ماهنامه مثلث شماره 200

‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست ‪ 23 /‬اذر ‪ 88 /1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫انقالب فرهنگی در دهه چهارم‬ ‫اتاق فرمان فرهنگ‬ ‫نگاهی به دالیل تشکیل‬ ‫و رویکردهای شورای عالی‬ ‫ب فرهنگی‬ ‫انقال ‬ ‫تو گو ها و اثاری از‬ ‫ گف ‬ ‫کارگزاران شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی‬ ‫گفت و گوی داغ‬ ‫سیاست مداران و دانشجویان‬ ‫اغاز فصل جدید سیاست در‪ 16‬اذر‪92‬‬ ‫بازسازی اصولگرایان از بدنه‬ ‫پیامحضورهمزمانجلیلی‪،‬قالیبافوصفارهرندیدردانشگاهچهبود؟‬ ‫اتهامات مرتضوی بزرگ نمایی است‬ ‫توگو باعلیرضامحجوب‪،‬رییسهیاتتحقیقوتفحص‬ ‫گف ‬ ‫جنگجویمهربان‬ ‫پرونده ای درباره نلسون ماندال با اثا ر و گفت وگوهایی از‪:‬‬ ‫حسین سلیمی‪ ،‬عبدالرضا عبدالرشیدی‪ ،‬احمد موثقی و‬ ‫سفیر افریقای جنوبی در ته ران‬ ‫رجزخوانی در وین‬ ‫زنگ خطر زنگنه برای رقبای نفتی ایران‬ ‫یک کلیک‪ ،‬فاصله عشق تا نفرت‬ ‫چرا کاربران ایرانی به لیونل مسی حمله کردند؟‬ ‫موج دوم تنش زدایی‬ ‫روابطایرانوهمسایه هایجنوبی اشگرممی شود؟‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪WWW.MOSALAS.IR‬‬ ‫جای خالی را با ما پر کنید‬ ‫قیمت ها به تومان میباشد‬ ‫سه ماهه‬ ‫شش ماهه‬ ‫یک ساله‬ ‫پست سفارشی ته ران‬ ‫‪36/000‬‬ ‫‪72/000‬‬ ‫‪144/000‬‬ ‫پست سفارشی شهرستان‬ ‫‪38/000‬‬ ‫‪76/000‬‬ ‫‪152/000‬‬ ‫بانک ملت به نام هفته نامه مثلث‬ ‫شماره حساب ‪43293196/94‬‬ ‫شماره کارت ‪6104-3377-7006-5405‬‬ ‫شماره شبا ‪IR28 0120000000004329319694‬‬ ‫برای اطالعات بیشتر عدد صفر را به شماره ‪ 3000411711‬ارسال نمایید‬ ‫شماره تماس‪88171506-8 :‬‬ ‫‪09109797859‬‬ ‫برای دریافت پیشخوان همراه اول ‪ MOSLAS‬را به ‪ 7050‬پیامککنید‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مبارزه با استعمارگران‬ ‫و مخالفین بزرگ اسالم‬ ‫مهم‏تری��ن و درداورترین مس��اله‏ای ک��ه ملت‏های‬ ‫اس�لامی و غی راس�لامی کش��ورهای تحت س��لطه با ان‬ ‫مواجه اند موض��وع امریکاس��ت‪ .‬دولت امریکا ب��ه عنوان‬ ‫قدرتمندترین کشور جهان ب رای بیشتر بلعیدن ذخایر مادی‬ ‫کشورهای تحت سلطه‪ ،‬از هیچ کوششی فروگذار نم ی‏کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪18- 35‬‬ ‫فضایدوقطبیبه ضررروحانیاست‬ ‫بازسازیجریاناصولگراازبدنه‬ ‫این اتحاد‪ ،‬پیام دارد‬ ‫فهرستمرتضوی‪ ،‬تخریبمجلساست‬ ‫بینالملل‬ ‫‪36-45‬‬ ‫موج دوم تنش زدایی‬ ‫فرودتنش‬ ‫معادلهجدید‬ ‫ایرانوعربستانمی توانندگفت وگوهایسازندهرااغازکنند‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪46-51‬‬ ‫رجزخوانی در وین‬ ‫اجماعغرببرایتحریمشکسته‬ ‫حاالمامی توانیمغربراوابستهکنیم‬ ‫نگاهی به دالیل تشکیل‬ ‫و رویکردهای شورایعالی‬ ‫انقالب فرهنگی‬ ‫گفتوگوی داغ‬ ‫سیاستمداران و دانشجویان‬ ‫اغاز فصل جدید سیاست در‪ 16‬اذر‪92‬‬ ‫بازسازی اصولگرایان از بدنه‬ ‫پیامحضورهمزمانجلیلی‪،‬قالیبافوصفارهرندیدردانشگاهچهبود؟‬ ‫اتهامات مرتضوی بزرگنمایی است‬ ‫گفتوگو باعلیرضامحجوب‪،‬رییسهیاتتحقیقوتفحص‬ ‫جنگجویمهربان‬ ‫پروندهای درباره نلسون ماندال با اثار وگفتوگوهایی از‪:‬‬ ‫حسین سلیمی‪ ،‬عبدالرضا عبدالرشیدی‪ ،‬احمد موثقی و‬ ‫سفیر افریقایجنوبی در ته ران‬ ‫رجزخوانی در وین‬ ‫زنگ خطر زنگنه برای رقبای نفتی ایران‬ ‫یک کلیک‪ ،‬فاصله عشق تا نفرت‬ ‫چرا کاربران ایرانی به لیونل مسی حمله کردند؟‬ ‫موج دوم تنشزدایی‬ ‫روابطایرانوهمسایههایجنوبیاشگرممیشود؟‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪WWW.MOSALAS.IR‬‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست ‪ 23 /‬اذر ‪ 88 /1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫انقالب فرهنگی در دهه چهارم‬ ‫اتاق فرمان فرهنگ‬ ‫گفتوگو ها و اثاری از‬ ‫کارگزاران شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫امریکا دشمن شماره یک مردم محروم و مستضعف‬ ‫جهان اس��ت‪ .‬امریکا ب رای سیطره سیاس��ی و اقتصادی و‬ ‫فرهنگی و نظامی خویش ب��ر جهان زیر س��لطه‪ ،‬از هیچ‬ ‫جنایتی خودداری نم ی‏نماید ‪.‬‬ ‫او م��ردم مظلوم جه��ان را با تبلیغات وس��یعش که‬ ‫به وسیله صهیونیس��م بی ن‏الملل س��ازماندهی م ی‏گردد‪،‬‬ ‫اس��تثمار م ی‏نماید‪ .‬او با ایادی مزدور و خیانتکارش‪ ،‬چنان‬ ‫خون مردم ب ی‏پناه را م ی‏مکد که گویی در جهان هیچ کس‬ ‫جز او و اقمارش حق حیات ندارند‪ .‬ای ران که خواسته است از‬ ‫هر جهت با این شیطان بزرگ قطع رابطه کند‪ ،‬امروز گرفتار‬ ‫این جنگ‏های تحمیلی است‪.‬‬ ‫امریکا‪ ،‬ع راق را وادار نموده خ��ون جوانان ما را بریزد‪.‬‬ ‫او سایر کشورهای تحت نفوذش را وادار نموده است تا ما را‬ ‫با حصر اقتصادی از پای در اورد مع‏االسف اکثر کشورهای‬ ‫اسیایی هم با ما سر س��تیز برداشته اند‪ .‬ملت‏های مسلمان‬ ‫باید بدانند که ای ران کش��وری اس��ت که رس��ما ب��ا امریکا‬ ‫م ی‏جنگد و شهدای ما این جوانان و دالوران ارتش و سپاه از‬ ‫ای ران و اسالم عزیز در مقابل امریکا دفاع م ی‏کنند ‪.‬‬ ‫پس ذکر این مس��اله ضروری است که درگیری‏های‬ ‫غرب کش��ور عزیز ما درگیری‏هایی اس��ت از جانب امریکا‬ ‫که گروه‏های از خدا ب ی خبر وابسته هر روز ما را با ان مواجه‬ ‫کرده‏اند و این به محتوای انقالب اسالمی ما مربوط م ی‏شود‬ ‫که بر پایه اس��تقالل واقعی بنا گشته اس��ت‪ .‬چه اگر ما با‬ ‫امریکا یا سایر ابر قدرت‏ها و قدرت ها کنار امده بودیم گرفتار‬ ‫این مصائب نبودیم ولی م��ردم ما دیگر به هیچ وجه حاضر‬ ‫نیستند تن به خواری و ذلت دهند و مرگ سرخ را به زندگی‬ ‫ننگین ترجیح م ی دهند‪ .‬ما ب رای کش��ته ش��دن حاضریم و‬ ‫با خدای خویش عه��د نموده ایم که دنبال��ه روی امام خود‬ ‫سیدالشهدا(ع) باشیم‪ .‬ای مسلمانانی که در کنار خانه خدا‬ ‫به دعا نشسته اید!‬ ‫میراثماندال‬ ‫‪52-61‬‬ ‫جنگجویمهربان‬ ‫مسیریازسوسیالیسمتاپان افریکان‬ ‫منهرگزیکقدیسنبودهام‬ ‫گدایانپابرهنه‬ ‫دیدار‬ ‫‪62-65‬‬ ‫عشقیکهبایککلیکنفرتشد‬ ‫حشمتمهاجرانی‪:‬کی روشنبایدازباختبترسد‬ ‫بختیاری زاده‪:‬بایدبدویم‪،‬خیلیبدویم‬ ‫بازیبزرگان‬ ‫جلددوم‬ ‫‪66 -81‬‬ ‫سازماندهینخبگانکاربزرگیبود‬ ‫اتاقفرمانفرهنگ‬ ‫اجرایمصوبات‪،‬لزومبقا‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران‪ :‬زهی��ر توکل��ی ‪ -‬ش��اهین فتحی��ان ‪-‬‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫دلخوریاقایوزیرازکارتزرد‬ ‫طی ب نیا‪:‬استعفام ی دهم‬ ‫دست اندازهایی در روابط دولت و مجلس‬ ‫مجله خبری‬ ‫برخی نمایندگان مجلس در اعتراض به بودجه ‪93‬تهدید به استعفا کردند‬ ‫اما منصرف شدند‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫دولت روحانی در اولین اق��دام خود در تعامل با مجلس‬ ‫سعی کرد در فرصت قانونی الیحه بودجه را به مجلس تحویل‬ ‫دهد‪ .‬در چند سال گذشته‪ ،‬دولت محمود احمدی نژاد معموال‬ ‫الیحه بودجه را با تاخیر طوالنی به مجلس م ی فرس��تاد و در‬ ‫برخی موارد‪ ،‬به دلیل ناممکن بودن تصویب الیحه‪ ،‬مجلس‬ ‫ی م ی شد‪ .‬روحانی‬ ‫ناگزیر به تصویب بودجه های چند دوازدهم ‬ ‫پی ش تر هم قول داده بود بودجه را به موقع تقدیم مجلس کند‪.‬‬ ‫او در دیدار با دانش��جویان بار دیگر تاکید کرد در صورتی که‬ ‫روز ‪ 15‬اذرماه جمعه نبود‪ ،‬حتم��ا بودجه همان روز به مجلس‬ ‫م ی رفت و هیچ تاخیری در ان ش��اهد نبودیم‪ .‬رئی س جمهور‬ ‫در بخش��ی از اولین نطق بودجه ای خود در تش��ریح الیحه‬ ‫بودجه سال ‪ ۹۳‬با بیان اینکه بخشی از تدابیر و سیاست های‬ ‫دولت دارای انعکاس مستقیم در بودجه است‪ ،‬گفت‪« :‬در حوزه‬ ‫سیاست های بودجه ای اولین اقدام ان است که از رکود به سمت‬ ‫رشد حرکت کنیم و در واقع تحریک کننده رشد در کشور باشیم‬ ‫و سیاست ها در این راستا حرکت کنند‪ ».‬وی با اشاره به اینکه‬ ‫دولت تالش کرده منابع بودجه عمومی در الیحه بودجه ‪۹۳‬‬ ‫‪12‬‬ ‫افزایش پیدا کند و به همین منظور افزایش درامدهای نفتی‬ ‫و مالیات را در دس��تورکار قرار داده اس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬با افزایش‬ ‫درامدهای نفتی ‪ ،‬مالیات و س��ایر موارد حجم بودجه عمومی‬ ‫دولت در سال اینده به بیش از ‪ ۱۹۵‬هزار میلیارد تومان رسیده‬ ‫است‪ ،‬یعنی چیزی حدود ‪ ۵۰‬درصد نسبت به عملکرد امسال‪،‬‬ ‫با پی ش بینی که تا پایان سال انجام داده ایم افزایش پی دا کرده‬ ‫است‪ ».‬رئی س جمهور همچنین با بیان اینکه بودجه دولت به‬ ‫سادگی م ی تواند نقش تخریب کننده در تشدید شرایط رکود‬ ‫تورمی ایجاد کند‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬ام��ا به دلیل محدودیت های‬ ‫مالی نقش سازنده ان در خروج از شرایط جاری بسیار محدود‬ ‫است‪ .‬ایجاد تغییر در وضعیت موجود به یک نگاه جامع نیازمند‬ ‫اس��ت تا کل اقتصاد را در مس��یر تحول به کار اندازد‪ .‬در کنار‬ ‫ت بخش خصوصی‬ ‫تقویت سرمایه گذاری دولت‪ ،‬توسعه فعالی ‬ ‫و افزایش صادرات در دستورکار دولت قرار دارد‪».‬‬ ‫روحانی بار دیگر همچون گ��زارش صدروزه خود تاکید‬ ‫کرد‪« :‬مسکن مهر از موتورهای محرک تشدیدکننده تورم بوده‬ ‫است‪ ».‬البته او اضافه کرد که دولتش به تعهدات دولت دهم در‬ ‫زمینه مسکن مهر پایبند خ واهد بود‪ ،‬اما به دنبال یافتن راه حلی‬ ‫ی این طرح کاسته شود‪ .‬او همچنین قول‬ ‫است که از اثرات تورم ‬ ‫داد که در تهیه بودجه ایجاد تحول در س��ازوکار سهام عدالت‬ ‫تحول نیز مورد توجه قرار گرفته است‪.‬‬ ‫هزینه های بودجه پیشنهادی دولت ب رای سال اینده‪ ،‬در‬ ‫مقایسه با بودجه سال جاری افزایش یافته‪ ،‬اما این افزایش از‬ ‫رشد هزینه ها در سال های قبل و همچنین از نرخ تورم به مراتب‬ ‫کمتر اس��ت‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬با در نظر گرفتن نرخ تورم‪ ،‬ارقام‬ ‫واقعی بودجه سال اینده نسبت به سال قبل کاهش یافته که‬ ‫به معنی محدود شدن اقدامات اقتصادی و فقدان رشد و حتی‬ ‫کاهش امکانات ارائه شده از سوی دولت است‪.‬‬ ‫به گفته برخی کارشناس��ان‪ ،‬ظاه را دولت انتظار دارد با‬ ‫توسل به انضباط مالی و صرفه جویی از ط ریق حذف پرداخت ها‬ ‫و تعهدات غیرضروری س��ال های اخیر‪ ،‬اثار کاهش واقعی در‬ ‫اعتبارات بودجه ای را جب ران کند و مانع از تنزل شدید در می زان‬ ‫خدمات دولتی شود‪ .‬بررسی و تطبیق الیحه بودجه سال‪ 92‬که‬ ‫توس��ط محمود احمدی نژاد تقدیم مجلس شده بود با الیحه‬ ‫بودجه سال ‪ 93‬که توسط روحانی تقدیم مجلس شده است‪،‬‬ ‫نش��ان م ی دهد که روحانی بودجه ‪ 11‬وزارتخان��ه را کاهش و‬ ‫بودجه ‪ 7‬وزارتخانه را نسبت به الیحه بودجه ای که احمدی نژاد‬ ‫تقدیم مجلس کرده بود‪ ،‬افزایش داده است‪ .‬این بررس ی ها نشان‬ ‫م ی دهد که وزارتخان ه اموزش و پرورش (با ‪35‬هزار میلیون ریال)‬ ‫بیش��ترین افزایش بودجه و وزارت دفاع (با نزدیک به ‪ 116‬هزار‬ ‫میلیون ریال) بیشترین کاهش بودجه را داشته است‪ .‬نوبخت‬ ‫در حاشیه جلسه دولت درباره الیحه بودجه امسال تشریح کرد‬ ‫که این بودجه مطابق با اقتصاد مقاومتی نوشته شده است‪ .‬وی‬ ‫گفت‪« :‬به علت اینکه بودجه واقع بینانه تر شود و اقتصاد ما را در‬ ‫ب رابر رخدادهای مختلف که احتمال وقوع دارد حفظ کند‪ ،‬بودجه‬ ‫‪ 93‬به صورت اسمی منفی هفت و س��ه دهم درصد رشد دارد‬ ‫یعنی بودجه عمومی ‪ 93‬را منقب ض تر کردیم‪».‬‬ ‫س��خنگوی دولت اضافه کرد‪« :‬اعتبارات عمرانی سال‬ ‫‪ 93‬در مقایسه با سال ‪ 92‬به علت محدود بودن منابع ‪ 33‬درصد‬ ‫کاهش یافته است که از منابع فاینانس به انها کمک م ی کنیم‪،‬‬ ‫از این رو ناگزیر ش��دیم به منظور افزایش توانمندی تولید در‬ ‫اقتصاد به جای توزیع عل ی السویه ‪ 37‬هزار میلیارد تومان میان‬ ‫سه هزار طرح‪ ،‬تع داد اینها را به ‪ 246‬طرح بزرگ معطوف کردیم‬ ‫که در سال اینده به بهره برداری م ی رسد‪».‬‬ ‫استعفا های دسته جمعی که منتفی شد‬ ‫در الیح�� ه بودجه ای ک��ه دولت تقدی��م مجلس کرد‪،‬‬ ‫دکترصالحیوتوافقنامهژنو‬ ‫تفسیرهایمتفاوت ازمواضع‬ ‫جدید رئیس سازمان انرژی اتمی‬ ‫سی د هادی حس��ینی نیز از جلس��ه نمایندگان استان‬ ‫مازندران ب رای بررسی الیحه بودجه ‪ ،۹۳‬خبر داد‪ .‬حسینی گفت‬ ‫که نمایندگان استان مازندران اس��تعفایی را به هیات رئیسه‬ ‫تس��لیم نکرده بودند و در نظر دارند اعتراضات خود به الیحه‬ ‫بودجه سال اینده را در جلس��اتی با مقامات مختلف دولتی‬ ‫مطرح کنن��د‪ .‬در همان حال‪ ،‬به گزارش خان��ه ملت‪ ،‬محمد‬ ‫بیاتیان‪ ،‬نماینده بیجار گفت‪« :‬شش نماینده استان کردستان‬ ‫به دلیل تبعیضی که در الیحه بودجه ‪ ۹۳‬و اختصاص اعتبارات‬ ‫به کردستان شده استعفانامه خود را به هیات رئیسه مجلس‬ ‫تسلیم کرده اند‪ ».‬در هفته گذشته گزارش هایی از اعتراضات‪،‬‬ ‫همراه با تهدید به اس��تعفا از س��وی نمایندگان ش��ماری از‬ ‫استان ها نیز انتشار یافت و گفته ش��د که نمایندگان استان‬ ‫خوزستان‪ ،‬عمال استعفانامه های خود را تسلیم هیات رئیسه‬ ‫کرده اند‪ ،‬هر چند اس��تعفای انان پذیرفته نش��د‪ .‬همچنین‬ ‫گزارش هایی از قصد نمایندگان استان های دیگر به استعفا‪،‬‬ ‫از جمله لرس��تان و اردبیل نیز انتش��ار یافت‪ .‬این نمایندگان‬ ‫گفته بودند در بودجه س��ال جاری به نیاز مناطق محروم این‬ ‫استان ها توجه الزم نشده است‪ .‬نمایندگان برخی استان های‬ ‫دیگر نیز عدم تناسب بین درامد پی ش بینی شده دولت از منابع‬ ‫استان های خود در مقایسه با بودجه تخصیص یافته به انها را‬ ‫مورد انتقاد قرار داده اند‪.‬‬ ‫ترئیس��ه مجلس این نظر را‬ ‫این درحالی است که هیا ‬ ‫مطرح کردند که الیحه بودجه حاوی پیش��نهاد دولت است و‬ ‫در جریان رس��یدگی به این الیحه در کمیسیون ها و صحن‬ ‫علنی مجلس‪ ،‬نمایندگان امکان اظهارنظر و تغییر در مواد ان را‬ ‫دارند‪g .‬‬ ‫طیب نیا‪ :‬استعفا می دهم‬ ‫دلخوری اقای وزیر از کارت زرد‬ ‫اولین وزیر دولت روحانی کارت زرد را از مجلس گرفت‪.‬‬ ‫وزی راقتص��اد در روزی ک��ه روحانی الیحه بودج��ه را تقدیم‬ ‫مجلس کرد‪ ،‬نتوانست نمایندگان را درباره سواالتشان قانع‬ ‫کند و در نهایت با کارت زرد مجل��س که اولین کارت زرد در‬ ‫دولت یازدهم بود روبه رو شد‪ .‬طی ب نیا اما در این باره معتقد‬ ‫بود که س��واالتی که از وی ش��ده تناس��بی با مسئولیتش‬ ‫نداشته‪ .‬به همین دلیل خبر تهدید به استعفای وزیر اقتصاد‬ ‫دولت روحانی نیز از سوی نمایندگان منتشر شد؛ خبری که در‬ ‫ان گفته م ی شد طی ب نیا شفاها تهدید به استعفا کرده است‪.‬‬ ‫مرد اول اقتصادی دولت یازدهم درحالی کارت زرد از مجلس‬ ‫دریافت کرد که سه ماه پیش از همین مجلس باالترین رای‬ ‫را ب رای وزارت کس��ب کرده بود‪ .‬اما در نهایت این تصمیم با‬ ‫دلجویی برخی نمایندگان از وزیر اقتصاد منتفی شد‪.‬‬ ‫نمایندگان س��واالت متفاوتی را از وزیر اقتصاد مطرح‬ ‫کرده بودند که پس از قانع نش��دن در کمیسیون به صحن‬ ‫علنی مجلس رفت‪ .‬در ‪ 10‬س��والی که نماین��دگان از وزیر‬ ‫اقتصاد داش��تند م ی توان موارد زیر را مش��اهده کرد‪« :‬علت‬ ‫شیوع بورس بازی در بازار کاال‪ ،‬نوس��انات قیمت در بخشی‬ ‫از ش��رکت ها در بورس‪ ،‬اجرایی نش��دن سیاست های اصل‬ ‫‪ 44‬قانون اساسی و قانون هدفمند س��ازی یارانه ها و ضعف‬ ‫مدیریت در موضوع سهام عدالت‪ ».‬پاسخ های وزیر اقتصاد‬ ‫برخی نمایندگان را قان��ع کرد اما برخ��ی از نمایندگان قانع‬ ‫نشدند‪ .‬در نهایت سوال قاسم جعفری از وزیر اقتصاد درباره‬ ‫علت اظهارات رئیس بانک مرک��زی در تضعیف ارزش پول‬ ‫ملی به صحن علنی مجلس رفت‪.‬‬ ‫طی ب نیا در حالی پاسخگوی سوال قاسم جعفری بود‬ ‫که محور س��وال نه درباره عملکرد ش��خص وزیر که درباره‬ ‫اظهارات رئیس کل بانک مرکزی درباره نرخ ارز بود‪ ،‬که بنا به‬ ‫گفته این نماینده موجب تضعیف ارزش پول ملی شده است‪.‬‬ ‫گرچه طی ب نیا در پاسخ به سوال نماینده بجنورد تالش‬ ‫کرد مجموعه اقدامات دولت در حوزه ارز را تش��ریح کرده و‬ ‫ی در تعیین‬ ‫صراحتا اعالم کرد بانک مرکزی دخالت مستقیم ‬ ‫نرخ ارز ندارد و دولت در تالش ب رای برقراری سیستم نرخ واحد‬ ‫ارز است‪ ،‬اما پاسخ های وی نماینده سوال کننده را قانع نکرد‬ ‫و کار به رای گیری از صحن علنی رسید‪.‬‬ ‫مجلس��ی ها هم با ‪ 101‬رای منف��ی و ‪ 82‬رای موافق‬ ‫پاسخ های طی ب نیا را قانع کننده ندانستند تا اینگونه اولین‬ ‫کارت زرد مجل��س نهم ب��ه وزرای دولت یازده��م به علی‬ ‫طی ب نیا داده شود‪ ،‬ان هم نه به صرف عملکرد خود وی بلکه‬ ‫ب هدلیل اظهارات رئیس کل بانک مرکزی که انتخاب و حیطه‬ ‫عملکرد وی در زیرمجموع��ه وزارتخانه تحت مدیریت وزیر‬ ‫اقتصاد تعریف نم ی شود‪.‬‬ ‫ول ی اهلل سیف‪ ،‬رئیس کل بانک مرکزی در اظهاراتی در‬ ‫اتاق بازرگانی در پی کاهش نه چندان جدی نرخ ارز اعالم کرده‬ ‫بود که کاهش نرخ ارز ب رای ما مفید و مطلوب نیست‪ ،‬این در‬ ‫حالی است که ب ر اساس اظهارات جعفری توانبخشی به پول‬ ‫ملی از وظایف ذاتی بانک مرکزی است‪ .‬جعفری معتقد بود‬ ‫در اظهارات رئیس کل بانک مرکزی به جای منافع ملی به‬ ‫منافع گروه های خاص توجه شده است‪.‬‬ ‫استعفا می دهم!‬ ‫اما ماجرای سوال به همین جا ختم نشد و دقایقی بعد‬ ‫برخی نمایندگان از استعفای شفاهی وزیر اقتصاد خبر دادند‪.‬‬ ‫حمید رسایی نماینده منسوب به جبهه پایداری پیش از همه‬ ‫این مطلب را رسانه ای کرد و گفت‪« :‬بعد از کارت زرد مجلس‬ ‫به وزیر اقتصاد‪ ،‬وی به اقای باهنر گفت‪ ،‬این سوال ربطی به‬ ‫حوزه کاری من نداشت‪ .‬م ی روم استعفا م ی دهم‪».‬‬ ‫احمد امیرابادی‪ ،‬نماینده ق��م و دیگر عضو این جبهه‬ ‫نیز با تایید این خبر اع�لام کرد‪« :‬پ��س از رای نمایندگان‪،‬‬ ‫طی ب نیا عصبانی ش��د و به جایگاه هیات رئیسه رفت و به‬ ‫باهنر نایب رئیس مجل س ش��ورای اس�لامی که در غیاب‬ ‫الریجانی ریاست جلسه را برعهده داشت‪ ،‬اعالم کرد که پس‬ ‫از ترک مجلس‪ ،‬استعفایم را م ی نویسم و تحویل م ی دهم و‬ ‫یک دقیقه دیگر هم در وزارت اقتصاد کار نخواهم کرد‪».‬‬ ‫محمدعل��ی عب��داهلل زاده‪ ،‬نماینده م��ردم طبس در‬ ‫مجل س شورای اسالمی اما روایتی دیگر از این استعفا را مطرح‬ ‫کرده و م ی گوید‪« :‬بحث مطرح شده درباره تهدید وزیر اقتصاد‬ ‫به استعفا صحت ندارد‪ ،‬ایشان بعد از صحبت نمایندگان اعالم‬ ‫کردند اگر به من اعتماد ندارید‪ ،‬من م ی توانم استعفا دهم‪».‬‬ ‫در همین راستا مصطفی پورمحمدی‪ ،‬وزیر دادگستری که در‬ ‫برنامه پایش حضور یافته بود با اشاره به اتفاقات رخ داده در‬ ‫جریان سوال از وزیر اقتصاد گفت‪« :‬از وزیر اقتصاد در مجلس‬ ‫درباره بانک مرکز سوال م ی پرسند‪ ،‬در صورتی که عملکرد‬ ‫رئیس بانک مرک��زی به وزی��ر اقتصاد ارتباطی ن��دارد و در‬ ‫مجلس به وزیر کارت زرد م ی دهیم‪ .‬چرا این اتفاق رخ م ی دهد‬ ‫و حاضریم به وزیری که سه ماه امده است‪ ،‬کارت زرد ب ی دلیل‬ ‫بدهیم که م ی تواند شبهه جدیدی در داوری ایجاد م ی کند‪».‬‬ ‫برئیس مجلس نیز معتقد بود که سوالی که از وزیر‬ ‫باهنر‪ ،‬نای ‬ ‫اقتصاد مطرح شد‪ ،‬ارتباطی به وی نداشت‪g .‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫انتقاد به تبعیض در بودجه استان ها‬ ‫ظ ریفدیپلمات صاح ب نظریاستاما‬ ‫در مسائل نظامی تج رب ه ای ندارد‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫بودجه های عمرانی مناطق و استان های کشور به تفکیک و‬ ‫به طور شفاف ذکر شده بود‪ .‬این مساله باعث شد تا نمایندگان‬ ‫اس��تانی نس��بت به بودجه های اس��تان خود اعتراض کنند‪.‬‬ ‫در اولین اعتراض نمایندگان اس��تان خوزس��تان اعالم کردند‬ ‫که به طور دسته جمعی اس��تعفا م ی دهند‪ .‬پس از ان بود که‬ ‫نمایندگان استان های مازندران و کردستان نیز با هدف اعتراض‬ ‫به الیحه بودجه دولت‪ ،‬از استعفای دسته جمعی سخن گفتند‪.‬‬ ‫نمایندگان استان خوزستان در اغاز جلسه علنی روز چهارشنبه‬ ‫در مجلس حضور نداشتند و بعدا به جلس��ه بازگشتند‪ .‬خبر‬ ‫بازگشت نمایندگان استان خوزستان به مجلس را محمد سادات‬ ‫اب راهیمی در جلس��ه علنی روز چهارش��نبه ب��ه اطالع علی‬ ‫الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس رساند‪ .‬پی ش تر‪ ،‬رئی س مجلس یکی‬ ‫ترئیس��ه را مامور قانع ک��ردن این نمایندگان‬ ‫از اعضای هیا ‬ ‫به بازگشت به جلس��ه کرده بود و به گفته اقای اب راهیمی‪ ،‬به‬ ‫درخ واست اقای الریجانی‪ ،‬هجده نماینده خوزستان به مجلس‬ ‫بازگشتند‪.‬‬ ‫به عالوه اب راهیمی خب��ر از دیدار نمایندگان معترض با‬ ‫رئیس مجلس در پایان جلسه علنی داد‪ .‬اعتراض نمایندگان‬ ‫خوزستان به حذف ردیف بودجه ای است که بخشی از عواید‬ ‫دولت از محل فروش نفت‪ ،‬را به اس��تان خوزستان اختصاص‬ ‫یداد‪ .‬محمد سادات اب راهیمی هشدار داد که نمایندگان استان‬ ‫م ‬ ‫خوزس��تان «از خواس��ته بحق خود در خصوص تخصیص‬ ‫اعتبارات مناسب ب رای این اس��تان در الیحه بودجه ‪ ۹۳‬کوتاه‬ ‫نخواهند امد» و موضوع بازنگری در بودجه اس��تان خود را از‬ ‫طریق معاونت راهبردی رئی س جمهوری پیگیری خ واهند کرد‪.‬‬ ‫سردارجعفری‪:‬‬ ‫‪13‬‬ ‫احتمال باز شدن پیچ و مهره های هسته ای ایران‬ ‫وجود ندارد‬ ‫باراک اوباما در یک البی صهیونیستی از توافق ژنو به روایت خودش دفاع کرد‬ ‫مجله خبری‬ ‫موسسه س��ابان که توس��ط یک یهودی به نام حییم‬ ‫سابان اداره م ی ش��ود از مراکزی اس��ت که ب رای دولتمردان‬ ‫امریکایی از اهمیت باالیی برخوردار است‪ .‬از همین رو باراک‬ ‫اوباما هفته گذشته به این مرکز رفت تا به سواالت انها پاسخ‬ ‫دهد‪ .‬بالطب��ع مهمترین اولویت ای��ن گفت وگوها مربوط به‬ ‫توافق هسته ای ای ران و همی ن طور امنیت‬ ‫رژیم صهیونیس��تی بود‪ .‬او در مهمترین‬ ‫بخش از این سخنرانی اعالم کرد که ب رای‬ ‫اولین بار جلوی پیشرفت هسته ای ای ران‬ ‫گرفته شده؛ اظهارنظری که در داخل ای ران‬ ‫بسیار دیده و منتشر شد‪ .‬اوباما البته تاکید‬ ‫کرد که ش��رایط امروز ای ران مانند گذشته‬ ‫نیست و نم ی توان جلوی ب رنامه هسته ای‬ ‫ای ران را مانند ‪ 10‬سال پیش گرفت‪.‬‬ ‫باراک اوباما که در دهمین نشست‬ ‫ساالنه مرکز س��ابان وابسته به اندیشکده‬ ‫بروکینگ��ز‪ ،‬س��خن م ی گف��ت‪ ،‬درب��اره‬ ‫مذاکرات هس��ته ای با ای��ران و توافقنامه‬ ‫موقت ژنو اظهار داشت‪« :‬به خاطر داشته‬ ‫باش��ید که وقتی من ب رای اولین بار وارد‬ ‫کاخ سفید شدم‪ ،‬ای ران از کمتر از دویست‬ ‫سانتریفیوژ به هزاران دستگاه و در برخی‬ ‫موارد دستگاه های پیشرفته تر رسیده بود‪.‬‬ ‫برنامه انها به نقطه ای رس��یده بود که در‬ ‫ان ظرفیت استانه هسته ای شان سرعت‬ ‫پیدا کرده بود‪ ،‬به گونه ای ک��ه ما را نگران‬ ‫م ی کرد‪ ،‬از این رو من به تیم خود و ش��رکای بی ن الملل ی مان‬ ‫گفتم که باید جدی تر به قضیه نگاه کنیم و برداشت ای ران را از‬ ‫هزینه‪ -‬فایده ب رنامه شان تغییر دهیم‪ .‬مجموعه ب ی سابقه ای‬ ‫از تحریم ایجاد کردیم که اقتصاد ای ران را تحت تاثیر قرار داد‬ ‫و درامدهای نفت ی اش را بیش از نیمی از کاهش داد‪ ».‬اوباما‬ ‫با اشاره به اینکه هیچ گزینه ای از روی میز حذف نخواهد شد‪،‬‬ ‫لو فصل‬ ‫روی این موضوع انگشت گذاشت که باید احتمال ح ‬ ‫دیپلماتیک مساله نیز بررسی م ی شد و با همین رویکرد وارد‬ ‫مذاکره با ای ران شده اند‪ .‬او م ی گوید‪« :‬این معامله ای است که‬ ‫توانستیم در مراحل نخست به لطف تالش های جان کری‬ ‫و همکارانش در گروه ‪ 5+1‬در ژنو منعقد کنیم‪ .‬پس‪ ،‬به دقت‬ ‫به کاری که ما انجام دادی��م‪ ،‬نگاه کنید‪ .‬ب��رای اولین بار در‬ ‫یک دهه گذشته‪ ،‬ما پیش��روی های ب رنامه هسته ای ای ران را‬ ‫متوقف کردی��م‪ .‬ما نه تنها اطمینان حاص��ل کرده ایم که در‬ ‫فردو و نطنز س��انتریفیوژهای جدید نصب نم ی شود‪ ،‬بلکه از‬ ‫انها خواس��ته ایم غن ی سازی بیس��ت درصدی خود را عقب‬ ‫ب رانند‪ ».‬اوباما نگرانی غرب را از ب رنامه هسته ای ای ران این طور‬ ‫بیان کرد‪ « :‬نگرانی انها این بود ک��ه اگر ای ران به مقادیر زیاد‬ ‫از این نوع اورانیوم دس��ت یابد‪ ،‬ظرفیت کافی ب رای پیشروی‬ ‫و ساخت یک بمب هس��ته ای را خواهد داشت‪ .‬ما این مقدار‬ ‫را به صفر م ی رسانیم‪ .‬پیشروی تاسیس��ات اراک را که یک‬ ‫مسیر اضافه (پلوتونیوم) به سمت ساخت بمب هسته ای باز‬ ‫م ی کند‪ ،‬متوقف م ی کنیم‪ ».‬اوباما در این سخنرانی به موضوع‬ ‫کاریکاتور و سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل اشاره کرده و‬ ‫گفته بود که نگرانی اسرائیل این بود که ای ران بتواند اورانیوم‬ ‫را بی��ش از ‪ 20‬درصد غنی کند‪ .‬اوباما در ادامه س��خنان خود‬ ‫در مرکز سابان گفت‪« :‬ما هر روز بازرس��ان را در فردو و نطنز‬ ‫خواهیم داشت‪ .‬بازرس ی های بیشتر در اراک انجام خواهد شد‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪14‬‬ ‫و در نتیجه‪ ،‬در این دوره ش��ش ماهه‪ ،‬ای ران نم ی تواند ب رنامه‬ ‫خود را پیش بب��رد یا به ذخایر اورانیوم غن ی ش��ده اش (غنای‬ ‫باال) بیفزاید‪ ».‬او به موضوع تحریم های ظالمانه علیه ای ران‬ ‫اشاره کرده و گفت که تنها کمی از ش��یر اب باز شده است‪:‬‬ ‫«هم اکنون انچه ما در عوض این اقدامات انجام داده ایم‪ ،‬اینکه‬ ‫تحریم ها به قوت خود باقی م ی ماند‪ .‬زیرساخت تحریم ها در‬ ‫بخش نفت‪ ،‬مالی و بانکی باقی م ی ماند‪ .‬کاری که ما کردیم‬ ‫این بود که کمی شیر اب را باز کردیم و همانطور که گفتیم‪،‬‬ ‫حداکثر هفت میلیارد دالر از یکصد میلیارد دالر دارایی انها که‬ ‫در نتیجه تحریم های ما مسدود شده است‪ ،‬ازاد م ی شود‪ .‬بدین‬ ‫ترتیب زمان و فضای الزم ب رای ما به وجود م ی اید تا ببینیم ایا‬ ‫انها م ی توانند در یک مسیر‪ ،‬یک توافق جامع و دائمی که به‬ ‫ما اطمینان م ی دهد انها قصد ساخت بمب هسته ای ندارند‪،‬‬ ‫حرکت کنند‪ ».‬سابان می زبان جلس��ه از اوباما سوال کرد که‬ ‫چطور م ی توان جلوی شرکت هایی که ب رای قرارداد به ته ران‬ ‫رفتند را گرفت تا ‪ 7‬میلیارد دالر ازاد شده در سایه این قراردادها‬ ‫به ‪ 70‬میلیارد دالر نرسد؟ که اوباما پاسخ داد ‪« :‬یکی از مسائلی‬ ‫که ما را همیشه نگران م ی کرد این بود که اگر در تالش ب رای‬ ‫لو فصل دیپلماتیک این مساله حسن نیت نشان ندهیم‪،‬‬ ‫ح ‬ ‫تحریم ها به تدریج فرو م ی ریزد‪ .‬انچه مورد تاکید ماست این‬ ‫اس��ت که هی چ کدام از تحریم های کلیدی لغو نم ی شوند‪ ،‬ما‬ ‫یک روزنه کوچک باز م ی کنیم که انها (ای ران ی ها) از طریق ان‬ ‫م ی توانند به بخشی از در امدهای خود دسترسی پی دا کنند اما‬ ‫ما م ی توانیم ان را کنترل کنیم و این لغو برگشت پذیر است‪.‬‬ ‫در طول این دوره ش��ش ماهه اگر ای ران نشان دهد که پایبند‬ ‫توافقنامه نیست و در مذاکره حس ن نیت ندارد‪ ،‬ما م ی توانیم‬ ‫تحریم ها را بازگردانیم و حتی انها را تش��دید کنیم‪ ».‬اوباما‬ ‫تاکید کرد‪« :‬اگر ما م ی توانس��تیم گزینه ای ایجاد کنیم که‬ ‫در ان ای ران تک تک پیچ و مهره های برنامه هس��ته ای اش‬ ‫را برچیند و احتمال داش��تن ب رنامه هسته ای را ب رای همیشه‬ ‫فراموش کند و بدی��ن طری��ق از توانمندی های نظام ی اش‬ ‫نیز خالص ش��ود‪ ،‬این گزینه را در پیش م ی گرفتیم‪ .‬اما من‬ ‫م ی خواهم مطمئن ش��وم که همه متوجه موضوع ش��ده اند‬ ‫(اینکه ان گزینه خاص وجود ندارد‪ ).‬از این رو ما ناچاریم باتوجه‬ ‫به گزینه های موجود تصمیم گیری کنیم و بهترین راه را ب رای‬ ‫اطمینان یافتن از اینکه ای ران به س�لاح هسته ای نم ی رسد‪،‬‬ ‫انتخاب کنیم و بهترین راه ب رای اطمینان یافتن از این مساله‪،‬‬ ‫ازمودن مسیر دیپلماتیک است و این مسیر ب راساس اعتماد‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه ب راساس راست ی ازمای ی های ماست‪ .‬در ضمن این‬ ‫واقعیت که ای ران در خاورمیانه و جهان رفتارهایی مضر ب رای‬ ‫امریکا و اسرائیل دارد‪ ،‬فراموش نم ی شود‪ ».‬اوباما افزود‪« :‬ما به‬ ‫تالش خود ب رای به چالش کشیدن اقدامات انها (ای ران) ادامه‬ ‫م ی دهیم‪ .‬ما تسلیم تهدیداتی که علیه دوستان و متحدانمان‬ ‫در منطقه وجود دارد‪ ،‬نم ی ش��ویم و این نکته را کامال روشن‬ ‫کرده ایم‪ .‬تعهد ما به امنیت اسرائیل خیلی مقدس است و انها‬ ‫این را م ی دانند‪ .‬انها هیچ شکی دراین باره‬ ‫ندارند‪».‬‬ ‫رئی س جمهور امریکا ب��ه توافق با‬ ‫کره شمالی اشاره کرد و اینکه این کشور‬ ‫امروز دارای س�لاح هس��ته ای است‪ .‬به‬ ‫ع�لاوه او با اظهار تاس��ف از نب��ود هیچ‬ ‫ی علی��ه پاکس��تان ک��ه امروز‬ ‫تحریم�� ‬ ‫هسته ای است گفت که شرایط در مورد‬ ‫ای ران متفاوت اس��ت چرا ک��ه ای ران یک‬ ‫کشور بزرگ و ثروتمند است‪ .‬اوباما با اشاره‬ ‫به انتقاداتی که در امری��کا از چگونگی‬ ‫و علت مذاکره با ای ران م ی ش��ود‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«چگون��ه م ی توانم توضی��ح بدهم که‬ ‫این انتخابی می��ان این ق��رارداد و یک‬ ‫چیز ایده ال نیست‪ ،‬بلکه انتخابی میان‬ ‫این قرارداد و موارد جایگزین اس��ت‪ .‬اگر‬ ‫گزینه‪‎‬ای وجود داشت که این امکان را به‬ ‫وجود بیاوریم که تک تک پیچ و مهره‪‎‬های‬ ‫برنامه هس��ته‪‎‬ای انها را ح��ذف کنیم و‬ ‫احتمال داش��تن ب رنامه هسته‪‎‬ای ای ران را‬ ‫کال از بین ببریم تا در نتیجه قابلی ت های‬ ‫نظامی ان را هم نداش��ته باش��ند‪ ،‬ان را انتخ��اب م ی‪‎‬کردم‪،‬‬ ‫اما‪»...‬‬ ‫واکنش نظامی درپی نقض توافق‬ ‫همچنین موضوع توافق هس��ته ای ای ران و امریکا به‬ ‫موضوع بحث میان نمایندگان مجلس امریکا و جان کری‬ ‫تبدیل شد؛ جایی که نمایندگان امریکا از کری خواستند ب رای‬ ‫توضیحات بیشتر به مجلس این کش��ور برود‪ .‬وزیرخارجه‬ ‫امریکا در صحب ت های خود ب��ه اولویت برنامه امنیت ملی‬ ‫امریکا اشاره کرد و گفت‪« :‬رئی س جمهور اوباما و من همانند‬ ‫اعضای این کمیته کامال شفاف و واضح بودیم؛ ای ران نباید‬ ‫به سالح هسته ای دس��ت یابد‪ .‬این نکته محوری سیاست‬ ‫خارجی رئی س جمهور است‪ .‬ای ران نباید به سالح هسته ای‬ ‫دس��ت یابد و این دس��تورکار در اولویت برنامه امنیت ملی‬ ‫امریکا قرار دارد‪ ».‬به گزارش تسنیم به نقل از یواس نیوز‪ ،‬‬ ‫وزیر خارجه امریکا در جلس��ه اس��تماع مجلس نمایندگان‬ ‫امریکا مدعی شد اگر ای ران ه ر بخشی از توافقنامه هسته ای‬ ‫ژنو را نقض کند‪ ،‬همه پیشرفت ها متوقف م ی شود و امریکا‬ ‫م ی تواند به صورت نظامی پاس��خ ده��د‪ ».‬کری همچنین‬ ‫انتقادات وارد شده در منطقه خاورمیانه نسبت به توافقنامه‬ ‫را رد کرد و افزود عربستان س��عودی و امارات با بیانی ه هایی‬ ‫از این توافق حمای��ت کرده اند و تنها اس��رائیل اختالفاتی‬ ‫«تاکتیکی» در رویکرد به مذاک��رات دارد‪ .‬کری اعالم کرد‬ ‫تداوم تحریم ه��ای کنونی م ی تواند منج��ر به جنگ غرب‬ ‫با ای ران شود‪« :‬اگر م ی خواهید کش��وری را به جنگ ببرید‪،‬‬ ‫بهتر است تمام راه های مذاکرات صلح امیز را قبال امتحان‬ ‫کرده باشید‪ .‬هیچ چیز ساده ای درباره انچه انجام م ی دهیم‬ ‫وجود ندارد‪g ».‬‬ ‫سردار عزیزجعفری در میان دانشجویان‪:‬‬ ‫ظریف دیپلمات صاحب نظری است اما در مسائل نظامی‬ ‫تجربه ای ندارد‬ ‫تفسیرهای متفاوت از مواضع جدید رئیس سازمان انرژی اتمی‬ ‫عل ی اکبر صالح��ی از جمله معدود اف��رادی بود که از‬ ‫دولت دهم به دولت یازدهم رفت‪ .‬اما این اظهارنظر که‪« :‬در‬ ‫مذاکرات م ی توانس��تیم بهتر عمل کنیم» باعث ش��د تا او‬ ‫مجبور به ارسال توضیحاتی ش��ود‪ .‬برخی از این اظهارنظر‬ ‫برداشت مخالفت وی با توافق و همچنین با مذاکره کنندگان‬ ‫را داشتند‪ .‬اما وزیر سابق خارجه در توضیحاتی که منتشر کرد‬ ‫گفت که «صحب ت هایش درباره مذاکرات هسته ای ناظر به‬ ‫مذاکرات فعلی» نبوده است‪ .‬اما انطور که شنیده م ی شود او‬ ‫در نامه ای به اینکه با او مشورت فنی نشده است انتقاد کرده‬ ‫بود‪ .‬گویا انتقادات جدیدش هم ناظر بر همین مساله است‪.‬‬ ‫هفته گذشته رئیس سازمان انرژی اتمی در جلس ه ای با‬ ‫اعضای کمیسیون اموزش و تحقیقات مجلس دیدار کرده‬ ‫بود و پس از ان بود که چند تن از نمایندگان درباره اظهارات‬ ‫عل ی اکبر صالحی در جلس��ه کمیس��یون اطالعاتی را ارائه‬ ‫کردند‪ .‬علیرضا سلیمی‪ ،‬عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجلس پس از ان جلس��ه گفته بود‪« :‬اقای صالحی گفت‬ ‫م ی توانستیم بهتر مذاکرات را مدیریت کنیم تا دست باالتری‬ ‫داشته باشیم؛ البته اقای صالحی تاکید کرد که توافق ارمانی‬ ‫به هیچ وجه به دست نم ی اید‪».‬‬ ‫قاسم جعفری‪ ،‬دیگر عضو این کمیسیون نیز خبر داده‬ ‫بود‪« :‬اقای صالحی در ان جلسه بر خطوط قرمز نظام تاکید‬ ‫کرد و به اعضا گفته تمام تالش مان را خواهیم کرد تا خطوط‬ ‫قرمز در نظر گرفته ش��ود‪ ».‬این عضو کمیسیون اموزش و‬ ‫تحقیقات مجلس ادامه داد‪« :‬صالحی به اعضای کمیسیون‬ ‫گفت که این دس��تاوردی که ما به دس��ت اورده ایم‪ ،‬نتیجه‬ ‫دستاوردها و تالش های سال های اخیر است‪».‬‬ ‫جعفری نیز به بخشی از س��خنان صالحی که از انها‬ ‫خواسته بود ذوق زده نشوند‪ ،‬اشاره کرده و گفته بود‪« :‬صالحی‬ ‫بر این نکته نیز تاکید کرد ک��ه ما نباید امروز خیلی ذوق زده‬ ‫یا مایوس شویم‪ ،‬بلکه باید نگاهی اعتدالی داشته باشیم‪».‬‬ ‫علیرضا سلیمی به نقل از صالحی خبر داده بود‪« :‬اقای‬ ‫صالحی تاکید کرد که تعامالتی با ‪ 5+1‬انجام شده بود و از‬ ‫یک س��ال و نیم قبل موضوع مذاکرات را در رسانه ها بیان‬ ‫م ی کردند‪ ،‬بناب رای��ن از همان وقت کاره��ای فراوانی انجام‬ ‫شده بود‪ ،‬یعنی شرایط داخلی و بی ن المللی فراهم شد و بعد‬ ‫این اتفاق افتاد‪ .‬البته ایشان گفتند که ما م ی توانستیم در این‬ ‫مذاکرات بهتر عمل کنیم و دست باالتری داشته باشیم‪ .‬نظام‬ ‫از نظر قدرتنمایی در اوج است‪ ،‬کلید نهایی منطقه در دست‬ ‫بس��یج کاهش پی دا کرده اما در مجموع مشکالت بودجه ای و‬ ‫واقعی ت هایبودجه ایاینرانشانم ی دهدومادراینموردبدبین‬ ‫نیستیم‪ ».‬فرمانده سپاه در پاسخ به سوال دانشجوی دیگری در‬ ‫مورد شبهات و س��واالتی که در مورد عدم مداخله سپاه در امور‬ ‫سیاسی کشور مطرح م ی شود نیز گفت‪« :‬سپاه پاسداران وظیفه‬ ‫پاسداری از انقالب اسالمی و دستاوردهای ان را دارد و مهمترین‬ ‫خطری که انقالب اسالمی را تهدید م ی کند را در عرصه سیاسی‬ ‫یدانیمودراینعرصهوتهدید‪،‬سپاهنم ی تواندساکتبنشیندو‬ ‫م ‬ ‫یکهحرکتسپاهرامزاحم‪،‬مانعودرجبهه‬ ‫ب ی تفاوتباشدوانهای ‬ ‫یدانند‪،‬این چنینفضاسازی هاییراانجامم ی دهند‬ ‫مقابلخودم ‬ ‫که مثال سپاه نظامی است و نباید در مسائل سیاسی ورود کند و‬ ‫حرف های حضرت امام(ره) را به رخ ما م ی کشند‪ ،‬البته ما به این‬ ‫افراد توجه نداریم و کار خود را م ی کنیم‪g».‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫دکتر صالحی و توافق نامه ژنو‬ ‫وقتی م ی گوییم در حوزه‬ ‫نظامی و دفاعی قدرتمند‬ ‫هستیم‪ ،‬منظور فقط از‬ ‫نظر سالح‪ ،‬تجهیزات و‬ ‫فناوری نیست‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫اظهارات ظریف در جمع دانشجویان درباره توان نظامی‬ ‫ای ران و امریکا واکنش های بس��یاری را به دنبال داشت‪ .‬اگرچه‬ ‫ظریف و وزارت خارجه به طور رسمی درباره این گفته ها توضیح‬ ‫دادند که ب��ه تصحیح حرف وزیر خارجه بپردازن��د‪ ،‬با این حال‬ ‫بسیاری مثال وی درباره توان مقاومت نظامی ای ران را مورد انتقاد‬ ‫قرار دادند‪ .‬سردار عزیز جعفری که به مناسبت گرامی داشت روز‬ ‫دانشجو به دانشگاه امام صادق(ع) رفته بود‪« ،‬تهدیدهای نظامی‬ ‫امریکا و اس��رائیل علیه ای ران را خوش خیال��ی و خیال خام»‬ ‫دانس��ت‪ .‬او همچنین درباره گفته های ظریف و در پاس��خ به‬ ‫یک دانشجو گفت که وی دیپلمات صاحب نظری است‪ ،‬اما در‬ ‫مسائل نظامی تجربه ای ندارد‪.‬‬ ‫سردار عزیز جعفری بر نقش مردم در مقاومت در ب رابر دنیا‬ ‫تاکید کرده و گفت‪« :‬وقتی م ی گوییم در حوزه نظامی و دفاعی‬ ‫قدرتمند هستیم‪ ،‬منظور فقط از نظر سالح‪ ،‬تجهی زات و فناوری‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه مولفه قدرت ما عالوه بر اینها مولفه های دیگری‬ ‫چون پش��تیبانی مردم‪ ،‬حضور گس��ترده انها در صحنه های‬ ‫امنیتی و دفاعی و البته فناوری های علمی و تحقیقاتی است‬ ‫که در عرصه های سالح و تجهی زات نظیر موشک و پدافند در‬ ‫حوزه های دریا‪ ،‬زمین و ه واست‪ ،‬البته در هشت سال دفاع مقدس‬ ‫در شرایطی مقابل دشمن که از حمایت شرق و غرب برخوردار‬ ‫بود‪ ،‬ایستادیم که این امکانات را در اختیار نداشتیم‪ ».‬سرلشکر‬ ‫محمدعلی عزیز جعفری‪ ،‬فرمانده کل سپاه پاسداران در پاسخ‬ ‫به سوالی مبنی بر اینکه اخی را یک مقام سیاسی گفته امریکا‬ ‫با یک بمب م ی تواند ای ران را نابود کند؛ دیدگاه شما در این باره‬ ‫چیست؟ گفت‪« :‬اصال این گونه نیست‪ .‬ایشان تخصصی در‬ ‫بحث های نظامی ندارند و اظهارنظر کرده اند‪ ،‬هرچند ما وی را‬ ‫دیپلماتی صاحب نظر م ی دانیم اما در مسائل نظامی و امنیتی‬ ‫تجربه ای نداشته اند و به هیچ وجه این دیدگاه درست نیست‪ .‬شما‬ ‫ببینیداسرائیلدرجنوبلبنانچقدربمبریختاماایاحزب اهلل‬ ‫نابود شد؟ خی ر‪ ،‬بلکه مقاومت کردند و پیروز شدند و به هیچ وجه‬ ‫این دیدگاه درست نیست‪ ».‬فرمانده کل سپاه با اشاره به اینکه‬ ‫ممکن است بمب های امریکا به زیرساخت های ما خسارت وارد‬ ‫کند‪،‬تاکیدکرد‪«:‬اماتوانموشکیواستراتژیکیسپاهچشمگیر‬ ‫است‪ ».‬سرلشکرعزیزجعفریدرپاسخبهسوالدیگریمبن ی بر‬ ‫اینکه باتوجه به مذاکرات هس��ته ای و توافقات انجام شده ایا‬ ‫ممکن است دشمنی میان ای ران و امریکا از بین برود و روابطی‬ ‫بین این دو کشور برقرار شود؟ گفت‪« :‬تهدیدهای نظامی امریکا‬ ‫و اسرائیل علیه ای ران خوش خیالی و خیال خام است‪ ».‬به گفته‬ ‫فرمانده کل سپاه‪ ،‬توقف کامل غن ی سازی ایده ال امریکاست‪.‬‬ ‫وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه اگر طرف های‬ ‫مذاکره کننده هسته ای از ای ران بخواهند که سپاه پاسداران برد‬ ‫موشکی خود را کاهش دهد‪ ،‬این کار را خواهید کرد؟ گفت‪« :‬ما‬ ‫ب هدنبال اضافه کردن برد موشک هایمان هستیم و توانایی انجام‬ ‫این کار را هم داریم و ش��هید ته ران ی مقدم هم در این راه شهید‬ ‫شدند اما همین االن هم ما توان افزایش برد موشک هایمان را‬ ‫داریم و موشک های ما باید به اسرائیل برسد‪ ،‬البته موشک های‬ ‫ما این توانمندی را دارند‪ ».‬وی یکی از راهبردهای سپاه را راهبرد‬ ‫توازن وحشت و خطر ب رای دشمن برشمرد و گفت‪« :‬ما تالش‬ ‫خودرام ی کنیمکهدشمناحساسخطرکندواینموضوعب رای‬ ‫دشمن به خوبی جا افتاده است و دشمن به خوبی اطالع دارد که‬ ‫اگر اقداماتی این چنینی انجام دهد‪ ،‬پاسخ هایی نه فقط در داخل‬ ‫ای ران بلکه خارج از ای ران علیه انها صورت م ی گیرد که یک نوع‬ ‫بازدارندگی ایجاد کرده است‪ ».‬فرمانده سپاه در پاسخ به سوال‬ ‫دیگری در مورد کاهش بودجه سپاه و نفوذ اصالح طلبان ب رای‬ ‫این اقدام گفت‪« :‬کاهش بودجه سپاه واقعیت داشت که اخی را این‬ ‫کاهش بودجه را با پیگیری هایی که انجام شد‪ ،‬تاحدودی برطرف‬ ‫کردند ولی قبول داریم که مشکالت بودجه ای در کشور وجود‬ ‫دارد اما بودجه سال‪ 93‬سپاه خیلی کاهش نداشته و فقط بودجه‬ ‫ماست‪ ،‬البته خطوط قرمزی هم روشن شد و اگر غرب ی ها در‬ ‫این شش ماه از تعهداتشان تخطی کنند‪ ،‬قطعا مسیر ما قابل‬ ‫بازگشت است و به دلیل مقاومت ‪ 10‬ساله و پیشرفت هایی‬ ‫که داشتیم‪ ،‬غرب ناچار به مذاکره ش��ده‪ ،‬واال اگر چند سال‬ ‫قبل بود‪ ،‬ما به هیچ وجه چیزی نداشتیم که غرب ناچار شود‬ ‫وارد مذاکره با ما بشود‪ ».‬با این حال صالحی توضیح داد که‬ ‫منظورش از بهتر عمل کردن‪ ،‬ناظر بر مذاکرات گذشته بود‪،‬‬ ‫نه دور جدید مذاکرات‪ .‬او در توضیحی که منتشر شد‪ ،‬اورده‪:‬‬ ‫«این اظهارنظر ناظر به گفت وگوها و مذاکرات فعلی نیست؛‬ ‫من قبال هم توضیح داده ام که اگر ش��رایط ایجاب م ی کرد‪،‬‬ ‫م ی توانستیم در شرایط بهتری باشیم‪g ».‬‬ ‫‪15‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫روزهای سخت ظریف‬ ‫مواضع و سخنان رئیس دستگاه دیپلماسی همچنان محل بحث است‬ ‫‪ 20‬نماینده مجلس‪ :‬ظریف باید برود‬ ‫محمد حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫طی یک هفته اخی��ر محمد جواد ظری��ف‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه کش��ورمان لحظ��ات پردغدغه ای را س��پری کرده‬ ‫است‪ .‬ذهن س��کاندار دس��تگاه دیپلماس��ی دولت یازدهم‬ ‫همچنان در میان واژه هایی مانند «توافقنامه ژنو»‪« ،‬جزایر‬ ‫سه گانه ای رانی»‪« ،‬دانشگاه ته ران»‪« ،‬توان نظامی امریکا»‪،‬‬ ‫«فی س بوک»‪« ،‬توان نظامی ای ران» و‪ ....‬سیر م ی کند‪ .‬تکثر‬ ‫این موارد سبب شده تا مدیریت انها نیز از سوی دکتر ظریف‪،‬‬ ‫که اتفاقا نسبت به کالسه و منظم بودن پدیده های اط راف‬ ‫خود وسواس زیادی دارد‪ ،‬کمی غامض به نظر برسد‪.‬‬ ‫با این حال به نظر م ی رس��د اصل ی ترین دغدغه های‬ ‫وزیر امور خارجه کشورمان در برهه فعلی نوع موضع گیری‬ ‫برخی نمایندگان مجلس شورای اسالمی ای ران در خصوص‬ ‫وی و تهدیدات صورت گرفته از سوی مجلس نمایندگان و‬ ‫سنای امریکا در خصوص بررسی تحریم های بیشتر علیه‬ ‫ای ران باشد‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫ماج��را را از می��دان بهارس��تان اغاز م ی کنی��م‪ .‬جایی‬ ‫که انتش��ار نام��ه تن��د و ب ی س��ابقه ‪ 20‬ت��ن از نمایندگان‬ ‫مجل س شورای اس�لامی علیه وزیر امور خارجه کش��ورمان‬ ‫شوک خبری ناگهانی و سریعی در سایت ها و خبرگزاری ها و‬ ‫رسانه ها ایجاد کرد‪ .‬در این تذکر امده است‪:‬‬ ‫«اقای ظریف‪ ،‬وزیر محت��رم امور خارج��ه در ‪ 110‬روز‬ ‫گذش��ته در موارد مختلفی عزت و اقتدار ای��ران را با مواضع‬ ‫ناپس��ند خود نادیده گرفته و باعث جریحه دار ش��دن عزت‬ ‫انقالب اس�لامی و ملت ای ران و خانواده ش��هدا و رزمندگان‬ ‫گردید‪ .‬از جمله این موارد م ی توان به س��خنان اقای ظریف‬ ‫در دانشگاه ته ران در خصوص از کار انداختن سیستم دفاعی‬ ‫ای ران با یک بمب از س��وی امریکا‪ ،‬مصاحبه اقای ظریف با‬ ‫شبکه ‪ ABC‬در نیویورک در مورد افسانه خواندن هولوکاست‬ ‫و صحبت ایش��ان با رهبری در مورد تصویب این موضوع و‬ ‫تحریف مواضع رهب ر معظم انق�لاب و همچنین مذاکره در‬ ‫مورد جزایر س��ه گانه ای رانی و تلفن رئی س جمهور به اوباما و‬ ‫طوالن ی ش��دن مذاکره در نیویورک با جان کری اش��اره کرد‬ ‫که البته تمام مواضع فوق از سوی اقای ظریف تکذیب شده‬ ‫اس��ت‪ »...‬این نمایندگان ب رابر ماده ‪ 192‬ایی ن نامه مجلس‬ ‫شورای اسالمی درخواس��ت تجدیدنظر اقای رئی س جمهور‬ ‫در ادام��ه خدمت محمد ج��واد ظریف‪ ،‬وزیر ام��ور خارجه را‬ ‫داده اند‪ .‬با ای��ن وجود ‪ 54‬ت��ن دیگر از نماین��دگان مجلس‬ ‫شورای اس�لامی‪ ،‬صرفا نس��بت به انچ��ه «وادادگی وزیر‬ ‫امور خارجه در ب رابر تجهی زات نظامی دش��من ش��ماره یک‬ ‫ملت ای ران و کوچک پنداش��تن ق��درت معن��وی و نظامی‬ ‫جمهوری اس�لامی» خواندند‪ ،‬به محمد جواد ظریف تذکر‬ ‫دادند‪.‬‬ ‫ظریفانتخابکند؛ فیس بوکیاوزارت امور خارجه!‬ ‫در این می��ان اظه��ارات نص��راهلل پژمانف��ر‪ ،‬یکی از‬ ‫نماین��دگان امضا کننده نامه عزل ظری��ف و یکی از اعضای‬ ‫جبهه پایداری اختالف عمیق گروه ‪ 20‬نف��ره مذکور با وزیر‬ ‫امور خارجه را نمایان تر س��اخت‪« :‬یک��ی از گاف های بزرگ‬ ‫دیگر اقای ظریف ان اس��ت که با وج��ود غی ر قانونی بودن‬ ‫اس��تفاده از فی س بوک‪ ،‬در این ش��بکه اجتماعی فعال بوده‬ ‫و ان را به طور رس��می هم اعالم کرده اس��ت‪ .‬یعنی ایشان‬ ‫کاری غی ر قانونی انجام م ی دهن��د‪ ...‬حتی اقای روحانی هم‬ ‫حق ندارد از فی س بوک اس��تفاده کند‪ .‬طبق قوانین امروز در‬ ‫کش��ور داش��تن صفحه ای در فی س بوک‪ ،‬به خصوص ب رای‬ ‫افرادی که مسئولی ت های حقوقی دارند‪ ،‬به معنای تخطی‬ ‫از قانون اس��ت‪ ...‬ب رای رفتن به فی س بوک فیلتر شکن الزم‬ ‫است این را که قبول دارید؟ استفاده از فیلتر شکن نیز خالف‬ ‫قانون است‪ ...‬ممکن اس��ت اقای ظریف به دلیل استفاده از‬ ‫فی س بوک از سمت خود کنار گذاشته ش��ود‪ .‬ما نم ی توانیم‬ ‫حتی از کوچک ترین خالف یک فرد دولتی بگذریم‪».‬‬ ‫واکنش ظریف در فیس بوک‬ ‫س��رانجام محمد جواد ظریف به بخش��ی از انتقادات‬ ‫صورت گرفت��ه در خصوص توان نظام��ی و دفاعی ای ران در‬ ‫صفحه فی س بوک خود پاس��خ داد‪« :‬ان ق��در در این هفته‬ ‫جاروجنج��ال زیاد ب��ود که فرصت نش��د از حضور پرش��ور‬ ‫دانشجویان عزیز دانش��گاه ته ران از طی ف ها و دیدگاه های‬ ‫سیاسی مختلف در ب رنامه سخنرانی هفته قبل سپاسگزاری‬ ‫نمایم و از محب ت ها و بزرگواری های انها که به هیچ وجه خود‬ ‫را شایسته ان نم ی دانم‪ ،‬تشکر کنم‪ .‬البته بازهم جای تاسف‬ ‫است که اقلیت کوچکی ب رای پیشبرد دیدگاه های سیاسی‬ ‫خود‪ ،‬پاسخ من به سواالت یکی از دانش��جویان را تحریف‬ ‫کردند و یک هفته است تمام ناراحتی خود از حمایت پرشور‬ ‫مردم از دولت تدبیر و امید را با توهین و ناسزا‪ ،‬تهمت و افترا‬ ‫به این خدمتگزار کوچک جب ران م ی کنند‪.‬‬ ‫جالب تر اینکه تع��دادی از نمایندگان محترم مجلس‬ ‫در تذکر خود به بنده فرموده اند که من از فرهنگ ش��هادت‬ ‫و مقاوم��ت مردم به عن��وان بزرگتری��ن عام��ل بازدارندگی‬ ‫کش��ور بیگانه ام و ق��درت را صرفا در دیپلماس��ی م ی دانم‪.‬‬ ‫اگر به جای تهم��ت و افت��را و تکیه بر خبره��ای ناقص و‬ ‫جهت دار‪ ،‬به اظهارات بنده که هم از طریق نوار س��خنرانی‬ ‫و هم از طریق بیانیه وزارت امورخارجه قابل دسترسی است‪،‬‬ ‫مراجعه م ی فرمودند ب هراحتی م ی دیدند که بنده هم دقیقا بر‬ ‫نقش مردم و مقاومت دلی رانه ایش��ان به عنوان مهمترین و‬ ‫ارزنده ترین مولفه قدرت و توان دفاعی کشور تاکید کرده ام‪».‬‬ ‫جدالدوبارهکنگرهواوبامادراستانهسالنویمیالدی‬ ‫«هری رید» رهبر اکثریت سنای امریکا لیست مواردی‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫وزیر امور خارجه کشورمان این روزها در کنار دغدغه های‬ ‫داخلی خود‪ ،‬نیم نگاهی نیز به ان سوی مرزها دارد‪ .‬هم اکنون‬ ‫در واشنگتن جنجال تازه ای در خصوص تصویب تحریم های‬ ‫جدید علیه ای ران میان اوباما و کنگره ایجاد ش��ده است‪ .‬در‬ ‫چنین ش��رایطی هش��دار صریح دکتر ظریف به امریکا (که‬ ‫نش��ریه تایم به مخابره ان پرداخت) گوی��ا و قابل توجه بود‪:‬‬ ‫«هرگونه تحریم جدید امریکا به منزله مرگ توافق هسته ای‬ ‫است‪ ....‬ای ران تحت فش��ار قرار نخواهد گرفت‪ ...‬ما دوست‬ ‫نداریم زیر فشار و تهدید مذاکره کنیم‪ .‬اگر کنگره تحریم ها را‬ ‫تصویب کند‪ ،‬فقدان جدیت و تمایل خود را ب رای دستیابی به ‬ ‫راه حلی از جانب امریکا نشان م ی دهد‪ ...‬من از پیچیدگ ی ها‬ ‫و مسائل گوناگون در داخل امریکا اگاهم ولی این امر ب رای‬ ‫من قابل توجیه نیست‪ .‬من یک مجلس دارم‪ .‬مجلس من‬ ‫نیز م ی تواند قوانین گوناگون��ی تصویب کند که در صورت‬ ‫شکست مذاکرات به مورد اجرا گذاشته شود‪ .‬ولی اگر ما شروع‬ ‫به این کار کنیم‪ ،‬به گمان من به جایی نم ی رسیم‪ ».‬اظهارات‬ ‫صریح ظریف با واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا‬ ‫همراه بود‪« .‬جن ساکی» در واکنش به اظهارات ظریف گفته‬ ‫است که کاخ سفید نیز با تصویب تحریم های تازه علیه ای ران‬ ‫مخالف است و ان را اقدام ی غیرسازنده م ی داند‪« :‬به عقیده‬ ‫ما‪ ،‬تصویب تحریم های جدید در ط��ول مذاکرات‪ ،‬حتی اگر‬ ‫اجرای انها مشروط باشد‪ ،‬غیرس��ازنده خواهد بود‪ .‬این اقدام‬ ‫م ی تواند اتحاد ‪ 5+1‬را از بین ببرد‪ .‬این اقدام قطعا م ی تواند‬ ‫مذاکراتی را که همه م��ا زحمت زیادی ب رای ان کش��یده و‬ ‫معتقدیم بهترین فرص��ت یک دهه اخیر ب رای رس��یدن به‬ ‫یک نتیجه مسالمت امیز است‪ ،‬در معرض خطر قرار دهد‪.‬‬ ‫به همین دلیل همان طور که م ی دانی��د «جان کری» وزیر‬ ‫خارجه به کنگره م ی رود تا در مجلس نمایندگان در این مورد‬ ‫صحبت کند‪».‬‬ ‫یکی از نکات قابل تامل در خصوص ج��دال اوباما و‬ ‫کنگره امریکا بر سر افزایش می زان تحریم ها علیه ای ران‪ ،‬به‬ ‫سکوت رئی س جمهور امریکا در خصوص وتوی تحریم های‬ ‫احتمالی کنگ��ره باز م ی گردد‪ .‬جان کری‪ ،‬وزی��ر امور خارجه‬ ‫امریکا به رغم اصرار برخ��ی خبرنگاران و منابع رس��انه ای‪،‬‬ ‫تا کنون حاضر نش��ده اس��ت در خصوص احتم��ال وتوی‬ ‫تحریم های احتمالی کنگره علیه ای ران توسط اوباما سخنی‬ ‫به میان اورد‪.‬‬ ‫اختیارات رئی س جمهور ایاالت متحده امریکا در حوزه‬ ‫قانونگذاری عبارتس��ت از ارائه اطالعات مورد نیاز کنگره‪،‬‬ ‫در خواس��ت تصویب قان��ون از کنگره‪ ،‬دع��وت مجالس‬ ‫قانونگذاری به جلس��ات فوق العاده کنگره‪ ،‬اعالم تعطیلی‬ ‫موق��ت کنگره در ص��ورت اختالف نظر می��ان مجالس بر‬ ‫سر زمان تعطیلی و از همه مهم تر وتوی مصوبات کنگره!‬ ‫ب ر اساس قانون اساس��ی امریکا‪ ،‬مصوبات کنگره تنها پس‬ ‫از امضای رئی س جمه��ور به صورت قان��ون در م ی ایند‪ ،‬اما‬ ‫کنگ��ره م ی تواند با رای گی��ری و تصویب مج��دد مصوبه‬ ‫رد شده با دو سوم ارای هر دو مجلس نمایندگان و سنا وتوی‬ ‫رئی س جمهور را ب ی اثر کند‪ .‬اوباما نیز به خوبی م ی داند که‬ ‫حداقل تا پایان دوران ریاست جمهوری وی‪ ،‬امکان افزایش‬ ‫ارای نمایندگان و س��ناتورها به باالی س��قف دو س��وم (در‬ ‫خصوص تحریم های ایران) بس��یار اندک است‪ .‬در چنین‬ ‫ش��رایطی کاخ س��فید نم ی تواند بر سر کش��ورهای دیگر‬ ‫جهان‪ ،‬مخصوصا ای ران در خصوص ایس��تادگی در مقابل‬ ‫کنگره کمتری��ن منتی بگ��ذارد‪ .‬در س��ال ‪ 2007‬میالدی‪،‬‬ ‫جورج واکربوش‪ ،‬رئی س جمهور سابق ایاالت متحده امریکا‬ ‫مصوبه رس��می مجلس نمایندگان و سنا در خصوص لزوم‬ ‫خروج نیروهای امریکایی از ع راق در سال ‪ 2008‬را با استناد به‬ ‫اختیارات ویژه خود وتو کرد‪ .‬این مصوبه در عین اینکه بودجه‬ ‫اضط راری یکصد میلیارد دالری را ب رای تامین هزینه حضور‬ ‫نظامی امریکا در ع راق و افغانس��تان در اختیار کاخ س��فید‬ ‫قرار م ی داد‪ ،‬خروج ارتش امریکا از ع��راق را تا مارس ‪2008‬‬ ‫الزام ی م ی کرد‪ .‬نکته جالب توجه اینک��ه در ان زمان اوباما‬ ‫سناتور ایالت ایلینویز‪ ،‬جان کری سناتور ایالت ماساچوست‬ ‫و جو بایدن س��ناتور ایالت دالویر بودند‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬هر‬ ‫سه سناتور سابق و دولتمرد ارشد فعلی در امریکا به خوبی از‬ ‫بوش یاد گرفته اند که چگونه م ی توان با یک امضای ساده‬ ‫یک پروسه رای گیری طوالن ی مدت در کنگره را تخریب کرد‪.‬‬ ‫با این حال به نظر م ی رس��د که اوباما فعال قصد استفاده از‬ ‫اختیارات ویژه خود را در مقابله با زیاده خواه ی های مجلس‬ ‫نمایندگان و سنا ندارد‪ .‬در ه ر حال اوباما در صورتی که واقعا‬ ‫نسبت به توافقنامه ژنو پایبند باشد‪ ،‬ناچار است از اختیارات‬ ‫ویژه خود در ب رابر کنگره استفاده کند‪.‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫هشدار صریح ظریف به کنگره و دولت امریکا‬ ‫را که باید پیش از اغاز تعطیالت س��ال ن��وی میالدی مورد‬ ‫بررسی قرار گیرد‪ ،‬اعالم کرد‪ .‬طرح تصویب تحریم های جدید‬ ‫علیه ای ران از جمله مواردی است که وی اعالم کرده است‪ .‬وی‬ ‫با اشاره به تعطیالت دو هفته ای سنا به دلیل عید شکرگزاری‪،‬‬ ‫گفته است نمایندگان سنا در هفته های باقیمانده تا پایان ماه‬ ‫جاری و اغاز تعطیالت س��ال نو‪ ،‬روزهای پرفشار و طوالن ی ‬ ‫پی ش رو دارند و باید مواردی از جمله تحریم های جدید علیه‬ ‫ای ران و الیحه مجوز دفاعی و بودجه را مورد بررسی قرار دهند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که روزنام��ه «نیویورک تایمز» در‬ ‫سرمقاله خود به شدت از تالش های اعضای مجلس سنا و‬ ‫مجلس نمایندگان ب رای افزایش تحریم ها علیه ای ران انتقاد‬ ‫کرده و تاکید کرد که این اقدامات غیرسازنده و غیرضروری‬ ‫است‪ .‬در سرمقاله نیویورک تایمز که تحت عنوان «توافقی‬ ‫کارگشا در معرض خطر» منتشر شده‪ ،‬امده است که هرچند‬ ‫هر دو طرف م ی توانن��د توافق موقتی را ک��ه در ماه نوامبر‬ ‫حاصل شد و بهترین فرصت ‪ 30‬س��ال گذشته را ب رای بهبود‬ ‫روابط ای ران و امریکا فراه��م اورد‪ ،‬تضعیف کنند‪ ،‬اما به نظر‬ ‫م ی رسد تهدید اصلی از سوی طرف امریکایی باشد‪ .‬در هر‬ ‫حال برخی س��ناتورهای تندرو از هر دو حزب حاکم امریکا‬ ‫امیدوارند که قبل از فرا رسیدن س��ال نوی میالدی بتوانند‬ ‫طرح افزایش تحریم ها علیه ای ران را روی میز اوباما بگذارند!‬ ‫عده ای از س��ناتورهای امریکایی نی��ز در نامه ای که‬ ‫ب رای جیمز کالپر‪ ،‬مدیر سازمان اطالعاتی امریکا فرستادند‪،‬‬ ‫خواس��تار گزارش��ی درباره تاثیر هرگونه اقدام کنگره درباره‬ ‫اعمال تحریم های جدید علیه ای ران روی توافق ژنو شدند‪.‬‬ ‫این نامه از جانب تیم جانس��ون‪ ،‬رئی��س کل بانکداری که‬ ‫مسئول نظارت بر طرح تحریم هاس��ت‪ ،‬دایان فاینستاین‪،‬‬ ‫رئیس کمیته اطالعاتی و کارل لوین‪ ،‬رئیس کمیته خدمات‬ ‫مسلح س��نای امریکا نوش��ته ش��د‪ .‬جان کری‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه و ج��و بایدن مع��اون رئی س جمه��وری امریکا طی‬ ‫ماه های اخیر الب ی گری های نهان و اش��کاری را با اعضای‬ ‫مجلس نمایندگان و س��ناتورهای کنگره در راس��تای عدم‬ ‫تش��دید تحریم ها علیه ای ران داش��ته اند‪ .‬در هر صورت به‬ ‫نظر م ی رسد کاخ س��فید در مجموع نتوانس��ته است بازی‬ ‫تندروهای کنگره را مهار کن��د و تعدادی از اعضای مجلس‬ ‫نمایندگان و س��ناتورها بر تش��دید تحریم های ضد ای رانی‬ ‫اصرار م ی ورزن��د‪ .‬هم اکنون جو مبهم ی ب��ر کنگره امریکا‬ ‫حکمفرماست‪ .‬اختالفات به وجود امده میان البی «ایپک»‬ ‫و « جی استریت» نیز در این خصوص ب ی تاثیر نبوده است‪.‬‬ ‫البی ایپک طرفدار تشدید تحریم ها و البی «جی استریت»‬ ‫طرفدار مشی موجود دولت اوباماس��ت‪ .‬تقابل این دو البی‬ ‫قدرتمند سبب ش��ده تا عده ای از نمایندگان کنگره امریکا‬ ‫در تصمیم گی��ری نهایی خود به بن بس��ت برس��ند‪ .‬انچه‬ ‫مسلم است اینکه جمهوری اسالمی ای ران مسئول یا ضامن‬ ‫اختالفات سیاسی موجود در امریکا نیست! انچه ته ران با ان‬ ‫مواجه است «خروجی نهایی» تصمیم گیری سیاستمداران‬ ‫امریکایی اس��ت‪ .‬اتفاقا در این برهه بای��د بیش از هر زمان‬ ‫دیگری صرفا «نتیجه گرا» بود‪ ،‬نه «روند گرا»‪.‬‬ ‫در هر صورت دو عضو سنا («رابرت منندز» دموکرات‬ ‫و «مارک کرک» جمهوریخ��واه) در حال اماده کردن طرحی‬ ‫هستند که تحریم ها علیه صادرات ای ران و صنایع راهبردی‬ ‫این کشور را در صورتی که توافق شش ماهه به جایی نرسد‪،‬‬ ‫افزایش م ی دهد‪ .‬هم ای ران و هم کاخ سفید هشدار داده اند که‬ ‫تصویب چنین طرحی م ی تواند موجب شکست توافق شود‪.‬‬ ‫شیطنت های مشابهی هم در مجلس نمایندگان در جریان‬ ‫است‪« .‬واشنگتن پس��ت» گزارش داده که «استنی هویر»‬ ‫ناظر اقلیت دموکرات مجل��س نمایندگان در حال همکاری‬ ‫با «اریک کانتور» رهبر اکثریت جمهوریخواه مجلس است‬ ‫تا طرح��ی را اماده کنند ک��ه مفاد توافق نهایی را به ش��دت‬ ‫محدود م ی کند و همچنین ممکن است افزایش تحریم ها‬ ‫را خواستار شود‪.‬‬ ‫اوباما از اختیارات ویژه سخنی نمی گوید‬ ‫مذاکرات ارام در روزهای پرهیاهو‬ ‫سیر سریع تحوالت یک هفته اخیر و مانور رسانه ها حول‬ ‫وقایع و رخدادهایی که در صحنه سیاست خارجی کشور و حتی‬ ‫در رابطه با وزیر امور خارجه به وقوع پیوسته است‪ ،‬مانع تمرکز‬ ‫موثر روی مذاکرات وین شد‪ .‬موضوع و محور اصلی مذاکرات وین‬ ‫هماهنگی در خصوص اجرای ی کردن توافقنامه ژنو بود‪ .‬حمید‬ ‫بعیدی نژاد‪ ،‬مدیرکل سیاسی و بی ن المللی وزارت امور خارجه‬ ‫کشورمان ریاس��ت هیات ای رانی را عهده دار بود و کارشناسان‬ ‫مالی‪ ،‬بانکی‪ ،‬هسته ای و فنی و حقوقی در هیات ای رانی حضور‬ ‫داشتند‪ .‬نشست کارشناسی ای ران و گروه ‪ 5+1‬با حضور ناظ ران‬ ‫اژانس بی ن المللی انرژی اتمی در دفتر سازمان ملل در وین و با‬ ‫هدف هماهنگی درباره اجرای تفاهمنامه ژنو در وین برگزار شد‪.‬‬ ‫در این نشست در خصوص سازوکارهای اجرایی توافق ژنو بحث‬ ‫و تبادل نظر شد‪ .‬همچنین هیات های کارشناسی ای ران و اژانس‬ ‫در خصوص ادامه همکاری ها و تبادل نظر پی رامون اجرای سند‬ ‫ته ران دیدار و گفت وگو کردند‪g.‬‬ ‫‪17‬‬ ‫سیاست‬ ‫دانشگاه و سیاست‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫سیاست‬ ‫???ت و گوی داغ‬ ‫گف‬ ‫سیاست مداران و دانشجویان‬ ‫?????‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫اغاز فصل جدید سیاست در‪ 16‬اذر‪92‬‬ ‫‪18‬‬ ‫????‬ ‫بازسازیجریاناصولگرا‬ ‫ازبدنه‬ ‫سعیدجلیلی‪،‬محمدباقرقالیبافو‬ ‫محمدحسین صفاره رندی‪16‬اذر از‬ ‫«ارمانگ راییواقع بینانه»گفتند‬ ‫‪1‬‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫به دیگر س��خن اینکه حاال که فضای سیاسی جامعه‬ ‫به صورت محسوسی به دو قطب با دو اندیشه کامال متفاوت‬ ‫در حال تقسیم است مسلما جنبش دانشجویی با اثر گیری‬ ‫از جو جامعه سیاسی ای ران البته با سرعت و شدت بیشتری‬ ‫همین دو قطبی را در درون خود شاهد خواهد بود‪ .‬به یک معنا‬ ‫شاید بتوان گفت که احزاب و تش��کل های سیاسی نهایت‬ ‫تالش خود را ب رای بهره گیری از ای��ن وزنه موثر خواهند برد‬ ‫و ش��اید چنان نقش کاتالیزور را ایفا کنن��د که دو قطب این‬ ‫جنبش به دوخط موازی تبدیل شوند که به هم رسیدنشان‬ ‫خیلی سخت و ناممکن ش��ود‪ .‬اگر صورت مساله این باشد‬ ‫حاال باید به این پرداخت که نقاط چالش این دو قطب بر چه‬ ‫مواردی استوار خواهد بود و مهم تر از ان اینکه حسن روحانی‬ ‫با چه شرایطی مواجه م ی شود‪.‬انچه اکنون به موضوعی ب رای‬ ‫جنبش دانشجویی بدل گشته‪ ،‬مواجهه با مسائل باقیمانده‬ ‫ماجراهای سال ‪ 88‬است‪ .‬بخشی از ماجراهای سال ‪ 88‬مربوط‬ ‫بود به دولت دهم و رئی س جمهور وقت که حاال با پایان دوره‬ ‫او دیگر از موضوعیت افتاده است‪ .‬انچه باقی مانده اما یکی‬ ‫مساله حصر است و دیگری برخی مسائل امنیتی‪ .‬در همین‬ ‫دو قطبی فعلی بخشی از جنبش دانش��جویی باورش این‬ ‫است که مساله حصر باید تداوم داش��ته باشد و البته حتما‬ ‫باید مسببان ماجرای سال ‪ 88‬با محاکمه هم مواجه شده و‬ ‫برخوردهای تندی را نیز در انتظار باش��ند‪.‬در خط موازی این‬ ‫طیف بخش دیگری روایت متفاوتی دارد و حاال که دوره جدید‬ ‫امده انتظار حل ماجرا توسط حسن روحانی را دارد‪.‬‬ ‫به بیان ساده تر‪ ،‬در نگاه نخست حاال حسن روحانی در‬ ‫مواجهه با این دو قطب دو راه پیش رو دارد؛ یا باید به سمت‬ ‫حل و فصل ماجرا پیش رود یا موضعی همچون طیف اول‬ ‫اتخاذ کند‪ .‬اما در نگاهی عمی ق تر این سوال مطرح م ی شود‬ ‫که اساسا ایا این مساله در حیطه اختیار رئی س جمهور است و‬ ‫ایا او م ی تواند در این مورد تصمیم گیر نهایی باشد؟‬ ‫واقع بینانه اگر نگاه شود م ی توان به این تحلیل رسید‬ ‫که این ماجرا یک مس��اله حاکمیتی است و حسن روحانی‬ ‫هم اکنون که رئی س جمهور است بخشی از حاکمیت است‬ ‫که م ی تواند در فرایند تصمیم گیری ها ایفای نقش کند‪ .‬به‬ ‫دیگر سخن اینکه او بخشی از فرایند تصمیم گیری است‪ ،‬نه‬ ‫فرد تصمیم گیر‪ .‬در کنار او هم حتما افراد دیگری وجود دارند‬ ‫که قاعدتا یا مانند او فکر م ی کنند یا تفکری متفاوت دارند‪.‬‬ ‫پس در چنین سیکلی نم ی توان حس��ن روحانی را به مثابه‬ ‫فردی دانست که م ی تواند بر ادامه یا تداوم وضعیت موجود‬ ‫دستور صادر کند و س��طح انتظار از او را تا چنین استانه ای‬ ‫باال ببرد‪ .‬طبیعی است که حاکمیت م ی بایست ب رای حفظ‬ ‫ارامش جامعه و تکرار نشدن وقایع سال ‪ 88‬با طمانینه و با‬ ‫تدبیر عمل کند‪ .‬این مس��اله ای است که حتما ب رای حسن‬ ‫روحانی پس از سال ها حضور در منصب دبیری شورای عالی‬ ‫امنیت ملی بیش از سایرین اهمیت دارد‪.‬‬ ‫هر چه هست چنین نگاهی به مساله م ی تواند توازنی‬ ‫ایجاد کند میان خواست های دو طیف از جنبش دانشجویی‪.‬‬ ‫در رخدادی دیگر بخش��ی از جنبش دانش��جویی به‬ ‫مساله دیپلماس��ی و بخش های دیگری از سیاست داخلی‬ ‫اینگونه م ی نگ��رد که زمان ارمان گرایی به س��ر امده و حاال‬ ‫دوره‪ ،‬دوره واقع گرایی اس��ت‪ .‬چنین تفکری م ی گوید باید با‬ ‫واقعی ت های موجود پیش رفت و ب ر اس��اس همین واقعیت‬ ‫روحانی پس از رسیدن‬ ‫بهپاستورازسوییسعی‬ ‫کرد خود را مدیون عارف‬ ‫واصالح طلباننشان‬ ‫ندهد و از سوی دیگر‬ ‫تالش کرد ارتباط خود‬ ‫را با بدنه اصالحات به‬ ‫ویژهجنبشدانشجویی‬ ‫حفظکند‬ ‫اکت ها و تصمیم های جاری را اتخاذ کرد‪.‬به صورت مصداقی‬ ‫بخشی از جنبش دانشجویی م ی گوید دوران تقابل با غرب و‬ ‫خصوصا امریکا تمام شده و حاال باید دیوار ب ی اعتمادی میان‬ ‫ما و انها کوتاه تر از همیشه شود‪.‬در نقطه مقابل اما بخشی از‬ ‫جنبش دانشجویی بر این پای م ی فشارد که نباید از ارمان ها‬ ‫دست کش��ید و عملگرایی نم ی تواند نسخه ای شفا بخش‬ ‫ب رای این روزگار ما باشد‪ .‬به باور انان دیوار ب ی اعتمادی میان‬ ‫ما و غرب باید همچنان پابرجا باش��د تا انه��ا فرصتی ب رای‬ ‫زیاده خواهی مجدد نیابند‪ .‬این نگاه البته فقط در سیاس��ت‬ ‫خارجی بلکه در برخی از امور سیاس��ت داخلی نیز ب رای این‬ ‫بخش اهمیت دارد‪ .‬به باور انان حسن روحانی مجوز نادیده‬ ‫گرفتن ارمان ها را ندارد‪.‬‬ ‫دو خط موازی که با این نگاه تا انتها هیچ نقطه اشتراکی‬ ‫نخواهند داشت‪ .‬چنین شرایط و خواست های موازی این دو‬ ‫طیف ب رای حس��ن روحانی تصمیم گیری را سخت خواهد‬ ‫کرد‪ .‬نزدیک ش��دن به ه ر کدام از این دو گروه‪ ،‬دیگری را به‬ ‫طیف منتقد و شاید معترض رئی س جمهور بدل خواهد کرد‪.‬‬ ‫«ارمانگرایی واقع گرایانه»؛ این راه میانه اس��ت ب رای‬ ‫عبور از این چالش‪ .‬راهی که ای��ن دو طیف را به هم نزدیک‬ ‫خواهد ک��رد و ش��رایط کار را ب رای رئی س جمهور س��هل تر‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫در ماجرای مذاکره با غ��رب رهبر معظم انقالب تاکید‬ ‫کردند که من خوشبین نیستم‪ ،‬اما جلوی این کار را نم ی گیرم‪.‬‬ ‫این مصداق هم��ان ارمانگرایی واقع گرایانه اس��ت‪ .‬یعنی‬ ‫مواجهه با واقعیات موجود البته با مبنای ارمان های انقالب‬ ‫اسالمی‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫سپهر سیاست ایران و دانشجویان‬ ‫واقعیت این اس��ت که جنبش دانش��جویی در ای ران‬ ‫همواره به چشم یک «بدنه رای» و «حامی» از سوی احزاب‬ ‫و جریان های سیاسی دیده شده اس��ت‪ .‬چنین بوده که گاه‬ ‫خواس��ت این گروه های سیاس��ی در میان ح��رارت باالی‬ ‫دانشجویان به خواست انان بدل گشته و البته منشا تحوالت‬ ‫و اتفاقات مهم دوران شده‪.‬‬ ‫واکاوای انچه در دوران دوم خرداد گذشت و پس از ان از‬ ‫ماجراهای کوی دانشگاه گرفته تا اتفاقات انتخابات سال ‪88‬‬ ‫و در ادامه پیروزی حسن روحانی نشان م ی دهد که نقش این‬ ‫طیف هم قابل توجه است‪ ،‬هم جای تامل دارد‪ .‬پس چنین‬ ‫وزنه ای قطعا در رخدادهای پیش روی دوران ریاست جمهوری‬ ‫حس��ن روحانی هم نقش��ی مهم خواهد داش��ت و البته از‬ ‫همین منظر هم در اولویت اثر بخشی جریان های سیاسی‬ ‫تو گویمثلثباعلیرضا‬ ‫گف ‬ ‫محجوب‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪ 16‬اذر ‪1392‬؛ دانش��گاه ته ران‪ .‬حس��ن روحانی بنا بر ‬ ‫وعده از پیش اعالم ش��ده به میان دانشجویان م ی رود‪ .‬یک‬ ‫رئی س جمهور دیگر در جمع دانش��جویان‪ .‬این مراسم مثل‬ ‫همیشه پر است از حاشیه و همراه است با تقابل اندیشه های‬ ‫متفاوت‪.‬‬ ‫روس��ای جمهور در دوره های مختلف همیش��ه کاری‬ ‫سخت داشته اند با این بخش‪ .‬طیفی با حرارت سیاسی باال‬ ‫همراه با اکت های پی ش بینی نشده‪.‬‬ ‫رئی س جمهوری مانند هاشمی ترجیح داد زیاد دمخور‬ ‫انان نشود و فاصله اش را همواره با انها حفظ کرد‪ ،‬خاتمی که‬ ‫بدنه رای اش را از انها داشت دس��ت اخر با عبور انها از خود‬ ‫مواجه شد‪ ،‬محمود احمدی نژاد هم حکایتی متفاوت تر از هر‬ ‫رئی س جمهوری در رابطه با دانشجویان داشت‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی اما گویا کاری بس��یار س��خت تر در‬ ‫پیش دارد با دانش��جویانی که به فراخور فضای سیاس��ی‬ ‫بعد از انتخاب��ات ‪ 24‬خرداد ب��ه دو جریان کام�لا متفاوت‬ ‫تقسیم ش��ده اند‪ .‬این را رخدادها و حاشی ه های روز ‪ 16‬اذر در‬ ‫دانشگاه های سراس��ر کش��ور حکایت م ی کند‪ .‬ب رای اینکه‬ ‫تصویری روش��ن از ش��رایطی که رئی س جمهور جدید با ان‬ ‫مواجه شده پدیدار شود باید به هویت شناسی این دو جریان‬ ‫متفاوت در دانش��گاه ها پرداخت‪ .‬انچه اکنون پدید امده این‬ ‫است که گروهی از دانشجویان که منتقد شرایط دوران دولت‬ ‫نهم و دهم بودند اکنون به حامیان حس��ن روحانی تبدیل‬ ‫شده اند و از او انتظار دارند خواست های سیاس ی شان را عملی‬ ‫کند‪ .‬این طیف که اتفاقا بخشی از بدنه رای حسن روحانی‬ ‫در انتخابات ‪ 24‬خرداد بودند اکنون ایده ال اش این است که‬ ‫در تغییر وضعیت گذش��ته‪ ،‬وضعیت موجود را با ش��یفت از‬ ‫اعتدالگرایی که در میانه اصولگرایی و اصالح طلبی س��یر‬ ‫م ی کند به سمت اصالح طلبی س��وق دهد؛ سمت و سویی‬ ‫که گاه خواست هایی فراتر از خطوط قرمز حاکمیت دارند‪.‬‬ ‫از جانبی دیگر جریانی از جنبش دانشجویی به گونه ای‬ ‫کامال متفاوت و البته با همان ح��رارت جریان رقیب وجود‬ ‫دارد‪ .‬طیفی که معتقد است بسیاری از سیاست های مستقر‬ ‫دوران قبل از ریاست جمهوری حس��ن روحانی خصوصا در‬ ‫عرصه سیاست خارجی و نیز برخی مسائل سیاست داخلی‬ ‫از چارچوب های اصلی گفتمان انقالب اس�لامی اس��ت و‬ ‫رئی س جمه��ور جدید هم حق عب��ور از ان را ن��دارد‪ .‬چنین‬ ‫دوگانه ای کار را ب رای حسن روحانی سخت کرده است‪.‬‬ ‫مرتضویبزرگ نماییمیکند‬ ‫یک پاشنه اشیل مهم‬ ‫این روزها البته با تغییر ش��رایط سیاس��ی یک نقطه‬ ‫حس��اس ب رای جنبش دانش��جویی و البته حسن روحانی‬ ‫پدیدار گشته است‪ .‬تندروی جریانات سیاسی که نمود ان در‬ ‫جریان دانشجویی بیش از سایر بخش ها قابل مشاهده است‪.‬‬ ‫بخش هایی از اصالح طلبان که روحی ه ای رادیکال تر و‬ ‫‪19‬‬ ‫سیاست‬ ‫تندتر از سایرین دارند حاال پس از انتخابات ‪ 24‬خرداد منفذی‬ ‫ب رای اعالم حضور مجدد یافته و در س��ایه ش��رایط تازه‪ ،‬از‬ ‫پ راکندگی به سمت یافتن سامان تازه در حال حرکت است‪.‬‬ ‫مصاحب ه ها‪ ،‬سخنران ی ها و تئوری پردازی این افراد که‬ ‫البته در ح��ال تزریق به طیف متمایل ب��ه اصالح طلبان در‬ ‫جنبش دانشجویی اس��ت‪ ،‬حاال بیش از همیشه محسوس‬ ‫اس��ت‪ .‬نکته اما این اس��ت که همواره با فعال شدن طیف‬ ‫رادیکال یک جن��اح‪ ،‬موتور رادیکال ه��ای جناح های مقابل‬ ‫هم روش��ن م ی ش��ود‪ .‬به یک معنا باز عرصه‪ ،‬صحنه نبرد‬ ‫رادیکال ها خواهد شد‪.‬‬ ‫به واقع چه چالش��ی بدتر از این رویداد م ی تواند ب رای‬ ‫دولتی که شعار اعتدال را برگزیده است‪ ،‬روی دهد؟‬ ‫از منظر دیگر م ی توان ماجرا را اینگونه تصویر کرد که‬ ‫بخش معتدل جری��ان اصالح طلب با ادام��ه روند موجود به‬ ‫همین زودی شانس بازگش��ت به عرصه سیاسی را از دست‬ ‫خواهد داد‪ .‬یعنی وقتی اداره صحنه به رادیکال ها سپرده شود‬ ‫بدون ش��ک جایی ب رای اعتدالیون باقی نخواهد ماند؛ این‬ ‫ماجرا دوقربانی خواهد داش��ت؛ یکی دولت تازه کار یازدهم‬ ‫که باید به سیاست های بس��ته روی اورد و دیگر قربانی این‬ ‫مساله جنبش پ ر حرارت دانشجویی اس��ت که اتفاقا در این‬ ‫س��ال ها بارها از همین ناحیه ضربه خورده و سرخورده شده‬ ‫است‪.‬حس��ن روحانی گرچه خاس��تگاه سیاسی مشخص‬ ‫و اش��نایی دارد و اساسا به جناح راس��ت جمهوری اسالمی‬ ‫نزدیک است‪ ،‬اما تحوالت پس از ورود احمدی نژاد به عرصه‬ ‫قدرت که ریشه در شکست راستگرایان مقابل اصالح طلبان‬ ‫داشت‪ ،‬او را به همراه راستگرایانی چون عل ی اکبر ناطق نوری‪،‬‬ ‫عل ی اکبر هاشم ی رفس��نجانی و مرحوم عس��گراوالدی در‬ ‫نس��بتی جدید با اصالح طلبان قرار م ی دهد‪ .‬او م ی توانست‬ ‫در قامت سیاستمداری راستگرا‪ ،‬صدای برخی اصالح طلبان‬ ‫هم باش��د‪ ،‬اما عضوی از جریان اصالحات‪ ،‬ن��ه‪ .‬گردش ایام‬ ‫عنان قدرت را به راستگرایان دیروز و معتدالن امروز سپرد اما‬ ‫در این راه این بدنه جنبش اصالحات بود که در چند روز اخر‪،‬‬ ‫حسن روحانی را از میانه جدول نظ ر سنج ی ها به صدر رساند‬ ‫و سران اصالحات را وادار به پذیرش کناره گیری محمدرضا‬ ‫عارف کرد‪.‬‬ ‫روحانی اما پس از رسیدن به پاس��تور از سویی سعی‬ ‫کرد خود را مدیون ع��ارف و اصالح طلبان نش��ان ندهد و از‬ ‫سوی دیگر تالش کرد ارتباط خود را با بدنه اصالحات به ویژه‬ ‫جنبش دانش��جویی حفظ کند‪ .‬به نوعی شاید بتوان گفت؛‬ ‫ارتباط با اصالحات بدون وابس��تگی ب��ه اصالح طلبان‪ .‬این‬ ‫گونه بود که اصالح طلبان محافظه کاری چون فرج ی دانا به‬ ‫وزارت علوم رفتند تا زمینه استمرار ارتباط دولت با دانشجویان‬ ‫را حفظ کنند تا از سویی بدنه رای روحانی در دانشگاه پایدار‬ ‫بماند و از س��وی دیگر حساس��یت اصولگرایان ب رانگیخته‬ ‫نشود‪ .‬اما وقایع ‪ 16‬اذر امسال نشان داد که کار ب رای جبهه‬ ‫اعتدال در دانشگاه س��خت تر از این حرف هاست‪ .‬مطالبات‬ ‫دانش��جویان از روحانی به تندترین شکل مطرح شد و او که‬ ‫اکنون نه یک نامزد انتخاباتی که رئی س جمهور ای ران است به‬ ‫این جمله بسنده کرد که به وعده هایش پایبند است‪.‬‬ ‫روحانی کار سختی مقابل بدنه اصالح طلبش در پیش‬ ‫دارد؛ بدنه ای که اعتدال را دورانی ب رای گذار اصالحات م ی داند‬ ‫و ارزش ذاتی ب رای ان قائل نیست‪ .‬چالش درست در نقطه ای‬ ‫که دو جری��ان اعتدال و اصالح را به ه��م پیوند داد م ی تواند‬ ‫روی دهد‪ .‬در این میان به نظر م ی رسد دغدغه بزرگ و اصلی‬ ‫روحانی ماندن در ریل اعتدال و حرکت با سرعت مطمئن در‬ ‫جاده ای پر پیچ و خم است‪.‬‬ ‫راه چاره شاید ب رای دولت روحانی این باشد؛‬ ‫الف‪ :‬جلوی روشن شدن موتور تندروها با خواسته های‬ ‫خارج از توان دولت را گرفت‪.‬‬ ‫ب‪ :‬هر کدام از دوقطب جنبش دانشجویی یک گام به‬ ‫سمت دولت روحانی بردارند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪20‬‬ ‫فضای دوقطبی‬ ‫به ضرر روحانی‬ ‫است‬ ‫تو گوی مثلث با علی اکبر اولیا‬ ‫گف ‬ ‫درباره مطالبات اصالح طلبان و‬ ‫اصول گرایان از دولت‬ ‫علی اکب�ر اولی�ا می گوی�د‪ «:‬باید به حس�ن‬ ‫روحانی اعتماد ک�رد حتی اگر هم�ه تصمیمات او‬ ‫مطلوب اصالح طلبان نباشد‪ ».‬هفته نامه مثلث گفت‬ ‫و گویی با این چهره اصالح طلب انجام داده است‪.‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪2‬‬ ‫مطالبه پایگاه اجتماعی جریان اصالحات به لحاظ‬ ‫سیاس�ی از دولت یازدهم ش�امل چه موضوعاتی‬ ‫است؟ به نظر شما اقای روحانی م ی تواند به همه‬ ‫این مطالبات جام ه عمل بپوشاند؟‬ ‫‪ l‬قبل از انتخابات ریاست جمهوری فضای سیاسی‬ ‫کش��ور خیلی امیدوار کننده نبود؛ به این معنا که مجموعه‬ ‫طیف اصالح طلبی بتواند حضور پررنگی در صحنه رقابت‬ ‫داشته باش��د‪ .‬حتی حضور دکتر عارف با تردیدهایی مواجه‬ ‫بود‪ ،‬ولی الحمدهلل در بحث رقابت ه��ا و تبلیغات انتخابات‬ ‫فضای خوبی فراهم شد؛ در واقع ش��اهد بودیم بسیاری از‬ ‫مطالباتی که مجموعه اصالح طلبان ب راساس قانون اساسی‬ ‫داشتند مطرح شد که همین مساله خیل ی ها را امیدوار کرد‪،‬‬ ‫چون به صحنه امدند و فعال ش��دند و دیدی��م عاقبت چه‬ ‫نتیجه ای رقم خورد‪ .‬ان زمان خیلی از اصالح طلبان شرایط‬ ‫را مناس��ب ب رای حضور یک نامزد اصالح طلب در انتخابات‬ ‫نم ی دانس��تند ولی این فضا ایجاد ش��د‪ .‬همان بحث ها و‬ ‫قول هایی که دکتر عارف و دکت��ر روحانی در ایام انتخابات‬ ‫مطرح کردند فضا را عوض کرد‪ ،‬بعد از کنار رفتن دکتر عارف‪،‬‬ ‫انچه اق��ای روحانی در صحب ت های خ��ود مطرح کرد یک‬ ‫پایه قابل قبول ب رای تغییر فضای سیاسی کشور تلقی شد‬ ‫و دیدیم که مورد اجماع و اقبال اصالح طلبان قرار گرفت و‬ ‫نتیجه انتخابات به این شکل رقم زده شد‪ .‬در کل همانطور‬ ‫‪3‬‬ ‫که اقای خاتمی گفتند اصالح طلب��ان توقع خاصی از دکتر‬ ‫روحانی ندارند‪ ،‬اال بحث هایی که خ��ود او در ایام انتخابات‬ ‫مطرح کرد‪ ،‬پیگیری ش��ود تا رنگ واقعیت ب��ه خود ببیند‪.‬‬ ‫ضمن انکه ارایش نیروهایشان هم در جهت تحقق همان‬ ‫بحث ها باشد تا وعده های داده شده عملیاتی شوند‪ .‬امروز‬ ‫نشانه مثبتی است که رعایت حقوق شهروندی جزو ادبیات‬ ‫رایج سیاسی کشور شده‪ ،‬این خود فرصت بسیار ارزشمندی‬ ‫است‪.