاری نادرس��ت اس��ت‪ .‬در حقیقت نیروهای رقیب امریکا‪،‬‬ ‫بیش از انکه به ما ش��باهت داش��ته باش��ند‪ ،‬از ما متفاوت‬ ‫هس��تند‪ .‬امریکا تالش دارد تا ویژگ ی ه��ای فرهنگی خود‬ ‫را به عنوان فرهنگ مس��لط تروی��ج نماید‪ .‬دیگ��ران با ما‬ ‫متفاوت ب��وده و ان را به عن��وان مداخله گرایی امریکا تلقی‬ ‫م ی کند‪ .‬امریکای ی ها باید نسبت به این موضوع توجه داشته‬ ‫باشند که ما دارای پیش��ینه تاریخی منحصر به فرد بوده و‬ ‫گرایش��ات ارزش��ی کامال متفاوتی با دیگران داریم‪ .‬امریکا‬ ‫نم ی تواند خود را به جای دیگران قرار دهد و بر این اس��اس‬ ‫قضاوت کرده ی��ا اینکه دیگران را مورد ان��کار و محدودیت‬ ‫قرار دهد‪».‬‬ ‫امریکای ی ها در ای��ن ارتباط به ناکارام��دی الگوهای‬ ‫کالسیک در منازعات منطقه ای پی برده اند‪ .‬انان ب راساس‬ ‫تجربه سال های بعد از جنگ سرد به این جمع بندی رسیدند‬ ‫که نبرد منطقه ای صرفا از طریق ابزارهای کالس��یک و در‬ ‫فضای جنگ ابزار محور حاصل نم ی شود‪ .‬پیروزی انعکاس‬ ‫قدرت سخت افزاری نبوده و نیازمند نش��انه های دیگری از‬ ‫قدرت و کنش��گری بوده که ماهیت نبرده��ای منطقه ای‬ ‫هماهنگی داشته باشد‪ .‬در این فرایند‪ ،‬شاخ ص هایی از قدرت‬ ‫نرم و ابتکارات غیرتحریک امیز از اهمیت ویژه ای برخوردار‬ ‫شده است‪ .‬برخی از تحلیلگران بر این اعتقادند که به قدرت‬ ‫رسیدن «باراک اوباما» انعکاس چنین ضرورت هایی ب رای‬ ‫امنیت ملی امریکاست‪.‬‬ ‫مدیریت بح��ران نیازمند ابتکار عمل امنیتی اس��ت‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر‪ ،‬م ی ت��وان این موضوع را م��ورد توجه قرار‬ ‫داد که م ی توان از طریق همکاری های چندجانبه سیاسی‪،‬‬ ‫منطقه ای و راهبردی زمینه تحرک گرو ه هایی را فراهم اورد‬ ‫که م ی توانند در س��اختار سیاسی کش��ور هدف تاثی ر گذار‬ ‫باش��ند‪ .‬طبعا گروه های هویتی که تحت تاثیر کشورهایی‬ ‫همانند عربس��تان قرار دارند‪ ،‬در ای��ن فرایند نقش محوری‬ ‫خواهند داشت‪ .‬عدم کنترل چنین نیروهایی م ی تواند فضای‬ ‫اشوب زده و ژئوپلتیک اشوب را در خاورمیانه اجتناب ناپذیر‬ ‫سازد‪.‬‬ ‫اگرچه در دوران موجود نیروهای هویت گرای تکفیری‬ ‫کنش راهبردی خود را علیه س��وریه و جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران در دستور کار قرار داده اند‪ ،‬اما چنین فرایندی م ی تواند‬ ‫اینده ای پرمخاطره در قالب ژئوپلتیک اش��وب را منعکس‬ ‫سازد‪ .‬ژئوپلتیک اشوب بیانگر شرایطی است که نیروهای‬ ‫گری��ز از مرکز که در مقابل��ه با جمهوری اس�لامی ای ران از‬ ‫حمایت ایاالت متح��ده برخوردارند‪ ،‬در این��ده ای نزدیک به‬ ‫نیروی چالشگر سیاسی و ایدئولوژیک جدیدی تبدیل شود‬ ‫که مقابله با ای ران را به موازات رویارویی با اهداف راهبردی‬ ‫ایاالت متحده در محیط امنیتی خاورمیانه پیگیری خواهند‬ ‫کرد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪34‬‬ ‫امریکای اوباما بیشتر از قدرت نرم در خاورمیانه استفاده می کند‬ ‫هژمونی محدود‬ ‫مهدی مطهرنیا‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫‪2‬‬ ‫سیاس��ت در دوران مدرن‪ ،‬تابع��ی از تغییر و تحوالت‬ ‫فزاینده و روزافزون در عرصه های گوناگون اس��ت‪ .‬به بیان‬ ‫دیگر روزگاری علوم سیاسی که در ان قدرت سیاسی متغیر‬ ‫اصلی ب��ود و نیروه��ای اجتماعی و دیگ��ر الیه های حیات‬ ‫جمعی بش��ر تابعی از این متغیر اصلی محسوب م ی شدند‪،‬‬ ‫امروزه دارای وجه معکوس شده اند‪ .‬به گونه ای که این تغییر‬ ‫و تحوالت جمعی در قالب اجتم��اع‪ ،‬جماعت و جامع ه های‬ ‫ملی‪ ،‬منطقه ای و بی ن المللی اس��ت که سیاست جهانی را‬ ‫در ابعاد گوناگ��ون ان مورد تاثیر قرار م ی دهد و کنش��گران‬ ‫فعال در عرصه حیات سیاسی در الیه های گوناگون داخلی‪،‬‬ ‫منطقه ای و بی ن المللی را وا م ی دارد تا در مسیر این تغیی رات‬ ‫قرار گرفت��ه و در عین تاثیرپذی��ری از انه��ا‪ ،‬بتوانند با درک‬ ‫عمیق از این تحوالت ان را به نفع خود کنترل کنند‪ .‬ایاالت‬ ‫متحده امریکا به عنوان یک کشور پیشرو در امر سیاست در‬ ‫دهه های گذش��ته این س��ویه گیری را تا حدودی درک کرده‬ ‫است و اگرچه در دهه ‪ 1990‬دچار بیماری پرخوری قدرت شد‪،‬‬ ‫اما با چالش های جدی که بعد از ‪ 11‬س��پتامبر با انها مواجه‬ ‫شد به این درک رسید که دیگر نم ی تواند به هژمونی بسیط‬ ‫ب رای اینده خود بیندیش��د‪ .‬بناب رای��ن در چارچوب انگاره ها و‬ ‫پنداش��ته های اینده پژوهانه اتاق های فکر اندیشکده هایی‬ ‫مانند «رند» بر ان ش��د که سیاس��ت خارجی خود را در پرتو‬ ‫فهم این تغییر و تحوالت بازافرینی کند‪ .‬نخستین کوشش‬ ‫جدی در این زمینه در س��ال ‪ 2006‬توسط موسسه «‪»CISI‬‬ ‫یعنی مرکز مطالعات استراتژیک و سیاست خارجی امریکا به‬ ‫مدیریت جان ج ی هامر‪ ،‬پروژه قدرت هوشمندتر امریکایی را‬ ‫کلید زد و ماموریت مدیریت این پ��روژه را به یک دموکرات‬ ‫اندیش��مند به نام جوزف نای و ی��ک جمهوریخواه صاحب‬ ‫تجربه به نام ریچارد ارمیتاژ سپرد‪ .‬از سال ‪ 2006‬تا ‪ 2007‬بود‬ ‫که پروژه قدرت هوشمندتر امریکایی کلید خورد و به موازات‬ ‫ان‪ ،‬اتاق های فکر دیگر‪ ،‬پروژه های تکمیلی ان را ش��کل و‬ ‫محتوا بخشیدند‪ .‬موسسه رند در این ارتباط از سال ‪ 1995‬کار‬ ‫جدی را در ارتباط با امریکا در دهه های اینده شروع کرده بود‪.‬‬ ‫امریکای ‪ ،2010‬امریکای ‪ ،2015‬امریکای ‪ 2025‬و همی ن طور‬ ‫‪ 2030‬که اخی را منتشر شد‪ ،‬نش��ان م ی دهد که اینده پژوهی‬ ‫به عنوان یک تحرک عمیق در عرصه برنامه ریزی سیاسی‬ ‫وارد معرکه شده است‪ .‬نباید این موضوع را فراموش کرد که‬ ‫ایاالت متحده امریکا با چالش های فراوانی پس از دچار شدن‬ ‫به بیماری پرخوری قدرت مواجه شده اس��ت و در نهایت با‬ ‫امدن باراک اوباما بود که تالش ک��رد این بیماری را کنترل‬ ‫کند‪ .‬هم اکنون نیز امریکا در دوران نقاهت ناشی از دچار شدن‬ ‫به بیماری پرخوری قدرت پس از فروپاش��ی اتحاد جماهیر‬ ‫شوروی سوسیالیستی و اغاز دوره گذار در نظام بی ن الملل به‬ ‫سر م ی برد‪ .‬بناب راین سیاست های خاورمیانه ای امریکا باتوجه‬ ‫به اینکه این منطقه اصل ی ترین محیط هدف امریکا در نیمه‬ ‫نخست قرن ‪ 21‬میالدی محسوب م ی ش��ود نیز از این امر‬ ‫مس��تثنی نبوده بلکه در راس این معنا ق��رار دارد‪ .‬بناب راین‬ ‫سیاست های امریکا‪ ،‬سیاست هایی سیال است که در عین‬ ‫حالی که از اصول ثابت تبعیت م ی کند و چارچوب های ثابتی‬ ‫را در این زمینه بر مبنای هدف گذاری سیاس��ت خارجی در‬ ‫منافع ملی و امنیت ملی امریکا دنبال م ی نماید در چارچوب‬ ‫چهار مکتب همیلتونیس��م‪ ،‬جفرسونیسم‪ ،‬جکسونیسم و‬ ‫ویلسونیس��م تالش م ی کند زمینه های��ی را ایجاد کند که‬ ‫بتواند قدرت ایاالت متح��ده امریکا را از جغ رافی��ای اروپا به‬ ‫سمت اسیا س��وق داده و با کنترل خاورمیانه به عنوان قلب‬ ‫جدید جه��ان‪ ،‬زمینه پ��رور ایجاد فضای مناس��ب در جهت‬ ‫کنترل اولویت استراتژیک خود یعنی اسیا با پرچمداری چین‬ ‫شود چرا که به نظر م ی رسد نظام اینده یک نظام دوقطبی‬ ‫اقتصادی خواه��د بود که در یک س��و نظام س��رمایه داری‬ ‫لیب رال ‪ -‬بورژوازی با پرچمداری امریکا و از سوی دیگر نظام‬ ‫س��رمایه داری اقتدارگرا با پرچمداری چین در ب رابر هم صف‬ ‫ارایی خواهند ک��رد‪ .‬همچنین هیچ کدام از این دو کش��ور‪،‬‬ ‫نه چین و نه ایاالت متحده امریکا نخواهند توانست ادعای‬ ‫رهبری این اردوگاه ها را داش��ته باش��ند‪ ،‬بلکه تنها خواهند‬ ‫توانست مدعی پرچمداری ان باشند‪ .‬از این جهت خاورمیانه‬ ‫ب رای ایاالت متحده امریکا دارای «اولویت» استراتژیک است‬ ‫و کنترل اسیا به پرچمداری چین در جهت گسترش قدرت‬ ‫جهانی این منطقه و در دس��ت گرفتن س��ده بیست و یکم‬ ‫توسط کشورهای اس��یایی «اولویت» اس��تراتژیک ایاالت‬ ‫متحده امریکاست‪.‬‬ ‫در این میان امریکا و اروپا نی��ز همچنان اتحاد خود را‬ ‫حفظ خواهند کرد و اردوگاه س��رمایه داری لیب رال‪-‬بورژوازی‬ ‫در واقع محصول همگرای ی های ای��ن دو با یکدیگر خواهد‬ ‫بود که گاه شکننده و گاه مس��تحکم به نظر خواهد رسید‪.‬‬ ‫بناب راین فراموش نکنیم اتحاد‪ ،‬همکاری و رقابت را تواما نشان‬ ‫م ی دهد‪ .‬امریکا و اروپا یک اتحادیه غربی لیب رال‪-‬بورژوازی‬ ‫را تشکیل م ی دهند که در عین حالی که با یکدیگر همکاری‬ ‫م ی کنند و متحدانه وارد عمل م ی ش��وند‪ ،‬در درون تحرکات‬ ‫خویش نیز دارای رقابت پنهان و بس��یار جدی هس��تند که‬ ‫گاه و بیگاه بروز م ی کند‪ .‬در نهایت نزدیک ترین مصداق بروز‬ ‫این رقابت ها را در پرونده هس��ته ای در موضع گیری فرانسه‬ ‫در قبال تحرک امریکا ب��رای ایجاد تفاهم در مذاکرات گروه‬ ‫‪ 5+1‬با ای ران در ژنو ‪ 2‬شاهد بودیم‪ .‬در این شرایط این اتحاد‬ ‫همچنان وجود خواهد داشت اما اگر یک نگرش گذشته نگر‬ ‫ب رای تبیین داش��ته باش��یم باید بگوییم این رقابت گاهی‬ ‫شکننده به نظر م ی رسد و گاه مستحکم تر‪g .‬‬ ‫نبایداینموضوع‬ ‫رافراموشکردکه‬ ‫ایاالتمتحدهامریکا‬ ‫باچالش هایفراوانی‬ ‫پسازدچارشدنبه‬ ‫بیماریپرخوریقدرت‬ ‫مواجهشدهاستودر‬ ‫نهایتباامدنباراک‬ ‫اوبامابودکهتالشکرد‬ ‫اینبیماریراکنترل‬ ‫کند‪.‬‬ ‫نگاه جمهوریخواهان و دموکرات های امریکا نسبت به اروپا متفاوت است‬ ‫برادران ناتنی‬ ‫مرتضی مکی‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل اروپا‬ ‫امنیت اسرائیل؛ دغدغه مشترک امریکایی ها‬ ‫اختالفاتی که عمیق نمی شوند‬ ‫به دنبال برگزاری دومین دور مذاکرات هسته ای ای ران‬ ‫از سارکوزی تا اوالند‬ ‫از جمله موارد زبان��زدی که در روابط میان کش��ورها‬ ‫و جناح ه��ای مختل��ف در س��ال های اخیر ش��اهد بودیم‪،‬‬ ‫رابطه نیکوال س��ارکوزی‪ ،‬رئی س جمهور راستگرای پیشین‬ ‫فرانسه با امریکا بود‪ .‬سارکوزی پس از پیروزی در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری س��ال ‪ ،۲۰۰۷‬اصل هم س��ویی با امریکا‬ ‫را به عنوان رویکرد سیاس��ت خارجی فرانس��ه انتخاب کرد‬ ‫که این مس��اله در تضاد با سیاست مارش��ال دوگل به نام‬ ‫گلیس ت ها بود؛ گلیس ت ها به دنبال نقش افرینی متفاوت از‬ ‫امریکا هستند و ژاک ش��ی راک در سال ‪ ۲۰۰۳‬در مخالفت با‬ ‫حمله امریکا به ع راق این سیاست را به منصه ظهور رساند‪.‬‬ ‫همچنین طی پنج س��ال گذشته‪ ،‬فرانس��ه به هیچ عنوان‬ ‫از امریکا رویگردانی نکرد‪ ،‬بلک��ه در تحوالت مهمی مانند‬ ‫لیبی‪ ،‬سوریه یا مساله هسته ای ای ران همگام با سیاست های‬ ‫امریکا پیش رفت‪ .‬اما اکنون دیگر این گونه نیست و اوالند‬ ‫عزم��ش را جزم کرده تا سیاس��ت هایی مس��تقل از امریکا‬ ‫در پیش گیرد‪ .‬از دیگر س��و اوالند همواره از سیاس��ت های‬ ‫سارکوزی انتقاد کرده و معتقد است سارکوزی منافع فرانسه‬ ‫را به خطر انداخته است‪ .‬به همین خاطر است که با روی کار‬ ‫امدن اوالند‪ ،‬شاهد مواضع متفاوت فرانسه در مساله سوریه‬ ‫یا ای ران هستیم‪g .‬‬ ‫بین الملل‬ ‫فرانس��ه بعد از امری��کا یکی از جدی تری��ن متحدان‬ ‫اسرائیل است و این فرانسوی ها بودند که این رژیم را مجهز به‬ ‫سالح هسته ای کردند و تکنولوژی هسته ای را در اختیارشان‬ ‫قرار دادند‪ .‬همچنین بزرگترین البی صهیونیستی در میان‬ ‫کش��ورهای اروپایی در فرانس��ه اس��ت‪ 650 .‬هزار یهودی‬ ‫در فرانس��ه زندگی م ی کنند و از این رو یهودی��ان در ارکان‬ ‫تصمیم گیری این کش��ور نفوذ زیادی دارند‪ .‬ف��ارغ از اینکه‬ ‫کدام حزب و جناح در فرانسه قدرت را در دست داشته باشد‪،‬‬ ‫یهودی ها نفوذ خود را در ساختار قدرت فرانسه حفظ کرده اند‪.‬‬ ‫موضع گیری اخیر فرانسه در مذاکرات هسته ای ژنو نیز بیش‬ ‫از هر چیز تحت تاثی��ر البی پرنفوذ یهودی هاس��ت‪ .‬توجه‬ ‫داشته باشید که در میان رهب ران فرانسه‪ ،‬نیکوال سارکوزی‬ ‫به داشتن ارتباطات دوستانه با البی یهود معروف بود‪ .‬اما در‬ ‫کل سوسیالیس ت های فرانسه به نسبت راستگرایان‪ ،‬پیوند‬ ‫عمی ق تری با اسرائیل دارند‪ .‬در این میان سفر فرانسوا اوالند‬ ‫به اسرائیل درست سه روز پیش از اغاز سومین دور مذاکرات‬ ‫هس��ته ای ای ران در ژنو این پیام را دارد که فرانسه یک درجه‬ ‫پایی ن تر از امریکا یک متحد جدی در کنار اسرائیل است‪ .‬اروپا‬ ‫و امریکا در رابطه با مساله اسرائیل‪ ،‬تقریبا یک استراتژی واحد‬ ‫را دنبال م ی کنند و امنیت این رژیم ب رای شان اهمیت باالیی‬ ‫دارد‪ .‬البته ممکن است در تاکتیک و روش ها برخی اختالفات‬ ‫میان دو طرف وجود داشته باشد؛ اختالفاتی مبنی بر اینکه در‬ ‫کانون های بحرانی خاورمیانه چگونه رفتار کنند که وضعیت‬ ‫امنیتی اسرائیل به مخاطره نیفتد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫ب��ا روی کار ام��دن اح��زاب و جناح‪‎‬های متف��اوت در‬ ‫کشورهای گوناگون‪ ،‬ش��اهد اتخاذ رویکردها و سیاست‪‎‬های‬ ‫مختلفی از سوی انها چه در قبال مسائل داخلی و چه مسائل‬ ‫خارجی هستیم؛ راس��تگرایان و چپگرایان‪ ،‬محافظه کاران و‬ ‫سوسیالیس��ت ها هر کدام که روی کار بیایند سیاست های‬ ‫خاص خودش��ان را دارند‪ .‬در این میان در کش��ورهای بزرگی‬ ‫چون امریکا و فرانس��ه اصوال یک چارچوب مشخص ب رای‬ ‫روابط با کش��ورها در زمان روی کار امدن ه��ر کدام از احزاب‬ ‫وجود دارد‪ .‬اما بعضا نیز استثناهایی وجود دارد که قابل بررسی‬ ‫است‪ .‬در بعد سیاس��ت خارجی دو حزب اصلی امریکا یعنی‬ ‫جمهوریخواهان و دموکرات ها نگاه شان به اروپا متفاوت است؛‬ ‫در واقع دموکرات‪‎‬ها همواره یک دی��دگاه چندجانب ه گرایانه را‬ ‫دنبال کرده‏اند و در پی ان بودند که اروپا را زیر چتر خودش��ان‬ ‫داشته باش��ند‪ .‬م ی توان گفت دموکرات‏ها یک موضع نسبتا‬ ‫واحدی را دنب��ال م ی کردند‪ .‬اما جمهوریخواهان سیاس��ت‬ ‫دیگری در قبال اروپا دارند‪ .‬این گروه به ویژه پس از فروپاشی‬ ‫ش��وروی یک دیدگاه یکجانب ه گرایانه را در ب رابر کش��ورهای‬ ‫اروپایی در پیش گرفتند‪ .‬این سیاست یک جانب ه گرایانه و نگاه‬ ‫سیاس��ی‪ -‬امنیتی که جمهوریخواهان نس��بت به شرکای‬ ‫اروپایی داشتند‪ ،‬باعث شد فرانسه همواره بعد از جنگ جهانی‬ ‫دوم در پی ایفای یک نقش مس��تقل تر از امریکا در عرصه‬ ‫جهانی باشد‪ .‬هرچند نظام دوقطبی باعث شد انها همواره زیر‬ ‫چتر امریکا باقی بمانند‪ ،‬اما بعد از فروپاشی شوروی همیشه‬ ‫فرانسه هدفش این بود که نقش مستقل تری را ایفا کند‪ .‬در‬ ‫واقع در این دوران فرانس��ه با مطرح کردن این بحث که ناتو‬ ‫دیگر ماهیت وجودی خودش را از دس��ت داده به دنبال یک‬ ‫ساختار امنیتی‪ -‬دفاعی مس��تقل دیگری بود‪ .‬خروج فرانسه‬ ‫از ش��اخه نظامی ناتو در زمان مارش��ال دوگل و تالش ب رای‬ ‫اتخاذ سیاست خارجی مس��تقل از ناتو‪ ،‬بیانگر ان است که‬ ‫الیزه نشینان همیشه خواس��ته اند‪ ،‬نقش مس��تقلی از اروپا‬ ‫و امریکا داش��ته باش��ند‪ .‬بناب راین م ی توان گفت سیاست و‬ ‫موضع گیری های اخیر فرانس��ه در قبال ای ران یا حتی حمله‬ ‫نظامی به سوریه نیز ناشی از همین بحث مستقل بودن است‪.‬‬ ‫این موضع فرانسه با سیاست های امریکا کامال در تضاد بود‬ ‫و از دیگر سو نیز باعث ایجاد شکاف در اتحادیه اروپا شد‪ .‬این‬ ‫دیدگاه در سیاست خارجی میان سوسیالیس ت ها و راستگرایان‬ ‫فرانسه مشترک است و از این جهت هر دو به دنبال یک نقش‬ ‫مستقل از امریکا بوده و هستند‪ .‬بناب راین نم ی توان تفکیک‬ ‫کرد که مثال چپ ها و سوسیالیس ت ها اکنون با دموکرات ها‬ ‫رابطه بهتری دارند یا برعکس؛ چ��را که وقتی جورج بوش در‬ ‫سال ‪ 2003‬دس��تور حمله به ع راق را صادر کرد‪ ،‬ژاک شی راک‬ ‫راستگرا از فرانسه عمال پرچم مخالفت با امریکا و حمله به‬ ‫ع راق را در دس��ت گرفت و محور ب رلین‪-‬پاریس‪ -‬مسکو را در‬ ‫جهت مخالفت با حمله امریکا به ع راق تشکیل داد‪ .‬اما اکنون‬ ‫که دموکرات ها در امریکا حاکم هستند و سوسیالیس ت ها در‬ ‫فرانسه‪ ،‬باز ما شاهد این هس��تیم که امریکای ی ها در برخی‬ ‫کانون های بحرانی مانن��د مالی یا لیبی‪ ،‬دیدگاه یکس��انی‬ ‫با فرانس��وی ها ندارند‪ .‬همچنی��ن در ب راب��ر اتفاقاتی که در‬ ‫کشورهای عربی شمال افریقا و خاورمیانه رخ داد نیز برخی‬ ‫اختالفات میان فرانس��ه و امریکا بروز کرد و ان همراهی که‬ ‫فرانسوی ها از جانب امریکا انتظار داشتند را مشاهده نکردند‪.‬‬ ‫همچنین در زمینه دیدگاه فرانسه پی رامون مستعمراتشان در‬ ‫افریقا و خاورمیانه هیچ اختالف جدی میان راس��ت گرایان و‬ ‫چپگرایان در فرانسه وجود ندارد‪ .‬البته تفاوت هایی میان دو‬ ‫جناح در فرانس��ه وجود دارد؛ مثال سوسیالیس ت‪‎‬های فرانسه‬ ‫در بعد سیاس��ت خارجی همواره تالش کرده اند یک دیدگاه‬ ‫بشردوستانه را دنبال کنند اما راست گرایان کمتر این دیدگاه را‬ ‫در سیاست خارج ی شان مبنا قرار م ی دهند‪.‬‬ ‫در ژنو ش��اهد بروز برخ��ی اختالفات میان فرانس��ه و باقی‬ ‫کش��ورهای عضو گروه ‪ 5+1‬از جمله امری��کا بودیم‪ .‬البته‬ ‫اختالف فرانسه و امریکا بر سر برنامه های هسته ای ای ران‪،‬‬ ‫اولین اختالف دو کشور نیس��ت و نخواهد بود‪ .‬همان طور‬ ‫که اش��اره کردم در کش��ورهایی چون مالی‪ ،‬لیبی و سوریه‬ ‫اختالف نظر میان دو کشور کامال بارز است‪.‬‬ ‫در مورد سوریه عمال این سیاست های فرانسه بود که‬ ‫ابتدا با شکست مواجه شد و سپس امریکا‪ .‬زی را فرانسه نقش‬ ‫جدی در تسلیح گروه های افراطی در سوریه دنبال م ی کرد‬ ‫و نقش مهم ی در ایجاد انس��جام میان معارضان سوری در‬ ‫خارج از این کشور داشت‪.‬‬ ‫در نتیجه امری��کا در این رابطه ان گونه که فرانس��ه‬ ‫انتظار داشت ظاهر نشد‪ .‬هدف فرانس��ه این بود که امریکا‬ ‫علیه س��وریه وارد حمله نظامی شود‪ .‬این کشور از مدافعان‬ ‫سرس��خت حمله بود‪ .‬اما دیدیم که در نهایت امریکا از این‬ ‫حمله سرباز زد و موجبات ناخشنودی متحدش را فراهم اورد‪.‬‬ ‫البته این مسائل هی چ گاه باعث بروز اختالفات جدی میان دو‬ ‫طرف نم ی شود چرا که روابط شان فراتر از این مسائل است‪.‬‬ ‫اکنون نیز نم ی توان انتظار داش��ت اختالف میان امریکا و‬ ‫فرانسه بر سر برنامه هس��ته ای ای ران‪ ،‬باعث شکاف عمیق‬ ‫میان دو طرف ش��ود‪ .‬همچنین در حال حاضر این فرضیه‬ ‫وجود دارد که شاید میان پاریس‪-‬واشنگتن نوعی تقسیم کار‬ ‫در قبال مس��اله ای ران صورت گرفته و فرانسه این بار نقش‬ ‫امریکا را در مذاکرات ایفا م ی کند‪.‬‬ ‫الیزه نشینان همواره خواسته اند‬ ‫اس�تقالل خ�ود را ب�ه رخ مقام�ات‬ ‫کاخ سفید بکشند‪ .‬این موضع مستقل‬ ‫را م ی توان در حوزه تحوالت سوریه و‬ ‫تو جو کرد‬ ‫مذاکرات هسته ای جس ‬ ‫‪35‬‬ ‫ارزش استراتژیک خاورمیانه برای امریکا همچنان پابرجاست‬ ‫انقالب در استراتژی ها‬ ‫سید جواد صالحی‬ ‫پژوهشگر خاورمیانه‬ ‫‪4‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سیاس��ت خارجی امریکا ماهیتا از یک سری اصول‪،‬‬ ‫اخ�لاق و ارمان ها تبعی��ت م ی کند که بنا ب��ر اقتضائات و‬ ‫نقاط عطف تاریخی دچار تفس��یر و تغیی راتی م ی شود‪ .‬اگر‬ ‫سیاست امریکا به خصوص در حوزه خاورمیانه بعد از جنگ‬ ‫سرد را بخواهیم تحلیل کنیم باید گفت این سیاست عمدتا‬ ‫در واکنش به حادثه ‪11‬سپتامبر یا‬ ‫انچه ایاالت متح��ده امریکا از ان‬ ‫تحت عنوان تروریسم نام م ی برد‪،‬‬ ‫ش��کل گرفت‪ .‬موضوع حمله به‬ ‫افغانس��تان‪ ،‬موضوع لشکرکشی‬ ‫ب��ه ع��راق و مواجهه با اندیش��ه‬ ‫القاعده گرای��ی یا بن الدنیس��م‪،‬‬ ‫هسته اصلی این اندیشه را شکل‬ ‫داده و تا به حال نیز این ش��رایط‬ ‫ت��داوم داش��ته اس��ت‪ .‬پیرامون‬ ‫سیاس��ت خارج��ی امری��کا در‬ ‫خاورمیانه یک سری علقه ها وجود‬ ‫دارد که پیوندی گسس��ت ناپذیر‬ ‫به وجود اورده است؛ این علقه ها‬ ‫چندین مورد را شامل م ی شوند که‬ ‫در زیر م ی اید‪ .‬نخست بحث انرژی‬ ‫است؛ توزیع جغرافیایی صادرات‬ ‫ان��رژی از خاورمیانه ب��ه جهان و‬ ‫وابس��تگی کش��ورهای غربی به‬ ‫ان‪ ،‬س��بب ش��ده ایاالت متحده‬ ‫امری��کا به عنوان ق��درت بزرگ و‬ ‫مداخله گر به وی��ژه پس از جنگ‬ ‫س��رد‪ ،‬تضمین امنیت ان��رژی را‬ ‫ن��ه تنها ب��رای خود بلک��ه ب رای‬ ‫هم پیمانانش نیز مدنظر داش��ته باشد‪ .‬دومین علقه ای که‬ ‫ایاالت متحده امری��کا در خاورمیانه دنب��ال م ی کند‪ ،‬بحث‬ ‫امنیت هم پیمانان اس��ت‪ .‬رژیم صهیونیستی‪ ،‬کشورهایی‬ ‫مانند عربس��تان و اعضای ش��ورای همکاری خلی ج فارس‬ ‫و رژیم هایی مانن��د اردن که پیون��د تنگاتنگی ب��ا امریکا‬ ‫داشته اند‪ ،‬همیشه یک سوی دیدشان به امریکا بوده است‪.‬‬ ‫بحث ای ران ه راس��ی‪ ،‬بحث برجسته سازی اندیشه شیعی یا‬ ‫به عبارتی هالل شیعی از موضوعاتی بوده و هست که در‬ ‫حقیقت امنیت را در کانون سیاست خارجی امریکا قرار داده‬ ‫است‪ .‬این موضوع نه تنها بعد از حمله به ع راق بلکه در حال‬ ‫حاضر نیز به بهانه های مختلف دنبال م ی شود‪ .‬طبیعتا این‬ ‫رویکرد در بحث جس ت وجوی امنیت نه تنها صرفا از طرف‬ ‫امریکا به صورت یک جانبه بلکه به ش��کل متقابل از سوی‬ ‫کشورهای منطقه ب رای امریکا نیز مطرح شده است‪ .‬سومین‬ ‫علقه امریکا بحث تروریس��م اس��ت؛ امری��کا بعد از جنگ‬ ‫س��رد خودش را فاتح جهان م ی دانس��ت و این فاتح بودن‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪36‬‬ ‫تئوریزه کردن موضوع هژمونی ک گرایی امریکا یا نظام نوین‬ ‫جهانی یا اندیشه پلیس بی ن الملل یا اندیشه سلسه مراتبی‬ ‫در روابط بی ن المل��ل را به وجود اورد؛ برجس��ته ترین محور‬ ‫بازتاب این اندیشه سازی یا تئوری سازی در حوزه خاورمیانه‬ ‫بود‪ .‬این مس��اله را افرادی همچون س��اموئل هانتینگتون‬ ‫در تئوری تع��ارض تمدن ها به عنوان کان��ون خطر مطرح‬ ‫کرده اند‪ .‬اما موضوع تروریس��م در حقیق��ت بحثی بود که‬ ‫در سیاس��ت خارجی امریکا عمدتا مدنظر قرار داشته و این‬ ‫کش��ور در برنامه ریزی های خودش هم ب��ه صورت حضور‬ ‫مس��تقیم‪ ،‬هم به ش��کل حمایتی در کانون توجه اش بوده‬ ‫و هست‪ .‬چهارمین علقه ای که امریکا در خاورمیانه دنبال‬ ‫کرده و م ی کند تعلق��ات هژمونیک مربوط به بحث جهانی‬ ‫شدن است؛ طبیعتا خاورمیانه نیز یکی از زیرمجموعه های‬ ‫ان اس��ت‪ .‬بحث جمعیت‪ ،‬مناب��ع‪ ،‬انرژی‪ ،‬ب��ازار مصرف و‬ ‫جایگاه ژئواستراتژیک خاورمیانه از موضوعاتی هستند که‬ ‫ایاالت متحده امریکا با جدیت به ان ‪‎‬ها توجه دارد؛ روز به روز‬ ‫نیز این توجه بیشتر م ی شود‪ .‬اکنون این سوال مطرح است‬ ‫که ایا باتوجه به این علقه ها ایاالت متحده امریکا‪ ،‬سیاست‬ ‫گسترش دوران بوش یا اندیش��ه نومحافظه کاران را ادامه‬ ‫خواهد داد یا این سیاست دچار کاستی و کاهش خواهد شد‪.‬‬ ‫همچنین ایا ب راساس سیاست نگاه به شرقی که در خالل‬ ‫دور دوم ریاست جمهوری باراک اوباما مطرح شده‪ ،‬امریکا از‬ ‫منزلت اس��تراتژیک خاورمیانه خواهد کاست؟ این مسائل‪،‬‬ ‫مسائلی هس��تند که مورد چون و چرا و بحث و جدل های‬ ‫فراوان واقع شده اند‪.‬‬ ‫من شخصا اعتقاد دارم این اندیش��ه نگاه به شرق به‬ ‫هیچ عنوان از نقش و منزلت خاورمیانه در سیاست خارجی‬ ‫امریکا نخواهد کاست‪ .‬مزیت های شرق دور در حوزه رقابت‬ ‫اقتصادی و کش��ش بازار یا رقابت با کشورهای نوظهوری‬ ‫مانند چین‪ ،‬ش��اید ایاالت متحده امریکا را ب��ه بازنگری در‬ ‫رویکردها و استراتژی ها وادار کند‪ ،‬اما این بازنگری به هیچ‬ ‫وجه به منزله کاهش ارزش اس��تراتژیک خاورمیانه نیست‪.‬‬ ‫طبیعتا دالیل��ی وجود دارد که باعث م ی ش��ود امریکا توجه‬ ‫خ��ودش را در منطقه کاهش ندهد یا از ارزش اس��تراتژیک‬ ‫منطقه خاورمیان��ه کم نش��ود؛ از جمله دالیل این اس��ت‬ ‫که در خصوص بح��ث تامین انرژی ی��ا بدیل های انرژی‪،‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا و متحدانش هنوز نتوانس��ته‪‎‬اند هیچ‬ ‫منبع جایگزین یا جانش��ین مس��تقلی پیدا کنند که بتواند‬ ‫منجر به ب ی توجهی به منابع انرژی خاورمیانه شود‪ .‬دومین‬ ‫عامل‪ ،‬درگیری یا ارتباط تنگاتنگی است که امریکا با مباحث‬ ‫منطقه ای دارد؛ این مباحث منطقه ای‪ ،‬امنیت متحدان امریکا‬ ‫را شامل م ی ش��ود که با ورود روس��یه به خاورمیانه نه تنها‬ ‫کاهش پیدا نکرده بلکه بر ان افزوده ش��ده است‪ .‬حوادثی‬ ‫همچون بحث سوریه و تالش روسیه ب رای تحکیم مواضع‬ ‫خودش در این کشور و مدیترانه و همچنین رویکرد روسیه‬ ‫در انعقاد پیمان جدید دفاعی و امنیتی ب��ا نظامیان مصر‪،‬‬ ‫دغدغه های امنیتی ب��رای اینده‬ ‫پاکس��تان و مباحثی مانند ای ران‬ ‫یک رقابت اس��تراتژیک جدید را‬ ‫به وج��ود اورده که ب راس��اس ان‪،‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا مجبور است‬ ‫این نبرد با روسیه را که به نوعی‬ ‫بازی با حاصل جمع جبری صفر‬ ‫است‪ ،‬تداوم ببخشد‪.‬‬ ‫تغییر راهب��رد امریکا پیش‬ ‫از جریان��ات بی��داری اس�لامی‬ ‫تاحدودی در گفته ها و نوش��ته ها‬ ‫اغاز شد‪ ،‬اما این تغییر نه به معنای‬ ‫کاهش اهمی��ت خاورمیانه و نه‬ ‫به معنای کاه��ش حضور امریکا‬ ‫بود‪ .‬ایاالت متح��ده امریکا بعد از‬ ‫ح��وادث مربوط به ‪ 11‬س��پتامبر‬ ‫و بع��د از روی کار ام��دن اوباما‪،‬‬ ‫ب��ا واگ��ذاری نقش ب��ه متحدان‬ ‫منطق��ه ای اش در ح��ال تغیی��ر‬ ‫شکل بود‪ .‬این واگذاری نقش هم‬ ‫در بح��ث کاهش حساس��ی ت ها‬ ‫نس��بت به ماهی ت ه��ای رفتاری‬ ‫امری��کا در خاورمیانه بود‪ ،‬هم در‬ ‫مورد افزایش مسئولیت بازیگران‬ ‫منطقه ای و ایجاد اعتم��اد بین انها و ه��م کنترل حوادث‬ ‫منطقه ای با هزینه و حساسیت کمتر‪ .‬البته باید توجه داشت‬ ‫که اوباما این سیاست ها را همچنان دنبال م ی کند‪.‬‬ ‫به اعتقاد م��ن ایاالت متح��ده امریکا هن��وز در مورد‬ ‫خاورمیانه دیدگاه های س��نت ی اش را ادام��ه خواهد داد‪ .‬این‬ ‫درس��ت اس��ت که امری��کا در منطقه در خص��وص بحث‬ ‫حقوق بشر‪ ،‬ازادی‪ ،‬دموکراتیزاس��یون و ایجاد ساختارهای‬ ‫دموکراتیک با برخی کشورهای منطقه همچون عربستان‬ ‫چالش دارد اما در بسیاری از موارد رویکرد امریکا در انتخاب‬ ‫میان ماهیت رفتاری ژئواس��تراتژیک و توج��ه به رفتارهای‬ ‫ژئوکالچری توجه به بعد اول بوده اس��ت‪ .‬یعنی خاورمیانه‬ ‫منزلت جنگ س��ردی خودش را نه تنها از دست نداده بلکه‬ ‫روز به روز نیز بر ان افزوده ش��ده اس��ت‪ .‬در حال حاضر نیز‬ ‫حساس��ی ت های منطقه ای به همراه دیدگاه جدید والدیمیر‬ ‫پوتی��ن‪ ،‬رئی س جمهور روس��یه در منطقه ب��ر این اهمیت‬ ‫افزوده است‪g .‬‬ ‫دگرگونیخاورمیانه‬ ‫بحران اقتصادی امریکا‬ ‫سید سلمان صفوی‬ ‫رئیسمرکزمطالعاتصلح لندن‬ ‫‪5‬‬ ‫امروز چین‪ ،‬ق��درت دوم اقتصادی جه��ان و طلبکار‬ ‫عم��ده اقتص��ادی امریکاس��ت‪ .‬چین ی ها در پرت��و رقابت‬ ‫ش��وروی و امریکا و سیاس��ت تنش زدایی موفق به جذب‬ ‫سرمایه گذاران غربی و اخذ تکنولوژی پیشرفته غربی شدند‬ ‫و بدین ترتیب بدون توس��ل به جنگ با تس��خیر بازارهای‬ ‫امری��کا و اروپا‪ ،‬به ی��ک بازیگر اصلی در اقتص��اد امریکا و‬ ‫جهان تبدیل ش��دند؛ چنان ک��ه ه ر گونه مان��ور اقتصادی‬ ‫انها بر اقتصاد امری��کا و جهان تاثیر مس��تقیم دارد‪ .‬چین‬ ‫‪ 116‬تریلیون دالر س��هام خزان��ه امری��کا را در اختیار دارد و‬ ‫بدین معنا بزرگ تری��ن طلبکار امریکا به ش��مار م ی رود‪ .‬از‬ ‫این رو امریکا ناچار اس��ت ب رای کنترل قدرت در حال تزاید‬ ‫چین که ممکن اس��ت در اینده سیاست توس��ع ه طلبی را‬ ‫نیز پیش بگیرد با ای��ن قدرت جهانی مقابل��ه کند و بدین‬ ‫منظ��ور ناوگان های نظامی خ��ود را به س��وی حوزه چین‬ ‫روانه کند‪.‬‬ ‫تضمین منابع انرژی کافی ب��رای امریکا در درازمدت‬ ‫از سیاس��ت های کالن دولت امریکا طی ‪ 20‬س��ال گذشته‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬بخش��ی از این امر از طریق افزایش تولید در‬ ‫امریکا از جمله افزایش تولید گازهای معروف به «گازهای‬ ‫غیرمتعارف» ب��ا اختصاص س��رمایه گذاری عظیم صورت‬ ‫گرفته اس��ت‪ .‬بخش دیگر این نیاز از طریق افزایش تولید‬ ‫نفت داخلی و بخشی دیگر نیز از طریق واردات نفت و گاز از‬ ‫مناطق مختلف دنیا تامین م ی شود‪ .‬با در پیش گرفتن این‬ ‫سیاست‪ ،‬در ش��رایط کنونی نفت خاورمیانه اهمیت سابق‬ ‫خود را ب رای اقتصاد امریکا از دست داده است‪.‬‬ ‫امید به ایران‬ ‫جنگ بین سنی و ش��یعه و س��کوالرها و افراطیون‬ ‫وهابی‪ ،‬ب رای مدت ها کشورهای خاورمیانه را سرگرم منازعات‬ ‫داخلی خود م ی کند‪ .‬امریکا نم ی تواند در این منازعات نقش‬ ‫مسلطی ایفا کند و اینده و برایند این گونه منازعات در این‬ ‫منطقه نامعلوم اس��ت‪ .‬از نظر تحلیلگ��ران امریکایی طی‬ ‫‪ 20‬س��ال اینده تمایل حکومت ایران به عملگرایی بیشتر‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬این عوامل و همچنی��ن قرار گرفت��ن ای ران در‬ ‫منطقه خاورمیانه که اکثرا عرب زبان و سن ی مذهب هستند‪،‬‬ ‫موجب تمایل ای ران به نزدیکی سنتی به بلوک غرب با حفظ‬ ‫استقالل خود م ی ش��ود‪ .‬در این میان مصالحه هسته ای با‬ ‫ای ران جهت هموار ش��دن راه نزدیکی مج��دد ای ران و غرب‬ ‫دارای اهمیت قابل توجهی اس��ت‪ .‬در این ص��ورت ای ران با‬ ‫دارا بودن بیش��ترین مولفه های قدرت و ثبات در خاورمیانه‬ ‫م ی تواند لنگر ثبات این منطقه متالطم شود‪.‬‬ ‫دردسر اسرائیل‬ ‫با کاهش اهمیت انرژی خاورمیانه و همچنین کاهش‬ ‫نفوذ ایدئولوژی��ک ای��ران و پدیده جهانی ش��دن‪ ،‬اهمیت‬ ‫اسرائیل به عنوان پایگاه اصلی غرب در خاورمیانه ‪ -‬باتوجه‬ ‫به پر هزینه بودن حمایت از اسرائیل و تک روی هایی مثل‬ ‫ادامه شهرک سازی و عدم به رسمیت شناختن فلسطین ی ها‬ ‫به عنوان یک کشور ‪ -‬موجب تغییر سیاست خاورمیانه ای‬ ‫امریکا در منطقه شده است‪.‬‬ ‫پایان هژمونی امریکا در خاورمیانه‬ ‫امریکا متوجه ش��ده که با وجود دو جنگ پ ر هزینه در‬ ‫افغانس��تان و ع راق‪ ،‬تس��لط خود بر منطقه خاورمیانه را از‬ ‫دست داده است‪ .‬امریکا عالوه بر عدم موفقیت در تضعیف‬ ‫بنیادگرایی و افراط گرایی در منطقه‪ ،‬نتوانسته است ع راق را‬ ‫با در نظر گرفتن تغیی رات جهانی و منطقه ای‪ ،‬امریکا‬ ‫اس��تراتژی حفظ نفوذ را جایگزین استراتژی حفظ سلطه در‬ ‫خاورمیانه کرده اس��ت‪ .‬ب ر اساس سیاس��ت جدید امریکا در‬ ‫خاورمیانه‪:‬‬ ‫‪ -1‬خاورمیانه اولویت اول امریکا نیست‪.‬‬ ‫‪ -2‬تمایل ب��ه نزدیک��ی به ای��ران جهت مب��ارزه با‬ ‫افراط گرایی اس�لامی یا چنان که در ادبیات سیاسی غرب‬ ‫گفته م ی شود جهادیسم و هماهنگی با ای ران ب رای برقراری‬ ‫صلح و امنیت پایدار در منطقه ای که نقش��ه ان به سرعت‬ ‫در حال تغییر است‪.‬‬ ‫‪ -3‬اهمیت یافت��ن قطر باتوجه به ت��وان مالی قوی‪،‬‬ ‫میل به بلندپروازی و دارا بودن جمعیت و ارتش بسیار اندک‪.‬‬ ‫‪ -4‬حمایت از تغییر رژیم های فرتوت سلطنتی منطقه‬ ‫و تبدیل انها به جمهوری های شب ه دموکراتیک‪.‬‬ ‫‪ -5‬حمایت از تجزیه عربستان‪.‬‬ ‫‪ -6‬عدم درگیری در جنگی دیگر؛ البته در صورتی که‬ ‫خطر جدی منافع ملی امریکا را تهدید نکند‪.‬‬ ‫‪ -7‬اس��تفاده گس��ترده از روش ه��ای نرم اف��زاری‬ ‫ب رای ادامه نف��وذ امری��کا در خاورمیانه نظی��ر روش های‬ ‫اقتصادی‪ ،‬جن��گ س��ایبری و تهاجم فرهنگ��ی از طریق‬ ‫بازی های کامپیوتری‪ ،‬فیلم های هالیوودی و اندیش��ه های‬ ‫کمی ت گرا‪.‬‬ ‫‪ -8‬ع��دم پ ی گی��ری حمای��ت مطل��ق از تمام��ی ‬ ‫خواسته های رژیم اسرائیل‪g .‬‬ ‫بین الملل‬ ‫خطر زردهای سرخ‬ ‫تنزل استراتژیک منطقه خاورمیانه‬ ‫فرجام سخن‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫پس از جنگ جهانی دوم امری��کا به تدریج جایگزین‬ ‫دو قدرت استعماری فرانسه و انگلیس در منطقه خاورمیانه‬ ‫ش��د‪ .‬در دهه ‪ 70‬میالدی پ��س از خروج کام��ل بریتانیا از‬ ‫خلیج فارس‪ ،‬امریکا بازیگر اصل��ی خارجی در خلیج فارس‬ ‫شد‪ .‬استراتژی امریکا تا قبل از پیروزی انقالب اسالمی ای ران‬ ‫بر «دو س��تون» نظامی ای ران و مالی عربستان استوار بود‪.‬‬ ‫این استراتژی از سوی دولت ریچارد نیکسون‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫اسبق امریکا مطرح شد‪ .‬ب راساس این سیاست‪ ،‬دولت های‬ ‫ای ران و عربس��تان به عنوان دو س��تون اصل��ی برنامه های‬ ‫امریکا وظیفه حراست و ُپ ر کردن خال قدرت در خلیج فارس‬ ‫را عهده دار شدند‪.‬‬ ‫با سقوط شاه ای ران‪ ،‬امریکا مجبور شد ب رای جلوگیری‬ ‫از نفوذ انقالب اسالمی بیش از پیش در مسائل خاورمیانه‬ ‫– به عن��وان مهم ترین منبع تامین ان��رژی جهان ‪ -‬درگیر‬ ‫شود‪ .‬با س��قوط بلوک شرق و فروپاش��ی جهان دو قطبی‪،‬‬ ‫امریکا ب رای چندین سال قدرت مسلط جهان شد‪.‬‬ ‫در این میان اما بحران اقتصادی جهان که از س��قوط‬ ‫وال استریت در ‪ 2007‬اغاز شد‪ ،‬س��ر براوردن چین به عنوان‬ ‫یک قدرت جهان��ی و مهم ترین طلبکار خارج��ی امریکا‪،‬‬ ‫اختراع انرژی های جایگزین نفت‪ ،‬افزایش تولید نفت امریکا‬ ‫به نحوی که در حال حاض��ر از واردات نفتی کامال ب ی نیاز‬ ‫است‪ ،‬تداوم تنش های ب ی پایان در خاورمیانه و کاهش نفوذ‬ ‫امریکا در دولت ه��ا و ملت های این منطق��ه‪ ،‬کاهش نفوذ‬ ‫البی اس��رائیل در امریکا و خس��تگی نهان امریکای ی ها از‬ ‫سرکش ی های اس��رائیل و عربس��تان بدون در نظر گرفتن‬ ‫منافع امریکا سبب ش��ده اس��ت امریکای ی ها در سیاست‬ ‫خاورمیانه ای خود تجدید نظر کنند‪.‬‬ ‫در ای��ن میان ام��ا مهم ترین عوامل تغییر سیاس��ت‬ ‫امریکا عبارتند از اهمیت یافتن قدرت چین‪ ،‬کاهش اهمیت‬ ‫اس��تراتژیک منطقه خاورمیانه و کاهش قدرت اقتصادی و‬ ‫اعتبار امریکا ب رای مداخله در سراسر جهان‪.‬‬ ‫امریکا در پی بحران اقتصادی سال های اخیر که هنوز‬ ‫هم درگیر ان اس��ت‪ ،‬پرداخت هزینه گزاف حدود س��ه هزار‬ ‫میلیارد دالری دو جنگ کم حاصل در افغانس��تان و ع راق‪،‬‬ ‫باالبودن سقف اس��تق راض دولت امریکا و در نتیجه تنش‬ ‫بین دولت و کنگره که موجب خدشه دار شدن اعتبار جهانی‬ ‫اقتصاد امریکا شد و ش��وک بزرگی به بازارهای جهانی وارد‬ ‫کرد‪ ،‬توان درگیری همزمان در دو منطقه خط رناک و حساس‬ ‫خاورمیانه و خاور دور را ندارد‪ .‬از این رو مجبور به اولویت بندی‬ ‫ش��ده و در حال حاضر کنترل قدرت چین اولویت نخست‬ ‫امریکاست‪.‬‬ ‫مطابق میل خود با یک جنگ هشت ساله امریکا در ع راق‬ ‫به قیمت جان پنج هزار سرباز و ‪ ۸۰۰‬میلیارد دالر هزینه ب رای‬ ‫واشنگتن شکل دهد‪.‬‬ ‫همچنی��ن در رواب��ط خود با اس��رائیل و عربس��تان‬ ‫مهم ترین متحدان منطقه ای خود نیز به خاطر فلس��طین‬ ‫و تحوالت در تون��س و مصر‪ ،‬دچار اختالفات جدی ش��ده‬ ‫است؛ چنانکه هر کدام از این دو متحد در مقابله با مسائل‪،‬‬ ‫راه خود را دنب��ال م ی کنند که هماهنگی با سیاس��ت های‬ ‫کالن جهان��ی و منطقه ای امریکا ندارد‪ .‬ای��ران‪ ،‬مهم ترین‬ ‫قدرت منطقه نیز به رغم تحریم ها مستقل از امریکا حرکت‬ ‫م ی کند و ملت های منطقه نیز نس��بت ب��ه امریکا بدبین‬ ‫یا متنفرند‪.‬‬ ‫مصالحه هسته ای با‬ ‫ایران جهت هموار شدن‬ ‫راه نزدیکی مجدد ایران‬ ‫و غرب دارای اهمیت‬ ‫قابل توجهی است‪.‬‬ ‫در این صورت ایران‬ ‫با دارا بودن بیشترین‬ ‫مولفه های قدرت و ثبات‬ ‫در خاورمیانه می تواند‬ ‫لنگرثباتاینمنطقه‬ ‫متالطم شود‬ ‫‪37‬‬ ‫نصراهللسجادی‬ ‫ورزش‬ ‫ورزش‪ ،‬وزیرش را شناخت‬ ‫مردیکه تق ریبا همهاهالی‬ ‫ورزش وزیر شدنش را‬ ‫حتمیم ی دانستندبهاین‬ ‫مهمدستنیافت‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫اغازعصردانشگاهیان‬ ‫محمود گودرزی باالخره توانست صندلی ورزش در هیات دولت را پر کند‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫محم�ود گ�ودرزی در‬ ‫حال ی که هرگز نامش در میان‬ ‫گزینه های وزارت ورزش نبود‬ ‫به ص�ورت غیرمنتظره ای در‬ ‫یک هفته‪ ،‬فاصله دانش�کده‬ ‫تربی ت بدنی تا وزارت ورزش‬ ‫را پیمود‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫‪1‬‬ ‫وکالی ملت ب��ا ‪ 199‬رای مواف��ق‪ 44 ،‬رای مخالف و‬ ‫‪24‬رای ممتن��ع از مجموع ‪ 267‬ارای ماخ��وذه به چهارمین‬ ‫گزینه پیشنهادی رئی س جمهور ب رای تصدی وزارت ورزش و‬ ‫جوانان رای اعتماد دادند‪.‬‬ ‫ب رای س��پردن کلید س��اختمان س��ئول به فردی که‬ ‫باالخره مجل��س او را پس��ندید از قرار معلوم این س��ه نفر‬ ‫باید کنار م ی رفتند؛ س��لطان ی فر‪ ،‬صالح ی امیری و سجادی‪.‬‬ ‫نمایندگان مجل س شورای اس�لامی با بررسی برنامه های‬ ‫چهارمین وزیر پیش��نهادی روحانی ب��رای وزارت ورزش و‬ ‫جوانان‪ ،‬کلید ساختمان سئول را به محمود گودرزی سپردند‪.‬‬ ‫محمود گودرزی چهارمین وزیر پیش��نهادی ورزش و‬ ‫جوانان از زمان اغاز به کار دول��ت یازدهم بود که باالخره با‬ ‫اقبال مجلس ی ها روبه رو شد‪.‬‬ ‫پی��ش از وی رئی س جمه��ور‪ ،‬مس��عود س��لطان ی فر‪،‬‬ ‫‪38‬‬ ‫سی د رضا صالح ی امیری و نصراهلل سجادی را ب رای اخذ رای‬ ‫اعتماد به مجلس معرفی کرد اما نمایندگان ب رای س��پردن‬ ‫وزارت ورزش و جوانان به انان اعتماد نکردند‪.‬‬ ‫‪ 24‬ابان ماه مهلت قانونی س��ه ماهه دولت ب رای اداره‬ ‫وزارت ورزش و جوانان با «سرپرس��ت» به پایان رس��ید‪ ،‬در‬ ‫صورتی که نمایندگان باز هم به وزیر پیش��نهادی ورزش و‬ ‫جوانان اعتماد نم ی کردند‪ ،‬باتوجه به پایان مهلت سه ماهه‪،‬‬ ‫باید به واس��طه حکم حکومتی مجوز اخذ م ی شد و ایشان‬ ‫فرصتی م ی دادند تا در این مدت تکلیف وزیر این وزارتخانه‬ ‫مشخص شود اما این اتفاق رخ نداد و مجلس ی ها در دقیقه‬ ‫نود به چهارمین پیشنهاد دولت پاسخ مثبت دادند‪.‬‬ ‫روحانی‪ :‬دولت مصمم به تعامل با مجلس است‬ ‫حس��ن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور در جلس��ه رای اعتماد‬ ‫به چهارمین وزیر پیش��نهادی ب رای وزارتخانه ورزش و امور‬ ‫جوانان گفت‪« :‬پیش از این اهمیت وزارت ورزش و جوانان‬ ‫را عرض کرده ام‪.‬همان ط��ور که قبال گفت��م دولت خود را‬ ‫پیکره ای از نظام م ی داند و در کنار مجلس و دیگر اعضای‬ ‫نظام جمهوری اسالمی باید بار س��نگین نظام را به دوش‬ ‫بگیریم‪ .‬شرایط کشور اقتضا م ی کند دولت و مجلس بیشتر‬ ‫در کنار هم باشند‪».‬‬ ‫رئیس دولت یازده��م ادامه داد‪« :‬دول��ت این نکته را‬ ‫که نمایندگان به وزیر پیشنهادی رای بدهند یا ندهند‪ ،‬حق‬ ‫قانونی نماین��دگان م ی داند اما در عین ح��ال در کنار همه‬ ‫حقوق قانونی‪ ،‬شرایط کش��ور‪ ،‬جامعه‪ ،‬منطقه و بی ن المللی‬ ‫اقتضا م ی کند که بیشتر در کنار هم باشیم‪ ».‬رئی س جمهور‬ ‫تصریح کرد‪« :‬در زمین��ه وزارت ورزش و جوانان همان طور‬ ‫که قبال نیز اشاره کردم و در برنامه دولت تدبیر و امید امده‬ ‫است‪ ،‬ورزش را یک فعالیت نش��اط افرین‪ ،‬سالمت بخش‪،‬‬ ‫انسجام افرین و حتی زمینه بس��یار مناسبی ب رای کاهش‬ ‫هزینه های دولت در اداره کشور و ایجاد ثروت ملی م ی دانم‬ ‫و دول��ت بر این مبن��ا نگاهش به مس��اله ورزش یک نگاه‬ ‫تخصصی است‪».‬وی تاکید کرد‪« :‬مساله توجه به جوانان‬ ‫بسیار حائز اهمیت است‪ ،‬جامعه ما یک جامعه جوان است‬ ‫یا به تعبیری بس��یار جوان اس��ت؛ ما باید ب��ه دغدغه های‬ ‫مربوط به جوانان توجه کنیم‪ ،‬البته وزارتخانه های مختلفی‬ ‫همچون اموزش و پرورش‪ ،‬ام��وزش عالی‪ ،‬وزارت فرهنگ‬ ‫و ارش��اد اس�لامی و وزارت کار هر یک این مسئولیت را بر‬ ‫دوش دارند و تمام بخش های اقتصادی دولت بخش��ی از‬ ‫وظایفش��ان مربوط به جوانان جامعه است اما در عین حال‬ ‫این وزارتخانه وظیفه خاصی را نس��بت به جوانان برعهده‬ ‫دارد‪ .‬اقای گودرزی الاقل در دو زمینه ورزشی مقام مربیگری‬ ‫دارد و کامال به این محیط تخصصی اشناست و متخصصان‬ ‫فراوانی زیر دس��ت این استاد تربیت ش��ده اند‪ .‬او م ی تواند‬ ‫با اش��نایی که دارد افراد متخصص و صاحب نظر را به کار‬ ‫گیرد‪».‬روحانی تاکید کرد‪« :‬اقای گودرزی هم سابقه حضور‬ ‫در نهادهای انقالبی را دارد‪ ،‬هم س��ابقه حضور در جبهه و‬ ‫امیدواریم فضای انقالبی را با حض��ورش در این وزارتخانه‬ ‫مهندسهاشمی طبا‬ ‫اقای مهندس هنوز اعتقاد دارد‬ ‫که م ی تواند فردی تاثیرگذار در‬ ‫معادالت ورزش ای ران باشد‬ ‫بیش از انچه امروز دارای ان است‪ ،‬شاهد باشیم‪».‬‬ ‫وی ادام��ه داد‪« :‬امیدواریم اقای گ��ودرزی بتواند هم‬ ‫در زمینه تخصص��ی‪ ،‬اخالقی و فرهنگی و ه��م در زمینه‬ ‫اقتصاد باتوجه به اینکه س��وابق مدیری��ت اقتصادی دارد‪،‬‬ ‫بخش اقتصاد ورزش را هم س��امان دهد‪ .‬پروژه های زیادی‬ ‫ناتمام مانده است که برخی ارزش انها را شش هزار میلیارد‬ ‫تومان براورد م ی کنند که نیاز است به بهترین شکل به پایان‬ ‫برسد‪ ».‬رئی س جمهور خطاب به نمایندگان مجلس گفت‪:‬‬ ‫«با تائید اقای گودرزی هم به ورزش کمک کرده اید‪ ،‬هم به‬ ‫جوانان عزیز امید و نشاط بیشتری داده اید و امیدوارم امروز‬ ‫شاهد ان باش��یم که دولت تکمیل شود و بتواند به وظایف‬ ‫س��نگینی که قانون و مطالبات مردم بر دوش ان گذاشته‬ ‫عمل کند‪».‬‬ ‫سوال درباره مواضع سیاسی گودرزی‬ ‫با وزیر شدن دکترگودرزی‬ ‫از ق رار معلوم ورزش به دست‬ ‫دانشگاهیانافتاد‬ ‫ورزش‬ ‫کند‪».‬محمد قس��یم عثمانی‪ ،‬نماینده م��ردم بوکان نیز در‬ ‫حمایت از وزیر پیش��نهادی وزیر ورزش و جوانان در صحن‬ ‫علنی مجلس گفت‪« :‬کسانی که پیش از این به عنوان وزیر‬ ‫پیشنهادی ورزش به مجلس معرفی ش��ده بودند‪ ،‬در حوزه‬ ‫فیزیولوژی ورزش تخصص داشتند اما اقای محمود گودرزی‬ ‫به عنوان یک مدیر متخصص در عرصه ورزش مطرح است‪.‬‬ ‫شناخت اقای گودرزی از وضع موجود از جمله ویژگ ی های‬ ‫وی اس��ت‪ .‬اگر وضع موج��ود را نشناس��یم نم ی توانیم به‬ ‫س��مت وضع مطلوب حرکت کنیم اقای دکت��ر گودرزی با‬ ‫شناختی که از وضع موجود دارد‪ ،‬با رای قاطع و جب ران کننده‬ ‫نمایندگان سکان وزارت ورزش و جوانان را در اختیار گرفته و‬ ‫به خوبی اداره خواهد کرد و از همان روز اول مجموعه را به‬ ‫سمت وضع مطلوب به پیش خواهد برد‪ ».‬حسین گروسی‪،‬‬ ‫نماینده مردم کرج نیز در موافقت با وزیر پیشنهادی ورزش و‬ ‫جوانان گفت‪« :‬ما در اینده بازی های اسیایی در کره جنوبی و‬ ‫همچنین بازی های جهانی و المپیک را داریم و من امیدوارم‬ ‫همان طور که نماین��دگان به وزیر اقتص��اد باالترین رای را‬ ‫دادند‪ ،‬حال نیز اگر م ی خواهند ورزش از فس��اد دور شود‪ ،‬به‬ ‫گودرزی رای قاطع دهند‪».‬‬ ‫اما نوبت به مخالفان رس��ید‪ .‬جواد کریم ی قدوس��ی‪،‬‬ ‫نماینده مردم مش��هد و کالت گفت‪« :‬ای راد اساسی من به‬ ‫اقای گودرزی این اس��ت که وی فردی نیس��ت که بتواند‬ ‫اعمال رای قانونی و حقوقی خود را انجایی که باید به صالح‬ ‫ملت و امت باشد‪ ،‬عمل کند‪ .‬یکی از دالیل اصلی مخالفت‬ ‫من با وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان مساله ای بود که در‬ ‫رای اعتماد های پیشین به وزرای دولت یازدهم دیدیم‪ ،‬برخی‬ ‫وزرا زمانی که حائز رای مثبت وکالی ملت شدند‪ ،‬با اینکه از‬ ‫حساسیت نمایندگان و مردم نسبت به فتنه اگاهی داشتند‬ ‫اما پ��س از رای اوردن از مجلس انتصاباتش��ان را از افرادی‬ ‫قرار دادند که در فتنه نقش داش��تند‪».‬وی ادامه داد‪« :‬اقای‬ ‫گودرزی! برخ ی ها به عنوان سران فتنه خود را دست خوانده‬ ‫دولت و قیم رئی س جمهور م ی دانند و شما توان ندارید مقابل‬ ‫این افراد بایستید‪ .‬س��خنگوی وزارت خارجه و دیگران! شما‬ ‫وارد کابینه ای ش��ده اید که باید از حقوق ملت دفاع کنید و‬ ‫انتظار این اس��ت که تمام ی وزرا این گونه باش��ند اما (اقای‬ ‫گودرزی) من این توان را در شما سراغ ندارم‪».‬‬ ‫محمود گ��ودرزی وزی��ر پیش��نهادی وزارت ورزش و‬ ‫جوانان در ادامه جلس��ه بررس��ی رای اعتماد با قرار گرفتن‬ ‫پشت تریبون صحن علنی مجلس با اشاره به سوابق خود‬ ‫در زمینه های مختل��ف گفت‪« :‬من تحصی�لات دکترای‬ ‫مدیریت و برنامه ریزی ورزش داشته و پیش از انقالب با درک‬ ‫پیام امام خمینی به عضویت انجمن های اسالمی دانشگاه‬ ‫تربیت معلم درامدم و پس از پیروزی انقالب نیز عضو سپاه‬ ‫شدم‪ .‬همواره در خط امام و رهبری بوده و والیت را رکن نظام‬ ‫دانسته و کوچکترین عدول از ان را خطا م ی دانم‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬رش��ته تخصصی من ورزش کش��تی‬ ‫است و در این زمینه دارای سوابق قهرمانی بودم و تاکنون‬ ‫بارها به عنوان مربی تیم های ملی دانشجویان ایفای وظیفه‬ ‫کردم‪ ».‬وی برگزاری چندین دوره المپیادهای دانشجویی را‬ ‫یکی دیگر از سوابق خود خواند و افزود‪« :‬در این المپیادها‬ ‫جمعیت زیادی شرکت م ی کند و مدیریت ان بسیار سخت‬ ‫اس��ت؛ من همچنین مدتی به عنوان مدیریت تربی ت بدنی‬ ‫جهاد دانش��گاهی و مدیرکل تربی ت بدنی دانشگاه ته ران و‬ ‫معاون اداری ‪ -‬مالی دانشکده تربی ت بدنی خدمت کردم‪».‬‬ ‫گودرزی اضافه کرد‪« :‬ریاست دانشکده تربی ت بدنی در‬ ‫سه دوره تاکنون‪ ،‬معاونت فنی ورزشی سازمان تربی ت بدنی‪،‬‬ ‫ریاس��ت فدراس��یون تی راندازی‪ ،‬بنیان گذاری چهار نشریه‬ ‫علمی‪ -‬پژوهشی در دانشگاه ته ران و مسئولیت یک نشریه‬ ‫بی ن المللی به زبان انگلیس��ی را برعهده داشته و هم اکنون‬ ‫نیز از نظر علمی دارای رتبه اس��تاد تمامی هس��تم‪ ».‬وی‬ ‫ساماندهی امور جوانان در بهبود سبک زندگی را یکی دیگر‬ ‫از راهبردهای برنامه خود خواند و در تش��ریح اقدامات مورد‬ ‫نیاز در مورد این راهبرد گفت‪« :‬اشاعه مستمر الگوی سبک‬ ‫زندگی ب ر اساس اسناد باالدستی و همچنین ارتقای کمی و‬ ‫کیفی دوره های اموزش��ی مهارت های زندگی و ط راحی و‬ ‫اجرای سندهای کاهش اس��ی ب های اجتماعی از اقداماتی‬ ‫است که ب رای عمل ی شدن این راهبرد باید انجام شود‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫علی ای رانپور‪ ،‬نماینده مردم مبارکه در مجل س شورای‬ ‫اسالمی در مخالفت با وزیر پیش��نهادی ورزش و جوانان با‬ ‫اش��اره به اهمیت این وزارتخانه گفت‪« :‬حساس��یت وزارت‬ ‫ورزش و جوان��ان به خصوص به دلیل گس��تردگی وظایف‬ ‫ان در حوزه ورزش و جوانان بر هی چ کس پوشیده نیست‪».‬‬ ‫ای رانپور با اش��اره به اینکه طی سال های گذشته وزن‬ ‫بخش ورزش س��نگی ن تر از بخ��ش جوانان ب��وده‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«برنامه های اقای گودرزی در حوزه جوانان چیست؟ امروز‬ ‫بخش عمده ای از جمعیت کشور را جوانان تشکیل م ی دهد‬ ‫و ایش��ان به صورت کامل باید توضیح دهند که چه برنامه‬ ‫زمانبندی شده ای ب رای حل مشکالت جوانان در کشور دارد‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬نکته دیگر اینجاس��ت که برنامه اقای گودرزی‬ ‫ب رای تیم های شهرستانی که با کمترین بودجه و امکانات‪،‬‬ ‫بیشترین بازدهی را در کشور دارند‪ ،‬چیست؟»‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬بخش اعظم مبالغ مالی وزارت ورزش و‬ ‫جوانان روی تیم های پایتخت نشین سرمایه گذاری م ی شود‬ ‫و ب��ه تیم های شهرس��تانی توجه کمتری م ی ش��ود‪ .‬اقای‬ ‫گودرزی چه برنامه ای ب رای رفع این مس��اله دارد؟» ای رانپور‬ ‫همچنین به بحث موضع وزیر پیشنهادی در خصوص فتنه‬ ‫س��ال ‪ 88‬پرداخت و گفت‪« :‬امیدوارم ایشان مواضع خود را‬ ‫در این باره به خوبی تش��ریح کنند‪ ».‬اما فتح اهلل حس��ینی‪،‬‬ ‫نماینده مردم قصرش��یرین‪ ،‬س��رپل ذهاب و گیالنغرب در‬ ‫مجل س شورای اسالمی‪ ،‬روستازاده بودن‪ ،‬تجربه و تخصص‬ ‫گودرزی را از دالیل دفاع از وزیر پیشنهادی ورزش برشمرد و‬ ‫بر همین اساس گفت‪« :‬ایشان عالوه بر اینکه در مدیریت‬ ‫ورزش تجربه قابل قب��ول و کارنامه مثبت��ی از خود به جا‬ ‫گذاشته‪ ،‬از این گذشته ایش��ان به هیچ جناح و گروهی نیز‬ ‫وابستگی ندارند‪».‬‬ ‫وی با اشاره به این نکته که جوانان از گودرزی انتظار‬ ‫دارند که رنج انه��ا را به پایان برس��اند‪ ،‬خاطر نش��ان کرد‪:‬‬ ‫«گودرزی همیش��ه از جوانان مناطق روستایی‪ ،‬عشایری و‬ ‫مرزی با تمام توان دفاع کرده اس��ت‪ ».‬این نماینده موافق‬ ‫خاطر نشان کرد‪« :‬دولت را مردم انتخاب کردند اما انتظار ما‬ ‫از اقای روحانی این است که جوانان را در بحث ورزش بیشتر‬ ‫از گذش��ته کمک و حمایت کند‪ .‬اقای گ��ودرزی م ی تواند‬ ‫با برنامه ریزی و ارائ��ه برنامه های مفید در راس��تای ورزش‬ ‫مخصوصا ورزش اس��تان ها به کابینه دولت یازدهم کمک‬ ‫محمودگودرزی‬ ‫رئی س جمه�ور در دف�اع‬ ‫از دکترگ�ودرزی گفت‪« :‬اقای‬ ‫گودرزی ه�م س�ابقه حضور‬ ‫در نهاده�ای انقالب�ی را دارد‪،‬‬ ‫هم س�ابقه حضور در جبهه و‬ ‫امیدواریم فضای انقالبی را با‬ ‫حض�ورش در ای�ن وزارتخانه‬ ‫بیش از انچه ام�روز دارای ان‬ ‫است‪ ،‬شاهد باشیم‪».‬‬ ‫محمود گ��ودرزی‪ ،‬وزیر پیش��نهادی ورزش و جوانان‬ ‫در پایان در پاس��خ به س��والی در خصوص همکاری وی با‬ ‫شرکت های تابعه شرکت ای ران خودرو گفت‪« :‬من با یکی از‬ ‫این شرکت ها به عنوان مشاور همکاری داشته ایم و مبالغی‬ ‫را به صورت خرد خ��رد دریافت کرده ام و ای��ن مبلغ را یکجا‬ ‫بازگردانده ام و مستندات ان موجود است‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬در حوزه مسائل سیاسی نیز استعالمات‬ ‫الزم از وزارت اطالعات گرفته شده و ب راساس این استعالمات‬ ‫بنده در هیچ دسته‪ ،‬گروه و حزبی عضویت ندارم و پیرو خط‬ ‫رهبری و والیت فقیه هستم‪g ».‬‬ ‫‪39‬‬ ‫رمز منهای ‪ 3‬چه بود؟‬ ‫‪2‬‬ ‫چرا نصراهلل سجادی رای اعتماد نگرفت‬ ‫پس از مدت ها کش��مکش بین نمایندگان مجلس و‬ ‫فرد معرفی ش��ده از طرف دکتر حس��ن روحانی ب رای مسند‬ ‫وزارت ورزش و جوانان‪ ،‬سرانجام «محمود گودرزی» به عنوان‬ ‫وزیر جدید ورزش و جوانان انتخاب ش��د؛ وزیری که به گفته‬ ‫کارشناسان باید ساختارهای سنتی ورزش ای ران را تغییر دهد‪.‬‬ ‫نمایندگان روز یکشنبه‪ 26‬ابان ماه ‪ 1392‬با ‪ 199‬رای موافق‪،‬‬ ‫ ‪ 44‬رای مخال��ف و ‪ 24‬رای ممتنع از مجم��وع ‪ 267‬نماینده‬ ‫حاضر به محمود گودرزی ب رای تصدی وزارت ورزش و جوانان‬ ‫رای اعتماد دادند‪ .‬این رای اعتماد در حالی داده ش��د که سه‬ ‫فرد پیش��نهادی قبلی یعنی مسعود س��لطان ی فر‪ ،‬سیدرضا‬ ‫ی و نصراهلل س��جادی ب��رای وزارت ورزش و‬ ‫صالح��ی امیر ‬ ‫جوانان نتوانستند رای اعتماد مجلس را به دست اورند‪ .‬این در‬ ‫حالی است که محمود گودرزی به عنوان رئیس و استادتمام ‬ ‫دانشکده تربی ت بدنی دانشگاه ته ران مشغول کار بود‪.‬‬ ‫چرا سجادی رای نیاورد؟‬ ‫ورزش‬ ‫بهتر است با یک س��وال ش��روع کنیم؟ چرا نصراهلل‬ ‫س��جادی نتوانس��ت از مجلس رای اعتماد بگی��رد؟ ب رای‬ ‫تحلیل این موضوع شاید بد نباش��د نگاهی به جبهه گیری‬ ‫سه فراکسیون تاثیرگذار در مجلس شورای اسالمی داشته‬ ‫باشیم؛ فراکسیون اصولگرایان‪ ،‬فراکسیون اصالح طلبان و‬ ‫فراکسیون رهروان‪ .‬دسته بندی ارا درباره سجادی این نتیجه‬ ‫را نشان م ی داد؛ اصولگرایان و اصالح طلبان با سجادی همراه‬ ‫نبودند و در این بین پایگاه موافق��ان از میان افرادی بود که‬ ‫در فراکس��یون رهروان تعریف م ی ش��دند‪ .‬اما مخالفان چه‬ ‫م ی گفتند؟ فراکسیون اصولگرایان اعتقاد داشتند که نباید به‬ ‫نصراهلل سجادی به خاطر عدم عذرخواهی درباره اتفاق سال‬ ‫‪ 82‬اعتماد کرد‪ .‬سالی که موضوع ان استعفای دسته جمعی‬ ‫از طرف برخی نمایندگان مجلس مطرح شد و البته دامنه این ‬ ‫ترشرویی سیاسی به برخی وزارتخانه ها هم کشیده شد‪ .‬در‬ ‫ان برهه سجادی‪ ،‬معاون وزیر اموزش و پرورش بود و او نیز‬ ‫استعفا داد تا خیل ی ها نسبت به وی دچار بدبینی شوند‪ .‬البته‬ ‫بعدها خود س��جادی در این باره توضیحاتی را مطرح کرد و‬ ‫تاکید داشت که این استعفا معن ی اش مخالفت با ارکان اصلی‬ ‫نظام نبوده است‪ .‬در ضمن او تاکید کرد که مجید انصاری به‬ ‫وی گفته است به خاطر استعفایت عذرخواهی نکن‪ .‬هرچند‬ ‫این اظهارات واکنش مجید انصاری را نیز همراه داشت‪ ،‬به‬ ‫هر حال نتیجه این رفتار باعث شد تا فراکسیون اصولگرایان‬ ‫حتی نس��بت به گزینه ه��ای قبلی که دول��ت به مجلس‬ ‫پیشنهاد کرده بود مخالف خوانی سخت تری به خرج دهند و‬ ‫سجادی و مواضع سیاس ی اش را سخت به چالش بکشند‪ .‬در‬ ‫مورد اصالح طلبان نیز بد نیست اظهارات تابش را مرور کنیم؛‬ ‫برئیس‬ ‫وقتی دکتر گودرزی از مجلس رای اعتماد گرفت‪ .‬نای ‬ ‫فراکسیون ورزش مجلس شورای اسالمی گفت‪« :‬مجلس‬ ‫ب��ا رای اعتماد ب��ه چهارمین گزینه پیش��نهادی دولت‬ ‫ب رای تص��دی وزارت ورزش و جوانان حمایت خود را از‬ ‫ب رنامه های دولت نشان داد‪».‬‬ ‫این در حال��ی بود که وی ان ط��ور که باید از‬ ‫نصراهلل س��جادی حمایت نکرد‪ ،‬اما این موضوع‬ ‫درباره دکتر گودرزی طور دیگ��ری رخ داد‪ .‬وی در‬ ‫اس��تانه روز رای اعتماد به گ��ودرزی گفت‪« :‬اگر‬ ‫در بررسی صالحیت چهارمین گزینه پیشنهادی‬ ‫دولت یازدهم ب رای تصدی وزارت ورزش و جوانان‬ ‫صرفا مس��ائل فنی و تخصصی م��ورد توجه‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪40‬‬ ‫قرار گیرد‪ ،‬محمود گودرزی کار دش��واری ب رای کس��ب رای‬ ‫اعتماد مجلس نخواهد داش��ت‪ ،‬چون هم از نظر ورزش��ی‬ ‫کارنامه قابل قبولی دارد و هم سابقه سیاس ی اش جایی ب رای‬ ‫بهانه جویی باقی نم ی گذارد‪ .‬در حال حاضر دولت در عرصه‬ ‫سیاست خارجی وارد رویارویی نفسگیری با کشورهایی شده‬ ‫که م ی خواهند با تحریم و محدودیت عرصه را بر ملت ای ران‬ ‫تنگ کنند‪ .‬رای اعتماد مجلس به محمود گودرزی و تکمیل‬ ‫کابینه م ی تواند نشانه حمایت مجموعه حاکمیت به خصوص‬ ‫مجلس از دولت در این شرایط حساس باشد‪».‬‬ ‫وی درباره ش��انس محمود گودرزی ب رای کسب رای‬ ‫اعتماد نمایندگان مجلس نیز گفته بود‪« :‬باتوجه به فش��ار‬ ‫افکار عمومی‪ ،‬گزینه چهارم دولت ش��انس بیش��تری ب رای‬ ‫کس��ب رای اعتماد مجلس دارد به خص��وص اینکه از نظر‬ ‫سیاسی هم حساسیتی روی او نیست‪».