ماهنامه مثلث شماره 205

‫توافق دوم در ژنو‬ ‫محتویاتتفاهم‬ ‫شفاهی ایران و ‪1+5‬‬ ‫چه بود؟‬ ‫مسیرمتفاوت جنتی‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و پنج ‪ ۲۸ /‬دی ‪ 88 /1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫وزارت فرهنگ دولت روحانی چه تفاوت ها‬ ‫و شباهت هایی با دولت اصالحات دارد؟‬ ‫ایا کارت زرد دادن‬ ‫سیاست درستی است؟‬ ‫مثلث در سیاست نظری‬ ‫بررسی می کند‬ ‫تکثر در اردوگاه‬ ‫مخالفان علی ابادی‬ ‫انتخابات کمیته ملی المپیک و‬ ‫‪ 24‬ساعت اخر‬ ‫شبح متحجران مدرن‬ ‫گروه داعش‬ ‫چگونه فکر می کند؟‬ ‫فرمانده در نقش سرباز‬ ‫هیالری‬ ‫هدف رابرت گیتس از انتشار‬ ‫کتابش چه بود؟‬ ‫گفتند‪،‬وارد‬ ‫میدان مین شده ای‬ ‫گفت وگو با نماینده ای که‬ ‫استراو را به ایران اورد‬ ‫ترک برتخت طاووس‬ ‫‪ 3‬روایت از فرار شاه در‬ ‫پرونده ویژه مثلث‬ ‫شر‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ط‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ک ویژه‬ ‫با حمایت معاونت امور مطبوعاتی و اطالع رسانی وزارت فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی از این پس خوانندگان هفته نامه مثلث می توانند‬ ‫با ‪ %50‬تخفیف و ارسال رایگان مشترک شوند‬ ‫سه ماهه ‪12‬نسخه‪ 180/000 :‬ریال‬ ‫شش ماهه ‪24‬نسخه‪ 360/000 :‬ریال‬ ‫مجالت برای مشترکان در شهرستان به صورت پستی ارسال می گردد‬ ‫شما می توانید همزمان باقیمانده حساب خود را مشترک روزنامه یا مجله‬ ‫دیگری شوید‬ ‫شماره پذیرش اشتراک‪021-88742146 :‬‬ ‫سامانه اشتراک محصوالت فرهنگی (سام)‬ ‫راهامام‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫اهمیت انگیزه و محتوا در انقالب ها‬ ‫در انقالباتی که در عالم واقع م ی شود یا در شورش ها‬ ‫یا در کودتاها‪ ،‬یکی اصل این شورش و انقالب و کودتا‪ ،‬یکی‬ ‫انگیزه اش‪ ،‬یکی محتوایش؛ اینها سه امری است که باید در‬ ‫ان توجه کرد‪ .‬خودشان‪ ،‬خود انقالبات یا خود اینها شبیه به‬ ‫هم اند‪ ،‬یا شورش است یا کودتاست یا انقالب‪ ،‬صورتا مثل‬ ‫انسان ها م ی ماند که همه صورتش��ان مثل هم هست اما‬ ‫معناش��ان فرق با هم دارد‪ .‬انگیزه ها مهم است و محتواها‪.‬‬ ‫گاهی وقت ها انگیزه خوب اس��ت‪ ،‬محتوا خوب نیس��ت‪،‬‬ ‫مجلهخبری‬ ‫‪12- 15‬‬ ‫روحانی در اهواز‬ ‫زلزلهدرهنگامدفنشارون‬ ‫حضور بدون پیش شرطدر ژنو‪2‬‬ ‫اعتراضبهارستانبهپاستور‬ ‫سیاستنظری‬ ‫‪16-21‬‬ ‫اصولگراییمساویتندروینیست‬ ‫معتدلیناصولگرانبایدبگذارندفضارادیکالشود‬ ‫اینکهبگوییماقلیت‪20‬نفرهفضاراتندمی کنند‬ ‫فرافکنیاست‬ ‫سیاست‬ ‫‪22-37‬‬ ‫بهمن گفتند؛دعوتازاستراومثلواردشدندرمیدان‬ ‫میناست‬ ‫روایت جدید از دیدار با براون‬ ‫انگلیسبهنیابتامریکابهایراننزدیکمی شود‬ ‫«توافق»برسر«توافق»‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه و عادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشاره ای است به سه ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و‬ ‫جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش اسالم‪ ،‬انقالب‪،‬‬ ‫امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش و سیادت اسالم خواهی در سراسر جهان و عزت‬ ‫مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن‬ ‫عدال�ت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایس�تادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری مومنانه و‬ ‫تالشدرجهترونقگرفتنسنتگفت وگومیانفرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬‬ ‫امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪،‬‬ ‫بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫توافق دوم در ژنو‬ ‫محتویاتتفاهم‬ ‫شفاهی ایران و ‪1+5‬‬ ‫چه بود؟‬ ‫مسیرمتفاوت جنتی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و پنج ‪ 28 /‬دی ‪ 88 /1392‬صفحه‪3000/‬تومان‬ ‫وزارت فرهنگ دولت روحانی چه تفاوت ها‬ ‫و شباهت هایی با دولت اصالحات دارد؟‬ ‫گفتند‪،‬وارد‬ ‫میدان مین شدهای‬ ‫گفتوگو با نمایندهای که‬ ‫استراو را به ایران اورد‬ ‫ترک برتخت طاووس‬ ‫‪ 3‬روایت از فرار شاه در‬ ‫پرونده ویژه مثلث‬ ‫ایا کارت زرد دادن‬ ‫سیاست درستی است؟‬ ‫مثلث در سیاست نظری‬ ‫بررسی می کند‬ ‫تکثر در اردوگاه‬ ‫مخالفان علیابادی‬ ‫انتخابات کمیته ملی المپیک و‬ ‫‪ 24‬ساعت اخر‬ ‫شبح متحجران مدرن‬ ‫گروه داعش‬ ‫چگونه فکر میکند؟‬ ‫فرمانده در نقش سرباز‬ ‫هیالری‬ ‫هدف رابرت گیتس از انتشار‬ ‫کتابش چه بود؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫گاهی وقت ها محتوا خوب اس��ت‪ ،‬انگیزه درس��ت نیست‪.‬‬ ‫ممکن است یک نفر حاال ‪ -‬حاال نسبت به یک نفر عرض‬ ‫م ی کنم ‪ -‬یک نفر ادم با یک انگی��زه خوبی بخواهد یک‬ ‫کار خوبی به نظر خ��ودش انجام بدهد و او بد باش��د‪ ،‬این‬ ‫ادم مصاب اس��ت لکن کارش خالف است‪ .‬یک اشخاصی‬ ‫م ی شود که یک کارهای خوبی انجام م ی دهند با انگیزه بد‪.‬‬ ‫مثال یک کسی کشف یک چیزی م ی کند و انگیزه اش بد‬ ‫اس��ت ب رای این کار و کارش خوب است‪ ،‬یک وقت هم هر‬ ‫دویش خوب هستند‪ .‬انقالب فرهنگی هم همین جور است‬ ‫که یک انقالب است که تحول است از یک حالی به حالی‬ ‫دیگر‪ ،‬نه پیش��برد همان چیزی که هست‪ .‬چنانچه انقالب‬ ‫ی در کل هم همین طور است‪ ،‬یک انقالب‬ ‫جمهوری اسالم ‬ ‫ش��د توس��ط مردم‪ ،‬یک انگیزه انقالب بود و یک محتوای‬ ‫انقالب‪ .‬امیدوارم که انگیزه انقالب در مردم الهی باشد‪ .‬اما‬ ‫در انقالبات ممکن است که ما انقالب بکنیم‪ ،‬یک حکومتی‬ ‫را برداریم‪ ،‬یک حکومت دیگر ب رای خودمان درس��ت کنیم‪،‬‬ ‫خودمان م ی خواهیم به یک نوایی برسیم‪ ،‬کار نداریم ببینیم‬ ‫چه بشود‪ .‬این چه محتوایش خوب باشد‪ ،‬چه محتوایش بد‬ ‫باش��د ب رای ما فایده ندارد‪ ،‬ب رای اینکه م ی خواهد تش��کیل‬ ‫بدهد وقتی انگیزه اش این اس��ت که فقط به دستش بیاید‬ ‫یک قدرتی‪ ،‬بخواهند قدرتمند باشند‪ ،‬او سابقی بوده‪ ،‬ما ان‬ ‫قدرت را از او بگیریم‪ ،‬خودمان بگیریم‪ .‬این با او نس��بت به‬ ‫اصل مس��اله انگیزه فرقی ندارد؛ یعنی‪ ،‬یک حکومتی رفته‬ ‫است‪ ،‬یک حکومت دیگری هم امده است‪ ،‬هر دویشان هم‬ ‫مثل هم هستند‪ ،‬مثل سایر کودتاها م ی ماند که در دنیا واقع‬ ‫م ی شود‪ ،‬این فرقی با هم ندارد‪ .‬یک وقت این است که یک‬ ‫قیام م ی شود‪ ،‬یک نهضتی م ی ش��ود ب رای یک کار خوبی‬ ‫اما الهی نیست‪ .‬از باب اینکه کار خوب است ب رای ملتمان‬ ‫خدمت بکنیم‪ ،‬کار خوب اس��ت‪ ،‬فالن‪ ،‬به این ممکن است‬ ‫ارج بدهد‪ ،‬اما ان که مقصود است‪ ،‬نیست‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪38-47‬‬ ‫فرهنگاعتدالیچیست؟‬ ‫هنرمندودولتمردومردم‬ ‫حرف هایجنجالیا زتریبوناعتدالی‬ ‫وظیفهماایناستکهخوش بینباشیم‬ ‫بین الملل‬ ‫‪48-61‬‬ ‫برخاستنبنیادگرایی ازدندهچپ‬ ‫رویشنوسلفیسم‬ ‫مدرنیتهنبود؛بنیادگراییهموجودخارجینداشت‬ ‫خوارججدید‬ ‫تاریخ‬ ‫‪62 -67‬‬ ‫وقتیتختطاووسترکبرداشت‬ ‫چهارراهتردیدپهلویدوم‬ ‫فرارشاهمثلفراربن علیدرتونسبود‬ ‫شکستمدلاندونزی‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علی رضا بهرامی‬ ‫دبیر جهان اسالم و دین وتاریخ‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری‬ ‫دبیر دیدار‪ :‬افشین خماند‬ ‫دبیر بازار‪ :‬تقی میری ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران‪ :‬زهی��ر توکل��ی ‪ -‬ش��اهین فتحی��ان ‪-‬‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬زه��ره دیان��ی ‪ -‬فاطمه میرزایی‬ ‫ش��یما غفاری ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬زهرا راد‪ -‬عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک‬ ‫حسین غالمی‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر فنی و هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫مهندس واعظی‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی ‪ -‬دکتر غالم حسن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری مهندس صدوقی‬ ‫حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫رضا راستی ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی ‪ -‬دکتر بهرامپور‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫گزارش اول‬ ‫روحانی در اهواز‬ ‫کاروان سفرهای استانی به راه افتاد‬ ‫مجله خبری‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫در شش��مین ماه از ریاس��ت جمهوری حسن روحانی‬ ‫سرانجام کاروان سفرهای استانی دولت یازدهم به راه افتاد‪.‬‬ ‫رئی س جمهور ب رای اولین سفر خود استان خوزستان را انتخاب‬ ‫کرد؛ اس��تانی که اتفاقا نمایندگانش در جری��ان ارائه الیحه‬ ‫بودجه به دولت معترض بودند‪ .‬روحانی در این سفر سه روزه‬ ‫تنها نیمی از وزرا را به همراه ب��رد‪ .‬اما در میان همراهان وی‬ ‫علی شمخانی‪ ،‬دبیر شورای امنیت ملی و همچنین محسن‬ ‫رضایی از رقبای وی در انتخابات ریاس��ت جمهوری‪ ،‬حضور‬ ‫داش��تند‪ .‬رئی س جمهور در این س��فر و در جمع مردم اهواز‬ ‫ی را بیان کرد که بازتاب بی ن المللی نیز داشت‪.‬‬ ‫سخنان مهم ‬ ‫او در جمع مردم اهواز گفت‪« :‬توافق ژنو سر فرود اوردن شرق‬ ‫و غرب در ب رابر ای ران است»‪.‬‬ ‫استقبال از رئیس جمهور‬ ‫همزمان با سفر رئی س جمهور و هیات دولت به استان‬ ‫خوزستان‪ ،‬مردم شهرهای مختلف این استان ب رای استقبال‬ ‫از رئی س جمهور حاضر شدند‪ .‬در بدو ورود‪ ،‬رئی س جمهور مورد‬ ‫استقبال عبدالحسن مقتدایی ‪،‬استاندار خوزستان و ایت اهلل‬ ‫موسوی جزایری‪ ،‬نماینده ولی فقیه در استان خوزستان قرار‬ ‫گرفت‪ .‬تعدادی از عشایر عرب زبان استان خوزستان با لباس‬ ‫محلی خود و س��وار بر اس��ب در محل فرودگاه اهواز حاضر‬ ‫شدند‪ .‬همچنین اقوام بختیاری خوزستان نیز با لباس محلی‬ ‫خود حاضر و با س��از و دهل به نواختن موس��یقی محلی و‬ ‫رقص و پایکوبی پرداختند‪.‬‬ ‫سر فرود اوردن شرق و غرب‬ ‫رئی س جمهور ب��ا تاکید بر اینکه خوزس��تان اس��تان‬ ‫مقاومت و شهادت است‪ ،‬گفت‪« :‬دیدار با این مردم و عشایر‬ ‫‪12‬‬ ‫بزرگوار عرب‪ ،‬لر و بختیاری ب رای ما بسیار مغتنم است‪ ».‬در‬ ‫این سفر روحانی با مردم شهرس��تان های اهواز‪ ،‬خرمشهر و‬ ‫ابادان دیدار کرد و همچنین در مراس��م صبحگاه نیروهای‬ ‫مسلح شرکت کرد‪ .‬بخش دیگری از دیدار های رئی س جمهور‬ ‫به دیدار ب��ا فرهیختگان‪ ،‬نخبگان‪ ،‬علما‪ ،‬ط�لاب و خانواده‬ ‫شهدا اختصاص داشت‪ ».‬روحانی گفت‪« :‬از من سوال کردند‬ ‫چرا اولین س��فر اعضای دولت و دیدار مردم ی دولت مردان‬ ‫در خوزس��تان صورت گرف��ت که من از این س��وال تعجب‬ ‫کردم‪ .‬استان خوزستان یعنی مردم مقاومی که هشت سال‬ ‫نه در ب رابر صدامیان ک��ه در ب رابر جهان ایس��تادند و پیروز‬ ‫شدند‪».‬روحانی افزود‪« :‬جای جای استان خوزستان به عنوان ‬ ‫تربت پاک ب رای ملت ای ران است و خیلی دلم م ی خواست در‬ ‫این سفر به همه جایی که س��رزمین جهاد و شهادت است‬ ‫م ی رفتم‪».‬‬ ‫روحانی با تاکید بر اینکه ما نیاز به روابط سازنده با جهان‬ ‫داریم‪ ،‬گفت‪« :‬دولت در طول پنج ماه گذشته با حمایت شما‬ ‫مردم غیور و تدبیر مقام معظم رهبری قدم های ارزنده ای را در‬ ‫این رابطه برداشته است‪ ».‬وی با بیان اینکه تا چند روز دیگر‬ ‫توافق ژنو اجرایی خواهد شد گفت‪« :‬توافق ژنو یعنی تسلیم‬ ‫شدن قدرت های بزرگ در ب رابر ملت بزرگ ای ران‪ .‬توافق ژنو‬ ‫یعنی پذیرش فناوری صلح امیز هسته ای ای ران در ب رابر جهان‬ ‫که در سایه تالش و ایثار دانشمندان جوان به دست اورده ایم‪.‬‬ ‫توافق ژنو یعنی شکستن سد تحریم که به ناروا بر ملت عزیز‬ ‫و صلح دوست ملت ای ران تحمیل شده بود‪».‬رئی س جمهور با‬ ‫تاکید بر اینکه این موفقی ت ها ثمره حماسه بزرگ سیاسی‬ ‫ملت ای ران در ‪ 24‬خرداد ماه اس��ت‪ ،‬افزود‪« :‬ما به حول و قوه‬ ‫الهی از منافع ملت دفاع خواهیم کرد و به عنوان سربازان خط‬ ‫مقدم از این کش��ور و منافع ملی حراست م ی کنیم و روابط‬ ‫خود را با جهان ب ر اساس منافع ملت تنظیم خواهیم کرد‪».‬‬ ‫روحانی گفت‪« :‬م��ا مصمم به هجرتی��م؛ هجرت از‬ ‫شرایطی که در ش��ان ملت بزرگ ای ران نیست‪ ،‬به شرایطی‬ ‫مطلوب ملت ای ران‪ ».‬روحانی به پروژه زی ر کشت رفتن ‪550‬‬ ‫هزار هکتار از زمی ن های خوزستان اش��اره کرد که ‪ 17‬سال‬ ‫پیش در جریان س��فر مقام معظم رهبری به خوزستان مورد‬ ‫تایید قرار گرفته بود‪ .‬او قول داد که این پروژه را ظرف سه سال‬ ‫اینده به انجام برساند‪ .‬روحانی گفت‪« :‬امروز رئی س جمهور به‬ ‫شما قول م ی دهد که همه توان دولت را ب رای اجرای این پروژه‬ ‫بزرگ و عظیم اس��تان به کار گیرد‪».‬رئی س جمهور موضوع‬ ‫مهم دیگر استان خوزستان را «مساله اب» ب رای شهرهای‬ ‫مختلف به ویژه اهواز‪ ،‬خرمش��هر و ابادان عنوان کرد و وعده‬ ‫داد که تا هفته اینده این مشکل حل خواهد شد‪.‬به مناسبت‬ ‫حضور رئی س جمهور در استان خوزستان بنرهایی در سطح‬ ‫ش��هر به ویژه در میدان های اصلی ب رای خوش��امدگویی به‬ ‫رئی س جمهور و اعضای دولت نصب ش��ده ب��ود که برخی‬ ‫شعارهای حک شده روی ان بدین شرح بود‪« :‬خوشامدگویی‬ ‫به سردار تدبیر و امید»‪« ،‬عید امد و عید امد‪ ،‬ان بخت سعید‬ ‫امد»‪« ،‬بهار حضورت بر جوانه های امید مبارک» و‪...‬‬ ‫خط کشی های موجود سیاسی را قبول ندارم‬ ‫رئی س جمهور همچنین در جلس��ه دیدار با نخبگان‬ ‫هم ش��رکت کرد و با بیان اینکه سیاست داخلی از سیاست‬ ‫خارجی مشکل تر اس��ت‪ ،‬اظهار داش��ت‪« :‬خط کش ی های‬ ‫موجود سیاسی و قومی را قبول ندارم‪ ».‬روحانی به عالوه در‬ ‫دیدار با عشایر بر همین نکات تاکید کرد و ضمن ب ر شمردن‬ ‫ویژگ ی ها و نکات مثبت تاریخی و رشادت های عشایر گفت‪:‬‬ ‫«دولت تبعیض حقوق شهروندی نسبت به اقوام و عشایر را‬ ‫اعتراضبهارستانبهپاستور‬ ‫زلزلهدرهنگامدفنشارون‬ ‫قصابی که زمین هم او را نپذیرفت‬ ‫نم ی پذیرد‪».‬روحانی با تاکید بر اینکه همه ملت ای ران عشق‬ ‫به اهل بیت دارند‪ ،‬یاداور ش��د‪« :‬ب رادران اهل س��نت ما هم‬ ‫عاشق اهل بیت هستند حال سه نفر اغفال شده باشند جزو‬ ‫ملت به حساب نم ی ایند‪».‬‬ ‫برای پیشرفت کشور با غربی ها قهوه می خوریم‬ ‫دفاع از توسعه و پیشرفت‬ ‫دنبال بمب هسته ای نیستیم‬ ‫موضع گیری های هس��ته ای از دیگر مسائلی بود که‬ ‫روحانی در این س��فر بیش از همه ب��ه ان پرداخت‪.‬روحانی‬ ‫با اش��اره به فتوای صریح مقام معظم رهبری گفت‪« :‬ای ران‬ ‫دنبال س��اخت و نگهداری بمب هسته ای نیست و کشوری‬ ‫که دنبال بمب است مخفیانه کار م ی کند نه اینکه مذاکره‬ ‫کند‪ ».‬وی که در اخرین برنامه از اولین روز سفر استان ی اش‬ ‫با علما و روحانیون استان خوزستان دیدار م ی کرد‪ ،‬در جمع‬ ‫انها گفت‪« :‬فناوری هسته ای را ادامه م ی دهیم‪ ،‬اما به دنبال‬ ‫بمب نیستیم‪ ».‬وی با اش��اره به اینکه دولت به این اصل در‬ ‫عمل معتقد است که تعیین سیاست های کلی نظام بر عهده‬ ‫مقام معظم رهبری است‪ ،‬گفت‪« :‬عظمت رهبری عظمت‬ ‫ای ران اس��ت؛ ما یک رهبر و یک قانون اساسی داریم؛ منافع‬ ‫و مصالح ملی مال همه اس��ت و همه باید زیر خیمه اسالم‬ ‫و والیت و قانون اساس��ی کنار هم قرار بگیریم‪ ».‬پیش��تر‬ ‫محمد جواد ظریف توضیح داده بود که «کش��ور هسته ای»‬ ‫تنها به کشورهایی اطالق م ی شود که دارای بمب هسته ای‬ ‫هستند‪ .‬روحانی نیز با همین رویکرد در جمع علما و طالب‬ ‫استان خوزستان گفت‪ « :‬اینکه بگوییم ای ران هسته ای شد‪،‬‬ ‫درست نیست‪ ،‬چرا که در دنیا معنای ان به دنبال بمب بودن‬ ‫است و باید بگوییم به دنبال سوخت نیروگاه ها هستیم‪».‬‬ ‫حاشیه های اولین سفر استانی‬ ‫در زم��ان اس��تقبال از ف��رودگاه ت��ا مص�لای اهواز‪،‬‬ ‫رئی س جمهور روحانی میان کی ف های مخصوص ضدگلوله‬ ‫از س��وی محافظین قرار گرفته بود که نشان از حساسیت‬ ‫باالی تیم حفاظتی وی در این س��فر استانی است‪ .‬گفتنی‬ ‫است این کی ف های ضدگلوله قبال در حاشیه سخنران ی های‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫روحانی همچنین در این سفر به دیدار با نظامیان رفت‬ ‫و درجمع ایثارگران خوزس��تان گفت‪« :‬سپاه به قدرت بزرگ‬ ‫منطقه تبدیل شد ه اس��ت‪ ».‬رئی س جمهور با تاکید بر اینکه‬ ‫نیروهای مسلح ما همیشه اماده اند اما جنگ طلب نیستند‪،‬‬ ‫یاداور شد‪« :‬ما در دنیای سیاست طرفدار صلح هستیم و ب رای‬ ‫استق رار ان به نیروهای مسلح توانمند‪ ،‬اموزش دیده و قدرتمند‬ ‫نیاز داریم‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬دولت به همان نسبتی که مصمم‬ ‫است از مرزهای این سرزمین به کمک نیروهای جان بر کف‬ ‫و مسلح دفاع کند‪ ،‬باید از توسعه و پیشرفت کشور نیز دفاع‬ ‫کند؛ در این راه دولت دس��ت نیاز به سمت نیروهای مسلح‬ ‫دراز م ی کند‪».‬‬ ‫رئی س جمهور همچنی��ن در جمع ایثارگران اس��تان‬ ‫خوزستان گفت‪« :‬س��پاه در ضمن جنگ توانست پیشرفت‬ ‫حاصل کند و به قدرت بزرگ منطقه ای تبدیل شود‪ .‬او تاکید‬ ‫کرد‪« :‬اینکه گفته م ی شود صاحبان اصلی انقالب‪ ،‬ایثارگران‬ ‫و خانواده های انها هستند‪ ،‬سخن درستی است‪ ».‬روحانی با‬ ‫بیان اینکه همانگونه که حاضر نیس��تیم ی��ک کیلومتر از‬ ‫سرزمی ن مان مورد تجاوز قرار گیرد نسبت به حقوقمان نیز‬ ‫اینچنین هستیم‪ ،‬یاداور شد‪« :‬ما دنبال سالح کشتار جمعی‬ ‫نیس��تیم و به همه کنوانس��یون های بی ن المللی در زمینه‬ ‫سالح های کشتار جمعی و منع ان پیوس��ته ایم اما در عین‬ ‫حال از فناوری صلح امیز هسته ای کوتاه نخواهیم امد‪».‬‬ ‫رئی س جمهور در پایان خاط ر نش��ان کرد‪« :‬ما فناوری‬ ‫صلح امیز هسته ای نه یک کلمه کم و نه یک کلمه بیشتر‬ ‫م ی خواهیم‪ .‬در فناوری صلح امیز هس��ته ای از هر چه حق‬ ‫ماس��ت کوتاه نم ی اییم و ما هی��چ گاه همانگونه که فتوای‬ ‫مقام معظم رهبری است هرگز دنبال سالح هسته ای نبوده‬ ‫و نیستیم‪».‬‬ ‫سیدحس��ن نصراهلل دبیرکل ح��زب اهلل لبنان‪ ،‬م��ورد توجه‬ ‫رس��انه ها قرار گرفته بود‪ .‬در جریان این س��فر عکس های‬ ‫محس��ن رضایی به تعداد زیادی در ش��هر توزیع شده بود‪.‬‬ ‫همچنین رئی س جمهور در پای��ان صحب ت هایی را به زبان‬ ‫عربی خطاب به مردم خوزس��تان بیان ک��رد‪ .‬این بخش از‬ ‫سخنان رئی س جمهور با اس��تقبال مردم اهواز به خصوص‬ ‫هموطنان عرب زبان روبه رو شد‪.‬‬ ‫در این سفر نیز روال نامه های مردم ی که از دولت های‬ ‫نهم و دهم اغاز ش��ده بود‪ ،‬ادامه داش��ت تا جایی که برخی‬ ‫از «صندوق پست» ش��دن ماش��ین رئی س جمهور سخن‬ ‫گفتند‪ .‬ش��ریعتمداری‪ ،‬مع��اون اجرای��ی رئی س جمهور در‬ ‫پاسخ به این س��وال که نامه هایی را که مردم م ی خواهند به‬ ‫دست رئی س جمهور و وزرا برسانند چگونه مورد بررسی قرار‬ ‫م ی گیرد‪ ،‬توضیح داد‪« :‬حتما این نامه ها خوانده م ی شود اما‬ ‫در این سفر تالش م ی کنیم فرهنگ مناسب تر را در این زمینه‬ ‫اتخاذ نماییم‪ .‬تالش ما این اس��ت که مطالبات و نامه های‬ ‫مردم ی از طریق سامانه ‪ 111‬که وسیله خوبی ب رای ارتباط با‬ ‫دولت است‪ ،‬پیگیری شود‪« ».‬اشتغال‪ ،‬هوای پاک‪ ،‬رفع فقر و‬ ‫محرومیت‪ ،‬نجات کارون» پالکاردهایی بود که خواسته های‬ ‫یرا بیان م ی کرد که در مصالی اهواز جمع شده بودند؛‬ ‫مردم ‬ ‫مردم ی که یکصدا فریاد م ی زدند‪« :‬روحانی‪ ،‬روحانی»‪ .‬در محل‬ ‫سخنرانی رئی س جمهور‪ ،‬بنرهایی نیز به چشم م ی خورد که‬ ‫روی انها نوشته شده بود‪« :‬کارون را خدا به ما داده؛ ان را از ما‬ ‫نگیرید» و «اشتغال حق بومیان اس��ت از ما نگیرید»؛ اینها‬ ‫نیز از مواردی بود که مردم خوزستان یا بنا به گفته خودشان‬ ‫خوزستان طالیی به انها نیاز داشت‪.‬‬ ‫همچنین تجمع کارگران کارخانه قند اهواز در اعتراض‬ ‫به تعطیل شدن این کارخانه و مشخص نبودن شرایط ادامه‬ ‫کارشان نیز از دیگر حاشی ه های س��فر روحانی به خوزستان‬ ‫بود؛ تجمعی ک��ه البته اولین بار انجام نش��ده و ب ر اس��اس‬ ‫شنیده ها‪ ،‬مسبوق به سابقه بود‪.‬‬ ‫یکی از حاض��ران در مراس��م دی��دار رئی س جمهور با‬ ‫عشایر به محتوای کتاب درسی سوم دبس��تان انتقاد کرد و‬ ‫گفت‪« :‬استان خوزستان صد در صد شیع ه نشین است اما در‬ ‫کتاب سوم دبستان به عنوان استانی غیرشیعی معرفی شده‬ ‫که تقاضا داریم این مطلب اصالح و به عنوان استانی کامال‬ ‫شیعی مطرح شود‪».‬‬ ‫برنامه اخرین روز حضور رئی س جمهور در خوزس��تان‪،‬‬ ‫س��فر به دارخوین و بازدید از ش��رکت نف��ت و گاز اروندان و‬ ‫سخنرانی در جمع مردم خرمشهر در مصالی این شهر بود‪.‬‬ ‫مجله خبری‬ ‫رئی س جمهوری در نشست ظرفی ت های توسعه استان‬ ‫خوزستان گفت‪« :‬اولین کار مهم این بود که جامعه احساس‬ ‫ارامش کند‪ ،‬دعواهای سیاس��ی و رقابت سیاسی فتیله اش‬ ‫پایین برود‪ ..‬روحانی در ادامه با اشاره به انتقادهایی که درباره‬ ‫اهمیت سیاس��ت خارجی در برنامه های دولت تدبیر و امید‬ ‫مطرح م ی ش��ود‪ ،‬گفت‪« :‬م ی گویند چرا به سیاست خارجی‬ ‫اهمیت م ی دهید؟ ما به سیاست خارجی اهمیت نم ی دهیم‬ ‫بلکه ما به مناف��ع ملی اهمیت م ی دهیم ک��ه گاهی فعال‬ ‫شدن سیاست خارجی‪ ،‬گاهی فعال شدن سیاست داخلی و‬ ‫گاهی فعال شدن حوزه فرهنگی و‪ ...‬است‪ ».‬رئی س جمهور‬ ‫با اش��اره به اینکه با دنیا درحال جنگ نیستیم اما بر مواضع‬ ‫اصول ی خودمان پایبندیم‪ ،‬گفت‪« :‬برخ��ی فکر م ی کنند ما‬ ‫خوش��مان م ی اید با خارج ی ها قهوه بخوریم و بخندیم‪ ،‬اما‬ ‫اصال اعتماد سازی و لبخند ب رای چیس��ت؟ ب رای پیشرفت‬ ‫کشورمان است‪» .‬‬ ‫سخنان ترکان باز هم‬ ‫جنجالیشد‬ ‫‪13‬‬ ‫قصابیکه زمین هم او را نپذیرفت‬ ‫زلزله درهنگام دفن شارون‬ ‫مجله خبری‬ ‫«اریل شارون»‪ ،‬نخس ت وزیر اسبق رژیم صهیونیستی‬ ‫که به «قصاب صب را و ش��تیال» معروف بود‪ ،‬پس از کمایی‬ ‫هشت س��اله‪ ،‬در ‪ ۸۵‬س��الگی مرد‪ .‬مراس��م تدفین قصاب‬ ‫صب را و شتیال درحالی برگزار ش��د که که جو بایدن ‪،‬معاون‬ ‫رئی س جمهور امریکا به این مراس��م رفته ب��ود‪ .‬همچنین‬ ‫هیچ یک از سران کشورهای عربی و اسالمی در این مراسم‬ ‫حاضر نشدند‪.‬‬ ‫هنگام دفن ش��ارون زلزله ای منطقه‬ ‫را لرزاند و به علت وحش��ت حاضرین ب رای‬ ‫دقایقی مراسم تدفین متوقف و قبر تعمیر‬ ‫شد‪ .‬شبکه خبر گزارش داد که پایگاه های‬ ‫زلزله نگاری جه��ان‪ ،‬وقوع زمین لرزه ای به‬ ‫قدرت سه و نیم ریشتر را ثبت کردند و نکته‬ ‫جالب انکه مرکز زلزله‪ ،‬منطقه دفن شارون‬ ‫گزارش شده است‪ .‬برخی از فلسطین ی ها‬ ‫معتقد بودند که حت��ی زمین نیز حاضر به‬ ‫پذیرفتن چنین جنایتکاری نیست‪.‬‬ ‫شارون از س��ال ‪ ۲۰۰۶‬و در حالی که‬ ‫نخس ت وزیری رژیم صهیونیستی و رهبری‬ ‫حزب تازه تاس��یس «کادیم��ا» را بر عهده‬ ‫داشت‪ ،‬پس از دو سکته مغزی به کما رفت‬ ‫و از ان زمان با ص��رف هزینه های فراوان‬ ‫زندگی نباتی داشت‪.‬‬ ‫او ک��ه از نوجوان��ی ب��ا عضویت در‬ ‫«هاگانا»‪ ،‬فعالیت علیه فلس��طین ی ها را‬ ‫اغاز کرده بود‪ ،‬یکی از بدنام ترین حاکمان‬ ‫اسرائیلی به شمار م ی اید‪ .‬کش��تار «صب را و شتیال» که در‬ ‫س��ال ‪ ۱۹۸۲‬و در زمان تصدی وزارت جنگ توس��ط وی در‬ ‫جنوب لبنان رخ داد‪ ،‬از جمله سیاه ترین نقاط کارنامه سیاسی و‬ ‫نظامی او محسوب م ی شود‪ .‬در این کشتار که تحت حمایت‬ ‫نیروهای اسرائیلی انجام شد‪ ،‬صد ها غیرنظامی فلسطینی‬ ‫به دست «فاالنژ» ها کشته شدند‪ .‬همین حادثه بود که لقب‬ ‫«قصاب صب را و شتیال» را ب رای او به ارمغان اورد‪ .‬این کشتار‬ ‫توسط سازمان ملل متحد به عنوان یک نس ل کشی معرفی‬ ‫و شناخته شد‪.‬‬ ‫شارون پیش از ان هم در پاییز س��ال ‪ ۱۹۵۳‬به همراه‬ ‫نیروهای نظامی تحت امرش به نام «یگان ‪ »۱۰۱‬کش��تار‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫روستای «القبیه» در شمال قدس و در اراضی تحت اختیار‬ ‫اردن را مرتکب شده بود‪ .‬این حمله به نابودی کامل روستا و‬ ‫مرگ ده ها تن از اهالی ان منجر شد و به اندازه ای ب ی رحمانه‬ ‫بود که شورای امنیت سازمان ملل هم به ان واکنش نشان‬ ‫داد و کار صهیونیس ت ها را محکوم کرد‪.‬‬ ‫حضور بدون پیش شرط در ژنو ‪2‬‬ ‫درحالی که بان ک ی مون‪ ،‬دبیرکل س��ازمان ملل متحد‬ ‫خواس��تار حضور ای ران در کنف رانس ژنو ‪ 2‬ب رای حل و فصل‬ ‫مسائل سوریه شده بود‪ ،‬برخی کش��ورها تالش م ی کنند تا‬ ‫بر سر راه حضور ای ران مانع تراشی کنند‪ .‬ظریف‪ ،‬وزیرخارجه‬ ‫کشورمان نیز در حالی به سوریه رفت و با بشار اسد دیدار کرد‬ ‫که تنها چند روز به برگزاری این کنف رانس مانده بود‪ .‬ظریف‬ ‫در اظهارنظری گفت‪« :‬کس��انی که مانع حض��ور ای ران در‬ ‫کنف رانس ژنو ‪ 2‬شوند از تصمیم خود پشیمان م ی شوند‪».‬‬ ‫همزمان در هفته گذش��ته وزرای ام��ور خارجه امریکا‬ ‫و روس��یه به هم��راه اخضر اب راهیمی‪ ،‬فرس��تاده مش��ترک‬ ‫س��ازمان ملل و اتحادیه عرب در امور س��وریه در پاریس در‬ ‫یک کنف رانس مطبوعاتی اعالم کردند‪« :‬واشنگتن و مسکو‬ ‫درصددند تا با تالش ب رای برقراری اتش بس در بخش هایی از‬ ‫سوریه از طریق راه حل سیاسی بحران را حل و فصل کنند‪».‬‬ ‫وزیر خارجه امریکا با بیان اینکه مردم سوریه اینده خود را‬ ‫تعیین م ی کنند‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬اگر بشار اسد‪ ،‬رئی س جمهوری‬ ‫سوریه با تبادل اسی ران و اتش بس موافقت کند مخالفان هم‬ ‫ان را م ی پذی رند‪ ».‬کری و الوروف همچنین بر دعوت از ای ران‬ ‫‪14‬‬ ‫و عربس��تان در این کنف رانس تاکید کردند‪ .‬همچنین گفته‬ ‫شده بود که ای ران در صورتی در این کنف رانس دعوت م ی شود‬ ‫که مفاد ژنو ‪ 1‬را بپذیرد‪ .‬اما جواد ظریف معتقد است که ای ران‬ ‫هیچ پی ش شرطی را ب رای شرکت در ژنو ‪ 2‬نم ی پذیرد‪.‬‬ ‫س��ازمان ملل ‪ 22‬ژانویه (دوم بهم��ن) را ب رای برگزاری‬ ‫این کنف رانس تعیین کرده و همچنین اعالم کرده است که‬ ‫مخالفان سوری و دولت سوریه در این نشست شرکت خواهند‬ ‫کرد و هدف از برگزاری ان تحقق بخشیدن به دستاوردهای‬ ‫نشس��ت ژنو ‪ 1‬مبنی بر تش��کیل دولتی با اختیارات کامل‬ ‫در سوریه اس��ت‪ .‬س��ازمان ملل پیش��تر در بیانی ه ای تعداد‬ ‫کشورهایی که به ژنو‪ 2‬دعوت ش��ده اند را بیش از ‪ 30‬کشور‬ ‫اعالم کرده بود که ای ران در لیست اولیه کشورهای دعوت شده‬ ‫به کنف رانس ژنو‪ 2‬نبود‪.‬‬ ‫برخ��ی رس��انه های خارجی پیش��تر مان��ع اصلی در‬ ‫دعوت نشدن ای ران را عدم به رسمی ت شناختن مفاد کنف رانس‬ ‫ژنو ‪ 1‬از سوی ای ران بیان کرده بودند؛ کنف رانسی که یکی از‬ ‫بندهای ان «خداحافظی بشار اسد» از قدرت بوده است‪ .‬اما‬ ‫پس از چند روز تاکید برخی سران کشورها مبن ی بر ضرورت‬ ‫او در ‪ ۲۶‬فوریه سال ‪ ۱۹۲۸‬در «کفار مالل» در فلسطین‬ ‫اش��غالی به دنیا امد و نام خانوادگی اصلی وی «شانرمان»‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬خانواده وی از یهودیان اش��کنازی است که از‬ ‫ش��رق اروپا مهاجرت ک��رده بودند‪ .‬ش��ارون در س��ال ‪۲۰۰۱‬‬ ‫نخس ت وزیر رژیم صهیونیستی شد و سیاست ترور بارز ترین‬ ‫رهب ران فلس��طینی را در پیش گرفت و دی��وار حائل را بین‬ ‫سرزمی ن های اشغالی و کرانه باختری و غزه بنا کرد‪.‬‬ ‫وی در سال ‪ ۲۰۰۵‬طرح عقب نشینی کامل از غزه را اجرا‬ ‫کرد و همین به اعتراض راس��تگرایان اسرائیلی منجر شد و‬ ‫او را به خروج از حزب «لیکود» و تاسیس حزب «کادیما» در‬ ‫‪ ۲۱‬نوامر ‪ ۲۰۰۵‬وادار کرد‪ .‬او در س��ال ‪ ۲۰۰۶‬در حالی که سال‬ ‫پایانی نخس ت وزیری اش را م ی گذراند‪ ،‬پس از سکته مغزی‬ ‫به کما رفت‪.‬‬ ‫اخی را روزنامه لبنانی الس��فیر فاش‬ ‫کرد که ‪ ۲۱‬ت��ن از صده��ا قربانی فاجعه‬ ‫صب را و شتیال در تاریخ ‪ ۱۶‬سپتامبر ‪۱۹۸۲‬‬ ‫ای رانی بوده اند‪.‬‬ ‫روزنامه الس��فیر منبع ای��ن خبر را‬ ‫گزارش رس��می وقت اس��عد جرمانوس‬ ‫قاض��ی دادگاه نظام��ی اع�لام ک��رد که‬ ‫این گزارش‪ ،‬هیچ گاه منتش��ر نشده بود‪.‬‬ ‫ب ر اس��اس این گزارش ش��مار زی��ادی از‬ ‫کش��ته های این فاجعه غیرفلسطینی و‬ ‫‪ ۲۱‬تن از انان ای رانی بوده اند‪.‬‬ ‫دادگاه نظامی لبنان در ان زمان زیر‬ ‫نظر رئی س جمهور که از مسیحیان مارونی‬ ‫بود و امی��ن جمیل نام داش��ت‪ ،‬فعالیت‬ ‫م ی کرد‪.‬‬ ‫از تع داد کشته شدگان این فاجعه امار‬ ‫دقیقی در دسترس نیست‪ ،‬چرا که به گفته‬ ‫بازماندگان فاجعه غیر از گور دسته جمعی‬ ‫که در محل کش��تار در منطق��ه الغبیری‬ ‫بیروت جنوبی ب رای قربانیان حفر شده‪ ،‬تع داد زیادی در اماکن‬ ‫دیگر مانند «ملعب الریاضی» مدفون شده اند‪.‬‬ ‫الس��فیر از ن��ام و مح��ل دف��ن ش��هدای‬ ‫ایران��ی ای��ن فاجع��ه هی��چ اطالعات��ی منتش��ر‬ ‫نکرده است‪.‬‬ ‫حضور ای ران در این اجالس این شائبه تقویت شد که «ای ران‬ ‫در صورت حصول ب��ه توافقی جامع ک��ه در ان منافع همه‬ ‫گروه ها تامین ش��ود‪ ،‬اصراری بر ماندن بش��ار اسد ندارد‪».‬‬ ‫این اظهارنظری اس��ت که طی چند روز اخیر برخی مقامات‬ ‫امریکایی ان را مطرح کرده اند‪.‬‬ ‫خطر گروه های شورشی مسلح در س��وریه روز به روز‬ ‫گسترده تر شده و دایره ان کم کم از مناطق سوری فراتر رفته و‬ ‫به ع راق و سایر کشورها نیز رسیده است‪ .‬در همین چارچوب‬ ‫مقامات امریکایی طی روزهای اخیر ب��ه صراحت از حضور‬ ‫ای ران در کنف رانس ژنو ‪ 2‬حمایت کردن��د و ای ران را بازیگری‬ ‫مهم و تاثیرگذار در اینده سوریه دانسته اند‪ .‬اما به نظر م ی رسد‬ ‫انچه در حال حاضر مانع تحقق این امر م ی شود‪ ،‬فشار برخی‬ ‫الب ی های منطقه ای است‪.‬‬ ‫به اعتقاد کارشناسان خاورمیانه در میان کشورهایی که‬ ‫مخالف حضور ای ران در ژنو ‪ 2‬هستند‪ ،‬نقش ع ربستان سعودی‬ ‫از همه پررنگ تر است‪.‬‬ ‫اما از سوی دیگر سیداحمد خاتمی‪ ،‬امام جمعه ته ران‬ ‫معتقد اس��ت که عدم دعوت ای ران به ای��ن کنف رانس تحت‬ ‫فش��ار امریکا صورت گرفته‪ .‬امام جمعه موقت ته ران گفت‪:‬‬ ‫«در کنف رانس ژنو ‪ 2‬با فشار امریکا‪ ،‬ای ران را دعوت نکرده اند‬ ‫اما باید بگویم که ای ران‪ ،‬اس�لامی هیچ نیازی به حضور در‬ ‫این کنف رانس ندارد‪ .‬بدانید که بدون حضور ای ران کنف رانس‬ ‫اعتراض بهارستان به پاستور‬ ‫سخنان ترکان باز هم جنجالی شد‬ ‫مجله خبری‬ ‫ژنو ‪ 2‬قطعا شکس ت خورده است و راه به جایی نم ی برد‪ .‬شما‬ ‫چه بخواهید و چه نخواهید‪ ،‬امروز ای��ران یک قدرت بزرگ‬ ‫در جهان اسالم اس��ت و حضور ای ران در هر مجمعی همراه‬ ‫با منطق‪ ،‬اس��تدالل و دلسوزی ب رای مردم اس��ت اما دنیای‬ ‫استکبار اینها را نم ی خواهد‪».‬‬ ‫این درحالی است که وزارت خارجه روسیه طی بیانی ه ای‬ ‫بر لزوم مشارکت ای ران در نشس��ت ژنو‪ 2‬تاکید کرد‪ .‬روسیه‬ ‫در این بیانی��ه صراحتا تاکی��د م ی کند‪« :‬موضع روس��یه و‬ ‫ای ران نس��بت به بحران س��وریه در برخی از مسائل همسو‬ ‫و هماهنگ اس��ت‪ ،‬به وی��ژه اینکه هر دو کش��ور معتقدند‬ ‫هیچ راهی ب رای حل بحران س��وریه جز راهکار سیاس��ی و‬ ‫مسالمت امیز وجود ندارد‪».‬‬ ‫مارتین نس��یرکی‪ ،‬س��خنگوی بان ک ی مون‪ ،‬دبیرکل‬ ‫سازمان ملل نیز اعالم کرد که جان کری‪ ،‬وزیر خارجه امریکا‬ ‫مشارکت ای ران در نشست ژنو ‪ 2‬را مفید و مهم م ی داند و به‬ ‫محض توافق روسیه و امریکا در این خصوص دعوتنامه ای‬ ‫ب رای ای ران به منظور شرکت در ژنو‪ 2‬ارسال خواهد شد‪.‬‬ ‫یکی از مس��ئوالن واتیکان نیز در پایان نشست اخیر‬ ‫گروهی از کارشناس��ان در واتیکان اعالم کرد‪« :‬بهتر است‬ ‫نشس��ت ژنو‪ 2‬به خاطر برقراری صلح منطقه ای و با حضور‬ ‫تمامی طرف ه��ای درگیر در منطقه و خارج از ان تش��کیل‬ ‫شود‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫اظه��ارات اکب��ر ت��رکان ک��ه از مش��اوران نزدی��ک‬ ‫رئی س جمهور اس��ت‪ ،‬موجب تقابل مجلس و دولت ش��د‪.‬‬ ‫ترکان هفته گذش��ته در مصاحب ه ای گفته بود‪ ۸۰« :‬نفر در‬ ‫مجلس هستند که ب رای ناکام گذاشتن دولت ظاه را مشغول‬ ‫برنامه ریزی و طرح ریزی هستند‪ .‬این تعداد نماینده مشغول‬ ‫مدیریت فضای مجلس هس��تند»‪ .‬این اظه��ارات به دنبال‬ ‫اظهار پیاپی مسئوالن اجرایی کشور توسط مجلس صورت‬ ‫گرفته بود‪.‬‬ ‫ی از س��خنانش که مورد انتقاد شدید‬ ‫او در بخش مهم ‬ ‫واقع شد‪ ،‬گفته بود ‪« :‬شما فکر نکنید که یک نفر در مملکت‬ ‫وجود دارد که م ی گوید من قانون را قبول ندارم؛ بلکه این یک‬ ‫جریان مشخص بود که م ی گفتند ما قانون را قبول نداریم‪.‬‬ ‫اکنون ‪ 49/5‬درصد ارا را شامل م ی شوند‪ .‬این ‪ 49/5‬درصد ارا‬ ‫کسانی بودند که در مقابل جریانی که مقابل قانون ایستاد‬ ‫سکوت کرد‪ .‬این ‪ 49/5‬درصد سکوت کردند و نگفتند که تو‬ ‫ب ی جهت فکر ک��ردی که م ی توانی قانون را قبول نداش��ته‬ ‫باشی‪ .‬قبول نداش��تن قانون‪ ،‬قبول نداشتن مقررات و قبول‬ ‫نداش��تن نظم و انضباط موجب م ی ش��ود که نه یک بابک‬ ‫زنجانی بلکه «بابکان» پدید بیاید‪ ».‬اشاره ترکان به عدم توجه‬ ‫رئیس دولت دهم در رعایت نکردن قانون بود‪ ،‬اما مخالفان‬ ‫معتقد بودند که ترکان به همه کس��انی که به روحانی رای‬ ‫نداده اند اهانت کرده است‪.‬‬ ‫رئیس س��ازمان مناط��ق ازاد با ه��دف تاثیرگذاری بر‬ ‫انتخابات دور بعد مجل��س گفته بود‪« :‬ما از مردم اس��تدعا‬ ‫م ی کنی��م ک��ه هوش��مندانه اعم��ال و رفت��ار نمایندگان‬ ‫منتخب ش��ان را رصد کنند و ب ر اس��اس ان نمایندگانشان را‬ ‫انتخاب کنند‪ .‬ایا مردم روش نمایندگانشان را م ی پسندند یا‬ ‫خیر؟ اگر م ی پسندند در انتخابات دور بعد مجلس هم به این‬ ‫نمایندگان رای بدهند‪».‬‬ ‫در همین رابطه نمایندگان مجلس واکنش های تندی‬ ‫به این موضوع نش��ان دادند‪ .‬در تندترین واکنش‪ ،‬قاض ی پور‬ ‫نماینده ارومیه او را مشایی دیگر خوانده و گفته بود‪« :‬اقای‬ ‫ترکان به مشایی دیگر تبدیل شده و الزم است رئی س جمهور‬ ‫با وی برخورد کند‪».‬‬ ‫قاض ی پور با اش��اره به اینکه اقای ترکان بهتر اس��ت‬ ‫به جای دخال��ت در امور مجلس از رانت خ��واری در مناطق‬ ‫ازاد جلوگیری کند‪ ،‬اضافه کرده بود‪« :‬تع��دادی از افراد که از‬ ‫فتنه های ‪ ۷۸‬و ‪ ۸۸‬باقی مانده اند م ی خواهند در شرایط فعلی‬ ‫اهداف سال های ‪ ۷۸‬و ‪ ۸۸‬خود را بار دیگر به جریان بیندازند‬ ‫که این افراد باید بدانند م��ردم‪ ،‬دولت و مجلس جواب انها را‬ ‫خواهند داد‪».‬‬ ‫دبیر کمیس��یون اقتص��ادی مجلس نیز ب��ا انتقاد از‬ ‫اظهارات اخیر ترکان در خصوص نمایندگان مجلس گفت‪:‬‬ ‫«ترکان به دنبال ایجاد تفرقه بین مجلس و دولت است‪».‬‬ ‫اب راهیم نکو با اشاره به اظهارات اخیر اکبر ترکان‪ ،‬مشاور‬ ‫حس��ن روحانی مبن ی بر اینکه هر نماین��ده ای که با دولت‬ ‫نباشد‪ ،‬مردم ب رای دو سال دیگر به او رای نم ی دهند‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«این اظهارات اقای ترکان برعکس است‪ .‬احتماال وی الزایمر‬ ‫گرفته است که ب رایش ارزوی سالمتی داریم‪».‬‬ ‫در همین زمینه حس��ین نجابت‪ ،‬نماینده مردم ته ران‬ ‫خبر داد که مسئوالن ارشد دولتی به ترکان هشدار دادند‪ .‬او‬ ‫گفت‪« :‬اقای ترکان به دلیل اظهارات تندی که در مدت اخیر‬ ‫داشته اند‪ ،‬از سوی مسئوالن ارشد دولتی تذکر گرفته اند‪».‬‬ ‫وی با اش��اره به مش��اغل متعدد اکبر ترکان در دولت‬ ‫یازدهم گفت‪« :‬وی اگر به اش��تغاالت متعدد خود در دولت‬ ‫بپ��ردازد‪ ،‬دیگ��ر فرصت ب��رای تحلی��ل و اظهارنظ��ر پیدا‬ ‫نم ی کند‪».‬نماینده اردستان نیز ترکان را به توهم توطئه متهم‬ ‫کرد‪ .‬احمد بخش��ایش‪ ،‬نماینده اردس��تان در مجلس گفت‪:‬‬ ‫«اظهارات اقای ترکان ناش��ی از ضعف جسمانی وی است‪.‬‬ ‫چون میانگین س��نی این اقایان باالست و سالمند هستند‪،‬‬ ‫تحرکی هم ندارند و همیش��ه در توهم توطئه هس��تند که‬ ‫عده ای م ی خواهند فعالیت دولت را متوقف کنند‪».‬‬ ‫به اعتقاد نماینده مردم اردستان «اقای ترکان مریض‬ ‫اس��ت» او البته اظهار امیدواری کرد ‪«:‬ان شاء اهلل خدا هرچه‬ ‫زودتر شفایش بدهد‪».‬‬ ‫رفراندوم بعد از کودتا‬ ‫بعد از کودتای نظامی ارتش��ی در مص��ر علیه دولت‬ ‫مرسی‪ ،‬دولت با وجود مخالفت های بسیار همه پرسی قانون‬ ‫اساسی را در مصر برگزار کرد‪.‬‬ ‫این همه پرسی در مصر طی دو روز انجام شد و دولت‬ ‫قول داد که ظرف ‪ 72‬س��اعت پس از پایان رای گیری نتایج‬ ‫ان را اعالم کند‪.‬‬ ‫‪ 3367‬حوزه اخذ رای در سراسر مصر ب رای ‪ 52‬میلیون‬ ‫و ‪ 742‬هزار واجد ش��رایط مصری جهت رای دادن به قانون‬ ‫اساسی جدید این کشور فراهم شد‪ .‬گزارش های رسانه های‬ ‫وابسته به دولت حاکی از حضور تنها ‪ 30‬درصد واجدین شرایط‬ ‫در همه پرسی است‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که در همه پرس��ی قانون اساسی‬ ‫پیش��ین مصر که در دوران «محمد مرسی» رئی س جمهور‬ ‫برکنار شده این کشور برگزار شده بود‪ 32‬درصد از ‪ 51‬میلیون‬ ‫واجد شرایط مصری در همه پرسی شرکت کرده بودند که ‪63‬‬ ‫درصد به همه پرسی رای اری داده بودند و همه پرسی از سوی‬ ‫مخالفان تحریم نشده بود‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر جری��ان جوانان ‪ 6‬اوری��ل از گروه های‬ ‫س��کوالر و جامع ه گرا‪ ،‬حزب مصر قدرتمند از احزاب لیب رال‬ ‫مذهب��ی‪ ،‬همپیمان��ی مل��ی در حمای��ت از مش��روعیت‪،‬‬ ‫اخوان المس��لمین‪ ،‬حزب ازادی و عدالت ش��اخه سیاس��ی‬ ‫گروه اخوان و جماعت اسالمی مصر و بخشی از مسیحیان‬ ‫مصری مخال��ف قان��ون اساس��ی جدید مصر هس��تند و‬ ‫همه پرسی بر ان را تحریم کرده اند‪.‬‬ ‫به موازات شروع همه پرسی قانون اساسی‪ ،‬اعتراضات‬ ‫حامیان اخوان نیز اغاز ش��د‪ .‬مخالفین معتقدند دولت کودتا‬ ‫تالش م ی کند با تصویب قانون اساس��ی به موجودیت خود‬ ‫وجهه قانونی بدهد‪.‬‬ ‫الجزی��ره از مص��ر گ��زارش داد ک��ه نخس��تین روز‬ ‫همه پرس��ی قانون اساس��ی مصر‪ ،‬روز اعالم مخالفت های‬ ‫مردم ی با برگزاری این همه پرسی بود‪.‬‬ ‫گزارشگر شبکه تلویزیونی الجزیره‪ ،‬از مصر گزارش داد‪:‬‬ ‫«خون شماری از مردم مصر در نخستین روز همه پرسی در‬ ‫تی راندازی نیروهای امنیتی این کشور در استان های مختلف‬ ‫بر زمین ریخت‪ .‬نیروهای امنیتی به تظاه رات مخالفان کودتا‬ ‫و همه پرسی قانون اساسی حمله کردند‪».‬‬ ‫‪15‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫ایا کارت زرد دادن سیاست درستی است؟‬ ‫سیاست نظری‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫مثلث در سیاست نظری این هفته خود به این مساله پرداخته است که اساسا اصولگرایان‬ ‫مجلس نهم چگونه باید با وزرای کابین ه حسن روحانی مواجه شوند‪ .‬بهانه تهیه این پرونده‬ ‫سه کارت زردی است که تا کنون دولت یازدهم از پارلمان دریافت کرده است‬ ‫‪16‬‬ ‫رویکردی که بزرگان اصولگ را در مجلس باید در پیش بگی رند‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫سه کارت زرد ب رای کابینه حسن روحانی؛ ان هم اندکی‬ ‫قبل از اینکه دولتش وارد چهار ماهگی شود‪.‬‬ ‫این البته پایان ماجرا نیست و انگونه که اخبار حکایت‬ ‫دارد وزرای دیگری هم در صف حضور در پارلمان قرار دارند؛‬ ‫حضوری که ممکن اس��ت عاقبتش کارت های زرد دیگری‬ ‫ب رای کابینه باش��د‪ .‬رواب��ط دولت و مجلس ح��اال وارد فاز‬ ‫جدیدی شده اس��ت‪ .‬حس��ن روحانی م ی گوید بر اثر برخی‬ ‫فشارها از جانب پارلمان برخی وزرایش تهدید به کناره گیری‬ ‫کرده اند‪ .‬تعداد و حجم س��واالت از وزرا انگونه که دولت ی ها‬ ‫روایت م ی کنند‪ ،‬بسیار باال رفته و وزرا مجبورند زمان زیادی‬ ‫را در ط��ول هفته در س��الن ها و کمیس��یون های مختلف‬ ‫ساختمان معروف بهارستان سپری کنند‪ .‬انها معتقدند بیشتر‬ ‫این سواالت رنگ و بوی سیاسی دارد و طبع سیاسی متفاوت‬ ‫مجلس و دولت سر منشا این رویداد است‪ .‬اهالی بهارستان‬ ‫اما روایت متفاوتی از این ماجرا دارند‪ .‬انها م ی گویند به سبب‬ ‫وظیفه نظارتی حق دارند به پرسش��گری از دولت پرداخته و‬ ‫این مسائل ربطی به جناح و سیاس��ت ندارد‪ .‬برخی ناظ ران‬ ‫سیاسی در تحلیلی از ش��رایط موجود م ی گویند ماه عسل‬ ‫دولت و مجلس پایان یافته اس��ت‪ .‬پایان صد روزگی‪ ،‬نقطه‬ ‫پایانی بر مدارا بوده و حاال دیگر زمان مواجهه جدی پاستور و‬ ‫بهارستان فرا رسیده است‪ .‬اما این مساله از زوایای دیگری هم‬ ‫محل توجه بوده است‪ .‬حسن روحانی گزینه اصولگرایان ب رای‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری نبود‪ .‬مجلس نهم هم انگونه که‬ ‫از ترکیبش نمایان است‪ ،‬دارای اکثریتی بسیار پررنگ از جناح‬ ‫اصولگراست هر چند با دو فراکسیون مجزا مواجه است‪.‬‬ ‫چنین واقعیتی وقتی همراه شده با کارت ها و سواالت‬ ‫متعدد از وزرا‪ ،‬تصویری که عمدتا از سوی رقبای اصولگرایان‬ ‫است که اشتباه برخی اصولگرایان در یاری رساندن به‬ ‫اصالح طلبان را م ی توان از همین اغ��از دولت یازدهم‬ ‫خطایی استراتژیک ب رای معادالت سیاسی اصولگرایان‬ ‫قلمداد کرد‪.‬‬ ‫‪ -2‬طبیعی است که از دولت قبل برخی نق ص ها و‬ ‫کاست ی ها در وزارتخانه ها ب رای دولت جدید به ارث رسیده‬ ‫باشد‪ .‬همراستا با همین گزاره البد برخی چرخش ها در‬ ‫سیاست ها و تصمیم گیری ها ب رای تغییر وضع موجود‬ ‫هم بر تاثیر این کاست ی ها افزوده و زمان بیشتری را ب رای‬ ‫بهبود اوضاع طلب م ی کند‪ .‬پس در چنین شرایطی است‬ ‫که م ی توان گفت چهار ماه زمان کمی درباره پرسشگری‬ ‫و کنکاش در نتیجه کار وزرا است‪ .‬به دیگر سخن اینکه‬ ‫مجلس حق نظارت و س��وال دارد‪ .‬در ای��ن مورد هیچ‬ ‫کسی شک و ش��بهه ای ندارد اما اس��تفاده از این حق‬ ‫ ب ی شک یک شرط غیر مکتوب ولی طبیعی و عقالنی‬ ‫هم دارد؛ ان شرط‪ ،‬توجه به فاکتور زمان است‪.‬‬ ‫‪ -3‬جس��تاری در س��واالت و کارت ها و مس��ائل‬ ‫پدید امده میان دو قوه نش��ان م ی ده��د در غالب موارد‬ ‫چند نماینده متعلق به یک طیف خاص از اصولگرایان‬ ‫نقش اصلی ماج��را را ایف��ا کرده اند‪ .‬ح��ال انکه باقی‬ ‫اصولگرای��ان خصوصا چهره های موثر س��عی کرده اند‬ ‫سکوت پیشه کرده یا الاقل صاحب هیچ نقش موثری‬ ‫در مساله نباشند‪ .‬گویا تصمیمشان بر این بوده که وارد‬ ‫چنین پروسه ای له یا علیه نشوند‪.‬‬ ‫این تصمیم البته ممکن است به این دلیل باشد‬ ‫که برخی از اصولگرایان تقیه سیاس��ی را مقابل دولت‬ ‫روحانی فعال به مصلحت بدانند‪ .‬ام��ا ایا این تصمیم‪،‬‬ ‫نتایج مثبتی ب رای اصولگرایان ب��ه همراه دارد؟ انچنان‬ ‫که گفته شد از حرکت مجلس به سمت افزایش سوال و‬ ‫انتقاد از دولت مستقر‪ ،‬تعبیر به مقابله تمام اصولگرایان‬ ‫مجلس نشین با اهالی پاستور م ی ش��ود ‪-‬اگر چه این‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫پررنگ م ی شود را پدید اورده با این مختصات که ؛‬ ‫‪ -1‬مجلس نهم همسو با دولت مستقر نیست و این‬ ‫مساله در روند اجرای کارها و ب رنامه های کشور مشکل ایجاد‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫‪ -2‬ترکیب اصولگرای مجلس نهم با کابینه حس��ن‬ ‫روحانی مشکل سیاس��ی دارد و کارت های زرد هم از همین‬ ‫جا نشات م ی گیرد‪.‬‬ ‫‪ -3‬اصولگرای��ان تمایل ندارند دول��ت جدید ب هراحتی‬ ‫بتوان��د به وعده های��ی که داده عم��ل کند تا مب��ادا پایگاه‬ ‫اجتماع ی شان باال رفته و متقابال پایگاه اجتماعی اصولگرایان‬ ‫سقوط کند‪.‬‬ ‫این موارد و مسائلی از این دست اکنون فضای جامعه‬ ‫را به خود مشغول کرده اس��ت‪ .‬اما واقعیت حتما غیر از این‬ ‫است‪ .‬هویت شناسی اصولگرایان معتدل این مساله را نمایان‬ ‫م ی سازد که انها هرگز تالشی ب رای توقف دولت نداشته اند‪.‬‬ ‫همراهی و حمایت انها از دولت در رای اعتماد به اکثر وزرای‬ ‫کابینه‪ ،‬حمایت اکثریت اصولگرایان از روند پرونده هسته ای‬ ‫و دیپلماسی جدید و موارد دیگری از این جنس نشان داده که‬ ‫قرار نیست اصولگرایان خود را رقیب دولت ببینند‪ .‬در چنین‬ ‫ش��رایطی اس��ت که م ی توان این تصویر واقعی را نمایان و‬ ‫پدیدار ساخت‪:‬‬ ‫‪ -1‬اصولگرایان دولت حس��ن روحان��ی را رقیب خود‬ ‫نم ی دانند‪ .‬این گزاره که حس��ن روحانی رقیب اصولگرایان‬ ‫است یک استرات‍ژی و تاکتیک سیاس��ی است که از جانب‬ ‫اصالح طلبان فربه و بزرگ م ی شود‪ .‬حس��ن روحانی خود را‬ ‫وابس��ته به جناح یا گروهی از اصولگرایان نم ی داند‪ ،‬اما این‬ ‫بدان معنا نیس��ت که او خود را اصولگرا نم ی داند‪ .‬چه اینکه‬ ‫سابقه عضویت او در جامعه روحانیت مبارز بر کسی پنهان‬ ‫نیس��ت‪ .‬او ذات اصولگ��را دارد هر چند اکن��ون در میانه دو‬ ‫جناح ایستاده اس��ت‪ .‬پس انچه در حال وقوع است مصادره‬ ‫هویت سیاس��ی او توس��ط رقیب اصولگرایان است‪ .‬چنین‬ ‫سیاست نظری‬ ‫اصولگرایی مساوی تندروی نیست‬ ‫‪17‬‬ ‫سیاست نظری‬ ‫تصویر سازی توس��ط رقیب انجام م ی ش��ود و واقعیت‬ ‫بیرونی ندارد‪ -‬پ��س ب ی تردید باید راه��کاری ب رای این‬ ‫استراتژی رقیب اندیشید که نوع نگاه و اندیشه یک طیف‬ ‫خاص از اصولگرایان به نام تمام اصولگرایان نوشته نشود‪.‬‬ ‫‪ -4‬در هیات رئیس��ه مجل��س نمایندگانی حضور‬ ‫دارند که تقریب��ا همگی انها ب��ه اعت��دال و میانه روی‬ ‫شهره اند‪ .‬انها تجربه مواجهه با دولت محمود احمدی نژاد‬ ‫را هم در کارنامه دارند‪ .‬پس در چنین ش��رایطی ش��اید‬ ‫بیشترین نقش ب رای حراست از حیثیت و هویت وجودی‬ ‫و سیاس��ی اصولگرایان باید بر عهده همین نمایندگان‬ ‫عضو هیات رئیسه باش��د‪ .‬انها با حرکت در مدار اعتدالی‬ ‫م ی توانند هم مقابل بسیاری از مسائلی که م ی تواند به‬ ‫چالش با دولت منجر شود بایستند و هم اینکه دولت را از‬ ‫انجام برخی تصمیمات و کارهایی که با واکنش پارلمان‬ ‫مواجه خواهد ش��د پرهیز دهند‪ .‬این گزاره البته قانونی و‬ ‫درس��ت نص صریح ایین نامه اس��ت‪ .‬انجا که به رئیس‬ ‫مجلس اختیار لغو مصوبات خ�لاف قانون هیات دولت‬ ‫را داده و انجا که تصمیم گیری درباره س��وال از وزرا را به‬ ‫هیات رئیسه واگذار کرده است‪.‬‬ ‫‪ -5‬دولت و مجلس در شرایطی که کشور در دوره ای‬ ‫مهم به سر م ی برد و نیازمند همکاری همه جانبه بدون‬ ‫توجه به خاستگاه های سیاس��ی است باید راه میانه را در‬ ‫همه مسائل در پیش گی رند‪ .‬حرکت اصولگرایان در چنین‬ ‫مداری بی شک انها را در مناصب سیاسی ماندگار خواهد‬ ‫کرد و بدنه اجتماعی انها را نیز محفوظ نگه خواهد داشت‪.‬‬ ‫ناگفته پیداس��ت که اکنون گفتمان اعتدال و میانه روی‬ ‫در جامعه ما دس��ت باال را دارد و اصولگرایان م ی بایست‬ ‫چنین تصویری را از خود در جامع��ه به نمایش بگذارند‪.‬‬ ‫این نسخه غلطی است که برخی م ی پیچند؛ «هر کس‬ ‫تند تر‪ ،‬اصولگرا تر»‪.‬‬ ‫در س��طور بعدی به ماجرای کارت هایی که دولت‬ ‫تا کن��ون از مجلس گرفته م ی پردازیم و البته خاس��تگاه‬ ‫نرا نیز برسی م ی کنیم‪.‬‬ ‫قانونی ا ‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫ماجرای کارت زرد چیست؟‬ ‫همه ماجرا ها از ماده ‪ 210 ،209‬و ‪ 211‬ایین داخلی‬ ‫مجلس نش��ات م ی گیرد؛ موادی که هن��وز در موردش‬ ‫تفسیرهای متفاوتی وجود دارد و همین مساله از دولت‬ ‫قبل تا کنون محل بحث بوده است‪.‬‬ ‫در بخش هایی از این مواد قانونی چنین امده است‪:‬‬ ‫«هر نماینده م ی تواند راجع به مس��ائل داخلی و خارجی‬ ‫کش��ور از وزیر مس��ئول درباره وظایف او س��وال نماید‪.‬‬ ‫س��وال باید کتبی و صریح بوده و در فرم مخصوص که‬ ‫هیات رئیس��ه تهیه م ی نماید توسط نماینده تنظیم و به‬ ‫هیات رئیسه تس��لیم شود‪ .‬هیات رئیس��ه موظف است‬ ‫سوال را فوری به کمیس��یون تخصصی ذی ربط ارسال‬ ‫نماید‪ .‬کمیس��یون موظف اس��ت حداکثر ظرف پانزده‬ ‫ روز پس از وصول س��وال‪ ،‬جلس��ه ای با حض��ور وزیر و‬ ‫سوال کننده تشکیل دهد و با استماع نظ رات سوال کننده‬ ‫و وزی��ر و بررس��ی های الزم‪ ،‬به موضوع رس��یدگی کند‪.‬‬ ‫چنانچه سوال کننده‪ ،‬توضیحات وزیر را قانع کننده نداند‪،‬‬ ‫کمیسیون با تعیین قلمرو «ملی» یا «منطقه ای» سوال‪،‬‬ ‫بالفاصله نس��بت به ارجاع س��وال ملی به هیات رئیسه‬ ‫جهت اعالم وصول در اولین جلس��ه علن��ی اقدام می‬ ‫کند‪ .‬در جلس��ه علنی ابتدا گزارش کمیسیون متضمن‬ ‫طرح سوال و بررس��ی های انجام شده توسط سخنگوی‬ ‫کمیس��یون به مدت حداکثر پنج دقیقه مطرح م ی شود‪،‬‬ ‫سپس وزیر و نماینده س��وال کننده به ترتیب و هرکدام‬ ‫حداکثر به م��دت پانزده دقیقه توضیحات خ��ود را ارائه‬ ‫م ی دهند و در صورت قانع نشدن نماینده‪ ،‬رئیس جلسه‬ ‫نظر مجلس را در این مورد اخ��ذ م ی کند‪ .‬در صورتی که‬ ‫‪18‬‬ ‫اکثر نمایندگان حاضر‪ ،‬نظر به وارد بودن س��وال نماینده یا‬ ‫نمایندگان بدهند رئیس مجلس موظف است موضوع را به‬ ‫رئی س جمهور جهت رس��یدگی ارجاع نماید‪ .‬چنانچه در هر‬ ‫دوره مجلس‪ ،‬سه بار با رای اکثریت نمایندگان حاضر‪ ،‬سواالت‬ ‫نمایندگان از هر وزیر وارد تشخیص داده شود طرح استیضاح‬ ‫وزیر درصورت رعایت مفاد اصل هش��تاد و نهم(‪ )89‬قانون‬ ‫اساسی و ایی ن نامه داخلی در دستورکار مجلس قرار خواهد‬ ‫گرفت‪ ».‬راضی نش��دن نمایندگان یعن��ی اصطالحا گرفتن‬ ‫کارت وزیر از مجلس‪.‬‬ ‫طیب نیا؛ می روم‬ ‫اولین کارت زرد کابینه تازه تاس��یس حس��ن روحانی‬ ‫نصیب وزیر اقتصاد ش��د‪ .‬فردی که اتفاقا رای بسیار باالیی‬ ‫در زمان رای اعتماد از همی��ن مجلس گرفته بود‪ .‬در واقع او‬ ‫با کسب ‪ 274‬رای از ‪ 284‬رای ماخوذه‪ ،‬یعنی با کسب ‪96/5‬‬ ‫درصد ارا‪ ،‬رکورد ارای یک وزیر در مجالس جمهوری اسالمی‬ ‫را شکست‪.‬این رای اعتماد باال درحالی به طی ب نیا داده شد‬ ‫که شمس الدین حس��ینی‪ ،‬وزیر اقتصاد دولت سابق پیش‬ ‫از این بارها مجبور شده بود ب رای پاس��خگویی به ابهامات‬ ‫و س��واالت نمایندگان مجلس در صحن علنی حاضر شده‬ ‫و نس��بت به انها پاس��خگو باش��د‪ .‬س��واالتی که حتی به‬ ‫استیضاح نیز کشیده شد و وزیر پیشین را تا پای خداحافظی‬ ‫با س��اختمان وزارتخانه پیش برد‪.‬با اغاز ب��ه کار طی ب نیا در‬ ‫ساختمان خیابان باب همایون بسیاری حدس م ی زدند وزارت‬ ‫اقتصاد باتوجه به رای باالی وزیرش مدت ها بدون چالش و‬ ‫حاشیه به کار خود ادامه خواهد داد‪ .‬این پی ش بینی اما محقق‬ ‫نشد و احضار وزیر به مجلس موجب شد تا برخی بگویند ماه‬ ‫عس��ل این وزیر و مجلس خیلی زود به پایان رسیده است‪.‬‬ ‫طیب نیا مجبور شد بارها در جلسات کمیسیون اقتصادی‬ ‫مجلس حاضر شده و نسبت به بسیاری از مسائل اقتصادی‬ ‫پاسخگو باشد‪ .‬اخرین و شاید پر حاشی ه ترین این سواالت هم‬ ‫پرسش قاسم جعفری نماینده مردم بجنورد در مجلس بود‬ ‫که وزیر اقتصاد را نسبت به اظهارات سیف رئی س کل بانک‬ ‫مرکزی به چالش م ی کشید‪ .‬هر چه بود در جلسه علنی روز‬ ‫هفدهم اذر پاسخ وزیر از نظر جعفری‪ ،‬نماینده سوال کننده‬ ‫قانع کننده برداشت نش��د و مجلس به رای گیری در این باره‬ ‫پرداخت که در نهایت نتیجه رای گیری نش��ان داد اکثریت‬ ‫نمایندگان حاضر در جلس��ه از توضیحات وزی��ر در رابطه با‬ ‫این سوال قانع نش��دند؛ این یعنی اولین کارت زرد به کابینه‬ ‫حسن روحانی‪ .‬شاید غیرقابل پی ش بینی بودن همین رویداد‬ ‫موجب شد که برخی نمایندگان به نقل از وزیر اقتصاد بگویند‬ ‫او گفته است دیگر در ساختمان باب همایون نخواهد ماند‪.‬‬ ‫چند جلسه پ ی در پی با او و دلجویی از این کارت زرد اما موجب‬ ‫شد که طیب نیا در تصمیمش ب رای رفتن تجدید نظر کند‪.‬‬ ‫وزارتخانه جنجالی‬ ‫اگر از اخبار متعدد پی رامون وزارت امور خارجه روحانی و‬ ‫تحوالت مربوط به ان بگذریم‪ ،‬باید اینگونه بگوییم که وزارت‬ ‫علوم در کابینه حسن روحانی به وزارتخانه ای جنجالی تبدیل‬ ‫شده است؛ وزارتخانه ای که البته از همان جلسه رای اعتماد‬ ‫خبر س��از بود‪ .‬انجا که میل ی منفرد با ع��دم اعتماد مجلس‬ ‫مواجه شد و پس از ان حاشی ه های فراوان دوران سرپرستی‬ ‫محمد جعفر توفیقی‪ .‬معرفی و وزیر شدن فرجی دانا هم البته‬ ‫انقدر پرحاش��یه بوده که در اندک زمانی پس از وزیر شدنش‬ ‫یک کارت زرد را نصی��ب کابینه کند‪ .‬نماین��دگان مجلس‬ ‫هشتم دی ماه س��وال ملی ‪ 23‬نفر از نمایندگان مجلس را‬ ‫از فرجی دانا در دس��تورکار خود قرار دادند‪.‬نمایندگان پس از‬ ‫شنیدن پاسخ وزیر علوم‪ ،‬با ‪ 73‬رای موافق‪ 149 ،‬رای مخالف‬ ‫و ‪ 10‬رای ممتنع از ‪ 240‬نماینده حاضر در جلسه‪ ،‬از پاسخ های‬ ‫فرجی دانا قانع نش��دند و دومین کارت زرد هم به دولت داده‬ ‫شد‪ .‬محمدرضا باهنر‪ ،‬نایب رئیس دوم مجلس پس از کارت‬ ‫زرد نمایندگان به وزیر‪ ،‬گفته بود‪« :‬این رای وکالی ملت عدم‬ ‫رضایت نمایندگان از عملکرد وزارت علوم را نشان م ی دهد و‬ ‫امیدواریم وزیر با دقت و درایت بیشتری این وزارتخانه بسیار‬ ‫مهم را اداره کند تا انشاءاهلل رای اعتماد نمایندگان ب رای وزیر‬ ‫تصویب شود‪».‬‬ ‫این اما پایان ماج��را ب رای فرجی دانا نیس��ت‪ .‬او هنوز‬ ‫منتقدان فراوانی در مجلس دارد؛ منتقدانی که م ی گویند اگر‬ ‫اوضاع به همین منوال پیش رود کارت زرد دوم ب رای فرجی‬ ‫دانا در راه خواهد بود‪ .‬چنین است که حتی برخی تحلیلگران‬ ‫پی ش بینی م ی کنند زمان همراهی فرج ی دانا با کابینه خیلی‬ ‫طوالنی نخواهد بود‪.‬‬ ‫وزیر متفاوت‬ ‫وقتی علی جنتی از س��وی حسن روحانی ب رای وزارت‬ ‫ارشاد معرفی شد خیلی از حامیان اصالح طلب رئی س جمهور‬ ‫جدید به او خرده گرفتن��د‪ .‬انها جنتی را اصولگرا به ش��مار‬ ‫م ی اوردند و طبعا انتخاب او را امتیازی به جناح مقابل قلمداد‬ ‫م ی کردند‪ .‬حاال اما دوران کاری وزیر جدید ارشاد از او چهره ای‬ ‫س��اخته که با اقبال اصالح طلبان مواجه شده؛ اوضاع چنان‬ ‫شده که دامنه انتقادات کارت زرد سوم کابینه را نصیب همین‬ ‫وزیر کرده است‪ .‬هر چه هست نمایندگان مجلس با ‪ 105‬رای‬ ‫موافق‪ 97 ،‬رای مخالف و ‪ 18‬رای ممتنع از مجموع ‪ 225‬رای‬ ‫توضیحات جنتی را قانع کننده ندانسته و سومین کارت زرد‬ ‫مجلس بعد از وزیر اقتصاد و وزیر علوم‪ ،‬نصیب وزیر ارش��اد‬ ‫دولت روحانی شده است‪.‬‬ ‫از واکنش روحانی تا پاسخ الریجانی‬ ‫«اینکه ارکستر سمفونیک و ارکستر ملی به تعطیلی‬ ‫کشیده شده است‪ ،‬بسیار متاسفم و حتما این دولت در همین‬ ‫ماه های اینده اینها را احی ا خواهد کرد‪ ،‬اگر چه ممکن است وزیر‬ ‫باز هم کارت زرد بگیرد‪ .‬این دولت به تمام تعهدات و قول هایی‬ ‫که در دوران انتخابات به مردم داده اس��ت‪ ،‬عمل خواهد کرد؛‬ ‫کارت زرد ب��رای این دولت نگرانی نیس��ت‪ .‬ب��ه امثال اقای‬ ‫جنت ی ها به عنوان مدافع از حقوق هنرمن��دان و ازادی افتخار‬ ‫م ی کنیم‪« ».‬رئی س جمهور نسبت به برخی برخوردهای تند‬ ‫نمایندگان با وزرا نیز انتقاد کرد و گفت که برخی وزرا تهدید به‬ ‫استعفا کرده اند و گفتند که اگر این روند ادامه یابد‪ ،‬نم ی توانند‬ ‫کار کنند‪ ».‬این دو واکنش مهم روحانی به کارت زرد و نحوه‬ ‫برخورد مجلس با وزرای کابینه اش اس��ت‪ .‬یکی را در دیدار با‬ ‫تعدادی از نمایندگان مجلس گفته و دیگ��ری را هم در جمع‬ ‫اهالی هنر و فرهنگ بیان کرده است‪ .‬اما اظهارات روحانی در‬ ‫انتقاد از س��وال زیاد نمایندگان از وزی ران ب ی پاسخ نماند و چند‬ ‫روز بعد علی الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس شورای اسالمی بعد از‬ ‫مدت ها سکوت در نطق ابتدایی خود به اظهارات رئی س جمهور‬ ‫واکنش نشان داد و گفت‪« :‬مجلس ش��ورای اسالمی پس از‬ ‫انتخابات باشکوه ریاس��ت جمهوری با تحلیل دقیق شرایط‬ ‫کشور همکاری صادقانه با دولت را مبنای کار خویش قرا ر داد‪».‬‬ ‫او به موضوع رای اعتماد به وزی ران اشاره کرد و گفت‪« :‬مجلس‬ ‫در اولین گام به وزی ران دولت رای اعتماد قابل توجهی داد و من‬ ‫شهادت م ی دهم که در این جهت نمایندگان محترم بسیاری از‬ ‫سلیقه های مختلف را نادیده گرفته اند و صرفا به خاطر همکاری‬ ‫با دولت جدید و ایجاد امید در بهبود شرایط کشور به ‪ 15‬عضو‬ ‫کابینه رای اعتماد دادند‪ .‬اینکه سه وزیر نتوانستند رای اعتماد‬ ‫مجلس را اخذ نمایند کار غیرمعمولی نب��وده و غالبا در رای‬ ‫اعتماد وزرا برخی موفق به کسب رای اعتماد نم ی شوند و همین‬ ‫طور در الیحه اصالح بودجه‪ ،‬مجلس با دولت همکاری جدی‬ ‫کرد‪ ».‬البته روشن است که وجه دیگری از وظایف نمایندگی‬ ‫نظارت بر کار وزی ران و هیات وزی ران اس��ت و یکی از شمول‬ ‫نظارت سوال است که حق نمایندگان است و در کل این گونه‬ ‫نظارت ها همیشه از کژی ها جلوگیری م ی کند و از انباشتگی‬ ‫اشکاالت مانع م ی گردد‪g .