‬همین م ی تواند خیلی چاره ساز باشد چون از انتقادات‬ ‫جدی که اصالح طلبان به دولت قبلی داشتند نادیده گرفته‬ ‫شدن فصل سوم قانون اساس��ی یعنی حقوق مردم بود که‬ ‫مصیبت بزرگی تلقی م ی ش��د‪ .‬به هر حال همین که اقای‬ ‫روحانی ب راساس قانون اساسی و سوگند خود در برنامه های‬ ‫دولت یازدهم این موضوع را مطرح کرد و االن دولت مساله‬ ‫تدوین منش��ور ش��هروندی را مطرح م ی کند‪ ،‬جای بس��ی‬ ‫خوش��حالی و امیدواری اس��ت که به نظر م ی رس��د خیلی‬ ‫کارگش��ا باش��د‪ ،‬چون این موضوع در داخل امیدواری و در‬ ‫فضای بی ن المللی خیلی تاثیرگذار بوده است‪ .‬قانون اساسی‬ ‫مبتنی بر اسالم است‪ ،‬حتی مجلس نیز در خصوص حقوق‬ ‫شهروندی قوانین روشن و بدیهی را به تصویب رساند‪ ،‬ولی‬ ‫بعض ی ها در هشت سال گذشته همین قوانین را خط قرمز‬ ‫نظام م ی خواندند و معتقد بودند که ای��ن حرف ها با اصول‬ ‫نظام مغای��رت دارد‪ .‬به ه ر حال این نقطه ش��روعی در حوزه‬ ‫سیاس��ی اس��ت‪ .‬در حوزه اقتصادی هم به نظر م ی رس��د‬ ‫دولت تمام تالش خ��ود را م ی کند تا با اس��تفاده از مدی ران‬ ‫باتجربه که به هر حال در حوزه کاری خود مس��لط هستند‬ ‫گعده دانشجویان اصولگرا‬ ‫به مناسبت روز دانش��جو‪ ،‬همایش «خیبر باقی است»‬ ‫با حضور محمدباقر قالیباف ش��هردار ته ران‪ ،‬محمد حسین‬ ‫صفاره رندی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و سعید‬ ‫جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی در دانشکده فنی‬ ‫دانشگاه ته ران برگزار ش��د‪ .‬محمدباقر قالیباف در ابتدای این‬ ‫مراسم اظهار داشت‪ 16« :‬اذر یاداور رشادت ها و مبارزات ملت‬ ‫ای ران اس��ت‪ ».‬وی با بیان اینکه دش��منان و استکبار جهانی‬ ‫م ی ترس��ند که نظام اس�لامی بتواند یک نظام دور از جامعه‬ ‫استکبار و کارامد تشکیل دهد‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬همه از حرکت‬ ‫انقالب اس�لامی ای��ران درس گرفته اند‪ ».‬قالیب��اف در ادامه‬ ‫سخنانش خاط رنشان کرد‪« :‬مبارزه ش��امل طیفی از مذاکره‪،‬‬ ‫رقابت و مقابله مستقیم را در ب ر م ی گیرد‪ ،‬مبارزه صرفا تخاصم‬ ‫نیس��ت‪ ،‬انقالب به تناسب هر ش��رایطی‪ ،‬هوشمندانه شیوه‬ ‫مناسبی از مبارزه را انتخاب م ی کند و باید بدانیم همه نگرانی‬ ‫رژیم صهیونیستی از کش��ورهای عرب نیست بلکه از روحیه‬ ‫مبارزه طلبی است‪ ».‬قالیباف با تاکید بر اینکه مبارزه و مجاهدت‬ ‫و کمک به مظلوم در مسیر س��نت های الهی تاری خ مصرف و‬ ‫کهنگی ندارد‪ ،‬توضیح داد‪« :‬تا زمانی که اسالم‪ ،‬انسانیت و ازادگی‬ ‫هست‪ ،‬مبارزه‪ ،‬ایثار‪ ،‬گذشت و عقالنیت نیز هست‪ ،‬اکنون که‬ ‫کشور با تحریم های ناج وانمردانه ای روبه روست‪ ،‬باید توجه کنیم‬ ‫در مبارزه ای قرار گرفتیم که نباید در تخاصم جاهالنه و سازش‬ ‫منفع النه دراییم‪ ،‬نرمش قهرمانانه در این راهبرد جایگاهی ندارد‪،‬‬ ‫در این موقعیت باید بیندیشیم که وظیفه ما چیست؟»‬ ‫قالیباف در ادامه سخنانش با بیان اینکه اگر دانشجویان‬ ‫از مبارزه ستیزی کوتاه ایند‪ ،‬سراغاز انحطاط جامعه است‪ ،‬به‬ ‫شعار «نه غزه‪ ،‬نه لبنان‪ ،‬جانم فدای ای ران» که در ایام فتنه سال‬ ‫‪ 88‬از سوی برخی افراد تکرار م ی شد اشاره کرد و متذکر شد‪:‬‬ ‫«این شعار‪ ،‬یک ش��عار ضدانقالبی و دوری از مبارزه است‪».‬‬ ‫مقداری نابسامانی های گذشته را جب ران کرده و مشکالت‬ ‫کش��ور کاهش پیدا کند‪ .‬به هر حال بحث مهار تورم‪ ،‬بهتر‬ ‫شدن فضای کس��ب و کار و توسعه س��رمایه گذاری مطرح‬ ‫اس��ت‪ .‬انش��اءاهلل دولت بتواند در این حوزه ها قدم بردارد تا‬ ‫به خواسته های مردم پاسخ داده شود‪.‬‬ ‫امروز ک�ه اق�ای روحانی س�کان ام�ور اجرایی‬ ‫کش�ور را بر عهده گرفت�ه‪ ،‬ایا م ی ش�ود تحقق‬ ‫مطالبات تن�د اصالح طلبان�ه را ‪ -‬ک�ه زمانی در‬ ‫دولت اصالحات مطرح م ی شد‪ -‬از دولت یازدهم‬ ‫توقع داشت؟‬ ‫‪ l‬قطعا نباید چنین توقعی داشت چون روحانی یک‬ ‫شرایطی دارد که بیشتر به فضای اصولگرایی منتسب است‪.‬‬ ‫در همین حد که او مباحثی مش��خصا حقوق شهروندی و‬ ‫ازادی بی��ان را مطرح کرده دس��تاورد خیل��ی مهم ی ب رای‬ ‫اصالح طلبان م ی تواند تلقی شود‪.‬‬ ‫اگر به طرح مطالبات تند اصالح طلبانه اص رار شود‪،‬‬ ‫فکر م ی کنید اثر تخریبی روی عملکرد دولت دارد؟‬ ‫‪ l‬به نظر نم ی رس��د خیل��ی اصالح طلبان مطالبه‬ ‫تندی از اقای روحانی داش��ته باش��ند‪ .‬رئی س جمهور امروز‬ ‫بیشتر در معرض تهاجم عناصر افراطی اصولگراست‪.‬‬ ‫ایا اق�ای روحانی م ی توان�د در موضوع حصر به‬ ‫تنهایی تصمیم بگیرد و کاری کند؟‬ ‫‪ l‬حتما‪ ،‬به نظر من مس��اله ای که خود دولت هم‬ ‫خیلی روی ان تاکید دارد بحث برنامه های اقتصادی است‪.‬‬ ‫اگر صددرصد در فضای سیاس��ی حرکت شود به طوری که‬ ‫مطالبات اقتصادی مردم به حاشیه برود قطعا دولت ناموفق‬ ‫خواهد بود و نم ی تواند پاسخگوی مردم باشد‪.‬‬ ‫پس شما معتقدید که اصالح طلبان نباید طوری‬ ‫مطالبات ش�ان را مطرح کنند که به پاشنه اشیل‬ ‫دولت روحانی تبدیل شود؟‬ ‫‪ l‬درس��ت اس��ت‪ .‬معتقدم برخ��ی چیزه��ا زمان‬ ‫م ی خواهد تا شرایط تحققش فراهم شود‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنید ام�روز همراه�ی اصالح طلبان با‬ ‫دولت چطور است؟‬ ‫‪ l‬دارند حمایت م ی کنند و ب رای دولت ارزوی توفیق‬ ‫م ی کنند‪ .‬ب��ه نظر من همراهی اصالح طلب��ان قابل توجه‪،‬‬ ‫محسوس و مش��هود است چه بس��ا خیل ی ها در مجموعه‬ ‫دولت قرار نگرفتند اما باز هم ب��رای دولت ارزوی موفقیت‬ ‫م ی کنند‪ ،‬چون معتقدند کاری که انجام م ی ش��ود درس��ت‬ ‫است و دارد مسیر درستی را طی م ی کند‪.‬‬ ‫اما برخی اصالح طلبان که از لحاظ سیاس�ی به‬ ‫انتصابات دولت انتقاد دارن�د‪ ،‬معتقدند در برخی‬ ‫حوزه ها نباید از اصولگراها استفاده م ی شد؟‬ ‫‪ l‬سلیقه اس��ت‪ ،‬منتها باید به اقای روحانی اعتماد‬ ‫کرد‪ .‬او با مجموع��ه معادالتی که پی��ش رو دارد باید همه‬ ‫جوانب قضیه را بسنجد حاال دیگر ممکن است صد درصد‬ ‫تصمیمات مطلوب اصالح طلبان نباش��د اما باید به نحوی‬ ‫اجازه داد اقای روحانی کار خودش را انجام دهد‪.‬‬ ‫‪ 19‬میلیون نفری که ب�ه اقای روحانی رای دادند‬ ‫بیشتر دنبال چه جنس مطالباتی بودند؟‬ ‫‪ l‬تغییر فضای سیاسی و اجتماعی‪ ،‬بهبود شرایط‬ ‫اقتصادی و خردورزی در اداره کشور از جمله مطالبات انها‬ ‫بود‪ .‬واقعا مردم از دولت انتظار دارن��د که برخورد عقالیی و‬ ‫منطقی با موضوعات مملکت و جامعه داش��ته باش��د و از‬ ‫ظرفی ت های فکری کشور ب رای حل مسائل استفاده کند‪.‬‬ ‫شما معتقدید که تا همین حد هم که دولت اقای‬ ‫روحانی برخی مباحث را مطرح کرده به مطالبات‬ ‫سیاسی رای دهندگان پاسخ گفته‪ ،‬اگر به همین‬ ‫مقدار بسنده شود باعث نم ی شود ارای روحانی‬ ‫ریزش کند؟‬ ‫‪ l‬بیش��تر به نظر م ی رس��د انها به نح��وی دارند‬ ‫خویشتنداری م ی کنند یا حداقل سکوت پیشه کرده اند‪.‬‬ ‫سکوت کردند تا وضعیت بدتر نشود یا انکه به‬ ‫اینده امیدوارند؟‬ ‫‪ l‬امیدوار به اینده هس��تند‪ .‬فعال به همین مرحله‬ ‫رضایت دادند و همین قدر دستاوردهای فعلی را م ی دانند‪.‬‬ ‫علت برخی مخالفت های طیف تندرو اصولگرا با‬ ‫دولت را چه م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬تندروی های انه��ا به زیان خودش��ان دارد تمام‬ ‫م ی شود‪ ،‬چون مش��خص اس��ت که بیش��تر بهانه گیری‬ ‫م ی کنند و یک ن��وع انتقام گیری از دولت را در دس��تور کار‬ ‫قرار داده اند‪.‬‬ ‫اگر طیف تندرو اصالحات خویش�تنداری نکنند‬ ‫چه اثری روی بخ�ش رادیکال جری�ان اصولگرا‬ ‫م ی گذارد؟ ایا باعث تحریک انها م ی شود؟‬ ‫‪ l‬این به ضرر خود تندروه��ای جریان اصالحات و‬ ‫دولت اقای روحانی خواهد بود چون فضا را دو قطبی م ی کند‬ ‫که اتفاق خوبی نیست‪.‬س��کوت تندروه��ای اصالح طلب‬ ‫موجب تقابل در فضای سیاس��ی کش��ور م ی شود و هرچه‬ ‫م ی گذرد این مساله تشدید خواهد شد که اگر چنین روندی‬ ‫شکل گیرد به نفع هی چ کس نیست‪.‬‬ ‫اثرش را در انتخابات مجلس نشان م ی دهد؟‬ ‫‪ l‬مملکت و منافع ملی با مش��کل مواجه م ی شود‬ ‫چ��ون فرصت های بیش��تری از دس��ت م ی رون��د و دولت‬ ‫نم ی تواند کارش را به درستی انجام دهد‪.‬‬ ‫چه اثری روی موقعی�ت اصالح طلبان در رقابت‬ ‫سیاسی اینده خواهد داشت؟‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫اگر فقط فش�ار روی ش�فاف ش�دن این قضیه‬ ‫باشد‪ ،‬ب ه طوری که مطالبات اصلی مردم در حوزه‬ ‫اقتصادی به حاش�یه ب�رود‪ ،‬این خ�ود به نوعی‬ ‫تبدیل به پاشنه اشیل دولت نم ی شود؟‬ ‫اقای روحانی در سخنرانی که در دانشگاه شهید‬ ‫بهش�تی داش�تند‪ ،‬مطالب ه گران این قضیه را به‬ ‫صبر دعوت کردند‪ ،‬ایا به دلیل ان است که فضای‬ ‫مطالب ه گری سیاسی تند نش�ود تا دولت بتواند‬ ‫به همه مطالب�ات اعم از اقتص�ادی‪ ،‬اجتماعی و‬ ‫فرهنگی نیز پاسخ دهد؟‬ ‫طیف تندرو اصالحات چطور؛ ای�ا انها نیز راضی‬ ‫هستند؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬رئی س جمهور مس��ئول اجرای قانون اساس��ی‬ ‫در کش��ور و رئیس ش��ورای عالی امنیت ملی اس��ت‪ .‬اگر‬ ‫این موضوع مربوط به رئی س جمهور م ی ش��ود به هر حال‬ ‫اقای روحانی هم باید به نحوی وارد قضیه ش��ود و برخورد‬ ‫ش��فافی کند‪ .‬به نظر در این قضیه ابهاماتی است که باید‬ ‫روشن شود‪.‬‬ ‫مشکل ساز شده است‪ .‬هم اکنون مرتب از وزی ران در مجلس‬ ‫سوال م ی کنند‪ ،‬زمزمه استیضاح کردن انها مطرح است‪ ،‬به‬ ‫رئی س جمهور نامه م ی نویس��ند که وزیر امور خارجه خود را‬ ‫برکنار کند‪ ،‬به واقع تندروهای اصولگ��را در همین حد هم‬ ‫حاضر نیستند اقای روحانی را تحمل کنند‪.‬‬ ‫تندرو اصولگرا در مقاب��ل رئی س جمهور جبهه گرفته‪ ،‬البته‬ ‫ش��اید مردم هنوز مقداری حرکت ها را کن��د بدانند و توقع‬ ‫بیشتری داشته باشند ولی در مجموع راضی هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر من هرچقدر فضا احساس ی تر و ملتهب تر‬ ‫باش��د کار خ راب تر م ی ش��ود‪ .‬قاعدتا به یک فضای ارامی‬ ‫ احتیاج داریم که حرف ها راحت زده شود‪ .‬اگر نقدی است در‬ ‫فضای ارام مطرح شود‪.‬‬ ‫بنابرای�ن ش�ما تندروه�ای اصالح طل�ب را به‬ ‫خویش�تنداری و س�کوت توصی�ه م ی کنی�د که‬ ‫همین روند دولت در رس�یدگی به اوضاع کشور‬ ‫ادامه پیدا کند و متوقف نشود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬در همین حد هم که مطرح ش��ده به نظرم‬ ‫حساس��ی ت های زی��ادی را ایجاد ک��رده که ب��رای دولت‬ ‫‪ l‬خیر تا حاال که نش��ده‪ ،‬فکر م ی کنم فقط طیف‬ ‫امیدوارم این خویشتنداری و تحمل را ادامه دهند چون‬ ‫به نفع خود انها و کشور است‪g .‬‬ ‫این سخنان قالیباف با تش��ویق مکرر حضار و دانشجویان و‬ ‫همچنین شعار «مرگ بر فتنه گر» انان مواجه شد‪ .‬در ادامه‬ ‫این مراس��م محمدحس��ین صفارهرندی پی رامون جنبش‬ ‫دانش��جویی به س��خنرانی پرداخت و اظهار داشت‪« :‬روحیه‬ ‫انقالبی شما دانشجویان و شور توام با شعورتان م ی داند که‬ ‫هر زمان باید چه کند و چه موضعی بگیرد‪ .‬شما دانشجویان‬ ‫ب رای کسانی که از مس��یر حق دور شده اند دعا کنید که خدا‬ ‫انان را هدایت کند‪ ».‬صفار ه رن��دی تاکید کرد‪« :‬این حرکت‬ ‫‪ 25‬ساله دانش��جویان به پیروزی انقالب اسالمی منجر شد‬ ‫و بعد از ان شاهدیم که دانش��جویان مسلمان پیرو خط امام‬ ‫جاسوسخانه امریکا را تسخیر انقالبی کردند‪ ».‬صفار ه رندی‬ ‫همچنین پی رامون انتخابات س��ال ‪ 92‬نیز گف��ت‪« :‬بعد از‬ ‫انتخابات دانشجویانی به من م ی گویند که این ناجوانمردی‬ ‫دل ما را م ی سوزاند؛ این موضوع که ما در سال ‪ 88‬انتخاباتی‬ ‫را برگزار کردیم و فردی رای اورد و امدیم جش��نی بگیریم اما‬ ‫عده ای فتنه گر ان حوادث را به وجود اوردند‪ ».‬وی در واکنش به‬ ‫شعار دانشجویان که مرگ بر امریکا سر م ی دادند‪ ،‬گفت‪« :‬این‬ ‫شعار جوانان ما در واکنش به شعار عده ای که در مکان های‬ ‫مختلف و در مقابل رئی س جمهور مط��رح م ی کنند و ازادی‬ ‫زندانیان سیاسی و محصور را طلب م ی کنند این عده قلیل‬ ‫باید بدانند تکلیف این موضوعات را یک نظام تعیین م ی کند و‬ ‫این موضوعات بچه بازی نیست‪ ».‬صفار ه رندی با مورد احترام‬ ‫شمردن ازادی خاط رنشان کرد‪« :‬ازادی که یک عده ای در هر‬ ‫جایی شعار ان را م ی دهند قطعا مورد احترام ماست‪ .‬ولی قبل‬ ‫از هر چیز باید به رئی س جمهور بگوییم هیچ ازادی باالتر از‬ ‫این نیست که شما از حصار شعارهای افراطیون شعار اعتدال‬ ‫خود را ازاد کنیم‪ ».‬وی در ادامه خطاب به رئی س جمهور گفت‪:‬‬ ‫«شما که شعار اعتدال م ی دهید چرا در چینش نیرو جایگاه ها‬ ‫را به کسانی دادید که ضداعتدالند‪ .‬این حرف ها از کینه جویی‬ ‫نیست بلکه از س��ر همراهی کردن دولت اس��ت‪ ».‬در این‬ ‫همایش «خیبر باقی است» نیز س��عید جلیلی‪ ،‬دبیر سابق‬ ‫ش��ورای عالی امنی ت ملی پی رامون روز دانشجو و مسائل روز‬ ‫کشور به س��خنرانی پرداخت و خاط رنشان کرد‪« :‬ب رایم جای‬ ‫خوشحالی اس��ت که در ‪ 16‬اذر در جمع دانشجویان انقالبی‬ ‫حضور یافتم‪ 16 .‬اذر بیانگر ‪ 60‬س��ال ازادیخواهی یک ملت‬ ‫است‪ 16 ،‬اذر بیانگر ‪ 60‬سال پیشتازی یک ملت ب رای ازادی‬ ‫اس��ت‪ .‬ان هم با یک نگاه و افق درازمدت و جامع‪ ».‬او گفت‪:‬‬ ‫«در فتنه س��ال ‪ 88‬برخی خواس��تند رای حق جمهور مردم‬ ‫را وتو کنند‪ ،‬اما اس�لامیت نظام و والیت فقی��ه از رای واقعی‬ ‫مردم صیانت کرد‪ .‬ملت ما اجازه نم ی دهد با شعارهای مدرن‬ ‫و لیب رالیس��تی همان تفکرات قرون وسطایی و استکباری را‬ ‫ب رای محدود کردن ازادی ملت ها در پیشرفت و فناوری دنبال‬ ‫کنند‪ ».‬جلیلی خاطرنش��ان کرد‪« :‬امریکا باید بداند ملت ما‬ ‫اجازه نم ی دهد یک قدرت اس��تکباری بخواه��د حقوق ما را‬ ‫ب رای ما تعریف کند؛ همچنانکه ملت ما اجازه نم ی دهد کسی‬ ‫بخواهد ب رای حقوق و ازادی این ملت شروط و حدود تعیین‬ ‫کند‪ .‬معاهده ‪ NPT‬هی چ گونه محدودیت��ی را در بهره برداری‬ ‫صلح امیز از انرژی هس��ته ای از جمله چرخه سوخت به ویژه‬ ‫غن ی سازی ایجاد نکرده است‪ .‬ملت ما نم ی پذیرد با تحمیل‬ ‫تکالیف بیشتر و حقوق کمتر یک اس��تثنا باشد‪.‬امریکا باید‬ ‫بداند ملت ما اگر استثنا هم باشد‪ ،‬استثنا در پافشاری بر حقوق‬ ‫قانونی و ایس��تادگی در ب رابر زیاده خواه ی ه��ای بدخواهان‬ ‫است‪ .‬ثروت بزرگ ملت ما اندیش��ه دینی‪ ،‬وحدت ستودنی و‬ ‫سرمایه های بزرگ انسانی و سخت افزاری است‪g ».‬‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫سعید جلیلی‪ ،‬محمدباقر قالیباف و محمدحسین صفارهرندی ‪16‬اذر از «ارمانگرایی واقع بینانه» گفتند‬ ‫بازسازی جریان اصولگرا از بدنه‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫‪4‬‬ ‫دبیر تحریریه مثلث‬ ‫این مقال�ه با بررس�ی روندی ک�ه اصولگرایان از‬ ‫سال ‪ 91‬تا خرداد ‪ 92‬طی کردند به شرایط پیش روی‬ ‫اصولگرایان پرداخته و این موض�وع را مورد توجه قرار‬ ‫داده که بدنه اجتماعی این جناح سیاسی این بار خود‬ ‫برای رس�یدن به مصداق وارد عمل شده؛ ائتالف هایی‬ ‫از پایین به باال‪.‬‬ ‫‪22‬‬ ‫تالش ب رای یافتن سامان سیاس��ی تازه؛ این دغدغه‬ ‫اصل��ی اصولگرایان اس��ت ح��اال ک��ه ‪ 6‬م��اه از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری م ی گذرد‪ .‬انها اکنون با وضعیتی مواجهند‬ ‫که شباهت هایی با دوران دولت محمود احمدی نژاد دارد‪ .‬هیچ‬ ‫یک از نامزدهای انها نتوانسته پیروز انتخابات باشد و اکنون‬ ‫رئی س جمهوری در پاستور حضور دارد که هم اصولگراست‬ ‫و هم اصولگرا نیس��ت‪ .‬چنین اس��ت که باز انها چش��م به‬ ‫انتخابات های پی��ش رو دوخته اند‪ .‬اما انها چ��را باز به تکرار‬ ‫شرایط پیشین رسیده اند و ب رای س��امان جدیدشان که این‬ ‫بار به فرجام ی مثبت برسد باید چه رسم و راهی را برگزینند؟‬ ‫س��ال گذش��ته در همین ایام بود که خبر از ائتالفی‬ ‫تازه میان اصولگرایان رسید؛ ائتالفی که شاید مستظهر به‬ ‫جریانات سیاسی اصولگرا و حتی بدنه نبود و بر پایه تصمیم‬ ‫چند شخصیت خوشنام اصولگرا شکل گرفت‪ .‬اتحادی با سه‬ ‫ضلع که پس از ش��کل گیری به حمایت گروه های سیاسی‬ ‫جناح و البته بدنه اجتماعی بود‪ .‬ش��اید شبیه ائتالف ‪ 7+8‬یا‬ ‫‪ 5+6‬که از س��وی بزرگان اصولگرا ب رای انتخابات ها تدارک‬ ‫م ی شد‪ .‬محمد باقر قالیباف‪ ،‬غالمعلی حدادعادل و عل ی اکبر‬ ‫والیتی بر مبنای یک میثاق انتخاباتی به این تصمیم رسیدند‬ ‫که در زمانی مشخص به یک نامزد واحد برسند و بقیه به نفع‬ ‫او کنار بروند‪ .‬این ش��وک خبری و انتخاباتی در حالی مطرح‬ ‫شد که بس��یاری از احزاب و تش��کل های اصولگرا یا هنوز‬ ‫مساله انتخابات را در دس��تور کار قرار نداده بودند و یا اینکه‬ ‫در میانه رایزن ی های سیاس��ی به نتیجه ای خاص نرسیده و‬ ‫ائتالفی جدید در راه است؟‬ ‫در انتخابات را نیافتن��د‪ ،‬هیچ کدام از اعضای ائتالف س��ه‬ ‫گانه انصراف نداد و سوم تیری ها هم در فراغ کامران باقری‬ ‫لنکرانی به سعید جلیلی رس��یدند‪ .‬حاال اصولگرایان با یک‬ ‫پدیده مواجه بودند؛ نامزدی دبیر شورای عالی امنیت ملی در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری‪.‬‬ ‫سعید جلیلی گزینه دلخواه سوم تیری ها بود و حمایت‬ ‫تحول خواهان را به همراه داشت‪ .‬طی ف هایی از اصولگرایان‬ ‫هم که در پی تدوام «شرایط موجود وقت » بودند او را نسبت‬ ‫به سایرین ترجیح م ی دادند‪ .‬واقعیت این بود که دیگر زمانی‬ ‫ب رای ائتالفی تازه نبود‪ ،‬کس��ی هم البته قصد کناره گیری‬ ‫نداشت‪ .‬هرچه بود رسیدن به این نس��خه که در نبود نامزد‬ ‫حداکثری اصالح طلبان رقابت بین اصولگرایان اتفاق بدی هم‬ ‫نیست‪ ،‬نسخه انتخاباتی اصولگرایان را پیچید تا انها در میانه‬ ‫رقابت با یکدیگر نتوانند پیروز انتخابات باشند‪.‬‬ ‫انتخابات تمام شده و ش��رایط سیاسی بسیار متفاوت‬ ‫از قبل از ‪ 24‬خرداد است‪ .‬س��ایه دیپلماسی جدید بر سپهر‬ ‫سیاس��ت ای ران س��نگینی م ی کند و این اتفاقا مبنایی شده‬ ‫تا در فراق حضور سیاس��ی احمدی نژادی ها؛ ب��از دو جناح‬ ‫اصالح طلب و اصولگرا با تعاریف متفاوتش��ان از سیاس��ت‬ ‫خارجی و مش��خصا رابط��ه با غ��رب و امریکا ب��ه صورت‬ ‫مشخصی از یکدیگر فاصله بگیرند تا همنشینی و نزدیکی‬ ‫سیاسی چهره های اصالح طلبان و اصولگرایان که به جهت‬ ‫سیاس��ت های احمدی نژاد پدیدار ش��ده بود تبدیل به یک‬ ‫خاطره سیاسی شود‪ .‬حاال باز اصالح طلبان و اصولگرایان ساز‬ ‫یزنند‪ .‬وجه تمایز اصل ی شان هم البته مواضعشان‬ ‫متفاوت م ‬ ‫درباره راه و رسمی است که رئیس جدید در ارتباط با سیاست‬ ‫خارجی برگزیده اس��ت‪ .‬امروز گویا دیگر م ی توان به صورت‬ ‫مشخ ص تر به این نتیجه رسید که اصالح طلبان به گفتمان‬ ‫مصالحه معتقدند و اصولگرایان به گفتمان مقاومت‪ .‬هرچند‬ ‫دو گروه راه گفت وگو با غرب را م ی پسندند اما نسبت به نوع‬ ‫متعادل و گستره اش دارای اختالف نظر هستند‪ .‬فارغ از اینکه‬ ‫حسن روحانی در گیر و دار چارچوب های رسمی چگونه بین‬ ‫این دو گفتمان دیپلماس��ی جدیدش را باالنس م ی کند اما‬ ‫بحث اصولگرای��ان و اصالح طلبان به ش��دت باالگرفته که‬ ‫اکنون در اغاز دهه ‪ 90‬کدام یک به مصلحت کشور است‪.‬‬ ‫این البته در میان اصولگرایان به مساله ای مهم تبدیل‬ ‫ش��ده و هر که صدایش در گفتمان مقاومت رس��اتر باش��د‬ ‫مستظهر به حمایت سیاسی بدنه اجتماعی این جناح خواهد‬ ‫سیاست‬ ‫اصولگرایان و فاکتوری تازه‬ ‫حاال که دولت جدید مس��تقر ش��ده و البته در برخی‬ ‫بخش ها گفتمانی متفاوت از بدنه اجتماعی اصولگرا دارد‪ ،‬انها‬ ‫خیلی زودتر از انچه تصور م ی شد دنبال مصداق م ی گردند؛‬ ‫یک مصداق که او را به عنوان لیدر سیاسی خود حمایت کرده‬ ‫تا هم صدای انها باشد در مباحث مهم ی همچون دیپلماسی‬ ‫و سیاست داخلی و هم امیدشان باش��د ب رای انتخابات اتی‬ ‫و محوری ب رای وحدت در این جناح‪.‬‬ ‫ش��رایط گویا تغییر کرده و این بار ائتالف نه از باال به‬ ‫پایین که از پایین به باال در حال ش��کل گیری است‪ .‬بدنه‬ ‫اجتماع��ی اصولگرا گفتمان��ش را برگزیده و ه��ر که قرابت‬ ‫بیشتری با این گفتمان نشان دهد با حمایت بیشتری مواجه‬ ‫خواهد شد‪ .‬گعده های سیاسی و دانش��جویی اصولگرایان‬ ‫حاال می زب��ان چهره ه��ای مختلف اصولگراس��ت‪ .‬یک روز‬ ‫مراس��م تقدیر از م��رد اخالق را ب��ه همت رس��انه ها برگزار‬ ‫م ی کنن��د و غالمعلی حدادع��ادل را به عنوان ش��خصیتی‬ ‫قابل قبول م ی س��تایند و در همان مراس��م س��عید جلیلی‬ ‫همنش��ین او م ی ش��ود تا در اندک زمان بعد از انتخابات از‬ ‫همدلی اصولگرایان در ش��رایط تازه روایت کن��د‪ .‬به تازگ ی ‬ ‫اما سه ش��خصیت اصولگرا در روزی که عنوان روز دانشجو‬ ‫دارد به گعده دانشجویان اصولگرا م ی روند تا به دعوت انها‪،‬‬ ‫صدایشان باش��ند در بیان نظ راتش��ان در مورد موضوعات‬ ‫مختلف از جمله سیاس��ت خارجی‪ .‬محمد باقر قالیباف که‬ ‫نامزد اول اصولگرایان شد‪ ،‬در انتخاباتی که گذشت در همین‬ ‫همایش دانشجویی باز از لزوم «مقاومت» گفت‪ .‬همسویی‬ ‫و همراهی او با س��عید جلیلی که البته ب��ر خالف تصور از‬ ‫همان زمان مناظره های انتخاباتی اغاز شده حاال او را به بدنه‬ ‫اصولگرایان نزدیک تر کرده اس��ت‪ .‬او یک اصولگراست که‬ ‫گفتمان مقاومت را فریاد م ی زند‪.‬‬ ‫در این میانه اما س��عید جلیلی پ��س از انتخابات در‬ ‫دو سخنرانی بروز سیاس��ی جدی داش��ته‪ .‬به بیان دیگر او‬ ‫حاال از همیشه سیاس��ی تر شده اس��ت‪ .‬برخالف طبعش‬ ‫که خیلی اهل مصاحبه و س��خنرانی نیست اکنون او یک‬ ‫اصولگراس��ت که در مواقع مختلف ایده های��ش را در مورد‬ ‫مسائل مختلف بیان م ی کند‪ .‬او در ‪ 13‬ابان دراخرین ساعات‬ ‫سخنران اصلی مراسم ضد امریکایی شد تا گفتمان مقاومت‬ ‫همراستا با سیاست جدید ای ران در عرصه دیپلماسی را مطرح‬ ‫کند‪ .‬درس��ت یک ماه بعد در مراس��م ‪ 16‬اذر باز یک چهره‬ ‫اصولگرا ش��د تا گفتمان مقاومت را این بار از دانشگاهی در‬ ‫ته ران مخابره کند‪ .‬اوضاع چنان ش��ده است که حاال هر که‬ ‫م ی خواهد در میان اصولگرایان مصداق باش��د باید حام ی و‬ ‫مدافع گفتمان مقاومت باشد‪ .‬ائتالفی تازه در پیش است این‬ ‫بار اما نه از باال بلکه از پایین‪ .‬بدنه این بار خودش م ی خواهد‬ ‫اعضای ائتالف را برگزیند؛ تجربه ای تازه در س��پهر سیاست‬ ‫ای ران‪ .‬ایا اصولگرایان م ی توانند همچنان بهارستان را داشته‬ ‫باشند و یا در دورنمایی بلند تر‪ ،‬ایا انها در سال ‪ 96‬به پاستور‬ ‫خواهند رسید؟‬ ‫زمانه ابس��تن هزار ماجرا است وش��رایط استثنایی در‬ ‫برخی موارد‪ ،‬سپهر پی ش بین ی پذیر رویدادها را به هم م ی ریزد‪.‬‬ ‫باید منتظر گذر زمان باشیم‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫به طرح های دیگری م ی اندیشیدند‪ .‬اصولگرایان البته سابقه‬ ‫ائتالف های انتخاباتی را داشتند‪ .‬ائتالف و اتحادهایی که پس‬ ‫از انتخابات شورای شهر دوم اکثرا نتایج خوبی داشت و غیر از‬ ‫یک انتخابات ریاست جمهوری انها را به مقصود رسانده بود‪.‬‬ ‫این بار اما این ائتالف برخالف ادوار قبل نه ب ر اس��اس‬ ‫یک فرایند جمع��ی و با حضور همه احزاب و تش��کل های‬ ‫اصولگرا بلکه در سکوت کامل خبری شکل گرفته بود‪ .‬این‬ ‫البته یک دلیل مهم داشت؛ دوران پسا احمدی نژاد در پیش‬ ‫بود و شرایط خاص سیاسی بسیاری از چهره ها و گروه های‬ ‫اصولگرا را به اندیشه های متفاوت رسانده بود‪ .‬انها شرایطی‬ ‫مانند اصالح طلبان در انتخابات سال ‪ 84‬را پی دا کرده بودند‪ .‬در‬ ‫این میان بررسی شناسنامه سیاسی اعضای ائتالف سه گانه‬ ‫چنین تصویری را نمایان م ی کرد‪:‬‬ ‫الف‪ :‬علی اکبر والیتی به نوعی نماینده طیف راس��ت‬ ‫سنتی به ش��مار م ی امد‪ .‬او دیپلماتی بود که اگر چه سابقه‬ ‫نامزدی در هیچ انتخاباتی را نداشت اما شخصیتی مقبول‪،‬‬ ‫بدون حاشیه و ارام به شمار م ی رفت‪ .‬او به لحاظ سیاسی به‬ ‫دلیل حضور در دو دولت هاشمی رفسنجانی از افراد نزدیک‬ ‫به وی نیز به ش��مار م ی رفت و البته سبقه دیپلماتی ک اش‬ ‫نیز به جهت شرایط خاص ای ران در بخش سیاست خارجی‬ ‫امتیازی ب رای او محس��وب م ی ش��د‪ .‬انتقادات او از سیاست‬ ‫خارجی محمود احمدی نژاد نش��ان م ی داد که او به گونه ای‬ ‫متفاوت نسبت به شرایط وقت نگاه م ی کند‪.‬‬ ‫ب‪ :‬غالمعلی حدادعادل قرابت هایی با تحول خواهان‬ ‫داشت‪ .‬افرادی که از میان انها احمد توکلی‪ ،‬علیرضا زاکانی و‬ ‫چهره های مهم از نمایندگان مجلس قابل اشاره اند‪ .‬او البته با‬ ‫طیف پایداری ها و سوم تیری ها نیز انقدر نزدیکی داشت که‬ ‫در باالی فهرست انها در انتخابات مجلس نهم و البته نامزد‬ ‫مورد حمایت انها در ماجرای انتخاب هیات رئیس��ه پارلمان‬ ‫باشد‪.‬س��ایر طی ف های اصولگرا هم البته ن��گاه منفی به او‬ ‫نداشتند‪ .‬او در سه انتخابات متوالی رای اول مردم ته ران را به‬ ‫خود اختصاص داده بود‪.‬‬ ‫ج‪ :‬محم��د باقر قالیباف ش��هردار پرکار ته��ران که از‬ ‫بدن��ه رای خوبی برخ��وردار بود و در اکثر نظرس��نج ی های‬ ‫انتخاباتی با فاصل��ه ای معنا دار نفر اول ب��ود‪ .‬او به صورت‬ ‫مش��خصی از منتقدان احمدی نژاد و به معنایی از منتقدان‬ ‫شرایط وقت به شمار می رفت‪ .‬او در ذهن جامعه یک مدیر‬ ‫عملگرای اصولگرا بود‪ .‬او س��ابقه کاندیداتوری در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری را هم البته در س��ال ‪ 84‬داش��ت‪ .‬چنین‬ ‫تصویری از ائتالف س��ه گانه‪ ،‬نش��ان از این داش��ت که کار‬ ‫دیگر نامزدهای اصولگرا بسیار س��خت خواهد بود و انها یا‬ ‫باید با انصراف از کاندیداتوری ب��ه حمایت از چنین ائتالفی‬ ‫م ی پرداختند ویا روزنه ای ب رای ورود به انها م ی یافتند‪ .‬زمان‬ ‫اما هر چه م ی گذشت کار هم ب رای نامزدهای اصولگرا سخت‬ ‫م ی شد و هم شرایط ب رای ائتالف سه گانه پیچیده تر‪ .‬کار تا‬ ‫انجا پیش رفت که موازی با ائتالف پیشرفت‪ ،‬اصولگرایان‬ ‫س��نتی هم یک ائتالف پنج ضلعی تش��کیل دادند‪ ،‬س��وم‬ ‫تیری ها در میانه انتخاب س��عید جلیلی و کام��ران باقری‬ ‫لنکرانی به وزیر س��ابق احمدی نژاد رسیدند و البته لشکری‬ ‫از چهره های مختلف اصولگرا هم راهی س��اختمان معروف‬ ‫خیابان فاطمی شدند تا نامشان را در فهرست بلند داوطلبان‬ ‫کاندیداتوری انتخابات ریاس��ت جمهوری ثبت کنند‪ .‬دوران‬ ‫ثب ت نام تمام شد؛ نامزدهای ائتالف پنج گانه شانس حضور‬ ‫بود‪.‬چنین اس��ت که چهره های اصولگرا تالش م ی کنند در‬ ‫ماجرا از یکدیگر پیشی بگی رند‪.‬‬ ‫انتخابات تمام شده و شرایط سیاسی بسیار متفاوت از قبل از ‪ 24‬خرداد است‪ .‬سایه دیپلماسی جدید بر سپهر سیاست ایران سنگینی می کند و این اتفاقا مبنایی‬ ‫شده تا در فراق حضور سیاسی احمدی نژادی ها‪ ،‬باز دو جناح اصالح طلب و اصولگرا با تعاریف متفاوتشان از سیاست خارجی و مشخصا رابطه با غرب و امریکا به‬ ‫صورت مشخصی از یکدیگر فاصله بگیرند‬ ‫‪23‬‬ ‫این اتحاد‪ ،‬پیام دارد‬ ‫تو گو با حمیدرضا فوالدگر درباره حضور همزمان قالیباف‪ ،‬جلیلی و صفار ه رندی‬ ‫گف ‬ ‫‪5‬‬ ‫حمیدرضا فوالدگر‪ ،‬عضو شورای مرکزی جامعه اسالمی مهندسین و عضو فراکسیون اصولگرایان رهروان والیت‬ ‫مجلس بر این باور است که اصولگ رایان می توانند نقاط اشت راک میان خود را تقویت کنند‪ .‬با او گفت و گویی درباره ش رایط‬ ‫سیاسی اصولگرایان انجام داده ایم‪.‬‬ ‫احزاب‪ ،‬گروه ها و تش�کل های اصولگرا بعد از‬ ‫انکه دولت روحان�ی امور اجرایی کش�ور را به‬ ‫دس�ت گرفت و تقریبا اکثریت انتصابات خود‬ ‫را انجام داد‪ ،‬چه وضعیتی دارند؟‬ ‫‪ l‬تش��کل ها و اح��زاب اصولگرا حتی س��ران‪،‬‬ ‫ش��خصی ت ها و چهره های حقیقی و حقوقی این جریان‬ ‫بع��د از انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم هنوز حرکت‬ ‫منسجم تش��کیالتی جدیدی را ش��روع نکردند تا بتوان‬ ‫قضاوت��ی دقیق در ای��ن باره داش��ت‪ .‬البته ه��ر گروه‬ ‫اصولگ��را در حال حاض��ر اس��یب شناس��ی انتخابات‬ ‫‪ 24‬خ��رداد را در دس��تورکار دارد تا علت حص��ول چنین‬ ‫نتیج��ه ای را از زوای��ای مختل��ف ب��رای س��اماندهی‬ ‫حرکت های اینده خود ارزیابی کند‪ ،‬نقاط قوت و ضعف را‬ ‫در بیاورد و در رقابت های پیش رو اگاهانه تر قدم بردارد‪.‬‬ ‫هم اکنون اصولگرایان کجای عرصه سیاسی‬ ‫کش�ور قرار دارند؟‬ ‫سیاست‬ ‫گرچ��ه اصولگرای��ان در انتخاب��ات‬ ‫‪l‬‬ ‫ریاس��ت جمهوری موف��ق نش��دند ام��ا در انتخاب��ات‬ ‫شوراهای اکثر ش��هرهای بزرگ موفقیت نسبی داشتند‪.‬‬ ‫همچنی��ن ش��هرداری های ش��هرهای بزرگ نی��ز غالبا‬ ‫دست اصولگرایان اس��ت که انجا هم بیش��تر قریب به‬ ‫اتفاق کارها اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و عمران ش��هری بوده‬ ‫و جهت گیری های سیاس��ی در امور اجرای��ی جایگاهی‬ ‫ندارد‪ .‬مجل��س نیز که دو فراکس��یون بزرگ سیاس��ی‬ ‫(اصولگرایان و اصولگرایان رهروان والیت) دارد‪ ،‬تحرک‬ ‫قابل توجهی در انها دیده نم ی شود‪ ،‬هرچند گذشت زمان‬ ‫مواضع این دو فراکسیون اصولگرا را به یکدیگر نزدیک‬ ‫و هماهنگ کرده است‪ .‬در مجموع تشکل های اصولگرا‬ ‫به طور جداگانه اسی ب شناس��ی رقابت سیاسی گذشته را‬ ‫کلید زدند و هنوز نظرات خود را به دیگر طی ف ها عرضه‬ ‫نکردند تا با ی��ک نقد و بررس��ی جامع دی��دگاه جمعی‬ ‫منس��جم و هماهنگی در ای��ن باره برای اس��تارت کار‬ ‫تش��کیالتی جدید حاصل ش��ود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫س�ه ضل�ع جری�ان اصولگ�را (پای�داری‪ ،‬طیف‬ ‫تحولخواه و جبهه پی�روان خط امام و رهبری) با‬ ‫‪24‬‬ ‫این اوضاع به کدام سمت م ی روند‪ ،‬ایا به رویکرد‬ ‫اعتدالی اقای روحانی در فضای سیاسی نزدیک‬ ‫م ی ش�وند یا با برجسته کردن اش�تراکات میان‬ ‫خود جبهه منتقد دولت را تقویت می کنند؟‬ ‫‪ l‬این س��ه ضلع هن��وز ب��ه ان س��طح از نظر‬ ‫هماهنگی نرس��یدند که تحلی ل های خ��ود را با هم در‬ ‫میان بگذارند تا نظر واحد و منسجم ی از ان خارج شود‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما اضالع اصولگرایی ب�ه نظر واحد و‬ ‫منس�جممی رس�ند؟‬ ‫‪ l‬نم ی ش��ود پی ش بین��ی ک��رد ک��ه نتیج��ه‬ ‫هماهنگ��ی انه��ا و تحلی ل هایش��ان چه م ی ش��ود‪ ،‬ایا‬ ‫نظر به نزدیک ش��دن و تعامل با دولت روحانی خواهند‬ ‫داد یا انک��ه برعکس جبه��ه منتقدان دس��تگاه اجرایی‬ ‫را تقویت م ی کنن��د‪ .‬فع�لا در اردوگاه اصولگرایان یک‬ ‫حالت م��دارا و انتق��اد با هم مش��اهده م ی ش��ود‪ ،‬یعنی‬ ‫انتقاد های��ی م ی ش��ود اما لح��ن مالیم و نرم��ی دارد و‬ ‫این طور نیس��ت که مقابل��ه ای جدی ب��ا دولت صورت‬ ‫گیرد‪ .‬البته شاید یک روزنامه یا فردی اصولگرا در جایی‬ ‫موضع تندی درباره عملکرد دول��ت اقای روحانی بگیرد‬ ‫اما ان موضع برامده از نظر جریان اصولگرایی نیس��ت‪،‬‬ ‫بنابراین هم اکن��ون اکثر جریان اصولگرا ب��ا مدارا رفتار‬ ‫م ی کنند و جنس انتقادات هم نرم است؛ ادامه این روند‬ ‫به رفتار اینده دولت بس��تگی دارد‪ .‬اگ��ر دولت رفتارش‬ ‫را با جری��ان اصولگرا ط��وری تنظیم کند ک��ه حاکی از‬ ‫احترام بیش��تر باش��د‪ ،‬طبعا تعامل اصولگرایان با دولت‬ ‫بیشتر خواهد ش��د‪ .‬وقتی اقای روحانی پیروز انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یازدهم ش��د‪ ،‬چهره ها‪ ،‬شخصی ت ها و‬ ‫نامزدهای اصولگرا یک س��ری مالقاتی با او داش��تند و‬ ‫این پیروزی را به رئی س جمهور منتخ��ب تبریک گفتند‬ ‫اما ای��ن دیدارها همان جا تمام ش��د و دیگ��ر ادامه پیدا‬ ‫نکرد‪ .‬االن رابط��ه اصولگرایان با دول��ت یازدهم گرم و‬ ‫نزدیک نیس��ت‪ ،‬چون توقع از اقای روحانی این بود که‬ ‫طبق ش��عاری که داد از جریان اصولگرا نیز در مدیریت‬ ‫کش��ور اس��تفاده کند‪ .‬وعده او این بود ک��ه از نیروهای‬ ‫معتدل همه جناح ها در مدیریت اجرایی کش��ور استفاده‬ ‫م ی کند اما هم اکنون کفه ترازو به س��مت اصالح طلبان‬ ‫س��نگینی م ی کند‪ .‬رئی س جمهور حداقل م ی تواند رابطه‬ ‫و صمیمی��ت خود را با اصولگرایان حف��ظ کند و نظرات‬ ‫انها را بگیرد‪ .‬این کار عاملی م ی شود تا جریان اصولگرا‬ ‫«منتقد منصف» دولت باش��ند که این انتق��اد منصفانه‬ ‫در نهایت به نفع دس��تگاه اجرایی تمام خواهد ش��د اما‬ ‫اگر روابط س��رد ش��ود کم کم حالت انتقاد مالیم و مدارا‬ ‫تبدیل ب��ه تقابل و موضع گیری تندی م ی ش��ود که این‬ ‫اتفاق خوب نیس��ت‪.‬‬ ‫نظرات سه ضلع اصولگرا یعنی جبهه پایداری‪،‬‬ ‫رهپویان و ایثارگ�ران و جبهه پی�روان خط امام‬ ‫و رهب�ری‪ ،‬یکدس�ت هس�تند ی�ا اینک�ه هنوز‬ ‫نتوانس�ته اند بعد از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهمبهیکانس�جامتش�کیالتیبرس�ند؟‬ ‫‪ l‬جبهه پایداری که از اول دو طیف بود‪ ،‬فارغ از‬ ‫این مباحث به نظر م ی رسد خود به خود اصولگرایان در‬ ‫موضع انتقاد به دولت بروند‪ ،‬در چنین شرایطی طبیعی‬ ‫است که اش��تراکات و انسجام شان بیشتر م ی شود چون‬ ‫در اقلیت قرار م ی گیرند‪ .‬هم اکنون مواضع مش��ترک دو‬ ‫فراکس��یون اصولگرای مجلس در قیاس با قبل بیشتر‬ ‫شده اس��ت‪ ،‬مثال در موضع دفاع از ارزش های انقالب یا‬ ‫برخی انتقادات ب��ه دولت ولو به ص��ورت مالیم مواضع‬ ‫نزدیکتری م ی گیرند‪ .‬این نش��انه ان است که طی ف های‬ ‫جریان اصولگرا باز هم م ی توانند با ه��م همراهی کنند‬ ‫که این مساله در انتخابات اینده مجلس دهم و خبرگان‬ ‫رهبری ش��اید به منصه ظهور برس��د‪.‬‬ ‫بح�ث ش�یخوخیت و پیرس�االری م ی توان�د‬ ‫در جری�ان اصولگ�را احی�ا ش�ود چراک�ه‬ ‫از ن�وع عملک�رد اصولگرای�ان در انتخاب�ات‬ ‫ریاس�ت جمهوری به نظر م ی رس�د انها دیگر‬ ‫نیاز به تعری�ف چنین جایگاه�ی در مجموعه‬ ‫خود نم ی بینند‪.‬‬ ‫‪ l‬البته به نظر من باید به لحاظ ساختاری چنین‬ ‫جایگاهی در جریان اصولگرا برای استفاده از تجربه ها و‬ ‫بهره مندی از هدایت پیشکسوتان و بزرگان وجود داشته‬ ‫باش��د‪ .‬مرحوم عس��گراوالدی چند بار قبل از فوت شان‬ ‫تاکید کردند که جریانات اصولگراها باید پوس��ت اندازی‬ ‫کنند‪ .‬پوس��ت اندازی یک معن ی اش تغییر ساختار است‬ ‫یعنی م ی توانیم بزرگان و ریش سفیدان و شیوخ اصولگرا‬ ‫را کامال در راس تش��کیالت به عنوان ش��ورای مرکزی‪،‬‬ ‫ش��ورای رهبری ی��ا هیات داوری ق��رار دهیم ام��ا بدنه‬ ‫جوان باش��د تا با جامعه ارتباط بگیرد‪ ،‬اگر این رویش را‬ ‫نداشته باشیم بعد از مدتی نیروهای قدیمی به تدریج از‬ ‫صحنه کنار م ی روند و یک شکاف بی ن نسلی در جریان‬ ‫اصولگرا ایجاد م ی ش��ود‪.‬‬ ‫ب ه نظر ش�ما این تغییر س�اختار در قالب یک‬ ‫ح�زب فراگی�ر بای�د تعریف ش�ود ی�ا ائتالف‬ ‫فراگیر؟‬ ‫‪ l‬اصولگرای��ان هن��وز ب��ه جمع بندی نرس��یده‬ ‫اند‪ ،‬بعضی پیش��نهاد حزب فراگیر دادند ام��ا در مقابل‬ ‫بعض ی ها معتقدن��د در جریان اصولگرا نم ی ش��ود حزب‬ ‫فراگیر تشکیل داد و این اختالف سالیق جدی به قوت‬ ‫خود باقی اس��ت‪.‬‬ ‫چه زمانی این تغییر ساختار نهایی م ی شود؟‬ ‫ای�ا ت�ا انتخاب�ات مجل�س این�ده ب�ه جای�ی‬ ‫م ی رسد؟‬ ‫فهرس�ت واحد قرار گیرند؟‬ ‫‪ l‬در انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری اصولگرایان‬ ‫مجبور بودند فقط از یک نامزد حمایت کنند اما مجلس‬ ‫فقط یک نفر نیس��ت‪ ،‬بلکه یک فهرس��ت ‪ 290‬نفره در‬ ‫سراس��ر کش��ور اس��ت‪ ،‬بنابراین در قالب یک جبهه و‬ ‫ائتالف خیلی راحت م ی ش��ود به وحدت رس��ید‪ .‬اگرچه‬ ‫م��دل جبه��ه در انتخابات مجل��س نهم ج��واب نداد و‬ ‫نتوانست همه طی ف ها را زیر یک چتر گرد هم اورد ولی‬ ‫به لحاظ انکه دیگر اصولگرایان در اجرا نیستند‪ ،‬بالطبع‬ ‫س��عی م ی کنند نقاط اشتراکش��ان را تقویت کنند‪.‬‬ ‫اقای قالیباف در دانشگاه تهران نیز صری ح تر‬ ‫س�خن گف�ت و س�عی ک�رد عناص�ر گفتمان‬ ‫مقاوم�ت را در ادبیات خود برجس�ته نماید‪ .‬از‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬البته زم��ان م ی برد اما‬ ‫هنوز مدل اولی��ه ای تدوین و روی ان‬ ‫اجماع نش��ده اس��ت‪ .‬معتقدم االن که‬ ‫اصولگرایان دیگر در مس��ئولی ت های‬ ‫اجرایی نیس��تند‪ ،‬فرصت خوبی است‬ ‫تا نق��اط مش��ترک میان اض�لاع این‬ ‫جریان برای کار تش��کیالتی بیش��تر‬ ‫تقوی��ت ش��ود تا نق��اط اخت�لاف به‬ ‫حداقل ممکن برس��د‪.‬‬ ‫جلیلی یک خیزش و رویش در پایگاه اجتماعی اصولگرایان‬ ‫داش��ت‪ ،‬به طوری که در انتخابات ریاست جمهوری فقط از‬ ‫حامیان جریان پایداری کسب ارا نکرد‪ .‬البته اقای قالیباف‬ ‫هم از قبل کار کرده بود‪ ،‬ب رای او هم یک قش��ر جوان کار‬ ‫م ی کردند‪ ،‬حتی در طی��ف پیروان خط ام��ام و رهبری نیز‬ ‫جوانانی ب رای س��تاد انتخاب��ات اقای والیت��ی کار کردند‪،‬‬ ‫بناب راین هر سه طیف م ی توانند با حفظ سالیق شان به یک‬ ‫نقاط مشترکی برس��ند‪ .‬این نقاط مشترک ان قدر زیاد است‬ ‫که انها را به جبهه متحد تبدی��ل کند تا در انتخابات اینده‬ ‫بتوانند فهرست مشترک بدهند‪.‬‬ ‫نم ی توان گفت کدام گفتمان پیش�رو اس�ت؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬نم ی توان هم اکن��ون در این باره ارزیابی‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫نم ی ت�وان گف�ت جنب�ش‬ ‫دانش�جویی نزدیک به جریان‬ ‫اصوگرا بیشتر خواهان حضور‬ ‫پررنگ ت�ر اق�ای جلیل�ی در‬ ‫عرصهسیاس�یاس�ت؟‬ ‫اصولگرای�ان م ی توانند داخل‬ ‫ائتالف گرد هم جمع ش�وند؟‬ ‫‪ l‬ش��اید تاس��یس یک حزب‬ ‫فراگیر ممکن نش��ود اما تشکیل یک‬ ‫ائتالف یا جبهه ش��دنی اس��ت‪.‬‬ ‫اگر جنبش دانش�جویی را در‬ ‫نظر بگیریم‪ ،‬وزن اقای جلیلی‬ ‫بیشتر است یا اقای قالیباف؟‬ ‫که سران طیف های اصولگرا‬ ‫در ح�ال نزدیک ش�دن به هم‬ ‫هستند؟‬ ‫شما معتقدید که اصولگرایان‬ ‫بای�د روی اعتدالی خ�ود را به‬ ‫نمایش بگذارن�د‪ ،‬ایا این برای‬ ‫جذب طبقه متوسط است؟‬ ‫‪ l‬باالخ��ره م ی تواند یک پیام‬ ‫تلقی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬م ی شود این طور تعبیر کرد‪ ،‬ولو در باطن چنین‬ ‫چیزی نباشد‪ .‬ولی همین مس��اله نشان م ی دهد نیروهای‬ ‫جریان اصولگ��را م ی توانند نقاط مش��ترک می��ان خود را‬ ‫تق وی��تکنن�� ‪.‬د‬ ‫االن نقاط مش�ترک می�ان نیروه�ای اصولگرا‬ ‫ا ن قدر ش�ده که اق�ای جلیل�ی و قالیباف کنار‬ ‫هم در یک جلسه دانشجویی برای سخنرانی‬ ‫حض�ورپی�داکنن�د؟‬ ‫‪ l‬کن��ار ه��م در ی��ک جلس��ه دانش��جویی‬ ‫حضور یافت��ن و صحب ت ک��ردن ب��ه معنای ان نیس��ت‬ ‫که انها با هم اتح��اد کامل پیدا کرده ان��د ولی باالخره‬ ‫م ی ش��ود نتیجه گرفت که نقاط مش��ترکی اس��ت‪.‬‬ ‫این نق�اط مش�ترک تا کج�ا م ی توان�د پیش‬ ‫برود؟ ایا ان قدر تقویت خواهد شد که حامیان‬ ‫انها برای حض�ور در انتخابات مجلس در یک‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫اقایان قالیباف‪ ،‬جلیلی و صفار‬ ‫هرن�دی روز ‪ 16‬اذر ب�ا ه�م در‬ ‫دانش�گاه ته�ران س�خنرانی‬ ‫کردند‪ .‬این حضور مش�ترک را‬ ‫چطور ارزیابی م ی کنید؟ ایا این‬ ‫یک پیام بود؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬پای��گاه اجتماع��ی‬ ‫جریان اصولگرا ک��ه فقط جنبش‬ ‫دانش��جویی نیس��ت‪ .‬بای��د کل‬ ‫جامعه را دی��د‪ .‬اق��ای جلیلی در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری چهار‬ ‫میلی��ون رای جمع ک��رد و اقای‬ ‫قالیباف ش��ش میلیون‪ ،‬بنابراین‬ ‫باید تمام جوان��ب جامعه را نگاه‬ ‫کرد‪ .‬معتق��دم با تجدید س��اختار‬ ‫و حف��ظ گفتم��ان اصولگرای��ی‬ ‫م ی ش��ود یک حرکت مش��ترک‬ ‫ب��رای انتخابات اینده را س��امان‬ ‫داد‪.‬‬ ‫االن نم ی توان قضاوت کرد‪.‬‬ ‫طرفی اق�ای جلیل�ی در س�خنرانی ‪ 13‬ابان و‬ ‫‪ 16‬اذر همچون انتخابات ریاست جمهوری بر‬ ‫گفتمان مقاومت تاکید کرد‪ ،‬ب ه نظر شما کدام‬ ‫گفتمان در جریان اصولگرایی پیش�رو اس�ت‪،‬‬ ‫جلیلی یا قالیباف؟‬ ‫‪ l‬هر س��ه ضل��ع اصولگرای��ی باید خ��ود را به‬ ‫گفتمان مش��ترک برس��انند‪ .‬گفتمان رادی��کال‪ ،‬معتدل‬ ‫شود و گفتمان کندرو س��ریع تر حرکت کند تا به اعتدال‬ ‫برس��د‪ .‬از این طریق اصولگرای��ان م ی توانن��د گفتمان‬ ‫اعتدال��ی خ��ود را ب��ه جامعه نش��ان دهند‪ ،‬ب��ه عبارت‬ ‫دیگر مردم متوجه م ی ش��وند که اصولگرای��ی به معنی‬ ‫رادیکالیزم نیس��ت‪.‬‬ ‫نظر ش�ما درب�اره بدن�ه رای اقای�ان قالیباف‪،‬‬ ‫س�عید جلیلی و عل ی اکبر والیتی چیس�ت؟‬ ‫‪ l‬این مس��اله را بای��د در قش��رهای مختلف دید‪،‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬انچ��ه اق��ای روحانی را پی��روز کرد رای‬ ‫طبقه متوس��ط جامعه ب��ود‪ ،‬بنابراین اگ��ر اصولگرایان‬ ‫فقط به نیروهای جوان اکتفا کنند باز هم نم ی توانند در‬ ‫انتخابات اینده نتیجه بگیرند‪ .‬باید نظ ر طبقه متوس��ط‬ ‫جامعه را به سمت خود متمایل کنند‪ ،‬البته لبه پیشرو و‬ ‫بلندشان م ی تواند همان دانشجویان و بسیج ی ها باشد‬ ‫لبه پیشرو و ارمانگرا وقتی با واقع گرایی پیشکسوتان و‬ ‫معتدالن هماهنگ شود حاصلش ارمانگرایی واقع بینانه‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬این رویکرد اس��ت که جواب م ی دهد‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنی�د ت�ا انتخاب�ات مجل�س‬ ‫اصولگرایان بتوانن�د رای طبقه متوس�ط را به‬ ‫دس�ت اورند؟‬ ‫‪ l‬اصولگرای��ان دو س��ال وقت دارن��د‪ ،‬بنابراین‬ ‫بس��تگی دارد انها چق��در در بدنه جامع��ه کار و تالش‬ ‫کنند‪g .‬‬ ‫پایگاه اجتماعی جریان اصولگرا که فقط جنبش دانشجویی نیست‪ .‬باید کل جامعه را دید‪ .‬اقای جلیلی در انتخابات ریاست جمهوری چهار‬ ‫میلیون رای جمع کرد و اقای قالیباف شش میلیون‪ ،‬بنابراین باید تمام جوانب جامعه را نگاه کرد‪ .‬معتقدم با تجدید ساختار و حفظ گفتمان‬ ‫اصولگرایی می شود یک حرکت مشترک برای انتخابات اینده را سامان داد‪.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫بررسی رابطه ‪ 4‬رئیس جمهور با دانشگاه‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪ 16‬اذر و چهار رئیس جمهور‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪6‬‬ ‫بعد از سیدمحمد خاتمی که در اولین سال حضورش‬ ‫در کس��وت ریاس��ت جمهوری‏‪ ،‬ب��رای حضور در مراس��م‬ ‫‪ 16‬اذر و روز دانشجو به دانشگاه رفت‪ ،‬این سنتی شد تا سایر‬ ‫روسای جمهوری نیز به این روز خاص و این بخش از جامعه‬ ‫توجه بیشتری کنند‪.‬‬ ‫تقریبا از دوره اصالحات بود که حضور روسای جمهور در‬ ‫مراسم ‪ ١٦‬اذر باب شد‪ .‬نقش دانشجویان و جوانان در پیروزی‬ ‫سیدمحمد خاتمی و دوم خرداد انقدر پررنگ بود که او خود‬ ‫را مدیون این بخش از جامعه م ی پنداش��ت‪ .‬از همین رو بود‬ ‫که به خاطر توجه بیشتر به این قش��ر‪ ،‬ردای شکالت ی اش را‬ ‫به تن کرد و در مراس��م ‪ ١٦‬اذر ‪ 77‬در دانشگاه ته ران حاضر‬ ‫ش��د‪ .‬محمود احمدی نژاد و روحانی نیز بعدها این سنت را‬ ‫ادامه دادند‪ .‬اولین حضور احمدی نژاد در دانش��گاه امیرکبیر‪،‬‬ ‫اما با حواش��ی زیادی روبه رو ش��ده بود‪ .‬با این همه روحانی‬ ‫تصمیم گرفت در همان سال اول حضورش در پاستور میان‬ ‫دانشجویان برود تا در مقابل داغ ترین روایت از خواست های‬ ‫ی انها را بشنود‪.‬‬ ‫دو طیف سیاست ای ران قرار گرفته و حرف ها ‬ ‫دوران کم توجهی به دانشگاه‬ ‫پس از انقالب فرهنگی و بسته شدن دانشگاه ها جنگ‬ ‫ت میرحسین موسوی‬ ‫اغاز شد و با بازشدن دانش��گاه ها‪ ،‬دول ‬ ‫تمام تالشش را معطوف اداره جنگ و معیشت جامعه کرده‬ ‫بود‪ .‬در ان دوران تنها در روز دانشجو وزرای علوم و بهداشت‬ ‫‪26‬‬ ‫به عنوان نمایندگان دولت پیام های تبریک صادر م ی کردند‪.‬‬ ‫در دوران هشت ساله دولت های ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی‬ ‫نیز همین رویه حاکم بود‪ .‬هاشمی تنها یک بار در سال ‪١٣٧٣‬‬ ‫در میان دانشجویان بسیجی دانشگاه علوم پزشکی کشور‬ ‫حضور پیدا کرده بود‪ .‬سخنرانی ان سال ایت اهلل در دانشگاه‬ ‫بیش از انکه بر محور مطالبات دانش��جویان متمرکز باشد‪،‬‬ ‫بخش مربوط به بسیجیان تمرکز داشت‪ .‬او در این سخنرانی‬ ‫تاکید کرد که حضور بس��یجیان در دانشگاه ها نوید حضور‬ ‫اسالم و انقالب در اینده کشور است و دانشجویان بسیجی‬ ‫باید به هم��گان ثابت کنند که بس��یج در همه صحنه ها از‬ ‫جمله صحنه علم و دانش نیز س��رامد است‪ .‬این سخنرانی‬ ‫حاش��یه ای نداشت و ش��بیه دیگر س��خنران ی های رسمی‬ ‫رئی س جمهور بود‪ .‬ان س��ال به نماینده دانش��جویان اجازه‬ ‫سخنرانی در حضور ایت اهلل هاشم ی رفسنجانی داده نشد و‬ ‫دانشجویان به این مورد و همچنین به نحوه سانسور سواالت‬ ‫اعتراض کردند‪.‬‬ ‫این گردهمای��ی یک اجتم��اع دانش��جویی محض‬ ‫محسوب نم ی شد و نم ی شد نام حضور در یک دانشگاه را بر‬ ‫ان نهاد؛ هرچند که افراد حاضر در سخنرانی دانشجو بودند و‬ ‫سخنرانی هاشمی نیز یکی از ب ی حاشی ه ترین سخنران ی های‬ ‫روسای جمهور در دانشگاه ها و در میان دانشجویان بود‪ ،‬یک‬ ‫سخنرانی معمولی به حساب م ی امد‪.‬‬ ‫دانشگاه؛ پایگاه عمده رای خاتمی‬ ‫بخش عمده ای از هواداران دوم خرداد را دانش��جویان‬ ‫تش��کیل م ی دادند‪ .‬در ان س��ال ها بیش از هر جا‪ ،‬دانشگاه‬ ‫سیاسی شده بود‪ .‬اگر در دولت هاشمی فعالی ت های سیاسی‬ ‫در دانشگاه به حداقل رسید و صدای اعتراض کمی از دانشگاه‬ ‫شنیده م ی شد‏‪ ،‬در دولت خاتمی حتی نشریات دانشجویی نیز‬ ‫گسترش یافت و طرفداران خاص خود را پیدا کرد‪.‬‬ ‫این اولین سخنرانی خاتمی در دانشگاه بود؛ زمانی که‬ ‫او هنوز محبوب قش��ر جوان بود و هنوز شعارهای «عبور از‬ ‫خاتمی» سر داده نشده بود‪ .‬بناب راین مراسم با شور و هیجان‬ ‫اما بدون حاشی ه ای از سوی دانشجویان اغاز و خاتمه یافت‪ .‬با‬ ‫این وجود سخنان خاتمی خود حاشی ه های اصلی این روز بود‪.‬‬ ‫اولی��ن ب��ار ‪ ١٦‬اذر ‪ ٧٧‬ب��ود ک��ه او پ��ا به دانش��گاه‬ ‫صنعت ی شریف گذاشت‪ ،‬درحالی که کشور التهاب قتل های‬ ‫زنجیره ای را تجرب��ه م ی کرد‪ .‬همان زمان ب��ود که موضوع‬ ‫پرونده قت��ل داریوش و پروان��ه فروهر در رس��انه ها به طور‬ ‫گسترده ای منتشر ش��ده بود و رئی س جمهور وقت نیز به ان‬ ‫اینگونه واکنش نش��ان داد‪« :‬بنده با قاطعیت این جنایت را‬ ‫پیگی��ری م ی کنم و ای��ن عملی محکوم اس��ت‪ ».‬او تاکید‬ ‫داشت که ب رای شناسایی عامالن قتل فروهر و همسرش تا‬ ‫اخر جلو خواهد رفت‪.‬‬ ‫ان روزها خاتمی با اتکا به رای به دس��ت امده تالش‬ ‫م ی کرد تا روحیه خودباوری را در میان جامعه تش��دید کند و‬ ‫در سخنرانی خود در جمع دانشجویان گفت‪« :‬ما با انقالب‬ ‫از وابستگی سیاسی و عملی رهایی پیدا کردیم و امروز ب رای‬ ‫خودمان تصمیم م ی گیریم و حتی اگر اشتباه کنیم خودمان‬ ‫اشتباه م ی کنیم و از بیرون بر ما تحمیل نم ی شود‪».‬‬ ‫او همچنین به شیوه خود از بسیج هم دفاع می کرد‪.‬‬ ‫خاتمی گفته بود‪« :‬اگر گفته ش��ود بخش��ی از حاکمیت یا‬ ‫نیروی نظامی به بسیج سرویس دهد‪ ،‬به معنای الت دست‬ ‫بودن بسیج در دس��ت گروهی خاص نیست‪ ،‬بسیج باید در‬ ‫سیاست‬ ‫م ی اید‪ ،‬اقلیت را کنار نزند و نیز اقلیتی که در انتخابات رای‬ ‫است»‪ ،‬گفت‪« :‬من از شما م ی خواهم که این دیدگاه را اصالح‬ ‫دانشگاه ها حضور داشته باشد‪».‬‬ ‫نیاورده با هر شیوه ای قصد کنار زدن اکثریت را نداشته باشد‪».‬‬ ‫کنید؛ شما نباید منتظر قهرمان باشید‪».‬‬ ‫یکی از مهم ترین ملزومات جامعه مدنی‪ -‬شعاری که‬ ‫ان روزها عده ای از هواداران خاتمی با سردادن شعارها و‬ ‫از جانب خاتمی و همراهانش مطرح م ی ش��د‪ -‬قانونگرایی‬ ‫این حضور خاتمی حواش��ی خاص خودش را داشت‪.‬‬ ‫مواضع افراطی تغییر در ساختار قانون اساسی را نیز خواهان‬ ‫عده ای از دانش��جویان تصوی��ر بزرگ��ی از کارت عضویت‬ ‫بود‪ .‬خاتمی همچنین به اهمیت اج��رای قانون و برخورد با‬ ‫بودند‪ .‬این موضع گیری ها باعث شد تا خاتمی به طرفداران‬ ‫خاتمی در بس��یج را در دست داش��تند تا به بسیجی بودن‬ ‫متخلفان از قانون اشاره کرده و گفت‪« :‬اگر کسی از چارچوب‬ ‫افراط ی اش گوش��زد کند‪« :‬امروز هرگونه سخن از تغییر در‬ ‫قانون بیرون برود‪ ،‬برخورد م ی کنم و به پای قانون کشاندن‬ ‫وی اش��اره کنند‪ .‬درحالی که برخی از دانش��جویان ش��عار‬ ‫قانون اساسی که به تغییر نظام تعبیر شود‪ ،‬خیانت به ملت‬ ‫م ی دادند‪ « :‬خاتمی دالور‪ ،‬پیرو خط رهبر»‪« ،‬دادگاه انقالبی‪،‬‬ ‫نیز از طریق قانون خواهد بود‪».‬‬ ‫تشکر تشکر»‪ ،‬دانشجویان دیگر س��عی م ی کردند با کف و‬ ‫و اصالحات است‪».‬‬ ‫رئیس دولت اصالحات در پاسخ به اتهام لیب رالی بودن‬ ‫خاتمی در پاسخ به دانش��جویانی که درباره قتل های‬ ‫س��وت های ممتد صدای انها را محو کنن��د‪ .‬انها همچنین‬ ‫دولتش هم گفت‪« :‬همانطور که غربزدگی بد است‪ ،‬ضدیت‬ ‫زنجیره ای شعار م ی دادند «خاتمی‪ ،‬خاتمی‪ ،‬افشا کن‪ ،‬افشا‬ ‫شعار م ی دادند‪« :‬انحصار حیا کن‪ ،‬دانشگاه را رها کن»‪ .‬با این‬ ‫با لیب رالیسم به نوعی فاشیسم دچار م ی شود‪».‬‬ ‫کن»‪ ،‬گفت‪« :‬چیز پنهانی نیست که افشا شود و این توقعات‬ ‫وجود سخنان خاتمی هر دو طرف را تقریبا راضی کرده بود‪،‬‬ ‫خاتمی دالور‪ ،‬پیرو خط رهبر‬ ‫هم نابجاست‪ ...‬قتل های زنجیره ای یک غده سرطانی بود‬ ‫به ویژه مخالفان دولت اصالحات را‪ .‬س��خنان او در تاکید بر‬ ‫که در دستگاه امنیتی ما قرار داش��ت که تا انجا که به بنده‬ ‫مبانی دینی و اس�لامی و مرزبندی صریح و روشن با امریکا‬ ‫‪ 16‬اذر ‪ 78‬بار دیگر خاتمی به دانش��گاه رفت‪ .‬این بار‬ ‫مربوط م ی شد‪ ،‬عامالن قتل ها شناخته شدند و غده سرطانی‬ ‫باعث شد حسین شریعتمداری در سرمقاله روزنامه کیهان به‬ ‫ب رای مراسم‪ ،‬دانش��گاه علم و صنعت انتخاب شده بود‪ .‬این‬ ‫از وزارت اطالعات حذف شد که اگر همراهی رهبر انقالب در‬ ‫حمایت از سخنرانی خاتمی بپردازد و برخی از دوستان خاتمی‬ ‫درحالی بود که تنها چند ماه از اتفاقات تیرماه ‪ 78‬و ماجرای‬ ‫این زمینه نبود تالش ما به جایی نم ی رسید‪».‬‬ ‫کوی دانش��گاه گذش��ته بود‪ .‬به عالوه‪ ،‬به اعتقاد برخی این‬ ‫را که در باطن و در عمل با گفتمان خاتمی مشکل دارند مورد‬ ‫یکی دیگر از انتقادات هواداران خاتمی در ان س��ال ها‬ ‫سخنرانی از وجهه نگاه دولت اصالحات به سیاست خارجی‬ ‫نکوهش قرار دهد‪.‬‬ ‫انتقادی بود که به قوه قضائیه به ریاست ایت اهلل شاهرودی‬ ‫دارای دو جنبه ب��ود؛ خاتمی از یک طرف از سیاس��ت های‬ ‫تغییر ساختار قانون اساسی‪ ،‬خیانت به ملت‬ ‫وارد م ی کردن��د‪ .‬انها از خاتمی م ی خواس��تند ت��ا در مقابل‬ ‫امریکا و «دیوار بلن��د ب ی اعتماد» میان ما و امریکا س��خن‬ ‫قوه قضائیه بایس��تد اما خاتمی در پاس��خ به دانش��جویان‬ ‫از اینجا به بعد حواش��ی حضور خاتمی در دانش��گاه‬ ‫گفت و از طرف دیگر از دانشجویان خواست تا از دادن شعار‬ ‫گفت‪« :‬م��ن در حیطه س��ه قوه‪ ،‬تذکر و اخطار‬ ‫مرگ بر امری��کا خودداری کنن��د‪ .‬برخی این‬ ‫دادم ام��ا تعبی��ر «جلوگی��ری از قوه قضائیه را‬ ‫س��خنرانی را باتوجه به اش��اره وی به سابقه‬ ‫نم ی پسندم»؛ این قوه مس��تقل است و طبق‬ ‫رفتارهای خصمانه ای ران و امریکا‪ ،‬متعهدانه‬ ‫تش��خیص خودش عمل م ی کند‪ ...‬اگر زمانی‬ ‫و انقالب��ی م ی دانند و برخی به حذف ش��عار‬ ‫دیدید که رئی س جمهوری م ی خواهد نظرش را‬ ‫«مرگ» انتقاد کرده و ان را روزنی ب رای از بین‬ ‫بر قوه خودش یا دیگر قوا تحمیل کند بدانید‬ ‫بردن این شعار یا به عبارت دیگر‪ ،‬خ راب کردن‬ ‫دیوار ب ی اعتم��ادی ارزیابی م ی کنند‪ .‬خاتمی‬ ‫گام در راه دیکتاتوری گذاشته است‪».‬‬ ‫پیگیری ماجرای قتل ه��ای زنجیره ای و‬ ‫گفته بود‪« :‬ش��عار مرگ ندهید‪ ،‬ما بیشتر به‬ ‫موضع گیری های خاتمی درباره ان‪ ،‬از مسائلی‬ ‫زندگی نیاز داریم‪ ».‬برخی از این جمله چنین‬ ‫بود که بیش��تر از همه مورد توجه دانشجویان‬ ‫برداشت کردند که منظور خاتمی امریکاست‬ ‫حاضر در جلس��ه قرار م ی گیرد‪ .‬س��روصداها و‬ ‫و برخی معتقد بودند که منظور ش��عار مرگ‬ ‫ش��عارها در این زمان عموما بیشتر م ی شد‪ .‬در‬ ‫علیه مخالفان داخلی است‪ .‬اما به هرحال این‬ ‫مقابل هم عده ای در مخالفت با نظ رات خاتمی‬ ‫یکی از مقاطعی اس��ت که همیشه به عنوان‬ ‫شعار م ی دادند و سعی داشتند نظم جلسه به هم‬ ‫سال ‪ :73‬اکبر هاشمی رفس�نجانی در حالی به دانشگاه علوم‬ ‫ش��روع تنش زدایی در سیاست خارجی دولت‬ ‫ریخته ش��ود‪ .‬تا انجا که خاتمی مجبور ش��د‬ ‫پزشکیرفتکهمهندسسیدمحمدرضاهاشمیگلپایگانیوزی ر علوم‬ ‫اصالحات از ان یاد م ی شود‪.‬‬ ‫بگوید‪« :‬در حیرتم عده ای که عقب ه ش��ان صد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫خاتمی با اشاره به بعضی خیانت های‬ ‫نفر هم نیست شلوغ م ی کنند و اجازه نم ی دهند‬ ‫سال ‪ :77‬سیدمحمد خاتمی برای اولین بار به دانشگاه شریف‬ ‫امریکا در حق مردم ای��ران از جمله کودتای‬ ‫دانشجویان مراسم خود را برگزار کنند‪ .‬شما باید‬ ‫رفت – وزیرعلوم‪ :‬معین‬ ‫‪ 28‬مرداد ‪ 32‬گف��ت‪« :‬وقتی م��ا م ی گوییم‬ ‫سال‪ :78‬سید محمد خاتمی سال دوم به دانشگاه علم و صنعت‬ ‫میان ما و امریکا دیوار بلند ب ی اعتمادی است‪،‬‬ ‫جلوی اینها را بگیرید‪».‬‬ ‫رفت – وزیرعلوم‪ :‬معین‬ ‫شعار نم ی دهیم‪ .‬ملت ای ران احساس م ی کند‬ ‫بعد از ان بود که دانشجویان یکصدا و با‬ ‫سال‪:79‬سیدمحم د خاتمیب رایسومینسالپیاپی بهدانشگاه‬ ‫از ‪ 28‬مرداد ‪ 32‬تا پیروزی انقالب اس�لامی‪،‬‬ ‫صدای صلوات مخالفان را خاموش کردند‪ .‬این‬ ‫رفت‪ .‬این بار او دانشگاه ت ربیت مدرس را انتخاب کرد‪ .‬وزیرعلوم‪ :‬معین‬ ‫امریکای ی ها بر سرنوشت ما مسلط بودند و ایا‬ ‫اتفاق چندین بار رخ داد که در نهایت و با تالش‬ ‫سال‪ :83‬اخرین حضور سیدمحمد خاتمی در دانشگاه‪ .‬دانشکده‬ ‫این ملت حق ندارد خسارات وارده و تحقیرها‬ ‫دانشجویان جلسه به جو ارام خود بازگشت‪.‬‬ ‫حقوقدانشگاهته ران‪.‬وزیرعلوم‪:‬جعفرتوفیقی‬ ‫و توهی ن های روا داشته ش��ده در این مدت را‬ ‫استقبالی خوب‪ ،‬بدرقه ای توهین امیز‬ ‫سال‪ :85‬محمود احمدی نژاد ب رای اولین بار در جمع دانشجویان‬ ‫ناشی از سیاست های امریکا بداند؟‪ ...‬مساله‬ ‫ت ربی ت مدرس حضور یافت‪ .‬وزیر علوم‪ :‬زاهدی‬ ‫خاتم��ی بع��د از س��ال ‪ 79‬به مراس��م‬ ‫دشمنی ما با امریکا نیست‪ ،‬بلکه مهم تر از ان‬ ‫سال ‪ :86‬محمود احمدی نژاد برای اخرین بار به دانشگاه تهران‬ ‫یک فلسفه و دیدگاه است که این ملت ذلت‬ ‫روز دانش��جو در دانش��گاه نرفت‪ ،‬حتی زمانی‬ ‫را نم ی پذیرد و اس��اس روابط میان ملت ها را‬ ‫رفت‪ .‬وزیر علوم‪ :‬زاهدی‬ ‫ک��ه مجل��س شش��م را حامی��ان گفتمانش‬ ‫احترام متقابل م ی داند‪».‬‬ ‫تصاح��ب کردند یا خ��ودش ب رای ب��ار دوم به‬ ‫ریاست جمهوری رسید‪ .‬او و مشاورانش دریافته‬ ‫طبیعی ب��ود که خاتم��ی در این دیدار‬ ‫بودند که دانش��گاه ملتهب اس��ت و روز به روز‬ ‫به وقایع کوی دانشگاه هم اش��اره کند‪ .‬او در‬ ‫از او و اف��کارش فاصله گرفته ان��د‪ .‬با این همه‬ ‫این س��خنرانی اش��اره کرد که مردم حساب‬ ‫بیشتر از متن شد‪ .‬بار سوم او در س��ال ‪ 79‬به دانشگاه رفت‪.‬‬ ‫خاتمی ترجیح داد تا ب رای اخرین بار پیش از ترک پاس��تور‬ ‫اشوبگران را از دانشجویان جدا کردند‪« :‬عده ای م ی خواستند‬ ‫زمانی که سال سوم حضورش در ریاست جمهوری را تجربه‬ ‫دانشجویان را مظهر خشونت معرفی کنند‪ ،‬اما خوشبختانه‬ ‫سری به دانش��گاه بزند‪ .‬خاتمی رفت تا با هواداران سابق در‬ ‫م ی کرد‪ .‬از طرفی اواخر همان سال ای ران انتخابات مجلس‬ ‫جامعه دانش��گاهی ما با تدبیر و ش��کیبایی راه خ��ود را از‬ ‫اخرین سال خداحافظی کند‪ .‬او ان سال بار دیگر به دانشگاه‬ ‫ته ران برگشت تا اخرین سخنران ی اش را در میان دانشجویان‬ ‫شش��م را پیش رو داش��ت‪ .‬با همین رویکرد بود که خاتمی‬ ‫اش��وبگران جدا کرد‪ .‬از روند پیگیری پرونده کوی دانش��گاه‬ ‫انجام دهد‪ ،‬اما پرحاشیه ترین و جنجال ی ترین سخنرانی در‬ ‫شخصا راضی نیس��تم و انتظار دارم با سرعت عمل و دقت‬ ‫اذرماه ‪ 79‬پا به دانشگاه تربیت مدرس گذاشت‪ .‬در این مراسم‬ ‫ان روز رقم خورد‪.‬‬ ‫که عده ای ب��ا تصاویر خاتمی و مص��دق در میان جمعیت‬ ‫بیشتری این پرونده بررسی ش��ود که متهمان بعد از مدتی‬ ‫حضور داش��تند‪ ،‬رئی س جمهور خطاب به دانشجویان گفت‪:‬‬ ‫تعدادی از دانشجویان در مراس��م ‪ 16‬اذر در اغاز ورود‬ ‫طلبکار نشوند و دانشجویان نیز بدهکار نشوند‪ ».‬همچنین‬ ‫رئی س جمهور در تاالر شهید چمران دانشکده فنی دانشگاه‬ ‫«ما هنوز بلد نیس��تیم چگونه یکدیگر را تحمل کنیم‪ ،‬باید‬ ‫خاتمی در واکنش به جمله یکی از دانش��جویان که گفت‪:‬‬ ‫ته ران گرد امده و با سردادن ش��عارهای «خاتمی‪ ،‬خاتمی‪،‬‬ ‫مواظب باش��یم که وقتی یک گروه با رای اکثریت روی کار‬ ‫«خاتمی‪ ،‬اخرین امید رس��یدگی به مس��اله کوی دانشگاه‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫استعفا‪ ،‬استعفا»‪« ،‬دانشجو بی دار است‪ ،‬از خاتمی بی زار است»‬ ‫و‪ ...‬اس��تقبال خود از رئی س جمهور را به گونه ای متفاوت از‬ ‫سال های گذشته اب راز کردند‪.‬‬ ‫هنوز خاتمی در محل برگزاری مراس��م حضور نیافته‬ ‫بود که حاشی ه ها و شعارها شروع شد‪ .‬عده ای دست م ی زدند‪،‬‬ ‫عده ای س��رود یار دبستانی و گروهی نیز س��رود ای ای ران را‬ ‫م ی خواندند‪ ،‬عده ای نیز با شعار «درود بر سه سی د فاطمی»‬ ‫و تعدادی دیگر با فرستادن صلوات امدن رئی س جمهوری را‬ ‫انتظار م ی کشیدند‪.‬‬ ‫روی دیواره��ای محل برگزاری مراس��م پالکاردهایی‬ ‫نصب ش��ده بود که روی انها جمالتی در گرامیداش��ت روز‬ ‫دانشجو نوشته شده بود‪ .‬اما انچه بیش از هر چیز به چشم‬ ‫م ی خورد‪ ،‬دست نوش��ته های کوچکی بود که ه راز گاهی و‬ ‫عموما در مقابل دوربی ن های مدار بسته باالی دست ها گرفته‬ ‫م ی شد‪ .‬از همان تاریخ به بعد این سنت در میان دانشجویان‬ ‫قوت گرفت و به نش��انه ای ب رای اعتراض در س��خنران ی ها‬ ‫بدل شد‪.‬‬ ‫روی برخی از این دست نوش��ته ها عباراتی چون‪ :‬اقای‬ ‫خاتمی برخورد با مفاس��د اقتصادی به کجا کش��یده شد؟‬ ‫خاتمی پاسخگو کجاست؟ به امید روزی که در جامعه عدالت‬ ‫اجتماعی برقرار شود‪ ،‬اگر بتوانیم زور را تحمل نم ی کنیم و‬ ‫ایستاده ام چو شمع مترسان ز اتشم‪ ،‬نقش بسته بود‪.‬‬ ‫س��خنرانی خاتمی با مخالفت ها و حتی توهی ن های‬ ‫دانش��جویان به وی همراه بود‪ .‬از انجا که ب رای س��خنرانی‬ ‫رئی س جمهور س��الن نس��بتا کوچکی را نسبت به جمعیت‬ ‫استقبال کنندگان پی ش بینی کرده بودند‪ ،‬در حین سخنرانی‪،‬‬ ‫هجوم دانشجویانی که بیرون س��الن بودند باعث شکسته‬ ‫شدن شیشه های س��الن ش��د‪ .‬این اتفاق خود هیجاناتی را‬ ‫به وجود اورد‪ .‬عده ای از دانشجویان هنگام سخنرانی خاتمی‬ ‫فریاد م ی زدند « بسه دروغ‪ ،‬بس��ه دروغ»؛ که خاتمی پاسخ‬ ‫داد شما باید منطقی باشید‪ .‬بعد از س��خنان نماینده برخی‬ ‫از تش��کل های دانش��جویی‪ ،‬عده ای از دانش��جویان فریاد‬ ‫زدند‪ « :‬مرگ بر دیکتاتور‪ -‬خاتمی؛ تو به ما پش��ت کردی»‪،‬‬ ‫که خاتمی پاس��خ داد‪« :‬نه هنوز رویم به طرف شماست‪».‬‬ ‫خاتمی ادامه داد‪ :‬باید دموکراسی را قبول داشته باشیم‪ .‬فقط‬ ‫دیکتاتورها هستند که غی ر خودشان را قبول ندارند‪ ...‬ما باید‬ ‫عقاید مختلف یکدیگر را تحمل کنیم‪ » ...‬؛ که عده ای شعار‬ ‫دادند‪« :‬باز دروغ‪ ،‬باز دروغ»‪ .‬رئی س جمهور گفت‪« :‬اگر بنای‬ ‫شما بر این اس��ت که من حرف نزنم من م ی روم‪ .‬اگر به من‬ ‫حق م ی دهید که حرف بزنم لطفا س��اکت باشید و هرکس‬ ‫نم ی خواهد برود بیرون تا کسان دیگر بیایند داخل‪ ».‬خاتمی‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪28‬‬ ‫همچنین گفت‪« :‬حاال نوبت من است»؛ عده ای شعار دادند‬ ‫«مزخرف‪ ،‬مزخ��رف»‪ .‬خاتمی گفت‪« :‬انش��اءاهلل بعد از من‬ ‫کسانی خواهند امد که خوب عمل خواهند کرد‪».‬‬ ‫فردا صبح روزنامه اصالح طلب شرق در مقاله ای با تیتر‬ ‫«خداحافظ اقای رئیس» به انتقاد از خاتمی پرداخت و شکاف‬ ‫میان وی و هواداران سابق را بازگو کرد‪.‬‬ ‫زمانی که خاتمی در اواسط س��خنران ی اش گفت من‬ ‫اوال شهادت روش��نفکری ام را بدهم؛ عده ای شروع کردند به‬ ‫هو کردن خاتمی که در این زمان خاتمی نیز به این اهانت ها‬ ‫واکنش نشان داد و با عصبانیت گفت‪« :‬این خالف مصالح‬ ‫دیگران و روش دموکراتیک است‪ .‬چند نفری هستند که هو‬ ‫م ی کنند‪.‬کاری نکنید که بگویم بیرونتان کنند‪ .‬ادم باش��ید‪.‬‬ ‫ادم هایی که تحمل دیگ��ران را ندارند خ��دا نکند به قدرت‬ ‫برسند‪ .‬در همه چیز انحراف ایجاد کردید‪ ،‬حاال امدید اینجا‬ ‫نم ی خواهید که ما حرف بزنیم‪».‬‬ ‫خاتم��ی در موضع��ی انقالبی و ب��ه منظ��ور دفاع از‬ ‫جمهوری اس�لامی گفت‪« :‬گول رانده ش��دگان از انقالب را‬ ‫که م ی خواهند ب رای ما سوغات ازادی و دموکراسی بیاورند‪،‬‬ ‫نخورید‪ .‬راه دموکراس��ی از جمهوری اس�لامی م ی گذرد‪...‬‬ ‫به عنوان کسی که کم و بیش مطالعه و تجربه دارد‪ ،‬به شما‬ ‫اطمینان م ی دهم مردم ساالری جز از طریق سازگاری با دین‬ ‫در کشور ما قابل تحقق نیست‪».‬‬ ‫او در ادامه صحب ت های خود خطاب به اصالح طلبانی‬ ‫که لب به مخالفت با وی گشوده بودند‪ ،‬گفت‪« :‬نباید کار به‬ ‫جایی برس��د که در متن جنبش اصالحات‪ ،‬تجربه ای که در‬ ‫سال ‪ 52‬و ‪ 53‬توسط پیکاری ها و مجاهدین خلق ایجاد شد‪،‬‬ ‫تکرار شود که تحت نام «دین علیه دین» قیام کنند‪ ».‬همان‬ ‫روزها بود ک��ه انتقاد افرادی چون س��عید حجاریان با عنوان‬ ‫«اصالحات مرد» و «میخ اخر را خاتمی به تابوت اصالحات‬ ‫زد» منتشر م ی ش��د‪ .‬رئی س جمهوری خطاب به دانشجویان‬ ‫اصالح طلب که حاال اعتراض خود را به خاتمی به هر طریق‬ ‫ممکن م ی رساندند‪ ،‬گفت‪« :‬الحمدهلل دوران من به سر امد‪.‬‬ ‫اگر بنای طلبکاری باشد‪ ،‬من طلبکارم‪ ».‬وی در ادامه تاکید‬ ‫کرد‪« :‬نه طلبکار از ملت که ولینعمت ماست و همه چیز خود‬ ‫را ب رای استق رار یک نظام مردم ی سازگار با دین داده است و‬ ‫اگر امروز هم خطری باشد‪ ،‬نه شعار دهندگان بلکه همان مردم‬ ‫مظلوم و زنان و مردانی که دست هایشان پینه بسته است‪ ،‬به‬ ‫نمایندگی از این ملت از بعضی جریانات طلبکارم‪».‬‬ ‫محسن قمی‪ ،‬رئیس وقت نهاد نمایندگی ول ی فقیه در‬ ‫دانشگاه پس از مراسم روز ‪ 16‬اذر به دفاع از خاتمی پرداخت و‬ ‫با تاکید بر اینکه اهانت هایی که به رئی س جمهوری شد کامال‬ ‫ب رنامه ریزی شده بود‪ ،‬گفته بود‪« :‬با ب رنامه ریزی دقیق م ی توان‬ ‫ردپای گروه هایی را که اصال به ازادی‪ ،‬دموکراس��ی و حقوق‬ ‫ملت اعتقاد ندارند در این گونه اغتشاشات مشاهده کرد‪ ».‬او‬ ‫به این نکته هم اش��اره کرد بود که ممکن است این افراد به‬ ‫«ان طرف اب ها» وصل باشند و از انها خط گرفته باشند‪.‬‬ ‫سوختن در راه تعالی کشور‬ ‫س��ال ‪ 84‬خاتمی جای خود را به احمدی نژاد داد‪ .‬اما او‬ ‫برخالف خاتمی سال اول در مراسم ‪ 16‬اذر در دانشگاه حاضر‬ ‫نشد‪ .‬سال ‪ 85‬بود که او ب رای اولین بار پا به دانشگاه گذاشت‬ ‫تا میهمان دانشجویانی باش��د که در مراسم سخنران ی اش‬ ‫عکسش را به اتش کشیدند‪.‬‬ ‫او ب رای سخنرانی دانش��گاه امیرکبیر را انتخاب کرد‪.‬‬ ‫احمدی نژاد همیش��ه خود را یک معلم و دانشگاهی معرفی‬ ‫م ی کرد و سعی داشت حمایت این قشر را نیز با خود همراه‬ ‫کند‪ .‬اما در جریان س��خنرانی او دانشجویان لب به اعتراض‬ ‫گشودند و کار حتی به اهانت نیز کش��یده شد‪ .‬حتی دامنه‬ ‫توهی ن ها‪ ،‬هیاه و ها و جنجال ها به مراتب از سخنران ی های‬ ‫خاتمی بیشتر و شدید تر بود‪.‬‬ ‫در میان س��خنرانی احمدی نژاد یک نف��ر از حاضران‬ ‫ی را به اتش کش��ید و احمدی ن��ژاد نیز در واکنش‬ ‫عکس و ‬ ‫به این اقدام گفت‪« :‬این افتخار من اس��ت که در راه تعالی‬ ‫کشورم بسوزم‪».‬‬ ‫اظهارات وی عمدتا با واکنش و ش��عارهای موافقان و‬ ‫مخالفان مواجه م ی شد‪ .‬در بخشی از سخنرانی احمدی نژاد‬ ‫در میان دانشجویان دانش��گاه پل ی تکنیک‪ ،‬زمانی که او به‬ ‫سیاست های امریکا در جهان اش��اره م ی کرد‪ ،‬عده ای شعار‬ ‫م ی دادن��د‪« :‬امریکا را رها ک��ن فکری به حال م��ا کن»‪ .‬در‬ ‫مقابل عده ای دیگر ش��عار م ی دادند «مرگ بر اس��رائیل»‪،‬‬ ‫«ابوالفضل علمدار احمدی ن��ژاد را نگه دار»‪ ،‬احمدی نژاد نیز‬ ‫گفت‪« :‬ابوالفضل علمدار این جوانان شجاع را نگه دار‪».‬‬ ‫حاشیه پررنگ تر از متن‬ ‫همچنین چندین بار از میان جمع صدای مواد محترقه‬ ‫بلند شد که دقایقی فضا را متشنج کرد و در این هنگام عده ای‬ ‫از دانش��جویان در همراهی با رئی س جمهور شعار م ی دادند‪:‬‬ ‫«توپ‪ ،‬تانک‪ ،‬مسلسل دیگر اثر ندارد‪».‬‬ ‫در این مراس��م در حالی که اکثریت دانش��جویان در‬ ‫مخالفت با تعدادی از کس��انی که قصد داشتند نظم جلسه‬ ‫را برهم بزنند‪ ،‬ش��عار م ی دادن��د «دانش��جو م ی میرد ذلت‬ ‫نم ی پذیرد» احمدی نژاد گفت‪« :‬ش��عار همه دانش��جویان‬ ‫روحانی در دانشگاه‬ ‫روحانی برخالف دو رئی س جمهور قبلی که در س�ال دوم به میان دانش�جویان رفتند‪ ،‬در سال اول‬ ‫ریاست جمهوری اش پا به میان دانش�جویان گذاشت‪ .‬برگزاری این مراس�م حاشی ه های کمی داشت‪،‬‬ ‫اما نشان داد که هنوز جوانان و دانشگاه مستعد التهاب و هیجان هس�تند‪ .‬مراسم سخنرانی روحانی‬ ‫ت برگزار شد و نه مانند دوران احمدی نژاد و‬ ‫در دانشگاه نه به مانند حضور هاشمی رفسنجانی در سکو ‬ ‫خاتمی با هیاهو و حاشیه‪ .‬نگاهی به سخنرانی روحانی نشان م ی داد که شعارها پاسخی بود به گفته های‬ ‫روحانی و در جاهایی رئی س جمهور در جواب ش�عارها پاس�خ م ی دادند‪ .‬این باعث ش�ده بود تا فضای‬ ‫سخنرانی از تک گوی ی های یک رئیس برای دانشجویان خارج شده و به یک گفت وگوی جمعی شبیه‬ ‫شود‪ .‬گفت وگویی از طرف دانشجویان با شعارهایشان ادامه پیدا م ی کند‪ .‬روحانی در جمع دانشجویان در‬ ‫جایی پاسخ احمدی نژاد که او را به مناظره دعوت کرده بود داد‪ .‬بعد از ارائه گزارش صدروزه دولت یازدهم‬ ‫برخی امار ارائه شده توسط وی را سیاه نمایی علیه دولت گذشته قلمداد کردند و رئی س دولت های نهم‬ ‫و دهم از روحانی خواست تا با حضور در یک مناظره فرصت دفاع به او داده شود‪ .‬اما روحانی در پاسخ به‬ ‫این انتقاد گفت که تنها چند نمونه از امار را ارائه کرده و امار بسیاری وجود دارند‪ .‬او تاکید داشت که این‬ ‫امار توسط مدیرانی تهیه شده که در دولت قبل مشغول به کار بودند و تاکنون عوض نشدند‪ .‬روحانی‬ ‫در میان دانشجویان از انها خواست که سیاسی باش�ند و تاکید کرد‪« :‬دانشگاه خانه احزاب نیست اما‬ ‫کارگاه سیاست است‪ ».‬او همچنین گفت‪« :‬باید با راه و روش ریا‪ ،‬نفاق‪ ،‬دروغ‪ ،‬اتهام و افراط‪ ،‬نقادانه برخورد‬ ‫کنیم» در کنار شعارهای مرگ بر امریکا و مرگ بر اسرائیل که بسیار پررنگ در مراسم سر داده شد‪ ،‬شعار‬ ‫«انرژی هسته ای حق مسلم ماست» نیز از طرف دانشجویان تکرار شد و در پاسخ روحانی با تاکید بر‬ ‫این شعار گفت که باید عالوه بر س�انتریفیوژها چرخ زندگی و اقتصاد زندگی بچرخد‪ .‬در بخشی از این‬ ‫مراسم دانشجویان شعار ازادی زندانیان سیاس�ی و رفع حصر معترضان انتخابات ‪ 88‬را سردادند و در‬ ‫مقابل نیز تعدادی از دانشجویان شعار م ی دادند‪« :‬فتنه گر منافق اعدام باید گردد»‪ .‬در این شرایط بود که‬ ‫روحانی در واکنش به هر دو این شعارها گفت‪« :‬دولت به همه وعده هایی که به مردم داده پایبند است‪».‬‬ ‫رئی س جمهور یک بار دیگر بر روش اعتدالی تاکید کرد و گفت‪« :‬ما برای دستیابی به اهدافمان نیاز به‬ ‫ایجاد اجماع داخلی داریم‪ .‬ما نیازمند اجماع و همدلی هستیم‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫علیه رئی س جمهور ادامه م ی دادند‪ ،‬احمدی نژاد گفت‪« :‬یکی‬ ‫از ویژگ ی های دانشجویان تحمل س��خنان دیگران است و‬ ‫شما باید نشان دهید که دانشجو اگاه است‪ ،‬م ی میرد‪ ،‬اما از‬ ‫بیگانه ماموریت نم ی پذیرد‪».‬‬ ‫عده ای از دانشجویان با همهمه مانع از رسیدن سخنان‬ ‫رئی س جمهور به گوش سایرین م ی شدند که رئی س جمهور‬ ‫به انها گفت‪« :‬شما به اندازه کافی حرف زدید و شعار دادید‪،‬‬ ‫اما حاال وقت ان رسیده که حرف ب رادر کوچک خود را که از‬ ‫دانشگاه ب رای برپایی عدالت قیام کرده‪ ،‬بشنوید‪».‬‬ ‫ب رای اخرین بار قرار بود ت��ا احمدی نژاد پس از انتخاب‬ ‫حجت االس�لام حس��ن روحانی به عنوان رئی س جمهور‪ ،‬در‬ ‫نشس��ت س��االنه اتحادیه انجمن اسالمی داش��جویان در‬ ‫دانش��گاه ترتیب مدرس حضور پیدا کند‪ ،‬اما این نشس��ت‬ ‫لغو شد‪.‬‬ ‫مس��ئوالن برگزاری این نشس��ت خبر دادند که دفتر‬ ‫رئی س جمهور اعالم کرده که به دلیل جنجال های رسانه ای‬ ‫پیش امده روزهای اخیر بر سر حضور احمدی نژاد در دانشگاه‬ ‫تربیت مدرس‪ ،‬وی از حضور در جمع دانشجویان خودداری‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫قرار بود احمدی نژاد با حضور در این نشست به سواالت‬ ‫مختلف دانش��جویان درباره دوران ریاس��ت جمهوری خود‬ ‫پاسخ دهد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫و افتخار انها این اس��ت ک��ه دیکتاتوری را در هر لباس��ی‬ ‫م ی شناس��ند و س��رکوب م ی کنن��د و امروز ه��م بزرگترین‬ ‫دیکتاتوری امریکاس��ت که لباس حقوق بش��ر بر تن کرده‬ ‫اس��ت‪ ...‬دانش��جویان اگاه ما در همه صحنه ه��ا خواهند‬ ‫ایستاد‪».‬‬ ‫در حالی که تعدادی از دانش��جویان به شعارهای خود‬ ‫علیه رئی س جمهور ادامه م ی دادند‪ ،‬احمدی نژاد گفت‪« :‬یکی‬ ‫از ویژگ ی های دانشجویان تحمل س��خنان دیگران است و‬ ‫شما باید نشان دهید که دانشجو اگاه است‪ ،‬م ی میرد‪ ،‬اما از‬ ‫بیگانه ماموریت نم ی پذیرد‪ .‬شما به اندازه کافی حرف زدید و‬ ‫ش��عار دادید‪ ،‬اما حاال وقت ان رسیده که حرف ب رادر کوچک‬ ‫خود را که از دانشگاه ب رای برپایی عدالت قیام کرده‪ ،‬بشنوید‪».‬‬ ‫در قسمتی از سخنرانی رئی س جمهور عده ای از دختران‬ ‫دانش��جو که علیه رئی س جمهور ش��عار م ی دادند‪ ،‬دوربین‬ ‫صدا و سیما را به زمین پرتاب کرده و شکستند‪ .‬همچنین در‬ ‫بخش دیگری از مراسم همهمه در سالن‪ ،‬ب رای برهم ریختن‬ ‫برنامه س��خنرانی به اوج خود رس��ید‪ .‬در بخ��ش دیگری از‬ ‫سخنرانی احمدی نژاد‪ ،‬شروع به اتش زدن تصاویر احمدی نژاد‬ ‫کردند که احمدی نژاد در واکنش به این موضوع عنوان کرد‪:‬‬ ‫«پیش��گامان ما در راه دفاع از ازادی حقیقی و عدالت مانند‬ ‫شهید رجایی جان و تنشان را سوزاندند و افتخار امثال بنده‬ ‫رسیدن به ان جایگاه و سوختن در راه تعالی این ملت است‪.‬‬ ‫امریکای ی ها بدانند ما اگر هزار بار هم بسوزیم‪ ،‬یک سانت ی متر‬ ‫از ارمان هایمان عقب نشینی نم ی کنیم‪».‬‬ ‫این حاش��ی ه ها در س��خنرانی س��ال اول احمدی نژاد‬ ‫دیگر تکرار نش��د‪ .‬علت هم ای��ن بود که در مراس��م بعدی‬ ‫معموال سالن محل سخنرانی با طرفداران و حامیان دولت‬ ‫پ ر م ی شد‪ .‬اما این به معنی ب ی حاشیه بودن این سخنران ی ها‬ ‫نبود‪ .‬س��ال ‪ 86‬یک نمونه از این سخنران ی هاس��ت‪ .‬وقتی‬ ‫احمدی نژاد ب رای سخنرانی به دانش��گاه ته ران رفت خیلی‬ ‫از دانشجویان تجمع اعتراضی کردند و علیه او شعار دادند‪.‬‬ ‫رئی س جمهور هم به جای سخنرانی در یکی از دانشکده ها‪،‬‬ ‫ت��االر عالمه امین��ی کتابخانه مرک��زی دانش��گاه را ب رای‬ ‫سخنرانی انتخاب کرد‪ .‬همچنین همزمان با سخنرانی وی‬ ‫عده ای از دانشجویان در یک تریبون ازاد علیه او سخنرانی‬ ‫م ی کردند‪ .‬برخی از سخنان دانش��جویان حول این موضوع‬ ‫بود که رئی س جمه��وری ای ران به دانش��گاه کلمبیا م ی رود‬ ‫و به پرس��ش های دانشجویان پاس��خ م ی دهد‪ ،‬ولی حاضر‬ ‫نیست سخنان دانش��جویان ای رانی را بش��نود و به سواالت‬ ‫انها پاسخ دهد‪.‬‬ ‫در حالی که تعدادی از دانش��جویان به شعارهای خود‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫جنگکاغذها‬ ‫پرونده ای که با افشاگری ادامه می یابد‬ ‫‪7‬‬ ‫سعید مرتضوی از س��ازمان تامی ن اجتماعی رفته‪ ،‬اما‬ ‫هنوز هم خبرساز است‪.‬‬ ‫اگ��ر روزگاری محم��ود احمدی ن��ژاد‪ ،‬عبدالرض��ا‬ ‫شیخ االسالمی‪ ،‬وزی ر کار خود را قربانی کرد تا مرتضوی در‬ ‫راس سازمان تامین اجتماعی باقی بماند یا روزی دیگر‪ ،‬نام‬ ‫«سازمان تامین اجتماعی» به «صندوق تامی ن اجتماعی»‬ ‫تغییر یافت تا ریاس��ت مرتضوی بر این سازمان غیرقانونی‬ ‫نباش��د‪ ،‬حاال امروز نام مرتضوی با نام باب��ک زنجانی گره‬ ‫خورده اس��ت تا مرتض��وی همچنان مورد توجه رس��انه ها‬ ‫باشد‪ .‬اما به راستی داستان ورود مرتضوی به حلقه اول یاران‬ ‫احمدی نژاد چه بود؟