‬‬ ‫با توجه به این اتفاقات حاال روش��ن تر م ی توان به این‬ ‫سوال پاسخ گفت که چرا نصراهلل س��جادی نتوانست ب رای‬ ‫گرفتن کلید ساختمان س��ئول از مجلس��ی ها رای اعتماد‬ ‫بگیرد‪ .‬اما به نظر م ی رسید تصمیم گیرندگان اصلی پارلمان‬ ‫ب ی تمایل نبودند سجادی‪ ،‬راهی ساختمان سئول شود‪ ،‬اما با‬ ‫رای پایین‪ .‬اشتباه محاسباتی سبب شد که با اختالف دو رای‪،‬‬ ‫این اتفاق رخ ندهد و به نوعی این مساله از دست اصولگرایان‬ ‫شاخص مجلس خارج شد‪ .‬با این حال نم ی توان و نباید از این‬ ‫نکته غفلت کرد که فع��ل و انفعاالتی که در انتخابات اخیر‬ ‫ریاس��ت جمهوری رخ داد‪ ،‬خارج از تصور اصولگرایان بود‪ .‬در‬ ‫مورد وزارت ورزش اما به مرور از سوی هر دو طرف‪ ،‬مواضعی‬ ‫اتخاذ شد که این افتراق را بیشتر کرد‪.‬‬ ‫عدم رای اعتماد به سجادی‪ ،‬باتوجه به سابقه قابل دفاع‬ ‫و درخش��ان او در ورزش و مقبولیت در می��ان اهالی ورزش‪،‬‬ ‫ب رای مجلس هزینه هایی در پی خواهد داش��ت‪ .‬اما در این‬ ‫بین بعض ی ها برخی انتقادات را متوجه رئیس فراکس��یون‬ ‫اصالح طلبان مجل��س م ی کنند و م ی گوین��د او به دالیل ی ‬ ‫ترجیح داد به جای حمایت از سجادی از دکتر گودرزی حمایت‬ ‫کند و اتفاقا در این مورد س��نگ تمام بگذارد‪ .‬نکته دیگر اما‬ ‫به واکنش های فراکسیون ورزش مجلس شورای اسالمی‬ ‫برم ی گردد؛ واکنش هایی که اب��دا در روزهای رای اعتماد به‬ ‫وزرای پیش��نهادی دولت ب رای پست وزارت ورزش و جوانان‬ ‫به کار نیامد‪ .‬نه حمایت این فراکس��یون ب��ه کمک وزرای‬ ‫پیشنهادی امد و نه مخالفت ش��ان در افتادن این گزینه ها‬ ‫تاثیرگذار بود‪ .‬شاید این موضوع به نوع نگاه دیگر نمایندگان‬ ‫به این فراکسیون هم برم ی گردد‪ .‬انجا که این شائبه مطرح‬ ‫ش��د که حمایت یا مخالفت فراکس��یون ورزش مجلس با‬ ‫معیارها و مالک های خاص این اعضا انجام م ی گیرد‪.‬‬ ‫مساله های مهم وزیر ورزش‬ ‫وجود ساختارهای س��ازمانی سنتی یکی از اصل ی ترین‬ ‫معض�لات پی��ش روی وزی��ر ورزش اس��ت‪ .‬پیکره بندی و‬ ‫ساختار س��ازی بر مبنای علم و دانش در وضعیت کنونی کار‬ ‫سختیشدهاست‪،‬چراکه ساختارهای سنتی زیادیوجوددارد که‬ ‫باید سر و سامان پی دا کند‪ ،‬این موضوع معضل اصلی پیش روی‬ ‫وزیر ورزش و جوانان است‪ .‬ساختارهای سازمانی فدراسیون ها‬ ‫کامالسنتیهستندو البتهتفکراتنوینکهاجرایاینتفکرات‬ ‫نوین باعث خ واهد شد به مرور زمان شرایط بهبود پی دا کند‪ .‬نکته‬ ‫دیگری که کار دکتر گودرزی را حساس خ واهد کرد این است که‬ ‫او از جامعه دانشگاهی انتخاب شده است‪ .‬گودرزی شش سال‬ ‫رئیس دانشکده تربی ت بدنی بود و برخی مدع ی اند در این مدت‬ ‫ورزش دانشگاه ته ران از لحاظ توسعه کمی و کیفی در حوزه‬ ‫سخت افزاریونیروی انسانیپیشرفتقابلتوجهیرابهنسبت‬ ‫سال های گذشته داشته‪ ،‬اما گودرزی که شخصی دانشگاهی‬ ‫است‪ ،‬باید غیر از مسائل علمی و افراد دانشگاهی از مربیان و‬ ‫پیشکسوتانی که در رشته های مختلف فعال بوده اند‪ ،‬استفاده‬ ‫کند‪ .‬در واقع وی چاره ای جز مدیریت این دو حوزه ندارد‪ .‬در واقع‬ ‫گودرزی باید پل ارتباطی خوبی بین جامعه سنتی ورزش و افراد‬ ‫دانشگاهی ایجاد کند‪ ،‬این پل‪ ،‬ورزش ای ران را در مسیر موفقیت‬ ‫بیشتر قرار خ واهد داد‪.‬‬ ‫برخی از منتقدان دکتر گودرزی نیز س��عی م ی کنند با‬ ‫احتیاط نقد خود را مطرح کنند‪ .‬این عده معتقدند که ریاست‬ ‫دانشکده تربی ت بدنی دانشگاه ته ران با وزارت ورزش و جوانان‬ ‫بسیار متفاوت اس��ت و گودرزی باید در چند بعد همگانی‪،‬‬ ‫حرفه ای و قهرمانی به نسبت مس��اوی کار کند‪ .‬این دسته‬ ‫همچنین درباره کابینه وزارت ورزش هشدارهایی را مخابره‬ ‫کنند و تاکید دارند که انتخاب معاونان زیردس��ت و ورزشی‬ ‫باعث م ی شود که وزیر در کارش موفق ش��ود‪ .‬اما منتقدان‬ ‫موضوعات دیگری را نیز مط��رح م ی کنند‪ .‬انها معتقدند که‬ ‫دکتر گودرزی به یکباره در چنین موقعیتی قرار گرفت‪ .‬چه‬ ‫او نه در کارگروه اولیه انتخاب وزرا نام��زد بود و نه در مراحل‬ ‫بعدی‪ .‬ضمن اینکه رزومه او این نگرانی را افزایش م ی دهد‬ ‫که وی بیش از انکه ف��ردی دارای مدیریت اجرایی باش��د‪،‬‬ ‫مدیری اکادمیک و تئوری پرداز در حوزه ورزش است در حالی‬ ‫که مش��کالت امروز ورزش مردی را م ی خواهد که با اجرای‬ ‫مناسب‪ ،‬موانع موجود ورزش کشور را از پیش روی بردارد‪.‬‬ ‫رقابت میان دانشگاهی ها‬ ‫وقتی سه گزینه به نام های سلطان ی فر‪ ،‬صالح ی امیری‬ ‫و س��جادی نتوانس��تند از مجلس رای اعتم��اد بگیرند‪،‬‬ ‫خیل ی ها تصور م ی کردند دولت این بار سراغ پیشکسوتان‬ ‫ورزش خواهد رفت‪ .‬نام هایی که همواره در س��ال های‬ ‫اخیر تنها در رس��انه ها موفق ش��ده اند به پس ت های‬ ‫دلخواه برس��ند اما هرگز اتفاقات طبق دلخواه شان‬ ‫پیش نرفته است‪ .‬دولت اما تصمیم گرفت ورزش را‬ ‫باز هم به یکی از دانش��گاه ی ها تعارف بزند‪ .‬دولت‬ ‫این بار ن��ه از تربیت مدرس��ی ها بلکه از دانش��گاه‬ ‫ته ران چهره ای را برگزید‪ .‬رقاب��ت میان چهره های‬ ‫تحصیلک��رده و مطرح این دو دانش��گاه ب��زرگ همواره در‬ ‫سال های اخیر خبرس��از بوده اس��ت‪ .‬وقتی به تاریخ ورزش‬ ‫کش��ور نگاه م ی کنیم هم��واره در س��ازمان ورزش و بعدها‬ ‫وزارتخانه ورزش تغیی راتی به وجود امده است‪ .‬ورزش کشور‬ ‫در مرحله نخست به مدی ران صنعتی رسید؛ جایی که مهندس‬ ‫هاشم ی طبا همه کاره ورزش کشور ش��د و ریاست سازمان‬ ‫تربی ت بدنی وقت را برعهده گرف��ت‪ .‬او از برخی چهره های‬ ‫دانشگاهی نیز نظیر رضوی و سجادی در کابینه اش بهره برد‬ ‫اما وقتی هاش��می طبا جایش را به محسن مهرعلی زاده داد‪،‬‬ ‫رئیس وقت س��ازمان تربی ت بدنی در مرحله ای که خیل ی ها‬ ‫اعتقاد داش��تند ورزش کامال در اختیار سیاسیون قرار گرفته‬ ‫است س��عی کرد بیش از رئیس قبلی از دانشگاهیان بهره‬ ‫ببرد‪ .‬شاید به همین دلیل بود که دکتر قراخانلو ابتدا معاون‬ ‫مهرعلی زاده و بعد ریاس��ت کمیته مل��ی المپیک را برعهده‬ ‫گرفت‪ .‬در طول این سال ها و در دوره هایی که سیاسیون و‬ ‫صنعت ی ها همواره در رقابت با یکدیگر بوده اند مدی ران نظامی‬ ‫نیز در ورزش حضور داش��ته اند اما حضور این دس��ته هرگز‬ ‫حساس��یت رقابت را میان این گروه ها باال نبرده است‪ .‬حاال‬ ‫م ی توان گفت در دولت روحانی سیاست ها طوری اتخاذ شده‬ ‫که ورزش به دست دانشگاه ها بیفتد‪ .‬در همین حال مدی ران‬ ‫بخش صنعتی موضع گوشه نشینی اتخاذ نکرده اند و خود را‬ ‫به کورس رقابت رسانده اند‪ .‬شاهد این ماجرا انجایی است که‬ ‫چندی پیش محمد شریعتمداری که با دستور رئی س جمهور‪،‬‬ ‫سرپرستی وزارت ورزش و جوانان را بر عهده داشت‪ ،‬در دوران‬ ‫سرپرس��ت ی اش طی حکمی س��ی د مصطفی هاشم ی طبا را‬ ‫به عضویت هیات رئیس ه فدراسیون ژیمناستیک در اورد تا‬ ‫در روزهای مانده به انتخابات کمیته ملی المپیک‪ ،‬ش��رایط‬ ‫کاندیدات��وری در انتخابات ریاس��ت کمیته مل��ی المپیک‬ ‫ب رای هاش��م ی طبا حاصل ش��ود‪.‬به این ترتی��ب و پس از‬ ‫روزهایی که اخبار انتخابات کمیته ملی المپیک به س��ویی‬ ‫رفته بود که نشان از چینش اعضای مجمع از سوی محمد‬ ‫عل ی ابادی داشت‪ ،‬س��ی د مصطفی هاشم ی طبا ‪ -‬که سابقه‬ ‫فراوان مدیریتی در حوزه ورزش کش��ور را داش��ته و کارنامه‬ ‫پربارش پیش از این هم او را در ذهن ورزش��ی ها کاندیدای‬ ‫این پس��ت کرده بود ـ راهی انتخابات کمیته ملی المپیک‬ ‫شده است‪g .‬‬ ‫گودرزی را خیلی نمی شناسم‬ ‫گفت وگوی مثلث با رئیس اسبق سازمان تربیت بدنی‬ ‫‪3‬‬ ‫مهندس هاشم ی طبا درباره انتخاب دکتر گودرزی ب ه عنوان وزیر ورزش و جوانان واکنش خاصی نشان نم ی دهد‪.‬‬ ‫البته وی را فردی تحصیلکرده م ی خواند و برایش ارزوی موفقیت م ی کند‪ ،‬اما در صورتی که هاش�م ی طبا به ریاست‬ ‫کمیته ملی المپیک برسد باید دید رابطه میان این کمیته و وزارت ورزش و جوانان چه شکلی پیدا م ی کند‪ .‬رئیس سابق‬ ‫سازمان تربی ت بدنی که اخیرا عضو هیات رئیس�ه فدراسیون ژیمناستیک ش�ده‪ ،‬این اقدام را گام ی برای شرکت در‬ ‫انتخابات کمیته ملی المپیک عنوان م ی کند‪ .‬متن گفت وگوی مثلث با هاشم ی طبا را م ی خوانید‪.‬‬ ‫تحلیل شما در این باره چیست؟‬ ‫‪ l‬تحلیل خاصی ندارم‪ .‬بهتر است احترام بگذاریم‪ .‬رای‬ ‫مجلس مهم بوده و هست‪.‬‬ ‫شما ب ه عنوان فردی که در دوره ریاست خودتان در‬ ‫س�ازمان تربی ت بدنی از افراد دانشگاهی استفاده‬ ‫م ی کردید تا چه حد از دکتر گودرزی شناخت دارید؟‬ ‫‪ l‬شناخت چندانی ندارم‪ .‬باید شناخت الزم داشته باشم‬ ‫که بتوانم تحلیلی ارائه کنم اما واقعیت این اس��ت که جناب‬ ‫اقای دکتر گودرزی را زیاد نم ی شناسم‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال دکتر گودرزی نیز با یک سری برنام ه ها‬ ‫وارد مجلس شد و درباره ش�ان صحبت کرد‪ .‬نظر‬ ‫شما درباره برنام ه هایی که وی راجع به ان صحبت‬ ‫کرد‪ ،‬چیست؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این اس��ت که ب رنامه های ایش��ان از انچه‬ ‫سه گزینه قبلی گفته اند متفاوت نیس��ت‪ .‬من به طور خاص‬ ‫ب رنامه های وی را دنبال نکردم‪.‬‬ ‫ب ه نظر شما اصل ی ترین چالش دکتر گودرزی برای‬ ‫اداره وزارت ورزش و جوانان چیست؟‬ ‫‪ l‬اصل ی ترین چالش این است که این وزارتخانه اصال‬ ‫قانون ندارد‪ .‬باید این وزارتخانه اول قانونمند شود و بعد هم باید‬ ‫به مساله بودجه و کمبود بودجه اشاره کنم که البته معتقدم این‬ ‫موضوع هم باید مورد توجه وزیر ورزش قرار بگیرد‪ .‬این را هم‬ ‫بگویم که مسائل کالن ورزش کش��ور و مشکالت پی رامون‬ ‫ان یکی‪ ،‬دو تا نیست و مجموعه ای از مسائل مختلف است‬ ‫که باید به طور همزمان مورد رسیدگی قرار گیرند‪ .‬یک سری‬ ‫مس��ائل مانند س��اماندهی وزارتخانه‪ ،‬قانون وزارت ورزش و‬ ‫جوانان‪ ،‬مس��ائل مالی فدراس��یون ها و هیات های ورزشی و‬ ‫مشکالت فدراس��یون ها و ورزشکاران در اس��تانه بازی های‬ ‫‪ l‬من اساس��ا اعتقادی به این موضوع ندارم و به نظر‬ ‫من اقای گودرزی ارتباط خوبی با رئی س جمهور دارد‪ ،‬چرا که اگر‬ ‫این گونه نبود وی مورد تایی��د رئی س جمهور قرار نم ی گرفت‬ ‫و به مجلس شورای اس�لامی معرفی نم ی شد‪ .‬البته مشکل‬ ‫اعتبارات و بودجه تنها مختص به وزارت ورزش و ج وانان نیست‬ ‫و متاسفانه مشکل مجموعه دولت است‪ .‬کما اینکه یارانه های‬ ‫پرداختی بار سنگینی را به دولت تحمیل م ی کند‪.‬‬ ‫عده ای هم البته معتقدند که دولت در چهارمین بار‬ ‫سعی کرد ورزش را به دست دانشگاه ی ها بسپرد‪.‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬تا جایی که من م ی دانم اقای گودرزی تنها چهره ای‬ ‫دانشگاهی نیست و ورزشکار هم بوده است‪ .‬کشت ی گیر بوده و‬ ‫به نوعی پیشکسوت هم به حساب م ی اید‪.‬‬ ‫ب ه ه ر حال نام های دیگری مطرح بودند‪.‬‬ ‫‪ l‬من کار چندانی به نام ها ن��دارم‪ .‬منظورم از اینکه‬ ‫دولت باید سراغ پیشکسوتان م ی امد این نیست که مثال باید‬ ‫سراغ علی پروین یا فرامرز ظلی بیاید‪ .‬این دوستان هم واره عزیز‬ ‫و محبوب بوده اند‪ ،‬اما در امور مدیریتی هیچ گاه نامزد نبوده اند‪.‬‬ ‫به نظر شما دکتر گودرزی موفق خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬من علم غیب ندارم اما باتوجه به اینکه ایشان فردی‬ ‫تحصیلکرده هستند و فعال دانشگاهی بوده اند امیدوارم بتواند‬ ‫در ورزش کشور شرایط متفاوتی ایجاد و مشکالت را حل کند‪.‬‬ ‫به نظر شما وزیر ورزش و جوانان بهتر است از چه‬ ‫نیروهایی در این وزارتخانه استفاده کند؟‬ ‫‪ l‬وی باید از تمامی نیروه��ای کارامد و متخصص‬ ‫در امر ورزش ای ران استفاده کند و نیروهای توانمند را در راس‬ ‫وزارتخانه مورد استفاده قرار دهد‪ .‬امثال نصراهلل سجادی به نظر‬ ‫ورزش‬ ‫‪ l‬در این م��ورد من نباید توضیح بده��م‪ .‬دالیل این‬ ‫اتفاقات را خود مجلس ی ها باید توضیح بدهند‪.‬‬ ‫گفته م ی شود دکتر گودرزی نسبت به گزینه های‬ ‫دیگر ارتباطات کمتری با رئی س جمه�ور دارد‪ .‬ایا‬ ‫این موضوع م ی تواند در تامین بودجه این وزارتخانه‬ ‫تاثیر داشته باشد؟‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫اق�ای هاش�م ی طبا! ب�ه نظ�ر ش�ما چ�را اق�ای‬ ‫سلطان ی فر‪ ،‬صالح ی امیری و سجادی نتوانستند‬ ‫از مجلس رای اعتماد بگیرند؟‬ ‫اس��یایی و همچنین رقابت های جام جهانی فوتبال باید از‬ ‫طریق معاونت ها مورد رسیدگی قرار گیرد‪.‬‬ ‫من نیروهای خوبی هستند که باید همچنان در این وزارتخانه‬ ‫مورد استفاده قرار بگیرند و مطمئنا دکتر گودرزی م ی تواند با‬ ‫کمک متخصصان ورزشی بسیاری از مشکالت را راحت تر حل‬ ‫نماید‪ .‬بهترین راه هم این است که ایشان با افرادی متخصص‬ ‫ب رای انتخاب کابینه اش مشورت کند و بهترین نف رات را ب رای‬ ‫پس ت های مهم وزارت ورزش و جوانان به کار بگیرد‪ .‬منظورم‬ ‫این است که حساسی ت های ایشان نه متوجه دوستان نزدیک‬ ‫بلکه متوجه تخصص افراد باشد‪.‬‬ ‫در مورد عضویت تان در هیات رئیس�ه فدراسیون‬ ‫ژیمناستیک صحبت م ی کنید؟‬ ‫شزاده خواهش ک��ردم من را به عنوان‬ ‫‪ l‬از اقای دروی ‬ ‫ترئیس��ه فدراسیون ژیمناس��تیک به اقای‬ ‫عضو جدید هیا ‬ ‫شریعتمداری معرفی کند که ایش��ان نیز قبول کرد و با تایید‬ ‫سرپرس��ت وزارت ورزش و جوانان به فدراسیون ژیمناستیک‬ ‫امدم‪ .‬تنها هدفم این بود که بتوانم از این طریق در انتخابات‬ ‫کمیته ملی المپیک شرکت کنم‪ .‬ب ر خالف اینکه گفته م ی شود‬ ‫ترئیس��ه‬ ‫من از اقای ش��ریعتمداری ب��رای عضویت در هیا ‬ ‫فدراسیون ژیمناستیک درخواست داشتم‪ ،‬ان را رد م ی کنم چرا‬ ‫شزاده ب رای موافقت با این امر خواهش کردم‪.‬‬ ‫که تنها از دروی ‬ ‫پس قصد دارید رئیس کمیته ملی المپیک شوید‪.‬‬ ‫‪ l‬منخودمراب رایریاستکمیتهملیالمپیکذی صالح‬ ‫یدانموحتمادرانتخاباتریاستاینکمیت هشرکتخ واهمکرد‪.‬‬ ‫م ‬ ‫اگرهمنشدعضوهیاتاجراییهمبشومبسیارخوباست‪.‬امااگر‬ ‫اینهمنشدکهقسمتاین چنینبودهاست‪.‬‬ ‫برنام ه تان برای اداره و ایجاد تغییر در کمیته ملی‬ ‫المپیک چیست؟‬ ‫‪ l‬من قصد دارم ب رنامه های گذشته خود را همچنان در‬ ‫صورت انتخاب به عنوان رئیس این کمیت ه ادامه دهم و بتوانم‬ ‫با کمک هیات اجرایی بسیاری از مشکالت ورزش کشور را حل‬ ‫کنم‪ .‬البته مکانیزم کمیته ملی المپیک این است که رئیس ان‬ ‫به تنهایی کاره ای نیست و هیات اجرایی همه کاره است‪ .‬رئیس‬ ‫کمیته ملی المپیک تنها اختیار ریاست جلسات را بر عهده دارد‬ ‫و بدون اجازه هیات اجرایی قادر به انجام کاری نخواهد بود‪g.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫پیک محبت‬ ‫نقش امام سجاد(ع)‬ ‫در رساندن پیام عاشورا‬ ‫دیـــدار‬ ‫«ام��ام زین العابدی��ن قهرم��ان معنویت اس��ت و از‬ ‫فلسفه‏هاى وجودى ایشان این است که وقتى انسان‪ ،‬خاندان‬ ‫پیغمبر(ص) را م ى‏نگرد که حقیقت اسالم تا چه حد در انها‬ ‫نفوذ داش��ته اس��ت‪ ،‬به صحت این دین معتقدتر م ى‏شود‪.‬‬ ‫نمازهایشان واقعا پرواز روح به سوى خدا بود و کامال از دنیا‬ ‫غافل م ى‏شدند‪ .‬امام سجاد (ع) پیک محبت بود؛ هرجا فقیر‬ ‫یا غریبى م ى‏دید‪ ،‬او را نوازش م ى‏کرد‪.‬‬ ‫ب��ا اینکه فرزن��د پیغمب ر (ص) اس��ت‪ ،‬هن��گام حج با‬ ‫قافله‏هایى می رود که او را نشناسند و مانند خدمتگزار قافله‬ ‫رفتار م ى‏کند تا به فرموده خود‪ ،‬توفیق خدمت به مسلمان‬ ‫ب رایش پیدا ش��ود‪ .‬ب راى ایش��ان فرصت هایى مثل فرصت‬ ‫امام حسین(ع) یا امام صادق (علی ه السالم) پیش نیامد‪ ،‬اما‬ ‫حضرت‪ ،‬با گریه یاد قیام سیدالشهدا را زنده نگاه م ى‏داشت و‬ ‫با دعا مضامین اسالم را به دیگران معرفى م ى‏فرمود‪ ».‬استاد‬ ‫ش��هید مرتضی مطهری در بیان موجز ام��ا کامل حضرت‬ ‫امام سجاد (ع) را با جمالت فوق معرفی می کنند‪ ،‬امامی همام‬ ‫که در واقعه عاشورا حضور داشتند ولی به علت بیماری و تب‬ ‫شدید به این دلیل که جهاد از بیمار برداشته شده است‪ ،‬پدر‬ ‫بزرگوارش به او اجازه جنگ کردن نداد اما ایشان باقی عمر را‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫به جهادی صرف کردند که شکل دیگری داشت‪.‬‬ ‫امام چهارم ب��راى اگاهى مردم‪ ،‬اس��لوب دعا را به کار‬ ‫برد‪ ،‬به طورى ک��ه دعاهاى ان حض��رت‪ ،‬رویدادهاى عصر‬ ‫او را تفسیر م ى کند‪ .‬امام س��جاد (ع) گرچه به ظاهر در خانه‬ ‫نشس��ت‪ ،‬ولی همیش��ه پیام ش��هادت و مبارزه را در ب رابر‬ ‫س��تمگران به زبان دعا و وعظ بیان می فرمودند و اینگونه‬ ‫نقش بزرگی در انتقال قیام عاشورا در کنار عمه بزرگوارشان‬ ‫حضرت زینب(س) ایفا کردند‪ .‬از ایشان خطب ه های اتشینی‬ ‫به یادگار مانده است که هرکدام ب رای نفرت مسلمین از امویه‬ ‫بسیار کارساز بود‪ .‬به عنوان مثال روایت است که در مجلس‬ ‫یزید خطبه مشهوری خواند که مردم را تحت تاثیر قرار داد و‬ ‫تاثیر این خطبه چنان بود که او را به همراه سایر اسی ران با‬ ‫احترام به مدینه برگرداندند‪.‬‬ ‫در بخشی از خطبه امده اس��ت‪« :‬اى مردم! من فرزند‬ ‫مکه و منایم‪ ...‬من پسر اولین کسى هستم از مومنین که‬ ‫دعوت خدا و پیامبر را پذیرفت‪ ...‬من فرزند فاطمه زه رایم‪»...‬‬ ‫ان قدر به این سخنان ادامه داد که شیون مردم به گریه بلند‬ ‫ش��د! یزید بیمناک شد و به موذن دس��تور داد تا اذان گوید!‬ ‫موذن برخاس��ت و اذان را اغاز کرد‪ ،‬همین که گفت‪ :‬اشهد‬ ‫دمی در بازار هیزم فروشان‬ ‫زندگانی امام حسین(ع)‬ ‫گروه نینوا‪ ،‬متشکل از هنرمندان کردستانی از ‪ ۲۸‬ابان ماه نمایش عاشورایی «دمی ‬ ‫در بازار هیزم فروشان» را به مدت ‪ ۱۵‬شب در برج ازادی روی صحنه برد‪ .‬نویسنده و کارگردان‬ ‫این نمایش علیرضا حنیفی است‪ .‬در این نمایش اسماء‪ ،‬کنیز حضرت فاطمه(س) در شب‬ ‫بیعت موال علی(ع) از اصحاب انصار و مجاهدین مدینه‪ ،‬با ش��خصی به نام زمان برخورد‬ ‫می کند‪« .‬زمان» خود زمان را متوقف می کند و اس��ماء را با خود به درون تاریخ می برد؛ از‬ ‫گذشته تا جریان کربال‪ .‬اسماء در این سفر از تونل تاریخ می گذرد و وقایعی مثل اتش زدن‬ ‫اب راهیم‪ ،‬جنگ صفین و در نهایت واقعه کربال را می بیند‪ ....‬در این نمایش بهنام زالند‪،‬‬ ‫نزاده‪ ،‬غزل میرزایی‪ ،‬یاسمن سلیمی‪ ،‬فردین یغما‪ ،‬حسین‬ ‫علی وطن دوس��ت‪ ،‬مریم امی ‬ ‫غالمی‪ ،‬محمدرضا حسینی‪ ،‬مه رنوش مقیمی‪ ،‬سهیل محدثی‪ ،‬اب راهیم حاجی‪ ،‬مجتبی‬ ‫گائینی‪ ،‬مهدی اس��دی‪ ،‬ازاده علی زاده‪ ،‬صبا محمودی‪ ،‬ندا کاظمی و علی حاجی لو ایفای‬ ‫نقش می کنند‪ .‬همچنین سمیه یعقوبی به عنوان ط راح دکور‪ ،‬سارا حنیفی به عنوان ط راح‬ ‫پوستر و میالد حاجی زاده به عنوان دستیار کارگردان با گروه همکاری می کنند‪ .‬گروه نینوا‬ ‫پیش از این در کردستان فعال بوده و این نخستین اجرای انها در شهر ته ران است‪ .‬این‬ ‫گروه نمایش «اینجا کجاست» را به نویسندگی و کارگردانی علیرضا حنیفی در ب رنامه های‬ ‫اینده خود دارد‪g .‬‬ ‫کتاب «زندگانی امام حس��ین(ع)» به قلم سی د هاش��م رس��ولی محالتی با روایتی‬ ‫داس��تان گونه و با اس��تناد به کتاب های مرجع‪ ،‬ایات و روایات‪ ،‬زندگانی سومین پیشوای‬ ‫شیعیان را از پیش از تولد تا پس از واقعه عاشورا روایت کرده است‪ .‬به گزارش خبرگزاری‬ ‫کتاب ای ران(ایبنا)‪ ،‬نویس��نده این کت��اب در ‪ 17‬بخش به موضوعات��ی مانند «والدت»‪،‬‬ ‫«دوران کودکی و دامان پر مهر جد‪ ،‬پدر و مادر»‪« ،‬از رحلت رس��ول خدا(ص) تا ش��هادت‬ ‫امی رالمومنین(ع)»‪« ،‬پس از شهادت پدر»‪« ،‬پس از ش��هادت ب رادر»‪« ،‬ولیعهدی یزید»‪،‬‬ ‫«دوران حکومت ننگین یزید تا قیام و نهضت امام حسین(ع)»‪«،‬حرکت امام (ع) به سوی‬ ‫مکه و ماجراهای پس از ان»‪« ،‬در کربال چه گذش��ت؟»‪« ،‬ش��هادت امام(ع) و شمه ای از‬ ‫فضایل و مکارم اخالق امام حسین(ع)» پرداخته اس��ت‪ .‬نویسنده با استناد به کتاب های‬ ‫معتبر و روایت مورخان شیعه داستان والدت امام حسین(ع) را نقل کرده است‪ .‬در قسمتی‬ ‫از کتاب می خوانیم‪« :‬ترمذی در کتاب صحیح خود به س��ندی از ابن عباس روایت کرده‬ ‫که‪ :‬رسول خدا(ص) حسی ن ابن علی(ع) را بر شانه خود سوار کرده بود‪ ،‬مردی ان حضرت را‬ ‫دید و رو به حسین(ع) کرد و گفت‪ :‬ای پسرک خوب مرکبی سوار شده ای و رسول خدا(ص)‬ ‫فرمود‪ :‬و او هم خوب سواری است‪ ».‬این روایات به عالقه و ارتباط عاطفی پیامبر(ص) و‬ ‫امام حسین(ع) اشاره دارد‪g .‬‬ ‫یک نمایش عاشورایی در برج ازادی‬ ‫‪42‬‬ ‫ان محمدا رس��ول اهلل‪ ،‬امام به جانب یزید روى کرد و گفت‪:‬‬ ‫«این محمد که نامش برده شد‪ ،‬ایا جد من است یا جد تو؟‬ ‫اگر ادعا کنى که جد توست پس دروغ گفتى و کافر شدى‪،‬‬ ‫و اگر جد من اس��ت چرا خاندان او را کش��تى و انان را از دم‬ ‫شمشیر گذراندى؟»‬ ‫یادگار ارزشمند امام سجاد(ع) کتاب صحیفه سجادیه‬ ‫اس��ت‪ .‬صحیفه س��جادیه که از ارزنده ترین اثار اس�لامی‬ ‫است‪ ،‬شامل ‪57‬دعا است که مشتمل بر دقیقترین مسائل‬ ‫توحیدی و عبادی و اجتماعی و اخالقی است و به ان «زبور‬ ‫ال محمد (ص)» نیز می گویند‪ .‬در مورد صحیفه س��جادیه‬ ‫گفته اند که این کتاب درس و حکمت و دانش است؛ درس‬ ‫خداشناسی‪ ،‬پیامب ر شناسی و امام شناسی؛ درس مکارم بزرگ‬ ‫اخالقی‪ ،‬درس سخن گفتن انسان نیازمند با خالق هستی‪،‬‬ ‫درس عبودیت و بندگی کردن‪ ،‬درس ع ّزت و شرف انسانی‪،‬‬ ‫حریت و فداکاری‪ ،‬درس مبارزه‬ ‫درس خدمت به بندگان‪ ،‬درس ّ‬ ‫با ظلم و ستمگری‪ ،‬درس رهایی از تعلقات نفسانی و مبارزه‬ ‫با هوای نفس‪ ،‬درس حقوق انسان ها بر یکدیگر؛ حقوق پدر‬ ‫و مادر به فرزندان و حقوق فرزندان بر والدین و باالخره درس‬ ‫بنده راستین خدابودن و انسان زیستن است‪g .‬‬ ‫کتابی از سید هاشم محالتی‬ ‫گام های عملی تحول‬ ‫گزارشی از دومین کنگره علوم انسانی اسالمی‬ ‫دیـــدار‬ ‫نظام سازی ب رای علوم انسانی نیازمند تامالت فکری عمیق‬ ‫است و هر کسی به سادگی نمی تواند در این علوم نظام سازی‬ ‫کند‪« :‬کسانی می توانند درباره مبانی علوم انسانی صحبت‬ ‫کنند که برجسته باشند؛ با سطحی نگری نمی توان در علوم‬ ‫انسانی نظام سازی کرد‪ ».‬او در عی ن حال برگزاری یک یا چند‬ ‫همایش ب رای طی کردن این مس��یر را کافی ندانست و بر‬ ‫صبر و حوصله در این مسیر تاکید کرد‪.‬‬ ‫تنها حاشیه سیاس��ی این کنگره دو روزه‪ ،‬پاسخ علی‬ ‫الریجانی به یک دانش��جوی علوم سیاس��ی ب��ود‪ .‬رئیس‬ ‫مجلس در پاسخ به سوال این دانشجو که عنوان کرد شاهد‬ ‫این هستیم که در حال حاضر اساتیدی که فتنه ‪ 88‬را شکل‬ ‫دادند‪ ،‬در دانشگاه تدریس می کنند‪ ،‬ش��ما ب رای این مساله‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫صب��ح دوش��نبه‪ ،‬مرک��ز همایش ه��ای بی ن المللی‬ ‫صداوسیما؛ قرار است مراسم افتتاحیه دومین کنگره علوم‬ ‫انسانی اسالمی تا دقایقی دیگر با سخنرانی علی الریجانی‪،‬‬ ‫رئیس مجلس اغاز شود‪.‬‬ ‫الریجانی خ��ود یک��ی از صاحب نظ ران ح��وزه علوم‬ ‫انسانی است که در رشته فلس��فه تحصیل کرده و البته به‬ ‫واسطه نسبت خانوادگی با استاد شهید مرتضی مطهری‪ ،‬با‬ ‫دانشمندان علوم انسانی اسالمی نیز ارتباط نزدیکی داشته‬ ‫است؛ از این رو بس��یاری از میهمانان نشست‪ ،‬او را سخنران‬ ‫شایسته ای در این حوزه می دانند‪.‬‬ ‫دقایقی بع��د از تکمیل صندلی های س��الن همایش‪،‬‬ ‫سرود ملی جمهوری اسالمی ای ران نواخته می شود و سپس‬ ‫علی الریجانی ب رای ای راد سخن‪ ،‬پشت تریبون‬ ‫قرار می گیرد‪.‬‬ ‫رئیس مجلس س��خنان خ��ود را اینگونه‬ ‫اغاز کرد‪« :‬مس��اله تحوالت در علوم انس��انی‬ ‫یک موضوع شعاری و زمانی نیست؛ بلکه باید‬ ‫به طور مداوم با ان مواجه ب��ود و کمک کرد که‬ ‫مساله تنقیح شده و با کمک افراد فاضل‪ ،‬مساله‬ ‫دنبال ش��ود‪ .‬در زمینه اهمیت علوم انس��انی‬ ‫بحث های فراوانی در بین متفکران انجام شده‬ ‫و در سال های اخیر که رهبری توجه خاصی به‬ ‫ان داشته ذهن ها را بیش از پیش به ان متوجه‬ ‫کرده است‪».‬‬ ‫او در ادامه به این نکته نیز اش��اره کرد که‬ ‫مشکل ترین علوم‪ ،‬علوم انسانی است‪« :‬در این‬ ‫علوم با موضوعی مواجه هستیم که دارای اراده و‬ ‫اختیار در بعد فردی و اجتماعی است‪ .‬این مساله‬ ‫کار را متمایز از مطالع��ات در زمینه ریاضیات و‬ ‫فیزیک می کند؛ چراکه در عل��وم تربیتی‪ ،‬رفتار‬ ‫انسان را مورد بررسی قرار می دهیم که از سهم‬ ‫کلیات برخورد بوده و صاحب اراده است‪ .‬از این رو‬ ‫بررسی رفتار او بسیار مشکل است‪».‬‬ ‫الریجانی مطالعه انسان در بعد اجتماعی‬ ‫و سیاسی را سخت دانست و علت ان را دشواری‬ ‫نظریه پردازی در این زمینه و ساماندهی مبانی‬ ‫ان عنوان کرد‪« :‬داش��تن نگاه عمیق به جایگاه‬ ‫انس��ان و حرکت انسان در سیاس��ت‪ ،‬اقتصاد و‬ ‫اجتماع تاثیر دارد‪ .‬طبیعی است که در این زمینه‬ ‫گاهی تعارضاتی می بینیم؛ ولی نباید نسبت به‬ ‫ان خسته شده و باید همت بلند داشته باشیم‪».‬‬ ‫رئیس مجلس با تاکی��د بر اینکه موضوع‬ ‫علوم انسانی از دیرباز حساس��یت متفکران را ب رانگیخته و‬ ‫توجه به علوم انسانی دغدغه متفکران منحصر به ما نیست‪،‬‬ ‫س��خنانش را اینگونه ادامه داد‪« :‬اینک��ه برخی تصور کنند‬ ‫علوم انسانی در کشور ما از حساس��یت بیشتری برخوردار‬ ‫بوده و دقت در مبانی ان منحصر به ماست‪ ،‬امری نادرست‬ ‫است؛ زی را از دیرباز تمام مستکب ران نسبت به ان حساسیت‬ ‫داشته اند‪».‬‬ ‫او ضم��ن اینکه گف��ت علوم انس��انی باید ب��رای ما‬ ‫حساسیت بیشتری داشته باشد‪ ،‬اما درعی ن حال بر بهره گیری‬ ‫از علوم سودمند در حوزه علوم انسانی تاکید کرد‪« :‬در مواجهه‬ ‫ما با علوم مختلف اگر تلقی این باشد که علوم مختلف متاثر‬ ‫از شرایط مدرنیته است و در نسبتی که با این تکنولوژی برقرار‬ ‫می کنیم باید محتاط بوده یا به اعتقاد برخی افراطیون این‬ ‫علوم را کنار بگذاریم‪ ،‬تلقی نادرستی است؛ زی را در این صورت‬ ‫ما نمی توانیم این علوم را اخذ کنی��م و اگر ان را اخذ کنیم و‬ ‫پسوند اس�لامی را کنار ان قرار دهیم از درجه اسالمیت ان‬ ‫کاسته خواهد شد‪».‬‬ ‫الریجانی از لزوم مواجهه با این علوم سخن گفت و با‬ ‫یاداوری این موضو ع که س��نت اسالمی ما توصیه نمی کند‬ ‫از اخذ علم و دانش پرهیز داش��ته باش��یم‪ ،‬خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«مسلمانان باید به ترقی های علمی در هر کجای دنیا و در‬ ‫دست هر کسی که قرار دارد حس��اس باشند؛ اما اینکه ان را‬ ‫چگونه اخذ و هضم کنیم بسیار اهمیت دارد‪».‬‬ ‫رئی��س قوه مقنن��ه همچنین اب��راز عقی��ده کرد که‬ ‫چه کاری کرده اید؟ گفت‪« :‬این حساسیت شما بجاست؛ اما‬ ‫اینجا ب رای پرداختن به این موضوع جمع نشده ایم‪ ،‬بلکه ب رای‬ ‫تبیین علوم انسانی اسالمی دور هم جمع شده ایم‪».‬‬ ‫حجت االسالم رضا غالمی‪ ،‬رئیس شورای سیاستگذاری‬ ‫دومین کنگره علوم انس��انی اس�لامی نی��ز در ابتدای این‬ ‫همایش به بیان ضرورت توجه به علوم انس��انی اس�لامی‬ ‫پرداخت‪« :‬با وجود سال های متمادی مهجوریت علوم انسانی‬ ‫اسالمی در کشور‪ ،‬طی چند سال اخیر تحول بنیادین در علوم‬ ‫انسانی به منظور دستیابی به نسخه کامل و کارامدی از علوم‬ ‫انسانی اسالمی با استقبال چشمگیر جمع کثیری از اساتید‬ ‫دانشگاه و حوزه روبه رو شده است‪».‬‬ ‫به گفته وی‪ ،‬در یک جامعه اسالمی که با اراده اکثریت‬ ‫مطلق مردم‪ ،‬نظام اس�لامی تاس��یس ش��ده‪ ،‬فراهم شدن‬ ‫زمینه الزم ب رای اس��تخراج پاس��خ های درخور به نیازهای‬ ‫متنوع علمی کشور و کمک به جاری و ساری شدن ارزش ها‬ ‫و احکام مترق��ی اس�لام در رگ های جامع��ه‪ ،‬از مهم ترین‬ ‫دغدغه های اهل علم اس��ت‪ .‬غالمی با طرح این سوال که‬ ‫در این ش��رایط‪ ،‬چگونه می توان راضی به س��لطه علومی‬ ‫ شد که نه تنها قادر به درک عمیق نیازهای جامعه اسالمی‬ ‫نیس��تند‪ ،‬بلکه به طریق اولی‪ ،‬از ارائه پاسخ های‬ ‫کارامد به نیازهای این جامعه عاجزند‪ ،‬سخنانش‬ ‫را این گونه ادامه داد‪« :‬عدم کارامدی علوم انسانی‬ ‫س��کوالر‪ ،‬تنها مختص جامعه اس�لامی نیست‬ ‫و می توان گفت دیگر تداوم پنه��ان کاری درباره‬ ‫شرایط بحرانی جوامع به اصطالح پیشرفته غ ربی‬ ‫چه در عرصه ه��ای فرهنگ��ی ‪ -‬اجتماعی و چه‬ ‫در عرصه اقتصادی و سیاس��ی ممکن نیست‪».‬‬ ‫رئیس مرک��ز پژوهش های علوم انس��انی صدرا‬ ‫در بخش��ی دیگر از اظهاراتش به انتقاد از جریان‬ ‫مخالف با علوم انس��انی اس�لامی پرداخت‪« :‬با‬ ‫وجود روشنگری های انجام ش��ده طی سال های‬ ‫اخیر درباره معنا و مبنای علوم انس��انی اسالمی‪،‬‬ ‫هنوز قلیلی از نخبگان کشور با مفهوم این علوم‬ ‫اشنا نیستند‪ .‬در این میان‪ ،‬بعضی از مخالفان علوم‬ ‫انسانی اسالمی نیز با ارائه تصاویری مخدوش و‬ ‫حتی بعضا مضح��ک از این عل��وم‪ ،‬به زعم خود‬ ‫زمینه انزوای مجدد علوم انس��انی اس�لامی در‬ ‫محافل دانشگاهی را فراهم می کنند‪».‬‬ ‫رئیس شورای سیاستگذاری دومین کنگره‬ ‫علوم انسانی اسالمی در بخشی دیگر از سخنانش‬ ‫به انتقاد شدید از جریان روشنفکر غربزده سکوالر‬ ‫پرداخ��ت‪« :‬خوش��بختانه جریان ازاداندیش��ی از‬ ‫س��ال های قب��ل همواره ب��ر ض��رورت برگزاری‬ ‫مناظره های ازاد علمی به ویژه در دانش��گاه ها در‬ ‫جهت افشای ماهیت روشنفکران غ ربزده و سستی‬ ‫مبانی فکری انها تاکید داش��ته و جالب است که‬ ‫همواره بیشترین مانع تراش��ی ب رای شکل گیری‬ ‫مناظره های ازاد‪ ،‬از سوی روش��نفکرانی بوده که‬ ‫به رغم مطالبه همیشگی مبنی بر باز شدن فضای‬ ‫علمی‪ ،‬با رد دعوت رقبا و فرار از می دان مناظره‪ ،‬خود را در پشت‬ ‫الفاظ فریبنده تبلیغی و هوراکش��ی جانبداران سیاسی خود‬ ‫مخفی ساخته اند‪».‬‬ ‫او همچنین در پایان سخنانش‪ ،‬گزارشی در خصوص‬ ‫دومی��ن کنگ��ره بی ن الملل��ی علوم انس��انی اس�لامی و‬ ‫فعالی ت های دبیرخانه دائمی ان ارائه کرد‪ .‬پس از سخنرانی‬ ‫الریجانی و غالمی‪ ،‬میهمانان کنگره در کمیس��یون های‬ ‫تخصصی حاضر ش��دند و به بررس��ی نظ رات گوناگون در‬ ‫خصوص رشته های تخصصی علوم انسانی پرداختند‪ .‬روز‬ ‫بع��د‪ ،‬میهمانان کنگره راهی قم ش��دند تا پس از اس��تماع‬ ‫سخنان ایت اهلل جوادی املی‪ ،‬رئیس بنیاد علوم وحیانی اسراء‬ ‫به نشست خود پایان دهند‪g .‬‬ ‫‪43‬‬ ‫توسعه تفکر اسالمی‬ ‫بیانیه کمیته اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسالمی در سال‪1392‬‬ ‫در پایان دومین کنگره علوم انسانی اسالمی از چند چهره تاثیرگذار تقدیر شد‪ .‬کمیته اعطای جایزه‬ ‫در بیانی ه ای اهداف این کنگره را مشخص کرده است‪ .‬در زیر متن این بیانیه امده است‪.‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫‪ )1‬پس از حمد و س��پاس الهی و س�لام و صلوات به‬ ‫محضر پیامبر اعظم (صلی اهلل علیه و اله وسلم) و اهل بیت‬ ‫مکرم و مطهر ایش��ان (علیهم الس�لام) خصوصا حضرت‬ ‫بقی ه اهلل االعظم (ارواح العالمین له الفدا)‪ ،‬در ابتدا الزم می دانیم‬ ‫ضمن گرامیداش��ت یاد و خاط��ره بنیانگ��ذار کبیر انقالب‬ ‫اس�لامی‪ ،‬حضرت امام خمینی و ش��هدای گرانقدر اسالم و‬ ‫انقالب اسالمی به ویژه علما و دانشمندان عزیزی که با نثار‬ ‫خون خود‪ ،‬شجره طیبه اندیشه اسالمی را ابیاری کردند‪ ،‬درود‬ ‫بفرستیم به رهبر فرزانه انقالب اسالمی (مدظله العالی) که‬ ‫شکل گیری این تجمعات نورانی و کوشش ب رای شکل گیری‬ ‫علوم انسانی اسالمی از ثمرات هدایت های حکیمانه ایشان‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ )2‬بدون تردید رش��د و تعمیق اندیشه ناب اسالمی و‬ ‫حفاظت از سرمایه های فکری اسالم در طول تاریخ‪ ،‬مرهون‬ ‫کوشش های طاقت فرسا و مجاهدت های فراوان و خالصانه‬ ‫علما و دانشمندان بزرگ در اعصار گوناگون است‪ .‬در برخی‬ ‫برهه های تاریخی‪ ،‬وجود دولت های خردمند و علم دوس��ت‬ ‫در کنار حمایت های مادی و معنوی مس��لمین‪ ،‬به بس��ط‬ ‫ید متفکرین اسالمی و گس��ترش و ُعمق بخشی یا نشر و‬ ‫ ترویج اثار علمی وسعت و سرعت بخشیده و در برخی دیگر‬ ‫از مقاطع تاریخی‪ ،‬حض��ور دولت های خودکامه و ضد دین یا‬ ‫غفلت مردم از اهمیت فوق العاده توس��عه اندیشه اسالمی‪،‬‬ ‫عالوه بر ایجاد ضع��ف و کندی در حرک��ت علمی‪ ،‬علما و‬ ‫دانشوران اس�لامی را با انواع محدودیت ها و محرومی ت ها‬ ‫روبه رو ساخته که صدها نمونه از ان در متون تاریخی ثبت و‬ ‫ضبط گردیده است‪ .‬به رغم همه اینها‪ ،‬با امداد الهی و بنا بر‬ ‫وعده قطعی خداوند متعال در حفظ و صیانت از گوهر اسالم‪،‬‬ ‫هیچ گاه محدودیت ها و محرومی ت ها به توقف تالش های‬ ‫اندیش��مندان ازاداندیش جهان اس�لام در جهت مراقبت و‬ ‫توسعه فکر اسالمی منجر نشده و با توفیقات الهی‪ ،‬درخت‬ ‫ریشه دار و تنومند اندیشه اسالمی به رشد و ثمربخشی خود‬ ‫در جهان ادامه داده و انشاء اهلل تعالی ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫‪ )3‬با وجود خواس��ت تاریخی ملل مسلمان مبنی بر‬ ‫جاری و س��اری ش��دن احکام و ارزش های مترقی اسالم در‬ ‫رگ های جامعه اسالمی‪ ،‬به دالیل گوناگون بخش عمده ای‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪44‬‬ ‫از تاریخ اسالم با فقدان دولت های اسالمی صالح سپری شده‬ ‫است‪ .‬در چنین شرایطی‪ ،‬طبیعی است که نه تنها نیازهای‬ ‫فکری جامعه اس�لامی عمدتا به س��مت امور فردی سوق‬ ‫می یابد‪ ،‬بلکه همین تولیدات علم��ی اندک در عرصه های‬ ‫اجتماعی نیز به دلی��ل نبود میدان ه��ای الزم ب رای تحقق‬ ‫عملی‪ ،‬به مرحله بُروز و ظهور و استحکام و پختگی نمی رسد‪.‬‬ ‫با این وصف‪ ،‬روشن اس��ت که بخش قابل توجهی از تعالیم‬ ‫مهم اسالمی که مختص حوزه های اجتماعی است در انزوا‬ ‫مانده و قابلی ت های بی بدیل اسالم ناب ب رای اداره قدرتمندانه‬ ‫جامعه در جهت رساندن انسان ها به سعادت حقیقی از نظرها‬ ‫مخفی می ماند‪ .‬البته باید توجه کرد که ظهور بخش کمی از‬ ‫این قابلی ت ها به طور طبیعی‪ ،‬خود به افزایش امید و انگیزه در‬ ‫میان مسلمانان به منظور خلق حماسه های تحولزا و استق رار‬ ‫دولت اسالمی منجر خواهد ش��د؛ چیزی که پس از پیروزی‬ ‫انقالب شکوهمند اسالمی در ای ران و گسترش نظریه پردازی‬ ‫در عرصه های اجتماعی اس�لام به ویژه از سوی حوزه های‬ ‫علمیه‪ ،‬اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫‪ )4‬در کنار جریان استبداد‪ ،‬انحراف و تحجر که همواره‬ ‫مانعی مهم در جهت رش��د اندیش��ه دینی و س��اری کردن‬ ‫ان در جامعه اس�لامی بوده ‪ ،‬گس��ترش تمدن مادی غرب‬ ‫طی قرون گذش��ته و تالش همه جانبه ان ب رای س��لطه بر‬ ‫دیگر ملل جهان از جمله ملت های مس��لمان‪ ،‬سدی بزرگ‬ ‫در ب رابر توسعه فکر اسالمی به ش��مار رفته است‪ .‬سدی که‬ ‫چهره نرم و فرهنگ��ی ان را باید بیش از چهره س��خت ان‬ ‫مهم ش��مرد‪ .‬در حقیقت‪ ،‬با هجمه نرم فرهنگ و اندیش��ه‬ ‫غربی به ملت ها‪ ،‬انچه بُروز یافت‪ ،‬جریانی بود که در پشت‬ ‫نقاب ازادی و روش��نفکری‪ ،‬تقلید همه جانب��ه از غرب را به‬ ‫مثابه امری نجات بخ��ش و اجتناب ناپذیر ب رای س��ایر ملل‬ ‫معرفی می کرد؛ تقلیدی که می توانست نه تنها دارایی های‬ ‫فکری و فرهنگی یک ملت را به کلی نابود کند‪ ،‬بلکه زمینه‬ ‫به زنجی��ر کش��یدن ملت ه��ا را در عرصه های سیاس��ی‬ ‫و اقتص��ادی فراهم نمای��د‪ .‬در چنین وضع��ی‪ ،‬طبیعی بود‬ ‫که بس��یاری از علما و دانش��مندان مس��لمان‪ ،‬ضمن رصد‬ ‫هوشمندانه نفوذ اندیش��ه غربی و سونامی شبهات فکری‪-‬‬ ‫دینی علیه اسالم‪ ،‬تمام تالش خود را مصروف ارائه تصویری‬ ‫دقیق و حقیقی از اسالم و پاسخگویی به نیازهای تازه ملل‬ ‫مس��لمان‪ ،‬خصوصا در مواجهه با اثار فناوری های جدید در‬ ‫زندگی فردی و اجتماعی ان نمایند؛ تالشی که به ویژه طی‬ ‫یک قرن اخیر ابعاد تازه ای به خود گرفته و نقاط عطف مهمی‬ ‫ را در تاریخ فکر اسالمی به وجود اورد‪.‬‬ ‫‪ )5‬از پیروزی انقالب ش��کوهمند اس�لامی در سی و‬ ‫چهار سال قبل‪ ،‬می توان به س��کته مغزی غرب تعبیر کرد‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬شکست قدرتمندترین عامل نظام سلطه در منطقه‬ ‫یعنی رژیم خودکامه و سرسپرده پهلوی و به روی کار امدن‬ ‫یک نظام اسالمی مردمی‪ ،‬مس��تقل‪ ،‬پویا و بانشاط‪ ،‬درست‬ ‫ان چیزی بود که تصور می شد با رش��د فزاینده غربگرایی‪،‬‬ ‫زمینه رویش ان ب رای همیش��ه در ای ران و جهان اس�لام از‬ ‫بین رفته اس��ت‪ .‬ظهور انقالب اس�لامی ان هم به رهبری‬ ‫یک مرج��ع عالیقدر دینی‪ ،‬ای��ن پیام را ب رای غرب داش��ت‬ ‫که غربی ش��دن جهان‪ ،‬یک فرجام محتوم نیست و از این‬ ‫پس‪ ،‬اسالم ناب باید مهم ترین رقیب جریان غرب در جهان‬ ‫محسوب ش��ود که به طور بالقوه از قدرت منحصربه فردی‬ ‫ب رای ایجاد یک تمدن نو و پیش��رفته در جهان و به حاشیه‬ ‫راندن تمدن مادی غرب برخوردار اس��ت‪ .‬با پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی و تاسیس نظام جمهوری اسالمی در ای ران‪ ،‬عالوه‬ ‫بر تشدید انگیزه علما و دانش��مندان علوم انسانی اسالمی‬ ‫ب رای تولید خودجوش فکری‪ ،‬نظام اسالمی نیز در حد وسع‬ ‫خود زمینه های مس��اعدی را ب رای کار در این عرصه چه در‬ ‫حوزه های علمیه و چه در دانش��گاه ها فراهم کرد‪ .‬البته باید‬ ‫توجه داشت که استق رار یک نظام اسالمی در ای ران که هدف‬ ‫اصلی ان به جریان انداختن فرهنگ و اندیش��ه اسالمی در‬ ‫ابعاد گوناگون زندگی مردم اس��ت‪ ،‬به طور طبیعی نیازهای‬ ‫فراوان و متراکمی را از جهات علمی متوجه حوزه و دانشگاه‬ ‫کرده است؛ نیازها و انتظاراتی که نظیر ان در تاریخ اسالم پی دا‬ ‫نمی شود‪ .‬در طول سی و چهار سال گذشته‪ ،‬حجم تولیدات‬ ‫علمی در حوزه و دانشگاه به خصوص به منظور پاسخگویی‬ ‫به نیازهای نوظهور به طور جهش��ی س��یر صعودی داشته‬ ‫است‪ ،‬چنان که از نظر بسیاری از کارشناسان‪ ،‬می زان تولیدات‬ ‫علمی در این مقطع تاریخی را باید با حداقل نیمی از حجم‬ ‫تولیدات علمی در طول تاریخ اس�لام مقایس��ه کرد‪ .‬البته‬ ‫روش��ن اس��ت که به رغم این واقعیت‪ ،‬هنوز بخش مهمی‬ ‫ از انتظارات علمی پاسخ داده نش��ده و فاصله وضع فعلی با‬ ‫نقطه مطلوب چشمگیر است اما این موضوع نباید به نادیده‬ ‫انگاشتن اثار بی نظیر انقالب اسالمی در عرصه تولید فکر‬ ‫یا قدرناشناسی نس��بت به زحمات علما و دانشوران حوزه و‬ ‫دانشگاه منجر گردد‪.‬‬ ‫‪ )6‬در کنار نیاز مبرم نظام اسالمی ای ران به محصوالت‬ ‫فکری‪ ،‬امروز جریان رو به رش��د بیداری اس�لامی نیز که به‬ ‫ظهور انقالب های اس�لامی جدید در منطقه شمال افریقا‬ ‫و خاورمیانه منجر ش��ده یا انش��اء اهلل در اینده نزدیک منجر‬ ‫خواهد شد‪ ،‬بجد به نتایج علمی دانش��مندان جهان اسالم‬ ‫چشم دوخته اس��ت‪ .‬در حقیقت‪ ،‬تاسیس نظامات اسالمی‬ ‫با الهام از نظام اس�لامی ای ران در س��ایر کش��ورها‪ ،‬نیازمند‬ ‫ارائه انواع نظریه ها و الگوهای علمی کارامد و پخته ش��ده‬ ‫از سوی مجامع علمی جهان اس�لام است و قطعا این مهم‬ ‫می تواند عالوه بر اینکه از انحراف نظام های سیاسی از خط‬ ‫اسالم اصیل یا به سرقت رفتن انقالب های نوپیدا به دست‬ ‫روشنفکران غ ربزده جلوگیری نماید‪ ،‬امید ملت های مسلمان‬ ‫در راه اندازی نظام های اس�لامی صالح را نیز تقویت نماید‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬در سال های اخیر‪ ،‬خوش��بختانه شاهد رونق‬ ‫گفتمان تمدن نوین اس�لامی در جهان اس�لام هس��تیم‪.‬‬ ‫نمی توان انکار کرد ک��ه یکی از مهم تری��ن ارزوهای ملل‬ ‫اسالمی‪ ،‬احیای تمدن ش��کوهمند اسالمی در عصر حاضر‬ ‫متناسب با شرایط زمانه است و در سال های گذشته‪ ،‬حرکت‬ ‫به سمت تحقق این ارزوی قدیمی‪ ،‬سرعت محسوسی گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬در این میان‪ ،‬نکته قابل توجه‪ ،‬اهمی��ت فوق العاده‬ ‫برگزیدگان کنگره علوم انسانی اسالمی چه کسانی بودند؟‬ ‫مراسم اختتامیه دومین کنگره بی ن المللی علوم انسانی‬ ‫اسالمی با اهدای جوایزی به س��ه محقق و پژوهشگر برتر‬ ‫ای رانی و خارجی در قم به کار خود پایان داد‪ .‬طی دو روز بیش‬ ‫از ‪ 70‬مقاله از ‪ 530‬مقاله رس��یده به عن��وان مقاالت برتر در‬ ‫کمیسیون های تخصصی ارائه و به بحث و بررسی گذاشته‬ ‫ش��دند‪ .‬در مراس��م اختتامیه ایت اهلل عبداهلل جوادی املی‪،‬‬ ‫مفس��ر بزرگ قران کریم؛ ایت اهلل اع راف��ی‪ ،‬رئیس جامعه‬ ‫المصطفی العالمیه و پروفس��ور مس��عود العالم چودری از‬ ‫اساتید دانشگاه های عمان سخنرانی کردند‪ .‬در این مراسم‬ ‫و توس��ط ایت اهلل جوادی املی‪ ،‬نخس��تین جایزه جهانی‬ ‫علوم انسانی اسالمی به سه نفر از پژوهش��گران و اساتید‬ ‫ای رانی و خارجی به دلیل س��ال ها فعالی��ت در عرصه علوم‬ ‫انسانی اهدا شد‪.‬‬ ‫از چه کسانی تقدیر شد؟‬ ‫‪ -1‬یکی از س��ه جایزه جهانی علوم انسانی اسالمی‬ ‫به ایت اهلل علیرضا اع رافی به خاطر تالش علمی طوالنی و‬ ‫پرثمر در عرصه تعلیم و تربیت اسالمی و ارائه نظریه جامع در‬ ‫این زمینه در ابعاد گوناگون‪ ،‬تعلق گرفت‪ .‬وی در سال ‪۱۳۳۸‬‬ ‫در شهر میبد‪ ،‬واقع در استان یزد به دنیا امد‪ .‬پدرش مرحوم‬ ‫ایت اهلل محمد اب راهیم اع رافی از علمای مشهور ان دیار و از‬ ‫دوستان نزدیک امام خمینی بود که نقش بس زایی در بی داری‬ ‫مردم میبد و یزد ایفا کرد‪.‬ایت اهلل اع رافی با تسلط بر دو زبان‬ ‫ع ربی و انگلیسی عالوه بر علوم حوزوی از فلسفه و ریاضیات‬ ‫عمق بخش��ی به بانکداری اس�لامی و تحقق عملی ان در‬ ‫نظام بانکی و ارائه چندین نظریه مهم در این عرصه‪.‬‬ ‫در پایان ضمن تش��کر از همه اس��اتید بزرگواری که‬ ‫در مراحل گوناگ��ون ارزیابی ها یاور کمیت��ه اعطای جایزه‬ ‫بودند و همچنین دستگاه هایی که از اعطای جایزه جهانی‬ ‫علوم انس��انی اس�لامی حمای��ت کردند‪ ،‬من جمل��ه مرکز‬ ‫پژوهش های علوم انسانی اسالمی صدرا و شهرداری ته ران‪،‬‬ ‫از خداوند متعال مزید توفیقات این س��ه دانشمند عزیز را در‬ ‫جهت گسترش اندیشه ناب اسالمی مسالت داریم‪g .‬‬ ‫هم غافل نماند‪ .‬از او اثار بی شماری به جا مانده و در حال‬ ‫حاضر ریاست جامعه المصطفی العالمیه را برعهده دارد‪.‬‬ ‫‪ -2‬پروفسور مسعود العالم چودری به خاطر تالیف‬ ‫ده ها اثر مهم و پر مراجعه در موضوع اقتصاد اس�لامی‬ ‫و همچنین روش شناس��ی علوم انس��انی اس�لامی و‬ ‫ارائه نظری��ات مطرح در این دو عرصه از س��وی کنگره‬ ‫بی ن المللی علوم انس��انی جایزه جهان��ی این کنگره را‬ ‫دریافت کرد‪ .‬چودری استاد کامل اقتصاد در وزارت اقتصاد‬ ‫و دارایی دانش��کده بازرگانی دانش��گاه سلطان قابوس‬ ‫عمان است‪ .‬او به مدت ‪ 22‬سال در دانشگاه کیپ برتون‬ ‫س��یدنی و نوااسکوش��یا کانادا تحصیل کرد و در حال‬ ‫حاضر مشغول ادامه تحقیقات پیشرفته خود در تمامی‬ ‫ حوزه هایی است که مربوط به اموزش و پرورش است‪.‬‬ ‫‪ -3‬حجت االسالم والمس��لمین س��ی د عباس‬ ‫موسویان از پژوهش��گران حوزوی به دلیل تحقیقاتی‬ ‫که منجر به الگوسازی و سیستم سازی علمی ب رای نظام‬ ‫بانکداری اسالمی کشور ش��د‪ ،‬از کنگره علوم انسانی‬ ‫اسالمی جایزه دریافت کرد‪ .‬حجت االسالم و المسلمین‬ ‫سی د عباس موسویان متولد س��ال ‪ ۱۳۳۹‬در شهرستان‬ ‫عجب ش��یر از شهرس��تان های اس��تان اذربایج��ان‬ ‫شرقی است‪ .‬او بعد از اتمام دوره س��طح حوزه‪ ،‬در کنار‬ ‫درس خارج فقه و اصول با مش��ورت ب��زرگان حوزه وارد‬ ‫رشته اقتصاد ش��ده‪ ،‬ابتدا در دانش��گاه مفید سپس در‬ ‫دانشگاه ش��هید بهش��تی ته ران درس خوانده و موفق‬ ‫به کس��ب مدرک کارشناسی ارش��د اقتصاد شدند‪ ،‬بعد‬ ‫با مشورت اس��اتید به تحصیل و پژوهش در تفسیر و‬ ‫فقه اقتصادی پرداخته و در س��ال‪ 1382‬موفق به پایان‬ ‫س��طح چهار (دکترای) تفسیر و در س��ال ‪ 1384‬با دفاع‬ ‫از رس��اله «احکام فقهی اوراق بهادار» موفق به کسب‬ ‫مدرک س��طح چهار (دکت��رای) فقه اقتص��ادی از حوزه‬ ‫علمیه قم شد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫از علم تا عمل‬ ‫تاس�یس نظام های اسلامی نیازمند ارائه‬ ‫ان�واع نظری ه ه�ا و الگوه�ای علم�ی کارام�د و ‬ ‫پخته شده از س�وی مجامع علمی جهان اسالم‬ ‫است‬ ‫دیـــدار‬ ‫علوم انسانی اس�لامی و نقش کلیدی ان در احیای تمدن‬ ‫اسالمی است‪ .‬باید توجه داشت که بدون برخورداری از یک‬ ‫علوم انسانی مستقل و کارامد امکان مدیریت درست جهان‬ ‫اسالم به منظور برداشتن قدم های اساسی در جهت نیل به‬ ‫تمدن نوین اسالمی میسر نیست‪ ،‬بناب راین امروز تالش در‬ ‫جهت بسط و عمق بخشی به علوم انسانی اسالمی‪ ،‬تالشی‬ ‫موثر در جهت فراهم س��ازی مقدمات ضروری ظهور تمدن‬ ‫نوین اسالمی است‪.‬‬ ‫‪ )7‬بنا بر انچه گذش��ت‪ ،‬جایزه جهانی علوم انس��انی‬ ‫اس�لامی امروز از هدف بس��یار مهمی برخوردار است‪ .‬این‬ ‫جایزه بس��تر مس��اعدی را ب رای ترغیب پژوهشگران به کار‬ ‫مضاعف و درجه یک علمی فراهم می س��ازد و با کمک به‬ ‫رش��د نظریه پردازی و نواوری علمی در عرصه علوم انسانی‬ ‫اسالمی‪ ،‬قله های علمی در هر رشته را نیز معرفی می کند؛‬ ‫اقدامی که امکان دس��تیابی به قلل رفی ع تر و مهم تر از ان‪،‬‬ ‫بهره گیری موثر از دس��تاوردهای علمی دانشمندان جهان‬ ‫اس�لام را به ویژه در صحنه عمل فراهم می کند‪ .‬این جایزه‬ ‫که با همفکری بیش از س��ی دانش��گاه و مرکز تحقیقاتی‬ ‫برجس��ته ای رانی و غی رای رانی ترتیب داده ش��ده است‪ ،‬بیش‬ ‫از انکه ارزش مادی خ��ود را به رخ بکش��د‪ ،‬به دنبال معرفی‬ ‫اعتبار و وجاهت علم��ی خویش در مجام��ع علمی دنیای‬ ‫اسالم اس��ت‪ .‬تعیین ده ها ش��اخص دقیق ب رای ارزیابی اثار‬ ‫علمی در هر رشته و پی ش بینی فرایند چند مرحله ای بررسی‬ ‫اثار تحقیقاتی نظریه پ��ردازان بزرگ‪ ،‬ان هم با کمک صدها‬ ‫تن از صاحب نظ ران مطرح حوزه و دانش��گاه‪ ،‬این جایزه را از‬ ‫جمیع جوایز علمی موجود در عرصه علوم انس��انی متمایز‬ ‫ساخته است‪.‬‬ ‫‪ )8‬ب��رای س��ال ‪ 1392‬نخس��تین جای��زه جهان��ی‬ ‫علوم انسانی اسالمی اعطا می شود‪ .‬میل قلبی کمیته اعطای‬ ‫جایزه این است که قبل از هر چیز‪ ،‬از یک عمر تالش علمی‬ ‫ موثر و خس��تگی ناپذیر دو تن از چهره های علمی برجسته‬ ‫جهان اسالم که بحق سهم تعیی ن کننده ای در مهندسی و‬ ‫تعمیق اندیشه اس�لامی دارند‪ ،‬تقدیر و تشکر نماید‪ .‬این دو‬ ‫بزرگوار حضرت ایت اهلل استاد عالمه عبداهلل جوادی املی و‬ ‫حضرت ایت اهلل استاد عالم ه محمد تقی مصباح یزدی (دامت‬ ‫برکاتهما) هستند که با اعتراف به ناتوانی خود در به جا اوردن‬ ‫شکر الهی نسبت به وجود پر خیر و برکت انان و همچنین‬ ‫عرض سپاس به محضر خودشان به خاطر خدمات عظیمی ‬ ‫که به اندیشه اس�لامی داش��ته اند‪ ،‬واجب می دانیم مراتب‬ ‫قدردانی را نس��بت به این دو اس��تاد ارجمند اعالم داریم و از‬ ‫خداوند متعال سالمتی و طول عمرشان را مسالت نماییم‪.‬‬ ‫‪ )9‬هما ن طور که اشاره شد‪ ،‬ب رای اعطای اولین جایزه‬ ‫جهانی علوم انسانی اسالمی بررسی های مفصلی صورت‬ ‫گرفته اس��ت‪ .‬در نهایت ب ر اس��اس این بررس��ی ها‪ ،‬کمیته‬ ‫اعطای جایزه تصویب کرد که جایزه جهانی علوم انس��انی‬ ‫اسالمی به سه تن از نظریه پردازان بزرگ ای ران و جهان اسالم‬ ‫اختصاص یابد‪:‬‬ ‫یکم‪ .‬جناب ای��ت اهلل اقای علیرض��ا اع رافی به خاطر‬ ‫تالش علمی طوالن��ی و پرثمر در عرص��ه تعلیم و تربیت‬ ‫اسالمی و ارائه نظریه جامع در این زمینه در ابعاد گوناگون‪.‬‬ ‫دوم‪ .‬پروفسور مس��عود العالم چودری به خاطر تالیف‬ ‫ده ها اث��ر مهم و پ ر مراجع��ه در موضوع اقتصاد اس�لامی و‬ ‫همچنین روش شناسی علوم انسانی اسالمی و ارائه نظریات‬ ‫مطرح در این دو عرصه‪.‬‬ ‫سوم‪ .‬جناب حجت االسالم والمس��لمین سی د عباس‬ ‫موس��ویان به خاط��ر ت�لاش گس��ترده در جهت بس��ط و‬ ‫‪45‬‬ ‫چند میلیون دالر‬ ‫دیوانگی‬ ‫نگاهی به چند قیمت باورنکردنی‬ ‫دیـــدار‬ ‫خریدن یک تابلوی نقاشی به مبلغ ‪ 142‬میلیون دالر‬ ‫بیشتر دیوانگی محس��وب می ش��ود یا خرید صدمیلیون‬ ‫یورویی گرت بیل توس��ط باش��گاه رئال مادرید؟ این روزها‬ ‫ارقامی به گوش می رسد که ب رای هرکدام به اندازه صفرهای‬ ‫ان متعجب می ش��ویم؛ رقم های��ی که علی القاع��ده نباید‬ ‫با منطق همخوانی داش��ته باش��د اما انگار دیگ��ر نباید از‬ ‫خریدهایی از این دست متعجب شویم‪ .‬هستند و کم نیستند‪،‬‬ ‫انهایی که چک هایی را امضا می کنند که ب رای بسیاری مثل‬ ‫یک رویای محال می ماند و ب رای این خریدها انگار لحظه ای‬ ‫هم درنگ نمی کنند‪ .‬به بهانه شکس��تن رک��ورد گرانترین‬ ‫نقاش��ی جهان نگاهی داریم به جنون امیزتری��ن خریدها‪،‬‬ ‫قیمت ها وخرج های جهان‪...‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪ -1‬اتودی از لوسین فروید‬ ‫گرانقیمت ترین نقاش��ی به حراج رفته جهان «اتودی‬ ‫از لوسین فروید» نام دارد و در س��ال ‪ 1969‬خلق شده است‪.‬‬ ‫نقاش��ی «فرانس��یس بیکن» از چهره دوس��ت هنرمندش‬ ‫«لوسین فروید» با فروش ‪ 142‬میلیون دالری‪ ،‬رکورد جدیدی‬ ‫را در جه��ان حراجی ها برجای گذاش��ت‪ .‬نقاش��ی س��ه پاره‬ ‫فرانسیس بیکن در حراجی نیویورک «کریستی» به قیمت‬ ‫باورنکردنی ‪ 142‬میلیون دالر خریداری ش��د و رکورد تابلوی‬ ‫«جیغ» شاهکار ماندگار «ادوارد مونش» را پشت سر گذاشت‪.‬‬ ‫این نقاشی سه پاره یادگاری اس��ت از رابطه بیکن و فروید و‬ ‫ادای احترامی است به ارتباط خالقانه و احساسی دو هنرمند‬ ‫بزرگ دنیای نقاشی‪ .‬فرانسیس بیکن و لوسین فروید از سال‬ ‫‪ 1945‬با هم اشنا ش��دند‪ .‬این دو‪ ،‬دوست های نزدیکی بودند‬ ‫که بارها از همدیگر نقاشی خلق کردند تا اینکه در دهه ‪1970‬‬ ‫رابطه شان به سردی گرایید‪ .‬سه تکه این تابلو بین سال های‬ ‫‪ 1971‬و ‪ 1972‬در پاریس نمایش داده ش��د و در اواسط دهه‬ ‫‪ 1970‬از یکدیگر جدا شدند‪ .‬سال ‪ 2011‬تابلوی کوچک تری که‬ ‫ان هم در سه پاره چهره فروید را نشان می داد‪ ،‬به قیمت ‪23‬‬ ‫میلیون دالر به فروش رسید‪.‬‬ ‫‪ -2‬گرت بیل‬ ‫گرت بیل بدون ش��ک یکی از بهترین استعدادها و در‬ ‫واقع بازیکنان ح��ال حاضر فوتبال جهان اس��ت؛ بازیکنی‬ ‫که از قدرت بدنی بی نهایت خوبی برخوردار است‪ .‬تکنیک‬ ‫‪46‬‬ ‫ بی نظیری دارد‪ ،‬سرعتش قابل تامل است و بااین پتانسیل‬ ‫دیر ی��ا زود می تواند تبدیل به بهترین بازیکن جهان ش��ود‪،‬‬ ‫اما پرداخ��ت صدمیلیون ی��ورو حتی ب��رای بازیکنی با این‬ ‫مش��خصات باز هم عالمت س��وال های فراوانی به همراه‬ ‫داش��ت‪ ،‬حتی گروهی از بهترین مربیان فوتبال جهان هم‬ ‫این خرید را زیر سوال بردند‪ .‬تاتا مارتینو‪ ،‬سرمربی ارژانتینی‬ ‫تیم بارسلونا خرید او را بی احترامی به شرایط اقتصادی حال‬ ‫حاضر دنیا توصیف کرد و ارس��ن ونگر این مبلغ را مسخره‬ ‫خواند‪ .‬هرچند خرید گرت بیل مدافعانی هم دارد‪ ،‬یکی از این‬ ‫مدافعان پرز‪ ،‬مدیر باشگاه رئال است که اعتقاد دارد که پروژه‬ ‫خرید بیل نه تنها هزینه بر نیس��ت که در امدزا هم هست‪.‬‬ ‫بااین حال اما این سوال پیش می اید که اگر بیل صد میلیون‬ ‫یورو می ارزد‪ ،‬مسی یا کریستیانو رونالدو چه قیمتی دارند؟‬ ‫‪ -3‬برگزاری جام جهانی در قطر‬ ‫قطری ها وقت��ی به عنوان می زبان ج��ام جهانی ‪2022‬‬ ‫انتخاب ش��دند‪ ،‬خوش��حالی بس��یار زیادی را می شد بین‬ ‫سیاستمداران این کشور مش��اهده کرد‪ .‬انها از این خرسند‬ ‫بودند ک��ه می توانن��د به عنوان می زب��ان‪ ،‬در قل��ب فوتبال‬ ‫جهان نقشی تاثی ر گذار داشته باش��ند‪ .‬این میزبانی تا امروز‬ ‫حاش��ی ه های فراوانی به همراه داش��ته اس��ت‪ ،‬از پول های‬ ‫غیر متعارف و زیر میزی که کشور نفت خیز خرج کرده است‬ ‫تا وضعیت نامس��اعد کارگران خارجی که ب رای اماده سازی‬ ‫این کشور استخدام ش��ده اند اما هی چ کدام از این حاشی ه ها‬ ‫نمی تواند بر هزینه س��نگین برگزاری این مس��ابقات سایه‬ ‫بیفکند‪ ،‬قطر ب رای برگزاری جام جهانی ‪ 2022‬به ‪ 200‬میلیارد‬ ‫دالر هزینه نیاز دارد‪ .‬قطر عالوه بر ساخت مکان های ورزشی‬ ‫به ‪ 140‬میلیارد دالر بودجه ب رای ساخت زیرساخت ها به ویژه در‬ ‫زمینه حمل ونقل عمومی احتیاج دارد‪ .‬انها باید ب رای ساخت‬ ‫هتل های جدید هم ‪ 20‬میلیارد دالر هزینه کنند‪.‬‬ ‫‪ -4‬گرانترین ساعت جهان‬ ‫ش��ما ب رای یک س��اعت جیبی چند تومان حاضرید‬ ‫پرداخت کنید؟ ایا باورتان می شود که ساعتی وجود دارد که‬ ‫‪ 75‬میلیارد تومان ارزش گذاری شده باشد؟ گرانترین ساعت‬ ‫موجود در جهان ‪ ۲۵‬میلیون دالر ارزش دارد‪ .‬این ساعت با سه‬ ‫الماس به شکل قلب تزئین شده است‪ .‬یک الماس صورتی‬ ‫‪ ۱۵‬قی راتی‪ ،‬یک الماس ابی ‪ ۱۲‬قی راتی و یک الماس سپید‬ ‫‪ ۱۱‬قی راتی و اس��تفاده ‪ ۱۶۳‬قی رات الماس س��پید و زرد ب رای‬ ‫دیگر جاهای ان که به ش��کل گل می باش��ند‪ .‬یک ساعت‬ ‫استثنایی و در نوع خود بهترین که با ‪ ۲۰۱‬قی رات الماس ساخته‬ ‫شده‪ .‬ساعت الماس نش��ان دارای مکانیزمی فنری است که‬ ‫با فش��ار دادن ان س��ه الماس به ش��کل قلب را تا اندازه ای‬ ‫که بتوان س��اعت را خواند باال می اورد‪ .‬این س��اعت ساخت‬ ‫کمپانی سوئیسی ‪ Chopard‬است و بدون شک تا سال ها‬ ‫گران ترین ساعت جهان باقی خواهد ماند‪.‬‬ ‫‪ -5‬المبورگینی از جنس طال‬ ‫با داش��تن ‪ ۴۰۰‬هزار دالر می توان یک خ��ودرو جدید‬ ‫المبورگینی ‪ ۴-۷۰۰-Aventador LP‬را در پارکینگ‬ ‫خانه پارک کرد‪ ،‬اما ب��رای اینکه بتوان یک��ی از مدل های‬ ‫مینیاتوری ای��ن خودرو را خری��داری کرد‪ ،‬بای��د میلیون ها‬ ‫دالر پول در حس��اب بانکی تان باش��د‪ .‬ش��رکت مهندسی‬ ‫رابرت گالپن ب رای مدل کامال ط�لا از المبورگینی بیش از‬ ‫هفت میلیون دالر ارزش گذاری کرده است‪ .‬بدنه اصلی این‬ ‫خودرو از فیبرهای کربنی بس��یار ن��ازک‪ ،‬به ضخامت یک‬ ‫هزارم میلیمتر ساخته ش��ده و با استفاده از صفحات طالیی‬ ‫پوشانده شده است‪ .