ماهنامه مثلث شماره 199

‫دیپلماسی عمومی‬ ‫برای سیاست داخلی‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدونودونهم‪ 16/‬اذر ‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫روایت مثلث از هفته پرکار محمدجواد ظریف‬ ‫از نارمک تا پاستور؛ جدال با جداول‬ ‫بررسیتاکتیکدولتروحانیدرمقابلتالشاحمدی نژادبرایدوقطبیسازی‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫تبارشناسی مخالفان و موافقان روحانی‬ ‫گفت وگوهایی با‪ :‬عباس سلیمی نمین‪ ،‬علیرضا محجوب‪،‬‬ ‫حسن غفوری فرد و سیدامیرحسین قاضی زاده‬ ‫بازگشت به خانه اول‬ ‫داوود اوغلو در ایران به دنبال چه بود؟‬ ‫دانشگاه دولت ساز یا دولت دانشگاه ساز‬ ‫گفت وگو با نجفقلی حبیبی‪ ،‬مهدی فضائلی و‬ ‫نظام الدین موسوی درباره تشکل های دانشجویی‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫شور انقالبی‬ ‫نباید کم شود‬ ‫این صحیح است که ملت اگر بیدار باشد‪ ،‬چنانکه بود و‬ ‫متحد باشد‪ ،‬چنانکه بود و مسیرش معلوم باشد‪ ،‬چنانکه بود و‬ ‫الهی باشد‪ ،‬چنانکه بود‪ ،‬واضح است که هیچ قدرتی نم ی تواند‬ ‫با ان مقابله کند‪ .‬چنانکه دیدید که با مجهز بودن ان قدرت‬ ‫شیطانی به همه جهازات و با پشتیبانی همه دول از او‪ ،‬یعنی‬ ‫ی و دولت های غی راسالمی و ابرقدرت ها‬ ‫دولت های اس�لام ‬ ‫سیاست‬ ‫‪16- 29‬‬ ‫ازنارمک تا پاستور؛جدالباجداول‬ ‫تبارشناسیمخالفانسیاسیحسنروحانی‬ ‫هنوزنقدجدیبهدولتنشدهاست‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫‪30-39‬‬ ‫دیپلماسیعمومی برایسیاستداخلی‬ ‫میوهاقتصادیتوافقژنو‬ ‫ترسونفرت‬ ‫بینالملل‬ ‫‪40-47‬‬ ‫شیفتازنوعثمانیگرایی یابازگشتبه خانه اول‬ ‫ایرانوترکیه‪،‬المانوفرانسهاسیاهستند‬ ‫اوغلو در ‪ 2‬برداشت‬ ‫سیاستچندالیه‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪/‬سالپنجم‪/‬شمارهصدونودونهم‪ 16/‬اذر ‪ 88/1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫از نارمک تا پاستور؛ جدال با جداول‬ ‫بررسیتاکتیکدولتروحانیدرمقابلتالشاحمدینژادبرایدوقطبیسازی‬ ‫تبارشناسی مخالفان و موافقان روحانی‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫دیپلماسی عمومی‬ ‫برای سیاست داخلی‬ ‫روایت مثلث از هفته پرکار محمدجواد ظریف‬ ‫گفتوگوهایی با‪ :‬عباس سلیمینمین‪ ،‬علیرضا محجوب‪،‬‬ ‫حسن غفوریفرد و سیدامیرحسین قاضیزاده‬ ‫بازگشت به خانه اول‬ ‫داوود اوغلو در ایران به دنبال چه بود؟‬ ‫دانشگاه دولتساز یا دولت دانشگاهساز‬ ‫گفتوگو با نجفقلی حبیبی‪ ،‬مهدی فضائلی و‬ ‫نظامالدین موسوی درباره تشکلهای دانشجویی‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫همه پش��تیبانی کردند از ان مع ذلک نتوانستند‪ .‬این معلوم‬ ‫اس��ت لکن نباید ماغافل باش��یم از یک مطلب؛ و ان اینکه‬ ‫االن که ما در این جلسه هس��تیم اگر مطالعه کنیم حاالت‬ ‫ملت را‪ ،‬م ی بینیم ان شوری که در اول بود کمتر شده است‪.‬‬ ‫این را نباید فراموش کنیم‪ .‬ان وقت که همه مردم م ی ریختند‬ ‫در خیابان ها همه شان‪ ،‬همه م ی ریختند در خیابان ها و فریاد‬ ‫م ی زدند «اهلل اکبر» و شاه را نم ی خواستند و جمهوری اسالم ی ‬ ‫را م ی خواستند‪ ،‬ان وقت یک شور بسیار عجیب خدایی بود‬ ‫و با همان شور پیش بردند و با همان ش��ور و شعف رای به‬ ‫ی دادند که از ص��د‪ ،‬نود و ن��ه و نیم گفته‬ ‫جمهوری اس�لام ‬ ‫م ی شود که رای دادند که در دنیا سابقه نداشت‪ .‬اما حاال مثل‬ ‫اینکه ملت با دسیس ه هایی که وجود دارد افتادند دنبال اینکه‬ ‫ما احتیاج به خانه داریم‪ ،‬ما احتیاج به کار داریم‪ ،‬ما احتیاج به‬ ‫زندگی داریم‪ .‬از ان قدرت ابتدایی که همه یک جهت داشتند‬ ‫و فراموش کرده بودند گرفتاری های خودشان را‪ ،‬م ی ریختند‬ ‫در خیابان‪ ،‬هیچ کدام به فکر این نبودند که ما حاال کار داریم‬ ‫یا کار م ی خواهیم یا خانه م ی خواهیم‪ ،‬اصال این مطرح نبود‬ ‫ان وقت‪ .‬حاال وقتی است که همه همت کنید‪ .‬نگذارید ان‬ ‫شوری که در مردم بود‪ ،‬ان اجتماع و اتحادی که بود‪ ،‬ان وحدت‬ ‫کلمه ای که بود‪ ،‬ان خدایی بودن کارشان‪ ،‬ان تحولی که در‬ ‫مردم از حیث اخالق و تعاون پی دا شده بود از بین برود‪ .‬همین‬ ‫امروز یا دیشب بود که یکی که در همین معرکه ها بوده گفت‬ ‫که وقتی که یک س��اندویچ را یک کسی توی خانه م ی اورد‬ ‫به یک کسی م ی داد‪ ،‬ان تا ان اندازه م ی شد تکه تکه اش کند‬ ‫تکه تکه م ی کرد و م ی داد به دیگران؛ خودش استفاده نم ی کرد‪.‬‬ ‫تا ان اندازه که م ی شد تکه کند تکه م ی کرد‪ .‬لقمه لقمه م ی داد‬ ‫به اشخاص؛ زن و مرد و کوچک و بزرگ با هم یک حس تعاون‬ ‫یک حس محبت پیدا ش��ده بود که همین معنا اسباب این‬ ‫شد که بحمداهلل دشمن را از میدان بیرون کردیم‪ .‬اگر بتوانیم‬ ‫همین معنا را حفظ بکنیم شک نکنید که پیروزیم‪.‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫‪48-56‬‬ ‫دولت سازیدانشجویی‬ ‫تک صداییچپ هادر دانشگاه‬ ‫جنبشدانشجوییواقع گراترشده‬ ‫اولینجاییکهمنتقداحمدی نژادشد‪،‬بسیجدانشجوییبود‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64-73‬‬ ‫رازگشاییازپنهان هایپروژه«الله» ‬ ‫یک سریحرف هارانمی توانمبگویم‬ ‫واکنش هااحساسیاست‬ ‫انتخابخوبینبود‬ ‫ورزش‬ ‫‪74 -77‬‬ ‫بازسازیدهه‪ 60‬درعصر جدید‬ ‫نسلبامعرفت ها‬ ‫پنجعلی‪:‬نتوانستیمباتغییراتبجنگیم‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران‪ :‬زهی��ر توکل��ی ‪ -‬ش��اهین فتحی��ان ‪-‬‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫گزارش اول‬ ‫مجله خبری‬ ‫بهدنبالانتخاباتاتاقبازرگانیشافعیجانشیننهاوندیانشد‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫رقابت بخش سنتی و مدرن دولت‬ ‫برئیس نهاوندیان‪ ،‬رئیس اتاق بازرگانی ایران شد‬ ‫نای ‬ ‫پس از رفتن محمد نهاوندیان به دفتر ریاست جمهوری‪،‬‬ ‫اگرچه اهالی اتاق بازرگانی ای ران از اینک��ه رئیس این اتاق به‬ ‫این سمت منصوب شده خوشحال بودند‪ ،‬اما تنها سه ماه بعد‬ ‫نهاوندیان مجبور شد تا به دلیل مش��غله کاری زیاد از ریاست‬ ‫اتاق بازرگانی استعفا دهد‪ .‬با این استعفا اتاق بازرگانی مجبور‬ ‫به برگزاری انتخابات زودهنگام ش��د؛ جایی که غالمحسین‬ ‫شافعی و مسعود خ وانساری ب رای جانشینی نهاوندیان به رقابت‬ ‫برئیس اتاق بازرگانی ای ران‬ ‫پرداختند‪ .‬غالمحسین شافعی‪ ،‬نای ‬ ‫و رئیس اتاق بازرگانی مشهد بود و مسعود خوانساری‪ ،‬ریاست‬ ‫لو نقل اتاق بازرگانی ته ران را برعهده داشت‪.‬‬ ‫کمیسیون حم ‬ ‫این رقابت که در نهایت غالمحسین شافعی توانست پیروز ان‬ ‫باشد به صحنه رقابتی فراتر از دو فرد تبدیل شد‪.‬‬ ‫رقابت رئیس و معاون‬ ‫غالمحسین ش��افعی‪ ،‬نایب رئیس اتاق بازرگانی و در‬ ‫واقع نایب نهاوندیان ب��ود‪ .‬او از طرف طیف اصولگرایان این‬ ‫اتاق نیز حمایت م ی شد‪ .‬اصولگرایانی که محمد نهاوندیان‪،‬‬ ‫یحیی ال اسحاق‪ ،‬خاموشی‪ ،‬میرمحمدصادقی و عب داللهیان‬ ‫از چهره های ش��اخص ان بودند‪ .‬خوانس��اری نیز از س��وی‬ ‫چهره های اصالح طلب و تحولخواه نزدیک به دولت حمایت‬ ‫م ی شد‪ .‬چهره های شاخص انها اسحال جهانگیری‪ ،‬معاون‬ ‫اول رئی س جمهور بود‪ .‬با این حال اولین زورازمایی رئی س دفتر‬ ‫و معاون اول رئی س جمهور به نفع اولی به پایان رسید‪ .‬نحوه‬ ‫رای گیری این دوره از انتخابات ریاس��ت اتاق بازرگانی ته ران‬ ‫نیز مورد انتقاد بود‪ .‬این درحالی بود که در دوره های گذشته‪،‬‬ ‫‪12‬‬ ‫جریان انتخابات به طور مس��تقیم از طریق تصاویر در طبقه‬ ‫هشتم ساختمان اتاق بازرگانی پخش م ی شد‪ .‬اما این بار اتاق‬ ‫بازرگانی ای ران ش��اهد برگزاری انتخاباتی پشت درهای بسته‬ ‫بود‪ .‬خب رنگاران اجازه ورود به این نشست را نیافتند و در غیاب‬ ‫برئیس فعلی اتاق‪ ،‬یعنی‬ ‫رسانه ها ریاست اتاق بازرگانی به نای ‬ ‫غالمحسین ش��افعی رس��ی د ‪ .‬اهالی اتاق ای ران گفته اند ایده‬ ‫برگزاری انتخابات در غیاب خب رنگاران متعلق به رئیس سابق‬ ‫بود ‪ .‬نهاوندیان که حاال رئی س دفتر رئی س جمهور است‪ ،‬ترجیح‬ ‫داد انتقادهایی که از سوی مخالفان شافعی و البته خود وی‬ ‫مطرح م ی شود رسانه ای نشود‪ .‬اما اصل ماجرا چه بود؟‬ ‫انتخابات پشت درهای بسته‬ ‫لو عقد‬ ‫لو عقد اغاز شد‪ .‬جلسات ح ‬ ‫ماجرا از جلسات ح ‬ ‫پیش از اینها با ابت��کار نهاوندیان برگزار م ی ش��د و در ان از‬ ‫هیات رئیس��ه اتاق بازرگانی ای ران‪ ،‬روس��ای کمیسیون های‬ ‫اقتصادی و ریش سفیدان اتاق بازرگانی ب رای تصمیم گیری و‬ ‫مشورت پی رامون موضوعات خاص دعوت م ی شدند ‪ .‬در یکی‬ ‫از همین جلسات بود که نهاوندیان از سنگینی کار در هر دو‬ ‫شغلش گفت‪ .‬او از قول و قراری که بعد از انتخابات در میان‬ ‫اعضا بسته شد سخن گفت و یاداور شد و به اعضا گفت که‬ ‫قرار بود «اگر کسی از جمع ما ب رای کمک به رئی س جمهور‬ ‫دعوت ش��د از ماموریتی که در دس��ت دارد کوتاهی نکند‪».‬‬ ‫مش��خص بود که از ان جمع تنها رئی س ات��اق بازرگانی بود‬ ‫که به دولت دعوت ش��د‪ .‬در همان جلسه بود که نهاوندیان‬ ‫رس��ما درخواس��ت کرد از این س��مت کناره گیری کند‪ ،‬چرا‬ ‫که نم ی تواند به هر دو مسئولیت رس��یدگی کند‪ .‬زمزمه ها‬ ‫ب رای تعیین جانشین از همان جلسه اغاز شد و کم کم پای‬ ‫دیگر دولت ی ها به میدان رقابت باز ش��د‪ .‬دوشنبه هفته قبل‬ ‫بود که اخرین جلس��ه حل و عقد با حضور نهاوندیان برگزار‬ ‫شد‪ .‬در همان جلس��ه برخی از الب ی ها ب رای ریاست شافعی‬ ‫انتقاد داشتند ‪ .‬نهاوندیان رسما خوانساری را ب رادرش خواند و‬ ‫گفت بنا ندارد از کسی حمایت کند اما طبق قرارهای از قبل‬ ‫گذاشته شده کار خود را کرد ‪ .‬درس��ت یک هفته بعد‪ ،‬پشت‬ ‫درهای بس��ته کاندیدای مورد حمایت نهاوندیان‪ ،‬ش��افعی‪،‬‬ ‫توانست بر صندلی ریاست اتاق تکیه بزند و کاندیدای مورد‬ ‫حمایت جهانگیری با تنها ‪16‬رای اختالف از رسیدن به اتاق‬ ‫ریاست جا ماند ‪.‬‬ ‫ترقی تحولخواهان‬ ‫خوانس��اری جمعیت��ی را نمایندگی م ی ک��رد که به‬ ‫تحولخواهان در اتاق بازرگانی مش��هورند ‪ .‬انها معتقدند باید‬ ‫فضای اتاق های بازرگانی باز شود ‪ .‬باید رفت و امد هیات های‬ ‫تجاری خارجی به کشور رونق گیرد و اتاق های مشترک تنها‬ ‫در اختیار عده ای خاص نباش��د ‪ .‬حامیان خوانساری در کل‬ ‫خواستار شکسته شدن انحصار سنت ی های این اتاق هستند‪.‬‬ ‫طیفی که از دی رباز در بخش های مختلف بازرگانی فعال بوده‬ ‫و به طور غالب در اکثر دوره ها ریاست اتاق بازرگانی را برعهده‬ ‫داش��تند‪ .‬البته نم ی توان طیف تحولخواهان اتاق بازرگانی‬ ‫را‪ ،‬در کل مدافعان مدرنی زاس��یون در ات��اق بازرگانی نامید‪،‬‬ ‫اما م ی توان برنامه ه��ا و طیف فکری این گ��روه را متفاوت‬ ‫از س��نت ی های محافظه کار ارزیابی کرد‪ .‬جدا از جهانگیری‪،‬‬ ‫مردی دیگر از میان دولت ی ها نیز موضوع انتخابات اتاق را با‬ ‫تزاده‪ ،‬وزیر صنعت‪ ،‬معدن‬ ‫حساسیت پیگیری م ی کرد ‪ .‬نعم ‬ ‫و تجارت حام ی خسروتاج‪ ،‬شریک کاری قدیم ی اش بود اما‬ ‫در اخرین ساعات خسروتاج ترجیح داد با کناره گیری به نفع‬ ‫ی که نتوانست‬ ‫خوانساری مانع از شکسته شدن ارا شود ؛ اقدام ‬ ‫تاثیر چندانی بر روند قضایا بگذارد ‪ .‬یکی از مهم ترین ای راداتی‬ ‫که طیف حامی خوانس��اری عموما بر ان تکیه م ی کردند ‪،‬‬ ‫دولتی بودن روسای اتاق ای ران بود‪ ،‎‬اما در انتخاب اخیر خود‬ ‫همان راهی را رفتند که پیش از این بدان انتقاد داشتند‪.‬‬ ‫خوانساری کاندیدای مورد حمایت تحولخواهان سابقه‬ ‫بیش از دو دهه حضور به عنوان معاون وزی��ر و ‪ ...‬را در بدنه‬ ‫دولت دارا بود ‪ .‬حال باتوجه به وج��ود ‪ 16‬رای اختالف میان‬ ‫نماینده تحولخواهان و نماینده محافظه کاران سنتی م ی توان‬ ‫چنین ارزیابی کرد که تحولخواهان از سویه قوی تری نسبت‬ ‫به گذش��ته ب رای تاثیرگذاری بر فعالی ت ه��ای اتاق بازرگانی‬ ‫برخوردار ش��ده اند و به نظر م ی رس��د س��ال های پی ش رو ‪،‬‬ ‫سال های فعالیت جدی انها در پارلمان خصوصی باشد ‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫غالمحسین شافعی که حاال ریاست اتاق بازرگانی ای ران‬ ‫را برعهده دارد گرفته‪ ،‬چهره سرشناسی نیست‪ .‬این ناشناسی‬ ‫تا انجا پیش رفت که برخی از خبرگزاری ها و س��ایت ها در‬ ‫مواجهه اولیه با این خبر به جای تصویر او‪ ،‬تصویر غالمرضا‬ ‫ش��افعی‪ ،‬مدیرعامل ایدرو را منتش��ر کردند‪ .‬شافعی مردی‬ ‫غیرسیاسی است که به طیف محافظه کار اتاق ای ران نزدیکی‬ ‫بیشتری دارد‪ ،‬اما در عین حال هیچ گاه وارد دسته بندی های‬ ‫سیاسی نشده اس��ت‪ .‬دارا نبودن مس��ئولی ت های دولتی از‬ ‫سوی شافعی تنها وجه تمایز این انتخابات با دوره های قبل‬ ‫نبود‪ .‬در این دوره برخالف س��ایر دوره هایی که غالبا رئیس‬ ‫اتاق بازرگانی ته ران م ی توانس��ت اکثریت ارا را ب رای ریاست‬ ‫اتاق ای��ران از ان خود کند‪ ،‬این بار در غیاب ال اس��حاق که‬ ‫ ترجیح داد در اتاق ته ران بمان��د و به ای ران نیاید‪ ،‬رئیس اتاق‬ ‫از شهرستان ها بود که بر صندلی ریاست اتاق ای ران تکیه زد‬ ‫و جای نهاوندیان را گرفت‪ .‬روس��ای اتاق بازرگانی ای ران‪ ،‬چه‬ ‫قبل از انقالب و چه بعد از انقالب همگی سابقه ای در دولت‬ ‫داشته اند ‪ .‬هر چند ‪ 34‬سال از انقالب ای ران م ی گذرد و دولت‬ ‫یازدهم اماده م ی شود تا جشن ‪ 35‬س��الگی انقالب را برگزار‬ ‫کند‪ ،‬اتاق بازرگانی ای��ران دو رئیس به خ��ود دیده که مدت‬ ‫ریاست یکی ‪ 26‬سال بود و دیگری شش سال ‪.‬‬ ‫هر دو وابسته به تشکیالت محافظه کار بودند و وقتی‬ ‫نهاوندیان بر ان شد تا ساختمان خیابان طالقانی را به مقصد‬ ‫پاس��تور ترک کند‪ ،‬رئیس اتاق بازرگانی مش��هد را به عنوان‬ ‫نایب رئیس خود برگزید تا کارها س��امان یابد‪ .‬حاال شافعی‬ ‫رئیس اتاق بازرگانی است‪ .‬وی تجارتخانه ای در مشهد دارد‬ ‫و با شیوه س��نتی فعالی ت های خود را در این عرصه سامان‬ ‫م ی دهد‪.‬هر چند دستی در تجارت «زعف ران» و «زیره» دارد و‬ ‫رئیس شورای ملی زعف ران بوده‪ ،‬اما گفته م ی شود همکارانش‬ ‫وی را به تجارت انار م ی شناس��ند‪ .‬م ی گویند انبوهی انار هر‬ ‫ساله از باغ های خ راسان توسط وی خریداری م ی شود ‪.‬‬ ‫در شرایط تازه شافعی‪ ،‬رئیس تازه اتاق بازرگانی را حاال‬ ‫خیل ی ها تداوم نهاوندیان م ی دانند‪ ،‬چی��زی که باید در گذر‬ ‫روزهای ریاست وی مورد تحلیل قرار داد‪g .‬‬ ‫طوالن ی ترین پل طبقاتی و تک پایه ای ران س��رانجام‬ ‫افتتاح ش��د‪ .‬ش��هروندان ته رانی ب��ه خوب��ی ترافی ک های‬ ‫وحشتناک تقاطع نیایش و خیابان ولیعصر(عج) (دو رگ اصلی‬ ‫مواصالتی ته ران) را به خاطر م ی اورند‪ .‬حاال از نیایش که عبور‬ ‫کنی کمی مانده به اتوبان کردستان م ی توانی وارد تونلی شوی‬ ‫که ده ها متر زیر زمین کنده شده و ان سوی تونل‪ ،‬در ابتدای‬ ‫پلی قرار خواهی گرفت که یکی از بلنداوازه ترین پروژه های‬ ‫شهری پایتخت اس��ت‪ .‬به اعتقاد کارشناسان شهری باتوجه‬ ‫به بهره برداری از تونل نیایش‪ ،‬افتتاح پل طبقاتی صدر موجب‬ ‫خواهد شد تا شهروندان به صورت یکپارچه از بزرگ ترین پروژه‬ ‫شهری کشور به صورت همزمان استفاده کنند‪.‬‬ ‫پل صدر که تنها پل تقاطعی تک پایه ای کشور است‬ ‫با حضور علی الریجانی رئیس مجلس ش��ورای اس�لامی‪ ،‬‬ ‫محمد باقر قالیباف شهردار ته ران و با حضور پایتخت نشینان‬ ‫با کمی تاخیر در اجرای پروژه افتتاح شد‪ .‬عالوه بر الریجانی‬ ‫رئیس ق��وه مقننه‪ ،‬س��ردار‬ ‫حسین س�لامی جانشین‬ ‫فرمانده کل سپاه پاسداران‪،‬‬ ‫س��ردار عبدالله��ی فرمانده‬ ‫قرارگاه سازندگی خاتم االنبیاء‪،‬‬ ‫اعضای شورای اسالمی شهر‬ ‫ته ران‪ ،‬تعدادی از نمایندگان‬ ‫مجلس و برخی از مسئوالن‬ ‫لشکری و کش��وری حضور‬ ‫داش��تند‪ .‬کلنگ احداث این‬ ‫پل ‪ 26‬ماه قبل به زمین زده‬ ‫شد و در این مدت ‪11‬کیلومتر‬ ‫عملیات پل سازی انجام شد‪.‬‬ ‫فرمانده قرارگاه س��ازندگی خاتم االنبیاء درباره این پل‬ ‫ضمن بیان اینکه س��اخت ان موجب مایوس شدن دشمنان‬ ‫شد‪ ،‬معتقد است‪« :‬پروژه بزرگراه طبقاتی شهیدصدر پروژه ای‬ ‫ ب ی نظیر است که کسی نم ی تواند از نظر فنی ای رادی به ان وارد‬ ‫کند‪ ».‬سردار قالیباف‪ ،‬شهردار ته ران نیز در مراسم افتتاحیه‬ ‫این پروژه با اب راز خوش��حالی از اتمام ان گفت‪« :‬این پروژه به‬ ‫جهت اجرا و کیفیت پروژه ای منحصر به فرد و قابل ارائه در‬ ‫مقیاس بی ن المللی به ش��مار م ی رود‪ .‬از ای��ن جهت به مردم‬ ‫خوب و نجیب در شهر ته ران تبریک عرض م ی کنم و به همه‬ ‫همکارانم عرض خسته نباشید دارم؛ همچنین از همه مردمی‬ ‫ که در طول اجرای این پ��روژه رنج و زحمت فراوانی را تحمل‬ ‫کردند پوزش م ی طلبم‪».‬‬ ‫وی تصری��ح کرد‪« :‬به عنوان ش��هردار ته��ران باید بر‬ ‫این نکته تاکید کنم ک��ه از افتتاح این پروژه خوش��حالم اما‬ ‫اینکه امروز شاهد هس��تیم الودگی هوا باعث صدمه زدن به‬ ‫سالمت مردم ش��هر ته ران اس��ت‪ ،‬از این باب از مردم شهر‬ ‫ته ران عذرخواهی م ی کنم؛ حتم��ا همه مردم عزیز م ی دانند‬ ‫که شهرداری ته ران دستگاه مستقیم و مسئول ب رای حل این‬ ‫مشکل نیست‪ ،‬بارها تاکید کرده ام که ساختارها و مدی ریت های‬ ‫غلط باعث شده هر چقدر کارهای خوب و بزرگی در این شهر‬ ‫اتفاق بیفتد‪ ،‬اما تلخی الودگی هوا کام مردم را شیرین نکند‪.‬‬ ‫امیدوارم با یک همکاری‪ ،‬همدلی و شجاعت در تصمیم گیری‬ ‫به دنبال رفع این مشکل باشیم‪ .‬چرا که نشان داده شده است‬ ‫مشکلی در مقابل اراده مس��ئوالن نیست که بر زمین مانده‬ ‫باش��د‪ ».‬معاون فنی و عمران ش��هرداری ته ران نیز در این‬ ‫مراسم مش��خصات فنی پل را ارائه کرد‪ .‬سی د مازیار حسینی‬ ‫گفت‪« :‬ب رای اجرای تونل نیایش ‪ 860‬میلیارد تومان ب رای و‬ ‫ب رای ساخت پل صدر ‪ 640‬میلیارد تومان هزینه شده است‪».‬‬ ‫او در بخش دیگر س��خنانش در خصوص دیواره های‬ ‫جذب صوت گفت‪« :‬ب رای اولی ن بار دیواره های جذب صوت‬ ‫با کیفیت باال و در حد دیواره های ساخت کشورهای اروپایی‬ ‫ساخته ایم و در این پروژه نیز از این دیواره ها استفاده کرده ایم‬ ‫و رسما اعالم م ی کنیم هیچ محصولی در ساخت پل صدر و‬ ‫تونل نیایش از کشورهای اسیایی خریداری نشده است‪».‬‬ ‫هاشم ی تش��کری‪ ،‬معاونت حمل و نقل ته ران نیز این‬ ‫پروژه را موجب کوتاه شدن مس��یر دسترسی مردم پایتخت‬ ‫به مناطق مختلف ته ران بیان کرد و گف��ت‪« :‬این دو پروژه‬ ‫منجر به کاهش طول سفر به‬ ‫می زان ‪ 30‬درصد ب رای رانندگانی‬ ‫م ی شود که قصد دارند از مناطق‬ ‫ش��رقی و ش��مالی ب��ه نواحی‬ ‫غربی و مرکزی ته ران عزیمت‬ ‫نماین��د‪ ».‬نام ص��در و اهمیت‬ ‫مهندسی این پروژه باعث شده‬ ‫بود تا کارب ران ش��یعه ع راقی و‬ ‫عرب زبان به ان عالقه نش��ان‬ ‫دهن��د‪ .‬انه��ا در ش��بکه های‬ ‫اجتماعی با انتشار تصاویر این‬ ‫پل به بیان مش��خصات فنی و‬ ‫تمجید از ان پرداختند که اخبار‬ ‫ان در سایت ها و رسانه های ای ران نیز منتشر شد‪ .‬همچنین‬ ‫رئیس پلیس راهور ته ران بزرگ پس از افتت��اح این پروژه از‬ ‫کاهش ‪ 30‬درصدی ترافیک برخ��ی بزرگراه ها در ته ران خبر‬ ‫داد‪ .‬س��ردار رحیمی با بیان اینکه با افتتاح پل ش��هی د صدر‬ ‫بخش زیادی از ترافیک بزرگراهی شمال‪ ،‬شمال شرق و غرب‬ ‫کاهش م ی یابد‪ ،‬گفت‪« :‬بیش از ‪30‬درصد ا ز ترافیک در بزرگراه‬ ‫صدر‪ ،‬بابایی‪ ،‬همت‪ ،‬چمران‪ ،‬مدرس و خیابان ولیعصر(عج) با‬ ‫افتتاح پل طبقاتی صدر کاهش م ی یابد‪ ».‬رئیس پلیس راهور‬ ‫ته ران بزرگ درباره اینکه گره بزرگ ترافیکی با افتتاح این پل‬ ‫باز م ی شود‪ ،‬تصریح کرد‪ 51« :‬دوربین شامل ‪15‬دوربین کنترل‬ ‫نظارت‪ 15 ،‬دوربین کنترل سرعت‪ ،‬پنج دوربین کنترل مسیر‬ ‫اضط راری و تع دادی دوربین ب رای نظارت بر خودروهای سنگین‬ ‫به کار گرفته شده است‪».‬‬ ‫یکی از پیشنهادات و مسائل مطرح درباره استفاده از این‬ ‫پل‪ ،‬دریافت عوارض ب رای مخارج مربوط به نگهداری این ان‬ ‫بود‪ .‬اما رئیس پلیس راهور با بیان اینکه پرداخت عوارض به‬ ‫هیچ وجه انجام نمی شود‪ ،‬گفت‪« :‬این کار امکانپذیر نیست‬ ‫چرا که حوادث ترافیکی به وجود م��ی اورد اما در صورتی که‬ ‫س��امانه ای راه اندازی ش��ود که از روی پالک خودرو بتوانیم‬ ‫ن تردد‬ ‫عوارض را اخذ کنیم این کار انجام م ی شود‪ ».‬همچنی ‬ ‫ تریلر‪ ،‬کامیون‪ ،‬کامیونت‪ ،‬مین ی بوس و موتورسیکلت روی پل‬ ‫ممنوع است‪g .‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫از تجارت انار تا ریاست اتاق‬ ‫صدر به روی شهروندان باز شد‬ ‫‪13‬‬ ‫جدال سه ساله یک نماینده و بنیاد مستضعفان‬ ‫بازگشت پس از استعفای چند ساعته‬ ‫مجله خبری‬ ‫پس از یک نشس��ت پرتنش میان مق��داد نجف نژاد‬ ‫نماینده بابلس��ر با محمد فروزنده‪ ،‬رئیس بنیاد مستضعفان‬ ‫اس��تعفای خود را تقدی��م رهب ر معظم انقالب ک��رد‪ .‬اما این‬ ‫اس��تعفا مورد قبول دفتر رهبری قرار نگرف��ت‪ .‬ان گونه که‬ ‫برخی منابع خبری نقل کرده اند ایشان با تاکید بر اعتماد به‬ ‫رئیس بنیاد‪ ،‬خواستار ادامه فعالیت وی در بنیاد شدند‪ .‬مقداد‬ ‫نجف نژاد‪ ،‬بعد از نشست پ رتنش خود با محمد فروزنده‪ ،‬رئیس‬ ‫بنیاد‪ ،‬به تنهایی با رسانه ها گفت وگو کرد و خبر از استعفای‬ ‫فروزنده داد‪ ،‬اما غافل از اینکه با استعفای وی مخالفت شده‬ ‫اس��ت‪ .‬از مدت ها قبل برخی از نمایندگان ش��مال کش��ور‬ ‫به دنبال تحقیق و تفحص از بنیاد مستضعفان بودند‪ .‬محور‬ ‫انتقادات این نمایندگان مسائل مربوط به امالک و همچنین‬ ‫پروژه ازا دراه ته ران و ش��مال است که بنیاد به عنوان یکی از‬ ‫کارفرمایان ان مشغول به کار است‪.‬‬ ‫به دنبال این موارد نجف نژاد‪ ،‬نماینده بابلس��ر مدعی‬ ‫اس��ت طرح تحقی��ق و تفحص از بنی��اد مس��تضعفان را‬ ‫‪٧٠‬نماینده امضا کردند‪ .‬اما از سوی دیگر شجاعی کیا سری‬ ‫نماینده ساری م ی گوید که این طرح را بیش از ‪ ١٥٠‬نماینده‬ ‫امضا کردند‪ .‬نجف نژاد در مصاحبه با رس��انه ها‪ ،‬با اشاره به‬ ‫جلس��ه چهار س��اعته خود با محمد فروزن��ده‪ ،‬رئیس بنیاد‬ ‫مس��تضعفان اظهار کرد‪« :‬اقای فروزن��ده در نهایت پس از‬ ‫بحث و بررس��ی های صورت گرفته در این جلسه از سمت‬ ‫خود استعفا کرده و این اس��تعفا را ب رای مقام معظم رهبری‬ ‫ارسال و اعالم کرد که من از امروز استعفا م ی دهم تا تحقیق‬ ‫و تفحص کنندگان اقدامات خ��ود را دنبال کنند‪ ».‬نجف نژاد‬ ‫با تاکید بر اینکه وکالی ملت به دنبال حل مشکالت مردم‬ ‫هس��تند‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬ط��رح تحقیق و تفح��ص از بنیاد‬ ‫مستضعفان به دلیل وجود مس��ائلی در مدیریت این بنیاد‬ ‫مطرح و دنبال شد‪».‬‬ ‫اتهامات این نماینده که نزدیک به س��ه سال است به‬ ‫بنیاد وارد ش��ده شامل عملکرد این نهاد ش��ده و هیچ اتهام‬ ‫شخصی به رئیس بنیاد وارد نشده است‪ ،‬اما در مقابل بنیاد‬ ‫معتقد است که این نماینده درگیری های شخصی خودش‬ ‫را در رابطه با در اختیار گرفت��ن یک زمین ‪ ٨٠‬هزار متری که‬ ‫بنیاد مانع ان شده است‪ ،‬دنبال م ی کند‪ .‬بعد از سه سال دعوا‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫و حاشی ه س��ازی این نماینده‪ ،‬فروزنده در نهایت به نش��انه‬ ‫اعتراض استعفای خود را تقدیم رهبری کرد و پذیرفته نشد‪.‬‬ ‫اگرچه تحقیق و تفحص از ابزارهای مهم نظارتی نمایندگان‬ ‫مجلس است‪ ،‬اما استفاده ازاین اهرم درحالی که شائبه منافع‬ ‫ش��خصی در ان مطرح م ی ش��ود به نظر م ی رسد به صالح‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫بع��د از انکه چن��دی پیش مق��داد نجف ن��ژاد‪ ،‬بنیاد‬ ‫مستضعفان را به معامالت مشکوک و حیف و میل بی ت المال‬ ‫متهم کرد‪ ،‬روابط عمومی بنیاد هم در مقابل‪ ،‬مقداد نجف نژاد‬ ‫را به اختالس و زمین خواری متهم ساخته است‪.‬‬ ‫روابط عمومی بنیاد مستضعفان در واکنش به انتشار‬ ‫خبر طرح تحقیق و تفح��ص مجلس از این بنیاد از س��وی‬ ‫نجف نژاد‪ ،‬او را به مشکل شخصی متهم کرده و مدعی شده‬ ‫بود‪« :‬نجف نژاد ‪ ۸۰‬هزار مت��ر از زمی ن های مرغوب این بنیاد‬ ‫را تنها به «قیم��ت ‪ ۵۰‬میلیون تومان» خری��داری کرده بود‬ ‫که پس از مشخ ص ش��دن «تخلف» وی‪ ،‬شعبه ‪ ۱۰۱‬دادگاه‬ ‫عمومی بابلسر حکم استرداد زمی ن ها را به بنیاد مستضعفان‬ ‫صادر کرد‪ ».‬نجف ن��ژاد از طرح تحقی��ق و تفحص از بنیاد‬ ‫مس��تضعفان و در دس��تورکار قرار گرفتن ان در کمیسیون‬ ‫عمران مجلس خبر داده بود‪ .‬نماینده بابلسر و فریدون کنار‬ ‫«مش��کوک بودن برخی معامالت بنیاد مستضعفان‪ ،‬عدم‬ ‫تکریم ارباب رجوع‪ ،‬تاخی��ر بنیاد در بهره ب��رداری از فرودگاه‬ ‫بی ن المللی امام خمین ی (ره) و حیف و میل بی ت المال و تاخیر‬ ‫بنیاد در احداث جاده ته ران ‪ -‬شمال» را از جمله محورهای‬ ‫این تحقیق و تفحص ذکر کرده ب��ود‪ .‬اما در واکنش به این‬ ‫مصاحبه‪ ،‬روابط عمومی بنیاد مستضعفان تحقیق و تفحص‬ ‫از این بنیاد و محورهای ان را از اس��اس تکذیب و ادعا کرد‪:‬‬ ‫«اصال طرح تحقیق و تفحص از بنیاد مس��تضعفان در کار‬ ‫نبوده و مساله مربوط به مشکل شخصی نجف نژاد است‪».‬‬ ‫بنی��اد مس��تضعفان در بیانی��ه خ��ود اورده اس��ت‪:‬‬ ‫«نجف نژاد در تاریخ ‪ ۲۰‬خرداد ‪ ۷۷‬در زمان مدیریت سابق بنیاد‬ ‫مستضعفان درخواست خرید هشت هکتار زمین از زمی ن های‬ ‫مرغوب بابلس��ر را ب رای اح��داث موسس��ه فرهنگی خانه‬ ‫جوان بابلسر به بنیاد مس��تضعفان ارائه م ی دهد و در همان‬ ‫ی منافع زمین صرف امور‬ ‫درخواست تصریح م ی کند که تمام ‬ ‫عکس های خبری‬ ‫ورود معترضان‬ ‫به ساختمان‬ ‫نخست وزیری‬ ‫تایلند‬ ‫نماز شکسته‬ ‫ظریف در قم‬ ‫‪14‬‬ ‫بنیاد مستضعفان معتقد‬ ‫است یک نماینده مجلس‬ ‫به خاطر مسائل شخصی‬ ‫خواستار تحقیق و تفحص‬ ‫از این نهاد شده است‬ ‫عام المنفعه شهروندان بابلسر خواهد شد که در ادامه رئیس‬ ‫پیش��ین بنیاد باتوجه به عام المنفعه بودن این درخواست با‬ ‫ان موافقت م ی کند که زمین به این موسسه واگذار شود‪».‬‬ ‫به گفته این بنیاد «‪ ۸۰‬هزار متر زمین مرغوب به قیمت‬ ‫نازل ‪ ۵۰‬میلیون تومان به موسس��ه فرهنگ��ی خانه جوان‬ ‫واگذار م ی شود اما در تاریخ ‪ ۱۹‬اسفند ‪ ۸۲‬سازمان بازرسی کل‬ ‫کش��ور نامه ای را به رئیس فعلی بنیاد مستضعفان ارسال و‬ ‫در این نامه متذکر م ی شود که حسب بررس ی های به عمل‬ ‫امده زمین واگذار ش��ده به موسس��ه فرهنگ��ی خانه جوان‬ ‫تفکیک ش��ده و به فروش م ی رس��د‪ ».‬بنیاد با عنوان اینکه‬ ‫گزارش س��ازمان بازرسی کل کش��ور صحت داشته‪ ،‬اضافه‬ ‫کرده اس��ت‪« :‬در نتیجه ش��عبه ‪ ۱۰۱‬دادگاه عمومی بابلسر‬ ‫حکم ابطال قرارداد را در تاریخ ‪ ۱۰‬اب��ان ‪ ۸۹‬به این دلیل که‬ ‫هی چ گونه ثبت و س��ابقه ای از موسسه فرهنگی خانه جوان‬ ‫به دس��ت نیامده صادر و حکم به اس��ترداد زمی ن ها به بنیاد‬ ‫مستضعفان داده است‪ ».‬بنیاد مس��تضعفان همچنین در‬ ‫پایان جوابیه خود اورده اس��ت‪« :‬جلساتی که نجف نژاد ذکر‬ ‫کرده که با بنیاد داش��ته و ب ی نتیجه بوده‪ ،‬در رابطه با همین‬ ‫مشکل ش��خصی وی بوده و نه مساله تحقیق و تفحص از‬ ‫بنیاد مستضعفان‪g ».‬‬ ‫انتشار گزارش تحقیق و تفحص از مجموعه سعید مرتضوی‬ ‫بابک زنجانی نقش اول گزارش مجلس‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫سرانجام گزارش جنجالی تحقیق و تفحص از سازمان‬ ‫تامی ن اجتماعی در مجلس قرائت ش��د‪ .‬گزارشی که مدتی‬ ‫اس��ناد و مدارک ان در اواخر دولت دهم گم ش��د و دوباره در‬ ‫زیرزمین یکی از س��اختمان های ان پیدا شد‪ .‬این گزارش در‬ ‫‪ ۸۴‬صفحه از تحقیق و تفحص از سازمان تامی ن اجتماعی از‬ ‫هدیه های میلیونی تا میلیارد ریالی‪ ،‬سکه های طال‪ ،‬وام های‬ ‫قرض الحسنه و کارت های هدیه به برخی مسئوالن‪ ،‬وزی ران‬ ‫دولت قبل و ‪ ۳۷‬نماینده مجلس پرده برداشت‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین محورهای ای��ن تحقیق و تفحص‬ ‫واگذاری ‪ 138‬شرکت متعلق به شرکت سرمایه گذاری تامین‬ ‫اجتماعی (شستا) به بابک زنجانی است‪ .‬در این گزارش امده‪:‬‬ ‫«تفاهم نامه ای بین س��ازمان و ش��رکت هلدینگ سورینت‬ ‫قش��م به مدیرعاملی اقای باب��ک زنجانی منعق��د گردید‪.‬‬ ‫مطابق این تفاهم نامه مقرر ش��ده بود تا سقف چهار میلیارد‬ ‫یورو‪ ۱۳۸ ،‬ش��رکت متعلق به س��ازمان تامی ن اجتماعی که‬ ‫عمدتا موضوع اصلی تحقیق و تفحص بوده اند‪ ،‬به ش��رکت‬ ‫مذکور واگ��ذار گردد‪ .‬ای��ن تفاهم نامه که به قص��د واگذاری‬ ‫انحصاری سهام در اختیار ‪ ۱۳۸‬شرکت از مجموع ‪ ۲۰۷‬شرکت‬ ‫س��رمایه گذاری تامی ن اجتماعی (شستا) ش��امل هواپیمایی‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران‪ ،‬فوالد خوزس��تان‪ ،‬ف��والد مبارکه‬ ‫اصفهان‪ ،‬بانک صادرات‪ ،‬هتل های هما‪ ،‬پتروش��یمی غدیر‪،‬‬ ‫پتروشیمی تبریز‪ ،‬شرکت ملی نفتکش‪ ،‬چوب و کاغذ ای ران‪،‬‬ ‫ش��رکت های مختلف بیمه ای‪( ،‬ملت‪ ،‬میهن‪ ،‬دانا و پارسیان)‬ ‫کشتی رانی جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬بانک های مختلف از جمله‬ ‫پاسارگاد‪ ،‬تات‪ ،‬پارسیان‪ ،‬دی و‪ ...‬صنایع مس شهید باهنر و‪...‬‬ ‫به هلدینگ سورینت قشم بوده است‪ ،‬دارای اشکاالت عدیده‬ ‫حقوقی و عدم رعایت قوانین مصرح قانونی در ابعاد مختلف‬ ‫اس��ت‪ ».‬بابت این تفاهم نامه مبلغی بی��ش از چهار میلیارد‬ ‫ین ژاپ��ن در یک بان��ک در مالزی از طرف موسس��ه تحت‬ ‫مسئولیت بابک زنجانی واریز م ی شود‪ .‬بانکی که متعلق به‬ ‫بابک زنجانی است‪ .‬چند روز بعد این بانک مورد تحریم جدید‬ ‫قرار م ی گیرد و پول در انجا بلوکه باقی م ی ماند‪.‬‬ ‫در ای��ن گزارش ام��ده‪ :‬درخصوص مبل��غ تفاهم نامه‬ ‫مذکور مدیریت امور بی ن الملل بانک مسکن مبنی بر واریز‬ ‫حواله ارزی دریافتی به مبل��غ ‪ ۴۴۲.۵۲۴.۴۵۴.۵۰۰‬ین ژاپن از‬ ‫"‪ first Islamic investment bank ltd‬مالزی درتاریخ‬ ‫‪ 91-3-0‬به حس��اب قرض الحسنه ارزی س��ازمان تامین‬ ‫اجتماع��ی ن��زد اداره کل عملی��ات ارزی بانک مس��کن در‬ ‫بانک مذکور واریز گردیده است‪ ،‬ولی پس از ‪ ۱۰‬روز مدیریت‬ ‫امور بی ن الملل بانک مس��کن به س��ازمان اعالم کرد که به‬ ‫دلیل اینکه بانک دریافت کننده وجه حوال��ه ارزی در مالزی‬ ‫در فهرست جدید موسس��ات مورد تحریم امریکا و اتحادیه‬ ‫اروپا قرار گرفته است‪ ،‬بناب راین وجه مورد نظر قابلیت انتقال‬ ‫بی ن المللی نداشته و ندارد‪ .‬حسب بررسی به عمل امده وجه‬ ‫مذکور صرفا امکان اس��ترداد واریزکننده ان (شرکت سورینت‬ ‫قشم) را دارد و اقدام شعبه مذکور در خصوص تایید واریز وجه‬ ‫به حساب س��ازمان تامین اجتماعی از لزومات انعقاد تفاهم‬ ‫نامه بوده است و در صورت عدم وجود تاییدیه مذکور تفاهم‬ ‫نامه منعقد نم ی گردید‪ ».‬ب راساس این گزارش شرکت هایی‬ ‫که در این لیست فروش قرار داش��تند از جمله شرکت هایی‬ ‫بودند که بازدهی باالیی داشتند‪ ،‬درحالی که ب راساس مصوبه‬ ‫هیات مدیره این سازمان باید شرکت هایی که بازدهی مناسبی‬ ‫نداشتند به فروش م ی رفتند‪ .‬همچنین باتوجه به اینکه انتصاب‬ ‫اقای مرتضوی در سمت مدیرعاملی س��ازمان توسط دیوان‬ ‫عدالت اداری مغایر قانون تشخیص داده شده بود‪ ،‬مرتضوی‬ ‫در هنگام انعقاد قرارداد تفاهم نامه فاقد صالحیت و اختیارات‬ ‫قانونی الزم به منظور واگذاری شرکت های مذکور بوده است‪.‬‬ ‫در این گزارش به استخدام خارج از ضابطه ‪ 500‬نفر در‬ ‫سازمان تامی ن اجتماعی اشاره شده که با توصیه وزیرسابق کار‪،‬‬ ‫مرتضوی و مشایی استخدام ش��ده اند‪ .‬مجلس در تحقیق و‬ ‫تفحص خود به این موضوع رسیده که در سال ‪ 91‬این سازمان‬ ‫بیش از ‪ 61‬میلیارد ریال هزینه کرده که اکثر رقم های این هزینه‬ ‫شامل پرداخت به مدی ران‪ ،‬پرسنل و اعضای هیات مدیره بوده‬ ‫است‪ .‬همچنین این گزارش م ی افزاید که در سال ‪ 91‬و نیمه‬ ‫اول سال ‪92‬مبالغی به شرح زیر به افراد پرداخته شد‪:‬‬ ‫پانصد میلیون ریال کارت هدی��ه اختصاصی به اقای‬ ‫رحیم��ی‪ ،‬مع��اون اول وق��ت رئی س جمه��وری (تحویل به‬ ‫رئی س دفتر اقای ترابی جهت مساعدت به ایتام و هزینه درمان‬ ‫مراجعین با اولویت بیمه شدگان تامی ن اجتماعی)‬ ‫یک میلیارد ریال به اقای عباسی‪ ،‬سرپرست وقت وزارت‬ ‫تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی‬ ‫یک میلیارد ریال به اقای شیخ االسالمی‪ ،‬معاون وقت‬ ‫اجتماعی رئی س جمهور‬ ‫پانص��د میلیون ری��ال کارت هدیه به اقای عباس��ی‪،‬‬ ‫سرپرست وقت وزارتخانه‬ ‫دویست و پنجاه میلیون ریال بن فروشگاه رفاه متولی‬ ‫حسینیه شهید مطهری در استان یزد‬ ‫دویست میلیون ریال به بنیاد خیریه مه ربان ی ها جهت‬ ‫کمک به خانواده های ایتام شه ر ری‬ ‫یکصد میلیون ریال بن فروش��گاه رفاه ب��ه اقای دکتر‬ ‫امینی‪ ،‬مدیرعامل خبرگزاری موج‬ ‫چهارصد میلیون ری��ال به ‪ ۴۸‬خان��واده نیازمند و فاقد‬ ‫سرپرست استان یزد‬ ‫اقای امیدی شهرکی‪ ،‬مدیرعامل ایرنا‪ ،‬یکصد میلیون‬ ‫ریال کارت هدیه‬ ‫اقای شیرمردی‪ ،‬ستاد نماز جمعه ته ران‪ ،‬یکصد میلیون‬ ‫ریال کارت هدیه‬ ‫اقای س��عیدی‪ ،‬مدیرمس��ئول روزنامه ارم��ان‪ ،‬یکصد‬ ‫میلیون ریال کارت هدیه‬ ‫یکصد میلیون ریال به پرس��نل نهاد ریاست جمهوری‬ ‫به صورت هدیه‬ ‫به عالوه مرتضوی مبلغ ‪ 135‬میلیون تومان را در اختیار‬ ‫‪ 37‬تن از نمایندگان مجلس قرار داده که لیست اسامی انها تنها‬ ‫در اختیار خود مرتضوی قرار دارد‪ .‬در این بخش از گزارش امده‪:‬‬ ‫«مبلغ یک میلیارد و سیصد و سی و پنج میلیون ریال کارت‬ ‫هدیه حسب اسناد ثب ت شده مالی از بودجه در اختیار مدیرعامل‬ ‫س��ازمان به ‪ ۳۷‬نفر از نمایندگان مجلس (با درج کد در اسناد‬ ‫و بدون ذکر مشخصات) در اردیبهش��ت ماه سال جاری سند‬ ‫خورده است‪».‬‬ ‫برخی دیگر از موارد افشا شده در این گزارش‪ ،‬خالصه وار‬ ‫به عبارت زیر است‪:‬‬ ‫* می زان وجوه اختالس ش��ده از ‪ ۱۰‬شعبه بانک رفاه در‬ ‫سال ‪ ۱۳۹۱‬به مبلغ ‪ ۱۰۸‬میلیارد ریال و نیز مبلغ ‪ ۷۴‬میلیارد‬ ‫ریال از سنوات قبل وجود داشته است‪.‬‬ ‫* مبلغ ‪ ۶۱۴‬میلی��ارد ریال مطالبات بان��ک رفاه بابت‬ ‫دو فقره قرار داد با ش��رکت متعلق به امی ر منصور اریا تا کنون‬ ‫وصول نشده‪.‬‬ ‫* مدی ران این س��ازمان در ماه های پایان��ی دولت دهم‬ ‫‪ ۶۰‬میلیارد ریال به مدی��ران دولت های نه��م و دهم پرداخت‬ ‫کرده اند‪.‬‬ ‫این گزارش پ��س از قرائت در صح��ن علنی مجلس‬ ‫تحویل قوه قضائیه ش��د تا ب��ه موارد اتهامی ان رس��یدگی‬ ‫شود‪g .‬‬ ‫روحانی در لباس‬ ‫کوهنوردی‬ ‫دیدار صالحی‬ ‫و پدر شهید‬ ‫احمدی روشن‬ ‫‪15‬‬ ‫سیاست‬ ‫تبارشناسیمخالفانسیاسی‬ ‫حسنروحانی‬ ‫حاشیه های ‪ 100‬روزه‬ ‫پس از ارائه گزارش صدروزه‪،‬‬ ‫منتقدانرئی س جمهور‬ ‫جدی تر شده اند‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫از نارمک تا پاستور؛‬ ‫جدال با جداول‬ ‫بررسی تاکتیک دولت روحانی در مقابل تالش احمدی نژاد برای دوقطبی سازی‬ ‫‪16‬‬ ‫محمود احمدی نژاد در نامه ای‬ ‫به حسن روحانی خواستار مناظره با‬ ‫او شده است‬ ‫هنوزنقدجدی‬ ‫بهدولتنشدهاست‬ ‫همراهاناقای‬ ‫رئیس جمهور‬ ‫چه کسانی از گزارش صدروزه‬ ‫حسن روحانی دفاع کردند؟‬ ‫‪1‬‬ ‫محمود احمدی نژاد م ی دانست نگارش چنین نامه ای با‬ ‫واکنش های فراوانی مواجه خواهد شد‪ .‬او رئیس دولت جدید‬ ‫را در موقعیت حساسی قرار م ی داد که هرگونه پاسخ مثبت یا‬ ‫منف ی اش م ی توانست هزینه ها و فوایدی در پیش داشته باشد‪.‬‬ ‫صداهایی که از پاستور امد‬ ‫اولین واکنش از سوی دولت ی ها را اکبر ترکان مطرح کرد‪.‬‬ ‫او با کنایه گفته بود‪« :‬دولت یازدهم از مناظره و پاسخگویی‬ ‫محمود احمدی نژاد نسبت به عملکرد خود استقبال م ی کند‪،‬‬ ‫اما شرط این مناظره ان اس��ت که رئیس دولت دهم راستگو‬ ‫باشد‪.‬حسن روحانی و محمود احمدی نژاد در یک سطح قرار‬ ‫ندارند که بخواهند با هم مناظره کنند اما ب��ه هر حال‪ ،‬ما از‬ ‫پاس��خگویی رئیس دولت دهم اس��تقبال م ی کنیم‪ .‬ایشان‬ ‫هشت س��ال در راس قدرت بوده و حاال که از مسئولیت دور‬ ‫شده‪ ،‬تصمیم دارد از طریق «مناظره» بار دیگر خود را مطرح‬ ‫کنند‪ .‬اما اگر از عملکرد خود اطمینان و میل به شفاف سازی‬ ‫دارند‪ ،‬بهتر اس��ت به موازات پیگیری برگ��زاری «مناظره»‪،‬‬ ‫این شفاف سازی را در دس��تگاه قضایی هم داشته باشند‪ .‬هر‬ ‫شهروندی که به دادگاه احضار م ی شود‪ ،‬موظف است در دادگاه‬ ‫و جلسه محاکمه حاضر شود‪ .‬نباید این طور باشد که باالترین‬ ‫مقام سابق اجرایی کشور با عدم حضور در دادگاه و ب ی اعتنایی‬ ‫به احضاریه قانونی به دیگران درس قانون شکنی بدهد‪».‬‬ ‫محمد رضا صادق هم همس��و با اکبر ترکان نقد تندی‬ ‫را روانه رئیس دولت پیش��ین کرد و گفت‪« :‬مدیریت اجرایی‬ ‫هشت س��ال گذش��ته در محکمه و نزد افکار عمومی باید‬ ‫پاسخگو باشد‪».‬‬ ‫او که مشاور ارشد رئیس دولت یازدهم است همچنین‬ ‫ادامه داده بود‪« :‬انتشار این نامه از این طریق به جز زمینه سازی‬ ‫ب رای فاصله گرفتن از واقعی ت ها معنی دیگری نم ی تواند داشته‬ ‫باشد و نم ی توان این شیوه را پاسخگویی محسوب کرد‪ .‬انچه‬ ‫رئی س جمهور در تبیین واقعی ت های وضعیت کشور در گزارش‬ ‫صد روزه دولت تدبیر و امید ارائه کرد‪ ،‬گوشه ای از واقعیات بود‬ ‫و این در حالی است که در هشت س��اله گذشته فرصتی به‬ ‫کسی داده نم ی شد‪ ،‬تا حتی نسبت به مطالبی که علیه انها‬ ‫مطرح م ی شد‪ ،‬توضیحی ارائه دهند‪».‬‬ ‫صادق در واکنش به درخواست احمدی نژاد ب رای مناظره‬ ‫با رئی س جمهور این درخواست را در شرایطی که تمام وقت‬ ‫رئی س جمهور صرف حل و فصل مشکالت به جای مانده از‬ ‫عملکرد هشت ساله گذشته دستگاه اجرایی م ی شود‪ ،‬بسیار‬ ‫عجیب توصیف کرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫یک نامه؛ چند واکنش‬ ‫احمدی نژاد متخصص این رفتارها و تاکتی ک هاس��ت‪.‬‬ ‫او بارها رقبای خود را در چنین موقعی ت هایی قرار داده است‪.‬‬ ‫او البته یک تخصص دیگر هم دارد؛ مناظره و مباحثه‬ ‫رودررو با رقبا‪ .‬احمدی نژاد چیز جدی��دی رو نکرده جز تالش‬ ‫ب رای اوردن رقیب جدی به همان زمین بازی قدیمی‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی هم البته یک س��خنران ماهر است‪.‬‬ ‫خطابه های تند و تیز هم درکارنامه اش کم نیست‪ .‬نقطه عطف‬ ‫او در برنامه ه��ای انتخابات��ی اش هم همی��ن مناظره های‬ ‫تلویزیونی بود‪.‬او اما برخ�لاف محمود احمدی نژاد که خیلی‬ ‫زود پاس��خ رقبایش را م ی داد ترجیح داده فعال سکوت کند‪.‬‬ ‫یعنی خود را وارد زمین بازی خلف خود در کس��وت ریاست‬ ‫دولت نکرده است‪.‬‬ ‫اما دولت ی ه��ای دیگر مانند او س��کوت نکرده اند؛ اکبر‬ ‫ترکان‪ ،‬صادق‪ ،‬مجید انص��اری و محمد باقر نوبخت همگی‬ ‫مقابل احمدی نژاد ایس��تاده اند و صحنه بازی را از مباحثه دو‬ ‫رئی س جمهور س��ابق و فعلی به مباحثه مدی��ران و معاونان‬ ‫تقلیل داده اند‪.‬‬ ‫این دو واکنش در کمترین زمان ممکن پس از انتش��ار‬ ‫نامه احمدی نژاد مطرح شد‪.‬‬ ‫پس از این دو مدیر حس��ن روحانی‪ ،‬مجی��د انصاری‬ ‫که حاال مع��اون پارلمانی رئی س جمهور اس��ت تصمیم به‬ ‫پاسخگویی گرفت‪.‬‬ ‫او هم مانند ص��ادق و ترکان نقد های تن��دی را متوجه‬ ‫محمود احمدی ن��ژاد کرد و البته مبس��وط تر از هر دوی انها‬ ‫سخن گفت‪.‬‬ ‫مجید انصاری در واکنش ب��ه نامه محمود احمدی نژاد‬ ‫گفت‪« :‬اقای احمدی نژاد به جای اینکه مناظره کنند‪ ،‬رعایت‬ ‫حقوق مردم را بکنند و به ‪ 9‬پرون ده ای که در دادگاه ب رایش��ان‬ ‫تشکیل شده پاسخ دهند‪ ،‬مناظره پیشکش شان‪ .‬در این ارتباط‬ ‫باید به چند نکته اشاره کرد؛ نخس��ت اینکه وقتی خودشان‬ ‫رئی س جمهور بودند‪ ،‬ده ها نفر تقاضا کردند که با ایشان مناظره‬ ‫کنند و ایشان نپذیرفتند؛ وقتی خودش��ان ان زمان تقاضای‬ ‫مناظره افراد را نپذیرفتند چگونه انتظار دارند که اکنون بقیه‬ ‫بپذی رند‪ .‬همین حرف را اکنون باید به اقای احمدی نژاد گفت؛‬ ‫در زمان ریاست جمهوری شما‪ ،‬ده ها نفر تقاضا و اعالم کردند‬ ‫که اماری که اقای احمدی نژاد در مورد اش��تغال‪ ،‬تورم و غیره‬ ‫اعالم م ی کند خالی از واقعیت اس��ت و اجازه دهید که با وی‬ ‫درباره این موضوع ها مناظره کنیم که نپذیرفتند‪ .‬موضوع دوم‬ ‫که باید به ان اشاره کرد این است که اقای احمدی نژاد اکنون‬ ‫مثل بقیه مردم‪ ،‬یک شهروند معم ولی است‪ ،‬چطور به خودش‬ ‫اجازه م ی دهد با رئی س جمهوری که امروز دنیا را با ابتکار عمل‬ ‫خود به تعجب کشانده است‪ ،‬خود را همتا بداند و تقاضای وقت‬ ‫مناظره کند؟ چطور این حق را به خود م ی دهند در حالی که‬ ‫خودشان در زمان ریاست جمهوری این حق را به کسانی که‬ ‫حتی در کشور مسئولیت داشتند‪ ،‬ندادند؟ سومین نکته این‬ ‫است که مردم از مناظ رات ایشان هنوز رنجیده خاطر هستند‬ ‫و به نظر من عامل شروع بحث های سال های بعد از ‪ 88‬اقای‬ ‫احمدی نژاد و مناظ راتش و عبارت «بگم بگم» هایش است‪.‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬ایش��ان س��ابقه خوبی در مناظ رات ندارد و برداشت‬ ‫عمومی و دوستانی که هنوز از س��ال ‪ 88‬از او رنجیده خاطر‬ ‫هستند‪ ،‬این است وقتی ایش��ان م ی خواهد به مناظره بیاید‪،‬‬ ‫اصال مثبت نیس��ت‪ .‬اقای احمدی نژاد‪ ،‬س��ابقه خوبی ب رای‬ ‫مناظره ندارند؛ اگر هندوانه سربس��ته ای م ی بود ممکن بود‬ ‫مردم ندانند که در ان چیست‪ ،‬ولی مردم‪ ،‬تاریخ و دنیا م ی دانند‬ ‫که ایش��ان در مناظ رات رعایت هیچ اصلی از اصول اخالقی‬ ‫و انس��انی را نم ی کنند‪ .‬مناظره با اقای احمدی نژاد‪ ،‬مناظره‬ ‫نخواهد بود بلکه یک جلسه تهمت‪ ،‬افترا و فحاشی همراه با‬ ‫ارائه اسناد جعلی و تحریف شده خواهد بود‪».‬‬ ‫این سه واکنش اگر چه از سوی نزدیکان حسن روحانی‬ ‫مطرح شد اما هنوز نم ی شد انها را به معنای پاسخ رد نهایی‬ ‫رئی س جمهور به درخواست مناظره تلقی کرد‪.‬‬ ‫انتظارها ب رای پاسخ احتمالی حسن روحانی همچنان‬ ‫ادامه داشت‪ .‬این بار اما این محمد باقر نوبخت بود که پاسخ‬ ‫رسمی با عنوان س��خنگوی دولت را به این واکنش ها نشان‬ ‫دهد‪ .‬س��خنگوی دولت در واکنش به درخواست احمدی نژاد‬ ‫نسبت به برگزاری مناظره با رئی س جمهور یاداورشد‪« :‬جامعه‬ ‫در ح��ال حاضر نیاز به ارام��ش دارد و ما وق��ت این حرف ها‬ ‫(برگزاری مناظره و واشکاف ی ها) را نداریم‪ .‬اقای احمدی نژاد به‬ ‫امار و ارقام مطرح ش��ده در گزارش و نادرست بودن انها اشاره‬ ‫کرده و بنده الزم است تاکید کنم جناب اقای رئی س جمهور‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫بازگشت با تاکتیک مناظره؛ این شاید بهترین تفسیری‬ ‫باش��د که بتوان از نامه مهم احمدی نژاد به حس��ن روحانی‬ ‫به دس��ت اورد؛ نامه ای که رئی س جمهور پیشین خطاب به‬ ‫رئی س جمهور جدید نوشته و او را به مناظره فراخوانده است‪.‬‬ ‫حاال محمود احمدی نژاد بار دیگر در صدر اخبار رسانه ها قرار‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫وقتی احمدی نژاد رئی س جمهور بود دیگر همه عادت‬ ‫کرده بودند که گاه و بیگاه با شوک های خبری دولتی مواجه‬ ‫شوند؛ از سخنان غیرمنتظره تا نامه های پرکنایه او‪.‬از خرداد‪92‬‬ ‫اما او س��اکت ترین ش��خصیت سیاسی بوده اس��ت‪ .‬ه ر گاه‬ ‫خبرنگاران مقابل او قرار گرفتند یا س��کوت پیش��ه کرده و‬ ‫ب ی پاسخ از کنار انان گذشته یا با شوخ ی های ساده پاسخ انان‬ ‫را به کنایه داده‪ .‬رصد تحرکات رئی س جمهور سابق فقط حضور‬ ‫او را در جلسات س��اختمان الدن با مدی ران دولت دهم روایت‬ ‫م ی کرد؛ ساختمانی که البته زمان زیادی طول نکشید که از‬ ‫احمدی نژاد باز پس گرفته شد‪.‬‬ ‫هر چه هست حاال محمود احمدی نژاد یک نامه نوشته؛‬ ‫نامه ای پر از گالیه‪ ،‬همراه با یک دعوتنامه‪ .‬اوخطاب به حسن‬ ‫روحانی نوشته است‪« :‬با انکه اینجانب – حتی پس از شنیدن‬ ‫گزارش چند روز گذشته شما که بر «پایه» «انتساب عناوین‬ ‫غی ر منصفانه و ب ی پایه» به دولت های نهم و دهم شکل گرفته‬ ‫بود – به اقتضای مصالح کش��ور بنا بر سکوت داشته و دارم‪،‬‬ ‫لکن به احترام تقاضاهای بیش��مار گروه های مختلف مردم‬ ‫و ازجمله صاحبنظ ران سیاس��ی و اقتصادی‪ ،‬الزم دیدم که از‬ ‫جنابعالی دعوت نمایم تا در فضایی کامال دوستانه و صمیمی‪،‬‬ ‫در مناظره ای صریح‪ ،‬اصولی و روشنگر در منظر افکار عمومی‬ ‫ابهامات را رفع و حقایق ناب را ان طور که هست مورد تصدیق‬ ‫و تاکید قرار دهیم تا از فرصت برداشتن گام های بلند و استوار‬ ‫در مسیر رو به جلوی کشور دریغ نشود‪.‬همچنین در انتخابات‬ ‫اخیر ریاست جمهوری‪ ،‬در شرایطی که دولت دهم در فقدان‬ ‫نماینده ای از خود در رقابت انتخاباتی و ماال پاس��خگویی –‬ ‫اماج حجم سنگین و گس��ترده ای از اتهامات و انتقادات ناروا‬ ‫بود – به خوبی و شایستگی به وظیفه شرعی و قانونی خود در‬ ‫صیانت از ارای مردم عمل کرد و با برگزاری انتخاباتی قانونی‬ ‫و سالم ظرفیت باالی خود را به ظهور رساند‪ .‬از این رو با تاکید‬ ‫مجدد بر این دعوت به عنوان قطره ای از اقیانوس ملت ای ران‬ ‫امادگ��ی دارم که همه توان و تجربه خود را ب رای تس��هیل و‬ ‫پیشبرد امور در خدمت دولت قرار دهم‪».‬‬ ‫این اظهارات محمود احمدی نژاد در واقع واکنشی بود به‬ ‫برنامه تلویزیونی حسن روحانی؛ برنامه ای که رئی س جمهور‬ ‫در حضور س��ه مجری تلویزیونی گزارش ص��د روز عملکرد‬ ‫دولتش را در ان مطرح کرد‪ .‬گزارش��ی که بیشتر نگاهش به‬ ‫دولت قبلی و می راث به جای مانده از ان اختصاص یافته بود‪.‬‬ ‫امار حسن روحانی همگی نشان از اوضاع سختی داشت که از‬ ‫دولت قبل برجای مانده بود‪ .‬حاال محمود احمدی نژاد م ی گوید‬ ‫گزارش حسن روحانی بر پایه انتساب عناوین «غیر منصفانه و‬ ‫ب ی پایه» به دولت های نهم و دهم شکل گرفته است‪.‬‬ ‫گفت وگویمثلثباعباس‬ ‫سلیمی نمین‬ ‫‪17‬‬ ‫امار حسن روحانی‬ ‫همگی نشان از اوضاع‬ ‫سختی داشت که‬ ‫از دولت قبل برجای‬ ‫مانده بود‪ .‬حاال محمود‬ ‫احمدی نژاد می گوید‬ ‫گزارش حسن روحانی‬ ‫بر پایه انتساب عناوین‬ ‫«غیر منصفانه و بی پایه»‬ ‫به دولت های نهم و دهم‬ ‫شکل گرفته است‬ ‫سیاست‬ ‫ی اس��تفاده کردند‬ ‫در گزارش ص��د روزه به مردم از امار و ارقام ‬ ‫که این امار را مراجع رس��می کش��ور مثل مرکز ام��ار ای ران‬ ‫بیان کردند‪ .‬طی هش��ت سال گذش��ته اقای احمدی نژاد بر‬ ‫حسب مسئولیتشان مرتب اعداد و ارقام ی را بیان م ی کردند‬ ‫و شاید ان زمان هم نسبت به این امار و ارقام ب رای محققان‬ ‫شبهاتی وجود داشت‪ ،‬اما به هر ترتیب امکانات رسانه ای در‬ ‫اختیار ایشان بود و ایشان م ی توانستند این امار را بیان کنند‪.‬‬ ‫حتی روز اخر سخنران ی ش��ان اماری داش��تند که قابل تامل‬ ‫بود و به هر ترتیب مس��ئولی ت ها و اختی��ارات این فرصت را‬ ‫ب رای مدی ران فراهم م ی کند‪ .‬حاال که جناب اقای احمدی نژاد‬ ‫فرصت بیشتری دارند‪ ،‬م ی توانند مطالعات بیشتری هم داشته‬ ‫باشند‪ .‬اگر چه این فرصت را برخی از مدی ران قبلی نداشته اند‬ ‫و اکنون هم م ی بینیم که رسانه ملی فرصتی را ب رای یکی از‬ ‫وزرای سابق ایجاد کرد حال مساله ای نیست‪ ،‬اما به هر ترتیب‬ ‫باید گفت انچه جناب اقای دکتر روحانی اعالم کردند غیر از‬ ‫ارزیابی عمومی از مستندات اماری و واقعی ت های اقتصادی‬ ‫نیست چنانچه هم اکنون همگان م ی دانیم که گرانی و تورم‬ ‫چقدر است و مردم نس��بت به امار بیکاری جوانان اطالعات‬ ‫الزم را دارند‪ ».‬نوبخت با بیان اینکه جامعه در حال حاضر نیاز‬ ‫به ارامش دارد‪ ،‬تصریح ک��رد‪« :‬ما وقت این حرف ها (برگزاری‬ ‫مناظره و واش��کاف ی ها) را نداریم‪ .‬همه دوستان ما به صورت‬ ‫تمام وقت فعالیت م ی کنند‪ .‬ممکن اس��ت یک عده فرصت‬ ‫بیشتری داشته باش��ند و ما به هر ترتیب درگیر این مباحث‬ ‫نخواهیم شد‪ ،‬اما امکان نقد دولت ب رای همه شهروندان عادی‬ ‫کشور فراهم است‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫ش احمدی نژادی ها‬ ‫واکن ‬ ‫مدی ران محمود احمدی نژاد البته او را در این می دان تنها‬ ‫نگذاشتند‪ .‬پاسخ انها هم البته همجنس پاسخ مدی ران روحانی‬ ‫بود؛ تند و پر از کنایه‪.‬‬ ‫انها م ی دانس��تند محمود احمدی ن��ژاد منفذی جدید‬ ‫گشوده ب رای جریان حامی دولت سابق‪ .‬انها بار دیگر در صدر‬ ‫اخبار قرار گرفته بودند‪ ،‬انهم در شرایطی که پس از انتخابات‬ ‫‪ 24‬خرداد در شرایط خوبی به لحاظ سیاسی قرار نداشتند‪.‬‬ ‫رئی س جمهور پیشین یک تاکتیک جدید برگزیده بود‬ ‫تا باز به فضای سیاسی یاد اوری شود که حامیان احمدی نژاد‬ ‫هنوز از عرصه حذف و پ راکنده نشده اند‪.‬‬ ‫در میان واکنش هایی که از سوی نزدیکان احمدی نژاد‬ ‫‪18‬‬ ‫مطرح شد‪ ،‬حمید بقایی تند ترین موضع را داشت‪.‬‬ ‫او گفت‪« :‬اق��ای احمدی نژاد‪ ،‬اق��ای روحانی را به یک‬ ‫ی دعوت کرده است‪ .‬بنده‬ ‫مناظره در فضای دوستانه و صمیم ‬ ‫تعجب م ی کنم و دیده ام که مجموعه اط رافیان اقای روحانی‬ ‫واکنش های خیلی تندی از خودشان نشان داده اند و حتی در‬ ‫مواردی توهین هم کرده اند‪ .‬این موضوع از مجموعه ای که‬ ‫معتقد به تدبیر و اعتدال و اینگونه حرف هاست‪ ،‬جای تعجب‬ ‫دارد‪ .‬انها نشان م ی دهند که به شعارهایی که داده اند پایبند‬ ‫نبوده اند و مردم نیز به خوبی دارند این مجموعه را م ی شناسند‪.‬‬ ‫اتفاقی نیفتاده و بنده نم ی دانم چرا انها وحشت کرده اند و از چه‬ ‫چیزی م ی ترسند‪ .‬واکنش هایی که نشان م ی دهند متاسفانه‬ ‫واکنش های توهی ن امیزی اس��ت و منطقی نیس��ت‪ .‬اقای‬ ‫روحانی صحبتی کرده و اقای احمدی نژاد هم درخواستی از‬ ‫وی داش��ته‪ ،‬قضاوت را هم به عهده افکار عمومی گذاش��ته‬ ‫است‪ .‬اینکه اقای صادق تند صحبت م ی کند و اقای ترکان‬ ‫نیز ب ی ادبانه صحبت م ی کند‪ ،‬نم ی دان��م چنین رفتارهایی‬ ‫را چه بنامم‪ .‬مش��اور رس��انه ای رئی س جمهور م ی گوید که‬ ‫مدیریت اجرایی هشت سال گذشته باید در محکمه پاسخگو‬ ‫باشد؛ همین ش��خص خودش پرونده قضایی دارد‪ .‬تعجب‬ ‫یزنند‪ ،‬البته‬ ‫م ی کنم که چه کسانی علیه چه کسانی حرف م ‬ ‫اس��ناد و مدارک صحب ت هایم موجود است‪ ».‬معاون اجرایی‬ ‫رئی س جمهور سابق افزود‪« :‬به عنوان مثال‪ ،‬اقای ترکان خیلی‬ ‫ب ی ادبانه صحبت کرده و توهین کرده است‪ ،‬البته اینها از این‬ ‫جهت خوب اس��ت که مردم بدانند مش��اورین دولت یازدهم‬ ‫یزنند و طبیعتا چگونه‬ ‫چگونه فکر م ی کنند و چگونه حرف م ‬ ‫رفتار م ی کنند‪ .‬اگر شما ادعا دارید که اطالعات تان درست است‬ ‫و به موارد مسلط هستید و انچه به مردم گفته اید‪ ،‬حقیقت بوده‬ ‫است‪ ،‬چرا اینقدر براشفته شده و وحشت کرده اید‪ .‬اتفاقا شما‬ ‫باید استقبال کنید و فرصتی است ب رای اینکه حرف هایتان در‬ ‫گزارش صد روزه را اثبات کنید‪ ».‬وی اظهار داشت‪« :‬متاسفانه‬ ‫این گونه نیست و ما شاهدیم که د ر مقابل وحشت کرده اند و‬ ‫موضع گیری هایی داشته اند که خیلی موضع گیری های تندی‬ ‫اس��ت‪ .‬البته این یک نمونه ای اس��ت از این که مردم و افکار‬ ‫عمومی بتوانند بهتر در مورد چنی��ن رفتارها و برخوردهایی‬ ‫قضاوت کنند‪ .‬دعوت به مناظره به نوعی دعوت به پاسخگویی‬ ‫به افکار عمومی است‪ .‬قضاوت را باید به عهده مردم بگذاریم‪.‬‬ ‫به هر حال دو رئی س جمهور س��ابق و فعلی ب��ا هم مکاتبه‬ ‫کرده اند‪ ،‬دیگران چرا وس��ط م ی ایند و ب��رای طرفین تعیین‬ ‫تکلیف م ی کنند؟»‬ ‫اما عل ی اکبر جوانفکر هم از جمله حامیان احمدی نژاد‬ ‫بود که از روحانی خواست درخواست رئی س جمهور پیشین را‬ ‫بپذیرد‪ .‬عل ی اکبر جوانفکر ک��ه در دوران صدارت احمدی نژاد‬ ‫مشاور وی بود درباره پیشنهاد مناظره محمود احمدی نژاد به‬ ‫حسن روحانی گفته است‪« :‬احمدی نژاد از موضع خیرخواهی‬ ‫و دلسوزی ب رای کشور رئی س جمهور را به مناظره دعوت کرده‬ ‫است و ب ر خالف ادعای برخی عناصر افراطی در دولت جدید‪،‬‬ ‫این مناظره ب��ه هی چ وجه جنبه سیاس��ی و انتخاباتی ندارد‪.‬‬ ‫موافقت دکتر حسن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور محترم با دعوت‬ ‫دکتر احمدی نژاد‪ ،‬رئی س جمهور س��ابق ب رای انجام مناظره‪،‬‬ ‫متضمن منافع کش��ور و دولت خواهد بود‪ .‬دکتر احمدی نژاد‬ ‫از رهگذر ان به دنبال تحق��ق هیچ هدف دیگری جز مصالح‬ ‫و منافع مردم و کمک به دولت جدید ب رای داش��تن تصویری‬ ‫دقی ق تر از وضعیت کشور نیست و بیش از هر چیز نگران ان‬ ‫است که اطالعات غلط و نادرست ارائه شده به رئی س جمهور‬ ‫بزننده به کشور نشود‪».‬‬ ‫باعث تصمیم گیری های اسی ‬ ‫وی تصریح کرده که این دعوت با هدف مجادله و منازعه‬ ‫با رئی س جمهور بر سر ادعاهای مطروحه در گزارش صد روزه‬ ‫انجام نشده‪ ،‬بلکه دکتر احمدی نژاد بر مبنای احساس تکلیف‬ ‫دینی و ملی‪ ،‬از ایش��ان دعوت به مناظره کرده است و اگر به‬ ‫ان پاسخ مثبت داده نشود‪ ،‬اوال دولت جدید خود را از شناخت‬ ‫درس��ت وضعیت کش��ور و مردم را از حق دانس��تن محروم‬ ‫خواهد کرد‪ ،‬ثانیا تکلیف از رئی س جمهور سابق ب رای کمک‬ ‫به دولت جدید ساقط خواهد ش��د و ثالثا اگر رئی س جمهور و‬ ‫اعضای دولت‪ ،‬تمام وقت دولت جدید را به تخریب دولت قبل‬ ‫بگذرانند‪ ،‬قطعا هیچ پاسخی جز سکوت از دکتر احمدی نژاد‬ ‫نخواهند شنید‪.‬‬ ‫وی تصریح ک��رد‪« :‬اقای احمدی نژاد نگران اس��ت که‬ ‫ارزیاب ی های نادرس��ت و گمراه کننده از وضعیت کش��ور به‬ ‫تصمیم سازی ها و تصمیم گیری های ناصواب در عرصه های‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی و بی ن المللی بینجامد و بر اثر ان منابع‬ ‫عمومی از دس��ت برود و منافع ملی اس��یب ببیند‪ ».‬روح اهلل‬ ‫حس��ینیان که از حامی��ان احمدی نژاد در مجل��س بود هم‬ ‫پیشنهاد احمدی نژاد ب رای مناظره با روحانی را پیشنهاد خوبی‬ ‫خوانده و گفته است‪« :‬اینکه اقای روحانی اماری بدهد که با‬ ‫واقعیات انطباق نداشته باش��د و در کشور تشنج و دلنگرانی‬ ‫ایجاد کند‪ ،‬درست نیست‪ .‬رئی س جمهور قبلی و رئی س جمهور‬ ‫امروز کشور م ی توانند در مناظره ای مقابل هم بنشینند و با ارائه‬ ‫امار صحیح حرف هایشان را در مقابل مردم بزنند‪ ».‬عب دالرضا‬ ‫داوری هم ک��ه از نزدیکان رس��انه ای محم��ود احمدی نژاد‬ ‫محسوب م ی ش��د به این جمع مدافعان رئیس دولت قبلی‬ ‫پیوسته است‪ .‬او در عین حال گفته است که به رغم درخواست‬ ‫اقای احمدی نژاد بنده معتقدم این مناظ��ره قابلیت برگزاری‬ ‫ندارد زی را یک پدیده خارق العاده است که رئی س جمهور قبلی‬ ‫با رئی س جمهور بعدی درباره یک موضوع خاص با هم مناظره‬ ‫داشته باشند‪ ،‬بناب راین طبیعت کار این اس��ت که این اتفاق‬ ‫نیفتد‪ .‬داوری با انتقاد از واکنش اعضای ارش��د دولت یازدهم‬ ‫به نامه احمدی نژاد اظهار داشت‪« :‬به نظر من این واکنش ها‬ ‫شتابزده بود‪ ،‬در واقع منافع دولت روحانی اقتضا م ی کرد اگر بنا‬ ‫ندارند جلسه مناظره بین رئی س جمهور فعلی و رئی س جمهور‬ ‫قبلی برگزار شود‪ ،‬از کنار درخواست اقای احمدی نژاد با سکوت‬ ‫عبور م ی کردند‪ .‬اقای احمدی نژاد برخالف همه روسای جمهور‬ ‫قبل‪ ،‬بعد از پیروزی اقای روحانی ب ر اساس اصول اخالقی ب رای‬ ‫تبریک در دفتر کار ایشان حضور پیدا کردند‪ .‬این اقدام نشان‬ ‫م ی داد اقای احمدی نژاد بنای تقابل با روحانی را ندارد‪ .‬در تقابل‬ ‫بین دولت دهم و دولت یازده��م دولت اقای روحانی متضرر‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬اقای احمدی نژاد در هشت سال ریاست جمهوری‬ ‫خود تحت شدیدترین تخریب ها و حمالت رسانه ای و اتهامات‬ ‫از ب ی تدبیری گرفته تا انحراف و جن گیری قرار گرفت‪ ،‬بناب راین‬ ‫اگر مقامات و مسئوالن ارش��د دولت اقای روحانی بخواهند‬ ‫علیه اقای احمدی نژاد چیزی بگویند‪ ،‬فکر نم ی کنم بیش از‬ ‫این ضربه ای به اقای احمدی نژاد وارد شود‪ ،‬بناب راین من فکر‬ ‫م ی کنم نه تنها هزینه ای متوجه ایشان نم ی شود‪ ،‬بلکه دولت‬ ‫روحانی هزینه این مسائل را خواهد پرداخت‪».‬‬ ‫وی تاکید کرده ‪« :‬بسیاری از طرفداران احمدی نژاد که‬ ‫بنده م ی شناس��م در انتخابات ‪ 92‬به اقای روحانی رای دادند‪،‬‬ ‫بناب راین اگر دولت یازدهم بخواه��د علیه احمدی نژاد حرفی‬ ‫بزند‪ ،‬قطعا در انتخابات دور بعد ای��ن ‪30‬یا‪ 40‬درصد دیگر به‬ ‫روحانی رای نم ی دهند و رای ایش��ان دچار ریزش م ی ش��ود‪.‬‬ ‫اقای روحانی باید بداند رئی س جمهور همه جامعه اس��ت‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر همان طور که مقام معظم رهبری در ابتدای سال‬ ‫‪ 92‬گفتند رئی س جمهور بعدی باید نقاط قوت رئی س جمهور‬ ‫قبلی را داشته باشد و نقاط ضعف او را نداشته باشد اما دولت‬ ‫یازدهم طوری موضع گیری م ی کند که انگار دولت احمدی نژاد‬ ‫از حداقل نقاط مثبت هم محروم بوده است‪ ،‬بناب راین این رفتار‬ ‫برخالف سیره رهبری و خارج از مروت است‪».‬‬ ‫وی در پایان گفت‪« :‬احمدی نژاد با نامه خود به روحانی و‬ ‫درخواست مناظره شاید خواسته مسیر دولت یازدهم را اصالح‬ ‫کنند‪ ،‬هرچند روش��ن بود این مناظره از سوی مسئوالن ارشد‬ ‫دولت فعلی پذیرفته نم ی شود‪ ».‬با این وصف م ی توان گفت‬ ‫حسن روحانی ترجیح داده است که وارد تاکتیک احمدی نژاد‬ ‫ب رای دوقطبی کردن فضای سیاسی که البته یک قطب ان‬ ‫رئی س جمهور سابق خواهد بود نشود‪g .‬‬ ‫تبارشناسی مخالفان سیاسی حسن روحانی‬ ‫پس از ارائه گزارش صدروزه‪ ،‬منتقدان رئیس جمهور جدی تر شده اند‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪2‬‬ ‫رای اعتماد؛ حسن روحانی‪ ،‬مخالفان‬ ‫حس��ن روحانی خیلی زودتر از روسای جمهور پیشین‬ ‫کابینه اش را به مجلس برد‪ .‬مجلس��ی ها ه��م البته خیلی‬ ‫متفاوت تر از کابینه های پیش��ین با کابین��ه جدید برخورد‬ ‫کردند‪ .‬یک فرصت ب رای مخالف��ان رئی س جمهور جدید که‬ ‫البته هم ب رای انها مفید بود هم ممکن بود پاشنه اش��یلی‬ ‫ب رای انها ش��ود‪ .‬مخالفان تند تر احمدی نژاد قدر مجلس را‬ ‫دانستند و به انچه اندیشیده بودند هم عمل کردند‪ .‬در کنار‬ ‫انها اما رئی س جمهور جدید مخالفانی را هم داشت که ترجیح‬ ‫دادند یا سکوت کنند یا در پشت صحنه اقدام کنند‪.‬‬ ‫هر چه بود پارلمان محلی شد ب رای اغاز مخالفت ها با‬ ‫روحانی و همانجا بود که روحان��ی طعم اولین اعتراض ها را‬ ‫چشید؛ اعتراض هایی به ناقص ماندن کابینه تا همین چند‬ ‫روز پیش‪.‬‬ ‫گزارش متفاوت‬ ‫سیاست‬ ‫بودند تا خط کش ی های جدید سیاسی را ترسیم کنند‪ .‬اینکه‬ ‫هر گروه‪ ،‬حزب‪ ،‬تشکیالت و فرد سیاسی به کدام سو خواهند‬ ‫رفت‪ .‬ایا ائتالف و انش��قاق های انتخاباتی پ��ا برجا خواهند‬ ‫ماند یا انتصاب ها و انفصال های دولتی‪ ،‬رسمی دیگر ایجاد‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫این بار اما نس��بت به ادوار قبل رصد ش��رایط اندکی‬ ‫دشوار تر شده بود‪ .‬فردی که رئی س جمهور شده بود تبار و ذاتی‬ ‫اصولگرا داشت‪ ،‬اما با روحی ه ای اصالح طلبانه به پاستور رسیده‬ ‫بود‪ .‬نه اصولگرا بودنش را بر سر دست م ی گرفت و نه تابلوی‬ ‫اصالح طلبی را بلند م ی کرد‪ .‬هر دو جناح هم البته دوس��ت‬ ‫نداشتند نام ناکام انتخابات را ب رایشان انتخاب کنند‪ .‬چنین شد‬ ‫که در ان روزهای ابتدایی کسی دوست نداشت عنوان مخالف‬ ‫دولت را داشته باشد‪ .‬این البته در مورد همه صدق نم ی کرد؛‬ ‫روحانی همواره در مقابلش یک طیف مخالفان س��نتی که‬ ‫وقت��ی حس��ن روحان��ی‬ ‫مقابل س��ه مجری نشس��ت تا‬ ‫گزارش ص��د روزه اش را به مردم‬ ‫بدهد از لحن سخنانش م ی شد‬ ‫فهمید که با یک تاکتیک ویژه‬ ‫در ق��اب تلویزیون ق��رار گرفته‪.‬‬ ‫تاکتیکی که البته موجب ش��د‬ ‫تا مخالفان ترجی��ح دهند ان را‬ ‫به عن��وان نقط��ه اغ��ازی ب رای‬ ‫سیاس��ت ورزی مقاب��ل روحانی‬ ‫انتخاب کنن��د‪ .‬نقطه اغازی که‬ ‫البته بسیار متفاوت بود با زمان‬ ‫انتخاب کابینه‪ .‬ح��اال مخالفان‬ ‫قبل��ی تند تر ش��دند و مخالفان‬ ‫محافظه کار هم ترجی��ح دادند‬ ‫دیگر در خفا انتقاد نکنند‪.‬‬ ‫روزگار متف��اوت حس��ن‬ ‫روحانی اغاز ش��د‪ .‬صرف نظ��ر از اینکه برخ��ی اعتراض ها‬ ‫به نحوه اجرای برنامه و نوع س��واالت منحصر م ی ش��د اما‬ ‫انتقادهای جدی همگی به محتوای گزارش معطوف م ی شد‪.‬‬ ‫اینجا خط کش ی ها تغییر کرد و اتفاقات جدیدی رخ داد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫روزگار جدیدی ب رای حسن روحانی در پاستور اغاز شده‬ ‫است؛ روزگاری که گویا حاال و هوای متفاوتی دارد با همه ان‬ ‫صد روزی که او در صدرات بوده است‪.‬‬ ‫مخالفانش اکنون دیگ��ر خیلی تمایل��ی ندارند تا در‬ ‫پس پرده سخن بگویند تا مبادا‬ ‫به مانعی ب��رای دولت جدید ان‬ ‫ه��م در ابتدای کارش تفس��یر‬ ‫ش��وند‪ .‬حس��ن روحانی هفته‬ ‫گذشته مقابل دوربین نشست‬ ‫تا گزارشی از صد روز حضورش‬ ‫در مهمترین پست اجرایی ای ران‬ ‫به مردم بدهد‪.‬‬ ‫گزارش��ی که او ب��ا یک‬ ‫اس��ترات‍ژی متف��اوت ارائه کرد؛‬ ‫نقد تند به گذش��ته و ترس��یم‬ ‫اینده ای که او متص��ور بود‪ .‬به‬ ‫باور مخالف��ان و منتق��دان او‪،‬‬ ‫رئی س جمه��ور جدی��د تالش‬ ‫داش��ته ب��ا نگاهی منف��ی به‬ ‫دستاورد های دولت قبل‪ ،‬برخی‬ ‫ضع ف ه��ای دولت خ��ودش را‬ ‫پنهان کند‪ .‬انچ��ه اما اکنون رخ‬ ‫داده این است؛ شاید اندکی زودتر‬ ‫از انچه تصور م ی شد مخالفان‬ ‫روحانی در حال یافتن س��امانی هس��تند که ممکن است‬ ‫جغ رافیای سپهر سیاست ای ران را با تغیی راتی مواجه کنند‪.‬‬ ‫ب رای دس��ت یافتن به تصویری روش��ن بای��د اندکی‬ ‫قب ل تر از این دوران را بررس��ی کرد؛ زمانی که روحانی هنوز‬ ‫رئی س جمهور نش��ده بود‪ .‬زمانی که احمدی ن��ژاد ماه های‬ ‫اخر حضورش در ساختمان ریاس��ت جمهوری را م ی گذراند‬ ‫جاگیری نیروهای سیاس��ی چنین بود که غی��ر از حامیان‬ ‫رئیس دولت دهم که ب رای حضور نماینده شان در انتخابات‬ ‫تالش م ی کردند‪ ،‬هر دو جناح اصالح طلب و اصولگرا با امید‬ ‫به اینکه اسفندیار رحیم مشایی یا فردی که قرار است مدودف‬ ‫احمدی نژاد باشد شانس کمی ب رای حضور در انتخابات دارد‪،‬‬ ‫به ریاس��ت دولت جدید فکر م ی کردند‪ .‬انه��ا البته در میان‬ ‫خودشان با نسخه های متفاوتی مواجه بودند‪ .‬اصالح طلبان‬ ‫به دنبال فردی بودند که بتوانند مجوز حضورش در انتخابات‬ ‫را بگیرند و اصولگریان به دنبال راهی که از میان تعداد زیاد‬ ‫کاندیداهایشان تنها یکی را به رقابت بفرستند‪.‬‬ ‫هر چه ب��ود تح��والت انتخابات اوض��اع را به گونه ای‬ ‫پی ش ب��رد ک��ه در نهای��ت اصولگرای��ان ب��ا چن��د نامزد و‬ ‫اصالح طلبان با ش��یفت به روحانی به اس��تقبال انتخابات‬ ‫‪ 24‬خرداد ر فتند‪ .‬حسن روحانی برنده انتخابات ‪92‬شد تا باز‬ ‫فضای سیاسی ای ران تغیی رات جدیدی را تجربه کند‪ ،‬این بار‬ ‫البته بدون حضور محمود احمدی نژاد و حامیانش‪ .‬از فردای‬ ‫روز ‪ 24‬خ��رداد تحلیلگران در پی رصد مواض��ع و رویکردها‬ ‫اتفاقا نقدها و اعتراضات تندی هم دارند‪ ،‬دیده است‪ .‬انها بر‬ ‫همان مداری که از قبل بودند استوار ماندند‪.‬‬ ‫پایداری های منتقد‬ ‫اگر چه نفر دوم انتخابات خرداد ماه محمد باقر قالیباف‬ ‫بود‪ ،‬اما بسیاری از تحلیلگران دلیل پیروزی حسن روحانی‬ ‫را به وجود امدن دو قطبی روحانی و جلیلی عنوان م ی کنند‪.‬‬ ‫یعنی یک دو قطبی که نامزد مورد حمایت جریان سوم تیر‪،‬‬ ‫سعید جلیلی یک سر ان بود‪ .‬همین اوضاع بود که موجب شد‬ ‫حسن روحانی تند ترین نقد ها را هم قبل از انتخابات و هم بعد‬ ‫از انتخابات از این تشکل سیاسی دریافت کند‪ .‬نقدهای قبل‬ ‫از انتخابات طعم هسته ای داشت و نقدهای پس از انتخابات‬ ‫‪19‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫راست گرایان س�نتی برخالف تصور چندان با روحانی‬ ‫همراه نشدند و گزارش صدروزه او را نقد کردند‬ ‫در میان تحول خواهان حداد عادل موضعی میانه اتخاذ‬ ‫کرد ام�ا علیرضا زاکانی انتق�ادات جدی به گ�زارش صدروزه‬ ‫وارد دانست‬ ‫اعضای جبهه پایداری شدیدترین نقدها را روانه دولت‬ ‫حس�ن روحانی کردند و به تندی گ�زارش ص�د روزه را مورد‬ ‫حمله قرار دادند‬ ‫به امور اجرایی معطوف شده است‪.‬‬ ‫حاال اعضای ارشد جبهه پایداری در اظهارنظرهایشان‬ ‫با نگاه��ی به گزارش ص��د روزه رئیس جمه��ور معترض او‬ ‫ش��ده اند‪ .‬در تندترین واکنش حمید رس��ایی گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«دولت راس��تگویان در صدمین روز اولی��ن خالف واقعش‬ ‫را انج��ام داد چون اقای روحان��ی قول نداده ب��ود که بعد از‬ ‫صدروز فقط گ��زارش دهد‪ ،‬قول داده بود ک��ه بعد از صد روز‬ ‫یک تحول اساسی در کشور ایجاد کند‪ .‬من این اقدام دولت‬ ‫راس��تگویان را تخلف از وعده هایش تلقی م ی کنم‪ .‬اکنون‬ ‫پس از صد روز هیچ دس��تاوردی را از دولت یازدهم مشاهده‬ ‫نم ی کنیم‪ .‬اقالم مختل��ف در این صد روز گران ت��ر از دوره‬ ‫قبل شده اس��ت‪ .‬به اعتقاد من وضعیت بازار بدتر از گذشته‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬از جهت اقتصادی هیچ اتفاقی در کشور پس‬ ‫از صد روز رخ نداده اس��ت‪ .‬گزارش سه شنبه شب هم حدود‬ ‫‪ ۸۰‬درصدش نقد صریح به اقای احمدی نژاد بود‪ .‬در گزارش‬ ‫اقای روحانی عملکرد مثبتی را از دولت یازدهم ارائه ندادند‪.‬‬ ‫اکثر وقت مصاحبه ب��ه تخریب دولت قبلی گذش��ت‪ .‬من‬ ‫معتقدم که گزارش ص��د روزه اقای روحان��ی نکته خاصی‬ ‫نداشت‪ ۲۰ .‬درصد مابقی مصاحبه ایشان هم به دادن وعده‬ ‫شیر مجانی به مدارس ته ران گذشت‪ .‬من در گزارش اقای‬ ‫روحانی چیزی جز تخریب دولت اقای احمدی نژاد ندیدم‪».‬‬ ‫بیژن نوباوه که از اعضای این تشکل سیاسی محسوب‬ ‫م ی شود‪ ،‬هم گفته است‪« :‬متاسفانه در این گزارش پیش از‬ ‫توضیح عملکرد دولت تنها به دولت گذش��ته ان هم بدون‬ ‫سند و مدرک حمله شد‪ .‬اینکه دولتی ب رای دولت بعد قرضی را‬ ‫به جا گذاشته باشد در همه جای دنیا وجود دارد اما علتش چه‬ ‫بود؟ اقای روحانی باید به علت ها اشاره م ی کرد‪».‬‬ ‫کم درامد است‪ .‬ایا حداکثر تدبیر دولت ژنرال ها همین بود؟‬ ‫چطور همه امور اقتصادی و ضع ف های اقتصادی کشور از‬ ‫گذشته به ارث رسیده ولی قوت ها و دستاوردهای ورزشی از‬ ‫سه ماه قبل به ارث رسیده است‪ .‬قرار بود اقای رئی س جمهور‬ ‫با این سابقه اجرایی زیاد و تیم با تجربه گزارش عملکرد صد‬ ‫روزه خود را بدهد ولی جز سیاه نمایی که نسبت به کل نظام‬ ‫بود‪ ،‬کار دیگری انجام نشد‪ .‬این کار هم با این توجیه انجام‬ ‫شد که باید واقعی ت ها را بیان کرد و در این صد روز بر اوضاع‬ ‫کشور مسلط م ی شدیم‪ .‬ایا کسی که وارد صحنه انتخابات‬ ‫م ی شود‪ ،‬به مشکالت کشور اش��نایی ندارد؟ ایا از ‪ 24‬خرداد‬ ‫تا ‪ 12‬مرداد زمان ب رای اش��نایی با مشکالت کشور نیست؟‬ ‫امیدواریم دولت محترم به این باور برسد که انتخابات تمام‬ ‫ش��ده و اکنون دولت جمهوری اس�لامی ای ران مطرح است‪.‬‬ ‫دس��تاوردهای ‪33‬س��اله نظام با صدها هزار خون شهید به‬ ‫اینجا رسیده است‪».‬‬ ‫در این طیف البته واکنش ه��ای متفاوتی هم وجود‬ ‫داشت‪ .‬چنان که غالمعلی حدادعادل‪ ،‬ارائه گزارش عملکرد‬ ‫صد روزه دولت یازدهم از سوی رئی س جمهور را مثبت ارزیابی‬ ‫کرد و گفت‪« :‬گزارش رئی س جمهور بسیار مطلوب بود‪ ،‬زی را‬ ‫این اقدام انتظار مردم و از حقوق دولت بود‪ .‬رئی س جمهور در‬ ‫این گزارش سعی کرد که امیدواری را در کشور تقویت کند‬ ‫که از این جهات گزارش خوبی بود‪».‬‬ ‫حدادعادل با تاکید بر اینک��ه رئی س جمهور از اغازین‬ ‫روزهای دولت یازدهم کمتر به نقد دولت های قبل پرداخته‬ ‫بود‪ ،‬تصریح ک��رد‪« :‬در گفت وگوی زن��ده تلویزیونی به نظر‬ ‫م ی رسید که تصمیم دکتر روحانی در این رابطه عوض شده‪،‬‬ ‫به شخصه فکر م ی کنم که اگر رئی س جمهور در اظهارات و‬ ‫س��خنران ی های خود روش قبلی را ادامه دهد و از نقد دولت‬ ‫نهم و دهم بپرهیزد‪ ،‬بسیار بهتر است‪ .‬رئی س جمهور به جای‬ ‫جزئ ی نگری در اقدام��ات و عملکرد دولت گذش��ته‪ ،‬باید به‬ ‫ل مشکالت کشور بپردازد‪».‬‬ ‫کلیات مسائل و راه ح ‬ ‫صد روزه ناظر به پاسخگویی مطالبات مردم و منتقدان نبود‪.‬‬ ‫اختصاص بخش عمده ای از وقت گ��زارش به نقد عملکرد‬ ‫دولت گذشته موجب ش��د که گفته شود رئیس دولت حرف‬ ‫چندانی ب رای گزارش عملکرد ن��دارد‪ .‬اقای روحانی م ی داند‬ ‫که دوران تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری پایان یافته و‬ ‫ایشان رئی س جمهور همه ملت هستند و انتظارات همگی‬ ‫را در مصاحبه باید پاسخگو باشند و ان شاءاهلل ایشان این کار‬ ‫را انجام دهند‪ .‬از نقد دولت گذش��ته بدون تخریب استقبال‬ ‫م ی کنیم اما نقد و سیاه نمایی نباید به سمتی برود که نقطه‬ ‫قوت دولت فعلی تلقی ش��ود‪ ».‬موتلفه ای ها البته ش��یب‬ ‫انتقاد از دول��ت را افزایش داده اند‪ .‬ای��ن را م ی توان به خوبی‬ ‫در اظهارنظر حمید رضا ترقی‪ ،‬عضو ارشد موتلفه هم یافت‪.‬‬ ‫او در واکنش به گزارش روحانی گفته اس��ت « متاسفانه در‬ ‫گزارش صد روزه فرافکنی و انتقاد از دولت گذش��ته صورت‬ ‫گرفت‪ .‬ضمن اینکه معتقدیم بهتر بود در حال حاضر اماری‬ ‫ارائه نم ی ش��د که باعث سوءاستفاده دش��منان علیه کشور‬ ‫شود‪ .‬معتقدم رئی س جمهور بهتر بود به جای انتقاد از دولت‬ ‫گذشته‪ ،‬راهکارهایی را ب رای حل مشکالت اقتصادی کشور‬ ‫ارائه م ی کرد‪ .‬از این رو در صحب ت های روحانی کلیدی ب رای‬ ‫حل مشکل تورم‪ ،‬هدفمندی یارانه ها‪ ،‬حل مشکل مسکن و‬ ‫کاهش نقدینگی دیده نشد‪».‬‬ ‫یا در انتقادی دیگر؛ محسن کوهکن که دبیر سیاسی‬ ‫جبهه پیروان است گفته‪« :‬ما انتظار داشتیم رئی س جمهور که‬ ‫یزند و مشی اعتدالی را مطرح کرده‪ ،‬در گزارش‬ ‫دم از اعتدال م ‬ ‫صد روزه اش هم این اعتدال مشهود باشد‪ .‬از رئی س جمهوری‬ ‫که بر مس��ند کار اس��ت‪ ،‬انتظار نم ی رود که سهم بسیاری‬ ‫از نابس��امان ی های اقتص��ادی را حاص��ل ب ی تدبیری های‬ ‫گذش��ته بداند و س��هم اندکی از ان را ب��ه تحریم ها مرتبط‬ ‫سازد و این گونه تحلیل کند‪ .‬نه تنها این نحوه گزارش ب رای‬ ‫رئی س جمهور بلکه در شانیت دیگر مس��ئوالن نیز نبوده و‬ ‫گزارش باید افزون بر دو جانبه بودن و در کنار ای رادات‪ ،‬نقاط‬ ‫قوت نیز بیان شود و اینگونه بیان شود که تالش این دولت‬ ‫مکمل و ب ر طرف کننده نقاط ضعف دولت گذشته است‪».‬‬ ‫تحولخواهان منتقد‬ ‫در این میان برخی چهره های سیاسی که ترجیح داده‬ ‫بودند تاکنون نقد های کمتری نسبت به دولت روحانی داشته‬ ‫باشند نیز به گزارش صدروزه رئیس دولت واکنش نشان دادند‪.‬‬ ‫اعضای طیف تحولخواهان در این دس��ته جای م ی گیرند‪.‬‬ ‫علیرضا زاکانی که دبیرکل جمعیت رهپویان است‪ ،‬در انتقاد‬ ‫از گزارش روحانی چنین گفته است‪« :‬این گزارش واقع بینانه‬ ‫نبود‪ ...‬س��نت بدی اس��ت که هر کس مس��ئول م ی شود‪،‬‬ ‫توانمندی های دولت قبلی را نادیده م ی گیرد و فقط به نکات‬ ‫منفی دولت های گذشته اشاره م ی کند‪ .‬البته شاید نقد هم به‬ ‫دولت های گذشته وارد باش��د اما باید انصاف را رعایت کرد و‬ ‫همه جانب ه نگری را مدنظر داشت‪ .‬امیدوارم دولت در گزارشات‬ ‫بعدی خود این اشکال را رفع و جب ران نماید‪ ».‬مهرداد بذرپاش‬ ‫که حاال مواضعی در میانه طی��ف پایداری و تحول خواهان‬ ‫دارد از افرادی بود که واکنشی تند به رئی س جمهور نشان داد‪.‬‬ ‫او در مصاحب ه ای گفت‪« :‬گزارش عملکرد صد روزه نش��ان‬ ‫داد تا اخر س��ال حداکث��ر اقدمات راهبردی دول��ت در حوزه‬ ‫اقتصاد بعد از یک سال طرح چند ساله توزیع شیر رایگان در‬ ‫مدارس و احتماال دادن دو بسته کاالی ارزان به برخی اقشار‬ ‫‪20‬‬ ‫سنتی ها؛ واکنش غیر منتظره‬ ‫وقتی حسن روحانی عنوان رئی س جمهور جدید ای ران را‬ ‫به خود اختصاص داد‪ ،‬در میان اصولگرایان این سنت ی ها بودند‬ ‫که بیش از همه خوشحال ش��دند‪ .‬انها حسن روحانی را به‬ ‫خود بسیار نزدیک م ی دانستند چرا که بنا بر روایات سال های‬ ‫نه چندان دور حسن روحانی از چهره های سیاسی نزدیک به‬ ‫انها به شمار م ی امد‪ .‬ب ی ش��ک همین نزدیکی سیاسی هم‬ ‫موجب ش��د انها پس��ت های خوبی در دولت جدید بگیرند‪.‬‬ ‫چنین ش��رایطی موجب ش��ده بود که تحلی ل گران مسائل‬ ‫سیاسی سنت ی ها را یک موتلف خوب ب رای حسن روحانی در‬ ‫دوران ریاست جهوری اش محسوب کنند‪.‬‬ ‫گزارش صد روزه اما ش��رایط را با تغیی رات محسوسی‬ ‫مواجه ک��رد‪ .‬حاال چهره ه��ای اصولگرای س��نتی انتقادات‬ ‫تندی از روحان��ی مطرح م ی کنن��د‪ .‬در مهمترین اظهارنظر‬ ‫محمد نبی حبیبی که دبیرکل موتلفه است گفته‪« :‬گزارش‬ ‫ایا سختی های روحانی اغاز شده است؟‬ ‫حس��ن روحانی م ی داند که اوضاع ب رای او متفاوت از‬ ‫چند هفته گذشته شده است‪ .‬او حاال با مخالفین سرسختی‬ ‫مواجه است که ه ر چه بیشتر زمان م ی گذرد‪ ،‬سامان بهتری‬ ‫م ی یابند‪ .