‬ ‫اسباب کشی مرتضوی از قوه قضائیه به دولت‬ ‫سال های پایانی دهه ‪ 70‬و سال های اغازین دهه ‪،80‬‬ ‫رسانه ها او را با نام «قاضی مرتضوی» م ی شناختند؛ چه انکه‬ ‫او در مقام دادس��تان ته ران‪ ،‬تاثیر بس��زایی در پرونده های‬ ‫قضایی ‪ -‬خصوص��ا پرونده های سیاس��ی و مطبوعاتی ‪-‬‬ ‫داش��ت‪ .‬اما یک اتفاق او را س��خت به چالش کشید و ان‬ ‫پرونده کهریزک در بحبوحه فتنه ‪ 88‬بود‪ .‬مرتضوی پس از‬ ‫پایان مسئولیت ایت اهلل هاشم ی شاهرودی در قوه قضائیه‪،‬‬ ‫بالفاصله از س��وی ایت اهلل ص��ادق امل ی الریجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫جدید دستگاه قضا برکنار ش��د؛ همه منتظر دادگاه ی شدن‬ ‫‪30‬‬ ‫قاضی بودند‪ .‬این بار اما یک انتصاب‪ ،‬سرنوشت مرتضوی‬ ‫را تغییر داد و سبب ش��د او به جای دادگاه‪ ،‬به دولت برود و‬ ‫در دی ماه ‪ 88‬رئیس س��تاد مبارزه با قاچاق کاال و ارز شود‪.‬‬ ‫بس��یاری از چهره های سیاس��ی ‪ -‬که از قضا اغلب ش��ان‬ ‫اصولگرا بودند ‪ -‬به حض��ور مرتض��وی در دولت اعتراض‬ ‫کردند‪ ،‬اما اعتراض ها و پیگیری ها ب رای کنار گذاش��تن او از‬ ‫دولت ثمری نبخشید و این جدال ب ی ثمر تا پایان دولت دهم‬ ‫ادامه یافت‪ .‬ماجرا اما به همی ن جا ختم نش��د‪ .‬در اسفند ماه‬ ‫‪ ،90‬سعید مرتضوی با دستور مستقیم احمدی نژاد به ریاست‬ ‫سازمان تامی ن اجتماعی منصوب ش��د تا این بار نمایندگان‬ ‫مجلس تصمیم جدی تری بگیرند و وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه‬ ‫اجتماعی را اس��تیضاح کنند‪ .‬الیاس نادران‪ ،‬احمد توکلی و‬ ‫علی مطهری سه نماینده ته ران از شاخ ص ترین چهره های‬ ‫پیگیر این استیضاح بودند‪.‬‬ ‫ران��د اول ط��رح اس��تیضاح‪ ،‬شیخ االس�لامی در روز‬ ‫اس��تیضاح و با قول ش��رف مرتضوی مبنی بر اس��تعفا از‬ ‫سمت خود منتفی شد و نمایندگان از استیضاح صرف نظر‬ ‫کردند‪ .‬اما چندی بعد مشخص شد که گویا او قصد استعفا‬ ‫ندارد و به قول خود‪ ،‬وفادار نمانده است‪ .‬در همین بحبوحه‪،‬‬ ‫ی معاون اول رئی س جمهور وقت اعالم کرد‬ ‫محمدرضا رحیم ‬ ‫که دولت‪ ،‬مرتضوی را ب رای این س��مت مناسب تشخیص‬ ‫داده و بیش از گذش��ته از او حمایت خواه��د کرد‪ .‬این گونه‬ ‫بود که احمد توکلی از ط راحان اس��تیضاح شیخ االسالمی‪،‬‬ ‫از تالش ب رای عزل مرتض��وی از طریق دیوان عدالت اداری‬ ‫خبر داد‪ .‬مرتضوی این بار میز و اتاق کار خود را نیز تغییر داد‬ ‫تا به مجلس پیام دهد که قص��د رفتن از تامی ن اجتماعی را‬ ‫ندارد‪ .‬برخی شنیده ها نیز از سرپرستی مرتضوی بر وزارت کار‬ ‫در صورت رای مثبت مجلس به استیضاح شیخ االسالمی‬ ‫حکایت م ی کرد‪ .‬در روزهای نخست بهار ‪ ،91‬طرح استیضاح‬ ‫وزیر تعاون‪ ،‬کار و رف��اه اجتماعی در مخالف��ت با انتصاب‬ ‫سعید مرتضوی به هیات رئیسه مجلس ارائه شد و راند دوم‬ ‫استیضاح رسما کلید خورد‪ .‬استیضاح در روزی که «یکشنبه‬ ‫س��یاه» نام گرفت‪ ،‬انجام ش��د‪ .‬در این روز فیلمی از دیدار‬ ‫خصوصی مرتضوی و فاضل الریجانی از سوی احمدی نژاد‬ ‫پخش ش��د که از اصرار رئی س جمهور بر ایجاد ارتباط میان‬ ‫مساله مرتضوی و اس��تیضاح وزیر کار حکایت م ی کرد‪ .‬در‬ ‫نهایت‪ ،‬شی خ االسالمی قربانی شد تا مرتضوی رئیس بماند‪.‬‬ ‫‪ 27‬مرداد امس��ال پایان داستان ریاس��ت مرتضوی بر‬ ‫تامی ن اجتماعی بود‪ .‬در این روز علی ربیعی وزیر تعاون‪ ،‬کار و‬ ‫رفاه اجتماعی دولت یازدهم صمداهلل فیروزی را به سرپرستی‬ ‫صندوق تامی ن اجتماعی منصوب کرد‪ .‬مرتضوی ابان امسال‬ ‫به دادگاه رفت تا از اتهامات وارده بر خود دفاع کند؛ دادگاهی‬ ‫که در ان خبرنگاری حضور نداشت‪.‬‬ ‫داستان رابطه مرتضوی و بابک زنجانی‬ ‫هفته گذش��ته بود که گزارش تحقی��ق و تفحص از‬ ‫تامی ن اجتماعی در صحن علنی مجلس قرائت شد؛ گزارشی‬ ‫که از تخلفات گس��ترده در این س��ازمان حکایت م ی کرد‪.‬‬ ‫این ب��ار به دلیل پای��ان حض��ور محمود احمدی ن��ژاد در‬ ‫قوه مجریه‪ ،‬نمایندگان با فراغ بال این گزارش را قرائت کردند‬ ‫و از نقش مستقیم سعید مرتضوی در تخلفات اداری و مالی‬ ‫این سازمان ثروتمند سخن به میان اوردند‪.‬‬ ‫در این گزارش‪ ،‬عالوه بر نام سعید مرتضوی یک نام‬ ‫اشنای دیگر نیز دیده م ی شد‪« :‬بابک زنجانی»‪.‬‬ ‫بابک زنجانی کیست؟‬ ‫او که نامش در شناس��نامه «بابک مرتضی زنجانی»‬ ‫اس��ت‪ ،‬س��رمایه داری ‪ 42‬س��اله اس��ت و ان گونه که خود‬ ‫م ی گوید‪ ،‬مالک حدود ‪ 70‬ش��رکت تجاری و سرمایه گذاری‬ ‫اس��ت‪ .‬نکته قابل توجه درخصوص زنجان��ی‪ ،‬قرار گرفتن‬ ‫نام او در یک��ی از قطعنامه های تحریم اتحادیه اروپاس��ت‪.‬‬ ‫زنجانی که مالک و رئی��س هیات مدیره باش��گاه فوتبال‬ ‫راه اهن اس��ت‪ ،‬اخی را به علی پروین گفته که حاضر اس��ت‬ ‫‪ 200‬میلی��ارد توم��ان پول نق��د بدهد ت��ا مالک باش��گاه‬ ‫پرسپولیس ش��ود‪ .‬او همچنین رئیس هیات مدیره شرکت‬ ‫هواپیمایی قش��م اس��ت‪ .‬این س��رمایه دار جوان چند ماه‬ ‫پی��ش در گفت وگویی ب��ا هفته نامه اصالح طلب اس��مان‪،‬‬ ‫چگونگی ورود خود به باشگاه میلیاردرها را روایت کرده بود‪.‬‬ ‫او که نامش در ماجراه��ای متفاوتی همچون نمایش فیلم‬ ‫دیدار س��عید مرتضوی و فاضل الریجانی از سوی محمود‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬ج��دال لفظی با بیژن زنگن��ه وزیر نفت دولت‬ ‫یازدهم بارها در رسانه ها مطرح شد‪ ،‬بهمن ماه سال گذشته‬ ‫به همراه مدیرعامل باش��گاه راه اهن و علی دایی سرمربی‬ ‫این تیم در شبکه تلویزیونی جام جم حاضر شد تا نخستین‬ ‫حضورش در رسانه ملی رقم بخورد‪.‬‬ ‫محتوای گزارش تحقیق و تفحص چه بود؟‬ ‫قرائت گزارش تحقیق و تفحص از تامی ن اجتماعی اما‬ ‫واکنش های متفاوتی را ب رانگیخت‪ .‬برخی چهره های نزدیک‬ ‫به رئی س جمهور سابق از محتوای این گزارش انتقاد کردند‬ ‫که البته جوابیه س��عید مرتضوی بیش از سایر واکنش ها‬ ‫مورد توجه قرار گرفت‪.‬‬ ‫او در این گزارش خط��اب به هیات رئیس��ه مجلس‬ ‫واگذاری ‪ 138‬شرکت س��ازمان تامی ن اجتماعی به هلدینگ‬ ‫سیاست‬ ‫واکنش مرتضوی به گزارش مجلس‬ ‫نام برخی نمایندگان که از‬ ‫مرتضوی هدیه نگرفته اند‬ ‫فاش نشده و از سوی دیگر‬ ‫مرتضوی اعالم کرده که هنوز‬ ‫شرکت ها به بابک زنجانی‬ ‫واگذار نشده‪ .‬در عین حال‬ ‫طرفداران تحقیق و تفحص‬ ‫معتقدند که مرتضوی در‬ ‫فروش شرکت های سود ده‬ ‫تخلف کرده و هدایای او به‬ ‫افراد مختلف ایراد قانونی دارد‬ ‫سورینت قشم متعلق به بابک زنجانی را «ادعای کذب» و‬ ‫«هیاهو بر سر هیچ» خواند و چنین نوشت‪« :‬در خصوص‬ ‫اولین بخش گزارش که با تیتر «قرارداد واگذاری انحصاری‬ ‫‪ 138‬شرکت به هلدینگ سورینت قشم» (بابک زنجانی) امده‬ ‫به استحضار م ی رساند همان گونه که در ادامه این گزارش و‬ ‫تیتر دوم با عنوان «اشکاالت و نواقص وارده بر تفاهم نامه‬ ‫منعقده» به ان پرداخته شده اساسا سازمان تامی ن اجتماعی‬ ‫هی چ گونه قرارداد واگذاری با هلدینگ س��ورینت قشم امضا‬ ‫نکرده و صراحتا اع�لام م ی نمایم که اق��ای بابک زنجانی‬ ‫و هلدینگ س��ورینت قش��م حتی یک چوب کبریت هم از‬ ‫سازمان تامی ن اجتماعی تحویل نگرفته و در همین حد نیز‬ ‫واگذاری صورت نگرفته است‪»...‬‬ ‫او در عین حال به شرح قراردادی میان تامی ن اجتماعی‬ ‫با بابک زنجانی پرداخته و به جلساتی با رئیس وقت بانک‬ ‫مرکزی و وزیر سابق نفت اشاره کرده است‪.‬‬ ‫مرتضوی همچنین درخص��وص دریافت کارت هدیه‬ ‫از س��وی نمایندگان مجلس نیز نوش��ته اس��ت‪« :‬دریافت‬ ‫کارت هدی��ه و ب��ن‪ ،‬مختص ‪ 37‬نف��ر نماینده مورد اش��اره‬ ‫در گ��زارش تحقیق و تفح��ص مجلس نب��وده و در دوره‬ ‫قبل بیش از ‪ 150‬نفر از نماین��دگان از جمله رئیس هیات‬ ‫تحقی��ق و تفحص مجلس و تع��دادی دیگ��ر از اعضا نیز‬ ‫جزو دریافت کنندگان ب��وده و پرداخت ه��ای اخیر از محل‬ ‫غیرشمول ب رای بیمه ش��دگان و خانواده های نیازمند حوزه‬ ‫انتخابیه مورد تاکید و تصریح بوده است‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫این گزارش که در ‪ 84‬صفحه منتشر شد و بخش هایی‬ ‫از ان در صحن علنی مجلس قرائت شد‪ ،‬جنجال بسیاری‬ ‫افرید و در صدر اخبار رسانه های داخلی قرار گرفت‪.‬‬ ‫بر اس��اس گ��زارش تحقی��ق و تفحص از س��ازمان‬ ‫تامی ن اجتماعی‪ ،‬مبالغی شامل ‪ ۵۰۰‬میلیون ریال کارت هدیه‬ ‫به محمدرضا رحیمی‪ ،‬یک میلیارد ریال به اسداهلل عباسی‬ ‫و عبدالرضا شیخ االسالمی‪ ۵۰۰ ،‬میلیون ریال کارت هدیه به‬ ‫سرپرس��ت وقت وزارت تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی‪ ،‬یکصد‬ ‫میلیون ریال بن فروشگاه رفاه به مدیرعامل خبرگزاری موج‪،‬‬ ‫یکصد میلیون ریال کارت هدی��ه به مدیرعامل وقت ایرنا و‬ ‫یکصد میلی��ون ریال کارت هدیه به مدیرمس��ئول روزنامه‬ ‫ارمان روابط عمومی تحویل شده است‪.‬‬ ‫این گ��زارش همچنین با اش��اره به پرداخ��ت مبالغ‬ ‫فراوان در قالب پاداش به مدی ران و معاونین سازمان تامین‬ ‫اجتماعی تاکید کرده است که هیات امنای سازمان در جلسه‬ ‫مورخ ‪ 92/5/21‬پرداخت بی��ش از ‪ 60‬میلیارد ریال پاداش را‬ ‫به تمام ی مدی ران این س��ازمان در دولت های نهم و دهم از‬ ‫سال ‪ 1386‬تا سال ‪ 1392‬صادر م ی کند‪ .‬البته در این رابطه‬ ‫مدی ران این سازمان از پرداخت این مبلغ خودداری کرده اند‪.‬‬ ‫البته یک��ی از مهم تری��ن بندهای گ��زارش تحقیق‬ ‫و تفح��ص از تامی ن اجتماع��ی از ارتباط تنگاتنگ س��عید‬ ‫مرتضوی و بابک زنجانی حکایت م ی کند‪ .‬بخش��ی از این‬ ‫گزارش‪ ،‬در خصوص قرارداد واگذاری انحصار ‪ 138‬ش��رکت‬ ‫به هلدینگ سورینت قشم (متعلق به بابک زنجانی) چنین‬ ‫نگاشته است‪« :‬مطابق تفاهم نامه مقرر شده‪ ،‬قرار بود مبلغ‬ ‫‪ 4‬میلیارد یورو که شامل ‪ 138‬ش��رکت گوناگون م ی شود به‬ ‫سازمان تامی ن اجتماعی محول شود که عمدتا موضوع اصلی‬ ‫تحقیق و تفحص از این مجموعه بوده اند‪ .‬این تفاهم نامه‬ ‫شامل واگذاری سهام شرکت تامی ن اجتماعی در شرکت هایی‬ ‫همچون فوالد خوزس��تان‪ ،‬فوالد مبارک��ه اصفهان‪ ،‬بانک‬ ‫صادرات‪ ،‬پتروشیمی غدیر و پتروشیمی تبریز م ی شود که‬ ‫البته دارای اشکاالت حقوقی و قانونی مختلف است‪ .‬مبلغ‬ ‫تفاهم نامه مذکور قرار بود از یک بانک مالزیایی به حساب‬ ‫قرض الحسنه ارزی س��ازمان تامی ن اجتماعی نزد اداره کل‬ ‫عملیات ارزی بانک مس��کن ریخته ش��ود اما بعد از مدتی‬ ‫مدیریت امور بی ن الملل بانک مس��کن طی نامه ای به این‬ ‫س��ازمان اعالم م ی کند به دلیل اینکه بانک دریافت کننده‬ ‫وجه حواله ارزی در مالزی در فهرست جدید موسسات مورد‬ ‫تحریم امریکا و اروپا قرار گرفته‪ ،‬امکان انتقال وجه موردنظر‬ ‫وجود ن��دارد‪ ».‬در بخش دیگری از این گزارش در بررس��ی‬ ‫اسناد و مدارک این سازمان برخی مبالغ پرداخت شده در سال‬ ‫‪ 91‬و شش ماه اول ‪ 92‬امده است‪« :‬این مبالغ شامل تحویل‬ ‫‪ 500‬میلیون ریال کارت هدیه اختصاصی به اقای رحیمی‪،‬‬ ‫ معاون اول وقت رئی س جمهور‪ ،‬یک میلی��ارد ریال به اقای‬ ‫عباسی‪ ،‬سرپرست وقت وزارت تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی‪،‬‬ ‫یک میلیارد ریال ب��ه اقای شیخ االس�لامی‪ ،‬معاون وقت‬ ‫اجتماعی رئی س جمهور‪ 500 ،‬میلی��ون ریال کارت هدیه به‬ ‫سرپرست وقت وزارتخانه تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی‪ ،‬یکصد‬ ‫میلیون ریال بن فروشگاه رفاه به مدیرعامل خبرگزاری موج‪،‬‬ ‫یکصد میلیون ریال کارت هدیه ب��ه مدیرعامل وقت ایرنا‪،‬‬ ‫مبلغ یکصد میلیون ریال کارت هدیه به س��تاد نمازجمعه‬ ‫ته ران و همچنین پرداخت یکصد میلیون ریال کارت هدیه‬ ‫به پرسنل نهاد ریاس��ت جمهوری و مدیرمس��ئول روزنامه‬ ‫ارمان م ی شود‪».‬‬ ‫در گ��زارش تحقی��ق و تفح��ص از تامی ن اجتماعی‬ ‫پرداخت ه��ای صورت گرفت��ه در جش��ن های مختلف این‬ ‫س��ازمان امده و همچنین تخلفات صورت گرفته در فروش‬ ‫شرکت ها و عملکرد موسسات اقتصادی زیرمجموعه شرکت‬ ‫شستا نیز امده است‪ .‬خرید و فروش ارز از طریق صراف ی های‬ ‫مس��تقر در ته ران و امارات از دیگر تخلفات ذکر ش��ده در‬ ‫این گزارش اس��ت‪ .‬پس از قرائت این گزارش هیات رئیسه‬ ‫تخلفات صورت گرفته در س��ازمان تامی ن اجتماعی را محرز‬ ‫دانس��ت و گزارش این تحقیق و تفحص را ب رای رسیدگی‬ ‫قضایی به قوه قضائیه ارسال کرد‪.‬‬ ‫درخواست مجلس‪ ،‬پاسخ مرتضوی‬ ‫ترئیسه مجلس‪،‬‬ ‫بیانیه سعید مرتضوی خطاب به هیا ‬ ‫بالفاصل��ه با واکن��ش تع��دادی از نمایندگان مواجه ش��د‪.‬‬ ‫محمدعلی پورمختار‪ ،‬رئیس کمیس��یون اصل ‪ 90‬مجلس‬ ‫در نامه ای به مرتضوی از او خواست اسامی ‪ 37‬نماینده ای‬ ‫‪31‬‬ ‫که کارت هدیه از سازمان تامی ن اجتماعی گرفته اند را اعالم‬ ‫کند‪ .‬او پیش از ان به خبرگزاری مهر گفته بود‪« :‬هیچ دلیلی‬ ‫ب رای اعالم نکردن اس��امی این افراد وجود ندارد و مرتضوی‬ ‫باید با شجاعت این اسام ی را اعالم کند‪ ».‬پس از ان بود که‬ ‫س��عید مرتضوی در نامه ای خطاب به رئیس کمیس��یون‬ ‫اصل ‪ 90‬مجلس اس��امی نماین��دگان دریافت کننده کارت‬ ‫هدیه از س��ازمان تامی��ن اجتماعی را اعالم ک��رد و چنین‬ ‫نوشت‪« :‬احتراما پیرو درخواست ان کمیسیون محترم که‬ ‫قبل از وصول‪ ،‬در خبرگزاری ها و روزنامه ها منتش��ر گردیده‬ ‫به استحضار م ی رس��اند جایگاه رفیع کمیسیون اصل ‪90‬‬ ‫ایجاب م ی نماید تا خواس��ته جنابعالی سریعا اجابت گردد؛‬ ‫بناب راین بدین وسیله به پیوست سند شماره ‪ 368‬در سیزده‬ ‫برگ اس��امی و مش��خصات ‪ 143‬نفر از نمایندگان محترم‬ ‫مجلس شورای اس�لامی و سند ش��ماره ‪ 981‬در پنج برگ‬ ‫اسامی و مش��خصات ‪ 75‬نفر از نمایندگان محترم مجلس‬ ‫شورای اسالمی و سند ش��ماره ‪ 426‬در ‪ 10‬برگ اسام ی ‪67‬‬ ‫نفر از نمایندگان محترم مجلس شورای اسالمی که برخی‬ ‫از نمایندگان محترم در چند نوبت دریافتی داش��ته اند ایفاد‬ ‫م ی گردد‪ .‬ای��ن نمایندگان محترم در دوره هش��تم مجلس‬ ‫شورای اس�لامی از مدیرعامل سابق س��ازمان بن و کارت‬ ‫هدیه به مقادیر مذکور در اس��ناد پیوست به موجب قانون و‬ ‫در راستای مصوبات هیات امنای سازمان تامین اجتماعی‬ ‫از محل بودجه غی ر ش��مول در اختی��ار مدیرعامل‪ ،‬دریافت‬ ‫کرده اند‪»...‬‬ ‫ماجرای کمک های مالی مرتضوی چه بود؟‬ ‫سیاست‬ ‫سایت اصولگرای تابناک پس از قرائت گزارش تحقیق‬ ‫و تفحص از سازمان تامین اجتماعی‪ ،‬به انتشار اسناد مربوط‬ ‫به تخلفات رئیس سابق این سازمان پرداخت‪ .‬به نوشته این‬ ‫سایت‪ ،‬مرتضوی در انتخابات شورای ش��هر چهارم ته ران‬ ‫به گروه سیاس��ی ‪ -‬کارگری «جبهه متح��د کارگران ای ران‬ ‫اسالمی» که همس��ر وی در فهرس��ت انتخاباتی ان بود‪،‬‬ ‫کمک مالی کرده اس��ت‪« :‬بر پایه اس��ناد ضمیمه گزارش‬ ‫تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی که «تابناک»‬ ‫بدان دس��ت پیدا کرده‪ ،‬رئیس س��ازمان تامین اجتماعی از‬ ‫بهره برداری از اموال این سازمان ب رای فعالی ت های سیاسی‬ ‫و انتخاباتی ابایی نداش��ته‪ ،‬عل ی الخصوص اگر بخش��ی از‬ ‫این فعالی ت ها مشمول همس��رش نیز م ی شد که سودای‬ ‫عضویت شورای ش��هر پایتخت و ش��هرداری مرتضوی را‬ ‫داشت!» به نوشته این رس��انه مجازی‪ ،‬از جمله نامزدهای‬ ‫مورد حمایت «جبهه متحد کارگران ای ران اسالمی»‪« ،‬هما‬ ‫فالح تفتی» (همس��ر مدیرعامل س��ازمان تامین اجتماعی‬ ‫و مدی��رکل ام��وزش و پژوهش ای��ن س��ازمان)‪ ،‬عبدالرضا‬ ‫شیخ االسالمی (وزیر پیش��ین تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی)‪،‬‬ ‫ول ی اهلل صالحی (عضو س��ابق شورای اسالمی کار کارخانه‬ ‫الس��تیک البرز)‪ ،‬نرگس خباز ها (فرزند رئیس کانون عالی‬ ‫بازنشس��تگان تامی ن اجتماعی)‪ ،‬پروین احمدی نژاد (خواهر‬ ‫رئیس دولت دهم) و‪ ...‬بودند‪ .‬س��ایت تابناک همچنین در‬ ‫گزارشی جداگانه‪ ،‬از کمک های مرتضوی به برخی از ارگان ها‬ ‫و نهادهای غیردولتی خبر داد‪ .‬بر اساس این گزارش‪ ،‬یکی‬ ‫از این نهادها کانون عدل ته ران (ایتام) است که بنا به اعالم‬ ‫روزنامه رسمی کشور س��عی د مرتضوی عضو هیات مدیره و‬ ‫نایب رئیس هیات مدیره ان است‪ .‬تابناک همچنین اسناد‬ ‫مربوط به این کمک ها را در زیر گزارش های مربوطه منتشر‬ ‫کرد‪ .‬ماجرای مرتضوی و بابک زنجانی و مجلس همچنان‬ ‫ادامه دارد‪ .‬از سویی نام برخی نمایندگان که از مرتضوی هدیه‬ ‫نگرفته اند فاش نشده و از سوی دیگر مرتضوی اعالم کرده‬ ‫که هنوز ش��رکت ها به بابک زنجانی واگذار نشده‪ .‬در عین‬ ‫حال طرفداران تحقیق و تفحص معتقدند که مرتضوی در‬ ‫فروش شرکت های سود ده تخلف کرده و هدایای او به افراد‬ ‫مختلف ای راد قانونی دارد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪32‬‬ ‫مرتضوی بزرگ نمایی میکند‬ ‫تو گوی مثلث با علیرضا محجوب‬ ‫گف ‬ ‫‪8‬‬ ‫علیرضا محجوب که ریاست هیات تحقی ق وتفحص از سازمان تامی ن اجتماعی را برعهده دارد ناگفته های جدیدی‬ ‫از این پرونده را در مصاحبه با مثلث بازگو کرده است‪.‬‬ ‫اق�ای محج�وب! پ�س از قرائ�ت گ�زارش‬ ‫تحقی ق وتفحص از س�ازمان تامی ن اجتماعی در‬ ‫صحن علنی مجل�س‪ ،‬اقای مرتضوی گزارش�ی‬ ‫منتشر کرد و در ان برخی از بندهای گزارش هیات‬ ‫تحقیق و تفحص را زیرس�وال بردن�د‪ .‬لطفا نظر‬ ‫خودت�ان را در این خصوص بفرمایی�د و اینکه ایا‬ ‫ش�ما هم جزو ‪ 37‬نماینده یا ‪ 150‬نماینده ای که‬ ‫اقای مرتضوی اش�اره کرده اند‪ ،‬بوده اید که کارت‬ ‫هدیه دریافت کرده اند؟‬ ‫‪150 l‬نماین��ده ای که اق��ای مرتضوی درب��اره انها‬ ‫صحبت کرده مربوط به مجلس هشتم است‪ .‬ایشان فرافکنی‬ ‫فرموده ان��د‪ .‬در واقع تحقی��ق و تفحص ازس��ازمان تامین‬ ‫اجتماعی در مجلس نهم انجام شده و در این مجلس درباره‬ ‫ایشان تصمیم گیری شده‪ ،‬بناب راین بنده از تک تک همکارانم‬ ‫دفاع م ی کنم‪ .‬البته ما به تمام مبالغی که دریافت شده رسیدگی‬ ‫کرده ایم‪ .‬اقای مرتضوی قبال هم این مدارک را نشان داده اند‬ ‫و ما به ایش��ان توضیح داده ایم که این پرداخت ها طبق روال‬ ‫بوده است و هیچ تخلفی در این پرداخت ها مشاهده نکرده ایم‪.‬‬ ‫شخص اقای مرتضوی هم از این موضوع اگاهی دارند و حتی‬ ‫م ی دانند این اعالم به منزله تخلف است اما ب رای فرافکنی و‬ ‫زیر سوال بردن مجلس دست به این کار زدند‪ .‬بناب راین باز هم‬ ‫تکرار م ی کنم خود این تخلف قابل رسیدگی است‪ .‬طبیعی‬ ‫است از کس��ی که ان نوار را تهیه کرد و این ویژه نامه را علیه‬ ‫مجلس داد‪ ،‬بیش از این انتظار نم ی رود که علیه نمایندگانی‬ ‫که اکثریت انها دیگر در مجلس نیستند چنین گزارشی بدهد‪.‬‬ ‫منظور شما همان نواری است که اقای احمدی نژاد‬ ‫روز یکشنبه سیاه به مجلس اورد؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬همان نوار مع��روف به دس��ت همین اقای‬ ‫زنجانی تهیه شد که م ی گوید هیچ قراردادی با او نداشته ام‪.‬‬ ‫اقای زنجانی در ان گفت وگو یک طرف ماجراست‪.‬‬ ‫در چن�د روز اخیر اتهامات�ی را نیز متوجه ش�ما‬ ‫کرده اند‪ ،‬چه پاسخی به این اتهامات م ی دهید؟‬ ‫‪ l‬بن��ده گفته ام هر کس هر س��ندی یا رس��یدی از‬ ‫بنده دارد‪ ،‬منتشر کند‪ .‬در کمیسیون‪ ،‬شیوه بنده را م ی دانند‪.‬‬ ‫من هیچ زمان��ی پاکتی از س��ازمان تامی ن اجتماعی دریافت‬ ‫نکرده ام و اگ��ر هم دریاف��ت م ی کردم م ی گفت��م بدهند به‬ ‫مراجعین‪ .‬حال ممکن است کس��ی اورده باشد من پس هم‬ ‫داده باشم اما اس��م بنده را هم ثبت کرده باشند‪ .‬بناب راین باید‬ ‫ب رای حرفی که م ی زنند رس��ید منتش��ر کنند‪ .‬از طرفی این‬ ‫پرداخت ها خالف قانون انجام نش��ده که م��ا بخواهیم روی‬ ‫اینها انگشت بگذاریم‪ .‬مطبوعات باید متوجه باشند که این‬ ‫فرافکنی کمک به فرار متهمینی اس��ت که اتهام انها امور‬ ‫دیگری است‪ .‬ایشان متهم به پرداخت ‪ 36‬میلیون تومان است‬ ‫بدون انکه رسیدی داشته باش��د البته اگرامروز رسیدی ارائه‬ ‫کند ما دیگر ان را نم ی پذیریم‪ .‬زی را قبال در سه نوبت به اقای‬ ‫مرتضوی گفته ایم اگر رسیدی دارید ارائه دهید اما ایشان نه تنها‬ ‫رسیدی نداشتند‪ ،‬بلکه م ی خواستند لیستی ارائه دهند‪ .‬البته‬ ‫اگر هم لیست م ی دادند شرط صحتش این بود که از تک تک‬ ‫افراد م ی پرس��یدیم اگر افراد این مبلغ را تایید م ی کردند‪ ،‬ما‬ ‫م ی پذیرفتیم و حق با ایشان بود اما در غیر این صورت بازهم به‬ ‫اتهامات مرتضوی اضافه م ی شد‪ .‬بناب راین اگر به دادگاه یا هر‬ ‫محکمه ای بروند تکلیف این ادعا روشن است‪ ،‬مضافا اینکه‬ ‫ب رای این پرداخت هیچ اختیار قانونی نداشته است‪ ،‬درحالی که‬ ‫دیگران طبق اختیار ساالنه ای که در بودجه انها پی ش بینی‬ ‫م ی ش��ده‪ ،‬عمل کرده اند‪ .‬درواقع ماهیت اقدام مدی ران قبل‬ ‫در این مورد هی چ گونه تخلفی را نش��ان نم ی دهد بسیاری از‬ ‫دستگاه های حمایتی در مناسب ت هایی چون عید بن هایی‬ ‫را به زی ر مجموعه خ��ود پرداخت م ی کنن��د‪ .‬اقای مرتضوی‬ ‫نباید پرداخ��ت ‪35‬میلیون تومان��ی را با پرداخ��ت ‪200‬هزار‬ ‫تومانی مقایسه کند‪ .‬ایش��ان از ‪500‬هزارتومان تا ‪35‬میلیون‬ ‫تومان پرداخ��ت کرده اند ایا این ش��بیه پرداختی اس��ت که‬ ‫دیگران را متهم م ی کنند‪ ،‬ضمن اینکه مدی ران قبلی سازمان‬ ‫تامی ن اجتماعی مجوز داش��ته اند اما مج��وز اقای مرتضوی‬ ‫کجاس��ت؟ همه انها رسید دارند اما رس��ید یا لیست ایشان‬ ‫کجاست؟ بهتر است اقای مرتضوی از خودش دفاع کند‪.‬‬ ‫گفت�ه م ی ش�ود «اتحادیه ام�کان» که وابس�ته‬ ‫به خان�ه کارگ�ر اس�ت از س�ال ‪ 75‬به س�ازمان‬ ‫تامی ن اجتماع�ی چهار میلی�ارد توم�ان بدهکار‬ ‫است‪ .‬ایا این موضع صحت دارد؟‬ ‫‪ l‬این حرف دروغ است‪ .‬اتحادیه امکان هیچ بدهی‬ ‫به سازمان تامی ن اجتماعی ندارد‪ .‬خبرگزاری فارس جزو اولین‬ ‫رسانه هایی بود که این مطلب را منتش��ر کرد و مدی ران این‬ ‫اتحادیه توضیحات کافی دادند‪ .‬این یک اختالف حس��ابی‬ ‫است بین ستاد بن و اتحادیه امکان‪ .‬این موضوع چه ربطی به‬ ‫تامین اجتماعی دارد؟ ستاد بن یک جای دیگر است و سازمان‬ ‫تامی ن اجتماعی جای دیگری اس��ت بناب راین هیچ ارتباطی‬ ‫به س��ازمان تامی ن اجتماعی ندارد‪ .‬انها نه تنها خود را بدهکار‬ ‫نم ی دانند‪ ،‬بلکه طلبکار ه��م م ی دانند‪ .‬یک اتحادیه تعاونی‬ ‫با یک س��ازمان و دستگاه دیگری اختالف حس��ابی دارد که‬ ‫هیچ ربطی به سازمان تامی ن اجتماعی ندارد‪ .‬در واقع اتحادیه‬ ‫امکان با این سازمان پولی رد وبدل نکرده است‪ .‬اینها فرافکنی‬ ‫است‪ ،‬موضوعات نامطلوبی اس��ت که گفته م ی شود‪ ،‬مثل‬ ‫همین مطلب نامربوطی که اقای مرتضوی تالش م ی کند‬ ‫به ‪136‬میلیونی بدوزد که رسما پرداخت کرده و خودش متهم‬ ‫است و به نظر ما باید خودش ان را تهیه کند و بازگرداند‪.‬‬ ‫پس موضوع ‪150‬نماینده حقیقت ندارد؟‬ ‫‪ l‬گفتم ایشان خلط مبحث م ی کنند‪ .‬مستند ایشان‬ ‫مربوط به مجلس هشتم است که ‪150‬نماینده نبودند‪ ،‬بلکه‬ ‫همه نمایندگان را شامل م ی شود‪ .‬این‪150‬نماینده ممکن است‬ ‫کسی را معرفی کرده باشند یا نامه نوشته اند یا کمکی دریافت‬ ‫کرده که طبق سند و قانون در مجلس هشتم انجام شده است‪،‬‬ ‫بناب راین این خلط مبحث و گم کردن اتهامات اس��ت‪ ،‬ضمن‬ ‫اینکه ما به این موضوع رسیدگی کرده ایم و هیچ تخلفی غیر‬ ‫از انچه مربوط به دوره اقای مرتضوی است در نحوه هزینه کرد‬ ‫بودجه های در اختیار برخالف ایی ن نامه کاری صورت نگرفته‬ ‫است‪ .‬در واقع ب راس��اس بودجه مبلغی مصوب م ی شده که‬ ‫‪ l‬ما چون اسمی را کش��ف نکرده ایم بناب راین هیچ‬ ‫ش��خصی را به عنوان متهم نم ی شناسیم جز شخص اقای‬ ‫مرتضوی‪ .‬تا قبل از قرائت گزارش بیم ان را داشتیم که اسام ی ‬ ‫را بگویند تا ما بر این اساس بتوانیم اظهارنظر کنیم‪ .‬قبال هم‬ ‫از بنده در این خصوص سوال شد اما من گفتم وقتی اسامی را‬ ‫نم ی دانیم نم ی توانیم درباره ان اظهارنظر کنیم‪ .‬در این مورد‬ ‫هم عرض م ی کنیم اگر کس��ی هم این کار را کرده از جیب‬ ‫شخص ی اش بوده‪ ،‬بناب راین باید پول را پس بدهد‪.‬‬ ‫برخی مطرح م ی کنند که اعضای هیات تحقیق و‬ ‫تفحص از سازمان تامی ن اجتماعی خودشان کارت‬ ‫هدیه و بن دریافت کرده اند‪.‬‬ ‫تحقیقو تفحص‬ ‫ ‬ ‫‪ l‬عرض کردم بنده مس��ئول تیم‬ ‫هس��تم‪ .‬این موضوع را بنده تکذیب کرده ام و بازهم تکذیب‬ ‫م ی کنم زی را حرف باید با سند باشد ما ب رای همه حرف هایمان‬ ‫سند ارائه کرده ایم‪.‬‬ ‫اگر ثاب�ت ش�ود نمایندگان ب�ن ی�ا کارت هدیه‬ ‫دریافت کرده اند‪ ،‬مجرم شناخته م ی شوند؟‬ ‫‪ l‬خی ر‪ .‬اگر ب ر اساس مصوبات چه در گذشته یا حتی در‬ ‫دوره اقای مرتضوی به کسی یا نماینده ای چیزی پرداخت شده‬ ‫باشد کسی متهم نیست اما اگر خارج از مصوبات پرداخت هایی‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬جرم است‪ .‬ب راساس مصوبه بن یا کارت هدیه باید‬ ‫به بازنشسته‪ ،‬مستمری بگیر یا کانون های انها برسد‪ .‬اختیار‬ ‫نحوه پرداخت ان به مدیرعامل داده ش��ده تا پس از پرداخت‬ ‫به افراد واجد شرایط‪ ،‬رس��یدش به دستش بازگردد‪ .‬این اتهام‬ ‫نیست اما اینکه ‪ 37‬اسم ب ی نام و نشان وبدون رسید بنویسند‪،‬‬ ‫اتهام اس��ت که البته متوجه ش��خص اقای مرتضوی است‪.‬‬ ‫ایشان م ی خواهد مجلس را متهم کند که باید از این کار خود‬ ‫عذرخواهی کند‪.‬‬ ‫اقای مرتضوی چه انگیزه ای داشته اند که اسامی‬ ‫ ‪ 37‬نماینده را معرفی نکرده اند؟‬ ‫‪ l‬قاعدتا این فرافکنی ب رای فراراز موضوعات بزرگی‬ ‫است که باید پاسخ داده شود‪ ،‬البته اقای مرتضوی نبایدبرخی‬ ‫مسائل که ارزش قانونی ب رای طرح ان وجود ندارد را ب ی جهت‬ ‫بزرگ نشان دهد‪ ،‬مثل مطرح کردن ‪ 150‬نماینده که مربوط به‬ ‫درخصوص بابک زنجانی گفته م ی شود پولی رد و‬ ‫بدل نشده‪ ،‬ایا با این اوصاف تخلف و جرمی صورت‬ ‫گرفته است؟‬ ‫سیاست‬ ‫ایا کارت هدی ه ها یا بن ها ب�رای خرید نمایندگان‬ ‫مجلس پرداخت شده است؟‬ ‫‪ l‬این وقتی است که ما بتوانیم اثبات کنیم‪ .‬وقتی‬ ‫اسمی منتشر نشده‪ ،‬جرم نیست‪ .‬اگر اسامی منتشر شود معلوم‬ ‫است که جرم محسوب م ی شود‪ .‬پرداخت مرتضوی جرم است‪،‬‬ ‫زی را پرداخت اسم و ادرس م ی خواهد‪.‬‬ ‫‪ l‬ایشان چک مبادله کرده اند و حساب باز کرده اند‪.‬‬ ‫چک سازمان تامی ن اجتماعی در حال حاضر نزد شرکت نکو‬ ‫در وزارت نفت است و در مجله ای که در دست بنده است به‬ ‫این توافق نامه افتخار کرده اند‪ .‬ایشان با الفاظ بازی م ی کنند‬ ‫و م ی گویند ما قرارداد امضا نکرده ایم‪ ،‬اس��م ان را تفاهم نامه‬ ‫گذاشته اند و با قلم ش��ان روی همین تفاهم نامه دستور اجرا‬ ‫صادر کردند‪ .‬نباید با الفاظ بازی کرد‪ ،‬مثل موضوع نمایندگان‬ ‫که اقای مرتضوی با الفاظ بازی م ی کند و م ی خواهد از قرینه‬ ‫مجلس هشتم به مجلس نهم حمله کند‪ .‬این کاری است که‬ ‫ایشان از متهمانش زیاد دیده و امروز از متهمینی که سال ها با‬ ‫انها سروکار داشته تقلید م ی کند‪ .‬ما از اقای مرتضوی دعوت‬ ‫م ی کنیم از متهمی ن شان تقلید نکند‪ ،‬صادقانه اماده باشد و‬ ‫مطمئن باشد که دستگاه قضایی جمهوری اسالمی اصلش‬ ‫برمبنای عدل اس��ت‪ ،‬حتی در ارتباط با ایشان‪ .‬ما جوابیه را با‬ ‫س ی دی ب رای اقای مرتضوی ارس��ال کرده ایم چراکه درصدد‬ ‫تضییع حقوق ایشان نیس��تیم‪ .‬پس بهتر است ایشان هم‬ ‫به حقوق دیگران هجوم نبرند‪ .‬اگر سندی دارند ارائه دهند و‬ ‫خلط مبحث نکنند و در نهایت اینکه مجلس هشتم و نهم‬ ‫را مخلوط نکنند‪ .‬ما خواهان معرفی اس��امی از سوی ایشان‬ ‫بودیم که ارائه ندادند‪ ،‬بناب راین امروز هرچه درباره نمایندگان یا‬ ‫ه ر کس دیگری بگوید خود را مدعی و ان اظهارات را تهمت‬ ‫م ی دانیم البته درباره بنده هرچ��ه م ی خواهند بگویند اما اگر‬ ‫درباره همکارانم چیزی بگویند‪ ،‬مقابلشان خواهم ایستاد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫هیات مدیره باید ب رای هزینه و اس��تفاده از ان دس��تورالعمل‬ ‫م ی نوشته است‪ ،‬بناب راین طبق این دستورالعمل اقدام م ی شده‬ ‫اما مالحظه می کنیم اقای مرتضوی دستورالعمل ندارد و در‬ ‫سال ‪ 91‬هم که دارد طبق دس��تورالعمل هزینه نکرده است‪،‬‬ ‫یعنی برخالف مصوبات خودش��ان اق��دام کرده اند و بعد هم‬ ‫ادعاهای دیگری مطرح م ی کنند‪ .‬حرف ما با اقای مرتضوی‬ ‫این بوده که اسامی کسانی که ‪136‬میلیون ب رایشان هزینه‬ ‫شده است را بگویید‪ .‬ایشان نوش��ته ‪1‬تا‪ .37‬این یعنی همه‬ ‫مجلس متهم هستند‪ ،‬بناب راین ندادن اسناد را در راستای اقدام‬ ‫یدانیم‪ .‬اقای مرتضوی درحالی که در نشس ت ها‬ ‫قبلی ایشان م ‬ ‫به اشتباه بودن کارشان اقرار کرده اند اما بازهم اشتباهات خود‬ ‫را تکرار کردند و امروز م ی کوشد یک مس��اله کامال مالی و‬ ‫مدیریتی را سیاسی کنند‪ .‬ایشان به جای سیاس ی کردن مطلب‬ ‫بکوشند دفاعیات شان را اماده کنند و از خود به خوبی دفاع کنند‬ ‫تا اگر حقی متوجه ایشان است و ما ان را نادیده گرفته ایم دادگاه‬ ‫بشنود‪ .‬ما به ایشان توصیه م ی کنیم به جای فرافکنی علیه‬ ‫نمایندگان که سابقه درخشانی دارند‪ ،‬موضوع را روشن کنند‪.‬‬ ‫اقای مرتضوی در سال ‪ 92‬یک نشریه منتشر کرد که دو سوم‬ ‫ان علیه رئیس مجلس و نمایندگان بود‪ ،‬بناب راین از ایشان چه‬ ‫انتظاری م ی توانیم داشته باشیم؟ ما هرگز انتظار نداریم اقای‬ ‫مرتضوی مدح مجلس را بگوید ی��ا از بنده تعریف کند‪ .‬قطعا‬ ‫مشخص است به ما نسبت مجهول و نامعلوم م ی دهد‪.‬‬ ‫پس جرمی از س�وی نماین�دگان صورت نگرفته‬ ‫است؟‬ ‫مجلس هشتم است و مرتبا تکرار م ی شود‪ ،‬زی را این موضوع‬ ‫مربوط به مجلس هشتم است که دیگر وجود ندارد‪ .‬نکته دیگر‬ ‫اینکه پرداخت ها قانونی بوده است همچنین اگر بر فرض ان‬ ‫پرداخت ها غیرقانونی بوده اس��ت‪ ،‬چه تاثیری درحال ایشان‬ ‫دارد و چه تاثیری درتخلفات ایش��ان دارد؟ این فرافکنی و کار‬ ‫اضافی است‪.‬‬ ‫اگر بر اساس مصوبات چه در گذشته یا حتی در دوره اقای مرتضوی به کسی یا نماینده ای چیزی پرداخت شده باشد کسی متهم نیست اما‬ ‫اگر خارج از مصوبات پرداخت هایی صورت گیرد‪ ،‬جرم است‪ .‬براساس مصوبه بن یا کارت هدیه باید به بازنشسته‪ ،‬مستمری بگیر یا کانون های‬ ‫انها برسد‪ .‬اختیار نحوه پرداخت ان به مدیرعامل داده شده تا پس از پرداخت به افراد واجد شرایط‪ ،‬رسیدش به دستش بازگردد‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫بیژن نوباوه‪ ،‬عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس‬ ‫اق�ای نوب�اوه! در گ�زارش تحقی ق و تفح�ص از‬ ‫سازمان تامین اجتماعی و بیانیه اقای مرتضوی‬ ‫از نمایندگان نام برده ش�ده است که کارت های‬ ‫هدیه یا پول دریافت کرده اند‪ ،‬نظر ش�ما در این‬ ‫خصوص چیست؟‬ ‫گفت وگوی مثلث با بیژن نوباوه‬ ‫این فهرست تخریب مجلس است‬ ‫‪9‬‬ ‫سیاست‬ ‫بیژن نوباوه وطن عضو فراکس�یون اصولگرایان مجلس نهم معتقد اس�ت که اقدام مرتضوی در اعالم اس�امی‬ ‫نمایندگانی که از تامین اجتماعی کارت هدیه دریافت کرده انددر جهت فرافکنی است؛ اما اگر نمایندگان خارج از روال‬ ‫قانونی کارت هدیه دریافت کرده اند باید با انها به شدت برخورد شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫بهروز نعمتی درگفت وگو با مثلث‬ ‫گزارش تحقیق و تفحص‬ ‫به قوه قضائیه ارسال می شود‬ ‫‪10‬‬ ‫قو تفح�ص از س�ازمان تامی ن اجتماعی م ی گوی�د‪« :‬تحقی�ق و تفحص از‬ ‫بهروز نعمت�ی‪ ،‬عض�و هی�ات تحقی ‬ ‫تامی ن اجتماعی حاصل تالش های مجلس و دیوان محاسبات است‪ ».‬او بسیاری از اقدامات مرتضوی را به علت قانونی‬ ‫نبودن ریاست اش بر این سازمان باطل م ی داند‪ ،‬اما قضاوت نهایی را به قوه قضائیه واگذار م ی کند‪.‬‬ ‫اق�ای نعمت�ی! ماج�رای تحقی�ق و تفحص از‬ ‫س�ازمان تامین اجتماعی وارد فاز جدیدی ش�ده‬ ‫است‪ .‬انتقادات پیرامون عملکرد هیات تحقیق و‬ ‫تفحص را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬ببینی��د‪ ،‬اوال تحقیق و تفحص ح��ق نمایندگان‬ ‫است تا از هر سازمانی که مجلس رای داد تحقی ق وتفحص‬ ‫صورت گیرد‪ .‬اعض��ای کمیته تحقی ق وتفحص نیز مکلفند‬ ‫ظرف موعد مقرر گ��زارش را در صحن علنی مجلس اعالم‬ ‫کنند‪ .‬گزارشی که از س��ازمان تامین اجتماعی تهیه شده با‬ ‫تالش و زحمت کارشناسانی از س��ازمان تامین اجتماعی و‬ ‫دیوان محاسبات بوده اس��ت‪ ،‬البته ما هم به عنوان اعضای‬ ‫کمیته های مختلف نظارت هایی داشته ایم و پیگیری های‬ ‫الزم را انجام داده ایم‪ ،‬بناب راین این گزارش مستدل بر اسناد و‬ ‫مدارک است و گزارشی نیست که یک فرد خاص یا گروه و‬ ‫تیم خاص بخواهد علیه کسی داشته باشد‪.‬‬ ‫‪34‬‬ ‫اقای مرتضوی در بیانی ه ای که داده اند به مواردی‬ ‫از این گ�زارش ای�راد وارد دانس�ته و تاکید کرده‬ ‫در گزارش به ج�ای ‪ 150‬نماین�ده از ‪ 37‬نماینده‬ ‫نام برده ش�ده است؛ نظر ش�ما در این خصوص‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬بنده م ی گویم اگر نمایندگان پولی گرفته اند‪ ،‬باید‬ ‫اعالم شود‪.‬‬ ‫این پرداخت ی ه�ا مربوط به این مجل�س بوده یا‬ ‫مربوط به مجلس نهم است؟‬ ‫‪ l‬فرقی نم ی کند هر مجلسی که بوده باید مشخص‬ ‫شود‪ .‬ما از اقای مرتضوی درخواس��ت و خواهش کردیم که‬ ‫ی یا لیست نمایندگان را به ما بدهند که این کار را نکردند‬ ‫اسام ‬ ‫بناب راین معنی ندادن لیس��ت ان اس��ت که اقای مرتضوی‬ ‫خودش پول را گرفته اس��ت‪ ،‬بناب راین ب رای انکه اثبات کند‬ ‫اینگونه نبوده باید لیست اسامی را ارائه دهد‪.‬‬ ‫‪ l‬بس��یار بس��یار کار ب��دی اس��ت ک��ه چنی��ن‬ ‫صحب ت هایی مطرح کرده اند‪ .‬اگر چنین اتفاقی افتاده باید‬ ‫دید محمل قانون��ی دارد یا ندارد‪ .‬اگر محم��ل قانونی دارد‬ ‫طرحش یعنی فرافکنی مش��کالت اما اگر غیرقانونی بوده‬ ‫است باید به شدیدترین ش��کل ممکن برخورد شود‪ .‬یعنی‬ ‫چرا باید چنین اتفاقی بیفتد‪ .‬نماینده نباید هیچ چیزی ب رای‬ ‫خودش دریافت کند و البته ای��ن کار را هم نم ی کند‪ .‬هرچه‬ ‫هم هست ب رای مردم است‪.‬‬ ‫نهادها یا ارگان هایی هستند که م ی خواهند اعتباری‬ ‫قائل شوند‪ .‬در مواردی ما م ی بینیم بانک ها به ما اعتباراتی‬ ‫م ی دهند مثال ‪ 50‬یا‪100‬میلیون که م��ا ان را به صورت دو‬ ‫میلیون تومان یا در قالب وام خودرو به بانک ها م ی دهیم و‬ ‫خودش��ان پرداخت م ی کنند‪ .‬به این اعتبار گفته م ی شود نه‬ ‫پولی رد وبدل م ی ش��ود و نه کارت هدی��ه ای‪ .‬اما چیزی که‬ ‫درباره سازمان تامین اجتماعی مطرح م ی شود متاسفانه این‬ ‫سازمان تاکنون پاسخگو نبوده است‪.‬‬ ‫چطور م ی توان این نهاد را پاسخگو کرد؟‬ ‫‪ l‬ما به دنبال پاسخگو کردن این نهاد هستیم و در‬ ‫این خصوص با وزیر کار هم صحبت کرده ایم‪ .‬ایش��ان هم‬ ‫باید در این رابطه پاسخگو باش��د‪ ،‬البته بنده از این مسائلی‬ ‫که مطرح ش��ده خوش��حالم‪ .‬باید این مباحث گفته شود و‬ ‫مشخص شود چه کسانی استفاده یا سوءاستفاده کرده اند‪.‬‬ ‫من این را مثب��ت م ی دانم اما اینکه یک دفع��ه بخواهند با‬ ‫اوردن اس��م نهادی مجلس یا دولت را الوده کنند درس��ت‬ ‫یعنی اگر االن اقای مرتضوی لیست را اعالم کنند‬ ‫شما م ی پذیرید؟‬ ‫‪ l‬باالخره ایشان لیست را به مجلس بدهند اشکالی‬ ‫ب رای انجام این کار وجود ندارد‪ .‬در واقع االن هم ب رای این کار‬ ‫دیر نیست‪.‬‬ ‫اگر اسامی نمایندگان مربوط به مجلس هشتم‬ ‫هم باشد شما رسیدگی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬در هر صورت اگر نماینده ای پولی گرفته باش��د‪،‬‬ ‫باید اعالم شود‪ .‬البته ممکن است نمایندگان پول دریافتی را‬ ‫در حوزه های انتخابیه هزینه کرده باشند‪ ،‬بناب راین اگر اینگونه‬ ‫هم باشد باید مطرح شود و اقای مرتضوی شرعا مسئول است‬ ‫لیس��ت را اعالم کند‪ .‬مطلب دیگری که وجود دارد این است‬ ‫که ایشان خودشان س��ال ها مجری قانون بوده اند‪ ،‬به عنوان‬ ‫دادس��تان مردم به او پناه م ی اوردند و اگر دادی داشتند باید‬ ‫او م ی ستاند‪ .‬س��وال این است چرا کسی که سال ها خودش‬ ‫مجری قانون بوده در ب رابر حکمی ک��ه دیوان عدالت اداری‬ ‫ب رایش صادر کرده و حکم خلع مدیریت ایشان را صادر کرد‬ ‫به این حکم تمکین نکرد‪ ،‬استعفا نداد و کنار نرفت‪ ،‬یعنی هر‬ ‫قو تفحص انجام‬ ‫نوع امضایی هم که ایشان ازنظر گروه تحقی ‬ ‫داده باطل است‪ .‬نکته مهمتر این است که در تفاهم نامه ای‬ ‫که بین ایشان و اقای بابک زنجانی امضا شده اقای مرتضوی‬ ‫به عنوان مدیرعامل تامین اجتماعی تفاهم نامه امضا کرده اند‪،‬‬ ‫در صورتی که ایشان بازهم مدیرعامل نبوده اند پس این کار‬ ‫تخطی از قانون محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫اقای مرتضوی معتقد اس�ت چون پولی با بابک‬ ‫زنجانی رد وبدل نشده‪ ،‬بنابراین متهم نیستند؟‬ ‫‪ l‬در تفاهم نامه ای که امضا شده مبلغ چهار میلیون‬ ‫یورو به حسابی که اقای مرتضوی تایید کره اند پول از طرف‬ ‫بابک زنجانی ریخته شده اس��ت‪ ،‬بناب راین باتوجه به بحث‬ ‫نیس��ت‪ .‬در حال ی ک��ه اف��راد و ش��خصی ت های حقیقی و‬ ‫غی ر حقوقی هم هس��تند که کاالهای ‪100‬ه��زار تومانی را‬ ‫‪10‬تومان م ی خرند‪ ،‬اما صحبتی از انها نیست و در اینجا از‬ ‫مجلس صحبت م ی کنند تا با فرافکنی مجلس و دولت را‬ ‫تخریب کنند‪.‬‬ ‫به نظر من ب��رای جلوگی��ری از ای��ن حرکت ها باید‬ ‫تمام اتهاماتی که زده م ی ش��ود احصاء شود و دقیقا اسامی‬ ‫ نمایندگان مشخص شود‪.‬‬ ‫ب ه نظر شما گزارش تحقی ق و تفحص از سازمان‬ ‫تامین اجتماعی سیاس ی کاری بود؟‬ ‫‪ l‬من نم ی توانم در ای��ن خصوص اظهارنظر کنم‪،‬‬ ‫اما همانطور که گفتم در اتهاماتی که زده م ی ش��ود فردی‬ ‫نباید بگوید من هس��تم یا نیس��تم‪ .‬بای��د ان اتهام زننده را‬ ‫افشا کنند که اصال هدف چیس��ت؟ چرا اسم مجلس برده‬ ‫م ی ش��ود؟ ایا مش��کالت تامین اجتماعی مجلس شورای‬ ‫اسالمی بوده است یا اینکه بازرس��ی مجلس در واقع مانع‬ ‫مشکالت بوده اس��ت‪ .‬بناب راین از انجایی که م ی خواهند از‬ ‫مشکالت اصلی فرار کنند این مس��ائل را مطرح م ی کنند‪.‬‬ ‫باید از نظر حقوقی این مس��ائل بررسی شود‪ .‬مجلس تنها‬ ‫نهادی بوده که موضوع شرکت شستا را پیگری کرده؛ شرکتی‬ ‫که بسیار بسیار حساس اس��ت و بیشترین پول و اعتبارات‬ ‫و منابع س��رمایه ای را در اختیار دارد‪ .‬بناب راین طرح یک باره‬ ‫این مسائل به خاطر این است که م ی خواهند به اصل جایی‬ ‫که م ی خواهد نظارت و بازرس��ی روی ان انجام شود ضربه‬ ‫وارد شود‪.‬‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬اینها اظهارنظر است‪ .‬من فقط روال قانونی‬ ‫را نگاه م ی کنم و م ی گویم ب رای افشا و اثبات هر نوع اتهامی‬ ‫پ�س ای�ن گ�زارش ب�ه قوه قضائیه فرس�تاده‬ ‫م ی شود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬طبق روال طبیعی کار‪ ،‬گزارش به قوه قضائیه‬ ‫فرستاده م ی شود‪.‬‬ ‫تا چه زمان�ی این گزارش به قوه قضائیه ارس�ال‬ ‫م ی شود؟‬ ‫این گزارش باید به قوه قضائیه برود؟‬ ‫‪ l‬من فکر م ی کنم انقدر در کشور نهادهای قانونی‬ ‫وجود دارد که بتوانند این موضوعات را بررسی کنند‪ ،‬همین‬ ‫حرفی که راجع به مجلس زده ش��ده اس��ت به راحتی قابل‬ ‫پیگیری اس��ت که اصل ماجرا چه بوده‪ ،‬ایا اتهام اس��ت یا‬ ‫واقعیت دارد‪.‬‬ ‫از نظر ش�ما نمایندگانی که کارت هدیه دریافت‬ ‫کرده اند‪ ،‬مجرم هستند؟‬ ‫‪ l‬نه اینجا اصال بحث جرم مطرح نیست‪.‬‬ ‫پس بحث تخریب است؟‬ ‫‪ l‬بله بحث یک نوع تخریب است‪ ،‬باید مشخص‬ ‫شود ماجرا چیست‪ .‬زی را مس��ائل زیادی به این شکل مطرح‬ ‫م ی شود‪ ،‬مگر به کسی رشوه داده شده که بخواهند مجرم‬ ‫بگیرند؟ بحث اینها نیس��ت بحث بر سر تخریب است‪ ،‬در‬ ‫حالی که یک س��ازمانی که بزرگترین سازمان کمک کننده‬ ‫و تامین اجتماعی مردم باش��د اگر رفتارش مخدوش باشد‬ ‫قطعا ب رای کش��ور اسیب بزرگی اس��ت‪ ،‬بناب راین ب رای فرار‬ ‫از این اس��یب بزرگ بزرگترین نهاد نظارت��ی را که مجلس‬ ‫است متهم م ی کنند تا فشارها کم شود‪ ،‬بناب راین همانطور‬ ‫که گفتم این مسائل مطرح شده م ی تواند اتهام باشد‪ ،‬پس‬ ‫بهترین کار این اس��ت که مراجع و محاک��م قانونی به این‬ ‫موضوع رسیدگی کنند‪g .‬‬ ‫نماینده ای باید پاسخگوی عملکرد خودش باشد‪.‬‬ ‫از س�وی برخی افراد گفته م ی ش�ود تخلفی که‬ ‫در تامین اجتماعی انجام ش�ده بس�یار باالتر از‬ ‫مبلغی است که به نمایندگان داده شده است؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬ف��رض کنید پول��ی که ب��ه نمایندگان‬ ‫پرداخت ش��ده حدود ‪140‬میلیون تومان اس��ت اما ما فقط‬ ‫یک فقره که برداشت پول از س��ازمان تامین اجتماعی بوده‬ ‫‪140‬یا‪200‬میلیون تومان است‪ ،‬یعنی رقم های خیلی باالیی‬ ‫است‪ .‬اگر به قول خودشان ‪140‬نماینده پول دریافت کرده اند‬ ‫نماینده ای یک میلیون تومان پول دریافت کرده‪ ،‬اما کسانی‬ ‫هستند که میلیاردها تومان پول گرفته اند‪.‬‬ ‫ش�ما جلس�ه ای با هیات رئیس�ه مجلس برای‬ ‫تصمی م گیری درباره گزارش تحقی ق و تفحص از‬ ‫اعالم اسامی نمایندگانی که‬ ‫از تامی ن اجتماعی کارت هدیه‬ ‫دریافت کرده اند ‪ ،‬تخریب مجلس‬ ‫است‪ ،‬سازمانی که بزرگترین‬ ‫سازمان کم ک کننده و تامین‬ ‫اجتماعی مردم باشد‪ .‬اگر رفتارش‬ ‫مخدوش باشد قطعا برای کشور‬ ‫اسیب بزرگی است‪ ،‬بنابراین برای‬ ‫فرار از این اسیب بزرگترین نهاد‬ ‫نظارتی را که مجلس است متهم‬ ‫م ی کنند تا فشارها کم شود‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫تحریم ها این پول به داخل کشور منتقل نشده‪ .‬جالب تر اینکه‬ ‫اگر معامله ای انجام نشده چه دلیلی وجود داشته که سازمان‬ ‫تامین اجتماعی چند فقره چک با مبلغ ‪17‬هزارمیلیارد تومان‬ ‫به حساب ایشان پرداخت م ی کردند‪ .‬یعنی چک تضمینی به‬ ‫کزنجانی داده اند و ایشان هم این چک ها را به عنوان‬ ‫اقای باب ‬ ‫تضامینی که در وزارت نفت انجام داده به این وزارتخانه داده‬ ‫است‪ .‬پس مشخص است اتفاقات بزرگی در اینجا رخ داده‪،‬‬ ‫البته تشخیص ان با دادگاه و قوه قضائیه است و ما انچه را در‬ ‫گزارش رسیدیم‪ ،‬منعکس کردیم‪.‬‬ ‫‪ l‬من در مورد گذش��ته اظهارنظر نم ی کنم‪ .‬باید از‬ ‫نظر حقوقی و در کمیسیون مربوطه مجلس بررسی شود‪.‬‬ ‫من در این خصوص صاحب نظر نیستم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫برخ�ی معتقدن�د گ�زارش تحقی ق و تفحص از‬ ‫سازمان تامین اجتماعی انتقام از یکشنب ه سیاه‬ ‫است‪ ،‬شما این موضوع را قبول دارید؟‬ ‫ باید روال قانونی طی شود‪.‬‬ ‫ای�ا اق�ای مرتض�وی ب ه عن�وان مدیرعام�ل‬ ‫م ی توانس�تند تفاه م نام ه ای امضا کنند یا کارت‬ ‫هدیه و بن ب�ه نمایندگان و اف�راد دیگر پرداخت‬ ‫کنند؟‬ ‫سازمان تامین اجتماعی داشته اید؟‬ ‫‪ l‬فعال جلس ه ای نداشته ایم‪ ،‬اما باید جلسه بگذاریم‪.‬‬ ‫چطور با اقای مرتضوی قرار جلسه ندارید؟‬ ‫‪ l‬بنده هی چ گاه با ایش��ان جلسه نداشته ام‪ ،‬حتی در‬ ‫زمان مسئولیتش��ان چندین بار درخواس��ت جلسه با بنده را‬ ‫داشتند که البته من هیچ گاه قبول نکرده ام‪.‬‬ ‫اگر اقای مرتضوی االن به شما لیست یا رسیدی‬ ‫ارائه دهند‪ ،‬م ی پذیرید؟‬ ‫‪ l‬باید بررسی شود زی را برخی از نمایندگان م ی گویند‬ ‫پولی دریافت نکرده اند بناب رای��ن حداقل باید به این موضوع‬ ‫رسیدگی شود‪.‬‬ ‫گرفتن کارت هدیه جرم محسوب م ی شود؟‬ ‫‪ l‬باید قانون مشخص کند‪g .‬‬ ‫ترئیسه مجلس دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬بستگی به نظر هیا ‬ ‫ایا نمایندگانی که کارت هدی�ه دریافت کرده اند‬ ‫مجرم شناخته م ی شوند؟‬ ‫‪ l‬بنده اش��اره کردم باتوجه ب��ه مراجعاتی که ب رای‬ ‫نماین��دگان وجود دارد‪ ،‬ممکن اس��ت نمایندگان��ی که این‬ ‫کارت های هدیه را دریافت کرده اند در حوزه های انتخابیه خود‬ ‫هزینه کرده باشند‪ ،‬بناب راین من فکر نم ی کنم این اتفاق خیلی‬ ‫مهمی باشد‪ ،‬اما صحیح نیست که اقای مرتضوی م ی خواهد‬ ‫پوششی ب رای تخلفاتش درست کند‪ .‬هر نماینده ای مسئول‬ ‫کارش است و اگر پولی دریافت کرده باید اعالم کند‪.‬‬ ‫اقای مرتضوی و طرفداران ایشان عنوان م ی کنند‬ ‫که اس�ام ی اعضای هیات تحقی ق و تفحص جزو‬ ‫‪ 150‬نماینده است؟‬ ‫‪ l‬بنده عضو ای��ن ‪ 150‬نماین��ده نیس��تم‪ .‬اما هر‬ ‫چرا کس�ی که س�ال ها خودش‬ ‫مجری قان�ون ب�وده در برابر حکمی‬ ‫ که دیوان عدال�ت اداری برایش صادر‬ ‫کرده و حکم خلع مدیریت ایش�ان را‬ ‫صادر کرد به این حکم تمکین نکرد‪،‬‬ ‫اس�تعفا نداد و کنار نرف�ت‪ ،‬یعنی هر‬ ‫نوع امضایی هم که ایشان ازنظر گروه‬ ‫تحقی ق و تفح�ص انج�ام داده باطل‬ ‫است‬ ‫‪35‬‬ ‫بین الملل‬ ‫فرودتنش‬ ‫روابط ایران و اعراب در دولت روحانی‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫هاشمیرفسنجانیم ی تواند‬ ‫ارامش را به روابط ای ران و‬ ‫ع ربستان بازگرداند؟‬ ‫موج دوم تنش زدایی‬ ‫ایران‪ ،‬جنگ سرد منطقه ای را مدیریت می کند‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫‪1‬‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫روندهای جدید در سیاس��ت خارجی جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران ب راساس نش��انه هایی از تنش زدایی شکل گرفته است‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر‪ ،‬تنش زدایی دولت روحانی را باید ادامه موج اول‬ ‫تنش زدایی ای ران با کشورهای خاورمیانه و حوزه خلی ج فارس‬ ‫دانست که در سال ‪ 1369‬و در اولین ماه های ریاست جمهوری‬ ‫هاشم ی رفسنجانی در دس��تورکار دولت قرار گرفته بود‪ .‬دهه‬ ‫اول انقالب اسالمی ای ران معطوف به ضرورت صدور انقالب و‬ ‫مقابله با گروه های فرادست در محیط منطقه ای و بی ن المللی‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬چنین رویکردی را باید بخش��ی از راهبرد اصلی‬ ‫انقالب اس�لامی ای ران دانس��ت؛ راهبردی که بر این موضوع‬ ‫تاکید داشت که باید ای ران‪ ،‬انقالب خود را به حوزه های مختلف‬ ‫جغ رافیای��ی صادر نماید‪ .‬رویکرد مس��لط ای��ران در دهه اول‬ ‫انقالب بر این موضوع تاکید داشت که ای ران ب راساس اعتقادات‬ ‫سیاسی و ایدئولوژیک خود از امادگی الزم ب رای مقاومت در ب رابر‬ ‫‪36‬‬ ‫تهدیدات برخوردار است‪ .‬صدور انقالب و مقابله با قدرت های‬ ‫خارجی ب راساس مفاهیم ایدئولوژیک و ضرورت های ساختار‬ ‫انقالبی امکان پذیر بود‪ .‬در چنین فرایندی زمینه ب رای رویارویی‬ ‫کش��ورهای منطقه ای از ع راق در مقابله با جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران فراهم گردیده بود‪ .‬کشورهایی همانند اردن‪ ،‬مصر‪ ،‬تونس‪،‬‬ ‫مراکش و سازمان ازادیبخش فلسطین را باید به عنوان نمادهای‬ ‫حمایت از ع راق در روند جنگ تحمیلی علیه جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران دانست‪ .‬شکل گیری شورای همکاری خلیج فارس را باید‬ ‫یکی دیگر از نشانه های سنگربندی انقالب ای ران با گروه های‬ ‫محافظه کار در محیط منطقه ای خاورمیان��ه و خلی ج فارس‬ ‫دانست‪.‬‬ ‫‪ -1‬رویک�رد معط�وف ب�ه تنش زدای�ی در راهبرد‬ ‫سیاست منطقه ای ای ران‬ ‫یکی از اولویت های اصلی سیاست خارجی دولت روحانی‬ ‫را باید بازسازی روابط منطقه ای با کشورهایی دانست که دارای‬ ‫تضادهای ایدئولوژیک و ژئوپلتیکی با جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫هستند‪ .‬برخی نش��انه های یادش��ده را م ی توان در سال های‬ ‫میانی دهه ‪ 1380‬مورد مالحظه قرار داد‪ .‬روندی که معطوف به‬ ‫سنگربندی منطقه ای جدید بود‪ ،‬تحت تاثیر تضادهای ای ران با‬ ‫امریکا و اسرائیل قرار گرفت‪ .‬اسرائیل در صدد ب رامد تا موقعیت‬ ‫ای ران را بین کشورهای ع ربی حوزه خلیج فارس کاهش دهد‪.‬‬ ‫ب راساس چنین رویکردی بود که زمینه ب رای شکل گیری روابط ‬ ‫پنهانی بین سروی س های اطالعاتی اس��رائیل و کشورهای‬ ‫عرب ب رای مقابل��ه با ای ران به وج��ود امد‪ .‬در س��ال ‪ 2009‬نیز‬ ‫کنف رانس شرم الشیخ مصر‪ ،‬زمینه گردهمایی قدرت های بزرگ‬ ‫و کش��ورهای منطقه ای ب رای مقابله با ای ران سازماندهی شد‪.‬‬ ‫در این ارتباط افرادی همانند «ترکی فیصل» و «سلطان بندر‬ ‫بن سلطان» نماد مقابله گرایی اطالعاتی‪ ،‬ایدئولوژیک و راهبردی‬ ‫با جمهوری اسالمی ای ران در راستای اهداف مشترک با امریکا و‬ ‫اسرائیل محسوب م ی شوند‪ .‬در چنین روندی زمینه ب رای ظهور‬ ‫جنگ سرد جدیدی در روابط ای ران و کشورهای ع ربی به وجود‬ ‫امد‪ .‬در س��ال های بعد از جنگ سرد‪ ،‬م ی توان شاهد فرایندی‬ ‫بود که ب راس��اس ان روابط بازیگران منطقه ای با کشورهای‬ ‫همجوار یا قدرت های بزرگ ب راس��اس دو الگو سازمان دهی‬ ‫شده است‪ .‬الگوی اول معطوف به گسترش «همبستگ ی های‬ ‫منطقه ای» و درک یکسان از الگوی امنیت منطقه ای است‪.‬‬ ‫این امر در حوزه واحدهای منطقه ای به انس��جام و همکاری‬ ‫ایرانوعربستانمی توانندگفت وگوهای‬ ‫سازندهرااغازکنند‬ ‫بازیخطرناک‬ ‫دیوید کامرون با اینده سیاسی‬ ‫ب ریتانیاقمارم ی کند‬ ‫رواب�ط ای�ران ب�ا کش�ورهای‬ ‫عربی منطقه جنوب خلیج فارس پس‬ ‫از ورود حس�ن روحان�ی به پاس�تور‬ ‫وارد فاز جدیدی ش�ده است‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد هم ایران و هم اعراب عالقه‬ ‫دارن�د ب�ه س�ال های تن�ش و تضاد‬ ‫هرچه زودتر پایان دهند‬ ‫هرمیداس باوند در گفت وگو با‬ ‫مثلث‬ ‫چگونگی کنش همکاری جویانه قدرت های بزرگ با بازیگران‬ ‫منطقه ای اس��ت‪« .‬باری بوزان» مدل «وابس��تگی متقابل‬ ‫امنیتی» را ارائه داده اس��ت‪ .‬اگر منازع��ات ماهیت منطقه ای‬ ‫داشته باشد‪ ،‬در ان شرایط جلوه هایی از «جنگ فرسایشی» به‬ ‫وجود م ی اید‪ ،‬در حالی که رویارویی در سطح قدرت های بزرگ‬ ‫و بازیگران منطقه ای را م ی توان در قالب منازعه نامتقارن مورد‬ ‫توجه قرار داد‪ .‬این گونه کنش سیاسی و امنیتی در خاورمیانه‬ ‫شکل گرفته است‪ .‬بناب راین سیاست امنیتی امریکا را م ی توان‬ ‫واکنشی نسبت به چنین نشانه هایی دانست‪.‬‬ ‫‪ -2‬بازیگران جنگ سرد ایدئولوژیک و ژئوپلتیکی‬ ‫کشورهای منطقه ای با جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫تضادهای منطقه ای ب��ا جمهوری اس�لامی ای ران در‬ ‫شرایطی افزایش یافت که ایاالت متحده از دیپلماسی تحریم‬ ‫در برخورد با ای ران بهره گرفت‪ .‬دیپلماسی تحریم را باید نمادی از‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ -3‬نق�ش تحری م ه�ای بی ن المللی و سیاس�ت‬ ‫جهانی در گسترش تضادهای منطقه ای با ایران‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫منطقه ای منجر م ی شود‪ .‬تالش ب رای سازمان دهی پیمان های‬ ‫منطقه ای در زمره چنین ضرورت هایی تلقی م ی شود‪ .‬درباره‬ ‫علل تداوم منازعه در خاورمیانه و سیاست امنیتی پرمخاطره‬ ‫امریکا و کش��ورهای محافظه کار عرب از جمله عربستان و‬ ‫اردن در این حوزه جغ رافیایی‪ ،‬رویکردهای متفاوتی ارائه شده‬ ‫است‪ .‬اگرچه شواهد نش��ان م ی دهد همواره سیاست خارجی‬ ‫امریکا در خاورمیانه ب��ا چالش های امنیتی روب��ه رو بوده اما‬ ‫چگونگی این چالش ها در دوران بعد از به قدرت رسیدن اوباما با‬ ‫تغیی راتی روبه رو شده است‪ .‬اوباما تالش کرد تا سیاست مقابله‬ ‫با دولت های اقتدارگرا را در دستورکار قرار دهد‪ .‬چنین فرایندی‬ ‫از مصر و تونس اغاز شد‪ .‬اما به گونه مرحله ای به حوزه دیگری از‬ ‫کشورهای منطقه ای منتقل شد که دارای ساختار قدرت رادیکال‬ ‫بوده و از سیاست مقاومت در ب رابر تهدیدات ژئوپلتیکی امریکا‬ ‫بهره م ی گیرند‪ .‬در چنین فرایندی از یک سو شاهد تغییر در‬ ‫فضای ژئوپلتیکی خاورمیانه هستیم‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬تضادهای‬ ‫منطقه ای در این حوزه جغ رافیایی گسترش قابل توجهی پی دا‬ ‫کرده است؛ تضادهایی که ماهیت مخاطره امیز امنیتی داشته‬ ‫و از سوی دیگر بر ش��کل بندی قدرت‪ ،‬امنیت و فرایند کنش‬ ‫سیاسی بازیگران تاثیرگذار بوده است‪ .‬الگوی دوم معطوف به‬ ‫تضادهای جدید منطقه ای در س��ال ‪ 2008‬به گونه قابل‬ ‫توجهی افزایش یافت‪ .‬عربس��تان به عنوان کارگزار جدیدی‬ ‫محسوب م ی ش��د که وظیفه داش��ت زمینه های الزم ب رای‬ ‫ایجاد جبهه مقابله کننده با اهداف جمهوری اسالمی ای ران را‬ ‫سازماندهی نماید‪ .‬در چنین ش��رایطی ترکیه نیز تحت تاثیر‬ ‫الگوی راهبردی ع ربستان سعودی در برخورد با ای ران قرار گرفت‪.‬‬ ‫اگرچه ترکیه به لحاظ زیرساخت های اقتصادی‪ ،‬ایدئولوژیک‪،‬‬ ‫فرهنگی و ژئوپلتیک��ی م ی تواند نقش تکمیلی ب��ا ای ران را‬ ‫ایفا نماید‪ ،‬اما تحرک اطالعاتی و راهبردی ع ربس��تان منجر‬ ‫به گس��ترش تضادهای امنیتی ترکیه و عربستان ب راساس‬ ‫ضرورت های مختلف علیه جمهوری اسالمی ای ران گردید‪.‬‬ ‫اولین اثار و نشانه جنگ سرد جدید جهانی را م ی توان در‬ ‫ارتباط با تضادهای منطقه ای ای ران‪ ،‬ترکیه و ع ربستان مورد توجه‬ ‫قرار داد‪ .‬شاید بتوان نش��انه هایی از موازنه تهدید در همکاری‬ ‫ع ربستان و ترکیه در برخورد با جمهوری اسالمی ای ران را مورد‬ ‫مالحظه قرار داد‪ .‬هریک از سه کش��ور یاد شده تالش دارند تا‬ ‫بر فرایندهای سیاسی و امنیتی سوریه در محیط منطقه ای‬ ‫خاورمیان��ه تاثیر به جا گذارن��د‪ .‬به موازات چنی��ن فرایندی‪،‬‬ ‫نشانه هایی از جنگ سرد امریکا ـ روسیه در حال شکل گیری‬ ‫است‪ .‬ادبیات سیاسی رهب ران روسیه و امریکا در نقطه مقابل‬ ‫یکدیگر قرار گرفته اس��ت‪ .‬هریک از رهب ران دو کشور تالش‬ ‫دارند دیگری را متهم به اتخاذ الگوهای��ی نمایند که مغایر با‬ ‫ثبات‪ ،‬امنیت و تعادل منطقه ای است‪.‬‬ ‫کنش راهبردی علیه جمهوری اسالمی ای ران دانست که مبتنی‬ ‫بر زمینه هایی ازجمل��ه همکاری گرایی چندجانبه منطقه ای‬ ‫و بی ن المللی علیه ای ران اس��ت‪ .‬هژمونی ک گرایی امریکا در‬ ‫برخورد با ای ران نیز مش��اهده م ی ش��ود‪ .‬اعمال تحریم های‬ ‫یکجانبه امریکا و اتحادیه اروپا علیه ای ران نشانه چنین فرایندی‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬اجرای چنین تحریم هایی ب راساس تنظیم‬ ‫ق وانین داخلی امریکا انجام شده است‪ .‬گروه های اسرائیل محور‬ ‫در مجلس س��نا و نمایندگان امریکا الیحه ای را ب رای تشدید‬ ‫تحریم های اقتصادی علیه ای ران تنظیم کرده اند‪ .‬این الیحه در‬ ‫سال ‪ 2011‬به توشیح رئی س جمهور امریکا رسید و از ژانویه ‪2011‬‬ ‫در مرحله اجرا قرار گرفت‪ .‬هرگونه فشار اقتصادی و راهبردی‬ ‫علیه ای ران را م ی توان به عنوان نمادی از تهدیدات امنیتی ب رای‬ ‫کاهش قدرت مقاومت ای ران در روند مذاکرات هسته ای دانست‪.‬‬ ‫به هر می زان که تحریم های امریکا و اتحادی ه اروپا علیه ای ران‬ ‫افزایش م ی یافت‪ ،‬تضادهای جهان عرب در برخورد با منافع‬ ‫منطقه ای و راهبردی ای ران نیز بیشتر م ی شد‪.‬‬ ‫از اول جوالی ‪ 2012‬نیز م ی توان نشانه هایی از گسترش‬ ‫سیاست تحریم اقتصادی ای ران توس��ط اتحادیه اروپا را مورد‬ ‫مالحظه قرار داد‪ .‬کشورهای عضو اتحادیه اروپا موافقت خود را‬ ‫با اعمال تحریم اقتصادی‪ ،‬مالی‪ ،‬بانکی و صنایع نفت ای ران را در‬ ‫دستورکار خود قرار دادند‪ .‬تحریم اقتصادی ای ران‪ ،‬به عنوان نمادی‬ ‫از تالش سازمان یافته امریکا ـ اروپا ب رای کاهش قدرت راهبردی‬ ‫ای ران محسوب م ی شود‪ .‬یکی از دالیل اصلی تحریم اقتصادی‬ ‫و تکنولوژیک ای ران را م ی توان تضعیف جبهه مقاومت دانست؛‬ ‫جبهه ای که از افغانستان و پاکس��تان اغاز شده‪ ،‬توسط ای ران‬ ‫تشدید گردیده‪ ،‬به ع راق‪ ،‬س��وریه و لبنان نیز منتقل م ی شود‪.‬‬ ‫بازیگرانی که از سیاست الحاق در رویکرد امنیتی خود استفاده‬ ‫م ی کنند‪ ،‬عموما دارای نقش پیش��رو در منازعات منطقه ای‬ ‫م ی باشند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬بازیگران سیاست الحاق را م ی توان‬ ‫در زمره کشورهایی دانست که در قالب «منازعه نیابتی» ایفای‬ ‫نقش م ی کنند‪ .‬منازعه نیابتی را م ی توان بخشی از محور اصلی‬ ‫مقابله با دولت سوریه توسط کش��ورهای ترکیه و عربستان‬ ‫دانست‪ .‬هریک از دو بازیگر یاد شده بخشی از سیاست تعارض‬ ‫علیه سوریه را پیگیری م ی کنند‪ .‬نقش یابی مجدد ع ربستان در‬ ‫ساختار امنیت منطقه ای‪ ،‬مربوط به سال های بعد از اشغال ع راق‬ ‫توسط نیروهای نظامی امریکاست‪ .‬دیوید پترائوس بر ضرورت‬ ‫بهره گیری از قابلیت ایدئولوژیک و ژئوپلتیکی ع ربستان ب رای‬ ‫کنترل قدرت منطقه ای ای ران تاکید داشت‪ .‬از سال ‪ 2006‬به بعد‪،‬‬ ‫امریکای ی ها موافقت کردند که ع ربستان نقش متوازن کننده‬ ‫بحران در خاورمیانه را ایف��ا نماید‪ .‬تحقق ای��ن امر از طریق‬ ‫بحران سازی و تصاعد بحران امکان پذیر بود‪ .‬هم اکنون حوزه‬ ‫میان ایران و‬ ‫همسایگان جنوبی‬ ‫دور جدیدی از‬ ‫تالش ها برای بهبود‬ ‫روابط اغاز شده است‬ ‫‪37‬‬ ‫بین الملل‬ ‫نفوذ ژئوپلتیکی ع ربستان از منطقه شب ه قاره شروع گردیده و به‬ ‫حوزه مدیترانه شرقی گسترش م ی یابد‪ .‬شاید بتوان این موضوع‬ ‫را مورد توجه قرار داد که ع ربستان نیازهای امنیتی امریکا در‬ ‫منطقه را از طریق تصاعد بح��ران ایفا م ی نماید‪ .‬بمب گذاری‬ ‫در ع راق و افغانستان‪ ،‬انجام عملیات انتحاری علیه شیعیان‬ ‫به همراه جدال امنیتی علیه سیاست های منطقه ای ای ران را‬ ‫م ی توان در زمره راهبردهایی دانست که ع ربستان در منطقه ایفا‬ ‫م ی نماید‪ .‬ارزیابی تغییر در جایگاه منطقه ای ع ربستان از ط ریق‬ ‫تبیین فرایندهای تاریخی ب ر اساس مولفه های ژئوپلتیکی و‬ ‫ایدئولوژیک امکان پذیر است‪ .‬ایفای چنین نقشی ب رای کشوری‬ ‫همانند ع ربستان که فاقد زیرساخت های قدرت راهبردی است‪،‬‬ ‫کار دش��واری خواهد بود‪ .‬نقش مداخله گر قدرت های بزرگ‪،‬‬ ‫شکاف های داخلی عمیق در این منطقه را تشدید کرده است‪.‬‬ ‫گروه های هویتی مختلف از سال ‪ 2006‬به بعد در فضای جدال‬ ‫مذهبی قرار گرفته اند‪ .‬ع ربستان به عنوان پرد هدار کعبه به جای‬ ‫اتخاذ الگوی وحدت‪ ،‬از فرایندهای گسترش منازعه بهره گرفته‬ ‫است‪ .‬سازماندهی القاعده توسط «ترکی فیصل» انجام گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬ش��اهزاده ای که از اراده فراگیر ب رای مقابله با شیعیان‬ ‫به عنوان مسلمانان فراموش شده جهان عرب برخوردار است‪.‬‬ ‫در ش��رایط موجود‪ ،‬القاع��ده به عنوان گروه سیاس��ی‬ ‫ایدئولوژیک شده محسوب م ی ش��ود که به عنوان ابزار قدرت‬ ‫امنیتی عربستان ایفای نقش م ی کند‪ .‬بهره گیری از القاعده‬ ‫ب رای تحقق اهداف مذهبی‪ ،‬سیاسی و امنیتی نشان م ی دهد‬ ‫ع ربس��تان در ش��رایط موجود نه تنها تمایلی به ایفای نقش‬ ‫تمرکزگرا در خاورمیانه ن��دارد‪ ،‬بلکه تالش م ی کند تمایز بین‬ ‫ی در خاورمیانه را شدت بخشد‪.‬‬ ‫گروه های مذهبی‪ ،‬نژادی و قوم ‬ ‫در چنین شرایطی ش��اهد تمایز مسلمانان س��نی و شیعه‪،‬‬ ‫مس��یحیان و یهودیان‪ ،‬اع راب‪ ،‬ترک ه��ا و فارس ها‪ ،‬اذری ها‪،‬‬ ‫کردها‪ ،‬دروزی ها‪ ،‬علوی ه��ا‪ ،‬مارون ی ها‪ ،‬بنیادگرایان مذهبی و‬ ‫سکوالرها م ی باشیم‪ .‬چنین تفاوت هایی دورنمای جغ رافیای‬ ‫انسانی خاورمیانه را تشکیل م ی دهد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫فرود تنش‬ ‫‪ -4‬امکان پذیری مدیریت جنگ س�رد منطقه ای‬ ‫عربستان علیه ای ران‬ ‫هم اکنون بخش قابل توجهی از جدال در سوریه توسط‬ ‫ع ربس��تان هدایت م ی شود‪ .‬شاید بتوان س��وریه را خط مقدم‬ ‫منازعه ژئوپلتیکی و ایدئولوژیک ای ران و ع ربس��تان دانست‪.‬‬ ‫فعالیت القاعده در س��وریه منجر به تراژدی گسترده انسانی‬ ‫گردیده است‪ .‬گروه های سلفی در س��وریه بحران و منازعه را‬ ‫تشدید م ی کنند‪ .‬انجام عملیات انتحاری و بمب گذاری های‬ ‫گسترده علیه اهداف انس��انی و اجتماعی در سوریه‪ ،‬ع راق و‬ ‫افغانستان به منزله جنایت علیه بشریت محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫فرایند جدید سیاس��ت خارجی ای ران از ح��وزه مذاکرات‬ ‫هسته ای اغاز گردید‪ .‬انجام چنین مذاکراتی بخشی از «بسته‬ ‫راهبردی» امریکا و انگلستان در برخورد با کشورهای منطقه ای‬ ‫خاورمیانه و خلیج فارس است‪ .‬روند مذاکرات نشان م ی دهد که‬ ‫زمینه ب رای ظهور شکل جدیدی از تنش زدایی منطقه ای فراهم‬ ‫شده است‪ ،‬در حال ی که ع ربس��تان برخالف دهه ‪ 1990‬تمایل‬ ‫چندانی به روند تنش زدایی در سیاست منطقه ای ای ران ندارد‪.‬‬ ‫کشورهای محافظه کار عرب در خلی ج فارس و خاورمیانه‬ ‫ن ترجیح م ی دهند که جمهوری اسالمی در‬ ‫به رهبری ع ربستا ‬ ‫شرایط گس��ترش تضادهای راهبردی باقی بماند‪ .‬گسترش‬ ‫بحران در سیاست خارجی بخش��ی از سازوکارهای ع ربستان‬ ‫در برخورد با ای ران محسوب م ی شود‪ .‬اگر چنین روندی منجر‬ ‫به مصالحه نشود‪ ،‬طبیعی است که تضادهای ایدئولوژیک و‬ ‫ژئوپلتیک ع ربستان با ای ران زمینه های شکل گیری تضادهای‬ ‫منطقه ای را فراهم م ی سازد‪ .‬سفر منطقه ای وزیر خارجه ای ران به‬ ‫ی در‬ ‫برخی کشورهای حوزه خلی ج فارس و خاورمیانه را باید گام ‬ ‫جهت کنترل تضادهای منطقه ای در روند جدید سیاست خارجی‬ ‫تنش زدا در ای ران دانست‪ .‬هنوز مشخص نیست چنین فرایندی‬ ‫به چه نتایجی منجر خواهد شد؟‪g‬‬ ‫‪38‬‬ ‫عملگرایی روحانی‪ ،‬صلح را به روابط ایران و ع ربستان بازم ی گرداند؟‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪2‬‬ ‫در سال‪‎‬های اخیر ای ران – عربستان‪ ،‬روابط پ ر تنش و‬ ‫همراه با رقابت های پیچیده ای را در حوزه‪‎‬های استراتژیک‬ ‫و ژئواکونومیک تجربه کرده‪‎‬ان��د‪ .‬یکی از محورهای اصلی‬ ‫تنش‪‎‬زا در روابط ته��ران – ریاض را م ی ت��وان نگاه متضاد‬ ‫دو کش��ور به تحوالت منطقه به ویژه تحوالت جهان عرب‬ ‫دانست‪ .‬گرچه مرکز ثقل تحوالت منطقه با فروکش کردن‬ ‫تحوالت کشورهای عربی همچنان در سوریه تمرکز یافته‬ ‫ولی جدال دو کشور در این حوزه محسوس به نظر م ی‪‎‬رسد‪.‬‬ ‫البته در ریش��ه‪‎‬یابی دالی��ل تضادهای منطق��ه‪‎‬ای نباید از‬ ‫زمینه های تاریخی ان به سادگی گذشت‪ .‬به طوری که پس‬ ‫از وقوع انقالب اسالمی و فروپاشی تز دو ستونی امریکا در‬ ‫منطقه (تز نیکسون) ترس از سرایت انقالب به کشورهای‬ ‫حاشیه خلی ج فارس موجب شد با هدایت غرب روند تشکیل‬ ‫ش��ورای همکاری خلیج فارس و اتخ��اذ مواضع ضدای رانی‬ ‫ش��کل عملی به خود بگیرد‪ .‬س��وابق اخی��ر حمایت این‬ ‫کشورها که با رهبری عربستان س��عودی از ع راق در جنگ‬ ‫تحمیلی هشت ساله‪ ،‬دیده م ی شد‪ ،‬در واقع بار مالی جنگ‬ ‫سردار قادسیه در لشکرکش��ی به ای ران بود که شیوخ عرب‬ ‫منطقه پذیرفت��ه بودند‪ .‬همچنین کش��تار حجاج ای رانی در‬ ‫سرزمین وحی و تالش تقابل گرایانه سعودی‪‎‬ها در دمیدن‬ ‫بر اختالفات مذهبی از طریق طرح مباحث تئوریک وهابیت‬ ‫و س��لف ی گری که در ضدیت با ش��یعه صورت م ی‪‎‬گرفت‪،‬‬ ‫در افزایش تنش‪‎‬ها اثرگذار ب��ود‪ .‬همچنین تضاد گفتمانی‬ ‫انقالبی با اندیش��ه‪‎‬های محافظه کار حاکم بر کش��ورهای‬ ‫عربی به شکل عین ی‪‎‬تر در تقابل دو اندیشه شیعی و سنی‬ ‫است که با مداخالت بیگانگان دو الگوی هالل شیعی را در‬ ‫مقابل هالل سنی قرار داده است‪.‬‬ ‫از دیگر س��و چگونگی تامین امنی��ت خلیج فارس و‬ ‫حضور نیروهای خارجی در منطق��ه از مولفه های منفی در‬ ‫روابط ای ران با همس��ایگان جنوب ی‪‎‬اش بوده است‪ .‬اوج این‬ ‫تضاد دیدگاه را باید در برداشت‪‎‬های ادراکی اع راب از تقویت‬ ‫حضور ای ران در خلی ج فارس مش��اهده ک��رد‪ .‬فردای خاتمه‬ ‫جنگ تحمیل��ی‪ ،‬ای ران اس�لامی با سیاس��ت عملگرایانه‬ ‫و ب ر اس��اس الگوی همکاری‪‎‬های چند جانب��ه ب رای تامین‬ ‫امنیت منطق��ه تالش کرد ک��ه ترتیبات جدی��دی را ب رای‬ ‫کاهش تنش‪‎‬ها ارائه دهد و در این مسیر اولین کشوری بود‬ ‫که حمله ع راق به کویت را محکوم و از حاکمیت مس��تقل‬ ‫ان دفاع کرد‪.‬‬ ‫ولی اع راب به رهبری عربستان به جای حسن اعتماد‬ ‫به رویکرد جدید ای ران‪ ،‬همچنان امنیت و اسایش خود را در‬ ‫حضور نیروهای بیگانه م ی‪‎‬دیدند؛ به طوری که عربس��تان‬ ‫ب رای ایجاد توازن منطقه‪‎‬ای و مقابله با سیاس��ت های ای ران‬ ‫با حمایت امریکا درصدد بود با وارد کردن مصر و س��وریه به‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫ترتیبات جدید امنیتی منطق��ه ای‪ ،‬همچنان بر نبود اعتماد‬ ‫بین ای ران و کش��ورهای حوزه خلیج فارس پافش��اری کند‪.‬‬ ‫گرچه الگوی امنیتی عربستان در قالب ‪ 2+6‬الگوی خامی‬ ‫ بود و به دلیل اختالفات درونی عملیاتی نشد ولی دستگاه‬ ‫دیپلماس��ی ای ران در دوران س��ازندگی همچنان رویه‪‎‬های‬ ‫تعاملی و همگرای��ی منطقه‪‎‬ای را ب��رای زدودن اختالفات‬ ‫دیرینه با عربستان پیگیری کرده است‪ .‬تداوم گفت وگوهای‬ ‫ای ران و ع ربستان بر سر اختالفات منطقه‪‎‬ای منجر به کاهش‬ ‫برخی اختالفات و ش��کل گیری همکاری منطقه ای گردید‪،‬‬ ‫به طوری که به رغم تداوم اختالفات در حوزه‪‎‬های استراتژیک‬ ‫به ویژه سرنوشت ع راق و جانبداری معن ی دار ریاض از ادعای‬ ‫واهی امارات در مورد جزایر س��ه‪‎‬گانه در این دوره رفت و امد‬ ‫دیپلماتیک ب رای اولین بار در تاریخ روابط میان دو کش��ور‬ ‫منجر به عقد قرارداد امنیتی شد‪.‬‬ ‫از انجا که عربستان سعودی نقش پدر خوانده را ب رای‬ ‫دیگر اعضای ش��ورای همکاری خلی ج فارس بازی م ی‪‎‬کند‪،‬‬ ‫اتخاذ رویکرد جدید این کش��ور در مورد ای ران م ی‪‎‬توانست‬ ‫فصلی جدی��دی را در روابط ای ران با اع راب بگش��اید‪ .‬البته‬ ‫تداوم سیاست‪‎‬های دولت هاش��می از سوی محمد خاتمی‬ ‫در قال��ب پیگی��ری تنش زدایی با همس��ایگان خویش در‬ ‫بهبود روابط تاثیر مثبت خود را گذاشت‪ .‬در این دوره منطق‬ ‫ای ران در برخورد با کشورهای همس��ایه خویش‪ ،‬دور شدن‬ ‫از اولویت‪‎‬های امنیت��ی و ایدئولوژیکی و تاکید بر همکاری‬ ‫متقابل و تامین منافع و مصالح دنیای اس�لام بود‪ .‬به طور‬ ‫خالصه باید گفت هر دو گفتمان سازندگی (مصلحت گرا و‬ ‫اش��ت ی جویانه با جهان) و تنش زدایی(منافع مشترک و نفی‬ ‫سلطه گری)بیشتر شخصی ت محور و تاکید بر ژئوپلتیک و‬ ‫ژئوکالچر بود و تالش شد که با دور شدن از مسائل تنش زا‬ ‫ب��ه وی��ژه ایدئولوژیکی ام��کان همکاری‪‎‬ه��ای منطقه‪‎‬ای‬ ‫گس��ترش یابد‪ .‬ولی با روی کار امدن دول��ت احمدی نژاد‪،‬‬ ‫سیاست خارجی ای ران نیز با دگردیسی عمیقی روبه رو شد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ ایت اهلل هاشمی‬ ‫که روابط دوستانه ای‬ ‫با رهبران عربستان‬ ‫دارد امادگی خود را‬ ‫برای تنظیم مجدد‬ ‫ روابط دوکشور‬ ‫اعالم کرده است‬ ‫مهم‪‎‬ترین تحول در سیاس��ت خارجی در دوره هشت ساله‬ ‫حکومت احمدی نژاد را باید دور ش��دن از سیاس��ت خارجی‬ ‫اصالح طلبانه – مدارا جویانه و تاکید بر ارمانگرایی تهاجم ی ‬ ‫دانس��ت‪ .‬رویک��رد ایدئولوژیک گرایانه به ش��کل افراطی و‬ ‫تالش ب رای تغیی��ر هنجارهای حاکم ب��ر روابط بی ن‪‎‬الملل‬ ‫در قالب بازافرینی اصولگرایی بر چالش‪‎‬های موجود دامن‬ ‫زد‪ .‬در این هش��ت س��ال‪ ،‬ای ران و عربس��تان در حوزه‪‎‬های‬ ‫مختلف بر س��ر مس��ائل منطقه درگیر رقابت فرسایش��ی‬ ‫شدند‪ ،‬به گونه ای که رئی س جمهور بارها دولت‪‎‬های پیشین‬ ‫خود را به دلیل نادیده گرفتن ارمان‪‎‬های انقالب اس�لامی و‬ ‫طرح مصلحت گرایی اس�لامی و صلح مردمساالرانه مورد‬ ‫نکوهش قرار داد‪.‬‬ ‫سیاست تهاجمی دولت قبلی در افزایش دشمن ی‪‎‬های‬ ‫عربستان با ایران نقش مستقیم داشت؛ عربستان با تکیه‬ ‫بر تحوالت منطقه و برجسته کردن تهدید ای ران تالش کرد‬ ‫برنامه صلح امیز هسته‪‎‬ای ای ران را تهدید ب رای صلح و ثبات‬ ‫منطقه جلوه دهد‪ .‬البته رقابت ای ران با عربس��تان در محور‬ ‫سوریه و ع راق با شدت بیشتری پیگیری شد‪ .‬ریاض ناکام در‬ ‫تشویق غرب ب رای حمله به ای ران‪ ،‬تمام تالش خویش را ب رای‬ ‫ایجاد تحول در ساختار سیاس��ی سوریه‪ ،‬متحد استراتژیک‬ ‫ای ران به کار گرفت و با گس��یل نیروهای س��لفی و تجهیز‬ ‫معارضین س��وری‪ ،‬به دنبال انتقام گیری و انزوای منطقه‪‎‬ای‬ ‫ای ران ب ر امد‪ .‬این در حالی اس��ت که ای ران‪ ،‬س��وریه را مورد‬ ‫استثنا در تحوالت جهان عرب دانسته و بر این اعتقاد است‬ ‫که منشاء تحوالت سوریه خارجی است و دخالت عربستان‬ ‫در س��وریه با هدف ضربه زدن بر محور مقاومت و حزب اهلل‬ ‫لبنان صورت م ی‪‎‬گی��رد‪ .‬همچنین ریاض ب��رای تضعیف‬ ‫بیشتر موقعیت ای ران و جلوگیری از اثرگذاری بر شکل گیری‬ ‫نظم منطقه‪‎‬ای جدید با حمایت علنی از سرکوب مردم شیعی‬ ‫بحرین توسط اقلیت سنی حاکم اقدامات دیگری هم انجام‬ ‫داد‪ .‬طرح اتهام ترور سفیر عربستان در واشنگتن نیز باعث‬ ‫جنجا ‏‬ ‫ل‪‎‬های رسانه‪‎‬ای و افزایش مقطعی فشار سیاسی علیه‬ ‫ای ران شد‪ .‬ولی در این دوره عربس��تان نتوانست به اهداف‬ ‫خاص خود در انزوای بی ن‪‎‬المللی و تغییر جغ رافیایی سیاسی‬ ‫منطقه به نفع خویش موفق عمل کند‪.‬‬ ‫با تغییر دولت و حاکمیت در ای ران‪ ،‬سیاست تنش‪‎‬زدایی‬ ‫در روابط خارج��ی بار دیگر هم��ه نگاه‪‎‬ه��ای جهانی را به‬ ‫چگونگی تنظیم مجدد مناس��بات ته ران با همسایگانش‬ ‫معطوف کرده اس��ت‪ .‬دولت تدبیر و امید ب��ا رویکرد جدید‬ ‫تحکیم روابط و کاهش تنش با کش��ورهای عربی برقراری‬ ‫مناسبات دوستانه و حسن همجواری با کشورهای حاشیه‬ ‫خلی ج ف��ارس را ج��زو اولویت‪‎‬های اساس��ی خود ق��رارداده‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین دولت جدید با تقوی��ت گفتمان اعتدالی‪،‬‬ ‫تهدیدهای متقابل را ناشی از اتخاذ سیاست‪‎‬های متضاد دو‬ ‫کشور م ی‪‎‬داند و م ی‪‎‬کوش��د به نوعی با مدیریت بحران و از‬ ‫طریق گفت وگو از اوج گیری اختالفات جلوگیری کند‪ .‬گرچه‬ ‫شکاف‪‎‬های قومی شیعی و سنی و تضادهای ژئواستراتژیک‬ ‫بر س��ر س��وریه و امنیت منطقه‪ ،‬کار رس��یدن به تفاهم را‬ ‫دشوارتر ساخته است‪ .‬همچنین زدودن نقش پ ررنگ مسائل‬ ‫ایدئولوژیکی در مناسبات فیمابین هزینه بر است ولی با این‬ ‫وجود به نظر م ی‪‎‬رسد که طرفین به خط رات ناشی از ادامه‬ ‫رقابت نافرجام پی خواهند برد‪.‬‬ ‫بای��د درنظر داش��ت که تح��رکات عربس��تان ب رای‬ ‫س��رنگونی بش��ار اس��د و تقویت محور عربی‪ -‬ضد سوری‬ ‫با تالش ای��ران و حمایت قاطع روس��یه و چی��ن و تفاهم‬ ‫بی ن‪‎‬المللی بر س��ر مذاکره ژنو ‪ 2‬ب ی اثر گش��ت‪ .‬همچنین‬ ‫احتمال پیروزی مخالفان سوری باتوجه به تحوالت میدانی و‬ ‫بروز اختالف میان جبهه النصره سلفی و ارتش ازاد و تالش‬ ‫کردها ب رای ایجاد خودمختاری در مناطق کردنش��ین بعید‬ ‫به نظر م ی‪‎‬رسد‪ .‬از دیگر سو خبرهایی هم از تفاهم ترکیه و‬ ‫ای ران در ارتباط با سوریه به گوش م ی‪‎‬رسد؛ در صورت جدایی‬ ‫ترکیه از محور ضد سوری‪ ،‬باتوجه به رقابت قطر با عربستان‬ ‫در موضوع س��وریه و مصر م ی‪‎‬توان گفت که سیاست‪‎‬های‬ ‫تهاجمی عربستان در س��وریه با ناکامی مواجه شده است‪.‬‬ ‫بناب راین فشارهای بی ن المللی ب رای تغییر رویکرد عربستان‬ ‫در موضع سوریه ب رای اتخاذ رویکرد منطقی جهت مشارکت‬ ‫سازنده و تن دادن به بازی سیاسی بیشتر خواهد شد‪.‬‬ ‫همچنین در حوزه مس��ائل هس��ته‪‎‬ای ای ران‪ ،‬باالخره‬ ‫ای ران و گروه ‪ 5+1‬توانس��ته اند با امض��ای تفاهم نامه ژنو‪3‬‬ ‫گام اساسی را ب رای کاهش تنش‪‎‬ها و حاکم ساختن منطق‬ ‫گفت وگو به ج��ای زور ب رای ح��ل اختالف��ات بی ن‪‎‬المللی‬ ‫بردارند‪ .‬بناب راین عربس��تان نم ی‪‎‬تواند با حربه ای ران ه راسی‬ ‫در منطقه همچنان با حفظ جایگاه استراتژیک نزد جهان به‬ ‫امتیازگیری دوسویه از طرفین منازعه بپردازد‪ .‬به گونه ای که‬ ‫اکنون ریاض مجبور شده از رویکرد جدید ای ران در موضوع‬ ‫هسته‪‎‬ای دفاع کند‪ .‬نباید از نظر دور داشت که بازتاب توافق‬ ‫ژنو در سطح منطقه با واکنش مثبت اع راب به ویژه امارات‬ ‫متحده‪ ،‬عمان‪ ،‬قطر و کویت روبه رو گش��ت؛ در این راس��تا‬ ‫س��فرهای متقابل دیپلماتیک در طول هفت��ه و تمایل به‬ ‫گشودن فصل جدید از سوی این کشورها م ی‪‎‬تواند در زودن‬ ‫فضای ب ی‏اعتمادی در منطقه ثمربخش باش��د‪ .‬این تغییر‬ ‫نگرش‪‎‬ها‪ ،‬مقامات سعودی را وادار به تغییر مواضع و پذیرش‬ ‫توامان واقعیت جدید کرده اس��ت‪ .‬در هر صورت عربستان‬ ‫و ای ران‪ ،‬همسایگان تاریخی و واقعی ت‪‎‬های غیرقابل انکار‬ ‫در منطقه‪‎‬اند و هر دو کشور نیاز به داشتن روابط صلح امیز‬ ‫و گسترش روابط دوس��تانه دارند‪ .‬تقویت عملگرایی دولت‬ ‫روحانی در سیاس��ت خارجی و تاکید بر اغاز روابط جدید با‬ ‫عربس��تان‪ ،‬م ی‪‎‬تواند با کاهش تنش‪‎‬های منطقه‪‎‬ای شرایط‬ ‫جدیدی را ب رای صلح س��ازی و امنیت مشاع فراهم سازد‪ .‬از‬ ‫دیگر سو پتانسیل هر دو کش��ور در دنیای اسالم به دالیل‬ ‫ذخایر عظیم نف��ت و گاز و نقش تعیی ن کننده در س��ازمان‬ ‫اوپک و نیز نقش منطقه‪‎‬ای ب ی بدیل اس��ت؛ در نتیجه این‬ ‫س��رمایه به ش��کل منطقی باید در خدمت منافع دو کشور‬ ‫و جهان اسالم به کار گرفته شود‪ .