‬ب رای س��اخت رینگ الستی ک های این‬ ‫مدل‪ ،‬اتاق داخلی‪ ،‬صندلی ها و فرمان ان نیز از طالی سفید‬ ‫و پالتین استفاده شده است‪.‬ب رای محافظت از این خودروی‬ ‫گران قیمت محفظه ای ضدگلوله نیز ساخته شده است‪ .‬این‬ ‫مدل المبورگینی از میان ‪ 500‬کیلوگرم شمش طال تراشیده‬ ‫شده و مدل نهایی حاوی ‪ 25‬کیلوگرم طال است‪.‬‬ ‫‪-6‬پ�رهزینه تری�نفیل�م‬ ‫فیلم «جان کارتر» جدیدترین محصول شرکت والت‬ ‫دیزنی ‪ 2013‬با هزین��ه ای بالغ بر ‪ 300‬میلی��ون دالر‪ ،‬عنوان‬ ‫پرخرج ترین فیلم تاریخ سینما را به خود اختصاص داده است‪.‬‬ ‫«جان کارتر» محصول کمپان��ی «والت دیزنی»‪ ،‬یک درام‬ ‫تخیلی است که به حضور یک سرباز کهنه کار امریکایی در‬ ‫مریخ می پردازد‪ .‬این فیلم به کارگردانی «اندرو استانتون» و‬ ‫با فیلمنامه ای از خودش ساخته شده است ‪« .‬جیم موریس»‪،‬‬ ‫از خالقان اث��اری چ��ون «وال ـ ای» و «موش سراش��پز»‬ ‫با همکاری «کالین ویلس��ون»‪ ،‬از س��ازندگان بخش های‬ ‫انیمیش��ن «اواتار» و «جنگ دنیاها»‪ ،‬ساخت بخش های‬ ‫انیمیشن این پروژه را برعهده خواهند داشت‪.‬‬ ‫‪ -7‬گرانترین منوی شام‬ ‫در شرایطی که اروپا با بحران اقتصادی دست و پنجه‬ ‫نرم می کرد‪ ،‬خبر یک منوی شام توجه ها را به خود جلب کرد‪.‬‬ ‫یک سراشپز بریتانیایی ب رای شام نوئل (کریسمس) منویی‬ ‫را پیشنهاد کرد که گرانترین شام جهان بود‪.‬شاید بتوان ان را‬ ‫معجزه نوئل نامید‪ ،‬در هر حال معجزه هم خرج دارد‪ .‬قیمت‬ ‫این منو ‪ 153861‬یورو معادل ‪ 203250‬دالر بود‪ .‬در واقع‪ ،‬این‬ ‫منو ش��امل چهار غذا ب رای چهار نفر بود‪.‬سراشپز رستوران‬ ‫«جان سالت» لندن هر یک از خوراکی های به کار رفته در‬ ‫این ش��ام را با دقت زیادی انتخاب کرده بود‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫قیمت خربزه های دسر بیش از ‪ 4000‬دالر می شد‪ .‬همچنین‬ ‫س��رکه بالزامیک ‪ 150‬س��اله به کار رفته قیمتش کمتر از‬ ‫‪ 1675‬دالر نبود‪g .‬‬ ‫یک شهر و یک ارزو‬ ‫کودک پنج ساله سرطانی بتمن شد‬ ‫همه عمر می خواست که بت من باشد‪ ،‬از وقتی که دو‬ ‫سالش بود تمام ارزویش این بود که روزی بتواند لباسی شبیه‬ ‫مرد خفاشی برتن کند و بتواند به جنگ مجرمان و تبهکاران‬ ‫برود‪ ،‬در دنیای کودکانه اش با پوشیدن این لباس می توانست‬ ‫دنیا را از شر پاک کند‪ .‬این ارزو همیشه با او بود‪ .‬حتی وقتی‬ ‫که پزشکان به او گفتند که این امکان وجود دارد که به شش‬ ‫سالگی نرسد و در پنج سالگی نتواند تاب یورش سرطان خون‬ ‫را بیاورد و جان کوچکش تا مرگ فاصله چندانی ندارد‪ ...‬اگر‬ ‫برود تکلیف ارزویش چه می شود؟ نه این ارزو براورده شد‪،‬ب رای‬ ‫یک روز هم که شده «میلز اسکات»‪ ،‬پسر بچه پنج ساله از‬ ‫ته دل خندید‪.‬یک شهر دست به دست هم داد تا او بتواند به‬ ‫ارزوی خود برسد‪ .‬موسسه «براورده کننده یک ارزو»‪ ،‬شرایطی‬ ‫را فراهم کرد تا او در خیابان های سانف رانسیسکو به ارزویش‬ ‫برساند‪ .‬موسسه «براورده کننده ارزو» که یک نهاد غیردولتی‬ ‫است در ‪ ۴۷‬کشور جهان شعبه دارد و وظیفه اش براورده کردن‬ ‫ارزوی کودکانی است که زندگی شان با یک بیماری خط رناک‬ ‫تهدید می شود‪ .‬این موسسه اولین بار در سال ‪ ۱۹۸۰‬با براورده‬ ‫کردن ارزوی یک پس��ربچه هفت س��اله مبتال به بیماری‬ ‫سرطان تاسیس شد‪ ،‬ان پسر بچه ارزو داشت که روزی بتواند‬ ‫پلیس شود‪ ،‬اگرچه او تنها کمی بعد تسلیم مرگ شد‪ ...‬حاال‬ ‫نوبت میلز بود که به ارزویش برسد‪ .‬هزاران تن از اهالی شهر‬ ‫سانف رانسیسکو به خیابان ها امدند تا شاهد نجات این شهر به‬ ‫دست بتمن کوچک باشند‪ .‬حتی تلویزیون هم در این برنامه‬ ‫نقشی داشت و خبر یک سرقت را اطالع رسانی کرد و رئیس‬ ‫پلیس سانف رانسیسکو در صفحه تلویزیون حاضر شد و با یک‬ ‫چشمک خبر از یک سرقت داد‪ .‬در این سرقت نمایشی چند‬ ‫نفر هم به گروگان گرفته شدند‪ .‬در این میان «بتمن» کوچک‬ ‫پنج ساله‪ ،‬در کنار بتمن بزرگ س��وار بر دو اتومبیل مشکی‬ ‫المبورگینی در حالی که توسط نیروهای پلیس اسکورت شده‬ ‫بودند وارد صحنه شدند و طی عملیاتی ابتدا گروگان زنی که‬ ‫به چند کیلو تی ان تی وصل شده بود را نجات داده و سپس در‬ ‫میان هیاهو و تشویق فراوان تماشاچیان و همچنین تعداد‬ ‫زیادی از رسانه ها و مطبوعات س��ارقان را دستگیر و تحویل‬ ‫پلیس دادند‪ .‬سپس «میلز» پنج ساله به خاطر انجام چنین‬ ‫عملیات قهرمانه ای مفتخر به دریافت کلید شهر از دستان‬ ‫«اد لی»‪ ،‬شهردار سانف رانسیسکو شد‪ .‬این عملیات بازسازی‬ ‫ضیافت‬ ‫شده‪ ،‬توسط چند شبکه تلویزیونی امریکا به طور زنده پوشش‬ ‫داده ش��د‪ .‬در این عملیات هر دو بازیگر نقش «بت من» در‬ ‫سینما میلز را همراهی می کردند و مادر او هم گروگانی بود‬ ‫که توسط پس��رش نجات یافته بود‪ ...‬همه مردم یک شهر‬ ‫دست به دست هم دادند تا ارزوی یک پس��ر بچه را براورده‬ ‫کنند‪ .‬حاال میلز می داند که در جنگی که علیه سرطان دارد‪،‬‬ ‫تنها نیست و می تواند روی خیلی ها حس��اب کند‪ ،‬او تنها‬ ‫نیست‪g .‬‬ ‫برنده جایزه کتاب اسپانیا‬ ‫دیـــدار‬ ‫مجموعه داستان «ضیافت» نوشته سیدمهدی شجاعی از سوی انتشارات کتاب‬ ‫نیستان روانه بازار کتاب شد‪.‬داس��تان های کتاب «ضیافت» ارمان گرایی های نویسنده‬ ‫و پافشاری او ب ر ترس��یم چارچوبی انتقادی از مس��ائل اجتماعی و چالش های موجود در‬ ‫جامعه را روایت می کند‪ .‬بر همین اس��اس‪ ،‬در داستان های این مجموعه‪ ،‬کمتر می توان‬ ‫تکنی ک های روایی را جس��ت وجو کرد‪«.‬ضیافت» دربرگیرنده ش��ش داس��تان کوتاه به‬ ‫تو یک سال تجربه»‪« ،‬ناخلف»‪« ،‬شکارچی ناخلف» و «تو گریه‬ ‫نام های «خالد»‪« ،‬بیس ‬ ‫می کردی» است‪ .‬داس��تان «تو گریه می کردی» در این مجموعه تالشیا ست از سوی‬ ‫نویسنده ب رای ترس��یم چگونگی حضور فقر مادی و فکری در ساختار زندگی اجتماعی‬ ‫جامعه تا جایی که مخاطب را با واقعیتی مانند تمایل نداش��تن یک پدر به بزرگ کردن‬ ‫نوزادش به دلیل مشکالت مادی‪ ،‬صریح و بی پرده روبه رو می کند‪ .‬سیدمهدی شجاعی‪،‬‬ ‫داس��تان نویس و روزنامه نگار متولد ته ران است‪« .‬دس��ت دعا»‪« ،‬چشم امید»‪« ،‬ضریح‬ ‫چشم های تو»‪« ،‬دو کبوتر‪ ،‬دو پنجره یک پرواز»‪« ،‬امروز بشریت» ‪« ،‬خار و دل»‪« ،‬عشق به‬ ‫افق خورشید»‪« ،‬رسم بر این است»‪« ،‬بدوک» ‪« ،‬شکوائیه سبز» ‪« ،‬کشتی پهلو گرفته» و ‬ ‫«از دیار حبیب»‪« ،‬سقای اب و ادب» و «کمی دیرتر» از اثار شجاعی هستند‪g .‬‬ ‫لوئیس گوئیتیسولو جایزه هنرهای ملی اسپانیا در سال ‪ 2013‬را از ان خود کرد‪ .‬این‬ ‫جایزه که ب رای تجلیل از مجموعه اثار این نویسنده اسپانیایی به وی اهدا می شود‪ ،‬شامل‬ ‫ان دسته از نویسندگانی می شود که اثارش��ان بخش تمام و کمالی از ادبیات اسپانیایی‬ ‫امروز را شکل داده باشد‪ .‬گروه داوری این جایزه با اعالم اینکه اثار روایی لوئیس گوئیتیسولو‬ ‫همواره در جس��ت وجوی قلمروهای جدید ادبی بوده اند‪ ،‬افزود‪« :‬چه��ار درام بزرگ وی با‬ ‫عنوان «انتاگونیا» از شهرتی جهانی برخودارند و سنگ عیاری در تاریخ اخیر رمان های‬ ‫اسپانیایی محسوب می شوند‪ ».‬لوئیس گوئیتیسولو متولد ‪ 1935‬در بارسلون از خانواده ای‬ ‫نویسنده تبار است‪ .‬او شغل نویسندگی را از جوانی اغاز کرده و در زمینه روزنامه نگاری نیز‬ ‫فعالیت می کرد مدتی سردبیر مجله «لترا اینترناسیونال» بود و نویسنده فیلمنامه شماری‬ ‫از تولیدات مستند تلویزیون اسپانیا نیز هست‪.‬این نویسنده جوایز متعددی دریافت کرده‬ ‫که جایزه شهر بارسلون در سال ‪ ،1977‬جایزه منتقدان ب رای روایت در کاستیلیان اسپانیا در‬ ‫سال ‪ ،1984‬جایزه بنیاد پابلو ایپلسیاس در سال ‪ 1986‬و جایزه مقاله ایناگراما در سال ‪2013‬‬ ‫از جمله انها هستند‪ .‬لوئیس گوئیتیسولو بابت جایزه هنرهای ملی اسپانیا یک چک ‪40‬‬ ‫هزار یورویی دریافت می کند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫اخرین کتاب سید مهدی شجاعی‬ ‫لوئیس گوئیتیسولو چک چهل هزار یورویی می گیرد‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫بحرانتک‬ ‫فرزندی در‬ ‫چین‪ ،‬سوژه‬ ‫تایم‬ ‫اکونومیست‬ ‫بهمشکالت‬ ‫اوباما پرداخته‬ ‫است‬ ‫ائتالف‬ ‫شکنندهدر‬ ‫المان‬ ‫‪47‬‬ ‫ج‬ ‫لد دوم‬ ‫کارنامه شیخ‬ ‫پرونده ای درباره حسن روحانی به مناسبت‬ ‫صد روزگی دولت یازدهم‬ ‫حسن روحانی پیش از انکه یک اندیشمند یا روشنفکر باشد‪ ،‬یک سیاستمدار تمام عیار است‪.‬‬ ‫او پراگماتیس�م را بر ایدئول�وژی ترجیح می ده�د و از همین رو کارنامه عمل ی اش روش�ن تر اس�ت‪.‬‬ ‫دس�تاوردهایش در حوزه تئوریک و فکری اس�ت‪ .‬با این حال از او تاکنون س�ه کتاب در حوزه مس�ائل‬ ‫فرهنگی‪ ،‬سیاسی و سیاست خارجی به چاپ رسیده است‪ .‬اما با توجه به درنظر داشتن پراگماتیسم و‬ ‫اولویتش برای این شیخ دیپلمات این کتاب ها نیز تقریبا مجموعه ای از سخنران ی ها یا یاداوری کارنامه‬ ‫اش در حوزه عمل است‪.‬به همین دلیل برای شناخت روحانی باید به سراغ رفتارها و رویکردهای او در‬ ‫حوزه عمل رفت‪ .‬از همین رو و همچنین به بهانه صدروزه شدن دولت روحانی هفته نامه مثلث پرونده ای را‬ ‫در این حوزه به بحث و بررسی گذاشته است‪ .‬در این پرونده تالش شده که عملکرد و افکار حس ن روحانی‬ ‫در حوزه های مختلف به نقد و ارزیابی گذاشته شود‪.‬‬ ‫ریشه هاینظری اعتدال‬ ‫بررسی کتاب «اندیشه های سیاسی اسالم ؛ مبانی نظری»‬ ‫‪1‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫کتابی پیرامون تئوریزه کردن مبانی یک دولت انقالبی و اسالمی‬ ‫م ی گوی��د و در بخش دیگری س��خنران به دنبال تش��ریح‬ ‫پیچیدگی شرایط منطقه ای است‪ ...« :‬منطقه ما دارای شرایط‬ ‫خاصی است‪ .‬امریکای ی ها ب رای تسلط بر کل منطقه نقشه‬ ‫خطرناکی دارند‪ .‬در اصل این توطئه ش��وم تردیدی نداریم‪،‬‬ ‫اس��ناد و مدارک کافی در اختیار داریم‪ .‬بح��ث امریکا صرفا‬ ‫ع راق نیس��ت‪ .‬بحث امریکا صرفا افغانستان نیست‪ .‬هدف‬ ‫امریکا کل منطقه خاورمیانه است‪ .‬هدف انها کل نفت این‬ ‫منطقه است‪( ».‬ص ‪)109‬‬ ‫به نظر م ی رسد این کتاب محصول گفتارهای شفاهی‬ ‫است و تکرار موضوعات در ان بسیار مشاهده م ی شود‪.‬‬ ‫از سویی‪ ،‬اظهارات و سخنان روحانی شاید ب رای همان‬ ‫دوره ای که سخنرانی می کرده تناسب داشته و حال توسعه‬ ‫ان با ادعای اولی��ه کتاب که قرار اس��ت نظریه پردازی کند‪،‬‬ ‫جور درنم ی اید‪.‬‬ ‫«‪ ...‬البته اگر به ع راق حمله ش��ود‪ ،‬همه کش��ورهای‬ ‫منطقه مشکالتی خواهند داش��ت‪ ،‎‬ما هم مشکل خواهیم‬ ‫داش��ت‪( ».‬ص ‪ )١٣٢‬امری��کا درس��ت چند ماه بع��د از این‬ ‫سخنرانی به ع راق حمله کرد‪ .‬این کشور را تصرف و در ابتدا‬ ‫ب رای ان یک حاکم نظامی منصوب کرد‪.‬‬ ‫در فصل دوم کتاب روحانی ب��ه موضوعاتی همچون‬ ‫ی جامعه‬ ‫ت اس�لامی» و «ویژگ ‬ ‫«ویژگ ی ه��ا و مراحل نهض ‬ ‫توحیدی» و «اب راهیم زمان» م ی پردازد‪.‬‬ ‫در بخش ویژگی و مراحل نهضت اس�لامی نویسنده‬ ‫کتاب قصد دارد به نقش و جایگاه رهبری در نهضت اسالمی‬ ‫بپردازد‪ ...« :‬امام یک مبنای سیاس��ی داش��ت که اس��اس‬ ‫نهضت اس�لامی برهمان اس��توار بود و اگر بگوییم امام با‬ ‫همین دکترین سیاسی نهضت اسالمی را پیش برد‪ ،‬سخن‬ ‫مبالغه امیزی نگفته ایم و ان مبنا اصل سیاسی «عدم جدایی‬ ‫دین از سیاست» و «امیختگی دین و سیاست» بود‪.‬‬ ‫‪ ٢٠‬دی ‪ 1356‬روحانی با حضور در مسجد جامع نهاوند‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫س��ال ها حض��ور در راس یک��ی از موثرتری��ن مراکز‬ ‫تحقیقاتی کش��ور این امکان و فرصت را در اختیار حس��ن‬ ‫روحانی قرار داده تا به دغدغه های ذهن ی اش بپردازد‪.‬‬ ‫وی تا پیش از ورود به این مرکز تحقیقاتی سال ها در‬ ‫حوزه های تصمیم گیری و تصمیم سازی حضور داشته است‪.‬‬ ‫پنج دوره حضور در مجلس شورای اسالمی‪ ،‬عضویت‬ ‫در مجلس خبرگان رهبری‏‪ ،‬دبیری شورای عالی امنی ت ملی‬ ‫و عضویت در مجمع تش��خیص مصلحت نظام از وی یک‬ ‫بوروکرات تمام عیار ساخته است‪.‬‬ ‫حضور وی در راس مرکز تحقیقات استراتژیک در واقع‬ ‫تلفیق نظر و عمل و به نوعی اندیشه با بوروکراسی است‪.‬‬ ‫ش��اید بتوان ادعا کرد روحانی از معدود سیاستمداران‬ ‫در ای ران است که این دو عرصه را با هم تجربه کرده است‪.‬‬ ‫مرکز تحقیقات اس��تراتژیک با هدف تدوین و تنظیم‬ ‫اس��تراتژی ب رای جمهوری اس�لامی در ابع��اد گوناگون در‬ ‫سال ‪ ١٣٦٨‬تشکیل ش��د‪ .‬نتیجه ‪ ٢١‬س��ال حضور در مرکز‬ ‫تحقیقات اس��تراتژیک نگارش ‪ ١٥‬کتاب به زبان فارسی و‬ ‫ده ها مقاله است‪.‬‬ ‫کتابخوانان ای رانی ش��اید یکی از اخرین اثار مکتوب‬ ‫روحانی با عنوان «امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای» را در‬ ‫ذهن داشته باشند اما یک سال قبل از ان یک مجموعه سه‬ ‫جلدی با عنوان کلی «اندیشه های سیاسی اسالم» منتشر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫روحانی در جلد اول کتاب این مجموعه سه جلدی که‬ ‫«مبانی نظری» نام گرفته‪ ،‬تالش دارد خارج از چارچوب ها و‬ ‫تئوری های رایج به تبیین پدیده انقالب اسالمی بپردازد‪:‬‬ ‫«انقالب اسالم ی‏‪ ،‬پدیداری شگفت انگیز و یگانه است‪.‬‬ ‫اگر تا یک سال پیش از پیروزی انقالب اسالمی کمتر کسی‬ ‫از نظرورزان سیاسی م ی توانست گمان برد که چه رویدادی‬ ‫در شرف وقوع است‏‪ ،‬اکنون که سه دهه از ان رویداد گذشته‏‬ ‫هنوز کش��ف راز و رمز ان (مخصوصا از منظ��ر دیدگاه های‬ ‫مدرن) به سرانجام ی نرسیده و ابعاد نظری فهم ان‏ سامانی‬ ‫نیافته است‪( ».‬روحانی حسن‪،‬‏ اندیشه های سیاسی اسالم‪،‬‬ ‫مبانی نظری ‪ ،‬انتشارات کمیل ‪)1391 ،‬‬ ‫رئیس دولت یازدهم نظریات دنی��ای مدرن در عرصه‬ ‫سیاس��ت را در قالب تفکر ماکیاولی خالصه م ی کند که از‬ ‫اخالق ب ی بهره است‪ ...« :‬از ‪ ٥٠٠‬سال پیش که تفکر سیاسی‬ ‫ماکیاول ی‏ اندیش��ه جدایی اخالق از سیاست را تئوریزه کرد‏‪،‬‬ ‫هرچه جلوتر امدیم با اوضاع مصیب ت بارتری مواجه ش��دیم‪.‬‬ ‫گفتمان مدرن‪ ،‬به رغم دستاوردهای عظیم فناورانه نتوانست‬ ‫خوشبختی معهود را به ارمغان اورد‪( ».‬همان منبع – ص ‪)٢٠‬‬ ‫«‪ ...‬انقالب اسالمی اخالق را که محبوس ماکیاول ی ها‬ ‫در پش��ت صحنه سیاس��ت بود به صحنه باز گرداند و مدل‬ ‫جدیدی از دموکراسی را که در ان ایده ال ها نیز شان و جایگاه‬ ‫خ��ود را دارند‪ ،‬تحت عن��وان «مردمس��االری دینی» حاضر‬ ‫داشت‪( ».‬همان‪ ،‬ص ‪)21‬‬ ‫در م��ورد ایده کتاب دغدغ��ه خ��ود را از تئوریز ه کردن‬ ‫درمبانی سیاسی اسالم به طور خاص تشیع را به سال های‬ ‫ابتدایی نهضت امام خمینی(ره) ارجاع م ی دهد‪ ،‬حتی حضور‬ ‫در مبارزه با رژیم پهلوی و پس از ان پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫از دغدغه ها نکاسته است‪ .‬وی پاسخ به این دغدغه را پیاده و‬ ‫مکتوب کردن سخنران ی های خود م ی بیند‪.‬‬ ‫«‪ ...‬از مدتی قبل در این اندیشه بودم که مبانی نظری‬ ‫نهضت اسالمی و همچنین مبانی نظری دولت اسالمی را‬ ‫تدوین نمایم و به رشته تحریم دراورم‪ .‬متاسفانه گرفتاری ها‬ ‫و مشغله های متعدد مانع از انجام این مهم شد‪ .‬دوستانی که‬ ‫برخی سخنران ی های اینجانب را شنیده یا متن پیاده شده ان‬ ‫را مطالعه کرده بودند‪ ،‬پیشنهاد کردند که جمع اوری و تنظیم‬ ‫انها‪ ،‬م ی تواند بخشی از ارزوی مرا براورده نماید‪( ».‬ص ‪)٢٤‬‬ ‫نویسنده کتاب که به دنبال این بوده مبانی یک دولت‬ ‫انقالبی و اسالمی را تئوریزه کند‪ ،‬ب رای دستیابی به این هدف‬ ‫بلند و ارمانی متن ‪ ٢٥‬سخنرانی را به صورت مکتوب دراورده‬ ‫است تا این گزاره را که فرهنگ ما «فرهنگ شفاهی» است‏‬ ‫تقویت کند‪.‬‬ ‫در فصل اول کتاب «سیره امامان ش��یعه در تاریخ»‪،‬‬ ‫«مب��ارزه سیاس��ی و فرهنگ��ی ام��ام جعفرص��ادق (ع)»‪،‬‬ ‫«بنیادی ترین اص��ل اعتقادی سیاس��ی» و «درس هایی از‬ ‫خورشید خاوران» امده اس��ت‪ .‬در بخش سیره امامان شیعه‬ ‫روحانی قرار است به این سوال جواب دهد که ضروری ترین‬ ‫بحث در امامت چیست؟ روحانی در سال ‪ ١٣٥٦‬و در مسجد‬ ‫حکمی اصفهان به این سوال پاسخ م ی دهد‪.‬‬ ‫نویسنده کتاب هدف از بررسی و تبیین زندگی امامان را‬ ‫دستیابی به یک الگوی عملی و دست یافتنی قلمداد م ی کند؛‬ ‫«در تاریخ زندگی ائمه هدی (ع) باید روش ها و ش��یوه ها را از‬ ‫زندگی انها اقتباس کنی��م که به تعبیر قران مجید اس��وه‬ ‫است‪(».‬ص ‪)٤٢‬‬ ‫باتوجه به اینک��ه این کتاب برامده از س��خنران ی های‬ ‫حسن روحانی از سال ‪ ١٣٥٦‬تاکنون است زمان ای راد در انها‬ ‫رعایت نشده است و ب راساس موضوعات سخنرانی در کنار‬ ‫هم قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫در یک بخش از کتاب به «بنیادی ترین اصل اعتقادی‬ ‫و سیاس��ی» پرداخته م ی ش��ود‪ .‬سخنران در س��ال ‪ 1381‬و‬ ‫در س��منان در ابتدای بحث به دوران امام��ت اهل بیت(ع)‬ ‫م ی پ��ردازد‏‪ ،‬در بخش میان��ی خاط رات��ی را از دوران جنگ‬ ‫‪49‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪50‬‬ ‫به تش��ریح ویژگ ی های جامعه توحیدی م ی پردازد‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد ب راس��اس توصی ه های امریکا به شاه ب رای باز شدن‬ ‫فضای سیاسی س��خنرانان م ی توانس��تند در اجتماع مردم‬ ‫اینگونه س��خن بگویند‪ ...« :‬جامعه زمانی پر از نعمت است‬ ‫که حاکمی موحد در چارچوب قوانین الهی بر ان حکومت‬ ‫کند‪( ».‬ص ‪)154‬‬ ‫وی موضع تندی نس��بت به مقاله توهی ن امیز علیه‬ ‫امام خمینی (ره) م ی گیرد و م ی گوی��د‪ ...« :‬باید ب رای مردم‬ ‫این مساله عادی ش��ود که هر ب ی سواد ب ی شخصیتی و هر‬ ‫مزدوری دست به قلم ببرد و در روزنامه هرچه بخواهد بنویسد‬ ‫ولو اینکه به بزرگترین مرجع شیعیان اهانت کند؟» (ص ‪)١٦٢‬‬ ‫در گذش��ت فرزند امام خمینی (ره) موجب م ی شود که‬ ‫مراس م زیادی در س��طح ای ران ب رای بزرگداشت وی برپا شود‪.‬‬ ‫حسن روحانی ‪ ٨‬ابان ‪ 1356‬در مسجد ارک ته ران به تشریح‬ ‫دو چهره از روحانیت م ی پ��ردازد‪ ....« :‬در ایات قران کریم دو‬ ‫چهره از روحانیت ترس��یم شده اس��ت؛ چهره اول‪ ،‬روحانیت‬ ‫مستقل‪ ،‬مبارز‪ ،‬پاس��دار حدود الهی و مدافع حقوق مردم به‬ ‫ویژه مستضعفین؛ و چهره دوم‪ ،‬روحانیت وابسته‪ ،‬جیره خوار‪،‬‬ ‫مزدور و مدافع قدرتمندان و اشراف‪( ».‬ص ‪)171‬‬ ‫این بخش از کتاب «اب راهیم زمان » نام گرفته است‪ .‬در‬ ‫این سخنرانی تشبیهات و صفاتی را ب رای امام به کار م ی برد‬ ‫که بعدها در ش��عارهای م��ردم تبلور یافت‪ ...« :‬نش��انه ای‬ ‫از رس��والن و پیامب ران در این رهبر بزرگ اس��ت‪ .‬هرکسی‬ ‫م ی خواهد کار اب راهیمی کند‪ ،‬باید کار خود را از بت ش��کنی‬ ‫اغاز نماید‪( ».‬ص ‪)١٨٢‬‬ ‫روحانی اولین کسی اس��ت که لفظ امام را ب رای مرجع‬ ‫عالیقدر تش��یع حضرت ای��ت اهلل روح اهلل خمین��ی به کار‬ ‫م ی برد‪« :‬ای اب راهیم عزیز! همه امتحانات س��خت و بزرگ‬ ‫ب رای تو پیش ام��د‪ ،‬اما اخرین امتحان را ه��م باید بگذرانی‬ ‫که ان ازمایش بزرگ و اش��کار مربوط به اسماعیل عزیزت‬ ‫اس��ت‪ .‬من یک لقب ب رای مرجع بزرگ و رهبر عظیم الشان‪،‬‬ ‫ان اب راهیم زمان م ی پسندم و ان لقب «امام» است! بناب راین‪:‬‬ ‫«امام خمینی» (صلوات حضار)» (‪)184‬‬ ‫روحانی پس از یک مقدم��ه طوالنی در بخش دوم به‬ ‫مبانی نظری دولت اسالمی م ی پردازد‪ .‬در این بخش دولت‬ ‫اسالمی و کارامدی تبیین شده است‪.‬‬ ‫موضوعاتی همچ��ون «درام��دی بر مش��روعیت و‬ ‫کارامدی»‪« ،‬هن��ر تمایز اص��ول از فروع در کش��ور داری»‬ ‫و«درامدی بر کار امدی مجلس خبرگان» بررسی شده است‪.‬‬ ‫روحانی که همواره بر حقوق��دان بودن خود تاکید دارد‬ ‫در فصل «درامدی بر مش��روعیت و کارام��دی» در مهرماه‬ ‫‪ 1379‬و در جمع ائمه جمعه سراس��ر کش��ور تعریف دقیقی‬ ‫از «مشروعیت» ارائه م ی دهد‪ ...« :‬مش��روعیت پایه و رکن‬ ‫اصلی یک نظام است و بدون این رکن ادامه حیات یک دولت‬ ‫جز از طریق خشونت و سرکوب امکان پذیر نخواهد بود‪ .‬در‬ ‫واقع قوام و دوام هر نظامی به قدرت و اس��تحکام پایه های‬ ‫مش��روعیت ان نظام ب ر م ی گردد‪ .‬زوال و نابودی هر دولتی‬ ‫نیز با از دس��ت رفتن مش��روعیت ان در افکار عمومی اغاز‬ ‫م ی شود‪( ».‬ص ‪)١٩٤‬‬ ‫در این قسمت از کتاب «مشروعیت قبل از استق رار یک‬ ‫نظام»‪« ،‬مشروعیت در اغاز پیروزی انقالب»‪« ،‬مشروعیت‬ ‫قانونی» و «مشروعیت پس از استق رار نظام حکومتی» مورد‬ ‫بررسی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫وی با به تصویر کشیدن دنیای جدید در ب رابر ائمه جمعه‬ ‫م ی گوید‪ ...« :‬باید بدانیم ما در صحنه رقابت جهانی هستیم‪.‬‬ ‫نسل جوان ما امروز تنها در ب رابر تریبون محدود ائمه جمعه و‬ ‫یا اندیشمندان و سخنرانان در داخل کشور قرار ندارد‪)216( ».‬‬ ‫کارامدی به نوعی کانون دغدغه فکری روحانی درباره‬ ‫دولت اسالمی اس��ت‪ ...«:‬مش��روعیت نظام ما در اینده در‬ ‫پیشگاه افکار عمومی جامعه ما و به ویژه نسل جوان ما در‬ ‫سایه کارامدی نظام ما خواهد بود‪( ».‬ص ‪)221‬‬ ‫نویسنده کتاب با طرح این س��وال که «‪ ...‬ب رای اینکه‬ ‫ما بتوانیم این بار سنگین را که بر دوش اسالم گذاشته شده‪،‬‬ ‫برداریم‪ ،‬راه حل چیس��ت؟» وی جواب س��ال ‪ 1379‬خود در‬ ‫جمع ائمه جمعه را با ش��رکت در انتخابات سال ‪ ٩٢‬و عرضه‬ ‫کردن دیدگاه های خود به مردم داد‪ ...«:‬راه حل این است که‬ ‫اول مدی ران شایسته تر و با تجربه تری مسئولی ت ها را برعهده‬ ‫بگی رند و وحدت و هماهنگی الزم در میان مسئوالن به وجود‬ ‫اید و س��ایر اقدامات الزم جهت کارامدی بیشتر نظام انجام‬ ‫شود‪( ».‬ص ‪)٢٢٥‬‬ ‫روحانی یگانه راه ح��ل باال بردن کارام��دی را کاهش‬ ‫تصدی گری دولت اعالم م ی کن��د‪ ...« :‬همه دولت ها حتی‬ ‫انها که قبال در اردوگاه کمونیست بودند‪ ،‬دست از تصدی گری‬ ‫برداشته اند‪ ،‬ولی ما حاضر نیستیم چنین کنیم‪ .‬کار دولت‪ ،‬کار‬ ‫نظارت است‪ .‬کار دولت‪ ،‬کار هدایت است‪ .‬مسئولیت دولت‪،‬‬ ‫تجارت و کشاروزی و صنعت نیست‪( ».‬ص ‪)٢٢٧‬‬ ‫با ورود به دهه ‪ ٩٠‬دغدغه ها و محور س��خنان روحانی‬ ‫رنگ و بوی دیگ��ری م ی گیرد‪ .‬مفاهی��م جدیدی همچون‬ ‫جهانی شدن‪ ،‬حاکمیت ملی و فرسایش حاکمی ت ها به محور‬ ‫موضوعات مورد بحث روحانی تبدیل م ی شود‪ ...« :‬در میان‬ ‫همه مشخصات جهانی ش��دن‪ ،‬دو وجهه ان بسیار متمایز‬ ‫است‪ .‬یکی بحث شبی ه سازی یا یکسان سازی فرهنگی است‬ ‫و دیگری یکسان ش��دن انتظارات و توقعات مردم به دلیل‬ ‫گردش سریع اطالعات در سرتاسر جهان است‪( ».‬ص ‪)٢٧٥‬‬ ‫پیش از این نیز اعالم کردیم باتوج��ه به اینکه کتاب‬ ‫مجموع��ه ای از س��خنران ی های حجت االس�لام روحان��ی‬ ‫اس��ت خواننده نبای��د انتظار انس��جام در این اثر را داش��ته‬ ‫باشد‪ .‬در فصلی که قرار اس��ت از حاکمیت ملی بحث شود‪،‬‬ ‫ازجزئ ی ترین موضوعات مربوط و نامرب��وط مثل ان پ ی تی‪،‬‬ ‫کنوانسیون ‪ ،CWC‬حقوق بشر‪ ،‬دیوان کیفری بی ن المللی‪،‬‬ ‫جهانی شدن و حوزه فرهنگ ملی‪ ،‬شورای امنیت و شرایط‬ ‫بعد از ‪ ١١‬سپتامبر و‪ ...‬سخن به میان امده است‪.‬‬ ‫فصل پنجم کتاب به بررسی «مبانی تفکر سیاسی امام‬ ‫خمینی(ره)»‪« ،‬اندیشه سیاسی انقالب اسالمی» و «کندوکاو‬ ‫در ابعاد تصدی والیت فقیه» اختصاص یافته است‪« .‬شیوه‬ ‫زمامداری در مکتب امام عل��ی(ع)» با موضوعاتی همچون‬ ‫«امام علی(ع) و شیوه زمامداری»‪« ،‬امام علی (ع) و مشکالت‬ ‫پیش روی»‪« ،‬امام علی(ع) و عدالت»‪« ،‬امام علی(ع) الگوی‬ ‫ازادمردان‪ ،‬امام علی (ع) و سرمایه اجتماعی» و «امام علی(ع)‬ ‫و س��اخت جامعه اخالقی» در فصل هشتم کتاب بررسی و‬ ‫تبیین شده در حالی که قرار بوده نویسنده کتاب در جلد اول‬ ‫به مبانی نظری اندیشه های اسالم بپردازد‪g .‬‬ ‫روحانی با به تصویر کشیدن دنیای جدید در برابر‬ ‫ائمه جمعهمی گوید‪...«:‬بایدبدانیممادرصحنهرقابت‬ ‫جهانی هس�تیم‪ .‬نس�ل جوان ما امروز تنها در برابر‬ ‫ تریبونمحدودائمه جمعهیااندیشمندانوسخنرانان‬ ‫در داخل کشور قرار ندارد‪».‬‬ ‫روحانی در مهرماه ‪ 1379‬و در جمع ائمه جمعه‬ ‫سراسر کشور تعریف دقیقی از «مشروعیت» ارائه‬ ‫می دهد‪ ...« :‬مشروعیت پایه و رکن اصلی یک نظام‬ ‫است و بدون این رکن ادامه حیات یک دولت جز از‬ ‫طریق خشونت و سرکوب امکان پذیر نخواهد بود‪».‬‬ ‫دیپلماسی‬ ‫توسعه گرا‬ ‫نقد و بررسی کتاب اندیشه سیاسی‬ ‫اسالم؛ سیاست خارجی‬ ‫‪2‬‬ ‫روحانی در جلد دوم کتاب به حوزه تخصصی خودش‬ ‫وارد ش��ده و ‪ 723‬صفحه در قالب «اندیش��ه های سیاسی‬ ‫اسالم» با تیتر فرعی «سیاست خارجی» تدوین کرده است‪.‬‬ ‫سال ها حضور در مجلس شورای اسالمی و کمیسیون‬ ‫سیاست خارجی و همچنین قرار گرفتن در راس عال ی ترین‬ ‫نهاد امنیتی کش��ور موجب شده سیاس��ت خارجی و روابط‬ ‫بی ن الملل به موضوع اصلی مورد عالقه وی تبدیل شود‪.‬‬ ‫روحانی در گام اول‪ ،‬تعریف خود از سیاس��ت خارجی را‬ ‫این گونه بیان م ی کند‪ ...« :‬سیاس��ت خارجی کشور برایند‬ ‫اندیشه و افکار نخبگان و خرد جمعی در زمینه شیوه حفظ‬ ‫منافع ملت در فضای تعامل با دیگر ملت ها و دولت هاست‪».‬‬ ‫(روحانی حسن‪ ،‬اندیشه سیاسی اسالم‪ ،‬سیاست خارجی‪ ،‬جلد‬ ‫دوم‪ ،‬انتشارات کمیل‪ ،‬چاپ سوم‪ ،‬بهار ‪)1391‬‬ ‫با عنایت به اینک��ه جلد دوم کت��اب همچون جدول‬ ‫اول گرداوری س��خنران ی های حجت االسالم روحانی است‪،‬‬ ‫فصل بندی کتاب با دقت صورت نگرفته اس��ت‪ .‬در فصلی‬ ‫درباره سیاست خارجی امریکا در دوره اوباما سخن م ی گوید‬ ‫و در فصل بعد به سیاست خارجی دوره کلینتون م ی پردازد‪.‬‬ ‫روحان��ی در گام اول ت�لاش دارد سیاس��ت خارج��ی‬ ‫جمهوری اسالمی را در چارچوب نظریات رایج روابط بی ن الملل‬ ‫تئوریزه کند‪ ...« :‬مسئوالن کش��ور در دهه نخست انقالب‬ ‫باتوجه به شرایط موجود‪ ،‬از میان مدل های متعدد سیاست‬ ‫خارجی‪ ،‬الگوی حف��ظ مح��ور را مبنای عمل ق��رار دادند‪.‬‬ ‫واقعیات عینی و ش��دت تهدیدها و فش��ارها مسئوالن را به‬ ‫اتخاذ این الگو‪ ،‬رهنمون گردیده‪ .‬در واقع م ی توان گفت دهه‬ ‫نخست انقالب‪ ،‬دوران تولد و بالندگی الگوی «حفظ محور»‬ ‫در سیاست خارجی است‪( ».‬ص ‪)٢٢‬‬ ‫«فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی موجب تجدیدنظر‬ ‫اساس��ی در نظریه های رایج روابط بی ن الملل ش��د و برخی‬ ‫محققان ب رای دوره پساشوروی نظریه پردازی کردند‪ .‬کشور‬ ‫ما نیز ب رای بازی در نظام بی ن المللی نیاز به بازنگری در حوزه‬ ‫نظر داشت‪».‬‬ ‫«‪ ...‬تغییر شرایط عینی و انتظارات توسع ه ای نهفته در‬ ‫شعارهای انقالب‪ ،‬بحث های تازه ای را درخصوص مدل های‬ ‫سیاس��ت خارجی دامن زد‪ .‬پیامد این بحث ها‪ ،‬تولد الگوی‬ ‫جدیدی بود که م ی توان از ان باعنوان «پیش��رفت محور»‬ ‫یاد کرد‪ .‬ب��ه این ترتی��ب م ی توان گفت ده��ه دوم انقالب‪،‬‬ ‫دوران تولد و بالندگی دیدگاه «پیش��رفت محور» محسوب‬ ‫م ی گردد‪( ».‬ص ‪)25‬‬ ‫گفتمانی که حسن روحانی حول محور «حفظ محور»‬ ‫و «پیش��رفت محور » ترسیم کرده است س��ال ها در عرصه‬ ‫سیاست ای ران وجود داشته و برخی دوره ها نمایندگانی از یک‬ ‫گروه فکری در راس قدرت اجرایی حضور داشته اند‪.‬‬ ‫نگارنده پس از یک مقدمه طوالنی ‪ ٣٥‬صفحه ای‪ ،‬هدف‬ ‫از انتشار کتاب را این گونه توضیح م ی دهد‪ ...« :‬از انجا که این‬ ‫مجموعه‪ ،‬منعکس کننده رویدادهای مهم مقاطع گوناگون‬ ‫است‪ ،‬اوال بهترین تصویر را ب رای پژوهش های پدیدارشناختی‬ ‫پی رامون سیاست خارجی فراهم م ی اورد‪ .‬ثانیا به دلیل اینکه‬ ‫جلد دوم اندیشه های سیاسی اسالمی به سیاست خارجی می پردازد‬ ‫جلد دوم‬ ‫«امنیت ملی و سیاس��ت خارجی‪ ،‬امنی��ت ملی و تهدیدات‬ ‫خارجی‪ ،‬توطئه های اس��تکبار جهانی علیه انقالب اسالمی‬ ‫و نحوه مقابله با ان‪ ،‬امریکا و امنیت ملی جمهوری اسالمی‬ ‫و تقویت نظام‪ ،‬موثرترین اقدام در مبارزه با استکبار» را ارائه‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫پرونده هس��ته ای ای ران به عنوان یکی از پیچیده ترین‬ ‫موضوعات روابط خارجی ای ران و به عنوان یکی از فصل های‬ ‫کتاب روحانی امده اس��ت‪ .‬به نوعی بحث هایی را که پیش‬ ‫از این روحانی در کتاب امنیت ملی و دیپلماس��ی هسته ای‬ ‫به طور خاص و ویژه اورده اس��ت‪ ،‬یک بار دیگر در این کتاب‬ ‫تکرار شده است‪.‬‬ ‫اما متن سخنران ی های حسن روحانی نشان م ی دهد که‬ ‫وی در جمع ها و گروه های مختلف سعی کرده اقدامات ای ران‬ ‫در زمینه هسته ای را تفسیر و تبیین کند‪.‬‬ ‫«خط قرم��ز‪ :‬حفظ فناوری س��وخت‪ ،‬امنی��ت ملی و‬ ‫استفاده صلح امیز از نیروی هس��ته ای‪ ،‬فناوری هسته ای و‬ ‫توسعه پایدار‪ ،‬ضرورت سیس��تم منسجم در ب رابر فشارهای‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬پرونده هس��ته ای و تبدی��ل چالش به فرصت و‬ ‫س��یر تحوالت پرونده هس��ته ای» بخش های فصل پنجم‬ ‫کتاب با عنوان «سیاس��ت خارجی و پرونده هس��ته ای» را‬ ‫تشکیل م ی دهند‪ .‬دی ماه ‪ ١٣٨٣‬روحانی در جمع مدی ران صدا‬ ‫و سیما انذار م ی دهد که «‪ ...‬در کنار حفظ دستاوردهای مهم‬ ‫هسته ای‪ ،‬امنیت ملی تامین ش��ود و نگذاریم کشور به چاه‬ ‫شورای امنیت سازمان ملل بیفتد‪ ».‬هشدارهای وی در دولت‬ ‫نهم و دهم شنیده نم ی شود و قطعنامه پس از قطعنامه علیه‬ ‫ای ران صادر م ی شود و کشور با تحریم سخت و طاقت فرسایی‬ ‫روبه رو م ی شود‪ .‬وی حاال به عنوان رئی س جمهوری م ی خواهد‬ ‫پیشنهادهای قبلی خود را ب رای تعامل و اعتمادافرینی با نظام‬ ‫بی ن المللی به کار ببندد‪.‬‬ ‫او اقدامات عملی خود را از نشس��ت مجمع عمومی‬ ‫سازمان ملل اغاز کرده و خود م ی داند که وارد چه راه سخت‬ ‫و پر پیچ و خمی شده اس��ت‪ ...« :‬گفته م ی شود نم ی توانیم‬ ‫با دنیا کار کنیم‪ ،‬تعامل با غرب از لحاظ اقتصادی و سیاسی‬ ‫امکان پذیر نیس��ت‪ ،‬تعامل با جهان از لحاظ حقوقی و فنی‬ ‫امکان پذیر نیست و در تعامل با جهان از طریق دیپلماسی‬ ‫ضرر م ی کنیم‪ .‬این حرف نم ی تواند درس��ت باشد‪ .‬ما باید با‬ ‫دنیا کار کنیم‪ .‬گرچه بسیار سخت اس��ت‪ .‬به اعتقاد من ما‬ ‫م ی توانیم با دنیا کار کنیم‪ .‬البته پیچیده‪ ،‬مشکل و سخت‬ ‫است‪ ،‬اما شدنی است‪( ».‬ص ‪)705‬‬ ‫روحانی که در دوره دبیری ش��ورای عالی امنیت ملی‬ ‫یک بار گفت وگو با سه قدرت اروپایی را تجربه کرده‪ ،‬این بار‬ ‫در مقام ریاست جمهوری حل مساله هسته ای را قرار است با‬ ‫ایاالت متحده به مذاکره بنشیند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫پژوهش های ضمن اقدام (‪ )Action Resarch‬در فرایند‬ ‫داد و ستدهای دقیق و مبتن ی بر نظر و عمل گام به گام به جلو‬ ‫رفته‪ ،‬امکان شناخت دقی ق تر گزاره های بنیادین نظریه ها را‬ ‫فراهم م ی اورند و به بس��ط فضای گفتمان��ی در چگونگی‬ ‫مواجهه با سیاست خارجی کمک م ی کنند‪ .‬ثالثا از انجا که به‬ ‫دلیل تعهد و تعلق خاطر ریشه دار نگارنده به اسالمیت نظام‬ ‫و اقتضای انقالب و نظام‪ ،‬نقطه عزیمت تمامی نگرش ها و‬ ‫نظرورزی ها‪ ،‬اسالم بوده‪ ،‬خوانش تشیع در کانون توجه قرار‬ ‫داشته است‪( ».‬ص ‪)٣٥‬‬ ‫در فصل اول‪ ،‬روحانی به دنبال تشریح سیاست خارجی‬ ‫تعامل گرا در قالب سه بخش «چشم اندازی ‪ ٢٠‬ساله و سیاست‬ ‫خارجی»‪« ،‬سیاس��ت خارجی توس��ع ه گرا» و «دین و روابط‬ ‫بی ن الملل؛ پارادوکس ها و ضرورت ها» است‪ .‬محققان توسعه‬ ‫دس��تیابی به اجماع و تفاهم ملی بر سر موضوعات اساسی‬ ‫و کلیدی در یک کش��ور را پی ش شرط توسعه یافتگی اعالم‬ ‫کرده اند‪ .‬نگاه به درون یا بی��رون از ابتدای انقالب مدافعانی‬ ‫داشته است‪ .‬هر یک از استدال های خود را مطلع کرده اند اما‬ ‫به نظر م ی رسد که طرفین به تکاپو ادله رسیده اند‪:‬‬ ‫«‪ ...‬هنوز بر سر بس��یاری واژگان در کشور با یکدیگر‬ ‫به تفاهم نرس��یده ایم و همفکری بر س��ر ان وج��ود ندارد‪.‬‬ ‫م ی گوییم تسلیم نش��وید‪ ،‬مرعوب نباش��ید‪ ،‬قاطع باشید‪،‬‬ ‫ولی معانی این کلمات به خوبی روشن نیست‪ .‬با دنیا باید با‬ ‫منطق‪ ،‬استدالل‪ ،‬با در نظر گرفتن منافع ملی و قدم به قدم‬ ‫مفاهمه کرد‪( ».‬ص ‪)٤٩‬‬ ‫همان طور که روحانی در رقابت های انتخاباتی معتقد‬ ‫بود که چرخ زندگی مردم باید همانند سانتریفیوژ ها بچرخد‪،‬‬ ‫در تعریف سیاست خارجی توسع ه گرا م ی گوید‪ ...« :‬سیاست‬ ‫خارجی باید با کمترین هزینه‪ ،‬امنیت مل��ی را تامین کند و‬ ‫کشور را در کوتاه ترین زمان ممکن به اهداف توسعه مطلوب‬ ‫برساند‪( ».‬ص ‪)٥٤‬‬ ‫برخالف دولت های نه��م و دهم که همس��ایگان از‬ ‫فهرست اولویت های سیاس��ت خارجی حذف و در امریکای‬ ‫التین به دنبال همفکرانی م ی گشتیم‪ ،‬اما روحانی در فصل‬ ‫دوم کتابش تحت عنوان «سیاس��ت خارجی و کشورهای‬ ‫منطقه» به تشریح موضوعاتی همچون «سیاست امنیتی‬ ‫ای ران در منطقه خلیج فارس‪ ،‬منطقه خلیج فارس‪‎‬؛ چالش ها و‬ ‫راه حل ها‪ ،‬چالش های فراروی ع راق جدید و اینده خاورمیانه‬ ‫و غرب» پرداخته است‪ .‬در گام اول روحانی به تعریف قدرت‬ ‫م ی پردازد‪:‬‬ ‫«‪ ...‬در بحث قدرت باید گفت قدرت‪ ،‬مفهوم گذش��ته‬ ‫خود را از دست داده اس��ت‪ .‬تا دیروز از توان و قدرت نظامی‬ ‫به عنوان شاخصه اصلی قدرت یاد م ی شد؛ اما امروز جنب ه های‬ ‫نرم افزاری قدرت بیشتر مدنظر است و شاخصه های نرم افزاری‬ ‫قدرت از منظر تئوری و عمل س��هم باالتری در قدرت ملی‬ ‫دارد که در اینده اهمیت این شاخص بیشتر هم خواهد شد‪».‬‬ ‫(ص ‪)102‬‬ ‫نویسنده کتاب در سال ‪ 1378‬و در همایش بی ن المللی‬ ‫خلیج فارس سخن از تغییر مفهوم قدرت داده است و اساس‬ ‫قدرت در خلیج فارس را در خارج از مفهوم نظام ی گری م ی داند‪:‬‬ ‫«‪ ...‬اساس قدرت در منطقه خلیج فارس‪ ،‬در تسلیحات و در‬ ‫انباشت تسلیحات نیست‪ .‬کشورهای منطقه اگر م ی خواهند‬ ‫در صحنه جهانی نقش خود را ایفا کنن��د و به عنوان قدرت‬ ‫منطقه ای و قدرتی که نق��ش حیاتی و اساس��ی در قدرت‬ ‫جهانی دارند‪ ،‬مطرح باشند‪ ،‬مطلع باشند؛ یکی از مولفه های‬ ‫مهم قدرت اینها را نفت و گاز و نه قدرت تسیلحاتی تشکیل‬ ‫م ی دهد‪( ».‬ص ‪)١٠٣‬‬ ‫فصل سوم کتاب به نوعی بررس��ی سیاست خارجی‬ ‫امریکا و نحوه مواجهه ای ران با ایاالت متحده است‪.‬‬ ‫باتوجه ب��ه اینکه س��خنران ی ها در زمان های مختلف‬ ‫ای راد ش��ده و ط��ی این س��ال ها روحان��ی در برخ��ی موارد‬ ‫تجدیدنظرهایی در باورها و تفکرات خود داشته است‪ ،‬بعضی‬ ‫موضوعات این فصل به نوعی ناسخ و منسوخ یکدیگرند‪.‬‬ ‫س��خنران ی هایی که در دهه ‪ ٧٠‬ای راد شده اند به نوعی‬ ‫بازگو کننده افکار ان زمان روحانی هس��تند و هرچه به اواخر‬ ‫دهه ‪ ٨٠‬م ی رسیم افکار نویسنده کتاب دچار تغیی راتی شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫روحان��ی در ای��ن کتاب ب��ه نوعی به ص��ورت کامل‬ ‫استراتژی های دولت های مختلف امریکا را تبیین و تفسیر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫در بخش سوم باعنوان «خودمداری امریکا و شیوه های‬ ‫حفاظت از منافع جمهوری اسالمی ای ران» از فصل سوم در‬ ‫توضیح استراتژی سیاست خارجی بوش پسر م ی گوید‪:‬‬ ‫«‪ ...‬شاید تصور شود دلیل تصمیمات حاد جناح راست‬ ‫افراطی (امریکا) نس��بت به کش��ورهای منطقه خاورمیانه‪،‬‬ ‫حادثه ‪ ١١‬سپتامبر است‪ ،‬درحالی که باتوجه به استراتژی این‬ ‫جناح و سخنان صریح انان قبل از حادثه ‪ ١١‬سپتامبر‪ ،‬روشن‬ ‫م ی ش��ود که نظریه مطلق گرایانه و سیاست نظام ی گرایانه‬ ‫انها مربوط به قبل از این حادثه اس��ت‪ .‬گ��روه محافظه کار‬ ‫معتقد بود که حمله امریکا به ع راق و تغییر حکومت صدام‪،‬‬ ‫قدرت نظامیان این کشور را افزایش م ی دهد‪ ،‬امریکا را ب رای‬ ‫تغیی رات در خاورمیانه مس��لط م ی کند‪ ،‬توان مذاکره با اروپا‪،‬‬ ‫روس��یه و چین را به ش��دت افزایش م ی دهد و بودجه دولت‬ ‫امریکا را در مسیر ابداعات تکنولوژیک و احیای اقتصادی از‬ ‫طریق نواوری های تکنولوژیک هدایت م ی کند‪( ».‬ص ‪)209‬‬ ‫روحانی در ادامه این فصل همچنین نقبی به استراتژی‬ ‫خاورمیانه ای کلینتون م ی زند و به طور خاص قانون تحریم‬ ‫داماتو علیه ای ران را تشریح م ی کند‪.‬‬ ‫نویسنده کتاب در بخشی از کتاب به یک سوال قدیمی‬ ‫ درباره تفاوت جمهوریخواهان و دموکرات ها علیه ای ران جواب‬ ‫م ی دهد و م ی گوید‪ ...« :‬برخالف تصور برخی از سیاستمداران‬ ‫کش��ورمان‪ ،‬دوران کلینت��ون یک فرصت نبوده اس��ت که‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران ان را از دست داده باشد‪ .‬اساسا هیچ‬ ‫تفاوتی در اهداف و اس��تراتژی دولت بوش و کلینتون وجود‬ ‫ندارد‪( ».‬ص ‪)٢٣١‬‬ ‫برنامه هسته ای ای ران و دیپلماسی جمهوری اسالمی‬ ‫و برخی دیگر از موضوعات مثل حادثه ‪ ١١‬س��پتامبر باتوجه‬ ‫به محتوم شدن متن س��خنران ی ها بارها در صفحات کتاب‬ ‫امده است و به نوعی تکرار مکررات است و برخی از انها ب رای‬ ‫همان زمان سخنرانی موضوعیت داشته اند‪ ...« :‬اگر بپذیریم‬ ‫که برنامه هسته ای ای ران درصدد فشارهای سیاسی امریکا‬ ‫قرار گرفته است و اگر بخواهیم فضای متشنج موجود را تغییر‬ ‫دهیم و تهدیدات محتمل نظامی را به تاخیر بیندازیم؛ قبل‬ ‫از انکه مقدمات انتخابات ریاست جمهوری امریکا از ژانویه‬ ‫‪ ٢٠٠٤‬تدارک دیده شود‪ ،‬الزم است جمهوری اسالمی ای ران دور‬ ‫جدیدی از فعالی ت های فشرده دیپلماتیک خود را به نحوی‬ ‫اغاز نماید که فضای ضدای ران را تغییر دهد‪( ».‬ص ‪)٢٣٤‬‬ ‫روحانی سیاس��تی را که در س��ال ‪ ١٣٨٢‬در جمع سف را‬ ‫و نمایندگ ی های خارج از کش��ور ب رای حل مساله هسته ای‬ ‫پیشنهاد م ی کند‪ ،‬پس از انتخاب شدن به عنوان رئی س جمهور‬ ‫عملیاتی کرده اس��ت‪ ...« :‬امریکا باید احساس کند قادر به‬ ‫تغییر یا تضعیف نظام نیست‪ .‬ب رای اثبات این اصل باید هم‬ ‫زبان و لحن مناسب و قاطعی به کار گرفته شد و هم در عمل‬ ‫این اقتدار به نمایش گذاشته شود‪( ».‬ص ‪)٢٣٧‬‬ ‫از س��ویی حادثه ‪ ١١‬س��پتامبر و نحوه وقوع ان ب رای‬ ‫روحانی نیز سوال ب رانگیز اس��ت اما وی ابهامش را همچون‬ ‫سلفش بروز نم ی دهد و کسی را متهم نم ی کند‪ .‬وی مهرماه‬ ‫‪ ١٣٨٠‬در جمع ائمه جمعه م ی گوید‪ ...« :‬باور کردنی نیست‬ ‫حادثه ای که به گفته امریکای ی ها توسط ‪ ١٩‬نفر و با رهبری‬ ‫شبکه ای مربوط به بن الدن در افغانستان انجام شده است‪،‬‬ ‫این چنین ابعاد گسترده ای داشته باشد‪( ».‬ص ‪)٢٦١‬‬ ‫روحان��ی در فص��ل چه��ارم کت��اب باعن��وان‬ ‫«سیاس��ت خارجی و امنیت مل��ی» موضوعاتی همچون‬ ‫‪51‬‬ ‫در میانه ارمان و واقعیت‬ ‫سیاست خارجی تعامل گرای روحانی دارای چه مولفه هایی است؟‬ ‫سیدجالل دهقانی فیروز ابادی‬ ‫استاد دانشگاه عالمه طباطبایی‬ ‫‪3‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫سیاست خارجی تعامل گرا یا اعتدال گرای اقای روحانی‪،‬‬ ‫اوال یک دال مرکزی و کانون مرک��زی دارد که تعادل و توازن‬ ‫است و این دال مرکزی در صحب ت های اقای روحانی تصریح‬ ‫شده و م ی توان انها را از حیث علمی استنباط و اثبات نیز کرد‪.‬‬ ‫به این تعادل و توازن م ی توان در چن��د محور پرداخت‪ .‬یکی‬ ‫توازن میان ارمان و واقعیت‪ ،‬یا ارمانگرایی و واقع گرایی است‬ ‫که اقای روحانی به صراحت به انها اشاره کرده و اعالم داشته که‬ ‫سیاست خارجی ایشان تعادل و توازنی میان ارمان ها و اهداف‬ ‫بلند مدت در این عرص��ه‪ ،‬باتوجه به واقعی ت های بی ن المللی‬ ‫است‪ .‬تعادل میان عقالنیت و البته انواع مختلف عقالنیت‪،‬‬ ‫(به ویژه عقالنیت ارتباطی در سطح بی ن المللی) مساله دیگری‬ ‫اس��ت که در سیاست خارجی ایشان قابل مش��اهده است‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر عقالنیت استداللی بعد دیگری از این مجموعه‬ ‫است که باید به ان توجه شود‪ .‬این بدان معناست که رفتارهای‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران ب ر اساس ارزش ها و هنجارهای پذیرفته‬ ‫شده در سطح بی ن المللی و نظام بی ن المللی به گونه ای مدلل و‬ ‫موجه شود‪ .‬محور دیگر سیاست خارجی ایشان‪ ،‬تعادل و توزان‬ ‫بین مصالح اسالمی و منافع ملی است‪ ،‬همچنین باید به تعادل‬ ‫میان اهداف سیاست خارجی به عنوان بخش دیگری از تفکر‬ ‫سیاست خارجی اقای روحانی اشاره داشت‪ ،‬سیاست خارجی که‬ ‫در خصوص ای ران اهداف متعددی در ان مشاهده م ی شود و یک‬ ‫سیاست خارجی اعتدال گرا‪ ،‬کار ویژه اش این است که میان این‬ ‫اهداف تعادل و توازن برقرار نماید‪ .‬ایجاد این تعادل و توازن باید‬ ‫نه تنها میان اهداف‪ ،‬که بین ابزار سیاس��ت خارجی و عناصر‬ ‫قدرت ملی‪ ،‬بین انواع دیپلماسی‪ ،‬بین اصول سه گانه عزت‪،‬‬ ‫حکمت و مصلحت و همچنین توسعه روابط خارجی تعریف‬ ‫و تبیین شوند‪ .‬همچنین ب ر اساس اندیشه های اقای روحانی‪،‬‬ ‫سیاست خارجی تعامل گرا‪ ،‬عناصری موقعیت بخش و قوام‬ ‫بخش نیز دارد که م ی ت��وان به چند مورد از انها اش��اره کرد‪.‬‬ ‫عقلگرایی و خردورزی یکی از انهاست که در سیاست خارجی‬ ‫اعتدال گرا قرار م ی گیرد و این مولفه یکی از عوامل قوام بخش‬ ‫این سیاست خارجی به شمار م ی رود‪ .‬عنصر دیگر واقع بینی یا‬ ‫واقع گرایی است که در صحب ت های اقای روحانی به صورت‬ ‫تحلیلی مشاهده م ی شود‪ .‬در واقع ایشان در تمام اظهارنظرهای‬ ‫خود در خصوص سیاست خارجی دولت یازدهم بر این مساله‬ ‫تاکید م ی کند که سیاس��ت خارج ی اش ارمان خوا ِه واقع بین‬ ‫است‪ .‬طبیعتا یکی از عناصر این سیاست خارجی واقع بینی‬ ‫است‪ .‬البته باید به این نکته توجه کرد که این ارمان خواهی و‬ ‫واقع گرایی برامده از نظریات ایده الیس��م و رئالیسم در روابط‬ ‫بی ن الملل نیست‪ ،‬چرا که تفاوت هایی میان انچه این تئوری ها‬ ‫م ی گویند و باورهای اقای روحانی وجود دارد‪ .‬ایده الیس��م در‬ ‫روابط بی ن الملل عمدتا مبتنی بر تئوری لیب رالیس��م است و‬ ‫در واقع شاخه ای از ان به شمار م ی رود‪ .‬در این تئوری بر نقش‬ ‫ویژه س��ازمان های بی ن المللی‪ ،‬نهاد های چند ملیتی‪ ،‬اخالق‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬موازین حقوقی و مس��ائلی از این دس��ت تاکید‬ ‫شده اس��ت‪ .‬اما منظور از ارمان گرایی که در سیاست خارجی‬ ‫اقای روحانی تبیین م ی ش��ود‪ ،‬ارمان های جمهوری اسالمی‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪52‬‬ ‫ای ران در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسالمی است‪ ،‬به‬ ‫عبارت دیگر مسائلی که تحت عنوان ارمان از ان یاد م ی شود و‬ ‫نظام جمهوری اسالمی هم واره از ان به عنوان اهداف عالیه خود‬ ‫یاد م ی کند‪ ،‬در چارچوب این ارمان خواهی اقای روحانی تبیین‬ ‫م ی شود‪ .‬از سوی دیگر واقع گرایی که اقای روحانی از ان یاد‬ ‫م ی کند به معنای رئالیسم ی که مورگنتا و والتز بر ان باور دارند‬ ‫نیست‪ .‬رئالیسم ی که تاکیدش بر قدرت طلبی‪ ،‬موازنه قدرت‪،‬‬ ‫دولت ساالری‪ ،‬بقا و خودیاری است؛ سیاست واقع گرایی اقای‬ ‫روحانی به معنای توجه به واقعی ت های موجود در عرصه داخلی‬ ‫و بی ن المللی است‪ .‬واقعی ت هایی که چه در محیط پی رامونی‬ ‫و چه در فض��ای بی ن الملل وجود دارد و ما باید ب ر اس��اس این‬ ‫واقعیات به تدوین استراتژی در خصوص سیاست خارجی خود‬ ‫بپردازیم‪ .‬در واقع این سیاست ضمن توجه به محدودیت ها و‬ ‫واقعیاتی که در صحنه بی ن الملل وجود دارد به دنبال پیگیری‬ ‫ارمان هایی است که کشور و نظام دارد‪.‬‬ ‫نکته دیگری ک��ه باید به ان توجه ک��رد‪ ،‬تعامل گرایی‬ ‫است که شاید بتوان ان را مهم ترین عنصر سیاست خارجی‬ ‫اق��ای روحانی نامید که مبتن��ی بر تعامل س��ازنده و موثر با‬ ‫س��ایر کنش��گران بی ن المللی ب ر اس��اس تعامل متقابل و نه‬ ‫تخاصم بنیان نهاده شده است‪ .‬این سیاست بر تنش زدایی‪،‬‬ ‫اعتمادسازی و احترام متقابل بنا نهاده شده که باید هر سه این‬ ‫محورها به صورت دوجانبه باشد و به شکل اتوبانی یکطرفه‬ ‫تعریف نگردد‪ .‬عنصر دیگری ک��ه در این خصوص باید به ان‬ ‫توجه کرد‪ ،‬امنیت طلبی به معنای متعارف در روابط بی ن الملل‬ ‫است‪ ،‬به گونه ای که سیاست خارجی جمهوری اسالمی درصدد‬ ‫تامین امنیت ملی کشور و نظام باشد‪ .‬بناب راین م ی توان اظهار‬ ‫داشت که جمهوری اسالمی ای ران دولتی امنیت طلب است و‬ ‫نه دولتی قدرت طلب و تهاجم ی یا تجاوزگر‪ .‬از دیگر عناصری‬ ‫که در خصوص تبیین استراتژی سیاست خارجی اقای روحانی‬ ‫باید به ان پرداخت‪ ،‬مولفه چندجانبه گرایی متوازن در سیاست‬ ‫حس�ن روحان�ی دیدگاه‬ ‫دیگری از دیپلماسی تا کنون‬ ‫ارائه ک�رده اس�ت‪ .‬او برخالف‬ ‫بس�یاری از نخبگان سیاسی‬ ‫کشور‪ ،‬دیپلماسی را به معنای‬ ‫سازش و تسلیم نم ی داند‬ ‫خارجی اس��ت که هم در س��طح منطقه ای و هم در س��طح‬ ‫بی ن المللی در کنار روابط دوجانب ه ای که ما با سایر کشورهای‬ ‫جهان برقرار م ی کنیم در دستورکار این سیاست خارجی اقای‬ ‫روحانی قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫سیاست توسعه گرایی‬ ‫عنصر دیگری که ب رای تفهیم بهتر سیاس��ت خارجی‬ ‫اقای روحانی باید مد نظر قرار گیرد‪ ،‬توسعه گرایی متوازن است‬ ‫که در ابعاد مختلفی م ی توان ان را مورد بررسی قرار داد‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت که یکی از عناصر مهم سیاست خارجی تعامل گرا‪،‬‬ ‫توسعه گرایی است‪ .‬اقای روحانی از سال ها پیش این مقوله را‬ ‫در مرکز تحقیقات استراتژیک مورد بحث و مطالعه قرار داد و‬ ‫همایشی هم تحت همین عنوان به همت ایشان در این مرکز‬ ‫برگزار ش��د و مجموعه مقاالتی هم در این خصوص منتشر‬ ‫شد‪ .‬بر این اساس طبیعتا این رویکرد در سیاست خارجی اقای‬ ‫روحانی نقش مهمی دارد و در جریان انتخابات هم ایشان یکی‬ ‫از اهداف خود را به کارگیری سیاست خارجی ب رای تامین اهداف‬ ‫و منافع اقتصادی عنوان کردند ک��ه در واقع به معنای همین‬ ‫سیاست خارجی توسعه گراس��ت‪ .‬ب رای فهم بهتر این مساله‬ ‫باید اشاره کرد که در این چارچوب‪ ،‬سیاست خارجی در جهت‬ ‫پیگیری اهداف و ب رنامه های اقتصادی به کار بسته م ی شود‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر در سیاست خارجی‪ ،‬منافع و اهداف اقتصادی‬ ‫مورد توجه و حتی در اولویت قرار م ی گیرد‪ .‬این مقوله ای است‬ ‫که در حال حاضر به عینه در سیاست های اقای روحانی قابل‬ ‫مشاهده است‪ .‬ایشان ب رای این مس��اله تمامی تالش خود را‬ ‫ب رای پیشبرد مسائل اقتصادی که امروزه رفع تحریم هاست به‬ ‫کار بسته است‪ .‬طبیعتا بدون حل این محدودیت هایی که از‬ ‫سوی جامعه بی ن المللی ب رای کشور ما ایجاد شده‪ ،‬تامین منافع‬ ‫اقتصادی چندان امکانپذیر به نظر نم ی رسد‪ .‬در این چارچوب‬ ‫سیاس��ت خارجی در خدمت اقتصاد و توسعه و تامین منافع‬ ‫اقتصادی قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫فرصت های دیپلماتیک‬ ‫استفاده بهینه از دیپلماسی در عرصه سیاست خارجی‬ ‫مولفه دیگری اس��ت که اقای روحانی در نظریاتشان بر لزوم‬ ‫پیگیری ان تاکی��د م ی ورزند و از ان تحت عنوان اس��تفاده از‬ ‫فرصت های دیپلماتیک یاد م ی کنند‪ .‬به باور من دیپلماسی‬ ‫در سیاست خارجی ای ران‪ ،‬از جایگاهی که باید در ان قرار داشته‬ ‫باشد‪ ،‬برخوردار نبوده است‪ .‬این مساله هم شاید ریشه در مسائل‬ ‫فرهنگی داشته باشد و هرگاه از دیپلماسی سخن به میان اورده‬ ‫م ی شود‪ ،‬تصوری از سازش و تسلیم در اذهان عمومی شکل‬ ‫م ی گیرد که این از تفکرات غلط ما در خصوص مسائلی چون‬ ‫بیگانه ه راسی نشات م ی گیرد‪ ،‬در حالی که دیپلماسی اصال‬ ‫و ابدا به این معنا نیست و خود عنصری در جهت قدرت ملی‬ ‫به شمار م ی رود و همچنین ابزار قدرتمندی در سیاست خارجی‬ ‫به شمار م ی رود‪ .‬بناب راین ما باید از این ابزار قدرت به نحو احسن‬ ‫استفاده کنیم‪ .‬دیپلماسی به معنای به کارگیری مسالمت امیز‬ ‫قدرت ملی ب رای تامین منافع و اهداف ملی است‪ .‬بناب راین و‬ ‫طبق این تعاریف اکادمیک‪ ،‬دیپلماس��ی حتما مستلزم یک‬ ‫پش��توانه و اقتدار ملی نیز هس��ت‪ .‬طبیعتا انواع مختلفی از‬ ‫دیپلماس��ی در این رابطه وجود دارد که م ی توان برخی از انها‬ ‫را برشمرد‪ .‬دیپلماسی رسمی‪ ،‬دیپلماسی عمومی‪ ،‬دیپلماسی‬ ‫فرهنگی‪ ،‬دیپلماسی رسانه‪ ،‬دیپلماسی دیجیتال‪ ،‬دیپلماسی‬ ‫انرژی‪ ،‬دیپلماس��ی کنف رانس و چندجانبه‪ ،‬دیپلماسی بحران‬ ‫و دیپلماسی اقتصادی در این چارچوب قابل تحلیل و تبیین‬ ‫هستند‪ .‬بناب راین به دلیل اینکه کانون سیاست خارجی اقای‬ ‫روحانی‪ ،‬تعاملی است‪ ،‬انواع دیپلماسی و لزوم تبیین ان هم از‬ ‫اهمیت بس زایی برخوردار است‪.‬‬ ‫قدرت نرم و انتخابات‬ ‫قدرت نرم و لزوم توجه به ان یکی دیگر از مواردی است‬ ‫بحث دیگری که باید ب رای اندیشه شناسی اقای روحانی‬ ‫در خصوص سیاس��ت خارجی مورد توجه قرار دهیم‪ ،‬مبحث‬ ‫دین در روابط بی ن الملل است‪ .‬در س��طح نظری‪ ،‬امروزه دین‬ ‫نقش قابل توجهی در تنظیم روابط بی ن الملل بر عهده دارد‪.‬‬ ‫به بیان دیگر‪ ،‬ما م ی توانیم از اموزه های دینی و اسالمی ب رای‬ ‫تبیین نظری روابط بی ن الملل استفاده کنیم و در نهایت این روند‬ ‫م ی تواند به نظریه دینی در روابط بی ن الملل منتج گردد‪ .‬اما در‬ ‫سطوح پایی ن تر و کارکردی م ی توان نقش دین را در محورهای‬ ‫مختلف تشریح و بسط داد‪ .‬به عنوان مثال نقش دین در ثبات‬ ‫بی ن المللی و جلوگیری از خشونت و جنگ‪ ،‬نقش ویژه دین در‬ ‫اموزه های انسانی و اسالمی و تسهیل همکاری های منطقه ای‬ ‫و جهانی‪ ،‬نقش دین و اموزه های دینی در شکل دهی به اخالق‬ ‫و موازین اخالقی در عرص��ه بی ن المللی و همچنین هدایت‬ ‫سیاست خارجی دولت یازدهم تالشی است برای توسعه متوازن روابط با‬ ‫همه کشورها و تمام مناطق جغرافیایی جهان‪ ،‬بر اساس منافع و احترام متقابل‬ ‫و تاکید بر منافع مشترک‬ ‫موفق تر از سایر الگوها عمل کرده و توانسته امتیازات امنیتی‬ ‫و منطقه ای خود را بیشینه نماید‪ .‬تمام انچه گفته شد‪ ،‬مصداق‬ ‫باور و اعتقادی است که امروز دکتر روحانی بدان معتقد است‬ ‫و در پی پیاده سازی ان در س��از و کارهای منطقه ای خود در‬ ‫سیاست خارجی است‪ .‬نکته ای که در این خصوص باید بدان‬ ‫توجه کرد این است که پ ی ریزی و پیاده سازی چنین الگویی‬ ‫مستلزم تنش زدایی حقیقی میان ما و کشورهای منطقه است‪.‬‬ ‫باید بپذیریم که اعتمادی که پیش نی��از بروز و ظهور چنین‬ ‫س��از و کاری در ترتیبات امنیتی منطقه ای به ش��مار م ی رود‪،‬‬ ‫در حال حاض��ر میان ای ران و کش��ورهای ع ربی خلیج فارس‬ ‫وجود ندارد؛ در نتیجه بای��د در ابتدا تنش زدایی متقابل و پس‬ ‫از ان اعتمادس��ازی دو طرفه ای میان ای ران و کشورهای حوزه‬ ‫خلیج فارس صورت پذیرد تا بتوان به شکل گیری و پیاده سازی‬ ‫ترتیبات امنیتی پایدار در منطقه امیدوار بود‪ .‬طبیعتا همان طور‬ ‫که اقای روحانی در نخستین کنف رانس مطبوعاتی خود پس‬ ‫از پیروزی در انتخابات ریاس��ت جمهوری اع�لام کردند‪ ،‬این‬ ‫تنش زدایی‪ ،‬ب��ه ویژه در خصوص ع ربس��تان در اولویت های‬ ‫سیاست خارجی دولت یازدهم قرار دارد و ای ران در دوره جدید در‬ ‫پی بهبود روابط با این همسایه قدرتمند جنوبی خود است‪ .‬در‬ ‫پایان باید اشاره کرد که سیاست خارجی دولت یازدهم تالشی‬ ‫است ب رای توسعه متوازن روابط با همه کشورها و تمام مناطق‬ ‫جغ رافیایی جهان‪ ،‬ب ر اساس منافع و احترام متقابل و تاکید بر‬ ‫منافع مشترک‪ .‬در این چارچوب طبیعی است که عادی سازی‬ ‫و بازسازی روابط با غرب‪ ،‬مدیریت روابط با امریکا‪ ،‬اولویت دادن‬ ‫به سیاست های خاورمیانه ای در دیپلماسی دولت و مسائلی‬ ‫از این دست در سیاست خارجی دولت یازدهم نمود بیشتری‬ ‫داش��ته و بر این اساس توس��عه روابط متوازن با همه مناطق‬ ‫مختلف جهان به ص��ورت همزمان با عنای��ت به ارزش های‬ ‫استراتژیک مناطق مختلف ب رای منافع ملی ما در دستورکار‬ ‫قرار خواهد گرفت‪ .‬در پایان م ی توان چنین نتیجه گرفت که‬ ‫بعد واقع گرایی و واقع بینی سیاست خارجی دولت یازدهم بر‬ ‫صورت ارمان خواه ی اش غلبه پی دا کرده و خواهد کرد که این‬ ‫مساله م ی تواند یکی از مهم ترین مولفه ها در تبیین و تفهیم‬ ‫سیاست خارجی حسن روحانی قلمداد گردد‪g.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫دین در روابط بین الملل‬ ‫الگوهای امنیتی منطقه ای‬ ‫نظام امنیتی در منطقه خلی ج فارس دیگر راهبردی است‬ ‫که حسن روحانی در دکترین سیاست خارجی خود بدان باور‬ ‫دارد‪ .‬پس از پیروزی انقالب اسالمی در ای ران‪ ،‬یکی از ابعاد مهم‬ ‫سیاست خارجی منطقه ای ای ران که به صورت یک اصل ثابت‬ ‫و الیتغیر بوده و تداوم داشته اس��ت‪ ،‬تاکید بر ترتیبات امنیت‬ ‫دسته جمعی در منطقه خلیج فارس ش��ناخته م ی شود‪ .‬این‬ ‫ترتیبات بدین معناست که مسائل و مشکالت منطقه توسط‬ ‫خود کش��ورهای منطقه حل و فصل ش��ود و در چارچوب و‬ ‫ساختارهای امنیت دسته جمعی‪ ،‬امنیت منطقه فراهم گردد‪.‬‬ ‫باید اشاره داشت که این ساز و کار طی این سال ها مشکالت‬ ‫و موانعی را هم بر س��ر کار خود ش��اهد بوده است‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر و در تعریف تئوریک امنیت دس��ته جمعی‪ ،‬از تهدیدات‬ ‫مشترک و یا تلقی مشترک از مفهوم تهدید پدیدار م ی گردد‪.‬‬ ‫طبیعتا این مس��اله چندان در خصوص کش��ورهای منطقه‬ ‫خلیج فارس صدق نم ی کند‪ .‬طی سال های اخیر انچه ما در‬ ‫خصوص تحوالت و رخداده��ای منطقه ای تهدید تلقی کرده‬ ‫ایم‪ ،‬از سوی همس��ایگان حوزه خلیج فارس ما تهدید قلمداد‬ ‫نشده اس��ت و بالعکس انچه انها تهدید خوانده اند ما چنین‬ ‫برداشتی از ان مساله نداشته ایم‪ .‬بناب راین امنیت دسته جمعی‬ ‫مس��تلزم این اس��ت که کش��ورهای منطقه‪ ،‬تعریف و تلقی‬ ‫مشترکی از تهدیدات منطقه ای داش��ته باشند که این مساله‬ ‫چندان در خصوص ما و کشورهای حوزه خلیج فارس صادق‬ ‫نبوده است‪ .