‬عدم توفیق یا تاخی��ر در توفیق برنامه های او هم‬ ‫البته کاتالیزوری خواهد بود در شکل گیری طیف مخالف او‪.‬‬ ‫مخالفینی که از هم اکنون ه��م خود را ب رای انتخابات‬ ‫مجلس دهم ام��اده م ی کنن��د و همه تالش ش��ان را ب رای‬ ‫چهار ساله شدن دوران ریاست جمهوری وی انجام خواهند داد‪.‬‬ ‫او دقیقا وسط میدان ایستاده؛ مخالفانش هم نه کم تجربه اند‬ ‫و نه کم تعداد‪ .‬او باید راهی ب رای مواجهه داش��ته باشد‪ .‬گویا‬ ‫زمان مخالفت علنی با او خیلی زود فرا رس��یده تا ماه عسل‬ ‫اش با گروه های سیاسی را تقریبا تمام شده بدانیم‪g ..‬‬ ‫همراهان اقای رئیس جمهور‬ ‫‪3‬‬ ‫چه کسانی از گزارش صدروزه حسن روحانی دفاع کردند؟‬ ‫اما در میان واکنش ها به گزارش روحانی ش��فاف ترین‬ ‫واکنش از س��وی محمدعلی ابطحی اعالم شد‪ .‬او با تقدیر‬ ‫از روحانی گفت که این گزارش در واقع کیفرخواس��ت بوده‬ ‫اس��ت؛ کیفرخواس��تی که علیه دولت قبل مطرح شده‪ .‬در‬ ‫همین راس��تا البته چهره های دیگ��ری از اصالح طلبان هم‬ ‫به دفاع از روحانی پرداختند‪ .‬مدافعان رئی س جمهور البته به‬ ‫سیاست‬ ‫مدافعان اقای رئیس جمهور‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫حس��ن روحانی اگرچه با صفی از منتقدان پس از ارائه‬ ‫گزارش صد روزه اش مواجه ش��ده‪ ،‬اما در کن��ارش طیفی از‬ ‫موافقان هم قرار دارند؛ موافقانی که مهر تایید بر گزارش او‬ ‫زده اند و همسو با او به نقد دوران گذشته پرداخته اند‪.‬‬ ‫حسن روحانی وقتی در استانه انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫تصمیم به کاندیداتوری گرفت به خوبی م ی دانست که نامزد‬ ‫مورد حمایت اصولگرایان نخواهد بود‪ .‬او اگرچه در شناسنامه‬ ‫سیاس��ی اش مهر حضور در جامعه روحانیت مبارز را داشت‬ ‫و از اصولگرایان س��نتی هم به ش��مار م ی رفت‪ ،‬اما دوران‬ ‫ریاس��ت جمهوری محم��ود احمدی ن��ژاد او را در فاصله ای‬ ‫مشخص از رفقای سال های نه چندان دور قرار داده بود‪ .‬این‬ ‫البته به معنای طرد یا حذف او از میان اصولگرایان نبود؛ چه‬ ‫اینکه برخی اصولگرایان از موافق��ان او بودند‪ ،‬هر چند نامزد‬ ‫مطلوبشان در انتخابات نبود‪.‬‬ ‫در جناح مقابل هم او م ی دانس��ت ب رای انتخاب شدن‬ ‫به عنوان نامزد نهایی کار س��ختی در پیش دارد‪ .‬هر چه بود‬ ‫اوضاع چنان شد که حسن روحانی با حمایت افرادی همچون‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی و عل ی اکبر ناطق نوری توانست نامزد‬ ‫نهایی اصالح طلبان ش��ود و رای طی ف هایی از اصولگرایان‬ ‫را هم به دس��ت اورد‪ .‬حاال که او رئی س جمهور شده موافقان‬ ‫او هم متحد تر شده اند‪ .‬اگرچه طیفی از این موافقان ترجیح‬ ‫م ی دادند تا موافقت شان را خیلی واضح و صریح نشان ندهند‪،‬‬ ‫اما انتقادها از گزارش صد روزه موجب شد انها خود را به عنوان‬ ‫مدافع رسمی روحانی معرفی کنند‪.‬‬ ‫این طیف همان اصالح طلبانی هس��تند که حس��ن‬ ‫روحانی کاندیدای مطلوبش��ان در انتخابات نبود‪ ،‬اما در یک‬ ‫تاکتیک انتخاباتی ب رای باز ش��دن منافذ تنفس سیاس��ی‬ ‫به حمایت از او پرداختند‪ .‬این طی��ف از اصالح طلبان وقتی‬ ‫سرمست از پیدا ش��دن ش��واهدی ب رای مجوز حضورشان‬ ‫در انتخابات بودند‪ ،‬گزینه های متع��ددی را ب رای نامزدی در‬ ‫ذهنش��ان تصور کردند‪ .‬ش��رایط که پیش رفت انها متوجه‬ ‫ش��دند نم ی توانند انتظار حداکثری از انتخابات ‪ 92‬داش��ته‬ ‫باشند پس بهترین گزینه حسن روحانی بود‪ .‬حسن روحانی‬ ‫رئی س جمهور شد اما واقعیت این بود که او اصالح طلب نبود‪.‬‬ ‫پس اصالح طلبان هم ترجیح دادند در دف��اع از روحانی زیاد‬ ‫پرمایه عمل نکنند تا اقدامات پی ش بینی نشده او که ممکن‬ ‫است مخالف خواسته انها باشد به حسابشان نوشته نشود‪.‬‬ ‫این شرایط تا همین اواخر هم ادامه داشت‪ ،‬حاال اما عبداهلل‬ ‫نوری که لیدر بخش تندرو تر این جریان اس��ت بر ش��یپور‬ ‫حمایت رسمی از حسن روحانی دمیده است‪ .‬او گفته است‪:‬‬ ‫«درحال حاضر دولتی روی کار امده که مسائلی مثل سیاست‬ ‫خارجی و اقتصاد و معیش��ت مردم ب رایش در اولویت است و‬ ‫اصالح طلبان باید در همه مسائل از جمله مسائل مربوط به‬ ‫حقوق بشر و تحقق ازادی های فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و مدنی‬ ‫که از حقوق مسلم مردم است به دولت کمک کنند‪ ».‬با این‬ ‫سخنان عب داهلل نوری دیگر این فرضیه که اصالح طلبان ب رای‬ ‫ادامه حیاتش��ان فعال به روحانی نیاز دارند و حاال تا مدت ها‬ ‫نباید انتظار نقد انها به روحانی را داشت تقویت م ی شود‪.‬‬ ‫اصالح طلبان خالصه نم ی ش��وند‪ .‬روحانی یک حامی مهم‬ ‫دارد؛ اکبر هاشم ی رفسنجانی‪.‬او در دفاع از گزارش روحانی‪،‬‬ ‫با مثبت ارزیابی ک��ردن عملکرد دولت در صد روز گذش��ته‬ ‫و گزارش رئی س جمه��ور به مردم‪ ،‬گفت‪« :‬اق��ای روحانی با‬ ‫نجابت سیاسی و اخالقی گزارش خود را بیان کرد و از کنار‬ ‫بس��یاری از ناگفته ها به دلیل بار روانی س��نگینی که روی‬ ‫مردم در بعد داخلی و خارجی دارد‪ ،‬گذشت‪ ».‬او دستاوردهای‬ ‫سیاس��ت خارجی را مقدمه تحوالت داخلی دانست و گفت‪:‬‬ ‫«امیدوارم حماسه اقتصادی موردنظر مقام معظم رهبری با‬ ‫همکاری مردم و مسئوالن‪ ،‬مک ّمل حماسه سیاسی انتخابات‬ ‫باش��د‪ ».‬هاشم ی رفسنجانی البته با مقایس��ه شرایط امروز‬ ‫کش��ور با س��ال های پس از جنگ نیز گفت‪« :‬ان خ راب ی ها‬ ‫معلول یک جنگ ‪ 8‬س��اله بود و در هشت سال گذشته هم‬ ‫شرایطی داشتیم که در مقابل بده ی های ‪ 12‬میلیاردی سال‬ ‫‪ ،68‬رئی س جمه��ور از بده ی های چند صده��زار میلیاردی‬ ‫م ی گوید که مطمئنا جب ران انها س��ال ها طول م ی کشد‪».‬‬ ‫این یعنی یک دفاع تمام عیار از روحانی و البته یاداوری این‬ ‫نکته که حرف های نگفته ای هم وجود داش��ته که روحانی‬ ‫انها را بی��ان نکرده؛ حرف هایی که ش��اید هاش��می انتظار‬ ‫بیان ان را توسط حس ن روحانی داش��ته است‪ .‬شبیه همین‬ ‫اظهارنظر را قدرت اهلل علیخانی هم مطرح کرد‪ .‬او که مشاور‬ ‫هاشم ی رفسنجانی اس��ت‪ ،‬گفته است‪« :‬به دلیل مذاکراتی‬ ‫که در ژنو انجام ش��ده و اینکه ما در شرایط حساسی به سر‬ ‫م ی بریم و به تعبیر رئی س جمهور ما ب��ه وحدت‪ ،‬همدلی و‬ ‫تعامل همه گروه ها نیاز داریم‪ ،‬ایش��ان نخواس��تند بیش از‬ ‫این به اشکاالت ناش��ی از عملکرد دولت قبل ورود و ذائقه‬ ‫مردم را تلخ کنند‪.‬اگر رئی س جمهور بخواهد حقایق را بگوید‬ ‫خیلی بیش از اینهاست‪ ».‬او در دفاع از گزارش روحانی گفت‪:‬‬ ‫«چیدمان مصاحبه با رئی س جمهور نه تنها خوب و زیبا بود‪،‬‬ ‫بلکه اقای روحانی گزارش نسبتا جامعی از وضعیت کشور‬ ‫ارائه کردند‪ .‬البته فرصت زیادی نبود که اقای روحانی بتواند‬ ‫در تبیین شرایطی که در ان دولت را تحویل گرفته‪ ،‬مفصل تر‬ ‫به نواقص و ضع ف های دولت قبل اش��اره داشته باشد‪.‬بنده‬ ‫سخنان رئی س جمهور را جامع و مناس��ب دیدم بناب راین اگر‬ ‫در فرصت ه��ای مختلف اینگونه گزارش��ات به م��ردم ارائه‬ ‫داده شود قطعا مردم امیدواریشان بیشتر م ی شود و تصورم‬ ‫این اس��ت که اکثریت جامعه از صحب ت های رئی س جمهور‬ ‫خوشحال و راضی باش��ند‪.‬با وجود انکه مجری های برنامه‬ ‫وارد صحب ت های رئی س جمهور م ی شدند و سعی م ی کردند‬ ‫جزئیاتی از سیاست ها و حتی رویکردهای اتی را مورد سوال‬ ‫قرار دهند‪ ،‬اما ایشان تس��لط خوبی داشتند و اصل مطالب و‬ ‫گزارشی که ب رای مردم بیان کردند در مجموع مفید بود و بنده‬ ‫امیدوارم این رویه ادامه پیدا کند‪» .‬‬ ‫همسو با هاشمی و علیخانی‪ ،‬سی د رضا اکرمی هم به‬ ‫دفاع از روحانی و گزارش صد روزه اش پرداخت‪.‬‬ ‫او که از سال های قبل از انقالب با حسن روحانی سابقه‬ ‫رفاقت و اشنایی داشته اکنون ریاست شورای فرهنگی نهاد‬ ‫ی گفته است‪« :‬در رابطه‬ ‫ریاست جمهوری را برعهده دارد‪ .‬اکرم ‬ ‫با مصاحبه تلویزیونی با رئی س جمهور سه نکته را باید یاداور‬ ‫ش��وم؛ اول اینکه مصاحبه در یک فضای خوب و صمیمی‬ ‫ برگزار ش��د که یک طرفه نبود‪ ،‬یعنی س��وال کردند و پاسخ‬ ‫ش��نیدند‪ .‬دوم اینکه از انجایی که اق��ای روحانی قول داده‬ ‫بود در پایان صد روز بگوید چه چیزی را دریافت کرده اس��ت‬ ‫بناب راین بیشترین وقت مصاحبه را به موضوعاتی چون تورم‪،‬‬ ‫نقدینگی‪ ،‬بدهکاری به بانک و پیمانکاران‪ ،‬گزارش مربوط به‬ ‫دارو‪ ،‬مباحث کنف رانس ژنو در این صد روز پرداخت تا معلوم‬ ‫شود که چه کار کرده اند‪ .‬سومین نکته در این گزارش مربوط‬ ‫به اینده بود تا کنف رانس ژنو با جدیت و ب رنامه ریزی ادامه پیدا‬ ‫کند‪ ،‬بناب راین امی��د دادند تا پایان امس��ال بتوانند تورم را به‬ ‫‪35‬درصد و در س��ال اینده به ‪25‬درصد برسانند بناب راین بنده‬ ‫در کل نمره مقبولی به مصاحبه رئی س جمهور م ی دهم‪».‬‬ ‫حاال حس��ن روحانی در میان موافق��ان و مخالفانش‬ ‫باید دوران ریاست جمهوری اش را ادامه دهد؛ دورانی که اگر‬ ‫خوب مدیریت شود م ی تواند او را به رئی س جمهور هشت ساله‬ ‫بدل کند‪ .‬حس��ن روحانی که مخالفانی جدی را حاال مقابل‬ ‫خود م ی بیند و باید تمام هنرش این باشد که صف موافقان‬ ‫را طوالن ی تر از صف مخالفان کند‪ .‬او در انتخابات خرداد ماه‬ ‫توانست این کار را به خوبی و البته به سختی انجام دهد‪ ،‬اما‬ ‫ایا م ی تواند در ادامه کار نیز چنین باشد؟ ‪g‬‬ ‫داستان انتخاب مجری‬ ‫برای گفت و گو با‬ ‫رئیس جمهور تبدیل به‬ ‫حاشی ه ای همیشگی شده‬ ‫است‪ .‬از نقدهایی که به‬ ‫مرتضی حیدری صورت‬ ‫می گرفت تا این بار که سه‬ ‫مجری گفت و گو با روحانی‬ ‫مورد توجه قرار گرفتند‪.‬‬ ‫موضوع این طور روایت‬ ‫شده که انگار صداوسیما‬ ‫قصد داشته اقایان حیدری‬ ‫و عابدینی را روانه پاستور‬ ‫کند اما دفتر ریاست‬ ‫جمهوری با انها مخالفت‬ ‫کرده تا در نهایت ترکیبی‬ ‫جدید از مجریان مقابل‬ ‫حسن روحانی بنشینند‪.‬‬ ‫ترکیبی که از سوی برخی‬ ‫مورد نقد قرار گرفت و‬ ‫برخی هم ان را پسندیدند‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫هنوز نقد جدی به دولت نشده است‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با عباس سلیمی نمین‬ ‫‪4‬‬ ‫عباس سلیم ی نمین همیشه بدون واهمه حرف هایش را م ی زند‪ .‬رک و صریح انتقاد م ی کند‪ .‬او درباره دولت حسن‬ ‫روحانی م ی گوید‪« :‬دولت منتقدانی در جبهه اصولگ رایی‪ ،‬اصالح طلبان و نیروهای میانی دارد‪ ».‬با او در مورد گزارش صدروزه‬ ‫حسن روحانی و مخالفان و موافقان رئی س جمهور گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫رئی س جمه�ور پ�س از ص�د روز تحوی ل گرفتن‬ ‫دولت‪ ،‬گزارش خود را به م�ردم ارائه کرد‪ ،‬واکنش‬ ‫گروه های سیاسی چطور بود‪ ،‬ایا ارایش منتقدان‬ ‫و حامیان دولت یازدهم را روشن تر کرد یا خیر؟‬ ‫‪ l‬گزارش دکتر روحانی بعد از گذش��ت ص��د روز از‬ ‫عمر کابینه او‪ ،‬در واقع انتظارات جامعه را تامین نکرد؛ اصوال‬ ‫انچه بیان ش��د را نم ی توان گزارش نامید چراکه انتظار ارائه‬ ‫گزارش عملکرد بعد از ص��د روز تحویل گرفتن امور اجرایی‬ ‫کشور‪ ،‬منطقی به نظر نم ی رس��د‪ .‬در واقع جامعه منتظر بود‬ ‫تا رئی س جمهور بگوید چه براوردی از اوضاع در صحنه عمل‬ ‫کس��ب کرده اس��ت‪ .‬به عبارت دیگر دولت نم ی تواند بعد از‬ ‫صد روز گزارش عملکرد بدهد‪ ،‬بلکه فق��ط م ی تواند گزارش‬ ‫براورد به مردم ارائه کند که چقدر امکانات موجود زمینه تحقق‬ ‫وعده های اولیه را فراهم م ی اورد‪ .‬قطعا اقای روحانی قبل از‬ ‫اینکه در مسند ریاست جمهوری قرار بگیرد‪ ،‬ذهنیتی از اوضاع‬ ‫کشور داشته و ب راس��اس ان در انتخابات به مردم وعده هایی‬ ‫داده اما وقتی در می دان عمل قرار گرفته‪ ،‬ارزیابی روشن تری از‬ ‫می زان تحقق وعده ها به دست اورده که چه موانعی را پیش‬ ‫‪22‬‬ ‫رو م ی بیند و چه قابلی ت هایی که قبال پی ش بینی نم ی کرده‪،‬‬ ‫ب رای رس��یدن به اهداف وجود دارد‪ .‬این براورده��ا قابل ارائه‬ ‫اس��ت؛ انتظار جامعه این بود که چنین گزارش��ی ارائه شود‪.‬‬ ‫متاسفانه یک فرهنگ غلطی ش��کل گرفته که دولت ها با‬ ‫نفی دولت های قبلی مدت ها وقت خود را س��پری م ی کنند‪.‬‬ ‫این فرهنگ سازنده و کارگشا نیس��ت‪ .‬چراکه مردم بیش از‬ ‫مسئوالن‪ ،‬مس��ائل گذش��ته را م ی دانند‪ ،‬وگرنه به یک نامزد‬ ‫ب رای پیروزی در انتخاب��ات رای نم ی دادند‪ ،‬بناب راین این گونه‬ ‫نیست که از قوت ها و ضع ف های دولت گذشته غافل باشند‬ ‫و ندانند اگر تورمی وجود داش��ته علتش چه بوده‪ .‬مردم قطعا‬ ‫علل مش��کالت موجود را با همه وجود احس��اس کردند که‬ ‫در انتخابات ان طور تصمیم گرفتن��د‪ ،‬بناب راین انتظار ندارند‬ ‫رئی س جمه��ور امروز بیاید گذش��ته را ب رایش��ان روایت کند؛‬ ‫م ی خواهند افق اینده را بدانند که چ��ه رقم م ی خورد‪ .‬اینکه‬ ‫مرتب دکتر روحانی بگوید ما دولت را این گونه تحویل گرفتیم‬ ‫و همه چیز صفر و سیاه بود ‪ -‬فارغ از انکه با واقعیت تطبیق‬ ‫داشته باشد یا نه ‪ -‬جوابگوی انتظار جامعه نیست‪ ،‬بناب راین‬ ‫باید این فرهنگ اصالح ش��ود‪ .‬اقای هاش��می هم سال ‪68‬‬ ‫وقتی ریاس��ت جمهوری را تحویل گرف��ت‪ ،‬در نماز جمعه و‬ ‫دیگر تریبون های رسمی اعالم کرد که میرحسین موسوی‬ ‫همه چیز را تخریب کرده‪ ،‬اقتصاد کش��ور را به صفر رسانده و‬ ‫همه پایه های اقتصادی تخریب و صنعت نابود ش��ده است‪.‬‬ ‫اقای هاشمی با این سخنرانی کار را شروع کرد و متاسفانه این‬ ‫مشی به یک فرهنگ تبدیل شد‪ .‬اگر اقای روحانی بخواهد با‬ ‫همین رویکرد جلو برود‪ ،‬بیش از اینکه دولت گذشته را تخریب‬ ‫کند دولت کنونی را دچار مشکل م ی کند‪ .‬اقای روحانی توجه‬ ‫کند با یک سری شخصی ت های بازنشسته امروز کار م ی کند؛‬ ‫یعنی کسانی که تحرک فیزیکی الزم را ب رای حل مشکالت‬ ‫جامعه ندارند‪ ،‬یعنی توان فیزیکی انها تحلیل رفته‪ ،‬اینکه به‬ ‫مزاح گفته م ی شود دولت بازنشستگان خیلی دور از واقعیت‬ ‫نیست‪ .‬بناب راین به تحرک واداشتن این افراد خود یک دشواری‬ ‫و سختی ب رای اقای روحانی در بر دارد اما رئی س جمهور با این‬ ‫اظهارات مش��کالت خودش را بیشتر م ی کند چون بهانه ای‬ ‫به دس��ت وزرایی م ی دهد که به صورت عادی هم به تحرک‬ ‫انداختن انها مشکل اس��ت‪ .‬چون انها در زمان پاسخگویی‬ ‫م ی گویند کشور کامال مختل شده را تحویل گرفتند و نباید‬ ‫انتظار داشت که ظرف یک س��ال یا دو سال وضعیت کشور‬ ‫بهبود پیدا کند‪ .‬در واق��ع وزرای کابینه روزی این جمله اقای‬ ‫روحانی را به خ��ود او ب ر م ی گردانند؛ پس بای��د اقای روحانی‬ ‫باب بیان چنین جمل��ه ای را ببندد و وزرای خ��ود را عادت به‬ ‫توجیه کم کاری و کم تحرک ی ندهد‪ .‬اقای روحانی باید امروز‬ ‫افق اینده ر ا ترس��یم کند‪ ،‬از تغییر تحوالت در دولت بگوید و‬ ‫جامعه را توجیه کند که به چه دلیل نیاز بود که این قدر تغییر و‬ ‫تحول در الیه های مختلف مدیریتی دولت انجام شود‪ .‬نتیجه‬ ‫این همه تغییر و تحول چیست؟ چه تاثیری در اینده کشور‬ ‫خواهد داشت؟ هدفمندی چه خواهد شد؟ برنامه دولت ب رای‬ ‫مهار تورم چیست؟ مسکن اجتماعی چگونه کلید م ی خورد‬ ‫و چه مزایا و چه تفاوتی با مسکن مهر دارد؟ به نظر من این‬ ‫ ترسیم افق اینده کمتر در صحب ت های ایشان دیده شد و تکرار‬ ‫چنین گزارشی اصال مناسب نیست‪ .‬ضمن انکه اقای روحانی‬ ‫باید توجه کند‪ ،‬گاهی شان رئی س جمهور ایجاب م ی کند که‬ ‫از برخی چالش ها خود را دور کند‪.‬‬ ‫ب ه نظر شما صحب ت های رئی س جمهور در ارایش‬ ‫جریان منتقد و حامی دولت تاثیر گذاشت؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬تاثیری نداشت‪ ،‬خیلی حرف های نو و تازه ای‬ ‫نبود‪ .‬قطعا بعضی از حرف ها را قبول دارم‪ ،‬قسمتی هم یاداوری‬ ‫ضع ف های دولت گذشته بود که جامعه از ان اطالع داشت و‬ ‫عبور کرده بود‪ .‬در کل معتقد نیس��تم رئی س جمهور گزارش‬ ‫عملکرد صد روزه داد که بتوانم درباره ان قضاوت کنم‪.‬‬ ‫برخی کارشناسان مسائل سیاسی م ی گویند تا‬ ‫پیش از گزارش ص�د روزه رئی س جمهور‪ ،‬جریان‬ ‫منتقد دولت یازدهم زیاد مواضع علنی نم ی گرفت‬ ‫تا به سنگ اندازی در مسیر دستگاه اجرایی متهم‬ ‫نش�ود اما پس از روز س�ه ش�نبه پنجم اذر‪ ،‬این‬ ‫مالحظه را کنار گذاش�ت و صریح تر از گذشته به‬ ‫انتقاد از دولت پرداخت‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬منتق��دان را نم ی ش��ود با یک تعریف ی��ا در یک‬ ‫چارچ��وب قرار داد چ��ون در عرصه نق��د نیروهای مختلفی‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫شما منتقدان را به چند گروه تقسیم م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬دولت منتقدانی در جبهه اصولگرایی‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫و نیروهای میانی دارد‪ ،‬ضمن انکه همراهانی نیز دارد که انها‬ ‫هم نظ راتی دارند‪.‬‬ ‫اصولگرایان در نقد دولت یکدست هستند؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬قطعا چنین نیست‪ .‬منتها این گزارش مبنای‬ ‫انتقاد نم ی تواند باش��د‪ .‬اگر رئی س جمهور ی��ک گزارش ارائه‬ ‫م ی داد‪ ،‬م ی شد به نقد ادعاهای مطرح شده در گزارش پرداخت‬ ‫اما اقای روحانی چند ب��ار تاکید کرد ک��ه همه چیز در زمان‬ ‫تحویل گرفتن دولت صفر ب��ود‪ ،‬حال انکه اقای محمدجواد‬ ‫ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه دولت یازدهم بسیار ارزنده تر سخن‬ ‫گفت‪ .‬او از کارهای دولت گذشته در زمینه مسائل هسته ای‬ ‫تجلیل و به نقش مس��ئوالن قبلی در توفیقات حاصل شده‬ ‫اش��اره کرد‪ .‬در واقع زحمات دولت گذشته را در زمینه مسائل‬ ‫هسته ای نادیده نگرفت‪.‬‬ ‫شما م ی گویید اصولگرایان در نقد دولت یکدست‬ ‫و ه م نظر نیس�تند‪ .‬جبه�ه پای�داری در قیاس با‬ ‫طیف تحولخ�واه (ایثارگران و رهپوی�ان) و جبهه‬ ‫پیروان خط ام�ام و رهبری چ�ه ن�وع انتقاداتی را‬ ‫بیان م ی کند؟‬ ‫‪ l‬نقدی که به پایداری داریم ان است که درباره دولت‬ ‫اقای روحانی بسیار افراطی عمل م ی کند که من قطعا این‬ ‫رویکرد را نم ی پس��ندم و درس��ت نم ی دانم‪ .‬پای��داری درباره‬ ‫مذاکرات هسته ای نیز موضعگیری های تندی داشت چون‬ ‫به هر صورت دولت توفیقاتی در این زمینه کسب کرد و این‪،‬‬ ‫جای قدردانی و سپاسگزاری دارد اما بعضی از اعضای پایداری‬ ‫خیلی تند برخورد کردند که خیلی اصولی نبود‪ .‬درباره مسائل‬ ‫نگرش��ی‪ ،‬گروه های اصولگرا با هم تفاوت دارند و ب راس��اس‬ ‫نگرش خود دولت را نقد م ی کنند اما معتقدم زمان الزم ب رای‬ ‫نقد هنوز در اختیار نیست‪ ،‬یعنی صد روز زمان زیادی نیست‬ ‫که بتوان عملکرد دولت را ب راساس ان نقد کرد‪ ،‬از طرفی هم‬ ‫صحب ت های اقای رئی س جمه��ور را گزارش نم ی دانم‪ ،‬بلکه‬ ‫صرفا یک نوع انتق��ال ضع ف ها و بیان همه مش��کالت به‬ ‫گذشته بود که این رویکرد اگر ادامه پیدا کند موجب سکون‬ ‫دولتمردان م ی شود و انها را از تحرک باز م ی دارد‪ .‬در کل االن‬ ‫نم ی توان عملکرد اقتصادی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و سیاست‬ ‫خارجی و داخلی دولت را سنجید یا مورد ارزیابی قرار داد‪.‬‬ ‫از بی�ن اضلاع اصولگرا یعن�ی جبه�ه پایداری‪،‬‬ ‫طیف تحولخواه (جمعیت ایثارگران و رهپویان) و‬ ‫جبهه پیروان خط امام و رهبری کدام طیف موضع‬ ‫معقول تری در قبال عملکرد دولت اتخاذ م ی کند؟‬ ‫‪ l‬انها منتظرند ببینند چه انجام م ی شود‪ ،‬بیشتر در‬ ‫حالت انتظار به سر م ی ب رند‪.‬‬ ‫جمعیت ایثارگران و رهپویان مثل پایداری انتقاد‬ ‫م ی کنن�د یا ب�ه م�رور زمان ب�ه پای�داری نزدیک‬ ‫م ی شوند؟‬ ‫‪ l‬انها هم انتقاداتی به وزرا داشته و دارند که منطقی‬ ‫و ب راساس مستندات است به طوری که خود اقای روحانی نیز‬ ‫تا حدی این جنس از انتقادات را پذیرفت‪ .‬صحب ت های اقای‬ ‫نادران درباره برخی وزرا مستدل و منطقی بود‪ .‬در کل این طیف‬ ‫از نیروهای اصولگرا از موضع جناحی برخورد نم ی کنند و بدون‬ ‫انکه دنبال معامله گری باشند‪ ،‬فقط ب راساس دفاع از مصالح‬ ‫عمومی حرکت و یافته های خود را ب رای اصالح روش دولت و‬ ‫منطق ی تر کردن رویکرد ان بیان م ی کنند‪.‬‬ ‫ایا ایثارگران به پایداری نزدیک م ی شود؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬نزدیک نم ی شود‪.‬‬ ‫نگاه مجل�س به دولت چگونه اس�ت؟ ه م اکنون‬ ‫عده ای از نمایندگان ب رای انکه دوره بعد هم بتوانند‬ ‫از حوزه های انتخابیه خود رای بیاورند‪ ،‬شاید کمی‬ ‫محافظه کارانه برخ�ورد کنند در عوض برخی هم‬ ‫نقد جدی به دولت اقای روحانی دارند‪ .‬به نظر شما‬ ‫کفه ترازو به سمت کدام طیف سنگینی م ی کند؟‬ ‫‪ l‬بستگی به عملکرد اقای روحانی دارد‪ .‬قطعا زمینه‬ ‫نقد اقای روحانی یک سال بعد از روی کار امدن دولت یازدهم‬ ‫فراهم خ واهد شد‪ .‬طبیعتا ان زمان مسائل شفاف تر خ واهد شد‪.‬‬ ‫موقعیت جریانات و نزدیکی و دوری شان از دولت‪ ،‬بستگی به‬ ‫این توفیق خواهد داش��ت و البته امیدواریم اقای روحانی در‬ ‫عرصه های مختلف اقتصادی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و سیاسی‬ ‫توفیق پی دا کند‪ .‬در این بین کسانی هستند که فرصت طلبانه‬ ‫روابط خود را با دیگران تنظیم م ی کنن��د‪ .‬اگر انها توفیقات‬ ‫دولت را ببینند‪ ،‬به دولت نزدیک م ی شوند و اگر نشانه های عدم‬ ‫‪ l‬این تفسیر را قبول ندارم‪.‬‬ ‫ه م اکن�ون در مجل�س کف� ه ت�رازو را به س�مت‬ ‫محافظه کاران س�نگی ن تر م ی بینی�د یا منتقدان‬ ‫صریح؟‬ ‫‪ l‬باید در اینده قضاوت ک��رد‪ .‬همان طور که گفتم‬ ‫بس��تگی به عوامل مختلفی دارد‪ ،‬مخصوصا انکه عملکرد‬ ‫یک سال نخس��ت دولت اقای روحانی تعیی ن کننده است‪.‬‬ ‫اگر رئی س جمهور مرت��ب روی ضع ف های دولت احمدی نژاد‬ ‫مانور دهد‪ ،‬زمان را از دست م ی دهد و ذهنیت جامعه از مساله‬ ‫مثبت نخواهد بود اما اگر اقای روحانی این مطلب را متوجه‬ ‫شود‪ ،‬بهانه دست وزرا ندهد و انها را در وادی خدمت به مردم‬ ‫و حل مشکالت کشور سوق دهد‪ ،‬اوضاع طور دیگری خواهد‬ ‫شد‪ .‬امیدواریم دولت یازدهم در مسیر درستی حرکت کند تا‬ ‫دورنمای اینده را ب رای جامعه و افق اینده روشن جلوه دهد و از‬ ‫این طریق محبوبیت کسب کند‪.‬‬ ‫شما گفتید طیف اقای حدادعادل و اقای الریجانی‬ ‫در مجلس نگاه معقول و منطقی به دولت یازدهم‬ ‫دارند‪ ،‬ایا این روند ادامه پیدا م ی کند؟‬ ‫‪ l‬تا حاال رویکرد انها معقوالنه بوده‪ .‬اما معلوم نیست‬ ‫در اینده هم همین روال ادامه پیدا کند‪ ،‬یعنی تا حاال اکثریت‬ ‫مجلس نس��بت به دولت این دیدگاه را داشته که دولت امده‬ ‫کار کند‪ ،‬پس باید زمان و فرصت داد و مشکل ب رای ان ایجاد‬ ‫نکرد اما از یک زمانی به بعد‪ ،‬به طور اهسته انتظار و مطالبات‬ ‫جامعه پررنگ م ی شود و طبیعتا نمایندگان متاثر از مطالبات‬ ‫جامعه مواضع خود را تنظیم م ی کنند‪.‬‬ ‫االن موض�ع اصالح طلبان را در قب�ال دولت اقای‬ ‫روحانی چگون�ه ارزیابی م ی کنید؟ ایا یکدس�ت‬ ‫هس�تند‪ ،‬یعنی دولت را از خودش�ان م ی دانند یا‬ ‫رقیب م ی شمرند؟‬ ‫‪ l‬در میان اصالح طلبان هم جریان های متعدد وجود‬ ‫دارد‪ ،‬بعضی از جریانات خود را با اق��ای روحانی در انتخابات‬ ‫مجلس اینده رقیب م ی دانند‪.‬‬ ‫مثل چه کسانی؟‬ ‫‪ l‬مثال اقای ع��ارف ت�لاش دارد در مجلس اینده‬ ‫موقعیتی ب رای خود رقم بزند‪ ،‬طبیعت��ا جریان اقای خاتمی‪،‬‬ ‫جریان اقای هاش��می و طیف اقای روحانی نیز در این وادی‬ ‫قرار خواهن��د گرف��ت و رقابت های چش��مگیری میان انها‬ ‫به وجود خواهد امد‪ ،‬گرچه انها هم اکنون پرهیز دارند که این‬ ‫مساله اشکار شود اما به تدریج شکل م ی گیرد‪ ،‬البته شدت و‬ ‫قلّت ان بستگی به موقعیت دولت در جامعه دارد‪ .‬اگر موقعیت‬ ‫دولت روز به روز تقویت شود‪ ،‬جریان های اصالح طلب هی چ گاه‬ ‫گامی باالتر از دولت اقای روحانی بر نم ی دارند و نم ی گویند‬ ‫اصالح طلب واقعی ما هس��تیم و رئی س جمهور اصالح طلب‬ ‫ان چنانی نیس��ت اما اگر روحانی توفیقاتی را در اجرا کسب‬ ‫نکند انها یک گام به جل��و برخواهند داش��ت‪ ،‬بناب راین این‬ ‫طور نیست که اصولگرایان فقط رقیب دولت یازدهم باشند‪،‬‬ ‫جریان های اصالح طلب هم مستعد رقابت هستند‪ ،‬البته به‬ ‫فعلیت رسیدن این مساله به می زان محبوبیت اقای روحانی‬ ‫در جامعه بستگی دارد‪.‬‬ ‫کارگزاران در قیاس با سایر طی ف های اصالح طلب‬ ‫همراه تر با دولت روحانی است‪.‬‬ ‫‪ l‬متاسفانه تا حدی درست است‪.‬‬ ‫این را متاثر از اقای هاش�می م ی بینید یا ماهیت‬ ‫کارگزاران چنین است؟‬ ‫‪ l‬ماهیت کارگزاران این اس��ت که با هر دولتی کار‬ ‫م ی کند‪ ،‬یعنی این طور نیست که اصول و مبانی داشته باشند‪،‬‬ ‫قطعا زمینه نقد‬ ‫اقای روحانی یک‬ ‫سال بعد از روی‬ ‫کار امدن دولت‬ ‫یازدهم فراهم‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫طبیعتا ان زمان‬ ‫مسائل شفاف تر‬ ‫خواهد شد‬ ‫این ویژگی کارگزاران موجب م ی ش��ود ه��ر دولتی را فرصت‬ ‫ببیند و بخواهد از ان استفاده کند تا بحث های خود را پیش‬ ‫ببرد‪ .‬در دولت کنونی بیشتر مسائل اقتصادی دست جریان‬ ‫کارگزاران است‪ ،‬البته رقابت هایی در همین صد روزه در درون‬ ‫کابینه به وجود امده است‪.‬‬ ‫بین اصالح طلبان و کارگزاران؟‬ ‫‪ l‬بین اصالح طلبان و کارگزاران این رقابت وجود دارد‬ ‫اما جریان های مختلفی هم در درون هیات دولت هس��تند‬ ‫که از لحاظ نگرش��ی با هم متفاوتند‪ ،‬کسانی که حول اقای‬ ‫اسحاق جهانگیری معاون اول یا اقای نهاوندیان رئی س دفتر‬ ‫رئی س جمهور جمع ش��دند‪ ،‬قطعا با هم اختالف دیدگاه دارند‬ ‫که می زان بروز و ظهور این اختالفات هم بستگی به شرایط‬ ‫دولت دارد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫جبهه پیروان خط امام و رهبری و راس�ت سنتی‬ ‫چگونه هستند؟ منتقدند یا سکوت پیشه کردند؟‬ ‫ش�ما این فرض را قبول دارید اگر نماینده ای نقد‬ ‫جدی به دولت اقای روحانی کند‪ ،‬ممکن است در‬ ‫مجلس بعدی رای نیاورد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬جریان اق��ای حداد و اق��ای الریجانی در مجلس‬ ‫نسبت به پایداری منطق ی تر برخورد م ی کنند‪.‬‬ ‫توفیق را مشاهده کنند‪ ،‬فاصله م ی گی رند‪ ،‬بناب راین بستگی دارد‬ ‫در یک سال اینده دولت چگونه عمل م ی کند‪.‬‬ ‫تا انتخابات مجلس انتقادات ب�ه دولت افزایش‬ ‫پیدا م ی کند یا کاه�ش؟ روحانی م ی تواند فضای‬ ‫نقد به دولت را کنترل کند؟‬ ‫‪ l‬قطعا نم ی تواند فضای نق��د را کنترل کند‪ ،‬مگر از‬ ‫طریق افکار عمومی‪ .‬دولت انتقادهایی را به رسانه ملی دارد‬ ‫و عدم رضایت خود را از رسانه ملی به صورت مشهودی بروز‬ ‫م ی دهد؛ با اینکه رسانه ملی خیلی زمینه انتقادی ب رای دولت‬ ‫فراهم نکرد‪ ،‬ب��ا این وجود دولت خیلی از رس��انه ملی راضی‬ ‫به نظر نم ی رس��د‪ .‬نم ی دانم چه کس��انی به اقای روحانی‬ ‫مش��ورت م ی دهند‪ .‬اگر تصور این باشد در صورتی که رسانه‬ ‫ملی کامال تبلیغ دولت را انجام دهد و ارگان تبلیغاتی دولت‬ ‫شود همه مس��ائل دولت قابل حل است و م ی تواند به افکار‬ ‫عمومی ان طور که م ی خواهد جهت دهد‪ ،‬این تصور غلطی‬ ‫است‪ .‬با مطالعه در احوال دولت های گذشته درک این واقعیت‬ ‫به سهولت امکان پذیر است‪.‬‬ ‫اقای روحانی در مصاحب�ه تلویزیونی خود گفت‬ ‫«رفتاری که امروز با دولت من م ی شود مثل صد روز‬ ‫اخر دولت های قبلی است»‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬اصال چنین نظری را نم ی پذیرم‪ .‬ک��دام انتقادات‬ ‫جدی ب��ه اقای روحانی ص��ورت گرفته؟ این س��خن خالف‬ ‫واقع است‪.‬‬ ‫شایدمنظورشان نقدهایی اس�ت که رسانه ملی‬ ‫درباره تصمیمات دولت م ی گذارد‪.‬‬ ‫‪ l‬هنوز نقد جدی به دولت یازدهم وارد نش��ده چون‬ ‫عملکردی نبوده که نقدی باشد‪ .‬یک موقع دولت عملکردی‬ ‫ارائه م ی دهد‪ ،‬بعد ب راساس ان مورد نقد واقع م ی شود‪ ،‬حال انکه‬ ‫این اتفاق ب رای دولت یازدهم نیفتاده است‪ .‬این خیلی سخن‬ ‫خالف واقعی است که گفته شود نقدی که به دولت روحانی‬ ‫اس��ت مثل صدروزه اخر دولت های گذش��ته است‪ .‬مطالعه‬ ‫‪23‬‬ ‫بایدازدولتحمایتکنیم‬ ‫صد روز اخر دولت اقای احمدی نژاد و خاتمی نش��ان م ی دهد‬ ‫که چه انتقادهای جدی به انها وارد م ی شد‪.‬‬ ‫اگر ابت�دای دولت ه�ا را در نظ�ر بگیریم‪ ،‬جنس‬ ‫نقدهایی که االن به دولت یازدهم مطرح م ی شود‬ ‫بیشتر شبیه زمان اقای احمدی نژاد است یا اقای‬ ‫خاتمی؟‬ ‫‪ l‬طبیعتا ش��بیه زمان اق��ای خاتمی اس��ت‪ ،‬البته‬ ‫مقداری معتدل و منطق ی تر‪ .‬چون تشابه چندانی بین دولت‬ ‫اقای روحانی و احمدی نژاد نم ی بینیم که بگویم به دولت نهم‬ ‫و دهم شبیه است‪.‬‬ ‫معتقدید هرچه م ی گذرد انتقادها به دولت یازدهم‬ ‫بیشتر م ی شود؟‬ ‫‪ l‬م ی تواند بیشتر شود‪.‬‬ ‫چون گفتید اق�ای روحانی نم ی توان�د انتقادها را‬ ‫کنترل کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬اگر رئی س جمهور انرژی خ��ود را در وادی کنترل‬ ‫بگذارد نم ی تواند انتقادها را کنترل کند‪ ،‬او اگر انرژی خود را در‬ ‫وادی تحرک بخشیدن به وزرا صرف کند موفق م ی شود‪ .‬شاید‬ ‫چیزی که عدم رضایت ایجاد کرده این بوده که رئی س جمهور‬ ‫گفته خزانه صفر است‪ .‬رئی س جمهور این ادعا را کرده‪ .‬رسانه‬ ‫ملی و رس��انه ها دیگر طبعا از مس��ئوالن قبلی سوال و انها‬ ‫نیز از عملکرد خود دفاع م ی کنند‪ .‬نباید انتظار این باش��د که‬ ‫حرکت رسانه ملی یکسویه باش��د یعنی اقای روحانی حرف‬ ‫بزند و جامعه فقط این حرف را بشنود‪ ،‬این فضا پایدار و قابل‬ ‫کنترل نخواهد بود‪ .‬باالخره حرف ه��ای دیگر نیز به جامعه‬ ‫م ی رسد‪ ،‬حتی اگر دولت بتواند رسانه ملی را از طریق بودجه و‬ ‫شیوه های مختلف تحت کنترل در بیاورد‪ ،‬این راهش منطقی‬ ‫نیست‪ ،‬کما اینکه دیگران هم نتوانستند این کار را انجام دهند‪.‬‬ ‫اقای هاشمی هم در زمان ریاست جمهوری خود رسانه ملی‬ ‫را وادار به همراهی کرد اما نتوانس��ت راه اطالع گیری جامعه‬ ‫را ب راساس س�لایق خود تنظیم کند‪ ،‬قطعا اقای روحانی هم‬ ‫نخواهد توانست‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫جنس غالب انتقاداتی که در اینده به دولت مطرح‬ ‫م ی شود بیشتر چیست؟‬ ‫‪ l‬انتظار عمده جامعه از اقای روحانی حل مس��ائل‬ ‫اقتصادی اس��ت‪ .‬اگر دولت در این راه توفیقاتی کسب نکند‪،‬‬ ‫زمینه های بروز انتقادهایی در حوزه های دیگر نیز فراهم خ واهد‬ ‫ش��د‪ .‬چون اقای روحانی وعده های خود را بر مبنای مس��ائل‬ ‫اقتصادی ق��رار داد‪ .‬اقای روحانی وع��ده داد صد روزه وضعیت‬ ‫جامعه را به لحاظ اقتصادی دگرگون خواهد کرد‪ .‬شاید بگوید‬ ‫ما در این صد روز بیشتر داشتیم براورد م ی کردیم و بعد نتیجه‬ ‫ب راورد موانع و قوت ها و ضع ف ها را بگوید؛ این هم قابل پذیرش‬ ‫است اما نقد گذشته را مردم نم ی خ واهند و سوال م ی کنند بعدش‬ ‫چه؟ دولت یازدهم ب رای حل مشکالت چه کار کرد؟ اشکالی ندارد‬ ‫که دولت کارشناسانی را به صداوسیما بفرستد و با کارشناسان‬ ‫دولت گذشته میزگردهایی بگذارند اما اقای روحانی باید متوجه‬ ‫شان خود باشد‪ .‬جامعه در شان رئی س جمهور از او انتظار دارد‪،‬‬ ‫بناب راین به نظر من گزارشی که اقای روحانی داد انی نبود که‬ ‫جامعه انتظار داشت‪ .‬گزارشی ب رای جامعه ارزشمند است که افق‬ ‫اینده را ترسیم کند‪ .‬وقتی افق اینده روشن شد‪ ،‬وزرا نیز مجبورند‬ ‫ب رای تحقق ان افق تحرک بیشتری داشته باشند‪ ،‬ضمن انکه‬ ‫طی ف هایمختلفسیاسیونونمایندگانمجلسنیزم ی توانند‬ ‫همفکری و کمک کنند تا توانمندی های دولت تقویت شود‪.‬‬ ‫در کل معتقدید بین حامیان دولت‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫و میان منتقدان‪ ،‬اصولگرایان در اکثریت هستند؟‬ ‫‪ l‬من خیلی اصرار ندارم که یک تعریف خیلی قالبی‬ ‫داشته باش��م‪ .‬برخی اصولگرایان با دولت به شدت همراهی‬ ‫م ی کنند و برخی اصالح طلبان برعکس مایلند ه ر چه زودتر‬ ‫اقای روحانی شکس��ت بخورد تا انها بیایند خود را به عنوان‬ ‫یک مجری کارامد معرفی کنن��د‪ ،‬بناب راین نم ی توان قطعی‬ ‫درباره این مساله نظر داد‪g .‬‬ ‫‪24‬‬ ‫گفت وگو با محمدحسن غفوری فرد‬ ‫‪5‬‬ ‫دکتر محمدحس�ن غفوری فرد از چهره های صاحب نظر در جریان اصولگرای س�نتی اس�ت که عالوه بر فعالیت‬ ‫سیاسی در تشکل های اصولگ را‪ ،‬دارای سوابق اج رایی ف راوانی است‪ .‬او حتی در چند دوره نیز بخت خود را ب رای رسیدن به‬ ‫کرسی ریاست جمهوری ازمود‪ ،‬اما بخت با او یار نبود و نتوانست در این مسیر به توفیق چندانی دست یابد‪ .‬غفوری فرد‬ ‫در گفت وگو با هفته نامه مثلث به بررسی جریان های موافق و مخالف دولت پرداخته است‪.‬‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقای دکتر! بعد از گذشت صد روز از عملکرد دولت‬ ‫اقای روحانی‪ ،‬مشخص ش�د که رئی س جمهور با‬ ‫طی ف های مختلفی از موافق�ان و مخالفان مواجه‬ ‫اس�ت؛ موافقان جدی و موافقان معتدل از یک سو‬ ‫و مخالفان تند و مخالفان نس�بتا معتدل از سوی‬ ‫دیگر‪ .‬ایا شما به این تقسی م بندی قائل هستید یا‬ ‫جریان های موافق و مخالف دول�ت را در چارچوب‬ ‫دیگری تقسیم م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬هنوز ب رای تصمیم گیری و قض��اوت درباره دولت‬ ‫اقای دکتر روحانی زود است و نم ی توان تنها بعد از گذشت چهار‬ ‫ماه‪ ،‬کارنامه دولت را نقد و بررسی کرد‪ .‬البته طبعا دولت در این‬ ‫دوره دستاوردهایی داشته که موافقان ان را تحسین م ی کنند و‬ ‫مخالفان نیز ب راساس عملکرد دولت‪ ،‬ان را نقد م ی کنند‪ .‬اقای‬ ‫روحانی در دوره رقابت های انتخاباتی‪ ،‬شعار اعتدال و دولت تدبیر‬ ‫و امید سر داد‪ ،‬اما امروز برخی اصولگرایان معتقدند که دولت‬ ‫چندان در راستای شعار اعتدال حرکت نکرده و در اغلب موارد به‬ ‫اصالح طلبان نزدیک بوده است‪ .‬ب رای مثال تمام استانداران از‬ ‫جریان اصالح طلب یا از میان چهره های مستقل انتخاب شده اند‬ ‫و حتی یک نفر از اصولگرایان‪ ،‬استاندار دولت یازدهم نیست‪.‬‬ ‫البته نباید فراموش کرد که بسیاری از اصولگرایان در انتخابات‬ ‫ی اقایان والیتی‪ ،‬قالیباف وجلیلی‬ ‫از ایشان حمایت نکردند و حام ‬ ‫بودند؛ بناب راین نم ی توانند توقع داشته باشند که دولت از انها‬ ‫در سطوح عالی مدیریت اجرایی استفاده کند‪ .‬اما درعی ن حال‬ ‫م ی گویند دولت ش��عار اعتدال را رعایت نکرده است‪ .‬در طرف‬ ‫مقابل‪ ،‬اغلب اصالح طلبان با عملکرد اقای روحانی موافقند؛ چه‬ ‫در حوزه انتصابات و چه در حوزه موافقتنامه هسته ای ژنو‪ .‬اما‬ ‫اصالح طلبان تندرو فشارهایی را وارد م ی کنند که سرعت این‬ ‫ی که ب راس��اس امار منتشرشده‪،‬‬ ‫تغیی رات افزایش یابد؛ درحال ‬ ‫تغیی رات دولت اقای روحانی از دولت های گذشته بیشتر بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬به اعتقاد اصولگرایان‪ ،‬این حجم و س��رعت تغیی رات‪،‬‬ ‫چندان با اعتدال سازگار نیست و استاندارهایی از دولت گذشته‬ ‫و با گرایش اصولگرایی بودند که عملکرد موفقی داشتند‪ .‬البته‬ ‫کسان ی که به اعتدال معتقدند‪ ،‬قبول دارند که دولت جدید حق‬ ‫دارد افراد همراه و همفکر خود را در راس کار قرار دهد؛ اما این به‬ ‫معنای ان نیست که مدی ران دولت گذشته مورد اعتماد نیستند‬ ‫و عملکردشان مورد قبول نبود‪ .‬همچنین تغیی رات اعمال شده‬ ‫از سوی دولت در دانشگاه ها نیز مورد توجه و استناد منتقدان‬ ‫قرار گرفته اس��ت‪ .‬درعی ن حال معتدالن دو جناح معتقدند که‬ ‫تنش های گذش��ته کمرنگ تر‪ ،‬امیدها بیش��تر‪ ،‬ش��رایط کار‬ ‫مساعدتر و روحیه مردم بهتر شده و همین موضوع سبب شده‬ ‫است که چرخ های کشور بهتر از قبل بچرخد‪.‬‬ ‫پاس�خ دولت به انتقاداتی که در این زمینه مطرح‬ ‫م ی ش�ود این است که برای پیش�برد اهداف خود‬ ‫م ی خواهد افراد نزدیک به خود و کس�انی را که با‬ ‫دولت همسو هستند انتخاب کند‪.‬‬ ‫‪ l‬این حق دولت اس��ت که همکاران خود را از میان‬ ‫همفکران خود با رعایت اصل شایسته ساالری انتخاب کند‪.‬‬ ‫اما بخش های��ی از جامعه نیز منتقد این تغیی رات هس��تند و‬ ‫دولت نم ی توان��د این انتقادات را نادیده بگی��رد‪ .‬اقای روحانی‬ ‫هم در ابتدای کار خود اع�لام کرد که من رئی س جمهور تمام‬ ‫مردم هستم و بر این اساس‪ ،‬ایشان رئی س جمهور همه مردم‬ ‫ای ران است؛ حتی کسانی که به او رای نداده اند یا در انتخابات‬ ‫شرکت نکرده اند‪ .‬مقام معظم رهبری پیش از انتخابات با دید‬ ‫گسترده فرمودند حتی کسانی هم که نظام و کارگزاران ان را‬ ‫قبول ندارند‪ ،‬در انتخابات شرکت کنند و سرنوشت کشور خود را‬ ‫تعیین نمایند‪ .‬یکی از حقایق جامعه ما این است که عده ای از‬ ‫شرایط فعلی ناراضی هستند؛ باید نظ رات این گروه – حت ی اگر‬ ‫در اقلیت هم باشند ‪ -‬لحاظ شود‪ .‬اینکه رئی س جمهور بگوید‬ ‫من با این شعارها در انتخابات شرکت کرده ام و مردم ب راساس‬ ‫این شعارها به من رای داده اند س��خن درستی است؛ اما کنار‬ ‫گذاشتن تمام استانداران ب هدلیل انتساب به جریان اصولگرایی‬ ‫از اعتدال به دور است‪ .‬من اصل این نظر را قبول دارم و معتقدم‬ ‫که رئی س جمهور باید کسانی را انتخاب کند که با شعارهای‬ ‫انتخابات ی اش هماهنگ باشند؛ اما کنار گذاشتن جریان های‬ ‫دیگر‪ ،‬حتی ب رای رئی س جمهور هم مفید نیس��ت و ایشان را‬ ‫محدود م ی کند‪ .‬ما این مس��اله را در زم��ان دولت نهم و دهم‬ ‫تجربه کردیم و شاهد بودیم که عمدتا نزدیکان اقای احمدی نژاد‬ ‫و کسانی که در شهرداری ته ران‪ ،‬دانش��گاه علم و صنعت و‬ ‫استانداری اردبیل با ایشان همراه بودند‪ ،‬در دولت به کار گرفته‬ ‫ش��دند‪ .‬این در حالی بود که رئی س جمهور سابق‪ ،‬شعار دولت‬ ‫‪ 75‬میلیونی سر داد اما عمال از این حلقه بسته استفاده کرد‪.‬‬ ‫ی کشور‬ ‫هر قدر این دایره وسی ع تر شود‪ ،‬وحدت و انسجام مل ‬ ‫بیشتر خواهد شد و اقتدار نظام افزایش خواهد یافت‪ .‬در غیر‬ ‫این صورت ممکن است برخی فکر کنند در نظام به کار گرفته‬ ‫نم ی ش��وند و با کناره گرفتن از مس��ائل سیاسی و اجتماعی‪،‬‬ ‫منزوی ش��وند و مردم و نظام مقدس جمهوری اس�لامی از‬ ‫خدمات انان محروم شدند‪.‬‬ ‫به بحث در خصوص موافقان و مخالفان بازگردیم‪.‬‬ ‫مخالفان دولت دو گروه هستند؛ یکی جریانی که با‬ ‫لحنی تند انتقاد م ی کند و عملکرد دولت را ‪ -‬ب ه ویژه‬ ‫درخصوص مذاک رات هسته ای ‪ -‬زیرسوال م ی برد و‬ ‫طیف دیگر‪ ،‬منتقدان معتدل تری هستند که جریان‬ ‫تحولخواه اصولگرای�ان ان را نمایندگی م ی کنند‪.‬‬ ‫ارزیابی شما از جریان مخالف دولت چگونه است؟‬ ‫‪ l‬ببینید! انتقاد حق ه ر کسی است؛ چه موافق باشد‬ ‫و چه مخالف‪ .‬اگر انتقاد نباشد‪ ،‬جامعه دچار رکود و پسرفت‬ ‫م ی شود و حتی شخص رئی س جمهور تاکید کرده است که‬ ‫دولت از انتقاد اس��تقبال م ی کند‪ .‬ما در هم��ان روزهای اول‬ ‫انقالب خدمت حضرت امام(ره) رسیدیم و عرض کردیم که‬ ‫اگر از دولت موقت انتقاد داریم‪ ،‬بگوییم یا نگوییم؟ ایش��ان‬ ‫فرمودند‪« :‬انتقاد نه تنها حق؛ بلکه وظیفه همگانی است‪»...‬‬ ‫منتها انتقاد با تخریب یا خالف گویی متفاوت اس��ت‪ .‬مثال‬ ‫وقتی قانونی در مجلس تصویب م ی شود‪ ،‬حدود ‪ 60‬درصد‬ ‫نماین��دگان به ان رای مواف��ق م ی دهن��د و ‪ 40‬درصد دیگر‬ ‫مخالف هس��تند‪ .‬اما هنگامی که به عنوان قانون ب رای اجرا‬ ‫ابالغ شد‪ ،‬همه موظف هستند که قانون را اجرا کنند‪ .‬امروز‬ ‫هم همه حق دارند به دولت انتقاد کنند؛ اما کسان ی که تابع‬ ‫رهبری هستند‪ ،‬باید توجه داش��ته باشند که ایشان عملکرد‬ ‫کلی دولت را هدایت‪ ،‬حمایت و تایی��د کردند‪( .‬به خصوص‬ ‫در امور مس��ائل هس��ته ای) ما هم صددرصد از این مساله‬ ‫حمایت م ی کنیم اما معتقدیم که در برخی موارد م ی شد بهتر‬ ‫عمل کرد‪ .‬در عی ن حال ممکن است برخی به دالیل مختلف‬ ‫مخالف دولت باشند و مثال بگویند که ما در مذاکرات کمتر‬ ‫از انچه از دست داده ایم‪ ،‬به دست اورده ایم؛ این حق انهاست‪.‬‬ ‫یا ش��اید برخی بگویند محدودیت هایی ک��ه ‪ 5+1‬ب رای ما‬ ‫ایجاد کرده‪ ،‬پیشرفت های تکنولوژیک ما را با موانعی مواجه‬ ‫م ی سازد‪ .‬اما زمانی که دولت به نمایندگی از ملت تصمیمی‬ ‫ اتخاذ کرد‪ ،‬دموکراسی حکم م ی کند‬ ‫که همه ‪ -‬اعم از موافق و مخالف‬ ‫ از ان تصمی��م حمای��ت کنند و‬‫خدای ناکرده مانعی در پیش��رفت‬ ‫امور ایجاد نکنند‪.‬‬ ‫بر چه اساسی این روندهای متفاوت را در حمایت‬ ‫از دولت در پیش گرفته اند؟‬ ‫‪ l‬ما همواره اقای هاشمی و اقای ناطق نوری را جزو‬ ‫اصولگرایان م ی دانیم‪ .‬اینها از استوانه های انقالبی هستند و‬ ‫سهم اساسی در پیروزی انقالب داشتند‪ .‬من اقای ناطق نوری را‬ ‫از سال ‪ 1337‬از نزدیک م ی شناسم که همیشه در خط امام(ره)‬ ‫و رهبری حرکت کرده اند و اقای هاش��می هم از یاران نزدیک‬ ‫امام(ره) و رهبری هس��تند‪ .‬حمایت این دو نفر از دولت اقای‬ ‫روحانی ب راساس تش��خیص انقالبی و مذهب ی شان است و‬ ‫نفعی در این میان ندارند‪ .‬اق��ای ناطق نوری اعالم کرده اند که‬ ‫عمر سیاسی من تمام شده و درخ واست پست و مقام یا منفعت‬ ‫خاصی ندارند‪ .‬این دو مجتهد سیاسی‪ ،‬ب راساس تشخیص خود‬ ‫از دولت قانونی که از س��وی مقام معظم رهبری تنفیذ شده‪،‬‬ ‫حمایت م ی کنند‪ .‬این سیاس��ی کاری نیست؛ بلکه بر مبنای‬ ‫نظر مدرس است که سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین‬ ‫سیاست ماست که نش��ات گرفته از دیانت این دو شخصیت‬ ‫موافقان را هم م ی توان به دو دسته تقسیم کرد؛‬ ‫گروه�ی همچون اقای هاش�م ی رفس�نجانی و‬ ‫اقای ناطق نوری ج�دی‪ ،‬صریح و ب ی پرده از دولت‬ ‫حمایت م ی کنند و گروهی دیگر همچون جریانی‬ ‫از اصالح طلبان منتس�ب به اقای خاتمی‪ ،‬دالیل‬ ‫دیگری برای موافقت با دولت دارند‪ .‬این جریان ها‬ ‫ب ه طور کلی‪ ،‬عملکرد دولت در‬ ‫این رابطه بیشتر نقش داشته‬ ‫یا مسائل سیاسی در این زمینه‬ ‫موثر است؟‬ ‫بزرگ م ی باش��د‪ .‬اما گروهی ک��ه به دالیل دیگ��ری از دولت‬ ‫حمایت م ی کنند‪ ،‬بخش��ی از اصولگرایان و طیف نزدیک به‬ ‫اقای خاتمی است‪ .‬سیاست با فلسفه متفاوت است؛ در فلسفه‬ ‫به دنبال استدالل و برهان هستند اما در سیاست به دنبال نتیجه‬ ‫هستند و ب هدلیل حرکت یک گروه یا جریان در مسیر نظام‪ ،‬از ان‬ ‫حمایت م ی کنند‪ .‬امروز باید از هر گروهی که از دولت حمایت‬ ‫م ی کند‪ ،‬استقبال و تشکر کرد‪ .‬این گروه ها به هر دلیلی به این‬ ‫نتیجه رس��یده اند که از این دولت حمایت کنند؛ ولو اینکه به‬ ‫این دولت رای نداده باش��ند‪ .‬مثال مرحوم اقای عسگراوالدی‬ ‫به اقای روحان��ی رای نداد؛ اما اعالم کرد ک��ه من از این دولت‬ ‫حمایت م ی کنم‪.‬‬ ‫از زمانی که اقای روحانی گ�زارش صد روزه دولت‬ ‫را ارائه ک�رد‪ ،‬گروه�ی از موافقان ایش�ان به صف‬ ‫منتقدان پیوس�تند‪ .‬ارزیابی ش�ما از این موضوع‬ ‫چیس�ت؟ فکر م ی کنید مخالفت ه�ا و انتقادات‬ ‫براساس عملکرد دولت بوده یا مسائل سیاسی‬ ‫در این رابطه دخیل است؟‬ ‫‪ l‬اینها طیف وسیع و گوناگونی هستند و نم ی توان‬ ‫درباره همه انها قضاوت یکسانی داش��ت‪ .‬عده ای معتقدند‬ ‫اقای روحانی ش��عار اعتدال داد و مردم از این شعار حمایت‬ ‫کردند؛ اما اکنون معتقدند که این شعار تحقق نیافته است‪.‬‬ ‫دبیرکل حزب موتلفه در گزارش خود اعالم م ی کند که انچه‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪ l‬جلوت��ر از رهب��ری‬ ‫حرکت کردن در هیچ نظامی معنا‬ ‫ندارد؛ خصوصا در نظام اس�لامی‬ ‫که رهب��ری در جای��گاه ول ی فقیه‬ ‫و ول ی امر مس��لمین است‪ .‬چنین‬ ‫رفتاری حتی در نظام های غیردینی‬ ‫هم قابل قبول نیس��ت‪ .‬ول ی فقیه‬ ‫نایب امام زمان(عج) است و فرامین‬ ‫ایش��ان نه تنها از لحاظ قانونی و‬ ‫سیاسی ‪ -‬اجتماعی‪ ،‬بلکه از نظر‬ ‫شرعی نیز ب رای ما تکلی ف اور است‪ .‬کس��انی که رهبری را‬ ‫قبول دارند نباید از ایشان تندتر بروند یا ارام تر حرکت کنند؛‬ ‫چه بسا خود ایشان هم معتقدند که اگر انتقادی وجود دارد باید‬ ‫مطرح شود‪ .‬مثال روزنامه کیهان و مدیرمسئول ان منصوب‬ ‫رهبری هستند‪ ،‬اما انتقاداتی را مطرح م ی کنند که انتقادات‬ ‫خوبی هم هس��ت‪ .‬ما باید ب رای بیان نظ رات مختلف‪ ،‬فضا‬ ‫را باز کنیم؛ ام��ا درعی ن حال «اعالم نظر» ب��ا «اعمال نظر»‬ ‫بس��یار متفاوت اس��ت‪ .‬مثال اگر فردی با ی��ک مصوبه یا‬ ‫موافقتنامه مخالف باش��د و نظر خود را اعالم کند‪ ،‬اقدامات‬ ‫بسیار شایسته در چارچوب قوانین پذیرفته شده م ی باشد اما‬ ‫اگر بخواهد ب راساس این نظر عمل کند‪ ،‬پذیرفتنی نیست‪.‬‬ ‫البته کسان ی که جلوتر از رهبری حرکت م ی کنند نم ی توانند‬ ‫تابع والیت فقیه باشند‪ .‬کسانی که به والیت فقیه اعتقاد دارند‪،‬‬ ‫جلوتر از رهبری حرکت نم ی کنند و حرف رهبری ب رای انها‬ ‫فصل الخطاب است‪ .‬همه م ی توانند نظ رات خود را بیان کنند‬ ‫اما باید تابع نظ رات جمعی کشور باشند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫البت�ه برخ�ی معتقدن�د‬ ‫تع�دادی از گروه ه�ای‬ ‫سیاس�ی ‪ -‬که بیش�تر در‬ ‫میان اصولگرایان هستند‬ ‫ به ه�ر قیمتی ب�ا دولت‬‫مخالفند و گاهی از رهبری‬ ‫هم جلوتر حرکت م ی کنند‪.‬‬ ‫ایا این نگاه را قبول دارید؟‬ ‫انجام م ی ش��ود با ش��عار اعتدال زاویه دارد‪ .‬ایش��ان به دلیل‬ ‫عالقه به ش��عار اعتدال از اقای روحانی حمایت کرد و حاال‬ ‫از رئی س جمهور انتقاد م ی کند‪ .‬گ��روه دیگر‪ ،‬طیف تندروی‬ ‫اصالح طلبان بودن��د که تصور م ی کردند ب��ر دولت یازدهم‬ ‫اشراف خواهند داش��ت و چهره های تندتری در دولت حضور‬ ‫خواهند یافت؛ اما دیدند که این اتفاق نیفتاد و از اقای روحانی‬ ‫ناامید شدند‪ .‬عده ای هم از انتصاباتی که توسط شخص اقای‬ ‫روحانی و وزی ران ایش��ان انجام شده‪ ،‬ناراحت هستند و موضع‬ ‫خود را از موافق به مخالف تغییر داده اند‪ .‬مثال برخی علمای‬ ‫قم از برخی رویه ها در وزارت ارش��اد رضای��ت چندانی ندارند‬ ‫و در حال زاویه گرفتن هس��تند‪ .‬عده ای هم ب��ا انتصابات در‬ ‫دانشگاه ها مش��کل دارند‪ .‬در مقابل‪ ،‬عده دیگری هم هستند‬ ‫که اگر پیش از این مخالف بودند‪ ،‬امروز نتیجه کار را م ی بینند و‬ ‫اب راز رضایت م ی کنند‪ .‬مثال درخصوص عملکرد وزارت خارجه‬ ‫و تحرکات دستگاه دیپلماسی‪ ،‬چنین وضعیتی وجود دارد‪ .‬انها‬ ‫م ی بینند که وجهه اعتدالی ای ران در دنیا مشخص شده و احترام‬ ‫جهانیان نسبت به ای ران افزایش‬ ‫یافته است‪ .‬مثال ب رای نخستی ن بار‬ ‫کس��ی در زمان س��خنرانی اقای‬ ‫روحانی در س��ازمان ملل‪ ،‬جلسه‬ ‫را ترک نک��رد‪ .‬این نش��ان دهنده‬ ‫بهبود چهره جهانی ای ران اس��ت‪.‬‬ ‫طی ف های مختل��ف صنعتگران‪،‬‬ ‫دانشگاهیان‪ ،‬بازاریان‪ ،‬فرهنگیان‪،‬‬ ‫علما و روحانیون دالیل مختلفی‬ ‫ب رای موافقت ی��ا مخالفت دارند و‬ ‫نم ی توان یک دلیل واحد را در این‬ ‫رابطه نام برد‪.‬‬ ‫‪ l‬ش��رایط سیاس��ی‬ ‫تف��اوت چندان��ی نکرده اس��ت‪.‬‬ ‫اگر ه��م تحولی ایجاد ش��ده‪ ،‬به‬ ‫عملکرد بستگی دارد‪ .‬البته فقط‬ ‫عملکرد رئی س جمهور عامل این‬ ‫مخالفت ها نیست؛ بلکه عملکرد‬ ‫برخ��ی وزرا و منصوبی��ن انه��ا‬ ‫(مدی رانی که توسط وزرا منصوب شده اند‪ ،‬مثال در وزارتخانه های‬ ‫مختلف) عامل چنین موضع گیری هایی است‪.‬‬ ‫شما خودتان از موافقان دولت اقای روحانی هستید‬ ‫یا مخالفان؟‬ ‫‪( l‬م ی خندد) من از ابتدای انقالب از هر دولتی که مورد‬ ‫تایید رهبری قرار گرفته و رهبری نظام حکم او را تنفیذ کرده اند‪،‬‬ ‫حمایت کرده ام؛ ولو اینکه در دلم انتقاداتی هم داشته ام‪ .‬ممکن‬ ‫اس��ت انتقادات خود را هم بیان کنم؛ اما ب راساس سیاست و‬ ‫دیانتی که ب رای خود تعریف کرده ام‪ ،‬مخالفتم را اب راز نم ی کنم‪.‬‬ ‫دیانت من م ی گوید به انچه ول ی فقی��ه تنفیذ میگویند باید‬ ‫احترام بگذارم و سیاست من م ی گوید ب راساس دموکراسی و‬ ‫مردم س��االری دینی باید به رای مردم تمکین کنم‪ .‬بر همین‬ ‫اس��اس‪ ،‬من از ابتدای انقالب ت��ا امروز از روس��ای جمهور تا‬ ‫زمانی که مورد تایید و حمایت رهبری نظام بوده اند‪ ،‬حمایت‬ ‫کرده ام‪ .‬در خصوص دولت اقای روحانی هم نسبت به برخی‬ ‫انتصابات و اقدامات انتقاد دارم؛ اما ب رای این انتقادات دولت را‬ ‫تضعیف نخواهم کرد‪ .‬امروز دولت با مس��ائل پیچیده ای در‬ ‫جهان مواجه اس��ت و ما باید عقبه حکومت را تقویت کنیم‪.‬‬ ‫انتقادات ما نسبت به برخی انتصابات و اقدامات‪ ،‬به هیچ وجه‬ ‫به معنای ان نیس��ت که م ی خواهیم دولت را تضعیف کنیم‪.‬‬ ‫بلکه ب��ه امید انجام اصالح��ات در راس��تای بهبود وضعیت‬ ‫مردم و کشور هستیم‪g.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫خاتمی تا امروز این موضوع به وضوح مشاهده شده که بین‬ ‫مخالفان و موافقان جابه جایی صورت گرفته است‪.‬‬ ‫یعنی موافق�ان ام�روز اق�ای روحان�ی در جرگه‬ ‫مخالفان قرار م ی گیرند؟‬ ‫‪ l‬نه به مفهوم مطلق و گسترده ان‪ .‬قاعدتا به مفهوم‬ ‫محدود م ی توان این موضوع را پذیرفت‪ .‬در واقع ما نم ی توانیم‬ ‫متعرض کس��انی ش��ویم که صف بندی هایش��ان را تغییر‬ ‫م ی دهند‪ .‬به هرحال افراد به اعتقاداتی م ی رسند یا به مصالح و‬ ‫منافعی دست م ی یابند که تغییر موضع م ی دهند و البته این‬ ‫جزو کارکردهای طبیعی سیاسی اس��ت‪ ،‬بناب راین نباید این‬ ‫کارکرد مورد غفلت قرار گیرد و به طور مطلق به کس��ی انگ‬ ‫مخالف یا موافق زد‪ .‬در اینجا حداقل چنین صف بندی کاربرد‬ ‫مطلق ندارد‪ .‬مخالفت ه��ای صورت گرفته با گ��زارش اقای‬ ‫روحانی در دفاع از یک جریان و جناح سیاسی در قالب دفاع از‬ ‫دولت گذشته صورت گرفت‪.‬‬ ‫ب ه نظر ش�ما این مخالفت ها بیش�تر با دستگاه‬ ‫دیپلماس�ی یا ب ه عبارت دیگر سیاس�ت خارجی‬ ‫اقای روحانی بود؟‬ ‫سیاست‬ ‫خیلی از مخالفان روحانی‬ ‫ موافق او می شوند‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با علیرضا محجوب‬ ‫‪6‬‬ ‫علیرضا محجوب‪ ،‬دبی ر کل خانه کارگر در گفت وگ�و با هفته نامه مثلث م ی گوید‪« :‬جبه�ه پایداری امروز در صف‬ ‫مخالفان دولت دیده م ی ش�ود اما فردا نم ی توان همین قضاوت و پی ش بینی را درباره این جبهه داش�ته باشیم‪ ».‬وی‬ ‫تاکید م ی کند‪« :‬در شرایط فعلی که فقط صدروز از کار دولت گذش�ته باید انتظار داشته باشیم مخالفان سرسختی‬ ‫چون جبهه پایداری که علیه رئی س جمهور فعلی حرف زدند و شعار دادند یکباره تغییر موضع دهند‪ .‬برخی از این افراد‬ ‫طرفداران ذاتی دولت هستند و از هر دولتی حمایت خواهند کرد و این سنت را فراموش نخواهند کرد ‪ .‬شما این گفته‬ ‫بنده را بعدا خواهید دید‪».‬‬ ‫همان طور ک�ه در جریان هس�تید پ�س از ارائه‬ ‫گزارش صدروزه از س�وی اقای روحانی مخالفان‬ ‫و موافق�ان دولت ب ه طور اش�کار ص ف بندی هایی‬ ‫داشتند؛ نظر شما در این خصوص چیست؟‬ ‫‪ l‬ما هن��وز به جای��ی نرس��یده ایم که درب��اره این‬ ‫صف بندی ان هم ب��ه این مفهوم مطل��ق اظهار نظر کنیم‪.‬‬ ‫صف بندی موافقان و مخالفان از انتخابات باقی مانده است‬ ‫و هنوز به صف بن��دی دولت تبدیل نش��ده اس��ت‪ .‬در واقع‬ ‫صف بندی ها همچنان انتخاباتی است‪ ،‬بناب راین باید فرصت‬ ‫دهیم دو یا س��ه دوره صدروزه بگذرد تا بتوانیم در این رابطه‬ ‫اظهارنظر کنیم‪.‬‬ ‫ش�ما قب�ول دارید ب�ا ای�ن گ�زارش مخالفت ها‬ ‫شدیدتر شد؟‬ ‫‪ l‬طبیعی است مخالفان ب رای دفاع از عملکرد خود‬ ‫این رویه را در پیش گرفتند‪ ،‬در واقع پوشش وافر جناحی است‬ ‫‪26‬‬ ‫ب رای صیانت از عملکرد گذشته خودش‪.‬‬ ‫یعن�ی مخالفان به نوع�ی فقط ب ه دنب�ال توجیه‬ ‫عملکرد دولت خودشان بودند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬البته ممکن اس��ت همین مخالفان در اینده‬ ‫حامی دولت اقای روحانی شوند‪ .‬برخی به طور کلی مخالف‬ ‫دولت های گذشته و امروز و اینده هس��تند‪ ،‬بناب راین درحال‬ ‫حاضر نم ی توان ای��ن مخالفت ها را صف بن��دی نامید‪ .‬زی را‬ ‫صف بندی ها جناحی‪ ،‬سیاسی و حتی نشات گرفته از انتخابات‬ ‫است‪.‬‬ ‫ش�ما برای موافقان چنی�ن ص ف بن�دی ای قائل‬ ‫هستید؟‬ ‫‪ l‬هنوز خط موافقان هم مشخص نشده است‪.‬‬ ‫پس این احتمال وجود دارد که موافقان هم روزی‬ ‫در صف مخالفان قرار گیرند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬در دو یا س��ه دولت اخیر یعنی از دولت اقای‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬ش��ما دیدید عمده مخالفت ها به موضوعاتی‬ ‫برم ی گشت که نقد دولت گذشته بود‪ ،‬البته اگر همین اقایان‬ ‫مخالف گزارش م ی دادند ناچار به این مقدار نقد بودند‪ ،‬در واقع‬ ‫اگر چه گزارش اقای روحانی تعریف از دولت گذش��ته نبود و‬ ‫خوب است که ما از گذشتگان تعریف کنیم اما گاهی اوقات‬ ‫الزاماتی پیش م ی اید ک��ه نم ی تواند چنین اتفاقی بیفتد‪ .‬در‬ ‫حوزه اقتصادی بنده در جریان ریز مطالب هس��تم‪ ،‬بناب راین‬ ‫معتقدم رئی س جمهور ناچار به بیان برخی مس��ائل بود زی را‬ ‫نم ی شود گفت چرا مسائل و مشکالت اقتصادی هنوز وجود‬ ‫دارد بدون انکه به علت های گذشته اشاره داشت‪ .‬وقتی گفته‬ ‫ش��ده ما ‪ 80‬هزار دالر ذخیره داریم باید توضیح داده شود که‬ ‫نه تنها چنین پولی در اختیار نبوده بلکه ‪ 800‬میلیون هم در‬ ‫اختیار کسی نبوده است‪.‬‬ ‫بیان این مس��ائل نقد نامیده م ی شود‪ .‬لزوما ب رای بیان‬ ‫مسائل مربوط به حوزه اقتصادی بنیادهای اماری یا گفتاری‬ ‫در اختیار دارید‪.‬‬ ‫بیش�تر مخالفت ها ب�ا دولت اقای روحان�ی را در‬ ‫چ ه محوری م ی بینید؟‬ ‫‪ l‬یک مخالفت خفیفی با سیاس��ت خارجی اقای‬ ‫روحانی در رابطه با انرژی هسته ای وجود دارد که البته طبیعی‬ ‫اس��ت زی را ما یک دوره ای را گذرانده ایم و ناچ��ار بوده ایم این‬ ‫شرایط را داشته باش��یم‪ .‬در اثر پیش��امدها افراد به موضعی‬ ‫دچار ش��دند‪ .‬ما انتظار داریم ش��رایط معتدل تر شود و دولت‬ ‫فعلی حداقل ها را براورده سازد‪ ،‬یعنی بازگشت به اوضاع قبل‬ ‫از قطعنامه و خروج از تحریم صورت گی��رد‪ ،‬هرچند ممکن‬ ‫است امریکای ی ها بازی های خود را ادامه دهند‪ .‬دولت امریکا‬ ‫گفته است دولت فعلی ای ران را قابل گفت وگو تر م ی دانیم اما‬ ‫اشاره ای نکرده اند که قراراست دولت اقای روحانی از مواضع‬ ‫خودشان عقب نش��ینی کنند یا این امریکای ی ها هستند که‬ ‫تغییر موضع می دهند‪ .‬در اینجا بحث فقط س��ازمان رفتاری‬ ‫اس��ت‪ ،‬درواقع یکی از دالیل عمده در انتخاب‪ ،‬اقای روحانی‬ ‫سیاست خارجی و گرانیگاه دولت روحانی و گفت وگوی خارجی‬ ‫بود‪ .‬بناب راین روشن است که نقاط ضعف و قوت دولت در این‬ ‫حوزه مورد ارزیابی قرارم ی گیرد‪ ،‬البت��ه ما امیدواریم دولت در‬ ‫حوزه اقتصاد هم انچه درحوزه سیاس��ت خارجی نشان داد را‬ ‫اثبات کند‪.‬‬ ‫ش�ما فرمودی�د ام�کان جاب ه جای�ی مخالفان و‬ ‫موافقان دولت اقای روحانی وجود دارد‪ .‬بخش�ی‬ ‫از موافقان ایشان اصالح طلبان هستند‪ ،‬ایا احتمال‬ ‫م ی دهی�د این طی�ف در جرگ�ه مخالف�ان دولت‬ ‫قرارگیرند؟‬ ‫‪ l‬من فکر م ی کنم بسیاری از انها درک کرده اند که‬ ‫نم ی شود کشور را به سمت انارش��یزم برد و هرکس مواضع‬ ‫خاصی بگیرد و در یک دوره انتظار موفقیت داشته باشد‪ .‬این‬ ‫در سی بود که از دوران اقای خاتمی توسط بسیاری اموخته‬ ‫شد‪ ،‬بناب راین به مفهوم گسترده چنین اتفاقی رخ نم ی دهد و اگر‬ ‫هم چنین اتفاقی را شاهد باشیم به صورت محدود خواهد بود‪.‬‬ ‫این تغییر موضع مح�دود م ی توان�د انتخاباتی‬ ‫باشد؟‬ ‫‪ l‬منظور شما انتخابات مجلس دهم است؟‬ ‫بله؟‬ ‫‪ l‬هیچ چیز بعید نیست‪ ،‬البته تا زمان انتخابات بعدی‬ ‫بیش از دو سال و نیم وقت داریم و هنوز چیزی از عمر مجلس‬ ‫نهم نگذشته است که بتوانیم درباره ان به سرعت اظهارنظر‬ ‫کنیم‪ ،‬بناب راین اگر سال اخر این مجلس بود راحت تر م ی شد‬ ‫اظهار نظرکرد‪.‬‬ ‫ش�ما تش�کلی مثل جبهه پایداری را ب�ه عنوان‬ ‫مخالفان دولت م ی شناسید؟‬ ‫‪ l‬لزوما نه‪.‬‬ ‫نسبت این جبهه را با دولت اقای روحانی چطور‬ ‫م ی بینید؟‬ ‫‪ l‬ام��روز به عن��وان مخالف��ان سیاس��ی و طرفدار‬ ‫رئی س جمهور س��ابق که در انتخابات اخیر کاندیدا داشتند‪،‬‬ ‫م ی شناسیم شان‪ .‬نباید در ش��رایط فعلی که فقط ‪ 100‬روز از‬ ‫کار دولت گذشته انتظار داش��ته باشیم مخالفان سرسختی‬ ‫چون جبهه پایداری که علیه رئی س جمهور فعلی حرف زدند‬ ‫و ش��عار دادند‪ ،‬یکباره تغییر موضع دهند‪ .‬برخی از این افراد‬ ‫طرفداران ذاتی دولت هستند و از هر دولتی حمایت خواهند‬ ‫کرد و این سنت را فراموش نخواهند کرد‪ .‬شما این گفته بنده‬ ‫را بع دا خواهید دید‪.‬‬ ‫شما می گویید که نسبت جبهه پایداری با دولت‬ ‫روحانی مشخص نیست؟‬ ‫‪ l‬انها امروز در صف مخالفان دولت دیده م ی شوند‬ ‫اما فردا نم ی توان همین قض��اوت و پی ش بینی را درباره انها‬ ‫داشته باشیم‪.‬‬ ‫درباره جمعی�ت ایثارگران و رهپوی�ان نیز همین‬ ‫باور را دارید؟‬ ‫نگاه دولت به کجاست؟‬ ‫دولت‪ ،‬ملت و صد روزی که گذشت‬ ‫اینکه دول��ت بخواهد هر ص��د روز یک ب��ار گزارش‬ ‫عملکردش را ب��ه ملت بدهد‪ ،‬صرفنظ��ر از مجادالتی که در‬ ‫مورد وعده «حل کردن» یا «گزارش دادن» صد روزه مشکالت‬ ‫در میان است‪ ،‬اتفاق میمون و مبارکی است و چه بسا راهکاری‬ ‫بهتر از گفت وگوهای گاه و بیگاه با رسانه ملی باشد؛ اما اینکه‬ ‫گزارش (یا گزارش ها) حاوی چه محتوایی است؟ چه اهدافی‬ ‫را تعقیب م ی کند؟ در پی نفی و اثبات چیست؟ و‪ ...‬سواالتی‬ ‫اس��ت که اکنون در اس��تانه طرح و بررس��ی انها قرار داریم‪.‬‬ ‫پرسش هایی که عمدتا پاسخشان را پیش��اپیش گرفته اند‪،‬‬ ‫ان هنگامی که گفته ش��ده دولت در سیاس��ت خارجی طی‬ ‫‪ 50‬روز معادل ‪ 500‬روز به پیش رفته است‪ .‬این قیاس کلیدی‪،‬‬ ‫بیانگر اصل ی ترین دغدغه و داعی ه ای اس��ت که دولت دارد و‬ ‫به نظر م ی رس��د نقطه ثقل مرکزی تمامی مباحثات هم در‬ ‫همی ن جاست‪.‬‬ ‫ی گذشته‬ ‫با بازخوانی تحوالت انتخابات ریاست جمهور ‬ ‫م ی توان به این نکته رس��ید که از میان هشت نامزد حاضر‬ ‫در صحنه‪ ،‬س��ه نفر نه تنها از زمره مردان سیاس��ت خارجی‬ ‫کش��ور به ش��مار م ی رفتند‪ ،‬بلکه بخش مهمی از شعارها و‬ ‫برنامه های شان را متوجه این حوزه کرده بودند و اینها تقریبا‬ ‫در رقابت با گفته های س��ایر نامزدها قرار داش��ت که از رجل‬ ‫سیاسی داخلی به شمار م ی رفتند و توجه به اقتصاد عمومی را‬ ‫وجه همت خود قرار داده بودند ؛ رئی س جمهور کنونی ای ران‪ ،‬در‬ ‫میان ان گروه مرتبط با سیاست خارجی قرار داشت و به طریق‬ ‫اولی‪ ،‬تصور بر این بود که حل و فصل مسائل این حوزه را در‬ ‫دستورکار خود قرار خواهد داد؛ امری که از همان بدو فعالی ت ها‬ ‫چشمگیر بود و مشخصا در البه الی اولین نطق ها و معدود‬ ‫حضورها در مراس م معارفه وزرای جدید‪ ،‬خود را نشان داد‪.‬‬ ‫سخنان اب راز شده در معارفه وزیر امور خارجه‪ ،‬شفاف ترین‬ ‫س��ند بر این نکته اس��ت که دولت تازه‪ ،‬سیاس��ت خارجی و‬ ‫مسائل این حوزه را‪ ،‬محوری ترین گرانیگاه پایان دشواری های‬ ‫داخلی (در مقوله اقتصاد) م ی داند و بعدها نیز این طرز تلقی در‬ ‫‪ l‬بنده فرد سیاسی نیستم که به این سواالت پاسخ‬ ‫دهم‪ .‬اما معتقدم ما نم ی توانیم در ح��ال حاضر بگوییم چه‬ ‫کسانی مخالف یا موافق دولت هستند‪ .‬باید این اتفاقات را در‬ ‫این راستا دید که اقای روحانی تا چه می زان م ی تواند اعتماد و‬ ‫حمایت رهبری را جلب کند چراکه به همین می زان مخالفت ها‬ ‫کاهش پی دا م ی کند‪.‬‬ ‫در پایان اگر صحبتی دارید بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬ما نگ��ران اوضاع مردم هس��تیم‪ .‬نگ��ران زندگی‬ ‫کارگران‪ ،‬فق را و ب ی سرپرستان هستیم‪ ،‬بناب راین هرکس باید‬ ‫ی بردارد‪ .‬این کوشش حقیقی‬ ‫کوشش کند در این جهت قدم ‬ ‫است که نباید ازان صرف نظر کرد‪g .‬‬ ‫میدان گشاده ای پیش روی ش��ان قرار م ی گیرد که م ی تواند‬ ‫فرصت تحرک و اشتغال زایی را به انها هدیه کند)‪ .‬خبرهای‬ ‫تاییدنش��ده پایگاه های خبری اینترنتی که از گفت وگوهای‬ ‫درون کابینه ه ر از گاه��ی به بیرون درز م ی کن��د نیز‪ ،‬می زان‬ ‫وابستگی بسیار باالی سیاستگذاری و ب رنامه ریزی ها و اقدامات‬ ‫به مذاکره با غرب را بیش از پیش نشان م ی دهد (مانند اخباری‬ ‫که درباره نحوه تنظیم بودجه سالیانه منتشر و تاکنون تکذیب‬ ‫نیز نشده است)‪.‬‬ ‫با این اوضاع و احوال‪ ،‬گزارش های ص��د روزه‪ ،‬احتماال‬ ‫در اولین مرحله دربرگیرنده اطالعات ی اند که صدق و صحت‬ ‫دولتمردان قبلی را در ابعادی بسیار بزرگ زیر سوال خواهند‬ ‫ی که پی ش تر «معادله ای چند مجهولی» توصیف‬ ‫برد؛ اطالعات ‬ ‫شده اند (دیدار هیات دولت‪ /‬شش شهریور ‪ )92‬و حتما بیانگر‬ ‫دریایی از تناقض ها و تضادها هس��تند (که البته در صورت‬ ‫درستی‪ ،‬جای پیگیری و مطالب ه گری هم دارند)‪ .‬کارکرد عینی‬ ‫انها نیز روشن است‪ :‬صفر کردن مبناها تا مثال به همانگونه‬ ‫که وزیر محترم نفت گفته است‪ ،‬هدفگذاری فعلی رسیدن به‬ ‫شاخ ص هایی در حد و حدود سال ‪ 84‬باشد‪.‬‬ ‫پ��س از ای��ن مرحل��ه‪ ،‬در پیوند ب��ا گش��ودگ ی ها یا‬ ‫فتح الفتوحات هس��ته ای‪ ،‬تغییر و جهش و تفاوت به جامعه‬ ‫تزریق م ی شود و در صورتی که اش��کار است توافقی کامل‪،‬‬ ‫همه جانبه و نهای��ی در مذاکرات ژنو به دس��ت نیامده‪ ،‬این‬ ‫خوش��حالی و ش��ادمانی زودگذر‪ ،‬همچون بوم رنگی عمل‬ ‫خواهد کرد که به س��رعت به جایگاه نخستی ن اش بازگشت‬ ‫خواهد یافت‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪7‬‬ ‫کارشناس سیاسی‬ ‫نسبت س�ایر جریان های اصولگرا به دولت اقای‬ ‫روحان�ی را همچون مواضع جمعی�ت ایثارگران و‬ ‫رهپویان م ی بییند؟‬ ‫سیاست‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫موقعی ت هایی دیگر‪ ،‬مورد تاکید قرار گرفت‪ .‬مثال به سخنان‬ ‫بیان شده در دیدار مجمع نمایندگان استان زنجان (‪ 20‬ابان ‪)92‬‬ ‫بنگرید؛ حتی در زمینه ای نظیر توسعه حمل و نقل ریلی نیز‬ ‫به توافقات صورت گرفته با دو دولت خارجی اشاره م ی شود و‬ ‫لو نقل‬ ‫اینکه در پ رتو این توافقات م ی توان «به فعال شدن حم ‬ ‫ریلی کشور و تحول در این زمینه امیدوار» بود‪.‬‬ ‫اینکه گره زدن زل��ف رفع معضالت داخل��ی به روابط‬ ‫جهانی‪ ،‬امر صواب یا ناصوابی اس��ت‪ ،‬موضوع این یادداشت‬ ‫نیست‪ ،‬ولیکن م ی بایست به پیامد طبیعی ان اشاره کرد که‬ ‫در زبان و گفتار مقامات فرانس��وی‪ ،‬امریکایی‪ ،‬اسرائیلی و‪...‬‬ ‫طی دو ماهه اخیر بارها تکرار شده است‪« :‬ای ران تحت فشار‬ ‫تحریم های سخت‪ ،‬حاضر به مذاکره شده‪ ،‬پس چرا باید این‬ ‫سختگیری از سوی انها رها شود؟»‬ ‫گ��زارش کار اصلی دولت‪ ،‬مربوط به صحنه سیاس��ت‬ ‫خارجی اس��ت و اما و اگرهای ژنو ‪ 1‬یا ‪ 2‬و یا ‪3‬؛ لبخند زدن یا‬ ‫نزدن کاترین اش��تون یا جان کری و مدت زمان این خنده ها‬ ‫و فتح الفتوحات احتمالی متعاقبش (نگاه کنید به س��خنان‬ ‫رئی س دفتر رئی س جمهور در حاشیه نشست اتاق ته ران که‬ ‫گفته اس��ت‪ :‬فعاالن اقتصادی ب��ه زودی خواهند فهمید که‬ ‫معنای فتح در مذاکرات هسته ای چیست‪ ،‬چرا که بالفاصله‬ ‫‪ l‬این دو تشکل مواضع و اصول بنیادی دیگری دارند‪.‬‬ ‫در اینجا هم مواضع مشخصی ارائه کردند‪ ،‬بناب راین قاعدتا از‬ ‫نظر بنده متفاوت از جبهه پایداری هستند‪.‬‬ ‫خبره�ای تاییدنش�ده پایگاه ه�ای‬ ‫خب�ری اینترنت�ی ک�ه از گفت وگوه�ای درون‬ ‫کابین�ه ه ر از گاهی ب�ه بی�رون درز م ی کند نیز‪،‬‬ ‫می�زان وابس�تگی بس�یار‬ ‫ب�االی سیاس�تگذاری و‬ ‫برنام ه ریزی ه�ا و اقدامات به‬ ‫مذاکره ب�ا غ�رب را بیش از‬ ‫پیش نشان م ی دهد‬ ‫‪27‬‬ ‫رفتار دولت‪ ،‬اصولگرایان را‬ ‫به هم نزدیک میکند‬ ‫تو گو با سخنگوی جبهه پایداری درباره موافقان و مخالفان دولت روحانی‬ ‫گف ‬ ‫‪8‬‬ ‫سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی‪ ،‬عضو شورای مرکزی جبهه پایداری در گفت وگو با هفته نامه مثلث رابطه دولت‬ ‫یازدهم با گروه ها و ش�خصی ت های سیاسی کشور را تشریح کرد‪ .‬او معتقد است س�ه ضلع جریان اصولگرا ه م اکنون‬ ‫طیف منتقد روحانی را تشکیل م ی دهند و هرچه زمان م ی گذرد نظرات طی ف های مختلف اصولگرا در این باره به یکدیگر‬ ‫نزدیک تر م ی شود‪.‬‬ ‫رئی س جمهور طبق وعده ای ک�ه داده بود‪ ،‬صد روز‬ ‫پس از تش�کیل دولت برای جامع�ه طرح گزارش‬ ‫عملکرد ارائه ک�رد؛ ارزیابی ش�ما از صحب ت های‬ ‫مطرح ش�ده چیس�ت؟ چه نق�دی به نح�وه ارائه‬ ‫گزارش اقای روحانی دارید؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬صحب ت های رئی س جمهور در شب پنجم اذر گزارش‬ ‫عملکرد دولت یازدهم نبود‪ ،‬بلکه بیش��تر نقد عملکرد دولت‬ ‫احمدی نژاد بود‪ .‬او اماری را در مصاحبه تلویزیونی خود مطرح‬ ‫کرد که به نظر م ی رس��ید بیش��تر منظور این قیاس ها و امار‬ ‫تشریح نحوه تحویل دولت گذشته به دولت یازدهم بود‪ .‬به طور‬ ‫حتم این نحوه گزارش دقیق نیست‪ ،‬زی را باید در امار اعالم شده‬ ‫شاخ ص های اقتصاد کالن‪ ،‬خرد و توسعه انسانی در کنار هم‬ ‫بیان شود‪ .‬این گزارش متوازن و متعادل نبود چراکه طبیعتا هر‬ ‫دولتی شاخ ص های رشد خود و شاخ ص های‬ ‫افول دولت های گذشته را بیان م ی کند‪ ،‬از این‬ ‫رو امیدواریم گزارش بع��دی رئی س جمهور‬ ‫همه جانبه و از همه بخش ها اعم از فرهنگی‪،‬‬ ‫اجتماعی و اقتصادی باشد تا قابل قضاوت و‬ ‫کارشناسی باشد‪ .‬این نوع گزارش دهی بیشتر‬ ‫ب رای ارتباط گیری با مردم بود و انتظار م ی رود‬ ‫که امار به گونه ای ارائه شود تا معرف کارهای‬ ‫انجام ش��ده در دولت کنونی باش��د نه انکه‬ ‫عملکرد دولت گذشته کوچک شمرده شود‪.‬‬ ‫وقتی در مساله هسته ای همین تیم کنونی‬ ‫به سرپرستی دکتر روحانی در‪ 10‬سال گذشته‬ ‫با غرب مذاکره کرد‪ ،‬ان زمان ای ران تنها صد‬ ‫سانتریفیوژ داشت که حین مذاکرات فعالیت‬ ‫این تع داد نیز تعلیق شد تا اهدافی که امروز در‬ ‫مذاکرات هسته ای ژنو‪ 3‬محقق شد‪ ،‬به دست‬ ‫اید‪ .‬بعد از اینکه ای ران تعلی��ق را از فعالیت‬ ‫تاسیسات خود برداشت‪ ،‬ظرف‪ 10‬سال ب رنامه‬ ‫هس��ته ای ای ران توس��عه ب ی نظیری یافت‪،‬‬ ‫ضمن اینکه فداکاری‪ ،‬شهامت و استقامت ‬ ‫افراد و مسئوالن در چند سال اخی ر‪ ،‬تیم مذاکره کننده ای رانی را در‬ ‫موقعیت برتر قرار داد‪ .‬از طرف دیگر قبل از اینکه ای ران تعلیق‬ ‫را از فعالیت تاسیسات خود بردارد‪ ،‬کشور به اورانیوم غنی شده‬ ‫سه و نیم درصد هم دست پیدا نکرده و فعالیت سانتریفیوژها‬ ‫تحقیقاتی بود‪ ،‬اما امروز ای ران به معادن فراوان‪ ،‬اورانیوم س��ه و‬ ‫نیم و ‪ 20‬درصد دست یافته‪ ،‬بناب راین سیاست نظام در ‪ 10‬سال‬ ‫گذشته دستاورد داشته و نتیجه اورده‪ 10‬سال گذشته ان است که‬ ‫امروز دولت روحانی پیروزمندانه از مذاکرات ژنو سخن م ی گوید‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر دستاورد مذاکرات ژنو ماحصل عملکرد دولت‬ ‫گذش��ته و تیم مذاکره کننده قبلی (الریجانی و جلیلی) است‪،‬‬ ‫بناب راین ب ی انصافی است که مجریان امروز بر بستر تالش های‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪ 10‬سال گذشته به پیروزی برسند‪ ،‬اما اقدامات انجام شده قبلی‬ ‫را نادیده بگی رند و به ان لگد بزنند‪.‬‬ ‫بعد از ارائه این گزارش‪ ،‬به نظر شما اقای روحانی‬ ‫کجای عرصه سیاسی کشور ایستاده است؟‬ ‫‪ l‬تق ریباتمامرئی س جمهورهایبعدازهشتسالدفاع‬ ‫مقدس (هاشمی‪ ،‬خاتمی و احمدی نژاد) تالش کردند خط سوم‬ ‫تعریف کنند‪ ،‬نزدیکان اقای هاش��می کارگزاران س��ازندگی را‬ ‫تاسیس کردند‪ ،‬اقای خاتمی هم بر بس��تر اصالحات امد‪ ،‬اما‬ ‫تالش کرد خود را از جریان اصالحات ج��دا کند که بر همین‬ ‫اساس بحث عبور از خاتمی مطرح شد‪ .‬اقای احمدی نژاد نیز‬ ‫از بس��تر اصولگرایی برخاست و سکان ریاس��ت جمهوری را‬ ‫به دست گرفت اما بعد کوشید تا از اصولگرایان جدا شود؛ امروز‬ ‫هم اقای روحانی بحث اعتدال را مطرح کرد و گفت نه اصولگرا و‬ ‫گفت اقای روحانی بین تیم اقای هاش��می و سایر گروه های‬ ‫اصالح طلب ایستاده است‪.‬‬ ‫این نقد که گفته م ی ش�ود دولت یازده�م‪ ،‬دولت‬ ‫اقای هاشمی اس�ت را قبول دارید؛ یعنی روحانی‬ ‫سر کار است‪ ،‬اما پشت پرده اقای هاشمی تصمیم‬ ‫م ی گیرد؟‬ ‫‪ l‬اگر منظور این است که اقای هاشمی ب رای دولت‬ ‫تصمیم م ی گیرد‪ ،‬خیر این طور نیست‪ .‬به عبارت دیگر اقای‬ ‫هاشمی به اقای روحانی نم ی گوید چه کسی را عزل و چه کسی‬ ‫را نصب کند‪ ،‬اما نوع نگاه او به اقتصاد و سیاست ورزی در دولت‬ ‫یازدهم دنبال م ی شود‪ .‬بر همین اساس م ی گویم اقای روحانی‬ ‫نم ی تواند جریان مستقل ایجاد کند چون یکی از مبانی ایجاد‬ ‫جریان‪ ،‬داشتن مکتب فکری و اجرایی است‪ .‬هم اکنون دو مکتب‬ ‫سیاسی رقیب در کشور داریم و یک جریان سوم با مولفه های‬ ‫یک مکتب مستقل نتوانسته میان این دو شکل بگیرد‪ .‬در کل‬ ‫شایداقایروحانیبهلحاظتاکتیکیخ واستهخودرامستقلنگه‬ ‫دارد اما به لحاظ مبنایی ادغام شده در جریان اصالح طلبی است‪.‬‬ ‫ایا در موضوعی اتفاق افتاده که میان اقای هاشمی‬ ‫و اقای روحانی مرزبندی رخ داده باش�د و این دو از‬ ‫یکدیگرفاصلهگرفتهباشند؟‬ ‫‪ l‬من چنین چیزی مشاهده نکردم‪ ،‬اگر هم بوده من‬ ‫ ب ی اطالعم‪ .‬معتقد نیستم که اقای هاشمی در چینش دولت به‬ ‫جای اقای روحانی تصمیم م ی گیرد‪ .‬شاید مشورت بدهد اما در‬ ‫کل اقای هاش��می ضرورتی به دخالت در کار دولت نم ی بیند‬ ‫چون رویکرد و نظرگاه و سلیقه ها شبیه هم است و انتخاب از‬ ‫میان نیروهایی است که یک جنس سیاسی دارند‪.‬‬ ‫برخی م ی گویند اقای خاتمی در محافل خصوصی‬ ‫منتقددولتیازدهماست‪،‬نظرشماچیست؟رابطه‬ ‫اقای خاتمی با اقای روحانی چطور تعریف م ی شود؟‬ ‫رابطه اقای خاتمی و اقای هاشمی با اقای روحانی مثل‬ ‫هماست‪،‬منتهارفتارسیاسیاقایخاتمیمتفاوت‬ ‫استچوناقایخاتمیپذیرفتهلیدرییکجریان‬ ‫سیاس��ی را برعهده گی��رد و هزینه هایش را هم‬ ‫بپردازد‪ ،‬اما اقای هاشمی این را قبول نکرده و هنوز‬ ‫خود را از موضع نظام تعریف م ی کند‪ ،‬اما هر دو در‬ ‫اقتصاد‪ ،‬سیاست خارجی‪ ،‬فرهنگ و موضوعات‬ ‫اجتماعی یک جور فکر م ی کنند‪.‬‬ ‫شما معتقدید که اقای خاتمی لیدری جریان‬ ‫اصالحات را پذیرفته‪ ،‬برهمین اس�اس یک‬ ‫نگاه ان اس�ت که خاتمی نقش تعدیل گر‬ ‫مطالبات و انتقادات اصالح طلبان را در قبال‬ ‫دولت یازدهم بازی م ی کند‪ ،‬ایا چنین است؟‬ ‫‪ l‬انسجام اصالحات و استفاده از ظرفیت‬ ‫معنوی انها ب رای متعادل و همسو کردن دولت با‬ ‫منافع راهبردهای اصالح طلبان نقشی است که‬ ‫اقای خاتمی امروز ایف��ا م ی کند‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫اصالح طلبان را پش��ت یک تریب��ون م ی برد تا‬ ‫قدرتمندانه تر بتوانند انچه م ی خواهند به دولت‬ ‫تحمیل کنند یا امتیازی را از دولت بگی رند‪.‬‬ ‫نهاصالح طلباستاماازانجاکههیچکدامازرئی س جمهورهای‬ ‫قبلی موفق نشدند جریان سوم را در فضای سیاسی کشور به‬ ‫وجود اورند اق��ای روحانی نیز موفق به این کار نخواهد ش��د‪.‬‬ ‫بناب راین این ایده از اول ناقص به دنیا امد و جلوتر که هم برویم‬ ‫وضعتغییرینم ی کند‪.‬‬ ‫االن اقای روحانی اصالح طلب است یا اصولگ را؟‬ ‫‪ l‬او قطعا در منش و ادبیات سیاسی اصولگرایانه عمل‬ ‫نم ی کند‪ .‬وقتی به انتصابات وی نگاه م ی کنیم روشن است که‬ ‫اصولگرا نیست‪ .‬البته اصالحات هم یک طیف است حاال اینکه‬ ‫او با کدام طیف همراهی م ی کند ج��ای بحث دارد‪ .‬باتوجه به‬ ‫ادغام جریان اقای هاشمی (کارگزاران) در اصالحات‪ ،‬م ی توان‬ ‫اق�ای خاتم�ی در ایف�ای این نق�ش ایا به‬ ‫چالشی هم با اقای روحانی برخورد کرده است؟‬ ‫‪ l‬انها کامال عملگرایانه با هم برخورد م ی کنند‪ ،‬از این‬ ‫رو معموال دچار چالش نم ی شوند‪ .‬وقتی چالش ایجاد م ی شود‬ ‫که بخواهند ارمان گرایانه با هم برخورد کنند‪ .‬چون عملگرایانه‬ ‫با هم برخورد م ی کنند تقسیم سهم م ی شود‪ ،‬بناب راین با هم به‬ ‫مشکل ب رنم ی خورند چون هم واره اقای روحانی حسن تعهدش‬ ‫را به اصالح طلبان نش��ان داده است‪ .‬البته اقای روحانی خیلی‬ ‫زیرکانه م ی خواهد این چال��ش را بین مجلس و اصالح طلبان‬ ‫منتقل و از ظرفیت اصالح طلبان ب رای تغییر رویکرد مجلس‬ ‫استفاده کند‪ .‬به عبارت دیگر این یک نوع جا خالی دادن دولت‬ ‫ب رای درگیر کردن اصالح طلبان با مجلس است‪.‬‬ ‫ایا این جایگاهی که اقایان خاتمی و هاش�می در‬ ‫دولت دارند‪ ،‬اقای ناطق نیز دارند؟‬ ‫‪ l‬اقای ناطق چون صحبت رسمی نم ی کند و اعالم‬ ‫موضع فراوان و جدی ن��دارد نم ی توانم نس��بت او را با دولت‬ ‫تع ریفکنم‪.‬‬ ‫اینک�ه اق�ای ناطق ن�وری گفت�ه «سرلیس�ت‬ ‫اصالح طلبان نم ی شوم اما اصولگ را هم نیستم» به‬ ‫نظر شما این تقویت کننده دیدگاه اقای روحانی در‬ ‫عرصه سیاسی کشور نیست؟