‬‬ ‫معتدلین اصولگرا نباید بگذارند فضا رادیکال شود‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر امیر محبیان‬ ‫‪2‬‬ ‫تقریبا اواسط اذرماه بود که حسین مظفر‪ ،‬معاون‬ ‫نظارت مجلس اعالم کرد تعداد سواالت نمایندگان از‬ ‫وزیران دولت روحانی در قیاس با س�ه م�اه اخر دولت‬ ‫احمدی ن�ژاد ‪ 35‬درصد افزای�ش پیدا ک�رده‪ ،‬امروز که‬ ‫نزدیک به پنج م�اه از اغاز کار دول�ت یازدهم م ی گذرد‬ ‫مجلس شورای اسالمی س�ه کارت زرد به وزرا داده‪ .‬به‬ ‫نظر ش�ما این اتفاق یک امر طبیعی‪ ،‬عادی و مرسوم‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬نم ی توانیم درباره نیات انه��ا قضاوت کنیم ولی‬ ‫م ی توانیم موارد و گزینه ها را خط بزنیم‪ .‬احتمال اینکه تالش‬ ‫م ی کنند با ناکارامد نشان دادن دولت در اغاز راه فضا را ب رای‬ ‫ظهور دیدگاه های دیگری که در واقع در انتخابات رای نیاوردند‬ ‫یا دیدگاه هایی که داشتند اما مردم رای چندانی به انها ندادند‬ ‫فراهم کنند کم نیس��ت‪ .‬انها تصورش��ان در این است که با‬ ‫ناکارامد نش��ان دادن دولت بر کارامدی انها افزوده م ی شود‪.‬‬ ‫این تفکر غلط است‪ ،‬مردم یک فرصتی را ب رای دولت فعلی‬ ‫ایجاد کردند که دیدگاه هایش را پیاده کند‪ ،‬البته این دیدگاه ها‬ ‫باید نقد و بررسی شود ولی از جهت منافع مردم و منافع ملی‬ ‫به نظر م ی رسد مقام معظم رهبری این دیدگاه را دارند که باید‬ ‫به دولت فرصت داد تا اقدامات خودش را ب رای حل مشکالت‬ ‫مردم انجام دهد‪ .‬به هر صورت نمایندگان مجلس هم وظایف‬ ‫خود را دارند اما از موضع نظارتی و خیر عامه باید ورود کنند اما‬ ‫اگر احساس شود که از به کارگیری ابزارهای نظارتی اهداف‬ ‫دیگری دارند و عده ای م ی خواهند از ان طریق زمینه را ب رای‬ ‫انتخابات مجلس اینده و پیروزی طیف خود و ناکارامد نشان‬ ‫دادن یا ناکارامد کردن دولت اماده کنند به نظر م ی رسد که این‬ ‫دیدگاه و گرایش بیشتر قدرت طلبانه است تا خواستار تحقق‬ ‫منافع ملی باشد‪.‬‬ ‫رئی س جمهور یک جمله ای را چندین بار در قبال‬ ‫این طیف به کار برده‪ ،‬مبنی بر اینکه عده ای پیام‬ ‫‪ 24‬خرداد را دریافت نکردند‪ ،‬ایا این باعث تحریک‬ ‫طیف منتقد نشده است؟‬ ‫‪ l‬این ادبیات را از رئی س جمهور نم ی پسندم‪ .‬از زمان‬ ‫دوم خرداد نیز دائما تکرار م ی شد که گروهی پیام دوم خرداد‬ ‫سیاست نظری‬ ‫دکتر امیر محبیان معتقد است که‬ ‫امروز گروهی تندرو در مجلس ب ه دنبال‬ ‫تند کردن فضا ضد دولت روحانی هستند‬ ‫و برای رسیدن به این منظور م ی کوشند‬ ‫با شعارهای خیرخواهانه نمایندگان‬ ‫اصولگ رای معتدل را مدیریت کنند‪.‬‬ ‫شما معتقدید که عده ای اندک از نمایندگان طیف‬ ‫خاص م ی خواهند فضای مجلس را در قبال دولت‬ ‫رادیکال کنند‪ ،‬هدف انها از این کار چیست؟ ایا به‬ ‫انتخابات این�ده م ی نگرند یا قصد مانع تراش�ی‬ ‫برای مجریان را دارند؟‬ ‫اقای رئی س جمهور در قب�ال کارت های زردی‬ ‫که نمایندگان مجلس به سه وزیر او دادند‪ .‬دو‬ ‫موضع گی�ری متفاوت داش�ت؛ از طرفی گفت‬ ‫«با مردم مستقیم صحبت م ی کنم» و از طرف‬ ‫دیگر اعالم کرد «نباید از س�واالت نمایندگان‬ ‫رنجید»‪ .‬این نوع موضعگیری ها در واکنش به‬ ‫فعال شدن ابزارهای نظارتی مجلس چه پیامی‬ ‫به جامعه م ی دهد؟‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪ l‬بحث نظارت مجلس بر تصمیم��ات و اقدامات‬ ‫دولت امری ارزش��مند و جزو وظایف مجلس اس��ت‪ ،‬اما باید‬ ‫دانست که این نظارت فلس��فه ای را دنبال م ی کند‪ ،‬فلسفه‬ ‫نظارت این اس��ت که نقاط پیچیده اجرای��ی و در عین حال‬ ‫گره های عملکرد مجریان سوال م ی شود و وزرا تالش م ی کنند‬ ‫با توضیح دادن این گره ها را بگشایند و اشکاالت نمایندگان را‬ ‫نسبت به ان مسائل برطرف کنند و حتی استیضاح هم همین‬ ‫هدف را دنبال م ی کند‪ ،‬یعنی روشنی در اعمال و گفتار وزرا‪،‬‬ ‫اما اگر از فلسفه خود خارج شود و تبدیل به یک ابزار فشار و‬ ‫بازی سیاسی شود طبیعتا اهداف خود را زیر پا گذاشته است‪.‬‬ ‫هرچند من ش��خصا از تالش نمایندگان ب رای نظارت بر وزرا‬ ‫استقبال م ی کنم و به نظرم بسیار ارزشمند م ی تواند باشد ولی‬ ‫در عین حال به نظر م ی رسد اقداماتی که اخی را دارد صورت‬ ‫م ی گیرد بعضا فراتر از بحث نظارت اس��ت‪ ،‬بلکه به گونه ای‬ ‫اهداف سیاسی دیگری را دنبال م ی کند‪ .‬بدون اینکه بخواهیم‬ ‫از موضع توطئه پنداری نگاه کنیم احساس م ی شود که یک‬ ‫جریان سیاس��ی که اقلیتی درون مجلس هس��تند و حتی‬ ‫نظر اصولگرایان معتدل را با خود ندارد م ی کوش��د با متشنج‬ ‫کردن فضا و ایجاد فشار مضاعف بر وزرا عمال بازی را سامان‬ ‫دهد که بر مبنای ان فضا رادیکال شود و وزرا در یک محیط‬ ‫پرچالش قرار گی رند و در این محیط پرچالش پدید امده حتی‬ ‫اصولگرایان معتدل هم به افراط کشیده شوند و عمال سکان‬ ‫هدایت مجلس در یک محیط پرتالط��م در اختیار انها قرار‬ ‫بگیرد‪ .‬به نظر م ی رسد که در هماهنگی میان مجلس و دولت‪،‬‬ ‫دولت بهتر م ی تواند کمک کند ضمن انکه مجلس هم باید‬ ‫به نظ��ارت خودش بپ��ردازد ولی در عین ح��ال نکته ای که‬ ‫اهمیت دارد این که اگر این فشار سوال از وزرا به حدی برسد‬ ‫که بر پیچیدگ ی ها بیفزاید نه انکه از پیچیدگ ی ها کم کند یا‬ ‫بر گره ها بیفزاید و حتی انها را محکم تر کند یا دخالت و اعمال‬ ‫فشار ب رای اعمال سلیقه محسوب شود‪ ،‬ان زمان ممکن است‬ ‫که ارزش نظارت مجلس در بین مردم کاهش پیدا کند‪ .‬من‬ ‫فکر م ی کنم که نمایندگان به وی��ژه طیف معتدل مجلس‬ ‫(طیف نزدیک به دکتر الریجانی ‪،‬رئیس مجلس) که اکثریت‬ ‫عمده را تشکیل م ی دهند باید تالش کنند و اجازه ندهند‬ ‫فضا رادیکال شود و روابط مجلس و دولت به روابط‬ ‫پ رتنشی تبدیل شود و اصولگرایان معتدل و عقالی‬ ‫جمع به انفعال کشیده شوند‪ ،‬بناب راین باید دقیقا‬ ‫نمایندگانی که م ی خواهند فضا را رادیکال کنند دیدگاه های‬ ‫خود را روشن کنند تا مشخص شود نظر انها واقعا رفع اشکال‬ ‫است نه ایجاد اشکال‪.‬‬ ‫را نگرفتند؛ زمان پیروزی دکتر احمدی نژاد در سال ‪ 84‬نیز‬ ‫او و حامیانش هم مدام چنی��ن م ی گفتند که برخی پیام‬ ‫سوم تیر ‪ 84‬را متوجه نشدند‪ .‬حال انکه واقعیت پیام مردم‬ ‫در انتخابات ان است که م ی خواهند نمایندگان مجلس و‬ ‫مس��ئوالن دولت خدمتگزار جامعه و کشور و نظام باشند‬ ‫بناب راین نباید رای مردم را در واقع به ابزار سرکوب تبدیل‬ ‫کرد و دائما بر جریان و گروهی سرکوفت زد که «شما این‬ ‫پیام را نگرفتید» چون ممکن است خود دولت ها نیز پیام‬ ‫رای مردم را نگرفته باشند؛ چنانچه دو دولت گذشته بعد از‬ ‫گذشت هشت سال با قهر یا ب ی اعتنایی مردم مواجه شدند‪.‬‬ ‫به نظر من پیام مردم را دولت باید بهتر متوجه شود ب رای‬ ‫اینکه سابقه نشان داده مردم طرفدار هیچ جریانی به طور‬ ‫مطلق نیستند؛ بلکه به عملکردها نگاه م ی کنند ضمن‬ ‫انکه به کارگیری این ادبیات کهنه ش��ده اصال مصلحت‬ ‫نیست‪ .‬از طرفی درباره این سوال که ادبیات یادشده باعث‬ ‫تحریک عده ای م ی شود یا خیر؟ باید گفت بعضی گروه ها‬ ‫و جریانات دائم التحریک هستند‪ ،‬یعنی چه تحریک شوند‬ ‫و چه نش��وند اهداف خود را از طریق حرکت های افراطی‬ ‫دنبال م ی کنند اما دولت در قبال این طیف باید دائما به‬ ‫خود متذکر شود که «من دولت اعتدال هستم م ی خواهم‬ ‫اخالق را رعایت کنم م ی خواهم به افراط کشیده نشوم»‬ ‫بناب راین به کارگیری کلمات و واژه هایی تحریک کننده یا‬ ‫عباراتی که یک نوع تفاخر در ان وجود دارد مثل اینکه «ما‬ ‫چون رای اوردیم دیگران نباید س��خن بگویند» ادبیاتی‬ ‫نیست که زیبنده دولت باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬اش��کالی ندارد که رئی س جمهور مس��تقیم با‬ ‫مردم سخن بگوید ولی نباید تالش کند مردم را در مقابل‬ ‫مجلس تحریک کند و در مقابل مجلس قرار دهد‪ ،‬چون‬ ‫به نظر م ی اید این نوع اقدامات رنگ و بوی پوپولیس��تی‬ ‫دارد‪ .‬در عوض این کار دو حرکت باید صورت گیرد ؛ یکی‬ ‫اینکه ارتباط با اصولگرایان معتدل تعمیق شود و تالش‬ ‫شود که عموم مجلس اگر س��والی دارند به طور منطقی‬ ‫انها را بیان کنند تا در فضایی مبتنی بر حس��ن نیت به‬ ‫سواالت طرح شده پاسخ اقناعی داده شود یعنی افرادی که‬ ‫پرسش واقعی دارند با طرح سوال از وزرا پاسخ های مناسب‬ ‫و منطقی بگی رند تا ابهامات و پرس��ش های انها برطرف‬ ‫شود‪ .‬از طرف دیگر دولت بکوشد تا به افکار عمومی نشان‬ ‫دهد که در پی کارامدی است و این را باید در عمل نشان‬ ‫دهد‪ ،‬نه انکه شعارهایی سر دهد که طرف مقابل را تحقیر‬ ‫م ی کند‪ .‬ان زمان جریانات افراطی در یک محیط معقول‬ ‫و خردورز خود به خود منزوی م ی شوند وگرنه با شعار دادن‬ ‫و تهدید و تحقیر کردن طرف مقابل هیچ فضای مثبتی‬ ‫ایجاد نم ی شود‪.‬‬ ‫برخی م ی گویند مجلس پنجم با مدیریت اقای‬ ‫ناطق نوری رفتار منطقی در قب�ال دولت اقای‬ ‫خاتمی از خود نشان داد و مجلس نهم هم باید‬ ‫همین رویه را مقابل دولت یازدهم پی بگیرد‪ ،‬از‬ ‫طرفی عده ای معتقدند ان روش منفعالنه بوده‪،‬‬ ‫‪19‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬مجل��س وظیفه قانون��ی خود را بای��د انجام‬ ‫دهد‪ ،‬مهم این نیس��ت که مجلس نهم از مجلس پنجم‬ ‫الگوبرداری کند ‪ ،‬مهم این اس��ت که قوه مقننه کارش را‬ ‫درس��ت انجام دهد‪ .‬انجام درس��ت وظیفه این ذهنیت را‬ ‫در مردم ایجاد م ی کند که وکالی انها در نهادقانونگذاری‬ ‫ب رای ادای تعهد خود و استیفای حقوق ملت ارزشمند عمل‬ ‫کردند‪ .‬به نظر من دولت هم باید این کار را انجام دهد یعنی‬ ‫ی ک��ه به رئی س جمهور رای‬ ‫دولت باید بداند همان مردم ‬ ‫دادند به نمایندگان مجلس هم رای دادند و خب انها نیز‬ ‫باید به وظایف خود عمل کنند‪.‬‬ ‫در واقع مجلس باید وظیفه خود را انجام دهد و در‬ ‫ادای وظیفه هم خیلی مستحکم و جدی باشد‪ .‬دولت هم‬ ‫باید بداند نظارت بر سرش اس��ت و اگر اشتباهی کند و از‬ ‫مسیر خارج شود نمایندگان مجریان را به پرسش م ی گی رند؛‬ ‫روابط این دو ق��وه نیز ضمن انجام وظای��ف قانونی باید‬ ‫مبتنی بر همکاری جهت رفع مش��کالت مردم باشد‪ .‬ان‬ ‫چیزی که اهمیت دارد انجام درس��ت وظیفه است وگرنه‬ ‫الگوهای ذهنی ط راحی کردن به منظور انفعال مجلس یا‬ ‫انفعال دولت خردمندانه نیست‪.‬‬ ‫برخی اقای دکتر روحان�ی را توصیه به صبر و‬ ‫تحمل م ی کنند تا دو س�ال باقیمان�ده از دوره‬ ‫نهم مجلس به پایان برسد‪ ،‬در مقابل عده ای‬ ‫نیز م ی گوین�د اوضاع متف�اوت دوره حاکمیت‬ ‫دولت اصالحات و مجلس پنجم اس�ت و اگر‬ ‫دولت جلوی موج انتقادات تندروهای اصولگرا‬ ‫نایس�تد‪ .‬قطعا این موج فزونی خواهد گرفت‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫سیاست نظری‬ ‫‪ l‬ان چیزی که اهمیت دارد انجام کار است‪ ،‬ان‬ ‫چه اقای روحانی را در مقاب��ل حرکت های افراطی موفق‬ ‫م ی کند و باعث م ی شود دولت بتواند کارش را انجام دهد‬ ‫و مخالفان و منتقدان جواب نگی رند ‪ ،‬این اس��ت که مردم‬ ‫احساس کنند دولت دارد به درستی کارش را انجام م ی دهد‪،‬‬ ‫در غیر این صورت دول��ت یازدهم جواب نخواهد گرفت‪.‬‬ ‫اینکه بگذارد زمان بگذرد یا نگذرد اصال مهم نیست؛ دولت‬ ‫باید وظیفه خودش را درست انجام دهد تا مردم احساس‬ ‫کنند دولت کارامد است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫درباره ابزارهای نظارتی که برخی از اصولگ رایان‬ ‫در مقابل دولت روحانی ب�ه کار م ی گیرند نوع‬ ‫نگاه مردم چگونه است؟ ایا مردم بین تندروها‬ ‫و میانه روهای اصولگرا تفکیک قائل م ی شوند‬ ‫یا انکه همه این اتفاقات را به حس�اب جریان‬ ‫اصولگرایی م ی نویسند؟‬ ‫‪ l‬مردم با ش��عور و فهیم هستند‪ ،‬درک م ی کنند‬ ‫رفتارها را م ی بینند‪ ،‬اگر احساس کنند هر حرکتی در جهت‬ ‫منافع انهاست و در جهت وضوح‪ ،‬روشنی و کارامدی بیشتر‬ ‫امور حاکمیتی اس��ت حمایت م ی کنند حال م ی خواهد‬ ‫عامل این رویکرد دولت باش��د یا مجلس‪ ،‬اما اگر ببینند‬ ‫سمت و سوی کار در جهت تخاصم‪ ،‬درگیری‪ ،‬ایجاد بحران‬ ‫و از کار انداختن دولت اس��ت‪ ،‬اقبال نم ی کنند‪ .‬بناب راین‬ ‫گاهی مواقع باعث م ی شود برعکس کسانی که این کارها‬ ‫را انجام م ی دهند عمال فرصت از دست م ی دهند و مردم‬ ‫در مجلس هم گروه هوادار دولت را سرکار م ی اورند که کار‬ ‫کشور و مملکت یکپارچه پیش برود‪ ،‬بناب راین من احساس‬ ‫م ی کنم حتی کسانی که امروز در مجلس موضع تندی‬ ‫در قبال مجریان م ی گیرند نیت خود را خالص کنند‪ .‬اگر‬ ‫نیت شان خالص باشد مردم این قضیه را درک م ی کنند‬ ‫حتی اگر محکم در مقابل دولت هم بایس��تند محکم از‬ ‫انها حمایت م ی کنند اما اگر نیت شان خالص نباشد ولو‬ ‫در زبان شعارهای خیرخواهانه سردهند مردم انها را مطمئنا‬ ‫در انتخابات مجلس اینده پس خواهند زد‪g .‬‬ ‫‪20‬‬ ‫اینکه بگوییم اقلیت‬ ‫‪20‬نفره فضا را تند‬ ‫می کنند‪ ،‬فرافکنی است‬ ‫سیدامیرحسین قاضی زاده در گفت وگو با مثلث‬ ‫‪3‬‬ ‫به نظر ش�ما دولتی که فقط چهار‪،‬پنج ماه است‬ ‫زمام امور اجرایی کشور را به دست گرفته‪ ،‬دادن‬ ‫س�ه کارت زرد به وزرای ان‪ ،‬امری ع�ادی در حوزه‬ ‫نظارت تلقی م ی ش�ود؟ چ�ون برخ�ی معتقدند‬ ‫پشت صحنه این اقدام یک نیت سیاسی وجود‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬در جواب این س��وال باید گفت ای��ا رای اعتماد‬ ‫تاریخی و بی س��ابقه نمایندگان به بعضی از وزرای دولت با‬ ‫چه نیتی انجام ش��د؟ گرچه مجلس به سه وزیر پیشنهادی‬ ‫دکتر روحانی رای اعتم��اد نداد ولی همین اتف��اق در زمان‬ ‫ریاس��ت جمهوری اقای احمدی ن��ژاد نی��ز رخ داد‪ ،‬بناب راین‬ ‫منحصر ب��ه دولت یازدهم نب��ود و امری طبیعی اس��ت‪ .‬با‬ ‫این تفاس��یر اما چطور م ی ش��ود مجلس در مدت کوتاهی‬ ‫س��ه کارت زرد به وزرای کابینه اق��ای روحانی م ی دهد‪ .‬اگر‬ ‫مجلس قصد برخورد سیاس��ی داش��ت م ی توانست همان‬ ‫اول کار و در روز جلس��ه رای اعتماد اق��دام به اعمال چنین‬ ‫رویه ای کند؛ چطور م ی شود پس از گذش��ته چهار‪،‬پنج ماه‬ ‫این اتفاق بین مجلس و دولت افتاد؟ این مساله از چند زاویه‬ ‫محل تحلیل است‪ ،‬یک موضوع انکه یکسری خوشبین ی ها‬ ‫نسبت به رفتار و عملکرد بعضی وزرا درباره فتنه وجود داشت‪،‬‬ ‫به این مضمون که انها ان زمان متوجه نبودند‪ ،‬حاال درس‬ ‫عبرت گرفتند و فهمیدند خود یا رفقای ش��ان در س��ال ‪88‬‬ ‫خطا داش��تند‪ ،‬بناب راین اینها همان طور که اظهار م ی کنند‬ ‫مرزی بین خود و فتنه قائلند‪ .‬البت��ه رئی س جمهور و وزرا در‬ ‫جریان رای اعتماد این مساله را بارها اعالم کردند و اخی را نیز‬ ‫اقای روحانی در س��الگرد ‪ 9‬دی یک سخنرانی خیلی خوب‬ ‫داشتند‪ .‬موضوع بعدی اینکه کارکردهای اجرایی در همین‬ ‫زمان کوتاه بیشتر تضعیف شده و یک نوع ب ی سروسامانی‬ ‫در حوزه اجرایی کش��ور به چش��م م ی خ��ورد‪ .‬وقتی برخی‬ ‫اقای��ان امور اجرای��ی را به دس��ت گرفتند‪ ،‬دس��ت از رفقا و‬ ‫جریان های سیاس ی شان نکشیدند و بعضی از سخت ترین‬ ‫و حس��اس ترین حوزه ها رفیق زده یا سیاست زده شد چون‬ ‫رفقای قدیمی خود را که بعضا مدتی بود بازنشس��ته ش��ده‬ ‫بودند دوباره بر س��رکار اوردند‪ ،‬از این رو سیستم اداری بیمار‬ ‫کشور به شدت ضعی ف تر شد‪ .‬اکنون در عمده وزارتخانه های‬ ‫دولت اعم از اقتصادی‪ ،‬فرهنگی و اموزش��ی شاهد هستیم‬ ‫متولیان امر ب راساس ان منش و روش اجرایی یا سیاسی که‬ ‫داشتند بدون توجه به اینکه الزامات امروز کشور چیست‪ ،‬چه‬ ‫نیروهایی نیاز است و چه گروه هایی باید به کار گرفته شوند‪،‬‬ ‫همان کسانی را که م ی شناختند دعوت به کار کردند‪ .‬نکته‬ ‫دیگری که باید به ان توجه کرد‪ ،‬عدم به رس��میت شناختن‬ ‫مجلس به عنوان نهادی است که با دولت در مدیریت و اداره‬ ‫کشور سهیم است‪ .‬این مش��کل در زمان ریاست جمهوری‬ ‫اقای احمدی نژاد نیز وجود داشت که البته این اواخر بیشتر‬ ‫ش��د‪ .‬در تکمیل همین بحث ناگفته نماند که برخی وزرای‬ ‫دولت دهم‪ ،‬مجلس را به رسمیت م ی شناختند و م ی دانستند‬ ‫از چه مرجعی ب رای رس��یدن به جای��گاه وزارت رای اعتماد‬ ‫گرفتند‪ ،‬بناب راین به مجلس پاسخگو بودند‪ .‬یاداور م ی شوم‬ ‫نظارت مجلس در حوزه برنامه‪ ،‬اج��را و به کارگیری مدی ران‬ ‫محدود نیس��ت که وقتی وزیر رای اعتماد م ی گیرد تا چهار‬ ‫سال دیگر از پاسخگویی به وکالی ملت در نهادقانونگذاری‬ ‫مصون باش��د‪ .‬اگر دولتمردان چنین تصوری داش��ته باشند‬ ‫دیگر تذکر‪ ،‬س��وال و اس��تیضاح معنی پیدا نم ی کند‪ .‬مردم‬ ‫از مجلس نظ��ارت کامل بر امور اجرای��ی را مطالبه دارند تا‬ ‫اگر نقصانی در حوزه فرهنگ‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬اجتماع و سیاس��ت‬ ‫باشد‪ ،‬رسیدگی شود‪ ،‬بر همین اساس به نمایندگان مجلس‬ ‫مراجعه م ی کنند‪ .‬این فقط منحصر به ای ران نیست‪ ،‬در کل‬ ‫دنیا همی ن طور است و پارلمان ها در اداره کشور و نظارت بر‬ ‫عملکرد دولت نقش��ی کامال فعال ایفا م ی کنند‪ .‬با وجودی‬ ‫که رئی س جمهور م ی گوید ما خ��ودی و غیرخودی نداریم‪،‬‬ ‫متاسفانه دوس��تان دولتی‪ ،‬مجلس را به «با ما و غیر با ما»‬ ‫تقسیم کردند‪ .‬دلیل این مدعا ان است که مشاهده م ی شود‬ ‫مشاورین و سخنگوی دولت اعالم م ی کنند «مجلس را به‬ ‫رسمیت نم ی شناسیم‪ ،‬اینها پیام مردم را درک نکردند‪ ».‬انگار‬ ‫تاریخ دارد تکرار م ی شود ‪ .‬این حرف ها خیلی شبیه حرف های‬ ‫دوران اصالحات و زمان ریاس��ت جمهوری اقای احمدی نژاد‬ ‫است چون انها نیز وقتی مجلس ب رای دولت مشکل درست‬ ‫م ی ک��رد‪ ،‬م ی گفتند‪« :‬نماین��دگان پیام رای م��ردم را درک‬ ‫نکردند‪ ،‬رای رئی س جمهور جدیدتر و بیش��تر است‪ ».‬در این‬ ‫دو دوره هشت ساله ریاست جمهوری از این حرف ها زیاد زده‬ ‫شد‪ .‬مشکل از انجاست که این عزیزان که در دولت به قدرت‬ ‫رسیدند رای مردم را متعلق به خود م ی دانند و فکر م ی کنند‬ ‫مردم که به انها رای دادند با تمام وجود با انها هس��تند و هر‬ ‫کاری که انجام دهند‪ ،‬پش��تیبانی م ی کنن��د‪ ،‬از این رو هیچ‬ ‫نظارتی را برنم ی تابند‪ .‬دولت ی ها یک اش��تباه بزرگ مرتکب‬ ‫م ی شوند‪ ،‬انها یادشان باشد دو رئی س جمهور قبلی در قیاس‬ ‫با اقای روحانی رای بیشتری اوردند ‪-‬حال انکه امروز به لحاظ‬ ‫کمی امار افراد واجد شرایط رای دهی افزایش یافته است‪ -‬اما‬ ‫مردم در دو مقطع به سیاست های انها «نه» گفتند‪ .‬متاسفانه‬ ‫ما یک نگاه اقتدارگرایانه را در حوزه اجرایی کش��ور شاهدیم‬ ‫و این مختص به امروز نیس��ت ‪،‬کس��ی که مدیر م ی شود‬ ‫م ی خواهد مبسوط الید باشد و هر کاری فکر م ی کند درست‬ ‫است را انجام دهد‪ .‬مشکل اینجاست که برخی دولتمردان‬ ‫باور ندارند باید از خرد جمعی و با یک کارکرد جامع کشور را‬ ‫جلو ببرد‪ ،‬بناب راین با س��ایر نهادهای مسئول در اداره کشور‬ ‫همچون قوه قضائیه و مجلس دچار مشکل م ی شوند‪ .‬حتما‬ ‫مجلس وظایفی دارد و در چارچوب وظایفش سعی م ی کند‬ ‫ضمن همراهی و تعامل با دولت‪ ،‬اعم��ال نظارت را به طور‬ ‫کامل انجام دهد‪.‬‬ ‫بعض�ی م ی گویند باید پ�س از توضیحات وزیر‪،‬‬ ‫س�وال به رای گذاشته ش�ود نه انکه قانع شدن‬ ‫یا قانع نش�دن مالک قضاوت قرار گی�رد‪ ،‬چون‬ ‫در این صورت ارای ممتنع به نفع وزیر م ی ش�ود‪،‬‬ ‫برخی نیز معتقدند ارای ممتنع باید بال اثر شود تا‬ ‫معیار قضاوت عادالنه باشد‪ ،‬بر این اساس فکر‬ ‫م ی کنید تغییر و اصالح ایی ن نامه داخلی مجلس‬ ‫مشکل را حل م ی کند؟‬ ‫‪ l‬اص�لاح ایی ن نامه مجل��س و کارامدت��ر کردن‬ ‫ابزار نظارتی س��وال از وزرا در زمان ریاس��ت جمهوری اقای‬ ‫احمدی نژاد رخ داد و زمان ریاس��ت جمهوری اقایان خاتمی‬ ‫و هاش��می این حرف ها نبود‪ .‬در ابتدای دوره هش��تم مقرر‬ ‫ش��د اگر هر وزیر س��ه کارت زرد دریافت کرد‪ ،‬استیضاحش‬ ‫در دس��تورکار مجلس قرار گیرد‪ .‬اصالح ایی ن نامه به شکل‬ ‫یادش��ده رفتار دوگانه با دو دولت تعبیر م ی ش��ود‪ ،‬نباید این‬ ‫طور باشد که چون مجلس با دولت احمدی نژاد بد بود باید‬ ‫س��ختگی رانه برخورد م ی کرد و حاال که این دولت امده باید‬ ‫هوایش را داشته باشد و ایی ن نامه خود را عوض کند تا دولت‬ ‫به مشکل نخورد‪.‬‬ ‫به نظر شما با این سرعتی که پیش م ی رود فکر‬ ‫م ی کنید اولین استیضاح یک وزیر در مجلس چه‬ ‫زمانی کلید بخورد؟‬ ‫‪ l‬این حرف ها زمان اق��ای احمدی نژاد هم بود که‬ ‫‪ l‬این حرف درستی نیست‪ .‬اقایان بذرپاش‪ ،‬رسایی‪،‬‬ ‫توکلی و نادران که عض��و جبهه پایداری نیس��تند یا اقای‬ ‫جعفری که نخستین سوال را از وزیر اقتصاد پرسید و منجر‬ ‫به دادن کارت زرد شد‪ ،‬عضو جبهه پایداری نبود‪.‬‬ ‫همه این اف�رادی که نام بردید جزو فراکس�یون‬ ‫اصولگرایان مجلس هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬با این وجود خیلی از دوستانی هم که سوال دارند‬ ‫جزو فراکسیون اصولگرایان رهروان والیت هستند ‪.‬باید امار‬ ‫کل سوال های طرح ش��ده را دراورد و بعد نسبت گرفت که‬ ‫سهم هر یک از دو فراکسیون سیاسی مجلس چقدر است‪،‬‬ ‫به عبارت دیگر نباید قضاوت ظاهری کرد‪ .‬اولین س��وال از‬ ‫دولت را اقای تابش‪ ،‬رئیس فراکسیون اصالح طلبان مجلس‬ ‫انجام داد‪ .‬به او گفتم‪« :‬اقای تابش! یادت باش��د که اولین‬ ‫سوال از وزیر دولت یازدهم را تو انجام دادی‪ ».‬البته اکثریت‬ ‫نمایندگان مجلس اصولگرا هستند‪ ،‬بناب راین طبیعی است‬ ‫که اکثریت سوال کنندگان از وزرا اصولگرا باشند‪ ،‬به عبارت‬ ‫دیگر اگر نماین��دگان بخواهن��د در ادای وظیفه نمایندگی‬ ‫اعمال نظارت کنند بالطبع اکثریت ع��ددی را اصولگرایان‬ ‫خواهند داش��ت‪ .‬این صحب ت ها از ط��رف دولت با دو هدف‬ ‫مطرح م ی ش��ود؛ نخس��ت انکه به افکار عمومی القا کند‬ ‫اقلیتی در مجلس مخالف رئی س جمهور هستند و انها رفتار‬ ‫و هدف سیاسی دارند تا زمینه ب رای تغییر ترکیب مجلس در‬ ‫دوره اینده فراهم شود‪ ،‬هدف دیگر پر رنگ تر کردن اختالف‬ ‫سالیق سیاسی در مجلس است تا اکثریت مجلس از اقلیت‬ ‫جدا و همراه دولت ش��ود‪ .‬باالخره یک تقوای��ی وجود دارد و‬ ‫نمایندگان بر همین اساس رای م ی دهند‪.‬‬ ‫همین نگاه درباره سوال کنندگان مطرح م ی شود‬ ‫که انها م ی خواهند دولت را ناکارامد جلوه دهند تا‬ ‫ترکیب مجلس اینده زیاد تغییر نکند‪ ،‬چه ارزیابی‬ ‫در این باره دارید؟‬ ‫‪ l‬درباره کارامدی و ناکارامدی مجلس و دولت قطعا‬ ‫و یقینا مردم قضاوت خواهند کرد‪ ،‬مردم تصمیم م ی گیرند‬ ‫که ایا این نمایندگان فعلی کارشان را درست انجام م ی دهند‬ ‫یا خیر‪ .‬احمدی نژاد خیلی تالش ک��رد ترکیب مجلس را با‬ ‫همین حرف ها و بیانات عوض کن��د تا مجلس صد درصد‬ ‫همراه او شود اما موفق نشد؛ نم ی گویم او مداخله در انتخابات‬ ‫کرد اما تبلیغات گسترده سیاس��ی کرد‪ ،‬دقیقا همین کاری‬ ‫که دولت فعلی انجام م ی دهد‪ .‬حت��ی م ی توان گفت دولت‬ ‫یازدهم خیلی روشن تر و مس��تقیم تر این تبلیغات را انجام‬ ‫م ی دهد‪ .‬احمدی نژاد چه م ی گف��ت؟ اینکه «من از هر کدام‬ ‫از نمایندگان در شهرهایشان بیشتر رای اوردم‪ ،‬پس اگر انها‬ ‫نماینده مردم هس��تند من نماینده قوی تری هستم‪ ».‬اما با‬ ‫وجود این حرف ها موفق نشد و مردم به کسی رای دادند که‬ ‫سیاست نظری‬ ‫گفته م ی ش�ود یک طیف خ�اص داخل مجلس‬ ‫ب ه ط�ور س�ازمان یافته س�واالتی را از وزرا ط�رح‬ ‫م ی کنند و هدف ش�ان متوقف ک�ردن قطار دولت‬ ‫و ناکارامد نش�ان دادن مجریان است‪ ،‬نظر شما‬ ‫چیست؟ ایا چنین تشکیالتی وجود دارد؟‬ ‫اما االن بیشتر جبهه پایداری میداندار طرح سوال‬ ‫از وزرا ش�ده و حت�ی وقتی وزرا در کمیس�یون ها‬ ‫توضیح م ی دهند‪ ،‬نمایندگان این طیف یا نزدیک‬ ‫به این طیف اعالم قانع نشدن م ی کنند تا کار به‬ ‫صحن علنی مجلس کشیده شود‬ ‫یعنی شما معتقدید افزایش تعداد سواالت و‬ ‫کارت زردها به رویکرد خود دولت برم ی گردد؟‬ ‫‪ l‬دوستان دولتی باید اس��یب شناسی کنند تا‬ ‫ببینند مشکل کار کجاست که برخی وزارتخانه ها شرایط‬ ‫این چنینی دارند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪198‬‬ ‫‪ l‬نباید دعوا را حیدری ‪ -‬نعمتی کرد‪ ،‬موضوع سوال‬ ‫خاص و موضوع اس��تیضاح عام اس��ت‪ .‬گاهی یک مساله‬ ‫خاصی مطرح م ی شود و نمایندگان درباره ان مساله خاص‬ ‫قضاوت م ی کنند اما در حوزه اس��تیضاح نسبت به عملکرد‬ ‫کلی وزارتخانه قضاوت م ی ش��ود‪ ،‬از این رو نمایندگان ابتدا‬ ‫هزینه های سیاس��ی اس��تیضاح را م ی س��نجند و بعد رای‬ ‫م ی دهند اما طرح سوال بیشتر به یک تذکر و هشدار شبیه‬ ‫اس��ت‪ ،‬بناب راین نمایندگان راحت تر رای مثبت م ی دهند تا‬ ‫مثال به وزیر بگویند این کار باید انجام م ی ش��د اما صورت‬ ‫نگرفت و از این پس باید مراقبت شود که دیگر چنین اتفاقی‬ ‫نیفتد‪ .‬نمایندگان در زمان استیضاح وقتی به وزیر رای عدم‬ ‫اعتماد م ی دهند که واقعا ب رای انها محرز شود که او کفایت‬ ‫الزم را ب رای اداره وزارتخانه ندارد‪ .‬ب رای روشن شدن موضوع‬ ‫اگر بخواهم مثال بزنم پرونده کرسنت است‪ ،‬اگر واقعا وزارت‬ ‫اقای زنگنه باعث شود ای ران در دادگاه بی ن المللی به پرداخت‬ ‫‪ 8/25‬میلیون دالر محکوم شود ‪ -‬این مبلغ بیشتر از پولی‬ ‫است که قرار است به واسطه اجرایی ش��دن توافق ژنو ازاد‬ ‫ش��ود ‪ -‬طبیعتا نمایندگان با اقای زنگنه برخ��ورد خواهند‬ ‫کرد‪ .‬اگر در حوزه وزارت علوم شاهد توسعه جریانات افراطی‬ ‫سیاسی باشیم‪ ،‬قطعا نمایندگان برخورد خواهند کرد چون‬ ‫نباید فضاهای اموزشی به معرکه بازی های سیاسی تبدیل‬ ‫شود‪ .‬این بستگی دارد به ان اتفاقاتی که در ان وزارتخانه ها‬ ‫م ی افتد‪ ،‬و اکن��ون نم ی توان قضاوت روش��نی درباره اینده‬ ‫داش��ت‪ .‬البته گرچه هدف طرح س��وال از وزرا دادن هشدار‬ ‫است اما اگر یک وزیر چندین تذکر از مجلس بگیرد‪ ،‬طبیعتا‬ ‫نمایندگان متوجه م ی شوند او کسی نیست که کفایت الزم را‬ ‫ب رای تصدی امور یک وزارتخانه داشته باشد‪ .‬امیدواریم این‬ ‫رویکرد در دولت اصالح ش��ود چون واقعا دلمان نم ی خواهد‬ ‫با استفاده از ابزارهای نظارتی کشور با یک بحران سیاسی و‬ ‫اجرایی رو به رو شود‪.‬‬ ‫«یک طیف خاصی در مجلس م ی خواه��د با کارهایی که‬ ‫دولت انجام م ی دهد برخورد سیاس��ی کن��د‪ ».‬بناب راین این‬ ‫حرف نه تنها صحیح نبوده بلکه توهین امیز است چون یک‬ ‫نفر سوال م ی کند اما وقتی قانع نشد از کل مجلس رای گیری‬ ‫م ی شود‪ ،‬ممکن است اکثریت نمایندگان با نظر و توضیحات‬ ‫وزیر مخالفت یا موافقت کنند‪ ،‬اینجا دیگر بحث فرد یا گروه‬ ‫خاص نیست‪ ،‬بلکه نظر اکثریت نمایندگان مالک قضاوت‬ ‫قرار م ی گیرد‪ .‬وقتی صحبت از طیف م ی ش��ود یعنی یک‬ ‫اقلیت ‪ 30-20‬نفره این کار را انجام م ی دهند اما چرا اکثریت‬ ‫رای به عدم قانع ش��دن م ی دهند؟ بناب راین این حرف نوعی‬ ‫فریب افکار عمومی است‪ .‬واقعیت ان است که نمایندگان‬ ‫هر کدام از حوزه های مختلفی در سراسر کشور رای اوردند و‬ ‫به نمایندگی مردم بر کارهای اجرایی نظارت دارند‪.‬‬ ‫موضع انتقادی مجلس نسبت به دولت حفظ شود‪ .‬اصال‬ ‫دوره اینکه مردم بخواهند مجلس��ی وابس��ته به دولت‬ ‫درست کنند گذشته اس��ت‪ .‬مردم به یک مجلس بیدار‪،‬‬ ‫اگاه و بصیر عالقه مند تر هس��تند ت��ا بتوانند رفتارهای‬ ‫تند و کند دولت را مدیریت کند‪ ،‬وگرن��ه احمدی نژاد که‬ ‫در دور دوم ریاس��ت جمهوری خود ‪ 25‬میلیون رای اورد‬ ‫و با ای��ن ‪ 25‬میلیون رای م ی توانس��ت خیل��ی کارها را‬ ‫انجام ده��د ‪ ،‬بناب راین این قضاوت ها ب��ه نظر من دادن‬ ‫ادرس غلط اس��ت‪ .‬دوس��تان ما در دولت به جای اینکه‬ ‫خود را تبرئه کنند ببینند مش��کل کجاست‪ .‬همان طور‬ ‫که ایت اهلل موحدی کرمان��ی در خطبه نمازجمعه اعالم‬ ‫کرد ‪« :‬به دول��ت تذکر م ی ده��م س��ه کارت زرد کافی‬ ‫است‪ ،‬مس��ائل را طوری حل کنید که دیگر کارت زرد از‬ ‫مجلس نگیرید‪ ».‬دولت باید بنش��یند و مساله یابی کند‬ ‫و ببیند مشکل چیس��ت‪ ،‬وگرنه با فرافکنی راه به جایی‬ ‫نم ی برد‪ .‬نمایندگان مردم جایگاه حقیقی و حقوقی دارند‬ ‫چرا با همه وزارتخانه ها این طوری نیستند ؟ از وزیر نیرو‬ ‫نیز در مجلس س��وال ش��د‪ .‬چرا نمایندگان پاسخ های‬ ‫او را قانع کننده دانس��تند؟ اگر م ی خواس��تیم سیاس��ی‬ ‫برخورد کنیم باید از پاس��خ های او نیز قانع نم ی شدیم‪.‬‬ ‫در کل چهار س��وال تا کنون در صحن علنی طرح شده‬ ‫که وزرای اقتصاد‪ ،‬فرهنگ و عل��وم از نمایندگان کارت‬ ‫زرد گرفتند‪ ،‬در مقابل م ی ت��وان گفت همین االن برخی‬ ‫وزرا رابطه صمیم ی با مجلس دارند‪ .‬وقتی وزیر بهداشت‬ ‫به نمایندگان گزارش داد وکالی مل��ت چقدر از او اعالم‬ ‫حمایت و پش��تیبانی کردند و گفتند هرکاری از دست ما‬ ‫بر م ی اید انجام م ی دهیم‪ .‬بنیاد شهید و ایثارگران مثال‬ ‫دیگری است که مس��ئوالن ان تعامل خوبی با مجلس‬ ‫دارند و نمایندگان مردم بسیار از وضعیت جدید در بنیاد‬ ‫شهید و ایثارگران راضی هستند و همراهی م ی کنند‪.‬‬ ‫بعضی م ی گوین�د روحانی باید محکم جلوی‬ ‫انتقادات یک طیف خاص در مجلس بایستد‬ ‫تا این م�وج فروکش کن�د‪ ،‬در مقاب�ل برخی‬ ‫معتقدند رئی س جمهور باید صبر پیشه کند تا‬ ‫در انتخابات اینده ترکیب مجلس تغییر کند‪،‬‬ ‫نظر شما در این باره چیست؟‬ ‫‪ l‬به نظر من اقای روحانی بای��د به حق عمل‬ ‫کند‪ .‬اینها همه محاسبات سیاس��ی است باالخره ما در‬ ‫کارکردهای حوزه فرهنگی با نگاه لیب رالی روبه رو هستیم‪.‬‬ ‫اگر اصالح این رویکرد غلط از ط��رف مجلس پیگیری‬ ‫نشود‪ ،‬امت متدین حزب اهلل‪ ،‬روحانیون و مراجع پیگیری‬ ‫م ی کنند‪ ،‬پس بناب راین مش��کل دولت حل نم ی ش��ود‪،‬‬ ‫حتی اگر حامی��ان دولت‪ ،‬مجلس این��ده را نیز بگیرند‪،‬‬ ‫مراجع ساکت نم ی شوند‪ .‬مگر هم اکنون مراجع محترم‬ ‫ساکت هستند؟ انها به حوزه ارش��اد انتقاد دارند‪ .‬اقایان‬ ‫فکر کردند این دوره مجلس تمام ش��ود و یک مجلس‬ ‫کامال هماهنگ با دولت روی کار بیاید‪ ،‬مشکل شان حل‬ ‫م ی ش��ود ‪،‬حال انکه این طور نیست‪ ،‬مردمی که شهید‬ ‫دادند دست از سر اینها بر نم ی دارند‪.‬‬ ‫نگاه مردم درباره افزایش استفاده از ابزارهای‬ ‫نظارت�ی در مجل�س چیس�ت؟ ای�ا ان را به‬ ‫حساب کل اصولگراها م ی گذارند یا به حساب‬ ‫یک طیف خاص؟‬ ‫‪ l‬مردم از مجلس مقتدر خوششان م ی اید‪ ،‬این‬ ‫یک امر کلی و اصولی اس��ت‪ ،‬بناب راین بعید اس��ت کار‬ ‫نظارت را اراده یک طیف خاص بدانند‪g .‬‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫امریکابارویکردجکاستراو‬ ‫همنواست‬ ‫سفر بی حاشیه‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫سلمان صفوی در گفت وگو‬ ‫بامثلث‬ ‫منصوری ارانی در گفت وگویی‬ ‫تفصیلی با مثلث نا گفته های س�فر‬ ‫جک اس�تراو به ایران را بی�ان کرده‬ ‫است‬ ‫و یونان‪ ،‬رئیس گروه دوستی پارلمانی ای ران و توگو و رئیس‬ ‫گروه دوس��تی پارلمانی ای ران و کنیا هستم‪ .‬در ان کشورها‬ ‫هم چنین گروه های دوس��تی با ای ران وجود دارند‪ .‬عضویت‬ ‫نمایندگان در گروه های دوستی پارلمانی به تمایل و اظهار‬ ‫عالقه انها بس��تگی دارد‪ ،‬البته اگر تقاضا ب رای عضویت در‬ ‫گروهی زیاد باش��د میان نمایندگان متقاضی قرعه کش��ی‬ ‫م ی شود و تعدادی از نمایندگان در ان حوزه ها گروه دوستی‬ ‫را شکل م ی دهند‪ .‬کارهای گروه های دوستی انتقال تجارب‬ ‫و گفت وگو در موضوع��ات مختلف سیاس��ی و اقتصادی‪،‬‬ ‫فرهنگی و اجتماعی بین دو مجلس است‪.‬‬ ‫تشکیل این گروه ها‪ ،‬موازی کاری با وزارت خارجه‬ ‫نیست؟ تعامل انها با وزارت خارجه چگونه است؟‬ ‫‪ l‬ما هماهنگیم‪ ،‬منتها وقتی وزارت خارجه گفت وگو‬ ‫م ی کند و دیدارها رسمی است یعنی منجر م ی شود به امضای‬ ‫پروتکل‪ ،‬تفاهم نامه یا توافق نامه ولی دیدارها و مالقات ها در‬ ‫سطح مجالس غیررسمی است‪.‬‬ ‫یعنی الزام اور نیست؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬به همین دلیل خیلی وقت ها که وزارت خارجه‬ ‫امکان گفت وگو ندارد یا امکان این کار ب رایش خیلی سخت‬ ‫اس��ت‪ ،‬مجلس م ی تواند ورود کند تا یک روان سازی در کار‬ ‫اتفاق بیفتد‪ .‬ما در قالب گروه های دوستی م ی توانیم نظ رات‬ ‫دو کش��ور را درب��اره موضوعات مختلف بگیری��م یا منتقل‬ ‫کنیم و نتیجه را در اختیار وزارت خارجه قرار دهیم تا دستگاه‬ ‫دیپلماس��ی بتواند در بُعد رس��می خیلی راحت تر و روان تر‬ ‫حرکت کند‪ .‬همین حرکت م ی تواند ب رای بخش خصوصی‬ ‫هم انجام ش��ود‪ ،‬مثال اتاق بازرگانی ی��ا بازرگان هایی دچار‬ ‫مشکالتی هستند و گروه های دوستی پارلمانی در گفت وگو‬ ‫با همتایان خود موانع را بررس��ی م ی کنند و بعد راهکار حل‬ ‫مشکالت را به بخش خصوصی اطالع م ی دهند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫از ابتدای مجلس نهم رئیس گروه دوستی ایران‬ ‫و انگلیس بودید؟‬ ‫بهمن گفتند؛‬ ‫دعوت از استراو‬ ‫مثل وارد شدن‬ ‫در میدان مین است‬ ‫ناگفته های منصوری ارانی‪ ،‬رئیس گروه دوستی‬ ‫پارلمانی ایران و انگلیس از یک هفته پرتالطم‬ ‫‪1‬‬ ‫اس�اس و فلس�فه تش�کیل گروه های دوس�تی‬ ‫پارلمانی در مجلس شورای اسالمی چیست؟‬ ‫‪ l‬گروه های دوس��تی در تمام مجال��س دنیا وجود‬ ‫دارند‪ ،‬در مجل س ش��ورای اس�لامی هم بر مبنای هر ‪5-6‬‬ ‫‪22‬‬ ‫کشور یک گروه دوستی پارلمانی تشکیل شده است‪ .‬مثال‬ ‫من رئیس گروه دوس��تی پارلمانی ای ران و انگلیس‪ ،‬رئیس‬ ‫گروه دوستی پارلمانی ای ران و بلژیک‪ ،‬رئیس گروه دوستی‬ ‫پارلمانی ای ران و سوئیس‪ ،‬رئیس گروه دوستی پارلمانی ای ران‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬من شش ماه است که رئیس گروه دوستی‬ ‫ش��دم‪ ،‬قبال ش��خص دیگری این مس��ئولیت را داشت که‬ ‫استعفا داد‪.‬‬ ‫تا پیش از انتخ�اب اقای روحانی رواب�ط ایران و‬ ‫انگلی�س بحرانی ب�ود‪ ،‬گروه دوس�تی پارلمانی‬ ‫ایران و انگلیس پیش از ‪ 24‬خ�رداد ‪ 92‬چه کاری‬ ‫برای ارتباط گی�ری با همتای خود انج�ام داد؟ ایا‬ ‫ان سایه س�نگین‪ ،‬روی روابط پارلمانی نیز وجود‬ ‫داشت؟‬ ‫‪ l‬همی ن طور ب��ود‪ ،‬قبل از ریاس��ت جمهوری اقای‬ ‫روحانی گروه های دوس��تی پارلمانی در ح��وزه اروپا خیلی‬ ‫نم ی توانس��تند کار کنند‪ ،‬البته ش��اید با برخی س��ف رای ان‬ ‫کش��ورها صحبت و گفت وگو م ی کردند اما کار خیلی کند‬ ‫پیش م ی رفت‪ ،‬ریاس��ت جمهوری اقای روحانی و توافق ژنو‬ ‫خیلی به تسهیل این روند کمک کرد تا فضای بهتری ب رای‬ ‫گفت وگو ایجاد شود‪.‬‬ ‫ماجرای اقای اس�تراو از کجا ش�روع شد؟ زمانی‬ ‫بحثش بود که او برای شرکت در مراسم تحلیف‬ ‫اقای روحانی قرار است به تهران بیاید‪ ،‬ایا گروه‬ ‫دوس�تی پارلمان�ی انگلی�س در ان م�ورد نقش‬ ‫داشت؟‬ ‫‪ l‬گروه دوس��تی هیچ نقش��ی نداش��ت چون او به‬ ‫«توافق»برسر«توافق»‬ ‫انگلیسبهنیابتامریکابه‬ ‫ایراننزدیکمی شود‬ ‫دستاوردهای سفر جک است راو در‬ ‫گفت وگوبامجیدتفرشی‬ ‫توافقنامه ژنو پس از توافق دوم که‬ ‫محرمانه است از‪۳۰‬دی ماه اج رایی‬ ‫م ی شود‬ ‫سیاست‬ ‫صورت شخصی م ی خواست بیاید نه در مقام حقوقی‪.‬‬ ‫این راه سرمایه گذاری کنند به سودشان است‪ .‬امروز دکترین ما‬ ‫م ی کند که این دعوت انجام ش��ود‪ ،‬موافق اس��ت‪ ،‬بناب راین‬ ‫در مقابل اسرائیل است‪ ،‬یعنی اسرائیل را به عنوان یک مولود‬ ‫خیلی ب رایم سخت نبود‪ .‬وقتی به این رسیدیم که منافع ملی‬ ‫یعنی دعوتی که شد در ادامه ان ماجرا نبود؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬هیچ ارتباطی با ان ماجرا نداشت‪.‬‬ ‫نامشروع و نماد تجاوز م ی شناسیم‪ ،‬از این رو صهیونیس ت ها‬ ‫ما در این است عل ی القاعده با هیات رئیسه و اقای الریجانی‬ ‫هم م ی دانند دش��من درجه یک انها در جهان‪ ،‬ای ران است‪،‬‬ ‫دیگر مشکلی نداشتم‪.‬‬ ‫شما خواس�تید که اقای جک اس�تراو به تهران‬ ‫بیاید؟‬ ‫پس ب رای پیشبرد اهداف خود به شدت سرمایه گذاری و هزینه‬ ‫یک س�ری افراد ب�ا اس�تناد به بح�ث تحری م ها‬ ‫م ی کنند‪ .‬حاال ما باید اجازه دهیم صهیونیس��ت ها راحت به‬ ‫مخالف سفر جک اس�تراو به تهران بودند‪ .‬شما‬ ‫‪ l‬هشت سال پیش در مجلس هفتم گروه دوستی‬ ‫پارلمان ها بروند و به نفع خود جذب نیرو کنند یا اینکه ما نیز‬ ‫در جایی گفتید «امدن استراو نشان داد این سفر‬ ‫ای ران به انگلستان رفت و در پارلمان انجا پذی رایی شد‪ .‬حاال‬ ‫باید ب رنامه و راهبرد ب رای این مساله داشته باشیم؟ معتقدم در‬ ‫چه فایده ای داش�ت»‪ ،‬درباره این مس�اله بیشتر‬ ‫نوبت انها بود که بیایند‪ ،‬بناب راین کار به این ش��کل بود که‬ ‫طرف مقابل اعالم کرد که امادگی سفر به ای ران را دارد‪.‬‬ ‫توضیح م ی دهید؟‬ ‫این زمینه ما غافل بودیم و خیلی جدی وارد نشدیم و سراغ‬ ‫‪ l‬ما چند هدف از امدن اقای اس��تراو داشتیم‪ .‬یک‬ ‫یعنی طرف انگلیس�ی اعالم ک�رد م ی خواهد به‬ ‫مجالس دنیا نرفتیم‪ ،‬حتی اعتق��اد دارم باید به داخل کنگره‬ ‫ایران سفر کند؟‬ ‫هدف تبادل نظر بود‪ ،‬منفعتی بس��یار بزرگ که نباید از ان‬ ‫امریکا نیز نفوذ کنیم‪ .‬قبول ندارم تمام افرادی که در کنگره‬ ‫امریکا هستند همه در جهت اسرائیل ی ها کار م ی کنند‪ ،‬بلکه‬ ‫ی که صهیونیس ت ها در پارلمان های‬ ‫مغفول ماند چون اقدام ‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬انها در نامه رس��می اعالم کردند اگر همتای‬ ‫در بین انها نیز م ی توان افراد مستقلی پیدا‬ ‫ای رانی دع��وت کند به ای��ران م ی اییم‪ ،‬بر‬ ‫کرد‪ .‬ما باید با این افراد مس��تقل گفت وگو‬ ‫همین مبنا ما با امدن شان موافقت کردیم‬ ‫کنی��م و به انها خ��وراک دهیم ت��ا انها در‬ ‫و از انها دعوت شد‪.‬‬ ‫تا پیش از اینکه وارد حاشی ه های‬ ‫کنگره امریکا مواضع ای ران را منعکس کنند‪.‬‬ ‫چنی�ن حرکت�ی در مجل س ش�ورای‬ ‫جک استراو برای ایران ی ها شخصیتی شناخته شده است‪ .‬او را بیشتر‬ ‫س�فر هیات پارلمان�ی انگلیس‬ ‫اسالمی اغاز شده است؟‬ ‫با بیانیه تهران که در کاخ سع د اباد میان سه کشور اروپایی و ایران به امضا‬ ‫ب�ه ته�ران ش�ویم‪ ،‬بفرمایی�د‬ ‫‪ l‬تقریبا چنین حرکتی انجام نشده‬ ‫ب�رای دع�وت از ای�ن گ�روه به‬ ‫رس�ید به یاد م ی اوریم‪ .‬در ان زم�ان او وزیر امور خارجه انگلی�س بوده و به‬ ‫است‪ .‬فکر م ی کنم هنوز کسی جرات انجام‬ ‫سخت ی هایی هم برخورد کردید؟‬ ‫نمایندگی از این کشور در گفتگوهای هس�ته ای با ایران مشارکت داشت؛‬ ‫این کار را ندارد چ��ون این قدر جو و فضا در‬ ‫گفت وگوهایی که در ان برهه از زمان توسط حسن روحانی انجام م ی شد‪.‬‬ ‫‪ l‬نامه هی��ات پارلمانی انگلیس‬ ‫کشور سنگین است که اگر یکی این مطلب‬ ‫حس�ن روحانی وقتی در خرداد ‪ 92‬به ریاس�ت جمهوری برگزیده شد‪،‬‬ ‫از طریق وزارت خارجه به تشریفات مجلس‬ ‫را بگوید به شدت به او م ی تازند‪ ،‬بناب راین این‬ ‫استراو از اولین شخصی ت های بی ن المللی بود که به او پیام تبریک فرستاد‪.‬‬ ‫منعکس شد‪ ،‬مشورت کردند که ایا منافع‬ ‫موضوع منجر به این م ی شود که اسرائیل‬ ‫ملی ما در این ش��رایط ایج��اب م ی کند‬ ‫استقبال استراو از روی کار امدن حسن روحانی البته به همین پیام هم‬ ‫راحت برود در کنگره امریکا و فضا را به نفع‬ ‫این س��فر انجام ش��ود یا خیر‪ .‬طبیعتا با‬ ‫خالصه نشد و او در چند مصاحبه و سخنرانی بر لزوم حمایت بی ن المللی از‬ ‫وزارت خارج��ه و اف��راد ذی نف��وذ مجلس‬ ‫رئی س جمهور جدید ایران تاکید کرد‪ .‬کار تا انجا پیش رفت که حتی گفته‬ ‫خود اشغال کند‪.‬‬ ‫اگر گروه دوس�تی پارلمانی ب�ا امریکا‬ ‫مش��ورت کردیم و دوس��تان همه به من‬ ‫شد او میهمان وی‍ژه مراسم تحلیف روحانی در مجلس خواهد بود‪ .‬این خبر‬ ‫داش�تیم در بحث موضوع نامه شصت‬ ‫اما با واکنش های گس�ترده ای مواجه ش�د‪ .‬عده ای از مخالفان در مجلس‬ ‫گفتند منافع ملی ما در این اس��ت که این‬ ‫نماین�ده کنگ�ره ک�ه قص�د اعم�ال‬ ‫حتی گفتند که اگر استراو وارد مجلس شود‪ ،‬با برخورد تندی از جانب انها‬ ‫گروه بیاید اما سخت ی ها و مشکالتی هم‬ ‫تحری م های جدید علیه ای�ران را دارند‬ ‫دارد‪ .‬ان سخت ی ها و مشکالت را هم باید‬ ‫مواجه خواهد شد‪ .‬هر چه بود استراو نیامد‪ .‬زمان زیادی اما نگذشت که باز‬ ‫م ی توانست موثر باشد؟‬ ‫بپذیریم‪ .‬سوال کردم سخت ی ها چیست؟‬ ‫خبرهای جدیدی از تمایل استراو برای حضور در ایران شنیده شد‪ .‬این بار اما‬ ‫‪ l‬ض��رری نم ی کردی��م‪ .‬اگر گروه‬ ‫یکی از دوس��تان گفت‪« :‬ای��ن مثل یک‬ ‫حضور او در قالب رفت و ام د های بین پارلمانی تعریف م ی شد‪ .‬زمان هر چه‬ ‫دوستی داش��تیم و انها موفق م ی شدند با‬ ‫م ی گذشت این خبر وجه رسم ی تر به خود م ی گرفت و در نهایت عباسعلی‬ ‫میدان مین اس��ت که م ی خواهی وارد ان‬ ‫دیگر نمایندگان کنگ��ره امریکا گفت وگو‬ ‫منصوری ارانی که ریاست گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس بر عهده‬ ‫شوی»‪ .‬پاسخ دادم‪« :‬منافع ملی ما ایجاب‬ ‫کنند و انه��ا را مج��اب کنند ک��ه اعمال‬ ‫اوست‪ ،‬از حضور اس�تراو در ایران خبر داد‪ .‬مس�ئولیت مستقیم این سفر‬ ‫م ی کند‪ .‬شما کاری به میدان مین نداشته‬ ‫تحریم های جدید به صالح امریکا نیست‪،‬‬ ‫باشید‪».‬‬ ‫پارلمانی هم البته بر عهده این نماینده بود‪ .‬اندکی قب ل تر از این سفر‪ ،‬حضور‬ ‫این مس��اله به نفع ما بود یا حتی برعکس‬ ‫وضعیت دولت معلوم اس�ت که‬ ‫یک هیات پارلمانی با حاشی ه هایی فراوان در ایران مواجه شده بود و همین‬ ‫اگر رایزنی م ی کردن��د اما موفقیتی حاصل‬ ‫چ�ه موضعی درب�اره این س�فر‬ ‫مساله‪ ،‬ماجرای سفر استراو به ایران را حساس تر از همیشه کرده بود‪.‬‬ ‫نم ی ش��د و تصویب تحریم های جدید رخ‬ ‫داشت‪ ،‬چون سیاس�ت خارجی‬ ‫عباسعلی منصوری هفته گذش�ته میهمان ما در تحریریه مثلث بود و‬ ‫م ی داد‪ ،‬در این صورت هم چیزی از دس��ت‬ ‫ناگفته هایی از این سفر سه روزه را همراه با حاشی ه هایش بیان کرد‪ .‬انچه در‬ ‫خ�ود را بر مبن�ای این گذاش�ته‬ ‫نم ی رفت‪ .‬االن اس��تراو و هی��ات پارلمانی‬ ‫ادامه م ی اید ماحصل یک گفت وگوی تفصیلی با اوست‪.‬‬ ‫که ارتباط با کش�ورهای اروپایی‬ ‫انگلیس به ای ران امدند و رفتند‪ ،‬چه چیزی را‬ ‫برق�رار کن�د‪ ،‬موض�ع مجل�س‬ ‫از دست دادیم؟ این یک دستاورد شد چون‬ ‫چطور بود؟ ایا ب�ا اقای الریجانی‬ ‫جک استراو رفت انجا مصاحبه کرد و گفت‪:‬‬ ‫مشورت کردید؟‬ ‫‪ l‬نظر کل��ی اق��ای الریجانی را‬ ‫«ما و امریکا در حق ای��ران ظلم کردیم‪».‬‬ ‫فکر م ی کنم اگر هدف را تاثیرگ��ذاری بر پارلمان ها بگیریم‪،‬‬ ‫م ی دانم‪ ،‬اقای الریجانی بیشتر دنبال این است که به دولت‬ ‫دنیا مخصوصا در مجالس کش��ورهای عضو دائم ش��ورای‬ ‫اینها نمایندگان مردم هس��تند‪ .‬ما با ملت ها بحثی نداریم‪،‬‬ ‫امنیت با صرف میلیاردها دالر به ش��دت انج��ام م ی دهند‪،‬‬ ‫ب رای توس��عه روابط بی ن الملل ای ران با دیگر کشورها کمک‬ ‫بلکه رفت و امد هیات های دوستی پارلمانی به ای ران موجب‬ ‫شود‪ .‬رئیس مجلس این دیدگاه را زمان ریاست جمهوری اقای‬ ‫ایجاد فضای مناس��ب به سود خود اس��ت‪ .‬تاثیرگذاری روی‬ ‫م ی ش��ود که انها با واقعی ت ها رو به رو ش��وند‪ .‬یعنی ضمن‬ ‫احمدی نژاد هم داشت‪ .‬در کل فارغ از اینکه چه دولتی سرکار‬ ‫مجالس این کشورها از ان جهت مهم است که نمایندگان‬ ‫تبادل نظر درباره موضوعات مختلف سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫است‪ ،‬اقای الریجانی دیدگاهش این است که مجلس باید‬ ‫و اعضای پارلم��ان م ی توانند بر مردم و دولت کش��ور خود‬ ‫فرهنگ��ی و اجتماعی م ی توانی��م اقدام��ات و توطئه های‬ ‫اثر بگذارن��د‪ .‬یعنی این نق��ش را م ی توانند ب��ازی کنند که‬ ‫به توسعه روابط ای ران با دیگر کش��ورها کمک کند‪ ،‬در واقع‬ ‫صهیونیس ت ها را علیه ای ران خنثی کنیم و رویکرد مستدل‪،‬‬ ‫دیدگاه بازی در این قضیه دارد و من این دیدگاه را م ی پسندم‪.‬‬ ‫هم دولت را به اقدامات��ی وادار کنند و هم ب��ه مطبوعات و‬ ‫واقعی و منطقی جمهوری اس�لامی ای ران را ب رای گروه های‬ ‫خبرگزاری ها و حرکت مردم جه��ت دهند‪ ،‬بناب راین هرچه در‬ ‫م ی دانس��تم اقای الریجانی اگر بداند منافع ملی ما ایجاب‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪23‬‬ ‫با دوستان مختلف‬ ‫نشست داشتم و‬ ‫همان طور که مشاهده‬ ‫شد هیچ کدام در مدت‬ ‫سه روز حضور هیات‬ ‫انگلیسی در ایران‬ ‫اعتراض نکردند‪ .‬انها‬ ‫می توانستند مصاحبه‬ ‫کنند‪ ،‬پشت تریبون‬ ‫مجلس تذکر بدهند‪،‬‬ ‫سوال کنند اما هیچ اتفاقی‬ ‫رخ نداد‬ ‫دوستی پارلمانی تشریح کنیم‪.‬‬ ‫گویا هیات دوستی پارلمانی انگلیس دیداری هم‬ ‫با خانواده شهدای هسته ای داشت‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬انها با جانبازان ش��یمیایی جن��گ‪ ،‬خانواده‬ ‫شهدای هسته ای‪ ،‬خانواده قربانیان و شهدای ترور گروهک ها‬ ‫جلسه داشتند‪ .‬وقتی بحث و چگونگی اتفاقات تشریح شد‪،‬‬ ‫هیات انگلیس��ی واقعا از خیلی موضوعات اطالع نداشت و‬ ‫مطلع ش��د که پرونده های درمان جانبازان شیمیایی ما ‪20‬‬ ‫تا ‪ 25‬سال در انگلستان و المان است و جانبازان شیمیایی‬ ‫باید ب رای مداوا به انجا بروند ولی االن به علت عدم ارتباطات‬ ‫این کار میسر نیس��ت چون در اخذ ویزا دچار مشکل شدند‬ ‫یا داروهایشان از ان طرف نم ی اید و اکنون انها دارند از بین‬ ‫م ی روند‪ .‬ای ران در تولید دارو پیش��رفت های زیادی داشته اما‬ ‫امروز هی چ کس نم ی تواند مدعی ش��ود که تم��ام داروهای‬ ‫موجود در دنیا را م ی توانیم در داخل کشور بسازیم بلکه دنیا‬ ‫دسته بندی کرده و هر کش��وری در زمینه ای ب رای تولید دارو‬ ‫کار‪ ،‬تحقیق و مطالعه م ی کند و دارو م ی س��ازد‪ ،‬بناب راین اگر‬ ‫بخواهیم همه این داروها را داشته باش��یم باید با همه این‬ ‫کشورها در ارتباط باشیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫االن با بحثی که فرمودید فضای پارلمان انگلیس‬ ‫قبل و بعد از س�فر جک اس�تراو به ایران چطور‬ ‫است؟ استراو انجا چقدر نقش دارد؟‬ ‫‪ l‬اقای اس��تراو یک ش��خصیت سیاسی است که‬ ‫در انگلستان‪ ،‬اروپا و دنیا معروف اس��ت و نقش بارزی دارد‪.‬‬ ‫چنین شخصیتی به همراه اقای الموت‪ ،‬رئیس اتاق بازرگانی‬ ‫انگلیس ‪-‬که لرد هم است یعنی در مجلس لردها عضویت‬ ‫دارد‪ -‬و اقای واالس اعالم م ی کنند که م ی خواهند به روابط‬ ‫دو کشور کمک کنند‪ .‬اقای الموت م ی گفت‪« :‬من به سفارت‬ ‫ای ران در لندن (پیش از انکه بسته شود) مراجعه کردم و گفتم‬ ‫االن در فض��ای مجلس انگلیس دارند گروه های سیاس��ی‬ ‫ضد حاکمیت ای ران به ش��دت تالش و رایزنی م ی کنند‪ ،‬من‬ ‫پ��ول و امکانات نم ی خواهم‪ ،‬بلکه اس��ناد بدهی��د تا من از‬ ‫ای ران دفاع کنم اما خبری نشد‪ ».‬البته قبول دارم انگلستان‬ ‫را در طول تاریخ به عنوان یک کشور مکار م ی شناسیم ولی‬ ‫امروز چند نف��ری در پارلمان انگلس��تان حاضرند از مواضع‬ ‫ای ران دفاع کنند‪.‬‬ ‫گفته م ی شود اقای استراو نقش زیادی در ارجاع‬ ‫پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان‬ ‫‪24‬‬ ‫ملل و اتفاقات بعد از ان داشت‪ ،‬بر همین اساس‬ ‫ع�ده ای معتقدند «ما نبای�د این فرد را ب�ه ایران‬ ‫دع�وت م ی کردیم»‪ ،‬ش�ما ای�ن منط�ق را قبول‬ ‫ندارید؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬این حرف را قبول ندارم‪.‬‬ ‫ش�ما چه موضعی را قبول ندارید؛ اینکه استراو را‬ ‫نباید به ایران دعوت م ی کردیم یا اینکه اس�تراو‬ ‫نقش�ی در ارجاع پرونده ایران به ش�ورای امنیت‬ ‫سازمان ملل نداشت؟‬ ‫‪ l‬قبول ندارم که اس��تراو در ارج��اع پرونده ای ران به‬ ‫شورای امنیت سازمان ملل نقش داشته است‪.‬‬ ‫شما صورت مساله را قبول ندارید؟‬ ‫‪ l‬این را قبول ندارم‪ ،‬البت��ه نم ی خواهم دفاع کنم‪.‬‬ ‫به فرض اگر هم این طور باش��د م��ا در موقعیت مختلف با‬ ‫افراد مواجه م ی ش��ویم‪ .‬ما که قبول نکردیم با انگلس��تان‬ ‫هم پیمان نظامی‪ ،‬سیاس��ی و امنیتی باش��یم‪ .‬در گذشته‬ ‫اتفاقاتی افتاد متناسب با همان زمان باید تصمیم م ی گرفتیم‬ ‫و امروز اتفاقات جدی��دی رخ داده که باید متناس��ب با امروز‬ ‫تصمیم گیری کنیم‪ .‬تمام دستگاه حاکمیتی امریکا‪ ،‬انگلیس‪،‬‬ ‫فرانسه‪ ،‬چین و روسیه همه با هم یک کاری را پیش م ی ب رند‪.‬‬ ‫اگر ما ان منطق را بپذیریم نم ی شود فقط با دو کشور ارتباط‬ ‫داشته باشیم چون انها سیستماتیک کار م ی کنند‪.‬‬ ‫یک طیف�ی در داخل مجل س شورای اسلامی به‬ ‫دیپلماسی و سیاست خارجی دولت اقای روحانی‬ ‫نقد دارد و با امدن اقای اس�تراو به ایران مخالف‬ ‫بود مثال اقای روح اهلل حسینیان م ی گفت‪« :‬او را با‬ ‫گوج ه فرنگی م ی زنم‪ ».‬این مخالفت ها در سطح‬ ‫هم�ان مصاحب ه ها بود یا نه؟ به ش�ما هم فش�ار‬ ‫م ی اوردند که سفر جک استراو را لغو کنید؟‬ ‫‪ l‬گروه های سیاس��ی ب رای لغو س��فر جک استراو‬ ‫فش��ار نیاوردند‪ ،‬گروه های سیاس��ی وقتی منافع ملی پای‬ ‫کار م ی اید‪ ،‬دلسوزانه نس��بت به منافع ملی نگاه م ی کنند‪.‬‬ ‫ممکن است میان جریانات کری خوانی وجود داشته باشد و‬ ‫ایده های انها صد درصد با هم اختالف داشته باشد اما اگر انها‬ ‫به این نقطه برسند که انجام کاری در جهت منافع ملی است‬ ‫کمک م ی کنند‪ ،‬بناب راین سعی کردم در این مدت با جریانات‬ ‫مختلف بنشینم و اگر مساله ای است جوانب کار را ب رای انها‬ ‫تشریح کنم‪.‬‬ ‫شما با اقای حسینیان هم صحبتی داشتید؟‬ ‫‪ l‬مصداقی نم ی خواهم صحبت کنم‪ .‬با دوس��تان‬ ‫مختلف نشس��ت داش��تم و همان طور که مش��اهده ش��د‬ ‫هیچ کدام در مدت س��ه روز حض��ور هیات انگلیس��ی در‬ ‫ای ران اعتراض نکردن��د‪ .‬انها م ی توانس��تند مصاحبه کنند‪،‬‬ ‫پشت تریبون مجلس تذکر بدهند‪ ،‬سوال کنند اما هیچ اتفاقی‬ ‫رخ نداد‪ .‬این الگوی خیلی خوبی م ی تواند باشد؛ وقتی همه به‬ ‫این موضوع رسیدیم که منافع ملی ما در ان است که هیات‬ ‫دوستی پارلمانی انگلیس به ته ران بیاید‪ ،‬دلیلی ندارد که وارد‬ ‫دعوا و اختالفات شویم‪ .‬هیچ کدام از این دوستان یک کلمه‬ ‫علیه من یا وزارت خارجه یا درباره استراو صحبت نکرد چون‬ ‫م ی دانستند و من به انها اطمینان دادم که تمام حاشی ه های‬ ‫سفر را م ی گیرم‪.‬‬ ‫ی هم که افتاد‪ ،‬عدم دیدار استراو با‬ ‫یک اتفاق مهم ‬ ‫اقای روحانی بود؛ جایی مصاحبه کردید که «چون‬ ‫انها متقابال چنین کاری را ک�رده بودند ما هم در‬ ‫پروتکلمان چنین برنام�ه ای را تعریف نکردیم»‪،‬‬ ‫درست است؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬ای��ن بحث ب��ود که ه��ر انچ��ه م ی تواند‬ ‫حاشی ه س��ازی کند باید از ان عبور کنیم و نگذاریم در متن‬ ‫قرار گیرد‪.‬‬ ‫برای همین زمانی برای دیدار جک استراو و اقای‬ ‫روحانی در نظر نگرفتید؟‬ ‫‪ l‬زمانی ب��رای دیدار هیات انگلیس��ی ب��ا اقایا ‬ ‫ن‬ ‫هاش��می‪ ،‬روحان��ی و الریجان��ی در نظ��ر نگرفتیم چون‬ ‫م ی توانست ب رای ما حاشیه ایجاد کند‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬به ه ر صورت اولین س��وال این ب��ود که اگر گروه‬ ‫دوستی پارلمانی ای ران به لندن برود م ی تواند با نخس ت وزیر‬ ‫انگلیس دیدار کند؟ ج��واب معلوم بود؛ خی��ر‪ .‬وقتی جواب‬ ‫«نه» بود چرا م��ا باید زمانی ب رای دیدار هیات انگلیس��ی با‬ ‫رئی س جمهور در نظر م ی گرفتیم؟ اگر استراو به عنوان رفیق‬ ‫دیداری م ی کرد یک امر جداگانه بود اما وقتی به عنوان گروه‬ ‫دوستی م ی اید‪ ،‬عل ی القاعده تمام مس��ئولیتش با مجلس‬ ‫بود و من به عنوان رئی��س گروه دوس��تی پارلمانی ای ران و‬ ‫انگلیس در قب��ال ورود و خروج این هیات باید مس��ئولیت‬ ‫قبول م ی کردم‪ ،‬بر همین اساس در تمام مصاحب ه ها وقتی‬ ‫م ی پرسیدند «هی چ کس مسئولیت کارهای هیات اتحادیه‬ ‫اروپا را ب��ه عهده نگرف��ت‪ ،‬در قبال امدن هی��ات پارلمانی‬ ‫انگلیس چه کسی مسئول است‪ ،‬همه جا گفتم مسئولیتش‬ ‫را من م ی پذیرم‪ ».‬حاال که من باید مس��ئولیت م ی پذیرفتم‬ ‫عل ی القاعده ب رنامه ها باید به گونه ای تنظیم م ی شد که بتوانم‬ ‫پاسخگوی مسئولی ت هایم باشم‪.‬‬ ‫اگر گروه دوستی پارلمانی ایران به لندن م ی رفت‬ ‫نم ی توانست با رئیس مجلس انگلستان دیدار‬ ‫کند؟‬ ‫‪ l‬من دیدارهای هیات قبلی ای ران را که به لندن رفته‬ ‫بود بررسی کردم‪ .‬همین برخورد ها ش��ده بود یعنی صرفا با‬ ‫گروه دوستی انگلیس دیدار کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬یعنی با رئیس مجلس دیدار نداشتند؟‬ ‫خیر‪ ،‬ضمن انکه احساس م ی کردم حاشیه ایجاد خواهد‬ ‫کرد‪ .‬چون مسئوالن حاشیه ایجاد م ی کنند اگر مسئوالن را‬ ‫کنار بگذاریم خیل��ی کار خوب پی��ش م ی رود‪(.‬خنده) البته‬ ‫منظورم دیدار با مسئوالن را اگر کنار بگذاریم کار خوب پیش‬ ‫م ی رود‪ .‬واقعا هم از این روش استفاده کردیم و جواب داد‪.‬‬ ‫از تجربه سفر هیات پارلمان اروپایی هم استفاده‬ ‫کردید؟‬ ‫‪ l‬دقیقا از ان تجربه استفاده کردم‪ ،‬این را هم به همه‬ ‫گروه های داخل مجلس گفتم‪ .‬برنامه های سفر جک استراو‬ ‫را نیز به دوس��تان دادم و انها دیدند مالقات حاشی ه س��ازی‬ ‫اصال وجود ندارد‪ .‬باور کنید وقتی هیات پارلمانی انگلیس با‬ ‫جانبازان و خانواده شهدا دیدار کرد‪ ،‬خیلی از گروه های منتقد‬ ‫این سفر که گرایش های تندی هم دارند از من تشکر کردند‪.‬‬ ‫اقای استراو پیغام خاصی برای ایران اورده بود؟‬ ‫‪ l‬در سطح پارلمانی اصال پیغام نم ی اورند‪ .‬دیدگاه ها‬ ‫را بیان م ی کنند و دیدگاه های طرف مقابل را م ی گیرند‪ .‬این‬ ‫گونه نیس��ت که نامه خاص و ویژه ای را میان خود رد و بدل‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫االن در غ�رب دو دی�دگاه وجود دارد ی�ک دیدگاه‬ ‫همان رویکردی است که کنگره امریکا دارد تا با‬ ‫اعمال تحری م های بیش�تر که کف خواسته های‬ ‫ایران پایین بیاید و به ان س�طح برس�د که انها‬ ‫م ی خواهند‪ ،‬یک دیدگاه دیگر معتقد است حاال که‬ ‫دولت حسن روحانی امده از این فرصت باید برای‬ ‫تشویق دولت ایران استفاده و فضا را مالیم کرد‪،‬‬ ‫االن به نظر م ی رس�د که دیدگاه دوم کمی دست‬ ‫باالتر را دارد‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪l‬معتقدم سرنوشت خودمان را خودمان رقم م ی زنیم‬ ‫نه خارج ی ها‪ .‬ف��ارغ از اینکه دنیا در م��ورد ای ران چگونه فکر‬ ‫م ی کند ما خودمان م ی توانیم سرنوشت خودمان را رقم بزنیم‪.‬‬ ‫اگر بتوانیم به گونه ای حرکت کنیم که دنیا کمترین موانع را‬ ‫پیش راه ما به گذارد عاقالنه است‪ .‬ممکن است دنیا هم دنبال‬ ‫این باش��د که منافع خودش را ببرد‪ ،‬ما هم سعی م ی کنیم‬ ‫منافع خودمان را داشته باشیم‪ .‬به نظر من این طور نیست که‬ ‫منافع یکی به معنای ضرر طرف مقابل باشد یعنی‪ ،‬الزاما در‬ ‫دنیا چنین وضعیتی نیست‪ .‬اگر انها این فضا را به این شکل‬ ‫ببینند و در مسیر ما کمتر مانع بگذارند‪ ،‬پیشرفت فزاینده تری‬ ‫خواهیم داشت‪ .‬همیشه باید اط راف خودمان را ببنیم‪.‬این طور‬ ‫نباشد که اتوبانی درست شود و یک مرتبه پل شکسته ای را‬ ‫وس��طش بگذارند که ما با سرعت بس��یار زیاد به داخل دره‬ ‫سقوط کنیم‪ ،‬بناب راین باید بسیار هوشمندانه حرکت کنیم‪.‬‬ ‫باور کنیم اقای استراو با اقای روحانی دیدار نکرد؟‬ ‫‪ l‬قطعا باور کنید‪ .‬شک نکنید‪.‬‬ ‫حتی دیداری نبوده که خبری نشود؟‬ ‫‪ l‬اصال هی��چ دیداری انجام نش��د‪ ،‬حت��ی دیداری‬ ‫که این هیات ب��ا اقای نهاوندیان داش��ت‪ ،‬خودم رفتم چون‬ ‫یک ذره احساس میکردم که ممکن است این اتفاق بیفتد‪،‬‬ ‫به اتاق اقای نهاوندیان رفتم‪ ،‬بعد امدم و خداحافظی کردم‪.‬‬ ‫تیم تش��ریفاتی ما همواره با انها بودند‪ ،‬دقیقه دقیقه حضور‬ ‫هیات پارلمان��ی انگلیس در ای ران را م ی دان��م کجا بودند و‬ ‫چه کار کردند‪.‬‬ ‫از ورود تا خروج هیچ دیدار دیگری انجام نشد؟‬ ‫‪ l‬اصال با هیچ کدام از مس��ئوالنی که اعالم نشده‬ ‫بود‪ ،‬دی��داری نداش��تند و هم��ه دیدارهایی ه��م که هیات‬ ‫انگلیسی انجام داد رسانه ای شد‪.‬‬ ‫یکی از منتقدان س�فر هیات انگلیسی به ایران‬ ‫‪ l‬از همان ابتدا که اقای استراو ب رای سفر به ته ران‬ ‫دعوت ش��د تا زمانی که امد‪ ،‬گفت وگو کرد و رفت به عنوان‬ ‫یک فرزند انقالب و کسی که همیشه افتخار سربازی نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی ایران را داشتم‪ ،‬هرگز اس��تراو را قوی تر‬ ‫از خودم ندیدم‪ .‬احساس��م این بود که وقت��ی وارد مذاکرات‬ ‫شویم و اگر گفت وگو کنیم‪ ،‬حتما تیم ما برنده است بناب راین‬ ‫مهم این است که ان تیمی که دارد گفت وگو م ی کند چقدر‬ ‫اعتماد به خود دارد‪ .