‬بر همین اساس ترتیبات امنیتی مشترکی هم در‬ ‫منطقه از سوی ای ران و ع ربستان و همسایگان شیخ نشین انها‬ ‫شکل نگرفته اس��ت‪ .‬به همین دلیل اگر اقای روحانی در پی‬ ‫پی ریزی این ساز و کار امنیتی مشترک است‪ ،‬نخستین پیش‬ ‫شرطش این است که ما بر سر تهدیدات مشترکی که در این‬ ‫خصوص وجود دارد به چانه زنی و رایزنی بپردازیم؛ از س��وی‬ ‫دیگر م ی توان با تاکید بر تهدیدات دو جانبه و چندجانبه هم‬ ‫به تلقی مشترکی از تهدید دست یافت‪ .‬شکل دهی به چنین‬ ‫ترتیبات گسترده ای مس��لما به صورت گام به گام امکانپذیر‬ ‫است و یکی از راه های این شکل دهی این است که این روند‬ ‫از مسائل و مشکالت معین و مشخص دوجانبه اغاز گردد‪ .‬به‬ ‫عبارت دیگر و به صورت مش��خص یکی از ترتیبات امنیتی‬ ‫که ما م ی توانیم در منطقه خلیج فارس در دستورکار خود قرار‬ ‫دهیم‪ ،‬تامین امنیت در خلیج فارس ب ر اساس سیستم کنسرت‬ ‫است‪ .‬این بدان معناس��ت که قدرت های بزرگ منطقه چون‬ ‫ای ران و ع ربستان به این ترتیبات امنیتی شکل و قوام بخشند‬ ‫و لزوما نیازی نیست سایر کشورهای منطقه در این ساز و کار‬ ‫حضور داشته باشند‪ .‬تجربه ثابت کرده در الگوهایی که ای ران‬ ‫و ع ربستان در این چارچوب با یکدیگر فعالیت کرده اند‪ ،‬ای ران‬ ‫قدرت نرم و لزوم توجه به‬ ‫ان‪ ،‬یکی دیگر از مواردی‬ ‫است که اقای روحانی در‬ ‫دکترین سیاست خارجی‬ ‫خود بر ان تاکید ویژه ای‬ ‫دارد‪ .‬این قدرت نرم به‬ ‫معنی توانایی و قدرت‬ ‫جذب دیگران به خود‬ ‫است‪ .‬بنابراین می توان‬ ‫ان را به نوعی جاذبه ملی‬ ‫معرفی کرد‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫که اقای روحان��ی در دکترین سیاس��ت خارجی خ��ود بر ان‬ ‫تاکید ویژه ای دارد‪ .‬این قدرت نرم به معن��ی توانایی و قدرت‬ ‫جذب دیگران به خود اس��ت‪ .‬بناب راین م ی توان ان را به نوعی‬ ‫جاذبه ملی معرفی کرد‪ .‬پس در این مورد باید بررسی کرد که‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران چه توانایی دارد که دیگران را بدون‬ ‫تهدید و تطمیع به خود جذب نماید‪ .‬این تع ریف و تبیین قدرت‬ ‫نرم در خصوص جمهوری اسالمی ای ران است‪ .‬در علم سیاست‬ ‫چنین م ی گویند که قدرت نرم از منابعی اعتبارزا ناشی م ی گردد‪.‬‬ ‫هرچند در ادبیات سیاست بی ن الملل رایج است که قدرت نرم‬ ‫از منابع غیر سخت کسب م ی شود‪ ،‬ولی این گونه نیست که‬ ‫همواره و همیش��ه این قدرت از منابع نرم به دست اید و انچه‬ ‫بیش از هرچیز در این خصوص حائز اهمیت است‪ ،‬رابطه اعتبار‬ ‫و اقتدار است و این رابطه است که م ی تواند به بیشینه سازی‬ ‫قدرت نرم کمک ش��ایانی نماید‪ .‬اما معموال ان چیزی که در‬ ‫ادبیات بی ن الملل رواج دارد این اس��ت که وقتی از قدرت نرم‬ ‫سخن به میان اورده م ی شود‪ ،‬بیشتر بر منابع نرم افزاری تاکید‬ ‫م ی گردد؛ تمدن‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬اداب و رسوم‪ ،‬ادبیات و مسائلی از این‬ ‫دست در این مجموعه تعریف م ی گردند‪ .‬بناب راین بحث مهم‬ ‫در قدرت نرم اعتبار است‪ ،‬انتخابات هم به عنوان فراگردی که‬ ‫م ی تواند این اعتبار را در فضای بی ن الملل قوام بخشد‪ ،‬مولفه‬ ‫مناسب و مطلوبی شناخته م ی شود‪ .‬مهمترین کارکرد انتخابات‬ ‫در کارکردافزایی و اعتبارافزایی جمهوری اس�لامی این است‬ ‫که مش��روعیت و مقبولیت نظام جمهوری اسالمی ای ران را‬ ‫افزایش م ی دهد‪ .‬بر این اساس در چارچوب سرمایه اجتماعی‬ ‫م ی توان انتخابات را مهمترین عنصر اعتب��ارزا و اقتدارافرین‬ ‫تحلیل کرد‪ .‬بر همین اساس در سفر اقای روحانی به نیویورک‬ ‫ش��اهد بودیم از ایش��ان به عنوان یک رئی س جمهور مقبول‬ ‫و مشروع استقبال شد و این نه تنها در س��طح داخلی که در‬ ‫فضای بی ن المللی هم اعتبار و پرستیژ جهانی را ب رای جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران به ارمغان م ی اورد و دولت یازدهم از این سرمایه‬ ‫قابل تامل برخوردار است‪ .‬از سوی دیگر برگزاری انتخابات ازاد‬ ‫و دموکراتیک در ای ران نشان دهنده ثبات و امنیتی بود که در‬ ‫ای ران بروز و ظهور عینی دارد و از ای��ن دریچه هم قدرت نرم‬ ‫ای ران افزایش م ی یابد و باعث الهام بخشی جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران در سطح منطقه و جهان م ی شود و در نهایت مقبولیت‪،‬‬ ‫مشروعیت و قدرت نرم جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬قدرت چانه‬ ‫زنی و دیپلماتیک دولت ای ران را در صحنه جهانی همان طور‬ ‫که در نیویورک هم شاهد بودیم‪ ،‬فزونی م ی بخشد‪.‬‬ ‫بی ن المللی مواردی اثبات شده در این خصوص هستند‪ .‬امروزه‬ ‫توجه بسیار زیادی بر نقش مثبت دین در شکل دهی به روابط‬ ‫کشورها و تامین صلح و امنیت بی ن المللی در جهان م ی شود‪.‬‬ ‫البته نباید این نکته را هم فراموش کرد که طی سال های اخیر‬ ‫سوءاستفاده های فراوانی از دین و اموزه های دینی انجام شده و‬ ‫گروه های سلف ی گری و القاعده و سایر جریان های تروریستی‬ ‫به نوع دیگری نقش سلبی دین را در روابط بی ن الملل به نمایش‬ ‫گذشته اند‪ .‬اموزه های جمهوری اسالمی و اقای روحانی هم بر‬ ‫این اساس است که چگونه بتوانند نقش ایجابی و مثبت دین‬ ‫در نظام بی ن الملل را تشریح و تبیین نمایند‪.‬‬ ‫تعامل گرایی مهم ترین عنصر سیاست خارجی اقای روحانی است که مبتنی‬ ‫بر تعامل سازنده و موثر با سایر کنشگران بین المللی و تعامل متقابل و نه تخاصم‬ ‫بنیان نهاده شده است‬ ‫‪53‬‬ ‫سرمایه اجتماعی‬ ‫‪4‬‬ ‫تبیین کتاب اندیشه سیاسی اسالم؛ اجتماع و فرهنگ‬ ‫جلد دوم‬ ‫حسن روحانی در جلد سوم کتاب خود فرهنگ و اجتماع‬ ‫را محور قرار داده است‪ .‬همان گونه که وی اعالم م ی کند‪...« :‬‬ ‫جامعه بر بنیان مناس��بات اقتصادی‪ ،‬ش��اخ و برگ م ی گیرد‬ ‫و ش��اخ برگ ها ‪ -‬که همان فرهنگ و دیانت و سیاس��ت و‬ ‫امور اجتماعی م ی باش��ند – باالصاله حقیقتی ندارند و قائم‬ ‫به ذات اقتصادند‪( ».‬روحانی حس��ن‪ ،‬اندیش��ه های سیاسی‬ ‫اسالم‪ ،‬مس��ائل فرهنگی و اجتماعی‪ ،‬چاپ س��وم‪ ،‬بهار ‪،٩١‬‬ ‫انتشارات کمیل)‬ ‫انقالب اسالمی ای ران در بحبوحه نزاع فلسفی و سیاسی‬ ‫غرب و شرق به پیروزی رس��ید و در عرصه سیاست خارجی‬ ‫مبنا و راهبرد عمل خود را «نه» به هر دو بلوک اعالم کرد‪ .‬اما‬ ‫«‪ ...‬در روزگار ظهور انقالب اسالمی ای ران‪ ،‬از یک طرف شاهد‬ ‫سلطه گفتمان مارکسیستی هستیم و پژوهشگران سیاسی‬ ‫و اجتماعی را م ی بینیم که سراسیمه از این گونه به ان گونه‬ ‫م ی دوند تا بنی ه ها به نفع اقتصادی بودن انقالب اسالمی گرد‬ ‫بیاورند و از سوی دیگر شاهد غیبت نظریه های ارزنده در حوزه‬ ‫اجتماع و فرهنگ م ی باشیم‪( ».‬ص ‪)٢٢‬‬ ‫سیطره تفکر مارکسیس��تی بر حوزه اندیشه در علوم‬ ‫انسانی موجب شده بود که همه شئون حیات بشر از دریچه‬ ‫تنگ اقتصاد نگریسته شود‪ ....« :‬در دیدگاه مدرن این اقتصاد‬ ‫بود که سرنوش��ت همه کس و همه چیز را معلوم م ی کرد و‬ ‫به این ترتیب انچه در حاش��یه مانده بود‪ ،‬فرهنگ و مسائل‬ ‫اجتماعی بود‪( ».‬ص ‪)٢٢‬‬ ‫روحانی در گام اول مش��خص م ی کند که قرار اس��ت‬ ‫از چ��ه زاویه ای به مس��ائل فرهنگ��ی و اجتماع��ی بپردازد‪:‬‬ ‫«‪ ...‬نظریه های سرمایه های اجتماعی و فرهنگی‪ ،‬گام مهمی‬ ‫ در ب رابر ساده سازی مارکسیستی (یا به طور کلی فی زیکالیستی‬ ‫دیدن پدیده های انس��انی) محسوب م ی ش��ود‪ .‬با این حال‬ ‫م ی توان پاره ای از حیثیات محیطی غرب��ی را از انها زدود و‬ ‫بسط جغ رافیایی بیشتری ب رای انها در نظر گرفت‪( ».‬ص ‪)٢٣‬‬ ‫روحان��ی در جلد س��وم کت��اب ‪ -‬که جم��ع مقاالت‬ ‫منتشر شده در فصلنامه راهبرد و سخنران ی هایش است ‪ -‬به‬ ‫صورت منظم و انسجام یافته تری موضوعات و دغدغه هایش‬ ‫را مط��رح م ی کند‪ .‬نقط��ه کانونی نگاه روحانی به مس��ائل‬ ‫اجتماعی و فرهنگی «س��رمایه اجتماعی» است‪« :‬از منظر‬ ‫اجتماعی باید گفت در کش��ور ما همواره س��رمایه عظیمی‬ ‫ در درون تشکل های دینی وجود داشته اس��ت‪ .‬این سرمایه‬ ‫اگرچه با فراز و فروده��ای فراوانی مواجه ب��وده‪ ،‬ولی ه ر گاه‬ ‫این تشکل ها توانس��ته اند با نهاد روحانیت به گفت وگویی‬ ‫مفاهمه ای و دو س��ویه دس��ت یازند‪ ،‬دس��ت به ایفای نقش‬ ‫تاریخ��ی زده و در روند تب��ادل‪ ،‬انرژی های عظیم��ی را ازاد‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪54‬‬ ‫کرده اند‪( ».‬ص ‪)٢٣‬‬ ‫روحانی س��رمایه اجتماع��ی را زی ربنا و اصل و اس��اس‬ ‫همه مسائل فرهنگی و اجتماعی م ی داند‪ .‬روحانی در فصل‬ ‫اول که با عنوان اصل «تحول در نظام فرهنگی» اس��ت‪ ،‬به‬ ‫موضوعاتی مثل «مهندس��ی فرهنگ��ی؛ از نظریه تا عمل‪،‬‬ ‫در امدی ب��ر س��رمایه گذاری فرهنگی‪ ،‬نگاهی به س��رمایه‬ ‫اجتماعی و سرمایه فرهنگی و رویکردهای مختلف حوزه های‬ ‫علمیه» پرداخته اس��ت‪.‬در بخش س��وم کتاب از فصل اول‪،‬‬ ‫روحانی در مقاله ای ب��ا نام «نگاهی به س��رمایه اجتماعی و‬ ‫سرمایه فرهنگی» که در شماره ‪ ٥٣‬فصلنامه راهبرد منتشر‬ ‫شده‪ ،‬همچون مقاالت تخصصی و علمی در ابتدا تک تک‬ ‫واژه ه��ا را تعریف م ی کن��د‪ .‬در این بخش روحانی بس��یار از‬ ‫نظ رات بوردیو استفاده م ی کند‪ .‬روحانی در بخش «بایستگی‬ ‫اموزش مهارت های زندگی در ام��وزش و پرورش» به نوعی‬ ‫به اسی ب شناس��ی نظام تعلیم و تربیت در ای��ران م ی پردازد‪:‬‬ ‫«‪ ...‬اموزش مهارت های زندگی( فارغ از انکه در ای ران چگونه‬ ‫تدریس شده یا م ی شود) در بسیاری از کشورهای توسع ه یافته‬ ‫یا در حال توسعه با عناوین مختلف و به روش های گوناگون‬ ‫تدریس م ی شود‪ .‬این اموزش ها برامده از نیازهای اجتماعی‬ ‫دوران حاضر (به وی��ژه پس از جنگ جهان��ی دوم)‪ ،‬توجه به‬ ‫روش های جدید اموزش مدرن و انتظ��ارات جدید اموزش و‬ ‫پرورش رسمی است‪( ».‬ص ‪)١٦٢‬‬ ‫وی هدف از اموزش مهارت های زندگی را این گونه بیان‬ ‫م ی کند‪« :‬اموزش مهارت های زندگی باید شخص را قادر سازد‬ ‫تا دانش‪ ،‬نگرش و ارزش های وجودی خود را به توانای ی های‬ ‫واقعی و عینی تبدیل کند تا بتواند در اس��تفاده صحی ح تر از‬ ‫نیروهای خود از انها بهره گیرد و زندگی مثبت و شادابی ب رای‬ ‫خویش فراهم سازد‪( ».‬ص ‪)١٦٧‬‬ ‫نویسنده کتاب‪ ،‬خودشناسی‪ ،‬تصمیم گیری‪ ،‬حل مساله‪،‬‬ ‫تفکر خالف‪ ،‬روابط موثر اجتماعی‪ ،‬همدلی‪ ،‬انعطاف پذیری و‬ ‫پرهیز از خشونت را جزو مهم ترین مهارت های زندگی تعریف‬ ‫م ی کند‪ .‬نقش ام��وزش و پ��رورش در انس��جام اجتماعی‪،‬‬ ‫تکانه ه��ای اس��ی ب های اجتماع��ی و پیامده��ای ناگوار و‬ ‫چش��م انداز هویت ملی و دینی ای رانی موضوعاتی است که‬ ‫روحانی در فصل دوم کتاب با عنوان «مس��ائل فرهنگی و‬ ‫اجتماعی» به ان پرداخته است‪.‬‬ ‫متخصصان توسعه‪ ،‬تحول در نظام اموزش و پرورش‬ ‫را موضوعی اساس��ی و بنیادی م ی دانند و این نهادها یکی‬ ‫از ابزارهای جامع ه پذیری به حساب م ی اورند‪ .‬اموزش قواعد‬ ‫و نظام ه��ای علی‪ ،‬هویت س��ازی‪ ،‬ایجاد نق��ش اجتماعی و‬ ‫اموخت��ن مهارت ها از جمل��ه کارکردهای اساس��ی اموزش‬ ‫محور جلد سوم‪ ،‬اندیشه های سیاسی اسالم‪ ،‬فرهنگ و اجتماع است‬ ‫جامع ه پذیری از س��وی نظام تعلیم و تربیت اس��ت‪ .‬روحانی‬ ‫در بخش «تکانه های اس��ی ب های اجتماع��ی و پیامدهای‬ ‫ناگوار» که مکتوب سخنرانی وی در هفدهمین گردهمایی‬ ‫ساالنه ائمه جمعه سراسر کشور در سال ‪ ٨١‬است‪ ،‬م ی گوید‪:‬‬ ‫«‪ ...‬مساله اس��ی ب های اجتماعی ب رای همه جوامع و همه‬ ‫نظام های حکومتی‪ ،‬یکی از دلمشغ ول ی های اصلی دولتمردان‬ ‫محسوب م ی شود‪ ،‬به ویژه ب رای کشور و انقالب ما که یکی از‬ ‫اهداف مهم ان استق رار نظام اخالقی و معنوی در جامعه بوده‬ ‫است‪( ».‬ص ‪)٢٧٣‬‬ ‫وی مهم ترین عناوین اسی ب ها در ان مقطع را تضعیف‬ ‫باورهای اعتقادی‪ ،‬بحران هویت‪ ،‬مساله اعتیاد‪ ،‬فساد و ابتذال‬ ‫فرهنگی نام م ی برد‪( .‬ص ‪)٢٨٣‬‬ ‫اما نویس��نده کتاب اس��ی ب هایی را که در دهه س��وم‬ ‫ش��اهد ان خواهیم ب��ود‪ ،‬این گون��ه دس��ته بندی م ی کند‪:‬‬ ‫«‪ ...‬اخت�لال هنج��اری‪ ،‬کثرت گرای��ی دین��ی‪ ،‬ناتوانی در‬ ‫اقناع سازی‪ ،‬رادیکالیزه شدن بخش��ی از گروه های ارمان گرا‪،‬‬ ‫رش��د گرایش های منفعالنه‪ ،‬تعمیق شکاف های اجتماعی‪،‬‬ ‫ب ی اعتمادی‪ ،‬گسس��ت ارزش��ی و تعارض نس��ل ها» (ص‬ ‫‪)283-292‬‬ ‫به نظر م ی رسد در انتخاب موضوعات ب رای این کتاب‬ ‫دقت کافی صورت نگرفته است‪ .‬بخشی تحت عنوان نهضت‬ ‫خدمت رسانی از شعار تا کردار امده است اما عمده این فصل‬ ‫به تشریح پرونده هسته ای ای ران م ی گذرد‪« :‬محیط اموزشی‬ ‫و امنی ت ملی نظام‪ ،‬رسانه های گروهی و امنی ت ملی‪ ،‬امنیت‬ ‫عمومی‪ ،‬امنیت ملی و چالش های فراروی و توسعه و امنیت‬ ‫ملی» بخش هایی اس��ت که در فصل س��وم تحت عنوان‬ ‫«فرهنگ و امنیت ملی» مطرح شده است‪.‬در فصل پنجم نیز‬ ‫برخی چهره های فرهنگی و سیاسی معرفی شده و درباره شان‬ ‫مطالبی امده است‪g .‬‬ ‫روحانی دموکراسی اسالمی می خواهد‪ ‬‬ ‫گفت وگو با سیدرضا اکرمی‬ ‫‪5‬‬ ‫س�یدرضا اکرمی یکی از قدیم ی ترین دوس�تان رئی س جمهور فعلی ایران اس�ت‪ .‬او که هم در مجلس شورای‬ ‫اسالمی و هم در نهاد ریاست جمهوری در کنار حسن روحانی حضور داشته‪ ،‬م ی تواند یکی از صالحیت دار ترین افرادی‬ ‫باشد که م ی توان روحانی را با او مطالعه کرد‪ .‬با رئیس ش�ورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری گفت وگویی پیرامون‬ ‫شخصی ت شناسی دکتر حسن روحانی انجام دادیم که در ادامه م ی اید‪.‬‬ ‫پویا صیامی نمین‬ ‫خبرنگار‬ ‫ش�ما یک�ی از دوس�تان قدیم ی دکت�ر روحانی‬ ‫هستید و س�ال های فراوانی را در موقعی ت های‬ ‫مختلف با ایشان سپری کردید‪ ،‬م ی خواهیم کمی‬ ‫در خصوص باورهای ایشان در باب نوع حکومت‬ ‫و ان چیزی که به مردم س�االری موس�وم است‪،‬‬ ‫برایمان بگویید‪ .‬حسن روحانی در این خصوص‬ ‫چه تفکری دارد؟‬ ‫همان طور که ش�ما اش�اره کردید م�ردم در این‬ ‫‪ l‬دولت اسالمی و کارامدی اسالمی هم ب ر اساس‬ ‫اراده و خواس��ت اموزش و تعلیم و تعلم خود مردم صورت‬ ‫م ی پذی��رد و کار پ��روردگار متع��ال هم فرس��تادن معلم و‬ ‫قانون و برنامه ب رای مردم اس��ت‪ .‬خداوند ‪ 124‬هزار پیغمبر‬ ‫جلد دوم‬ ‫صحنه ارایی نقش کلی�دی دارند‪ .‬ام�ا در مقابل‬ ‫مس�اله کارامدی دولت اسلامی هم وجود دارد؛‬ ‫مساله ای که دکتر روحانی در کتب و مقاالتشان‬ ‫همواره بر ان تاکید داش�ته اند‪ .‬ح�ال م ی خواهم‬ ‫نوع ارتباط میان این مردم ساالری‪ ،‬دولت اسالمی‬ ‫و کارامدی را از نظر دکتر روحانی برایمان ش�رح‬ ‫دهید‪.‬‬ ‫یکی از مس�ائلی که همواره از سوی تحلیلگران‬ ‫سیاسی مدنظر قرار م ی گیرد و ان را با دقت مورد‬ ‫توجه قرار م ی دهند مس�اله اعتقاد و باور حسن‬ ‫روحانی به والیت فقیه اس�ت‪ .‬شما‬ ‫ب ه عنوان کسی که سال های زیادی‬ ‫را در کنار ایش�ان بوده ای�د و از اغاز‬ ‫طرح مس�اله والیت فقیه از س�وی‬ ‫امام خمینی (ره) با حس�ن روحانی‬ ‫اشنایی داشتید‪ ،‬م ی خواهیم شرحی‬ ‫تاریخ�ی در خصوص ب�اور و اعتقاد‬ ‫ایشان به مس�اله والیت فقیه برای‬ ‫ما بفرمایید‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫اق��ای روحان��ی در‬ ‫‪l‬‬ ‫کتاب هایش��ان هم��واره از ارتباط ویژه‬ ‫و مه��م دموکراس��ی و مردم س��االری‬ ‫دینی س��خن به میان م ی اورند که این‬ ‫نش��ان دهنده لزوم توج��ه و اهمیت به‬ ‫مقوله حق الناس در نظر ایش��ان است‪.‬‬ ‫اما ش��اید بهتر باش��د پیش از اینکه به‬ ‫این بحث بپ��ردازم کمی ریش��ه ای تر‬ ‫این مس��اله را مورد بررس��ی قرار دهم‪.‬‬ ‫در خصوص حق الناس و انسان از منظر‬ ‫قران م ی توان چندین کتاب نوش��ت‪ .‬با‬ ‫اینکه کارلو فرانس��وا م ی گوید‪« :‬انسان‬ ‫موجود ناشناخته اس��ت‪ ».‬ولی از منظر‬ ‫قران در همین دو واژه م ی ش��ود انسان‬ ‫را شناخت و شناس��اند و خصوصیات او‬ ‫را ارزیاب��ی کرد‪ .‬ما در ای��ن واژه ناس دو‬ ‫ایه داریم؛ در یک��ی از ان خدای متعال‬ ‫م ی فرماید‪« :‬ما پیامبران را فرس��تادیم‬ ‫و قانون را در دس��ترس انها قرار دادیم و‬ ‫شاخص و میزان و از مردم م ی خواهیم‬ ‫با پیامبر و ش��اخص و کت��اب‪ ،‬قیام به‬ ‫قسط و عدل بنمایند و جامعه را سرشار‬ ‫از عدالت قسط و داد و انصاف و اخالق‬ ‫نماین��د‪ ».‬یعن��ی خدای متع��ال اعالم‬ ‫م ی کند‪ ،‬یک نقش م��ن دارم‪ ،‬که ب رای‬ ‫ش��ما پیامبر و قانون و شاخص معرفی‬ ‫کنم و یک نقش هم شما دارید که باید در پرتو این راهنمایی‬ ‫من ع��دل و داد و انصاف و اخ�لاق را در جامع��ه پدیدار و‬ ‫عملیاتی کنید‪ .‬ایه دیگری هم داریم که م ی فرماید‪« :‬بدانید‬ ‫فتنه و فس��اد و تباهی و ناهنجاری و ظلم و الودگ ی ای که‬ ‫وجود دارد دستپخت خود مردم است‪ ،‬یعنی مردم با عقاید بد‬ ‫و اخالق و رفتار بد موجب شده اند در جامعه اخالق و انصاف‬ ‫نباش��د و به جای ان تباهی و گناه الودگی باشد‪ ».‬ب ر اساس‬ ‫این دو ایه هم عدالت ب ر اساس اراده و تقاضای مردم تحقق‬ ‫پیدا م ی کند و هم فساد و تباهی ب ر اس��اس اعمال و رفتار‬ ‫مردم به وجود م ی اید‪ .‬اقای روحانی در این خصوص م ی گوید‬ ‫که رهنمود قران این است‪ ،‬این خواست و اراده مردم است که‬ ‫م ی تواند مثبت باشد و در جامعه اخالق و انصاف و اقتصاد‬ ‫سالم و پاکی و سالمت را به وجود اورد و همچنین خواست‬ ‫و اراده مردم است که م ی تواند موجبات فساد و تباهی را در‬ ‫جامعه پدیدار گرداند‪ .‬یعنی مردم در این صحنه ارایی نقش‬ ‫کلیدی و اساس��ی دارند‪ .‬پس در این موضوع دموکراس��ی‬ ‫یعنی حکومت مردم‪ ،‬یعنی خواسته مردم‪ ،‬یعنی مردم باید‬ ‫خوب بخواهند و خوب عمل کنند و اگر بد عمل کردند و بد‬ ‫خواستند‪ ،‬بدانند که به زیان خودشان عمل کرده اند‪.‬‬ ‫فرس��تاده‪ ،‬دوازده امام هم ب��رای ما ق��رار داده و همه اینها‬ ‫نقش شان معلمی‪ ،‬هدایت و راهنمایی است‪ ،‬مردم هم عین‬ ‫دانش اموزان یک مدرسه و یک کالس‪ ،‬اگر درس های خدا‬ ‫و پیغمبر و اخ�لاق انها را عملیاتی کنن��د‪ ،‬یقینا در جامعه‬ ‫سعادت و خوشبختی پدیدار م ی شود‪ ،‬ولی اگر مانند برخی‬ ‫دانش��جویان و دانش اموزان ب��ه تعلیم و تعل��م و تربیت و‬ ‫تهذیب و تزکیه و عملیاتی کردن دستورات الهی بها ندهند‬ ‫و به س��مت گناه و انحراف و اعتیاد و انفعال و ابتذال بروند‪،‬‬ ‫طبیعتا ب رای انها سعادت و خوشبختی وجود نخواهد داشت‪.‬‬ ‫بر این اس��اس اقای روحانی هم معتقد اس��ت اگر جامعه و‬ ‫مردم این مفهوم را درک کرده و در این راس��تا قدم بردارند‪،‬‬ ‫م ی توانند در جهت دس��تیابی به س��عادت و خوش��بختی‬ ‫گام نهند‪ .‬همان طور که اشاره ش��د‪ ،‬اقای روحانی بر نقش‬ ‫برجس��ته مردم تاکید وی��ژه ای دارند و در ای��ن مبحث هم‬ ‫م ی توان به نگاه اقای روحانی توجه دوباره ای کرد و ان را به‬ ‫این مورد تسری داد‪ .‬بر این اساس نظر اقای روحانی هم این‬ ‫است که توجه ویژه به نظر مردم م ی تواند به کارامدی دولت‬ ‫اسالمی منتج شود‪ .‬از سوی دیگر پیگیری اصول اسالمی‬ ‫در این حکومتداری اصل دیگری است که سعادت ان جامعه‬ ‫را تضمین م ی کند‪.‬‬ ‫‪ l‬موض��وع والیت فقیه مقوله‬ ‫دیگری اس��ت که دکتر روحانی از ابتدا‬ ‫با جدیت و عالقه ان را پی م ی گرفتند‪.‬‬ ‫ش��اید بن��ده به عن��وان کس��ی ک��ه‬ ‫سال هاست در کنار ایشان حضور داشته‬ ‫بتوانم گواهی دهنده خوبی برای انچه‬ ‫در فکر و ذهن ایش��ان در این خصوص‬ ‫م ی گذرد باش��م‪ .‬در این خصوص باید‬ ‫اش��اره کنم‪ ،‬از زمانی که موضوع کتاب‬ ‫والیت فقیه امام در نجف تدریس ش��د‬ ‫و نس��خه هایی از ان به ای ران رس��ید و‬ ‫بین طالب جوان بیش��تر م��ورد توجه‬ ‫قرار گرفت‪ ،‬اق��ای روحانی که مجذوب‬ ‫امام بود با جدیت ای��ن کتاب را مطالعه‬ ‫کرد و اعتقادی عمل��ی به ان و مفاهیم‬ ‫مطروح��ه ان توس��ط حض��رت ام��ام‬ ‫خمینی(ره) پیدا کرد‪ .‬اق��ای روحانی از‬ ‫دوران طلبگی و شروع نهضت‪ ،‬که من‬ ‫سایه به س��ایه و قدم به قدم و در عین حال هم ناظر و هم‬ ‫همکار و همراه ایش��ان ب��ودم‪ ،‬گواهی م ی ده��م‪ ،‬نگرش‬ ‫اقای روحانی نس��بت به والیت فقیه‪ ،‬نگاه��ی ویژه همراه‬ ‫با اهتمام بوده اس��ت‪ .‬این بدان معناست که حسن روحانی‬ ‫نه تنها اعتقاد قلبی به ان داشته است‪ ،‬بلکه ب رای ان تالش‬ ‫فراوانی کرده است‪ .‬بعدها هم در سال های ‪ 56‬و ‪ 57‬و پس از‬ ‫درگذشت سی د مصطفی خمینی و سخنرانی اقای روحانی در‬ ‫مسجد ارک و بعد هم اغاز اوج گیری نهضت و عزیمت ایشان‬ ‫به انگستان و فرانسه و س��خنرانی در دانشگاه های خارج از‬ ‫کشور و بازگشت به ای ران‪ ،‬من وجدانا چیزی جز پذیرش اصل‬ ‫والیت فقیه و رهبری امام خمینی و رهبری ایت اهلل خامنه ای‬ ‫‪55‬‬ ‫در طول سال هایی‬ ‫که من در کنار حسن‬ ‫روحانی حضور داشته ام‪،‬‬ ‫افکارعمومی و لزوم‬ ‫توجه به ان همواره‬ ‫اهمیت فراوانی در منظر‬ ‫فکری حسن روحانی‬ ‫داشته است‪ .‬ایشان‬ ‫افکارعمومی را انعکاسی‬ ‫از عملکرد مدیریت جامعه‬ ‫و نظام می داند‬ ‫جلد دوم‬ ‫و گام گذاش��تن در این جهت و همراهی کردن ولی فقیه از‬ ‫ایشان ندیدم‪ .‬به باور من موفقی ت های قابل توجه ایشان در‬ ‫عرصه های مختلف هم مرهون همین اطاعت و حمایت و‬ ‫طبیعت از والیت فقیه است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫اق�ای دکت�ر روحان�ی ب�ر تلفی�ق اسلامیت و‬ ‫جمهوریت هم تاکید ویژه ای دارن�د‪ .‬این تلفیق‬ ‫به چه معناست و از منظر حجت االسالم روحانی‬ ‫این تلفیق چگونه صورت م ی پذیرد؟‬ ‫‪ l‬به گمان من اس�لامیت به معنای همین قران و‬ ‫نهج البالغه و صحیفه سجادیه و رساله است‪ ،‬جمهوریت هم‬ ‫یعنی شاکله و قالبی که باید ان قلب در این قالب قرار بگیرد‬ ‫و ان محتوا در ان چارچوب معنا م ی یابد‪ .‬ما هرگز نم ی توانیم‬ ‫بین جمهوریت و اسالمیت انفکاک و جدایی ببینیم‪ ،‬چراکه‬ ‫اینها داس��تان روح و بدن هس��تند‪ .‬م��ا نم ی توانیم در بدن‬ ‫ ب ی روح خاصیتی ببینیم و روح بدون بدن هم وجود خارجی‬ ‫ندارد‪ .‬بدیهی اس��ت شناسنامه ب رای انس��انی است که هم‬ ‫قلب دارد و هم قالب‪ .‬اقای روحانی جمهوریت و اسالمیت‬ ‫را تلفیقی از این دو و داس��تان ظاهر و باطن م ی دانند‪ .‬مردم‬ ‫سعادتش��ان در پذیرفتن اس�لامیت اس��ت‪ ،‬اسالمیت هم‬ ‫تحقق��ش در قالب جمهوری��ت صورت م ی پذی��رد‪ .‬بر این‬ ‫اس��اس روحانی در تمام س��ال هایی که من با او همسنگر‬ ‫بوده ام تاکید ویژه ای بر این تلفیق داش��ته است‪ .‬ما دفعات‬ ‫زیادی با هم بر سر این مساله به بحث و گفت وگو نشستیم‬ ‫و البته در این خصوص اتفاق نظر کاملی هم میان ما برقرار‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬در این خصوص اقای روحانی هم��واره تاکید‬ ‫کرده که یکی بدون دیگری امکانپذیر نیست و اسالمیت و‬ ‫جمهوریت دو بال حرکت کشور هستند و باید هر دوی این‬ ‫بال ها با یکدیگر و همراه با هم به حرکت در ایند‪.‬‬ ‫مساله دیگری که باید در منظر اندیشه شناسی‬ ‫اقای روحانی مورد توجه قرار گی�رد‪ ،‬باور عمیق‬ ‫ایشان به شیوه زمامداری امیرالمومنین علی (ع)‬ ‫است‪ .‬او همواره شیوه حکومتداری امام نخست‬ ‫شیعیان را م ی ستاید و در کتب ش�ان همواره بر‬ ‫لزوم الگ و برداری از حضرت علی (ع) یاد کرده اند‪.‬‬ ‫قدری این باور ایشان را برای ما تبیین بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬امی ر مومنان بر س��ه اصل ازادی‪ ،‬رعایت عدالت و‬ ‫سرمایه اجتماعی در حکومتداری خود تاکید م ی کند و اقای‬ ‫‪56‬‬ ‫روحانی هم با الگوبرداری از حضرت امیر (ع) س��عی کرده و‬ ‫خواهد کرد این س��ه اصل کلیدی که هم��واره در حکومت‬ ‫امی ر مومنان نمود و بروز عینی داشته را در دستورکار خویش‬ ‫قرار دهد‪ .‬ش��اید حتی بتوان این گونه اشعار داشت که اقای‬ ‫دکتر روحانی‪ ،‬حضرت علی (ع) را به عنوان الگویی تمام عیار‬ ‫ب رای شیوه کار خود انتخاب کرده و پا در این مسیر گذارده و‬ ‫همین مسیر را هم ادامه خواهد داد‪ .‬شما اگر کارنامه فکری‬ ‫و همچنین عملی او را چه طی این سال ها و چه در ‪ 100‬روز‬ ‫اخیر که به عنوان ریاس��ت جمهوری اسالمی ای ران انتخاب‬ ‫شده اند مورد کاوش قرار دهید خواهید دید که این سه مولفه‬ ‫نمود عینی در رفتار و کردار ایشان داشته است؛ سه مولفه ای‬ ‫که همان طور که شما اش��اره کردید برگرفته از مشی امام‬ ‫نخست شیعیان علی (ع) است‪.‬‬ ‫مساله دیگری که م ی خواهم نظر شما را در این‬ ‫خصوص بدانم مقوله افکارعمومی است‪ .‬نگرش‬ ‫اقای دکتر حسن روحانی به مساله افکارعمومی‬ ‫چگونه بوده اس�ت؟ ایش�ان چه نقش�ی را برای‬ ‫افکار عمومی تعریف کرده اند؟‬ ‫‪ l‬در طول سال هایی که من در کنار حسن روحانی‬ ‫حضور داش��ته ام‪ ،‬افکارعمومی و لزوم توج��ه به ان همواره‬ ‫اهمیت فراوانی در منظر فکری حسن روحانی داشته است‪.‬‬ ‫ایشان افکارعمومی را انعکاسی از عملکرد مدیریت جامعه‬ ‫و نظام م ی داند‪ .‬واقعیت انجاس��ت که اف��کار عمومی اگر‬ ‫عملکرد نظام را منطقی ببیند ب��ا ان برخورد منطقی انجام‬ ‫خواهند داد و دست یاری به حکومت و دولت خواهند داد و‬ ‫سعی خواهند کرد در این مس��یر پ ر پیچ و خم همراه و یار و‬ ‫یاور دولت باشند‪ ،‬اما اگر ببینند در نظام مردم به بازی گرفته‬ ‫نم ی ش��وند و به اراده انها توجهی نم ی شود‪ ،‬عکس العمل‬ ‫نش��ان داده و به ان اعت��راض م ی کنند و این ش��یوه را نقد‬ ‫م ی کنند‪ .‬بر این اس��اس اقای روحانی همواره معتقد است‬ ‫باید به افکار عمومی بها داد و انها را در تصمیمات شریک‬ ‫ساخت تا بتوان با همراهی انها طی مسیر کرد و از مشکالت‬ ‫و مسائلی که قطعا در این مسیر پ ر پیچ و خم فراوان هست‪،‬‬ ‫عبور کرد‪.‬‬ ‫ب ه عنوان اخرین سوال‪ ،‬لطفا کمی هم به مساله‬ ‫اعتق�اد اقای روحان�ی به بحران مش�روعیت در‬ ‫نظام سیاسی بپردازید‪ .‬دکتر روحانی قائل به این‬ ‫بحران هس�تند؟ اگر چنین است چه راهکاری را‬ ‫برای عبور از این بحران احتمالی م د نظر دارند؟‬ ‫‪ l‬اقای روحانی با استعانت از قانون اساسی و رهبری‬ ‫بر این باور اس��ت همان گونه که در طول این س��ی و پنج‬ ‫سال گذشته صحنه های مختلف و گوناگون و مشکالت را‬ ‫دیده ایم و توانسته ایم از این مسائل و بحران هایی که برخی‬ ‫از انها بسیار هم دشوار بوده اند عبور کنیم‪ ،‬باز هم خواهیم‬ ‫توانس��ت با مدیریتی مدب رانه توام با تدبی��ر و درایت بر این‬ ‫بحران ها فائق اییم‪ .‬بر این اساس قطعا باید تالش شود که‬ ‫فشارهای خارجی ما را منفعل نکند و در داخل جامعه‪ ،‬وحدت‬ ‫و همبستگی واقعی به وجود اید و مس��ئوالن نظام خود را‬ ‫خادم مردم بدانند و مردم را ول ی نعمت خود بشناسند‪ ،‬اگر این‬ ‫روش ها و شیوه ها عملیاتی شود و تحقق عینی پیدا کند‪،‬‬ ‫ما کمتر با بحران مواجه خواهیم شد‪ .‬اما در مقابل اگر مردم‬ ‫احساس کنند مسئوالن با شعار به مسائل نگاه م ی کنند و‬ ‫در عمل انچه مورد نیاز مردم است و باید در اولویت داشته‬ ‫باشد توجهی نم ی ش��ود‪ ،‬به طور طبیعی فاصله میان مردم‬ ‫و حکومت ایجاد م ی ش��ود و مش��کالت از این راه و عرصه‬ ‫به بروز و ظهور م ی رس��د‪ .‬شاید ب ی مناس��بت نباشد پایان‬ ‫این گفت وگو را با شعری از اقبال الهوری به پایان برسانم‪:‬‬ ‫خدا ان ملتی را سروری داد‬ ‫که تقدیرش به دست خویش بنوشت‬ ‫به ان ملت سروکاری ندارد‬ ‫که دهقانش ب رای دیگران کشت ‪g‬‬ ‫روحانیباید‬ ‫«اخالق» را‬ ‫بازگرداند‬ ‫گفت وگو با محسن غرویان‬ ‫‪6‬‬ ‫دکتر حسن روحانی در زمره روحانیون پیشرویی‬ ‫ب ه شمار م ی رود که سعی دارد نگاه نادرست و اشتباهی‬ ‫که طی س�الیان اخی�ر توس�ط جریانات رادی�کال در‬ ‫منطقه ب ه عنوان حامیان اسلام ب�روز و ظهور یافته را‬ ‫اصالح ک�رده و بر وج�وه رحمان�ی و صل ح طلبانه دین‬ ‫اسلام تاکید ورزد‪ .‬در خصوص نگرش های اندیش�ه‬ ‫سیاسی دکترحسن روحانی و همچنین نگاه فرهنگی‬ ‫او با حجت االسالم غرویان گفت وگو کردیم تا بیشتر‬ ‫منویات رئیس دولت یازدهم را م�ورد تحلیل و کاوش‬ ‫قرار دهیم‪ .‬حجت االسلام غرویان بر این باور است‬ ‫که روحانی در زمره روحانیونی اس�ت که از امروز‪ ،‬فردا‬ ‫را م ی بیند و برخالف بس�یاری دیگر از افراد در گذشته‬ ‫باقی نمانده است‪ .‬مشروح گفت وگوی ما با این استاد‬ ‫حوزه علمیه را در ادامه م ی خوانید‪.‬‬ ‫اق�ای روحانی هم�واره در کتب و مق�االت خویش‬ ‫از دموکراسی اسلامی یا مردم س�االری دینی یاد‬ ‫کرده اند و بر ان تاکید داش�ته اند‪ .‬تاکیدی که البته‬ ‫شاید چندان در حوزه عمل نتوان ان را تشریح کرد‪،‬‬ ‫چراکه تنها صد روز از عمر دولت ایشان م ی گذرد و‬ ‫بازه زمانی طوالنی برای این تحلیل وجود ندارد‪ ،‬اما‬ ‫م ی خواهیم از شما بپرسیم که باتوجه به شناختی‬ ‫که از حسن روحانی دارید‪ ،‬این مردم ساالری دینی‬ ‫چه جایگاهی در جهان بینی فکری وی دارد؟‬ ‫‪ l‬ان چیزی که بنده از اندیشه سیاسی ایشان م ی دانم‬ ‫بدین قرار است که ایشان کامال بر دموکراسی اسالمی یا همان‬ ‫مردم ساالری دینی اعتقاد راسخ دارند و سهم ی از مشروعیت نظام‬ ‫یدانند‪ .‬بر همین اساس در‬ ‫و حکومت را از ان ارای اکثریت مردم م ‬ ‫بحث مورد نزاع میان طرفداران نظریه انتصاب و انتخاب‪ ،‬ایشان‬ ‫به جمع بین انتصاب و انتخاب باور دارند و مفاد این نظر این است‬ ‫که شرایطی را شرع مقدس برای حاکم تعیین کردند و کسی که‬ ‫واجد ان شرایط باش��د م ی تواند به عرصه حاکمیت بیاید‪ ،‬ولی‬ ‫این تنها ب رای پذیرش حکومت و به عهده گرفتن اختیار مردم‬ ‫کافی نیست و رای اکثریت اس��ت که به عنوان جزئی از علت‬ ‫تامه‪ ،‬شخص حاکم را تعیین م ی کند و مشروعیت نهایی به او‬ ‫م ی دهد‪ .‬سپس مورد تنفیذ مقام معظم رهبری قرار م ی گیرد‪ .‬این‬ ‫نظ ریه ای که اقای دکتر روحانی به ان اعتقاد دارد‪ ،‬مصداق مفهوم‬ ‫و برداشتی از مردم ساالری دینی است که مقام معظم رهبری‬ ‫از ان نام بردند‪ .‬در مجموع به ب��اور من رویکرد اقای روحانی در‬ ‫فسلفه سیاست و اندیشه سیاسی رویکرد مردم ی است و در این‬ ‫وادی نقشی اساسی و تعیین کننده را ب رای ملت متصور هستند‪.‬‬ ‫در ادامه همین بحثی که شما مطرح کردید مقوله‬ ‫ارتباط میان جمهوریت و اسالمیت مطرح م ی شود؛‬ ‫مساله ای که ارتباط تنگاتنگی با مردم ساالری دارد‪.‬‬ ‫م ی خواهی�م در خصوص ارتباط می�ان جمهوریت‬ ‫و اسلامیت و انچ�ه اق�ای روحان�ی در ای�ن باب‬ ‫م ی اندیشند و به ان باور دارند برای ما بگویید‪.‬‬ ‫‪ l‬ما در روایات و همچنین در اخب��ار و احادیث دینی‬ ‫خود فراوان داریم که حاکم باید کسی باشد که اهتمام به امور‬ ‫مسلمین و همچنین اهتمام به امور مردم داشته باشد و در این‬ ‫راستا خواس��ت و مطالبات ملت را در نظر بگیرد‪ .‬این مفهوم را‬ ‫اگر بخواهیم به زبان امروز تحلیل کنیم‪ ،‬م ی توان اینگونه بیان‬ ‫داشت کسی که بیشترین اهمیت و ارزش را به رای و مطالبات‬ ‫مردم م ی دهد‪ ،‬صالحیت و مصداقیت بیشتری ب رای حاکمیت‬ ‫دارد و م ی تواند امور مسلمین را بشناسد و انها را پیگیری نماید‪.‬‬ ‫همچنین در روایات داریم کس��ی که در امور مردم و مسلمین‬ ‫اهتمام نداشته باش��د‪ ،‬اصال مسلمان نیس��ت‪ .‬بر این اساس‬ ‫برداشت بنده این است که کس��ی که م ی خواهد مدیر جامعه‬ ‫اسالمی است‪ ،‬باید اهتمام جدی به مطالبات مردم داشته باشد‪.‬‬ ‫باید توجه داشت که اس�لام برای زندگی مردم است‪ .‬دین برای‬ ‫این است که مردم زندگی ارام ی داش��ته باشند و بتوانند زندگی‬ ‫راحتی را در دنیا داشته باشند‪ .‬تفسیر ما از اسالم نباید به گونه ای‬ ‫باشد که زندگی را بر مردم سخت کنیم‪ .‬اقای دکتر روحانی وقتی‬ ‫م ی فرمایند جمهوریت و اسالمیت باید با یکدیگر ترکیب شود‬ ‫منظور همان است‪ .‬بدین معنا که ما نباید رای مردم و اکثریت انها‬ ‫را ب ی ارزش تلقی کنیم و فقط تفسیر خود را حق بدانیم و توجهی‬ ‫به مطالبات مردم نداشته باشیم‪ .‬باید با ترکیب میان جمهوریت‬ ‫و اس�لامیت‪ ،‬ضمن توجه به اموزه های دینی و اس�لامی به‬ ‫نظر و رای مردم هم ارج و قرب دهیم تا زمینه برای پیش��برد و‬ ‫شکل گیری حکومتی مطلوب برای مردم ان جامعه مهیا شود‪.‬‬ ‫این دیدگاه کالن اقای روحانی نس��بت به بحث جمهوریت و‬ ‫اسالمیت است‪.‬‬ ‫ای�ن تالش ب�رای حضور پررن�گ در جه�ان اینده‬ ‫ایشان بر بررسی رویکردهای مختلف در حوزه های‬ ‫علمیه هم تاکید ویژه ای دارند‪ .‬این تاکید ایشان به‬ ‫چه معناست؟ امروز این فضا در حوزه های علمیه ما‬ ‫به چه صورت است و مقصود ایشان از این پیگیری‬ ‫متفاوت و مختلف چیست؟‬ ‫‪ l‬چون اقای دکتر روحانی خ��ود در حوزه های علمیه‬ ‫تحصیل کرده اند و اش��راف کاملی بر مسائل این بخش دارند‬ ‫به خوبی م ی توانند انچه در حوزه ها م ی گذرد را رصد نمایند‪ .‬در‬ ‫واقع اقای روحانی مجتهدی هستند که نگاه ویژه ای در مسائل‬ ‫چ�ون اق�ای روحانی خ�ود در‬ ‫حوزه های علمیه تحصیل کرده اند و‬ ‫اشراف کاملی بر مسائل این بخش‬ ‫دارند به خوب�ی م ی توانند انچه در‬ ‫حوزه ها م ی گذرد را رصد نمایند‬ ‫در ادامه صحبت ش�ما‪ ،‬م ی خواهم قدری جزئ ی تر‬ ‫به مساله بنگریم‪ .‬ایدئولوژی شیعه ب ه عنوان یکی‬ ‫از نظریات و الگوهای فکری‪ -‬سیاس�ی قابل تامل‬ ‫اسالم در جهان شناخته ش�ده است‪ .‬این در حالی‬ ‫اس�ت که در فض�ای بی ن الملل در س�ال های اخیر‬ ‫وجه اسالمستیزی قوت فراوانی یافته و جریان ها‬ ‫و گروه های مختلفی با یاری جریان های س�لفی و‬ ‫اف راطی اسالمی توانسته اند این باور را بیش از پیش‬ ‫در جهان بارور نمایند‪ .‬ح�ال اقای روحانی ب ه عنوان‬ ‫بزرگترین و مه م ترین کشوری که ایدئولوژی شیعی‬ ‫را در دس�تورکار خود قرار داده چگون�ه م ی تواند بر‬ ‫این حجم قاب�ل توجه اسلام س�تیزی در جهان‬ ‫غلبه نماید؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬به طور کلی ما صاحبان اندیشه و گروه های مرجع را‬ ‫م ی توانیم به سه دسته تقسیم کنیم؛ دسته اول کسانی هستند‬ ‫که از زمان عقب هس��تند و به طور مثال در بیست‪ ،‬س ی سال‬ ‫پیش از این به سر م ی ب رند و در گذشته باقی ماندهاند؛ دسته دوم‬ ‫کسانی هستند که در زمان حال زندگی م ی کنند و نگاهشان‬ ‫محدود به همین زمان حاضر است‪ ،‬اما گروه سوم کسانی هستند‬ ‫که اینده نگرند و بیست سال اینده را از همین امروز م ی بینند‬ ‫و جهان اینده را همواره مد نظر دارند‪ .‬بر این اساس انها اسالم‬ ‫را به گونه ای تفسیر م ی کنند که جامعه اسالمی را برای بیست‬ ‫س��ال اینده و به طور کلی جهان فردا اماده م ی کند‪ .‬من اقای‬ ‫روحانی را در گروه سوم م ی بینم‪ .‬ایشان نگاه فرهنگی دقیق و‬ ‫کارشناسی به اینده دارند و با ترکیب شدن این نگاه تخصصی با‬ ‫نگاه جهانی در خصوص مسائل جامعه اسالمی‪ ،‬سعی م ی کنند‬ ‫جامعه ما را به گونه ای پیش برند که در اینده عزت مندی و افتخار‬ ‫و حضور افتخارافرین ملت ای ران فراهم شود‪ .‬بر این اساس ایشان‬ ‫در پی این هستند که در سال های اینده جامعه اسالمی ما در‬ ‫مقابل امواج گسترده جهانی که یقینا شدت خواهد یافت‪ ،‬حفظ‬ ‫شود‪ .‬دیدگاه ایشان به نظر من جهانی است و عقالنیت و امید و‬ ‫اعتدالی هم که هم واره از ان یاد م ی کنند بر همین دیدگاه استوار‬ ‫است‪ .‬اقای روحانی در پی این هستند جامعه ایران را به سمتی‬ ‫پیش بب رند که ایران بتواند در اینده جهان حضوری پررنگ داشته‬ ‫باشد‪ .‬ناگفته پیداست که ب رای حصول به چنین اتفاقی نگاه و‬ ‫دقت ویژه در مسائل فرهنگی بیش از سایر موارد مورد نیاز است‪.‬‬ ‫‪ l‬این نکته ای است که ایش��ان در اکثر سخنران ی ها‬ ‫و بیاناتشان تاکید دارند و اتفاقا مساله بسیار مهمی هم است‪.‬‬ ‫متاسفانه باید بپذیریم که در هشت سال اخیر جامعه ایرانی و‬ ‫اسالمی ما ضربات بس��یار زیادی را در این حوزه متحمل شده‬ ‫اس��ت‪ .‬ما در ای��ن دوره بداخالق ی های مطبوعاتی‪ ،‬سیاس��ی‬ ‫و فرهنگی فراوانی را ش��اهد بودی��م و جامعه م��ا از این روند‪،‬‬ ‫اسی ب های فراوانی متحمل گشته است‪ .‬در این رابطه همچنین‬ ‫م ی توان به توهی ن ها‪ ،‬تحقیرها و تهدیدات فراوانی که در جامعه‬ ‫فزونی یافته است اشاره نماییم‪ ،‬در حالی که پیامبر ما م ی فرماید‪:‬‬ ‫«من ب رای مکارم اخالقی مبعوث ش��دم‪ ».‬اقای دکتر روحانی‬ ‫ذاتا شخصیت اخالقی‪ ،‬متین و مودبی هس��تند‪ .‬مردم هم در‬ ‫این س��ال ها ضربات فراوانی را در این حوزه متحمل ش��ده اند‪،‬‬ ‫بناب راین به همین ادبیات و نگاه و بین��ش اخالقی رای دادند‪.‬‬ ‫هرچند عده ای هن��وز هم به این بداخالق ی ه��ا ادامه م ی دهند‬ ‫و همچنان بر مدار پیش��ین خود حرکت م ی کنند‪ ،‬اما واقعیت‬ ‫اینجاست که اقای روحانی روزنه امیدی را برای مردم باز کردند‪.‬‬ ‫همین بازگشت به اخالق م ی تواند یکی از مهم ترین ابزارهایی‬ ‫باشد که اقای روحانی را در این مسیر یاری رسان باشد‪ .‬چرا ما‬ ‫باید در صحنه سیاست ش��اهد این بداخالق ی ها باشیم؟ نباید‬ ‫فراموش کنیم که انحصارطلبی و قدرت و شهرت طلبی همگی‬ ‫ضد ارزش هستند و در مفاهیم دینی ما رویکردهای مذموم ی به‬ ‫شمار م ی روند‪ .‬اقای دکتر روحانی م ی خواهند با ادبیات متین و‬ ‫فاخر جامعه را به سمت رعایت ادب و نزاکت پیش بب رند و باید‬ ‫اشاره کرد که سخنران ی های ایشان به عنوان رئی س جمهور چه‬ ‫در داخل و چه در خارج کشور نقش بس زایی در این حرکت ایفا‬ ‫کرده است‪ .‬این‪ ،‬ان هدفی است که اسالم ب رای تحقق ان امده‬ ‫است‪ .‬نظام اسالمی باید اخالقی باشد و اخالق باید بر سیاست‬ ‫ما حاکم باشد‪ .‬خوشبختانه حرکت اقای روحانی در این جهت‬ ‫است و طبیعتا این حرکت مورد حمایت فرهیختگان و مراجع و‬ ‫دانشمندان کشور هم قرار گرفته و خواهد گرفت‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫کم ی هم م ی خواهیم به مسائل فرهنگی بپردازیم‪.‬‬ ‫اقای روحانی بر مباحث فرهنگی چون مهندس�ی‬ ‫فرهنگی‪ ،‬اقتص�اد فرهنگی‪ ،‬تح�والت فرهنگی و‬ ‫مباحثی از این دس�ت تاکید فراوانی دارند‪ .‬بر این‬ ‫اساس ایش�ان تاکید دارند که باید سرمای ه گذاری‬ ‫فرهنگی در ایران تقویت ش�ود و به نوعی س�بک‬ ‫زندگی در ام�وزش ما مورد تاکید ق�رار بگیرد و این‬ ‫خالئی که امروز در جامعه وجود دارد‪ ،‬برطرف شود‪.‬‬ ‫شما چنین برداشتی از اعتقادات ایشان دارید؟ اصوال‬ ‫این نوع نگاه اقای روحانی ایشان را تا حدی از بخش‬ ‫دیگری از روحانیون متمایز م ی کند؟‬ ‫چگونه امکان پذی�ر خواهد بود؟ ما چ�ه ابزارهایی‬ ‫برای حصول ب�ه این جای�گاه در اختی�ار داریم؟ به‬ ‫عبارت دیگر اقای روحان�ی با چه موادی م ی خواهد‬ ‫در این مسیر قدم بردارد و جایگاه ایران را ارتقا دهد؟‬ ‫حوزوی دارند‪ .‬در خصوص حوزه های علمیه هم باید اذعان داشت‬ ‫که با پیروزی انقالب اسالمی و دیدگاه های حضرت امام و مقام‬ ‫معظم رهبری این بخش مهم دینی و پژوهشی جامعه اسالمی‬ ‫ما تحوالت مثبتی را در خود مشاهده کرده است‪ .‬همچنین باید‬ ‫اش��اره کرد که انتخابات اخیر هم تحول مهم ی در دیدگاه های‬ ‫حوزویان به وجود اورده اس��ت‪ .‬همین که رئی س جمهور لباس‬ ‫روحانیت بر تن دارد و از محصوالت و شاگردان امام محسوب‬ ‫م ی شود‪ ،‬ب رای حوزه های علمیه جای افتخار دارد‪ .‬در خصوص‬ ‫دیدگاه کالن حوزویان نس��بت به پیروزی اقای روحانی چه در‬ ‫داخل و چه در دیپلماسی جهانی بسیار مثبت است و امیدوارم‬ ‫ایشان بتوانند قرائتی صحیح از اسالم و دین عرضه کنند و جاذبه‬ ‫اسالم را به مردم نشان دهند‪ .‬در فضای بی ن المللی هم ادبیات‬ ‫جدیدی که اقای روحانی از خود نش��ان داده اند مورد توجه قرار‬ ‫گرفته و بسیاری عالقه مند ش��ده اند ای ران را بهتر بشناسند‪ .‬در‬ ‫نیویورک شاهد بودیم که استقبال از صحب ت ها و مصاحب ه های‬ ‫اقای روحانی چشمگیر بود‪ .‬هیات های دیپلماتیک زیادی در پی‬ ‫گفت وگو و مذاکره با ایش��ان به نمایندگی از ایران بودند‪ .‬اینها‬ ‫همه نش��انه هایی از تاثیر مثبت ادبیات جدید اقای روحانی در‬ ‫فضای بی ن الملل است‪.‬‬ ‫‪ l‬از مکتب اهل بی��ت یا همان تش��یع‪ ،‬قرائت های‬ ‫مختلفی وجود دارد و اقای دکت��ر روحانی این مکتب را مکتب‬ ‫رحمت‪ ،‬فتوت‪ ،‬جوانمردی‪ ،‬ارامش‪ ،‬صلح و همزیستی مسالمت‬ ‫امیز م ی دانند‪ .‬بر این اساس معتقدند باید کار بیشتری در این‬ ‫خصوص صورت بگیرد و بر این باورند نباید کارویژه تش��یع را‬ ‫فرهنگ ستیز و خشونت طلب معرفی کنیم‪ ،‬باید به جهانیان‬ ‫اثبات کنیم که فرهنگ اهل بی��ت‪ ،‬فرهنگ محبت و عاطفه‬ ‫بوده و بر روابط مناسب و همراه با تکریم میان انسان ها استوار‬ ‫بوده است‪ .‬در این میان احترام به حقوق یکدیگر و شهروندی از‬ ‫مبانی این مکتب است‪ .‬این یک دیدگاه ویژه ای است که اقای‬ ‫روحانی مطرح م ی کنند و بر جنب ه های رحمانیت اسالم و تشیع‬ ‫تاکید م ی کنند‪ .‬به نظر من در حوزه های علمیه باید گروه های‬ ‫تحقیق و پژوهش تشکیل شود و روی این بعد‪ ،‬فعالیت بیشتری‬ ‫صورت گیرد و دولت را در ارائه بهتر ان چهره عاطفی و انسانی‬ ‫اسالم یاری دهند‪ .‬در مس��ائل سیاسی هم این رویه باید دنبال‬ ‫شود و به دنیا اثبات شود که نگاه اس�لام‪ ،‬نگاه قدرتطلبانه و‬ ‫ستیز نیست‪ .‬نگاه مکتب تش��یع‪ ،‬نگاه درگیری‪ ،‬کشمکش و‬ ‫منازعه دائم ی نیست‪ .‬تشیع مکتبی عقالیی است که بر اساس‬ ‫عقالنیت شکل گرفته است و اقای دکتر روحانی هم بر همین‬ ‫عقالنیت و تدبیر عنایت ویژه ای دارند‪ .‬به نظر من باید گروه های‬ ‫علمی و پژوهشی روی بع ِد عقل و عقالنیت در مکتب تشیع و‬ ‫نگاه عقالیی به سیاست و حکومت کار ویژه ای انجام دهند و‬ ‫این چهره درخشنده مکتب تشیع را برای جهانیان تبیین کنند‪.‬‬ ‫در این راستا اقداماتی چون تبیین نظری و تئوریک انگاره های‬ ‫اقای روحانی باید توس��ط پژوهش��گران و دانشمندان صورت‬ ‫پذیرد و همه ایشان را در این مس��یر پر پیچ و خم یاری رسانند‬ ‫تا رئیس دولت یازدهم بتواند در پیشبرد برنامه ها و تفکراتش‬ ‫که ب رای جامعه ای رانی – اس�لامی مفید نیز هس��ت‪ ،‬موفق‬ ‫عمل نماید‪g.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫از راست های مدرن تا پراگماتیست ها‬ ‫چه کسانی به حسن روحانی مشاوره می دهند؟‬ ‫یاسر نورعلیوند‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪7‬‬ ‫هر دولتی ب رای پیش��برد بهتر امور نیاز به مشاورانی‬ ‫برجس��ته و توانمند دارد‪ .‬به طور طبیع��ی رئی س جمهور به‬ ‫تنهایی بر همه مس��ائل اش��راف ندارد و در همه زمینه ها‬ ‫صاحب نظر نیست و الزم است در مس��ائل مختلف ب رای‬ ‫خود مشاورانی تعیین کند که با انها در حوزه های مختلف‬ ‫به مشورت بپردازد‪ .‬همین مساله اهمیت مشاوران و نقش‬ ‫مهم انها در خط مشی اصلی دولت در زمینه های مختلف‬ ‫را روش��ن م ی کند‪ .‬در زیر به معرفی چند ت��ن از مهمترین‬ ‫مش��اوران دکتر روحانی در حوزه های فرهنگی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫سیاسی خواهیم پرداخت‪.‬‬ ‫حسام الدین اشنا‬ ‫جلد دوم‬ ‫دکتر حس��ن روحانی‪ ،‬رئی س جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫‪ 9‬مه��ر ‪ 1392‬در حکم ی حس��ام الدین اش��نا را به عنوان‬ ‫«مش��اور رئی س جمه��ور در ام��ور فرهنگ��ی» منص��وب‬ ‫کرد‪ .‬اش��نا همچنین به همراه عبدالرض��ا رحمانی فضلی‬ ‫نماینده رئی س جمهور در ش��ورای نظارت بر س��ازمان صدا‬ ‫و سیماس��ت‪ .‬وی همچنین مام��ور س��اماندهی معاونت‬ ‫سیاسی دفتر رئی س جمهور و مرکز بررس ی های استراتژیک‬ ‫نهاد ریاس��ت جمهوری اس��ت‪ .‬قرار اس��ت وی با تعدیل و‬ ‫ادغام احتمالی معاونت سیاسی دفتر رئی س جمهور و مرکز‬ ‫بررس ی های استراتژیک ریاست جمهوری زمینه ساماندهی‬ ‫این دو مجموعه را فراهم کند‪ .‬از وی به عنوان مشاور ارشد‬ ‫دکتر روحانی یاد م ی کنند‪ .‬اشنا در س��فر حسن روحانی به‬ ‫نیویورک ب رای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد‬ ‫در سال ‪ ۲۰۱۳‬از معدود همراهان وی بود‪.‬‬ ‫حس��ام الدین اش��نا متول��د ‪ ۱۳۴۳‬در ته ران‪ ،‬اس��تاد‬ ‫دانش��کده معارف اس�لامی و فرهنگ و ارتباطات و عضو‬ ‫هیات علم ی دانشگاه امام صادق (ع) با درجه دانشیاری است‪.‬‬ ‫وی عضو هسته مرکزی ستاد انتخاباتی روحانی بود‪ .‬اشنا‪،‬‬ ‫داماد ایت اهلل دری نجف ابادی است و زمانی نیز مسئول اداره‬ ‫اطالعات قم بوده اس��ت‪ .‬وی دارای مدرک کارشناسی ارشد‬ ‫معارف اسالمی و تبلیغ و دکترای معارف اسالمی و فرهنگ‬ ‫و ارتباطات از دانش��گاه امام صادق(ع) اس��ت و از شاگردان‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی محس��وب م ی ش��ود‪ .‬کتاب های «از‬ ‫سیاست تا فرهنگ؛ سیاست های فرهنگی دولت در ای ران‬ ‫‪« ،»1320-1304‬خشونت و فرهنگ؛ اسناد محرمانه کشف‬ ‫حجاب» «ما روحانی��ون در مواجهه با ای��دز چه م ی توانیم‬ ‫بکنیم؟» از جمله تالیفات حسام الدین اشناست‪.‬‬ ‫حسام الدین اشنا فردی است که نقش قابل توجهی در‬ ‫حضور رسانه ای حسن روحانی‪ ،‬به ویژه در جریان مناظره های‬ ‫انتخاباتی ایفا کرد‪ .‬برخی منابع رس��انه ای عنوان م ی کنند‬ ‫که ط راحی‪ ،‬رنگ بندی و تصویرسازی کلید حسن روحانی‬ ‫از س��وی اش��نا صورت گرفته است تا برندس��ازی جدیدی‬ ‫در عرصه رقابت های انتخاباتی داش��ته باش��د‪ .‬حتی او در‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫تولید محتوای مس��تند انتخاباتی حسن روحانی نیز نقش‬ ‫پررنگی داشته است‪ .‬اش��نا بار دیگر توانست ضریب نفوذ‬ ‫«امام صادق ی ها» را در عرصه مدیریت کالن کشور به نکته‬ ‫بینان و خواص جامعه گوشزد کند‪ .‬البته او جزو معدود امام‬ ‫صادق ی های حاضر در تیم روحانی است‪ .‬حسام الدین اشنا‬ ‫در سال های اخیر بیشتر در کسوت یک چهره علم ی با کت‬ ‫وشلوار دیده م ی شود‪ ،‬اما در واقع یک روحانی دارای سوابق‬ ‫علمی‪ ،‬سیاسی و امنیتی است که چند صباحی است دیگر‬ ‫لباس روحانیت را به تن نم ی کند‪ .‬اش��نا با این س��وابق در‬ ‫اکثریت قریب به اتفاق گمانه زن ی ها نامش به عنوان یکی از‬ ‫گزینه های وزارت ارش��اد مطرح م ی شد‪ ،‬اما به هر تقدیر وی‬ ‫ب رای این پست نامزد نشد‪.‬‬ ‫درست است که اشنا در نهایت به عنوان وزیر فرهنگ‬ ‫و ارشاد به مجلس معرفی نش��د‪ ،‬اما انتصاب وی به عنوان‬ ‫مش��اور امور فرهنگ��ی رئی س جمهور همچن��ان به نقش‬ ‫حس��اس وی در حوزه فرهنگی کشور اش��اره دارد‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رس��د که با انتخاب او به عنوان مش��اور فرهنگی‪ ،‬نگاه‬ ‫دولت به مسائل کالن فرهنگی دچار تغییر و تحول اساسی‬ ‫خواهد شد‪ .‬نگاه نو به سیاستگذاری های فرهنگی و توجه به‬ ‫نقش پررنگ فرهنگ و رسانه در دیپلماسی عمومی‪ ،‬نگاه‬ ‫امنیتی متفاوت به اینترنت و فضای مجازی‪ ،‬سیاست های‬ ‫مطبوعات��ی و نقش فرهنگ در سیاس��ت خارجی از جمله‬ ‫حوزه هایی اس��ت که به نظر م ی رس��د با برگزیدن اشنا در‬ ‫کسوت مشاور فرهنگی با تحول مواجه خواهند شد‪ .‬توجه‬ ‫به نقش قدرت هوش��مند و تاکید بر اینده پژوهی در حوزه‬ ‫فرهنگ از دیگر برنامه هایی اس��ت ک��ه از حوزه های مورد‬ ‫عالقه حس��ام الدین اشناس��ت‪ .‬باتوجه به تاکید ویژه اشنا‬ ‫بر قدرت هوش��مند و نگاهی اینده پژوهانه ب��ه این پدیده‬ ‫او م ی تواند یکی از گزینه های ج��دی ط راحی و ایجاد یک‬ ‫مرکز اینده پژوهی با تکیه بر مباحث قدرت نرم و همچنین‬ ‫دیپلماسی فرهنگی باش��د؛ امری که کمبودش در فضای‬ ‫امروز ای ران بجد احساس م ی شود‪.‬‬ ‫مسعود نیلی‬ ‫مسعود نیلی‪ ،‬مشاور رئی س جمهور در امور اقتصادی‪،‬‬ ‫اس��تاد دانش��گاه صنعتی ش��ریف و یک��ی از اقتصاددانان‬ ‫ای رانی اس��ت‪ .‬وی س��ه س��ال در دوران ریاس��ت جمهوری‬ ‫هاشم ی رفسنجانی معاون سازمان ب رنامه و بودجه ای ران بود‪.‬‬ ‫وی از سال ‪ ۱۳۷۹‬تا ‪ ۱۳۹۰‬رئیس دپارتمان اقتصاد دانشکده‬ ‫مدیریت و اقتصاد دانش��گاه ش��ریف بوده اس��ت‪ .‬از نیلی‬ ‫تاکنون هفت جلد کتاب و تعداد زیادی مقاله در حوزه های‬ ‫مختلف اقتصاد کالن و اقتصاد سیاسی منتشر شده است‪.‬‬ ‫از کتاب های منتشرشده وی م ی توان اقتصاد ای ران و معمای‬ ‫توسعه نیافتگی و تجربه توسعه صنعتی در جهان را نام برد‪.‬‬ ‫زمینه علم ی مورد عالقه او اقتصاد سیاسی و اقتصاد کالن‬ ‫است‪ .‬نیلی جزو تیم اقتصادی حسن روحانی پس از پیروزی‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری ای ران بوده است‪ .‬حسن روحانی‬ ‫چندی بعد از تشکیل هیات دولت‪ ،‬نیلی را به عنوان مشاور‬ ‫اقتصادی رئی س جمهور منصوب کرد‪.‬‬ ‫نیلی در تهیه و تدوین اولین و سومین ب رنامه پنج ساله‬ ‫توسعه کشور ایفای نقش کرد‪ .‬او مدتی نیز در راس شورای‬ ‫اقتصاد کشور مشغول کار بود‪ .‬وی در دوران ریاست جمهوری‬ ‫محمد خاتمی مج��ددا به عنوان معاون س��ازمان برنامه و‬ ‫بودجه و سرپرست کمیته خصوصی سازی برگزیده شد‪ .‬او‬ ‫همچنین رئیس موسس��ه عالی پژوهش در برنامه ریزی و‬ ‫توسعه و استاد این موسسه بوده است‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬نیلی‬ ‫اصل ی ترین نویسنده استراتژی توسعه صنعتی ای ران است‪.‬‬ ‫از مهم ترین فعالی ت های او م ی توان به تدوین س��ند‬ ‫استراتژی توس��عه صنعتی کش��ور در زمان وزارت اسحاق‬ ‫جهانگی��ری در دوران ریاس��ت جمهوری محمد خاتمی در‬ ‫سال ‪ ۱۳۸۲‬نام برد‪ .‬البته سندی که او تدوین کرده بود هیچ‬ ‫گاه فرصت اجرای دقیق در اقتصاد ای ران را پیدا نکرده است‪.‬‬ ‫مس��عود نیلی‪ ،‬از س��رامدان اقتصاد لیب رالیس��تی در‬ ‫ای ران محسوب م ی شود‪ .‬وی سال هاست در دانشکده های‬ ‫اقتصاد‪ ،‬اقتصاد لیب رالیس��تی را تدریس م ی کن��د‪ .‬نگاه به‬ ‫جهان به عنوان یک فرصت‪ ،‬نگاه ب��ه دولت به عنوان یک‬ ‫هدایت کننده و نگاه به بخ��ش خصوصی به عنوان محرک‬ ‫اصلی اقتصاد‪ ،‬س��ه پایه اصل��ی نظری و فک��ری نیلی در‬ ‫اقتصاد کش��ور را تش��کیل م ی دهند‪ .‬از دل این س��ه پایه‬ ‫فکری تاکی��د بر م��دل برونگرای��ی اقتصادی و ب��ازار ازاد‬ ‫بیرون م ی اید‪.‬‬ ‫کس��ری بودجه در کنار ضعف خدمات دولت‪ ،‬محیط‬ ‫نامناسب کس��ب و کار‪ ،‬مداخالت تاریخی دولت در اقتصاد‬ ‫و نب��ود یک چارچ��وب قاب��ل پی ش بینی از س��وی دولت‪،‬‬ ‫نظ��ام ناکارام��د یاران��ه و بروز خطاه��ای بزرگ در ش��یوه‬ ‫اصالح ان‪ ،‬ش��رایط نامس��اعد ارزی و همچنین مس��ائل‬ ‫تحری��م و محدودیت ه��ای بی ن الملل��ی از نظ��ر نیلی از‬ ‫جمله مشکالتی اس��ت که اقتصاد کش��ور در حال حاضر‬ ‫با ان درگیر اس��ت‪ .‬از دیگر س��و‪ ،‬بهبود رابط��ه بین بانک‬ ‫و بنگاه ه��ای اقتص��ادی‪ ،‬رقابتی کردن سیس��تم بانکی و‬ ‫ایجاد جذابیت ب رای جذب منافع بیشتر‪ ،‬نقش بازار سرمایه‬ ‫حسام الدین اشنا فردی است که نقش قابل توجهی در حضور رسانه ای حسن روحانی‪ ،‬به ویژه در جریان مناظره های انتخاباتی ایفا کرد‪ .‬برخی منابع رسانه ای‬ ‫عنوان می کنند که طراحی‪ ،‬رنگ بندی و تصویرسازی کلید حسن روحانی از سوی اشنا صورت گرفته است تا برندسازی جدیدی در عرصه رقابت های انتخاباتی‬ ‫داشته باشد‬ ‫‪58‬‬ ‫محمود سریع القلم (متولد ‪ ۱۳۳۸‬در ته ران) از مهمترین‬ ‫مشاوران سیاسی رئی س جمهور در زمینه توسعه و حوزه های‬ ‫وابس��ته به ان اس��ت‪ .‬وی پژوهشگر حوزه توس��عه‪ ،‬علوم‬ ‫سیاس��ی و تاریخ معاصر ای ران است‪ .‬او اس��تاد تمام گروه‬ ‫علوم سیاس��ی دانشگاه شهید بهشتی اس��ت‪ .‬سریع القلم‬ ‫در کالس های ازاد موسسه پرس��ش نیز تدریس م ی کند‪.‬‬ ‫وی لیس��انس علوم سیاسی را در دانش��گاه ایالتی نرتریج‪،‬‬ ‫فوق لیس��انس و دکترای رواب��ط بی ن الملل را در دانش��گاه‬ ‫کالیفرنی��ای جنوبی و فوق دکترای رواب��ط بی ن الملل را در‬ ‫دانشگاه اوهایو کسب کرده است‪ .‬سریع القلم دارای تالیفات‬ ‫بیشماری از جمله توسعه؛ جهان س��وم و نظام بی ن الملل‪،‬‬ ‫عقل و توس��عه یافتگی‪ ،‬عقالنیت و اینده توسعه یافتگی‬ ‫ای ران‪ ،‬ای ران و جهانی شدن‪ :‬چالش ها و راه حل ها و فرهنگ‬ ‫سیاسی ای ران است‪.‬‬ ‫از مجموعه تالیفات وی م ی توان به این نتیجه رسید‬ ‫که توس��عه فکری‪ ،‬فرهنگی و انس��انی‪ ،‬خصوصی سازی‬ ‫اقتصادی‪ ،‬تفکیک قدرت سیاسی از قدرت اقتصادی و تعامل‬ ‫با دنیا پایه های فکری محمود سریع القلم ب رای رسیدن به‬ ‫توسعه در کشور است‪.‬‬ ‫سریع القلم در زمینه توسعه فرهنگی و انسانی معتقد‬ ‫است که همه مش��کالت موجود در کش��ور را نباید با نگاه‬ ‫سیاسی نگریس��ت‪ .‬باید قبول کرد که بنیان مشکالت ما‬ ‫فکری و فرهنگی است و ما باید در پی این باشیم تا اندیشه‬ ‫خود و مردم را اصالح کنیم‪ .‬وی معتقد اس��ت امروز کشور‬ ‫ما نیازمند بیش از ‪ ۵۰۰‬نفر نویس��نده دانش��گاهی است تا‬ ‫بتواند کل جامعه را در مدارهای بی ن المللی بیاورد‪ .‬ما ب رای‬ ‫نیل به این مهم نیازمند کارهای س��نگینی در زمینه فکر و‬ ‫رسانه هستیم تا بتوانیم همانند کش��ورهایی چون برزیل‬ ‫و کره جنوبی قدرت مل��ی خود را افزایش دهیم‪ .‬از س��وی‬ ‫احمد نقیب زاده‬ ‫احمد نقیب زاده (متولد ‪ ۱۳۳۲‬در شهربابک) پژوهشگر‬ ‫حوزه علوم سیاس��ی و اس��تاد تم��ام گروه علوم سیاس��ی‬ ‫دانش��گاه ته ران نیز یکی دیگر از مش��اوران سیاسی دکتر‬ ‫روحانی اس��ت‪ .‬وی دارای مدرک لیسانس و فوق لیسانس‬ ‫علوم سیاس��ی از دانش��گاه ته ران‪ ،‬فوق لیس��انس روابط‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫محمود سریع القلم‬ ‫جلد دوم‬ ‫در تامی��ن مالی‪ ،‬توانمندس��ازی بخ��ش خصوصی‪ ،‬توجه‬ ‫به خصوصی س��ازی های جدید‪ ،‬ش��به دولت ی ه��ا و اصالح‬ ‫قوانین ورشکس��تگی‪ ،‬تعامل با دنیا و به��ره وری از جمله‬ ‫راه حل هایی است که مس��عود نیلی ب رای بهبود وضعیت‬ ‫نامساعد اقتصادی کش��ور به ان معتقد است‪ .‬به هر حال‪،‬‬ ‫از اندیش��ه های مش��اور اقتصادی دولت یازدهم پیداس��ت‬ ‫که دولت دکتر روحانی دولتی مداف��ع رویکرد اقتصاد ازاد و‬ ‫مخالف رویه های اقتصاد دستوری خواهد بود‪.