‬مس��اله اخر اینکه ای ران‬ ‫امادگی خ��ود را پیش از این اعالم داش��ته و جدی اس��ت؛‬ ‫بناب راین عربستان باید تکلیف خود را مشخص کند‪g .‬‬ ‫تقویت عملگرایی دولت‬ ‫روحانی در سیاست‬ ‫خارجی و تاکید بر اغاز‬ ‫روابط جدید با عربستان‬ ‫می‪‎‬تواند با کاهش‬ ‫تنش‪‎‬های منطقه‪‎‬ای‬ ‫شرایط جدیدی را برای‬ ‫صلح سازی و امنیت مشاع‬ ‫فراهم سازد‪ .‬از دیگر سو‬ ‫پتانسیل هر دو کشور در‬ ‫دنیای اسالم به دالیل‬ ‫ذخایر عظیم نفت و گاز‬ ‫و نقش تعیین کننده در‬ ‫سازمان اوپک و نیز نقش‬ ‫منطقه‪‎‬ای بی بدیل است‬ ‫‪39‬‬ ‫معادله جدید‬ ‫تنش در روابط ایران و کشورهای ع ربی به عوامل فرامنطقه ای بازم ی گردد‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫بین الملل‬ ‫چند هفته‪‎‬ای اس��ت که برخی از رسانه‪‎‬های خبری و‬ ‫تحلیلی با اشاره به دیدگاه‪‎‬های کارشناسان مسائل منطقه‬ ‫از اغاز دومین دور تنش‪‎‬زدایی در روابط جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران و کشورهای عربی سخن م ی گویند و پیدایش چنین‬ ‫دوران��ی را نتیجه تغیی رات پدید ام��ده در ترکیب متصدیان‬ ‫دستگاه دیپلماسی ای ران و حاصل بعضی دیگر از تغیی رات در‬ ‫رویکرد جمهوری اسالمی ای ران در سیاست خارجی توصیف‬ ‫م ی‪‎‬کنند‪ .‬در عی ن حال‪ ،‬بس��یاری دیگر از رسانه‪‎‬ها‪ ،‬با اشاره‬ ‫به رفت و امدهای جاری مقامات ای رانی و عربی به ترس��یم‬ ‫دورنمایی متفاوت از مناس��بات اینده ای ران و کش��ورهای‬ ‫عربی پرداخت��ه و اضافه ب��ر ان‪ ،‬از تغیی��ر قابل مالحظه و‬ ‫قریب الوقوع معادالتی که طی یک دهه گذش��ته بر روابط‬ ‫ای ران و این کشورها‪ ،‬حکمفرما بوده‪ ،‬سخن م ی‪‎‬گویند‪ .‬البته‬ ‫در این گونه تحلی ل‪‎‬ها‪ ،‬بسیاری دیگر از عوامل تاثیرگذار بر‬ ‫مناسبات منطقه‪‎‬ای‪ ،‬نادیده گرفته م ی‪‎‬شود و به خصوص از‬ ‫نقشی که تحوالت سوریه‪ ،‬رویدادهای جاری در فلسطین و‬ ‫تحوالت کشورهای عربی ش��مال افریقا بر منطقه داشته و‬ ‫دارد‪ ،‬کمتر سخن گفته م ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫حال انکه در دور جدید تنش زدایی ای ران و کشورهای‬ ‫ع ربی‪ ،‬معادالتی فراتر از معادالت منطقه‪‎‬ای‪ ،‬یعنی معادالتی‬ ‫که یک س��وی ان قدرت‪‎‬های جهانی ق��رار دارند‪ ،‬جایگاه و‬ ‫نقش تعیی ن کنن��ده‪‎‬ای را به خود اختص��اص م ی دهند و به‬ ‫صورت بسیار مشخصی‪ ،‬مذاکرات هسته ای‪ ،‬محور اصلی‬ ‫ان محسوب م ی شود‪ .‬هرگاه سخن از تنش زدایی در روابط‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران با کشورهای عربی منطقه به میان‬ ‫م ی اید یا ب ر ضرورت این امر در مقطع کنونی تاکید م ی‪‎‬شود‪،‬‬ ‫مجموعه‪‎‬‏ای از پرس��ش‪‎‬ها نی��ز در اذهان ش��کل م ی‪‎‬گیرد‬ ‫که دادن پاسخ دقیق و روش��ن به ان‪ ،‬ضمن از میان بردن‬ ‫هرگونه ابهام احتمالی‪ ،‬ش��رایط ذهنی مناسبی را نیز ب رای‬ ‫تداوم فعالی ت‪‎‬های دیپلماتیک فراهم م ی‪‎‬سازد‪ .‬به خصوص‬ ‫که در عرص��ه تنش زدایی‪( ،‬بی��ش از دیگ��ر فعالی ت‪‎‬های‬ ‫دیپلماتیک) به همراهی و پش��تیبانی اف��کار عمومی نیاز‬ ‫است و دست اندرکاران دستگاه دیپلماسی نم ی‪‎‬توانند نسبت‬ ‫به چهره‪‎‬ای که از سیاست خارجی در داخل ترسیم م ی‪‎‬شود‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫‪40‬‬ ‫بی تفاوت باش��ند‪ .‬البته این پرس��ش‪‎‬ها تنها در خصوص‬ ‫شیوه‪‎‬های مناس��ب تنش زدایی و مراحل مربوط به ان و یا‬ ‫واکنش‪‎‬ها و تاثی راتی که به جا م ی‪‎‬گذارد‪ ،‬مطرح نم ی‪‎‬ش��ود‪،‬‬ ‫بلکه ریشه ها وعلل پیدایش تنش ها و همه عواملی که در‬ ‫تداوم یا از میان بردن ان تاثیرگذار هستند را نیز مورد سوال‬ ‫قرار م ی‪‎‬دهد‪ .‬در واقع در این رویکرد‪ ،‬کوش��ش ان اس��ت تا‬ ‫همه طرف‪‎‬های درگیر و نقش افرین در جریان تنش زدایی و‬ ‫بازیگرانی که محور اصلی کنش ها و واکنش‪‎‬های مربوط به‬ ‫دو یا چند سوی سیاست خارجی را در ارتباط با ای ران تشکیل‬ ‫م ی دهند‪ ،‬م��ورد مطالعه قرار بگیرند‪ .‬در این صورت اس��ت‬ ‫که نه تنها علل و ریش��ه‪‎‬های تنش زدایی در روابط ای ران و‬ ‫کش��ورهای عربی به طور مشخ ص‪‎‬تری اش��کار م ی‪‎‬شود‪،‬‬ ‫بلکه رون��د ان در اینده‪ ،‬الاق��ل در ظرف زمانی پنج س��اله‬ ‫نمایان م ی‪‎‬ش��ود‪ .‬امری که م ی‪‎‬تواند به عن��وان مقدمه‪‎‬ای‬ ‫ضروری‪ ،‬زمینه تدوین نقش��ه راهی مناسب و ثمربخش را‬ ‫ب رای تجدید و گسترش روابط با کش��ورهای عربی فراهم‬ ‫کند‪ .‬به هر ح��ال‪ ،‬در میان پرس��ش‪‎‬های مطرح ش��ده در‬ ‫خصوص روند تنش زدایی جاری میان ای ران و کش��ورهای‬ ‫منطقه‪ ،‬اساس ی‪‎‬ترین پرس��ش ان اس��ت که ایا تغییر تیم‬ ‫سیاست خارجی ای ران و تغییر رویکرد کشورمان در برخورد با‬ ‫کشورهای منطقه‪ ،‬به تنهایی ب رای پیدایش چنین پدیده‪‎‬ای‬ ‫کافی بوده یا انکه عوامل و علل دیگری در این باره‪ ،‬نقش‬ ‫ویژه‪‎‬ای را به عهده گرفته و در عرصه عمل نیز ان را به اجرا‬ ‫در اورده‏اند‪.‬‬ ‫عوامل و عللی که قاعدتا‪ ،‬تداوم فعالیت و نقش افرینی‬ ‫انها در گس��ترش بخش��یدن به دامنه تنش زدایی و عمق‬ ‫بخشیدن به ان تاثیری تعیی ن کننده خواهد داشت و وزارت‬ ‫امور خارجه کش��ورمان باید نسبت به شناس��ایی و اشنایی‬ ‫کامل انه��ا‪ ،‬اقدامات الزم را مب��ذول دارد‪ .‬همانگونه که در‬ ‫ابتدا اشاره ش��د‪ ،‬دس��ته‪‎‬ای از تحلیلگران‪ ،‬پیدایش و ایجاد‬ ‫تنش زدایی در روابط جمهوری اسالمی و کشورهای عربی‬ ‫منطقه را تنها به عوامل داخلی نسبت م ی‪‎‬دهند و معتقدند‬ ‫که به علت تغییر دیدگاه‪‎‬های حاکم بر سیاس��ت خارجی و‬ ‫تغییر ترکیب متصدیان این امر در وزارت امور خارجه‪ ،‬موانع‬ ‫موجود بر س��ر راه تنش زادیی با کش��ورهای عربی منطقه‬ ‫برداشته شده و مسیری هموار و اس��ان ب رای تحقق چنین‬ ‫امری گشوده شده است؛ این مساله به معنای چشم پوشیدن‬ ‫از تحوالت بس��یار مهم ی اس��ت که در عرصه بی ن‪‎‬المللی‬ ‫رخ داده و با تاثیرگ��ذاری بر پایتخت‪‎‬های عرب��ی‪ ،‬انها را به‬ ‫تحرکات تازه و هدفمندی در نزدیکی مناسباتشان با ای ران‬ ‫واداشته است‪ .‬بناب راین پاسخ به این پرسش که تنش زدایی‬ ‫در روابط ای ران با کش��ورهای نامبرده به ج��ز تحوالتی که‬ ‫ریشه داخلی دارند از کجا سرچشمه گرفت و از کدام ابشخور‬ ‫تغذیه م ی‏شود‪ ،‬پرسش اساسی محسوب م ی‪‎‬شود که پاسخ‬ ‫درس��ت به ان‪ ،‬به یافتن عواملی که در جریان تنش زدایی‪،‬‬ ‫موثر هس��تند‪ ،‬م ی‪‎‬انجام��د‪ .‬به خصوص ک��ه در این روند‬ ‫پژوهش��ی و مطالعاتی‪ ،‬جریانات و عوام��ل تنش‪‎‬زایی که‬ ‫زمینه سردی روابط کشورهای عربی با ای ران را پدید اورده اند‬ ‫نیز مشخص م ی‪‎‬ش��وند؛ چراکه هرگونه تنش زدایی‪ ،‬بدون‬ ‫ش��ناخت و حذف عوامل تنش‪‎‬زا امکان‪‎‬پذیر نیست و شاید‬ ‫بهترین شیوه تنش‪‎‬زدایی نیز همین یافتن و از میان بردن‬ ‫عوامل و زمینه های تنش افرین باشد‪ .‬بدیهی است زمانی‬ ‫که بخش عمده‪‎‬ای از عوامل تنش‪‎‬افرین در خارج از ای ران و‬ ‫به وی��ژه در پایتخت‏هایی غیر از پایتخت‪‎‬های کش��ورهای‬ ‫منطقه قرار داش��ته باش��د‪ ،‬نحوه عمل وزارت امور خارجه‬ ‫کشورمان و ش��یوه‪‎‬هایی که ب رای از میان بردن تنش‪‎‬های‬ ‫منطقه‪‎‬ای به کار م ی گیرد هم نم ی‪‎‬توان��د مبتنی بر فرض‬ ‫تک عاملی تدوین شود‪.‬‬ ‫البت��ه موض��وع بااهمی��ت دیگر در ای��ن خصوص‪،‬‬ ‫ابزارهایی است که ب رای تاثیرگذاری بر دولت‪‎‬های منطقه‪‎‬ای‬ ‫و فرامنطقه‪‎‬ای باید در پروسه چند بعدی و پیچیده تنش‪‎‬زدایی‬ ‫به کار گرفته شود؛ ابزارهایی که بخشی از ان در قدرت نرم‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران و بخش دیگر ان در قدرت سختی‬ ‫که کش��ورمان از ان برخوردار اس��ت‪ ،‬تجلی پی��دا کرده و‬ ‫صحنه‪‎‬های میدانی و تبلیغاتی متع��ددی در تاریخ دو دهه‬ ‫گذشته منطقه‪ ،‬محل ازمایش و نمایش ان بوده است‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر‪ ،‬اگر پایتخت‪‎‬‏ه��ای غربی‪ ،‬در واکنش‬ ‫به جایگاه و نقش موثر منطقه‪‎‬ای کشورمان‪ ،‬زمینه بخشی‬ ‫از تنش‪‎‬زدای ی‪‎‬ه��ای کنونی را در روابط ای ران و کش��ورهای‬ ‫عرب��ی فراهم کرده‪‎‬ان��د‪ ،‬قاعدت��ا مترصد ای��ن فرصت نیز‬ ‫هس��تند تا از این رویکرد ب��ه نفع ایجاد مع��ادالت جدیدی‬ ‫که به سود انان است‪ ،‬بهره‪‎‬برداری کنند؛ کماینکه موضوع‬ ‫چالش‪‎‬های جهانی بر سر منابع غنی نفت و گاز خلیج فارس‬ ‫و از ان مهم‪‎‬تر چگونگی ترتیبات حاکم بر بازار تسلیحات‬ ‫منطقه‪ ،‬در این جریان نقشی اساسی و در بسیاری از موارد‪،‬‬ ‫بازدارنده ایفا م ی‪‎‬کند‪ .‬این اشاره به موانعی است که ممکن‬ ‫اس��ت همچون موضوع امنیت رژیم صهیونیستی‪ ،‬در روند‬ ‫تنش زدایی کنون��ی‪ ،‬نقش��ی بازدارنده ایفا کن��د و در ب رابر‬ ‫عوامل مثبت‪ ،‬در ردیف عوامل منفی قرار بگیرد‪ ،‬کمااینکه‬ ‫در مصاف و کارزاری که در صحنه میدانی و سیاسی سوریه‬ ‫ادامه دارد‪ ،‬همه این عوامل منفی‪ ،‬در کنار عوامل مثبتی که‬ ‫دنیای غرب را به جایگاه مس��تحکم ای ران در منطقه واقف‬ ‫ساخته‪ ،‬قابل مشاهده هستند و همزمان تردیدهایی را در به‬ ‫موفقیت رس��یدن جریان تنش‪‎‬زدایی در اذهان کارشناسان‬ ‫مسائل منطقه ایجاد م ی‏کنند‪g .‬‬ ‫الگوی تعاملی‬ ‫همکاری تهران و ریاض به فرایندهای امنیت ساز در منطقه شکل می دهد‬ ‫کامران کرمی‬ ‫پژوهشگرخلیج فارسدرمرکزمطالعاتصلح‬ ‫در خص��وص اهمیت عربس��تان در ح��وزه محیطی‬ ‫ای ران باید گفت که عربستان س��عودی به عنوان کش��وری‬ ‫مهم و اس��تراتژیک در منطقه خاورمیانه به خصوص حوزه‬ ‫خلیج فارس شناخته م ی شود‪ .‬این کش��ور با دارا بودن منابع‬ ‫نفتی فراوان ک��ه به این کش��ور قابلی ت های زی��ادی داده‪،‬‬ ‫توانسته است نقش خود را در این منطقه نمایان سازد‪ .‬جایگاه‬ ‫و تاثیرگذاری این کش��ور در منظومه کشورهای عرب عضو‬ ‫شورای همکاری خلیج فارس و جایگاه این کشور در جهان‬ ‫اس�لام و اقتصاد جهانی‪ ،‬به ویژه در تامی��ن درصد باالیی از‬ ‫انرژی جهان صنعتی قابل تش��خیص است‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫بین الملل‬ ‫اهمیت عربستان در محیط پیرامونی ایران‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫س��فر چندجانبه محمد جواد ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه‬ ‫به کشورهای کویت‪ ،‬عمان‪ ،‬قطر و امارات م ی تواند نشانگر‬ ‫فضای جدیدی از الگوی تعامل در راهبرد سیاس��ت خارجی‬ ‫ای ران در دولت جدید باشد‪ .‬تعاملی که بیش از هر زمان دیگر‬ ‫نیازمند پیگیری و توجه دولت های س��احلی در خلی ج فارس‬ ‫است‪ .‬به نظر م ی رسد در گام دوم سفرهای منطقه ای ظریف‪،‬‬ ‫سفر به عربستان سعودی مدنظر دستگاه دیپلماسی ای ران‬ ‫است؛ سفری که م ی تواند دیپلماسی منطقه ای ای ران را بیش‬ ‫از پیش تقویت کند و در بستر جدیدی به حرکت دراورد‪.‬‬ ‫روی کار امدن دولت تدبیر و اعتدال و تاکید بر گسترش‬ ‫روابط با همسایگان و باالخص عربستان سعودی از همان‬ ‫اغاز مورد استقبال ملک عب داهلل پادشاه و امیر سلمان ولیعهد‬ ‫سعودی قرار گرفت‪ .‬این استقبال به خصوص با دعوت ملک‬ ‫عبداهلل از رئی س جمهور روحانی ب رای شرکت در مراسم حج‬ ‫بعد تازه ای به خود گرفت‪ ،‬اما ته ران ای��ن دعوت را به اینده‬ ‫نزدیک محول کرد‪.‬‬ ‫چنی��ن به نظر م ی رس��د که دس��تگاه دیپلماس��ی و‬ ‫تصمیم گی رندگان سیاس��ت خارجی بنا را بر ان گذاش��ته اند‬ ‫تا سفر به عربستان و بحرین را با در نظر گرفتن مالحظات‬ ‫و موضوعات دخی��ل در ان‪ ،‬انجام دهند‪ .‬فردای خیزش های‬ ‫جهان عرب در سال ‪ 2011‬روابط ای ران با عربستان و بحرین‬ ‫وارد فضایی از تنش ش��د ک��ه ش��راره های ان همچنان در‬ ‫پاره ای از م��وارد در اظهارنظر مقامات س��عودی و بحرینی‬ ‫مشهود است‪.‬‬ ‫این مقاله تالش دارد تا با برجسته س��اختن متغیرهای‬ ‫دخیل در روابط ای ران و عربس��تان‪ ،‬این موض��وع را نمایان‬ ‫سازد که تعامل یا تنش دو دولت م ی تواند در سطح منطقه‬ ‫خاورمیانه و به خصوص خلیج فارس امنی ت ساز یا بحران ساز‬ ‫باش��د و بر س��طح روابط ای ران با دیگر دولت های ش��ورای‬ ‫همکاری خلیج فارس هم اثرگذار باشد‪.‬‬ ‫تزا و ثبات بخش است‪ .‬دقت و تامل در تحوالت روی داده‬ ‫امنی ‬ ‫در منطقه خلی ج فارس نشان م ی دهد که این منطقه همواره‬ ‫از تعارض و کشمکش رنج برده و شاهد افزایش روند واگرایی‬ ‫میان اعضای این مجموعه هستیم‪.‬‬ ‫در درون این س��اختار دو بازیگر قدرتمند یعنی ای ران و‬ ‫عربس��تان نقش افرینی م ی کنند‪ .‬از انجا که ماهیت روابط‬ ‫ای ران و عربستان به دلیل وجود متغیرهای گوناگون‪ ،‬رقابتی‬ ‫است‪ ،‬اما تعامل این دو کش��ور در درون این فضای رقابتی‬ ‫ی در امنی ت س��ازی در خلیج فارس و در‬ ‫م ی تواند عامل مهم ‬ ‫یک مرحله باالتر در خاورمیانه تلقی گردد‪ .‬اما در مقابل‪ ،‬تقابل‬ ‫دو دولت م ی تواند جلوه هایی از بحران سازی را در پی داشته‬ ‫باشد‪ .‬بناب راین ای ران و ع ربستان بخش مهم و تعیی ن کننده ای‬ ‫از محیط پی رامونی یکدیگر را تشکیل م ی دهند‪.‬‬ ‫هنگام ی که از محیط پی رامونی یک کش��ور س��خن‬ ‫م ی گوییم‪ ،‬منظور پایه هایی است که ب ر اساس ان یک دولت‬ ‫م ی تواند بر مبنای موقعیت خ��ود‪ ،‬تهدیدها و فرصت های‬ ‫محیطی را تعریف کرده و بر مبنای ان سیاس��ت های خود‬ ‫را تنظیم کند‪ .‬از انجا که عربس��تان ج��زو حلقه های مهم‬ ‫پی رامونی ای ران اس��ت‪ ،‬الزم اس��ت تا اهمی��ت کانون های‬ ‫مش��ترک محیطی و پی رامونی ش��ناخته ش��ود و با تنظیم‬ ‫اولویت ها‪ ،‬هزینه های اتالف منابع کاهش یافته و در راستای‬ ‫افزایش قدرت چانه زنی و همگرایی منطقه ای هدایت شود‪.‬‬ ‫البته این مهم نیازمند تعریف روشنی از متغیرهای دخیل در‬ ‫روابط متقابل است‪.‬‬ ‫م ی توان به می زان تاثیرگذاری عربس��تان در قالب ش��ورای‬ ‫همکاری خلیج فارس (تاثیرگذاری منطقه ای) و گروه اقتصادی‬ ‫‪( 20‬تاثیرگذاری بی ن المللی) اشاره کرد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬قرار گرفتن عربس��تان در میان دو اب راه‬ ‫مهم جه��ان‪ -‬خلی ج فارس و دریای س��رخ‪ -‬به این کش��ور‬ ‫موقعیت ژئوپلتیکی خاصی بخشیده است‪ .‬به لحاظ فرهنگی‬ ‫نیز عربستان اهمیت ش��ایانی دارد؛ برخاس��تن دین اسالم‬ ‫از ش��ب ه جزیره نیز این کش��ور را از نظر تاریخی در موقعیت‬ ‫ویژه ای قرار داده است‪.‬‬ ‫بناب رای��ن باتوج��ه به اهمی��ت حوزه ه��ای پی رامونی‬ ‫شکل دهنده به روابط ای ران و ع ربستان‪ ،‬باید گفت که ضرورت‬ ‫ش��کل دهی به امنیت منطقه ای و رسیدن به یک وضعیت‬ ‫نسبتا باثبات در روابط متقابل بیش از پیش از سوی دو بازیگر‬ ‫اصلی این مجموعه یعنی جمهوری اسالمی ای ران و پادشاهی‬ ‫ع ربستان سعودی ضروری م ی نماید‪.‬‬ ‫بای��د گفت ک��ه ای��ران و عربس��تان به دلی��ل وجود‬ ‫ش��اخ ص های بازیگری منطق��ه ای و چانه زنی در س��طح‬ ‫فرامنطق��ه ای م ی توانند امنیت در خلیج ف��ارس را به عنوان‬ ‫یک��ی از زی ر مجموعه ه��ای امنی��ت بی ن الملل��ی تحقق‬ ‫بخشند‪ .‬بسترهای بس��یار خوبی ب رای رسیدن به یک نظام‬ ‫همکاری جویانه در خلی ج فارس وجود دارد که تاکنون مغفول‬ ‫مانده اس��ت‪ .‬دو گزاره ژئوپلتیک مشترک و تلقی مشترک از‬ ‫منابع تهدید (ه ر چند بر سر تعریف‪ ،‬سطح و نوع منابع تهدید‬ ‫بین دو بازیگ��ر اختالف نظر وج��ود دارد) م ی تواند به عنوان‬ ‫امنیتزا در دستورکار دو بازیگر قرار گیرد‪.‬‬ ‫ ‬ ‫مکانیسم های‬ ‫تاکید ای ران بر ترتیبات امنیت دسته جمعی که توسط‬ ‫خود دولت های ساحلی و بدون حضور نیروهای فرامنطقه ای‬ ‫محقق ش��ود‪ ،‬موضوعی اس��ت که م ی تواند در دیپلماسی‬ ‫جدید ای ران مورد نظر قرار گیرد‪ .‬امنیت و نگرانی از ب ی ثباتی‬ ‫و تهدیدات پی رامونی اساسا دغدغه اصلی شورای همکاری‬ ‫خلی ج فارس در ه ر گونه الگویی از کنش است‪ .‬بناب راین ای ران‬ ‫و ع ربستان باید بر سر منابع تهدید و همچنین همکاری های‬ ‫دوجانبه و چند جانبه تعریف روش��نی نماین��د‪ .‬همراه کردن‬ ‫عربس��تان با این الگوی راهبردی م ی تواند دیگر دولت های‬ ‫شورای همکاری خلی ج فارس به خصوص بحرین و امارات را‬ ‫نیز وارد چنین تعاملی سازد و موضوعات اختالفی دوجانبه را‬ ‫در فضای جدید مطرح سازد‪.‬‬ ‫برایند چنین فضایی م ی توان��د به الگویی از تعامل در‬ ‫حوزه ه��ای پی رامونی و همچنین دیگ��ر موضوعاتی که در‬ ‫سطح منطقه خاورمیانه وجود دارد‪ ،‬شکل دهد و جلوه هایی‬ ‫از همکاری های مغفول را به سطح اورده و از پتانسی ل های‬ ‫تهدید بکاهد‪g .‬‬ ‫جایگاه منطقه در سیاست خارجی‬ ‫یکی از ملزومات ورود مناطق گوناگون جهان به جرگه‬ ‫جهان ی شدن‪ ،‬منطقه گرایی و به تبع ان همگرایی منطقه ای‬ ‫اس��ت‪ .‬خلیج فارس به عنوان یکی از زی ر سیستم های نظام‬ ‫امنیت بی ن المللی نقش مهم و ب ی بدیل��ی در تامین انرژی‬ ‫جهانی دارد و همزمان م ی تواند یکی از کانون های بحران ساز‬ ‫منطقه ای و تهدید کننده امنیت بی ن الملل باشد‪.‬‬ ‫محیط خاورمیانه به عنوان یکی از مناطق مهم جهانی‪،‬‬ ‫همواره ش��اهد اس��تمرار منازعه س��ازی میان پویش های‬ ‫عربی– غیر عربی از یکس��و و عربی– عربی از سوی دیگر‬ ‫اس��ت‪ .‬به دلیل وجود س��اختارهای تولید منازعه در سطح‬ ‫داخلی و منطقه ای از یک سو و مداخله بازیگران فرامنطقه ای‬ ‫ذی نفوذ از سوی دیگر شاهد تعامل محدود میان این پویش ها‬ ‫هستیم که در مقاطع مختلف منجر به برخورد تقابلی میان‬ ‫این پویش ها و به مخاطره افتادن امنیت و صلح گردیده است‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬منطقه خلی ج فارس به دلیل اهمیت مولفه های‬ ‫ژئوپلتیک‪ ،‬ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک در شکل دهی به‬ ‫ترتیبات منطقه ای و بی ن المللی نیازمند تحقق مکانیسم های‬ ‫رضا کیانیان که در فیلم ‬ ‫اژانس شیشه ای ساخته‬ ‫ابراهیم حاتم ی کیا که‬ ‫نقش یک مامور امنیتی‬ ‫اصالح طلب را بر عهده‬ ‫داشت در صحنه ای از فیلم‬ ‫کشورهای جنوب خلیج‬ ‫فارس را همسایگان کوچک‬ ‫نامید که به نوعی همواره با‬ ‫ایران رقابت م ی کنند‬ ‫‪41‬‬ ‫ایران و عربستان می توانند گفت وگوهای‬ ‫سازنده را اغاز کنند‬ ‫هرمیداس باوند درگفت وگو با مثلث‬ ‫‪6‬‬ ‫دکتر داود هرمیداس باوند‪ ،‬استاد دانشگاه در گفت وگو با مثلث و در رابطه با لزوم بهبود روابط ایران با کشورهای‬ ‫عربی در دولت جدید م ی گوید‪« :‬پیام جدید ایران این است که هیچ دلیل جدی برای تعارض وجود ندارد‪ ،‬بنابراین تهران‬ ‫و ریاض م ی‪‎‬توانند گفت وگوهای سازنده ای را جهت همکاری در پیش بگیرند‪ .‬ب ه خصوص در شرایطی که عربستان‬ ‫تاحدودی تنها مانده‪ ،‬ارس�ال پیام به س�مت انها جهت گفت وگوی س�ازنده و حل کدورت ها‪ ،‬دلتنگ ی ها و اختالفات‬ ‫م ی تواند در شرایط موجود اثرگذار باشد‪ ».‬باوند بهبود مناسبات ایران با غرب را نیز در تنش زدایی روابط تهران با اعراب‬ ‫تاثیرگذار م ی داند و معتقد است‪ «:‬یک سابقه سنتی وجود دارد مبنی بر اینکه هر وقت امکان بهبود رابطه ایران با امریکا‬ ‫مطرح بوده حتی در حد حرف و شعار‪ ،‬کشورهای عربی به ایران نزدیک شده اند‪ .‬اما هر وقت رابطه ایران با امریکا تیره تر‬ ‫شده‪ ،‬عرب ها نیز سعی کرده اند استراتژی همراه با جسارتی را در قبال ایران در پیش گیرند‪».‬‬ ‫همکاری خلیج فارس را ایفا م ی کند‪ ،‬تیره و تار کرد‪.‬‬ ‫در رابطه با سوریه‪ ،‬عربس�تان همواره ب ه دنبال ان‬ ‫بود که گزینه نظامی را عملی کن�د‪ .‬اما در نهایت‬ ‫کش�ورهای غربی از گزینه نظام�ی منصرف و به‬ ‫گزین�ه دیپلماتیک ک�ه از ابت�دا پیش�نهاد ایران‬ ‫ب�ود روی اوردند‪ .‬ارزیابی ش�ما از ای�ن رودررویی‬ ‫کشورهای منطقه در قبال سوریه چیست؟‬ ‫‪ l‬مساله سوریه نیز بر روابط دو کشور بسیار تاثیرگذار‬ ‫بود؛ زی را ع ربستان و قطر از یک سو و ترکیه از سوی دیگر ب رای‬ ‫سرنگونی دولت بشار اسد راهی را در پیش گرفته بودند که‬ ‫هزینه سنگینی را متحمل ش��دند‪ .‬البته دولت ترکیه در ابتدا‬ ‫تالش کرد نقش میانج ی گ��ر را ایفا کند‪ ،‬ام��ا وقتی متوجه‬ ‫شد جریان مردمی یک جریان مسلط اس��ت تغییر رویه داد‪.‬‬ ‫در نتیجه در مورد سوریه رقابت میان ترکیه‪ ،‬ع ربستان و ای ران‬ ‫روابط کشورها را نیز تحت تاثیر قرار داد‪ .‬ع ربستان قویا خواهان‬ ‫این بود که امریکای ی‪‎‬ها سیاست نظامی و سخت افزاری علیه‬ ‫سوریه به کار گی رند؛ بناب راین وقتی باراک اوباما‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫امریکا اع�لام کرد به دنبال ع��دول س��وریه از خط قرمز این‬ ‫کشور‪ ،‬علیه سوریه حمله نظامی تنبیهی انجام خواهد داد‪،‬‬ ‫در این شرایط‪ ،‬ع ربستان و ترکیه اعالم کردند که امریکا را در‬ ‫این زمینه همراهی م ی‪‎‬کنند‪ .‬اما در نهایت امریکا به واسطه‬ ‫تحرکات روسیه و ای ران اعالم کرد به جای حمله نظامی‪ ،‬سوریه‬ ‫باید تس��لیحات ش��یمیای ی‪‎‬اش را از بین ببرد‪ .‬بناب راین رویه‬ ‫تغییر کرد و امریکا ترجیح داد در عوض روند نظامی از طریق‬ ‫دیپلماتیک مساله را پیگیری کند؛ این مساله کامال مغایر با‬ ‫خواست ع ربستان بود و به نوعی موجب خشم این کشور شد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ای�ا روی کار امدن دولت اعتدال�ی در ایران‪ ،‬باعث‬ ‫تغیی�ر سیاس�ت کش�ورهای عرب�ی از جمل�ه‬ ‫عربستان در قبال ایران شده است؟‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫در ابتدا لطفا کمی راجع به پیشینه روابط ایران با‬ ‫کشورهای عربی از جمله عربستان توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬جوامع عربی در س��ال‪‎‬های اخی��ر‪ ،‬خیلی روابط‬ ‫حسنه‪‎‬ای با جمهوری اسالمی ای ران نداشتند حتی ع ربستان‬ ‫بارها از امریکا درخواست کرد که یک استراتژی سخت افزاری‬ ‫در قبال جمهوری اس�لامی ای ران در پیش بگیرد‪ .‬مس��اله‬ ‫دیگر‪ ،‬خیزش ملت‪‎‬های عربی و تحوالت بیداری اس�لامی‬ ‫بود‪ .‬خیزش کش��ورهای ع ربی از تونس اغاز شد و سپس به‬ ‫مصر‪ ،‬لیبی‪ ،‬یمن و بحرین سرایت کرد‪ .‬در مورد این تحوالت‪،‬‬ ‫برخی کشورهای منطقه س��عی کردند نقش ویژه‪‎‬ای را احراز‬ ‫کنند؛ درحقیقت از یک طرف ترکیه و از سوی دیگر ع ربستان‬ ‫تالش داش��تند این نقش را ایفا کنند‪ .‬این در حالی است که‬ ‫در ساختار سیاسی عربستان به لحاظ حقوق بشر و سیاسی‬ ‫ای رادات جدی وارد اس��ت‪ .‬مع ذلک ریاض تالش کرد هدایت‬ ‫برخی گروه‪‎‬های معارض در س��وریه را برعه��ده گیرد‪ .‬اما در‬ ‫بحث تحوالت کشورهای ع ربی‪ ،‬انتظاری که م ی‪‎‬رفت مبنی‬ ‫بر سرنگون کردن رژیم های استب دادی‪ ،‬اینگونه نشد‪ ،‬در مصر‬ ‫تعارضات حزبی وج��ود دارد و در یمن برخوردهای ناهمگون‬ ‫‪42‬‬ ‫همچنان ادامه دارد‪.‬‬ ‫یک�ی از عمده ترین نق�اط تعارض می�ان ایران و‬ ‫عربستان‪ ،‬مس�اله بحرین اس�ت‪ .‬عربستان در‬ ‫رابطه با بحرین حام ی حکومت س�نی ال خلیفه‬ ‫اس�ت‪ ،‬اما ایران از اکثریت ش�یعه مردم حمایت‬ ‫م ی کند‪ .‬به نظر ش�ما مس�اله بحری�ن چقدر در‬ ‫تش�دید اختالف�ات تهران‪-‬ریاض نقش داش�ته‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬تحوالت بحرین باعث ش��د اختالفات میان ای ران و‬ ‫عربستان تشدید شود؛ باید توجه داشت در برخی کشورهای‬ ‫استبدادی این رویه وجود دارد که وقتی یک جنبشی از داخل‬ ‫پدیدار ش��ود حکومت ب رای اینکه مشروعیت سرکوب داشته‬ ‫باشد س��عی م ی کند ان را به یک قدرت خارجی مرتبط کند‪.‬‬ ‫عربستان نیز م ی دانس��ت پیروزی مردم بحرین که اکثریت‬ ‫ش��یعه بودند بر حاکمیت‪ ،‬یک تهدید در رابطه با ش��یعیان‬ ‫ع ربستان خواهد بود‪ .‬بناب راین ع ربستان نیز همراه با حکومت‬ ‫ال خلیفه بحرین سعی کرد جنبش مردمی بحرین را منتسب‬ ‫به ای ران بکند‪ .‬به دنبال این موضوع‪ ،‬ع ربستان به خودش اجازه‬ ‫داد که نیروی نظامی وارد بحرین بکند‪ .‬این تبلیغات بیش از‬ ‫پیش روابط ای ران با عربس��تان که نقش ب رادر بزرگ شورای‬ ‫‪ l‬انتخابات ای ران‪ ،‬پیروزی دکتر روحانی‪ ،‬سیاس��ت‬ ‫تنش زدایی‪ ،‬گفت وگوه��ای س��ازنده و در نهایت مذاکرات‬ ‫میان ای ران و ‪ 5+1‬در ژنو که امکان بهبود مناسبات ای ران و‬ ‫امریکا را فراهم کرد‪ ،‬موجبات نگرانی عربستان سعودی را‬ ‫فراهم کرد‪ .‬چون عربستان در سوریه با ناکامی روبه رو شده‬ ‫بود و در مورد رابطه امریکا با ای ران نیز رویه متفاوتی پدیدار‬ ‫گشت‪ .‬به همین خاطر عربستان ش��دیدا در مقام اعتراض‬ ‫برامد و حتی عدم پذیرش عضویتش در شورای امنیت نیز‬ ‫در همین راستا بود‪ .‬ع ربستان معتقد است که شورای امنیت‬ ‫سیاس��ت های یک بام و دو هوا دارد‪ .‬در حقیقت مجموعه‬ ‫ح��وادث برخالف انتظار عربس��تان ظاهر ش��د و ش��رایط‬ ‫تاحدودی از نظر مقدماتی در راستای نظر روسیه و جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران به خصوص در رابطه با سوریه پیش رفت‪ .‬به‬ ‫همین خاطر عربس��تان یک اس��تراتژی تهاجم ی انتقادی‬ ‫و گفتاری در قبال جمهوری اس�لامی در پیش گرفت‪ .‬اما‬ ‫باتوجه به شرایط پیش امده‪ ،‬برخی کشورهای عضو شورای‬ ‫همکاری خلی ج فارس از جمله عمان که س��نتا رابطه نسبتا‬ ‫ارام و دوستانه ای با ای ران داشت و سپس نیز قطر و کویت‪،‬‬ ‫تفاهم حاصل شده میان ای ران و گروه ‪ 5+1‬را به نوعی تایید‬ ‫کردند؛ به عبارت دیگر تاحدودی از عربستان فاصله گرفتند‪.‬‬ ‫همین امر عربستان را به نوعی در وضعیت نامطلوبی قرار‬ ‫داد‪ .‬همچنین طی این چند هفته ش��اهد سفر وزیر خارجه‬ ‫قطر و امارات به ته ران و همچنین سفر محمد جواد ظریف‬ ‫به ان کشورها بودیم‪ .‬در عین حال وزیر خارجه ای ران این پیام‬ ‫را داشت که روابط ای ران و عربستان باید ب ر اساس مذاکرات‬ ‫سازنده بهبود پیدا کند؛ زیرا همس��ایگی جغرافیایی میان‬ ‫ای ران و عربستان گریزناپذیر اس��ت و دو طرف مجبورند در‬ ‫جوار هم زندگی کنند‪ .‬بناب راین پیام جدید ای ران این است که‬ ‫هیچ دلیل جدی ب رای تعارض وجود ندارد بناب راین ته ران و‬ ‫ریاض م ی توانند گفت وگوهای سازنده ای را جهت همکاری‬ ‫در پیش بگیرند‪ .‬به خصوص در ش��رایطی که عربس��تان‬ ‫تاحدودی تنه��ا مانده‪ ،‬ارس��ال پیام به س��مت انها جهت‬ ‫گفت وگوی سازنده و حل کدورت ها‪ ،‬دلتنگ ی ها و اختالفات‬ ‫م ی تواند در شرایط موجود اثرگذار باشد‪.‬‬ ‫ایا در انزوا ق�رار گرفتن عربس�تان‪ ،‬باعث تغییر‬ ‫نگرش این کشور نسبت به ایران خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬بدون شک همین طور است‪ ،‬همچنانکه زمانی‬ ‫که ای ران در انزوا بود انها نسبت به ما سیاست تهاجمی داشتند‬ ‫و اکنون که ع ربستان به شکلی در انزوا قرار دارد فرصتی است‬ ‫که ای ران با نگاه مثبت و درخواست سازنده به این کشور نگاه‬ ‫کند و گام هایی بردارد‪ .‬اکنون انتظار این است که روابط غیر‬ ‫حسنه دو طرف به رابطه مثبت و سازنده تبدیل شود‪.‬‬ ‫در واقع ش��رایطی که ع ربستان دارد ان کش��ور را وادار‬ ‫م ی کند که برخی سیاست هایش را تغییر دهد‪ .‬همچنانکه‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران طی هشت سال گذشته خط مشی‬ ‫خاصی داشت؛ استراتژی تهاجمی ‪ -‬مقاومتی‪ ،‬تهدیدزدایی و‬ ‫نگاه به شرق از جمله مولفه های استراتژی دولت احمدی نژاد‬ ‫است‪ .‬اما در نهایت مشاهده شد که این استراتژی ناموفق بوده‬ ‫است‪ .‬زی را با بن بس ت ها و تنگناهایی مواجه و مجبور شدیم‬ ‫خط مش��ی متفاوتی را در پیش بگیریم‪ .‬مس��اله کشورهای‬ ‫عربی نیز به همین صورت است‪ .‬انها از تحوالت خاورمیانه‬ ‫انتظاراتی داشتند اما فرایند تحوالت مطابق خ واست انها پیش‬ ‫نرفت‪ .‬بناب راین وقتی با چنین وضعیتی روبه رو شدند مصالح و‬ ‫منافع شان ایجاب م ی کند که تغییر رویه دهند و تالش کنند‬ ‫که رابطه شان با ای ران را بهبود بخشند‪.‬‬ ‫بهبود روابط ایران با غرب از جمله امریکا در تغییر‬ ‫نگرش کش�ورهای عرب�ی مانند عربس�تان چه‬ ‫تاثیری داشت؟‬ ‫بین الملل‬ ‫ی بر‬ ‫‪ l‬در این رابطه یک سابقه سنتی وجود دارد مبن ‬ ‫اینکه هر وقت امکان بهبود رابطه ای ران با امریکا مطرح بوده‬ ‫حتی در حد حرف و شعار‪ ،‬کش��ورهای ع ربی به ای ران نزدیک‬ ‫شده اند‪ .‬اما هر وقت رابطه ای ران با امریکا تیره تر شده ‪ ،‬عرب ها‬ ‫نیز سعی کرده اند اس��تراتژی همراه با جس��ارتی را در قبال‬ ‫ای ران در پیش گیرند‪ .‬در حال حاضر که ب��رای بهبود روابط‬ ‫ته ران ‪ -‬واشنگتن زمینه هایی ایجاد ش��ده‪ ،‬این رویه سنتی‬ ‫ایجاب م ی کند که عرب ها نیز با نگاه جدیدی به سمت ای ران‬ ‫حرکت کنند‪ .‬البته جدای از نیت اع راب‪ ،‬ای ران باید از این نگاه‬ ‫استقبال کند‪ ،‬همچنین این شرایط به نفع دو طرف است و‬ ‫باید اختالفات نسبی را کنار بگذارند و یک سیاست همکاری‬ ‫و دوستی را دنبال کنند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫ب ه نظر شما بازسازی مناسبات ایران و کشورهای‬ ‫عربی چ�ه تاثی�ری در تح�والت منطق�ه خواهد‬ ‫داشت؟‬ ‫‪ l‬تحوالت منطقه چندین بع��د دارد؛ در واقع اکنون‬ ‫مشخص شده بحران سوریه باتوجه به انچه اخی را کشورهای‬ ‫غربی‪ ،‬ترکیه و از قبل روسیه و ای ران تاکیده کرده بودند تنها‬ ‫راه حل دیپلماتیک دارد‪ .‬اگر فرایند دیپلماتیک به نتیجه برسد‬ ‫یکی از موارد اختالف میان کش��ورهای ع ربی از بین خواهد‬ ‫رفت و صورت مساله خود به خود پاک م ی شود‪ .‬اما اختالف بر‬ ‫سر برخی مسائل دیگر مانند بحرین یا یمن همچنان باقی‬ ‫خواهد ماند‪ .‬ولی اگر زمینه ای ب رای ح��ل این اختالفات نیز‬ ‫فراهم شود رابطه ای ران با اع راب به سمت بهبود بیشتر خواهد‬ ‫رفت‪ .‬در نهایت فعال خاورمیانه در ی��ک حالت بحرانی قرار‬ ‫دارد و این مساله در روابط کشورهای بزرگ منطقه تاثیر دارد‪.‬‬ ‫ایا تنش زدایی در روابط ایران با کشورهای عربی‬ ‫در نهایت به نتیجه خواهد رسید؟‬ ‫‪ l‬این مس��اله که این تالش ها تاچه حد به نتیجه‬ ‫خواهد رس��ید بس��تگی به جریان‪‎‬ه��ای وق��ت خاورمیانه‬ ‫لو انفعاالت دارد‪ .‬مس��اله اینجاس��ت ک��ه ایا تحوالت‬ ‫و فع ‬ ‫خاورمیانه به نزدیکی ای ران و عربس��تان کمک خواهد کرد‬ ‫یا جریان هایی باعث خواهد ش��د که اختالفات افزایش یابد‪.‬‬ ‫در هر حال جمهوری اسالمی ای ران تالش هایی را ب رای حل‬ ‫اختالفات و رفع معضالت و مشکالت اغاز کرده و انتظار این‬ ‫است تالش ها قرین موفقیت باشد‪g .‬‬ ‫‪43‬‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫اشتباه دراماتیک‬ ‫دیوید کامرون با اینده سیاسی بریتانیا قمار می کند‬ ‫ماتیاس َمتیس ‪ -‬حسین موسوی‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫بین الملل‬ ‫به رغ��م احتیاط ذات��ی و به طور معمول غ رایز درس��ت‬ ‫سیاسی‪ ،‬دیوید کامرون‪ ،‬نخس ت وزیر بریتانیا با اینده سیاسی‬ ‫کش��ور قمار م ی کند‪ .‬در ژانویه‪ ،‬در یک س��خنرانی طوالنی‬ ‫پی ش بینی شده‪ ،‬او درباره عضویت ب ریتانیا در اتحادیه اروپا دوباره‬ ‫سخنوری کرد و قول داد که در این خصوص به طور مستقیم با‬ ‫یک همه پرسی نتیجه را اعالم کند ( البته به شرطی که حزب‬ ‫او در انتخابات اتی در سال ‪ 2015‬پیروز شود)‪.‬‬ ‫خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در حال حاضر نه تنها ب رای‬ ‫بریتانیا مصیبت بار اس��ت‪ ،‬بلکه ب رای سایر کشورهای عضو‬ ‫اتحادیه اروپا و ایاالت متحده نیز ناگوار خواهد بود‪.‬‬ ‫اگر در لن��دن در نهایت طناب قطع ش��ود‪ ،‬هیچ پیامد‬ ‫منطقی در دو حوزه اقتصادی و سیاس��ی به بار نخواهد اورد‪.‬‬ ‫بریتانیای منتقد اتحادی��ه اروپا اینک به بریتانی��ای متنفر از‬ ‫بروکسل (شهری که می زبان کش��ورهای عضو اتحادیه اروپا‬ ‫و ب��ه نوعی پایتخ��ت ان به حس��اب م ی اید)‬ ‫تبدیل ش��ده و این به قصه ای قدیمی توسط‬ ‫اقلیتی محافظه کار باز م ی گ��ردد که بر طبل‬ ‫حاکمیت مل��ی م ی کوبن��د‪ .‬این داس��تان ها‬ ‫هر روز در روزنامه های زرد دست راستی مشاهده‬ ‫م ی شود که رای دهندگان را با نظریاتی مخوف‬ ‫و تیترهایی ارعاب اور همچون «اتحادیه اروپا‬ ‫م ی خواهد بریتانیا را با فرانس��ه ادغام کند» و‬ ‫«اتحادیه اروپا م ی خ واهد به انرژی ب ریتانیا چنگ‬ ‫بیندازد» مشغول م ی سازد و هر دوی اینها این‬ ‫روزها در نشریات یومیه مشاهده شده است‪.‬‬ ‫ب��ا حف��ر ای��ن نظری��ه توس��ط احزاب‬ ‫«دست راس��تی» به نظر م ی رس��د که دیوید‬ ‫کام��رون نی��ز در ای��ن دام افتاده اس��ت‪ .‬هم‬ ‫مارگارت تاچر و هم جان میجر‪ ،‬دو نخس ت وزیر‬ ‫محافظه کار پیش��ین بریتانی��ا‪ ،‬در خصوص‬ ‫پیوس��تن به اتحادیه اروپا‪ ،‬یکی در اواخر دهه‬ ‫‪ 1980‬و دیگ��ری در میانه س��ال ‪ ،1995‬خود را‬ ‫از دفت��ر کارش��ان بیرون ش��ده دیدن��د و این‬ ‫دو دستگ ی ها بین محافظه کاران منجر به این‬ ‫شد که تونی بلر ج وان در حزب کارگر در مجلس‬ ‫عوام بریتانی��ا این موضوع را با جمالتی نظی��ر «من حزبم را‬ ‫رهبری م ی کنم و انها به دنبال من م ی ایند» به تمسخر بگیرد‪.‬‬ ‫حتی در سال ‪ ،2006‬دیوید کامرون‪ ،‬خودش‪ ،‬زمانی که رهبری‬ ‫محافظه کاران را به عهده گرفت‪ ،‬هوشمندانه به همقطاران خود‬ ‫درباره کوبیدن اروپا انذار داد و گفت اگر م ی خواهند در انتخابات‬ ‫پیروز شوند دس��ت از این کار بردارند و هنوز‪ ،‬هفت سال بعد‪،‬‬ ‫دیوید کامرون‪ ،‬با شورشی نهفته درباره این موضوع رو به روست‬ ‫ی مهلک ب رای حزب او به حساب م ی اید‪ .‬در‬ ‫که همچون سم ‬ ‫سال ‪ 2012‬یک نظ ر س��نجی الکترونیکی برگزار شد که تنها‬ ‫ش��ش درصد از مردم موضوع اروپا را یک موضوع قابل توجه‬ ‫م ی دانستند‪ .‬در مقابل ‪ 67‬درصد مردم دغدغه های اقتصادی‬ ‫داشتند و اولویت را به مس��ائل اقتصادی دادند‪ 35 ،‬درصد نیز‬ ‫بیکاری را موضوعی مهم م ی دانس��تند و هن��وز ‪ 20‬درصد از‬ ‫مردم نگران مسائل مربوط به مهاجرت و ارتباط نژادی بودند‪.‬‬ ‫در سخنرانی ماه ژانویه‪ ،‬دیوید کامرون چهار نکته را به عنوان‬ ‫اهداف عینی مطرح کرد؛ نخست اینکه خواستار این موضوع‬ ‫شد که جناحش از رشد ضد اروپایی بودن‪ ،‬مسائل ضد مهاجرتی‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫‪44‬‬ ‫و بریتانیای مستقل دست بردارد‪ .‬چنانچه «نایجل فرایج» در‬ ‫این باب قصد داش��ته خود را به عنوان یک قهرمان در میان‬ ‫بریتانیای ی ها مطرح کند‪ .‬او از طرفداران سر سخت حاکمیت‬ ‫ملی است او رویکردی ضد بروکسلی دارد‪ .‬دوم‪ ،‬کامرون سعی‬ ‫کرد که حتی رویکرد انتقادی حزبش را که در حال افزایش بود‬ ‫خنثی کند‪ ،‬چرا که بسیاری از انها از طرفداران خروج بریتانیا از‬ ‫اتحادیه اروپا هستند‪ .‬س��وم‪ ،‬او امیدوار است که موضوع اروپا‬ ‫تا انتخابات بعدی پارلمانی به فراموشی سپرده شود‪ .‬چهارم‪،‬‬ ‫او سعی کرد که مش��کالت اقتصادی بریتانیا را به ناحیه یورو‬ ‫بیندازد تا اینکه اعالم کند ریاضت موجود ناش��ی از حکومت‬ ‫خودش بوده اس��ت‪ .‬در هر چهار جبهه‪ ،‬در ه��ر حال به نظر‬ ‫م ی رسد که دیوید کامرون محاسباتی اش��تباه داشته است‪.‬‬ ‫در انتخابات ماه مه‪ ،‬حزب استقالل بریتانیا به شدت عملکرد‬ ‫بهتری داشت و توانست نزدیک به یک چهارم ارای کل را کسب‬ ‫کند‪ .‬رویکرد انتقادی به اروپا در حزب محافظه کار هنوز اصرار‬ ‫به برگزاری همه پرس��ی در پارلمان فعلی دارد و با این رویکرد‬ ‫نشان داده شد که در مورد مساله اروپا انها مماشات نم ی کنند‬ ‫و به نخس ت وزیر این کش��ور اعتماد ندارند‪ .‬مدیریت کامرون‬ ‫بیش از هر زمان دیگری شکنند ه ش��ده در نهایت باید گفت‬ ‫تحقیقاتی به تازگی صورت گرفته و صندوق بی ن المللی پول‬ ‫نیز اقدام به انتشار ان کرده که نشان م ی دهد چاله عظیمی بین‬ ‫روشنفکران در خصوص ریاضت اقتصادی به وجود امده است‬ ‫که م ی توان گفت این تنها برشی از راهبردهای اقتصادی دولت‬ ‫است‪ .‬اما چیزی که بیش از همه م ی تواند به مدیریت بریتانیا و‬ ‫نخس ت وزیر لطمه وارد کند این است که انگلستان اروپا را رها‬ ‫کند‪ .‬این موضوع تا دهه های بعد م ی تواند اثار زیانبار اقتصادی‬ ‫و سیاسی بر جا بگذارد‪.‬‬ ‫ازدواج مصلحتی‬ ‫رابطه بریتانیا ب��ا اتحادیه اروپا هرگز گرم نبوده اس��ت؛‬ ‫رابطه ای با شور و هیجان کم که بیشتر به ازدواج بدون عشق‬ ‫م ی ماند‪ .‬ب ر اس��اس تجزیه و تحلیل هزین��ه‪ -‬فایده به جای‬ ‫غرا‪ ،‬در خصوص سرنوش��ت مشترک کشورهای‬ ‫لفاظ ی های ّ‬ ‫عضو اتحادی��ه اروپا‪ ،‬امور این کش��ورها ممل��و از گرداب ها و‬ ‫امیدهای در هم شکسته بود‪ .‬زمانی که بریتانیا ب رای نخستین‬ ‫بار در دهه ‪ 1960‬وارد بروس��کل ش��د‪ ،‬ب رنامه ه��ای کاربردی‬ ‫انگلیس بدون طی شدن مراسم تشریفاتی توسط ژنرال دوگل‬ ‫رد شد‪ .‬در سال ‪ ،1973‬هنگامی که ادوارد هیث‪ ،‬نخس ت وزیر‬ ‫محافظه کار ب ریتانیا‪ ،‬با موفقیت انگلستان را به سمت عضویت‬ ‫در جامعه اقتصادی اروپا م ی برد‪ ،‬جهان غرب به لغزش رسیده‬ ‫بود که به اولین رکود اقتصادی پس از جنگ عمیق موس��وم‬ ‫شد‪ .‬حکومت کارگر بعدی اما توسط موسسان خود به مخالفت‬ ‫با اروپای متحد برخاس��تند و احساس ش��د که باید تصمیم‬ ‫هیث را به یک همه پرسی ملی واگذار کنند که در سال ‪1975‬‬ ‫دو به یک تصویب شد‪.‬‬ ‫در ط��ول ‪ ،1980‬تاچر ب��ه ش��رکای اروپای ی اش گفت‬ ‫بریتانیا م ی خواهد پولش را بازگرداند و به انها هشدار داد که او‬ ‫نتوانسته در داخل مرزهای خود با موفقیت پیش روی کند‪ .‬در‬ ‫مقابل با اغاز دهه بعدی‪ ،‬به رغم قضاوت قبلی اش‪ ،‬او اجازه داد‬ ‫که کشور به سا زو کار نرخ ارزی در اتحادیه پولی اروپا بپیوندد‪.‬‬ ‫به طور عمده رئی��س خزانه داری این کش��ور تاچر را متقاعد‬ ‫کرده بود ای��ن راه بهترین راه ب رای اهلی کردن تورم اس��ت‪،‬‬ ‫اما در اواخر دهه ‪ 1980‬تورم مجددا رش��د خزنده ای داش��ت‪.‬‬ ‫اما پیوستن به مکانیس��م پولی اروپا در حقیقت رقصیدن با‬ ‫ساز پولی المان بود و افزایش نرخ بهره المان ب رای مبارزه با‬ ‫تورم و تامین مالی اتحاد دو المان بدان معنی بود که بانک‬ ‫مرکزی انگلستان تا به حال دنباله رو بانک مرکزی المان در‬ ‫نرخ سود بوده است‪ .‬انجام چنین کاری در‬ ‫واقع با شروع رکود اقتصاد داخلی به منزله‬ ‫خودکشی سیاسی بود‪ .‬با این حال‪ ،‬بریتانیا‬ ‫مجبور ش��د چند س��ال پس از پیوستن‬ ‫به مکانیس��م پولی اتحادی��ه اروپا از ان‬ ‫خارج شود‪ .‬پس از موفقیت تاچر به عنوان‬ ‫نخس ت وزیر‪ ،‬عمده مبحث در بین مباحث‬ ‫مختلف در خصوص پیوستن بریتانیا به‬ ‫پیمان ماستریخت بود که مهمترین بند‬ ‫ان دور نگه داش��تن بریتانیا از پول واحد‬ ‫اتحادی��ه اروپا بود که اجازه م��ی داد با در‬ ‫نظر گرفتن این گزینه عضویت کامل در‬ ‫اتحادیه اروپا را انتخاب کند‪ .‬بلر در قامت‬ ‫نخس ت وزیر انگلیس‪ ،‬در سخنانی پرشور‬ ‫در مجلس ملی فرانسه گفت که او قصد‬ ‫داشت ایده اروپای مشترک را در خصوص‬ ‫واحد پولی یورو بپذیرد‪ ،‬اما این موضوع با‬ ‫مخالفت خزانه دار قدرتمند او «گوردون‬ ‫ب راون» مواجه شده است‪.‬‬ ‫در برخ��ی از ای��ن راه ه��ا هن��وز‬ ‫س��رگردان ی هایی که ‪ 40‬سال پیش وجود‬ ‫داش��ت‪ ،‬امروز نیز مشاهده م ی شود‪ .‬درس��ت مانند زمانی که‬ ‫ب رای نخستین بار به جامعه اقتصادی اروپا پیوست‪ .‬از این رو‪ ،‬در‬ ‫حال حاضر بریتانیا به طور عمده غرق در مشکالت خود ساخته‬ ‫اقتصادی است‪ .‬در هر حال‪ ،‬در دهه ‪ ،1970‬خط مش ی ها بر روی‬ ‫مباحثی اینچنینی دور م ی زد‪ :‬محافظه کاران مشاهده کردند‬ ‫که ائتالف با اروپا م ی تواند یک حرکت رهای ی بخش محسوب‬ ‫ش��ود و دولت هیث معتقد بود تنها راه ب رای معکوس کردن‬ ‫کاهش نسبی مشکالت اقتصادی این راه است‪ .‬تاچر نیز به‬ ‫نوبه خود در کمپی ن های خود به شدت از باقی ماندن در جامعه‬ ‫اقتصادی اروپا دفاع م ی کرد‪ .‬استدالل او این بود که از این طریق‬ ‫م ی توان به بازار بزرگتری نسبت به بریتانیا دست یافت؛ بازاری‬ ‫که در حال رشد روز افزون است‪ .‬در همان زمان اعضای حزب‬ ‫کارگر‪ ،‬اگرچه نه در بخش رهبری‪ ،‬قاطعانه عضویت در بروکسل‬ ‫را نفی م ی کردند و ان را بیش��تر بازاری دوستانه م ی دانستند‪.‬‬ ‫امروزه‪ ،‬اقتصاد بریتانیا‪ ،‬دوباره در حال افت اس��ت‪ ،‬اما این بار‪،‬‬ ‫خود اروپا به عنوان منبع افت دیده م ی شود و دیگر نم ی توان به‬ ‫چشم درمان ان را دید‪ .‬هم دیوید کامرون و هم «جورج اوزبورن»‬ ‫با هم بودن بهتر است‬ ‫در اس��تانه فرود نیروهای متفقین در نروماندی در ژوئن‬ ‫‪ ،1944‬وینستون چرچیل‪ ،‬نخس ت وزیر انگلیس به ژنرال دوگل‬ ‫هشدار داد که هر زمانی که ما مجبور به تصمیم باشیم که بین‬ ‫اروپا یا دریای باز دس��ت به انتخاب بزنیم‪ ،‬ان انتخاب همواره‬ ‫دریای باز خواهد بود‪ .‬در تشریح این نکته باید گفت که منظور‬ ‫چرچیل این بوده که ه ر گاه قرار باش��د بین دوگل و فرانکلین‬ ‫روزولت یکی را انتخاب کند او بین اروپا و ایاالت متحده به طور‬ ‫قطع ایاالت متحده را انتخاب خ واهد کرد‪ .‬از قضا‪ ،‬چرچیل‪ ،‬یکی‬ ‫از نخستین رهب ران اروپایی بود که مدت کوتاهی پس از جنگ‬ ‫جهانی دوم‪ ،‬به جای اروپا با ایاالت متحده تماس گرفت‪ .‬دوگل‪ .‬در‬ ‫هر حال‪ ،‬زخ مزبان چرچیل را هرگز فراموش نکرد و هر دو بار که‬ ‫ب ریتانیا م ی خ واست به اروپای واحد بپیوندد با وتوی دوگل مواجه‬ ‫شده بود‪ .‬امروز‪ ،‬پس از ‪ 70‬س��ال از جمله چرچیل‪ ،‬باراک اوباما‬ ‫ی مخالف ان به انگلستان‬ ‫رئی س جمهوری ایاالت متحده پیغام ‬ ‫فرستاده است‪ .‬اوباما م ی گوید‪ «:‬اگر بریتانیا م ی خواهد در دریای‬ ‫باز باقی بماند بهتر اس��ت اروپا را انتخاب کن��د‪ ».‬اما کامرون‬ ‫ممکن است پیش از این‪ ،‬کش��ور را به طرز اجتناب ناپذیری به‬ ‫سمت انزوا سوق داده باشد و ب ریتانیا را ایزوله کرده باشد‪ .‬حتی اگر‬ ‫برخی رهب ران اروپایی‪ ،‬تمایل داشته باشند که ب رای نگه داشتن‬ ‫بریتانیا در کلوپ سازش کنند‪ ،‬اما او به قدر کفایت در خصوص‬ ‫رویکرد انتقادی حزبش از انها دلجویی نکرده و کمتر توانسته که‬ ‫رای دهندگان ب ریتانیایی را ب رای عدم جدایی از اروپا قانع کند‪ .‬یک‬ ‫خطر واقعی که در این میان وجود دارد این است که ب ریتانیا رابطه‬ ‫خود را با اتحادیه اروپا قطع کند و اشتبا ه تراژیک را به جای مبادله‬ ‫با قدرت های واقعی با سراب حاکمیت ملی معاوضه کند‪g.‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 200‬‬ ‫مجادله اقتصادی در این ب��اره که بریتانیا باید اتحادیه‬ ‫اروپا را ترک کند بر این مبنا استوار اس��ت‪ :‬این قاره در حال‬ ‫مبارزه با یک بحران تمام عیار است که یکی باید در خصوص‬ ‫پیوستن به اتحادیه اروپا تغییری اساسی بدهد‪ .‬بحران ساخته‬ ‫شده بیشتر یک موضوع داخلی اس��ت که با هدف تکمیل‬ ‫اتحادیه پولی اروپا با نظارت بانکی مش��ترک‪ ،‬بیمه سپرده‬ ‫مش��ترک و همکاری نزدیک مالی به وجود امده است‪ .‬این‬ ‫قوانین و مقررات ت��ازه م ی تواند به اقتصاد لندن خس��ارت‬ ‫بیش��تری وارد کند و ان را به کل بریتانیا تس��ری دهد‪ .‬پس‬ ‫از تثبیت یورو تنها به اعطای قدرت به موسس��ات اروپایی‬ ‫منجر ش��د و در این میان پارلمان بریتانی��ا به عنوان نمایند‬ ‫مردم مورد تهدید واقع شد‪ .‬این کاهش رویکرد دموکراتیک‬ ‫در درون اتحادی��ه اروپا به ویژه ب رای بریتانی��ا خواهد بود‪ .‬اما‬ ‫در بازنگری نزدیک تری‪ ،‬هیچ کدام از ای��ن نگران ی ها جدی‬ ‫نیست‪ .‬عقیده ای که بریتانیا را خارج از اتحادیه اروپا م ی داند‬ ‫به گمراهی دچار ش��ده اند و این گمراهی از زمانی به وجود‬ ‫امد که اقتصاد بریتانیا در بخش مالی مزیت نسبی به سایر‬ ‫کش��ورهای اروپایی دارد و باید از این مزیت نسبی به شدت‬ ‫محافظت کرد‪ .‬بر اساس این مکتب فکری‪ ،‬ازاد سازی اقتصاد‬ ‫در دوران تاچ��ر در دهه ‪ 80‬و تثبیت مالی بل��ر در اواخر دهه‬ ‫‪ 90‬موفقیتی کامل بود‪ .‬طرفداران این دیدگاه از فراموش��ی‬ ‫جمعی رنج م ی ب رند چرا که بیش از پنج سال است که اقتصاد‬ ‫بریتانیا در مصیبت به سر م ی برد‪ .‬اگرچه گاهی منابع مالی را‬ ‫پایان امر‬ ‫بین الملل‬ ‫صدر اعظم خزان��ه داری اش تالش م ی کنند ک��ه در این بازی‬ ‫ریاضت اقتصادی بحران اقتصادی اتحادیه اروپا را مورد شماتت‬ ‫قرار دهند و عدم رشد اقتصادی را مستقیما مربوط به این ناحیه‬ ‫اعالم م ی کنند‪ .‬انها معموال کاهش هزینه های سفت و سخت‬ ‫خود را با اشاره به فاجعه مالی یونان توجیه م ی کنند‪ .‬در حالی‬ ‫که حزب کار به طور معتدلی خواهان باقی ماندن در اتحادیه‬ ‫اروپاست‪ .‬این گروه باقی ماندن در اروپا را به عنوان حق اجتماعی‬ ‫م ی نگرند‪ ،‬در حالی که عمده محافظه کاران علیه اتحادیه اروپا‬ ‫شده اند و م ی خواهند کلید ارتباطات دوباره به نگرشی مبن ی بر‬ ‫حاکمیت ملی بازگردد‪ .‬ب ر اساس نظ ر سنج ی های صورت گرفته‬ ‫بیشتر بریتانیای ی ها خواهان خروج از اتحادیه اروپا هستند و‬ ‫نسبت کمی خواس��تار باقی ماندن در این اتحادیه هستند‪.‬‬ ‫موضع کامرون در اتحادیه اروپا یک استثنا بین محافظه کاران‬ ‫سنتی اس��ت‪ .‬اگرچه تاچر هرگز ش��یفته بروکسل نشد‪ ،‬ولی‬ ‫تالش داشت بازار یکدستی را ب رای اروپا در دهه ‪ 1980‬خلق کند‬ ‫که این مساله با امضای قانونی در سال ‪ 1986‬مبنی بر اروپای‬ ‫واحد به اوج خود رس��ید‪ .‬او در این زمینه محتاط بود که رابطه‬ ‫خود را با همفکرانش در اروپا قوی نگه دارد و مانع از ایزوله شدن‬ ‫ب ریتانیا در اروپا شود‪ .‬عمده سوال سختی که وجود داشت همان‬ ‫پیمان ماستریخت بود که البته در نهایت با اختیار ب رنگزیدن‬ ‫واحد پولی اتحادیه اروپا رخ داد‪ .‬اما زمان��ی که دیوید کامرون‬ ‫در سال ‪ 2011‬تصمیم گرفت در اوج بحران مالی اتحادیه اروپا‬ ‫از پیمان مالی جدید این حوزه دور بماند و ان را به یک توافق‬ ‫بی ن دولتی فارغ از انگلستان به پیش ببرد‪ ،‬اساسا با این رویکرد‬ ‫سنت محافظه کاران پیش از خود را تغییر داد‪ .‬تقاضای او ب رای‬ ‫شرایط تازه ب رای عضویت در بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا‬ ‫یک گام به جلو بود که خشم بسیاری از رهب ران اروپایی را در پی‬ ‫داشت و به همان مباحث قدیمی دوباره جان تازه ای بخشید‬ ‫که تا پیش از سازش مطرح شده بود‪.‬‬ ‫باال م ی کشد اما زمانی که در سال ‪ 2008‬دچار مصیبت شد به‬ ‫فروپاشی دولت منجر شد‪ .‬در حالی که خزانه دولت در حال‬ ‫خالی شدن بود‪ ،‬لندن ب رای واکس��ینه کردن دست به دامن‬ ‫بانک های بزرگ شده بود که خود مسبب مصیب ت ها بودند‪.‬‬ ‫دولت کامرون تصمیم گرفت با کاهش هزینه های عظیم به‬ ‫این رویداد پاسخ دهد و با یک سناریوی خوش بینانه به نظر‬ ‫م ی رسد که این داستان تا پنج سال دیگر ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫مطمئنا‪ ،‬جایگزین کامرون‪ ،‬ب رای مقررات بانکی ط راحی شده‬ ‫در اتحادیه ب رای خنث ی سازی سقوط های احتمالی مالی دیگر‬ ‫نتواند از شر این قوانین خالص شود‪ .‬بهتر یا بدتر بودن این‬ ‫موضع به کنار‪ ،‬باید گفت که دیگر در دوران پس از «ب رادران‬ ‫لمن» به س��ر م ی بریم و رعایت مقداری از مقررات سیاسی‬ ‫اجتناب ناپذیر اس��ت‪ .‬افزون بر این‪ ،‬اگر لندن بازار مشترک را‬ ‫رها کند‪ ،‬قادر به حفظ موقعیت خود به عنوان پیشرو در مراکز‬ ‫مالی نخواهد بود‪ .‬پس از انجام این کار‪ ،‬جریان سرمایه در قاره‬ ‫با محدودیت هایی در داخل مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫لحظه ای که بریتانیا‪ ،‬اتحادیه اروپا را ترک کند این کشور‬ ‫باید با تاثی ر گذاری در این قاره و مشارکت در تعیین خط مشی در‬ ‫این ناحیه نیز خداحافظی کند و لندن همچنان ب رای دسترسی‬ ‫داشتن به بازار ‪ 400‬میلیون شهروند مرفه اروپایی باید مقررات و‬ ‫استانداردهای بروکسل را رعایت کند‪ .‬در این میان تنها‪ 50‬درصد‬ ‫از صادرات بریتانیا به این ناحیه صورت م ی گیرد‪ .‬ب ا ترک این‬ ‫ناحیه‪ ،‬بریتانیا باید با نیروی ازاد کار‪ ،‬جذب مغزها و استع دادهای‬ ‫اروپایی و همچنین بهره مندی از نیروی کار ارزان خداحافظی‬ ‫کند‪ .‬این واقعیت که انگلستان امروز در اتحادیه اروپا اما خارج از‬ ‫منطقه یورو باقی مانده به این معنی است که م ی تواند کیک‬ ‫خود را داشته باشد و سهم خود را از ان بخورد‪ .‬سیاست پولی‬ ‫مس��تقل کش��ور اجازه داده ارزش پوند ب رای افزایش صادرات‬ ‫انگلستان به اروپا و سایر نقاط جهان حفظ شود و باید در این‬ ‫رابطه از بازار مشترک تشکر کرد که بریتانیا به عنوان عضوی‬ ‫تاثیرگذار در تعیین خط مش ی های این ناحیه باقی مانده است‪.‬‬ ‫تصور بهتر از این دیگر سخت یا غی ر ممکن به نظر م ی رسد‪.‬‬ ‫خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در حال حاضر نه تنها ب رای بریتانیا‬ ‫مصیب ت بار است‪ ،‬بلکه ب رای سایر کشورهای عضو اتحادیه‬ ‫اروپا و ایاالت متحده نیز ناگوار خواهد بود‪ .‬در سال ‪ ،1962‬وزیر‬ ‫امور خارجه ایاالت متحده گفت ک��ه بریتانیا یک امپ راتوری از‬ ‫دست رفته اس��ت اما در عین حال نقش خود را پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫در دهه ‪ 1970‬بریتانیا نقش خود را پی دا کرد و همچون چوپانی‬ ‫ب رای اتحاد اروپا و داشتن رابطه ویژه با ایاالت متحده ظاهر شد‪.‬‬ ‫اتحاد بین دو کش��ور در طول تهاجم به ع راق در سال ‪،2003‬‬ ‫به وضوح در اوج دیده م ی شد؛ زمانی که دونالد رامسفلد‪ ،‬وزیر‬ ‫دفاع ایاالت متحده اروپا را به دو ناحیه قدیم به رهبری بریتانیا و‬ ‫همچنین فرانسه و المان و از دیگر سو اروپای تازه تقسیم کرد‪.‬‬ ‫ولی تضاد این نکته در دفاع از اروپای تازه در سخنان وزیر امور‬ ‫خارجه این کشور بود که مشاهده شد‪ .‬اما در ان زمان‪ ،‬واشنگتن‬ ‫همچنان از یک خط مشی دفاعی مشترک از سوی اروپای ی ها‬ ‫م ی ترسید و انها را بیشتر به چشم یک رقیب بالقوه م ی دید‪.‬‬ ‫یک دهه بعد‪ ،‬دیگر این دید را نس��بت به اروپای ی ها نداشتند‪،‬‬ ‫ب رای اینکه المان اقتصاد خود را دوباره قوی کرده بود و هژمونی‬ ‫خود را در اروپا گسترش داد‪ .‬واشنگتن در حال حاضر ب رلین را‬ ‫م ی بیند نه لندن را‪ .‬واشنگتن در حال حاضر ترجیح م ی دهد که‬ ‫شریک او ب رلین باشد‪ .‬منافع مشترک ایاالت متحده و اروپا روز‬ ‫به روز بیشتر به هم نزدیک م ی شود‪ ،‬چرا که هر دو طرف تالش‬ ‫دارند تا با رکود اقتصادی مبارزه کنن��د و قدرت خود را افزایش‬ ‫دهند و تهدیدات امنیتی مشترک را خنثی کنند‪ .‬اگرچه در نحوه‬ ‫مدی ریتی اوباما مشخص است که اسیا می دان نبرد استراتژیکی‬ ‫ب رای اینده او اس��ت‪ .‬این در حالی اس��ت ک��ه ایاالت متحده‬ ‫م ی خ واهد اروپا ب رای امنیت مشترک جهانی به انها کمک کند‪.‬‬ ‫این امر م ی تواند ب رای لندن یک اشتباه استراتژیک باشد که‬ ‫اروپا را در حالی که در حال گرم شدن روابطش با ایاالت متحده‬ ‫است‪ ،‬ترک گوید‪ .‬همچنانکه این ریاضت اقتصادی عوارضی‬ ‫ب رای نیروهای مسلح ب ریتانیا داشته است‪ ،‬تنها راه باقی مانده در‬ ‫عرصه امنیت جهانی بازی کردن در ان به عنوان قطبی اروپایی‬ ‫است‪ .‬در نشانه هایی که موجود است‪ ،‬دو قدرت هسته ای اروپا‪،‬‬ ‫بریتانیا و فرانس��ه‪ ،‬توافق کرده اند ناوه��ای هواپیما بر خود را‬ ‫مشترکا مورد استفاده قرار دهند‪ .‬یک سیاست دفاعی تمام عیار‬ ‫مشترک که در حالت دست نیافتنی باقی ماند‪ .‬چنانچه یکی‬ ‫از دیپلمات های فرانس��وی م ی گوید‪« :‬تو هیچ کاری را بدون‬ ‫بریتانیا نم ی توانی انجام دهی‪ ،‬همچنین ام��ا با بریتانیا هم‬ ‫نم ی توانی کاری انجام دهی‪».‬‬ ‫با این حال اتحادیه اروپا در جنگ با ع راق و این اواخر در‬ ‫لیبی نتوانست مانعی ب رای رسیدن بریتانیا به منافع خود باشد‪.‬‬ ‫این کمپین نشان داد که اعضای اتحادیه اروپا مثل المان که‬ ‫تمایل کمتری ب رای دخالت نظامی دارند مانع دیگر کشورها در‬ ‫این خصوص نخواهند شد‪ .‬کشورهای عضو ناتو‪ ،‬ب رای حضور‬ ‫نظامی و ائتالف در جنگ در صورت تمایل م ی توانند حضور‬ ‫پیدا کنند‪ .‬این امر بر اس��اس قانون انعطاف پذیر «ائتالف در‬ ‫صورت تمایل» صورت م ی گیرد و با این تفاسیر ایا درست است‬ ‫که به ترک اتحادیه اروپا بیندیشیم در حالی که در هیچ دوره ای‬ ‫این همه منافع بریتانیا با اروپای ی ها گره نخورده بود‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬فارن افرز‬ ‫ دولت کامرون تصمیم گرفت با کاهش هزینه های عظیم به این رویداد پاسخ دهد و با یک سناریوی خوش بینانه به نظر می رسد که این داستان تا‬ ‫پنج سال دیگر ادامه خواهد داشت‪ .‬مطمئنا‪ ،‬جایگزین کامرون‪ ،‬برای مقررات بانکی طراحی شده در اتحادیه برای خنثی سازی سقوط های احتمالی مالی‬ ‫دیگر نتواند از شر این قوانین خالص شود‪ .‬بهتر یا بدتر بودن این موضع به کنار‪ ،‬باید گفت که دیگر در دوران پس از «برادران لمن» به سر می بریم و‬ ‫رعایت مقداری از مقررات سیاسی اجتناب ناپذیر است‬ ‫‪45‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫دالرهای نفتی‬ ‫رجزخوانی در وین‬ ‫بیژن زنگنه‪ ،‬زنگ خطر را برای‬ ‫تولید نفت عربستان به صدا دراورد‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫محمدعلی زمانی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪1‬‬ ‫ای��ران ب ه محض لغ��و تحریم ها‪ ،‬ص��ادرات نفت خود‬ ‫را افزایش خواهد داد‪ .‬ای��ن جمله از بیژن زنگن��ه‪ ،‬وزیر نفت‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران اس��ت پس از حضور در وین ب رای‬ ‫حضور در یکصد و ش��صت و چهارمین اجالس اوپک‪ .‬او در‬ ‫جمع خبرنگاران رسانه های معتبر دنیا گفت‪« :‬ما م ی توانیم‬ ‫بالفاصله پ��س از لغو تحریم ه��ا به ظرفیت کام��ل تولید‬ ‫چهار میلیون بشکه نفت در روز بازگردیم‪ .‬هیچ مشکل فنی‬ ‫ب رای افزایش صادرات و بازگشت به این می زان از تولید نداریم‬ ‫و بر این اعتقادیم که حق ماس��ت که ص��ادرات نفت خود را‬ ‫افزایش دهیم‪».‬‬ ‫کارشناس��ان معتقدند این یعنی یک گش��ایش بزرگ‬ ‫در وضعیت روز به روز محدود ش��ده اقتصاد ای ران که در چند‬ ‫سال گذشته‪ ،‬نه تنها جلوی پیش��رفت کشور را گرفت‪ ،‬بلکه‬ ‫‪46‬‬ ‫از دست رفتن بسیاری از داش��ته ها را هم به همراه اورد‪ .‬اما از‬ ‫چندی پیش که گروه ‪ 5+1‬شامل عضو دائم شورای امنیت‬ ‫سازمان ملل و المان ماه گذشته به یک توافق تاریخی با ای ران‬ ‫درباره ب رنامه هسته ای دست یافتند و پروژه لغو تحریم ها علیه‬ ‫ای ران کلید خورد‪ ،‬دولت اعالم کرد‪ ،‬صادرات نفت خام ای ران که‬ ‫از روزانه دو میلیون و ‪ 500‬هزار بش��که در سال ‪ 2011‬به یک‬ ‫میلیون و ‪ 200‬هزار بشکه در روز رسیده است‪ ،‬روند رو به رشدی‬ ‫را اغاز خواهد ک��رد‪ .‬ای ران طبق توافق های هس��ته ای اخیر‪،‬‬ ‫همچنین م ی تواند به بخشی از دارای ی های نفتی بلوکه شده‬ ‫خود در سایر کشور ها دسترسی پی دا کند‪.‬‬ ‫در نخستین گام پس از توافق هسته ای ای ران و غرب‪،‬‬ ‫مس��ئوالن نفتی ای ران به ریاس��ت بیژن زنگنه در نشس��ت‬ ‫وین‪ ،‬به دنبال احیای حاکمیت ته ران در سازمان کشور های‬ ‫صادر کنند ه نفت (اوپک) گام برداشتند‪ .‬تحریم های غرب که‬ ‫در سال ‪ 2012‬علیه ای ران اعمال شد‪ ،‬باعث شد ای ران میلیاردها‬ ‫دالر و س��هم بازار خود را بین تولی د کنندگان اوپک از دس��ت‬ ‫بدهد و ان را به ع ربستان و ع راق واگذار کند‪ .‬رویترز در این باره‬ ‫نوشت؛ باتوجه به اینکه نفت در طول شش ماه اینده نیز تحت‬ ‫تاثیر تحریم ها خواهد بود‪ ،‬ای ران در شرایط کنونی هی چ گونه‬ ‫تهدید فوری ب رای این حوزه ها محس��وب نم ی شود و انتظار‬ ‫م ی رود وزرای نفت اوپک تا ماه ژوئن توافق خود را ب رای حفظ‬ ‫سقف تولید روزانه ‪ 30‬میلیون بشکه نگه دارند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که فعاالن نفتی به دقت نظاره گر عالئم همکاری یا عدم‬ ‫همکاری بین سه تولی د کننده بزرگ اوپک هستند و م ی دانند‬ ‫که ریاض و بغداد در صورت لغو تحریم های نفتی ای ران باید‬ ‫فضا را ب رای بازگشت ای ران به بازار باز کنند‪ .‬در همین ایام‪ ،‬وزیر‬ ‫نفت ای ران به طور علنی از ع راق به خاطر افزایش سهم بازار‬ ‫خود در دوران نبود ای ران در بازار انتقاد کرد‪ .‬ع راق پس از سال ها‬ ‫جنگ و تحری��م در دوران صدام‪ ،‬تولید خود را به حدود س��ه‬ ‫میلیون بشکه در روز رسانده است‪ .‬با این اوصاف‪ ،‬جایگاه ای ران‬ ‫پس از توافق ژنو تقویت شده اما کارشناسان معتقدند که هنوز‬ ‫راه زیادی در پیش است‪ .‬ضمن اینکه ای ران نم ی خواهد قیمت‬ ‫حاالمام یتوانیمغربراوابستهکنیم‬ ‫گفت وگوباعضوکمیسیونمجلسدرباره‬ ‫دستاوردهای نفتی اخیر‬ ‫این حال ب رای صدارت این وزارتخانه در‬ ‫دولت یازدهم از همان ابتدا راه دشواری‬ ‫در پیش داشت‬ ‫صد دالر را ب رای هر بش��که نفت به خطر بیندازد‪ ،‬بناب راین به‬ ‫همکاری کشورهایی چون ع ربستان نیاز دارد‪.‬‬ ‫قیمت نفت که اکنون حدود ‪ 110‬دالر در هر بشکه است‪،‬‬ ‫ب رای عربستان ایده ال است‪ .‬ریاض در دوران تحریم ها علیه‬ ‫ای ران و ب رای پ ر کردن شکاف ناشی از توقف تولید نفت لیبی‬ ‫به دلیل جنگ داخلی‪ ،‬تولید نفت خود را به سطح ب ی سابقه ‬ ‫باالی ‪ 10‬میلیون بشکه در روز رساند اما اخی را ب رای حمایت از‬ ‫قیمت ها ان را کمی کاهش داد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬زنگنه که در دوران اصالحات‪ ،‬وزیر نفت‬ ‫بود و حس��ین کاظم پور اردبیلی معاون وی از احترام باالیی‬ ‫در اوپک برخوردارن��د‪ .‬زنگنه در حال حاضر با ش��رکت های‬ ‫بزرگ نفتی غربی در تماس اس��ت تا پ��س از لغو تحریم ها‬ ‫سرمایه گذاری خود را در ای ران ش��روع کنند‪ ،‬اما احیای تولید‬ ‫نفت ای ران به طور س��ریع بعید به نظر م ی رسد‪ .‬ای ران احتماال‬ ‫ظرف ش��ش ماه پس از لغو تحریم ها تولید خود را به سه تا‬ ‫‪ 3/5‬میلیون بشکه در روز خواهد رساند‪ ،‬اما کارشناسان غ ربی‬ ‫معتقدند‪ ،‬رس��اندن ان به باالی چهار میلیون بشکه مشکل‬ ‫خواهد داش��ت‪ .‬زی را صرف نظر از اینکه چه تعداد ش��رکت در‬ ‫ای ران س��رمایه گذاری کنند‪ ،‬در بلند مدت ای��ران نم ی تواند با‬ ‫ع راق رقابت کند‪ .‬مید ان های نفت��ی ای ران از مدت ها قبل در‬ ‫حال تولید بوده اند‪.‬‬ ‫ابقای دبیرکل کنونی اوپک و ثابت ماندن سقف تولید‬ ‫نفت خام تولید اعضای این س��ازمان نتیجه نشس��ت ‪164‬‬ ‫وزی ران نفت و انرژی اوپک در وین ش��د‪ .‬تثبیت سقف تولید‬ ‫نفت اعضای اوپک در حالی صورت گرف��ت که بیژن نامدار‬ ‫زنگنه قبل از اغاز نشست ‪ 164‬اوپک تاکید کرده بود که ای ران‬ ‫تصمیم دارد تولید نفت خام خود را به چهار میلیون بش��که‬ ‫در روز افزایش دهد‪ .‬وی با اع�لام اینکه ای ران م ی توان تولید‬ ‫نفت خود را به چهار میلیون بش��که در روز برساند خطاب به‬ ‫برخی از اعضای اوپک که به دلیل تحریم ها سهم ای ران را در‬ ‫بازار نفت تصاحب کرده اند‪ ،‬گفت‪« :‬هم اکنون وقت ان است‬ ‫که ب رای بش��که های نفت ای ران جا باز کنید‪ ».‬این در حالی‬ ‫است که علی النعیم ی ‪ -‬وزیر نفت ع ربستان سعودی‪ -‬گفت‪:‬‬ ‫«احتمال افزایش صادرات نفت ای ران نم ی تواند عاملی ب رای‬ ‫کاهش تولید اوپک باش��د‪ ،‬زی را تقاضای جهانی ب رای خرید‬ ‫نفت همچنان مطلوب است‪ ».‬وزیر نفت کهنه کار ع ربستان و‬ ‫زنگنه اولی ن بار در سال ‪ 1997‬با همدیگر در یک اجالس رسمی‬ ‫دیدار کرده بودند‪ .‬دوره سه ساله دوم عبداهلل سالم البدری در‬ ‫سمت دبیرکلی اوپک‪ ،‬در دسامبر س��ال گذشته میالدی به‬ ‫پایان رس��یده بود اما باتوجه به مشکالت پیش روی انتخاب‬ ‫دبیرکل جدید‪ ،‬اعضای اوپک در نشس��ت ‪ ١٦٢‬این سازمان‬ ‫تصمیم گرفته بودند‪ ،‬دبیرکل کنون��ی را ب رای یک دوره یک‬ ‫ساله دیگر تمدید کنند‪ .‬زنگنه مخالف ابقای او بود و هم اکنون‬ ‫غالمحسین نوذری‪ ،‬وزیر اس��بق نفت ای ران ‪ ،‬ماجد المنیف‬ ‫نماینده عربستان سعودی در اوپک و سمیر غضبان مشاور‬ ‫ارشد نخس ت وزیر و وزیر اسبق نفت ع راق ب رای احراز جایگاه‬ ‫دبیرکلی کاندیدا شده اند‪.‬‬ ‫شکاف در سازمان تحریم و نفوذ نفت ایران‬ ‫خبرگزاری اسوش��یتدپرس اخی را در گزارشی نوشت که‬ ‫ای ران امیدوار است تا اواسط سال میالدی اینده در مورد ب رنامه‬ ‫هس��ته ای خود با غرب به توافق نهایی برسد و به دنبال ان‬ ‫تحریم های نفتی نیز برداشته شود‪ .‬ب ر اساس این گزارش‪ ،‬ای ران‬ ‫قبل از اعمال تحریم های سال گذش��ته با صادرات روزانه دو‬ ‫میلیون و ‪ 700‬هزار بشکه نفت پس از ع ربستان در رده دومین‬ ‫صادرکننده بزرگ نفت در اوپک قرار داشت که این سهم پس‬ ‫از اعمال تحریم ها به یک سوم کاهش یافت‪.‬‬ ‫اما حاال وزیر نفت ای ران معتقد اس��ت‪ ،‬پس از نشست‬ ‫ژنو‪ ،‬صنعت نفت ای ران در حال اماده شدن ب رای بازگشت کامل‬ ‫به بازار نفت است‪ .‬طبیعی اس��ت که اعضای اوپک هم این‬ ‫موضوع را لحاظ کنند چرا که ثبات بازار و پایداری درامدهای‬ ‫قابل پی ش بینی ب رای اعضای اوپک‪ ،‬اقتضا م ی کند انها که در‬ ‫این مدت تولید نفت شان را بیشتر کرده اند‪ ،‬بازگشت ای ران را‬ ‫مد نظر قرار دهند‪ .‬زنگنه درباره کاهش تولید کشورهای دیگر‬ ‫با افزایش تولید نفت ای ران م ی گوید‪« :‬در اوپک پی ش تر چنین‬ ‫شرایطی را درباره کشورهای دیگر تجربه کرده ایم‪ ،‬مطمئنم‬ ‫که دیگر اعضای اوپک م ی دانند که باید درها را ب رای حضور‬ ‫ای ران باز کنند‪ .‬همه م ی دانند چقدر تولیدشان را اضافه کرده اند‬ ‫و چقدر از سهم طبیعی ای ران نصیب انها شده است‪».‬‬ ‫وزیر نفت درباره باقی ماندن سقف تولید اوپک در سطح‬ ‫کنونی نیز تصریح کرده اس��ت‪« :‬ب رای ما سقف تولید ای ران‬ ‫مهم است نه سقف تولید اوپک‪ .‬ای ران هم اکنون محدودیت‬ ‫تحریم ها را دارد‪ .‬ولی تالش م ی کنی��م صادرات نفت خود را‬ ‫افزایش دهیم‪ .‬هم اکنون محدودیت های ظالمانه و یکجانبه‬ ‫تحریم پیش روی ای ران است‪ .‬با این وجود ما تالش خودمان‬ ‫را م ی کنیم‪ .‬امیدواریم در توافق ه��ای ای ران با گروه ‪ ٥+١‬این‬ ‫محدودیت ها به طور کامل برداشته شود تا ای ران بتواند تولید‬ ‫خود را به سقف پیش از تحریم ها برساند‪ .‬در شرایط امروز‪ ،‬ما‬ ‫محدودیت های سیاسی ب رای خریداران و نفتکش های حمل‬ ‫نفت خام داریم اما امیدواریم پس از توافق کامل با گروه ‪٥+١‬‬ ‫بتوانیم تولید و صادرات نفت خود را افزایش دهیم‪ .‬البته پیش‬ ‫از ان هم سعی م ی کنیم که تولید و صادرات خود را افزایش‬ ‫دهیم‪ ».‬البته او به این سوال ها که ای ران چطور م ی خواهد نفت‬ ‫بفروشد و به چه کسانی‪ ،‬پاس��خ دقیق و روشنی نداده است‪.‬‬ ‫اما تصریح کرد که افزایش تولی��د از میدان های جدید نفتی‬ ‫نخواهد بود‪ .‬زنگنه درباره قراردادهای جدید نفتی هم گفته که‬ ‫هم اکنون در حال تدوین قراردادهای جدید ب رای بخش های‬ ‫باالدستی نفت هستیم‪ .‬کارشناسان با تجربه روی این موضوع‬ ‫کار م ی کنند و در چند ماه اینده م ی توانیم چند کنف رانس در‬ ‫ای ران و لندن برگزار کنیم و چارچوب قراردادها را معرفی کنیم‪.‬‬ ‫اصل چارچوب قراردادهای جدید این است که م ی توانیم ب رای‬ ‫بلندمدت با شرکت های نفتی بی ن المللی همکاری کنیم‪ .‬به‬ ‫گفته او‪ ،‬طول م��دت قراردادهای در ح��ال تدوین نزدیک به‬ ‫‪ 20‬سال است‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫وزیر نفت ده دولت گذش�ته بود‪ ،‬اما با‬ ‫گفت وگوباسعیدلیالز‬ ‫کارشناساقتصادبی ن الملل‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫بیژنزنگنهب ی شکنامدارترین‬ ‫اجماعغرببرایتحریمشکسته‬ ‫دیگران چه می گویند؟‬ ‫وزیر نفت ونزوئال پیش از شروع اجالس اوپک در وین از‬ ‫احتمال افزایش صادرات نفت ای ران پس از لغو کامل تحریم ها‬ ‫استقبال کرد‪ .‬او گفت‪« :‬ما بسیار خوشحال م ی شویم که ای ران‬ ‫بتواند نفت خود را بفروشد و ازادانه در این بخش تجارت کند‪».‬‬ ‫وزیر نفت ع ربستان هم گفت‪« :‬احتمال افزایش صادرات‬ ‫نفت ای ران نم ی تواند عاملی ب رای کاهش تولید اوپک باشد زی را‬ ‫تقاضای جهانی ب رای خرید نفت همچنان مطلوب است‪ .‬به‬ ‫اعتقاد او‪ ،‬بازار جهانی نفت در بهترین وضع ممکن قرار دارد و‬ ‫هیچ دلیلی ندارد سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)‬ ‫سقف تولید خود را کاهش دهد‪ .‬اعضای اوپک در دسامبر سال‬ ‫‪ 2011‬سقف تولید این سازمان را ‪ 30‬میلیون بشکه در روز تعیین‬ ‫کردند‪ ».‬وزیر نفت ع ربستان همچنین بهای فعلی نفت را در‬ ‫بازار جهانی بسیار مطلوب دانست و گفت‪« :‬عرضه و تقاضا‬ ‫در بازار‪ ،‬بهای نفت را تعیین م ی کند و ما از قیم ‬ ‫ت ‪ 110‬دالری‬ ‫فعلی ب رای هر بشکه نفت کامال راضی هستیم‪ ».‬وی در جمع‬ ‫خب رنگاران با بیان اینکه شما بیش از حد حواس تان به ای ران‬ ‫است و این چندان خوب نیست‪ ،‬گفت‪« :‬ایا م ی دانید که اگر‬ ‫قیمت نفت به ‪ 20‬دالر در هر بشکه برسد‪ ،‬چه اتفاقی خواهد‬ ‫افتاد؟ شما م ی دانید که چه تعداد کشور تولید نفت را متوقف‬ ‫خواهند کرد که این شامل نفت شیلی‪ ،‬شن های نفتی کانادا‬ ‫و نفت زیر الیه های نمک م ی شود‪ .‬تمام این تولی د ها متوقف‬ ‫م ی شود‪ ».‬ع ربستان سعودی به عنوان بزرگ ترین صادر کننده ‬ ‫نفت جهان با بیشترین فشار ب رای کاهش تولید خود به منظور‬ ‫بازکردن فضای افزایش تولید نفت ای ران و ع راق مواجه است‪،‬‬ ‫زی را این کشور در غیاب ای ران تولید خود را به سطح ب ی سابقه ‬ ‫بیش از ‪ 10‬میلیون بشکه در روز رساند‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪48‬‬ ‫محمدحس�ین عادل�ی یک�ی از چهره ه�ای بانک�ی و‬ ‫پولی ایران ش�ناخته م ی ش�ود که حاال دبی�رکل اوپک گازی‬ ‫شده است‬ ‫وزیر نفت عربس�تان یک�ی از قدیم ی ترین چهره های‬ ‫اوپک اس�ت‪ .‬انقدر قدیمی که با زنگنه وزیر دولت اصالحات‬ ‫ه م دوره بود‬ ‫مدیر شرکت «انی» ایتالیا یکی از اولین شخصی ت های‬ ‫غربی بود ک�ه پس از توافق�ات ژنو با زنگنه س�ر می�ز مذاکره‬ ‫نشست‬ ‫در این اثنا‪ ،‬وزیر نفت کشورمان با هشدار درخصوص به‬ ‫راه افتادن جنگ قیمت در بازار های جهانی نفت به اعضای‬ ‫اوپک اعالم کرد که ای ران تولید نف��ت خود را افزایش خواهد‬ ‫داد‪ ،‬حتی اگر بهای نفت به ‪ 20‬دالر در هر بشکه سقوط برسد‪.‬‬ ‫زنگنه با بیان اینکه اوپک قادر به باز کردن فضای افزایش‬ ‫تولید نفت ای ران ب رای باال نگه داشتن قیمت هاست‪ ،‬گفت‪« :‬ما‬ ‫در زمینه حقوق خود در این زمینه کوتاه نخواهیم امد‪».‬‬ ‫وزیر نفت دولت یازدهم از هفت ش��رکت نفتی غربی‬ ‫خواسته تا ب رای توسعه میادین نفتی و گاز به ای ران باز گردند‪.‬‬ ‫بیژن زنگنه‪ ،‬وزیر نفت اعالم کرده که ای ران از شرکت های‬ ‫توتال فرانسه‪ ،‬رویال داچ ش��ل‪ ،‬انی ایتالیا‪ ،‬استات اویل نروژ‪،‬‬ ‫ب ی پی بریتانیا و دو شرکت امریکایی اکسون موبیل و کونوکو‬ ‫فیلیپس ب رای حضور در پروژه های نفتی و گازی ای ران دعوت‬ ‫کرده است‪ .‬او همچنین در نشست اوپک نیز گفت که ای ران‬ ‫هیچ محدودیتی ب رای حضور ش��رکت های نفتی امریکا در‬ ‫صنعت نفت و گاز ای ران ندارد‪ .‬همچنین برخی خبرها حاکی‬ ‫از ان است که زنگنه با مدی ران ارشد شرکت های بزرگ نفتی‬ ‫غ ربی از جمله انی و شل‪ ،‬دیدار داشته است‪ .‬خود او هم هنگام‬ ‫ترک وین‪ ،‬از مالقات با شرکت های اروپایی در محل اقامتش‬ ‫خبر داد‪ .‬او در پاسخ به س��واالت خبرنگاران درباره دیدارهای‬ ‫خود گفت‪« :‬با مدی ران ش��رکت های انگلیسی‪-‬هلندی شل‪،‬‬ ‫انی ایتالیا‪ ،‬ویتول سوئیس و او ام وی اتریش دیدار کردم‪».‬‬ ‫او درباره محتوای مذاکرات با مدی ران شرکت های شل‪،‬‬ ‫انی‪ ،‬ویت��ول و او ام وی اظهار کرد‪« :‬با این ش��رکت ها درباره‬ ‫موضوع های مختلفی گفت وگو کردیم‪ ،‬همچنین در مذاکره‬ ‫با شرکت ش��ل موضوع دریافت طلب های نفتی ای ران از این‬ ‫شرکت مطرح شد‪ ».‬رئیس اجرایی شرکت نفتی اِنی ایتالیا نیز‬ ‫پس از مالقات با زنگنه گفت‪ ،‬در ح��ال مذاکره با ای ران درباره ‬ ‫احتمال فعالی ت های جدید این ش��رکت در بخش نفت و گاز‬ ‫ای ران است‪ .‬پائولو اسکارونی اظهار کرد‪« :‬در این دیدار درباره‬ ‫بدهی نفتی ای ران به اِنی در زمینه سرمایه گذاری قبلی در ای ران‬ ‫و شرایط اینده شرکت های خارجی ب رای حضور در صنعت نفت‬ ‫و گاز ای ران مذاکره شده است‪».‬‬ ‫او افزود‪« :‬ما گفت وگوی بسیار گرم و دوستانه ای با وزیر‬ ‫نفت ای ران که او را به خوبی م ی شناسیم‪ ،‬داشتیم‪ .‬ما در حال‬ ‫مذاکره دربار ه احتمال فعالی ت های جدید انی در ای ران هستیم‬ ‫که البته تمام اینها به لغو تحریم ها بس��تگی دارد و این یک‬ ‫مسال ه کلیدی است‪ .‬ضمن انکه س��رمایه گذاری های جدید‬ ‫احتماال شامل پروژه های نفت و گاز م ی شود‪».‬‬ ‫اس��کارونی همچنی��ن گف��ت‪« :‬م��ا امیدواری��م که‬ ‫تحریم های نفتی در شش ماه اینده یا اینده نزدیک لغو شوند‪.‬‬ ‫ای ران ب رای م��ا اهمیت زیادی دارد‪ .‬ما از س��ال ‪ 1955‬در ای ران‬ ‫فعالیت داریم و حتی در سال های دشوار اخیر هرگز این کشور‬ ‫را ترک نکردیم‪ ».‬اسکارونی افزود‪« :‬قرار داد های بیع متقابل‬ ‫ای ران با شرکت های خارجی که به انها اجازه ثبت ذخایر یا در‬ ‫اختیار قرار گرفتن سهام مساوی در پروژه ها را نم ی دهد‪ ،‬ب رای‬ ‫جذب سرمایه گذاری های جدید باید تغییر کند‪ .‬ما دربار ه اصالح‬ ‫احتمالی چارچوب قرار داد های ای ران موس��وم به بیع متقابل‬ ‫مذاکره کردیم و مطمئنا ان را راه خوبی ب رای جذب شرکت های‬ ‫نفتی بی ن المللی در ای ران نم ی دانیم‪ .‬ما احساس م ی کنیم که‬ ‫وزیر نفت ای ران کامال اماده اصالح این ساختار و تبدیل ان به‬ ‫یک چارچوب جذاب ب رای شرکت های خارجی است‪».‬‬ ‫رئیس اجرایی ش��رکت نفتی ا ِنی ایتالی��ا گفت ‪« :‬این‬ ‫مذاکرات همچنین پی رامون بدهی ای ران به شرکت ا ِنی ب رای‬ ‫سرمایه گذاری های قبلی از جمله فاز چهار و پنج پارس جنوبی‬ ‫بود‪ .‬ما قصد داریم به حضور در ای��ران ادامه دهیم و احتماال‬ ‫فعالیت خود را به محض لغو تحریم ها افزایش خواهیم داد‪.‬‬ ‫فرصت های زیادی در زمینه نفت و گاز در ای ران وجود دارد و ما‬ ‫مطمئنا زمینه های همکاری مشترک را پی دا خواهیم کرد‪».‬‬ ‫همچنین گره��ارد رویس‪ ،‬رئیس اجرای��ی گروه انرژی‬ ‫اتریش��ی اوام وی اتریش در هتل محل اقامت بیژن زنگنه‪،‬‬ ‫وزیر نفت ای ران در وین حضور یافت و ب��ا وی درباره فعالی ت ‬ ‫این شرکت در بخش نفت و گاز ای ران گفت وگو کرد‪ .‬جزئیات‬ ‫بیشتری از این دیدار منتشر نش��ده و رویس نیز از اظهارنظر‬ ‫درباره این دیدار خودداری کرد‪.‬‬ ‫صورت کوتاهی به ازای هر روز تاخیر باید معادل قیمت گاز‬ ‫صادراتی در یک روز به طرف مقابل جریمه بپردازد‪ ».‬قیمت‬ ‫گاز تحت توافق اولیه معادل ‪ 78‬درصد قیمت نفت کوره تهیه‬ ‫ش��ده بود‪ ،‬اما پاکس��تان توافق نامه دیگری را با ترکمنستان‬ ‫ب رای خط لوله گاز تاپی امضا کرده که ب راساس ان قیمت گاز‬ ‫صادراتی ‪ 69‬درصد قیمت نفت کوره تعیین ش��ده که با این‬ ‫حساب اختالف قیمت بین این دو ب رای یک سال حدود یک‬ ‫میلیارد دالر م ی شود‪.‬‬ ‫نفت و صلح‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬منابع خبری پاکس��تانی به نقل از یک‬ ‫مقام بلند پایه وزارت نفت و منابع طبیعی پاکس��تان گزارش‬ ‫کردند که ای ران و پاکس��تان در یک تحول عمده قرار است‬ ‫اس��تراتژی تحقق پروژه خط لوله گاز ای ران _ پاکستان را که‬ ‫مدت هاس��ت به تاخیر افتاده‪ ،‬در جری��ان گفت وگوهایی در‬ ‫‪ 9‬دسامبر در ته ران بررسی کنند‪ .‬این دیدار در پی ان است که‬ ‫ای ران و ‪ 5+1‬ماه گذشته در ژنو در خصوص برنامه هسته ای‬ ‫ای ران و لغو تدریجی تحریم ها علیه ای ران به توافق رس��یدند‪.‬‬ ‫پاکس��تان ی ها در این دیدار احتماال درباره ب��ه تعویق افتادن‬ ‫ضرب االجل تکمیل پروژه ای‪.‬پ��ی و بازنگری در قیمت گاز‬ ‫صادراتی ای ران به پاکستان مذاکره خواهند کرد‪.‬‬ ‫ای ران اخی را تمایل خود را ب��رای بازنگری در قیمت گاز‬ ‫صادراتی به پاکستان طبق قرار داد خرید و فروش گاز اعالم‬ ‫کرده و تاکید کرده است‪« :‬ما خواهان بازنگری در اجرای قرار داد‬ ‫هستیم‪ ،‬زی را بیش از شش ماه وقت به دلیل انتقال سیاسی‬ ‫در هر دو کشور و ابهامات درباره تاثیر تحریم های امریکا روی‬ ‫پروژه هدر رفته است‪ .‬ب راساس قرار داد دو طرف اولین محموله‬ ‫گاز باید ‪ 31‬دسامبر سال اینده به پاکستان تحویل داده شود‪.‬‬ ‫دو کشور مسئول تکمیل خط لوله در خاک خود هستند و در‬ ‫اوپک گازی‬ ‫ای ران در چند هفته اخیر دبیرکلی اوپک گازی را هم به‬ ‫دست اورد‪ .‬حاال محمدحس��ین عادلی با این سمت با اعالم‬ ‫اینکه پایتخت انرژی کش��ور‪ ،‬عس��لویه ب��ه زودی به عنوان‬ ‫منطقه ای استراتژیک مورد توجه جهانیان قرار خواهد گرفت‪،‬‬ ‫گفت که اوپک گازی م ی تواند در عرصه انرژی جهان نقش‬ ‫تاثیرگذاری ایفا کند‪ .