‬انهایی که اعتماد به نفس شان را از دست‬ ‫م ی دهند بازنده هستند و عاقبت بخیری ندارند چون در گام‬ ‫اول اعتماد به نف س شان را از دست دادند و به عنوان بازنده سر‬ ‫میز مذاکره نشستند‪ .‬اگر پشتوانه انقالب‪ ،‬نظام و اموخته های‬ ‫دفاع مقدس را داشته باشیم نباید تفکر بازنده بودن در مذاکره‬ ‫را به خود راه دهیم‪ .‬اما اینکه حد ارتقای روابط ای ران و انگلیس‬ ‫کجاس��ت؟ باید گفت که منافع مش��ترک این حد را تعیین‬ ‫م ی کند‪ .‬ما یک کشو ر محوری در جهان هستیم‪ ،‬انگلستان‬ ‫سیاست‬ ‫از همان ابتدا که اقای استراو‬ ‫برای س�فر به تهران دعوت شد‬ ‫تا زمانی که ام�د‪ ،‬گفت وگو کرد و‬ ‫رفت‪ ،‬ب ه عنوان یک فرزند انقالب و‬ ‫کسی که همیشه افتخار سربازی‬ ‫نظ�ام جمهوری اسلامی ایران را‬ ‫داشتم‪ ،‬هرگز اس�تراو را قوی تر از‬ ‫خودم ندیدم‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫ی وارد بحث ایران و انگلیس شویم‪ ،‬انگلیس‬ ‫کم ‬ ‫همیش�ه در سیاس�ت ایران نقش داشته‪ ،‬خیلی‬ ‫وقت ها منفی بوده‪ ،‬هر وقت هم وارد ش�ده موثر‬ ‫بوده‪ ،‬از وقتی که اقای روحانی رئی س جمهور شد‪،‬‬ ‫انگلیس س�عی کرد نقش مثبت ایفا کند و جزو‬ ‫اولین کشورهایی بود که برای اقای روحانی پیام‬ ‫تبریک فرستاد و در بحث مذاکرات هسته ای نیز‬ ‫خیلی احساس م ی ش�د انگلیس سعی م ی کند‬ ‫نقش ش�خصیت خ�وب را ب�ازی کن�د‪ ،‬هر چند‬ ‫فرانس�ه نقش منفی را ب�ازی م ی ک�رد‪ .‬االن هم‬ ‫اقای اس�تراو حرفی زده که «ما بای�د از این فضا‬ ‫اس�تفاده کنی�م و اش�تباه دوران ب�وش را تکرار‬ ‫نکنیم تا دوباره فردی مث�ل احمدی نژاد روی کار‬ ‫اید»‪ ،‬البته از یک منظر این دخالت در سیاس�ت‬ ‫داخلی ایران اس�ت اما از یک منظ�ر هم مصرف‬ ‫خارجی دارد‪ ،‬یعنی پیغامی اس�ت که به ان طرف‬ ‫م ی دهد تا اینکه بخواهد پیغام ب�ه طرف ایرانی‬ ‫بدهد‪ ،‬نقش انگلیس را در ایران بعد از ‪ 24‬خرداد‬ ‫‪ 92‬چطور م ی بینید؟ ایا انگلیس مکارانه جلو امده‬ ‫که در نهایت نقش خرابکارانه و منفی را بازی کند‬ ‫یا اینکه انگلیس باتوجه به تجربه چند سال اخیر‬ ‫از فرصت به وجود امده در ایران در راستای تامین‬ ‫منافع خودش م ی خواهد بیشترین استفاده را در‬ ‫معادالت جهان�ی و مراودات اقتص�ادی دوجانبه‬ ‫بب�رد؟ االن ما با ک�دام چهره از انگلی�س مواجه‬ ‫هستیم؟‬ ‫نم ی توانند ‪100‬درصد منافع را داش��ته باشند تنزل م ی کنند‬ ‫روی یک نقطه که هم منفعت انها باش��د و ه��م منافع ما‬ ‫تامین شود بناب راین نباید تصور ش��ود که انگلیس با ‪ 50‬یا‬ ‫صدسال پیش تغییر کرده اس��ت‪ ،‬بلکه این ما هستیم که‬ ‫میدان گفت وگو و میدان ب��ازی را به گونه ای تغییر دادیم که‬ ‫انها عقب نشینی کنند و برس��یم به نقطه تعادل که در ان‬ ‫نقطه تعادل منافع مش��ترک در ان خوابیده باشد‪ .‬من فکر‬ ‫م ی کنم اگر ما خوب به این بازی ن��گاه کنیم حتما به یک‬ ‫نقاط تعادل م ی رس��یم؛ حتی ما م ی توانیم به منافع باالتری‬ ‫از نقطه تعادل هم دس��ت یابیم چون باالخ��ره مذاکره بین‬ ‫افراد است‪ .‬انها یک س��ری توانمندی ها و ما هم یک سری‬ ‫توانمندی هایی داریم‪ .‬هم اکنون در مساله ع راق‪ ،‬افغانستان‪،‬‬ ‫سوریه و سایر موضوعات بی ن المللی کامال ای ران نشان داد که‬ ‫تاثیرگذار محوری است‪ .‬در همین مذاکره با هیات انگلیسی‬ ‫گفتم‪« :‬شما شک نکنید نشس ت های مکرر از ژنو ‪ 2‬تا ژنو صد‬ ‫هم ب رای حل بحران سوریه برگزار شود بدون حضور ای ران به‬ ‫نتیجه نم ی رسد‪ ،‬فقط ژنوی به نتیجه خواهد رسید که ای ران‬ ‫نقش محوری را در ان ایفا کند‪ ».‬طرف انگلیسی گفت‪« :‬من‬ ‫قبول دارم و صد درصد این ح��رف را م ی پذیرم‪ .‬ای ران بدون‬ ‫پی ش شرط باید به نشست ژنو‪ 2‬دعوت شود»‪ .‬اگر ای ران نبود‬ ‫کار سوریه تمام بود‪ .‬ای ران نقش اساسی و محوری در سوریه‬ ‫ایفا کرد همان طور که در افغانستان و ع راق بازی کرد‪.‬‬ ‫م ی گف�ت‪« :‬ه�ر کس ب�ا انگلی�س دس�ت داد‪،‬‬ ‫عاقبتش به س�رانجام خوبی نرس�یده است»‪،‬‬ ‫در مقابل این نگاه برخی با خوشبینی م ی گویند‪:‬‬ ‫«روزهای خ�وب رواب�ط ای�ران و انگلی�س امده‬ ‫اس�ت‪ »،‬به نظر ش�ما حد رابطه ایران و انگلیس‬ ‫تا کجاست؟ حد ان تا دفع شر دشمن است یا تا‬ ‫انجا م ی تواند پیش رود که لندن یک ه م پیمان یا‬ ‫یک دوست نزدیک تهران به حساب اید؟‬ ‫‪ l‬به نظرم انگلیس هیچ تفاوتی نکرده است‪ ،‬یعنی‬ ‫انگلیس االن ب��ا انگلیس ‪ 50‬و حتی صد س��ال پیش هیچ‬ ‫تفاوتی نکرده اس��ت‪ .‬کش��ورهای دیگر هم تفاوت نکردند‪.‬‬ ‫این ما بودیم که قبل از انقالب یک نگاه به عرصه سیاست‬ ‫خارجی داشتیم و بعد از ان به نوع دیگری به جهان و معادالت‬ ‫ان نگریستیم‪ .‬انقالب اس�لامی وقتی پیروز شد انها به این‬ ‫یقین رسیدند که دیگر ان دوران نیس��ت که بیایند و ای ران‬ ‫منافع انها را صد درصد تامی��ن و در مقابل صد درصد ضرر‬ ‫کند‪ .‬انها این را دریافتند‪ .‬مهم این است که در گفت وگو ها و‬ ‫موضوعات مشترک ما چقدر بتوانیم هوشمندانه جلو برویم‪،‬‬ ‫با تکیه بر عزم و اراده ملی گفت وگو کنی��م و وارد مذاکره و‬ ‫توافق نامه شویم تا بیش��ترین منافع را به دس��ت اوریم‪ .‬در‬ ‫س��خنرانی مقام معظم رهبری همین مس��اله مستتر بود‪،‬‬ ‫یعنی وقتی م ی ایس��تید و انها م ی رس��ند به این نقطه که‬ ‫‪25‬‬ ‫هم همی ن طور است و نقش بارزی را در سازمان ملل و شورای‬ ‫امنیت و اروپا بازی م ی کند‪ ،‬ایا م ی ش��ود این نقش را کتمان‬ ‫کرد؟ بناب راین ته ران و لندن م ی توانند با هم گفت وگو و خیلی‬ ‫جاها در موضوعات مختلف نقش مشترک خوبی با هم بازی‬ ‫کنند و این را فقط در این سطح نباید دید‪ .‬معتقدم خیلی جاها‬ ‫انگلیس ی ها دنبال منافع هس��تند‪ .‬ما هم دنبال منافع خود‬ ‫هستیم‪ .‬اگر موضوعاتی پیش بیاید که منافع هر دو طرف‬ ‫تامین شود چرا ما نباید با هم باشیم؟ چرا نباید شریک تجاری‬ ‫شویم‪ ،‬وقتی دو طرف سود م ی برند؟ در موضوعات سیاسی‬ ‫که هر دو ط��رف م ی توانند نقش بازی کنند چ��را این کار را‬ ‫نکنیم؟ هر جا مثل موضوع اسرائیل است م ی تواند صددرصد‬ ‫نظ راتمان متفاوت باشد اما این معنایش ان نیست که چون‬ ‫الزاما در یک موضوع ما نم ی توانیم دیدگاه مشترک تعریف‬ ‫کنیم‪ ،‬در بقیه نقاط هم این طور است‪.‬‬ ‫یعنی شما معتقدید که باید روی نقاط مشترک کار‬ ‫کرد و پهنه ان را افزایش داد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اگر ای��ران به عنوان ام الق رای جهان اس�لام‬ ‫بخواهد نقش ایفا کند باید در تم��ام حوزه ها نفوذ پیدا کند‪،‬‬ ‫حرکت کند و نقش بازی کند‪.‬‬ ‫در بخش سفارتخانه ها به نتیجه ای رسیدید؟‬ ‫‪ l‬کاردار غیرمقی��م انگلی��س ب��ه مجل��س امد و‬ ‫جلس ه ای با هم داشتیم‪.‬‬ ‫من ب�ا اق�ای ش�ارما که‬ ‫صحب�ت ک�ردم گفت�م‪« :‬به‬ ‫سرعت ش�ما در لندن نقش‬ ‫ب�ازی کنی�د ت�ا بازگش�ایی‬ ‫سفارتخانه ها هرچه سریعتر‬ ‫انج�ام و وضعی�ت رواب�ط دو‬ ‫کش�ور از حالت تزل�زل خارج‬ ‫شود‬ ‫در همان دیدارها؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬دیداری مستقل داشتیم‪.‬‬ ‫اکنون او بین لندن و تهران د ر تردد است؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪ l‬کاردار غی ر مقی��م در س��اختار سیاس��ی اص�لا‬ ‫ ب ی معناست و فقط ما و انگلیس این را بین خودمان تعریف‬ ‫کردیم‪.‬‬ ‫برای گذار از شرایط موجود؟‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪ l‬ب رای همین گذار هم خیلی متزلزل است و اصال‬ ‫به نفع دو کشور نیست‪ .‬باید سریعا وضعیتش مشخص شود‪.‬‬ ‫در مذاکراتتان به چه نتیج ه ای رسیدید؟‬ ‫کند باید فضا را ب رای صادرات مهیا کرد‪ ،‬این مس��اله احتیاج‬ ‫دارد به اینکه در ها ب رای بازاریابی در خارج باز ش��ود‪ .‬به نظر‬ ‫من این نگاه درستی است‪ ،‬پاشنه اشیل دولت حوزه سیاست‬ ‫خارجی است و اقای روحانی روی این موضوع متمرکز شد و‬ ‫به نظر من موفق هم بود‪ ،‬اما ب��رای ادامه روند حرکتی خود‬ ‫بحثی ظریف وجود دارد و ان اینکه مجل��س را باید در کنار‬ ‫خود داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬اما واقعیت این اس�ت که مجلس در بحث‬ ‫‪ l‬م��ن با اقای ش��ارما ک��ه صحبت ک��ردم گفتم‪:‬‬ ‫«به س��رعت ش��ما در لندن نقش بازی کنید تا بازگش��ایی‬ ‫س��فارتخانه ها هرچه س��ریعتر انجام و وضعی��ت روابط دو‬ ‫کشور از حالت تزلزل خارج شود‪ ».‬چون به هر صورت بیش‬ ‫از ‪ 300‬هزار ای رانی مقیم انگلیس هس��تند‪ ،‬ویزا م ی خواهند‪،‬‬ ‫خانواده هایش��ان م ی خواهند از ایران به دی��دار انها بروند یا‬ ‫خانواده ه��ای ای رانی مقیم انگلیس بچه دار م ی ش��وند‪ ،‬این‬ ‫نوزادان شناس��نامه م ی خواهند‪ ،‬نم ی توانیم این مشکالت‬ ‫را نادیده بگیریم‪.‬‬ ‫اقای روحانی باید این مس��اله را بشکافد که علت این‬ ‫عدم همراهی چیست؟ ایا علتش این است که مجلس اساسا‬ ‫با سیاست خارجی مخالف است یا موضوعات دیگری بوده‬ ‫که مجلس را به این موضع عدم همراهی در سیاست خارجی‬ ‫کشانده است‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر من درس��ت ترین راه را انتخ��اب کرد یعنی‬ ‫اقای روحانی سیاست خارجی را مبنای کار خود قرار داد تا از‬ ‫سیاست خارجی به اقتصاد داخلی برسد‪ .‬در گذشته حوزه های‬ ‫سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی را چهار ستون یک‬ ‫نظام توصیف م ی کردند اما ام��روز در دنیا اینها در هم تنیده‬ ‫ش��ده و خیلی نم ی ت��وان حوزه های انه��ا را از هم تفکیک‬ ‫کرد‪ .‬اقای روحانی کلید ساماندهی اوضاع اقتصادی کشور‬ ‫همچون معیش��ت‪ ،‬رفاه‪ ،‬افزایش تولید و اش��تغالزایی را در‬ ‫سیاست خارجی م ی داند‪ ،‬اگر تولید ملی م ی خواهد رونق پی دا‬ ‫‪ l‬در اعالم موافقت ها و مخالفت ها رقابت های بین‬ ‫جریانات سیاسی به هر صورت تاثیرگذار است؛ یک جناحی‬ ‫االن حرکت م ی کند جن��اح مقابل اگر س��کوت کند و با ان‬ ‫موافق ش��ود علی القاعده فردا که نقد کند مورد سوال قرار‬ ‫م ی گیرد که چرا دیروز چنین موضعی نگرفته است‪ ،‬بناب راین‬ ‫ب رای ان جناح خیلی س��خت اس��ت که فردا بخواهد نقش‬ ‫دیگری بازی کند‪ .‬باالخره پاشنه اشیل دولت روحانی سیاست‬ ‫از بحث ایران و انگلیس بگذری�م‪ ،‬اقای روحانی‬ ‫محور دولت خود را بر سیاس�ت خارجی اس�توار‬ ‫کرده‪ ،‬ارزیابی ش�ما از این نوع نگاه اقای روحانی‬ ‫چیست؟‬ ‫سیاس�ت خارجی خیل�ی همراه دولت نیس�ت‪،‬‬ ‫قبول دارید؟‬ ‫وقتی یکی از نمایندگان تهران در مجلس شورای‬ ‫اسالمی درباره اقای ظریف گفته بود که «امیدوارم‬ ‫او انقدر س�فر برود که در ایران نباشد‪ ،‬اصال من‬ ‫این نوع سیاست خارجی را قبول ندارم» شما که‬ ‫در مجلس حضور دارید علت این نگاه را متاثر از‬ ‫چه م ی دانید؟‬ ‫معتقدم رئیس جمهور و اقای الریجانی باید یک نشس�تی داش�ته باشند‪،‬‬ ‫سپس رئیس مجلس با کمیسیون امنیت ملی نشست بگذارد و بگوید مباحث‬ ‫طرح شده در چنین جلساتی سری و خیلی محرمانه است و همه ملزم به رعایت‬ ‫و حفظ مفاد ان هستند و کسی حق ندارد به افراد خارج جلسه مباحث را منتقل‬ ‫کند‬ ‫‪26‬‬ ‫خارج ی اش است‪ ،‬اگر در این حوزه بتواند موفق شود م ی تواند‬ ‫در حوزه اقتصادی هم موفق باشد‪ .‬به همین دلیل نمایندگان‬ ‫به مسائل سیاس��ت خارجی در قیاس با سال گذشته خیلی‬ ‫حساس تر ش��دند‪ ،‬حال انکه همین مس��ائل سال گذشته‬ ‫هم بود و وزیر خارجه به کمیس��یون امنی��ت ملی م ی امد‬ ‫توضیح م ی داد و جلسات کمیسیون عادی بود اما االن وزیر‬ ‫خارجه که م ی اید کامال کمیسیون پ ر م ی شود و همه درباره‬ ‫کوچکترین مسائل حساسیت به خرج م ی دهند‪ ،‬حال انکه در‬ ‫سال گذشته این مسائل اتفاق نم ی افتاد‪ ،‬بناب راین این حوزه‬ ‫م ی تواند حوزه رقابت های سیاسی و گروهی باشد‪ .‬البته یک‬ ‫جاهایی از روی دلسوزی ها ست یعنی بعضی از نمایندگانی‬ ‫دلسوزانه فکر م ی کنند که ممکن اس��ت دولت یک مرتبه‬ ‫وابدهد و خیلی از ارزش ها از دستش در برود یا دچار مشکل‬ ‫شود؛ از این رو معتقدم باید با دقت تر قضاوت کرد‪ ،‬نم ی توان‬ ‫گفت الزاما مخالفت ها جناحی است و الزاما همه مخالفت ها‬ ‫در راستای منافع ملی و دلس��وزی نیست‪ .‬باید اینها را از هم‬ ‫تفکیک کرد‪ .‬از ط��رف دیگر اقای روحان��ی در موضوعات‬ ‫هسته ای س��عی کرد کمتر مطالب را با مجلس بیان کند‪.‬‬ ‫برخی نمایندگان نگاه شان این است که «وقتی اطالع نداریم‬ ‫و یک مرتبه با یک انحراف مواجه م ی شویم که جلو رفته ما‬ ‫به عنوان نماینده چه پاسخی بدهیم؟ باالخره مردم م ی گویند‬ ‫چرا نظارت نشد که االن این اتفاقات افتاده؟ نقش مجلس در‬ ‫این انحراف چه بود؟ ان زمان نم ی توانیم پاسخگو باشیم‪».‬‬ ‫این حرف درستی اس��ت‪ ،‬در س��وی مقابل دولت م ی گوید‪:‬‬ ‫«مجلس یک سری جلس��اتی س��ری و محرمانه بگذارد تا‬ ‫مقامات مسئولت دولتی بیایند و توضیح دهند البته به این‬ ‫شرط که مطالب جلسه بیرون نرود‪ ».‬اما بعضی نمایندگان‬ ‫این را قبول ندارند و م ی گویند‪« :‬ما چیزی به عنوان جلس��ه‬ ‫س��ری نداریم و اینها را مصاحبه خواهیم کرد‪ ».‬معتقدم این‬ ‫حرف دولت هم منطقی است و برخی نمایندگان خود را ملزم‬ ‫به حفظ اطالعات نم ی کنند‪.‬‬ ‫این وسط چه موضعی را منطقی نم ی دانید؟‬ ‫‪ l‬حتما مباحث ان جلس��ات باید در مجلس سری‬ ‫بماند‪ ،‬چون چیزی تحت عنوان طبقه بندی اس��رار در کشور‬ ‫وجود دارد‪ .‬اسرار باید در کمیس��یون امنیت ملی بماند‪ .‬قرار‬ ‫نیست هر انچه در کمیسیون بیان م ی شود به بیرون منعکس‬ ‫ش��ود بناب راین همه نمایندگان باید خود را ملزم به این مساله‬ ‫کنند‪ .‬معتقدم رئی س جمهور و اقای الریجانی باید یک نشستی‬ ‫داشته باشند‪ ،‬سپس رئیس مجلس با کمیسیون امنیت ملی‬ ‫نشست بگذارد و بگوید مباحث طرح شده در چنین جلساتی‬ ‫سری و خیلی محرمانه است و همه ملزم به رعایت و حفظ مفاد‬ ‫ان هستند و کس��ی حق ندارد به افراد خارج جلسه مباحث را‬ ‫منتقل کند‪ .‬یعنی با یک گفت وگوی بین روسای قوا مساله‬ ‫حل م ی شود‪ .‬ان زمان مسئوالن دولتی موظفند مسائل سری‬ ‫را داخل کمیسیون بگویند و این عدم همسویی در سیاست‬ ‫خارجی که االن وجود دارد مرتفع م ی شود‪.‬‬ ‫یک س�ری هیات پارلمان�ی اروپای�ی و کانادایی‬ ‫دارند به ای�ران م ی ایند‪ ،‬ش�ما انجا ه�م میزبان‬ ‫خواهید بود؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬مسئولیت ان جلسه با من نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬ش�ما خیلی بح�ث درب�اره برق�راری ارتباط‬ ‫پارلمانی می�ان ای�ران و امریکا داش�تید؛ درباره‬ ‫دولت ها نظرتان چیست؟ باید شروع شود یا هنوز‬ ‫زود است یخ روابط دو کشور اب شود؟‬ ‫من فکر می کن�م منافع ما نفوذ در کنگره امریکاس�ت و اگر قرار باش�د من‬ ‫پیش�قدم ش�وم بعد از اینکه هیات رئیس�ه اعالم کن�د‪ ،‬خواهد ب�ود‪ .‬چون من‬ ‫اعتقاداتم را می گویم‪ ،‬بنابراین برداشتم این است که ما وقتی وارد فضای کنگره‬ ‫امریکا شویم فضای اسرائیل را تنگ می کنیم‬ ‫منصوری ارانی می گوی�د علی الریجانی به‬ ‫دنبال کمک به دولت در سیاست خارجی است‬ ‫به نظرم روابط دولت ها به این زودی گرم نم ی شود‪ .‬به‬ ‫نظر من پارلمان م ی تواند نقطه اغاز باشد‪.‬‬ ‫به نظر شما باید از پارلمان این قضیه اغاز شود؟‬ ‫‪ l‬به نظر من بای��د کار کرد‪ .‬به نظ��رم هرچه زودتر‬ ‫ما بتوانی��م در پارلم��ان امریکا نقش ب��ازی کنیم به صالح‬ ‫مملکت است‪.‬‬ ‫ش�ما گفتید کس�ی در مجلس جرات این کار را‬ ‫ندارد‪ ،‬ایا شما حاضرید وارد این قضیه شوید؟‬ ‫‪ l‬معتقدم کار درستی اس��ت و منافع ملی ما در ان‬ ‫خوابیده اس��ت‪ ،‬به نظر من منافع ملی است و حتما این کار‬ ‫را م ی کنم‪.‬‬ ‫یعنی حاضرید گروه دوس�تی پارلمان�ی ایران و‬ ‫امریکا را تشکیل دهید؟‬ ‫‪ l‬تش��کیل گروه دوس��تی پارلمانی ای ران و امریکا‬ ‫به نظر من نیست‪ ،‬بلکه اراده هیات رئیسه مجلس را طلب‬ ‫م ی کند‪ .‬هیات رئیس��ه مجلس گروه های پارلمانی را شکل‬ ‫ترئیسه‬ ‫م ی دهد و این مساله ای که من به ان رسیدم باید هیا ‬ ‫مجلس به ان برسد‪ .‬من فکر م ی کنم منافع ما نفوذ در کنگره‬ ‫امریکاست و اگر قرار باش��د من پی ش قدم شوم بعد از اینکه‬ ‫هیات رئیس��ه اعالم کند‪ ،‬خواهد بود‪ .‬چون من اعتقاداتم را‬ ‫م ی گویم‪ ،‬بناب راین برداشتم این است که ما وقتی وارد فضای‬ ‫کنگره امریکا شویم فضای اسرائیل را تنگ م ی کنیم و هر‬ ‫کجا بتوانیم فضای اس��رائیل را تنگ کنیم منافع ما در ان‬ ‫خوابیده است‪ .‬وقتی مسلمانان زیادی مقیم امریکا هستند‪،‬‬ ‫ای رانیهای زیادی انجا زندگ��ی م ی کنند‪ ،‬انها رای دارند‪ ،‬بعد‬ ‫ما م ی توانیم با افراد منتخب انه��ا در کنگره ارتباط بگیریم‪.‬‬ ‫ایالت هایی در امریکا هس��تند که جمعیت مسلمان زیادی‬ ‫دارند‪ ،‬اینها همه میدان های بازی و محل نفوذ ماس��ت‪ ،‬ما‬ ‫اگر وارد این عرصه ش��ویم به همان می زانی که وارد شدیم‬ ‫اسرائیل عقب نشینی م ی کند‪ .‬قطعا حرکت فعاالنه ما موجب‬ ‫عقب نشینی اسرائیل م ی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر من مادامی که پارلمان ها وارد نشوند ورود‬ ‫به بخش دولتی خطا‪ ،‬خیلی سخت و خطرناک است یعنی‬ ‫خیلی باید مراقب بود اما در سطح پارلمان هیچ اتفاقی رخ‬ ‫نم ی دهد هیچ قرارداد یا توافقنامه ای بسته نم ی شود‪ ،‬صرفا‬ ‫گفت وگو هاس��ت و تبادل نظر انجام م ی شود‪ .‬گفت وگو ها‬ ‫اصال موضوعی نیس��ت که ما را ملزم به کاری کند یا انها‬ ‫را ملزم به کاری کند‪ .‬ما منطق و استداللمان را به انها ارائه‬ ‫م ی دهیم‪ ،‬در واقع محیطی ب رای گفت وگو و صحبت است‪.‬‬ ‫معتقدم نظام ما مبتنی بر استدالل و منطق قوی است و این‬ ‫منطق قوی هر جا ارائه شود طرفداران خود را پیدا م ی کند‪،‬‬ ‫بناب راین م ی توانیم حتی در کنگره امریکا طرفداران خوبی‬ ‫پیدا کنیم و االن که البی صهیونیس��م تالش م ی کند که‬ ‫س��ناتورهای امریکایی تحریم های جدید علیه ایران وضع‬ ‫کنند‪ ،‬ما نیز باید افرادی را داشته باشیم که تالش کنند این‬ ‫اتفاق نیفتد‪ .‬قطعا البی صهیونیسم در امریکا قوی است و‬ ‫خیلی از رئی س جمهورهای امریکا که روی کار امدند تحت‬ ‫تاثیر شدید تفکرات اسرائیل ی ها بودند و از البی صهیونیسم‬ ‫م ی ترسیدند‪ .‬این ترس جدی است‪ ،‬حال انکه شاید خیلی از‬ ‫رئی س جمهورهای گذشته امریکا نم ی خواستند اینطور باشد‪.‬‬ ‫جک اس��تراو جایی گفته‪« :‬تاوان بعضی از کارهایم را دادم؛‬ ‫اس��رائیل ی ها امدند علیه من عمل کردند و موجب برکناری‬ ‫من شدند‪ ».‬یعنی حتی انها م ی توانند وزیر خارجه انگلیس‬ ‫را برکنار کنند‪ .‬من معتقدم اگر افرادی را داشته باشیم که با‬ ‫انها گفت وگو کنیم انها هم خودشان را پیدا م ی کنند و دیگر‬ ‫اس��رائیل به این راحتی نم ی تواند علیه ای��ران تبلیغ و کار‬ ‫کند‪ .‬معتقدم این مساله در یک برهه زمانی اتفاق م ی افتد و‬ ‫م ی توانیم در کنگره امریکا کسانی را داشته باشیم که مقابل‬ ‫البی و طرفداران صهیونیسم بایستند‪.‬‬ ‫‪ l‬از اقای جک اس��تراو باید تش��کر کن��م چون به‬ ‫مواضع خوبی که در ای ران داش��ت پایبند ب��ود و همان ها را‬ ‫در انگلیس بیان ک��رد‪ .‬مالقات های خوبی در کش��ورمان‬ ‫ب رای او ترتیب دادیم‪ .‬زمانی که داشت از ای ران م ی رفت او را‬ ‫عالقه مندتر دیدم‪.‬‬ ‫‪ l‬معتقدم مجلس بر همه امور کشور ناظر است و‬ ‫این نظارت شامل تیم مذاکره کننده هسته ای هم م ی شود‪،‬‬ ‫اما مجلس نبای��د با هدف نظ��ارت‪ ،‬گروهی را ب��ه همراه‬ ‫مذاکره کنندگان بفرس��تد‪ .‬البته اگر در قالب مشاور فنی از‬ ‫درون مجلس اف��رادی همراه هیات ای ران��ی مذاکره کننده‬ ‫باشند امر پذیرفته شده ای است چون روز به روز کار مذاکره‬ ‫سخت تر‪ ،‬فن ی تر و پیچیده تر م ی شود‪ .‬طبیعتا تیم مذاکره‬ ‫کننده باید به این باور برسد که به ازای هر سختی باید افراد‬ ‫قوی تری را پای کار بیاورد ت��ا بند بند و کلمه کلمه توافقات‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬سه چهار روز مانده به امدن یک بحثی شد که‬ ‫سفر استراو به ای ران لغو شود‪ ،‬اما من معتقد بودم که خسارات‬ ‫لغو این سفر بیشتر از امدن استراو به ای ران است چون او دیگر‬ ‫به دعوت مجلس اعتماد نم ی کند و م ی پرس��د چه اتفاقی‬ ‫افتاده که دو روز مانده به س��فر‪ ،‬برنامه لغو م ی شود‪ .‬دنیا این‬ ‫طوری نیست؛ او ب رنامه ریزی کرده‪ ،‬یکدفعه به او بگوییم نیا‪،‬‬ ‫دلیل این کار چه خواهد بود؟ چه اتف��اق خاصی رخ داده که‬ ‫نیاید؟ به همین دلیل من تالش کردم که سفر برقرار بماند‬ ‫البته در این کار اقای الریجانی به من خیلی کمک کرد که‬ ‫از ایشان تشکر م ی کنم‪g .‬‬ ‫ایا به نظر شما در گام نهایی مذاکرات الزم است‬ ‫ترکیب تیم مذاکره کننده تغییر کند و از مجلس‬ ‫هم افرادی در ان تیم حضور داشته باشند؟‬ ‫سیاست‬ ‫چقدر زمان برای برق�راری ارتباط بین پارلمان ها‬ ‫متصور هستید؟‬ ‫بین دو دولت اقای روحانی و اقای اوباما این میل‬ ‫و اراده ب�رای ارتباط گیری دیده م ی ش�ود‪ ،‬به نظر‬ ‫شما تا س�ه س�ال اینده که اوباما رئی س جمهور‬ ‫امریکاست این اتفاق م ی افتد؟‬ ‫با تی زبینی رصد ش��ود‪ .‬ام��ا اینکه مجلس بیای��د افرادی را‬ ‫به عنوان ناظر بر تیم مذاکره کننده اعزام کند به نظر م ی رسد‬ ‫بحث درس��تی نیس��ت‪ .‬ما معتقدیم ناظر به معنای اینکه‬ ‫بیاید ببیند ک��ه اینها خطا نروند‪ ،‬کل مجلس ناظر اس��ت‪،‬‬ ‫این نظارت ش��امل همه اتفاقات و تصمیمات داخل کشور‬ ‫م ی شود و هر اتفاقی در دولت و قوه قضائیه م ی افتد مجلس‬ ‫موظف اس��ت که نظارت و کنترل کند‪ .‬االن ادامه مذاکرات‬ ‫به مشاوره جدیدتر و س��نگی ن تری نیاز دارد‪ .‬حاال درون این‬ ‫مشاوران م ی توانند از میان مجلس ی ها هم باشند که همراه‬ ‫تیم بروند‪ ،‬چون خیلی اوقات باید همانجا طرف مش��ورت‬ ‫قرار بگیرند‪ .‬ب رای این کار باید یک تیم پنجاه نفره در هتل‬ ‫محل مذاکره مستقر شود تا هر وقت نیاز بود محل مشورت‬ ‫قرار گیرند‪ ،‬چون موضوع روز به روز پیچیده تر م ی ش��ود و‬ ‫شاید این امکان وجود نداشته باشد که با ارتباط تلفنی سریع‬ ‫بتوان نظر مش��اوران را در داخل کشور گرفت‪ .‬امریکای ی ها‬ ‫چنین تیم مش��اوره ای را بغل اتاق مذاکره مستقر م ی کنند‬ ‫و جان کری م ی اید با انها مش��اوره یا ب��ا امریکا گفت وگو‬ ‫م ی کند اما ما این تیم مش��اوره را نداریم‪ .‬اگر گروه مشاوره‬ ‫همراه هیات مذاکره کننده برود در مجلس هم متخصصان‬ ‫خیلی قوی هستند که م ی توانند مش��اوره خیلی خوبی به‬ ‫تیم مذاکره کننده بدهند‪ ،‬بناب راین باید در به کارگیری کلمات‬ ‫و عناوین دقت کرد‪ .‬اگ��ر قرار به نظارت باش��د از این پس‬ ‫رئی س جمهور به هر کشوری م ی رود مجلس باید یک تیم‬ ‫ناظر همراه او بفرستد‪ .‬این ب رای شان مجلس خوب نیست‬ ‫ضمن انکه یک ب ی اعتمادی به دولت محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪ l‬به نظر من پارلمان جایی اس��ت که گفت وگوها‬ ‫رسمی نیست‪ .‬ضمن انکه دولت ها به این سرعت نم ی توانند‬ ‫فاصله ایجاد شده میان خود را پر کنند و دیوار بلند میان خود‬ ‫را از سر راه بردارند‪ .‬امروز تیم های ورزشی ای ران و امریکا با هم‬ ‫بازی م ی کنند‪ ،‬این یک ارتباط است‪ .‬وقتی فدراسیون ورزشی‬ ‫ما با فدراسیون ورزش��ی امریکا مکاتبه م ی کند تیمی از ان‬ ‫طرف م ی اید یا تیمی از ای ران به امریکا م ی رود‪ ،‬وقتی دست‬ ‫ب رنده باال م ی رود حریف بازنده به نتیجه احترام م ی گذارد‪ ،‬این‬ ‫نشانه ان است که ارتباط دو کش��ور از ورزش شروع شد‪ .‬به‬ ‫نظرم دو پارلمان هم م ی توانند با هم بنشینند گفت وگو کنند‬ ‫و هیچ اتفاق رسمی هم رخ نم ی دهد‪.‬‬ ‫حس�ن روحانی دیدار محرمانه و خصوصی‬ ‫با استراو نداشت‬ ‫اس�تراو هی�چ پیغام�ی ب�رای دول�ت ایران‬ ‫نداشت‬ ‫س�فر جک اس�تراو به ایران ناگفته ای داشت که‬ ‫بخواهید ان را مطرح کنید؟‬ ‫در چند روز اخر کسی نگفت ایشان نیاید و سفر‬ ‫لغو شود؟‬ ‫‪27‬‬ ‫گزارش دوم‬ ‫روایتجدیداز‬ ‫دیداربا براون‬ ‫‪2‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ 16‬س��ال از دیدار پرحاش��یه محمدجواد الریجانی با‬ ‫نیک ب راون م ی گذرد؛ اما این موضوع هنوز یکی از مهم ترین‬ ‫پرونده های زندگی سیاس��ی اوس��ت‪ .‬چه انکه الریجانی در‬ ‫ان روزها از یاران نزدیک عل ی اکبر ناطق نوری در مجلس پنجم‬ ‫بود و از قضا رئیس وقت مجلس را ب رای ریاست جمهوری نیز‬ ‫مناسب م ی دانست و از او حمایت م ی کرد‪.‬‬ ‫ب��رادر ب��زرگ خان��واده الریجان��ی و پس��ر ارش��د‬ ‫ایت اهلل میرزا هاش��م املی که البته مواضع سیاس��ی خود را‬ ‫به صراحت بی��ان م ی کند و ابایی ندارد ک��ه از اختالف نظر با‬ ‫ب رادر دیگرش بر س��ر مواضع علی مطهری س��خن بگوید‪،‬‬ ‫هفته گذشته در ب رنامه «شناسنامه» رو در روی محمدحسین‬ ‫رنجب ران‪ ،‬مجری جوان این برنامه نشست تا به بیان مواضع‬ ‫خود بپ��ردازد‪ .‬الریجانی هرچن��د در این گفت وگو مس��ائل‬ ‫مختلفی از زندگی شخصی و سیاسی خود را مطرح کرد‪ ،‬اما‬ ‫س��خنان او درخصوص دیدارش با نیک ب راون بیش از دیگر‬ ‫اظهارات او مورد توجه رسانه ها قرار گرفت‪.‬‬ ‫رئیس ستاد حقوق بش��ر قوه قضاییه که در ان روزگار‬ ‫رئیس مرکز پژوهش های مجلس بود‪ ،‬علت دیدار خود با این‬ ‫مسئول وزارت خارجه انگلیس را این گونه روایت کرد‪« :‬علت‬ ‫این دیدار پیچیده نبود‪ .‬وزارت خارجه انگلیس به کاردار ای ران در‬ ‫انگلیس نوشت که این شخص م ی خواهد بع دا در ایران سفیر‬ ‫شود‪ ،‬به همین دلیل م ی خواهد قبل از سفر به ای ران مالقاتی‬ ‫داشته باشد و اشنا ش��ود‪ .‬این مالقات در محیط سفارت و با‬ ‫حضور کارشناسان مختلف انجام ش��د‪ .‬این دیدار پیامی هم‬ ‫از سوی دولت انگلیس داشت که م ی گفت شما مساله جایزه‬ ‫مرگ سلمان رشدی را مطرح کرده اید که در اروپا باعث ایجاد‬ ‫حساسیت شده است‪ .‬ما هم جوابشان را دادیم‪».‬‬ ‫الریجانی البته در خصوص بحث انتخاباتی میان خود‬ ‫و نیک ب راون نیز اظهارنظر ک��رد؛ انجا که گفت‪« :‬زمانی که‬ ‫مالقات به پایان رس��ید‪ ،‬به او گفتم ش��ما راجع به انتخابات‬ ‫ای ران چه برداشتی در اروپا دارید که او گفت ما در جامعه اروپا‬ ‫به این نتیجه رس��یده ایم که به هر ترتیب اقای ناطق نباید‬ ‫رئی س جمهور شود‪ .‬ما تضمی ن هایی پیدا کردیم که در دولت‬ ‫اقای خاتمی دگر اندیشان م ی توانند فعالیت داشته باشند‪».‬‬ ‫او همچنین در خص��وص علت انتقادات نس��بت به‬ ‫خود نیز این گون��ه اب راز عقیده کرد‪« :‬یکی از کارشناس��انی‬ ‫که در انجا بود‪ ،‬با دوستان ما مثل بهزاد نبوی در ارتباط بود و‬ ‫احساس خطر کرد که اگر به ای ران بیایم و این مساله را مطرح‬ ‫کنم‪ ،‬اتفاق عجیب و غریبی خواهد افت��اد‪ .‬قبل از اینکه به‬ ‫ای ران برسم یک نشریه دو صفحه ای درست شده و در تی راژ‬ ‫‪ 20‬میلیون در سراس��ر ای ران پخش کرده اند‪ .‬این دو صفحه‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪28‬‬ ‫محمدجواد الریجانی‬ ‫هفته گذشته جزئیات جدیدی‬ ‫از رابطه ایران ‪ -‬انگلیس را‬ ‫افشا کرد‪ .‬او گفت که دولت‬ ‫انگلیس طرفدار ب رنده شدن‬ ‫خاتمی در انتخابات ‪ 76‬بوده‬ ‫نه ناطق نوری‬ ‫هم شاید دو جمله درست داشت اما عمدتا چیز غلطی بود‪.‬‬ ‫در واقع دس��ت پیش گرفتند که پ��س نیفتند‪ .‬چون فضای‬ ‫انتخاباتی بود بعضی از دوستان دس��تپاچه شدند‪ ،‬اما من از‬ ‫این موضوع ابایی نداشتم‪ .‬دوستان تبلیغات زیادی کردند و‬ ‫گفتند الریجانی انگلیسی است‪ ،‬باید اعدامش کنید و عده ای‬ ‫هم در دانش��گاه جمع ش��دند و خواس��تار راهپیمایی علیه‬ ‫من شدند‪ .‬اقای هاش��می من را صدا زدند‪ .‬رفتم خدمتشان‪،‬‬ ‫دیدم م ی خندند‪ .‬گفتم‪« :‬اقای هاش��می چه ش��ده؟» گفت‪:‬‬ ‫«اگر خ��ودت همی ن ج��وری به دانش��گاه ب��روی و بگویی‬ ‫م ی خواهم س��خنرانی کن��م ‪ 300‬نفر جمع م ی ش��وند‪ ،‬اما‬ ‫اینها تراکت پخش کرده اند و با تبلیغات فقط توانس��ته اند‬ ‫‪ 70-80‬نفر جم��ع کنند‪ .‬بعدا معلوم ش��د انهایی که به من‬ ‫م ی گفتند با انگلیس م��راوده داری‪ ،‬سرش��ان کجا بند بود‪.‬‬ ‫انگلیس هم خودش در این قضیه ب ی تاثیر نبود‪ .‬انها حس‬ ‫کردند گاف داده اند و به همین دلیل س��عی کردند با کمک‬ ‫عواملی که در داخل داشتند موضوع را جمع کنند‪ .‬بعضی از‬ ‫دوستانی که االن به سمت غرب غش م ی کنند‪ ،‬در دهه اول‬ ‫انقالب جزو رادیکال های درجه یک بودند‪».‬‬ ‫ماجرای دیدار الریجانی ‪ -‬براون چه بود؟‬ ‫زمان زیادی تا انتخاب��ات دوم خ��رداد ‪ 76‬باقی نمانده‬ ‫بود که انتش��ار یک خبر‪ ،‬جنجال های فراوانی را ب رانگیخت؛‬ ‫دیدار محرمانه محمدجواد الریجانی و یک دیپلمات ارش��د‬ ‫انگلیسی‪ .‬این خبر که در ان بخش��ی از محتوای مذاکرات‬ ‫الریجانی ‪ -‬ب راون نیز منتشر شد‪ ،‬از چنان اهمیتی برخوردار‬ ‫بود که مهم ترین مساله سیاس��ی ان روزها یعنی انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری را تحت تاثیر قرار داد‪.‬‬ ‫اهمیت این دیدار از ان رو بود که محمدجواد الریجانی‬ ‫ریاست مرکز پژوهش های مجلس پنجم را برعهده داشت و در‬ ‫تقسیم بندی های سیاسی ان روزها به عنوان یکی از متحدان‬ ‫نزدیک عل ی اکبر ناطق نوری شناخته م ی شد‪ .‬او در عین حال‬ ‫در کمیسیون سیاست خارجی مجلس نیز حضور داشت و با‬ ‫وجود اینکه زمان زیادی از قطع همکاری اش با وزارت خارجه‬ ‫م ی گذش��ت‪ ،‬اما همچنان به عنوان یک دیپلمات برجسته‬ ‫شناخته م ی ش��د و از همی ن رو بود که حاش��ی ه های فراوانی‬ ‫پی رامون دی��دار او و ب راون ایجاد ش��د‪ .‬الریجانی مدتی پیش‬ ‫از انتخابات‪ ،‬به بریتانیا رف��ت و در مالقاتی محرمانه با نیک‬ ‫ب راون از مدیران کل وقت وزارت خارج��ه انگلیس دیدار کرد‪.‬‬ ‫ب راساس انچه رسانه های ان روزها روایت کردند‪ ،‬الریجانی به‬ ‫ب راون‪ ،‬گفته بود که پیروزی جناح راست در انتخابات م ی تواند‬ ‫منافع انگلیس و غرب را تامین کند‪ .‬بر اساس این روایت که‬ ‫از جانب جناح چپ بیان م ی ش��د‪ .‬او تالش ک��رده بود با ارائه‬ ‫تصویری رادیکال از جناح چپ و به ویژه سی د محمد خاتمی‪،‬‬ ‫انگلیس را به حمایت از جناح راست ب رای پیروزی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری تشویق کند‪.‬‬ ‫ی سی د محمد‬ ‫کار تا جایی باال گرفت که رسانه های حام ‬ ‫خاتمی‪ ،‬نامزد مورد حمایت مجمع روحانیون مبارز و سازمان‬ ‫مجاهدین انقالب‪ ،‬بخش��ی از این مذاکرات را در رسانه های‬ ‫اصلی خود همچون روزنامه های «س�لام» و «کار و کارگر»‬ ‫و همچنین هفته نامه «عصر ما» منتشر کردند‪ .‬انها معتقد‬ ‫بودند که این اقدام به «ابروریزی بزرگ ب رای جناح راس��ت و‬ ‫شخص الریجانی» و «تبدیل او به چهره ای سوخته در میان‬ ‫محافظه کاران» منجر شده است‪.‬‬ ‫الریجانی حتی از انتقادات روزنامه های همش��هری و‬ ‫ای ران که به حزب کارگزاران وابس��ته بودند نیز در امان نماند‪.‬‬ ‫عجی ب تر اما این بود ک��ه روزنامه های اصولگرایی همچون‬ ‫کیهان و جمهوری اسالمی و همچنین روزنامه اطالعات که‬ ‫همواره از ورود به مسائل جنجال ب رانگیز اجتناب م ی ورزد‪ ،‬به‬ ‫صف منتقدان الریجانی پیوستند‪.‬‬ ‫این البته تنها اقدام جنجال ب رانگیز محمدج واد الریجانی‬ ‫در سیاست خارجی نبود‪ .‬او در سال ‪ 78‬یعنی تنها دو سال بعد‬ ‫از دیدار با نیک ب راون با خانم ریتا گریس از س��ران حزب سبز‬ ‫المان مالقات کرد؛ دیداری که هیچ خبر یا تصویری از محتوای‬ ‫ان منتشر نش��د‪ .‬این در حالی بود که الریجانی در این دوره‬ ‫مسئولیت خاصی در دولت و مجلس نداشت‪ .‬داستان دیدار‬ ‫با نیک ب راون اما باز هم مهم تر از این اتفاق قلمداد م ی شود‪.‬‬ ‫در دیدار الریجانی و نیک براون چه گذشت؟‬ ‫محمدج��واد الریجانی که رس��انه ها و مجامع خارجی‬ ‫او را به عن��وان «دیپلم��ات» و «پارلمانتاریس��ت اصولگرا»‬ ‫م ی شناسند‪ ،‬در س��ال ‪ 75‬انگلیس را ب رای یکی از مهم ترین‬ ‫س��فرهای خارجی خود انتخاب کرد؛ سفری که حواش ی اش‬ ‫همچنان دامنگیر این سیاستمدار اصولگرای سنتی است‪.‬‬ ‫الریجانی در سفر خود‪ ،‬کنف رانسی مطبوعاتی در لندن‬ ‫ترتیب داد تا برنامه ه��ا و دیدگاه ه��ای عل ی اکبر ناطق نوری‬ ‫ب رای کش��ورداری را در ب رابر خب رنگاران بیگانه تش��ریح کند‪.‬‬ ‫این س��فر اما چندان ب رای الریجانی و نام��زد مورد حمایتش‬ ‫خوش یمن نبود؛ چه انکه انتش��ار اخبار دی��دار رئیس وقت‬ ‫مرکز پژوهش های مجلس با نیک ب راون‪ ،‬کافی بود تا موجی‬ ‫از حمله و انتقاد به سوی الریجانی و ناطق نوری سرازیر شود‪.‬‬ ‫ب راس��اس اخباری که رس��انه های جریان منتقد ناطق نوری‬ ‫منتشر کرده بودند‪ ،‬الریجانی به طرف انگلیسی خود گفته بود‬ ‫رس��انه های داخلی اما واکنش ه��ای متفاوتی به این‬ ‫محمدجواد الریجانی که رسانه ها و مجامع خارجی او را به عنوان «دیپلمات»‬ ‫و «پارلمانتاریست اصولگرا» می شناسند‪ ،‬در سال ‪ 75‬انگلیس را برای یکی از‬ ‫مهم ترین سفرهای خارجی خود انتخاب کرد؛ سفری که حواشی اش همچنان‬ ‫دامنگیر این سیاستمدار اصولگرای سنتی است‬ ‫سیاست‬ ‫واکنش های متفاوت به یک دیدار محرمانه‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫که ناطق نوری‪ ،‬سیاست مردی لیب رال مسلک است اما رقیب‬ ‫او ‪ -‬سی د محمد خاتمی ‪ -‬در جرگه سیاست سازانی است که‬ ‫در سال ‪ ۵۸‬سفارت امریکا در ته ران را به اشغال خود دراوردند‪.‬‬ ‫بنا به ادعای این رسانه ها‪ ،‬الریجانی گفته بود‪« :‬ریاست بنیاد‬ ‫‪ ۱۵‬خرداد ‪ -‬ایت اهلل حسن صانعی که زمانی جایزه ب رای اعدام‬ ‫سلمان رشدی معین کرده بود ‪ -‬را نیز یکی از هواداران خاتمی‬ ‫عهده دار است و حامیان خاتمی در ایران تندروهای چپ مزاج‬ ‫هستند‪».‬‬ ‫رسانه های خارجی اما به نحو دیگری از این مساله بهره‬ ‫بردند‪ .‬رادیو ب ی ب ی سی‪ ،‬در برنامه ش��امگاهی ‪ ۲۰‬اوریل خود‬ ‫در برنامه ای که ب رای تحلیل و تفس��یر انتخابات دوم خرداد‬ ‫تدارک دیده بود‪ ،‬ضمن اشاره به افش��ای مذاکرات الریجانی‬ ‫با انگلیس ی ها در مطبوعات ای ران اعالم کرد‪« :‬م ی توان گفت‬ ‫ناطق نوری ب رای رسیدن به ریاست جمهوری با دشواری روبه رو‬ ‫شده است‪».‬‬ ‫از همه تالش ها چش��مگیرتر اما فعالی��ت «باقیمانده‬ ‫چپ نمایان ح��زب توده» ب��ود؛ گروهی با گرایش سیاس��ی‬ ‫متمایل به ش��رق که تالش م ی کرد جمهوری اس�لامی را به‬ ‫غ ربگرایی متهم سازد‪« .‬راه توده» ارگان گروهک کمونیست‬ ‫حزب توده شاید نخستین رس��انه ای بود که پیش از نشریات‬ ‫داخلی و در اسفند ‪ 75‬خبر این مذاکرات را افشا کرد‪« :‬به دنبال‬ ‫مذاکرات هیات حکومتی در لندن که س��ه وزیر کابینه و یک‬ ‫هیات مطبوعاتی در ان حضور داش��تند‪ ،‬همزمان با انتخابات‬ ‫میاندوره ای و مشخ ص شدن نتایج ان‪ ،‬محمدجواد الریجانی‬ ‫مذاکراتی چند روزه را در لندن رهبری کرد‪ .‬او که خود را وزیرخارجه‬ ‫یداند‪ ،‬در پایان این سفر مصاحب ه ای‬ ‫دولت احتمالی ناطق نوری م ‬ ‫با رسانه های انگلستان کرد‪ ،‬که در ای ران نیز منتشر شد‪ .‬او ب رای‬ ‫اطمینان خاطر محافل بزرگ سرمای هداری جهانی‪ ،‬بانک جهانی‬ ‫و صندوق بی ن المللی پول و ضمن انتقاد از دولت رفسنجانی که‬ ‫نتوانسته است خصوص ی سازی را ان گونه که انتظار م ی رفت اجرا‬ ‫کند‪ ،‬اعالم داشت که ناطق نوری با قدرت این خصوص ی سازی را‬ ‫در ای ران اجرا خواهد کرد!»‬ ‫این نشریه مخالف جمهوری اسالمی‪ ،‬با تکیه بر لحن‬ ‫رسانه های دولتی انگلیس نسبت به سفر الریجانی‪ ،‬این گونه‬ ‫گمانه زنی کرد‪« :‬لح��ن مثبتی که رادیو ب ی ب ی س��ی در این‬ ‫ارتب��اط دارد‪ ،‬گفت وگوهای نوبتی بادامچی��ان‪ ،‬دبیر اجرایی‬ ‫موتلفه با ب ی ب ی سی‪ ،‬که همگی جنبه تبلیغاتی و تاییدامیز‬ ‫یدلیل و حکمت نیست! دلیل و حکمتی که‬ ‫دارد‪ ،‬هیچ کدام ب ‬ ‫باید در همان تعهدی جس ت وجو کرد که محمدج واد الریجانی‬ ‫ب رای پیگیری برنامه لیب رالیسم اقتصادی و خصوص ی سازی‬ ‫به عنوان سخنگوی موتلفه در لندن اعالم داشت‪( ».‬راه توده‪،‬‬ ‫شماره ‪ ،290‬ابان ‪)89‬‬ ‫این نشریه چندی بعد بدون اعالم منبعی که خبر را از‬ ‫ان دریافت کرده‪ ،‬محتوای مذاکرات الریجانی و ب راون را هم‬ ‫منتش��ر کرد‪ .‬این نشریه وابس��ته به حزب کمونیست توده‪،‬‬ ‫در اردیبهشت ‪ 76‬چنین نوش��ت‪« :‬تاریخ ‪ - 75/11/21‬لندن‬ ‫ نیک ب راون‪ ،‬رئی��س اداره خاورمیانه وزارت خارجه انگلیس‬‫به دنبال دیداری که در ای ران داشته‪ ...‬درخواست کرد در محل‬ ‫سفارت به دیدن اقای الریجانی بیاید‪...‬‬ ‫براون‪ :‬ایا حجم پول ب��االی در گردش باعث نگرانی‬ ‫شماست؟‬ ‫الریجانی‪ :‬بل��ه‪ ،‬باید سیاس��ت اقتص��ادی و پولی‬ ‫محکمی داشته باشیم‪ .‬اقداماتی در این جهت انجام خواهیم‬ ‫داد‪( .‬اشاره او به دولت اینده است!)‬ ‫براون‪ :‬قیمت گذاری نفت و پی ش بینی ان در مجلس‬ ‫چطور بود؟‬ ‫الریجانی‪ :‬مجلس روی ‪ 18‬دالر بودجه را تنظیم کرد‪،‬‬ ‫ولی دولت نظرش بر ‪ 15‬دالر بود‪.‬‬ ‫ب�راون‪... :‬حتم��ا در مصاحبه مطبوعات��ی جنابعالی‬ ‫س��واالت مش��ابهی (درباره س��لمان رش��دی و بیانیه بنیاد‬ ‫‪ ۱۵‬خرداد) از سوی خب رنگاران مطرح شد‪ ،‬جواب شما چه بود؟‬ ‫الریجانی‪ :‬مجم��ع روحانیون مب��ارز از کاندیداتوری‬ ‫اقای خاتمی حمایت کرده است‪ .‬تندروها م ی خواهند به اقای‬ ‫ناطق نوری فشار اورده تا از مواضع قبلی خود عدول نماید‪ .‬با‬ ‫مواضع اقای ناطق نوری و با من هم اش��نا هستید‪ .‬ما تغییر‬ ‫مواضع نداده ایم‪ .‬حداکثر باید انتظار داشت که ایشان در ب رابر‬ ‫این فشارها سکوت اختیار نماید‪ ،‬وگرنه نباید انتظار معجزه از‬ ‫ایشان داشت‪...‬‬ ‫براون‪ :‬جنابعالی از حامیان جدی اقای نوری بوده و در‬ ‫این جهت تالش م ی نمایید‪ .‬درباره اقای ری شهری تا حدی‬ ‫مطلع ام‪ ،‬درباره اقای خاتمی بفرمایید‪.‬‬ ‫الریجانی‪ :‬انتخابات جدی در پیش داریم‪ ،‬اقای خاتمی‬ ‫یک فرد فرهنگی و شخصیت برجس��ته ای است و در بین‬ ‫روشنفکران و هنرمندان و طرفداران زیادی دارد‪ .‬اقای خاتمی‬ ‫کاندیدای جناح تندرو اس��ت‪ .‬صانعی‪ ،‬رئیس بنیاد ‪ 15‬خرداد‬ ‫هم جناح اقای خاتمی است که امروز درباره جایزه موضوعی‬ ‫را مطرح کرده است‪.‬‬ ‫براون‪ :‬تحمل اقای خاتمی نس��بت به ازادی بیان و‬ ‫مطبوعات تا چه حد است؟‬ ‫الریجانی‪ :‬خاتمی شخصا اهل تسامح و تحمل است‬ ‫ولی گروهی که وی را حمایت م ی کنند‪ ،‬افراد تندرویی هستند‪.‬‬ ‫من نه اشغال س��فارت امریکا در ته ران را تایید م ی کنم و نه‬ ‫اذیت و ازار دیپلمات های ای رانی در اروپا را‪ .‬افرادی که از اقای‬ ‫خاتمی حمایت م ی کنند از اشغال س��فارت امریکا در ته ران‬ ‫حمایت ک��رده و ان را تایید م ی کنند ولی اف��راد لیب رال مثل‬ ‫من ان را تایید نم ی کنند‪ .‬معتقدم باید طبق اصول و مقررات‬ ‫بی ن المللی با مسائل برخورد نماییم‪...‬‬ ‫براون‪ :‬سیاست خارجی‪ ،‬خصوصا در منطقه خاورمیانه‪،‬‬ ‫اولویت اصلی ب رای حزب کارگر نخواهد داشت‪ .‬اروپا اهمیت‬ ‫خود را در سیاست خارجی خواهد داش��ت‪ .‬تفاوت زیادی در‬ ‫نگرش اقتصادی یا نظارت بر سیاس��ت پولی نخواهد بود‪.‬‬ ‫حزب کارگر در سیاست های بهداشتی و اموزش و پرورش با‬ ‫حزب محافظه کار متفاوت خواهد بود‪ .‬در منطقه خلی ج فارس‬ ‫همه دولت ها در حد خود ب رای دولت انگلیس مهم خواهند‬ ‫بود‪ .‬مشکالت در بغداد را چگونه تفسیر م ی کنید؟‬ ‫الریجانی‪ :‬فش��ار اصلی بر صدام حس��ین فش��ار‬ ‫داخلی است‪ .‬حزب بعث در جهت تثبیت خود با مشکالتی‬ ‫روبه روس��ت‪ .‬صدام مش��کالت خانوادگ��ی دارد‪ ،‬البته این‬ ‫مش��کالت صدام را به زانو در نخواهد اورد‪ .‬ص��دام حتی با‬ ‫حفظ قصر خود‪ ،‬دست از حاکمیت برنخواهد داشت‪ .‬ای ران‪،‬‬ ‫انگلیس و امریکا م ی توانند یک نوع سیاست دسته جمعی‬ ‫را در قبال ع راق دنبال نمایند‪ .‬نیاز ب��ه اعزام نیروی نظامی‬ ‫نیست‪ .‬م ی توانیم به گروه های میانه رو ع راقی کمک کنیم‪،‬‬ ‫به شکل ی که منافع غرب نیز تهدید نشود‪»...‬‬ ‫مالقات حاشی ه ب رانگیز نشان دادند‪ .‬اولین نشریه ای که خبر‬ ‫مالقات محرمانه الریجانی ‪ -‬ب راون را افش��ا کرد‪ ،‬هفته نامه‬ ‫«پنجشنب ه ها» بود‪ .‬این نشریه در ‪ 28‬فروردین ‪ 76‬به مذاکرات‬ ‫پنهانی محمدجواد الریجانی در لندن اشاره کرد‪ .‬پس از ان‪،‬‬ ‫روزنامه «کار و کارگر» این خبر را به نقل از «پنجش��نب ه ها»‬ ‫منتشر کرد و ان را در صفحه نخس��ت خود بازتاب داد‪ .‬متن‬ ‫این مذاکرات البته هی چ گاه منتشر نشد؛ جز بخشی از ان که‬ ‫در روزنامه سالم در روز ‪ 31‬فروردین ‪ 76‬بازتاب یافت‪« :‬من نه‬ ‫اشغال س��فارت امریکا در ته ران را تایید م ی کنم و نه اذیت و‬ ‫ازار دیپلمات های ایران در اروپا را‪ .‬افرادی که از اقای خاتمی‬ ‫حمایت م ی کنند‪ ،‬از اشغال سفارت امریکا در ته ران حمایت‬ ‫کرده و ان را تایید م ی کنند ولی اف��راد لیب رالی مثل من ان را‬ ‫تایید نم ی کنند‪».‬‬ ‫در پی انتشار متن مذاکرات اما الریجانی زبان به تکذیب‬ ‫گشود؛ تکذیبی که چندان کارساز نبود‪ .‬او سپس روایت دیگری‬ ‫را از این دیدار منتشر کرد و ان را متن اصلی خواند‪ .‬هفته نامه‬ ‫«عصر ما» ارگان سازمان مجاهدین انقالب در ارزیابی متن‬ ‫جدید الریجانی‪ ،‬چنین نوشت‪« :‬ایشان در بدو امر تالش کرد‬ ‫متن اولیه را تکذیب کند‪ .‬این اقدامات موثر نیفتاد چراکه نفر‬ ‫دوم سفارت جمهوری اسالمی در لندن که در مالقات حضور‬ ‫داش��ته و از مذاکرات صورت برداری کرده ب��ود‪ ،‬ضمن تایید‬ ‫متن‪ ،‬ش��جاعانه امادگی خود را ب رای ادای توضیح و شهادت‬ ‫در هر مرجعی اعالم کرد‪ .‬پس از این مرحله‪ ،‬اقای الریجانی‬ ‫به سفارت ای ران در لندن متوسل و از ایشان درخواست ارسال‬ ‫متن دیگری کرده اس��ت‪ .‬در متن جدیدی ک��ه به ان عنوان‬ ‫«متن کامل مذاکرات» داده شده و گفته م ی شود با رایزنی خود‬ ‫اقای اردشیر الریجانی تهیه و ارسال شده‪ ،‬تالش ناموفقی در‬ ‫جهت پوش��اندن نقاط ضعف متن قبلی به عمل امده است‪.‬‬ ‫ب رای این منظ��ور حداقل ‪ ۲۰‬جمله و عب��ارت که در خالصه‬ ‫مذاکرات وجود داشته باشد‪ ،‬حذف شده است‪ .‬ضمنا جمالتی‬ ‫نیز در جهت تلطیف اظهارات قبلی اضافه شده است‪ ».‬این اما‬ ‫تنها واکنش سازمان مجاهدین انقالب نبود؛ چه انکه بهزاد‬ ‫نبوی از اعضای برجسته این تش��کل سیاسی چپ نیز در‬ ‫‪ 26‬مرداد ‪ 76‬در حالی که زمان زیادی از پیروزی سی د محمد‬ ‫خاتمی در انتخابات دوم خرداد نم ی گذشت‪ ،‬در گفت وگویی‬ ‫با ماهنامه صبح به بیان دالیل این موضع گیری تند نسبت‬ ‫به الریجانی پرداخت‪ .‬دیدار الریجانی با ب راون حتی با واکنش‬ ‫تند حامیان محمدی ری شهری کاندیدای جریان موسوم به‬ ‫خط س��وم نیز مواجه شد‪ .‬روح اهلل حس��ینیان‪ ،‬روحانی عضو‬ ‫جمعیت دفاع از ارزش ها از جمله این منتقدان بود که محتوای‬ ‫مذاکرات را یک «مصیبت» و «تکان دهنده» خواند و در مقام‬ ‫اعتراض گفت‪« :‬الریجانی خیال کرده اکنون سال ‪ ۱۳۲۰‬است‬ ‫که سفارت انگلیس ب رای ما وزیر و وکیل تعیین کند!»‬ ‫این گونه بود که حتی دوستان الریجانی در جناح راست‬ ‫نیز از این اقدام او انتقاد و اب��راز ب رائت کردند‪ .‬حمیدرضا ترقی‪،‬‬ ‫از اعضای حزب موتلفه اس�لامی و نماینده مشهد در مجلس‬ ‫پنجم که او هم از حامیان ناطق نوری در انتخابات دوم خرداد‪76‬‬ ‫بود‪ ،‬گفت‪« :‬گویا االن در قرن‪۱۷‬و‪ ۱۸‬میالدی زندگی م ی کنیم و‬ ‫اقای الریجانی گمان کرده اند که هنوز انگلیس بر ای ران استعمار‬ ‫دارد که از این کشور م ی خواهد تا از ناطق نوری حمایت کند!»‬ ‫س��ال ها از ان دیدار م ی گذرد اما روایت جدید او از انتخابات ‪76‬‬ ‫همراه با گفته های استراو درباره لزوم حمایت غرب از دولت ای ران‬ ‫به غلظت سیاست خارجی در روند سیاست داخلی اشاره دارد‪g.‬‬ ‫اولین نش�ریه ای که خبر مالقات محرمانه الریجانی ‪ -‬براون را افش�ا کرد‪،‬‬ ‫هفته نامه «پنجشنبه ها» بود‪ .‬این نشریه در ‪ 28‬فروردین ‪ 76‬به مذاکرات پنهانی‬ ‫محمدجواد الریجانی در لندن اشاره کرد‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫انگلیس به نیابت امریکا به ایران‬ ‫نزدیکمی شود‬ ‫دالیل سفر جک استراو درگفت وگو با مجید تفرشی‬ ‫‪3‬‬ ‫دکتر مجید تفرشی‪ ،‬محقق‪ ،‬تاری خ نگار و تحلیلگر مس�ائل بریتانیا‪ ،‬در گفت وگویی تفصیلی با هفته نامه مثلث‬ ‫اهمیت س�فر اخیر جک اس�تراو و هیات پارلمانی همراه به تهران‪ ،‬چالش ها و موانع بهبود روابط ای�ران و بریتانیا و‬ ‫همچنین فراز و فرودهای روابط دو کشور را مورد تحلیل و بررسی قرار داد‪ .‬تفرشی سفر اخیر هیات دوستی بریتانیا و‬ ‫ایران به تهران را نقطه عطفی در روابط دو کشور قلمداد م ی کند و م ی‏گوید از ان جهت که در طول تاریخ همواره روابط‬ ‫دو کشور پرتنش و سرشار از سوء ظن بوده‪ ،‬اهمیت این سفر چندین برابر م ی‪‎‬شود‪ .‬این تاری خ‏نگار چندین دلیل را برای‬ ‫لزوم بهبود روابط دو کش�ور در این دوره بیان م ی کند‪ .‬او م ی گوید لندن به این نتیجه رسیده سیاست نادیده گرفتن‪،‬‬ ‫ک م ارزش پنداش�تن و تالش برای به انزوا کش�اندن ایران در عرصه منطقه‪‎‬ای و بی ن‪‎‬المللی نتیج�ه نداده و نم ی‏دهد‪،‬‬ ‫بنابراین انها اکنون م ی‪‎‬خواهند جایگاه واقعی ایران را درک و به ان اقرار کنند‪ .‬همچنین به گفته تفرشی به نظر م ی‏رسد‬ ‫که بریتانیا به نوعی پیشگام بهبود و تغییر روابط تهران ‪ -‬واشنگتن شده است؛ بنابراین از این جهت خاص م ی‪‎‬توان‬ ‫بهبود روابط ایران و بریتانیا را به صلح نیابتی بین ایران و امریکا تعبیر کرد‪.‬‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫خبرنگار‬ ‫چندی پیش جک اس�تراو به هم�راه یک هیات‬ ‫پارلمانی به ایران س�فر کردند؛ س�فری که ابتدا‬ ‫ام�ا و اگره�ای بس�یاری ب�ه هم�راه داش�ت‬ ‫اما نتیجه ان به گفته بسیاری از سیاستمداران و‬ ‫‪30‬‬ ‫کارشناس�ان مثبت بود‪ .‬ارزیابی شما از این سفر‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬سفر جک اس��تراو و هیات همراه پیشین او یک‬ ‫نقطه عطف در روابط ای ران و بریتانیا محس��وب م ی ش��ود؛‬ ‫بدین مفهوم که نه تنها در هش��ت س��ال گذش��ته بلکه در‬ ‫‪ 200‬سال گذش��ته‪ ،‬روابط دو کش��ور همواره روابط پرتنش‪،‬‬ ‫سرشار از س��وء ظن و انتظاراتی بوده که براورده نشده است‪.‬‬ ‫حتی در م��واردی دو طرف مدعی بوده ان��د که طرف مقابل‬ ‫درست رفتار نکرده است؛ ای ران ی‪‎‬ها به دالیل مختلف همیشه‬ ‫نسبت به بریتانیا سوء ظن داشته‪‎‬اند و معتقد بودند که سیاست‬ ‫صادقانه‪‎‬ای از طرف دولت مس��تقر در لندن ب��ا ای ران دنبال‬ ‫نشده و ب رای این س��وء ظن ها نیز دالیل جدی وجود داشته‬ ‫است‪ .‬دالیلی که در بس��یاری موارد با واقعیت سازگار بوده و‬ ‫بعضا نیز واقعی نبوده‪ ‎‬یا در ان اغ راق شده است‪ .‬در هر حال‬ ‫نتیجه این سوء ظن‪‎‬های دائمی این بود که اساسا هم دولت‬ ‫و هم ملت ای ران‪ ،‬هم طرفداران حکومت و هم مخالفان ان‪،‬‬ ‫به سیاست‪‎‬های بریتانیا با دیده شک و تردید م ی‪‎‬نگرند‪ .‬این‬ ‫سوء ظن همیشه سایه س��نگینی بر روابط دو کشور افکنده‬ ‫است‪ .‬همان طور که اشاره کردم‪ ،‬این مس��اله صرفا مربوط‬ ‫به چند سال پیش یا دوران پس از انقالب ای ران نیست‪ .‬زی را‬ ‫شاهدیم که حتی پیش از انقالب یعنی دوران حکومت قاجار‬ ‫و پهلوی نیز این سوء ظن‪‎‬ها وجود داشته است‪ .‬بناب راین این‬ ‫عقبه و پیشینه باعث م ی‪‎‬شود‪ ،‬س��فر جک استراو و هیات‬ ‫دوستی پارلمانی بریتانیا و ای ران بیش از پیش مهم جلوه کند‪.‬‬ ‫به خصوص که در دوره چهار س��اله اخیر دولت احمدی نژاد‪،‬‬ ‫روابط دو کشور به پایی ن ترین حد خود رسیده بود‪.‬‬ ‫ای�ران و بریتانیا هم�واره روابط پر فرازونش�یبی‬ ‫را س�پری کرده‪‎‬اند‪ .‬ام�ا دوران ریاس�ت جمهوری‬ ‫محمد خاتمی ج�زو دوران خ�وب و ک م تنش در‬ ‫روابط دو طرف به حساب م ی‪‎‬اید‪ .‬تحلیل شما از‬ ‫این دوران چیست؟‬ ‫‪ l‬در دوران ریاس��ت جمهوری محم��د خاتم��ی‪،‬‬ ‫رئی س جمهور اسبق ای ران‪ ،‬ای ران و بریتانیا روابط نسبتا خوبی‬ ‫داش��تند‪ .‬در واقع در ابتدای این دوران‪ ،‬روابط دو کشور پس‬ ‫از مدت ها مجددا به حد سفارت بازگشت و غالمرضا انصاری‬ ‫و نیک ب راون کاردارهای دو کشور به سمت سفیر ارتقا پیدا‬ ‫کردند‪ .‬همچنی��ن در تمام زمینه‪‎‬های سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫فرهنگی و دیپلماتیک روابط دو کشور در سطح خوبی بود‪.‬‬ ‫حتی در ان دوره ش��اهد بودیم که دولت‪‎‬ها حتی با یکدیگر‬ ‫تبادل های امنیتی داشتند و در چند مس��اله خاص به ویژه‬ ‫مس��اله مبارزه با قاچاق مواد مخدر از افغانس��تان به اروپا از‬ ‫مس��یر ای ران‪ ،‬توافق‪‎‬ها و تعامل های امنیتی میان دو طرف‬ ‫شکل گرفته بود‪ .‬این همکاری‪‎‬ها بین ته ران و لندن کم سابقه‬ ‫بود‪ .‬البته در همان دوره نیز تنش‪‎‬هایی وجود داشت؛ به عنوان‬ ‫نمونه سفیر معرف ی ش��ده بریتانیا به ای ران یعنی اقای دیوید‬ ‫ردوی‪ ،‬به اته��ام اینکه وی یهودی و مامور س��ازمان امنیت‬ ‫بریتانیاس��ت‪ ،‬در ته ران پذیرفته نش��د‪ .‬به نظر من‪ ،‬راجع به‬ ‫اتهام دوم نم ی‏توان به راحتی نظر داد ول��ی مورد اول یقینا‬ ‫ب ی پایه بود‪ .‬در هر حال این مساله باعث شد روابط دو کشور‬ ‫تا مدتی به حد سفارت بازنگردد و در حد کاردار موقت معلق‬ ‫بماند‪ .‬به همی��ن دلیل در ان دوره نیز تنش‪‎‬هایی را ش��اهد‬ ‫بودیم و عناصری داخل و خارج از دو کشور وجود داشتند که‬ ‫م ی خواستند روابط دو طرف به سمت بهبود نرود‪ .‬اما در حال‬ ‫حاضر و پس از روی کار امدن دولت حسن روحانی‪ ،‬شرایط‬ ‫به گونه‏ای است که ته ران و لندن به این نتیجه رسیده‪‎‬اند که‬ ‫به دالیل مختلف این روابط باید بهبود یابد و هر دو طرف به‬ ‫این بهبود مناسبات نیازمندند‪.‬‬ ‫این دالیلی ک�ه م ی‪‎‬فرمایید چیس�ت؟ یعنی چه‬ ‫دالیلی باعث ش�ده ک�ه در ای�ن دوره دو طرف به‬ ‫سمت بهبود روابط گام بردارند؟‬ ‫در ادامه لطفا کمی پیرامون فرازوفرودهای روابط‬ ‫تهران‪ -‬لندن توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬در رابطه با روابط ته ران‪-‬لندن چندین مساله وجود‬ ‫دارد که وضعیت را وارد پروسه جدیدی کرده است‪ .‬اوال طی‬ ‫ل‪‎‬های اخیر‪ ،‬جمهوری اس�لامی ای ران دوره‪‎‬ای را سپری و‬ ‫سا ‏‬ ‫‪ l‬در دوران ریاس��ت جمهوری احمدی نژاد دو اتفاق‬ ‫مهم افتاد؛ نخس��ت اینکه در داخ��ل و خارج ای��ران‪ ،‬روابط‬ ‫ته ران‪ -‬لندن تبدیل به یک فوتبال سیاسی داخلی م ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫به بیان دیگر تبدیل به ابزاری م ی‪‎‬شود تا عناصر مختلف درون‬ ‫کشورها به منظور مقابله با سیاست‏های طرف مقابل شعار‬ ‫دهند و اعمالی انجام دهند که منطقی نیست‪ .‬ب رای نمونه‬ ‫مساله باغ قلهک در ای ران را م ی‪‎‬توان نام برد؛ این بحث یک‬ ‫بحث تاریخی و حقوقی اس��ت که نیازمند کار محققین و‬ ‫حقوقدانان است‪ .‬در دوره احمدی نژاد شاهد بودیم که مجلس‬ ‫و قوه قضائیه م ی‪‎‬خواستند نسبت به این امر ورود پیدا کنند‬ ‫که عمال این اتفاق نیفتاد‪ .‬ولی هرگاه عده ای م ی‪‎‬خواستند‬ ‫محبوبیت کسب کنند و امتیاز بگیرند با شعارهایشان این‬ ‫مساله را مطرح م ی‪‎‬کردند‪ .‬این مس��ائل باعث شد عمال دو‬ ‫کشور دچار نوعی سوء نیت و س��وء سیاست خیلی عمیق‬ ‫نسبت به هم ش��وند؛ در نهایت با حمله به سفارت بریتانیا‬ ‫که اقدام نادرستی بود و مقامات ارشد نظام نیز با ان مخالفت‬ ‫کردند‪ ،‬روابط دو کش��ور عمال قطع شد‪ .‬ش��اید انگیزه‪‎‬های‬ ‫کس��انی که دس��ت به این اقدام زدند قابل درک باش��د اما‬ ‫اقدام ش��ان به هی چ وجه قابل دفاع نیس��ت و لطمات بسیار‬ ‫شدیدی به اعتبار کشور و سیاست خارجی ایران وارد اوردند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اکنون بریتانیا تصور می‪‎‬کند که از قافله‬ ‫عقب افتاده و باید در اتحادیه اروپا نقش‬ ‫ل‪‎‬تری در مناسبات با ایران ایفا کند‬ ‫فعا ‏‬ ‫دوره احمدی ن�ژاد‪ ،‬دوره‪‎‬ای بود که ب�ه تنزل روابط‬ ‫دو طرف تا س�طح کاردار منجر شد‪ .‬چرا با چنین‬ ‫امری مواجه شدیم؟‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪ l‬ب رای بریتانیا مساله بهبود روابط با ای ران سه وجه‬ ‫دارد؛ یک وجه قضیه‪ ،‬داخلی است‪ .‬در واقع به دلیل مسائل‬ ‫اقتصادی و مس��ائل مختلفی که این کش��ور با ان مواجه‬ ‫اس��ت به این نتیجه رس��یده که ب رای حل برخی معضالت‬ ‫اقتصادی یک شریک تجاری جدی عمده و جدید مانند ای ران‬ ‫م ی‪‎‬تواند کمک حال انها باش��د‪ .‬از طرف دیگر لندن به این‬ ‫نتیجه رسیده که سیاست نادیده گرفتن‪ ،‬کم ارزش پنداشتن‬ ‫و در انزوا قرار دادن ای ران در عرص��ه منطقه‪‎‬ای و بی ن‪‎‬المللی‬ ‫نتیجه ن��داده و نم ی‏دهد‪ .‬بناب راین انه��ا اکنون م ی‪‎‬خواهند‬ ‫جایگاه واقعی ای ران را درک و ب��ه ان اقرار کنند‪ ،‬به خصوص‬ ‫پس از اینکه غرب نتوانست به طور کامل در مساله سوریه‪،‬‬ ‫لبنان‪ ،‬افغانستان و ع راق به اهداف مورد نظرش دست پیدا‬ ‫کند‪ ،‬ظاه را به این نتیجه رسیده که باید با ای ران یک تعامل‬ ‫مثبت و سازنده داشته باشد و در روابط پرتنش گذشته خود‬ ‫تجدید نظر کند‪ .‬اما در عرصه منطقه‪‎‬ای نیز پس از یک دوره‬ ‫طوالنی و تاریخ گسترده که بریتانیا با کارت اع راب یک رابطه‬ ‫خصومت امیز با ای ران را در پیش گرفته بود‪ ،‬اکنون تا حدی‬ ‫تصمیم گرفته تعامالتش را در قبال ای ران با کشورهای ع ربی‬ ‫تغییر دهد و به جای اینکه منویات و عالیق اع راب را در پیش‬ ‫گیرد سیاستش را ب ر اس��اس منافع مل ی‪‎‬اش تنظیم کند‪ .‬در‬ ‫عرصه اتحادیه اروپا هم به همین صورت اس��ت و بریتانیا‬ ‫در هشت سال گذشته نس��بت به رقبا و شرکای اروپایی‬ ‫خودش به خصوص کش��ورهای المان و ایتالیا در رابطه‬ ‫با ای ران عقب افتاد و با پیشگام ش��دن نسبت به انزوا و‬ ‫تحت فشار قرار دادن ایران عمال دست المان و ایتالیا را‬ ‫ب رای حضور در بازارهای ای ران‪ ،‬چه در عرصه اقتصادی‬ ‫و چه سیاسی بازتر گذاشت‪ .‬در نتیجه اکنون بریتانیا‬ ‫تصور م ی‪‎‬کند که از قافله عقب افتاده و باید در اتحادیه‬ ‫اروپا نقش فعال‏‪‎‬تری در مناس��بات با ای ران ایفا کند‪.‬‬ ‫اخرین مساله نیز به روابط ای ران با امریکا بازم ی گردد؛‬ ‫در این مورد این گونه به نظر م ی رس��د که بریتانیا به‬ ‫نوعی پیش��گام بهبود و تغییر روابط ته ران‪-‬واشنگتن‬ ‫شده است؛ بناب راین از این جهت خاص م ی‪‎‬توان بهبود‬ ‫روابط ای ران و بریتانیا را به صلح نیابتی بین ای ران و امریکا‬ ‫تعبیر کرد‪ .‬در مورد ای ران نیز روابط با بریتانیا حالت راهبردی‬ ‫پیدا کرده و در هشت سال گذشته این روابط در پایی ن ترین‬ ‫حد خودش بوده اس��ت‪ .‬بناب راین ته ران تصورش این است‬ ‫که بهب��ود روابط با بریتانی��ا م ی‪‎‬تواند به ح��ل چالش‏های‬ ‫بی ن‏الملل ی‪‎‬اش کمک کند‪ .‬همچنان که در مذاکرات ژنو شاهد‬ ‫بودیم رویکرد مثبت بریتانیا و شخص ویلیام هیگ تا چه حد‬ ‫به حل و فصل مشکالت کمک کرد‪ .‬ای ران در این مذاکرات‬ ‫متوجه شد که بریتانیا برخالف مذاکرات قبلی‪ ،‬رویکرد و جنبه‬ ‫منفی کمتری داشت و بسیار تالش کرد که این گفت وگوها‬ ‫به نتیجه مثبت برسد‪ .‬درواقع هم دستگاه سیاست خارجی‬ ‫بریتانیا و هم کاترین اشتون (او به جز اینکه مسئول سیاست‬ ‫خارجی اتحادیه اروپاست‪ ،‬رسما عضو مجلس اعیان بریتانیا‬ ‫نیز هس��ت) در این دور از مذاکرات رویکرد مثب ت تری را در‬ ‫پیش گرفته بودند که این رویکرد تا حدی به ای ران نشان داد‬ ‫که داشتن روابط مثبت با این کشور نه تنها ضرری ندارد‪ ،‬بلکه‬ ‫م ی‪‎‬تواند به حل چالش‪‎‬ه��ای بی ن‪‎‬المللی نیز کمک کند‪ .‬در‬ ‫این دوره م ی توان گفت دو کش��ور به نوعی مصالحه ناگزیر‬ ‫دس��ت پیدا کرده‪‎‬اند؛ مصالحه‪‎‬ای که دارای یک تجریه تلخ‬ ‫بیش از ‪ 200‬سال در تاریخ دو کشور است‪ .‬به هر حال در برهه‬ ‫کنونی به رغم تمام مخالفت‪‎‬ها و نارضایت ی‪‎‬ها در دو کشور و‬ ‫جامع ه جهانی پی رامون بهبود روابط‪ ،‬عزم ته ران و لندن ب رای‬ ‫بهبود روابط کامال جزم است‪.‬‬ ‫سیاس��ت خارجی را در پیش گرفت که تا حدی کشور را در‬ ‫عرصه جهانی منزوی و تنها کرده بود‪ .‬بناب راین کش��ورهای‬ ‫غ ربی نه م ی‏خواستند و نه م ی‪‎‬توانستند روابط خوبی با ای ران‬ ‫داشته باشند‪ .‬درواقع سیاست خارجی ای ران طی این سال‪‎‬ها‪،‬‬ ‫یک سیاس��ت تنش افرین بود‪ .‬در همین دوره بود که ب رای‬ ‫نخستین بار اتحادیه اروپا و امریکا بر سر اعمال فشار به ای ران‬ ‫به یک توافق و تفاهم کامل دست یافتند‪ .‬البته کشورهای‬ ‫غربی نیز در این تنش افرینی ای ران ک��م‪ ،‬مقصر نبودند‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر این مسائل یک رفتار متقابل میان دو طرف بود‪.