‬‬ ‫دیگر‪ ،‬دکتر سریع القلم کاهش امراض فرهنگی و اجتماعی‬ ‫را با غیرضروری ش��دن تمل��ق و کاهش فس��اد اداری را از‬ ‫راه های سالم س��ازی نظام اجتماعی م ی داند و در این زمینه‬ ‫معتقد اس��ت که دولت زیر مجموعه اقشار است‪ ،‬در جوامع‬ ‫بی ن الملل جامعه به اعتماد به نفسی رسیده که خود را باالتر‬ ‫از دس��تگاه دولتی م ی داند‪ .‬جایی که دولت س��االر و محور‬ ‫است‪ ،‬تملق هم هست‪ ،‬هرجا که پول مجانی هست‪ ،‬فساد‬ ‫اداری وجود دارد‪ ،‬اما بخش خصوصی م ی تواند به مرور زمان‬ ‫این روند را اصالح کند‪.‬‬ ‫دکتر سریع القلم در حوزه خصوصی سازی نیز بر این‬ ‫باور اس��ت که امروز دولت ها عالقه مند هستند تا به تدریج‬ ‫مسئولیت معاش مردم را از دوش خود بردارند و تعهدات خود‬ ‫را کم کنند‪ .‬هر فردی مسئول زندگی خودش است و دولت‬ ‫باید به عنوان میانجی به مردم کمک کند‪ .‬این در حالی است‬ ‫که در کشور ما برخالف روند جهانی موجود در جهان‪ ،‬دولت‬ ‫بزرگ است و جامعه همچنان در گرو دولت است‪ .‬از نظر وی‬ ‫جامعه بزرگ تر از دولت با یک شخصیتی شدن شهروندان‬ ‫و ضرورت کار بی ن الملل یکی از ضرورت های سالم سازی و‬ ‫پیشرفت جامعه است‪.‬‬ ‫سریع القلم‪ ،‬سالم سازی یک نظام اجتماعی را در گرو‬ ‫تفکیک قدرت اقتصادی از سیاسی م ی داند و معتقد است‬ ‫که در ابتدا باید قدرت سیاس��ی از قدرت اقتصادی تفکیک‬ ‫ش��ود و تا این امر به وقوع نپیوندد اتفاق پایداری در کشور‬ ‫نم ی افتد‪ .‬جامعه م ی تواند بر سیاس��تگذاری های حاکمیت‬ ‫اثر بگذارد‪ ،‬زمانی که قدرت سیاسی و اقتصادی در یک جا‬ ‫متمرکز شوند‪ ،‬فرصت رشد انسان و جامعه گرفته م ی شود‪.‬‬ ‫اگر این دو از هم تفکیک بشوند ازادی هم از پس این جدایی‬ ‫متولد م ی شود و در بستر این تغیی رات است که رسانه های‬ ‫ازاد و مستقل هم شکل م ی گیرد‪ .‬از نظر وی ازادی به شکل‬ ‫منفی و مثبت نیاز جامعه است و بزرگ ترین قدم ب رای ازادی‬ ‫فکر در ای ران خصوصی س��ازی اقتصادی است؛ زی را معاش‬ ‫مستقل از حاکمیت مبنای ازادی است‪.‬‬ ‫بی ن الملل از دانش��گاه نان تر فرانس��ه و دکترای مطالعات‬ ‫سیاسی از دانشگاه نان تر فرانسه است‪ .‬از جمله کتاب های‬ ‫وی م ی توان به توسعه سیاسی‪ ،‬احزاب سیاسی و گروه های‬ ‫ذی نفوذ‪ ،‬اتحادیه اروپا از اغاز تا امروز‪ ،‬تاثیر فرهنگ ملی بر‬ ‫سیاست خارجی جمهوری اسالمی ای ران و تاریخ دیپلماسی‬ ‫و روابط بی ن الملل از پیمان وستفالی تا امروز اشاره کرد‪ .‬به‬ ‫نظر م ی رس��د که رئی س جمهور از دیدگاه های وی در زمینه‬ ‫توسعه و وجوه ان استفاده خواهد کرد‪.‬‬ ‫در زمینه توسعه وی بر این باور است که ابتدا باید اراده‬ ‫توسعه به وجود بیاید سپس به دنبال مدیریت ان باشیم‪ .‬از‬ ‫نظر وی مهمترین عامل در توس��عه وجود نیروی انس��انی‬ ‫کارامد اس��ت‪ .‬هر خللی که وجود داش��ته مربوط به همین‬ ‫عامل اس��ت‪ .‬از انجا که تربیت چنین نیرویی نیازمند زمان‬ ‫است‪ ،‬طبعا توسعه یک شبه به دس��ت نم ی اید‪ .‬در همین‬ ‫ارتباط وی توسعه اموزش و پرورش و دانشگاه ها را از عوامل‬ ‫اصلی پیشرفت م ی داند و معتقد اس��ت که چون در کشور‬ ‫در حوزه علوم طبیعی حساس��یتی وجود نداشت پیشرفت‬ ‫هم صورت گرف��ت‪ ،‬ولی در علوم اجتماعی حساس��ی ت ها‬ ‫موجب در محاق رفتنش شد‪ .‬در حالی که ب رای بوم ی کردن‬ ‫علوم الزم بود علوم اجتماعی بالنده ش��ود و با سعه صدر با‬ ‫انها برخورد ش��ود تا محصوالت ان پ��س از یکی‪ ،‬دو دهه‬ ‫اشکار شود‪.‬‬ ‫وی بهترین دولت توسع ه گرا در تاریخ معاصر ای ران را‬ ‫دولت هاشمی و بدترین انها را دولت نهم و دهم م ی داند و‬ ‫امیدوار اس��ت که دولت روحانی نیز همان راه هاشمی را و‬ ‫البته بهتر از ان ط��ی کند‪« :‬ما بعد از جن��گ اصال چیزی‬ ‫نداشتیم‪ .‬ب رای هر چیز م ی بایست در صف م ی ایستادیم‪ .‬نه‬ ‫راهی بود نه وسیله ای‪ .‬اما در عرض هشت سال یکباره این‬ ‫کشور زیر و رو شد‪ .‬همه کسانی که به هاشمی بد م ی گویند‬ ‫در واقع سر همان سفره ای نشس��ته اند که او انداخته است‪.‬‬ ‫پایه های این نظام را محکم کرد‪ ،‬وضع مردم شتابان بهبود‬ ‫یافت‪ ،‬وجهه کش��ور در جهان بهبود یافت‪ ،‬توسعه نیروی‬ ‫انسانی را او برنامه ریزی کرد‪».‬‬ ‫اگرچه دکتر نقی��ب زاده در حوزه هایی همچون روابط‬ ‫بی ن الملل و جامعهشناسی سیاسی مطالعات فراوانی داشته‬ ‫است‪ ،‬اما به نظر م ی رسد که او بیشتر در حوزه توسعه به ویژه‬ ‫توسعه نیروی انسانی در حوزه اموزش عالی و دانشگاه های‬ ‫کشور و نحوه نگرش به بوم ی سازی علوم به رئی س جمهور‬ ‫مشاوره خواهد داد‪g .‬‬ ‫‪59‬‬ ‫سیاست‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫«روحانی» جدید‬ ‫حسن روحانی پس از ‪ 100‬روز ریاست جمهوری درکجای سیاست ایران قرار دارد؟‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫حسن روحانی کجای سیاست ای ران ایستاده و نسبتش‬ ‫با اهالی سیاست ای ران چگونه اس��ت؟ این سوال حاال که او‬ ‫رئی س جمهور شده و اکنون که چند ماه از امدنش به پاستور‬ ‫م ی گذرد‪ ،‬بسیار مهمتر از همیشه است‪.‬‬ ‫واقعی��ت این اس��ت ک��ه رئی س جمهور ای��ران مانند‬ ‫رئی س جمهور پیش��ین در ش��رایطی خاص ب��ه مهمترین‬ ‫صندلی ساختمان پاستور رسید‪.‬‬ ‫هر دوی انها اگرچه منتس��ب به یک جن��اح بودند اما‬ ‫واضح و مبرهن بود که پیروزیش��ان مس��تظهر به حمایت‬ ‫جناح شان نبود‪.‬‬ ‫در مورد حسن روحانی البته تفاوت هایی نیز وجود دارد‪.‬‬ ‫محمود احمدی نژاد هرگز نه در گفتار و نه در عمل به جناح‬ ‫مقابلش شیفت نکرد‪ ،‬حال انکه رئی س جمهور کنونی نقشه‬ ‫راه دیگری را برگزیده بود‪.‬‬ ‫اگر انتهای نگاهمان به زمانی خیلی دورتر از چند سال‬ ‫اخیر باشد‪ ،‬باید بگوییم حسن روحانی چهره ای محافظه کار‬ ‫‪60‬‬ ‫و به تعبیر ان زمان راستگرا بوده‪ ،‬عضو جامعه روحانیت مبارز‬ ‫با ان سابقه انقالبی‪.‬‬ ‫زمان اما ه ر چه م ی گذشت و جغ رافیای سیاست ای ران‬ ‫شکل دیگری به خود م ی گرفت‪ ،‬حسن روحانی هم تغیی راتی‬ ‫در منش سیاسی خود م ی داد‪.‬‬ ‫او تا پایان دوران خاتمی اگر چه در سمت دبیری شورای‬ ‫عالی امنیت ملی حضور داشت و مسئول پرونده هسته ای‬ ‫هم بود اما هرگز نه اصالح طلب بود و ن��ه نیروی نزدیک به‬ ‫انها محسوب م ی شد‪ .‬کتاب خاط راتش را هم که م ی خوانی‬ ‫به خوبی متوجه م ی شوی که چپ های اصالح طلب چگونه‬ ‫چوب الی چرخ های سیاست های او م ی گذاشتند‪.‬‬ ‫یک تکنوکرات راستگرا در دل دولت چپگرا‪.‬‬ ‫زمان اما همه چیز را تغییر داد؛ نه فقط ب رای او بلکه ب رای‬ ‫بسیاری از اهل سیاس��ت ای ران‪ .‬اصالح طلب ها باید با دولت‬ ‫خداحافظی م ی کردند‪ ،‬همان طور که صندل ی های مجلس را‬ ‫هم به جناح مقابل داده بودند‪.‬‬ ‫دعواهای‬ ‫سیاس��ی داخلی بود یا نشناختن نیاز ان روز‬ ‫ِ‬ ‫مردم‪ ،‬مهم نیس��ت ه ر چه هس��ت دیگر یک اصالح طلب‬ ‫نتوانس��ت ردای بر جای مانده از س��ی د محمد خاتمی را بر‬ ‫تن کند‪.‬‬ ‫محمود احمدی نژاد حاال رئی س جمهور بود‪ .‬شناسنامه‬ ‫سیاس ی اش او را یک فرد اکتیو و بسیار چابک البته در پشت‬ ‫صحنه معرفی م ی کرد‪ .‬فردی فعال در ش��ورای هماهنگی‬ ‫نیروه��ای انقالب‪ .‬انجا که راس��تگرایانی چ��ون عل ی اکبر‬ ‫ناطق ن��وری ب��رای محافظه کاران نس��خه های سیاس��ی‬ ‫م ی نوشتند‪.‬‬ ‫او مس��ئول تهیه لیس��ت ش��ورای ش��هر ته ران شد‬ ‫و ب��ا معادالتی خاص به ش��هرداری ته ران رس��ید‪ .‬از میان‬ ‫اصولگرایان و دعواهای داخلی انها خود را مطرح کرد و دست‬ ‫اخر توانست به عنوان رئی س جمهور جدید دوران دیگری از‬ ‫زندگ ی اش را اغاز کند‪.‬‬ ‫این دوران جدید البته ب رای بس��یاری از سیاسیون هم‬ ‫اغاز دوران جدیدی بود‪.‬‬ ‫احمدی نژاد خ��ود را اصولگ��را نم ی دانس��ت‪ .‬گاهی‬ ‫سیاست های متمایل به چپگرایان را بروز م ی داد و هیچ ابایی‬ ‫هم نداشت از اینکه بگوید وقعی ب رای احزاب قائل نیست‪.‬‬ ‫معادالت قدرت در ای ران به ه��م ریخت‪ .‬جاگیری های‬ ‫سیاسی تغییر یافت و همی ن جا بود که زندگی حسن روحانی‬ ‫هم دستخوش تحوالتی شد‪.‬‬ ‫اولی��ن مالق��ات او و احمدی ن��ژاد اگر چه دی��دار دو‬ ‫هم استانی تفسیر م ی شد اما پر بود از دلخوری و انتقاد‪.‬‬ ‫حسن روحانی درس��ت بعد از اولین دیدار خواست که‬ ‫دیگر دبیر شورای عالی امنیت ملی نباشد‪ .‬از همین جا او به‬ ‫جای دیگری از سیاست کوچ کرد‪ .‬درست همان جا که اکبر‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و عل ی اکبر ناطق نوری ایستاده بودند‪.‬‬ ‫راستگرایانی که منتقد و معترض دولت مستقر بودند‬ ‫اصالح طلبان روحانی را نم ی خواستند و او مورد اجماع‬ ‫انها نبود؛ این گزاره قطعا تا بیش از دو هفته مانده به انتخابات‬ ‫صادق است‪ .‬انها ب رای گذار از شرایط پس از دوران ‪ 88‬و نیز‬ ‫بازیابی قدرت پیشین‪ ،‬راهی جز رسیدن به روحانی نداشتند‪.‬‬ ‫انها فرصتی م ی خواس��تند ب رای ترمیم همبس��تگ ی های‬ ‫اس��ی ب دیده‪ ،‬بازیابی بدنه از دس��ت رفته‪ ،‬و به دیگر سخن‬ ‫رسیدن به سامانی جدید‪.‬‬ ‫روحانی را با همه زاویه هایی که با او داشتند پذیرفتند‪.‬‬ ‫در بهترین شرایط به عبور از او در چهار سال اینده فکر کردند‬ ‫و در شرایطی بدتر به دوران هشت سال بعد اندیشیدند‪ .‬حسن‬ ‫روحانی هم البته م ی داند ک��ه رای خوبی را از بدنه اجتماعی‬ ‫اصالح طلبان گرفته است و م ی داند ب رای ماندن در پاستور به‬ ‫این بدنه احتیاج دارد‪ .‬چنین است که او حتی در بدترین شرایط‬ ‫س��همیه انها را در کابینه حفظ کرد و هزینه اش هم ناقص‬ ‫ماندن کابینه اش تا چند وقت پس از تشکیل دولت بود‪.‬‬ ‫روحانی حاال منفذی ب رای تنفس سیاسی اصالح طلبان‬ ‫باز کرده اس��ت‪ .‬این مهمتری��ن لطف او به جن��اح جا مانده‬ ‫از قدرت اس��ت‪ .‬روحان��ی اگر چ��ه گاه و بی��گاه حرف های‬ ‫اصالح طلبانه م ی زند و رفتارهای اصالح طلبانه بروز م ی دهد‬ ‫اما واضح اس��ت که خیل��ی تمایل ن��دارد تا نس��بتش را با‬ ‫یک رابطه خاص که هر دو طرف از ان سود خود را می برند‪ .‬این درست ترین‬ ‫تفسیر از ان چیزی است که اکنون میان روحانی و اصالح طلبان می گذرد‬ ‫اصالح طلبان به نمایش بگذارد‪.‬‬ ‫یک رابطه خاص ک��ه هر دو طرف از ان س��ود خود را‬ ‫م ی ب رند‪ .‬این درست ترین تفسیر از ان چیزی است که اکنون‬ ‫میان روحانی و اصالح طلبان م ی گذرد‪.‬‬ ‫اصولگرایان و رئیس جمهور جدید‬ ‫روحانی در اصل یک اصولگراست‪ .‬این را هم خودش‬ ‫قبول دارد و ه��م اصولگرایان‪ ،‬حتی اگر مواضع چند س��ال‬ ‫اخیرش نسبت به دولت وقت فاصله هایی ایجاد کرده باشد‪.‬‬ ‫در اینکه چه تصویری م ی توان از رابطه دوسویه روحانی‬ ‫و اصولگرایان داشت باید به تقس��یم اصولگرایان بپردازیم‪.‬‬ ‫اصولگرایان سنتی حاال رابطه بسیار خوبی با روحانی دارند‪.‬‬ ‫حضور انها در دولت ملموس اس��ت و حتی تا ریاست دفتر‬ ‫رئی س جمهور هم پی��ش رفته اند‪ .‬افرادی از انه��ا به وزارت‬ ‫رس��یده اند و در دولت‪ ،‬قدرت و جای پای خوب��ی یافته اند‪.‬‬ ‫حلقه معتمدان رئی س جمهور با اصولگرایان س��نتی کامل‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫ان سو تر اما ش��رایط دیگری حاکم است‪ .‬اصولگرایان‬ ‫تحولخواه فاصله ای مشهود با دولت دارند‪ .‬هرچند در تمام این‬ ‫مدت ترجیح داده اند بیشتر سکوت کنند و غیر از ماجرای رای‬ ‫اعتماد به وزرا هنوز در اجرا نقدهای جدی خود را بروز نداده اند‪.‬‬ ‫شاید علتش این باشد که نم ی خواهند اگر دولت ناموفق بود‪،‬‬ ‫انها یکی از عوامل عدم موفقیت معرفی شوند‪ .‬فعال هر دو‬ ‫طرف کاری به یکدیگر ندارند‪.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫اصالح طلبان و حسن روحانی‬ ‫اصولگرایان تحولخواه‬ ‫فاصله ای مشهود با دولت‬ ‫دارند‪ .‬هرچند در تمام‬ ‫این مدت ترجیح داده اند‬ ‫بیشتر سکوت کنند و غیر‬ ‫از ماجرای رای اعتماد به‬ ‫وزرا هنوز در اجرا نقدهای‬ ‫جدی خود را بروز نداده اند‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫و البته فاکتوری مهم در پیروزی احمدی نژاد در انتخابات‪.‬‬ ‫احمدی نژاد اختالفش را با ه ر کس هم پنهان م ی کرد‬ ‫اما بیشترین تالشش را م ی کرد تا زاویه اش را با این افراد به‬ ‫رخ بکشد‪ .‬حسن روحانی حاال یک اصولگرا بود که دقیقا در‬ ‫نزدیکترین جا با اصالح طلبان منتقد و جا مانده از قدرت قرار‬ ‫گرفته بود‪.‬‬ ‫یک منتقد تند و تیز شده بود که ابایی از اظهارنظرهای‬ ‫جنجال��ی در ب رابر احمدی نژاد نداش��ت‪ .‬همی ن ج��ا بود که‬ ‫اصالح طلبان با او احس��اس قرابت کردند‪ .‬برگه های تقویم‬ ‫که به اخر رسیدن دوران صدارت محمود احمدی نژاد را روایت‬ ‫م ی کرد‪ ،‬زمزمه های کاندیداتوری روحانی شدت گرفت‪ .‬او به‬ ‫خوبی م ی دانست که اصولگرایان تحت هیچ شرایطی به او‬ ‫نخواهند رسید و نم ی تواند نامزد مورد حمایت اصولگرایان‬ ‫باش��د‪ .‬دوران احمدی ن��ژاد او را از اصولگرای��ان س��نتی که‬ ‫خاستگاه سیاس��ی او هم همان جا بود دور کرده بود‪ .‬او تنها‬ ‫یک شانس داش��ت؛ حمایت اصالح طلبان‪ .‬اصالح طلبانی‬ ‫که پس از وقایع سال ‪ 88‬خس��ته تر از همیشه‪ ،‬ناامیدانه به‬ ‫انتخابات نگاه م ی کردند‪.‬‬ ‫روحانی م ی دانست که سابقه سیاس ی اش نم ی گذارد‬ ‫اصالح طلبان به این راحت ی ها به او برس��ند‪ .‬نقل اس��ت که‬ ‫خاتمی گفته بود در صف افرادی که اصالح طلبان بخواهند‬ ‫در انتخابات از انها دفاع کنند حسن روحانی در انتها قرار دارد‪.‬‬ ‫این سیاست مدار بوروکرات در معادالت ذهن ی اش به اینجا‬ ‫رسید که راه رسیدن به اصالح طلبان از هاشمی م ی گذرد‪.‬‬ ‫هاش��می اگر چه فردی بود که اصالح طلبان در دوران‬ ‫قدرت بیشترین و بدترین انتقادها و اعتراض ها را نسبت به او‬ ‫داشتند اما دوران احمدی نژاد انها را به هاشمی رسانده بود‪.‬‬ ‫واقعیت این است که اکبر هاشم ی رفسنجانی اگرچه‬ ‫به وجوهات مشترکی با اصالح طلبان رس��یده بود و اگر چه‬ ‫دوران احمدی نژاد نسبت هاشمی را با ارکان قدرت در ای ران‬ ‫دورتر کرده بود اما او هرگز نم ی خواس��ت یک اصالح طلب‬ ‫رئی س جمهور شود‪ .‬پس انها را به سمتی هدایت کرد که به‬ ‫فردی برسند که او م ی خواهد‪.‬‬ ‫حسن روحانی بیش از ه ر کس دیگری رئی س جمهور‬ ‫ش��دنش را مدیون هاشم ی رفس��نجانی اس��ت‪ .‬درست در‬ ‫شرایطی که هاشمی رد صالحیت ش��د و بدنه اجتماعی در‬ ‫حال تصمیم گی��ری بود‪ ،‬هاشم ی رفس��نجانی‪ ،‬تصویری از‬ ‫حسن روحانی ارائه داد که در واقع او را به مثابه بدل خود به‬ ‫بدنه اجتماع ی اش معرفی کرد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان چاره ای نداش��تند جز رسیدن به حسن‬ ‫روحانی‪ .‬انها م ی دانستند انتخاب عارف یعنی از دست دادن‬ ‫ هاشمی‪ .‬م ی دانستند بدون هاش��می شانسی در انتخابات‬ ‫ندارند و رئی س جمهور شدن یک اصولگرای دیگر‪ ،‬اندک رمق‬ ‫باقیمانده انها را خواهد گرفت‪ .‬پنجره ای جدید مقابلشان باز‬ ‫شده بود‪ .‬حسن روحانی پیروز انتخابات شد و حاال گروه های‬ ‫سیاسی باید نسب ت شان را با حسن روحانی تعریف م ی کردند‪.‬‬ ‫این البته امری متقابل بود‪.‬‬ ‫با جستاری در انچه در این چند ماه رخ داده م ی توان به‬ ‫نتایجی درباره تحوالت سپهر سیاست ای ران دست یافت‪.‬‬ ‫ش��اید مهمترین مس��اله اکنون نس��بت سیاس��ی‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و حس��ن روحانی اس��ت‪ .‬واقعیت این‬ ‫اس��ت که رئی س جمهور جدید نزدیک ترین ف��رد به رئیس‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت اس��ت‪ .‬رابطه انها به سال های‬ ‫دور باز م ی گردد و شناس��نامه سیاس ی شان هم تقریبا شبیه‬ ‫هم است‪ .‬همیشه اما هاش��می مدیر بوده و روحانی کارگزار‬ ‫او؛ چه در دوران جنگ و چه در دوران حضورش در مجمع‪.‬‬ ‫حاال هم همه سوالش��ان این اس��ت که ایا پشت پرده‬ ‫تصمیمات روحانی‪ ،‬هاشمی قرار دارد‪ .‬ب رای رسیدن به پاسخ‬ ‫این سوال باید نگاهی به کابینه کرد‪ .‬این کابینه پر است از‬ ‫نیروها و مدی ران هاشمی‪ .‬اما ایا این به معنای این است که‬ ‫هاشمی کابینه را ارنج کرده و این م ی تواند نشانه ای مهم از‬ ‫تاثیر رئیس مجمع باشد؟‬ ‫کم نیستند کس��انی که این تفس��یر را م ی پذیرند اما‬ ‫در میانشان هس��تند افرادی که م ی گویند مدی ران هاشمی‬ ‫دوستان و همکاران روحانی در ادوار قبلی هم بوده اند و سابقه‬ ‫این اشنایی و علت انتخاب هم به همین مساله باز م ی گردد‪.‬‬ ‫ه ر چه هست رفتار و گفتار متقابل هاشمی و روحانی‬ ‫نشان داده که این دو اکنون بیش از همیشه به هم نزدیکند‬ ‫ه ر چند در این میان هاشمی بیشتر از روحانی مایل است این‬ ‫مساله به صورت رس��می رخ نمایی کند‪ .‬با این حال هر چه‬ ‫زمان م ی گذرد نمای روحانی فارغ از افراد و جریان ها بیشتر رخ‬ ‫م ی نمایاند و روحانی جدید مشاهده م ی شود‪.‬‬ ‫فرد دیگری که نسبتش با روحانی بسیار مهم به نظر‬ ‫م ی رس��د‪ ،‬عل ی اکب��ر ناطق نوری اس��ت؛ یک��ی از اعضای‬ ‫گعده های ظهر ش��نب ه های مجمع تشخیص‪ .‬افراد نزدیک‬ ‫به هاشمی و روحانی م ی گویند ناطق نوری در پشت صحنه‬ ‫تالش های موثری ب رای تغیی رات سیاس��ی به نفع روحانی‬ ‫انجام داده اس��ت‪ .‬همین اواخر یک��ی از همین افراد مدعی‬ ‫ش��ده بود که عل ی اکبر والیتی به درخواس��ت ناطق نوری از‬ ‫کاندیداتوری انصراف نداده بود‪.‬‬ ‫در تایید و تکذیب این مساله و اینکه اساسا این عدم‬ ‫انصراف چه نقشی در پیروزی روحانی داشت‪ ،‬حرفی نیست‪.‬‬ ‫موضوع نقش سیاسی ناطق نوری اس��ت‪ .‬پس از انتخابات‬ ‫هم بسیاری از اخبار از رایزن ی های متعدد این دو شخصیت‬ ‫سیاسی حکایت دارد‪ .‬ناطق نوری مورد اعتماد روحانی است‬ ‫و به خوبی م ی توان حضور نزدی��کان و مدی ران ناطق نوری‬ ‫را در کابینه جدید به عنوان نش��انی از تاثی رات پش��ت پرده‬ ‫ناطق نوری یافت‪.‬‬ ‫روحانی و اهالی سیاست‬ ‫دو انتخابات مهم در پیش اس��ت؛ یکی نزدیکتر و ان‬ ‫دیگری دورتر؛ مجلس و ریاس��ت جمهوری‪ .‬دو مقطعی که‬ ‫مطمئنا سپهر سیاست ای ران را باز با تغییر مواجه خواهد کرد‪.‬‬ ‫شاید ساده ترین پی ش بینی اولیه حاال که زمان زیادی به این‬ ‫دو رخداد مانده این باشد که اصولگرایان به روحانی نزدیکتر و‬ ‫اصالح طلبان دورتر خواهند شد‪.‬‬ ‫ایا این پی ش بینی درست اس��ت؟ باید ب رای رسیدن به‬ ‫پاسخ ان منتظر گذر زمان و بروز نشانه های تازه باشیم‪g .‬‬ ‫اصولگرایان سنتی حاال رابطه بس�یار خوبی با روحانی دارند‪ .‬حضور انها در‬ ‫دولت ملموس است و حتی تا ریاست دفتر رئیس جمهور هم پیش رفته اند‬ ‫‪61‬‬ ‫روحانی مراقب پدیده «محرومیت نسبی» باشد‬ ‫تو گو با دکتر امیر محبیان‬ ‫گف ‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫با نزدیک شدن به زمان وعده رئی س جمهور برای ارائه گزارش کاملی از وضعیت کشور و فعالی ت ها و چالش های‬ ‫دولت از زمان ب ه دست گیری سکان اداره کشور‪ ،‬شاهدیم که اغلب رسانه های داخلی و حتی برخی رسانه های خارجی‬ ‫در تکاپوی برنام ه های ویژه ای برای پوشش و ارزیابی این گزارش هستند‪ .‬مجله مثلث در استانه یکصد روزگی فعالیت‬ ‫دولت یازدهم در گفت وگو با دکتر امیر محبیان‪ ،‬کارشناس مسائل سیاس�ی ایران روند فعالیت دولت را در حوزه های‬ ‫مختلف در طول سه ماه گذشته بررسی کرده است‪.‬‬ ‫مینا علی اسالم‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫معیاره�ای ی�ک نقد صحی�ح از عملک�رد دولت‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬طبیعتا ارزیابی عملکرد دول��ت از دو منظر یا به‬ ‫عبارت دقی ق تر در دو مقط��ع م ی تواند صورت بگیرد‪ .‬یکی‬ ‫به صورت پیشینی است؛ به این گونه که ما به عنوان ناظر‪،‬‬ ‫عملکرد دولت را مورد ارزیابی قرار م ی دهیم و پس از اینکه‬ ‫ب ر اساس داده ها عملکردها مشخص ش��د‪ ،‬قضاوت خود را‬ ‫درباره موفقیت یا عدم موفقیت دولت بیان م ی کنیم‪ .‬منظر‬ ‫دوم به صورت پسینی است؛ یعنی پس از انکه دولت گزارشی‬ ‫از عملکرد خود ارائه داد‪ ،‬این عملکرد باتوجه به توقعی که از‬ ‫دولت وجود دارد‪ ،‬مورد ارزیابی قرار م ی گیرد و در نهایت بیان‬ ‫م ی شود که دولت موفق عمل کرده است یا خیر؟‬ ‫در این گون�ه نقدها بای�د چه نکاتی م�ورد توجه‬ ‫قرار گیرد؟‬ ‫‪ l‬یکی از نکاتی که باید در نقده��ا مورد توجه قرار‬ ‫گیرد‪ ،‬صحت داده هایی است که از سوی دولت بیان م ی شود‬ ‫چرا که ما تقریبا نهادهای مستقلی که بتوانند داده ها را مورد‬ ‫بررسی دقیق قرار دهند‪ ،‬نداریم و تقریبا مجبور هستیم که‬ ‫به داده های اطالعاتی دولت اتکا کنیم؛ بناب راین تالش بر این‬ ‫است که چون دولت ب ر اساس رای مردم روی کار امده است و‬ ‫اهداف مورد نظر خود را در قالب شعارهای انتخاباتی مطرح‬ ‫کرده‪ ،‬این اهداف تعیی ن شده را به عنوان شاخص الگو در نظر‬ ‫‪62‬‬ ‫بگیریم و رفتارهای دولت را با ان مقایسه کنیم تا مشخص‬ ‫ش��ود می زان انحراف و نزدیکی یا دوری دولت از شعارهایش‬ ‫در چه حد بوده اس��ت‪ .‬اگر این گونه ارزیابی کنیم م ی توانیم‬ ‫جدا از نفسانیات و تمایل یا نفرتی که نسبت به یک جناح و‬ ‫گروه سیاسی وجود دارد‪ ،‬تا حدودی به یک ارزیابی منطقی‬ ‫دست پیدا کنیم‪.‬‬ ‫با توجه به فضایی که نسبت به عملکرد دولت در‬ ‫جامعه وجود دارد‪ ،‬شما عملکرد صد روزه دولت را‬ ‫چگونه نقد م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬در این زمین��ه ابتدا باید این نکت��ه را مطرح کنم‬ ‫که تمایل من این است که این دولت بتواند تصویر مثبتی‬ ‫مبتنی بر عملکرد درست از خود ارائه دهد‪ .‬در واقع موفقیت‬ ‫دولت خواسته نهایی ماست‪ .‬در عین حال انتقادی که وجود‬ ‫دارد نوعی انتقاد پرستار گونه است‪ .‬یعنی تالش بر این است‬ ‫که ب ر اساس نقدهایی که صورت م ی گیرد‪ ،‬دولت نقاط ضعف‬ ‫خود را اصالح و نقاط قوتش را تقویت کند‪ .‬برداشت کلی من‬ ‫این است که دولت اقای دکتر روحانی در یک فضای مثبت و‬ ‫کامال مناسب ب رای تحقق اهداف خود به قدرت رسید چراکه‬ ‫افراطیون هر دو جناح به دلیل برخوردهایی که با هم داشتند‬ ‫و موانع قانونی و خس��تگ ی های مفرط‪ ،‬عمال پایگاه افکار‬ ‫عمومی را از دس��ت داده بودند و زمینه ذهنی ب رای روی کار‬ ‫امدن یک جریان معتدل وجود داش��ت‪ .‬دولت اقای روحانی‬ ‫به عنوان یک جریان معتدل س��عی کرد خود را مطرح کند و‬ ‫ارای اکثریت را به س��مت خود جلب کند که طبیعتا نتیجه‬ ‫ان پی��روزی در انتخابات بود‪ .‬نکته مهم ت��ر این بود که بعد‬ ‫از پیروزی در انتخابات شاهد نبودیم که جریان رقیب یعنی‬ ‫ی دولت‬ ‫جریان اصولگرا‪ ،‬برخورد تند و نامعقولی با جریان حام ‬ ‫داشته باشد و برعکس شاهد بودیم که از این دولت استقبال‬ ‫شد و چهره های ش��اخص جریان اصولگرا عمدتا به دفاع از‬ ‫این جریان اعتدال پرداختند‪ .‬اینک��ه چرا از دولت دفاع کردند‬ ‫بخشی از ان به عملکرد دولت پیشین برم ی گردد و بخشی‬ ‫هم به سخنان دکتر روحانی و انتظاراتی که از ایشان م ی رفت‪.‬‬ ‫در مجموع اگر بخواهیم نقد مراقبتی از دولت داش��ته باشم‬ ‫برداشت من این اس��ت که دولت در زمینه مدیریت توقعات‬ ‫ضعیف عمل کرد‪ .‬یعنی موج توقع شدیدی در سطح جامعه‬ ‫به وجود امد‪ ،‬به طوری ک��ه انتظارات به گون��ه ای بود که با‬ ‫روی کار امدن دولت دکتر روحانی تحوالت جدیدی در حوزه‬ ‫دیپلماسی‪ ،‬اقتصادی و‪ ...‬به وجود بیاید‪ .‬دولت دکتر روحانی‬ ‫نیز از این فضا اس��تقبال کرد‪ ،‬ضمن اینک��ه تا حدودی هم‬ ‫نگران شده بود‪ .‬اما زمانی که خواست به تعدیل توقعات دست‬ ‫بزند‪ ،‬در مواجهه با دولت قبل که هنگام خداحافظی اعالم کرد‬ ‫دستاوردهای مثبتی داش��ته و مورد استقبال مثبت رسانه ها‬ ‫قرار گرفت‪ ،‬ناگهان اعالم کرد که وضعیت دولت بسیار خ راب‬ ‫اس��ت و می زان بده ی ها بسیار باالس��ت و اوضاع اقتصادی‬ ‫بسیار وخیم است‪ .‬این در حالی بود که در همان زمان دولت‬ ‫نقطه مثبت خود را بر تحرکات دیپلماتیک متمرکز کرده بود تا‬ ‫با رسیدن به موفقیت در سیاست خارجی و رسیدن به نوعی از‬ ‫توافق و تنش زدایی‪ ،‬عمال اوضاع اقتصادی را به نفع خودش‬ ‫دگرگون کند و مبالغ بلوکه ش��ده در خارج کشور را ازاد کند تا‬ ‫اوضاع اقتصادی را سر و سامان دهد‪ .‬این حرکت متعارف که‬ ‫از یک س��و دولت را فاقد پایه های قدرتمند اقتصادی نشان‬ ‫داده بود‪ ،‬به ش��کل بومرنگ اثرات منفی خ��ود را در همین‬ ‫دولت نشان داد‪ .‬یعنی شاهد بودیم که دیپلمات های خارجی‬ ‫و کش��ورهایی که طرف مذاکره ما بودند‪ ،‬همین را به عنوان‬ ‫نقطه ضعف دولت و نش��ان دهنده وضعی��ت ناپایدار دولت‬ ‫تلقی کردند و این گونه برداشت کردند که تحریم ها موثر واقع‬ ‫شده اند‪ ،‬بناب راین اکنون وقت امتیاز گرفتن است‪ .‬در نتیجه‬ ‫قدرت دولت در بحث های جدی کاهش پی��دا کرد‪ .‬در واقع‬ ‫دولت در مدیریت توقعات چون به ص��ورت حرفه ای عمل‬ ‫نکرد‪ ،‬پایه های خود را سست کرد که به نظر من این یکی از‬ ‫اشتباهات دولت در صد روز گذشته بود‪.‬‬ ‫ج�ا دارد ب�ه ری�ز عملک�رد ص�د روزه دول�ت به‬ ‫تفکیک حوزه ه�ای مختلف بپردازیم ام�ا قبل از‬ ‫ان‪ ،‬ایا گس�تردگی حیطه کاری دولت‪ ،‬خود عامل‬ ‫بازدارنده ای در ارائه گزارش دقیق دولتمردان طبق‬ ‫وعده داده شده نیست؟‬ ‫‪ l‬دولت چتر گس��ترده ای دارد که همه بخش های‬ ‫کشور را در بر م ی گیرد و در حوزه های اقتصادی و سیاسی‪،‬‬ ‫داخلی و خارج��ی و اجتماعی و فرهنگ��ی برنامه های اقای‬ ‫دکتر روحانی ب ر اس��اس وعده هایی که به مردم داده ش��ده‪،‬‬ ‫باید تحقق پیدا کند اما اگر گش��تی در میان افکار عمومی‬ ‫بزنیم‪ ،‬در م ی یابی��م که فعال در ذهن م��ردم این توقع تنزل‬ ‫یافته ب��ه وزارت خارجه و فعالی��ت وزارت خارجه هم محدود‬ ‫ش��ده به مذاکرات ای ران و امریکا‪ .‬البت��ه تردیدی وجود ندارد‬ ‫که این مساله مهمی است اما همه چیز نیست‪ .‬یعنی نباید‬ ‫وزرای دیگر منتظر باش��ند که نتیجه مذاکرات اقای ظریف‬ ‫چه م ی شود و این گونه تصور ش��ود که اگر این مذاکرات به‬ ‫نتیجه نرسید‪ ،‬مابقی دولت برنامه ای ب رای انجام دادن ندارد‪.‬‬ ‫به گمان من دولت بای��د با تمام قدرت در ح��وزه اقتصادی‬ ‫به دنبال «اقتصاد مقاومتی» که مقام معظم رهبری فرمودند‪،‬‬ ‫برود‪ .‬ما باید خود را ب رای بدترین شرایط اماده کنیم تا بتوانیم‬ ‫طمع دشمن را کاهش داده و در مذاکرات با دست باالتر پیش‬ ‫رویم‪ .‬در غی ر این ص��ورت‪ ،‬اگر توقع م��ردم را ب رای کاهش‬ ‫قیمت ها و باال رفتن ارزش ریال بیش��تر کنی��م اما در عمل‬ ‫بین انچه موجود است و انچه توقع م ی رود‪ ،‬شکاف عمیقی‬ ‫وجود داشته باشد‪ ،‬همان پدیده «محرومیت نسبی» شکل‬ ‫م ی گیرد که م ی تواند اغازگر یک س��ری نارضایت ی ها باشد‪.‬‬ ‫بر این اس��اس معتقدم که دولت در حوزه مدیریت توقعات‬ ‫و مدیریت برداشت عمومی نتوانسته ان گونه که باید عمل‬ ‫کند و علت این است که این مدیریت یک علم است‪ .‬ممکن‬ ‫است برخی از مشاورین دولت خود را افراد عاقلی بدانند که‬ ‫ب ی تردید این گونه است اما عقل با علم متفاوت است و عقال‬ ‫باید از علم و تخصص در این زمینه به��ره بگیرند تا بتوان‬ ‫افکار و انتظارات را مدیریت کرد‪.‬‬ ‫ایا در مدتی که از اغاز به کار دولت یازدهم گذشته‪،‬‬ ‫گفتم�ان اعتدال جای خ�ود را در رون�د عملیاتی‬ ‫برنام ه های دولت باز کرده است؟‬ ‫‪ l‬ش��اید بتوان گفت که نکته دیگری که به عنوان‬ ‫ضعف به چشم م ی خورد این اس��ت که دولت دکتر روحانی‬ ‫هنوز نتوانسته گفتمان خود را به شکلی علمی و اکادمیک‬ ‫و قابل فهم ب رای توده جامعه یا میان نخبگان‪ ،‬تبیین کند‪.‬‬ ‫صرف اعتدال تعریف دقیقی از صورت مساله نیست‪ ،‬یعنی‬ ‫همان طور که مردم توقع و انتظارات خود را از دولت اعتدال‬ ‫مطرح م ی کنند‪ ،‬رئی س جمهور هم باید انتظارات خود را با مردم‬ ‫در میان بگذارد‪ .‬این نوعی تعامل فی مابین است‪ .‬هنوز شاهد‬ ‫ان نیستیم که یک رابطه روشن و دقیقی میان دکتر روحانی‬ ‫و توده های مردم برقرار شده باش��د‪ .‬مردم بیشتر چهره اقای‬ ‫رئی س جمهور را در سفر به امریکا‪ ،‬سخنرانی در سازمان ملل‬ ‫یا صحن مجلس در دفاع از وزرا به ی��اد م ی اورند تا اینکه در‬ ‫تعامل مستقیم در دفاع از مردم‪ .‬بناب راین تقلیل فعالی ت های‬ ‫دولت به تالش های وزارت خارجه و محدود ش��دن عملکرد‬ ‫وزارت خارجه به مساله ای ران و امریکا ضعف مهمی است که‬ ‫م ی تواند اسی ب های جدی وارد کند‪.‬‬ ‫در حوزه اقتصاد با مراجعه به کلیت افکار عمومی‬ ‫تا چه ان�دازه انتظارات م�ردم در این ص�د روز را‬ ‫مرتفع شده م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬در حوزه اقتصاد مردم از دولت انتظاراتی داشتند و‬ ‫برداشت عمومی ان‪ ،‬این بود که بر خالف برخی صحب ت های‬ ‫دولت قبلی‪ ،‬وضعیت اقتصادی کشور چندان مناسب نیست‪.‬‬ ‫معموال دو عل��ت در این خص��وص مطرح م ی ش��د؛ یکی‬ ‫تحریم های بی ن الملل��ی و دوم س��وء مدیریت‪ .‬واقعیت این‬ ‫است که شاید ب رای برخی از مدی ران که ضعیف عمل کرده‬ ‫بودند‪ ،‬تحریم ها بهانه خوبی ب رای فرافکنی بود تا ضعف خود‬ ‫را پوشش دهند در حال ی که یک مدیریت صحیح و عالمانه‬ ‫م ی تواند اس��ی ب های تحریم ها را به حداق��ل کاهش دهد‪.‬‬ ‫مردم انتظار داش��تند که دولت در جهت کاهش قیمت ها و‬ ‫کاهش فشار بر توده های مردم از جمله کاستن از شکاف های‬ ‫اجتماعی و اقتصادی حرکت کند‪ .‬این واقعیتی است که دولت‬ ‫دستش زیاد پر نیست و حتی در واریز یارانه های نقدی نیز با‬ ‫مشکل مواجه است اما این واقعیت را م ی توان صریح و روشن‬ ‫و به نحو معقول ب رای توده م��ردم توضیح داد‪ .‬به جای انکه‬ ‫‪ l‬در حوزه سیاست خارجی دکتر ظریف هوشمندانه‬ ‫به نحوی که باید‪ ،‬در حال فعالیت اس��ت و ما نیز باید از این‬ ‫تالش ها حمایت کنیم چراکه پش��ت سیاس��ت خارجی را‬ ‫در مواقعی که با رقبای خارجی در حال رایزنی اس��ت نباید‬ ‫خالی کرد‪ .‬ام��ا معتقدم دولت ف��رض را بر ای��ن گرفته که‬ ‫تمامی افکار عمومی از تالش های تیم مذاکره کننده حمایت‬ ‫م ی کنند و هیچ سوالی در این خصوص ندارند‪ .‬سوال نکردن‬ ‫دلیلی بر فقدان سوال نیست‪ .‬اکنون بسیاری از اصولگرایان‬ ‫یا افراد عادی جامعه به دلی��ل حمایت مقام معظم رهبری و‬ ‫مصلحت هایی که در نظر م ی گی رند‪ ،‬بسیاری از پرسش های‬ ‫خود را مطرح نم ی کنند اما دولت باید پرسش های ذهنی مردم‬ ‫را شناسایی و پاس��خ دهد چراکه در غیر این صورت ناگهان‬ ‫با انباشتی از ش��بهات مواجه م ی شود‪ .‬در واقع ممکن است‬ ‫چنین تصور ش��ود که دولت تالش دارد افکار عمومی دنیا‬ ‫را توجیه کند اما در داخل افکار عموم��ی ان چنان که باید‪،‬‬ ‫توجیه نیست‪.‬‬ ‫بر این اس��اس یک ای راد بزرگ این اس��ت ک��ه فرایند‬ ‫شناس��ایی مباحث موجود در میان افکار عمومی جامعه ما‬ ‫به رغم انتظاری که م ی رفت در دولت اقای روحانی قوی باشد‪،‬‬ ‫بسیار ضعیف است‪ .‬در عین حال ارتباطات رسانه ای بسیار‬ ‫ناقص و ضعیف برقرار م ی شود و ارتباط شخص اقای روحانی‬ ‫با بدنه مردم محدود شده اس��ت‪ .‬من این مسائل را به عنوان‬ ‫کس��ی که عالقه به اقای روحانی دارد‪ ،‬بی��ان م ی کنم‪ .‬این‬ ‫تصور ایجاد شده که شخص رئی س جمهور در پشت پرده قرار‬ ‫گرفته و جز در موارد خاصی چون سخنرانی در سازمان ملل‬ ‫‪ l‬پیشنهاد م ی کنم دکتر روحانی به این نکته توجه‬ ‫بیشتری کنند که فضای ذهنی رابطه میان دولت و گروه های‬ ‫رقیب و رفیق و افکار عمومی‪ ،‬فضای س��یالی است‪ .‬ایشان‬ ‫تصور نکنند که همواره رابطه ذهنی بدن��ه جامعه با دولت‬ ‫منتخب مانند خرداد ‪ 92‬باقی م ی مان��د‪ .‬این تصویر ذهنی‬ ‫تغییر م ی کند‪ .‬پرسش ها باید پاس��خ داده شود‪ ،‬باید منطق‬ ‫توجیهی ب رای هر رفتار در اختیار اف��کار عمومی قرار گیرد‪،‬‬ ‫باید تخصص ه��ا را به کار گرف��ت‪ ،‬باید اف��کار عمومی و‬ ‫نخبگان احس��اس کنند که دولت به انها توجه دارد و اینکه‬ ‫تعداد محدودی به رئی س جمهور دسترس��ی داشته باشند و‬ ‫عمال احساس شود که الیه های متعددی ب رای دسترسی به‬ ‫رئی س جمهور ایجاد شده و انها قادر نیستند نقش خود را به‬ ‫خوبی ایفا کنند‪ ،‬باعث م ی شود به مرور نخبگان و توده های‬ ‫مردم و گروه ه��ای رقیب و رفی��ق مایوس ش��وند و دولت‬ ‫شاخک های حس��ی خود را در جامعه از دست بدهد‪ .‬در این‬ ‫صورت ناگهان رئی س جمهور متوجه خواهد شد که با اینکه‬ ‫در فضایی کام�لا مثبت روی کار امده ام��ا اکنون از جهات‬ ‫مختلف تحت فشار و مورد تهاجم اس��ت‪ .‬به عنوان دوست‬ ‫دولت عرض م ی کنم که این مساله را دور نم ی بینم‪ .‬اکنون‬ ‫شرایط حاشی ه ای دولت را در مس��یر امنیت قرار داده است‪.‬‬ ‫به عنوان نمونه به فضای مجلس نگاه کنید؛ رئیس مجلس‬ ‫با اغاز به کار دول��ت یازدهم با تمام توان ب��ه حمایت از ان‬ ‫پرداخت‪ ،‬اصولگرایان و اصالح طلبان مجلس هر دو از دولت‬ ‫حمایت کردند اما امروز تعامل دولت و مجلس به دلیل برخی‬ ‫ ب ی توجه ی های دولت به نکات بسیار ساده و بدیهی‪ ،‬تغییر‬ ‫کرده و حساسیت مجلس ی ها نس��بت به دولت ب رانگیخته‬ ‫ش��ده اس��ت و نمود ای��ن حساس��ی ت ها را در رای اعتماد‬ ‫نگرفتن وزی��ر ورزش و جوانان دولت طی س��ه دوره متوالی‬ ‫شاهد بودیم‪.‬‬ ‫دولت باید سریعا ریشه مشکل را بررسی کند‪ ،‬بروز این‬ ‫اختالف و عدم رای اوری یک وزیر نش��ان دهنده یک س��ری‬ ‫بیماری ها در روابط دولت و مجلس است که متاسفانه اصال‬ ‫بررسی نم ی شود‪ .‬بناب راین توصیه من به اقای روحانی‪ -‬که‬ ‫موفقیت ایش��ان ج��زو ارزوهای من به عن��وان یک حرکت‬ ‫اعتدالی و عقالنی است‪ -‬این است که روابط را تحلیل دقیق‬ ‫کنند‪ ،‬از حلقه مشاورانشان بیرون امده و حوزه فعالیت خود‬ ‫را صرفا به وزارت خارجه و سیاس��ت خارجی منحصر نکنند‬ ‫که در این صورت در پیشاپیش لش��کری در حوزه سیاست‬ ‫خارجی قرار خواهند گرفت و متوجه خواهند شد که در داخل‬ ‫پشتوانه های افکار عمومی را از دس��ت داده اند‪ .‬اینها از سر‬ ‫خیرخواهی است که بیان م ی شود و امیدوارم دولت بتواند با‬ ‫جلب حمایت و مشورت های نخبگان در این زمینه این مسیر‬ ‫پرتنش را که نتیجه ان باید به سود منافع ملی و ملت ای ران‬ ‫تمام شود‪ ،‬با موفقیت طی کند‪g .‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬در حوزه ه��ای فرهنگ��ی ی��ا حوزه های��ی ک��ه‬ ‫حساسی ت های زیادی میان اقش��ار مختلف جامعه به ویژه‬ ‫منتقدین دولت اقای روحانی وجود دارد برخی وزرا نااگاهانه‬ ‫یا به عمد دقیقا پ��ای خود را روی می ن ه��ای ذهنی جریان‬ ‫رقیب خود م ی گذارند‪ .‬حساس��ی ت ها را نباید برجسته کرد‪.‬‬ ‫فراموش نکنیم ک��ه دولت اعت��دال به همان ان��دازه که از‬ ‫پتانسی ل های اصالح طلبانه س��ود م ی گیرد‪ ،‬به همان اندازه‬ ‫باید از ظرفی ت ه��ای اصولگرایان نیز اس��تفاده کند‪ .‬ایجاد‬ ‫حساسی ت ها و عمیق کردن شکاف ها بین اصولگرایان‪ ،‬تنها‬ ‫دشمن و رقیب ایجاد م ی کند و میانه روهای جریان اصولگرا‬ ‫را در دفاع از دولت ناکارامد کرده و در وضعیت بغرنجی قرار‬ ‫م ی دهد‪.‬‬ ‫در حوزه سیاس�ت خارجی طی س�ه ماه گذشته‬ ‫ش�اهد تراک�م ش�دید فعالی ت ه�ای ج�دی‬ ‫دیپلمات های دولت بودیم‪ .‬در این بخش ارزیابی‬ ‫شما از کارنامه دولت چیست؟‬ ‫راهکارهای پیش�نهادی ش�ما برای رفع نواقص‬ ‫تشریح ش�ده با هدف یاری رس�انی ب�ه دولت در‬ ‫مس�یر پیش رو و در طول سه س�ال و ‪ 9‬ماه اتی‬ ‫چیست؟‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫اقای دکتر! اگر فاز به فاز وارد نقد صحیح عملکرد‬ ‫صد روزه دولت شویم‪ ،‬ب ه عنوان اولین فاز‪ ،‬عملکرد‬ ‫دولت در حوزه های فرهنگی و اجتماعی را چطور‬ ‫ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫به صورت عمومی و گسترده تنها با اشاره به عملکرد دولت‬ ‫قبلی فرافکنی کنیم و نهایتا نیز کشورهای غ ربی از ان بهره‬ ‫گیرند‪ ،‬خیلی معقول م ی شد مشکالت را ب رای مردم توضیح‬ ‫داد و از فشار روانی بر دولت کاست‪ .‬اما این حرکت که در زمان‬ ‫کاهش محدود قیمت دالر حین مذاکرات‪ ،‬رئی س کل بانک‬ ‫مرکزی به عنوان مدافع افزایش قیمت‪ ،‬ناگهان جلوی مردم‬ ‫بایس��تد و امیدها را ناامید کند و اعالم دارد که نم ی گذاریم‬ ‫قیمت دالر از یک حد مشخص پایی ن تر بیاید‪ ،‬یا وزیر صنایع‬ ‫اعالم م ی کند که اجازه نم ی دهیم قیمت خودرو پایین بیاید‪،‬‬ ‫همه و همه سیگنال های بس��یار منفی به مردم انتقال داد‪.‬‬ ‫به این ترتیب ناگهان دولتی که انتظار م ی رفت مانع افزایش‬ ‫قیمت ها ش��ود‪ ،‬به عنوان مانع کاهش قیمت ها مطرح شد‬ ‫و این یکی از اش��کاالت مهم بود‪ .‬البته تردیدی نیست که‬ ‫کارشناس��ان اقتصادی دولت از دور نگاه م ی کردند و اکنون‬ ‫از نزدیک با واقعی ت ها در تماسند‪ .‬با این وجود با زدن پلی از‬ ‫صداقت به افکار عمومی م ی توان فشارها را کاهش داد و به‬ ‫جای ان تصویر متعارضی را به جامعه انتقال نداد‪.‬‬ ‫مشکل دیگری که بسیار روشن است و هیچ برنامه ای‬ ‫ب رای ان دیده نم ی ش��ود‪ ،‬تش��دید ش��کاف طبقاتی بسیار‬ ‫هولناک در جامعه است‪ .‬از یک سو رقم های دریافتی برخی‬ ‫از اقش��ار جامعه ب رای گذران زندگی بس��یار اندک است و از‬ ‫سوی دیگر خودروهای گران قیمتی زیر پای برخی افراد است‬ ‫که م ی تواند زندگی صدها نفر را متحول کند‪ .‬این ش��کاف‬ ‫طبقاتی که ب رای جامعه ما اصال پذیرفته نیست در این روزها‬ ‫بیشتر شده و نشان دهنده ان است که چه سوء مدیریت و چه‬ ‫تحریم های بی ن المللی‪ ،‬نوعی کاسبی را رشد داده است‪ .‬در‬ ‫واقع افرادی از شفاف نبودن فضای اقتصادی کمال استفاده‬ ‫را م ی ب رند و دولت ب رنامه روشنی ب رای کمک به اقشار نیازمند‬ ‫ندارد‪ .‬این کمک به معنی پرداخت نقدی یارانه نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫به معنای حمایت از اقش��ار نیازمند در حوز امنیت اجتماعی‬ ‫است که چشم انداز روشنی را به لحاظ اقتصادی پیش روی‬ ‫این اقشار قرار م ی دهد‪.‬‬ ‫یا حضور در مجلس‪ ،‬رخ نم ی نماید‪ .‬این یک اش��کال است‪.‬‬ ‫باید مردم احساس کنند که با رئی س جمهورشان در تماس و‬ ‫ارتباط هستند و رئی س جمهور درد مردم را م ی داند و م ی خواهد‬ ‫مسائل خود را نیز با قدرت مردم حل و فصل کند‪ .‬این یک‬ ‫شکاف است که در اینده ب رای دولت ایجاد اسیب خواهد کرد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر جامعه اقشار مختلفی دارد و دولت باید در‬ ‫ب رابر پرسش های جامعه جواب داشته باشد و عدم پرداختن به‬ ‫این پرسش ها به معنای حل مشکل نیست‪ .‬وزارتخانه های‬ ‫دیگر نی��ز باید مانن��د وزارت امور خارج��ه در کار خود فعال‬ ‫باش��ند و فضای مثبت ایج��اد کنند‪ .‬اینکه همه بنش��ینند‬ ‫و وزارت خارج��ه در یک حوزه خاص فعال مایش��اء بش��ود‪،‬‬ ‫نشان دهنده فقدان برنامه رسانه ای و مدیریت برداشت افکار‬ ‫عمومی در دولت است‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫دولت روحانی‪ ،‬دولت هاشمی نیست‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر صادق زیباکالم‬ ‫‪3‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫دکتر صادق زیباکالم‪ ،‬استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاس�ی درباره عملکرد صدروزه دولت روحانی در حوزه‬ ‫سیاست داخلی با مثلث گفت وگو کرد‪ .‬او م ی گوید روحانی اولویت اول و دوم خود را بر حل مشکالت اقتصادی و گره گشایی‬ ‫از مذاکرات هسته ای گذاشته و پرداختن به مسائل سیاس�ت داخلی را م ی خواهد در گام های بعدی دنبال کند‪ .‬او تاکید‬ ‫م ی کند که فاکتور زمان به ضرر روحانی است‪ ،‬چراکه موج حاصله از انتخابات ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬در حال فروکش کردن است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫وقتی اق�ای روحانی‪ ،‬رئی س جمه�ور یازدهم لقب‬ ‫گرف�ت‪ ،‬کج�ای عرصه سیاس�ی کش�ور تعریف‬ ‫م ی شد؟‬ ‫‪ l‬اقای روحانی قطعا یک اصالح طلب به ان معنا که‬ ‫از اقای محمد خاتمی‪ ،‬اقای عب داهلل رمضا نزاده‪ ،‬اقای مصطفی‬ ‫تاجزاده‪ ،‬اقای س��عید حجاریان و اقای عب داهلل ن��وری نام برده‬ ‫م ی شود‪ ،‬نیست‪ .‬حتی او در ردیف اقای هاشم ی رفسنجانی نیز‬ ‫تعریف نم ی شود‪ .‬مع ذلک اصالح طلبان یک تصمیم درست و‬ ‫تاریخی در ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬گرفتند؛ از اقای دکتر محمدرضا عارف‬ ‫خواستند تا از صحنه انتخابات کنار برود و سپس با تمام وجود‬ ‫پش��ت اقای روحانی امدند‪ ،‬نتیجه هم ان بود که یک پیروزی‬ ‫شگفت انگیز رقم خورد که همه از جمله اصولگرایان را غافلگیر‬ ‫کرد‪ .‬شاید اگر اصولگرایان حدس م ی زدند نامزد انها یعنی اقای‬ ‫سعید جلیلی چهار میلیون و نامزد اقای هاشم ی رفسنجانی و‬ ‫اصالح طلبان‪ 19‬میلیون رای م ی اورد یک فکر دیگری را حمایت‬ ‫م ی کردند‪ ،‬چون دیدیم در کمال بهت و حیرت اکثریت مردم ای ران‬ ‫اقای هاشم ی رفسنجانی بعد از پایان ثب ت نام ها ردصالحیت شد‬ ‫تا مبادا اصالح طلبان پیروز شوند‪ .‬بناب راین اگر اصولگرایان تصور‬ ‫م ی کردند اینقدر فاصله رای بین اقایان جلیلی و روحانی است‬ ‫ش��اید یک فکری م ی کردند‪ .‬حاال این بحث خیلی به موضوع‬ ‫مصاحبه مربوط نم ی شود‪ .‬در پاسخ به این سوال معتقدم که اقای‬ ‫روحانی از فردای ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬با س��ه معضل اساسی و بنیادی‬ ‫اقتصاد‪ ،‬بحران سیاست خارجی به ویژه بن بست هشت ساله‬ ‫مذاکرات هسته ای با ‪ 5+1‬و مسائل سیاسی داخل کشور مواجه‬ ‫شد و به غلط یا درست ‪ -‬که به نظر من درست ‪ -‬او روی اولین‬ ‫و دومین یعنی اقتصاد و عبور از بحران سیاست خارجی متمرکز‬ ‫شد‪ .‬طی هشت سال مدیریت احمدی نژاد در سیاست خارجی‬ ‫‪64‬‬ ‫عالوه بر انکه چندین گره کور به مذاکرات هسته ای خورد غرب‬ ‫تحریم های فلج کننده ای را هم در دو سال اخر دولت دهم به ایران‬ ‫تحمیل کرد‪ .‬به نظر من بُعد دیگر بحرانی که دولت در سیاست‬ ‫خارجی به وجود اورد ستیز و قهر ای ران با همه دنیا بود‪ .‬منظورم از‬ ‫دنیا قدرت های اقتصادی همچون امریکا‪ ،‬کانادا‪ ،‬برزیل‪ ،‬استرالیا‪،‬‬ ‫ارژانتی ن‪ ،‬ژاپن‪ ،‬کره جنوبی و اروپاست‪ ،‬چون با این کشورها یا رابطه‬ ‫نداشتیم یا مناسباتمان با انها در حداقل ممکن تعریف شد‪ .‬در‬ ‫عوض دولت احمدی نژاد با ونزوئال‪ ،‬گینه بیسائو‪ ،‬بورکینافاسو و‬ ‫حبشه روابط خوبی برقرار کرد‪ .‬معتقدم اقای روحانی استراتژی‬ ‫هم و غم خود را روی دیپلماس��ی و‬ ‫درس��تی اتخاذ کرد و همه ّ‬ ‫گشایش در حوزه اقتصادی کشور گذاشت؛ او امروز تالش م ی کند‬ ‫تاای رانرابادنیا اشتیبدهدوزبان قه ر‪،‬ستی ز‪،‬خشونتوتوهینبه‬ ‫دیگران ‪ -‬که یادگار هشت سال مدی ریت احمدی نژاد بود‪ -‬را کنار‬ ‫بگذارد‪ .‬او حتی با امریکا و انگلستان که دشمنان ایران محسوب‬ ‫م ی شوند سعی م ی کند با زبان احترام صحبت کند‪ .‬اقای روحانی‬ ‫در اولین سفری که به نیویورک ب رای شرکت در مجمع عمومی‬ ‫سازمان ملل متحد داشت دریچه متفاوتی را ب رای مذاکره با ‪5+1‬‬ ‫و حل و فصل موضوع هسته ای گشود؛ ش��اید اگر تالش های‬ ‫رژیم صهیونیستی و موضع گیری منفی فرانسه نبود ای بسا در‬ ‫نشست دوم ژنو مساله هسته ای ای ران حل م ی شد‪.‬‬ ‫از حوزه هس�ته ای و دیپلماس�ی بگذریم‪ ،‬در حوزه‬ ‫سیاس�ی دکتر روحانی چه خطی را دنبال م ی کند؟‬ ‫برخ�ی او را خط س�ومی م ی خوانند‪ ،‬ع�ده ای لقب‬ ‫اصالح طلب به وی م ی دهند و گروهی نیز با یاداوری‬ ‫سوابق سیاسی رئی س جمهور بر اصولگرا بودن او‬ ‫اص رار دارند؟‬ ‫‪ l‬مساله مهم این نیست که ایا روحانی اصالح طلب‪،‬‬ ‫اصولگرا یا نزدیک به یکی از این دو جناح باش��د‪ .‬دکتر روحانی‬ ‫به درس��تی تش��خیص داد مش��کالت مملکت چیست‪ .‬او‬ ‫پ راگماتیست و واقع گراس��ت چون ضمن انکه به حل بحران‬ ‫در حوزه سیاست خارجی و مسائل اقتصادی کشور توجه دارد‪،‬‬ ‫یداند یکسری مسائل جدی در عرصه سیاست‬ ‫در عین حال م ‬ ‫داخلی هست که مساله حصر و به موازات ان مساله زندانیان‬ ‫سیاسی را م ی توان از جمله این مشکالت دانست‪ .‬معتقدم بعد‬ ‫از رفع گره کور مذاکرات با ‪ 5+1‬که قطعا روی اقتصاد ای ران تاثیر‬ ‫خواهد گذاش��ت‪ ،‬اگر اقای روحانی گام های جدی و اساسی در‬ ‫جهت حل مسائل سیاسی یادشده ب رندارد‪ ،‬یقینا با مخالفت‪،‬‬ ‫اعتراض و ناامیدی قشرهای کثیری از ان‪ 19‬میلیون رای دهنده‬ ‫مواجه خواهد شد؛ فراموش نکنیم که خیلی از ان ‪ 19‬میلیون‬ ‫نفری که در ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬به روحانی رای دادند اقشار و الیه های‬ ‫فرهیخته جامعه‪ ،‬تحصیلکردگان‪ ،‬نویسندگان و روشنفکران‬ ‫بودندکهیکیازعمد هخ واسته هایشان‪-‬اگرنگوییمعمده ترین‬ ‫خواسته هایشان‪ -‬در عرصه سیاست داخلی‪،‬گشایش وضعیت‬ ‫سیاسی بوده است‪ ،‬بناب راین اگر اقای روحانی به هر دلیل نخ واهد‬ ‫یا نتواند در حل این مسائل تالش کند با اعتراض و مخالفت و‬ ‫ناامیدیبخشقابل توجهیازان‪ 19‬میلیوننفرمواجهم ی شود‪.‬‬ ‫البته به نظر م ی رسید که عزم اقای روحانی ب رای حل این مساله‬ ‫جزم بود کمااینکه همزمان با رفتن او به نیویورک شاهد بودیم‬ ‫حدود‪ 12‬نفر از زندانیان سیاسی ازاد شدند و خیلی جدی صحبت‬ ‫از انتقال پرونده حصر به شورای عالی امنیت ملی مطرح شد‪.‬‬ ‫یدانیم که سردار علی شمخانی نگاهش نزدیک به نگاه‬ ‫همه م ‬ ‫امامخمین ی (ره)است امایکمرتبههمهاینهامتوقفشد؛ضمن‬ ‫انکه دکتر سی د محمود علوی‪ ،‬وزیر اطالعات قبل از اعیاد قربان‬ ‫و غدیر رسما گفت در این اعیاد اخبار بسیار خوبی بیرون خ واهد‬ ‫امد و تصور هم��ه این بود که این اخبار درباره ازادی بس��یاری‬ ‫از زندانیان سیاس��ی اس��ت ولی به یکباره تمام این تالش ها‬ ‫خاموش شد‪.‬‬ ‫رابطه مجلس با دولت یازدهم چگونه است؟‬ ‫‪ l‬رابطه دولت با مجلس تقریبا مناس��ب اس��ت‪ ،‬به‬ ‫جز یک اقلی��ت نزدیک به جبهه پای��داری‪ ،‬ایت اهلل مصباح و‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬بدنه مجلس و اصولگرایان مخالفت اساس��ی با‬ ‫روحانی ندارند‪ ،‬البته دو دلیل اصلی وجود دارد؛ یک دلیل ان است‬ ‫که م ی دانند دو سال دیگر باید از حوزه های انتخابیه خود رای‬ ‫جمع کنند‪ ،‬بناب راین نم ی خواهند به عنوان مخالف دولت اقای‬ ‫روحانی شناخته شوند‪ .‬باالخره این ‪ 19‬میلیونی که به روحانی‬ ‫رای دادند خیل ی هاشان در همین حوزه های انتخابیه نمایندگان‬ ‫مجلساکثریتهستند‪.‬بناب راینیکنگاهنمایندگانبهدوسال‬ ‫اینده اس��ت و نم ی خواهند در مجلس به عنوان مخالف دولت‬ ‫روحانی شناخته شوند‪ .‬دلیل دوم این است که در مجموع دارای‬ ‫تمایالت و گرایشات تندروانه مثل جبهه پایداری نیستند؛ دلیل‬ ‫سوم نیز نوع رابطه نسبتا خوبی است که میان اقای دکتر علی‬ ‫الریجانی‪،‬رئیسمجلسبابرخینمایندگانبا نفوذمجلسمثل‬ ‫اقایکاظمجاللی‪،‬اقایمهندسباهنر‪،‬اقایاحمدتوکلیواقای‬ ‫علیمطهریوجوددارد‪.‬درمجموعبرعکسبرخینمایندگانکه‬ ‫شمشیر را از رو ب رای دولت روحانی بسته اند‪ ،‬اینها چنین نگاهی‬ ‫ندارند‪ .‬ش��اید بتوان گفت مجلس نم ی خواهد مخالف اقای‬ ‫روحانی شناخته شود‪.‬‬ ‫به نظر شما اقای روحانی عزمی ب رای تغییر ترکیب‬ ‫مجلس اینده به نفع دولت خ�ود دارد‪ ،‬به این نیت‬ ‫که مجلس با دولت یازدهم هماهنگ تر عمل کند؟‬ ‫‪ l‬اگ��ر اتف��اق خاص��ی نیفت��د یعن��ی نامزدهای‬ ‫اصالح طلب به طور گس��ترده ردصالحیت نش��وند و شورای‬ ‫نگهبان تمهیدات یک انتخابات خ��وب را اماده کند‪ .‬در ان‬ ‫صورت چه اقای روحان��ی بخواهد و چه نخواهد بس��یاری‬ ‫از منتخب��ان مجلس این��ده در اس��فند ‪ 94‬متعلق به طیف‬ ‫اصالح طلب هس��تند‪ ،‬البته اقلیت تندرو رادیکال وابسته به‬ ‫اصولگرایان ممکن اس��ت رای بیاورن��د‪ ،‬ولی فکر نم ی کنم‬ ‫تعداد انها از ‪ 70‬یا ‪ 80‬نفر بیشتر شود‪ .‬به عبارت دیگر دوسوم‬ ‫مجلس از طیف اصالح طلب��ان و اعتدالگرایان خواهد بود و‬ ‫ریاست مجلس را هم اقای ناطق نوری برعهده خواهد داشت‪.‬‬ ‫به نظر شما اقای ناطق نوری در انتخابات مجلس‬ ‫نامزد م ی شود؟‬ ‫‪ l‬اگر او نامزد ش��ود یقینا رای باالیی م ی اورد البته در‬ ‫صورتیکهاصولگرایانمتوسلبهحربهنظارتاستصوابینشوند‬ ‫و اجازه دهند انتخابات خوبی برگزار شود‪ ،‬قطعا این قدر نمایندگان‬ ‫طیفاصالح طلبوطیفاعتدالدرمجلسحضورپی داخ واهند‬ ‫کرد که به راحتی اقای ناطق نوری ب رای ریاست رئیس مجلس‬ ‫دهم انتخاب م ی شود‪.‬‬ ‫رابطه پایداری را با اقای روحانی و دولت او تش�ریح‬ ‫کردید و گفتید که این طیف از اصولگ رایان شمشیر‬ ‫را برای کابینه یازدهم از رو بس�ته اند‪ ،‬اصولگرایان‬ ‫س�نتی به ویژه جبهه پی�روان خط ام�ام و رهبری‬ ‫چه رویکردی را در پیش گرفت�ه؟ فکر م ی کنید در‬ ‫مجلس اینده هم همین رویکرد را دنبال کند؟‬ ‫‪ l‬معتقدم اصولگرایان میان��ه رو تبدیل به اقلیتی در‬ ‫مجلس اینده خواهند شد‪ ،‬انها دو گزینه بیشتر پیش رو ندارند‪،‬‬ ‫یکی اینکه بیایند ب��ا اصولگرایان افراط��ی در مجلس دهم‬ ‫یکدست شوند‪ ،‬دوم انکه به اکثریت دو سوم نمایندگان که همانا‬ ‫اصالح طلبان و اعتدالگرایان هستند‪ ،‬بپیوندند‪.‬‬ ‫مقصود شما از اصولگ رایان میانه رو چیست؟‬ ‫‪ l‬طیفی همچون اقایان کاظم جاللی‪ ،‬علی الریجانی‬ ‫و علی مطهری را اصولگرای��ان معتدل‪ ،‬واقع بی��ن و میانه رو‬ ‫یدانم‪.‬‬ ‫م ‬ ‫اصولگ رایان سنتی چه کار م ی کنند؟‬ ‫‪ l‬سنت ی هادریکوضعیتنیمهمستقلخ واهندماند‪.‬‬ ‫قطعا به جبهه پایداری و تندروهای اصولگرا نزدیک نخ واهند شد‬ ‫اما همچنان فاصله شان را با اصالح طلبان حفظ خواهند کرد و‬ ‫رابطه اق�ای روحانی ب�ا اقای خاتمی چط�ور بود؟‬ ‫کجاها به هم نزدی�ک و در چ�ه موضوعاتی از هم‬ ‫فاصلهداشتند؟‬ ‫‪ l‬رابطه انه��ا همچنان مثل ‪ 24‬خ��رداد بوده‪ ،‬اقای‬ ‫خاتمی در دو‪ ،‬سه مورد اظهارنظری که درباره اقای روحانی‬ ‫کرده‪ ،‬موضع درست و واقع بینانه ای داشته‪ ،‬خطاب صحبت‬ ‫او به اصالح طلبان بود چون اصالح طلبان فهرست بلندباالیی‬ ‫از خواسته ها را به اقای روحانی دادند‪ ،‬از این رو اقای خاتمی‬ ‫خیلی محترمانه به اصالح طلبان گفت ک��ه «از روحانی به‬ ‫اندازه اقای روحانی توقع داش��ته باش��ید‪ ،‬روحانی را به مثابه‬ ‫روحانی ببینید چون او نه نلس��ون ماندال اس��ت نه مهدی‬ ‫بازرگان‪ ،‬پس س��عی کنید روحانی را انچه هست ببینید‪».‬‬ ‫در واقع س��عی داش��ته مطالبات اصالح طلبان را از روحانی‬ ‫تعدیل کند‪.‬‬ ‫اقای هاشمی چطور؟ چه رابطه ای با روحانی داشته‬ ‫است؟ ایا دولت اقای روحانی‪ ،‬دولت اقای هاشمی‬ ‫است و اوست که در پش�ت پرده اوضاع را مدیریت‬ ‫م ی کند؟‬ ‫‪ l‬خی ر؛ دولت اقای روحانی دولت اقای هاشمی نیست‬ ‫ولی اقای هاش��می خیلی بیش��تر از خاتمی در مقام حمایت‬ ‫و پش��تیبانی از روحانی برامده‪ .‬در عین حال هاشمی دغدغه‬ ‫مهمی دارد و م ی خ واهد خیلی رسمی و علنی از روحانی حمایت‬ ‫نکند چون اقایان هاشمی و خاتمی هرچه رسمی و علن ی تر از‬ ‫روحانی حمایت کنند به همان نس��بت اصولگرایان اعتدالی‪،‬‬ ‫میانه رو و س��نتی با رئی س جمهور مرزبندی خ��ود را پررنگتر‬ ‫م ی کنند‪ ،‬بناب راین اقای هاش��می س��عی کرده علنی از اقای‬ ‫روحانیحمایتنکندتاناراحتیجناحراستراتحریکنکندیاان‬ ‫را افزایش ندهد‪g.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬اصالح طلبان ب��ه اینکه اقای عارف ب��ه نفع اقای‬ ‫روحانی کنار رود هم خیلی روی خوش نشان نداده بودند‪ ،‬اما در‬ ‫نتیجه تالش هایی که اقای هاشم ی رفسنجانی‪ ،‬اقای خاتمی و‬ ‫سایر چهره های اصالح طلب کردند این اتفاق افتاد و پی ش بینی‬ ‫م ی شود که اصالح طلبان مجددا همین راه را بروند و در انتخابات‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬ی��ک جبهه گس��ترده مردمی متش��کل از‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬کارگزاران س��ازندگی و نزدیکان روحانی ایجاد‬ ‫م ی ش��ود که این طی��ف در حقیقت بزرگتری��ن ویژگ ی اش‬ ‫مخالفت با جریانات رادیکال و تندرو در کش��ور است‪ ،‬امکان‬ ‫دارد در یک حوزه انتخابی��ه این جبهه از نام��زد متمایل به‬ ‫کارگزاران سازندگی و در حوزه انتخابیه دیگر از نامزد همسو‬ ‫با اصالح طلبان حمایت کند یا در کالنشه ر هایی مثل ته ران‬ ‫لیستی مرکب از نامزدهای کارگزاران‪ ،‬اصالح طلبان و نزدیکان‬ ‫اقای روحانی بدهند‪.‬‬ ‫‪ l‬تاکنون همراه دولت بودند‪ .‬در مجموع سنت ی ها تا‬ ‫اینجا سعی کردند با دولت همراهی نشان دهند‪ ،‬البته نه خیلی‬ ‫پررنگ‪ ،‬اما در مقایسه با پایداری که مخالف جدی است‪ ،‬م ی شود‬ ‫گفت‪ 50-50‬با دولت روحانی رفتار کردند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫گرچه اقای ناطق با اقای روحانی هماهنگ اس�ت‪،‬‬ ‫اما وقتی اقای کرباسچ‑ی دبیرکل حزب کارگزاران‬ ‫سازندگیهمیننکتهرااعالمکردکه«اصالح طلبان‬ ‫احتماال س رلیست خود را اقای ناطق ق رار م ی دهند»‪،‬‬ ‫اصالح طلبان روی خوش به این پیش�نهاد نشان‬ ‫ندادند[ ‪.‬‬ ‫مجلس دهم پشت اقای ناطق قرار بگی رند‪.‬‬ ‫ب ه نظر شما حزب کارگزاران سازندگی محوریت کار‬ ‫را در انتخابات مجلس به عهده م ی گیرد و مسئول‬ ‫تدوین فهرست نامزدهای اعتدالگرا و اصالح طلب‬ ‫م ی ش�ود یا اصالح طلب�ان براس�اس خردجمعی‬ ‫تصمی م گی�ری م ی کنن�د‪ ،‬ب ه عبارت دیگ�ر حزب‬ ‫کارگزاران همانند دوره انتخاب�ات مجلس پنجم‪،‬‬ ‫حزب م ا ب ه ازای دولت م ی شود؟‬ ‫یکفراکسی ونیدرحدود‪ 50‬عضودرمجلستشکیلم ی دهند‪.‬‬ ‫شما گفتید جبهه پایداری شمش�یر را برای دولت‬ ‫روحانی از رو بسته‪ ،‬اصولگ رایان سنتی چه رویکردی‬ ‫را در قبال دولت روحانی در پیش گرفته اند؟‬ ‫اعتدال تا اینجا رعایت شده‬ ‫حسن سبحانی نیا در گفت وگو با مثلث‬ ‫‪4‬‬ ‫حسن سبحان ی نیا معتقد است که دیدگاه های رئی س جمهور نسبت به ان دوران تغییری نکرده است‪ ،‬اما این روزها‬ ‫اتفاقاتی رخ داد ه که موجب شده است این شائبه به وجود اید که برخی از مدیران ایشان اعتدال را رعایت نم ی کنند‪ .