‬او پس از بازدید از برخی پروژه های می دان‬ ‫گازی پارس جنوبی با اش��اره به تح��والت اخیر بی ن المللی و‬ ‫حضور پررنگ تر ای ران در مس��ند دبیرکلی کشورهای عضو‬ ‫مجمع صادرکننده گاز اوپک گازی گفت‪« :‬خوش��حالیم که‬ ‫با تدبیر و هوش��مندی وزیر نفت توانستیم این جایگاه مهم‬ ‫دبیرکلی اوپک گازی را ب رای کش��ور کسب کنیم‪ .‬باتوجه به‬ ‫جایگاه گاز در اقتصاد جهانی و همچنین در اختیار داش��تن‬ ‫بیش از ‪ 70‬درصد از ذخایر گاز جهان به این سازمان بی ن المللی‪،‬‬ ‫اوپک گازی م ی تواند در عرصه انرژی جهان نقش تاثیرگذاری‬ ‫ایفا کند‪ ».‬با این اوصاف‪ ،‬کارشناس��ان مسائل نفت و انرژی‬ ‫معتقدند که پس از توافق ژنو امید ب��ه صنعت نفت و انرژی‬ ‫کش��ور باز م ی گردد‪ .‬چراکه توافق اخیر ای ران ب��ا ‪ 5+1‬در ژنو‬ ‫در دو حوزه تاثیر مس��تقیم و مثبتی بر صنعت نفت ای ران و‬ ‫فروش نفت کشور خواهد داش��ت که م ی توان گفت از یک‬ ‫جهت فضای خصمانه حاکم بر فروش نفت ای ران را تلطیف‬ ‫خواهد ک��رد و در نتیجه ف��روش نفت ای ران را دس��ت کم به‬ ‫صورت غیررس��می افزایش م ی دهد‪ .‬دیگر اینکه مش��کل‬ ‫بیمه نفتکش ها را که یکی از موانع عمده بر سر انتقال نفت‬ ‫و عرضه ان به بازارهای جهانی است‪ ،‬تا اندازه زیادی برطرف‬ ‫کرده و از این جهت فروش نفت ای ران را به کشورهایی که با‬ ‫مش��کل بیمه نفت کش ها مواجه هستند‪ ،‬به خصوص هند‪،‬‬ ‫افزایش م ی دهد‪ .‬در عملکرد صد روزه دولت روحانی در حوزه‬ ‫انرژی کشور نیز تاکنون اولویت بندی با فازهای پارس جنوبی‬ ‫و تامین بودجه انها جهت تکمیل ه ر چه سریعتر برخی فازها‬ ‫و به مرحله تولید رساندن انها بوده است؛ همچنین پیگیری‬ ‫جلب همکاری مجدد شرکت های نفتی غربی مانند شرکت‬ ‫نفتی شل نیز در دس��تورکار دولت جدید قرار داشته است که‬ ‫معموال مذاکرات در این حوزه طوالن ی مدت است‪g .‬‬ ‫اجماع غرب‬ ‫برای تحریم‬ ‫شکسته‬ ‫گفت وگو با سعید لیالز‬ ‫کارشناس اقتصاد بین الملل‬ ‫لیالز معتق�د اس�ت اینک�ه در قبال‬ ‫ف�روش نفتمان دیگ�ر مجب�ور نخواهیم‬ ‫ب�ود کاال از چین و هن�د وارد کنی�م‪ ،‬اتفاق‬ ‫خوشایند و موثری است‪ .‬او البته اعتقاد دارد‬ ‫با وجود تاثیر افزایش فروش نفت ای ران‪ ،‬در‬ ‫کل اینکه ما به پول فروش نفتمان این قدر‬ ‫وابسته هس�تیم‪ ،‬ایرادهایی اساسی را در‬ ‫اقتصاد ما تداوم خواهد بخشید‪ .‬خبرنگار‬ ‫مثلث باتوجه به اغاز لغو تحری م ها و حضور‬ ‫پررنگ تر ای�ران در ب�ازار تج�ارت و نفت‬ ‫جهان‪ ،‬با این کارش�ناس اقتص�اد ایران و‬ ‫اقتصاد بی ن الملل به گفت وگو نشست‪.‬‬ ‫ای�ن عقب�ه که ش�ما ب�ه ان اش�اره داری�د‪ ،‬چه‬ ‫ویژگ ی هایی دارد؟‬ ‫‪ l‬باید ببینید که ما در چه وضعیت اقتصادی قرار‬ ‫حتی در دولت اقای خاتمی هم در هشت سال میزان واردات سه برابر شده‬ ‫است‪ .‬این موضوع طبیعت افزایش منابع ارزی در کشور است ؛ خطری که همه‬ ‫دولت ها را تهدید می کند‪ .‬به همین دلیل است که من به دولت اقای روحانی هم‬ ‫هشدار می دهم‪ ،‬همان طور که به دولت های قبل از ان هم هشدار داده ام‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪ l‬اولین موضوعی ک��ه باید در م��ورد توافق های‬ ‫ژنو به ان توجه شود این اس��ت که هر چیزی باید در ظرف‬ ‫زمان و مکان خودش سنجیده شود‪ .‬واقعیت این است که‬ ‫بهترین زمان ب��رای مذاکره با غرب‪ ،‬ب��رای گرفتن حداکثر‬ ‫امتیاز های ممکن‪ ،‬ب رای ما همان سال ‪ 86‬بود ؛ در ان زمان‬ ‫ای ران به نقطه اوج اقتدار خود رسیده بود‪ ،‬اوج اقتداری که تنها‬ ‫م ی توانست با اوج اقتدار در زمان ش��اه عباس اول مقایسه‬ ‫شود‪ .‬این اقتدار را قبل از سال ‪ 86‬ما تا ‪ 400‬سال قبل یعنی‬ ‫همان زمان ش��اه عباس تجربه نک��رده بودیم‪ .‬م ی خواهم‬ ‫بگویم که ما در تاریخ خودم��ان چهار نقطه اوج اقتدار داریم‬ ‫که در انها قدرت ها در همه وجوه به گونه ای در اوج هستند‬ ‫که م ی توانند یک نقطه اوج واقعی ب رای کشور ایجاد کنند‪.‬‬ ‫ یکی از این نقاط اوج‪ ،‬سال ‪ 86‬بود ‪ ،‬قبل از ان ‪ 400‬سال قبل‪ ،‬‬ ‫حکومت شاه عباس‪ ،‬چنین نقطه اوجی بود‪ ،‬شاه عباس هم‬ ‫تالش م ی کرد که به اوجی که ای ران در دوره ساسانیان داشت‬ ‫برسد؛ یعنی‪ 1700‬سال پیش و ساسانیان هم به تبع تالش‬ ‫م ی کردند که به اوجی که حکومت هخامنشیان در ان قرار‬ ‫داشت یعنی ‪ 2500‬سال قبل دست پیدا کنند‪.‬‬ ‫به ه ر حال در ای��ن چهار نقطه تاریخ��ی‪ ،‬ما در زمانی‬ ‫قرار داش��ته ایم که از نظر مجموعه قدرت های سیاس��ی‪ ،‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪2‬‬ ‫خیل ی ه�ا بع�د از توافق ه�ای اخی�ر‪ ،‬ان را یک‬ ‫پیروزی برای دولت اقای روحانی م ی دانند‪ ،‬به نظر شما‬ ‫ایا عالوه بر موفقی ت های دیپلماتیک ‪ ،‬توافق های اخیر‬ ‫در مذاکرات ژنو م ی تواند یک پیروزی اقتصادی هم به‬ ‫حساب بیاید؟‬ ‫اجتماع��ی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬امنیت��ی و نظامی با باق��ی تاریخ ما‬ ‫قابل مقایسه نبوده است‪ .‬در سال ‪ 86‬ما در چنین موقعیتی‬ ‫قرار داش��تیم؛ هم از نظر اقتصادی‪ ،‬هم از نظر سیاس��ی و‬ ‫اجتماعی‪ ،‬یکدس��ت بودن حاکمیت و اینکه احمدی نژاد در‬ ‫ان زمان هنوز ب رای غ رب ی ها شناخته شده نبود و با شعار هایی‬ ‫که م ی داد‪ ،‬ترس��ی را در غرب ی ها ایجاد کرده بود‪ .‬بنا ب ر این‬ ‫بهترین زمان ب رای ما ب��رای مذاکره و گرفتن توافق و امتیاز‬ ‫در موضوع پرونده هسته ای ای ران همان سال ‪ 86‬بود ؛ زمانی‬ ‫که سیاست های اقای خاتمی در موضوع پرونده هسته ای‬ ‫هنوز در جریان بود‪ .‬اگر ما ان سیاست ها را در ان زمان ادامه‬ ‫م ی دادیم‪ ،‬م ی توانستیم در ان زمان بیشترین امتیاز ها را به‬ ‫دست بیاوریم‪.‬‬ ‫اما بع��د از ان زمان دوب��اره دوره چالش ما اغاز ش��د‪.‬‬ ‫متاس��فانه باید بگویم که اف��ول بع��د از ان اوج‪ ،‬یک افول‬ ‫تاریخی است که با تغییر دولت و افراد هم تغییر نم ی کند‪.‬‬ ‫به هر حال ما از ان موقعیت اس��تفاده نکردیم ‪ ،‬در سال ‪87‬‬ ‫رکود اقتصادی و شکاف ها بین طبقات اتفاق افتاد و بعد از‬ ‫ان انشقاق های اجتماعی و ملی رخ داد ‪.‬‬ ‫در سال ‪ 92‬و در مذاکراتی که اقای ظریف انجام داده‬ ‫است ‪ ،‬انچه گرفته شده حداکثر امتیاز های ممکن بوده است‪،‬‬ ‫اما این حداکثر باتوجه به عقب ه ای که مذاکرات داشته است‪،‬‬ ‫معنی م ی شود‪.‬‬ ‫داریم‪ ،‬از سال ‪ 84‬به بعد کال سرمایه گذاری در اقتصاد ای ران‬ ‫متوقف شده اس��ت‪ .‬دولت مدام بزرگ تر ش��ده و بهره وری‬ ‫کاهش یافته است‪ ،‬از اواخر س��ال ‪ 86‬نشانه های ان افولی‬ ‫که از ان صحبت م ی کنم دیده ش��ده است‪ ،‬رشد اقتصادی‬ ‫به صفر رس��ید و تورم به بیش از ‪ 25‬درصد رسید‪ ،‬نتیجه ان‬ ‫ش��د که زمینه ب رای تحرک های اجتماعی فراهم ش��د ‪ ،‬که‬ ‫در س��ال ‪ 88‬اجازه بروز پیدا نکرد‪ .‬شکاف ملی و زخمی که‬ ‫به صورت اجتماع افتاد ‪ ،‬اینها ش��کاف های داخل حکومت‬ ‫را بیش��تر کرد‪ ،‬از طرف دیگر زمینه های افزایش تحریم ها‬ ‫مدام در داخل فراهم تر م ی ش��د‪ ،‬سیاست های احمدی نژاد‬ ‫اگاهانه ی��ا غیر اگاهانه باعث تش��دید تحریم ها م ی ش��د‪ ،‬‬ ‫س��وء مدیریت های اقتصادی کار را به جایی رساند که رشد‬ ‫اقتصادی نزدی��ک به ‪ 9/5‬درصدی‪ ،‬در س��ال ‪ ،86‬به منفی‬ ‫شش درصد در سال ‪ 90‬رسید‪ .‬لجام گس��یختگی در تورم‪ ،‬‬ ‫در سال ‪ 90‬قدرت خرید کارگران را حدود ‪ 10/5‬درصد کاهش‬ ‫داد‪ ،‬در این فضا ان چیزی که محقق ش��ده است‪ ،‬بهترین‬ ‫دستاوری بود که ما م ی توانستیم به دست بیاوریم‪.‬‬ ‫باید ب��ه این موض��وع توجه داش��ته باش��ید که تیم‬ ‫مذاکره کننده یک بحث فنی دارد و ی��ک عقبه‪ ،‬اینکه چه‬ ‫کس��ی مذاکره م ی کند‪ ،‬فارغ از این نیست که مذاکرات چه‬ ‫عقب ه ای و چه سابقه ای دارد‪.‬‬ ‫البته باز جای ش��کرش باقی اس��ت که این مذاکرات‬ ‫بعد از انتخاب��ات خرداد ماه انجام ش��د و در حالی که دولت‬ ‫قدرت و مشروعیت کافی را داشت‪ ،‬در شرایطی که بخشی‬ ‫از پیامدهای س��ال ‪ 88‬تا حدودی از چهره قسمت هایی از‬ ‫جامعه پاک شده بود و بخشی از انشقاق ها از بین رفته بود‪.‬‬ ‫هر چند مسائل و مش��کالت اقتصادی ما هنوز هم به قوت‬ ‫خودش باقی است اما من تاکید م ی کنم که ما بهترین نتایج‬ ‫ممکن را گرفته ایم‪.‬‬ ‫البته این موضوع هم مهم است که طرف غربی هم‬ ‫در عقب ه ای مذاکره م ی کند‪ ،‬انه��ا هم دقیقا به همین اندازه‬ ‫ما ادعای پیروزی دارن��د و دقیقا به همین اندازه احس��اس‬ ‫شکست م ی کنند‪ ،‬انها هم بر مبنای ناتوان ی های خودشان‬ ‫اس��ت که پای میز مذاکره م ی نشینند‪ ،‬به ه ر حال در جریان‬ ‫مذاکره این موازنه قدرت است که کار را پیش م ی برد‪ .‬به هر‬ ‫حال امریکا هم االن در موقعیتی نیست که در سال ‪ 2008‬یا‬ ‫‪ 2007‬در اختیار داشت‪ ،‬چون اگر در ان مواضع بود االن پای‬ ‫این میز با این شرایط نم ی نشس��ت و این توافق ها محقق‬ ‫نم ی شد‪ .‬موضوع مهم در این زمان و در این مذاکرات مثل‬ ‫همه مذاکره های دیگر موضوع موازنه قدرت است‪.‬‬ ‫حاال در این ش�رایط‪ ،‬در مورد اینکه دولت دقیقا‬ ‫چه چی ز هایی به دست اورده است هم حرف های‬ ‫زی�ادی وج�ود دارد‪ ،‬بعض ی ه�ا م ی گوین�د تمام‬ ‫درامدهای اتی دولت همان هش�ت میلیارد و ‪12‬‬ ‫میلی�ارد دالر خواهد بود‪ ،‬در حال�ی که بعض ی ها‬ ‫رقم این درامدها را تا ‪ 40‬میلی�ارد دالر هم براورد‬ ‫کرده اند‪ ،‬واقعا قرار اس�ت در حوزه اقتصادی چه‬ ‫چیزی عاید دولت شود؟‬ ‫‪ l‬انچه بیشتر از این رقم ها مهم است‪ ،‬چیزی است‬ ‫که در پش��ت این رقم ها قرار دارد و البته تاثیر بیشتری هم‬ ‫در شرایط ما دارد‪ .‬االن ش��ما م ی بینید که جوش و تالشی‬ ‫در ش��رکت های اروپایی وجود دارد که م ی خواهند در صف‬ ‫ورود به بازار های ای ران قرار بگیرند‪ ،‬این تالش در حوزه های‬ ‫مختلف دیده م ی شود ‪ .‬معنی این تالش ها همان جمله ای‬ ‫در این چهار نقطه تاریخ�ی ‪ ،‬ما در زمانی قرار داش�ته ایم که از نظر مجموعه‬ ‫قدرت های سیاس�ی ‪ ،‬اجتماعی ‪ ،‬اقتصادی ‪ ،‬امنیتی و نظامی با باقی تاریخ ما قابل‬ ‫مقایسه نبوده اس�ت‪ .‬در س�ال ‪ 86‬ما در چنین موقعیتی قرار داشتیم؛ هم از نظر‬ ‫اقتصادی‪ ،‬هم از نظ�ر سیاس�ی و اجتماعی ‪ ،‬یکدس�ت بودن حاکمی�ت و اینکه‬ ‫احمدی نژاد در ان زمان هنوز برای غربی ها شناخته شده نبود‬ ‫‪49‬‬ ‫است که رئی س جمهور به درس��تی به ان اشاره کرده است؛‬ ‫یعن ی سازمان تحریم ها ترک برداش��ته است‪ .‬این دستاورد‬ ‫اصلی توافق های صورت گرفته اس��ت که از همه چیز هم‬ ‫مهم تر اس��ت‪ .‬این مهم اس��ت که تحریم ها دیگ��ر از این‬ ‫پی ش تر نم ی رود‪ .‬همین حاال هم رو به کم ش��دن گذاشته‬ ‫است‪ .‬حاال اینکه مذاکرات در شش ماه اینده به نتیجه برسد‬ ‫یا نه‪ ،‬چندان مهم نیس��ت‪ ،‬مهم این اس��ت که غرب دیگر‬ ‫هی چ وقت نم ی تواند با ان اجماع��ی که در دوره احمدی نژاد‬ ‫وجود داشته است و دست به تحریم ای ران بزند‪.‬‬ ‫این مهم است که ما متوجه باشیم که امریکا در تمام‬ ‫طول تاریخش هی چ وقت نتوانس��ته بود چنین تحریم های‬ ‫یکدستی را علیه هیچ کشور دیگری اعمال کند‪ .‬نمونه این‬ ‫حرف را م ی توان در مورد تالش ه��ای امریکا ب رای تحریم‬ ‫کوبا دید؛ با اینکه امریکا در ان زمان سهمی معادل دو و نیم‬ ‫ب رابر سهم فعلی را در اقتصاد جهان داشت‪ ،‬با انکه اقتصاد‬ ‫کوبا تنها یک بیستم اقتصاد ای ران و یک اقتصاد بسته بود ‪ ،‬‬ ‫ی امریکا در ‪ 1960‬ب رای تحریم این کشور هی چ وقت‬ ‫تالش ها ‬ ‫به اندازه تالش ها ب رای تحریم ای ران موثر نبوده است‪.‬‬ ‫موضوع این اس��ت ک��ه دول��ت فعلی ای��ران به این‬ ‫تحریم ها کم��ک نخواهد کرد و امکان بازگش��ت به عقب‬ ‫دیگر وجود نخواهد داشت‪.‬‬ ‫ام�ا چ�ه امکان�ات‬ ‫اقتصادی قرار اس�ت‬ ‫در اختی�ار دولت قرار‬ ‫بگیرد؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪ l‬موض��وع مهم این‬ ‫است که دالر در اختیار دولت‬ ‫قرار خواهد گرفت‪ ،‬اینکه ارز‬ ‫در دس��ت دولت باشد‪ ،‬امکان‬ ‫خیلی خوبی اس��ت‪ .‬تا امروز‬ ‫ما در ب رابر ف��روش نفت خود‬ ‫ب��ن کاال م ی گرفتی��م که از‬ ‫هند و چی��ن و مانند ان کاال‬ ‫وارد کنیم ‪ ،‬حاال قرار است ارز‬ ‫در اختیار دولت ق��رار بگیرد‪،‬‬ ‫اینکه دولت به پول دسترسی‬ ‫داشته باشد ‪ ،‬یک گام به پیش‬ ‫است ‪ .‬حال فرقی نم ی کند که‬ ‫این رقم‪ 12 ،8 ،‬یا ‪ 40‬میلیارد‬ ‫دالر باشد‪ .‬مهم این است که‬ ‫قدرت خرید دول��ت افزایش‬ ‫پیدا م ی کند‪ ،‬چون مس��لم اس��ت که پول کارایی بیشتری‬ ‫نسبت به بن دارد‪ .‬دقت کنید که این ماهیت موضوع است‬ ‫که مهم اس��ت‪ .‬تحریم ها شکسته شده اس��ت ‪ ،‬تحریم ها‬ ‫بیشتر از این نخواهد شد ‪ .‬این وضعیت برگشت ناپذیر است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫ش�ما قبال هم اخط�ار داده بودید ک�ه در صورت‬ ‫افزای�ش در امده�ای ارزی دولت‪ ،‬ممکن اس�ت‬ ‫بحران های�ی دامنگی�ر ان ش�ود‪ ،‬از جمله اینکه‬ ‫واردات م ی تواند با توجه به نیاز داخل به س�مت‬ ‫واردات کاالهای مصرفی برود‪ ،‬یا اینکه به رش�د‬ ‫تورم منجر شود ‪ ،‬فکر م ی کنید دولت در موقعیتی‬ ‫هس�ت که با این افزایش درام د ها دوباره به دام‬ ‫این چرخه بیفتد؟‬ ‫‪ l‬به نظر م��ن دولت در چنین وضعیتی نیس��ت ‪،‬‬ ‫دولت در شرایطی نیست که بخواهد کاالهای مصرفی را‬ ‫وارد کند‪ ،‬ه ر چند ما دیده ایم در ‪ 50‬س��ال اخی ر ‪ ،‬پنج دولت با‬ ‫پنج رویکرد ایدئولوژیک ‪ ،‬اقتصاد و سیاسی کامل متفاوت بر‬ ‫سر کار بوده اند و همه انها در زمان افزایش درامدهای ارزی‬ ‫به یک گونه رفتار کرده اند‪.‬‬ ‫این موضوع من را نگران م ی کن��د‪ ،‬به رغم اینکه من‬ ‫ارادتی به دولت اق��ای روحان��ی دارم‪ ،‬واقعیت این اس��ت‬ ‫‪50‬‬ ‫که تاریخ به ما نش��ان داده اس��ت که ه ر وق��ت درامد های‬ ‫دولت ها افزایش یافته اس��ت‪ ،‬ب ی انضباط ی های اقتصادی‬ ‫هم افزایش یافته است‪ ،‬هر چند روند حرکت به سمت این‬ ‫ب ی انضباط ی ها در همه دولت ها یکس��ان نبوده اس��ت اما‬ ‫میل به ب ی انضباطی به ه ر حال وجود دارد‪ .‬دیدیم که در دوره‬ ‫اول ریاست جمهوری اقای خاتمی هم واردات تنها ‪ 11‬یا ‪12‬‬ ‫میلیارد دالر بود اما وقتی او دولت را تحویل م ی داد‪ ،‬واردات‬ ‫به ‪ 40‬میلیارد دالر هم رسیده بود‪ .‬م ی خواهم بگویم حتی در‬ ‫دولت اقای خاتمی که با انضباط ترین دولت ما بوده هم در‬ ‫هشت سال می زان واردات سه ب رابر شده است‪ .‬این موضوع‬ ‫طبیعت افزایش منابع ارزی در کشور است ؛ خطری که همه‬ ‫دولت ها را تهدید م ی کند‪ .‬به همین دلیل اس��ت که من به‬ ‫دولت اقای روحانی هم هش��دار م ی دهم‪ ،‬همان طور که به‬ ‫دولت های قبل از ان هم هشدار داده ام‪ .‬ما همین هشدار ها‬ ‫را به دولت های اقای رفسنجانی‪ ،‬خاتمی و احمدی نژاد هم‬ ‫داده ایم‪ ،‬هر چند تنه��ا در دولت احمدی ن��ژاد به خاطر این‬ ‫انتقاد ها و هشدار به زندان رفتیم!‬ ‫این مش�کالت به صورت تاریخی وجود داش�ته‬ ‫است ‪ ،‬حاال برای اینکه این دولت با این مشکالت‬ ‫مواجه نش�ود‪ ،‬چه کار هایی باید کرد؟ دولت های‬ ‫مختل�ف راه ه�ای مختلفی‬ ‫در پی�ش گرفته ان�د و مدام‬ ‫صندوق و حساب و سازمان‬ ‫راه انداخته ان�د ام�ا در عمل‬ ‫نتوانسته اند جلوی این روند‬ ‫ ب ی انضباط ی ها را بگیرند‪...‬‬ ‫‪ l‬هم��ه اینه��ا‪ ،‬ای��ن‬ ‫تالش ه��ا و صندو ق ه��ا و‬ ‫حس��اب ها‪ ،‬البته موثر اس��ت‬ ‫ اما نهایتا در ای��ن حد تاثیر دارد‬ ‫ک��ه س��رعت ب ی انضباط ی ها‬ ‫را کم کن��د‪ ،‬در حال��ی که اگر‬ ‫هیچ قانونی تدوین نشود‪ ،‬این‬ ‫سرعت ب ی انضباط ی ها افزایش‬ ‫پی��دا م ی کن��د‪ .‬دموکراس��ی‬ ‫رس��انه ای و فرص��ت دادن به‬ ‫منتق��دان دول��ت م ی تواند تا‬ ‫حدودی این روند را کنترل کند‪.‬‬ ‫دموکراس��ی رس��انه ای باعث‬ ‫م ی ش��ود دولت از تعادل خارج‬ ‫نشود‪.‬‬ ‫اما باید ای��ن را در نظر گرفت که تم��ام این حرف ها‬ ‫تاکتیک اس��ت‪ ،‬عمال به لح��اظ اس��تراتژیک در این مورد‬ ‫کاری نم ی ت��وان کرد‪ .‬بای��د بپذیریم تا زمان��ی که نفت در‬ ‫اقتصاد ما نقش��ی به ای��ن پ ر رنگ��ی دارد‪ ،‬ب ی انضباط ی ها‬ ‫وجود خواهد داش��ت‪ ،‬حت��ی اگر دولت ها ت�لاش کنند که‬ ‫از این ب ی انضباط ی ها ف��رار کنند‪ ،‬مجلس انه��ا را مجبور‬ ‫خواهد کرد که به این روند ت��ن دهند‪ .‬نمونه ان در مجلس‬ ‫ششم دیده شده است ‪ ،‬وقتی که دولت تالش م ی کرد جلوی‬ ‫هزینه کردن درامدهای خارجی را بگیرد‪ ،‬مجلس م ی گفت‬ ‫ما طرح م ی اوریم و دولت را مجب��ور م ی کنیم که پول را به‬ ‫پروژه ها اختصاص دهد‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬من به این موض��وع تاکید م ی کنم که به‬ ‫دلیل بحران های زیاد داخلی که در ان درگیر هستیم‪ ،‬هنوز‬ ‫فرصت زیادی است تا زمانی که دولت به دام ب ی انضباطی‬ ‫بیفتد ؛ چیزی که مهم اس��ت این که دولت باید تالش کند‬ ‫حتی در شرایطی که مشکالت معیشتی گلوی مردم را فشار‬ ‫م ی دهد‪ ،‬دینار به دینار بیشتر و بیشتر کاالهای سرمایه ای‬ ‫وارد کند ‪ .‬این به سود رش��د اقتصاد در طوالن ی مدت خواهد‬ ‫بود‪ ،‬ممکن است که تورم سه یا چهار ماه دیرتر کاهش پیدا‬ ‫کند اما اقتصاد به سمت رشد پایدار خواهد رفت‪g .‬‬ ‫حاال ما می توانیم‬ ‫غرب را وابسته کنیم‬ ‫گفت وگو با عضو کمیسیون مجلس‬ ‫درباره دستاوردهای نفتی اخیر‬ ‫‪3‬‬ ‫ایران از هفت شرکت نفتی غربی خواست تا برای‬ ‫توس�عه میادین نفتی و گازی به این کش�ور باز گردند‪.‬‬ ‫ش�رکت های توتال فرانس�ه‪ ،‬روی�ال داچ ش�ل هلند و‬ ‫انگلیس‪ ،‬انی ایتالیا‪ ،‬اس�تات اویل نروژ‪ ،‬ب ی پی بریتانیا‬ ‫و دو شرکت امریکایی اکسون موبیل و کونوکو فیلیپس‬ ‫ش�رکت هایی هس�تند که برای حض�ور در پروژه های‬ ‫نفتی و گازی ایران دعوت شده اند‪ .‬در این میان‪ ،‬مدیران‬ ‫ش�رکت های ش�ل‪ ،‬انی‪ ،‬ویتول و او ام وی‪ ،‬شرکت هایی‬ ‫بودند که در جریان حض�ور اخیر بیژن زنگنه در اتریش‬ ‫با او دیدار و گفت وگو کردند‪ .‬سیدسعید حیدری طیب‪،‬‬ ‫عضو کمیسیون انرژی مجلس‪ ،‬از جمله کارشناسانی‬ ‫است که دعوت ایران از هفت شرکت بزرگ نفتی غربی‬ ‫را برای سرمای ه گذاری در توس�عه میادین نفتی و گازی‬ ‫در جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬اقدامی برنام ه ریزی شده و‬ ‫مثبت از سوی وزیر نفت دولت یازدهم تحلیل م ی کنند‪ .‬او‬ ‫معتقد است که این کار‪ ،‬ایجاد رقابت بین سرمای ه گذاران‬ ‫داخل�ی و خارجی را موجب خواهد ش�د‪ .‬خبرنگار مثلث‬ ‫در گفت وگو با این نماینده مردم کرمانشاه که در زمان‬ ‫کس�ب رای اعتماد وزی�ران دولت در مجلس ش�ورای‬ ‫اسلامی نیز از موافقان صدارت بی�ژن نامدار زنگنه در‬ ‫وزارت نفت بود‪ ،‬باتوجه به وضعیت جدید‪ ،‬محاس�ن و‬ ‫معایب احتمالی موضوع را از او جویا شده است‪.‬‬ ‫سیاست دولت را برای برطرف کردن مشکل نفت‬ ‫ایران‪ ،‬پیگیری بازگش�ت مطالبات بلوکه ش�ده‪،‬‬ ‫بازگش�ت پیمانکاران خارج�ی‪ ،‬تعیین وضعیت‬ ‫میدان های مش�ترک و مواردی از این دست را که‬ ‫در سیاس�ت های کل�ی توافق با غ�رب در زمینه‬ ‫پرونده انرژی هسته ای دنبال شد‪ ،‬چطور ارزیابی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬رهب��ری در دیدگاه هایش��ان اش��اره کردن��د و‬ ‫سیاس��ت های کلی نظام هم بر ان تاکی��د دارد که میادین‬ ‫مشترک نفت و گاز ما باید فعالیت بیش��تری داشته باشند‪.‬‬ ‫این یک واقعیت است که در برنامه های کالن هم درباره ان‬ ‫برنامه ریزی شده بود‪ ،‬اما خب به دالیلی ازجمله شرایطی که‬ ‫غرب در سیاست های خود در چند سال گذشته پ ی گرفت و در‬ ‫کل‪ ،‬شرایطی که در پرونده هسته ای ما رقم خورد‪ ،‬متاسفانه ما‬ ‫از کشورهای همجوار در بهره برداری از میادین عقب افتادیم‪.‬‬ ‫این ها سرمایه های ملی ما هستند و باید تالش کنیم نگذاریم‬ ‫این سرمایه های ملی از دست برود‪ .‬حداقل باید خودمان را به‬ ‫رقبای همسایه که در کنار ما از میادین مشترک بهره برداری‬ ‫م ی کنند‪ ،‬برسانیم‪ .‬این یک ظلم اشکار است که انها از این‬ ‫میدان های مشترک‪ ،‬نهایت استفاده را بب رند‪ ،‬انگاه ما با وجود‬ ‫نیازهای بسیار در کشور‪ ،‬در این زمینه عقب بیفتیم یا خدای‬ ‫ناکرده غفلت کنیم‪.‬‬ ‫زیرا وزیر نفت‪ ،‬اقای زنگنه هم سیاست کاری خود‬ ‫را در این زمینه‪ ،‬در مذاکره با شرکت های قاب ل توجه‬ ‫کش�ورهای غربی بنا نه�اده و در جریان اجالس‬ ‫اخیر اوپک در وین هم با انها مذاکرات مستقیم و‬ ‫رودررو داشته است‪ .‬این سیاست و این پیگیری‪،‬‬ ‫چه فوایدی م ی تواند داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬سرمایه گذاری ش��رکت های بزرگ نفتی در ای ران‬ ‫باعث م ی شود در عین حال‪ ،‬انها هم از جهاتی به ما وابستگی‬ ‫پیدا کنن��د‪ .‬وقتی ش��رکت های بزرگ یک کش��ور در ای ران‬ ‫سرمایه گذاری کنند و سرنوشت سرمایه گذاری مال ی شان در‬ ‫گرو این نقطه از جهان باشد‪ ،‬اگر بخواهند ما را تحریم کنند‬ ‫اسیبش را خودشان م ی بینند و از این کار متضرر م ی شوند‪.‬‬ ‫در نتیجه این خود یک عامل بازدارنده در این راس��تا خواهد‬ ‫شد‪ .‬یا اگر خدایی نکرده بحث تهدید نظامی در میان باشد‬ ‫اینها هس��تند که به طور مس��تقیم و غیرمس��تقیم اسیب‬ ‫م ی بینند‪ .‬بناب راین این حرکت از نظر ما و جمیع کارشناسان‪،‬‬ ‫سیاستگذاران و دست اندرکاران‪ ،‬اقدامی مثبت و برنامه ریزی‬ ‫شده از سوی اقای زنگنه است که از تخصص و درک درست‬ ‫ایشان و در نگاه کالن‪ ،‬از هوشمندی دولت نشات گرفته که‬ ‫البته از سیاست های کالن نظام هم هست‪.‬‬ ‫ه م اکنون اولویت را در زمینه میدان های مشترک‬ ‫با کدام کشورها م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬س��رمایه گذاری در میادی��ن مش��ترک م��ا ب��ا‬ ‫عربستان سعودی‪ ،‬ع راق و قطر باعث م ی شود عقب ماندگی‬ ‫ما از این کش��ورها جب ران ش��ود که به نظر م ی رسد در این‬ ‫صورت‪ ،‬بار منفی بسیار کمی ب رای ما به دنبال خواهد داشت‪.‬‬ ‫در چه صورتی ممکن است از انعقاد قرارداد با این‬ ‫شرکت ها و کشورها و سرمای ه گذاری مشترک در‬ ‫حوزه بهره برداری های مشترک‪ ،‬تاثیر منفی بر ما‬ ‫تحمیل شود؟‬ ‫در کل‪ ،‬وضعیت عمومی اقتصاد کشور را در حال‬ ‫حاض�ر و عملکرد دول�ت را در صد روز نخس�ت‪،‬‬ ‫چگون�ه ارزیاب�ی م ی کنی�د و فک�ر م ی کنی�د با‬ ‫گشایش در برطرف شدن تحری م ها علیه کشور‬ ‫که در نتیجه مذاکرات ایران و کشورهای ‪ 5+1‬در‬ ‫ژنو رخ داد‪ ،‬چش م انداز اینده چگونه باشد؟‬ ‫‪ l‬دولت تا توانست طی چند ماهی که از اغاز کارش‬ ‫گذش��ت‪ ،‬تا حدودی نرخ ت��ورم را ثابت نگ��ه دارد‪ ،‬اما اینکه‬ ‫گاهی با سخنرانی یک وزیر شاهد تغییر قیمت ها هستیم‬ ‫اقتصاد‬ ‫پس در کل معتقدید اگر این کار با درایت صورت‬ ‫‪ l‬قطعا حضور ش��رکت های بزرگ نفتی خارجی در‬ ‫عرصه ملی و بی ن المللی جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬به ایجاد‬ ‫رقابت بین س��رمایه گذاران داخلی و خارجی خواهد انجامید‬ ‫که خود منشاء ثمرات خیر خواهد شد‪ .‬ما معتقدیم میدان چه‬ ‫ب رای سرمایه گذاری داخلی و چه ب رای سرمایه گذاری خارجی‪،‬‬ ‫کامال باز است و این کار باعث م ی شود شرکت های داخلی‬ ‫هم با چشم انداز مشخ ص تر و مطلوب تری کیفیت کار را باال‬ ‫بب رند و سرعت عملشان را بیشتر کنند که ما هم از این طریق‬ ‫به نتایج مطلوبی دست خواهیم یافت‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪ l‬حتما الزم اس��ت توجه ویژه ای نس��بت به نحوه‬ ‫انعقاد قرارداد با شرکت های نفتی خارجی اعمال شود‪ .‬این را‬ ‫تجربه های گذشته بیش از پیش مهم و بااهمیت کرده است‪.‬‬ ‫باید بسیار دقیق و جدی توجه داشته باش��یم که قراردادها‬ ‫طوری منعقد نشوند که امتیازات غی ر معقولی به انها بدهیم‪،‬‬ ‫اصال قرار نیست چنین اتفاقی را س��ودمند بدانیم و از هول‬ ‫حلیم در دیگ بیفتیم‪ .‬بلکه همه توافقات باید با یک نظارت‬ ‫دقیق‪ ،‬در چارچوب مقررات نفتی بی ن المللی متعارف انجام‬ ‫شود‪ .‬در این صورت اس��ت که به نتایج مطلوب ب رای کشور‬ ‫دست خواهیم یافت‪.‬‬ ‫گیرد‪ ،‬متضمن دس�تاوردهای خوبی برای کشور‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫نشان م ی دهد که هنوز به ثبات اقتصادی نرسی د ه ایم‪ .‬البته‬ ‫کاهش تزریق پول نقد به جامعه از جمله دالیل ثابت شدن‬ ‫قیمت ها و نرخ تورم است‪ .‬دولت همچنین پول های اضافه‬ ‫موجود در جامعه را جمع اوری کرد و بسیاری از تسهیالت را‬ ‫نیز محدود کرد و در مجموع نقدینگ��ی موجود در جامعه را‬ ‫کاهش داد‪ .‬تورم رو به رشدی که طی سال های اخیر در کشور‬ ‫وجود داشت باعث شده بود فش��ار فراوانی به مردم خصوصا‬ ‫طبقه های متوسط و محروم جامعه وارد شود‪ .‬زمان ی که درامد‬ ‫مردم با نرخ تورم همخوانی نداشته باشد‪ ،‬قدرت خرید کاهش‬ ‫پیدا م ی کند و مردم مجبور م ی شوند سبد هزینه های خود را‬ ‫ب ر اس��اس اولویت های ضروری تغییر دهند و حتی از هزینه‬ ‫خوراک خ��ود ب رای اجاره مس��کن و تحصیل فرزندانش��ان‬ ‫بپردارند‪ .‬دول��ت ب رای ادامه این رون��د و کاهش قیمت ها در‬ ‫کش��ور و همچنین پایین امدن نرخ تورم بای��د برنامه ریزی‬ ‫بلند مدت و مدیریت داخلی اقتصادی کشور را دستورکار قرار‬ ‫دهد‪ .‬بهبود وضعیت اقتصادی کش��ور تا حدودی به نتیجه‬ ‫مذاکرات ای ران با ‪ 5+1‬بستگی داشت که هم اکنون با روشن‬ ‫شدن تقریبی چش��م انداز اینده‪ ،‬ضمن امیدواری‪ ،‬م ی توان‬ ‫برنامه ری��زی دقی ق تری ب��رای برون رفت از ای��ن وضعیت‬ ‫ط راحی کرد‪g .‬‬ ‫‪51‬‬ ‫منهرگزیکقدیسنبودهام‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫میراث ماندال‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫میراث ماندال‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫نلسون ماندال پس از سال ها مبارزه با استعمار و تحکیم‬ ‫ازادی و انصاف در افریقای جنوبی درگذشت‬ ‫جنگجوی مهربان‬ ‫‪52‬‬ ‫نلسون ماندال چه تصویری از‬ ‫خودش داشت؟‬ ‫تورزینوین‬ ‫چهرهافسان هایدرسیاس ‬ ‫توسعهبدونجنگ‬ ‫گفتوگویمثلثبا‬ ‫دکترحسینسلیمی‬ ‫ماندال چگونه در عصر جنگ سرد‬ ‫مسیر خود را پیش برد؟‬ ‫م�رگ ماندال ب�ه احتمال‬ ‫فراوان هیچ کس�ی را در‬ ‫دنی�ا ناراح�ت نک�رد‪ .‬او‬ ‫مردی قابل احترام بود‬ ‫سعید نوایی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪1‬‬ ‫میراث ماندال‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫نلس��ون ماندال نماد مبارزه با نژاد پرس��تی در سن ‪95‬‬ ‫سالگی درگذشت اما خدمات وی به جامعه بشری به گونه ای‬ ‫است که کمتر کسی قدرت انکار ان را داشته باشد‪ .‬به همین‬ ‫دلیل م ی توان گفت که او به عنوان رهبری محبوب‪ ،‬مرجعی‬ ‫اخالقی و انس��انی فوق ‪‎‬العاده همواره در یادها خواهد ماند‪.‬‬ ‫ماندال ‪ 27‬سال از زندگ ی اش را در زندان گذراند تا در راه مبارزه‬ ‫با تبعیض نژادی ماندگار شود‪.‬‬ ‫نلس��ون ماندال‪ ،‬یکی از رهب رانی اس��ت ک��ه با وجود‬ ‫تالش و مبارزه‏اش ب رای نابودی تبعی ض نژادی‪ ،‬امروز نه فقط‬ ‫محبوب سیاهان است‪ ،‬بلکه سفید ‏پوستان نیز به او احترام‬ ‫م ی گذارند و در‏ واقع او به واسطه مبارزات ازادی خواهانه اش‬ ‫علیه استعمار و استبداد محبوبیت فوق العاده‏ای در سراسر‬ ‫جهان دارد‪.‬‬ ‫ماندال که در ابتدا طرفدار اعتراض مس��المت جویانه‬ ‫و غی ر خش��ونت امیز ب��ود‪ ،‬بعده��ا به س��مت ش��یوه های‬ ‫س��تیزه جویانه روی اورد و ب��ه ای��ن ترتیب او ب��ه یکی از‬ ‫بنیانگذاران گروهی تبدیل شد که به بمب گذاری سازمان‬ ‫ یافته در اهداف دولتی اقدام م ی کردند‪.‬‬ ‫او مبارزات خ رابکارانه علیه اه��داف نظامی و دولتی‬ ‫را رهبری م ی کرد و طرح هایی تدوین کرد تا در صورتی که‬ ‫خ رابکاری نتوانست به اپارتاید پایان دهد‪ ،‬به جنگ چریکی‬ ‫متوسل شود‪ .‬چند دهه بعد‪ ،‬به ویژه در دهه ‪ ،۱۹۸۰‬عملیات‬ ‫شاخه نظامی کنگره ملی افریقا به جنگ چریکی علیه رژیم‬ ‫حاکم تبدیل شد‪.‬‬ ‫مان��دال همچنین در خ��ارج از کش��ور مب��ادرت به‬ ‫جمع اوری کمک های مالی ب رای شاخه نظامی کنگره ملی‬ ‫افریقا کرد و در دیدار با برخی از دولت های قاره افریقا‪ ،‬زمینه‬ ‫اموزش شب ه نظامیان را فراهم کرد‪.‬‬ ‫او در عین حال ب رای مقابله با نژاد پرس��تی‪ ،‬جنبشی‬ ‫حقوقی ه��م راه انداخته بود تا اس��اس قانون��ی حکومت‬ ‫نژاد پرس��ت افریقای جنوب��ی را ب��ه چالش بکش��د‪ .‬در ماه‬ ‫اوت س��ال ‪ ،۱۹۶۲‬ماندال پس از هفده م��اه تعقیب و گریز‪،‬‬ ‫دس��تگیر و در زندانی در شهر ژوهانس��بورگ زندانی شد‪.‬‬ ‫ماندال در س��خنرانی دفاع از خود در دیوان عالی پورتوریا‪،‬‬ ‫ب��ه تبیین و تش��ریح دلیل توس��ل کنگره مل��ی افریقا به‬ ‫استفاده از روش های خش��ونت امیز پرداخت‪ .‬او در دفاعیه‬ ‫خود توضیح داد که حادثه قتل عام ش��ارپویل موجب شده‬ ‫کنگره ملی افریقا از ادامه مسیر صلح امیز مقابله با اپارتاید‬ ‫و تبعی ض نژادی به س��مت اقدامات نظامی و خشونت امیز‬ ‫تغییر جهت دهد‪.‬‬ ‫ماندال ‪ 27‬س��ال را در زن��دان‪ ،‬عمدت��ا در جزیره روبن‬ ‫ جزیره ای در نزدیکی س��احل ش��هر کی پ تاون ‪ -‬گذراند‪.‬‬‫همین مدت طوالنی حبس باعث شد که یک هم صدایی‬ ‫بی ن المللی ب رای فشار اوردن به دولت وقت افریقای جنوبی‬ ‫ب رای رهایی او ایجاد شود‪ .‬حضور طوالن ی مدت او در زندان‬ ‫باعث شد که از به کار بردن خش��ونت ب رای بیان اعتراض ها‬ ‫پرهیز کند‪ .‬استمرار مبارزات ماندال و پیروانش چه از داخل و‬ ‫چه از خارج زندان نیز بر این موج دامن م ی زد تا اینکه باالخره‬ ‫رئی س جمه��ور وق��ت افریقای جنوبی به او اع�لام کرد که‬ ‫حاضر به مذاکره است‪ .‬پاس��خ ماندال از درون زندان این بود‬ ‫که «ادم ها وقتی ازاد هستند‪ ،‬مذاکره م ی کنند‪».‬‬ ‫با به قدرت رس��یدن فردریک دکلرک سفی د پوس��ت‬ ‫در انتخابات��ی که سیاهپوس��تان ح��ق ش��رکت در ان را‬ ‫نداش��تند‪ ،‬پایان خش��ونت ها و برقراری ارام��ش به رویکرد‬ ‫اصلی دولت تبدیل ش��د و به این ترتیب با ادامه فشارهای‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬نلسون ماندال در س��ال ‪ 1990‬از زندان ازاد شد‪.‬‬ ‫اس��تفاده از روش های مس��المت امیز ب رای بیان اعتراض‬ ‫به تبعی ض نژادی و البت��ه حضور دکل��رک در راس قدرت‪،‬‬ ‫باعث ش��د ماندال ب رای پایان دادن به تبعیض ن��ژادی با او‬ ‫همکاری کند به طوری که این دو به خاطر تالش هایش��ان‬ ‫ب رای برقراری صلح و ارام��ش در افریقای جنوبی و مبارزه با‬ ‫نژاد پرستی به طور مشترک در سال ‪ 1993‬جایزه صلح نوبل را‬ ‫از ان خود کردند‪ .‬نخستین جمله ای که ماندال بعد از بیرون‬ ‫امدن از زندان گفت این بود که کینه ای از سفید پوستانی که‬ ‫بهترین سال های عمرش را از او گرفتند‪ ،‬ندارد‪.‬‬ ‫او وقتی به قدرت رسید‪ ،‬انتقام نگرفت و سفی د پوستانی‬ ‫که زجرش دادند و ش��کنجه اش کردند را بخشید تا ملتش‬ ‫درس بردباری و بخش��ندگی از او بیاموزن��د و تخم نفرت و‬ ‫انتقام در جامعه افریقای جنوبی کاشته نشود‪.‬‬ ‫او همزمان با مذاکره ب رای تغییر نظ��ام اپارتاید‪ ،‬مدام‬ ‫بر پرهیز از هرگون��ه انتقام جویی تاکید م ی کرد‪ .‬ش��عار او‬ ‫این بود‪« :‬م ی بخش��م اما فراموش نم ی کن��م‪ ».‬مردم هم‬ ‫وقتی م ی دیدند که او از انتقام سه دهه رنج خودش گذشته‪،‬‬ ‫راحت تر به بخشش فکر م ی کردند‪.‬‬ ‫ب��ا ازادی ماندال و ب��ه نتیج��ه رس��یدن مبارزاتش‪،‬‬ ‫میلیون ها افریقایی که حاال فرصتی ب رای عرض اندام پیدا‬ ‫کرده بودند و از حق رای برخوردار ش��ده بودند‪ ،‬در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری س��ال ‪ 1990‬او را ب رای ریاست جمهوری‬ ‫برگزیدند و به این ترتیب با انتخاب نلسون ماندال به عنوان‬ ‫رئی س جمهور‪ ،‬تبعی ض نژادی ب رای همیشه به بایگانی تاریخ‬ ‫سپرده ش��د‪ .‬ماندال با حضور در راس قدرت اجرایی کشور‪،‬‬ ‫سفی د پوس��تان را در عرصه تصمیم گیری های سیاس��ی و‬ ‫اقتصادی کشور با خود شریک کرد تا به این ترتیب جلوی‬ ‫بروز رفتاره��ای تنش افری��ن در جامعه گرفته ش��ود‪ .‬او از‬ ‫واژه «دش��من» تعریف دیگری ارائه داد ت��ا تبعی ض نژادی‬ ‫ب رای همیش��ه در افریقای جنوبی پایان یابد و ریش��ه های‬ ‫خشونت های نژادی در این کشور خشک شود‪.‬‬ ‫اکنون افریقای جنوبی شاهد نتیجه مقاومت و مدارای‬ ‫ماندالست‪ .‬همزیستی مسالمت امیز امروز سفی د پوستان و‬ ‫سیاهپوستان در جامع ه ای که سال ها درگیر خشونت های‬ ‫ن��ژادی و تبعی ض های غی ر قاب��ل باور بوده اس��ت‪ ،‬نتیجه‬ ‫سال ها ایستادگی ماندال و دوستانش در ب رابر اپارتاید است‪.‬‬ ‫مقاومت و ایستادگی ماندال در ب رابر ظلم و تبعیض‪ ،‬جهان‬ ‫را هم به تحسین وا داشته است‪ ،‬به طوری که از او به عنوان‬ ‫نماد مبارزه با نژاد پرستی یاد م ی شود‪.‬‬ ‫در مراس��م یادبود نلسون ماندال بس��یاری از رهب ران‬ ‫گذشته و حال دنیا ش��رکت داشتند‪ .‬ش��رکت همزمان سه‬ ‫رئی س جمهور امریکا؛ بوش‪ ،‬کلینتون و اوباما از نکات جالب‬ ‫این مراسم بود‪ .‬جای ی که رائول کاسترو و اوباما با وجود روابط‬ ‫خصومت امیز با یکدیگر دست دادند‪ .‬این شاید حداقل چیزی‬ ‫بود که از روح ماندال در ژوهانسبورگ مانده بود‪g .‬‬ ‫‪53‬‬ ‫مسیری از‬ ‫سوسیالیسم تا‬ ‫پان افریکان‬ ‫تو گوی مثلث با سفیر‬ ‫گف ‬ ‫افریقای جنوبی در ایران‬ ‫مثلث در مصاحب ه ای با ویلیام مکس‬ ‫فیلم�ان وایتهد‪ ،‬س�فیر افریقای جنوبی در‬ ‫تهران شخصیت سیاس�ی و شیوه فکری‬ ‫و مدیریت�ی مان�دال را با جزئیات بیش�تری‬ ‫مورد بررس�ی قرار داده اس�ت ک�ه در ادامه‬ ‫م ی خوانید‪.‬‬ ‫مینا علی اسالم‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫اقای سفیر! از دید شما میراث ماندال برای جهان‪،‬‬ ‫قاره افریقا و کشورتان افریقای جنوبی چیست؟‬ ‫میراث ماندال‬ ‫‪ l‬او اماده بود ب رای جنبش م��ردم جانش را فدا کند‬ ‫و منافع مردم را بر منافع ش��خصی خود ترجیح م��ی داد‪ .‬او از‬ ‫خانواده ای سلطنتی بود‪ .‬او عضو خانواده سلطنتی تیمبو بود‬ ‫و کار موفقی ت امیزی در ژوهانسبورگ داشت‪ .‬او م ی توانست‬ ‫منافع خود را دنبال کند‪ ،‬به جای اینکه «راه دشوار ب رای ازادی»‬ ‫را که پر بود از خط ر ها و از خود گذش��تگ ی های ش��خصی و‬ ‫خانوادگی انتخاب کند‪ .‬بدین ترتیب مجبور شد خانواده خود‬ ‫را بدون شوهر‪ ،‬پدر و پدربزرگ بگذارد‪ .‬اما ب رای ما این می راث را‬ ‫بر جای م ی گذارد؛ اگاهی همیشگی از نیازهای فقی رترین افراد‪،‬‬ ‫رهبری جمعی و احترام بسیار زیاد ب رای برقراری دموکراسی‪ .‬در‬ ‫افریقا ماندال در خط مقدم ایجاد روحیه جدید ب رای به کارگیری‬ ‫رهب ران انتخاب شده توسط مردم قرار دارد‪ .‬تنفر از دیکتاتوری‬ ‫و نیاز رهب ران کهنسال به کناره گیری از قدرت و انتقال ان به‬ ‫رهب ران جوان تر و پ ر انرژی تر از دیگر می راث های ماندالست‪ .‬او‬ ‫نه تنها ب رای ما افریقای ی ها‪ ،‬بلکه ب رای مردم همه دنیا نماد پدر‬ ‫است‪ .‬می راث ماندال عش��ق او ب رای کودکان است‪ .‬در نتیجه‬ ‫تالش های او و ایجاد بنیاد کودکان نلس��ون ماندال‪ ،‬می راث او‬ ‫گسترش م ی یابد زی را این بنیاد به شکل گیری ماندالهای بسیار‬ ‫دیگر کمک م ی کند که افریقا را سربلند خواهند کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫برجسته ترین و مهمترین انها و بعدها جایگاه سازمان پیشتاز‬ ‫مبارزه را به خود گرفت‪ .‬در این فرایند‪ ،‬کنگره ملی افریقا تاثیر‬ ‫بسیار زیادی بر ماندال داشت‪ ،‬بیش��تر به خاطر اصول‪ ،‬خرد و‬ ‫توانایی کنگره ب رای بس��ی ج کردن مردم افریقای جنوبی‪ ،‬هم‬ ‫در حومه و روستاها و هم در شه ر‪ .‬در واقع‪ ،‬در متن کنگره ملی‬ ‫افریقاس��ت که ماندال به عنوان یک افریقایی مل ی گرا ظهور‬ ‫کرد‪ ،‬وقتی که در س��ال ‪ 1943‬به لیگ جوانان پیوس��ت‪ .‬از‬ ‫مشخصه های سال های ‪ 1912‬تا ‪ 1990‬تشکیل سازمان های‬ ‫مختلفی بود که فعالیت انها عبارت بود از مشارکت دادن انبوه‬ ‫مردم ب رای دستیابی به حقوق دموکراتیک بین مردم افریقای‬ ‫ی مخصوصا و در حالت کلی در بین م��ردم افریقا؛ که‬ ‫جنوب ‬ ‫یکی از مهمترین این سازمان ها کنگره ملی افریقاست و دیگر‬ ‫سازمان ها از این قرارند‪ :‬سازمان مردم افریقا‪ ،‬حزب کمونیست‬ ‫افریقای جنوبی ک��ه مخصوصا در بین طبق��ه کارگر معدن‬ ‫افریقا فعال بود و رهب ران ان اکثرا سفی د پوستانی بودند که با‬ ‫جنبش افریقای ی ها همدل و همراه بودند و همچنین وابسته‬ ‫بود به حزب کمونیست بی ن الملل‪ .‬همچنین جنبش اتحاد‬ ‫غی ر اروپایی هم بود که الزاما با کنگ��ره ملی افریقای جنوبی‬ ‫موافق نبود‪ .‬اتحادیه اصناف‪ ،‬س��ازمان های مدنی و سازمان‬ ‫کشاورزان هم فعال بودند و با کنگره ملی افریقا در ارتباط و در‬ ‫مبارزه فعال بودند‪ .‬وقتی که مهاتما گاندی به افریقای جنوبی‬ ‫امد‪ ،‬او نیز در ش��کل گیری کنگره ناتال و ترانس��وال ایندین‬ ‫کمک کرد که به جنبش مقاومت منفی معتقد بودند که بع دا‬ ‫در نگاه ماندال و در روش مبارزاتی او کمونیس�م و‬ ‫ایدئولوژی های رادیکال چه جایگاهی داشتند؟‬ ‫‪ l‬مبارزه در افریقای جنوبی اساسا مبارزه با حاکمیت‬ ‫استعماری اپارتاید بود‪ .‬مبارزه ای بود علیه سلب مالکیت مردم‬ ‫افریقای جنوبی از اراضی‪ ،‬ازادی مدنی‪ ،‬سلب مالکیت فرهنگی‬ ‫و استیال بر مردم‪ .‬بین س��ال های ‪ 1952‬تا ‪ 1990‬شکل های‬ ‫مختلف مبارزه رخ داد که ش��امل جنگ های مقاومتی ب رای‬ ‫دادخواهی از قدرت های استعماری م ی شود و به شکل گیری‬ ‫سازمان های مقاومتی‪ ،‬ایجاد سازمان های دموکراتیک مردمی‬ ‫و مبارزه مسلحانه انقالبی انجامید که نهایتا به ایجاد جامعه‬ ‫بر پایه صلح و ظهور افریقای جنوبی جدید در سال ‪ 1994‬ختم‬ ‫شد‪ .‬در طول این جنبش و این مبارزه ها سازمان های مختلف‬ ‫با گرایش های مختلف ایجاد ش��دند که هدف انها پیگیری‬ ‫مبارزه ب رای دس��تیابی به جامعه دموکراتیک افریقای جنوبی‬ ‫بود‪ .‬کنگره ملی افریقا که در سال ‪ 1912‬شکل گرفت یکی از‬ ‫‪54‬‬ ‫دوران زندان از مه م ترین‬ ‫بخش های زندگی‬ ‫ماندال بود که در تصویر‬ ‫مقابل این زندان دیده‬ ‫م ی شود‬ ‫رابطه کاری نزدیکی با کنگره ملی افریقا پی دا کردند‪ .‬همچنین‬ ‫دهه پنجاه شاهد شکل گیری سازمان سفید پوستان دموکرات‬ ‫و کنگره رنگی ن پوستان بود‪ .‬اساسا م ی توان گفت که همه این‬ ‫گرایش ها به رهبریت کنگره ملی افریقا در مبارزه ب رای ازادی‬ ‫ظهور پی دا کردند که اهداف کنگره ملی افریقا نیز خود نهایتا در‬ ‫منشور ازادی و بیانیه ‪ 1955‬مطرح شد‪ .‬نلسون ماندال به عنوان‬ ‫یک مل ی گرا ظهور پی دا کرد و مل ی گرا هم باقی مانده اس��ت‪.‬‬ ‫اگرچه او نیز م ی گوید که تحت تاثیر تعهدات حزب کمونیست‬ ‫ب رای جنبش مردم افریقا‪ ،‬فعالیت دموکرات های سفید پوست و‬ ‫هندی های صلح جو در پیگیری ب رای به دست اوردن دموکراسی‬ ‫بوده است اما ب رای سیس��تم بریتانیایی دموکراسی در عین‬ ‫پذیرفتن اصول تقسیم کردن منابع کش��ور بین همه مردم‬ ‫ان‪ ،‬احترام قائل بود‪ .‬او همچنین ب رای مشارکت همبستگی‬ ‫بی ن المللی مخصوصا طبقه بی ن المللی کارگر و بعدا جنبش‬ ‫جهانی ضد اپارتاید ارزش قائل بود‪ .‬او تحت تاثیر جنبش پان‬ ‫افریکان و نیاز ب رای افریقای متحد بود‪ .‬ب رنامه حزب کمونیست‬ ‫افریقای جنوبی با اهداف کنگره بلکه از منشور ازادی کنگره در‬ ‫تعارض نبود ملی افریقا حمایت م ی کرد و رهبری کنگره ملی‬ ‫افریقا را به رسمیت م ی شناخت‪ .‬در مبارزه ملی ب رای ازادی و در‬ ‫نتیجه این صحبت بین کمونیس ت ها رایج بود که ب رای یک‬ ‫کمونیس��ت خوب بودن در ابتدا باید یک عضو خوب کنگره‬ ‫ملی افریقا بود‪ .‬بناب راین ماندال مشارکت وسیع سازمان هایی‬ ‫که متفاوت بودند اما معتقد بودند به جنبش مش��ترک ب رای‬ ‫ازادی را پذیرفت‪.‬‬ ‫مسیر مبارزاتی ماندال سرش�ار از فراز و فرود بود‪.‬‬ ‫در این فراز و فرودها سیاست ماندال در مورد مبارزه‬ ‫مسلحانه چه تغیی راتی کرد؟‬ ‫‪ l‬مان��دال اولین فرمانده ش��اخه نظامی کنگره ملی‬ ‫افریقا بود‪ .‬این س��اختار نظامی در نتیجه ای��ن حرف ماندال‬ ‫تش��کیل ش��د که پس از دوره های طوالنی دادخواهی علیه‬ ‫رژی��م نژادپرس��ت اپارتاید ک��ه از پرداختن به خواس��ته های‬ ‫دموکراتیک مردم خودداری م ی ک��رد‪ ،‬مردم افریقا هیچ گزینه‬ ‫دیگری نداشتند‪ ،‬جز درگیری در مبارزه مسلحانه‪ .‬اختالف نظر‬ ‫زیادی بین اعضای جوان اتحادیه اصناف و حزب غی ر قانونی‬ ‫کمونیس��ت افریقای جنوبی در این باره وجود داش��ت‪ .‬هدف‬ ‫مبارزه مس��لحانه این بود که به رژیم نش��ان دهند که مردم‬ ‫افریقا دیگ��ر نم ی خواهند که علیه قتل عام خش��ونت بار در‬ ‫ش��ارپویل غی ر فعال باش��ند‪ .‬در این قتل عام ‪ 69‬نفر کش��ته‬ ‫شدند که محکومیت جامعه بی ن الملل را علیه رژیم به همراه‬ ‫داشت‪ .‬در اصل هدف فعالیت مسلحانه تجهی زات اپارتاید بود‪،‬‬ ‫مانند نیروگاه های برق و س��مب ل های اپارتاید‪ .‬هدف ماندال و‬ ‫فرماندهان شاخه نظامی کنگره ملی این نبود که به سفی د ها‬ ‫به خاطر سفی د بودن حمله کنند‪ .‬مبارزه مسلحانه با دادخواهی‬ ‫به قدرت استعماری سابق انگلیس ب رای مداخله و همچنین‬ ‫گس��ترش حمایت ب رای مبارزه افریقای جنوبی در کشورهای‬ ‫ائتالف استراتژیک با سفیدها‬ ‫جهان کامل م ی شد‪ .‬در نتیجه مبارزه این ع وامل را در بر داشت‪:‬‬ ‫فعالیت مسلحانه‪ ،‬حضور کنگره ملی افریقا در جهان و توسعه‬ ‫همبستگی با ملت های دیگر جهان‪.‬‬ ‫ب ر خالف اجباری که در برهه ای از زمان او را به سوی‬ ‫تشکیل کمیتهنظامیدر کنگرهملی افریقا کشاند‪،‬‬ ‫راه و روش سیاس�ی همواره در نظر ماندال جایگاه‬ ‫ویژه ای داشت‪ .‬ضرورت های مذاکره سیاسی چه‬ ‫زمانی بیشتر شد؟‬ ‫‪ l‬از راه و روش ماندال از زمان درگیری اش در سیاست‬ ‫معلوم بود که سلوک او هیچ گاه بدون تنش زدایی نبوده است‪.‬‬ ‫هدف کنگره ملی افریقا کنارگذاشتن سفی د پوستان از عرصه‬ ‫سیاسی نبوده اس��ت‪ .‬س��فی د ها بخش جدای ی ناپذیر جامعه‬ ‫افریقای جنوبی هستند و بدین ترتیب همان حقوق اساسی‬ ‫و شهروندی را مانند همه افریقای ی های دیگر دارند‪ .‬این گونه‬ ‫نبود که ساختار جدید بخواهد «سر همه انها را زیر اب کند»‪.‬‬ ‫ماندال تاکید داشت بر اصول بخشودگی و شفقت و وحدت در‬ ‫عین تفاوت همه مردم افریقای جنوب ی ‪ .‬او معتقد به این اصل‬ ‫است که گذشته ها گذشته و شدیدا تاکید دارد بر این اخطار که‬ ‫گذش��ته را باید فراموش کرد که دیگر این اتفاق نیفتد‪ .‬قانون‬ ‫اساسی افریقای جنوبی باالترین قدرت است و قوه قضائیه از‬ ‫حقوق شهروندان محافظت م ی کند‪،‬بناب راین بدون هیچ ترس‬ ‫یا تبعیضی به صورت مس��تقل عمل م ی کند‪ .‬چیزی که در‬ ‫گذشته وجود نداش��ت و در واقع ب رای منافع ش��هروندان کار‬ ‫م ی کند و نه ب رای دولت‪g .‬‬ ‫ش�ما و مان�دال در رش�ته حق�وق بی ن المل�ل با‬ ‫یکدیگر مش�ترک هس�تید‪ .‬ایش�ان در مس�یر‬ ‫مبارزات‪ ،‬خط سیر واحدی نداش�ت‪ .‬از دید شما‬ ‫علت در چه بود؟‬ ‫‪ l‬در یک رودخانه دو بار نم ی توان ش��نا کرد؛ چون‬ ‫دیگر نه ان پدیده همان پدیده قبلی اس��ت و نه ان رودخانه‬ ‫رودخانه قبل��ی‪ .‬ماندال مانند هر انس��ان دیگ��ری در روند‬ ‫تحوالت اجتماعی دچار تغییر و تحول نظری ش��ده است‪.‬‬ ‫نظ رات ماندال قب��ل از روی کار امدن حزب نش��نال پارتی‬ ‫که سیاس��ت «اپارتاید» را در پی��ش گرفت‪ ،‬ب��ا بعد از ان‬ ‫متفاوت اس��ت‪ .‬تا قبل از تاسیس حزب نش��نال پارتی در‬ ‫سال ‪ ،1948‬سیاست «‪ »Secrication‬در افریقای جنوبی‬ ‫حاکم بود که مبتنی بر سیاس��ت «جدا ام��ا ب رابر» بود‪ .‬در‬ ‫افریقای جنوبی این جدایی ب ی معنا بود‪ .‬ماندال به طور کلی‬ ‫مخالف جدایی س��رزمینی و نژادی بود و این تنها ش��امل‬ ‫سفیدپوس��تان یا سیاهپوستان نم ی ش��د‪ .‬سیاست مذکور‬ ‫از س��ال ‪ 1910‬تا ‪ 1948‬به طور مس��تمر اجرا م ی شد‪ .‬نهایتا‬ ‫با تاس��یس حزب نش��نال پارتی‪ ،‬این سیاس��ت با سیاست‬ ‫«اپارتاید» جایگزین ش��د که تقریبا چندین ب رابر سیاس��ت‬ ‫‪ Secrication‬تبعی ض نژادی را دامن م ی زد‪ .‬بر این اساس‬ ‫حزب کنگره مل��ی افریقا تا ‪ 1948‬طرفدار سیاس��ت گام به‬ ‫گام بود اما زمانی که دولت ملی افریقا با ش��عار اپارتاید بر‬ ‫س��ر کار امد‪ ،‬ماندال و دیگر جوانانی که در سازمان جوانان‬ ‫کنگره ملی افریقا فعال ش��ده بودند‪ ،‬به این باور رس��یدند‬ ‫که الزم است سیاست گس��ترده تر و جدی تری را در مقابل‬ ‫دولتی که ترویج کننده اپارتاید اس��ت‪ ،‬در پیش بگیرند‪ .‬در‬ ‫واقع مبارزات داخلی مدنی‪ ،‬اعتصاب��ات و بایکوت و مبارزه‬ ‫جمعی به صورت بسیج ش��ده مردم ی در دستورکار سازمان‬ ‫جوانان حزب کنگره ملی افریقا قرار گرفت و دیگر اقدامات‬ ‫و مبارزات انها از حالت مس��المت امیز و ارام خارج شد (ان‬ ‫چیزی که در هندوستان زمان گاندی مورد توجه قرار گرفته‬ ‫بود؛ مقاومت مدنی‪ ،‬بایکوت و تشویق اعتصابات و حمایت‬ ‫از اعتصابات به وسیله اتحادیه های کارگری و فعالی ت های‬ ‫زیرزمینی)‪ .‬علت روی اوری به فعالی ت های زیرزمینی هم ان‬ ‫بود که در سال ‪ 1960‬دولت افریقای جنوبی فعالیت تمام ی ‬ ‫سازمان ها و نهادهای غی ر س��فید حتی کنگره ملی افریقا را‬ ‫غیر قانونی اعالم کرد‪.‬‬ ‫در دوران بعد از تشکیل نشنال پارتی‪ ،‬ماندال و همرزمان‬ ‫او‪ ،‬دوران فعالی ت ه��ای زیرزمینی و مب��ارزات مدنی را اغاز‬ ‫کردند‪ .‬این در حالی بود که همزمان‪ ،‬دامنه مسئولیت ماندال‬ ‫در کنگره ملی افریقا گس��ترده تر شده بود‪ .‬او در سال ‪1948‬‬ ‫عضو کمیته اجرایی س��ازمان جوانان کنگ��ره ملی افریقا‬ ‫شد‪ ،‬در ‪ 1949‬دبیرکل این کمیته شد و بعد از برکناری زوما‬ ‫که رهبر این حزب بود‪ ،‬مس��ئولیت ماندال بس��یار بیشتر و‬ ‫پیچیده تر شد‪.‬‬ ‫به این ترتیب موضع گیری ها و مبارزات ماندال تا ‪1949‬‬ ‫در یک مرحله ب��ود و از ان زمان به بعد‪ ،‬با تش��ویق مبارزه‬ ‫جمعی و ترویج اعتصابات و بایکوت و نافرمانی مدنی‪ ،‬وارد‬ ‫مرحله جدیدی ش��د‪ .‬در این مرحله نوعی همکاری نسبی‬ ‫با کمونیس��ت ها‪ ،‬رنگی ن پوستان (غیر از س��یاهان مانتو) و‬ ‫هندی های س��اکن افریقای جنوبی ش��کل گرفت و مبارزه‬ ‫مسلحانه در روند فعالی ت های مبارزاتی جای خود را باز کرد‪.‬‬ ‫با وجود پیگیری روش مبارزه غی ر مسالم ت امیز‬ ‫در دوران بعد از ترویج اپارتاید از س�وی ماندال و‬ ‫همراهان او‪ ،‬او باز هم بعد از ازادی از زندان‪ ،‬مشی‬ ‫مس�الم ت امیز را در اولویت کاری خود قرار داد‪.‬‬ ‫علت بازگشت به روش های غی ر خشونت امیز در‬ ‫مشی سیاسی ماندال چه بود؟‬ ‫‪ l‬از س��ال ‪ 1960‬ک��ه فعالیت نهادهای غیر س��فید‬ ‫غی ر قانونی اعالم ش��د‪ ،‬فعالیت ماندال و همراه��ان او نیز‬ ‫زی ر زمینی ش��د‪ .‬در همین مقطع بود که ماندال به واس��طه‬ ‫حمایت از اعتصاب مع��دن داران در ابتدای ده��ه هفتاد و‬ ‫هدایت شاخه نظامی حزب کنگره ملی افریقا زندانی شد‪ .‬در‬ ‫این دوران نقش و جایگاه او در روند مبارزه علیه رژیم اپارتاید‬ ‫در مقایسه با قبل بسیار چشمگی ر تر و شناخته شده تر شد‪.‬‬ ‫در س��ومین دور محاکمه‪ ،‬او به حب��س ابد محکوم‬ ‫شد‪ .‬اما نهایتا بعد از ‪ 26‬س��ال حبس‪ ،‬ازاد شد و بعد از ازادی‬ ‫بخش��ش عمومی اعالم کرد‪ .‬در بررس��ی علل بازگش��ت‬ ‫مشی سیاس��ی ماندال به روش های مسالمت امیز و پرهیز‬ ‫از خش��ونت باید به چهار نکته توجه کرد؛ اول اینکه ماندال‬ ‫در دوران زندگی خود چند ش��خصیت را الگ��وی خود قرار‬ ‫داده بود؛ گاندی‪ ،‬نه��رو و مارتین لوتر کینگ‪ .‬علت اهمیت‬ ‫شخصیت گاندی در منظر ماندال هم ان بود که بخشی از‬ ‫جامعه افریقای جنوبی را هندی های مهاجرت داده ش��ده از‬ ‫هند توس��ط بریتانیا تش��کیل م ی دادند‪ .‬زمانی که وحدت‬ ‫افریقا در ‪ 1910‬ایجاد شد‪ ،‬هندی ها بخشی از جامعه افریقا‬ ‫را تشکیل م ی دادند و بیش��تر در بخش خرده فروشی فعال‬ ‫بودند‪ .‬هندی ه��ای س��اکن افریقا هم از اعمال سیاس��ت‬ ‫‪ Secrication‬و بع��د از ان اپارتای��د تح��ت ازار بودند و‬ ‫مبارزات و تشکیالت خود را داشتند و افکار مبارزاتی گاندی‬ ‫در میان انه��ا مورد توجه ب��ود‪« .‬مبارزه منف��ی» گاندی از‬ ‫همین مسیر مورد توجه افریقای ی ها قرار گرفت‪ .‬در اتحادی‬ ‫که میان س��ال های ‪ 1947‬و ‪ 48‬میان کنگره ملی افریقا و‬ ‫کنگره هندی ها برقرار شد‪ ،‬مبارزه منفی گاندی در دستورکار‬ ‫قرار گرفت‪.‬‬ ‫نکته دیگر تاثیر مش��ی سیاس��ی نهرو بر ماندال بود؛‬ ‫سیاست نهرو در دوران سازندگی هندوس��تان اجرایی شد‪.‬‬ ‫بعد از استقالل هند‪ ،‬س��ازندگی و ساخت و ساز جامعه‪ ،‬رفع‬ ‫اختالفات درونی و فرقه ای و مذهبی‪ ،‬اولویت اصلی نهرو در‬ ‫مسیر مبارزه بود‪ .‬این سیاست تدبیر و مدیریت نهرو از سوی‬ ‫ماندال بسیار مورد توجه بود‪ .‬مساله دیگر‪ ،‬مشی سیاسی و‬ ‫رفتار مارتین لوتر کینگ بود؛ او روش های مسالمت امیز را‬ ‫ب رای نیل به حقوق خود و جامعه‪ ،‬در پیش گرفته بود‪.‬‬ ‫مس��اله دیگر‪ ،‬دان��ش و اگاه��ی از س��اختار جامعه‬ ‫میراث ماندال‬ ‫ن�گاه مان�دال ب�ه مخالف�ان از زاوی�ه انتق�ام و‬ ‫تسوی ه حساب نبود‪ .‬علت چه بود؟‬ ‫‪3‬‬ ‫تاریخ مبارزات سیاسی ماندال‪ ،‬تحول فکری و عملی او در مسیر مبارزه‪ ،‬الگوهای وی در طول سال های مسئولیت‬ ‫و ش�رایط متمایز کننده افریقای جنوبی که کردار خاص رهب�ری و مدیریت را م ی طلبد‪ ،‬در گفت وگ�وی مثلث با داوود‬ ‫هرمیداس باوند‪ ،‬استاد علوم سیاسی و روابط بی ن الملل دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفته تا شمای دقی ق تری‬ ‫از روش زندگی و مبارزه و رهبری نلسون ماندال را به مخاطب ارائه دهد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪ l‬ه��دف رژیم هیچ گاه ای��ن نبود که ب��ا کنگره ملی‬ ‫افریقا مذاکره کند‪ .‬رژیم فکر م ی کرد که این کنگره تروریست‬ ‫است‪ .‬اگرچه اعتراض بی ن المللی علیه رژیم مخصوصا بعد از‬ ‫قتل عام سوئیتو در س��ال ‪ 1976‬و اقتصاد رو به افول و نقش‬ ‫تحریم ها حزب مل ی گرا را تضعیف کرد‪ .‬تغیی رات در منطقه با‬ ‫ازادی موزامبیک و انگوال و نهایتا نامیبیا به این معنی بود که‬ ‫جایگاه اپارتاید در خطر است‪ .‬افزایش مبارزه مسلحانه و افزایش‬ ‫فعالیت دموکراتیک انبوه مردم افریقای جنوبی به این معنی بود‬ ‫که رژیم اسی ب پذی ر تر شده است‪ .‬رژیم هیچ حق انتخابی در این‬ ‫شرایط نداشت‪ ،‬جز قبول مذاکرات‪ .‬وقتی ماندال در روبن ایلند‬ ‫زندانی بود‪ ،‬رژیم در چند موقعیت به دنبال رسیدن به توافق بود‪،‬‬ ‫البته نه در راستای خ واسته های حداقلی کنگره ملی افریقا‪ .‬انها‬ ‫به دنبال ایزوله کردن ماندال از رهبری خارجی کنگره در تبعید و‬ ‫جنبش دموکراتیک توده مردم در افریقای جنوبی بودند‪ .‬ماندال‬ ‫مکررا پیشنهاد انها را ب رای مذاکره رد کرد و گفت که به عنوان‬ ‫زندانی نم ی تواند با رژیم مذاکره کند و این مذاکره باید با رهبری‬ ‫کنگره انجام شود‪ .‬او همچنین خ واستار ازادی زندانیان سیاسی‬ ‫و بازگشت تبعیدی ها به عنوان پی ش ش��رط مذاکره بود‪ .‬این‬ ‫خواسته ها به ازادی والتر سیسولو و دیگر زندانیان سیاسی در‬ ‫‪ 1990‬و بازگشت تبعیدی ها انجامید که راه را هموار کرد ب رای‬ ‫مذاکرات مقدماتی که پس از ازادی ماندال از زندان به مذاکرات‬ ‫کودسا در ‪ 1991‬انجامید‪ .‬اصولی که ماندال و کنگره ملی افریقا‬ ‫در پیش گرفته بودند اساس��ا در منش��ور ازادی در نظر گرفته‬ ‫شده بود و بر این اساس باید انتخابات ازاد و دموکراتیک برگزار‬ ‫شود و حاکمیت اکثریت در شرایطی دموکراتیک و حاکمیت‬ ‫قانون برقرار شود‪ .‬رژیم م ی خواست در قانون اساسی از حقوق‬ ‫اقلیت دفاع کند‪ ،‬در حالی ک��ه این قابل قب��ول نبود‪ .‬توزیع‬ ‫وظایف اولیه به این معنی بود که فردریک ویلم دکلرک از رژیم‬ ‫اپارتاید م ی توانست یکی از دو معاون رئی س جمهور باشد که‬ ‫حضور تفکر اقلیت سفیدپوستان را نیز تضمین م ی کرد‪ .‬در‬ ‫دوره انتقال در واقع تقس��یم وظایف در کابینه وجود داشت و‬ ‫ماندال نشان داد که شکیبایی و فراهم کردن اسایش بدون الزام‬ ‫مصالحه در زمینه اهداف کنگره ملی افریقا امکان پذیر است‪.‬‬ ‫به همین دلیل ماده غروب افتاب (‪ )Sunset Clause‬در‬ ‫مذاکره ذکر شد‪.‬‬ ‫نگاهی به سیر تحول نظری و عملی ماندال در مسیر مبارزه‬ ‫‪55‬‬ ‫میراث ماندال‬ ‫افریقای جنوبی بود‪ .‬این کش��ور در دوران ماندال حدود ‪18‬‬ ‫میلیون س��یاه پوس��ت‪ ،‬حدود پنج میلیون سفی د پوس��ت‪،‬‬ ‫درصدی رنگ ی ها و در حدود سه درصد اسیای ی ها را در خود‬ ‫جای داده بود‪.‬‬ ‫بر این اس��اس افریقای جنوبی یک کشور صنعتی و‬ ‫مقتدر در زمینه اقتصادی بود و هس��ته مرک��زی این اقتدار‬ ‫را هم سفیدپوس��تان ایجاد ک��رده بودند‪ .‬مان��دال به خوبی‬ ‫م ی دانس��ت که جامعه مانتوها که فاقد تخصص و دانش‬ ‫و مدیریت هس��تند‪ ،‬اگر به ط��ور کامل سفی د پوس��تان را (‬ ‫مانند انچه موگاب��ه در زیمبابوه انجام داد) کن��ار بگذارند‪،‬‬ ‫افریقای جنوبی به کش��وری عقب افتاده مبدل خواهد شد‪.‬‬ ‫این گونه بود که ماندال تشخیص داد اینده افریقای جنوبی‬ ‫در گ��رو همکاری اقلی��ت سفی د پوس��ت و اکثریت رنگی و‬ ‫سیاهپوس��ت مانتو و هندی است‪ .‬در س��ایه این همکاری‪،‬‬ ‫مدیریت بوروکراتیک و تکنوکراتیک و نظامی سفی د پوستان‬ ‫محفوظ م ی ماند و در ذیل ان مشارکت و مدیریت سیاهان و‬ ‫دیگر اقشار جامعه قرار م ی گرفت‪ .‬این روش ب رای اینده افریقا‬ ‫مفید بود‪ .‬بر این اساس واقع نگری ماندال و درک درست او‬ ‫از ش��رایط افریقای جنوبی‪ ،‬الگو گیری از ش��خصی ت های‬ ‫نهرو‪ ،‬گاندی و لوتر کینگ در کنار وقوع تحوالت جهانی در‬ ‫طول سال هایی که ماندال در زندان به سر م ی برد‪ ،‬همگی‬ ‫در پیگیری مشی مس��المت امیز از س��وی او و اعالم عفو‬ ‫عمومی نقش داشت‪.‬‬ ‫مان��دال در مرحل��ه دوم پیگی��ری روش ه��ای دور از‬ ‫خش��ونت‪ ،‬کامال با اندیش��ه ها و افکار گاندی همسو بود‪.‬‬ ‫گان��دی در مقابل قدرت های اس��تعماری ب��ا همین روش‬ ‫ایس��تاد‪ .‬ماندال در زمان عضویت افریقای جنوبی در جامعه‬ ‫مش��ترک المنافع بریتانیا‪ ،‬ت�لاش کرد از رابطه س��ابق که‬ ‫حالتی کلونیال داشت‪ ،‬به س��ود کشور‪ ،‬استفاده اقتصادی و‬ ‫تجاری متقابل کند‪ .‬او ب ر اساس مقتضیات روز و واقع نگری‬ ‫و بهره گیری از ارزش های فکری گاندی‪ ،‬رهبری متفاوت شد‬ ‫و کشوری توسع ه یافته را به ارمغان اورد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫ماندال در ق�درت هم چه�ره ای متفاوت ب�ود‪ .‬او‬ ‫زمانی که دوره اول ریاست جمهوری اش به اتمام‬ ‫رسید‪ ،‬ب ی انکه تالش�ی برای ابقا در قدرت کند‪،‬‬ ‫‪56‬‬ ‫ب ه راحتی کنار کشید‪ .‬این وجه شخصیتی ماندال‬ ‫ریشه در چه تفکری داشت؟‬ ‫‪ l‬یکی از مش��خصه های دموکراس��ی‪ ،‬گردش و‬ ‫چرخش نخبگان است‪ .‬شما در بسیاری از کشورهای جهان‬ ‫سوم ش��اهدید که نظام های جمهوری یا موروثی شده اند یا‬ ‫تکراری هستند‪ .‬از سوی دیگر در جامع ه ای که بخشی از ان‪،‬‬ ‫با ارزش های دموکراسی اش��نایی ندارد‪ ،‬بر مسئوالن الزم‬ ‫است که راه و روشی دموکراتیک را با هدف توسعه ارزش های‬ ‫دموکراس��ی در قاعده جامعه‪ ،‬پیش گیرند‪ .‬بر این اس��اس‪،‬‬ ‫ماندال همچون جورج واشنگتن که داوطلبانه از پست خود‬ ‫کنار کشید‪ ،‬بعد از اتمام دوره اول ریاست جمهوری خود اجازه‬ ‫داد که گ��ردش و چرخش نخبگان که یک��ی از مولفه های‬ ‫دموکراسی است‪ ،‬در افریقای جنوبی پا گیرد‪.‬‬ ‫با یک مثال بیشتر توضیح م ی دهم‪ .‬زمانی که من را‬ ‫دولت هند دعوت کرده بود‪ ،‬در جلس��ه ای نخس ت وزیر هند‬ ‫گفت که یکی از شان س های ما این بود که راه و روشی که‬ ‫گاندی و نهرو که به عنوان رهب ران بعد از استقالل در پیش‬ ‫گرفتند‪ ،‬در جامعه هندوس��تان نهادینه شد و سبب شد هند‬ ‫در مس��یر مترقیانه ای قرار گیرد‪ .‬در حالی که پاکس��تان و‬ ‫بنگالدش هم در زمان استعمار انگلیس‪ ،‬از مستعمرات این‬ ‫کشور بودند اما رهب رانی که در این جوامع قدرت را در دست‬ ‫گرفتند‪ ،‬راه گاندی و نهرو را طی نکردند‪.‬‬ ‫بناب رای��ن در جوامع��ی که بخش��ی از ان ب��ا اصول‬ ‫دموکراسی نااشناس��ت‪ ،‬راهی که توس��ط رهب ران انتخاب‬ ‫م ی شود‪ ،‬به قاعده جامعه تسری پیدا کرده و در کل جامعه‬ ‫نهادینه م ی ش��ود‪ .‬ماندال به دلیل انکه اولین رئی س جمهور‬ ‫بعد از فروپاش��ی رژیم اپارتاید در افریقای جنوبی بود‪ ،‬سعی‬ ‫کرد راهی را نهادینه کند که هم به نفع کشورش باشد و هم‬ ‫گردش و چرخش نخبگان را میسر سازد‪.‬‬ ‫او به سیاس�ت های حزب�ی پایبند ب�ود و نقش‬ ‫موث�رش در کنگره ملی افریق�ا موید این مطلب‬ ‫است‪ .‬در ارتباط با منش حزبی او و جایگاه مذاکره‬ ‫سیاسی و اقدامات حزبی در روند مبارزاتی ماندال‬ ‫چه نکات قابل توجهی وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬در ابتدا که زوم��ا رهبر کنگره مل��ی افریقا بود‪،‬‬ ‫تالش م ی شد از طریق مسالمت امیز و با اتخاذ روش های‬ ‫گام به گام‪ ،‬فعالی ت ها دنبال شود و ماندال هم طرفدار همین‬ ‫سیاست بود اما در عین حال معتقد بود که الزم است یک‬ ‫«ناسیونالیس��م افریقایی» بر حزب حاکم شود‪ .‬در واقع در‬ ‫ابتدا ماندال به همکاری نسبی با کمونیس ت ها و رنگ ی ها و‬ ‫هندی ها اعتقاد نداشت‪ ،‬بلکه شدیدا معتقد به یک جنبش‬ ‫سیاهپوستانه صرف و ناسیونالیست افریقایی بود‪ .‬اما بعد‬ ‫که دولت اپارتاید بر سر کار امد‪ ،‬نظریه اش تغییر کرد‪ .‬همین‬ ‫نگرش سبب شد در دوره اخر ریاست جمهوری به سیاست‬ ‫همس��ویی و س��ازش و یگانگی و همراهی بازگردد‪ .‬البته‬ ‫ساختار جامعه افریقا این بازگشت را اقتضا م ی کرد‪ .‬در یک‬ ‫امپراتوری کثیرالملل‪ ،‬با هدف حفظ امپراتوری‪ ،‬سیاس��ت‬ ‫تساهل و سازگاری و ازادی مذهبی و قوم ی در پیش گرفته‬ ‫م ی شد‪ ،‬همان طور که هخامنش��ی ها و حتی روم ی ها این‬ ‫روش را پیش گرفته بودن��د‪ .‬افریقای جنوبی هم جامع ه ای‬ ‫یکدست نبود‪ .‬بخشی را سیاهان مانتو‪ ،‬بخشی را رنگ ی ها‬ ‫و هندی ها‪ ،‬بخشی را سفی د پوس��تان و افریکانرها تشکیل‬ ‫م ی دادند‪ .‬افریکانره��ا هم مهاجرین سفی د پوس��ت المان‪،‬‬ ‫هلندی و فرانسوی بودند و اساسا ریشه اپارتاید برخاسته از‬ ‫انها بود‪ .‬مهاجرین انگلیسی بنا بر سنت انگلیسی تا حدودی‬ ‫مشی لیب رال داشتند اما افریکانرها به دلیل اقلیت بودن شان‬ ‫و ترسی که از سیاهپوس��تان داشتند‪ ،‬سیاس��ت اپارتاید و‬ ‫جدایی سرزمین ی نژادی را اعمال کردند‪.‬‬ ‫اکنون که جامعه بی ن الملل و ارزش های جهانشمولی‬ ‫مانن��د ازادی‪ ،‬حقوق بش��ر‪ ،‬دموکراس��ی و حکومت قانون‬ ‫حاکم اس��ت‪ ،‬ن��وع دیدگاه ها کام�لا ب��ه دوران اپارتاید در‬ ‫افریقای جنوبی متفاوت ش��ده اس��ت‪ .‬حتی در سال ‪1946‬‬ ‫زمانی که نمایندگان هندوس��تان با هم��کاری هندی های‬ ‫مقیم افریقای جنوبی در سازمان ملل مساله تبعی ض نژادی‬ ‫را مطرح کردند‪ ،‬زوما رهبر کنگ��ره ملی افریقا هم به عنوان‬ ‫نماینده سیاهان افریقای جنوبی در ان هیات نمایندگی علیه‬ ‫نژاد پرستی شرکت داش��ت‪ .‬بناب راین باتوجه به ان گذشته و‬ ‫تحوالت جهانی و ضرورت ادامه حیات س��ازمان دهنده در‬ ‫افریقا‪ ،‬ماندال به خط مش��ی مذاکره سیاسی و فعالی ت های‬ ‫حزبی پایبند ماند‪g .‬‬ ‫من هرگز یک قدیس نبوده ام‬ ‫نلسون ماندال چه تصویری از خودش داشت؟‬ ‫علی اکبرعبدالرشیدی‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس بین الملل‬ ‫میراث ماندال‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫باالخ��ره نوبت رفتن نلس��ون مان��دال ‪ -‬رهب��ر ازادی‬ ‫سیاهپوستان افریقای جنوبی از زیر یوغ نژادپرستی ‪ -‬فرا رسید‪.‬‬ ‫طی چند ماه اخیر دوره احتضار ماندال‪ ،‬مردی که ب رای رسیدن‬ ‫به ازادی راهی دشوار و پر فراز و نشیب را طی کرد‪ ،‬نیز بسیار‬ ‫طوالنی بود؛ او ان چنان به مردم تعلق داشت که انگار عجله‏ای‬ ‫ب رای رفتن از دنیایی که در تغیی ر‪ ،‬معماری مجدد و در ساختنش‬ ‫نقش مهمی ایفا کرده بوده نداشت‪ .‬در اخرین روزهای حیات‬ ‫ماندال میلیون ها نفر از دور و نزدیک به او ادای احترام کردند‪.‬‬ ‫شخصی ت های زیادی حتی از سمت دیگر کره زمین ب رای سر‬ ‫فرود اوردن در ب رابر او تا پشت در بیمارستان محل احتضارش‬ ‫رفتند‪ ،‬تالش هایش را اجر نهادند و ب رای مشقت هایی که در این‬ ‫راه بلند و سخت تحمل کرده بود یک دقیقه سکوت کردند‪ .‬در‬ ‫غصه از دس��ت رفتن ماندال میلیون ها نفری گریستند که به‬ ‫لطف ایستادگی و ایثار او از نعمت خنده شادمان ازادی و ب رابری‬ ‫بهره‏مند ش��ده بودند‪ .‬تاریخ‪ ،‬مردان معدودی را م ی شناسد که‬ ‫توانسته باشند در زندگی هدفمند خود توسن عنان گسیخته‬ ‫تاریخ ظلم زده را به سمت و سوی عدالت و ازادی بازگرداند‪ .‬در‬ ‫قرن بیستم‪ ،‬بین انبوه کسانی که به جنگ‪ ،‬کشتار‪ ،‬نابودی و‬ ‫قتل عام متوس��ل بودند‪ ،‬مهاتما گاندی توانست با نرم ترین‬ ‫کالم‪ ،‬ساده و ب ی پی رایه‪ ،‬به عصر استعمارگری خاتمه دهد‪ .‬بعد از‬ ‫او نلسون ماندال نیز توانست با بیش از ربع قرن مقاومت سخت‬ ‫در کشنده ترین شرایط حبس‪ ،‬شکنجه و تحقیر به نژادپرستی‬ ‫و جدایی نژادی به گونه‏ای مقتدرانه و تاثی ر گذار پایان دهد که‬ ‫دیگر هیچ کس جرات اندیشیدن به ب رتری نژادی را به ذهن خود‬ ‫راه ندهد‪.‬نلسون ماندال شاید با تحمل بیشترین سال های سیاه‬ ‫ش��کنجه و زندان و گران ترین تجربه طاقت فرسای مقاومت‬ ‫ترنگ‬ ‫یکی از شاخ ص ترین کسانی است که رنگین کمان هف ‬ ‫حیات ش��رافتمندانه انس��ان محروم‪ ،‬اس��یر و در بند را ب رای‬ ‫قصه گویان شب های خاطره انگیز کودکان فردا تعریف کرده‬ ‫باشد‪ .‬ماندال اخرین‪ ،‬اما یکی از مهمترین مردانی است که با‬ ‫بیشترین ایثاری که از توان یک انسان خاکی ب ر م ی اید به شان‬ ‫و کرامت انسان اعتبار تازه ای بخشید‪ .‬ا و ترجمان ب رابری همه‬ ‫انسان ها ‪ -‬از هر رنگ و نژاد‪ ،‬از هر قوم و قبیله و با هر زبان و‬ ‫کالم ‪ -‬بود و ب ی انکه اصراری داشته باشد‪ ،‬این نام را ب رای خود در‬ ‫اوراق پ ر حکایت گزنده تاریخ ثبت کرد‪ .‬مادیبا ‪ -‬صمیمانه ترین‬ ‫ی که سیاهپوس��تان افریقای جنوبی ب رای پدر ملی خود‬ ‫نام ‬ ‫برگزیدن��د ‪ -‬اگرچه در قواره یک اس��طوره باور نکردنی زمزمه‬ ‫نجواگران اینده حکایت ش��نیدنی تاریخ خواهد بود‪ ،‬اما خود‬ ‫هرگز حاضر نشد ذره‏ای از تواضع شگرف و تاریخ ساز خود بکاهد‬ ‫و برخالف ارزو و انتظار همه انسان های ازادیخ واه و عدالت طلب‬ ‫خود را بیشتر از یک زندانی موظف در زندان جزیره «روبن»‪ ،‬یک‬ ‫خدمتگزار فقیر و یک فرد سنتی‪ ،‬خانواده دوست و ساده بخ واند‪.‬‬ ‫ماندال حتی ش��ماره ‪ 466 /64‬زندانی خود را همچون س��ند‬ ‫افتخاری همیشه اویزه گردن خود قرار داد‪ .‬او که در سخت ترین‬ ‫شرایط زندان خم به ابرو نیاورد‪ ،‬گاه در ب رابر محنت یک کودک‬ ‫فقیر سیاه چنان م ی شکست و انگونه م ی گریست که اندوه را از‬ ‫می دان به در م ی کرد‪.‬در مورد ماندال کتاب و مقاله فراوان نوشته‬ ‫شده اس��ت‪ .‬چه «راه دراز ازادی» که خاط رات وی راسته دوران‬ ‫مبارزه اوس��ت‪ ،‬چه «پندارها و گفتارها» که نس��خه کامل تر‬ ‫زندگینامه اش در دوران بازنشس��تگی اس��ت و چه ده ها شرح‬ ‫حال رسمی و غیررسمی که با اجازه و ب ی اجازه او انتشار یافته‬ ‫است‪ .‬وجه ممیزه همه این کتاب ها و هزاران نوشته دیگری که‬ ‫در مورد او انتش��ار یافته‪ ،‬تجلی تصویر جاندار مردی است که‬ ‫چون کوهی سربلند نماد و قهرمان شرافت انسانی افریقاست‪.‬‬ ‫اما ماندال برخالف دیگران در مورد خود چنین نم ی اندیشد‪ .‬او‬ ‫در کمال خضوع و تواضع م ی گوید‪« :‬مساله‏ای که به شدت مرا‬ ‫نگران م ی کند‪ ،‬تصویر دروغینی[!] است که از من ترسیم شده‬ ‫یدانند‪ .‬اما من هرگز‬ ‫است‪ .‬هستند کسانی که مرا یک قدیس م ‬ ‫یک قدیس نبوده ام‪».‬‬ ‫در سال ‪ 1990‬و روزی که سیاهپوستان افریقای جنوبی‬ ‫به لطف ‪ 27‬سال حبس و اسارت ماندال ازادی خود را بازیافتند‬ ‫و زمانی ک��ه اپارتاید ب رای همیش��ه ب ی ابرو و زمینگیر ش��د‪،‬‬ ‫مادیبا – به گواهی اس��ناد منتشر ش��ده ‪ -‬همه زندانبانان و‬ ‫شکنجه گران دوران ‪ 27‬س��اله حبس خود و یاران همرزمش‬ ‫را به میهمانی بزرگی دعوت کرد‪ .‬با همه دس��ت داد‪ ،‬به روی‬ ‫همه انها لبخند زد‪ ،‬از گناه همه در گذشت و در پایان چشم در‬ ‫چشم تک تک انها دوخت و در کمال عزت و بزرگی همه انها‬ ‫را بخشید‪ .‬او با این کار چهره وامانده ای را که بر پیشانی سر‬ ‫به زیر زندانبانان زندان «روبن» نشسته بود شرمگین کرد‪ .‬این‬ ‫اقدام مادیبا کافی بود تا ازادگان تشنه سیاهپوست را تا ان سوی‬ ‫افق حیات س��ربلند کند‪«.‬نلس��ون ماندال» همچون گاندی‬ ‫به انس��ان امروزی اموخت که اگر در عصر نتوانستن مبارزه‬ ‫م ی کنند و به هر وس��یله‏ای ب رای پیروزی متوسل م ی شوند‬ ‫در عصر قدرتمندی و توانستن بخشش‪ ،‬مه ربانی‪ ،‬شکیبایی‬ ‫و رواداری را پیشه م ی کنند‪ .‬این پیام از سوی «نلسون ماندال»‬ ‫ب رای قاره افریقا که مهد بحران های انتقام جویانه مزمن و تلخ‬ ‫بوده است بسیار ضروری بود‪.‬هم بندان قدیمی مادیبا م ی گویند‬ ‫همه تجربه‏های ازادیخواهانه سیاهپوستان در قرن بیستم در‬ ‫مقایسه با تجارب دشوار‪ ،‬تلخ و گرانسنگ ماندال در راس هرم‬ ‫رهبری قربانیان مبارزه با اپارتاید پشیزی به حساب نم ی اید‪.‬از‬ ‫روزها قبل از مرگ ماندال «قونو» روستای محل تولد وی شاهد‬ ‫امد و شدها و تحوالت وسیعی بود‪ .‬این روستا که می زبان ابدی‬ ‫مادیبا خواهد بود به راه‪ ،‬محل اقامت و اسکان شخصی ت‏های‬ ‫بزرگ جهانی نیازمند بود که با همیاری و تالش روستاییان و‬ ‫حمایت دولت افریقای جنوبی همگی اماده شد‪ .‬روزی که ماندال‬ ‫در این روستا متولد شد کسی باور نداشت که زمانی این همه‬ ‫شخصیت سرش��ناس جهانی ب رای ادای احترام به این فرزند‬ ‫سیاه افریقا و انبوهی از خب رنگاران از سراسر جهان ب رای پوشش‬ ‫خبری مراس��م تدفین او به این روس��تای دورافتاده و مهجور‬ ‫خواهند امد‪ .‬و اما مردم محروم روستای «قونو» هرگز فراموش‬ ‫نخواهند کرد که روزی جوان برومند خ��ود را در راه هجرت به‬ ‫دنیای فرادس��ت بدرقه کردند‪ ،‬روزی دیگر پس از یک فصل‬ ‫روسیاه تاریخ از زندان‪ ،‬شکنجه و فراق و یک جغ رافیای خسته از‬ ‫مبارزه او را به عنوان نمادی از ازادی انسان تدفین کردند‪ .‬و انها‬ ‫اینک به خوبی م ی دانند که همه واژه نامه‏های تاریخ ماندال را‬ ‫چگونه به نیکی تعریف خواهند کرد و چه س��ان او را مترادف‬ ‫واژه های محترم و شریف قرار خواهند داد‪.‬‬ ‫به گفته دوس��تان ماندال می راث او ب رای نس ل های بعد‬ ‫بسیار غنی است‪ .‬اما اگر کسی بخواهد این می راث گرانبها را‬ ‫در چند کلمه خالصه کند م ی تواند او ر ا ترازو و مقیاس مبارزه‬ ‫ش��رافتمندانه‪ ،‬می زان ازادیخواهی و محک مب��ارزه در ب رابر‬ ‫نژادپرستی تع ریف کند‪ .‬با رفتن ماندال از جهان‪ ،‬تاریخ شخصیت‬ ‫برجسته ای را از دست خ واهد داد اما به لطف ماندال همین تاریخ‬ ‫اموخته است که چگونه سازواری و رواداری را با مقیاس ماندالیی‬ ‫بس��نجد‪.‬از این مبارز راه ازادی و معمار افریقای جنوبی بعد از‬ ‫اپارتاید درس های فراموش نشدنی فراوانی برجای مانده است‪.‬‬ ‫ب رای نمونه او م ی گوید‪:‬‬ ‫ داشتن فکر خوب کافی نیس��ت‪ ،‬داشتن فکر خوب‬‫زمانی افتخارامیز است که قلب رئوفی هم در کنار ان باشد‪.‬‬ ‫ من همانقدر با ب رتری نژادی سفی د پوستان [بر سیاهان]‬‫مبارزه کرده ام که با سلطه سیاهپوس��تان [بر سفی د پوستان]‬ ‫جنگیده‏ام‪ .‬من ارزومند جامع ه‏ای ازاد و دموکراتیک هس��تم‬ ‫که در ان همه انسان ها در کنار هم با س��ازواری و رواداری و با‬ ‫برخورداری از فرصت های ب راب��ر زندگی کنند و این‪ ،‬جامع ه‏ای‬ ‫مطلوب است که من حاضرم در راه ان بمیرم‪.‬‬ ‫ یک ملت ب��ه خاطر نوع رفت��ار با بزرگان��ش ارزیابی‬‫نم ی ش��ود‪ ،‬بلکه به خاط��ر نوع رفت��ارش ب��ا ضعی ف ترین‬ ‫انسان هایش مورد ارزیابی قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫ زندگ ی کردن و زنده بودن ما نیس��ت که اهمیت دارد‪،‬‬‫بلکه تاثیر ما بر زندگی دیگران است که اهمیت دارد‪.‬‬ ‫می راث ماندال جدای��ی از ازادی و ب رابری هدیه ش��ده به‬ ‫سیاهپوستان افریقای جنوبی و جهان ب ی‏شک فصلی از تاریخ‬ ‫اس��ت که بدون نام او کامل نخواهد بود‪ .‬به عبارت دیگر نام‬ ‫سو قزح اسمان افریقا امیخته و‬ ‫مادیبا چنان با هفت رنگ قو ‬ ‫عجین است که هرگز کسی نخواهد توانست این دو را از هم‬ ‫بگسلد‪ .‬شاید به همین دلیل بود که در روزهای اخیر بسیاری‬ ‫از سیاهپوس��تان افریقای جنوبی – اعم از زن‪ ،‬مرد‪ ،‬کودک و‬ ‫سالخورده ‪ -‬روزها و شب ها پش��ت در بیمارستانی که مادیبا‬ ‫در ان در حال احتضار بود جمع م ی ش��دند و با ن��وای زیبا اما‬ ‫غم‏انگیزی به ش��یوه الالی ی‏های مادران «قونو» همخوانی‬ ‫م ی کردند که‪:‬‬ ‫هرگاه رنگی ن کمانی بلند‬ ‫با هزاران رنگ شاد‬ ‫و نیم دایره‏هایی موازی‬ ‫دیدی‬ ‫«مادیبا» را بخوان‬ ‫ی که او تحمل کرد‬ ‫و به ستم ‬ ‫و روزهای سختی که او زیر شکنجه‬ ‫روزه سکوت گرفت‬ ‫تا به شان انسان عزت ببخشد‬ ‫بیندیش‪g‬‬ ‫‪57‬‬ ‫گدایان پابرهنه‬ ‫سخنی در نسبت میان گاندی و ماندال‬ ‫سعید اقاعلیخانی‬ ‫پژوهشگر امور خاورمیانه و شمال افریقا‬ ‫‪5‬‬ ‫میراث ماندال‬ ‫در انگلستان چند مجسمه مهم از گاندی بنا شده است‬ ‫که مهمترین انها مجسمه میدان تاویستاک در لندن است‪.‬‬ ‫این مجسمه در نزدیکی دانش��گاه لندن ‪ -‬محل تحصیل‬ ‫گاندی ‪-‬قرار داد‪ .‬جز گاندی‪ ،‬مجس��مه ای هم از نلس��ون‬ ‫ماندال در این شهر وجود دارد‪ .‬زمانی که به مناسبت نصب‬ ‫مجس��مه ماندال در لندن از او خواسته شد تا سخنی بگوید‬ ‫از خاطره ای گفت که نزدیک پنجاه س��ال از ان گذشته بود‪:‬‬ ‫«پنجاه س��ال پیش به اتفاق دوس��تان به لندن امدیم‪ .‬در‬ ‫همین میدان پارلمان قدم زدیم‪ .‬مجس��مه ها را دیدیم‪ .‬به‬ ‫دوس��تانم گفتم روزی مجس��مه یک سیاه پوست را در این‬ ‫میدان نصب م ی کنند!» چنین ب��اور محتوم ی به پیروزی‬ ‫بدون خش��ونت در گاندی نیز مسبوق به س��ابقه و هم او‬ ‫بود که گفته بود‪« :‬وقتی ناامید م ی ش��وم به خاطر م ی اورم‬ ‫که در طول تاریخ راه حق و عشق همواره پیروز بوده است‪،‬‬ ‫حکمران��ان و قات�لان در بره��ه ای شکس��ت ناپذیر جلوه‬ ‫م ی کنند ولی درنهایت همه انها سقوط کرده اند‪».‬‬ ‫تبار توسل به مدارا و تساهل در تاریخ بشری دست کم‬ ‫در مقوله نظری به دورانی پیش از گاندی م ی رسد‪ .‬چنان که‬ ‫جان الک‪ ،‬فیلس��وف لیب رال در میانه منازعات کلیس��ای‬ ‫کاتولیک و پروتس��تان‪« ،‬نامه ای در باب تساهل» نگاشت‬ ‫و ب رای کاه��ش منازعات مذهبی زمانه خوی��ش‪ ،‬بر مدارا و‬ ‫نفی خش��ونت تاکید کرد‪ .‬پس از جان الک این ولتر است‬ ‫که بر نفی خش��ونت تاکیدی دوباره م ی کند و تس��اهل را‬ ‫یگانه نسخه درمان خشونت های مذهبی و سیاسی عصر‬ ‫خویش م ی داند‪« :‬تس��اهل پیامد طبیعی انسانیت ماست‪.‬‬ ‫ما همگی محصول ضعف و سستی هستیم‪ ...‬پس بیاییم‬ ‫حماقت های همدیگر را ببخش��یم‪ .‬این نخستین اصل در‬ ‫قانون طبیعت است‪ ،‬اولین اصل از حقوق تمامی انسان ها‪».‬‬ ‫مدارایی که جان الک و ولتر از ان س��خن م ی گویند‪،‬‬ ‫البته تس��اهلی اس��ت که بی��ش از جنب ه ه��ای معنوی و‬ ‫روحی ریش��ه در خرد محض دارد و بیش از انکه نسخه ای‬ ‫شفابخش برای یک جامعه تحت استعمار باشد‪ ،‬راهکاری‬ ‫ب رای کاهش منازع��ات فکری و مذهبی در دنیایی اس��ت‬ ‫که خود کمتری��ن رواداری را در حوزه های تحت اس��تعمار‬ ‫خویش قائل بود‪ .‬دغدغه ماندال اما از جنس گاندی اس��ت؛‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪58‬‬ ‫مبارزه ای با درونمایه ای روحی‪ ،‬معنوی و در ب رابر حاکمیتی‬ ‫با طبع استعماری و مایه هایی شدیدتر از انچه در قالب یک‬ ‫اختالف فکری بگنجد‪ ،‬پس بی راه نیست بگوییم؛ گاندی و‬ ‫روح شرقی او نخ تس��بیح مومنان معبد همه ازادیخواهانی‬ ‫است که در مس��یر مبارزه به نفی خش��ونت و ترویج مدارا‬ ‫م ی اندیشند‪.‬‬ ‫مجله تایمز در پایان سال ‪ 1999‬گاندی را دوشادوش‬ ‫اینشتین به عنوان ش��خصی ت های برگزیده جهان معرفی‬ ‫کرد و ش��خصی ت هایی چون داالیی الما‪ ،‬لخ والسا‪ ،‬مارتین‬ ‫لوترکینگ‪ ،‬سزار چاوز‪ ،‬اونگ سان س��وچی‪ ،‬بنینگو اکینو‪،‬‬ ‫دزموند توتو و نلس��ون ماندال را فرزندان گان��دی و پیروان‬ ‫مکتب فکری عدم خشونت او نامید‪ .‬دغدغه اصلی گاندی‬ ‫«اهیس��ما» یا «عدم خش��ونت» اس��ت‪ .‬او معتقد اس��ت‪:‬‬ ‫«انس��ان ها ازادند اما بدان معنا نیس��ت ک��ه م ی توانند به‬ ‫یکدیگر ازار برس��انند‪ .‬یک��ی از عظیم تری��ن نیروهای در‬ ‫اختیار بش��ر‪ ،‬عدم خش��ونت اس��ت‪ ».‬ماندال ب ی تردید نگاه‬ ‫موش��کافانه ای به بنیان های فکری و ش��یوه عمل گاندی‬ ‫داشته اس��ت‪ .‬چنان که در مقاله ای که ‪ 3‬ژانویه ‪ 2000‬ب رای‬ ‫مجله تایمز نوش��ته به صراحت او را «جنگجوی مقدس»‬ ‫نامیده است تا ضمن تاکید بر خصلت مبارزه جویانه گاندی‪،‬‬ ‫عنص��ر معنویت پنهان در ای��ن روش توام با تس��اهل را از‬ ‫دیدگاه ه��ای خردگرایانه محض متمایز کن��د‪ .