‬‬ ‫در هر صورت ای��ن تنش‪‎‬ها تا جایی پیش رف��ت که با روی‬ ‫کار امدن دولت روحانی و انتخاب وی به ریاس��ت جمهوری‪،‬‬ ‫در سیاس��ت خارجی ای ران یک چرخش و بازنگری اساسی‬ ‫صورت گرفت‪ .‬البته در مقابل غرب ی‏ها نیز مجبور بودند در‬ ‫سیاست‪‎‬هایشان بازنگری کنند‪ .‬در موضوع چالش هسته ای‪،‬‬ ‫به خصوص غرب تص��ور م ی کرد که از راه ه��ای اقتصادی‪،‬‬ ‫سیاس��ی و نظامی م ی تواند ای ران را از مس��یر دستیابی به‬ ‫فناوری صلح امیز هس��ته ای بازدارد ولی در این مسیر ناکام‬ ‫ماند‪ .‬ای ران نیز مصوبات و فضاره��ا و قطعنامه های جامعه‬ ‫بی ن المللی را نادیده و دست کم م ی گرفت و تصور م ی کرد که‬ ‫این موارد در سرنوشت ای ران ب ی تاثیر خواهد بود‪ .‬تجربه نشان‬ ‫داد که هر دو طرف در اشتباه بودند‪.‬‬ ‫طی این سال‏ها ب ه نوعی شاهد سنگ اندازی‪‎‬های‬ ‫بریتانی�ا و حتی سیاس�ت خصمانه این کش�ور‬ ‫نسبت به ایران بودیم؛ مس�اله‏ای که به کاهش‬ ‫روابط دامن زد‪ .‬در این رابطه بیشتر م ی‪‎‬گویید؟‬ ‫‪ l‬در چند موضوع دول��ت بریتانیا هم ب��ا ابتکار‬ ‫خودش و هم به تبع اتحادیه اروپا و امریکا با ای ران مشکل‬ ‫داشت که در درجه نخست مساله چالش هسته‏ای قرار‬ ‫داشت‪ .‬مساله صلح اع راب و اس��رائیل در وهله بعد بود؛‬ ‫در این رابطه نی��ز مواضع ای ران با مواض��ع اتحادیه اروپا‬ ‫مغایرت داشت‪ .‬مساله تروریسم بی ن‪‎‬المللی و حقوق بشر‬ ‫نیز از دیگر موارد م��ورد ادعای لندن ب رای اختالف نظر با‬ ‫ایران بود‪ .‬از دیگر س��و طرف ای رانی نیز دالیل محکم ی ‬ ‫ب رای این ماجرا داشت؛ صرف نظر از س��ابقه استعماری و‬ ‫سلطه جویی بریتانیا‪ ،‬در سال‪‎‬های اخیر شاهد بودیم که این‬ ‫دولت پیشگام اعمال فشار و تحریم‪‎‬های بیشتر علیه ای ران‬ ‫و حتی عامل یک سویه فراقانونی برخی محدودیت ها بود‪.‬‬ ‫یعنی نه تنها در تایید و پیروی از تحریم‪‎‬های اتحادیه اروپا و‬ ‫‪31‬‬ ‫شورای امنیت پیشقدم بود‪ ،‬بلکه در برخی موارد شاهد بودیم‬ ‫که این کشور راسا تحریم‪‎‬هایی را علیه ای ران اعمال م ی‪‎‬کرد‬ ‫که نه مبنای قانونی داش��ت نه اساسا دلیلی ب رای اجرای ان‬ ‫وجود داشت‪ .‬به عنوان نمونه م ی‏توان به تحریم بانک مرکزی‬ ‫ای ران اشاره کرد؛ زمانی که دولت بریتانیا بانک مرکزی ای ران‬ ‫را تحریم کرد‪ ،‬هنوز هیچ کدام از مجاری بی ن‪‎‬المللی و حتی‬ ‫اتحادیه اروپ��ا‪ ،‬بانک مرکزی را در لیس��ت تحریم قرار نداده‬ ‫بودند‪ .‬در مورد دیگر بریتانیا در یک اقدام نابخردانه که هیچ‬ ‫دلیلی ب رای ان وجود نداش��ت‪ ،‬ارائه سوخت به هواپیماهای‬ ‫مس��افربری ای ران را متوقف کرد‪ .‬در این مورد نیز با جرقه ای‬ ‫که لندن زد‪ ،‬کشورهای دیگر نیز به پیروی از ان‪ ،‬این تحریم‬ ‫را اعمال کردند‪ .‬همچنین ای��ن بحران ب ی دلیل هیچ ربطی‬ ‫به دولت ای ران نداشت و کامال ملت ایران را تحت فشار قرار‬ ‫داد‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬در مرحله نخس��ت مذاکرات هسته ای‬ ‫نیز بریتانی��ا موضوع را کامال امنیتی ک��رده بود و یک مقام‬ ‫ارش��د امنیتی خود به نام جان س��اورز را به سمت مدیرکل‬ ‫سیاسی وزارت خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته ای معرفی‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫صحب ت‪‎‬ه�ای ج�ک اس�تراو‬ ‫ناش�ی از درس تجرب�ه و س�یلی‬ ‫روزگار اس�ت‪ .‬ش�اید اکنون عده ای‬ ‫بگویند که این صحب ت‏ها صادقانه‬ ‫نیس�ت اما این نگاه م�ا را به جایی‬ ‫نخواهد برد‬ ‫کرد‪ .‬ساورز اکنون مدیرکل س��ازمان امنیت خارجی بریتانیا‬ ‫(ام‪.‬ای‪ )6.‬است‪.‬‬ ‫ارزیابی شما از سیاست‏های ایران در قبال بریتانیا‬ ‫چیس�ت؟ به بیان دیگر مه م ترین چالش‪‎‬هایی‬ ‫که از جانب طرف ایرانی در روابط دو کشور پدید‬ ‫امد‪ ،‬چیست؟‬ ‫‪ l‬باید توجه داش��ت داخل ای ران دو گروه مخالف در‬ ‫رابطه با سیاست‏های بریتانیا وجود داشت؛ نخست کسانی‬ ‫که قلبا و عمال مخالف سیاست‏های بریتانیا بودند و دسته‬ ‫دیگر کس��انی که این مخالفت‪‎‬ها را ب رای خودش��ان نوعی‬ ‫کس��ب وجهه در چالش سیاس��ی داخلی م ی‪‎‬دانستند‪ .‬چه‬ ‫در ای ران و چه در خارج‪ ،‬ش��ماری از ای رانیان موافق یا مخالف‬ ‫حکومت ایران باور دارن��د که گفت وگو ی��ا تعامل مثبت با‬ ‫بریتانیا اقدامی نادرست اس��ت‪ .‬عده ای ان را تا ابد نادرست‬ ‫و اس��تعماری م ی دانند و عده ای معتقدند که اساس��ا روابط‬ ‫‪32‬‬ ‫ته ران و لندن همواره باید قطع شود‪ .‬از همین رو شاهد بودیم‬ ‫حمالتی به مراکز دیپلماتیک بریتانیا در ته ران انجام گرفت‪.‬‬ ‫نوامبر ‪ 2011‬بود که به س��فارت بریتانیا در ته ران حمله شد‪.‬‬ ‫باید توجه داشت این حمله به منافع بریتانیا لطمه وارد اورد اما‬ ‫چندین ب رابر ان به منافع و حیثیت ای ران در جامعه بی ن‪‎‬الملل‬ ‫لطمه زد‪ .‬در واقع کسانی که دست به این اقدام زدند‪ ،‬خواسته‬ ‫یا ناخواسته به انزوای بیشتر و افزایش گرفتاری‏های ای ران در‬ ‫منطقه و در عرصه بی ن‪‎‬الملل و حتی داخل کشور دامن زدند‪.‬‬ ‫در حال حاضر دو کش�ور ای�ران و بریتانیا جهت‬ ‫بهبود روابط با چه مشکالت و چالش‪‎‬هایی مواجه‬ ‫هستند؟‬ ‫‪ l‬بهبود روابط ایران و غ��رب و به خصوص بهبود‬ ‫روابط ای ران و بریتانیا سه دسته دشمن دارد؛ نخست دشمنان‬ ‫ایدئولوژیک در خ��ارج از ای ران‪ .‬یعنی کس��انی که معتقدند‬ ‫اساسا ای ران اصالح پذیر نیس��ت‪ ،‬بناب راین مصالحه غرب با‬ ‫ای ران اشتباه اس��ت‪ .‬در این گروه ابتدا رژیم اسرائیل و سپس‬ ‫نیز برخی حکام کشورهای عربی قرار دارند‪ .‬البته گروه‏های‬ ‫تندروی ای رانی خارج از کش��ور نیز مخالف این بهبود روابط‬ ‫هس��تند زی را تصور م ی‪‎‬کنند هرگونه بهب��ودی در روابط با‬ ‫غرب موجب اس��تحکام و ت��داوم نظام جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران م ی‪‎‬شود‪ ،‬بناب راین باید از این امر اجتناب کرد‪ .‬این گروه‬ ‫به دنبال تغییر بنیادین حکومت ای ران هستند‪ .‬در ایران هم‬ ‫چنان که گفتم‪ ،‬بسیاری اساسا با هر نوع رابطه ای ران و بریتانیا‬ ‫مخالفند‪ .‬دسته دوم‪ ،‬دس��ته‏های سیاسی را شامل م ی‏شوند‬ ‫که هم در ایران حضور دارند و هم در خارج‪ .‬این گروه به دالیل‬ ‫سیاسی با بهبود روابط مخالفند‪ .‬اینها عمیقا اعتقاد ندارند که‬ ‫نباید روابط ایران با غرب به سمت بهبود رود‪ ،‬بلکه به دلیل‬ ‫رقابت‪‎‬های سیاسی این بحث را مطرح م ی‏کنند‪ .‬این دسته در‬ ‫داخل گروه‪‎‬هایی را شامل م ی‏شود که با دولت روحانی رقابت‬ ‫دارند؛ در امریکا‪ ،‬کنگره و برخ��ی رقبای دولت باراک اوباما و‬ ‫در بریتانیا نیز احزاب رقیب مانند ح��زب کارگر معتقدند که‬ ‫این بهبود روابط چون ممکن اس��ت به اقتدار و محبوبی ت‪‎‬‬ ‫دولت‪‎‬هایش��ان منجر ش��ود‪ ،‬بناب راین نباید این امر صورت‬ ‫پذیرد‪ .‬انها مایل هس��تند این بهبود روابط در دوره‏ای انجام‬ ‫پذیرد که خودش��ان س��ر کار امده‪‎‬اند‪ .‬یادمان باشد در زمان‬ ‫حکومت محمد خاتمی‪ ،‬شرایط نسبتا مناسبی ب رای بهبود‬ ‫ای ران و غرب به خصوص امریکا وجود داش��ت اما بس��یاری‬ ‫با این مس��اله مخالفت کردند‪ .‬دلیل انها صرفا مخالفت با‬ ‫بهبود روابط نبود‪ ،‬بلکه تصورش��ان این بود و بعضا نیز اقرار‬ ‫م ی کردند که بهبود روابط ای ران و غرب یک نوع جاودانگی‬ ‫و اعتبار سیاسی ب رای دولت‪‎‬های حاکم به بار م ی‏اورد و انها‬ ‫م ی‪‎‬خواستند مانع تحقق این امر شوند تا در زمان حکومت‬ ‫خودشان به این مهم دست یابند‪ .‬در برهه کنونی نیز برخی‬ ‫به دلیل چشم و هم چش��م ی‪‎‬های سیاسی م ی‪‎‬خواهند مانع‬ ‫بهبود روابط ای ران و غرب شوند زی را گمان م ی‪‎‬کنند این مساله‬ ‫به اس��تحکام دولت روحانی کمک م ی‪‎‬کند‪ .‬بحث دیگر که‬ ‫بسیار مهم تر است بحث اقتصادی قضیه است؛ به هر حال‬ ‫ب رای عده زیادی از کسانی که طی هشت سال گذشته از ق َِب ل‬ ‫سیاست‪‎‬های دو طرف س��ود برد ‏ه‪‎‬اند و به موجب تحریم‪‎‬ها و‬ ‫انزوای ش��دید ای ران در جامعه بی ن‪‎‬المللی به توفیقات مالی‬ ‫بسیاری دس��ت یافته‏اند‪ ،‬بهبود و ارتقای روابط ای ران و غرب‬ ‫ب رای شان امر خوشایندی نیس��ت‪ .‬در نتیجه این گروه‪‎‬ها به‬ ‫وسیله اهرم‪‎‬های سیاسی و تبلیغاتی سعی دارند اجازه ندهند‬ ‫روابط دو طرف بهب��ود یابد‪ .‬زی را ادام��ه تحریم‏ها‪ ،‬اگرچه به‬ ‫مشکالت ای ران تداوم م ی‏بخشد اما ب رای انها نه تنها مشکل‬ ‫و چالشی ایجاد نم ی‏کند‪ ،‬بلکه موجب م ی‪‎‬شود که به مسیر‬ ‫نامتعارفشان ادامه داده و سود بیش��تری از شرایط تحریم و‬ ‫انزوای ای ران به جیبشان سرازیر کنند‪.‬‬ ‫جک اس�تراو در صحب ت‏هایش ب�ه این موضوع‬ ‫اش�اره کرده که باید فرصت به وجود امده از روی‬ ‫کار ام�دن دول�ت روحان�ی را مغتنم بش�مارند و‬ ‫اشتباهات غرب را تکرار نکنند‪ .‬تحلیل شما از این‬ ‫صحب ت‪‎‬ها چیست و به نظر شما این صحب ت‪‎‬ها‬ ‫چه پیامی برای غرب دارد؟‬ ‫‪ l‬این صحب ت‪‎‬های جک اس��تراو ناش��ی از درس‬ ‫تجربه و سیلی روزگار است‪ .‬شاید اکنون عده ای بگویند که‬ ‫این صحب ت‏ها صادقانه نیس��ت اما این نگاه ما را به جایی‬ ‫نخواهد برد‪ .‬تصور من این اس��ت که کشورهای غربی در‬ ‫عمل نشان دادند که بیش و کم خواهان تغییر رویکردشان‬ ‫نس��بت به ای ران هس��تند‪ ،‬همچنان که ای ران نیز به همین‬ ‫صورت بوده است‪ .‬این مس��اله که برخی رسانه‏های ای ران‬ ‫مطرح م ی‪‎‬کنند مبنی بر اینکه چیزی به نام بازی برد ‪ -‬برد‬ ‫در ب رابر سیاست‪‎‬های اعالم شده اقای روحانی وجود ندارد‪ ،‬به‬ ‫نظر من نادرست است‪ .‬ای ران نم ی‏‪‎‬تواند در عرصه بی ن‪‎‬الملل‬ ‫و رقابت‪‎‬های جهانی وارد مرحله‏ای ش��ود که بگوید من به‬ ‫پیروزی برسم و غرب شکس��ت بخورد؛ همچنان که غرب‬ ‫نیز در این سیاست موفق نبوده اس��ت‪ .‬در حال حاضر این‬ ‫دوران که هر دو طرف به هر انچ��ه م ی‪‎‬خواهند به صورت‬ ‫صددرصد دس��ت یابند‪ ،‬پایان یافته اس��ت‪ .‬یادمان باشد در‬ ‫ابتدای حکومت جورج ب��وش‪ ،‬بارها از س��وی کالین پاول‪،‬‬ ‫نخس��تین وزیر خارجه او این مساله مطرح ش��د که ای ران‬ ‫اساس��ا به هیچ ن��وع انرژی هس��ته ای‪ ،‬چ��ه نظامی و چه‬ ‫غیرنظامی‪ ،‬احتیاج ن��دارد‪ .‬به گفته انها چ��ون ای ران منابع‬ ‫فسیلی بسیار وسیعی دارد بناب راین باید این فناوری به طور‬ ‫کامل چه به صورت صلح امیز و چه غی ر صلح امیز در ای ران‬ ‫برچیده ش��ود‪ .‬از ان وضع اکنون به این وضع رسیده‏ایم که‬ ‫ای ران از نظر هسته‪‎‬ای‪ ،‬پیشرفت‪‎‬های قابل توجه و غیرقابل‬ ‫انکاری دارد‪ .‬از دیگر سو ای ران نیز طی سال‪‎‬های پیش معتقد‬ ‫بود که جامعه بی ن‪‎‬الملل در قبال ای ران نم ی تواند دست به‬ ‫اقدامی بزند‪ ،‬قطعنامه‪‎‬ه��ا ورق پاره‪‎‬اند و تحریم‪‎‬ها تاثیری در‬ ‫زندگی مردم ندارد‪ .‬اما امروز متوجه شده‪‎‬ایم که این تصور نیز‬ ‫ ب ی پایه و اساس است‪ .‬به بیان دیگر دو طرف اکنون به این‬ ‫نتیجه رسیده اند که دیدگاه ها و عملکردشان نسبت به طرف‬ ‫دیگر نادرست بوده‪ ،‬بناب راین یک ارزیابی نادرستی از اقتدار‬ ‫خودشان و طرف مقابل داشتند‪ .‬هم اکنون زمانی است که‬ ‫هر دو طرف به این نتیجه رسیده‪‎‬اند‪ ،‬م ی‏توان به یک تعامل‬ ‫منطقی و مطلوب رسید‪ .‬این مساله م ی‪‎‬تواند بهبود روابط‬ ‫ای ران و غرب را بلند مدت کند‪ ،‬البته به شرطی که مخالفان‬ ‫داخلی در هر دو طرف دست از سنگ اندازی‪‎‬هایشان بردارند‪.‬‬ ‫با توجه به تحوالت اخیر و س�فر هیات دوس�تی‬ ‫پارلمان�ی بریتانی�ا و ای�ران‪ ،‬به نظر ش�ما بحث‬ ‫بازگشایی سفارتخانه ‪‎‬های دو طرف چه روندی را‬ ‫طی خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬اکنون به نظر م ی‪‎‬اید دو کش��ور عزمشان جهت‬ ‫اینکه روابط را به حد اعال برسانند‪ ،‬قوی است‪ .‬اما دو مساله‬ ‫ب رای این منظور وجود دارد؛ نخست بحث مجلس ای ران است‪.‬‬ ‫زی را مجلس مصوبه‪‎‬ای دارد که مطابق ان روابط باید در حد‬ ‫کاردار بماند‪ .‬این درحالی است که االن روابط از این حد نیز‬ ‫پایی ن‪‎‬تر و در حد کاردار غیرمقیم است‪ .‬عمده گرفتاری فعلی‪،‬‬ ‫مساله صدور ویزا ب رای اتباع ای رانی جهت سفر به بریتانیاست‪.‬‬ ‫یکی از معضالتی که در این رابطه وجود داشت این است که‬ ‫برخالف تمام کشورهای اروپایی و امریکا‪ ،‬سفارت بریتانیا در‬ ‫حالتی که یک دوره طوالنی بسته بود‪ ،‬در کشورهای دیگر‬ ‫مانند امارات متحده ع ربی‪ ،‬اذربایجان و ترکیه پاسپورت صادر‬ ‫م ی کرد‪ .‬این پروسه دو هفته زمان م ی‪‎‬برد؛ بناب راین ایرانیانی‬ ‫که قصد سفر به بریتانیا داشتند باید هزینه و وقت باالیی را‬ ‫ب رای گرفتن پاس��پورت در این کشورها صرف م ی‏کردند‪ .‬در‬ ‫نتیجه این مساله مش��کالت بس��یاری ایجاد کرده بود‪ .‬در‬ ‫نهایت اگر روابط دو طرف به حد کاردار که مصوبه مجلس‬ ‫ای ران است برس��د‪ ،‬معضل ویزا نیز حل خواهد شد‪ .‬البته در‬ ‫میان مدت اگر روابط بهبود یابد مصوبه مجلس هم م ی‏تواند‬ ‫تغییر کند و روابط به حد سفارت برسد‪g .‬‬ ‫مسائل سیاسی ‪ -‬امنیتی ‪ -‬اقتصادی خاورمیانه اند و دیگری‬ ‫برخی از دولت‪‎‬های غ ربی نظیر ژاپن‪ ،‬المان‪ ،‬ایتالیا و سوئد که‬ ‫معتقدند از نفوذ ای ران در حل و فصل مناقش��ات منطقه ای‬ ‫باید بهره برداری شود‪ .‬این کشورها معتقدند در صورت اثبات‬ ‫امادگی ایران ب��رای ایفای نقش س��ازنده در منطقه‪ ،‬منافع‬ ‫مشروع این کشور باید به رسمیت شناخته شود‪.‬‬ ‫ایا در ح�ال حاضر دو کش�ور برای عادی س�ازی‬ ‫روابط ب ه طور کامل امادگی دارند؟‬ ‫سلمان صفوی در گفت وگو با مثلث‬ ‫ارزیابی شما از سفر جک استراو و هیات همراه او‬ ‫به ایران چیست؟‬ ‫‪ l‬جک استراو به عنوان رئیس گروه دوستی پارلمانی‬ ‫ایران و انگلس��تان ب رای چندمین بار به ته ران س��فر کرد‪.‬‬ ‫سفرهای پیشین اس��تراو در قامت وزیر خارجه بریتانیا و در‬ ‫دوره حکومت حزب کارگر بود‪ ،‬در حالی که این سفر در دوره‬ ‫حکومت دولت ائتالفی حزب محافظه کار و لیب رال دموکرات‬ ‫در بریتانیا صورت م ی گیرد؛ اما همه سفرهای استراو به ای ران‬ ‫در دوره قدرت دکتر روحانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت‬ ‫ای ران و س��پس رئی س جمهور ای ران بوده است‪ .‬جک استراو‪،‬‬ ‫عضو ارشد حزب کارگر است و این امر بر پیامدهای این سفر‬ ‫تاثیرگذار است‪ .‬در بریتانیا اشخاصی نظیر جک استراو‪ ،‬لرد‬ ‫لمونت ‪ -‬عضو هیات فعلی ‪ -‬و ریچارد دالتون ‪ -‬سفیر سابق‬ ‫بریتانیا در ایران ‪ -‬به بهبود روابط این کشور با ای ران تمایل‬ ‫دارند؛ در حالی که نسبت به برخی از سیاست های انگلستان‬ ‫در رابطه با ای ران و خاورمیانه موضع انتقادی دارند‪ .‬اما دولت‬ ‫ائتالفی کنونی بریتانیا اعتماد چندانی به حکومت ای ران ندارد‪.‬‬ ‫جورج بوش‪ ،‬رئی س جمهور سابق امریکا مخالف دیدگاه های‬ ‫استراو در رابطه با ای ران بود و فش��ار او به تونی بلر از عوامل‬ ‫برکناری اس��تراو از منصب وی بود؛ اما اوباما‪ ،‬رئی س جمهور‬ ‫فعلی امریکا موافق دیدگاه‪‎‬های جک اس��تراو است‪ .‬دیوید‬ ‫کامرون‪ ،‬نخس ت وزیر کنونی بریتانیا نیز چندان با دیدگاه جک‬ ‫استراو همراه نیست‪ .‬اما در هر صورت از این جهت که فعال‬ ‫رهبری مذاکرات ای ران با غرب را دولت امریکا در دست گرفته‪،‬‬ ‫شانس پیشرفت رویکرد جک استراو بیشتر شده است‪.‬‬ ‫جک است راو بر بهره گیری از دوران ریاست جمهوری‬ ‫دکتر روحانی و عدم تکرار اشتباهات دوران جورج‬ ‫بوش تاکی�د ک�رده اس�ت‪ .‬تحلیل ش�ما از این‬ ‫سخنان چیس�ت؟ پیام این س�خن برای غرب‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬کش��ورهای غربی تا حدی دریافته‪‎‬ان��د که ای ران‬ ‫کش��وری بزرگ‪ ،‬دارای تمدن‪ ،‬قوی و تاثیرگذار در مناسبات‬ ‫منطق��ه ای و معادالت بی ن المللی اس��ت‪ .‬در این راس��تا دو‬ ‫سیاس��ت متناقض در حال زورازمایی با یکدیگرند؛ نخست‬ ‫جناح جمهوریخواهان و کارتل‪‎‬ه��ای نظامی امریکا‪ ،‬کانادا‪،‬‬ ‫اسرائیل و ع ربستان که خواهان کنترل و کاهش نفوذ ایران در‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪4‬‬ ‫بامداد سه شنبه ‪ 17‬دی ماه‪ ،‬جک استراو در راس هیاتی چهار نفره از پارلمان بریتانیا وارد تهران شدند؛ سفری که‬ ‫در چارچوب برنام ه های گروه دوستی پارلمانی ایران و بریتانیا انجام شد‪ .‬جک استراو پس از سفرش به ایران پیرامون‬ ‫حمایت از دولت حسن روحانی سخن گفت و تاکید کرد هرگونه اشتباه در سخنان یا اقدامات مقامات غربی م ی‪‎‬تواند‬ ‫منجر به تضعیف موقعیت روحانی در ایران شود‪ .‬در رابطه با دستاوردهای سفر استراو به ایران و مناسبات دو کشور‬ ‫در برهه کنونی گفت وگویی با سی د س�لمان صفوی‪ ،‬رئیس مرکز بی ن المللی مطالعات صلح انجام دادیم‪ .‬او م ی گوید‬ ‫در بریتانیا اشخاصی نظیر جک اس�تراو‪ ،‬لرد لمونت ‪ -‬عضو هیات فعلی ‪ -‬و ریچارد دالتون ‪ -‬سفیر سابق بریتانیا در‬ ‫ایران ‪ -‬به بهبود روابط این کش�ور با ایران تمایل دارند؛ اما دولت ائتالفی کنونی بریتانیا اعتماد چندانی به حکومت‬ ‫ایران ندارد‪ .‬صفوی معتقد است سیاست های هسته ای ایران و حمایت از حکومت بشار اسد‪ ،‬دو چالش اصلی کنونی‬ ‫روابط ایران و غرب ب ه خصوص با امریکا و بریتانیاست‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫امریکا با رویکرد جک استراو همنواست‬ ‫‪ l‬جک اس��تراو در دیدار با دکتر ظریف با اش��اره به‬ ‫وضعیت کنونی روابط ایران و بریتانیا بر تالش بیشتر ب رای‬ ‫بهبود مناس��بات دوجانبه بین دو کش��ور تاکید کرد‪ .‬سایر‬ ‫اعضای گروه فراحزب��ی روابط پارلمانی انگلس��تان و ای ران‬ ‫در پارلمان این کشور نیز بر تداوم گفت وگوها و رایزنی بین‬ ‫دو کش��ور در زمینه های مختلف تاکید کرده اند؛ اما در ای ران‬ ‫برخی از اصولگرای��ان نظیر اقای علم اله��دی‪ ،‬امام جمعه‬ ‫مش��هد مخالف بهبود روابط دو کشور هستند‪ .‬ایشان گفته‬ ‫که مردم و ملت ای��ران همواره بیدارن��د و ارتباط با انگلیس‬ ‫را هیچ گاه قبول نخواهند کرد‪ .‬وی ضمن انتقاد از عملکرد‬ ‫مجلس مبنی بر تشکیل هیات دوستی با انگلستان اظهار‬ ‫داشته است‪« :‬از زمان قاجار هرکس با انگلیس مراوده داشته‪،‬‬ ‫مملکت را فروخته است‪ ».‬باید از ایشان پرسید این مجلس‬ ‫اصولگرایان است ایا شما مخالف اصولگرایی هستید؟ این‬ ‫درحالی است که در بریتانیا جناح محافظه کار دولت عجله‪‎‬ای‬ ‫ب رای بهبود روابط با ای ران ندارد‪ .‬به خصوص که دیوید کامرون‬ ‫نخس ت وزیر و ویلیام هیگ‪ ،‬وزیرخارجه بریتانیا از جناح حزب‬ ‫محافظه کار در دولت ائتالفی هستند و نیک کلگ‪ ،‬معاون‬ ‫نخس ت وزیر با مواضع متعادل تر دارای قدرت چندانی نیست‪.‬‬ ‫در شرایط کنونی دولت و مجلس ای ران‪ ،‬رابطه با بریتانیا را در‬ ‫سطح کاردار م ی دانند‪ ،‬ای ران در این چارچوب و ب راساس احترام‬ ‫و منافع متقابل و عدم دخال��ت در امور داخلی یکدیگر ‪ -‬که‬ ‫از اصول شناخته شده بی ن المللی است ‪ -‬اماده تعامل جهت‬ ‫پیشبرد مناسبات با بریتانیاست‪ .‬جک استراو نیز اظهار داشته‬ ‫س��فر هیات پارلمانی انگلیس به ایران ب��ا هدف کمک به‬ ‫بهبود مناسبات بین دو کشور انجام شده و او امیدوار است با‬ ‫نظر مثبت طرف ای رانی‪ ،‬موانع بهبود و گس��ترش مناسبات‬ ‫برطرف شود‪.‬‬ ‫در برهه کنونی چه چالش هایی در روابط دو کشور‬ ‫جهت بهبود روابط وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬سیاست های هسته ای ای ران و حمایت از حکومت‬ ‫بش��ار اس��د‪ ،‬دو چالش اصلی کنونی روابط ای��ران و غرب‬ ‫به خصوص با امریکا و بریتانیاس��ت؛ اما جک استراو گفته‬ ‫اس��ت‪« :‬باتوجه به رویکرد مثبت ایران و تعهد این کش��ور‬ ‫در اجرای توافقنامه ژنو امیدواریم نتیجه این توافق‪ ،‬تحقق‬ ‫چش��م اندازهای مورد نظر باش��د‪ ».‬از نظر انها تا زمانی که‬ ‫ای ران در حوزه هس��ته ای گام های عملی ب رای اعتمادسازی‬ ‫برندارد‪ ،‬تنش موجود در روابط دو کش��ور کاهش نم ی یابد‪.‬‬ ‫وی همچنی��ن در ارتباط با تحوالت س��وریه گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«تنها راه حل بحران سوریه‪ ،‬راه حل سیاسی است و ایران با‬ ‫نقش تاثیرگذار خود در مذاکرات مربوط به سوریه در ژنو باید‬ ‫مشارکت موثر داشته باشد‪ ».‬از نظر غرب ی ها مشارکت موثر‪،‬‬ ‫به معنای عدم حمایت ای ران از حکومت بشار اسد و کمک به‬ ‫تاسیس یک دولت دموکراتیک در سوریه است‪.‬‬ ‫ب ا توجه به تحرکات اغاز شده‪ ،‬فکر م ی کنید بحث‬ ‫بازگشایی سفارتخانه های دو کشور در چه پروسه‬ ‫زمانی و چه شرایطی محقق م ی شود؟‬ ‫‪ l‬ای ران به بازگشایی س��فارتخانه‪‎‬ها تمایل دارد‪ ،‬اما‬ ‫پس از حمله به سفارت بریتانیا در ته ران‪ ،‬انگلستان سفارت دو‬ ‫کشور را بست‪ .‬اگر بریتانیا مطمئن شود دولت ای ران در کنترل‬ ‫اعمال گروه های تندرو در ای ران دارای قدرت است و از سفارت‬ ‫انها در ته ران محافظت م ی شود‪ ،‬با بازگشایی سفارت ها در‬ ‫لندن و ته ران طی چند ماه اینده موافقت م ی شود‪g .‬‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫امضای دوم‬ ‫«توافق» بر سر‬ ‫«توافق»‬ ‫توافقنامه ژنو پس از‬ ‫توافق دوم که محرمانه‬ ‫است از ‪۳۰‬دی ماه اجرایی‬ ‫م ی شود‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪5‬‬ ‫درس��ت صبح ‪ ۲۴‬نوامب��ر‪ ،‬زمانی که ص��دای فلش‬ ‫دوربی ن ها لحظه ای قطع نم ی شد وزاری امور خارجه جمهوری‬ ‫اسالمی ایران و کشورهای عضو ‪ 5+1‬در مقر سازمان ملل در‬ ‫ژنو گرد هم امدند تا در صبحگاهی ارام توافقنامه هسته ای‬ ‫را امضا کنند‪ .‬هرچند در ان لحظات جو هیجانی ناش��ی از‬ ‫امضای توافقنامه ژنو بر هر دغدغه و مس��اله دیگری غلبه‬ ‫پیدا کرده بود‪ ،‬اما موضع گیری های اولیه دکتر ظریف و جان‬ ‫کری وزیر امور خارج��ه ایاالت متحده امری��کا در خصوص‬ ‫«پذیرش» ی��ا «عدم پذی��رش» حق غنی س��ازی اورانیوم‬ ‫ب رای ای ران سواالت و ابهاماتی را پی رامون اجرایی شدن گام‬ ‫نخست توافقنامه هس��ته ای میان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬به‬ ‫ذهن متبادر کرد‪.‬‬ ‫ای��ن دغدغه های با گذش��ت زم��ان پررنگ تر ش��د‪.‬‬ ‫عدم برداش��ت مش��ترک ای��ران و ایاالت متح��ده امریکا در‬ ‫‪34‬‬ ‫خصوص نح��وه تفس��یر توافقنامه چنی��ن دغدغه هایی را‬ ‫دوچندان س��اخت‪ .‬فراتر از ان‪ ،‬اعمال تحریم های تازه علیه‬ ‫افراد و ش��رکت های مرتبط با برنامه هسته ای ای ران از سوی‬ ‫ی مغایر با روح‬ ‫وزارت خزانه داری ایاالت متحده به عنوان اقدام ‬ ‫توافقنامه ژنو اساسا اجرایی ش��دن توافقنامه را در هاله ای از‬ ‫ابهام قرار داد‪ .‬به صورت م��وازی و همزمان‪ ،‬اخبار متناقضی‬ ‫از مذاکرات کارشناس��ی در ژنو به گوش م ی رس��ید؛ اخباری‬ ‫که نش��ان از ادامه «مواجهه سیاس��ی» غرب با «مقوله ای‬ ‫حقوقی» داشت! رویکرد سینوس��ی و غی ر قابل پی ش بینی‬ ‫اعضای ‪ ،5+1‬مخصوصا دو کش��ور ایاالت متحده امریکا و‬ ‫فرانسه‪ ،‬نحوه و زمان اجرایی شدن توافقنامه ژنو را در مجرایی‬ ‫از دو گانگی و ابهام هدایت کرد‪.‬‬ ‫«توافق» بر سر «توافق»‬ ‫مذاک��رات کارشناس��ی ص��ورت گرفت��ه در ژنو طی‬ ‫هفته های اخیر را م ی توان در راس��تای رس��یدن به فهم ‬ ‫ی‬ ‫مش��ترک در خصوص نح��وه اجرایی ش��دن توافقنامه ماه‬ ‫نوامبر مورد بحث و بررسی قرار داد‪ .‬در تاریخ ‪ ۲۱‬دی ماه‪ ،‬منابع‬ ‫خبری از توافق اولیه میان سی د عباس ع راقچی معاون وزیر‬ ‫امور خارجه و عضوارش��د تیم مذاکره کننده هسته ای‪ ،‬هلگا‬ ‫اشمید‪ ،‬معاون سیاست خارجی اروپا و وندی شرمن‪ ،‬معاون‬ ‫وزیر امور خارجه ایاالت متحده امری��کا خبر دادند‪ .‬ع راقچی‬ ‫در خصوص حضور وندی ش��رمن در مذاکرات کارشناسی‬ ‫اخیر م ی گوید‪« :‬خانم شرمن که در مسیر سفر به مسکو بود‬ ‫ب رای دیدار با خانم اش��مید توقفی در ژنو داشت تا دیدگاه ها‬ ‫و رایزن ی ها درب��اره مذاکرات را به خانم اش��مید منتقل کند‪.‬‬ ‫پیشنهاد انجام دیداری سه جانبه مطرح شد که ما این دیدار‬ ‫را انجام دادیم و طبق معمول نیز در حاش��یه این نشس��ت‬ ‫سه جانبه دیداری دو جانبه با خانم شرمن داشتم‪».‬‬ ‫نقطه اش��تراک س��ه طرف مذاکره کنن��ده‪ ،‬احتیاط در‬ ‫اعالم قطعی نتایج مذاکرات کارشناس��ی بود‪ .‬بر این اساس‬ ‫توافقات صورت گرفته باید ب رای تایی د نهایی به پایتخت ها‬ ‫منتقل م ی ش��د تا تصمیم قطعی و نهایی در این خصوص‬ ‫اتخاذ م ی ش��د‪ .‬این انتظار زیاد به طول نینجامید! سرانجام‬ ‫در تاریخ ‪ ۲۳‬دی ماه اخبار مربوط به توافق نهایی طرف های‬ ‫مذاکره کننده بر سر زمان و نحوه اجرایی شدن توافقنامه ژنو‬ ‫مشخص شد‪.‬‬ ‫ب ر این اس��اس پس از بررسی نحوه و س��ازوکار اجرای‬ ‫توافق در مذاکرات طوالنی و فشرده‪ ،‬راه حل های توافقی به‬ ‫پایتخت ها منتقل شد و سرانجام شش کشور با راه حل های‬ ‫پیشنهادی موافقت کردند‪ .‬عباس ع راقچی در خصوص زمان‬ ‫اجرایی شدن گام نخست توافقنامه ژنو و مذاکراتش با اشمید‬ ‫به نکته مهمی اشاره کرد‪« :‬در نهایت توافقی بین ما و ‪5+1‬‬ ‫درباره نحوه اجرای گام اول از ب رنامه اقدام مشترک نهایی شد‪.‬‬ ‫البت��ه در این خص��وص به م��واردی نیز ب��ه عنوان‬ ‫«تعهدات زمان بر» و «پروس��ه محور» اشاره شده است‪ .‬این‬ ‫موارد به پرداخ��ت ‪ 4/2‬میلی��ارد دالر از دارای ی های ای ران در‬ ‫خارج از کشور و ازاد شدن انها و از سوی ما تبدیل مواد غنی‬ ‫شده ‪ 20‬درصد به اکسید و رقیق س��ازی ان مربوط م ی شود‪.‬‬ ‫توضیحات عب��اس ع راقچی نح��وه اجرایی س��اختن این‬ ‫توافقات را روش��ن م ی کند‪« :‬این کار از ط��رف ما و ان اقدام‬ ‫از سوی انها در یک دوره زمانی ش��ش ماهه صورت خواهد‬ ‫گرفت که در چند نوبت این کار انجام م ی شود‪ .‬نوبت هایی‬ ‫که ممکن است کم و زیاد هم بشود‪ .‬این کار ممکن است به‬ ‫صورت ماهانه یا کمتر از ان باش��د‪ .‬قرار است ازادسازی ‪4/2‬‬ ‫میلیارد دالر از دارای ی های بلوکه ش��ده ای ران در هشت نوبت‬ ‫انجام شود‪ .‬این هشت نوبت تاریخ های مختلف دارد که دقیقا‬ ‫یک ماهه نیستند‪ ،‬بلکه در کمتر از یک ماه فاصله زمانی این‬ ‫هشت پرداخت خواهد بود‪».‬‬ ‫در مقابل‪ ،‬ای ران نیز ‪ 196‬کیلوگرم اورانیوم غن ی سازی‬ ‫شده ‪ 20‬درصد دارد که نیم ی از این مواد در طول شش ماه و‬ ‫در شش نوبت به اکسید تبدیل م ی شود و نیم دیگری از ان‬ ‫هم به مواد رقیق شده تبدیل م ی شود که این اقدام به لحاظ‬ ‫کارهای فنی و تکنیکی در کمتر از شش ماه انجام م ی شود‪.‬‬ ‫از «صادرات نفتی» تا «تاسیسات اراک»‬ ‫پس از اجرایی شدن گام نخست‪ ،‬در فاصله کوتاهی‪،‬‬ ‫تماس طرف ه��ای مذاکره کننده جهت برداش��تن گام های‬ ‫اتی ادامه خواهد یافت‪ .‬به عب��ارت بهتر‪ ،‬تماس طرف های‬ ‫مذاکره کننده در طول هفته ها و ماه ه��ای اتی ادامه خواهد‬ ‫داشت‪ .‬همان گونه که اشاره شد‪ ،‬گام نخست توافقنامه ژنو‬ ‫از روز ‪ 20‬ژانویه اجرا م ی شود‪ .‬ب ر اساس توافق صورت گرفته‪،‬‬ ‫طرف های مذاکره کنن��ده در یک روز و ی��ک زمان تعهدات‬ ‫خود نسبت به یکدیگر را اجرایی خواهند کرد‪ .‬این در حالی‬ ‫است که در ابتدا ایاالت متحده امریکا و اتحادیه اروپا خواستار‬ ‫برداشتن گام نخس��ت اجرایی کردن توافقنامه ژنو از سوی‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬در ازای برداشتن گام های با تاخیر‬ ‫و مشروط بودند!‬ ‫گام بعدی چه زمانی برداشته خواهد شد؟‬ ‫پس از ش��روع گام اول‪ ،‬در یک فاصل��ه کوتاهی که‬ ‫ممکن است ‪ 2‬یا ‪ 3‬هفته بیشتر نباشد‪ ،‬مذاکرات گام پایانی‬ ‫اغاز خواهد شد‪ .‬بدون شک اجرای دقیق و بدون نقص گام‬ ‫نخست نقش مهمی در برداش��تن گام های اتی ایفا خواهد‬ ‫هیات هایی فنی و کارشناس�ی از س�وی اژانس برای اماده سازی مقدمات‬ ‫مربوط به اجرا به ایران خواهند امد تا در ‪ 20‬ژانویه هر دو طرف واقعا اماده باشند‬ ‫که مجموعه اقدامات مورد توافق را به صورت همزمان اجرا کنند‬ ‫جدال دیپلماتیک میان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬بر س��ر‬ ‫اجرای ی شدن توافقنامه ژنو همچنان ادامه خواهد داشت‪ .‬در‬ ‫این میان باید ثوابت و متغی رات موجود را به صورتی جدی و‬ ‫دقیق مدنظر قرارداد‪ .‬اعضای ‪ 5+1‬ب��ه خوبی م ی دانند که‬ ‫ی مغایر با متن یا فرامتن توافقنامه ژنو به‬ ‫اعمال هرگونه اقدام ‬ ‫معنای عقبگرد دیپلماتیک و بر هم خوردن توازن مذاکرات‬ ‫خواهد بود‪ .‬جمهوری اسالمی ای ران توانسته است این موضوع‬ ‫را به صورتی شفاف به طرف مقابل انتقال دهد‪ .‬با این حال‬ ‫نم ی توان از اختالفات دو طرف بر س��ر تفسیر توافقنامه ژنو‬ ‫(در عرصه های حقوقی و اجرایی) گذشت‪.‬‬ ‫حتی راه حل های مطرح شده و پذیرفته شده اخیر بر سر‬ ‫ی در راستای‬ ‫زمان و نحوه اجرای ی ش��دن توافقنامه ژنو اقدام ‬ ‫نزدیک س��ازی فهم مش��ترک دو طرف از متن مذکور بوده‬ ‫است‪ .‬با این حال مساله اصلی این است که اختالفات موجود‬ ‫میان طرف های مذاکره کننده بر س��ر نحوه تفسیر و اجرای‬ ‫توافقنامه ژنو را تا چه حدی باید جدی و بنیادین دانس��ت؟‬ ‫عباس ع راقچی در این خصوص معتقد است‪« :‬مواردی که‬ ‫مورد اختالف بو د مربوط به نحوه برداشت و تفسیری بود که‬ ‫هر طرف از توافق ژنو داشت‪ .‬اینکه از یک سند برداشت های‬ ‫متفاوتی وجود داشته باشد‪ ،‬امر چندان عجیبی نیست‪ .‬از هر‬ ‫متنی برداش��ت های مختلفی وجود داشته باشد حتی درباره‬ ‫قانون اساس��ی که در نوش��تن ان نیز دقت های زیادی که‬ ‫ب رای صریح و ش��فاف بودن ان انجام م ی شود‪ ،‬تفسیرهای‬ ‫مختلفی وجود دارد که مرجعی مشخص م ی شود تا مرجع‬ ‫تفسیر قانون اساسی اس��ت‪ .‬رسیدن به تفسیر مشترک کار‬ ‫مهمی است که ممکن اس��ت در بعضی قسمت ها این کار‬ ‫به اسانی صورت بگیرد و در قسمت های دیگر دشواری هایی‬ ‫داشته باشد‪».‬‬ ‫با این حال به نظر م ی رسد باید مصداق یابی دقی ق تری‬ ‫در خصوص اختالفات جمهوری اسالمی ای ران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫در خصوص توافقنامه ژنو و موارد مترتب بر ان صورت گیرد‪.‬‬ ‫یکی از این م��وارد به مقوله «تحقیق» و «توس��عه»‬ ‫باز م ی گردد‪ .‬ای ران تاکید کرده اس��ت ک��ه هیچ محدودیتی‬ ‫در توافق ژنو نسبت به امر تحقیق و توسعه وجود ندارد‪ .‬اما‬ ‫طرف مقابل تفسیر متفاوتی در این باره دارد و سعی م ی کند‬ ‫در این خصوص محدودیت هایی وضع کند‪ .‬بخشی از موارد‬ ‫اختالفی نیز به موارد فنی باز م ی گردد‪ .‬به عنوان مثال یکی‬ ‫از موارد اختالفی مربوط به بحث پرداخت ها و زمان بندی و‬ ‫دوره بندی عمل اکسید کردن و رقی ق سازی بود که مذاکرات‬ ‫ان انجام شد‪ .‬فرمول هایی پیدا شد که ب راساس ان مشخص‬ ‫شود در چه تاریخ هایی چه می زانی و به چه صورتی این موارد‬ ‫دنبال شود‪ .‬بدیهی اس��ت که کلیت این اختالفات به قوت‬ ‫خود باقی خواهد ماند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اجرای «تعهدات» در یک روز‬ ‫ادامه جدال دیپلماتیک میان ایران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫دو طرف به برداشت واحدی از نحوه اجرای توافق رسیدند که‬ ‫در تاریخ ‪ 20‬ژانویه مطابق با ‪ 30‬دی ‪ 1392‬گام اول از توافقنامه‬ ‫ان شاءاهلل اجرایی خواهد شد‪».‬‬ ‫در این برهه الزم اس��ت به س��وال مه��م دیگری در‬ ‫خصوص نحوه اجرایی ش��دن توافقنامه ژنو پاسخ داد‪ .‬ایا از‬ ‫‪ ۲۰‬ژانویه صادرات و واردات نفت ایران و فعالی ت های مرتبط‬ ‫با ان یعنی حمل و نقل و انتقال پول نفت به می زان ‪ 200‬هزار‬ ‫بش��که در روز امکان پذیر م ی ش��ود‪ ،‬یا م��دت زمانی طول‬ ‫م ی کشد تا این کار انجام شود؟‬ ‫ع راقچی معتقد است چنانچه قرار باشد این مسائل در‬ ‫مسیر کارهای اداری و بوروکراتیک قرار گیرد‪ ،‬نقض توافق‬ ‫ژنو است‪ .‬قرار است از ‪ 20‬ژانویه به بعد کشورهای خریدار نفت‬ ‫ای ران‪ ،‬دیگر کاهش خرید نفت نداشته باشند و امریکا به انها‬ ‫ب رای کاهش خرید نفت از ای ران فش��ار نیاورد‪ .‬سطح فروش‬ ‫نفت ما در سطح فعلی حفظ م ی شود و کشورها دیگر الزامی‬ ‫ ب رای کاهش خرید نفت از ایران ندارند‪ .‬اگر این امر به درستی‬ ‫اجرا شود‪ ،‬توافق جلو م ی رود و در غیر این صورت جمهوری‬ ‫اسالمی ایران نیز ناچار است اقدام متقابل صورت دهد‪.‬‬ ‫در خصوص تاسیسات اب س��نگین اراک نیز معاون‬ ‫وزیر امور خارجه کش��ورمان به نکاتی اشاره کرده است‪ « :‬ما‬ ‫دو تاسیسات داریم که یکی کارخانه اب سنگین است که به‬ ‫کار خود ادامه م ی دهد و مشکلی نیست؛ یکی دیگر راکتور‬ ‫تحقیقاتی اب سنگین اراک است که در حال ساخت است و‬ ‫هنوز به مرحله بهره برداری نرسیده و مدتی زمان احتیاج دارد‬ ‫که این راکتور تکمیل شود‪ .‬ب ر اساس توافق ژنو در یک دوره‬ ‫شش ماهه نصب دس��تگاه های اصلی این راکتور را متوقف‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬البته ساخت و ساز ادامه پی دا خواهد کرد و تجهی زات‬ ‫اصلی ان را قبول کرده ایم که در یک دوره شش ماهه نصب‬ ‫نکنیم تا مذاکرات گام نهایی ب ر اس��اس گام اول‪ ،‬انجام شود‬ ‫تا باتوجه به تصمیم ی که گرفته م ی شود فعالی ت های اراک‬ ‫هم ادامه پیدا کند‪».‬‬ ‫کرد‪ .‬ضمن انک��ه هرگونه اهم��ال کاری ط��رف مقابل یا‬ ‫صورت دادن اقدامات تهدی��د و تحریک کننده (مانند اعمال‬ ‫هرگونه تحریم تازه یا تهدید به اعم��ال ان) م ی تواند منجر‬ ‫به کندی یا حتی توقف روند مذکور شود‪ .‬در هر صورت هنوز‬ ‫جزئیات دقیق و صحب ت های جزئی درباره اینکه در چه زمانی‬ ‫و چه مکانی ادامه مذاکرات کارشناس��ی انجام شود‪ ،‬صورت‬ ‫نگرفته و در رایزن ی هایی که بین دو طرف صورت م ی گیرد‪،‬‬ ‫این موضوع نهایی خواهد شد‪.‬‬ ‫ایا امریکا و اروپا اماده تعلیق تحریم ها هستند؟‬ ‫مقامات امریکایی و اروپایی اعالم کرده اند در خصوص‬ ‫بر اساس اعالم اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان‪ ،‬منتشر کردن‬ ‫متن به دست امده درباره اجرای توافق به معنای رسمیت دادن به ان است و از‬ ‫انجا که توافق شفاهی (‪ )NONE PAPAR‬است‪ ،‬انتشار ان ضرورتی ندارد‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫اغاز تعلیق تحریم ها امادگی دارند‪ .‬با این وجود شاهد هستیم‬ ‫که برخی مقام��ات اروپایی نظیر «کارل بیل��ت» وزیر امور‬ ‫خارجه سوئد خواستار جدیت و فوریت در تعلیق تحریم های‬ ‫پی ش بینی شده در توافقنامه هس��تند‪ .‬این مقامات اروپایی‬ ‫نم ی توانند نگرانی خود را از اقدامات طیف تندروی مجلس‬ ‫نمایندگان و سنای امریکا در قبال توافقنامه ژنو کتمان کنند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬ارسال سیگنال های منفی و متناقض از سوی‬ ‫لوران فابیوس‪ ،‬وزی��ر امور خارجه فرانس��ه نیز نگران ی های‬ ‫تازه ای را در خصوص عهد ش��کنی غرب در قبال توافقنامه‬ ‫ژنو و نحوه اجرای ی ساختن ان ایجاد کرده است‪.‬‬ ‫اگرچه باراک اوباما به عنوان مرد اول کاخ سفید سعی‬ ‫کرده است با صدور بیانی ه ای در خصوص لزوم پرهیز کنگره‬ ‫امریکا از اعمال تحریم های جدید علیه ای ران به نگرانی برخی‬ ‫کشورهای اروپایی در این خصوص پایان دهد اما بر همگان‬ ‫مسجل است که کنگره و حتی خود دولت امریکا رفتارهای‬ ‫قابل پی ش بینی و ثابتی در عرصه بی ن المللی نداشته و ندارند!‬ ‫همین م��وارد به ط��ور طبیعی س��بب ادام��ه تعامل‬ ‫دیپلماتیک میان ای��ران و اعض��ای ‪ 5+1‬در فضایی اکنده‬ ‫از «احتی��اط» خواهد ش��د‪ .‬در هر حال تماس ه��ای الزم با‬ ‫بانک های بی ن المللی و طرف حس��اب ای ران صورت گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬تماس هایی نیز طرف ه��ای امریکای��ی و اروپایی‬ ‫ب رای تعلی��ق تحریم ها انج��ام داده و امادگ ی ه��ای الزم را‬ ‫در این خص��وص اعالم کرده ان��د‪ .‬در این خص��وص میان‬ ‫ی نیز‬ ‫جمهوری اسالمی ایران و اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫مذاکراتی صورت گرفته است‪ .‬هیات هایی فنی و کارشناسی‬ ‫از سوی اژانس ب رای اماده س��ازی مقدمات مربوط به اجرا به‬ ‫ای ران خواهند امد تا در ‪ 20‬ژانویه هر دو طرف واقعا اماده باشند‬ ‫که مجموعه اقدامات مورد توافق را به صورت همزمان اجرا‬ ‫کنند‪ .‬همان طور که تاکید شد‪ ،‬تعلیق غن ی سازی ‪ 20‬درصد‬ ‫از سوی ایران و لغو تحریم ها از سوی طرف مقابل ب ر اساس‬ ‫موارد مطرح شده در توافق ژنو از روز ‪ 20‬ژانویه به طور متقابل‬ ‫و متعادل از سوی هر دو طرف اغاز خواهد شد‪.‬‬ ‫نکت��ه دیگر اینکه انتش��ار مت��ن توافقنام��ه خود به‬ ‫نکته ای قابل بح��ث در این برهه تبدیل ش��ده اس��ت‪ .‬بر‬ ‫اساس اعالم اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان‪،‬‬ ‫منتش��ر کردن متن به دس��ت امده درباره اج��رای توافق به‬ ‫معنای رسمی ت دادن به ان است و از انجا که توافق شفاهی‬ ‫(‪ )NONE PAPAR‬اس��ت‪ ،‬انتش��ار ان ضرورتی ندارد‪.‬‬ ‫سی د عباس ع راقچی معتقد است که توافقات صورت گرفته‬ ‫کامال دقیق و روشن است و اگر به مشکلی در زمان اجرای‬ ‫توافق برخ��ورد کنیم یا تفاس��یر مختلفی ص��ورت گیرد‪،‬‬ ‫کمیس��یون مش��ترکی در چارچوب توافق پی ش بینی شده‬ ‫است که به این موارد رسیدگی و اختالف نظرها ب رای حل و‬ ‫فصل به ان ارجاع م ی شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫سرنوشت «گام نهایی»‬ ‫مسئوالن وزارت امور خارجه کش��ورمان اعالم کرده اند‬ ‫که این درک و تفاهم بین ای ران و کشورهای ‪ 5+1‬وجود دارد‬ ‫که بعد از اجرای گام اول توافقنامه ژنو‪ ،‬مذاکرات مربوط به گام‬ ‫نهایی میان دو طرف اغاز شود تا درباره جزئیات و نحوه انجام‬ ‫مذاکرات مربوط به ان‪ ،‬توافقات بررسی و نهایی شود‪ .‬از این رو‬ ‫احتمال بررسی زمان انجام مذاکرات گام نهایی ای ران و ‪5+1‬‬ ‫در سفر اشتون به ته ران وجود دارد‪ .‬ب رای بررسی این موضوع‬ ‫قرار است اقای ظریف دیداری با خانم اشتون داشته باشد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د این مالقات در ماه فوریه انجام شود‪،‬‬ ‫اما هنوز تصمیمی درباره زمان دقیق ان گرفته نشده است‪.‬‬ ‫ممکن است این دیدار در حاش��یه یک اجالس بی ن المللی‬ ‫مانند نشس��ت داووس یا مونیخ انجام ش��ود و البته امکان‬ ‫برگزاری این دیدار در سفر کاترین اشتون به ته ران نیز وجود‬ ‫دارد‪ .‬در هر حال مذاکرات مستقیم ظریف ‪ -‬اشتون مقدمه و‬ ‫پی ش زمینه ای جهت تعریف گام های بعدی خواهد بود‪g .‬‬ ‫‪36‬‬ ‫اضالعسه گانهتوافق ژنو‬ ‫تو گوی مثلث با سخنگوی کمیسیون امنیت ملی‬ ‫گف ‬ ‫‪6‬‬ ‫سی د حسین نقوی حسینی‪ ،‬سخنگوی کمیس�یون امنیت ملی و سیاست خارجی می گوید که توافق ژنو تاثیر‬ ‫خوبی در ش�رایط فعلی برجای خواهد گذاش�ت‪ .‬با او درمورد اخرین تحوالت پرونده هس�ته ای ای�ران به گفت و گو‬ ‫پرداختیم‪.‬‬ ‫اقای نقوی حس�ینی! هفته گذشته باالخره اعالم‬ ‫ش�د که ایران و گروه ‪ 5+1‬برای اجرای توافقنامه‬ ‫ژنو به نظر مشترک رسیده اند و تاریخی هم برای‬ ‫اجرای ان تعیین ش�د‪ .‬ارزیابی اولیه ش�ما از این‬ ‫رویداد چیست؟‬ ‫‪ l‬بعد از توافق بین جمهوری اس�لامی ای ران و ‪5+1‬‬ ‫بناب راین شد که مذاکرات کارشناسی ب رای فراهم سازی مراحل‬ ‫اجرایی توافقنامه انجام شود‪ .‬بناب راین همان طور که در جریان‬ ‫هستید این نشس ت های کارشناسی به طور مستمر تشکیل‬ ‫شد و به رغم فراز ونش��ی ب هایی که در این مذکرات به وجود‬ ‫امد ودر برخی مقاطع حتی مذاک��رات را متوقف کرد اما تیم‬ ‫کارشناس��ی به کار خودش ادامه داد و نهایتا بر س��ر مراحل‬ ‫اجرایی توافق حاصل ش��د‪ .‬پایتخت ها نیز نس��بت به انچه‬ ‫به نام عملیات اجرایی تنظیم ش��ده بود‪ ،‬موافقت خودشان را‬ ‫اعالم کردند و مقرر ش��د که‪30‬دی ماه عملیات اجرایی اغاز‬ ‫شود‪ .‬موافقت نامه اصلی و اجرایی نشان م ی دهد که طرفین‬ ‫مصمم هستند به تعهداتشان در توافقنامه عمل کنند و تالش‬ ‫م ی کنند موانع سر راه را بردارند‪ .‬واقعیت این است که مخالفان‬ ‫این توافق از جمله رژیم صهیونیستی و برخی از کشورهایی‬ ‫که در س��ایه خصومت غرب با جمهوری اسالمی ای ران فربه‬ ‫شده اند‪ ،‬به ش��دت تالش کردند که این توافق صورت نگیرد‬ ‫و توافق اجرایی تنظیم نشود‪ .‬انها از حاال به بعد نیز به دنبال‬ ‫مانع تراشی در اجرای توافقنامه خواهند بود‪ .‬در مجموع توافق‬ ‫را مثبت ارزیابی م ی کن��م و نفع طرفی��ن را در ان م ی بینم‪.‬‬ ‫م ی توانیم بگوییم بازی برد ‪ -‬بردی که جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران دنبال م ی کرد تا اینجا تامین شده است‪.‬‬ ‫ب ه ه ر ح�ال در ای�ن راهب�ردی ک�ه اتخاذ ش�د تا‬ ‫توافقنامه تنظیم شده و اجرایی شود و ان گونه که‬ ‫ایران پیشنهاد کرده بود‪ ،‬نتیجه برد‪ -‬برد ب ه دست‬ ‫اید‪ ،‬کشور ما تعهداتی به طرف مقابل داد‪ .‬برخی‬ ‫از منتقدان در ایران معتقدند که ما امتیازات زیادی‬ ‫به غرب ی ها داده ایم‪ .‬شما در این مورد چگونه فکر‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬توافقنامه دارای سه ضلع اصلی است‪ .‬یک ضلع‬ ‫ان تعهداتی اس��ت که غرب ی ها در مقابل جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران دارند‪ .‬ضلع دیگر تعهداتی اس��ت که م��ا به غ رب ی ها و‬ ‫‪ 5+1‬داده ایم و ضلع س��وم مربوط به نحوه همکاری طرفین‬ ‫و جمهوری اسالمی ای ران با اژانس پی رامون نظارت‪ ،‬بازرسی‪،‬‬ ‫تهیه گزارش‪ ،‬ارسال گزارش ها و‪ ...‬است‪ .‬در رابطه با این ضلع‬ ‫ما هیچ بحثی نداریم چرا که ما نسبت به فعالیت هسته ای‬ ‫خودمان اطمینان کامل داریم و اگر تاکنون هم درمقابل برخی‬ ‫از مطالبات بازرس��ی و نظارت مقاومت کرده ایم به این دلیل‬ ‫بوده که باید در چارچ��وب ان‪-‬پی‪-‬تی همکاری م ی کردیم و‬ ‫حق داشتیم به مطالبات خارج از ان‪-‬پی‪-‬تی پاسخ ندهیم‪.‬‬ ‫طبیعتا این به معنای نگرانی ما از فعالیت هسته ایمان‬ ‫نبوده اس��ت‪ .‬درواقع هیچ نوع انحرافی در فعالیت هسته ای‬ ‫ما وجود ندارد و ش��رعا‪ ،‬قانونا و به طوراس��تراتژیک به دنبال‬ ‫بهره برداری غیرصلح امیز از انرژی هسته ای نیستیم‪ .‬بناب راین‬ ‫هیچ ابایی ازبازرسی ونظارت نداریم‪ .‬در گذشته مطالبات فراتر‬ ‫از ان‪-‬پی‪-‬تی بود‪ ،‬از این رو ایران به ان مطالبات پاسخ نم ی داد‪.‬‬ ‫اما ضلع تعهدات غ رب ی ها به کشور ماهم کامال شفاف و روشن‬ ‫اس��ت‪ ،‬یعنی در برنامه اجرایی تنظیم شده همین شفافیت‬ ‫وجود دارد‪ ،‬تعهدات غرب ی ها نقد ومش��خص اس��ت‪ .‬جالب‬ ‫اینجاست که تعهدات غ رب ی ها زمان بر نیست‪ ،‬یعنی اگر قرار‬ ‫باشد انها به تعهداتشان عمل کنند همان روز ‪30‬دی باید بسته‬ ‫لغو تحریم ها را اعالم کنند‪ .‬این اقدام دیگر به مقدمه چینی یا‬ ‫زمینه س��ازی نیاز ندارد‪ .‬اما ما هم تعهداتی در قبال امتیازات‬ ‫دریافت شده داده ایم که انها البته زمان بر است به عنوان مثال‬ ‫محدودسازی تحقیقات و پژوهش‪ ،‬عدم استفاده از نسل سوم‬ ‫سانتریفیوژها یا عدم غن ی سازی باالی ‪5‬درصد مقداری زمان‬ ‫م ی برد و ما طی ش��ش ماه باید به انچه در این توافق تعهد‬ ‫داده ایم‪ ،‬عمل کنیم‪ ،‬درواقع جمهوری اس�لامی ایران ابایی‬ ‫از عمل ب��ه این تعهدات ن��دارد‪ ،‬ازجمله اینکه باید س��وخت‬ ‫‪20‬درصدمان را اکسید کنیم یا به انرژی سوخت تبدیل کنیم‪.‬‬ ‫توافق شکاف های زیادی در سد بتنی که غرب ی ها با تحریم‬ ‫علیه ای ران دنبال م ی کردند‪ ،‬ایج��اد کرد و فضا ب رای فعالیت‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران باز شد‪.‬‬ ‫‪ l‬پس ب ه طور کلی شما در زمره افرادی هستید‬ ‫‪ l‬انچ��ه اکنون در ذه��ن دارم این اس��ت که حدود‬ ‫‪4/5‬میلیارددالر پول بلوکه ش��ده ای ران ازاد م ی ش��ود‪ .‬عالوه‬ ‫بر این تحریم های حوزه طال و س��نگ های قیمتی برداشته‬ ‫م ی ش��ود و تحریم های جدیدی علیه ای ران اعمال نخواهد‪.‬‬ ‫همچنین مراودات دانشجویان و امور کنسولی به روال عادی‬ ‫خودش باز م ی گردد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬همی ن طور است‪ .‬من از ابتدا هم عرض کرده بودم‬ ‫که این توافق درمجموع ب رای صنعت هسته ای ای ران و سایر‬ ‫منافع ملی کشورمان مثبت بود‪ ،‬در عین حال که ممکن است‬ ‫انتقادهایی هم داشته باشیم‪.‬‬ ‫‪ l‬همان ط�ور که گفتید برخی در داخل کش�ور‬ ‫انها در مقابل به ما چه چیزی م ی دهند؟ م ی خواهم‬ ‫بپرس�م در این معادله برد – ب�رد انچه نصیب ما‬ ‫شده چقدر ارزش داشته است؟‬ ‫ای�ن امتی�ازات ت�ا چ�ه می�زان در اقتص�اد م�ا‬ ‫تاثیرگذارست؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬وقتی ما شاهد بودیم کش��ورهای غربی و به‬ ‫تبع ان کشورهایی که در س��ایر حوزه های اقتصادی جهان‬ ‫مثل افریقا امریکای التین‪ ،‬جنوب شرق اسیا‪ ،‬شب ه قاره هند‪،‬‬ ‫حوزه خلی ج فارس و‪ ...‬هم تحت تاثیر بودند و سعی م ی کردند‬ ‫با کشورهای غربی همراهی داشته باش��ند‪ ،‬طبیعی بود که‬ ‫اجماعی شکل م ی گرفت تا کار مراودات اقتصادی ما را سخت‬ ‫م ی کند‪ .‬حتی مبادله اقالم و معادالتی که در لیست تحریم ها‬ ‫وجود نداشت ب رای ما مشکل شده بود‪ .‬چرا که کشورها جرات‬ ‫نم ی کردند وارد این نوع مراودات ش��وند‪ .‬بهانه م ی اوردند که‬ ‫شما تحریم هستید و ما نم ی توانیم در این زمینه کاری انجام‬ ‫دهیم و اگر کاری هم انجام م ی دادند هزینه ان خیلی گزاف‬ ‫بود‪ .‬وقتی توافق صورت گرفت چارچوب تحریم ها متزلزل شد‬ ‫و شکاف های زیادی در این چارچوب به وجود امد و دولت ها‬ ‫احساس کردند گویا در قفس باز و ظرفیت مراودات اقتصادی‬ ‫ازاد شد‪ .‬طبیعی اس��ت این موضوع در مراودات اقتصادی ما‬ ‫تاثیر مثبت م ی گذارد و نه تنها مبادالت اقالمی که در چارچوب‬ ‫تحریم ها قرار نداشت‪ ،‬ب رای ما راحت تر م ی شود بلکه مبادله‬ ‫بسیاری از اقالمی که در فهرست تحریم ها قرار داشت امروز‬ ‫تو امدها نیز بیش��تر م ی شود‪ .‬شما‬ ‫دیگر اس��ان ش��ده و رف ‬ ‫مش��اهده م ی کنید در ماه های اخیر بس��یاری از کشورهای‬ ‫غ ربی در صف سفر به جمهوری اسالمی ای ران هستند‪ ،‬یعنی‬ ‫گویا تا قبل از توافق‪ ،‬امریکای ی ها یک قفسی ساخته بودند و‬ ‫همه کش��ورها را در این قفس کرده بودند و درش را هم قفل‬ ‫کرده بودند‪.‬‬ ‫بعد از انجام توافق مثل اینکه این قفل باز شد و ظرفیت‬ ‫مراودات دیپلماتیک ازاد شد و یک ی یکی کشورها درخواست‬ ‫مالقات و گفت وگو با جمهوری اس�لامی دارند‪ .‬بناب راین این‬ ‫در اینجا س��ه رویکرد وجود دارد؛ رویک��رد اول اینکه ما‬ ‫نباید هیچ گفت وگویی انجام دهیم یا مراوده ای داشته باشیم‬ ‫یا اینکه هیچ امتیازی ندهیم و امتیازی هم نگیریم‪ .‬ما قبال‬ ‫این رویکرد را تس��ت کرده ایم که البته با منافع ملی کشور ما‬ ‫مطابق��ت ن��دارد و در چارچوب منوی��ات مقام معظم رهبری‬ ‫نم ی گنج��د‪ .‬زی را ایش��ان تاکی��د کرده اند مذاک��رات را نفی‬ ‫نم ی کنیم و باید مذاکرات انجام ش��ود اما باید خطوط قرمز‬ ‫رعایت ش��ود‪ .‬رویکرد دوم این اس��ت که همه چیز بگیریم و‬ ‫چیزی ندهیم‪ .‬چنی��ن رویکردی هم عملی نیس��ت چراکه‬ ‫مذاکره یعنی بده بستان‪ .‬بازی برد‪-‬برد هم به همین معناست‬ ‫که دوطرف از گرفته ها و داده های خودش��ان راضی هستند‪.‬‬ ‫نم ی توان گف��ت اگر م��ا کوچکترین امتی��ازی بدهیم ضرر‬ ‫کرده ایم‪ .‬این رویکرد عملی نیست‪ ،‬درواقع چنین مذاکره ای‬ ‫امکان موفقیت ندارد‪ .‬رویکرد س��وم این اس��ت که ما امتیاز‬ ‫بدهیم و امتیاز بگیریم اما امتیازاتی که ب رابری داشته باشد‪ .‬در‬ ‫مذاکرات اخیر این رویکرد حاکم بود‪ ،‬هرچند برخ ی ها معتقدند‬ ‫این تناسب و همسنگی امتیازات رعایت نشده و امتیازاتی که‬ ‫ما داده ایم سنگی ن تر است‪.‬‬ ‫شما این دیدگاه را قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬این دیدگاه مقداری به واقعیت نزدیک اس��ت‪ .‬ما‬ ‫تعهدات و امتی��ازات بزرگی داده ایم‪ .‬همی��ن که پذیرفته ایم‬ ‫بازرس ی ها از هرمکانی به هر ش��کل صورت بگیرد‪ ،‬نظارت‬ ‫کامل بر فعالیت هسته ای ای ران انجام شود و باالی ‪5‬درصد‬ ‫غن ی سازی نداشته باشیم و انچه غن ی سازی‪20‬درصد داشته ایم‬ ‫اکسید کنیم‪ ،‬در واقع این تعهدات سنگینی است که داده ایم‪.‬‬ ‫در مقابل امتیاز انچنانی نگرفته ایم اما مجبوریم کار را‬ ‫مثبت تلقی کنیم و اعتقاد داریم ممکن است مفاد توافقنامه‬ ‫را در صورتی که موردی بررس��ی کنیم ه��م وزن نبینیم اما‬ ‫دستاوردهای کلی موضوع ان قدر مناسب است که م ی تواند‬ ‫این توافق را توجیه کند‪.‬به عنوان مث��ال همین اندازه که ما‬ ‫توانستیم ادبیات و گفتمان فش��ار‪ ،‬تهدید و تحریم را به یک‬ ‫ادبیات مسالمت امیز‪ ،‬گفت وگو محور و تعاملی تبدیل کنیم‬ ‫و تغییر دهیم دستاورد بزرگی اس��ت‪ .‬ما به یاد داریم تا قبل از‬ ‫توافق همه ادبیات بین ما و ‪ 5+1‬تهدید‪ ،‬تحریم و فشار بود‪.‬‬ ‫روزبه روز به دامنه این تحریم ها افزوده م ی شد‪ ،‬در حالی که بعد‬ ‫از توافق باوجود اینکه جریان های افراطی و صهیونیستی در‬ ‫سنا و کنگره امریکا فعال شدند‪ ،‬دولت امریکا مجبور شد با انها‬ ‫برخورد کند و جلوی انها را بگیرد چراکه با انها توافق کرده ایم‬ ‫که نباید تحریم جدیدی صورت بگیرد‪ .‬من فکر م ی کنم این‬ ‫دستاورد کمی نبوده است و حتی بسیاری از کشورهای دوست‬ ‫و ب رادر ما به خاطر ای��ن توافق به ما تبریک گفتند و معتقدند‬ ‫ای ران کار بزرگی انجام داده است‪ .‬ما توانستیم در اجماعی که‬ ‫ب رای تحریم و تهدید علیه ما شکل گرفته بود‪ ،‬شکاف ایجاد‬ ‫کنیم‪ .‬رئیس مجلس لبنان و سیدحسن نصراهلل که از دوستان‬ ‫جمهوری اسالمی هستند این توافق را به نفع ما دانستند‪ .‬در‬ ‫واقع اینها ب ه دستاورد کلی موضوع نگاه م ی کنند نه بندهای‬ ‫امده در این توافق‪.‬‬ ‫باتوج�ه به صحب ت های�ی که کردی�د تغییر تیم‬ ‫ب�رای رف�ع این مش�کل فک�ر م ی کنی�د حضور‬ ‫نمایندگانی از مجلس مثمرثمر باشد؟‬ ‫‪ l‬نگاه ما به حضور نمایندگان از این زاویه است که اگر‬ ‫نمایندگان در جریان مذاکرات قرار گی رند و عضو ناظر در تیم‬ ‫مذاکره کننده داشته باشند‪ ،‬راحت تر و توجی ه شده تر م ی توانند‬ ‫از دولت و تیم مذاکره کننده حمایت کنند‪ .‬وقتی نمایندگان در‬ ‫جریان جزئیات مذاکرات قرار نم ی گی رند کف قضیه این است‬ ‫که اگر مخالفت نکنند حداقل سکوت م ی کنند و این به نفع‬ ‫دولت نیس��ت زی را مجلس باید به دولت کمک کند و از ان‬ ‫حمایت کند و ب رای این حمایت الزم است در جریان کار باشد‪.‬‬ ‫ایا طرحی برای حضور نمایندگان مجلس در تیم‬ ‫مذاکره کننده مطرح است؟‬ ‫‪ l‬تاکنون که چنین موافقتی صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫اما تقویت تیم مذاکره کننده به لحاظ فنی برعهده دولت است‬ ‫و نیازی به دعوت کسی از مجلس نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬اخباری درباره اضافه شدن سیروس ناصری و‬ ‫سیاست‬ ‫با این تفاس�یر ش�ما موافق این نظریه هس�تید‬ ‫که این توافقنامه منجر شده س�اختار تحری م ها‬ ‫متزلزل شود؟‬ ‫معتقدند مناف�ع ملی ای�ران در توافق�ات نادیده‬ ‫گرفته شده‪ ،‬به نظر ش�ما چنین موضوعی تا چه‬ ‫اندازه نزدیک به واقعیت است؟‬ ‫‪ l‬مقام معظم رهبری فرمودند اینها بچه های انقالب‬ ‫هس��تند به طورحتم اقدامات‪ ،‬مذاکرات و توافقات به سمع و‬ ‫نظر ایش��ان م ی رس��د و رهبری مذاکرات را تایید فرموده اند‪.‬‬ ‫البته ما یک بحث داریم و ان‪ ،‬این است که باالخره مذاکرات‬ ‫هسته ای صرفا مذاکرات سیاسی و حقوقی نیست‪ .‬مذاکرات‬ ‫فنی و تکنیکی هم هست‪ .‬ما گاهی اوقات محدودیت هایی‬ ‫را م ی پذیریم که ممکن است به لحاظ سیاسی هیچ عوارضی‬ ‫نداشته باش��د اما به لحاظ فنی ممکن است ب رای ما مشکل‬ ‫به وجود اورد‪ .‬ای��ن دیدگاه در مجلس قوی ب��ود که باید تیم‬ ‫مذاکره کننده تقویت شود و نیروهای فنی که با تکنولوژی و‬ ‫ظرفی ت های تکنولوژیکی هسته ای اشنا هستند‪ ،‬حضور داشته‬ ‫باشند تا اگر محدودیتی هم پذیرفته م ی شود روی روند فعالیت‬ ‫اتی ما به لحاظ فنی تاثیرگذار نباشد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪ l‬البته ما اعتق��اد داریم توافق جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران و ‪ 5+1‬ب رای بهره برداری از امکانات بی ن المللی در جهت‬ ‫توسعه صنعت هسته ای و رسمی ت یافتن فعالیت هسته ای‬ ‫کشور‪ ،‬جلب اعتماد بی ن المللی نسبت به این فعالی ت ها ب رای‬ ‫کشورمان اس��ت‪ .‬در واقع این گونه نیست که تحریم ها ما را‬ ‫مجبور یا ملزم کرده باشد که به دلیل فشار اقتصادی در ب رابر‬ ‫طرف مذاکره کننده کوتاه بیایی��م‪ ،‬بناب راین به دنبال این هم‬ ‫نیستیم که بگوییم تحریم ها خیلی تاثیرگذار بوده است که‬ ‫حاال لغو انها چه می زان اثرگذار اس��ت‪ .‬به هرحال ما به عنوان‬ ‫یک کشور فعال در حوزهای مختلف به ویژه حوزه اقتصادی‬ ‫باید م��راودات خوبی ب��ا حوزه های اقتصادی جهان داش��ته‬ ‫باشیم‪ .‬لغو چنین تحریم هایی و امتیازاتی که داده م ی شود‪ ،‬به‬ ‫بالندگی اقتصادی ما کمک م ی کند‪ ،‬مراودات اقتصادی ما را‬ ‫تقویت م ی کند‪ ،‬مبادالت تجاری ما اسان تر م ی شود و راحت تر‬ ‫م ی توانیم منافع اقتصادی خودم��ان را در عرصه بی ن المللی‬ ‫به دست اوریم‪ .‬به طور طبیعی وقتی تراز بازرگانی خارجی یک‬ ‫کشور اصالح م ی شود‪ ،‬به طورمستقیم روی حوزه تورم‪ ،‬افزایش‬ ‫ارزش پول ملی و‪ ...‬تاثیر مستقیم خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫که این توافق را مثبت ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫هس�ته ای را ممکن م ی بینی�د یا اصلا نیازی به‬ ‫تغییر هست؟‬ ‫حسین موسویان منتشر شده‪ ،‬نظر شما در این‬ ‫خصوص چیست؟‬ ‫بنده ای��ن موضوع را دنب��ال نکردم و اطالع��ی در این‬ ‫خصوص ندارم که بتوانم اظهارنظر کنم‪.‬‬ ‫ی که سنای امریکا علیه ایران‬ ‫درباره طرح تحریم ‬ ‫پیگی�ری م ی کند‪ ،‬ای�ران ب�رای مقابله ب�ا ان چه‬ ‫سیاستی باید در پیش بگیرد؟‬ ‫‪ l‬از انجایی که دولت امری��کا در ب رابر تعهداتی که‬ ‫در توافق ژنو شده مسئول اس��ت‪ ،‬بناب راین خودش باید تدبیر‬ ‫الزم در این زمینه را پی ش بینی کند‪ .‬انها تعهد داده اند هیچ نوع‬ ‫تحریم جدیدی علیه ایران در شش ماه اینده تصویب نشود‪،‬‬ ‫بناب راین اگر مجلس س��نای امریکا این اقدام را انجام دهد به‬ ‫منزله عمل نکردن به تعهدات است و حیثیت انها زیر سوال‬ ‫م ی رود‪ .‬البته ما اعالم کرده ایم اگر طی شش ماه هریک از اعضا‬ ‫بخواهند برخالف توافقنامه‪ ،‬تحریم جدید علیه ایران اعمال‬ ‫کنند‪ ،‬ما تواف��ق را کنار م ی گذاریم و راه خودم��ان را م ی رویم‪.‬‬ ‫در واقع جمهوری اسالمی ای ران با دولت امریکا روبه روست‪.‬‬ ‫درباره برق�راری رابطه می�ان ای�ران و امریکا چه‬ ‫پی ش بینی دارید؟‬ ‫‪ l‬ما ب رای برقراری رابطه با امریکا برنامه ای نداریم‪.‬‬ ‫انها خودشان با ما قطع رابطه کرده اند‪ ،‬اموال ما را بلوکه کرده‬ ‫و دست به اقدامات خصمانه علیه کشورما زده اند‪ .‬این کشور‬ ‫همچنان به ملت ما ظلم م ی کند‪ ،‬در محافل بی ن المللی از‬ ‫دش��منان ما و گروه های تروریس��تی حمایت م ی کنند و‪...‬‬ ‫بناب راین اگر بناست روابط این دو کشور تغییر کند الزم است‬ ‫امریکای ی ها از رفتار خصمانه و خشونت امیز خود علیه ای ران‬ ‫دست بردارند و نشان دهند م ی خواهند با جمهوری اسالمی‬ ‫به عنوان یک کش��ور ب راب��ر وارد گفت وگو ش��وند‪ ،‬در غیر‬ ‫این صورت م��ا برنامه ای ب رای برقراری رابطه با این کش��ور‬ ‫نداریم و امریکا را همچنان دشمن خودمان م ی دانیم‪g .‬‬ ‫‪37‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫هنرمندودولتمردومردم‬ ‫فرهنگ تدبیر و امید‬ ‫نگاهی به دیدار روحانی‬ ‫و هنرمندان‬ ‫روزی ک�ه ن�ام عل�ی جنت�ی برای‬ ‫وزارت ارش�اد مطرح ش�د خیلی ها‬ ‫تعجب کردند‪ .‬اما او به مرور با برخی‬ ‫ساختارش�کنی ها بیش�تر موج�ب‬ ‫تعجب گروه دیگر شد‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫مسیر‬ ‫متفاوت جنتی‬ ‫وزارت فرهنگ دولت روحانی‬ ‫چه تفاوت ها و شباهت هایی‬ ‫با دولت اصالحات دارد؟‬ ‫‪38‬‬ ‫ممیزانبازبانهنراشناهستند‬ ‫شبینباشیم‬ ‫وظیفهماایناستکهخو ‬ ‫گفت وگو با احمد شاکری‬ ‫درباره رویکرد فرهنگی دولت‬ ‫گفت وگو با محمد مهدی عسگ رپور‬ ‫درباره وعده های فرهنگی دولت‬ ‫‪1‬‬ ‫علی جنتی حاال بیش از همیش��ه محل توجه است‪.‬‬ ‫وزیر ارشاد شده؛ ان هم در دولت حسن روحانی‪.‬‬ ‫پستی که م ی گفتند قرار است احمد مسجد جامعی‪،‬‬ ‫فرد نزدیک به س��ی د محمد خاتمی ان را به دس��ت اورد‪ .‬در‬ ‫روزهای نزدیک به معرفی کابینه اما به یکباره ورق برگشت و‬ ‫وزارت فرهنگ به فرد نزدیک به اصولگرایان رسید‪ .‬رویدادی‬ ‫که در ابت��دا حتی مح��ل اعتراض اصالح طلبان هم ش��د‪.