‬این‬ ‫نماینده مجلس در ادامه صحب ت های خود در خصوص سیاس�ت های رئی س جمهور به نکاتی اش�اره کرد که در ادامه‬ ‫م ی خوانید‪.‬‬ ‫ش�ما سال هاس�ت که با رئی س جمهور اشنایی‬ ‫نزدیک دارید‪ ،‬بنابراین در جریان دیدگاه های ایش�ان از‬ ‫اوایل انقالب هستید‪ .‬به واسطه این شناخت نگاهتان به‬ ‫رئی س جمهور چگونه است؟‬ ‫‪ l‬بله؛ من با اقای دکتر روحانی به اعتبار مجلس دوم‬ ‫اشنایی نزدیکی پی دا کردم‪ .‬نگاهم این است که رئی س جمهور‬ ‫از همان ابتدا متصل به گروه خاصی نبودند‪ ،‬در حالی که حزب‬ ‫جمهوری اس�لامی در ان دوران حزب اکثریت و غالب بود اما‬ ‫ایشان تمایلی نداش��تند که به عنوان یک فرد حزبی شناخته‬ ‫شوند‪ ،‬بناب راین با وجود عالقه ای که به این حزب و اعضای ان‬ ‫داشتند‪ ،‬هرگز به ان ورود نکردند‪.‬‬ ‫بعد هم در ب رنامه های کاری مجلس با نیروهای منطقی و‬ ‫عاقل مجلس نشس ت ها و جلساتی را باعنوان عقالی مجلس‬ ‫ی جریان ها‬ ‫برگزار م ی کردند که حاضرین این نشس ت ها از تمام ‬ ‫و احزاب بودند‪.‬‬ ‫بناب راین اینکه خرداد ماه با ش��عار اعت��دال در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری پیروز ش��دند و کار خود را اغاز کردند و ادامه‬ ‫م ی دهند‪ ،‬همان مش ی ای است که ایشان از گذشته داشتند و‬ ‫تغیی راتی در ان ایجاد نشده است ولی اینکه در عمل و ترکیب‬ ‫بدنه دولت چگونه عمل کنند‪ ،‬نیاز به زمان دارد تا متوجه شویم‬ ‫که البته امیدوارم همان گونه که گفتند و از ایشان سراغ داریم‬ ‫عمل کنند‪ .‬ه ر چند تا اینجا نیز جز برخی تضادها تا حدود زیادی‬ ‫با شعارهای خود مطابقت داشتند‪.‬‬ ‫ش�ما میان صحب ت هایتان ب�ه این نکته اش�اره‬ ‫کردید که برخی از اقدامات رئی س جمهور با شعار‬ ‫اعتدال در تضاد است‪ .‬لطفا درباره این مساله کمی‬ ‫واضح تر توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬خب واقعیت این است که بحث هایی در مجلس‬ ‫مطرح شده و ما شاهد ان هستیم یک مقدار از این اعتدال نقض‬ ‫‪65‬‬ ‫شده یا در حال رنگ باختن اس��ت‪ .‬به طور مثال در انتخابات‬ ‫مدی ران زی ر مجموعه که ش��اید هم به طور مس��تقیم با نظر‬ ‫شخص رئی س جمهور انتخاب نم ی شوند تا حدودی اعتدال‬ ‫رعایت نشده اس��ت که البته این مربوط به مدی رانی است که‬ ‫در رده های دوم و س��وم دولت قرار دارند‪ .‬به نظر من و برخی‬ ‫مجلس ی ها‪ ،‬عملکرد این عزیزان با شعار دولت و مشی دکتر‬ ‫روحانی در تضاد است‪ .‬اگر بخواهم واضح تر توضیح دهم باید‬ ‫بگویم که این نکته را م ی توان در گزینش هایی مانند استانداران‬ ‫به وضوح مشاهده کرد‪ .‬به هر حال این دغدغه مدتی است که‬ ‫ب رای بعضی از نمایندگان مردم در مجل س شورای اسالمی به‬ ‫وجود امده‪ ،‬بناب راین به همین دلیل است که عرض کردم باید‬ ‫منتظر باشیم و ببینیم در اجرا هم مانند شعارها و دیدگاه های‬ ‫مطرح شده‪ ،‬اعتدال رعایت م ی شود‪.‬‬ ‫البته این را هم اضافه کنم که تا اینجا مس��اله اعتدال‬ ‫بسیار رعایت ش��ده اس��ت اما در اینده نزدیک و بعد از اینکه‬ ‫استانداران مشخص شدند نوبت به مدی ران انها م ی رسد‪ .‬پس‬ ‫باید منتظر ماند و دید چه پیش م ی اید‪.‬‬ ‫شما خیلی روی مساله گزینش استانداران تاکید‬ ‫دارید‪ .‬مگر چه اتفاقی افتاده اس�ت که تا این حد‬ ‫موضوع برای شما و بعضی از نمایندگان مجلس‬ ‫مهم شده است؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬این مساله مهم شده اس��ت زی را ما تا همین مدت‬ ‫ش��اهد تقریبا ‪ 460‬انتصاب بودیم که این تع داد زیادی اس��ت‬ ‫و ادامه این روند موجب م ی ش��ود که این نگران ی ها تش��دید‬ ‫بش��ود زی را همه مدی رانی که پیش از دول��ت یازدهم خدمت‬ ‫م ی کردند همه وابسته به جریان های مخالف دولت نبودند‪.‬‬ ‫این مدی ران جزو جریان اصولگرا هستند اما همه انها که تندرو‬ ‫نیستند و قطعا نیروهای معتدل هم در میانشان حضور دارند‪.‬‬ ‫رئی س جمهور و دیگر مدی ران دولتی م ی توانند از انها استفاده‬ ‫کنند و صرفا به کارگیری معتدلین یک جریان را مد نظر قرار‬ ‫ندهند‪ .‬همانطور که در صحب ت های خود اش��اره کردم اقای‬ ‫روحانی کامال دیدگاه اعتدالی دارند و این بسیار کمک م ی کند‬ ‫که شرایط کشور به سمت مثبتی حرکت کند‪ .‬اما جریان هایی‬ ‫در اط راف ایشان حضور دارند که انها خواهان سهم هستند و‬ ‫مطالباتی دارند و به این قانع نیستند که یک حرکت بینابین‬ ‫انجام ش��ود و فراتر از اینها فکر م ی کنند‪ .‬انه��ا به دنبال این‬ ‫هستند که مسیر را از ه ر گونه فردی که درچارچوب اندیشه و‬ ‫تفکر انها نم ی گنجد‪ ،‬پاک کنند و این مغایر با ان صحب ت هایی‬ ‫اس��ت که اقای روحانی مطرح کرده اند‪ .‬این جریانات بخش‬ ‫عملی دولت را تحت تاثیر قرار م ی دهند‪ .‬اینجا باید کمی دقت‬ ‫شود که از مشی اعتدال خارج نشوند و این ذهنیت ب رای مردم‬ ‫به وجود نیاید که دولت ب ر خالف وعده هایی که داده بود سعی‬ ‫م ی کند عرصه را از غی ر خودی پاک کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫اگر این فرضیه شما صحیح باشد و جریان هایی‬ ‫در کنار رئی س جمهور باش�ند که تاثی�رات زیادی‬ ‫بر روند مدیریتی کش�ور م ی گذارند‪ ،‬نه تنها حرف‬ ‫خود شما نقض م ی ش�ود که گفتید اقای روحانی‬ ‫به هیچ ح�زب و گروهی وابس�ته نیس�تند‪ ،‬بلکه‬ ‫صحب ت های رئی س جمهور درباره مشی خود هم‬ ‫زیر سوال م ی رود‪.‬‬ ‫‪ l‬درست است اما مس��اله این است انچه م ی بینیم‬ ‫با انچه ش��نیدیم تناقض دارد‪ ،‬به طور مثال از همان روزهای‬ ‫انتخابات گروه هایی در سطح استان ها بودند که خود را اماده‬ ‫م ی کردند تا پس از پی��روزی اقای روحان��ی نیروهای خود را‬ ‫روی کار بیاورند ی��ا حداقل افراد مورد قبول خ��ود را به عنوان‬ ‫گزینه مطلوب به رئی س جمهور پیشنهاد بدهند‪ .‬این مساله‬ ‫در پایتخت هم وجود دارد و همان گونه که م ی بینید مدی ران‬ ‫به یک جریان گرایش دارند و این مس��اله شائب ه ای را تقویت‬ ‫م ی کند که پشت صحنه ان کمیته های جذب مدی ران با یک‬ ‫نگاه خاص‪ ،‬حزبی و جناحی یکجانبه نیرو ها را گزینش م ی کنند‬ ‫و تا حدودی صادقانه عمل نم ی کنند‪g.‬‬ ‫‪66‬‬ ‫این موج‪ ،‬خیلی زود فرو می نشیند‬ ‫تو گو با مثلث‬ ‫محسن کوهکن درگف ‬ ‫‪5‬‬ ‫نگاه اجمالی ب�ه دیدگاه ها و نظریات هر ف�ردی م ی تواند تا حدود زی�ادی برخی ابهامات را از بین ببرد و م ی ش�ود‬ ‫پی ش بینی کرد تا چه حد در زمینه های مختلف م ی تواند موفق باش�د‪ .‬معموال زمانی که یک فرد جدید وارد ساختمان‬ ‫ریاست جمهوری یک کشور م ی شود این ابهامات در جامعه سواالتی را مطرح م ی کند و حاال که حسن روحانی مدتی است‬ ‫وارد پاستور شده افکار عمومی ب ه دنبال روشن شدن دیدگ اه های وی است‪ .‬در همین خصوص گفت وگویی با محسن‬ ‫کوهکن‪ ،‬نماینده سابق مجلس شورای اسالمی که در دور چهارم با حسن روحانی همکار و ه م دوره بود‪ ،‬انجام دادیم‪ .‬وی‬ ‫که معتقد است دیدگاه های روحانی در زمینه دیپلماسی بی ن الملل از نظر محتوایی همان دیدگاه ها و ارمان های حضرت‬ ‫امام(ره) است‪ ،‬م ی گوید‪« :‬روحانی جزو گروهی است که معتقدند رابطه با امریکا شرط و شروطی دارد که اگر این کشور‬ ‫به انها عمل کند م ی تواند ستیزه جویی که چند دهه با ایران داشته را کنار بگذارد و ما هم ب ر اساس مصالح خود تصمیم‬ ‫م ی گیریم‪».‬‬ ‫فرهاد کیانفرید‬ ‫خبرنگار‬ ‫شما از قدی م االیام با رئی س جمهور اشنایی نزدیک‬ ‫داشتید‪ .‬با توجه به این شناخت و این مساله که‬ ‫مساله دیپلماسی بی ن المللی برای دولت یازدهم‬ ‫یکی از نقاط قوت محس�وب م ی ش�ود و به قول‬ ‫برخی این دولت اولین دولتی است که تا این حد‬ ‫امورخارجه برایشان اولویت است‪ ،‬ارزیابی شما از‬ ‫دیدگاه های رئی س جمهور در این زمینه چیست؟‬ ‫‪ l‬شناخت من از رئی س جمهور به ابتدای دوره چهارم‬ ‫مجلس باز م ی گردد‪ ،‬برداش��ت من از دیدگاه های ایشان این‬ ‫اس��ت که در زمینه دیپلماس��ی بی ن الملل از نظر محتوایی‬ ‫همان دیدگاه ها و ارمان های حضرت امام را دنبال م ی کنند‪،‬‬ ‫منتها معتقدند که از نظر نوع برخورد و شیوه رویارویی با این‬ ‫قبیل مسائل باید به گونه ای عمل شود که فرصتی به دست‬ ‫امریکا که دشمن شماره یک کشور محسوب م ی شود‪ ،‬ندهیم‬ ‫و قرائتمان به گونه ای باش��د که بتوانیم ش��رایط را مدیریت‬ ‫کنیم و تا انجایی که منافع کش��ورمان لطم��ه نم ی خورد با‬ ‫حفظ چارچوب اقداماتی را انجام بدهیم‪ .‬البته ایش��ان در این‬ ‫زمینه همانگونه که مقام معظم رهب��ری م ی فرمودند که به‬ ‫مذاکره کنندگان اعتماد دارند‪ ،‬ما هم بر این باور هس��تیم که‬ ‫در این بخش کاری را خالف نظر رهب��ری انجام نم ی دهند‬ ‫و بناب راین به عقیده من در این زمینه غالبا دیدگاه های ایشان‬ ‫ناظر به مسائل شکلی اس��ت تا موارد محتوایی و در محتوا‬ ‫خیلی جای بحث و نقد ندارد‪ ،‬زی را هم��ان دیدگاه اصل نظام‬ ‫است‪ ،‬اما از لحاظ شکل ب ر خورد با دشمن تا حدودی متفاوت‬ ‫عمل م ی کنند‪.‬‬ ‫اتفاق�ا ع�ده ای معتقدند ک�ه ای�ن صحب ت های‬ ‫رئی س جمهور صرف�ا جنبه ارامش بخش�یدن و‬ ‫توجیه دارد و ایش�ان ب ه دنبال این است که گروه‬ ‫های سیاسی مخالف اش را ارام نگه دارد تا بتواند‬ ‫شرایط را به ثبات نسبی برساند‪.‬‬ ‫‪ l‬راستش من نم ی توانم این تحلیل را رد یا تایید کنم‪.‬‬ ‫چرا که هنوز زود است اما فکر م ی کنم دو دسته در این ماجرا‬ ‫هستند که هر دو گروه زمینه ای ب رای اینکه بتوانند کارشان‬ ‫را پیش ببرند و اساسا چارچوب و حاکمیت اجازه بدهد که به‬ ‫فعالیت خود ادامه بدهند وجود دارد‪ .‬دسته اول کسانی هستند‬ ‫که از نظر محتوا و شکل‪ ،‬اعتقادی بر دش��من بودن امریکا‬ ‫ندارند و یک مجموعه منافع تعریف ش��ده صوری و ظاهری‬ ‫و کم ارزش مدنظرشان است و معتقدند که ب رای دستیابی به‬ ‫ان منافع باید با امریکا کنار بیاییم و این دسته هیچ ابایی هم‬ ‫ندارد که از ارزش ها کوتاه بیاید و حساسیتی به روی ارمان های‬ ‫انقالب ندارد‪ .‬این گروه در گذشته هم حضور داشتند و مردم هم‬ ‫وجود انها را تجربه کرد ه و متوجه شده اند که نم ی توانند قدم ی ‬ ‫بردارند زی را هر مجموعه ای که نگاهش به این مساله چنین‬ ‫باشد قطعا مورد حمایت مردم نخواهد بود و نگاه حضرت امام‬ ‫و مقام معظم رهبری هم به هیچ عنوان با انها همخوانی ندارد‪.‬‬ ‫البته این دیدگاه قب�لا در وزارت امور خارج��ه به نوعی وجود‬ ‫داش��ت‪ .‬البته در دوران اصالحات هم بود اما به نوعی دیگر‬ ‫که بخش ها مر عوب دش��من شده بود‪ .‬دس��ته دوم کسانی‬ ‫هستند که ش��عارهای ابتدای انقالب در مبارزه با استکبار را‬ ‫مدنظر قرار می دهند و کامال در جبهه مخالف با امریکا قرار‬ ‫دارند‪ .‬اما دیدگاه اقای روحانی به دسته سوم نزدیک است که‬ ‫طو شروطی دارد که اگر این‬ ‫معتقد هستند رابطه با امریکا شر ‬ ‫کشور به انها عمل کند م ی تواند ستیزه جویی که چند دهه با‬ ‫ای ران داشته است را کنار بگذارد و ما هم ب ر اساس مصالح خود‬ ‫تصمیم م ی گیریم‪ .‬البته زمانی که این مساله مطرح م ی شود‪،‬‬ ‫به این معنی نیست که م ی خواهیم مراسم اشت ی کنان برگزار‬ ‫کنیم و سر یک سفره بنشینیم و ادعای ب رادری کنیم‪ .‬به هر‬ ‫حال اگر ما بتوانیم دشمن را مدیریت کنیم زمان را در اختیار‬ ‫گرفتیم و تجربه هم نش��ان داده ما از در اختیار گرفتن زمان‬ ‫کامال بهره بردیم‪ .‬در واقع هدف از نرمش قهرمانانه که مطرح‬ ‫شده همین است‪ ،‬در کل دسته سوم که نه نگاه خوشبینانه‬ ‫دارند و نه بدبینانه نسبت به دو دس��ته دیگر ارجحیت دارند‬ ‫و رئی س جمهور هم جزیی از این گروه محس��وب م ی شود و‬ ‫مسیر ایشان همان نرمش قهرمانانه است و م ی تواند دشمن‬ ‫را مدیریت کند‪.‬‬ ‫اتفاقا یکی از موارد س�وال برانگیز همین مساله‬ ‫نرم ش قهرمانانه است‪ .‬دکتر روحانی چه تفاوتی‬ ‫با دیگر روسای جمهور دارند که در دوره های قبل‬ ‫این مساله مطرح نم ی شد و مجوز برای مذاکره با‬ ‫امریکا حتی برای هاشم ی رفسنجانی صادر نشد؟‬ ‫‪ l‬راستش نم ی خواهم بگویم که تفاوتی دارند ولی‬ ‫باید این نکته را در نظر داش��ت که شرایط کشور تغییر کرده‬ ‫است‪ .‬نگاه کنید به زمان اقای خاتمی در مجلس ششم؛ اساسا‬ ‫ندایی که از ان درباره فعالی ت های انسان دوستانه هسته ای‬ ‫بیرون م ی امد ما االن در ی��ک جایگاهی قرار داریم که نقش‬ ‫بسیار تعیی ن کننده ای داریم و دشمن بیشتر به قدرت ما واقف‬ ‫شده اس��ت‪.‬توجه کنید که ما ه ر چقدر هم نخواهیم بپذیرم‬ ‫افرادی در دنیا هستند که م ی دانند اگر الهام گرفتن از انقالب‬ ‫اسالمی و حمایت های معنوی و مادی نبود‪ ،‬جنگ اع راب با‬ ‫اسرائیل به وجود نم ی امد‪ .‬به هر حال اگر همه اینها را در کنار‬ ‫یکدیگر قرار دهیم متوجه م ی شویم ای ران در جایگاهی قرار‬ ‫گرفته که با دوران گذشته متفاوت اس��ت‪ .‬البته دشمن هم‬ ‫به نوعی دیگر تفس��یر م ی کند؛ همانطور که رئی س جمهور‬ ‫امریکا معتقد است که تحریم ها اثر کرده و ای ران به خاطر فشار‬ ‫تحریم ها حاضر به مذاکره شده است‪ .‬البته من هم منکر فشار‬ ‫تحریم ها نم ی شوم و اصال قبول ندارم مشکلی ایجاد نکرده‬ ‫اس��ت‪ ،‬اما به موفقی ت هایی هم نائل شدیم‪ .‬در کل به نظرم‬ ‫ش��رایط به گونه ای اس��ت که نم ی توان با هیچ دوره دیگری‬ ‫مقایس��ه کرد‪.‬این را هم یاداور شوم که در زمان اقای خاتمی‬ ‫هم درباره مس��ائل هس��ته ای یکصدا نبودیم‪ ،‬زی را متاسفانه‬ ‫در مجلس الیه های تندرویی بودند که نگاهش��ان مخالف‬ ‫مطالبات مردم بود‪.‬‬ ‫اگر از مس�اله دیدگاه دیپلماس�ی رئی س جمهور‬ ‫بگذریم در مس�اله سیاس�ی دیدگاه های ایشان‬ ‫از هم�ان دوران انتخابات‪ ،‬هم�راه اعتدال و تدبیر‬ ‫مطرح ش�ده اس�ت و این دو خصوصیت ش�عار‬ ‫دوران انتخابات وی بود‪ .‬ایا این تدبیر و امید یک‬ ‫خصوصیت نهادینه شده در دولت و رئی س جمهور‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬در بخش اقتصاد من معتقد هس��تم که دولت در‬ ‫‪ l‬اتفاق ا فرهن��گ و جامعه یک مقوله مهم اس��ت‪.‬‬ ‫رئی س جمهور هم از انجایی که یک فرد روحانی‬ ‫است و چنین ش��خصی نگاه فرهنگی جزئی از‬ ‫ذاتش اس��ت و اینکه افراد اینچنینی وارد حوزه‬ ‫م ی ش��وند بیانگر ان است که فرهنگ عمومی‬ ‫و مذهبی جزیی از اولویت های وی اس��ت و کال‬ ‫نم ی توانم بگویم فالن ش��خص روحانی است‬ ‫اما نسبت به مسائل فرهنگی ب ی تفاوت است‪.‬‬ ‫در گذش��ته گاهی مطالب دو پهلویی در بخش‬ ‫فرهنگ مطرح م ی شد که بعضی از افراد از انها‬ ‫سوء اس��تفاده م ی کردند مثال زمان��ی که مطرح‬ ‫م ی ش��د که مبارزه با تهاجم فرهنگ��ی به این‬ ‫معنی نیست که اگر دو تار موی یک خانم بیرون‬ ‫است‪ ،‬باید برخورد ش��ود‪ .‬خب این جمله را از دو‬ ‫منظر م ی شود تحلیل کرد‪ .‬یکی اینکه مسائل‬ ‫فرهنگی و چارچوب ها را مش��خص م ی کنند‪.‬‬ ‫بعد در این قالب مش��خص م ی کنند که تایید‬ ‫نم ی کنیم مویی بیرون باش��د‪ ،‬ام��ا جایگاه این‬ ‫مس��اله کجا اس��ت و چگونه باید با ان برخورد‬ ‫کرد‪ .‬دوم اینکه بخش��ی از جامعه وقتی چنین‬ ‫جمله ای را م ی شنود احساس م ی کند که فرصت‬ ‫خوبی است که به ناهنجاری های فرهنگی دامن‬ ‫زده ش��ود‪ .‬اقای روحانی در این خصوص دیدگاه‬ ‫جامع و کاملی دارند حتی چند جمله از ایشان را‬ ‫خوب در خاطر دارم که بسیار متفکرانه و درست‬ ‫هم بود‪ .‬ایش��ان معتقد هس��تند که یک مقام‬ ‫مسئول (رئی س جمهور) از مردم درخ واست کند که‬ ‫هنجارهای دین را مراعات کنید‪ .‬امروز در غرب هم م ی بینید‬ ‫بخشی از مس��ائل که رعایت م ی کنند جزیی از اعتقاداتشان‬ ‫نباشد اما چون هنجار ان جامعه است به ان عمل م ی کنند‪،‬‬ ‫اقای روحانی همیشه به مساله فرهنگ و جامعه توجه خاصی‬ ‫داشتند و دارند که این بسیار قابل تحسین است‪g .‬‬ ‫پس احتماال ب�ه همین دالیل اس�ت‬ ‫که انتقادات تندی به ایش�ان م ی شود‬ ‫و سیاس�ت های ایش�ان را زیر سوال‬ ‫م ی برند‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که از نظر من‪ ،‬دولت‬ ‫اقای روحانی با امید بسیار زیادی از سوی مردم‬ ‫س��ر کار امد که این امید هنوز ه��م وجود دارد‪.‬‬ ‫اما دولت اقای روحانی نتوانست از امیدهای به‬ ‫وجود امده در انتخابات بهره برداری کند و چون‬ ‫ناموفق عمل کرد‪ ،‬بدون شک تاثیر این امید به‬ ‫سرعت از بین م ی رود‪ .‬دولت های اقای روحانی و‬ ‫احمدی نژاد با یک موج روی کار امدند‪ .‬دولت های‬ ‫قبلی مانن��د دولت اقای س��ی د محمد خاتمی و‬ ‫احمدی نژاد توانستند به خوبی از موج احساسات‬ ‫م��ردم بهره برداری های الزم را انج��ام دهند‪ ،‬اما‬ ‫دولت یازدهم در این باره بس��یار ضعیف عمل‬ ‫کرده است‪ .‬من این دولت را دولت مبهمی م ی دانم‪ .‬به دلیل‬ ‫انکه درباره ارتباط با مردم و فرهنگ سازی ب رای دولت خودش‬ ‫و نهادینه کردن این فرهنگ بسیار ضعیف عمل کرده است‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که دولت های قبلی ب رای نهادینه کردن‬ ‫سیاس��ت هایی که در زمان مبارزات انتخاباتی به جامعه القا‬ ‫دولت های قبلی مانند دولت اقای سید محمد‬ ‫خاتمی و احمدی نژاد توانستند به خوبی از موج‬ ‫احساسات مردم بهره برداری های الزم را‬ ‫انجام دهند‪ ،‬اما دولت یازدهم در این باره بسیار‬ ‫ضعیف عمل کرده است‪ .‬من این دولت را دولت‬ ‫مبهمی می دانم‬ ‫جلد دوم‬ ‫اقای روحان�ی باره�ا درب�اره اقتصاد وابس�ته به‬ ‫نفت صحبت کرده و انتقادات بس�یاری را در این‬ ‫خصوص مطرح کرده اند‪ .‬با توجه به شناختی که از‬ ‫ایشان دارید فکر م ی کنید ایا م ی توانند این اقتصاد‬ ‫وابس�ته به نفت را که ط�ی این س�ال ها به دلیل‬ ‫تحری م های بسیار شکننده ظاهر شده و همچنین‬ ‫رئی س جمهور گذش�ته نیز عن�وان کرده اند باید‬ ‫تغییر کند‪ ،‬با یک اقتصاد مناسب عوض کند؟‬ ‫ب ه عنوان اخرین سوال‪،‬یکی از مهمترین شعار های‬ ‫اقای روحان�ی و همچنین یکی از اساس�ی ترین‬ ‫دغدغه های ملت ایران مس�اله فرهنگ و جامعه‬ ‫اس�ت‪.‬فکر م ی کنید با وجود اینکه ما در ش�رایط‬ ‫فعلی مش�کالت اقتص�ادی عدی�ده ای داریم ایا‬ ‫رئی س جمه�ور مس�اله فرهنگ�ی و اجتماعی را‬ ‫فراموش نم ی کند؟‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫اگر مبنا را روی تعداد اس��تاندارانی که انتخاب کرده اند‬ ‫بگذاریم و با علم به اینکه استانداران نمایندگان دولت در سطح‬ ‫استان هستند‪ ،‬معتقدم که منفعتی که در میان مدت جریان‬ ‫اصالحات از انتخاب این نف رات عایدش��ان شد در زمان اقای‬ ‫خاتمی نصیبشان نشده بود‪ ،‬زی را افرادی که انتخاب م ی شوند‬ ‫درست است که مش��ی اعتدال دارند اما نکته مهم این است‬ ‫که مش��ی اعتدال را از میان جریانات چپ دیروز و اصالحات‬ ‫و کارگزاران هستند البته همین که اینها مشی اعتدال دارند‬ ‫بسیار تاثیرگذار خواهد بود اما از معتدالن یک جریان استفاده‬ ‫شده و بناب راین اعتدال در انتخاب وجود دارد اما از یک جریان‬ ‫ما اعتدال را از این جهت م ی دانیم ک��ه از معتدالن جریانات‬ ‫موجود در نظام استفاده شود‪ .‬به صرف اینکه ما از میانه روهای‬ ‫یک جریان انتخاب کنیم بیانگر رعایت اعتدال نیست البته‬ ‫منظور من این نیست که افراد ناکارامد انتخاب شده اند اتفاقا‬ ‫کامال برعکس اما از نظر سیاس��ی نم ی توانیم‬ ‫بگوئیم ان نمایی را که از انتخاب استانداران داریم‬ ‫ترکیبی از همه جریان هاست‪.‬‬ ‫من چنین انتظاری نداشتم زی را ذهنیتم از‬ ‫زمان مجلس اینگونه بود ک��ه همانطور که در‬ ‫زمان حضور ایشان در مرکز تحقیقات استراتژیک‬ ‫مجمع بودند و افراد حاضر در حلقه دورش��ان از‬ ‫طی ف ها و جریانات مختلف بودن��د یعنی انجا‬ ‫اعتدال در انتخاب کامال رعایت ش��ده بود اما در‬ ‫جریانات استانداران اینگونه نبود‪.‬‬ ‫کرده بودند‪ ،‬به سرعت فرهنگسازی را شروع کرده و اتفاقا در‬ ‫این باره نیز موفق بوده اند‪ .‬از طرف دیگر استراتژی های این‬ ‫دولت در عرصه سیاست داخلی هنوز با گذشت بیش از صد روز‬ ‫از فعالیت دولت مشخص نیست‪ .‬دولت هنوز نظر مشخصی‬ ‫درباره فعالیت احزاب‪ ،‬انجمن های صنفی و بحث هایی از این‬ ‫قبیل ندارد‪ .‬مشخص نیس��ت درباره کانون های قدرتی که‬ ‫وجود دارند‪ ،‬چه نظری دارد یا درباره شخصی ت های سیاسی که‬ ‫به عقیده بسیاری مورد هتک قرار م ی گی رند‪ ،‬چه فکر م ی کند‬ ‫و چه موضعی دارد‪ .‬اما به هرحال واکنش ها در مورد تحوالت‬ ‫کشور باید منطقی و مبتنی بر چارچوب ها باشد و از افراط و‬ ‫تفریط خودداری شود‪ .‬باید حرمت رئی س جمهور حفظ شود‪.‬‬ ‫باتوجه به شناختی که از اقای روحانی دارم‪ ،‬ایشان از ابتدا در‬ ‫طول مبارزات همراه امام(ره) بودند‪ ،‬رابطه شان با رهبری تعریف‬ ‫شده‪ ،‬خوب و امیدوارکننده است و باتوجه به شناختی که ایشان‬ ‫ی خالف مصالح نظام‬ ‫از ارزش ها و چارچوب نظام دارند‪ ،‬قدم ‬ ‫ب رنم ی دارند ‪ .‬اگر نقدی هم وجود دارد باید عالمانه باش��د‪،‬نقد‬ ‫عالمانه نیز باید مبتنی بر اطالعات درست باشد‪ .‬اطالعاتی که‬ ‫بر پایه «م ی گویند»ها و «گفته م ی شود»ها مطرح م ی شود‪،‬‬ ‫کافی نیست‪ .‬کس��ی که نقد م ی کند‪ ،‬باید یک موضوع را از‬ ‫جنب ه های مختلف بررس��ی کرده‪ ،‬مطالب را ش��نیده باشد و‬ ‫سپس اقدام به نقد کند‪.‬‬ ‫همین مدت کوتاه در بعضی موارد تصمیمات خوبی گرفته و‬ ‫کامال قابل دفاع است‪ .‬از سوی دیگر تئوری هایی مطرح شده‬ ‫است که اگر جسارت تصمیم گیری وجود داشته باشد م ی تواند‬ ‫می زان امیدواری را افزایش بدهد و بیشتر به ساماندهی اقتصاد‬ ‫کشور کمک بکند‪ .‬من باب نمونه همین پروژه های عمرانی‬ ‫که در کش��ور فعال است اگر منابعش��ان تامین نشود بنا به‬ ‫ی خواهد داش��ت و مشکالت‬ ‫تحلیل کارشناس��ان اثار تورم ‬ ‫عدیده ای را به وجود م ی اورد‪ .‬در همین خصوص اقای روحانی‬ ‫و تیم اقتصادی ایشان تئوری هایی را مطرح کرده اند اما اینکه‬ ‫در الیحه بودجه تصمیم ش��جاعانه ای گرفته بشود و به طور‬ ‫مثال پروژه هایی که زیر ‪ 30‬درصد کار شده است را کال متوقف‬ ‫کنند‪ ،‬اگر منابعی که وجود دارد را تقسیم بر همه پروژه کنند‬ ‫و به هر کدام ذره ای برس��د همان روند گذشته خواهد شد و‬ ‫بناب راین تحلیل من این است که دولت در این مدت خوب گام‬ ‫برداشته است که البته مدیون تیم باتجربه است‪ .‬به طوری که‬ ‫حتی اقای روحانی مسئول دفتر خود را نیز یک فرد اقتصادی‬ ‫انتخاب کرده که در بخش غیردولتی هم فعالیت داشته است‪.‬‬ ‫همین که رئی س جمهور با انتخاب ایشان یک نقطه گره ای‬ ‫ب رای اعضای تیم اقتصادی به وجود اورده بسیار مهم و مثبت‬ ‫است و نشانگر بینش اقتصادی اقای روحانی است‪ .‬زی را ما در‬ ‫گذشته گاهی از محل تعارض و اختالفی که بین اعضای تیم‬ ‫اقتصادی بود ضربه های زیادی خوردیم‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫چیزی که عیان است‪...‬‬ ‫نگاهی به یک مقطع صد روزه در اقتصاد ایران‬ ‫ارام فرقانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪1‬‬ ‫«قبل از اینکه رئی س جمهور ش��وم‪ ،‬مس��ئولیت یک‬ ‫مرکز تحقیقاتی را برعهده داشتم و در نتیجه از بسیاری از امار‬ ‫ب ی خبر نبودم‪ .‬در دوران تبلیغات انتخاباتی نیز بر مشکالت‬ ‫اقتص��ادی و راه حل ه��ای ان تاکید داش��تم‪ .‬اقتص��اد ای ران‬ ‫کاست ی هایی داشت که ک مو بیش همه انها را م ی دانستم‪ ،‬اما‬ ‫اذعان م ی کنم که انچه امروز م ی بینم کمی بدتر از ان چیزی‬ ‫اس��ت که قبال م ی گفتم‪ ».‬این جمله ها از س��خنان حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬رئیس یازدهمین دولت جمهوری اسالمی ای ران است‬ ‫در میان ه راه صد روزه ای که وعده داده بود ب رای اصالح برخی‬ ‫امور و ارزیابی و ارائه گزارش به مردم‪ .‬خودش گفته بود‪« :‬من به‬ ‫مردم قول دادم بعد از صد روز گزارشی از واقعیات کشور را به‬ ‫انها ارائه دهم و امید دارم در این مدت به ارقام دقی ق تری درباره‬ ‫مسائل اقتصادی و مسائل مرتبط با ان برسم‪ ».‬او همچنین‬ ‫‪68‬‬ ‫تاکید کرد‪« :‬دولت متعهد است همه امار و ارقام را به صورت‬ ‫شفاف به اطالع مردم برساند‪ ،‬زی را این عمل موجب م ی شود‬ ‫اعتماد دولت و مردم بیشتر شده و مسئوالن نیز بتوانند بهتر‬ ‫برنامه ریزی کنند‪ .‬به سخنگوی دولت دس��تور داده شده که‬ ‫اطالعات الزم را در اختیار مردم بگذارد که من امیدوارم فاصله‬ ‫این گزارش ها کم باش��د‪ .‬ما شفاف سخن م ی گوییم و عمل‬ ‫م ی کنیم و به انچه م ی گوییم متعهد م ی مانیم‪ .‬ما برخالف‬ ‫قول خود عمل نم ی کنیم‪ .‬درس��ت است که انچه م ی بینم‬ ‫بدتر اس��ت از ان چیزی که فکر م ی کردم؛ البته ما امیدواریم‬ ‫و مشکالت قابل حل است‪ .‬امید من این است که با حمایت‬ ‫و مش��ارکت مردم مش��کالت را حل کنیم‪ .‬امید ما بیشتر از‬ ‫مشکالت اس��ت و حمایت مردم از دولت بیش از حد انتظار‪.‬‬ ‫اینده ما روشن است‪ ».‬حال موعد صد روزه تقریبا رسیده است‬ ‫و همگان منتظ رند ببینند دولت یازدهم در گزارش صد روزه ای‬ ‫که وعده داده بود‪ ،‬چه چی��زی عرضه خواهد کرد‪ .‬مخصوصا‬ ‫انتظارها از همان ابتدا نسبت به این گزارش ان بوده که گزارش‬ ‫عملکردهای مفید و موثر این مدت زمان صد روزه ارائه شود‪،‬‬ ‫اما به نظر م ی رسد این گزارش بیشتر ش��کل ارائه گزارشی‬ ‫از وضعیت حاصل عملک��رد دولت های نهم و دهم باش��د؛‬ ‫هرچند به نظر م ی رسد صرف ارائه گزارش از کاست ی ها و احیانا‬ ‫وضعی ت های بحرانی‪ ،‬با انچه شعار این دولت‪ ،‬یعنی «امید»‬ ‫بوده در تنافر قرار بگیرد‪ .‬با این حال‪ ،‬اط رافیان رئی س جمهور‬ ‫هم در ای��ن مدت‪ ،‬هم��واره ب��ر صادقان��ه ب��ودن گزارش‬ ‫صد روزه دولت در حوزه های مختلف تاکید داشته اند‪ .‬از جمله‪،‬‬ ‫رئی س دفتر رئی س جمهور در جلسه شورای هماهنگی روابط‬ ‫عموم ی های دستگاه های اجرایی با تاکید بر اینکه شفافیت و‬ ‫پاسخگویی یکی از اصول دولت تدبیر و امید است‪ ،‬همچنین‬ ‫گفت‪« :‬گزارش صد روزه ب��ه مردم فواید زی��ادی در افزایش‬ ‫سرعت اقدام و ش��کل دهی به انجام امور خواهد شد‪ .‬دولت‬ ‫به طور محصول گرایانه به دنبال ارائه گ��زارش خواهد بود و‬ ‫یکی از فواید این کار این است که طی هر صد روز بخش های‬ ‫مختلف دولت فرصت مرور اقداماتی که انجام داده اند را داشته‬ ‫و در خصوص نقاط ضعف و کاس��ت ی های خود چاره اندیشی‬ ‫خواهند کرد‪ ».‬محمد نهاوندیان با اش��اره به اینکه دولت در‬ ‫ارائه گزارش صد روزه هرگز به دنبال به دس��ت اوردن تریبون‬ ‫یکطرفه نیست و م ی خواهد این کار به تعاملی دوسویه تبدیل‬ ‫ش��ود‪ ،‬گفت‪« :‬این دولت حقیقتا اهل اغ��راق‪ ،‬مبالغه و بیان‬ ‫مطالب خالف واقع نیست‪ .‬ما نیازمند تصویری واقع بینانه و‬ ‫ارمان گرایانه ب رای ادامه روند فعالیت خود هستیم‪».‬‬ ‫اما این سخنان و شعارها چگونه جامه عمل م ی پوشند‬ ‫و چه تضمینی هس��ت که این وعده ها هم مانند بسیاری از‬ ‫وعده هایی که در ذهن مردم به خاطره خوبی تبدیل نشدند‪ ،‬به‬ ‫یکی از مباحث مطرح در مسیر توسعه کشور که همواره‬ ‫از س��وی کارشناس��ان و صاحب نظ ران به عنوان یک مانع و‬ ‫در عین حال معبر بزرگ مطرح و ارزیابی ش��ده‪ ،‬بحث اتکا و‬ ‫تنظیم اقتصاد کشور بر درامدهای حاصل از فروش نفت خام‬ ‫و مشتقات ان اس��ت‪ .‬معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی‬ ‫رئی س جمهور همچنین به کاهش اتکای کشور به درامدهای‬ ‫نفتی اش��اره کرده و گفته اس��ت‪« :‬کاهش اتکای جامعه به‬ ‫درامدهای نفتی یک تکلیف است که با جدیت از سوی دولت‬ ‫یازدهم دنبال م ی ش��ود و باتوجه ب��ه محدودیت های منابع‬ ‫مالی بخشی از درامدهای نفتی به صندوق توسعه ملی واریز‬ ‫م ی شود که ب رای انجام طرح ها و ب رنامه های توسعه اقتصادی‪،‬‬ ‫صنعتی و فرهنگی جامعه استفاده خواهد شد‪».‬‬ ‫این مقام مسئول همچنین با اشاره به جایگزین کردن‬ ‫مالیات ب��ه جای درامده��ای نفتی ب رای اداره کش��ور گفت‪:‬‬ ‫«دولت یازدهم سعی دارد جمعیت مالیات دهندگان در کشور‬ ‫را افزایش دهد تا درامد حاصل از مالیات ب رای اداره کشور مورد‬ ‫اس��تفاده قرار گیرد‪ ».‬نوبخت گفت‪« :‬منظور م��ا از افزایش‬ ‫ل ترمیم است؟‬ ‫مشکالت اقتصادی صد روز قاب ‬ ‫بسیاری هم با اشاره به سابقه مس��ائل موجود در بدنه‬ ‫اجرایی کشور و همچنین عمق انها از ابتدا معتقد بوده اند که‬ ‫زمان صد روزه ب رای بررس��ی و نتیجه گیری درباره معضالت‬ ‫موجود در کشور هم زمان کمی است‪ ،‬چه رسد به انجام کاری‬ ‫مفید در جهت حل انها‪ .‬یک نماینده مجلس شورای اسالمی‬ ‫معتقد اس��ت‪« :‬دولت در صد روز ابتدایی فعالیت خود به ان‬ ‫اهدافی که در ابتدا ب رای این صد روز تبیین کرده بود نرسیده‬ ‫است‪ ،‬اما ارامش و ثبات جامعه نسبت به قبل از استق رار دولت‬ ‫نشان دهنده وضع مطلوب تری است و در این صد روز م ی توان‬ ‫از این لحاظ عملکرد دولت را قابل قبول دانست‪ ».‬وی با تاکید‬ ‫بر اینکه صد روز ب رای برطرف کردن مش��کالت کشور زمان‬ ‫مناسبی نیست‪ ،‬با اشاره به بحث کنترل قیمت ها و تورم گفت‪:‬‬ ‫«در بخش کنترل قیمت ها دولت توفیق چندانی نداش��ته‬ ‫اس��ت و جز موضوع ارز در بخش هایی نظیر مسکن‪ ،‬خودرو‬ ‫و مواد خوراکی ما شاهد تورم و افزایش قیمت جدی بوده ایم‬ ‫که بخشی از انها به دلیل عدم نظارت و اتخاذ تصمیم های‬ ‫کارشناسی و بخشی دیگر به علت صحب ت ها و اظهارنظ ر های‬ ‫غیرمنطقی بوده اس��ت‪ ».‬این عضو کمیس��یون اقتصادی‬ ‫مجل س شورای اسالمی تصریح کرد‪« :‬دولت م ی توانست در‬ ‫این صد روز تمرکز خود را روی بهبود شرایط بازار قرار دهد و جا‬ ‫داشت از برخی اظهارنظرها مانند موضوعاتی که وزیر صنعت‪،‬‬ ‫معدن و تجارت و رئیس کل بانک مرکزی داشتند‪ ،‬پرهیز کند‬ ‫که متاسفانه تاثیر منفی خود را بر بازار گذاشت‪ ».‬وی تاکید‬ ‫کرد‪« :‬در بحث دیپلماسی نیز شاهد وضعیت بهتری نسبت به‬ ‫دولت قبل بودیم و در همین صد روز دیپلماسی فعال و پرکار‬ ‫دولت به خوبی به چشم م ی امد و شاید بتوان گفت که عملکرد‬ ‫درونی دستگاه دیپلماسی صرف نظر از اثرات ان بر معیشت و‬ ‫تحریم ها مثبت بوده است‪ .‬همچنین در این دولت دیگر شاهد‬ ‫برخی از نابسامان ی های گذشته در سازمان هایی مانند تامین‬ ‫اجتماعی‪ ،‬بهداشت و درمان نبوده ایم‪».‬‬ ‫گزارش از گذشته‬ ‫دس��تیار وی��ژه رئی س جمه��ور البت��ه به بس��یاری از‬ ‫گمانه زن ی ها عمال پایان داده و گفته اس��ت‪« :‬رئی س جمهور‬ ‫از وضعیت گذشته گزارشی م ی دهند تا مردم بدانند که دولت‬ ‫چه چیزی را تحویل گرفته اس��ت‪ ».‬یک نماینده اصولگرای‬ ‫مجلس شورای اسالمی هم در مورد عملکرد صد روزه دولت‬ ‫معتقد است‪« :‬تنها م ی توانیم در مورد گفته های دولت قضاوت‬ ‫کنیم‪ .‬وقتی صحبت از عملکرد به میان م ی اید ناظر به نتایج‬ ‫حاصل از ان عملکرد اس��ت اما این عملکرد چه در سیاست‬ ‫خارج ی ‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬س�لامت یا اموزش هنوز خروجی‬ ‫یزاده تصریح کرده است‪:‬‬ ‫نداشته است‪ ».‬سی دامیر حسین قاض ‬ ‫«دولت ادعا کرد که ص��د روزه کارهایی را انجام م ی دهد ولی‬ ‫همان موقع هم معلوم بود که این ادعا‪ ،‬خیلی ادعای درستی‬ ‫نیس��ت‪ ،‬چون واقعا در صد روز نم ی شود اقدامات جدی کرد‪.‬‬ ‫حتی برخی دوستان امید داشتند که بالفاصله سر کار اییم‪،‬‬ ‫چون به ما اعتماد وجود دارد سریع مشکالت حل م ی شود اما‬ ‫معلوم شد که خیلی خوشبینانه با موضوع برخورد م ی کردند و‬ ‫این اتفاق هم نیفتاد‪».‬‬ ‫با این حال دول��ت در بخش هایی از حوزه های اجرایی‪،‬‬ ‫در همین مدت زمان هم موفق ش��ده است برخی وعده ها را‬ ‫اجرایی و برخی تصمیم های جدید را در جهت بهبود شرایط‬ ‫اتخاذ کند‪ .‬از جمله اینکه مثال ب راس��اس مصوبه اخیر هیات‬ ‫دولت بخش��نامه عدم معافیت مالیاتی صادرکنندگان حذف‬ ‫ش��د‪ .‬رئیس اتاق بازرگانی‪ ،‬صنایع‪ ،‬معادن و کشاورزی ای ران‬ ‫در س ی و چهارمین جلسه شورای گفت وگوی دولت و بخش‬ ‫خصوصی درباره مصوبه لغو پیمان س��پاری ارزی که در روز‬ ‫ملی صادرات وعده ان داده شده بود و ابهامات موجود در این‬ ‫تصمیم‪ ،‬درباره اینکه ایا پیمان سپاری ارزی نیز لغو شده است‬ ‫یا خیر‪ ،‬بیان کرد‪« :‬مصوبه قبلی سازمان مالیاتی ابهامات و‬ ‫شبهاتی را به وجود اورده بود‪ .‬مصوبه قبلی با قانون تعارض‬ ‫داش��ت‪ ،‬زی را ب ر اس��اس قانون برنامه پنجم توسعه صادرات‬ ‫صراحتا از معافیت مالیاتی برخوردار اس��ت ولی بخش��نامه‬ ‫دولت قبل این موضوع را منوط به رویه ای اداری کرده بود‪».‬‬ ‫ی��ا در نمونه ای دیگ��ر‪ ،‬مدیرعام��ل س��ازمان بنادر و‬ ‫دریانوردی با بیان اینکه در صد روز ش��روع کاری دولت جدید‬ ‫‪ 13‬پروژه از منابع داخلی خودمان و هفت پروژه از منابع بخش‬ ‫خصوصی ب رای افتتاح اماده شده گفت‪« :‬ارزش این پروژه ها‬ ‫‪1700‬میلیارد ریال است که بهره برداری ازمایشی از ان نیز اغاز‬ ‫شده است‪ ».‬البته حافظه جمعی ما مخصوصا در دوره های‬ ‫سازندگی و دولت های نهم و دهم ان قدر از این اظهارات شنیده‬ ‫که بع دا درستی انها ثابت نشده‪ ،‬پس به صحت انها کمتر دل‬ ‫م ی سپارد اما این یک واقعیت است که دولتمردان هم در همه‬ ‫حوزه ها با مشکالتی درگی رند که بهبود انها یک وجه ثابت در‬ ‫جلد دوم‬ ‫مساله ای به نام درامدهای نفتی‬ ‫معیشت و اقتصاد یکی‬ ‫از شعارهای اصلی‬ ‫کاندیداهای ریاست‬ ‫جمهوری بود که طبعا‬ ‫شعارهای اصلی دولت‬ ‫جدید را شکل داد‪ .‬در‬ ‫این میان حتی سیاست‬ ‫خارجی کشور هم با این‬ ‫مقوله ارتباط تنگاتنگ‬ ‫پیدا کرد‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫سرانجام مطلوبی برسند؟ معاون ب رنامه ریزی و نظارت راهبردی‬ ‫رئی س جمهور م ی گوید که یکی از ب رنامه های دولت ب رای ایجاد‬ ‫انضباط مالی‪ ،‬احیای س��ازمان مدیریت و برنامه ریزی است‪:‬‬ ‫«تشکیل این سازمان از اولویت های در نظر گرفته شده است‬ ‫و در صد روز اینده اجرایی م ی ش��ود‪ .‬با احیای مجدد سازمان‬ ‫مدیریت و ب رنامه ریزی دیگ��ر ب رنامه ها و طرح های عمرانی و‬ ‫اقتصادی کشور ب راساس اراده شخصی رئی س جمهور تهیه و‬ ‫تنظیم نخواهد شد‪ ،‬بلکه کابینه دولت یازدهم ب راساس نظ رات‬ ‫و دیدگاه های کارشناسان اقتصادی و صنعتی اهتمام خود را‬ ‫ب رای اجرای برنامه های اقتصادی و توسعه صنعتی کشور به‬ ‫کار م ی بندد که به ایجاد انضباط اقتصادی خواهد انجامید‪».‬‬ ‫هدفمندی یارانه ها یکی از برنامه های هشتگانه طرح‬ ‫تحول اقتصادی در دولت نه��م و دهم بود که در کنار اصالح‬ ‫نظام مالیاتی‪ ،‬اص�لاح نظام بانکی‪ ،‬اص�لاح نظام گمرکی‪،‬‬ ‫اصالح نظام اداری و از این دست‪ ،‬قرار بود کشور را به شرایط‬ ‫مطلوبی از نظر اقتصادی و اجتماعی برساند‪ .‬اما حاال خود این‬ ‫طرح‪ ،‬نه تنها به سرانجام مطلوب نرسیده‪ ،‬بلکه خود به یک‬ ‫تهدید و مانع در اغاز کار دولت یازدهم تبدیل ش��ده است که‬ ‫برخی گمانه ها را درباره توق��ف ان مطرح کرد‪ .‬اما محمدباقر‬ ‫نوبخت درباره اجرای هدفمند یارانه ه��ا در دولت یازدهم هم‬ ‫تصریح کرده است که هدفمندی یارانه ها یک قانون است که‬ ‫دولت نیز خود را موظف به اجرای ان م ی داند و طبق اخرین‬ ‫اظهارنظرهای ریاست محترم جمهور یارانه افراد طبق ماه های‬ ‫گذشته به حساب سرپرستان خانوار واریز م ی شود و قرار نیست‬ ‫از یارانه افراد کم شود؛ «از انجایی که در مرحله دوم هدفمندی‬ ‫منابع بیشتری در اختیار دولت قرار م ی گیرد طبق ماده هفت‬ ‫قانون هدفمندی یارانه ها میان درامده��ای خانوار و اعطای‬ ‫یارانه باید تناس��ب به وجود اید‪».‬معاون ب رنامه ریزی و نظارت‬ ‫راهبردی رئی س جمهور همچنین با اش��اره به اینکه کابینه‬ ‫جدید در صد روز نخس��ت اغاز به کار دولت یازدهم تصمیم‬ ‫به ایجاد تغییر در زندگی معیش��تی مردم را دارد بر مقابله با‬ ‫تورم ب رای تحقق این هدف تاکی��د کرد و گفت‪« :‬ب ی تردید از‬ ‫مهمترین راهکارهای مقابله با تورم تناسب میان نقدینگی‬ ‫در جامعه و عرضه کاالس��ت‪ .‬این در حالی است که چنانچه‬ ‫نقدینگی در جامعه باال باشد ولی عرضه به اندازه تقاضا نباشد‪،‬‬ ‫تورم در جامعه افزایش م ی یابد‪ ».‬نوبخت در عین حال تاکید‬ ‫کرد که ب راساس گزارشی که هم اکنون در دست دولت است‬ ‫سه هزار طرح عمرانی ناتمام در کشور وجود دارد که با اصالح‬ ‫قانون بودجه سال ‪ 92‬قرار است می زان تخصیص بودجه به این‬ ‫طرح ها اولویت بندی شود‪ .‬اولویت دولت در تخصیص بودجه‬ ‫به پروژه های عمرانی ب راساس این اصل خواهد بود که کدام‬ ‫پروژه و طرح عمرانی سریعتر به بهره برداری م ی رسد‪.‬‬ ‫مالیات افزایش می زان مالیات ب رای مردم و کسبه کوچه و بازار‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه منظورمان افزایش جمعیت مالیات دهندگان در‬ ‫کشور است‪».‬‬ ‫یکی از حاصل های عملکرد دولت محمود احمدی نژاد‪،‬‬ ‫افزایش های ناگهانی و تا ‪ 300‬درصدی قیمت ارز بود‪ .‬اتفاقی‬ ‫که بعدها از س��وی دولتمردان به دلیل تاثیر تحریم ها علیه‬ ‫کش��ور توصیف و از طرفی‪ ،‬طبیع��ی خوانده ش��د؛ چراکه‬ ‫برخی معتقدند دولت در سال های پیش از ان عمال یارانه ای‬ ‫غیررسمی ب رای پایین یا ثابت نگاه داشتن قیمت ارز صرف‬ ‫م ی کرده است‪ .‬البته این موضوع در تضاد وعده دولت پیشین‬ ‫مبنی بر بازگرداندن قیمت ارز به حد سال های قبل بوده است‪.‬‬ ‫با همه این اوصاف‪ ،‬انچه مورد انتقاد بس��یاری از کارشناسان‬ ‫اقتصادی قرار گرفته‪ ،‬نبود فضای باثبات و قابل پی ش بینی‬ ‫و ارام ب رای فعالی ت های اقتصادی بوده که عمال امنیت را از‬ ‫این حوزه دور کرده است‪ .‬معاون ب رنامه ریزی و نظارت راهبردی‬ ‫رئی س جمهور درباره نوسانات شوک اور نرخ ارز به اقتصاد ملی‬ ‫در چند ماه گذشته نیز گفته است‪« :‬با همه توان با نوسانات‬ ‫نرخ ارز مقابله خواهد شد تا ارزش پول ملی کاهش نیابد‪ ».‬این‬ ‫در حالی اس��ت که دولت یازدهم به صورت شناور و مدیریت‬ ‫ش��ده‪ ،‬نرخ ارز را ثابت نگه خواهد داش��ت و تالش خود را بر‬ ‫تقسیم نقدینگی کشور به تمامی بازارها متمرکز خواهد کرد‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫ادبیات گفتاری شان شده است‪ .‬وزیر بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش‬ ‫پزش��کی هم اخی را جزئیات برنامه های دولت و تصمیمات‬ ‫اتخاذ ش��ده ب رای بازگش��ت ارامش به بازار دارویی کش��ور را‬ ‫تش��ریح کرده و درباره ب رنامه صد روزه وزارت بهداش��ت ب رای‬ ‫ساماندهی امور درمانی و دارویی‪ ،‬گفته است‪« :‬همان طور که‬ ‫رئی س جمهور نیز وعده داده بود‪ ،‬همه وزرا برنام ه کوتاه مدتی‬ ‫را در دس��تورکار خود قرار دادند‪ .‬امروز یک مشکل جدی که‬ ‫مردم با ان مواجه هس��تند‪ ،‬مربوط به داروس��ت‪ .‬بخش��ی از‬ ‫داروها در کش��ور وجود دارند و در اختیار شرکت های پخش‬ ‫هستند‪ ،‬اما این شرکت ها قادر به تحویل انها به داروخانه ها‬ ‫و بیمارستان ها نیستند؛ چرا که بیمارس��تان ها و داروخانه ها‬ ‫بده ی های معوقه قابل توجهی به شرکت های پخش دارند و‬ ‫از طرفی این شرکت ها به دلیل این مطالباتشان‪ ،‬نم ی توانند به‬ ‫امر تهیه دارو مبادرت کنند‪ ،‬بر این اساس است که این مقوله‬ ‫در یک دور باطل گرفتار م ی ش��ود‪ ».‬اما همان گونه که گفته‬ ‫شد‪ ،‬حافظه جمعی ما نسبت به وعده های مسئوالن خیلی‬ ‫خاطره خوش��ی ندارد‪ .‬از همین حاال هم برخی از واقعی ت ها‪،‬‬ ‫چشم انداز خوشی را ترسیم نم ی کنند‪ .‬ب رای مثال‪ ،‬درحالی که‬ ‫کرباسیان‪ ،‬مدیرعامل سابق شرکت پست از برنامه صد روزه‬ ‫توسعه سرویس پستی خبر داده و چندین وعده را ردیف کرده‬ ‫بود‪ ،‬حسین مهری‪ ،‬مدیرعامل جدید‪ ،‬چند روز پیش در مراسم‬ ‫معارفه اش تاکید کرد که پست‪ ،‬یک شرکت ورشکسته است‪.‬‬ ‫استادان علوم ارتباطات چه می گویند؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫یک اقتصاددان با بیان اینکه در طول صد روز نم ی توان‬ ‫توقع اقدام خارق العاده ای داشت‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬دولت باید از این‬ ‫پس برنامه های عملیاتی خود را در این عرص��ه ارائه کند‪».‬‬ ‫حسین باهر تصریح کرد‪« :‬از نظر علم اقتصاد نم ی توان توقع‬ ‫داشت مشکالت حاد و زی ربنایی در طول ایام کوتاه رفع شود‪ .‬از‬ ‫این رو نم ی توان توقع داشت در طول صد روز اتفاقی بیفتد که‬ ‫معیشت مردم بهبود خاصی پی دا کند‪ ».‬این اقتصاددان با بیان‬ ‫اینکه عرصه علم اقتصاد عرصه شور و هیجان نیست‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«باید با گذشت صد روز از اغاز کار دولت‪ ،‬از بحث های شعاری‬ ‫و انتخاباتی فاصله گرفت و به س��مت برنامه های عملیاتی‬ ‫رفت‪ .‬از این پس دولت به جای اینکه بگوید چه م ی خواهیم‬ ‫بکنیم باید به مردم بگوید چه کرده ایم‪ .‬مقام اجرایی اصل ی ترین‬ ‫وظیفه اش اجرای ب رنامه ها و مدیریت کش��ور است‪ ».‬فرشاد‬ ‫ی در اقتصاد وجود‬ ‫مومنی اما معتقد است‪« :‬مش��کالتی جزئ ‬ ‫دارند که با ی��ک ب رنامه ریزی صحیح و در کوت��اه مدت قابل‬ ‫حل خواهند بود‪ ،‬اگرچه طی سال های گذشته ب ی توجهی به‬ ‫حل همین مشکالت جزئی موجب ش��د تا تاثیر منفی انها‬ ‫در زندگی مردم عمیق ش��ود اما واقعیت ان است که بسیاری‬ ‫از معضالت اقتصادی در کوتاه مدت قابل حل هستند‪ ».‬این‬ ‫استاد دانش��گاه به هدفمندی یارانه ها و پرداخت نقدی یارانه‬ ‫در هشت سال گذش��ته اش��اره و تصریح کرد‪« :‬نم ی توان با‬ ‫شوک های اقتصادی در صدد حل مشکالت اقتصادی بر امد‪،‬‬ ‫کمااینکه نتیجه معکوس چنین سیاست هایی از هشت سال‬ ‫گذشته به خوبی دیده شده و نباید اجازه داد این خطاها دوباره‬ ‫تکرار شود‪ .‬در واقع دولت احمدی نژاد با سیاست واردات ب رای‬ ‫تامین کاالهای اساسی و نیز هدفمندی یارانه ها نه تنها بهبودی‬ ‫در شرایط اقتصاد و رفاه مردم ایجاد نکرد که موجب شد توان‬ ‫مالی مردم به خصوص اقشار اسی ب پذیر جامعه روز به روز اب‬ ‫رود‪ .‬همچنین بخش های تولیدی نیز ب ر خالف انچه قرار بود‬ ‫از محل درامدهای حاصل از هدفمندی یارانه ها منتفع شده و‬ ‫تولید خود را رونق دهند‪ ،‬به واسطه باالترین هزینه حامل های‬ ‫انرژی‪ ،‬روز به روز از رونق افتادند و این مساله موجب شد که به‬ ‫دولت بدهکار شوند‪ ».‬محمدباقری صدری هم معتقد است‪ ،‬با‬ ‫وجود اقداماتی که دولت ب رای بهبود وضعیت معیشتی مردم‬ ‫در ب رنامه صد روزه انجام داده اما افزایش قیمت ها محسوس‬ ‫است‪ .‬بناب راین در ادامه باید تعادل قیمت در اولویت کاری دولت‬ ‫قرار گیرد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪70‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با محمدرضا خباز درباره گزارش صد روزه در حوزه اقتصاد‬ ‫باید قطار را به ریل برگردانیم‬ ‫‪2‬‬ ‫ن را محمدرضا خباز‪ ،‬نماینده ادوار مجلس شورای اسالمی و کارشناس اقتصادی‬ ‫مشکلی نیست که اسان نشود‪ ،‬ای ‬ ‫م ی گوید که در استانه ارائه گزارش صد روز اول کار دولت یازدهم معتقد است درد ها خروار خروار م ی ایند و درمان ها مثقال‬ ‫مثقال‪ .‬با این حال خوش بین ی اش را از دست نداده و استدالل م ی کند که هر چند برخی از مشکالتی که در هشت سال‬ ‫گذشته ایجاد شده‪ ،‬ممکن است به همین میزان زمان نیاز داشته باشد تا رفع و رجوع شود‪ ،‬اما دولت م ی تواند قطار را به‬ ‫ریل برگرداند! خبرنگار مثلث در استانه ارائه گزارش صد روزه دولت در حوزه اقتصاد با خباز به گفت وگو نشست‪.‬‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫دولت اقای روحان�ی در اغاز کارش از یک مهلت‬ ‫صدروزه صحبت کرد‪ ،‬ش�ما فک�ر م ی کنید چرا‬ ‫باید دولت چنین محدوده زمانی را برای خودش‬ ‫تعریف کند؟‬ ‫‪ l‬مهلت صد روزه ای که اقای روحانی اعالم کردند‬ ‫ب رای این بود که دستگاه ها و س��ازمان های مرتبط‪ ،‬در این‬ ‫مدت گزارشی از وضعیت خود تهیه کنند و یک پی ش بینی‬ ‫هم در مورد اینده خودش��ان ارائه بدهند‪ .‬در واقع این مهلت‬ ‫صد روزه ب رای ای��ن بود که یک ارزیابی از ش��رایط موجود و‬ ‫شرایط مطلوب فراهم ش��ود و اینها در دولت با هم تلفیق‬ ‫شود و بعد به مردم ارائه شود‪.‬‬ ‫این کار با چه هدفی انجام شده است؟‬ ‫‪ l‬ب رای اینکه مش��خص ش��ود در ابت��دای دولت‬ ‫یازدهم شرایط کش��ور در ابعاد گوناگون چطور است‪ ،‬باید‬ ‫همه مس��ائلی که به قوه مجریه ب ر م ی گردد تشریح شود و‬ ‫بدانیم که در کجا هستیم و بدانیم که به کجا م ی خواهیم‬ ‫برویم‪ .‬با این کار اگر مردم بعدها بخواهند قضاوتی هم داشته‬ ‫باشند‪ ،‬م ی دانند که باید چه چیزی را ارزیابی کنند و شاخص‬ ‫و عیاری در دست دارند‪.‬‬ ‫با این کار شرایط امروز به درستی شناخته خواهد شد‪.‬‬ ‫تا زمانی که ما ندانیم در چه وضعیتی هس��تیم نم ی توانیم‬ ‫تشخیص دهیم باید چه کارهایی انجام دهیم‪ .‬تصور کنید‬ ‫با یک مساله پزشکی رو به رو باش��ید‪ ،‬تا زمانی که پزشک‬ ‫نتواند تشخیص دهد که بیماری چیست نم ی تواند داروی‬ ‫مناس��ب را پیدا و تجویز کند‪ .‬در مورد مدیریت هم همین‬ ‫طور اس��ت‪ ،‬باید بدانیم که در چه وضعیتی ق��رار داریم تا‬ ‫بتوانیم راهکار های متناس��ب با ان وضعیت را پیدا کنیم و‬ ‫برنامه ها را طبق یک الگوی زمانی کوتاه مدت‪ ،‬میان مدت‬ ‫و بلند مدت تعیین کنیم‪ .‬یک س��ری مسائل هستند که در‬ ‫چند ماه قابل حل هستند‪ .‬برخی مس��ائل نیاز به یکی‪ ،‬دو‬ ‫س��ال زمان دارند اما برخی مسائل ممکن است که فرضا تا‬ ‫پایان دوره هشت ساله یک ریاست جمهوری هم به کار نیاز‬ ‫داشته باشد‪ .‬این اس��ت که ما باید اول خودمان را بشناسیم‬ ‫تا بتوانیم امار را که در جهت کوچک نمایی یا بزرگ نمایی‬ ‫منتشر م ی شود‪ ،‬ارزیابی کنیم که اعتبار انها چقدر است‪ .‬بعد‬ ‫از این کار کارشناسی که انجام خواهد شد‪ ،‬بعد از تشخیص‬ ‫دقیق بیماری م ی توانیم به سراغ راه حل ها و درمان ها برویم‪.‬‬ ‫حتما ش�ما هم به خاط�ر دارید ک�ه وقتی بحث‬ ‫مهلت صد روزه مطرح ش�د‪ ،‬برخی از این عبارت‬ ‫برداشت ناصحیحی کردند و گفتند اقای روحانی‬ ‫م ی خواهد در صد روز مشکالت اقتصادی کشور‬ ‫را برطرف کند‪ ،‬این موضوع و این تبلیغات باعث‬ ‫ش�د که امیدواری های مردم افزایش پیدا کند و‬ ‫در همان زمان خیل ی ها تاکید کردند باید مراقب‬ ‫باش�یم امیدواری ها زیاد ب�اال نرون�د و منجر به‬ ‫بحران نشود‪...‬‬ ‫‪ l‬ای��ن را م ی توانید در تالش ه��ای دولت در عرصه‬ ‫سیاست خارجی ببینید‪ ،‬اولین اقدام ب رای اجرای ان سیاست‬ ‫تنش زدایی با جامعه جهانی که در ذهن دولتمردان ما بوده‬ ‫اس��ت را در پیش گرفتند‪ ،‬از جمله در اولین اقدام رفتار تیم‬ ‫اقای روحانی در اجالس مجمع عمومی سازمان ملل متحد‬ ‫در نیویورک بود که واقعا کاری کردند که کارستان بود‪ ،‬اینها‬ ‫جو بدبینی را که علیه ای ران وجود داشته شکسته اند و تالش‬ ‫کرده اند تا با تدبیر و ب رنامه میدان مینی را که بین ما و اروپا به‬ ‫وجود امده بود‪ ،‬بردارند تا بتوان بدون خطر در مسیر نزدیک‬ ‫شدن به کشور های دیگر گام برداشت‪.‬‬ ‫با این وج�ود در این ص�دروز در م�ورد تعامالت‬ ‫اقتصادی و بی ن المللی حوادث گوناگونی رخ داده‬ ‫اس�ت‪ ،‬نمونه اش در اغاز کار دولت اقای روحانی‬ ‫اخباری منتش�ر ش�د‪ ،‬در مورد اینکه دادگاهی در‬ ‫اروپا برخی تحری م ها از جمله تحریم کشتیرانی‬ ‫و برخی بانک های ایرانی را غی ر قانونی دانس�ته‬ ‫اس�ت‪ ،‬ام�ا بع�د از یک�ی‪ ،‬دو م�اه م ی بینیم که‬ ‫دادگاه های تجدید نظر این رای را تایید نکرده اند‬ ‫و بنابراین به نظر نم ی رسد در حوزه بی ن الملل در‬ ‫این صد روز اتفاقی در اقتصاد ما افتاده باشد‪....‬‬ ‫‪ l‬ب��ه مح��ض اینک��ه اق��ای روحان��ی ب��رای‬ ‫‪ l‬در مورد سازمان برنامه باید این موضوع را توضیح‬ ‫بدهیم که سازمان مدیریت و ب رنامه ریزی منحل شده و دولت‬ ‫تصور م ی کرد که م ی تواند با صدور دستور العمل هایی این‬ ‫سازمان را دوباره احیا کند‪ ،‬اما این از نظر قانونی دچار مشکل‬ ‫بود بناب راین در مجلس طرحی در این مورد در دستورکار قرار‬ ‫گرفت که االن هم مراحل اخ��ر را م ی گذراند و به زودی به‬ ‫صحن علنی خواهد رفت تا در مورد ان تصمیم گیری شود‪.‬‬ ‫به هر حال س��ازمان برنامه و بودجه یک ستون کارشناسی‬ ‫مهم در کشور اس��ت که به اداره کشور کمک م ی کند و در‬ ‫دراز مدت به اجرای کارشناس��ی تصمیم ها کمک م ی کند‪،‬‬ ‫همه اقتصاددان ها هم در این مورد اتفاق نظر دارند که این‬ ‫سازمان باید برگردد و به کار خودش ادامه بدهد‪.‬‬ ‫در مورد اجرای بودج��ه و اصالحیه ان ه��م که باز از‬ ‫اقدام های مهم دولت در صد روز اول کارش بوده است‪ ،‬هر‬ ‫چند که دو فوریت اصالحیه در مجلس رای نیاورده اس��ت‪،‬‬ ‫پی ش بین ی ها این است که ‪ 70‬تا ‪ 80‬درصد ان همان طور که‬ ‫دولت خواسته عملی شود‪ .‬به هر حال‪ ،‬دولت به دنبال یک‬ ‫بودجه واقعی اس��ت‪ ،‬دیدن درامد های غی ر واقعی در بودجه‬ ‫هنر نیست‪ ،‬این هنر نیست که ما وقتی شیر کمی داریم در‬ ‫ان اب بریزیم تا حجمش زیاد به نظر برسد‪ .‬ما که م ی دانیم‬ ‫ان حجم زیاد واقعی نیس��ت‪ ،‬دولت به درستی متوجه این‬ ‫موضع است که درامد هایی که در بودجه دیده شده واقعی‬ ‫نیست و تحقق پیدا نم ی کند‪.‬‬ ‫انکار وضعیت به ما کمکی نم ی کن��د‪ ،‬دولت تالش‬ ‫کرده با اص�لاح بودجه جل��وی تبعات بع��دی ان را بگیرد‪.‬‬ ‫بودجه غی ر واقعی وقتی تحقق پیدا نکند‪ ،‬منجر به کس��ر‬ ‫بودجه م ی شود و بعد تورم به بار م ی اورد‪ .‬دولت نم ی خواهد‬ ‫در چنین موضوعی درگیر ش��ودو حاال هم ک��ه حدود ‪80‬‬ ‫درصد نظرش در اصالح بودجه عملی خواهد ش��د‪ ،‬این به‬ ‫نفع همه است‪.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫این تالش برای عادی کردن شرایط و برگرداندن‬ ‫قطار به ریل از کجا شروع شده است؟‬ ‫در ای�ن ص�د روز ش�اهد تالش ه�ای مختل�ف‬ ‫اقتصادی دولت هم بوده ایم‪ ،‬کار هایی مثل تاکید‬ ‫بر لزوم تشکیل دوباره س�ازمان برنامه و بودجه‬ ‫و همچنین تدوین اصالحیه بودجه س�ال جاری‬ ‫و فرستادن ان به مجلس‪ .‬ش�ما این اقدامات را‬ ‫در حاشیه مهلتی که دولت برای خودش تعیین‬ ‫کرده است‪ ،‬چطور ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫کارشناسان منصف‬ ‫معتقدند که صد روز زمان‬ ‫برای انجام سیاست های‬ ‫اقتصادی فرصت کمی‬ ‫است‪ .‬محمدرضا خباز‬ ‫هم از این دسته است که‬ ‫در عین حال اعتقاد دارد‬ ‫که برنامه های اقتصادی‬ ‫دولت یازدهم برای‬ ‫پیشبرد امور از تضمین‬ ‫بیشتری برخوردار است‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬متاسفانه وقتی که مساله مهلت صد روزه مطرح‬ ‫شد‪ ،‬عده ای همان ها که قبال هم همراه دولت نبوده اند‪ ،‬به جای‬ ‫توجه به فرمایش��ات رهبری در مورد همکاری با دولت از این‬ ‫ی و تصمیم کارشناسانه ای که دولت گرفته بود سوء‬ ‫کار علم ‬ ‫برداشت کردند و تالش کردند با تبلیغات پوپولیستی‪ ،‬به گونه ای‬ ‫جلوه دهند که اقای رئی س جمهور م ی خواهد یا ادعا کرده که‬ ‫مشکالت را در صد روز برطرف م ی کند‪ ،‬اما مگر حل مشکالت‬ ‫با معجزه امکان پذیر است؟‬ ‫دولتمردان ما که ادم های عادی هستند و معلوم است‬ ‫که اهل معجزه هم نیس��تند‪ ،‬حاال در این شرایط عده ای با‬ ‫نیت غی ر خی ر خواهانه و نامناسب این را جا انداختند یا تبلیغ‬ ‫کردند که دولت م ی خواهد مشکالت را در صد روز برطرف‬ ‫کند‪ .‬در صورتی که این مشکالت طی هشت سال ایجاده‬ ‫شده و نم ی توان یک شبه انها را حل کرد‪ ،‬خیلی از اینها به‬ ‫همان هشت سال زمان نیاز دارد که حل شود‪.‬‬ ‫در حال حاضر این تالش هایی که در قالب مهلت صد‬ ‫روزه م ی ش��ود و تالش های دیگر دولت در این زمینه همه‬ ‫ب رای این است که اوضاع را عادی کند و قطار اداره کشور را‬ ‫به ریل برگرداند تا این قطار به منزل و مقصد برسد‪ ،‬نه اینکه‬ ‫انحراف ایجاد کند‪.‬‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم کاندیدا شد در اظهاراتش مطالب و‬ ‫شعار هایی را عنوان کرد که باعث شد ازادی خواهان و انهایی‬ ‫که در س��ر تا س��ر دنیا به دنبال درگیری نیستند خوشحال‬ ‫بشوند‪ ،‬حتی ما دیدیم که لحن افرادی که مخالف ما بودند‬ ‫هم تا حدودی تغییر کرد‪.‬‬ ‫با انتخاب اقای روحانی هم��ان امی د هایی که در دل‬ ‫مردم ای ران به وجود امده بود توسط خارج ی ها هم احساس‬ ‫ش��د‪ .‬انها پیام انتخاب اقای روحانی را ش��نیدند و زمینه را‬ ‫مثبت ارزیابی کردند و حتی عده زیادی از انها هم اب راز عالقه‬ ‫کردند که در مراسم تحلیف حاضر شوند‪ ،‬البته عده ای هم‬ ‫بدشان امد و از این موضوع استقبال نکردند؛ اما به هر حال‬ ‫یک سری کش��ور هایی که به دنبال ارتباط با ای ران بودند و‬ ‫از این جو درگیری و تقابل خسته ش��ده بودند‪ ،‬از کم شدن‬ ‫یا قطع شدن ارتباط ها خسته شده بودند‪ ،‬این موضوع را به‬ ‫فال نیک گرفتند و خوشحال شدند که این فضای خصم الود‬ ‫شکسته م ی ش��ود‪ .‬در همین راس��تا تالش هایی هم ب رای‬ ‫حذف یا کم کردن تحریم ها اغاز ش��د و اینها با یک سری‬ ‫تالش هایی که در اروپا از قبل اغاز شده بود همزمان شد‪.‬‬ ‫البته ان حکم هایی که در اروپ��ا در مورد تحریم های‬ ‫ای ران صادر ش��د کم بود‪ ،‬اما ما همین را ه��م به فال نیک‬ ‫م ی گیریم‪ ،‬چون معن ی اش این است که انها درک کرده اند‬ ‫در ای ران چه اتفاقی افتاده و خواسته اند که این را به ما اعالم‬ ‫کنند‪ .‬هر چند هنوز در داخل ای��ران خیل ی ها این پیام را در‬ ‫یافت نکرده اند‪ .‬به هر ح��ال خارج ی ها در ای��ن مورد فکر‬ ‫کرده اند و ما هم باید از این اقدام ها استقبال کنیم‪ ،‬هر چند‬ ‫اینها هنوز نتیجه عملی نداش��ته اند‪ ،‬اما به ه ر حال همین‬ ‫تصمیم های موقتی هم ب رای ما خوب است‪.‬‬ ‫البته ما باید متوجه باش��یم که مش��کل اصلی ما در‬ ‫این مورد مربوط به پرونده ای ران در ش��ورای امنیت است و‬ ‫باید تالش کنیم پرونده را از ش��ورای امنیت خارج کنیم تا‬ ‫تحریم های اقتصادی هم کم شود‪.