‬ ‫‪ l‬تا امروز اقای ناطق خود را بازنشسته سیاسی اعالم‬ ‫کرده و رفتار خارج از ان هم نکرده اس��ت‪ ،‬به این مضمون که‬ ‫جریان داری کند یا حزب درست کند‪ ،‬بناب راین ب راساس همان‬ ‫موضع ما او را تحلیل م ی کنیم که او قصد رسمی و علنی ب رای‬ ‫ورود به حوزه سیاسی کشور ندارد‪ ،‬مگر انکه خالفش اتفاقی‬ ‫بیفتد‪ ،‬بعد باید دید به کدام جریان لبیک م ی گوید‪ .‬امروز برخی‬ ‫پیشنهاد پذیرش دبیرکلی جبهه پیروان خط امام و رهبری را به‬ ‫او م ی دهند‪ ،‬خب این مجموعه کامال اصولگراست‪ .‬وقتی کسی‬ ‫دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری م ی ش��ود‪ ،‬نم ی تواند‬ ‫بگوید من اصولگرا نیستم‪ .‬در کل بعد از مجلس پنجم تا امروز‬ ‫ما رفتار رسمی و علنی از اقای ناطق ندیدیم بناب راین قضاوتی‬ ‫هم نم ی توانیم بکنیم که او جزو کدام جریان اس��ت و به چه‬ ‫جریانی نزدیک تر است و اینکه ایا تقاربی که با اقایان هاشمی و‬ ‫خاتمی پی دا کرده مبنایی است یا تاکتیکی‪ .‬اصال نم ی توان در‬ ‫این زمینه ها اظهارنظر کرد‪.‬‬ ‫نگاه سه ضلع جریان اصولگ را (جبهه پایداری‪ ،‬طیف‬ ‫تحولخواه و جبه�ه پیروان خط ام�ام و رهبری) به‬ ‫دولت چگونه است؟‬ ‫‪ l‬رفتار اقتصادی ‪ -‬سیاسی دولت طوری است که به‬ ‫تدریج عامل وحدت اصولگرایان م ی شود‪ .‬من فکر م ی کنم اگر‬ ‫همین روند پیش برود سه ضلع اصولگرایان‪ ،‬در انتخابات بعد‬ ‫قطعا یکدست عمل م ی کنند چرا که امروز هر سه گروه منتقد‬ ‫دولت هس��تند‪ .‬نزدیک ترین طیف اصولگرا به دولت روحانی‬ ‫دوستان سنتی مثل موتلفه و جامعه اسالمی مهندسین بودند‬ ‫که انها هم مواضع انتقادی ش��ان به دولت خیلی تقویت شده‬ ‫است‪ .‬جبهه پایداری و طیف تحولخواه (ایثارگران و رهپویان)‬ ‫نیز از اول جریان رقیب بودند‪ .‬در مجموع هرچه جلو تر م ی رویم‬ ‫منش و روش دولت عاملی بر زاویه گرفتن بیشتر اصولگرایان‬ ‫م ی شود و این روند کامال مش��هود است چون اگر یک جریان‬ ‫اصولگرا بخواهد با جریانات اصالح طلب خود را هماهنگ کند‬ ‫اصال هویتش را از دست م ی دهد‪.‬‬ ‫شمامعتقدیدکهازطی ف هایاصولگ راهیچگروهی‬ ‫با جریان اعتدالی دولت یازدهم هم راهی ندارد؟‬ ‫‪ l‬از لحاظ جریانی کسی نپیوسته‪ .‬شاید یک فردی به‬ ‫لحاظ رفاقت به دولت کمک کند اما به لحاظ فکری این اتفاق‬ ‫رخ نداده است‪.‬‬ ‫کارگزاران در انتخابات مجلس اینده م ی تواند مثل‬ ‫دوره پنجم ایفای نقش کند؟‬ ‫‪ l‬دوره پنجم مجلس هم کارگزاران ب رنده نشد‪.‬‬ ‫اما توانس�ت اقلی�ت و اکثریت مجل�س را به هم‬ ‫نزدیک کند؟‬ ‫‪ l‬خی ر‪ ،‬موفق نشد‪.‬‬ ‫این اتف�اق افت�اد‪ ،‬چراک�ه دوره چه�ارم مجلس‬ ‫یکدست اصولگرا بود اما خروج کارگزاران از جناح‬ ‫راست در استانه انتخابات مجلس پنجم ترکیب‬ ‫ان دوره را تغییر داد‪ ،‬ب ه طوری که مرزبندی اقلیت و‬ ‫اکثریت خیلی کمرنگ بود‪.‬‬ ‫‪ l‬اما نتوانس��ت اکثری��ت مجلس را به دس��ت اورد‪.‬‬ ‫کارگزاران هیچ وقت یک جریان سیاسی جدی نبوده‪ ،‬چه رسد‬ ‫به االن که اثرگذاری اش هم کمتر شده چون ز دو خوردهایی که‬ ‫بعد از فتنه اتفاق افتاد لب ه های دو سر یک طیف را به هم نزدیک‬ ‫کرد و عمال امروز کارگزاران در جریان اصالحات ادغام شده چون‬ ‫هیچ فاکتوری امروز در کارگزاران مستقل از جریان اصالحات‬ ‫تع ریف نم ی شود‪.‬‬ ‫کارگزاران م ی تواند خ�ود را در دولت اقای روحانی‬ ‫احیا کند؟‬ ‫‪ l‬به لحاظ جریان سیاسی خی ر‪.‬‬ ‫کارگزاران م ی تواند پیشانی اصالحات باشد یا اینکه‬ ‫این اجازه را به این حزب نم ی دهند؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬ن��ه این اج��ازه را به این ح��زب م ی دهند و نه‬ ‫م ی تواند ای��ن کار را انجام دهد‪ ،‬چون ت��وان گفتمانی و عقبه‬ ‫اجتماعی الزم را ندارد‪.‬‬ ‫یعنی تقسیم کار کردند تا بدنه و عقبه اجتماعی‬ ‫را اصالح طلب�ان به می�دان بیاورن�د و رایزن ی های‬ ‫داخل دولت برای انتقال مس�ئولی ت های اجرایی را‬ ‫کارگزاران انجام دهد؟‬ ‫‪ l‬تقس��یم کار نکردند؛ به لحاظ ماهیت کارگزاران و‬ ‫ماهیت اصالح طلبان این تقس��یم کار اتفاق افتاد‪ .‬کارگزاران‬ ‫دولت را امروز به دست گرفته است‪ .‬چون نیروهای کارگزاران افراد‬ ‫با سابقه در حوزه اجرا هستند‪ .‬اصالح طلبان در دولت اصالحات‬ ‫هم تالش کردند این تیم را عوض کنند اما نتوانستند‪.‬‬ ‫ایا اق�ای روحانی م ی تواند به وعده های سیاس�ی‬ ‫خود در انتخابات جام ه عمل بپوشاند و پاسخگوی‬ ‫انتظارات در این حوزه باشد؟‬ ‫‪ 19 l‬میلیون نفر در انتخابات به شعارهای اقتصادی‬ ‫اقای روحانی رای دادند‪ ،‬نه وعده های سیاسی او‪ .‬نظرسنج ی های‬ ‫مراکز معتبر نشان م ی دهد که ازادی های بیشتر در حوزه های‬ ‫مختلف فقط تقاض��ای ‪ 1/7‬درصد مردم اس��ت‪ ،‬در حالی که‬ ‫‪42‬درصد ارزانی را از دولت اق��ای روحانی مطالبه م ی کنند‪ .‬در‬ ‫واقع ان‪ 19‬میلیون ب رای گشایش اقتصادی به روحانی رای دادند‬ ‫نه درخ واست سیاسی‪.‬‬ ‫‪ l‬این حوزه را به لح��اظ کارکردهای اقتصادی اش در‬ ‫اولویت قرار داد‪ .‬به عبارتی حتی پرداختن به موضوع دیپلماسی‬ ‫هم با هدف اقتصادی انجام شد‪.‬‬ ‫حاال اگر به درخواست های صرفا سیاسی همان‬ ‫اقلیت ‪ 1/7‬درصدی توجه نش�ود‪ ،‬بدنه اجتماعی‬ ‫‪ 19‬میلیونی روحانی به علت انتقاد به این مساله‬ ‫ریزش فاحشی نخواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬فقط دو عل��ت م ی تواند موجب شکس��ت دولت‬ ‫ش��د؛ عدم تحقق وعده ها در حوزه اقتص��ادی و تندروی های‬ ‫لیب رال مس��لکانه در حوزه فرهنگ‪ .‬دقیقا همان کار اشتباهی‬ ‫که اصالح طلب��ان مرتکب ش��دند چون به لح��اظ رفتارهای‬ ‫ضد فرهنگی متدینین ید واحده شدند‪ .‬اگر اقای روحانی در حوزه‬ ‫اقتصادی بتواند مطالبات مردم پاسخ دهد نه تنها بدنه اجتماعی‬ ‫خود را حفظ م ی کند بلکه ارای او در دوره دوم ریاست جمهوری‬ ‫نیز رشد خ واهد کرد‪.‬‬ ‫فاکت�ور زم�ان را چقدر در حج�م انتق�ادات موثر‬ ‫م ی دانید؛ به عب�ارت دیگر هرچه زم�ان م ی گذرد‬ ‫ش�رایط به نفع اقای روحانی رقم م ی خ�ورد یا به‬ ‫ضررش تمام م ی شود؟ ایا او م ی تواند روند انتقادات‬ ‫را کنترل کند؟‬ ‫‪ l‬مردم هنوز دارند به اقای روحانی فرصت م ی دهند‪.‬‬ ‫طبیعی هم است تا کارها سر و شکلی بگیرد‪ 1/5‬تا‪ 2‬سال زمان‬ ‫نیاز است‪ .‬مردم هم انتظار ندارند رئی س جمهور یک روزه درصد‬ ‫تورم را به یک سوم کاهش دهد یا رابطه معیوب ‪ 70 – 80‬ساله‬ ‫میان ای ران و امریکا که ‪ 35‬س��ال ان هم به رودررویی و تقابل‬ ‫جدی گذشته‪ ،‬دو روزه حسنه ش��ود‪ ،‬ولی اگر تورم کنترل شود‬ ‫رضایتمندی عمومی اتفاق م ی افتد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪187‬‬ ‫‪ l‬ناراضی نیس��تند‪ .‬انها دولت را مدیون خودش��ان‬ ‫م ی دانند‪ .‬یک عده دنبال پس��ت و مقام م ی گردند‪ ،‬دولت هم‬ ‫ب رای همه جا ندارد‪ ،‬اقای روحانی وقتی امد کل تیم اصولگرای‬ ‫احمدی نژاد را کنار گذاشت؛ بناب راین این دعوا درون خانوادگی و‬ ‫بر سر این است که چقدر به جریان های مختلف سهم برسد‪.‬‬ ‫زمانی برخی اصولگراها از دست احمدی نژاد ناراحت بودند چون‬ ‫احمدی نژاد فقط م ی توانس��ت به تع دادی در دولت مسئولیت‬ ‫دهد‪،‬بههمینعلتانهاییکهبیرونم ی ماندندمعتقدبودنداین‬ ‫انتخاب ها درست نیست و انتخاب بهتری هم م ی توان کرد‪ .‬االن‬ ‫هم اصالح طلبانی که بیرون ماندند ناراضی هستند و م ی گویند‬ ‫نیروهای رده دو ما در دولت روحانی مسئولیت گرفتند و نیروهای‬ ‫رده یک حاشیه نشین هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬کارگزاران یک جریان سیاسی جدی نبود‪ .‬کارگزاران‬ ‫یک جریان اجرایی عملگرا بود که از بستر سیاسی م ی خ واست‬ ‫ب رای گرفتن پس��ت های حکومتی اس��تفاده کن��د‪ .‬االن هم‬ ‫همی ن طور است؛ در یک فاز انتقال امد تا دولت را بگیرد و بخش‬ ‫عمده دولت را هم امروز در دس��ت دارد‪ .‬چرا موفق م ی شوند؟‬ ‫چون این نیروها از اول در یک فضای اجرایی پرورش یافته اند‬ ‫و دارای تجربه اجرایی هس��تند‪ ،‬در حالی ک��ه اصالح طلبان‬ ‫بیشتر در حوزه سیاس��ی نقش افرینی م ی کنند‪ ،‬طبعا وقتی‬ ‫رئی س جمهوری از این جریان سر کار م ی اید از نیروهای باتجربه‬ ‫اجرایی استفاده م ی کند‪ .‬به همین خاطر همیشه اصالح طلبان‬ ‫در مقابل کارگزاران احساس خس ران م ی کنند‪ ،‬چون م ی بینند‬ ‫انها هزینه اجتماعی کار را م ی پردازند ام��ا نیروهای کارگزاران‬ ‫رئیس م ی شوند‪.‬‬ ‫‪ l‬چون مطالبه امروز مردم این نیست‪.‬‬ ‫پ�س چ�را دول�ت یازدهم ب�ه سیاس�ت خارجی‬ ‫پرداخت؟‬ ‫سیاست‬ ‫ش�ما اقای روحانی را در جریان اصالحات تعریف‬ ‫کردید‪ ،‬ام�ا اصالح طلبان نیز ب�ه انتصابات دولت‬ ‫یازدهم انتقادات ج�دی دارند‪ ،‬ایا منک�ر انتقادات‬ ‫انهاهستید؟‬ ‫کارگزاران م ی تواند م ا ب ه ازای دولت روحانی در عرصه‬ ‫سیاسی کشور شود و همان نقش�ی که در دولت‬ ‫اقای هاشمی ایفا کرد را دوباره احیا کند؟‬ ‫برای همین پیگیری مس�ائل سیاسی در اولویت‬ ‫دولت ق رار نگرفت؟‬ ‫به نظر شما اقای روحانی م ی خواهد مجلس اینده‬ ‫را با دولت خود هماهنگ تر کند تا از حجم انتقادات‬ ‫مجلس به دولت بکاهد؟‬ ‫‪ l‬همه دولت ها این تمایل را داش��تند چون مجلس‬ ‫ش��ریک انها در قدرت بوده‪ ،‬هرچه همراهی مجلس با دولت‬ ‫بیشتر باش��د دولت زحمت کمتری ب رای پیش��برد کارهایش‬ ‫م ی کشد بر همین اساس تمایل تمام روسای جمهور این بود که‬ ‫مجلس را هماهنگ با خود ببینند‪ ،‬این یک واقعیت است‪g.‬‬ ‫باتوجه به ادغام‬ ‫جریان اقای هاشمی‬ ‫(کارگزاران) در‬ ‫اصالحات‪ ،‬م ی توان‬ ‫گفت اقای روحانی‬ ‫بین تیم اقای‬ ‫هاشمی و سایر‬ ‫گروه های اصالح طلب‬ ‫ایستاده است‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫پرونده ژنو در تهران‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫دیپلماسی عمومی برای سیاست داخلی‬ ‫روایت مثلث از هفته پرکار محمدجواد ظریف‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪1‬‬ ‫هفته ای که گذشت‪ ،‬محمدجواد ظریف‪ ،‬مشهور ترین و‬ ‫رسانه ای ترین وزیر کابینه روحانی‪ ،‬هفته ای پرکار را پشت سر‬ ‫گذاشت‪ .‬از سفر زیارتی به قم و دیدار با مراجع گرفته تا حضور‬ ‫در مجلس‪ .‬از امارات تا کویت و می زبانی داووداغلو در ته ران و‬ ‫نخس ت وزیر سوریه در ته ران‪ .‬اخر هفته را نیز ظریف ابتدا در‬ ‫میان دانشجویان حاضر ش��د تا پس از رئی س جمهور اولین‬ ‫وزیری باشد که به میان جوانان امده‪.‬‬ ‫‪30‬‬ ‫دلهره در دیدار با نمایندگان‬ ‫وزیرخارجه بعد از انکه توانست مذاکرات سه دوره ژنو را‬ ‫به نتیجه ای برساند‪ ،‬به مجلس رفت تا به نمایندگان گزارش‬ ‫دهد‪ .‬خودش م ی گفته «با هزار دله��ره ب رای ارائه گزارش به‬ ‫مجلس رفت»‪ .‬او در مجلس درباره مواردی از توافق نامه که‬ ‫برخی از نمایندگان نسبت به ان شبهه داشتند‪ ،‬توضیحات‬ ‫مفصلی ارائه کرد‪ .‬متن توافقات را به طور کامل نشان داد و‬ ‫ی انها بحث کرد‪ .‬بعد از صحب ت های ظریف پنج‬ ‫تک تک رو ‬ ‫تن از نمایندگان نیز به نطق در صح��ن علنی پرداختند که‬ ‫عموما ضمن تشکر از ظریف و دولت به وزیر خارجه هشدار‬ ‫م ی دادند نس��بت به عهدشکنی غرب ی ها هوش��یار باشند‪.‬‬ ‫ظریف دررابطه با م��واردی مانند اب س��نگین اراک‪ ،‬درصد‬ ‫غن ی سازی و اورانیوم غن ی شده موجود در ای ران توضیح داد‬ ‫و گفت که حق غن ی س��ازی ای ران در این توافقنامه ب راساس‬ ‫معاهده ‪ NPT‬به رسمیت شناخته شده‪ .‬او در صحن علنی‬ ‫و مقابل نمایندگان با صدای بلند ب��ه انها توضیح داد که در‬ ‫مذاکرات به امریکای ی ها گفت ه به انها اعتماد ندارد و امروز نیز‬ ‫به انها اعتماد نم ی کند‪.‬‬ ‫اما بعد از برگزاری جلسه‪ ،‬ظریف انچنان که در گزارش‬ ‫خ��ودش اورده‪ ،‬احس��اس رضایت م ی کند‪« :‬قصد داش��تم‬ ‫اتشبسیاوقتاستراحت‬ ‫امریکامی خواهدحقغنی سازیایران‬ ‫رابهصورتدوفاکتوقبولکند‬ ‫ایا ای ران و غرب پس از ژنو‪3‬‬ ‫بهتوافقنهاییم ی رسند؟‬ ‫گفت و گو با فرهاد کلینی درباره مواضع‬ ‫کشورهای‪ 1+5‬در مقابل ای ران‬ ‫پاورپوینتی از اهم نکات برنامه مشترک اقدام (توافق ژنو) را‬ ‫ارائه دهم که فشردگی ب رنامه های دوشنبه و سه شنبه فرصت‬ ‫تهیه پاورپوینت را نداد‪ .‬اما متن برنامه به فارسی و انگلیسی‬ ‫و نیز جدولی از اهم نکات ان را در اختیار نمایندگان قرار دادم‪.‬‬ ‫مجموعا برنامه خوبی بود‪ .‬حدود ‪ 40‬دقیقه صحبت کردم و‬ ‫بعد نمایندگان پرسش های محترمانه ای را مطرح کردند و من‬ ‫هم به اختصار پاسخ دادم‪ .‬اداره دکتر الریجانی و جمع بندی‬ ‫ایشان بسیار اطمینان بخش بود‪».‬‬ ‫خادمی مادر و حرم‬ ‫وزیر امور خارجه همچنین در این سفر زیارتی با ایات‬ ‫عظام مکارم ش��ی رازی‪ ،‬صافی گلپایگانی‪ ،‬وحید خ راسانی‪،‬‬ ‫جوادی املی‪ ،‬موس��وی اردبیلی‪ ،‬نوری همدانی و سبحانی و‬ ‫نیز با حجت االسالم والمسلمین شهرستانی نماینده ایت اهلل‬ ‫سیستانی در ای ران دیدار کرد‪ .‬او در این دیدارها گزارشی از روند‬ ‫مذاکرات با گروه ‪ 5+1‬و نقشه راه اینده ارائه کرد و رهکردهای‬ ‫مراجع تقلید را شنید‪.‬‬ ‫نشس��ت خبری با اصحاب رس��انه و دیدار با اعضای‬ ‫جامعه مدرس��ین حوزه علمیه قم اخری��ن دیدارهای کاری‬ ‫ظریف در قم بود و وی س��پس به مسجد مقدس جمکران‬ ‫رفت‪ .‬ایت اهلل حسن ممدوحی‪ ،‬عضو جامعه مدرسین درباره‬ ‫دیدار ظریف با این جامعه گفت عمده س��واالت مطرح شده‬ ‫درباره مذاکرات هسته ای و رعایت حقوق ملت ای ران بود که‬ ‫ظریف اطمینان کامل داد که تمام حقوق رعایت شده است‪.‬‬ ‫ایت اهلل ممدوح��ی اضافه م ی کند‪« :‬وزیر ام��ور خارجه بیان‬ ‫داشت قدم به قدم جلو م ی رویم تا چالش ها با غرب حل شود‬ ‫و اگر توافق زیر پا گذاشته شود ما نیز به عقب بازم ی گردیم‪».‬‬ ‫عموم ایات عظام در دیدار با وزیر خارجه ضمن تشکر‬ ‫از تیم مذاکره کننده هس��ته ای کش��ورمان ب رای اس��تمرار‬ ‫موفقی ت ها دعای خیر کردند‪.‬‬ ‫سفر به کشورهای منطقه‬ ‫اواخر دوران دولت دهم‪ ،‬روابط ای ران با کشورهای حوزه‬ ‫خلیج فارس رو به س��ردی رفت‪ .‬ظریف در پیامی ویدئویی‬ ‫قبل از برگزاری دور اخر نشست ژنو که به توافق انجامید‪ ،‬به‬ ‫رهب ران کشورهای منطقه گفت که این توافق انها را به خطر‬ ‫نم ی اندازد و ای ران مصمم است تا با کمک همسایگان صلح‬ ‫از تانک و موشک ما نمی ترسند‬ ‫عصر سه ش��نبه گذش��ته وزیرخارجه ای��ران به میان‬ ‫دانشجویان رفت تا در استانه روز دانشجو نشستی صمیمانه‬ ‫با انها داشته باش��د‪ .‬دانشجویانی که بعضا س��واالت تند و‬ ‫هیجانی از وزیر حاضرجواب دولت م ی پرس��یدند‪ .‬ظریف در‬ ‫پاسخ به دانشجویی که به داده ها و س��تانده های توافقنامه‬ ‫ژنو انتقاد م ی کرد گف��ت‪« :‬غرب ی ها از تانک و موش��ک ما‬ ‫نم ی ترسند بلکه از این مردم م ی ترس��ند‪ .‬چرا به خود اجازه‬ ‫م ی دهید نمایندگان این ملت ب��زرگ را در مقابل خارج ی ها‬ ‫تهدید کنید؟ ما در مقابل خارج ی ها به انها م ی گوییم ما به‬ ‫شما اعتماد نداریم و باید اعتماد این مردم را جلب کنید‪ ،‬چرا‬ ‫شما از طرف خارج ی ها حرف م ی زنید؟»‬ ‫ظریف تاکید داشت که مذاکره ای که ب رای هورا کشیدن‬ ‫و کف زدن باشد‪ ،‬نم ی تواند منافع ملی ما را تامین کند و در‬ ‫جواب گفته یکی از دانشجویان که به دریافت پول خودمان‬ ‫از غرب ی ها انتقاد کرده بود‪ ،‬گف��ت‪« :‬ما پولی که دولت مورد‬ ‫حمایت شما در اختیار غرب ی ها قرار داد‪ ،‬پول نفت کشورمان‬ ‫را که به دلیل سیاست های غلط و به دلیل ندانم کاری ها در‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫دیدار با ایات عظام و جامعه مدرسین‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫روز جمعه گذش��ته ظریف به یک س��فر زیارتی رفت‪.‬‬ ‫عالوه بر دیدار با مراجع و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم او‬ ‫به دیدار مسجد جمکران رفت‪ .‬ظریف با خانواده خود راهی‬ ‫این سفر شده بود و در مدت زیارت و طول سفر توجه ویژه ای‬ ‫به مادر خ��ود که با ویلچر ایش��ان را در این س��فر همراهی‬ ‫م ی کرد داش��ت‪ .‬نکته جالب تر اینکه ب راساس اظهار عوامل‬ ‫هتل محل اقامت ایشان در قم‪ ،‬وزیر خارجه کشورمان در این‬ ‫سفر هزینه اقامت همراهان خانوادگی خود را شخصا متقبل‬ ‫ش��د حتی هنگامی که مدیر هتل نیز از ایش��ان خواست تا‬ ‫خانواده وی میهمان هتل باشند و هزینه ای را پرداخت نکنند‪،‬‬ ‫ظریف نپذیرفته بود‪ .‬در این سفر همچنین وزیر امور خارجه‬ ‫ی کریمه اهل بیت س�لام اهلل علیها را از‬ ‫کشور نش��ان خادم ‬ ‫مسئوالن و مدی ران استان مقدس قم دریافت کرد‪.‬‬ ‫و ارامش را به منطقه بازگرداند‪ .‬با همی��ن رویکرد بود که او‬ ‫اول هفته کاری را با سفر به کشورهای عمان‪ ،‬کویت و قطر‬ ‫اغاز کرد‪ .‬س��فر محمدجواد ظریف به کویت فرصتی شد تا‬ ‫قفل هفت ساله توقف برگزاری اجالس عالی اقتصادی بین‬ ‫دو کشور نیز باز ش��ود‪ .‬وزیرخارجه در این دیدار به قدمت ‪50‬‬ ‫ساله روابط ای ران و کویت اشاره کرد و خواستار گسترش روابط‬ ‫تجاری و اقتصادی شد‪.‬‬ ‫ظریف سپس به عمان رفت تا با سلطان قابوس دیدار‬ ‫کند‪ .‬پادشاه عمان اولین رئیس کشوری بود که بعد از انتخاب‬ ‫روحانی به ای ران امده‪ .‬به عالوه درباره سلطان قابوس و نقش‬ ‫میانجیگرانه اش میان ای ران و غ��رب خبرها و تحلی ل های‬ ‫بسیاری شده‪ .‬از همین رو‪ ،‬سفر ظریف به کشور عمان توجه‬ ‫بس��یاری از ناظ ران را جلب کرد‪ .‬ظریف در دیدار از عمان دو‬ ‫اظهارنظر داشت که واکنش های زیادی را ب رانگیخت‪ .‬او در‬ ‫مصاحبه با خبرگزاری فرانسه در مسقط گفت‪« :‬من ب رای سفر‬ ‫به عربستان اماده ام و معتقدم که روابط ما با عربستان باید‬ ‫گسترش یابد‪ .‬عربستان کشوری است که از اهمیت زیادی‬ ‫در منطقه و جهان اسالم برخوردار است‪».‬‬ ‫وزیر خارجه ای ران سفرش به ع ربستان را فقط به ترتیب‬ ‫دادن زمان مناسبی ب رای طرفین مرتبط دانست و افزود‪« :‬اگر‬ ‫خدا بخواهد به زودی به انجا سفر خواهم کرد‪».‬‬ ‫موضع گی��ری دوم اظهارنظری بود که ب��ه نقل از وی‬ ‫درباره مذاکره بر سر جزایر سه گانه ای ران منتشر شد‪ .‬جزایری‬ ‫که امارات چند سالی است ادعاهای ب ی اساسی را درباره انها‬ ‫تکرار م ی کند‪ .‬ظری��ف دراین باره نیز در صفحه ش��خصی‬ ‫خود به یکی از کارب ران توضیح داد‪« :‬بنده در پاسخ به سوال‬ ‫خبرنگاری در مورد جزایر س��ه گانه ای رانی‪ ،‬موضع ‪ 20‬س��اله‬ ‫کشور را تکرار کردم که ما امادگی داریم در مورد سوءتفاهمات‬ ‫(در مورد اجرای یادداشت تفاهم ‪ )1971‬پی رامون ابوموسی با‬ ‫امارات گفت وگو کنیم‪ .‬ولی از شما دوست عزیز سوالی دارم‪.‬‬ ‫چرا اینقدر به خبرسازی های دروغ و جهت دار بها م ی دهید؟»‬ ‫او ش��بیه به همین موضع گی��ری را نی��ز در دادگاه و میان‬ ‫دانشجویان داشت‪.‬‬ ‫اختیار غ رب ی ها قرار گرفته بود‪ ،‬پس م ی گیریم‪ .‬ایا این توهین‬ ‫به ملت ای ران نبود که پول نفت را نتوانیم به کشور برگردانیم؟‬ ‫ایا توهین به ملت ای ران نبود که ب رای برگرداندن هر یک دالر‬ ‫از پول این مردم باید پولی به واس��طه م ی دادیم تا پول خود‬ ‫را برگردانیم؟»‬ ‫ظری��ف تاکید ک��رد‪« :‬م��ا پول کش��ور را قس��طی‬ ‫برم ی گردانیم‪ ،‬این پول در گذشته مانده بود و حداقل ما این‬ ‫پول را قسطی برم ی گردانیم‪ ».‬مذاکره کننده ارشد هسته ای‬ ‫ای ران در پاسخ به سوالی که چرا مذاکرات محرمانه بود و به‬ ‫مردم نگفتید؟ تاکید کرد‪« :‬به شما اطمینان م ی دهم که در‬ ‫این مذاکرات ذره ای از عزت مردم کم نشد و ما کوتاه نیامدیم‪.‬‬ ‫مذاکره باید محرمانه بماند‪ ،‬مذاکره ای که ب رای رادیو‪ ،‬تلویزیون‬ ‫و هورا کش��یدن و کف زدن باش��د‪ ،‬نم ی تواند منافع ملی را‬ ‫تامین کند‪».‬‬ ‫ظریف به کس��انی که بین مردم خط کشی م ی کنند‬ ‫انتقاد کرد و با تشکر از مذاکره کنندگان قبلی گفت‪« :‬تندروها‬ ‫بدون انکه بخواهند یکصدا هس��تند؛ همانط��ور که رهبر‬ ‫انقالب فرمودند‪ ،‬انها هم فرزندان انقالب هس��تند‪ ،‬بناب راین‬ ‫ما به کس��ی انگ نم ی زنیم و طبیعی م ی دانیم که گروهی‬ ‫فکر م ی کنند منافع از بی ن رفت��ه و گروهی هم در ان طرف‪،‬‬ ‫فکر م ی کنند منافعشان به خطر افتاده است‪ .‬انچه مهم است‬ ‫اینکه ما نباید بگذاریم بدخواهان دوباره به اهداف خود دست‬ ‫پیدا کنند‪ ،‬امروز جنگ طلبان هم در جهان منزوی ش��ده اند‬ ‫و نفس راحتی نم ی کش��ند‪ ».‬اش��اره ظریف به کانون های‬ ‫جنگ طلب امریکا و اس��رائیل اس��ت‪ ،‬جنگ طلبانی که از‬ ‫مشاهده پیشرفت ای ران در مساله هسته ای و ارتباط موثر و‬ ‫مفید با جهان به شدت دچار ه راس شده اند‪.‬‬ ‫در جریان مذاکرات برخی رسانه های داخلی خبری که‬ ‫دبکافایل‪ ،‬پایگاه اینترنتی وابسته به منابع امنیتی اسرائیل‬ ‫درباره توافق هسته ای منتشر کرد را حقیقی پنداشته بودند‪.‬‬ ‫درحال ی که وزیرخارج��ه بارها تاکید کرده ب��ود‪« ،‬وقتی متن‬ ‫توافق منتشر شود متوجه م ی شوید که این اخبار دروغ است»‪.‬‬ ‫ظریف با اشاره به این دست از اخبار در میان دانشجویان تاکید‬ ‫کرد‪« :‬ب رای یک بار هم که شده باور کنید که طرف خودتان‬ ‫راست م ی گوید‪ ».‬ظریف با اشاره به منزوی شدن نتانیاهو در‬ ‫شرایط امروز جهان م ی گوید‪« :‬امروز نتانیاهو نم ی تواند ای ران‬ ‫را به عنوان یک تهدید به دنیا معرفی کند و حتی در کاخ سفید‬ ‫هم نظ راتش خریدار ندارد‪ ،‬روزنامه نگاران یهودی امریکایی‬ ‫هم به نتانیاهو م ی گویند که این سیاس��ت نخ نما ش��ده و‬ ‫این توفیق بزرگی ب رای ای ران اس��ت‪ ».‬ظریف با بیان اینکه‬ ‫خواندن بیانیه شجاعت نیاز ندارد و مذاکره کردن خودباوری‬ ‫م ی خواهد‪ ،‬گفت‪« :‬ادعا نم ی کنم کس��انی که رهبر انقالب‬ ‫با بزرگواری‪ ،‬فرزندان خود و انقالب نامیده اند از خطا مصون‬ ‫هستند اما حتما ما انچه را م ی توانیم انجام م ی دهیم‪».‬‬ ‫ظریف در پایان تاکید ک��رد‪« :‬اجازه نخواهیم داد هیچ‬ ‫قدرتی به ما توهین کند و امیدواریم دوس��تان داخلی ما هم‬ ‫این را بپذیرند و در نوش��ته های خود این جور وانمود نکنند‬ ‫که دیگران توانسته اند به فرزندان انقالب توهین کنند‪ ».‬او‬ ‫تاکید کرد‪« :‬همه نیاز داریم این مسیر را ادامه دهیم‪ ».‬ظریف‬ ‫همچنین هش��دار داد‪« :‬نیاز داریم جلوتر از رهبری حرکت‬ ‫نکنیم و اگر ادعای والیتمداری داریم باید پشت سر رهبری‬ ‫حرکت کنیم‪g ».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫اچمز سیاسی‬ ‫یا دوران افسردگی‬ ‫یک دیوانه‬ ‫نتانیاهو همچنان‬ ‫از امضای توافقنامه ژنو‬ ‫خشمگین است‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫امضای توافقنامه ژنو میان جمهوری اسالمی ای ران و‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬شوک س��ختی به مقامات رژیم صهیونیستی‬ ‫وارد کرده است‪ .‬احزابی مانند «لیکود» و «اسرائیل بیت نو»‬ ‫که اتفاقا سهم قابل توجهی در دولت ائتالفی تل اویو دارند‪،‬‬ ‫توافقنامه مذکور را نماد و نقطه اشکارساز گذار کاخ سفید از‬ ‫ارمان های خود م ی دانند! اگرچه مقامات دو حزب دموکرات‬ ‫و جمهوریخ��واه امری��کا در صددند اختالف نظ��ر مقامات‬ ‫واشنگتن و تل اویو بر س��ر نحوه مواجهه با ای ران را در قالب‬ ‫«اختالف تاکتیکی» توجیه کنند‪ ،‬اما رویکرد و رفتار مقامات‬ ‫رژیم صهیونیستی پس از امضای توافقنامه ژنو نشان م ی دهد‬ ‫این «اختالف تاکتیکی به نوعی «تقابل راهبردی» تبدیل‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫اولین هشدار را چه کسی به امریکا داد؟‬ ‫اویگدور لیبرمن‪ ،‬وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی در‬ ‫خالل برگزاری مذاکرات اخیر ژنو هشدار صریح و اشکاری را‬ ‫به همتایان امریکایی خود مخابره کرد‪« :‬اجازه غن ی سازی به‬ ‫ای ران باعث ایجاد رقابت هسته ای در منطقه خواهد شد‪ .‬در‬ ‫صورتی که جامعه بی ن المللی اجازه غن ی سازی اورانیوم را به‬ ‫ای ران بدهد‪ ،‬یک رقابت هسته ای در منطقه اغاز خواهد شد که‬ ‫گستره ان را حتی ترسناک ترین فیلم های وحشتناک هالیوود‬ ‫هم نم ی توانند به تصویر بکش��ند‪ .‬در صورت��ی که جهان‪،‬‬ ‫مطالبه ای ران ب رای به رسمیت شناخته شدن حق غن ی سازی‬ ‫اورانیومش را قانونی جلوه دهد‪ ،‬تمامی کش��ورها در منطقه‬ ‫به زودی همین حق را خواستار خواهند شد‪».‬‬ ‫ش��اید مقامات امریکایی انتظار داش��تند هشدارهای‬ ‫لیبرمن در همین نقطه به پایان برس��د ام��ا ادامه اظهارات‬ ‫وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی شوک سختی به مقامات‬ ‫امریکایی وارد س��اخت‪« :‬رابطه اس��رائیل با امریکا در حال‬ ‫بدتر شدن اس��ت و ما باید به دنبال یافتن متحدانی جدید با‬ ‫منافع مشترک باشیم‪ .‬امریکا در حال حاضر با چالش هایی در‬ ‫‪32‬‬ ‫کره شمالی‪ ،‬پاکستان‪ ،‬افغانستان‪ ،‬ای ران‪ ،‬سوریه‪ ،‬مصر و چین‬ ‫روبه رو است‪ .‬عالوه بر ان امریکای ی ها موضوعات اقتصادی‬ ‫خود را دارند‪ ،‬بر همین اساس من این سوال را مطرح م ی کنم‬ ‫که جایگاه ما (اسرائیل) در نظام بی ن الملل چیست؟‪»...‬‬ ‫لیبرمن فرضیه نامحتمل «گذار تل اویو از واشنگتن»‬ ‫را چند قدم به واقعیت نزدیک تر کرد‪ .‬همین هشدار لیبرمن‬ ‫کافی بود که وندی ش��رمن‪ ،‬معاون وزیر امور خارجه امریکا‬ ‫که در مذاکرات هسته ای ژنو حضور داشت‪ ،‬اقدام به برگزاری‬ ‫نشستی فوق العاده با خب رنگاران کرد‪ .‬در این نشست خبری‪،‬‬ ‫شرمن صراحتا از عدم تعلق داشتن حق غن ی سازی به ای ران‬ ‫سخن گفت‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬نشس��ت خبری شرمن در ژنو‬ ‫بس��تری ب رای انعکاس نگران ی های نتانیاهو و لیبرمن بود‪.‬‬ ‫اگرچه ادعای غی ر حقوقی شرمن ساعاتی بع د توسط هانس‬ ‫بلیکس مدیرکل س��ابق اژان��س بی ن المللی ان��رژی اتمی‬ ‫ مورد مناقشه قرار گرفت‪ ،‬اما هدف مقامات امریکایی از طرح‬ ‫این اظهارات چیزی جز جلب رضایت نس��بی تل اویو نبود؛‬ ‫هدفی که وزارت امور خارجه امریکا عمال نتوانس��ت به ان‬ ‫دست پیدا کند‪.‬‬ ‫جان کری دست به کار می شود‬ ‫امضای توافقنامه ژنو بدترین خبر ممکن ب رای احزاب‬ ‫تندرو در کابینه ائتالفی نتانیاهو محس��وب م ی شود‪ .‬پس‬ ‫از امض��ای توافقنامه‪ ،‬ای��ن بار جان ک��ری در صدد تکمیل‬ ‫کار ناق��ص ون��دی ش��رمن برامد‪ .‬ک��ری دقایق��ی پس از‬ ‫امضای توافقنامه‪ ،‬مانور تبلیغاتی خود را حول محور «حق‬ ‫غن ی سازی» اغاز کرد‪ .‬جان کری اعالم کرد که نه فقط در ماده‬ ‫‪ 4‬معاهده ان پی تی بلکه در هیچ یک از چهار گوشه معاهده‬ ‫مزبور‪ ،‬هیچ اشاره ای نشده است که حاکی از حق غن ی سازی‬ ‫ب رای کشورهای عضو این پیمان باش��د! در همان حال الن‬ ‫ایر‪ ،‬سخنگوی فارس ی زبان وزارت خارجه امریکا نیز اظهارات‬ ‫جان کری را تایید کرد و در پاسخ به این پرسش که ایا مفاد‬ ‫توافقنامه ژن��و م ی تواند روی قطعنامه های ش��ورای امنیت‬ ‫سازمان ملل علیه برنامه هسته ای ای ران تاثیر بگذارد؟ اعالم‬ ‫کرد که قطعنامه های شورای امنیت به قوت خود باقی است‬ ‫و ای ران ملزم به رعایت مفاد قطعنامه های ش��ورای امنیت و‬ ‫اجرای ان اس��ت‪ .‬با این وجود اظهارات سرگی الوروف‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه روس��یه کار را ب رای کری سخت تر کرد‪ .‬الوروف‬ ‫پس از امضای توافقنامه ژنو صراحتا عن��وان کرد که گروه‬ ‫‪ 5+1‬حق ای ران ب رای غن ی سازی تحت نظارت کامل اژانس‬ ‫بی ن المللی را به رسمیت ش��ناخته و بعد از گذشت شش ماه‬ ‫از اجرای توافقات‪ ،‬تحریم های امری��کا و اتحادیه اروپا علیه‬ ‫ای ران هم کاهش خواهد یافت‪ .‬همچنین دکتر ظریف‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه ای ران نیز تاکید کرد که حداقل در ‪ 2‬بند از توافقنامه‬ ‫ژنو بر حق غن ی سازی ای ران تصریح شده است‪ .‬اظهارات وزرای‬ ‫امور خارجه ای ران و روس��یه عمال بازی کری در ژنو را ناتمام‬ ‫گذاشت‪ .‬وزیر امور خارجه امریکا به خوبی م ی دانست که به‬ ‫محض ورود به واشنگتن با حمله البی ایپک و سناتورهای‬ ‫تندروی جمهوریخواه و حت��ی برخی هم حزب ی های خود در‬ ‫حزب دموکرات رو به رو خواهد ش��د‪ .‬از ان بدتر‪ ،‬کری باید به‬ ‫اقناع روانی شریکی خش��مگین به نام تل اویو م ی پرداخت‪.‬‬ ‫عملیاتی که باتوجه به حض��ور لیبرمن و نتانیاهو در کابینه‬ ‫رژیم صهیونیستی ناممکن جلوه م ی کرد‪.‬‬ ‫لیبرمن از «شرایط جدید» می گوید‬ ‫وزیر امور خارجه رژیم صهیونیس��تی نم ی تواند تمایل‬ ‫علنی خود مبنی بر «بازتعریف واشنگتن در سیاست خارجی‬ ‫تل اوی��و» را کتمان کند! واکنش اویگ��دور لیبرمن در قبال‬ ‫توافقنامه ژنو خود مختصر و در عین حال گویای همه چیز‬ ‫اس��ت‪« :‬توافقنامه ژنو بین ای ران و گروه ‪ 5+1‬این رژیم را در‬ ‫ب رابر ش��رایط جدیدی قرار م ی دهد‪ .‬در ای��ن توافقنامه هیچ‬ ‫موفقیت و هیچ نکته مثبتی وجود ن��دارد و حق ای ران ب رای‬ ‫غن ی سازی را به رسمیت شناخته است‪».‬‬ ‫ب هراس��تی منظور لیبرمن از «شرایط جدید» چیست؟‬ ‫مختصات این ش��رایط جدی��د را چگونه و بر چ��ه مبنایی‬ ‫باید تعریف ک��رد؟ برایند اظه��ارات لیبرمن قب��ل و بعد از‬ ‫امضای توافقنامه ژنو کمک ش��ایانی در ترسیم مختصات‬ ‫و ویژگ ی های این شرایط جدید خواهد کرد‪ .‬جمع میان این‬ ‫دو نشان م ی دهد که منظور لیبرمن از شرایط جدید «گذار از‬ ‫جستو جوی شرکای تازه در نظام بی ن الملل است‪.‬‬ ‫ ‬ ‫امریکا» و‬ ‫«تالش ب��رای جذب متحدان منطق��ه ای جدید»‪« ،‬تقویت‬ ‫تئوری های گذار از امریکا»‪« ،‬نگاه راهبردی به چین و روسیه»‬ ‫و‪ ...‬هر یک مولفه ه��ا و فاکتورهایی هس��تند که م ی تواند‬ ‫بخشی از چهره جدید تل اویو را تش��کیل دهد‪ .‬با این حال‬ ‫نتانیاهو و لیبرمن نسبت به مانع تراش ی های احزاب کادیما و‬ ‫حتی کار ب رای ترسیم این چهره جدید نگران هستند‪ .‬از این‬ ‫رو نتانیاهو و لیبرمن جهت گذار از وضعیت موجود مس��یر‬ ‫سختی پیش رو خواهند داشت‪ .‬با این حال نم ی توان جدیت‬ ‫نخس ت وزیر و وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی را در این‬ ‫خصوص انکار کرد‪.‬‬ ‫رفتارهای دو طرف امریکایی و صهیونیس��تی پس از‬ ‫امضای توافقنامه ژنو به خوبی نشان م ی دهد که این دو هنوز‬ ‫نتوانسته اند به درک راهبردی مشترکی در این خصوص نائل‬ ‫شوند‪ .‬در این نقطه‪ ،‬جدال بر سر راهبردهاست نه تاکتی ک ها!‬ ‫مقامات رژیم صهیونیس��تی «محص��ول» توافقنامه‬ ‫ژنو را دفرمه شدن جغ رافیای سیاس��ی خاورمیانه م ی دانند‪،‬‬ ‫حال انکه مقام��ات امریکایی این توافقنام��ه را «معلول»‬ ‫چنین تغییری م ی پندارند! به عبارت بهتر‪ ،‬طرف امریکایی‬ ‫توافقنامه ژنو را زاییده و محصول تحوالتی بنیادین م ی داند‪،‬‬ ‫در صورتی که طرف صهیونیس��تی چنین دیدگاهی ندارد‪.‬‬ ‫همین اختالف بنیادین س��بب ش��ده تا طرفین اساسا وجه‬ ‫مشترکی ب رای تفسیر توافقنامه ژنو نداشته باشند و بالعکس‪،‬‬ ‫وجود اختالف میان این دو با گذش��ت زمان خ��ود را نمایان‬ ‫کند‪ .‬تالقی نگاه های معکوس و پارادوکس��یکال امریکا و‬ ‫رژیم صهیونیستی حالت مبهمی را در مناسبات ف ی مابینی‬ ‫این دو ایجاد کرده اس��ت‪ .‬در چنین ش��رایطی مسلم است‬ ‫که مانور مقام��ات امریکایی حول موض��وع «عدم پذیرش‬ ‫حق غن ی س��ازی ای ران در توافقنامه ژنو» مصرفی حقوقی و‬ ‫بی ن المللی ندارد و هدف از ان تنظی��م تعادل رفتاری طرف‬ ‫صهیونیستی است‪.‬‬ ‫وقتی بازی کری در امریکا بر هم می خورد‬ ‫گفت و گو با فرهاد کلینی درباره مواضع کشورهای ‪ 5+1‬در مقابل ایران‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫امریکا می خواهد حق غنی سازی ایران‬ ‫را به صورت دوفاکتو قبول کند‬ ‫دوران افسردگی بی بی‬ ‫نتانیاهو سخت ترین روزهای خود را در تل اویو سپری‬ ‫م ی کند‪ .‬نخس��ت وزیر رژیم صهیونیس��تی مانن��د لیبرمن‬ ‫الزام به تغییر ناخواس��ته در سیاست خارجی تل اویو را حس‬ ‫م ی کند‪ .‬با این ح��ال دولت ائتالفی ب ی ب��ی به خودی خود‬ ‫قدرت چنین تحرک مهم��ی را ندارد‪ .‬بنیامی��ن نتانیاهو در‬ ‫تازه ترین اظهارات خود‪ ،‬در پاسخ به انتقادات «ایهود اولمرت»‬ ‫نخس ت وزیر اسبق رژیم صهیونیستی به نکات قابل تاملی‬ ‫اشاره کرد‪« :‬نم ی توانم در ب رابر تهدیدات علیه اسرائیل ساکت‬ ‫باشم‪ .‬توافق موقت با ته ران‪ ،‬رژیم تحریم ها را به سرعت به‬ ‫سمت فروپاشی م ی برد‪ .‬اگر سریعا اقدامی انجام نشود‪ ،‬رژیم‬ ‫تحریم ها ممکن است فرو بریزد و سال ها تالش بدون هیچ‬ ‫نتیجه ای به باد برود‪».‬‬ ‫«ایهود اولمرت» قبال در انتقاد از نتانیاهو اعالم کرده که‬ ‫نتانیاهو با موضع گیری های تند خود علیه امریکا اعالم جنگ‬ ‫کرده و تالش م ی کند بین کاخ سفید و کنگره اختالف ایجاد‬ ‫کند‪ .‬دوران افسردگی سیاسی ب ی بی فرا رسیده است‪ .‬نتانیاهو‬ ‫از یک سو ایده گذار از امریکا را در س��ر م ی پروراند و در این‬ ‫خصوص روی کمک وزیر امور خارجه افراطی خود نیز حساب‬ ‫باز کرده اس��ت‪ .‬با این وجود مخالفت های داخلی در تل اویو‬ ‫و عدم فراهم بودن بس��تر الزم جهت مانور نتانیاهو در نظام‬ ‫بی ن الملل‪ ،‬وی را به شدت محدود کرده است‪ .‬نتانیاهو محکوم‬ ‫به حفظ شرایط موجود در سیاست خارجی رژیم صهیونیستی‬ ‫است‪ .‬همین مس��اله ضریب و می زان افس��ردگی سیاسی‬ ‫نتانیاهو و لیبرمن را تشدید خواهد کرد‪g .‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫در ان س��وی اقیانوس ارام و در قلب واشنگتن‪ ،‬بازی‬ ‫به مراتب پیچیده تر اس��ت‪ .‬وزیر امور خارجه ایاالت متحده‬ ‫امریکا تنها با یک «تک تیر» ب��ه دوئل با جمهوریخواهان‬ ‫افراطی امده اس��ت‪ .‬این تک تیر همان ع��دم پذیرش حق‬ ‫غنی سازی ای ران در توافقنامه ژنو اس��ت‪ .‬کری سعی دارد با‬ ‫این تک تیر همه مخالفان توافقنامه ژنو را در امریکا از پای‬ ‫در اورد! گویا کری فراموش کرده است که جمهوریخواهان یا‬ ‫همان بازهای زخم خورده از انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫تو امدهای متعدد به ایالت تگزاس‪،‬‬ ‫‪ ۲۰۱۲‬امریکا به سبب رف ‬ ‫راه مقابله با هرگونه دوئلی را م ی دانند! مایکل هایدن رئیس‬ ‫سابق سیا یکی از افراد شاخصی بود که در یک لحظه همه‬ ‫تالش های کری مبن ی بر پیروز جلوه دادن امریکا در مذاکرات‬ ‫ژنو را بر باد داد‪ .‬مایکل هایدن در مصاحبه با ش��بکه خبری‬ ‫فاکس نیوز با اش��اره به توافق هس��ته ای اخیر ای ران و گروه‬ ‫‪ 5+1‬گفت‪« :‬انچه ما باید انجام دهیم این اس��ت که استانه‬ ‫(هس��ته ای) را تا جایی که امکان دارد به عقب ب رانیم‪ ،‬و این‬ ‫تعیین خواهد کرد که این ایده خوبی هست یا یک ایده بد‪.‬‬ ‫توافق حاصل شده در ژنو در تناقض با قطعنامه های شورای‬ ‫امنیت سازمان ملل است‪ .‬بیایید با خودمان صادق باشیم‪ ،‬ما‬ ‫غن ی سازی ای ران را پذیرفته ایم‪ .‬در این باره تردیدی نیست‪ .‬این‬ ‫بازگشت از توافق های قبلی در سازمان ملل است‪ ».‬وی گفت‬ ‫که با وجود این مالحظات مایل اس��ت ک��ه روند اجرای این‬ ‫توافقنامه را در دراز مدت ببیند‪ .‬کری دیگر نم ی تواند روی عدم‬ ‫پذیرش حق غنی سازی ای ران از سوی امریکا و اعضای ‪5+1‬‬ ‫مانور دهد زی را نه تنها لیبرمن‪ ،‬بلکه بسیاری از دموکرات ها و‬ ‫جمهوریخواهان نیز ادعای وی را باور ندارند!‬ ‫‪3‬‬ ‫مواضع سلبی بنیامین نتانیاهو نخس ت وزیر و اویگدور لیبرمن‪ ،‬وزیر امور خارجه رژی م صهیونیستی پس از امضای‬ ‫توافقنامه ژنو بیانگر نگران ی های مزمن تل اویو در خصوص عواقب و تبعات تفاهم هسته ای اولیه جمهوری اسالمی‬ ‫ایران و اعضای ‪ 5+1‬است‪ .‬به راستی این نگران ی ها چگونه و ب ر اساس چه محورهایی قابل تحلیل است؟ ایا رویکرد‬ ‫س�لبی نتانیاهو و لیبرمن را باید در قالب ی�ک نگرانی بنیادین و ماهوی تفس�یر کرد یا این ترس و وحش�ت حالتی‬ ‫مقطعی و گذرا دارد؟ از سوی دیگر‪ ،‬هنوز نقاط مبهم ی در خصوص ابعاد تحلیلی مذاکرات ژنو‪ ،‬از جمله رفتار فرانسه‬ ‫در مذاکرات ژنو ‪ 2‬و سپس سکوت کاخ الیزه در مذاکرات ژنو ‪ 3‬وجود دارد که بررسی هر یک مجالی مفصل م ی طلبد‪.‬‬ ‫در این خصوص گفت وگویی با محمد فرهاد کلینی‪ ،‬کارشناس ارشد مسائل استراتژیک انجام دادیم که از نظر شما‬ ‫ی م ی گذرد‪.‬‬ ‫خوانندگان گرام ‬ ‫گفت و گو‪ :‬حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫جناب اق�ای کلینی! رویک�رد س�لبی تل اویو در‬ ‫قبال توافقنام�ه ژنو و هش�دارهای صریحی که‬ ‫از س�وی افرادی مانند نتانیاهو و لیبرمن به جان‬ ‫ک�ری و اوبام�ا مخابره م ی ش�ود‪ ،‬چگون�ه قابل‬ ‫تحلیل اس�ت؟ به عب�ارت بهت�ر‪ ،‬واکنش منفی‬ ‫صهیونیس�ت ها در خص�وص هرگون�ه تواف�ق‬ ‫هس�ته ای میان ای�ران و اعض�ای ‪ 5+1‬را بر چه‬ ‫مبنایی م ی توان تفسیر کرد؟‬ ‫‪ l‬در پاس��خ دهی به این س��وال الزم است ترکیب‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬را به صورتی همزمان م��ورد تجزیه و تحلیل‬ ‫ق��رار داد‪ .‬واقعیت امر این اس��ت که غرب تا کنون س��عی‬ ‫م ی کرد با یک سلسله ادعاهای جدید عمال صحنه عمومی‬ ‫‪ ۵+۱‬را مدیریت کند که بعضا هم با مخالفت های دو عضو‬ ‫روبه رو شد‪ .‬چین و روسیه از رفتار یکجانبه انگلیس‪ ،‬فرانسه‬ ‫و امریکا انتقاد م ی کردند و حتی المان مواضع یکپارچه ای در‬ ‫موضوع هسته ای ای ران با محور غربی ادامه نم ی داد و سعی‬ ‫م ی کرد نقش واس��طه را بازی کند‪ .‬باتوجه به ترک برداشتن‬ ‫محدود ایده تحریم و متوقف شدن موضوع تشدید تحریم و‬ ‫باتوجه به اینکه امروزه در فضای بی ن المللی نقش منفی و‬ ‫مخرب اسرائیل ب رای برهم زدن هرگونه توافق بین طرفین‬ ‫اش��کار ش��ده اس��ت؛ رژیم تل اویو به رغم تالش های خود‬ ‫توسط ایپک نتوانست مواضع جان کری و اوباما را به نحو‬ ‫مطلوب متاثر کند‪ .‬قابل توجه است که البی دیگر یهود در‬ ‫‪33‬‬ ‫در جریان امضای‬ ‫توافقنامه ژنو ‪ ،3‬در‬ ‫برخی شرایط تا حدودی‬ ‫انگلیس نقش منفی را‬ ‫بازی کرد و وزیر خارجه‬ ‫انگلیس ادعاهای جدیدی‬ ‫را مطرح کرد که سپس‬ ‫این مواضع تغییر کرد‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫امریکا یعنی ج ی استریت در این خصوص با اهداف نتانیاهو‬ ‫همراهی نکرد ودر کنار جان کری باقی ماند‪.‬‬ ‫اما در خصوص اینکه اس��رائیل چقدر موافق با توافق‬ ‫هس��ت و چقدر مخالف‪ ،‬در گذش��ته هم یاد اوری کردم که‬ ‫باید بین سیاست های رسمی و سیاس��ت های تبلیغاتی و‬ ‫سیاست های پنهان تفاوت قائل ش��د‪ .‬میان پرز و نتانیاهو‬ ‫فاصله های مشخص وجود داشت ولی این بیانگر ان نیست‬ ‫که تمام مواضع اسرائیل در خروجی سیاست رسانه ای اش‬ ‫است‪ .‬بازی با متغی ر ها‪ ،‬تولید یک سری ایده های تحمیلی‪ ،‬‬ ‫تالش ب رای تبدیل کردن خود به یک داور پنهان در موضوع‬ ‫هس��ته ای و یک گارانتی امنیتی در منطقه؛ اینها اهدافی‬ ‫اس��ت که رژیم صهیونیس��تی به دنبال ان است‪ .‬ولی واقعا‬ ‫این رژیم نگران تغییر توازن منطقه ای است و درک م ی کند‬ ‫که حل مساله هسته ای ای ران عمال رژیم تل اویو را منزوی‬ ‫خواهد کرد‪ .‬انها در شرایط فعلی به دنبال باز شناسی مجدد‬ ‫محتوای توافقنامه هستند و حتی سمینارهای تخصصی را‬ ‫در برنامه دارند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫یک�ی از اصل ی تری�ن اختالف�ات می�ان‬ ‫رژی م صهیونیس�تی و ایاالت متح�ده امری�کا‬ ‫در خصوص توافقنامه ژنو‪ ،‬به مساله پذیرش حق‬ ‫غن ی سازی ایران باز م ی گردد‪ .‬افرادی مانند مایکل‬ ‫ هایدن‪ ،‬رئیس س�ابق س�یا همگام ب�ا اویگدور‬ ‫لیبرمن‪ ،‬وزیر امور خارجه دول�ت نتانیاهو بر این‬ ‫باورند که حق غن ی سازی ایران عمال در توافقنامه‬ ‫ژنو لحاظ شده است‪ .‬با این وجود جان کری‪ ،‬وزیر‬ ‫امور خارجه امریکا مدام این مساله را نفی کرده‬ ‫است‪ .‬نظر شما در این خصوص چیست؟‬ ‫‪ l‬اساس��ا یکی از مباح��ث چالش ب رانگیز در برهه‬ ‫فعلی‪ ،‬بحث به کارگی��ری کلمات روش��ن‪ ،‬دقیق‪ ،‬حقوقی‬ ‫پی رامون حقوق غن ی سازی هس��ته ای در داخل ای ران است‪.‬‬ ‫به نظرم امریکای ی ها قصد ندارند ب��ه صراحت این موضوع‬ ‫را بیان کنند‪ .‬ش��اید بگوین��د که در چارچ��وب توافق اولیه‬ ‫م ی پذیرند که ای ران به غن ی س��ازی کم ش��دت خ��ود ادامه‬ ‫دهد ولی طرحش��ان در این توافق این است که به رسمیت‬ ‫ش��ناختن حقوق هس��ته ای ای ران را به ص��ورت دو فاکتور‬ ‫سیاسی و نه کامال حقوقی بازی کنند‪.‬‬ ‫در اینجا الزم اس��ت ب��ه نکته مهم ی اش��اره کنم‪ .‬ما‬ ‫یک س��ری نیازمندی هایی داریم که با ه��م فرق م ی کند‪،‬‬ ‫مثال بعض��ی نیازها در ح��وزه رادیو داروها هس��ت که باید‬ ‫باالی س��ه ونیم درصد باش��د و در حوزه راکتور تحقیقاتی‬ ‫ته ران باید اس��تفاده ک��رد و ربطی به نیروگاه بوش��هر هم‬ ‫‪34‬‬ ‫ندارد‪ .‬ممکن است غرب ی ها پیش��نهاد کنند که خود ما این‬ ‫را به ش��ما م ی دهیم‪ .‬بحثی که همیشه وجود داشته بحث‬ ‫تضمین بوده و در گذش��ته هم غرب ی ها ق��ول دادند ب رای‬ ‫ما نیروگاه بس��ازند که نس��اختند‪ ،‬حاال چه تضمینی وجود‬ ‫دارد که به ما س��وخت الزم ب رای راکتور ته ران را بدهید؟ به‬ ‫همین خاطر ای ران در ح��وزه تولید رادیوداروها و به کارگیری‬ ‫اورانیوم غن ی شده متناسب با حوزه راکتورهایش حقوق خود‬ ‫را حفظ خواهد کرد‪ .‬به همین خاطر بحث موضوع انتقال و‬ ‫تحویل دادن انباشت تولیدات غن ی سازی اورانیوم سطح باال‬ ‫را با حساسیت دنبال کرده است‪.‬‬ ‫از س��وی دیگ��ر‪ ،‬در ای��ن خص��وص الزم اس��ت‬ ‫«سیاست ها» و «شرایط» را همسان با یکدیگر بسنجیم تا‬ ‫دچار خطای تحلیلی نشویم‪ .‬به عنوان مثال زمانی که اقای‬ ‫جلیلی مس��ئول پرونده هس��ته ای بود‪ ،‬جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران بخش��ی از اورانیوم غن ی شده پرش��دت خود را تبدیل‬ ‫به میله کرد‪ ،‬یعنی داش��ته های خود را تولید معکوس کرد‬ ‫و با این تولید معکوس��ی ک��ه انجام داد از می زان انباش��ت‬ ‫‪۲۰‬درصد خ��ود جلو نرف��ت و ان را به ص��ورت اورانیوم ها و‬ ‫ابزارهای سوختی با اورانیوم کم ش��دت استفاده کرد‪ .‬بحث‬ ‫چگونگی سیاس��ت تولیدی جمهوری اس�لامی و نسبت‬ ‫مذاکرات همیشه وجود داشته و معامله بین طرفین موضوع‬ ‫جدیدی نیس��ت که فقط در این دوره وجود داش��ته باشد‪.‬‬ ‫مقام معظم رهب��ری هم اخی��را فرمودند که سیاس��ت های‬ ‫دولت ها را در ای��ن خصوص با هم مقایس��ه نکنید و اینها‬ ‫همه تابع ی��ک فرماندهی مش��خصی قرار دارن��د‪ .‬این به‬ ‫چگونگی سیاست ها و ش��رایط برم ی گردد‪ .‬مهم این است‬ ‫که جمهوری اسالمی ای ران سیاست و حق خود را در بحث‬ ‫غن ی س��ازی ادامه م ی دهد و به هیچ عنوان ای ران تحقیقات‬ ‫و توس��عه خود را کنار نخواهد گذاش��ت‪ .‬به نظرم باتوجه به‬ ‫نوش��ته های موجود در مت��ن توافقنامه‪ ،‬ای ران با سیاس��ت‬ ‫مدیریت تهدیدات و تغییر شرایط و سیاست مانور در کمیت‬ ‫و شدت وارد زمین مذاکرات شد‪.‬‬ ‫در برخی تفاس�یر شاهد هس�تیم که به صورت‬ ‫همزم�ان از توافقنامه ژن�و عمال ب ه عن�وان یک‬ ‫تفاهمنامه نهایی و مبنایی یاد م ی شود‪ .‬ایا واقعا‬ ‫م ی توان توافقنامه ژنو را در عی�ن مبنای ی بودن‪،‬‬ ‫نهایی دانست؟ در جریان امضای توافقنامه ژنو‬ ‫کلین�ی م ی گوی�د‪ :‬زمان�ی‬ ‫که اق�ای جلیلی مس�ئول پرونده‬ ‫هس�ته ای بود‪ ،‬ایران بخش�ی از‬ ‫اورانیوم غن ی ش�ده پرشدت خود‬ ‫را تبدی�ل ب�ه میل�ه ک�رد‪ ،‬یعنی‬ ‫داشته های خود را تولید معکوس‬ ‫کرد‬ ‫چه نکته خاص و بارزی از رفت�ار اعضای ‪ 5+1‬را‬ ‫م ی توان مورد تاکید قرار داد؟‬ ‫‪ l‬موضوع توافق هسته ای در ژنو ‪ 3‬طبیعتا توافق‬ ‫نهایی نیس��ت و تواف��ق اولیه اس��ت‪ .‬در جری��ان امضای‬ ‫توافقنامه ژنو ‪ ،3‬در برخی شرایط تا حدودی انگلیس نقش‬ ‫منفی را بازی کرد و وزی ر خارج��ه انگلیس ادعاهای جدیدی‬ ‫را مطرح کرد که سپس این مواضع تغییر کرد‪ .‬در مذاکرات‬ ‫اخیر طبق اعالم رس��می‪ ،‬تیم مذاکره کننده با صدای بلند‬ ‫اعالم کرد که درباره حق غن ی س��ازی باید پاس��خ روش��نی‬ ‫دریافت کند و پی رامون زیاده خواهی در چگونگی چانه زنی‬ ‫سیاسی حاضر نشد خیلی س��اده از موضوع عبور کند‪ .‬اثار‬ ‫و پیامد ای��ن توافقنامه معلوم خواهد ک��رد که غرب به چه‬ ‫می زان پایبندی به مذاکرات و احترام ب��ه حقوق مردم ای ران‬ ‫را مورد توجه قرار داده اس��ت‪ .‬موضوع بع��دی به رفتار ‪5+1‬‬ ‫در سلس��له مذاکرات اخیر ژنو باز م ی گردد‪ .‬قبال شاهد این‬ ‫بودیم که طرف ای رانی همواره وقتی درصدد تعامل با گروه‬ ‫‪ 5+1‬بود از ان به عنوان گروه هفت هم یاد م ی کرد به همین‬ ‫خاطر سعی م ی کرد با موضوعات مختلف از قبیل موضوع‬ ‫هسته ای‪ ،‬تروریسم‪ ،‬بحران های منطقه ای و امنیت انرژی‬ ‫به صورت یک بس��ته صحبت کند‪ ،‬درصورت��ی که غرب‬ ‫نس��بت به مذاکرات جدی نبود و به ان��دازه کافی تعامل از‬ ‫خود نشان نم ی داد‪ .‬واقعا در گذشته غرب در خصوص انجام‬ ‫یک نوع مذاکره همه جانبه با ای ران اصال جدی نبود‪ .‬امروزه‬ ‫وقتی قرار است مذاکرات جدی شود‪ ،‬طبیعتا انها باتوجه به‬ ‫چگونگی صحنه برد و باخ��ت منطقه ای و همچنین تغییر‬ ‫سطح و میزان سانتریفیوژها به یک س��ری نتایج رسیدند‪.‬‬ ‫طی مذاکرات جدید ژنو ش��اهد عالقمن��دی به موضوعات‬ ‫دیگر بودیم و قصد داشتند با ارسال پال س ها و اشاره ها درباره‬ ‫موضوعاتی غیر از مسائل هس��ته ای با ای ران مذاکره کنند‬ ‫که نمایندگان ای ران متمرکز بر موضوع هسته ای مذاکرات‬ ‫را ادامه دادند‪ .‬به نظرم شدت پایداری در مذاکرات و دفاع تمام‬ ‫عیار از مناف��ع ملی نقش مهمی در گام ه��ای بعدی دارد و‬ ‫م ی تواند موثر تر عمل کند‪ .‬تالش برخی نمایندگان ای رانی‬ ‫در اجالس اخیر مورد توجه دقیق مقامات عالی کشور بود‪.‬‬ ‫وزیر ام�ور خارجه فرانس�ه در جری�ان مذاکرات‬ ‫ژنو ‪ ،2‬نقش عام�ل ب ر ه م زننده ب�ازی را ایفا کرد‬ ‫و در نهایت نی�ز مانع امضای توافقنامه ش�د‪ .‬با‬ ‫این وجود در جری�ان مذاکرات ژن�و ‪ ،3‬که حدود‬ ‫‪ 10‬روز پس از مذاکرات قبلی برگزار شد‪ ،‬پاریس‬ ‫رفتار قبلی خود را تکرار نکرد‪ .‬ایا با فرضیه وجود‬ ‫«پلی�س خوب» و «پلی�س بد» در مذاک�رات ژنو‬ ‫موافق هس�تید؟ در غیر این صورت رفتار ظاهرا‬ ‫متناقض فرانس�وی ها در مذاکرات ژن�و ‪ 2‬و ‪ 3‬را‬ ‫چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬رصد رفتار فرانس��ه در جریان مذاکرات ژنو ‪ 2‬و ‪3‬‬ ‫تحلیل جامعی را م ی طلبد‪ .‬اگ��ر در این خصوص صرفا بر‬ ‫بخشی از ریشه های رفتاری پاریس تمرکز کنیم‪ ،‬عمال پازل‬ ‫ما ناقص خواهد ماند‪.‬‬ ‫در جریان مذاکرات ژنو قبلی‪ ،‬فرانس��ه س��عی کرد با‬ ‫سخت نش��ان دادن مواضعش ان هم توسط شخص اقای‬ ‫فابیوس‪ ،‬وزیر خارجه عمال یک س��ری کمبود ها را به نفع‬ ‫رژیم صهیونیس��تی جب ران کند ولی ای��ن موضوع صرفا به‬ ‫یک دادوستد سیاسی بین فرانسه و اسرائیل بر نم ی گشت‪،‬‬ ‫بلکه این به بخشی از نگاه مس��تقل فرانسه به چگونگی‬ ‫رقابتش با امریکا برم ی گشت‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬بخش مهمی‬ ‫ از انچه در مذاکرات قبلی ژنو گذشت انعکاسی از مناسبات‬ ‫واشنگتن و پاریس بود‪.‬‬ ‫در این حوزه امریکا باتوجه ب��ه مذاکرات ژنو ‪ ۲‬نوعی‬ ‫فیگور در دیپلماسی عمومی از خود تولید کرد که به عنوان‬ ‫یک قدرت تعیی ن کننده برتر جلوه کند و فرانسه ان را برتابید‬ ‫و امریکا مدیریت بر چندجانب ه گرایی را رقم زند و فرانس��ه‬ ‫موضوع چندجانب ه گرایی ب رابر را تحمی��ل کرد‪ .‬با این حال‬ ‫فرانسه اشتباه کرد که سعی داشت با هزینه ای ران‪ ،‬خود را در‬ ‫منطقه اثبات کند‪ .‬البته در ژنو ‪ 3‬تا حدودی شاهد این تغییر‬ ‫رویه بودیم‪ .‬در نقد سناریوی «پلیس بد» و «پلیس خوب»‬ ‫که متعاقب رویکرد منفی فرانس��ه در ژنو‪ 2‬مطرح ش��د نیز‬ ‫م ی توان به اظهارات جان کری استناد و از ان رمز گشایی کرد‪.‬‬ ‫موضع گیری های رسمی که ما از طرف اقای جان کری شاهد‬ ‫بودیم که وی تاکید کرد‪« :‬ما با فرانسه هیچ گونه اختالفی‬ ‫نداریم‪ ».‬نوعی همپوش��انی را القا م ی کرد ولی این موضوع‬ ‫عمدتا در جهت تکمیل س��ناریوی پلیس خوب و پلیس بد‬ ‫نبود‪ ،‬بلکه ی��ک نوع پیام اتش بس در جه��ت جلوگیری از‬ ‫اشکارسازی اختالف بین امریکا و فرانسه نیز بود‪.‬‬ ‫دغدغه های منطقه ای فرانسه را در مانع تراشی‬ ‫پاریس در امضای توافقنامه در جریان مذاکرات‬ ‫ژنو ‪ 2‬چگونه تحلیل م ی کنی�د؟ ایا میان مواضع‬ ‫خاورمیانه ای امریکا و فرانسه تالقی یا تناقضی‬ ‫رخ داده بود؟‬ ‫در برخ�ی تحلی ل ها «ع�دم توافق هس�ته ای با‬ ‫‪ »5+1‬مت�رادف ب�ا «جن�گ» تعری�ف م ی ش�ود‪.‬‬ ‫ایا ب�ا ای�ن همسان س�ازی موافق هس�تید؟ ایا‬ ‫امضای توافقنامه ژنو و گام برداش�تن در مسیر‬ ‫نهادینه کردن توافقات هس�ته ای ایران و ‪،5+1‬‬ ‫منجر به رفع کامل تحری م ها از ایران خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬همان گونه که اشاره کردید برخی سعی کرده اند‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫را انها انجام م ی دهن��د و امریکایی ه��ا قراردادهای کالن‬ ‫تس��لیحاتی را منعقد م ی کنند‪ ،‬به همین خاطر عربستان‬ ‫به دنبال گرفتن یک نوع مابه ازا از امریکا در حوزه های ثانوی‬ ‫تسلیحاتی بود‪.‬‬ ‫جدا از ای��ن موارد‪ ،‬موض��وع ای ران نیز مط��رح بود‪ .‬در‬ ‫گذشته فرانسوی ها اعتقاد داش��تند حاال که قرار است یک‬ ‫سیس��تم رفع محدود تحری��م اتفاق بیفتد‪ ،‬س��هام انها در‬ ‫چارچوب بازار و سیاس��ت های تعامل ی شان با ای ران چگونه‬ ‫خواهد بود؟ فرانسوی ها در استدالل و نگاه خودشان معتقدند‬ ‫که در بخش های خاصی به ویژه در صنعت حمل و نقل در‬ ‫ای ران توانستند انحصار ایجاد کنند‪ .‬مثال در صنعت خودرو‬ ‫ای ران تحت لیسانس فرانسه تولید م ی کند‪ .‬از طرفی دیگر‬ ‫بحث حمل و نقل هوایی بود و بحث درباره نقش ایرباس در‬ ‫ناوگان هوایی ای ران‪ .‬فرانسه انتظار داشت بتواند در بخشی‬ ‫از مذاکرات جدید ب رای خود فرصت سازی کند‪ .‬فرانسوی ها‬ ‫عالقه مند بودند حتی در ح��وزه لوکوموتیو نقش فعال تری‬ ‫داشته باشند‪ .‬نگاه فرانس��ه این بود که سهم انها از شرایط‬ ‫جدید چگونه خواهد بود‪ ،‬چرا که احس��اس م ی کرد امریکا‬ ‫به عنوان یک پیش��اهنگ صرف��ا منافع خ��ود را به تنهایی‬ ‫دنبال م ی کند‪.‬‬ ‫که این ایده را القا کنند که عدم توافق ب رابر با جنگ اس��ت‪.‬‬ ‫ما در شرایط های قبلی هم در شرایط عدم توافق بودیم اما‬ ‫جنگی هم اتفاق نیفتاد‪ .‬امری��کا م ی داند که اگر وارد جنگ‬ ‫شود‪ ،‬عمال وارد یک حوزه باخت ‪ -‬باخت خواهد شد‪ .‬امریکا‬ ‫نیاز به توافق دارد‪ .‬به نظر م ی رسد عدم توافق و ب راب ر کردن‬ ‫ان با جنگ ایده کس��انی اس��ت که م ی خواهن��د از طریق‬ ‫دیپلماسی عمومی تهدید معتبر علیه ای ران نگه دارند‪ .‬مثال‬ ‫در قرن گذشته امریکا و ش��وروی در دو بلوک در حال نزاع‬ ‫و درگیری بودند اما هم سفارت داش��تند و هم خط پروازی‬ ‫داشتند و همزمان سالح هسته ای خود را پیشرفت م ی دادند‬ ‫و مذاکره هم م ی کردند‪ .‬این بدین معنی نیست که مذاکره به‬ ‫معنای تسلیم شدن و کرنش پنهان است‪ .‬اگر واقعا تیم قوی‬ ‫و با دانش و متعهد داشته باشیم‪ ،‬یک ظرفیت بزرگ در حفظ‬ ‫منافع ملی کشور است‪ .‬از سوی دیگر یک احتمال وجود دارد‬ ‫که غرب یک تغییر ش��یفت تحریم ی را دنبال کند‪ .‬رفتاری‬ ‫که ما از جانب کانادا م ی بینیم و بحثی که درباره حقوق بشر‬ ‫دیدیم که تالش کردند موضوع حقوق بشردر ای ران را بهانه‬ ‫کنند‪ ،‬اینها بیانگر ان اس��ت که غرب امکان دارد به صورت‬ ‫یک فضای بادکنکی در بحث تحریم در زمینه هس��ته ای‬ ‫امتیازهایی را دریافت کند و بعد مج��ددا وارد بازی پلکانی‬ ‫جدید در بحث تحریم ش��ود‪ .‬به همین خاطر این ب ی دلیل‬ ‫نیس��ت وقتی رس��انه های غرب کماکان س��عی م ی کنند‬ ‫در برخی موضوعات مانند حقوق بش��ر دس��ت گذاشته و‬ ‫بزرگنمایی کنند یا این موضوع را در حوزه مسائل منطقه ای‬ ‫مورد سوءاستفاده قرار دهند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪ l‬امریکای ی ها در سیاست های منطقه ای و خصوصا‬ ‫موضوع خاورمیانه با برخی فاصله ها با دولت فرانسه مواجه‬ ‫ش��ده بودند که اخرین بار هم موضوع سوریه بود که وقتی‬ ‫موضوع جنگ و حمله به سوریه مطرح شد‪ ،‬فرانسه به شدت‬ ‫مخالف عقب نش��ینی مواضع امریکا از موضوع سوریه بود‬ ‫و به شکلی فرانس��ه مخالف بحث ایجاد سناریوی معامله‬ ‫شیمیایی در ازای جنگ جدید در منطقه بود‪ .‬فرانسه معتقد‬ ‫بود که در یک موقعیت و لحظه خاص هست و باید همانند‬ ‫سناریوی لیبی در سوریه دست به اقدام نظامی بزند‪ .‬فرانسه‬ ‫نیاز داش��ت تا اولویت مدیترانه ای خود را با هزینه امریکا به‬ ‫پیش ببرد‪ .‬اما مس��اله به این نقطه ختم نم ی شود‪ .‬امریکا‬ ‫زمانی که در چارچوب نات��و همکاری اش را با فرانس��ه در‬ ‫حذف قذافی و موضوع لیبی انجام داد‪ ،‬با موضوع مواجه شد‬ ‫که ش��رکت های نفتی اروپایی به صورت لشکرهای پشت‬ ‫جبهه وارد لیبی ب رای جمع اوری غنائم شدند و امریکای ی ها‬ ‫ان سهم ی را که ب رای خودشان در لیبی تعریف کرده بودند‬ ‫به دست نیاوردند‪ .‬به همین خاطر امریکا معتقد نبود که به‬ ‫صورت زیرمجموعه سیاست های فرانسه در موضوع سوریه‬ ‫عمل کند‪ ،‬بلک��ه با تعاملی که بین مح��ور پوتین – اوباما‬ ‫شکل گرفت‪ ،‬سعی کرد موضوع جنگ با سوریه تغییر پیدا‬ ‫کند و به یک دیپلماس��ی تبدیل ش��ود و در نتیجه فرانسه‬ ‫اولویت های سیاست مدیترانه ای خود را از دست داد چرا که‬ ‫فرانسه به دنبال امنی ت سازی مرحله ای در این حوزه است‪.‬‬ ‫در اینجا بود که بحث «فروش تس��لیحات در خاورمیانه»‬ ‫موضوعیت پیدا کرد‪ .‬فرانسوی ها به شدت پی رامون مداخله‬ ‫پنهان امریکای ی ها در بحث موضوع خرید تسلیحاتی امارات‬ ‫و عربستان دلخور بودند و احساس م ی کردند که مذاکرات‬ ‫کلینی معتقد است‬ ‫که حرف های امریکا‬ ‫و فرانسه در ژنو‪2‬‬ ‫اساسا با هم تفاوتی‬ ‫نداشته است‬ ‫با تشکر از شما که در این گفت وگو شرکت کردید‪.‬‬ ‫‪ l‬من هم از شما متشکرم‪g .‬‬ ‫‪35‬‬ ‫میوه اقتصادی توافق ژنو‬ ‫چقدر از دارایی های کشور پس از توافق اخیر ازاد می شود؟‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪4‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫نوشتن درباره این چیزها س��خت است‪ ،‬سخت است‬ ‫چون هیچ کس مس��ئولیتی در مورد ارائه امار و ارقام قبول‬ ‫نم ی کند ‪ ،‬و هر کسی هم حرف خودش را م ی زند!‬ ‫مشخص است که در پی توافق های اخیر در مذاکرات‬ ‫ژنو ‪ 3‬که البته هیچ کدام از دو طرف توافق ملزم به انجام ان‬ ‫نشده اند‪ ،‬احتماال بخش��ی از دارای ی های بلوکه شده ای ران در‬ ‫کشور های خارجی ازاد م ی شود و به کشور ب ر م ی گردد ‪ ،‬در امد‬ ‫ارزی دولت افزایش پی دا م ی کند و بخشی از مشکالت مربوط‬ ‫به اداره کشور برطرف خواهد شد‪.‬‬ ‫اما مگر کل دارای ی های بلوکه ش��ده ای��ران در خارج از‬ ‫مرز ها چقدر است؟‬ ‫عالوه ب��ر دارای ی هایی که از س��ال ها قب��ل ‪ ،‬به ویژه‬ ‫در امریکا بلوکه ش��ده اس��ت‪ ،‬طی حدود دو س��ال گذشته‬ ‫تحریم های نفتی و تحریم های سیس��تم بانکی و تجارت‬ ‫خارجی ای ران ‪ ،‬رقم دارای ی های ای��ران در بانک های خارجی‬ ‫را افزایش داده است‪.‬‬ ‫بعض ی ها در م��ورد رق��م دارای ی های ای��ران در خارج‬ ‫از کش��ور تا انجا پیش رفته اند که به ‪ 60‬میلی��ارد دالر هم‬ ‫رسیده اند‪ ،‬اما شنیده های معروف تری هم هست که م ی گوید‬ ‫در مجموع تم��ام دارای ی های ای��ران در امریکا و طرف های‬ ‫تجارت اسیایی ان به حدود ‪ 43‬میلیارد دالر م ی رسد‪.‬‬ ‫هر چند مسئوالن ای رانی رس��ما درباره می زان طلبشان‬ ‫از خارج ی ها حرف��ی نم ی زنند‪ ،‬اما رویترز در گزارش��ی اعالم‬ ‫کرده اس��ت مجموع پول نفت ای ران که در سه کشور هند‪،‬‬ ‫کره جنوبی و ژاپن نگهداری م ی شود ‪ 15/3‬میلیارد دالر است‪.‬‬ ‫باتوجه به رقم ‪ 22‬میلیارد ی��ورو (ب رابر با حدود ‪ 28/6‬میلیارد‬ ‫دالر) بدهی نفتی چین به ای ران که از س��وی علی الریجانی‬ ‫اعالم شده اس��ت‪ ،‬م ی توان نتیجه گرفت ای ران تنها از چهار‬ ‫کشور اسیایی بیش از ‪ 43‬میلیارد دالر طلب دارد ‪.‬‬ ‫(جدول ‪)1‬‬ ‫حاال که قرار است بخشی از دارای ی ها و در امد های ارزی‬ ‫ای ران به کشور بازگردد و در اختیار دولت قرار بگیرد‪ ،‬بعض ی ها‬ ‫م ی گویند ماه عسل دولت با درامد های نفتی که قبال حاصل‬ ‫شده‪ ،‬اغاز خواهد شد‪.‬‬ ‫اگر همه این پول ی��ک باره‪ ،‬یا حتی ط��ی یک دوره‬ ‫زمانی کوتاه مدت به حس��اب های دولت برگردد‪ ،‬چه خواهد‬ ‫شد؟ اقتصاد ای ران سال هاست که با چنین مشکالتی درگیر‬ ‫است‪ .‬افزایش قیمت نفت که تاثیر مستقیم و همیشگی در‬ ‫بودجه جاری کشور داش��ته و دارد ‪ ،‬با یک مدل تکرار شده در‬ ‫ن ‪ ،‬دوره ای از افزایش واردات‪ ،‬و‬ ‫طول تاریخ فروش نفت ای��را ‬ ‫رشد تورم را به بار اورده است‪.‬‬ ‫اما این بار به نظر م ی رسد اوضاع کمی متفاوت است‪ ،‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫(جدول ‪)1‬‬ ‫رقم‬ ‫کشور‬ ‫علت‬ ‫منبع‬ ‫‪ 12‬میلیارد دالر‬ ‫امریکا‬ ‫دارایی های بلوکه شده بعد‬ ‫از گروگانگیری در سفارت‬ ‫امریکا‬ ‫در ایران‬ ‫یک مقام ارشد امریکایی‬ ‫در گفت و گو با نیویورک‬ ‫تایمز‬ ‫‪ 28/6‬میلیارد دالر‬ ‫معادل ‪22‬میلیارد یورو‬ ‫چین‬ ‫پول نفت خریداری شده‬ ‫توسط ان کشور‪ ،‬به دلیل‬ ‫تحریم های سیستم بانکی‬ ‫ایران قابل انتقال نیست‬ ‫علی الریجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫مجلس درسفر و دیدار با‬ ‫مقامات چینی‬ ‫‪ 8‬میلیارد دالر‬ ‫هند‬ ‫فروش نفت و محصوالت‬ ‫پتروشیمی‬ ‫‪ 5‬میلیارد و ‪500‬‬ ‫میلیون دالر‬ ‫کره جنوبی‬ ‫فروش نفت‬ ‫حدود ‪ 2‬میلیارد دالر‬ ‫ژاپن‬ ‫فروش نفت‬ ‫مقامات ایران یا کره در‬ ‫این مورد اظهار نظر تازه یا‬ ‫شفافی نکرده اند‬ ‫*توضیحات‪ :‬رقم ‪ 8‬میلیارد دالر ماه ها قبل و توس�ط مقام های هندی اعالم شده است ‪ ،‬ایران این رقم‬ ‫را تایید نکرده است‪ ،‬اما درخواست ها برای تسوی ه حساب به روبل و روپیه را هم رد کرده‪ .‬مشخص است که‬ ‫در ماه های اخیر واردات کاال و ب ه خصوص برنج از هند افزایش یافته‪ ،‬اما حجم مطالبات باقیمانده و پرداخت‬ ‫شده روشن نیست‪.‬‬ ‫‪36‬‬ ‫رقم پولی که قرار اس��ت در مجموع به اقتصاد ای ران تزریق‬ ‫شود‪ ،‬احتماال کم تر از ان است که دولت حتی بتواند کسری‬ ‫بودجه جاری خود را جب ران کند‪.‬‬ ‫کاخ سفید ساعتی بعد از توافق هسته ای ای ران با ‪5+1‬‬ ‫اعالم کرد که به موجب توافق هسته ای حاصل شده میان‬ ‫ای ران و کشورهای ‪ ،5+1‬ته ران به میلیاردها دالر پول نقد که‬ ‫حاصل از درامد فروش نفت‪ ،‬محصوالت پتروشیمی و طال و‬ ‫دیگر فلزات گرانبهاست‪ ،‬دسترسی پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫در بیانیه کاخ س��فید که در اختیار رویترز قرار گرفت‪،‬‬ ‫امده است که دسترسی بالقوه به یک میلیارد و ‪ ۵۰۰‬میلیون‬ ‫دالر پول حاصل درامد فروش ط�لا و فلزات گرانبها و حفظ‬ ‫سطح فروش فعلی نفت از عواید اقتصادی امضای توافق ژنو‬ ‫ب رای ای ران خواهد بود‪.‬‬ ‫جان کری‪ ،‬وزیر امور خارجه امری��کا اما در مورد عواید‬ ‫اقتصادی که ای ران م ی تواند منتظر ان باش��د تصریح کرده‬ ‫که کل دارای ی های بلوکه شده ای ران در حساب های خارجی‬ ‫‪ 45‬میلیارد دالر است که در گام نخست‪ ،‬بخش کوچکی از‬ ‫ان در اختیار ای ران قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫«قبل از انکه تحریم ها به می زان زیادی بر ای ران تاثیر‬ ‫بگذارد درامد نفتی این کش��ور س��االنه ‪ ۱۱۰‬تا ‪ ۱۲۰‬میلیارد‬ ‫دالر بود‪ .‬این رقم به دلیل تحریم ها به ‪ ۴۰‬تا ‪ ۴۵‬میلیارد دالر‬ ‫در س��ال کاهش یافت‪ .‬همچنین ‪ ۴۵‬میلی��ارد دالر از ای ران‬ ‫به صورت پول بلوکه ش��ده در بانک هایی در سراسر جهان‬ ‫وجود دارد‪ .‬ای ران ی ها به این پول ها دسترسی ندارند‪».‬‬ ‫وی همچنین تاکید کرده است که در مرحله نخست‪،‬‬ ‫تحریم های اساس��ی علیه ای ران لغو نم ی ش��وند‪ ۹۵ .‬درصد‬ ‫تحریم ها علیه ته ران باقی خواهند ماند‪.‬‬ ‫همزمان سی د عباس ع راقچی‪ ،‬معاون امور حقوقی و‬ ‫بی ن الملل وزیر امور خارجه در گفت وگو با ایرنا م ی گوید‪« :‬با‬ ‫اجرای توافقنامه ژنو ‪ ،3‬حدود ‪ 15‬میلی��ارد دالر از درامدهای‬ ‫مطابق توافق هسته ای‬ ‫ایران و غرب‪ ،‬رقم‬ ‫افزایش درامدهای نفتی‬ ‫در حساب های بلوکه شده‬ ‫ایران ذخیره خواهد شد‬ ‫تا در پی توافق های بعدی‬ ‫ازاد شود‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫(جدول ‪)2‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫نفتی طی ‪ 6‬ماه قابل دسترسی م ی شود‪».‬‬ ‫به گفته این مقام ارش��د تیم مذاکرات هسته ای ای ران‪،‬‬ ‫از مجموع ‪ 15‬میلی��ارد دالر‪ ،‬حدود ‪ 10‬میلی��ارد دالر ان که‬ ‫پیش از ای��ن‪ ،‬صرف خرید م��واد غذایی و دارویی م ی ش��د‪،‬‬ ‫قابل دسترسی خواهد ش��د که ش��امل بند های مربوط به‬ ‫تجارت امور انسان دوستانه ش��امل مراودات تجاری مرتبط‬ ‫با تولیدات غذایی و کش��اورزی‪ ،‬دارو‪ ،‬تجهی��زات دارویی و‬ ‫مخارج پزشکی بیماران خارج از کش��ور خواهد بود و کانال‬ ‫مالی ان شامل بانک های خارجی مش��خص و بانک های‬ ‫ای رانی غیرتحریم شده خواهد بود که هنگام ایجاد این کانال‪،‬‬ ‫مشخص خواهند شد‪.‬‬ ‫«همچنین حدود ‪ 4/6‬میلیارد دالر دیگر از درامد نفتی‬ ‫که به بانک مرکزی واریز م ی ش��د‪ ،‬قابل دسترس��ی خواهد‬ ‫بود‪ .‬همچنین با پرداخت مستقیم ش��هریه به دانشگاه ها و‬ ‫دانشکده ها ب رای دانش��جویان ای رانی شاغل به تحصیل در‬ ‫خارج از کشور ب رای یک دوره ش��ش ماهه توافق شده که بر‬ ‫این اساس‪ 400 ،‬میلیون دالر درامد ناشی از فروش نفت که‬ ‫باتوجه به تحریم ها ب رای دانش��جویان هزینه م ی شد‪ ،‬قابل‬ ‫دسترس��ی خواهد بود‪ .‬همچنین تحریم صنایع پتروشیمی‬ ‫ برداش��ته ش��ده و مش��کالت بیمه نفتکش ها نیز برطرف‬ ‫م ی شود‪».‬‬ ‫محمد باقر نوبخت‪ ،‬س��خنگوی اقتصادی دولت هم‬ ‫م ی گوید‪ :‬اگر بخشی از تحریم ها متوقف شود و بخش دیگری‬ ‫از تحریم ها کاهش پیدا کند و موانع صادرات پتروشیمی رفع‬ ‫ش��ود‪ ،‬از محل منابع ارزی ناش��ی از فروش نفت‪ ،‬قطعا در‬ ‫ماه های اینده به منابع قابل توجهی دست پی دا خواهیم کرد و‬ ‫با محاسباتی که ما داریم‪ ،‬بیش از ‪ 8‬میلیارد دالر ب رای کشور‬ ‫تامین خواهد شد‪».‬‬ ‫گفته م ی شود بخش مهمی از ‪ 4/2‬میلیارد دالر پولی‬ ‫که یک روز بعد از توافق ای��ران و ‪ 5+1‬در ژنو در اختیار ای ران‬ ‫قرار گرفته ‪ ،‬صرف خرید گندم از یکی از کشور های همسایه‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫همچنی��ن در ص��ورت افزای��ش می زان ص��ادرات یا‬ ‫در امد های نفت��ی ای��ران‪ ،‬درامدهای جدید به کش��ور وارد‬ ‫نم ی شود ‪ .‬مطابق توافق هسته ای ای ران و غرب‪ ،‬رقم افزایش‬ ‫درامدهای نفتی در حس��اب های بلوکه ش��ده ای ران ذخیره‬ ‫خواهد شد تا در پی توافق های بعدی ازاد شود‪.‬‬ ‫این ‪ 13/7‬میلیارد دالری که مجموع عواید پی ش بینی‬ ‫ش��ده ب رای دولت بعد از توافق های اولیه در ژنو اس��ت البته‬ ‫انقدر ها نیست که بتواند گره های بزرگ دولت را باز کند ‪ ،‬فعال‬ ‫همان طور که رئی س جمهور در گ��زارش ‪ 100‬روزه اش اعالم‬ ‫کرده‪ ،‬سیلو های گندم پر است و این جای خوشحالی دارد‪.‬‬ ‫رقم درامد ها هم باتوجه به رشد درامد ب ی سابقه نفتی‬ ‫که طی چند سال اخیر تجربه شده است ‪ ،‬احتماال تاثیر خیلی‬ ‫شدیدی بر افزایش تورم این روز ها نخواهد داشت‪.‬‬ ‫با ای��ن همه احتم��اال همان طور ک��ه رئی س جمهور‪ ،‬‬ ‫اعضای تیم مذاکره کننده بر سر پرونده هسته ای ای ران هم‬ ‫بر ان تاکید دارند ‪ ،‬مهم ترین دستاورداقتصادی توافقنامه اخیر‪،‬‬ ‫ترک خوردن پایه های س��اختمان تحریم ها ست و برداشته‬ ‫شدن سایه تهدید افزایش تحریم ها از سر اقتصاد ای ران‪ ،‬ان‬ ‫هم در حالی که دویچه وله‪ ،‬خبرگزاری رسمی المان به نقل‬ ‫از رئیس اتاق بازرگانی ای ران و المان م ی گوید که شرکت های‬ ‫المانی ب رای حض��ور در بازار های ای ران افزای��ش یافته و با‬ ‫اینکه شرکت های فرانسوی مدت هاس��ت سرمایه هایشان‬ ‫در بازار های ای ران را به شدت کاهش داده اند‪ ،‬بعد از مذاکرات‬ ‫ژنو ‪ ،‬با رشد ارزش سهام هایشان در بورس مواجه شده اند‪g .‬‬ ‫(جدول ‪)2‬‬ ‫میزان‬ ‫منبع‬ ‫‪ 8‬میلیارد دالر‬ ‫دارایی های بلوکه شده ایران‬ ‫در امریکا‬ ‫‪ 4/2‬میلیارد دالر‬ ‫درامدهای حاصل از فروش نفت به کشور‬ ‫های مختلف بلوکه شده به دلیل تحریم‬ ‫فروش نفت ایران‬ ‫‪ 1/5‬میلیارد دالر‬ ‫درامد حاصل از فروش طال‬ ‫و فلزات گرانبها‬ ‫توضیحات‬ ‫دریافت طال به جای پول نفت از‬ ‫برخی وارد کنندگان نفت ایران‬ ‫‪37‬‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫اتش بس یا وقت استراحت‬ ‫ایا ایران و غرب پس از ژنو ‪ 3‬به توافق نهایی می رسند؟‬ ‫الکس الی لر ‪ -‬اکبر فالح‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫‪5‬‬ ‫توافق موقت با ای ران مبنی بر بررسی دائمی فعالی ت های‬ ‫هسته ای ای ران بهترین تصویری است که م ی توان تصور کرد‪.‬‬ ‫با این حال هنوز دستیابی توافق کامل سخت به نظر م ی رسد‪.‬‬ ‫توافق موقت با ای ران در ‪ 24‬نوامبر بین ای ران با ش��ش‬ ‫قدرت جهانی بسیار رویکرد خوبی نسبت به سایر انتقادهای‬ ‫مطرح بود‪ .‬در حالی که غ رب ی ها در این توافقنامه گفته اند که‬ ‫تحریم ها بازگشت پذیر است‪ .‬ای ران ی ها نیز گفته اند که هرگز‬ ‫فعالیت هس��ته ای خود را متوقف نخواهند کرد‪« .‬موقت» و‬ ‫«برگشت پذیر» بودن در واقع شمای کلی این توافقنامه است‬ ‫که روی بازه زمانی شش ماهه صورت خواهد گرفت‪ .‬اما اگر این‬ ‫توافق پایدار شود این موضوع م ی تواند به روی سیاست های‬ ‫منطقه ای حتی بیشتر بر سایر نقاط دنیا تاثیرگذار باشد‪ .‬این‬ ‫توافق در واق��ع حاصل فرایندهای چندگان��ه و به طور موازی‬ ‫گفت وگوهای روس��ای جمهور ای ران و ایاالت متح��ده از ماه‬ ‫‪38‬‬ ‫اگوست (مرداد) است که به این موضوع ختم شده است‪ .‬زمانی‬ ‫که حسن روحانی به کرسی ریاست جمهوری ای ران دست یافت‪،‬‬ ‫دو طرف تالش کردند تا گفت وگوها از فضای سابق دور شود‪.‬‬ ‫و جو را استریل و خارج از سوءظن های سابق دنبال کنند‪ .‬اما در‬ ‫این میان نکاتی وجود دارد که بحث اصلی این مطلب هم روی‬ ‫این موضوعات استوار است‪ .‬قرار است بررسی شود که توافق‬ ‫نهایی چرا و چگونه ص��ورت خواهد گرفت و نکات مبهم چه‬ ‫هستند‪ .‬ب ر اساس گفته های س��ازمان انرژی اتمی‪ ،‬ای ران تنها‬ ‫‪ 200‬کیلوگرم اورانیوم در حد ‪ 20‬درصد غنی شده دارد و اعالم شده‬ ‫که ای ران باید از دست این مقدار اورانیوم خالص شود‪ .‬در توافق‬ ‫نیز امده است که ای ران باید غن ی س��ازی را در این شش ماه در‬ ‫حد پنج درصد نگاه دارد و غنای اورانیوم خود را که حدود ‪7200‬‬ ‫کیلوگرم است‪ ،‬ارتقا ندهد‪ .‬اما باید در همین مدت کوتاه هم به‬ ‫اقتصاد دنیا نگاهی شود تا به موضوعات دیگر رسید‪ .‬ب ر اساس‬ ‫گفته های اوپک‪ ،‬بازگشت ای ران به بازار پایین امدن قیمت نفت‬ ‫کمک شایانی کرد و رشد بورس را در نقاط دیگر دنیا به ارمغان‬ ‫اورد‪ .‬در حالی که کارشناسان اقتصادی سعی م ی کنند خوشبین‬ ‫به توافق اخیر بنگرند‪ ،‬برخی دیگر اما رسیدن به توافق نهایی‬ ‫را سخت تصویر م ی کنند‪« .‬مارک فیتزپاتریک»‪ ،‬از موسسه‬ ‫مطالعات تحقیقات راهبردی لندن مدعی است که این توافق‬ ‫صورت گرفته در واقع یک «وقت استراحت» ب رای ای ران است‪.‬‬ ‫در این توافق غ رب ی ها خ واسته اند ای ران تا شش ماه اینده فعالیت‬ ‫روی نیروگاه اراک و اب س��نگین موجود در ان را متوقف کند‪،‬‬ ‫اما با ادامه ساخت و س��از در ان مشکلی نخواهند داشت‪ .‬این‬ ‫نیروگاه ب رای سال اینده میالدی اماده بهره برداری خواهد بود‪.‬‬ ‫راکتور اراک ب رای تولید پلوتونیوم ط راحی شده و ب رای کار کردن‬ ‫به هیچ اورانیومی نیاز ندارد‪ .‬اما در این توافق امده که به طور‬ ‫موقت فعال باید از نصب تجهی زاتی که به سوخت پلوتونیوم‬ ‫کمک م ی کن��د ممانعت به عمل اید‪ .‬این موردی اس��ت که‬ ‫فرانسه مطرح کرد و در توافقنامه لحاظ کرد‪ .‬در غیر این صورت‬ ‫این توافق م ی توانست دو هفته زودتر صورت بگیرد و کار در‬ ‫همان ژنو ‪ 2‬تمام ش��ود‪ .‬ای ران همچنین موافقت کرده که با‬ ‫بازرس ی های سرزده از تاسیسات هسته ای خود مشکلی ندارد‬ ‫و این موضوع م ی تواند این تواف��ق را از توافق صورت گرفته‬ ‫بین غ رب ی ها در سال ‪ 2005‬با کره شمالی متفاوت کند‪ .‬ته ران‬ ‫ی سواالت سازمان انرژی‬ ‫همچنین گفته که اماده است به تمام ‬ ‫اتمی پاسخ دهد و شبهات را به انچه غ رب ی ها مدع ی اند ب ر طرف‬ ‫کند‪ .‬بر این اساس در این توافق امده که بازدید از سایت پارچین‬ ‫لحاظ شده است‪ .‬اما در این سوی توافق نیز ای ران دستاوردهای‬ ‫مهم ‬ ‫ی داشته است‪ .‬بر این اساس ای ران به چهار میلیارد و ‪200‬‬ ‫میلیون دالر از پول های بلوکه شده خود در بانک های غربی‬ ‫دسترسی پی دا خواهد کرد و برخی از محدودیت هایی که‪-‬یک‬ ‫طرفه‪ -‬در تجارت ای ران با سایر دنیا به وجود امده بود برداشته‬ ‫خواهد شد‪ .‬این محدودیت ها به ویژه در حوزه خودرو و صنایع‬ ‫هوایی برداشته خواهد شد که با این توافق به نظر م ی رسد که‬ ‫ارزش این توافق به مقدار هفت میلیارد دالر برسد‪ .‬با این رویکرد‬ ‫باید اذعان داشت که انتقادها اما با گذشت زمان کمتر و کمتر‬ ‫خواهد شد‪ ،‬اما مهمترین موضوعی که هنوز باقی مانده بحث‬ ‫بر سر «حق» غن ی سازی اورانیوم ب رای ای ران است که در این‬ ‫توافق موقت لحاظ شده است‪ .‬امضای مفاد «ان پ ی تی» حق‬ ‫برخورداری ای ران ب رای فعالی ت های صلح امیز هسته ای را به‬ ‫ی که در مفاد‬ ‫رسمیت م ی شناس��د‪ .‬در این میان تفسیر مهم ‬ ‫ان پی تی وجود دارد حق غنی سازی است که باید در خصوص‬ ‫تفسیر ان نیز گفت وگو شود‪ .‬در نیروگاه هسته ای بوشهر نیز‬ ‫که توسط روسیه ساخته و اماده ش��ده قراردادی ‪10‬ساله بین‬ ‫دو طرف لحاظ شده که روس��یه س��وخت ان را در این مدت‬ ‫باید تامین کند‪ .‬از دیگر سو در این توافق نیز به صراحت حق‬ ‫غن ی سازی ب رای ای ران محترم شمرده شده است‪ .‬اما مهمترین‬ ‫افتراقی که ممکن است بین دو طرف به وجود اید این است‬ ‫که ممکن است از ای ران خواسته شود که پس از ای ن توافق‬ ‫در دراز مدت از حق غن ی سازی خود دست بکشد و ای ران اما این‬ ‫موضوع را خواست ملی خود م ی داند و از این امر کوتاه نخواهد‬ ‫امد‪ .‬از طرفی کوک ناساز برخی نمایندگان کنگره ب رای اعمال‬ ‫تحریم های تازه ممکن است حمایت از موقعیت ایاالت متحده‬ ‫را در این توافق بی ن المللی بیش از پیش تضعیف کند‪ .‬یکی‬ ‫از بازرسان موسس��ه امنیت علوم بی ن المللی به اکونومیست‬ ‫تو ساز در اراک مجاز‬ ‫م ی گوید که در توافق صورت گرفته‪ ،‬ساخ ‬ ‫شمرده شده است‪ ،‬اما ب رای توافق نهایی بعید است که غ رب ی ها‬ ‫از موضوع اب سنگین در اراک دست بکشند و احتماال پیشنهاد‬ ‫«جایگزینی» ب رای ان خواهند داد‪ .‬به گفته این کارش��ناس‪،‬‬ ‫ممکن است که باقی ماندن تاسیسات هسته ای نطنز با همان‬ ‫تع داد سانتریفیوژ اما با غن ی سازی در حد توافق شده جایگزین‬ ‫اب سنگین اراک شود‪ .‬با این حال یک سوال اساسی باق ی مانده‬ ‫است که توافق صورت گرفته ب رای چندین سال در نظر گرفته‬ ‫خواهد شد‪ .‬ایاالت متحده به نظر م ی رس��د که از هر توافقی‬ ‫که زیر ‪ 10‬سال باشد راضی نباش��د‪ .‬اما رسیدن به یک توافق‬ ‫طوالنی مدت کمی سخت به نظر م ی رسد‪g.‬‬ ‫منبع‪ :‬اکونومیست‬ ‫ترس و نفرت‬ ‫چرا عربستان سعودی‬ ‫از توافقنامه هسته ای ایران و ‪5+1‬‬ ‫نگران است؟‬ ‫جان هانان ‪ -‬اکبر فالح‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫‪6‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫خوبی درک کرده اند که در جایی گفته بود همیشه در جهان‬ ‫راهی ب رای خروج وجود دارد و این فراتر از توجه به خاورمیانه‬ ‫است‪ .‬پادش��اهی عربس��تان حاال م ی فهمد که این رویکرد‬ ‫سیستماتیک ایاالت متحده در دیپلماسی جهانی چیست؟‬ ‫انها فهمیده اند که واشنگتن با مدیریت اوباما سعی دارد که‬ ‫خود را از تنش های جهانی و منطقه ای تا حد امکان دور نگه‬ ‫دارد‪ .‬دلیل ه ر چه باشد‪ -‬مثال یک رئی س جمهور با رویکردی‬ ‫غی ر قابل پی ش بینی‪ ،‬خس��ته و درگیر با مشکالت مردمش‪،‬‬ ‫اقتصاد ورشکسته‪ ،‬سیاس��ت معیوب ‪( -‬نقل قول هایی که‬ ‫س��عودی ها علیه اوباما و ایاالت متحده بیان کرده اند‪ -‬ریاض‬ ‫به این نتیجه رسیده است که ایاالت متحده یک متحد خوب‬ ‫ب رای انها نیس��ت‪ .‬به ادعای انها اوباما سعی م ی کند که راه‬ ‫خروج را همواره در پیش بگیرد‪ .