‬‬ ‫اکنون اما او به دلیل مواضع و نوع نگاه متفاوتش مورد انتقاد‬ ‫طی ف های��ی از اصولگرایان قرار گرفت��ه‪ .‬کار حتی تا جایی‬ ‫پیش رفته که س��ومین کارت مجل��س از جانب او نصیب‬ ‫کابینه ش��ده اس��ت‪ .‬اما او به واقع کیس��ت و چگونه فکر‬ ‫م ی کند؟ ایا ان گونه که از سوی اصالح طلبان عنوان م ی شود‬ ‫او ادامه دهنده راه انهاست؟ ایا او باید همان راهی را برود که‬ ‫برخی از منتقدانش به ان اعتقاد دارند؟ به بیانی دیگر حاال‬ ‫مهمترین سوال این است که ما با کدام علی جنتی مواجهیم‬ ‫و وزارت ارشاد در دوره او قرار است به کدام سو حرکت کند؟‬ ‫علی جنتی کیست؟‬ ‫جنتی چگونه فکر می کند؟‬ ‫جایی که ما ایس��تاده ایم‪ ،‬یعنی در اغازین سال های‬ ‫دهه ‪ ،90‬س��ه تفکر در مورد نحوه اداره فرهنگ و هنر وجود‬ ‫خاص ی از رفتار را پدیدار ساخته‬ ‫دارد؛ تفکراتی که صورت های ّ‬ ‫است‪ .‬یک طیف باورش��ان این است که در عرصه فرهنگ‬ ‫و هنر‪ ،‬نباید هیچ حد و مرز و چارچوب تعریف شده ای وجود‬ ‫داشته باش��د‪ .‬انها باورش��ان این اس��ت که هنرمند و اهل‬ ‫فرهنگ باید ازادانه ه ر چه م ی خواهد بگوید‪ ،‬بنویس��د‪ ،‬اجرا‬ ‫فرهنگ‬ ‫عل��ی جنتی وقتی گزینه وزارت ارش��اد ش��د همه در‬ ‫پی این بودند که او چه مواضع��ی در فرهنگ و هنر خواهد‬ ‫داشت؟ دید او به اصالح طلبان نزدیک است یا اصولگرایان؟‬ ‫فضا ب رای اهالی فرهنگ و هنر باز خواهد شد یا بسته؟ شاید‬ ‫ب رای فهمیدن اینک��ه او چگونه فکر م ی کن��د بهترین راه‬ ‫واکاوی در این زمینه مرور گفته های اوس��ت‪ .‬سخنانی که‬ ‫البد نقشه راه و مسیری است که او خواهد پیمود‪.‬‬ ‫‪ l‬کس��انی که به نوعی با وزارت ارش��اد س��ر و کار‬ ‫دارند‪ ،‬دچار مشکالت عدیده ای هستند‪ .‬در تمامی حوزه ها‬ ‫مشکالت هست‪ .‬اهالی سینما‪ ،‬کتاب‪ ،‬موسیقی‪ ،‬مطبوعات‬ ‫و‪ ...‬با چالش های فراوانی دست و پنجه نرم م ی کنند‪ .‬بنده‬ ‫تصورم این اس��ت که باتوجه به رویکرد دولت تدبیر و امید‪،‬‬ ‫باید تغیی رات اساس��ی در وضعیت موجود به وجود اورد‪ ،‬چه‬ ‫از نظر سیاس��ت ها و چه از نظر نیروی انس��انی که در این‬ ‫مجموعه مشغول فعالیت هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬وزارت فرهنگ و ارشاد اس�لامی در حال حاضر‬ ‫از مش��کالت زیادی رنج م ی برد‪ .‬بنده از تمامی کسانی که‬ ‫در این حوزه صاحب نظر باش��ند‪ ،‬کمک و مشورت خواهم‬ ‫گرفت‪ .‬اقای خاتم��ی حدود ‪ 12‬س��ال در وزارت فرهنگ و‬ ‫ارشاد اس�لامی حضور داش��تند و قطعا نظ رات راهگشایی‬ ‫خواهند داشت‪.‬‬ ‫‪ l‬بس��یاری از مش��کالت ناش��ی از برخی اعمال‬ ‫سلیقه های شخصی است‪ .‬من فکر م ی کنم اگر با رویکردی‬ ‫باز به مطبوع��ات به عنوان رک��ن چهارم دموکراس��ی که‬ ‫م ی توانند سالمت اداری کشور را تضمین کنند‪ ،‬نگاه شود‪،‬‬ ‫این خود کمک به شفافیت عملکرد دولت است‪.‬‬ ‫‪ l‬نباید ب رای نشریه ای که انتقادی مطرح م ی کند که‬ ‫مطابق میل ما نبود‪ ،‬فورا شمشیر حذف را برداریم که ان را‬ ‫حذف کنیم؛ بلکه خودمان را اصالح کنیم‪ .‬به قولی ما وقتی‬ ‫عیب خود را در اینه م ی بینیم‪ ،‬اینه را نباید بش��کنیم؛ بلکه‬ ‫باید خودمان را بشکنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬اصوال بستن خانه س��ینما به عنوان یک انجمن‬ ‫صنفی که محل گردهمایی اهالی س��ینما و محل تبادل‬ ‫نظ رات و تضارب ارا بود‪ ،‬بسیار خس��ارت بار بوده است‪ .‬این‬ ‫مشکل باید در اس��رع وقت حل ش��ود و یکی از مهم ترین‬ ‫اولویت های من بازگشایی خانه سینما است و قطعا در اولین‬ ‫روزهای کاری به ان خواهم پرداخت‪.‬‬ ‫‪ l‬انجمن صنفی روزنامه نگاران هم باز خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ l‬وزارت ارشاد تبدیل به رقیب دیگر نهادها و بخش‬ ‫خصوصی شده اس��ت‪ .‬این رقابت و تصدیگری باید برچیده‬ ‫شود‪.‬‬ ‫‪ l‬مقوله فرهنگ را باید از مسائل سیاسی و امنیتی‬ ‫یک فرهنگ‪ ،‬سه دیدگاه‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫«علی جنتی» در س��ال ‪ 1328‬در خانواده ای روحانی‬ ‫متولد شد و اکنون ‪ 64‬سال دارد‪ .‬او پسر ایت اهلل احمد جنتی‪،‬‬ ‫دبیر ش��ورای نگهبان اس��ت‪ .‬علی جنتی پس از گذراندن‬ ‫دوران متوس��طه و دبیرس��تان با اغاز به کار مدرسه علمیه‬ ‫منتظریه (حقانی) که بنیانگذاران ان ش��هید ایت اهلل دکتر‬ ‫بهشتی‪ ،‬شهید قدوسی و جمعی از استادان حوزه علمیه قم‬ ‫بودند‪ ،‬تحصیالت حوزوی خود را اغاز کرد و به مدت ‪10‬سال‬ ‫در زمینه ادبیات عرب‪ ،‬منطق‪ ،‬فلسفه‪ ،‬اقتصاد اسالمی و فقه‬ ‫و اصول تحصیل کرد و پس از پایان س��طح‪ ،‬دروس خارج‬ ‫فقه و اصول را نزد ش��بیری زنجانی‪ ،‬یوسف صانعی و اذری‬ ‫قم ی گذراند‪.‬‬ ‫او در سال ‪ 1354‬با مش��ورت شهید بهشتی و ایت اهلل‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی ب��ه خ��ارج از کش��ور عزیم��ت و در‬ ‫کشورهای سوریه و لبنان مقیم شد‪ .‬پس از پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬در اغاز س��ال ‪ 1359‬به عنوان مدیر صدا و سیمای‬ ‫جمهوری اسالمی مرکز اهواز منصوب شد که همزمان بود‬ ‫با اغاز جنگ تحمیلی‪.‬‬ ‫جنتی در دی ماه همان س��ال پس از تصویب قانون‬ ‫اداره صدا و س��یما‪ ،‬از س��وی ش��هید ایت اهلل دکتر بهشتی‬ ‫به عن��وان نماینده ق��وه قضاییه در ش��ورای سرپرس��تی‬ ‫صدا و سیمای جمهوری اسالمی ای ران معرفی شد و تا سال‬ ‫‪ 1362‬به عنوان عضو شورا و در مقطعی به عنوان مدیر شبکه‬ ‫اول سیما خدمت کرد‪ .‬او در سال ‪ 63‬استانداری همان استان‬ ‫را بر عهده گرفت و پس از ان مدتی اس��تانداری خ راسان و‬ ‫ریاست دفتر هاشم ی رفسنجانی را تجربه کرد‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 71‬با حکم علی الریجانی‪ ،‬وزیر وقت ارشاد‬ ‫به عنوان معاون امور بی ن الملل این وزارتخانه منصوب شد‬ ‫که این فعالیت تا س��ال ‪ 77‬ادامه یاف��ت و طی این مدت‪،‬‬ ‫دوران دو وزیر ارش��اد دیگر (مصطفی میرسلیم و عطاءاهلل‬ ‫مهاجرانی) را تجربه کرد‪ .‬همکاری علی جنتی با مهاجرانی‬ ‫یک س��ال بیش��تر دوام نیاورد و از س��ال ‪ 77‬تا پایان دوره‬ ‫ریاس��ت جمهوری خاتمی‪ ،‬به عنوان س��فیر ای ران در کویت‬ ‫مش��غول فعالیت بود‪ .‬پس از گذشت پنج س��ال از تصدی‬ ‫این سمت (س��فیر ای ران در کویت) جنتی به ریاست کمیته‬ ‫فرهنگی ـ اجتماعی شورای عالی امنیت ملی انتخاب شد‪.‬‬ ‫ان روزها حسن روحانی دبیر این شورا بود‪ .‬با انتخاب محمود‬ ‫احمدی نژاد به ریاس��ت جمهوری در س��ال ‪ 1384‬مصطفی‬ ‫پورمحمدی وزیر کش��ور وقت‪ ،‬جنتی را به س��مت معاون‬ ‫سیاسی وزارت کشور انتخاب کرد‪ ،‬اما در سال ‪ 85‬بار دیگر‬ ‫به عنوان سفیر ای ران در کویت منصوب شد که این دوره هم‬ ‫تا سال ‪ 89‬ادامه یافت‪ .‬در همین سال به درخواست حسن‬ ‫روحانی رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام‪ ،‬به عنوان پژوهشگر سیاست خارجی در این‬ ‫مرکز مشغول کار شد‪.‬‬ ‫جدا کرد‪ .‬متاسفانه در این سال ها از نگاه سیاسی و امنیتی‬ ‫به حوزه فرهنگ و هنر زیان های بس��یاری دیدیم‪ .‬نگاه به‬ ‫فرهنگ به هیچ عنوان نباید سیاسی و امنیتی باشد‪ .‬ما باید‬ ‫این حوزه ها را از هم تفکیک کنیم‪ .‬نباید فضای فرهنگی را‬ ‫سیاسی و امنیتی کنیم‪.‬‬ ‫پس از ماجرای ممیزی کتاب ‪،‬‬ ‫خانه سینما و تک خوانی بانوان‪ ،‬این‬ ‫روزها اظهارات جنتی درباره ماهواره‬ ‫و فی س بوک در کنار سخنان صریح‬ ‫روحانی‪ ،‬حاش�ی ه های جدید حوزه‬ ‫فرهنگ در دولت یازدهم شده اند‬ ‫کند و بخوان��د‪ .‬در چنین تفکری هی��چ فاکتوری که حتی‬ ‫کوچکترین احساس��ی مبنی بر تحدید و محدودیت داشته‬ ‫باشد‪ ،‬پذیرفته نیست‪ .‬درس��ت چیزی شبیه انچه در دوران‬ ‫اصالحات بخش زیادی از مجریان بخ��ش فرهنگ و هنر‬ ‫دنبال م ی کردند‪ .‬یک تفکر دیگر اما دقیقا در نقطه مقابل‬ ‫این طیف قرار دارد‪ .‬این تفکر م ی گوید فرهنگ و هنر‪ ،‬نقش‬ ‫مهم��ی در جامعه دارد و ب��ه جهت همی��ن اهمیتش باید‬ ‫تحت کنترل بوده و حتی بای��د با دیدی صرفا امنیتی به ان‬ ‫نگریست‪ .‬در این دید‪ ،‬اهل فرهنگ و هنر به شدت احساس‬ ‫محدودیت م ی کند‪ ،‬فضای سانسور و حتی خود سانسوری‬ ‫گس��ترش م ی یابد و راه ب رای حرک��ت رو به جل��و با موانع‬ ‫‪39‬‬ ‫متعددی مواجه م ی گردد‪.‬این تفکر بیانش شکاکانه است و‬ ‫همواره با رد اندیشه نو به سود اندیشه های قدیم م ی پردازد‪.‬‬ ‫در این میان اما یک تفکر دیگر هم وجود دارد‪ .‬حامیان‬ ‫این تفکر م ی گویند باید به هنرمن��د و اهل فرهنگ اعتماد‬ ‫کرد‪ .‬باید نه افراط داش��ت و نه تفریط؛ نه فضا را انقدر باز و‬ ‫ ب ی قاعده کرد که هیچ چارچوبی رنگی از رس��میت به خود‬ ‫نگیرد و نه انقدر فضا را بست که راهی ب رای تنفس فرهنگ‬ ‫و هنر باقی نماند‪.‬‬ ‫کدام جنتی؟‬ ‫حاال علی جنتی م ی بایستی به یکی از این سه مسیر‬ ‫و نگاه‪ ،‬متمایل باش��د‪ .‬او در دولتی صاحب منصب شده که‬ ‫نه شبیه دولت س��ی د محمد خاتمی با همه خصوصیاتش‬ ‫است و نه دولتی اس��ت که در صدرش یکی از گزینه های‬ ‫اصولگرایان ب رای اداره پاستور قرار گرفته باشد‪.‬‬ ‫جنت��ی م ی بایس��تی در س��اختمان مع��روف میدان‬ ‫بهارستان‪ ،‬بازتابنده تصویری متفاوت از این دو باشد‪ .‬به یک‬ ‫معنا او م ی بایس��تی در فضای گفتمانی دولت جدید ایفای‬ ‫نقش کند‪ .‬بازسازی همبستگ ی های از دست رفته یا الاقل‬ ‫اسی ب دیده؛ این مهم ترین ماموریت علی جنتی است‪ .‬باید‬ ‫از رویگردانی اهالی فرهنگ و جذب غیر شدنشان جلوگیری‬ ‫کند و به تعبیری دیگر باید یک پهنه همگانی را ب رای اهالی‬ ‫فرهنگ ایجاد کند‪ .‬این اما چگونه محقق خواهد شد؟ علی‬ ‫جنتی نیازمند است که اعتماد فعاالنه در بخش فرهنگ و‬ ‫هنر ایجاد کند‪ ،‬اعتماد فعاالنه‪ ،‬که او باید ان را به دست اورد‬ ‫در واقع چیزی نیست که از پایگاه های اجتماعی و یا منابعی‬ ‫از این جنس و از پیش تعیین شده حاصل شود‪.‬‬ ‫واقعیت این اس��ت که باید اهل فرهن��گ را در درون‬ ‫خودمان نگه داریم‪ .‬انها جزئی الینفک از جامعه ما هستند و‬ ‫این وظیفه ای سنگین ب رای وزیر ارشاد دولت حسن روحانی‬ ‫اس��ت‪ .‬رویکردهای افراط و تفریط��ی در بخش فرهنگ و‬ ‫هنر ما ازموده شده است‪ .‬گاه تا انجا پیش رفته ایم که خط‬ ‫قرمز ها نادیده گرفته شده و هنجارشکنی رسم غالب شده و‬ ‫گاه هم اوضاع را چنان پیش برده ایم که اهل فرهنگ و هنر‬ ‫حاشی ه نشینی پیش��ه کرده و به ماندن به عنوان گزینه دوم‬ ‫فکر کرده اند‪ .‬حاال این علی جنتی اس��ت که باید بدون به‬ ‫چالش کشیدن تعریف های رسمی امور کارش را پیش ببرد‪.‬‬ ‫او غریبه نیس��ت؛ س��ال ها در س��اختارهای رسمی‬ ‫هنرمند و دولتمرد و مردم‬ ‫نگاهی به دیدار روحانی و هنرمندان‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫مهدی رحمانیان‬ ‫مدیرمسوول روزنامه شرق‬ ‫‪2‬‬ ‫دیدار رئی س جمهور و هنرمن��دان از چند جهت قابل‬ ‫بررس��ی و امعان نظر است؛ نخس��ت از جهت روح حاکم بر‬ ‫جلس��ه‪ ،‬فضای جلس��ه سرشار‬ ‫از مبادل��ه حس مثبت از س��وی‬ ‫طرفین بود؛ به گون��ه ای که اگر‬ ‫هیچ کالم ی میان دو سوی جمع‬ ‫حاضر مبادله نم ی ش��د‪ ،‬به گواه‬ ‫گفته ها مقص��ود حاص��ل بود‪.‬‬ ‫هنرمندان با فضایی روبه رو بودند‬ ‫که اکنده از صداقت‪ ،‬صمیمیت‬ ‫و احترام از س��وی رئی س جمهور‬ ‫و همراهان ب��ود‪ ،‬در انجا تکلف‬ ‫راهی نداشت و هرچه بود راستی‬ ‫بود و دوستی و ارتباط بدون کالم‬ ‫در فرهنگ های مختلف به ویژه‬ ‫در فرهنگ ش��رقی و ای ران که از‬ ‫اهمیت باالیی برخوردار اس��ت‪.‬‬ ‫انجا که حسی میان افراد ردوبدل‬ ‫م ی ش��ود و از این طریق مبادله‬ ‫معنا و مفهوم م ی نماید‪ .‬از ان رو‬ ‫هنرمن��دان نیز ح��س احترام و‬ ‫تقدیر داش��تند‪ .‬اما فارغ از بحث‬ ‫فضا‪ ،‬رویکرد و س��خنان میزبان و میهمانان جلس��ه وجوه‬ ‫دیگر قابل بررسی است که نش��انگر درک و باوری دوسویه‬ ‫است‪ .‬ابتدا هنرمندان مختلف به نمایندگی از صنوف خود به‬ ‫پاره ای گالیه های سال های پیش و درددل ها و پیشنهادات‬ ‫پرداختند‪ ،‬برخی از کمبود امکانات و ب ی پولی سخن گفتند‬ ‫‪40‬‬ ‫و برخی دیگ��ر از ممیزی ه��ا انتقاد کردند‪ .‬یکی خواس��تار‬ ‫اختصاص یک درصد اعتبارات عمرانی به حوزه هنر ش��د‪،‬‬ ‫دیگری خواهان فراخوانی حذف ش��دگان تئاتر شد‪ .‬ان یک‬ ‫به اثرگذاری کلید تدبیر در قفل خانه س��ینما اشاره کرد و ان‬ ‫دیگری از اینکه سال ها سرود جمهوری اسالمی به طور زنده‬ ‫اجرا نشده گله و پیشنهاد کرد که ارکستر سمفونیک ملی و‬ ‫ته ران راه اندازی و تقویت شود‪ .‬به هر حال هنرمندان‪ ،‬بدون‬ ‫دغدغه انچه خواستند گفتند و رئی س جمهور نیز با حوصله‬ ‫به تلخ و ش��یرین کالم هنرمندان گوش س��پرد و انگاه که‬ ‫نوبت به او رس��ید از تعیی ن تکلی ف نکردن سیاستمداران در‬ ‫عرصه هنر گفت و از حافظ رند عالم سوز شاعر قرن هشتم‬ ‫به عنوان الگوی هنرمند ای رانی سخن راند‪ ،‬به ویژه انجا که او‬ ‫را منتقدی خواند که همیشه در حال نقد حکومت و جامعه‬ ‫خویش بود و به رغم این در طول تاریخ دیوانش قدر دیده و بر‬ ‫حاکمیتی ای ران حضور داش��ته و م ی داند که راه سختی در‬ ‫پیش دارد‪ .‬افراد خلف او کارنامه های متفاوتی در وزارتخانه‬ ‫بزرگ ارش��اد برجای گذاش��ته اند‪ .‬تصاویر ات��اق کنف رانس‬ ‫وزارت ارش��اد گویای این اس��ت که تا کنون چه افرادی و با‬ ‫چه تفکراتی ب��ر بخش فرهنگ و هن��ر وظیفه هدایتگری‬ ‫و اداره را بر عهده داشته اند‪ .‬ش��اید راه درستش این باشد که‬ ‫به او فرصت داده ش��ود‪ .‬در شب نشینی اهل فرهنگ و هنر‬ ‫با رئی س جمهور تقریبا همه امده بودند غیر از منتقدان پرو‬ ‫پا قرص اقای وزیر‪ .‬باید پهنه این همنشینی را گسترش داد‬ ‫و با یک خودکنترلی صنفی مانع از هنجارشکنی شد؛ فارغ از‬ ‫اینکه بخواهیم با نگاه باالدستی یا حتی امنیتی به هنر و و‬ ‫هنرمند بنگریم‪.‬‬ ‫علی جنتی باید وزیر فرهنگ همه باشد ‪ ،‬چه انها که به‬ ‫او رای ندادند و چه انها که رای دادند؛ از خانه سینما تا جشنواره‬ ‫عمار‪ .‬جنتی وزیر فرهنگ همه اس��ت و بای��د در رفتارهای‬ ‫سیاس ی اش سنت اعتدال را در فرهنگ پرورش دهد‪ .‬او فرصت‬ ‫استثنایی ب رای نهادینه کردن اعتدال در فرهنگ دارد؛ در میانه‬ ‫طی ف های مختلف و اندیشه های گوناگون‪ .‬علی جنتی باید از‬ ‫همین مسیر حرکت کند‪g.‬‬ ‫صدر نشسته و حتی گفت که گاهی انچنان تعالی یافته که‬ ‫کنار کتاب حق یعنی قران مجید قرار گرفته؛ یعنی اشکار و‬ ‫پنهان از هنرمندان خواست که حافظ را الگوی خویش قرار‬ ‫دهند که با رندی و زیرکی ه��م جامعه زمان خویش را و هم‬ ‫حکومت زمان خویش را با نقد خود صیقل دهند و به عبارت‬ ‫دیگر امادگی دولتش را ب رای پذیرفت��ن نقد ناقدان هنرمند‬ ‫اعالم کرد‪ .‬اقای روحانی مباحث مختلف��ی از جمله رابطه‬ ‫هنر و ازادی و امنیت هنرمن��دان و اعتماد متقابل هنرمند و‬ ‫دولتمرد‪ ،‬کاهش ممیزی‪ ،‬اقتصاد هنر و نهایتا اشتی ملی را‬ ‫مبنای سخن خویش قرار داد و هرکدام را به درستی طرح و‬ ‫تبیین کرد‪.‬‬ ‫انچه در این جلسه گذش��ت‪ ،‬گویای صدق و صفای‬ ‫طرفین و همچنین کم توقعی اهالی هنر ب��ود‪ ،‬زیرا وقتی‬ ‫دولتی به گمان من با بدسلیقگی خانه جمعی از هنرمندان‬ ‫را قفل م ی زند و فاصل��ه خودش را با جمع��ی نازک طبع و‬ ‫خیال انگیز زیاد م ی کند‪ ،‬دولتی دیگر‬ ‫با کمترین زحمت و با تدبیر با گشودن‬ ‫ان قفل چراغ امید را در دل انها روشن‬ ‫م ی کند و بر ش��عف انها م ی افزاید و‬ ‫بارها این عملکرد را م ی ستاید‪ ،‬یعنی‬ ‫ما کم توقع هستیم‪.‬‬ ‫در پایان این یادداشت الزم است‬ ‫اش��اره ش��ود به اینکه هنر چون ابی‬ ‫زالل و جاری است و نیازمند جویباری‬ ‫ب رای رسیدن به مزارع تشنه اب است‬ ‫و دولت رس��التش ایجاد نهر اس��ت‪،‬‬ ‫نه س��دکردن راه اب و اگر راه هنر سد‬ ‫ش��ود چون اب راه دیگ��ری م ی یابد‬ ‫که چه بسا خس��ارت افرین هم باشد‪.‬‬ ‫اینکه امروز از هنر زیرزمینی س��خن‬ ‫گفته م ی ش��ود‪ ،‬در واقع راهی اس��ت‬ ‫که هنر ناخ��وداگاه برم ی گزیند‪ ،‬نه از‬ ‫سر اختیار بلکه از سر اضط رار‪ ،‬گرچه با‬ ‫رشد و توسعه تکنولوژی دیگر سخن‬ ‫از زیرزمینی شدن هنر چندان از دقت‬ ‫الزم برخوردار نیست‪ ،‬بلکه باید گفت تکنولوژی زیرزمینی‬ ‫سابق را فرازمینی کرده است و سخن اخر اینکه عرصه هنر‬ ‫ب رای همه باز باشد و اجازه داده شود مردم با گوش نکردن‪ ،‬یا‬ ‫گوش کردن و ندیدن یا دیدن و نخریدن یا خریدن کاالهای‬ ‫هنری هنرمندان را ممیزی کنند‪g .‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫جدال فرهنگ و سیاست‬ ‫نگاهی به دیدار هنرمندان با رئیس جمهور و حاشیه ها پس لرزه ای که در پی سخنان صریح و‬ ‫چالش برانگیز روحانی در این مراسم به وجود امد‬ ‫در این دیدار عالوه بر حس��ن روحانی و علی جنتی‪،‬‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫محمدمه��دی عس��گرپور مدیرعامل خانه س��ینما‪ ،‬نغمه‬ ‫خبرنگار‬ ‫ثمینی نمایش��نامه نویس‪ ،‬عبدالجبارکاکایی ش��اعر‪ ،‬رضا‬ ‫امیرخانی داس��تان نویس‪ ،‬کامبیز روش��ن روان اهنگس��از‬ ‫و اب راهیم حقیقی گرافیس��ت نیز س��خنرانی کردند‪ .‬وزیر‬ ‫اولین دیدار رس��می هنرمن��دان با حس��ن روحانی‪،‬‬ ‫یازدهمین رئی س جمهوری اس�لامی ای ران پ��ر بود از بیان‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی که گروهی از معاونان و مدی رانش‬ ‫او را همراه��ی م ی کردند‪ ،‬خطاب به حس��ن روحانی گفت‪:‬‬ ‫درخواست ها ازس��وی هنرمندان و سخنان عال ی ترین مقام‬ ‫«امروز جامع ه بزرگ هنرمندان‪ ،‬در این محفل نمادین گرد‬ ‫اجرایی کش��ور که با ش��عار «روحانی متش��کریم» همراه‬ ‫امده اند تا مهر تاییدی بر اش��تی می��ان دولت و هنرمندان‬ ‫ش��د اما در روزهای پس از ان‪ ،‬محل اظهارنظر مخالفان و‬ ‫بگذارند و بار دیگر حمایت خود را از کش��ور نشان دهند‪».‬‬ ‫موافقان قرار گرفت‪ .‬موافقانی که اعتقاد دارند این سخنان‪،‬‬ ‫مطالب ه های عقب افتاده است و مخالفانی که م ی گویند این‬ ‫او همچنین تاکید ک��رد‪ « :‬فرهنگ و هن��ر از صدای پای‬ ‫سخنان‪ ،‬ساختارشکنانه و نگران کننده است‪.‬‬ ‫خودرایی ه راس��ان اس��ت و نهالش در هوای الوده و اجبار‬ ‫ب ی ثمر خواهد شد‪ .‬هنرمندان روحی لطیف دارند و رفتارهای‬ ‫در دیدار هنرمندان رشته های مختلف هنری که البته‬ ‫بیشتر انها را اهالی سینما تش��کیل م ی دادند‪ ،‬ده ها نفر در‬ ‫قهری را برنم ی تابند‪.‬‬ ‫البته هنرمندان از دولت انتظ��ار معجزه ندارند چراکه‬ ‫ش��امگاه ‪ 18‬دی ماه در تاالر وحدت جمع شدند تا عالوه بر‬ ‫س��خنرانی رئی س جمهور و وزیر ارشادش‪ ،‬حرف های شش‬ ‫مشکالت و فش��ارهای سیاس��ی در داخل و خارج از کشور‬ ‫و محدودیت ه��ای اقتصادی را م ی دانن��د‪ ».‬رضا امیرخانی‬ ‫هنرمند را هم به نمایندگی از هم صنف های خود بشنوند‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫به عنوان نماینده ای از هنرمندان حیطه ادبیات سخن گفت‬ ‫و خطاب ب��ه رئی س جمهور اظهار کرد‪« :‬جن��اب اقای دکتر‬ ‫روحانی! مورخ که نه‪ ،‬پرده خوان در پرده ای م ی گوید که لشکر‬ ‫جن به نزد حضرت ارباب رس��یدند و به هواخواهی رخصت‬ ‫نبرد خواستند‪ .‬حضرت ارباب رخصت نداد و فرمود حرب شما‬ ‫با خصم من از فتوت به دور است‪ .‬شما ایشان را م ی بینید و‬ ‫ایشان شما را نم ی بینند‪ .‬اقای رئی س جمهور! ممیز و حامی‬ ‫ و داور و سایر اعضای وزارت ارش��اد را از لشکر اجنه انتخاب‬ ‫نفرمایید!» اب راهیم حقیقی از وزیر ارشاد درخواست کرد که‬ ‫دوساالنه های هنری را دوباره به انجمن ها بسپارند و انها را‬ ‫احیا کنند‪ .‬او همچنین خواستار گسترش فعالیت گالری ها‬ ‫در شهرستان ها شد و با اظهار تاسف از وضعیت فعلی موزه‬ ‫هنرهای معاصر هش��دار داد‪ ،‬رده این موزه که جزو ‪ 10‬موزه‬ ‫برتر دنیاس��ت‪ ،‬در حال نزول اس��ت‪ .‬نغمه ثمینی متنی را‬ ‫خواند که در بخش��ی از ان امده بود‪« :‬اقای رئی س جمهور!‬ ‫ما تئاتری ها مطالبات روش��ن و بارها شنیده شده ای داریم‪.‬‬ ‫بودجه ‪ ،‬سالن ‪ ،‬ممیزی ‪ ،‬ب رابری امکانات و زیرساخت ها و‪ ...‬اما‬ ‫انتهای تمام مطالبات ما همه یک چیز است‪« :‬حذف شد گان‬ ‫را فرابخوانی د ‪ ،‬به ما اعتماد کنید و امید محتضر را از جانمان‬ ‫نرانید‪».‬‬ ‫محمد مهدی عس��گرپور هم نامه ای را خواند که در‬ ‫بخشی از ان امده بود‪« :‬جناب اقای روحانی ! ب رای اصحاب‬ ‫فرهنگ و هنر‪ ،‬باور دولتمردان به اینکه اش��تغال در عرصه‬ ‫‪41‬‬ ‫فرهنگ و هنر یک حق اس��ت و نه ی��ک امتیاز‪ ،‬مهم ترین‬ ‫دغدغه است‪».‬‬ ‫همچنین عبدالجبار کاکایی خطاب به روحانی گفت‪:‬‬ ‫«ما ش��اع ران متعهد به ارمان های مردم در سال ‪ 57‬ب رائت‬ ‫خود را از مدیریتی اعالم م ی کنیم که ب��ه نام حمایت از ما‪،‬‬ ‫قلم مخالفان را م ی شکند‪ ».‬کامبیز روشن روان نیز خواستار‬ ‫سر و س��امان دادن به اموزش موس��یقی در هنرستان ها و‬ ‫اموزشگاه ها شد و از اینکه اموزش موسیقی در هنرستان ها‬ ‫از نظر بودجه‪ ،‬امکانات و مدیریت دچار ضعف است‪ ،‬اظهار‬ ‫تاسف کرد‪.‬‬ ‫حرف های تشویق برانگیز روحانی‬ ‫فرهنگ‬ ‫در ای��ن دیدار ک��ه ه��م چهره هایی حضور داش��تند‬ ‫که س��ال های گذش��ته کمتر در برنامه ه��ای دولتی دیده‬ ‫م ی شدند و هم چهره هایی که دست رد به سینه هیچ دولتی‬ ‫یزنند و تا چند ماه پیش در ب رنامه هایی به دعوت اسفندیار‬ ‫نم ‬ ‫رحیم مشایی حضور پررنگی داشتند‪ ،‬حسن روحانی باز نشان‬ ‫داد که سخنران چیره دستی اس��ت و خوب م ی تواند نبض‬ ‫جمع را در دس��ت بگیرد و س��خنانی بگوید که با تش��ویق‬ ‫حاضران روبه رو شود‪ .‬هرچند س��خنان او انتقادهای برخی‬ ‫اصولگرایان را هم همراه داشت و به نظر م ی رسد دامنه این‬ ‫موافقت ها و مخالفت ها ادامه داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬هر کار ب ی عیبی هنر است‪.‬‬ ‫‪ l‬تقسیم هنرمندان به ارزشی و غیر ارزشی ب ی معنا‬ ‫است‪ .‬هنر یعنی ارزش‪.‬‬ ‫‪l‬شاعری مانند «حافظ» که حافظه تاریخی و ملی‬ ‫مردم ماست‪ ،‬از جهل و خ رافه و ریا بی زار بود‪ .‬کتاب «حافظ»‬ ‫با همه انتقادهایی که او مطرح کرده اس��ت‪ ،‬در طول تاریخ‬ ‫قدر دیده است‪.‬‬ ‫‪ l‬در بخش هنری نم ی توانیم با دستور‪ ،‬هنر خلق کنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬ه ر گونه فضای امنیت��ی م ی تواند جوان��ه هنر را‬ ‫بخشکاند ‪.‬‬ ‫‪l‬هنرمند م ی تواند بر هنر نظارت کند‪ .‬کارمند دولتی‬ ‫وزارت ارش��اد نم ی تواند ناظ��ر خوبی ب رای هنر باش��د‪ .‬چه‬ ‫اشکالی دارد انجمن های صنفی بخش��ی از بار مسئولیت‬ ‫ارش��اد را برعهده بگیرد؟ کار وزارت ارش��اد باید اداری باشد‪،‬‬ ‫اگر م ی خواهیم ممیزی کنیم باید گروهی از فرهیختگان و‬ ‫اندیشمندان و علما بر هنر نظارت کنند‪.‬‬ ‫‪l‬زمان ‪ ،‬زمان اعتماد است‪.‬‬ ‫‪l‬وقتی پر و بال هنرمند خ��ود را ببندیم‪ ،‬باند فرود را‬ ‫ب رای هنرمندان دشمن باز کرده ایم‪.‬‬ ‫‪ l‬نگاه امنیتی به هنر بزرگترین اشتباه امنیتی است‪،‬‬ ‫چون هنرمند دشمن نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬از اینکه ارکسترهای سمفونیک و ملی به تعطیلی‬ ‫کشیده شده است‪ ،‬بسیار متاسف هستم و حتما این دولت‬ ‫در ماه های اینده ارکسترها را احیا خواهد کرد‪ ،‬گرچه ممکن‬ ‫است وزیر باز هم یک کارت زرد دیگر بگیرد‪.‬‬ ‫‪ l‬این دولت به تم��ام تعه��دات و قول هایی که در‬ ‫انتخابات داده عمل خواهد ک��رد‪ .‬کارت زرد ب رای این دولت‬ ‫نگرانی نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬از ش��ما م ی خواهم اثار امیدبخ��ش تولید کنید‪،‬‬ ‫اث��ار یاس اور کافی اس��ت‪ .‬ما ب��ا همه ت��وان م ی خواهیم‬ ‫«افراطیون» را به انزوا ب رانیم‪.‬‬ ‫‪l‬برخی هنوز صدای ملت را در ‪ 24‬خرداد نشنیده اند‪.‬‬ ‫پنب ه ها را از گوش دراورند و بشنوند‪.‬‬ ‫‪ l‬خدا به ما دو گوش و یک زبان داده و باید بیش��تر‬ ‫بشنویم و کمتر بگوییم‪ .‬این جلسه اولین جلس ه ای بود که‬ ‫من بیشتر شنیدم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫اغاز واکنش ها‬ ‫گزارش این نشس��ت و متن س��خنان رئی س جمهور‬ ‫‪42‬‬ ‫که از سوی نهاد ریاست جمهوری و نه به روایت خبرنگاران‬ ‫رسانه های مختلف منتشر شد‪ ،‬اغازگر واکنش هایی بود که‬ ‫در روزنامه ه��ا‪ ،‬خبرگزاری ها و حتی ش��بکه های اجتماعی‬ ‫بروز یافت و البته کفه موافقان ان س��نگی ن تر بود‪ .‬محمود‬ ‫دولت ابادی‪ ،‬نویسنده پیشکسوت که از حاضران در نشست‬ ‫بود‪ ،‬متنی را درباره اظهارات روحانی منتش��ر کرد با عنوان‬ ‫«اگر دیر نشده باشد!» که در ابتدای ان امده بود‪« :‬شنیدن‬ ‫س��خنان رئی س جمهور روحانی بس��یاری را ممکن اس��ت‬ ‫شگفت زده کرده باشد از جهت نگاه سیاسی دیگر به هنر و‬ ‫فرهنگ در س ی و پنجمین سال حکومت جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران‪ .‬س��خنانی که فقط به هنر منبرنشینی و نگه داشتن‬ ‫مجلس منحصر نم ی شد که اصل ان بر تاثی ربخشی لحن و‬ ‫کالم نهاده شده است‪ .‬بدیهی است که جناب روحانی کامال‬ ‫بر هنر حرفه ای خود سلطه کافی دارد‪ .‬اما این بار تاثیرپذیری‬ ‫از تریبون در ذات مفاهیم سخن بود و تفاوت داشت با یک‬ ‫نطق صرفا سیاسی – تبلیغاتی‪ ،‬زی را ایشان مفاهیم ی را در‬ ‫میان اوردند از باب هنر و ازادی ک��ه معموال از جانب ارباب‬ ‫سیاست انکار م ی ش��ده با اصل «همه امور درست است»‪.‬‬ ‫پس نخستین پرسش بدیهی این اس��ت که چه اتفاقی در‬ ‫جامع ه ما رخ داده است که رئی س جمهور در مقام نخستین‬ ‫ش��خصیت اجرایی مملکت به س��خن درم ی اید که هنر و‬ ‫حریت و ازادی از یک خانواده اند و الزم و ملزوم هستند‪.‬‬ ‫پرویز کالنتری ‪ ،‬هنرمند نقاش پیشکسوت هم گفت‪:‬‬ ‫«روحانی به دلیل تحت فش��ار بودن از ط��رف مخالفانش‬ ‫به حمایت اهل هنر و قش��ر روش��نفکر نیاز دارد‪ ،‬تا بتواند‬ ‫به حرف هایی ک��ه زده جامه عم��ل بپوش��اند‪ .‬او از طرف‬ ‫مخالفانش تحت فشار است‪ .‬به همین دلیل او هم مجبور‬ ‫است طرفداران خود را بسیج کند‪ .‬او این طرفداران را از قشر‬ ‫روش��نفکر و نخبه جامعه انتخاب کرده اس��ت؛ قشری که‬ ‫به شدت از ایش��ان حمایت م ی کنند‪.‬اقای روحانی گفت که‬ ‫حتی اگر به من کارت زرد هم بدهی��د‪ ،‬من پای حرف هایم‬ ‫م ی ایس��تم‪ .‬عمل ک��ردن به ای��ن حرف قطعا ش��جاعت‬ ‫م ی خواهد‪ .‬چون نم ی توان ادعا کرد و بعد پایش نایس��تاد‪.‬‬ ‫ب رای همین قبیله هنرمندان و نخبگان هم از او پشتیبانی‬ ‫روحانی در دیدار با هنرمندان‬ ‫حرف هایی را به زبان اورد که برخی‬ ‫از اهالی فرهنگ سال هاست انها را‬ ‫فریاد می زنند؛ هنرمندانی همچون‬ ‫علیرضا داوودنژاد پس از اظهارات‬ ‫روحانی فرصت پیدا کردند که‬ ‫رویکرد های همیشگی شان را‬ ‫یاداوری کنند‬ ‫م ی کنند‪».‬‬ ‫همچنین حس��ین علی��زاده‪ ،‬هنرمند پیشکس��وت‬ ‫موس��یقی تصریح کرد‪« :‬من صحب ت های اقای روحانی را‬ ‫در ان جلسه نش��نیدم‪ ،‬زی را به به ان جلسه دعوت نداشتم‪.‬‬ ‫ما یک سری موضوع انشاء داریم که سالیان سال از روی ان‬ ‫خوانده ایم‪ ،‬در حال حاضر هم اقای روحانی روی کار امده اند‬ ‫و مردم به ایش��ان رای داده اند‪ .‬البته مردم همیشه در ارزوی‬ ‫روزهای بهتر رای م ی دهند‪ .‬در زمینه موسیقی هم این اتفاق‬ ‫افتاده است‪ .‬البته ش��اید عذرخواهی از اهالی موسیقی هم‬ ‫کافی نباشد زی را در این س��ال ها به اهالی موسیقی توهین‬ ‫ش��د‪ .‬البته معتقدم حل مس��اله موس��یقی از حل مساله‬ ‫هسته ای اسان تر است‪».‬‬ ‫اما درحال ی که حسین بکایی نویسنده ادبیات کودک‬ ‫و نوج��وان صحب ت های اخی��ر رئی س جمه��ور را در جمع‬ ‫هنرمندان نشات گرفته از فضای بسته گذشته توصیف کرد‪،‬‬ ‫ان را تاکید دوباره بر قانون و قانونمداری دانست و استفاده‬ ‫از تریبون ها را ب رای حمله ب��ه صحب ت های رئی س جمهور‬ ‫تعجب اور دانس��ت‪ .‬ابوالحس��ن داوودی فیلمساز هم در‬ ‫عین حالی که تاکید کرد بای��د دیوارهای ب ی اعتمادی بین‬ ‫هنرمندان و مس��ئوالن فرو بریزد‪ ،‬از سخنان رئی س جمهور‬ ‫درب��اره «تعریف عام و دس��توری پایان س��اخت فیلم های‬ ‫یاس اور و تولید فیلم های امیدبخش» انتقاد کرد‪.‬‬ ‫همچنین بابک محمدی کارگ��ردان تئاتر که معتقد‬ ‫اس��ت اگر اقای روحانی بتواند پنج درصد صحب ت هایی را‬ ‫که در دیدار ب��ا هنرمندان مطرح کرده اس��ت عملی بکند‪،‬‬ ‫خیلی اتفاق بزرگی م ی افتد‪ ،‬در ارزیاب��ی دیدار هنرمندان با‬ ‫رئی س جمه��وری اضافه کرد‪« :‬من به داخل مراس��م نرفتم‬ ‫چون ش��یوه برخورد با هنرمندان درست نبود‪ .‬از ما خواسته‬ ‫شد تلفن همراه و وسایل ش��خص ی مان را تحویل بدهیم‪.‬‬ ‫این گون��ه برخورد امنیتی اس��ت‪ .‬در حالی ک��ه هنرمندان‬ ‫میهمان اقای رئی س جمهور بودند‪ .‬م ی توانس��تند به شیوه‬ ‫دیگری امنیت را برقرار کنند‪ ،‬مث�لا نام و عکس هنرمندان‬ ‫را چک کنند اما گرفتن وسایل شخصی خوب نیست و در‬ ‫حد این چنین دیداری نیست‪ .‬به دلیل همین برخورد من به‬ ‫داخل برنامه نرفتم و صحب ت های اقای روحانی را از طریق‬ ‫تلویزیون شنیدم و باید بگویم ایشان خیلی خوب صحبت‬ ‫کرد و اگ��ر بتواند پنج درصد صحب ت های��ش را عملی کند‬ ‫اتفاق بس��یار خوبی در حوزه فرهنگ و هنر م��ا م ی افتد و‬ ‫اقای رئی س جمهور نیز خیر دو دنیا را نصیب خود م ی کند‪».‬‬ ‫اما در س��وی دیگر هم واکنش هایی ب��روز یافت که‬ ‫قابل توج��ه بودن��د‪ .‬از جمله‪ ،‬حس��ن رحیم پ��ور ازغدی در‬ ‫سخنرانی خود با موضوع مفهوم یابی اسالمی در سینمای‬ ‫دینی که در جریان جش��نواره عمار انجام شد‪ ،‬گفت‪« :‬من‬ ‫معنی این جمله را نم ی فهمم که هنر ارزش��ی و ضدارزشی‬ ‫وجود ندارد! یعنی سینمایی که مروج شرک و خ رافه است با‬ ‫س��ینمایی که مروج توحید و عبادت است‪ ،‬مساوی است؟!‬ ‫بعض ی ها اصال به ای��ن چیزها فکر نم ی کنن��د و به دنبال‬ ‫چیزی هس��تند که ب رایش کف بزنند‪ .‬اینها دغدغه حقیقت‬ ‫ندارند‪ ،‬دغدغه ریاس��ت دارند‪ .‬اما انبی��ا دغدغه حق و باطل‬ ‫داش��تند‪ .‬م ی گویند هنر به ارزش��ی و ضدارزش��ی تقسیم‬ ‫نم ی شود و هنرمند ارزشی و غی رارزش��ی هم نداریم‪ .‬یا این‬ ‫حرف ب ی معناست یا شرک و توحید با هم مساوی هستند‪.‬‬ ‫یک ی کردن اینها کاسبی است‪».‬‬ ‫ازغ��دی در ادامه افزود‪« :‬طبق فرهنگ قران ش��ع را و‬ ‫هنرمندان دو دسته اند‪ ،‬یک دس��ته اهل اغوا هستند و یک‬ ‫دسته هستند که استثنا م ی شوند و دنبال ترویج حق و عدل‬ ‫و دفاع از مظلومند‪ .‬ایا شعر دعبل و شاع ران انقالبی با شعر‬ ‫شاع ران درباری نوکران حکومت مساوی است؟ یکی کردن‬ ‫این ها درس��ت در مقابل خط امام و خط انقالب و خط انبیا‬ ‫قرار دارد‪».‬‬ ‫س��ردار نقدی‪ ،‬رئیس بسیج مس��تضعفین هم که در‬ ‫اختتامیه جش��نواره فیلم «عمار» حض��ور یافته بود‪ ،‬درباره ‬ ‫سخنان اخیر حس��ن روحانی در جمع هنرمندان اظهارنظر‬ ‫کرد و گفت‪« :‬تصور من از صحبت رئی س جمهور این است‬ ‫که احتماال ایشان کسانی را که ضد ارزشی هستند‪ ،‬ب ی هنر‬ ‫م ی داند‪ ،‬وگرنه این حرف درست نیست‪ .‬حتما مبنا این است‬ ‫که انهایی که خارج از پایه های فرهنگی‪ -‬مذهبی و ملی و‬ ‫بدون احترام به ارزش های اسالمی هستند‪ ،‬ب ی هنر دانسته‬ ‫شده اند که این طور گفته اند‪».‬‬ ‫با ای��ن اوصاف‪ ،‬م ی ت��وان گفت همگ��ی هنرمندان‬ ‫صرف نظر از گرایش های فکری شان‪ ،‬با این سخنان روحانی‬ ‫خود را طلبکار م ی دانند؛ چ��ه انها که فکر م ی کنند به گروه‬ ‫انان کم لطفی شده است‪ ،‬چه انان که چیزی بیش از حرف را‬ ‫مطالبه م ی کنند‪ .‬در این میان‪ ،‬فردی همچون بیوک ملکی‬ ‫‪ ،‬رئیس انجمن ش��عر جوان در این زمینه گفته است‪« :‬در‬ ‫جلس��ه دیدار هنرمندان با رئی س جمهور حرف های خوبی‬ ‫مطرح شد که امیدوارم فضا ب رای تحقق این شعارها به وجود‬ ‫بیاید و باید دید که چقدر این حرف ها اثرگذار است و در عمل‬ ‫چه چیزی اجرا م ی شود‪ .‬در گذشته هم حرف های خوبی زده‬ ‫شده و مدی ران فرهنگی خوبی هم به عرصه امده بودند‪ ،‬اما‬ ‫فضایی که باعث تحقق ایده های انها شود‪ ،‬کمتر به دست‬ ‫امد و ما اکنون نیاز داریم در عرصه فرهنگ به تعادل برسیم‪.‬‬ ‫امیدوارم بگذارند این دولت به شعارهایش عمل کند‪».‬‬ ‫علیرضا داوودنژاد هم با انتش��ار متنی ی��اداوری کرد‪:‬‬ ‫«اقای رئی س جمهور! س��ینما ب رای انکه باورپذیر شود ابتدا‬ ‫باید شکل زندگی باشد‪ .‬تا ما نتوانیم انچه را بر ما م ی گذرد‬ ‫به دیدار و ش��نیدار دراوریم‪ ،‬نم ی توانیم به انچه ارزو داریم‬ ‫درباره سخنان اخیر رئیس جمهور‬ ‫تصدی گری دولتی و مردمی سازی فرهنگ‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫دانشجوی دکترای‬ ‫سیاست گذاری فرهنگی‬ ‫فرهنگ‪ ،‬امکان تسلط بیشتر و باز هم بیشتر اقطاب و اقران‬ ‫فرهنگ واال را به شکلی رس��می و قانونی‪ ،‬بر حوزه مذکور‬ ‫فراهم اورده و نهایت��ا‪ ،‬نه تنها «مردمی» س��ازی فرهنگ‪،‬‬ ‫رخ نم ی ده��د‪ ،‬بلکه بی��ش از پیش‪ ،‬اختصاص ی س��ازی ان‬ ‫صورت خواهد گرفت‪ .‬یعنی بازتفس��یرکردن انحصارهای‬ ‫بخش��ی و جرگه ای و گروهی (به مدد کارتل ها و انجمن ها‬ ‫و صنوفی ک��ه حتی نیم ی از فع��االن ح��وزه کاری خود را‬ ‫نمایندگی نم ی کنند و نمونه اش مجادالتی است که درباره‬ ‫خانه سینما و انجمن صنفی روزنامه نگاران طی سال های‬ ‫اخی��ر درگرف��ت)‪ .‬در اصل دولت ب��رای ان برام��ده تا مانع‬ ‫پدیدامدن این گونه گرفتاری ها و گلوگاه ها شود و از همین‬ ‫روس��ت که در بخش هایی از غرب که داعیه مردم ی شدن‬ ‫فرهن��گ داش��ته اند‪ ،‬در پ��اره ای برهه ه��ا‪ ،‬وزارتخانه های‬ ‫عریض و طوی��ل فرهنگ ب��ه راه افتاده اس��ت تا خط های‬ ‫فروبسته خصوص ی س��ازی را بش��کند و مانع تداوم چنین‬ ‫خاص شدگ ی هایی بشوند‪ .‬ان هم در کجا؟ در عرصه ظاه را‬ ‫ب ی فایده و س��ودی چون فرهن��گ که هیچ س��رمایه گذار‬ ‫محاس��ب ه گری حاضر نیس��ت پایش را انجا بگ��ذارد‪ .‬حاال‬ ‫دولت م ی خواهد پایش را پس بکشد که چه بشود؟ مثال در‬ ‫بودجه های عمرانی دست بازتری داشته باشد یا در پرداخت‬ ‫حقوق دستگاه دور و دراز دیوان ساالری؟ اصال در همه این‬ ‫هیمنه‪ ،‬قرار اس��ت کدامین فکر و علم و معنویتی تزریق و‬ ‫ ترویج شود که بتوان نظارت و پش��تیبان ی اش را غیردولتی‬ ‫کرد؟یک برداشت اولیه‪ ،‬تسری ازادسازی های اقتصادی به‬ ‫حوزه فرهنگ اس��ت؛ یعنی تعمیم ها و توصی ه های ناقص‬ ‫اهالی اقتصاد سیاس��ی که خود را قیم جان و مال مردمان‬ ‫م ی دانن��د و برداش��ت های عمی ق ت��ر‪ ،‬موی��د نگران ی های‬ ‫گس��ترده تر درمورد ترویج اباحه و توجیه ب ی عملی و تایید‬ ‫ب ی تفاوتی‪ .‬هر کدام که هست (یا فرضی دیگر)‪ ،‬دولت باید‬ ‫بتواند ب رای اما و اگرها و پرسش های مهمی که در این باب‬ ‫وجود دارد‪ ،‬فارغ از فرمول های مبهم سیاس��ی‪ ،‬پاسخ های‬ ‫محققانه و کارشناس��ی ارائ��ه و از دامن زدن ب��ه مباحثات‬ ‫جوگی رانه و بخش ی نگر‪ ،‬جلوگیری کند‪.‬‬ ‫مردم ی س��ازی فرهنگ‪ ،‬ناظر به س��طوح و جهات و‬ ‫محتواهایی است؛ اگر بنا بر ان باشد که نماز جماعت مساجد‬ ‫و نمایش های م��دارس را دولتی کرد‪ ،‬حتم��ا امر ناصوابی‬ ‫صورت گرفته و اینها حتما مردم ی اند و دولت نقش و توانی‬ ‫در انجا ندارد؛ فرهنگ به مثابه رس��انه ها و هنرها و اموزش‬ ‫و‪ ...‬الاقل در س��ه حیطه تولی��د‪ ،‬توزیع و مص��رف نیازمند‬ ‫سیاس��تگذاری و مدیریت است و با ریزش��دن در هر یک از‬ ‫انها م ی توان به دقت نشان داد که در همگ ی شان هم مردم‬ ‫و هم دولت‪ ،‬بازیگران اصل ی اند و نم ی شود به کنار گذاردن‬ ‫هیچ یک‪ُ ،‬حکم کرد؛ داعیه مردم ی سازی فرهنگ‪ ،‬باید سطح‬ ‫و جهت و محتوای خود را به دقت روشن کند و به مثابه همان‬ ‫شعارهای پربسامد و خوشایند انتخاباتی جلوه گر نشود که‬ ‫م ی خواهد رهزن دل ها و عواطف گردد‪g .‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫مردم ی س��ازی فرهنگ‪ ،‬واژه پرطمط��راق و ترکیب‬ ‫خوشایند و دلنشینی است؛ از ان شعارهای پ ربسامدی که در‬ ‫تکرارش تفاوتی میان اصولگرایان و اصالح طلبان نیست‪،‬‬ ‫البته با برداشت ها و تعاریف مختلف و م ی تواند در همه نوع‬ ‫انتخاباتی ان را به کار گرفت‪.‬‬ ‫این عبارت ی��ا مفهوم را الاقل م ی توان به دو ش��کل‬ ‫خواند و نوش��ت و فهمید‪« :‬مردم ی س��ازی یا مردم ی شدن‬ ‫فرهنگ»؛ صرف نظر از انکه فرهنگ چیس��ت و عرض و‬ ‫طول ان کجاست و چه می زانش شامل هنرها و اداب و رسوم‬ ‫و دیگر ظهورات مادی م ی شود و کدام ها مربوط به بنیان ها‬ ‫و هنجارها و ارزش ه��ای غیرمادی و دقیقا چه بخش��ی از‬ ‫این چیزها یا موضوعات م ی تواند ابژه «مردمی»س��ازی یا‬ ‫شدن قرار بگیرد و در ذهن گویندگان و ط راحان این ادبیات‪،‬‬ ‫مش��خصا چه م ی گذرد‪ ،‬در اینجا صحبت بر سر عاملیت و‬ ‫فاعلیت این ارتباط گیری میان فرهنگ و مردم است‪ ،‬از هر‬ ‫سنخ و جنسی که م ی خواهد‪ ،‬باشد‪.‬‬ ‫اگر سیاس��ت مردم ی کردن فرهنگ در میان باش��د‪،‬‬ ‫یعنی چیزی از مبنای «س��اختن‪ ،‬بناک��ردن‪ ،‬عمارت کردن‪،‬‬ ‫انج��ام دادن‪ ،‬به ج��ا اوردن‪ ،‬ام��اده ک��ردن و پ ی افکندن»‪،‬‬ ‫یعنی در ق��وه قاهره این توانای��ی وجود دارد ک��ه بنا دارد و‬ ‫مهم تر از ان‪ ،‬م ی تواند فرهنگ را مردمی کند؛ یعنی در این‬ ‫ساحت‪ ،‬مردمی کردن‪ ،‬فراگردی داخلی و برسازننده نیست و‬ ‫متکی به عوامل بیرون ی ای اس��ت که م ی تواند در پوشش‬ ‫طیف گسترده ای از ابزارها خود را نش��ان دهد و فرهنگ را‬ ‫مردم ی کند‪ .‬اگر مردمی ش��دن فرهنگ‪ ،‬یعنی «گش��تن‪،‬‬ ‫گردیدن‪ ،‬از حالی به حالی درامدن‪ ،‬انج��ام یافتن‪ ،‬به پایان‬ ‫رسیدن‪ ،‬گراییدن‪ ،‬محو گشتن‪ ،‬صیرورت و مبدل شدن»‪ ،‬در‬ ‫همه انها‪ ،‬فاعل مجهول و غیرشناساست؛ امری که البته در‬ ‫درون خود‪ ،‬نهاد و فاعل بودگ��ی «مردم» را احتماال مد نظر‬ ‫قرار داده و رابطه دیالکتی ک وار میان مردم و فرهنگ را شکل‬ ‫و رواج م ی دهد‪.‬‬ ‫اما اگر اولی مراد باش��د (که اجماال در اینجا‪ ،‬موضوع‬ ‫بحث‪ ،‬نقش افرینی دولت در مس��یر مردم ی سازی فرهنگ‬ ‫است)‪ ،‬گذش��ته از انکه «فرهنگ» چیس��ت‪ ،‬باید سطح و‬ ‫جایگاه فرهنگ را مورد سوال و پرسش قرار داد ؛ عل ی الظاهر‬ ‫در باطن این امر‪ ،‬جدابودگی فرهنگ از مردم‪ ،‬به عنوان امری‬ ‫روشنفکرانه و متعلق به طبقات باالدست‪ ،‬مفروض گرفته‬ ‫شده‪ ،‬به گونه ای که دس��تیابی و دسترس��ی به سطحی از‬ ‫فرهنگ‪ ،‬م ی تواند نمونه و نماد و ش��اخص فرهنگی شدن‬ ‫باشد (به سیاق برخی ممالک اروپای قاره ای)‪ .‬یعنی تشخص‬ ‫فرد‪ ،‬در نسبت یا می زان بهره گیری او از فرهنگ واالیی است‬ ‫که در قبال فرهنگ توده قرار دارد و اصال در این تعبیر‪ ،‬جایی‬ ‫ب رای فرهنگ عامه‪ ،‬به عنوان امری درون زا و بومی نیست‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر‪ ،‬فرهنگی ک��ه باید دولت ان را مردم ی ‬ ‫کند‪ ،‬متعلق به اشراف است و صنعت فرهنگ‪ ،‬بخش هایی‬ ‫از ان را الوده و هاله زدایی کرده و به خورد توده ها داده است‬ ‫و اگر بنا باش��د‪ ،‬عموم مردم را از فقر و فالکت و بدبختی و‬ ‫دوری از فرهنگ (و احتماال در اینجا هنر ارزشمند)‪ ،‬رها کرد‬ ‫باید امکانات فرهنگی (اعم از دانش��گاه ها و نمایش��گاه ها‬ ‫و اتلی ه ها) را توس��عه داد‪ ،‬تا مردم عادی ه��م بتوانند چنان‬ ‫واالتب��اران‪ ،‬از مواه��ب زیبای ی شناس��انه هنر برت��ر‪ ،‬بهره‬ ‫ببرند‪ .‬در واقع توس��عه اقتصاد فرهنگ‪ ،‬م ی شود رکن رکین‬ ‫مردم ی سازی فرهنگ به گونه ای که دسترس ی های گسترده‬ ‫عمومی به فرهنگ تسهیل شود و بخش هایی از فرایندهای‬ ‫مربوط به تولید محص��والت فرهنگی نی��ز‪ ،‬از حوزه اقتدار‬ ‫حاکمیت خارج شود؛ نوعی خصوص ی سازی فرهنگی‪ .‬چرا‬ ‫که در غیر این صورت‪ ،‬سرمایه گذاری فرهنگی توجی ه ناپذیر‬ ‫اس��ت و باتوجه به اش��تغاالت و نیازهای مهم تر کشور‪ ،‬در‬ ‫اولویت قرار نم ی گیرد‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬در نیت و هدف و غایت مردمی کردن فرهنگ‬ ‫اصال امکان مجهول گرفتن فاعل وجود ندارد و چون دولت‪،‬‬ ‫خود را پدر و متولی و بزرگ تر جامع��ه م ی داند‪ ،‬م ی خواهد‬ ‫فرهنگ را مردم ی س��ازد؛ اگر یک وجه این مردم ی س��ازی‪،‬‬ ‫به کوتاه شدن دست دولت از تصدی مصادر فرهنگی تعبیر‬ ‫ش��ود‪ ،‬گویا تناقضی در میان اس��ت که به این س��ادگ ی ها‬ ‫رفع شدنی نیس��ت‪ .‬ب رای روشن تر ش��دن بحث‪ ،‬مساله را‬ ‫م ی توان بدین گونه تحلیل کرد؛ دولت که خود را فعال مایشا‬ ‫فرهنگ تص��ور م ی کند و دلش به حال توده ها م ی س��وزد‪،‬‬ ‫م ی خواهد بخش هایی از تصدیگری فرهنگ را به صنوف و‬ ‫گروه های حرفه ای مرتبط با مقوالت فرهنگی واگذار کند‪ ،‬تا‬ ‫احتماال از این طریق‪ ،‬اداره فرهنگ را به مردم سپرده باشد‪.‬‬ ‫ش��اید این جمالت‪ ،‬ترجمه دقیقی از انچه این روزها‬ ‫برخی درباره اش گفت وگ��و م ی کنند‪ ،‬نباش��د اما جان مایه‬ ‫بحث درست در همی ن جاست؛ دولت با شعار مردم ی سازی‬ ‫تجس��می باورپذیر و اثرگذار ببخش��یم‪ .‬پذیرش واقعیت و‬ ‫شناخت ان‪ ،‬گام اول ب رای تغییر است‪ .‬سینمای ای ران راهی‬ ‫سخت و طوالنی پیش رو دارد‪ .‬سخت گرفتن بر این سینما‬ ‫و رها کردن ان در مقابل س��ارقان بازار س��یاه و کانال های‬ ‫دوبله ش��ده ماهواره ای‪ ،‬به ت��اراج ده ها میلی��ون مخاطب‬ ‫فارس ی زبان‪ ،‬در کش��ور و منطقه انجامیده است‪ .‬امروز اگر‬ ‫قصد بازسازی منظومه هنری و رسانه ای کشور را داریم‪ ،‬باید‬ ‫راه بازگرداندن این مخاطبان گریزپا را به دامان تولید داخلی‬ ‫پیدا کنیم‪ .‬ب رانداختن بازار سیاه تکثیر و نمایش غیرقانونی‬ ‫فیلم های ای رانی‪ ،‬امنیت بخشیدن به سرمایه‪ ،‬تقویت تولید‪،‬‬ ‫بس��امانی توزیع و افزایش ظرفی ت های نمایش ی چاره هایی‬ ‫اجتناب ناپذی��ر ب رای مقاوم��ت‪ ،‬رقابت و ورود ب��ه بازارهای‬ ‫هنری و رسانه ای دنیاس��ت و این همه نم ی تواند در عهده‬ ‫‪43‬‬ ‫گفت وگو با احمد شاکری‬ ‫پیرامون رویکرد فرهنگی دولت‬ ‫ممیزان با زبان هنر‬ ‫اشنا هستند‬ ‫‪5‬‬ ‫زی ر ساخت ها برای واگذار کردن کار های وزارت ارشاد به اصناف فرهنگی فراهم نیست‪ .‬احمد شاکری عالوه بر اینکه‬ ‫م ی گوید اگر قرار باشد تمرکز در سیاستگذاری از بین برود در عرصه فرهنگ دچار مشکالتی خواهیم شد‪ ،‬همچنین‬ ‫معتقد است که هنوز شناخت هنرمندان از جامعه برای به دست گرفتن ممیزی الزاما کافی نیست‪ .‬خبرنگار مثلث در‬ ‫پی اظهارات جنجالی رئی س جمهور در دیدار با هنرمندان که وجه غالب ان به ممیزی و اعتماد به اهالی فرهنگ و هنر‬ ‫معطوف بود‪ ،‬با این نویسنده عضو شورای مرکزی انجمن قلم ایران گفت وگو کرده است‪.‬‬ ‫اق�ای رئی س جمه�ور در اظهارات اخی�ر خود در‬ ‫دیدار با هنرمندان تاکید زیادی به مساله در نظر گرفتن‬ ‫ازادی ها داشته اند‪ .‬نظر شما در مورد اظهارات اخیر اقای‬ ‫روحانی در جمع هنرمندان چیست؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬در مورد کلیات باید بگویم که چند نکته مهم هست‬ ‫که باید به انها توجه ش��ود‪ .‬اول اینکه تعامل اهالی سیاست‬ ‫با اهالی فرهنگ و مس��ائل فرهنگی و هنری مطلوب است‪.‬‬ ‫رئی س جمهور هم م ی گوید که دغدغه ه��ا و مطالبات در این‬ ‫زمینه جدی است‪ .‬ما امیدواریم این تعامل و ارتباط بین اهالی‬ ‫سیاست و هنرمندان در یک چارچوب مشخص و به صورت‬ ‫صنفی از گروه هایی از هنرمندان دنبال شود و به نتیجه برسد‪.‬‬ ‫مساله دوم این اس��ت که بازخورد این گونه جلسات باید این‬ ‫باشد که عالوه بر شنیده شدن صدا و دیدگاه مدی ران سیاسی‬ ‫هنرمندان بتوانند صدا و نظ رات خود را به گوش سیاستمداران‬ ‫برسانند‪ .‬اگر این جلس��ات به صورت مستمر ادامه پی دا کند و‬ ‫تخصص ی تر هم بش��ود یعنی نوع هنر در جلسات مشخص‬ ‫باشد م ی توان نتایج زیادی از انها به دست اورد چرا که مسائل‬ ‫ادبیات با س��ینما متفاوت اس��ت‪ ،‬همین طور مسائل تئاتر‬ ‫با موس��یقی و از این دس��ت‪ .‬موضوع دیگر این است که باید‬ ‫تصمیم های مش��خصی در حوزه هنر اعالم شود‪ .‬ما بیش از‬ ‫خطابه و بیان رس��انه ای نیازمند کار و عمل جدی هس��تیم‪.‬‬ ‫اینکه گفته شود ما نیازمند باز شدن فضا هستیم تنها یکی از‬ ‫معضالت پیش روی هنرمندان است‪ .‬هرچه مسائل به سمت‬ ‫غیر تخصص ی تری حرکت کند‪ ،‬برخوردها سطح ی تر م ی شود‬ ‫در صورتی که انتظار ما این اس��ت که برخوردهای قابل اجرا‬ ‫دیده شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫منظور ش�ما از اینک�ه برخورده�ا غیرتخصصی‬ ‫است‪ ،‬چیست؟‬ ‫‪ l‬این موضوع در این دولت و دولت های گذش��ته از‬ ‫مسائلی است که همیشه مطرح بوده و اگر درست با ان برخورد‬ ‫شود م ی تواند بسیاری از مشکالت ما را حل کند‪ .‬در حوزه هنر و‬ ‫فرهنگ نم ی شود ژورنالیستی عمل کرد و با کلمات بازی کرد‪.‬‬ ‫یکی از مس�ائلی که اقای رئی س جمهور در دیدار‬ ‫خود با هنرمندان تاکید زیادی به ان داشتند‪ ،‬مساله‬ ‫ممیزی است‪ .‬شما در مورد اظهارات ایشان در این‬ ‫عرصه چه فکر م ی کنید؟‬ ‫‪ l‬در طول تاریخ تاکید زیادی به مساله ممیزی وجود‬ ‫داشته است‪ .‬این موضوع همواره به عنوان مطالبه اولویت دار‬ ‫مورد بررسی قرار گرفته است‪ ،‬اما از همان ابتدا هم اولویت دادن‬ ‫به مساله ممیزی ناش��ی از یک نگاه سیاسی بوده است‪ .‬این‬ ‫حرف من به این معنی نیست که ما در حوزه ممیزی مشکلی‬ ‫نداریم بلکه معنای ان‪ ،‬این اس��ت که چرا باید به جای اینکه‬ ‫مسائل کیفی را در اولویت قرار دهیم‪ ،‬به مساله ممیزی بپردازیم‬ ‫که مساله طبقه خاصی از هنرمندان پرهیاهو و پرجنجال است‬ ‫که به دنبال هنجارشکنی هستند و در نتیجه با مساله ممیزی‬ ‫‪44‬‬ ‫روبه رو م ی شوند‪ .‬مساله ما این اس��ت که بسیاری از مسائل‬ ‫واقعی در هیاه و های رسانه ای گم م ی شود‪ .‬انتظار ما این است‬ ‫که دولت به بنیان های فکری و پژوهشی در هنر و مدیریت ان‬ ‫توجه کند‪ .‬ما در عرصه هنرهای وارداتی نیازمند کرس ی های‬ ‫نظریه پردازی و تحلی ل های جامع هستیم که همواره مغفول‬ ‫مانده است‪ .‬متاس��فانه سیاس��تمداران در عرصه هنر بیشتر‬ ‫سیاس��ت جش��نواره ای را دنبال م ی کنند‪ ،‬در صورتی که این‬ ‫سیاست هامقطعیاست‪.‬هیچاقدامی ب رایبنیان نهادنمکتب‬ ‫انقالب و تدوین اصول ان صورت نگرفته است‪ .‬در صورتی که‬ ‫همه در مورد ممیزی صحبت م ی کنند‪ .‬انچه م ی خواهم بر ان‬ ‫تاکید کنم این است که ما متاسفانه دچار عرف ی گرایی شده ایم‬ ‫که این موضوع مذموم است‪.‬‬ ‫منظور شما از عرف ی گ رایی چیست؟‬ ‫‪ l‬منظور من به طور مشخص این اس��ت که ما در‬ ‫حوزه هنر فاعل هنرمند را بیش از اشخاص دیگر م ی شناسیم‪.‬‬ ‫یعنی ب رای ما نگاه ها هم واره هنرمند محور بوده است در نتیجه‬ ‫سیاست ها تک ساحتی شده است‪ .‬عموم کسانی که در مورد‬ ‫هنر صحبت م ی کنند هنرمندانند نه منتقدان و هنرشناسان‪.‬‬ ‫البته منظور من این نیس��ت که هنرمند نم ی تواند منتقد یا‬ ‫نظریه پرداز هنر باشد‪ .‬مس��اله ما این است که باید پاسخ این‬ ‫سوال پی دا شود که چه کسی قرار است به مسائل واقعی هنر‬ ‫بپردازد‪ .‬تلقی عام از هنر‪ ،‬اشتباه نیست اما معموال ناقص است‬ ‫و این تلقی عام همه چیز را متوجه هنرمند م ی داند در صورتی‬ ‫که سهم پژوهش همواره مغفول است‪ .‬نگاه ژورنالیستی که‬ ‫سخن از کلیات م ی گوید باید اصالح شود تا بتوانیم مسائل را‬ ‫در مورد حوزه های هنری مختلف برطرف کنیم‪.‬‬ ‫بنابراین نظر ش�ما در م�ورد اینکه رئی س جمهور‬ ‫اص�رار دارن�د ک�ه در برخ�ی عرصه ه�ا کارها به‬ ‫هنرمندان سپرده شود چیست؟‬ ‫‪ l‬اقای دکتر روحانی با شعار اعتدال وارد کار شده اند‬ ‫و از ان ابتدا هم تاکید داشتند که باید هنر به اهالی هنر سپرده‬ ‫شود‪ .‬این نگاه از جهاتی م ی تواند درس��ت باشد‪ ،‬اما از جهات‬ ‫دیگر هم م ی تواند شامل نق ص هایی باشد‪ .‬این درست است‬ ‫که تولید هنر باید به هنرمند س��پرده شود اما هنر فقط تولید‬ ‫نیست‪ .‬مدی ریت هنر‪ ،‬نقد هنر‪ ،‬نظ ریه پردازی هنر‪ ،‬اموزش هنر و‬ ‫سیاستگذاری کالن در عرصه هنر هم هست که باید مشخص‬ ‫شود قرار است به چه کسی سپرده شود‪ .‬این نگاه که م ی توانیم‬ ‫همه اینها را به هنرمند بسپاریم نادرست است ‪ ،‬چرا که ضرورت‬ ‫عقلی چیزی غیر از این را ایجاب م ی کند‪ .‬هنرمند خالقیت‪،‬‬ ‫مهارت و تجربه دارد اما این به تنهایی ب رای ورود به بسیاری از‬ ‫عرصه ها کافی نیست‪.‬‬ ‫ایا منظور شما ب ه طور مشخص عرصه های خاصی‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬باید به این سوال پاسخ داد که ایا در مورد ممیزی‬ ‫هم تنها تجربه‪ ،‬مهارت و خالقیت کفایت م ی کند؟ واقعیت‬ ‫این اس��ت که در مورد ممیزی ما به چی ز های دیگری هم نیاز‬ ‫داریم‪.‬همچنین ما در عرصه هایی مثل حقوق و فلسفه هنر‬ ‫نیازمند کارهایی هستیم که الزاما از عهده هنرمندان ب رنم ی اید‪،‬‬ ‫بله هنرمند فضای جامع��ه را تا حدودی م ی شناس��د اما این‬ ‫شناخت مطلق نیست‪ ،‬اینکه کار های بسیاری از هنرمندان در‬ ‫بازار موفق نیست نشان م ی دهد که هنرمندان همه شان همه‬ ‫جامعه را نم ی شناسند بناب راین نم ی تواند در عرصه ممیزی ان‬ ‫طور که الزم است اهتمام داشته باشند‪ .‬شرط الزم ب رای ممیز‬ ‫این است که منصف باشد‪ ،‬ضمن اینکه تاکید رئی س جمهور‬ ‫بر اینکه ممی زان از میان هنرمندان باشند به این معنی نیست‬ ‫که تا کنون ممی زان فارغ از حوزه هنر بوده اند ‪ .‬تا امروز هم برخی‬ ‫هنرمندان ما که دوست ندارند نامشان برده شود کار هایی در‬ ‫ممیزی انجام داده اند؛ اگر چه گاهی ه��م در ترکیب ممی زان‬ ‫افرادی بوده ان��د که فهم کامل��ی از عرصه هنر نداش��ته اند‪.‬‬ ‫صحبت من این است که دادن کار به هنرمندان یک اشتباه‬ ‫استراتژیک است‪.‬‬ ‫اما رئی س جمهور در صحب ت هایش به انجمن های‬ ‫صنفی اش�اره کرده و اینکه این انجمن ها احتماال‬ ‫م ی توانند بخشی از وظایف را به عهده بگیرند‪...‬‬ ‫‪ l‬نکته این اس��ت که انجمن های صنف��ی باید ابتدا‬ ‫جایگاه مشخصی داشته باشند ‪ ،‬درواقع باید اول جایگاهشان‬ ‫احیا شود بعد به دنبال این باش��یم که وظایفی به عهده انها‬ ‫بگذاریم‪ .‬این کار زمان بر است و نیازمند این که از انجمن های‬ ‫صنفی حمایت شود ‪ ،‬اختیارات انها مشخص شود و بعد از انها‬ ‫توقع کاری داشت‪ .‬مشخص اس��ت که انجمن های صنفی‪،‬‬ ‫انجمن های صنفی نخواهند بود تا زمانی ک��ه اختیاراتی در‬ ‫حد خودشان داشته باشند‪ .‬اگر انجمن ها اختیار داشته باشند‬ ‫م ی توانند چنین چی ز هایی را هم به عهده بگی رند‪ .‬اما در طول‬ ‫ادوار مختلف از انجمن ها حمایت های الزم انجام نشده است‪ ،‬‬ ‫حاال اگر بخواهیم از انها توقع داشته باش��یم باید اول از انها‬ ‫حمایت کرده و انها را اماده کنیم‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد رویکرد کلی دولت در عرصه های‬ ‫فرهنگی ک م کردن تصدیگری ها و سپردن اختیارات‬ ‫بیشتر به خود هنرمندان و فعاالن عرصه فرهنگ‬ ‫است ‪ ،‬ش�ما فکر م ی کنید این چنین رویکردی تا‬ ‫چه حد م ی تواند عملی باشد؟‬ ‫‪ l‬ب رای ک��م ک��ردن تصدیگری ه��ا باید ابت��دا زیر‬ ‫ساخت های الزم را فراهم کرد‪ .‬باید یک چرخه و فرایند کارامد‬ ‫را ایجاد کرد نه با نگاه ژورنالیس��تی بلکه با یک دید عمیق و‬ ‫فرایند محور وارد کار ش��د‪ .‬من مخالف کاهش تصدیگری ها‬ ‫نیستم‪ ،‬اما سطح این کاهش باید مشخص باشد‪ .‬سطح ان‬ ‫باید سیاست های کلی نظام باشد‪ ،‬نباید برداشت ما از کاهش‬ ‫تصدی ها این باشد که وظایف وزارت ارشاد را در توسعه فرهنگ‬ ‫انقالب به دیگرانی که مش��خص نیستند واس��پاری کنیم‪.‬‬ ‫ضمن اینکه کاهش تصدیگری با افزایش اختیارات کسانی که‬ ‫م ی خ واهند مسئولی ت ها را به عهده بگی رند رابطه دارد‪ .‬الزم است‬ ‫که ب رنامه های مشخصی ب رای انجمن های صنفی وجود داشته‬ ‫باشد تا بتوانند وظایفی را به عهده بگی رند ‪ ،‬در غی ر این صورت‬ ‫اینکه وزارت ارشاد یک سری کار ها را رها کند و تا معلوم نباشد‬ ‫بزا‬ ‫که چه کسانی قرار است این کار ها را به عهده بگی رند‪ ،‬اسی ‬ ‫خ واهد بود‪ ،‬چون چنین رویکردی تمرکز سیاستگذاری را از وزارت‬ ‫خارج م ی کند و در جای دیگری قرار نم ی دهد‪ .‬کار صنفی زمان‬ ‫بر است ‪ ،‬اینکه ما تا به حال انجمن هایی نداشته ایم که بتوانند‬ ‫وظایفی را بر عهده بگیرند باعث م ی شود که دولت نتواند به‬ ‫اسانی کار ها را به دیگران واگذار کند‪ .‬دولت در عرصه فرهنگ‬ ‫و هنر باید ساختارهای مشخصی را ط راحی کند‪ .‬این تصمیم‬ ‫در دوره های مختلف گرفته شده است ‪ ،‬اما نیازها یا زمینه ها به‬ ‫درستی دیده نشده است‪ .‬گاهی نیازهایی مورد توجه قرار گرفته‬ ‫که اولویت سیاس��ت های فرهنگی ما نبوده است‪ .‬دولت باید‬ ‫در زمینه فرهنگی نقش��ه جامع داشته باشد تا تصمیم گیری‬ ‫ب رای حل مشکالت با فراهم کردن لوازم ان همراه باشد‪ .‬این‬ ‫نتیجه ای است که از تجربه تاریخی ما به دست امده است‪g.‬‬ ‫عده ای حرف های وی را بی پروا توصیف کرده اند‪،‬‬ ‫شما هم چنین نگاهی دارید؟‬ ‫‪ l‬من این را به گونه ای دیگر تفسیر م ی کنم‪ ،‬در تمام‬ ‫طول این سال ها که الزاما منظور من محدود به چهار سال‬ ‫گذشته هم نیست‪ ،‬ما دچار ش��رایط سختی بوده ایم‪ .‬نبودن‬ ‫رابطه باعث یک سری سوء تفاهم ها و لجاجت هایی بود که‬ ‫در نتیجه اش‪ ،‬در تمام طول چند س��ال گذشته ما به سمت‬ ‫خودسانسوری بیش��تر و بیش��تر حرکت کرده ایم‪ .‬حاصل‬ ‫این حرکت به سمت خودسانس��وری این است که احساس‬ ‫م ی کنیم حرف های اقای رئی س جمهور بی پروا بوده است‪،‬‬ ‫در صورتی که این حرف ها م ی تواند خیلی هم ساده تفسیر‬ ‫شود‪ .‬در سال های اخیر تلویزیون ما گاهی چی ز هایی را پخش‬ ‫کرده اس��ت که حتی احتمال نمایش انها هم نم ی رفت؛ به‬ ‫نظرم م ی رسد که ما دچار یک سری مسائل ذهنی شده ایم‬ ‫که احساس م ی کنیم حرف هایی که زده شده‪ ،‬بی پروا بوده‬ ‫است‪ .‬حاال همه انگشت به دهان ش��ده اند و م ی گویند این‬ ‫چه حرف هایی بود که رئی س جمهور مطرح کرد‪ ،‬در صورتی‬ ‫که این حرف ها کامال بازتاب شرایط اجتماعی و حرف های‬ ‫مردم است‪.‬‬ ‫گفت وگو با محمد مهدی عسگرپور درباره وعده های فرهنگی دولت‬ ‫وظیفه ما این است که خوش بین باشیم‬ ‫ش�ما ه�م در مراس�م دی�دار اق�ای روحان�ی با‬ ‫هنرمن�دان حضور داش�ته اید‪ ،‬اق�ای روحان�ی در این‬ ‫مراسم حرف هایی زده اند که شاید پیش از این کمتر از‬ ‫این مقام شنیده ش�ده بود‪ ،‬نظر شما در مورد تاکیدی‬ ‫که رئی س جمهور بر ازادی کرد‪ ،‬چیست؟‬ ‫‪ l‬کل حرف های اقای روحانی از جهت های مختلفی‬ ‫قابل بررسی است‪ ،‬اما م ی خواهم بر این موضوع تاکید کنم‬ ‫که هر حرفی را باید در ظرف زمان و مکان خودش سنجید‪.‬‬ ‫ما االن در ش��رایطی هس��تیم که بعد از چهار س��ال رفتار‬ ‫پرسوء تفاهم و بعضا سوء مدیریت هایی که اتفاق افتاده است و‬ ‫با جریان عظیمی از بی اعتمادی که بین هنرمندان و فعاالن‬ ‫عرصه فرهنگ و دولت ایجاد شده است باعث شده فعاالن‬ ‫عرصه فرهنگ و هنر به دولت و سیاست های ان نگاه مثبتی‬ ‫نداش��ته باش��ند‪ ،‬در چنین ظرف زمانی و مکانی حرف های‬ ‫اقای رئی س جمهور معانی متفاوتی م ی تواند داش��ته باشد‪.‬‬ ‫باتوج�ه ب�ه اظهاراتی ک�ه اق�ای رئی س جمهور‬ ‫ب ه خصوص در مورد ازادی و ممیزی مطرح کرده‪،‬‬ ‫انجمن های صنفی قطعا بهتر از دولت هستند‪ ،‬این ادعا را م ی توان با نگاه کردن‬ ‫بهفهرست اسامی اف رادی کهدر انجمن هایصنفیمسئولیتدارندومقایسه انها‬ ‫با افرادی که در ارشاد مسئول ممیزی هستند‪ ،‬دریافت‬ ‫فرهنگ‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫م ی خواهم بگویم که حتی اگ��ر همین حرف ها را در همین‬ ‫زمان و م��کان فرد دیگری مطرح م ی کرد هم م ی توانس��ت‬ ‫معن ی های متفاوت دیگری داشته باشد‪ .‬اگر االن ما در چهار‬ ‫سال پیش بودیم‪ ،‬حرف ها معنی دیگری م ی داد‪.‬‬ ‫واقعیت این اس��ت که به نظر من در حرف های اقای‬ ‫رئی س جمهور یک س��ری نواوری هایی دیده م ی ش��ود که‬ ‫م ی تواند خوب باش��د‪ ،‬اما باید دید که در عمل این حرف ها‬ ‫به کجا م ی رس��د‪ .‬باید دید که این حرف ه��ا در اجرا به کجا‬ ‫م ی رسد‪ .‬اش��اره اقای رئی س جمهور به اینکه ممیزی ها درد‬ ‫جامعه فرهنگی و هنری ماست و اش��اره به این موضوع که‬ ‫عده زیادی از فعاالن عرصه فرهنگ و هنر تصور م ی کنند که‬ ‫در این مورد با انها رفتار های درس��تی صورت نگرفته است‪،‬‬ ‫اشاره هوشمندانه ای است‪ .‬فارغ از اینکه در این چند سال چه‬ ‫اتفاقی افتاده اس��ت‪ ،‬اینکه اقای روحانی این رویکرد را دارند‬ ‫که ممیزی باید در جامعه اتفاق بیفتد نه در اینکه یک عده‬ ‫کارمند در وزارت ارشاد بنشینند و بخواهند کار ها را ممیزی‬ ‫کنند‪ ،‬جالب توجه است‪.