‬‬ ‫همچنین باید متوجه این موضوع باشیم که بیماری و‬ ‫مشکالت با خروار م ی اید و با مثقال م ی رود‪ ،‬شفا با مثقال به‬ ‫دست م ی اید در حالی که گرفتاری با خروار م ی اید‪.‬‬ ‫حاال دول�ت قرار اس�ت همان طور که ش�ما هم‬ ‫اش�اره کردید نتیجه بررس�ی های ص�دروزه اش‬ ‫را اعالم کن�د‪ ،‬ج�دا از اینکه در این گ�زارش چه‬ ‫چی ز های�ی در مورد وضع کش�ور به م�ردم گفته‬ ‫ش�ود‪ ،‬پی ش بینی ش�ما ب�رای اینده چیس�ت؟‬ ‫ایا دول�ت م ی تواند مش�کالتی را ک�ه در عرصه‬ ‫اقتص�ادی وج�ود دارد‪ ،‬برطرف کند ی�ا حداقل با‬ ‫انها کنار بیاید؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این اس��ت که همه مشکالت دنیا قابل‬ ‫حل هستند‪ ،‬تنها چیزی که راه حلی ب رای ان وجود ندارد مرگ‬ ‫است‪ .‬گفته اند و حتما شما هم شنیده اید که مشکلی نیست‬ ‫که اسان نشود‪ ،‬اما با کار کارشناس��ی و عاقالنه‪ ،‬استفاده از‬ ‫همه نیرو های توانمند و کارشناسان‪.‬‬ ‫با همان کمکی که رهبری فرمودند‪ ،‬به هر حال رهبری‬ ‫با یک دید باز به موضوعات نگاه م ی کنند و م ی دانستند که‬ ‫اگر با دولت همکاری نشود گرفتاری هایی که در حال حاضر‬ ‫با انها درگیر هستیم‪ ،‬برطرف نخواهد شد‪.‬‬ ‫انتظار این است که مخالفان دست از کینه توزی بردارند و‬ ‫حسادت نکنند‪ ،‬این کمک انها به دولت خواهد بود‪ ،‬از موافقان‬ ‫هم انتظار م ی رود که تمام توان‪ ،‬طرح ها و نظ ر ها و انتقادهایی را‬ ‫که به نظرشان م ی رسد در اختیار دولت بگذارند‪ .‬دولت هم از این‬ ‫انتقاد ها و پیشنهاد ها استقبال خ واهد کرد‪.‬‬ ‫همان طور که گفته ام‪ ،‬مش��کلی نیس��ت که اس��ان‬ ‫نش��ود‪ ،‬اما‪ ...‬مش��روط بر اینکه ما عالمانه در مس��یر قرار‬ ‫بگیری��م و عاقالنه عم��ل کنیم ت��ا نتایج مورد نظ��ر را به‬ ‫دست بیاوریم‪g .‬‬ ‫‪71‬‬ ‫محسن رنانی در گفت وگو با مثلث‪:‬‬ ‫روحانی نیازمند حمایت حکومت و جامعه است‬ ‫‪3‬‬ ‫اقتصاد‪ ،‬مقوله ای اس�ت که میان تمامی ملل جهان ب ه عنوان مه م ترین دغدغه ش�ناخته شده است‪ .‬هر زمان که‬ ‫کشوری در یک دوران موفق اقتصادی قرار دارد مردم ان کشور چه از لحاظ روحی و چه از لحاظ رفاهی در بهترین حالت‬ ‫ممکن ب ه سر م ی برند و بح ران اقتصادی هم ه چیز را برعکس م ی کند‪ .‬حال سال هاست که ای ران زمین با بح ران اقتصادی‬ ‫دست و پنجه نرم م ی کند که بسیاری معتقدند تنها نیم ی از این بحران مربوط به تحری م های جهانی است و نیم دیگر‬ ‫برگرفته از سوء مدیریتی است که طی این سال ها ض رب ه های مهلکی بر پیکره اقتصاد ای ران زده است‪ .‬بناب راین گفت وگویی‬ ‫ی دانشگاه اصفهان انجام دادیم‪ ،‬بلکه برنام ه ها و شرایط اقتصادی دولت‬ ‫با محسن رنانی‪ ،‬اقتصاددان و عضو هیات علم ‬ ‫یازدهم را مورد بررسی قرار دهیم‪.‬‬ ‫فرهاد کیانفرید‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫معموال هرزمان�ی که یک دولت جدی�د روی کار‬ ‫م ی ای�د‪ ،‬یک�ی از مه م تری�ن مطالبات م�ردم از‬ ‫مسئوالن ان‪ ،‬حل مش�کالت اقتصادی است که‬ ‫اقای روحانی نیز در این باره وعده هایی را در زمان‬ ‫انتخابات مطرح کرده اند‪ .‬تا چ�ه حد برنام ه های‬ ‫اقتصادی دولت را طی بیش از صد روز گذش�ته‬ ‫موفق م ی دانید؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬در این چند م��اه عملکرد تی��م اقتصادی دولت‬ ‫یازدهم مطابق انتظار ها نبود‪ .‬به نظر م ی رسد دولت یازدهم‬ ‫با این تصور وارد عرصه شد که م ی تواند خ راب ی های هشت‬ ‫سال گذشته در اقتصاد و سیاست را در کمترین زمان ممکن‬ ‫حل و فصل کند‪ .‬اما در عمل با بهمنی از مش��کالت مواجه‬ ‫شد که پیش از ان‪ ،‬تصور روشنی درباره عمق این معضالت‬ ‫نداشت‪ .‬همین موجب ش��د تا دولت قدرت مانور خود را در‬ ‫مسائل اقتصادی از دست بدهد و توان تصمیم گیری جدی‬ ‫از ان گرفته شود‪ .‬ارزیابی من درباره وضعیت اقتصادی کشور‬ ‫در دولت های نهم و دهم‪ ،‬ان طور که بارها هم اعالم کرده ام‪،‬‬ ‫این بود که کشور (به لحاظ اقتصادی) در حال فرو رفتن در‬ ‫یک چاله اس��ت و اتفاقا دیواره های این چال��ه به قدری لیز‬ ‫است که ب رای نجات از ان نم ی توان به هی چ چیز چنگ زد‪.‬‬ ‫البته مس��ئوالن دولت یازدهم در ابتدا این تصور را نداشتند‬ ‫و بر این باور بودند که م ی توانند با اس��تفاده از ابزار بودجه‪،‬‬ ‫ارز و سایر سیاس��ت های پولی و مالی‪ ،‬جلوی این سقوط را‬ ‫بگیرند‪ .‬اما پس از مدتی به عمق مش��کالت پی بردند‪ .‬در ‬ ‫همان زمان هم اعتقاد داش��تم انتخاب��ات ‪ ۲۴‬خرداد قدری‬ ‫س��رعت رفتن اقتصاد را در این چاله کاهش خواهد داد که‬ ‫همین اتفاق هم افتاد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫ای�ا دلیل مش�خصی ب�رای این ع�دم موفقیت‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬بخش��ی از این ب ی عملی در اقتصاد طبیعی‬ ‫است‪ ،‬ب رای اینکه مسئوالن دولت جدید با سونامی مشکالت‬ ‫مواجه ش��دند که قبال تصوری از ان نداشتند‪ .‬به باور من تا‬ ‫زمانی که دولت بر یک زورق شکس��ته در دنیای سیاست‬ ‫سوار شده است‪ ،‬نم ی تواند از سونامی اقتصادی که در ای ران‬ ‫به وجود امده گذر کند‪ .‬یعنی عب��ور از این بحران ها نیاز به‬ ‫نیروی عظیم ی دارد ک��ه چنین نیرویی اکن��ون در اختیار‬ ‫دولت یازدهم نیست‪ ،‬در حالی که چنین نیرویی در اختیار‬ ‫دولت نهم و دهم بود‪ .‬تا زمانی که نظام سیاس��ی به عنوان‬ ‫یک کشتی غول پیکر‪ ،‬پشت زورق دولت قرار نگیرد و از ان‬ ‫حمایت های جدی و همه جانبه نکند‪ ،‬هی چ یک از مشکالت‬ ‫اقتصادی قابل حل نخواهد بود و سونامی اقتصادی‪ ،‬دولت‬ ‫را نیز با خود خواهد برد؛ تا این رخ��داد زمان چندانی نمانده‬ ‫است‪.‬‬ ‫اتفاقا اگر اشتباه نکنم همان اوایل کار دولت‪ ،‬یک‬ ‫نامه برای رئی س جمهور نوش�تید که به برخی از‬ ‫این مسائل اشاره کردید‪ .‬لطفا توضیح دهید که‬ ‫ماجرا از چه قرار بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من در ان نامه به صراحت هش��دار دادم که‬ ‫در س��ه ماه اول مردم صبر خواهند کرد و منتظر نشانه های‬ ‫تحقق وعده های دولت خواهند ماند‪ .‬تا ش��ش ماه دولت را‬ ‫ارزیابی خواهند کرد و بعد از ‪ ۹‬ماه‪ ،‬اگر وعده ها به سرانجام‬ ‫نرسد‪ ،‬در الک تخریب خواهند رفت‪ ،‬به این صورت که اگر‬ ‫مردم از اقتصاد نشانه های مثبت نگیرند و به توانایی دولت‬ ‫ب ی اعتماد شوند‪ ،‬به بازارهای مختلف از جمله ارز‪ ،‬سکه و طال‬ ‫هجوم م ی اورند و موجب اشفتگی بیشتر اوضاع م ی شوند‪.‬‬ ‫بناب راین باتوجه ب��ه اینکه اکنون بیش از صد روز از ش��روع‬ ‫فعالیت دولت یازدهم گذشته است‪ ،‬دولت باید به این مساله‬ ‫توجه جدی نشان دهد که بیشتر از شش ماه با وضعیتی که‬ ‫ان را توصیف کردم‪ ،‬فاصله ندارد‪ .‬نکته قابل تامل دیگر اینکه‬ ‫مردم در این انتخابات نش��ان دادند که سطح انتظارات انان‬ ‫از دولت به شدت افزایش یافته است‪ .‬احساس من این است‬ ‫که نم ی توانند شش ماه ب رای تحقق وعده های دولت تحمل‬ ‫کنند‪ .‬دولت هم به تنهایی قادر نخواهد بود وعده های خود را‬ ‫عملی سازد‪ ،‬به این علت که نه قدرت تمام و کمال در اختیار‬ ‫دولت است و نه بودجه کافی ب رای عبور از این بحران را دارد‪.‬‬ ‫از ابزارهای مالیاتی که نم ی تواند اس��تفاده کند و در شرایط‬ ‫رکود کنونی نباید هم اس��تفاده کرد‪ .‬از سوی دیگر در یک‬ ‫اقتصاد تحریم ی دولت از کجا م ی تواند در امد کسب کند تا‬ ‫چاله های اقتصادی اش را پر کند؟ همچنین از سوی دولت‬ ‫ی برجا گذاشته شده‪ ،‬مانند اینکه‬ ‫گذشته هم تعهدات عظیم ‬ ‫در سه ماه اول مردم صبر خواهند کرد و منتظر نشانه های تحقق وعده های‬ ‫دولت خواهند ماند‪ .‬تا شش ماه دولت را ارزیابی خواهند کرد و بعد از ‪ ۹‬ماه‪ ،‬اگر‬ ‫وعده ها به سرانجام نرسد‪ ،‬در الک تخریب خواهند رفت‬ ‫‪72‬‬ ‫ب رای هدفمندی یارانه ها ساالنه حدود دو هزار میلیارد تومان‬ ‫کسری دارد‪ ،‬مسکن مهر به ‪ ۱۵۰‬هزار میلیارد تومان سرمایه‬ ‫جدید نیاز دارد تا به سرانجام برسد و نظایر اینها‪.‬‬ ‫ای�ا ب�ا ای�ن هم�ه مش�کالت و معضالت�ی که‬ ‫پی ش روی دولت است‪ ،‬راهکاری هم وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬همیش��ه راهکار وجود دارد‪ .‬ش��ما نم ی توانید با‬ ‫مساله ای روبه رو ش��وید که فاقد راهکار باشد‪ .‬در این مورد‬ ‫هم به نظر من راهکار این است که کل نظام با تمام قدرت‬ ‫ب رای حمایت از دولت قد علم کند و مهم تر انکه نظام باید‬ ‫ب رای رفع تحریم ها درباره سیاست خارجی و داخلی به یک‬ ‫جمع بندی قاطع برسد‪ .‬متاسفانه شاهد هستیم که دست کم‬ ‫در فضای رسانه ای هیچ برنامه مشخصی در این باره وجود‬ ‫ندارد‪ .‬به نظر من مجموعه قوای سیاسی کشور هنوز عزم‬ ‫راسخ ب رای حمایت از دولت حس��ن روحانی را ب رای عبور از‬ ‫بحران های سیاسی و اقتصادی در کشور ندارد و این اولین و‬ ‫بزرگ ترین چالش دولت یازدهم است‪ .‬اینکه م ی گویم نظام‪،‬‬ ‫یعنی هم حکوم��ت و هم مردم‪ .‬ما هم جزئ��ی از این نظام‬ ‫هس��تیم‪ ،‬چون پذیرفته ایم که در چارچوب قانون اساسی‬ ‫عمل کنیم‪ .‬بناب راین دولت روحانی به این دو بال قدرتمند‬ ‫(حکومت و جامعه) ب رای عبور از بحران های فعلی نیاز دارد‪.‬‬ ‫اما هم اکنون دولت مطمئن نیست‪ ،‬نظام‪ ،‬با تعریفی که از‬ ‫ان داشته ام‪ ،‬از او حمایت خواهد کرد یا خیر‪ .‬خالصه اینکه‬ ‫اگر امیدی که در روزهای انتخابات در جامعه ایجاد ش��د‪ ،‬از‬ ‫میان برود‪ ،‬دولت قادر به برداشتن قدم های کوچک و بزرگ‬ ‫در عرصه های مختلف نخواهد بود‪ .‬بار دیگر شرایط کنونی‬ ‫را مرور م ی کنم‪ ،‬دولت اکنون در ش��رایطی فعالیت م ی کند‬ ‫که بودجه ندارد‪ ،‬ذخایر ارزی بانک مرکزی تمام شده و کشور‬ ‫با تحریم های اقتصادی دست وپنجه نرم م ی کند‪ .‬این نکته‬ ‫را باید بیفزایم که نظام و دولت باید به این باور برس��ند که‬ ‫فرصتی که انتخابات ‪ ۲۴‬خ��رداد در اختیار دول��ت قرار داد‬ ‫یک فرصت طالیی و تاریخی است‪ .‬این فرصت بر حسب‬ ‫تصادف و بر خالف بسیاری از تحلی ل ها به وجود امده است‪.‬‬ ‫اما به نظر م ی رسد مجموعه سیاسی در کشور هنوز عزمی‬ ‫ ب رای تبدیل ای��ن اتفاق به یک فرص��ت تاریخی ندارد کما‬ ‫اینکه فرصت چندانی نیز ب رای تصمیم گیری مسئوالن نظام‬ ‫سیاسی در کشور باقی نمانده اس��ت‪ .‬همچنین باید توجه‬ ‫داش��ت که ذخایر نفت و انرژی و نیز ذخایر انسانی و ذخایر‬ ‫سرمایه اجتماعی که از گذشته داشتیم در این چند سال رو‬ ‫به افول گذاشته است‪.‬‬ ‫به نظر شما ایا تنها بحران های موجود در کشور‬ ‫برگرفته از همین موارد است و اگر این معضالت‬ ‫مرتفع شود شرایط مناسبی ایجاد م ی شود؟‬ ‫‪ l‬خیر‪.‬واقعیت این است که در این جامعه افسرده‬ ‫و انرژی از دست رفته‪ ،‬کم کم داریم با امواج تحوالت داخلی‬ ‫و جهانی هم روبه رو م ی شویم‪ .‬ما اکنون به طور همزمان در‬ ‫س��ه گذار تحولی قرار گرفته ایم‪ .‬گذار اول گذار بی ن نسلی‬ ‫بایدکل نظام با تمام قدرت برای حمایت از دولت قد علم کند و مهم تر انکه‬ ‫نظام باید برای رفع تحریم ها درباره سیاست خارجی و داخلی به یک جمع بندی‬ ‫قاطع برسد‬ ‫محس�ن رنان�ی‬ ‫معتق�د اس�ت دول�ت‬ ‫یازده�م اگ�ر نتواند در‬ ‫حوزه اقتصاد دس�ت به‬ ‫اصالح�ات س�اختاری‬ ‫بزن�د‪ ،‬ب�ا وضعی�ت‬ ‫بحران�ی و بس�یار‬ ‫بغرنجی مواجه خواهد‬ ‫شد‬ ‫‪ l‬ب��رای این کار دولت یک فرصت دو‪ ،‬س��ه س��اله‬ ‫دارد‪ .‬اگر توانس��ت در این مدت با روش های عملی و جدی‬ ‫ب رای رفع تحریم ها اقدام کند‪ ،‬م ی تواند‪ .‬در غیر این صورت‬ ‫خیر‪ .‬اگر روش فعلی ب رای رفع تحریم ها را ادامه دهند‪ ،‬حل‬ ‫مناقشه اتم ی ‪ ۱۰‬سال طول خواهد کشید‪ .‬اما اگر بتوانند تا‬ ‫ی ای ران با غرب به نتیجه برسند‪،‬‬ ‫پایان سال بر سر مساله اتم ‬ ‫دو سال طول خواهد کش��ید تا تحریم ها و اثار مخرب ان‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬کاری که اقای س��ی د محمد خاتمی کرد‬ ‫این بود که یک سرمایه سیاسی را به سرمایه نمادین تبدیل‬ ‫کرد‪ .‬این پتانسیل ب رای اقای روحانی هم وجود دارد که باید‬ ‫تا وقت هست از ان اس��تفاده کند‪ .‬اقای روحانی باید خود را‬ ‫به عنوان یک سرمایه نمادین مطرح کند‪ .‬در ای ران سیاست‬ ‫و قدرت از حیث ساختار تقس��یم قدرت از جنس حکومت‬ ‫نفوذهای نا همگن است و این باعث م ی شود که یک ثبات‬ ‫پایدار ش��کل نگیرد‪ .‬اما ب رای اینکه جامعه بتواند یکپارچه‬ ‫شود‪ ،‬نیاز به نهادسازی و کار بلند مدت دارد و ساختار سیاسی‬ ‫باید اجازه بدهد این نهاد ها ش��کل بگیرن��د‪ .‬در مورد دولت‬ ‫مشکلی که وجود دارد در چیدمانی است که صورت گرفته‬ ‫است‪ .‬در همان نامه که قبل از معرفی وزرا به اقای روحانی‬ ‫نوشتم‪ ،‬مطرح کردم که مراقب باشید «ژنرال» ها را بر سر کار‬ ‫نگذارید و بیش از مشاور به انان پست ندهید‪.‬‬ ‫ژنرال ها از فکر و مش��اوره مستغنی هس��تند‪ .‬تاکید‬ ‫کردم که اگر ژنرال ه��ا را بچینید‪ ،‬رابطه ت��ان را با اصحاب‬ ‫نظر و اندیشه خدش��ه دار م ی کنید‪ ۶۰ .‬اقتصاد دانی که پنج‬ ‫س��ال مکرر ب رای اقای احمدی نژاد نامه م ی نوش��تند‪ ،‬هیچ‬ ‫ارتباطی با دولت اق��ای روحانی ندارند‪ .‬ای��ن یعنی محروم‬ ‫جلد دوم‬ ‫با این تفاس�یر مردم از نظر زمان�ی تا چه مدت‬ ‫باید به دولت فرصت بدهند تا ش�رایط را به یک‬ ‫ثبات نسبی برساند؟‬ ‫یعن�ی معتق�د هس�تید روحان�ی بای�د هم�ان‬ ‫سیاس�تی را در پی�ش بگی�رد که س�ی د محمد‬ ‫خاتم�ی در دوران ریاس�ت جمهوری در پی�ش‬ ‫گرفته بود؟‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫است‪ ،‬نس��ل قدیم در حال انق راض است و نسل جدید روی‬ ‫کار امده است که نگاه و فکر و ایدئولوژی متفاوتی را نسبت‬ ‫به زندگی و سیاست دارد و این ایدئولوژی با ایدئولوژی نسل‬ ‫قدیم به هیچ عنوان سازگار نیس��ت‪ .‬این مساله خود یک‬ ‫مس��اله بحران زاست‪ .‬گذار دوم گذار توس��عه است؛ جامعه‬ ‫ما دارد از دوره پی ش توسعه حرکت م ی کند به سمت مرحله‬ ‫توس��عه که در همه کش��ور ها این دوره گذار با اشوب های‬ ‫فراوانی همراه اس��ت‪ .‬گذار س��وم گ��ذار در نظ��ام اقتصاد‬ ‫سیاسی جهانی است‪ .‬یعنی اقتصاد صنعتی دارد به اقتصاد‬ ‫فرا صنعتی تبدیل م ی شود که اولین مشخصه این گذار هم‬ ‫تحول در الگوی مصرف انرژی جهانی اس��ت‪ .‬یعنی جهان‬ ‫دارد حرکت م ی کند به سوی الگوی تازه ای از انرژی؛ در کتاب‬ ‫«اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ای ران» اشاره کرده ام که اصال‬ ‫غرب مناقشه اتمی را ط راحی کرده ب رای اینکه هرچه سریع تر‬ ‫قیمت نفت افزایش یاب��د و هرچه س��ریع تر مرحله گذار از‬ ‫انرژی های فسیلی به انرژی های نو رخ دهد‪ .‬حال غیر از این‬ ‫سه گذاری که به ان اشاره کردم‪ ،‬گذار دیگری هم وجود دارد‬ ‫که کسی کمتر به ان توجه کرده است و ان ورود به مرحله‬ ‫«تکینگی فناوری» است‪ .‬در واقع من تکینگی در اقتصاد‬ ‫را هم از همین مفهوم گرفت��ه ام‪ .‬تکینگی در فناوری یعنی‬ ‫وارد عصری م ی ش��ویم که تکنولوژی نه قابل کنترل است‬ ‫و نه قابل پی ش بینی‪ .‬بناب رای��ن ما االن در یک پیچ تاریخی‬ ‫قرار داریم و نم ی توانیم ان سوی این پیچ را پی ش بینی کنیم‪.‬‬ ‫در این اوضاع و احوال‪ ،‬حاال اقتصاد و س��اختار سیاسی هم‬ ‫داریم که متکی است بر درامدهای نفتی و بدون پول نفت‬ ‫دوام نم ی اورد‪ .‬م ی دانید که قرار اس��ت تا سال ‪ ۲۰۲۰‬امریکا‬ ‫صادر کننده نفت باشد‪ ،‬یعنی از سال ‪ ۲۰۱۷‬که واردات نفت‬ ‫امری��کا از ‪ 10‬میلیون به دو‪ ،‬س��ه میلیون بش��که کاهش‬ ‫م ی یاب��د‪ ،‬قیمت نفت رون��د نزولی به خ��ود خواهد گرفت‬ ‫و احتماال در فاصله س��ال های ‪ ۲۰۱۷‬ت��ا ‪ ۲۰۲۰‬قیمت نفت‬ ‫م ی رسد به حدود هزینه تولید ان یعنی حدود ‪ ۳۵‬دالر‪ .‬در این‬ ‫سال ها اگر ای ران دو میلیون بش��که نفت هم بفروشد باید‬ ‫پولش را بریزد در چاه های نفت‪ .‬به زبان ساده تر ای ران دیگر‬ ‫خواب درامد نفتی بیش از ‪ ۲۰‬میلیارد دالر را نیز نخواهد دید‪.‬‬ ‫رفع شود و تنها دو سال نیز زمان نیاز اس��ت تا ای ران بتواند‬ ‫بازارهای نفت از دس��ت رفته خود را بار دیگر احیا کند‪ .‬حال‬ ‫با وجود همه این بحران ها و رقابت های سیاسی که موجب‬ ‫شده تا ما سرمایه های نمادین خود را نیز از دست بدهیم چه‬ ‫م ی توان کرد؟ بناب راین چالش اصلی دولت یازدهم اقتصاد‬ ‫نیست‪ ،‬یعنی گرچه بحران اقتصادی بحران اصلی و بزرگی‬ ‫اس��ت اما پی ش نیاز حل ان این اس��ت که ابتدا باید مسائل‬ ‫سیاس��ی داخلی و خارجی در ای ران حل و فصل شود و این‬ ‫فقدان عزم از سوی نظام تدبیر ب رای حل وفصل این مسائل‬ ‫است که چالش اصلی دولت اس��ت‪ .‬این دولت در تعیین و‬ ‫تعریف رابطه خودش با جامعه و با حکومت در یک وضعیت‬ ‫ابهام قرار گرفته اس��ت و نم ی توان تصویر مش��خصی از‬ ‫رویکردهای ان داشت‪ .‬تعریف این دولت از اعتدال مشخص‬ ‫نیست و همین ابهام های دیگری را به همراه داشته است‪ ،‬به‬ ‫نظر م ی رسد که تعریف این دولت از اعتدال «مدارا» است‪.‬‬ ‫ارتباط مس��تقیم این دولت با مردم بس��یار ضعیف است‪.‬‬ ‫در دولت س��ی د محمد خاتمی گاهی مردم دوس��ت داشتند‬ ‫فقط پای صحب ت های رئی س جمهور بنش��ینند‪ ،‬حتی اگر‬ ‫دس��تاوردهای اقتصادی هم نداش��ت که داشت‪ .‬این دولت‬ ‫هنوز روش��ن نکرده اس��ت که چگونه م ی خواه��د با مردم‬ ‫ارتباط بگیرد‪.‬‬ ‫ش��دن دولت از یک ذخیره عظیم فکری‪ .‬چرا این ش��کاف‬ ‫رخ داد؟ چ��ون ژنرال هایی که ایدئول��وژی و تئوری دارند در‬ ‫مس��ند هس��تند‪ .‬هر یک از این ژنرال ها بخشی از دولت را‬ ‫به سمت خود م ی کش��د‪ .‬این یک خطر بسیار جدی ب رای‬ ‫دولت اس��ت! گفتم در دولت اقای احمدی نژاد افراد متوسط‬ ‫بر مسند بودند‪ ،‬شما مواظب باش��ید از ان طرف بام نیفتید‬ ‫و ژنرال ها را بر مس��ند امور نگذارید‪ .‬این دولت باید از افراد‬ ‫جوان و تازه نفس اما مجرب اس��تفاده م ی کرد و ژنرال ها را‬ ‫به عنوان مشاور م ی گذاشت‪ .‬به نظر م ی رسد االن دولت تنها‬ ‫دارد مدارا م ی کند‪ ،‬هم با مردم و ه��م با قوای داخل و هم با‬ ‫خارج! دولت باید این را بداند زمانی که مدت چهار ساله اش‬ ‫تمام شد درامدهای نفتی هم تمام ش��ده است‪ .‬شما دیگر‬ ‫نم ی توانید روی نفت حس��اب کنید‪ .‬دولت تنها چهار سال‬ ‫فرصت دارد که هر اصالحی را که م ی خواهد انجام دهد‪ ،‬اما‬ ‫مگر جراحی و اصالح بدون حمایت جامعه و بدون حمایت‬ ‫کامل نظام امکان پذیر است؟ دولت هنوز در تعیی ن تکلیف‬ ‫ب رای هدفمندی یارانه ها درمانده است‪.‬‬ ‫ما طی صحب ت هایمان مش�کالت و معضالت و‬ ‫حتی راهکارها را مورد بررس�ی ق�رار دادیم‪ .‬حال‬ ‫ب ه عنوان جم ع بندی نهایی‪ ،‬به نظر شما شرایط‬ ‫اقتصادی کشور به چه سمتی م ی رود؟ ایا به اینده‬ ‫خوشبین هستید؟‬ ‫‪ l‬اقتصاد ای ران به س��متی م ی رود که قابل کنترل و‬ ‫پی ش بینی نیست و در این ش��رایط اگر نتوان تدابیر جدی‬ ‫ب رای اقتصاد داش��ت‪ ،‬حتما به یک چاله خواهد رفت‪ .‬وقتی‬ ‫که انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری انجام شد‪ ،‬اعالم‬ ‫کردم شوک مثبت انتخابات باعث ش��د که حرکت اقتصاد‬ ‫ای ران به سمت س��یاه چاله کند یا ب رای مدتی متوقف شود‪.‬‬ ‫اگر این شوک با دو شوک دیگر نیز همراه شود‪ ،‬اقتصاد ای ران‬ ‫مس��یر بازگش��ت را انتخاب خواهد کرد‪ .‬ان دو شوک دیگر‬ ‫یکی حل وفصل سریع مناقشه اتمی و دیگری حل وفصل‬ ‫وقایع س��ال ‪ ۸۸‬اس��ت‪ .‬در مورد بس��یاری از ای ران ی ها که‬ ‫در هشت س��ال گذش��ته به دالیلی از کش��ور خارج شدند‪،‬‬ ‫حل وفصل مسائل سیاس��ت داخلی م ی تواند راه بازگشت‬ ‫و س��رمایه گذاری انها در کش��ور را باز کند‪ .‬اکنون دو هزار‬ ‫میلیارد دالر سرمایه ای رانیان در خارج از کشور است و اگر ‪۱۰‬‬ ‫درصد از این سرمایه هم برگردد‪ ،‬اقتصاد ای ران را تکان خواهد‬ ‫داد‪ .‬نفت که نداریم بفروش��م‪ ،‬ذخیره ارزی ه��م که نداریم‪،‬‬ ‫م ی خواهی��م پول هم چ��اپ نکنیم‪ ،‬پس بای��د چه کنیم؟‬ ‫‪ ۳۰‬سال است که ب رای حل مشکالت اقتصادی از مردم مایه‬ ‫گذاش��ته ایم‪ ،‬از این به بعد کمی هم از حکومت خرج کنیم‪.‬‬ ‫ب رای مثال با کش��ورهایی از منطقه خودمان که خیلی هم‬ ‫ثروتمند هستند و حاال قهریم‪ ،‬اشتی کنیم‪ ،‬در این صورت‬ ‫م ی توانیم از انها وام بگیریم‪g .‬‬ ‫‪73‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫نهنهادگرایی‪،‬نهلیبرالیسم‬ ‫شاکله فکری و اقتصادی روحانی ترکیبی است‬ ‫سعید لیالز‬ ‫‪4‬‬ ‫اقتصاددان‬ ‫روحانی ش��خصیتی اس��ت که هم دیپلمات است و‬ ‫هم استراتژیست‪ .‬چراکه طی س ی و اندی سال اخیر همواره‬ ‫بر چنین جایگاه های��ی تکیه زده و با وج��ود این دو ویژگی‬ ‫حتما موقعی��ت انرژی ای��ران در دکترین اقتصادی ایش��ان‬ ‫نقطه محوری پیدا م ی کند‪ .‬ظرف یکصد و پنج سال گذشته‬ ‫یعنی از سال ‪ 1287‬شمسی که نخستین چاه نفت در ای ران‬ ‫کشف ش��د تا به حال‪ ،‬همواره نفت و انرژی در نقطه مرکزی‬ ‫و محوری تمام مسائل ژئوپلتیک‪ ،‬استراتژیک و دیپلماتیک‬ ‫ای ران قرار داش��ته و کسی که حداقل سی س��ال از زندگی و‬ ‫عمر کاری خود را به صورت حرف��ه ای و تخصصی در حوزه‬ ‫دیپلماتیک و استراتژیک فعالیت کرده باشد‪ ،‬نم ی تواند ب رای‬ ‫نقش نفت و انرژی در ای ران اهمیتی کمتر از این قائل باشد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر ما چهارمین دارنده ذخایر نفت جهان و دومین‬ ‫دارنده ذخایر بزرگ گاز جهان هستیم‪ .‬در حال حاضر در حوزه‬ ‫انرژی‪ ،‬توانسته ایم در انرژی هس��ته ای هم به توانای ی های‬ ‫الزم دست یابیم و همه اینها موجب م ی شود که دکتر روحانی‬ ‫نقش مهم و محوری ب رای این حوزه قائل شود‪ .‬بر این اساس‬ ‫طبیعی اس��ت که ایش��ان ب رای انرژی چنین حق و جایگاه‬ ‫اساسی مدنظر قرار دهد‪.‬‬ ‫ب رای فهم صحیح از انچه دکت��ر روحانی در خصوص‬ ‫مس��اله انرژی و تعامل با کش��ورهای منطقه در این رابطه‬ ‫م ی اندیش��د باید به انچه او در این راستا انجام داده پرداخت‪.‬‬ ‫ایشان ابتدا سعی کردند استراتژی تنش زدایی را پ ی بگیرند‪.‬‬ ‫ای��ن مس��اله در خص��وص ایاالت متح��ده امریکا ش��کل‬ ‫پررنگ تری داشته است‪ ،‬هرچند ش��اید قطر در ظاهر رقیب‬ ‫ای ران در مراودات منطقه ای در بخش انرژی و اقتصاد باشد‪،‬‬ ‫اما حقیقت این است که قطر مساله جدی در روابط خارجی‬ ‫ای ران و حتی مع��ادالت منطقه ای و انرژی��ک منطقه ای به‬ ‫شمار نم ی رود‪ .‬این حقیقتی است که قطر یکی از بازیگران‬ ‫نه چندان کم تعداد منطقه خلیج فارس اس��ت و نم ی تواند‬ ‫تاثی��ر و وزن چندانی در معادالت منطقه ای داش��ته باش��د‪.‬‬ ‫بر این اس��اس ای ران اگر بخواهد مش��کالت و مسائل خود‬ ‫را در خص��وص معادالت ان��رژی منطق��ه حل و فصل کند‪،‬‬ ‫باید در دو ح��وزه فعالیت جدی انجام ده��د‪ .‬دو حوزه ای که‬ ‫از اغاز فعالیت اقای روحانی اقدامات قابل توجهی توس��ط‬ ‫ایشان و کابینه ش��ان انجام پذیرفته است؛ حوزه اول‪ ،‬تالش‬ ‫دیپلماتیک ب رای کاهش تنش ها‪ ،‬ب��ه ویژه با ایاالت متحده‬ ‫امریکا در درجه اول و پس از ان با عربستان سعودی و ترکیه‬ ‫در درجه دوم و حل مساله سوریه در مرحله سوم است‪ .‬توجه‬ ‫به این نکته ضروری است که این سه مورد پ ی درپی یکدیگر‬ ‫و همراه با یکدیگر م ی ایند‪ .‬اگر این س��ه مورد حل شود که‬ ‫انچه از رفتارهای اقای روحانی بر م ی اید حاکی از این است‬ ‫که به جد در پی حل این مسائل هس��تند‪ ،‬یکی از مسائل‬ ‫اصلی اقتصادی ما حل خواهد شد و ما خواهیم توانست در‬ ‫این عرصه به موفقی ت های قابل تاملی دست یابیم‪ .‬بر این‬ ‫اساس باید اظهار داشت قطر کنش��گر تاثیرگذار و وزینی در‬ ‫منطقه نیست و بزرگ شدن بیش از حد طبیعی این کشور به‬ ‫دلیل سیاست انزوا طلبانه هشت ساله اخیر دولت ای ران است‪.‬‬ ‫سیاستی که یقینا مسئولیت ان با شخص اقای احمدی نژاد‬ ‫بوده است‪ .‬باید یاداور شویم که در دو دولت نهم و دهم بود‬ ‫قطر به بازیگری بزرگ در مناسبات خارجی ای ران تبدیل شد‪،‬‬ ‫چراکه خود قطر به تنهایی به هیچ وجه کنش��گر تاثیرگذار‬ ‫و قابل توجه��ی در مناس��بات منطقه ای و م��راودات انرژی‬ ‫خاورمیانه به ش��مار نم ی رود‪ .‬حتی م ی ت��وان چنین اظهار‬ ‫داشت که به جز عربس��تان و ترکیه هیچ یک از کشورهای‬ ‫منطقه کنش��گران موثر و قابل تاملی نیستند‪ .‬حتی مصر‬ ‫هم از دور خارج ش��ده اس��ت و در معادالت منطقه ای وزن و‬ ‫سهم موثری ندارد‪.‬‬ ‫اما نکته دوم ی ک��ه دولت اقای روحانی در اس��تیفای‬ ‫حقوق ای ران در حوزه انرژی در حال دنبال کردن است‪ ،‬حوزه‬ ‫بهبود مناسبات اقتصادی در داخل کشور است‪ .‬ما اگر بتوانیم‬ ‫در داخل امور اقتصادی را به روش صحیح تری مدیریت کنیم‬ ‫و از روش های هیجانی و جنجالی و ماجراجویانه در اقتصاد‬ ‫بپرهیزیم تا در پس ان بتوان بخش خصوصی را احیا کرد و‬ ‫جان دوباره ای به س��رمایه گذاری داخلی کشور داد‪ ،‬ان وقت‬ ‫خواهیم توانس��ت پروژه های نیمه تمام و از کار افتاده پارس‬ ‫جنوبی را مج��ددا احیا و تولید نفت کش��ور را به خصوص با‬ ‫عنایت به دیپلماس��ی فعال دولت دوباره به س��طح عادی‬ ‫بازگردانیم‪ .‬فراموش نکنیم که بنا بود در پایان برنامه چهارم‬ ‫تولید نفت ای ران به پنج میلیون بشکه و صادرات ان حداقل به‬ ‫سه و نیم میلیون بشکه برسد‪ ،‬در حالی که ما شاهد هستیم با‬ ‫انچه دولت اقای احمدی نژاد ب رای ای ران به جای گذارده است‪،‬‬ ‫تقریبا یک س��وم این می زان در تولید و صادرات نفت کشور‬ ‫مشاهده م ی شود‪ .‬بر این اساس همه این موارد نشان دهنده‬ ‫این است که ما تا چه حد از سیاست های یکجانبه گرایانه ای‬ ‫که در دولت های نهم و دهم بر کشور حکمفرما شده‪ ،‬ضربه‬ ‫دیده ایم‪ .‬بر این اساس هر دو تصویر و استراتژی که در ذهن‬ ‫اقای روحانی وجود داش��ته و امروز در حال پیاده س��ازی ان‬ ‫است‪ ،‬در هر دو زمینه منجر به این م ی شود که به طور فوری‬ ‫دولت با احتیاط کامل در حال پیگیری و اصالح امور اقتصادی کشور است‪ .‬هرچند دولت این اقدامات و فعالیت ها را در اقتصاد‬ ‫اغاز کرده ولی برخالف سیاس�ت خارجی‪ ،‬تدابیر در اقتصاد با سرعتی مشابه با سیاس�ت خارجی انجام نمی پذیرد و اثارش به‬ ‫سرعت نمایان نخواهد شد‬ ‫‪74‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫و مستقیم امکان احیای نقش ای ران در انرژی جهان‪ ،‬چه در‬ ‫حوزه نفت و چه در حوزه گاز صورت پذیرد‪.‬‬ ‫اقای روحانی با درک صحیح از دشواری های ژئوپلتیکی‬ ‫در شرق و غرب کشور سعی کرده با سیاستی موازنه ای میان‬ ‫غرب و شرق منافع ملی ای ران را بیشینه نماید‪ .‬ب رای فهم بهتر‬ ‫این موضوع باید خاطرنشان ساخت که به دالیل ژئوپلتیکی‬ ‫ما نم ی توانیم گازمان را به غرب صادر کنیم و روسیه هم این‬ ‫اجازه را به ای ران نم ی دهد‪ .‬از سوی دیگر ب رای نگاه به شرق هم‬ ‫چین و هند باقی م ی مانند که چین تا حد زیادی دور است و‬ ‫هند هم چون پاکستان بر سر راه دو کشور است‪ ،‬حصول به‬ ‫نتیجه مطلوب در این زمینه به سادگی میسر نیست‪ .‬بر این‬ ‫اساس ب رای جستن چاره کار باید نگاهی به پانصد سال اخیر‬ ‫ای ران انداخت‪ .‬از زمان صفویه تاکنون دولت هایی توانستند‬ ‫در اداره کشور و پیشبرد بهینه منافع ملی کشور موفق عمل‬ ‫کنند که سیاست موازنه ای در مناسبات خارجی شان ایجاد‬ ‫کرده اند‪ .‬این موازنه یا مانند پهلوی و قاجار مثبت بوده یا مانند‬ ‫امیرکبیر و مصدق و جمهوری اس�لامی ای��ران منفی بوده‬ ‫است‪ .‬هرگاه ما از این سیاست موازنه ای خود فاصله گرفتیم‪،‬‬ ‫نه تنها منافع ملی ما تامین نش��ده که ضرب��ات و لطمات‬ ‫جب ران ناپذی��ری را در این عرصه متحمل ش��ده ایم‪ .‬بر این‬ ‫اساس همانقدر که سیاست موازنه مثبت پهلوی مناسب و‬ ‫کارا بود‪ ،‬موازنه منفی مصدق و جمهوری اسالمی ای ران هم‬ ‫مثمرثمر بود‪ ،‬بر این اساس بیش از اینکه این مثبت و منفی‬ ‫بودن حائ ز اهمیت باشد‪ ،‬وادادگی و تمایل بیش از حد معقول‬ ‫و منطقی به یک سمت م ی تواند ب رای ما مشکل ساز باشد‪.‬‬ ‫بر این اساس دکتر روحانی در پی احیای سیاست موازنه در‬ ‫روابط و مناسبات خارجی دولت جدید است؛ موازنه ای که اقای‬ ‫احمدی نژاد کامال ان را به هم زد‪ .‬اما در مقابل ما شاهد این‬ ‫هستیم که حسن روحانی ابتدا به اجالس شانگهای م ی رود‬ ‫و از لزوم افزایش سطح همکاری با کشورهای شرقی سخن‬ ‫به زبان م ی اورد و از انجا به نیوی��ورک رفته و با زبان تعاملی‬ ‫با جهان غرب وارد مجمع عمومی س��ازمان ملل م ی شود‪.‬‬ ‫اینها نشان دهنده این است که اقای روحانی کامال بر لزوم و‬ ‫اهمیت برقراری موازنه در روابط خود با شرق و غرب اشراف‬ ‫پیدا کرده است‪.‬‬ ‫ش��رایط اقتص��ادی داخل��ی ای��ران ب��ه ط��رز ویژه و‬ ‫ ب ی سابقه ای پیچیده و وخیم است‪ .‬از سال ‪ 1300‬تا به امروز و‬ ‫حتی در دوران جنگ ای ران و ع راق‪ ،‬هی چ گاه چنین پیچیدگی‬ ‫در اوضاع اقتصادی کشور مشاهده نشده است‪ .‬پیچیدگی که‬ ‫به طور مثال ظرف دو س��ال هفت تا ‪ 10‬درصد از تولید ملی‬ ‫کشور کاسته ش��ود و طی همین بازه زمانی هفتاد تا هشتاد‬ ‫درصد به سطح عمومی قیمت ها افزوده شود‪ .‬بر این اساس از‬ ‫نظر من این یک حادثه عجیب و غریب و البته نگران کننده‬ ‫و غم انگیز است و این نش��ان م ی دهد که ما شرایط بسیار‬ ‫پیچیده ای داریم‪ .‬در این اوضاع نه سیاس��ت های انبساطی‬ ‫پولی و مالی م ی تواند مفید به فایده افتد و نه سیاست های‬ ‫انقباضی در این عرص��ه‪ .‬همچنین باید ب��ه این نکته هم‬ ‫توجه کرد که س��اختار اجتماع��ی ای ران هم به دلیل فش��ار‬ ‫تورم ی سنگینی که بر ان وارد امده و منجر به گسترش خط‬ ‫فقر شده است‪ ،‬چنان ش��کننده شده که بسیار بسیار سخت‬ ‫است کسی و دولتی بتواند سیاست های اقتصادی قاطعانه ای‬ ‫در پیش بگیرد‪ .‬در جامع ه ای که نرخ تورم مواد غذایی طی دو‬ ‫سال ‪ 60‬الی ‪ 70‬درصد شده است‪ ،‬جامع ه ای که قیمت مواد‬ ‫غذایی در مهر ‪ 91‬تا صد درصد نسبت به زمان یکساله پیش‬ ‫از ان افزایش پیدا کرده است‪ ،‬شکنندگی و مشکالت ویژه ای‬ ‫را ایجاد کرده است‪.‬‬ ‫به نظر من شاکله فکری اقتصادی اقای روحانی ترکیبی‬ ‫است‪ .‬این به چه معناست؟ یعنی با وجود اینکه طرفدار اقتصاد‬ ‫ازاد است و ترجیح م ی دهد با گسترش سرمایه گذاری بخش‬ ‫خصوصی‪ ،‬با ازادس��ازی اقتصادی و البته خصوص ی سازی‬ ‫حقیقی سیاس��ت های اقتصادی خود را پیش ببرد و به باور‬ ‫من با این س��بک و س��یاق نتیجه بهتر و مطلوب تری هم‬ ‫حاصل خواهد شد‪ ،‬اما با این وجود به علت وخامت اقتصادی‬ ‫کشور دولت ناگزیر است با احتیاط فراوان این سیاست ها را‬ ‫پیگیری کند؛ به دلیل اینکه ازادس��ازی اقتصادی در شرایط‬ ‫ش��کننده اوضاع اجتماعی ازمون بسیار سخت و خطرناکی‬ ‫است‪ .‬این دقیقا عین اعتقاد و باور دکتر روحانی در خصوص‬ ‫مدیریت اقتصاد داخلی کشور است‪ .‬به همین دلیل دولت با‬ ‫احتیاط کامل در حال پیگیری و اصالح امور اقتصادی کشور‬ ‫اس��ت‪ .‬هرچند دولت این اقدامات و فعالی ت ها را در اقتصاد‬ ‫اغاز کرده ولی برخالف سیاست خارجی‪ ،‬تدابیر در اقتصاد با‬ ‫سرعتی مشابه با سیاست خارجی انجام نم ی پذیرد و اثراتش‬ ‫به سرعت نمایان نخواهد شد‪ .‬دست کم تا اوایل تابستان ‪93‬‬ ‫زمان نیاز است تا نشانه های توقف سقوط ازاد اقتصاد کشور‬ ‫متوقف شده و به رشدی بسیار اندک و محدود بدل شود‪.‬‬ ‫هرچند برخی از کارشناسان اقتصادی با رصد اقدامات‬ ‫اقتصادی حس��ن روحانی‪ ،‬او را و تفکرات پولی و مالی او را‬ ‫ترکیبی از ایدئولوژی سوسیالیستی و لیب رالی م ی دانند‪ ،‬اما من‬ ‫چندان با این ایده هم عقیده نیستم‪ ،‬چراکه اصوال ایدئولوژی‬ ‫اصالت ندارد‪ .‬متاس��فانه در ای ران بس��یاری از روش��نفکران‬ ‫دچار انحراف فکری ش��ده اند؛ طبیعتا نه ازادس��ازی اقتصاد‬ ‫لیب رالی و نه سیاس��ت نهادگرایانه یا سوسیالیستی در ای ران‬ ‫قابل پیاده سازی نیس��تند چراکه اینها مفاهیم ی هستند که‬ ‫منطبق بر واقعیات جامعه غرب��ی بوده اند و در تطابق با ان‬ ‫ش��رایط بیان گش��ته اند و طبیعتا نم ی تواند مناسب جامعه‬ ‫پیچیده و همچنین با ش��رایط خاص ای ران باش��د‪ .‬شرایط‬ ‫عینی اجتماعی اقتصاد ای ران حکم م ی کند هرگونه حرکتی‬ ‫در حوزه اقتصاد باید به س��مت اقتصاد بازار باشد‪ ،‬اما همین‬ ‫شرایط خاص همچنین حکم م ی کند این رویه باید با در نظر‬ ‫گرفتن شکنندگی ساختار اجتماعی باشد‪ .‬این نه نهادگرایی‬ ‫است و نه لیب رالیسم‪ .‬این الگویی است که حسن روحانی در‬ ‫اقتصاد مد نظر دارد و در حال پیاده سازی ان است‪ .‬حال این‬ ‫شکنندگی ساختار اجتماعی به چه معناست؟ به عنوان مثال‬ ‫ش��اید از حیث اقتصاد بازار ش��رایط اینطور ایجاب کند که‬ ‫قیمت های حامل های انرژی باالتر رود‪ ،‬بنزین ش��ود لیتری‬ ‫سه هزار تومان یا دیگر یارانه ای به مردم پرداخت نشود‪ ،‬ولی‬ ‫جامعه چنین تحملی را ندارد و نتیجتا نم ی توان این استراتژی‬ ‫را پیاده کرد‪ .‬اصوال اقای روحانی با هر نوع شوک درمانی در‬ ‫اقتصاد مخالف اس��ت‪ ،‬هرچند در جایی چون لهس��تان یا‬ ‫رومانی شاید این رویه‪ ،‬روندی موفقیت امیز باشد‪ ،‬اما من هم‬ ‫اعتقاد دارم که این کار در ساختار اجتماعی ای ران نتیجه بخش‬ ‫نخواهد بود‪g .‬‬ ‫حسین راغفر‪ ،‬در گفت وگو با مثلث‪:‬‬ ‫نفوذ تیم اقتصادی دوران سازندگی احیا شده است‬ ‫‪5‬‬ ‫دکتر حسین راغفر‪ ،‬استاد دانشگاه و اقتصاددان معتقد است که حس�ن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور یازدهم ایران‪،‬‬ ‫ش�خصیت مس�تقل اقتصادی ندارد‪ .‬به اعتقاد ای�ن چهره تحلیلگ�ر اقتص�ادی‪ ،‬رئی س جمهور فعلی ای�ران بنا به‬ ‫مصالح سیاس�ی به تیمی از ش�خصی ت های اقتصادی اعتماد کرده که در نهایت‪ ،‬این اعتماد ب�ه نفع اقتصاد ملی‬ ‫نیست‪ .‬به گفته وی‪ ،‬تیم اقتصادی فعلی دولت‪ ،‬قدم در راه بازار گذاش�ته و احتماال با رانت هایی که این نوع توسعه‬ ‫اقتصادی ب�رای بنگاه های مالی و اعتباری به وجود م ی اورد‪ ،‬مش�کالت و بازخوردهای منف�ی اجتماعی زیادی را باید‬ ‫انتظار داشته باشیم‪.‬‬ ‫امید سلیمی بنی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫درباره ش�خصیت اقتصادی اقای دکتر حس�ن‬ ‫روحانی چه م ی ش�ود گف�ت؟ خاس�تگاه بخش‬ ‫اقتصادی اندیشه و گفتمان روحانی‪ ،‬کجاست؟‬ ‫‪ l‬نکته ای که درباره ایشان م ی توان گفت این است‬ ‫که اقای روحانی تا پیش از انتخابات مواضع اقتصادی زیادی‬ ‫اتخاذ نکرده است‪ .‬ولی حرف هایی که از گوشه وکنار درباره‬ ‫عملکرد او م ی شنویم و همچنین انتخاب هایی که وی ب رای‬ ‫مدیریت اقتصادی کشور انجام داده‪ ،‬نشان م ی دهد گرایش‬ ‫حسن روحانی به سمت و سوی اقتصاد بازار است‪ .‬البته این‬ ‫را باید گف��ت که اقای روحانی تخصص��ی در حوزه اقتصاد‬ ‫ندارد‪ ،‬ولی به کس��انی که کامال دیدگاه هایشان به بازار ازاد‬ ‫نزدیک است‪ ،‬اعتماد کرده‪.‬‬ ‫پرس�ش اینجاس�ت که چرا روحانی به س�مت‬ ‫اقتصاددانان حامی بازار گرای�ش پیدا کرده؟ ایا‬ ‫م ی توان گفت او راه نجات وضعیت فعلی کشور‬ ‫را سازوکار اقتصاد مبتنی بر بازار م ی داند؟‬ ‫‪ l‬ما نم ی توانیم با قاطعیت ای��ن را بگوییم‪ .‬البته‬ ‫سوابق اقای روحانی به روشنی نشان نم ی دهد اشنایی وی‬ ‫با مسائل و جهت گیری های اقتصادی چقدر است و اصال در‬ ‫سوابق مطالعاتی او‪ ،‬تاکنون موضع گیری خاصی ندیده ایم‪.‬‬ ‫طبیعتا م ی توان این موضوع را با جس��ت وجوی ساده ای در‬ ‫سوابق کاری و مطالعاتی وی استنباط کرد‪ ،‬نه تنها وی بلکه‬ ‫افراد دیگری مانند اقای خاتمی نیز مدیر اقتصادی نبودند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد نفوذ تیم اقتصادی دوران سازندگی مجددا‬ ‫در دولت یازدهم در حال احیاست و همان جهت گیری های‬ ‫اقتص��ادی ان دوران را م ی بینی��م‪ .‬به نظر م ی رس��د چون‬ ‫شخصیت اقای روحانی سیاسی اس��ت‪ ،‬طبیعتا دیر یا زود‬ ‫با مسائل و مشکالت این گونه سیاست ها با گرایش بازاری‬ ‫روبه رو م ی ش��ود‪ .‬مش��کالت به زودی اغاز خواهد شد‪ .‬این‬ ‫سیاس��ت ها در داخل کشور به زودی شکس��ت م ی خورد‪،‬‬ ‫همانطور که در زمان سازندگی نیز تبعات و پیامدهای زیادی‬ ‫‪75‬‬ ‫ب رای کشور داشت‪.‬‬ ‫پس چ�را اقای روحان�ی دیدگاه ه�ای اقتصادی‬ ‫خود را به سمت سیاس�ت هایی م ی برد که قبال‬ ‫نیز ناکارامدی خود را نشان داده اند؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬تص��ور م ی کنم مدافعی��ن این سیاس��ت ها در‬ ‫زمان س��ازندگی نیز بعدها دریافتند که کاست ی های جدی‬ ‫در جهت گیری هایشان وجود داش��ته و به همین جهت نیز‬ ‫در ش��رایط کنونی با احتیاط بیشتری نس��بت به ان زمان‬ ‫س��عی م ی کنند همان سیاس��ت ها را دنبال کنند‪ .‬اگر ان‬ ‫سیاست ها یک بار دیگر اجرا ش��ود‪ ،‬منجر به ناارام ی های‬ ‫اجتماعی خواهد ش��د‪ .‬در زمان س��ازندگی نیز با اش��کال‬ ‫مختلف ناارام ی ها و نارضایت ی ه��ا روبه رو بودیم‪ .‬منتها باید‬ ‫توجه داش��ته باش��یم در ان روزگار خانواره��ا ظرفی ت ها و‬ ‫اندوخته های اقتصادی ب رای عرضه داشتند‪ ،‬امروزه به ویژه‬ ‫پس از گذشت هشت سال خانواده ها از‬ ‫تمام ظرفیت اقتصادی خودشان استفاده‬ ‫کرده اند‪ .‬کار کردن همزمان زن و شوهر‪،‬‬ ‫دو ش��غله ش��دن و ظرفی ت هایی از این‬ ‫دست را در س��ال های اخیر دیده ایم‪ .‬این‬ ‫ن��وع زندگی‪ ،‬مس��ائل فرهنگی خاص و‬ ‫همچنین اسی ب های جدی ب رای جامعه‬ ‫داش��ته‪ ،‬هنوز هم ش��اهد ان هس��تیم‪.‬‬ ‫بخشی از گسس��ت فرهنگی این روزها‪،‬‬ ‫نتیجه ان سیاست های اقتصادی است‪.‬‬ ‫این را نی��ز باید گف��ت‪« :‬هی��چ دولتی‬ ‫سیاست های تعدیل ساختاری را به قوت‬ ‫دولت های نهم و دهم اج��را نکرد‪ ،‬ولی‬ ‫مشکالت جدی اقتصادی امروز به دلیل‬ ‫سیاست های غلطی است که در تعدیل‬ ‫ساختاری اتخاذ ش��د‪ .‬اسی ب های عمیق‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی زیادی به‬ ‫جامعه خورد که بخشی از این اسی ب ها‬ ‫به خص��وص در حوزه ه��ای فرهنگی و‬ ‫اجتماعی تا سه‪ ،‬چهار دهه اینده با کشور‬ ‫خواهد بود‪ .‬به نظر م ی رسد در این شرایط‪،‬‬ ‫اجرای سیاس��ت های افراط��ی در حوزه‬ ‫اقتصاد‪ ،‬خیلی زود با انع��کاس منفی و‬ ‫واکنش های عمومی مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫از جمله همین سیاس��ت ها را م ی توان‬ ‫در موضع گیری اخیر رئی��س کل بانک‬ ‫مرکزی دید که ب رای جلوگیری از کاهش‬ ‫قدرت پول مل��ی که تنه��ا و مهمترین‬ ‫وظیفه بانک مرکزی اس��ت‪ ،‬تالش کرد‪.‬‬ ‫البته رئیس کل بان��ک مرکزی به نمایندگ��ی از گروه ها و‬ ‫طبقات و از جمله دولت‪ ،‬با کاهش ارزش ارز و از دیگر س��و‬ ‫با تقویت پ��ول ملی مخالف��ت م ی کند‪ .‬عل��ت اصلی این‬ ‫سیاست تعجب ب رانگیز این است که دولت در ‪ 25‬سال اخیر‬ ‫همواره با کاهش قدرت خرید پول ملی‪ ،‬کس��ر بودجه خود‬ ‫را تامین کرده‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫حسن روحانی فردی است که سالها در شورای‬ ‫امنیت ب�ا موض�وع امنی�ت و تبع�ات اجتماعی‬ ‫تصمیم های اقتصادی اش�نا بوده است‪ .‬چرا در‬ ‫پیامدهای اتخ�اذ این سیاس�ت های اقتصادی‪،‬‬ ‫به جنب ه های امنیتی و اجتماعی ان توجه نش�ده‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬چیزی که م ی توانم عرض کنم این است که وی‬ ‫احتماال به دلیل عدم اشراف به مسائل اقتصادی‪ ،‬به این تیم‬ ‫اقتصادی اعتماد کرده است‪ .‬به نظر م ی رسد این تیم همان‬ ‫تیم اقتصادی دوره سازندگی اس��ت‪ .‬دلیل اینکه چرا اقای‬ ‫روحانی به انها اعتماد کرده را باید در مساله ساختار سیاسی‬ ‫کشور جس��ت وجو کرد‪ .‬نکته در این است که جهت گیری‬ ‫‪76‬‬ ‫اقتصادی او و تیم اقتصادی اش‪ ،‬جهت گیری با گرایش بازار‬ ‫است و البته م ی توان انتظار داشت که تبعات این وضعیت‬ ‫ب رای اقتصاد کشور‪ ،‬چندان نوید بخش نباشد‪.‬‬ ‫مه م ترین تبعات سیاست اقتصادی بازار محور‬ ‫روحانی چیست؟‬ ‫‪ l‬نکته مهم این اس��ت که نوع��ا جهت گیری تیم‬ ‫اقتصادی دولت یازدهم‪ ،‬مسائل اساسی زیادی را در اقتصاد‬ ‫ما به وجود اورده‪ ،‬مش��کالتی مانن��د انحصارها که عمدتا‬ ‫انحصارهای دولتی نیست‪ ،‬بلکه انحصار نهادهای متعددی‬ ‫است که بخش عمده اقتصاد کشور را با وجود ده ها موسسه‬ ‫مالی و اعتباری در قبضه خود دارند و هیچ برنامه ای از ناحیه‬ ‫اقتصاد دانان دولتی ب رای تغییر این فضا وجود ندارد یا حداقل‬ ‫اعالم نشده‪ .‬بناب راین به نظر نم ی رسد ما شاهد تغییر فضا به‬ ‫این نحو باشیم که موجب اعاده اعتماد بخش خصوصی به‬ ‫فعالیت دارند و س��ودهای بزرگی نیز از این طریق کس��ب‬ ‫کرده اند‪ .‬بسیاری از این بنگاه ها و باندهای بخش خصوصی‬ ‫که متعلق به نهادهای موس��وم به بخش خصوصی است‪،‬‬ ‫ولی در اصل متعلق به نهادهای بزرگ اقتصادی‪ ،‬سیاس��ی‬ ‫هستند و همینطور ده ها و صدها موسسه مالی و اعتباری‬ ‫که رش��د کرده اند ت��ا ‪ 60‬درصد س��ود س��االنه م ی برند‪ .‬در‬ ‫حالی ک��ه انها هی چ گون��ه فعالیت اقتص��ادی به خصوص‬ ‫در زمانی که ب��ا رکود تولید روب��ه رو هس��تیم‪ ،‬ندارند‪ .‬این‬ ‫نهادهایی که خود را حام ی بخش خصوصی م ی دانس��تند‬ ‫هیچ وقت فریاد برنیاوردند تا اینکه در این اواخر فش��ارهای‬ ‫تولیدگران در کشور‪ ،‬موجب ش��د اندکی صدای انها شنیده‬ ‫شود‪ .‬اینکه عده ای مدعی ش��وند حامی بخش خصوصی‬ ‫هس��تند‪ ،‬باید دید حام ی کدام بخ��ش از بخش خصوصی‬ ‫هس��تند‪ .‬اینها حامیان رانت هایی هس��تند که در اقتصاد‬ ‫کشور وجود داشته و خودشان و بسیاری‬ ‫از بنگاه هایی که متعلق به انهاس��ت و‬ ‫همچنین بخش هایی که مانع از کاهش‬ ‫قیم��ت ارز و تقویت پول ملی م ی ش��ود‬ ‫هستند‪ .‬صاحبان این بخش ها و بنگاه ها‬ ‫در دولت یازدهم‪ ،‬چه مستقیم در سطوح‬ ‫باال و چه در سطوح پایی ن تر حضور دارند و‬ ‫مانع اصلی کاهش قیمت کاالها شده اند‪.‬‬ ‫چرا در هفته های اخی��ر‪،‬؛ کاهش قیمت‬ ‫ارز را داش��تیم ولی باعث کاهش قیمت‬ ‫کاالهای مصرفی نش��د؟ یکی از دالیل‬ ‫این وضعیت‪ ،‬خ��ود مدی��ران اقتصادی‬ ‫دول��ت هس��تند که باع��ث ش��دند در‬ ‫سال های گذشته نیز قیمت ارز افزایش‬ ‫یابد‪.‬‬ ‫م�ا درباره تفک�ر اقتص�ادی روحانی‬ ‫صحبت م ی کنیم‪ .‬چط�ور م ی گویید‬ ‫تیم اقتص�ادی دول�ت یازدهم باعث‬ ‫افزای�ش قیم�ت ارز در س�ال های‬ ‫گذشته شده؟‬ ‫دولت و بازگشت انها به عرصه تولید و اقتصاد کشور شود‪ .‬به‬ ‫نظر م ی رسد تصمیماتی که دولت گرفت‪ ،‬از جمله مقاومت‬ ‫مقابل کاهش قیمت ارز‪ ،‬پیامی دارد‪ .‬مخاطب این پیام که‬ ‫احتماال قیمت ها کاهش پیدا نخواهند ک��رد نه تنها مردم‬ ‫اس��ت که در نهایت موجب کاهش اعتماد مردم م ی ش��ود؛‬ ‫بلکه عالیمی به بخش خصوصی م ی دهد که احتماال قرار‬ ‫نیست فضای کسب و کار در کشور بهبود چندانی پیدا کند‪.‬‬ ‫چرا ب�ا وج�ودی ک�ه ش�ما م ی گویی�د گرایش‬ ‫اقتصادی روحانی بازار است و همچنین م ی بینیم‬ ‫اشخاصی که اکنون در مسند مدیریت اقتصادی‬ ‫دولت هس�تند‪ ،‬خود را نماینده بخش خصوصی‬ ‫م ی دانند‪ ،‬باز هم معتقدی�د بخش خصوصی در‬ ‫اینده زیان م ی کند؟‬ ‫‪ l‬یک��ی از ویژگ ی ه��ای دوره دگرگون��ی و تحول‬ ‫اقتصادی کشور در ‪ 8‬سال گذش��ته‪ ،‬تغییر جدی ساخت یا‬ ‫پارادایم اقتصادی کش��ور از بخش تولید به س��مت بخش‬ ‫مالی ب��ود‪ .‬اقتصاد ما به ی��ک اقتصاد مالی تبدیل ش��ده‪.‬‬ ‫بس��یاری از فعاالن بخش اقتصاد کشور در حوزه های مالی‬ ‫‪ l‬این تی��م اقتص��ادی‪ ،‬همان‬ ‫کسانی بودند که به دولت وقت افزایش‬ ‫قیمت ارز را توصیه کردن��د و اجرای این‬ ‫توصیه منج��ر به بح��ران ت��ورم لجام‬ ‫گس��یخته دی و بهمن ‪ 90‬ش��د و تکرار‬ ‫این سیاست ها در شهریور و مهر ‪ 91‬نیز‬ ‫باعث جهش دیگری در قیمت ارز ش��د‪.‬‬ ‫همان تفکری که موجب افزایش قیمت‬ ‫ارز و کاهش قدرت پول ملی شد‪ ،‬کماکان‬ ‫در دولت فعل��ی حضور دارد و یک��ی از موانع اصلی تقویت‬ ‫پول ملی است‪.‬‬ ‫اگر به س��بد دارایی بانک ها و بنگاه ه��ای مالی که‬ ‫متعلق به این اشخاص است و در سال های اخیر سودهای‬ ‫‪60-70‬درصدی کردند نگاه کنید‪ ،‬م ی بینید در دوره ای این‬ ‫سودها به حسابشان ریخته شد که تولید در کشور دچار رکود‬ ‫و بحران شده بود‪ ،‬ولی س��ودهای باداورده این بانک ها که‬ ‫ناشی از سیاست های خصمانه و تهاجم ی انها علیه منافع‬ ‫مردم بوده و هست‪ ،‬ش��کل گرفت و اینها سبب شد هزینه‬ ‫تولید در کش��ور به ش��دت افزایش پیدا کند‪ ،‬به نحوی که‬ ‫تولید ب رای تولیدگر با ای��ن هزینه ها مقرون به صرفه نبوده‬ ‫و نیست و عمال ریشه های تولید در کشور را خشکانده اند‪.‬‬ ‫ب��رای اینکه نم ی ش��ود تولیدگران ‪ 60‬درص��د هزینه تولید‬ ‫بپردازند و در عین حال بتوانند با تولیدگران خارجی هندی‬ ‫و ترک و چینی رقابت کنند و هزاران مساله و مالیات دیگر‬ ‫را نیز متحمل ش��وند‪ .‬در حالی که اگر سرمایه وارد داللی و‬ ‫سفته بازی شود‪ ،‬م ی تواند سود فراوان حاصل کند و حاشیه‬ ‫امنیت نیز داشته باشد‪g .‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫روایتی صد روزه‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫تغییراتارام‬ ‫نگاهی به عملکرد فرهنگی دولت در صد روز‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر بخش فرهنگ‬ ‫در اولین گفت وگوی زن��ده تلویزیونی خود بعد از اغاز‬ ‫کار رس��می دولت یازدهم‪ ،‬رئی س جمهور‪ ،‬ارائه گزارش های‬ ‫واقعی به مردم را از وعده های خود در دولت یازدهم عنوان‬ ‫کرد و گف��ت‪« :‬این دولت‪ ،‬دول��ت پاس��خگو خواهد بود و‬ ‫گزارش هایش بر مبنای تبلیغات نیس��ت‪ ،‬بلکه بر مبنای‬ ‫تشریح واقعی ت ها از تلخ و شیرین است‪».‬‬ ‫او م ی گوید‪« :‬ما در سه بخش مطالعه انجام داده ایم‪،‬‬ ‫کارگروهی در دوران رقابت ه��ای انتخاباتی با ارزیابی وضع‬ ‫کش��ور‪ ،‬برنامه دولت تدبیر و امید را ارائه کرد که در اختیار‬ ‫مردم قرار گرفت و وعده های ما بر مبنای ارزیابی نظر مردم‬ ‫و مطالبه و خواس��ت انها بوده اس��ت و در بخش دوم پس‬ ‫از اعالم نتیجه ارا بود که رئی س جمه��ور منتخب الزم دید‬ ‫کارگروه های جدیدی تشکیل ش��ود‪ .‬بناب راین پنج کارگروه‬ ‫در حوزه های سیاس��ت خارجی‪ ،‬سیاست داخلی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫فرهنگی و امنیت��ی کار خود را ش��روع کرده اند و مجموعه‬ ‫ارزشمندی تهیه شد و در بخش سوم بعد از تشکیل دولت‪،‬‬ ‫وزرا کار خود را شروع کردند که محصول کارشان به تدریج به‬ ‫دست ما م ی رسد‪ .‬از اینها گذشته‪ ،‬اولین وعده ما این بود که‬ ‫ظرف صد روز اول به طور دقیق انچه را که از شرایط کشور‬ ‫تحویل گرفته ایم‪ ،‬به مردم گزارش دهیم‪».‬‬ ‫درست است که مس��ئوالن دولت یازدهم تاکید دارند‬ ‫در ارائه گزارش صد روزه قرار بوده درباره وضعیت کشور در‬ ‫زمان انتقال دو دولت س��خن بگویند‪ ،‬اما یک واقعیت این‬ ‫است که حجت االسالم والمس��لمین روحانی هم مانند هر‬ ‫نامزد انتخاباتی‪ ،‬وعده های��ی داد و ادبیاتی به کار برد که در‬ ‫مخاطبان این توقع را به وجود اورد که در این ارائه‪ ،‬گزارش‬ ‫عملکرد اقدامات انجام شده در این صد روز نیز ارائه شود‪.‬‬ ‫وعده های روحانی‬ ‫با بررس��ی س��خنران ی ها‪ ،‬مصاحب ه ها و مناظره های‬ ‫روحانی در ای��ام انتخابات ریاس��ت جمهوری دوره یازدهم‪،‬‬ ‫قول های فرهنگی او را در بندهای زیر م ی توان تقسیم بندی‬ ‫کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬من به کنت��رل و نظارت قبل از انتش��ار اعتقادی‬ ‫ندارم‪.‬‬ ‫‪ -2‬نگذاری��م ادم هایی که متخصص نیس��تند ب رای‬ ‫کنترل کتاب و فیلم حضور داشته باشند‪.‬‬ ‫‪ -3‬نباید این طور باش��د که ب رای اهالی سینما‪ ،‬تئاتر‬ ‫و تشکل هایشان مثل تشکل خانه س��ینما گرفتاری هایی‬ ‫درست شود‪.‬‬ ‫‪ -4‬مس��ائل مربوط به تش��کل های اهالی سینما و‬ ‫تئاتر را مانند تش��کل خانه س��ینما در ماه های اولیه حل و‬ ‫فصل م ی کنم‪.‬‬ ‫‪ -5‬نگرانی از سانسور های ب ی مورد در میان هنرمندان‬ ‫که برخی را م ی شود حذف کرد‪.‬‬ ‫‪ -6‬در صیانت از باورهای دینی مردم باید رفتار دینی را ‬ ‫ترویج کنیم و به سراغ باورها برویم‪.‬‬ ‫‪ -7‬دولت و دولتمردان باید ب ر اس��اس اخالق س��خن‬ ‫بگویند‪.‬‬ ‫‪ -8‬توجه به تمرکززدایی‪ .‬زمانی که فرهنگ ما دولتی‬ ‫است‪ ،‬مسائل ما حل و فصل نخواهد شد‪.‬‬ ‫‪ -9‬به جای امار دادن‪ ،‬دنبال اثربخشی باشیم‪.‬‬ ‫‪ -10‬اولی��ن حمایت دولت از فرهن��گ‪ ،‬باید در ایجاد‬ ‫قوانین شفاف و فضای امن باشد و فرهنگ باید به صاحبان‬ ‫اصلی یعنی اصحاب هنر واگذار شود و از انان حمایت شود‪.‬‬ ‫‪ -11‬باید از انجمن های حرفه ای و نظام های صنفی‬ ‫‪77‬‬ ‫درجه بندی موضوع‬ ‫فرهنگ هرچند در‬ ‫دولت های مختلف متغیر‬ ‫بوده‪ ،‬اما در دولت تدبیر‬ ‫و امید هم به یک موضوع‬ ‫درجه یک تبدیل نشده‬ ‫است‪ .‬با این اوصاف‬ ‫چالش های ان هیچ وقت‬ ‫دست از سر دولت ها‬ ‫برنمی دارد‬ ‫جلد دوم‬ ‫اس��تفاده کنیم که پیشکس��وتان هر بخش م ی توانند ان‬ ‫بخش را بهتر کنترل کنند‪.‬‬ ‫‪ -12‬باید به رسانه ها و مطبوعات ازادی بدهیم‪.‬‬ ‫‪ -13‬مس��ائل فرهنگی باید از طریق فرهنگی حل و‬ ‫فصل ش��ود‪ .‬پلیس اخرین مرحله ای اس��ت که در مسائل‬ ‫فرهنگی باید وارد عمل شود‪.‬‬ ‫‪ -14‬باید تسهیالتی فراهم کنیم که کاالی فرهنگی‬ ‫فاخر و مورد توجه مردم در اختیار انها قرار گیرد و یادمان باشد‬ ‫که هویت ای رانی‪ ،‬هویت چند نفر و سالیق چند نفر نیست‪.‬‬ ‫‪ -15‬این همه مفاخر و مشاهیری که داریم‪ ،‬باید ب رای‬ ‫کل فارس��ی زبانان معرفی ش��ود تا دنیا انها را بشناسد و ما‬ ‫بتوانیم از این مفاخر به عنوان سفی ران فرهنگی و یک نوع‬ ‫دیپلماسی عمومی بهره برداری و استفاده داشته باشیم‪.‬‬ ‫‪ -16‬باید هویت خ��ود را در دنی��ای رقابت فرهنگی‬ ‫امروز حفظ کنیم‪.‬‬ ‫‪ -17‬وظیفه داریم که کرس��ی های ازاداندیش��ی که‬ ‫مدنظر مقام معظم رهبری است را به وجود بیاوریم‪.‬‬ ‫‪ -18‬باید در امور فرهنگی زمین ه و فضا را ب رای فعالیت‬ ‫باز کنیم‪.‬‬ ‫‪ -19‬نباید دایره خودی ها را به تعداد و گروهی و عددی‬ ‫خاص که عدد باالیی نیس��ت تنگ کرد و هرکس که مثل‬ ‫خودشان فکر نکرد را محکوم کنند‪.‬‬ ‫‪ -20‬در صنعت توریس��م بای��د زیربناه��ا مثل هتل‪،‬‬ ‫ فرودگاه و حمل و نقل را درست کنیم و همه اینها به راحتی‬ ‫امکان پذیر است‪.‬‬ ‫‪ -21‬ب��رای گس��ترش صنعت توریس��م حت��ی اگر‬ ‫سرمایه گذار داخلی نداشته باشیم ‪ -‬که داریم ‪ -‬سرمایه گذار‬ ‫خارجی اماده است ب رای ما هتل بسازد و بعد از پول ان هتل‬ ‫برداشت م ی شود و به کشور واگذار م ی شود‪.‬‬ ‫‪ -22‬در بحث حقوق شهروندی که در قانون اساسی‬ ‫به ان اشاره شده‪ ،‬مس��اله مهم تر حریم خصوصی است که‬ ‫بسیار مهم است‪.‬‬ ‫‪ -23‬وقتی فردی نس��بت به ابرو و شخصیت فردی‬ ‫توهین و اهانتی م ی کند‪ ،‬باید به او حق دفاع بدهیم‪.‬‬ ‫‪ -24‬کیفیت دانشگاه ها را باید باال ببریم و مهارت ها‬ ‫را در دانشگاه ها افزایش دهیم‪.‬‬ ‫‪ -25‬افزایش پهنای باند اینترنت کشور‪.‬‬ ‫‪ -26‬م ی ت��وان با قانون��ی ش��فاف‪ ،‬اداره ام��ور را به‬ ‫تشکل های صنفی سینمایی واگذار کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪ -27‬باید چتر امنیت��ی ای که روی دنیای س��ینما و‬ ‫موسیقی گسترده شده‪ ،‬برداریم‪.‬‬ ‫‪ -28‬باید به فکر تعالی فرهنگ جامعه باشیم‪.‬‬ ‫‪ -29‬در بخش فرهنگ باید اصول را تبیین و تعریف‬ ‫کرد تا مردم خود برگزینند‪.‬‬ ‫حوزه میراث فرهنگی و گردشگری‬ ‫این س��ازمان که چند سالی اس��ت در حکم معاونت‬ ‫ریاس��ت جمهوری فعالیت م ی کند‪ ،‬در دولت ه��ای نهم و‬ ‫دهم‪ ،‬یکی از حوزه های بس��یار چالش ب رانگی��ز‪ ،‬چه از نظر‬ ‫مس��ائل مالی و چه از نظر مبانی نظری ب��ود که با حضور‬ ‫شخصی ت هایی چون اسفندیار رحیم مشایی‪ ،‬حمید بقایی‬ ‫و محمدشریف ملک زاده‪ ،‬همواره در متن و راس حاشی ه ها‬ ‫قرار داشت‪.‬‬ ‫ب��ا روی کار امدن دول��ت یازدهم هم ک��ه گمانه زده‬ ‫م ی شد یکی از چهره های باس��ابقه در این حوزه به ریاست‬ ‫این سازمان گمارده شود‪ ،‬در پی عدم توفیق در کسب رای‬ ‫اعتماد از مجل س شورای اسالمی‪ ،‬محمدعلی نجفی‪ ،‬گزینه ‬ ‫اصلی وزارت اموزش و پرورش به این سمت منصوب شد‪ .‬او‬ ‫البته با به کارگیری چهره هایی چون سیدمحمد بهشتی و‬ ‫مهدی حجت‪ ،‬بار کارشناسی سازمان را که به شدت لطمه‬ ‫دیده بود‪ ،‬باال برد‪ .‬او به هر حال‪ ،‬می راث دار حوزه های وسیع و‬ ‫چالشی است که هر کدام به خودی خود توان بر زمین زدن‬ ‫هر مدیریتی را دارند‪.‬‬ ‫در این م��دت کوتاه هرچن��د بازگش��ت نمادین جام‬ ‫ش��یردال و ثبت چند اث��ر در فهرس��ت جهانی‪ ،‬ب��ا وجود‬ ‫ناموفقیت در ثبت یک اثر در فهرس��ت می��راث معنوی و‬ ‫نیز ورود شخصی ت هایی که نام برده ش��د‪ ،‬در حوزه می راث‬ ‫فرهنگی موفقیت نسبی را رقم زد‪ ،‬اما در حوزه گردشگری‬ ‫و چالش های عمیقش‪ ،‬هنوز اتفاق خاصی رخ نداده است‪.‬‬ ‫کارشناسان درباره اولویت های ضربتی و برنامه ای که‬ ‫در مدت ص��د روز م ی توان ب رای بخش دولتی گردش��گری‬ ‫تدوین کرد ‪ ،‬معتقدند سازمان می راث فرهنگی و گردشگری‬ ‫باید نقش راهبری خ��ود را ایفا کند و همزمان ش��ورایعالی‬ ‫گردش��گری باید فعال ش��ود‪ ،‬چون وزرا در ان حضور دارند‪.‬‬ ‫همچنین این سازمان به بازوی اجرایی نیاز دارد که مجامع‬ ‫علم ی ‪ ،‬دانش��گاهی و تش��کل های خصوصی هس��تند‪.‬‬ ‫وزارت خارجه نیز باید تمام سف رای خود را توجیه کند‪.‬‬ ‫انان همچنین بر این اعتقادند که‪ ،‬توسعه گردشگری‬ ‫به طرح و برنامه نیاز دارد که ما برنامه ای نداریم‪ .‬متاس��فانه‬ ‫م��ا ط��رح و برنامه ه��ا را تهی��ه و تصویب م ی کنی��م و در‬ ‫قفس ه ها م ی گذاریم‪ ،‬باید برنامه ریزی غیرمتمرکز با تدوین‬ ‫سیاس��ت های کالن داشته باش��یم و بقیه امور را به سطح‬ ‫منطقه ای واگذار کنیم‪.