‬انها در این راستا تضادهایی‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫کسانی که به مدیریت باراک اوباما در خصوص توافق‬ ‫اخیر خرده م ی گی رند و درباره این توافق اظهار نگرانی م ی کنند‬ ‫یک رویکرد اشکار دارند؛ در حالی که مطمئن نیستند ای ران از‬ ‫ب رنامه های هسته ای خود منحرف شده اما اجازه داشتن بمب‬ ‫اتم را ب رای سعودی ها مجاز م ی ش��مرند‪ .‬در واقع این رویکرد‬ ‫خط رناک م ی تواند خاورمیانه را به مسابقه تسلیحاتی بکشاند‬ ‫و تنش ها را بین شیعه و سنی افزایش دهد‪ .‬این در حالی است‬ ‫که س��عودی ها از توافق اخیر ای ران با گروه ‪5+1‬بسیار نگران‬ ‫هس��تند و در منطقه س��عی دارند متحدان تازه ای ب رای خود‬ ‫پیدا کنند‪ .‬انها در خصوص دیپلماس��ی ب��اراک اوباما از پنج‬ ‫ماه گذشته به این س��و به شدت ناراحت‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫عربس��تان ی ها مدت هاس��ت که‬ ‫منتظرند واش��نگتن‪ ،‬س��وریه را منطقه‬ ‫پرواز ممنوع اعالم کند اما ب��اراک اوباما‬ ‫تاکنون حاضر به پذیرش این مساله نشده‬ ‫است‪ .‬همچنین سعودی ها م ی گویند که‬ ‫ایاالت متحده برگ ب رنده را در توافق اخیر‪،‬‬ ‫مبنی بر غنی سازی اورانیوم به ای ران ی ها‬ ‫داده که کلیدی ترین نکت��ه توافق اخیر‬ ‫بین ای ران با ش��ش قدرت جهانی است‪.‬‬ ‫سعودی ها اعتقاد دارند که ایاالت متحده‬ ‫در یک چشم به هم زدن توازن منطقه ای‬ ‫را به هم زده اس��ت و از متحدین خود نیز‬ ‫مش��اوره نگرفته اما ایاالت متحده در این‬ ‫زمینه و همچنین بحران سوریه ترجیح‬ ‫داده اس��ت که نظ رات خود را به اعضای‬ ‫شورای امنیت نزدیک تر کند‪ .‬شاید به همین دلیل است که‬ ‫ع ربستان سعودی کرسی شورای امنیت را رها کند‪.‬‬ ‫عربس��تان جزو کش��ورهایی بود که عض��و غی ر دائم‬ ‫ش��ورای امنیت به حس��اب م ی امد‪ .‬از دیگر س��و ع ربستان‬ ‫سعودی از توافق اخیر به این دلیل اظهار ناراحتی م ی کند که‬ ‫ایاالت متحده زمان دائمی ب رای اجرای توافقات در نظر نگرفته‬ ‫است و این توافق موقت است‪ ،‬یعنی ممکن است زمانی ب رای‬ ‫ان مشخص نشود‪ .‬برخی گمان هزن ی ها حاکی از این است که‬ ‫سه دوره زمانی ب رای این توافق در نظر گرفته شده است؛ سه‬ ‫ساله‪ ،‬پنج ساله و ‪ 10‬ساله‪.‬‬ ‫با این تفاسیر این تصمیمی اس��ت که اوباما گرفته و‬ ‫ع ربستان ناچار به پذیرش این توافق است‪ .‬ه ر چند ع ربستان‬ ‫نگران ی های خود را به گوش مقامات واشنگتن رسانده است‪.‬‬ ‫این انتقادها منصفانه باشد یا نه‪ ،‬از منظر عربستان سعودی‪،‬‬ ‫دیپلماس��ی ایاالت متحده در حال دور ش��دن از ریاض است‪.‬‬ ‫مهمترین افتراق انها پس از تصمیم واش��نگتن ب رای انهدام‬ ‫تسلیحات ش��یمیایی در س��وریه بود که ریاض را در نقطه‬ ‫مقابل واش��نگتن قرار داد‪ .‬البته باید اذعان کرد که ع ربستان‬ ‫س��عودی همیش��ه در مورد رابطه ای ران ب��ا ایاالت متحده به‬ ‫بدبینی (پارانویا) دچار بوده است و ریاض نیز در حال حاضر این‬ ‫موضوع – توافق گروه ‪ 5+1‬با ای ران‪ -‬را به عنوان دلیل کافی‬ ‫ب رای بدبینی خود به حساب م ی اورد‪ .‬ع ربستان ی ها م ی گویند‬ ‫ریاض در هر نقطه ای که در مورد ان حساس است‪ ،‬مدیریت‬ ‫اوباما به گونه ای بوده که در نقطه مقابل حساسی ت های ریاض‬ ‫قرار گرفته است‪ .‬هم اینک ع ربس��تان سعودی در قبال رفتار‬ ‫واشنگتن به زعم خود به یک نظریه قطعی رسیده است‪ .‬انها‬ ‫اعتقاد دارند که ایاالت متحده به هم پیمانان قدیمی خود زیاد‬ ‫پایبند نیس��ت و حتی گاهی اوقات به انها خیانت م ی کند‪.‬‬ ‫عربستان سعودی در واقع به این دلیل به نتانیاهو پیوسته و‬ ‫در کنار رژیم صهیونیستی قرار گرفته است‪ .‬ریاض م ی گوید‬ ‫که در رابطه با ای ران‪ ،‬رابطه رژیم اسرائیل با ایاالت متحده باال و‬ ‫پایین شده و دست اخر نیز حتی هم پیمانی مثل نتانیاهو در‬ ‫امان قرار نگرفته است‪.‬‬ ‫انها با خود م ی اندیشند که جهان به کدامین سو م ی رود‬ ‫و در زبان ع ربی «بروید به درک» چه م ی ش��ود؟ س��عودی ها‬ ‫حاال این پیام سوزان رایس‪ ،‬مش��اور امنیت ملی امریکا را به‬ ‫که عربستان درخصوص ای ران و سوریه با ایاالت متحده پیدا‬ ‫کرده اس��ت را به عنوان دلیل خود بی��ان م ی کنند‪ .‬مقامات‬ ‫س��عودی م ی گویند که ایاالت متحده بیشتر سعی دارد که از‬ ‫این مخمصه ها جان سالم به در برد و منافع عربستان ی ها را‬ ‫نادیده بگی رند‪ .‬تا جایی که برخی از مقامات ع ربستان سعودی‬ ‫م ی گویند که این شکس��تن اعتماد از س��وی اوباما به طرز‬ ‫غی ر قابل قبولی رویکرد شخصی داشته است‪.‬‬ ‫ه ر چند ترس س��عودی ها از اوبام��ا و رئیس اطالعات‬ ‫او گزافه گویی اس��ت اما پس از ‪ 21‬اگوست جان کری پس‬ ‫از بحران حمله ش��یمیایی در س��وریه با مقامات ع ربستانی‬ ‫تماس گرفت و عربس��تان ی ها انتظار داش��تند ک��ه «تند و‬ ‫خش��مگین» ایاالت متحده مجازاتی ب رای حکومت سوریه‬ ‫در نظر بگیرد‪ .‬این در حالی است که ع ربستان ی ها ب رای مدت‬ ‫طوالنی تالش کرده بودند غرب و ایاالت متحده نس��بت به‬ ‫ای ران و سوریه رویکردی خصمانه تری در پیش بگی رند و نشئه‬ ‫رویکردهای خود شده بودند‪.‬‬ ‫در این راس��تا شایعه ش��ده بود که پادش��اه عربستان‬ ‫سعودی به وزی ران خود دستور داده بود به سمت خرید سیستم‬ ‫هشدار «دف کان‪ »2‬پیش بروند‪ .‬این سیستم هشداری ب رای‬ ‫جنگ های کوتاه مدت است‪.‬‬ ‫روز ‪ 31‬اگوس��ت نیز این کش��ور انتظار داشت اوباما در‬ ‫س ی ان ان اعالم کند – در خصوص بحران شیمیایی حاصل‬ ‫شده در س��وریه که برخی ش��واهد حکایت از نقش القاعده‬ ‫در این حمل��ه بوده اس��ت‪ -‬از خط قرمز‬ ‫عبور کرده و بهتر اس��ت کار را به کنگره‬ ‫واگذار نکند‪ .‬جان کری نیز ب ی خبر از این‬ ‫تصمیم انف رادی اوباما خود را احمق یافت‬ ‫و مقامات عربستانی م ی گویند که جان‬ ‫کری به مقامات س��عودی گفته است که‬ ‫اصال از این تصمیم اوباما خبر نداش��ته‬ ‫است‪ .‬عرب ها نیز همچون جان کری در‬ ‫واقع توافق روسیه با ایاالت متحده را نه از‬ ‫زبان جان کری یا اوباما بلکه از س ی ان ان‬ ‫شنیده اند‪.‬‬ ‫انها همچنی��ن از دیگ��ر رویکرد‬ ‫ایاالت متح��ده در قبال مص��ر نیز درس‬ ‫دیگری اموخته ان��د‪ .‬ان ه��م زمانی که‬ ‫واشنگتن اعالم کرد کمک های نظامی‬ ‫و مالی خود را از مصر دریغ خواهد کرد‪.‬‬ ‫دولت جدید‪ ،‬پس از سقوط مرسی‬ ‫در واقع مورد حمایت عربستان سعودی قرار دارد و ریاض در‬ ‫این نقطه نیز با واش��نگتن به اختالف رسیده است‪ .‬اما نکته‬ ‫مهم این است که ریاض این موضوع را نیز نه از زبان مقامات‬ ‫امریکایی بلکه از س ی ان ان شنیده است‪ .‬در مورد توافق اخیر‬ ‫ای ران با شش قدرت جهانی نیز عربستان از طریق س ی ان ان‬ ‫در جریان ماوقع روی داده در ژنو قرار گرفت‪ .‬ب ر اساس برخی‬ ‫اخبار منتشر شده نیز گفته شده که ایاالت متحده در این چند‬ ‫وقت اخیر با ای ران گفت وگوهای محرمانه ای داش��ته است‪.‬‬ ‫ع ربستان ی ها این رویکرد را ب رای خود خط رناک م ی بینند‪ .‬انها‬ ‫حاال در منطقه احساس م ی کنند که واشنگتن کمتر به منافع‬ ‫انها توجه م ی کند و با این روش بیشتر تخریب شده اند و این‬ ‫روند این اواخر فزاینده بوده است‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬فارن پالیسی‬ ‫سعودی ها م ی گویند که ایاالت متحده‪ ،‬برگ برنده را در توافق اخیر‪ ،‬مبنی بر غنی سازی اورانیوم به ایران ی ها داده که کلیدی ترین نکته‬ ‫توافق اخیر بین ایران با شش قدرت جهانی است‪ .‬سعودی ها اعتقاد دارند که ایاالت متحده در یک چشم ب ه ه م زدن توازن منطقه ای را ب ه هم‬ ‫زده و از متحدین خود نیز مشاوره نگرفته است‬ ‫‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ایرانوترکیه‬ ‫المانوفرانسهاسیاهستند‬ ‫فرود بحران‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫گفت وگوی مثلث با اسداهلل‬ ‫اطهری‬ ‫شیفت از‬ ‫نوعثمانیگرایی‬ ‫یا بازگشت به خانه اول‬ ‫ترکیه روابط خود با ایران را بازسازی می کند‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪ 199‬‬ ‫سیامک کاکایی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫‪1‬‬ ‫پس از انکه احمد داوود اوغلو‪ ،‬وزیر خارجه ترکیه و دکتر‬ ‫محمد جواد ظریف‪ ،‬وزیر خارجه ای ران در نیویورک به تنهایی‬ ‫قدم م ی زدند و گفت وگو م ی کردند‪ ،‬مشخص بود که نسیم‬ ‫مالیم ی در مسیر گش��ایش روابط بین ای ران و ترکیه و رفع‬ ‫الیه های خاکستر نشس��ته بر این روابط که گاه به مجادله‬ ‫لفظی مسئوالن دو کش��ور نیز انجامیده بود‪ ،‬وزیدن گرفته‬ ‫‪40‬‬ ‫اس��ت‪ .‬ان قدم زدن ها صرف��ا یک گفت وگوی س��اده میان‬ ‫دو وزیر خارجه نبود‪ ،‬بلکه ترس��یم گام هایی بود از س��وی‬ ‫دو ایدئولوگ در رواب��ط خارجی دو بازیگ��ر مهم در عرصه‬ ‫خاورمیانه‪ .‬این خواست همزمان شد با گشایش و باز شدن‬ ‫فضایی در روابط خارجی ای ران با غرب‪ ،‬انجام گفت وگوهای‬ ‫ای ران و امریکا و سپس نشست ای ران و گروه ‪ 5+1‬در مسیر‬ ‫حل مساله هس��ته ای ای ران؛ در این شرایط ترکیه خود را در‬ ‫موقعیتی جدید یافت که به س��مت بهب��ود روابط با ای ران‬ ‫حرکت کند‪ .‬اما خواس��ت ترکیه ب رای بهبود روابط با ای ران‬ ‫صرفا مبتنی بر تغییر دولت در ای ران و بسترهای فراهم شده‬ ‫در دیپلماس��ی خارجی ای ران نبود‪ ،‬بلکه در صحنه و محیط‬ ‫درونی ترکیه نیز یک رشته فعل و انفعاالتی رخ داده بود که‬ ‫تغییر در گرایش و نگرش سیاس��ت خارجی این کشور در‬ ‫خاورمیانه را اجتناب ناپذیر م ی ساخت‪ .‬ضمن انکه در عرصه‬ ‫منطقه ای‪ ،‬سیاس��ت خارجی ترکیه در دس��ت کم یک سال‬ ‫اخیر دستخوش چالش هایی بنیادین شد و طرح های ترکیه‬ ‫در کشورهایی چون سوریه و مصر به ثمر ننشست‪ .‬بناب راین‬ ‫چالش های برامده از موضع گیری های پرش��تاب ترکیه در‬ ‫محیط پی رامونی خود در کشورهای عربی به ویژه در مصر‬ ‫و سوریه و پدیدار ش��دن الیه هایی از تنش در نگرش ترکیه‬ ‫و عربستان نسبت به مصر‪ ،‬سبب شد مقامات ترک در صدد‬ ‫بازبینی اولویت های سیاس��ت خارجی خ��ود در خاورمیانه‬ ‫برایند‪ .‬به همین دلیل س��وق پیدا کردن ترکیه به س��مت‬ ‫ای ران و به سمت رفع تنش های پیش امده ناشی از مواضع‬ ‫اوغلودردوبرداشت‬ ‫وابستگیمتقابل‬ ‫معمارسیاستخارجیترکیهدر‬ ‫تدارک بهبود روابط با ته ران‬ ‫ترکیه به بازارهای ای ران چشم‬ ‫دوخته است‬ ‫س�فر داوود اوغل�و ب�ه تهران‬ ‫نشان دهنده عزم ترک ها برای اغاز‬ ‫فصل جدیدی در روابط میان ایران و‬ ‫ترکیه است‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪ 199‬‬ ‫متقابل دو کشور در ارتباط با سوریه و همزمانی ان با تغییر‬ ‫نگرش سیاست خارجی در ایران موجب شد ترکیه فرصت‬ ‫را ب رای بازبینی و ترمیم روابط ته ران ‪ -‬انکارا مناسب ببیند‪.‬‬ ‫در ای��ن بین ای ران نیز از گش��ایش روابط با همس��ایگان و‬ ‫رفع تنش های موجود چ��ه در ارتباط با ترکی��ه و چه حوزه‬ ‫خلیج فارس و کشورهای خاورمیانه استقبال کرد‪ .‬بناب راین‬ ‫فراخی در نگاه نوین دیپلماس��ی ای ران‪ ،‬فضای مناس��بی را‬ ‫ب رای بازگشت ترکیه به سمت تعمیق مناسبات با ای ران پدید‬ ‫اورد‪ .‬به همین دلیل اکنون ش��اهد رفت و امد میان وزی ران‬ ‫خارجه ای ران و ترکیه هستیم؛ همچنین قرار است در اینده ای‬ ‫نزدیک دکتر حس��ن روحانی‪ ،‬رئی س جمهور ای ران به ترکیه‬ ‫سفر کند و دیگر مقامات ترک نیز دیدارهایی از ای ران داشته‬ ‫باش��ند‪ .‬بناب راین م ی توان گفت که ترکیه در مسیر بازبینی‬ ‫روابط خود با همس��ایگانی چون ای ران و ع راق و ترمیم این‬ ‫روابط برامده است‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد در دو س��ال گذش��ته‪ ،‬ترکیه و ای ران‬ ‫حداقل در سه سطح دچار چالش های پرفرازونشیبی شده اند؛‬ ‫نخست روند تحوالت در سوریه و تقابل دیدگاهی ته ران و‬ ‫انکارا در ارتباط نظام سیاسی سوریه قابل توجه است‪ .‬در این‬ ‫رابطه ترکیه در جبهه مخالفان بش��ار اسد و ای ران در جبهه‬ ‫حامیان او قرار داشتند‪ .‬این مساله‪ ،‬اصطکاکی را در نگرش‬ ‫دو طرف پدید اورد‪ .‬مساله دیگر اینکه بعد از بروز تحوالت در‬ ‫خاورمیانه که به انقالب های عربی مشهور شد ترکیه تصور‬ ‫کرد در یک وضعیت برتری نسبت به بازیگران دیگر از جمله‬ ‫ای ران و عربستان سعودی قرار دارد‪ .‬به همین دلیل باتوجه‬ ‫به اینکه در سال های اخیر روابط ترکیه و کشورهای عربی‬ ‫به سطح قابل قبولی رسیده بود و در س��طح اعتمادسازی‬ ‫حرکت م ی کرد‪ ،‬بناب راین ترکیه در نق��ش یک ب رادر بزرگتر‬ ‫و در قالب نگرش نوعثمان ی گرایی ت�لاش م ی کرد الگوی‬ ‫حکومتی خود را به این کشورها ارائه کند‪ .‬البته در این مسیر‬ ‫از جمله در ارتباط با مصر ناکام ماند‪ .‬به هر حال این نگرش‬ ‫سبب ش��د تا یک نوع رقابت سیاس��ی میان ای ران و ترکیه‬ ‫نمایان شود‪ .‬سومین عامل نیز موضع گیری های ترکیه در‬ ‫ارتباط با مسائل منطقه ای از جمله در مورد ع راق و چرخش‬ ‫در سیاست تنش زدایی ترکیه با همسایگان و تبدیل شدن‬ ‫ان تئوری تنش صفر به تنش با همسایگان بود؛ مجموعه‬ ‫این مسائل باعث بروز نوعی ب ی اعتمادی میان ای ران و ترکیه‬ ‫شد و همین مساله روابط دو کشور را تاحدودی تحت تاثیر‬ ‫قرار داد‪ .‬اما باید توجه داش��ت هیچ گاه روابط ای ران و ترکیه‬ ‫در یک مسیر خش��ن و تند نه در عرصه سیاس��ی و نه در‬ ‫عرصه اقتصادی قرار نگرفته است‪ ،‬بلکه برعکس اقتضائات‬ ‫همس��ایگی میان دو کش��ور فاکتور مهمی در اس��تمرار‬ ‫پیوندهای دیرینه دو طرف و همکاری های دوجانبه اس��ت‪.‬‬ ‫به هر روی ممکن است فرازونشی ب هایی در روابط ای ران و‬ ‫ترکیه پیش امده باشد اما این روابط از پیشینه چندصد ساله‬ ‫برخوردار است‪ .‬در این راستا اوغلو نیز بارها از قرارداد ای ران‬ ‫و عثمانی در توافقنامه قصر ش��یرین مربوط به چهار سده‬ ‫بحث پیش م ی کند؛ در واقع از ان زمان تاکنون ای ران و ترکیه‬ ‫امروزی با هم تخاصم نداش��ته اند‪ .‬با ای��ن اوصاف اتفاقات‬ ‫اخیر باعث نشد که روابط دستخوش دگرگون ی های اساسی‬ ‫شود‪ ،‬اما بعضا ش��اهد موضع گیری‪‎‬های متفاوت در مسائل‬ ‫منطقه‪‎‬ای بودیم که این امر باعث دلخوری‪‎‬های سیاسی در‬ ‫روابط دو کشور شد‪.‬‬ ‫ترکیه در تئوری سیاست خارجی خود‪ ،‬جایگاه مهمی‬ ‫ ب رای ای ران تعریف کرده است و از ان به عنوان یک موقعیت‬ ‫متوازن کننده باتوجه به جایگاه ژئوپلتیک و جغ رافیای ای ران‬ ‫یاد م ی کند‪ .‬ترکیه نیز در یک موقعیت مناسب ژئوپلتیکی‬ ‫و بی ن المللی قرار دارد‪ .‬بناب راین ب رای دو طرف نادیده گرفتن‬ ‫طرفین دور از ذهن اس��ت‪ .‬اکنون این پرسش مطرح است‬ ‫که ایا ای ران و ترکیه اکنون در ی��ک فصل جدیدی از روابط‬ ‫قرار گرفته اند و ایا همه چیز در مس��یر خوش بینی حرکت‬ ‫م ی کند؟ به نظر م ی رس��د پدیدار ش��دن وضعیت جدید در‬ ‫روابط دو کشور‪ ،‬امیدها را در ترکیه نسبت به گسترش روابط‬ ‫با غرب و ایفای نقش منطقه ای انها در ارتباط با بحران های‬ ‫منطقه ای از جمله سوریه افزایش داده است‪ .‬همچنین این‬ ‫نکته را نیز نباید فراموش کرد که بازگش��ت حزب عدالت و‬ ‫توسعه به سیاست بهبود روابط با همسایگانی چون ع راق‬ ‫و ای ران ب ی تاثیر از مسائل داخلی این کشور و در پیش بودن‬ ‫انتخابات نیس��ت‪ .‬بناب راین حزب عدالت و توس��عه تالش‬ ‫م ی کند در یک س��ال باقیمانده به انتخابات پ راهمیت این‬ ‫کش��ور‪ ،‬عرصه جوالن انتقادهای احزاب رقیب در داخل در‬ ‫زمینه به نقد کشاندن سیاست خارجی اردوغان را ببندد‪.‬‬ ‫در نهایت رواب��ط ای ران و ترکی��ه در عرصه اقتصادی‬ ‫و تجاری همچنان اس��تمرار خواهد یاف��ت‪ .‬ضمن اینکه با‬ ‫نزدیکی ای ران و غرب به یکدیگر دو حالت پدیدار م ی شود؛‬ ‫نخس��ت اینکه ترکیه س��عی م ی کند خود را در جنب ه های‬ ‫مختلف روابط بیش از پیش به ای ران نزدیک کند همچنین‬ ‫نیم نگاهی نیز به این نکته دارد که تغییر در الین سیاست‬ ‫خارجی ای ران در ارتباط با غرب‪ ،‬م ی تواند به منزله دگرگونی‬ ‫در نگرش های منطقه هم باشد‪ .‬بناب راین ترکیه نم ی خواهد‬ ‫از رقیبانی که در صدد تقویت روابط با جمهوری اس�لامی‬ ‫ایران هستند‪ ،‬عقب بماند‪ .‬به همین دلیل ترکیه به سمت‬ ‫استفاده از مبانی استراتژیکی در روابط با ای ران گام برداشته‬ ‫اس��ت‪ .‬اما در هر صورت کش��مکش های سیاسی بین دو‬ ‫کشور که گاه ممکن است نمایان شود را نیز نباید ب ی تاثیر‬ ‫بر روابط دانست‪ .‬البته این تاثی رات هیچ گاه عمیق نخواهد‬ ‫بود‪ .‬در نتیجه چشم انداز روابط دو کشور را م ی توان باتوجه‬ ‫به وضعیت کنونی و احتماالت مربوط به گش��ایش بیشتر‬ ‫حضور بی ن المللی ای ران‪ ،‬چشم اندازی فعال تر و پویاتر تصور‬ ‫کرد‪g .‬‬ ‫دور جدید روابط‬ ‫ایران و ترکیه با قدم‬ ‫زدن دو وزیر خارجه در‬ ‫نیویورک اغاز شد‬ ‫‪41‬‬ ‫ایران و ترکیه‬ ‫المان و فرانسه اسیا هستند‬ ‫گفت وگوی مثلث با اسداهلل اطهری‬ ‫‪2‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫در ابتدا راجع به فرازوفرودهایی که در روابط ایران و‬ ‫ترکیه از ابتدای انقالب وجود داشته‪ ،‬توضیح دهید‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬به دنبال انقالب اسالمی ای ران‪ ،‬روابط ته ران‪ -‬انکارا‬ ‫نیز وارد مراحل تازه ای م ی شود؛ س��خنرانی حضرت امام (ره)‬ ‫در مورد میخائیل گورباچف مطرح م ی شود و پس از ان ب رای‬ ‫نخستین بار سفیر ترکیه در ای ران به خدمت حضرت امام (ره)‬ ‫م ی رسد و بر سر برخی موارد منطقه ای توافقنامه هایی میان‬ ‫دو طرف به امضا م ی رسد‪ .‬پس از ان و در زمان جنگ ای ران و‬ ‫ع راق‪ ،‬ترک ها از این موقعیت بهره برداری های بسیاری کردند‪.‬‬ ‫انها در ان شرایط موفق شدند کاالهایشان را به ای ران و ع راق‬ ‫بفروش��ند و از لحاظ تجاری پیشرفت کنند‪ .‬بعد از جنگ این‬ ‫نوع روابط تاحدودی کاهش م ی یابد و حتی سفرهایی که در‬ ‫ان موقع صورت م ی گیرد بیشتر کاری است تا رسمی‪ .‬اما در‬ ‫زمان ریاس��ت جمهوری محمد خاتمی باز هم شاهد افزایش‬ ‫روابط میان دو طرف هس��تیم‪ .‬در زمان دولت پیشین یعنی‬ ‫دو دوره ریاس��ت جمهوری محمود احمدی نژاد نیز مس��ائل‬ ‫تجاری‪ ،‬هس��ته ای و میانجیگری برزیل و ترکیه در مس��اله‬ ‫هسته ای ای ران‪ ،‬روابط دو کشور را شکل م ی داد‪ .‬در زمان اعمال‬ ‫تحریم های سازمان ملل و همچنین تحریم های یک جانبه‬ ‫امریکا و اتحادیه اروپا تا حدودی مراودات بانکی و تجاری دو‬ ‫کش��ور تحت تاثیر قرار م ی گیرد‪ .‬همچنی��ن به دنبال وقوع‬ ‫بیداری اس�لامی‪ ،‬روابط ای ران و ترکیه که ب ر اساس همکاری‬ ‫امنیتی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اطالعاتی‪ ،‬اقتصادی و تجاری شکل گرفته‬ ‫بود‪ ،‬تحت تاثیر این تحوالت و حوادث دمشق قرار م ی گیرد‪ .‬در‬ ‫نهایت پس از اینکه ترک ها درم ی یابند بشار اسد‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫سوریه به این سادگ ی ها س��رنگون نم ی شود و همچنین در‬ ‫پی مش��کالتی که میان ترکیه با مصر‪ ،‬لیبی و تونس پیش‬ ‫م ی اید‪ ،‬سیاست نوعثمان ی گری ش��ان را به سیاست صفر با‬ ‫همسایگان تغییر م ی دهند‪ .‬زی را زمانی که ترکیه این سیاست‬ ‫را دنبال م ی کرد با ای ران‪ ،‬ع راق‪ ،‬س��وریه و حتی با ارمنس��تان‬ ‫و یونان نیز روابط بدون تنش��ی داش��ت‪ .‬ترکیه با سیاس��ت‬ ‫نوعثمان ی گرای ی اش م ی خ واست با تسلط و هژمونی بر منطقه‬ ‫جلو رود‪ ،‬اما به وجود امدن مشکالتی چون مشکالت ع ربی‪-‬‬ ‫ترکی‪ ،‬مشکالت مذهبی و مشکالت ضدامنیتی موجب شد‬ ‫انها دیگر به سمت محور قطر و عربستان حرکت نکنند‪ .‬از‬ ‫دیگر سو ع ربستان نیز پشت ترکیه را در ب رابر مصر خالی کرد‬ ‫و در حالی که ترکیه حامی اخوان المسلمین بود‪ ،‬سعودی ها‬ ‫در تحوالت اخیر از ارتش و نظامیان حمایت کردند‪ .‬اکنون نیز‬ ‫مثلث شماره ‪ 199‬‬ ‫‪42‬‬ ‫ پیرامون روابط دوجانبه تهران‪-‬انکارا‪ ،‬فرازوفرودها و همچنین منافع مشترک دو کشور‬ ‫گفت وگویی با سی د اسداهلل اطهری‪ ،‬استاد دانشگاه و کارشناس مسائل ترکیه انجام دادیم‪.‬‬ ‫او معتقد است روابط ایران و ترکیه در طول تاریخ همیش�ه رو به گسترس بوده و ربطی به‬ ‫دولت و حاکمیت نداشته است‪ .‬درحقیقت مسائل اقتصادی همواره مسائل سیاسی را نیز‬ ‫تحت الشعاع خود قرار داده و موجب شده دو طرف رابطه خوبی با هم داشته باشند‪ .‬اطهری‬ ‫م ی گوید که همان نقشی که المان و فرانسه در اروپا دارند را ترکیه و ایران در اسیا دارند‪ ،‬بنابراین‬ ‫ی در برقراری ثبات و امنیت در منطقه ایفا کنند‪.‬‬ ‫دو کشوری هستند که م ی توانند نقش مهم ‬ ‫س��فر داوود اوغلو‪ ،‬وزیر خارجه ترکیه به ای ران و ع راق بیانگر‬ ‫تغییر سیاست های انکارا و بازگشت به سیاست تنش صفر با‬ ‫همسایگان است‪ .‬درواقع سیاست ترکیه در عرصه بی ن الملل‬ ‫این بود که با بازیگران برتر غربی مثل امریکا و اتحادیه اروپا‬ ‫مراوده کند و خودش را از کش��ورهای عربی کنار بکشد‪ ،‬اما‬ ‫تغییر سیاست های دولت ترکیه و روی کار امدن اسالمگرایان‬ ‫در داخل و همچنین رانده شدن انها از اتحادیه اروپا سبب شد‬ ‫تمرکز دولت ترکیه روی خاورمیانه معطوف شود‪.‬‬ ‫مسائل اقتصادی و مراودات تجاری گسترده چه‬ ‫تاثیری بر گسترش و تداوم روابط دو کشور دارد؟‬ ‫‪ l‬روابط ای��ران و ترکی��ه در طول تاریخ همیش��ه‬ ‫گس��ترس پیدا کرده اس��ت و ربطی به دول��ت و حاکمیت‬ ‫نداش��ته و اگر اختالف های ایدئولوژیکی که موجود است را‬ ‫در نظر نگیریم در مس��ائل اقتصادی همواره این دو کش��ور‬ ‫به هم نیازمندند و عناصر مشترک همچون انرژی تجارت و‬ ‫همسایگی موجب شده که روابط هر دو کشور همیشه حفظ‬ ‫ش��ود‪ .‬درواقع دولت های مختلف و ایدئولوژی های گوناگون‬ ‫هی��چ گاه در روابط اقتصادی میان ته��ران و انکارا تاثیرگذار‬ ‫نبوده اس��ت‪ ،‬زی را حتی در دوره های متفاوت که مثال ترکیه‬ ‫گرایش به غرب داش��ت نیز بعد اقتصادی و تجاری روابط دو‬ ‫طرف خیلی برجسته بود و مس��ائل سیاسی را تحت الشعاع‬ ‫خودش قرار داده است‪.‬‬ ‫به نظ�ر ش�ما مهمتری�ن چالش های�ی که طی‬ ‫س�ال های اخیر در روابط تهران ‪ -‬انکارا پدید امد‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬شاید مهمترین چالش��ی که طی سال های اخیر‬ ‫اس�داهلل اطه�ری‪ ،‬پژوهش�گر‬ ‫ارش�د مرکز مطالعات خاورمیان�ه و از‬ ‫کارشناسان شناخته شده مسائل ترکیه‬ ‫در ایران است‬ ‫میان ای ران و ترکیه به وجود امد‪ ،‬مساله سوریه بود‪ .‬همچنین‬ ‫مداخله ترکیه در مسائل ع راق نیز تاحدودی مشکل ساز شده‬ ‫بود‪ .‬درواقع مداخله نظامی در س��وریه‪ ،‬اجازه دادن به القاعده‬ ‫ب رای ورود به این کش��ور‪ ،‬دخالت در مس��ائل ع راق و پرونده‬ ‫طارق الهاش��م ی از جمله عوامل تنش میان دو کشور بود‪.‬‬ ‫البته با وجود تمام این مسائل‪ ،‬عواملی که میان این دو کشور‬ ‫همگرایی ایجاد م ی کنند خیلی بیش��تر از عوامل واگرایی‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫عوامل نزدیکی و همگرایی چه مواردی را ش�امل‬ ‫م ی شود؟‬ ‫‪ l‬همسایگی‪ ،‬مقابله با تهدیدات علیه تمامیت ارضی‬ ‫در ترکیه‪ ،‬ع راق و س��وریه‪ ،‬حمای��ت از جنب ش های مردمی‪،‬‬ ‫مالحظات تجاری‪ ،‬مساله انرژی‪ ،‬دین مشترک‪ ،‬سرمایه گذاری‬ ‫ترک ه��ا در ای ران‪ ،‬لوله ه��ای نفتی‪ ،‬مس��اله گاز و حمایت از‬ ‫اصالحات در میان کشورهای همسایه از جمله مواردی بود‬ ‫که ته ران و ان��کارا را به هم نزدیک م ی ک��رد‪ .‬همچنین در‬ ‫طول تاریخ همواره ترکیه دروازه ای ران به اروپا و ای ران دروازه به‬ ‫اسیای مرکزی ب رای این کشور بوده است‪ .‬به بیان دیگر عناصر‬ ‫ثابتی وجود دارد که روابط بین ای ران و ترکیه را شکل م ی دهد‪.‬‬ ‫از مهم ترین این عناصر مساله همس��ایگی این دو کشور و‬ ‫پرونده های مشترک بین انهاست‪ .‬روابط تاریخی چه در زمینه‬ ‫فرهنگی و اقتصادی و چه در زمینه امنیتی و اعتماد متقابلی‬ ‫که بین دو کش��ور وجود دارد‪ ،‬اهمیت این روابط را بیش��تر و‬ ‫بیشتر کرده است‪ .‬روابط رو به گسترش دو کشور به ویژه پس‬ ‫از اینکه حزب عدالت و توسعه بر سر کار امده و اتخاذ سیاست‬ ‫تنش زدایی با همسایگان باعث ش��ده که روابط بین ای ران و‬ ‫ترکیه بیش از پیش افزایش یاب��د‪ .‬همچنین همکاری های‬ ‫مشترک این دو کش��ور در پرونده های مهم از جمله پرونده‬ ‫ع راق‪ ،‬کردها‪ ،‬میانجیگری ترکیه در مذاکرات هسته ای‪ ،‬نقش‬ ‫استانبول در مذاکرات ای ران و غرب باعث گسترش این روابط‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫وابستگی متقابل‬ ‫ترکیه به بازارهای ایران چشم دوخته است‬ ‫چرا ترک ها به سیاس�ت احیای نوعثمان ی گرایی‬ ‫متوسل شدند؟‬ ‫‪ l‬ترک ها زمانی گم��ان م ی کردند که ب��ا تکیه بر‬ ‫مس��ائلی چون حمایت ایاالت متحده‪ ،‬رش��د اقتصادی باال‪،‬‬ ‫اجازه ع ربستان‪ ،‬سفر تشریفاتی به لبنان و عضویت در شورای‬ ‫امنیت م ی توانند تئوری نوعثمان ی گری را مجددا احیا کنند‪ .‬در‬ ‫حقیقت ترکیه سعی کرد مدل خود را در این کشورها عرضه‬ ‫کند‪ ،‬اما به طور مثال در مصر زمانی که اخوان المس��لمین با‬ ‫حمایت ترکیه قدرت را در دست گرفت ترکیه م ی خواست از‬ ‫این طریق تحوالت مصر را مدیریت کند و به اصطالح بر موج‬ ‫سوار شود اما نتوانست‪ .‬اخوان المسلمین نیز از قدرت کنار زده‬ ‫شد و سیاست ترکیه در مصر به بن بست کشیده شد‪ .‬در لیبی‬ ‫و تونس نیز چنین بن بستی پیش روی ترکیه مشاهده م ی شود‬ ‫و م ی بینیم که این کشور با جبهه النصره و پ‪.‬ک‪.‬ک اختالفات‬ ‫زیادی پیدا کرده است و در مرز با سوریه نیز دچار مشکل شده‬ ‫است‪.‬اما اکنون ترکیه احساس کرده باتوجه به شرایط منطقه‬ ‫و درگیری کشورها با مس��ائل مختلف‪ ،‬برگشتن به سیاست‬ ‫نداشتن مشکالت با همسایگان بهترین انتخاب است‪.‬‬ ‫تحری م ها علیه ایران تا چه حد توانست روابط این‬ ‫دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد؟‬ ‫‪ l‬ترکیه در ب رابر مس��اله تسلیحات هسته ای ای ران‬ ‫سیاستی همچون امریکا و اروپا را پیش گرفته بود اما در رابطه‬ ‫با استفاده صلح امیز از سالح هسته ای و عدم برخورد نظامی‬ ‫سعی م ی کرد از کارت ای ران ب رای ارتقای جایگاه خود در نظام‬ ‫بی ن الملل اس��تفاده کند‪ .‬البته در این میان مساله هسته ای‬ ‫خود ترکیه نیز مدنظرشان بود‪ .‬انها با پیشنهاد دادن استانبول‬ ‫ب رای مذاکرات هسته ای ای ران و همچنین پیشنهاد مشترکی‬ ‫که با برزیل ارائه دادند‪ ،‬تالش داشتند جایگاه شان را در سطح‬ ‫جهانی ارتقا دهند‪.‬‬ ‫نزدیکی ایران و ترکیه و روابط خوب میان دو کشور‬ ‫چه تاثیری بر مسائل منطقه ای خواهد داشت؟‬ ‫‪ l‬من قبل از به قدرت رس��یدن عدالت و توسعه در‬ ‫ترکیه نیز گفته بودم همان نقشی که المان و فرانسه در اروپا‬ ‫دارند را ترکیه و ای ران در اسیا دارند‪ ،‬بناب راین دو کشوری هستند‬ ‫که م ی توانند نقش مهمی در برقراری ثبات و امنیت در منطقه‬ ‫ایفا کنند‪ .‬همچنین اگر دو کش��ور مکمل یکدیگر باشند و‬ ‫بیشتر به نقاط مشترک توجه کنند بدون شک روابط دو جانبه‬ ‫به سمت گسترش خواهد رفت‪g .‬‬ ‫صادرات طالی ترکیه به ایران (به میلیون دالر)‬ ‫واردات نفت ترکیه از ایران (بشکه در روز)‬ ‫‪3‬‬ ‫پژوهشگر تاریخ معاصر ترکیه‬ ‫سال ‪2010‬‬ ‫‪82‬‬ ‫نوامبر ‪2012‬‬ ‫‪116،000‬‬ ‫سال ‪2011‬‬ ‫‪54‬‬ ‫دسامبر ‪2012‬‬ ‫‪82،849‬‬ ‫شش ماهه نخست سال ‪2012‬‬ ‫‪4،394‬‬ ‫منبع‪ :‬سازمان امار ترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫سیاست ترکیه در برابر مساله هسته ای ایران به‬ ‫چ ه صورت بود؟‬ ‫علی کالیراد‬ ‫مثلث شماره ‪ 199‬‬ ‫‪ l‬قبل از اعم��ال تحریم های س��ازمان ملل‪ ،‬روابط‬ ‫بانکی بس��یار خوبی بین ای ران و ترکیه وجود داشت و چنین‬ ‫نبود که با روی کارامدن یک دولت یا پایان ریاست دولت دیگر‪،‬‬ ‫روابط چندان تغییر کند‪ ،‬بلکه همیش��ه روابط بین دو کشور‬ ‫وجود داشت‪ .‬مقامات ترک معتقدند در صورت لغو تحریم ها‬ ‫علیه ای ران‪ ،‬سطح مراودات تجاری شان با ای ران بسیار افزایش‬ ‫خواهد یافت و حتی ممکن اس��ت به صد میلیارد دالر برسد‪.‬‬ ‫همچنین به دنبال تحریم ها‪ ،‬بانک های ترکیه به مشکالتی‬ ‫ب رای تجارت ب��ا ای��ران برخوردند‪ .‬همچنین وقتی مس��اله‬ ‫تحریم های یکجانبه علیه ای ران مطرح شد ترک ها توجهی‬ ‫به ان نکردند‪ ،‬یعنی تحریم های یک جانب ه ای که امریکای ی ها‬ ‫علیه ای ران اعمال کردند‪ ،‬دولت رجب طیب اردوغان ب رای ان‬ ‫اهمیتی قائل نش��د ولی زمانی که تحریم ها دیگر از س��وی‬ ‫سازمان ملل متحد اعمال شد ترک ها به دلیل الزام اور بودن‬ ‫ق واعد حقوق بی ن الملل مجبور شدند رعایت کنند که این متاثر‬ ‫از نظام بی ن الملل بود‪.‬‬ ‫درس��ت چن��د روز پ��س از امض��ای قان��ون تحریم‬ ‫س��رمایه گذاری در بخش های انرژی ای ران و لیبی توس��ط‬ ‫پرزیدنت کلینت��ون در اوت ‪ ،1996‬نجم الدین اربکان‪ ،‬اولین‬ ‫نخس��ت وزیر اس�لامگرای جمه��وری ترکی��ه‪ ،‬در جریان‬ ‫نخستین سفر خارجی خود دس��ت به امضای قراردادی به‬ ‫ارزش ‪ 20‬میلی��ارد دالر در ته ران زد که ب ر اس��اس ان ترکیه‬ ‫ج سال مش��تری گاز ای ران شد‪ .‬امضای‬ ‫به مدت بیس��ت وپن ‬ ‫این قرارداد و توافق دو کش��ور ب رای افزایش حجم مبادالت‬ ‫اقتصادی شان به دو میلیارد دالر نگرانی واشنگتن و متحدان‬ ‫امریکا را نس��بت به نزدیک��ی جمهوری اس�لامی ای ران و‬ ‫دولتمردان اسالمگرای ترکیه ب رانگیخت‪ .‬شانزده سال بعد‬ ‫عبداهلل بُزکورت‪ ،‬از نویسندگان روزنامه اسالمگرای زمان‪ ،‬در‬ ‫واپسین روزهای زندگی اربکان با وی به گفت وگو نشست‪.‬‬ ‫بزکورت در مقال��ه ای که بعدها درباره این دیدار نوش��ت‪ ،‬با‬ ‫انتق��اد از ق��رارداد گازی پی ش گفته ان را عامل وابس��تگی‬ ‫ترکیه به ای ران دانست‪« :‬اکنون ای ران پس از روسیه دومین‬ ‫تامی ن کننده گاز ترکیه اس��ت‪ :‬روس��یه ‪ 45/6‬درصد و ای ران‬ ‫‪ 24/3‬درصد گاز ترکیه را تامین م ی کنند‪ ».‬به باور بزکورت‬ ‫انچه سبب شد تا اربکان دس��ت به امضای قراداد خرید گاز‬ ‫از ای ران بزند نه مالحظات اقتص��ادی بلکه تعلق خاطر وی‬ ‫به ای ران بود؛ تعلق خاطری که باعث م ی شد اربکان در سال‬ ‫‪ 2010‬به رغم مش��کالت جس��م ی اش با ویلچر در مراسم‬ ‫سالگرد انقالب اسالمی در انکارا شرکت کند‪ .‬اگرچه دیری‬ ‫نگذش��ت که دولت اربکان در ب رابر فش��ار جریان الئیک از‬ ‫پا درامد‪ ،‬ولی این پایان تکاپوهای سیاس��ی اسالمگرایان‬ ‫ترکیه نبود‪.‬‬ ‫به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه نه تنها عرصه‬ ‫سیاسی ترکیه را در اغاز هزاره س��وم دستخوش دگرگونی‬ ‫س��اخت‪ ،‬بلکه اقتصاد این کش��ور نی��ز وارد مرحلۀ تازه ای‬ ‫از حیات خود ش��د‪ :‬بین س��ال های ‪ 2002‬تا ‪ 2008‬نرخ رشد‬ ‫اقتصادی ترکیه ش��ش ب رابر ش��د و ارزش ص��ادرات از ‪32‬‬ ‫میلیارد دالر در سال ‪ 2002‬به ‪ 132‬میلیارد دالر در سال ‪2009‬‬ ‫رس��ید‪ .‬در این میان حجم مبادالت بازرگانی ای ران و ترکیه‬ ‫از یک میلیارد و دویس��ت میلیون دالر در اغاز قرن بیست‬ ‫و یکم‪ ،‬در سال ‪ 2008‬از مرز ‪ 10‬میلیارد دالر گذشت‪ .‬در پی‬ ‫تشدید تحریم های غرب علیه ای ران روابط اقتصادی ته ران‬ ‫و انکارا بیش از پی��ش حائزاهمیت م ی ک��رد‪ .‬اقدام دولت‬ ‫ایاالت متحده در وض��ع تحریم علیه خرید نف��ت ای ران در‬ ‫اواخر س��ال ‪ 2011‬موجب شد تا س��هم ای ران در تامین نفت‬ ‫خام ترکی��ه از ‪ 51‬درصد به ‪ 30‬درصد کاهش یابد‪ .‬از س��وی‬ ‫دیگر در تابس��تان ‪ 2012‬س��ازمان امار ترکیه در واکنش به‬ ‫انتش��ار اخبار و مطالب مربوط به صادرات طال به ای ران در‬ ‫«جهت تنویر اف��کار عمومی» اطالعی ه ای ص��ادر کرد‪ .‬بر‬ ‫این اس��اس صادرات طالی ترکیه به ای��ران از ‪ 82‬میلیون‬ ‫دالر در سال ‪ 2010‬و ‪ 54‬میلیون دالر در سال ‪ 2011‬در شش‬ ‫ماهه نخست سال ‪ 2012‬از چهار میلیارد دالر فراتر رفت‪ .‬در‬ ‫پی توافق اخیر ای��ران و ‪ 5+1‬در ژنو‪ ،‬ظف��ر چاغالیان‪ ،‬وزیر‬ ‫اقتصاد ترکیه از زیان یک میلیارد دالری کشورش به واسطه‬ ‫تحریم های غرب علیه ای ران س��خن گفت و ضمن بیان از‬ ‫س��رگیری تجارت طال با ای ران عنوان کرد که «از این پس‬ ‫ترکیه هرگونه کاالیی را به ای ران ص��ادر خواهد کرد‪ ».‬تان ِر‬ ‫ییلدیز‪ ،‬وزیر انرژی ترکیه نیز پی ش بینی کرد که در صورت‬ ‫رفع تحریم ه��ای غرب‪ ،‬ترکیه واردات نفت خ��ود را از ای ران‬ ‫بیست و پنج تا سی هزار بش��که در روز افزایش خواهد داد‪.‬‬ ‫در همین راستا پیوتر زال ِوسکی و دانیل دامبی در یادداشتی‬ ‫در فایننشال تایمز‪ ،‬س��فر اخیر احمد داووداوغلو به ته ران را‬ ‫در جهت بهره مندی ترکیه از موقعی ت های جدید اقتصادی‬ ‫در پی توافق هسته ای ای ران با غرب قلمداد کرده اند‪ .‬روابط‬ ‫اقتصادی ته��ران و انکارا همپای مناس��بات و رقابت های‬ ‫سیاسی این دو قدرت منطقه ای حائزاهمیت است‪.‬‬ ‫ترکیه در س��ایۀ اصالحات اقتصادی تورگوت اوزال از‬ ‫دهۀ ‪ 1980‬در مسیر تبدیل تدریجی از یک «دولت امنیتی»‬ ‫به یک «دولت س��وداگر» قرار گرفت‪ .‬در ژوئن ‪ ،2002‬یعنی‬ ‫پنج ماه پیش از پیروزی حزب اسالمگرای عدالت و توسعه‬ ‫در انتخابات مجلس و به نخس ت وزیری رسیدن رجب طیب‬ ‫اردوغان‪ ،‬احمد نجدت سِ �� َزر‪ ،‬رئی س جمهور ترکیه‪ ،‬همراه با‬ ‫هیاتی از بازرگان��ان و صاحبان صنایع به ای ران س��فر کرد؛‬ ‫س��فری که به باور برخی به نقطه عطفی در ارتقای روابط‬ ‫ته ران و انکارا بدل گشت‪.‬‬ ‫رش��د اقتصادی ترکیه در یک دهه اخیر به تس��ریع‬ ‫و تعمی��ق روند ش��کل گیری یک حکومت تجارت پیش��ه‬ ‫در این کش��ور یاری رس��انده اس��ت‪ .‬جالب انکه در س��ال‬ ‫‪ 2011‬رسانه های ترکیه از س��رمایه گذاری چهارصد میلیون‬ ‫دالری زینب اوزال‪ ،‬دختر تورگوت اوزال‪ ،‬در ای ران خبر دادند‪.‬‬ ‫ب ی گمان روابط سیاسی ته ران و انکارا از نگاه سوداگرایانه‬ ‫ترکیه به بازار ای ران و از س��وی دیگر تالش این کشور ب رای‬ ‫ایجاد تن��وع در منابع تامی��ن نفت و گاز خ��ود بی نصیب‬ ‫نخواهد بود‪g .‬‬ ‫منبع‪EPDK :‬‬ ‫واردات گاز ترکیه از ایران (میلیون مترمکعب در روز)‬ ‫‪2012‬‬ ‫‪670‬‬ ‫منبع‪FACTS Global Energy, Iran Oil and Gas Monthly Reports :‬‬ ‫‪43‬‬ ‫اوغلو در ‪ 2‬برداشت‬ ‫معمار سیاست خارجی ترکیه پس از پایان رویای هالل اخوانی به دنبال ترمیم روابط با ایران است‬ ‫مهدی حسینی تقی اباد‬ ‫پژوهشگر مسائل اوراسیای مرکزی و ترکیه‬ ‫‪4‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سه شنبه پنجم اذرماه ‪ 1392‬ب رای دومین بار در حاشیه‬ ‫س��فرهای وزیر خارجه ترکیه به ته ران‪ ،‬مجالی فراهم شد که‬ ‫به طور مستقیم شنونده صحب ت های احمد داووداوغلو باشم؛‬ ‫سخنانی که در پژوهش��کده مطالعات استراتژیک خاورمیانه‬ ‫در ب رابر ش��مار زیادی از اساتید و دانش��جویان و پژوهشگران‬ ‫ای رانی ای راد ش��د و بخش های مهمی از این صحب ت ها مرا به‬ ‫یاد سخنان دو سال پیش وزیر خارجه ترکیه انداخت‪ .‬عالوه بر‬ ‫تمام رئوس و حواش ی ای که در چنین موقعی ت هایی م ی تواند‬ ‫توجه یک مخاطب یا ناظر را به خ��ود معطوف کند‪ ،‬فصول‬ ‫اشتراک و افتراق س��خنان داووداوغلو در این فاصله ‪ 23‬ماهه‬ ‫توجه مرا به خود جلب کرد‪ .‬تمامی حرف ها و توجیهات وزیر‬ ‫خارجه ترکیه در مورد سوریه و دلیل رویکرد تهاجمی و تخریبی‬ ‫دولت ترکیه در قبال دولت سوریه واگویه همان صحب ت های‬ ‫جلسه ‪ 15‬دی ماه ‪ 1390‬و دلیلی متقن بر غیرقابل توجیه بودن‬ ‫سیاست و رفتار ترکیه در قبال بحران س��وریه در این فاصله‬ ‫‪ 23‬ماه��ه ب��ود‪ .‬دیپلماتی هوش��مند چ��ون داووداوغلو در‬ ‫سخنران ی اش در پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه‬ ‫هیچ گ��زاره و توجیه یا حتی خاطره جدیدی را در پش��تیبانی‬ ‫از سیاست ترکیه در قبال بحران س��وریه عرضه نکرد‪ .‬او که‬ ‫فحوای کالمش در ‪ 15‬دی م��اه ‪ 1390‬ضرورت قطع حمایت‬ ‫ای ران از دولت اس��د و به معنای دیگر خال��ی کردن عرصه در‬ ‫سوریه ب رای ترکیه بود در پژوهش��کده مطالعات استراتژیک‬ ‫خاورمیانه نه خط و نشانی کش��ید و نه چیزی از اینده گفت‪.‬‬ ‫او صحب ت هایش را بر ضرورت ارتقای روابط و همکاری های‬ ‫همه جانبه ای ران و ترکیه استوار کرد و از پی ش بینی خویش از‬ ‫رشد چهارصد درصدی روابط تجاری ای ران و ترکیه در عرض پنج‬ ‫سال اینده و از ارزویش ب رای اتصال دریای سیاه و خلی ج فارس‬ ‫و افزایش صادرات انرژی ای ران به ترکیه سخن گفت‪ .‬هر چند‬ ‫پاره ای از گفته های داووداوغلو یاداور نظریه پردازی اش در کتاب‬ ‫عمق استراتژیک و واگویه اهمیت بسیار باالی ترکیه در نگاه‬ ‫وزیر خارجه ان بود اما از س��وی دیگر در خالل سخنرانی وزیر‬ ‫خارجه ترکیه در پنج اذرماه ‪ 1392‬شواهدی گویای اینکه معمار‬ ‫سیاست خارجی ‪ AK‬پارتی از رویاهایش ب رای رساندن مرزهای‬ ‫حقوقی ترکیه به مرزهای ژئوپلتیک ان‪ ،‬دست کم در شرایط‬ ‫فعلی دست شسته و به سمت تجدید سیاست تنش صفر با‬ ‫همسایگان عقب نشینی کرده است‪ ،‬اشکار بود‪.‬‬ ‫داووداوغلو وزیر خارجه ای مشهور و شخصیتی اکادمیک‬ ‫و نظریه پرداز اس��ت که نگاه تاریخ محور وی‪ ،‬دیدن منطقه و‬ ‫جهان از دریچه عثمان ی گرایی و اص��رار وی بر موقعیت ویژه‬ ‫ژئوپلتیک ترکیه و ظرفی ت های ارتقای کنشگری منطقه ای‬ ‫مثلث شماره ‪ 199‬‬ ‫‪44‬‬ ‫ان تا سطوح نخست جهانی‪ ،‬چه از البه الی سطور مهم ترین‬ ‫کتاب وی‪ ،‬عمق راهبردی و چه در کارنامه اش در جایگاه وزیر‬ ‫خارجه ترکیه قابل استخراج بوده و خواهد بود‪.‬‬ ‫اگر سه س��ال پیش در چنین روزهایی تحوالت منتهی‬ ‫به س��قوط دومینو وار ش��ماری از باثبات ترین حاکمی ت های‬ ‫شمال افریقا و خاورمیانه ع ربی شروع نم ی شد و در فاصله ای‬ ‫کوتاه داووداوغلو خود را در ب رابر زمینه ای مناسب ب رای تحقق‬ ‫ارزوهای عثمان ی گرایانه خویش و حزب ‪ AK‬پارتی نم ی یافت‬ ‫و سیاست خارجی ترکیه کماف ی السابق بر مدار مشکل صفر‬ ‫با همس��ایگان م ی چرخید‪ ،‬احتماال به ای��ن زودی تناقض و‬ ‫ی «مشکل صفر با همسایگان»‬ ‫تباین جدی سیاست اعالم ‬ ‫با سیاس��ت محوری افزایش «عم��ق اس��تراتژیک» ترکیه‬ ‫اشکار نم ی شد و داووداوغلو در جایگاه دیپلماتی دانشگاهی‪،‬‬ ‫همچون سابق ردای کامیابی را بر تن داشت و کارنامه سیاست‬ ‫خارجی فعال و پ ربار وی این چنین مهر مردودی بر پیش��انی‬ ‫خود نم ی دید‪ .‬داووداوغلو ک��ه روزگاری کنش خود را به قامت‬ ‫یک میانجی بی ن المللی ارتقا داده بود‪ ،‬در پنجم اذرماه ‪1392‬‬ ‫صحب ت هایش در جمع پژوهش��گران ای رانی را با تبریک به‬ ‫همتای ای ران ی اش جواد ظریف به مناسبت موفقیت در مذاکره‬ ‫با ‪ 5+1‬اغاز کرد و البته از ارزوهای ب ربادرفته ترکیه ب رای ایفای‬ ‫نقش میانج ی گری یا ورود به حلقه ‪ 5+1‬چیزی نگفت؛ همان‬ ‫نقشی که دو سال قبل وقتی در قالب گمان هزن ی هایی از طرف‬ ‫رسانه های ای رانی به وی منسوب م ی شد و دست کم به اعتبار و‬ ‫سطح بازیگری وی و دستگاه سیاست خارجی ترکیه م ی افزود‪،‬‬ ‫او به ظاهر ب ی تفاوت از کنار ان م ی گذشت!‬ ‫صبح پنجشنبه ‪ 15‬دی ماه ‪ 1390‬در راه حضور در مراسم‬ ‫صبحانه اقای داووداوغلو در س��فارت ترکیه از کنار کیوسک‬ ‫مطبوعاتی م ی گذش��تم که تیتر روزنامه شرق؛ «میانجی به‬ ‫ته ران امد» توجهم را به خود جلب کرد‪ .‬ایا به راستی وزیر خارجه‬ ‫ترکیه به مثابه میانجی به ته ران امده بود؟ روزهایی که از سویی‬ ‫روند افزایش تحریم ها و فشارهای غرب بر کشورمان فزونی‬ ‫یافته بود و از سوی دیگر با شدت گرفتن درگیری ها در سوریه‬ ‫و اشکار شدن صف بندی های منطقه ای و بی ن المللی در قبال‬ ‫بحران سوریه و نقش محوری ترکیه در حمایت از اپوزیسیون‬ ‫مسلح دولت اس��د‪ ،‬دیگر بر همگان مسجل شده بود که ایام‬ ‫ماه عسل ای ران و ترکیه در ایام زمامداری ‪ AK‬پارتی به پایان‬ ‫خویش نزدیک شده است‪ .‬در چنان شرایطی و در روزهایی که‬ ‫هنوز هشتاد روز از قتل معمر قذافی نگذشته بود و چند ماهی‬ ‫تا رسیدن اخوان المس��لمین به ریاست جمهوری مصر باقی‬ ‫مانده بود و والدیمیر پوتین خود را ب رای ش��رکت در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ‪ 14‬اس��فند اماده م ی کرد و باراک اوباما هم‬ ‫باتوجه به قرار گرفتن در واپس��ین سال ریاست جمهوری اش‬ ‫در تالش بود که فرایند ساقط کردن دولت اسد را حت ی المقدور‬ ‫غیرمستقیم و با ریسک محدود پیش ببرد‪ ،‬ترکیه نقش های‬ ‫اصیل و نیابتی خویش را دقیقا همسو یافته بود و با حساب‬ ‫و کتاب های حزب ‪ AK‬پارتی کار اس��د ب��ه زودی تمام بود و‬ ‫ضرورت داش��ت که ترکیه هر چه م ی تواند در جهت تسریع‬ ‫این فرایند به کار بندد و یکی از بزرگ ترین ارزوهای منطقه ای‬ ‫خویش که همانا تسلط بر س��وریه و بالطبع ان شامات بود را‬ ‫تحقق بخشد‪ .‬اینچنین بود که کمتر از چهارماه پس از سفر‬ ‫ظفرمندانه رجب طیب اردوغان و هیات پرشمار همراه وی به‬ ‫مصر پس از مبارک و اس��تقبال عظیمی که جوانان انقالبی‬ ‫مصر از نخس��ت وزیر ترکیه در میدان التحریر ک��رده بودند‪،‬‬ ‫داووداوغلو به ته ران امده بود؛ سفری که هر چند غیرمترقبه‬ ‫به نظر م ی رسید اما گمان هزنی در مورد اهداف ان دشوار نبود‪.‬‬ ‫ان روز در خالل صبحانه ای که داووداوغلو می زبان تنی چند از‬ ‫روزنامه نگاران و پژوهشگران ای رانی بود‪ ،‬فرصتی ب رای پرسش‬ ‫و پاس��خ به حضار اختصاص یافت و اتفاقا نماین��ده روزنامه‬ ‫شرق که در میان میهمانان حضور داشت و گویا سرمقاله ان‬ ‫روز را نیز او نوشته بود‪ ،‬پرس��ید‪« :‬ایا شما ب رای میانج ی گری‬ ‫بین ایاالت متحده و ای ران به ته ران امده اید؟» درس��ت پس از‬ ‫طرح این سوال س��فیر ترکیه که می زبان اصلی جلسه بود‪ ،‬به‬ ‫داووداوغلو یاداوری کرد که فرصت تمدید شده نشست پایان‬ ‫یافته و از ب رنامه زمان بندی شده عقب افتاده اند‪ .‬داووداوغلو نیز با‬ ‫همان روی باز و رویکرد دانشگاهی که در طول نشست از خود‬ ‫بروز داده بود بدون پاسخ به پرسش مزبور‪ ،‬از تنها خانم ای رانی‬ ‫حاضر در جلسه خواست که ضمن معرفی خود‪ ،‬پرسش اش‬ ‫را طرح کند تا عدالت میان خانم ها و اقایان در طرح پرسش ها‬ ‫رعایت شده باشد‪« .‬ایا سیاس��ت خارجی ترکیه در یک سال‬ ‫اخیر و در خالل تح��والت خاورمیانه عربی و ش��مال افریقا‬ ‫کماکان مبتنی بر مشکالت صفر با همسایگان بوده است؟»‬ ‫داووداوغلو بدون هیچ پاسخی با همان لبخند رو به حضار کرد‬ ‫و گفت حیفش م ی اید این جلسه ناقص بماند و تمایل دارد که‬ ‫این گفت وگو ادامه پی دا کند‪ .‬داووداوغلو اعالم امادگی کرد که‬ ‫اگر حضار عالقه مند باشند در البه الی ب رنامه اش وقت دیگری‬ ‫ب رای ادامه جلسه بیابد‪ .‬او گفت که با دبیر شورای عالی امنیت‬ ‫ملی و سپس رئیس مجلس شورای اسالمی و بع د از ظهر هم با‬ ‫رئی س جمهور اسالمی ای ران دیدار خ واهد داشت و شب هم شام‬ ‫را می زبان سیدمقتدی صدر خ واهد بود‪ .‬او گفت که م ی تواند شام‬ ‫را می زبان حضار باشد! اینگونه بود که پاسخ به دو پرسش اصلی‬ ‫ان نشست موکول شد به دیداری که پی دا بود که تحقق نخ واهد‬ ‫یافت‪ .‬این بود چشمه ای از رفتار معمار سیاست خارجی ترکیه‬ ‫در قبال نگاه هایی که در ان روزها به ترکیه به مثابه میانجی‬ ‫دوخته شده بود؛ نگاه هایی که غافل بودند از اینکه دولت ترکیه‬ ‫بخش مهم اهتمامش را ب��ر تحدید قدرت و نف��وذ ای ران در‬ ‫منطقه گذاشته و حتی اگر هم بخواهد در سطح بی ن المللی‬ ‫بین الملل‬ ‫داوود اوغلو به مرکز مطالعات‬ ‫خاورمیان�ه رف�ت و ب�ه توضی�ح‬ ‫سیاس�ت خارجی ترکی�ه در دهه‬ ‫گذشته پرداخت‬ ‫مثلث شماره ‪ 199‬‬ ‫به مثابه میانجی میان ای ران و هر قدرت دیگری ظاهر ش��ود‪،‬‬ ‫با این رویکرد منطقه ای به تناقض دچار خواهد شد و کاری از‬ ‫پیش نخواهد برد‪ .‬در همان جلسه به وضوح پیدا بود که نگاه‬ ‫سیاست خارجی ترکیه به تحوالت منطقه و نقش ای ران در ان‬ ‫چیست‪ .‬داووداوغلو در ان جلسه صرفا به دنبال توجیه سیاست‬ ‫ترکیه در قبال سوریه بود‪ .‬او در ان نشست با تاکید بر اینکه ما‬ ‫مسلمان هستیم و اولویت همه ما رشد و پیشرفت و اعتالی‬ ‫جهان اسالم است‪ ،‬از تاریخ انحطاط قدرت های بزرگ اسالمی‬ ‫منطقه از عثمانی تا صفوی و بابری ب هواسطه ورود استعمارگران‬ ‫گفت و شرایط جهان اسالم را به واسطه تحوالتی که از ان با‬ ‫عنوان «بهار ع ربی» یاد م ی شود بسیار حساس ارزیابی کرد و‬ ‫خاط رنشان ساخت که به اعتقاد وی «بهار ع ربی» اصطالحی‬ ‫است که غ رب ی ها کوشش زیادی ب رای جا انداختن ان دارند که‬ ‫به واسطه این نام ماهیت اس�لامی این جنب ش ها را کتمان‬ ‫کنند‪ .‬داووداوغلو در روز پنجشنبه ‪ 15‬دی ماه ‪ 1390‬بیان داشت‬ ‫که به باور وی این تحوالت «بی داری اس�لامی» است نه بهار‬ ‫ع ربی‪ .‬او شرایط جهان اسالم در زمستان ‪ 1390‬را از نقاط عطف‬ ‫حیات اسالم دانس��ت و از نگران ی هایش در مورد شدت گیری‬ ‫درگیری های فرقه ای و تلخ ش��دن کام جهان اس�لام سخن‬ ‫گفت‪ .‬او گفت وقتی که مبارک س��قوط کرد ما بسیار مسرور‬ ‫بودیم؛ بشار اسد نیز بسیار خوش��حال بود‪ .‬ما به اسد گوشزد‬ ‫کردیم که اصالحاتی را در س��وریه به انجام برساند زی را اسد با‬ ‫مبارک فرق دارد‪ ،‬مقبولیت دارد و در مقابل اسرائیل ایستادگی‬ ‫کرده است‪ ،‬اما اسد این نصیحت ها را نشنیده گرفت‪ .‬حاصل‬ ‫این است که سوریه دچار درگیرهای نظامی داخلی شده است‪.‬‬ ‫داووداوغلو در ادامه صحب ت هایش با گالیه از حمایت ای ران از‬ ‫دولت اسد هشدار داد که ای ران و ترکیه در شرایط فعلی منطقه‬ ‫باید هوشیار باشند زی را در صورت اغاز درگیری فرقه ای‪ ،‬دامنه‬ ‫این درگیری ها از س��وریه و لبنان تا ع راق و بحرین و شب ه قاره‬ ‫کشیده خواهد ش��د و این دیگر دعوای دو کشور نخواهد بود؛‬ ‫ی و فرقه ای در گس��تره ای به بزرگی‬ ‫بلکه درگیری های مردم ‬ ‫جهان اسالم خواهد بود‪ .‬داووداوغلو پنجشنبه ‪ 15‬دی ماه ‪1390‬‬ ‫تمام تالشش را به کار بست تا در قالب متکلم وحده و میهمانان‬ ‫ای رانی خود را متقاعد سازد که دولت ترکیه روابطش با کشورها‬ ‫را نه صرفا ب ر اس��اس منافع‪ ،‬بلکه ب ر اس��اس تعهدات انسانی‬ ‫خویش استوار ساخته و جهت دهی م ی کند‪ .‬او تاکید کرد که‬ ‫ما روابط خود را با دولت ها بر پایه رفتاری که با مردم خود دارند‬ ‫تنظیم م ی کنیم‪ .‬مردمساالری ب رای ترکیه بسیار مهم است و‬ ‫ما با کشورهایی که این قواعد را رعایت کنند دوستی داریم‪ .‬او‬ ‫یاداور شد که دولت ترکیه در اغاز ناارام ی ها در لیبی تالش خود‬ ‫را ب رای جلوگیری از تشدید درگیری ها و کاهش خسارات انجام‬ ‫داد‪ ،‬اما زمان ی که قذافی خود تمایلی ب رای بهبود اوضاع نشان‬ ‫نداد و با مردم خویش جنگید‪ ،‬ترکیه نیز در موضعش در مقابل‬ ‫قذافی تجدیدنظر کرد‪ .‬وی یاداور شد که سیاست دولت ترکیه‬ ‫در قبال تحوالت اخیر بر محور صیانت از حقوق مردم کشورها‬ ‫و همچنین مصالح جهان اس�لام بوده است‪ ،‬چنان که باش‬ ‫ی در بحرین به حکام‬ ‫باکان (اردوغان) در خالل اعتراضات مردم ‬ ‫این کشور توصیه کرد که مراقب باشند تا عاشورای دیگری به‬ ‫وقوع نپیوندد‪.‬‬ ‫چهره حضار در پایان ان نشس��ت حاکی از ان نبود که‬ ‫گزاره های وزیر خارجه ترکیه را پذیرفته باش��ند و البته کارنامه‬ ‫سیاست منطقه ای و بی ن المللی ترکیه تا ان زمان موید ادعاهای‬ ‫وزیر خارجه ترکیه نب��ود و صدالبته در ماه های بعد‪ ،‬ش��ک و‬ ‫ تردیدهای احتمالی را ه��م زدود‪ .‬حمایت فزاینده دولت ترکیه‬ ‫از شورشیان مس��لح‪ ،‬تبدیل مرزهای ترکیه به داالن امدوشد‬ ‫معارضان مسلح دولت اسد از هواداران ارتش ازاد تا نیروهای‬ ‫القاعده و داعش‪ ،‬رایزن ی های گسترده منطقه ای و بی ن المللی‬ ‫ترکیه ب رای ساقط کردن دولت اسد به هر قیمت ممکن و لو‬ ‫کشتار تع داد بیش��تری از غی رنظامیان‪ ،‬تقویت همکاری های‬ ‫همه جانبه با قطر و ع ربستان سعودی به مثابه دشمنان قسم‬ ‫خورده منطقه ای دولت سوریه‪ ،‬ایفای نقش فعال در زنده نگاه‬ ‫داشتن و احیای تمامی جریانات معارض دولت سوریه‪ ،‬تالش‬ ‫وافر ب رای تبدیل میدان نبرد سوریه به جوالنگاه جنگجویان‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬دامن زدن به ناامنی منطقه ای با دعوت از ناتو ب رای‬ ‫نصب سامانه موش��کی پاتریوت در خاک ترکیه‪ ،‬کوبیدن بر‬ ‫طبل حمله نظامی به سوریه توسط ایاالت متحده در حال ی که‬ ‫دولت امریکا از حمله منصرف شده بود‪ ،‬همسویی با اسرائیل‬ ‫در مقابله با محور مقاومت در منطقه و به کار بس��تن تمامی‬ ‫ ظرفی ت ها و ارتباطات منطقه ای از دولت مرس��ی تا حماس‬ ‫ب رای اس��یب زدن به نظام حاکم در س��وریه‪ ،‬چشم بستن به‬ ‫سرکوب شیعیان در بحرین و ع ربستان‪ ،‬سکوت در ب رابر کشتار‬ ‫وحشیانه شیخ حسن شحاته و یارانش در مصر و‪ ...‬همه و همه‬ ‫فاصله بعید میان ادعاهای وزی��ر خارجه ترکیه مبنی رویکرد‬ ‫غیرمداخله جویانه‪ ،‬دموکراس��ی محور و انسانی این کشور در‬ ‫منطقه تا عملکرد این دولت ترکیه را در ب رابر چش��م همگان‬ ‫به تصویر کش��ید؛ عملکردی که بس��یاری مقصر اصلی ان‬ ‫را جاه طلب ی ه��ای عثمان ی گرایان��ه و بلندپروازی های دولتی‬ ‫م ی دانسته و م ی دانند که موفقی ت های شایان توجه اقتصادی‬ ‫ان در کنار پاره ای توفیقات منطق��ه ای و بی ن المللی‪ ،‬ان را در‬ ‫ارزیاب ی هایش از توانای ی ها و س��طح بازیگ��ری اش دچار خطا‬ ‫کرده است‪ ،‬به ویژه انجا که تئوریسین نظریه عمق استراتژیک‬ ‫سکان سیاست خارجی ان را به دست م ی گیرد‪ .‬البته ناگفته‬ ‫نماند که ثبات داووداوغلو در منصب وزارت خارجه ترکیه به رغم‬ ‫ناکام ی های بزرگ در منطقه و به ویژه سوریه‪ ،‬گواهی از جایگاه‬ ‫مستحکمش در حزب اک پ و اعتماد اردوغان به وی م ی دهد‬ ‫و شانش به مثابه معمار سیاست خارجی دولت عدالت و توسعه‬ ‫را بیش از پیش به رخ م ی کش��د‪ ،‬جایگاهی که به واسطه ان‬ ‫م ی تواند امید به بهره مندی از فرصتی ب رای بهبود بخشی از‬ ‫کارنامه غیرقابل دفاع خویش در سه سال اخیر داشته باشد که‬ ‫به طور قطع عرصه روابط با ای ران مجالی ذی قیمت ب رای احمد‬ ‫داووداوغلو است‪.‬‬ ‫داووداوغلو سه ش��نبه پنجم اذرماه ‪ 1392‬در حالی ب رای‬ ‫شرکت در اجالس وزرای خارجه اکو به ته ران امد که ای ران پس‬ ‫از مذاکراتی دشوار به توافقی مهم با ‪ 5+1‬دست یافته بود و در‬ ‫راستای پیشبرد سیاست منطقه ای فعال خویش استقبالش‬ ‫از ارتقای همکاری ها با کش��ورهای همسایه‪ ،‬به ویژه ترکیه را‬ ‫اعالم کرده بود‪ .‬داووداوغلو که ‪ 13‬مردادماه ‪ 1392‬ب رای شرکت‬ ‫در مراسم تحلیف ریاس��ت جمهوری اسالمی ای ران به ته ران‬ ‫امده بود‪ ،‬همتایش ظریف را در جایگاه وزیر خارجه ای ران ب رای‬ ‫نخستین بار در خالل اجالس ساالنه سران کشورهای جهان‬ ‫در سازمان ملل متحد در نیویورک مالقات کرد‪ .‬روزهایی که‬ ‫تکاپوهای ش��دید هیات ای رانی‪ ،‬ان را به یک��ی از کانون های‬ ‫توجه رسانه های جهان تبدیل کرده بود و در سوی دیگر ماجرا‬ ‫داووداوغلو‪ ،‬به تازگی شکس��ت بزرگ دیگری را متحمل شده‬ ‫بود‪ .‬در شهریورماه ‪ 1392‬اهتمام شدید وزی ر خارجه ترکیه ب رای‬ ‫متقاعد کردن دولت امریکا و س��ایر متح��دان ان ب رای انجام‬ ‫حمله نظامی علیه دولت اس��د به شکس��تی اشکار منتهی‬ ‫ش��ده بود و زیاده روی داووداوغلو در اصرار ب رای حمله نظامی‬ ‫توسط ایاالت متحده به سوریه کار را بدانجا رسانده بود که برخی‬ ‫متفکران وی را به ابن العلقمی تشبیه کرده بودند‪ .‬دیوانساالری‬ ‫که برخی منابع تاریخی وی را مسبب و مقصر حمله مغول به‬ ‫بغداد قلمداد م ی کنند‪ ،‬هر چند که این گمانه را بسیاری یک‬ ‫ن العلقمی تلقی م ی کنند‪ ،‬اما داووداوغلو‬ ‫اتهام واهی علیه اب ‬ ‫جلو چشمان جهانیان م ی رفت تا انچه ابن العلقمی‪ ،‬ب ی گناه‬ ‫بدان متهم و موصوف ش��ده ب��ود را به انجام رس��اند و ننگ‬ ‫زمینه س��ازی حمله یک قدرت بیگانه به کشوری اسالمی را‬ ‫به نام خود ثبت کند‪ .‬به هر حال بخت با داووداوغلو یار بود و‬ ‫تالش های ای ران و روسیه و چین ب رای ممانعت از حمله مزبور و‬ ‫حساب و کتاب های اوباما و سایر مولفه های موثر مانع از حمله‬ ‫نظامی امریکا به سوریه شد‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی انتشار تصاویر گفت وگوی داووداوغلو‬ ‫و ظریف در ح��ال قدم زدن در کنار رو د هادس��ن در حاش��یه‬ ‫گردهمایی روسای کش��ورهای جهان در سازمان ملل متحد‬ ‫در نیویورک نشان از این داش��ت که گویا وزرای خارجه ای ران‬ ‫و ترکیه قصد دارند که در قامت س��کانداران سیاست خارجی‬ ‫دو قدرت مهم منطق ه گام های مهمی ب رای رفع مش��کالتی‬ ‫بزرگ بردارند‪ .‬سفر جواد ظریف به ترکیه و دعوت عبداهلل گل‬ ‫از رئی س جمهوری اسالمی ای ران ب رای سفر به ترکیه و سفر به‬ ‫نسبت طوالنی داووداوغلو به ته ران که در خالل ان‪ ،‬دست کم‬ ‫دو س��اعت وقت به گفت وگو با اس��اتید و دانشجویان ای رانی‬ ‫تخصیص یافت‪ ،‬نشان از تالش ها ب رای اب کردن یخ روابطی‬ ‫داشت که خارج از تعارفات‪ ،‬در طول سه سال اخیر دچار دشواری‬ ‫و نشیب جدی شده بود‪ .‬از نقاط عطف روند رو به نزول روابط‬ ‫ای ران و ترکیه در سه س��ال اخیر عدم شرکت هیات عال ی رتبه‬ ‫ترکیه در اجالس سران غیرمتعهدها در ته ران در شهریور ‪1391‬‬ ‫بود و برگزاری چهارمین کنگره ‪ AK‬پارت��ی در مهر ‪ 1391‬در‬ ‫ی و‪ ...‬به‬ ‫ترکیه با حضور مرسی و خالد مشعل و طارق الهاشم ‬ ‫نحوی که گویا دولت ‪ AK‬پارتی با بی ن المللی ساختن کنگره‬ ‫حزبی خویش به رقابت با برگزاری اج�لاس غیرمتعهدها در‬ ‫ته ران برخاسته بود‪ .‬اجالس��ی که عدم پذیرش شرط جالل‬ ‫طالبان��ی و اب راهیم الجعفری و مقتدی صدر از س��وی دولت‬ ‫ترکیه ب رای حض��ور در اجالس مزبور مبنی ب��ر عدم حضور‬ ‫طارق الهاش��می و به چالش کش��اندن روابط با دولت بغداد‪،‬‬ ‫حکایت از س��از ناکوک انکارا در روابط با منطق��ه از ته ران تا‬ ‫بغداد و البته دمشق داش��ت؛ روزهایی که ‪ AK‬پارتی سقوط‬ ‫اسد را به منزله تکمیل هالل اخ وانی در منطقه و تجدید بخش‬ ‫مهمی از رویاهای عثمان ی گرایانه خویش قریب الوقوع م ی دید‬ ‫و ابایی نداش��ت از اینکه به فرقه گرایی یا تشدید گس ل های‬ ‫واگرایی در منطقه متهم ش��ود‪ .‬اما این روزها به نظر م ی رسد‬ ‫ارائه پیچیده ای از مولفه های داخل��ی و خارجی منطقه ای از‬ ‫سیاست خارجی فعال ای ران‪ ،‬ایستادگی دولت سوریه در ب رابر‬ ‫تروریس ت های مسلح‪ ،‬سقوط دولت مرسی در مصر‪ ،‬انتخابات‬ ‫پیش روی ریاس��ت جمهوری و محلی ترکی��ه و ناارام ی های‬ ‫ِ‬ ‫داخلی این کشور در چند ماهه اخیر‪ ،‬اختالفات فزاینده مثلث‬ ‫ترکیه – ع ربستان سعودی – قطر در مسائل منطقه ای از مصر‬ ‫تا سوریه و بسیاری دیگر از مولفه های مهم سیاسی و اقتصادی‬ ‫و امنیتی سبب شده است که دولت ترکیه بازگشت به سیاست‬ ‫همکاری منطقه ای و کاهش رویکردهای تهاجمی خویش را‬ ‫سرلوحه کنش های خود قرار داده و در گام نخست به تالش‬ ‫جهت جلب مجدد اعتماد ته ران دست زند‪g.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫سیاست چند الیه‬ ‫ایران و ترکیه همچنان رقبای یکدیگر خواهند ماند‬ ‫دکتر رحمت حاجی مینه‬ ‫کارشناس روابط بین الملل‬ ‫‪5‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سفر اخیر داوود اوغلو‪ ،‬وزیر امور خارجه ترکیه به ای ران‬ ‫ب رای دیدار با مقامات عالی رتبه جمهوری اس�لامی ای ران و‬ ‫شرکت در اجالس ش��ورای وزی ران خارجه سازمان همکاری‬ ‫اقتصادی «اکو» در حالی انجام گرفت که ای ران با کشورهای‬ ‫‪ 5+1‬در ژنو ب��ه توافقی اولیه رس��یده ب��ود و از طرف دیگر‬ ‫تعیین زمان برگزاری ژنو ‪ 2‬در مورد بحران سوریه نیز تمایل‬ ‫طرفین ب رای یافتن راه حل سیاس��ی و دیپلماتیک را نشان‬ ‫داده بود‪ .‬ش��رایطی که روی هم رفته سفر داوود اوغلو در این‬ ‫برهه زمانی را نسبت به سفرهای قبل‪ ،‬متفاوت کرده است‪.‬‬ ‫اکنون سوال مطرح شده این اس��ت که این سفر و در نتیجه‬ ‫سیاست های ترکیه پس از توافق ژنو را‬ ‫چگونه م ی توان ارزیابی کرد‪ .‬ایا م ی توان‬ ‫از چرخش سیاس��ت خارج��ی ترکیه یا‬ ‫ادام��ه ان در قبال ای��ران صحبت کرد؟‬ ‫جواب به این س��وال بس��تگی دارد به‬ ‫اینکه سیاس��ت خارجی ترکیه را چگونه‬ ‫بگوییم‪ ،‬اینکه سیاست خارجی ترکیه را‬ ‫نسبت به ای ران خطی و یک الیه ببینیم‬ ‫قطعا در بسیاری از مقاطع تاریخ روابط دو‬ ‫کشور از جمله استق رار سپر دفاع موشکی‬ ‫در خاک ترکیه‪ ،‬موض��ع ترکیه در قبال‬ ‫س��وریه و حتی دیدار اخی��ر داوود اوغلو‬ ‫از ای ران‪ ،‬م ی توانی��م از تغییر یا چرخش‬ ‫سیاس��ت های ترکیه صحبت کنیم‪ .‬اما‬ ‫اگر سیاس��ت خارجی ترکیه را نس��بت‬ ‫به ای ران‪ ،‬سیاس��تی چند الیه ببینیم ان‬ ‫وقت چنین رویدادهایی در روابط ترکیه‬ ‫با ای��ران طبیعی و ادامه سیاس��ت های‬ ‫پیش��ین یعنی رقابت ترکیه با ای ران در‬ ‫حین همکاری دیده م ی شود‪.‬‬ ‫در واقع فهم بهتر روابط دو کشور‬ ‫ای ران و ترکیه مس��تلزم شناخت عوامل‬ ‫ثابت و متغیر تاثی ر گذار بر روابط دو کشور‬ ‫است که از ان طریق تغییر سیاست های‬ ‫ترکیه حین تداوم را به شیوه ای کارامد و با ثبات بتوان تحلیل‬ ‫کرد‪ .‬بناب راین متغی ر های ثابت تاثی ر گذار بر روابط دو کشور را‬ ‫م ی توان الزامات ناشی از ژئوپلتیک منطقه ای و همسایگی‬ ‫جغ رافیایی و همچنین نیازهای اقتصادی خصوصا در حوزه‬ ‫انرژی نام برد‪ ،‬در حالی که در خصوص عوامل متغیر م ی توان‬ ‫به هویت نخب��گان‪ ،‬نوع نظام سیاس��ی ترکیه و همچنین‬ ‫عوامل منطقه ای و بی ن المللی اش��اره داش��ت که نوع نگاه‬ ‫حاکم بر سیاست خارجی ترکیه نسبت به منطقه خاورمیانه‬ ‫و روابط با ای ران را تعیین م ی کنند‪ .‬بناب راین وجود متغی ر های‬ ‫چندگانه تاثی ر گذار بر دستگاه تصمیم گیری ترکیه باعث شده‬ ‫که روابط ترکیه با ای ران‪ ،‬رابطه ای چندالیه باش��د که به رغم‬ ‫تغییر در برخی الیه های سطحی‪ ،‬الیه های زیرین همچنان‬ ‫ثابت بمانند‪.‬‬ ‫در راستای ازمون این دیدگاه‪ ،‬بررسی سیاست خارجی‬ ‫ترکیه در قبال ب رنامه هسته ای ای ران‪ ،‬روابط اقتصادی با ای ران‬ ‫و بحران سوریه از اهمیت زیادی برخوردارند‪.‬‬ ‫در دهه پیش انکارا باتوجه به اتخاذ سیاست «به صفر‬ ‫مثلث شماره ‪ 199‬‬ ‫‪46‬‬ ‫رساندن مشکالت با همس��ایگان»‪ ،‬به رغم مخالفت غرب‪،‬‬ ‫استراتژی سیاس��ت باز با ای ران را اتخاذ کرد‪ .‬بناب راین ترکیه‬ ‫که در سال ‪ 2010‬عضو غیردائم ش��ورای امنیت بود‪ ،‬باوجود‬ ‫تالش امریکا ب رای کسب حمایت بی ن المللی گسترده ب رای‬ ‫دور جدید تحریم ها علیه ای ران‪ ،‬انها را ناکارامد معرفی کرد و‬ ‫اشکارا در سازمان ملل بر یافتن راه حلی مسالمت امیز تاکید‬ ‫م ی کرد و پس از حضور اردوغان و دوس��یلوا‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫برزیل در مذاکرات س��ه جانبه در ته ران‪ ،‬این رویکرد ش��کل‬ ‫عینی به خود گرفت و در بیانیه ته ران تبلور یافت‪ .‬در واقع‬ ‫نگاه انکارا به برنامه هس��ته ای ای ران بر این اساس بوده که‬ ‫دس��تیابی ای ران به توان هس��ته ای‪ ،‬موازنه ق��درت را فورا و‬ ‫به طور جدی به نفع ته ران تغییر خواه��د داد؛ دیدگاهی که‬ ‫به خوبی تالش های ترکیه را در راستای حل مساله هسته ای‬ ‫ای ران البته به روش مسالمت امیز نش��ان م ی دهد‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر ترکیه نم ی خواست ای ران به عنوان همسایه ای باثبات‪،‬‬ ‫به بهانه فعالی ت های هسته ای نظامی‪ ،‬تهدید و نهایتا وارد‬ ‫جنگ شود؛ وضعیتی که پیامدهای ان بر امنیت ملی ترکیه‬ ‫منفی و منافع اقصادی و امنیت انرژی این کشور را نیز تهدید‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫پس از توافق ژنو نیز اس��تقبال مقامات دیگر ترکیه از‬ ‫این توافق نشان م ی دهد که ترکیه در صدد است این توافق‬ ‫را به عنوان یک فرصت ببیند زی را تص��ور انکارا این بوده که‬ ‫در چارچوب این توافق‪ ،‬مانعی بی ن المللی همچون تحریم ها‬ ‫را در مس��یر ارتقای تعامالت اقتصادی ب��ا ای ران‪ ،‬پیش روی‬ ‫نخواهد داشت و در نتیجه رشد اقتصادی خود را ادامه خواهد‬ ‫داد‪ ،‬از طرف دیگر توازن منطقه ای هم حفظ خواهد شد‪.‬‬ ‫یکی از الیه های دیگر سیاس��ت ترکیه در قبال ای ران‬ ‫همواره فاکتور مرز مشترک و وضعیت جغ رافیایی و ژئوپلیتک‬ ‫دو کشور بوده اس��ت‪ .‬مهمتر از همه‪ ،‬وابس��تگی ترکیه به‬ ‫واردات انرژی از ای ران است که در سال ‪ 2011‬حدود یک سوم‬ ‫نفت و یک پنجم گاز طبیعی ترکیه از ان تامین م ی ش��د‪.‬‬ ‫ای ران همچنین دومین تامین کنن��ده بزرگ انرژی ترکیه در‬ ‫زمینه گاز پس از روسیه بوده اس��ت‪ .‬اگرچه به لحاظ نظری‬ ‫پیدا کردن تولی د کننده های جایگزین ب رای انرژی وارداتی از‬ ‫ای ران ممکن اس��ت ولی نتیجه ان به ط��ور قطعی افزایش‬ ‫جدی در هزینه های ترکیه خواهد بود‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬موفقی��ت مذاکرات ژنو س��راغازی ب رای رفع‬ ‫تحریم های اعمال ش��ده علیه ای ران خواهد بود که این امر‬ ‫به نفع ترکیه خواهد بود‪ .‬قبل از تواف��ق ژنو‪ ،‬ترکیه به دلیل‬ ‫ادامه ارتباطات تجاری خود با ای ران به ش��دت از سوی غرب‬ ‫تحت فش��ار بود و حاال کاهش تحریم ها م ی تواند به رونق‬ ‫و رش��د تجاری دو طرف کمک کند‪ .‬از سوی دیگر باتوجه به‬ ‫اینکه ترکیه قصد دارد به کریدور انتقال انرژی خاورمیانه به‬ ‫اروپا تبدیل شود توافق هس��ته ای ای ران به نفع ترکیه بوده و‬ ‫باعث خواهد شد الیه همکاری اقتصادی تقویت شود‪.‬‬ ‫سرانجام‪ ،‬بهار عرب و خصوصا بحران سوریه‪ ،‬به طور‬ ‫اشکار الیه رقابت ترکیه با ای ران را در جهت هژمونی منطقه ای‬ ‫اش��کار کرد‪ .‬البته این الیه رقابت قبال با خ��روج نیروهای‬ ‫امریکایی از ع راق در اواخر س��ال ‪ 2011‬و تالش ترکیه ب رای‬ ‫افزایش حوزه نفوذ خود در این کشور نشان داده شده بود‪ .‬اما‬ ‫بحران سوریه‪ ،‬تالش ترکیه ب رای ایجاد نظم‬ ‫منطقه ای مبتنی بر الگوی مورد نظر انکارا‪،‬‬ ‫را به چالش کشید‪ .‬در این راستا خوش بینی‬ ‫اولیه درب��اره بیداری در جه��ان عرب خیلی‬ ‫س��ریع جای خود را به تهدیدات نوین ناشی‬ ‫از عدم ثب��ات و نا امنی داد ک��ه تصور ترکیه‬ ‫ب رای اینده خاورمیانه را از بین برد‪ .‬همچنین‬ ‫بحران سوریه و سیاست های ترکیه نسبت به‬ ‫ان‪ ،‬نقش متصور ش��ده ب رای ترکیه به عنوان‬ ‫میانجی را به چالش کشاند تا جایی که ترکیه‬ ‫را در منطق��ه در مقابل جبه��ه مقاومت قرار‬ ‫داد‪ .‬البته به رغم رقابت و سیاست های کامال‬ ‫متعارض ب��ا ای ران در س��وریه‪ ،‬ترکیه همواره‬ ‫حفظ شکلی از روابط را در س��طوح دیگر به‬ ‫نفع خود دیده است‪ ،‬حداقل به دلیل اینکه هر‬ ‫انچه ممکن است اتفاق بیفتد‪ ،‬ای ران و ترکیه‬ ‫همسایه باقی خواهند ماند‪.‬‬ ‫اکنون با مشخص شدن ناتوانی ترکیه‬ ‫در هدایت منطقه ب ر اس��اس تص��ور خود که‬ ‫با تهدیده��ای روب��ه رش��دی از جانب موج‬ ‫خشونت گرایی در منطقه همراه شده است‪،‬‬ ‫توافق ژن��و و احتمال نزدیک ش��دن ای ران و‬ ‫امریکا ب رای ترکیه مناف��ع زیادی دارد‪ .‬زی را در‬ ‫ان صورت از شکاف عمیق بین ترکیه و ای ران‬ ‫جلوگیری م ی ش��ود و ترکیه به جای ق��رار گرفتن در مقابل‬ ‫ای ران‪ ،‬م ی تواند رقابت نرم تری را ب ر اس��اس ارائه الگوی نظام‬ ‫سیاسی خود دنبال کند‪.‬‬ ‫البته‪ ،‬الیه رقابت در مورد موضوعات سیاس��ی دیگر‬ ‫نیز اشکار است حتی در موضوعاتی که هر دو کشورمواضع‬ ‫یکسانی داش��ته اند‪ ،‬هیچ تالش��ی ب رای همکاری یا ابتکار‬ ‫عمل مشترک وجود نداشته است‪ .‬بلکه هر دو در مسیر ان‬ ‫رقابت کرده اند‪ ،‬از جمله لیدری منطقه ب رای انتقاد از اسرائیل‬ ‫و سیاست هایش نسبت به فلسطینیان‪.‬‬ ‫روی هم رفته باتوجه به عوامل سه گانه م ی توان گفت‬ ‫که سیاست خارجی ترکیه در قبال ای ران همچنان چند الیه‬ ‫خواهد بود و سفر داوود اوغلو به ای ران به دنبال توافق ژنو نیز‬ ‫هر چند نزدیکی بیشتر ای ران و ترکیه را در حوزه های انرژی و‬ ‫تعامل اقتصادی نوید م ی دهد‪ ،‬اما ای ران و ترکیه در خاورمیانه‬ ‫همچنان رقیب خواهند ماند‪ ،‬زی را سیاس��ت های انها هنوز‬ ‫توس��ط ترکیبی از عوامل ژئوپلتیکی‪ ،‬منافع و رقابت ب رای‬ ‫هژمونی منطقه تعیین م ی شود‪g .‬‬ ‫پهادردانشگاه‬ ‫کصداییچ ‬ ‫ت ‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان در‬ ‫گفت وگوبامهدیفضائلی‪،‬‬ ‫عضو هیات موسس و دبیرکل‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫تش�کل های دانشجویی‬ ‫در سی وچند س�ال اخیر‬ ‫فراز و فرود ه�ای زیادی‬ ‫داشته اند‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫دولت سازی دانشجویی‬ ‫‪1‬‬ ‫تشکل های دانشجویی پس از انقالب به چه راهی رفتند؟‬ ‫اوای��ل دهه بیس��ت زمانی ک��ه جریان ه��ای چپ در‬ ‫دانشگاه های کشور س��یطره کامل و به عنوان تنها و یگانه‬ ‫جریان سیاس��ی دانش��گاه حضور جدی در سپهر سیاست‬ ‫ای ران داشتند‪ ،‬این گروهی از دانش��جویان پزشکی دانشگاه‬ ‫ته ران بودند که اولین سنگ بنای تشکل سیاسی دانشجویی‬ ‫مبتنی بر اسالم سیاس��ی را بنا گذاش��تند‪ .‬انجمن اسالمی‬ ‫دانشجویان دانش��گاه ته ران در ش��رایطی تشکیل شد که‬ ‫اسالم سیاسی بعد از مشروطیت حتی در میان مذهبیون نیز‬ ‫سیطره نداشت‪ ،‬چه برسد به دانشجویان و روشنفکرانی که‬ ‫در دانشگاه درس علوم غربی م ی خواندند‪ .‬بعدها کار انجمن‬ ‫اسالمی دانشکده پزشکی راهی جدیدی گشود و دانشجویان‬ ‫دانشکده فنی نیز انجمن اسالمی مشابهی را درست کردند‪ .‬در‬ ‫این میان اما جریان اسالمی دانشگاه در تحوالت بعدی چه در‬ ‫مل ی شدن صنعت نفت و چه ماجراهای بعد از ان سکوت اختیار‬ ‫کرد اما وقتی نهضت ازادی به عنوان تشکلی مذهبی از درون‬ ‫جبهه ملی سر برون اورد‪ ،‬انجمن های اسالمی دانشجویان به‬ ‫نهضت ازادی به عنوان پایگاهی در میانه پرهیاهوی گروه های‬ ‫‪48‬‬ ‫چپ در دانشگاه ها در سال های دهه ‪ 40‬و ‪ 50‬نگاه م ی کردند‪.‬‬ ‫در این میان اما نهضت ‪ ۱۵‬خرداد امام خمینی هم در تقویت‬ ‫این تفکر نوپا نقش بارزی داشت‪.‬‬ ‫شاید همین قرابت و نزدیکی بود که در سال های بعد‪،‬‬ ‫جریان اسالمی دانشگاه توانس��ت در خرداد ‪ ۵۶‬ب رای اولین‬ ‫بار مراس��م بزرگداش��ت ‪ ۱۵‬خرداد را در کوی دانشگاه ته ران‬ ‫برگزار کند‪ .‬تحوالت پرش��تاب انقالب اسالمی در سال های‬ ‫‪ 56‬و ‪ 57‬جریان های اسالمی دانشگاه را متاثر از خود ساخت‪،‬‬ ‫به صورتی که حرکتی که با سخنان رهب ران مذهبی انقالب‬ ‫عنوان بازگشت به خویشتن گرفت‪ ،‬به عنوان گفتمان مسلط‬ ‫انقالبی دانشجویان و مردم پذیرفته شد‪ .‬بعد از انقالب اسالمی‬ ‫بود که حرکت های دانشجویی مبتنی بر اسالم در کنار رهب ران‬ ‫انقالب قرار گرفتند‪ .‬انها در همان روزهای نخست بود که در‬ ‫دیداری که با امام خمینی(ره) داش��تند از س��خنان ایشان وام‬ ‫گرفتند تا بروند و «دفتر تحکیم وحدت» را ایجاد کنند‪ .‬اینجا‬ ‫بود که انجمن های اسالمی دانشگاه ها در نهادی باالدستی‬ ‫به عنوان دفتر تحکیم وحدت متشکل شدند‪ .‬همزمان با این‬ ‫نهادس��ازی درونی انجمن های اسالمی‪ ،‬تس��خیر سفارت‬ ‫امریکا توسط گروهی از دانشجویان عضو دفتر تحکیم وحدت‬ ‫صورت گرفت‪ .‬دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بزرگترین‬ ‫حرکت ضد امپریالیس��تی که در ش��رق علیه امریکا رخ داده‬ ‫بود را رهبری م ی کردند که بعدها با نام انقالب دوم به عنوان‬ ‫راهبردی در جهت ضد امپریالیستی بودن جریان دانشجویی‬ ‫و عدالتخواهی مورد توجه قرار گرفت‪.‬‬ ‫اینجا بود که دانش��جویان مس��لمان پیرو خط امام در‬ ‫سوی چپ جبهه انقالب در تبارشناس��ی سیاسی نیروهای‬ ‫انقالب جا گرفتند‪ .‬پ��س از ان انقالب فرهنگی‪ ،‬اتفاق جدی‬ ‫و مهمی در دانش��گاه های ای ران بود‪ ،‬در واق��ع دومین اتفاق‬ ‫در بدنه دانشگاهی کش��ور بعد از تس��خیر النه جاسوسی‬ ‫بود‪ .‬در این میانه بود که دفتر تحکیم وحدت و انجمن های‬ ‫اسالمی با حمایت خود از انقالب فرهنگی به عنوان عوامل‬ ‫اجرایی ان مورد استفاده قرار گرفتند‪ .‬در سال های دهه ‪ 60‬که‬ ‫دولت چپ گرای میرحسین موسوی اختیار را به دست گرفته‬ ‫بود‪ ،‬جریان چپ که انجمن اسالمی دانشجویان را به عنوان‬ ‫مهمترین کارگزاران خود در اختیار داشت‪ ،‬بر مفاهیمی چون‬ ‫عدالت اجتماعی و مبارزه با امپریالیسم تاکید م ی کرد‪.‬‬ ‫انقالب فرهنگی ب��ود که پ��ازل قدرت نمایی تحکیم‬ ‫وحدت را در دانش��گاه ها کامل کرد‪ ،‬با اینکه تحکیم وحدت‬ ‫موس��س این تفکر نبود‪ .‬اما با قرار گرفت��ن برمحور انقالب‬ ‫فرهنگی‪ ،‬هدایت جنبش دانشجویی را ب رای چندین سال در‬ ‫اختیار گرفت‪ .‬محتوای نظ رات انها ب ی شباهت به جریان های‬ ‫گروه های چپ نبود اما انها مبانی اس�لامی را نیز به ان وارد‬ ‫کرده بودند و شاید به همین دلیل بود که انها را چپ اسالمی‬ ‫م ی نامیدند‪ .‬طرفداری از اقتص��اد دولتی ب رای برقراری ه ر چه‬ ‫بهتر عدالت‪ ،‬مص��ادره زمی ن ه��ای زمینداران ب��زرگ ب رای‬ ‫توزیع میان دهقانان و روس��تاییان‪ ،‬طرفداری از نهضت های‬ ‫ازادیبخش اسالمی در جهان و تاکید بر جنگ فقر و حمایت‬ ‫از اس�لام ناب محمدی در ب رابر اس�لام امریکایی مهمترین‬ ‫شاخصه انها بود‪ .‬ش��اید چند دهه بعد که انها از چپ گرایی‬ ‫ش��دید در کنار حضور در دولت و حاکمیت در دهه ‪ 60‬با یک‬ ‫چرخش ایدئولوژیک‪ ،‬شدیدا لیب رال شدند‪ ،‬به گذشته ای که در‬ ‫پشت سر داشتند حتی نگاه هم نکردند و ان را تنها خاطره ای‬ ‫در تاریخ باقی گذاشتند‪.‬‬ ‫در اواخر دهه ‪ 60‬بود که از انس داد و انحصار طلبی اعضای‬ ‫انجمن اس�لامی‪ ،‬برخی از گروه های دانش��جویی سر برون‬ ‫اوردند‪ .‬گروه هایی نظیر جامعه اسالمی دانشجویان و اتحادیه‬ ‫دانش��جویی‪ ،‬تش��کل هایی بودند که در مخالفت با انجمن‬ ‫اسالمی تشکیل شد‪ .‬در سال های دهه ‪ 70‬بود که مخالفت‬ ‫دولت هاش��می با جریانات دانش��جویی انجمن اس�لامی‪،‬‬ ‫فضای سیاسی حاکم در دانش��گاه ها را به شدت متاثر از خود‬ ‫کرد‪ ،‬به صورتی که در سال های ابتدایی دهه ‪ 70‬جریان های‬ ‫دانشجویی به شدت دچار افت کیفیت در دانشگاه ها شدند‪ .‬در‬ ‫این میانه بود که جریان سوم دیگری که فرمان ان توسط امام‬ ‫در سال ‪ 67‬صادر شده بود‪ ،‬رفته رفته سازماندهی خود را اغاز‬ ‫کرد‪ .‬بسیج دانش��جویی تنها جریان دانشجویی که با حکم‬ ‫مستقیم امام متشکل ش��ده بود‪ ،‬راه را در سال های ‪ 74‬ب رای‬ ‫فعالیت سیاس��ی و اجتماعی باز کرد و به عنوان یک جریان‬ ‫مورد توجه در دانش��گاه ها مطرح ش��د‪ .‬انتخابات دوم خرداد‬ ‫سال ‪ 76‬نقطه عطفی در جریان دانشجویی کشور بود؛ جایی‬ ‫که با پیروزی جریان چپ و قدرت گرفتن دوباره انها گروه های‬ ‫اولینجاییکهمنتقداحمدینژادشد‪،‬‬ ‫بسیجدانشجوییبود‬ ‫جنبشدانشجویی‬ ‫عگراترشده‬ ‫واق ‬ ‫گفت وگو با سی دنظام الدین موسوی‪،‬‬ ‫از اعضای سابقبسیجدانشجویی‬ ‫نجفقلیحبیبی‪،‬رئیسسابق‬ ‫دانشگاهعالمه طباطبایی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫دانشجویی عدالتخواه سابق با یک شیفت گفتمانی خود را‬ ‫با برخی از تفکرات عملگرایانه و لیب رالیس��تی دولت همراه‬ ‫کردند‪ .‬حادثه کوی دانش��گاه‪ ،‬دو س��ال بعد از دوم خرداد ‪76‬‬ ‫جریان دانش��جویی دفتر تحکی��م را وارد مرحل��ه افراطی و‬ ‫ساختار ش��کنان ه کرد به صورتی که بع��د از ان بود که حتی‬ ‫این گروه با شعار عبور از خاتمی‪ ،‬رس��ما از جریان موسوم به‬ ‫اصالح طلبان خارج شد و به عنوان یک گروه اپوزیسیون وارد‬ ‫عمل شد‪ .‬جریان دانشجویی که در اساسنامه خود اعتقاد به‬ ‫والیت فقیه را جزو مبانی اصلی خود محسوب م ی کرد و بر‬ ‫ان تاکید م ی کرد‪ ،‬بعدها از اولین گروه هایی بود که به صورت‬ ‫علمی و نظری از اصل والیت فقیه عبور و به نوعی از مبانی‬ ‫اصلی خود عدول کرد‪.‬‬ ‫در این میانه بود که دفتر تحکی��م وحدت دومی نیز از‬ ‫پس انشعابات ان ش��کل گرفت و در جایی که سازمان ادوار‬ ‫تحکیم وحدت در سال هش��تاد و دو تاسیس شد به شدت بر‬ ‫فعالیت افراطی و ساختار شکنانه خود اصرار داشت‪ .‬این سازمان‬ ‫در انتخابات دور نهم ریاست جمهوری ای ران در موضع تحریم‬ ‫بود اما در دور دوم از اکبر هاشم ی رفس��نجانی حمایت کرد‪.‬‬ ‫سازمان در انتخابات دور دهم ریاست جمهوری از مهدی کروبی‬ ‫حمایت کرد‪ .‬دبیر سازمان احمد زیدابادی است که در جریان‬ ‫اعتراضات بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم دستگیر شد‬ ‫و به شش سال زندان و تبعید در گناباد و محرومیت مادام العمر‬ ‫از فعالی ت های اجتماعی و سیاسی محکوم شد‪ .‬دو انشعاب‬ ‫بزرگ در سال های اخیر و در دهه ‪ 80‬در دفتر تحکیم رخ داده‬ ‫است‪ .‬در سال ‪ ۱۳۸۱‬انجمن های اسالمی ‪ ۳‬دانشگاه رشت‪،‬‬ ‫شی راز و شاهرود به طور جداگانه و در جلس ه ای که در دانشگاه‬ ‫ش��ی راز برگزار شد‪ ،‬ش��ورای مرکزی دیگری را انتخاب کردند‪.‬‬ ‫این شورا سپس به طیف شی راز یا طیف اقلیت دفتر تحکیم‬ ‫معروف شد و ش��ورای مرکزی اصلی به جهت انکه نشست‬ ‫ساالنه شورای عمومی در دانش��کده ادبیات دانشگاه عالمه‬ ‫طباطبایی برگزار شده بود‪ ،‬به طیف عالمه معروف شدند‪.