‬ماندال در ان‬ ‫مقاله بر وجه مش��ترک میان خود و گاندی در «شهروندی‬ ‫افریقای جنوبی» تاکید کرده و بار دیگر پیوندهای تاریخی‬ ‫و جغ رافیایی خود با او را یاداور ش��ده اس��ت‪« :‬من و گاندی‬ ‫رنج ظلم و اس��تعمار را تجربه کرده ایم و در ب رابر دولتی که‬ ‫ازادی های ما را نقض کرد‪ ،‬ایستادیم‪».‬‬ ‫مان��دال در این مقاله اص��رار دارد تا س��ه اصل مبارزه‬ ‫سیاسی به شیوه گاندی را برجسته کند‪ -1 :‬نفی خشونت و‬ ‫تاکید بر مدارا ‪ -2‬اصرار بر هدف و اجتناب از عقب نشینی از‬ ‫اصول اخالقی و ازادیخواهانه ‪ -3‬بردباری و حرکت تدریجی‪.‬‬ ‫هرچند اموزه ه��ای اخالقی که گاندی و مان��دال ارائه داه اند‬ ‫ بیشمار است اما در حوزه رفتار سیاسی‪ ،‬الگوی «مذاکره ب رای‬ ‫مذاکره» واجد تمام عناصر توام با مدارا و مبتنی بر اخالقی‬ ‫بود که این دو تن بر ان تاکید داش��تند و حاال در چارچوبی‬ ‫فراتر از مباحث انتزاعی کارامدی خود را نشان م ی داد‪ .‬الگوی‬ ‫«مذاکره ب رای مذاکره» خود عین ی ترین پیامد نگرش مبارزه‬ ‫بدون خشونت در حوزه رفتار سیاسی است‪ .‬مهاتما گاندی‬ ‫خود این روش را به عنوان یک وکیل مدافع هندی طی مدت‬ ‫‪ 19‬سال در افریقای جنوبی به کار گرفت تا هندی تبارهای‬ ‫افریقای جنوبی بدون نی��از به اجازه دول��ت اپارتاید قادر به‬ ‫انتخاب ازادانه محل اقامت خود باشند و با استفاده از تجربه‬ ‫همین ش��یوه مذاکرات تدریجی و حداقل��ی بود که موفق‬ ‫به کسب اس��تقالل هند ش��د‪ .‬ماندال نیز درست زمانی که‬ ‫درگیری مسلحانه دولت اپارتاید و اعضا و طرفداران جنبش‬ ‫ضد اپارتاید باال گرفته بود و کنگره ملی افریقای جنوبی انها‬ ‫را به خشونت ورزی ضد دولت تشویق م ی کرد‪ ،‬از داخل زندان‬ ‫ایده مذاکره ب رای مذاکره را مطرح کرد‪ .‬موضوعاتی که او ب رای‬ ‫مذاکره ارائه م ی داد‪ ،‬عبارت بود از‪« :‬توقف مبارزه مسلحانه‪،‬‬ ‫ازادی زندانیان سیاسی‪ ،‬به رسمیت ش��ناختن کنگره ملی‬ ‫افریقای جنوبی و تش��کیل مجمع ملی ب رای تدوین قانون‬ ‫اساس��ی جدید و دولت وحدت ملی‪ .‬ای��ن در حالی بود که‬ ‫طرف مقابل‪ ،‬کنگره ملی افریقا را یک س��ازمان تروریستی‬ ‫م ی دانست و همین امر بود که بس��یاری را در کارامد بودن‬ ‫روش پیش��نهادی ماندال دچار تردید م ی کرد‪ ،‬غافل از انکه‬ ‫تحریم اقتصادی افریقای جنوبی از س��وی جامعه جهانی‪،‬‬ ‫خود مقدمه ای شد که دولت اپارتاید به مذاکراتی تن دهد که‬ ‫ب ی تردید جز ماندال‪ ،‬نه دولت و ن��ه کنگره ملی افریقا تصور‬ ‫نم ی کردند به چنان نتایجی بینجامد‪».‬‬ ‫ان همه تساهل که در گاندی م ی توان سراغ گرفت‪،‬‬ ‫به هدف اصلی مبارزه که م ی رسید به سرسختی و قاطعیت‬ ‫تنه م��ی زد‪ .‬گاندی بارها گفت��ه بود که «من بن��ا به دالیل‬ ‫زیادی اماده مردن ش��ده ام و نه ب رای کش��تن» مرگ او نیز‬ ‫بر این ادعا صحه گذاشت و بر همین اساس در عین انکه‬ ‫منادی تس��اهل و حرکت تدریجی بدون خش��ونت بود‪ ،‬به‬ ‫هنگام‪ ،‬سرس��ختی خاص خود را داش��ت چنان که هنگام‬ ‫صدور فرمان نافرمانی مدنی عمال خود را ب را ی مرگ اماده‬ ‫کرد و پس از پایان اولین دوره حبس صراحتا تاکید کرد که‬ ‫از عقیده و هدف خود باز نگشته است‪ .‬او حتی زمانی گفته‬ ‫بود‪« :‬قویا معتقدم هرجا بین خشونت و ترس گرفتار شدیم‬ ‫باید خش��ونت را بپذیریم‪ ...‬در هر جلس ه ای تاکید م ی کنم‬ ‫اگر راه بدون خشونت سبب تس��لیم افراد صاحب قدرت در‬ ‫مقابل قدرتمند تر از خود نشود‪ ،‬باید این راه را برگزید اما اگر با‬ ‫خشونت بتوانند مقابل این وضعیت بایستند و تنها راه احقاق‬ ‫حق خشونت باشد‪ .‬‬ ‫ب ی هی��چ تامل��ی باید س�لاح برداش��ت‪ .‬م��ن هرگز‬ ‫نم ی پس��ندم ک��ه اف��راد ش��جاع به خاط��ر رعای��ت اصل‬ ‫عدم خش��ونت در ب رابر نفوذ نیروهای ترس��وی بد شاه فان‬ ‫تسلیم شوند و از انها بترسند که مبادا خشونت ایجاد گردد‪».‬‬ ‫ماندال هم برخالف تص��ور عموم در برهه های��ی از دوران‬ ‫مبارزاتی خود بر استفاده از خشونت تاکید کرده بود اما این‬ ‫استثنا در زندگی او و گاندی چنان در حاشیه قرار گرفت که‬ ‫در حاشیه مراسم‬ ‫یادبود ماندال‪ ،‬اوباما‬ ‫و کاسترو با یکدیگر‬ ‫خوش وبش کردند‬ ‫توسعه بدون جنگ‬ ‫ماندال چگونه در عصر جنگ سرد مسیر خود را پیش برد؟‬ ‫احمد موثقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫‪6‬‬ ‫میراث ماندال‬ ‫رهبری مان��دال بر کنگره مل��ی افریقا ب رای بس��یاری‬ ‫از کش��ورها و ملت ها به جهات مختلف اموزنده اس��ت‪ .‬در‬ ‫واقع بعد از س��ال ها س��تم و سرکوب توس��ط سفیدپوستان‬ ‫به ویژه انگلیس ی ها که قدرت را ب رای غارت مخازن و معادن و‬ ‫ثروت های زیرزمینی افریقای جنوبی در دست گرفتند‪ ،‬ماندال‬ ‫به عنوان رهبر ازادیخواه و سیاهپوست این کشور‪ ،‬بیست و‬ ‫هفت سال حبس و شکنجه را تحمل کرد و بعد از ان بود که‬ ‫ستم ها و شکنجه های روحی و جس��م ی متحمل شده را در‬ ‫زمان به قدرت رسیدن‪ ،‬کنار گذاشت و عفو عمومی اعالم کرد‬ ‫و گفت‪« :‬ما همه را خواهیم بخشید‪ ،‬البته فراموش نخواهیم‬ ‫کرد‪ ».‬اعالم صلح و اش��تی و تحمل و مدارا از س��وی ماندال‬ ‫مانع از تداوم اعمال خش��ونت‪ ،‬عقده گشای ی ها و گسترش‬ ‫حرکت های خشن توده ای و غریزی با ماهیت کینه و دشمنی‬ ‫و عداوت و مرگ طلبی ش��د‪ .‬این سنتی ش��د بسیار اموزنده‬ ‫ب رای همه جهانی��ان و ماندگار ب رای همیش��ه چراکه ماندال‬ ‫و کنگره ملی افریقا به مانند سیاس��تمداران حرفه ای عمل‬ ‫کردند‪ .‬ما به عنوان تحصیلکردگان علوم سیاس��ی م ی دانیم‬ ‫که یکی از تعاریف سیاست این است «هنر برقراری سازش‬ ‫و مصالحه‪».‬این هنر را ماندال و کنگره ملی افریقا در صحنه‬ ‫عمل متجلی ساختند‪ .‬حتی در همان روزهای ابتدایی روی کار‬ ‫امدن کنگره ملی افریقا تحلیلگران دو نظر متفاوت در مورد‬ ‫اینده این کنگره داشتند؛ عده ای معتقد بودند باتوجه به فقر و‬ ‫محرومیت و فالکت سیاهان از یک سو و تسلط کمپان ی های‬ ‫سفیدپوستان در افریقای جنوبی از س��وی دیگر‪ ،‬این کنگره‬ ‫نم ی تواند دیر زمانی دوام اورد و به زودی سقوط خواهد کرد‪.‬‬ ‫اما نظر دوم که واقع بینانه تر بود اعتقاد داشت که کنگره ملی‬ ‫افریقا به دالیلی پایدار خواهد ماند و این نظر در عمل اثبات‬ ‫ش��د‪ .‬یکی از دالیل پایداری کنگره ملی افریقا همین سنت‬ ‫سیاسی و فرهنگی اس��ت که ماندال در پیش گرفت‪ .‬ماندال‬ ‫با اعالم صلح و عفو عمومی و اش��تی مل��ی‪ ،‬حتی روی باز‬ ‫افریقای جنوبی را به جهانیان نیز نشان داد‪ .‬او با زور و سرکوب‬ ‫وارد قدرت نش��د و صرفا حکومت بر فیزیک افراد را مد نظر‬ ‫نداش��ت‪ .‬در واقع او به جای کنترل‪ ،‬به سوی برقراری ائتالف‬ ‫و اجماع پیش رفت که در علم سیاس��ت یکی از محورهای‬ ‫موفقیت در قدرت است‪ .‬گام برداشتن به سوی ائتالف های‬ ‫کالن و ملی و تحقق اجماع‪ ،‬نه تنها سیاست و سیاستمداری‬ ‫موفقی را نمایان م ی سازد بلکه رویکرد صلح طلبی را نهادینه‬ ‫م ی کند‪ .‬مان��دال هم نه تنها در سیاس��ت ورزی صلح طلبانه‬ ‫موفق بود بلکه رویکرد صلح طلبی را دموکراتیک دنبال کرد‪.‬‬ ‫او روح ازاد منش��ی و ازادی خواهی را در راس قدرت نیز ادامه‬ ‫داد و با سیاست دموکراتیک به سوی برقراری ائتالف و اجماع‬ ‫گام برداشت و از خشونت سازمان یافته و کنترل و زور پرهیز‬ ‫کرد‪ .‬کنگره ملی افریقا نیز با این روح اقتدارگرایی دموکراتیک‬ ‫ماندال همراه بود‪ .‬از منظر فرهنگی‪ ،‬سیاست ورزی ماندال جلوه‬ ‫بارزی از عقل و اعتدال است‪ .‬در فرهنگ سیاسی افریقای ی ها‪،‬‬ ‫تاثیر سیاسی و فکری ماندال گسترده ش��د‪ .‬او با عقالنیت و‬ ‫اعتدال و مسالمت و صلح و اشتی و پذیرش تکثر و تفاوت‪،‬‬ ‫نس��بی دیدن امور نه جزمیت و دگم اندیشی و مطلق بینی‪،‬‬ ‫واقع بینی و پرهیز از رویکردهای احساس��ی و ایدئولوژیک و‬ ‫رمانتیک و حتی انقالبی‪ ،‬به گونه ای عم��ل کرد که نه تنها‬ ‫در زمان حیات بلکه بعد از وفات هم ماندگار و تاثیرگذار است‪.‬‬ ‫ماندال هم سیاست را به صورت حرفه ای دنبال کرد و نشان داد‬ ‫که کنگره ملی افریقا و نخبگان پی رامون او با محوریت دانش‬ ‫سیاسی عمل م ی کنند و هم با مشی دموکراتیک خود‪ ،‬رهبری‬ ‫متمایز و برجسته شد‪ .‬او در حوزه فرهنگ سیاسی‪ ،‬عقالنیت‬ ‫و اعتدال‪ ،‬صلح و اشتی‪ ،‬تکثر و تفاوت و پرهیز از رویکردهای‬ ‫ایدئولوژیک و اولویت دادن به علم و کارشناسی‪ ،‬راهی جدید‬ ‫را نهادینه ساخت‪.‬‬ ‫در تفکیک رویکرد ایدئولوژیک و رویکردهای عقالنی‬ ‫و مبتنی بر علم و تخصص باید اشاره داشت که کنگره ملی‬ ‫افریقا خود در برگیرنده همه عالیق و سالیق و ایدئولوژی ها‬ ‫بود‪ .‬در این کنگره از کمونیست تا گروه های مسلمان عضو‬ ‫بودند در حالیکه روح ناسیونالیسم بر کل کنگره حاکم بود‪.‬‬ ‫در واقع این ناسیونالیس��م‪ ،‬فراتر از قوم گرایی و در مایه های‬ ‫اعتدال و عقالنیت و میانه روی و رویکردهای مدنی اس��ت‪.‬‬ ‫در این کنگره‪ ،‬اصل بر حرکت ه��ا‪ ،‬اهداف و مصالح ملی بود‬ ‫و حرکت ه��ای فرقه ای و قومی وایدئولوژیک و احساس��ی و‬ ‫اقدامات مبتنی بر رنگ پوس��ت و ن��ژاد و کینه جوی ی های‬ ‫طبقاتی (تحریک طبقات فرودست علیه حاکمان پیشین)‬ ‫معنا نداشت‪ .‬این در حالی اس��ت که رویکردهای احساسی و‬ ‫مطلق اندیش‪ ،‬نهایتا به برخورده��ای حذفی و انقالبی ختم‬ ‫م ی شوند‪ .‬اما ماندال و تجربه کنگره ملی افریقا نشان داد که‬ ‫اهداف ملی در س��ایه مس��المت جویی و میانه رویی محقق‬ ‫خواهند شد‪ .‬این تجربه در مقایسه با تجربه بسیاری از رهب ران‬ ‫انقالبی جهان که در زمان قدرت‪ ،‬خشونت و سرکوب و حذف‬ ‫و احساس گرایی را معیار عمل قرار م ی دهند‪ ،‬تامل ب رانگیز‬ ‫اس��ت‪ .‬روش ماندالیی صلح و ثبات پای��دار و روش مقابل‪،‬‬ ‫ بیثباتی و دش��منی و ناامنی پایدار را به دنب��ال دارد‪ .‬در این‬ ‫خصوص‪ ،‬تجربه زیمبابوه با روی کار امدن موگابه قابل اشاره‬ ‫است‪ .‬این رهبر انقالبی به شکلی غیر مدنی و افراطی اهداف‬ ‫خود را پیگیری می کرد‪ .‬سنت این رهب ران‪ ،‬در تضاد با سنت‬ ‫فکری و سیاسی ماندالس��ت و تجربه تاریخی نشان داده که‬ ‫مدل ماندالیی پایدار بوده و توس��عه و دموکراسی‪ ،‬حاصل ان‬ ‫خواهد بود‪ .‬مشی سیاسی ماندال در بعد نرم افرازی به گونه ای‬ ‫حکومت قانون‪ ،‬امنیت روحی و روانی‪ ،‬امنیت سرمایه گذاری‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫تنها اس��بابی ب رای تبرئه انان از مطلق اندیش��ی در ساحت‬ ‫متغیر سیاست تلقی شد‪.‬‬ ‫با این حال او نی��ز چون گاندی در عین تس��اهل در‬ ‫روش‪ ،‬ب رای رسیدن به هدف؛ اندکی کوتاه نم ی امد چنان که‬ ‫پس از پایان حبس ‪ 27‬س��اله طی بیانی ه ای تاکید کرد که‪:‬‬ ‫«هنوز مبارزه پایان نگرفته است» او این اصرار را ان قدر ادامه‬ ‫داد تا پس از برگزاری اولی��ن انتخابات ازاد و بدون تبعیض‪،‬‬ ‫اعالم کند که اگرچه کس��ی را توصیه ب��ه فراموش کردن‬ ‫نم ی کند اما اکنون زمان بخشیدن است‪.‬‬ ‫جواهر لعل نهرو در خاط رات خ��ود بارها اذعان کرده‬ ‫که بردب��اری و رواداری گاندی حتی او را ک��ه فرد معتدل و‬ ‫خردگرایی بوده تا مرز جنون پیش برده است‪ .‬از نظر بسیاری‬ ‫از نزدیکان گاندی تواضع او گاهی عذاب اور می نمود و میل‬ ‫س��یری ناپذیرش در همراه کردن دیگران و فراموش کردن‬ ‫اختالفات‪ ،‬خود دس��تمایه انتقاداتی ش��د ک��ه درنهایت به‬ ‫مرگ وی انجامید‪ .‬ماندال نیز هی چ گاه نخواست که عنوان‬ ‫برنده را داشته باشد‪ .‬او به راحتی دیگران – حتی دشمنان و‬ ‫رقبای سیاس��ی اش ‪ -‬را در موضوعات سهیم م ی ساخت‪.‬‬ ‫او م ی گفت‪« :‬این منطقی اس��ت که مردم را ترغیب کنید‪،‬‬ ‫کارهایی انجام دهند و کاری کنید که فک��ر کنند این ایده‬ ‫خودش��ان بوده اس��ت‪ ».‬واکنش او به انتقاد همراهانی که‬ ‫از او رویکرد افراط ی تری را م ی خواس��تند نیز چندان تفاوتی‬ ‫با گاندی نداشت‪ .‬ماندال پس از پیروزی بر اپارتاید زندانبان‬ ‫خود را به ریاس��ت ش��هربانی کش��ور منص��وب و دکلرک‬ ‫رئی س جمهور حکومت اپارتاید را معاون خود کرد‪.‬‬ ‫خود ماندال در کتاب «راه طوالنی ازادی» در این باره‬ ‫م ی گوید‪« :‬وقتی از زندان بیرون امدم؛ ماموریتم این بود که‬ ‫هم انسان های دربند و ستمدیده را ازاد کنم و هم ستمگران‬ ‫را‪ ،‬برخی م ی گفتند چنین هدفی تحقق پیدا نم ی کند‪ .‬من‬ ‫معتقد بودم که ما در اغاز نخستین گام ازادی هستیم‪ .‬بدون‬ ‫احترام به دیگران و ازادی دیگری به هدف مان نم ی رس��یم‪.‬‬ ‫ستمگر هم باید از ستم ازاد شود‪ .‬در همان روز های سخت‬ ‫زندان که نومیدی م ی خواست ما را وی ران کند؛ درخششی از‬ ‫انسانیت را در چشمان یکی از زندانبان ها دیدم‪ .‬شاید ب رای‬ ‫یک ثانیه! همان ب رای من کافی بود تا بدانم و مطمئن شوم‬ ‫که باید راهمان را ادامه دهیم‪ .‬شعله انسانیت در نهاد انسان‬ ‫ممکن است پوشیده بماند؛ اما روزی ب رافروخته خواهد شد‪».‬‬ ‫گاندی و برجسته ترین پیروانش از ماندال تا لوتر کینگ‬ ‫و داالیی الما‪ ،‬که تلفیق��ی از معنویت و مب��ارزه روادارانه را‬ ‫رهبری کرده اند‪ ،‬هریک قرائتی کارامد از ایده مبارزه بردبارانه‬ ‫سیاس��ی بدون خش��ونت را ارائه داده اند و اکن��ون الگویی‬ ‫غی ر قابل خدش��ه ب رای همه انانی هستند که در فضایی به‬ ‫ظاهر بسته و غی ر قابل انعطاف امیدوارانه به حرکت تدریجی‬ ‫توام با تساهل دل بسته اند ب ی انکه ان را در تضاد با وفاداری‬ ‫خود به اصول مسلم ازادیخواهی بدانند‪ .‬م ی گویند وقتی در‬ ‫مورد نقش پاپ در جهان معاصر با استالین صحبت کردند‪،‬‬ ‫پوزخندی زد و گف��ت‪« :‬به من بگویید تع��داد نف رات ارتش‬ ‫این فرد روی زمین دقیقا چه تعداد است؟» جنس گاندی و‬ ‫ماندال اما از گونه ای بود که حاال م ی توان سخنان استالین‬ ‫را به سخره گرفت‪ ،‬برخی انان را قهرمانانی دانسته اند که بر‬ ‫مرکب تساهل‪ ،‬ارتش کلمات را رهبری کرده اند و در هیاهوی‬ ‫خشم و خشونت به گفت وگو‪ ،‬اعتباری دوباره بخشیدند‪ .‬این‬ ‫تعبیر اگرچ��ه زمانی چنان مضحک به نظر م ی رس��ید که‬ ‫فردی چون چرچیل‪ ،‬گاندی را «گ��دای پابرهنه» م ی خواند‬ ‫اما گویی شیوه کارامد گاندی در ترویج روح تساهل و نفی‬ ‫خشونت که ب رای هند استقالل را به ارمغان اورد و بشر را به‬ ‫ستایش واداشت‪ ،‬در کش��اکش دو واقعه تجزیه هند و ترور‬ ‫گاندی‪ ،‬تا باور قطعی فاصله بس��یار داش��ت‪ .‬اکنون اما در‬ ‫زندگی و فرجام مان��دال که دو تناقض م��رگ و زندگی را در‬ ‫جشن تولد ‪ 95‬س��الگی او در بس��تر مرگ به اشتی کشاند‪،‬‬ ‫می راث گاندی به باور قطعی خود رسیده است‪g .‬‬ ‫‪59‬‬ ‫میراث ماندال‬ ‫و ثبات سیاس��ی را تامین کرد که درست بر خالف زیمبابوه‬ ‫موگابه‪ ،‬ما ش��اهد خروج س��رمایه ها‪ ،‬مغزها و متخصصان از‬ ‫افریق��ای جنوبی نبودی��م بلکه در جهتی عکس‪ ،‬انباش��ت‬ ‫سرمایه اسیب ندید و امنیت سرمایه گذاری محفوظ ماند و در‬ ‫حوزه سیاسی‪ ،‬حقوق سیاهان و اکثریت تامین شد و حکومت‬ ‫قانون برقرار و دموکراسی و انتخابات و تکثر حزبی در قالبی‬ ‫ملی پذیرفته شد‪.‬‬ ‫مان��دال در قالبی مل��ی عمل ک��رد اما فرات��ر از ملی‬ ‫م ی اندیش��ید‪ .‬ش��عار عصر جهانی ش��دن یعنی «جهانی‬ ‫اندیش��یدن و محلی و ملی عمل کردن» در منش سیاسی‬ ‫ماندال نمایان بود‪ .‬این درست بر خالف مشی برخی از رهب ران‬ ‫سیاسی جهان اس��ت که محلی فکر م ی کنند و م ی خواهند‬ ‫جهانی عمل کنند‪ .‬این مشی به بن بست خ واهد رسید‪ .‬ماندال‬ ‫در اوج قدرت در پایبندی به حقوق بش��ر‪ ،‬حقوق شهروندی‪،‬‬ ‫احترام به ازادی بیان و انس��ان‪ ،‬ش��اخص اس��ت‪ .‬ماندال در‬ ‫تعبیر ازادی م ی گوید «ازادی زمانی تضمین م ی شود که در‬ ‫شخصیت‪ ،‬افکار و رفتارت به ازادی دیگران احترام بگذاری‪».‬‬ ‫به واقع ماندال جهانی م ی اندیشید و ارزش های پذیرفته شده‬ ‫جامعه جهانی را پاس م ی داشت‪ .‬او به شان و کرامت انسان ها‬ ‫صرف نظر از رنگ و نژاد و قومیت و طبقه و جنسیت احترام‬ ‫م ی گذاشت و جاودانگی او نیز ریشه در همین وجه شخصیتی‬ ‫و سیاس ی اش دارد‪ .‬بسیاری از رهب ران سیاسی حتی در زمان‬ ‫حیات خود‪ ،‬مرده اند اما ماندال پس از وفات هم همواره جاودانه‬ ‫و زنده خواهد بود‪ .‬این جاودانگی ریشه در افق فکری وسیع‪،‬‬ ‫ازادگی و ازاد اندیش��ی و عدالت خواهی و صلح طلبی ماندال‬ ‫دارد‪ .‬او به صلح و عدم خش��ونت و پرهی��ز از جنگ طلبی و‬ ‫نظام ی گری‪ ،‬در عمل پایبند بود انه��م در دوره ای که جهان‬ ‫شاهد تش��دید رقابت های تس��لیحاتی‪ ،‬جنگ و خونریزی‪،‬‬ ‫شکاف های طبقاتی و شمال و جنوب است و تشنه پیام های‬ ‫افرادی چون ماندالست‪ .‬در همان مقطع زمانی‪ ،‬رویکرد و پیام‬ ‫ماندال‪ ،‬التیام بخش بسیاری از االم و دردهای ان روز شد‪ .‬ماندال‪،‬‬ ‫مسائل افریقای جنوبی را جهانی دید و به درستی راهکارهایی‬ ‫جهانشمول را ب رای رفع این مسائل پیشنهاد داد‪.‬‬ ‫ماندال و کنگره ملی افریقا دقیقا متناسب با روح جهانی و‬ ‫فرایند جهانی شدن عمل کردند و مقابل این رویکرد مقاومت‬ ‫نکردند‪ .‬از این منظر‪ ،‬منش ماندال م ی تواند س��نتی جهانی‬ ‫ش��ود‪ .‬اکنون عصر جهانی شدن است و مس��ائل‪ ،‬عام بوده‬ ‫و در مح��دوده ملی و محلی خالصه نم ی ش��وند‪ .‬باتوجه به‬ ‫تحول ارتباطات‪ ،‬قدرت رسانه و فعالیت کمپان ی های جهانی‪،‬‬ ‫مرزها و جغ رافیا کمرنگ شده و هر مساله ای در هر گوشه ای‬ ‫از جهان‪ ،‬علتی یا بازتابی از بیرون دارد‪ .‬با این تفاسیر‪ ،‬ماندال و‬ ‫کنگره ملی افریقا روح دنیای مدرن را درک کردند و در برخورد‬ ‫با نارس��ای ی های جهانی هم عام گرایانه برخ��ورد کردند‪ .‬در‬ ‫افریقایی که برخی فرقه ها‪ ،‬خ��اص گرایانه برخورد کرده و با‬ ‫رویکردهای حذفی و دشمن تراش��ی‪ ،‬شکاف ها و خشونت و‬ ‫تروریسم و جنگ را دامن م ی زنند‪ ،‬ماندال در افریقای جنوبی‬ ‫روشی متمایز و مترقی را در پیش گرفت که ناشی از اشنایی او‬ ‫و کنگره ملی افریقا با روح دنیای معاصر بود‪ .‬عملکرد او مطابق‬ ‫با مفاهیم انسانی و اخالقی‪ ،‬موجب پیوند اخالق و سیاست‬ ‫شد و در تداوم این سنت سیاسی‪ ،‬نقش علم و کارشناسی در‬ ‫الگوی مدیریتی افریقای جنوبی بس��یار برجسته بود‪ .‬قبل از‬ ‫پیروزی کنگره ملی افریقا بر رژی��م اپارتاید‪ ،‬بهترین مغزها و‬ ‫استعدادها با گرایش های مختلف در این کنگره گردهم امده‬ ‫بودند تا به بهترین وجه ممکن‪ ،‬کارکرد حزبی خود را ایفا کنند‪.‬‬ ‫اینگونه بود که نخبگان فکری و سیاسی و فرهنگی‪ ،‬زیر چتر‬ ‫کنگره ملی افریقا‪ ،‬فارغ از جناح و نژاد و ایدئولوژی‪ ،‬مس��ائل‬ ‫کشور را کارشناسی کرده و ب رای اینده کشور برنامه داشتند‪.‬‬ ‫بر همین اساس بود که بعد از س��قوط رژیم اپارتاید‪ ،‬ماندال و‬ ‫همراهان او در عرصه عمل گیج و سردرگم نبودند تا با روش‬ ‫سعی و خطا پیش رفته و بعد از صرف هزینه های کالن و هدر‬ ‫دادن زمان‪ ،‬تازه به راهکاری ب رای اداره کش��ور برسند‪ .‬به این‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪60‬‬ ‫ترتیب با هزینه اندک و گرده��م اوردن مغزها و متخصصان‬ ‫در زیر چتر کنگره ملی افریقا‪ ،‬مدیریت سازمان یافته‪ ،‬نمایان‬ ‫ش��د‪ .‬البته در تجربه این کنگره و اداره امور افریقای جنوبی‬ ‫بعد از رژیم اپارتاید‪ ،‬کاست ی ها و اش��کاالتی نیز موجود بود‪.‬‬ ‫در حوزه اقتصادی و مالی‪ ،‬فن��ی و صنعتی‪ ،‬پیچیدگ ی هایی‬ ‫وجود داش��ت و کنگره ملی افریقا و دولت مایل بودند که در‬ ‫سال های ابتدایی به صورتی توس��عه خواه عمل کنند اما با‬ ‫فشار اقتصادی و مالی قطب های با نفوذ دنیای سرمایه داری و‬ ‫نهادهای مالی بی ن المللی‪ ،‬دولت افریقای جنوبی مجبور شد‬ ‫از جهت گیری های توسع ه ای فاصله گیرد‪ .‬با این حال اکنون‬ ‫افریقای جنوبی کش��وری کلیدی در قاره سیاه و عضو گروه‬ ‫بریکس(متشکل از برزیل و روس��یه و هند و چین و افریقای‬ ‫جنوبی) است که موتور رش��د اقتصاد کشورهای جنوب را به‬ ‫حرکت دراورده است‪ .‬این گروه به نوعی همکاری های جنوب‪-‬‬ ‫جنوب را تقویت کرده اس��ت‪ .‬ماندال و دولت افریقای جنوبی‬ ‫همواره جهت گیری های ملی و مستقل داشته اند اما با ملل‬ ‫شمال برخوردی کینه ورزانه و انتقام جویانه نداشته است‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر در پیوند با شمال‪ ،‬بدنبال بازی برد ‪ -‬برد‪ ،‬مذاکره و‬ ‫رسیدن به تفاهم است و تغییر نظام اقتصادی سیاسی جهان‬ ‫به صورتی تدریجی و به سود ملل محروم را پیگیری م ی کند‪.‬‬ ‫این روند با رویکرد اصالحی‪ ،‬همکاری های ملی و منطقه ای‬ ‫و بهره گیری از تجارب ملل شمال میسر است‪ .‬با این رویکرد‬ ‫مدنی‪ ،‬حقوقی و اقتصادی شرایط ناعادالنه بی ن المللی قابل‬ ‫تغییر است‪.‬من کتاب «صلح‪ ،‬امنیت و توسعه» خود را که از‬ ‫سوی انتشارات دانشگاه ته ران منتشر شد‪ ،‬ب ر اساس همین‬ ‫شواهد و دالیل به نلس��ون ماندال تقدیم کردم و معتقدم که‬ ‫تجربه رهبری ماندال یاداور این نکته است که دوران تحقق‬ ‫توسعه از مس��یر جنگ‪ ،‬سپری شده اس��ت‪ .‬دیگر با ورود به‬ ‫رقابت تسلیحاتی و دشمنی با جهان‪ ،‬توسعه میسر نم ی شود‪.‬‬ ‫اکنون دنیای س��رمایه داری و صاحبان صنایع و قدرت های‬ ‫بزرگ در ش��رایطی هس��تند که دیگر نم ی توان ب��ا رویکرد‬ ‫مبتنی بر جنگ‪ ،‬مسابقه تسلیحاتی‪ ،‬اقتدار گرایی و کنترل‬ ‫داخلی‪ ،‬جایی در جهان داشت‪ .‬کش��وری که در داخل قادر به‬ ‫ایجاد اجماع ملی نباشد‪ ،‬در عرصه منطقه ای و جهانی‪ ،‬توان‬ ‫دستیابی به دستاوردهای کالن با هزینه های محدود را ندارد‪.‬‬ ‫بر این اساس‪ ،‬ماندال متوجه شد که «صلح» راه حل مشکل‬ ‫است و صلح و ثبات سیاس��ی‪ ،‬امنیت به معنای امروزی (که‬ ‫در نظام ی گری و سرکوب نیس��ت) و فرهنگ اشتی و مدارا‪،‬‬ ‫مسالمت و حرکت های اصالحی‪ -‬عقالنی مبتنی بر قانون و‬ ‫پذیرش قواعد دموکراتیک‪ ،‬احترام به حقوق مدنی و شهروندی‬ ‫و حقوق بشر م ی تواند از یک س��و دولت را در داخل تقویت‬ ‫کرده و از سوی دیگر در سطح منطقه ای‪ ،‬بسترهای همکاری‬ ‫سازنده را فراهم خواهد اورد‪ .‬این نوعی تنش زدایی است که در‬ ‫سطح جهانی هم م ی تواند موفق باشد‪ .‬سنت عدم خشونت‬ ‫ماندالیی‪ ،‬الگو گرفته از مشی گاندی است و گاندی و ماندال‪،‬‬ ‫رهب رانی هستند که در اوج قدرت حرف از ازادی و ازادی خواهی‬ ‫زدند و با وجود قدرتمند بودن‪ ،‬مخالفان را س��رکوب نکرده و‬ ‫متوسل به قهر و خشونت نش��دند‪ .‬انها بر خالف بسیاری از‬ ‫رهب ران سیاس��ی جهان که قبل از به قدرت رسیدن‪ ،‬سخن‬ ‫از ازادی گفته و بعد از قرار گرفتن در قدرت‪ ،‬سرکوب و انتقام‬ ‫و محدود سازی ازادی را پیشه خود م ی کنند‪ ،‬عمل کردند‪ .‬در‬ ‫نمونه های دیگر هم افرادی چ��ون ماهاتی محمد در مالزی‬ ‫نیز قابل اشاره هستند‪ .‬این افراد در اوج قدرت‪ ،‬داوطلبانه کنار‬ ‫م ی روند تا راه ب رای کادرهای متخصص و جوان باز شود‪ .‬این‬ ‫مشی صلح طلبی و عدم خشونت‪ ،‬امنیت فکری‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫فرهنگی و سیاسی را تقویت کرده و ثبات پایدار را به ارمغان‬ ‫م ی اورد‪ .‬زمانی که فرهنگ سیاسی به نمادها و قوانین سرایت‬ ‫م ی کند‪ ،‬خردگرایی نهادینه و عقالنیت‪ ،‬اجتماعی م ی شود‪.‬‬ ‫ماندال عقالنیت را اجتماعی کرد و خردگرایی را نهادینه ساخت‬ ‫و در سطح جهانی هم عام و انسانی برخورد کرد‪ .‬او به قلب ها‬ ‫راه باز کرد و همواره در اذهان جاودانه خواهد ماند‪g .‬‬ ‫چهره افسانه ای در‬ ‫سیاست ورزینوین‬ ‫تو گوی مثلث با دکتر حسین سلیمی‬ ‫گف ‬ ‫‪7‬‬ ‫مثلث در گفت وگو با حس�ین س�لیمی‪ ،‬اس�تاد‬ ‫علوم سیاس�ی و عضو هیات علمی دانش�گاه عالمه‬ ‫طباطبایی‪ ،‬به بررس�ی نگاه ماندال به سیاست‪ ،‬مشی‬ ‫و منش او در اخالق سیاسی و نوع بدیل حکومتداری و‬ ‫سیاست ورزی او م ی پردازد‪.‬‬ ‫چرا ماندال را چه�ره ای متفاوت در سیاس�ت ورزی‬ ‫جدید م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬هر چند در طول تاریخ خش��ونت و تعارض و جنگ‬ ‫نمادهای اصلی سیاس��ت بودند اما همواره در تاریخ چهره ها‬ ‫و ش��رایطی وجود داش��ته که توانس��ته اند گون��ه ای دیگر از‬ ‫سیاست ورزی را به نمایش بگذارند‪ .‬در دوران بعد از جنگ های‬ ‫جهانی اول و دوم الگوی سیاست ورزی در جهان امروز‪ ،‬الگوی‬ ‫مبتنی بر تعارض و چالش شد‪ .‬گویی سیاست هیچ نشانی از‬ ‫اخالق و انسان دوس��تی ندارد و تنها مبارزه ای ب ی رحمانه ب رای‬ ‫قدرت است‪ .‬از این رو سیاست به تدریج به عنوان محمل زور و‬ ‫تزویر شناخته شد‪ .‬حتی در برخی کتاب های کالسیک اصول‬ ‫علم سیاس��ت (مانند کتاب موریس دوورژه) شاهد بوده ایم که‬ ‫سیاست به یک موجود دو چهره تشبیه شده که یک صورت ان‬ ‫شیر و صورت دیگر روباه است‪ .‬این تشبیه گویای ان است که از‬ ‫این منظر یک وجه سیاست نماد خشونت و وجه دیگر ان نماد‬ ‫تزویر و فریب است‪ .‬البته برخی به این چهره دوگانه خشونت و‬ ‫تزوی ر‪،‬زرراهماضافهم ی کردند‪.‬بهعبارتدیگرخشونتوسرمایه‬ ‫یدانستند که‬ ‫و تزویر را پایه های سه گانه سیاست ورزی مدرن م ‬ ‫بدون انها امکان ورود و تاثیرگذاری در حوزه سیاست نیست‪.‬اما‬ ‫به نظر م ی رسد که در دنیای جدید‪ ،‬ساز و کارهایی نوین در حوزه‬ ‫سیاست نمایان م ی شوند و چهره هایی به نماد سیاست مبدل‬ ‫م ی گردند که زر و زور و تزویر بنیاد اصلی و مبانی کنش انها را‬ ‫‪ l‬در س��ال ‪ 1963‬زمانی که ماندال ب رای بار س��وم در‬ ‫حال محاکمه بود که در نتیجه ان به حبس ابد محکوم ش��د‪،‬‬ ‫سخنی جالب را بیان کرد که امروز هم در سایت ماندال به عنوان‬ ‫یک جمله برجسته درج شده است‪ .‬او گفت که «من با تسلط‬ ‫سفی د پوستان مبارزه م ی کنم‪ .‬من با تسلط سیاهپوستان هم‬ ‫مبارزه م ی کنم و اصال با تس��لط هر گروهی از انس��ان ها بر‬ ‫دیگران‪ ،‬مبارزه م ی کنم‪ .‬من به دنبال جامع ه ای ازاد هستم که‬ ‫در ان انسان ها بتوانند شخصیت واقعی خود را پی دا کنند‪ ».‬این‬ ‫جمله سرمشق و سرلوحه مانیفست ماندالست‪ .‬او نم ی خ واست‬ ‫مخالفان خود را نابود کند نم ی خ واست انها را تحقیر و تمسخر‬ ‫کند‪ ،‬بلکه حتی به دشمنان خود نگاهی انسان دوستانه داشت‪.‬‬ ‫ماندالب رایاینکهسفیدپوستانبهسیاهپوستانظلمکردهبودند‪،‬‬ ‫نم ی خواست انها را قتل عام کند یا ریشه وجودی انها را برکند‪.‬‬ ‫بلکه او با ظلم به سفی د پوس��تانی که بر سیاهپوستان اعمال‬ ‫خشونت کرده بودند نیز مخالف است و این همان وجه جدید‬ ‫سیاست ورزی است که شما دش��من خود را م ی پذیرید و قصد‬ ‫نابود کردن ان را ندارید‪ ،‬بلکه م ی خواهید به او هم ش��خصیت‬ ‫داده و با او روابط انسانی داش��ته باشید‪ .‬این وجه از شخصیت‬ ‫ماندال برجسته اس��ت‪ .‬یکی از عواملی که باعث شد ماندال در‬ ‫کنگره ملی افریقا چهره ای متمایز داش��ته باشد این بود که با‬ ‫مبارزه خشونت امیز و مس��لحانه مخالف بود‪ .‬او اعتقاد داشت‬ ‫که ما ب رای از میان بردن خشونت در حال مبارزه هستیم و اگر‬ ‫قرار باشد که از خشونت ب رای مقابله با خشونت استفاده کنیم‪،‬‬ ‫نقض غرض است‪ .‬در سیاست ورزی ماندال هم این وجه دیده‬ ‫شد‪ .‬زمانی که حرکت ماندال از زندان اغاز شد‪ ،‬تالش کرد انتقال‬ ‫قدرت را با مسالمت انجام دهد‪ ،‬نه با خشونت و انتقام گیری‪ .‬او‬ ‫حتی جایزه صلح نوبل خود را مشترکا با سرکرده سفی د پوستان‬ ‫افریقای جنوبیگرفتوایننشان دهندهانبودکهماندالب هدنبال‬ ‫نفی و از میان بردن طرف مقابل خود نیست‪ .‬او از هی چ یک از‬ ‫گرایش ه�ای مختل�ف در کنگ�ره مل�ی افریق�ا‬ ‫نماینده دارند و ش�اید این را نقطه قوت این کنگره‬ ‫بای�د دانس�ت‪ .‬ام�ا در نظ�ر مان�دال گرایش ها و‬ ‫ایدئولوژی های رادیکال چه جایگاهی داشت؟‬ ‫‪ l‬در دوران دانش��جویی‪ ،‬زمانی که او در رشته حقوق‬ ‫تحصیل م ی کرد و مبارزات دانش��جویی خود را اغاز کرده بود‪،‬‬ ‫گرایش های چپ گرایانه و حتی به نوعی انارشیستی را م ی توان‬ ‫میان سخنانش پی دا کرد‪ .‬گرایش های چپ در ان دوران‪ ،‬مد روز‬ ‫مبارزین جهان بود اما به تدریج زمانی ک��ه او وارد جریان مبارزه‬ ‫م ی شود و نمونه هایی از مبارزه های موفق (مانند مبارزات گاندی‬ ‫در هند) را م ی بیند‪ ،‬به تدریج به سوی مبارزات غی ر خشونت امیز‬ ‫گرایش پی دا م ی کند‪ .‬در ان دوران‪ ،‬اهل مبارزه در افریقا و سایر‬ ‫جهان از چند مدل پیروی م ی کردند‪ .‬یکی از انها مدل فرانس‬ ‫فانون است که اندیش��ه های او در ای ران به ویژه در اندیشه های‬ ‫مرحوم دکتر شریعتی بسیار تاثیر داشت‪ .‬این طیف از مبارزان‬ ‫اعتقادداشتندکهیکقهرانقالبیبایدازدرونانقالبیونبجوشد‬ ‫و حتی گونه ای از خشونت انقالبی را هم تبلیغ م ی کردند‪ .‬اما نوع‬ ‫دیگر که به تدریج ماندال به ان گرایش پی دا کرد و نماد ان شد‪،‬‬ ‫گرایش به انقالب ی گری ای بود که خشونت و غضب در مرکز ان‬ ‫قرار نداشت‪ ،‬بلکه مبارزه ب رای ازادی همه انسان ها و عطوفت‬ ‫نسبت به انسان های دیگر در مرکز توجه بود‪ .‬به تدریج ماندال‬ ‫از اوایل دهه ‪ 1960‬به این جریان گرایش پی دا م ی کند و نتیجه‬ ‫عملی هم نش��ان داده که مدل ماندالیی‪ ،‬مدل موفق تری در‬ ‫مقایس��ه با مدل فرانس فانون بود‪ .‬در زم��ان انقالب الجزایر‪،‬‬ ‫بسیاری از انقالبیون این کش��ور مدل فرانس فانون ر ا ترجیح‬ ‫دادند و شاید در ظرف تاریخی خود حق داشتند تا ب رای رهایی‬ ‫‪ l‬در بخشی از افریقا که ماندال تبدیل به نماد ان شده‬ ‫است‪ ،‬دولت هایی ش��کل گرفته اند که هنوز فاقد ویژگ ی های‬ ‫یک دولت ‪ -‬ملت هس��تند اما با ش��کل دادن اتحادیه افریقا‪،‬‬ ‫طبق پی ش بین ی های سازمان تجارت جهانی‪ ،‬به تدریج در حال‬ ‫تبدیل شدن به مستعدترین کشورها ب رای سرمایه گذاری و رشد‬ ‫هستند‪ .‬بخش دیگری از افریقا همچنان شاهد درگیری های‬ ‫شدید قبیلگی‪ ،‬فقر ش��دید و برخوردهای داخلی است‪ .‬در این‬ ‫بخش از افریقا هنوز نگرش ها و اندیش��ه های مان��دال و نوع‬ ‫مبارزه ای که او برگزیده بود‪ ،‬ریش��ه ندوانده است‪ .‬اما در عرصه‬ ‫بی ن المللی ماندال به نماد شیوه جدید سیاست ورزی بدل شده‬ ‫است‪ .‬او نماد خیرخواهی و انسان دوستی در تمام جهان‪ ،‬شرق‬ ‫و غرب عالم‪ ،‬نزد استعمارگران سابق و مبارزان کنونی است و‬ ‫همگان این نماد را پذیرفته اند و از منش او استفاده م ی کنند‪ .‬اگر‬ ‫این الگو گیری توسعه یابد و در اذهان اهل سیاست و روشنفکران‬ ‫پایدار شود‪ ،‬م ی تواند مدل جدید سیاست ورزی را در دنیای امروز‬ ‫اشاعه دهد‪ .‬ماندال و روش او م ی تواند الگویی ب رای کشورهایی‬ ‫چون ای ران باش��د‪ ،‬کش��ورهایی که در انها ش��خصی ت هایی‬ ‫وجود دارند که ممکن اس��ت حتی به لحاظ فردی‪ ،‬ش��رایطی‬ ‫سخت تر از ماندال را هم داشته باشند و بتوانند به چنین نمادی‬ ‫در عرصه سیاست ورزی جهانی بدل شوند‪ .‬بر این اساس ماندال‬ ‫نه تنها م ی تواند نماد گریز از خشونت در جهان امروز باشد‪ ،‬بلکه‬ ‫م ی تواند به نماد استفاده از سرمایه های انسانی ملی بدل شود و‬ ‫کشورهای مختلف بیاموزند ب رای انکه هویت خود را در عرصه‬ ‫جهانی حفظ کنند و قدرت و اندیشه خود را اشاعه دهند م ی توانند‬ ‫از شخصی ت هایی که دارای پذیرش و جایگاهی جهانی هستند‬ ‫و جهانیان انه��ا را به عنوان چهره های مثبت سیاس��ت ورزی‬ ‫م ی پذی رند‪ ،‬استفاده کنند و حتی در مسیر تامین منافع ملی خود‬ ‫از این شخصی ت های جهان ی شده بهره بگی رند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫این چه�ره جهان�ی برای رس�یدن به ای�ن مرتبه‬ ‫ویژگ ی ه�ا و مش�خصه هایی داش�ته اس�ت‪ .‬این‬ ‫مشخصه هاچهبود؟‬ ‫تردی�دی نیس�ت ک�ه توس�ل ب�ه روش ه�ای‬ ‫مس�الم ت امیز‪ ،‬پرهی�ز از روش ه�ای مبارزات�ی‬ ‫مس�لحانه‪ ،‬دست کش�ی اس�ان از ق�درت و عدم‬ ‫انتقام گی�ری از مخالفان‪ ،‬همگی یک ریش�ه واحد‬ ‫اخالقی دارند‪ .‬همه این مشخصه ها در ماندال وجود‬ ‫داشت‪ .‬میراث او برای قاره سیاه‪ ،‬افریقای جنوبی و‬ ‫جهانچیست؟‬ ‫میراث ماندال‬ ‫تشکیلنم ی دهند‪.‬ظهورایننمادهاوگونهجدیدکنشسیاسی‬ ‫نشان م ی دهد که دیگر نم ی توان سیاس��ت را همچون دوران‬ ‫قدیم صرفا مظهر خش��ونت ورزی و تزویر و استفاده از سرمایه‬ ‫دانست‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬در دنیای سیاست مدرن‪ ،‬دولت ها و نهادها‬ ‫به عنوان نهادهای اصلی سیاست ورزی هستند و همه مباحث‬ ‫حول نحوه عمل و شیوه های کنش دولت ها مطرح م ی شود‪ ،‬با‬ ‫اینحالدرچنددههگذشتهحتیازافرادوشخصی ت هابه عنوان‬ ‫بازیگر بی ن المللی و جهانی مطرح م ی شوند‪ .‬به این دلیل جای‬ ‫طرح این پرسش جدی اس��ت که چگونه برخی از اشخاص به‬ ‫جایگاهی م ی رسند که دارای مقبولیت جهانی م ی شوند و به‬ ‫نالمللم ی توانند‬ ‫نوبهخود‪،‬به عنوانیکبازیگربرجستهروابطبی ‬ ‫نقش افرینی کنند؟ این دو تحول اساسی یعنی تغییر تدریجی‬ ‫ماهیت سیاس��ت و ظهور افراد به عنوان بازیگران بی ن المللی‬ ‫به گونه ای در ش��خصیت ماندال تجمیع شده است‪ .‬هم شیوه‬ ‫سیاست ورزی او به گونه ای بود که خشونت‪ ،‬فریب و ز دو بندهای‬ ‫مالی‪ ،‬بنیاد سیاست ورزی او نش��د و هم به یک شخصیت و‬ ‫نالمللی بدل شد که حتی نزد بسیاری از اهالی‬ ‫چهره جهانی و بی ‬ ‫سیاست و فرهنگ و هنر اسطوره شد‪ .‬او چنان شخصیتی شد‬ ‫که مجس��مه اش در می دانی جلوی پارلمان انگلستان در کنار‬ ‫س��ایر چهره های تاریخی انگلستان نصب ش��ده و البته تنها‬ ‫سیاهپوستی است که مجسمه او در این میدان تاریخی قرار‬ ‫گرفتهاست‪.‬ماندالفردیاستکهمیانکشورهایجهانسومی‬ ‫ هم جایگاه ویژه ای دارد‪ .‬هم مبارزان وی را به عنوان نماد مبارزه‬ ‫علیه ظلم م ی شناسند و حتی او را باشکوه تر و پذیرفته شدن ی تر‬ ‫از چگوارا (که در گذشته مظهر سیاست ورزی به شیوه خشونت‬ ‫امیز و انقالبی بود) قبول کرده اند و هم در محافل رسمی قدرت‬ ‫ب رای او احترام قائلند‪ .‬بر این اساس اهمیت ماندال صرفا به عنوان‬ ‫یک مبارز بزرگ نیست‪ ،‬بلکه او چهره ای است که توانسته این‬ ‫دو وجه جدید سیاست را در وجود خود متجلی سازد‪.‬‬ ‫زندانبانان خود انتقام نگرفت و س��عی نکرد که با کشتارهای‬ ‫قهرامی ز‪ ،‬مخالفان خود را منکوب کن��د و زمانی که قدرت را در‬ ‫دستگرفت‪،‬اعالمکردکههمرئی س جمهورسفی د پوستاناست‬ ‫و هم سیاهپوستان‪ .‬گرچه او در هشتاد سالگی رئی س جمهور شد‬ ‫اما زمانی که اولین دوره ریاست جمهوری او به پایان رسید‪ ،‬به‬ ‫اسانی قدرت را واگذار کرد و تالشی ب رای در دست نگاه داشتن‬ ‫قدرت به هر قیمتی انجام نداد تا نش��ان دهد که نفس قدرت‬ ‫و نفس تش��کیل حکومت ب رای او جذابیت ندارد‪ ،‬بلکه حقوق‬ ‫انسان هاس��ت که هدف مبارزاتش و چند دهه زندان ی شدنش‬ ‫بوده است‪ .‬ما در جوامع دیگر ش��اهد بوده ایم که افرادی که در‬ ‫دوران مبارزات زجر کشیده‪ ،‬شکنجه شده و زندانی بوده اند‪ ،‬بعد‬ ‫از پیروزی‪ ،‬با ش��دت و حدت به دنبال در دست گرفتن امتیازات‬ ‫ویژه و نگاه داشتن قدرت به هر قیمتی بوده اند و مبارزات خود را‬ ‫بهانه اقدامات شان م ی کردند‪ .‬اما ماندالیی که نزدیک سی سال‬ ‫در زندان بود‪ ،‬به راحتی و داوطلبانه قدرت را واگذار کرد تا نشان‬ ‫دهد که قدرت ب رای او جذابیتی ندارد‪ .‬مجموعه این ویژگ ی ها در‬ ‫شخصماندالودریککشورتازهتاسیسبهنامافریقای جنوبی‬ ‫جمع شد‪ .‬مردم و اهل سیاست در کشورها یا نظام های سیاسی‬ ‫تازه تاسیس به طور طبیعی به دنبال شخصی ت هایی هستند‬ ‫تا انها را به ش��کل یک اس��طوره‪ ،‬نماد وحدت ملی و تاریخ و‬ ‫هویت خود مطرح کنند‪ .‬ماندال با این ش��یوه عملکرد تبدیل‬ ‫به نماد هویت ملی افریقای جنوبی ش��د و بع��د از مدتی کل‬ ‫افریقای ی هایی که در حال هویت یابی سیاسی ب رای خود بودند‬ ‫نیز به سوی ماندال کشیده شدند‪ .‬افریقای ی ها و جریان های جدید‬ ‫وکشورهایتازه تاسیسبهتدریجتحت تاثیرسخنوشیوهجدید‬ ‫سیاست ورزی ماندال‪ ،‬وی را در شبکه افکار بی ن المللی به عنوان‬ ‫یک نماد مطرح کردند و او از سوی نخبگان‪ ،‬روشنفکران‪ ،‬ج وامع‬ ‫دانشگاهی و رسانه ها به تدریج به عنوان یک نماد‪ ،‬پذیرفته شد‪.‬‬ ‫بعد از پذیرفته ش��دن در عرصه جهانی‪ ،‬به نوعی هنرمندان و‬ ‫رسانه های مختلف به شبکه جهانی گرایش به ماندال ملحق‬ ‫شدند و سیاستمداران و اهل سیاست را هم در عرصه جهانی‬ ‫به دنبال خود کشاندند‪ .‬همان سیاستمدارانی که روزی ماندال‬ ‫با انها مبارزه م ی کرد و به واسطه مبارزه با قدرت استعماری انها‬ ‫به زندان افتاده بود‪ ،‬چهره وی را به عنوان نماد گریز از خشونت و‬ ‫صلح طلبی در موزه ها و میادین قرار دادند و به او احترام گذاشتند‪.‬‬ ‫از تسلط استعمارگران‪ ،‬متوسل به خشونت شوند اما نتیجه اقدام‬ ‫ی و ب ی خانمان بود و این کشور‬ ‫انها میلیون ها نفر کشته و زخم ‬ ‫هنوز هم نتوانسته از زیر بار تنازعات داخلی بیرون اید و همچنان‬ ‫درچنبرهتوسع ه نیافتگیومناقشاتجدیبه سرم ی برد‪.‬درحالی‬ ‫که افریقای جنوبی به واسطه پیگیری مدل متفاوتی از مبارزه‪،‬‬ ‫ظرف مدت بیست سال‪ ،‬یکی از کشورهایی بوده که بیشترین‬ ‫نرخ رشد را در مسیر توسعه اقتصادی تجربه کرده و با کمترین‬ ‫حجم تنازعات داخلی روبه روس��ت‪ .‬این مدل متفاوت از مبارزه‬ ‫نتیجه خود را در عرصه عمل نشان داده و موجب شده تا گونه ای‬ ‫دیگر از انقالب ی گری نیز در این قرن مطرح شود‪.‬‬ ‫افریقای جنوبی بعد از ماندال چه مسیری را در پیش‬ ‫خواهد گرف�ت؟ ایا منش ماندال نهادینه م ی ش�ود‬ ‫یا تفکرات دیگری در اختلاط با دیدگاه های ماندال‬ ‫سرنوشتی دیگر را ب رای این کشور رقم خواهد زد؟‬ ‫‪ l‬ماندال مدت هاس��ت که یک چهره سیاسی فعال‬ ‫در افریقای جنوبی نیس��ت‪ .‬او ب��ا واگذاری ق��درت به صورت‬ ‫مسالمت امیز عمال اندیشه و مشی خود را در افریقای جنوبی‬ ‫نهادینه کرد و به همین دلیل است که او بدون انکه منصبی‬ ‫را در اختیار داشته باشد‪ ،‬این اندازه در صحنه اندیشه و سیاست‬ ‫افریقای جنوبی مهم اس��ت‪ .‬اما چون افریقای جنوبی هنوز با‬ ‫بسیاری از مشکالت اجتماعی و اقتصادی مواجه است‪ ،‬طبیعتا‬ ‫ممکن است مسائلی بعد از ماندال در این کشور بروز پی دا کند‪ .‬در‬ ‫هر صورت به نظر م ی رسد ماندال خود را در سیاست و حکومت‬ ‫افریقای جنوبی ماندگار کرده و ه ر ک��س بخواهد در اینده این‬ ‫کشور سهمی داشته باش��د‪ ،‬به گونه ای باید خود را متصل به‬ ‫افکار و اندیشه های ماندال حتی پس از مرگ او معرفی کند‪g.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫عشقی که با‬ ‫یک کلیک نفرت شد‬ ‫حمله کاربران ایرانی به صفحه لیونل مسی‬ ‫دیـــدار‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪62‬‬ ‫بوکس علی مظاهری را نشان م ی داد‪ ،‬داستان بازی والیبال‬ ‫ای ران و ایتالیا زنگ خطر را به صدا در اورد‪ .‬پس از بازی ای ران‬ ‫و ایتالیا در لیگ جهانی والیبال که به برتری ای ران انجامید‬ ‫و صفحه فی س بوک ایوان زایتسف‪ ،‬ستاره تیم ملی ایتالیا با‬ ‫هجوم کارب ران ای رانی مواجه شد‪ ،‬این در حالی بود که زایتسف‬ ‫در ان بازی هیچ کاری جز خوب بازی کردن ب رای کشورش‬ ‫انجام نداده بود‪ ...‬این مس��اله حتی در مذاکرات ژنو و فارغ از‬ ‫دنیای ورزش هم رخ داده است‪.‬لوران فابیوس وزیر امورخارجه‬ ‫فرانسه هم پس از اخباری که از دل مذاکرات بیرون امد‪ ،‬یک‬ ‫هجوم دسته جمعی را شاهد بود‪ .‬اخرین قربانی‪ ،‬مسی است‬ ‫و مجری زنی که نوع پوشش او باعث ش��د تلویزیون نتواند‬ ‫پخش مستقیم کامل قرعه کشی را انجام دهد‪ .‬البته یک قرار‬ ‫حمله به صفحه ژکو‪ ،،‬بازیکن تیم بوسنی هم در دستورکار بود‬ ‫که فعال خبر فتح بیرون نیامده است!‬ ‫کزاده کیست؟ ش��اید این مهم ترین سوالی‬ ‫هاشم بی ‬ ‫باش��د که ب رای لیونل مس��ی پس از مراس��م قرعه کشی‬ ‫جام جهانی ‪ 2014‬پیش امده‪ ...‬ستاره ارژانتینی تیم بارسلونا‬ ‫که چند س��ال پیش در مقابل دوربین کام��ران نجف زاده‪،‬‬ ‫گزارشکر مستقر در پاریس صداو سیمای ای ران توضیحاتش‬ ‫در مورد کل فوتبال ای ران تنها به یک نم ی شناس��م س��اده‬ ‫منحصر بود‪ ،‬حاال به طور حتم یک نام را خوب م ی شناس��د؛‬ ‫کزاده‪ ...‬ان هم نه به خاطر قابلی ت های فنی این‬ ‫ هاش��م بی ‬ ‫بازیکن تیم ملی ای ران که به دلیل کامنت های کارب ران ای رانی‬ ‫شبکه های مجازی در صفحه ای که با نام مسی شناخته شده‬ ‫کزاده از مدت ها قبل شروع شده‬ ‫است‪ .‬شوخی با هاش��م بی ‬ ‫بود‪ ،‬درست از زمانی که بازی پل ی اف میان پرتغال و سوئد در‬ ‫مقدماتی جام جهانی برگزار م ی ش��د‪ ،‬یک شوخی دست به‬ ‫دست م ی گشت که از میان زالتان اب راهیموویچ و کریستیانو‬ ‫ی هاشم را تماشا کند‪ .‬این‬ ‫رونالدو یک نفر باید از تلویزیون باز ‬ ‫شوخی تا روز قرعه کشی ادامه داشت تا قرعه به نام ارژانتین‬ ‫افتاد و مس��ی‪ ...‬به یکباره کارب ران ای رانی به صفحه مس��ی‬ ‫لشکرکشی کردند‪ .‬فونت های فارسی بود که به صفحه ستاره‬ ‫ظاهری داده بود که انگار مسی یکی از خود ماست و فارسی‬ ‫م ی داند‪ ...‬او اولین نفری نبود که مجبور بود برود دنبال یکی‬ ‫بگردد که بتواند راز این فونت های نا اشنا را باز کند‪.‬‬ ‫در صفحه مسی چه نوشتند؟‬ ‫البد انتظار ندارید که تمام کامنت هایی که در صفحه‬ ‫مس��ی نوش��ته ش��ده را در اینجا ذکر کنیم‪ ،‬اوال که تعداد‬ ‫کامنت ها ان قدر زیاد اس��ت که عمال به هیچ وجه ذکر تمام‬ ‫انها امکان پذیر نیس��ت‪ .‬به عنوان نمون��ه ‪ ،‬زیر یک ویدئوی‬ ‫لیونل مسی‪ 68936 ،‬کامنت گذاش��ته شده که تعداد زیادی‬ ‫تاریخ یک لشک ر کشی‬ ‫ان اول ها که اینترنت کم کم داشت‪ ،‬جای خود را میان‬ ‫خانواده ها باز م ی کرد‪ ،‬لشکرکش��ی های کارب ران عالقه مند‬ ‫به ورزش نه تنه��ا عملی در راس��تای مخدوش کردن چهره‬ ‫فرهنگی یک جامعه محسوب نم ی شد‪ ،‬که اتفاقا رسانه ها‬ ‫خود پلی بودند ب رای تجمیع پتانس��یل کارب ران اینترنتی‪...‬‬ ‫خبر این بود که بروی��د رای بدهید ت��ا مهدوی کیا بهترین‬ ‫بازیکن فصل هامبورگ ش��ود‪ ،‬هیچ هم مهم نیس��ت که‬ ‫موشک تمام فصل را روی نیمکت س��پری کرده یا حسین‬ ‫رضا زاده بهترین وزنه بردار تاریخ است‪ ...‬با ظهور شبکه های‬ ‫اجتماعی جنس لشکرکش ی ها عوض ش��د‪ ،‬دیگر یک رای‬ ‫دادن ساده نبود‪ ،‬لشکر به س��وی یک صفحه روانه م ی شد‬ ‫و تمام شوخ طبعی انباشته ش��ده را برسر ان که هدف است‬ ‫خالی م ی کرد‪ .‬اولی ن بار که این لشکر کش ی ها خود خبر شد‬ ‫به المپیک لندن برم ی گردد‪ ،‬کارب ران ای رانی که اعتقاد داشتند‬ ‫حق سعید عب د ولی‪ ،‬فرنگ ی کار ای رانی خورده شده است‪ ،‬کاری‬ ‫کردند که ایهار برل داور مسابقه صفحه خود در فیس بوک را‬ ‫دی اکتیو کند‪ ،‬صفحه رسمی فیال هم چند روز غی ر فعال بود‪.‬‬ ‫اگر در صفحه کمیته ملی المپیک متن های از پیش نوشته‬ ‫شده و به زبان انگلیسی اعتراض ای ران ی ها به داوری مسابقه‬ ‫حمله اینترنتی به صفحه‬ ‫مسی انقدر خبرس�از بود که‬ ‫حتی جمش�ید مش�ایخی را‬ ‫وادار به واکنش کرد‬ ‫از انها مربوط به کارب ران ای رانی اس��ت و تقریبا هیچ پستی‬ ‫در صفحه مس��ی یافت نم ی ش��ود که زیر ‪ 35‬هزار کامنت‬ ‫داشته باشد‪ ،‬گذشته از این مساله علت دومی که نم ی توان‬ ‫بسیاری از این کامنت ها را ذکر کرد‪ ،‬ادبیات انهاست‪ ،‬ادبیاتی‬ ‫توهی ن امیز با الفاظی سخیف که کامال با فرهنگ ما مغایرت‬ ‫دارد‪ .‬از جمالت منشوری که عبور کنیم‪ ،‬به جمالت طنز امیز‬ ‫م ی رسیم‪ ،‬جمالتی که خود به چند بخش تقسیم م ی شود‪،‬‬ ‫کزاده نقش اول را بازی م ی کند؛‬ ‫در بخشی از ان هاش��م بی ‬ ‫جمالتی نظی ر‪« :‬مسی‪ ،‬هاشم بی ک زاده را به مناظره دعوت‬ ‫کرد» یا «مسی به بازیکنان تیم ملی ارژانتین گفته است که‬ ‫پی راهن هاشم ب رای من است‪ ،‬هیچ کس حق ندارد سمت او‬ ‫برود » یا «مس��ی جون‪ ،‬یک ماه یارانه خودتو بده بی ک زاده‬ ‫تا ولت کنه» یا «مس��ی جون منو ب��ه فرزند خوندگی قبول‬ ‫کزاده رو بهت بگم (دوستت‬ ‫ف هاشم بی ‬ ‫م ی کنی تا نقاط ضع ‬ ‫دارم بابا جون)» و‪ ...‬نوع شوخی دیگر شوخی با معادل مسی‬ ‫در زبان فارس��ی اس��ت‪ ،‬کامنت هایی نظی��ر ؛«اهن االت‪،‬‬ ‫ضایعات‪ ،‬مس ی جات خریداریم!» یا «مسی که هیچ‪ ،‬طالیی‬ ‫هم باش��ی م ی بازی» و‪ ...‬برخی از کامنت ها حالت خالقانه‬ ‫دارد‪ ،‬به عنوان مثال عکس صحنه ای که حس��ین کعبی در‬ ‫جام جهانی ‪ 2006‬دارد لوییز فیگو را م ی زند‪ ،‬را گذاشته اند که‬ ‫دست به دست برود تا برسد به دست مسی‪ ،‬کامنت هایی هم‬ ‫بوده که می زان الیک ها و کامنت های وزیر امور خارجه ای ران را‬ ‫به رخ ستاره فوتبال ارژانتین م ی کشید‪ ...‬پس از انکه موج اول‬ ‫حمله یعنی موج تمسخر و شوخی به انتها رسید‪ ،‬موج دومی‬ ‫ به پاخاست؛ موجی که به دلداری از لیونل مسی م ی پرداخت‪،‬‬ ‫ابتدا از کارب ران ای رانی خواس��ته م ی شد که دست از این مدل‬ ‫نوشته ها بردارند و س��پس متن های بیشماری به زبان های‬ ‫انگلیسی و فارسی نوشته شد که از او به خاطر کامنت های‬ ‫موج اول عذرخواهی م ی کردند و عالقه بسیار ای رانیان به او را‬ ‫یاد م ی کردند و از مسی م ی خواستند که ای ران را ان گونه که‬ ‫هست‪ ،‬فارغ از تمام این کامنت ها و جمالت بشناسد‪.‬‬ ‫خبر حمله اینترنتی به صفحه مسی خیلی زود تبدیل‬ ‫به یک خبر رس��انه ای ش��د و گزارش های بیشماری در این‬ ‫مورد نوش��ته ش��د‪ .‬ایا م ی توان حمله های کارب ران ای رانی را‬ ‫رفتار شناسی کرد و به یک جمع بندی رسید؟ به نظر م ی رسد‬ ‫بسیاری که در این مورد برداشت های منفی م ی کنند‪ ،‬به این‬ ‫نکته توجه ندارند که کل مس��اله یک ش��وخی است‪ ،‬یک‬ ‫شوخی ازار دهنده که زشتی ان توس��ط خود کارب ران کشف‬ ‫شد و به تقبیح ان پرداختند و هر واکنشی بدون در نظ ر گرفتن‬ ‫تصحیح خودجوش کارب ران تحلیل ناقصی است‪ .‬کاش این‬ ‫تصحیح به جایی ختم شود که دیگر کسی قربانی حمالت‬ ‫اینترنتی نباشد و مسی اخرین قربانی باشد‪g .‬‬ ‫ایران تاکنون در سه جام جهانی حضور داشته‪ ،‬حشمت مهاجرانی‪ ،‬جالل طالبی و برانکو ایوانکوویچ سه سرمربی هستند که نشستن روی نیمکت‬ ‫ایران را تجربه کرده اند‪ .‬جام جهانی ‪ 2014‬چهارمین تجربه ایران در جام های جهانی است‪ .‬ب ه سراغ اعضای تیم ایران در جام های جهانی گذشته رفته ایم و‬ ‫از هر نسل‪ ،‬نظر یک نفر را در مورد گروه بندی ایران در برزیل پرسیده ایم و اینکه باتوجه به گروه بندی موجود وضعیت ما چیست و چه باید بکنیم‪...‬‬ ‫حشمت مهاجرانی‪ :‬کی روش نباید از باخت بترسد‬ ‫اسکاتلند ان قدر سرو صدا کرد‪.‬‬ ‫اقای مهاجرانی گروه ایران را چگونه م ی بینید؟‬ ‫نباید گروه را ساده دید‪ ،‬به نظر من گروه سختی است‪ ،‬ما باتوجه به‬ ‫سابقه نیجریه و بوسنی را م ی س��نجیم اما فراموش کرده ایم که نیجریه‬ ‫مثل ارژانتین مدعی است و بوس��نی هم به طور مستقیم به جام جهانی‬ ‫صعود کرده پس به جای بررسی قدرت حریفان‪ ،‬بهتر است ببینیم خودمان‬ ‫چه ب رنامه ای داریم و چگونه م ی خواهیم به جام جهانی برویم‪ .‬اگر هدفمان‬ ‫فقط مشارکت نیست‪ ،‬باید ب رنامه مدون و درستی داشته باشیم‪.‬‬ ‫نسل ‪ 78‬و نسل ‪ ...2014‬کدام بهتر است؟‬ ‫هر دهه پدیده های خود را دارد و هر نس��لی بازیکنان برتر خودش‬ ‫را‪ ...‬علی پروین‪ ،‬حسن روشن‪ ،‬علی دایی‪ ،‬مهدوی کیا‪ ،‬علی کریمی و‪...‬‬ ‫در زمان خودشان ستاره بوده اند‪ .‬اما این نسل تا کنون پدیده اش را معرفی‬ ‫نکرده است‪ .‬شاید این پدیده در جام جهانی خودش را نشان دهد‪ ...‬شاید‬ ‫هم بازیکنی مثل دژاگه که تجربه بی ن الملل��ی دارد‪ ،‬البته تجربه ملی و‬ ‫باشگاهی بسیار با هم فرق م ی کند‪.‬‬ ‫در قیاس گروه ما‪ ،‬حاال س�خت تر اس�ت ی�ا در جام جهانی‬ ‫‪1978‬؟‬ ‫ستاره ما در جام جهانی چه کسی است؟‬ ‫بهترین بازیکن ما از خط هافبک م ی اید‪ ،‬چون این خط اس��ت که‬ ‫م ی تواند سرنوشت ما را بیشتر از سایر خطوط مشخص کند‪ .‬اندو‪ ،‬نکونام‪،‬‬ ‫جباری و اشکان وقتی که به عقب برم ی گردد‪.‬‬ ‫گروه ما از سه جام قبلی اس��ان تر اس��ت‪ ،‬در ‪ 2006‬ما با پرتغال هم‬ ‫همگروه بودیم و در ‪ 1998‬هم با المان و یوگس�لاوی‪ ...‬اگر بخواهیم در‬ ‫مورد جام جهانی ‪ 1978‬صحبت کنی��م‪ ،‬در ان جام هلند با ما همگروه بود‬ ‫که نایب قهرمان بود و بهترین فوتبال جام را ارائه م ی داد‪ .‬پرو بازیکنی مثل‬ ‫کوبیاس را داشت که در زمان خودش از ستاره های جهان بود و اسکاتلند‬ ‫هم از مدعیان بود که بازیکنانش مثل جو جوردن و ارچی گمیل در بهترین‬ ‫تیم های لیگ انگلستان بازی م ی کردند‪ ،‬ب رای همین مساوی ما مقابل‬ ‫برای ک ی روش چه توصی ه ای دارید؟‬ ‫باید با تیم ه��ای بزرگ بازی کن��د و از باختن هم نترس��د‪ .‬بازی با‬ ‫تیم های بزرگ باعث م ی شود دلهره و اضط راب در تیم کم شود‪ .‬او باید با‬ ‫یک تیم اروپای شرقی و یک تیم افریقایی حتما بازی کند‪g .‬‬ ‫تی م مل�ی ای�ران ب�ا حش�مت‬ ‫مهاجران�ی در جام جهان�ی ‪1978‬‬ ‫حاضر بود‪ .‬ما با هلند‪ ،‬پرو و اسکاتلند‬ ‫در ان جام همگروه بودیم و توانستیم‬ ‫اولین امتیاز خود را مقابل اسکاتلند به‬ ‫دست بیاوریم‬ ‫بی�ژن ذوالفق�ار نس�ب زمان�ی‬ ‫ک�ه تی م مل�ی ای�ران ب�ازی ق�رن را‬ ‫در براب�ر امری�کا ب�رد‪ ،‬روی نیمکت‬ ‫ای�ران نشس�ته ب�ود‪ .‬در ‪ 1998‬م�ا‬ ‫غیر از پی�روزی مقاب�ل امری�کا با دو‬ ‫شکست مقابل تی م های ملی المان و‬ ‫یوگسالوی به ایران بازگشتیم‪.‬‬ ‫کنند‪ ،‬انها گروه همگن تری بودن��د و در یک جمله از نظر انرژی روانی در‬ ‫مرتب ه ای به مراتب باالتر قرار داشتند‪.‬‬ ‫به نظر من گروه مناسبی است‪ ،‬به این شرط که خوب اماده شویم‪،‬‬ ‫بازی های تدارکاتی مناسب‪ ،‬اماده سازی ب ر اس��اس استانداردها و در یک‬ ‫جمله بهره برداری از باالترین سطح پتانس��یل فوتبال ای ران‪ ...‬اگر به این‬ ‫سطح نرسیم‪ ،‬همه گروه ها گروه دشواری محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫ستاره ما در جام جهانی چه کسی است؟‬ ‫این گروه سخت تر اس��ت‪ .‬س��رگروه ما المانی بود که بدترین تیم‬ ‫المان طی ‪ 30‬سال اخیر محسوب م ی شد‪ .‬امریکا شاید در حد و اندازه های‬ ‫بوسنی بود‪ ،‬اما تیم نیجریه با فیزیک و تکنیک مناسب تیم بسیار خوبی‬ ‫است که حتی م ی تواند ارژانتین را اذیت کند‪.‬‬ ‫به ک ی روش چه توصی ه ای دارید؟‬ ‫این گروه سخت تر بود یا گروه ایران در جام ‪98‬؟‬ ‫نسل فوتبال ایران در سال ‪ 98‬چه مزیتی بر نسل کنونی دارد؟‬ ‫ان تیم تیم پ رانگیزه ای بود‪ ،‬تیم ی که در زمین فوتبال م ی خواست به‬ ‫حق خودش برسد‪ .‬ان ها م ی خواستند در بهترین باشگاه های جهان بازی‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫گروه ایران را چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫دیـــدار‬ ‫ذوالفقارنسب‪ :‬ستاره ما باید «ایران» باشد‬ ‫با توجه به ش��ناختی که از ک ی روش دارم‪ ،‬احتمال دارد که ستاره ما‬ ‫از س��اختار دفاعی بیاید و شاید هم در درون دروازه باش��د‪ ،‬اما به نظر من‬ ‫س��تاره ما در جام جهانی نباید نفر باشد‪ ،‬س��تاره ما باید تیم ای ران باشد و‬ ‫یک نظم تیمی‪...‬‬ ‫اینکه از کی روش بخواهیم با حداقل ها س��یر کند و به حداکثر ها‬ ‫برسد‪ ،‬کار بسیار سختی است اما او باید خویشتندارتر باشد و به این نکته‬ ‫برسد که این لیگ باید به انتها برس��د‪ ،‬در باقی مسائل‪ ،‬مثل اماده سازی‬ ‫و باالتر بردن توان فیزیکی بازیکنان او کار خود را بلد است و م ی داند چه‬ ‫کار باید بکند‪g .‬‬ ‫بختیاری زاده‪ :‬باید بدویم‪ ،‬خیلی بدویم‬ ‫ایا ما شانس صعود از گروه خود را در جام جهانی داریم؟‬ ‫این گروه گروه بدی نیست و از بقیه گروه های ممکن ب رای ما اسان تر‬ ‫است و م ی توانیم با یک ب رنامه ریزی درست و همه جانبه از روزنه های ممکن‬ ‫نهایت استفاده را ببریم‪ .‬البته این به ان معنی نیست که کار اسانی پی ش رو‬ ‫داریم‪ .‬همه س��طح فوتبال ارژانتین را م ی شناسند‪ ،‬نیجریه هم در فوتبال‬ ‫قدرتی افریقا یک مدعی است‪ .‬حتی بوس��نی هم تیم خطرناکی است و‬ ‫چون ب رای اولین بار در جام جهانی حاضر است‪ ،‬انگیزه های فراوانی دارد‪.‬‬ ‫گروه ما در جام جهانی ‪ 2014‬سخت تر است یا گروه ‪2006‬؟‬ ‫گروه جام جهانی ‪ 2006‬سخت تر بود‪ ،‬ما با مکزیک و پرتغال همگروه‬ ‫بودیم که از بهترین بازیکن های دوران خود تشکیل شده بودند‪ .‬از ارژانتین‬ ‫که بگذریم‪ ،‬مکزیک از دو تیم دیگر گروه ما قوی تر است اما بازهم تاکید‬ ‫دارم که این به معنی اسان بودن کار ما نیست‪.‬‬ ‫نسل حاضر فوتبال ایران بهتر است یا نسل شما؟‬ ‫نم ی خواهم بگویم که نسل ما بهتر است یا این نسل‪ ...‬این تیم هم‬ ‫بازیکنان بسیار خوبی دارد‪ ،‬اما در مجموع م ی توان گفت بازیکنانی که در‬ ‫جام جهانی ‪ 2006‬بازی م ی کردند‪ ،‬حرفه ای تر بودند‪.‬‬ ‫ستاره ما در جام جهانی کدام بازیکن است؟‬ ‫بازیکن خوب زیاد داریم اما به نظر من ستاره ما اشکان دژاگه است‪.‬‬ ‫او در باالترین سطح فوتبال جهان بازی م ی کند و تجربه او و بازیکنی مثل‬ ‫شجاعی در سطح بی ن المللی م ی تواند به ما کمک کند‪.‬‬ ‫به سرمربی تی م ملی چه توصی ه ای دارید؟‬ ‫کی روش یک مربی بزرگ و حرفه ای است که م ی داند چه کار بکند‪،‬‬ ‫اما از نگاه من رمز موفقیت ما در جام جهانی دوندگی اس��ت‪ ،‬اگر فرصت‬ ‫صعودی وجود دارد‪ ،‬در دوندگی بیشتر و بیشتر است‪g .‬‬ ‫س�هراب بختیاری زاده‪ ،‬اخرین‬ ‫گلزن فوتب�ال ای�ران در جام جهانی‬ ‫است‪ .‬پیش از بازی با انگوال که با گل‬ ‫او با نتیجه مساوی به پایان رسید‪ ،‬ما‬ ‫دو بازی را مقابل تی م های ملی پرتغال‬ ‫و مکزیک شکس ت خورده بودیم‪...‬‬ ‫‪63‬‬ ‫بازی بزرگان‬ ‫مشهورترین ستارگان حاضر در گروه ایران‬ ‫دل دل م ی کردیم‪ ،‬ای ران در چه گروهی م ی افتاد؟ با کدام‬ ‫ستاره ها در یک گروه م ی افتیم‪ ،‬سرنوشت ای ران در دست فابیو‬ ‫کاناوارو بود‪ .‬بازیکن سابق تیم ملی ایتالیا یک ی یکی گوی ها‬ ‫را برم ی داش��ت و به مجری م ی داد‪ ،‬گوی ها یک ی یکی خارج‬ ‫م ی شد‪ ،‬از اسپانیا و برزیل عبور کردیم‪ ،‬حتی مطمئن شدیم‬ ‫که با سوئیس هم همگروه نیستیم تا به گروه «اف» رسیدیم؛‬ ‫گروهی که در ان ارژانتین و نیجریه حضور داشتند‪ ،‬نام ای ران‬ ‫بیرون امد و باید منتظر تیم چهارم م ی شدیم که با خروج نام‬ ‫یو هرزگوین گروه تکمیل شد‪ .‬حاال م ی توان به بررسی‬ ‫بوسن ‬ ‫ستاره هایی پرداخت که با ای ران همگروه هستند‪ ،‬طبیعی است‬ ‫که پ ر س��تاره ترین تیم گروه ما ارژانتین است و طبیعی است‬ ‫که از میان ستاره های این تیم مجبوریم چند نفر را به عنوان‬ ‫مشت نمونه خروار معرفی کنیم‪...‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫لیونل مسی‬ ‫لیونل مسی مش��هورترین بازیکن حال حاضر فوتبال‬ ‫جهان است؛ بازیکنی که در کنار کریستیانو رونالدو طرفداران‬ ‫فوتبال را به دو قسمت تبدیل کرده اند‪ .‬لیونل مسی متولد‪24‬‬ ‫ژوئن ‪ 1987‬است‪ .‬او فوتبال را از سنین پایین در ارژانتین شروع‬ ‫کرد و وقتی باشگاه های ارژانتینی نتوانستند هزینه درمان او‬ ‫را به دلیل مشکالت هورمونی پرداخت کنند به اسپانیا رفت تا‬ ‫در باشگاه بارسلونا بازی کند‪ .‬مسی در بارسا دورانی ب ی نظیر را‬ ‫پشت سر گذاشته است؛ پنج قهرمانی در اللیگا و چهار توپ‬ ‫طال تنها گوشه ای از افتخارات این نابغه فوتبال است که او را‬ ‫تنها م ی توان با دیه گو مارادونا مقایسه کرد‪ .‬مسی ب رای تکمیل‬ ‫کارنامه اش به درخشش در جام جهانی نیاز دارد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫سرجیو اگرو‬ ‫همه او را به عنوان داماد دیه گو مارادونا م ی شناسند که‬ ‫باتوجه به طالق دادن دختر اسطوره فوتبال ارژانتین باید به‬ ‫رقیبان کی روش‬ ‫‪64‬‬ ‫او گفت داماد س��ابق که این روزها مشکل دادگاهی هم دارد‪.‬‬ ‫نام س��رجیو اگرو ب��رای اولی ن بار زمانی مطرح ش��د که تنها‬ ‫‪ 15‬س��ال و ‪ 35‬روز س��ن داش��ت و به عنوان قهرمانی لیگ‬ ‫ارژانتین با تیم ایندیپندنت رسید و رکورد مارادونا را به عنوان‬ ‫جوان تری��ن قهرم��ان لی��گ شکس��ت‪.‬اگرو از ارژانتین به‬ ‫اتلتیکو مادرید رفت و پ��س از درخش��ش در ان تیم‪ ،‬به تیم‬ ‫متمول س��یتی پیوس��ت‪ .‬او در س��یتی دورانی طالیی دارد‬ ‫و همراه با این تی��م قهرمان لیگ برتر ش��د‪ ،‬او همچنین با‬ ‫شکستن رکورد فرایس لی‪ ،‬بهترین گلزن سیتی در رقابت های‬ ‫اروپایی اس��ت‪ .‬اگرو همراه با ارژانتین به قهرمانی المپیک‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫انخل دی ماریا‬ ‫در جام جهانی ‪ 2010‬دیه گ��و مارادونا بازیکنی را در خط‬ ‫حمله تیمش بازی م ی داد که در میان س��تارگان ب ی ش��مار‬ ‫این تیم گمنام تر از بقیه به نظر م ی رسید‪ .‬انخل دی ماریا که‬ ‫متولد ‪ 14‬فوریه ‪ 1988‬است‪ ،‬ان زمان از باشگاه روزاریو سنترال‬ ‫به باشگاه بنفیکا پیوسته بود‪ ،‬اما وقتی بازی های دی ماریا در‬ ‫رئال مادرید دیده شد‪ ،‬معلوم شد که بازی کردن او یکی از معدود‬ ‫تصمیم های درس��ت مارادونا بود؛ بازیکنی که در پست بال‬ ‫توانایی گلسازی او زبانزد است‪ .‬او با تیم ملی جوانان ارژانتین‬ ‫قهرمانی جهان و س��پس مدال المپیک را به دست اورده و‬ ‫به دنبال قهرمانی در جام جهانی است‪.‬‬ ‫گونزالو هیگواین‬ ‫پدر او یک بازیکن ارژانتینی است که در فرانسه بازی‬ ‫م ی کرد‪ ،‬به همین خاطر او متولد برس��ت فرانس��ه اس��ت‪.‬‬ ‫هیگواین اما در ارژانتین و در باش��گاه ریور پالته رشد کرد‪ .‬او‬ ‫م ی توانست در تیم ملی فرانسه هم بازی کند اما ترجیح داد‬ ‫که در تیم ملی ارژانتین بازی کند‪ .‬او در ‪20‬سالگی به باشگاه‬ ‫ارژانتین راضی است‬ ‫این مربی ‪ 56‬ساله بعد از رقابت های کوپا امریکا‪ ،‬جانشین سرخیو‬ ‫باتیستا در تیم ملی ارژانتین ش��د‪ .‬الخاندرو سابه یا بازیکنی با استعداد‬ ‫محسوب م ی شد‪ .‬فوتبال خود را با ریور پالته شروع کرد‪ ،‬ولی بیشتر‬ ‫بازی ها ذخیره ب��ود به این خاطر که با یک��ی از بزرگ ترین بازیکنان‬ ‫تاریخ باش��گاه یعنی نوربرتو الونسو هم پس��ت و هم دوره بود و در‬ ‫دهه ‪ ۷۰‬س��ه بار قهرمان لیگ ارژانتین شد‪ .‬در س��ال ‪ ۱۹۷۸‬به تیم‬ ‫شفیلد یونایتد ملحق شد و بعد از تجربه ای کوتاه در لیدز یونایتد‪ ،‬در سال‬ ‫‪ ۱۹۸۱‬به ارژانتین برگشت و ب رای اس��تودیانتس بازی کرد و با این تیم دو‬ ‫بار در سال های ‪ ۸۲‬و ‪ ۸۳‬قهرمان لیگ ارژانتین شد و در مجموع ‪ 8‬بازی ملی‬ ‫در تیم ملی ارژانتین دارد‪ .‬بعد از بازنشس��تگی از فوتبال مدت زیادی دستیار‬ ‫دانیل پاسارال در ریورپالته و تیم ملی ارژانتین و همچنین تیم ملی اروگوئه و‬ ‫تیم های پارما و مونتری مکزیک و کورینتیانس برزیل بود‪ .‬سابه یا اولین بار در‬ ‫سال ‪ ۲۰۰۹‬به عنوان سرمربی تیم استودیانتس کارش را شروع کرد و در فصل‬ ‫‪ ۲۰۱۰-۱۱‬قهرمانی لیگ ارژانتین و کوپا لیبرتادورس را به ارمغان اورد و با یک‬ ‫فصل ونیم سابقه مربیگری سرمربی ارژانتین شد‪ .‬او در مورد هم گروهی با ای ران‬ ‫م ی گوید‪« :‬من باید در مورد رقبای مان مطالعه کنم‪ ،‬چرا که چیز زیادی درباره انها‬ ‫نم ی دانم‪ ،‬اما از قرعه خود راضی هستیم‪ .‬ما در گروه مرگ نیستیم‪ .‬ولی‬ ‫در مجموع نم ی توانیم از اینکه با ای ران‪ ،‬نیجریه و بوسن ی و هرزگووین‬ ‫همگروه شده ایم خیلی مطمئن و دلگرم باشیم‪g ».‬‬ ‫رئال مادرید پیوست و در ‪ 190‬باری که در این تیم بازی کرد‪،‬‬ ‫‪ 108‬گل زد‪ .‬هیگواین در حال حاضر عضویت باشگاه ناپولی‬ ‫را دارد‪ .‬امار گلزنی هیگواین در تیم ملی هم موفق بوده و در ‪35‬‬ ‫بازی ملی ‪ 21‬گل زده است‪.‬‬ ‫وینسنت انیاما‬ ‫دروازه ب��ان تیم ملی نیجری��ه یکی از باس��ابقه ترین‬ ‫بازیکنان تیم فعلی این کشور اس��ت که ‪ 31‬سال سن دارد‪.‬‬ ‫انیاما که ‪ 88‬بازی ملی انجام داده و به مرد عنکبوتی مشهور‬ ‫است در لیل فرانسه بازی م ی کند‪ .‬او در لیل فصل معرکه ای‬ ‫نیجریه ایران را نمی شناسد‬ ‫استفان کشی در جام جهانی ‪ 1994‬کاپیتان‬ ‫تیم مل��ی نیجریه ب��ود‪ .‬او که متول��د ‪ 23‬ژانویه‬ ‫‪ 1962‬اس��ت‪ ،‬در نس��ل طالیی فوتبال نیجریه‬ ‫که با امونیکه شناخته م ی ش��ود‪ ،‬خیلی بازیکن‬ ‫ش��اخصی نبود‪ ،‬اما به عنوان یک مدافع تنومند‬ ‫و محکم شناخته م ی شد‪ .‬استفان کشی توانست‬ ‫ب��ا نیجری��ه قهرم��ان ج��ام ملت های‬ ‫افریقا ش��ود‪ .‬او به عن��وان بازیکن در‬ ‫اروپ��ا در تیم هایی نظیر اندرلش��ت‬ ‫و استراس��بورگ بازی ک��رده بود و‬ ‫با اندرلش��ت به عنوان قهرمانی‬ ‫هم رس��ید‪ .‬کش��ی در مجموع‬ ‫برای تی��م مل��ی نیجریه ‪64‬‬ ‫بازی انج��ام داد و ‪ 9‬گل زد‪...‬‬ ‫او پس از پایان دوران بازی‬ ‫مربیگ��ری را به عن��وان‬ ‫س��رمربی در تیم مل��ی‬ ‫توگو شروع کرد؛ شروعی‬ ‫که چندان امی��دوار کننده نبود و‬ ‫ن هافبک ‪26‬‬ ‫مشکل شد و عاقبت به استمفورد بریج رفت‪ .‬ای ‬ ‫ساله ‪ 7‬سال است ب رای اب ی های استمفورد بریج بازی م ی کند‬ ‫و البته طی این مدت هم ملی پوش بوده و ‪ 55‬بازی ملی انجام‬ ‫داده است‪ .‬اوب ی میکل با تیم باش��گاه ی اش تقریبا به تمام‬ ‫جام های ممکن قهرمانی لیگ قهرمانان‪ ،‬یورولیگ‪ ،‬لیگ ب رتر‪،‬‬ ‫جام حذفی و جام اتحادیه انگلیس دست یافته و از این حیث‬ ‫پ رافتخارترین بازیکن نیجریه ای ها به حس��اب م ی اید‪ .‬این ‬ ‫هافبک دفاعی به رغم قدرت بدنی باال خیلی گلزن نیست‪.‬‬ ‫میرالم پیانیچ‬ ‫او یک��ی از تکنیک ی ترین بازیکنان حاض��ر در فوتبال‬ ‫ن هافبک خالق در تیم رم بس��یار‬ ‫جهان اس��ت که به عنوا ‬ ‫خوش م ی درخش��د‪ .‬پیانیچ به عنوان بازیک��ن تیم های پایه‬ ‫در لوکزامب��ورگ بازی م ی ک��رد‪ ،‬اما در بوس��نی بازیکن تیم‬ ‫بزرگساالن شد‪ .‬پیانیچ که پدر و مادری مسلمان دارد‪ ،‬یکی از‬ ‫استع داد های ناب فوتبال جهان است و مورد توجه باشگاه های‬ ‫بزرگی چون بارسلونا قرار دارد‪.‬‬ ‫امانوئل امنیکه‬ ‫اگر از ی��ک مقطع کوتاه بازی در اس��پارتاک مس��کو‬ ‫بگذریم‪ ،‬این مهاجم نیجریه ای سال هاس��ت که در فوتبال‬ ‫ترکیه بازی م ی کند‪ .‬او در س��ال ‪ 2013‬اقای گل مس��ابقات‬ ‫جام ملت های افریقا ش��د و در مرحل��ه مقدماتی جام جهانی‬ ‫هم بهترین گلزن نیجریه محسوب م ی شد‪.‬او به دنبال اتهام‬ ‫تبانی در سال ‪ 2011‬فنرباغچه را ترک کرد و به تیم اسپارتاک‬ ‫مسکو پیوست‪.‬دادگاهی در ترکیه پس از تحقیقات حکم به‬ ‫ب رائت امنیکه داد‪.‬‬ ‫ادین ژکو‬ ‫این مهاجم ‪ 193‬سانت ی متری به الماس بوسنی مشهور‬ ‫اس��ت‪ .‬او متولد ‪ ۱۷‬مارس ‪۱۹۸۶‬در بوسنی و هرزگوین است‬ ‫و تاکن��ون در تیم های زلجنی��کار‪ ،‬تپلیس وولفس��بورگ و‬ ‫منچسترسیتی بازی کرده است‪ .‬ژکو با زدن ‪ 33‬گل بهترین‬ ‫گلزن تاریخ فوتبال بوس��نی و هرزگوین محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫او هم با وولفس��بورگ قهرم��ان بوندس لیگا ش��ده و هم با‬ ‫منچستر سیتی لیگ برتر انگلستان و هم عنوان اقای گلی‬ ‫بوندس لیگا را به دس��ت اورده و هم توانسته بهترین بازیکن‬ ‫بوندس لیگا شود‪ .‬او یک گلزن تمام عیار است که در زمین و‬ ‫هوا بسیار خط رناک نشان م ی دهد‪.‬او در مقدماتی جام جهانی‬ ‫‪ 10‬گل زد تا نقش عمده ای در اولین صعود تیم بوس��نی به‬ ‫جام جهانی داشته باشد‪.‬ژکو مسلمان است‪.‬‬ ‫ویکتور موزس‬ ‫این بازیکن که تمام رده های سنی را در تیم انگلستان‬ ‫بازی کرده است‪ ،‬تنها ‪ 17‬سال سن داشت که به انگلستان رفت‬ ‫و در تیم کریستال پاالس بازی کرد‪ .‬موزس پس از درخشش‬ ‫در پاالس به ویگان پیوست و بعد از حضور در چلسی حاال در‬ ‫‪ 22‬سالگی به طور قرضی ب رای باشگاه لیورپول بازی م ی کند‪.‬‬ ‫ن جام ملت های‬ ‫موزس چندی قبل با تیم ملی نیجریه قهرما ‬ ‫افریقا شد و همچنین ب رنده جایزه بازی جوانمردانه‪.‬‬ ‫نتوانست این تیم را حتی با بازیکنی در سطح ادبایور به‬ ‫جام جهانی ‪ 2006‬برساند‪ .‬او سپس به تیم ملی مالی رفت‬ ‫و در انجا هم نتوانست کارنامه ای درخشان از خود به جا‬ ‫بگذارد‪ .‬پس از انکه نیجریه از راهیابی به جام ملت های‬ ‫افریقا بازماند‪ ،‬کشی جانش��ین سامسون سیاسیا شد و‬ ‫پس از ان به مقام قهرمانی جام ملت های افریقا رسید‬ ‫تا در کنار محمود الجوهری تنها افرادی باش��ند‬ ‫که هم به عنوان مرب��ی و هم به عنوان بازیکن‬ ‫قهرمان این تورنمنت ش��ده بودند‪ .‬کشی در‬ ‫مورد همگروه��ی با ای��ران م ی گوید‪« :‬ما‬ ‫مقابل سه تیمی بازی خواهیم کرد که از‬ ‫نظر سبک بازی کامال متفاوت هستند‪ .‬ما‬ ‫ش��ناخت کافی از ای ران و بوسنی نداریم‬ ‫اما مقابل ارژانتین بازی کردن همیش��ه‬ ‫دشوار اس��ت‪ .‬ب ی تردید ما به هر سه تیم‬ ‫احترام م ی گذاریم‪ .‬مهم ترین مس��اله این‬ ‫اس��ت که خودمان را ب رای دیدار اول به خوبی‬ ‫اماده کنیم‪ ،‬زی را بعد از ان است که م ی فهمیم چه‬ ‫کاری م ی توانیم انجام بدهیم‪g ».‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫جان اوب ی میکل‬ ‫جان اوب ی میکل چلسی را هم که همه م ی شناسند‪ .‬این‬ ‫بازیکن در ابتدا قرار بود به منچستر یونایتد بپیوندد‪ ،‬اما دچار‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫را پشت سر گذاش��ت و هشتم ‪ 8‬دس��امبر ‪ 2013‬پس از انکه‬ ‫‪ 1062‬دروازه تیمش را بس��ته نگه داشته بود‪ ،‬در مقابل بوردو‬ ‫گل خورد‪ .‬او تاکنون ‪ 18‬ضربه پنالتی را مهار کرده است‪ .‬انیاما‬ ‫در سال ‪ 2004‬از یک تصادف شدید جان سالم به در برد‪ .‬او در‬ ‫جام جهانی ‪ 2010‬هم از بهترین های کش��ورش بود‪.‬او بسیار‬ ‫خونسرد است و واکنش های استثنایی دارد‪.‬‬ ‫اسمیر بگوویچ‬ ‫بگوویچ ‪ 26‬س��اله توپ بلندی از زمین خود به مقابل‬ ‫دروازه ارتور بوروک دروازه بان حریف فرستاد و توپ که به کمک‬ ‫باد شدید سرعت گرفت‪ ،‬وارد دروازه شد‪.‬این گل دروازه بان تیم‬ ‫استوک س��یتی مقابل ساوتهمپتون س��ریع ترین گلی است‬ ‫که یک دروازه بان در فوتبال زده اس��ت‪ .‬این دروازه بان ‪198‬‬ ‫سانتی متری که در فوتبال انگلستان رشد یافته مورد توجه‬ ‫باشگاه بزرگی چون منچستر یونایتد و چلسی است‪ .‬او در تیم‬ ‫زیر ‪ 20‬س��ال کانادا بازی م ی کرد‪ ،‬اما حاال در تیم بزرگساالن‬ ‫یو هرزگوین بازی م ی کند‪.‬‬ ‫بوسن ‬ ‫وداد ایپسویچ‬ ‫این مهاجم ‪ 29‬ساله بدون شک پدیده تیم ان سال های‬ ‫بوندس لیگا بود‪ ،‬داستان زندگی حرفه ای ایپیسویچ هم مانند‬ ‫اوج گیری اش در بوندس لیگا‪ ،‬باورنکردنی اس��ت‪ .‬وقتی وداد‬ ‫‪ 16‬ساله بود‪ ،‬خانواده اش به خاطر جنگ داخلی از بوسنی به‬ ‫سوئیس مهاجرت کردند‪ ،‬ولی نتوانستند اجازه اقامت بگی رند و‬ ‫مجبور شدند به ایاالت متحده بروند‪ .‬فوتبال حرفه ای مهاجم‬ ‫ هوفنهایم از تیم های دانش��گاهی در امریکا ش��روع ش��د و‬ ‫توانست در ‪ 46‬بازی ‪ 39‬بار گلزنی کند‪ .‬ایپسویچ در هوفنهایم‬ ‫ستاره شد و حتی در حد اقای گلی بوندس لیگا هم پیش رفت‪.‬‬ ‫او پس از پیوستن به اش��توتگارت هم درخشش خود را ادامه‬ ‫داد و همچنان گلزن است‪ .‬تا انجایی که باشگاه هایی چون‬ ‫اینتر‪ ،‬منچستر و تاتنهام به دنبال او هستند‪ .‬ایپسویچ هم در‬ ‫مقدماتی جام جهانی همانند زوج خود ژکو درخش��ش قابل‬ ‫اعتنایی داشت و توانست هشت گل به ثمر رساند‪g .‬‬ ‫بوسنی‪ ،‬ایران را دست کم نمی گیرد‬ ‫زمانی خودش از مردان مشهور فوتبال یوگسالوی بود‪ .‬سافت سوسیچ متولد ‪ 13‬اوریل ‪1955‬‬ ‫یو هرزگوین اس��ت‪ ،‬فوتبال را از سارایوو شروع کرد و به باشگاه پاری‬ ‫است‪ ،‬او اهل بوسن ‬ ‫سن ژرمن پیوست‪.‬او در پاریس سال های پ ر افتخاری را پشت سر گذاشت‪ 9 .‬سال‬ ‫در این تیم بازی کرد و یک بار هم به عنوان بهترین بازیکن خارجی لیگ فرانسه‬ ‫معرفی شد‪ .‬درخشش سوس��یچ در فرانس��ه ان قدر بود که وقتی در سال ‪2010‬‬ ‫مجله فرانس فوتبال م ی خواست بهترین بازیکن تاریخ باشگاه پاری سن ژرمن‬ ‫را انتخاب کند باالتر از نام هایی چون رونالدینیو و ژرژ وه ا نام سافت سوسیچ به‬ ‫چشم م ی خورد‪ .‬او که ‪ 54‬بازی ملی ب رای تیم ملی یوگسالوی انجام داده‬ ‫به عنوان بهترین بازیکن قرن بیستم بوسنی معرفی شد‪ .‬سوسیچ‬ ‫به عنوان مربی در فرانسه‪ ،‬ترکیه و عربستان کار کرد تا در سال‬ ‫‪ 2011‬جانشین بالژوویچ ش��د‪ .‬او در مقدماتی جام جهانی ‪2014‬‬ ‫کاری کرد کارستان و توانست به عنوان اولین تیم به جام جهانی‬ ‫برسد‪ .‬سوسیچ در مورد همگروهی با ای ران گفت‪« :‬اگرچه در‬ ‫گروه ما تیم بزرگی مثل ارژانتین حضور دارد‪ ،‬با این حال ما‬ ‫و نیجریه باید ب رای رتبه دوم در این گروه بجنگیم‪ .‬هرچند‬ ‫نباید ای ران را دست کم گرفت‪ .‬در کل گروه بدی ب رای ما‬ ‫نیست هرچند م ی توانستیم در گروه بهتری قرار بگیریم‪.‬‬ ‫ما شناخت زیادی از ای ران و نیجریه نداریم‪ ،‬اما هیچ کدام‬ ‫از این دو تیم را نباید دست کم گرفت‪g ».‬‬ ‫‪65‬‬ ‫ج‬ ‫لد دوم‬ ‫رهبر معظم انقالب دردیدار بارئیس و اعضای‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی‪:‬‬ ‫انفعال در مقابل فرهنگ‬ ‫مهاجم‪ ،‬خسارت بارترین‬ ‫نوع برخورد است‬ ‫‪1‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای‪ ،‬رهب��ر معظ��م‬ ‫انقالب اس�لامی در دی��دار رئیس و اعضای ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی‪ ،‬با تبیین اهمی��ت حیاتی مقوله فرهنگ‬ ‫و جایگاه ش��ورای عالی انقالب فرهنگ��ی؛ ضمانت اجرای‬ ‫مصوبات این ش��ورا؛ وظایف نظارتی و هدایتی دس��تگاه ها‬ ‫در مقوله فرهنگ‪ ،‬ضرورت برخ��ورد حکیمانه با پدیده های‬ ‫فرهنگی‪ ،‬استمرار پیش��رفت علم ی در دانشگاه ها‪ ،‬تدوین‬ ‫مبانی تحول علوم انسانی و صیانت از زبان زیبای فارسی‪،‬‬ ‫نکات مهمی را بیان کردند‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای اولین نکته سخنان خود را به‬ ‫موضوع اهمیت و جایگاه فرهنگ در جامعه اختصاص دادند‬ ‫و با اشاره به شخصیت و س��وابق فرهنگی روسای سه قوه‬ ‫و همچنین اکثریت اعضای ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫به عنوان دردمندان عرص��ه فرهنگ‪ ،‬گفتن��د‪« :‬بر همین‬ ‫اساس از این ش��ورا انتظار م ی رود اهتمام و تالش بیشتری‬ ‫ب رای برجسته کردن موضوع فرهنگ در جامعه و رساندن ان‬ ‫به جایگاه واقعی‪ ،‬به خرج دهد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی با تاکید بر اینک��ه فرهنگ و‬ ‫ارزش ه��ای فرهنگ��ی‪ ،‬هوی��ت و روح ی��ک ملت اس��ت‪،‬‬ ‫خاط ر نش��ان کردند‪« :‬فرهنگ‪ ،‬حاش��یه و ذی��ل اقتصاد و‬ ‫سیاست نیس��ت‪ ،‬بلکه اقتصاد و سیاس��ت حاشیه و ذیل‬ ‫فرهنگ هستند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره با تاکیدهای قبلی‬ ‫مبنی بر لزوم وجود پیوست فرهنگی ب رای همه موضوعات‬ ‫و مس��ائل مهم در عرصه های مختل��ف افزودند‪« :‬برخی‬ ‫اوقات ممکن است تصمیم گیری ها و مصوبات اقتصادی‪،‬‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬اجتماعی و حتی علمی‪ ،‬تبعات منفی فرهنگی‬ ‫در جامعه به وجود اورد که دلیل ان نبود پیوس��ت فرهنگی‬ ‫است‪».‬‬ ‫ایش��ان تاکید کردند‪« :‬ب��رای فعالی ت های فرهنگی‪،‬‬ ‫برنامه ریزی ض��روری اس��ت و نم یتوان انتظار داش��ت که‬ ‫فرهنگ کشور اعم از فرهنگ عمومی‪ ،‬فرهنگ نخبگان و‬ ‫فرهنگ دانشگاهی‪ ،‬به خودی خود پیش برود‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی از این نکته وارد موضوع لزوم‬ ‫نظارت و هدایت دولت درخصوص مسائل فرهنگی شدند‬ ‫و خاط ر نشان کردند‪« :‬دستگاه های مختلف در قبال جریان‬ ‫فرهنگ عمومی کشور مسئولند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای هدایت و نظارت در مسائل‬ ‫فرهنگی را همچون مراقبت باغبان از گل های زیبا دانستند‬ ‫و گفتند‪« :‬کندن علف های هرز در یک بوس��تان به معنای‬ ‫رشد گل ها و استفاده طبیعی انها از اب و نور و هواست‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی حساس بودن و مقابله با مسائل‬ ‫مخرب فرهنگ��ی را از وظایف نظارتی حکومت دانس��تند‬ ‫ّ‬ ‫و افزودند‪« :‬هم��ه ما در قبال مس��ائل فرهنگی و فرهنگ‬ ‫عمومی کشور مسئولیت شرعی و قانونی داریم‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی با تاکید بر اینکه فرهنگ همواره‬ ‫متکی به حضور مردم اس��ت‪ ،‬افزودند‪« :‬س��پردن مسائل‬ ‫فرهنگی به مردم ناف��ی وظیفه نظارت��ی و هدایتی دولت‬ ‫نیست و حضور حکومت و دولت در عرصه فرهنگ نیز به‬ ‫معنای سلب حضور مردم نیست‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به برخی اظهارات‬ ‫غیرمسئوالنه در خصوص لزوم ازادی های فرهنگی همچون‬ ‫غرب‪ ،‬خاط ر نش��ان کردند‪« :‬چرا هنگام ی ک��ه غرب ی ها بر‬ ‫مس��ائل غی ر معقول و انحرافی همچون اختالط زن و مرد‬ ‫با عنوان تساوی زن و مرد‪ ،‬یا س��بک زندگی خود با عنوان‬ ‫پیش��رفت و تجدد لجاجت دارند‪ ،‬ما ب��ر ارزش های واالی‬ ‫فرهنگ خود اصرار نداشته باشیم؟»