‬‬ ‫‪ l‬من ه��م فکر م ی کنم ک��ه ما نباید س��ابقه این‬ ‫حرف ه��ا را فراموش کنی��م‪ ،‬نباید حرف ها را بدون س��ابقه‬ ‫تاریخی که در ذهن داریم‪ ،‬تفس��یر کنیم‪ .‬اما نکته ای که در‬ ‫رفتار اقای رئی س جمهور وجود دارد‪ ،‬این است که ب رای پیشبرد‬ ‫اهداف خودش در عرصه فرهنگی و تحقق ازادی هایی که از‬ ‫ان صحبت م ی کند‪ ،‬کمتر روی سیاست تاکید دارد و بیشتر‬ ‫م ی خواهد از پتانسی ل های فرهنگی و ادم های فرهنگی ب رای‬ ‫این اهداف استفاده کند‪.‬‬ ‫در دوره های قبل ما ش��اهد این بودیم که مثال وقتی‬ ‫صحبت از جامعه مدنی و ازادی های اجتماعی م ی شد‪ ،‬از این‬ ‫حرف ها برداشت سیاسی م ی شد‪ ،‬ضمن اینکه این حرف ها‬ ‫در ای ران معموال کاربرد های مقطعی دارد‪ .‬موضوع این است‬ ‫که وقت��ی فعاالن سیاس��ی م ی خواهند چنین مس��ائلی را‬ ‫دنبال کنند‪ ،‬به این دلیل که عقبه اجتماعی ندارند‪ ،‬موفقیت‬ ‫چشمگیری هم حاصل نم ی کنند‪ ،‬اما وقتی اهل فرهنگ وارد‬ ‫کار م ی شوند‪ ،‬باز به همین دلیل که عقبه اجتماعی روشن و‬ ‫مشخصی دارند و ب رای مردم شناخته شده هستند‪ ،‬م ی توانند‬ ‫انچه را که به دنبال ان هستند‪ ،‬در جامعه محقق کنند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪6‬‬ ‫«وظیفه ما این است که خوشبین باش�یم‪ ،‬اما دولت باید طرح های خود را برای اجرای سیاست ها علنی کند» این‬ ‫را محمد مهدی عسگرپور م ی گوید که معتقد اس�ت در مورد ممیزی هنوز خالء قانونی وجود دارد اما دولت باید هر چه‬ ‫سریع تر س�از و کار و زیر س�اخت هایی را برای واگذاری ممیزی اجرایی کند‪ .‬او که یکی از س�خنران های مراسم دیدار‬ ‫هنرمندان با روحانی بود‪ ،‬درباره ان دیدار و سخنان مطرح شده از سوی رئی س جمهور با خبرنگار مثلث به گفت وگو پرداخت‪.‬‬ ‫اما این حرف ها س�ابقه ای ه�م دارد‪ ،‬احتماال هم‬ ‫شما هم باقی فعاالن عرصه فرهنگ و هنر هنوز‬ ‫س�خنرانی مش�هور اقای خاتمی در مورد ازادی‬ ‫و البته اتفاق های بعدی ان را به یاد م ی اورید‪...‬‬ ‫با این وجود بس�یاری از فعاالن عرصه فرهنگی‬ ‫معتقد هس�تند که دولت هنوز اق�دام خاصی در‬ ‫عرصه فرهنگی نکرده اس�ت‪ ،‬منه�ای اظهارات‬ ‫جنجال ب�ر انگیز وزیر ارش�اد در مورد سانس�ور‬ ‫و س�پردن مس�ئولیت ممی�زی ب�ه ناش�ران یا‬ ‫حرف هایی در مورد فیس ب�وک و مانند ان‪ ،‬هنوز‬ ‫اقدام روش�نی در عرص�ه فرهنگی دیده نش�ده‬ ‫است‪ ،‬این موضوع در ارائه کارنامه فرهنگی دولت‬ ‫در م�ورد عملکرد ص�د روزه اش هم مش�خص و‬ ‫سوال بر انگیز بود‪.‬‬ ‫‪ l‬وضعیت امروز ما را ببینید‪ ،‬اغلب کسانی که بیرون‬ ‫از دایره هس��تند دارند قضاوت م ی کنند و متهم م ی کنند و‬ ‫مانند ان‪ ،‬همین افراد هس��تند که انتظار دارند دولت بعد از‬ ‫سه یا چهار هفته که از اغاز فعالیتش گذشت دست به کار های‬ ‫قوانین م�ا در بخش عمده ای متعل�ق به دهه ‪ 40‬اس�ت‪ .‬تالش هایی برای‬ ‫بازنگری در ان شده است اما شاکله ان هنوز بسیار قدیمی است‪ .‬خالء قانونی‬ ‫وجود دارد اما این خالء باالخره باید زمانی پر بشود‬ ‫‪45‬‬ ‫عظیم فرهنگی بزند‪ .‬مثال انها که م ی گفتند ما در این مدت‬ ‫مثال این تعداد فیلم تولید م ی کنیم‪ ،‬موفق بودند؟‬ ‫باید تاکی��د کنم که عرصه فرهن��گ جزو عرصه های‬ ‫دیر بازده اس��ت‪ ،‬در حالی که وقتی دیگ��ران کار را به عهده‬ ‫م ی گی رند‪ ،‬م ی گویند که این کار ها زمان بر است و مثال چهار‬ ‫سال هم ب رای ما کم است و باید نتیجه را هشت سال بعد دید‪.‬‬ ‫موضع من این است که ما باید در ارزیابی عملکرد فرهنگی‬ ‫دولت طرح ها و برنامه های انها را ارزیابی کنیم‪ .‬باید ببینیم‬ ‫که دولت م ی خواهد چه کند و بعد ارزیابی کنیم که ایا انچه را‬ ‫که م ی خواسته انجام داده یا نه‪.‬استنباط من از این دولت این‬ ‫است که طرح کوتاه مدت ان نه تنها ب رای صد روز اول بلکه‬ ‫ب رای سال اول دولت تالش ب رای این است که التهاب های‬ ‫موجود بین هنرمندان و دولت را کم کنند و از بین بب رند‪ ،‬مثال‬ ‫اقدام دولت در مورد بازگش��ایی خانه سینما در همین قالب‬ ‫م ی تواند تفس��یر ش��ود‪ .‬به نظر من تالش دولت این است‬ ‫که ب رای هنرمندان فضایی را فراهم کند که در ان احساس‬ ‫ارامش و امنیت روانی کنند و در این راه هم موفق بوده است‪.‬‬ ‫باید این را از رئی س جمهور پرسید که ب رای عرصه فرهنگ چه‬ ‫ب رنامه هایی دارند؟ من فکر م ی کنم که طرح کلی دولت ب رای‬ ‫سال ‪ 92‬همین است‪ .‬جامعه هنری و دولت باید نسبت خود را‬ ‫با هم بازتعریف کنند‪ .‬باید ازردگ ی ها و کدورت ها برطرف شود‬ ‫و جامعه فرهنگی و هنری بتواند با دولت وارد گفت وگو شود‪.‬‬ ‫در همی�ن س�خنرانی اق�ای رئی س جمه�ور به‬ ‫موضوعی مثل اش�تی ملی اش�اره کرده اند‪ ،‬شما‬ ‫این موضوع را هم در قالب همین موضوع تفسیر‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬البته موضوع اشتی ملی کل ی تر است‪ ،‬این موضوع‬ ‫همچنین به زمان بیش��تری هم احتیاج دارد‪ ،‬ولی در کل به‬ ‫نظر م ی رسد که زمینه هایی ب رای این کار فراهم باشد‪ ،‬به نظر‬ ‫م ی رسد مردم این روز ها احساس ارامش بیشتری م ی کنند‪،‬‬ ‫اما دولت باید توجه داشته باشد که نم ی تواند با همین روند‬ ‫پیش ب��رود و باالخره بای��د برنامه ها و طرح ها ب��رای اینده‬ ‫مشخص باشد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫در مورد ممیزی هم از اغاز دولت تا امروز حرف های‬ ‫زی�ادی زده ش�ده اس�ت‪ ،‬ب ه خص�وص در همین‬ ‫سخنرانی اخیر اقای روحانی گفتند که بهتر است‬ ‫ممیزی به دس�ت خود تولیدکنندگان اثار باشد‪،‬‬ ‫فک�ر م ی کنید ای�ن حرف ها تا چه ح�د م ی تواند‬ ‫اجرایی باشد؟‬ ‫‪ l‬اینها طرح هایی است که اجرای ان زیرساخت ها و‬ ‫زمینه هایی را م ی طلبد‪ .‬اجرای اینها وقت م ی برد‪ ،‬مثال سینما‬ ‫را اگر در نظر بگیریم‪ ،‬در شکل جدید ممیزی اصالت م ی تواند‬ ‫به سازنده فیلم داده شود اما باز این سوال مطرح م ی شود که‬ ‫اصالت در ممیزی با تهی ه کننده است یا نویسنده یا کارگردان؟‬ ‫یا شاید اصال باید با دستیار تولید باشد؟ اینها در همان حوزه‬ ‫فراهم شدن زیر ساخت ها مطرح است‪.‬‬ ‫ح�اال مثلا م ی گویند ک�ه ممی�زی را ب�ه عهده‬ ‫تهی ه کننده م ی گذاریم اما اگر تهی ه کننده نخواهد‬ ‫این مسئولیت را بپذیرد‪ ،‬چه م ی شود؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این است که تهی ه کننده انتظار دارد که به‬ ‫او اختیار هایی در این مورد داده شود و بعد خودش پاسخگوی‬ ‫اقداماتش خواهد بود‪ ،‬همان طور که درمورد مدی ران مسئول‬ ‫در مطبوعات اتفاق افتاده است‪ .‬اما در حال حاضر روند به گونه‬ ‫دیگر است‪ ،‬ان شورای هفت نفری که مسئول ممیزی است‪،‬‬ ‫کامال سلیقه ای انتخاب م ی ش��ود‪.‬یک مدیر باسلیقه افراد‬ ‫باس��لیقه را م ی گذارد و یک مدیر ب ی سلیقه افراد بی سلیقه‬ ‫را منس��وب م ی کند‪ .‬در نتیجه وقتی ع��ده ای کوچک تر از‬ ‫ان جایگاه در ان قرار م ی گیرند‪ ،‬م ی خواهند عقده گش��ایی‬ ‫کنند‪ ،‬ان وقت یه وقت��ی از در دروازه هم داخل نم ی ش��وند‬ ‫و یک وقت دیگر از ته سوزن رد م ی ش��وند‪ .‬کار های زیادی‬ ‫در همین چهار سال گذشته مجوز س��اخت گرفته اند که ما‬ ‫‪46‬‬ ‫حتی احتمال ساختش��ان را هم دور از ذهن م ی دانستیم‪ ،‬اما‬ ‫کار هایی در مقابل ساخته نش��ده اند و مجوز نگرفته اند که‬ ‫تجربه م ی گفت هیچ مشکلی درمورد مجوز نخواهند داشت‪.‬‬ ‫این موضوعات را نم ی ش��ود فراموش کرد‪ .‬ما نم ی توانیم در‬ ‫حوزه ممیزی مانند همان ‪ 25‬سال پیش عمل کنیم‪ ،‬ان زمان‬ ‫فیلمسازان اکثرا کار های اول و دومش��ان را م ی ساختند اما‬ ‫امروز ان افراد همه بزرگان سینمای ما هستند و توقع ندارند‬ ‫که با همان ساختار بیست و پنج س��ال پیش با انها برخورد‬ ‫شود‪ ،‬بناب راین من تاکید خود را بر این موضوع م ی گذارم که‬ ‫باید زیرساخت ها در این زمینه فراهم شود‪.‬‬ ‫اش�اره اق�ای رئی س جمه�ور در ای�ن م�ورد ب�ه‬ ‫انجمن های صنفی است‪ ،‬شما فکر م ی کنید که‬ ‫انجمن های صنفی م ی توانند چنین مسئولیتی‬ ‫را به عهده بگیرند؟‬ ‫‪ l‬از جهت قابلیت‪ ،‬انجمن های صنفی قطعا بهتر از‬ ‫دولت هستند‪ ،‬این ادعا را م ی توان با نگاه کردن به فهرست‬ ‫اسامی افرادی که در انجمن های صنفی مسئولیت دارند و‬ ‫مقایسه انها با افرادی که در ارشاد مسئول ممیزی هستند‪،‬‬ ‫دریافت‪ .‬قطعا فهم ش��ورا ها در انجمن های صنفی بیشتر و‬ ‫بهتر از انهایی است که در ارشاد ممیز اثار هستند‪.‬‬ ‫اما موضوع دیگر این اس��ت که صنفی که درگیر کار‬ ‫ممیزی م ی ش��ود‪ ،‬در واقع ش��روع م ی کند به ممیزی کردن‬ ‫کارهای همکارانش‪ .‬این غلط اس��ت‪ ،‬ممیزی نباید در این‬ ‫سطح باش��د‪.‬باید به تهی ه کننده اختیار داد و بعد اگر او کاری‬ ‫خالف نظر جامعه انجام دهد و کاری کند که با ساختارهای‬ ‫فرهنگی هماهنگی نداشته باشد‪ ،‬با او برخورد شود‪.‬‬ ‫اما شما حتما بهتر م ی دانید که در این گونه موارد‬ ‫شفافیت قانونی وجود ندارد‪...‬‬ ‫‪ l‬این هم درست است‪ ،‬قوانین ما در بخش عمده ای‬ ‫متعلق به دهه ‪ 40‬است‪ .‬تالش هایی ب رای بازنگری در ان شده‬ ‫است اما شاکله ان هنوز بسیار قدیمی است‪ .‬کار هایی هم در‬ ‫برنامه های توسعه انجام شده است اما ب رای مثال در برنامه‬ ‫پنجم تنها شعار های خوب نوشته ش��ده است نه قوانین و‬ ‫ب رنامه های خوب‪ .‬خالء قانونی وجود دارد اما این خالء باالخره‬ ‫باید یک زمانی پر بشود‪.‬‬ ‫در همین زمینه ما تالش هایی هم کرده ایم‪ ،‬پنج سال‬ ‫پیش اقای احمدی نژاد از ما دعوت کرد ب رای حل این موضوع‬ ‫و پر کردن این خالء الیحه ای ب رای دولت بنویسیم و بخشی‬ ‫از اختالف خانه سینما با دولت هم از همین جا شروع شد که‬ ‫ما الیحه ای ب رای دولت نوش��تیم که دولت ان را به مجلس‬ ‫بدهد‪ ،‬متاسفانه باید بگویم که ما دولت را خیلی جدی گرفته‬ ‫بودیم که رفتیم ب رای این خواسته اقای احمدی نژاد کارگروه‬ ‫تشکیل دادیم و کار کردیم‪ .‬ما در ان الیحه نقش اصناف را‬ ‫کامال روشن کرده بودیم و جایی ب رای زیاده خواه ی ها باقی‬ ‫نگذاشته بودیم‪.‬‬ ‫اما در مقاطع مختلف دیده شده است که با همان‬ ‫فیل م هایی هم که مجوز داشته اند‪ ،‬برخورد هایی‬ ‫ش�ده اس�ت‪ ،‬عناص�ری خ�ارج از ارش�اد و حتی‬ ‫نهاد های رسمی هس�تند که واکنش های تندی‬ ‫نشان م ی دهند‪...‬‬ ‫‪ l‬درست اس��ت که برخورد های احتمالی م ی تواند‬ ‫وجود داشته باشد اما س��ینما باید هرچه زودتر به این سمت‬ ‫حرکت کند‪ ،‬این طوری تکلیف تهی ه کننده هم روشن خواهد‬ ‫بود‪.‬به هر حال این مسیری است که باید طی شود و به تاخیر‬ ‫انداختن ان ما را دچار مشکل خواهد کرد‪ .‬دیدن مصلحت و‬ ‫به تاخیر انداختن این موضوع دردس��ر های بیش��تری ایجاد‬ ‫م ی کند‪ ،‬اینجاست که دولت باید جسارت داشته باشد‪.‬‬ ‫ب ه نظر م ی رس�د ش�ما نس�بت به اجرایی شدن‬ ‫نظرات اقای رئی س جمهور خوشبین هستید‪...‬‬ ‫‪l‬وظیفه من این است که خوشبین باشم‪ ،‬اگر این طور‬ ‫نبود که این همه بر سر خانه سینما ایستادگی نم ی کردیم‪g.‬‬ ‫روحانی و‬ ‫فرهنگ اقتصادی‬ ‫نگاهی به رویکردهای دولت‬ ‫یازدهم در حوزه فرهنگ و هنر‬ ‫‪7‬‬ ‫حاال نزدیک به نیم سال از استق رار دولت حسن روحانی‬ ‫با ش��عار «تدبیر و امید» یا «اعتدال» م ی گ��ذرد و در برخی‬ ‫حوزه ها‪ ،‬رویکردهای تغییرگرایانه این دولت نش��انه هایی از‬ ‫خود بروز داده است‪ .‬ستاد انتخاباتی روحانی در ایام تبلیغات‬ ‫انتخاباتی‪ ،‬با اعالم اینک��ه «کلید» به عنوان نماد انتخاباتی‬ ‫این ستاد تعریف شده‪ ،‬اعالم کرد‪« :‬همه از مشکالت کنونی‬ ‫کشور اگاهیم و بالطبع باید اولین اولویت تمام کاندیداها ارائه‬ ‫راهکاری ب رای خروج کشور از این شرایط باشد‪».‬‬ ‫این کاندیدای یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫که از سال ‪ 68‬تا ‪ 84‬مس��ئولیت دبیری شورای عالی امنیت‬ ‫ملی را برعهده داشت و پس از ان نیز در کسوت ریاست مرکز‬ ‫تحقیقات اس��تراتژیک مجمع تش��خیص مصلحت نظام‬ ‫مشغول بود‪ ،‬در انبوه اظهارنظرهایش نشان داد که سیاست‬ ‫خود را ب��ر تمرکز بر وضعی��ت اقتصاد و سیاس��ت خارجی‬ ‫کشور قرار داده است‪ .‬اما در میانه های راه و شاید تحت تاثیر‬ ‫ش��عارهای محمدرضا عارف بود که ب رای سرمایه گذاری بر‬ ‫کسب نظر جامعه از منظر مسائل فرهنگی و هنری تالش‬ ‫و سهم ویژه ای قایل ش��د‪ .‬روحانی گفته بود‪ ،‬در برنامه من‬ ‫عالوه بر وجود برنامه‪ ،‬ب رای مشکالت اقتصادی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬اجتماعی و سیاست خارجی‪ ،‬ب رنامه یک ماهه و ‪100‬‬ ‫روزه نیز وجود دارد و لفظ فرهنگ را بر زبان م ی راند‪ ،‬باز هم‬ ‫بالفاصله در ادامه م ی گفت‪« :‬م��ا م ی توانیم در زمان کوتاه‬ ‫تحول اقتصادی به وجود اوری��م و با ایجاد یک دوره تنفس‬ ‫مشکالت را حل کنیم‪ ».‬همچنین با اش��اره به حضور ‪٣٣‬‬ ‫میلیون توریست در سال گذشته در کشور ترکیه گفته است‪:‬‬ ‫«با وجود این همه جاذبه توریست‪ ،‬ضعف مدیریت موجب‬ ‫شده اس��ت که زمینه ب رای جذب توریس��ت نباشد‪ .‬صنعت‬ ‫توریسم م ی تواند همه بیکاران کشور را مشغول به کار کند‪.‬‬ ‫تنها بحث گردشگری نیست‪ .‬کشور ما استعدادهای فراوانی‬ ‫دارد‪ ،‬از کشاورزی و صنعت گرفته تا بخش خدمات‪».‬‬ ‫روحانی که در نهای��ت در یازدهمی��ن دوره انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری‪ ،‬کاندیدای اصلی جریان اصالح طلب بود‪،‬‬ ‫با بررسی سخنران ی ها‪ ،‬مصاحب ه ها و مناظره های روحانی‬ ‫در ایام انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری دوره یازدهم‪ ،‬قول های‬ ‫فرهنگی او را در بندهای زیر م ی توان تقسیم بندی کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬من به کنت��رل و نظارت قبل از انتش��ار اعتقادی‬ ‫ندارم‪.‬‬ ‫‪ -2‬نگذاری��م ادم هایی که متخصص نیس��تند ب رای‬ ‫کنترل کتاب و فیلم حضور داشته باشند‪.‬‬ ‫‪ -3‬نباید اینطور باش��د که ب رای اهالی س��ینما‪ ،‬تئاتر‬ ‫و تشکل هایشان مثل تشکل خانه س��ینما گرفتاری هایی‬ ‫درست شود‪.‬‬ ‫‪ -4‬مس��ائل مربوط به تش��کل های اهالی سینما و‬ ‫تئاتر را مانند تش��کل خانه س��ینما در ماه های اولیه حل و‬ ‫فصل م ی کنم‪.‬‬ ‫روحانی مجددا توجه بیشتری به ایجاد پشتوانه در حوزه فرهنگ و هنر به ویژه‬ ‫با تاکید بر ایجاد برخی تغییر رویه ها پیدا کرده است؛ موضوعی که احمدی نژاد‬ ‫هم در اواخر دول�ت خود تحت تاثی�ر توصیه ه�ا و گرایش های ذهن�ی و بیانی‬ ‫رحیم مشایی به ان رسیده بود اما در تحققش چندان توفیق نیافت‬ ‫فرهنگ‬ ‫وعده های روحانی‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫م ی گفت‪« :‬ازادی قلم‪ ،‬حافظ حقوق انسان هاس��ت و ب رای‬ ‫حفظ حقوق انس��ان ها باید مطبوعات را در چارچوب قانون‬ ‫گسترش داد‪».‬‬ ‫او همچنین با تاکید بر اینکه امکان توس��عه پایدار و‬ ‫همه جانبه کش��ور وجود ندارد مگر انکه به سرمایه انسانی‬ ‫کشور توجه کافی شود‪ ،‬گفته بود‪« :‬دولت وظیفه دارد تمام‬ ‫امکانات کشور را در جهت رشد و توسعه منابع انسانی به کار‬ ‫گیرد و در این راه‪ ،‬مدارس از جای��گاه ویژه ای برخوردارند‪ .‬به‬ ‫همین منظور باید برنامه های فرهنگی و اموزش��ی کشور‪،‬‬ ‫مبتنی بر مدارس را تقویت کرد ت��ا با انتقال تجارب‪ ،‬می راث‬ ‫فرهنگی‪ ،‬دان��ش و اموزه ه��ای تربیتی‪ ،‬اخالق��ی و دینی‪،‬‬ ‫از طریق م��دارس‪ ،‬به برخ��ی از اش��فتگ ی های فرهنگی‪ ،‬‬ ‫اموزشی و علم ی پایان داد‪ .‬در این فرایند‪ ،‬قطعا نقش معلمان‬ ‫بسیار پررنگ و مهم است؛ از فرایندهای اموزشی و تربیتی‬ ‫ب رنامه ریزی شده و هدفمند معلمان ازاداندیش و خالق و نظام‬ ‫اموزشی مناسب‪ ،‬م ی توان انتظار برون دادی مناسب و افرادی‬ ‫خالق‪ ،‬ازاداندیش و با اخالق داشت‪».‬‬ ‫ش��عار حس��ن روحانی در یازدهمی��ن دوره انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری «اعتدال‪ ،‬عقالنیت و تدبیر» بود‪ ،‬محور‬ ‫برنامه اقتصادی خود را تولید ثروت ملی و توزیع عادالنه ان‬ ‫توصیف کرده‪ ،‬ب رنامه فرهنگ ی اش را اصالح ساختار فرهنگی‬ ‫و تامین امنی��ت فرهنگی و در زمینه سیاس��ت خارجی نیز‬ ‫تعامل سازنده با جهان مطرح کرده بود‪.‬‬ ‫‪ - 5‬نگرانی از سانسور های ب ی مورد در میان هنرمندان‬ ‫که برخی را م ی شود حذف کرد‪.‬‬ ‫‪-6‬صیانت از باورهای دینی م��ردم‪ .‬باید رفتار دینی را ‬ ‫ترویج کنیم و به سراغ باورها برویم‪.‬‬ ‫‪ -7‬دولت و دولتمردان باید ب ر اس��اس اخالق س��خن‬ ‫بگویند‪.‬‬ ‫‪ - 8‬توجه به تمرکززدایی‪ .‬زمانی که فرهنگ ما دولتی‬ ‫است‪ ،‬مسائل ما حل و فصل نخواهد شد‪.‬‬ ‫‪ -9‬به جای امار دادن‪ ،‬دنبال اثربخشی باشیم‪.‬‬ ‫‪ -10‬اولین حمای��ت دولت از فرهنگ بای��د در ایجاد‬ ‫قوانین شفاف و فضای امن باشد و فرهنگ باید به صاحبان‬ ‫اصلی یعنی اصحاب هنر واگذار شود و از انان حمایت شود‪.‬‬ ‫‪ -11‬باید از انجمن ه��ای حرفه ای و نظام های صنفی‬ ‫اس��تفاده کنیم که پیشکس��وتان هر بخش م ی توانند ان‬ ‫بخش را بهتر کنترل کنند‪.‬‬ ‫‪ -12‬باید به رسانه ها و مطبوعات ازادی بدهیم‪.‬‬ ‫‪ -13‬مس��ائل فرهنگ��ی بای��د از طری��ق فرهنگ��ی‬ ‫لو فصل شود‪ .‬پلیس اخرین مرحله ای است که در مسائل‬ ‫ح ‬ ‫فرهنگی باید وارد عمل شود‪.‬‬ ‫‪ -14‬باید تسهیالتی فراهم کنیم که کاالی فرهنگی‬ ‫فاخر و مورد توجه مردم در اختیار انها قرار گیرد و یادمان باشد‬ ‫که هویت ای رانی‪ ،‬هویت چند نفر و سالیق چند نفر نیست‪.‬‬ ‫‪ -15‬این همه مفاخر و مشاهیری که داریم‪ ،‬باید ب رای‬ ‫کل فارس��ی زبانان معرفی ش��ود تا دنیا انها را بشناسد و ما‬ ‫بتوانیم از این مفاخر به عنوان س��فی ران فرهنگی و یک نوع‬ ‫دیپلماسی عمومی بهره برداری و استفاده داشته باشیم‪.‬‬ ‫‪ -16‬باید هویت خود را در دنیای رقابت فرهنگی امروز‬ ‫حفظ کنیم‪.‬‬ ‫‪ -17‬وظیفه داریم که کرس��ی های ازاداندیش��ی که‬ ‫مدنظر مقام معظم رهبری است را به وجود بیاوریم‪.‬‬ ‫‪ -18‬باید در امور فرهنگی زمین ه و فضا را ب رای فعالیت‬ ‫باز کنیم‪.‬‬ ‫‪ -19‬نباید دایره خودی ها را به تعداد و گروهی و عددی‬ ‫خاص که عدد باالیی نیس��ت تنگ کرد و هر کس که مثل‬ ‫خودشان فکر نکرد را محکوم کنند‪.‬‬ ‫‪ -20‬در صنعت توریس��م بای��د زیربناه��ا مثل هتل‪،‬‬ ‫ فرودگاه و حمل و نقل را درست کنیم و همه اینها به راحتی‬ ‫امکان پذیر است‪.‬‬ ‫‪ -21‬ب��رای گس��ترش صنعت توریس��م حت��ی اگر‬ ‫سرمایه گذار داخلی نداشته باشیم ‪ -‬که داریم – اقدام کنیم‪.‬‬ ‫سرمایه گذار خارجی اماده است ب رای ما هتل بسازد و بعد از‬ ‫پول ان هتل برداشت م ی شود و به کشور واگذار م ی شود‪.‬‬ ‫‪ -22‬در بحث حقوق شهروندی که در قانون اساسی‬ ‫به ان اشاره شده است‪ ،‬مساله مهم تر حریم خصوصی است‬ ‫که بسیار مهم است‪.‬‬ ‫‪ -23‬وقتی فردی نس��بت به ابرو و شخصیت فردی‬ ‫توهین و اهانتی م ی کند‪ ،‬باید به او حق دفاع بدهیم‪.‬‬ ‫‪ -24‬کیفیت دانشگاه ها را باید باال ببریم ومهارت ها را‬ ‫در دانشگاه ها افزایش دهیم‪.‬‬ ‫‪ -25‬افزایش پهنای باند اینترنت کشور‪.‬‬ ‫‪ -26‬م ی توان با قانونی ش��فاف‪ ،‬اداره ای��ن امور را به‬ ‫تشکل های صنفی سینمایی واگذار کرد‪.‬‬ ‫‪ -27‬باید چت��ر امنیت ی ای را که روی دنیای س��ینما و‬ ‫موسیقی گسترده شده است‪ ،‬برداریم‪.‬‬ ‫‪ -28‬باید به فکر تعالی فرهنگ جامعه باشیم‪.‬‬ ‫‪ -29‬در بخش فرهنگ باید اصول را تبیین و تعریف‬ ‫کرد تا مردم خود برگزینند‪.‬‬ ‫به ه ر حال روحانی رئی س جمهوری اسالمی ای ران شد‪،‬‬ ‫در زمینه لغو تحریم ها سرمایه گذاری کرد و به پیشرفت هایی‬ ‫هم دس��ت پیدا کرد‪ ،‬در حوزه معیشت‪ ،‬جلوگیری از افزایش‬ ‫تورم را محور اصلی فعالی ت های خود قرار داد که دست کم‬ ‫شتاب رش��د ان را متوقف کرد‪ ،‬در حوزه فرهنگی هم بنا به‬ ‫الزام ها تصمیم هایی اتخاذ کرد و در موارد مصداقی همچون‬ ‫بازگشایی خانه سینما هم تغییرهایی ایجاد کرد اما همچنان‬ ‫بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر معتقدند که تغییر جدی در‬ ‫این زمینه حاصل نش��ده و البته منتقدان شعارها و سخنان‬ ‫دولت روحانی در عرص��ه فرهنگ هم بی��ش از پیش از او‬ ‫ناراض ی اند‪ .‬روحان��ی اما در حوزه سیاس��ی با مخالفت های‬ ‫جدی مواجه شده و در زمینه اقتصادی هم در چنبره بسیاری‬ ‫از مشکالت گرفتار امده‪ ،‬به نظر م ی رس��د از این روست که‬ ‫مجددا توجه بیش��تری به ایجاد پش��توانه در حوزه فرهنگ‬ ‫و هنر به وی��ژه با تاکید ب��ر ایجاد برخی تغیی��ر رویه ها پیدا‬ ‫کرده اس��ت؛ موضوعی که احمدی نژاد ه��م در اواخر دولت‬ ‫خود تحت تاثیر توصی ه ه��ا و گرایش های ذهن��ی و بیانی‬ ‫رحیم مشایی به ان رسیده بود اما در تحققش چندان توفیق‬ ‫نیافت‪g .‬‬ ‫روحان�ی ک�ه در نهای�ت در یازدهمی�ن دوره انتخابات ریاس�ت جمهوری‪،‬‬ ‫کاندیدای اصلی جریان اصالح طلب بود‪ ،‬می گف�ت‪« :‬ازادی قلم‪ ،‬حافظ حقوق‬ ‫انسان هاست و برای حفظ حقوق انسان ها باید مطبوعات را در چارچوب قانون‬ ‫گسترش داد‪».‬‬ ‫‪47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مدرنیتهنبود؛بنیادگراییهم‬ ‫وجودخارجینداشت‬ ‫شبح متحجران مدرن‬ ‫حسیناب راهی م نیادر‬ ‫گفت وگوبامثلث‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫برخاستن بنیادگرایی‬ ‫از دنده چپ‬ ‫گروه داعش از نظر فکری‬ ‫علیه روح مدرنیته طغیان می کند‬ ‫و از نظر ارمانی به دنبال‬ ‫امارت گرایی از جنس طالبان است‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫نبی اهلل ابراهیمی‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫‪1‬‬ ‫جریان س��لف ی گری و اصالح و پی رایش اس�لامی‪ ،‬از‬ ‫اغاز در درون خود شاهد دو گرایش راست و چپ بوده است‪.‬‬ ‫گرایش راس��ت که از جنبش وهابیت اغاز م ی شد اکنون در‬ ‫افغانس��تان‪ ،‬نمایندگی خود را در جنبش عمیقا ارتجاعی و‬ ‫قشری طالبان به نمایش گذاشته است‪ .‬امریکا با طالبان نه‬ ‫تنها تعارضی نشان نم ی دهد بلکه با حمایت از ان م ی کوشد‬ ‫که اس�لام طالبان را به مثاب��ه ابزاری در خدمت س��لطه بر‬ ‫افغانس��تان مورد بهره برداری قرار دهد‪ .‬این واقعیت ما را به‬ ‫حقیقت دیگری رهنمون م ی کند و ان امکان بدل سازی های‬ ‫امپریالیس��م امریکا و متحد اروپایی ان انگلیس در جنبش‬ ‫به اصطالح بنیادگرایانه اسالمی است‪ .‬امریکا با سودجویی‬ ‫از نفوذ‪ ،‬اطالعات‪ ،‬تجربه و کادرهای وابس��ته استعمار پیر و‬ ‫با سابقه انگلیس در کشورهای اسالمی‪ ،‬به احتمال بسیار در‬ ‫کشورهای اسالمی‪ ،‬کشورهایی که دارای رژیم های مستقل‪،‬‬ ‫انقالبی و ضد امریکایی‪ -‬انگلیس��ی و ضد صهیونیس��تی‬ ‫هس��تند‪ ،‬دس��ت به خلق و راه اندازی جنب ش های قشری و‬ ‫ارتجاعی بنیادگرا م ی زند و م ی کوش��د که از یک س��و خال‬ ‫ناشی از دشمن پیش��ین خود‪ ،‬کمونیس��م و اتحاد شوروی‬ ‫را بدین وس��یله پر کند و محمل های الزم را ب رای تحریک‬ ‫‪48‬‬ ‫افکار عمومی داخل��ی خود و کش��ورهای اروپایی در جهت‬ ‫اقدامات ضد انقالبی خویش فراهم س��ازد و از س��وی دیگر‬ ‫به وسیله این گونه جنب ش های اسالمگرایانه اما وابسته‪ ،‬بر‬ ‫تحوالت داخلی کش��ورهای مس��تقل اثر بگذارد و تغیی رات‬ ‫مطلوب خود را در انها ایجاد کن��د‪ .‬اما جدای از چنین پدیده‬ ‫مجعول و هدایت ش��ده ای در جریان جنب ش های بنیادگرا‪،‬‬ ‫به طور کلی م ی توان دو رهیافت عمده فکری و سیاس��ی را‬ ‫در متن اسالم سیاسی و جنبش مبارز مذهبی در کشورهای‬ ‫اس�لامی تش��خیص و تمیی��ز داد‪ .‬نخس��تین رهیافت را‬ ‫م ی توان به واقع بنیادگرا نامید‪ ،‬درحالی که دومین رهیافت‪،‬‬ ‫«اسالم ایدئولوژیک» است‪ .‬این دو رهیافت که در پیشینه و‬ ‫جریان های ای ران به موازات هم وجود داشته‪ ،‬اینک در جنبش‬ ‫سراسری اسالمی و تکاپوی احیا گرایانه و بازگشت به گذشته‬ ‫نیز مشاهده م ی شود‪ .‬هر چند هر دو رهیافت در اصل رجوع‬ ‫به اصول و مبانی اسالمی و الگوگیری از قران و سنت پیامبر‬ ‫ب رای بنای جامعه نوین وجه اشتراک م ی یابند و به رغم انکه‬ ‫اعتقاد به ماهیت سیاسی و اجتماعی دین در هر دو حضور‬ ‫دارد‪ ،‬اما نح��وه مواجهه و نوع رویکرد‪ ،‬قرائت اس�لام در انها‬ ‫متفاوت است‪.‬‬ ‫باید یاد اور شد که هر یک از این رهیافت ها‪ ،‬در درون‬ ‫خود طیفی از گرایش های ش��دید و ضعی��ف‪ ،‬محافظه کار‬ ‫یا میانه رو و رادیکال را در برم ی گی��رد و نمونه های هر یک‬ ‫را م ی توان در گروه ها‪ ،‬س��ازمان ها‪ ،‬جنب ش ها و نهضت های‬ ‫اسالمی جدید در جوامع مسلمان تمییز و تشخیص داد‪ .‬البته‬ ‫در دولت ها و رسانه های غ ربی و به ویژه دولت امریکا‪ ،‬همه این‬ ‫رهیافت و گرایش ها را با نام «بنیاد گرایی» معرفی م ی کنند و‬ ‫انچه وجه ممیز این عنوان بندی است تکیه به دین در مبارزه‬ ‫با امپریالیسم امریکا و متحدان و دست نشاندگانش است‪.‬‬ ‫«بنیادگرایی» در فرهنگ سیاسی و تبلیغی امریکایی‬ ‫مترادف با خشونت‪ ،‬تروریس��م‪ ،‬ضدیت با پیشرفت‪ ،‬تمدن‪،‬‬ ‫حقوق بشر و‪ ...‬به کار گرفته م ی شود‪ .‬هر چند در میان برخی‬ ‫از امریکای ی ها‪ ،‬در سطح تئوریسی ن ها و ط راحان دانشگاهی‬ ‫سیاس��ت خارجی امریکا‪ ،‬جناحی وجود دارد که م ی کوش��د‬ ‫واقع بینی پیشه کند و خط مشی تنش زدایی و گفت وگو میان‬ ‫تمدن امریکایی و فرهنگ و تمدن اس�لامی را پیش ببرد‪.‬‬ ‫اینان م ی کوشند که اسالم را از سطح یک دین زنده و حاضر‬ ‫در درگیری های سیاس��ی و اجتماعی و به مثابه یک مکتب‬ ‫یا ایدئولوژی‪ ،‬به یک فرهنگ یا تمدن تقلیل دهند و در این‬ ‫میان چشم به س��خنگویان و نظریه پردازان اسالم فردی یا‬ ‫مبلغان اسالم به عنوان یکی از تمدن های تاریخی و به مثابه‬ ‫یک سنت دوخته اند و معتقدند با تقویت انان م ی توان اسالم‬ ‫بنیادگرا یا ایدئولوژیک را به تدریج به انزوا کشاند و راه را ب رای‬ ‫همزیستی مسالمت امیز و در واقع رابطه سلطه پذی رانه ان با‬ ‫امپریالیسم امریکا و صورت استیالگرا و اقتدار طلب تمدن‬ ‫علمایسنت گرادربرابربنیادگرایی‬ ‫قرارمی گیرند‬ ‫خوارججدید‬ ‫تکفیری ها‪ ،‬تفکرواندیشهشیعیرا‬ ‫ب رنم ی تابند‬ ‫بنیادگرایی محص�ول مدرنیته‬ ‫اس�ت اگرچ�ه ب�ا مدرنیزاس�یون‬ ‫سرستیز دارد‬ ‫بین الملل‬ ‫با نام جبهه النصره ائتالف کردند‪ .‬این ائتالف سراغاز فصل‬ ‫جدیدی در سلفیه جهادی‪ -‬تکفیری بود‪ .‬جغ رافیای فعالیت‬ ‫این جریان‪ ،‬عمدتا در شمال سوریه و نزدیک مرزهای ترکیه‬ ‫واقع شده است‪ .‬الرقه وریفدیر الزور و برخی محله های شهر‬ ‫حلب مثل بستان القصر‪ ،‬ریف ش��مالی حلب؛ ریف الذقیه‬ ‫ش��مالی‪ ،‬ریف دمش��ق‪ ،‬منطقه ریف ادلب و در شهرهایی‬ ‫همچون س��رمدا و الدانا و حزانو و غیره‪ ،‬مکان حضور انها‬ ‫به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫این جریان نظامی برخالف دیگر گروه‏های سلفی بر‬ ‫یک اصول و مبانی نظری یا فقهی متکی نیس��ت‪ .‬داعش‬ ‫عمدتا گروهی نظامی و اعضای ان غی ر خاورمیانه‏ای است‪.‬‬ ‫این امر گویای این فرضیه است که داعش مستقیما توسط‬ ‫یکی از نیروهای منطقه‏ای یا فرامنطقه‏ای کنترل و مدیریت‬ ‫م ی‏شود‪ .‬ایدئولوژی گرایی و خش��ونت‏گرایی در این جریان‬ ‫حتی س��لف ی‏های فقهی و س��نتی را در مقابل ان قرار داده‬ ‫است‪ .‬جریان داعش به دلیل عقاید افراطی و همچنین عدم‬ ‫کار سیاسی با ارتش ازاد س��وریه رابطه‏ای تنش الود دارد‪ .‬به‬ ‫نحوی که یکی از رهب ران داعش با نام ابو بصیر الجبالوی در‬ ‫یک ایستگاه بازرسی ارتش ازاد کشته م ی‏شود‪ .‬این سراغازی‬ ‫ب رای تیرگی رابطه میان نیروهای داخلی و خارجی معارض‬ ‫سوری است‪ .‬البته یکی از دالیل این تیرگی نه مساله مذهب‬ ‫و سلوک سلفی‪،‬که به ناسیونالیسم سوری ب ر م ی گردد‪ .‬ارتش‬ ‫ازاد و جریان های جهادی دیگر مانند جبهه اسالمی‪ ،‬برخی‬ ‫گروه های وابس��ته به داعش را غیر عرب و فاقد مشروعیت‬ ‫اقدام جهادی و سیاسی و نظامی در سوریه م ی دانند‪.‬‬ ‫ب هدلیل فعالیت نظامی این گروه‪ ،‬ما شاهد عملیات های‬ ‫تاکتیکی این جریان هستیم تا راهبردی‪ .‬ولی سودای داعش‬ ‫تشکیل حکومت نیست بلکه اجرای الگوی امارت اسالمی‬ ‫برگرفته از اندیش��ه امارت گرایی طالبان بیشتر مورد تاکید‬ ‫است‪ .‬امارت اسالمی این جریان مکمل خالفت‏گرایی اخوانی‬ ‫و از نظر سازمانی متمرکز گرا و شریعت گرا است‪.‬‬ ‫از منظر روانشناسی اجتماعی بیشتر گروه‏های جهادی‬ ‫و تکفیری متاث��ر از روح مدرنیته نه خود مدرنیته احس��اس‬ ‫سرگشتگی و طرد ش��دگی کرده و اعتماد عمومی خود را در‬ ‫نبرد نظامی ب رای اجرای معنویات خود م ی دانند‪ .‬به طور مثال‪،‬‬ ‫بشار اسد نماد مدرنیته در شام قلمداد م ی شود و این نماد باید‬ ‫از بین رفته و طرد شود‪ .‬انها به تاریخ اموی عالقه وافر نشان‬ ‫داده و حافظه تاریخی خود را در دمشق جس ت وجو م ی کنند‪.‬‬ ‫بناب راین با روح مدرنیته در منطقه به شدت مخالفت کرده و ان‬ ‫را شالوده شکنی م ی کنند‪ .‬راهبرد اصلی مبارزه با ریشه‏های‬ ‫سلفیه جهادی‪ ،‬گسترش و تقویت انگاره دولت‪ -‬ملت سازی‬ ‫در خاورمیانه اس��ت‪ .‬ایجاد امنیت عمودی و افقی در جوامع‬ ‫اسالمی منجر به استحاله گفتمانی این جریان خواهد شد‪.‬‬ ‫بناب راین گسترش اسالم میانه رو در اهل سنت و انگاره اسالم‬ ‫شیعه گفتمانی علیه این اندیش��ه تحجری است‪ .‬کنترل و‬ ‫مدیریت افراد میانه رو تر این جریان هم م ی تواند ب رای جذب‬ ‫سیاسی در جوامع سنتی و تشویق به سازوکارهای سیاسی‬ ‫و تحزب مفید باشد‪.‬‬ ‫نکته دیگر ویژگ ی های بنیاد گرایی اهل س��نت است؛‬ ‫چون بنیادگرایی در اصل ش��یعه هم هس��ت و ما ش��اهد‬ ‫ان هس��تیم‪ .‬بنیادگرای��ی جدید‪ ،‬عم��ری صد س��اله دارد‪.‬‬ ‫تقریبا با شکست حکومت های مش��روطه خواه و همزمان‬ ‫با ش��کل گیری همزاد دولت های مطلق��ه‪ ،‬بنیادگرایی هم‬ ‫شکل گرفت‪ .‬به طور کلی بنیادگرایی جدید بر دونوع است؛‬ ‫بنیادگرایی کالسیک و بنیادگرایی نوین یا متاخر‪ .‬هر دو نوع‬ ‫از بنیادگرایی س��عی م ی کنند به نص برگردن��د‪ .‬یعنی انها‬ ‫به دنبال این هس��تند به جای اینکه رهب ران دینی راهنمای‬ ‫انها باشند‪ ،‬انها این رهب ران را راهنمایی کنند‪ .‬یعنی هر کجا‬ ‫به مراجع دینی مراجعه م ی کنند‪ ،‬دنبال این هستند که تایید‬ ‫بگیرند نه اینکه راهنمای��ی بگیرند‪ .‬این خصلت بنیادگرایی‬ ‫است‪ .‬در همه احزاب رادیکال شعب ه ای به نام شعبه روحانیت‬ ‫گذاش��ته ش��ده تا بتوانند رهروان مذهبی را توجیه کنند که‬ ‫با انها همراه��ی کنند نه اینکه از انها فت��وا بگیرند یا طبق‬ ‫استنباط شان عمل کنند‪.‬‬ ‫بنیادگرایی در جهان اسالم به خصوص در دنیای سنی‬ ‫و حتی شیعه‪ ،‬دو دوره کالسیک و متاخر دارد‪ .‬منظور از دوره‬ ‫کالسیک دوره مابعد مشروطه است‪ .‬در واقع بنیادگرایی بعد‬ ‫از مشروطه هدفش بیشتر حمله به رهب ران ملی است؛ یعنی‬ ‫بنیادگرایان کالسیک در س��طح ملی عمل م ی کنند‪ ،‬مثال‬ ‫در مصر رهب ران ملی مصر را م��ورد حمله قرار م ی دهند‪ ،‬در‬ ‫ای ران م ی بینید که بعد از مشروطه و در دوره پهلوی‪ ،‬حاکمان‬ ‫را م ی زدند‪ ،‬یعنی حرکت انها تا حدودی در سطح ملی بود‪.‬‬ ‫اما با ای��ن گروه ها چه باید کرد؟ راه حل نظامی ش��اید‬ ‫بدترین گزینه ب رای مقابله با این جریان خطرناک است‪ ،‬زی را‬ ‫رادیکال ها نسبت به جریان های دیگر به طور اماری تع دادشان‬ ‫زیاد نیست اما عملشان موثر تر است‪ .‬چون اعمالشان مبتنی‬ ‫ب ر ترس و خشونت اس��ت‪ ،‬بناب راین صدایشان همراه با مواد‬ ‫منفجره ش��ان پخش م ی ش��ود‪ .‬این ویژگی است که باعث‬ ‫شده بنیادگرایان پر س��رو صدا باشند اما تعدادشان نسبت به‬ ‫جریان های اصالحی به لحاظ اماری کم است‪.‬‬ ‫به هرحال چه به صورت کالس��یک عمل کنند و چه‬ ‫به صورت شبکه ای ‪ -‬به خصوص از تکنولوژی هم استفاده‬ ‫م ی کنند‪ -‬فقه این گروه ها یکی است‪ .‬رهب ران بنیادگرا کمتر‬ ‫از بی��ن تحصیلکردگان مذهبی هس��تند و بیش��تر از بین‬ ‫مسلمانان تکنسین هستند‪ ،‬یعنی اکثرا از این جنس هستند‪.‬‬ ‫یا در هر صورت روشنفکر هستند و علوم انسانی خوانده اند یا‬ ‫راجع به علوم مذهبی مطالعه کرده اند و خوداموخته هستند‬ ‫و در مکانیزم نظام اموزش��ی دینی قرار نگرفت��ه اند‪ .‬حتی‬ ‫قوی ترین اینها‪ ،‬مثال بین کالس��ی ک ها‪ ،‬قط��ب و امثال او‪،‬‬ ‫حتی تفسیر هم که م ی نویسند تفسیرهایشان ویژگ ی های‬ ‫خاصی دارد و معطوف به عمل است؛ یعنی دغدغه نظر در‬ ‫انها کم است‪ .‬بیشتر جوان هستند‪ ،‬بیشتر از جنس مهندسان‬ ‫یا پزشکان هستند؛ یعنی علوم تجربی یا ریاضی خوانده اند‪.‬‬ ‫اشنای ی شان با علوم مذهبی اندک است‪ .‬کم و بیش اکثرشان‪،‬‬ ‫به استثنای این اواخر که اینترنت رواج پیدا کرده ‪ ،‬به دالیلی‬ ‫از نیروهای وطنی استفاده م ی کنند‪ .‬اکثر نیروهای بنیادگرا‬ ‫با غرب اشنا هس��تند‪ ،‬با اندیش��ه های غربی اشنا هستند و‬ ‫بیشترشان در دنیای غرب حضور هم داشته اند‪ .‬اکثرشان به‬ ‫نوعی از نسل دوم مهاجران برخاسته اند؛ نسل دوم مهاجرانی‬ ‫که در غرب زندگی م ی کنند و اگر هم بازگشته اند‪ ،‬بیشترین‬ ‫یارگیری هایش��ان از این جریان بود‪ .‬در چهار پنج سال اخیر‬ ‫تقریبا م ی شود گفت همزمان با شکل گیری طالبان ما شاهد‬ ‫یارگیری های وطنی هم هستیم که اهمیت دارد‪ ،‬به هرحال‬ ‫بنیادگراه��ا به لحاظ فضای ذهنی‪ ،‬س��ن و س��ابقه اموزش‬ ‫تیپولوژیک دارند و اینها به ش��دت به رهب ران سنتی مذهبی‬ ‫بدبین هستند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫امریکایی و غ ربی هموار ساخت‪.‬‬ ‫گفتم��ان بنیادگرای��ی و نو بنیادگرای��ی در منطق��ه‬ ‫خاورمیانه پدیده جدیدی نیست‪ .‬هرچند اطالق بنیادگرایی‬ ‫به طی ف های مختلف وهابی فاقد اصول علمی اس��ت‪ ،‬اما‬ ‫این گفتمان بخش��ی از نو اسالمگرایی یا س��لفیه جهادی‬ ‫محس��وب م ی ش��ود‪ .‬البته الزم به ذکر اس��ت که سلفیه‬ ‫جهادی یا تکفیری پدیده‏ای امنیتی اس��ت تا سیاسی‪ .‬این‬ ‫پدیده متاثر از سلفیه فقهی در ع ربستان و سازمان اطالعاتی‬ ‫این کشور است‪ .‬هرچند که نیات داوطلبانه افرادی که وارد‬ ‫این سازمان های جهادی م ی شوند را نم ی توان نادیده گرفت‪.‬‬ ‫عربس��تان و قطر از جمله کش��ورهایی هس��تند که ب رای‬ ‫کنشگری سیاسی و امنیتی خود از این جریان های تکفیری‬ ‫به صورت ابزاری حمایت م ی‏کنند‪ .‬اصوال سیاست خارجی‬ ‫ع ربستان به نوعی مشی حمایت از جریان های نو سلفی را در‬ ‫دستورکار خود قرار داده است‪ .‬جریان داعش (دولت اسالمی‬ ‫شام و ع راق) یکی از همین گروه هاست که به عنوان یکی از‬ ‫جریان‏های نوسلفی و تکفیری خاورمیانه تا حد زیادی مساله‬ ‫امنیت در غرب اسیا را دس��تخوش تحوالت جدیدی کرده‬ ‫است‪ .‬این سازمان از ترکیب دو جریان سیاسی و جهادی در‬ ‫منطقه غرب اسیا شکل گرفته است‪ .‬در سال ‪ 2013‬میالدی‬ ‫سازمان دولت اسالمی ع راق وابس��ته به جریان القاعده که‬ ‫در ‪ 2006‬شکل گرفته بود با یک مجموعه جهادی در سوریه‬ ‫گفت وگو با علیرضا صدرا‪ ،‬استاد‬ ‫علم سیاست در دانشگاه ته ران‬ ‫‪49‬‬ ‫رویش نوسلفیسم‬ ‫بنیادگرایان مدرن معتقدند که اسالم مجاهد می خواهد نه دانشمند‬ ‫سیدجواد صالحی‬ ‫‪2‬‬ ‫پژوهشگر ارشد‬ ‫مرکز مطالعات خاورمیانه‬ ‫بین الملل‬ ‫خاستگاه و پیدایش گروه های تروریستی در خاور میانه‬ ‫تاریخچه ای طوالنی دارد‪ .‬بخشی از ان به دوران جنگ سرد‬ ‫باز م ی گردد که استفاده ابزاری از این گروه ها ب رای معامله با‬ ‫بلوک کمونیستی بود و ریشه شکل گیری القاعده و طالبان‬ ‫با چنین ذهنیتی تحقق یافت و حمایت شد‪ .‬اما بخش دوم‬ ‫در دوران پس از جنگ س��رد ی��ا به عبارتی‬ ‫پس از فروپاش��ی ش��وروی‪ ،‬با دیدگاه های‬ ‫متف��اوت رخ داد‪ .‬برخ��ی بر ای��ن اعتقادند‬ ‫که گروه های تروریس��تی نتیج��ه اقدامات‬ ‫غرب در خاور میانه اس��ت‪ .‬یعنی گروه های‬ ‫تروریستی عملکردشان صرفا واکنشی است‬ ‫به کشورهای غربی و امریکا در منطقه‪ .‬این‬ ‫تحلیل در میان افراد و گروهی وجود دارد که‬ ‫به خوش بینان معروف هس��تند‪ ،‬اما برخی‬ ‫دیگر‪ ،‬گروه های تروریس��تی را مس��تقل و‬ ‫برامده از نوعی تفکر اجتهادی از اندیشه های‬ ‫اسالمی تلقی م ی کنند و معتقدند نه عملکرد‬ ‫غرب نه مداخالت و نه استعمار در پیدایش‬ ‫تروریسم نقش نداشته و گروه های تروریستی‬ ‫نوعی س��لف ی گری و بازگش��ت به سنت یا‬ ‫داعی ه داری ب رای ش��کل گیری حکومت در‬ ‫دوران جدید هستند‪.‬‬ ‫ام��ا مطالعه عملکرد ای��ن گروه ها به‬ ‫وضوح نش��ان م ی دهد که انها همیش��ه با‬ ‫مدرنیته در س��تیزند و میان تفکرات انها و‬ ‫مدرنیته تعارضات جدی به چشم م ی خورد‪.‬‬ ‫درس��ت اس��ت که وهابیت قدی��م چنین‬ ‫دیدگاهی داش��تند و در متونشان مدرنیته را‬ ‫به طور کلی رد م ی کردند‪ ،‬ام��ا عالوه بر ان‬ ‫تالش م ی کردن��د ان را از بین ببرند‪ .‬به طور‬ ‫مثال در تحوالتی که در ع��راق رخ م ی داد‪،‬‬ ‫سیم های برق و تلفن را نماد حلول شیطان‬ ‫معرفی م ی کردند و از بین م ی بردند‪ .‬اما نوسلفیسم که زاده‬ ‫ش��رایط جدید اس��ت این تفکر را به گونه ای بازسازی کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین معیاری که انها مطرح م ی کنند در کار با‬ ‫اموزه های مدرنیته در تضاد اس��ت و زمان��ی که ما تحلیل‬ ‫جغ رافیایی م ی کنیم و اندیشه های سیاسی خاورمیانه را در‬ ‫قالب گروه های س��کوالر‪ ،‬اخوانی و سلفی م ی بینیم‪ ،‬متوجه‬ ‫م ی شویم انها سماجتشان و اندیشه ش��ان ب رای بازگشت به‬ ‫سنت و مخالفت با حقوق بشر‪ ،‬دموکراسی زنان و‪ ...‬بسیار زیاد‬ ‫است‪ .‬یعنی اگر اندیشه های ایدئولوژی اخوان را تالش ب رای‬ ‫سازش یا اشت ی پذیری میان اسالم و دموکراسی تعریف کنیم‪،‬‬ ‫اندیشه های نوسلف ی گری یا گروه هایی که در قالب حزب نور‬ ‫و جبهه النصره در سوریه قد علم کرده اند‪ ،‬مطمئنا نوعی نزاع‬ ‫فیزیکی ب رای ب راندازی را در ب رنامه خود قرار داده اند‪.‬‬ ‫نکته دیگر این که باتوجه ب��ه موضع گیری ها‪ ،‬تمامی‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ گروه ها در یک دس��ته قرار م ی گیرند که البت��ه نوع و مقدار‬ ‫خش��ونت انها ممکن است متفاوت باش��د وان هم مبتنی‬ ‫بر یک مصلحت گرایی است‪ .‬زی را مواضع و اندیشه هایی که‬ ‫به طور مثال گروه داعش مطرح م ی کند از یک منبع تغذیه‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬از بیانی ه هایی که این گروه تروریس��تی منتش��ر‬ ‫م ی کند به وضوح م ی توان بوی خون و ادمکشی را استشمام‬ ‫کرد و اصال ان را ننگ نم ی دانند‪ .‬اما داعش تفاوت عمده اش‬ ‫با جبهه النصره بیش��تر در نوع نگاه به حکومت داری اینده‬ ‫است که به گستردگی ان را در سوریه و ع راق دنبال م ی کند‬ ‫اما النصره صرفا در سوریه حضور دارد‪ .‬نکته دیگری که باید‬ ‫در اینجا به ان اشاره شود سطح خشونتی است که پی ش تر به‬ ‫ان اشاره شد‪ .‬زی را انچه که از گروه های تروریستی تا به امروز‬ ‫دیده شده خشونت زیاد این افراد است‪.‬‬ ‫اما س��وال مهم این اس��ت که چرا این افراد و گروه ها‬ ‫تمایلش��ان به خونریزی و قتل های فجیع بسیار است؟ در‬ ‫پاسخ به این سوال باید گفت این اتفاق ‪ 3‬دلیل مهم و اساسی‬ ‫دارد؛ اوال اینها سعی م ی کنند اقدامات خود را ایمانی و مقدس‬ ‫جلوه بدهند و از س��وی دیگر افرادی را ک��ه دعوت کرده اند‪،‬‬ ‫همراه خود حفظ کنند‪ .‬به همین دلیل انها جهان را ب رای خود‬ ‫سیاه و سفید تصور م ی کنند و حد وسط ب رایشان تعریف نشده‬ ‫است‪ .‬بناب راین از بین بردن دشمن نه تنها نفی نم ی شود بلکه‬ ‫ستوده هم م ی ش��ود‪ .‬ثانیا با این روش ها سعی دارند رعب و‬ ‫وحشت در گروه های مخالف و متعارضان شان ایجاد کنند و‬ ‫با استناد به چنین روش هایی در میان اقشار مختلف جامعه‬ ‫و بی ن المللی نیز ایجاد ترس و وحشت کنند‪ .‬ثالثا جان مایه‬ ‫اندیش��ه انها انتقام اس��ت‪ .‬یعنی انها عملکرد خودش��ان را‬ ‫به گونه ای نشان م ی دهند که این اقدامات صرفا در واکنش‬ ‫به خشونت های دشمنانشان بوده است‪.‬‬ ‫به هرحال چه��ار عامل عمده دس��ت به دس��ت هم‬ ‫داده اند که چنین سازمان هایی رش��د کنند و مرتکب چنین‬ ‫جنایت هایی ش��وند و افرادی نیز مستعد جذب شدن به این‬ ‫سازمان ها باشند‪ .‬این عوامل به طور مستقیم و غیرمستقیم‬ ‫در نهایت سب ب ترویج و ا ِعمال خش��ونت های ساختاریافته‬ ‫هستند‪.‬عامل نخست خوانش خشک‪ ،‬بسته و ضد عقالنی‬ ‫از اسالم اس��ت‪ .‬این گروه ها با گرایش های اخباری‪ ،‬عقل را‬ ‫در استنباط به رسمیت نم ی شناس��ند و همین عامل باعث‬ ‫م ی شود که بتوانند خشونت را از منابع نقلی اسالمی استخراج‬ ‫کنند‪ .‬انهایی که عقل را به رس��میت ش��ناخته اند‪ ،‬تعریف‬ ‫حداقلی از عقل داشته اند و عقل را مستقل نم ی دانند و ان را‬ ‫در پرتو نقل انگاشته اند‪ .‬عامل دوم‪ ،‬شکس ت ها و ظلم های‬ ‫تاریخی است که س��ال های درازی توسط برخی کشورهای‬ ‫غربی‪ ،‬به کشورهای اسالمی روا داش��ته شده است و بعضا‬ ‫کشورهای اس�لامی را تحت اس��تعمار قرار داده اند‪ .‬حمله‬ ‫به ع راق و افغانس��تان و همچنین مس��اله تاریخی جنگ‬ ‫بین اع راب و اسرائیل و اش��غال خاک ان ها‪ ،‬سبب شده که‬ ‫مسلمانان زیادی از دولت های غ ربی کینه به دل داشته باشند‪.‬‬ ‫به طور مثال‪ ،‬حرکتی مثل برکناری محمد مرسی و سرکوب‬ ‫اخوان المس��لمین نیز به گسترش تروریس��م دامن خواهد‬ ‫زد و امیدهای تندروها در مبارزه بدون خش��ونت‬ ‫به ناامیدی تبدیل م ی ش��ود؛ همی��ن ب ی ‪‎‬فایده ‬ ‫پنداشتن رقابت های دموکراتیک در دایره قانون‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫عامل کارسازی در حرکت این گروه ها به مبارزه‬ ‫ِ‬ ‫مسلحانه خواهد بود‪.‬‬ ‫عامل س��وم منابع مالی زیادی اس��ت که‬ ‫توسط برخی کش��ورها (مثل عربستان سعودی)‬ ‫در راه ترویج همان قرائت خشونت امیز قرار داده‬ ‫م ی شود‪ .‬برخی مدرس��ه های دینی در پاکستان‬ ‫و کشورهای ش��مال و مرکز افریقا (مثل سودان)‬ ‫تنها نمونه ای از این س��رمایه گذاری در راه ترویج‬ ‫خشونت هستند‪ .‬این سرمایه گذاری ها عمدتا با‬ ‫هدف نفوذ ایدئولوژیک در خارج از مرزها صورت‬ ‫م ی گیرد ک��ه کش��ورهای مختل��ف م ی توانند‬ ‫نیروهایی را خارج از مرزهایش��ان به چنگ اورند‪.‬‬ ‫عامل چه��ارم افرادی اس��ت که بازیچه دس��ت‬ ‫سردس��ته های ای��ن گروه ها م ی ش��وند‪ .‬به نظر‬ ‫نم ی رسد که گرایش های اسالمی‪ ،‬عامل اصلی‬ ‫جذب این افراد به گروه های تروریس��تی ش��د‪.‬‬ ‫سرخوردگی‪ ،‬شکس��ت های مختلف در زندگی و‬ ‫کینه های درونی‪ ،‬نیروی محرکه ای ب رای اعمال‬ ‫تروریستی م ی شود که با پوشش اسالم ب رای این‬ ‫دس��ته توجیه م ی یابد و همین اس�لام‪ ،‬وجدان‬ ‫انها را کمت��ر ازار م ی دهد‪ .‬اگر عدم خش��ونت بر‬ ‫مبن��ای منابع اس�لامی تئوریزه و تبلیغ ش��ود‪،‬‬ ‫این اف��راد زمین ه کمت��ری ب رای جذب ش��دن به‬ ‫چنین سازمان هایی خواهند داشت‪ .‬غی راسالمی‬ ‫پنداش��تن چنین اعمالی؛ عامل قدرتمندی در جلوگیری از‬ ‫جذب افراد به چنین گروه هایی م ی شود‪.‬‬ ‫در نهایت این گروه ها معتقد هستند که اسالم مجاهد‬ ‫م ی خواهد و نه دانشمند‪ .‬چون اگر احتیاج به دانش بود اصال‬ ‫به دین احتیاج نبود‪ .‬یک نوع از انها درک بس��یطی دارند که‬ ‫اهمیت دارد‪ .‬الزم به ذکر است که هیچ کشور عربی نیست‬ ‫که به این گروه ها کمک مالی نکند و با انها به دالیلی کنار‬ ‫نیاید‪.‬علتش این است که بنیادگراها ارتش در سایه ای هستند‬ ‫که هم همسایه را م ی ترسانند و هم رقیب حاکم را‪ .‬بناب راین‬ ‫دولت ها به خاطر اینکه بتوانند یک نوع توازن را در جامع ه شان‬ ‫ایجاد کنند همیشه هم با این ها هستند و هم نیستند؛ یعنی‬ ‫همیش��ه نصف این ها زندان هس��تند و نصف این ها هم با‬ ‫حکومت ها هس��تند‪ .‬این اتفاق بس��یار مهم ی است که در‬ ‫جنب ش های بنیادگرا در جهان اسالم روی م ی دهد‪g .‬‬ ‫مدرنیته نبود؛ بنیادگرایی هم وجودخارجی نداشت‬ ‫حسین ابراهیم نیا در گفت وگو با مثلث‬ ‫‪3‬‬ ‫سا ل هاس�ت ش�اهد ان هس�تیم که گروه های‬ ‫بنیادگرای زیادی پا به عرصه حیات گذاش�ته اند‪.‬‬ ‫این گروه ها از چه زمانی و چگونه متولد شدند؟‬ ‫‪ l‬از لحاظ معنی لغوی کلمه بنیادگرا مناسب نیست‬ ‫ب رای این گروه ها استفاده شود؛ چراکه حتی میان خود انان نیز‬ ‫از جبهه النصره تا داعش‪ ،‬القاعده و‪ ...‬انشقاق بسیاری هست؛‬ ‫بناب راین نم ی توان نام صحیحی ب رای انان انتخاب کرد؛ ولی‬ ‫به جهت اینکه این گروه ها به ش��دت از س��وی خاندان های‬ ‫ع ربی حاشیه خلی ج فارس خصوصا ع ربستان سعودی و قطر‬ ‫حمایت م ی ش��وند و پدر فکری و معنوی ان��ان وهاب ی های‬ ‫این منطقه هس��تند بناب راین م ی توان این گروه ها را وهابی‬ ‫ تکفیری نامید‪ .‬لیکن نخس��ت باید بیان داشت وهابیت‬‫جنبشی مذهبی است و توسط محمد بن عب دالوهاب در قرن‬ ‫‪ 18‬در نجدِعربس��تان بنیان نهاده شد و حدودا از سال ‪۱۷۴۴‬‬ ‫مورد پذیرش خاندان سعودی قرار گرفت‪ .‬بناب راین عب دالوهاب‬ ‫معتقد بود که تمام نکاتی که پس از قرن س��وم هجری به‬ ‫اسالم افزوده شده جعلی است و باید از ان حذف شود‪ .‬بناب راین‬ ‫این فرد توانست با جلب نظر خاندان سعودی اندیشه خود را‬ ‫بیش از پیش گسترش و بسط دهد‪ .‬لیکن در دل این جنبش‬ ‫تکفیری ها شکل م ی گی رند و ب راساس تعریفی که از خود ارائه‬ ‫بین الملل‬ ‫فرهاد کیانفرید‬ ‫خبرنگار‬ ‫م ی دهند بر این اعتقادند که همه مسلمانان اعم از شیعه و‬ ‫سنی و خصوصا صوف ی ها مشرک و کافر هستند و باید دوباره‬ ‫اسالم اورند در غیر این صورت کشته شوند و اهل بیت ان به‬ ‫غنیمت و اسارت گرفته شود‪.‬‬ ‫بناب راین این فرقه افراطی از لحاظ ایدئولوژیک خود را‬ ‫پیرو اعتقادات ابن تیمیه و از نظر فقهی پیرو مذهب حنبلی‬ ‫م ی داند‪ .‬در واقع نخستین گروه های این جنبش مذهبی که‬ ‫توانست الهام بخش بسیاری از جنب ش های مذهبی جهان‬ ‫اسالم از جمله در شب ه قاره هند باشد را می توان در طالبان و‬ ‫سپس القاعده در افغانستان مشاهده کرد؛ گسترش ان را باید‬ ‫موید دو پدیدار اساسی دانست‪ :‬نخست‪ ،‬اندیشه های سیاسی‬ ‫«ابواالعلی مودودی» و دوم‪ ،‬مدارس اسالمی پاکستان که‬ ‫در قال��ب ایدئولوژی دیوبندیس��م و از این رهگ��ذر در جهاد‬ ‫افغانس��تان و بعدها در قالب القاعده و طالبان‪ ،‬حضور وسیع‬ ‫و همه جانبه داش��ته اس��ت که امروزه نمونه های افراط ی تر‬ ‫ان در گروه هایی همچون جبهه النصره و داعش مش��اهده‬ ‫م ی شود‪ .‬هرچند دیوبندیس��م خود را منسوب به شاه ول ی اهلل‬ ‫ دهلوی معاصر عبدالوه��اب م ی داند‪ ،‬ولی تفک��ر خود را از‬ ‫ابن تیمیه وام گرفته و در هن��د پخش کرده و خود را جمعی‬ ‫میانه افکار ماتریدیه‪ ،‬صوفی و س��لفی م ی داند‪ .‬در واقع انان‬ ‫خود را به معنای دقیق س��لفی نم ی دانند و نم ی گویند فهم‬ ‫س��لَف بر فهم ماتریدی برتری دارد‪ ،‬اما چ��ون بعضی افکار‬ ‫ابن تیمیه را پذیرفته اند‪ ،‬در برخی اثار به نام س��لفی شناخته‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫ی ریزی قالب فکری منسجم و اتخاذ‬ ‫سلفی‪ -‬وهاب ی ها به عنوان جریانی ریشه دار در جهان عرب سعی کرده اند با پ ‬ ‫رویکردهای سیاسی خاص‪ ،‬در سطح جهان با استفاده ابزاری از اسالم نفوذ و انتشار یابند‪ .‬لیکن این گروه ها با اندیشه و‬ ‫ارزش های سلفی_ وهابی از زمان شکل گیری‪ ،‬سه دوره را طی کرده اند و اکنون وارد دوره چهارم شده اند‪ .‬در قرن معاصر‬ ‫شکل گیری این پدیده به دوران جنگ سرد بازم ی گردد‪ ،‬هنگامی که دو قطب جهانی با یکدیگر رقابتی سخت داشتند؛ این‬ ‫گروه ها نخست با حمله شوروی سابق به افغانستان ساختار اولیه را شکل و سازمان دادند‪ .‬پس از فروپاشی شوروی دوره‬ ‫دوم را اغاز کرده و با حوادث ‪ 11‬سپتامبر به توسعه عملیات خود در سطح جهانی پرداختند؛ در دوره سوم به دلیل تضاد و‬ ‫تغییرات منطقه ای و جهانی که همزمان با حمله غرب به عراق و افغانستان بود در الک دفاعی فرو رفته و توان عملیاتی‬ ‫انان محدود به نقاط خاصی شد‪ .‬لیکن با طی کردن این سه دوره همزمان با رویدادهایی که در سوریه ب ه وقوع پیوست‬ ‫مرحله چهارم را اغاز کردند و به گفته برخی از رهبران این گروه ها عصر خیزش اغاز شده است؛ بنابراین با پشتیبانی‬ ‫برخی از بازیگ ران منطقه ای به بازسازی توان عملیاتی خود پرداختند؛ اما این خیزش امروزه سبب شده شکاف فزاینده ای‬ ‫میان مسلمانان ایجاد شود که در این مورد حداکثر استفاده و بهره برداری را دولت های فرامنطقه ای برده اند‪ .‬در همین‬ ‫خصوص گفت وگویی با حسین ابراهی م نیا‪ ،‬پژوهشگر مسائل خاورمیانه داشتیم که در ادامه م ی خوانید‪.‬‬ ‫م ی ش��وند؛ بناب راین این تفکر به سرعت شعب ه های مدارس‬ ‫خود را در شب ه قاره هند گسترش داد و همین امر سبب شد‬ ‫این افکار خیلی سریع در حوزه های اهل سنت هند رشد کند‪،‬‬ ‫اما نکته اینجاست که دیوبندی ها عموما تکفیری نیستند‪،‬‬ ‫ولی نس��بت به ش��یعه افراط ی اند؛ بناب راین با رشد شتابان‬ ‫جریان دیوبندیه‪ ،‬از درونش س��ازمان جماعت التبلیغ بیرون‬ ‫امده و با تبلیغات وسیع رش��د یافته و افراد ان به پاکستان‪،‬‬ ‫افغانستان‪ ،‬اس��یای مرکزی و اروپا رفته تا تفکر دیوبندی را‬ ‫بیش از گذشته تبلیغ کنند‪ .‬بناب راین امروز هرچه زمان جلوتر‬ ‫م ی رود به دلیل فاصله گیری از سرچشمه های اولیه‪ ،‬افکار و‬ ‫عقاید افراط گرایانه بیشتری وارد این طیف از گروه ها شده که‬ ‫بسیار خط رناک است‪.‬‬ ‫یکی از س�واالتی که درباره ای�ن گروه ها معموال‬ ‫مطرح م ی شود این است که امثال طالبان‪،‬القاعده‬ ‫و داعش ب ه طور کلی ب ه دنبال چه اهدافی هستند؟‬ ‫به عبارتی ایا هدفی را م د نظر دارند که قابل بیان‬ ‫باشد؟‬ ‫ف این گروه ها به س��ه دوره تاریخی تقس��یم‬ ‫‪ l‬هد ‬ ‫م ی شود‪ ،‬نخس��ت زمانی در گذش��ته که به دنبال مبارزه با‬ ‫اس��تعمار بودند‪ .‬به عنوان نمونه دیوبندیس��م که ریشه این‬ ‫گروه های افراطی هستند زمانی که قیام مسلمانان هند به‬ ‫وسیله انگلیس سرکوب شد‪ ،‬از خود پرسیدند که چرا به اینجا‬ ‫رسیده ایم لیکن در ان زمان پاسخ دادند که به دلیل دور شدن‬ ‫از سلف به این نقطه رس��یده ایم‪ ،‬بناب راین به شدت این افکار‬ ‫را جهت مقابله با اس��تعمار گس��ترش دادند‪ .‬دوم زمانی که‬ ‫جهان در یک نزاع دو قطبی به س��ر م ی برد هدف خود را بر‬ ‫مبارزه با کمونیسم و شوروی قراردادند و دقیقا از همان دوره‬ ‫تبدیل به ابزار دس��ت قدرت های فرامنطقه ای شدند‪ .‬سوم‬ ‫پس از فروپاشی ش��وروی که تبدیل به ابزاری شده اند ب رای‬ ‫اینکه شکاف میان مسلمانان را عمی ق تر کنند‪ .‬در واقع این‬ ‫گروه های افراطی در دوره کنونی خود هدف تعیین نم ی کنند‬ ‫بلکه ب رای انان هدف تعیین م ی شود‪ .‬بناب راین امروز مشاهده‬ ‫م ی شود که در س��وریه با منابع دولت های عربی هدفی که‬ ‫انان ب رای این گروه تعیین کرده اند را پیش م ی برند؛ سستی‬ ‫و ب ی پایه بودن اندیش��ه های این گروه های افراطی س��بب‬ ‫ش��ده امروز به گروهی ب ی هدف تبدیل شوند که فقط تشنه‬ ‫جنگیدن هستند و انگار چیزی جز جنگ و تکفیر کردن در‬ ‫ذهن اینان نبوده و ب رایش��ان هیچ فرقی میان شیعه و سنی‬ ‫نیس��ت‪ .‬در مجموع گروه های افراطی وهابی ‪ -‬تکفیری در‬ ‫‪51‬‬ ‫تحریک احساسات توده جهان عرب قابل قبول کنند‪ .‬اما در‬ ‫این مسیر اکنون به دلیل اختالفات ایجادشده درون گروهی‬ ‫تاکنون موفق نبوده اند ولی باید مدنظر داشت که خطر این‬ ‫گروه ها همچنان در منطقه بیش از گذشته وجود دارد‪.‬‬ ‫دوره کنونی از هدف تهی هستند‪.‬‬ ‫این گروه ها نسب ت شان با مدرنیته چیست؛ زیرا‬ ‫انچه در عملکرد و تفکراتشان دیده م ی شود این‬ ‫نکته است که ب ه شدت در گذشته زندگی م ی کنند‬ ‫و انچه انها را ازار م ی دهد‪ ،‬مدرنیته است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬درس��ت اس��ت‪ ،‬ولی این گروه ها زاییده مدرنیته‬ ‫هستند؛ لیکن مشاهده م ی ش��ود که غالب نظریاتی که در‬ ‫مورد این گروه ها ارائه شده این پدیده را مدرن محسوب کرده‬ ‫و ریشه ان را در تحوالت چند دهه اخیر ذکر م ی کنند؛ گرچه‬ ‫برخی از نظریه پردازان این باور را داشتند که با گسترش پدیده‬ ‫جهانی ش��دن همه فضای جهانی ارزش های یکسانی به‬ ‫خود گرفته و هرچه به سوی مدرنیته حرکت م ی کنیم جوامع‬ ‫بشری به همدیگر شبیه م ی ش��وند‪ ،‬ولی به واقع این اشتباه‬ ‫بود؛ در واق��ع القاعده یا هر گروه افراط��ی دیگری محصول‬ ‫همین قرن و حاصل جانبی جهانی شدن هستند‪ .‬بناب راین‬ ‫به چند دلیل م ی توان بیان داشت گروه های افراطی که امروز‬ ‫با استفاده ابزاری از نام اس�لام م ی جنگند سازمان و ساختار‬ ‫مدرنی دارن��د و حاصل مدرنیته هس��تند و برخالف ادعایی‬ ‫که دارند‪ ،‬هیچ نس��بتی با گذش��ته ندارند؛ نخست به درک‬ ‫صحیح افراط گرایان (وهابی ‪ -‬تکفیری ها) از شکننده بودن‬ ‫اقتصاد غرب مرتبط است‪ ،‬لیکن امروز مشاهده م ی شود که‬ ‫با تسلط بر منابع نفتی منطقه حاشیه خلی ج فارس به راحتی‬ ‫قدرت نمایی م ی کنند و اکنون در سوریه یا به تازگی در ع راق‬ ‫ان فجایع انسانی را به راه انداخته اند‪ .‬دوم استفاده گروه های‬ ‫افراطی از رسانه های مدرن؛ اکنون مشاهده م ی شود که این‬ ‫گروه ها از رسانه ها به بهترین شکل بهره برداری می کنند‪ .‬به‬ ‫عنوان نمونه بیش��تر افرادی که از اروپا جذب این گروه های‬ ‫افراطی شده اند از طریق س��ایت ها یا صفحه هایی بوده که‬ ‫در ش��بکه های اجتماعی به وجود اورده اند؛ سوم ساختار این‬ ‫سازمان های افراط گرایانه اس��ت‪ .‬این ساختار‪ ،‬بیشتر مشابه‬ ‫حزب های انقالبی سده بیستم اس��ت‪ ،‬به همین دلیل نیز‬ ‫م ی توان ان را یک س��ازمان «جهانی چن��د ملیتی» نامید‪.‬‬ ‫چهارم مقاومت اسالمگرایی معاصر در جهان عرب؛ هنگامی‬ ‫ که حاکمان عرب س��عی کردند با شعارهای ناسیونالیستی‬ ‫ارزش های جوامع خود را تغییر دهند با مقاومت درونی جامعه‬ ‫مواجه شدند؛ نتیجه اینکه امروز یک عرب پاسخی متفاوت‬ ‫از جهانی شدن دارد که بسیار متفاوت از یک غربی است و‬ ‫ی افراطی نیز یکی از چند صد پاسخی است که به این‬ ‫گروه ها ‬ ‫مساله داد ه شده‪ .‬پنجم بحران هویت که پیامد مدرنی زاسیون‬ ‫شکس��ت خورده در جهان عرب است که سعی شد از طریق‬ ‫ناسیونالیسم به توده ها القا شود؛ به عنوان مثال شکاف های‬ ‫عمیقی که میان حاکمیت مصر (دوره ناصری) و توده ها که‬ ‫در قالب اخوان المسلمین و دیگر گروه های اسالمی نمایان‬ ‫شد‪ ،‬ریشه بسیاری از افراط گری های این دوره است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫ایا همه گروه های بنیادگ�را مثل القاعده و طالبان‬ ‫و‪...‬در یک دسته بندی قرار م ی گیرند؟‬ ‫‪ l‬خی ر؛ اشتباه است که تعبیری یکسان از این گروه ها‬ ‫داشته باشیم‪ ،‬بلکه ب رای تحلیل دقی ق تر باید به تفکیک انان‬ ‫بپردازیم؛ البته شاید در نگاه اول و به ظاهر این گروه ها دارای‬ ‫ریشه های فکری یکسانی باشند؛ ولی نوع کارکرد هایی که‬ ‫ب رای خود در نظر گرفته اند متفاوت اس��ت؛ به عنوان مثال‬ ‫القاعده ب رای خود تعریفی جهانی دارد و در نقشه خود جهان را‬ ‫به گونه ای دیگر تقسیم بندی کرده است و این کامال با طالبان‬ ‫ایا این گروه ها شریعت اسالمی را دنبال م ی کنند؟‬ ‫گروه های وهابی تکفیری‬ ‫مثل القاعده ب ه دنبال تشکیل‬ ‫امارت های اسالمی در منطقه‬ ‫هستند‬ ‫متفاوت بوده که هدف ان فقط افغانستان و پاکستان است‪.‬‬ ‫همچنین امروز این گروه ها در مقایسه با گروه های تندروتر‬ ‫ت دارند‬ ‫و افراط ی تر داعش‪ ،‬جبهه النصره و‪ ...‬کارکردی متفاو ‬ ‫و در یک دسته قرار نم ی گیرند‪ .‬امروز میان القاعده و داعش‬ ‫یا جبهه النصره اختالفات عمیقی وج��ود دارد‪ .‬تهی بودن از‬ ‫هدف رقابت بر س��ر منابع مالی سبب ش��ده هر یک تعبیر‬ ‫ارزشی ب رای خود جهت تامین منافع بیان کنند‪.‬‬ ‫ب ه طور کلی س�لف ی ها چه مدل حکومتی را دنبال‬ ‫م ی کنند و چرا؟‬ ‫‪ l‬س��لف ی ها ب��ه ص��ورت اصول��ی و باتوج��ه به‬ ‫چارچوب های فکری خود اعتقادی به مردم س��االری‪ ،‬تحزب‬ ‫و مشارکت مس��تقیم مردم در قدرت سیاسی ندارند و حتی‬ ‫اعتراضات و تظاه رات عمومی در مقاب��ل حاکمیت را نفی‬ ‫م ی کنند‪ .‬بناب راین گروه های وهابی ‪ -‬تکفیری سعی داشتند‬ ‫خالفت اسالمی خود را به پا دارند و القاعده به عنوان نخستین‬ ‫گروه در عصر حاضر سعی داشت با اهداف جهانی که ب رای‬ ‫خود ترسیم کرده بود امارت های اسالمی مدنظر ارزش های‬ ‫خود را تاس��یس کند؛ ولی ب ی پایه بودن اندیشه انان سبب‬ ‫شد پس از دو دهه به جای تشکیل دولت یکپارچه و مبارزه‬ ‫با ایاالت متح��ده و دولت های غربی‪ ،‬انبوه��ی از اختالفات‬ ‫و انشقاق قومی و مذهبی را میان مس��لمانان پدید بیاورد‪.