‬‬ ‫ش��اید بازتاب عمل انجمن اس�لامی دانشجویان در‬ ‫س��ال های پایانی دهه ‪ 60‬ب��ود که گروهی از دانش��جویان‬ ‫مخالف مشی سیاسی چپ را بر ان داشت که جامعه اسالمی‬ ‫دانش��جویان را تش��کیل دهند‪ .‬این تش��کل در سال ‪۱۳۶۸‬‬ ‫توس��ط محمد نصر اصفهانی‪ ،‬مهدی فضائلی‪ ،‬امیرحسین‬ ‫درخش��ان‪ ،‬محمد رضا مرادیان و محمد صادق س��هالنی در‬ ‫ته ران تاس��یس ش��د‪ .‬جامعه اس�لامی خیلی زود به عنوان‬ ‫قطب مخالف انجمن اس�لامی در دانش��گاه مطرح شد‪ ،‬به‬ ‫صورتی که اگر انجمن اس�لامی وابس��تگی به جناح چپ‬ ‫داشت‪ ،‬اعضای جامعه اس�لامی عمدتا متاثر از جناح راست‬ ‫بودند‪ .‬در اولین کنگره جامعه اس�لامی دانشجویان به مدت‬ ‫دو روز در س��ال ‪ 1375‬با پیام مقام معظم رهبری و سخنرانی‬ ‫حجت االسالم والمسلمین ناطق نوری‪ ،‬رئیس وقت مجلس‬ ‫شورای اسالمی در تاالر عالمه امینی اغاز و پس از تصویب‬ ‫اساس��نامه و خط مش��ی دوس��االنه و انتخاب ‪ 25‬نفر عضو‬ ‫شورای مرکزی با س��خنرانی ایت اهلل یزدی‪ ،‬رئیس وقت قوه‬ ‫قضائیه پایان یافت‪ .‬این کنگره یکی از نقاط برجسته فعالیت‬ ‫جامعه اسالمی دانش��جویان از بدو فعالی ت های ان در نیمه‬ ‫دوم دهه ‪ 60‬ت��ا پایان نیمه اول دهه ‪ 70‬به ش��مار م ی رفت‪.‬از‬ ‫مهم ترین وجوه تمایز جامعه اس�لامی دانشجویان با سایر‬ ‫تش��کل های دانش��جویی‪ ،‬ورود اش��کار و تابلودار در بحث‬ ‫انتخابات و شناسایی و اعالم کاندیداهای اصلح و مورد تایید‬ ‫دانشجویان است‪ .‬در حالی که اکثر تشکل های دانشجویی در‬ ‫مق وله انتخابات به لحاظ برخی مصلحت اندیش ی ها به معرفی‬ ‫مصادیق و کاندیداها نم ی پردازند؛ حمایت از نامزدی ایت اهلل‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی در دوره اول و دوم ریاس��ت جمهوری‪،‬‬ ‫حمایت از نامزدی حجت االسالم والمسلمین ناطق نوری در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ ،1376‬حمایت از نامزدی دکتر‬ ‫محمود احمدی نژاد در دور اول انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫سال ‪ ،1384‬حمایت از نامزدی دکتر سعید جلیلی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم نشان از دخالت مستقیم این تشکل‬ ‫در انتخابات دارد‪ .‬در دوران محمود احمدی نژاد بود که بسیاری‬ ‫از کادرهایی که س��ابقه عضوی��ت د ر جامعه را داش��تند‪ ،‬به‬ ‫عضویت دول��ت در امدند‪ ،‬به صورتی که بع��د از ان برخی از‬ ‫اعضایی که جبهه پایداری را تشکیل دادند‪ ،‬از اعضا و کادرهای‬ ‫سابق جامعه اسالمی دانشجویان بودند‪.‬‬ ‫«بس��یج سیاس��ى اس��ت‪ ،‬اما سیاس��ت زده نیست‪،‬‬ ‫سیاسى کار نیس��ت‪ ،‬جناحى نیست؛ بس��یج مجاهد است‪،‬‬ ‫اما بى انضباط نیست‪ ،‬افراطى نیست؛ بسیج عمیقا متدین‬ ‫و متعبد اس��ت‪ ،‬اما متحجر نیس��ت‪ ،‬خ رافى نیست؛ بسیج‬ ‫بابصیرت است‪ ،‬اما ازخودراضى نیس��ت؛ بسیج اهل جذب‬ ‫است ‪ -‬گفته ایم جذب حداکثرى ‪ -‬اما اهل تسامح در اصول‬ ‫نیست؛ بسیج غیور است‪ ،‬پاسدار خطوط فاصل است؛ بسیج‬ ‫طرفدار علم است‪ ،‬اما علم زده نیست؛ بسیج متخلق به اخالق‬ ‫اسالمى اس��ت‪ ،‬اما ریاکار نیس��ت؛ بس��یج در کار ابادکردن‬ ‫دنیاس��ت‪ ،‬اما خود اهل دنیا نیست‪ ».‬این عبارت ها به عنوان‬ ‫شعار اصلی بسیج دانشجویی دانشگاه ته ران در اولین جایی‬ ‫که این تشکل به وجود امد وجود دارد‪ .‬فرمان تشکیل بسیج‬ ‫دانشجویی توس��ط امام خمینی در س��ال ‪ 67‬صادر شد اما‬ ‫تحقق ان در میانه سال های دهه ‪ 70‬صورت گرفت و در سال‬ ‫‪ 74‬به عنوان تشکلی جدی در عرصه سیاسی مطرح شد‪ .‬اوج‬ ‫اقدامات بسیج دانشجویی در دولت اصالحات بود که به عنوان‬ ‫گروه مخالف انجمن اسالمی مطرح شد‪ .‬بسیج دانشجویی در‬ ‫چند سال دچار تحول ساختاری زیادی شده است‪ ،‬به صورتی‬ ‫که از زمان ابتدایی خود تغیی رات زیادی در ساختار خود کرده و‬ ‫پویا تر شده است‪g .‬‬ ‫نمونه ایازاعضایتشکل هایدانشجوییکهبهمناصبمدیریتیرسیدند‬ ‫نام و نام خانوادگی‬ ‫سمت مدیریتی‬ ‫تشکل دانشجویی‬ ‫گرایش سیاسی‬ ‫حبیب اهلل بیطرف‬ ‫وزیر نیرو دولت خاتمی‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫اصالح طلب‬ ‫ابراهیم اصغر زاده‬ ‫عضو شورای شهر اول‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫اصالح طلب‬ ‫محسن میردامادی‬ ‫نماینده مجلس ششم‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫اصالح طلب‬ ‫معصومه ابتکار‬ ‫معاون محیط زیست دولت خاتمی و روحانی‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫اصالح طلب‬ ‫حسین کمالی‬ ‫وزیر کار دولت خاتمی‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫اصالح طلب‬ ‫رضا سیف اللهی‬ ‫فرمانده نیروی انتظامی‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫میانه رو‬ ‫سید حسین علم الهدی‬ ‫فرمانده سپاه هویزه‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫به شهادت رسید‬ ‫سید عزت اهلل ضرغامی‬ ‫رئیس سازمان صدا و سیما‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫اصولگرا‬ ‫علیرضا زاکانی‬ ‫نماینده مجلس هفتم‪ ،‬هشتم و نهم‬ ‫بسیج دانشجویی‬ ‫اصولگرا‬ ‫سیدنظام الدین موسوی‬ ‫مدیرعامل خبرگزاری فارس‬ ‫بسیج دانشجویی‬ ‫اصولگرا‬ ‫محمدرضا فضائلی‬ ‫مدیرعامل موسسه سروش‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان‬ ‫اصولگرا‬ ‫کامران باقری لنکرانی‬ ‫وزیر بهداشت دولت نهم‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان‬ ‫اصولگرا‬ ‫ابوالحسن فقیه‬ ‫رئیس سازمان هالل احمر‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان‬ ‫اصولگرا‬ ‫محمود عباس زاده‬ ‫استاندار ایالم‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان‬ ‫اصولگرا‬ ‫‪49‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان در گفت وگو با مهدی فضائلی‪ ،‬عضو هیات موسس و دبیرکل‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫تک صدایی چپ ها در دانشگاه‬ ‫‪2‬‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان در سال ‪ ۱۳۶۸‬زمانی تشکیل شد که انجمن اسالمی دانشجویان به عنوان تشکل‬ ‫غالب در دانشگاه های کشور مشغول فعالیت بود؛ جایی که گروهی از دانشجویان در انتقاد به انسداد سیاسی انجمن‬ ‫اسالمی و دفتر تحکیم وحدت دست به ایجاد تشکلی در مقابل انها زدند‪ .‬مهدی فضائلی و گروهی از دوستانش که‬ ‫به وضعیت موجود سیطره جریان چپ در دانشگاه منتقد بودند این گروه را در امتداد انجمن اسالمی تشکیل دادند‪.‬‬ ‫«مثلث» در گفت وگو با مهدی فضائلی که این روزها مدیرعامل موسسه س�روش است در مورد سیر جامعه اسالمی‬ ‫به گفت وگو نشسته است‪.‬‬ ‫بس�یاری معتقدند که تش�کیل جامعه اسلامی‬ ‫دانشجویان در واقع واکنش�ی به انحصار طلبی و‬ ‫انسدادی بود که انجمن اسلامی دانشجویان در‬ ‫دهه‪ 60‬ایجاد کرده‪ ،‬ایا این تحلیل را قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬به نظرم نوع فضایی که دفتر تحکیم وحدت در ان‬ ‫سال ها در دانشگاه ها ایجاد کرده بود که یک فضای بسته و به‬ ‫قول شما انس دادی بود‪ ،‬در ایجاد تشکل های دانشجویی همانند‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان نقش داشت‪ .‬همین که بسیاری از‬ ‫دوستانی که موسس جامعه اسالمی دانشجویان بودند‪ ،‬قبل‬ ‫از تشکیل جامعه‪ ،‬عضو انجمن های اسالمی بودند‪ ،‬موید این‬ ‫نکته است‪ .‬همه ما در دانشکده ای که درس م ی خ واندیم‪ ،‬عضو‬ ‫انجمن اس�لامی بودیم و عالقه مند که در انجمن اس�لامی‬ ‫نیز فعال باشیم‪ .‬ولی ش��رایطی فراهم شد یا اینکه شرایطی‬ ‫که بود‪ ،‬اجازه نم ی داد با نوع نگاهی که ما در انجمن داش��تیم‬ ‫هیچ حضوری داشته باشیم‪ .‬به صورتی که کامال برخوردهایی‬ ‫‪50‬‬ ‫که صورت م ی گرفت‪ ،‬حذفی و به ش��کل بسیار زننده و علنی‬ ‫انجام م ی شد‪.‬‬ ‫چه برخوردهایی صورت م ی گرفت؟‬ ‫‪ l‬برخوردها به س��متی بود که اگر غیر از فکر غالب‬ ‫انجمن حرکت م ی کرد‪ ،‬برخوردهای حذفی صورت م ی گرفت‪.‬‬ ‫ب رای ارزیابی صحیح این ماجراها باید به ش��رایط دهه ‪ 60‬نگاه‬ ‫کرد‪ .‬ما در میانه دهه ‪ 60‬یعنی من در سال ‪ 64‬و برخی دوستان‬ ‫نیز به همین صورت در همین سال ها وارد دانشگاه شده بودند‪.‬‬ ‫ان موقع باتوجه به دوران نخس��ت وزیری مهندس موسوی و‬ ‫جریانی که در وزارت علوم ان دوره ایجاد ش��د ‪ ،‬همین جریان‬ ‫اقای معین و دوستانشان‪ ،‬یک دلبستگی و وابستگی شدیدی‬ ‫میان دفتر تحکیم وحدت و دولت وجود داشت‪ .‬در همین راستا‬ ‫نیز وزارت علوم نیز دفتر تحکیم را به صورت همه جانبه حمایت‬ ‫م ی کرد‪ .‬ما نیز از همان دوران منتقد اقای موسوی بودیم‪ ،‬این‬ ‫انتقاد نی��ز در حوزه های مختلف بود‪ .‬طبیعی ب��ود که این دو‬ ‫نگاه مخالف با یکدیگر چالش های��ی را ایجاد نماید و اعضای‬ ‫انجمن های اسالمی در دانشکده ها و در راس انها دفتر تحکیم‬ ‫وحدت نیز به هیچ ترتیبی دی��دگاه مخالفی را ب ر نم ی تابیدند‪.‬‬ ‫بدون اغ راق م ی گویم در تمام جلساتی که در ان دوران توسط‬ ‫انجمن اسالمی برگزار م ی شد‪ ،‬تنها از یک طیف خاص سیاسی‬ ‫دعوت م ی شد‪ .‬روزنامه هایی نیز که ب رای دانشکده هایی خ ریداری‬ ‫م ی شد محدود به روزنامه های جریان انها بود؛ روزنامه هایی مثل‬ ‫کیهان و اطالعات که کیهان در ان زمان در اختیار طیف چپ‬ ‫بود‪ .‬تنها روزنامه ای که در ان دوران مخالف این گروه بود‪ ،‬روزنامه‬ ‫رسالت بود که انها اجازه نم ی دادند حتی وارد دانشکده ها شود‪.‬‬ ‫ب رای شناختن این فضا مثالی م ی زنم که در مورد خود من رخ‬ ‫داده است که شاید ب رای شناخت ان دوران قابل تعمیم باشد؛ ان‬ ‫دوران همزمان با دوران جنگ بود‪ ،‬ترم اول من کال در دانشگاه‬ ‫نبودم و در جبهه حضور داش��تم‪ ،‬ترم دوم که امدیم دوس��تان‬ ‫انجمن اسالمی از من دعوت کردند که در انجمن فعال باشم‪،‬‬ ‫من نیز پذیرفتم‪.‬‬ ‫کدام دانشگاه بودید؟‬ ‫‪ l‬دانشگاه الهیات‪ .‬من وقتی رفتم‪ ،‬خیلی گرم برخورد‬ ‫کردند‪ ،‬به نظر م ی رس��ید که هنوز با تفکرات من اشنا نبودند‪،‬‬ ‫متوجه شدند که بنده اهل قرائت قران هستم به همین دلیل‬ ‫با اینکه هنوز عضو رس��می نش��ده بودم‪ ،‬دعوت م ی ش��دم و‬ ‫قران ابتدای جلسه را قرائت م ی کردم‪ .‬مدتی گذشت و باتوجه‬ ‫به بررس��ی عضویت‪ ،‬بنده عضو انجمن ش��دم‪ .‬همان روزی‬ ‫که عضویت من تایید شد مصادف ش��د با جلس ه ای در سالن‬ ‫ی دفتر تحکیم‬ ‫امف ی تئاتر دانشکده که تع دادی از نیروهای قدیم ‬ ‫اتحادیه دانشجویی؟!‬ ‫عدم فعالی�ت انها به خاط�ر انس�دادی که دفتر‬ ‫تحکیم ایجاد کرده بود‪ ،‬نبود؟‬ ‫‪ l‬بخشیازانبهاینمس الهبر م ی گشتوبخشدیگر‬ ‫اما به نوع تفکر دوستان مربوط بود‪ .‬در نهایت بنده یک مقدار‬ ‫زودتر و دوستان دیگر نی ز‪ ،‬با مجموعه اقای طبرزدی به مشکل‬ ‫برخوردیم و انجا را ترک کردیم‪.‬‬ ‫چ را؟!‬ ‫‪ l‬به نظرمان رس��ید که انحرافات��ی در تفکرات ان‬ ‫مجموعه وجود دارد‪ .‬به همین دلیل بحث هایی در میان دوستان‬ ‫شکل گرفت که به ترک ما از انجا منجر شد‪ .‬مجموعه دوستان‬ ‫در مس��جد جلیلی نیز بیش از انکه یک حرکت دانشجویی‬ ‫باشد‪ ،‬یک پاتوق بود و نم ی توانست در مقابل جریان انجمن‬ ‫در صحن دانش��گاه حرکتی را ایجاد و سازماندهی کند‪ .‬وقتی‬ ‫در سال‪ 67‬جنگ تمام شد‪ ،‬زمزمه هایی ب رای ایجاد یک تشکل‬ ‫جدید شروع شد که وقتی حضرت امام(ره) به رحمت خدا رفتند‪،‬‬ ‫فضای جدیدی در کشور ایجاد شد که دکتر مرادیان‪ ،‬سهالنی‬ ‫و بنده جلس��ه ای را برگ��زار کردیم که بعد از ان فرزند ش��هید‬ ‫درخشان به ما پیوس��ت و به دنبال ان‪ ،‬اقایان نصر اصفهانی و‬ ‫رضا رفیق دوست و‪ . . .‬جمع بندی این شد که جامعه اسالمی‬ ‫دانشجویان را راه اندازی کنیم که این اتفاق در سال ‪ 1368‬رخ داد‬ ‫‪ l‬نه اینطوری نبود‪...‬‬ ‫به نظر م ی رس�د که هنوز در بطن دانش�گاه مثل‬ ‫انجمن اسالمی دانشگاه حضور تشکیالتی ندارد؟‬ ‫شد‪.‬‬ ‫‪ l‬اتفاقا خیلی زود جامعه اسالمی دانشجویان جدی‬ ‫منظورم این فاصله حدود پنج س�اله تش�کیل تا‬ ‫کنگره است‪.‬‬ ‫‪ l‬بحثکنگرهکهبحقانسجامساختاریوتشکیالتی‬ ‫است‪ .‬نکته اینجاست که خیلی زودتر از پی ش بین ی ها‪ ،‬جامعه‬ ‫اسالمی دانشجویان جدی شد‪ .‬چه انکه زمان تشکیل مصادف‬ ‫شد با انتخابات میان دوره ای مجلس‪ .‬ما در ان زمان بحث خیلی‬ ‫جدی در جمع کوچک خودمان داشتیم که ابتدا کار اموزشی و‬ ‫کادر سازی کنیم تا اینکه وارد کار سیاسی دانشجویی شویم‪.‬‬ ‫بعد به این جمع بندی رسیدیم که فعالیت در دانشگاه را شروع‬ ‫کنیم و در کنار ان کادرسازی و اموزش را دنبال کنیم‪ .‬واقعیت‬ ‫اینشدکهباتوجهبهماجراهایبعدیو فع الیتجامعهکهبسیار‬ ‫پرشتاب بود‪ ،‬دیگر انطوری که م ی بایس��ت موضوع اموزش‬ ‫کادرها و نیروها پی گیری نش��د‪ .‬همانطور که گفتم اولین کار‬ ‫جدی فعالیت ب��رای انتخابات می��ان دوره ای مجلس بود‪ ،‬ما‬ ‫جلس ه ای را در تاالر ابن سینای دانشکده علوم پزشکی گذاشتیم‪،‬‬ ‫دوستان انجمن اسالمی مراسم ما را به هم زدند‪ ،‬برق سالن را‬ ‫قطع کردند‪ ،‬برق تریبون را قطع کردن��د و حتی کار به درگیری‬ ‫فی زیکینیزرسید‪.‬‬ ‫چه سالی؟‬ ‫‪ l‬سال ‪ ،68‬چند ماه بعد از شکل گیری انجمن‪ .‬ما دو‬ ‫جلسه را تدارک دیده بودیم که سرنوشت جلسه اول اینگونه شد‪،‬‬ ‫اما در جلسه دوم‪ ،‬چون نم ی خواستیم که چنین اتفاقی رخ دهد‬ ‫با پ ی گیری هایی که با مدی ریت دانشگاه و نهاد نمایندگی که ان‬ ‫موقع ایت اهلل محفوظی بودند‪ ،‬جانشین اقای محفوظی اقای‬ ‫امرالهی در جلسه شرکت کردند و عمال دیگر بچه های انجمن‬ ‫این جسارت را نیافتند که ب رای بر هم زدن مراسم جامعه اسالمی‬ ‫بیایند‪ .‬بعد از مدت کوتاهی که خاطرم نیست سال ‪ 68‬است یا‬ ‫‪ ،69‬ماجرای چائوچس��کو پیش امد که خودش یک داستان‬ ‫معروفی است‪ ،‬حمالت شدیدی به اقای دکتر والیتی شد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس�ید که جامعه اسالمی دانشجویان‬ ‫به نوع�ی نماین�ده طیف راس�ت در دانش�گاه ها‬ ‫ب�ود و انجمن اسلامی نی�ز گروه چپ سیاس�ی‬ ‫کش�ور را نمایندگی م ی ک�رد‪ .‬این را م ی ش�ود در‬ ‫موضع گیری های بعدی جامعه اسلامی نیز دید؛‬ ‫جایی که جامع�ه از روحانیت مب�ارز در انتخابات‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪ l‬بله و دوستان دیگری مثل دکتر صدر و دکتر مخبر در‬ ‫مسجد جلیلی گروهی را در قالب هیات متوسلین به حضرت‬ ‫زه را(س) تشکیل داده بودند که اکثرا دانشجویان رشته پزشکی‬ ‫بودند‪ .‬ما به دلیل اینکه در دانشگاه فعال بودیم‪ ،‬توسط این افراد‬ ‫به هر دو مجموعه دعوت شدیم و به صورتی جزو دست اندرکاران‬ ‫این مجموعه ها فعالیت م ی کردیم‪ .‬البته تالش کردیم در ابتدا‬ ‫میان این دو مجموعه یک همگرایی را ب��ه وجود بیاوریم‪ ،‬اما‬ ‫هیچ وقت این تفاهم صورت نگرفت‪ ،‬نکته دیگر این بود که این‬ ‫دو مجموعه بیرون از دانشگاه فعالیت م ی کردند وبه نوعی در‬ ‫صحن دانشگاه هیچ فع الیتی نداشتند‪.‬‬ ‫از س�ال ‪ 68‬تا ‪ 73‬که اولین کنگ�ره جامعه برگزار‬ ‫شد‪ ،‬به نظر م ی رسد باتوجه به فضای دولت اقای‬ ‫هاشمی که خیلی به سیاسی ش�دن دانشگاه ها‬ ‫اعتقادی نداشت فعالیت شما جدی نبود؟‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫وحدت نیز حضور داشتند‪ .‬در ان جلس��ه چند نفری بودند که‬ ‫خیلی تند علیه روحانیت صحبت م ی کردند‪ .‬یک تریبون ازاد‬ ‫ن تریبون به صورتی بود که کسانی که‬ ‫نیز وجود داشت که ای ‬ ‫در ان سخن م ی گفتند یا موید کالم سخنرانان یا تند تر از انها‬ ‫صحبت م ی کردند‪ .‬بنده نوبت گرفتم و رفتم صحبت کردم؛ یک‬ ‫مرتبه فضای جلسه عوض ش��د چه انکه بنده یک نقد جدی‬ ‫کردم به صحب ت های یکی از سخنرانان‪ .‬فضای جلسه به نوعی‬ ‫به هم ریخت و همهمه ای به وجود امد‪ ،‬به هر حال غی ر منتظره‬ ‫بود این سخنان‪ .‬مجری جلس��ه هم خیلی دوست داشت زود‬ ‫صحب ت های من تمام شود‪ ،‬چند باری سعی کرد اما باالخره من‬ ‫از کسانی که در سالن بودند خ واستم اگر مایل به ادامه سخنرانی‬ ‫هستند یک صلوات بفرستند‪ .‬سالن نیز استقبال کرد و من ادامه‬ ‫دادم‪ .‬نکته اینجاست که بعد از سخنرانی من در ان جلسه‪ ،‬من‬ ‫بایکوت شدم‪ .‬به نحوی که قران ابتدای جلسه را که م ی خ واندم‬ ‫دیگربهماندادند‪،‬بخ وانیم! بعدازانجلسهنیزوقتیسخنرانانی‬ ‫ی و منتجب نیا م ی امدند‪ ،‬وقتی در پایان‬ ‫مثل اقایان محتشم ‬ ‫سخنرانیمام ی خ واستیمباانهاصحبتکنیم‪،‬دوستانانجمن‬ ‫به شکل بس��یار زننده ای دور اینها را م ی گرفتند و ما را به قول‬ ‫معروف دور م ی کردند‪ .‬من م ی خ واهم بگویم در ان دوران چنین‬ ‫فضایی را حاکم کرده بودند به صورتی که هیچ نوع نگاه متفاوتی‬ ‫یدادند و مدی ریت دانشگاه نیز‬ ‫را در دانشگاه اجازه سخن گفتن نم ‬ ‫از انها حمایت م ی کرد‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه به دلیلی ک��ه ان دوران‪ ،‬جنگ در حال‬ ‫وقوع بود و حضرت امام (ره) فرموده بودند که جنگ در راس امور‬ ‫است و بیشتر دوستان همفکر ما از جمله اقایان دکترمرادیان‪،‬‬ ‫س��هالنی و بنده این توفیق را داش��تیم که در جبهه باشیم‪،‬‬ ‫عمال زمانی ب رای ایجاد یک تش��کل جدید دانشجویی نبود‪.‬‬ ‫البته تحرکات محدود و دانش��جویی در مقابل دفتر تحکیم‬ ‫وحدت صورت گرفته بود‪ .‬یکی از این تح��رکات جریان اقای‬ ‫طبرزدی بود‪...‬‬ ‫و جامعه اسالمی دانشجویان با این هدف که فضای دانشگاه را‬ ‫چند صدایی کند‪ ،‬پاسداری از چارچوب ها و ارزش های انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬اعتقاد ما این بود که رهبری نظام نیازمند این است که‬ ‫تشکلی به صورت جدی منویات ایشان را در دانشگاه پی گیری‬ ‫کند‪ .‬نکته دیگر که در اهداف این گروه بود اینکه ب رای انقالب‬ ‫کادرسازی کنیم‪.‬‬ ‫اقای دکتر حریرچیان بود‪ .‬روز مراسم رسید‪ ،‬از پیش از ظهر که‬ ‫ما رسیدیم ب رای تدارک مراس��م‪ ،‬دیدیم که د ِر مسجد دانشگاه‬ ‫بسته است‪ ،‬اولین بار بود که د ِر مسجد دانشگاه را ب رای اینکه‬ ‫مراسم ی برگزارنشود‪،‬م ی بستند‪.‬خودهمینمس الهب رایکسانی‬ ‫که ب رای نماز م ی امدند سوال ب رانگیز شد‪ .‬اقای ناطق نوری هم‬ ‫امدند‪ ،‬دیدند در مسجد را بسته اند‪ ،‬همانجا عبایش را انداخت‬ ‫ب رای خواندن نماز‪ .‬من هم مکبر بودم و به قول معروف اذان را‬ ‫گفتم و دوستان نیز پشت اقای ناطق نشستند‪ .‬تا ایشان خ واست‬ ‫تکبیر بگویند‪ ،‬دیدند خیلی سخت و بد است و رفتند حراست را‬ ‫صدا کردند و زود د ِر مسجد را باز کردند‪ .‬اما دیگر اقای ناطق داخل‬ ‫مسجدنرفتندوهمانجانمازراخ واندیم‪.‬بعدشاقایناطقرفتند‬ ‫داخل و روی منب ر‪ .‬منتها هنوز برق مسجد دانشگاه قطع بود‪ .‬به‬ ‫هر حال تا او خواست شروع کند‪ ،‬گروهی از بچه های انجمن‬ ‫علیه انجمن و اقای ناطق شروع به شعار دادن کردند‪ .‬اقای ناطق‬ ‫هم خیلی کوتاه صحبت کردند و گفتند که توقع من این بود در‬ ‫محیط دانشگاه فضای تضارب ارا شکل گیرد و به گروه مخالف‬ ‫هم اجازه صحبت کردن داده شود و‪ ...‬این موضوع خیلی بازتاب‬ ‫داشت‪ .‬روزنامه رسالت ان را تیتر یک کرد‪ ،‬در میان افکار عمومی‬ ‫و اهالی سیاست نیز به قول معروف باتوجه به امکانات ان روزها‬ ‫دهان به دهان گشت و بازتاب وسیعی یافت‪ .‬اینکه م ی گویم کار‬ ‫جامعه خیلی گرفت و جدی شد حاصل از این مسائل بود‪ ،‬به‬ ‫صورتی که در عرض مدت کوتاهی در بسیاری از دانشگاه های‬ ‫اصلی کشور مثل اصفهان‪ ،‬ش��ی راز‪ ،‬مشهد و تبریز شاخه های‬ ‫جامعه اسالمی تشکیل ش��د و در انجا نیز همین بحث ها به‬ ‫وجود امد و کشمکش ها وجود داش��ت تا جایی که تع دادی از‬ ‫اعضای جامعه اسالمی را نیز از خ وابگاه های دانشجویی بیرون‬ ‫کردند و برخوردهای حذفی زیادی به وجود اوردند‪ .‬اما در نهایت‬ ‫کار به جایی رسید که مدیریت های دانشگاه پذیرفتند جامعه‬ ‫اسالمی دانشجویان یک تشکل دانشجویی مهم است و به هر‬ ‫حال ب رای رسیدن به انسجام تشکیالتی زمانی نیاز بود که طی‬ ‫شود که این امر نیز در اینده محقق شد‪.‬‬ ‫او را تا مرز استیضاح برد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬ما در جامعه اس�لامی تصمی��م گرفتیم یک‬ ‫جلس ه ای را در مسجد دانشگاه ته ران با حضور اقای ناطق نوری‬ ‫تشکیل دهیم‪ .‬از یکی‪ ،‬دو شب قبل که ما پالکاردها و اوزالی د ها‬ ‫را نصب کردیم‪ ،‬درگیری ها شروع شد‪ .‬دوستان ما را کتک زدند‪،‬‬ ‫دندان ها شکسته ش��د‪ ،‬پالکاردها را پاره کردند و فضا را به این‬ ‫صورت در اوردند‪ .‬دوستانی که امروز خیلی طرفدار ازادی بیان‪،‬‬ ‫شعارهای روشنفکرانه هستند‪ ،‬چنین سابقه ای دارند‪ .‬به نظرم‬ ‫باید امروز یک تبارشناسی از کسانی که شعار ازادی و طرفداری‬ ‫از ان را م ی دهند‪ ،‬شود تا همگان بفهمند در گذشته چگونه فکر‬ ‫و عمل م ی کردند‪ .‬نکته اینجاس��ت که همه این رفتارها مورد‬ ‫حمایت مدیریت دانشگاه و در راس انها وزارت علوم بود‪ .‬نه تنها‬ ‫هیچ واکنشی ب رای محدود کردن و کنترل کردن این رفتارها‬ ‫نم ی شد‪ ،‬بلکه کامال مورد حمایت وزارت علوم نیز بود‪.‬‬ ‫چهره های شاخص حامی این جریان در ان دوران‬ ‫چه کسانی بودند؟‬ ‫‪ l‬در وزارتخانه که اقای معین بودن��د‪ ،‬از انجمن نیز‬ ‫اقای ناطق نوری خواست‬ ‫شروع کند‪ ،‬گروهی از‬ ‫بچه های انجمن علیه انجمن‬ ‫و اقای ناطق شروع به شعار‬ ‫دادن کردند‪ .‬اقای ناطق هم‬ ‫خیلی کوتاه صحبت کردند‬ ‫و گفتند که توقع من این بود‬ ‫در محیط دانشگاه فضای‬ ‫تضارب ارا شکل گیرد و‬ ‫به گروه مخالف هم اجازه‬ ‫صحبت کردن داده شود‬ ‫‪51‬‬ ‫مجلس تبعیت کرد‪ ،‬در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫از اقای ناطق در س�ال ‪ 76‬حمای�ت کردید و حتی‬ ‫از اقای هاشمی رفس�نجانی در دو دوره انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری در حالی که طیف چپ ان موقع از‬ ‫ایشان حمایت نکرد‪ ،‬حمایت کردید‪.‬‬ ‫‪ l‬بله واقعی��ت این بود که عمال اینگونه ش��د‪ ،‬ما در‬ ‫بحث های داخلی خودمان‪ ،‬س��عی داش��تیم اینگونه نشود و‬ ‫گرایش های مختلف بیایند حرف هایشان را بزنند‪ ،‬اما باتوجه‬ ‫به اینکه دفتر تحکیم وحدت تماما جریان چپ را در دانشگاه ها‬ ‫نمایندگی م ی کرد‪ ،‬م ی توانم بگویم که ناخوداگاه ما نیز در مقابل‬ ‫انها قرار گرفتیم‪ .‬دلیل دیگر اینکه ارایش سیاسی کشور در ان‬ ‫زمان نیز همین دو گرایش موسوم به چپ و راست بود‪ ،‬به طور‬ ‫طبیعی این اتفاق افتاد‪ .‬ولی ما در بحث های داخلی خودمان‬ ‫این عالقه مندی را داشتیم مساله به صورت دیگری در بیاید‪،‬‬ ‫اما خروجی کار همین نکاتی بود که در پرسش شما مطرح شد‪.‬‬ ‫ب رای اینکه بگویم جامعه اسالمی دانشجویان در برخی از موارد‬ ‫به تشخیص خود نیز عمل م ی کرد نمونه ای را عرض م ی کنم‬ ‫که شاید نشان دهنده این باشد که جامعه به صورت دربست در‬ ‫اختیار جریان راست نبود‪ .‬در انتخابات مجلس چهارم‪ ،‬لیست‬ ‫جامعه روحانیت که یک لیس��ت ‪ 30‬نفره ای ب رای ته ران بود‪،‬‬ ‫جامعه اسالمی در ان موقع برخی از افرادی که در لیست جامعه‬ ‫روحانیت بودند را قبول نداش��ت و تصمیم گرفت یک لیست‬ ‫متفاوتی با لیست جامعه روحانیت بدهد‪ .‬این مساله در زمان‬ ‫خودش‪ ،‬موضوع بسیار مهم ی بود‪.‬‬ ‫لیست شما چه تفاوتی با لیست جامعه روحانیت‬ ‫داشت؟‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪ l‬مشخصا اقای فرزاد رهبری بود که در لیست جامعه‬ ‫روحانیتمعروفبودکهسهماقایهاشم ی رفسنجانیاست‪.‬ما‬ ‫در جامعه موافق ایشان نبودیم‪ ،‬دو نفر دیگر بودند که اسام ی شان‬ ‫را به یاد ندارم‪ .‬باتوجه به فضایی که در ان موقع بود‪ ،‬این حرکت‬ ‫جامعه یک حرکت ساختارشکنانه ای بود‪ ،‬در حدی که برخی از‬ ‫دوستان ما در ش��اخه های مختلف که متمایل به دیدگاه های‬ ‫راست بودند‪ ،‬به ما معترض شدند و حتی در این مورد خاص‪ ،‬دفتر‬ ‫اقای هاشمی به نوعی ما را احضار کردند و گفتند چرا شما اقای‬ ‫فرزاد رهبری را در لیست خودتان نگذاشتید که ما دالیل خودمان‬ ‫یداد در درون جامعه‬ ‫را گفتیم‪ .‬این شاید حرکتی بود که نشان م ‬ ‫دیدگاه هایی وجود داش��ت که در مسیر خود منطبق بر عمل‬ ‫جناح راست عمل نکند‪ .‬نمود این دیدگاه جامعه را همانطور که‬ ‫گفتم م ی توان در انتخابات مجلس چهارم دید در حالی که هیچ‬ ‫گروهی در جریان راست دست به چنین عملی نزد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫زمانی که جامعه اسالمی دانشجویان تشکیل شد‪،‬‬ ‫اقای هاش�می رفس�نجانی خیلی به حرکت های‬ ‫سیاسی دانشجویی در کش�ور اعتقادی نداشت‬ ‫و به ان بی اعتنا بود‪ .‬ش�ما در چنی�ن فضایی کار‬ ‫سیاسی کردید‪.‬‬ ‫‪ l‬اقای هاشم ی رفس��نجانی جزو افرادی هستند که‬ ‫گذشته و حال شان خیلی با هم متفاوت است‪ .‬البته در برخی از‬ ‫موارد ایشان همان سالیق گذشته و نگاه سابق را دارند و تغییری‬ ‫در ان ایجاد نشده ولی در یک بخش هایی بسیار تغییر کرده‬ ‫است‪ .‬البته من فکر م ی کنم که این تغییر به دلیل این است که‬ ‫اقای هاشم ی رفسنجانی در کانون قدرت قرار ندارند‪ .‬ان چیزی‬ ‫که ما در سال های اخیر از ایشان شاهد هستیم‪ ،‬یک نگاه باز و‬ ‫شرح صدر زیاد نسبت به تفکرات مختلف‪ ،‬طرفدار ازادی بیان‬ ‫و‪ ...‬است ولی واقعا زمانی که ایشان در مسند ریاست جمهوری‬ ‫بودند‪ ،‬اصال این گونه نبود‪ .‬ایشان نسبت به مطبوعات یک نگاه‬ ‫سختگی رانهداشت‪،‬نسبتبهمنتقدیننیزهمیننگاهراداشتند‪،‬‬ ‫ایشان بس��یار تند برخورد م ی کرد‪ .‬در خطب ه های نماز جمعه‬ ‫یدادند‪ .‬چهره هایی مثل‬ ‫منتقدین خود را به اصطالح تخفیف م ‬ ‫اقای توکلی که منتقد سیاست های اقتصادی دولت هاشمی‬ ‫بود‪ ،‬از حمالت شدید ایشان مصون نبودند‪ .‬در مورد دانشگاه نیز‬ ‫این گفته صحیح است که ایشان عالقه مند نبود که دانشگاه‬ ‫‪52‬‬ ‫خیلی سیاسی باشد‪ .‬البته بد نیست این یاداوری نیز بشود که‬ ‫مجموعه اقای طبرزدی نیز به شدت مورد حمایت دفتر اقای‬ ‫هاشمی بودند‪ .‬اگر سوابق را ببینید خ واهید دید که اولین جایی‬ ‫ی هاشمی‪ ،‬لقب ایت اهلل دادند‪ ،‬نشریه اقای طبرزدی بود‬ ‫که به اقا ‬ ‫که البته این نگاه افراطی در جاهای دیگر نیز توسط این گروه‬ ‫صورت م ی گرفت‪ .‬ب رای ما کامال مشخص بود که از نظر بودجه‬ ‫و امکاناتی که در اختیار اتحادیه دانشجویی اقای طبرزدی بود‬ ‫مورد حمایت شخص اقای هاش��می و دفتر ایشان قرار دارند‪.‬‬ ‫ولی در دانشگاه‪ ،‬فضا بسیار سرد شد‪ .‬وزرایی که در دوره ایشان‬ ‫بر مسند وزارت علوم بودند و مدیریت دانشگاه این بار به نحوی‬ ‫عمل م ی کردند که کال به فعالیت سیاسی توسط دانشجویان‬ ‫خیلی عالقه مند نبودند و دوست داشتند که فضا ارام باشد‪ .‬در‬ ‫حدی این فضا سرد شد که رهبر معظم انقالب اسالمی نسبت‬ ‫به این امر واکنش نشان دادند و تعابیری تندی را نیز به کار بردند؛‬ ‫تعابیر تندی مثل خدا لعنت کند کس��انی که دانشگاه را غیر‬ ‫سیاسیم ی کنند‪.‬‬ ‫با وقوع دوم خرداد‪ ،‬انجمن اسلامی دانشجویان‬ ‫چهره ای جدید از خود نشان داد و در فعالی ت های‬ ‫سیاسی دانش�گاه فعال ش�د اما جامعه اسالمی‬ ‫دانشجویان رفته رفته دچار افول ش�د و به عنوان‬ ‫ی حاکمیت مورد توجه ق رار گرفت‪ .‬چ را‬ ‫تشکل حام ‬ ‫این گونه شد؟‬ ‫‪ l‬بن��ده از س��ال ‪ 73‬تا ‪ 74‬ب��ه دالیل اینکه ش��رایط‬ ‫تحصیلی دیگر اقتضا نم ی ک��رد و البته مباحث دیگر ترجیح‬ ‫دادم با رفتن از جامعه‪ ،‬راه را ب رای ادامه فعالیت هموار کنم‪ .‬اما‬ ‫به دلیل اینکه در اساسنامه جامعه ش��ورای نظارت ب رای حل‬ ‫اختالفات احتمالی پی ش بینی ش��ده بود تا سال ‪ 88‬به عنوان‬ ‫نماینده هیات امنا یا موس��س در خدمت دوس��تان باشم‪ .‬در‬ ‫مورد پرسش شما‪ ،‬ش��اید به این دلیل بود که دوستانی که در‬ ‫ادوارمختلف با گرایش های متفاوت بودند‪ ،‬شاخه های جامعه نیز‬ ‫به این صورت بود‪ .‬گاهی وقت ها فعال تر بودند‪ ،‬بعضی وقت ها‬ ‫کمتر‪.‬درمجموعم ی توانیمبپذی ریمکهجامعهازدوراناصالحات‬ ‫تا دوران هشت ساله اقای احمدی نژاد فراز و فرود داشت که باز‬ ‫این دو دوران متفاوت است‪ ،‬به صورتی که در دوران اصالحات‬ ‫جامعه به عنوان یک تشکل منتقد دولت مطرح بود که ان نیز‬ ‫در شرایط دانشگاه یک وضعیتی را در پی داشت و در دوران اقای‬ ‫ی دولت شد‪ .‬با دوستان نیز که در‬ ‫احمدی نژاد یک تشکل حام ‬ ‫مورد این مساله صحبت م ی کردیم‪ ،‬م ی گفتیم ان طوری که از‬ ‫جامعه توقع م ی رود‪ ،‬در محیط دانش��گاه فعال نیست‪ .‬در این‬ ‫مورد مشکلی وجود داشت که از زمان خود ما اغاز شد و تاثی راتش‬ ‫هرچه جلوتر رفتیم بیشتر و بیشتر شد و ان مصوبه ای بود در‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی در مورد تع داد افراد و تشکل هایی‬ ‫که م ی خ واهند در دانشگاه ها فعال باشند‪.‬‬ ‫به این ترتیب که به نس��بت دانشجویان‪ ،‬تشکل های‬ ‫دانش��جویی باید یک درصد مش��خصی عضو داشته باشند‪،‬‬ ‫بناب راین این نگاه کمی به تشکل های دانشجویی باعث شد‬ ‫که د ِر تشکل های دانشجویی به روی افرادی باز شود که لزوما‬ ‫اب راز عالقه م ی کردند که عضو تشکل باشند بدون اینکه از نوع‬ ‫فعالیت تشکل اطالع دقیقی داشته باشند‪ .‬وقتی که به برخی از‬ ‫جلسات جامعه م ی رفتم‪ ،‬م ی دیدم که برخی از اعضای ان با روح‬ ‫حاکم بر جامعه اسالمی سنخیتی ندارند و از اهداف و ب رنامه های‬ ‫ان ب ی اطالع هستند‪ ،‬در این مورد تذکراتی م ی دادم اما مقصر‬ ‫اصلی این جریان مصوبه شورای عالی انقالب فرهنگی با ان‬ ‫نگاه کم ی گرایانه اش بود‪.‬‬ ‫در دولت اقای احمدی نژاد‪ ،‬برخی از اعضای جامعه‬ ‫اسالمی که به دولت رفتند‪ ،‬بعدها به طیف پایداری‬ ‫پیوستند و به نوعی تشکی ل دهنده ان بودند‪.‬‬ ‫‪ l‬جامعه اسالمی االن یکدست نیست و طی ف های‬ ‫مختلفی در ان هستند‪ .‬بعضی از دفاتر قرابت بیشتری دارند‪،‬‬ ‫برخی از دفاتر نه‪ .‬این چرخش هم همیشه در جامعه بوده اما خط‬ ‫اصلی حفظ شده است‪g.‬‬ ‫نجفقلی حبیبی‪ ،‬رئیس سابق‬ ‫دانشگاه عالمه طباطبایی‪:‬‬ ‫جنبش دانشجویی‬ ‫واقع گراتر شده‬ ‫‪3‬‬ ‫نجفقلی حبیبی در س�ال ‪ 1320‬در خوانس�ار به‬ ‫دنیا امد‪.‬وی به ترتیب در سال ‪ 1344‬مدرک کارشناسی‪،‬‬ ‫در س�ال ‪ 1348‬کارشناس�ی ارش�د و در س�ال ‪،1356‬‬ ‫دکترای خود را در رش�ته فلس�فه و حکمت اسالمی از‬ ‫ل حاضر عضو‬ ‫ی در حا ‬ ‫دانشگاه الهیات ته ران اخذ کرد‪ .‬و ‬ ‫م اسلامی دانشکده ‬ ‫ت علم ی گرو ه فلس�فه و کال ‬ ‫هیا ‬ ‫ی اس�ت‪ .‬او بیش از‬ ‫ی دانش�یار ‬ ‫ت در مرتب ه علم ‬ ‫الهی�ا ‬ ‫هر فرد دیگری در جمهوری اسلامی ایران مدیریت بر‬ ‫دانشگاه ها را تجربه کرده اس�ت‪ .‬مثلث در گفت وگو با‬ ‫این چهره اصالح طل�ب به نق�د و واکاوی جریان چپ و‬ ‫انجمن اسالمی دانشجویان و دالیل مخالفت با دولت‬ ‫هاشم ی رفس�نجانی و فعالی�ت در دوران خاتم�ی و‬ ‫احمدی نژاد پرداخت ه است‪.‬‬ ‫جریان دانش�جویی در دهه ‪ 60‬و میانه‪ 70‬عمدتا‬ ‫متاث�ر از جریان چپ ب�ود‪ ،‬اما بع�د از دوم خرداد‬ ‫به سوی غرب و مبانی لیبرالیسم سیر کرد‪ .‬این‬ ‫دگردیسی چگونه صورت گرفت؟‬ ‫‪ l‬ان چیزی که من از مس��اله جنبش دانشجویی‬ ‫دریافت م ی کنم این است که دانشجو با دو موضوع همواره‬ ‫برخورد داشته است؛یکی مبارزه با استبداد و دیگری عدالت‬ ‫اجتماعی‪ .‬در واقع دانشجو در ب رابر اس��تبداد به دنبال ازادی‬ ‫بوده و در ب رابر مبانی که مخل ازادی بوده‪ ،‬حساسیت داشته‬ ‫است‪.‬از سوی دیگر دانشجو ضد فساد بوده است‪ ،‬ضد تبعیض‬ ‫اجتماعی اس��ت و البته در نهایت دانشجو عدالتخواه است‪.‬‬ ‫از ابتدای جنبش دانش��جویی از زمان گذش��ته تا کنون به‬ ‫تناسب ایام این مساله دچار تحوالتی شده است‪ .‬یک زمانی‬ ‫جریان غالب اقتصادی کشور به سوی اقتصاد بازار و اقتصاد‬ ‫باز بوده است ‪ -‬این اوایل انقالب متجلی بود ‪ -‬خب جریان‬ ‫دانشجویی نس��بت به ان واکنش نش��ان دادند‪ .‬اما از سوی‬ ‫دیگر در ادامه خواهیم دید که جریان دانش��جویی کش��ور‬ ‫در دوران جنگ همراه با ش��عار اصلی انق�لاب مدافع او بود‬ ‫و به این طرف کشش داشت و سمت و سویش میل به این‬ ‫شعارها بود‪ .‬توقع جریان دانشجویی در این زمان این بود که‬ ‫از حاکمیت جریان قدرت و ثروت جلوگیری ش��ود و البته در‬ ‫ب رابر انها باید ایستادگی شود‪ .‬در نهایت جریان دانشجویی‬ ‫به دنبال ایجاد عدالت اجتماعی در کشور بود‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫جریان دانش��جویی به مس��اله ازادی نیز م ی اندیشید‪ .‬این‬ ‫محصول امروز و دیروز جریان دانشجویی نیست‪ ،‬چه انکه‬ ‫جریان دانشجویی از ابتدا به دنبال این مساله بود و در تمام‬ ‫دوران چنین موضوعی در اولویت کاری جریان دانشجویی‬ ‫قرار داشت‪.‬‬ ‫همیشه بوده است؟ به نظر م ی رسد که در دورانی‬ ‫مثل دهه ‪ 60‬جریان چپ غالب بوده است؟‬ ‫جریان دانش��جویی جریان��ی پویاس��ت و فرزند زمان‬ ‫خودش است‪ .‬زمانی است که مساله استبداد زدگی و اهمیت‬ ‫رای مردم در اولویت کاری جریان دانشجویی قرار م ی گیرد‪،‬‬ ‫بیش از اینک��ه عدالت اجتماع��ی مهم باش��د‪،‬ازادی های‬ ‫اجتماعی که بعدها از ان با عنوان حقوق شهروندی نام برده‬ ‫ش��د در رئوس برنامه های جریان دانشجویی قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫مساله دیگر در این زمان تعامل با دنیاست که من برخالف‬ ‫مخالفان نام ان را غربزدگی نم ی گذارم نیز مطرح م ی ش��ود‪.‬‬ ‫تعامل با دنیا به این معنی است که با همه ب ر اساس حقوق‬ ‫بی ن المللی مراوده داش��ته باش��یم‪ .‬تعامل با دنیا به معنای‬ ‫فروختن ملک و مملکت نیست چه انکه استقالل کشور از‬ ‫شعارهای اصلی انقالب اسالمی است و جریان دانشجویی‬ ‫نیز ب��ه ان معتقد اس��ت و ان را از ارکان انقالب اس�لامی و‬ ‫موجودیت خود م ی پندارد‪ .‬جریان دانشجویی اصال به دنبال‬ ‫غربزدگی و وابستگی نیست‪ .‬در ان مقطع گفته م ی شود که‬ ‫با دنیا تعامل م ی کنیم‪ ،‬دع��وا نم ی کنیم‪ .‬حاال برخی تعابیر‬ ‫خود را داش��تند‪ .‬تعامل غیر از غربزدگی و وابس��تگی است‪.‬‬ ‫نکته دیگر این بود که جریان دانشجویی معتقد بود که وقتی‬ ‫انس��داد به وجود بیاید‪،‬تمرکز ث��روت و اقتدارگرایی به وجود‬ ‫م ی اید‪ ،‬پس این دو موض��وع عدالت گرایی و ازادی طلبی را‬ ‫همچون دو بال جریان دانشجویی باید مورد توجه قرار داد که‬ ‫کارکردهای ان در امتداد هم است نه نقض کننده هم‪.‬به این‬ ‫عرض من توجه کنید‪ .‬تغییری رخ نداده بلکه هر دو در کنار‬ ‫هم و همراه هم حرکت دارند‪ .‬من نم ی توانم این را بپذیرم که‬ ‫جوانان و دانشجویان غ ربزده شدند و دیگر اولویت کاری شان‬ ‫عدالت خواهی نبوده اس��ت‪ .‬عدالت اجتماعی زمانی محقق‬ ‫است که این فضا ها ب رای کار باز شود‪.‬‬ ‫منتقدان معتقدند که این در واقع یک دگردیسی‬ ‫در جریان بود که منجر به اس�تحاله انها شد؛ به‬ ‫صورتی که انها از مبانی خود بازگشتند‪ .‬روزگاری‬ ‫انجمن اسالمی و دفتر تحکیم ضد نهضت ازادی‬ ‫بود ام�ا بعدها انه�ا را به جلس�ات خ�ود دعوت‬ ‫م ی کنند و حتی پشت سر انها نماز م ی گزارند‪....‬‬ ‫‪ l‬ای��ن ی��ک جری��ان مح��دود در درون جنبش‬ ‫دانشجویی بود‪ .‬همیشه یک عده کمی به دنبال جریان سازی‬ ‫خود هس��تند‪ .‬مگر همان کسانی که ش��عار دادند عبور از‬ ‫خاتمی‪،‬چند درصد جریان دانش��جویی بودند‪ ،‬بسیار بسیار‬ ‫اندک‪ .‬البته موش��کاف ی های تاریخی و جامع ه شناسانه اش‬ ‫را باید اساتید دانشگاهی داشته باش��ند‪ ،‬انها باید بنشینند و‬ ‫سوالی که شما پرسیده اید را بررسی کنند‪ .‬اما به نظر من‪ ،‬از‬ ‫دریافت شخصی که در ان دوران داشتم‪ ،‬چه بسا اینکه این‬ ‫یعنی م ی خواهید بگویید‪ ،‬جنبش دانش�جویی‬ ‫واقع نگ ر تر شده است؟‬ ‫‪ l‬بله واقع نگر شده است‪،‬چون همانطور که گفتم‬ ‫تحوالت اجتماعی به انها ثابت کرده که باید مسیر را درست‬ ‫بشناس��ند‪ .‬البته من هنوز معتقدم که اولویت اصلی ازادی‬ ‫اس��ت چون این ازادی اجتماعی اس��ت که راه ب رای عدالت‬ ‫اجتماعی باز م ی کند‪ .‬حاال چند نفری در دانشگاه ها و فضای‬ ‫ی و اینها را مطرح کردند که‬ ‫سیاسی س��خن از عبور از خاتم ‬ ‫اتفاقا همی ن ها گرچه بس��یار اندک بودند اما راه برون رفت از‬ ‫انس داد را ازادی م ی دانستند و احساس م ی کردند دولت خاتمی‬ ‫ظرفیت بیشتری را ب رای ازادی بیشتر فراهم نم ی سازد‪ .‬زمان‬ ‫اقای هاش��می اما ماجرا یک جور دیگر بود‪ .‬او م ی گفت که‬ ‫من خودم سیاسی هستم و تمام بار سیاسی بودن را ب ر دوش‬ ‫دارم و دیگر نیازی نیس��ت که وزرا و دیگران سیاسی باشند‪،‬‬ ‫بروند کشور را بسازند‪ .‬تمرکز عمده دولت هاشمی سازندگی‬ ‫و ایجاد فضاه��ای جدیدی بعد از جنگ بود‪ .‬هاش��می فکر‬ ‫م ی کرد که نباید وق��ت خود را بیهوده تل��ف کند‪ .‬او تالش‬ ‫م ی کرد که از عقب افتادگ ی های رژیم شاه بکاهد و کشوری‬ ‫که در جنگ اسی ب های جدی دیده را بسازد‪ ،‬بناب راین برنامه‬ ‫تعدیل اقتصادی را ارائه داد و خود به خود این مس��اله منجر‬ ‫به فشار بر فق را و اقش��ار کم درامد شد‪ .‬داستان ساده اش این‬ ‫م ی شد که دولت با تمرکز بر ساخت زی ر بنای کشور ناخوداگاه‬ ‫پول را در انجا خرج م ی کرد و در این راه ناخوداگاه جریان های‬ ‫تکنوکرات نصیب بیشتری م ی بردند و قه را طبقات ضعیف‬ ‫تحت فش��ار قرار م ی گرفتند‪ .‬خود اقای هاش��می نیز اواخر‬ ‫کار متوجه شد که باید یک مقدار از ش��تاب موجود بکاهد‪،‬‬ ‫ش�ما از ابت�دا ب�ا مدیری�ت نهاده�ای مختل�ف‬ ‫دانشگاهی یک نگاه کلی به جریان دانشجویی را‬ ‫ارائه کردید‪ .‬به نظر تان ک م و کاست ی های جنبش‬ ‫دانش�جویی ب�ه خص�وص جریان�ات متعلق به‬ ‫انجمن اسالمی و دفتر تحکیم وحدت چه بود؟‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪ l‬یکی از دالیل ان این بود که تمرکز قدرت و ثروت‬ ‫باعث شده بود که در کشور فضای انسدادی ایجاد شود که‬ ‫منجر به محدود شدن ازادی شده بوده‪ .‬به تعبیری خود این‬ ‫مسائل باعث ب ی عدالتی اجتماعی م ی شود‪ .‬ثروت ب رای یک‬ ‫عده خاص‪ ،‬قدرت نیز ب رای یک عده خ��اص‪ .‬در واقع رانت‬ ‫محدود ب رای کس��ب قدرت و ثروت متمرکز شده است‪ .‬این‬ ‫مساله چرا رخ م ی دهد‪،‬چون ازادی نیست‪ .‬اگر مطبوعات ازاد‬ ‫باشند هیچ گاه اختالس س��ه هزار میلیاردی رخ نم ی دهد‪.‬‬ ‫چون انها ناظر بر اعمال کانون های قدرت و ثروت هستند‪.‬‬ ‫نکته اینجاس��ت که تمرکز صورت گرفته روی ازادی به این‬ ‫دلیل بود که مثال در حوزه مطبوع��ات تی ز بینی موجود انها‬ ‫باعث م ی شود که کس��ی جرات نکند‪ ،‬چیزی را به انحصار‬ ‫خود در بیاورد و عدالت اجتماعی راحت تر ممکن خواهد بود‪.‬‬ ‫در واقع نکته اینجاست که انها خیلی زود فهمیدند مشکل‬ ‫کار کجاست‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫این سوال نیز مطرح است که چرا انجمن اسالمی‬ ‫در دولت هاشم ی رفس�نجانی ب ه دنب�ال عدالت‬ ‫اجتماعی بود و منتقد جریان تمرکز ثروت‪ ،‬اما در‬ ‫دولت خاتمی ازادی خواهی و اولویت م ی یابد‪ .‬ایا‬ ‫عدالت اجتماعی محقق شده بود که به این سمت‬ ‫شیفت شد‪ .‬به نوعی ایا تمرکز روی ازادی خواهی‬ ‫به نوعی نیم ه تمام گذاشتن پروژه عدالت خواهی‬ ‫نبود‪ .‬ما م ی بینیم که دیگر مساله عدالت توسط‬ ‫اینها پ ی گیری نشد‪ .‬چرا؟‬ ‫دانشجویان نیز رسیدند به اینکه به طور مثال جریان نهضت‬ ‫ازادی نیز باید در فضای سیاسی کشور کار کند‪ ،‬شاید اینها‬ ‫معتقد بودند که اگر ازادی در فعالیت سیاسی بود اینها نباید‬ ‫اینگونه فعالی��ت م ی کردند‪ .‬این گ��روه همانطور که گفتم‪،‬‬ ‫اقلیتی بودند و در اکثریت جریان دانش��جویی قرار نداشتند‪.‬‬ ‫تصور من امروز نیز همین اس��ت که جریان دانشجویی با‬ ‫ تجربه اندوزی از گذشته‪ ،‬بسیار معتدل‪ ،‬ارام و مستدل در حال‬ ‫موضع گیری و کار است که هیچ حرکت تشنج افرینی را نیز‬ ‫به وجود نم ی اورد‪ .‬یک مقدار البته تجربه هاست‪ ،‬یک مقدار‬ ‫هم این اس��ت که تجربه ها به انها ثابت کرده که تعامالت‬ ‫اجتماعی بس��یار پیچیده است و به س��ادگی و روانی کاری‬ ‫صورت نم ی گیرد و عوامل بس��یار زیادی در این راه و مساله‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫جریان های دانشجویی نیز به همین دلیل بود که در مواجهه‬ ‫با سیاست تعدیل در مقابل او ایستادند‪.‬نکته دیگری که در‬ ‫پاسخ به سواالت شما باید بگویم این است که تحول جریان‬ ‫دانشجویی امری طبیعی است چه انکه این تحول در همه‬ ‫گروه ها رخ م ی دهد و همانطور که در جریان دانشجویی امری‬ ‫طبیعی است در دیگر گروه ها نیز امری طبیعی است و اگر‬ ‫دچار تحول شده اند‪ ،‬اشکالی ندارد و نم ی توان گفت که چرا‬ ‫دچار تحول شده اند‪.‬‬ ‫‪ l‬جریان مورد اشاره شما در برخورد با موضوع دولت‬ ‫و تحوالت ان‪ ،‬مواضع متعددی را اتخاذ کرده است‪ .‬البته این‬ ‫سوی جریان دانشجویی نبوده اس��ت چه انکه این دولت ها‬ ‫بوده اند که س��ازوکار را ب��رای عمل و مطالب��ه جریان های‬ ‫دانش��جویی تغییر داده اند‪ .‬دانش��جویان‪ ،‬ارمانگرا بوده اند و‬ ‫هستند‪ .‬اگر روزگاری به دنبال عدالت اجتماعی بوده اند‪ ،‬بازتاب‬ ‫جامعه را دیده اند و همینطور پروژه ازادی را تعریف کرده اند نیز‬ ‫بر همین مبنا بوده است‪ .‬من گذشته را گفتم اما در سالهای‬ ‫اخیر دولت به ش��دت جریان های دانشجویی را کنترل کرده‬ ‫است‪ .‬در هشت سال گذش��ته کاری صورت گرفته است که‬ ‫امروز نم ی توانیم بگوییم محصول ما از جریان دانشجویی چه‬ ‫بوده است‪ .‬نه دفتر تحکیم و نه انجمن اسالمی وجود دارد و‬ ‫به نوعی م ی توان گفت چیزی به عنوان تشکل دانشجویی‬ ‫وجود ندارد‪ .‬باید تاثیر دولت بر نهادهای اجتماعی مورد توجه‬ ‫جدی قرار گیرد‪.‬‬ ‫یعنی ش�ما معتقد هس�تید ک�ه در دوران اقای‬ ‫احمدی نژاد جریان دانشجویی متعلق به انجمن‬ ‫اسالمی افول کرده است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬نه اجازه فعالیت داشت و نه دفتر و اگر فعالیت‬ ‫م ی کرد‪ ،‬ستاره دار م ی شد‪ .‬انها بسیار تحت فشار بودند‪.‬‬ ‫حتی بیشتر از دوران اقای هاشمی رفسنجانی؟‬ ‫ی هاشمی‬ ‫‪ l‬بله بیش��تر از ان دوران‪ .‬به هر حال اقا ‬ ‫ در درون خود یک روحی��ه ازادی خواهی را دارن��د و به خاطر‬ ‫مصلحت های اقتصادی کشور تصمیم بر این ماجرا گرفت اما‬ ‫در دوران اقای احمدی نژاد‪ ،‬فضا بسیار متفاوت تر از ان دوران‬ ‫بود‪ .‬شما به من بگویید که جریان دانشجویی کجاست؟! ‪g‬‬ ‫‪53‬‬ ‫اولین جایی که منتقد احمدی نژاد شد‬ ‫بسیجدانشجوییبود‬ ‫گفت وگو با سیدنظام الدین موسوی‪ ،‬از اعضای سابق بسیج دانشجویی‬ ‫‪4‬‬ ‫بسیج دانشجویی به عنوان تنها تشکلی که حضرت امام خمینی فرمان تشکیل ان را داده اند ب ه عنوان یک تشکل‬ ‫دانشجویی در ‪16‬سال اخیر ب ه طور جدی در عرصه دانش�گاه حضور داشته است‪ .‬مثلث در گفت وگو با سیدنظام الدین‬ ‫موس�وی‪ ،‬مدیرعامل امروز خبرگزاری فارس و عضو سابق بسیج دانش�جویی درباره سیر بسیج دانشجویی گفت وگو‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫چه ضرورتی در تش�کیل بس�یج دانشجویی با‬ ‫فرمان حضرت امام (ره) بود‪ .‬ایا مقتضیات بعد از‬ ‫جنگ این گونه ایجاب م ی کرد که در دانشگاه ها‪،‬‬ ‫بسیج دانشجویی تشکیل شود؟‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪ l‬یکی از اقش��اری که نقش مهم و س��ازنده ای در‬ ‫کشور دارد‪ ،‬قشر دانشجو و دانشگاهی است‪ .‬حضرت امام چه‬ ‫قبل از انقالب و چه بعد از انقالب تاکیدات ویژه ای بر نقش‬ ‫و حضور دانشجویان در کشور داشتند و نسبت به سرنوشت‬ ‫کشور حساس بودند‪ .‬من در ابتدا این نکته را تصحیح کنم‬ ‫که انچه در فرمان حضرت امام در س��ال ‪ 1367‬بود‪ ،‬فرمان‬ ‫تش��کیل بس��یج دانش��جو و طلبه بود‪ .‬یعنی فقط بسیج‬ ‫دانشجویی نبود‪ ،‬چه انکه در پیام ی که‬ ‫ان سال امام در سالروز تشکیل بسیج‬ ‫دادن��د‪ ،‬بخ��ش قابل مالحظ��ه ای از‬ ‫ان در مورد ضرورت تش��کیل بسیج‬ ‫دانشجو و طلبه بود‪ .‬شاید نکته ای که‬ ‫در این مورد وجود دارد این است؛ صرفا‬ ‫دانش��جویانی که به جبهه رفته اند و‬ ‫در جنگ حضور دارند‪ ،‬عضو بس��یج‬ ‫شوند‪ .‬دانش��جوی بسیجی معطوف‬ ‫به رزمندگان بس��یجی دانشجو نبود‬ ‫و گس��ترده بزرگتری را طلب م ی کرد‬ ‫ا ما کس��ان ی که در ابتدای کار ش��روع‬ ‫کردند‪ ،‬دانشجویانی بودند که در جنگ‬ ‫حضور مس��تمر داش��تند‪ .‬با ذکر این‬ ‫مقدمه م ی خواهم به این نکته اش��اره‬ ‫کنم که هیچ گاه در فرمایش حضرت‬ ‫امام و بعد از ایشان‪ ،‬مقام معظم رهبری‬ ‫این نبوده اس��ت که بس��یج تنها باید‬ ‫به نظام ی گری بپردازد‪ ،‬همین مساله‬ ‫تشکیل بسیج دانشجویی بعد از پایان‬ ‫جنگ در واقع موید این نکته اس��ت‬ ‫که حض��رت امام (ره) با دور اندیش��ی‬ ‫خودش��ان به بعد دیگ��ری از فعالیت‬ ‫بسیج در جهات مختلف نگاه ویژه ای‬ ‫داش��ته اند و ان حاکم ش��دن تفک��ر‬ ‫بسیجی در ابعاد مختلف بود‪ .‬به این‬ ‫صورت که امام (ره) بسیج را به عنوان‬ ‫یک فرهنگ و تفکر م ی دیدند‪ .‬بناب راین‬ ‫بعد از اینکه جنگ به پایان رسید امام‬ ‫(ره) بالفاصله فرمان تش��کیل بسیج‬ ‫دانش��جویی و طلبه به عنوان عناصری فرهنگ ساز را صادر‬ ‫فرمودند؛ عناصری که نخب��ه و علم ی هس��تند‪ .‬نگاه امام‬ ‫نیز در این زمینه همی��ن بود که با پای��ان جنگ ماموریت‬ ‫بسیج تمام نش��ده و بعد از جنگ تفکر بسیجی باید تداوم‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪54‬‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫از زمانی که بس�یج دانش�جویی تش�کیل شد‬ ‫دولت اقای هاشم ی رفس�نجانی ب�ا جریان های‬ ‫دانش�جویی اعم از انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫که در دفت�ر تحکیم وحدت متش�کل ش�ده بود‬ ‫میان�ه خوب�ی ن�دارد و انه�ا نیز ب�ا دول�ت اقای‬ ‫هاشم ی رفس�نجانی نیز میانه ای ندارند و منتقد‬ ‫هستند‪ .‬م ی خواهم بگویم بسیج دانشجویی در‬ ‫چنین دوران�ی که افول جریان دانش�جویی بود‪،‬‬ ‫تشکیل شد‪ ،‬واکنش بس�یج دانشجویی به این‬ ‫مسائل چه بود؟‬ ‫‪ l‬در مس��اله ای که ش��ما اش��اره کردید نیز دوباره‬ ‫م ی توان ن��گاه تیز بین حضرت امام را مش��اهده کرد‪ ،‬یعنی‬ ‫اینکه ام��ام در س��ال ‪ 67‬امضای خود ر ا بر حکم تش��کیل‬ ‫تنها تش��کل دانش��جویی کش��ور با فرمان تاسیس بسیج‬ ‫دانشجویی گذاشتند‪ .‬در واقع م ی توان گفت که امام موسس‬ ‫بسیج دانشجویی است‪ .‬در این میان است که امام بارها در‬ ‫ادوار گذشته به تشکل های دانشجویی هشدارهایی را داده‬ ‫بودند‪ ،‬اگر به دیدارهای حضرت امام با اعضای دفتر تحکیم‬ ‫وحدت و انجمن های اسالمی نگاهی بیندازید خواهید دید‬ ‫که امام بارها به اینها هش��دار داده بود که مراقب نفوذی ها‬ ‫باش��ید‪ .‬هر دیداری که ب��ا اعضای انجمن های اس�لامی‬ ‫دانشجویان داش��تند بر این نکته تاکید م ی ورزیدند‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رسد امام با این هشدارها و بیم و اندرزها م ی خواهند این را‬ ‫بفرمایند که در اینده نباید تشکل های دانشجویی دچار افول‬ ‫و سیاس ی کاری شوند‪ ،‬بناب راین باید یک جریان خالص و ناب‬ ‫انقالبی وجود داشته باشد که مراقب جریان انقالب اسالمی‬ ‫در دانشگاه ها باشد‪ .‬شما اشاره کردید که جریان دانشجویی‬ ‫در زمان اقای هاشمی دچار افول شد‪ .‬در این رابطه چند اتفاق‬ ‫رخ داد که باید مورد توجه قرار گیرد‪ .‬اول اینکه تنها تش��کل‬ ‫دانش��جویی در دهه ‪ 60‬انجمن های اسالمی دانشجویان و‬ ‫دفتر تحکیم وح��دت بودند‪ .‬البته از س��ال های ‪ 66‬و ‪ 67‬به‬ ‫دلیل فضای سیاست زده ای که بر دفتر تحکیم وحدت حاکم‬ ‫بود و مشکالتی که در این زمینه وجود داشت‪ ،‬ما شاهد یک‬ ‫سری انشعابات در میان اینها بودیم‪ ،‬از جمله تشکیل جامعه‬ ‫اسالمی دانشجویان و اتحادیه دانش��جویی‪ .‬البته تشکیل‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان لزوما انش��عاب از دفتر تحکیم‬ ‫نبود‪...‬‬ ‫در واقع پاس�خی بود به انس�داد سیاسی دفتر‬ ‫تحکیم وحدت‪.‬‬ ‫‪ l‬پاس��خی به انس��داد و انحصار ب��ود‪ .‬زمانی که‬ ‫اقای هاشم ی رفس��نجانی در س��ال ‪ 68‬روی کار امدند‪ ،‬این‬ ‫تشکل های دانشجویی در واقع شکل‬ ‫گرفته بودند و بس��یج دانش��جویی با‬ ‫اینک��ه فرمان حض��رت ام��ام مبنی‬ ‫بر تش��کیل صادر ش��ده بود اما هنوز‬ ‫به عن��وان یک تش��کل رس��می در‬ ‫دانشگاه ها شکل نگرفته بود و در حال‬ ‫ب رنامه ریزی و تدوین راهبردهایش بود‪.‬‬ ‫بعدها بسیج دانشجویی در سال های‬ ‫‪ 69‬و ‪ 70‬بود که راه خود را به دانشگاه ها‬ ‫باز ک��رد‪ .‬در م��ورد افول ک��ه عرض‬ ‫م ی ک��ردم‪ ،‬انحصار طلبی و انس��داد‬ ‫سیاسی موجود در فضای دانشگاه ها‬ ‫توسط انجمن اسالمی باعث شد که‬ ‫برخی از نیروهای معتقد به انقالب و‬ ‫نظام به این نتیجه برسند که انجمن‬ ‫ظرفیت و توان خود را از دس��ت داده‬ ‫است‪ ،‬بناب راین جدا شدند‪ .‬در ان سال ها‬ ‫بود که دفتر تحکیم وحدت به سمت‬ ‫سیاس ی کاری محض رفت‪ ،‬به صورتی‬ ‫که روزگاری که دفتر تحکیم به عنوان‬ ‫یک جری��ان اوانگارد و پیش��رو عمل‬ ‫م ی ک��رد تبدیل به پیرو ی��ک جریان‬ ‫خاص سیاس��ی ش��دند که بر حسب‬ ‫اتفاق این جریان سیاسی مخالف اقای‬ ‫هاشم ی رفسنجانی بود‪ .‬منظورم جناح‬ ‫چپ اس��ت که با دولت اقای هاشمی‬ ‫مخالف بودند‪ .‬به طور طبیعی رویارویی‬ ‫اقای هاشمی با جریان موسوم به چپ‬ ‫تاثیر خود را در انجمن های اس�لامی‬ ‫دانشجویان گذاش��ت‪ .‬به صورتی که‬ ‫روزگاری انجمن اسالمی به عنوان تنها صدای مدافع انقالب‬ ‫در دانشگاه ها مطرح بود از تاثی رات منازعه جناح چپ با دولت‬ ‫هاشمی روز به روز ضعیف و ضعی ف تر می شد‪ .‬چون جناح‬ ‫چپ در اوایل دهه ‪ 70‬رو به افول رف��ت‪ ،‬پیوند دفتر تحکیم‬ ‫با جناح چپ ناخوداگاه نیز انها را رو به افول کش��اند‪ .‬در این‬ ‫میان اس��ت که باید به این نکته توجه داشت که خود اقای‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی نیز خیلی اعتقادی به کار سیاسی در‬ ‫دانش��گاه ها نداش��ت‪ ،‬به صورتی که جریان دانش��جویی را‬ ‫به عنوان یک جریان مزاحم م ی شناخت و به دنبال این بود که‬ ‫جریان دانشجویی را به عنوان یک جریان پیشرو در سکوت‬ ‫نگه دارد‪ .‬این حرکت البته مخالف با مشی مقام معظم رهبری‬ ‫بود‪ .‬در جمع بندی این بحث باید ع��رض کنم که این افول‬ ‫مورد اش��اره ش��ما دو مقصر اصلی داش��ت؛ یکی انسداد و‬ ‫انحصار طلبی دفت��ر تحکیم وحدت که سرنوش��ت جریان‬ ‫دانشجویی را به زلف یک جناح سیاسی گره زده بود و به طور‬ ‫طبیعی وقتی ان جریان سیاسی افول م ی کرد‪ ،‬دفتر تحکیم‬ ‫هم افول م ی کرد‪ .‬دیگری مخالفت دولت اقای هاش��می با‬ ‫سیاسی بودن دانشگاه ها‪ .‬این دو عامل باعث شد که جریان‬ ‫دانشجویی دچار افول شود‪ ،‬به صورتی که مقام معظم رهبری‬ ‫در س��ال ‪ 72‬تاکید کردند که خدا لعنت کند دس��ت هایی را‬ ‫که نم ی خواهند دانش��جویان ما سیاسی باش��ند‪ .‬البته من‬ ‫نم ی خواهم بگویم که این سخن رهبری ناظر به شخصی یا‬ ‫دولتی یا جناح سیاسی است و به نظرم کلی است و در واقع‬ ‫واکنشی به فضای ان روزهای دانشگاه بود‪.‬‬ ‫بسیج دانشجویی در این مقطع چه م ی کردند؟‬ ‫‪ l‬اینکه م ی گویند‪ ،‬بس��یج دانشجویی ب رای مقابله‬ ‫با یک جریان سیاس��ی در دانشگاه تش��کیل شد‪ ،‬تحلیل‬ ‫نادرستی است‪ .‬این در مورد برخی از تشکل های دیگر ممکن‬ ‫است صدق کند‪.‬‬ ‫چه تشکل هایی؟‬ ‫‪ l‬عرض کردم‪ ،‬س��ال ‪ 66‬که دفت��ر تحکیم وحدت‬ ‫کامال در سیطره جریان سیاسی چپ قرار گرفت‪ ،‬به صورتی‬ ‫که برخی از اعضای انجمن اسالمی که از نظر فکری چپ‬ ‫این تحلیل شما بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬تا زمانی که این تشکل ها در چارچوب نظام‬ ‫بودند‪ ،‬بسیج دانشجویی هیچ دخالتی نم ی کردند‪ ،‬به صورتی‬ ‫که در ان زمان خیلی از کس��انی که در تشکل خود حضور‬ ‫داشتند‪ ،‬در بسیج دانشجویی نیز عضو بودند‪ .‬برخی اعضای‬ ‫انجمن اسالمی عضو بسیج بودند‪ .‬دوستان جامعه اسالمی‬ ‫نیز عضو بس��یج بودند‪ .‬حتی بچه هایی ک��ه عضو اتحادیه‬ ‫دانشجویی اقای طبرزدی هم بودند عضو بسیج نیز بودند؛‬ ‫یعنی بسیج دانش��جویی فراتر از هر تش��کلی در دانشگاه‬ ‫حضور داشت‪ .‬از س��ال ‪ 74‬به بعد بود که ما احساس کردیم‬ ‫انحرافاتی در حال وقوع است‪ .‬در این زمان بود که در بسیج‬ ‫دانشجویی بیانیه سیاسی م ی دادیم و حتی تجمع نیز ترتیب‬ ‫دادیم‪ .‬اتفاقا دوستانی در مجموعه های به قول شما مرتبط‬ ‫با حاکمیت بودند که به ما در بس��یج دانش��جویی اشکال‬ ‫م ی گرفتند که چرا بسیج دانش��جویی در حال کار سیاسی‬ ‫به این ش��کل اس��ت‪ .‬یعنی برخالف گفته هایی که هست‬ ‫و م ی گویند نوع عمل بس��یج دانش��جویی از باال به پایین‬ ‫فرمان داده م ی ش��ود‪ ،‬در واقع به صورتی بود که از پایین به‬ ‫باال در حال انجام بود‪ .‬در این زم��ان در برخی از جریان های‬ ‫دانشجویی به عینه م ی دیدیم‪ ،‬دفتر تحکیم وحدت به تدریج‬ ‫زمزمه های استحاله را نش��ان م ی داد‪ .‬برخی از عناصری که‬ ‫وارد دفتر تحکیم م ی ش��دند‪ ،‬کس��انی بودند ک��ه اعتقادی‬ ‫به نظام نداش��تند و بعدا نیز اینها باور نداشتن خود را نشان‬ ‫دادند‪ .‬ما این موضوع��ات را بازگو م ی کردیم و در پاس��خ به‬ ‫ما م ی گفتند مگر م ی ش��ود که بچه های انجمن اس�لامی‬ ‫به نظام باور نداشته باش��ند‪ .‬عناصری مثل علی افشاری که‬ ‫به مرکزیت دفتر تحکیم نفوذ م ی کردند بعدها نش��ان دادند‬ ‫که اصال اعتقادی به مبانی نظام ندارند‪ .‬ش��ما سیر برگزاری‬ ‫مراسم ‪ 13‬ابان را نگاه کنید‪ ،‬در ابتدا این مراسم به موضوعات‬ ‫داخلی معطوف شد به جای اینکه به ذات اصلی خود یعنی‬ ‫امریکا ستیزی بپردازد‪ .‬اینها در سال های ‪ 72‬و ‪ 73‬علیه دولت‬ ‫هاشمی ش��عار م ی دادند‪ .‬این مس��اله به این معنی نیست‬ ‫که ما مدافع هاشمی بودیم اما نش��ان دهنده نوعی انحراف‬ ‫بود‪ ،‬چه انکه ‪ 13‬ابان یک روز ملی است و کارکرد ملی دارد‬ ‫نه جناحی‪.‬‬ ‫البته شما بعدها مراسم ‪ 13‬ابان خود را از مراسم‬ ‫انها جدا کردید؟‬ ‫‪ l‬ای��ن بع د ها رخ داد‪ .‬بع��د از دوم خرداد ک��ه انها از‬ ‫شعارهای انقالب دیگر عدول کرده بودند‪ .‬ب ر گردم به موضوع‬ ‫سوال شما اینکه تشکیل بسیج دانشجویی به دلیل مقابله با‬ ‫جریان مخالف بود‪ .‬این غلط است چه انکه ما در میانه راه با‬ ‫این مساله برخوردیم و باتوجه به اینکه یکی از دالیل اصلی‬ ‫تشکیل بسیج دانشجویی دفاع از ارمان های انقالب اسالمی‬ ‫و نظام بود در این مقطع وارد شدیم و اصال دستوری در اینها‬ ‫نبود و این در ذات بسیج دانشجویی نهادینه شده بود‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫م ی رس�یم ب�ه مقط�ع دوم خ�رداد ک�ه بس�یج‬ ‫دانش�جویی به صورت جدی در دانش�گاه فعال‬ ‫ش�ده اس�ت‪ .‬ب ه ه ر حال ما چ�ون م ی خواهیم به‬ ‫ش�بهات نیز پاس�خ بگویی�م‪ ،‬منتقدان بس�یج‬ ‫دانشجویی معتقد هستند که در چنین مقطعی‬ ‫بسیج دانشجویی ب ه عنوان نماینده حاکمیت در‬ ‫دانش�گاه ب ه دنبال یک موازنه در دانشگاه بود‪ ،‬به‬ ‫صورتی که در یک س�و دفتر تحکیم قرار داشت‬ ‫و در سوی دیگر بسیج دانشجویی‪ .‬چقدر به این‬ ‫مساله قائل هستید؟‬ ‫سید نظام الدین موسوی‬ ‫می گوید‪ :‬اقای حشمت‬ ‫اهلل طبرزدی با دفتر اقای‬ ‫هاشمی و اقای مرعشی‬ ‫ارتباط داشت و از انها‬ ‫خط می گرفت‬ ‫در انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری نه�م بس�یج‬ ‫دانش�جویی از اق�ای احمدی نژاد دف�اع کرد و به‬ ‫نوعی وارد ساختار قدرت ش�د و برخی از اعضای‬ ‫ان وارد دولت شدند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪ l‬ما در ان زمان با یک فضای متفاوت روبه رو بودیم‪.‬‬ ‫از یک طرف جنگ پایان یافته بود و از دو س��و با لیب رالیسم‬ ‫مواجه هس��تیم‪ .‬از س��وی دیگر طیف جریان دفتر تحکیم‬ ‫وحدت همزم��ان با جریان چ��پ در حال اس��تحاله فکری‬ ‫هس��تند و از ارمان های انقالب عدول کرده اند و به س��وی‬ ‫لیب رالیسم در حرکت هستند و به نوعی در حال تغییر قبله‬ ‫خود از چپ به لیب رالیس��م بودند‪ .‬در چنین فضایی اس��ت‬ ‫که بس��یج دانش��جویی در حال ش��کل گیری و نهادسازی‬ ‫در دانشگاه هاست‪ .‬از سال ‪ 70‬تا ‪ 74‬بس��یج دانشجویی در‬ ‫دانش��گاه های مختلف در حال ش��کل گیری و عضو گیری‬ ‫است‪ ،‬دفاتر بسیج در دانشگاه ها تاسیس م ی شوند‪ ،‬کادرهای‬ ‫دانشجوی بس��یجی نیز که س��ابقه رزمنده بودن در جنگ‬ ‫را داش��تند یا اینکه از بس��یج محالت وارد دانشگاه شده اند‪،‬‬ ‫رفته رفته وارد تشکل بسیج دانشجویی م ی شوند و سازمان‬ ‫بس��یج دانش��جویی ش��کل م ی گیرد‪ .‬در این سال هاست‬ ‫که فعالی ت های بس��یج دانش��جویی عمدت��ا معطوف به‬ ‫فعالی ت های فرهنگی و مختص مساله دفاع مقدس است‬ ‫و هنوز فعالی ت های داغ اجتماعی بروز نکرده بودند‪ .‬از سال‬ ‫‪ 74‬به بعد اس��ت که بسیج دانش��جویی از مرحله تاسیسی‬ ‫خود عبور کرده است و باتوجه به فضای دانشگاه ها و شرایط‬ ‫سیاس��ی حاکم بر ان‪ ،‬وارد مرحله جدید خود م ی شود که در‬ ‫حوزه های سیاسی‪ ،‬فکری و صنفی هم ورود پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫نبودند را به محل برگزاری جلس��ات راه نم ی دادند‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی انشعاباتی صورت گرفت‪ ،‬تشکل هایی مثل جامعه‬ ‫اسالمی دانشجویان در واقع از این گروه بودند که گرایش های‬ ‫راست داش��تند‪ .‬اقای هاشم ی رفس��نجانی نیز ب رای اینکه‬ ‫تشکلی در مقابل انجمن اسالمی ایجاد کند‪ ،‬گروه اتحادیه‬ ‫دانش��جویی طب��رزدی را در مقابل انها تقوی��ت کرد‪ .‬اقای‬ ‫طبرزدی کسی بود که در ان موقع از دفتر اقای رفسنجانی‬ ‫خط م ی گرفت که رابط ش��ان اقای مرعشی بود‪ .‬در واقع ان‬ ‫قطبی که در مقابل دفتر تحکیم وحدت درست شد‪ ،‬اتحادیه‬ ‫دانشجویی و جریان اقای طبرزدی بود‪ .‬نکته اینجاست که‬ ‫بعدها به دلیل اینکه از س��وی اقای هاش��می به طبرزدی‬ ‫پستی داده نشد‪ ،‬این گروه ضد ایشان نیز اقدام کرد که حدودا‬ ‫در سال ‪ 73‬بود‪ .‬در چنین فضایی بسیج دانشجویی تا مقطع‬ ‫سال ‪ 74‬در حال تشکیل بود و اصال به دلیل نوع فعالیتی که‬ ‫م ی کرد وارد این دعوا و منازعات و قطب بندی های سیاسی‬ ‫نبود و خود را فراتر از اینها م ی دید و اصال در تشکیل این نوع‬ ‫قطب بندی ها نیز دخالتی نداش��ت و البته جناح های موجود‬ ‫نیز تا ان زمان برخ ی شان در چارچوب نظام فعالیت م ی کرد‪.‬‬ ‫اما زمان��ی که بس��یج دانش��جویی وارد فعالی ت های‬ ‫سیاسی و اجتماعی ش��د‪ ،‬دیگر این قطب بندی های درون‬ ‫نظام نبود و در واقع بسیج دانش��جویی مجبور به ورود شد‪.‬‬ ‫دلیل این امر این بود که دشمن در دانشگاه خیمه زده است و‬ ‫م ی خواهد از داخل دانشگاه به نظام ضربه بزند‪.‬‬ ‫‪ l‬به طور طبیعی بسیج دانشجویی نیز مثل بسیاری‬ ‫از گروه هایی که در مجموعه نظام هس��تند در سیر طبیعی‬ ‫خودشان م ی توانند عمل سیاسی انجام دهند‪ .‬در گذشته نیز‬ ‫همی ن طور بوده است کس��انی که النه جاسوسی را گرفتند‬ ‫کسانی بودند که وارد دولت شدند و به مناصب سیاسی نیز‬ ‫رسیدند‪.‬‬ ‫در واقع م ی خواهی�د بگویید‪ ،‬اراده ای معطوف به‬ ‫قدرت وجود ندارد؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬این یک سیر طبیعی اس��ت و هر دانشجوی‬ ‫نخب ه ای که کار سیاسی نیز م ی کند در نهایت وارد ساختار‬ ‫قدرت م ی شود‪ .‬مساله مهم این است که تشکل دانشجویی‬ ‫نباید مورد سوءاس��تفاده احزاب و ش��خصی ت های سیاسی‬ ‫باشد‪ .‬به معنای ساده تر جنبش دانشجویی نباید ابزار دست‬ ‫گروه های سیاسی باشد‪.‬‬ ‫در مورد دولت اقای احمدی نژاد؟‬ ‫‪ l‬من معتق��دم دولت اق��ای احمدی نژاد ب��ر فراز‬ ‫گفتمانی رقم خورد که پیش از ان تشکل های دانشجویی‬ ‫معتقد به انقالب از جمله بس��یج دانشجویی رقم زده بودند‪.‬‬ ‫در واقع اقای احمدی نژاد روی موج گفتمانی س��وار شد که‬ ‫گروه های دانش��جویی مدافع انق�لاب رق��م زده بودند‪ .‬در‬ ‫ادامه نیز بسیج دانشجویی نه تنها از دولت و شخص اقای‬ ‫احمدی نژاد دفاع نم ی کرد‪ ،‬بلکه از گفتم��ان او که گفتمان‬ ‫انقالب بود دفاع م ی کرد‪ .‬البته بعد از این دیدید زمانی که اقای‬ ‫احمدی نژاد از این گفتمان عدول کرد‪ ،‬اولین جایی که منتقد‬ ‫او شد‪ ،‬بسیج دانشجویی بود‪g .‬‬ ‫‪55‬‬ ‫سفرنامه ‬ ‫داستانعروسخاورمیان ه‬ ‫روایت مهدی قزلی از سفر یک هفته ای به لبنان‬ ‫برای برگزاری کارگاه داستان نویسی‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫اول صبح دوشنبه ششم ابان از هواپیما که پیاده شدم‬ ‫و در راهروهای فرودگاه بیروت م ی رفتم سمت محل بررسی‬ ‫پاسپورت ها‪ ،‬فرصت شد تا به دو چیز فکر کنم‪ ،‬اول غربتی‬ ‫عجیب که در همین چند دقیقه ب ه من دست داد و دوم اینکه‬ ‫من چرا اینجا هس��تم و کجا م ی خواهم ب��روم‪ .‬غربت را که‬ ‫نم ی شد کاری کرد‪ ،‬تنها بودم و اط رافم همه عربی صحبت‬ ‫م ی کردند‪ .‬ع رب ی ای که به گوش ما اشنا نبود‪ .‬اما اینکه اینجا‬ ‫چه م ی کنم‪ ،‬کالسی داش��تم درباره داستان نویسی در حوزه‬ ‫هنری‪ .‬یک بار مسئول کالس گفت اگر در لبنان هم کالس‬ ‫بگذاریم م ی روی؟ و من بله ای گفته بودم‪ .‬بعد از چند ماه ان‬ ‫«بله» تبدیل شد به این س��فر‪ .‬یک کارگاه داستان نویسی‬ ‫ب رای باش��گاه ادبی موسس��ه رساالت که ش��اخه فرهنگی‬ ‫حزب اهلل لبنان اس��ت‪ .‬ان موقع فکر نکرده بودم با اختالف‬ ‫‪56‬‬ ‫اقلیم و زبان چه باید بکنم و حاال داشتم فکر م ی کردم‪ .‬صف‬ ‫پاسپورت «اجانب» داشت جلو م ی رفت و بیشتر ما اجانب‪،‬‬ ‫ای رانی بودیم‪.‬‬ ‫قدم اول‪ ،‬مشکل اول‬ ‫مامور کنترل پاس��پورت به کارتی که مش��خصاتم را‬ ‫نوشته بودم نگاه کرد و بعد به پاس��پورت و بعد به خودم‪ .‬به‬ ‫عربی جمله ای گفت که نفهمیدم‪ .‬س��ر تکان دادم‪ ،‬بلکه با‬ ‫همین س��ر تکان دادن مشکل حل بش��ود‪ .‬همان جمله را‬ ‫دوباره گفت‪ .‬خواب خواب بودم‪ .‬هنوز افتاب صبح درنیامده‬ ‫بود‪ .‬فکر کردم چطور باید با کسی که به زبان دیگری حرف‬ ‫م ی زند‪ ،‬حرف بزنم‪ .‬راهی نداش��تم‪ ،‬تصمیم گرفتم سختی‬ ‫ماجرا را بیندازم به گردن او‪ .‬گفتم‪« :‬لطفا فارس��ی بفرمایید‪،‬‬ ‫انا ال عرب‪».‬‬ ‫زن مس��تاصل ماند‪ .‬راهش همین بود‪ .‬باید با اعتماد‬ ‫به نفس م ی گفتم عربی بلد نیس��تم‪ .‬زن از یکی‪ ،‬دو نفر از‬ ‫همکارهایش کمک خواس��ت ولی نتیجه نگرفت‪ .‬به صف‬ ‫پشت س��ر من نگاه کرد و به عربی گفت یک نفر بیاید جلو‬ ‫نقش مترجم را بازی کند‪ .‬عاقله مردی جلو امد و حرف های‬ ‫مامور را شنید‪ .‬به من گفت‪« :‬م ی پرسد کجا م ی روی؟ هتل‬ ‫محل اسکانت کجاست؟» گفتم‪« :‬نم ی دانم‪ ».‬دوباره با هم‬ ‫حرف زدند و مرد به من گفت‪« :‬م ی گوید شماره تلفن یک نفر‬ ‫در لبنان را باید بدهی‪ ».‬گفتم‪« :‬ندارم‪ .‬قرار است کسی بیاید‬ ‫دنبالم اما نم ی دانم کیست و ش��ماره اش چیست‪ ».‬و فکر‬ ‫کردم راستی چرا من حتی یک شماره تلفن از رابطمان ندارم!‬ ‫یادم افتاد اسم موسسه رساالت را بیاورم‪ .‬به عاقله مرد گفتم‬ ‫میهمان الرساالت هستم و انها م ی ایند دنبالم‪ .‬عاقله مرد تا‬ ‫اسم رساالت را شنید خودش به شیوه ای رانی و با کدخدا منشی‬ ‫ماجرا را حل کرد‪ .‬م ی فهمیدم که دارد م ی گوید هتلش حتما‬ ‫در ضاحیه است و رساالت مال حزب اهلل است و بچه خوبی به‬ ‫نظر م ی اید و‪ ....‬و زن انگار که قانع شده باشد‪ ،‬توی پاسپورتم‬ ‫مهر زد و من ب رای دومین بار وارد لبنان شدم‪.‬‬ ‫سالم لبنان‬ ‫غربت و صدای اشنا‬ ‫شام قرار مدار‬ ‫کمی دیرتر از انچه قرار بود‪ ،‬زین امد‪ .‬همراهش حسن‬ ‫علی و حمد عمار‪ .‬علی و حمد فارسی را خیلی خوب حرف‬ ‫م ی زدند‪ ،‬مثل خود ما‪ .‬علی مترجم کالس های بعدازظهر بود‬ ‫و حمد مترجم کالس صبح‪ .‬نشس��تیم به صحب ت کردن‪ .‬تا‬ ‫ان موقع کسانی که از ای ران ب رای کالس های اموزش ی شان‬ ‫امده بودند‪ ،‬همه سن و سال دار بودند و من جوان ترین کسی‬ ‫بودم که م ی دیدند‪ .‬کمی راجع به اختالف زبان و مشکالتش‬ ‫ب رای کالس صحبت کردیم‪ .‬من از تعداد شرکت کنندگان و‬ ‫سن و سال و جنسی ت شان پرسیدم و تسلط شان به فارسی‪.‬‬ ‫معلوم شد تقریبا هی چ کدام فارس��ی بلد نیستند و سن شان‬ ‫بین کمتر از ‪ 20‬تا بیشتر از ‪ 50‬متغیر اس��ت و بیشتر خانم‬ ‫هس��تند و کمتر اقا‪ .‬در همین جلس��ه فهمیدم این بچه ها‬ ‫دوره ای را با اقای احمد ش��اکری داشته اند‪ .‬بهشان گفتم که‬ ‫اقای شاکری بسیار ادم کاربلدی است و من باید شاگردی او را‬ ‫بکنم‪ .‬سکوت عجیبی بی ن مان به وجود امد‪ .‬سکوت معنایش‬ ‫یک جور نگرانی بود‪ .‬زین به عربی چیزهایی گفت و حسن‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫ظهر که از خواب بلند شدم‪ ،‬صدای اشنایی به گوشم‬ ‫خورد‪ .‬بلند شدم‪ ،‬پنجره اتاق را باز کردم‪ .‬صدای اذان روح اهلل‬ ‫کاظ مزاده م ی امد‪ .‬همان اذانی که در دانشگاه ته ران و مراسم‬ ‫اعتکاف مشهور شد و بعد در تمام ای ران‪ .‬یادم هست یک بار‬ ‫این بحث پیش امد که روح اهلل این اذان را در حرم امام رضا(ع)‬ ‫اجرا کند که ش��ورای انجا اجازه نداد‪ .‬به دلیل اینکه ملودی‬ ‫اذان را ای رانی تشخیص دادند و نه ع ربی‪ .‬حاال جای مسئوالن‬ ‫اس��تان قدس خالی که در یک کش��ور عربی صدای اذان‬ ‫فارسی او را بشنوند‪ .‬این هم حکایت کاسه ا ز اش داغتر شدن!‬ ‫از هتل زدم بیرون و مس��جد پیامبر(ص) را ان طرف خیابان‬ ‫دیدم که ص��دا از انجا م ی ام��د‪ .‬رفتم و نمازم را با ش��یعیان‬ ‫ضاحیه به جماعت خواندم‪ .‬مس��جد پر بود از جوان‪ .‬همان‬ ‫ارزوی همیش��گی ما‪ .‬کتابخانه مسجد هم کتاب های اشنا‬ ‫زیاد داشت‪ .‬از کتاب های استاد مطهری بگیر تا کتاب هایی‬ ‫درباره امام و رهبر انقالب‪ ،‬اذان و نماز حالم را خوب کرد‪ .‬کمی‬ ‫از حس غربت رفت‪ .‬تازه هوش و حواسم امد سرجایش‪ .‬یادم‬ ‫افتاد از فردا قرار است کالس داس��تان داشته باشم و این بار‬ ‫فرقش این بود که ب رای کس��انی باید درباره داس��تان حرف‬ ‫م ی زدم که فارسی بلد نبودند و بدتر از ان‪ ،‬اینکه اگر بهشان‬ ‫م ی گفتم چیزی بنویسند‪ ،‬نم ی توانس��تم بخوانم‪ .‬بناب راین‬ ‫بحث های مربوط به زبان و لحن و نثر را نم ی توانستم بگویم‪.‬‬ ‫باید م ی رفتم سراغ ساختار درام و داستان‪ .‬روش من در کارگاه‬ ‫داستان این بود که از روی یادداشت های شرکت کنندگان و‬ ‫اش��کاالت انها مباحث را پیش م ی بردم تا به طور ملموسی‬ ‫متوجه مطالب بش��وند‪ .‬اینجا ولی نم ی شد تمرین کالسی‬ ‫داد‪ .‬برگش��تم هتل و کتاب هایی که از ای��ران با خودم اورده‬ ‫بودم ریختم روی میز و تورقش��ان کردم‪ .‬باید روش را عوض‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫از سالن فرودگاه که بیرون امدم‪ ،‬جوانی تقریبا هم سن‬ ‫و سال خودم جلو امد و سالم کرد و پرسید‪« :‬شما استاذ قزلی‬ ‫هستند‪ ».‬تازه فهمیدم رزومه عکس��داری که قبال ب رایشان‬ ‫فرستاده بودم به چه دردی م ی خورد‪ .‬خواست چمدان کوچکم‬ ‫را بگیرد که نگذاشتم‪ .‬ب رایش عجیب بود که خودم م ی خواهم‬ ‫وسایلم را بیاورم‪ .‬اصرار کرد و انکار کردم‪ .‬گفت‪« :‬پرواز خوب‬ ‫بود‪ ».‬گفتم‪« :‬حتما خوب بوده که االن اینجا هستم‪ .‬چون از‬ ‫وقتی بلند شد تا وقتی نشست خواب بودم‪ ».‬ب رایم روشن بود‬ ‫که حرف زدن من را متوجه نم ی شد‪ .‬ولی سرش را مثل کسی‬ ‫که م ی فهمد تکان م ی داد‪ .‬همان استراتژی اعتماد به نفس‬ ‫را در پیش گرفته بود‪ .‬یک ماش��ین ون امد و سوارمان کرد‪.‬‬ ‫جوان فارسی را دست و پا شکسته بلد بود‪ .‬در راه توضیح داد‬ ‫ان روز کالس نداریم‪ .‬استراحت خواهم کرد و شب جلس ه ای‬ ‫خواهیم داشت با مترجم ها و از فردا تا پنج روز از ساعت یک تا‬ ‫پنج بع دازظهر کالس داریم‪ .‬چهارشنبه و پنجشنبه هم عالوه‬ ‫بر کالس بع د ازظهر‪ ،‬صبح هم کالس داریم‪ .‬ماشین جلوی‬ ‫هتل ساحه ایستاد‪ .‬ساحه هتل بزرگی در منطقه ضاحیه است‬ ‫که معماری متفاوتی با ساختمان های اط رافش دارد‪ .‬یک جور‬ ‫ظاهر سنتی با سنگ های نتراشیده و شبیه به قلع ه ای بزرگ‬ ‫و یک جور هتل و رستوران لوکس به حساب م ی اید در جنوب‬ ‫بیروت‪ .‬البته نس��بت به بعضی هتل های مرکز شهر ارزانتر‬ ‫اس��ت‪ .‬دفعه قبل که امده بودیم ان ط��رف خیابان در هتل‬ ‫اپارتمان گلدن بالزا ساکن شدیم‪ .‬از پنجره ساحه را م ی دیدم‬ ‫و فکر م ی کردم شاید یک جور اثر باستانی باشد‪ .‬اخرش هم‬ ‫دلمان طاقت نیاورد و رفتی��م دوری داخلش زدیم و بعد فکر‬ ‫کردیم چه خوب بود انجا م ی بودیم‪.‬‬ ‫کارت هتل را من پ��ر نکردم‪ .‬جوان که اس��مش زین‬ ‫حسن بود‪ ،‬چیزی نوشت و راهنمایی شدم به اتاق ‪ .227‬زین‬ ‫که مدیر اموزش و پژوهش رس��االت بود ق��رار بع د از ظهر را‬ ‫گذاشت‪ ،‬شماره موبایلش را داد و رفت‪.‬‬ ‫هتل تمیز و ارامی بود‪ .‬هوا هم برعکس ته ران خیلی‬ ‫مطبوع و هنوز س��رد نش��ده بود‪ .‬قبل از هر چیز لپ تاپ را‬ ‫دراوردم و مطمئن ش��دم اینترن��ت دارم‪ .‬ان هم چه اینترنت‬ ‫خوب و پرسرعتی!‬ ‫بعد هم افتادم روی تخت و خوابیدم‪.‬‬ ‫م ی کردم و ب��ا مثال ه��ای بی ن الملل ی تر مباح��ث را مطرح‬ ‫م ی کردم‪ .‬کمی نگ��ران بودم که نکند ارتب��اط برقرار کردن‬ ‫ب رایمان سخت شود‪ .‬یکی‪ ،‬دو ساعتی با کتاب ها ور رفتم که‬ ‫احساس کردم گرسنه شده ام‪ .‬دیشب در هواپیما خواب بودم‬ ‫و شام نخوردم‪ .‬صبح هم نشد بروم ب رای صبحانه‪ .‬کتاب ها‬ ‫را کنار گذاش��تم و رفتم نهار بخورم‪ .‬هتل س��احه‪ ،‬رستوران‬ ‫و محوطه خیلی قشنگی دارد‪ .‬با س��الن های مختلف‪ .‬نهار‬ ‫خوردم و از هتل زدم بیرون‪ .‬کنار ساحه یک فروشگاه بزرگ‬ ‫هست به اسم الدورادو‪ .‬این فروشگاه اگر در فصل تخفیف‬ ‫باشد‪ ،‬جای خوبی اس��ت ب رای خرید‪ .‬هرچند مارک لباس ها‬ ‫را مخدوش م ی کنند و بعضی هم درباره کیفیت اجناس��ش‬ ‫حرف هایی م ی زنند ولی من در سفر قبلی امتحانش کردم‬ ‫و جواب خوبی گرفتم‪ .‬الدورادو تخفیف نداشت ولی گشتن‬ ‫داخل ان ب ی لطف نبود‪ .‬گش��ت و گذار کوت��اه در خیابان و‬ ‫الدورادو را تمام کردم و برگشتم س��ر کتاب ها و تمرکز روی‬ ‫اینکه در این پنج جلسه چهار ساعته چه بحث هایی خواهم‬ ‫کرد‪ .‬تا حاال در عمرم این قدر پی ش مطالعه نکرده بودم‪2-3 ،‬‬ ‫ساعت!‬ ‫مهدی قزلی در این نوشته حضورش ب ه عنوان استاد داستان نویسی در لبنان را روایت م ی کند‬ ‫‪57‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫علی مزمزه م ی کرد چطور ترجمه کند‪ .‬باالخره فهمیدم اینها‬ ‫به خاطر هم��ان دوره قبلی نگران هس��تند که مطالب من‬ ‫تکراری بشود‪ .‬وقتی هم از فاضل بودن شاکری گفتم و اینکه‬ ‫من در حد شاگرد او هستم‪ ،‬نگران ی شان بیشتر شد‪ .‬گو اینکه‬ ‫از دوره قبلی ان طور که شاید و باید راضی نبودند‪ .‬سعی کردم‬ ‫فضا را کمی تلطیف کنم که نگران نباشند و جلسه به لطف‬ ‫خدا خوب خواهد شد و‪ ...‬ولی فضای نگرانی تا اخر جلسه از‬ ‫بی ن مان خارج نشد‪ .‬شام مفصلی سفارش دادند با انواع ساالد‬ ‫و پی ش غذا و پس غذا و بعدش ه��م ارگیله (قلیان) و چای و‬ ‫میوه‪ .‬بین میوه ها هم اواکادو را ب��رای من نصف کردند و از‬ ‫پیشخدمت عسل خواستند و به من توضیح دادند اواکادو را‬ ‫چطور باید با عسل خورد‪.‬‬ ‫من هم سفارشاتی دادم؛ گفتم فیلم اژانس شیشه ای‬ ‫را ترجیحا با زیرنویس عربی پیدا کنن��د و همی ن طور فیلم‬ ‫لئ��ون را‪ .‬م ی خواس��تم کمی که جلس��ات پی��ش رفت با‬ ‫استفاده از تجربه تصویری مش��ترک بحث ها را پیش ببرم‬ ‫که احتیاج به زبان کمتر بش��ود‪ .‬از خاط رات س��فر گذشته ام‬ ‫به لبنان گفت��م تا کم��ی صمیم ی تر بش��ویم و انها نم نم‬ ‫از خاط��رات سفرهایش��ان به ای��ران گفتند ک��ه معلوم بود‬ ‫مثل کوه یخ بیش��تر اطالعاتش زیر اب اس��ت‪ .‬از سوابقم‬ ‫پرسیدند و م ی دانستم به لطف اینترنت بخش مهمی از ان‬ ‫را دراورده اند‪ .‬از حضورم در بی ت رهبری پرس��یدند و توضیح‬ ‫دادم به عن��وان خبرن��گار در بعضی برنامه ها و س��فرهای‬ ‫رهبر انقالب ش��رکت م ی کنم و کارمند و مس��ئول نیستم‬ ‫در مجموعه بی��ت‪ .‬البد حاش��ی ه نگاری هایم را در س��ایت‬ ‫‪ khamenei.ir‬دیده بودند‪ .‬به هرحال هر کس و هر چیزی‬ ‫که به رهبر انقالب مربوط باش��د ب��رای بچه های حزب اهلل‬ ‫مهم م ی شود‪.‬‬ ‫ما در محوطه باز نشسته بودیم و میهمان های دیگر‬ ‫هتل هم م ی امدند و سر میزها م ی نشستند‪ .‬با اینکه هتل از‬ ‫مجموعه های اقتصادی مرتبط با دستگاه عالمه فضل اهلل‬ ‫ی انجا‬ ‫بود ولی به خاطر تنوع قومیتی در لبنان همه جور ادم ‬ ‫رفت و امد م ی کرد‪ .‬مثل ای ران هم تفاوت بیش��تر در خانم ها‬ ‫معلوم بود‪ .‬از چادری بگیر ت��ا تی پ های هالیوودی! کال هم‬ ‫شب ها رستوران فعال تر و شلوغ تر از مواقع دیگر بود‪ .