‬ ‫جایگاه و اهمیت شورای عالی انقالب فرهنگی دومین‬ ‫نکته ای بود که رهبر انقالب اس�لامی به ان اشاره کردند و‬ ‫گفتند‪« :‬ش��ورای عالی انقالب فرهنگی یک��ی از ابتکارات‬ ‫بابرکت امام خمینی (ره) بود که عال ی ترین و بهترین مرکز‬ ‫فرهنگی کشور است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬حضور مس��ئوالن ارشد و‬ ‫همچنین حضور چهره های تاثیرگذار علم ی و فرهنگی در‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی را مهمترین نقطه قوت این‬ ‫شورا دانستند و تاکید کردند‪« :‬همین مساله موجب م ی شود‬ ‫که موضوع فرهنگ کشور‪ ،‬تابع باال و پایین شدن جریانات‬ ‫سیاسی نباشد و حرکت فرهنگی کشور ضمن برخورداری از‬ ‫ثبات‪ ،‬از روزمرگی خارج شود‪».‬‬ ‫ایشان افزودند‪« :‬یکی از مسائل مهم در شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی این اس��ت ک��ه اعضای ش��ورا‪ ،‬جایگاه و‬ ‫تاثیرگ��ذاری ان را به عن��وان مرکز اصلی سیاس��تگذاری‬ ‫فرهنگی کشور باور داشته باشند‪».‬‬ ‫ایشان حضور مستمر اعضا و تعطی ل نشدن جلسات‬ ‫شورا را بسیار ضروری برش��مردند و افزودند‪« :‬شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی به مسائل زیرساختی و اساسی بپردازد و از‬ ‫ورود به جزئیات پرهیز کند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی سومین نکته خود را به ضمانت‬ ‫اجرای مصوبات ش��ورای عالی انقالب فرهنگی اختصاص‬ ‫دادند و گفتند‪« :‬مصوبات شورا حتما اجرا شوند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی حضور رئیس قوه ای مجریه‪،‬‬ ‫مقننه و قانونگ��ذاری و وزرا و مس��ئوالن را ضمانت اجرای‬ ‫مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی دانستند و خاط رنشان‬ ‫کردند‪« :‬اس��ناد بس��یار مهم و خوبی همچون نقشه جامع‬ ‫علمی کش��ور‪ ،‬س��ند تحول بنیادی در اموزش و پرورش‪،‬‬ ‫سند دانشگاه اسالمی و سند راهبردی نخبگان باید اجرایی‬ ‫و عملی شوند و خود ش��ورا نیز بر نحوه اجرای انها نظارت‬ ‫داشته باشد‪».‬‬ ‫واقعیتی به نام تهاجم فرهنگ��ی‪ ،‬چهارمین نکته ای‬ ‫بود ک��ه رهبر معظم انق�لاب توجه اعضای ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی را به ان جلب کردند‪.‬‬ ‫ایش��ان با اش��اره به س��خنان چهره های فرهنگی و‬ ‫سیاسی کش��ورهای مختلف از جمله کش��ورهای اروپایی‬ ‫درباره تهاجم فرهنگی امریکا علیه سایر فرهنگ ها افزودند‪:‬‬ ‫«واقعیتی که سال ها قبل‪ ،‬ان را گوشزد م ی کردم هم اکنون‪،‬‬ ‫عینیات انکار ناپذیری یافته است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای سپس یک واقعیت دیگر را‬ ‫مورد اشاره قرار دادند‪« :‬فعالیت حداقل صدها رسانه صوتی‪،‬‬ ‫تصویری‪ ،‬مکتوب و اینترنتی در جهان با هدف مش��خص‬ ‫تاثیرگذاری بر ذهن و رفتار ملت ای ران‪».‬‬ ‫ایش��ان برخی بازی های رایانه ای و اسباب بازی های‬ ‫وارداتی را از جمله مصداق هایی خواندند که در ترویج رفتار‬ ‫و سبک زندگی غربی در ذهن کودکان‪ ،‬نوجوانان و جوانان‬ ‫ای رانی تاثیرگذاری م ی کند‪.‬‬ ‫رهب��ر معظم انق�لاب کار و ابتکار را اس��اس برخورد‬ ‫حکیمانه با مقوله تهاجم فرهنگی دانستند و تاکید کردند‪:‬‬ ‫«باید با تالش مبتکرانه به مقابله با این مقوله پرداخت که‬ ‫در این زمینه مسئولیت صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد‬ ‫اسالمی بسیار سنگین است‪».‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای در همی��ن زمین��ه به‬ ‫وزارت ارش��اد توصیه موکد کردند‪« :‬تولی��د کتاب‪ ،‬ترجمه‬ ‫کتاب های مفید‪ ،‬تولید فیلم های سینمایی جذاب با تکیه‬ ‫بر ظرفی ت های باالی ساخت فیلم‪ ،‬تولید بازی های رایانه ای‬ ‫مفید‪ ،‬ترویج بازی های پ ر تحرک و تولید اس��باب بازی های‬ ‫معنا دار و جذاب را در دستورکار قرار دهد‪».‬‬ ‫رهبر معظم انقالب‪ ،‬رصد و شناخت دقیق پدیده های‬ ‫نوظهور تهاج��م فرهنگی را قبل از ورود ب��ه ای ران ضروری‬ ‫دانستند و خاطر نشان کردند‪« :‬دیر فهمیدن و دی ر جنبیدن‬ ‫مش��کل افرین اس��ت‪ ،‬بناب راین باید به موق��ع و حکیمانه‬ ‫برخورد کرد‪».‬‬ ‫ایشان در تبیین برخورد حکیمانه خاطر نشان کردند‪:‬‬ ‫«نگاه باید از نفوذ پدیده ه��ا‪ ،‬کامال جلوگیری کرد اما برخی‬ ‫پدیده ها را م ی توان پذیرفت یا اصالح کرد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای به عن��وان اخرین نکته در‬ ‫بحث تهاجم فرهنگی‪ ،‬انفعال و موض��ع دفاعی صرف در‬ ‫مقابل فرهنگ مهاج��م را بدترین و خس��ارت بار ترین نوع‬ ‫برخورد خواندند و خاط ر نشان کردند‪« :‬مواضع تهاجم ی نیز‬ ‫در برخی موارد الزم اس��ت اما در هر شرایط باید حکیمانه و‬ ‫با فکر عمل کرد‪».‬‬ ‫رهبر معظم انقالب سپس در پنجمین نکته از سخنان‬ ‫خود رئیس و اعضای شورای عالی انقالب فرهنگی را به توجه‬ ‫کامل به ضرورت استمرار پیشرفت علمی در دانشگاه ها و‬ ‫مراکز پژوهشی فراخواندند‪.‬‬ ‫ایشان ش��تاب فراوان علمی کش��ور و پیشرفت های‬ ‫علمی ی��ک دهه اخی��ر را واقعی��ت مبارک��ی خواندند که‬ ‫مخالفان ای ران نیز به ان اذعان کرده اند‪.‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای با ی��اداوری س��خنان‬ ‫رئی س جمهور در همین زمینه‪ ،‬همه مسئوالن کشور به ویژه‬ ‫وزی ران اموزش عالی و بهداش��ت و درمان را موظف کردند‬ ‫همه تالش خود را به کار گیرند تا چرخه پیش��رفت علمی‬ ‫ کشور کند نشود و هر روز توسعه و سرعت بیشتری یابد‪.‬‬ ‫ایش��ان افزودند‪« :‬واقعیتی به نام «ما م ی توانیم» در‬ ‫روح جوانان کش��ور موج م ی زند‪ .‬این امواج نش��اط افرین را‬ ‫تقویت کنید تا به یاری پروردگار رسیدن کشور به قله های‬ ‫علمی و مرجع ش��دن علم��ی ای ران و برپای��ی تمدن نوین‬ ‫اسالمی ‪ -‬تحقق یابد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی یک توصیه بسیار مهم دیگر‬ ‫هم داشتند و ان اینکه‪« :‬دانشگاه ها به هیچ دلیلی جوالنگاه‬ ‫جریان های سیاسی نشود چرا که این کار جلوی رشد و شتاب‬ ‫علمی را م ی گیرد‪».‬‬ ‫ایشان خاطرنش��ان کردند‪« :‬همچون گذشته اعتقاد‬ ‫داریم جوان به ویژه جوان دانش��جو موتور محرک تحوالت‬ ‫سیاسی ‪ -‬اجتماعی است اما این مساله با تبدیل دانشگاه‬ ‫به محل جوالن جریان های سیاسی کامال متفاوت است‪».‬‬ ‫ششمین نکته سخنان رهبر انقالب اسالمی در دیدار‬ ‫اعضای ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‪ ،‬اب��راز یک نگرانی‬ ‫ش��دید و دغدغه عمیق بود‪« :‬نگرانی از ب ی توجهی به زبان‬ ‫فارسی و تهاجماتی که به این زبان م ی شود‪».‬‬ ‫ایش��ان با انتقاد از کاربرد تعابیر بیگانه در مواقعی که‬ ‫لغت فارس��ی وجود دارد‪ ،‬افزودند‪« :‬متاس��فانه کار به جایی‬ ‫رسیده اس��ت که برخی از به کار نبردن اصطالحات فرنگی‬ ‫احساس خجالت م ی کنند و نام ها و تعابیر بیگانه در مسائل‬ ‫مختلف و حتی در مسائل مربوط به کودکان و نوجوانان در‬ ‫حال گسترش است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای تاکید کردند‪« :‬شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی ضمن مقابله حکیمانه با هرگونه تضعیف‬ ‫و معارضه با زبان عمیق و زیبای فارس��ی‪ ،‬ب��رای تقویت‪،‬‬ ‫گسترش و تحکیم زبان فارس��ی در همه زمینه ها‪ ،‬تالش‬ ‫ملموس و مجدانه ای انجام دهد‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای در ادامه سخنانش��ان‪،‬‬ ‫«وظای��ف ش��ورای عالی انقالب فرهنگ��ی در زمینه علوم‬ ‫انسانی را یاداور شدند و افزودند‪ :‬شورا به عنوان اساس ی ترین‬ ‫کار‪ ،‬به تدوین مبانی علم ی و فلسفی تحول علوم انسانی‬ ‫اقدام کند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی در اخرین نکته‪ ،‬ضرورت توجه‬ ‫به اس��ی ب های اجتماعی و علل فرهنگی ان را خاطرنشان‬ ‫کردند و افزودند‪« :‬ریشه یابی و بررسی راه حل های مسائلی‬ ‫همچون طالق‪ ،‬فس��ادهای مالی و بزه��کاری مورد توجه‬ ‫شورا قرار گیرد‪».‬‬ ‫ایش��ان در زمینه مس��ائل اجتماعی‪ ،‬افزایش س��ن‬ ‫جمعیت کش��ور را خطری واقع��ی برش��مردند و افزودند‪:‬‬ ‫«مسئوالن مقابله با کاهش جمعیت جوان کشور را جدی‬ ‫بگیرند و ب رای ان راه حل های به موقعی ارائه دهند‪g ».‬‬ ‫‪67‬‬ ‫انقالب فرهنگی در دهه چهارم‬ ‫نگاهی به دالیل تشکیل و رویکردهای شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫‪2‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫انقالب فرهنگی‪ ،‬دومین انقالب پس از انقالب اسالمی‬ ‫ای ران ب��ود؛ اتفاقی پس از انقالب اس�لامی در بهمن ‪ 57‬که‬ ‫سلسله شاهنش��اهی را بعد از ‪ 2500‬س��ال تاریخ سلطنت از‬ ‫تخت ش��اهی به زیر افکند‪ .‬انقالب بع��دی در ‪ 13‬ابان که با‬ ‫وجه ضد امپریالیستی با تساهل و تسامح لیب رال های برامده‬ ‫از دولت موقت به بی راهه سرناسازگاری برداشت به ریل اصلی‬ ‫انقالب بازگردان��د و در نهایت انقالب فرهنگی که ش��اید با‬ ‫اهمیتی اس��تراتژیک گامی بلند در جهت استق رار فرهنگ‬ ‫اسالمی ب ر امده از انقالب در دانشگاه ها بود‪ .‬در این میان اما‬ ‫راه پرفرازونشیبی طی شد که ستاد انقالب فرهنگی به یک‬ ‫شورای عالی در ساختار تش��کیالتی جمهوری اسالمی بدل‬ ‫ش��ود؛ جایی که گسترش نفوذ فرهنگ اس�لامی در شئون‬ ‫جامعه و تقویت انقالب فرهنگی و اعتالی فرهنگ عمومی‬ ‫و تزکیه محی ط های علمی و فرهنگ��ی از افکار مادی و نفی‬ ‫مظاهر و اثار غ ربزدگی از جمله اهداف ان بود‪.‬‬ ‫در همان روزهای ابتدایی پیروزی انقالب‪ ،‬گروهی که‬ ‫انقالب را پایان یافته م ی دانستند به ماه عسل انقالبی رفتند‬ ‫و همه چیز را خالصه شده در تغییر افراد م ی دانستند و معتقد‬ ‫به حفظ ساختار و تشکیالت رژیم گذشته بودند‪ ،‬بدون اینکه‬ ‫حداقل تغییری در ان رخ دهد‪ .‬در کن��ار این گروه اما گروهی‬ ‫بودند که فراتر از انقالب اسالمی به دنبال انقالب دیگر از جنس‬ ‫انقالب اسالمی ای ران بودند‪ .‬گروه های چپگرا و مارکسیست‬ ‫که خود را در همه چی��ز در اقلیت م ی دیدند به دانش��گاه ها‬ ‫رفتند و دانشگاه را به مثابه حزب سیاسی نگریستند‪ .‬در کنار‬ ‫اینها اما بودند اساتید دانشگاهی که یا در همراهی با چپ ها‬ ‫یا در ضدیت با اندیشه های اس�لامی اقدام م ی کردند و البته‬ ‫ارتباطات تشکیالتی با رژیم گذشته هم داشتند‪ .‬دانشگاه ها‬ ‫تعطیل شد و به فرمان امام خمینی(ره) نهادی با عنوان ستاد‬ ‫انقالب فرهنگی ب رای ساماندهی محی ط های دانشگاه به وجود‬ ‫امد‪ .‬به فرمان رهبر انقالب اسالمی ایران هسته هفت نفری‬ ‫ب رای تشکیل این ستاد معرفی شدند که از چهره های فرهنگی‬ ‫و مبارز انقالب بودند‪ .‬افرادی مثل علی شریعتمداری که وزیر‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫فرهنگ دولت موقت و عضو کنونی ش��ورای عالی از نسل‬ ‫نخست هنوز حضور دارند‪ .‬در میان نام های دیگر محمدجواد‬ ‫باهنر‪ ،‬نخس ت وزیر شهید‪ ،‬ایت اهلل محمد مهدی ربانی املشی‬ ‫ی و دادس��تان بعدی انقالب‪ ،‬مرحوم حسن‬ ‫از مبارزین قدیم ‬ ‫حبیبی‪ ،‬معاون اول رئی س جمهور هاش��می و از چهره های‬ ‫برجسته فرهنگی کشور‪ ،‬عب دالکریم سروش استاد دانشگاهی‬ ‫که این روزها سعی در نفی گذشته پرحاشیه خود دارد‪ ،‬شمس‬ ‫ال احمد ب��رادر ج�لال و از روزنامه نگاران و نویس��ندگان و‬ ‫جالل الدین فارس��ی نامزد ناکام حزب جمهوری اسالمی در‬ ‫اولین دوره انتخابات ریاس��ت جمهوری نام ب��رد‪ .‬مهمترین‬ ‫دغدغه های اولیه ستاد انقالب فرهنگی تربیت استاد و گزینش‬ ‫افراد شایسته ب رای تدریس در دانشگاه ها‪ ،‬گزینش دانشجو و‬ ‫اسالمی کردن جو دانش��گاه‏ها و تغییر برنامه های اموزشی‬ ‫دانشگاه ها بود‪ .‬فعالیت دوره نخست ستاد انقالب فرهنگی‬ ‫با فراز و نش��ی ب هایی همراه بود ‪ ،‬که وس��عت ان به سالیان‬ ‫بعد هم کشیده تا جایی که در دانش��گاه های کشور و میان‬ ‫افراد با گرایش های مختلف سیاس��ی همچنان مباحثی در‬ ‫این باره باال م ی گیرد‪ .‬در این میان اما جدا از مس��ائل موجود‬ ‫در دوره نخست‪ ،‬ستاد انقالب فرهنگی در ادامه راه نقش خود‬ ‫را به عنوان نهادی باالدستی در تصمیمات فرهنگی بازیافت‬ ‫تا جایی که در س��ال ‪ ۱۳۶۱‬در پ��ی ناهماهنگ ی هایی که در‬ ‫اثر تداخل وظایف س��تاد انقالب فرهنگ��ی و وزارت فرهنگ‬ ‫و اموزش عالی پیش م ی ام��د‪ ،‬طرحی از س��وی وزیر وقت‬ ‫دولت تقدیم هیات دولت ش��د که پس از تصویب در دولت‪،‬‬ ‫به صورت الیحه با قید یک فوریت تقدیم مجلس ش��د‪ .‬اما‬ ‫تاسیس شورای عالی انقالب فرهنگی عمال به ‪ ۱۹‬اذر ‪۱۳۶۳‬‬ ‫ی فرمان‬ ‫باز م ی گردد‪ .‬امام خمین ی (ره) در ای��ن روز‪ ،‬طی پیام ‬ ‫تاسیس شورای عالی انقالب فرهنگی را صادر کردند‪« :‬خروج‬ ‫از فرهنگ بدام��وز غربی و نفوذ و جایگزین ش��دن فرهنگ‬ ‫اموزنده اسالمی‪ ،‬ملی و انقالب فرهنگی در تمام زمینه ها در‬ ‫سطح کشور‪ ،‬انچنان محتاج تالش و کوشش است که ب رای‬ ‫تحقق ان س��الیان دراز باید زحمت کش��ید و با نفوذ عمیق‬ ‫ریش��ه دار غرب مبارزه کرد‪ .‬اینک با تش��کر از زحمات ستاد‬ ‫انقالب فرهنگی ب رای ه ر چه بارورتر ش��دن انقالب در سطح‬ ‫کش��ور‪ ،‬تقویت این نهاد را الزم دیدم‪ ،‬بدین جهت عالوه بر‬ ‫تمامی افراد ستاد انقالب فرهنگی و روسای محترم سه قوه‪،‬‬ ‫حجج االسالم اقای خامنه ‏ای‪ ،‬اقای اردبیلی و اقای رفسنجانی‬ ‫و همچنین جناب حجه االسالم اقای مهدوی کنی و اقایان‬ ‫ی وزیر اموزش و پرورش و رضا داوری و نصراهلل‬ ‫سی د کاظم اکرم ‬ ‫پورجوادی و محمدرضا هاشمی را به انان اضافه کردم‪».‬‬ ‫ش��ورای انقالب فرهنگی فعالیت خود را در این دوران‬ ‫مانند قبل ادامه داد و اعضای خود را کمابیش با همان ترکیب‬ ‫قبلی حفظ کرد‪ .‬در س��ال ‪ ۱۳۷۵‬مقام معظم رهبری ترکیب‬ ‫جدیدی ب رای شورا انتخاب کرده و اخرین بار در تاریخ ‪ ۱۷‬خرداد‬ ‫‪ ۱۳۹۰‬حضرت ای��ت اهلل خامنه ای اعضای ش��ورا را منصوب‬ ‫کردند‪ .‬در این فهرست دو عضو افتخاری و دو عضو تازه نیز‬ ‫حضور داشتند‪ .‬در بخش حقوقی نیز تغیی راتی اعمال شد‪ ،‬از‬ ‫جمله وزارت ورزش و جوانان‪ .‬از جمله اهدافی که در س��ایت‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی با عنوان راهبردها و نقشه راه از‬ ‫انها نام برده شده است م ی توان به موضوعاتی اشاره کرد که در‬ ‫بعد کالن نهادی باالدستی باید ان را تبیین نماید‪ .‬همچنین‬ ‫وظایفی را که بر عهده شورای عالی انقالب فرهنگی گذاشته‬ ‫شده است‪ ،‬م ی توان در س��ه حوزه سیاس��ت گذاری‪ ،‬تدوین‬ ‫ضوابط و نظارت تقسیم بندی کرد‪ .‬تهیه و تدوین سیاست ها‬ ‫و طرح های راهبردی کشور در زمینه های مختلف فرهنگی‬ ‫از جمله در حوزه های زنان‪ ،‬تبلیغات‪ ،‬اطالع رس��انی‪ ،‬چاپ و‬ ‫نشر‪ ،‬ب ی سوادی‪ ،‬دانشگاه ها‪ ،‬برقراری روابط علمی و پژوهشی‬ ‫و فرهنگی با س��ایر کش��ورها‪ ،‬همکاری حوزه و دانش��گاه‪،‬‬ ‫فعالی ت های دینی و معنوی‪ ،‬تهاجم فرهنگی و سایر حوزه های‬ ‫فرهنگی مربوطه از جمله وظایف سیاس��ت گذاری این شورا‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬همچنین تعیین ضوابط تاسیس مراکز‬ ‫علم ی و اموزش��ی و نیز ضوابط گزینش مدی ران‪ ،‬استادان و‬ ‫دانشجویان از جمله وظایف این شوراست‪ .‬بررسی و تحلیل‬ ‫شرایط فرهنگی ای ران و جهان‪ ،‬بررس��ی الگوهای توسعه و‬ ‫جدول شماره ‪ - 1‬روسای شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫نام رئیس شورا‬ ‫مدت تصدی ریاست شورا‬ ‫حضرت ایت اهلل سید علی خامنه ای‬ ‫از سال ‪ 61‬تا ‪68‬‬ ‫حجت االسالم هاشمی رفسنجانی‬ ‫از سال ‪ 68‬تا ‪76‬‬ ‫حجت االسالم سید محمد خاتمی‬ ‫از سال ‪ 76‬تا ‪84‬‬ ‫دکتر محمود احمدی نژاد‬ ‫از سال ‪ 84‬تا ‪92‬‬ ‫حجت االسالم حسن روحانی‬ ‫از سال ‪ 92‬تا ‪...‬‬ ‫جدول شماره ‪ - 2‬دبیران شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫‪68‬‬ ‫نام دبیر‬ ‫سابقه اجرایی‬ ‫مدت تصدی دبیری‬ ‫دکتر محمدرضا هاشمی گلپایگانی‬ ‫وزیر اموزش عالی دولت هاشمی ‪ -‬استاد دانشگاه امیرکبیر‬ ‫از ‪ 64/1/27‬تا ‪72/6/2‬‬ ‫مهندس مصطفی میرسلیم‬ ‫وزیر سابق ارشاد دولت هاشمی رفسنجانی‬ ‫از ‪ 72/6/2‬تا ‪75/11/2‬‬ ‫دکتر محمدعلی کی نژاد‬ ‫رئیس دانشکده هنر اسالمی تبریز و استاندار سابق اذربایجان شرقی‬ ‫از ‪ 75/11/2‬تا ‪84/10/6‬‬ ‫دکتر مخبر دزفولی‬ ‫عضو هیات امنای دانشگاه تهران ‪ -‬استاد دانشگاه‬ ‫از ‪ 84/10/6‬تا ‪...‬‬ ‫امروز شورای انقالب فرهنگی‬ ‫به عنوان نهاد باالدستی‬ ‫حوزه فرهنگ و اموزش با‬ ‫تهیه سندچشم انداز فرهنگی‬ ‫کشور وارد دهه چهارم فعالیت‬ ‫خود شده است‬ ‫دبیران شورا‬ ‫در دانشگاه‪‎‬ها بود)حضور داشت و سال های بعد در دبیرخانه‬ ‫س��تاد انقالب فرهنگی فعال شد‪ ..‬س��پس به شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگ��ی رفته‪ ،‬از س��ال ‪ ۱۳۸۱‬عضو ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگ��ی ش��ده و از س��ال ‪ ،۱۳۸۴‬دبیری ش��ورای‬ ‫انقالب فرهنگی را عهده‪‎‬دار شده است‪ .‬وی همچنین عضو‬ ‫وابسته فرهنگس��تان علوم جمهوری اس�لامی ای ران‪ ،‬عضو‬ ‫شورای پژوهش‪‎‎‬های علم ی کشور از س��ال ‪ ۸۲‬تا ‪ ،۸۴‬عضو‬ ‫هیات تحریریه مجله تحقیقات دامپزشکی (مجله دانشکده‬ ‫دامپزشکی دانشگاه ته ران)‪ ،‬عضو هیات امنای دانشگاه ته ران‬ ‫و عضو هیات امنای انستیتو پاستور است‪.‬‬ ‫به نظ��ر م ی رس��د در پایان دهه س��وم ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی‪ ،‬این نهاد فراقوه ای که روسای سه قوه‪ ،‬وزرای‬ ‫فرهنگی و اموزشی و روسای سازمان های فرهنگی و دینی‬ ‫عضو ان هستند‪ ،‬با تدوین اسناد باالدستی در حوزه فرهنگ‬ ‫با یک نگاه همه جانبه وارد دهه چهارم عمر خود م ی شود‪ ،‬در‬ ‫حالی که گویی شروع تازه ای در شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫است‪ ،‬جایی که شورا با تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور‬ ‫گام بلند تری از دوران تش��کیل و نهادس��ازی بعدی در طول‬ ‫سال های فعالیت برداشته است‪g .‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫در ساختار تشکیالتی ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‪،‬‬ ‫رئیس جمهور‪ ،‬رئیس ش��ورا نیز محس��وب م ی ش��ود و در‬ ‫عمر ‪ 29‬ساله شورا دو دبیر هدایت و راهبری شورا را در اختیار‬ ‫داشتند‪ .‬سی د مصطفی میرسلیم که سال ‪ ۱۳۴۹‬فوق لیسانس‬ ‫مهندسی مکانیک را از دانشگاه پواتیه فرانسه و سال ‪۱۳۵۱‬‬ ‫هم از مدرسه عالی نفت و موتور پاریس تخصص مهندسی‬ ‫در رشته موتور‪‎‬های درون‪‎‬سوز را گرفته و هم اکنون هم عضو‬ ‫هیات علمی دانشگاه امیرکبیر اس��ت‪ .‬میرسلیم که کتابی‬ ‫با عنوان «موتور‪‎‬های درون س��وز» (مرکز نش��ر دانشگاهی)‬ ‫منتشر کرده است‪ ،‬همچنین موس��س و رئیس اولین مرکز‬ ‫تحقیقات موتور ایران و ناظر عالی ط راحی و س��اخت اولین‬ ‫موتور پایه گاز سوز (موتور ملی ای ران) به‪‎‬شمار م ی‪‎‬اید‪ .‬روشن‬ ‫اس��ت همه این س��وابق در زمینه علوم مهندسی هستند؛‬ ‫اما اینها همه س��وابق او نیس��تند‪ .‬او که از اعضای شاخص‬ ‫حزب موتلفه اس�لامی و رئیس ش��ورای مرکزی ان تشکل‬ ‫است‪ ،‬از س��ال ‪ ۱۳۶۸‬تا ‪ ۱۳۷۲‬مشاور رئی س‪‎‬جمهوری در امور‬ ‫تحقیقات و از ‪ ۱۳۷۲‬تا ‪ ۱۳۷۶‬وزیر فرهنگ و ارش��اد اسالمی‬ ‫دولت دوم هاشم ی رفسنجانی بود و سپس دبیر شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی‪.‬‬ ‫در ح��ال حاضر اما مس��ئولیت دبیری ش��ورا بر عهده‬ ‫دکتر علیرضا مخبر دزفولی اس��ت‪ .‬دکتر دزفول��ی از دوران‬ ‫دانشجویی در انجمن اس�لامی دانشجویان دانشگاه ته ران‬ ‫(که یکی از دانشگاه‪‎‬های پیش��رو در زمینه انقالب فرهنگی‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫پیامدهای فرهنگی ان‪ ،‬بررسی وضع فرهنگ و اموزش کشور‬ ‫و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا از جمله وظایف نظارتی‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی است‪.‬‬ ‫ای��ن دوره را م ی توان دوران نهادس��ازی ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی نامید؛ دوره ای که ش��ورای عالی با عبور از‬ ‫شرایط روزهای نخست انقالب و شرایط زمان تاسیس ستاد‬ ‫انقالب فرهنگی‪ ،‬راه را به جهتی برد که نهادهای وابسته ای‬ ‫را در جهت اه��داف عالی ش��ورا ایجاد کن��د‪ .‬نهادهایی که‬ ‫بعضا برخی از انها برگرفته از دالیل تش��کیل ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی اس��ت‪ .‬موسساتی مثل س��ازمان مطالعه‬ ‫و تدوین کتب علوم انس��انی دانش��گاه ها (س��مت) یا جهاد‬ ‫دانشگاهی و مرکز نشر دانش��گاهی و بسیاری از موسسات‬ ‫وابسته مثل هسته گزینش اس��تاد و دانشجو توسط شورا را‬ ‫م ی توان به عنوان نهادهای مرتبط با اهداف تشکیل شورای‬ ‫عال��ی انقالب فرهنگی نام ب��رد‪ .‬در این میان ام��ا تنها این‬ ‫نهادهای برامده از شورا نیست که به طور مستقیم به دالیل‬ ‫تشکیل ان ب ر م ی گردد‪ ،‬بلکه شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫به عنوان نهادی باالدستی در حوزه فرهنگ شوراهای اقماری‬ ‫وابسته را نیز در ذیل خود دارد که شورای عالی جوانان‪ ،‬شورای‬ ‫فرهنگ عمومی‪ ،‬شورای عالی اطالع رسانی و‪ ...‬از ان جمله‬ ‫هس��تند که به نظر م ی رس��د نقش و عمل ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی را باالتر از دالیل تشکیل در اوایل سال های‬ ‫‪ 60‬برده است‪.‬‬ ‫ش��اید یک��ی از مهم تری��ن اقدام��ات ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی تدوین نقش��ه مهندس��ی فرهنگی کشور‬ ‫است که از درون این دغدغه بیرون امد که جامعه ای ران بدون‬ ‫مهندسی فرهنگی در اینده دچار معضالت اساسی در حوزه‬ ‫فرهنگ خواهد بود‪ ،‬مثل غ ربگرایی فرهنگی و فکری‪ ،‬بحران‬ ‫هویت دینی و ش��کاف میان فرهنگ عموم��ی و فرهنگ‬ ‫تخصصی از این ناحیه‪ ،‬اُفت دین��داری در حوزه نگرش ها و‬ ‫رفتارها و ارزش ه��ای اخالقی‪ ،‬تضعیف نهاد خان��واده‪ ،‬رواج‬ ‫تج ّم ل‪ ،‬اش��رافیگری و اخالق س��رمایه داری‪ ،‬رواج فرهنگ‬ ‫مصرف گرایی‪ ،‬گس��ترش فرهنگ خوشگذرانی‪ ،‬اباح ی گری‬ ‫و کارگزینی‪ ،‬رواج تدریجی فس��اد و ابتذال به ویژه در نس��ل‬ ‫جوان‪ ،‬نفوذ فرق و عقاید ضال��ه و دیگر معضالت اجتماعی‪.‬‬ ‫بر این اس��اس بود که نظام نامه تدوین مهندسی فرهنگی‬ ‫کشور به صورت مهم ترین هدف نقشه مهندسی فرهنگی‬ ‫کشور باید بتواند در کنار تامین رفاه و امنیت اقتصادی مردم‪،‬‬ ‫در زمینه ترویج فرهنگ اسالمی و ایجاد زمینه ب رای تربیت‬ ‫و رش��د و تعالی معنوی جامعه و جهان نیز گام های اساسی‬ ‫بردارد تا بتواند در راستای رسیدن به حکومت ارمانی مهدوی‬ ‫و حاکمیت حق و عدالت در سایه حکومت صالحان حرکت‬ ‫نماید و این مهم جز ب��ا برنامه ریزی و معم��اری فرهنگی و‬ ‫تالش در جهت مهندسی فرهنگی نظام های اجتماعی ب رای‬ ‫دس��تیابی به فرهنگ مطلوب در عرصه داخلی و ارائه یک‬ ‫الگوی کامل از فرهنگ اس�لامی به جهان قابل دس��تیابی‬ ‫نیس��ت‪ .‬این همان مس��اله ای بود که بعدها به عنوان یکی‬ ‫از مبانی الگوی پیشرفت ای رانی و اس�لامی مورد توجه قرار‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫از س��وی دیگ��ر یک��ی دیگ��ر از مهم تری��ن اقدامات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی تدوین نقشه جامع علمی کشور‬ ‫بود که ب ر اساس ان است که «تحقق این هدف نیازمن د ترسیم‬ ‫نقشه راهی است که در ان نحوه طی مسیر‪ ،‬منابع و امکانات‬ ‫الزم‪ ،‬تقس��یم کار در س��طح ملی و الزامات طی این مسیر‬ ‫به طور ش��فاف و دقیق مشخص شده باش��د»‪ .‬ازاین رو الزم‬ ‫است چشم انداز و راهبردهای علم و فناوری در سطوح کالن‬ ‫و عملیات ی تر نظیر ب رنامه های پنج ساله توسعه کشور تدوین‬ ‫شود‪ .‬در ترسیم این نقشه کوشش شده تا با الهام گیری از اسناد‬ ‫باالدس��تی و بهره گیری از ارزش های بنیادین انها و توجه به‬ ‫اهداف راهبردی نظام جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬چشم انداز علم‬ ‫و فناوری در افق ‪ 1404‬هجری شمس��ی تبیین شود‪ .‬در این‬ ‫چشم انداز‪ ،‬جمهوری اسالمی ای ران با اتکال به قدرت الیزال‬ ‫الهی و با احیای فرهنگ و ب رپایی تمدن نوین اسالمی‪ -‬ای رانی‬ ‫ب رای پیشرفت ملی‪ ،‬گسترش عدالت و الهام بخشی در جهان‪،‬‬ ‫کش��وری برخوردار از انس��ان های صالح‪ ،‬فرهیخته‪ ،‬سالم و‬ ‫ تربی ت یافته در مکتب اس�لام و انقالب و با دانشمندانی در ‬ ‫تراز برترین های جهان؛ توانا در تولید و توسعه علم و فناوری‬ ‫و نواوری و به کارگیری دستاوردهای ان و پیشتاز در مرزهای‬ ‫دانش و فناوری با مرجعیت علمی در جهان خواهد بود‪.‬‬ ‫جدول شماره ‪ - 3‬برخی از اعضای کمیسیون های تخصصی شورای انقالب فرهنگی‬ ‫نام و نام خانوادگی‬ ‫مسئولیت در کمیسیون و شورا‬ ‫سابقه اجرایی و علمی‬ ‫حمید پارسا نیا‬ ‫رئیس شورای حوزه‬ ‫استاد حوزه و دانشگاه‬ ‫سیدهاشمحسینیبوشهری‬ ‫عضو شورای حوزه‬ ‫مدیر سابق حوزه علمیه قم‬ ‫حسین کچوئیان‬ ‫عضو هیات عالی جذب هیات علمی‬ ‫استاد دانشگاه‪-‬عضو شورای عالی‬ ‫محسن پرویز‬ ‫عضو شورای مهندسی فرهنگی‬ ‫معاون سابق فرهنگی وزارت ارشاد‬ ‫علی اکبر رشاد‬ ‫رئیس شورای حمایت از کرسی های‬ ‫نظریه پردازی‪ ،‬نقد و مناظره‬ ‫رئیس پژوهشگاه فرهنگ و‬ ‫اندیشه اسالمی‬ ‫حسن بلخاری‬ ‫عضو شورای حمایت از کرسی های‬ ‫نظریه پردازی‪ ،‬نقد و مناظره‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫سید حسین شاه مرادی‬ ‫رئیس شورای فرهنگ عمومی‬ ‫عضو شورای نظارت بر سازمان‬ ‫صدا و سیما‬ ‫علی اکبر والیتی‬ ‫رئیس شورای فرهنگ و تمدن اسالمی‬ ‫وزیر امور خارجه سابق‬ ‫شمس اردکانی‬ ‫دبیر شورای فرهنگ و تمدن اسالمی‬ ‫استاد د انشگاه‬ ‫غالمعلی حدادعادل‬ ‫رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی رئیس سابق و نماینده کنونی مجلس‬ ‫حسن رحیم پورازغدی‬ ‫عضو شورای عالی‬ ‫استاد حوزه و دانشگاه‬ ‫حجت االسالم خسروپناه‬ ‫عضو شورای حول و ارتقای علوم انسانی‬ ‫رئیس انجمن حکمت و فلسفه‬ ‫حجت االسالممحسنقرائتی‬ ‫عضو شورای توسعه فرهنگ قرانی‬ ‫رئیس ستاد اقامه نماز‬ ‫‪69‬‬ ‫امادگی نظری برای تقابل‬ ‫با لیبرال‪-‬دموکراسی‬ ‫گفت و گو با حمید پارسانیا درباره شورای تخصصی حوزوی‬ ‫‪3‬‬ ‫دکتر حمید پارسانیا‪ ،‬عضو ش�ورای عالی انقالب فرهنگی و رئیس شورای تخصصی‬ ‫مو المسلمین ‬ ‫حجت االسال ‬ ‫حوزوی این شورا‪ ،‬در گفت وگویی که از نظرتان م ی گذرد به تشریح و تبیین چرایی تشکیل و ادامه حیات شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی پرداخته ‪.‬‬ ‫ب ه عنوان اولین سوال بفرمایید که چ را شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی تش�کیل ش�د و چرا مقام معظم‬ ‫رهبری در طول تمام این س�الها از ادامه فعالیت‬ ‫این شورا حمایت کردند؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬همان گون��ه ک��ه مس��تحضر هس��تید بع��د از‬ ‫انقالب فرهنگی به دس��تور حضرت امام خمینی(ره) س��تاد‬ ‫انقالب فرهنگی ش��کل گرفت که محور اصلی فعالیت این‬ ‫ستاد بازگشایی دانش��گاه ها بود‪ .‬این س��تاد ب رای این منظور‬ ‫هم در محور سالم س��ازی محیط دانش��گاه ها و خارج کردن‬ ‫محیط علم و دان��ش از چنگال گروهک های ش��به نظامی‬ ‫ضد انقالب‪ ،‬فعالی ت ه��ای قابل توجهی انج��ام داد و هم در‬ ‫محور مسائل نظری و فکری کارکرد مقب ولی داشت‪ .‬هنگامی‬ ‫ که به دقت نگاه کنیم بر ما معلوم م ی ش��ود که این دو محور‬ ‫در عمق موضوع با یکدیگر مرتبط هس��تند و به نوعی الزم‬ ‫و ملزوم یکدیگر محس��وب می ش��وند؛ یعنی ب رای اینکه ما‬ ‫دانشجوی ج وان را از غلتیدن در دامان گروهک های ضد انقالب‬ ‫مصونیت ببخشیم‪ ،‬حتما باید او را از جنبه نظری تقویت کنیم‬ ‫و تقویت دانش��جو از منظ��ر فکری هم نیاز ب��ه یک محیط‬ ‫علمی دارد و در یک محیط مغش��وش و ش��بیه پادگان این‬ ‫کار مقدور نیس��ت‪ .‬البته بنده بر این نظر هس��تم که حتی‬ ‫اگر موضوع انقالب فرهنگی و متعاقب ان تش��کیل س��تاد‬ ‫انقالب فرهنگی روی نم ی داد‪ ،‬باز ه��م باتوجه به وجه غالب‬ ‫فرهنگ در انقالب اسالمی وجود یک نهاد عالی سیاستگذاری‬ ‫در زمینه فرهنگ و علم اجتناب ناپذیر بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی به تدبیر رهبر معظم‬ ‫انقالب ادامه حیات پیدا کرد و به تدبیر ایشان وارد‬ ‫حوزه ه�ای راهبردی همچ�ون تعلی�م و تربیت و‬ ‫مهندسی فرهنگی کشور ش�د‪ .‬علت این مساله‬ ‫چه بود؟‬ ‫‪ l‬فرهنگ پدیده ای عام است و بخش های مختلف‬ ‫نظام در حل مس��ائل و تبیین دقیق حوزه ه��ای ماموریت‪،‬‬ ‫خود به این پدیده عام نیاز دارند‪ .‬ب رای همین ش��ما مشاهده‬ ‫م ی کنید که روسای س��ه قوه‪ ،‬پنج تن از وزرا و تعداد زیادی از‬ ‫مسئوالن اجرایی کشور به عالوه نخبگان علمی و فرهنگی‬ ‫در ش��ورای عالی انقالب فرهنگی عضویت دارن��د‪ ،‬زی را همه‬ ‫دس��تگاه ها با موضوع فرهنگ در حیطه وظایف و اختیارات‬ ‫خود تماس دارند و به همی��ن دلیل باید این موضوع مهم که‬ ‫به تعبیر مقام معظم رهبری فضای تنفس جامعه محسوب‬ ‫م ی شود‪ ،‬در یک شورای عالی سیاستگذاری و تدوین شود‪ .‬در‬ ‫روند فعالی ت های ستاد انقالب فرهنگی هم این نکته مشاهده‬ ‫شد که بازگرداندن دانشگاه ها به مس��یر صحیح خود بدون‬ ‫توجه به موضوع فرهنگ غی ر ممکن است و به همین دلیل‬ ‫ستاد انقالب فرهنگی عالوه بر موضوعات مربوط به دانشگاه‬ ‫در حوزه فرهنگ هم داخل شد‪.‬‬ ‫روند فعالی ت های شورای عالی انقالب فرهنگی را‬ ‫چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫‪70‬‬ ‫‪ l‬شورای عالی انقالب فرهنگی از اغاز فعالیت خود در‬ ‫اذرماه ‪ 1363‬در یک روند کالن دارای فراز و نشیب بود ه است‬ ‫ولی این شورا در طول این سال ها به تناسب زمان و اقتضائات‬ ‫محیطی‪ ،‬تصمیمات موثر و راهگشایی داشت ه است‪ .‬به نظر‬ ‫بنده یکی از مصوبات مهم شورای عالی انقالب فرهنگی‪ ،‬سند‬ ‫شو پرورش است‪ .‬در تدوین این سند که‬ ‫تحول بنیادین اموز ‬ ‫از مطالبات شورای عالی انقالب فرهنگی محسوب م ی شود‪،‬‬ ‫وزارت اموزش و پرورش به عنوان نهاد اصلی متولی اجرای این‬ ‫سند نقش مفید و موثری داشت و شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫هم با تالش قابل توجهی که داش��ت این س��ند مه��م را به‬ ‫تصویب رسانید‪ .‬البته در این مسیر شورای تخصصی حوزوی‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی هم نقش موثری داشت و به ویژه‬ ‫در جریان نگارش فلسفه عمومی تعلیم و تربیت به عنوان یکی‬ ‫از اصل ی ترین اس��ناد تبیی ن کننده مبانی نظری‪ ،‬سند تحول‬ ‫بنیادین اموزش و پرورش تالش های موثری انجام داد‪.‬‬ ‫از همی ن جا اگر مایل هستید وارد موضوع ضرورت‬ ‫تشکیل شورای تخصصی حوزوی شویم‪ .‬به نظر‬ ‫ش�ما چرا ش�ورای عالی انقالب فرهنگ�ی به این‬ ‫نتیجه رسید که باید شورایی تحت عنوان شورای‬ ‫تخصصی حوزوی تشکیل شود؟‬ ‫‪ l‬از هم��ان ابت��دای تش��کیل ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی نحوه اس��تفاده از ظرفی ت ه��ای حوزه های‬ ‫علمیه به عنوان ریش هدارترین نهاد تولید علم و معرفت در سنت‬ ‫تاریخی ما یک موضوع مورد بحث بود‪ .‬البته این موضوع در‬ ‫ستاد انقالب فرهنگی هم مورد توجه بود ولی با کارکردی که‬ ‫ب رای ستاد انقالب فرهنگی تعیین شده بود‪ ،‬این موضوع بیشتر‬ ‫در قالب وحدت حوزه و دانشگاه به نظر م ی رسید‪.‬‬ ‫اما بعد از تشکیل ش��ورای انقالب فرهنگی و گسترش‬ ‫دامنه وظایف و ماموریت های این شورا‪ ،‬نحوه ارتباط با حوزه های‬ ‫علمیه همواره از دغدغه های ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫بود تا اینکه در دوره جدید فعالیت این ش��ورا یعنی از س��ال‬ ‫‪ 1384‬کمیسیون حوزوی در ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫به منظور تطبیق مصوبات ش��ورای عالی ب��ا مبانی نظری و‬ ‫از هم�ان ابت�دای تش�کیل‬ ‫ش�ورای عالی انقالب فرهنگ�ی نحوه‬ ‫اس�تفاده از ظرفی ت ه�ای حوزه ه�ای‬ ‫علمی�ه ب ه عنوان ریش�ه دارترین نهاد‬ ‫تولید علم و معرفت در سنت تاریخی‬ ‫ما یک موضوع مورد بح�ث بود‪ .‬البته‬ ‫این موضوع در ستاد انقالب فرهنگی‬ ‫هم مورد توجه بود‬ ‫فکری اسالم و تشیع شکل گرفت و از سال ‪ 1390‬نیز با ارتقای‬ ‫ساختاری این کمیسیون به ش��ورای تخصصی تغییر شکل‬ ‫داد‪ .‬یکی از اصل ی ترین کارکردهای شورای تخصصی حوزوی‬ ‫جریان دادن مبانی معرفتی و فکری حوزه های علمی در همه‬ ‫تصمیم گیری های شورای عالی انقالب فرهنگی است‪ .‬گسل‬ ‫بین این دو نهاد تولی د کننده علوم و دانایی در کشور یعنی حوزه‬ ‫و دانشگاه یکی از معضالت نظام فرهنگی و علمی کشور ما‬ ‫محسوب م ی شود و ما ب رای پیشرفت علم در کشور هیچ راهی‬ ‫جز نزدیک تر کردن حوزه و دانشگاه نداریم‪ .‬از جانب دیگر جهان‬ ‫امروز عرصه تقابل فکری و نظری اس�لام و تش��یع با لیب رال‬ ‫دموکراسی به عنوان نظریه غالب بر بخش اعظمی از جهان‬‫اس��ت و ما در این تقابل هیچ راهی جز تقویت مبای فکری و‬ ‫نظری خود نداریم‪.‬‬ ‫به نظر شما دلیل ورود و توجه جدی شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگ�ی در موض�وع تعلی�م و تربی�ت‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬نظام استکبار از بدو تسلط همه جانبه خود بر این‬ ‫کشور یعنی ابتدای دوره پهلوی اول ب رای تسلط بر همه ارکان‬ ‫این کشور به درستی دریافت که باید عنان نهاد تعلیم و تربیت‬ ‫شو پرورش را بر عهده بگیرد و اگر در نهاد اموزش و‬ ‫یعنی اموز ‬ ‫پروش کودک ما طبق ب رنامه اموزشی تدوین شده انان اموزش‬ ‫ی که به دانش��گاه پا نهاد‪ ،‬با او مش��کل‬ ‫ببیند‪ ،‬دیگر هنگام ‬ ‫چندانی نخواهند داشت‪ .‬بنا بر این یک بررسی تاریخی نشان‬ ‫م ی دهد که توجه و اهتمام استعمارگران در برنامه ریزی ب رای‬ ‫شو پرورش اگر بیشتر از توجه انان به نهاد دانشگاه‬ ‫نهاد اموز ‬ ‫نباشد‪ ،‬کمتر هم نیست‪ .‬شورای عالی انقالب فرهنگی باتوجه‬ ‫به همین موضوع و به ویژه در دوره اخیر موضوع تعلی مو تربیت‬ ‫را در راس ماموریت های خود تعری��ف کرد و باتوجه به فرمان‬ ‫رهبر معظم انقالب اس�لامی مبنی بر ل��زوم تحول بنیادین‬ ‫اموزش و پرورش س��ند مربوطه با دقت نظر و مبانی روشن و‬ ‫متقن ب رامده از متن تعالیم اسالم تدوین و تصویب شد‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی در سفر خود به استان‬ ‫ق�م در س�ال ‪ 1389‬ش�ورای تخصص�ی حوزوی‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی را یک تجربه موفق‬ ‫و قابل الگ و برداری برای کل نظام دانستند ‪ .‬به نظر‬ ‫شما علت این تقدیر معظ م له از شورای تخصصی‬ ‫حوزوی چه بود ه است؟‬ ‫‪ l‬فلسفه ایجاد ش��ورای تخصصی حوزوی در شرح‬ ‫وظایف این ش��ورا مشخص شده اس��ت‪ .‬یعنی شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی در برخی از مسائل به مشاوره یک نهاد حوزوی‬ ‫نیاز داش��ت و به همین منظور کمیسیون حوزوی و متعاقب‬ ‫ان شورای تخصصی حوزوی ش��کل گرفت‪ .‬بخش اصلی و‬ ‫ محوری فعالیت شورای تخصصی حوزوی مرتب ط کردن راس‬ ‫و بدنه حوزه های علمیه با شورای عالی انقالب فرهنگی است‪.‬‬ ‫این ارتباط هم باید در سیاستگذاری های کالن شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی مشاهده شود و هم باید در رصد و شناسایی‬ ‫موضوعات فرهنگی جامعه نمود پی دا کند‪ .‬موضوع بعدی که‬ ‫وجود شورای تخصصی حوزوی را الزم و واجب م ی کند‪ ،‬جایگاه‬ ‫‪ l‬عبارت مقام معظم رهبری ناظر بر این مساله بود که‬ ‫بخش های مختلف نظام ب راساس معارف حوزوی ارشاد شوند‬ ‫و فضالی حوزه در بخش های مختلف حضور فعالی داشته‬ ‫ن ظرفیت و مجموعه‬ ‫باشند‪ .‬تالش هایی ب رای اس��تفاده از ای ‬ ‫کارشناسی که در سطح باال نسبت به مسائل فرهنگی و علمی‬ ‫ نظام م ی اندیشند و متخصصانه وارد م ی شوند‪ ،‬صورت گرفت‬ ‫تا بتوانند نسبت به موارد دیگری که نیاز به مشاوره احساس‬ ‫م ی شود‪ ،‬وارد ش��وند‪ .‬در برخی موارد نهادهایی مانند مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام راسا مواردی را به ما ارجاع داده اند و ما‬ ‫در این موارد اظهارنظر کارشناسی کرده ایم‪.‬‬ ‫پی��ش از تش��کیل ش��ورای عالی فضای مج��ازی ما‬ ‫کمیسیونی در ش��ورای تخصصی حوزوی داش��تیم که در‬ ‫زمین��ه موضوع��ات فض��ای مج��ازی فعالیت م ی ک��رد‪ .‬با‬ ‫ش��کل گرفتن ش��ورای عالی فضای مجازی و ماموریتی که‬ ‫از س��وی مقام معظم رهبری به این ش��ورا واگذار شد‪ ،‬تالش‬ ‫کردیم تا بتوانیم در ارتباط با ش��ورای عالی فرهنگی مجازی‬ ‫فعالی ت هایی داشته باشیم‪ .‬موضوع دیگری که ما در راستای‬ ‫تحقق فرمایش مقام معظم رهبری دنب��ال کردیم‪ ،‬وارد کردن‬ ‫معارف اسالمی در سیاست گذاری های فرهنگی است‪ ،‬یعنی ما‬ ‫م ی خ واهیم حوزه های علمیه به تناسب زمینه های کارشناسی‬ ‫و تخصصی خود‪ ،‬در پی ان باشند تا متخصصانی تربیت شوند‬ ‫که با همکاری مراکز اموزشی و پژوهشی بتوانند وارد بخش‬ ‫سیاستگذاری کالن فرهنگی ش��وند و ب ه همین دلیل رشته‬ ‫سیاستگذاری فرهنگی با کمک مراکز حوزوی و با مشارکت‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی راه اندازی شد‪g.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫دکتر حسن غفوری فرد‪ ،‬رئیس هیات نظارت و بازرسی ش�ورای عالی انقالب فرهنگی در این گفت وگو به تشریح‬ ‫چرایی تشکیل شورای عالی انقالب فرهنگی و فعالی ت های این شورا پرداخته است‪.‬‬ ‫ب ه عنوان اغاز گفت وگو اگر موافق باشید اشاره ای‬ ‫داش�ته باش�ید به چرایی تشکیل ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی‪.‬‬ ‫‪ l‬در موض��وع انقالب فرهنگی و تاس��یس س��تاد‬ ‫انقالب فرهنگی و متعاقب ان شورای عالی انقالب فرهنگی‪،‬‬ ‫باید یک مرور گذرا داش��ته باش��یم به اوضاع دانشگاه ها در‬ ‫س��ال های اولیه پیروزی انقالب اس�لامی‪ .‬در ان س��ال ها‬ ‫دانشگاه ها محل تاخت و تاز گروهک های منحرف از جمله‬ ‫منافقین و سایر گروهک ها بود و در دانشگاه ته ران و صنعتی‬ ‫تو تاز بیشتر بود و عمال این دانشگاه ها به‬ ‫امیرکبیر این تاخ ‬ ‫خانه تیمی این گروهک ها تبدیل ش��ده ب��ود‪ .‬من خودم در‬ ‫دانش��گاه امیرکبیر ش��اهد بودم که امکانات این دانشگاه از‬ ‫جمله دستگاه های تکثیر عمال در اختیار این گروهک ها بود‬ ‫تا بیانی ه ها و اعالمی ه های حاوی مضامین ضد اسالم و انقالب‬ ‫را تکثیر کند‪ .‬این گروهک ها ب رای رس��یدن به اهداف خود از‬ ‫هیچ فعل خشونت باری خودداری نم ی کردند و معتقد بودند‬ ‫که هدف‪ ،‬وسیله را توجیه م ی کند‪.‬‬ ‫موضوع بعدی دیگری که نیروهای مسلمان و انقالبی‬ ‫را ازار م ی داد‪ ،‬این بود که این گروهک ها از درون دانشگاه ها و‬ ‫با فریب و اغوای جوانان دانشجوی ساده دل از طریق تمسک‬ ‫به ش��عارهای زیبا و فریبنده عضو گی��ری م ی کنند و جوان‬ ‫دانشجوی ساده دلی که فریب انان را خورده بود‪ ،‬بعد از مدت‬ ‫کوتاهی خود را در میان ش��اخه های نظامی این گروهک ها‬ ‫م ی دید که در کردستان‪ ،‬گنبد و‪ ...‬جنایات بیشماری مرتکب‬ ‫م ی شوند‪.‬‬ ‫در اردیبهش��ت ماه ‪ 1359‬بعد از وقایعی که گروه های‬ ‫فشار وابسته به این گروهک ها در دانشگاه های ته ران و تبریز‬ ‫افریدند‪ ،‬کاسه صبر نیروهای انقالب لبریز شد و انان تصمیم‬ ‫گرفتند تا ب رای اصالح وضع موجود و بازگردانیدن دانشگاه ها به‬ ‫وضعیت مطلوب‪ ،‬یعنی نهاد تعلیم و تربیت‪ ،‬یک اقدام اساسی‬ ‫انجام دهند و به این ترتیب انقالب فرهنگی شکل گرفت‪.‬‬ ‫مدت کوتاهی از انقالب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه ها‬ ‫نگذش��ته بود که حضرت امام خمینی(ره) ب رای بازگش��ایی‬ ‫دانشگاه ها فرمان تشکیل س��تاد انقالب فرهنگی با ترکیبی‬ ‫شامل چهره های علمی و فرهنگی انقالبی از جمله شهید‬ ‫باهنر‪ ،‬مرحوم دکتر حبیبی و‪ ...‬را صادر فرموند‪.‬‬ ‫اینجا توجه به این نکته نیز الزم اس��ت که در شهریور‬ ‫س��ال ‪ 1359‬صدام ملعون به نیابت از نظام استکبار جهانی‪،‬‬ ‫جنگ را به این کشور تحمیل کرد و بس��یاری توقع داشتند‬ ‫تا شرایط جنگی بازگشایی دانش��گاه ها را به تعویق بیندازد‬ ‫اما با نگاه خردمندانه حضرت امام خمینی(ره) و تاکید ایشان‬ ‫بر پیش��رفت علم ی کش��ور ب رای جب ران عقب افتادگ ی ها در‬ ‫مهرماه ‪ 1362‬دانشگاه ها گش��ایش یافت و ماموریت ستاد‬ ‫انقالب فرهنگی نیز خاتمه یافت‪.‬‬ ‫با توجه ب��ه تجربی��ات موفق س��تاد انقالب فرهنگی‬ ‫در س��ازماندهی حوزه علم و ل��زوم وجود نه��ادی فراقوه ای‬ ‫ب رای مدیری��ت این بخش ه��ا در اذرماه ‪ 1363‬به پیش��نهاد‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای و موافقت حضرت امام خمینی(ره)‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی تشکیل شد‪.‬‬ ‫ه م اکنون جایگاه این شورا در نظام برنام ه ریزی و‬ ‫تصمی م گیری کشور چگونه است؟‬ ‫‪ l‬ش��ورای عالی انقالب فرهنگ��ی ب��ه تعبی��ر‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬یک شورای ب ی بدیل است‪ .‬یعنی شما در‬ ‫ساختار حقوقی نظام جمهوری اسالمی‪ ،‬نهادی با این ترکیب‬ ‫و اختیارات را مش��اهده نم ی کنید‪ .‬این شورا با حضور روسای‬ ‫س��ه قوه‪ ،‬پنج تن از وزرا‪ ،‬روس��ای تعدادی از کمیسیون های‬ ‫مجلس شورای اس�لامی و روسای س��ازمان ها و نهادهای‬ ‫اجرایی بخش ه��ای علم و فرهنگ و تع��دادی از نخبگان و‬ ‫فرهیختگان علمی و فرهنگی وظیفه سیاستگذاری کالن‬ ‫در علم و فرهنگ را به عه��ده دارد و مصوبات ان به تصریح‬ ‫حضرت ام��ام خمین��ی(ره) و رهب ر معظم انقالب اس�لامی‬ ‫الزم االتباع است‪ .‬رهب ر معظم انقالب در یکی از دیدارهای خود‬ ‫با اعضای شورای عالی انقالب فرهنگی حتی مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام را عقبه شورای عالی انقالب فرهنگی م ی دانند‬ ‫که این فرمایش ایشان نماد اهمیت علم و فرهنگ در منظر‬ ‫معظم له است‪.‬‬ ‫یک�ی از اصل ی تری�ن اه�داف تاس�یس س�تاد‬ ‫انقالب فرهنگ�ی و ب�ه تب�ع ان ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگ اسلامی سازی دانش�گاه ها بود‪.‬‬ ‫در ای�ن زمینه به نظر ش�ما چه اقدامات�ی انجام‬ ‫شده است؟‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫رهبر معظم انقالب در س�فر س�ال ‪ 89‬به ش�هر‬ ‫مقدس قم‪ ،‬فرمودند خدمات ش�ورای تخصصی‬ ‫حوزوی محدود به ش�ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫نباشد و س�ایر نهادهای نظام هم باید از ظرفیت‬ ‫ش�ورای حوزوی اس�تفاده کنند‪ .‬در این زمینه چه‬ ‫کارهایی انجام داده اید؟ ایا با نهادهای باالدستی‬ ‫دیگر همچون مجمع تشخیص مصلحت نظام و‬ ‫دولت همکاری دارید؟‬ ‫سازماندهی نخبگان کار بزرگی بود‬ ‫جلد دوم‬ ‫ی جامعه ما و لزوم در‬ ‫رفیع نظام اموزشی حوزوی در سنت علم ‬ ‫نظر گرفتن جایگاه مناسبی ب رای این نظام در تصمیم گیری ها‬ ‫ی و فرهنگی است‪ .‬مستقل شدن‬ ‫و سیاس��تگذاری های علم ‬ ‫نظام اموزش��ی حوزه از نظام اموزش عالی رسمی کشور نیز‬ ‫یکی دیگر از مواردی بود که باید ب رای براورده شدن ان نهادی‬ ‫مانند شورای تخصصی حوزوی تشکیل م ی شد‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر مس��ائل مرب��وط به هوی��ت و جایگاه‬ ‫حوزه های علمیه در نظام اموزش��ی و فرهنگی کشور باید با‬ ‫تدبیر‪ ،‬ب رنامه ریزی و مدیریت خود حوزه انجام ش��ود؛ بنا ب ر این‬ ‫وقتی شورای تخصصی حوزوی مصوبه ای داشته باشد‪ ،‬باید‬ ‫این مصوبات توسط شورای عالی حوزه علمیه قم مورد تایید‬ ‫قرار گیرد و س��پس این مصوبه پس از طی مراحلی توس��ط‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی رسمیت م ی یابد‪ .‬بخش دیگری‬ ‫از فعالی ت های شورای تخصصی حوزوی‪ ،‬انتقال نظ رات مراجع‬ ‫معظم تقلید و فضالی حوزوی نس��بت به مسائل فرهنگی‬ ‫کشور به ش��ورای عالی انقالب فرهنگی اس��ت‪ .‬این نظ رات‬ ‫ممکن است ماهیت حوزوی داشته باشد و ممکن است مربوط‬ ‫به سایر بخش های فرهنگی جامعه باشد‪ .‬کارکرد دیگر شورای‬ ‫تخصصی حوزوی اعمال نظ رات حوزه های علمیه در اس��ناد‬ ‫مصوب ش��ورای عالی انقالب فرهنگی است که ما در جریان‬ ‫نقشه جامع علمی کشور این کار را به خوبی انجام دادیم‪.‬‬ ‫بخش دیگری از فعالی ت های ما اظهارنظر کارشناسی‬ ‫در پی ش نویس اسناد مصوب ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫از منظر مطالعات دینی است‪ .‬عالوه بر مصوبات شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی‪ ،‬مصوبات ش��وراهای اقماری مانند شورای‬ ‫معین و دیگر شوراها توسط کارشناسان ما بررسی م ی شود و‬ ‫اگر احساس کنیم که از این منظر به حضور نماینده شورای‬ ‫تخصصی حوزوی نیاز باشد‪ ،‬نماینده هم فرستاده م ی شود‪.‬‬ ‫رئیس هیات نظارت و بازرسی شورای عالی انقالب فرهنگی‪:‬‬ ‫‪ l‬یک��ی از اولی��ن اه��داف و ماموریت های س��تاد‬ ‫انقالب فرهنگی اسالم ی س��ازی دانشگاه ها بود که به تعبیر‬ ‫حض��رت امام خمین��ی(ره)؛ اگر دانش��گاه ها اصالح ش��وند‬ ‫کل کش��ور اصالح خواهد ش��د‪ .‬علت این توج��ه هم کامال‬ ‫واضح اس��ت؛ چون اصل ی ترین نیروهای اداره کننده جامعه‬ ‫در دانشگاه ها تربیت م ی شوند و اگر این تربیت درست باشد‪،‬‬ ‫خروجی ان نیز درست خواهد بود و بالعکس‪ .‬پس م ی بینیم‬ ‫که اصالح دانشگاه ها پی ش فرض و الزمه اصالح جامعه است‪.‬‬ ‫به همی��ن دلیل دش��من نی��ز برنامه اصلی خ��ود را‬ ‫ب رای تس��خیر کش��ور و بازگرداندن ان به دوره وابس��تگی‬ ‫و وطن فروش��ی پهلوی‪ ،‬تس��خیر و در دس��ت گرفتن امور‬ ‫دانشگاه ‍ ها بنا نهاده است و این تنها راه مقابله با اسالم ی سازی‬ ‫دانشگاه ها در همه ابعاد است‪.‬‬ ‫به منظور تحقق این هدف واال‪ ،‬شورای اسالم ی شدن‬ ‫دانشگاه ها و موسسات اموزش��ی به عنوان یکی از شوراهای‬ ‫اقماری ش��ورای عالی انقالب فرهنگی تش��کیل شده است‬ ‫و مهم ترین خروجی این ش��ورا به نظر بنده س��ند دانشگاه‬ ‫اسالمی بوده است‪ .‬این سند بعد از چندسال کار کارشناسی‬ ‫و در نظ ر گرفتن همه ابعاداموزشی‪ ،‬فرهنگی و‪ ...‬دانشگاه ها‬ ‫به تصویب این شورا و متعاقبا شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫رسیده و هم اکنون نقشه راه این حرکت محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫‪‎‬اقای دکتر! ش�ما ب ه عن�وان یک چهره باس�ابقه‬ ‫دانش�گاهی مس�تحضر هس�تید ک�ه تقاض�ا‬ ‫ب�رای تحصیالت دانش�گاهی در کش�ور ما روند‬ ‫رو به رشدی داشته اس�ت‪ .‬در این زمینه عملکرد‬ ‫ش�ورای عالی انقالب فرهنگی را چگون�ه ارزیابی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫‪71‬‬ ‫‪ l‬یکی از اصل ی ترین معیارهای سنجش پیشرفت و‬ ‫رشد علمی در هر کشور‪ ،‬تع داد دانشجویان شاغل به تحصیل‬ ‫در ان کشور است‪ .‬در کش��ور ما هم به دالیل و علل مختلف‬ ‫تقاضا ب رای تحصیالت دانشگاهی در دو دهه اخیر رو به فزون ی ‬ ‫رفته و امروز کمتر خانواده ای در کشور ما وجود دارد که دران‬ ‫دانشجویی وجود نداشت ه اشد‪ .‬باتوجه به این الزامات و باتوجه‬ ‫به منابع موجود در کشور شورای عالی انقالب فرهنگی مدی ریت‬ ‫توسعه و گسترش اموزش عالی در کشور را برعهده گرفته و‬ ‫با همکاری همه نهادها و دس��تگاه ها یعنی وزارتین علوم و‬ ‫بهداشت‪ ،‬دانشگاه ازاد اس�لامی و‪ ...‬تالش م ی کند تا ضمن‬ ‫حفظ کیفیت اموزش عال��ی زمینه ای ایجاد ش��ود تا هیچ‬ ‫فردی از تحصیالت دانشگاهی بازنماند‪ .‬مقایسه میان امار‬ ‫دانشجویان در قبل و بعد از انقالب اسالمی به خوبی گواه و‬ ‫مبین این ادعاست‪.‬‬ ‫کش��ور ما قبل از انقالب با دارا ب��ودن ‪ 35‬میلیون نفر‬ ‫جمعیت ‪ 150‬هزار دانشجو داشت و امروز با دارا بودن جمعیتی‬ ‫بیش از ‪ 75‬میلیون نفر جمعیت دارای بیش از چهار میلیون‬ ‫نفر دانشجو اس��ت‪ .‬یعنی در طول بیش از ‪ 3‬دهه‪ ،‬جمعیت‬ ‫بیش از دو ب رابر ش��ده اس��ت ولی تعداد دانشجویان بیش از‬ ‫‪ 30‬ب رابر افزایش پی دا کرده است‪ .‬در کنار این گسترش کمی‪ ،‬ما‬ ‫شاهد گسترش کیفی نیز هستیم و روند پیشرفت های علمی‬ ‫ و فناوری کشور در طول این سال‪‎‬های بعد از انقالب اسالمی‬ ‫مبین باالرفتن کیفیت اموزش عالی نیز هست‪.‬‬ ‫از نظ��ر فرهنگ��ی و تربیت��ی ه��م در ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی توجه خوبی به دانش��گاه ها مبذول ش��د و‬ ‫نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانش��گاه ها که رئیس‬ ‫محترم ان نهاد در ش��ورای عالی انقالب فرهنگی عضویت‬ ‫دارند‪ ،‬توانسته با ب رنامه ریزی مناسب فضای معنوی و عقیدتی‬ ‫در دانشگاه ها را ارتقا دهد‪ .‬امروز و ب ر خالف ادعای کسانی که‬ ‫مدعی معارضه علم و دین هستند‪ ،‬پرشکوه ترین اعتکاف ها‪،‬‬ ‫نمازجماعت ها ‪ ،‬مراس��م لیالی قدر‪ ،‬اردوهای جهادی و‪ ...‬در‬ ‫دانشگاه ها برگزار م ی شود‪.‬‬ ‫اقای دکتر! یکی از دغدغه ه�ا و نگران ی هایی که‬ ‫ه م اکنون وجود دارد‪ ،‬موضوع علوم انسانی است‪.‬‬ ‫در این زمینه چه اقداماتی انجام شده است؟‬ ‫‪ l‬علوم انسانی در هر جامع ه ای تابع شرایط فرهنگی‬ ‫ان جامعه است‪ .‬یعنی این علوم باتوجه به جهان بینی حاکم‬ ‫بر هر جامعه و تعریفی که ان جامعه از موضوع انسان‪ ،‬حیات‬ ‫دنیوی و‪ ...‬دارد‪ ،‬تعریف و تولید م ی ش��ود‪ .‬علوم انسانی رایج‬ ‫و متعارف در دانش��گاه های ما نیز بدون هیچ پرده پوش��ی و‬ ‫تعارفی ریش��ه در فرهنگ و جهان بینی تم��دن غرب بعد از‬ ‫دوران رنسانس دارد و با مبانی فکری و عقیدتی ما در تعارض‬ ‫و تضاد است‪.‬‬ ‫صرف نظر از این تعارض‪ ،‬اصوال علوم انس��انی در حل‬ ‫مش��کالت جامعه به علت ناتوانی در تبیین و ریش��ه یابی‬ ‫مشکالت ناتوان است‪ .‬بناب راین تالش ب رای تحول و ارتقای‬ ‫جلد دوم‬ ‫جهتسیاستگذاری‬ ‫نباید با تغییر جریان های‬ ‫سیاسی عوض شود‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫تو گو با رئیس جهاد دانشگاهی‬ ‫گف ‬ ‫دکت ر مهدیطیبی‪،‬رئیسجهاد‬ ‫دانش�گاهی و عض�و ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگ�ی در گفت وگوی�ی‬ ‫که از نظرت�ان م ی گذرد به تش�ریح‬ ‫ابع�اد فعالی ت ه�ای ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی پرداخته است‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫جناب اق�ای دکتر طیب�ی! انتخاب مجدد ش�ما‬ ‫را ب ه عن�وان رئی�س جه�اد دانش�گاهی تبریک‬ ‫عرض م ی کنیم و بابت فرصتی ک�ه در اختیار ما‬ ‫ق�رار دادید‪ ،‬تش�کر م ی کنیم‪ .‬مس�تحضرید که‬ ‫ش�ورای عالی انقالب فرهنگی با فرمان حضرت‬ ‫امام (ره) تشکیل شد و مقام معظم رهبری هم بر‬ ‫وجود و حضور شورا در ساختار علمی و فرهنگی‬ ‫کشور تاکید داشتند و دارند‪ .‬س�والی که در ابتدا‬ ‫طرح م ی شود این است که براساس چه تدبیری‬ ‫این نهاد تاسیس و حمایت شد؟‬ ‫‪ l‬ب رای پاس��خ این س��وال ابتدا باید ببینیم که اگر‬ ‫کشورها بخواهند توسعه پی دا کنند باید چه کنند؟ ب رای توسعه‬ ‫مهم ترین چیز هماهنگ سازی نهادهای مختلف و ب رنام هریزی‬ ‫‪72‬‬ ‫در عال ی ترین سطح است‪ .‬ما یک سطح اجرا داریم و یک سطح‬ ‫ب رنامه ریزی عالی که این س��طح روبنایی است که پاالیش و‬ ‫اصالح مس��یر هم صورت م ی گیرد‪ .‬به نظرمن شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی یک نهاد ضروری در جه��ت برنامه ریزی و‬ ‫سیاستگذاری علمی کشور است‪ .‬در این ش��ورا ب رای برنامه‬ ‫توسعه علم و فرهنگ در کش��ور نخبگان اجرایی‪ ،‬علمی و‬ ‫فرهنگی تحت مدی ریت رئیس دستگاه اجرایی گردهم م ی ایند‬ ‫و کارها را مدیری��ت م ی کنند‪ .‬بنا ب رای��ن اصل ی ترین دغدغه‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی وضعی��ت علمی و فرهنگی‬ ‫ی و فرهنگی‬ ‫کشور است و ب رنامه ریزی در مسیر توسعه علم ‬ ‫که اساس توسعه کشور است‪ ،‬در این شورا صورت م ی گیرد‪.‬‬ ‫اقای دکتر طیبی! اینجا این س�وال پیش م ی اید‬ ‫که باتوجه به اینکه مجلس شورای اسلامی در‬ ‫این علوم یک اولویت محس��وب م ی شود و ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی با درک این اهمیت و بدون ایجاد هی چ گونه‬ ‫حساسیت‪ ،‬وارد این کار مهم ش��ده و تاکنون کارهای خوبی‬ ‫هم انجام شده است‪.‬‬ ‫اگر بخواهید به صورت فهرست وار ب ه مهمترین‬ ‫دستاوردهای شورای عالی انقالب فرهنگی اشاره‬ ‫کنید‪ ،‬چه مواردی را الزم به ذکر م ی دانید؟‬ ‫‪ l‬تالش ب رای وحدت حوزه و دانش��گاه ها به عنوان‬ ‫یکی از اصل ی ترین اهداف انقالب فرهنگی‪ ،‬تاسیس نهادهایی‬ ‫مانند سازمان سمت‪ ،‬جامعه المصطف ی العالمیه(ص)‪ ،‬بنیاد‬ ‫ملی نخبگان‪ ،‬شورای فرهنگ عمومی و مرکز علوم استنادی‬ ‫جهان اس�لام تنها تعدادی از دس��تاوردهای ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی م ی باشند‪.‬‬ ‫ی کشور و اسناد‬ ‫تصویب اسنادی مانند نقشه جامع علم ‬ ‫ملی ذیل ان‪ ،‬نقشه مهندسی فرهنگی‪ ،‬سند دانشگاه اسالمی‬ ‫و مهم تر از همه پیگیری مجدانه اجرای این اس��ناد‪ ،‬اصالح‬ ‫اساسنامه فرهنگس��تان های جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬توجه‬ ‫به موضوع جمعیت در کش��ور و ایجاد حساسیت نسبت به‬ ‫خطر سقوط جمعیتی در کش��ور‪ ،‬ارتباط با نهادها فرهنگی‬ ‫مانند شورای سیاس��تگذاری ائمه جمعه هم از سایر خدمات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی است‪.‬‬ ‫در ابتدای پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬ما دارای ‪ 500‬مقاله‬ ‫نمایه ش��ده در مجالت معتبر بی ن المللی بودی��م‪ ،‬در حالی‬ ‫امور سیاس�ی و اقتصادی نق�ش تصمی م گیر و‬ ‫سیاس�تگذار را برعهده دارد‪ ،‬چ�را در حوزه علم‬ ‫و فرهنگ این جمع نخبه در قالب ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی پی ش بینی شده ‍ است؟‬ ‫‪ l‬من با نگاهی به مس��ائل توسع ه ای‪ ،‬این موضوع‬ ‫را عن��وان م ی کنم ک��ه سیاس��تگذاری عالی کش��ور باید‬ ‫در جهتی باش��د که با تغییر جریان های سیاس��ی کش��ور‬ ‫عوض نش��ود‪ .‬ما یک جامعه جوان سیاسی بوده و هستیم‬ ‫و خیلی طبیعی اس��ت ک��ه در جامعه جوان سیاس��ی این‬ ‫تغییر جهت های سیاس��ی‪ ،‬رخ بدهد‪ .‬اگر قرار باش��د با این‬ ‫تغیی رات برنامه ریزی های اساس��ی کش��ور تغییر پیدا کند‪،‬‬ ‫این موضوع درست نیس��ت‪ .‬مجموعه اعضای شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی بیشترین ثبات را در کشور دارند و تاثیری از‬ ‫تغیی رات سیاسی نم ی پذی رند‪.‬‬ ‫ش�ورای کنونی از لحاظ س�اختار قانون�ی با ان‬ ‫ش�ورایی که حضرت امام(ره) پای ه گذاری کردند‪،‬‬ ‫چه تفاوت�ی دارد و ای�ا ان گونه ک�ه برخی مطرح‬ ‫م ی کنند این ش�ورا یک نهاد مقطعی و گذرا بوده‬ ‫ است؟‬ ‫‪ l‬همیش��ه یک عده این ش��ورا را نه��ادی مزاحم‬ ‫م ی دانس��ته اند؛ ام��ا انچه مهم اس��ت این نکته اس��ت که‬ ‫رهب��ری خردمن��د نظ��ام اس�لامی چ��ه در دوره حضرت‬ ‫امام خمین��ی(ره) و چه در دوره مق��ام معظم رهبری عقیده ‬ ‫داشته اند که سیاستگذاری عالی کش��ور در علم و فرهنگ‬ ‫باتوجه به اهمیت این دو حوزه باید در مکانی غیر از دستگاه‬ ‫اجرایی کشور صورت گیرد و این نگاه کسانی بوده که بیشتر‬ ‫نگاه علمی به سیاستگذاری و برنامه ریزی داشته و دارند‪ .‬ما‬ ‫در جهاد دانشگاهی نیز به این نگاه عقیده داریم و مصوبات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی را الزم االجرا م ی دانیم‪.‬‬ ‫نق�ش ش�ورای عالی را در زمینه س�ازی ب�رای‬ ‫پیش�رفت های علم�ی کش�ور و موفقی ت ه�ای‬ ‫حاصل شده چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬سیاس��تگذاری ش��امل تعیین دکترین توس��عه‬ ‫است که الگوی اسالمی ‪ -‬ای رانی پیشرفت‪ ،‬سند چشم انداز‬ ‫بیست ساله و سایر اسناد ش��امل ان م ی شوند‪ .‬خوشبختانه‬ ‫که امروز این تعداد به بیش از ‪ 14‬هزار مقاله رس��یده اس��ت‪.‬‬ ‫ساماندهی و گس��ترش تحصیالت تکمیلی‪ ،‬تدوین اسناد‬ ‫مربوط به امایش اموزش عالی و ب رنامه ریزی ب رای تس��ریع و‬ ‫تداوم رشد علمی در کشور که هم اکنون متوسط رشد ان به ‪12‬‬ ‫ب رابر متوسط رشد در جهان رسیده است تنها گوشه ای دیگر از‬ ‫خدمات شورای عالی انقالب فرهنگی است‪.‬‬ ‫در یک رشته علمی بتواند به دستاورد قابل توجهی نائل شود‪،‬‬ ‫در صورتی نخبه و قابل تکریم است که نسبت به این کشور‬ ‫به عنوان محل پرورش خود احساس مسئولیت داشته باشد‪.‬‬ ‫بعد از این مرحله بنیاد ملی نخبگان امکانات و تس��هیالتی‬ ‫ب رای نخبگان در نظر م ی گی��رد تا این اف��راد بتوانند فارغ از‬ ‫دغدغه های معیش��تی تمام وقت خود را ب��ه تالش علمی‬ ‫ مصروف سازند‪.‬‬ ‫‪ l‬یک��ی از کاره��ای بزرگ��ی ک��ه ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی به امر رهب ر معظم انقالب اس�لامی انجام‬ ‫داد‪ ،‬س��اماندهی موضوع نخبگان بود‪ .‬ام��روزه موضوع فرار‬ ‫مغزها و نخبگان یکی از مس��ائلی است که همه کشورها از‬ ‫جمله کشورما به ان دچار شده و فرار مغزها و نخبگان یکی‬ ‫از مشکالت بزرگ بسیاری از کشورهای جهان و مخصوصا‬ ‫کشورهای در حال توسعه است‪.‬‬ ‫بنیاد ملی نخبگان که با ابتکار و پیگیری رهبر معظم‬ ‫انقالب اسالمی توسط ش��ورای عالی انقالب فرهنگی شکل‬ ‫گرفت‪ ،‬تالش دارد تا ابتدا معیارهایی عینی و مشخص ب رای‬ ‫احراز نخبگی تعریف کند‪ .‬موضوع بعدی ایجاد حساسیت در‬ ‫نخبه نسبت به کشور و اینده ان است‪ .‬زی را شخصی که صرفا‬ ‫‪ l‬مهمترین وظیفه هیات نظارت و بازرسی نظارت بر‬ ‫حسن اجرای مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی است‪ .‬به‬ ‫عبارت دیگر اگر مصوبه ای با نهایت دقت و اتقان و با اکثریت‬ ‫ارای اعضای شورای عالی انقالب فرهنگی به تصویب برسد‪،‬‬ ‫هنگامی این مصوبه ارزش خواهد داشت که اجرا شود‪.‬‬ ‫به این منظ��ور در هیات نظارت و بازرس��ی کمیته ای‬ ‫تحت عنوان کمیته فرهنگی و اجتماعی ب رای ارزیابی مسائل‬ ‫فرهنگی کشور تش��کیل داده ایم‪ .‬تعدادی از موضوعاتی که‬ ‫در این کمیته مورد ارزیابی قرار گرفته اند‪ ،‬به این شرح است‪:‬‬ ‫وضعیت اجرای مصوبه عفاف و حجاب‪ ،‬وضعیت فرهنگی‬ ‫دانشگاه ها و رصد وضعیت جمعیتی کشور‪.‬‬ ‫کمیته علمی ‪ -‬اموزش��ی هم ذیل هی��ات نظارت و‬ ‫بازرسی تشکیل شده که این کمیته وظیفه دارد تا صالحیت‬ ‫روسای دانش��گاه هایی که ب رای کس��ب رای اعتماد توسط‬ ‫وزرای علوم و بهداشت به شورای عالی انقالب فرهنگی معرفی‬ ‫م ی شوند را احراز کند‪.‬‬ ‫بررسی روند برگزاری کنکور دکترا که در سه سال اخیر‬ ‫به ص��ورت نیمه متمرک��ز برگزار ش��ده‪ ،‬هم یک��ی دیگر از‬ ‫عملکردهای این کمیته است‪g .‬‬ ‫سند نقشه جامع علم ی کش��ور ب رای تعیین تکلیف علم و‬ ‫فناوری در این چش��م انداز بیس ت س��اله تصویب شده ولی‬ ‫سایر اسناد هنوز تدوین نشده اند که امیدواریم کار تدوین این‬ ‫اسنادهم پیش برود‪.‬‬ ‫‪ l‬تحقق اه��داف و اجرای مصوبات ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی ج��زو اصل ی تری��ن اه��داف و برنامه‪‎‬های‬ ‫جهاددانشگاهی بوده و هست‪ .‬ما در راستای تحقق اقتصاد‬ ‫دانش بنیان و با هم��کاری مراکزی مانن��د معاونت علمی‬ ‫ و فن��اوری ریاس��ت جمهوری و‪ ...‬پیگیر اج��رای مصوبات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی بوده و هستیم‪ .‬در این مسیر‬ ‫با دو وزارت علوم و بهداشت هم همکاری های خوبی داشته‬ ‫و خواهیم داشت‪.‬‬ ‫مواجه است‪ .‬در دنیا چهل چین چای برداشت م ی شود ولی‬ ‫در کشور ما سه چین برداشت م ی ش��ود؛ با تکنولوژی های‬ ‫ایجاد شده حتما م ی شود روی کیفیت چای‪ ،‬تعداد برگ چای‬ ‫و فراوری ان کار کرد‪ .‬پایش توس��عه علمی و فناوری کشور‬ ‫در جهاد دانشگاهی به عنوان مجموعه ای علمی‪ ،‬عمومی و‬ ‫غی ر دولتی مشارکت در را ه اندازی کرس ی های نظریه پردازی‪،‬‬ ‫ارتقای مهارت های کس ب و کار دانش اموختگان دانشگاهی‬ ‫از دیگر پیشنهادهای ماست‪.‬‬ ‫‪ l‬نقشه جامع علمی کشور‪ ،‬نقشه مهندسی فرهنگی‪،‬‬ ‫س��ند تحول بنیادین ام��وزش و پرورش‪ ،‬اس��ناد ملی ذیل‬ ‫نقشه جامع علمی کشور و س��ند دانشگاه اسالمی بخشی‬ ‫از دستاوردهای ش��ورای عالی انقالب فرهنگی است‪ .‬اینجا‬ ‫شایسته اس��ت به این نکته اش��اره کنم که در نقشه جامع‬ ‫علمی کشور پیشنهاد کردیم مسئولیت ایجاد مراکز کسب‬ ‫و انتقال فناوری در کن��ار پروژه های بزرگ عمرانی کش��ور‬ ‫به جهاد دانش��گاهی محول شود‪ .‬چرا در کش��وری که قرار‬ ‫است با این حجم عظیم فوالد تولید شود‪ ،‬هربار باید برویم‬ ‫و دانش ان را بخریم؟ صد بار باید برویم دانش تولید سیمان‬ ‫و ماش��ین االتش را بخریم‪ .‬ما باید اراده ای داش��ته باش��یم‬ ‫که اوال این دانش را به دس��ت بیاوریم و معتقدیم که جهاد‬ ‫دانش��گاهی م ی تواند این مس��ئولیت را به عهده بگیرد‪ .‬در‬ ‫مرحله بعد پیش��نهاد کردیم که ماموریت های مش��خص‬ ‫در حوزه تولید فناوری ب رای حل مش��کالت اساس��ی کشور‬ ‫را به عه��ده بگیریم‪ .‬مث�لا بحث اب ش��یرین کن ها که به‬ ‫لحاظ علمی ترکیبی است از تکنولوژی های متوسط و برتر‪.‬‬ ‫صنعت چای چندین سال است که در کش��ور ما با مشکل‬ ‫‪ l‬من باورم این اس��ت ک��ه در این م��دت در جهاد‬ ‫دانش��گاهی برخی از بحث ه��ای فرهنگی ک��ه به صورت‬ ‫جدی مط��رح ش��ده‪ ،‬خودب��اوری جوان��ان‪ ،‬ایج��اد هویت‬ ‫اسالمی – ای رانی‪ ،‬مطالبه پیشرفت و‪ ...‬جزئی از فعالی ت های‬ ‫فرهنگی جهاد دانشگاهی است‪.‬‬ ‫ب ه عن�وان یک�ی از خدم�ات ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگ�ی‪ ،‬اگر موافق باش�ید ب�ه موضوع‬ ‫سند ملی نخبگان و بنیاد ملی نخبگان بپردازیم‪.‬‬ ‫تصمیمات ش�ورای عالی در این زمینه را چگونه‬ ‫ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫نهاد جهاد دانش�گاهی یکی از نهادهایی است‬ ‫ک�ه اصلا ب�رای پیگی�ری انقالب فرهنگ�ی در‬ ‫دانشگاه ها تاسیس شد و به همین اعتبار قرابت‬ ‫و نزدیکی بسیاری با شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫داش�ته و دارد‪ .‬در ای�ن نه�اد چ�ه اقدامات�ی در‬ ‫راس�تای اجرای ی ش�دن مصوبات ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی انجام شد ه است؟‬ ‫پایشتوسعهعلمی وفناوریکشوردرجهاددانشگاهیبه عنوانمجموعه ایعلمی‪،‬‬ ‫عمومیوغیر دولتیبرای مشارکتدرر اه اندازیکرسی هاینظریه پردازیوارتقای‬ ‫بو کاردانش اموختگاندانشگاهیازدیگرپیشنهادهایماست‬ ‫مهارت هایکس ‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬به طور ش��فاف اش��اره م ی کنم به ای��ن نکته که‬ ‫تجربه های موفق خارجی نشان م ی دهد در ب رنامه ریزی کشور‪،‬‬ ‫کلید موفقیت در ب رنامه ریزی های جامع‪ ،‬درازمدت و هماهنگی‬ ‫همه نهادهاست‪ .‬وفاق ملی و حضور همه نخبگان علمی و‬ ‫اجرایی حتی اگر جناح متبوعشان حاکم نباشد‪ ،‬ضامن اجرای‬ ‫ب رنامه هاس��ت؛ امروزه م ی گویند توسعه یک کشور فرایندی‬ ‫است که در پیشرفت و توسعه فرهنگی ریش��ه دارد‪ .‬من در‬ ‫جریان تدوین و تصویب نقشه جامع علم ی کشور به خوبی‬ ‫دیدم که افراد مختلفی با س�لایق سیاس��ی مختلف در این‬ ‫می دان وارد شده اند و کار را پیش م ی ب رند و در تدوین و گرداوری‬ ‫در کمیسیون تلفیق نقش��ه جامع علمی کشور مجمعی از‬ ‫ی حوزوی و دانشگاهی جمع شده بودند‪.‬‬ ‫نخبگاه علم ‬ ‫مهمتری�ن دس�تاوردهای ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی را چه م ی دانید؟‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫اقای دکتر! فکر م ی کن�م وارد چالش های درونی‬ ‫ش�ورا ش�دیم و اسی ب شناس�ی خوبی است که‬ ‫ب ه عنوان یکی از اعضای قدیمی انجام م ی دهید‪.‬‬ ‫چه پیش�نهادهایی در مورد ساختار ش�ورا برای‬ ‫بهبود کاست ی ها دارید؟‬ ‫ب ه عنوان اخرین س�وال اگر موافق باشید‪ ،‬ب ه طور‬ ‫مختصر در مورد عملکرد هیات نظارت و بازرسی‬ ‫ش�ورای عالی انقالب فرهنگی ه�م توضیحاتی‬ ‫بیان کنید‪.‬‬ ‫مهمترین وظیفه هیات‬ ‫نظارت و بازرسی‬ ‫نظارت بر حسن اجرای‬ ‫مصوبات شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی است‬ ‫اقای دکتر! اگر موافق باش�ید کمی هم به بحث‬ ‫مهندسی فرهنگی بپردازیم‪.‬‬ ‫ب ه عنوان اخرین سوال‪ ،‬یکی از شبهه های برخی‬ ‫از افراد از جمله برخی از دوس�تان متخصص در‬ ‫علوم انس�انی حضور افرادی با تخصص غیر از‬ ‫علوم انس�انی در ش�ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫است‪ .‬در این زمینه چه نظری دارید؟‬ ‫‪ l‬من بر این باورم که همه اعضای ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی صرفنظر از رشته هایی که در ان تحصیل‬ ‫کرده ان��د‪ ،‬به گواهی سابقه ش��ان افرادی فرهنگ��ی و دارای‬ ‫دغدغه نسبت به فرهنگ اس�لام و انقالب هستند‪ .‬به نظر‬ ‫بنده اگر یک پزش��ک یا مهندس بیاید و در ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی به عنوان نهاد اصلی دفاع از فرهنگ انقالب‬ ‫اسالمی عضو باش��د‪ ،‬مهندسین و پزش��کان نیز در دفاع از‬ ‫فرهنگ انقالب روحی ه دار م ی شوند‪g .‬‬ ‫نقش�ه جامع علمی کشور‪ ،‬نقش�ه مهندسی فرهنگی‪ ،‬س�ند تحول بنیادین‬ ‫اموزش و پرورش‪ ،‬اسناد ملی ذیل نقشه جامع علمی کشور و سند دانشگاه اسالمی‬ ‫بخشی از دستاوردهای شورای عالی انقالب فرهنگی است‬ ‫‪73‬‬ ‫اتاق فرمان فرهنگ‬ ‫تو گو با مثلث‬ ‫رئیس جامعه المصطفی العالمیه(ص) در گف ‬ ‫‪6‬‬ ‫مو المس�لمین دکتر علیرضا اعرافی‪ ،‬رئیس جامع ه المصطفی العالمیه«ص» و عضو ش�ورای عالی‬ ‫حجت االسال ‬ ‫انقالب فرهنگی‪ ،‬در این گفت وگو به تشریح چرایی و چگونگی تاسیس و ادامه فعالیت شورای عالی انقالب فرهنگی و‬ ‫اهم دستاوردهای این شورا پرداخته است‪.‬‬ ‫ب ه عنوان اغاز بحث لطفا ب�ه چرایی و چگونگی‬ ‫تاسیس شورای عالی انقالب فرهنگی بپردازید‪.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬با گرامیداش��ت س��الروز تاسیس ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی و با تقدیر و س��پاس از همه کسانی که در‬ ‫شکل دادن و تداوم فعالی ت های ش��ورا و ارتقای فعالی ت های‬ ‫ش��ورا س��هیم بودند‪ ،‬در خصوص فلس��فه و اهداف اصلی‬ ‫تاسیس این ش��ورا باید به این موضوع توجه کنیم که نقطه‬ ‫اغاز شکل گیری شورای عالی انقالب فرهنگی مباحث حوزه و‬ ‫دانشگاه بود‪ ،‬به خصوص مباحثی که در دانشگاه ها مطرح بود‪.‬‬ ‫در اوان پیروزی انقالب اس�لامی و نی��ازی که به یک‬ ‫ب رنامه ریزی جامع و کالن در حوزه دانشگاه احساس م ی شد‪،‬‬ ‫حضرت امام (ره) ب راساس این فلسفه ستاد انقالب فرهنگی را‬ ‫تشکیل دادند و مسائل دانشگاه را به این ستادمحول کردند؛‬ ‫یعنی هم سیاس��تگذاری و هماهنگی بازگشایی دانشگاه ها‬ ‫و کال مس��ائلی که در ان زمان مورد ابتالی جامعه علمی و‬ ‫کشورمان بود به این ستاد محول شد‪.‬‬ ‫ام��ا در درون فلس��فه اغازی��ن ش��کل گیری س��تاد‬ ‫انقالب فرهنگی یک فلس��فه و هدف بزرگتری وجود داشت‬ ‫که ان دلیل اساسی ش��کل گیری شورای انقالب فرهنگی و‬ ‫ارتقای ساختاری و جایگاهی ان در زمان حضرت امام(ره) و بعد‬ ‫هم استمرار ان در دوره مقام معظم رهبری است وان فلسفه‬ ‫اصلی این است که انقالب اسالمی ما انقالبی فرهنگی است‬ ‫و در ذات و هویت ان فرهنگ و ارزش های فرهنگی و دینی‬ ‫نقش اول را دارد‪ .‬به عبارت دیگر در هویت ملت و کش��ور ما‬ ‫فرهنگ و معارف اسالمی جایگاه برجسته ای دارد و انقالب‬ ‫ما ب راساس این گفتمان و دیدگاه پدید امد‪ .‬ب رای تقویت این‬ ‫بنیان اصلی انقالب باید یک بنیان فرهنگی مستحکم شکل‬ ‫م ی گرفت که با یک نگاه کالن و جامع بتواند مسائل این حوزه‬ ‫را بررس��ی کند‪ .‬در حقیقت فلسفه شکل گیری شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی این است که این شورا باید فراتر از نگاه های‬ ‫بخش��ی که در نهادهای حقوقی و همچنین مراکز علم ی ‬ ‫حوزوی و دانش��گاهی وجود دارد و حتی قوای س��ه گانه باید‬ ‫جایی باشد که به فکر ریل گذاری های کالن ب رای پیشرفت‬ ‫کش��ور در حوزه فرهنگ دینی و ملی کش��ور باشد‪ .‬بناب راین‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی به ارام ی فلسفه اصلی خود را‬ ‫بازیافت و حرکت به ان س��مت را اغاز کرد و ما این موضوع را‬ ‫در عملکرد شورای عالی انقالب فرهنگی مشاهده م ی کنیم‪.‬‬ ‫با توجه ب�ه نکاتی ک�ه فرمودید؛ فک�ر م ی کنید‬ ‫ش�ورای عالی انقالب فرهنگی در ای�ن زمینه چه‬ ‫اقداماتی انجام داده است؟‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪ l‬به نظر بن��ده مهم تری��ن وظیفه ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی چه در گذش��ته‪ ،‬چه در ح��ال و چه در اینده‬ ‫حراست و پاس��بانی از مرزهای فرهنگی انقالب اسالمی و‬ ‫تطابق هم��ه تصمیمات و ب رنامه ها در کش��ور با ارزش های‬ ‫فرهنگ��ی انقالب اس�لامی اس��ت‪ .‬وظیف��ه بع��دی دیگر‬ ‫اسی ب شناس��ی کالن‪ ،‬پایش کلی و ارزیاب��ی در خصوص‬ ‫معضل «فعالیت جزیره ای»‬ ‫‪7‬‬ ‫گفتاری از رئیس کمیسیون هنر و معماری دبیرخانه شورای عالی‬ ‫دکت ر محم د حسین ایمانی خوشخو‪ ،‬رئیس‬ ‫کمیسیون هنر و معماری دبیرخانه شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی در یادداشتی به ارزیابی عملکرد‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی پرداخته است که‬ ‫متن کامل این یادداشت از نظرتان م ی گذرد‪.‬‬ ‫در ارزیابی فعالی ت های شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫م ی توان گفت که این فعالی ت‪‎‬ها سیر صعودی و پرشتابی را‬ ‫در سال های اخیر داشته و با ورود به مسائل مهم و زیربنایی‬ ‫جامعه توانسته بهتر از گذش��ته نقش خود را در این زمینه‬ ‫ایفا کند‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم به اجمال و گذرا این ارزیابی را ارائه دهیم‬ ‫م ی بینیم که در گذشته دس��تگاه های فرهنگی بدون یک‬ ‫وحدت رویه و یک اتصال منطقی در حیطه وظایف خود کار‬ ‫م ی کردند و خیلی برایند مثبتی نداشتند‪ .‬ولی از زمانی که‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی فعال تر شد و نقش محوری را‬ ‫بر عهده گرفت؛ توانست بدون دخالت در کارهای اجرایی ان‬ ‫‪74‬‬ ‫نقش عالی سیاس��ت گذاری خود را در حیطه فرهنگی ایفا‬ ‫کند و با تدوین برنامه های جامع و سیاست گذاری های بلند‬ ‫مدت خط کاری واحدی را در عرصه علم‪ ،‬فناوری و فرهنگ‬ ‫ ترسیم کند و توانست دستگاه ها را یک سو و هماهنگ به‬ ‫سمت وظایفشان هدایت کند‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم نقاط قابل توجه فعالیت ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی را در سال های اخیر بر شماریم‪ ،‬مهمترین‬ ‫نقطه نقشه جامع علم ی کشور اس��ت‪ .‬ما در گذشته از یک‬ ‫سند باالدستی و تعیین کننده در حوزه علم و فناوری محروم‬ ‫بودیم و با تاکید مقام معظم رهبری این سند با هزاران ساعت‬ ‫کار کارشناسی و اس��تفاده از نظ رات همه صاحب نظ ران در‬ ‫عرصه های مختلف تدوین‪ ،‬تصویب و ابالغ شد و هم اکنون‬ ‫مراحل اجرایی خود را طی م ی کند‪ .‬نقطه قابل توجه دیگری‬ ‫که ما مشاهده م ی کنیم‪ ،‬نقش��ه مهندسی فرهنگی کشور‬ ‫است‪.‬‬ ‫در اینجا هم ما باز م ی بینیم که خالء این نقشه وجود‬ ‫حضور روح فرهنگ انقالب اس�لامی در برنامه های کشور و‬ ‫در جریان زندگی جامعه است‪ .‬سیاس��تگذاری و برنامه ریزی‬ ‫کالن در عی��ن توجه به مس��ائل خرد ک��ه در حقیقت این‬ ‫مس��ائل خرد به وجود اورنده مس��ائل کالن هستند‪ ،‬هم از‬ ‫وظایف دیگر شورای عالی انقالب فرهنگی است‪ .‬نظارت بر‬ ‫اجرا و بازخوردگیری مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی و‬ ‫عند اللزوم اصالح این مصوبات هم وظیفه دیگر شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی محسوب م ی شود‪ .‬در حقیقت شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی به فرموده مقام معظم رهبری باید به شکل‬ ‫یک اتاق فرمان باشد و فرماندهی کالن حوزه فرهنگ و علم‬ ‫کشور را برعهده داشته باشد‪.‬‬ ‫ترکیب ش�ورای عالی انقالب فرهنگی تا چه حد‬ ‫م ی تواند به انجام این وظایف کمک کند؟‬ ‫‪ l‬یک��ی از مهم تری��ن امتی��ازات ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی ترکی��ب قابل توجه ان اس��ت‪ ،‬به این معنا‬ ‫که ش��ورای عالی انقالب فرهنگی مرکب اس��ت از روس��ای‬ ‫سه قوه به عالوه مسئوالن ارشد دس��تگاه های اجرایی حوزه‬ ‫علم و فرهنگ و تع دادی از شخصی ت های حقیقی فرهیخته‬ ‫و صاحب نظر در این دو حوزه‪ .‬به تبع این ترکیب قابل توجه‬ ‫مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی دارای ضمانت اجرایی‬ ‫مناسب است و به همین دلیل چه حضرت امام خمینی(ره)‬ ‫و چ��ه مقام معظم رهب��ری ب��رای مصوبات ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی اهمیت زیادی قائل بوده اند و ان را الزم االجرا‬ ‫م ی دانسته اند‪.