‬‬ ‫بناب راین افراط گرایان نخس��ت به دام��ن زدن اختالف میان‬ ‫شیعه و س��نی پرداختند و س��پس اختالف را از میان شیعه‬ ‫و س��نی گذرانده و اکنون میان گروه های س��لفی و جهادی‬ ‫و مس��لمانان عادی س��نی کش��انده اند‪ .‬امروزه گروه های‬ ‫افراط گرا در مدل حکومت ی ترس��یمی‪ ،‬خ��ود را در مقابله با‬ ‫مدرنیته غربی قرار نم ی دهند بلکه در باز تعریف سازمانی و‬ ‫ساختاری خود را در مقابله با شیعه و برخی از گروه های سنی‬ ‫قرار م ی دهند‪ .‬بناب راین در چشم اندازی که ب رای خود ترسیم‬ ‫کرده اند م ی کوشند با محدود کردن فضای شیعی در منطقه‬ ‫خاورمیانه و ش��مال افریقا مدل حکومتی خ��ود را از طریق‬ ‫‪ l‬اساسا این گروه ها اسالمی نیستند که بخواهند‬ ‫از شریعت اسالمی اس��تفاده کنند؛ لیکن در حال حاضر این‬ ‫گروه ها فقط از اس�لام اس��تفاده ابزاری م ی کنن��د تا بتوانند‬ ‫با تحریک ه��واداران منافع خ��ود و حامی��ان منطقه ای و‬ ‫فرامنطقه ای خود را تامین کنند‪ .‬در واقع این گروه ها با مطرح‬ ‫کردن یک قرائت تندروانه از اسالم و شریعت اسالمی سعی‬ ‫دارند الگوی پوچ و تهی را برپ��ا دارند تا فقط در ظاهر بتوانند‬ ‫به هیاهو و جنج��ال بپردازند‪ .‬بناب راین باید گفت برداش��ت‬ ‫سطحی این گروه ها از اسالم و قران که ریشه در گذشته دارد‬ ‫سبب شده امروز نیز تمام مسائل را سطحی و ظاهری ببینند‪.‬‬ ‫نسب ت شان با دیگر شاخه های سلفی و شافعی‬ ‫و‪ ...‬چیست؟‬ ‫‪ l‬شاخه های سلفی بس��یار متکثر بوده و هست‪،‬‬ ‫به عنوان نمونه برخی فقط جنبه عقیدت��ی دین را گرفته‪،‬‬ ‫گروهی ظاهر دی��ن را و گروه دیگر ب��ا تعصب خاص روی‬ ‫پیشینیان سعی در احیا و بازگشت به خویشتن دارند‪ ،‬لیکن‬ ‫این گروه خود به دو شاخه تقسیم م ی شود؛ شاخه ای که در‬ ‫حد توان به این امر م ی پردازد و ش��اخه ای که سعی دارد از‬ ‫این امر استفاده ابزاری کند‪ .‬بناب راین در نسب ت بندی میان‬ ‫ش��افعی و س��لفی باید گفت در اینکه هر دو ظاهر ایات و‬ ‫سنت پیامبر(ص) را مالک عقیده قرار داده اند حرفی نیست‬ ‫ولی اختالف اساسی شافعی با س��ه گروه دیگر اهل سنت‬ ‫و خصوصا حنبل ی ها که ریش��ه س��لفی ‪ -‬وهابی دارند در‬ ‫فروع دین اس��ت‪ ،‬گرچه در ایمان نیز اختالفاتی دارند ولی‬ ‫بسیار اندک است‪ .‬اما نکته اینجاست که شافع ی ها مالیم‬ ‫و میانه اند ام��ا حنبلی و ش��اخه های ان یعنی س��لف ی ها‪،‬‬ ‫وهاب ی ها‪ ،‬تکفیری ه��ا و‪ ...‬منش تندروان��ه ای دارند‪ .‬دیگر‬ ‫تف��اوت ان��ان در تعبیر حدیث اس��ت؛ در مکتب ش��افعی‬ ‫ب رای حدیث اهمیت بیش��تری قائل هستند‪ ،‬طوری که اگر‬ ‫تعارضی بین حدیث و قران حاصل م ی شد‪ ،‬حدیث را مقدم‬ ‫م ی دانسته اند‪ ،‬به عقیده شافعیان مجموعه احادیث مظهر‬ ‫تمدن اسالم هستند‪ .‬هر چند شافعی در زمینه حدیث ازادتر‬ ‫است‪ ،‬درعی ن حال عمل به رای را به هر شکل ان رد م ی کنند‬ ‫و تحقیق و بحث در اصول دین (بحث کالم) را به طور کلی‬ ‫مردود م ی دانند‪ .‬اما نسبت سلفیه با صوفیه در ظاهر و باطن‬ ‫است؛ س��لفی ظاهربین در تقابل با صوفی باطن بین قرار‬ ‫دارد به همین دلیل س��لف ی های تندرو صوفی را مسلمان‬ ‫ندانس��ته و ان را تکفیر م ی کنند‪ ،‬لیکن باید اش��اره داشت‬ ‫که هر دو طیف به دلیل اف��راط در ظاهر و باطن راه صحیح‬ ‫را طی نم ی کنند‪ .‬در نهایت اینکه‪ ،‬سلف ی ها مهم ترین رقیب‬ ‫خود را اخوان المسلمین م ی پندارند؛ چراکه اخوان المسلمین‬ ‫خود را نماینده جریان اعتدال و معتزله در جهان اهل سنت‬ ‫م ی داند و سعی دارد میان س��نت و تجدد اشتی برقرار کند‪.‬‬ ‫اخوان المسلمین مفاهیمی چون جامعه مدنی‪ ،‬دموکراسی‪،‬‬ ‫انتخابات و تظاه رات را پذیرفته و ب ر اساس همین سازوکارها‬ ‫اقدام م ی کند‪ .‬اما سلف ی ها به این سازوکارها معتقد نیستند‪.‬‬ ‫در واقع سلف ی ها با انچه اخوان المسلمین از حکومت های‬ ‫اینده در جهان مدنظر دارند‪ ،‬کامال مخالف هستند‪.‬‬ ‫ گرچه برخی از نظری ه پردازان این باور را داشتند که با گس�ترش پدیده جهانی شدن همه فضای جهانی ارزش های یکسانی به خود گرفته و‬ ‫هرچه به سوی مدرنیته حرکت م ی کنیم جوامع بشری به همدیگر شبیه م ی شوند‪ ،‬ولی به واقع این اشتباه بود؛ در واقع القاعده یا هر گروه افراطی‬ ‫دیگری محصول همین قرن و حاصل جانبی جهانی شدن هستند‬ ‫‪52‬‬ ‫به عنوان اخرین س�وال‪ ،‬ایا راه�کاری به صورت‬ ‫تئوریک که قابلیت تبدیل شدن به مجموعه ای‬ ‫از اقدامات عملی با نتیجه مثبت را داشته باشد‪،‬‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫بین الملل‬ ‫خوارج جدید‬ ‫تکفیری ها‪ ،‬تفکر و اندیشه شیعی را برنمی تابند‬ ‫اسداهلل اطهری‬ ‫‪4‬‬ ‫پژوهشگر ارشد مرکز‬ ‫مطالعات خاورمیانه‬ ‫با شکل گیری تحوالت اخیر در جهان عرب‪ ،‬بسیاری از‬ ‫رژیم های خودکام ه این منطقه که خود را در معرض اسیب و‬ ‫تهدید می دیدند‪ ،‬دست به دامان امریکا و بسیاری از گروه های‬ ‫تروریستی شدند تا با مرعوب کردن ملت‪ ،‬خود را مدافع امنیت‬ ‫انها نشان دهند‪ .‬امریکا نیز از این گروه ها در جهت سوق دادن‬ ‫تحوالت به سمت منافع خود اس��تفاده می کند؛ موضوعی‬ ‫که در یمن و لیبی ب��ه خوبی اجرا ش��د‪ .‬در لیبی گروه های‬ ‫تروریس��تی س��لفی بارها مورد حمایت امریکا علیه قذافی‬ ‫قرار گرفتند‪ .‬گروه تروریستی انصارالش��ریعه در لیبی‪ ،‬بارها‬ ‫برنامه ه��ای اجرایی خود را از مقامات امریکا و س��فارت این‬ ‫کش��ور دریافت کرده بود؛ اما در نهایت‪ ،‬همین گروه عامل‬ ‫حمله به سفارت امریکا در لیبی شد‪ .‬ب رای امریکا این واقعیت‬ ‫ملموس ش��ده اس��ت که جهت دادن به گروه های تندرو و‬ ‫تروریستی یا حذف کامل انها به راحتی امکان پذیر نیست‪.‬‬ ‫تحوالت سوریه نیز نشان می دهد که اهداف ب رنامه ریزی شده ‬ ‫بس��یاری ب رای حمایت از گروه های تروریس��تی نظیر گروه‬ ‫النصره در این کشور‪ ،‬از سوی امریکا و غرب دنبال می شود‪.‬‬ ‫گروه النصره که به طور مستقیم با القاعده در ارتباط است و‬ ‫نیازهای مالی اش از طریق عربستان و قطر تامین می شود‪،‬‬ ‫تهدیدی ب رای امریکا و کل منطقه به حساب می اید؛ تهدیدی‬ ‫که بارها از سوی صاحب نظ ران و رس��انه های امریکا‪ ،‬مورد‬ ‫تاکید قرار گرفته است‪.‬‬ ‫اما گروه ه��ای تکفیری متفاوت عم��ل م ی کنند‪ .‬انها‬ ‫ب راس��اس یک تفکر خودمحور عمل م ی کنن��د‪ ،‬یعنی فرد‬ ‫خودش را از یک گ��روه نجات یافته م ی دان��د و بقیه را کافر‬ ‫م ی پندارد‪ .‬انها به ش��دت با بعضی از پدیده ه��ا مانند پدیده‬ ‫احیای مناسک حس��ینی به دلیل اینکه در تعارض کامل با‬ ‫تفکر خودشان اس��ت‪ ،‬مخالف هستند و ب رای عملیات های‬ ‫انتحاری چنین روزهایی را در اولوی��ت کاری قرار م ی دهند‪.‬‬ ‫به عبارتی همان تکفیری های پیش��ینی که در کربال امام‬ ‫حسین (ع) فرزند پیامبر را کافر دانستند و به شهادت رساندند‪،‬‬ ‫امروز اینها از همان مکاتب و منشا هستند که ادامه دهنده راه‬ ‫انها هستند‪ .‬انها تنها خودشان را مسلمان م ی دانند و کسانی‬ ‫را که به انها نپیوندند نیز مسلمان نم ی دانند‪ ،‬چه شیعه باشند‬ ‫و چه س��نی‪ .‬هرچند اولویت انها تضاد با تشیع است اما این‬ ‫گروه در بمبگذاری ه��ای انتحاری در ع راق و س��وریه اقدام‬ ‫وحشیانه ای نیز علیه سن ی ها انجام م ی دهند‪ .‬اما مسلم است‬ ‫انها از دشمنان قسم خورده شیعیان هستند‪.‬‬ ‫تفک��ر این اف��راد نزدی��ک به تفک��ر خوارج اس��ت و‬ ‫برداشت های خودشان را از دین م ی کنند‪ .‬ابزارشان خشونت‪،‬‬ ‫کشتار و عملیات انتحاری است و از بین بردن مردم را زمینه‬ ‫ایجاد ارعاب و تسلط در اینده بر شیعیان و همه مسلمانان‬ ‫م ی دانند‪ .‬از انجایی که عربستان سعودی خودش مبلغ یک‬ ‫تفکر تکفیری اس��ت‪ ،‬فرقه وهابیت که عربستان مروج ان‬ ‫است‪ ،‬ابشخور همین گروه ها شده است؛ یعنی در حال حاضر‬ ‫بخش وسیعی از این تفکر وهابی به گروه های تکفیری نیز‬ ‫رسیده است‪ .‬بن الدن یکی از همین افراد بود که از ع ربستان‬ ‫و ب ر اساس همین تفکر تکفیری شروع کرده و به القاعده رسید‬ ‫و تا زمانی که این ریشه ها جمع نشود‪ ،‬این تفکرات تکفیری‬ ‫در ع راق‪ ،‬یمن‪ ،‬سوریه و ع ربستان گسترش پیدا م ی کند‪.‬‬ ‫اما نکته ای که این روزها بس��یاری از افکار عمومی و‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫‪ l‬ریشه کن کردن اندیشه مدت مدیدی زمان م ی برد؛‬ ‫ولی م ی توان این گروه ه��ا را مهار کرد تا س��طح عملیاتی‬ ‫انان به شدت کاهش یابد؛ نخستین راهی که باید در جهان‬ ‫خصوصا در کشورهای ع ربی منطقه پیموده شود حل مساله‬ ‫امنیت و معیشت جامعه است‪ .‬در سلس��له مراتب نیازهای‬ ‫بش��ری امنیت و معیش��ت جزو نخس��تین اولویت هاست‪.‬‬ ‫عدم امنیت جوانان این منطق��ه و وضعیت بد اقتصادی در‬ ‫کش��ورهای منطقه (الجزایر‪ ،‬صحرای غربی‪ ،‬مصر‪ ،‬سودان‪،‬‬ ‫سومالی و‪ )...‬سبب ش��ده که حامیان این گروه ها از فرصت‬ ‫اس��تفاده کرده و در این مناطق به جذب نیرو (نمونه موردی‬ ‫جهاد نکاح) پرداخته و با اموزش ایدئولوژیک به انان هدف های‬ ‫خود را پیگیری کنند؛ به عنوان مثال دولت های عرب حام ی ‬ ‫این گروه های تروریستی در کشورهای شمال افریقا با جذب‬ ‫نیرو از وضعیت ب ی ثب��ات ان منطقه سوءاس��تفاده کرده و‬ ‫به اموزش انان پرداخته و به ش��کل مزدور انها را به مناطق‬ ‫بحرانی س��وریه جهت کمک ب��ه این قبی��ل گروه ها اعزام‬ ‫کرده اند‪ .‬بناب راین در مرحله نخست باید امنیت را تامین کرده‬ ‫و سپس چرخ اقتصاد را در منطقه به چرخش دراورد و سپس‬ ‫به رشد اگاه ی های فرهنگی و اجتماعی شهروندان منطقه‬ ‫پرداخت؛ لیکن تا زمانی که این اگاهی حادث نشود هر ان اگر‬ ‫پتانسیلی ب رای قیام علیه حاکمان دیکتاتور جهان عرب به‬ ‫وجود اید پس از چندی به یک سیکل معیوب تبدیل م ی شود‬ ‫که نمون��ه ان امروز در جهان عرب قابل مش��اهده اس��ت‪.‬‬ ‫بناب راین جه��ت کنترل و مهار خش��ونت و افراط گرایی باید‬ ‫سه عنصر اساسی در این منطقه قوام و شکل یابند؛ نخست‬ ‫امنیت‪ ،‬دوم اقتصاد و سوم اگاهی‪ ،‬لیکن سلسله مراتب سه‬ ‫متغیر ف��وق باید به ترتی��ب باش��د‪ ،‬به هم ریختگی ترکیب‬ ‫هر یک موجب م ی شود چرخه کامل نشود و تسلسل ادامه‬ ‫یافته و در این محیط افراط گرایان به رشد خود بیش از گذشته‬ ‫ادامه دهند‪ .‬بناب راین پس از تحوالت جهان عرب امید م ی رفت‬ ‫با گروه های دموکراس ی خواه ش��اهد بهبود وضعیت امنیتی‬ ‫و معیش��تی توده عرب باش��یم و گروه های فوق به حاشیه‬ ‫رانده شوند؛ ولی در عمل به گونه دیگری رقم خورد‪ ،‬در واقع‬ ‫دخالت ساختارهای متصلب منطقه ای و فرامنطقه ای و عدم‬ ‫ب رنامه ریزی حاکمان جدید سبب شد که افراط گرایی بیش از‬ ‫گذشته پررنگ شود و خطر ان بیش از گذشته منطقه و جهان‬ ‫را تهدید کند‪ ،‬چراک��ه بازیگران منطقه ای مانند عربس��تان‬ ‫سعودی و قطر‪ ،‬سعی داشتند از این جریان به عنوان سالحی‬ ‫ب رای پیشبرد اهداف و منافع خود در جهان عرب بهره برداری‬ ‫کرده و با محدود کردن س��لف ی گری در داخل‪ ،‬از سوی دیگر‬ ‫در سطح منطقه ای‪ ،‬سلف ی ها را ب رای تخریب روند دموکراسی‬ ‫و بهره گیری از انان در روندهای دموکراتیک و مش��ارکت در‬ ‫قدرت استفاده کنند‪ .‬قطر نیز سعی داشت در رقابت و تضاد‬ ‫با عربستان‪ ،‬بخشی از جریان س��لفی جهان عرب را تحت‬ ‫کنترل خود در اورد و با برقراری مصالحه میان این جریانات با‬ ‫عنصر مدرنیته از انها در جهت گسترش نفوذ منطقه ای خود‬ ‫بهره برداری کند‪ .‬اما از کنترل خارج شدن این جریانات تبدیل‬ ‫به تهدیدی ب رای منطقه و جهان ش��ده است‪.‬انها الزم است‬ ‫اکنون اس�لامگرایان واقعی اجازه ندهند این گروه ها بیش‬ ‫از پیش چهره اس�لام را مخدوش کنند‪ ،‬بناب راین م ی توانند‬ ‫با ارائه اس��تدالل های عقالن��ی از اهداف و خواس��ت های‬ ‫خود دفاع کرده با تاکید بر ان خش��ونت طلبی و افراط گرایی‬ ‫این قبیل گروه ه��ا را زائل کنند‪ ،‬در واقع اس�لامگرایان باید‬ ‫واقعیت تاریخی به حاشیه رانده ش��ده و فراموش شده خود‬ ‫را ب ر اساس عقالنیت دینی‪ ،‬اصل مدارا و عطوفت اسالمی و‬ ‫نظام سیاسی‪ ،‬اجتماعی و مردم ساالری دینی بازسازی کنند‬ ‫تا راه را روی اس��تفاده ابزاری حکومت ها و گروه های افراطی‬ ‫از دین ببندند‪g .‬‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سیاستمداران را به خود مش��غول کرده‪ ،‬این است که تعداد‬ ‫گروه های مس��لح افراطی با رویکردهای وهابی و س��لفی‬ ‫تحت نام ه��ای مختل��ف در منطقه اش��وب زده خاور میانه‬ ‫به ویژه سوریه‪ ،‬لبنان‪ ،‬ع راق‪ ،‬سوریه و مصر رو به افزایش است‪.‬‬ ‫حجم عملیات های انتحاری توسط این گروه ها که معموال‬ ‫قرابتی با جریان القاعده دارند‪ ،‬رشد چشمگیری داشته است‪.‬‬ ‫باید در نظر داش��ت تحوالتی که این روزها در منطقه‬ ‫رخ م ی دهد‪ ،‬ب ی ارتباط با یکدیگر نیستند‪ ،‬به طور مثال گروه‬ ‫تروریستی داعش (دولت اسالمی ع راق و شام) که نام ان در‬ ‫اکثر اقدامات تروریستی در سوریه و ع راق بر سر زبان هاست‪،‬‬ ‫بیش از حد الزم رش��د کرده اس��ت‪ ،‬با این حس��اب به نظر‬ ‫م ی رسد یک طرح گسترده در ابعاد جهانی در کار است تا با‬ ‫استفاده از عنوان مبهم و ترسناک تروریسم‪ ،‬منطقه حساس‬ ‫و استراتژیک خاورمیانه را دس��تخوش اشوب و بحران کرده‬ ‫و به این ترتی��ب‪ ،‬زمینه حضور و نفوذ و س��لطه قدرت های‬ ‫بزرگ در ای��ن منطقه را فراه��م کنند‪ .‬اما به نظر م ی رس��د‬ ‫تمام ی برنامه هایی که ب رای س��لطه بر این منطقه از سوی‬ ‫قدرت های امپریالیستی ریخته شده‪ ،‬به صورت کامل طبق‬ ‫نقشه های از پیش تعیی ن شده پیش نم ی رود‪ .‬در ع راق ارتش‬ ‫وفادار به دولت نخس��ت وزیر نوری مالکی مدتی اس��ت که‬ ‫به شدت درگیر سرکوب گروه های تروریستی فعال در فلوجه‪،‬‬ ‫رمادی‪ ،‬تکریب و غیره است و در این زمینه ضربات سخت و‬ ‫سنگینی نیز بر این گروه ها به خصوص دولت اسالمی ع راق‬ ‫و ش��ام (داعش) وارد کرده است؛ گروهی که مستقیما وفادار‬ ‫به القاعده است و گفته م ی شود تحت حمایت های گسترده‬ ‫کشورهای عربستان سعودی‪ ،‬قطر و ترکیه قرار دارد‪ .‬ع راق‬ ‫پایگاه اصلی این گروه تروریستی است؛ اما فعالی ت های ان‬ ‫مدت هاست فراتر از ع راق در س��وریه و لبنان نیز گسترش‬ ‫یافته و این کشورها را هم دستخوش اشوب و خونریزی کرده‬ ‫است‪ .‬در سوریه‪ ،‬غرب و اع راب به اندازه ای به تروریس ت ها و‬ ‫گروه های تندرو سلفی و وهابی پر و بال دادند‪ ،‬انها را تقویت‬ ‫کردند‪ ،‬توسعه دادند و تجهیز کردند که اکنون خود در مهار‬ ‫ان‪ ،‬به بن بست خورده اند‪ .‬گزارش هایی در دست است که به‬ ‫منظور سرکوب این گروه های تروریستی‪ ،‬برخی سازمان های‬ ‫امنیتی غربی با سازمان امنیت دولتی س��وریه وارد معامله‬ ‫شده اند و ضربات مهلکی به هسته های اصلی این گروه ها‬ ‫در خاک سوریه وارد شده است‪ .‬در لبنان اما وضعیت پیچیده‬ ‫و مهیبی حاکم است‪ .‬اوضاع جاری در این کشور به گونه ای‬ ‫است که به باور کارشناسان‪ ،‬فتنه های هولناکی زیر پوست‬ ‫این کشور در جریان اس��ت و هر لحظه‪ ،‬امکان سربراوردن‬ ‫ان در قالب درگیری های فرقه ای و جنگ داخلی وجود دارد‪.‬‬ ‫ع ربستان سعودی در راس کشورهایی قرار دارد که با تهییج و‬ ‫تقویت تروریس ت های فعال در بخش هایی از لبنان در صدد‬ ‫است تا نیروی مقاومت حزب اهلل را تضعیف کند‪ ،‬تنش های‬ ‫فرقه ای را ش��دت بخشد‪ ،‬مانع تش��کیل دولت وحدت ملی‬ ‫شود و توجه افکار عمومی را از دش��من اسرائیلی به سمت‬ ‫تنش های درون مرزی فرقه ای معطوف سازد‪ .‬ترورهای اخیر‬ ‫در ان کشور و همچنین دستگیری ماجد الماجد؛ تروریست‬ ‫وابسته به شبکه عب داهلل عزام و تبعه سعودی که عامل اصلی‬ ‫بمب گذاری مرگبار در ب رابر س��فارت ای ران در بیروت بود و از‬ ‫او به عنوان «جعبه سیاه» گروه های تروریستی سلفی مورد‬ ‫حمایت ال سعود در لبنان نام برده م ی شد‪ ،‬پس از دستگیری‬ ‫به صورت مشکوکی کشته شد و در کنار ان کمک سه میلیارد‬ ‫دالری سعودی به ارتش لبنان ب رای تقویت ان در ب رابر نیروی‬ ‫نظامی مقاومت‪ ،‬بخشی از س��ناریوهایی است که به هدف‬ ‫کشیدن دامنه اش��وب به لبنان در دس��تورکار قرار دارد‪ .‬این‬ ‫رویدادها نشان م ی دهد که دست هایی در منطقه و فرامنطقه‬ ‫در کاردند تا خاور میانه را دچار بحران های بزرگ‪ ،‬درگیری های‬ ‫خونین‪ ،‬فتنه های فرقه ای و جنگ ه��ای داخلی نمایند؛ تا از‬ ‫دو طرف‪ ،‬مسلمانان کشته ش��وند؛ اما بهره ان را قدرت های‬ ‫غی ر مسلمان فرامنطقه بب رند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫‪54‬‬ ‫علمای سنت گرا در برابر بنیادگرایی‬ ‫قرار می گیرند‬ ‫گفت وگو با علیرضا صدرا‪ ،‬استاد علم سیاست در دانشگاه تهران‬ ‫‪5‬‬ ‫امروزه از می�ان ادیان و مذاهب�ی که اعمال خش�ونت امیز مذهبی در میان پیروانش�ان مش�اهده ش�ده‪ ،‬مانند‬ ‫خشونت طلبان هندو‪ ،‬مسیحی‪ ،‬بودایی‪ ،‬یهودی و مسلمان‪ ،‬تنها نام بنیادگرایی اسالمی در رسانه های تبلیغاتی غرب‬ ‫رواج دارد و از بنیادگرایی در سایر ادیان و به ویژه در یهودیت و مسیحیت‪ ،‬س�خنی به میان نم ی اید‪ .‬رفتار غرب و به‬ ‫ویژه ایاالت متحده تاکنون به خوبی این حقیقت را اشکار کرده که انان به دشمنی به نام بنیادگرایی اسالمی ب ه شدت‬ ‫نیازمندند‪ .‬کمک امریکا به گروه خش�ونت طلب و تروریس�ت طالبان و به قدرت رس�اندن ان در افغانستان‪ ،‬از عمق‬ ‫نیاز امریکا به الگویی از بنیادگرایی و یا به تعبیر درس�ت تر «تروریسم اسلامگرا» حکایت م ی کند‪ .‬اما ایا رفتارهای‬ ‫تروریستی و افراطی و به اصطالح بنیادگرایانه تنها از سوی برخی مسلمانان سر زده است یا چنین اقداماتی در بین‬ ‫پیروان تندرو سایر ادیان نیز به چشم م ی اید؟ «بنیادگرایان از همان ابتدای ظهور‪ ،‬برعنصر سازماندهی تشکیالتی نظر‬ ‫داشتند‪».‬؛ این راعلیرضا صدرا‪ ،‬استاد دانشگاه تهران م ی گوید‪ .‬وی که معتقد است بنیادگرایی و نواندیشی دو مساله‬ ‫متفاوت هستند‪ ،‬در ادامه گفت وگو به بررسی گروه های تروریستی بنیادگرا م ی پردازد‪.‬‬ ‫اگ�ر ق�رار باش�د تعریف�ی از بنیادگرای�ی ارائه‬ ‫دهیم‪،‬بهترین تفس�یر از این مفه�وم به عقیده‬ ‫شما چیست؟‬ ‫‪ l‬اگر از بار معنای ی ای که واژه بنیادگرایی به لحاظ‬ ‫تاریخی در اروپا و فرهنگ اروپایی یافته اس��ت‪ ،‬صرف نظر‬ ‫کنیم‪ ،‬حقیقت این اس��ت که تمامی جنب ش های اسالمی‬ ‫معاصر را م ی توان به نوعی بنیادگرا به ش��مار اورد؛ زی را شعار‬ ‫همه انها بازگش��ت به ریشه ها و اصول اس��ت‪ .‬بنیادگرایی‬ ‫اسالمی در شکل کلی ان به معنای بازگشت به اموزه های‬ ‫قران و سنت و احیای الگوی ارمانی حکومت اسالمی است‪.‬‬ ‫ی واژه بنیادگرایی‬ ‫اما به ط��ور کلی تا کنون ح��دود مفهوم�� ‬ ‫اس�لامی به گونه ای که دقیق��ا قابل تش��خیص و تمییز‬ ‫باشد‪ ،‬مشخص نشده اس��ت‪ .‬محققان و متخصصان اسالم‬ ‫سیاس��ی معاصر‪ ،‬معانی متفاوتی از ان در نظر گرفته اند که‬ ‫از رادیکالیسم و تندروی و خش��ونت گرفته تا تجدید حیات ‬ ‫اسالمی و اصالح دینی در نوسان است‪.‬‬ ‫اغاز فعالی ت های گروه های بنیادگرا به چه دورانی‬ ‫باز م ی گردد و نشات گرفته از چیست؟‬ ‫‪ l‬تقریب��ا از ‪ 150‬س��ال پی��ش ب��ا پرچم��ی ک��ه‬ ‫سی د جمال الدین اسد ابادی بلند کرده بود‪ ،‬اغاز شد‪ .‬همزمان‬ ‫معاصر را تشکیل م ی دهند‪ ،‬خشونت اقلیتی از این جریان را‬ ‫به نام تمام ان��ان ثبت کرده و رقبای اس�لامگرای خود را از‬ ‫صحنه خارج کنند‪.‬‬ ‫ای�ن جریان هایی که گروه تروریس�تی داعش را‬ ‫به عنوان یک�ی از نمونه های انه�ا مثال زدید چه‬ ‫خصوصیاتی را دارا هستند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این گروه ها معموال توس��ط مراکز اطالعاتی‬ ‫ارتجاعی منطقه به ویژه عربستان س��عودی‪ ،‬قطر و در یک‬ ‫دوره هم ترکیه وارد این بازی ها ش��ده بودن��د که البته همه‬ ‫اینها ام��روزه نتیجه این اقدام��ات خود را دارن��د م ی بینند‪.‬‬ ‫اما از س��وی دیگر جنبش بنیادگرای��ی‪ ،‬ماهیتا یک جنبش‬ ‫فراطبقاتی اس��ت و به دلیل انکه سرش��ت اعتقادی دارد‪ ،‬از‬ ‫تمامی طبق��ات اجتماعی در ان حض��ور دارند‪ .‬هم طبقات‬ ‫ثروتمند‪ ،‬هم طبقات متوس��ط و هم الیه ه��ای ضعیف در‬ ‫ان حضور دارند‪ .‬عناصری ثروتمند هستند که از سر اعتقاد‪،‬‬ ‫اموال و دارای ی های خود را صرف این جریان م ی کنند و این‬ ‫کار را نوعی ایثار و فداکاری و جهاد تلقی م ی کنند‪ .‬بخشی از‬ ‫هزینه های جریان های بنیادگرا از این ناحیه تامین م ی شود‪.‬‬ ‫بخش دیگری از هزینه های اقتص��ادی این جریان ها از این‬ ‫طریق تامین م ی شود که خود بنیادگراها بعضا فعالی ت های‬ ‫وس��یع اقتصادی دارند‪ .‬مثال اخوان المس��لمین در دهه ‪۷۰‬‬ ‫میالدی با تاسیس سازمانی به نام القادسیه در دوران سادات‪،‬‬ ‫انحصار واردات کاالهای الکترونیک را در دست خود گرفتند‬ ‫و از این طری��ق‪ ،‬ثروت هنگفتی به دس��ت اوردند‪ .‬اما برخی‬ ‫گروه های کوچک ت��ر بنیادگرا این مقدار ت��وان اقتصادی را‬ ‫ندارند و بناب راین از کمک دولت های خارجی بهره م ی گیرند‪.‬‬ ‫مثال قذاقی به برخ��ی از گروه های بنیادگ��رای مصری که‬ ‫مخالف س��ادات بودند کمک مالی م ی کرد‪ .‬عالوه بر همه‬ ‫اینها‪ ،‬گروه های رادیکال و بنیادگرا از ش��یوه هایی که احزاب‬ ‫مدرن ب رای کسب توان اقتصادی به کار م ی گیرند مثل حق‬ ‫عضویت‪ ،‬کمک های مردمی‪ ،‬کمک سازمان های جهانی و‬ ‫… اس��تفاده م ی کنند‪.‬در دهه ‪ ۹۰‬میالدی‪ ،‬باوسعت یافتن‬ ‫گروه های بنیادگرایی مثل گروه ب��ن الدن‪ ،‬این ناراضیان با‬ ‫قطع ارتباط با عربستان‪ ،‬ثروت هنگفت خانوادگی خود را در‬ ‫بازار بورس‪ ،‬بانک ها‪ ،‬شرکت های تجاری و… فعال کردند‪.‬‬ ‫از این طریق‪ ،‬این ناراضیان بریده از عربستان توانستند حتی‬ ‫گروه هایی را که در استانه اضمحالل بودند مثل گروه الجهاد‬ ‫در مصر تقویت کنند و با جذب این گروه ها‪ ،‬ش��بکه جدید‬ ‫رادیکالیزم تندرو اس�لامی را تحت حمای��ت گروه بن الدن‬ ‫تشکیل دادند‪ .‬به هر حال ش��بکه مالی بنیادگرایان‪ ،‬بسیار‬ ‫پیچیده و در عین حال بسیار هنگفت است و به طور کلی از‬ ‫بین الملل‬ ‫بدیهی اس�ت که وجه تش�کیالتی بنیادگرایان‬ ‫مستلزم یک بنیه سیاسی قوی اقتصادی و مالی‬ ‫است‪ .‬منابع مالی گروه های بنیادگرا چیست؟ ایا‬ ‫این مساله که برخی کشورها گروه های بنیادگرا‬ ‫را به لحاظ اقتصادی تغذیه م ی کنند صحت دارد؟‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫با این جریان یک جریان نواندیش��ی دینی شکل گرفته که‬ ‫راه حل را در اسالم م ی داند و یک تفکر گذشته گرایی اسالمی‬ ‫شکل گرفته که هم در میان شیعیان وجود دارد و هم در میان‬ ‫اهل تسنن‪ .‬منتها در میان شیعیان به دلیل پیشتازی علمای‬ ‫اسالمی و راهب ران دینی‪ ،‬کمتر نفوذ داشته است‪ .‬اما در جهان‬ ‫اهل تسنن ب رای اینکه علمایشان پیشتاز باشند‪ ،‬در نو اندیشی‬ ‫و انقالب تا حدود زیادی محافظ��ه کار بودند و با دولت های‬ ‫حاکم همراهی و همگامی بیشتری داشتند‪ .‬بناب راین موجب‬ ‫شد دو جریان در انجا شکل بگیرد؛ یکی جریان نو اندیشی‬ ‫دینی توسط رش��ی د رضا و محمد عبدو و امثال اینها‪ ،‬تحت‬ ‫تاثیر س��یدجمال الدین اس��د ابادی که اخوان المسلمین از‬ ‫این دسته هستند‪ .‬اما جریان دوم که گذشته گرایان هستند‬ ‫سلفی نامیده م ی شوند‪.‬که وهابیت نماد انهاست و طالبان و‬ ‫القاعده شاخه نظامی انها محسوب می شود و جریان تکفیر‬ ‫نیز بروز این تفکر اس��ت که در هرجا ممکن اس��ت شکل‬ ‫خاصی به خود بگیرد‪ .‬به طور مثال در ع راق و سوریه به شکل‬ ‫داعش نمایان شده که داعیه تشکیل دولت اسالمی ع راق‬ ‫و شام را دارند‪ .‬در نهایت با اینکه اساسا اصطالح بنیادگرایی‬ ‫اس�لامی از دهه هفتاد میالدی به این طرف بر سر زبان ها‬ ‫افتاده و به ویژه در غرب رواج یافته‪ ،‬برخی الئی ک های عرب‪،‬‬ ‫ریش��ه های ان را به اب��ن تیمیه و محمد ب��ن عبدالوهاب و‬ ‫سی د جمال و اخوان المسلمین برم ی گردانند‪ .‬روشن است که‬ ‫انان نیز م ی خواهند در این بازار اشفته اصطالحات‪ ،‬یکجا با‬ ‫تمام جریان های اسالمگرای سیاسی تسویه حساب کنند‪.‬‬ ‫اینان بهتر از غربیان‪ ،‬تفاوت میان جریان های تندرو مذهبی‬ ‫ سیاسی که به تکفیر و هجرت و اقدامات مسلمانانه روی‬‫م ی اورند و جریان های اصالح گرای اس�لامی و حتی سلفی‬ ‫س��نتی که مهم ترین دغدغه اولی‪ ،‬پیشرفت و دومی اجرای‬ ‫شریعت اس��ت را درک م ی کنند‪ .‬اما نگرش علمی‪ ،‬دقیق و‬ ‫واقع بینانه ای��ن پدیده را به مصلحت خوی��ش نم ی دانند‪ .‬از‬ ‫این رو است که مایلند با نادیده گرفتن جریان های معتدل و‬ ‫اصالح گرای اسالمی که اکثریت جریان های اسالم سیاسی‬ ‫‪ l‬این جریان اساسا یک جریان ظاهرگرا و احساسی‬ ‫و البته گذشته گراس��ت و به نوعی اعمالش��ان با عقالنیت‬ ‫در تناق��ض و گاه در ضدیت ق��رار دارد و وحدت اس�لامی را‬ ‫ب رنم ی تابند‪ .‬بناب راین برخ�لاف جریان نواندیش دینی کمتر‬ ‫به دنبال تفکر و اندیش��یدن هس��تند‪ .‬این را هم بگویم که‬ ‫حاالت تندی و تلخی که در این جریان ها و گروه ها مشاهده‬ ‫م ی شود‪ ،‬حاصل تنگ نظری انها ست‪ .‬به همین دلیل کسانی‬ ‫که چشم و گوش بسته و بدون هیچ سوالی تابع این جریانات‬ ‫باشند‪ ،‬مورد تائیدشان هس��تند‪ .‬اما این جریان را نم ی توان‬ ‫یک جریان صادق دانس��ت‪ ،‬اما م ی توان انها را ساده خواند‬ ‫و به دلیل همین سادگی تحت تاثیر ش��یطنت ها و ارتجاع‬ ‫منطقه ای و اس��تبداد جهانی و‪ ...‬ق��رار م ی گیرند‪ .‬انها حتی‬ ‫نم ی دانند که در زمین دش��من در حال بازی هستند‪ .‬البته‬ ‫الزم است به این نکته اشاره کنم که انچه پدیده بنیادگرایی‬ ‫در جهان اسالم خوانده م ی شود‪ ،‬پدیده ای همگون نیست و‬ ‫از کشوری تا کشوری دیگر فرق م ی کند و حتی در درون یک‬ ‫کشور‪ ،‬رویکردهای ناهمگونی را شامل م ی شود‪ .‬بنیادگرایی‬ ‫اس�لامی طیف وس��یعی از گروه ها و جماعت ها و احزاب را‬ ‫ش��امل م ی ش��ود که به لحاظ مواضع و انگاره های فکری و‬ ‫رفتارهای سیاسی از حد نهایی تندروی ‪ -‬مانند جماعت های‬ ‫تکفیرگر و ش��ورش گر و معتقد به هجرت و جهاد مسلحانه‬ ‫ب رای تغییر جامعه و حکومت ‪ -‬تا معتدالنه ترین مواضع در‬ ‫سطح دعوت به مشارکت و پذیرش قواعد بازی مردم ساالرانه‬ ‫و امادگی ب رای همیاری و همزیستی با نیروهای سیاسی و‬ ‫فکری دیگر متفاوتند‪ .‬برخی از گروه هایی که بنیادگرا خوانده‬ ‫م ی ش��وند‪ ،‬امروزه مواضعی نوگرایانه و نواندیشانه گرفته اند‬ ‫تو گو و تکثرگرایی و‬ ‫و پیش��گام گش��ودگی و دعوت به گف ‬ ‫شکل دهی به عقل اس�لامی متناس��ب با عصر شده اند و‬ ‫اولویت را به س��ازندگی فکری و فرهنگی جوامع اس�لامی‬ ‫داده ان��د‪ .‬امروزه فاصل��ه عمیقی بین جماعت ه��ای تندرو‬ ‫سیاسی ‪ -‬مذهبی مصر و جریان اخوان المسلمین مصر وجود‬ ‫دارد‪ .‬جریان های اسالمگرای مش��ابه اخوان المسلمین و یا‬ ‫شاخه های اخوان المسلمین در اردن و یمن و مالزی و اندونزی‬ ‫و کویت و ترکیه و بس��یاری دیگر از کش��ورهای اسالمی‪،‬‬ ‫تعاملی مثبت با نظام های سیاسی کشور خود برقرار کرده اند‬ ‫و ورود به حوزه زندگی سیاسی و اجتماعی را پذیرفته اند و خود‬ ‫را به عنوان گروه هایی مدنی ‪ -‬سیاسی و ملتزم به قواعد بازی‬ ‫سیاسی دموکراتیک معرفی کرده اند‪ .‬انان اعتدال و پذیرش‬ ‫تو گو و اشتی با احزاب‬ ‫اصل جابه جایی قدرت و رغبت به گف ‬ ‫و نظام های موج��ود را درپیش گرفته اند‪ .‬ب��ه لحاظ فکری و‬ ‫بینشی نیز جریان های مختلف به اصطالح بنیادگرا موضعی‬ ‫واحد ندارند‪ .‬برخی از این جریان ها متحجرانه و جمود ورزانه‬ ‫با نص روبه رو م ی شوند و برخی دیگر با دیدی باز و گشوده و‬ ‫با تاکید بر فهم مقاصدی از اصول شریعت اسالمی و قران‬ ‫با نص ارتباط برق��رار م ی کنند و عناص��ر واقعیت زمانی و‬ ‫مکانی موجود را مغفول نم ی دانند‪.‬اما دستگاه های رسمی و‬ ‫تبلیغاتی غرب مایل است این همه تنوع و تفاوت و اختالف‬ ‫روش و بینش و ابزار را که در شاخه ها و شعب ه ها و جریان های‬ ‫گوناگون اسالمگرا به چشم م ی خورد‪ ،‬نادیده بگیرد و انان را‬ ‫در هم بنگرد و همه را یکجا «بنیادگرا» خطاب کند‪ .‬م ی توان‬ ‫گفت که غرب در این س��طح به «کوررنگی» دچار شده و به‬ ‫صالح خود م ی بیند تا بر مواضع و رفتارهای استثنایی افراطی‬ ‫و تندروانه تمرکز و تاکید کند‪.‬‬ ‫پژوهشگرانجامعه شناس‬ ‫دینی اغلب بر این باورند که‬ ‫جوهرهحرکتبنیادگرایی‬ ‫نوعی اعتراض به روند‬ ‫مدرنیزاسیونوتاثیرات‬ ‫وسیعاجتماعی‪،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫سیاسی و اقتصادی ان بر‬ ‫جوامعی است که دست کم‬ ‫یکیازمهم ترینمنابع‬ ‫الهامنظریوعملینظام ها‬ ‫و روابط اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫اقتصادی و حتی خانوادگی‬ ‫این جوامع «دین» بوده است‬ ‫‪55‬‬ ‫طریق کمک های داخلی و خارجی تامین م ی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬اگر قرار باش�د تفکرات ای�ن جریان ها را به‬ ‫صورت مصداقی بیان کرد‪ ،‬به چه مواردی م ی توان‬ ‫اشاره کرد؟‬ ‫یکی از تفکرات عجی��ب این گروه ها این اس��ت که‬ ‫(مترادف فارس��ی را عرض م ی کنم) «دس��تی که نم ی توان‬ ‫قطع کرد باید بوس��ید»؛ یعنی معتقدند حق با کسی است‬ ‫که بر تو غلبه دارد‪ .‬به طور مثال مفت ی های عربس��تانی که‬ ‫مرکز افراط ی گری محسوب م ی شوند حتی دعا کردن را ب رای‬ ‫حزب اهلل لبنان و جریان مقاومت غ��زه هم حرام اعالم کرده‬ ‫بودند‪.‬علتش هم به همان مثال باز م ی گردد که پی ش تر اشاره‬ ‫کردم‪ .‬انها معتقدند که حماس و جریان مقاومت با ابرقدرتی‬ ‫مثل امریکا طرف هس��تند و از انجایی که نم ی توانند پیروز‬ ‫این نبرد باشند پس نباید ب رایشان دعا کرد‪.‬‬ ‫برخ�ی جامع ه شناس�ان ظه�ور بنیاد گرای�ی و‬ ‫گروه ه�ای ان را حاصل مدرنیت�ه م ی دانند‪ .‬تا چه‬ ‫حد این دیدگاه را صحیح م ی دانید؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪ l‬کامال درست است‪ .‬زی را پژوهشگران جامع ه شناس‬ ‫دینی اغل��ب بر این باورن��د که جوهره حرک��ت بنیادگرایی‬ ‫نوعی اعتراض ب��ه روند مدرنی زاس��یون و تاثی رات وس��یع‬ ‫اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬سیاس��ی و اقتص��ادی ان بر جوامعی‬ ‫اس��ت که دس��ت کم یکی از مهم ترین منابع الهام نظری و‬ ‫عملی نظام ها و روابط اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اقتصادی و حتی‬ ‫خانوادگی این جوامع دین بوده است‪ .‬بنیادگرایی یکی از انواع‬ ‫متعدد واکنش های اعتراضی به مدرنیته است که خصلتی‬ ‫دینی دارد‪ .‬بناب رای��ن‪ ،‬طبیعتا انتظار بر این اس��ت که چون‬ ‫دین تنها یکی از عوامل اثرگذار و ش��کل دهنده به ارزش ها‪،‬‬ ‫علل و نظامات اجتماعی در دوران پیشامدرن بوده و عوامل‬ ‫متعدد دیگری (مانند نظام اقتصادی مبتنی بر کش��اورزی‪،‬‬ ‫روابط قدرت سیاس��ی و مانند ان) نیز در شکل گیری انچه‬ ‫جامعه سنتی نامیده ش��ده‪ ،‬دخیل بوده اند‪ ،‬پس بنیادگرایی‬ ‫باید واکنشی دینی به ان دسته از پیامدهای نظری و عملی‬ ‫مدرنیته باشد که به طور مشخص باورها و عمل سنتی دینی‬ ‫را به چالش کشیده است‪ .‬اما عمال چنین تقسیم کار ظریفی‬ ‫در وظایف معترضان به مدرنیته صورت نگرفته است و هم‬ ‫بنیادگرایان عناصر متعددی از تاثی رات مدرن را که مشخصا‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫علیرض�ا ص�درا معتقد اس�ت که‬ ‫بنیادگرای�ان ب�ه دنب�ال ظاهرگرایی و‬ ‫گذشته گرایی هستند؛ به عبارت دیگر‬ ‫جامعه ارمان�ی انها ن�ه در دوره تاریخ‬ ‫اسالم که در صدر اسالم نهفته است‬ ‫‪56‬‬ ‫ارتباط وثیقی با دین نداشته اند‪ ،‬مورد اعتراض قرار داده اند و‬ ‫هم جنب ش های اعتراضی دیگری نیز که به طور مش��خص‬ ‫دینی نبوده اند‪ ،‬از دین س��نتی در مقابل جایگاه مدرن دین‬ ‫دفاع کرده اند‪ .‬همچنان که انگیزه های بنیادگرایان نیز لزوما‬ ‫و به طور خال��ص دفاع از دی��ن ناب نب��وده و عوامل متعدد‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و سیاس��ی موجب ش��ده تا انان به ان‬ ‫بخش از سنت که بیش��ترین قوت نظریه پردازی را داراست‬ ‫(یعنی دین) به عنوان نماینده سنت رجوع کرده‪ ،‬تالش کنند‬ ‫ان را به مثابه ستون فق رات زندگی سنتی که اکنون در معرض‬ ‫تهدید مدرنیته قرار گرفته اس��ت‪ ،‬احیا کنند‪ .‬ش��اید یکی از‬ ‫علت های اینکه علمای س��نتی با گرایش های بنیادگرایانه‬ ‫چندان موافق نبوده اند نیز در همین توانایی انان در جدایی‬ ‫بین سنت و دین بماهو دین بوده است؛ برخالف بنیادگرایان‬ ‫که به دلیل عدم تس��لط بر معارف دین��ی‪ ،‬هرگونه تغییر و‬ ‫تحول در روابط و نظامات سنتی را تهدیدی ب رای دین تلقی‬ ‫م ی کرده اند‪.‬‬ ‫اما مدرنیته چه تغییراتی را در جوامع ایجاد کرده‬ ‫که چنین واکنش های تندی را برانگیخته است؟‬ ‫مدرنیت�ه چگونه تلقی س�نتی از دی�ن و جایگاه‬ ‫ان در جوام�ع س�نتی را متحول کرده اس�ت که‬ ‫دین داران به فکر بازگشت دوباره به منابع اصیل‬ ‫دینی افتاده اند؟‬ ‫‪ l‬مدرنیته با ایجاد تحول در ساختارهای اقتصادی‬ ‫جوامع سنتی موجب شد زندگی یکپارچه و منسجم سنتی‬ ‫به حوزه های متعدد مختلفی تقسیم شود که هر حوزه دارای‬ ‫نظام ارزش منحصر و خاص خود بود ک��ه لزوما ارتباطی با‬ ‫ارزش های دینی نداش��ت‪ .‬نقش های جدیدی که در جامعه‬ ‫مدرن ب رای افراد تعریف م ی شد‪ ،‬اساس��ا با ارزش های دینی‬ ‫پیوند نداش��ت؛ مثال کارگر یک کارخان��ه صرف نظر از نوع‬ ‫باورهای دینی یا می زان دین��داری اش نقش خاصی در تولید‬ ‫کاال داش��ت؛ همچنان که در دیگ��ر س��ازوکارهای تولید و‬ ‫تجارت نیز معیارهای ارزش سکوالر شده بود‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫نهادهایی که پی ش تر در کنترل کلیسا بود مانند نهاد اموزش‪،‬‬ ‫بهداشت‪ ،‬تامین اجتماعی و دادگاه ها به تدریج سکوالر شده و‬ ‫از دست کلیسا خارج م ی شد‪ .‬دیگر حتی کلیساهایی نیز که‬ ‫متولی این امور مدرن م ی شدند‪ ،‬افرادی را به کار م ی گرفتند‬ ‫که دانش اموخته نهادهای س��کوالر بودند‪ .‬از س��وی دیگر‪،‬‬ ‫الگوهای هرمی قدرت در جامعه و دین به موازات هم تضعیف‬ ‫م ی شد‪ .‬در حوزه سیاسی شکل گیری نهادهای مردم ساالری‬ ‫و در حوزه دین گس��ترش نهضت پروتستانیسم که مدعی‬ ‫نوعی مردم س��االری و تکثر در معرفت دین��ی بود و جایگاه‬ ‫منحصربه فرد و ضروری پاپ در فهم مقصود خدا و نیز انتقال‬ ‫امرزش و لطف او به دیگر مومنان را زیر سوال م ی برد‪ ،‬اساسا‬ ‫جایگاه کلیدی دین در جامعه س��نتی را مخدوش م ی کرد‪.‬‬ ‫به وی��ژه اصالحات لوت��ری از این جهت نیز مه��م بود که با‬ ‫زیر سوال بردن حجیت و مرجعیت کلیسا‪ ،‬راه را ب رای ایجاد‬ ‫فرق متعدد و انشعابات مختلف درون کلیسا فراهم م ی کرد‬ ‫و از این جهت جامع��ه را با واقعیت تن��وع دینی و فرهنگی‬ ‫اشنا م ی ساخت که خود ضرورت عملی بسیار مهمی ب رای‬ ‫شکل گیری نظام های مردم س��االر بود که بر دین بنا نشده‬ ‫باشند؛ چه اینکه دیگر یکپارچگی اعتقادی الزم ب رای چنین‬ ‫حکومت دین ی ای وجود نداش��ت‪ .‬از تاثی رات دیگر مدرنیته‬ ‫که راه را ب رای سکوالریزاسیون و کنار گذاشتن دین بیش از‬ ‫پیش فراهم م ی ساخت‪ ،‬تنوع فرهنگی بود‪ .‬پی ش تر به تنوع‬ ‫مذهبی ناشی از اصالحات دینی اشاره شد‪ .‬اما مهاجرت های‬ ‫پردامنه از شهرها و روستاها در جس ت وجوی کار و شکل گیری‬ ‫دولت‪ -‬ملت ها نی��ز به این تن��وع فرهنگی دام��ن م ی زد‪.‬‬ ‫شکل گیری دولت ‪ -‬ملت ها موجب م ی ش��د اقوام‪ ،‬مذاهب‬ ‫و مناطق جغ رافیایی جدیدی تحت کنترل یک کشور دراید‬ ‫که مستلزم اشنایی و ارتباطات بیشتر و در واقع درک واقعیت‬ ‫تنوع فرهنگی م ی شد‪ .‬ضرورت صیانت از ساختار یکپارچه و‬ ‫وحدت ملی کشور‪ ،‬لزوم مسامحه در ب رابر اختالفات دینی و‬ ‫فرهنگی را اشکار م ی ساخت‪.‬‬ ‫بنیادگرایان‪ ،‬ب�ه گواهی فعالیت وس�یع و دقیق‬ ‫خ�ود‪ ،‬به نظ�ر م ی رس�د از ت�وان تش�کیالتی و‬ ‫س�ازمانی بس�یار زیادی برخوردارند‪ .‬ش�ما چه‬ ‫توجیهی برای این توان تشکیالتی باال دارید؟‬ ‫‪ l‬بنیادگرای��ان از هم��ان ابتدای ظه��ور‪ ،‬بر عنصر‬ ‫سازماندهی تش��کیالتی نظر داش��تند‪ .‬اخوان المسلمین از‬ ‫همان ابت��دا در پی ایجاد س��ازمان های قوی بودند‪ .‬حس��ن‬ ‫البنا نیز از پیش‪ ،‬این توصیه را کرده بود‪ .‬اخوان المس��لمین‬ ‫به ش��دت از احزاب قدرتمندی مثل حزب وف��د الگو گرفت و‬ ‫به خود‪ ،‬وجهه ای سازمانی و تش��کیالتی داد‪ .‬جنب ش هایی‬ ‫مثل سنوسیه هیچ وقت تشکیالتی نبودند اما جریان اخوان‬ ‫به شدت به وجه سازمانی توجه داشتند‪ .‬جریان بنیادگرایی به‬ ‫دو نوع تشکیالت باور داشته است؛ یکی تشکیالت علنی که‬ ‫در سطح اشکار اجتماعی فعال اس��ت و دیگری تشکیالت‬ ‫مستحکم مخفی و متمرکز به مفهوم لنینی ان‪ .‬در جنبش‬ ‫اخوان المسلمین در دهه‪ ۳۰‬میالدی‪ ،‬یک تشکیالت مخفی‬ ‫درست شد به نام الجهاز السری یا شبکه مخفی‪ .‬این شبکه‬ ‫بعدها گسترش یافت و هس��ته هایی را شکل داد که منجر‬ ‫شد به ترور نق راشی پاش��ا در س��ال ‪ ۱۹۴۸‬و ترور ناصر‪ .‬پس‬ ‫از ان‪ ،‬ش��بکه های افراطی در دهه ‪ ۷۰‬میالدی درس��ت شد؛‬ ‫نظیر سازمان ازادیبخش اسالمی‪ ،‬گروه جماعت المسلمین‪،‬‬ ‫گروه جهاد و جماعت االسالمی ه و‪ ...‬بناب راین تشکیالت هم به‬ ‫صورت علنی و هم محرمانه از همان ابتدا در جریان بنیادگرایی‬ ‫وجود داش��ت و حتی این جریان به تشکیالت در تشکیالت‬ ‫باور داش��ت‪ .‬این گرایش به کار س��ازمانی و تشکیالتی‪ ،‬از‬ ‫س��وی رهب ران این جریان‪ ،‬تجویز ایدئولوژیک هم پیدا کرد‪،‬‬ ‫مثال س��یدقطب در کتاب معالم فی الطریق رسما و صریحا‬ ‫استراتژی جنبش اس�لامی را برقراری سازمان و تشکیالت‬ ‫م ی داند‪ .‬او جهان را تقس��یم م ی کند به جامعه اس�لامی و‬ ‫جامعه جاهلی‪ .‬جامعه جاهلی باید از بین برود‪ .‬کسی که این‬ ‫کار را انجام م ی دهد یک پیشتاز مبارز و تشکیالتی است که‬ ‫از هسته سازمانی تغذیه م ی شود و مبارزه مسلحانه م ی کند‪.‬‬ ‫تجربه تاریخی هم‪ ،‬عالوه بر تجویز تئوریک‪ ،‬به کمک جریان‬ ‫امده است تا سازمان های قوی تشکیالتی شکل دهند ‪g .‬‬ ‫پیغامی برای مسکو‬ ‫چرا عربستان به روسیه حمله کرد؟‬ ‫اصوال در منطق��ه خاورمیانه تروریس��ت ب��ا افزایش‬ ‫روز افزونی روبه رو ب��وده‪ ،‬زی را حکومت ه��ای دموکراتیک و‬ ‫احزاب فعال و س��ازماندهی ش��ده در منطقه وج��ود ندارند‪،‬‬ ‫گروه های مخالف به شدت سرکوب م ی شود و از انجایی که‬ ‫نم ی توانند مخالفت های خود را از طریق ابزارهای دموکراتیک‬ ‫اعالم کنند‪ ،‬به استفاده از خشونت رو م ی اورند‪ .‬البته این تنها‬ ‫اغاز پروسه ای است که به افراط ی گری م ی انجامد‪ .‬اما یکی از‬ ‫دالیل پدید امدن چنین گروه هایی را م ی توان اشغال کشورها‬ ‫دانست و اغازگر این امر را روسیه یا به عبارتی شوروی سابق‬ ‫معرفی کرد‪ .‬گروه داعش نیز یکی از همین موارد به ش��مار‬ ‫م ی اید‪.‬‬ ‫گروه تروریستی داعش که در اغاز با نام دولت اسالمی‬ ‫ع راق در این کشور فعالیت خود را اغاز کرد‪ ،‬با شدت گرفتن‬ ‫بحران در س��وریه دامنه فعالیتش را به این کشور کشاند و‬ ‫نامش را به دولت اسالمی ع راق و شام یا نام اختصاری داعش‬ ‫تغییر داد و در ادامه با پذیرش مسئولیت برخی از انفجارهای‬ ‫لبنان نشان داد قلمروش را تا لبنان گسترش داده است‪.‬‬ ‫این گروه ک��ه م ی ت��وان انه��ا را خش��ن ترین گروه‬ ‫تروریس��تی حال حاضر جه��ان نامی��د‪ ،‬با بهره ب��رداری از‬ ‫تسلیحات پیشرفته و کمک های مالی قابل توجه به سرعت‬ ‫خود را به مناطقی که گروه های مسلح مخالف سوریه در نبرد‬ ‫با ارتش این کشور تصرف کرده بودند تحمیل کرد و به نوعی‬ ‫مناطق گس��ترده ای از امتداد رود فرات و بخش گسترده ای‬ ‫از شمال س��وریه را به محل تاخت و تاز خود تبدیل کرد‪ .‬اما‬ ‫یو یکم دسامبر‬ ‫عملکرد این گروه در سوریه موجب شد تا از س ‬ ‫ی علیه داعش در س��وریه اغاز ش��ود و‬ ‫نوعی انتفاضه مردم ‬ ‫بین الملل‬ ‫‪6‬‬ ‫کارشناس مسائل روسیه‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫بهرام امیر احمدیان‬ ‫خشم عمومی مردم سوریه از داعش زمانی شدت گرفت که‬ ‫این گروه پنج تن از کارکنان سازمان پزشکان بدون مرز را ربود‬ ‫و اجساد بس��یاری از زندانیان خود را که اثار شکنجه بر انها‬ ‫مشخص بود‪ ،‬علنی کرد‪.‬‬ ‫اما مدتی قبل به واس��طه چندین انفجار در ولگوگراد‬ ‫روسیه مسئوالن این کش��ور این انفجارها را مربوط به این‬ ‫گروه تروریس��تی دانس��تند و اعالم کردند که عربستان از‬ ‫انها حمایت های مالی م ی کند‪.‬اما نکت��ه قابل تامل در این‬ ‫خصوص سابقه طوالنی این ادعا هاس��ت که نشات گرفته‬ ‫از مبارزات اس�لامی منطقه قفقاز در روسیه شمالی است‪،‬‬ ‫زی را باتوجه به مب��ارزات چچن ی ها علی��ه حکومت مرکزی‬ ‫و سرکوب بس��یار شدید این جنبش توس��ط دولت مرکزی‪،‬‬ ‫تعدادی از جریان های افراط ی گری در چچن رشد پیدا کردند‪.‬‬ ‫بخشی از این جریان ها گروهی است که بیوه های سیاه پوش‬ ‫نامیده م ی شود‪ .‬این گروه بیوه مردانی هستند که در جنگ با‬ ‫روسیه کشته شدند بناب راین چریک های اسالمی و نهضتی را‬ ‫راه اندازی کردند‪ .‬این گروه ها برخی عملیات انتحاری را صورت‬ ‫م ی دهند و البته از سوی برخی جریان های دیگر هم هدایت‬ ‫م ی شوند‪ .‬انها هم به چچن ی ها و هم به افراد داغستان گفته‬ ‫بودند امکان برگزاری المپیک ارام زمستانی ‪ 2014‬سوچی را‬ ‫به روسیه نخواهند داد‪ .‬از انجایی که منطقه سوچی با قفقاز‬ ‫پیوند دارد‪ ،‬اصوال این انتظار م ی رفت که حرکت ها در منطقه‬ ‫صورت بگیرد نه خارج از منطقه‪.‬‬ ‫ولگوگراد که یکی از چند ش��هر بزرگ روسیه به شمار‬ ‫م ی رود‪ ،‬قبل از این جریانات یک بمبگذاری کنار جاده ای را‬ ‫هم تجربه کرده بود که این حرکات یک جریان تروریس��تی‬ ‫بود‪ .‬کما اینکه در مسابقه دو ماراتنی که در امریکا برگزار شد‬ ‫انجا هم دو ج��وان چچنی چنین اقدامی انج��ام دادند‪ .‬انها‬ ‫م ی خواهند توج��ه جهانیان را به انچ��ه در چچن م ی گذرد‪،‬‬ ‫ معطوف کنند‪ .‬بناب راین تروریس ت ها در شهری مثل ولگوگراد‬ ‫در ایس��تگاه راه اهن بمب گذاری م ی کنند و تع��داد زیادی را‬ ‫م ی کش��ند‪ .‬ب رای انکه این جریانات به عن��وان یک جریان‬ ‫قهرمان پروری قلمداد نش��ود و این جریانات را به مسلمانان‬ ‫نس��بت ندهند ‪ ،‬کش��ورهای اس�لامی باید این جریان ها را‬ ‫محکوم کنند‪ .‬در این میان تعدادی از این چریک های قفقاز‬ ‫شمالی در سوریه حضور پیدا کرده اند‪ .‬همه باید این فجایع‬ ‫را محکوم کنند تا این مس��اله دامنگیر همه نشود‪ .‬اگر این‬ ‫جریان ها در س��وریه قدرت بگیرد‪ ،‬منطقه ناارام خواهد شد و‬ ‫این در حالی است که وقتی این جریان در سوریه ادامه پیدا‬ ‫م ی کند‪ ،‬قدرت مرکزی با انها س��ازش نم ی کند‪ .‬به هر حال‬ ‫انها رشد کردند‪.‬‬ ‫اما نکته قال تامل این اس��ت که س��ازمان جاسوسی‬ ‫جمهوری فدرال روسیه در اسناد ارائه شده به رئی س جمهور‬ ‫این کشور اعالم کرده‪ ،‬مرکز اصلی هدایت عملیات این گروه‬ ‫کشور عربستان س��عودی اس��ت‪ .‬این مدارک که باتوجه به‬ ‫نوعشان کامال قابل استناد هس��تند‪ ،‬عمده انها حکایت از‬ ‫خطوط ارتباط��ی چند الیه اینترنتی و س��رپل های فیزیکی‬ ‫در کش��ورهای انگلیس‪ ،‬امارات‪ ،‬لبنان و ترکیه داشته است‪.‬‬ ‫در این گزارش مرکز اصلی هدایت ان عملیات ها‪ ،‬عربستان‬ ‫سعودی اعالم ش��د‪ .‬این گزارش محرمانه نیز در مورد نحوه‬ ‫حمایت های مالی و پش��تیبان ی های لجستیکی سعودی از‬ ‫گروه بیوه های سیاه پوش مدارک دقیقی ارائه کرد‪.‬‬ ‫اما دلیل اینکه مدتی است شایعات نزدیک به واقعیت‬ ‫در خصوص حمایت عربستان س��عودی از برخی گروه ها و‬ ‫عملیات تروریستی‪ ،‬به گوش م ی رسد را باید اینگونه عنوان‬ ‫کرد که در عربستان هنوز نظام سلطنتی حاکم است‪ ،‬البته‬ ‫یک نظام پادش��اهی غیرمعمول ک��ه در ان همزمان حدود‬ ‫صد شاهزاده وجود دارد‪ .‬انها زمانی طوالنی در انتظار رسیدن‬ ‫به پادش��اهی م ی مانند و در بیش��تر مواقع نیز بدون اینکه‬ ‫طعم س��لطنت را بچشند‪ ،‬م ی میرند‪ .‬ش��رایط وخیم داخلی‬ ‫در عربس��تان به گونه ای اس��ت که حتی اخی را سازمان های‬ ‫اطالعاتی امریکا در مورد احتمال وقوع یک کودتای خونین‬ ‫در این کشور هشدار داد ه است‪ .‬در حال حاضر میان بسیاری‬ ‫از شاهزاده های س��عودی و بندر بن سلطان اختالف به وجود‬ ‫یو‬ ‫امده است‪ .‬به ویژه اینکه از سال ‪ ۲۰۱۰‬تاکنون‪ ،‬هر جا ناارام ‬ ‫اشوب‪ ،‬بمبگذاری و خ رابکاری است‪ ،‬نام القاعده و بزرگ ترین‬ ‫حامی ان عربستان نیز دیده م ی ش��ود‪ .‬انها بندر بن سلطان‬ ‫را مسبب بسیاری از مش��کالت داخلی و خارجی عربستان‬ ‫م ی دانند‪ .‬فقدان ازادی بیان‪ ،‬نقض مکرر حقوق بشر‪ ،‬تبعیض‬ ‫جنسیتی و مذهبی از دیگر مش��کالتی است که منجر به‬ ‫گسست عمیق در میان مردم عربستان شده است‪ .‬هزاران‬ ‫فعال سیاس��ی و عقیدتی در زندان های عربس��تان به سر‬ ‫م ی ب رند که تنها جرم انها انتقاد از خاندان ال سعود بوده است‪.‬‬ ‫در این شرایط مقامات ال س��عود ب رای عبور از این شرایط و‬ ‫تقویت همگرایی خانوادگی خود تالش م ی کنند با حمایت‬ ‫از القاعده و گروه های تروریس��تی دیگر‪ ،‬توجه جهانیان را از‬ ‫مسائل ع ربستان سعودی به دیگر نقاط جهان معطوف کنند‪.‬‬ ‫اما در قرن بیس��ت و یکم‪ ،‬این تاکتیک چندان موثر نیست‪.‬‬ ‫چرا که عصر حاض��ر‪ ،‬دوره بیداری افکار عموم��ی و انتقال‬ ‫سریع اطالعات است‪ .‬در حال حاضر القاعده ای که ع ربستان‬ ‫و امریکا بانی و مروج ان بودند‪ ،‬بیش از س��ه دهه است که‬ ‫جوانان بس��یاری را با وعده های دنیوی و اخروی فریفته و به‬ ‫کار گرفته و از انها ب رای پیشبرد مقاصدش استفاده م ی کند‪.‬‬ ‫القاعده در بدو تولد در چارچوب طرح مهار کمونیس��م ب رای‬ ‫مقابله با نفوذ کمونیست شکل گرفت‪ .‬القاعده هویت خود‬ ‫را از وهابیت گرفت که محل تولد و تبلور ان عربستان بود‪.‬‬ ‫بناب راین اکثر س��ازمان های اطالعاتی غ��رب به این نتیجه‬ ‫رس��یده اند که حمایت مالی عربس��تان از القاعده و برخی‬ ‫گروه های تروریس��تی موجب ادامه حیات انها شده است‪.‬‬ ‫نکته قابل توجه این است که در همه گزارش های مربوط به‬ ‫اقدامات تروریستی در جهان‪ ،‬رد پای اشکار ع ربستان سعودی‬ ‫دیده م ی شود‪ ،‬اما متاس��فانه حتی نام این کشور در فهرست‬ ‫حامیان تروریسم نیست‪ .‬یک تحریم علیه این کشور وضع‬ ‫نشده و حتی موارد نقض حقوق بشر نیز به صورت مالیم و‬ ‫غی رالزام اور علیه ع ربستان صادر م ی شود‪g .‬‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ماموریت جدید گیتس‬ ‫رابرت علیه‬ ‫باراک‬ ‫گزارشی از کتاب خاطراتی‬ ‫که اختالفات میان دموکرات‬ ‫های امریکا را اشکارکرده است‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫حسین شاه حسینی‬ ‫مترجم‬ ‫‪7‬‬ ‫«وظیفه» نام کتابی است که اتش به امریکا انداخته‬ ‫است؛ کتابی که نویسنده ای نام اشنا داشته و پی ش تر از یاران‬ ‫باراک اوباما بوده است‪ .‬او «رابرت گیتس»‪ ،‬وزیر دفاع سابق‬ ‫ی کاخ سفید‬ ‫ایاالت متحده است که برخی از پشت صحنه ها ‬ ‫را افشا کرده و همین موضوع باعث نگرانی دموکرات ها ب رای‬ ‫انتخابات اتی ریاست جمهوری ب رای سال ‪ 2017‬شده است‪.‬‬ ‫روزنامه واشنگتن پست م ی نویسد که این کتاب اختالفات‬ ‫بین دموکرات ها را به بیرون از دایره ریخته و هنوز اوباما به‬ ‫ان واکنشی که باید‪ ،‬نشان نداده است‪.‬‬ ‫«کرگ ج��ف» یک��ی از نق��ادان کت��اب «وظیفه»‬ ‫م ی نویسد‪« :‬ش��اید تعطیالت کریسمس پیش��ین‪ ،‬شاید‬ ‫حضور در غارها و کوه های شرق افغانس��تان و شاید فشار‬ ‫ب رای امضای حضور نیروهای امریکایی در افغانستان که به‬ ‫مرگ جوانان امریکایی انجامیده‪ ،‬باعث شده که احساسات‬ ‫او غلیان کند تا دس��ت به چاپ خاط رات خود بزند‪ .‬او بارها‬ ‫در بازدید از سربازان خود در افغانستان به تک تک سربازان‬ ‫این کش��ور گفته بود که من در ب رابر یکایک شما احساس‬ ‫مس��ئولیت م ی کنم‪ .‬من به عن��وان یک��ی از خبرنگارانی‬ ‫که هم��واره در ط��ول چهار س��ال ماموریت ه��ای نظامی‬ ‫گیتس همراه او بوده ام م ی دیدم که به ندرت دچار خشم یا‬ ‫سرخوردگی م ی شد اما این کتاب از خشم و سرخوردگ ی اکنده‬ ‫است‪ .‬هر چند خود او م ی گوید که با اوباما دشمنی ندارد اما‬ ‫این محتوای کتاب مرهمی بر زبان شفاهی او که به تکذیب‬ ‫این دش��منی م ی چرخد‪ ،‬نیس��ت‪ .‬اما گیتس که در دوران‬ ‫ریاست جمهوری جورج بوش پس��ر نیز خدمت کرده حرف‬ ‫خود را صریحا درباره معاون های ارشد سابق و کنونی اوباما‬ ‫زده است؛ افرادی که نوشته های گیتس را به عنوان مطالبی‬ ‫‪58‬‬ ‫که با انگیزه سیاسی و منفعت طلبانه نوشته شده اند‪ ،‬محکوم‬ ‫کردند‪ .‬این تئ��وری به ویژه در م��ورد دموکرات هایی صدق‬ ‫م ی کند که قصد دارند هیالری کلینتون‪ ،‬نامزد اتی این حزب‬ ‫را راهی کاخ س��فید کنند‪ .‬رابرت گیتس اما ب ی توجه به این‬ ‫انتقادها گفته بود که کاخ سفید باید مقابل اینه بایستد‪ ،‬شاید‬ ‫انها باید درباره اینکه چط��ور باید کار انجام دهند فکر کنند‬ ‫و فکر م ی کنم عادالنه اس��ت که بگوییم این کتاب بیشتر‬ ‫افراد اط راف رئی س جمهوری را مورد انتق��اد قرار م ی دهد تا‬ ‫خود شخص اوباما را‪.‬‬ ‫وی نهایتا ب��رای دل��داری دادن ب��ه رئی س جمهوری‬ ‫ایاالت متحده و تخفیف مجازات او گفته بود که اوباما نهایتا‬ ‫مسئول جوی است که در کاخ سفید به وجود اورده؛ فضایی‬ ‫که تنش و درگیری نهایی میان معاون های اوباما و اعضای‬ ‫ارشد دولت ایجاد کرده است‪ .‬در پایان روز‪ ،‬اوباما انچه را در‬ ‫داخل کاخ سفید در جریان اس��ت کنترل م ی کند‪ .‬محیط و‬ ‫سبک کاخ سفید توسط اوباما ایجاد شده است‪.‬‬ ‫رابرت گیتس با انتش��ار کتاب «وظیفه‪ :‬خاط رات یک‬ ‫وزیر در جنگ»؛ کتاب��ی ‪ 618‬صفح��ه ای از خاط راتش در‬ ‫سال های خدمتش به عنوان وزیر دفاع جورج بوش و باراک‬ ‫اوباما مناقش��ات دیگری را هم به وجود اورده است‪ .‬وی در‬ ‫کتابش معاون های سیاس��ی اوباما در کاخ سفید را به دلیل‬ ‫تالش ب رای مدیری��ت جزئ ی نگر پنتاگ��ون و به کار گرفتن‬ ‫سیاست هایی به منظور س��وق دادن منافع ملی به بحران‬ ‫سیاسی مورد انتقاد قرار داده است‪ .‬وی همچنین معاون های‬ ‫اوباما را به زیر پا گذاش��تن زنجیر نظامی فرماندهی متهم‬ ‫م ی کند‪ .‬برخ��ی از اعضای کنگ��ره از جمله س��ناتور جان‬ ‫مک کین از ایالت اریزونا که اتفاقا از جمهوریخواهان است‬ ‫در انتقاد به چاپ ای��ن کتاب گفته اند ک��ه گیتس پیش از‬ ‫مطرح کردن چنین اتهام های زیانب��اری باید منتظر پایان‬ ‫دوره ریاست جمهوری اوباما م ی ماند‪.‬‬ ‫اما گیتس همچن��ان از موضع خود دف��اع م ی کند و‬ ‫م ی گوی��د‪« :‬صادقانه بگوی��م‪ ،‬من چنین نظ��ری ندارم که‬ ‫این کتاب نباید نوش��ته م ی شد یا نباید تا س��ه سال اینده‬ ‫نوشته م ی شد یا اینکه این کتاب روایت منفی درباره باراک‬ ‫اوباماست‪ ».‬در حالی که گیتس اذعان کرد که کتابش شامل‬ ‫تعدادی بیانی ه تلخ و صریح درباره نحوه رسیدگی دولت اوباما‬ ‫به جنگ ع راق و افغانستان اس��ت‪ ،‬اما تاکید کرد زمانی که‬ ‫هنوز در دول��ت خدمت م ی کرده نگرانی خود را نس��بت به‬ ‫مسائل ذکر ش��ده در این کتاب با اوباما و معاون هایش در‬ ‫میان گذاشته است‪.‬‬ ‫وی افزود‪« :‬در این کت��اب هیچ موضوعی وجود ندارد‬ ‫که قبال با دولت رئی س جمهور‪ ،‬رئیس کارکنان کاخ سفید یا‬ ‫مشاور امنیت ملی مطرح نکرده باشم‪».‬‬ ‫وزیر دفاع اس��بق امریکا در مصاحبه خود نس��بت به‬ ‫نحوه برخورد با اعضای جوان تر و ب ی تجربه تر کاخ سفید اب راز‬ ‫ناراحتی کرده و گفته که با این مساله که گاهی اوقات اوباما‬ ‫چقدر به دیدگاه های خام معاون های جوانش پروبال م ی داد‬ ‫دچار مشکل ش��ده بود‪ .‬این افراد مداخله امریکا در مصر و‬ ‫لیبی را با وجود مخالفت مقام های ارشد و با تجربه تر کابینه‬ ‫ ترغیب م ی کردند‪ .‬موضوع حضور جوان ها در رده مشاوران‬ ‫اوباما یکی از مهمترین انتقادهای جمهوریخواهان اس��ت‬ ‫که جف کرگ نیز به ان اذعان دارد‪ ،‬اما این موضوع تنها به‬ ‫حضور جوانان ختم نم ی شود و گرگان پیر سیاست امریکا‬ ‫را نیز در بر م ی گیرد‪.‬‬ ‫گیت��س در کت��اب خ��ود از ج��و بای��دن‪ ،‬مع��اون‬ ‫رئی س جمهوری نیز انتقاد کرده و م ی نویسد‪« :‬در چهار دهه‬ ‫ی تصمیماتش درباره سیاست های خارجی‬ ‫اخیر تقریبا تمام ‬ ‫و مساله امنیت ملی اشتباه بوده است‪».‬‬ ‫کرگ م ی گوید‪« :‬گیتس ت�لاش م ی کند تا انتقادش‬ ‫از رهبری اوباما را کم اهمیت جل��وه دهد‪ ».‬گیتس در مورد‬ ‫بایدن‬ ‫این روزنامه نگار در ادامه به ن��کات مهمی از تاثی رات‬ ‫وزیر دفاع اسبق امریکا در کتاب‬ ‫خود نسبت به نحوه برخورد با اعضای‬ ‫جوان تر و ب ی تجربه تر کاخ سفید‬ ‫ابراز ناراحتی کرده و گفته که با این‬ ‫مساله که گاهی اوقات اوباما چقدر به‬ ‫دیدگاه های خام معاون های جوانش‬ ‫پروبال م ی داد دچار مشکل شده بود‪.‬‬ ‫این افراد مداخله امریکا در مصر و‬ ‫لیبی را با وجود مخالفت مقام های‬ ‫ارشد و با تجربه تر کابینه ترغیب‬ ‫م ی کردند‪.‬‬ ‫اوباما‬ ‫«حاال امضای ق��رار داد را انکار نم ی کنند تنها در مورد‬ ‫زمانش ایجاد توهم و ش��ک و تردید م ی کنن��د‪».‬؛ این نظر‬ ‫«جمعه رحمان» اس��ت که در ادامه م ی گوید‪« :‬از نظر من‬ ‫یادداش��ت های وزیر دفاع پیش��ین امریکا به ایجاد فضای‬ ‫باور بین امریکا وحامد کرزی کمک کرده‪ ،‬به این معنی که‬ ‫جناب کرزی دیگر مطمئن است که در کاخ سفید و حوالی‬ ‫ان کس��انی هس��تند که از موفقیت وی حمایت م ی کنند‬ ‫و اوباما وحلقه محدودی که ب��ا وی مخالفند عمر طوالنی‬ ‫ندارند‪ ،‬بناب راین بهتر است قطع نظر از ویژگ ی های شخصی‪،‬‬ ‫اوباما روابط خود را با سایر رهب ران امریکا همچنان محکم‬ ‫و پایدار نگه دارد‪».‬‬ ‫حال حامد کرزی اگر به خاطر امضای قرارداد امنیتی‬ ‫بین الملل‬ ‫گیتس در کتاب خود ضمن اینکه از‬ ‫جو بایدن‪ ،‬معاون رئیس جمهوری به‬ ‫عنوان مردی صادق و باشرافت یاد‬ ‫می کند‪ ،‬بر او خرده گرفته و‬ ‫م ی نویسد‪« :‬در چهار دهه اخیر‬ ‫ی تصمیماتش درباره‬ ‫تقریبا تمام ‬ ‫سیاست های خارجی و مساله امنیت‬ ‫ملی اشتباه بوده است‪».‬‬ ‫فرایند اثرگذاری خاطرات گیتس‬ ‫تاثیر این کتاب خاطرات بر امضای قرار داد امنیتی‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫رهبری نظام��ی اوباما و عدم تمایلش ب��رای توضیح علنی‬ ‫درباره اینکه چرا ماموریت در افغانس��تان مهم بود و ارزش‬ ‫قربانی شدن افراد را داش��ت‪ ،‬گفت‪« :‬فکر م ی کنم توضیح‬ ‫علنی این مس��اله ب رای اوباما یک الزام اس��ت‪ .‬شما زنان و‬ ‫مردان را به راه خطرناک و مرگباری م ی فرس��تید‪ .‬شما باید‬ ‫به انها بگویید که چرا دس��ت به چنین کاری م ی زنید‪ .‬شما‬ ‫نم ی توانید تنها به انه��ا بگویید که من م ی خواهم ش��ما‬ ‫زندگی خود را به خطر بیندازید‪».‬‬ ‫گیت��س در خاط رات خود اش��کارا به عدم اش��تیاق‬ ‫باراک اوباما به ادامه سیاس��ت های واشنگتن در این کشور‬ ‫اشاره م ی کند‪ .‬رابرت گیتس م ی نویسد‪« :‬همان طور که در‬ ‫جلسه نشس��ته بودم فکر م ی کردم که رئی س جمهوری به‬ ‫فرماندهان خود اعتماد ندارد‪ ،‬کرزی را نم ی تواند تحمل کند‪،‬‬ ‫به استراتژی خودش باور ندارد و جنگ را متعلق به خودش‬ ‫نم ی داند‪ .....‬همه خواسته او این است که هرچه زودتر از این‬ ‫کشور خارج شود‪».‬‬ ‫رابرت گیتس به این ترتیب به اختالفات مزمن میان‬ ‫حامد کرزی و رئی س جمهوری جدید امریکا اش��اره م ی کند‬ ‫و در جای دیگری م ی نویس��د‪« :‬ریچ��ارد هولبروک‪ ،‬تالش‬ ‫زیادی کرد تا ک��رزی در انتخابات شکس��ت بخورد‪ ...‬انچه‬ ‫او م ی خواست این بود که ش��مار کافی نامزدان مشهور در‬ ‫انتخابات شرکت کنند تا کرزی نتواند در دور اول انتخابات‬ ‫اکثریت الزم را به دس��ت اورد و بدین ترتی��ب انتخابات به‬ ‫دور دوم کش��انده ش��ود»‪ .‬الزم به یاد اوری است که ریچارد‬ ‫هولبروک‪ -‬فرستاده ویژه امریکا به افغانستان و پاکستان ‪-‬‬ ‫در سال ‪ ٢٠١٠‬میالدی در پایان یک بیماری کوتاه درگذشت‪.‬‬ ‫وی در انتخابات ریاس��ت جمهوری س��ال ‪ ٢٠٠٩‬افغانستان‬ ‫نقش مهمی برعهده داشت‪ .‬اکنون با انتشار کتاب خاط رات‬ ‫رابرت گیتس‪ ،‬مطبوعات افغانس��تان ب��ار دیگر مقاالت و‬ ‫گزارش هایی را به اختالفات رئی س جمهوری افغانس��تان و‬ ‫مقامات مسئول دستگاه دولتی اوباما اختصاص م ی دهند‪.