‬موقع‬ ‫رفتن ب رای ساعت ‪ 12‬فردا قرار گذاش��تیم‪ .‬ب رایم معلوم شد‬ ‫انها دوس��ت دارند بحث های جلس��ه عملیات ی تر باش��د و‬ ‫شرکت کنندگان احس��اس مفی د بودن کنند‪ .‬مصمم شدم تا‬ ‫جلس��ه را خوب اداره کنم‪ .‬حاال فقط خودم نبودم‪ ،‬بخش��ی‬ ‫از هویت ای ران ی ها را هم من قرار ب��ود در ذهن این جماعت‬ ‫درست کنم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪58‬‬ ‫استارت کارگاه داستان نویسی‬ ‫ظهر سه ش��نبه همان راننده ای که فرودگاه امده بود‬ ‫دنبالم‪ ،‬امد و رفتیم رساالت‪ .‬سر راه هم کنار یک ماشین که‬ ‫قهوه م ی فروخت ایستاد و قهوه خرید‪ ،‬هم ب رای من هم ب رای‬ ‫خودش‪ .‬از این ماشی ن ها کم ندیدم در این سفر‪ .‬کار و بارشان‬ ‫هم بد نیست‪ .‬مردم در لبنان قهوه خور هستند‪ ،‬همان طور‬ ‫که ما در ای ران چای ی خور‪ .‬فرقش این اس��ت که اینها نصف‬ ‫استکان قهوه را نصف روز طول م ی کشد بخورند و ما لیوان‬ ‫لیوان چایی م ی خوریم‪ .‬ابوفاضل‪ ،‬من را رساند به رساالت و‬ ‫رفت‪ .‬موقع رفتن به رساالت از کنار فرودگاه رد شدیم‪ .‬ضاحیه‬ ‫چسبیده به فرودگاه بیروت است‪ .‬رفت و امد در این منطقه‬ ‫هم بسیار سخت ش��ده‪ .‬به خاطر بمب گذاری اخیر در کنار‬ ‫حسینیه سیدالشهدا‪ ،‬تمام خیابان ها را بلوک های سیمانی‬ ‫گذاشته اند تا ماشی ن ها جایی ب رای پارک کردن نداشته باشند‬ ‫و فقط مجبور باش��ند رد بش��وند‪ .‬بین بلوک ها هم زنجیر‬ ‫کشیده اند‪ .‬از وس��یله نقلیه عمومی هم که خبری نیست‪،‬‬ ‫همه با اتومبی��ل ش��خصی و موتور رفت و ام��د م ی کنند‪.‬‬ ‫تاکسی هم کم اس��ت‪ .‬در ورودی و خروجی محله ها ایست‬ ‫و بازرس��ی ارتش مث�لا رفت و امدها را کنت��رل م ی کند که‬ ‫من چگونگ ی اش را نفهمیدم‪ .‬حتی ی��ک بار هم به ما گیر‬ ‫ندادند‪ .‬البت��ه رفقای انجا به من م ی گفتن��د تو به عرب ها و‬ ‫لبنان ی ها قیافه ات بیشتر م ی خورد تا ای ران ی ها‪ .‬و من بهشان‬ ‫از تاکس ی دارهای مش��هد گفتم که هر وقت با خانواده ام در‬ ‫خیابان پیاده م ی رفتیم به عربی بفرما م ی زدند و به فارسی‬ ‫بهشان حالی م ی کردم خدا روزی شان را جای دیگر بدهد‪.‬‬ ‫بگذریم‪ .‬زین مرا برد پیش رئیس رساالت‪ .‬شیخ علی‬ ‫ضاهر را در سفر قبلی هم دیده بودم‪ .‬مردی میانسال و ارام‪.‬‬ ‫به ضاهر یاداوری کردم در مهرماه سال ‪ 1388‬امدیم لبنان و‬ ‫او ب رایمان صحبت کرد و کم کم یادش امد‪ .‬پرسید در ای ران‬ ‫چه م ی کنم و توضیح دادم مشغول نوشتن بوده ام و به تازگی‬ ‫مدیر افرینش های ادبی سازمان فرهنگی هنری شهرداری‬ ‫ته ران شده ام‪ .‬گفت بعد از عاش��ورا م ی خواهد بیاید ای ران و‬ ‫بازدیدی از بعضی فعالی ت های شهرداری داشته باشد مثل باغ‬ ‫موزه دفاع مقدس‪ ،‬برج میالد و‪ ....‬به هرحال خوشامد گفت‬ ‫و احترام کرد‪ .‬زیاد نماندیم‪ .‬با زین به محل تش��کیل کالس‬ ‫رفتیم‪ .‬سه طبقه زیر زمین بود‪ .‬کال همه چیز حزب اهلل الاقل‬ ‫نصفش زیر زمین است و چاره چیست‪ ،‬وقتی اسرائیل م ی ‬ ‫خواهد هر چیزی را روی زمین از بین ببرد‪.‬‬ ‫خود اقای علی ضاهر اول جلسه امد و در واقع دوره را‬ ‫افتتاح کرد‪ ،‬با توضیحاتی درباره اهداف رساالت از تشکیل این‬ ‫جلسات و بعد معرفی من‪ .‬من هم تشکر کردم و منتظر شدم‬ ‫تا ایشان برود و جلسه را شروع کردیم‪ .‬امدن نفر اول موسسه‬ ‫در ابتدا و ب رای ش��روع جلس��ه کمک م ی کرد هم من و هم‬ ‫شرکت کنندگان جلسه را جدی بگیریم‪ ،‬کاری که در ته ران‬ ‫کمتر انجام م ی شود‪ .‬ما گاهی در کارگاهی حاضر م ی شویم‬ ‫و از اول تا اخر دوره مس��ئول مجموعه برگزار کننده دوره را‬ ‫نم ی بینیم‪ .‬به هر حال کالس ش��روع شد‪ .‬شرکت کنندگان‬ ‫پشت میزهایش��ان نشس��ته بودند و امکان نوشتن داشتند‪.‬‬ ‫مث��ل کالس درس نبود و این خ��وب بود‪ .‬کت��م را دراوردم‬ ‫انداختم روی میز‪ .‬توضیح دادم داس��تان‪ ،‬درس دادنی نیست‬ ‫و با اموزش کسی داس��تان نویس نم ی شود‪ .‬این جلسه هم‬ ‫ب رای منظم کردن ذهنی ت های ش��رکت کنندگان است و هر‬ ‫کس بخواهد نویسنده ش��ود باید بنویس��د و بخواند و نقد‬ ‫بشود‪ .‬بهشان گفتم که لبنان به خاطر شرایط خاصی که دارد‬ ‫پر است از داستان و انها بخت خوبی دارند ب رای پیدا کردن‬ ‫سوژه های خوب‪ .‬حسن علی هم مترجم خوبی بود‪ .‬حافظه‬ ‫خوبی داش��ت‪ ،‬گاهی من یک دقیقه صحبت م ی کردم و او‬ ‫به خوبی ترجمه م ی کرد‪ .‬کم کم کلمات عربی داشت ب رایم‬ ‫اشنا م ی شد‪ .‬تنوع عجیبی در جلسه وجود داشت‪ .‬هم از سن و‬ ‫سال و هم از جنسیت‪ .‬خانم ها بعضی چادری بودند و بعضی‬ ‫به رس��م لبنان ی ها مانتوهای بلند پوش��یده و روسری های‬ ‫رنگ ی شان را نه زیر گلو بلکه یک طرف سرشان سنجاق زده‬ ‫بودند‪ .‬اقایان هم جوان و مسن نشسته بودند‪ .‬همیشه وقتی‬ ‫ادم مس��نی در جلسه داستان م ی نش��یند کار ب رایم سخت‬ ‫م ی شود‪ .‬در جلسه دو‪ ،‬سه نفر فارسی بلد بودند که یک ی شان‬ ‫در شبکه ای فیلم کار م ی کرد‪ .‬یک نفر هم گفت پنج درصد‬ ‫فارسی بلد است‪ .‬گفتم‪« :‬پس شما فقط سالم و علیک بلد‬ ‫هستید که ان هم ع ربی است‪».‬‬ ‫جلسه دو استراحت کوتاه داشت و در هر دو استراحت‪،‬‬ ‫پذی رایی خوبی م ی ش��دند و م ی ش��دیم و به س��رعت برق‬ ‫چهار ساعت تمام شد‪ .‬از زین خواس��تم بچه ها را نگه دارد و‬ ‫ازشان راجع به اداره جلسه بپرسد تا اگر الزم است تغیی راتی‬ ‫بدهیم‪ .‬بعد از جلسه فهمیدم رضایت نسبی وجود دارد و با‬ ‫همان ریتم م ی شود ادامه داد‪.‬‬ ‫لبنان و وضعیت اجتماعی اش‬ ‫ش��ب رفتم الدورادو و یکی‪ ،‬دو تکه لب��اس گرفتم‪ .‬در‬ ‫لبنان هنوز هر دالر ‪ 1500‬لیر است و این ثبات ارزش پول را‬ ‫لبنان مدیون موازنه منفی خارجی است‪ .‬ای ران از یک طرف‪،‬‬ ‫عربستان و قطر و امارات از یک سمت و امریکا و فرانسه از‬ ‫سمتی دیگر لبنان را به سمت خودشان م ی کشند و در این‬ ‫کشاکش نیروهای تقریبا همس��ان‪ ،‬این کشور سال هاست‬ ‫صبح چهار ش��نبه قس��مت ش��د بروم ب رای خوردن‬ ‫صبحانه‪ .‬هرکس بیروت رفت خوب اس��ت اگ��ر صبحانه‬ ‫هتل س��احه را امتحان کند‪ .‬حدود س��اعت ‪ 7‬بود که رفتم‪.‬‬ ‫هیچ کس نیامده بود‪ .‬انها صبحانه ش��ان را س��ر حوصله و‬ ‫حدود س��اعت ‪ 11-10‬صبح م ی خورند و حس��ابی مفصل‪.‬‬ ‫نهارشان را هم ‪ 5-4‬بعد ازظه ر‪ .‬با این حساب ب رای شام ساالد‬ ‫یا میوه م ی خورند‪ .‬تقریبا دو وعده یا به عبارتی دو و نیم وعده‪.‬‬ ‫چهارش��نبه و پنجشنبه صب ح ها کالس��ی داشتیم در‬ ‫ُمجمع امام حسن عسگری (ع)‪ .‬یک جور حوزه علمیه بود و‬ ‫کالس مخصوص خانم ها‪ .‬در دو جلسه که خیلی نم ی شد‬ ‫بحث اموزش��ی کرد‪ ،‬بناب راین ب رای این جلس��ه سعی کردم‬ ‫کمی ترویجی صحبت کنم‪ .‬مترجم جلس��ات صبح حمد‬ ‫عمار بود‪ .‬بهش��ان گفتم باید هر روز بخوانند و بنویس��ند و‬ ‫کتاب خوان��دن درمورد خانم ه��ا که نقش مرب��ی خانواده را‬ ‫دارند با اهمی ت تر است‪ .‬بعضی گفتند وقت نم ی کنند‪ .‬گفتم‬ ‫یعنی از رهبر ما هم س��رتان شلوغ تر اس��ت‪ .‬ایشان برنامه‬ ‫روزانه کتابخوان��ی دارند و انقدر به روز هس��تند که وقتی با‬ ‫شع را یا نویسندگان جلسه دارند انها چند روز کارشان را کنار‬ ‫م ی گذارند و سعی م ی کنند اخبار و اطالعات نشر و کتاب را‬ ‫پیگیری کنند تا در جلسه با اقا اطالعات کم نیاورند‪ .‬ب رایشان‬ ‫خیلی جذاب و تازه بود این حرف من‪ .‬بعض ی هایشان بعد از‬ ‫این دو جلسه گفتند دیگر تصمیم گرفته اند مطالعه را جزئی‬ ‫از زندگ ی شان کنند‪ .‬حمد عمار در معرفی من بهشان گفته‬ ‫پنجش��نبه وقتی برگش��تم هت��ل‪ ،‬دیگر داش��تم از‬ ‫نا م ی رفت��م‪ .‬دو روز بود از صب��ح تا غروب افت��اب یک بند‬ ‫حرف م ی زدم و ت��وی کارگاه راه م ی رفت��م‪ .‬بچه های کارگاه‬ ‫خوش انگیزه بودند و همین هم صاحب س��خن را سرذوق‬ ‫م ی اورد‪ .‬حس��ن علی به من گفت هتل ش��ما مصبح دارد‪.‬‬ ‫تنی به اب بزن‪ ،‬حالت خوب م ی ش��ود‪ .‬ش��ب ام��ار هتل را‬ ‫گرفتم‪ .‬استخر از ساعت پنج تا نیمه ش��ب ب رای اقایان بود‪.‬‬ ‫ساعت حدود ‪ 10‬شب رفتم‪ .‬استخر که نبود‪ .‬اسمش حدیقه‬ ‫بود‪ ،‬یعنی باغ‪ .‬وسط این باغ یک استخر بود‪ .‬خیلی با سلیقه‬ ‫درس��تش کرده بودند‪ .‬اب گرم بود ولی اس��تخر سرپوشیده‬ ‫نبود‪ .‬دیواره��ای دور باغ حدود ‪ 7-8‬متر بلندی داش��تند و از‬ ‫هی چ کجا اشرافی روی استخر نبود‪ .‬اط راف اب و زیر درخت ها‬ ‫صندلی و میز گذاش��ته بودند و از هر کس که م ی خواست‪،‬‬ ‫با ارگیله و میوه و چایی پذی رایی م ی کردند‪ .‬چند نفر نشسته‬ ‫بودند دور میزها و با هم گپ م ی زدند و سیگار م ی کشیدند‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫فصل شکم‬ ‫جلسه واحد فرهنگی خواهران!‬ ‫صباحه در مصبح‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫سرجای خودش ایستاده‪ ،‬حتی با وجود تهدیدی همیشگی‬ ‫به اسم اسرائیل‪ .‬از طرفی بانک های لبنانی اجازه م ی دهند‬ ‫مشتریانشان با اطالعات شخصی سری افتتاح حساب کنند‬ ‫و از این بابت بیروت مرکز تجمع دالرهای عربی اس��ت که‬ ‫قرار است صاحبانشان خیلی شناخته نشوند‪ .‬دالر پولی رایج‬ ‫در لبنان است‪ .‬در فروش��گاه ها به راحتی دریافت و پرداخت‬ ‫م ی شود و ب رای تغییر ان به لیر سودی گرفته نم ی شود‪.‬‬ ‫جامعه به شدت مصرفی است‪ .‬تولی دات جدی ای ندارند‪.‬‬ ‫همه لباس شیک م ی پوشند و ماشین شیک سوار م ی شوند‬ ‫و موبایل گرانقیمت دست م ی گیرند‪ .‬ظاهر زندگ ی ها بنا به‬ ‫فرهنگ رایج عرب ها‪ ،‬ظاهری راحت است ولی گرانی کاال و‬ ‫خدمات نم ی گذارد این زیبایی و راحتی عمیق شود‪ .‬گرانترین‬ ‫بنزین منطق��ه مال لبنان اس��ت‪ .‬تعرفه اب و ب��رق و تلفن‬ ‫همراه و‪ ...‬چندین ب رابر ای ران‪ ،‬خانه خریدن س��خت‪ ،‬مدارس‬ ‫و بیمارستان ها گران‪ .‬در بحث خدمات اجتماعی اوضاعشان‬ ‫خوب نیس��ت‪ .‬به هرحال به نظر م ی رس��د با نش��اط تر از ما‬ ‫زندگی م ی کنند‪ .‬حقوق یک ادم معمولی حدود ‪ 500‬تا ‪700‬‬ ‫دالر اس��ت که به زور با ان به اخر ماه م ی رسد‪ .‬در حالی که‬ ‫در ای ران حقوق عادی بین ‪ 250‬تا ‪ 600‬دالر است‪ .‬از سال ‪88‬‬ ‫تا حاال ارزش پول ما یک سوم ارزش پول لبنان شده‪ ،‬وگرنه‬ ‫ما چهار سال پیش وضع مان قطعا از انها بهتر بود‪ .‬حاال هم‬ ‫فکر م ی کنم بهتر هستیم‪ .‬در کالس همه موبایل هایشان‬ ‫نس��ل جدید بود و جماعت ب��ه موبایل م��ن با تعجب نگاه‬ ‫م ی کردند‪ .‬سبک زندگ ی شان بین فرهنگ اروپایی و عربی‬ ‫دس��ت و پا م��ی زد و از هر ک��دام چیزهای ب��دش را گرفته‬ ‫بودند؛ مصرف گرایی تمام عیار و تولید صفر و کمی هم دم‬ ‫غنیمت شماری‪.‬‬ ‫البته باید اضافه کنم در م��ورد بچه های حزب اهلل‪ ،‬در‬ ‫چنین ش��رایطی امادگی انها ب رای دست کشیدن از زندگی‬ ‫و اماده جهاد بودن موضوع قابل تاملی ب��ود‪ .‬در مجموع با‬ ‫کمی مدیریت‪ ،‬وضع ما خیلی بهتر از انها بود‪ .‬در واقع اصال‬ ‫قابل مقایسه نبود‪.‬‬ ‫ولی ب رای ما که صبحانه خور هس��تیم بوفه ازاد هتل ساحه‬ ‫مثل قسمتی از بهشت است! همه جور صبحانه سرد و گرم‬ ‫از انواع پنیر و مربا و تخم مرغ و سوسیس و کالباس و عسل‬ ‫و اش و قارچ و میوه و سبزیجات و سیف ی جات و شیر و چای و‬ ‫اب میوه و انواع نان و شیرینی و کیک و‪...‬‬ ‫قش��نگ م ی ش��ود ب رای یک روز کامل ته بندی کرد‪.‬‬ ‫هر که نداند حاال فکر م ی کند من چقدر ش��کمو هس��تم!‬ ‫به اندازه یک صبحانه فقط خوردم ولی واقعیت این اس��ت‬ ‫که دیدن این همه تنوع خودش لذتبخش اس��ت‪ .‬کارکنان‬ ‫رس��توران از دیدن من‪ ،‬ان موقع صبح تعج��ب کرده بودند‬ ‫و س��عی م ی کردند کمک و راهنمای ی ام کنند‪ .‬لبنان ی ها در‬ ‫فس��ت فود بوم ی هم کمی از ما جلوتر هس��تند‪ .‬نان های‬ ‫اغشته به گوشت (لحم بالعجین) یا اغشته به ادویه یا پنیر‬ ‫که مثل ساندویچ فقط باید خوردشان بسیار گزینه های خوبی‬ ‫هستند ب رای خانواده هایی که بچه های صبحانه گریز دارند یا‬ ‫به خاطر کمبود وقت بدون صبحانه از خانه بیرون م ی روند‪.‬‬ ‫حاال که بحث غذا شد باید بگویم غذاهای خوبی هم دارند و‬ ‫مخصوصا ساالدها و دسرهای متنوعی‪ .‬توی همه چیزشان‬ ‫هم روغن زیتون و هم اَرده م ی ریزن��د‪ .‬با تمام اینها غذاهای‬ ‫لبنانی را یک هفته م ی شود خورد‪ .‬بعد از ان دل هر ای ران ی ای‬ ‫تنگ م ی شود ب رای قورمه سبزی و قیمه و ابگوشت و کوکو‬ ‫و‪ ....‬برنج هم توی کارش��ان نیس��ت‪ .‬این هم البته به نظرم‬ ‫ُح سن ب رنامه غذای ی شان است‪.‬‬ ‫بود که در بعضی از س��فرهای رهبر انقالب حضور داشته ام‬ ‫به عنوان گزارش��گر و انها خواستند ب رایش��ان خاطره ای از‬ ‫اقا بگویم‪ .‬گفتم در س��فر قبلی به لبنان بچه های حزب اهلل‬ ‫که به حضور ما با دوربین عکاسی و فیلمبرداری در ضاحیه‬ ‫مشکوک ش��ده بودند‪ ،‬جمعمان کردند و یک جور بازداشت‬ ‫محترمانه را تجربه کردیم‪ .‬یک س��اعتی با ان بچه ها گپ‬ ‫زدیم تا یک مسئول امنیتی شان امد و فهمید که مشکلی‬ ‫در کار نیست و از سر ب ی تجربگی این طور بی محابا عکس‬ ‫و فیلم م ی گرفتیم در خیابان‪ .‬موقعی که داشت م ی رفت من‬ ‫به ان مسئول امنیتی گفتم سالم ما را به سی د حسن نصراهلل‬ ‫برساند و او خندید که سی د حسن را نم ی بیند‪ .‬و ادامه داد هر‬ ‫وقت تو سالم ما را به س��یدناالقائد رساندی من هم سالم تو‬ ‫را به سی د حسن م ی رسانم‪ .‬بهش��ان گفتم در جلس ه ای این‬ ‫فرصت دست داد که س�لام بچه های حزب اهلل را به رهبری‬ ‫برس��انم و ایش��ان در جواب گفتند بچه های حزب اهلل یک‬ ‫گنج هستند نه فقط ب رای ش��یعیان‪ ،‬بلکه ب رای تمام اع راب‬ ‫و مسلمان ها‪ .‬این را که گفتم خودش��ان ناخوداگاه صلوات‬ ‫فرستادند‪ .‬بعد از جلسه مسئولشان خیلی تشکر کرد و گفت‬ ‫این دو جلسه خیلی ب رای ما مغتنم بود‪ .‬بعد هم چند کتاب‬ ‫به من هدیه داد که اس��م یکی از انها «یوم س��قط ته ران»‬ ‫بود‪ .‬خیلی کنجکاو شدم بدانم موضوع کتاب چیست‪ .‬باید‬ ‫مترجمی پیدا کنم در ته��ران که بخواند و توضیحش دهد‪.‬‬ ‫شاید کتاب خوبی باش��د ب رای ترجمه‪ .‬اس��مش که خیلی‬ ‫خوب است‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫درکالسهمه‬ ‫موبایل هایشاننسل‬ ‫جدیدبودوجماعتبه‬ ‫موبایلمنبا تعجب‬ ‫نگاهمی کردند‪.‬سبک‬ ‫زندگی شانبین‬ ‫فرهنگاروپاییو‬ ‫عربیدستوپامی زد‬ ‫وازهرکدامچیزهای‬ ‫بدشراگرفتهبودند؛‬ ‫مصرف گراییتمام عیار‬ ‫وتولیدصفروکمیهم‬ ‫دمغنیمت شماری‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫سونای خشک و بخار داشت و البته جکوزی که نصفش در‬ ‫فضای باز بود‪ .‬گوشه ای از باغ یک سالن دو طبقه بدنسازی‬ ‫بود که جلویش تماما شیشه بود‪ .‬چند نفر هم انجا نشسته‬ ‫بودند و قلیان م ی کش��یدند‪ .‬یک گوش��ه باغ هم کتابخانه‬ ‫کوچکی بود و دو نفر قلیان کش��ان به کت��اب و روزنامه ها‬ ‫نگاه م ی کردند‪ .‬سیگار و قلیان جزو الینفک هر کار مهم یا‬ ‫تفنن ی شان بود‪ .‬زن و مرد‪ ،‬پیر و جوان‪ ،‬از هر دین و مرامی!‬ ‫معماری استخر هم مثل معماری هتل چشم نواز و بدیع‬ ‫بود‪ .‬با چوب نماهای خوبی س��اخته بودند و با نور چراغ های‬ ‫ضد نفوذ استخر را روشن کرده بودند‪ .‬یک ساعتی شنا کردم و‬ ‫در حوض جکوزی نشستم و سبک شدم‪ .‬هی چ کس جز من‬ ‫این قدر شنا نکرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫مدافعان در لبنان‬ ‫یک روز یکی از شرکت کنندگان کارگاه داستان پرچم‬ ‫سیاه رنگی داد دستم و گفت پرچم متبرک سیده رقیه است‪.‬‬ ‫ی که بر فراز گنبد حرم حضرت رقیه نصب بوده‪ .‬همین‬ ‫پرچم ‬ ‫جرقه ای شد در کنار این کارگاه تا درباره سوریه و اتفاقاتی که‬ ‫سو جوهایی بکنم‪ .‬سوریه از سال ها قبل‬ ‫در انجا م ی افتد‪ ،‬پر ‬ ‫تا ماجرای ترور رفیق حریری در لبنان حضور نظامی داشت‬ ‫و این حضور در اذهان مردم رد پایی درست کرده بود‪ ،‬خوب‬ ‫و بد‪ .‬البته بیشتر بد! هر چند در معادالت سیاسی حزب اهلل از‬ ‫این حضور منتفع بود‪ .‬غرض این است که لبنان ی ها سوریه‬ ‫و مردمش را م ی شناس��ند‪ .‬از قدیم کارگرهای ساختمانی در‬ ‫بیروت‪ ،‬س��وری بودند و بعد از این اتفاقات اخیر بیشتر هم‬ ‫شده اند‪ .‬هر وقت هم کسی در خیابان بد رانندگی کند‪ ،‬مردم‬ ‫م ی گویند‪« :‬حتما تازه از س��وریه امده‪ ».‬همین اظهار نظرها‬ ‫باعث شد حساس بش��وم و از چند نفر بپرسم از سوریه چه‬ ‫خب ر‪.‬‬ ‫ارتش سوریه حدود ‪ 40‬سال بود که در هیچ جنگ جدی‬ ‫شرکت نکرده بود‪ .‬نف رات و تجهی زاتش فرسوده شده بودند‪.‬‬ ‫ارتش هم مثل جامعه ‪ 72‬ملت و پر از سوراخ های اطالعاتی‬ ‫بود‪ .‬همی ن ه��ا باعث ش��د در ب رابر جنگ ه��ای غیرمنظم‬ ‫تکفیری ها توفیقی در ابتدای کار نداشته باشد‪ .‬جدی شدن‬ ‫حضور شیعیان به خاطر جسارت سلفی ها به حرم حضرت‬ ‫زینب(س) نقطه عطف جنگ در سوریه شد‪ .‬حاال بچه های‬ ‫‪60‬‬ ‫حزب اهلل در همه جبهه های سوریه حضور دارند‪ .‬نیروهایی که‬ ‫هم امادگی روانی بهتری دارند و هم تجربه جنگ های شهری‬ ‫و پارتی زانی‪ .‬شنیدم که حاج قاسم سلیمانی و عماد مغنیه و‬ ‫یک جنرال سوری سه ضلع مثلثی بودند که تالش م ی کردند‬ ‫س��طح امادگی نیروهای ارتش س��وریه و حزب اهلل لبنان را‬ ‫ارتقا بدهند‪ .‬گویا توفیقات خوبی هم داشتند که نتیجه اش‬ ‫ترور عماد مغنیه و بعد ان جنرال س��وری شد‪ .‬دستشان به‬ ‫حاج قاسم نرسیده واال حتما او هم در ب رنامه هایشان بوده!‬ ‫اگر از کل ی ترین جنب ه های موض��وع بخواهم واردش‬ ‫ش��وم باید بگویم همه درباره وضعیت س��وریه خوش��بین‬ ‫ش��ده بودند‪ .‬معنای جمله قبل��ی هم این اس��ت که قبال‬ ‫خوشبین نبودند‪ .‬اما مدتی است معادالت کامال عوض شده‪.‬‬ ‫همه شان با اطمینان م ی گفتند قضیه سوریه جمع م ی شود‪.‬‬ ‫بعض ی هایشان هم م ی گفتند قضیه س��وریه را داریم جمع‬ ‫م ی کنیم! و البته همه شان در ب رابر س��وال من درباره زمان‬ ‫جمع ش��دن ماجرا لبخند م ی زدند و م ی گفتند با خداس��ت‪.‬‬ ‫این وس��ط چیزی ش��نیدم که قرار بود مثال متوجه نش��وم‪.‬‬ ‫یک ی ش��ان به عربی به دیگری م ی گفت تازگی جلس��ه ای‬ ‫محرمانه در خانه سمیر جعجع تشکیل شده و در ان جلسه‬ ‫جعجع صراحتا گفته حزب اهلل در سوریه پیروز م ی شود و باید‬ ‫ب رای این موضوع فکری کرد‪ .‬این اعتراف مخالفان حزب اهلل‬ ‫بهترین شاخص در تعیین وضعیت مناسبات منطقه است‪.‬‬ ‫از نیروه��ای مدافع حرم حضرت زینب(ع) پرس��یدم و‬ ‫متوجه شدم خیلی از وضع انجا راضی نیستند‪ .‬چون شیعیان‬ ‫ع راقی و هندی و پاکس��تانی و لبنانی و خود سوری ها همه‬ ‫حضور دارند و این حضور همراه با احس��اس تکلیف باعث‬ ‫ش��ده کمی اوضاع ناهماهنگ بش��ود‪ .‬با این حال انچه در‬ ‫فضای عمومی مردم ش��یعه در لبنان وجود داشت‪ ،‬بیش از‬ ‫انکه سیاسی باشد‪ ،‬مبتنی بر دفاع از حریم اهل بیت(ع) بود‪.‬‬ ‫شعارشان هم این بود که «کلنا عباسک یا زینب»‪ .‬چند جایی‬ ‫هم اعالمیه شهادت این عباس ها را دیدم روی دیوارها‪ .‬بعد‬ ‫از جنگ ‪ 33‬روزه حضور در جنگ های س��وریه از مهمترین‬ ‫محک های نظامی و اجتماعی بچه های حزب اهلل است‪ .‬از‬ ‫انچه من دیدم اینطور ب ر م ی امد که در این محک س��ربلند‬ ‫هستند و ان شاءاهلل سربلند هم خواهند بود‪ .‬انجا همه عباس‬ ‫بودند و در نزدیکی محرم انها به چشم م ی امدند‪.‬‬ ‫رساالت و کمبودهایش‬ ‫باالخره زین حسن اژانس شیشه ای را پیدا کرد‪ .‬پخش‬ ‫فیلم و صحبت درباره س��اختار داس��تان کمی انها را گیج‬ ‫کرد‪ .‬شاید انتظار داش��تند یا فکر م ی کردند م ی خواهم نقد‬ ‫فیلم کنم‪ .‬ولی من فقط داش��تم درباره س��اختار داس��تان‬ ‫حرف م ی زدم‪ .‬البه الیش ه��م درباره حاتم ی کی��ا و اوضاع‬ ‫اجتماعی ای��ران در س��ال ‪ 1376‬و بعد هم درب��اره بعضی‬ ‫موضوعات اجتماعی مثل عید نوروز و‪ ...‬اژانس شیش��ه ای‬ ‫مثل همیشه خیلی کمکم کرد‪ .‬از طرفی هم ب رایم عجیب‬ ‫بود که چ��را انها تا ان موق��ع اژانس را ندی��ده بودند‪ .‬یا چرا‬ ‫از کتاب داستان سیس��تان چیزی نش��نیده بودند‪ .‬به نظرم‬ ‫مانیتورینگ موسس��ه رساالت دچار مش��کالت جدی بود‪.‬‬ ‫اطالعات فرهنگی و هنری این موسس��ه (با تمام احترامی‬ ‫ که ب رای تالش های ش��ان قائلم) از کانال های خاص تغذیه‬ ‫م ی ش��د‪ .‬این کانال های خاص باعث شد ه موسسه رساالت‬ ‫از بعضی اطالعات و اثار مناس��ب محروم باشد‪ .‬به نظرم در‬ ‫موسسه رساالت به یک دفتر رصد اثار و اشخاص ارزشمند‬ ‫احتیاج است؛ کسی در رده زین حس��ن‪ .‬موضوع دیگری که‬ ‫به چشم م ی امد این بود که شاخه فرهنگی حزب اهلل به اندازه‬ ‫ش��اخه های نظامی‪ ،‬امنیتی و اجتماع ی اش رش��د نداشته و‬ ‫این خطر بزرگی است‪ .‬ثبات نسبی موجود‪ ،‬بهترین فرصت‬ ‫ب رای عمیق و گسترده کردن حوزه فرهنگ در میان شیعیان‬ ‫معتقد به مقاومت است‪ .‬کاری که امام موس ی صدر به خوبی‬ ‫انجام داد و به نظرم مدتی است مغفول مانده‪ .‬حزب اهلل باید‬ ‫از تجربیات ای ران استفاده کند و نگذارد خاط رات و مستندات‬ ‫جنگ ‪ 33‬روزه از بین برود‪ .‬هر چند معلوم است بخشی از این‬ ‫اطالعات محرمانه باید باقی بماند‪ ،‬ولی معلوم است که همه‬ ‫اطالعات هم محرمانه نیست‪ .‬چند سال بعد از شهادت عماد‬ ‫مغنیه هنوز استارت کتاب خاط رات او نخورده‪ .‬الاقل م ی شود‬ ‫که خاط رات پدر و مادرش را ثبت کرد‪.‬‬ ‫حاال که بحث به حوزه فرهنگ کش��یده ش��د باید به‬ ‫نکته دیگری هم اش��اره کنم‪ .‬بچه های حزب اهلل در بعضی‬ ‫زمینه ها شتاب و رشد بسیار خوبی داشته اند؛ مثال گرافیک‪،‬‬ ‫عکاسی و سرود‪ .‬در حوزه رس��انه ای هم هرچند المنار کمی‬ ‫افت داشته ولی کارش قابل قبول اس��ت‪ .‬این رشد شتابنده‬ ‫نتیجه وجود مثال های عینی موفق اس��ت‪ .‬یعنی چون در‬ ‫گرافیک مثال های عینی خوبی وجود دارد‪ ،‬گرافیس ت ها به‬ ‫نقاط بسیار خوبی رسیده اند‪ .‬در المنار هم همین وضع است‪.‬‬ ‫اما در حوزه ادبیات داس��تانی‪ ،‬نمونه و مثال بارزی ندارند که‬ ‫روشن کننده مسیر نویسندگانش��ان باشد‪ .‬قلم الرصاص که‬ ‫اولین اثار تولید ش��ده داستانی رس��االت است تالش قابل‬ ‫تقدیری است‪ ،‬ولی هنوز فاصله زیادی تا یک اثر درجه یک‬ ‫دارد‪ .‬حضور کوتاه مدت (حدود هفت تا ‪ 10‬روز) چند نویسنده‬ ‫تراز اول و کارنام��ه دار (حاال یا از ای ران ی��ا هرجای دیگر) که‬ ‫نسبت به حزب اهلل تمایل جدی و قلبی داشته باشند‪ ،‬در لبنان‬ ‫و دادن اطالعات هدفمند و بازدیدهای حساب شده و معطوف‬ ‫به تولید اثر از سوی رساالت‪ ،‬م ی تواند در همان سفر منجر‬ ‫به تولید داستان کوتاه از این نویس��ندگان شود و مجموعه‬ ‫این داس��تان ها یک کتاب داس��تان حرفه ای‪ .‬داش��تن چند‬ ‫کتاب با این مختصات مشکل عینیت اثر مطلوب در ب رابر‬ ‫نویسندگان باشگاه ادبی رساالت را از بین خواهد برد‪ .‬یا الاقل‬ ‫م ی توانند یکی‪ ،‬دو کتاب خوب ما را در حوزه ادبیات مقاومت‬ ‫ ترجمه کنند تا نویسندگان جوانشان الگوی ملموسی جلوی‬ ‫رویشان ببینند‪.‬‬ ‫به نظرم رساالت باید فعالی ت هایی فراتر از حزب اهلل را‬ ‫هم ترتیب بدهد‪ .‬مثال برگزاری جشنواره بی ن المللی داستان‬ ‫مقاومت م ی توان��د ظرفی ت های زیادی پی��ش روی انها باز‬ ‫کند؛ نویسندگان جدید‪ ،‬موضوعات جدید‪ ،‬مخاطبان جدید‪،‬‬ ‫جغ رافیای جدید و‪ ....‬ضمن اینکه توجه به ظرفی ت های خود‬ ‫لبنان هم اهمیت دارد‪ .‬من چند س��ال قبل به کمک جناب‬ ‫اقای زائری دو‪ ،‬س��ه داس��تان حوزه مقاومت از نویسندگان‬ ‫غی ر حزب اهلل لبنانی در ماهنامه همش��هری داستان منتشر‬ ‫کردم‪ .‬پیدا کردن این ظرفی ت ها و به کارگیری انها از وظایف‬ ‫دفتر مانیتورینگ و رصد است که کاش در رساالت به وجود‬ ‫بیاید‪.‬‬ ‫ساحل مدیترانه و غذای دریایی‬ ‫زین حسن از روند جلسه خیلی راضی به نظر م ی رسید‪.‬‬ ‫بچه ها بعد از چهار س��اعت کارگاه‪ ،‬تازه م ی امدند به سوال‬ ‫پرسیدن‪ .‬بنده خدا حس��ن علی که کار ترجمه م ی کرد هم‬ ‫مثل من خس��ته م ی ش��د‪ .‬اما جلسه انقدر ش��اداب بود که‬ ‫خس��تگ ی اش خیلی اذیتمان نکند‪ .‬پنجشنبه بعد از کارگاه‬ ‫زین گفت ب رای شام با علی و حمد م ی اید دنبالم برویم کنار‬ ‫دریا‪ .‬ساعت حدود ‪ 9‬شب امدند و رفتیم رستورانی کنار دریا‪.‬‬ ‫داخل رستوران فهمیدم کلی از ادم های مهم حزب اهلل انجا‬ ‫جمع شده اند‪ .‬یک جور پاتوق شده بود‪ .‬از انجا باند فرودگاه‬ ‫رفیق حریری بیروت مشخص بود که یک بخشش داخل دریا‬ ‫کشیده شده بود‪ .‬شام قرار شد ماهی و میگو بخوریم‪ ،‬با دست‪.‬‬ ‫شاید بهترین غذایی که در این س��فر خوردم همین ماهی‬ ‫بود‪ .‬البته با کلی مخلفات لبنانی‪ .‬ماه��ی را باید م ی دیدیم‬ ‫و انتخاب م ی کردیم و همان را ب رایمان سرخ م ی کرد‪ .‬بعد از‬ ‫غذا هم خرمای صلواتی خوردیم که سردی مان نکند‪ .‬از همه‬ ‫چیز با هم حرف زدیم و البته در نصف وقت س��ر رفقایمان‬ ‫توی موبایل هایش��ان ب��ود‪ .‬موبایل هایی که ب��ه اینترنت‬ ‫وصل بودند و حواس رفقا را پرت م ی کردند‪ .‬این هم یکی از‬ ‫چهار اس��تکان قهوه خریدیم و راه افتادی��م‪ .‬از بیروت‬ ‫بیرون رفتیم به سمت صیدا‪ .‬حدود ‪ 10‬کیلومتر که گذشتیم‪،‬‬ ‫از اتوبان خارج شدیم به سمت کنار دریا‪ .‬هوا نمکی سرد بود‪.‬‬ ‫دریا ولی ارام بود‪ .‬س��احل لبنان تقریب��ا همه اش صخره ای‬ ‫اس��ت‪ .‬یک جایی فرو رفتگی اب دریا در دل صخره چیزی‬ ‫مثل استخر درست کرده بود‪ .‬لباس در اوردیم و ارام ارام وارد‬ ‫گفته بودم چند دقیقه از فیلم لئ��ون را دربیاورند تا ان‬ ‫را هم پخش کنیم و مثل اژانس شیشه ای رویش صحبت‬ ‫کنیم‪ .‬گفتند امکانش نیست توی این زمان کم‪ .‬بعد هم به‬ ‫من توضیح دادند اینجا مملکت اسالمی نیست این بچه ها‬ ‫عادت دارند به دیدن صحنه های بدتر از اینها‪ .‬گفتم‪ :‬مملکت‬ ‫شما اسالمی نیست خودمان که مسلمان هستیم‪ .‬ب رای شان‬ ‫در جلسه خوب نیست این صحنه ها را با هم ببینیم‪ .‬گفتند‬ ‫یزند‪ .‬کل‬ ‫یزنیم م ی رود جلو‪ .‬گفتم تمرکز بچه ها را به هم م ‬ ‫م ‬ ‫چیزی هم که م ی خواستم دربیاید حدود یک دقیقه بود‪ .‬به‬ ‫هرحال گفتم نم ی خواهد‪ .‬از خیر فیلم م ی گذریم‪ .‬امیدوارم‬ ‫اثر فرهنگی این پافش��اری من از اثر اموزشی پخش فیلم‬ ‫بیشتر بوده باشد‪ .‬ان جلسه راجع به داستانی از کتاب «حبل‬ ‫من الورید» صحبت کردیم که نویسنده اش در جلسه حاضر‬ ‫بود‪ .‬نگران بودم شاید صحب ت ها ب رایش خوشایند نباشد ولی‬ ‫با سعه صدر گوش داد و چیزی نگفت‪.‬‬ ‫بزرگترین مس��اله داستان نویس��ی و نثرنویس��ی انها‬ ‫این بود که درگیر ش��اع رانگی زبان عربی هستند‪ .‬سرتاسر‬ ‫نوشته هایشان قید و صفت و ارایه ادبی است‪ .‬بهشان گفتم‬ ‫باید ضرب المثل و ش��عر و ارایه های ادب��ی و قید و صفت‬ ‫و اصطالحات را از متنهاش��ان دربیاورند تا رس��تگار شوند‪.‬‬ ‫بچه های حزب اهلل در بعضی زمینه ها ش�تاب و رشد بسیار خوبی داشته اند؛‬ ‫مثال گرافیک‪ ،‬عکاسی و سرود‪ .‬در حوزه رس�انه ای هم هرچند المنار کمی افت‬ ‫داش�ته ولی کارش قابل قبول است‪ .‬این رشد ش�تابنده نتیجه وجود مثال های‬ ‫عینی موفق است‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫شنا در مدیترانه‬ ‫کار فرهنگی‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫مشکالت اجتماعی لبنان بود‪ .‬وسایل ارتباطی جدید کمی‬ ‫ارتباطات خانواده ها را خ راب کرده بود؛ چهار سال پیش وضع‬ ‫اینطور نبود‪.‬‬ ‫زین خواس��ت درب��اره کتاب «حب��ل م��ن الورید» از‬ ‫مجموعه قلم الرصاص هم در کالس حرف بزنم‪ .‬قبول کردم‪.‬‬ ‫(این کتاب ترجمه فارس��ی هم داش��ت)‪ .‬گفت‪« :‬بین همه‬ ‫ای ران ی هایی که امده اند اینجا ت��و از همه انعطاف پذی ر تری‪.‬‬ ‫هر پیشنهادی م ی دهیم قبول م ی کنی‪ ».‬گفتم‪« :‬چون شما‬ ‫صاحب کار هستید‪ ».‬گفت‪« :‬ولی استادهای دیگر مقاومت‬ ‫م ی کنند‪ ».‬خواستم هوای بقیه را داشته باشم‪ .‬گفتم‪« :‬حتما‬ ‫صالح و مصلحتی داشته اند‪ ».‬زین ادامه نداد ولی معلوم بود‬ ‫قانع نشده‪ .‬حس��ن علی ادامه داد‪« :‬اخه شما از سوال کردن‬ ‫بچه ها استقبال م ی کنی!» گفتم‪« :‬مگر نباید بکنم‪ ».‬گفت‪:‬‬ ‫«بعضی استادها خوشش��ان نم ی اید‪ ».‬ندانستم چه جوابی‬ ‫بدهم‪ .‬گفتم‪« :‬این ماه ی ها چقدر خوشمزه است!»‬ ‫رفقای لبنانی حس��ابی ارگیله کش��یدند و تا نزدیک‬ ‫نصف شب هم ماندیم‪ .‬راجع به سوریه با هم صحبت کردیم‪.‬‬ ‫بهشان پیشنهاد دادم کارگاه بعدی شان را شبانه روزی برگزار‬ ‫کنند تا بچه ه��ای کارگاه کامال عملیاتی مجبور ش��وند به‬ ‫نوشتن‪ .‬درباره اینکه در حوزه فرهنگ هم حزب اهلل باید کامال‬ ‫مستقل شود و چش��مش به ای ران نباشد صحبت کردیم‪ .‬از‬ ‫علی بوزید و باقر و علی ش��هاب و عال قبیس��ی گفتم که‬ ‫م ی شناختمشان و انها تعجب کردند‪ .‬راجع به سخت ی های‬ ‫زندگی در ای ران و لبنان صحب��ت کردیم و راجع به مدیترانه‪.‬‬ ‫زین گفت‪ :‬فردا صبح م ی ایم دنبالتان برویم دریا شنا کنیم‪.‬‬ ‫گفتم‪ :‬س��رد نیس��ت؟ گفت‪ :‬نه خیلی‪ .‬اصرار کردم حمد و‬ ‫حسن علی هم بیایند ولی انها سرشان شلوغ بود‪ .‬فردا صبح‬ ‫م ی خواستم با زین بروم دریا در حالی که او همانقدر فارسی‬ ‫بلد بود که من عربی بلد بودم‪ .‬کنار هتل وقتی ازش��ان جدا‬ ‫م ی شدم زین پرسید‪« :‬شما صباحه بلد هستن؟» نگران شده‬ ‫بود غرق بشوم! گفتم‪« :‬ال مشکل صدیقی!»‬ ‫اب شدیم‪ .‬فکر م ی کردم نیم متر بیشتر عمق نداشته باشد‬ ‫ولی اب از سرم م ی گذشت‪ .‬اب شفاف و زالل بود و حسابی‬ ‫شور‪ .‬سرمای اول کار هم زود از بین رفت‪ .‬این بار بیرون امدم‬ ‫از روی صخره ش��یرجه زدم‪ .‬عمق اب انقدر بود که بشود از‬ ‫روی صخره شیرجه زد‪ .‬مثل خلیج فارس و دریای عمان شوری‬ ‫اب ادم را مث��ل چوب روی اب نگه م ی داش��ت‪ .‬همراهمان‬ ‫عب دالرزاق و عباس هم امده بودند‪ .‬انها هم فارسی بلد نبودند‪،‬‬ ‫ولی به حک��م اجبار همدیگر را با ایما و اش��اره و همان چند‬ ‫کلمه ای که بلد بودیم‪ ،‬شیرفهم م ی کردیم‪ .‬چند نفر نشسته‬ ‫بودند مشغول ماهیگیری و ما سعی م ی کردیم بهشان نزدیک‬ ‫نشویم که کارشان خ راب بشود‪.‬‬ ‫وقتی داش��تیم کم کم بیرون م ی امدیم که برگردیم‪،‬‬ ‫افتاب درام��د‪ .‬در هفت��ه دوم ابانماه قب��ل از درامدن کامل‬ ‫خورش��ید ابتن ی مان را کردیم و از مدیترانه بی��رون امدیم!‬ ‫عبدالرزاق که کمی زودتر لباس پوشیده بود‪ ،‬رفته بود و چهار‬ ‫استکان قهوه گرفته و منتظرمان بود‪ .‬کم کم داشتم به عوض‬ ‫کردن عادت چای با قهوه جدی تر فکر م ی کردم‪.‬‬ ‫یک ی شان گفت‪ :‬انوقت از نوشته ما چیزی نم ی ماند و همه‬ ‫خندیدند‪ .‬گفتم‪ :‬من هم منظورم همین اس��ت‪ .‬انوقت تازه‬ ‫سر خط نوشتن داستان م ی شوید‪ .‬دیدم باورشان نم ی شود‪.‬‬ ‫مجبور شدم یک تکه کوچک از متن های خودم را بخوانم‪.‬‬ ‫با اینکه حسن علی ترجمه ش��نیداری م ی کرد ولی بچه ها‬ ‫فهمیدند م ی شود چیزی نوشت بدون ارایه های ادبی‪.‬‬ ‫یک مساله مهم دیگرشان این بود که شهدایشان در‬ ‫ هاله هایی از تقدس بودند و نم ی ش��د بهش��ان نزدیک شد‪.‬‬ ‫همان اتفاقی که یک دوره ادبیات ما را هم تحت تاثیر قرار‬ ‫داد‪ .‬کمی ب رایش��ان از تجربه های خودم��ان گفتم و اینکه‬ ‫تقدس بیش از حد باعث م ی شود نتوان از شهدا الگو ساخت‬ ‫و اینکه ش��هدا یک زمانی همین مردم بودند و ب رایش��ان از‬ ‫حر بن یزی��د ریاحی و زهیر بن قین و یک��ی‪ ،‬دو نفر دیگر در‬ ‫کربال مثال زدم ک��ه خیلی هم ادم های خ��وش کارنامه ای‬ ‫نبودند ولی خوش عاقبت شدند‪.‬‬ ‫کم کم س��ر درد دل خودشان هم باز ش��د و معلوم شد‬ ‫خیلی هم دوست ندارند این کار را بکنند‪ ،‬ولی جوگیر بوده اند‪،‬‬ ‫هستند یا شده اند‪ .‬به هرحال قرار ش��د این جو را منطق ی تر‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫جلسه اخر کالس‬ ‫جلس��ه اخرمان روز ش��نبه بود‪ .‬هر بحثی مانده بود را‬ ‫جمع و جور کردم‪ .‬قرار بود نیم س��اعت هم زودتر تمام کنیم‬ ‫تا اختتامیه بگیرند‪ .‬در این جلس��ه اقای علی ضاهر‪ ،‬رئیس‬ ‫موسسه رس��االت قرار بود حضور داش��ته باشد که به خاطر‬ ‫شهادت یکی از بستگانش در سوریه نتوانست بیاید‪.‬‬ ‫مسئول باشگاه های هنری شان امد و به همه بچه ها‬ ‫لوح و گواهی پای��ان دوره دادند و تقدیرنام��ه ای هم به من‬ ‫دادند و تندیس قش��نگی‪ .‬تندیس تک��ه ای از صخره های‬ ‫مارون ال راس بود به نشانه سرسختی مبارزان مقاومت‪.‬‬ ‫بچه های کالس امدند بعضی عکس یادگاری گرفتند‪.‬‬ ‫بعضی چند کلمه فارسی حفظ کرده بودند ب رای اینکه ذوقی‬ ‫به خرج داده باش��ند در خداحافظی و تش��کر‪ .‬ان خانمی که‬ ‫فارسی بلد بود و مسئول یا کارمند شبکه ای فیلم در لبنان‬ ‫بود کال فارس��ی صحبت کرد‪ ،‬گفت‪ :‬من دوبار این جلسه را‬ ‫درک کردم‪ ،‬یک بار فارس��ی و یک بار هم به کمک حسن‬ ‫علی‪ ،‬عربی! یکی دو نفرشان هم گفتند شما با اساتید کت‬ ‫شلواری و یقه سفید ای رانی فرق داشتید!‬ ‫وقتی از زی ر زمین ساختمان رساالت بیرون م ی امدیم‬ ‫انچه در فض�ای عمومی مردم ش�یعه در لبنان وجود داش�ت‪ ،‬بیش از انکه‬ ‫سیاسی باشد‪ ،‬مبتنی بر دفاع از حریم اهل بیت(ع) بود‪ .‬شعارشان هم این بود‬ ‫که «کلنا عباسک یا زینب»‪ .‬چند جایی هم اعالمیه ش�هادت انها را دیدم روی‬ ‫دیوارها‬ ‫‪61‬‬ ‫حس خوبی داشتم‪ .‬جلسه از انی که فکرش را م ی کردیم بهتر‬ ‫شد‪ .‬ما نگران اختالف زبان بودیم ولی با راه افتادن ع ربی من‬ ‫از میانه جلسات‪ ،‬دیگر سواالت شرکت کنندگان را م ی فهمیدم‬ ‫و سرعت انتقال مطلب بیشتر ش��ده بود‪ .‬انها هم با موضوع‬ ‫اشناتر شده بودند و صحب ت های من را سریع م ی گرفتند‪.‬‬ ‫زین حس��ن وق��ت خداحافظی گفت‪ :‬ف��ردا صبحانه‬ ‫نخوری��د‪ ،‬با هم م ی رویم س��مت جنوب صبحان��ه توی راه‬ ‫م ی خوریم‪ .‬تندیس و لوح تقدیر و یک کیسه کتاب هایشان‬ ‫را برداشتم و رفتم هتل‪.‬‬ ‫به سوی جنوب و موزه ملیتا‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫صبح زین حسن با عب دالرزاق امدند دنبالم رفتیم جنوب‪.‬‬ ‫سر راه هم یک استکان قهوه زدیم و از صیدا گذشتیم و فقط‬ ‫توقف کوتاهی کردیم به دیدن قلع ه ای باس��تانی مربوط به‬ ‫جنگ های صلیبی‪ .‬کمی بعد از صی��دا جایی که صاحبش‬ ‫با عبدالرزاق دوستی ‪ 30‬ساله داشتند‪ ،‬صبحانه خوردیم‪ .‬لحم‬ ‫بالعجین و غذایی دیگر‪ ،‬یک جور گوش��ت له شده که پخته‬ ‫نشده بود‪ .‬به صور رسیدیم که شهر نبیه بری بود و ترافیکش‬ ‫مثل ضاحیه‪ .‬از مرکز شهر که رد ش��دیم اثار ُمحرم را بر در و‬ ‫دیوار دیدیم‪ .‬زین ب رای مردم دست تکان م ی داد‪ .‬رفتیم سمت‬ ‫اقلیم التفاح تا موزه ملیتا را ببینی��م‪ .‬یک جور موزه جنگ‪ .‬از‬ ‫جاده ای کوهستانی باال م ی رفتیم و عب دالرزاق ب رایم از مناطق‬ ‫درگیری های س��ال ‪ 2000‬و قبل از ان م ی گفت‪ .‬سال ها قبل‬ ‫خودش در یکی از ای��ن جنگ ها مجروح ش��ده بود‪ .‬نزدیک‬ ‫ملیتا که شدیم احساس کردم منطقه ب رایم اشناست‪ .‬از زین‬ ‫پرسیدم‪ :‬اینجا روستای عین بوسوار نیست؟ زین و عب دالرزاق‬ ‫به هم نگاه کردند و از اینکه انجا را م ی ش��ناختم اب راز تعجب‬ ‫کردند‪ .‬بهشان گفتم در سفر قبلی بعد از دیدن مارون ال راس‬ ‫در این روستا ناهار خوردیم‪ ،‬ناهار که چه عرض کنم ناهار‪ -‬شام‬ ‫خوردیم و ان را به خاطر دارم چون باقر کرکی (که حاال در المنار‬ ‫است) راهنمای ان سفرمان گفته بود اهل همین روستاست‪.‬‬ ‫ملیتا درس��ت باالی عین بوس��وار بود‪ .‬روی یک بلندی که‬ ‫مشرف به روس��تای جرجوع هم بود‪ .‬عین بوسوار روستایی‬ ‫شیع ه نش��ین و جرجوع روستایی مسیح ی نش��ین بودند با‬ ‫فاصله ای ح��دود ‪ 3-4‬کیلومتر از هم‪ .‬س��ال ‪ 88‬که ما امده‬ ‫بودیم هنوز موزه ملیتا ساخته نشده بود‪ ،‬در واقع تمام نشده بود‪.‬‬ ‫حاال ولی جای دیدن ی ای شده و هر کس م ی رود لبنان حتما‬ ‫باید ان را ببیند‪ .‬ملیتا اس��م همان تپ ه ای است که بچه های‬ ‫حزب اهلل از روی ان با پایگاه های اس��رائیلی روی بلندی های‬ ‫اط راف م ی جنگیدن��د‪ .‬در واقع اس��رائیل روی کوه های بلند‬ ‫منطقه پایگاه درست کرده بود تا هم مجبور به جنگ شهری و‬ ‫چریکی نباشد هم از فراز ان بلندی ها مواظب تحرکات مبارزان‬ ‫باشد‪ .‬ملیتا پایی ن تر از پایگاه های اسرائیلی بود ولی به لطف‬ ‫مهالود بودن منطقه همیشه امن بود‪ .‬تنها‬ ‫جنگلی بودن و البته ‬ ‫راه حمله اسرائیل ی ها به ملیتا با هواپیما بود که ان هم به لطف‬ ‫سنگرهای مناسب و تونل های کنده شده در دل کوه ب رایشان‬ ‫کارگشا نبود‪ .‬انجا سنگر سی د عباس موسوی را دیدیم و تونل ها‬ ‫و موزه وسایل به جا مانده از اسرائیل ی ها و گرداب سقوط را که‬ ‫ی که اولش‬ ‫پر از تانک و ادوات از بین رفته اسرائیلی بود و فیلم ‬ ‫فارسی بود با زی رنویس ع ربی و اخرش ع ربی بود با زی رنویس‬ ‫فارسی‪ .‬تع دادی اسیر فلسطینی هم بودند که حاال بعد از ازادی‬ ‫امده بودند به دیدن این موزه‪ .‬ملیتا در جنگ احتمالی بعدی‬ ‫از اولین اهداف اسرائیل خواهد بود‪ .‬هوای خیلی خوبی بود‪.‬‬ ‫مردم ب رای تفریح و گشت و گذار م ی امدند‪ .‬خارج ی ها هم‪ .‬چند‬ ‫اروپایی و یکی‪ ،‬دو نفر از اسیای شرقی را دیدم که به زبان های‬ ‫فرانسه و انگلیسی راهنمایی م ی ش��دند‪ .‬راهنمای من هم‬ ‫جوانی بود که مدتی در قم زندگی کرده بود و هر چند زبانش در‬ ‫سین و شین شیرین م ی زد ولی به فارسی کامال مسلط بود‪.‬‬ ‫سیف اللهی‪ -‬کرمان‬ ‫عظیمی زاده‪ -‬یزد‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫مهنه تاریخی‬ ‫از منطقه نبطیه گذش��تیم و رود اس��تراتژیک لیتانی‬ ‫‪62‬‬ ‫که جنوب لبنان را به دو بخش تقس��یم م ی کند و اسرائیل‬ ‫ارزو دارد تا حاشی ه جنوبی لیتانی را در اختیار بگیرد تا عمق‬ ‫استراتژیکش با حزب اهلل حفظ ش��ود‪ .‬از لیتانی که رد شدیم‬ ‫زین توضیح داد اینجا یک مهنه (اس��یاب) است معروف به‬ ‫مهنه وادی الحجیر‪ .‬قدیم ترها مردم از بنت جبیل و نبطیه و‬ ‫روستاهای اط راف گندمشان را م ی اوردند انجا ب رای ارد کردن‪.‬‬ ‫در واقع این اسیاب ابی محلی در سر راه گذر چند مجموعه‬ ‫ابادی بوده و از همی��ن بابت جایی مهم‪ .‬زی��ن توضیح داد‬ ‫جلسات مبارزان مسلمان شیعه با عثمان ی ها و فرانسوی ها‬ ‫حدود ‪ 100‬سال پیش انجا برگزار م ی شده و یک محور این‬ ‫جلسات عالمه عبدالحسین ش��رف الدین بوده و مبارزانی‬ ‫چون ادهم خنجر و ص��ادق حمزه‪ .‬کنار اس��یاب خواهش‬ ‫کردم بایس��تیم‪ .‬زین گفت ملک این مهنه شخصی است و‬ ‫معموال بسته است‪ .‬وقتی رسیدیم اتفاقا باز بود‪ .‬کسی هم‬ ‫انجا بود که با خوش��رویی پذیرفت در ساختمان را باز کند تا‬ ‫داخل اس��یاب را هم ببینیم‪ .‬عکس عالمه ش��رف الدین و‬ ‫ادهم خنجر و صادق حمزه روی دیوار بود‪ .‬حتی تفنگ های‬ ‫شخصی ادهم خنجر و صادق حمزه از دیوار اویزان بود‪ .‬خود‬ ‫اسیاب هم دیدنی بود‪ .‬همه ابزارهای قدیم ی اش را حفظ کرده‬ ‫بودند‪ .‬زین از من خوشحال تر بود‪ .‬م ی گفت تو اولین ای ران ی ای‬ ‫هس��تی که داخل این مهنه را دیده ای‪ .‬خیلی حیف بود که‬ ‫این ملک شخصی باقی مانده و دیگران از دیدنش محروم‬ ‫هس��تند‪ .‬ضمن اینکه مکان تجمع اولین مبارزان ش��یعه‬ ‫ارزش تاریخی و معنوی هم داش��ت‪ .‬مخصوصا اگر یادمان‬ ‫باشد عالمه شرف الدین کس��ی بود که روح بزرگی و هویت‬ ‫را در شیعیان دمید و با اوردن امام موسی صدر به جانشینی‬ ‫خودش کار را تمام کرد‪.‬‬ ‫کسی که در مهنه کلیدها دس��تش بود از ما استقبال‬ ‫کرد و ب رایمان از درخت های ب��اغ نارنگی چید و احترام کرد‪.‬‬ ‫چند تا عکس گرفتم و راه افتادیم سمت مارون ال راس‪.‬‬ ‫قاضی مردمی‬ ‫در راه بنت جبیل از روستاهای جنوب که م ی گذشتیم‬ ‫عبدالرزاق و زین ب رای مردهای روستا دست تکان م ی دادند‪.‬‬ ‫زین گف��ت این یک رس��م اس��ت در جنوب که اس��مش‬ ‫«رم ی الس�لام» اس��ت‪ .‬معنی کلمه به کلمه اش م ی شود‪:‬‬ ‫پرتاب کردن سالم! همان دست تکان دادن به معنی سالم‪.‬‬ ‫حاال من هم هر که را م ی دیدم به رسم جنوب ی ها رم ی السالم‬ ‫م ی کردم و با لهجه عربی اهال و سهال م ی گفتم‪ .‬زین جایی‬ ‫دورتر را نشان داد و گفت انجا روستای پدری من است‪ .‬کمی‬ ‫بعد رسیدیم به خانه انها‪ .‬اسم روستایشان «صفد البطیغ»‬ ‫بود‪ .‬معنایش م ی شود هندوانه صفد‪ .‬ماجرای این اسم هم‬ ‫این است که سال ها قبل یک نفر از شهر صفد در فلسطین‬ ‫هندوانه اورده و با صدای بلند داد م ی زده‪ :‬هندوانه دارم بدو‬ ‫بدو هندوانه صفد‪ ،‬صفد البطیغ‪ ،‬خون��ه دار و بچه دار‪ ...‬و از‬ ‫ان به بعد اس��م روستا ش��ده صفد البطیغ‪ .‬پدر زین روحانی‬ ‫و قاضی بود‪ ،‬ولی وقتی وارد حیاط خانه ش��ان شدیم دیدم‬ ‫با لب��اس اصطالحا س��رهمی کارگ��ری دارد ب��رای طویله‬ ‫گاوهایشان برق م ی کشد‪ .‬زین به من گفت‪ :‬ب رای مردم مهم‬ ‫است که روحانی کار دیگری غیر از روحانی بودن هم داشته‬ ‫باشد و پدر من هم به کش��اورزی و دامداری عالقه دارد‪ .‬در‬ ‫خانه شان تنور هم داشتند که یعنی نان خودشان را م ی پزند و‬ ‫نم ی خرند و گون ی های خالی تلنبار شده که در فصل زیتون‬ ‫پر م ی کنند و م ی برند ب رای فروش‪ .‬با پدر زین و ب رادرهایش‬ ‫جلوی خانه شان نشستیم و چای خوردیم‪ .‬باالی خانه شان‬ ‫یک ژنراتور بادی کوچک بود که با وزش نسیم م ی چرخید‬ ‫و برق م ی داد‪ .‬از پدر زین راجع به اختالفات مردم پرسیدم و‬ ‫سخت ی های کار قضاوت‪ .‬توضیح داد قضاوت همیشه یک‬ ‫مدیح‪-‬بیرجند‬ ‫تمکین‬ ‫ایالمطرف ناراضی هرچند همه‬ ‫منصورپور‪-‬و یک‬ ‫طرف راضی دارد‬ ‫م ی کنند‪ .‬بوروکراس��ی قوه قضائیه ما را ندارند و خیلی زود‬ ‫حکم صادر م ی شود‪ .‬بیشترین امار اختالفات ب رای مسائل‬ ‫مالی است و بعد از ان اختالفات زن و شوهری که یک بخش‬ ‫این اختالفات ب رای تکنولوژی های جدید اس��ت و موبایل و‬ ‫اینترنت‪.‬‬ ‫پدر زین مجتهد بود و در لبنان درس خوانده بود‪ .‬قب ل تر‬ ‫در حلقه ایت اهلل سی د حسین فضل اهلل بود ولی در دیدار اخر‬ ‫به او گفته بود‪ :‬هذا فراغ بینی و بینک! نظ رات تاریخی عالمه‬ ‫فض��ل اهلل مخصوصا درب��اره حضرت فاطم��ه(س) به ویژه‬ ‫موضوع فدک باعث شد خیلی از شیعیان از او فاصله بگی رند‪.‬‬ ‫در صحب ت هایی که با پدر زین داش��تم یک حرفش‬ ‫ب رایم جالب ب��ود‪ .‬او م ی گفت وقتی م��ا حکم ی م ی دهیم‬ ‫کس��ی از طرف سی د حس��ن نصراهلل یا اف��راد نزدیک به او‬ ‫تماس نم ی گیرد که هوای کسی را داشته باشیم یا حکم را‬ ‫عوض کنیم و همین استقالل و ثبات در قضا ضامن حفظ‬ ‫وضعیت اجتماعی حزب اهلل است‪ .‬از پدر زین و ب رادرهایش‬ ‫خداحافظی کردی��م و زدیم به جاده ه��ای پ ر چاله جنوب به‬ ‫سمت مارون ال راس‪.‬‬ ‫باغ ایرانی‬ ‫مارون ال��راس جایی اس��ت در جنوب ش��رقی لبنان و‬ ‫چسبیده به مرز فلسطین اشغالی‪ .‬هر ای ران ی ای که م ی رود‬ ‫لبنان ب رای کاری مرتبط با حزب اهلل‪ ،‬حتما گذرش به مارون‬ ‫و حدیقه االی رانی��ه م ی افتد‪ .‬لبنان ی ها چیزی به اس��م پارک‬ ‫ندارند‪ .‬یعنی احتیاجی هم ندارند‪ .‬یا کنار دریا زندگی م ی کنند‬ ‫یا در کوه های پردرخ��ت و جنگلی‪ .‬به همین خاطر ش��اید‬ ‫این ب��اغ ای رانی که یک جور پارک اس��ت مث��ل پارک های‬ ‫ته ران‪ ،‬ب رایشان جذاب اس��ت‪ .‬در روزهای تعطیلی مثل ان‬ ‫روز که ما رفتیم لبالب از جمعیت اس��ت‪ .‬ت��وی االچی ق ها‬ ‫م ی نشینند و کباب درس��ت م ی کنند و خوشحال هستند‪.‬‬ ‫اردوهای مدرس��ه ای و دانش��گاهی و فامیلی انج��ا را پر از‬ ‫جوان ها و نوجوان ها م ی کند‪ .‬دفعه قبل که امدیم انجا پارک‬ ‫نیمه کاره بود و جمعیت هم کمتر‪ .‬از این پارک م ی شود عمق‬ ‫خاک اس��رائیل را دید و نام و پرچم ای ران کنار این مرز خیلی‬ ‫غرورافرین است‪ .‬گش��تی زدیم در پارکی که عکس شهید‬ ‫شاطری را در ورودی اش زده اند‪ ،‬شهیدی که زحمت ساخت‬ ‫پارک و بازسازی مناطق اسیب دیده لبنان در جنگ به عهده‬ ‫او بود و چند وقت قبل ترور شد‪ .‬خورشید داشت پشت کوه ها‬ ‫م ی رفت که کمی روی سیم بکس��ل های پارک راه رفتیم و‬ ‫با طناب های مخصوص از بلندی پایی��ن پریدیم و عکس‬ ‫گرفتیم و دیگر باید برم ی گشتیم‪.‬‬ ‫پایان‬ ‫وقتی رسیدیم جلوی هتل به زین گفتم‪« :‬هیچ دقت‬ ‫کردی تمام روز داشتیم حرف م ی زدیم؟ تو به عربی و من به‬ ‫فارس��ی و البته م ی فهمیدیم!» خندی��د و خداحافظی کرد‪.‬‬ ‫فردا صبح هم رفت��م داخل بیروت و مرکز ش��هرش‪ ،‬پایین‬ ‫صخره های روش��ه و کنار دریا‪ ،‬قنادی و پی راش��کی خوری‪،‬‬ ‫دانشگاه لبنان که در ایام تعطیالت پایان سال قمری بود و‬ ‫بعد جمع کردن وسایل و فرودگاه و پرواز‪ .‬در این سفر فرصت‬ ‫نش��د بروم بعلبک و جبیل و جونیه‪ .‬در عوض این فرصت‬ ‫پیش امد که با لبنان ی های بیش��تری رودررو صحبت کنم‬ ‫و بشناسم شان‪ .‬وقتی م ی رفتیم س��مت فرودگاه دیگر تمام‬ ‫ضاحیه پر شده بود از پرچم های س��یاه که روی بیشترشان‬ ‫شعار هیهات من الذله نقش بسته بود‪ .‬شب اول محرم بود و‬ ‫دوست م ی داشتم یک شب از حسینیه سی دالشهدای ضاحیه‬ ‫را درک کنم‪ .‬هواپیما بلند شد و عوض اینکه مستقیم برود‬ ‫سمت ای ران‪ ،‬رفت س��مت قبرس و بعد دور زد روی اسمان‬ ‫ترکیه و بعد ای ران‪ .‬هم��ه اش ب رای اینکه از روی س��وریه رد‬ ‫نشویم و تیر غیب نخوریم! و داخل هواپیما پر بود از بچه های‬ ‫سمنان‬ ‫زاهدان ی های‬ ‫حسینی‪-‬بچه مذهب‬ ‫شبیه هم بودند و شبیه‬ ‫شربتدار‪-‬که همه‬ ‫حزب اهلل‬ ‫خودمان‪ .‬وقتی هواپیما نشست تازه یادم افتاد هوای ته ران‬ ‫چقدر سرد است‪g .‬‬ 63 ‫فرهنگ‬ ‫مدیرانمرعوب‪،‬نوشابه های‬ ‫ان چنانیبازکردند‬ ‫گفت وگوی ص ریح «مثلث» با‬ ‫رئیس مرکز گسترش درباره‬ ‫«الله»‬ ‫مساله الله‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫رازگشایی از پنهان های پروژه «الله» ‬ ‫مثلث در گزارش ویژه بررسی می کند‬ ‫این روزها اگر در یک متن خبری از گل الله هم صحبت ش�ده باش�د یکی از ارجاعاتی که ذهن‬ ‫مخاطبان خود به خود به س�مت ان کش�یده می شود‪ ،‬پروژه س�ینمایی «الله» است که پیش از‬ ‫انکه ساختش تمام شود خیلی بیشتر از فیلم های یک سال سینمای ایران‪ ،‬به واسطه‬ ‫حواش�ی اش دیده ش�ده اس�ت‪ .‬پروژه ای که در حال حاضر برای مدیران جدید به‬ ‫موقعیتی تبدیل ش�ده اس�ت که نه راه پس دارند و نه راه پیش و ش�اید یک اتفاق‬ ‫عجیب انها را از این وضعیت نجات دهد‪.‬‬ ‫محمدصادق لواسانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪1‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫«الله» اس��ی نی ک نژاد ح��اال دیگر دارد ب��ه یکی از‬ ‫موضوعات فرسایش��ی س��ینمای ای ران تبدیل م ی ش��ود؛‬ ‫بحثی که خیل ی ها فکر م ی کنند از چند قدمی سازمان ملل‬ ‫و سفر احمدی نژاد به نیویورک در سال ‪ 88‬اغاز شد اما ماجرا‬ ‫ب رای قب ل تر از اینهاست و محمدرضا جعفری جلوه (معاون‬ ‫سینمایی دولت نهم) هم یک بار با تولی د ان در ای ران مخالفت‬ ‫کرده بود‪ .‬حاال فعال پرحاشی ه ترین پروژه سینمای ای ران تعلیق‬ ‫است و زمزمه های متفاوتی درباره ان شنیده م ی شود‪ .‬از سویی‬ ‫بحث تعطیلی فیلم مطرح است که کمترین هزینه اش دور‬ ‫ریختن ‪ 7 ،6‬میلیارد تومان بودجه ب ی زبان مملکت است و از‬ ‫سوی دیگر هم شنیده م ی شود که مرکز گسترش سینمای‬ ‫مس��تند و تجربی به دنبال یک سرمایه گذار ب رای شراکت با‬ ‫این باره برسید‪.‬‬ ‫ایا «الله صدیق» نماد زن ایرانی است؟‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫بعید اس��ت که دیگر کس��ی نداند نام پ��روژ ه «الله»‬ ‫برگرفته از داستان زندگی الله صدیق است که در مسابقات‬ ‫اتومبیلرانی قهرمان ی هایی را کس��ب کرده بود‪ .‬در کنار این‬ ‫نکته که مخالفان م ی گویند الله صدیق تراز زن مس��لمان‬ ‫فعال ای رانی نیست‪ ،‬ش��ایعاتی درباره تخلف وی در به دست‬ ‫اوردن یک��ی از قهرمان ی هایش هم مطرح ش��د؛ موضوعی‬ ‫که ابتدای بحث درب��اره جلوی دوربین ب��ردن پروژه خیلی‬ ‫پیگیری نش��د اما چندی قبل رضا پازندمهر‪ ،‬قهرمان چهار‬ ‫سال اخیر اتومبیلرانی کشور درباره ان گفته بود‪« :‬سال ‪86‬‬ ‫که الله صدیق در مسابقات‪ ،‬قهرمان و نامش مطرح شد‪ ،‬ما‬ ‫با همدیگر در کالس ‪ 1600‬س ی سی مسابقه م ی دادیم‪ .‬پس‬ ‫از ان مسابقه‪ ،‬همه ما نسبت به ماشین او اعتراض کردیم که‬ ‫ناظر مسابقه ماشین را بازدید کرد و گفت موتور ان ماشین‬ ‫‪ 2400‬س ی سی بود و ان قهرمانی از او پس گرفته شد‪».‬‬ ‫پای مشایی و احمدی نژاد در میان است؟‬ ‫اوست تا «الله» را به سرانجام برساند‪.‬‬ ‫با تمام این تفاسیر‪ ،‬شاید هنوز هم خیل ی ها هستند که‬ ‫ی پرحاشیه بوده اما نم ی دانند که‬ ‫تنها شنیده اند «الله» فیلم ‬ ‫از اول تا اخر پروژه چه بر سر ان امده است‪ .‬در این گزارش چند‬ ‫صفحه ای‪ ،‬سواالت و نکات مهم درباره «الله» و حواش ی اش‬ ‫را از ابتدا تا انتها بررس��ی و نظ رات و سخنان مختلف را کنار‬ ‫هم گذاش��ته ایم‪ .‬در ادامه نیز جواد ش��مقدری (رئیس وقت‬ ‫سازمان سینمایی) عالوه بر سیدمحمدمهدی طباطبای ی نژاد‬ ‫(مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مس��تند و تجربی) به‬ ‫بخشی از پرس��ش ها و حواش��ی مربوط به خودشان پاسخ‬ ‫م ی دهد ت��ا در پایان بتوانید خودتان ب��ه نتیجه ای کامل در‬ ‫‪64‬‬ ‫حاال بعد از هش��ت س��ال ریاس��ت جمهوری محمود‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬تقریبا همه م ی دانند که اگر او م ی خواست کاری‬ ‫را انجام دهد‪ ،‬کس��ی خیلی جلودارش نبود‪ .‬گویا به همین‬ ‫دلیل هم بوده که مخالفان تنها توانس��تند ساخت «الله»‬ ‫را کمی عقب بیندازند اما نهایتا راه ب��ه جایی نبردند و فیلم‬ ‫جلوی دوربین رفت‪.‬‬ ‫البته تاکنون خیلی شفاف درباره رابطه رئی س جمهور‬ ‫سابق با این پروژه صحبت نشده اس��ت اما شواهدی وجود‬ ‫دارد که نشان م ی دهد اس��فندیار رحیم مشایی‪ ،‬رئیس دفتر‬ ‫پرحاش��یه محمود احمدی نژاد به نوع��ی در ان پروژه دخیل‬ ‫بوده و دستور رئی س جمهور را ب رای ساخت این فیلم پیگیری‬ ‫م ی کرده است‪.‬‬ ‫یکی از این شواهد‪ ،‬س��خنانی است که جمال شورجه‬ ‫در این باره گفته است‪ .‬او که عضو شورای عالی سینما بود و‬ ‫یکی از نزدیک ترین سینماگران به جواد شمقدری محسوب‬ ‫م ی شد‪ ،‬ماجرای کلی د خوردن پروژه را این گونه شرح داد‪« :‬چند‬ ‫سال پیش که رئی س جمهوری به نیویورک سفر کرده بود‪ ،‬از‬ ‫نخبگان مقیم امریکا دعوت کردند تا دیداری با احمدی نژاد‬ ‫جنجالبرایهیچ!‬ ‫نخستینواکنشجوادشمقدری‬ ‫به حواشی روزافزون «الله»‬ ‫پیگیریمی کنیم‬ ‫گفت وگوی«مثلث»باعضو‬ ‫کمیسیونفرهنگیمجلس‬ ‫الله صدیق از نظر گروهی‬ ‫می توانست نماینده‬ ‫زنان توانمند ایرانی برای‬ ‫معرفی در عرصه های‬ ‫بین المللی باشد اما نه تنها‬ ‫نشد بلکه بعید به نظر‬ ‫می رسد در هیچ صورتی‬ ‫هم بشود‬ ‫اما احمدی نژاد و مش��ایی چرا باید از س��اخت «الله»‬ ‫حمایت کنند؟ این یکی از نکاتی است که بارها و بارها درباره‬ ‫این پروژه پرسیده ش��ده و هیچ گاه هم به ان پاسخ درستی‬ ‫داده نشد‪.‬‬ ‫باز هم جمال شورجه مطالبی را بیان م ی کند که برخی‪،‬‬ ‫ان را دالیلی ب��رای جلب نظر رئی س جمهور س��ابق عنوان‬ ‫م ی کنند‪« :‬نی ک نژاد به نوعی در این سفرها (سفر احمدی نژاد‬ ‫به نیویورک) نقش مدیر هنری برنامه های رئی س جمهوری‬ ‫را ایفا م ی کرد و میزگردهایی را که احمدی نژاد در ان حضور‬ ‫داش��ت به لحاظ دکور‪ ،‬نورپ��ردازی و فیلمب��رداری مدیریت‬ ‫م ی کرد و در نهایت ب��ه یکی از اعضای اصل��ی تیم همراه‬ ‫نی ک نژاد پس از همراهی با تی��م محمود احمدی نژاد‬ ‫در سفر به نیویورک در سال ‪ 88‬و ‪ ،89‬ب رای نخستین بار به‬ ‫عنوان داور به جشنواره فجر دعوت شد؛ دعوتی که موجی از‬ ‫انتقادات در میان رسانه ها را به پا کرد‪.‬‬ ‫پس از انکه انتقاد ها باال گرف��ت‪ ،‬نی ک نژاد در نامه ای‬ ‫عنوان کرد ک��ه «افرادی در تالش اند تا چه��ره ام را خ راب و‬ ‫مخدوش کنند و از من خواسته اند تا در این جشنواره شرکت‬ ‫نکنم و افرادی نیز قصد دارند با تجارب گذشته من بازی کنند‬ ‫فرهنگ‬ ‫رابطه «الله» با همکاری در سفر نیویورک‬ ‫سنگری که رسانه ها ان را تخریب کردند‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫در مرکز استق رار ایشان و تیم همراه شان داشته باشند‪ .‬در ان‬ ‫زمان از اسداهلل نی ک نژاد هم ب رای حضور در این جلسه دعوت‬ ‫شد‪ .‬در همین جلسه ب رای نخستی ن بار نی ک نژاد طرح «الله»‬ ‫را ب رای رئی س جمهوری خواند‪ .‬البته این کارگردان (نی ک نژاد)‬ ‫در ادامه عنوان کرد که این فیلم قرار بود با فیلمنامه اولیه با‬ ‫این شرط که خانم الله صدیق به اتفاق همسرش در امریکا‬ ‫پناهنده شود ساخته شود اما نی ک نژاد نپذیرفته و ادامه روند‬ ‫ساخت این پروژه را متوقف کرده است‪ .‬در نتیجه این مذاکرات‬ ‫نی ک نژاد موافقت ضمنی رئی س جمهوری مبن ی بر ساخت‬ ‫این فیلم را کسب کرد‪».‬‬ ‫علی مطهری‪ ،‬یکی از اعضای کمیس��یون فرهنگی‬ ‫مجلس و از مخالفان تولید «الله» هم در سخنانی به نقش‬ ‫رئی س جمهور و رئیس دفترش در این پروژه اشاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫ل اقای احمدی نژاد‬ ‫«تصمیم به ساخت فیلم الله ناشی از قو ‬ ‫به اقای نی ک نژاد در س��فر نیویورک است‪ .‬اقای مشایی نیز‬ ‫ی س��اخت این فیلم است و اقای حس��ینی‪ ،‬وزیر ارشاد‬ ‫حام ‬ ‫شخصا با ساخت این فیلم موافق نیست اما قدرت جلوگیری‬ ‫از ان را ندارد‪».‬‬ ‫در کنار همه اینها‪ ،‬وقتی شمقدری از سازمان سینمایی‬ ‫رفت‪ ،‬ح��رف و حدیث هایی درب��اره پرداخ��ت ‪ 350‬میلیون‬ ‫توم��ان از بودجه بنیاد فارابی به نی ک نژاد منتش��ر ش��د که‬ ‫حس��ن نجاریان (قائم مقام س��ابق فارابی) و محمدمهدی‬ ‫طباطبای ی ن��ژاد (مدیرعام��ل جدید مرکز گس��ترش) تاکید‬ ‫کردند که جواد ش��مقدری گفته بوده پ��س از پرداخت این‬ ‫پول از بودجه فارابی‪ ،‬ان را از دفتر رحیم مش��ایی م ی گیرد و‬ ‫باز م ی گرداند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد تبدیل شد‪».‬‬ ‫احمدی نژاد و مشایی چرا باید‬ ‫از ساخت «الله» حمایت کنند؟‬ ‫این یکی از نکاتی است که بارها‬ ‫و بارها درباره این پروژه پرسیده‬ ‫شده و هیچ گاه هم به ان پاسخ‬ ‫درستی داده نشد‬ ‫تا چهره جشنواره فیلم فجر را مخدوش نمایند‪».‬‬ ‫در هر صورت فشار رس��انه ها باعث شد که او از داوری‬ ‫جشنواره فجر انصراف دهد‪.‬‬ ‫استدالل موافقان پروژه چیست؟‬ ‫طیف موافقان س��اخت «الل��ه» که خیل��ی هم زیاد‬ ‫نیستند‪ ،‬م ی گویند تبلیغات منفی درباره ای ران در سال های‬ ‫اخیر افزایش چشمگیری پی دا کرده است‪ .‬رسانه ها م ی کوشند‬ ‫تا چهره ای ضد حقوق بش��ری از ای ران و ای رانی نشان دهند‬ ‫ی زن ای رانی‬ ‫و تالش خ��ود را به فعالیت و پوش��ش اس�لام ‬ ‫معطوف کرده اند‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫انها م ی گویند الله صدیق م ی تواند نمادی از زن ای رانی‬ ‫باش��د که نه تنها به فعالی ت های اجتماعی مش��غول است‪،‬‬ ‫بلکه در مسابقات ورزشی تقریبا لوکسی مانند اتومبیلرانی‬ ‫قهرمان شده است‪.‬‬ ‫ش��ورجه یک��ی از موافق��ان س��اخت «الل��ه» ان را‬ ‫«نشان دهنده دختر ای رانی» م ی دانست که «توانسته به عنوان‬ ‫یک قهرمان ای رانی در عرصه بی ن المللی خوش بدرخشد‪ ».‬او‬ ‫سوژه این فیلم را یک سوژه روز جهان شمول عنوان م ی کرد‬ ‫که م ی تواند بخش عمده ای از تبلیغات علیه ای ران مبن ی بر‬ ‫نبود تمدن و تجدد در زدگی شه رنشینی را خنثی کند‪.‬‬ ‫بیشترین اس��تدالل موافقان در خنث ی سازی تبلیغات‬ ‫ی دنیا درباره‬ ‫غربی است‪« .‬باور افکار عموم ‬ ‫زن ای رانی این اس��ت ک��ه او ازادی عمل و‬ ‫استقالل در فعالیت اجتماعی ندارد یا حتی‬ ‫اج��ازه رانندگی ندارد‪ .‬با ای��ن اوصاف گمان‬ ‫م ی کنم پروژه س��ینمایی «الله» م ی تواند‬ ‫پاسخی به تمام شبهات مطرح شده در این‬ ‫خصوص باش��د»؛ اینها جمالتی است که‬ ‫جمال ش��ورجه درباره این فیلم پرحاش��یه‬ ‫گفته است‪.‬‬ ‫از اشغالش م ی گوید‪ ،‬یکی از کارهای جذابی بود که مردم را‬ ‫به پای تلویزیون م ی نشاند‪ .‬باید گفت که من شاهد هستم‬ ‫چطور ش��هید اوینی مجذوب این کار ش��د و چه بسا بعدها‬ ‫الهام بخش کارهای وی در مجموعه روایت فتح شد‪ ».‬رئیس‬ ‫سازمان سینمایی که سعی کرده بود‪ ،‬نی ک نژاد را از مطالب‬ ‫مطرح شده مب را کند‪ ،‬پورنوسازی وی را اتهام دانست و درباره‬ ‫ان توضیح داد که اگرچه «اق��ای نی ک نژاد و کمپانی وی در‬ ‫ساخت بعضی پروژه ها که قطعا مورد تایید نیست‪ ،‬مشارکت‬ ‫داشته است‪ ،‬اما این مشارکت همچون قطع ه سازی است که‬ ‫قطع ه ای از یک اتومبیل را ساخته و تحویل کارخانه اصلی‬ ‫داده است‪ .‬از نظر حرفه ای‪ ،‬ما موقعی م ی توانیم یک فیلمساز‬ ‫انتقادات کیهان‬ ‫فرهنگ‬ ‫اگرچ��ه ش��اید بس��یاری‪ ،‬حس��ین‬ ‫ش��ریعتمداری و ج��واد ش��مقدری را در‬ ‫ی��ک طیف سیاس��ی‪ ،‬فرهنگ��ی و فکری‬ ‫دس��ته بندی م ی کردند‪ ،‬اما مدیر مس��ئول‬ ‫روزنام��ه کیهان با یادداش��ت تن��د و تیز و‬ ‫نیش��دارش درباره «الله»‪ ،‬خط پررنگی بی��ن خود و رئیس‬ ‫اصولگرای سازمان سینمایی کشید‪.‬‬ ‫او در این یادداشت‪ ،‬ابتدا سخنان شورجه در حمایت از‬ ‫این فیلم را ساده دالنه توصیف کرده و درباره ان نوشته بود‪:‬‬ ‫«س��اخت فیلم «الله» به کارگردانی واگذار شده که طی دو‬ ‫دهه اخیر در هالیوود به تهیه فیلم های مستهجن مشغول‬ ‫بوده است‪».‬‬ ‫البته ش��ریعتمداری به همین مقدار هم بسنده نکرد‬ ‫و در ادامه اورد‪« :‬از جمله س��ریال «خاط��رات کفش قرمز»‬ ‫که نی ک نژاد یکی از مدی ران تولی��د و تهی ه کنندگان ان بود؛‬ ‫مجموعه ای که هر قس��مت ان از چند بخ��ش اروتیک با‬ ‫محوریت خاط رات یک زن ساخته شد‪.‬‬ ‫س��ریالی که در نمایش برهنگی هی��چ منعی ب رای‬ ‫خود قائل نیس��ت‪ .‬این س��ریال در پنج فصل (در سال های‬ ‫‪ 1992‬تا ‪ )1999‬تولید ش��د‪ .‬یکی از کارگردانان این س��ریال‪،‬‬ ‫پورنوس��از معروف‪ ،‬زلمان کینگ بود که با فیلم هایی مملو‬ ‫از صحنه های اروتیک چون «ارکیده وحشی» و «انحرافات‬ ‫زنانه» شهرت دارد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫را در هالیوود پورنو ساز بنامیم که وی در جایگاه کارگردان‪،‬‬ ‫تهی ه کننده‪ ،‬بازیگر یا فیلمنامه نویس چنین حضوری در کار‬ ‫داشته باش��د و اال یکی از صدها عامل به جز سه رکن مهم‬ ‫یک پروژه سریال یا سینما را به عنوان سازنده ان اثر قلمداد‬ ‫نم ی کنند‪ ».‬اما اینها تنها استدالل های شمقدری در این باره‬ ‫نبود‪ .‬او در بخش��ی از نامه اش نی ک نژاد را فردی «معتقد به‬ ‫ی و عاش��ق وطن و اسالم» دانست که‬ ‫نظام و انقالب اسالم ‬ ‫به رغم حضور بیس ت و پنچ س��اله اش در هالیوود هی چ گاه با‬ ‫جریانات ضد انقالب خارج نشین همراهی نداشته و در ساخت‬ ‫فیلم ی علیه ای ران مشارکت نداشته است‪« .‬ساخت مسجد‬ ‫‪66‬‬ ‫مجلس‪ ،‬سرسخت ترین مخالفی که نرم شد‬ ‫عالوه ب��ر رس��انه ها‪ ،‬م ی توان کمیس��یون فرهنگی‬ ‫ی را مهمترین مخالف پروژه «الله»‬ ‫مجل س شورای اس�لام ‬ ‫دانست‪ .‬در میان اعضای این کمیس��یون‪ ،‬علی مطهری و‬ ‫بیژن نوباوه بیش��ترین مخالفت ها را از خود نشان م ی دادند‬ ‫و حتی کار را به تهدید وزیر ارش��اد ب رای س��وال کردن از وی‬ ‫در مجلس هم رساندند‪ .‬ان موقع‪ ،‬علی مطهری تاکید کرد‬ ‫که «س��ابقه غیرقانونی کارگ��ردان و محتوای‬ ‫سطحی این پروژه به هیچ وجه دلیلی موجهه‬ ‫ب رای ادامه و س��اخت «الله» نیس��ت چرا که‬ ‫ق سازنده پروژه‬ ‫ساخت فیلم های مبتذل از سواب ‬ ‫الله بوده و محت��وای ان نی��ز ارزش پیگیری‬ ‫ندارد‪».‬‬ ‫مطه��ری ع�لاوه ب��ر ای��ن‪،‬‬ ‫سیدمحمدحس��ینی‪ ،‬وزی��ر وق��ت فرهنگ و‬ ‫ارشاد اس�لام ی را نیز یکی از مخالفان «الله»‬ ‫دانست که قدرت جلوگیری از ساخت این فیلم‬ ‫با فیلمنامه ای با «گرایش فمنیس��تی و تفکر‬ ‫تقابل زن و مرد» را ندارد‪.‬‬ ‫پ��س از مخالفت ه��ای اولی��ه بعضی از‬ ‫نمایندگان مجلس با «الل��ه»‪ ،‬عده ای معتقد‬ ‫بودند کمیس��یون فرهنگی نه تنها نم ی تواند‬ ‫در ساخته شدن یا نش��دن فیلم ی دخالت کند‪،‬‬ ‫بلکه قانونا نیز چنین حقی ندارد اما بیژن نوباوه اب پاکی را‬ ‫روی دست همه ریخت و پای اختیارات قانونی را وسط کشید‬ ‫و گفت که نماین��دگان در خانه ملت به عن��وان یک مرجع‬ ‫قانونگذار م ی توانند «از مسیر قانونی و اختیاراتی» که دارند‬ ‫موضوع را پیگیری کنند‪ .‬در واقع او با این سخنانش‪ ،‬به نوعی‬ ‫بحث سوال یا استیضاح وزیر ارش��اد را وسط کشید تا شاید‬ ‫دولت ی ها از «الله» دست بکشند؛ اتفاقی که نه تنها نیفتاد‪،‬‬ ‫بلکه گفته م ی شود مجلسیان مخالف به بازنویسی فیلمنامه‬ ‫راضی شدند و عقب نشستند‪.‬‬ ‫بازنویسی فیلمنامه توسط معاون شمقدری‬ ‫چندی بعد‪ ،‬شمقدری بازنویس��ی فیلمنامه این پروژه‬ ‫پرحاشیه را به «دکتر جلیل عرفان منش» سپرد که ان موقع‬ ‫مشاورش بود‪.‬‬ ‫عرفان منش که سابقه نگارش فیلمنامه های مختلفی‬ ‫را در کارنامه داش��ت‪ ،‬کار بازنویس��ی «الل��ه» را اغاز کرد تا‬ ‫نگران ی های کمیسیون فرهنگی را در فیلمنامه برطرف کند‪.‬‬ ‫او که با تش��کیل س��ازمان س��ینمایی ب رای مدیریت‬ ‫معاونت اثار حکم گرفت‪« ،‬اصالحات و تغیی رات راهبردی»‬ ‫مدنظر کمیس��یون فرهنگی مجلس را در محتوا و ساختار‬ ‫اعم��ال و با نظ��ر اس��ی نی ک ن��ژاد ان را بازنویس��ی کرد؛‬ ‫بازنویس ی ای که علیرضا سب ط احمدی ‪ -‬تهی ه کننده نخست‬ ‫فیلم ‪ -‬درباره ان م ی گوید بخش هایی را بهتر و بخش هایی‬ ‫را بدتر کرده است!‬ ‫شمقدری و پاسخ تند و تیزش به کیهان‬ ‫پس از یادداش��ت شریعتمداری‪ ،‬جواد ش��مقدری وارد‬ ‫میدان شد و جوابی ه ای تند و تیزتر به دفتر کیهان فرستاد‪.‬‬ ‫رئیس سابق س��ازمان س��ینمایی در تندترین بخش‬ ‫نام��ه اش خطاب ب��ه مدیرمس��ئول کیهان نوش��ت‪« :‬دعا‬ ‫م ی کنم هی چ وقت مدیریت فرهنگی کش��ور در دست شما‬ ‫و همفکران تان نیفتد که دیگر ب رای اس�لام عزیز دش��منی‬ ‫الزم نیس��ت و نگاه تند و خش��ن و ب ی رحمانه ش��ما ب رای‬ ‫روی گرداندن احاد مردم از اسالم کافی است‪».‬‬ ‫شمقدری ب رای دلیل انتقادش به شریعتمداری‪ ،‬به سابقه‬ ‫فیلمس��ازی نی ک نژاد در اوایل انقالب اش��اره کرد و شهید‬ ‫اوینی را مجذوب کاره��ای این کارگردان دانس��ت‪« :‬اقای‬ ‫نی ک نژاد قبل از سفر به هالیوود‪ ،‬کارنامه کاری خوبی دارد‪.‬‬ ‫فیلم مستند خاط رات صمد که با لهجه شیرین اذری اش از‬ ‫مقاومت رزمندگان و مردم خرمشهر در واپسین روزهای قبل‬ ‫و قبرستان اختصاصی با امور شرعی اسالم ب رای ای رانیان در‬ ‫ل س انجلس» هم یکی دیگر از ان دالیلی بود که شمقدری‬ ‫درباره کار با نیک نژاد گفته بود‪.‬‬ ‫اس�ی نی ک ن�ژاد انق�در‬ ‫که با حاش�ی ه های الله چهره‬ ‫شد‪ ،‬با کارنامه فیلمسازی اش‬ ‫نم ی توانست مطرح شود‬ ‫ایا نیک نژاد واقعا فیلم غیراخالقی ساخته؟‬ ‫در اینکه بخش وسیعی از انتقادات رسانه های اصولگرا‬ ‫مستقیما اس��ی نی ک نژاد را هدف گرفته بود‪ ،‬شکی نیست‪،‬‬ ‫اما چرا؟‬ ‫نی ک نژاد که در دهه ش��صت به امریکا مهاجرت کرد‬ ‫و وارد هالیوود ش��د‪ ،‬در س��اخت فیلم های مختلف و زیادی‬ ‫همکاری داشته است‪ .‬در میان اثاری که او در انها همکاری‬ ‫داشته م ی توان به بخش هایی از سریال اروتیک «خاط رات‬ ‫کفش قرمز» اش��اره کرد که پ��ر از صحنه های جنس��ی و‬ ‫مخصوص بزرگساالن است‪ .‬این سریال‪ ،‬بین سال های ‪١٩٩٢‬‬ ‫تا ‪ ١٩٩٩‬از کان��ال تلویزیونی «ش��وتایم» در ایاالت متحده‬ ‫پخش ش��د و ب ر اس��اس اطالعات ارائ ه داده ش��ده در سایت‬ ‫معتب��ر ‪ ،IMDB‬نی ک نژاد تهی ه کنندگ��ی اجرایی تعدادی‬ ‫از قسمت های ان را بر عهده داش��ت‪.‬در کنار این سریال‪ ،‬او‬ ‫همکاری هایی در ساخت مجموعه های تلویزیونی دیگری‬ ‫را نیز در کارنامه دارد که به هیچ وجه نم ی توان انها را توجیه‬ ‫و قبول کرد که یک مس��لمان معتقد در ساخت شان نقش‬ ‫داشته است‪ .‬البته نی ک نژاد بارها تاکید کرده است ان طور که‬ ‫م ی گویند او نقش مستقیمی در ساخته شدن این اثار نداشته‬ ‫و حتی خودش هم انها را ندیده است‪.‬‬ ‫چرا بنیاد فارابی زیر بار حمایت نرفت؟‬ ‫حاشیه ها باال می گیرد‬ ‫وقت��ی تی��م مدیری��ت س��ینمایی تغیی��ر ک��رد و‬ ‫سیدمحمدمهدی طباطبای ی نژاد به مرکز گسترش سینمای‬ ‫مس��تند و تجربی رفت‪ ،‬خیل ی ها منتظر بودن��د ببینند او با‬ ‫می راث میلیاردی ش��فیع اقامحمدیان چ��ه م ی کند‪ .‬او یک‬ ‫ماه پ��س از ورودش به مرکز گس��ترش‪ ،‬زیرپ��ای «الله» و‬ ‫دس��ت اندرکارانش را یک جا خالی و مطالبی را با رس��انه ها‬ ‫ن تا هفته ها ادامه داشت‪.‬‬ ‫مطرح کرد که حواشی ا ‬ ‫بودجه مرکز گسترش برای «الله» و غیره‬ ‫اولین اعتراض طباطبای ی نژاد این بود که چرا مدیر قبل‬ ‫پ��س از سپری ش��دن چندم��اه‬ ‫از پی ش تولید «الل��ه»‪ ،‬ش��ایعاتی درباره‬ ‫استعفای علیرضا سب ط احمدی و تیمش‬ ‫منتشر ش��د‪ .‬ان موقع س��ب ط احمدی به‬ ‫عنوان تهی ه کننده سابق پروژه تنها به تایید‬ ‫این شایعات بسنده کرد و چیز بیشتری به رسانه ها نگفت اما‬ ‫‪ 19‬ماه بعد‪ ،‬تاکید کرد که نی ک نژاد م ی خواسته خود عالوه بر‬ ‫کارگردانی‪ ،‬تهی ه کنندگی را نیز برعهده داشته باشد‪ .‬عالوه بر‬ ‫این‪ ،‬سب ط احمدی اوردن بازیگر و سرمایه گذار خارجی ب رای‬ ‫پروژه ای که نی ک نژاد قول فراهم ک��ردن ان را داده بود را نیز‬ ‫تنها یک «ادعا» دانسته بود‪.‬‬ ‫این سخنان تهی ه کننده نخست «الله» با واکنش شدید‬ ‫نی ک نژادروبه رو شد و او سخنان کسانی که پس از یک سال‬ ‫و نیم از «اخ راج»شان شروع به صحبت م ی کنند را ب ی اهمیت‬ ‫دانست‪ .‬البته موضوع فقط استعفای تهی ه کننده پروژه نبود‪،‬‬ ‫چون بخش��ی از عوامل حرفه ای تولید مانند تورج اصالنی‬ ‫(مدیر فیلمبرداری) هم ترجیح دادند دیگر همکاری خود را با‬ ‫کارگردان هالیوود رفته «الله» ادامه ندهند‪ .‬انها معتقد بودند‬ ‫او تجربه عملی الزم ب رای کارگردانی چنین پروژه ای را ندارد؛‬ ‫موضوعی که محمدمهدی طباطبای ی نژاد هم به ان اش��اره‬ ‫کرده و م ی گوید نی ک نژاد حتی چند دقیقه تجربه کارگردانی‬ ‫یک فیلم سینمایی را هم ندارد‪.‬‬ ‫دلیل قرارداد معتبر نیست‪».‬‬ ‫موضوع وقتی جالب تر ش��د که طباطبای ی ن��ژاد پا را‬ ‫فراتر گذاش��ت و تاکید ک��رد که نی ک نژاد‬ ‫پس از هزین��ه ‪ 6-7‬میلی��ارد تومان پول‬ ‫ب ی زبان م ی گوید‪« :‬شما بنایی را در زمین‬ ‫دیگری ساخته اید‪ .‬فکر م ی کنید با این بنا‬ ‫چه باید کرد؟»‬ ‫این س��خنان مدیر مرکز گس��ترش‬ ‫س��ینمای مس��تند و تجربی‪ ،‬با واکنش‬ ‫نی ک نژاد روبه رو ش��د و وی تاکید کرد که‬ ‫جمله اول را کامال به شوخی گفته و جمله‬ ‫دوم را هم طباطبای ی نژاد بد متوجه ش��ده‬ ‫است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫چرا تهیه کنن�ده اول پروژه کنار‬ ‫کشید؟‬ ‫نیک نژاد که در دهه ‪60‬‬ ‫به امریکا مهاجرت کرد‬ ‫و وارد هالیوود شد‪ ،‬در‬ ‫ساخت فیلم های مختلف‬ ‫و زیادی همکاری داشته‬ ‫است‪ .‬در میان اثاری که‬ ‫او در انها همکاری داشته‬ ‫می توان به بخش هایی‬ ‫از یک سریال اروتیک‬ ‫اشاره کرد‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫ساخت «الله» زمانی حالت عملیاتی به خود گرفت که‬ ‫شایعات مربوط به سپرده شدن ان به مرکز گسترش سینمای‬ ‫«مستند» و «تجربی» تایید شد‪ .‬البته قبل از این شایعات‪،‬‬ ‫شنیده شده بود که مدی ران فارابی در موضوع ساخت این فیلم‬ ‫با شمقدری اختالف دارند و کار حتی به تهدید به استعفا هم‬ ‫کشیده شده است؛ موضوعی که هی چ وقت تایید نشد‪.‬‬ ‫وقتی شایعات مربوط به عملیاتی شدن «الله» تایید‬ ‫شد‪ ،‬مستندس��ازان ناراضی‪ ،‬ناراض ی تر ش��دند و حاال دیگر‬ ‫مصداقی هم ب رای نارضایتی خود داشتند؛ چه چیز در پروژه‬ ‫‪ 10‬میلیارد تومانی الله‪« ،‬تجربی» است؟‬ ‫س��یدمحمدمهدی طباطبای ی نژاد (مدیرعامل جدید‬ ‫مرکز گس��ترش) عدم س��اخت «الله» در فارابی را «زی ر بار‬ ‫نرفتن» مدی ران ان عنوان کرده است‪.‬‬ ‫موضوع وقتی روشن تر ش��د که وی تاکید کرد حسن‬ ‫نجاریان (قائم مقام بنی��اد فارابی) ب رای او‬ ‫تعریف کرده که «شمقدری به فارابی گفته‬ ‫بود یک میلیارد پول را از فارابی به حساب‬ ‫کارگردان واریز کنند ت��ا دو روز بعد ان را از‬ ‫دفتر اقای مشایی بگیرد اما فارابی قبول‬ ‫نکرد‪ .‬نهایتا ‪ 350‬میلیون تومان را با برخورد‬ ‫جدی اقای شمقدری بنیادفارابی به اقای‬ ‫نی ک نژاد پرداخت م ی کند‪ .‬اسناد چک این‬ ‫پرداخت هم وجود دارد‪».‬‬ ‫البته طبق اطالعات سایت مرجع ویک ی پدیا‪ ،‬نی ک نژاد‬ ‫اپیزودهایی از چندین س��ریال امریکایی را در ش��بکه های‬ ‫‪ ABC، PBS، NBC‬و‪ ...‬کارگردان��ی ک��رده ام��ا فعالیت‬ ‫ی استودیو «ترایمف» ب رای‬ ‫ی او در سینما به قائم مقام ‬ ‫حرفه ا ‬ ‫اداره فعالی ت های پس از تولید و فعالیت در چند بخش پس‬ ‫از تولید در چند ش��رکت دیگر محدود م ی شده است که در‬ ‫میان انها بعضی از فیلم های مورد نظر مخالفانش هم دیده‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫احتماال جالب ترین نکته ای که تا حاال درباره نی ک نژاد‬ ‫مطرح شده‪ ،‬جمله ای است که یکی از خبرنگاران به نقل از‬ ‫صفحه فی س بوک یکی از فیلمسازان مطرح در سایت خود‬ ‫نقل کرده است‪« :‬اقای ش��مقدری ب رای اسکار «جدایی نادر‬ ‫از سیمین» اصغر فرهادی از طریق اسی نی ک نژاد الب ی های‬ ‫کرده است»‪( .‬نقل به مضمون)‪ .‬البته احتماال این یک مورد‬ ‫خیلی از سوی اهالی سینما جدی گرفته نشده است‪.‬‬ ‫پرداخ�ت علی الحس�اب ‪350‬‬ ‫هزار دالر‬ ‫از او در سال ‪ ،91‬حدود ‪ 90‬درصد از بودجه اش را در پروژه های‬ ‫«الله»‪« ،‬شهابی از جنس نور» و«رنج و سرمستی» هزینه‬ ‫کرده است؟‬ ‫مدیر جدید مرکز گس��ترش‪ ،‬بودجه مرکز گسترش را‬ ‫‪ 12‬میلیارد تومان و هزینه این سه پروژه را در یک سال گذشته‬ ‫‪ 10‬میلیارد و ‪ 500‬میلیون تومان عنوان کرده بود‪ .‬این اظهارات‬ ‫با واکنش شفیع اقامحمدیان‪ ،‬جواد شمقدری و سیدمحمد‬ ‫حسینی روبه رو شد و انها تاکید کردند که بودجه فیلمی مانند‬ ‫«الله» از «جایی» خارج از وزارت ارشاد تامین شده است‪.‬‬ ‫امضای قرارداد «الله» با دست چپ‬ ‫شاید حیرت انگیزترین بحثی که درباره «الله» مطرح‬ ‫دست چپ بود‪ .‬مدیرعامل مرکز‬ ‫شد‪ ،‬قضیه امضای قرارداد با ِ‬ ‫گسترش در افشاگری هایش درباره این پروژه‪ ،‬تاکید کرده در‬ ‫جلس��ه ای با حضور پروانه پرتو‪ ،‬اس��ی نی ک نژاد در پاسخ به‬ ‫اینکه با مرکز گسترش قرارداد رسمی دارد‪ ،‬گفته است‪« :‬من‬ ‫این قرارداد را قبول ندارم و با دست چپ امضاء کردم به همین‬ ‫بحث پرداخ��ت ‪ 350‬ه��زار دالر به‬ ‫کارگردان «الله» را نخستین بار علیرضا‬ ‫سب ط احمدی رس��انه ای کرد‪ .‬او گفت که‬ ‫بنیاد سینمایی فارابی با دستور مستقیم شمقدری مجبور به‬ ‫پرداخت ‪ 350‬میلیون تومان (با دالر هزار تومانی) به صورت‬ ‫عل ی الحساب به نی ک نژاد شده است؛ رقمی که ابتدا قرار بوده‬ ‫یک میلیارد تومان باش��د‪ ،‬اما با مقاوم��ت مدی ران فارابی به‬ ‫‪ 350‬میلیون تومان کاهش یافته است‪ .‬تهی ه کننده نخست‬ ‫پروژه همچنین روایت جالبی از نحوه هزینه کرد این رقم از‬ ‫قول نی ک نژاد نقل کرده است‪« :‬یک روز امدند گفتند که این‬ ‫‪ 350‬هزار دالر را دولت کانادا بلوکه کرده است! من هم پاسخ‬ ‫دادم خیلی خوب اس��ت‪ .‬اگر س��ند و کاغذی از بلوکه شدن‬ ‫پول بیاوری��د‪ ،‬م ی توانیم ادعا کنیم دولت کان��ادا که ادعای‬ ‫حقوق بش��ر و‪ ...‬دارد‪ ،‬اکنون بودجه یک پروژه فرهنگی را‬ ‫بلوکه کرده است اما ایش��ان دو روز بعد که گفت‪ :‬نه! پول‬ ‫بلوکه نشده اس��ت‪ ،‬بلکه من با ان حقوق منشی و عواملم‬ ‫را در شرکتی که در کانادا و امریکا ب رای پروژه کار کرده اند‪،‬‬ ‫داده ام‪».‬‬ ‫نی ک نژاد این س��خنان همکار س��ابقش را به شدت‬ ‫رد کرد و گفت ک��ه از وی به دلیل این اظهارات ش��کایت‬ ‫‪67‬‬ ‫م ی کند‪ .‬او همچنین با حضور در برنامه هفت‪ ،‬مدعی شد‬ ‫که این رقم در قالب پی ش قراردادی رسمی با بنیاد فارابی‬ ‫به وی داده شده است؛ اظهاراتی که به سرعت توسط حسن‬ ‫نجاریان (قائم مقام سابق فارابی) رد شد و او «اجبار» را دلیل‬ ‫پرداخت ‪ 350‬میلیون تومان به نی ک نژاد دانس��ت و پی ش ‬ ‫قرارداد مدنظرش را نیز توافقنامه ای برای درس��ت کردن‬ ‫ش��کل اداری این پرداخت عنوان کرد‪.‬‬ ‫راب�رتدنی�رومی ای�د؟نمی ای�د؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫از اغ��از زمزمه های تولید پروژه «الل��ه»‪ ،‬بحث هایی‬ ‫درباره حضور بازیگ��ران خارجی در این فیلم مطرح ش��د‪،‬‬ ‫اما نهایتا ش��اخ ص ترین بازیگر خارجی که به «الله» امد‬ ‫یک بازیگر ترک بود‪.‬نکته جال��ب توجه درباره حضور یک‬ ‫بازیگر خارجی ط راز اول‪ ،‬این بود که س��ب ط احمدی پس از‬ ‫‪ 19‬ماه س��کوت درباره «الله» مدعی ش��د که نی ک نژاد به‬ ‫انها اعالم کرده بود که با مدی��ر برنامه های رابرت دنیرو به‬ ‫توافق رسیده و او رقم دس��تمزدش را دو میلیون دالر اعالم‬ ‫کرده است‪ ،‬اما نهایتا هیچ اتفاقی نیفتاد و این ادعا تو خالی‬ ‫از اب درامد‪.