‬‬ ‫همچنین محمدعلی نجفی در این مدت یک حضور‬ ‫تلویزیونی چالش ب رانگیز داشت‪ .‬چرا که در تشریح دیدگاهش‬ ‫درباره محدودیت های استفاده از قلیان در محافل عمومی‬ ‫و همچنین توس��ط خانم ها‪ ،‬با اعالم موافقت خود با قلیان‪،‬‬ ‫اظهار کرد‪« :‬اگر ب رای تفریح و زندگی مردم‪ ،‬محدودیت هایی‬ ‫ایجاد کنیم‪ ،‬پس از مدت کوتاهی با عوارض دیگری مواجه‬ ‫م ی ش��ویم‪ .‬باید در تصمیم ه��ای خ��ود تجدید نظر کنیم‪.‬‬ ‫به عنوان مثال‪ ،‬اس��تفاده از قلیان در محی ط های مشخص‬ ‫و اس��تاندارد را ممنوع کردیم و قلیان ب��ه پارک ها و خانه ها‬ ‫راه یافت‪ .‬تفاوتی ب رای اس��تفاده قلیان بین زن و مرد نباید‬ ‫باش��د‪ ،‬ممنوعیت اس��تفاده ان ب رای خانم ها نیز غیرقابل‬ ‫توجیه اس��ت‪ .‬اگر من م ی توانم قلیان بکشم‪ ،‬چرا همسر یا‬ ‫دخترم نتوانند؟ چه اشکالی دارد دخترم هم دو پک بزند؟ باید‬ ‫محدودیت های موجود ب رای تفریح را احصا کنیم و ببینیم‬ ‫ایا قابل دفاع هس��تند؟ اگ��ر این طور نب��ود‪ ،‬بدانیم برخی‬ ‫محدودیت ها را تحمیل کرده ایم‪».‬‬ ‫او همچنین امار گردش��گری را زیر سوال برد و گفت‪:‬‬ ‫«اعالم شده است‪ ،‬س��ال گذش��ته حدود چهارمیلیون نفر‬ ‫گردشگر خارجی داش��تیم که این جای شک و شبهه دارد‪.‬‬ ‫در دنیا‪ ،‬اس��تانداردهای دقیقی ب رای ارائه ام��ار وجود دارد و‬ ‫امیدواریم به زودی سیس��تمی دقیق و کارشناسانه در این‬ ‫حوزه مورد بهره برداری قرار گیرد‪».‬‬ ‫نجفی در ادام ه این بحث‪ ،‬با بیان اینکه ای ران‪ ،‬کشوری‬ ‫ارزان نیس��ت و با اعالم مخالفت خود نس��بت به افزایش‬ ‫قیمت ارز در ای ران که در قیمت ها تاثیرگذاری منفی داشته‬ ‫است‪ ،‬گفت‪« :‬در واقعیت‪ ،‬قیمت هتل های پنج ستاره ای ران‬ ‫باالست‪ ،‬البته کاری هم نم ی توان کرد‪ ،‬چون سطح اشغال‬ ‫تخت ها پایین است و این هتل ها مجبورند قیمت ها را باال‬ ‫ببرند‪ .‬هتل های م��ا محدودیت هایی ب رای پ��ول دراوردن‬ ‫دارن��د‪ ،‬وگرنه در هم��ه جای دنی��ا هتل ها صرف��ا از محل‬ ‫فروش تخت‪ ،‬درامدزایی نم ی کنند و بیش��ترین درامد انها‬ ‫از «مشروب فروشی» اس��ت که هتل های ای ران این کار را‬ ‫به دلیل محدودیت های ش��رعی انجام نم ی دهند‪ .‬بناب راین‬ ‫ما باید فضای تجاری بیشتری را ب رای هتل ها قائل شویم‪.‬‬ ‫همچنین تبلیغ��ات جهانی در زمینه گردش��گری از جمله‬ ‫وظایف دولت اس��ت چراک��ه توجه به صنعت گردش��گری‬ ‫مهم ترین پارامتر حرکت به سمت اقتصاد ب ی نیاز از صنعت‬ ‫نفت ارزیابی م ی ش��ود و ایجاد زیرس��اخت های الزم در این‬ ‫صنعت از وظایف دولت است‪».‬‬ ‫حوزه سینما‬ ‫حوزه هنر هفتم یکی از حوزه هایی اس��ت که اهالی‬ ‫فن اعتقاد داش��تند یکی از حوزه های می ن گذاری ش��ده در‬ ‫دولت دهم ب رای دولت یازدهم بوده اس��ت‪ .‬ماجرای چالش‬ ‫خانه سینما و طی ف بندی های صورت گرفته ان قدر عمیق و‬ ‫گسترده شده بود که همگان بر این اعتقاد بودند دولت جدید‬ ‫احتماال تا ماه ها درگیر مس��ائل مربوط به ان خواهد بود‪ .‬در‬ ‫ابتدای امر هم این گونه بود اما با انتخاب حجت اهلل ایوبی که‬ ‫کمتر کسی قبل و تا کمی پس از انتخابش تصور م ی کرد‬ ‫بتواند گره گشای این معضل باشد‪ ،‬عمال بار سنگین اولیه‬ ‫این حوزه از دوش وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسالمی و دولت‬ ‫برداشته شد‪ .‬هرچند بالفاصله در گام بعدی مشخص شد که‬ ‫حوزه سینمایی نیز مانند بسیاری از دیگر حوزه ها‪ ،‬با مشکل‬ ‫شدید تامین بودجه در نیمه دوم س��ال باتوجه به مصارف‬ ‫انجام شده توسط مدی ران دولت قبلی در نیمه نخست سال‬ ‫مواجه است‪.‬‬ ‫دکتر ایوبی عالوه ب��ر اینها با ی��ک چالش عمیق و‬ ‫همیش��گی هم در زمینه تقس��یم منابع مواجه اس��ت که‬ ‫بس��یاری از مس��ائل را تحت تاثیر خود ق��رار م ی دهد‪ .‬این‬ ‫موضوع از یک جهت در زمین��ه گروه بندی های موجود در‬ ‫سینما مساله ساز است و از یک سو‪ ،‬عالقه مندان به سینما و‬ ‫فیلمسازی در استان ها‪ .‬خودش م ی گوید‪ «:‬ترجیح م ی دهم‬ ‫به جای استفاده از واژه ته ران زدایی از واژه های تمرکززدایی‬ ‫و تراکم زدایی استفاده کنم‪ .‬به هر حال ته ران پایتخت ای ران‬ ‫اس��ت و هم به لحاظ جمعیتی و هم وس��عت‪ ،‬تاثیر بسیار‬ ‫زیادی در امور فرهنگی کش��ور دارد‪ ،‬به همین دلیل ته ران‬ ‫جایگاه خاص خود را خواهد داشت‪ .‬تمرکززدایی هم به این‬ ‫معنی است که امکانات فیلمسازی صرفا متعلق به ته ران‬ ‫نباشد و به صورت عادالنه بین ش��هرهای مختلف کشور‬ ‫تقسیم ش��ود‪ .‬یعنی یک جوان ای رانی که در مرزهای ای ران‬ ‫زندگی م ی کند ه��م بتواند به اندازه یک ج��وان ته رانی‪ ،‬از‬ ‫امکانات فیلمسازی برخوردار شود‪ .‬این هم وظیفه مدیریت‬ ‫فرهنگی و مدیریت سیاس��ی کشور اس��ت که این شانس‬ ‫عادالنه را در کشور ایجاد کند‪».‬‬ ‫وی هچنین معتقد اس��ت‪« :‬این ارزویی است که به‬ ‫س��رعت تحقق پیدا نمی‏ کند و این امایش س��رزمینی هم‬ ‫فقط مختص ای ران نیست‪ .‬بس��یاری از کشورهای اروپایی‬ ‫هم همچنان در تالش هس��تند که این تقسیم امکانات را‬ ‫به صورت عادالنه در دولت‏های مختلف خود به س��رانجام‬ ‫برسانند‪ .‬ما تمام تالش خود را در این زمینه به کار می ‏گیریم‬ ‫تا جوانان فیلمس��از غیرته رانی متوجه ش��وند که مدی ران‬ ‫فرهنگی کشور به فکرش��ان هستند و می‏ خواهند شانسی‬ ‫عادالنه و ب رابر را ب رای پیشرفت به انها بدهند‪».‬‬ ‫معاون فرهنگی‬ ‫این حوزه هم چالش های خاص خود را دارد؛ هنرهای‬ ‫نمایشی (تئاتر)‪ ،‬هنرهای تجس��می و موسیقی‪ ،‬هر کدام‬ ‫کلکسیونی از مسائل شکلی و مفهوم ی هستند‪ .‬از گردش‬ ‫مالی بسیار پایی ن تر از حوزه سینما گرفته تا مسائل عقیدتی‪.‬‬ ‫علی مرادخانی که به این سمت گمارده شده‪ ،‬فردی نااشنا با‬ ‫حوزه نیست‪ ،‬اما در عین حال‪ ،‬معروف است به توجه بیشتر‬ ‫به جنب ه های بیزینس��ی هنر‪ .‬او معتقد است‪ ،‬شرایطی که‬ ‫اخی را به وجود امده از جمله برگزاری حراج ته ران و همچنین‬ ‫حراج کریستی در فضای بی ن الملل این نوید را م ی دهد که‬ ‫هنر ای ران قابلیت عرضه شایس��ته در سطح جهان را دارد و‬ ‫همین نگاه به هنر در اینده م ی تواند درهای بسیاری را روی‬ ‫هنر ای ران باز کند‪ .‬مثال کش��ورهای همجوار ب رای تجهیز‬ ‫جلد دوم‬ ‫معاونت هنری‬ ‫ورود و مدیریت س�یدعباس‬ ‫صالحی در وزارت ارشاد چش م انداز‬ ‫روش�نی برای حوزه کت�اب ایجاد‬ ‫کرده است‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫معاون فرهنگی وزیر ارش��اد که در نخستین نشست‬ ‫رس��انه ای اش در س��مت معاونت فرهنگی در س��اختمان‬ ‫شورای فرهنگ عمومی س��خن م ی گفت‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬ما‬ ‫با مجموع��ه ای از واقعی ت های اجتماع��ی و قوانین مواجه‬ ‫هستیم‪ ،‬بناب راین طبیعی است که باید برایندی از مقدورات‬ ‫اتفاق بیفتد و این حرکت باید بر همان مبانی رو به جلو باشد‪.‬‬ ‫من عهد م ی بندم که اگر احساس کنم این مسیر رو به جلو‬ ‫نیس��ت‪ ،‬پرونده کاری ام را در این معاونت ببندم‪ .‬اما انتظار‬ ‫نداشته باش��ید من وعده بدهم اگر شما امش��ب بخوابید‪،‬‬ ‫یک اتفاق ب��زرگ رخ بدهد و به قول جوان ه��ا بترکاند‪ .‬من‬ ‫اماده چنین شرایطی نیستم و سنم ب رای این گونه انتظارات‬ ‫جواب نم ی دهد‪».‬معاونت امور فرهنگ��ی‪ ،‬همواره یکی از‬ ‫معاونت های سخت در وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی بوده‬ ‫است‪ .‬تاخیر علی جنتی در معرفی معاون خود در این حوزه‬ ‫هم خود گواهی بر این مدعاس��ت‪ .‬در نهایت جنتی پس از‬ ‫یک س��فر به قم اعالم کرد معاونش در ای��ن حوزه از حوزه‬ ‫علمیه خواهد بود و در ادامه‪ ،‬سیدعباس صالحی را معرفی‬ ‫کرد که از روحانیون ملبس است‪ .‬او در اظهارات رسمی که در‬ ‫همین مدت بیان کرده‪ ،‬نشان داده که عالوه بر عمق دانایی‪،‬‬ ‫از همیت اجرایی الزم هم برخوردار است و امیدواری ها را در‬ ‫حوزه نشر باال برده است‪».‬‬ ‫صالحی در همین اغاز مدیریت خ��ود با یک چالش‬ ‫جدی در زمینه ممیزی و سرنوش��ت انتش��ارات ی هایی که‬ ‫فعالیتشان معلق مانده مواجه است‪ .‬او در این مسیر هم بر‬ ‫مر قانونی تاکید ورزیده اما در عین حال‪ ،‬روی اعتقادات خود‬ ‫هم سفت و سخت ایس��تادگی کرده است‪ .‬صالحی معتقد‬ ‫است‪« :‬در ادبیات دینی ما گفته شده است بهترین مدی ران‬ ‫و مسئوالن کسانی هس��تند که به دیدار دانشمندان بروند‪.‬‬ ‫احترام به نگرش و س�لایق گوناگ��ون در حوزه های فکری‬ ‫عالمان بخش دیگری از این فضای فکری است و نم ی توان‬ ‫امید داشت عالمان‪ ،‬با کرامت باش��ند‪ ،‬اما تنها سلیقه های‬ ‫خاص مجال بروز پیدا کنند‪ .‬ب��ه این نکات م ی توان صدها‬ ‫نکته دیگر افزود و ب راساس این معیارها جامع ه ای داشت که‬ ‫دانشمند و دانش‪ ،‬کرامتش نهادینه ش��ده باشد‪ .‬انچه امید‬ ‫م ی رود‪ ،‬این است که جمهوری اس�لامی ای ران که بر مدار‬ ‫والیت و حکمت و دانش ش��کل گرفته است‪ ،‬بتواند مسیر‬ ‫کرامت های نمادین را به کرامت های نهادین سوق بدهد‪».‬‬ ‫این سخنان از فردی اس��ت که در نخستین نشست‬ ‫خبری خود محمود دولت ابادی را یکی از مفاخر ملی ای ران‬ ‫توصیف کرد‪.‬‬ ‫فرودگاه های تازه س��اخت خود نیاز به عکس هایی در ابعاد‬ ‫بزرگ دارند و از هنرمندان خواس��ته اند تا اثار خود را به انها‬ ‫معرفی کنند‪ .‬با فعال سازی روابط عمومی هنر در این زمینه‬ ‫م ی توان از این فرصت ها استفاده کرد‪.‬‬ ‫تئاتر و موس��یقی درگیری های خاص خود را دارند که‬ ‫عالوه بر مس��ائل بودجه ای‪ ،‬محتوایی نیز هست‪ .‬در حوزه‬ ‫هنرهای تجسمی اما دولت های هش��تم تا یازدهم با یک‬ ‫مساله قانونی مواجه بوده اند‪ .‬قانون خرید اثار هنری از سوی‬ ‫وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی مدت هاست تصویب شده‪،‬‬ ‫اما سرنوشت اجرای ان‪ ،‬در طول این سال ها مبهم و همواره‬ ‫با فرا زو نشیب همراه بوده است‪ .‬حال این پرسش مطرح است‬ ‫که ایا با روی کار امدن دولت جدید این مصوبه جایگاه خود‬ ‫را محکم خواهد کرد؟‬ ‫حمای��ت مالی دول��ت از هنرمندان بخ��ش هنرهای‬ ‫تجس��می و خرید اثار ان ها‪ ،‬همواره از م��وارد قابل بحث‬ ‫در حوزه تعام��ل دولت و هنرمندان این بخش بوده اس��ت‪.‬‬ ‫در س��ال های گذش��ته با ارائه طرح هایی به مجلس ب رای‬ ‫اختصاص بخش��ی از بودجه وزارتخانه ها و دس��تگاه های‬ ‫دولتی‪ ،‬تالش ب رای حمایت مالی از حوزه هنرهای تجسمی‬ ‫ ادامه پیدا ک��رد و بعضی از این طرح ها هم پس از بررس��ی‬ ‫به تصویب رس��یدند‪ ،‬اما هنوز و با گذش��ت چند سال‪ ،‬این‬ ‫حمایت ان طور که باید محقق نش��ده و همیشه با حرف و‬ ‫حدیث هایی همراه بوده است‪.‬‬ ‫سال ‪ 1388‬و در ابتدای کار دولت دهم‪ ،‬پس از بررسی‬ ‫و بحث درباره طرح خرید اثار هنری در کمیس��یون تلفیق‬ ‫مجلس ش��ورای اس�لامی‪ ،‬قانونی در مجلس به تصویب‬ ‫رس��ید که طبق ان وزارتخانه ها و ارگان ه��ای دولتی مجاز‬ ‫بودند نیم درصد از بودجه خود را به خرید اثار هنری اختصاص‬ ‫دهند‪ .‬بر این اساس دستگاه های دولتی و سفارتخانه ها این‬ ‫امکان را داشتند که ویترینی از صنایع دستی و اثار هنری در‬ ‫مجموعه ذیربط خود ایجاد کنند‪ .‬این مصوبه در زمان دولت‬ ‫خاتمی با قید الزام هم اجرایی نش��د چه رسد با لفظ مخیر‬ ‫بودن‪ .‬ملزم نبودن دستگاه ها ب رای خرید اثار هنری باعث شد‬ ‫این مصوبه ان گونه که مد نظر بود اجرایی نش��ود‪ .‬بسیاری‬ ‫از وزارتخانه ها به دلیل ملزم نبودن و ضروری ندانستن این‬ ‫موضوع‪ ،‬ب رای خرید اثار اقدام نکردند و همین مساله باعث‬ ‫شد مسئوالن به فکر ارائه طرح جدیدی به مجلس بیفتند‪.‬‬ ‫طرحی که با کم کردن می زان بودجه اختصاصی‪ ،‬دستگاه ها را‬ ‫ملزم م ی کرد از محل بودجه اعتبارات عمرانی‪ ،‬اثار هنرمندان‬ ‫را از گالری ها‪ ،‬نمایشگاه ها و اکسپوها خریداری کنند‪.‬‬ ‫حس�ین انتظام�ی گام های‬ ‫جدی�دی را برای س�امان دادن به‬ ‫حوزه رسانه ها اغاز کرده است‬ ‫معاونت مطبوعاتی‬ ‫این معاونت دس��ت کم در دولت دهم‪ ،‬دو دوره خاص‬ ‫و در عین حال متضاد را از س��ر گذراند‪ .‬زمانی فردی چون‬ ‫محمدعل��ی رامین‪ ،‬معاون مطبوعاتی ش��د ب��ا تفکرهای‬ ‫خاص و منحصر به فردش و زمانی پس از ان محمدجعفر‬ ‫محمدزاده با نظر لیب رالی سعی داشت تا اثرات عملکرد دوره‬ ‫قبل را ترمیم کند‪ .‬در دولت یازدهم هم با وجود گمانه های‬ ‫بسیار و گزینه هایی مدعی‪ ،‬در نهایت این مسئولیت برعهده‬ ‫حس��ین انتظام ی گذارده ش��د که م ی توان گف��ت یکی از‬ ‫متناسب ترین گزینه ها ب رای مش��ی اعتدالی بوده است‪ .‬او‬ ‫با تاکید بر ارزش ها و اش��نایی با مبانی کش��ورداری‪ ،‬یک‬ ‫سیاست جدی را در پیش گرفته که شفافیت در کارهاست‪.‬‬ ‫در همین راستا‪ ،‬اعالم یارانه های اختصاص یافته به رسانه ها‬ ‫و روزنامه ها و همچنین ایی ن نامه تناسب اختصاص یارانه ها‪،‬‬ ‫یک گام اساسی و امیدبخش در این حوزه بوده است‪.‬‬ ‫او اما با چالش فعالی ت ه��ای صنفی هم در این زمینه‬ ‫مواجه بوده که مخصوصا با مساله تعطیلی انجمن صنفی‬ ‫روزنامه نگاران و حساس��ی ت هایی که ت��داوم یافته‪ ،‬کار را‬ ‫کمی دشوار م ی نماید؛ مخصوصا که کلید این ماجرا دست‬ ‫وزارتخانه هایی است که طبعا در شاکله دولت قرار دارند‪g .‬‬ ‫حج�ت اهلل ایوب�ی در م�دت‬ ‫زمانی کوتاه توانست ه از تنش های‬ ‫سینما بکاهد‬ ‫‪79‬‬ ‫هم هستند که به همان اندازه مدتی که غلط بوده اند زمان‬ ‫نیاز دارند تا تغییر کنند‪ ،‬به هر حال خیلی از مشکالت هست‬ ‫که یک شبه برطرف نم ی شود‪ .‬با این حال در ابتدای مطرح‬ ‫ش��دن این گزارش صد روزه برخ ی هش��دار دادند که چنین‬ ‫حرف هایی ممکن است توقع مردم را باال ببرد‪ ،‬اما همان طور‬ ‫که گفتم هر سیاستمداری به شعار ها و وعده هایی نیاز دارد‬ ‫تا مردم را با خودش همراه کند‪ .‬البته این را هم باید بگویم‬ ‫که در میان مردم یک واقع بینی نسبت به شرایط سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعی و فرهنگی کش��ور وجود دارد که باعث م ی ش��ود‬ ‫این مردم نباش��ند که دنبال رفع یک شبه مشکالت باشند‪.‬‬ ‫انهایی هم که از این شعار ها م ی دهند با اهداف سیاسی و‬ ‫حزبی است که از این حرف ها م ی زنند‪ ،‬وگرنه کسی از دولت‬ ‫انتظار معجزه ندارد‪ .‬به هر حال کشور در شرایط پیچیده ای‬ ‫قرار دارد و این شرایط هم خارجی و هم داخلی است‪ ،‬عالوه‬ ‫بر بحث مالی و پولی برخی ه��م تقابل هایی از نظر باور ها‬ ‫با دولت دارند‪.‬‬ ‫حاال در این شرایط ش�ما تعیین مهلت صد روزه‬ ‫را در عرصه فرهنگی چطور ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫دولت می تواند بهتر از این موج اجتماعی‬ ‫درست کند‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با سید علی میرفتاح‬ ‫‪2‬‬ ‫سی د علی می ر فتاح از ان کارشناس هایی است که سابقه و دغدغه مطبوعات ی اش کامال روشن است و توی چشم‬ ‫م ی زند‪ .‬با اینکه در تمام این مصاحبه تالش کرده بر دیپلماسی خارجی و تالش های وزارت خارجه به عنوان بخش موفق‬ ‫و روش�ن کار دولت یازدهم تاکید کند‪ ،‬تصریح م ی کند که وزارت فرهنگ دولت یازدهم هنوز کاری نکرده است‪ ،‬دولت در‬ ‫عرصه مطبوعات ضعیف عمل کرده و باید فکری به حال وضعیت فرهنگی کشور کرد تا حمایت های مردمی از دست نرود‪.‬‬ ‫ص�د روز از اغ�از کار دول�ت جدی�د م ی گ�ذرد‪.‬‬ ‫در حوزه های�ی مث�ل دیپلماس�ی خارج�ی ی�ا‬ ‫پرونده هس�ته ای حرف های زیادی ب�رای گفتن‬ ‫در م�ورد کارنام�ه ص�د روزه دول�ت وج�ود دارد‪،‬‬ ‫فکر م ی کنی�د در ح�وزه فرهنگی چ�ه چیزی را‬ ‫م ی ش�ود در این مهلت صد روزه درشت کرد و به‬ ‫ان پرداخت؟‬ ‫‪ l‬در مقدمه این موضوع باید بگویم و تصریح کنم‬ ‫که من از حامیان دولت جدید هستم و ب رای روی کار امدن‬ ‫این دولت کار کرده ام‪ ،‬هزینه داده ام و زحمت کش��یده ام‪ .‬به‬ ‫نظر من بهترین اتفاق در تابس��تان ‪ 92‬همین بود که اقای‬ ‫روحانی به ریاست جمهوری رسید‪ .‬اما باید این را هم بگویم‬ ‫که اگر ما نقدی می کنیم از این موضع نیس��ت که تقابل با‬ ‫دولت داشته باشیم‪ ،‬بلکه از موضع دوستان است‪.‬‬ ‫اما در مورد عملکرد دولت‪ ،‬از همان روزی که اقای‬ ‫هاشمی ب رای رقابت های ریاست جمهوری پی ش قدم شد و‬ ‫بعد از او اقای روحانی وارد عرصه شد همه م ی دانستند که‬ ‫اگر دولت بعدی که م ی اید کسی از جنس اصولگرایی اقای‬ ‫‪80‬‬ ‫احمدی نژاد نباش��د‪ ،‬از ان جنس اصولگرایی که حتی اقای‬ ‫والیتی هم در ان جا نم ی شود‪ ،‬با مشکالتی رو به رو خواهد‬ ‫شد‪ .‬این یک موضوع ذهنی نیست‪ ،‬بلکه یک مساله عینی‬ ‫است؛ شرایط کشور وخیم است و مشکالت در داخل و خارج‬ ‫از کشور وجود دارد‪.‬‬ ‫اقای روحانی هم که قاعدتا یک تیم مشاوره و جایگاه‬ ‫مشخصی دارد مشخصا از این مشکالت باخبر بوده و حتما‬ ‫ب رای این موضوع ب رنامه هایی هم داشته است و راه حل هایی‬ ‫را هم در نظر گرفته؛ به هر حال هر سیاس��ت مداری ب رای‬ ‫اینکه بتواند م��ردم را با خودش همراه کند باید یک س��ری‬ ‫شعار ها و وعده هایی را هم در دس��تور کار قرار دهد که این‬ ‫مساله گزارش صد روزه هم م ی تواند در ان حوزه قرار بگیرد‪.‬‬ ‫این طبیعی بود که هر کسی که م ی خواهد با عقل و منطق‬ ‫بر سر کار بیاید کسی که ش��رایط را به خوبی م ی شناسد و‬ ‫م ی داند که قرار اس��ت در چه جایگاهی ق��رار بگیرد‪ ،‬ب رای‬ ‫حل ‪ 10-12‬مشکل مشخص برنامه های مشخصی را هم‬ ‫در نظر بگیرد‪ ،‬حاال برخی بحران ها نیاز به رسیدگی فوری‬ ‫دارند‪ ،‬برخی را م ی شود در چند ماه رسیدگی کرد و چی ز هایی‬ ‫‪ l‬عملکرد اقای روحانی در این صد روز در حوزه های‬ ‫سیاسی‪ ،‬دیپلماتیک و اقتصادی قابل توجه است‪ .‬از همان‬ ‫اغاز هم معلوم بود که دولت با ان تیم و ان هیات مشاورانی‬ ‫که تعیین کرده‪ ،‬همت دارد که مشکالت خاصی را با توان‬ ‫بیشتر و به صورت ویژه رس��یدگی کند‪ .‬مثال در مورد نفت‬ ‫وقتی اقای زنگنه معرفی ش��د مش��خص بود که دولت به‬ ‫پول نیاز دارد و م ی خواهد نفت بفروش��د و با خارج ی ها کار‬ ‫را پیش بب��رد‪ ،‬م ی خواهم بگویم ک��ه از کار های تیمی که‬ ‫دولت دارد مشخص است که تمرکزش را بر چه موضوعاتی‬ ‫گذاشته است‪.‬‬ ‫و در عرصه فرهنگی چطور؟‬ ‫‪ l‬اتفاق بدی افتاده و این اتفاق بد قابل مطرح کردن‬ ‫و قابل شکایت کردن و نقد و خرده گرفتن است‪ ،‬اینکه دولت‬ ‫انرژی زیادی روی مساله دیپلماسی گذاشته است یا اینکه‬ ‫تالش م ی کند به مسائل اقتصادی رسیدگی کند‪ ،‬نباید به‬ ‫این معنی باشد که دولت برخی عرصه های دیگر را فراموش‬ ‫کند یا به انها کم توجهی کند‪ ،‬متاس��فانه قبال هم ش��اهد‬ ‫چنین روند هایی بوده ایم‪ .‬در دولت اقای هاشمی هم ایشان‬ ‫تالش خودشان را گذاشته بودند روی باز سازی و سازندگی و‬ ‫در عرصه فرهنگی هیچ‪ .‬م ی خواهم بگویم این سابقه دارد‬ ‫که ما وقتی به یک موضوع م ی پردازی��م چی ز های دیگر را‬ ‫فراموش م ی کنیم‪ ،‬اما نباید این طور باش��د‪ .‬نه این دولت و‬ ‫نه هیچ دولت دیگری نباید عرصه را در یک حوزه خالی کند‬ ‫چون در حوزه دیگری متمرکز شده است‪.‬‬ ‫ش�ما فکر م ی کنید دولت یک عرص�ه و ب ه طور‬ ‫خاص عرصه فرهنگ را مغفول گذاشته است؟‬ ‫‪ l‬متاسفانه روندی که در دولت اقای هاشمی بود در‬ ‫این دولت هم دارد تکرار م ی شود‪ .‬به نظر م ی اید که دولت‬ ‫عرصه سیاس��ت داخلی و فرهنگ را به ط��ور کامل واگذار‬ ‫کرده است‪ ،‬م ی خواهد انرژی اش را در این موضوعات به هدر‬ ‫ندهد‪ ،‬در صورتی که پاشنه اش��یل دولت ه��ا همین وزارت‬ ‫فرهنگ شان است‪.‬‬ ‫در عین حال البته بای��د حق داد‪ .‬دول��ت مگر چقدر‬ ‫توان دارد؟ یک جناح سیاس��ی مشخصی نیست که بتواند‬ ‫همه چیز را حل کند‪ ،‬ادم هایی هم که اط راف اقای روحانی‬ ‫هس��تند ادم هایی با تسلط سیاس��ی و اقتصادی هستند‪.‬‬ ‫انها تسلط فرهنگی ندارند و به نظرم نم ی خواهند وارد این‬ ‫عرصه شوند‪ .‬دولت هر چند در عرصه دیپلماسی جدا فعال‬ ‫است اما در سیاست داخلی و فرهنگ عرصه را واگذار کرده‬ ‫است‪ .‬در حالی که ما توانسته ایم در عرصه بی ن المللی افکار‬ ‫عمومی جهانی را به نفع خودمان تغییر دهیم و این را نشان‬ ‫بدهیم که ما به دنبال حل مش��کالت هس��تیم‪ .‬این نقطه‬ ‫قوت دولت اس��ت اما در همین زمان ما در عرصه داخلی و‬ ‫افکار عمومی داخلی هیچ کاری نکرده ایم و این ب رای دولت‬ ‫عواقب خطرناکی دارد‪.‬‬ ‫مشکل دولت در این عرصه چیست؟‬ ‫‪ l‬انتقاد جدی به دولت در عرصه فرهنگ این است‬ ‫که دولت از توانمندی ها و قدرت رسانه ها استفاده نم ی کند‪.‬‬ ‫دولت هم از این ها غافل است‪ ،‬هم به نظر م ی رسد که توان‬ ‫استفاده از رس��انه ها را ندارد‪ ،‬چون هم تیم مناسبی در این‬ ‫مورد ندارد و هم این تفکر را ندارد که م ی ش��ود از رس��انه ها‬ ‫ب رای جریان سازی استفاده کرد‪.‬‬ ‫همه چیز ماه اول و س��ال اول و« روحانی مچکریم»‬ ‫نیست‪ ،‬مگر چقدر م ی شود گفت روحانی مچکریم‪ ،‬مگر انها‬ ‫که از خاتمی متشکر بودند چقدر این را تکرار کردند؟ باالخره‬ ‫باید یک کاری هم انجام داد‪.‬‬ ‫االن دولت درحالی که صدا و س��یما را در اختیار ندارد‬ ‫تنها تریبون خودش را روزنامه ای ران قرار داده اس��ت که در‬ ‫خوشبینانه ترین حالت مثال فالن قدر تی راژ دارد‪ .‬م ی خواهم‬ ‫بگویم تیم رسانه ای دولت نه تنها ناتوان بلکه اساسا فشل‬ ‫است‪ .‬دولت کامال از جنب ه های رسانه ای غافل شده است‪،‬‬ ‫در حالی که در مورد مش��کل مهم ی مث��ل یارانه ها دولت‬ ‫م ی توانس��ت با ان س��رمایه اجتماعی که ایجاد شده بود‪،‬‬ ‫بخشی از مردم را تشویق کند که از لیست پرداخت کنندگان‬ ‫یارانه خارج ش��وند یا اینکه حتی خودشان بیایند بخشی از‬ ‫هزینه های این طرح را به عهده بگیرند‪.‬‬ ‫در همین روزها اگر بخواهیم بر عملکرد صد روزه‬ ‫وزارت ارش�اد تمرکز کنی�م‪ ،‬م ی بینیم ک�ه وزیر‬ ‫چند ب�اری گفته اس�ت ک�ه باید سیاس�ت های‬ ‫چرا؟ ایا اراده ای وجود ندارد یا دولت برایش مهم‬ ‫نیست که در عرصه فرهنگی کار کند؟‬ ‫‪ l‬دولت هی��چ برنامه ای ب رای ای��ن موضوع ندارد‪،‬‬ ‫برنامه ای ب رای جریان س��ازی ندارند‪ .‬این کافی نیس��ت که‬ ‫بگویند شبکه های اجتماعی باید ازاد شود‪ ،‬یا اینکه بگوییم‬ ‫مشکل خانه سینما را حل کردیم و تمام شد اینکه تنها وزیر‬ ‫به یک موضوعی بپردازد کافی نیست‪ ،‬ه ر چند خوب است‬ ‫اما باید کارهای عملی انجام شود‪ .‬نوع فعالیت اقای روحانی‬ ‫چانه زنی اس��ت‪ ،‬کارش کار دیپلماسی است و فکر م ی کند‬ ‫که در همه عرصه ها م ی تواند این ط��ور کار کند‪ ،‬اما خیلی‬ ‫کار ها را باید با رسانه انجام داد‪.‬‬ ‫عل�ی جنت�ی انتخ�اب‬ ‫مس�لمی برای وزارت ارش�اد‬ ‫محسوب نم ی شد‪ ،‬اما معدل‬ ‫عملک�ردش از مع�دل دولت‬ ‫خیلی پایی ن تر نیست‬ ‫چرا وزارت ارشاد به نظر شما هنوز کاری از پیش‬ ‫نبرده است؟‬ ‫‪ l‬تلق��ی من اس��ت ک��ه وزی��ر همت ب��رای حل‬ ‫مش��کالت دارد اما بدنه ارشاد هم مهم هس��تند‪ ،‬اینها که‬ ‫در تصمیم سازی شریک هستند هم باید اراده ای ب رای حل‬ ‫مشکالت داش��ته باش��ند‪ .‬م ی ایند با یک جمله که فالن‬ ‫عبارت توهین است خیل ی ها را تحریک م ی کنند که علیه‬ ‫یک رسانه حرف بزنند‪ ،‬بعد دولت هم عقب نشینی م ی کند‬ ‫و به انفعال م ی افتاد‪.‬‬ ‫این یک مساله عادی است که هر دولتی دوست دارد و‬ ‫مخالف و ان که م ی تواند خارجی و داخلی باشد‪ ،‬برخ ی ها هم‬ ‫اول منتقد هستند بعد مخالف و دشمن م ی شوند‪ .‬ان وقت‬ ‫دولت ها م ی روند در فاز انفعال و دفاع از خود‪ .‬همان اتفاقی‬ ‫که در سال های اصالحات افتاده است که بار انتقاد به دوش‬ ‫کیهان و امثال ان بود‪ ،‬بار دفاع که گاهی به هواخواهی هم‬ ‫تبدیل م ی شد به دوش ای ران و مانند ان‪ .‬در صورتی که دولت‬ ‫باید فضای نقد را فعال کند تا از ان به نفع خودش استفاده‬ ‫کند‪ .‬اگر غیر از این باشد‪ ،‬نقد به کینه توزی تبدیل م ی شود‬ ‫و دولت یارانش را از دست م ی دهد‪.‬‬ ‫وقتی اقای روحانی در نیویورک با اقای اوباما صحبت‬ ‫کرد اقای خ رازی نقدی کرد و گفت نباید ذوق زده بش��ویم‪،‬‬ ‫بعد برخ ی ها امدند گفتند که ای��ن چه حرفی بود؟ این نگاه‬ ‫مناسبی به نقد و منتقد نیس��ت‪ ،‬فضای نقد باید به حساب‬ ‫دولت باشد و دولت از ان بهره برداری کند‪.‬‬ ‫با این وضعیت شما فکر م ی کنید دولت م ی تواند‬ ‫در عرصه فرهنگی فضا را تغیی�ر دهد یا حداقل‬ ‫به این جم ع بندی برس�د که از مطبوعات کمک‬ ‫بگیرد؟‬ ‫‪ l‬چش��م من اب نم ی خورد که دولت این کارها را‬ ‫بکند‪ ،‬با این تیم رسانه ای دولت نم ی تواند کاری انجام دهد‪،‬‬ ‫اینکه ما توانسته ایم افکار عمومی دنیا را به سمت خودمان‬ ‫برگردانیم‪ ،‬یک اقدام مثبت است چرا نباید از این ظرفیت در‬ ‫داخل کشور هم استفاده کرد؟‬ ‫دولت در عرصه رسانه ای کامال منفعل عمل می کند‪ ،‬اوضاع مانند اواخر دوره‬ ‫اقای مهاجرانی است که چون احساس می کردند که فش�ار زیاد است و توان‬ ‫پاسخگویی نداشتند عقب نشینی کردند‬ ‫به نظر ش�ما دول�ت باید چ�ه کاری بکن�د تا در‬ ‫عرصه فرهنگی ان طور که شما م ی گویید منفعل‬ ‫نباشد؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این اس��ت که اگر من قرار ب��ود به این‬ ‫س��وال جواب بدهم باید م ی رفتم معاون وزیر م ی شدم اما‬ ‫در مجموع دولت باید به این تصمیم برسد که ب رای فضای‬ ‫فرهنگی کشور برنامه ریزی کند‪ .‬دولت االن این برنامه ریزی‬ ‫را ندارد‪ ،‬باید یک عده ادم خب��ره را جمع کند و ب رای عرصه‬ ‫فرهنگی کش��ور برنامه ریزی کند‪ ،‬فضا را مثبت کند و از ان‬ ‫استفاده کند‪.‬‬ ‫اقای جنت��ی از پتانس��ی ل هایی که مث�لا در محرم‬ ‫م ی توانست ب رای تغییر فضای فرهنگی کشور وجود داشته‬ ‫باشد اس��تفاده نکرد‪ .‬اینها هیچ برنامه ای ب رای هیات های‬ ‫مذهبی یا س��خنران ها نداش��ته اند‪ .‬در مورد ائمه جمعه و‬ ‫جامعه هم همین طور بوده است‪ .‬متاسفانه بدنه فرهنگی‬ ‫دولت در این زمینه موفق نبوده است و باید حتما فکری به‬ ‫حال ان کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪ l‬دولت در عرصه رس��انه ای کام�لا منفعل عمل‬ ‫م ی کند‪ ،‬اوضاع مانند اواخر دوره اقای مهاجرانی اس��ت که‬ ‫چون احساس م ی کردند که فش��ار زیاد است و توان پاسخ‬ ‫گویی نداش��تند عقب نش��ینی کردند‪ .‬موضوع این اس��ت‬ ‫که دول��ت نم ی خواهد ب رای رس��انه داش��تن امث��ال اقای‬ ‫شم س الواعظین یا قوچانی هزینه بدهد‪ .‬این وظیفه دولت‬ ‫اس��ت که به روزنامه ها کمک کند اما در این موارد به نظر‬ ‫م ی رسد که ترجیح م ی دهد س��کوت کند تا مجبور نباشد‬ ‫هزینه انها را در پایگاه های طرف مقابل بپردازد‪.‬‬ ‫دولت این عرصه را به رقبایش واگذار کرده است‪ ،‬هیات‬ ‫دولت در این چی ز ها نقش��ی ندارد‪ ،‬در برخی مجامع ه ر چه‬ ‫م ی خواهند در مورد دولت م ی گویند‪ .‬ام��ا دولت نم ی تواند‬ ‫با این استدالل که س��ر گرم و درگیر مسائل دیگر است این‬ ‫موضوع را نادیده بگیرد‪.‬‬ ‫در مورد وزارت ورزش و جوانان دولت در هیچ کدام از‬ ‫چهار باری که وزیر را به مجلس معرفی کرد جریان س��ازی‬ ‫رس��انه ای نک��رده اس��ت‪ .‬م ی خواه��م بگویم نه ق��ادر به‬ ‫جریان س��ازی بود و ن��ه به دنبال جریان س��ازی بود‪.‬به نظر‬ ‫م ی رسد مسئوالن امر در این مورد حوصله کار های جدی و‬ ‫فعاالنه را ندارند یا توانش را ندارند‪.‬‬ ‫‪ l‬در فضای مجازی در اغ��از انتخاب اقای روحانی‬ ‫عده زیادی طرفدار او بودند‪ ،‬اما حاال دارند کم م ی شوند چون‬ ‫فقط کافی نیست که وزیر شما بگوید من فکر م ی کنم باید‬ ‫شبکه های اجتماعی ازاد بشوند‪ ،‬اما دولت در این مورد غفلت‬ ‫کرده و عرصه را واگذار کرده است‪.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫در حالی که شما از لزوم استفاده دولت از فضای‬ ‫مطبوعات صحبت م ی کنید‪ ،‬به نظر م ی رس�د نه تنها‬ ‫برخورد دولت با مطبوعات دوستانه نبوده‪ ،‬بلکه حتی‬ ‫قابل تحمل هم نبوده‪ ،‬نه تنها روزنام ه هایی که قرار بود‬ ‫اضافه ش�وند به محاق رفته اند در همین صد روز یک‬ ‫روزنامه هم از دست رفته است‪.‬‬ ‫اس�ان گیرانه تری اتخ�اذ ش�ود ‪ ،‬مثلا در م�ورد‬ ‫شبک ه های اجتماعی صراحتا گفته که به نظر او‬ ‫الزم است دسترسی به این شبک ه ها ازاد شود‪...‬‬ ‫یعنی باید به نظر شما افرادی تغییر کنند؟‬ ‫‪ l‬تغییر کنند یا تغییر رویه بدهن��د‪ .‬همت کنند و‬ ‫وارد کار شوند‪ ،‬ادم هایی با مالحظه های شخصی و سیاسی‬ ‫نم ی توانند در این فضا موثر باشند‪.‬‬ ‫ام�ا اگر مالحظ�ه کاری هم نباش�د ای�ن احتمال‬ ‫هس�ت که باز به وقای�ع روزگار اصالح�ات دچار‬ ‫شویم‪...‬‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬منظ��ورم کار ب ی مالحظه نیس��ت‪ ،‬منظورم‬ ‫این اس��ت که افرادی که مالحظه جناح��ی دارند‪ ،‬مالحظه‬ ‫سیاسی و شخصی دارند و نم ی توانند موثر باشند‪ ،‬نه اینکه‬ ‫با ب ی پروایی کار کنیم که منجر به پرداخت هزینه بش��ود‪،‬‬ ‫اما باید با همین تدبیر و عقالنیت یک کاری انجام داد‪g .‬‬ ‫هر سیاس�تمداری برای اینکه بتواند مردم را با خودش همراه کند باید یک‬ ‫سری شعار ها و وعده هایی را هم در دستور کار قرار دهد که این مساله گزارش‬ ‫صد روزه هم می تواند در ان حوزه قرار بگیرد‬ ‫‪81‬‬ ‫دکتر ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل بانک انصار‪:‬‬ ‫مدیریت دانش‬ ‫برجسته ترینمهارت‬ ‫کارکردی مدیران‬ ‫امروزی است‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪198‬‬ ‫مدیریت دان��ش و دانایی در عصر پسافوردیس��م به یک‬ ‫مهارت بنیادی در س��ازمان های یادگیرنده تبدیل شده است و‬ ‫مدیران خواهان مزیت های رقابتی در عرصه اقتصادی‪ ،‬بدون‬ ‫برخورداری از این مهارت قادر به تحقق ان مزیت ها در این عرصه‬ ‫نیستند‪ .‬ازانجا که بانک انصار برپایه راهبرد تحولی خود‪ ،‬مدیریت‬ ‫دانش و دانایی را به یک رویکرد مدیریتی در سطوح و الیه های‬ ‫گوناگون این بانک تبدیل و از طریق تدوین و ابالغ یک برنامه‬ ‫اجرایی‪ ،‬پیشگامی خود را در این زمینه اعالم کرده است‪ ،‬از دکتر‬ ‫ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل انصار در خواست شده است تا به سئواالت‬ ‫مطروحه درباره مدیریت دانش و نقش و تاثیر ان بر فرایندهای‬ ‫مدیریتی بانک مذکور پاسخ دهد‪.‬‬ ‫چرا مدیری�ت دان�ش را اولوی�ت کارکردی‬ ‫سازمان های نوین م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬انچه در گذش��ته باعث برتری سازمان ها نسبت به‬ ‫یکدیگر می شد‪ ،‬نیروی کار‪ ،‬تجهیزات و منابع مالی بیشتر بود‪ ،‬اما‬ ‫در عصر دانش محور فعلی‪ ،‬دانش‪ ،‬کارکنان متخصص و خالقیت‬ ‫و نواوری عامل اصلی رشد یک سازمان نسبت به رقبا شده است‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬مدیریت دانش‪ ،‬برجسته ترین مهارت کارکردی مدیران‬ ‫امروزی است‪.‬‬ ‫این مدیریت چه اهدافی را دنبال م ی کند؟‬ ‫‪ l‬امروزه در سازمان ها حجم عظیمی از دانش و دانایی با‬ ‫اجرای فعالیت های مختلف تولید می شود که بخشی از ان در قالب‬ ‫اسناد و مدارک‪ ،‬گزارش ها‪ ،‬نرم افزارها‪ ،‬دستورالعمل ها و‪ ...‬ثبت‬ ‫می شود‪ .‬لیکن قسمت اعظم ان به صورت ناملموس بوده و در‬ ‫قالب تجربیات‪ ،‬روابط‪ ،‬مهارت ها‪ ،‬بینش ها و‪ ...‬در ذهن افراد پنهان‬ ‫مانده و از بخت اندکی برای انتقال و به کارگیری مجدد برخوردار‬ ‫است‪ .‬همچنین از انجا که دانش ناملموس در ذهن افراد پنهان‬ ‫است‪ ،‬با خروج این افراد از سازمان عمال این سرمایه ارزشمند نیز‬ ‫خارج می شود‪ .‬سازمان ها در چنین فضایی و با هدف تاثیرگذاری بر‬ ‫شناسایی‪ ،‬خلق‪ ،‬ذخیره سازی‪ ،‬بازیابی‪ ،‬انتقال و به کارگیری دانش‬ ‫مورد نیاز‪،‬بایستی نسبت به پیاده سازی مدیریت دانش اقدام کنند‪.‬‬ ‫چه عاملی باعث توجه شما به این مولفه در‬ ‫توسعه سازمانی شد؟‬ ‫‪ l‬هم اکنون‪ ،‬مدیریت دانش بخش مهمی از دغدغه های‬ ‫بزرگترین بانک های دنیا را تش��کیل می دهد و انها را به سوی‬ ‫پیاده سازی ان سوق داده است‪ .‬رویکرد ما به مدیریت بانکداری‬ ‫استفاده از تجربیات موجود در عرصه های جهانی و ملی است؛‬ ‫چراکه پیامبر اسالم و راهنمای بزرگ بشریت‪،‬ما را به طلب دانش‬ ‫در سراسر جهان دعوت کرده است‪ .‬بنابراین نه تنها ما بلکه همه‬ ‫بانک ها در ایران و جهان به عنوان نهادهایی اثرگذار در ساختار‬ ‫اقتصادی کشورها‪ ،‬باید به مکانیزم ها و ابزارهای کشف‪ ،‬نگهداری‬ ‫و مدیریت دانش خود مجهز شوند‪.‬‬ ‫‪82‬‬ ‫برجسته ترین دستاورد این رویکرد چیست؟‬ ‫‪ l‬یک بانک می تواند با در اختیارداشتن سیستم اثربخش‬ ‫مدیریت دانش‪،‬راندمان و بهره وری افراد‪ ،‬واحدها و شعب خود را‬ ‫افزایش دهد‪ ،‬زمان انجام فرایندهای حرفه ای و کارشناس��ی را‬ ‫کاهش دهد و از انجام اشتباهات و دوباره کاری ها چه در سطح‬ ‫خرد و چه کالن در سطوح و الیه های مدیریتی جلوگیری نمایدو‬ ‫عالوه بر حفظ و ارتقای ارتباط با مش��تری بر پایه دانش مرتبط‬ ‫با هر مش��تری‪ ،‬نرخ نواوری و ارائه خدم��ات مبتکرانه به انها را‬ ‫افزایش دهد‪.‬‬ ‫مهم ترین عنصر در این رویکرد چیست؟‬ ‫‪ l‬بانک انصار در راستای سیاست های تعالی سرمایه‬ ‫انسانی به عنوان عالی ترین عنصر سازمانی و با هدف شناسایی و‬ ‫مدیریت دانایی های خود در راستای طراحی خدمات و محصوالت‬ ‫نوین بانکی‪ ،‬طرحی جامع برای استقرار مدیریت دانش در سطح‬ ‫بانک طرح ریزی کرده و هم اکنون در حال اجرای ان اس��ت که‬ ‫عنصر انسانی در اولویت قرار دارند‪.‬‬ ‫این اقدام چگونه اغاز شده است؟‬ ‫‪ l‬اجرای این رویکرد مدیریتی در بانک انصار با سنجش‬ ‫وضعیت بلوغ مدیریت دانش بانک اغاز شد‪ .‬براین اساس‪ ،‬شرایط‬ ‫فعلی بانک در هشت حوزه اصلی و‪ 32‬زیر حوزه انالیز شده و نقاط‬ ‫قوت و زمینه های بهبود بانک در زمینه مدیریت دانش شناسایی‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫چه فراینده�ا‪ ،‬اجزاء و مراح�ل دیگری را در‬ ‫نظرگرفته اید؟‬ ‫‪ l‬مدل سازی دانشی و تدوین درخت دانش بانک‪ ،‬جزء‬ ‫دیگر برنامه های پیاده سازی مدیریت دانش در بانک انصار است‪.‬‬ ‫براین اساس یک ساختار درختی اس��تاندارد از حوزه های دانش‬ ‫بانک‪ ،‬به منظور طبقه بندی دانش ها‪ ،‬شناسایی نقاط قوت و ضعف‬ ‫دانشی و تدوین نقشه دانش متخصصان بانک‪ ،‬دردست تدوین‬ ‫است‪ .‬تدوین استراتژی دانش و استراتژی مدیریت دانش بانک‬ ‫انصار جزو بخش های زیربنایی پیاده س��ازی مدیریت دانش در‬ ‫بانک انصار است که طی ان با تدوین چشم انداز مدیریت دانش و‬ ‫چشم انداز دانش بانک و سنجش شرایط موجود‪ ،‬نسبت به تحلیل‬ ‫فاصله و تدوین اس��تراتژی ها و برنامه های عملیاتی مناسب به‬ ‫منظور نیل به اهداف تعیین شده‪ ،‬اقدام می شود‪.‬‬ ‫ایا به جنبه های اموزشی و فرهنگ سازی هم‬ ‫توجه شده است؟‬ ‫‪ l‬طرح ریزی فعالیت های متعدد در س��ه حوزه توسعه‬ ‫فرهنگ مبادله دانش‪ ،‬ایجاد نظامنامه و ایین نامه های مناسب‬ ‫وطراحی و پیاده س��ازی یک نرم افزارقدرتمند مدیریت دانش‬ ‫جزءدیگر برنامه های زیرساختی تدوین شده درحوزه پیاده سازی‬ ‫مدیریت دانش در بانک انصار است‪.‬‬ ‫ای�ا فرهنگ س�ازمانی به عنوان ی�ک مولفه‬ ‫تعیین کننده مدنظرتان قرار دارد؟‬ ‫‪ l‬یکی از مولفه های دارای اولوی��ت در این مدیریت‪،‬‬ ‫توجه به فرهنگ س��ازمانی اس��ت‪ .‬برنامه های موث��ر درحوزه‬ ‫فرهنگ سازمانی‪ ،‬اموزش گسترده کارکنان در مباحث اشنایی با‬ ‫مدیریت دانش‪ ،‬تکنیک های شناسایی و مستندسازی‪ ،‬استخراج‬ ‫دانش و دیگر دوره های مرتبط اس��ت که توسط برترین اساتید‬ ‫و متخصصان این حوزه برگزار می ش��ود‪ .‬طراحی شعار و بیانیه‬ ‫مدیریت دانش و طراحی سیستم های انگیزشی موارد دیگر در‬ ‫دست اجرا در حوزه فرهنگ سازی است‪.‬‬ ‫باتوجه به اهمیت مش�تریان در فرایندهای‬ ‫کار اقتصادی و مالی‪ ،‬انها چه سهمی در این‬ ‫رویکرد دارند؟‬ ‫‪ l‬مدیریت دانش مشتریان و سهامداران بانک انصار‬ ‫نیز جنبه دیگری از پیاده س��ازی مدیریت دانش در بانک انصار‬ ‫است که برنامه های زیرساختی گسترده ای در این حوزه تعریف‬ ‫شده است‪ .‬مدیریت دانش مش��تریان بانک انصار به جنبه های‬ ‫متعددی از دانش مشتریان نظیر دانش های مورد نیاز مشتریان‬ ‫به منظور تعامل با بانک‪ ،‬انتظارات مشتریان مختلف در خصوص‬ ‫خدمات مطلوب و مورد درخواست ایشان و سایر جنبه های تعاملی‬ ‫مشتریان بالقوه و بالفعل بانک می پردازد‪.‬‬ ‫چ�ه جنبه های دیگ�ری را در ای�ن مدیریت‬ ‫درنظر گرفته اید؟‬ ‫‪ l‬عالوه بر موارد ذکر ش��ده موارد متعدد دیگری نظیر‬ ‫ثبت دانش خدمات و محصوالت بانک‪ ،‬پروژه های اجرا ش��ده‬ ‫در بانک‪ ،‬متخصصان بانک و کارکنان در اس��تانه بازنشستگی‬ ‫جزء طرح تعریف شده و در دس��ت اجرای بانک انصار است که‬ ‫برنامه های جامع و مدون��ی در هر یک از این حوزه ها توس��ط‬ ‫کارکنان بانک انص��ار و برترین مش��اوران و متخصصان علم‬ ‫مدیریت دانش در حال اجراست‪.‬‬ ‫چه نکته ای برای تاکید دارید؟‬ ‫‪ l‬باتوجه ب��ه حاکمیت اندیش��ه اقتص��اد معرفتی در‬ ‫کشورهای جهان‪ ،‬پیاده سازی مدیریت دانش برای سازمان های‬ ‫مالی و اقتصادی یک ضرورت است که می تواند منجر به ایجاد‬ ‫یک تحول بنیادی در سازمان شود‪ .‬البته اجرای این مقوله جز با‬ ‫تالش و همدلی تمامی مدیران و کارکنان زحمتکش س��ازمان‬ ‫امکان پذیر نیست‪.‬‬ ‫حسن ختام بحثتان چیست؟‬ ‫سخن را با حدیثی از امام باقر(ع) در جلد ‪ 1‬اصول کافی‬ ‫افض ُل‬ ‫به پایان می رسانم که می فرمایند؛ «عال ٌِم ین َتف َُع بِعِلمِه‪َ ،‬‬ ‫الف عابِدٍ؛ عالمی که از علمش بهره برد برتر از‬ ‫مِن َس‬ ‫��بعین ِ‬ ‫َ‬ ‫هفتاد هزارعابد است‪g».‬‬ ‫نتاج در همایش چشم انداز تعالی در صنعت بانک و بیمه‪:‬‬ ‫مدل ‪ EFQM‬نقش مهمی در ارتقای سیستم های‬ ‫مدیریتی بانک مهر اقتصاد داشته است‬ ‫انعق�اد تفاهم نامه همکاری میان دانش�گاه‬ ‫امام حسین(ع) و بانک مهر اقتصاد‬ ‫‪ l‬بان��ک مه��ر اقتص��اد و دانش��گاه جام��ع‬ ‫اما م حس��ین(ع) به منظور به��ره گی��ری از ظرفیت ها و‬ ‫تجربیات یکدیگر و ارائه خدم��ات بانکی مبتنی بر دانش‬ ‫روز و موازی��ن اس�لامی تفاهم نام��ه هم��کاری منعقد‬ ‫کردند‪ .‬به گ��زارش رواب��ط عمومی بانک مه��ر اقتصاد‪،‬‬ ‫دکتر نت��اج – مدیرعامل بانک – در این مراس��م با بیان‬ ‫تاریخچه ای از نحوه ش��کل گیری و تاس��یس مجموعه‬ ‫مهر‪ ،‬گفت‪« :‬این بانک در سال ‪ 72‬تحت عنوان موسسه‬ ‫قرض الحس��نه فعالیت خود را اغاز کرد و در س��ال ‪ 83‬به‬ ‫موسسه مالی و اعتباری مهر ارتقاء یافت و به دلیل توسعه‬ ‫فعالیت های ان با مصوبه ش��ورای پول و اعتبار در س��ال‬ ‫‪ 88‬به بانک مه��ر اقتصاد تغییر ش��خصیت حقوقی داد و‬ ‫امروز با ‪ 800‬شعبه و هفت هزار نفر کارمند در حدود ‪4/5‬‬ ‫درصد از نقدینگی کش��ور را در اختیار دارد‪ ».‬نتاج با بیان‬ ‫اینکه تنها بانکی هس��تیم که تمامی منابع قر ض الحسنه‬ ‫را به مصرف قرض الحس��نه رس��انده ایم‪ ،‬افزود‪« :‬بانک‬ ‫مهر اقتص��اد تا کنون موف��ق به جذب ‪ 31‬ه��زار میلیارد‬ ‫تومان از س��پرده های مردم شده اس��ت که حجم بزرگی‬ ‫از این س��رمایه را در قالب عقود مش��ارکتی و مبادله ای‬ ‫به فع��االن اقتص��ادی ارائه ک��رده اس��ت‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫بانک مهر اقتصاد با اشاره به اقدامات این بانک در حوزه‬ ‫بانکداری اسالمی‪ ،‬خاطر نش��ان کرد‪« :‬مجموعه مهر از‬ ‫ابتدای تاس��یس‪ ،‬اجرای بانکداری بدون ربا را در اولویت‬ ‫خود قرار داده اس��ت و امروز در این بانک محصوالتی در‬ ‫حوزه بانکداری اسالمی طراحی ش��ده است که منحصر‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪198‬‬ ‫همایش چش��م انداز تعالی در صنع��ت بانک و بیمه‬ ‫کش��ور با حضور مدیران عامل بانک ه��ای مهر اقتصاد‪،‬‬ ‫پاس��ارگاد‪ ،‬انصار‪ ،‬دی‪ ،‬صنعت و معدن‪ ،‬رسالت و مدیران‬ ‫صنعت بیمه با هدف انتش��ار تجارب بانک ها و موسسات‬ ‫مالی در ارتباط با اثرات به کارگیری مدل تعالی سازمانی‬ ‫و شرکت در فرایند جایزه ملی تعالی سازمانی برگزار شد‪.‬‬ ‫به گزارش روابط عمومی بانک مه��ر اقتصاد‪ ،‬دکتر نتاج‬ ‫ مدیرعامل بانک – در این همایش به ارائه مطالبی در‬‫خصوص به کارگیری مدل ‪ EFQM‬در بانک مهر اقتصاد‬ ‫پرداخت و گفت‪« :‬در سنوات گذشته و قبل از به کارگیری‬ ‫مدل تعالی س��ازمانی‪ ،‬بانک مهر اقتصاد مانند بسیاری از‬ ‫بنگاه های اقتصادی‪ ،‬برای ساماندهی حوزه های مختلف‬ ‫سازمانی خود از روشها و ابزارهای مختلف مدیریتی بهره‬ ‫گرفته است‪ ».‬نتاج با بیان اینکه دستاوردهای بانک مهر‬ ‫اقتصاد نش��انگر به کارگیری ابزارهای م��درن مدیریتی‬ ‫اس��ت‪ ،‬افزود‪« :‬س��اماندهی نظام و س��بک مدیریت در‬ ‫سازمانها همواره نیازمند بهینه س��ازی است و یک شیوه‬ ‫مدیریت علمی باید بتواند رواب��ط منطقی بین رو ش ها و‬ ‫ابزارهای مدیریتی را فراهم کرده و رفتار س��ازمان را در‬ ‫دس��تیابی به نتایج متوازن تعریف و مس��تقر سازد‪ ».‬نتاج‬ ‫خاطر نش��ان کرد‪« :‬مدل ‪ EFQM‬در طول پنج س��الی‬ ‫که در بانک مهر اقتصاد مورد اس��تفاده قرار گرفته است‪،‬‬ ‫به عنوان ابزاری قدرتمند از طریق طبقه بندی رویکردها‬ ‫و شاخص ها‪ ،‬ارائه منطق ‪ RADAR‬برای خودارزیابی‪،‬‬ ‫شناس��ایی نقاط قوت و نواحی قابل بهب��ود نقش مهمی ‬ ‫در ارتقای سیس��تم های مدیریتی مجموعه مهر داش��ته‬ ‫است‪ ».‬وی تغییر در رویکرد تک بعدی سنجش عملکرد‬ ‫به رویکردهای چند بعدی برون گرا‪ ،‬موقعیت یابی بانک‬ ‫مهر اقتصاد در محیط رقابتی کس��ب و کار بر اساس یک‬ ‫مدل کیفی‪ ،‬بکارگیری یک چارچوب مدیریت علمی جامع‬ ‫و همه جانبه برای مدیریت بهینه منابع انس��انی‪ ،‬تقویت‬ ‫و توس��عه نگاه سیس��تمی و یکپارچه درمدیریت سازمان‪،‬‬ ‫ارزیابی س��ازمان توس��ط مراکز علمی و رس��می کشور‬ ‫در همه ابعاد (مال��ی و غیر مالی)‪ ،‬کمک ب��ه ایجاد زبان‬ ‫مشترک بین رهبران و کارکنان سازمان‪ ،‬امکان استفاده‬ ‫از تجربیات برتر سازمانهای شرکت کننده درجایزه تعالی‪،‬‬ ‫مستندسازی فعالیت های سازمان در یک بانک اطالعاتی‬ ‫متمرکز (اظهارنامه)‪ ،‬توس��عه فرهن��گ ارزیابی عملکرد‬ ‫سازمان بر اساس شاخص های کارایی و اثربخشی‪ ،‬ورود‬ ‫مهارت جدید ارزیابی عملکرد س��ازمان بر اساس منطق‬ ‫رادار را از مزایای بکارگیری این مدل و شرکت در فرایند‬ ‫جایزه ملی تعالی توسط بانک مهر اقتصاد برشمرد‪.‬‬ ‫به فرد ب��وده و نمونه ان در بانک دیگ��ری وجود ندارد‪».‬‬ ‫وی پیاده س��ازی نظام پول��ی و مالی اس�لامی را مقدمه‬ ‫دست یابی به اقتصاد اسالمی عنوان کرد و گفت‪« :‬برای‬ ‫رسیدن به این مهم ابتدا باید قانون عملیات بانکی بدون‬ ‫رب��ا را عملیاتی کنی��م و امیدواریم با همکاری دانش��گاه‬ ‫امام حس��ین(ع) و با اس��تفاده از ظرفیت های بزرگی که‬ ‫در ان وجود دارد‪ ،‬ش��اهد حذف ربا از معامالت اقتصادی‬ ‫کشور باشیم‪ ».‬در ادامه دکتر محمد رضا حسنی ‪ -‬رئیس‬ ‫دانش��گاه جامع امام حس��ین(ع) با اع�لام امادگی برای‬ ‫همکاری ب��ا بانک مهر اقتص��اد‪ ،‬گفت‪« :‬بنا ب��ه فرموده‬ ‫مقام معظم رهبری «هدف پیشرفت اصلی کشور رسیدن‬ ‫به تمدن نوین اسالمی اس��ت» و دانشگاه امام حسین(ع)‬ ‫نی��ز تمامی برنامه ریزی ه��ای خود را در این مس��یر قرار‬ ‫داده است‪ ».‬حس��نی وجود اس��اتید توانمند و باتجربه در‬ ‫دانش��گاه را از مزیت ه��ای اس��تراتژیک ان عنوان کرد‬ ‫و ابراز داش��ت‪« :‬طبق نظ��ر رهبر معظ��م انقالب قدرت‬ ‫علمی از طریق اقت��دار و مرجعیت علمی بدس��ت می اید‬ ‫از این رو در نظر داریم با نقش افرین��ی در زمینه تربیت و‬ ‫اموزش نیروی انسانی‪ ،‬تولید علم‪ ،‬مدیریت دانش و ارائه‬ ‫خدمات مشاوره ای تمامی ساختار و سازمان خود را در این‬ ‫مسیر س��اماندهی کنیم‪ ».‬بر اساس این گزارش‪ ،‬طراحی‪،‬‬ ‫تدوین و برگ��زاری دوره های اموزش��ی جه��ت ارتقای‬ ‫تحصیلی کارکنان بانک در مقاطع کاردانی‪ ،‬کارشناسی‪،‬‬ ‫کارشناسی ارشد و دکترا‪ ،‬برگزاری کارگاه های اموزشی‬ ‫و دوره های توانمند س��ازی در زمین��ه مهارت های مورد‬ ‫نی��از‪ ،‬ارائه خدمات علمی – پژوهش��ی جه��ت برگزاری‬ ‫همایش ها و سمینارهای مشترک‪ ،‬چاپ نشریات و کتب‬ ‫از سوی بانک‪ ،‬کمک به تحقق بانکداری اسالمی‪ ،‬انجام‬ ‫خدمات مش��اوره ای و پروژه ه��ای تحقیقاتی م��ورد نیاز‬ ‫بانک‪ ،‬پش��تیبانی خدمات نرم افزاری و ایجاد بانک های‬ ‫اطالعاتی‪ ،‬از جمله خدماتی اس��ت که در این تفاهم نامه‬ ‫دانش��گاه امام حس��ین(ع) برای ارائه ان اعالم امادگی‬ ‫کرده است‪ .‬همچنین بانک مهر اقتصاد نیز در زمینه ارائه‬ ‫تس��هیالت و خدمات اعتباری برای ایجاد ش��رکت های‬ ‫دانش بنیان‪ ،‬پارک علم و فناوری دانش��گاه‪ ،‬مشارکت در‬ ‫توسعه فضاهای اموزش��ی و فرهنگی دانشگاه با رعایت‬ ‫قواعد و ارکان عقد شرکت‪ ،‬مش��ارکت کارکنان دانشگاه‬ ‫در پروژه های اقتصادی‪ ،‬عمرانی و تج��اری بانک‪ ،‬ارائه‬ ‫تس��هیالت با بازه زمانی مناس��ب به کارکنان‪ ،‬دانشگاه‬ ‫اعالم امادگی کرد‪.‬‬ ‫مراسم قرعه کشی مسابقه بزرگ بانکداری‬ ‫اسالمی برگزار شد‬ ‫‪ l‬مراس��م قرعه کشی مس��ابقه بزرگ بانکداری‬ ‫اس�لامی بانک مهر اقتصاد با حضور جمع��ی از مدیران‬ ‫شبکه بانکی‪ ،‬نمایندگی ولی فقیه‪ ،‬اعضای کمیته فقهی‪،‬‬ ‫مدیرعامل و معاونین بانک انجام ش��د‪ .‬به گزارش روابط‬ ‫عمومی بانک مهر اقتصاد‪ ،‬در این مسابقه که به مناسبت‬ ‫هفته بانکداری اس�لامی برگزار ش��د‪ ،‬بالغ بر ‪ 110‬هزار‬ ‫نفر در سراسر کشور شرکت کردند و ش��رکت کنندگانی‬ ‫که به تمامی س��واالت پاس��خ صحیح داده بودند امکان‬ ‫حضور در قرعه کش��ی را پیدا کرده و به قید قرعه از میان‬ ‫انها برندگان این مسابقه مشخص ش��دند‪ .‬بر اساس این‬ ‫گزارش‪ 14 ،‬کم��ک هزینه حج عم��ره‪ 72 ،‬کمک هزینه‬ ‫س��فر به عتبات عالیات‪ 110 ،‬کمک هزینه سفر به مشهد‬ ‫مقدس و ‪ 110‬فقره وام قرض الحسنه به مبلغ ‪ 20‬میلیون‬ ‫ریال جوایز مس��ابقه بزرگ بانکداری اسالمی بانک مهر‬ ‫اقتصاد را تش��کیل می دهند که جمعا ب��ه ‪ 306‬نفر اهداء‬ ‫می شود‪ .‬اس��امی برندگان این مس��ابقه متعاقبا از طریق‬ ‫وب سایت بانک مهر اقتصاد و روزنامه های کثیر االنتشار‬ ‫اعالم خواهد ش��د‪g.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫مدیرکل شعب استان هرمزگان‪:‬‬ ‫روابط عمومی‬ ‫نقطه ثقل‬ ‫دریافت و انتقال‬ ‫اطالعات است‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪198‬‬ ‫به گزارش رواب��ط عمومی بانک مهر اقتصاد اس��تان‬ ‫هرمزگان‪ ،‬ایوب تابانی – مدیرکل ش��عب استان – در این‬ ‫همایش با اشاره به اهمیت کارکرد و نقش روابط عمومی در‬ ‫رشد و تعالی سازمان ها‪ ،‬گفت‪« :‬روابط عمومی مقوله بسیار‬ ‫گسترده و وسیعی است که تنها به تبلیغات محض خالصه‬ ‫نمی شود‪ ،‬بلکه این واحد سازمانی تلفیقی از علم‪ ،‬هنر و فن‬ ‫اس��ت که به عنوان قلب تپنده‪ ،‬گوش ش��نوا و چشم بینای‬ ‫سازمان ها و نهادها عمل می کند و می تواند ائینه تمام نمای‬ ‫سازمان و نقطه ثقل دریافت و انتقال اطالعات باشد‪ ».‬تابانی‬ ‫با ارائه گزارشی از عملکرد اس��تان و با بیان اینکه بانک مهر‬ ‫اقتصاد با هفت شعبه در ش��هر بندر عباس و هفت شعبه در‬ ‫سایر شهرستان های هرمزگان توانسته است جایگاه نخست‬ ‫کشور را در حوزه جذب منابع به خود اختصاص دهد‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«این استان همچنین توانسته است در زمینه کاهش میزان‬ ‫معوقات‪ ،‬کاهش درصد معوقات در کش��ور و سوداوری رتبه‬ ‫اول را کسب کند و جایگاه اس��تان را به لحاظ جذب منابع از‬ ‫رتبه بیست و دوم به رتبه شانزدهم ارتقاء دهد و در میان سایر‬ ‫بانک های اس��تان هرمزگان با ‪ 12‬درصد ضریب نفوذ‪ ،‬حائز‬ ‫جایگاه چهارم باش��د‪ ».‬در ادامه‪ ،‬ابراهیم صفر لکی ‪ -‬رئیس‬ ‫اداره کل روابط عمومی – به تبیین جای��گاه و کارکردهای‬ ‫روابط عمومی پرداخت و نخس��تین کارکرد روابط عمومی‬ ‫را ایجاد تصویری زیبا و موجه از بانک مهر اقتصاد در اذهان‬ ‫عمومی بیان کرد و ابراز داشت‪« :‬تنها معرفی شایسته خدمات‬ ‫و محصوالت در ایجاد این تصویر مطلوب نزد افکار عمومی‬ ‫کافی نیس��ت بلکه همراهی و همکاری کارکنان با مردم در‬ ‫پیدایش این مقبولیت جمعی نقشی بنیادین دارد‪ ».‬صفرلکی‬ ‫ادامه داد‪« :‬مراقبت از برند بانک‪ ،‬اطالع رس��انی ش��فاف به‬ ‫مخاطبان‪ ،‬تعام��ل نظام مند با ذینفعان‪ ،‬اط�لاع یابی از نظر‬ ‫مخاطبان‪ ،‬نقش افرینی در مس��ئولیت اجتماعی و توسعه و‬ ‫تقویت س��رمایه اجتماعی از جمله مهم تری��ن کارکردهای‬ ‫روابط عمومی در بانک مهر اقتصاد است‪ ».‬وی نقش روابط‬ ‫عمومی در مدیریت برند را کلیدی و اثربخش ذکر کرد و گفت‪:‬‬ ‫«بسیاری از سازمان ها در خلق برند نقش افرینی نمی کنند و‬ ‫بنا بر این برای مدیریت ان برنام��ه ای ندارند اما بانک مهر‬ ‫اقتصاد با تکیه بر ارزش های بنیادین‪ ،‬برنامه های راهبردی و‬ ‫چشم انداز خود‪ ،‬منشور هویت سازمان ر ا ترسیم کرده است و‬ ‫برند خود را مدیریت می کند‪ ».‬رئیس اداره کل روابط عمومی‬ ‫ایفای نقش در مس��ئولیت های اجتماع��ی را کارکرد دیگر‬ ‫روابط عمومی دانست و افزود‪« :‬تمام نهادها و سازمان هایی‬ ‫که فعالیت خود را به صورت حرفه ای دنبال می کنند در کنار‬ ‫وظیفه ذاتی و اولیه خود به موضوع��ات اجتماعی نیز توجه‬ ‫ویژه ای دارند بنا بر این همه باید مسئولیت اجتماعی خویش را‬ ‫در حوزه خدمت به احاد مردم به بهترین شکل انجام دهند‪».‬‬ ‫وی با تش��ریح مفهوم تبلیغات و تف��اوت ان در جهان غرب‬ ‫و دنیای اسالم‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬اطالع رس��انی و تبلیغات از‬ ‫کارکردهای روابط عمومی است که در دنیای غرب به معنی‬ ‫معماری و هدایت افکار عمومی در جهت تامین منافع سازمان‬ ‫است که در ان از هیچ ترفندی برای تامین منافع ذی نفعانشان‬ ‫فرو گذار نمی کنند اما در اقتصاد اسالمی تبلیغ هدایت افکار‬ ‫عمومی مبتنی بر شفافیت و صداقت است از این رو همیاران‬ ‫روابط عمومی باید در عمل تالش کنند معنا و مفهوم صداقت‬ ‫و شفافیت در شعب بانک متبلور شود‪ ».‬در پایان این همایش‬ ‫احکام مسئولیت همیاران روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‬ ‫استان هرمزگان اهدا شد‪g.‬‬ ‫در پنجمین دوره جایزه تعالی منابع انسانی کشور‪:‬‬ ‫تقدیرنامه سه ستاره تعالی منابع انسانی به بانک انصار رسید‬ ‫بانک انصار برپایه دس��تاوردهای برنامه تحولی خود‬ ‫مبتنی بر راهبرده��ای اختیار‪ ،‬اعتب��ار و اعتماد در پنجمین‬ ‫دوره جای��زه تعال��ی منابع انس��انی کش��ور ک��ه باحضور‬ ‫دکترمحمدباق��ر نوبخت مع��اون برنامه ری��زی و نظارت‬ ‫راهب��ردی رئیس جمهور‪ ،‬غالمرضاش��افعی وزیر پیش��ین‬ ‫صنایع و رئیس هیات عامل س��ازمان گس��ترش ونوسازی‬ ‫صنایع ای��ران و برخ��ی از مقامات دولت��ی و خصوصی در‬ ‫س��الن همایش های بین المللی صداوسیما برگزارشده بود‪،‬‬ ‫تقدیرنامه سه س��تاره تعالی منابع انس��انی را دریافت کرد‪.‬‬ ‫به گ��زارش اداره کل بازاریابی و تبلیغ��ات بانک انصار‪ ،‬در‬ ‫این کنفرانس ک��ه باهمکاری س��ازمان مدیریت صنعتی‪،‬‬ ‫سازمان گسترش و نوس��ازی صنایع ایران‪ ،‬مرکز مطالعات‬ ‫‪84‬‬ ‫بهره وری و منابع انس��انی و انجمن مدیریت منابع انسانی‬ ‫ایران برگزارشد‪ ،‬بانک انصار به خاطر اجرای موفقیت امیز‬ ‫مدل تعالی انسانی براساس ارتقای قابلیت های پاسخگویی‬ ‫به مشتریان این جایزه را به دس��ت اورد‪ .‬در این کنفرانس‬ ‫که سخنرانان سیاست های توس��عه منابع انسانی کشور را‬ ‫مورد بحث ونقدقرار داده و از مس��ئوالن کشور خواستند تا‬ ‫برنامه های جامعی برای تحقق توسعه منابع انسانی به عنوان‬ ‫رکن اصلی توس��عه همه جانبه کش��ور تهیه و به مورد اجرا‬ ‫بگذارد‪ ،‬دکترنوبخت طی مصاحب��ه کوتاهی رویکرد تعالی‬ ‫منابع انسانی را مهم ترین دس��تاورد علم مدیریت و توسعه‬ ‫جامع کشور را منوط به تحقق این امر دانست‪ .‬این گزارش‬ ‫می افزایدکه درپایان این کنفرانس دکتر محمدجواد نوبخت‪،‬‬ ‫معاون برنامه ریزی ونظارت راهبردی رئیس جمهور جایزه‬ ‫بانک انصار را که براساس بررس��ی های میدانی و مطالعه‬ ‫اس��ناد و مدارک موجود صورت گرفته بود‪ ،‬به اقای حسن‬ ‫نظری‪ ،‬معاون منابع انسانی و اموزش این بانک اهداکرد‪.‬‬ ‫زمان واریز جوایز قرعه کشی مرحله چهارم‬ ‫بانک انصار‬ ‫‪ l‬روز سه ش��نبه پنجم اذرماه مبال��غ جوایز بیش از‬ ‫‪340‬هزارنفر برندگان چهارمین مرحله قرعه کشی سراسری‬ ‫بانک انص��ار به حسابش��ان واریز و اس��امی برندگان اعالم‬ ‫می ش��ود‪ .‬با کس��ب تاییدیه چهارمین مرحله قرعه کش��ی‬ ‫سراسری سپرده های قرض الحس��نه پس انداز بانک انصار‬ ‫از س��وی نمایندگان محترم بانک مرکزی و دادس��تان کل‬ ‫کشور و هماهنگی به عمل امده با مبادی ذیربط‪ ،‬مبالغ جوایز‬ ‫بیش از ‪340‬هزارنفر برندگان چهارمین مرحله قرعه کشی‬ ‫سراسری بانک انصار روز سه شنبه پنجم اذرماه به حسابشان‬ ‫واریزمی شود‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک‬ ‫انصار‪ ،‬به مدیریت شعب استان های سراسرکشور دستور داده‬ ‫شده است که نسبت به اطالع رسانی مناسب به مشتریان و‬ ‫برندگان سپرده های قرض الحس��نه اقدام کنند‪ .‬همچنین‬ ‫به منظور تسریع و سهولت مطلع شدن برندگان‪ ،‬اسامی انان‬ ‫عالوه بر اعالم توسط شعب سراسرکشور در همین سایت و‬ ‫براساس شماره مشتری در بخش «خدمات ویژه» و «نتایج‬ ‫قرعه کشی» درج خواهد ش��د‪ .‬بانک انصار از تمامی سپرده‬ ‫گذاران حساب های قرض الحسنه پس انداز در مرحله چهارم‬ ‫تش��کر و قدردانی کرده و از س��پرده گذاران محترم دعوت‬ ‫می نماید با حف��ظ و افزایش موجودی س��پرده خود جهت‬ ‫شرکت در قرعه کشی سراسری مرحله پنجم و بهره مندی از‬ ‫میلیاردها ریال جوایز نقدی ما را یاری کرده و بر اجر معنوی‬ ‫خود بیفزایند‪g.‬‬