‬‬ ‫اگر بخواهید نگاهی گذرا به کارنامه شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی داشته باشید‪ ،‬چه مواردی را قابل‬ ‫ذکر نم ی دانید؟‬ ‫‪ l‬در بررسی کارنامه و پیشینه عملکرد شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی ما ب��ه موفقی ت ها و احیان��ا ناکام ی هایی‬ ‫برم ی خوری��م و خوش��بختانه موفقی ت ه��ای این ش��ورا از‬ ‫ناکام ی های ان بیش��تر و قابل توجه‪‎‬تر است‪ .‬همانطور که‬ ‫گفتم اصل ی ترین نقطه توفیق شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫توجه حضرت امام خمینی(ره) و اکنون مقام معظم رهبری‬ ‫به این شوراس��ت که این توج��ه در ترکیب ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی نمود پی دا کرده است‪ .‬در حقیقت شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی منظومه ای از فرهیختگان بخش های علم و‬ ‫داشت و به همین دلیل ما نم ی توانستیم برایندی مثبت از‬ ‫فعالی ت های دستگاه های فرهنگی داشته باشیم؛ به عبارت‬ ‫دیگر فرهنگ در حاش��یه بود و ان تص��وری که از فرهنگ‬ ‫به عنوان محور و زی ربنای همه امور داشتیم را در عرصه عمل‬ ‫مشاهده نم ی کردیم‪ .‬اما بحمدهلل این نقشه در شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی تصویب و ابالغ ش��د و هم اکنون نقشه راه‬ ‫دستگاه های فرهنگی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫تدوین‪ ،‬تصویب و ابالغ س��ند تحول بنیادین اموزش‬ ‫و پرورش‪ ،‬سند دانش��گاه اسالمی‪ ،‬اس��ناد ملی ذیل نقشه‬ ‫جامع علمی کش��ور و‪ ...‬هم از س��ایر خدمات شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی و دبیرخانه ان در سال های اخیر است‪.‬‬ ‫در حقیق��ت اگ��ر بخواهی��م ی��ک ارزیاب��ی کلی از‬ ‫فعالی ت های کلی شورای عالی انقالب فرهنگی و دبیرخانه‬ ‫ان داشت ه باشیم‪ ،‬م ی توانیم بگوییم هر یک از این فعالی ت ها‬ ‫ب��ه تنهایی م ی توان��د نم��اد فعالیت یک دس��تگاه موفق‬ ‫و خدوم باش��د و ش��ورای عالی انقالب فرهنگی ب��ا انجام‬ ‫تمام ای��ن خدمات به عل��م و فرهنگ در نظ��ام جمهوری‬ ‫اس�لامی توانس��ته در راس نهادهای خدمتگ��زار به نظام‬ ‫قرار گیرد‪.‬‬ ‫در م��ورد کمیس��یون هن��ر و معم��اری دبیرخان��ه‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگ��ی ک��ه بن��ده در ان افتخار‬ ‫خدمتگزاری دارم‪ ،‬باید بگویم که تشکیل این کمیسیون نیز‬ ‫یکی از دستاوردها و نمودهای تغییر در نگرش شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی و دبیرخانه ان به موضوع بسیار مهم هنر و‬ ‫تاثیر ان بر حوزه فرهنگ است‪.‬‬ ‫ما در عرصه فعالی ت ه��ای هنری ب��ا معضلی به نام‬ ‫«فعالیت جزیره ای» مواجه هس��تیم ک��ه موجب اتالف و‬ ‫هدررفت منابع محدود ما در این بخش م ی شود‪ .‬کمیسیون‬ ‫هنر و معماری تالش دارد تا با نگاه��ی کالن و کل ی نگر و‬ ‫باتوجه به اس��ناد و مقررات موجود در این زمینه جلوی این‬ ‫موضوع را بگیرد‪.‬‬ ‫این موضوع انگاه حائز و واجد اهمیت بیشتری م ی شود‬ ‫که توجه کنیم دش��من ما یعنی نظام اس��تکبار از این ابزار‬ ‫توانا به خوبی ب رای انتقال ارزش های فرهنگ خود استفاده‬ ‫م ی کند و ما در این زمینه اسی ب هایی را مشاهده م ی کنیم‪.‬‬ ‫نکته بعدی توانایی هن��ر در انتقال مفاهیم فرهنگی‬ ‫و ح��ل معض�لات اجتماع��ی اس��ت و اگر ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی و هر دستگاه فرهنگی و اجتماعی دیگری‬ ‫بخواه��د تا در ح��وره فرهن��گ و اجتماع تاثی ر گذار باش��د‬ ‫ناگزیر است به موضوع هنر توجه کافی را مبذول بدارد که‬ ‫خوشبختانه شاهد هستیم به خوبی این توجه شده است‪.‬‬ ‫در دو س��ال و نیم اخیر با تاس��یس کمیسیون هنر و‬ ‫معم��اری دبیرخانه ش��ورای عالی انقالب فرهنگی تا حدود‬ ‫زیادی صاحبنظ ران حوزه هنر و معماری توانس��ته اند یک‬ ‫مکان مطمئن ب رای اندیش��یدن تخصصی ب��ه حوزه هنر‬ ‫پیدا کنند‪.‬‬ ‫مدیریت این کمیسیون نیز در طول این مدت تالش‬ ‫کرده تا با دعوت از هنرمن��دان صاحب نظر و فعاالن عرصه‬ ‫معماری به ریشه یابی مشکالت و رصد انها بپردازد‪.‬‬ ‫برخی از دس��تاوردهای ای��ن کمیس��یون عبارتند از‪:‬‬ ‫همکاری در تصویب س��ند موسیقی کش��ور‪ ،‬مشارکت در‬ ‫تصویب اساس��نامه دانش��گاه نگارس��تان هنرهای سنتی‬ ‫اسالمی‪ ،‬مشارکت در تدوین سند سینما‪ ،‬برگزاری جلسات‬ ‫متعدد با اصحاب هنر و تشکل های صنفی هنری مثل خانه‬ ‫موسیقی‪ ،‬خانه تئاتر‪ ،‬خانه سینما و رصد جشنواره های هنری‬ ‫کشور مانند جشنواره های بی ن المللی تئاتر فجر‪ ،‬موسیقی‬ ‫فجر‪ ،‬فیلم فجر‪.‬‬ ‫اینها کارهایی بود که در گذش��ته ما هیچ س��ابقه ای‬ ‫از انه��ا در ش��ورای عال��ی انقالب فرهنگی نداش��تیم و با‬ ‫پیگیری های دبی��ر محترم ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫این کار تحقق پیدا کرد و امیدواریم که با این روند رو به رشد‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی بتواند به نحو احسن نقش‬ ‫خود در حرکت کشور به سمت توس��عه فرهنگی را بهتر از‬ ‫گذشته ایفا کند‪g .‬‬ ‫انقالب فرهنگی امام جمعه شهرستان میبد نیز‬ ‫هستید و به همین اعتبار ریاست شورای فرهنگ‬ ‫عمومی ان شهرستان نیز برعهده شماست‪ .‬در‬ ‫زمینه فرهنگ عمومی ب ه عنوان یکی از مه م ترین‬ ‫بخش‪‎‬ه�ای فرهن�گ ب�ه معن�ای کالن و نقش‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی در ارتقای این بخش‬ ‫چه نکاتی را قابل ذکر م ی دانید؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫ش�ما علاوه ب�ر عضوی�ت در ش�وای عالی‬ ‫‪ l‬ح��وزه فرهنگ یک ح��وزه پیچی��ده و چندالیه‬ ‫اس��ت و نیاز به تدابیر عمی ق تر و جامع تری دارد و این حوزه‬ ‫غیر از حوزه علم اس��ت که مهندس��ی ان راحت تر اس��ت‪.‬‬ ‫من اینجا باید به این نکته اش��اره کنم ک��ه تعامل نظام مند‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی و دبیرخانه ان و ش��وراهای‬ ‫حوزه فرهنگ یک‬ ‫حوزه پیچیده و‬ ‫چندالیه است و نیاز‬ ‫به تدابیر عمیق تر و‬ ‫جامع تری دارد‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫فرهنگ است و این فرهیختگان در واقع باید ب رای این انقالب‬ ‫اسالمی و باتوجه به عظمت این انقالب خط مشی علمی و‬ ‫فرهنگی تعیین کنند‪ .‬اگر از موفقیت ستادانقالب فرهنگی‬ ‫به عنوان نهاد ماقبل شورای عالی انقالب فرهنگی در انجام‬ ‫اصل ی ترین وظیفه خود یعنی بازگشایی دانشگاه ها بگذریم؛‬ ‫یکی از موفقی ت های بزرگ ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫به ویژه در دوره اخیر تعیین تکلیف ب رای بخش هایی بود که‬ ‫به نوعی در انها خالء سیاستگذاری احساس م ی شد‪ .‬یعنی‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی با تصویب اسناد کالنی مانند‬ ‫ی کشور‪ ،‬مهندسی فرهنگی‪ ،‬تحول بنیادین‬ ‫نقشه جامع علم ‬ ‫اموزش و پرورش و‪ ...‬بخش های مهم علمی و فرهنگی در‬ ‫کشور را صاحب قوانین اساسی و راهبردی کرده است‪ .‬سند‬ ‫دانشگاه اسالمی و اسناد ملی ذیل نقشه جامع علم ی کشور‬ ‫هم در این دوره فعالیت شورای عالی انقالب فرهنگی قابل‬ ‫ذکر هستند که دستاورد مهمی محسوب م ی شوند‪ .‬تدوین‬ ‫و تصویب اساس��نامه ها ب رای مراکز علم ی و فرهنگی مورد‬ ‫نیاز کش��ور مانند جامعه المصطف ی العالمیه(ص) به عنوان‬ ‫مجموعه ای فرا بخش��ی و راهبردی و‪ ...‬هم از عملکردهای‬ ‫دیگر شورای عالی انقالب فرهنگی است که قابل تقدیر است‪.‬‬ ‫توجه به حوزه فناوری های نو‪ ،‬نخبگان‪ ،‬جنگ نرم‪ ،‬س��بک‬ ‫زندگی‪ ،‬هنر و‪ ...‬هم در این سال ها قابل تقدیر و تشکل است‪.‬‬ ‫تصویب نظام نامه مهندس��ی فرهنگی و برنامه ریزی ب رای‬ ‫تحول و ارتقای علوم انسانی هم از جمله دیگر دستاوردهای‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی است‪ .‬شکل گیری شوراهای‬ ‫اقماری مانند ش��ورای فرهنگی و اجتماعی زنان‪ ،‬ش��ورای‬ ‫اسالمی شدن دانشگاه ها‪ ،‬ش��ورای فرهنگ عمومی و‪ ...‬را‬ ‫هم باید به کارنامه شورای عالی انقالب فرهنگی اضافه کرد‪.‬‬ ‫موضوع مهم دیگر هم جمعیت و توجه به کاهش نرخ‬ ‫رشد جمعیت کشوری اس��ت که به انهدام نسل م ی انجامد‬ ‫و موضوع ش��ورای عال��ی انقالب فرهنگی و ب��ا تائید قاطع‬ ‫مقام معظم رهبری مورد توجه قرار گرفت که این هم از نقاط‬ ‫قوت دیگر شورای عالی انقالب فرهنگی است‪ .‬توجه جدی به‬ ‫اجرای ی شدن مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی و تمهید‬ ‫یک سازوکار مرتب و منسجم به این منظور هم از توفیقات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی و دبیرخانه ان است‪.‬‬ ‫اقماری با مراکز حوزوی و دانش��گاهی نیاز ب��ه برنامه ریزی‬ ‫ی و فرهنگی‬ ‫بیشتر و جامع تری دارد تا مشارکت جامعه علم ‬ ‫و در نتیجه احس��اس مس��ئولیت انها در قب��ال مصوبات‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی افزایش پیدا کند‪ .‬شوراهای‬ ‫فرهنگ عمومی در استان ها و شهرستان ها در واقع امتداد و‬ ‫دنباله شورای عالی انقالب فرهنگی در سطح کشور محسوب‬ ‫م ی شوند و من امروز باید به این نکته اشاره کنم که متاسفانه‬ ‫این ش��وراها به لحاظ پشتیبانی س��خت افزاری و نرم افزاری‬ ‫دچار کمبود و کاس��تی هستند‪ .‬ش��ما به همان صورت که‬ ‫در اقصی نقاط کشور مراکز اموزشی و پژوهشی را به عنوان‬ ‫مراکزی که موظف هس��تند مجری سیاست های مصوب‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی باشند‪ ،‬تلقی م ی کنید؛ شوراهای‬ ‫فرهنگ عمومی در سطح کشور هم باید مجری مصوبات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی باشند ولی ما امروز متاسفانه‬ ‫در این زمینه ب��ا کاس��ت ی هایی مواجه هس��تیم‪ .‬موضوع‬ ‫دیگری که به همین صورت شایس��ته توجه اس��ت‪ ،‬تعامل‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی با دس��تگاه های فرهنگی و‬ ‫علمی کشور است‪ .‬یعنی باید این دستگاه ها کار شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی را کار خودشان بدانند و ب رای انجام ان تالش‬ ‫کنند‪ .‬تقویت نظام پایش و اسی ب شناسی‪ ،‬گفتمان سازی و‬ ‫تولید ادبیات علمی و فرهنگی متناس��ب با موضوعات روز‬ ‫کشور از طریق به بحث گذاشتن این موضوعات در محافل‬ ‫علمی و فرهنگی و به تبع ان درگی ر کردن نخبگان کش��ور‬ ‫با این موضوعات و اولویت ها هم باید مورد توجه بیش��تری‬ ‫قرار گیرد‪.‬‬ ‫من ای��ن نکته را باتوج��ه به جمیع جوان��ب م ی گویم‬ ‫که بعض��ا دس��تگاه های مج��ری مصوبات ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی در زمینه اجرای مصوبات با نوعی سردرگمی‬ ‫یدانند این مصوبه به چه معناست؛ یعنی با‬ ‫ مواجه هستند و نم ‬ ‫خالء ادبیات و گفتمان مواجه هستند و در زمینه پای کار اوردن‬ ‫نخبگان در اجرای مصوبات با ناتوانی مواجه هستند‪.‬باید به‬ ‫ی و فرهنگی هنگامی پای‬ ‫این نکته توجه شود که نخبه علم ‬ ‫کار اجرای مصوبه م ی اید که نسبت به ان توجیه شده باشد‬ ‫و این توجیه هم تنها از طریق گفتمانسازی و تولید ادبیات‬ ‫مناسب قابل تحقق است و شورای عالی انقالب فرهنگی در‬ ‫این زمینه باید توجه بیشتری مبذول دارد‪g .‬‬ ‫تدوین‪ ،‬تصویب و ابالغ سند تحول‬ ‫بنیادیناموزشوپرورش‪،‬سنددانشگاه‬ ‫اسالمی‪ ،‬اس�ناد ملی ذیل نقشه جامع‬ ‫علمی کش�ور و‪ ...‬هم از سایر خدمات‬ ‫شورای عالیانقالب فرهنگیودبیرخانه‬ ‫ان در سال های اخیر است‬ ‫‪75‬‬ ‫گفتاری از مخبر دزفولی در سالگرد تاسیس‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫جلد دوم‬ ‫دستاوردها و راهبردها‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪8‬‬ ‫دکتر محمدرض��ا مخبر دزفولی‪ ،‬دبیر ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگ��ی در این نوش��تار‪ ،‬به تش��ریح برنامه ها و‬ ‫عملکرد شورای عالی انقالب فرهنگی پرداخته است‪:‬‬ ‫در س��ال های ابت��دای پی��روزی انقالب اس�لامی‪،‬‬ ‫دانشگاه ها و مراکز علمی کشور به شعب ه ای از گروهک ها‬ ‫و سازمان های ضد انقالب تبدیل شده بودند‪ .‬در ان فضای‬ ‫مسموم جوان دانشجوی ایرانی نم ی توانست رسالت خود‬ ‫در مسیر پیشرفت و اعتالی علمی و فرهنگی کشور را انجام‬ ‫دهد و همین جوان دانش��جو به این نتیجه رس��ید که باید‬ ‫ب رای این سالم سازی و ساماندهی این محیط تدبیری به کار‬ ‫گیرد‪ .‬بعد از اغاز حرکت انقالب فرهنگی در اردیبهشت ماه‬ ‫‪ 1359‬با فرمان بنیانگذار جمهوری اس�لام ی ای ران حضرت‬ ‫امام خمینی(ره) س��تاد انقالب فرهنگی در خردادماه همان‬ ‫س��ال ب��رای برنامه ری��زی جهت بازگش��ایی دانش��گاه ها‬ ‫تاس��یس ش��د‪ .‬بعد از بازگش��ایی دانش��گاه ها ب��ا تدبیر‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای و موافقت ام��ام خمینی(ره)‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی در ‪ 19‬اذر ماه ‪ 1363‬تشکیل‬ ‫شد‪ .‬شورای عالی انقالب فرهنگی در طول حیات ‪29‬ساله‬ ‫خود رشد کرده است و به اقتضای شرایط در بخش هایی که‬ ‫الزم بوده‪ ،‬ورود پیدا کرده است‪.‬‬ ‫در ابتدای فعالیت شورای عالی انقالب فرهنگی در دهه‬ ‫نخست پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬بسیاری از زیرساخت های‬ ‫علمی و فرهنگی در کش��ور وجود نداشت و این شورا مانند‬ ‫قوه عاقله مدب��ر و برنامه ریز بخش علم و فرهنگ کش��ور‬ ‫باتوجه به شرایط و با نگاه به چشم انداز پایه ریزی تمدن نوین‬ ‫‪76‬‬ ‫اسالمی بسیاری از زیرساخت ها را پایه گذاری کرد‪.‬‬ ‫با تالش های این شورا‪ ،‬امروز به اذعان همه ناظ ران و‬ ‫با اتکا به امارهای علمی و متقن‪ ،‬بخش های علم‪ ،‬فناوری‬ ‫و فرهنگ در کشور به معنای اعم ان‪ ،‬ساماندهی شده اند‪.‬‬ ‫بعد از ساماندهی زیرس��اخت ها و اطمینان از توانایی‬ ‫پایه ای بخش های علم و فرهنگ‪ ،‬ب رای انکه دستاوردهای‬ ‫این بخش ها در خدمت انقالب اس�لامی قرار گیرد‪ ،‬شورای‬ ‫عال��ی انقالب فرهنگ��ی وارد سیاس��تگذاری کالن در این‬ ‫بخش ها ش��د‪ .‬البته این سیاس��تگذاری کالن در ابتدا جزو‬ ‫مطالبات و اوامر رهبرمعظم انقالب اسالمی به شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی بود و این شورا در دوره اخیر این فرمایشات‬ ‫ایشان را امتثال کرده است‪ .‬حضرت ایت اهلل خامنه ای مکررا‬ ‫بر این نکته تاکید فرموده اند ک��ه باید ما با یک برنامه ریزی‬ ‫دقیق و توجه به توانمندی های مل��ی و رصد دقیق اوضاع‬ ‫بی ن المللی بدانیم که در حوزه های علم و فرهنگ چه هدفی‬ ‫را دنبال م ی کنیم‪.‬‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی در راستای اجرای دستور‬ ‫معظم له و در ش��رایطی که به هیچ وج��ه تجربه تدوین و‬ ‫تصویب اسنادی از این دست را در کشور تجربه نکرده بودیم‪،‬‬ ‫وارد تدوین و تصویب نقشه جامع علمی کشور شد‪ .‬در یک‬ ‫برنامه ریزی دقیق و جدی و ب��ا به کارگیری بیش از دو هزار‬ ‫نفر از اساتید و نخبگان حوزه و دانشگاه‪ ،‬نقشه جامع علمی‬ ‫کشور با نگاه کالن و به صورت یک سند هوشمند به عنوان‬ ‫قانون اساسی بخش های علم و فناوری در کشور به تصویب‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی رسید‪.‬‬ ‫به موازات تدوین نقش��ه جامع علمی کش��ور‪ ،‬بخش‬ ‫تعلیم و تربی��ت به عنوان پای��ه و بنیاد حرک��ت علمی در‬ ‫کشور مورد توجه قرار گرفت و سند تحول بنیادین اموزش و‬ ‫پرورش به منظور ساماندهی این بخش به تصویب شورای‬ ‫عالی انقالب فرهنگی رس��ید‪ .‬در کنار ای��ن تالش علمی‪،‬‬ ‫بخش فرهنگ نیز مورد توجه کامل ما قرار گرفت و در یک‬ ‫ب رنامه ریزی گسترده‪ ،‬تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور‬ ‫جهت نیل به فرهنگ مطلوب اس�لام در س��طح جامع در‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی انجام شد‪ .‬این اسناد هر کدام‬ ‫حاوی راهبرد کالن و ملی و اقدامات ملی فراوانی است که‬ ‫با صدها ساعت کار کارشناسی و باتوجه به نیازها و امکانات‬ ‫این بخش ها تدوین و تصویب شده اند‪.‬‬ ‫با توجه به تجربیات قبلی و مش��کالتی که اسنادی‬ ‫از این دس��ت در مرحله اجرا با ان مواجه م ی ش��وند‪ ،‬ساز و‬ ‫کار اجرای این اس��ناد به صورت مشخص و مدون در قالب‬ ‫یک نهاد قانونی پی ش بینی و تعبیه ش��ده است‪ .‬به موازات‬ ‫این برنامه ریزی های کالن و سیاستگذاری های باالدستی‬ ‫و فرابخشی‪ ،‬ش��ورای عالی انقالب فرهنگی نسبت به امور‬ ‫جاری نیز توجه و اهتمام الزم را داشته است‪ .‬موضوعاتی از‬ ‫قبیل جمعیت و طرح ان در افکار عمومی و ایجاد حساسیت‬ ‫نس��بت به خطر س��قوط جمعیتی کشور‪ ،‬اس��باب بازی و‬ ‫نوشت افزار به عنوان یکی از موثرترین محمل های انتقال‬ ‫پیام های فرهنگی به دانش اموزان‪ ،‬بازی های رایانه ای و‪...‬‬ ‫تنها بخشی از نمادهای توجه شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫به موضوعات جاری و مبتال به جامعه است‪ .‬بعد از استق رار‬ ‫خوشبختانه نظام نامه‬ ‫پیوست نگاری فرهنگی‬ ‫در شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی تصویب‬ ‫شد و این نظام نامه‬ ‫باید از این پس در همه‬ ‫طرح ها و برنامه ها در‬ ‫کشور رعایت شود‬ ‫جلد دوم‬ ‫داده اند که این پیشنهاد ایشان تصویب شده است‪ .‬در سایر‬ ‫بخش های هنری مانند س��ینما هم افراد متعهد‪ ،‬معتقد و‬ ‫توانمندی را داریم که باید با تدوین س��ند سینما به پای کار‬ ‫بیایند و تولید اثار س��ینمایی در تراز ای ران اسالمی جدی تر‬ ‫گرفته شود‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه معماری ه��ر دوره تاریخی نمایانگر‬ ‫ارزش ه��ای فک��ری ان دوره اس��ت‪ ،‬الگ��وی معم��اری‬ ‫جمهوری اسالمی در دس��ت تدوین اس��ت‪ .‬غرب در حال‬ ‫حاضر دچار فروپاشی خانواده است و بیشتر زندگی اشتراکی‬ ‫ب��دون ازدواج را قبول دارن��د‪ .‬رهب ر معظم انق�لاب امروز بر‬ ‫موضوع اس��باب بازی و نوش��ت افزار تاکید کردند‪ .‬ما نماد‬ ‫جریان های س��بک زندگی غربی را خودم��ان از این طریق ‬ ‫ترویج کرده ایم‪.‬‬ ‫نزدیک به دو میلیارد باربی با سبک زندگی امریکایی‬ ‫فروخته شده و این عروسک س��بک زندگی در عرصه های‬ ‫مختلف مانن��د زن و مرد و‪ ...‬را ترویج داده اس��ت‪ .‬در زمینه‬ ‫تحول و ارتقای علوم انسانی‪ ،‬شورای تخصصی مربوطه با‬ ‫ریاست جناب اقای دکتر حدادعادل تشکیل شده است‪ .‬این‬ ‫شورای تخصصی با ‪ 15‬کارگروه و متشکل از نخبگان حوزه و‬ ‫دانشگاه مشغول کار است و ما از این دوستان م ی خواهیم به‬ ‫روند کار خود سرعت بدهند‪ .‬در موضو ع ترویج زبان فارسی در‬ ‫بخش بی ن المللی‪ ،‬تاسیس بنیاد سعدی به تصویب شورای‬ ‫عالی انقالب فرهنگی رسیده است‪.‬‬ ‫در نقش��ه جامع علمی کش��ور هم موضوع تولید اثر‬ ‫علم��ی به زبان فارس��ی جه��ت تحقق مرجعی��ت علمی‬ ‫کشورمان مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬نگاه به تاریخ تمدن‬ ‫اس�لام و ای ران مبین این موضوع اس��ت که ت��ا قرن چهار‬ ‫هجری‪ ،‬اثار علمی به زبان عربی نگاشته م ی شد که قانون‬ ‫ابن سینا نماد بارز این موضوع است اما با حمایت دولت های‬ ‫شیعی ای رانی از زبان فارسی ما در قرن ششم شاهد نگارش‬ ‫ذخیره خوارزمشاهی توسط سی د اسماعیل جرجانی به زبان‬ ‫فارسی هستیم‪ .‬انش��اءاهلل موضوع جمعیت بعد از بررسی‬ ‫بودجه سال ‪ 93‬در دس��تورکار مجلس شورای اسالمی قرار‬ ‫خواهد گرفت‪ .‬در تصویب سند ملی محی ط زیست‪ ،‬علوم و‬ ‫فنون دریایی‪ ،‬کشاورزی و هس��ته ای هم از برنامه های اتی‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫دولت یازدهم‪ ،‬ریاس��ت محت��رم جمهوری و دوس��تان در‬ ‫دولت نس��بت به نحوه عملیات ی کردن نقش��ه مهندس��ی‬ ‫فرهنگی نظرات و مالحظات��ی را مطرح کردند و ش��ورای‬ ‫عالی انقالب فرهنگی با تاکید بر تصویب نقشه مهندسی‬ ‫فرهنگی اعمال اصالحات در این سند را پذیرفت‪.‬‬ ‫در سند نقشه مهندس��ی فرهنگی یک بخش اصلی‬ ‫به عنوان «ستاد راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی»‬ ‫وجود دارد ک��ه سیاس��تگذاری اجرای��ی‪ ،‬برنامه ریزی ب رای‬ ‫هم��کاری و هم افزایی نهاده��ای فرهنگ��ی‪ ،‬جلوگیری از‬ ‫موازی کاری این نهادها و رصد روند اجرا را بر عهده دارد‪.‬‬ ‫این س��از و کار اجرایی باتوجه به تجربه موفق «ستاد‬ ‫راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور» در نقشه مهندسی‬ ‫فرهنگی گنجانیده شده است‪.‬‬ ‫ستاد راهبری نقش��ه جامع علمی کش��ور با برگزاری‬ ‫بیش از ‪40‬جلسه اسناد ملی ذیل این نقشه در بخش های‬ ‫زیست فناوری‪ ،‬نانو فناوری‪ ،‬هوا فضا‪ ،‬گیاهان دارویی‪ ،‬طب‬ ‫سنتی‪ ،‬علوم و فناوری ش��ناختی و‪ ...‬را به تصویب رسانیده‬ ‫اس��ت‪ .‬در هر یک از این اس��ناد ما باتوجه ب��ه توانای ی ها و‬ ‫قابلی ت های کش��ور و ضمن رص��د اوض��اع بی ن المللی و‬ ‫نیازهای کشور در هر بخش وظیفه دستگاه های مسئول در‬ ‫این حوزه ها را به دقت تعیین کرده ایم‪ .‬هم اکنون در هر کدام‬ ‫از این اولویت های تعیی ن شده در نقشه جامع علمی کشور‪،‬‬ ‫متعاقب تصویب س��ند ملی مربوطه‪ ،‬ستاد اجرایی سند نیز‬ ‫تشکیل شده و مشغول کار است‪.‬‬ ‫به عنوان مثال در بخش گیاهان دارویی ما به عنوان‬ ‫یکی از پنج کش��ور دارای پایه باالی گیاهان دارویی شاهد‬ ‫بودیم که خارج ی ها این سرمایه را از کشور ما خارج م ی کردند‬ ‫و بعد از تبدیل به فراورده و ارزش افزوده‪ ،‬با قیمت گزاف به‬ ‫خود ما م ی فروختند که با ساماندهی این بخش باید این روند‬ ‫متوقف شود‪ .‬در موضوع سلول های بنیادین‪ ،‬علوم و فناوری‬ ‫شناختی‪ ،‬هوا فضا و‪ ...‬ما با رویکرد لزوم ایجاد خودکفایی در‬ ‫کشور و قطع وابس��تگی و تاکید بر نقش این فناوری ها در‬ ‫تولید ثروت ب رای کشور اسناد مربوطه را تصویب کرده ایم‪.‬‬ ‫صندوق نواوری و شکوفایی به عنوان یکی از مصوبات مهم‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی در دوره اخیر در ساماندهی‬ ‫و حمایت از ش��رکت های دانش بنیان تاثیر زیادی داشته و‬ ‫امیدواریم ب��ا تحقق وعده رئیس جمه��وری محترم مبنی‬ ‫ب��ر افزایش ‪ 20‬ب راب��ری بودجه این صندوق‪ ،‬ش��اهد رش��د‬ ‫بیشتر در این بخش باشیم‪ .‬بحمداهلل اعضای شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی این توفیق را داشتند که در سالگرد تاسیس‬ ‫این شورا به محضر رهب ر معظم انقالب برسند‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اس�لامی ب��ا تاکید ب��ر جایگاه‬ ‫برجسته و اس��تثنایی ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‪ ،‬این‬ ‫ش��ورا را اصل ی ترین مکان ب رای بررس��ی تح��والت عملی‬ ‫و فرهنگ��ی و توجه ب��ه موض��وع اس��ی ب های اجتماعی‬ ‫دانستند‪.‬‬ ‫بخش فرهنگ عمومی‪ ،‬به عنوان یکی از محورهای‬ ‫مورد تاکید مقام معظم رهبری با اجرای کامل نقشه مهندسی‬ ‫فرهنگی به صورت مطلوب ساماندهی خواهد شد‪ .‬در زمان‬ ‫تصویب نقشه مهندس��ی فرهنگی در صحن شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی که ‪33‬جلسه شورا را به خود اختصاص داد‪،‬‬ ‫‪9‬جلسه شورای عالی انقالب فرهنگی به اسی ب شناسی و‬ ‫رصد فرهنگی کشور اختصاص داش��ت‪ .‬لزوم این موضوع‬ ‫هم به این نکته بازم ی گش��ت که در دیدار اعضای شورای‬ ‫عالی انقالب فرهنگی با مقام معظم رهب��ری‪ ،‬معظم له بر‬ ‫این نکته نیز تاکید فرمودند ک��ه برخالف انچه برخی فکر‬ ‫م ی کنند بخش های اقتصاد‪ ،‬سیاس��ت و‪ ...‬حاش��یه بحث‬ ‫فرهنگ هس��تند‪ .‬این موضوع بارها توس��ط شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی به تدوین کنندگان برنامه های توس��عه در‬ ‫کشور گوشزد ش��ده که باید فرهنگ در همه برنامه ریزی ها‬ ‫در اولویت نخس��ت باش��د‪ .‬ب رای جاری کردن روح فرهنگ‬ ‫در هم��ه تصمیم گیری ه��ا بود ک��ه رهبر معظ��م انقالب‬ ‫اس�لامی تدوین ضواب��ط پیوس��ت نگاری فرهنگی ب رای‬ ‫طرح های مهم را به ش��ورای عالی انقالب فرهنگی محول‬ ‫فرمودند‪.‬‬ ‫خوش��بختانه نظام نامه پیوس��ت نگاری فرهنگی در‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی تصویب شد و این نظام نامه‬ ‫باید از این پس در همه طرح ها و برنامه ها در کشور رعایت‬ ‫شود‪.‬‬ ‫در جریان مطالعات مقدماتی تدوین نظام نامه پیوست‬ ‫فرهنگی‪ ،‬به این نکته رس��یدیم که در برخی از کشورهای‬ ‫جهان طرح های��ی با بودجه ای بیش از مق��دار معین‪ ،‬حتما‬ ‫باید دارای توجیه فرهنگی باش��ند که این موضوع اهمیت‬ ‫پیوس��ت فرهنگی را بیش از پیش عیان م ی کند‪ .‬موضوع‬ ‫بعدی مورد تاکید مقام معظم رهبری موضوع تهاجم فرهنگی‬ ‫جهت تغییر ذائقه فرهنگی کش��ور بود‪ .‬در کشور ما هم از‬ ‫لحاظ مش��کالت و معضالت داخلی و ه��م از نظر تهاجم‬ ‫فرهنگی خارجی‪ ،‬ما اسی ب های اجتماعی را شاهد هستیم‬ ‫که طالق‪ ،‬اعتیاد‪ ،‬کاهش ن��رخ ازدواج و‪ ...‬نمونه های از این‬ ‫اسی ب ها هستند که رهبرمعظم انقالب اسالمی چاره اندیشی‬ ‫ب رای این معضالت را به ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی‬ ‫محول فرمودن��د‪ .‬موضوع اس��باب بازی و نوش��ت افزار به‬ ‫عنوان یکی از محمل های ترویج س��بک زندگی غربی در‬ ‫جامعه نیز از محورهای مورد تاکی��د مقام معظم رهبری در‬ ‫دیدار اخیر بود‪.‬‬ ‫طبق امار نزدیک به دو میلیارد عروسک باربی ب رای‬ ‫ ترویج سبک زندگی امریکایی در محورهایی مانند پوشش‪،‬‬ ‫روابط زن و مرد و‪ ...‬در س��طح جهان فروخته ش��ده که این‬ ‫امار نمایانگر اهمیت اس��باب بازی در ترویج سبک زندگی‬ ‫اس��ت‪ .‬نهضت تولید اسباب بازی و نوش��ت افزار با کیفیت‬ ‫و حامل پیام های ارزش��ی در عین جذابیت و ش��ادابی در‬ ‫کشور به راه افتاده و این جریان مورد حمایت شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی است و سیاست های مربوطه در دستورکار‬ ‫ش��ورای عالی قرار دارد و ب��ه زودی با حض��ور وزیر محترم‬ ‫صنعت‪ ،‬معدن و تجارت مورد بررس��ی ق��رار م ی گیرد‪ .‬در‬ ‫بخش های بازی های رایانه ای با فرمان مقام معظم رهبری‬ ‫بنی��اد مل��ی بازی ه��ای رایانه ای توس��ط ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی تاسیس شد و امروز ما شاهد تولید بازی های‬ ‫رایانه ای حامل ارزش های دینی و ملی و برخوردار از باالترین‬ ‫فناوری های روز در کشور هستیم‪ .‬موضوع تهاجم فرهنگی‬ ‫از سایر موضوعات مورد توجه مقام معظم رهبری بود‪.‬‬ ‫س��از و کار مقابله با ای��ن تهاجم که ب��ه تعبیر رهبر‬ ‫معظم انقالب از نبرد نظامی س��خت تر اس��ت‪ ،‬باتوجه به‬ ‫ظرفی ت های کشور در دس��ت تدوین و اجراست‪ .‬این کارزار‬ ‫باتوجه به تمام وقت و با تمام انرژی نیاز دارد چون دش��من‬ ‫مهاجم هم با تمام توان و ان��رژی خود هنجارها و رفتارهای‬ ‫ارزشی جامعه را هدف قرار گرفته است‪ .‬البته توانمندی های‬ ‫کشور ما بیش از این اس��ت و تبدیل حق استفاده از انرژی‬ ‫صلح امیز هسته ای به گفتمان مسلط در جامعه ما علی رغم‬ ‫همه دش��من ی های دش��منان که از تحریم تا ترور را شامل‬ ‫می ش��ود‪ ،‬نمادی از این توانمندی اس��ت‪ .‬نمون��ه بارز این‬ ‫موضوع‪ ،‬دانشمندان شهید هسته ای هستند‪ .‬دشمن از این‬ ‫جوانان به این دلیل م ی ترسد که این دانشمندان کار علمی‬ ‫را به منزله عبادت م ی دیدند و تالش در این مس��یر را یک‬ ‫حرکت عبادی و مقدس م ی دانستند‪ .‬در زمینه هنر به عنوان‬ ‫یکی از محورهای اصلی فرهنگ کشور‪ ،‬تالش های موثری‬ ‫در راستای تدوین اس��ناد ملی موسیقی‪ ،‬س��یما‪ ،‬معماری‬ ‫و‪ ....‬در ش��ورای عالی انقالب فرهنگی انجام ش��ده است‪.‬‬ ‫استاد محمود فرش��چیان به عنوان یک چهره استثنایی در‬ ‫عرصه هنرهای اسالمی جهت تربیت شاگرد در این بخش‪،‬‬ ‫درخواس��تی را جهت تاسیس یک دانش��گاه تحت عنوان‬ ‫نگارستان هنرهای اسالمی به شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫‪77‬‬ ‫ایجاد یک نظام فراگیر منسجم فرهنگی‬ ‫نقشه مهندسی فرهنگی کشور در گفت وگو با دکتر محسن پرویز‬ ‫‪9‬‬ ‫محسن پرویز‪ ،‬پزش�ک و داستان نویس�ی اس�ت که یک س�ال در دولت نهم و یک س�ال در دولت دهم محمود‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬بین سال های ‪ ۱۳۸۵‬تا ‪ ۱۳۸۹‬معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی بود‪ .‬پرویز در چهار دوره‬ ‫رئیس نمایش�گاه بی ن المللی کتاب تهران بود‪ .‬از جمله کارهای بنیادین وی در امور کت�اب و کتابخوانی‪ ،‬در این مدت‪،‬‬ ‫ی و شعر فجر‪ ،‬برگزاری‬ ‫برق راری جوایزی چون جالل ال احمد‪ ،‬گام اول‪ ،‬کتاب فصل احیا و تقویت دو جشنواره پروین اعتصام ‬ ‫نخستین همایش شاع ران ای ران و جهان‪ ،‬تاسیس خبرگزاری کتاب ای ران (ایبنا)‪ ،‬ب ه عنوان تنها خبرگزاری تخصصی کتاب‬ ‫در ای ران و جهان بنیاد ادبیات داستانی و‪ ...‬بوده است‪ .‬محسن پرویز‪ ،‬عضو شورای مهندسی فرهنگی شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی نیز هست‪ .‬در گفت وگو با محسن پرویز به چگونگی و اولویت های تدوین سند چش م انداز فرهنگی کشور توسط‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی پرداختیم‪ .‬او در گفت وگو با «مثلث» از هدف نهایی این سند چش م انداز با عنوان ایجاد یک‬ ‫نظام ف راگیر منسجم فرهنگی یاد کرد‪.‬‬ ‫ش�ورای انقالب فرهنگی‪ ،‬برای تعیین راهبردها و‬ ‫اجرای فعالی ت ه�ای مورد نظر خود‪ ،‬اس�نادی را با‬ ‫عنوان اسناد باالدستی تهیه و تدوین م ی نماید‪ .‬در‬ ‫این میان اما گرچه این اسناد ب ه صورت هم ه جانبه و‬ ‫کلی موضوعات فرهنگی را مورد توجه ق رار م ی دهد‪،‬‬ ‫اما در اجرای ان توس�ط نهادهای دولتی با اشکال‬ ‫مواجه است‪ .‬دلیل این امر چیست؟ فکر م ی کنید‬ ‫مشکل از کجاست؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫‪ l‬یکی از مش��کالتی که در سال های گذشته وجود‬ ‫داش��ت و باعث ناهماهنگ ی هایی هم م ی شد‪ ،‬این بود که در‬ ‫حوزه های مرتبط با فرهنگ تکلیف نامش��خص بود‪ .‬به این‬ ‫معنی که دستگاه های فرهنگی نم ی دانستند باید چه کنند‪،‬‬ ‫چه هدفی دارند و باید چه سیاستی در پیش گی رند تا به هدف‬ ‫برسند‪ .‬این موضوع همان طور که گفتم نامشخص بود و این‬ ‫پرسش بعضا مطرح م ی ش��د که در کجا باید این کار صورت‬ ‫گیرد و سیاست های فرهنگی جمهوری اسالمی ای ران چه افق‬ ‫دیدی دارند و مبنای سیاست کلی فرهنگی نظام چیست؟ بله!‬ ‫این مشکالت وجود داشت و بعضا این مساله وجود داشت که‬ ‫برخی از افراد که در نهادهای فرهنگی نظام بودند‪ ،‬کار خود را‬ ‫نیز به درستی انجام نم ی دادند‪ .‬در این میان اما گام نخست در‬ ‫بسیاری از حوزه ها توسط شورای عالی انقالب فرهنگی برداشته‬ ‫شده است‪ .‬امروز شورای عالی انقالب فرهنگی اسناد مورد نیاز‬ ‫حوزه فرهنگ را در بخش های متنوع و مختلف تدوین کرده‬ ‫است‪ .‬البته این به ان معنا نیست که کار تمام شده‪ ،‬چه انکه‬ ‫هنوز حوزه های مغف ولی وجود دارند که باید اسناد مورد نیاز این‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫حوزه ها نیز مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫در این میان اما بخشی که در تولید فرهنگ باید مورد‬ ‫توجه گیرد جدا از تدوین این اسناد باالدستی‪ ،‬نحوه اجرای ان‬ ‫است‪ .‬در این ارتباط به نظر م ی رسد که باید اقدامات بیشتری‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬مثال ما در حوزه مطبوعات‪ ،‬سینما یا کتاب باید به‬ ‫نقطه مورد توجه سند برسیم‪ ،‬اینکه چه کسانی یاری رسان این‬ ‫بخش هستند و کمک م ی کنند تا ما به نقطه مطلوب برسیم و‬ ‫نکته دیگر این است که تکالیف مورد توجه در اسناد باالدستی‬ ‫باید مشخص باشد و اگر احیانا کسی نتوانست وظایف خود‬ ‫را به درستی انجام دهد‪ ،‬مورد بازخواس��ت قرار گیرد‪ .‬این گام‬ ‫ی که وجود دارد این است که‬ ‫بعدی است‪ .‬نکته فوق العاده مهم ‬ ‫باتوجه به اینکه ساختارهای اجرایی همیشه دچار تغییر و تحول‬ ‫مدی ریتی چه به لحاظ تشکیالتی و چه به لحاظ فردی هستند‪،‬‬ ‫این تعیین تکلیف و وظیفه ب رای حوزه های مختلف فرهنگ‬ ‫باید مرتب به روز شود و مکانی ب رای نظارت‪ ،‬بازخ واست و ارزیابی‬ ‫و در نهایت تشویق و توبیخ وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫در بخش مهندس�ی فرهنگی که شما عضو این‬ ‫شورا هستید‪ ،‬مجموعه اسناد مهندسی فرهنگی‬ ‫کش�ور چگونه تدوین م ی ش�ود و باز هم پرسش‬ ‫اساس�ی اینجاس�ت که به هر حال دغدغه ای در‬ ‫مورد نحوه اجرای ان وجود دارد‪ .‬در این بخش چه‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬در تدوین سند مهندس��ی فرهنگی ابتدا الزم بود‬ ‫که پی ش نوی س هایی تدوین ش��ود و بعد از ان پی ش نوی س ها‬ ‫به جلسه شورای مهندسی فرهنگی م ی امد‪ .‬در کمیته ای که‬ ‫تشکیل شده بود تا این پی ش نوی س ها تدوین شود‪ ،‬اساتید و‬ ‫کارشناسان حوزه فرهنگ حضور داش��تند‪ .‬شکل کار به این‬ ‫صورت بود که این پی ش نوی س ها در جلسه شورای مهندسی‬ ‫فرهنگی مورد بررسی و تحلیل قرار م ی گرفت‪ .‬نکته دیگر این‬ ‫بود که س��رفصل های کار در حوزه های مختلف مورد توجه‬ ‫قرار م ی گرف��ت‪ .‬در نهایت به نظر باید دوس��تان در دبیرخانه‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی توضیح دهند اما به اجمال با‬ ‫ذکر مقدمه شیوه کار‪ .‬ذکر این نکته ضروری است که ممکن‬ ‫اس��ت در تهیه پی ش نویس سند مهندس��ی فرهنگی برخی‬ ‫از موضوعات مغفول مانده باش��د که در نهایت در تهیه سند‬ ‫باالدستی در ش��ورا مورد توجه اعضای محترم نیز قرار گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬البته فکر م ی کنم تقریبا موضوع مهم��ی در تدوین‬ ‫سند باقی نمانده است که مورد توجه قرار نگرفته باشد و شاید‬ ‫مهم ترین دغدغه ای که شما هم به ان اش��اره کردید و دیگر‬ ‫دوستانی که در این جلس��ه حضور داشتند نیز همانند دیگر‬ ‫اعضای خانواده فرهنگ کشور دچار چنین دغدغه ای هستند‪،‬‬ ‫همین بحث است که سندی که با چنین پشتوانه ای عظیم‬ ‫تدوین شده است‪ ،‬اجرا شود و بر زمین نماند‪ .‬البته همان طور که‬ ‫گفته شد‪ ،‬ب رای تحقق این امر در اسناد باالدستی مجموعه ای‬ ‫پی ش بینی ش��ده که در این بخش نظارت وی��ژه ای را باید بر‬ ‫چگونگی نحوه اجرای سند اعمال کند‪.‬‬ ‫ب ه نظر م ی رسد ش�ورای انقالب فرهنگی با تهیه‬ ‫اس�ناد مورد اش�اره‪ ،‬در صدد ایج�اد الگویی برای‬ ‫حوزه فرهنگ اس�ت‪ .‬باتوجه به اینکه شما عضو‬ ‫شورای مهندسی فرهنگی هس�تید‪ ،‬این الگوها‬ ‫چه شاخصه هایی دارند؟ ایا این الگو همان الگوی‬ ‫سبک زندگی ایرانی و اسالمی است؟‬ ‫‪ l‬الگوی س��بک زندگی ای رانی و اس�لامی در واقع‬ ‫یک بخش از هدفی است که ش��ورای مهندسی فرهنگی و‬ ‫در نهایت ش��ورای انقالب فرهنگی م ی خواهد به ان برسد‪.‬‬ ‫بخش��ی از محورهایی که در اس��ناد باالدس��تی مهندسی‬ ‫فرهنگی پی ش بینی شده برگرفته شده از ارزش های دینی و‬ ‫مذهبی کشور اس��ت که باید ما به ان س��و حرکت کنیم‪ .‬در‬ ‫این ارزش های مس��ائلی چون ایمان‪ ،‬عقل‪ ،‬اخالق مناسب‬ ‫و زی ر مجموعه های چنین مباحثی وج��ود دارد‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫در بخش دیگ��ری مباحثی چون عمل و عل��م نیز در ارزش‬ ‫گذاری فرهنگی مورد توجه قرار گرفته‪ .‬یک سری اصول نیز‬ ‫در این ارزش ها مورد نظر در سند وجود دارد که سعی شده در‬ ‫نقشه مهندسی فرهنگی کشور گنجانده شود تا به پیشبرد‬ ‫نقشه مهندسی فرهنگی کش��ور کمک کند‪ .‬مسائلی چون‬ ‫دین مداری‪ ،‬عدالت و فرهنگ محوری و مباحثی چون اعتدال‬ ‫و عقالنیت‪ ،‬خالقیت و ن��واوری در حوزه فرهنگ در س��ند‬ ‫مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬در کنار مباحث کالن چشم انداز‬ ‫فرهنگی کشور که در افق چشم انداز ‪ 1404‬دیده شده است‪،‬‬ ‫مباحثی مرتبط با جامعیت اخالق‪ ،‬برپایی فرهنگ ای رانی و‬ ‫الگوی سبک زندگی ایرانی و اسالمی در واقع یک بخش از هدفی است که شورای انقالب فرهنگی می خواهد به ان برسد‬ ‫‪78‬‬ ‫اسالمی و پیشتازی بر اخالق و معنویت قرار گرفتن در جایگاه‬ ‫نخست مباحث فرهنگی‪ ،‬هنری در کنار موضوعات مرتبط‬ ‫با فناوری های نوین در بخش��ی از این چشم انداز مورد توجه‬ ‫قرار گرفته است‪ .‬در نهایت ایجاد یک نظام فراگیر منسجم‬ ‫فرهنگ��ی‪ ،‬هدایتگر همه ش��ئون جامعه اعم از سیاس��ت‪،‬‬ ‫اقتصاد و فرهنگ اس��ت‪ .‬ب رای تحقق این اصول‪ ،‬اهدافی در‬ ‫س��ند به عنوان اهداف کالن فرهنگی تدوین شده که در ان‬ ‫مواردی ذکر شده که اگر باید به ان دست پی دا کنیم‪ ،‬طبیعتا با‬ ‫تحقق این موارد پی ش بینی شده در اسناد باالدستی در نهایت‬ ‫به یک جامعه پیشرو منطبق بر فرهنگ اسالمی و اموزه های‬ ‫دینی دست پیدا کرده ایم؛ در واقع این هدف کالنی بود که در‬ ‫نقشه مهندسی فرهنگی کشور مورد توجه قرار گرفته است‪.‬‬ ‫در اینجا طبیعی است که نقشه مهندسی فرهنگی سعی کرده‬ ‫اولویت های فرهنگی کش��ور را در حوزه مختلف دسته بندی‬ ‫نماید‪ .‬نکته بعدی اینجاست که چگونه م ی توان به این اهداف‬ ‫با این اولویت های مد نظر در سند دسترسی پیدا کرد‪ .‬در این‬ ‫بخش نیز سعی ش��ده راهبردهایی ب رای رس��یدن به هدف‬ ‫تدوین شود‪ .‬در ابتدا راهبردهایی کالن مطرح شده و در اقدام‬ ‫بعدی نیز مسائلی کمی جزئ ی تر دیده شده است که بتوان با‬ ‫اس��تفاده از ان قدم های مورد نظر را برداشت‪ .‬این اقدام ها نیز‬ ‫باتوجه به راهبردهای تدوین شده‪ ،‬سطوحی دارد که در نسبت‬ ‫دستگاه هایی که ان را انجام م ی دهند متفاوت هستند‪ .‬نکته‬ ‫دیگر اینکه در سند پی ش بینی شده که مجموعه این اقدامات‬ ‫کارهایی باشد که بتوان ان را انجام داد نه اینکه دور از دسترس‬ ‫باشد‪ .‬به نظرم در این راه باید هر بخش از نهاد یا سازمانی به‬ ‫فراخور ماموریت تشکیالت ی اش کاری انجام دهد‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫نباید به بخش خصوص نیز ب ی توجه بود‪.‬‬ ‫یعنی همی�ن نهادها‪ ،‬س�ازمان ها و خانه هایی که‬ ‫مسئوالن شان عضو شورای عالی هستند؟‬ ‫‪ l‬بله؛ هم دستگاه های فرهنگی که در دولت حضور‬ ‫ی را باید درگیر این کار کنند‪ .‬ضمن‬ ‫دارند و هم نهادهای مردم ‬ ‫اینکه این نهادها به هر حال از بودجه عمومی کشور استفاده‬ ‫م ی کنند و افراد اجرایی این س��ازمان ها در سطوح های پایین‬ ‫م ی توانند خود باتوجه به مسئولیتی که دارند عضو ستاد راهبری‬ ‫نقشه باشند‪ .‬در واقع وظایف باید به اصطالح خرد شود و اجزای‬ ‫ان مشخص شود‪ .‬اگر ما م ی خواهیم این سند به حالت اجرایی‬ ‫دربیاید‪ ،‬باید بودجه کافی و نیروی متخصص به ان اختصاص‬ ‫یابد‪ ،‬ضمن اینک��ه باید در بودجه س��االنه نیز در بخش های‬ ‫اجرایی کش��ور و ب رنامه های پنج ساله دیده شود‪ .‬طبیعتا الزم‬ ‫اس��ت که جلوتر از اینها وظایف هر نهادی مشخص شود تا‬ ‫انها بدانند ب رای تحقق نقشه باید ب رنامه با کار اجرایی ان‪ ،‬مورد‬ ‫توجه قرار گیرد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪ l‬در سند چشم انداز مهندس��ی فرهنگی باتوجه به‬ ‫مجموعه اقداماتی که باید دستگاه های اجرایی انجام دهند‪،‬‬ ‫پی ش بینی شده که یک ستاد راهبری اجرایی تشکیل شود که‬ ‫مسئول ان نیز دبیر شورای عالی انقالب فرهنگی است‪ .‬نکته‬ ‫بعدی اینکه چه کسانی عضو این ستاد راهبری اجرایی هستند‪،‬‬ ‫قرار شده که شورای عالی در این خصوص اعضا و وظایف انها‬ ‫را مشخص نماید‪ .‬البته در اینجا یک سری اختالف نظرهایی‬ ‫طبیعی است که وجود داش��ته و دارد‪ .‬به گمان بنده ضرورتی‬ ‫ندارد که ش��ورای عالی انقالب فرهنگی وارد جزئیات اجرایی‬ ‫شود یا اینکه به این س��مت حرکت نماید و باالتر اینکه سند‬ ‫چشم انداز فرهنگی را خودش اجرا کند‪ .‬قاعدتا شورا باید در حال‬ ‫ی و پایش شرایط فرهنگی کشور باشد‪ ،‬نقاط ضعف را‬ ‫رصد دائم ‬ ‫پی دا کند و ب رای رفع ان ب رنامه ریزی کند تا دستگاه ها و نهادهای‬ ‫فرهنگی که در کشور فعال هستند مسئولیت اجرای سند و‬ ‫نقشه چشم انداز را بر عهده بگی رند‪.‬‬ ‫جلد دوم‬ ‫ش�ورای انقالب فرهنگی با تهیه اسناد باالدستی‬ ‫چش م انداز فرهنگی کش�ور را تدوین کرده است‪.‬‬ ‫من برم ی گردم به همان موضوع نحوه اجرا‪ .‬نقش‬ ‫شورا در این مجموعه اقداماتی که گفتید چیست؟‬ ‫معاون نظارت و راهبری مصوبات دبیرخانه شورای عالی انقالب فرهنگی‪:‬‬ ‫اجرای مصوبات‪،‬لزوم بقا‬ ‫‪10‬‬ ‫دکتر بابک نگاهداری‪ ،‬معاون نظارت و راهبری مصوبات دبیرخانه شورای عالی انقالب فرهنگی در گفت وگویی که از‬ ‫نظرتان م ی گذرد‪ ،‬به تشریح چرایی تشکیل شورای عالی انقالب فرهنگی و عملکرد معاونت متبوع خود پرداخته است‪:‬‬ ‫اقای دکتر نگاهداری! ب ه عنوان نخس�تین سوال‬ ‫بفرمایید به نظر شما به چه دلیلی شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی توسط حضرت امام خمینی(ره)‬ ‫تشکیل ش�د و ادامه حیات این شورا مورد تائید‬ ‫مقام معظم رهبری قرار گرفت؟‬ ‫‪ l‬از انجایی که انقالب اسالمی ای ران در اصل یک‬ ‫انقالب فرهنگی بوده‪ ،‬بناب راین الزم بود تا یک نهاد مقتدر‬ ‫و فرابخشی برنامه ریزی و سیاس��تگذاری علمی و فرهنگی‬ ‫را ب ر عهده داشته باش��د‪ .‬به نظر اینجانب حتی اگر موضوع‬ ‫انقالب فرهنگی اتفاق نم ی افتاد و س��تاد انقالب فرهنگی‬ ‫تشکیل نم ی شد بازهم جا داشت تا نهادی در اندازه و ترکیب‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی تشکیل شود‪ .‬بناب راین مدیریت‬ ‫راهبردی فرهنگ اقتضا م ی کرد که ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی با اس��تفاده از تجربیات س��تاد انق�لاب فرهنگی‬ ‫شکل بگیرد‪.‬‬ ‫از این رو امام خمین ی (ره) و حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫تصمیم گرفتند شورای عالی انقالب فرهنگی فعالیت داشته‬ ‫باش��د و با اقتدار قانونی به کار خود ادامه بدهد‪ .‬اصل ی ترین‬ ‫وظیفه این ش��ورا به نظر بنده سیاستگذاری در حوزه علم و‬ ‫فرهنگ و رصد وپایش اوضاع و تحوالت علمی و فرهنگی‬ ‫در حوزه ملی و فراملی اس��ت‪ .‬در این زمینه اسناد متعدد و‬ ‫راهگشایی تصویب شده که مهم ترین انها عبارتند از نقشه‬ ‫جامع علمی کشور‪ ،‬نقشه مهندسی فرهنگی و‪....‬‬ ‫در م�ورد اجرای مصوب�ات ش�ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی بعضا در س�طح جامعه مسائلی مطرح‬ ‫م ی ش�ود‪ .‬ش�ما ب ه عنوان متولی اصل�ی رصد و‬ ‫پای�ش اج�رای مصوب�ات ش�ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگ�ی در ای�ن زمین�ه چ�ه اقدامات�ی انجام‬ ‫‪79‬‬ ‫داده اید؟‬ ‫‪ l‬یک��ی از مهم ترین راه ه��ای اثبات ل��زوم وجود‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی و هر نهاد دیگری ان است‬ ‫که مصوبات ان نهاد به ط��ور کامل به اج��را در اید و همه‬ ‫مردم و به وی��ژه فع��االن علم��ی و فرهنگی اث��رات ان را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫با این رویکرد هیات نظارت و بازرسی در شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی طی س��ال های اخیر تالش هایی را انجام‬ ‫داده اس��ت‪ ،‬اما به منظور تمرکز بیشتر روی این موضوع در‬ ‫دوره اخیر فعالیت ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‪ ،‬معاونت‬ ‫جلد دوم‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫یکـی از تجربیـات مهم‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫که ب�ه نظر م�ن در ای�ن چند‬ ‫سال اخیر بس�یار مثبت بوده‬ ‫بحث راه اندازی ستاد راهبری‬ ‫اسناد ملی است‬ ‫فرهنگی‪.‬‬ ‫در معاون��ت نظ��ارت و راهب��ری‪ ،‬مصوب��ات در یک‬ ‫بازه زمانی ‪ 7‬س��اله م��ورد ارزیابی قرار گرف��ت و مجموعه‬ ‫پرس��ش نامه هایی در حوزه ه��ای مختل��ف در قال��ب‬ ‫کاربرگ هایی تهیه شدند و در ان کارب ر گ‪‎‬ها پرسش هایی‬ ‫از دستگاه های اجرایی در مورد روند اجرای مصوبه مربوطه‬ ‫مطرح شده اس��ت‪ .‬در ای��ن روند م��ا ‪ 72‬مصوب��ه را معین‬ ‫کردیم که الزم اس��ت نس��بت به روند اجرای این مصوبات‬ ‫پرسش هایی مطرح شود‪.‬‬ ‫پس از ارس��ال این گزارش ها در یک تعامل دوسویه‬ ‫دس��تگاه ها مجموعه اقدامات و فعالیت های خود را به طور‬ ‫مبسوط ارائه کردند و پس از جمع اوری این گزارش ها یک‬ ‫تیم مخصوص این گزارش ها را ارزیابی کردند و نقطه نظ رات‬ ‫این تیم به دس��تگاه ها منعکس ش��د‪ .‬در ای��ن گزارش ها‬ ‫چالش ها و موانع احصاء و به همراه راهکارهای پیشنهادی‬ ‫به دس��تگاه مربوطه انتقال یافت‪ .‬در مرحله بعدی ما کار را‬ ‫توسعه دادیم و مصوبات ‪ 20‬سال گذشته قبل از سال ‪1384‬‬ ‫یعنی بدو فعالیت شورای عالی انقالب فرهنگی مورد ارزیابی‬ ‫و تحلیل محتوا قرار گرفتند‪.‬‬ ‫در این مسیر نیز باز ان مصوباتی که نیاز به نظارت و‬ ‫ارزیابی داشتند احصاء شدند و فرم های پرسش نامه مربوط‬ ‫به اجرایی ش��دن این مصوب��ات به دس��تگاه های ذی ربط‬ ‫ارسال شد و مجموعه گزارش های دستگاه ها وصول شدند‪.‬‬ ‫بناب راین در یک جمع بندی م ی توان گفت که در فعالیت دو‬ ‫س��اله معاونت نظارت و راهبری مصوب��ات‪ ،‬همه مصوبات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی از ابتدای تاسیس تا کنون طی‬ ‫یک ارزیابی دقیق علمی و کارشناسی با سواالت تخصصی‬ ‫و در تعامل با دستگاه ها سنجیده شده است‪.‬‬ ‫االن هم در صدد هس��تیم با تش��کیل جلساتی ب رای‬ ‫تعامل با دس��تگاه های ذی رب��ط بتوانیم به رف��ع موانع و‬ ‫چالش ها و راهبری و اجرایی ش��دن بهتر و بیشتر مصوبات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی نائل شویم‪.‬‬ ‫یک تحلی��ل راهبردی ه��م در زمینه اجرایی ش��دن‬ ‫مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی ب رای اعضای محترم‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگ��ی و با اس��تفاده از تجربیات‬ ‫‪ 20‬ساله تهیه شده است‪.‬‬ ‫این گزارش شامل چه مواردی است؟‬ ‫نظارت و راهبری مصوبات ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫تشکیل شده است‪.‬‬ ‫‪ l‬برخی از مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫ش��امل تاس��یس نهادها و موسس��ات فرهنگی و علمی‬ ‫ هس��تند‪ .‬ما در این گزارش در مورد این مصوبات بررس��ی‬ ‫کرده ایم که موانع و مش��کالت اجرای ای��ن مصوبات چه‬ ‫بوده است؟‬ ‫در مورد اج��رای مصوباتی که ناظر به سیاس��ت های‬ ‫کلی هستند هم ما این روند را طی کرده ایم‪.‬‬ ‫‪ l‬در ای��ن معاونت ابت��دا مصوبات ش��ورای عالی‬ ‫انق�لاب فرهنگی ارزیاب��ی و تحلیل محتوا م ی ش��وند‪ .‬ما‬ ‫یک دس��ته مصوبات داریم که ناظر به تاس��یس یک نهاد‬ ‫علم ی و فرهنگی هس��تند‪ ،‬مانند مصوبه تاس��یس جامعه‬ ‫المصطف��ی العالمی��ه(ص)‪ .‬دس��ته دیگ��ری از مصوبات‬ ‫مصوبه ای هس��تند که ناظر به ابالغ یک سیاس��ت کالن‬ ‫فرهنگی یا علم ی هستند‪ ،‬مانند مصوبه نظامنامه پیوست‬ ‫‪ l‬یکی از تجربیات شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫که به نظر من در این چند س��ال اخیر بس��یار مثبت بوده‬ ‫بحث راه اندازی ستاد راهبری اس��ناد ملی است‪ .‬یعنی شورا‬ ‫ب رای مصوبات بسیار مهم و اساس��ی شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی یعنی مثل نقشه جامع کش��ور و نقشه مهندسی‬ ‫فرهنگی که در حقیقت دو س��ند ملی‪ ،‬بنیادی و اساس��ی‬ ‫روند کار در این معاونت چگونه است؟‬ ‫تجربه س�تاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی‬ ‫ کشور را چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی به ش��مار م ی ایند ستادهای‬ ‫ویژه راهبری این اس��ناد ملی و اجرایی شدن مفاد این اسناد‬ ‫را تاسیس کرده است‪.‬‬ ‫این ستادها در حقیقت با مشارکت تمامی ذی نفعان‬ ‫اصلی در اجرایی شدن مصوبه به ریاست دبیر شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی موان��ع را برطرف م ی کند‪ .‬امید اس��ت با‬ ‫مجموعه تالش هایی که در دبیرخانه شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی صورت م ی گیرد‪ ،‬در اینده ش��اهد اجرایی ش��دن‬ ‫هرچه بیشتر و بهتر مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫و تاثیر انها در عرصه مدیریت علمی‪ ،‬اموزش��ی و فرهنگی‬ ‫کشور باشیم‪.‬‬ ‫ی و فرهنگی هم توضیحاتی‬ ‫در مورد نظارت علم ‬ ‫بیان کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬از دیگر فعالی ت ه��ای معاونت نظارت و راهبری‪،‬‬ ‫بحث نظارت و ارزیابی علم و فناوری کش��ور است‪ .‬به تبع‬ ‫تصویب شاخ ص های کالن علم و فناوری کشور‪ ،‬ما معاونت‬ ‫نظارت و راهب��ری ماموریت پیدا کردیم که ش��اخ ص های‬ ‫علم و فناوری را به صورت مس��تمر مورد ارزیابی قرار دهیم‬ ‫و گزارش این شاخ ص ها را در مقاطع زمانی معینی تهیه و‬ ‫منتشر کنیم‪.‬‬ ‫ب رای تحقق هرچه بهتر و بیشتر ارزیابی علم و فناوری‬ ‫در کش��ور نظام ارزیابی علم و فناوری ه��م در این معاونت‬ ‫در دس��ت ط راحی اس��ت و نظارت و ارزیابی علم و فناوری‬ ‫در حوزه هایی نظیر ش��اخ ص های کالن عل��م و فناوری‪،‬‬ ‫رصد و ارزیابی تحوالت علم و فن��اوری در جهان و منطقه‪،‬‬ ‫رصد بازیگران اصلی منطقه ای به منظور دستیابی و تداوم‬ ‫دستیابی کشور به رتبه اول علم و فناوری در منطقه از جمله‬ ‫ماموریت های اصلی این معاونت به ش��مار م ی رود‪ .‬ارزیابی‬ ‫می زان تحقق اهداف نقش��ه جامع علمی کش��ور و گزارش‬ ‫به مس��ئوالن ذی ربط یکی از ماموریت هایی اس��ت که در‬ ‫قالب حوزه نظ��ارت و ارزیابی علم و فن��اوری این معاونت‬ ‫دنبال م ی شود‪.‬‬ ‫دفتر دیگری که در معاونت نظارت و راهبری مشغول‬ ‫فعالیت است‪ ،‬نظارت و ارزیابی فرهنگی و اجتماعی است‪.‬‬ ‫این دفتر فعالی ت های خود را در قالب تهیه گزارش ارزیابی‬ ‫کالن وضعیت فرهنگی کشور که نسخه اول این گزارش در‬ ‫حال اماده سازی و نهای ی سازی است‪ ،‬اغاز کرده و در کنار ان‬ ‫تهیه گزارش ارزیاب ی های موردی و موضوعی نظیر ارزیابی‬ ‫فرهنگ دانشجویی‪ ،‬ارزیابی فرهنگ دیپلماسی در کشور‪،‬‬ ‫ارزیابی فرهنگ سیاس��ی‪ ،‬ارزیابی فرهنگ مصرف و نظایر‬ ‫انها را نیز تهیه کرده است‪.‬‬ ‫در قالب ای��ن ارزیاب ی های فرهنگ��ی و اجتماعی دو‬ ‫ماموریت اصلی در حال دنبال شدن است‪:‬‬ ‫‪ -1‬اینک��ه بتوانیم ش��اخ ص های ارزیاب��ی وضعیت‬ ‫فرهنگی و اجتماعی را در حوزه موضوعی مشخص به عنوان‬ ‫مثال نظیر فرهنگ دیپلماسی تعیین کنیم‪.‬‬ ‫‪ -2‬وضع موجود کشور را در زمینه نرخ این شاخ ص ها‬ ‫محاسبه کنیم و با تعیین نرخ مطلوب و ارائه پیشنهادها و‬ ‫راهکارهایی به منظور دستیابی به نرخ مطلوب شاخ ص های‬ ‫فرهنگ��ی بتوانی��م دس��تگاه تصمیم گیر و سیاست س��از‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی را هرچه بهتر و بیشتر در اتخاذ‬ ‫تصمیمات درست کمک کنیم‪g .‬‬ ‫در معاونت نظارت و راهبری‪ ،‬مصوبات در یک بازه زمانی ‪ 7‬ساله مورد ارزیابی قرار گرفت و مجموعه پرسش نام ه هایی در حوزه های مختلف‬ ‫در قالب کاربرگ هایی تهیه شدند و در ان کارب رگ‪‎‬ها پرسش هایی از دستگاه های اجرایی در مورد روند اجرای مصوبه مربوطه مطرح شده است‪.‬‬ ‫در این روند ما ‪ 72‬مصوبه را معین کردیم که الزم است نسبت به روند اجرای این مصوبات پرسش هایی مطرح شود‬ ‫‪80‬‬ ‫چش�م انداز مهندسی فرهنگی‬ ‫کش�ور ب ه عنوان س�ند باالدستی در‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی تدوین‬ ‫ش�ده اس�ت ک�ه ب ه عن�وان مح�ور‬ ‫مجموع�ه فعالی ت ه�ای فرهنگی در‬ ‫کش�ور مورد توجه قرار گرفته است‪.‬‬ ‫در ای�ن خص�وص در گفت وگ�و ب�ا‬ ‫حجت االسالم محمدی‪ ،‬معاون قرانی‬ ‫وزیر ارش�اد و عض�و ش�ورای حوزه و‬ ‫قرانی شورای عالی امنیت ملی به این‬ ‫مساله پرداخته ایم‪ .‬او معتقد است که‬ ‫«سند مهندسی فرهنگی عال ی ترین‬ ‫س�ند در ح�وزه فرهنگ اس�ت که در‬ ‫حقیقت به تعبیر مقام معظم رهبری‬ ‫نقشه مهندس�ی و مدیریت فرهنگی‬ ‫کشور است‪».‬‬ ‫فضایعمومیکشوراستعداداجرایسند‬ ‫مهندسیفرهنگیرادارد‬ ‫‪ l‬یکی از فوای��د مهم مهندس��ی فرهنگی امکان‬ ‫ارزیابی و نیز اینده نگاری در حوزه فرهنگ اس��ت‪ ،‬به گونه ای‬ ‫که م ی توان خالءها و وضعیت موجود را ترسیم کرد‪ .‬مهندسی‬ ‫فرهنگی ممهد و زمینه س��از دستیابی به فرهنگ مطلوب و‬ ‫ارمانی است‪.‬‬ ‫چش��م انداز مهندس��ی فرهنگی بر مبنای محوریت‬ ‫فرهنگ در تمام ابع��اد و رویکردهای کالن جامع ه ترس��یم‬ ‫شده است‪ .‬بر این اساس هرگونه الگوی توسعه کشور در هر‬ ‫بعدی اعم از اقتصادی‪ ،‬سیاسی و اجتماعی بر مبنا و ب ر اساس‬ ‫محوریت فرهن��گ موضوعیت م ی یابد‪ ،‬از ای��ن رو مدیریت‬ ‫نهادی دس��تیابی به فرهنگ مطلوب اس�لامی و توس��عه‬ ‫فرهنگ مدار جامعه از اهداف و چشم اندازهای این سند است‪.‬‬ ‫سند مهندسی فرهنگی عال ی ترین سند در حوزه فرهنگ‬ ‫اس��ت که در حقیقت به تعبی��ر مقام معظم رهبری نقش��ه‬ ‫مهندسی و مدی ریت فرهنگی کشور است‪ .‬این سند بخش های‬ ‫مختلفی دارد که یکی از این بخش ها چش��م انداز فرهنگی‬ ‫کشور است‪ .‬چشم انداز فرهنگی کشور در واقع تفصیل بخش‬ ‫فرهنگی چش��م انداز ای ران ‪ 1404‬و پس از ان است که مسیر‬ ‫حرکت فرهنگی کشور به سوی ان خواهد بود‪.‬‬ ‫البته به معنای عمومی واژه چش��م انداز هم م ی توان‬ ‫به این سوال پاس��خ داد که چه چش��م اندازی را در خصوص‬ ‫اجرای س��ند مهندس��ی فرهنگی م ی توان پی ش بینی کرد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد فضای عمومی کش��ور استعداد اجرای سند‬ ‫مهندسی فرهنگی را دارد‪ .‬دوره طوالنی تدوین سند با مشارکت‬ ‫دس��تگاه های فرهنگی به همراه توجه ویژه مجل س شورای‬ ‫اسالمی به حمایت از حوزه فرهنگ زمینه الزم را فراهم کرده‬ ‫است که اسناد بخش ذیل سند مهندسی فرهنگی مانند سند‬ ‫تحول نظام تعلیم و تربیت‪ ،‬نقشه جامع علمی کشور‪ ،‬منشور‬ ‫توسعه فرهنگ قرانی‪ ،‬منشور زنان و دیگر اسناد و گزاره های‬ ‫ش�ما گفتید که گزارهای مندرج در بخش س�ند‬ ‫توسط دس�تگاه های اجرایی م ی ش�ود‪ ،‬مکانیزم‬ ‫این اجرا چگونه است؟‬ ‫‪ l‬ما در مباحث راهب��ردی دو مقوله تدوین راهبرد و‬ ‫اجرای راهبرد داریم‪ .‬تدوین سند مهندسی فرهنگی در واقع‬ ‫یک بخش از مدی ریت راهبردی است‪ .‬تدوین نگاشت مهندسی‬ ‫فرهنگی و استق رار ش��ورای راهبری مهندس��ی فرهنگی و‬ ‫نظارت فرادستگاهی بر ان از مهمترین اقدامات در مسیر اجرا‬ ‫و نظارت بر اجرای مصوبات است‪.‬‬ ‫ب رای اجرای سند مهندس��ی فرهنگی سازوکار اجرایی‬ ‫ستاد راهبری پی ش بینی شده است‪ .‬البته اجرایی شدن و استق رار‬ ‫این س��تاد نیاز به همکاری و همفکری بیشتری بین قوای‬ ‫کشور و دستگاه ها در سطح شورای عالی دارد‪ .‬البته مهم ترین‬ ‫ابزار ب رای این کار تخصیص منابع الزم و مدیریت هزینه ان در‬ ‫جهت اجرای نقشه است‪.‬‬ ‫در س�ند چش�م انداز تاکی�د زی�ادی ب�ر اخالق و‬ ‫معنویت شده اس�ت‪ .‬ایا س�بک زندگی اسالمی‬ ‫ایرانی م د نظر است؟‬ ‫‪ l‬س��بک زندگی‪ ،‬موضوع جدی و فرهنگی اکنون‬ ‫و اینده ماست و اگر سبک زندگی به مفهوم اعتقادی شکل‬ ‫بگیرد‪ ،‬مطمئنا مهندسی فرهنگی محقق م ی شود‪ .‬خاستگاه‬ ‫اصلی فرهنگ و زندگی اسالمی‪ ،‬همان اعتقادات‪ ،‬مکتب و‬ ‫ایمان است و اخالق و معنویت تکی ه شده در سند چشم انداز نیز‬ ‫در پرتو زندگی مومنانه معنی م ی شود که در واقع با الگوسازی‬ ‫و مرجعیت حیات طیبه تحقق م ی یابد‪.‬‬ ‫پس اخالق و معنویتی که در سند چشم انداز تاکید شده‪،‬‬ ‫معنویت فارغ از دین نیست‪ ،‬بلکه انعکاسی از ایمان معطوف‬ ‫به اهلل در رفتار اجتماعی و فردی است که قطعا ب راساس مبانی‬ ‫و اموزه های قرانی است‪.‬‬ ‫‪ l‬این اعتب��ار با عن��وان و با محور تحقق منش��ور‬ ‫توسعه فرهنگ قرانی به تصویب رسیده است و از دیگر سو‬ ‫ب رنامه محور است‪ ،‬از این رو با هدف توسعه فرهنگ قرانی به‬ ‫معنی حمایت از ارتقای س��طح کمی و کیفی فعالی ت های‬ ‫اموزشی‪ ،‬پژوهشی و تبلیغی قرانی به منظور انس جامعه با‬ ‫قران و اموزه های ان و تجلی در رفتار فردی و اجتماعی جامعه‬ ‫صورت م ی گیرد‪ .‬سند منشور توسعه فرهنگ قرانی یکی از‬ ‫اسناد مصوب شورای عالی انقالب فرهنگی است که در ذیل‬ ‫نقشه مهندسی فرهنگی کش��ور قرار گرفته و اجرای ی شدن‬ ‫ان‪ ،‬مورد تاکید و تصریح قرار گرفته است‪ .‬بحمداهلل مجلس‬ ‫شورای اسالمی ب رای این امر حمایت ویژه ای اختصاص دادند‬ ‫و بند اعتبارات موضوع اجرای منشور توسعه فرهنگ قرانی از‬ ‫سال ‪( 1389‬یعنی یک سال پس از تصویب منشور) هر ساله در‬ ‫بودجه سنواتی کشور لحاظ شده است تا سند منشور در ابعاد‬ ‫مختلف اموزش عمومی قران‪ ،‬تبلیغ و ترویج قران و پژوهش‬ ‫و اموزش عالی قرانی قابلیت اجرا پی دا کند‪.‬‬ ‫ارتب�اط حوزه ب�ا جامعه و م�ردم در بس�ط دین و‬ ‫معنوی�ت یک�ی از م�وارد پی ش بین ی ش�ده در‬ ‫چش�م انداز فرهنگی اس�ت‪ .‬این ارتب�اط چگونه‬ ‫برقرار م ی شود؟‬ ‫مثلث شماره ‪200‬‬ ‫‪11‬‬ ‫چش�م انداز مهندس�ی فرهنگی ش�ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی را چگونه م ی بینید؟‬ ‫مختلف مندرج در بخش های س��ند دنبال ش��ده و توس��ط‬ ‫دستگاه ها اجرایی شود‪.‬‬ ‫در ش�ورای قران�ی طرح هایی مث�ل نی م درصد از‬ ‫بودجه کشور به توسعه طرح های قرانی اختصاص‬ ‫داده شده است‪ ،‬هدف و برنامه چه بوده است؟‬ ‫جلد دوم‬ ‫عضو شورای حوزه و قران شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫اخالق محور اصلی دیانت اسالمی است‪ .‬بناب راین تکیه‬ ‫سند بر اخالق و معنویت در جهت تحقق دیانت اسالمی در‬ ‫جامعه است‪ .‬گذشتگان ما با هدایت بزرگان دینی و فرهنگی‬ ‫محورهای عمده ای از این دیانت را در حوزه روابط خانوادگی و‬ ‫اجتماعی به صورت نهادینه در قالب اداب و نمادهای اخالقی‬ ‫و دینی تحقق بخش��یده بودند‪ ،‬متاس��فانه ورود فرهنگ و‬ ‫تفکر دنیای دین گریز غرب موجب ش��د به م��رور زمان این‬ ‫ساختارهای اسالمی ‪ -‬ای رانی دچار ضعف شوند‪ .‬اگر اخالق و‬ ‫معنویت که باطن دیانت است در جامعه نهادینه شود‪ ،‬اسالم‬ ‫در ابعاد مختلف سیاسی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی قابل‬ ‫پیاده سازی خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ l‬حوزه علمیه نهاد جوشیده از دیانت مردمی و افراد‬ ‫روحانی فرزندان مردم به ویژه اقشار محروم جامعه دینی توده‬ ‫ملت هستند‪ .‬روحانیت در واقع ب ر اساس مفاد ایه شریفه قران‬ ‫که وظیفه انذار را بر عهده مردم م ی گذارد‪ ،‬تشکیل شده است‪.‬‬ ‫روحانی فرزند مردم است که به حوزه م ی رود تا فقه در دین یابد‬ ‫و به میان قوم خویش بازگردد تا انان را همچون پیامب ران انذار‬ ‫کند‪ .‬بناب راین وظیفه اصلی روحانیت وظیفه پیامب ران است‬ ‫و روحانیت اس�لام وظیفه اصل ی اش تعلیم کتاب و حکمت‬ ‫و تزکیه است‪g .‬‬ ‫برای اجرای سند‬ ‫مهندسی فرهنگی‬ ‫سازوکار اجرایی ستاد‬ ‫راهبری پیش بینی شده‬ ‫است‪ .‬البته اجرایی شدن‬ ‫و استقرار این ستاد نیاز‬ ‫به همکاری و همفکری‬ ‫بیشتری بین قوای کشور‬ ‫و دستگاه ها در سطح‬ ‫شورای عالی دارد‬ ‫‪81‬‬ ‫پژوهش��ی و تحقیقاتی کشور‪ ،‬اس��اتید و اعضای محترم‬ ‫هیات علمی دانش��گاه ها و مراکز اموزش��ی‪ ،‬شاگردان‬ ‫و دان��ش اموخت��گان گرام��ی ان فقید و فع��االن حوزه‬ ‫ارتباطات‪ ،‬تس��لیت عرض می کنم‪.‬‬ ‫مدیرعامل بانک مهر اقتصاد‪:‬‬ ‫مراقبت از سپرده های مردمی‬ ‫ از وظایف بانک هاست‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪200‬‬ ‫مدیرعامل بانک مهر اقتص��اد در همایش عمومی‬ ‫کارکنان استان مازندران گفت‪ «:‬مراقبت از سپرد ه های‬ ‫مردمی از وظایف بانک هاس��ت‪ ».‬به گ��زارش اداره کل‬ ‫روابط عموم��ی بانک مه��ر اقتصاد‪ ،‬دکتر غالمحس��ن‬ ‫تقی نت��اج – مدیرعامل بانک ‪ -‬در ای��ن همایش ضمن‬ ‫گرامیداش��ت هفته بس��یج و با بیان اینکه پس از انقالب‬ ‫اسالمی شاهد بودیم که تفکر بسیجی چه ناممکن هایی‬ ‫را ممکن ساخت‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬باید در هر جایگاهی که‬ ‫قرار داریم وظایف خود را به بهترین ش��کل انجام دهیم‬ ‫و هر مس��ئولیتی که به ما واگذار می شود‪ ،‬فرصتی برای‬ ‫یک ازمون اس��ت‪» .‬‬ ‫مدیرعام��ل بانک مه��ر اقتصاد‪ ،‬الگو گی��ری از ماه‬ ‫محرم و صف��ر را عاملی ب��رای دور ش��دن از انحرافات‬ ‫مدیریتی دانست و گفت‪« :‬مجموعه مهر در سایه الطاف‬ ‫پروردگار و با برخورداری از کارکنان متعهد و ارزشی طی‬ ‫سا ل ها فعالیت خود توانس��ت بدون حمایت های دولتی‬ ‫در مواق��ع بحرانی از خ��ود صیانت کند و بر مش��کالت‬ ‫فائق اید‪ .‬این در حالی است که مشکالت و بحرا ن های‬ ‫اقتصادی کش��ور برخ��ی از موسس��ات مال��ی همکار را‬ ‫از صحنه خارج ک��رد‪ ».‬نتاج با تش��ریح منط��ق حاکم بر‬ ‫فعالیت های اقتصادی و بانکی کش��ور در دهه گذش��ته‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬در ‪ 10‬س��ال گذش��ته تغییر رفت��ار قانونگذاری‬ ‫در این عرص��ه‪ ،‬مش��کالتی را ایجاد کرد و بس��ته های‬ ‫سیاستی‪ -‬نظارتی که طی دو سال گذشته متوقف شد به‬ ‫صراحت نرخ سوداوری تسهیالت دهی بانک ها را تعیین‬ ‫کرد که پایین تر از قیمت تمام شده پول بود‪ ».‬وی یاداور‬ ‫ش��د‪« :‬از نظر علمی و تخصصی معتقدیم که موسسات‬ ‫پولی و بانکی در ‪ 10‬س��ال گذشته از سال های ‪ 83‬تا ‪90‬‬ ‫در بخش واسطه گری وجوه حتما زیان داشته اند‪ ،‬چراکه‬ ‫نرخ سود تس��هیالت به نحوی تعیین ش��د که پایین تر از‬ ‫نرخ تمام ش��ده پول بود‪ ».‬مدیرعامل بان��ک مهر اقتصاد‬ ‫با بی��ان اینکه ‪ 300‬ه��زار نف��ر در نظام پول��ی و بانکی‬ ‫به طور مس��تقیم مش��غول به کار هس��تند و حدود ‪700‬‬ ‫هزار میلی��ارد تومان منابع در اختیار دارند‪ ،‬ابراز داش��ت‪:‬‬ ‫«مراقبت از س��پرده های مردمی از وظایف بانک هاست‬ ‫‪82‬‬ ‫و سیاستگذاران پولی و بانکی کشور باید به این واقعیت‬ ‫توجه کنند که نرخ سود باید باالتر از قیمت منطقی پول‬ ‫باش��د‪ ».‬نتاج با اش��اره به اینکه بانک مهر اقتصاد نشان‬ ‫داد به موقع نسبت به این شرایط ویژه توجه دارد‪ ،‬یاداور‬ ‫ش��د‪« :‬اصلی ترین منبع درامد بانک مه��ر اقتصاد نقش‬ ‫واس��طه گری وجوه در جمع اوری س��پرده و ارائه ان به‬ ‫متقاضیان اس��ت‪ ».‬وی ارائ��ه انواع خدم��ات از طریق‬ ‫درامدهای غیر مش��اع را از دیگر فعالیت های موسسات‬ ‫پولی و بانکی عن��وان کرد و گف��ت‪« :‬غیر منطقی بودن‬ ‫رابطه نرخ س��ود و تس��هیالت در قیمت تمام شده پول‬ ‫از طریق بسته سیاس��تی ‪ -‬نظارتی در بانک مهر اقتصاد‬ ‫به گون��ه ای مدیریت ش��د که اج��ازه نداد بان��ک زیان ده‬ ‫ش��ود‪ ».‬نتاج در بخش دیگری از س��خنان خود به التزام‬ ‫بانک مهر اقتصاد برای اجرای بانکداری بدون ربا اشاره‬ ‫کرد و اظهار داش��ت‪« :‬تحقق این مهم نیازمند ابزارهای‬ ‫مختلفی است که برخورداری از کارکنان معتقد و متعهد‬ ‫به اج��رای بانکداری بدون رب��ا مهم ترین ان به ش��مار‬ ‫می رود‪ ».‬وی با بیان اینک��ه بانک مهر اقتص��اد باید به‬ ‫س��متی حرکت کند که زمینه اشتغال بیش��تری از افراد‬ ‫جامع��ه را فراهم کند‪ ،‬اف��زود‪« :‬بای��د از ظرفیت کنونی‬ ‫استفاده شود و تالش کنیم کس��انی که در پذیر ه نویسی‬ ‫به ما اعتماد می کنند‪ ،‬انتظاراتشان را براورده کنیم‪».‬‬ ‫پی�ام دکت�ر نت�اج به مناس�بت درگذش�ت‬ ‫دکتر معتمد نژاد‬ ‫‪ l‬تاریخ ای��ران زمی��ن‪ ،‬ممل��و از فرهیختگان و‬ ‫اندیمش��ندان برجس��ته ای اس��ت که با همت بلند خود‪،‬‬ ‫همواره در افتخار افرین��ی و جاودانگی ای��ن مرز و بوم‬ ‫کوش��یده اند‪ .‬این جانب به نمایندگ��ی از خانواده بزرگ‬ ‫بانک مهر اقتصاد‪ ،‬ب��ه عنوان یک مس��ئولیت اجتماعی‬ ‫و ارزش س��ازمانی‪ ،‬درگذش��ت پ��در عل��م ارتباط��ات‬ ‫وروزنامه نگاری ای��ران و چهره مان��دگار‪ ،‬مرحوم دکتر‬ ‫کاظم معتمد نژاد که س��الیان متم��ادی از عمر پربرکت‬ ‫خویش را صرف کس��ب علم و انتقال دان��ش و مهارت‬ ‫کرده بود ب��ه خانواده مع��زز معتمد ن��ژاد‪ ،‬جامعه علمی‪،‬‬ ‫رئیس اداره کل رواب�ط عمومی بانک مهر‬ ‫اقتص�اد‪ :‬کار ت های اعتب�اری ‪ 50‬و ‪100‬‬ ‫میلی�ونریال�یدرراهن�د‬ ‫‪ l‬رئی��س اداره کل رواب��ط عموم��ی بانک مهر‬ ‫اقتصاد از صدور کارت ه��ای اعتباری ‪ 50‬و ‪ 100‬میلیون‬ ‫ریالی در این بان��ک خبر داد‪ .‬به گ��زارش روابط عمومی‬ ‫بانک مهر اقتصاد‪ ،‬ابراهی��م صفرلکی‪ -‬رئیس اداره کل‬ ‫روابط عمومی ‪ -‬در نشس��ت خبری ک��ه در محل غرفه‬ ‫بانک مهر اقتصاد در نمایش��گاه بانک��داری الکترونیک‬ ‫اهواز برگزار ش��د‪ ،‬به ارتقای زیرس��اخت های بانکداری‬ ‫الکترونیک و ‪ IT‬در بانک مهر اقتصاد اشاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«با توس��عه بانک��داری الکترونیک‪ ،‬نیاز ما برای توس��عه‬ ‫فضای فیزیکی و گسترش ش��عب به حداقل خود رسیده‬ ‫و در این��د ه ای نزدیک به منظ��ور رفاه حال مش��تریان‬ ‫کارت های اعتباری ‪ 50‬و ‪100‬میلی��ون ریالی این بانک‬ ‫عرضه خواه��د ش��د‪ ».‬رئی��س اداره کل روابط عمومی‬ ‫خاطر نشان کرد‪« :‬معتقدیم رس��انه ها بر اساس رسالتی‬ ‫که برعه��ده دارند می توانند مفاهیم بانکداری اس�لامی‬ ‫را نهادینه و ب��ه مردم منتق��ل کنند‪ ،‬چرا ک��ه در اجرای‬ ‫بانکداری بدون ربا ‪ 50‬درصد موضوع در حوزه مسئولیت‬ ‫بانک قرار دارد و نیمی دیگر بر عهده مش��تری اس��ت‪».‬‬ ‫وی در تبیین این موضوع گف��ت‪« :‬به عنوان مثال وقتی‬ ‫بانک بر اس��اس قرارداد فی مابین به مشتری تسهیالت‬ ‫خرید خودرو می دهد‪ ،‬مشتری ش��رعا موظف به خرید و‬ ‫انجام معامله واقعی اس��ت‪ ،‬در غیر این صورت ربا خواهد‬ ‫بود‪ ».‬صفرلکی اجرای بانکداری بدون ربا را اس��تراتژی‬ ‫بانک مهر اقتص��اد عنوان کرد و گف��ت‪« :‬مجموعه مهر‬ ‫از مع��دود بانک هایی اس��ت که ب��ه ص��ورت عملی به‬ ‫عرصه بانکداری بدون ربا ورود کرده که تاس��یس اداره‬ ‫بانکداری اس�لامی‪ ،‬تش��کیل کمیته فقهی برای بازنگری‬ ‫قراردادها و دس��تورالعمل ها و انطباق انها با قوانین ش��رع‬ ‫مقدس‪ ،‬پرداخت مابه التفاوت سود قطعی و علی الحساب به‬ ‫سپرده گذاران‪ ،‬برگزاری بیش از ‪ 300‬هزار نفر ساعت دوره‬ ‫اموزشی بانکداری اسالمی برای مدیران و کارکنان بانک و‬ ‫برگزاری مسابقه بزرگ بانکداری اسالمی با حضور بیش از‬ ‫‪ 110‬هزار نفر ش��رکت کننده از سراسر کشور برای ترویج‬ ‫فرهنگ بانکداری بدون ربا در می��ان هموطنان گرامی‬ ‫ از جمله این اقدامات اس��ت‪ ».‬مدی��رکل روابط عمومی‬ ‫بان��ک مهر اقتصاد با اش��اره به اینکه در س��ال ‪ 91‬بیش‬ ‫از ‪ 750‬هزار فقره تس��هیالت به هموطنان عزیز پرداخت‬ ‫شده اس��ت‪ ،‬اظهار امیدواری کرد در س��ال ‪ 92‬این رقم‬ ‫افزایش یابد‪ .‬وی در خاتمه افزود‪« :‬فرهنگس��ازی سنت‬ ‫زیبای قرض الحسنه یکی از راهبردهای این بانک است‬ ‫و تنها بانکی هس��تیم که صددرصد منابع جذب شده در‬ ‫حوزه قرص الحسنه را به صورت وام قرض الحسنه پرداخت‬ ‫کرده ایم‪g».‬‬ ‫مدیرعامل شرکت مخابرات ایران‪:‬‬ ‫پتانسیل‬ ‫بازار مخابرات‬ ‫‪ 40‬هزار میلیارد‬ ‫تومان است‬ ‫مع�اون مخاب�رات‪ :‬واگ�ذاری ‪ADSL‬‬ ‫مخابرات در برخی مناطق متوقف شد‬ ‫‪ l‬در پ��ی توق��ف ف��روش پهن��ای باند توس��ط‬ ‫زیرس��اخت ب��ه مخاب��رات‪ ،‬مع��اون مخاب��رات از توقف‬ ‫واگذاری ‪ ADSL‬در دو اس��تان و برخ��ی مناطق تهران‬ ‫خب��ر داد‪ .‬مدتی اس��ت به دلی��ل اختالف مالی‪ ،‬ش��رکت‬ ‫زیرس��اخت نمایندگ��ی فروش پهن��ای باند به ش��رکت‬ ‫اقدام خدا پسندانه و انسان دوستانه یکی از‬ ‫کارکنان موسسه اعتباری ثامن‬ ‫اعضای بدن س��یده وانیا مظفری کودک هفت ساله‬ ‫قائمش��هری به بیماران نیازمند اهدا شد‪ .‬به گزارش روابط‬ ‫عمومی موسسه اعتباری ثامن‪ ،‬طی یک اقدام خدا پسندانه و‬ ‫انسان دوستانه اعضای بدن فرزند یکی از کارکنان موسسه‬ ‫اعتباری ثامن در حوزه مازندران که دچار مرگ مغزی شده‬ ‫بود توسط خانواده اش به بیماران نیازمند اهدا شد‪ .‬خانواده‬ ‫و بستگان سیده وانیا مظفری چند ش��بانه روز را با بدترین‬ ‫لحظات و دقایق پشت سر گذاشتند‪ ،‬اما همچنان به بهبود‬ ‫او امیدوار بودند تا اینکه پزشک معالج به خانواده اش گفت‪:‬‬ ‫«دیگر امیدی به زندگی دوباره او نیست‪ ،‬بهتر است اعضای‬ ‫بدنش را اه��دا کنید تا با این کار خداپس��ندانه به چند بیمار‬ ‫نیازمند زندگی دوباره ببخشید‪ ».‬والدین وی در مقابل یک‬ ‫تصمیم بزرگ قرار گرفته بودند؛ تصمیمی که می توانست‬ ‫سرنوش��ت چند بیمار را عوض کند‪ .‬پدر س��یده وانیا که از‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪200‬‬ ‫مدیرعامل مخابرات گفت‪« :‬بازار عملیاتی مخابرات‬ ‫‪ 12‬هزار میلیارد تومان اس��ت‪ ،‬اما قابلیت کسب ‪ 40‬هزار‬ ‫میلیارد توم��ان را دارد‪ 28 .‬هزار میلی��ارد تومان مفقوده‪،‬‬ ‫خدماتی اس��ت که به مردم ارائه نشده است‪ ».‬به گزارش‬ ‫خبرنگار فن��اوری اطالع��ات خبرگزاری ف��ارس‪ ،‬مظفر‬ ‫پوررنجبر در مراس��م اغاز ب��ه کار فاز نخس��ت تلویزیون‬ ‫تعاملی مهر اظهار داشت‪« :‬ش��رکت مخابرات ایران پس‬ ‫از انجام بررس��ی به این نتیجه رس��یده که بازار عملیاتی‬ ‫مخابرات ‪ 12‬هزار میلیارد تومان است‪ ،‬در حالی که قابلیت‬ ‫کسب ‪ 40‬هزار میلیارد تومان را دارد‪ ».‬مدیرعامل شرکت‬ ‫مخابرات ایران ادامه داد‪ 28« :‬هزار میلیارد تومان مفقوده‪،‬‬ ‫همان خدماتی است که باید به مردم ارائه می شد و نشده‬ ‫است‪ ».‬وی تاکید کرد‪« :‬در نتیجه این عامل‪ ،‬امروز اغلب‬ ‫مردم از س��رویس های نامناس��ب ناراضی اند‪ ».‬پوررنجبر‬ ‫گفت‪« :‬چندین س��ال اس��ت که نام دولت الکترونیک را‬ ‫می ش��نویم‪ ،‬اما تاکنون س��ری به صدور گذرنامه زده اید؟‬ ‫واقعا چه میزان از کار الکترونیکی شده است‪ ».‬مدیرعامل‬ ‫ش��رکت مخابرات ایران در بخش��ی از س��خنان خود به‬ ‫مشکالت شهری نیز اشاره کرد و گفت‪« :‬از روز افتتاح پل‬ ‫صدر به جای تونل‪ ،‬ترافیک را افتتاح کرده اند‪».‬‬ ‫مخابرات را متوقف کرده است‪ .‬در این رابطه داود زارعیان‬ ‫در گفت وگ��و با خبرن��گار فارس اظهار داش��ت‪« :‬فروش‬ ‫اینترنت مخابرات به دلیل کمبود پهنای باند در دو استان‬ ‫بوشهر و کردستان و مناطقی از شهر تهران متوقف شد‪».‬‬ ‫وی توضیح داد‪« :‬مخابرات در مناطقی که امکانات برای‬ ‫واگذاری پورت های جدید نداشته دستور توقف واگذاری‬ ‫‪ ADSL‬را صادر کرده است‪ ».‬معاون مخابرات اضافه کرد‪:‬‬ ‫«همچنین در مناطقی که امکان��ات وجود دارد واگذاری‬ ‫‪ ADSL‬ادامه خواهد یافت‪ ».‬این مقام مس��ئول تصریح‬ ‫کرد‪« :‬ش��رکت مخابرات برای رفع نیازه��ای پهنای باند‬ ‫خود به ‪ 200 STM1‬پهنای بان��د احتیاج دارد‪ ».‬زارعیان‬ ‫یاداور شد‪« :‬هماهنگی با شرکت زیرساخت برای تطبیق‬ ‫صورت های مالی در ح��ال انجام اس��ت و امیدواریم این‬ ‫مشکل زودتر حل شود‪g ».‬‬ ‫همکاران شعبه ‪ 35‬قائمشهر موسس��ه اعتباری ثامن است‬ ‫در گفت وگوی خ��ود با خبرنگار م��ا انگیزه خ��ود را از این‬ ‫اقدام رضای الهی و نجات جان همنوع��ان عنوان کرده و‬ ‫اظهار داشت‪« :‬با این کار نه تنها جان چند نفر از مرگ نجات‬ ‫پیدا کرد‪ ،‬بلکه یاد و نام نیک فرزندمان نیز ماندگار ش��د‪».‬‬ ‫سید عارف مظفری افزود‪« :‬امیدوارم این حادثه ناگوار برای‬ ‫کسی اتفاق نیفتد اما در صورت بروز‪ ،‬اهدای عضو‪ ،‬مرهمی‬ ‫ بر دردها بوده و باعث می ش��ود این فرهن��گ در بین مردم‬ ‫فرهنگ دوست ما بیش از پیش جا بیفتد و خانواده هایی را از‬ ‫نگرانی دراورده و خوشحال سازد‪ ».‬سیده وانیا هفته گذشته‬ ‫دچار سردردی بوده که این امر باعث می شود والدین وی را‬ ‫به دکتر منتقل کرده و ازمایش هایی از وی بگیرند که پس‬ ‫از چند روز وی به طرز نامعلومی به کما رفته و سپس مرگ‬ ‫مغزی شد‪ .‬بدن این کودک برای اهدای اعضا به بیمارستان‬ ‫امام خمین��ی (ره) تهران منتقل و س��پس ب��رای تدفین به‬ ‫زادگاهش قائمشهر برگردانده ش��د‪ .‬الزم به ذکر است که‬ ‫اهدای عضو به بیماران نیازمند پیوند باعث می شود بیمارانی‬ ‫که با مشکالت بسیاری مواجه هستند‪ ،‬چشم امید به مردم‬ ‫نوع دوست و فداکار ایران اسالمی داشته باشند که در موقع‬ ‫مرگ مغزی اف��راد خانواده خ��ود‪ ،‬با اه��دای اعضای بدن‬ ‫بیماران مرگ مغزی به انان بزرگترین کمک و یاری را به‬ ‫این افراد می کنند تا بتوانند به اغوش گرم خانواده بازگردند‬ ‫و زندگی عادی خود را ادامه دهند‪ .‬روابط عمومی موسس��ه‬ ‫اعتباری ثامن نیز ضمن تس��لیت به بازمان��دگان مرحومه‬ ‫س��یده وانیا مظفری؛ از خانوده محترم ایشان که با اهدای‬ ‫اعضای ان مرحومه به تعدادی از هموطنان نیازمند کمک‬ ‫کردند‪ ،‬تقدیر و تشکر کرد و علو درجات ان تازه درگذشته را‬ ‫از خداوند منان خواستار شد‪g .‬‬ ‫‪83‬‬