‬‬ ‫نی ک نژاد هم در برنامه تلویزیونی ب رای اینکه نش��ان‬ ‫دهد واقعا با مدیر برنامه های دنیرو مذاکره کرده است‪ ،‬متن‬ ‫ایمیلی را جل��وی دوربین گرفت و درب��اره ان گفت‪« :‬من‬ ‫گفتم ارتباطاتی ب رای گرفتن بازیگر خارجی داشتم تا ب رای‬ ‫نقش مربی الله صدیق بازیگری هالیوودی داش��ته باشم‪.‬‬ ‫همان موقع ما با مدیر برنامه راب��رت دنیرو تماس گرفتیم‬ ‫که گفتند موافقت خود را اع�لام کرده اند و دو میلیون دالر‬ ‫ب رای ‪ 24‬روز خواسته اند و نیمی از ان را در ابتدا و نیم دیگر‬ ‫ان را در پایان پروژه م ی گیرند‪ ».‬این س��خنان نی ک نژاد در‬ ‫گفت وگوی «مثلث» با محمدمهدی طباطبای ی نژاد به نوع‬ ‫دیگری شرح داده ش��د که م ی توانید ان را در صفحه های‬ ‫دیگر این پرونده بخوانید‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫تحریم ش�دیم‪ ،‬بازیگر و س�رمایه گذار نیامد‬ ‫در حالی که از ابتدای بحث تولید فیلم‪ ،‬اسی نی ک نژاد‬ ‫و ش��فی ع اقامحمدیان بر حض��ور یک��ی‪ ،‬دو بازیگر چهره‬ ‫خارجی جلوی دوربین «الله» تاکید ک��رده بودند‪ ،‬اما این‬ ‫اتف��اق نیفتاد‪ .‬نهایتا نی ک نژاد اواس��ط فیلمب��رداری فیلم‬ ‫پرحاشی ه اش در پاس��خ به پرسش��ی در این باره‪« ،‬شرایط‬ ‫ش��دید تحریم ای ران»‪« ،‬در نظر نگرفت��ن بودجه ب رای این‬ ‫کار» و «ع��دم برنامه ریزی ب رای حض��ور بازیگر خارجی در‬ ‫پروژه» را دلیل خلف وعده مس��ئوالن پروژه دانس��ت؛ این‬ ‫درحالی اس��ت که اوال ای ران سال هاست در شرایط تحریم‬ ‫قرار دارد‪ ،‬ثانیا شیب صعودی تحریم ها از ابتدای دولت دهم‬ ‫کامال مشخص بود و ثالثا هم اینکه طبیعتا وقتی مدیر یک‬ ‫موسسه دولتی به عنوان مجری طرح یک پروژه‪ ،‬وعده ای‬ ‫درباره ان م ی دهد‪ ،‬اصوال باید قبال درباره شرایط عملیاتی‬ ‫کردنش فکر‪ ،‬برنامه ریزی و تامین بودجه کرده باشد‪ .‬حال‬ ‫چه ش��د که بازیگر خارجی به «الله» نیامد‪ ،‬احتماال از ان‬ ‫بحث هایی اس��ت که در اینده دلیل واقع ی ان رس��انه ای‬ ‫م ی شود‪.‬در کنار مباحث مربوط به استفاده از بازیگر خارجی‬ ‫در پ��روژه‪ ،‬از ابتدا بحث س��رمایه گذاری خارجی در «الله»‬ ‫مطرح م ی ش��د که در نهایت این موضوع هم به سرنوشت‬ ‫یکی از حاش�ی ه های عجیب پ�روژه الله پرداخت‬ ‫تنخواه ‪ 350‬هزار دالری اس�ت که کارگردان م ی گوید‬ ‫صرف منشی و کارپرداز کانادایی شده است‬ ‫‪68‬‬ ‫موضوع ذکر شده در باال گرفتار شد‪.‬‬ ‫بعضی از مس��ئوالن پروژه در این باره تاکید دارند که‬ ‫اسی نی ک نژاد متعهد به اوردن س��رمایه گذار خارجی بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬ضمن انکه ب ر اس��اس مس��تندات مرکز گسترش‪،‬‬ ‫جواد ش��مقدری و ش��فیع اقامحمدیان مدتی پیگیر سهم‬ ‫سرمایه گذاری متعهد شده از سوی نی ک نژاد بوده و تحقق‬ ‫ان را پیگی��ری م ی کردند‪ .‬در نهایت‪ ،‬ای��ن موضوع هم به‬ ‫نتیجه ای نرسید و «الله» با س��رمایه گذاری غیرمستقیم‬ ‫مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی وارد مرحله تولید‬ ‫ش��د‪ .‬حال اینکه چرا مس��ئوالن مربوطه پس از عملیاتی‬ ‫نش��دن تعهدات س��رمایه گذاری و حضور بازیگ��ر‪ ،‬باز هم‬ ‫بر ساخت پروژه توس��ط نی ک نژاد اصرار داشتند‪ ،‬خود جای‬ ‫بحث است‪.‬‬ ‫دس�تمزد ‪ 90‬میلیون تومانی نیکی کریمی‬ ‫وقتی افشاگری ها درباره «الله» باال گرفته بود‪ ،‬یکی‬ ‫از روزنامه ها از دس��تمزد ‪ 90‬تا ‪ 100‬میلیون تومانی نیکی‬ ‫کریمی در این پروژه خبر داد‪ .‬درباره این دس��تمزد‪ ،‬چیزی‬ ‫که ب رای همه بس��یار متعجب کننده به نظر م ی رسید این‬ ‫بود که به گفته برخی از عوامل فیلم‪ ،‬بازی نیکی کریمی‬ ‫ در «الله» تنها سه س��کانس به طول یک و نیم یا دو روز‬ ‫بوده است!‬ ‫پس از اغ��از تولید فیلم‪ ،‬بس��یاری منتظ��ر بودند تا‬ ‫ترکیب بازیگ��ران بی ن المللی فیلم ی را مش��اهده کنند که‬ ‫هفت میلیارد تومان ب رای ان هزینه شده است‪ .‬نتیجه کمی‬ ‫ ناامیدکننده بود چرا که نی ک نژاد از تعداد محدودی بازیگر‬ ‫چهره ای رانی اس��تفاده کرده بود و به جای رابرت دنیرو هم‬ ‫یک بازیگر درجه دو ترکی ه ای به نام «سینان تازچو» جلوی‬ ‫دوربین رفت که ب رای بازی در چند سریال ترک پخش شده‬ ‫از شبکه های ماهواره ای فارس��ی زبان‪ ،‬به شهرتی در میان‬ ‫ای رانیان دس��ت یافته بود‪.‬‬ ‫پ��س از تمام ای��ن حواش��ی‪ ،‬وقت��ی قرار ش��د که‬ ‫طباطبای ی ن��ژاد و اقامحمدی��ان به عن��وان مطلع��ان‬ ‫وقایع پروژه «الل��ه» برای مناظ��ره به برنامه س��ینمایی‬ ‫«هف��ت» برون��د‪ ،‬خیل ی ه��ا انتظ��ار افش��اگری های‬ ‫زی��ادی را درب��اره این پ��روژه داش��تند‪.‬نتیجه ه��م تقریبا‬ ‫همی��نب��ود‪.‬‬ ‫یک��ی از مباحث��ی که مدی��ر جدید مرکز گس��ترش‬ ‫سربسته مطرح کرد و از ان گذش��ت‪ ،‬قرارداد ‪ 100‬میلیون‬ ‫تومانی مشاور تهی ه کننده «الله» بود‪ .‬حاال در باالی قرارداد‬ ‫این مشاور‪ ،‬نام چه کسی نوشته شده بود‪ ،‬خدا م ی داند! گفته‬ ‫م ی شود نام یکی از مدی ران وقت س��ینمایی بوده اس��ت‪.‬‬ ‫شرکت «درایو» چیس�ت و مدیرش کیس�ت؟‬ ‫شاید مهمترین بازیگر حواش��ی «الله» از اغاز دوره‬ ‫مدیریت جدید در سازمان سینمایی‪ ،‬شرکتی به نام «درایو»‬ ‫در کانادا باشد که نقشی مبهمی در تمام این اتفاقات دارد‪.‬‬ ‫تا انجا که گفته شده‪ ،‬مالکیت فیلمنامه «الله» این توسط‬ ‫این ش��رکت ثبت حقوقی شده اس��ت‪ .‬همین باعث شد تا‬ ‫نام این ش��رکت‪ ،‬چندین بار در جلس��ات مرب��وط به فیلم‬ ‫مطرح شد‪.‬‬ ‫انطور که تاکنون عنوان ش��ده‪ ،‬پس از انکه به دلیل‬ ‫هرچند حض�ور چهره هایی چون راب�رت دنیرو‬ ‫در این پ�روژه مطرح ش�د اما درنهایت ب�ه بازیکن‬ ‫نه چندان مطرح ترکی ه ای انجامید‬ ‫مسائل مربوط به تحریم مشکالتی ب رای شرکت امریکایی‬ ‫«‪ »INP‬متعلق به نی ک نژاد (به دلیل همکاری با ای ران در‬ ‫این پروژه) ایجاد شد‪ ،‬او شرکت «درایو» را در کانادا تاسیس‬ ‫کرد و فیلمنامه این فیلم در اختیار ان شرکت بوده اس��ت‪.‬‬ ‫طباطبای ی نژاد نخس��تین بار نام ش��رکت «درایو» را‬ ‫مطرح کرد و گفت که طبق اسناد موجود‪ ،‬کل فیلم «الله»‬ ‫متعلق به ان اس��ت‪ .‬ان زمان او تاکید م ی ک��رد که باید با‬ ‫نماینده این ش��رکت دیدار کند‪ .‬انطور که مدیرعامل فعلی‬ ‫مرکز گسترش م ی گوید اس��ی نی ک نژاد در جلس ه اش با او‬ ‫اصال به مالکیت ش��رکت «درایو» اشاره ای نکرده است اما‬ ‫چندی بعد کامال مشخص شد که کارگردان «الله» خودش‬ ‫گویا مدیرعامل این شرکت است‪.‬‬ ‫فع�لا گفت��ه م ی ش��ود ش��رکت «درای��و»‬ ‫نام��ه ای ب��رای تعیی��ن مالکی��ت ب��ه مرک��ز گس��ترش‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫نیک ن�ژادچ�همی گوی�د؟‬ ‫هنگام ی ک��ه نی ک ن��ژاد در برنامه «هف��ت» حاضر‬ ‫ش��د‪ ،‬چندین پرونده و نامه را روی میز گذاش��ت تا نش��ان‬ ‫دهد م ی خواهد کامال مس��تند به انتقادات پاس��خ دهد‪ .‬او‬ ‫در گفت وگوی تلویزیون ی اش عالوه بر پاس��خ به انتقادات‪،‬‬ ‫نکات بسیار جالبی را مطرح کرد تا انجا که گفت‪« :‬عده ای‬ ‫م ی خواس��تند مرا اذیت کنند و اس��ترس بدهن��د‪ .‬حتی در‬ ‫هتلی که در ش��مال مس��تقر بودی��م‪ ،‬وقتی پت��و را کنار‬ ‫زدم که کمی اس��تراحت کن��م‪ ،‬اس��کلتی روی تخت بود‬ ‫که جا خ��وردم‪ .‬مدیر هت��ل‪ ،‬تهی ه کننده‪ ،‬مدی��ر تولید و‪...‬‬ ‫هم ش��اهد ماجرا بودند‪».‬‬ ‫به گفته نی ک ن��ژاد‪ ،‬او ابتدا م ی خواس��ته زندگی یک‬ ‫خانم نقاش ای ران��ی را در کمپان ی های هالیوودی بس��ازد‪،‬‬ ‫اما «س��خنرانی رئی س جمه��ور وقت ای��ران (احمدی نژاد)‬ ‫روحیه دوس��تان کلیم��ی داخل هالی��وود را تغیی��ر داد»‪.‬‬ ‫پس از ان هم به س��راغ داس��تان زندگی الل��ه صدیق که‬ ‫در نیویورک تایمز نقل ش��ده بود رفت و رای��ت ان را برای‬ ‫کمپانی خ��ودش در ل س انجلس خرید اما اس��تودیوهای‬ ‫ هالی��وودی درجه ی��ک وقتی دیدن��د داس��تان نی ک نژاد‬ ‫ان چیزی نیس��ت که م ی خواهن��د درباره ای��ران نمایش‬ ‫دهند‪ ،‬وارد پروس��ه تولید نش��دند‪ .‬نهایتا اینک��ه نی ک نژاد‬ ‫م ی گوید از خیلی از انتقاداتی که به او ش��ده است‪ ،‬دلگیر‬ ‫و دل شکس��ته ش��ده اما باز هم تم��ام انتقادکنن��دگان را‬ ‫م ی بخشد‪.‬‬ ‫با پروژه «الله» چه می ش�ود کرد؟‬ ‫حاال دیگر ‪ 6-7‬میلیارد تومان پول ب ی زبان ب رای پروژه‬ ‫تعلی ق ش��ده «الله» هزینه شده اس��ت اما فعال تکلیفش‬ ‫مش��خص نیس��ت‪ .‬نی ک نژاد که این روز ها بیشتر ترجیح‬ ‫م ی دهد سکوت کند‪ ،‬درخواس��ت کرد که پرونده «مثلث»‬ ‫در ح��د مصاحبه با مدی��ران باق��ی بماند‪ ،‬ام��ا تاکید کرد‬ ‫که پیش��نهاداتی را به مرکز گسترش س��ینمای مستند و‬ ‫تجربی به عنوان مالک فیلم ارائه داده تا بتواند فیلمش را‬ ‫نصفه و نیمه رها نکند و برود؛ پیشنهاداتی که محمدمهدی‬ ‫طباطبای ی نژاد در گفت وگویی ک��ه در صفحه های بعدی‬ ‫م ی خوانید درباره انها سخن گفته است‪g .‬‬ ‫نیکی کریمی برای بازی چند دقیقه ای در فیلم‬ ‫الله حدود ‪ 100‬میلیون تومان دستمزد دریافت کرد‪،‬‬ ‫همی ن طور مشاور تهی ه کننده‬ ‫چنین پیشنهاداتی بدهند‪ .‬مرکز گسترش سینمای مستند و‬ ‫تجربی کارفرمای پروژه است و هر تصمیمی الزم باشد ب رای ان‬ ‫م ی گیرد‪ ،‬حتی اگر ان تصمیم به تغییر کارگردان یا تهی ه کننده‬ ‫منجر بشود‪ .‬ما منتظر پیشنهاد اقای نیک نژاد نبوده و نیستیم‪.‬‬ ‫حتی اگر پیش�نهاد قاب ل توج�ه و پیش برنده ای‬ ‫ارائه شود؟‬ ‫‪ l‬نکته دقیقا همینجاست‪ .‬پیشنهادات اقای نیک نژاد‬ ‫زمانی م ی تواند مسموع واقع شود که پیشنهادی پی ش برنده‬ ‫باشد‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬ایش��ان بگوید من همانطور که از ابتدا‬ ‫و حتی قبل از اغ��از پروژه باره��ا گفته بودم‪ ،‬س��رمایه گذار و‬ ‫سرمایه گذارانی ب رای ادامه کار م ی اورم‪ .‬ما کامال از این پیشنهاد‬ ‫استقبال م ی کنیم‪.‬‬ ‫از اقای شمقدری و شفیع اقامحمدیان نامه های متعددی‬ ‫در پرونده «الله» وجود دارد که دائما پیگیر سهم سرمایه گذار از‬ ‫سوی اقای نیک نژاد بودند‪ ،‬اما حتی یک سِ نت سرمایه گذاری‬ ‫هم در پروژه محقق نشد‪ .‬اقای نیک نژاد م ی تواند ب رای اینکه کار‬ ‫را به پایان برساند‪ ،‬پیشنهاد بدهد که سرمایه گذاری را به «الله»‬ ‫تزریق م ی کند‪ .‬چنین پیشنهادی پی ش ب رنده است و ما تاکید‬ ‫کرده ایم که از ان استقبال م ی کنیم‪.‬‬ ‫مرکز گس�ترش ب ه عنوان مالک «الله» نتوانسته‬ ‫سرمای ه گذاری برای پروژه پیدا کند؟‬ ‫‪2‬‬ ‫حتی تا قبل از انکه بحث های حاشی ه ای در دوره جدید اغاز شود هم نم ی توانستیم هیچ تردیدی در اعطای لقب‬ ‫«پرحاشی ه ترین» به پروژه فیلمسازی «الله» ی هفت میلیارد تومانی داشته باشیم‪ .‬حاال دو ماهی است که حواشی جدید‬ ‫چ و خم حاشی ه ها دست‬ ‫کلید خورده است‪ ،‬اما این بار تماشاگ ران زیادی نیستند که ب رای سبقت گرفتن «الله» در جاده پ ر پی ‬ ‫تکان بدهند و تشویقش کنند‪ .‬نیمه مهرماه و هنگامی که شفیع اقامحمدیان ب ه عنوان یکی از مدیران سابق‪ ،‬میهمان‬ ‫جشنواره فیلم کودک اصفهان بود‪ ،‬مدیرعامل جدید مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ترجیح داد راز های مگوی‬ ‫فیلمی که از خانم دکتر الله صدیق الهام گرفته شده است را اشکار کند‪ .‬رسانه ها نیز که تاکنون شاهد اتفاقات جالب‬ ‫توجهی درباره «الله» بودند‪ ،‬این بار با تیت ر های «تکان دهنده»‪« ،‬تخلف» و‪ ...‬به استقبال گزارش عملکرد اسی نی ک نژاد‪،‬‬ ‫شفیع اقامحمدیان و جواد ش�مقدری در پروژه پرهزینه «الله » رفتند‪ .‬حاال دیگر پروژه هفت میلیارد تومانی و عزیزکرده‬ ‫مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که گفته م ی شود از سوی دفتر رئی س جمهور سابق تامین مالی می شده‪ ،‬معلق‬ ‫است و کسی نم ی داند وضعیت اینده ان چه م ی شود؛ حتی محمدمهدی طباطبای ی نژاد‪ .‬او م ی گوید مدی ران قبلی مرعوب‬ ‫کارهای نکرده اسی نی ک نژاد در هالیوود شده اند و ب رایش نوشاب ه های گ ران قیمت بازکرده اند‪ ،‬اما در عی ن حال تاکید م ی کند‬ ‫که تمام وقت این چندماهه یکی از معاونت هایش‪ ،‬صرف یافتن شریک برای جمع و جور کردن پروژ ه «الله» شده است‪.‬‬ ‫او در گفت وگو با خبرنگار مثلث مطالب صریحی در این زمینه بیان کرده است‪.‬‬ ‫محمدصادق لواسانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫فکر م ی کنم مهمتری�ن نکته ای ک�ه االن درباره‬ ‫«الله» وجود دارد‪ ،‬این اس�ت که سرنوشت پروژه‬ ‫ب ا توجه به هفت میلیارد تومان هزینه ای که برای‬ ‫ان شده‪ ،‬چه م ی ش�ود؛ مثل اینکه اقای نی ک نژاد‬ ‫یکس�ری پیش�نهاداتی برای ادامه کار به ش�ما‬ ‫ارائه کرده اند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬درس��ت اس��ت‪ .‬چند روز قبل نامه ای از اقای‬ ‫نیک نژاد به دست ما رسید که ایشان چند راه را ب رای ادامه کار‬ ‫روی «الله» پیش��نهاد داد ه بودند‪ .‬اول انک��ه هر هزینه ای در‬ ‫قرارداد نوشته شده پرداخت شود تا فیلم را تمام کنند‪ .‬پیشنهاد‬ ‫دیگری که ارائه داده اند این اس��ت که بروی��د بگردید و ب رای‬ ‫هزینه های اتی فیلم اسپانسر پی دا کنید‪ .‬در کل تمام مواردی‬ ‫که ذکر کرده اند به ما بازم ی گردد‪.‬‬ ‫ایش��ان نکته جدید و بدیعی در پیشنهادات ش��ان ذکر‬ ‫نکرده اند‪ .‬البته ضرورت��ی هم ندارد که اق��ای نیک نژاد به ما‬ ‫فرهنگ‬ ‫یک سری حرف ها را نمی توانم بگویم‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫گفت وگوی صریح «مثلث» با رئیس مرکز گسترش درباره پروژه «الله»‬ ‫‪ l‬چندی قبل یکی از دوس��تان تهی ه کننده تماس‬ ‫گرفت و گفت که م ی توانند س��رمایه گذاری معرفی کنند که‬ ‫هزینه های باقیمانده را تقبل کند‪ .‬پس از چندی که از ایشان‬ ‫خبری نشد‪ ،‬خودمان ماجرا را پیگیری کردیم که گفتند منظورم‬ ‫این بود که خودتان بگردید و شریک پی دا کنید! این دقیقا شبیه‬ ‫ان ضرب المثلی است که م ی گوید‪« :‬از کرامات شیخ ما این بود‬ ‫‪ /‬شیره را خورد و گفت شی رین بود»‪ .‬طبیعتا به فکر خودمان هم‬ ‫م ی رسد که برویم سرمایه گذار پی دا کنیم!‬ ‫ما کنار گود ننشسته ایم بلکه مکاتبات مان ب رای جذب‬ ‫س��رمایه را به س��ازمان های مختلفی از جمله همراه اول و‪...‬‬ ‫ارس��ال کرده ایم و در حال پیگیری انها هستیم‪ .‬االن بخش‬ ‫عمده ای از وقت معاونت اداری ‪ -‬مالی مرکز گسترش‪ ،‬به یافتن‬ ‫سرمایه گذار و شریک ب رای «الله» م ی گذرد‪.‬‬ ‫بعد از تعلیق پ�روژه «الله» و در گفت وگوهایی که‬ ‫انجامم ی شد‪،‬برخیمعتقدبودندکهتعلیقفیلم ی ‬ ‫که هفت میلیارد تومان ب رای ان هزینه شده‪ ،‬چندان‬ ‫به صالح نیست‪ .‬اگر خیلی راحت بخواهم بگویم‪،‬‬ ‫اینکه هف�ت میلیارد توم�ان را معط�ل دو میلیارد‬ ‫تومان کنیم چندان جالب به نظر نم ی رسد‪.‬‬ ‫‪ l‬ببینید! ما افرادی هس��تیم که مدیریت را با شعار‬ ‫عقالنی��ت اغ��از کرده ای��م و نم ی خواهی��م کاری کنیم که‬ ‫غیرعقالیی باش��د‪ .‬درباره تعلیق پروژه «الله» هم معتقدیم‬ ‫که رفتار ُعقالیی انجام دادیم‪ .‬چرا؟ چون اوال به لحاظ حقوق‬ ‫بی ن الملل این فیلم بالتکلیف بود و همچنان نیز بالتکلیف‬ ‫است‪ .‬بدین معنی که اقای اسداهلل نیک نژاد پروژه «درایو» یا‬ ‫همان «الله» را در کانادا به نام شرکت «درایو» ثبت حقوقی‬ ‫کرده اند و مرکز گسترش نیز این ثبت را تغییر نداده است‪.‬‬ ‫مهم نیست که ایشان یا مدی ران قبلی چه نیتی داشتند‪،‬‬ ‫اما ما به عنوان مسئول و حافظان بی ت المال مسلمین و حقوق‬ ‫ف هستیم کارمان را بدون خطا انجام دهیم‪ .‬اینکه‬ ‫مردم‪ ،‬مکل ‬ ‫فکرکنیمچونپروانهساختداخلیفیلمبهامضایتهی ه کننده‬ ‫ت و با ان یک کاغذ همه حقوق ب رای ماس��ت‪ ،‬فکر‬ ‫و‪ ...‬اس�� ‬ ‫بیهوده ای است چون یکس��ری قوانین بی ن المللی هم وجود‬ ‫دارد که به انها ب ی توجهی شده است‪.‬‬ ‫اگر ما م ی گوییم بازار هدف ای��ن فیلم خارج از مرز های‬ ‫جغ رافیایی ای ران اس��ت‪ ،‬پس باید به قوانین بی ن المللی هم‬ ‫توجه کنیم‪ .‬اقای اقامحمدیان در مناظره شان تاکید داشتند‬ ‫که «الله» ب رای عرضه بی ن المللی تولید شده است‪ .‬حال اگر‬ ‫فیلم را ب رای عرضه بی ن المللی تولید کرده اید پس چرا به وجوه‬ ‫بی ن المللی ان توجه نکردید؟‬ ‫‪69‬‬ ‫ی شفاف تر توضیح دهید؛ االن وضعیت «الله»‬ ‫کم ‬ ‫از نظر حقوق بی ن المللی چگونه است؟‬ ‫‪ l‬خیلی صریح‪ ،‬ساده و شفاف بگویم که اگر «الله»‬ ‫با وضعیت فعل ی اش به خارج از کشور م ی رفت‪ ،‬اقای نیک نژاد‬ ‫م ی توانست بدون هیچ مشکلی ادعا کند که ایران اسپانسر‬ ‫پروژه بوده است! یعنی االن از نظر بی ن المللی و باتوجه به شرایط‬ ‫حقوقی شرکت «درایو» و ثبت فیلمنامه به نام ان شرکت‪ ،‬ما‬ ‫مالک «الله» نیستیم و تنها اسپانسر هستیم‪.‬‬ ‫خیلی ساده تر اینکه فکر کنید یک بنده خدایی خواسته‬ ‫فیلمی به نام «الله» را تولید کند و ما هم خواسته ایم به ایشان‬ ‫کمک کنیم‪ .‬حاال ان بنده خدا اگ��ر بابت چند میلیارد تومان‬ ‫هزینه ای که به عنوان اسپانسر پرداخت کرده ایم‪ ،‬لوگوی مان را‬ ‫در تیتراژ بیاورند لطف کرده اند! اقای نیک نژاد حتی در ب رنامه‬ ‫«هفت» هم خیلی شفاف تکلیف مالکیت را مشخص نکردند‬ ‫و گفتند فکر کنید ماشینی را خریده اید و سندش را به نام تان‬ ‫نزده اید‪ .‬ما به ایش��ان تاکید کردیم لطفا همان ماشینی را که‬ ‫خریده ایم به نام مان بزنند که خیال مان راحت باشد‪ ،‬چون ما با‬ ‫ماشینی که سند ندارد در خیابان رانندگی نم ی کنیم و این کار‬ ‫مغایر با قوانین راهنمایی و رانندگی است‪.‬‬ ‫چنین س��خنی کامال معق��ول و منطبق ب��ر قوانین‬ ‫جمهوری اسالمی است‪ ،‬اما نم ی دانم دوستانی که نسبت به‬ ‫رفتار ما اعتراض م ی کنند‪ ،‬به چه چیزی معترضند‪.‬‬ ‫اما یک نکته دیگر هم وجود دارد و ان خس�ارت‬ ‫ناشی از تعلیق «الله» است‪ .‬در هرصورت با این‬ ‫تعلیق‪ ،‬ش�ما فصل مناس�ب ب�رای فیلمبرداری‬ ‫را از دس�ت م ی دهید و یک س�ال به پ�روژه زمان‬ ‫م ی خورد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬چندی قبل‪ ،‬اقای نیک نژاد در نامه ای که به اقای‬ ‫ت ان را ب رای ارگان های مختلف از جمله‬ ‫ایوبی نوشتند و رونوش ‬ ‫ل کردند‪ ،‬از‬ ‫مرکز گسترش س��ینمای مستند و تجربی ارس��ا ‬ ‫خس��اراتی که تعلیق پروژه به وجود اورده سخن گفتند‪ .‬اتفاقا‬ ‫من هم موافق این سخن هستم اما خسارات این تعلیق فقط و‬ ‫فقط متوجه شخص اقای اسداهلل نیک نژاد و شرکت درایو است‬ ‫و البته متوجه مدی رانی است که پیش از ما در تعیی ن تکلیف‬ ‫حقوقی فیلم سهل انگاری کرده اند‪ .‬من با این بخش از سخنان‬ ‫اقای نیک نژاد هم نظرم و معتقدم که این تعلیق به مسببان این‬ ‫یزند و باید پاسخگوی ان باشند‪.‬‬ ‫خسارت ضرر م ‬ ‫خیلی دقی ق تر بگویید‪ ،‬مسببان این خسارت چه‬ ‫کسانی هستند؟‬ ‫‪ l‬به نظرم اقای اسداهلل نیک نژاد و مدی ران قبلی‪ .‬یعنی‬ ‫به طور خاص اقای جواد ش��مقدری و شفیع اقامحمدیان که‬ ‫پروژه را درست مدیریت نکردند‪ ،‬مسببان این خسارت هستند و‬ ‫باید پاسخگوی عملکرد شان باشند‪.‬‬ ‫درباره رابطه اقای نی ک نژاد و «الله»‪ ،‬مساله ای که‬ ‫خیلی تا حاال مطرح نشده‪ ،‬قضیه سهم‪ 20‬درصدی‬ ‫ایشان از سود یا مالکیت پروژه است‪ .‬طبق انچه در‬ ‫برنامه «هفت» نشان داده شد‪ ،‬ایشان درخواستی‬ ‫از اقای شمقدری داشتند که‪ 20‬تا‪ 25‬درصد در سود‬ ‫پروژه سهیم شوند‪ .‬این س�هم عالوه بر دستمزد‬ ‫کارگردانی اقای نی ک نژاد است؟‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪ l‬اول بگذارید نکته ای را یاداور شوم‪ .‬اینکه سینماگری‬ ‫بابت تالیف یک فیلمنامه و به سرانجام رساندن ان‪ ،‬درخواست‬ ‫یربطی‬ ‫حقی از فروش فیلم داشته باش��د‪ ،‬هیچ امر بعید یا ب ‬ ‫ی دارد‪ .‬در این‬ ‫نیست اما چنین درخواس��تی ش��رایط و لوازم ‬ ‫پروسه‪ ،‬اوال می زان درصدی که فرد طلب م ی کند و ثانیا خدماتی‬ ‫که در قبال این درصد سود یا مالکیت به پروژ ه ارائه م ی دهد‪،‬‬ ‫مهم است‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت فرد متقاض��ی بگوید بخ��ش بازاریابی‬ ‫بی ن المللی فیلم را برعهده م ی گیرد و در ازای ان درصد بازاریابی‬ ‫طلب کند‪ .‬این طبیعی است اما باید دقت کرد که در این شرایط‬ ‫درصد بازاریابی و فروش با حق مالکیت کامال متفاوت است‪.‬‬ ‫نکته دیگر این اس��ت که یک کارگردان یا تهی ه کننده‬ ‫م ی تواند تقاضای س��هم در مالکیت پروژه ای داشته باشد‪ ،‬اما‬ ‫به شرط انکه یا اورده مالی داشته باشد یا حداقل از دستمزدش‬ ‫بگذرد‪ .‬چنین راهکاری در مرکز گسترش و تمام مراکز سینمایی‬ ‫وجود دارد چون ممکن است کارگردانی فکر کند فروش فیلم‬ ‫مناس��ب اس��ت و بخواهد به جای دس��تمزد‪ ،‬مثال هشت یا‬ ‫‪ 10‬درصد س��هم مالکیت طلب کن��د‪ .‬اق��ای نیک نژاد هم‬ ‫م ی توانس��ت درصد مالکیت از «الله» دریاف��ت کند‪ ،‬اما به‬ ‫شرطی که هیچ دستمزدی نم ی گرفت یا حداقل دستمزدشان‬ ‫حداقلی بود‪.‬‬ ‫تاکنون‪ ،‬رق م های مختلفی درباره دستمزد ایشان‬ ‫گفته یا نوشته شده اس�ت؛ از ‪ 200‬میلیون تومان‬ ‫تا یک میلیارد تومان‪ .‬دس�تمزد واقعی اقای اسی‬ ‫نی ک نژاد در پروژه «الله» چقدر است؟‬ ‫‪ l‬اق��ای نیک ن��ژاد تاکنون چن��د ب رابر دس��تمزد‬ ‫واقع ی ش��ان از ما حقوق گرفته اند‪ .‬ایش��ان طبق قرارداد تا‬ ‫پایان فیلمبرداری دس��تمزد ‪ 275‬میلیون تومانی داشته اند‪.‬‬ ‫ضمن انکه دستمزد مرحله ُپ س��ت پروداکشن هم باید جدا‬ ‫محاسبه شود‪.‬‬ ‫اما رقم دریافتی اقای نی ک نژاد خیلی بیش�تر از‬ ‫این حرف هاس�ت چون یک مبل�غ ‪ 350‬میلیون‬ ‫تومانی هم به صورت عل ی الحساب گرفته اند که‬ ‫م ی گویند من این رقم را به پروژه مقروض هستم‪.‬‬ ‫خب! اگر سه سال است به پروژه مقروض هستید‬ ‫که باید هرچه سریعتر ان را تسویه کنید‪.‬‬ ‫بسیاری اسفندیار رحی م مشایی را‬ ‫حامی شماره یک پروژه سینمایی الله‬ ‫قلمداد م ی کنند که مدیران سینمایی‬ ‫تحتتاثیراوعملکردند‬ ‫‪ l‬این مبلغ زمانی به ایشان داده ش��ده که دالر هزار‬ ‫تومان بود و دوس��تان ‪ 350‬هزار دالر ب رای ایشان از بازار تهی ه‬ ‫کردند‪ .‬درست است که به لحاظ حقوقی ما ‪ 350‬میلیون تومان‬ ‫طلبکاریم‪ ،‬اما االن ارزش واقعی پولی که ب رای ایش��ان تهیه‬ ‫شده‪ ،‬چیزی حدود یک میلیارد تومان است‪.‬‬ ‫قضیه ان دست چپ و راست چه بود؟ شما گفتید‬ ‫که ایش�ان تاکید دارند که قراردادشان را با دست‬ ‫چپ امضا کرده اند و به همین دلیل ان را فاقد اعتبار‬ ‫م ی داند‪ ،‬اما خودشان در مصاحب ه ای گفتند که این‬ ‫حرفش�ان صرفا یک ش�وخی در فضای دوستانه‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫‪ l‬اقای نیک ن��ژاد باید این موضوع را متوجه باش��ند‬ ‫‪70‬‬ ‫که وقتی فردی مانند من روی صندلی مدیریت یک سازمان‬ ‫دولتی نشست ه و با ایشان گفت وگو م ی کند‪ ،‬نماینده فرهنگ‪،‬‬ ‫مردم و بی ت المال این مملکت است‪ .‬پس حق ندارند در یک‬ ‫فضای جدی و مالی شوخی کنند یا حرفی بزنند که بخواهند‬ ‫ان را بعدا پس گرفته یا به تمس��خر بگی رند‪ .‬من این کار را به‬ ‫تمسخر گرفتن مردم ای ران م ی دانم چون ما نماینده حقوقی‬ ‫مردم هستیم‪.‬‬ ‫ما معطل ایشان نیس��تیم که هر روز و هر وقت هرچه‬ ‫دلشان خواست بگویند‪ .‬ایش��ان باید مودب به ادابی باشند و‬ ‫بدانند رفتار حرفه ای چگونه اس��ت‪ .‬فکر م ی کنیم این کار از‬ ‫میزند که در لباس ادم های‬ ‫یکس��ری ادم غیرحرفه ای س��ر ‬ ‫حرفه ای هستند‪.‬‬ ‫در هر ص�ورت هم اق�ای نی ک نژاد و ه�م مدیران‬ ‫قبلی معتقدند ایشان فردی حرفه ای و کار کرده در‬ ‫سیستم هالیوود است‪.‬‬ ‫‪ l‬شما به عنوان خب رنگار بگویید اقای نیک نژاد کدام‬ ‫ش را به ما‬ ‫فیلم سینمایی را تاکنون کارگردانی کرده است؟ اسم ‬ ‫بگویید که حداقل بدانیم‪.‬‬ ‫فکر کنم تجربه کارگردانی سینمایی نداشته اند‪.‬‬ ‫چیزی ک�ه م�ن دی�ده ام «پایی�ز صح�را» و «درد‬ ‫همس�نگرم» بوده که البته تلویزیونی هس�تند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه جای�ی از همکاری ایش�ان با زنده یاد‬ ‫امیر قویدل در «برنج خونین» هم نوشته شده بود‪.‬‬ ‫‪« l‬ب رنج خونین» مگر فیلم ایش��ان است؟ ان فیلم‬ ‫ب رای مرحوم امیر قویدل است و اقای نیک نژاد دو پالن در فیلم‬ ‫را که ممیزی ش��ده بود اصالح کرد‪ .‬همین‪ .‬به این م ی گویند‬ ‫کارگردانی؟!‬ ‫ایشان تنها یک سریال «پاییز صحرا» را ساخته اند و در‬ ‫خارج از کشور هم همواره در مقام مدیریت تولید بودند‪ .‬در واقع‬ ‫شرکت لجستیک پشتیبان تولید داشتند‪ .‬به همین دلیل هم‬ ‫م ی گویم ایشان حق ندارند ادعای اضافه ای درباره توانای ی شان‬ ‫کرده و شان ویژه حرفه ای ب رای خودشان قائل شوند و بخواهند‬ ‫همه را به تسمخر بگی رند‪ .‬ایشان موظف به اجرای رفتار حقوقی‬ ‫و حرفه ای هستند‪ ،‬نه اجرای ادای ان‪ .‬همه بچه های این سینما‬ ‫در خارج از ای ران کار کرده اند و به عنوان ادم های حرفه ای شناخته‬ ‫م ی شوند‪ .‬در خارج از کشور‪ ،‬س��ینمای ای ران را به عنوان یک‬ ‫سینمای پی ش رو م ی شناسند؛ پس کس��ی به واسطه کار در‬ ‫خارج از کش��ور حق ندارد ش��ان ویژه خارج از عرفی ب رای خود‬ ‫در نظر بگیرد‪.‬‬ ‫اما به هر شکل ممکن است کار در ان فضا بتواند‬ ‫برای ارتباط گرفتن ب�ا برخی از عوام�ل حرفه ای‬ ‫س�ینمای دنیا موثر باش�د‪ .‬مثل ارتباط گرفتن با‬ ‫رابرت دنیرو که گویا قرار بوده در «الله» هم ایفای‬ ‫نقش کند‪.‬‬ ‫‪ l‬ای��ن از ان جوک های ب ی مزه پروژه «الله» اس��ت‬ ‫که مدام تکرار م ی ش��ود‪ .‬اقای نیک نژاد گفتند رابرت دنیرو را‬ ‫م ی اورم و دستمزد شان را هم معلوم کرده بودند‪ ،‬اما جالب و البته‬ ‫تلخ است که بدانید مدیر ب رنامه های رابرت دنیرو در مواجهه با‬ ‫پیغام درخ واست مالقات اقای نیک نژاد گفته بود که اقای دنیرو‬ ‫تا دو سال دیگر وقتشان ُپ ر است که بخواهند شما را ببینند و‬ ‫درباره پروژه صحبت کنند!‬ ‫پس ان ایمیلی که از مدیر برنام ه های رابرت دنیرو‬ ‫در برنامه «هفت» نشان داده شد‪ ،‬چه بود؟‬ ‫‪ l‬م ی توانید ان ایمیل را از خودشان بگیرید و ببینید‪،‬‬ ‫اما ایا ایشان ب رای پروژه «الله» با اقای دنیرو دیدار کردند ؟ خیر‪،‬‬ ‫اقای دنیرو دو سال بعد وقت مالقات داده بود! این ها اعتباری‬ ‫در س��ینمای دنیا ندارند چون در بخش درجه چندم سینمای‬ ‫ هالیوود فعالیت م ی کردند اما یکسری مدیر منفعل و مرعوب‬ ‫فکر م ی کردند اینها کس��ی هستند و نوش��ابه های انچنانی‬ ‫ب رای شان باز کردند‪ .‬اخر اینها کیستند که اینگونه بی ت المال را‬ ‫به پای شان ریختند؟‬ ‫ما اینجا فیلمساز عزیزی داریم که‪ 30‬فیلم ساخته‪ ،‬افتخار‬ ‫انقالب اسالمی است و یک صدم امثال اقای نیک نژاد دستمزد‬ ‫نم ی گیرد‪ ،‬اما بنشینید پای درد دلش و ببینید متاسفانه چقدر‬ ‫پش��ت در اتاق های امثال ما ایستاده اس��ت‪ .‬حاال اقایان هر‬ ‫لحظه ای که اراده م ی کردند خدمت رئیس س��ازمان و اقایان‬ ‫مشایی و احمدی نژاد بودند‪.‬‬ ‫از این بح�ث که بگذری�م‪ ،‬کیفی�ت صحنه های‬ ‫فیلمب�رداری ش�ده «الل�ه» چگونه‬ ‫اس�ت؟ واقعا هزینه هفت میلیاردی‬ ‫در ان پیداست؟‬ ‫بدهیم چون من هم هنوز راش ها را ندیده ام! پرس��یدم «مگر‬ ‫م ی شود شما تصاویر ضبط ش��ده فیلم تان را ندیده باشید؟»‬ ‫ایشان هم اصرار داشت که راش ها را ندیده است‪ .‬در حالی که‬ ‫خانم پرتو پشت سر ما نشس��ته بود و وقتی نگاهم به ایشان‬ ‫افتاد‪ ،‬سرش را باال انداخت و با اشاره گفتند که راش ها را دیده‬ ‫است‪ .‬واقعا انجا خیلی تعجب کرده بودم و احساس م ی کردم‬ ‫شاید خانم پرتو درست موضوع را نشنیده یا مثال من بد متوجه‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬در جلس��ات خصوصی هم گفته م ی شود‪ .‬مدیران‬ ‫فعلی اصال با هی چ کس دش��منی یا حیل��ه ای ندارند و تنها‬ ‫م ی خواهند رفتار صحیح حرفه ای انج��ام دهند‪ .‬ما معتقدیم‬ ‫انچه تاکنون در پروژه «الله» اتفاق افتاده خطا بوده و «کار بد‪،‬‬ ‫مصلحت ان است که مطلق نکنیم»‪ .‬موضع پی دا و پنهانمان‬ ‫هم همین است‪.‬‬ ‫مشخصا درباره تعیی ن تکلیف منابع مالی بیرون‬ ‫رفت�ه از پ�روژه «الله» چ�ه موضعی‬ ‫دارید؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬اکنون در ح��ال ارزیاب ی های‬ ‫دقیق مالی از پروژه هستیم‪ .‬حتی هفته‬ ‫ب اقای صفارهرندی‬ ‫جنا ‬ ‫‪ l‬حقیقت این است که کل راش های‬ ‫ط احمدی (تهی ه کننده‬ ‫گذشته با اقای سب ‬ ‫«الله» در اختیارم است‪ ،‬اما هنوز ان را ندیده ام‪.‬‬ ‫مقام عالی وزارت‬ ‫س��ابق «الله») هم دیداری داشتیم و به‬ ‫م‬ ‫با سال ‬ ‫چرا؟‬ ‫ایش��ان اعالم کردیم انچ��ه دادگاه درباره‬ ‫عطف به نامه شماره ‪ 26072/1‬مورخ ‪ 86/9/14‬در خصوص نامه مشاور‬ ‫‪ l‬اقای نیک نژاد قبال از ما خواهش‬ ‫برگردان��دن پول های در اختیار ایش��ان‪،‬‬ ‫محترم رئی س جمهور در امور هنری‪ ،‬اقای جواد شمقدری پیرامون درخواست‬ ‫کرده بود که فیلم را با ه��م ببینیم و من هم‬ ‫رای داده باید سریع تر محقق شود و تمام‬ ‫اقای اس�ی نی ک نژاد به اس�تحضار م ی رس�اند از طریق یکی از کارگردانان‬ ‫به نامه شان پاس��خی ندادم چون منتظر نامه‬ ‫بده ی های شان به پروژه وصول شود‪.‬‬ ‫ایرانی و دوست و رابط اقای نی ک نژاد به ایشان پیغام داده شد که به موجب‬ ‫واگذاری مالکیت «الله» بودم‪ .‬در واقع منتظر‬ ‫در همین راستا‪ ،‬نامه ای به اداره کل‬ ‫س��ند زدن همان ماش��ینی بودم ک��ه اقای‬ ‫مقررات جاری‪ ،‬یک تهی ه کننده و سرمای ه گذار مشترک مقیم ای ران م ی بایست‬ ‫نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی ارسال‬ ‫تقاضای پروانه س�اخت را به اداره کل ارزش�یابی و نظارت این معاونت ارائه‬ ‫نیک نژاد م ی گفت خریده ایم‪ ،‬اما س��ندش به‬ ‫و درخواس��ت کردیم تا مش��خص شدن‬ ‫دهد و در صورت دریافت پروانه س�اخت مراتب در شورای تسهیالت بنیاد‬ ‫نام مرکز گسترش نیست‪.‬‬ ‫وضعیت مالی و حقوقی‪ ،‬هیچ همکاری‬ ‫هنوز با شرکت «درایو» و نماینده انها‬ ‫سینمایی فارابی مورد بررسی قرار گیرد‪.‬‬ ‫در زمینه صدور مجوز های س��ینمایی با‬ ‫به موجب اطلاع واصله‪ ،‬س�قف وام و تس�هیالت مورد احتی�اج اقای‬ ‫مذاکره ای نکرده اید؟‬ ‫اقای سب ط احمدی نش��ود‪ .‬حتی با اینکه‬ ‫نی ک ن�ژاد از بضاعت و عه�ده بنیاد س�ینمایی فارابی خارج اس�ت و قطعا‬ ‫‪ l‬نکته همی ن جاست‪ .‬وقتی در جلسه‬ ‫سابقه اشنایی و همکاری من با ایشان به‬ ‫ثبت فیلم به نام شرکت‬ ‫اول با ایشان‪ ،‬صحبت ‬ ‫س�رمای ه گذاران دیگ�ری در داخ�ل و خ�ارج از کش�ور م ی بایس�ت در ام�ر‬ ‫دو دهه قبل باز م ی گردد و ب رای شان احترام‬ ‫«درایو» و لزوم مذاکره با نماینده انها به میان‬ ‫سرمای ه گذاری فیلم شرکت نمایند‪ .‬م ع الوصف توضیحات الزم جهت ابالغ به‬ ‫زیادی قائلم‪ ،‬تاکید ک��ردم حتی اگر الزم‬ ‫نامبرده ارائه شد و مراتب جهت استحضار مشاور محترم ریاست جمهوری‬ ‫امد‪ ،‬ایشان مطلقا سکوت کرد و نگفت که ان‬ ‫باشد شما را ممنوع الخروج هم م ی کنیم‪.‬‬ ‫در امور هنری‪ ،‬جناب اقای جواد شمقدری ایفاد م ی شود‪.‬‬ ‫شرکت متعلق به خودشان است و بعدا این را‬ ‫نهایت دوس��تی به ایشان‬ ‫ما در در‬ ‫محمدرضا جعفری جلوه‬ ‫اعالم کردند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫تاکید کردیم که به عنوان مدیر موظف به‬ ‫معاون سینمایی‬ ‫ت�ا انجای�ی ک�ه ش�نیده ام‪ ،‬اق�ای‬ ‫پیگیری ریال به ریال منابع مالی هستم و‬ ‫نی ک نژاد خودش مدیرعامل شرکت‬ ‫ایشان هم پذیرفت که با اقای ایوبی و اقای‬ ‫«درایو» است‪.‬‬ ‫وزی��ر گفت وگو کنند ت��ا بتوانند پرداخت‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬خب حرف من هم همین است‪.‬‬ ‫بده ی شان را به شکلی انجام دهند‪ .‬اقای‬ ‫مگر ما معطل ایشان هستیم؟ همان موقع ُرک‬ ‫سب ط احمدی خیلی همراهی کرد و تمام شرایط ما را پذیرفت‪.‬‬ ‫شده ام‪ .‬یکبار دیگر پرسیدم واقعا شما راش ها را ندیده اید و اقای‬ ‫و پوست کنده بگویند شرکت «درایو» متعلق به من است و باقی‬ ‫وضعیت خانم پروانه پرتو ب ه عن�وان تهی ه کننده‬ ‫نیک نژاد تایید کرد که ندیده اس��ت؛ در حال��ی که «الله» به‬ ‫الف گویی‬ ‫ماجرا را شرح بدهند و تمام‪ .‬چرا مدام هر چیزی را با خ ‬ ‫ثانویه و فعلی پروژه چگونه است؟‬ ‫صورت فیلم دیجیتال فیلمبرداری شده بود و به راحتی شب به‬ ‫مخلوط م ی کنند؟ همین خالف گویی را درباره زمان شروع پروژه‬ ‫‪ l‬به نظرم مدیریت ایشان در پروژه بسیار شرایط بدی‬ ‫شب م ی توانستند صحنه ها را چک کنند‪.‬‬ ‫«الله» هم داشتند‪.‬‬ ‫داشته و در عین حال هم ب ه شیوه ای غلط عمل کرده است‪.‬‬ ‫اخرش چ�ه م ی ش�ود؟ م ی خواهید ب�ا راش های‬ ‫چطور؟‬ ‫چطور؟‬ ‫میلیاردی «الله» چه کار کنید؟‬ ‫‪ l‬اقای نیک نژاد در ب رنامه «هفت»‪ ،‬اغاز پروژه را به بعد‬ ‫‪ l‬ببینید! وظیفه یک مدیر فرهنگی هم وار کردن یک‬ ‫‪ l‬ما نه با کسی سر حیله ای داریم و نه سیاسی بازی‬ ‫از سال ‪ 88‬ارجاع داد‪ .‬همین االن نامه ای در اختیارم هست که‬ ‫مسیر درست است نه تخریب ان‪ .‬تمام تالش دوستان قبل از‬ ‫م ی کنیم‪ .‬ما به اقای نیک نژاد و خانم پرتو گفته ایم دو موضوع‬ ‫طبق ان اذرماه سال‪ 86‬اقای جعفری جلوه به اقای صفاره رندی‬ ‫ما در دوره مدیریت شان‪ ،‬تخریب تمام مسیرهای همواری بوده‬ ‫درباره پروژه باید مشخص شود‪ :‬اوال باید اصل مالکیت «الله»‬ ‫درباره پیگیری جواد شمقدری‪ ،‬مش��اور هنری رئی س جمهور‬ ‫که مدیران قبل از انها فراهم کرده بودند؛ از تعطیلی خانه سینما‬ ‫کامال و به درستی تعیی ن تکلیف ش��ود‪ .‬دوما هم اینکه تاکید‬ ‫درباره پروژه «الل��ه» نامه زده و خیلی صریح نوش��ته اند این‬ ‫بگی رید تا تخریب نظام تهیه و تولید‪.‬‬ ‫کردیم نه اقای نیک نژاد و نه شرکت «درایو» هیچ مشارکتی با‬ ‫موردی که اقای ش��مقدری پیگیری م ی کنند و م ی خواهند‬ ‫مشخصا بخش اشتباه تهی ه کنندگی خانم پرتو در‬ ‫مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ندارند‪.‬‬ ‫تولید شود با ش��رایط ما مطابقت ندارد و فیلمنامه مورد تایید‬ ‫«الله» چه بوده است؟‬ ‫االن هم سر حرف مان هستیم و تا مباحث حقوقی داخلی‬ ‫نیست‪ .‬این ب رای سال ‪ 86‬است‪ .‬چرا در رسانه ملی به مردم دروغ‬ ‫‪ l‬تهی ه کنندگی یعنی چه؟ تهی ه کنندگی یک پروژه‬ ‫و بی ن المللی مبهم درباره این پروژه کامال شفاف نشود‪ ،‬ما قدم از‬ ‫تحویل م ی دهند؟‬ ‫یعنی مدیریت ان از ایده تا پخش‪ .‬چ��را تهی ه کنندگان پروژه‬ ‫ت و دیگر ریالی هزینه نم ی کنیم‪.‬‬ ‫قدم ب ر نخواهیم داش ‬ ‫ماجرای قرارداد با بنیاد سینمایی فارابی چیست؟‬ ‫«الله» به رغم اینکه مدع ی اند پروانه ساخت به نام انهاست‪،‬‬ ‫شما که اشاره کردید نام ه ای برای تعیین تکلیف‬ ‫ایشان قراردادی را در تلویزیون نشان داد که اقای‬ ‫تنها تا پایان فیلمبرداری قرارداد دارند؟ این چه تهی ه کننده ای‬ ‫مالکیت به دست تان رسیده است‪.‬‬ ‫نجاری�ان (قائ م مقام س�ابق فارابی) تاکی�د دارد‪،‬‬ ‫است که پس از پایان فیلمبرداری‪ ،‬باید کارش را رها کند و برود‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬چند روز قبل اق��ای نیک نژاد نامه ای دادند که‬ ‫ق رارداد قطعی و نهایی نیست‪.‬‬ ‫خانه اش؟ این را اگرچه م ی توان اشتباه خانم پ رتو دانست اما گناه‬ ‫طبق ان تمام مالکیت فیلم «الله» از ش��رکت درایو به مرکز‬ ‫‪ l‬انچه اقای نیک نژاد روی انتن تلویزیون نشان داد‪،‬‬ ‫بزرگ تر به گردن مدی رانی است که نظام تهیه و تولید را در این‬ ‫گسترش سینمای مس��تند و تجربی منتقل شده است‪ .‬باید‬ ‫تفاهمنامه ای ب رای جذب سرمایه گذاری بود اما متاسفانه ایشان‬ ‫مملکت تخریب کردند‪.‬‬ ‫این نامه در جلسه مشترک معاون اداری ‪ -‬مالی مرکز با مشاور‬ ‫ان را به عنوان قرارداد تولید به مردم نشان دادند‪ .‬همانطور که‬ ‫بگذارید خیلی صریح بگویم‪ .‬م��ن اصال با خانم پرتو یا‬ ‫بی ن الملل اقای ایوبی بررسی شود‪ .‬اگر تایید کردند که نامه از‬ ‫گفتم ایشان تاکنون خالف گوی ی های زیادی داشته اند‪ .‬حتی‬ ‫اقایان نیک نژاد و سب ط احمدی مساله ای ندارم‪ .‬مساله من با‬ ‫نظر بی ن المللی مساله ای ندارد‪ ،‬از این مرحله عبور خ واهیم کرد‬ ‫ب است بگویم اقای نیک نژاد در جلس ه ای که با هم داشتیم‬ ‫جال ‬ ‫مدی رانی اس��ت که بدون کارامدی زحمات مدی ران الیق قبل‬ ‫و طبق قولی که داده بودم با اقای نیک نژاد و خانم پرتو قراری‬ ‫از پایه و اساس منکر دیدن راش های فیلم خودشان شدند!‬ ‫از خودشان را تخریب کردند‪ .‬انها زحمت مضاعفی را بر گردن‬ ‫م ی گذارم تا موارد بعدی درباره ادامه پروژه «الله» را دنبال کنیم‪.‬‬ ‫مگر امکان دارد؟!‬ ‫همه م ی گذارند‪.‬‬ ‫م راحل بعدی چیست؟‬ ‫‪ l‬بله! شاهد ماجرا هم خانم پ رتو هستند‪ .‬در جلس ه ای‬ ‫البته گفت وگوی شما درباره «الله» است وگرنه م ی توانم‬ ‫‪ l‬ما نه قبال و نه بع دا هیچ حرف پنهانی درباره «الله»‬ ‫که داشتیم‪ ،‬من گفتم خیلی مایلم که راش های «الله» را ببینم‬ ‫چندین مصداق از تخریب نظام تهی�� ه و تولید در فیلم های‬ ‫یا مسائل دیگر کاری مان نداریم‪ .‬همان که در رسانه ها اعالم‬ ‫و ایشان هم گفت خیلی خوب است‪ ،‬حتما این کار را با هم انجام‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪71‬‬ ‫واکنش ها احساسی است‬ ‫تولیدی دوره قبل بگویم که یکی از یکی جالب تر است‪.‬‬ ‫فکر نم ی کنید اگر پروژه ای به س�نگینی «الله»‪،‬‬ ‫مانند پروژه های الف ویژه صدا و س�یما ناظر مالی‬ ‫داشت‪ ،‬امروز به چنین جایی نم ی رسیدیم؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬اخر مش��کل اینجاس��ت که دس��ت روی هرچه‬ ‫م ی گذارید‪ ،‬سر مشکلش باز م ی ش��ود‪ .‬بگذارید یک موضوع‬ ‫ب درباره «الله» بگویم‪ .‬در همه قراردادهای پروژه‪ ،‬عنوان‬ ‫جال ‬ ‫شده معاون فرهنگی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی‪،‬‬ ‫ناظر بر روند تولید «الله» است‪ .‬معاون فرهنگی مرکز در شروع‬ ‫پروژه «الله» اقای حس��ین خورش��یدی بودند و در ادامه هم‬ ‫اقای جواد لسانی جای ایش��ان را گرفتند‪ .‬این دو نفر در زمان‬ ‫معاونت شان‪ ،‬قائم مقام مرکز گسترش هم بوده اند‪ .‬قائم مقامی‬ ‫ یک شان هیات امنایی دارد و یکی از اعضای هیات عامل است‪.‬‬ ‫تا اینجای ماجرا را در گوشه ذهن تان داشته باشید‪.‬‬ ‫وقتی ما به مرکز گس��ترش امدیم‪ ،‬ابتدا با یکی از این‬ ‫دوستان قرار گذاشتیم که هرچه اطالعات دارند در اختیارمان‬ ‫بگذارند که ببینیم باید چه کار کنیم‪ .‬ان دوس��ت تاکید کرد‪:‬‬ ‫«اقای طباطبایی! من از ابتدا با این پروژه مخالف بودم و مطلقا‬ ‫در جهت این پروژه نیستم‪ .‬فقط اگر امضای من را پای قرارداد‬ ‫م ی بینید‪ ،‬اقای اقامحمدیان از من خواهش کرد و درحالی که‬ ‫حاضر نبودم‪ ،‬با خواهش و تمنا از من امضا گرفتند!» دوست‬ ‫دیگری هم در جلسه مشابهی گفت‪« :‬من سر سوزنی از پروژه‬ ‫اطالع ندارم‪ ».‬پرس��یدم‪« :‬یعنی چی؟» گفت‪« :‬دقیقا همین‬ ‫واژه ای که گفتم‪ .‬من س��ر س��وزنی از این پروژه اطالع ندارم‪.‬‬ ‫من هرچه از «الله» م ی دانم همین چی ز هایی اس��ت که در‬ ‫مطبوعات نوشته شده است‪».‬‬ ‫ت که اتفاقا‬ ‫این ها س��خنان معاونان ناظر «الله» اس�� ‬ ‫قائم مقام مرکز گسترش هم بوده اند‪ .‬ش��ما دیگر تا اخرش را‬ ‫بخ وانید‪ .‬البته یکسری حرف های دیگر هم هست که به دلیل‬ ‫احترام مان به جمهوری اسالمی نم ی توانیم بگوییم و باید بماند‬ ‫ب رای وقتی که الزم شد‪.‬‬ ‫در هر صورت می راث نامحترم این دوستان به ما رسیده و‬ ‫نباید با کمال ب ی ادبی عنوان کنند که خسارت تعلیق برعهده‬ ‫ماست‪ .‬این حرف خنده دار اس��ت چون ما فقط راه کج انها را‬ ‫ادامه ندادیم‪.‬‬ ‫نخستین واکنش جواد شمقدری در قالب یک یادداشت به حاشیه های «الله»‬ ‫جواد شمقدری‬ ‫رئیس سابق سازمان سینمایی‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫تقریب��ا دو م��اه اس��ت ک��ه ج��واد ش��مقدری درباره‬ ‫افشاگری های مربوط به پروژه میلیاردی «الله» سکوت کرده‬ ‫و م ی گوید فعال زمانش نیست که به همه «اتهاماتی» که به‬ ‫او‪ ،‬مدی ران‪ ،‬سیاس��ت ها و رویه هایش در مدیریت دوره گذشته‬ ‫سازمان سینمایی زده م ی شود‪ ،‬پاسخ دهد‪.‬‬ ‫او که برخالف شفیع اقامحمدیان – رئیس پیشین مرکز‬ ‫گسترشسینمایمستندوتجربیومنصوبشمقدری‪-‬پس‬ ‫از پایان مس��ئولیتش در وزارت ارشاد مسئولیت دولتی قبول‬ ‫نکرده اس��ت‪ ،‬این بار هم حاضر به گفت وگوی مفصل درباره‬ ‫«الله» نم ی ش��ود‪ ،‬اما در قالب یادداش��تی‪ ،‬ب رای اولی ن بار به‬ ‫بعضی از حواش��ی این فیلم پاسخ داده اس��ت‪ .‬ان هایی که‬ ‫شمقدری را م ی شناسند‪ ،‬م ی دانند او در گفت وگوهای رسانه ای‪،‬‬ ‫نظرش را به صریح ترین شکل ممکن بیان م ی کند و یادداشتی‬ ‫که در ادامه م ی خوانید هم از این قاعده مستثنا نیست‪.‬‬ ‫این یادداش��ت‪ ،‬نخس��تین واکنش جواد شمقدری به‬ ‫اتفاق های مربوط به پرحاشی ه ترین فیلم سینمای ای ران است که‬ ‫او در ان‪ ،‬درباره محتوای «الله»‪ ،‬کارگردانی «اسی نیک نژاد» و‬ ‫سوابقش‪ ،‬بودجه فیلم و نحوه تامین ان و‪ ...‬توضیح داده است‪:‬‬ ‫فیلم س��ینمایی «الله» (‪ )Driver‬پرحاشی ه ترین و‬ ‫انتخاب خوبی نبود‬ ‫سرنوشت «الله» چه م ی ش�ود؟ با اس ی نی ک نژاد‬ ‫تمامش م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬ب رای ما افراد مهم نیس��تند‪ .‬م��ا تنها م ی خواهیم‬ ‫ی که بابت ان از بی ت المال هزینه شده است را به سرانجام‬ ‫فیلم ‬ ‫برسانیم اما شرطش این است که بتوانیم بودجه مورد نیاز ان را‬ ‫از خارج از مرکز گسترش تامین کنیم‪ ،‬چون من به عنوان مدیر‬ ‫این مرکز اجازه نم ی دهم ریالی از سینمای مستند در این فیلم‬ ‫هزینه شود‪ .‬اگر تصمیمی در مقام باالتر گرفته شود تا بودجه‬ ‫جداگانه ای ب رای اتمام پ��روژه اختصاص دهند که کار را پیش‬ ‫م ی بریم‪ .‬ضمن اینکه ما خودمان به دنبال پیدا کردن شریک‬ ‫ب رای «الله» هستیم‪.‬‬ ‫دقیقا چقدر بودجه نیاز است که بتوانیم «الله» را‬ ‫روی پرده ببینیم؟‬ ‫‪ l‬انچه روی کاغذ امده‪ ،‬ب��رای ادامه کار پنج میلیارد‬ ‫تومان اس��ت‪ ،‬اما ممکن اس��ت بت��وان با نظارت بیش��تر و‬ ‫راه حل های بهتر‪ ،‬این رقم را کاهش داد‪.‬‬ ‫در هر صورت‪ ،‬امیدواریم اتفاق خوبی برای «الله»‬ ‫بیفتد‪ .‬باالخره ای�ن پروژه که به ق�ول اقای ایوبی‬ ‫فرزند ناق ص الخلقه اس�ت‪ ،‬هنوز کم�ی جان دارد‬ ‫و هفت میلیاردی در ش�رایط بس�یار بد اقتصادی‬ ‫کشور هزینه اش کرده ایم‪.‬‬ ‫‪ l‬قطعا تمام تالش ما در مرکز گس��ترش سینمای‬ ‫مستند و تجربی هم همین است‪ .‬همانطور که تاکید کردم‪،‬‬ ‫االن بیش��ترین وقت بخ��ش اداری ‪ -‬مالی ما ب��ه پی دا کردن‬ ‫س��رمایه گذار ب رای «الل��ه» اختصاص پیدا ک��رده و تاکنون‬ ‫مذاکراتی را هم با همراه اول و چند شرکت دیگر داشته ایم‪g.‬‬ ‫‪72‬‬ ‫جنجال ب رانگیزترین فیلم تاریخ س��ینمای ای ران شده است‪.‬‬ ‫تا امروز نیز ه ر کس که به نوعی در مق��ام حمله یا دفاع از ان‬ ‫برامده‪ ،‬تنها به بخشی از ان پرداخته است‪ .‬در این مقال‪ ،‬بدون‬ ‫هیچ پی ش داوری ب��ه مهم ترین مطالبی ک��ه تاکنون مطرح‬ ‫شده‪ ،‬ب رای یک بار اشاره ای شده و توضیح روشنگرانه ای ارائه‬ ‫م ی شود تا مخاطبان خود به قضاوت بنشینند و ببینند ایا این‬ ‫همه حاشی ه سازی مبنایی داشته است یا جنجال ب رای هیچ‬ ‫بوده است؟!‬ ‫‪ -1‬موضوع و محتوای «الله»‪ :‬این قصه تالش دارد نشان‬ ‫دهد دختر ایرانی در چارچوب ضوابط و قوانین کشور‪ ،‬نه تنها‬ ‫م ی تواند در رشته ورزشی مورد عالقه خود فعالیت کند که حتی‬ ‫بستر اجتماعی و فرهنگی کشور در مسیری است که م ی تواند‬ ‫در رقابت با مردان به قهرمانی هم برسد‪ .‬این همان پیامی است‬ ‫که اتهام ب ی اساس زن ستیزی‪ ،‬تبعیض جنسیتی و مردساالری‬ ‫را از چهره نظام و کشور م ی زداید‪ .‬نظر مخالفان این است که‬ ‫ی ترویج تحرکات فمینیستی‪ ،‬حریم شکنی‬ ‫این قصه در راستا ‬ ‫و قب ح زدایی اختالط زنان و مردان است و به نوعی تایید مجددی‬ ‫بر همان اتهام زن ستیزی جامعه و نظام ای رانی است !‬ ‫هر دو نظر فوق از زوایایی م ی تواند درست یا غلط باشد‪.‬‬ ‫انچه م ی تواند نقطه پایانی بر پیام کل��ی فیلم بزند‪ ،‬گرایش‬ ‫و نوع جهت گیری و دغدغه ای اس��ت ک��ه فیلمنامه نویس و‬ ‫کارگردان دارد ک��ه در فضای کلی فیلم حاکم م ی ش��ود و در‬ ‫جان مخاطب رسوخ م ی کند‪ .‬این ارزیابی نهایی فقط در پایان‬ ‫کار و هنگام نمایش قابل حصول و نتیجه گیری است‪ .‬البته‬ ‫کسانی که کارشناس فیلمنامه و کارگردان هستند م ی توانند‬ ‫در مراحل بررسی و بازخ وانی‪ ،‬تا حدود زیادی جهت گیری فیلم را‬ ‫پی ش بینی کنند‪ ،‬اما کسانی که تجربه کافی در خصوص این‬ ‫گفت وگوی «مثلث» با عضو کمیسیون فرهنگی مجلس‬ ‫‪4‬‬ ‫اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس از جمله مخالفان سرسخت تولید پروژه سینمایی «الله» بودند و در این مسیر‬ ‫عالوه بر موضوع و فیلمنامه‪ ،‬بحث کارگردانی را یکی از نکات منفی پروژه م ی دانس�تند‪ .‬در هر صورت زور کمیس�یون‬ ‫فرهنگی به مسئوالن سینمایی دولت دهم نرسید و تولید «الله» اغاز شد‪ .‬البته م ی توان موضوع را به شکل دیگری هم‬ ‫دید و ان‪ ،‬اینکه کمیسیون فرهنگی‪ ،‬ان موقع به بازنویسی فیلمنامه راضی ش�ده بود‪ .‬این نگاه‪ ،‬همان چیزی است که‬ ‫مسئوالن سینمایی وقت معتقدند اتفاق افتاد‪ .‬حاال که‪ 75‬درصد از تولید «الله» با هزینه هفت میلیارد تومانی جلو رفته و به‬ ‫روایت های مختلف بین دو تا پنج میلیارد تومان برای تکمیل نیاز دارد‪ ،‬باید با ان چه کرد ؟ سیدرمضان شجاع ی کیاسری‬ ‫از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس در گفت وگو با خبرنگار مثلث به این سوال پاسخ م ی دهد‪.‬‬ ‫عده ای معتقدند که پروژه «الله» قربانی اختالفات‬ ‫سیاس�ی در دولت قبل و تسوی ه حساب در دولت‬ ‫جدید ش�د اما عده ای دیگر ه�م م ی گویند دولت‬ ‫دهم با س�رمای ه گذاری روی این فیلم‪ ،‬اش�تباهی‬ ‫است راتژیک کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬مسلم اس��ت که س��اخت و تولید اثر فاخر‪ ،‬نیاز به‬ ‫یک سری جاذبه ها‪ ،‬کشش ها و ظرفی ت ها دارد تا بتوان به انها‬ ‫در فیلم پرداخت‪ .‬ما در کمیسیون فرهنگی مجلس‪ ،‬از همان‬ ‫ابتدای کار گفتیم که «الله» اوال که این ظرفی ت ها را ندارد‪ .‬ثانیا‬ ‫موضوع و کاراکتر اصلی که قرار است به ان پرداخته شود چیزی‬ ‫نیست که جامعه بتواند زندگی‪ ،‬رفتار‪ ،‬شخصیت و منش او را‬ ‫گ و الگو دریافت کند‪.‬‬ ‫به عنوان یک فرهن ‬ ‫در هر ص��ورت‪ ،‬در نگاه ه��ای فراتری مانن��د اهداف و‬ ‫نگاه های موجود در ب رنامه پنجم توس��عه کش��ور‪ ،‬س��ازمان‬ ‫سینمایی وزارت فرهنگ و ارش��اد اسالمی به ساخت و تولید‬ ‫فیلم های فاخری که هم بتواند یک منبع ارشیوی و مرجع ب رای‬ ‫ساخت و تولید فیلم های دیگر باشد و هم مسائل و موضوعات‬ ‫تاریخی یا موضوع��ات خانوادگی را در بر بگی��رد و به زعمی‬ ‫در هر صورت ت�ا االن یک هزینه هف�ت میلیاردی‬ ‫برای پروژه شده که قابل بازگشت نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬هزینه هنگفتی ب رای تولید «الله» صرف شده‬ ‫است‪ .‬این هفت میلیارد تومان م ی توانست ب رای تولید چندین‬ ‫فیلم اثرگذار با موضوعات و در ژانرهای مختلف هزینه شود اما‬ ‫متاسفانه نم ی دانم اصرار مسئوالن وقت سینمایی ب رای تولید‬ ‫«الله» چه بود‪ .‬باید پرسید این فیلم چه جاذبه ها و کشش هایی‬ ‫داش��ت که باید هفت میلیارد تومان ب رای ان هزینه م ی شد؟‬ ‫البته احتماال در اینده هم ب رای تکمیل ان‪ ،‬هزینه های بیشتری‬ ‫طلب م ی شود‪.‬‬ ‫فکر م ی کنم خروجی و اثرگذاری این نوع اثار‪ ،‬نه فیلم فاخر‬ ‫است و نه حداقل باعث اغنای روحی‪ ،‬فکری و فرهنگی جامعه‬ ‫سینماگر و هن ری مان م ی شود‪ .‬من چنین هزینه هایی را یک‬ ‫نوع هد ردادن سرمایه به رغم کمبود بودجه های فرهنگی کشور‬ ‫یزنند‪ .‬در این شرایط‪،‬‬ ‫یدانم که امروز همه کمبود ان را فریاد م ‬ ‫م ‬ ‫متاسفانه کج سلیقگ ی ها در انتخاب سوژه‪ ،‬فرع ی نگری ها و‬ ‫حاشی ه رفتن ها باعث م ی شود که بودجه های اندک فرهنگی‬ ‫که تحقق پی دا م ی کند هم این طور ضایع شود‪.‬‬ ‫گفته م ی شود ‪ 75‬درصد «الله» س�اخته شده و‬ ‫تکمیل ان ‪ 2‬تا ‪ 5‬میلیارد تومان نیاز دارد‪ .‬باید‬ ‫هزینه انجام شده را از دست رفته تلقی کنیم‬ ‫یا بودجه بدهی�م تا بقیه فیلم هم س�اخته‬ ‫باتوجه به چیزی ک�ه م ی گویید‪ ،‬ایا کمیس�یون‬ ‫فرهنگ‬ ‫ مناسب بهره برداری نسل امروز باش��د‪ ،‬مکلف شده است اما‬ ‫معتقدم چنین نگاه هایی در «الله» قابل مشاهده نیست و به‬ ‫همین دلیل کمیسیون فرهنگی از ابتدای امر با صرف هزینه‬ ‫سنگین ب رای این پروژه به شدت مخالفت م ی کرد‪.‬‬ ‫شود؟‬ ‫‪ l‬سخن من این اس��ت که اگر «الله» یک موضوع‬ ‫مهم یا اس��تراتژیکی داشت که م ی توانس��ت اثری فرهنگی‬ ‫تلقی شود‪ ،‬شاید م ی توانس��تیم درباره بودجه چند میلیاردی‬ ‫ان صحبت کنیم اما این اثر انتخاب خوب��ی ب رای این همه‬ ‫هزینه نبود‪ .‬اما در هر صورت هزینه هایی انجام ش��ده و فیلم‬ ‫تا مرحله ای جلو رفته است‪ .‬ب ه نظرم باید کارشناسان فرهنگی‬ ‫خروجی «الله» را ببینند و درباره ان نظر بدهند‪ .‬در صورتی که‬ ‫خسارتی به بی ت المال رفته باشد‪ ،‬قطعا باید با دست اندرکارانی‬ ‫که این هزینه س��نگین را به عرصه فرهنگی کشور تحمیل‬ ‫کردند‪ ،‬برخورد شود‪ .‬چون کسی نباید با رفتارهای سلیقه ای و‬ ‫یک سونگرانه و اصرار های ب ی مورد‪ ،‬بخشی از بودجه هایی را که‬ ‫به سختی تخصیص داشته شده به راحتی تلف کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫امر را ندارند ممکن است به ارزیابی غلطی دست یابند‪.‬‬ ‫در واقع این همان دعوایی بود که بین تصویب کنندگان‬ ‫و حامیان فیلم و کسانی که تنها ب راس��اس یک فضاسازی‬ ‫رسانه ای به قضاوت خاصی سوق داده شده بودند به وجود امد و‬ ‫در نهایت هم به کارشناس مدی ران و مسئوالن سینمایی کشور‬ ‫اعتماد شد؛ اگرچه بسیار دیر این اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫‪ -2‬کارگردان «الله» و سوابق وی‪ :‬انچه ب رای همکاری‬ ‫با یک کارگردان یا هنرمند دیگری به عن��وان خط قرمز ب رای‬ ‫نظام مطرح است‪ ،‬نس��بت او با کلیت نظام و حکومت است‪.‬‬ ‫تنها کس��انی که در جبهه ضدانقالب قرار دارند و دل در گرو‬ ‫ارمان ها و ارزش های نظام جمهوری اسالمی ای ران ندارند یا در‬ ‫راستای گروه های معاند و ب رانداز همکاری و فعالیت م ی کنند‪،‬‬ ‫به عنوان خط قرمز همکاری ارزیابی م ی شوند‪ .‬همه افرادی که‬ ‫به نظام و انقالب ایمان دارند و ب��رای ان تالش کرده اند و دل‬ ‫سوزانده اند و در مواردی متحمل هزینه هایی شده اند نه تنها‬ ‫همکار هستند بلکه نظام باید از انها پشتیبانی کند و ب رای تولید‬ ‫اثارشان سرمایه گذاری کند‪ .‬البته هر انسانی خطاهایی دارد و‬ ‫فیلمسازان نیز از این امر مستثنا نیستند که طبیعی است در‬ ‫بعضی ارزیاب ی ها این خطاها ممکن است منجر به عدم حمایت‬ ‫از فردی در مواردی هم بشود‪ ،‬اما هیچ کس حق ندارد در جایگاه‬ ‫یک قاضی بالعزل بنش��یند و ب رای سرنوشت دیگران حکم‬ ‫قطعی و الزم االجرا صادر کند‪.‬‬ ‫اقای نیک نژاد کارگردانی اس��ت که اثار تولیدی اش تا‬ ‫سال ‪ 64‬که از ای ران مهاجرت کرده‪ ،‬همگی اثار ارزشمند و قابل‬ ‫دفاعی است و در همه ‪ 30‬سال حضورش د ر هالیوود‪ ،‬در هیچ‬ ‫تحرک و اقدام ضدنظامی حضور نداشته است‪ .‬ضمن انکه او‬ ‫به عنوان یک عالقه مند به کشور و انقالبش شناخته م ی شده‬ ‫و با مسلمانان ل س انجلس نیز ارتباط و همکاری های مدنی‬ ‫خوبی داشته اس��ت و انگیزه او از ساخت این فیلم هم چیزی‬ ‫نیست به جز پاسخ به همه یاوه گوی ی هایی که او در شبانه روز‬ ‫در فضای رسانه ای و سینمایی امریکا ش��اهد ان بوده است‪.‬‬ ‫حتی وی تالش کرده‪ ،‬زیبای ی های ای��ران عزیز را در فیلمش‬ ‫بازتاب دهد تا ای ران مقتدر و این سرزمین زیبا‪ ،‬ع ربستان دیگری‬ ‫تلقی نشود‪ .‬اتهام ب ی مبنای بعضی س��ایت ها و افراد که وی‬ ‫را فیلمساز فیلم های مس��تهجن جا زده بودند نیز در یکی از‬ ‫دادگاه های کش��ور مردود اعالم ش��د و اتها مزننده به شالق و‬ ‫توقیف سایتش محکوم شد که البته حکم شالق با رضایت‬ ‫نیک نژاد بخشیده شد‪.‬‬ ‫‪ -3‬هزین��ه و بودجه فیلم‪ :‬ش��اید قوی ترین اس��تدالل‬ ‫مخالفان‪ ،‬بودجه و هزینه باالی فیلم باش��د که بالفاصله این‬ ‫سوال مطرح م ی ش��ود که مبنای این س��نگین بودن هزینه‬ ‫چیست؟ در کش��وری که االن فیلم هایی س��اخته م ی شود‬ ‫که بودجه ان بال��غ بر ‪ 50 ،30‬و ‪ 70‬میلیارد تومان اس��ت‪ ،‬رقم‬ ‫هشت میلیارد تومانی چرا باید زیاد تلقی شود؟ فیلم «راه ابی‬ ‫ابریشم» که در دوره اصالحات مصوب م ی شود و در دولت نهم‬ ‫فیلمبرداری ان به پایان نم ی رسد و پس از شش سال باالخره‬ ‫تو نهم فجر م ی رسد‪ ،‬اگر همین االن بخ واهد‬ ‫به جشنواره بیس ‬ ‫ساخته شود حدود ‪ 20‬میلیارد تومان هزینه خواهد برد‪.‬‬ ‫باید بپذی ریم وقتی ساخت یک فیلم اپارتمانی حدود یک‬ ‫میلیارد تومان هزینه م ی برد‪ ،‬ب رای ساخت فیلم هایی همچون‬ ‫«الله» که گاه ب رای گرفتن یک پالن ان ساعت ها وقت صرف‬ ‫خواهد شد‪ ،‬به ناچار هزینه باال م ی رود‪ .‬اصوال کار در فضای باز‬ ‫و با صحنه های پرتحرک و بعضا خط رناک ایجاب م ی کند که‬ ‫هزینه های بیشتری پی ش بینی شود‪.‬‬ ‫ضمن انکه اقدام درست ان است که بررسی شود هزینه ها‬ ‫چگونه و چرا صرف شده است‪ ،‬نه انکه به اصل هزینه اعتراض‬ ‫ی ایجاد شده در‬ ‫ش��ود‪ .‬البته این فیلم به خاطر همان حواش�� ‬ ‫یک سو در جذب مشارکت ب رای سرمایه گذاری دچار مشکل شد‬ ‫و از سویی منجر به بعضی تزلزل ها در تصمیمات و اقدامات‬ ‫تیم اجرایی شد و با افت و خیزهایی همراه شد که هزینه های‬ ‫اضافه ای را شاید بر پروژه تحمیل کرده باشد که از عهده همه‬ ‫خارج بوده است و فقط فضای سنگین رس��انه ای و جو روانی‬ ‫موجود باعث ان گردید‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت گفته ش��ود اصوال چ��را بای��د فیلمی با‬ ‫پروداکشن س��نگین و هزینه های باال س��اخته شود؟ پاسخ‬ ‫این پرس��ش در این مثال ساده مستتر اس��ت که «چرا ما به‬ ‫نان و پنیری بس��نده نم ی کنیم!؟» س��ینمای ای ران نیازمند‬ ‫ساخت فیلم هایی است که از اپارتمان ها خارج شود و در دیگر‬ ‫عرصه های زندگی‪ ،‬فع الیت و اتفاقات اجتماعی و تاریخی حضور‬ ‫یابد‪ .‬ما نم ی توانیم از سینمای پیشرفته و ارزشمند یاد کنیم اما‬ ‫ی ‪ ،‬ورزش ی ‪ ،‬علم ی ‪ ،‬تخیلی و‬ ‫در عرصه های تاریخ ی ‪ ،‬سیاس�� ‬ ‫جنگی فیلم نسازیم‪ .‬به نظر م ی رسد باید این تنگ نظری ها‬ ‫را کنار گذاشت و از مس��ئوالن و ب رنامه ریزان و سیاستگذاران‬ ‫بخواهیم که به حجم اعتبارات در سینما به شدت بیفزایند‪ ،‬نه‬ ‫انکه وقتی مرجعی‪ ،‬فردی و دستگاهی هم حاضر م ی شود در‬ ‫یک مورد سرمایه گذاری خاصی را انجام دهد فریاد اعتراض ها‬ ‫بلند شود و کار را به جایی برسانند که ان سرمایه گذار از اقدام‬ ‫خود پشیمان شود و در جایگاه متهم و پاسخگو قرار گیرد‪.‬‬ ‫گاه استدالل مضحکی م ی شود که با بودجه این فیلم‬ ‫م ی شود ده ها فیلم سینمایی‪ ،‬مستند و کوتاه ساخت! فارغ از‬ ‫انکه بخواهیم به این ادعا چند و چون وارد کنیم‪ ،‬چنین ادعایی‬ ‫مانند این اس��ت که بگوییم چه نیازی به تونل «نیایش» بود‬ ‫و ب ه جای ان م ی ش��د هزارن ب ی خانمان را سامان داد و چرا به‬ ‫فریاد انان نرسیدیم ! ضمن انکه‪ ،‬این نکته را یاداور م ی شوم‬ ‫که ساخت فیلم «الله» هیچ بودجه ای را بر اعتبارات مصوب‬ ‫سینمایی کشور تحمیل نکرد‪ ،‬بلکه تالش شد منابع اعتباری‬ ‫دیگری طی دو سال اخیر ب رای سینمای کشور جذب شود تا ان‬ ‫بخش از بودجه سینما که به فیلم «الله» اختصاص یافت از‬ ‫ط ریق دیگری جب ران شود‪ .‬بناب راین اعتبار هیچ یک از سرفصل‬ ‫فعالی ت ها‪ ،‬به خاطر فیلم «الله» دستخوش کاهش نشد‪.‬‬ ‫در خصوص ارزش های دیگر ای��ن فیلم همچون زبان‬ ‫انگلیسی ان و دیگر حواشی ایجاد ش��ده‪ ،‬در فرصت دیگری‬ ‫شاید مطالبی گفته شود و درخصوص اتفاقات جدید در پروژه‬ ‫«الله» نیز که منجر به دس��تور توقف ان ش��د‪ ،‬در این مقال‬ ‫نم ی خواهم س��خنی بگویم چون معتقدم بیش از انکه این‬ ‫تصمیمات ب راساس کارشناسی و دغدغه های خداپسندانه باشد‪،‬‬ ‫یک واکنش احساسی‪ ،‬عجوالنه و‪ ...‬است که پس از فروکش‬ ‫کردن ان ‪ ،‬امور بر مدار عقل و منطق قرار خ واهد گرفت و «الله»‬ ‫هم به خط پایان خود خواهد رسید‪g.‬‬ ‫فرهنگی قصد دارد وضعیت مالی و پرداخت های‬ ‫«الله» را پیگیری کند؟‬ ‫‪ l‬هن��وز اطالع��ات الزم درباره مس��ائل مالی پروژه‬ ‫«الله» به کمیسیون فرهنگی مجل س شورای اسالمی داده‬ ‫نشده اس��ت و طبیعتا نم ی توانیم در این حوزه ورود کنیم اما‬ ‫مس��ئوالن مطلع‪ ،‬اطالعات الزم را در اختیارمان بگذارند‪،‬‬ ‫اگر‬ ‫ِ‬ ‫م ی شود موضوع را در کمیسیون فرهنگی بررسی یا حتی در‬ ‫صورت نیاز‪ ،‬درخواست تحقیق و تفحص از معاونت سینمایی‬ ‫وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی را مطرح کرد‪.‬‬ ‫یکی از نکات این اس�ت که م ی گویند تولید این‬ ‫فیلم از سوی اراده ای فراتر از وزارت ارشاد پیگیری‬ ‫م ی ش�د‪ .‬ایا اطالعات دقیق�ی از ای�ن موضوع در‬ ‫جلسات کمیسیون فرهنگی مطرح شده است؟‬ ‫‪ l‬هیچ بعید نیست که فش��ارهای خارج از سیستم‬ ‫باعث شده باشد که مسئوالن سازمان سینمایی وقت زیر بار‬ ‫تولید «الله» با ان همه حواش��ی اش بروند‪ .‬شاید هم همین‬ ‫تو پاش هایی که این روز ها خبرهایش منتشر م ی شود‪،‬‬ ‫ریخ ‬ ‫یکی از همان اهداف اصلی در نگاه تولی��د فیلم بوده و ب رای‬ ‫یک عده تقسیم محبت کرده اند‪ .‬البته تا زمانی که گزارشی‬ ‫شفاف از وضعیت مالی «الله» داده نش��ود نم ی توان درباره‬ ‫تخلف داشتن یا نداشتن در پروژه سخن گفت اما اگر ان طور که‬ ‫مطرح م ی شود مسائلی در پروژه رخ داده باشد‪ ،‬قطعا م ی تواند‬ ‫در کمیسیون فرهنگی بررسی شده و همان طور که گفتم‬ ‫در این مسیر‪ ،‬در صورت نیاز م ی توان از اهرم نظارتی‬ ‫مجلس که تحقیق و تفحص یکی از انهاست‪،‬‬ ‫استفاده کرد‪g .‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫مردخوشاخالق‬ ‫نوستالژی دهه ‪60‬‬ ‫محمدپنجعلیدربازیستاره های‬ ‫پرسپولیسمیالنخوش‬ ‫اخالق ی اش را به رخ کشید‬ ‫ورزش‬ ‫چگونه رویای پرسپولیس‪ -‬اث میالن‬ ‫به واقعیت تبدیل شد؟‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫بازسازیدهه‪ 60‬درعصرجدید‬ ‫‪1‬‬ ‫هفتم اذرماه روز خاطره بازی بود‪ .‬خاطره بازی با بازیکنانی‬ ‫که موهایشان حاال سفید شده و اضافه وزن شان بی داد م ی کند؛‬ ‫رضا شاهرودی‪ ،‬مجتبی محرمی‪ ،‬محمد پنجعلی و خیل ی های‬ ‫دیگر‪ .‬حاال هر ک��دام از این نام ها سال هاس��ت که از دنیای‬ ‫بازیگری خداحافظی کرده اند و این شاید نکته ماجراست که‬ ‫خیل ی هایی که در ورزشگاه ازادی این پرسپولیس را تشویق‬ ‫م ی کردند به ان��دازه سن ش��ان از خداحافظی برخ��ی از این‬ ‫ستاره ها م ی گذرد؛ ستاره هایی که اگر چه بعض ی های شان با‬ ‫حاش��ی ه های زیادی در زندگی همراه بوده اند اما هنوز هم نزد‬ ‫خیل ی ها محبوبند‪.‬‬ ‫اولین دهه طالیی پرسپولیس‬ ‫اما نم ی توان تاریخ باشگاه پرسپولیس را ورق زد و از کنار‬ ‫دهه ‪ 50‬به راحتی گذشت‪ .‬دهه ای که خیل ی ها معتقدند اولین‬ ‫دوره طالیی تاریخ پرسپولیس اس��ت‪ .‬الن راجرز انگلیسی از‬ ‫ستارگان پرسپولیس تیمی ساخت که در سال های اول دهه‬ ‫‪ 50‬با اختالف چند گل تیم ها را شکست م ی داد و بازی های‬ ‫تماشایی به نمایش م ی گذاشت‪ .‬پرسپولیس با راجرز در سال‬ ‫‪ 1350‬قهرمان لیگ ای ران ش��د و در حالی که خ��ود را اماده‬ ‫می زبانی جام باشگاه های اسیا م ی کرد‪ ،‬به ناگهان مسابقات لغو‬ ‫شد و فرصت افتخارافرینی در اسیا به همین سادگی از دست‬ ‫رفت‪ .‬در سال ‪ 1351‬پرس��پولیس اعالم حرفه ای شدن کرد و‬ ‫بازیکنان حرفه ای تیم در مسابقات دوستانه خارجی و بازیکنان‬ ‫اماتور نیز در مسابقات باشگاه های ته ران حضور م ی یافتند‪.‬‬ ‫‪74‬‬ ‫اما پروژه فوتبال حرفه ای پرسپولیس با عدم همراهی سایر‬ ‫باشگاه ها با شکست روبه رو شد‪ .‬سال ‪ 1352‬در اولین دوره لیگ‬ ‫تخت جمشید‪ ،‬پرس��پولیس بدون شکست قهرمان شد‪ .‬در‬ ‫همین سال بود که سرخپوشان در دربی با شش گل استقالل‬ ‫را شکست دادند‪ .‬پرس��پولیس از روز ‪ 19‬دی ‪ 1350‬تا ‪ 4‬خرداد‬ ‫‪ 1353‬به مدت ‪ 865‬روز در مسابقات لیگ بدون شکست باقی‬ ‫ماند‪ .‬سرخپوشان طی این مدت در ‪ 43‬بازی موفق به کسب‬ ‫‪ 32‬برد و ‪ 11‬تساوی شدند و رکوردی را از خود بر جای گذاشتند‬ ‫که در تاریخ فوتبال ای ران ب ی نظیر است‪ .‬پرسپولیس با رکورد‬ ‫‪ 43‬بازی بدون باخت که در س��ال ‪ 1353‬ثبت شده بود تا ‪21‬‬ ‫سال بعد رکورددار اسیا بود‪ .‬استادیوم اختصاصی باشگاه با نام‬ ‫اپادانا در سال ‪ 1353‬به بهره برداری رسید و حتی در بازی های‬ ‫اسیایی ‪ 1974‬ته ران نیز مورد استفاده قرار گرفت‪ ،‬اما به علت‬ ‫هزینه های باالی نگهداری به راه اهن فروخته شد و هم اکنون‬ ‫مورد استفاده این باشگاه است‪.‬‬ ‫در سال ‪ ،1354‬پرس��پولیس با یک مربی جوان به نام‬ ‫بیوک وطن خواه ب رای دومین بار لیگ تخت جمشید را فتح‬ ‫کرد‪ .‬وطن خواه بدون باخت تیم را قهرمان کرد و رکورد دیگری‬ ‫در تاریخ پرسپولیس ثبت کرد‪ .‬پرسپولیس در لی گ های ‪55‬‬ ‫و ‪ 56‬به نایب قهرمانی دس��ت یافت‪ .‬بعد از پیروزی انقالب‪،‬‬ ‫پرس��پولیس در اولین جام رس��می باش��گاه های ته ران با‬ ‫شکست پاس قهرمان شد و در مسابقات انتخابی باشگاه های‬ ‫ته ران در سال ‪ 59‬نیز با ‪ 7‬برد پیاپی و یک گل خورده به دسته‬ ‫اول راه یافتند‪ .‬در سال ‪ 1350‬نخستین لیگ حرفه ای فوتبال‬ ‫ای ران با نام «تخت جمشید» شکل گرفت و پرسپولیس هم‬ ‫تالش کرد خود را با استانداردهای حرفه ای تطبیق دهد اما به‬ ‫دلیل فقدان زی ر س��اخت های فوتبال حرفه ای در کشور‪ ،‬این‬ ‫ایده به صورت کامل به فرجام نرسید‪ .‬پس از انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫این تیم دچ��ار تغیی رات فراوان ش��د و بازیکنان��ش به کلی‬ ‫عوض شدند و تعداد بس��یار اندکی از بازیکنان قدیمی باقی‬ ‫ماندند‪ .‬باشگاه پرسپولیس در سال ‪ 1365‬تحت پوشش بنیاد‬ ‫مس��تضعفان و جانبازان قرار گرفت که پس از مدتی بنیاد از‬ ‫اداره این باشگاه خودداری کرد و در این زمان باتوجه به موقعیت‬ ‫این باشگاه‪ ،‬سازمان تربی ت بدنی‪ ،‬خود اداره ان را عهده دار شد‪.‬‬ ‫این اغازی بود ب رای شروع عصر پروین در پرسپ ولیس‪ .‬عصری‬ ‫که با مربیگری علی پروین اغاز شد و با او نیز پایان یافت‪ .‬او‬ ‫چهره خاصی در باشگاه پرسپ ولیس است اما دیگر سال هاست‬ ‫که مدی ران این باش��گاه او را نه به عنوان یک مربی بلکه به‬ ‫عنوان یک پیشکس��وت در تصمیمات خودشان مورد توجه‬ ‫قرار م ی دهند‪ .‬شاید به همین دلیل بود که هفتم اذرماه یعنی‬ ‫روزی که قرار بود پروین روی نیمکت مربیگری س��تاره های‬ ‫قدیمی پرسپولیس بنش��یند‪ ،‬هیجان و ش��وق را م ی شد از‬ ‫چشم هایش خواند‪.‬‬ ‫نسلی که پول نداشت‬ ‫وقتی از دهه شصت ی های پرسپولیس صحبت به میان‬ ‫م ی اید یک موضوع ذهن را با خ��ود درگیر م ی کند؛ ب ی پولی‪.‬‬ ‫مرتضی کرمان ی ها و مجتبی محرم ی ها ستاره های این نسل‬ ‫مربیگریدیرهنگام‬ ‫علی پروین پس از سال ها دور ی از‬ ‫نیمکتم ربیگریپرسپولیس‪،‬هدایت‬ ‫ستاره های قدیمی را برعهده گرفت‬ ‫درحاشیه‬ ‫امیر حاج رضایی می گوید اخالق‬ ‫کیمیای فوتبال امروز است‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪ 7‬اذر م�اه س�تاره های چن�د نس�ل‬ ‫باشگاه پرسپولیس مقابل ستاره های‬ ‫اث میالن قرار گرفتند‬ ‫هستند‪ .‬ستاره هایی که شاید به سختی و در عین نداری زندگی‬ ‫م ی کردند اما وقتی وارد زمین م ی شدند تمام حرص خود را بر‬ ‫سر توپ م ی ریختند‪ .‬شاید به همین دلیل بود که پرسپولیس‬ ‫در ان سال ها باخت را نم ی ش��ناخت و در ‪ 15‬دقیقه نخست‬ ‫کار هر تیمی را یکسره م ی کرد‪ .‬پول نبود‪ .‬تنها و تنها اعتبار‬ ‫ی به نام پرسپولیس این بازیکنان را مهیای روبه رو شدن با‬ ‫نام ‬ ‫مشکالت م ی کرد؛ مشکالتی که حاال پس از این همه سال‬ ‫وقتی کرمان ی مقدم‪ ،‬محرمی یا بازیکن دیگری از ان نس��ل‬ ‫درباره اش س��خن م ی گوید‪ ،‬خیل ی ها حیرت زده م ی شوند که‬ ‫فوتبال و به خصوص پرس��پولیس نزد این ادم ها چه معنایی‬ ‫م ی توانسته داشته باشد؟ وقتی صحبت از دهه شصت ی ها به‬ ‫میان م ی اید البته نبود پول در فوتبال ای ران بیش از هر چیز‬ ‫دیگر مورد توجه قرار م ی گیرد‪ ،‬درس��ت به اندازه ای که حاال‬ ‫تزریق پول های نجومی به بازیکنان و مربیان س��خت مورد‬ ‫توجه است‪ .‬نسلی که به طور طبیعی نم ی توانست پول زیادی‬ ‫در اختیار داشته باشد اما بیش از درد این نداری انچه ستاره های‬ ‫این نسل را محکم نگه م ی داشت میل به معروفیت بود‪ .‬چه‬ ‫پرسپولیس در ان دهه همچون اس��تقالل نام بزرگی بود و‬ ‫از هر بازیکنی م ی توانست س��تاره ای دوست داشتنی بسازد‪.‬‬ ‫اگرچه بعضی از این ستاره ها قدر این امتیاز را هرگز ندانستند‬ ‫و راه هایی را انتخاب کردند که حتی حاال هم دل خوش��ی از‬ ‫مرورش ندارند‪ .‬هر چند شاید در ان مقطع روزنامه ها به تعداد‬ ‫امروز نبود و به طور طبیعی حساسی ت ها و کنجکاوی ها درباره‬ ‫زندگی ش��خصی بازیکنان کمتر از حاال ب��ود‪ .‬بناب راین ب رای‬ ‫بازیکنانی که معروفی ت ش��ان امتیازهایی خاص را عایدشان‬ ‫م ی کرد‪ ،‬فضا به ش��دت فضای تصمیمات کامال ش��خصی‬ ‫بود‪ .‬شاید به همین دلیل بود که بعضی از این ستاره ها درباره‬ ‫انتخاب نکردن بعضی راه های نادرس��ت چن��دان هم با خود‬ ‫وارد چالش نم ی ش��دند و تردید ها را خیلی زود کنار م ی زدند‪.‬‬ ‫حساسیت درباره رصد کردن زندگی ش��خصی این نسل در‬ ‫شکلی حداقلی باعث شد تا برخ ی ها به بی راهه بروند و البته در‬ ‫خود این نسل هم نام هایی هستند که به اسطوره تبدیل شدند‬ ‫و اسطوره باقی ماندند‪ .‬انقدر فضای زندگی شخصی این نسل‬ ‫ناشناخته بود که وقتی اتفاقی درباره شان خوب یا بد رخ م ی داد‪،‬‬ ‫یک جامعه تحت تاثیرش قرار م ی گرفت‪ .‬واکنش ها صفر و‬ ‫صد بود‪ .‬فاصله میان اسطوره شدن تا فرو افتادن و محو شدن‬ ‫مرز بسیار باریکی داش��ت‪ .‬پرسپولیس ی ها در دهه ‪ 60‬خیلی‬ ‫اهل تحصیل نبودند‪ .‬شاید حق داشتند‪ .‬باید جدا از وقتی که‬ ‫ب رای تمرین و بازی م ی گذاش��تند‪ ،‬کار م ی کردند‪ .‬سخت کار‬ ‫م ی کردند و البته درامدزایی ویژه ای نداش��تند‪ .‬معدود نف راتی‬ ‫که اساسا شیوه زندگ ی شان مبتنی بر تحصیل و علم گرایی‬ ‫بود‪ ،‬خیل ی های شان نه به این مس��یر قائل بودند و نه البته‬ ‫امکانش را داشتند که به چهره ای تحصیلکرده و دانشگاهی‬ ‫تبدیل شوند‪.‬‬ ‫این اتفاق باعث م ی شد تا این نس��ل فارغ از درست یا‬ ‫غلط بودن ویژگ ی هایش‪ ،‬همه چیزش خاص خودش باشد؛ از‬ ‫ادبیات گرفته تا نوع دویدن در مستطیل سب ز‪ .‬زندگی در ان دهه‬ ‫شرایطی داشت که ادم هایش را طبق جبر خودش بار م ی اورد‪.‬‬ ‫سخت و اس��ان؛ س��هل و ممتنع‪ .‬بالطبع در چنین شرایطی‬ ‫واژه هایی چون «غیرت» ب رای مربیان ان نسل هزاران هزار‬ ‫ب رابر از انالیزها و تخصص های مربیگری امروز کاربردی تر بود‪.‬‬ ‫شاید به همین دلیل است که خیلی از ادم های این نسل وقتی‬ ‫درباره پرسپولیس گفت وگو م ی کنند با حرارتی وصف نشدنی‬ ‫از عرق به پی راهن و نام این باشگاه سخن م ی گویند‪ .‬گویی هر‬ ‫چه غیر از این است بنای ان دارد که تمدن شان را به وی رانی‬ ‫بکشد‪ .‬هواداران پرسپ ولیس در دهه‪ 60‬بازیکنان شان را دوست‬ ‫داشتند و این دوست داش��تن انقدر عمیق است که خیل ی ها‬ ‫درباره اش به گفتن همین عبارات اکتفا م ی کنند؛ «نم ی شود‬ ‫گفت و به زبان اورد‪ .‬ان موقع فوتبالیس ت های این باشگاه را‬ ‫از خودمان م ی دیدیم‪ .‬انها مثل خود ما بودند‪ .‬حرص داشتند‬ ‫ب رای بردن‪ .‬نم ی ش��ود گفت‪ .‬فقط باید پرسپولیس ان دهه را‬ ‫م ی دیدی!»‬ ‫دهه ش��صت ی ها تنها نس��لی بودند ک��ه خیلی رنگ‬ ‫اس��کناس را به چش��م ندیدند‪ .‬چه قبل از انها نس��ل هایی‬ ‫بودند که نم ی ش��د انها را ندارها نامید و بعد از این نسل نیز‬ ‫به طور کلی ش��رایط تغییر کرد‪ .‬جنگ پایان یافت‪ .‬ش��رایط‬ ‫اجتماعی تغیی رات زیادی به خ��ود دید‪ .‬معادالت چیز دیگری‬ ‫شد و طوفانی بزرگ فوتبال را در نوردید؛ پول‪ .‬همین مساله اما‬ ‫بارها مورد انتقاد شدید ادم های دهه شصت پرسپولیس قرار‬ ‫گرفت‪ .‬انها به این فضا سخت انتقاد کردند و تزریق پول فراوان‬ ‫به فوتبال را یک��ی از اصل ی ترین عوامل افت این باش��گاه و‬ ‫بازیکنان ان برشمردند‪.‬‬ ‫‪75‬‬ ‫ورزش‬ ‫دهه های بعد از دهه شصت‬ ‫فقط در دو س��ال پایانی این دهه بود که پرسپولیس با علی‬ ‫پرس��پولیس از س��ال ‪ 1370‬با اغاز مجدد لیگ فوتبال‬ ‫دایی دو بار پیاپی در س��ال های ‪ 89‬و ‪ 90‬قهرمان جام حذفی‬ ‫شد‪ .‬اختالفات دایی با مدیریت باشگاه باعث جدایی این مربی‬ ‫تحت عنوان جام ازادگان دور جدی��دی از فعالی ت های خود را‬ ‫اغاز کرد و پیوسته با وجود تغیی رات گسترده و متعدد در مدی ریت‬ ‫و جانشینی حمید استیلی شد‪ ،‬اما پرسپ ولیس با این مربی هم‬ ‫باشگاه توانست موقعیت خود را به عنوان یکی از سه باشگاه‬ ‫توفیقی نداشت تا اینکه پس از حضور رویانیان در راس باشگاه‪،‬‬ ‫برتر کشور با کسب مقام های نخست‪ ،‬دوم و سوم حفظ کند‪.‬‬ ‫مصطفی دنی زلی به روی نیمکت پرسپولیس بازگشت‪ .‬پس‬ ‫از وی‪ ،‬مانوئل ژوزه و یحیی گل محم��دی روی نیمکت این‬ ‫در اذرماه سال ‪ 72‬باشگاه به وزارت معادن و فلزات واگذار شد‬ ‫تیم نشس��تند که با پرس��پولیس در فصل ‪ 91-92‬به مقام‬ ‫و امیر عابدینی به عنوان مدیرعامل کار خ��ود را اغاز کرد‪ .‬در‬ ‫نایب قهرمانی جام حذفی دست پیدا کرد‪ .‬در فصل جاری نیز‬ ‫لیگ ‪ 73‬سرخپوشان یک گام تا قهرمانی فاصله داشتند‪ ،‬اما‬ ‫علی دایی سرمربیگری این تیم را بر عهده دارد که فعال موفق‬ ‫بازی جنجالی مقابل اس��تقالل همه رویاهای سرخپوش��ان‬ ‫شده تیمش را در کورس قهرمانی نگه دارد‪ .‬در تمام این سال ها‬ ‫ب رای قهرمانی را نقش بر اب کرد‪ .‬ورود اس��تانکوی کروات در‬ ‫و دو دهه گذشته پرسپ ولیس بسیار متفاوت از پرسپ ولیسی که‬ ‫سال ‪ 74‬تحوالت مهمی را در بازی تیم پرسپولیس ایجاد کرد‬ ‫در دهه ‪ 60‬خاطره انگیز و پر ماجرا بود‪ ،‬دیده شده است‪ .‬حضور‬ ‫و سرخپوشان فاصله خود را با بهمن جب ران و در نهایت قهرمان‬ ‫مدی رانی همچون امیر عابدینی در این باشگاه اغاز گر تحوالتی‬ ‫شدند‪ .‬س��ال ‪ 75‬قهرمانی لیگ ب رای دومین بار تکرار شد‪ ،‬و‬ ‫جدی بود‪ .‬انجا که برخی از بازیکنان را به تیم های بزرگ اروپایی‬ ‫پرسپولیس در جام باشگاه های اس��یا به مقام سومی دست‬ ‫ ترانسفر کرد تا نسلی نو در پرسپ ولیس خودنمایی کند‪ .‬نسلی‬ ‫پیدا کرد‪ .‬پرسپولیس در این سال ها اسکلت اصلی تیم ملی‬ ‫که علی دایی‪ ،‬علی کریمی و‬ ‫را تشکیل م ی داد و بازیکنان‬ ‫به خصوص مهدی مهدوی کیا‬ ‫این تی��م در قالب تیم ملی‬ ‫جزو مطرح ترین لژیونرهایش‬ ‫در جام ملت ه��ای ‪ 1996‬و‬ ‫دستاوردهای کشوری‬ ‫به حس��اب م ی این��د‪ ،‬طوری‬ ‫مقدماتی جام جهانی ‪1998‬‬ ‫که علی دایی حت��ی در فیفا‬ ‫لیگ فوتبال ای ران (‪ ۹‬بار)‬ ‫موفقی ت های مل��ی را رقم‬ ‫ج�ام منطق�ه ای‪ ،‬ج�ام تخت جمش�ید‪،‬‬ ‫نیز چه��ره ای قابل توجه لقب‬ ‫زدند‪ .‬همین حضور پرشمار‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫پرسپولیس ی ها در تیم ملی‬ ‫جام ازادگان‪ ،‬جام خلیج فارس‬ ‫عادل فردوس��ی پور در‬ ‫باعث ش��د تا در س��ال ‪76‬‬ ‫‪،۱۳۷8-۱۳۷9 ،۱۳۸0-۱۳۸1 ،۱۳۸6-۱۳۸7‬‬ ‫مجله «ورلدساکر» م ی نویسد‪:‬‬ ‫‪۱۳۵۰ ،۱۳۵۲ ،۱۳۵۴ ،۱۳۷۴ ،۱۳۷۵ ،۱۳۷7-۱۳۷8‬‬ ‫پرسپولیس از لیگ ازادگان‬ ‫«نخس��تین پرسش��ی ک��ه‬ ‫کنار بکشد‪.‬‬ ‫جام حذفی (‪ ۵‬بار)‬ ‫هواداران فوتب��ال در ای ران از‬ ‫س��ال ‪ 77‬بازگش��ت‬ ‫یکدیگر م ی پرسند این است‬ ‫‪،۱۳۷7-۱۳۷8 ،۱۳۸8-۱۳۸9 ،۱۳89-۱۳90‬‬ ‫پروی��ن ب��ه پرس��پولیس‬ ‫‪۱۳۶۶ ،۱۳۷۰‬‬ ‫که قرمز هس��تی ی��ا ابی؟»‬ ‫اغازگ��ر دوران جدی��دی از‬ ‫رس��انه های ایران به ش��دت‬ ‫موفقی ت های سرخپوش��ان‬ ‫اخبار این باش��گاه را پوشش‬ ‫دستاوردهای اسیایی‬ ‫بود‪ .‬پرس��پولیس دو س��ال‬ ‫م ی دهن��د و «حاش��یه»های‬ ‫جام برندگان جام اسیا (یک بار)‬ ‫پیاپی قهرمان لیگ ش��د‪.‬‬ ‫زیادی پیرامون اف��راد حاضر‬ ‫‪ ۱۹۹0-۱۹۹1‬باشگاه پرسپولیس ته ران (تیم‬ ‫در فصل ‪ 77‬عالوه بر لیگ‪،‬‬ ‫فوتبال پرسپولیس) اولین قهرمانی در سال ‪۱۳۷۰‬‬ ‫قهرمان ج��ام حذف��ی نیز‬ ‫در باش��گاه اس��ت‪ .‬اف��کار‬ ‫شد‪ .‬پرس��پولیس در فاصله‬ ‫استکهمنجربهقهرمانیدراولیندورهجامدرجام‬ ‫عموم��ی ای��ران ام��روز نیز‬ ‫س��ال های ‪ 77‬ت��ا ‪ 79‬طی‬ ‫اسیا ب رای سرخپوشان شد‪.‬‬ ‫همانند دیگ��ر جوامع‪ ،‬تحت‬ ‫تاثیر این رس��انه های ورزشی‬ ‫‪ -۱‬نایب قهرم�ان س�ومین دوره ج�ام در‬ ‫‪ 33‬بازی ب��دون باخت باقی‬ ‫قرار دارند‪ .‬در چند س��ال اخیر‬ ‫جام اسیا‪۱۳۷۱‬‬ ‫ماند که رک��ورد جدیدی در‬ ‫بیش از ‪ ۵۰‬وب��گاه در فضای‬ ‫‪ -۲‬مقام چهارم جام باشگاه های اسیا‪۱۳۷۴‬‬ ‫فوتب��ال ای ران ب��ود‪ .‬در این‬ ‫‪ -۳‬مقام سوم جام باشگاه های اسیا‪۱۳۷۵‬‬ ‫اینترن��ت با نام پرس��پولیس‬ ‫مدت پرس��پولیس ‪ 18‬برد و‬ ‫وجود داشته اس��ت‪ .‬برخی از‬ ‫‪- ۴‬مقام سوم جام باشگاه های اسیا‪۱۳۷۸‬‬ ‫‪ 15‬مساوی به دس��ت اورد‪.‬‬ ‫ای��ن وبگاه های ه��واداری و‬ ‫‪ -۵‬مقام سوم جام باشگاه های اسیا‪۱۳۸۰‬‬ ‫سرخپوش��ان پایتخ��ت در‬ ‫خبری‪ ،‬خود را «سایت کانون‬ ‫اواخر ده��ه ‪ 80‬دو بار دیگر‬ ‫مقام سومی جام باشگاه های‬ ‫ه��واداران پرس��پولیس» ی��ا‬ ‫«سایتی رس��می» معرفی م ی‪‎‬کنند‪ .‬دسته‪‎‬ای از این وبگاه ها‬ ‫اسیا را کسب کردند‪ .‬این باشگاه در س��ال ‪ 1380‬با اغاز لیگ‬ ‫که خط مشی حمایتی یا مخالفتی با گروه یا اشخاص خاصی‬ ‫حرفه ای فوتبال ای ران (لیگ ب رتر) در میان ‪ 14‬تیم ب رتر ای ران قرار‬ ‫دارند‪ ،‬منتسب به لیدرها و افراد نزدیک به اشخاص مرتبط با‬ ‫گرفت‪ .‬دهه هشتاد با دع واهای مدی ریتی و جنگ سهام اغاز شد‪.‬‬ ‫باشگاه دانسته م ی‪‎‬شوند‪ .‬در پی پوشش گسترده اخبار باشگاه‬ ‫پرسپولیس در این دهه‪ ،‬روزهای پرفراز و نشیبی را پشت سر‬ ‫و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه‪ ،‬در سال های اخیر‬ ‫گذاشت؛ از قهرمانی تا نتایج بد و ضعیف مقابل حریف سنتی‪.‬‬ ‫امنیت شغلی مدی ران عامل و مربیان این باشگاه همواره در‬ ‫پرسپولیس دهه ‪ 80‬را با یک قهرمانی دراماتیک در لیگ برتر‬ ‫معرض خطر قرار داشته است‪ .‬جان دیوردن‪ ،‬نویسنده وبگاه‬ ‫اغاز کرد‪ ،‬ان هم در حالی که دع واهای مدی ریتی تمرکز بازیکنان‬ ‫«گل» در گزارشی با نام «تردید اسیا؛ ایا مربیگری پرسپ ولیس‬ ‫و مربیان را بر هم زده بود‪ .‬پرسپولیس در اخرین روزهای سال‬ ‫بزرگترین و دشوارترین کار در فوتبال اسیاست؟»‪ ،‬جو رسانه ها‬ ‫‪ 80‬با حکم دادگاه رسما به تربی ت بدنی واگذار شد تا بدین ترتیب‬ ‫را «جانوری ترسناک» و مربیگری این تیم را «شغلی پرفشار»‬ ‫دعواهای حقوقی و جنگ سهام در پرسپ ولیس به پایان برسد‪.‬‬ ‫توصیف م ی کند‪ .‬نسل دهه ‪ 60‬س��ال ها بعد وقتی پا به سن‬ ‫تغیی رات پیاپی مدی ران و مربیان یکی از ویژگ ی های این‬ ‫گذاشته بودند وارد ورزشگاه رویای ی شان شدند و چشم به سکو‬ ‫دهه بود‪ .‬طی این ‪ 10‬سال در باش��گاه پرسپولیس شاهد ‪10‬‬ ‫دوختند‪ .‬اما نه انها که روی سکو نشسته بودند همان ادم های‬ ‫تغییر مدیریتی و ‪ 12‬تغییر روی نیمکت بوده ایم‪ .‬پرسپولیس‬ ‫‪ 30 ،20‬سال قبل بودند و نه انها که در زمین بودند‪ .‬همه چیز‬ ‫در فصل ‪ 86-87‬و به رغم اینکه شش امتیازش از سوی فیفا‬ ‫عوض ش��ده بود‪ .‬حتی فاصله تا رویا‪ .‬پرسپولیس ‪ -‬میالن‬ ‫کم شد‪ ،‬در روز پایانی و در دقیقه پایانی لیگ برتر به قهرمانی‬ ‫دیگر رویا نبود؛ تیمی که پرسپولیس ی ها خود را با ان مقایسه‬ ‫دس��ت یافت که مثل اولین قهرمانی این تی��م در لیگ برتر‬ ‫دراماتیک بود‪ .‬اما این موفقی ت ه��ا در لیگ برتر پایدار نبود و‬ ‫م ی کردند! پرسپولیس اث میالن‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫‪76‬‬ ‫چرا مردم ان پرسپولیس را‬ ‫دوست داشتند؟‬ ‫نسل‬ ‫با معرفت ها‬ ‫امیر حاج رضایی‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس فوتبال‬ ‫هفتم اذرماه وقتی تیم پیشکس��وتان پرس��پولیس‬ ‫مقابل اث میالن قرار گرفت من سراپا شوق و هیجان بودم‪.‬‬ ‫هر دو تیم را همیشه دوست داشته ام‪ .‬بازیکنانی وارد زمین‬ ‫شدند که مدت ها بود تنها خاطره بازی های شان را نقل قول‬ ‫م ی کردیم‪ .‬انه��ا اینه ای بودند که من ان��گار خودم را در ان‬ ‫م ی دیدم و این احساس خوبی بود‪.‬‬ ‫زمانی که این ستاره ها در پرسپولیس بازی م ی کردند‬ ‫نام یک ورزش��گاه خیلی بر س��ر زبان ها بود؛ امجدیه‪ .‬این‬ ‫ورزشگاه در مرکز ش��هر بود‪ .‬ش��اید به همین دلیل بود که‬ ‫خاطره های بیشتری ب رای مان ساخت‪ .‬چون پیاده م ی رفتیم‪.‬‬ ‫گاهی هم با اتوبوس خودمان را به این ورزشگاه م ی رساندیم‪.‬‬ ‫کس��به با صفایی ه��م در حوم��ه ای��ن ورزش��گاه بودند‪.‬‬ ‫می خواستیم چشم مان را ببندیم‪ ،‬نشد‬ ‫پنجعلی‪:‬‬ ‫نتوانستیم با‬ ‫تغییرات بجنگیم‬ ‫‪3‬‬ ‫محمد پنجعلی یکی از پیشکس�وتان باش�گاه‬ ‫پرسپولیس اس�ت‪ .‬او س�ابقه کاپیتانی را در این تیم‪،‬‬ ‫تی م ملی و تیم منتخب اس�یا در کارنام�ه اش دارد‪ .‬با او‬ ‫درب�اره پرس�پولیس دهه ش�صت‪ ،‬حال و ه�وای بازی‬ ‫روز هفتم اذرم�اه برابر اث میالن و تغیی�رات فوتبال در‬ ‫دهه های بعد از دهه ‪ 60‬هم صحبت شدیم‪ .‬او منصفانه‬ ‫درباره تفاوت میان این دهه ها سخن م ی گوید‪ .‬هر چند‬ ‫در مورد س�طح تحصیالت میان بازیکنان ان سال ها و‬ ‫بازیکنان امروزی کمی متعصبانه قضاوت م ی کند‪ .‬متن‬ ‫گفت وگوی مثلث با وی را م ی خوانید‬ ‫اقای پنجعل�ی! ب�ازی روز هفتم اذرم�اه ان قدر‬ ‫شیرین بود که هنوز هم رسانه ها و اهالی فوتبال‬ ‫درباره اش صحبت م ی کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬بازی زیبا و خاطره انگیزی بود‪ .‬این بازی های‬ ‫دوستانه باید به طور مرتب در فوتبال ما برگزار شود‪ .‬تیم های‬ ‫بزرگ را به ته ران بیاوریم و بتوانیم مردم را شاد کنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬خیل ی ها هم تحصیل کردند‪ .‬ضمن اینکه من‬ ‫اعتقاد دارم بازیکن حرفه ای خیلی نم ی تواند دنبال تحصیل‬ ‫برود‪ .‬نه اینکه اتفاق خوبی باشد‪ .‬نه‪ ،‬وقت نم ی کند‪ .‬تمرین و‬ ‫دیگر مشغله های این کار باعث م ی شود او فرصت تحصیل‬ ‫را از دس��ت بدهد‪ .‬اگر هم در نس��ل جدید خیل ی ها عنوان‬ ‫تحصیلکرده را یدک م ی کشند الاقل بر ما پوشیده نیست‬ ‫که خیل ی ها شان مدرک افتخاری از دانشگاه ها گرفته اند‪ .‬ما‬ ‫به برزیل رفتیم‪.‬‬ ‫اکادم ی ه��ای پیش��رفته ای دارند‪ .‬ام��ا خیلی مقطع‬ ‫تحصیلی ب رای شان مهم نیست‪ .‬البته روی یاد گرفتن زبان‬ ‫انگلیسی خیلی حساس��یت دارند‪ ،‬اما اگر بخواهیم با نظام‬ ‫اموزشی خودمان معادل سازی کنیم انها هم بازیکنانشان تا‬ ‫مقطع دبیرستان درس م ی خوانند و عمده تمرکزشان بازی‬ ‫و تمرین است‪.‬‬ ‫‪ l‬معیار کاپیتان بودن سن و سال نیست‪ .‬کاپیتان‬ ‫باید فردی شایس��ته باش��د‪ .‬مهدوی کیا همیش��ه بازیکن‬ ‫با اخالقی بوده است‪ .‬خیلی قبولش دارم‪ .‬خودجوش این کار‬ ‫را انجام دادم‪ .‬قرار قبلی در کار نبود‪.‬‬ ‫وقتی خواست وارد زمین ش��ود من احساس کردم او‬ ‫بیشتر از من ب رازنده کاپیتانی است‪ .‬در حالی که این خود من‬ ‫بودم که اولین بار مهدی را به پرسپولیس اوردم‪ .‬به او زنگ‬ ‫زدم و گفتم به ورزشگاه راه اهن بیا‪ .‬بازی اش را دیدیم‪ .‬با امیر‬ ‫عابدینی صحبت کردیم و خدا را شکر او پرسپولیسی شد‪.‬‬ ‫‪ l‬مساله ای که همیش��ه در این مورد وجود داشته‬ ‫این است که ارزش ها ب رای ادم ها عوض شده است‪ .‬ما هم‬ ‫که از ان نسل هستیم تا یک جایی چش��م مان را بستیم‪.‬‬ ‫نم ی خواستیم ببینیم و این همه تغییر ادم ها را باور کنیم‪.‬‬ ‫اما نشد‪ .‬نتوانستیم با این تغیی رات بجنگیم‪ .‬زورمان نرسید‪.‬‬ ‫(م ی خندد)‬ ‫چرا خیل ی ه�ا معتقدن�د که پرس�پولیس در ان‬ ‫سال ها و در دورانی که ش�ما بازی م ی کردید نزد‬ ‫مردم محبوب تر از حاال بود؟‬ ‫‪ l‬نه اینکه محبوب تر باش��د‪ .‬هنوز هم خیل ی ها با‬ ‫جان و دل این تیم را دوست دارند‪ ،‬اما نکته اینجاست که ما‬ ‫خیلی از مسائل اخالقی دور شدیم‪ .‬دلیلش هم قبل از اینکه‬ ‫به جوان ها برگردد به پی ران ما برم ی گردد‪ .‬خیلی از پی ران ما‬ ‫هستند که واقعا الگوی مناس��بی ب رای جوان ها نیستند‪ .‬ما‬ ‫باید از خودمان شروع کنیم‪.‬‬ ‫چرا م ی خواهیم همیش��ه توپ را ب��ه زمین جوان ها‬ ‫بیندازیم و بگویی��م انها عوض و بداخالق ش��ده اند‪ .‬نه‪ ،‬ما‬ ‫پیرترها اگر خودمان را اصالح کنیم و معرفت داشته باشیم‬ ‫انها هم ی��اد م ی گیرند‪ .‬اگر محمد پنجعل��ی امروز معرفت‬ ‫داشت و کار قش��نگی کرد قطعا این اتفاق بیش از هر چیز‬ ‫دیگری ب رای جوان تر ها حک��م تلنگ��ر را دارد‪ .‬البته درکل‬ ‫مس��ائلی در فوتبال ما و وس��ی ع تر از ان در جامعه ما تغییر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫مختص به فوتبال هم نیست‪ .‬جامعه ما عوض شده‬ ‫است‪ .‬ش��ما به کش��ورهای اروپایی که نگاه م ی کنید واقعا‬ ‫در بین بازیکنان ش��ان به تمام معنا اخالق و بزرگ منش��ی‬ ‫البته در ان س�ال ها بازیکنان خیلی به تحصیل‬ ‫عالقه نداشتند‪ .‬نسل علمگرایی نبودید‪ .‬درست‬ ‫است؟‬ ‫چ�ه تفاوت�ی می�ان پرس�پولیس ده�ه ‪ 60‬و‬ ‫پرسپولیس در دهه های بعد از ان وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬بهتر است بپرسید جامعه ما در ان سال ها چگونه‬ ‫بود و حاال چطور شده است‪ .‬این یک واقعیت است که هر‬ ‫ورزش‬ ‫اما خیل ی ها ب�ه بهانه انجام این بازی به س�راغ‬ ‫خاطرات دهه ‪ 60‬رفتند‪ .‬دهه های گذش�ته انگار‬ ‫حال و هوای دیگری در پرس�پولیس حاکم بود‪.‬‬ ‫نه؟‬ ‫را م ی بینید‪.‬‬ ‫مسی چهره ای جهانی است‪ .‬بسیار هم محبوب است‪،‬‬ ‫اما هیچ وقت خ��ودش را از مردم جدا نکرده اس��ت‪ .‬در امور‬ ‫خیریه ش��رکت م ی کند و خودش را وامدار مردم م ی بیند اما‬ ‫حاال شرایط اجتماعی‪ ،‬بازیکنان ما را طوری تربیت کرده که‬ ‫فکر م ی کنند مردم بدون انها چیزی کم دارند‪ .‬فکر م ی کنند‬ ‫مردم وامدارشان هستند در صورتی که در دهه های گذشته‬ ‫بازیکنان و مربیان فوتبال و به خصوص مدی ران خودشان را‬ ‫وامدار مردم م ی دانستند‪.‬‬ ‫اتفاقی ب رای مردم ما در طول ای��ن دهه ها رخ داد در فوتبال‬ ‫هم به طور عینی خودش را نش��ان داد‪ .‬ان زمان اگر فردی‬ ‫ب رایش مشکلی پیش م ی امد مردم دلسوزانه او را زیر پروبال‬ ‫خودشان م ی گرفتند‪.‬‬ ‫به او کم��ک م ی کردند‪ .‬اگر مش��کل مالی داش��ت‬ ‫ب رایش گلریزان م ی کردند‪ .‬اما حاال این طور نیست‪ .‬جامعه‬ ‫تغییر کرده و ای��ن تغییر در فوتبال ی ها هم دیده م ی ش��ود‪.‬‬ ‫ ب ی تفاوت ی هایی که گاهی خیلی ازاردهنده است‪ .‬م ی خواهم‬ ‫بگویم دهه ش��صت ی ها معرفت را از جامع ه و مردم شان یاد‬ ‫م ی گرفتند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫خاطره های مان زنده شد‪ .‬نگاه م ی کردم به فرشاد‪ ،‬مجتبی و‬ ‫خیلی از بزرگان دیگر‪ .‬همه شان پیر شدند‪ .‬شکسته شدند‪.‬‬ ‫مثل من که پیر شدم‪ .‬شکسته شدم‪ .‬تا جایی که ذهنم یاری‬ ‫م ی کرد خاطره ها را با تک تک این چهره ها به یاد م ی اوردم و‬ ‫البته افسوس م ی خوردم‪ .‬چرا؟ چرا اینقدر زود گذشت‪ .‬دوران‬ ‫شیرینی بود‪ .‬رفاقت ها طور دیگری بود‪ .‬معرفت میان ادم ها‬ ‫کیمیا نبود مثل حاال‪ .‬اما چه م ی شود کرد‪ .‬همه چیز تغییر‬ ‫کرده است‪ .‬شرایط عوض شده و ادم ها طور دیگری شده اند‪.‬‬ ‫فاصله گرفته ایم از ان روزها‪ .‬از ان رفاقت ها‪ .‬دلسرد نیستم‪.‬‬ ‫اما این یک واقعیت است که ش��رایط این دوره ادم هایی را‬ ‫به ما نشان م ی دهد که خیلی معرفت را نم ی شناسند‪ .‬زیر و‬ ‫رو م ی کشند و البته گاهی بداخالقی بیداد م ی کند‪ .‬به نظرم‬ ‫حضور بیگانگان در فوتبال این شرایط را خیلی عوض کرد‪.‬‬ ‫من ‪ 55‬سال است که با این فوتبال زندگی م ی کنم اما هرگز‬ ‫بعضی از این اقایان را ندیدم‪.‬‬ ‫ادم هایی که از بد حادثه و از بدشانسی اهالی فوتبال‬ ‫وارد فوتبال شدند و هر کاری که دلشان خواست انجام دادند‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی معلوم اس��ت که عاشقان واقعی فوتبال‬ ‫یا مهاجرت م ی کنند یا از فوتب��ال کناره م ی گیرند و منزوی‬ ‫م ی شوند‪ .‬چون کاس��ب ها جایش��ان را گرفته اند‪ .‬هر چند‬ ‫اعتقاد دارم که فوتبال کاسب ها را پس م ی زند‪ .‬مردم وقتی‬ ‫هفتم اذر به چهره های قدیمی باش��گاه پرس��پولیس نگاه‬ ‫م ی کردند دیگر نتیجه بازی ب رای ش��ان مهم نبود‪ .‬لبخند‬ ‫م ی زدند و خاطره بازی م ی کردند‪ .‬خوشحال بودند که هنوز‬ ‫این ادم ها را م ی توانند در مستطیل سبز حتی به بهانه یک‬ ‫بازی دوستانه ببینند‪.‬‬ ‫خب خیل ی ها ه��م نیامدند‪ .‬به دالیلی که خودش��ان‬ ‫م ی دانند‪ .‬انجام این بازی کار خوبی بود‪ .‬یک تلنگری بود به‬ ‫جامعه‪ .‬اینکه م ی توان به جای جنگ بر سر بازوبند کاپیتانی‬ ‫بزرگواری را به جوان تر ها اموخت‪ .‬انجایی که محمد پنجعلی‬ ‫رفت و بازوبند را با اصرار بر بازوی مهدی مهدوی کیا بست‪.‬‬ ‫اگر این کار را نم ی کرد هی چ کس او را سرزنش نم ی کرد‪ .‬هیچ‬ ‫کس به او خرده نم ی گرفت‪ ،‬اما این کار قشنگ را انجام داد‬ ‫تا به خیل ی ها بفهماند از کدام نس��ل و ب��ا چه ویژگ ی های‬ ‫ارزشمند اخالقی در این فوتبال مانده و ماندگار شده است‪.‬‬ ‫من دوست داشتم علی پروین هم بازی م ی کرد‪ .‬بازی کردن‬ ‫پروین خیلی خاطره انگیز م ی شد‪ .‬اما خب این اتفاق رخ نداد‬ ‫چون مسئولیت هدایت پرسپولیس را بر عهده گرفته بود‪ .‬هر‬ ‫کدام از ان عزیزان که وارد زمین م ی شدند خاطره ای به ذهنم‬ ‫م ی امد‪ .‬از مرتضی کرمان ی مقام بگیرید تا رحیم یوسفی که‬ ‫یک بار در شمال کشور بازی داشتیم و او به بازی نرسید یا‬ ‫گمان م ی کنم دیر رسید چون ماشینش در رودبار خ راب شده‬ ‫بود‪ .‬بهروز سلطانی هم همی ن طور؛ در چند صحنه من را یاد‬ ‫حرکت های دوره جوان ی اش انداخت‪ .‬بعد از این ش��ادی که‬ ‫در درونم موج م ی زد افسوس خوردم‪ .‬اینکه چقدر این نسل‬ ‫خوب زود کارش یکسره ش��د‪ .‬حاال دوران خوبی نداریم‪ .‬ان‬ ‫موقع هم نابسامانی بود‪ .‬نه اینکه در ان دوره مشکلی وجود‬ ‫نداشت اما واقعا در ان دوره کمیته انضباطی و استیناف به‬ ‫اندازه امروز پرکار نبود‪ .‬محمد پنجعلی در این بازی بازوبند‬ ‫را به بازوی مهدوی کیا بس��ت‪ .‬مردی که وقتی کارنامه اش‬ ‫را مرور م ی کنیم پی به بزرگ ی اش م ی بریم‪ ،‬انجایی که هم‬ ‫کاپیتان پرسپولیس بوده‪ ،‬هم کاپیتان تیم ملی و هم کاپیتان‬ ‫تیم منتخب اسیا‪ .‬او بعد از حسین کازرانی خودش را به همه‬ ‫نش��ان داد؛ توانای ی های فنی و خوش اخالق ی اش را‪ .‬محمد‬ ‫واقعا ب رای من خاط رات شیرینی را زنده کرد‪ .‬ناصر اب راهیمی‬ ‫ او را کش��ف کرد و چه خوب که وقت��ی پنجعلی کنار رفت‬ ‫جوان شایس��ته ای به نام مهدوی کیا جایش را گرفت‪ .‬این‬ ‫حرکت های زیبایی که در این بازی دیدیم مدت هاست که در‬ ‫فوتبال ما ناپدید شده چون ادم های این کارها ناپدید شده اند‪.‬‬ ‫این بازی تلنگ��ری به اهالی ام��روز بود‪ .‬ان��گار به ما‬ ‫نهیب م ی زد که فوتبال شما به جام جهانی رفته‪ ،‬اما اخالق‬ ‫مدت هاس��ت که در فوتبال ش��ما مرده اس��ت‪ .‬صحبت از‬ ‫خوب بودن ان نس��ل یا بد بودن این نسل نیست‪ .‬صحبت‬ ‫از تغیی راتی اس��ت که م ی توانس��ت اخالق را کنار نزند‪ .‬چرا‬ ‫مردم‪ ،‬ان پرس��پولیس را با جان و دل دوست داشتند؟ پاسخ‬ ‫این سوال روشن اس��ت‪ .‬چون معرفت بر ان نسل حاکم بود‬ ‫نه منافع فردی‪ .‬واقعا وقتی اقایان��ی که بیگانه های فوتبال‬ ‫هستند را م ی بینیم بیشتر افس��وس م ی خوریم چرا مردانی‬ ‫که م ی توانستند پیشرفت را در کنار اخالق مداری در فوتبال ما‬ ‫ایجاد کنند این قدر ساده کنار رفتند یا کنار گذاشته شدند‪g .‬‬ ‫شما در این بازی دوس�تانه بازوبند را با اصرار بر‬ ‫بازوی مهدوی کیا بستید‪ .‬چرا؟‬ ‫حضور در کنار کدام چه�ره در روز بازی با میالن‬ ‫برای شما خاطرات بیشتری را زنده م ی کرد؟‬ ‫‪ l‬تک تک ای��ن دوس��تان ب رای من حضورش��ان‬ ‫دلگرم کننده ب��ود‪ ،‬اما دیدن فنون��ی زاده‪ ،‬محرمی‪ ،‬پیوس و‬ ‫سلطانی حال و هوای دیگری ب رایم داشت‪ .‬رفاقت ها ان موقع‬ ‫واقعا رفاقت بود‪ .‬چون روابط خیلی محترمانه بود‪.‬‬ ‫االن طوری شده که فامیل از فامیل خود در طول سال‬ ‫ ب ی خبر است چه برسد به اینکه شما بخواهید این رفاقت ها‬ ‫را با رفاقت های قدیم مقایسه کنید‪g .‬‬ ‫‪77‬‬ ‫نخبه ها از‬ ‫کجا می ایند؟‬ ‫نگاهی به برترین دانشگاه های جهان‬ ‫بهترین دانشگاه جهان کدام اس�ت؟ همه ساله چند بار‬ ‫م ی ش�نویم که رتب ه بندی بهترین دانش�گاه های جهان اعالم‬ ‫ش�ده اس�ت‪.‬مالک و معیار این رتب ه بندی ها چیس�ت؟‪ ...‬باید‬ ‫گفت که چندین سازمان و ارگان هم ه ساله لیستی را ب ه عنوان‬ ‫بهترین دانش�گاه های جهان معرفی م ی کنند‪ .‬ب ه عنوان مثال‬ ‫یکی از مطرح ترین رتب ه بندی ها‪ ،‬ب ه عنوان رتب ه‪‎‬بندی شانگهای‬ ‫ش�ناخته ش�ده اس�ت‪ .‬در این رتب ه بندی که ن�ام اختصاریش‬ ‫‪ ARWU‬اس�ت بیش از یک هزار و ‪ 200‬دانش�گاه در س�طح‬ ‫بی ن المللی ب ر اساس شش ش�اخص عمده ارزیابی م ی شوند‬ ‫تنها ‪ 500‬دانشگاه برتر را بر م ی گزیند‪ .‬این شاخ ص ها عبارتند از‬ ‫برندگان جایزه نوبل ب ر اساس رشته مدال ها‪ ،‬تعداد پژوهشگران‬ ‫پراس�تناد‪ ،‬تعداد مقاالت اعضای هیات علمی منتشر شده در‬ ‫مجالت ‪ Nature‬و ‪ ،Science‬مقاالت استنادی علوم و علوم‬ ‫اجتماعی در ‪ ISI‬و نسبت تعداد مقاالت به اعضای هیات علم ی ‬ ‫و‪ ...‬رتبه بندی دیگر که توس�ط موسس�ه کاکارلی س�یموندز‬ ‫انجام و با نام ‪ QS‬خوانده م ی شود هم یک رتب ه بندی مشهور‬ ‫اس�ت‪ .‬در این نظام رتب ه بندی بیش از س�ه هزار دانش�گاه با‬ ‫معیارها و شاخ ص های مش�خص ارزیابی و ‪ 800‬دانشگاه تراز‬ ‫اول جهان معرفی م ی ش�ود‪ .‬علاوه بر این ها چن�د رتب ه بندی‬ ‫دیگر نظیر تایمز‪ SCImago ،HEEACT ،‬و‪ ...‬هم وجود دارد‪.‬‬ ‫نگاهی داریم به چند دانشگاه مطرح جهان که تقریبا در تمام‬ ‫این رتب ه بندی ها در مکان های باال قرار دارند‪.‬‬ ‫دانشگاه هاروارد‬ ‫دیـــدار‬ ‫دانش��گا ه هاروارد که به عنوان قدیم ی ترین دانش��گاه امریکا شناخته م ی شود در س��ال ‪ ۱۶۳۶‬توسط هیات‬ ‫قانونگذاران «مهاجرنشین خلیج ماساچوست» ساخته شد‪ .‬نام ان در ابتدا «دانشکده نو» یا «دانشکده در شهرک نو»‬ ‫بود که بعدها در ‪ ۱۳‬مارچ ‪ ۱۶۳۹‬کشیشی به نام «جان هاروارد» ‪ ۴۰۰‬جلد کتاب به کتابخانه این دانشگاه و همچنین‬ ‫مبلغ ‪ ۷۷۹‬پوند به این دانشگاه کمک کرد و از این رو نام «هاروارد» بر این دانش��گاه ماندگار شد‪ .‬در زمینه علوم و‬ ‫ادبیات و فلسفه چهره های شناخته شده ای از این دانشگاه دانش اموخته شده اند که امروزه از مشاهیر جهان محسوب‬ ‫م ی شوند‪ .‬فارغ التحصیالن این دانشگاه تاکنون موفق به کس��ب ‪ 41‬جایزه نوبل در رشته های گوناگون شده اند و‬ ‫هفت رئی س جمهور امریکا (جان ادامس‪ ،‬جان کوینس ی ادامس‪ ،‬رادرفورد بی‪ .‬هیس‪ ،‬تئودور روزولت‪ ،‬فرانکلین دی‪.‬‬ ‫روزولت‪ ،‬جان اف‪ .‬کندی و باراک اوباما) از جمله فارغ التحصیالن هاروارد هستند‪ .‬این دانشگاه هم اکنون دارای ‪19‬هزار‬ ‫دانشجو‪13 ،‬هزار کارمند و حدود ‪ 2400‬عضو هیات علمی است‪ .‬این دانشگاه دارای ‪ 10‬دانشکده است که در انها بیش‬ ‫از ‪ 160‬رشته تحصیلی ب رای دانشجویان این امکان را م ی دهد که هرکسی در رشته مورد عالقه خود به تحصیل ادامه بدهد‪ .‬یکی از هیجان انگیزترین بخش های این دانشگاه‪ ،‬کتابخانه‬ ‫عظیم ان است‪ .‬ظرفیت کتابخانه این دانشگاه به بیش از ‪ 15‬میلیون جلد کتاب م ی رسد‪ .‬عالقه مندان ورود به دانشگا ه هاروارد باید در کنکور سراسری این دانشگاه که هر سال یک‬ ‫بار برگزار م ی شود‪ ،‬شرکت کنند و مدی ر گروه هر دپارتمان اموزشی‪ ،‬نمرات کس ب شده را بررسی کرده و اگر باالتر از حد نصاب باشد‪ ،‬دانش اموز را به عنوان دانشجو معرفی م ی کند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫دانشگاه استنفورد‬ ‫دانش��گاه اس��تنفورد یک��ی از معتبرترین‬ ‫دانشگاه های دنیاست که در استنفورد‪ ،‬در نزدیکی‬ ‫شهر سانف رانسیسکو در ایالت کالیف رنیا در کشور‬ ‫امریکا قرار دارد‪ .‬این دانش��گاه در سال ‪ ۱۸۸۵‬به‬ ‫دست لیلند استنفورد و همسرش ساخته شد‪ .‬این‬ ‫زوج دانشگاه را به یاد پسرشان که در ‪ ۱۶‬سالگی بر اثر تیفوئید درگذشته بود‪ ،‬ساختند‪ .‬لیلند‬ ‫استنفورد زمی ن های کشاورزی خود را ب رای این کار اختصاص داد تا ایالت کالیفرنیا مرکز‬ ‫دانشگاهی بزرگی داشته باشد‪ .‬این دانشگاه هر ساله حدود ‪ ۶۷۰۰‬نفر دانشجوی ثب ت نام‬ ‫شده و حدود هشت هزار دانش��جوی فارغ التحصیل از ایاالت متحده و سایر نقاط جهان‬ ‫دارد و دارای دانشکده های علوم‪ ،‬بازرگانی‪ ،‬حقوق‪ ،‬پزش��کی و مهندسی است‪ .‬دانشگاه‬ ‫استنفورد در منطقه دره سیلیکون در ایالت کالیفرنیا واقع است و بسیاری از شرکت های‬ ‫معتبر در زمینه فناوری اطالعات توسط فارغ التحصیالن این دانشگاه تاسیس شده اند‪.‬‬ ‫از مشهورترین این ش��رکت ها م ی توان به سان مایکروسیس��تمز‪ ،‬هیولت پاکارد‪ ،‬یاهو‪،‬‬ ‫گوگل‪ ،‬الکترونیک ارتز و سیسکو اشاره کرد‪ .‬ستاره های ورزش ی ای همچون تایگر وودز‬ ‫هم در این دانشگاه تحصیل کرده اند‪ .‬ریاست این دانشگاه در حال حاضر برعهده «جان‬ ‫هنسی» است‪g .‬‬ ‫‪78‬‬ ‫دانشگاه اکسفورد‬ ‫دانشگاه اکسفورد در شهر اکسفورد در منطقه اکسفورد شایر انگلستان قرار دارد و‬ ‫قدیم ی ترین دانشگاه انگلیسی زبان جهان به شمار م ی رود‪ .‬با اینکه تاریخ دقیق تاسیس‬ ‫این دانشگاه معلوم نیست اما قدیم ی ترین اسناد باقیمانده از گذشته نشان م ی دهد که از‬ ‫سال ‪ ۱۰۹۶‬فرایند اموزش در اکسفورد جریان داشته است‪ .‬دانشجویان دانشگاه اکسفورد‬ ‫در حدود ‪ 21‬هزار نفر هس��تند که از ‪ 140‬کش��ور دنیا امده اند و در رشته های گوناگونی‬ ‫مشغول به تحصیل هستند‪ .‬دانشگاه اکسفورد دارای ‪ 38‬کالج مستقل و خودمختار است‪.‬‬ ‫تمام کالج ها در ارائه کتابخانه های مجهز و برنامه های فناوری اطالعات سرمایه گذاری‬ ‫کرده اند و همچنین بهترین امکانات رفاهی و خوابگاه های مجهز را در اختیار دانشجویان‬ ‫قرار م ی دهند‪ .‬هر کالج به طور مجزا توسط یک رئیس و همراهانش اداره م ی شود‪ .‬سواالت‬ ‫عجیب و غریب و سختی که در مصاحبه و ازمون‬ ‫ورودی دانشگاه اکسفورد پرسیده م ی شود‪ ،‬کابوس‬ ‫متقاضیان ورود به این دانش��گاه اس��ت‪ .‬بخش‬ ‫پذیرش دانشگاه اکس��فورد ب رای ارزیابی توانایی‬ ‫و قدرت استدالل دانشجویان از انها ازمون هوش‬ ‫گرفته و طی مصاحب ه ای اقدام به پرسیدن سواالت‬ ‫سخت و عجیبی م ی کند‪g .‬‬ ‫دانشگاه ییل‬ ‫دانشگاه ییل دانشگاهی خصوصی است که در نیوهاون در ایالت کنتیکت در کشور امریکا واقع شده است‪.‬‬ ‫تاسیس این دانشگاه به س��ال ‪ 1701‬بر م ی گردد و از حیث قدمت‪ ،‬دانشگاه ییل رتبه سوم را در ایاالت متحده دارد‪.‬‬ ‫ب راساس امار «یو اس نیوز» دانشکده حقوق دانشگاه همواره رتبه اول را بین دانشگاه های امریکا احراز کرده است‪.‬‬ ‫ضمنا در سال ‪ ۱۸۶۱‬اولین مدرک تحصیلی دکترا در امریکا به فارغ التحصیالن دانشکده علوم و هنر این دانشگاه‬ ‫داده شده اس��ت‪ .‬به دلیل وجود محفل مخفی جمجمه و اس��تخوان‪ ،‬این دانشگاه بیش��ترین تاثیر را بر سازمان‬ ‫جاسوسی ایاالت متحده گذارد ه است‪ .‬ب ر اس��اس امار سال ‪ ،2013‬میانگین شهریه س��االنه مقطع کارشناسی در‬ ‫دانشگاه ییل ‪40‬هزار تا ‪42‬هزار دالر است‪ .‬همچنین ش��هریه یک سال تحصیلی در مقاطع ارشد و دکترا ‪34‬هزار‬ ‫تا ‪35‬هزار دالر تمام م ی شود‪ .‬این شهریه ها ب رای دانشجویان داخلی و خارجی یکسان است‪ .‬دانشگاه ییل در ماه‬ ‫دسامبر ‪ ۲۰۰۷‬تعدادی از کالس های مقطع لیسانس خود را به طور رایگان از طریق شبکه اینترنت در اختیار عموم‬ ‫قرار داد‪ .‬این دانشگاه‪ ،‬دانشکده هایی در رشته های مختلف مانند‪ :‬پزشکی‪ ،‬هنر‪ ،‬علوم‪ ،‬حقوق‪ ،‬هنرهای تجسمی و موسیقی دارد‪ .‬این دانشگاه در طول زمان‪ ،‬روند رو به رشدی‬ ‫داشته و دانشکده های مختلفی را در رشته های کشاورزی‪ ،‬مدیریت‪ ،‬پرستاری‪ ،‬محیط زیست و جنگلبانی ایجاد کرده که فعالیت خود را در سال های اخیر اغاز کردند‪g .‬‬ ‫دانشگاه پرینستون‬ ‫دانشگاه ‪MIT‬‬ ‫موسس��ه فناوری ماساچوس��ت یا دانشگاه ‪MTI‬‬ ‫دانشگاه برکلی‬ ‫دیـــدار‬ ‫دانشگاه کالیف رنیا‪ ،‬برکلی مشهور به دانشگاه برکلی‏‬ ‫در شرق خلیج سان فرانسیسکو و در شهر برکلی (در ایالت‬ ‫کالیفرنیا) قرار دارد‪ .‬این دانش��گاه قدیم ی ترین دانشگاه‬ ‫در سیستم دانشگاه های کالیفرنیاست و به همین دلیل‬ ‫به خصوص در رقابت های ورزش��ی از ان با نام کوتاه شده‬ ‫«کالیفرنیا» و گاه��ی «کل» (‪ )Cal‬یاد م ی ش��ود‪ .‬این‬ ‫دانشگاه که در سال ‪ 1868‬تاسیس ش��ده‪ ،‬پذی رای بیش‬ ‫از ‪ 34‬هزار دانشجو است‪ .‬این دانشگاه در سپتامبر ‪1869‬‬ ‫گشایش یافت‪ .‬متولی دانشگاه پیشنهاد کرد این دانشگاه‬ ‫به احترام پروفس��ور ای رلندی «جورج برکل��ی» نامگذاری‬ ‫شود‪ .‬کشف ویروس انفلوانزا و همچنین کشف ویتامین‬ ‫‪ E‬توسط فارغ التحصیالن دانشگاه برکلی صورت گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬کالج های دانش��گاه کالیفرنیا‪ ،‬برکلی عبارتند از‬ ‫شیمی‪ ،‬مهندس��ی‪ ،‬ط راحی زیس��ت محیطی‪ ،‬ادبیات و‬ ‫علوم و منابع طبیعی‪ .‬دو دانشکده عالی اموزش و پرورش‬ ‫و روزنامه نگاری‪ ،‬دانش��کده تجارت «هاس»‪ ،‬دانش��کده‬ ‫«گلدمن» سیاست عمومی و دانش��کده های اطالعات‪،‬‬ ‫حقوق‪ ،‬بینای ی سنجی‪ ،‬سالمت عمومی و رفاه اجتماعی‬ ‫نیز در این دانشگاه قرار دارند‪ .‬دانشگاه برکلی ‪ 32‬کتابخانه‬ ‫دارد که در مجموع چهارمی��ن کتابخانه اکادمیک بزرگ‬ ‫ایاالت متحده امریکا محسوب م ی شود‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫در سال ‪ 1861‬تاسیس ش��ده و در ش��هر کمبریج ایالت‬ ‫ماساچوست امریکا قرار دارد‪ .‬این دانشگاه یکی از مهم ترین‬ ‫مراکز علمی‪-‬تحقیقاتی در امریکا و جهان به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫دانشگاه «‪ »MIT‬همه س��اله به عنوان بهترین دانشگاه‬ ‫مهندسی جهان انتخاب م ی شود‪ .‬این دانشگاه معموال به‬ ‫نام اختصاری ان یعنی ام ای تی (‪ )MIT‬شناخته م ی شود‬ ‫و توس��ط ویلیام بارتون راجرز در سال ‪ ۱۸۶۱‬تاسیس شد‪.‬‬ ‫این دانشگاه تاکنون ‪ ۸۰‬بار در رشته های مختلف موفق به‬ ‫دریافت جایزه جهانی نوبل و ‪ ۴۷‬مدال ملی امریکا توسط‬ ‫پژوهشگران خود شده است‪ .‬مفاخر این دانشگاه تاکنون در‬ ‫تاسیس یا راه اندازی شرکت های معروفی همچون اینتل‬ ‫و شرکت هواپیماسازی مک دونال داگالس نقش اصلی‬ ‫داشته اند‪ .‬از چهره های معروف جهانی تحصیلکرده در این‬ ‫دانش��گاه م ی توان به کوفی عنان‪ ،‬دبیرکل سابق سازمان‬ ‫ملل متحد اش��اره کرد‪ .‬موسس��ه فناوری ماساچوست از‬ ‫بدو تولد خود الگوی دانش��گاه های پل ی تکنیک را اتخاذ‬ ‫کرده و بر اموزش ازمایشگاهی تاکید دارد‪ .‬شهریه ساالنه‬ ‫دوره های کارشناسی موسسه فناوری ماساچوست مبلغی‬ ‫در ح��دود ‪40‬هزار تا ‪42‬هزار دالر اس��ت‪ .‬ای��ن مبلغ ب رای‬ ‫دوره های کارشناسی ارشد و دکترا ‪ 42‬هزار تا ‪44‬هزار دالر‬ ‫م ی شود‪g .‬‬ ‫ای��ن دانش��گاه چهارمین دانش��گاه قدیمی‬ ‫ ایاالت متح��ده امری��کا و یک��ی از پ رافتخارترین‬ ‫انهاست که از سرمایه ای رلندی ها و اسکاتلندی های‬ ‫مقیم امریکا س��اخته ش��د و در منطقه نیوجرسی‬ ‫واقع اس��ت‪ .‬پرینس��تون را م ی توان خانه استادان‬ ‫بزرگ فیزیک همچون البرت اینش��تین دانست‪.‬‬ ‫از استادان بنام دانشگاه پرینستون م ی توان به پل‬ ‫کروگمن‪ ،‬دریافت کننده جایزه نوبل اقتصاد س��ال‬ ‫‪ ۲۰۰۸‬اش��اره کرد و از دانشجویان مش��هور باید نام‬ ‫جان اف کندی را ذکر کرد‪ .‬امروزه پرینستون بیش‬ ‫از ‪ 5000‬دانش��جوی کارشناسی و ‪ 2500‬دانشجوی‬ ‫مقاطع بعد از کارشناسی دارد‪ .‬دانشجویان مقاطع‬ ‫مختلف این دانشگاه فرصت این را یافته اند که در‬ ‫طول دوران تحصیل در قس��مت های تحقیقاتی‬ ‫کارخانجات مختلف به صورت مس��تقیم حضور‬ ‫داشته باشند‪ .‬دانشکده های دانش��گاه پرینستون‬ ‫رش��ته های جامع ه شناس��ی‪ ،‬انسان شناسی‪ ،‬علوم‬ ‫طبیعی و مهندس��ی را ارائه م ی دهد و رش��ته های‬ ‫حقوق‪ ،‬پزشکی‪ ،‬تجارت و بازرگانی و الهیات در این‬ ‫دانشگاه وجود ندارد‪g .‬‬ ‫دانشگاه کمبریج‬ ‫دانشگاه کمبریج به جایگاه تاثیرگذارترین افراد در دنیای مدرن شهرت دارد‪ .‬دانشگاه کمبریج دانشگاهی دولتی‬ ‫ی جهان محسوب م ی شود‪ .‬دانشگاه‬ ‫است‪ .‬این دانشگاه دومین دانشگاه قدیمی انگلستان و سومین دانشگاه قدیم ‬ ‫کمبریج در شهر کمبریج‪ ،‬پایتخت کنت نشین کمبریج ش��ر‪ ،‬در کناره رودخانه کم‪ ،‬واقع شده است‪ .‬این دانشگاه در‬ ‫شمال شرقی لندن در غرب کشور انگلستان قرار دارد‪ .‬این دانشگاه در سال ‪ 1209‬با گروهی از دانشجویانی که در‬ ‫پی تنازعات شهری به کمبریج گریخته بودند تاسیس شد‪ .‬این دانشگاه دارای ‪ ۵۴‬کالج و دانشکده است‪ .‬تا کنون‬ ‫‪ 89‬نفر از این دانشگاه موفق به کسب جایزه نوبل شده اند‪ .‬دانشگاه کمبریج لندن‪ ،‬گنجایش ‪ 18300‬دانشجو را دارد‬ ‫و برخی از بزرگترین مردان علم ی تاثیرگذار در دنیای مدرن همچون نیوتن‪ ،‬رادرفورد‪ ،‬داروین‪ ،‬کریک و واتسون در‬ ‫این مرکز علمی فارغ التحصیل شده اند‪ .‬شهریه دانش��گاه کمبریج ب رای دوره کارشناسی ب رای دانشجویان داخلی‪،‬‬ ‫مبلغی بین ‪14‬هزار تا ‪16‬هزار دالر در سال است‪ .‬این شهریه ب رای دوره های کارشناسی ارشد و دکترا ‪10‬هزار تا ‪12‬هزار‬ ‫دالر م ی شود‪ .‬دوره کارشناسی ب رای دانش��جویان خارجی مبلغی بین ‪24‬هزار تا ‪26‬هزار دالر در سال تمام م ی شود‬ ‫و میانگین شهریه دوره های کارشناسی ارشد و دکترا ب رای دانشجویان خارجی ‪28‬هزار تا ‪30‬هزار است‪ .‬این دانشگاه در سال ‪ 2009‬جشن هشتصد سالگی خود را برپا کرد‪g .‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دام سرعت‬ ‫بازیگر امریکایی در تصادف رانندگی درگذشت‬ ‫سریع بود اما خش��مگین نبود زمانی که تا مرگ پیش رفت؛ این سرنوشت بازیگری بود که‬ ‫خودش را ب رای بازی در هفتمین قسمت مجموعه فیلم های پ ر طرفدار سریع و خشمگین اماده‬ ‫م ی کرد‪ .‬او و دوستش شنبه گذشته در حالی که سوار بر یک پورشه از یک مراسم خیریه ب رای کمک‬ ‫به بازماندگان توفانی در فیلیپین بازم ی گشتند‪ ،‬در والنسیا در کالیفرنیا دچار سانحه شده و هر دو‬ ‫کشته شدند‪ .‬گفته م ی شود انها کنترل خودرو از دستشان خارج شد و به درخت کنار مسیر برخورد‬ ‫کردند و خودرو در اتش سوخت و ستاره سینما را در ش��عله های خود ناپدید کرد‪ .‬پل واکر که کنار‬ ‫راننده نشسته بود‪ ،‬هنگام مرگ تنها ‪ 40‬سال داشت‪ .‬ابتدا نام راننده خودروی پورشه معلوم نبود‪ ،‬اما‬ ‫مشخص شد که نام این فرد «راجر رادز» و از دوستان بسیار نزدیک واکر بوده است‪ .‬او همچنین‬ ‫تصویرگر زندگی خشن‬ ‫دو برنده جایزه کتاب نخست گاردین انتخاب شد‬ ‫دیـــدار‬ ‫دونال ریان‪ ،‬رمان نویس با رمان «قلب چرخان» که تصویرگر زندگی خشن روستایی در‬ ‫ای رلند است‪ ،‬به عنوان ب رنده جایزه کتاب گاردین انتخاب شد‪ .‬در مراسم اهدای این جایزه که در‬ ‫سالن تیت مدرن لندن برگزار شد‪ ،‬نویسنده گفت که ب رایش سخت است باور کند که ب رنده این‬ ‫جایزه شده است‪ .‬او گفت‪« :‬نم ی توانم باور کنم‪ .‬م ی دانم همه همین را م ی گویند‪ ،‬اما من واقعا‬ ‫نم ی توانم‪ ».‬وی این جایزه را به همه نویسندگانی که در اغاز کارشان هستند تقدیم کرد و گفت‪:‬‬ ‫« ترس اغلب بزرگترین و سخت ترین حس ب رای فائق امدن بر مشکل است‪ ».‬ریان متولد ‪1977‬‬ ‫است و نخستین پی ش نویس رمانش را سال ‪ 2010‬و زمانی نوشت که هنوز زیر ‪ 30‬سال داشت‪،‬‬ ‫ بیکار بود و زیر فشار سخت اقتصادی به س��ر م ی برد‪« .‬قلب چرخان» از نامزدهای فهرست‬ ‫نخست جایزه بوکر و درباره دختری ‪ 17‬ساله است که قصد ترک خانه پدری اش را دارد‪ .‬با این‬ ‫موفقیت‪ ،‬ریان جایزه ‪ 10‬هزار پوندی این رقابت را دریافت کرد‪ .‬ریان در حالی به عنوان ب رنده این‬ ‫رقابت انتخاب شد که نووایولت بوالوایو‪ ،‬رمان نویسی که به فهرست نهایی بوکر نیز راه یافته‬ ‫بود از جمله پنج نویسنده ای بود که ب رای دریافت جایزه کتاب نخست گاردین نامزد شده بود‪.‬‬ ‫بوالویو با «ما به نام های جدید نیاز داریم»‪« ،‬حقوق تدفین» نوشته هانا کنت و لوتی موگاچ‬ ‫و شیرین الفکی دیگر نامزدهای دریافت این جایزه بودند‪ .‬جایزه کتاب نخست گاردین شامل‬ ‫اثار داستانی یا غیرداستانی م ی شود و به اثر نخست یک نویسنده نوقلم تعلق م ی گیرد‪g .‬‬ ‫راننده سابق مسابقات سرعت اتومبیلرانی و شریک تجاری واکر هم بوده است‪.‬‬ ‫«پل ویلیام واکر»‪ ،‬بازیگر امریکایی که بیش از همه ب رای بازی در فیلم اکش��ن و حادثه ای‬ ‫«سریع و خشن» شهرت دارد؛ مجموعه فیلم هایی که مضمون انها برگزاری مسابقات خیابانی‬ ‫و غیر قانونی اتومبی ل سواری اس��ت و واکر ب رای بازی در نقش ب رایان اوکانر‪ ،‬کاراگاه اداره پلیس‬ ‫ل س انجلس و بعدها افس��ر پلیس فدرال در سری فیلم های موفق ش��هرت داشت‪ .‬یونیورسال‬ ‫تهی ه کننده این مجموعه فیلم در بیانی ه ای اورده است‪« :‬پل ب رای ‪ 14‬سال یکی از محبوب ترین‬ ‫و محترم ترین اعضای خانواده استودیوی ما بود و از دس��ت دادن او ب رای ما‪ ،‬تمام دست اندرکاران‬ ‫فیلم های «سریع و خش��مگین» و طرفداران ب ی ش��مار این مجموعه‪ ،‬وی رانگر است‪ ».‬شباهت‬ ‫ماهیت مرگ او با خط داستانی سری فیلم های «سریع و خشن» که در ان مسابقات اتومبیلرانی‬ ‫خیابانی حرف اصلی را م ی زند‪ ،‬قابل تامل است‪ .‬نخستین فیلم از سری «سریع و خشن» در سال‬ ‫‪ ۲۰۰۱‬میالدی ساخته شد و قسمت های بعدی ان نیز به خاطر استقبال مخاطبان به تولید رسید‪.‬‬ ‫مجموعه فیلم های «سریع و خشن» در اکران جهانی به فروشی نزدیک به سه میلیارد دالر دست‬ ‫یافت‪ .‬در قسمت هفتم این فیلم سینمایی که روزهای ساخت را سپری م ی کرد‪ ،‬قرار بود پل واکر‬ ‫در کنار وین دیزل با جیسون اس��تاتهام و دواین جانسون نیز همبازی ش��ود‪ ...‬اخرین فیلم واکر‬ ‫«ساعت ها» نام دارد که داستان ان درباره پیامد توفان کاتریناست‪ .‬ون دیزل که از همبازی های وی‬ ‫در قسمت هفتم سریع و خشمگین بود در توییتر نوشت‪« :‬ب رادر خیلی دلم ب رایت تنگ خواهد شد‪.‬‬ ‫مطلقا نم ی توانم چیزی بگویم‪ .‬بهشت یک فرشته جدید دارد‪ .‬در ارامش بیاسا‪g ».‬‬ ‫مساله اسپینوزا‬ ‫انتشار ترجمه دیگری از اخرین رمان اروین یالوم‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫ترجمه جدیدی از رمان «مساله اسپینوزا» اثر اروین یالوم‪ ،‬نویسنده ای که در ای ران با رمان‬ ‫«وقتی نیچه گریست» شناخته شده است‪ ،‬چاپ شد‪« .‬مساله اسپینوزا» در دو فصل مجزا‪،‬‬ ‫زندگی اسپینوزا و سپس تاثیری را که فریدریش نیچه‪ ،‬تئوریسین المانی‪ ،‬از وی گرفته است‪،‬‬ ‫در قالب اثری داس��تانی و در دو دوره زمانی مختلف روایت م ی کند‪ .‬یالوم در رمان نویسی از‬ ‫اطالعات خود در حوزه فلسفه و روانشناسی «وقتی نیچه گریست»‪ ،‬مطرح ترین کتاب اروین‬ ‫یالوم‪ ،‬داس��تانی خیالی از روزهای جوانی و بیماری فریدریش نیچه (متفکر المانی قرن ‪)۱۹‬‬ ‫را نقل م ی کند‪ ،‬هنگامی که دس��ت حوادث او را ب رای درمان به دکتر برویر (اس��تاد زیگموند‬ ‫فروید – روان درمان گر اتریشی) رسانده است‪ .‬نویس��نده در رویارویی تخیلی این شخصیت‬ ‫تاریخی‪ ،‬اندیشه های نیچه و فروید را در مقابل هم قرار م ی دهد و جرقه های اغاز علم روانکاوی‬ ‫را شرح م ی کند‪.‬‬ ‫ویژگی این کتاب در کنار مفاهیم علم ی و فلس��فی ان‪ ،‬درباره رویارویی تخیلی این دو‬ ‫شخصیت تاریخی و کش��اندن زندگی واقعی انها به پهنه داستان است‪ .‬نسخه اصلی رمان‬ ‫«مساله اسپینوزا» در سال ‪ 2012‬منتشر شد‪ .‬این کتاب چهارمین رمان ی است که یالوم نوشته‬ ‫است‪ .‬وی بیشتر به عنوان روانشناسی هست ی گرا شناخته م ی شود‪ .‬او ‪ 9‬اثر غی ر داستانی نیز‬ ‫در پرونده کاری خود دارد‪g .‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫اوبا ما و ایران‬ ‫سوژه تایم‬ ‫‪80‬‬ ‫بازشدنقفل‬ ‫خاورمیانه‬ ‫روی جلد‬ ‫اکونومیست‬ ‫پرونده لو پوئن‬ ‫در باره‬ ‫نو محافظه کاران‬ ‫فرانسه‬ ‫یک سوال مشترک از برندگان پیشین جایزه بزرگ‬ ‫توپ طال را به چه کسی می دهید؟‬ ‫و هم از رونالدو‪.‬‬ ‫فرانتس بکن باوئر (المان)‪ :‬من از هر لحاظ عملکرد‬ ‫ریبری را بهتر و تاثیرگذارتر از رونالدو و مس��ی م ی بینم‪ .‬او با‬ ‫تمام وجود در اختیار تیمش بود‪ .‬ریبری خستگ ی ناپذیر است‬ ‫و بعد از یک فصل رویایی حقش است که توپ طال را ببرد‪.‬‬ ‫کارل هاینتس رومنیگه (الم�ان)‪ :‬حتی اگر در بارسا‬ ‫مسی و ریبری م ی تواند با هر دو پای خود به توپ ضربه بزند‪.‬‬ ‫رونالدو (برزیل)‪ :‬امسال هم توپ طال به مسی خواهد‬ ‫رسید‪ .‬او فوق العاده اس��ت‪ .‬وقتی به امار گلزنی او در فصل‬ ‫گذشته نگاه م ی کنم نم ی توانم درک کنم که چرا بعض ی ها‬ ‫م ی گویند مسی فصل گذشته مثل همیشه اماده نبود!‬ ‫زین الدین زیدان (فرانسه)‪ :‬اگر دست من بود توپ‬ ‫طال را به ریبری م ی دادم‪ .‬او یک فصل رویایی را پشت س��ر‬ ‫گذاشته و شایسته دریافت این جایزه است‪ .‬عملکرد ریبری در‬ ‫فصل گذشته ب ی نقص بود‪.‬‬ ‫لوئیز فیگو (پرتغال)‪ :‬نم ی توانمباقاطعیتبهاینسوال‬ ‫پاسخدهم‪.‬گفتناینکهچهکسیشایستهکسبتوپطالست‬ ‫اصال اسان نیست‪ .‬رونالدو‪ ،‬مس��ی و ریبری هر سه م ی توانند‬ ‫ب رنده این جایزه باشند‪ .‬به نظر من‬ ‫رونالدو م ی تواند امسال این جایزه‬ ‫را بگیرد‪ .‬او از هر لحاظ ب ی نظیر‬ ‫است‪.‬‬ ‫امسال توپ طال حق چه کسی است؟ سه قطبی مسی‪،‬‬ ‫رونالدو و ریبری شکل گرفته است‪ .‬چندی پیش فدراسیون‬ ‫بی ن المللی فوتبال‪( ،‬فیفا) فهرستی از نامزدهای دریافت جایزه‬ ‫بهترین بازیکن سال جهان را منتشر کرد‪ .‬فهرستی ‪ 23‬نفره‬ ‫که ب راساس نظرسنجی از سرمربی و کاپیتان تیم های ملی‬ ‫فوتبال کشورهای سراس��ر جهان تهیه شده‪ .‬روزنامه نگاران‬ ‫منتخ��ب‪ ،‬س��رمربیان و‬ ‫کاپیتان ه��ای تیم ه��ای ملی‪،‬‬ ‫ارای خود ب��رای انتخاب برنده‬ ‫توپ ط�لای س��ال ‪ 2013‬را به‬ ‫فیفا ارس��ال کردند تا ب ر اساس‬ ‫این ارا در اوایل ماه دسامبر نام‬ ‫پنج نام��زد نهایی اعالم ش��ود‬ ‫و درنهایت روز ‪13‬ژانویه س��ال‬ ‫‪ 2014‬ب رنده نهایی معرفی گردد‪.‬‬ ‫روزنامه بیل��د به بهان��ه پایان‬ ‫مهلت رای گیری‪ ،‬نظر تعدادی‬ ‫از برندگان پیش��ین توپ طال‬ ‫را جویا شد‪:‬‬ ‫رای من مسی یا رونالدو خواهد‬ ‫ب��ود‪ .‬ه��ر دوی انها شایس��ته‬ ‫کسب توپ طال هس��تند‪ .‬در‬ ‫حال حاضر فوتبالیس��ت های‬ ‫خوب زی��ادی داری��م؛ ریبری‪،‬‬ ‫زالتان‪ ،‬فن پرسی‪ ،‬ژاوی و‪ ...‬اما‬ ‫مسی و رونالدو کامال متفاوت‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫انتخاب اول من فرانک ریبری‬ ‫است‪ .‬او فصل گذشته به تمام‬ ‫عناوین ممکن دس��ت یافت و‬ ‫بدون تردید شایسته کسب توپ‬ ‫طالس��ت‪ .‬همه بازیکنان بایرن در فصل گذشته فوق العاده‬ ‫بودند اما بدون تردید ریبری بیشترین نقش را در موفقی ت های‬ ‫این تیم رویایی ایفا کرد‪.‬‬ ‫یوهان کرایوف (هلند)‪ :‬مسی چهار سال پیاپی است‬ ‫که توپ طال را م ی گیرد‪ .‬در چهار س��ال گذش��ته او کامال‬ ‫شایسته کس��ب این جایزه بوده اما امسال این جایزه باید به‬ ‫ریبری برسد‪ .‬او در طول فصل گذشته هم از مسی بهتر بود‬ ‫همه از ریبری‪ ،‬رونالدو و مسی‬ ‫م ی گویند اما به نظ��ر من الم‬ ‫بهترین بازیکن فصل گذش��ته‬ ‫بود‪ .‬بای��رن قهرمان ی ها خود را‬ ‫مدیون قدرت باالی این بازیکن است‪ .‬او در خط دفاعی بایرن‬ ‫یک لیدر به تمام معنا بود‪ .‬به نظر من نقش پ ررنگ مدافعین‬ ‫در فوتبال مدرن نباید نادیده گرفته شود‪.‬‬ ‫کاکا (برزیل)‪ :‬انتخاب من رونالدو اس��ت‪ .‬ش��اید اگر‬ ‫همه مثل م��ن تمرین کردن او را از نزدی��ک م ی دیدند ب رای‬ ‫پاسخ دادن به این سوال زیاد فکر نم ی کردند و خیلی سریع‬ ‫نام رونالدو را بر زبان م ی اوردند‪g .‬‬ ‫مایکل اوون (انگلیس)‪:‬‬ ‫فابیو کاناوارو (ایتالیا)‪:‬‬ ‫گ�رد مول�ر (الم�ان)‪:‬‬ ‫روسونری در مسیر سیاه‬ ‫‪ 3‬مساوی و ‪ 2‬باخت؛ این عملکرد میالن در پنج بازی اخیرشان در سری ‪ A‬است‪ .‬روسونری‬ ‫یک فصل دیگر را در تاریکی مطلق اغاز کرده و تالش م ی کند پایان روشن این تونل وحشتناک را‬ ‫پیدا کند‪ .‬برد مقابل جنوا م ی توانست کورسوی امیدی ب رای بازگشت به روزهای خوب باشد‪ ،‬اما باز‬ ‫هم همه چیز دست در دست هم داد تا میالن یک ناکامی دیگر را تجربه کند‪ .‬هواداران مثل چند‬ ‫بازی قبلی با پالکاردهای اعتراض امیز به استادیوم امده بودند تا میالن و مربی این تیم از همان‬ ‫ابتدای بازی خود را تحت فشار ببینند‪ .‬میالن مقابل جنوا هم هیچ نشانی از یک تیم بزرگ و مدعی‬ ‫نداشت‪.‬با این تساوی تیم الگری به سقوط ازاد خود در جدول رده بندی سری ‪ A‬ادامه داد‪ .‬بعد از‬ ‫تساوی ‪ 1-1‬میالن مقابل جنوا هواداران میالن که در قوس جنوبی مستقر بودند‪ ،‬درهای خروجی‬ ‫سن سیرو را مسدود کردند و علیه مربی و برخی از بازیکنان تیمشان شعار دادند‪ .‬حاال همان می النی‬ ‫که در فوتبال ایتالیا اقایی م ی کرد و امپ راتور سرزمین چکمه لقب گرفته بود باید در انتظار معجزه‬ ‫باشد تا باز هم روزهای خوب خود را ببیند‪ .‬روزهای تاریک سن سیرو بهانه ای شد تا مشکالت میالن‬ ‫در فصل جاری را بررسی کنیم‪.‬‬ ‫پروژه تغییر نسل‬ ‫تغییر نسل میالن ناگهانی و در س��طحی وس��یع و باورنکردنی اتفاق افتاد‪ ،‬به نحوی که‬ ‫بازیکنان با سابقه ای چون نستا‪ ،‬اینزاگی‪ ،‬گتوزو و س��یدورف و بازیکنان بزرگی چون اب راهیمووچ‬ ‫دیـــدار‬ ‫سقوط یک امپراتوری!‬ ‫مثلث شماره ‪199‬‬ ‫یا رئال سمتی داشتم‪ ،‬انتخابم ریبری بود‪ .‬او انصافا در فصل‬ ‫گذشته بهتر از مس��ی و رونالدو ظاهر شد‪ .‬بعد از هت تریک‬ ‫بایرن کسی نبود که از ریبری تمجید نکند‪.‬‬ ‫رود گولی�ت (هلن�د)‪ :‬از دی��د من رونال��دو هنوز هم‬ ‫کامل ترین فوتبالیست حال حاضر جهان است‪ .‬او تکنیک‬ ‫مسی و ریبری را دارد‪ ،‬با این تفاوت که هم از نظر قدرت بدنی‬ ‫از انها بهتر اس��ت و هم در بازی هوای��ی‪ .‬ضمنا او ب ر خالف‬ ‫و تیاگو سیلوا رختکن سن س��یرو را ترک کردند و جایش��ان را به بازیکنان جوان دادند‪ .‬این اقدام‬ ‫میالن ی ها خیلی عجوالنه صورت گرفت‪.‬بازیکنانی مثل اندره ا پولی‪ ،‬ریکاردو ساپونارا‪ ،‬کریستین‬ ‫زاپاتا‪ ،‬ریکاردو مونتولیوو و استفان ال شراوی هرگز نتوانستند جای خالی بزرگان سن سیرو را پر کنند‪.‬‬ ‫مشکالت مالی‬ ‫ب رنامه های بلند مدت بدون صرف هزینه های گزاف و البته عقالنی با شکست محض مواجه‬ ‫یرا به دنبال نخواهد داش��ت‪ .‬میالن با برنامه جوانگرایی و ساختن‬ ‫م ی شود و نتیجه ای جز ناکام ‬ ‫یک تیم اینده دار نام خود را بر سر زبان ها انداخت‪ ،‬اما ب رای این پروژه بودجه الزم را در اختیار نداشت‪.‬‬ ‫سران میالن در کنار بازیکنان جوان باید چند بازیکن بزرگ را هم به خدمت م ی گرفتند‪ .‬بازگرداندن‬ ‫کاکایی که از روزهای اوج فاصله دارد به هیچ عنوان نم ی تواند کمکی به این تیم بحران زده بکند‪.‬‬ ‫نیاز میالن به چند بازیکن بزرگ کامال مشهود اس��ت‪ ،‬اما بحران اقتصادی در این تیم اجازه رفع‬ ‫این معضل را نم ی دهد‪.‬‬ ‫مصدومی ت های سریالی‬ ‫مصدومیت در سن سیرو به یک اپیدمی تبدیل شده‪ .‬ال شراوی‪ ،‬پسر طالیی(کاکا)‪ ،‬ال پاتزو‬ ‫(پاتزینی) و تاسوتی جدید(دی ش��یلیو) دائما مصدوم م ی شوند‪ .‬س��وپر ماریو سه جلسه محروم‬ ‫م ی شود‪ .‬الگری روزی نیمکت هم گزینه های مناسبی ب رای جایگزین کردن این مهره های کلیدی‬ ‫ندارد‪ .‬الگری خودش هم م ی داند که فقط ‪ 11‬بازیکن دارد و نم ی تواند حسابی روی نیمکت تیمش‬ ‫باز کند‪ .‬در این شرایط مصدومیت بازیکنان اصلی مش��کالت این مربی جوان را دوچندان کرده‬ ‫است‪g .‬‬ ‫‪81‬‬ ‫دیدار مدیران موسسه اعتباری کوثر با مراجع تقلید و علما‬ ‫ایجاد شورای فقهی در موسسه اعتباری کوثر‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪199‬‬ ‫مدیر ان موسسه اعتباری کوثر طی هفته گذشته با مراجع‬ ‫تقلید و علما در شهر قم دیدار کردند‪ .‬در این دیدارها دکتر عیسی‬ ‫رضایی‪ ،‬مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر‪ ،‬گزارش فعالیت های‬ ‫این موسسه را اعالم کرد و بر اساس رهنمودهای مراجع عظام‬ ‫ایجاد شورای فقهی با هدف تحقق بیش از پیش قانون بانکداری‬ ‫بدون ربا در اولویت فعالیت های جهادی کوثر قرار گرفت‪.‬‬ ‫ایت اهلل العظمی جوادی املی‪ :‬تعالی در تفکر‬ ‫کوثری و بدعاقبتی در تفکر تکاثری است‬ ‫‪ l‬حضرت ایت اهلل العظمی جوادی املی در دیدار مدیران‬ ‫موسس��ه اعتباری کوثر در محل بنیاد بین المللی علوم وحیانی‬ ‫اسراء گفت‪« :‬از دستورات دینی ما این است که به ما گفته اند روی‬ ‫صراط مستقیم حرکت کنید‪ ،‬ولی ما باید بدانیم صراط مستقیم راه‬ ‫زمانی و زمینی نیست و اگر کس��ی بخواهد به قرب الهی برسد‬ ‫راهش در اسمان و زمین نیست‪ ،‬راه رسیدن به قرب الهی از همین‬ ‫درون ما یعنی عقیده‪ ،‬اخالق و عمل ما اغاز می شود‪ ».‬وی با اشاره‬ ‫به دشواری پیمودن صراط مستقیم افزود‪« :‬ما باید صراط مستقیم‬ ‫را در ابتدا بشناس��یم چون صراط مس��تقیم معرفتش از دیدن و‬ ‫ک سخت تر است و رفتنش هم از راه رفتن بر‬ ‫شناخت موی باری ‬ ‫لبه شمشیر تیز سخت تر است‪».‬‬ ‫معظم له در فراز دیگری از فرمایشات خود با اشاره به تفاوت‬ ‫اندیشه کوثری و تکاثری تصریح کرد‪« :‬انهایی که گرفتار تفکر‬ ‫تکاثری هستند به بدعاقبتی مبتال می شوند‪ ،‬چون تکاثر هرگز‬ ‫مشکل ادم را حل نمی کند در حالی که تفکر کوثری تمام تالش‬ ‫و کوش��ش خود را می کند که انسان را با دس��ت پر به سرانجام‬ ‫برساند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل العظمی جوادی املی با انتقاد از بانکداری‬ ‫ربوی گفت‪« :‬اگر کس��ی از راه بانکداری ربوی ب��اال بیاید‪ ،‬این‬ ‫برجستگی کاذب اس��ت مانند تندباد که در کویر‪ ،‬شن ها را جمع‬ ‫می کند و انها را باال می اورد‪ ،‬این ّ‬ ‫تل شن یک برجستگی کاذب‬ ‫بوده و ربا نیز اینگونه است‪ ،‬اما کسی که از ربا من ّزه باشد خداوند خود‬ ‫او را باال می برد و ارتقا می دهد و از خدا راستگوتر و باوفاتر کسی‬ ‫نیست‪ ».‬وی در پایان خاطرنش��ان ساخت‪« :‬سیستم بانکداری‬ ‫ضمن حفظ اهداف اصلی خود‪ ،‬کمک به حوزه تولید کشور را نیز‬ ‫مورد توجه قرار دهد که این یک خدمت اساسی است‪ .‬هر کسی‬ ‫باید برای خودش کار کند‪ ،‬کارگر کسی بودن به این معنا که تمام‬ ‫حیثیت او زیرنظر کارفرما باشد درست نیست‪ .‬در اسالم ‪ ،‬کارگر‬ ‫کسیبودنبهمعنایمزدورکسیبودنمکروهاستکهاینمساله‬ ‫ضالحسنهوباتفکرکوثریحلمی شود‪».‬‬ ‫بامدیریتصحیحوقر ‬ ‫‪82‬‬ ‫ی مکارم شیرازی‪ :‬فاکتور صوری‬ ‫ایت اهلل العظم ‬ ‫مال را حرام می کند‬ ‫‪ l‬استاد عالی حوزه علمیه قم گفت‪« :‬اکثر بانک ها الوده‬ ‫به مساله فاکتورهای قالبی هستند‪ .‬مسئول بانک برای میزان‬ ‫وامی که می خواهد بدهد‪ ،‬فاکتور می گیرد و کاری ندارد که کجا‬ ‫مصرف می شود‪ .‬گاه مردم این کار را بدون اطالع بانک می کنند‬ ‫که بانک مسئولیتی ندارد‪ ،‬ولی گاهی بانک می داند و این کار را هم‬ ‫تشویق می کند‪ ».‬ایت اهلل العظمی مکارم شیرازی با بیان اینکه‬ ‫بانکداری در نظام اقتصادی امروز یک ضرورت است و نمی توان‬ ‫بدون بانکداری‪ ،‬به حفظ اموال مردم و پرداخت تسهیالت اقدام‬ ‫کرد‪ ،‬اظهار داش��ت‪« :‬بانکداری از غرب به ش��رق امده و دارای‬ ‫فرهنگغربیاست‪،‬امامی بایستدرنظاماسالمیمسائلشرعی‬ ‫در صنعت بانکداری رعایت شود‪ .‬اگر بانکداری در مسیر خدمت به‬ ‫مردم باشد و ضوابط اسالمی را در نظر بگیرد‪ ،‬دیگر بانکداری غربی‬ ‫نیست‪ ».‬مبلغ عالی حوزه علمیه قم افزود‪« :‬این مساله باعث از بین‬ ‫رفتن برکت از کار بانک می شود و نظام اسالمی الوده می شود‪.‬‬ ‫مردم مرتب در نامه ها و استفتائاتشان از این مساله سوال می کنند‬ ‫و ما به انها می گوییم این کار حرام است و ان پول نیز حرام است‬ ‫و رب و از ان باید دوری کنند‪ ».‬ایت اهلل العظمی مکارم شیرازی با‬ ‫بیان اینکه ممکن است برخی از مسئوالن بانک ها خیال کنند این‬ ‫کار باعث درامد بیشتر می شود‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬فاکتور قالبی و‬ ‫مصرف پول در غیر مورد مشخص شده‪ ،‬باعث برکت کمتر برای‬ ‫بانک و قرض گیرنده و غیرحالل شدن پول می شود و باید به شدت‬ ‫ازانپرهیزکرد‪».‬مرجعتقلیدشیعیانافزود‪«:‬مشکلدیگر‪،‬همان‬ ‫مشکل جریمه های دیرکرد است‪ .‬برخی از اوقات این جریمه های‬ ‫دیرکرد باعث می شود که مردم دچار تنگناهای زیادی شوند‪ .‬این‬ ‫مساله را بارهاتذکرداده ایمو مشخص نیستچرااینمسالهبه طور‬ ‫ریشه ای حل نمی شود‪ ».‬استاد عالی حوزه علمیه قم تصریح کرد‪:‬‬ ‫«مشکل دیگر مال رهنی است که بانک ها از مردم برمی دارند‪،‬‬ ‫ولی قیمت واقعی ان را نمی دهند‪ .‬اگر کسی نتوانست در مواعد‬ ‫گوناگون دین خود را بپردازد و بانک مجب��ور به ضبط مال وی‬ ‫شد‪ ،‬باید به اندازه میزان دین خود از فروش مال بردارد و باقی را به‬ ‫صاحبمالردکندامامردمبارهاشکایتمی کنندکهچنیننیست‬ ‫و بانک صاحب مال رهنی می شود و س��هم افراد را نمی دهد‪».‬‬ ‫ایت اهلل العظمی مکارم شیرازی افزود‪« :‬وام قرض الحسنه نیز نباید‬ ‫در حاشیه باشد‪ .‬یک بخشی از سرمایه بانک ها پول مردم است و‬ ‫بهتر است پول مردم به مردم داده شود و درصد قابل توجهی به‬ ‫قرض الحسنه اختصاص یابد که باعث خیر برای بانک و مردم‬ ‫می شود‪ ».‬استاد عالی حوزه علمیه قم خطاب به مدیران موسسه‬ ‫اعتباری کوثر تصریح کرد‪« :‬با مردم به نیکی و با در نظر گرفتن‬ ‫مشکالت ایشان رفتار کرده و کاری کنید که مردم از شما راضی‬ ‫باشند‪ ،‬زیرا کوثر به معنی خیر کثیر است و حضرت زهرا (س) منبع‬ ‫خیرات کثیر برای جامعه اسالمی بوده است و امیدواریم موسسه‬ ‫کوثر نیز خیر کثیری برای جامعه اسالمی داشته باشد‪».‬‬ ‫هلل العظمی نوری همدان�ی‪ :‬اخذ دیرکرد‬ ‫ایت ا ‬ ‫در بانک ها حرام است‬ ‫‪ l‬ایت اهلل العظمی حسین نوری همدانی گفت‪« :‬اخذ‬ ‫دیرکرد در بانک ها حرام اس��ت و نوعی رباخواری محس��وب‬ ‫می شود‪ ،‬مگر از ابتدا شرط ش��ود که اگر در زمانی معین اقساط‬ ‫پرداخت نشد این میزان جریمه می شوید‪ ،‬نه اینکه بابت هر ساعت‬ ‫یا روز تاخیر جریمه در نظر گرفته می شود‪ ».‬وی اظهار داشت‪:‬‬ ‫«دین اسالم به همه ابعاد زندگی انسان ها توجه دارد که براساس‬ ‫اموزه های دینی می توانیم جامعه ای عزتمند و قدرتمند تشکیل‬ ‫دهیم‪ ».‬وی افزود‪« :‬بعد تعلیم و تربیت در زمینه انسان سازی‪ ،‬بعد‬ ‫نظامی برای دفاع در برابر دشمنان و بعد سیاسی برای مدیریت‬ ‫جامعه اس��ت‪ ».‬این مرجع تقلید با خطاب قرار دادن مسئوالن‬ ‫موسسه اعتباری کوثر گفت‪« :‬بعد اقتصادی با کار شما در ارتباط‬ ‫است‪ ،‬در حالی که فقر یکی از مشکالت جامعه کنونی است و از‬ ‫این نظر در فرهنگ اسالمی در زمینه فقر مذمت شده تا هیچ اثری‬ ‫از این عارضه در جامعه نباشد‪ ».‬وی با بیان اینکه فقر مشکالت‬ ‫فراوانی را به همراه دارد‪ ،‬گفت‪« :‬لقمان در سخنی به فرزندش‬ ‫گفتهمهمشکالتراچشیدم‪،‬ولیهیچمشکلیازفقرمشکل تر‬ ‫ندیدم‪ ».‬نوری همدانی عنوان داشت‪« :‬اسالم می خواهد جامعه‬ ‫از نظر اقتصادی قدرتمند و توانمند باشد و شما در زمینه اقتصاد‬ ‫گام برمی دارید و از این نظر خدمت بزرگی انجام می دهید‪ ».‬وی‬ ‫یاداور ش��د‪« :‬یکی از موضوعاتی که ریاست جمهوری و دولت‬ ‫کنونی مطرح می کنند و با ان مواجه هستند‪ ،‬این است که پول‬ ‫در مملکت فراوان اس��ت‪ ،‬ولی این پول ها در بانک هاست‪ .‬اگر‬ ‫این پول ها در کش��اورزی‪ ،‬صنعت‪ ،‬دامپروری و‪ ...‬به کار بیفتد‪،‬‬ ‫کار ایجاد ش��ده و تولید و عرضه فراوان می شود‪ ».‬استاد حوزه‬ ‫علمیه قم خاطرنشان کرد‪« :‬اسالم می خواهد کار و تولید داشته‬ ‫باشیم‪ ،‬در حالی که اکنون مرد م ترجیح می دهند در خانه باشند و‬ ‫پولشان بدون هیچ کاری افزایش یابد‪ ».‬وی با اشاره به مشکل‬ ‫کشورهای اسالمی گفت‪« :‬مشکل کشورهای اسالمی مانند‬ ‫بحرین‪ ،‬اردن‪ ،‬عربس��تان‪ ،‬لیبی‪ ،‬مصر و تونس سیاسی است و‬ ‫رهبر اسالمی توانمند ندارند‪ ».‬ایت اهلل العظمی نوری همدانی‬ ‫افزود ‪« :‬حرکت کشورهای اس�لامی با ندای اهلل اکبر اغاز شده‬ ‫و دشمنان این تصور را داش��تند که این حرکت ها مانند انقالب‬ ‫اسالمی است‪ ،‬بنابراین سعی داشتند این حرکت ها را لوث کنند‬ ‫و جلوی انها را بگیرند‪ ».‬وی یاداور ش��د‪« :‬مشکل کشورهای‬ ‫اسالمی پس از بیداری عدم رهبری اس��ت‪ ،‬ولی مشکل اروپا‬ ‫و امریکا مش��کل اقتصادی اس��ت‪ ،‬زیرا پول این کش��ورها در‬ ‫دست بانکداران جمع شده و ‪ 99‬درصد مردم روز به روز فقیرتر‬ ‫می شوند‪ ».‬استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد‪« :‬به هیچ وجه نباید‬ ‫در نظام اقتصادی اسالم ربا وجود داشته باشد‪ ».‬وی با اشاره به‬ ‫سوره انفال گفت‪« :‬معادن‪ ،‬زمین ها‪ ،‬کشتزارها و رودخانه ها منابع‬ ‫حکومت هستند و باید در راس حکومت پیامبر و امام معصوم باشد‬ ‫و در صورت غیبت‪ ،‬فقیه عادل‪ ،‬مدیر‪ ،‬مدبر‪ ،‬شجاع‪ ،‬اگاه بر اوضاع‬ ‫زمان و جهان مانند ایت اهلل خامنه ای در راس حکومت است و‬ ‫قرعه کش�ی خانوادگ�ی ب�رای اولی�ن ب�ار‬ ‫در موسسه کوثر‬ ‫‪ l‬مدیرعامل موسس��ه کوثر گفت‪« :‬برای اولین بار در‬ ‫ایران‪ ،‬موسسه کوثر «قرعه کشی خانوادگی» را مطرح کرده است‬ ‫که در کشور سابقه ندارد‪ ».‬وی در تشریح این طرح اظهار داشت‪:‬‬ ‫«در طرح فوق‪ ،‬اعضای خانواده اقدام به افتتاح حساب کرده و در‬ ‫زمان قرعه کشی در صورت برنده شدن هر یک از اعضاء‪ ،‬جایزه‬ ‫به کل اعضای خانواده تا سقف پنج نفر اهدا می گردد‪ ».‬وی جایزه‬ ‫ویژه اولین دوره قرعه کشی حساب های قرض الحسنه پس انداز‬ ‫خانواده را دو میلیارد ریال اعالم کرد و گفت‪« :‬جایزه ویژه اعطای‬ ‫تس��هیالت ‪ 400‬میلیون ریالی به کل اعضای خانواده تا سقف‬ ‫پنج نفر است‪».‬‬ ‫در کش�ور تولیدکننده نداریم‪ ،‬همه در پی وام‬ ‫ارزان هستند‬ ‫‪ l‬مدیرعامل موسس��ه اعتباری کوث��ر گفت‪« :‬برخی‬ ‫شرکت های به اصطالح تولیدکننده به بانک ها و موسسات رجوع‬ ‫اعطای تس�هیالت قرض الحسنه بدون یک‬ ‫ریال کارمزد‬ ‫‪ l‬دکتر رضایی در پاسخ به سوال خبرنگاران در تشریح‬ ‫وام قرض الحسنه بدون کارمزد موسسه کوثر گفت‪« :‬هیچ بانک‬ ‫و موسسه رسمی مجوزدار از بانک مرکزی وجود ندارد که کارمزد‬ ‫قرض الحسنه خود را به هیچ وجه دریافت نکند‪ .‬تنها موسسه کوثر‬ ‫در تمامی تسهیالت قرض الحسنه خود‪ ،‬هیچ مبلغی به عنوان‬ ‫کارمزد‪ ،‬س��ود و هیچ عنوان دیگری دریافت نمی کند که این به‬ ‫خاطر تحقق اصل قرض الحسنه است‪ ».‬وی افزود‪« :‬در قانون‬ ‫عملیات بانکداری بدون ربا و بخشنامه های بانک مرکزی امده‬ ‫است که موسسات مجاز هستند تا ‪ 4‬درصد سود دریافت کنند و‬ ‫این سود قانونی است‪ ».‬از سوی دیگر بانک ها مکلف هستند که‬ ‫‪2/5‬درصد حق الوکاله از س��پرده های مردم بگیرند و درامدها و‬ ‫کارمزدهای بانک‪ ،‬درامد خالص بانک است و به سپرده گذاران‬ ‫تعلق نمی گیرد‪ .‬مدیرعامل موسسه کوثر تصریح کرد‪« :‬یکی از‬ ‫علما به ما گفتند که قرض باید به گونه ای باشد که قرض دهنده و‬ ‫قرض گیرنده متضرر نشوند‪ .‬دولت باید تدبیری بیندیشد که تورم‬ ‫پایین بیاید وگرنه قرض دادن در این شرایط‪ ،‬باعث ضرر قرض‬ ‫دهنده می ش��ود‪ .‬درعین حال ما می توانیم به جای قرض دادن‪،‬‬ ‫پولمان را سرمایه گذاری کنیم و به خاطر تورم سود بیشتری ببریم‪،‬‬ ‫وقتی این کار را نمی کنیم‪ ،‬دیگر ان چهار درصد رقمی نیست که از‬ ‫مردم بگیریم‪ ».‬وی تاکید کرد‪« :‬درعین حال در عقود دیگر تالش‬ ‫می کنیم تا این میزان از محل انها جبران شود‪ ،‬اما قرض الحسنه‬ ‫موسسه کوثر به معنی واقعی کلمه قرض الحسنه باشد‪ ».‬رضایی‬ ‫افزود‪« :‬تکاثر به دنبال ازدیاد است و کوثر به دنبال خیر کثیر و یکی‬ ‫از شقوق کوثر در تس��هیالت قرض الحسنه محقق شده است‪.‬‬ ‫به دنبال سایر عقود اسالمی نیز هستیم تا تسهیالت کالن را نیز بر‬ ‫پایه عقود اسالمی ارائه کنیم‪».‬‬ ‫عبورمنابعکوثرازمرزهفتهزارمیلیاردتومان‬ ‫‪ l‬دکتر رضایی با اشاره به تصمیم این موسسه بر افزایش‬ ‫تعداد شعب در استان قم تصریح کرد‪« :‬درخواست های موجود از‬ ‫طرف مراجع رسمی و دفتر مراجع عظام‪ ،‬باعث شده تا تصمیم بر‬ ‫ازدیاد شعب خودمان در قم بگیریم‪ ،‬ولو اگر این مساله با تعطیلی‬ ‫برخی از شعب در سایر استان ها همراه باشد‪ ».‬مدیرعامل موسسه‬ ‫کوثر درباره امار جذب سپرده این موسسه افزود‪« :‬اخیرا امار هفت‬ ‫هزار میلیارد تومان سپرده گذاری را رد کردیم که این نشان از اعتماد‬ ‫مردم به موسسه اعتباری کوثر دارد‪g».‬‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪199‬‬ ‫باید این منابع در اختیار ایشان قرار گیرد‪ ».‬ایت اهلل العظمی نوری‬ ‫همدانی با بیان اینکه بر اس��اس اقتصاد اس�لامی‪ ،‬اسراف و ربا‬ ‫وجود ندارد‪ ،‬گفت‪« :‬امیدواریم کار موسسه کوثر الگویی باشد‪،‬‬ ‫البته باید رسانه ها این فعالیت ها را ترویج دهند تا نمونه و الگویی‬ ‫از اقتصاد اس�لامی را به جهانیان ارائه دهیم‪ ».‬این مرجع تقلید‬ ‫افزود ‪« :‬اکنون از نظر صنایع نظامی قوی هستیم‪ ،‬ولی باید از نظر‬ ‫اقتصادی طوری قوی باشیم که تحریم های اروپا و امریکا بی اثر‬ ‫باشد‪ ».‬وی گفت‪« :‬اکنون مملکت از نظر امکانات و قدرت غنی‬ ‫است‪ ،‬بنابراین باید طوری اقتصاد را اداره کنیم که اقتصاد قدرتمند‬ ‫و عزتمند داشته باشیم‪».‬‬ ‫ایت اهللسعیدی‪:‬سیاستاقتصادیدولتباید‬ ‫به سمت استقالل اقتصادی باشد‬ ‫‪ l‬ایت اهلل سعیدی‪ ،‬تولیت استان کریمه اهل بیت (س)‬ ‫اظهارداشت‪« :‬کوثر نبی (ص)‪ ،‬فاطمه زهرا (س) بود که شخصیتی‬ ‫جامع داشت و حتی کار اقتصادی نیز انجام می داد اما این کار برای‬ ‫سود نبود که ویژگی بارز اهل بیت (ع) همین است‪ ».‬وی افزود‪:‬‬ ‫«پیامبر اسالم (ص)‪ ،‬امام علی (ع) را به عنوان ولی امر مسلمین‬ ‫منصوب کرد و جامعه را به ایشان سپرد و فدک را نیز برای تضمین‬ ‫هزینه هایجامعهاسالمیقرارداد‪».‬تولیت استانکریمهاهلبیت‬ ‫(س) خاطرنشان کرد‪« :‬دشمنان اسالم ارزش والیت و فدک را‬ ‫متوجه شدند و هر دو را از اهل بیت (ع) گرفتند و وقتی هارون الرشید‬ ‫از امام خواست که حدود فدک را تعیین کند‪ ،‬ایشان گفتند که فدک‬ ‫شامل تمام مملکت اسالمی می شود و این ارزش فدک را نشان‬ ‫می داد‪ ».‬ایت اهلل س��عیدی تصریح کرد‪« :‬فعالیت اقتصادی که‬ ‫موسسه کوثر و دیگر نهادهای اقتصادی انجام می دهند‪ ،‬نظام‬ ‫اسالم را تقویت می نماید‪.‬مقام معظم رهبری نیز بر اهمیت اقتصاد‬ ‫نالمللیبسیار‬ ‫تاکیدکرده اند‪،‬زیراامروزبحثاقتصادیدرعرصهبی ‬ ‫مهم است‪ ».‬امام جمعه قم افزود‪« :‬بعضی از موسسات اعتباری‬ ‫فعالیت خود را با نیت خیر شروع کردند‪ ،‬اما در ادامه مسیر به دالیلی‬ ‫منحرف شدند که امیدوارم موسس��ه کوثر در مسیر چشم انداز و‬ ‫حرکت جهادی خود گام بردارد‪».‬‬ ‫مدیرعامل موسس�ه اعتب�اری کوث�ر‪ :‬ایجاد‬ ‫شورای فقهی در موسسه اعتباری کوثر‬ ‫‪ l‬مدیرعاملموسسهاعتباریکوثرگفت‪«:‬درحالایجاد‬ ‫یک شورای فقهی هستیم که بتوانیم از نظرات انها در قراردادهای‬ ‫موسس��ه اس��تفاده کنیم‪ ».‬وی با بیان اینکه با استعانت از کوثر‬ ‫توانسته ایم اعتبار خوبی کسب کنیم‪ ،‬ادامه داد‪« :‬موسسه اعتباری‬ ‫کوثر تنها موسسه ای اس��ت که وام قرض الحسنه بدون سود و‬ ‫کارمزد می دهد‪ ».‬وی افزود‪« :‬در زمینه بانکداری اسالمی بدون‬ ‫ربادرحالفعالیتوتحقیقهستیمکهبتوانیمدراینزمینهفعالیت‬ ‫کنیم‪ ».‬دکتر رضایی با بیان اینکه در حال ایجاد یک شورای فقهی‬ ‫هستیم که بتوانیم از نظر این شورا در قراردادهای موسسه استفاده‬ ‫کنیم‪ ،‬گفت‪« :‬این هدف می طلبد که حضور بیشتری در قم داشته‬ ‫باشیم و به همین دلیل استان قم را تبدیل به یک استان مستقل‬ ‫از نظر مدیریتی کرده ایم‪ ».‬وی با اشاره به اینکه به هیچ عنوان وام‬ ‫درشت نمی دهیم‪ ،‬عنوان کرد‪« :‬تمام تالش خود را می کنیم که در‬ ‫عقدها قوانین شرعی را رعایت کنیم‪ ».‬مدیرعامل موسسه کوثر‬ ‫با اشاره به دیدار با علما و مراجع افزود‪« :‬دیدار با علما باعث کسب‬ ‫راهنمایی و روحیه برای مجموعه اعتباری کوثر است‪ ».‬وی افزود‪:‬‬ ‫«در دفاتر مراجع حرکت های خوبی برای بانکداری اسالمی شروع‬ ‫شده و در موسسه کوثر نیز شورای فقهی در حال شکل گیری است‬ ‫و ارتباط با دفاتر مراجع‪ ،‬برای حرکت به سمت بانکداری اسالمی‬ ‫بسیار مفید است‪».‬‬ ‫بانکداری اسلامی با فعالیت های داوطلبانه‬ ‫نظام بانکی محقق می گردد‬ ‫‪ l‬مدیرعامل موسس��ه اعتباری کوثر گفت‪« :‬حرکت‬ ‫بانک ها و موسسات اعتباری در راستای تحقق اهداف بانکداری‬ ‫اسالمی باید داوطلبانه باش��د‪ ».‬دکتر عیسی رضایی در حاشیه‬ ‫دیدارهای مدیران موسس��ه کوثر از مراجع عظام قم در نشست‬ ‫خبریکهدرمرکزهمایش هایدفترتبلیغاتاسالمیحوزهعلمیه‬ ‫قم برگزارشد‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬موسسه اعتباری کوثر طی دو سال‬ ‫فعالیت خود با ‪ 350‬شعبه در سراسر کشور و به کارگیری نیروی‬ ‫انسانیمتخصص‪،‬جوانوچابکحرکتیجهادیرادرنظامبانکی‬ ‫کشور ثبت کرده است‪ ».‬دکتر رضایی با اشاره به ترکیب نیروی‬ ‫انسانی موسس��ه کوثر افزود‪ 25« :‬درصد پرسنل این موسسه را‬ ‫بانوان و ‪ 75‬درصد دیگر را اقایان تشکیل می دهند‪ .‬تالش ما این‬ ‫است که با ترکیبی از تجربه و تخصص در این مجموعه بتوانیم به‬ ‫مردم عزیز خدمت کنیم‪ ».‬نایب رئیس هیات مدیره موسسه کوثر‬ ‫تاکید کرد‪« :‬شکل گیری موسسه کوثر در شرایطی محقق شد که‬ ‫ما شاهد بحران ها و تالطم شدید بازار طال و ارز‪ ،‬کسری بودجه‬ ‫دولت‪ ،‬تشدید تحریم ها و ش��تاب بانک مرکزی در ساماندهی‬ ‫موسسات مالی و اعتباری و صندوق های غیرمجاز بودیم‪ ».‬وی‬ ‫اظهار داشت‪« :‬خوشبختانه اقبال عمومی از موسسه کوثر بسیار‬ ‫مناسب است و امیدواریم در ادامه حرکت های توسعه ای شاهد‬ ‫حمایت این پشتوانه مردمی باشیم‪ ».‬به گفته وی‪ ،‬هیچ بانک یا‬ ‫موسسه ای مانند موسسه کوثر تسهیالت قرض الحسنه بدون‬ ‫کارمزد پرداخت نمی کند و این تفاوت اصلی کوثر با سایر بانک ها و‬ ‫موسسات است‪ .‬دکتر رضایی با بیان اینکه این موسسه تالش دارد‬ ‫تابهشیوهبانکداریاسالمیعملکند‪،‬گفت‪«:‬بهنظرمی رسدباید‬ ‫منشوری پیرامون مسائل اخالقی و اقتصاد اسالمی تنظیم شود و‬ ‫حوزه های علمیه باید با پیروی از نظر علمای عظام این کار را پیش‬ ‫ببرند‪ ».‬وی گفت‪« :‬برای شکل گیری شورای فقهی در بانک ها‬ ‫و موسسات اعتباری نمی توان از شیوه های اعمال فشار استفاده‬ ‫کرد‪ ،‬چراکه اگر از شیوه های الزام اور استفاده شود بالفاصله تالش‬ ‫برای پیدا کردن راه حل های ان نیز ایجاد می شود‪ .‬بنابراین حرکت‬ ‫بانک ها و موسسات اعتباری در راستای تحقق اهداف بانکداری‬ ‫اسالمی باید داوطلبانه باشد‪».‬‬ ‫می کنند و می گویند به ما وام ارزان بدهید تا چرخ تولید نخوابد‪ ،‬بعد‬ ‫این وام را می گیرند و برای خریدن دارایی هزینه می کنند‪ ».‬وی‬ ‫با اشاره به اینکه در کشور‪ ،‬همه به دنبال وام ارزان هستند تا با ان‬ ‫ملک و دارایی تهیه کنند‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬تولیدکننده به معنای‬ ‫واقعی در کشور نداریم بلکه صاحبان سرمایه‪ ،‬سرمایه خود را به‬ ‫مدیرانی سپرده اند تا این سرمایه را بیشتر کنند و هدف رساندن‬ ‫سود به کارگر تولیدکننده یا تامین محصوالت مورد نیاز مردم در‬ ‫یک رقابت جدی نیست‪ ».‬نایب رئیس هیات مدیره موسسه کوثر‬ ‫تصریح کرد‪« :‬در این میان بار بانک ها به دوش مردم عادی است‬ ‫که وام های کم با سود زیاد می گیرند و باید هم پس بدهند و اگر‬ ‫پس ندهند‪ ،‬اموالشان به حراج گذاشته می شود‪ .‬اگر تولیدکننده‪،‬‬ ‫واقعا تولیدکننده بود‪ ،‬مبلغ وام را می گرفت و خرج تولید می کرد و در‬ ‫پایان سود تولید را با بانک قسمت می کرد و ما نیز حاضر به انجام‬ ‫این کار با هر تولیدکننده ای هستیم‪».‬‬ ‫‪83‬‬ ‫توسط بانک مهر اقتصاد‪:‬‬ ‫مراسمقرعه کشیمسابقهبزرگ‬ ‫بانکداری اسالمی برگزار شد‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪199‬‬ ‫مراس��م قرعه کش��ی مس��ابقه بزرگ بانکداری اس�لامی بان��ک مه��ر اقتصاد با‬ ‫حضور جمعی از مدیران ش��بکه بانک��ی‪ ،‬نمایندگی ول��ی فقیه‪ ،‬اعض��ای کمیته فقهی‪،‬‬ ‫مدیرعامل و معاونین بانک انجام ش��د‪ .‬به گ��زارش روابط عمومی بان��ک مهر اقتصاد‪،‬‬ ‫دکتر نتاج – مدیرعامل بانک مهر اقتصاد – با تاکید بر لزوم همکاری حوزه و دانش��گاه‬ ‫در پیاده س��ازی بانکداری اس�لامی و بانکداری بدون ربا‪ ،‬اظهار ک��رد‪« :‬فعاالن عرصه‬ ‫اقتص��اد و عموم احاد جامع��ه نیز باید به مفاهی��م بانکداری اس�لامی و بانکداری بدون‬ ‫ربا توجه کنن��د‪ ».‬نتاج با تاکید ب��ر اینکه بانکداری اس�لامی و بانکداری ب��دون ربا باید‬ ‫در محیط زندگی ما مورد توجه باش��د‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬قطعا اس�لام به ساختار اقتصادی‬ ‫توجه خاص داش��ته و دارد؛ نظام اقتصادی از مهمترین معیارهای اس�لام اس��ت و اخیرا‬ ‫با تدبیر مق��ام معظم رهبری «اقتص��اد مقاومتی» نیز به بانکداری اس�لامی گره خورده‬ ‫اس��ت‪ ».‬نتاج با بیان اینکه همه موسسات پولی و بانکی را تش��ویق کردیم که در عرصه‬ ‫بانکداری اسالمی گام بردارند‪ ،‬یاداور ش��د‪« :‬نظام بانکداری کشور شامل عملیات پولی‬ ‫غیرانتفاعی نظیر قرض الحس��نه و عملیات پولی انتفاعی اس��ت‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر‬ ‫اقتصاد با بیان اینکه خارج شدن نظام اقتصادی از س��یطره دولت باید به تدریج عملیاتی‬ ‫ش��ود‪ ،‬گفت‪« :‬احاد مردم باید روحیه مطالبه گرایانه در عرصه بانکداری اس�لامی داشته‬ ‫باشند و در این باره باید اقدامات اگاه سازانه اجرا ش��ود‪ ».‬نتاج با بیان اینکه عملیات پولی‬ ‫اس�لامی هدفی ارمانی اس��ت‪ ،‬اضافه کرد‪« :‬باتوجه به س��اختار حاک��م و اجرای قانون‬ ‫اصل ‪ 44‬در راس��تای کاه��ش تصدی گری دولت‪ ،‬یک��ی از موضوعات اساس��ی‪ ،‬خارج‬ ‫شدن نظام اقتصادی از سیطره دولت اس��ت که باید این مورد به تدریج عملیاتی شود‪».‬‬ ‫در ادامه‪ ،‬حمیدرض��ا نجف پور ‪ -‬معاون اعتب��ارات و تجهیز منابع بانک ‪ -‬ب��ا بیان اینکه‬ ‫این بان��ک بر تدوین س��ند راهبردی خ��ود در حیط��ه بانکداری اس�لامی توجه خاصی‬ ‫دارد تا الگوی نظ��ام جامع بانکداری اس�لامی را پیاده کند‪ ،‬گفت‪« :‬مدل��ی که در بانک‬ ‫مهر اقتص��اد در زمین��ه اقتصاد اس�لامی به ان دس��ت یافته ای��م‪ ،‬عملی��ات بانکداری‬ ‫اس�لامی را محقق می کند که باید پس از تحقق این هدف به دنب��ال تحقق قانون جامع‬ ‫بانکداری اس�لامی باش��یم‪ ».‬معاون اعتبارات بانک مهر اقتصاد با تاکید ب��ر اینکه باید‬ ‫مدل جام��ع مراحل نظام بانکی اس�لامی را کامل کنیم‪ ،‬گفت‪« :‬در مهندس��ی ش��رعی‬ ‫قرارداده��ای فعلی نظ��ام پول��ی و بانکی به ای��ن نتیجه رس��یدیم ک��ه در قراردادهای‬ ‫فعلی‪ ،‬منافع بانک در خطر اس��ت‪ ،‬در حالی ک��ه در قراردادهای بع��دی مبتنی بر اقتصاد‬ ‫اس�لامی‪ ،‬حقوق مش��تری و بانک حفظ می ش��ود‪ ».‬نجف پور در ادامه ضمن برشمردن‬ ‫اقدامات بانک مهر اقتصاد در حوزه پیاده س��ازی بانکداری بدون ربا به تش��ریح مسابقه‬ ‫بانکداری اس�لامی پرداخت و گفت‪« :‬در این مس��ابقه که به مناس��بت هفته بانکداری‬ ‫اس�لامی برگزار ش��د‪ ،‬بالغ بر ‪ 110‬هزار نفر در سراسر کشور ش��رکت کردند که بیش از‬ ‫‪ 46‬هزار نفر از ش��رکت کنندگان موفق به کس��ب حدنصاب امتی��از الزم برای حضور در‬ ‫قرعه کشی ش��دند که به قید قرعه از میان انها برندگان این مسابقه مشخص می شوند‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬اس��تان خراسان ش��مالی با میانگین هر ش��عبه ‪ 592‬نفر بیش��ترین میزان‬ ‫مش��ارکت در مس��ابقه را به خود اختصاص داد و اس��تان های کرمان‪ ،‬قزوین‪،‬خراس��ان‬ ‫جنوبی و اردبیل نیز چهار اس��تانی بودند که به ترتیب بیش��ترین مش��ارکت را داشتند‪».‬‬ ‫بر اس��اس این گزارش‪ 14 ،‬کمک هزینه حج عم��ره‪ 72 ،‬کمک هزینه س��فر به عتبات‬ ‫عالیات‪ 110 ،‬کمک هزینه سفر به مش��هد مقدس و ‪ 110‬فقره وام قرض الحسنه‪ ،‬جوایز‬ ‫مس��ابقه بزرگ بانکداری اسالمی بانک مهر اقتصاد را تش��کیل می دهند که به ‪ 306‬نفر‬ ‫اهداء می شود‪ .‬اسامی برندگان این مسابقه در وب س��ایت بانک مهراقتصاد قرار دارد‪g.‬‬ ‫‪84‬‬ ‫پیام مدیرعامل بانک انصار به مناسبت هفته بسیج‬ ‫بسیج؛ ابتکاری تاریخی و‬ ‫اعتالیی جهانی‬ ‫بسیج واژه ای اس��ت که واج هایش ازعظمت ایثار و شکوه ش��جاعت ساخته می شود‪.‬‬ ‫بسیجی به عشق معنای حقیقی می دهد و معنویت را به فراخنای تاریخ تفسیرمی کند‪ .‬بسیج‬ ‫اخرین منزل عرفان و بسیجی فاتح قله ایمان اس��ت‪ .‬مکتب بسیج در الله زار دفاع مقدس و‬ ‫جبهه های نورعلیه ظلمت ساخته و بالنده ش��د و اوراق درسنامه هایش را شهیدان باقلم ایثار‬ ‫وقطره قطره خون جوشیده ازشوق شهادت نوشتند‪ .‬پس شهادت در مدرسه بسیج معنامی شود‬ ‫وفرهنگنامه بسیجیان سرشار از واژگان شجاعت‪ ،‬ایثار و عشق به والیت و جهاد فی سبیل اهلل‬ ‫است‪ .‬در قاموس بسیجیان مرگ جایگاهی ندارد چراکه این دالورمردان جان برکف ایه شریفه‬ ‫«والتحسبن الذین قتلوا فی سبیل اهلل امواتا بل احیاء عندربهم یرزقون» را با ایمان خویش‬ ‫تفسیر کرده اند‪ .‬بنیانگذار عظیم الشان انقالب اس�لامی و فاتح هفت منزل عرفان بسیج را‬ ‫«مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی» می داند که «پیروانش برگلدسته های‬ ‫رفیع ان اذان شهادت و رش��ادت س��رداده اند»‪ .‬امام همچنین با انفاس قدسی شان بسیج را‬ ‫«میقات پابرهنگان و معراج اندیشه پاک اس�لامی» می شناسند که «تربیت یافتگان ان نام‬ ‫ی و بی نش��انی گرفته اند»‪ .‬امام خامنه ای رهبرفرزانه و جانشین برحق ان‬ ‫و نشان در گمنام ‬ ‫امام همام نیز بسیجیان را «مجموعه ای از پاک ترین انسانها‪ ،‬فداکارترین و اماده به کارترین‬ ‫جوانان» می دانند که «در راه اهداف عالی این ملت و برای کمال رس��اندن و به خوشبختی‬ ‫ن هادیان تاریخ و این امامان‬ ‫رساندن این کشور جمع شده اند»‪ .‬اکنون در برابر زالل کالم ای ‬ ‫امت‪ ،‬سخن گفتن از گمنامان بی نام و نشان و مردان بی ادعا بس دشوار و ناممکن و البته تنها‬ ‫چاره غوطه خوردن در دریای اندیشه این سرچشمه های الهام است تا با غواصی و صید گوهر‬ ‫نهفته در صدف کالمشان به وصف این عظیم ترین و ارزشمندترین سرمایه های جامعه نائل‬ ‫شویم‪ .‬پس باردیگر دل و جان می سپاریم به کالم ش��یرین و دلنشین رهبرفرزانه و نخست‬ ‫بسیجی جانباز انقالب اسالمی‪ ،‬حضرت ایت اهلل العظمی خامنه ای‪ ،‬تا درسایه زعامت ایشان‬ ‫قدرعافیت بدانیم و در هفته بزرگداشت بسیج‪ ،‬سهم خویش را دربرابر عظمت بیکران شهیدان‬ ‫و جانبازان بسیجی اداکنیم و یاد و خاطره شیرمردان و شیرزنانی را زنده کنیم که در بحبوحه های‬ ‫سخت و جانکاه هجوم دشمنان تا بن دندان مسلح‪ ،‬همچون کوهی استوار و دژی مستحکم‬ ‫از نوامیس ملت و دین خویش پاس��داری کردند و تاریخ فداکاری های این ملت سرافراز را به‬ ‫زرین ترین برگه ایستادگی و پیروزی مزین ساختند‪« :‬بسیج یعنی حضور بهترین و بانشاط ترین‬ ‫و باایمان ترین نیروهای عظیم ملت در میدان هایی که برای مناف��ع ملی‪ ،‬برای اهداف باال‪،‬‬ ‫کشورشان به انها نیاز دارد‪ .‬همیشه بهترین و خالص ترین و شرافتمندترین و پرافتخارترین‬ ‫انسانها این خصوصیات را دارند‪ .‬بسیج در یک کشور‪ ،‬معنایش ان زمره ای است که حاضرند‬ ‫این پرچم افتخار را بر دوش بکشند و برایش سرمایه گذاری کنند»‪.‬‬ ‫برادرشما ایت اهلل ابراهیمی‬ ‫تقدیرمدیرعام�ل بانک انص�ار از نایب قهرم�ان انف�رادی و قهرمان‬ ‫تیمی چهارنفره کاراته جهان‬ ‫‪ l‬درپی کسب مقام نایب قهرمانی انفرادی و قهرمانی تیمی چهار نفره و ایفای سهم‬ ‫ارزشمند در کسب مقام نایب قهرمانی جمهوری اسالمی ایران در رشته کاراته سبک شیتورو‬ ‫شوکوکای یونیون جهان توسط اقای ابوالفضل انوری‪ ،‬کارشناس اداره کل حقوقی بانک انصار‪،‬‬ ‫دکتر ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل بانک انصار طی دیداری در ساختمان مرکزی این بانک‪ ،‬با اهدای‬ ‫هدایایی از ایشان تقدیر کرد‪ .‬در این دیدار که اقای نظری معاون محترم منابع انسانی و اموزش‪،‬‬ ‫اقای باقری ریاست محترم دفتر مدیرعامل و جانشین اداره کل بازاریابی و تبلیغات نیز حضور‬ ‫داشتند‪ ،‬دکتر ابراهیمی ضمن تقدیر از اقای انوری در کسب این مقام غرورافرین‪ ،‬برای وی و‬ ‫خانواده ایشان سالمتی و تندرستی و موفقیت های روزافزون ارزو کردند‪g.‬‬