‬‬ ‫در ماه های پایانی سال گذشته میالدی به رغم نهایی شدن‬ ‫پیمان امنیتی امریکا و افغانس��تان و تصویب ان از س��وی‬ ‫پارلمان افغانس��تان‪ ،‬حامد کرزی تا امروز نیز از امضای ان‬ ‫خودداری کرده است‪ .‬حامد کرزی در استانه طرح و تصویب‬ ‫پیمان امنیتی در لویی جرگه نی��ز تاکید کرده بود که حتی‬ ‫اگر مفاد این موافقت نامه از سوی لویی جرگه تائید شود و‬ ‫پارلمان افغانستان نیز ان را تصویب کند‪ ،‬امضای ان از سوی‬ ‫رئی س جمهوری به بعد از انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده‬ ‫موکول خواهد شد‪ .‬انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در‬ ‫فروردین اینده‪ ،‬چند ماه پیش از خروج نیروهای امریکایی از‬ ‫افغانستان برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫یکی از روزنامه نگاران افغان در گفت وگو با وال استریت‬ ‫ژورنال در خصوص انتش��ار خاط رات گیتس و تبعات ان در‬ ‫افغانستان م ی گوید‪« :‬انتشار کتاب «وظیفه» رابرت گیتس‬ ‫وزیر دفاع پیشین امریکا از لحاظ زمانی حامد کرزی را نشانه‬ ‫گرفته و کرزی نیز دندان خود را ب��رای مبارزه علنی با اوباما‬ ‫تیز کرده است‪ .‬اینکه امریکا در جنگ افغانستان هدفمندانه‬ ‫عمل نک��رده ودر ضمن تالش کرده ت��ا در انتخابات ‪2009‬‬ ‫جناب حامد کرزی را به وس��یله نماین��ده خاصش ریچارد‬ ‫ هولبروک کنار بزند‪ ،‬اینها نمونه ای از اختالفاتی است که در‬ ‫کتاب مذکور منتشر شده است‪ ».‬او م ی افزاید‪« :‬اینها درست‬ ‫همان چیزهایی اس��ت که حامد کرزی بارها مطرح کرده و‬ ‫فعال به طور مستند از طرف یک مقام ارشد امریکایی تایید‬ ‫و موقعیت حامد کرزی را در ب رابر سیاس��ت باراک اوباما در‬ ‫افغانستان تقویت کرده‪ .‬اینکه سود و زیان تکرار این خاط رات‬ ‫ب رای افغانستان چیست هنوز روشن نیست‪ ،‬اما ظاه را حامد‬ ‫کرزی را در موقعیت برتر قرار داده که دیگر نیاز به ارائه شاهد‬ ‫و دلیل در جهت مداخله امریکا در امور انتخابات گذش��ته‬ ‫ندارد»‪ .‬هر چند مقامات کاخ سفید این ادعای رابرت گیتس را‬ ‫که م ی گوید کاخ سفید در تالش کنار زدن حامد کرزی بوده‬ ‫رد کرده‪ ،‬اما ب رای رئی س جمهور کرزی همین هم کافی است‬ ‫که بگوید در شعار هایش حق به جانب است‪.‬‬ ‫انتش��ار این خاط رات اش��اره م ی کند و م ی گوید که در واقع‬ ‫چاپ این کتاب یک پیام از سوی جمهوریخواهان به کرزی‬ ‫است‪ .‬او م ی گوید‪« :‬خاط رات گیتس بر تحوالت افغانستان‬ ‫اثر خاص خود را دارد؛ یک اثر غیر مستقیم در هماهنگی با‬ ‫استراتژی امریکا‪ .‬سیاست کشور های بزرگ خصوصا امریکا‬ ‫با سیاست گذاری های کشوری چون افغانستان قطعا قابل‬ ‫مقایسه نیست‪.‬‬ ‫در امریکا چ��ه موافق و چه مخالف بای��د اقداماتی را‬ ‫انجام دهند که متضمن منافع امریکا باشد‪ ،‬یعنی یک نقطه‬ ‫مشترک در سیاست ملی همه وجود دارد‪ .‬هر کس هر چه‬ ‫م ی گوید یا انجام م ی دهد حق دارد به شرط انکه حافظ منافع‬ ‫ملی امریکا باش��د‪ .‬بناب راین من فکر م ی کنم این کتاب که‬ ‫از طرف یک نظامی نوشته شده بیشتر پیام سیاسی دارد و‬ ‫ان تایید حامد کرزی از زبان یکی از مقامات ارشد امریکایی‬ ‫منصوب به حزب جمهوریخواهان اس��ت تا به این وسیله‬ ‫نشان دهد که تاثیر کامل حامد کرزی از واشنگتن بیجاست‪،‬‬ ‫چون در انجا افرادی هستند که به حامد کرزی اعتماد دارند‬ ‫و از موقعیت ب ر حقش دفاع م ی کنند یا این امر باعث م ی شود‬ ‫تا فضای اعتماد و باور بین طرفین ایجاد شود‪».‬‬ ‫رابرت گیتس همچنین درباره هیالری‬ ‫کلینتون‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا‬ ‫مطالبی نوشته که م ی توان گفت‬ ‫ضربه وی به رقابت های انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪2016‬امریکا‬ ‫است‪ .‬رابرت گیتس نوشت‪« :‬هیالری‬ ‫کلینتون به رئیس جمهور امریکا گفت‬ ‫که مخالفت او با افزایش نظامیان‬ ‫امریکایی در عراق در سال ‪،2007‬‬ ‫یک مخالفت سیاسی بود‪ ،‬چون این‬ ‫دو (اوباما و کلینتون) در رقابت های‬ ‫مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫امریکا در ایالت ایووا رقیب بودند‪».‬‬ ‫هیالری‬ ‫‪59‬‬ ‫‪8‬‬ ‫شرایط سختی وضع کرده بود بعد از این تاریخ از هموار شدن‬ ‫راه و قبولی نسبی شرایط صحبت خواهد کرد‪ .‬این در حالی‬ ‫است که بر اساس گزارش های روزنامه های نیویورک تایمز‬ ‫و واشنگتن پست در امریکا‪ ،‬رابرت گیتس در مورد افغانستان‬ ‫نوشت که تا اوایل سال ‪ 2010‬وی به این نتیجه رسیده بود که‬ ‫رئی س جمهور امریکا به راهبرد خود در افغانستان اعتقاد ندارد‬ ‫و جنگ افغانستان را جنگی نم ی داند که متعلق به او باشد‪،‬‬ ‫بلکه فقط به فکر بیرون رفتن از این جنگ است‪.‬‬ ‫این گزارش م ی افزاید‪« :‬این دو روزنامه نوشتند رابرت‬ ‫گیتس که هم در دولت جورج بوش رئی س جمهور پیشین‬ ‫امریکا و هم در دولت باراک اوباما خدمت کرده بود‪ ،‬در کتاب‬ ‫خود درباره تغییر مس��یر رئی س جمهور امریکا اب راز نگرانی‬ ‫کرد‪ .‬وی نوش��ته هرگز تردید نداش��ته که اوباما از نظامیان‬ ‫امریکای��ی حمایت م ی کند ام��ا در مورد حمای��ت اوباما از‬ ‫ماموریت نظامیان امریکایی تردید داشت‪».‬‬ ‫امیرعلی ابوالفتح‪ ،‬کارش�ناس مس�ائل‬ ‫امری�کا‪ ،‬در گفت وگوی�ی ب�ه بررس�ی کتاب‬ ‫خاطرات اخی�ر رابرت گیتس و تاثیر انتش�ار‬ ‫ان بر جایگاه اوباما و همچنین مسائل داخلی‬ ‫حزب دموکرات پرداخت‪ .‬او م ی گوید انتش�ار‬ ‫این اطالعات در برهه کنونی اهمیت چندانی‬ ‫ندارد‪ ،‬بلکه بیان این س�خنان از زبان گیتس‬ ‫اهمیت دارد وگرنه اطالعاتی که مطرح شده‪،‬‬ ‫س�خنان جدی�دی نیس�ت‪ .‬این کارش�ناس‬ ‫مسائل امریکا معتقد اس�ت باتوجه به اینکه‬ ‫اکنون راب�رت گیت�س از هیات دول�ت خارج‬ ‫شده و در محافل سیاسی و رسانه‪‎‬ای امریکا‬ ‫ب ه عنوان یک فرد جمهوریخواه کامال شناخته‬ ‫شده اس�ت‪ ،‬بنابراین نباید از او انتظار داشت‬ ‫که از دولت دموکرات یا ش�خص باراک اوباما‬ ‫تعری�ف و تمجید کنن�د‪ .‬باتوجه ب�ه احتمال‬ ‫کاندیداتوری ج�و بایدن و هیلاری کلینتون‬ ‫دموکرات در انتخابات ریاس�ت جمهوری اتی‬ ‫و ش�انس کم جمهوریخواهان برای پیروزی‬ ‫در ای�ن انتخاب�ات‪ ،‬ابوالفت�ح ای�ن احتمال را‬ ‫م ی دهد که شاید هدف گیتس جمهوریخواه‬ ‫از بیان کردن برخی مطالب ایجاد درگیری های‬ ‫داخلی در حزب دموکرات پی�ش از انتخابات‬ ‫است‪.‬‬ ‫باز خوردهای داخلی در امریکا‬ ‫بین الملل‬ ‫انتشار «وظیفه» سوای تیره کردن روابط افغانستان با‬ ‫ایاالت متحده در داخل امریکا نیز همچنان پر س رو صداست‪.‬‬ ‫کاخ س��فید در این خصوص و در قبال انتق��اد از جو بایدن‬ ‫واکنش نش��ان داد و اعالم کرد رئی س جمه��ور امریکا روی‬ ‫مشورت های خوب جو بایدن حساب باز م ی کند‪.‬‬ ‫شبکه امریکایی «سی ان ان» در گزارشی به بررسی‬ ‫کتاب «رابرت گیتس» که درباره ب��اراک اوباما‪ ،‬جو بایدن‪،‬‬ ‫معاون رئی س جمهور امریکا و هیالری کلینتون‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه سابق امریکا مطالبی نوشته است پرداخت‪.‬‬ ‫خبرنگار س��ی ان ان در این باره اعتقاد دارد که کتاب‬ ‫رابرت گیتس وزیر دفاع پیش��ین امریکا به ن��ام «وظیفه؛‬ ‫خاط رات ی��ک وزیر در جنگ» ب��ه قصد پرده برداش��تن از‬ ‫اختالفات درونی دموکرات ها نگاشته شده است‪ .‬شاید این‬ ‫کتاب را تا چندی دیگر با نام «وظیفه گیتس» شناس��ایی‬ ‫کنیم و این کت��اب را هموار کنن��ده راه جمهوریخواهان به‬ ‫کاخ س��فید اعالم کنیم‪ .‬نوش��ته روزنامه نیویورک تایمز و‬ ‫واشنگتن پس��ت‪ ،‬کتاب به طور خاص روی مشاوران اوباما‬ ‫سختگیری کرده اس��ت‪ .‬او‪ ،‬جو بایدن معاون رئی س جمهور‬ ‫امریکا را « مردی صادق و با ش��رافت» توصیف کرده اما در‬ ‫عین حال گف��ت‪« :‬او تقریبا در همه موضوعات سیاس��ت‬ ‫خارج��ی و امنیت ملی در طی چهار دهه گذش��ته اش��تباه‬ ‫داشته است‪».‬‬ ‫رابرت گیتس در این کت��اب در بخش هایی‪ ،‬از باراک‬ ‫اوباما به علت گرفتن تصمیماتی که با مخالفت مش��اوران‬ ‫سیاسی و هم حزب ی هایش روبه رو ش��ده بود‪ ،‬تمجید کرد‪.‬‬ ‫به گفته ناظ ران این دو وجهی ش��دن کتاب عدم همکاری‬ ‫دموکرات ها را در برخی مس��ائل حس��اس سیاسی نشان‬ ‫م ی دهد‪ .‬س��ی ان ان اما به وجه دیگری از این کتاب اشاره‬ ‫م ی کند که ب��ه تصمیم اوباما در خصوص ش��کار بن الدن‬ ‫باز م ی گردد‪ .‬او نوشته است‪« :‬در سراسر دنیا افراد اذعان دارند‬ ‫که این رئی س جمهور تمایل دارد که در صورت ضرورت به‬ ‫زور نظامی متوسل شود‪».‬‬ ‫رابرت گیتس م ی افزای��د‪« :‬تصمیمات رئی س جمهور‬ ‫امریکا درباره اغاز حمله ای که منجر به مرگ بن الدن ش��د‬ ‫با وجود تردیدی که خودم داش��تم یکی از ش��جاعانه ترین‬ ‫تصمیماتی بود که من در کاخ سفید دیدم‪ ».‬وی همچنین‬ ‫درباره هیالری کلینتون‪ ،‬وزیر ام��ور خارجه امریکا مطالبی‬ ‫نوشته که م ی توان گفت ضربه وی به رقابت های انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری س��ال ‪2016‬امریکا اس��ت‪ .‬رابرت گیتس‬ ‫نوش��ت‪« :‬هیالری کلینتون به رئی س جمهور امریکا گفت‬ ‫که مخالف��ت او با افزایش نظامی��ان امریکایی در ع راق در‬ ‫سال ‪ ،2007‬یک مخالفت سیاسی بود چون این دو (اوباما و‬ ‫کلینتون) در رقابت های مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫امریکا در ایالت ایووا رقیب بودند‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫‪60‬‬ ‫کتابخاطراتگیتس‬ ‫جناح راست دموکرات ها را تقویت کرد‬ ‫گفت وگوی مثلث با امیرعلی ابوالفتح‬ ‫اخیرا رابرت گیتس‪ ،‬وزیر دفاع سابق ایاالت متحده‬ ‫در دوران جورج ب�وش و همچنین باراک اوباما در‬ ‫کتاب خاطراتش مطالبی را پیرامون دیدگاه های‬ ‫ب�اراک اوباما در قبال جنگ افغانس�تان منتش�ر‬ ‫کرده است‪ .‬او در این کتاب به عدم اعتماد اوباما‬ ‫ب�ه سیاس�تش در رابط�ه ب�ا جنگ افغانس�تان‬ ‫اش�اره م ی کند‪ .‬نظر ش�ما راجع به ای�ن کتاب و‬ ‫صحب ت های گیتس چیست؟‬ ‫‪ l‬بخش عمده‪‎‬ای از کتابی که رابرت گیتس‪ ،‬وزیر‬ ‫دفاع س��ابق ایاالت متح��ده امریکا به تازگی منتش��ر کرده‬ ‫اس��ت‪ ،‬به دوران وزارت دفاع او باز م ی گردد‪ .‬دوران وزارت او‬ ‫از ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش جمهوریخواه اغاز شد‬ ‫و تا زمان باراک اوباما و در یک دولت دموکرات نیز ادامه پیدا‬ ‫کرد‪ .‬بناب راین بیشتر موضوعاتی که گیتس در این کتاب به‬ ‫ان پرداخته‪ ،‬حول مسائل سیاست خارجی‪ ،‬دفاعی و امنیتی‬ ‫ایاالت متحده امریکاست‪ .‬این مساله نیز به دلیل مسئولیتی‬ ‫است که او طی این سال ها داشته است‪ .‬البته ان طور که در‬ ‫رسانه‪‎‬ها به ان اشاره شده بیشتر به مباحث جنگ افغانستان‬ ‫پرداخته شده است‪ .‬در این کتاب گیتس عنوان کرده جنگی‬ ‫که در افغانستان در جریان بود‪ ،‬جنگ خواسته و مورد رضایت‬ ‫باراک اوباما نبوده اس��ت‪ .‬به ه ر حال این یک واقعیت است‬ ‫که این جنگ از دوران بوش اغاز شده و به اوباما ارث رسیده‬ ‫است‪ .‬به این صورت م ی توان انتظار داشت که رئی س جمهور‬ ‫جدیدی که بر مسند قدرت م ی‏نش��یند نگاه بدبینانه ای به‬ ‫جنگ و همی ن ط��ور گردانندگان جنگ از جمل��ه وزیر دفاع‬ ‫و فرماندهان ارش��د ارتش داش��ته باش��د‪ .‬نکته اساسی که‬ ‫رابرت گیت��س در رابطه با جنگ افغانس��تان به ان پرداخته‬ ‫این اس��ت که اوباما اعتمادی به نظام ی‪‎‬ه��ا در قبال جنگ‬ ‫و همی ن طور اس��تراتژی خودش نداشته اس��ت‪ .‬اوباما پس‬ ‫از اینکه به ریاس��ت جمهوری رسید یک اس��تراتژی را ب رای‬ ‫خروج از افغانستان مطرح کرد؛ پیش زمینه خروج نیز افزایش‬ ‫نیروها با این هدف بود که با اعزام ‪ 30‬هزار نیرو به افغانستان‬ ‫امکان یک پیروزی قاطع را ب��رای ارتش امریکا رقم بزند‪ .‬در‬ ‫واقع ه��دف اوباما این بود که افغانس��تان را به یک کش��ور‬ ‫امن تبدیل کند تا امکان خروج نیروها فراهم ش��ود‪ .‬اتفاقی‬ ‫که افتاد این بود که به رغم اینکه اوباما چنین اس��تراتژی را‬ ‫مدنظر داشت و مورد اجرا گذاشت اما بین راه تردیدهایی در‬ ‫دلش ایجاد ش��د که گیتس این تردیدها را متوجه مشاوران‬ ‫غی رنظامی اوباما از جمله مشاوران امنیت ملی امریکا مطرح‬ ‫م ی کند‪ .‬نکته دیگری که در این کتاب خاط رات راجع به جنگ‬ ‫افغانستان مطرح ش��ده این اس��ت که اوباما اصوال با حامد‬ ‫کرزای‪ ،‬رئی س جمهور افغانستان رابطه خوبی نداشته است‪.‬‬ ‫مطابق گفته های گیتس‪ ،‬در همین رابطه ریچارد هالبروک‪،‬‬ ‫نماینده وقت ایاالت متحده امریکا در امور افغانستان تالش‬ ‫کرده که کرزای در انتخابات ریاس��ت جمهوری پیروز نشود‪.‬‬ ‫بناب راین همین مس��اله باعث ش��د که تنش هایی در روابط‬ ‫دو کش��ور بروز کند‪ .‬یک بار دیگر در این مقطع در رابطه با‬ ‫کرزای‪ ،‬گیتس مسئولیت ناکامی را متوجه مشاوران نظامی‬ ‫اوباما م ی کند‪.‬‬ ‫کم ی در رابطه ب�ا نگاه اوباما ب�ه گیتس توضیح‬ ‫دهید‪ ،‬در کل رابطه این دو با هم به چه صورت بود؟‬ ‫‪ l‬این نکته را بای��د در نظر گرفت ک��ه به هر حال‬ ‫رابرت گیتس‪ ،‬وزیر دفاع مطلوب باراک اوباما نبوده اس��ت‪.‬‬ ‫از دید مردم امریکا اصوال زمانی که ایاالت متحده امریکا در‬ ‫جریان یک جنگ قرار دارد یا فرمانده کل قوا باید در سمتش‬ ‫باقی بماند یا اگر رئی س جمهور تغییر کرد‪ ،‬حداقل دیگر نباید‬ ‫وزیر دفاع تغییر کند‪ .‬به همین دلیل نیز اوباما در ترکیب دولت‬ ‫خودش وزیری را منصوب م ی کند که جمهوریخواه اس��ت‪.‬‬ ‫بناب راین خیلی دور از انتظار نبود که وزیر دفاع جمهوریخواه از‬ ‫رئی س جمهور دموکرات تا حدودی انتقاد داشته باشد‪.‬‬ ‫اکنون که برخی دیدگاه‪‎‬های اوباما فاش شده‪ ،‬ایا‬ ‫این دیدگاه‪‎‬ها در سیاست های کالن ایاالت متحده‬ ‫تاثیری خواهد داشت؟‬ ‫‪ l‬در ایاالت متحده نیز مانند اغلب کشورهای جهان‪،‬‬ ‫میان تاثیر فرد و تاثیر نهاد در تبیین سیاس��ت خارجی یک‬ ‫رابطه موازی وجود دارد‪ .‬از یک طرف دیدگاه های اوباما نسبت‬ ‫به جنگ های دوران جورج بوش ی��ک دیدگاه منفی بود و او‬ ‫حتی پیش از انکه به ریاس��ت جمهوری انتخاب شود‪ ،‬بارها‬ ‫اعالم کرد که ای��ن جنگ ها نامطلوب اس��ت‪ ،‬به خصوص‬ ‫تاکید داشت جنگ ع راق‪ ،‬انحرافی بود که در بحث مبارزه با‬ ‫تروریسم مطرح شد‪ .‬همچنین اوباما معتقد بود بوش نباید‬ ‫جنگ علیه تروریسم را از افغانستان به ع راق سرایت م ی‪‎‬داد‪.‬‬ ‫بناب راین رئی س جمهور دموکرات امریکا همواره دیدگاه های‬ ‫ضد جنگ داش��ته و به همین خاطر نیز جایزه صلح نوبل را‬ ‫توانس��ت از ان خود کند‪ .‬همچنین بخش عمده موفقیت‬ ‫اوباما در انتخابات سال ‪ 2008‬نیز به دلیل مواضع ضدجنگش‬ ‫بود‪ .‬اما جهت گی��ری سیاس��ت های ایاالت متحده صرفا بر‬ ‫دیدگاه های فردی استوار نیست‪ ،‬بلکه ساختارها نیز در این‬ ‫امر تاثیرگذار است‪.‬‬ ‫ایا مواردی که اخیرا گیت�س در کتابش پیرامون‬ ‫تحوالت امریکا و افغانستان مطرح کرده م ی تواند‬ ‫روی امضای پیمان امنیتی تاثی ر گذار باشد؟‬ ‫‪ l‬صحب ت‪‎‬هایی که وزیر دفاع س��ابق امریکا مطرح‬ ‫‪ l‬ب رای بررسی این مساله باید مدنظر داشت که اوباما‬ ‫در دور بعدی ریاس��ت جمهوری ایاالت متحده امریکا دیگر‬ ‫شرکت نخواهد کرد‪ .‬اما اگر این کتاب پیش از انتخابات سال‬ ‫‪ 2012‬منتشر شده بود و مشخص م ی‪‎‬شد که فرمانده کل قوا‬ ‫نسبت به فرماندهان ارتش و سیاست‪‎‬های خودش در قبال‬ ‫یک جنگ حساس بدبین اس��ت‪ ،‬م ی‏توانست بر ارای وی‬ ‫تاثیرگذار باش��د‪ .‬همچنین باید توجه داش��ت رابرت گیتس‬ ‫از هیات دولت خارج ش��ده و در محافل سیاسی و رسانه‪‎‬ای‬ ‫امریکا به عنوان یک فرد جمهوریخواه کامال ش��ناخته شده‬ ‫است‪ .‬بناب راین نباید از او انتظار داشت که از دولت دموکرات یا‬ ‫شخص باراک اوباما تعریف و تمجید کند‪.‬‬ ‫اما ممکن اس�ت این مس�ائل روی جایگاه حزب‬ ‫دموکرات تاثیر گذار باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬به هر حال در نوامبر سال جاری یعنی سال ‪2014‬‬ ‫انتخابات میاندوره‪‎‬ای در امریکا برگزار م ی شود و دو سال دیگر‬ ‫ی خواهیم بود‪.‬‬ ‫نیز ش��اهد برگزاری انتخابات ریاست جمهور ‬ ‫این در حالی است که رقابت‪‎‬های انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫خیلی سریع اغاز م ی شود و حتی م ی‪‎‬توان گفت که از اواخر‬ ‫امس��ال این رقابت‪‎‬ها کلید خواهد خورد‪ .‬به این مساله باید‬ ‫توجه داش��ت که جمهوریخواهان بس��یار مایل هستند که‬ ‫دولت اوباما را ناکارامد نشان دهند‪ ،‬به خصوص در قبال جنگ‬ ‫افغانستان م ی‪‎‬خواهند وانمود کنند که هیچ موفقیتی حاصل‬ ‫نشده است تا بدین ترتیب شانس خودش��ان را در انتخابات‬ ‫میاندوره‪‎‬ای و ریاست جمهوری پیش رو افزایش دهند‪ .‬گرچه‬ ‫گیتس به جناح کمتر افراطی و میان��ه حزب جمهوریخواه‬ ‫تعلق دارد و شخصا جزو اعضای کابینه اوباما بوده‪ ،‬اما زمان‬ ‫برگزاری انتخابات‪ ،‬گروه‪‎‬های میانه رو دو حزب مواضعی اتخاذ‬ ‫م ی‪‎‬کنند که در نهایت به نفع حزب متبوعش��ان اس��ت‪ .‬در‬ ‫نتیجه م ی‪‎‬توان انتظار داشت که انتشار این کتاب مشکالتی‬ ‫ب رای حزب دموکرات در رابطه با انتخابات ایجاد کند‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر ش�ما ایا رابرت گیتس از انتشار این‬ ‫کتاب اهدافی داشته است؟‬ ‫این امر سابقه دارد که مقامات امریکا خاط رات خودشان‬ ‫را منتشر کنند و مساله عجیبی نیس��ت‪ .‬همچنین از یک‬ ‫وزیر دفاع نم ی‏توان انتظار داش��ت که هشت سال صبر کند‬ ‫تا دولتی که روی کار اس��ت دورانش به اتمام برسد و سپس‬ ‫کتابش را منتشر کند‪ .‬ش��اید حتی رابرت گیتس با انتخاب‬ ‫زمان انتش��ار این کتاب در حق اوباما لطف نیز کرده باش��د؛‬ ‫زی را او م ی توانست این کتاب را پیش از انتخابات سال ‪2008‬‬ ‫منتشر کند‪ .‬به این ترتیب شاید وزیر دفاع جمهوریخواه دولت‬ ‫دموکرات اوباما به این ترتیب م ی خواسته دینی را که داشته‬ ‫ادا کند‪ .‬همان طور که اش��اره کردم اوباما دیگر در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری ش��رکت نخواهد کرد و دو دوره اش پایان‬ ‫یافته‪ ،‬بناب راین هر اتفاقی که بیفتد بر سرنوش��ت سیاسی‬ ‫اوباما تاثیر نخواهد گذاشت‪.‬‬ ‫هیالری کلینتون و جو بایدن‪ ،‬نامزدهای احتمالی‬ ‫هیالری کلینتون فعالیت های انتخاباتی خود را اغاز‬ ‫کرده است‬ ‫دور بع�د انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری امری�کا‬ ‫هستند؛ افرادی که گیتس در این کتاب به کرات‬ ‫به انها پرداخته است‪ .‬هدف گیتس از انتشار این‬ ‫مطالب چه بوده و چه تاثیری ب�ر نامزدی این دو‬ ‫خواهد داشت؟‬ ‫‪ l‬در این کتاب به همان اندازه که از جو بایدن‪ ،‬معاون‬ ‫باراک اوباما‪ ،‬بد گفته شده‪ ،‬از هیالری کلینتون تعریف شده‬ ‫است‪ .‬مطابق انچه گیتس نوشته تمام تصمیم گیری‪‎‬های‬ ‫بایدن طی سه دهه گذشته چه در مقام رئیس کمیته روابط‬ ‫خارجی س��نا و چه در مقام مع��اون رئی س جمهور بر امنیت‬ ‫ایاالت متحده تاثی رات منفی برجای گذاشته است‪ .‬به موازات‬ ‫تمام نقدهایی ک��ه بر بایدن وارد ش��ده از هیالری کلینتون‬ ‫تعریف و تمجید شده است‪ .‬او هیالری را یک همکار بسیار‬ ‫خوب‪ ،‬موفق و نکته سنج توصیف کرده است‪ .‬این مساله را‬ ‫نیز باید در نظر گرفت که ج��و بایدن و هیالری کلینتون دو‬ ‫نامزد مطرح ب رای انتخابات ریاست جمهوری پیش رو هستند‪.‬‬ ‫جو بایدن به لحاظ حزبی به جناح چپ حزب دموکرات تعلق‬ ‫و دیدگاه های لیب رالی دارد‪ .‬بناب راین انتظار م ی‏رفت که رابرت‬ ‫گیتس جمهوریخواه انتقادات تندی را علیه یک عضو لیب رال‬ ‫حزب دموکرات داشته باش��د‪ .‬این درحالی است که هیالری‬ ‫کلینتون به جناح راست حزب دموکرات نزدیک است‪ .‬حداقل‬ ‫اگر این جناح در مواض��ع اجتماعی با ح��زب جمهوریخواه‬ ‫تفاوت‏هایی دارد اما در مسائل امنیتی و سیاسی دیدگاه‪‎‬های‬ ‫نزدیکی دارند‪ .‬همچنان که هی�لاری کلینتون به قطعنامه‬ ‫حمله به ع راق رای مثبت داد‪ .‬بناب راین اگر قرار باشد انتخابی‬ ‫میان یک عضو لیب رال حزب دموکرات و یک عضو امنی ت گرا‬ ‫صورت بگیرد‪ ،‬تمایل جمهوریخواهان به س��مت هیالری‬ ‫کلینتون خواهد بود‪ .‬ضمن اینکه این نکته را نیز باید مدنظر‬ ‫داشت که این صحب ت‏ها شاید به این خاطر بوده که اختالفات‬ ‫درونی حزب دموکرات را افزایش دهند‪ .‬درواقع اکنون ممکن‬ ‫اس��ت این صحب ت ها‪ ،‬زمینه س��از یک س��ری انتق��ادات و‬ ‫دشمن ی ها میان این دو رقیب باش��د‪ .‬زی را جمهوریخواهان‬ ‫جهت پیروز ش��دن در انتخابات س��ال ‪ 2016‬شانس زیادی‬ ‫ندارند و امیدش��ان این اس��ت که با راه انداختن یک جنگ‬ ‫تمام عیار داخلی در حزب دموکرات بین تیم بایدن و کلینتون‪،‬‬ ‫زمینه های تضعیف حزب را فراهم کنند تا بدین ترتیب شانس‬ ‫پیروزی خودشان را افزایش دهند‪ .‬بناب راین در نگاه بدبینانه‬ ‫گیتس جمهوریخواه با مطرح کردن این بحث‪‎‬ها م ی‪‎‬خواهد به‬ ‫اختالفات داخلی دموکرات‏ها دامن بزند و در نگاه خوش بینانه‬ ‫نیز م ی‏توان گفت دیدگاه‪‎‬ه��ا و مواضع هیالری کلینتون به‬ ‫جمهوریخواهان نزدیک‪‎‬تر است تا دیدگاه‪‎‬های جو بایدن‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪ 205‬‬ ‫‪ l‬باید توجه داش��ت یک جنگی که اغاز ش��ده باید‬ ‫به س��رانجام برس��د‪ ،‬از همین رو مواضع اوبام��ای پیش از‬ ‫انتخابات با اوبامایی که به کاخ س��فید راه یافت‪ ،‬تغییر کرده‬ ‫بود‪ .‬با وجودی که اوباما به ضدیت با جنگ شهرت داشت اما‬ ‫وقتی او به ریاست جمهوری انتخاب شد‪ ،‬در رسانه ها از جنگ‬ ‫افغانستان به عنوان جنگ اوباما یاد م ی کردند‪ .‬این امر به این‬ ‫خاطر بود که دولت اوباما بیش از دولت جورج بوش خودش‬ ‫را درگیر جنگ افغانستان کرد‪ .‬همچنان که وی سه هزار نیرو‬ ‫را نیز به افغانستان اعزام کرد به این امید که زمینه ای ب رای‬ ‫خروج نیروهای امریکایی از افغانستان فراهم شود‪ .‬از این رو‬ ‫به موازات انتقادات و تردیدهایی که اوباما نس��بت به جنگ‬ ‫ی جنگ بود و از تقویت نیروها حمایت‬ ‫افغانستان داشت‪ ،‬حام ‬ ‫م ی‪‎‬کرد‪ .‬هم اکنون نیز هنوز مشخص نیست که وعده خروج‬ ‫نیروهای امریکایی در سال ‪ 2014‬محقق خواهد شد یا خیر‪.‬‬ ‫از دیگر سو الزامات سیاس��ی‪ ،‬منافع ملی و منافع الب ی‏ها و‬ ‫گروه های ذی نفوذ در این کش��ور بعضا به گونه ای است که‬ ‫حتی با دیدگاه‏های ش��خص رئی س جمهور در تعارض قرار‬ ‫م ی گیرد‪ .‬در مواردی نیز مش��اهده شده که رئی س جمهور به‬ ‫ناچار از مواضع خودش عدول کرده است‪ .‬به عنوان نمونه در‬ ‫قضیه زندان گوانتانامو‪ ،‬اوباما بسیار تالش کرد که این زندان‬ ‫را تعطیل کند اما موفق نش��د‪ .‬زی را کنگ��ره در این راه موانع‬ ‫بس��یاری ایجاد کرد و موجب ش��د این وعده رئی س‏جمهور‬ ‫محقق نشود‪ .‬در رابطه با جنگ افغانس��تان نیز همین امر‬ ‫صادق اس��ت و اوباما مجبور به رعایت یک س��ری الزامات‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین نهاده��ای تصمیم گیری مانن��د جامعه‬ ‫اطالعاتی امریکا‪ ،‬کنگره و الب ی ه��ا و جریان های حزبی بر‬ ‫سیاست خارجی این کشور تاثیرگذارند و به ان سمت و سو‬ ‫م ی‏دهند‪.‬‬ ‫ایا مطرح شدن چنین مباحثی تاثیری در جایگاه‬ ‫باراک اوباما خواهد داشت؟‬ ‫بین الملل‬ ‫باوجودی که اوباما دیدگاه های ضد جنگ داش�ت‬ ‫اما خیل�ی ه�ا از مواض�ع و سیاس�ت‪‎‬های او در‬ ‫افغانس�تان انتق�اد م ی‏کنن�د‪ .‬دلیل این مس�اله‬ ‫چیست؟‬ ‫کرده‪ ،‬صحب ت‪‎‬های جدیدی نیس��ت و کس��انی که پیگیر‬ ‫مباحث مربوط به جنگ افغانس��تان یا مناس��بات دو کشور‬ ‫بودند‪ ،‬به کرات ش��واهدی از این م��وارد م ی دیدند که اوباما‬ ‫با جنگ افغانستان مخالف و خواس��تار خروج فوری نیروها‬ ‫از افغانس��تان اس��ت‪ .‬همچنین تنش ها در روابط شخصی‬ ‫اوباما و کرزای نیز مش��هود بود‪ .‬اما نکته جدید این است که‬ ‫این صحب ت ها از زبان یک عضو کابینه دولت اوباما مطرح‬ ‫ی‪‎‬شود؛ شخص مهمی نظیر وزیر دفاع و نه یک روزنامه نگار‬ ‫م‏‬ ‫یا یک تحلیلگر‪ .‬بناب راین بیان این س��خنان از زبان گیتس‬ ‫اهمیت دارد‪ ،‬وگرنه اطالعاتی که مطرح شده‪ ،‬سخنان جدیدی‬ ‫نیست‪ .‬همچنین باتوجه به این س��ابقه‪ ،‬این سخنان تاثیر‬ ‫چندانی بر روابط فعلی امریکا و افغانستان و همچنین بحث‬ ‫امضای توافقنامه امنیتی نخواهد داشت‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫تاریخ‬ ‫عرفانقانعیفرد درگفتوگو با‬ ‫مثلثمطرحکرد‬ ‫روایت هایی از یک فرار‬ ‫چهار راه تردید شاهنشاه‬ ‫نگاهی به دالیل‬ ‫فرار شاه از ایران‬ ‫وقتی تخت طاووس‬ ‫ترک برداشت‬ ‫سه روایت از یک فرار‬ ‫تــاریخ‬ ‫پژوهشگران تاریخی در مورد فرار محمدرضا‬ ‫شاه پهلوی س��ه روایت را مطرح می کنند‪ :‬اول‬ ‫اینکه او رفت تا پسرش رضا پهلوی که در امریکا‬ ‫به س��ر می برد ش��اه ش��ود‪ .‬روایت دوم می گوید‬ ‫که شاه امیدی به اینده نداش��ت‪ ،‬به همین دلیل‬ ‫چمدان هایش را بس��ت و رفت‪ .‬روایت سوم اما با‬ ‫امدن ژنرال هایزر امریکایی به ای ران ابعاد جالبی‬ ‫به خود گرفت‪ ،‬اینکه امریکا به دنبال الترناتیوی‬ ‫ب رای شاه بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫روای‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫دوم‬ ‫‪1‬‬ ‫این اولین باری نبود که شاه چمدان هایش را پیش از‬ ‫هر تصمیمی بسته بود‪ ،‬او یک بار دیگر زمانی که در ‪ 25‬مرداد‬ ‫‪ 32‬وقتی از ته ران خبر دادند که نعمت اهلل نصیری‪ -‬رئیس‬ ‫بعدی ساواک ‪ -‬نتوانس��ته ماموریت خود را در عزل مصدق‬ ‫به درستی انجام دهد‪ ،‬از کاخ اختصاصی رامسر به سوی بغداد‬ ‫فرار کرد تا وقتی که بخت و اقبال و کمک انگلیس و امریکا‬ ‫او را یاری کرد تا در ‪ 28‬مرداد به کشور برگردد‪.‬‬ ‫به گفته دوست و رفیق صمیم ی اش‪ ،‬حسین فردوست‬ ‫او همیش��ه در مواقع بحرانی چمدان هایش بس��ته بود‪ .‬در‬ ‫خاط رات علم نیز وقتی وقایع ‪ 15‬خرداد ‪ 42‬بازگو م ی ش��ود‪،‬‬ ‫این روحیه اس��تیصال را م ی توان در محمد رضا دید‪ ،‬جایی‬ ‫که در ظهر روز ‪ 15‬خرداد که م ی دید جمعیت به ش��دت زیاد‬ ‫شده اس��ت‪ ،‬قافیه را باخته بود‪ .‬در این میان روزهای منتهی‬ ‫به زمستان پهلوی ها در سال ‪ 57‬و بهار ای رانیان متفاوت بود‪،‬‬ ‫چه انکه محمدرضا ش��اه دیگر همان ش��اه ‪ 25‬مرداد ‪ 32‬و‬ ‫‪15‬خرداد ‪ 42‬نبود‪.‬‬ ‫‪62‬‬ ‫بعد از کودتای ‪ 28‬مرداد‪ ،‬محمدرضا به خواست امریکا‬ ‫و انگلیس دیکتاتور بالمنازع ای ران شده بود‪ ،‬چه انکه وی به‬ ‫واقع گمان م ی برد که انچه در ‪ 28‬مرداد رخ داده‪« ،‬رستاخیز‬ ‫ملی ای ران» و بازگشتش از رم نیز خواست مردم ای ران نه کودتا‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬او ب رای اینکه قدرت بالمنازع را از پایین دست‬ ‫تا باالی هرم قدرت ای ران در اختیار بگیرد‪ ،‬به ش��دت س��عی‬ ‫م ی کرد که از سیاس��تمداران س��نتی که همچون مصدق‬ ‫ریشه های سیاسی در کشور داشتند‪ ،‬پرهیز نمایند‪ .‬در این راه‬ ‫گرچه از سال ‪ 32‬تا ‪ 41‬که امی راس��داهلل علم به قدرت رسید‪،‬‬ ‫‪ 9‬سالی با نخس ت وزی رانی که عمدتا از طایفه سیاستمداران‬ ‫گذشته بودند یا اینکه برنامه سیاس��ی و گروه سیاسی را در‬ ‫خدمت داش��تند‪ ،‬دوری کرد اما گاهی همچون علی امینی‬ ‫در بزنگاه تغییر راهبردهای قدرت های بزرگ همچون ایاالت‬ ‫متحده امریکا‪ ،‬تغییر مس��یر می دهد اما کیس��ت که نداند‬ ‫وی در دل خرسند به داشتن نخس ت وزی رانی همچون علی‬ ‫امینی و سپهبد زاهدی نبوده است‪ .‬در این میان اما در کنار‬ ‫مشکالت بسیار زیاد کش��ور در دهه سه تا اوایل دهه ‪ 40‬که‬ ‫از نظر اقتصادی باعث تغیی رات زی��ادی در دولت های بعد از‬ ‫‪ 28‬مرداد بود‪ ،‬شاه را از ارائه مانور قدرت در عرصه سیاسی ب رای‬ ‫اختیار گرفتن ابتکار اداره کشور دور م ی کرد‪ .‬با این حال شوک‬ ‫نفتی مثبتی که به درامدهای مالی کشور وارد شد‪ ،‬شاه را ب رای‬ ‫اجرای ب رنامه ای که از ان با عنوان «به سوی تمدن بزرگ» نام‬ ‫برده م ی ش��د‪ ،‬ترغیب کرد‪ .‬در کنار برنامه های این چنینی‬ ‫اما ارتش جایگاهی ویژه داش��ت‪ .‬پهلوی دوم یک حکومت‬ ‫دیکتاتوری بود که پایه های اقت��دار خود را در بخش نظامی‬ ‫م ی دید و به تجهیز هر چه بیشتر ان م ی پرداخت‪ .‬هزینه های‬ ‫بخش های اقتصادی و رفاهی جامعه را م ی کاست و در بخش‬ ‫نظامی هزینه م ی کرد و همچنین پس ت های حساس اداری‬ ‫را در اختیار این بخش قرار م ی داد‪ ،‬طوری که وظیفه اصلی‬ ‫این بخش در کنترل سیاسی جامعه و حفظ سلطنت خالصه‬ ‫م ی شد و این امر موجب نارضایتی بخش های دیگر جامعه‬ ‫از جمله طبقات پایین جامعه ک��ه از ناب رابری رنج م ی بردند‪،‬‬ ‫تحلیلدکترمرشدیزاد‬ ‫دربارهعللفرارشاه‬ ‫اعتمادام ریکا‬ ‫به لیب رال ها‬ ‫ماموریت سری‬ ‫تــاریخ‬ ‫کند و با تسلیم در ب رابر تمام خواسته های کارتر به سلطنت‬ ‫خود با ارامش ادامه دهد‪ .‬شاه به خیال خود امنیت و ارامش‬ ‫کاملی در کش��ور حاکم کرده بود‪ ،‬غافل از اینکه جرقه های‬ ‫انقالب در همان سال ها زده م ی ش��د‪ .‬مدت زیادی به طول‬ ‫انجامید تا شاه و اط رافیانش متوجه اوضاع دگرگون پی رامون‬ ‫خود شوند‪ .‬اقدام انها در واکنش به اوضاع‪ ،‬برکناری هویدا و‬ ‫نخس ت وزیری اموزگار بود‪ .‬اما این تغیی رات وضعیت نابسامان‬ ‫مملکتی را عوض نکرد‪ .‬ناارام��ی و اعتصاب‪ ،‬اوضاع ای ران را‬ ‫فلج کرده بود‪.‬‬ ‫دولت امریکا که در شوک تحوالت پرشتاب خواستار‬ ‫تغییر اموزگار ش��د تا در فضای باز سیاس��ی که ب رای تغییر‬ ‫ش��رایط رقم زده ش��ده بود‪،‬مردم و مخالفان ارام نگه داشته‬ ‫شوند‪ .‬پس از او بود که شریف امامی کابینه را عهده دار شد‪.‬‬ ‫شریف امام ی از مهره های قدیمی انگلیس بود و در اعمال خود‬ ‫سعی در جلب نظر انگلیس داشت‪ .‬در طول نخس ت وزیری‬ ‫ش��ریف امامی‪ ،‬تغیی��ری در جهت بهبود وضعیت ش��کل‬ ‫نگرفت‪ .‬در همین دوران بود که امام خمینی(ره) به فرانسه‬ ‫تبعید شد و ورود ایشان به «نوفل لوشاتو» برخالف انتظار شاه‬ ‫تیتر اول روزنامه های دنیا قرار گرفت‪ .‬ش��اه اینجا نیز اشتباه‬ ‫کرده بود‪ ،‬چه انکه گرچه امام خمینی(ره) سال ها در ع راق و‬ ‫در همسایگی کشور حضور داشت اما فضای بسته سیاسی‬ ‫ع راق اجازه نم ی داد تا مخالفان شاه در یک جبهه واحد قرار‬ ‫گی رند‪ ،‬اما در فرانسه این امکان به یکباره و به سهولت صورت‬ ‫گرفت‪ .‬ورود امام خمینی به نوفل لوش��اتو یک نقطه عطف‬ ‫در تاریخ انقالب بود‪ .‬او در کان��ون توجه کامل مطبوعات و‬ ‫رادیوهای جهان که به تمام سخنان و اقدامات او توجه زیادی‬ ‫م ی کردند‪ ،‬قرار گرفته بود‪.‬‬ ‫شاه در ابتدا سعی کرده بود که با طرح دولت اشتی ملی‬ ‫و فضای باز سیاسی‪ ،‬سوپاپ اطمینانی را در فضای انسدادی‬ ‫سال های گذشته بگنجاند و از این طریق خود و رژیم را نجات‬ ‫دهد‪ ،‬اما موفق نشده بود و تحوالت پرشتاب چنان به حرکت‬ ‫درامده بود که وی مجبور شد‪ ،‬س��د دولت نظامی ازهاری را‬ ‫در ب رابر ان بسازد‪ .‬اما زمانی دولت نظامی ازهاری‪ ،‬جایگزین‬ ‫کابینه اشتی ملی شریف امامی شده بود که راه به جایی نبرد‪.‬‬ ‫ازهاری از عناصر افراطی ارتش محس��وب م ی گردید‪.‬‬ ‫ش��اه پس از کش��تار دانش��گاه در ‪ 13‬ابان به مناسبت روی‬ ‫کارامدن دولت نظامی‪ ،‬نطقی رادیویی و تلویزیونی ای راد کرد‪:‬‬ ‫«من نیز پیام انقالب ش��ما ملت ای ران را شنیدم‪ ،‬من حافظ‬ ‫سلطنت مشروطه که موهبتی است الهی که از طرف ملت‬ ‫به پادشاه تفویض شده است‪ ،‬هستم‪ ».‬با روی کار امدن دولت‬ ‫نظامی تمامی مطبوعات و دانش��گاه ها تعطیل شد و دفاتر‬ ‫روزنامه ها به اش��غال نظامیان درامد‪ .‬به نظر م ی رسید چند‬ ‫روز پس از دولت جدید ازهاری ارامش��ی نسبی برقرار شود‪.‬‬ ‫ی نیز راه به جایی نبرد‪ .‬موج نارضایتی‬ ‫حکومت نظامی ازهار ‬ ‫از حکومت همچنان قوی تر از پیش در مسیر خود در جریان‬ ‫بود تا اوج ان در راهپیمایی تاس��وعا و عاشورا ظاهر شد که‬ ‫بسیاری از رس��انه های عربی از ان با عنوان رفراندوم تغییر‬ ‫رژیم نام بردند‪.‬‬ ‫دولت نظامی نیز نتوانس��ت اوضاع نابسامان کشور را‬ ‫ارام س��ازد و ش��اه به ناچار ب رای خروج از بن بستی که در ان‬ ‫گرفتار ش��ده بود به رهب ران جبهه مل��ی روی اورد و قبل از‬ ‫همه دکتر غالمحسین صدیقی را ب رای مقام نخس ت وزیری‬ ‫در نظر گرف��ت‪ .‬دکتر صدیقی پس از ی��ک هفته مطالعه و‬ ‫مشورت نتوانست کابینه ای را به شاه و مجلس معرفی نماید‬ ‫و شاه از شاپور بختیار دعوت کرد‪ .‬بختیار این پیشنهاد را به‬ ‫شرط گرفتن اختیار کامل و خروج ش��اه از کشور بعد از رای‬ ‫اعتماد مجلسین به دولت پذیرفت‪ .‬شاه ناگزیر تمام شرایط‬ ‫را پذیرفت‪ .‬سرانجام در روز ‪ 26‬دی ‪ ،1357‬شاه پس از سال ها‬ ‫استبدادورزی و تکروی و خودرایی‪ ،‬به همراه همسرش‪ ،‬ای ران‬ ‫را به س��مت مصر ترک کرد‪ ،‬در حالی که حتی نزدیک ترین‬ ‫حامیانش هم از پذیرفت��ن او امتناع کردند‪ .‬ف��رح در کتاب‬ ‫خاط راتش م ی نویسد‪« :‬عزیمت اشک الوده محمدرضا و من‬ ‫در ‪ 26‬دی ماه ‪ 1357‬انجام شد‪ .‬دخالت امریکا در امور داخلی‬ ‫ای ران به اندازه ای رسیده بود که دیگر حتی ما را هم در جریان‬ ‫امور قرار نم ی دادند‪ ،‬مثال ژن��رال رابرت هایزر مدت ها بود به‬ ‫ای ران امده و فعالی��ت م ی کرد در حالی که م��ا اصال اطالع‬ ‫نداش��تیم‪ .‬وقتی محمدرضا فهمید ژنرال های��زر در ته ران‬ ‫است بیشتر مشکوک شد و به من گفت‪« :‬به محض اخذ رای‬ ‫اعتماد توسط بختیار کشور را ترک خواهیم کرد‪ ».‬ما در روزی‬ ‫که بختیار به مجلس رفته بود در ف��رودگاه بودیم و جریان‬ ‫مجلس را از طریق تلفن ب ی سیم گوش م ی کردیم‪ .‬محمدرضا‬ ‫بیم ان را داشت که ما به سرنوش��ت ژنرال داوود خان رئیس‬ ‫دولت افغانستان ‪ -‬که به اتفاق تمام اعضای خانواده اش اعدام‬ ‫شد ‪ -‬دچار شویم‪.‬‬ ‫خوشبختانه محمدرضا با پی ش بینی درست از ماه ها‬ ‫قبل همه اعضای خانواده دیبا و پهلوی را به خارج فرستاده بود‬ ‫و فرزندانم در امریکا بودند‪ .‬بیشتر اعضای خانواده محمدرضا‬ ‫هم به جز واالحضرت ش��مس و شوهرش در امریکا بودند و‬ ‫جایش��ان امن بود‪ .‬اما من و محمدرضا ماه ها بود از وحشت‬ ‫اینکه به دست انقالبیون بیفتیم خواب راحت نداشتیم‪ .‬روزی‬ ‫که ب رای خروج از کشور به فرودگاه رفتیم ارتشبد قره باغی امد‬ ‫جلوی هلیکوپتر و احترام کرد‪.‬بعد سپهبد بدره ای جلو امد و‬ ‫من و محمدرضا را بوسید‪ .‬محمدرضا به قره باغی و بدره ای‪،‬‬ ‫خسرو داد‪ ،‬ربیعی و اسیر افس ران عالی رتبه حاضر در پاویون‬ ‫سلطنتی گفت‪ «:‬ما ب رای مدت کوتاهی استراحت م ی کنیم‬ ‫تا ببینیم چه م ی شود‪».‬‬ ‫افس ران حاضر مثل بچه های کوچک گریه م ی کردند‪.‬‬ ‫سپهبد ربیعی فرمانده نیروهای هوایی دست محمدرضا را‬ ‫گرفته بود و رها نم ی کرد‪ .‬عده ای خود را روی پای محمدرضا‬ ‫انداخته بودند‪ .‬محمدرضا به عنوان اخرین دستورات به انها‬ ‫گفت‪« :‬ما در این شرایط احتیاج به نهایت میهن پرستی شما‬ ‫داریم‪ ».‬قره باغی با صدای نسبتا بلند گفت‪ «:‬اعلیحضرت چه‬ ‫دستور م ی دهند؟» محمدرضا گفت‪« :‬ابتکار عمل به دست‬ ‫خود شما است‪ ،‬همان که گفتم‪ ،‬احتیاج به میهن پرستی در‬ ‫نهایت معنی ان داریم‪ .‬امیدواریم خودتان را نشان بدهید‪».‬‬ ‫وقتی ش��اه رفت؛ تخت طاووس ترک برداشت و دیگر‬ ‫کسی نم ی توانس��ت روی ان بنشیند‪ .‬ش��اه پس از سال ها‬ ‫که بر مشکالت سرپوش م ی گذاش��ت و با شتاب به توسعه‬ ‫امرانه اش‪ -‬تحت عنوان به سوی تمدن بزرگ‪ -‬ادامه م ی داد‪،‬‬ ‫چمدان های��ش را جمع کرد تا مثل همیش��ه تنه��ا یک راه‬ ‫برون رفت از مشکالت در سال های س��لطنتش‪ ،‬فرار باشد‪.‬‬ ‫اما فرار او ب ر اساس چه سناریویی ط راحی شده؟ ایا او امید به‬ ‫بازگشت به کشور داشت؟ ایا به دنبال مدلی بود که پسرش را‬ ‫به سلطنت بنشاند؟ امریکا و غرب چه م ی گفتند؟ چرا هایزر‬ ‫فرمانده امریکایی ناتو به ای ران امد و چ��را طرح کودتا علیه‬ ‫انقالب اجرا نشد؟ ‪g‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫م ی شد‪.‬‬ ‫نکت��ه دیگر پ��س از تحکی��م پایه های قدرت ش��اه‪،‬‬ ‫سوءاستفاده او از قدرت بود‪ ،‬به طوری که در زمان محمدرضا‬ ‫ش��اه‪ ،‬قانون اساس��ی به طور کامل مورد سوءاس��تفاده قرار‬ ‫م ی گرف��ت و در عمل از اس��تقالل قوا خبری نب��ود و همه‬ ‫تصمیمات مهم به وس��یله او صورت م ی گرفت‪ .‬این یعنی‬ ‫استب داد و یکی از نتایج استب داد هم این بود که وزرا ب رای باقی‬ ‫ماندن بر سرکار‪ ،‬همیشه م ی کوش��یدند وزارتخانه انها نظر‬ ‫موافق ش��اه را جلب کند‪ ،‬بناب راین هرگونه که م ی خواستند‬ ‫در امار و حقایق دس��ت م ی بردند‪ .‬این امر حتی باعث شد تا‬ ‫بسیاری از کسانی که به سلطنت محمد رضا شاه نیز پایبند‬ ‫بودند در گ��روه مخالفان او قرار گیرند‪ ،‬چ��ه انکه او هرگونه‬ ‫مخالفت را نم ی پذیرفت تا جای��ی که تکنوکرات هایی مثل‬ ‫ی ترجیح م ی دادند نیز‬ ‫ابتهاج که حرفه ای بودن را به هر چیز ‬ ‫به عنوان مخالف او قلمداد م ی شدند‪ .‬همین روحیه کافی بود‬ ‫که نخبگان در حکومت پهلوی دوم به شدت ضعیف شوند‪.‬‬ ‫در زمینه اقتصاد نیز تنها سرمایه کشور‪ ،‬نفت در دوره ‬ ‫پهلوی باتوجه به رابطه ای که با بیگانگان داشت و به خاطر‬ ‫عدم توانایی نیروهای داخلی در اس��تخراج و تصفیه ان‪ ،‬در‬ ‫اختیار خارج ی ها ق��رار م ی گرفت و عای��دات کمی به ای ران‬ ‫م ی رسید‪ .‬کشاورزی وضع مناسبی نداشت و اغلب زمی ن ها در‬ ‫اختیار مالکان و درباریان قرار داشت و این طبقه هم به گونه ای‬ ‫مردم روستایی را استثمار م ی کردند‪ .‬در مقابل روستاییان از‬ ‫حداقل امور رفاهی و امنیتی برخوردار بودند‪ .‬حتی با ابتکاراتی‬ ‫نیز اصالحات ارضی به جای اینکه به کمک شاه بیاید‪ ،‬بالیی‬ ‫برجان حکومت وی ش��د‪ ،‬چه انکه هم قدرت مالکان که در‬ ‫اطاعت از دربار به طور سنتی همراه بودند را کم کرد و از سوی‬ ‫دیگر با به دس��ت گرفتن زمی ن ها توسط کشاورزان امکانات‬ ‫ت او نم ی رسید و همین‬ ‫کشت محصول به طور عادی به دس ‬ ‫در نهایت باعث کوچ دسته جمعی انها به شهرهای بزرگی شد‬ ‫که با صنعت مونتاژ کارخانه های اط رافش��ان را احاطه کرده‬ ‫بودند‪ .‬کارگران غیر حرفه ای و کشاورزان سابق در فربه شدن‬ ‫اجتماعی ش��هرهای بزرگ‪ ،‬در کنار نبودن امکانات رفاهی‬ ‫کامل‪ ،‬تبعیض و بیعدالتی را مش��اهده م ی کردند و به طور‬ ‫ناخوداگاه انقالبیونی بودند که در ساعت انفجار‪ ،‬نقش باروتی‬ ‫را ایفا م ی کردند که اتش به انبارش افتاده بود‪.‬‬ ‫وقتی که اعتراض��ات اوج گرفت همی��ن طبقه جدید‬ ‫خواستار حقوق خویش شدند و ش��اه هم روز به روز از لحاظ‬ ‫قدرت ضعی ف تر م ی گردید‪ ،‬به نحوی که ب رای وی و مشاوران‬ ‫خارجی او اش��کار ش��د که ش��اه در این میدان بازنده است‪.‬‬ ‫بهترین اقدامی که او م ی توانس��ت بدان طرف��ی بندد‪ ،‬ان‬ ‫بود که از کشور خارج شود؛ ش��اه همیشه چمدان هایش در‬ ‫مواقع بحرانی ام��اده بود‪ .‬محمدرضا ک��ه در دهه ‪ 50‬درامد‬ ‫نفت ی اش به ‪ 20‬میلیارد دالر در س��ال رسیده بود‪ ،‬با ‪ 13‬سال‬ ‫نخس��ت وزیری هویدا ای ران را «جزیره ثبات» در خاورمیانه‬ ‫م ی پنداشت اما به یکباره ورق برگشت‪.‬‬ ‫محمدرضا در این زمان در چنین وضعیتی بود؛ توسعه‬ ‫روابط کشور با همسایگان غرب و شرق و بهبود رابطه ای ران‬ ‫با ع راق‪ ،‬اوضاع را بیش از پیش خوش��ایند س��اخته بود‪ .‬در‬ ‫ابان سال ‪ 1354‬دربار شاه پنجاهمین سال سلطنت خاندان‬ ‫پهلوی را با صرف هزینه های هنگفت برگزار کرد‪ .‬این ریخت‬ ‫و پاش ها نارضایت ی های مردمی را افزایش داد‪ .‬در این دوران‬ ‫شاه سعی م ی کرد بیش از گذشته نظر مساعد امریکا را جلب‬ ‫چراارتششاهکودتانکرد‬ ‫‪63‬‬ ‫چهار راه تردید‬ ‫پهلوی دوم‬ ‫امریکای ی ها طرحی برای بعد از شاه داشتند؟‬ ‫ی وجود دارد که امریکای��ی ها بعد از‬ ‫‪ l‬یک توهم�� ‬ ‫کنف رانس گوادلوپ تصمیم به تغییر رژیم در ای ران داش��تند‪.‬‬ ‫بنابر تحقیقاتی که بنده انج��ام داده ام و با برخی از مقامات‬ ‫سابق امریکا که به نوعی در این امر دخیل بوده اند‪ ،‬صحبت‬ ‫کردم به این نتیجه رسیدم که هایزر به ای ران امد تا نظامیان‬ ‫دست به کودتایی محتمل نزنند‪.‬‬ ‫عرفان قانع ی فرد‬ ‫تو گو با مثلث‬ ‫درگف ‬ ‫خودش در کت�اب خاطرات�ش م ی گوید که طرح‬ ‫کودتایی نیز در این زمینه وجود داشت‪.‬‬ ‫عرف�ان قانع ی فرد‪ ،‬پژوهش�گر تاری�خ گرچه هنوز به چهل س�الگی نرس�یده اما ب�ه دلیل گف�ت و گوهایش با‬ ‫شخصی ت های سیاسی‪ -‬امنیتی مثل جالل طالبانی‪ ،‬عیسی پژمان و پرویز ثابتی و همچنین پژوهش های سیاسی و‬ ‫تاریخ ی اش ب ه خصوص در عصر پهلوی ها شناخته شده است‪ .‬با قانع ی فرد در مورد دالیل فرار شاه از ایران و اینکه چرا‬ ‫پهلوی ها ب رای ادامه حیات خود طرح جایگزینی نداشتند ‪،‬گفت وگو کردیم‪ .‬نکته دیگر این گفت وگو این است‪ :‬مثلث از وی‬ ‫پرسید‪« :‬ماموریت واقعی هایزر در تهران چه بود و چرا امریکا نتوانست در برابر انقالب ایران کار از پیش ببرد؟»‬ ‫‪2‬‬ ‫شاه چرا از کشور رفت؟ این سوال را به این دلیل‬ ‫م ی پرسم که اساسا او همیشه چمدان به دست بود و‬ ‫در مواقع اضطراری فرار را ترجیح م ی داد‪.‬‬ ‫تــاریخ‬ ‫‪ l‬به دور از تعصبات رایج تاریخی و به عنوان فردی‬ ‫که کارم تاریخ اس��ت‪ ،‬بدون اینکه از کسی طرفداری کنم یا‬ ‫اینکه ضد فردی سخن بگویم‪ ،‬یک قضاوت مستقل را ارائه‬ ‫م ی دهم؛ اینکه ش��اه در یک چهار راه ق��رار گرفته بود و این‬ ‫س��ردرگمی در این چهار راه باعث ش��ده بود که وی جهت‬ ‫درست را تشخیص ندهد‪ .‬مس��اله اولی که شاه با ان مواجه‬ ‫شده بود این بود که مملکت در یک اشفتگی به سر م ی برد‪،‬‬ ‫به صورتی که مسائل جاری را با عدم مهار مواجه ساخته بود‪.‬‬ ‫به طور مثال شخصی در اداره امنیت رژیم شاه نشسته بود که‬ ‫صالحیت این کار را نداشت‪ ،‬درست است که فردی حرفه ای‬ ‫بود و شاگرد حسین فردوست در سیستم امنیتی شاه بود‪ ،‬ولی‬ ‫توسط فرح به شاه تحمیل شده بود و قدرت کارایی نداشت‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه نخس ت وزیر ناتوانی توسط شاه به نام‬ ‫بختیار بر س��رکار امده بود که صرفا به خاطر شهرت طلبی‬ ‫که داش��ت‪ ،‬اداره دولت را پذیرفته و برنامه مشخصی در این‬ ‫راه نداش��ت و بیش��تر از روی توهم تصمیم گیری م ی کرد‪.‬‬ ‫مس��اله س��وم که از اهمیت زیادی برخوردار است‪ ،‬خانواده‬ ‫شاه بود‪ .‬انها کسانی بودند که از عقالنیت در تصمیم گیری‬ ‫برخوردار نبودند و شایس��ته این نبودند که ق��درت را به نفع‬ ‫جامعه به چرخش در بیاورند‪ .‬شاه کامال به این مساله معترف‬ ‫بود و م ی دانس��ت که از خان��واده خوبی برخوردار نیس��ت‪.‬‬ ‫او م ی دانس��ت که در درون خانواده س��لطنت‪ ،‬شخصی که‬ ‫عالقه ای ب رای ایجاد فضای مناسب ب رای خدمت به کشور‬ ‫در ب رابر کم شدن منافع شخصی خودش داشته باشد‪ ،‬حضور‬ ‫ندارد‪ .‬نکته دیگری که نم ی توان ان را از ذهن دور کرد این بود‬ ‫که گروه های چریکی متاث��ر از جنبش چپ مثل مجاهدین‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫خلق و فدائیان از یک سو و بازی قدرت جبهه ملی و نهضت‬ ‫ازادی ب رای نشس��تن روی کرس��ی قدرت و ارتباط گیری با‬ ‫امریکا در سوی دیگر به او این مس��اله را روشن کرد که این‬ ‫گروه ها به دنبال گرفتن نش��انه هایی از غرب و ش��رق ب رای‬ ‫تحکیم حاکمیت در کش��ور هس��تند‪ .‬مجموع این مسائل‬ ‫باعث شد که وی در چهارراه تردید و تصمیم گیری – به دلیل‬ ‫مریض ی اش – قدرت تصمیم س��ازی را نیز از دست بدهد تا‬ ‫خروج از کشور را که شخص بختیار و فرح مشوق اصلی ان‬ ‫بودند ‪ ،‬انتخاب کند‪.‬‬ ‫چرا شاه به قول ش�ما نتوانست تصمیم بگیرد؟‬ ‫چه رخ داده بود؟‬ ‫‪ l‬در تاریخ نم ی ش��ود گفت کاش یا اینکه چرا این‬ ‫مساله رخ داد‪ .‬به هر حال امری در گذشته است اما من ابتدا به‬ ‫ماقبلش بپردازم تا مابعد مساله‪ ،‬شاه به خاطر سیاست های‬ ‫حقوق بشری کارتر از مشت اهنینی که پیش از این به کار‬ ‫م ی برد دست کشید و همین باعث شد گروه های سیاسی و‬ ‫ل ‪ 55‬به طور کلی محدود شده بودند دوباره‬ ‫چریکی که در سا ‬ ‫وارد عرصه کارزار مبارزه شوند‪ .‬از سوی دیگر ارتش پس از فرار‬ ‫شاه که عنوان بزرگ ارتشتاران را در اختیار داشت دیگر توانی‬ ‫ب رای ماندن نداش��ت‪ ،‬برخی در یک تحلیل غلط این امر را‬ ‫خیانت قره باغی و فردوست م ی دانند که نکته درستی نیست‪.‬‬ ‫ارتش باید در چنین فضایی چه م ی کرد؟ ارتش نم ی توانست‬ ‫در ب رابر مردم از اسلحه اس��تفاده کند و همین کار او نشان از‬ ‫عقالنیت ارتش بود‪ .‬نکته دیگر اینکه گفته م ی شود فردوست‬ ‫کمک کرد که اداره امنیتی کشور از دست نرود؛ ان نیز امری‬ ‫درس��ت بود که به هر حال باید تش��کیالت کشور به دولت‬ ‫بعدی – حاال هر دولتی م ی خواهد باشد‪ -‬تحویل داده شود و‬ ‫این امر به خوبی توسط فردوست صورت گرفت‪.‬‬ ‫در ای�ن مقطع ژن�رال های�زر در ایران اس�ت‪ .‬ایا‬ ‫نخس ت وزیر ناتوانی توسط شاه به نام بختیار بر سرکار امده بود که صرفا به‬ ‫خاطر شهرت طلبی که داشت‪ ،‬اداره دولت را پذیرفته و برنامه مشخصی در این‬ ‫راه نداشت و بیشتر از روی توهم تصمی م گیری م ی کرد‬ ‫‪64‬‬ ‫‪ l‬من یک نقل ق ولی م ی کنم که دوست دارم شما ان را‬ ‫منتشر کنید‪ .‬در گفت وگویی که با اقای رابرت ارمائو که دوست‬ ‫ش��اه و همراه او از ای ران تا روز مرگش و از مشاوران راکفلر بود‪،‬‬ ‫داشتم‪ ،‬به من گفت که روزهای پایانی عمر شاه به دیدا ر هایزر‬ ‫رفتم ‪ .‬هایزر به وی گفته است که من هنوزم که هنوز است عذاب‬ ‫وجدان دارم چراکه چهره ژنرال های ای رانی در ب رابر چش��مانم‬ ‫اس��ت! چرا؟ به این دلیل ک ه هایزر به ای��ران امد تا جلوی یک‬ ‫کودتای احتمالی را بگیرد‪ .‬منتها نکته اصلی اینجاست که هیچ‬ ‫کدام از شخصی ت های نظامی‪ ،‬کسانی نبودند که بتوانند یک‬ ‫کودتا را رهبری کنند‪ .‬یکی از دالیل این امر این بود که شاه رفقای‬ ‫نظامی خودش را که از نظر نظامی در موقعیت برجسته ای بودند‬ ‫‪ ،‬از خودش دور کرده بود‪ ،‬کسانی مثل فریدون جم‪ ،‬دکتر پاشایی‬ ‫و حتی کسی مثل تیمور بختیار را از خود دور کرده بود‪ ،‬کسانی‬ ‫که بتوانند کاری انجام بدهند‪ ،‬واقعا دور و بر شاه نبودند و اساسا‬ ‫انها نم ی توانستند کاری را انجام دهند‪.‬‬ ‫ما نم ی توانیم بگوییم که هایزر به ایران امد بدون‬ ‫اینکه طرح مشخصی روی میز داشته باشد؟کودتا‬ ‫نکردن ارتش چه سودی برای امریکا داشت؟ ایا‬ ‫امریکا ب ه دنبال یک معامله با دولتی میانه رو مثل‬ ‫بختیار و حتی بازرگان بود؟‬ ‫‪ l‬این مس��اله معامله از نظر تاریخ��ی‪ ،‬نم ی تواند‬ ‫درست باشد‪ ،‬چه انکه این مساله یک معامله تجاری نبوده‬ ‫اس��ت‪ .‬نم ی توان گفت که امریکا از امدن ی��ا رفتن بختیار‬ ‫خوشحال است یا نیس��ت‪ ،‬به نظرم با این رویکرد به بی راهه‬ ‫رفته ایم‪ .‬در مورد دولت موقت نیز همی��ن اتفاق رخ داده‪ .‬به‬ ‫هر حال امروزه اس��ناد و گفت وگوهای سران دولت موقت با‬ ‫امریکای ی ها نیز منتشر شده است؛روابطی که اب راهیم یزدی‪،‬‬ ‫مهدی بازرگان و‪ ...‬با امریکای ی ها داشتند‪ .‬منتها اینکه گفته‬ ‫م ی شود امریکای ی ها در ب رابر وقوع انقالب ای ران سهم ی دارند‪،‬‬ ‫به نظر من امری درست نیست‪ .‬من خواهش م ی کنم شما‬ ‫این را بنویس��ید که ش��اه خودش در صف اول انقالب مردم‬ ‫ای ران حضور دارد‪ ،‬چرا؟ به خاطر اینکه کارها و عملکرد خودش‬ ‫یکی از دالیل اصلی انقالب بهمن ‪ 57‬است‪.‬‬ ‫سوال اخر اینکه شما به این مساله پاسخ نگفتید‬ ‫که «هایزر برنام ه ای نداشت یعنی چه؟» چرا او به‬ ‫ایران امد؟‬ ‫‪ l‬من ش��ما را ارجاع م ی دهم به گفت وگوی ریگان‬ ‫با یک برنامه تلویزیونی که در ‪ 1984‬پخش شد‪ .‬ریگان در‬ ‫این گفت وگو م ی گوید که سیاست غلط ما در ب رابر انقالب‬ ‫ای ران باعث سقوط شاه شد‪ .‬ریگان م ی گوید که این مساله‬ ‫لکه ننگ سیاهی در سیاست خارجی امریکا است‪ .‬مساله‬ ‫دیگر اینکه اقای جورج بوش پدر در واش��نگتن پس��ت در‬ ‫‪29‬ژانویه ‪( 1979‬سال سقوط شاه) م ی نویسد که ماموریتی‬ ‫ل هایزر به منظور فلج کردن ارتش ای ران داده شده‬ ‫که به ژنرا ‬ ‫یک خطای بزرگ بود‪g .‬‬ ‫هایزر به ایران امد تا جلوی یک کودتای احتمالی را بگیرد‪ .‬منتها نکته اصلی‬ ‫اینجاست که هیچ کدام از شخصی ت های نظامی‪ ،‬کس�انی نبودند که بتوانند‬ ‫یک کودتا را رهبری کنند‬ ‫فرارشاه مثل‬ ‫فراربن علی‬ ‫در تونسبود‬ ‫تحلیل دکتر مرشدی زاد‬ ‫درباره علل فرار شاه‬ ‫دکتر علی مرش�دی زاد در حوزه های‬ ‫قومیت‪ ،‬انقلاب و جنب ش های اجتماعی‬ ‫پژوهش م ی کند‪ ،‬اس�تاد علوم سیاس�ی‬ ‫و جامع ه شناس�ی و عضو هی�ات علمی‬ ‫ دانشگاه شاهد نیز هست‪ .‬او در کنار اینها‬ ‫کتاب مهم جنب ش های اجتماعی تالیف‬ ‫چارل�ز تیلی و کت�اب مص�دق و کودتای‬ ‫کتاب گازیوروسکی را ترجمه کرده است‪.‬‬ ‫مثلث از وی درباره دالیل فرار شاه و طرح‬ ‫امریکای ی ها پ�س از او پرس�ش هایی را‬ ‫مطرح کرده است‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫برخی معتقد هس�تند که ش�اه پ�س از رفتن از‬ ‫کش�ور‪ ،‬در صدد ب�ود ک�ه فرزن�دش را ب ه عنوان‬ ‫جانش�ین معرفی کند‪ ،‬الترناتیو او در این مقطع‬ ‫چه بود؟‬ ‫‪ l‬ش��اه در ش��رایطی نبود که بتواند ب رای خودش‬ ‫الترناتیوی داشته باش��د‪ .‬چون او در وضعیت بحران به سر‬ ‫م ی برد و وقتی فردی در شرایط بحران قرار دارد‪ ،‬تعیین شرایط‬ ‫ب رای اینده اش نم ی توانند داشته باشند و در این امر محدود‬ ‫و محصور است‪ .‬به این معنی که گزینه ها در شرایط بحران‬ ‫پیش روی فرد قرار م ی گی��رد و او نم ی تواند انتخابی در این‬ ‫زمینه ب رای خودش داشته باشد‪ .‬بناب راین شاه نم ی توانست‬ ‫برنامه ای در ذهن داشته باشد‪ .‬شاید عالقمند به این بود که‬ ‫پسرش به جایش بنش��یند اما در عمل هیچ نم ی توانست‬ ‫کند‪ .‬در ضمن در ن��زد او این امیدواری البت��ه بود که ارتش‬ ‫کودتایی همانند انچه در س��ال ‪ 1332‬ص��ورت دهد تا وی‬ ‫دوباره به قدرت بازگردد‪ ،‬اما چنین مساله ای باتوجه به فضای‬ ‫پرتالطم انقالب بعید به نظر م ی رسید‪ ،‬ضمن اینکه شرایط‬ ‫خاص ‪ 28‬مرداد ‪ 1332‬نیز در مقطع بهمن ‪ 57‬وجود نداشت‪.‬‬ ‫‪ l‬هایزر ب رای حل مش��کل امده ب��ود‪ .‬در این مقطع‬ ‫کنف رانسی در جزیره گوادلوپ برگزار شده بود که در ان سران‬ ‫کشورهای قدرتمند غ ربی حضور داشتند؛ یکی از مباحث اصلی‬ ‫این کنف رانس موضوع ای ران بود‪ .‬در این کنف رانس مطرح شده‬ ‫که شرایط به سمتی در ای ران به حرکت درامده است که دیگر‬ ‫قابل بازگشت نیست و شاه در حال سقوط است‪ .‬در این شرایط‬ ‫باید غرب چه م ی کرد؟ در انجا یک براوردی صورت م ی گیرد‬ ‫و ب راساس داده های ان به این نتیجه م ی رسند که کسانی که‬ ‫در ای ران با عنوان رهب ران انقالب مطرح هستند سخنانی درباره‬ ‫اینده دموکراتیک ب رای کشور و ازادی های مدنی م ی گویند‪ .‬در‬ ‫واقع برخی از انقالبیون با سخنان خود اعالم م ی کردند که ما‬ ‫با کشورهای غ ربی مشکلی نداریم‪ ،‬ما با تمدن جدید مشکلی‬ ‫نداریم و مس��ائلی نظیر این از زبان انها در مطبوعات غربی‬ ‫منتشر م ی شد‪ .‬از سوی دیگر انها م ی دیدند که در کنار انقالبیون‬ ‫طبقه متوسط جدید و کسانی در جبهه ملی و نهضت ازادی نیز‬ ‫حضور دارند و اینها افرادی هستند که به نوعی طرفدار غرب اند‪،‬‬ ‫لیب رال هستند و م ی شود با انها کار کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬از نظر سیاسی باید به عمل قدرت های بزرگ در‬ ‫عرصه بی ن المللی توجه کرد‪ .‬به ه ر حال ما در این عصر هنوز‬ ‫در دوره جنگ سرد به سر م ی بریم‪ .‬نظام بی ن الملل دوقطبی‬ ‫است و قدرت های بزرگ به ویژه بلوک غرب از تحوالت ای ران‬ ‫بسیار نگران هستند‪ .‬طرح اصلی انها این بود که در صورت‬ ‫لزوم شاه را نگه دارند و اگر نشد به دنبال یک بدل و جایگزین‬ ‫بودند‪ .‬حاال این دولت الترناتیو چه ویژگ ی هایی دارد بایستی‬ ‫توس��ط انها مورد بررس��ی و تحلیل و حتی جس ت وجو قرار‬ ‫گیرد‪.‬‬ ‫‪ l‬بله! دولتی که مشکلی با غرب نداشته باشد و البته‬ ‫که رابطه اقتصادی گذشته را نیز ادامه دهد‪ .‬ژنرال هایزر ب رای‬ ‫تسهیل این شرایط به ای ران م ی اید‪ .‬در کتاب خاط رات خودش‬ ‫نیز مواردی بیان م ی کند که نشان دهنده اختالف در سطوح‬ ‫باالی سیاست خارجی امریکا و دستگاه نظامی این کشور در‬ ‫وزارت دفاع است‪ .‬پس معلوم م ی ش��ود که در امریکا بر سر‬ ‫رفتن شاه یا امدن دولتی به اصطالح دموکراتیک اختالف نظر‬ ‫وجود داشت و شاید همین باعث رخدادهای بعدی شد‪g .‬‬ ‫ش�ما ب ه ویژگ ی های فردی او اشاره کردید از نظر‬ ‫سیاس�ی و ابتکار عرص�ه بین الملل�ی وضعیت‬ ‫چگونه بود؟‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪ l‬از دو زاویه م ی شود به این امر نگاه کرد؛اول سطح‬ ‫فردی و شخصی شاه بود‪ .‬شاه پیش از این نیز تجربه فرار از‬ ‫کشور را در گذشته داشت‪ .‬در این زمینه اقای پروفسور ماروین‬ ‫زونیس‪ ،‬محقق امریکایی و نویسنده کتاب شکست شاهانه‬ ‫تحقیق مفصلی را در زمینه روانشناسی و جامعه شناسی شاه‬ ‫انجام داده اس��ت که در ان م ی گوید‪:‬شاه شخصیتی دوگانه‬ ‫دارد‪ ،‬از یک طرف فرزند رضاشاه است و از یک طرف در ب رابر‬ ‫شخصیت نیرومند او قرار گرفته است که هر چه قد بکشد نیز‬ ‫نم ی تواند خود را به ان برساند‪ .‬بر این اساس یک جور عقده‬ ‫حقارت در نزد شاه ایجاد شده بود‪ .‬با توجه به اینکه روانشناسان‬ ‫م ی گویند که فرزند در ب رابر پ��در نوعی همذات پنداری دارد‪،‬‬ ‫محمد رضا نیز بس��یار عالقمند بود همانند پدرش رضاشاه‬ ‫باشد‪ .‬این ایده باعث شده است که شاه شخصیتی چندوجهی‬ ‫و به قول عامیانه دمدمی مزاج بیابد‪ .‬بر این اساس یک زمان‬ ‫دست به س��رکوب م ی زند و از س��وی دیگر در زمان دیگری‬ ‫ازادی م ی دهد؛ یک ثبات ش��خصیتی کامل در نزد او وجود‬ ‫ندارد به همین دلی��ل نیاز به تکیه گاهی دارد‪ .‬زمانی ش��اه‬ ‫تکی ه گاه هایی مثل ارنس��ت پرون دوس��ت دوران مدرسه او‬ ‫در سوئیس داش��ت‪ .‬در زمانی دیگر این نقش را اسداهلل علم‬ ‫دارد که از خاندان هزار فامیل ای رانی و به نوعی از افراد بسیار‬ ‫قدرتمند دربار پهلوی بود که بس��یاری از مشکالت شاه را با‬ ‫روابط و نوع مدیریتی که داش��ته اس��ت حل م ی کرده است‪.‬‬ ‫درباره نقش او م ی توان به کتاب ‪ 6‬جلدی خاط رات علم رجوع‬ ‫کرد که منبع بس��یار غنی درباره زندگی محمد رضا ش��اه و‬ ‫سلسله مراتب حکومت او اس��ت‪ .‬سومین شخصیت دیگر‬ ‫مهم در زندگی شاه‪ ،‬خواهر همذاتش اشرف است که نقش‬ ‫زیادی در تصمیمات شاه داشته است‪.‬‬ ‫در اواخر دوره پهلوی هر کدام از این افراد همانند پرون‬ ‫از بین رفته بودند و یا همانند علم در اواخر دوره و با اوج گیری‬ ‫انقالب در بیمارستان مشغول مداوا بودند و بعد از مدتی هم‬ ‫فوت م ی کنند و اشرف نیز که بس��یار زودتر از شاه از کشور‬ ‫خارج ش��ده بود در کنار او نبود که به تصمیم سازی منتهی‬ ‫تــاریخ‬ ‫چه شد که ش�اه ترجیح داد در ‪ 26‬دی ماه ‪1357‬‬ ‫کش�ور را ترک کند‪،‬ایا گزینه ای غی ر از این مساله‬ ‫پیش رویش نبود؟‬ ‫به عملی منطقی منجر شود و ش��اه ب ر اساس همان ضعف‬ ‫شخصیتی که گفتم‪ ،‬خیلی زود صحنه را خالی کرد و رفت‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم همانندی ب رای ش��اه در دوران امروز بیابیم‪ ،‬در‬ ‫تحوالت خاورمیانه او همانند بن علی در تونس‪ ،‬با اوج گیری‬ ‫انقالب خیلی زود عرصه را رها و فرار کرد‪.‬‬ ‫اتفاقا نکته اصلی اینجاست که ماموریت اصل ی ‬ ‫هایرز در ایران همین بررس�ی و تحلیل ش�رایط‬ ‫بود‪ .‬گروهی معتقد هستند که امریکای ی ها پس‬ ‫از عبور از ش�اه ب ه دنبال یک دولتی همانند دولت‬ ‫بختیار و حتی اف�رادی در جبهه ملی و یا نهضت‬ ‫ازادی بودند‪.‬‬ ‫در واقع م ی خواهید بگویید که غ�رب باتوجه به‬ ‫تحوالت پرش�تاب ایران از جمله خواست مردم‬ ‫بر رفتن شاه‪،‬این گروه از افراد که تفکرات لیبرالی‬ ‫داشتند را قابل کارکردن م ی دانستند؟‬ ‫‪65‬‬ ‫رو‬ ‫ایت سوم‬ ‫چ را ارتش شاه کودتا نکرد؟‬ ‫ماموریت سری‬ ‫اینکه ژن رال هایزر در ته ران چه‬ ‫ماموریتی داشته هنوز پس از‬ ‫گذشت سال ها سوالی مهم‬ ‫به شمار م ی رود‬ ‫‪4‬‬ ‫تــاریخ‬ ‫وقتی ش��اه در فرودگاه مهراباد قصد فرار از کش��ور را‬ ‫داشت‪ ،‬ژنرال های ارتشی از او سوال کردند که پس از او چه‬ ‫کسی فرمانده انهاس��ت؛ محمد رضا که در اوج استیصال‬ ‫قرار گرفته ب��ود‪ ،‬زمزمه ای کرد و گف��ت‪« :‬خودتان‪ ».‬روایت‬ ‫دومی نیز وجود دارد که گفته م ی ش��ود شاه از انها خواسته‬ ‫که تحت نظر بختیار باشند‪ .‬ش��اید به همین دلیل بود که‬ ‫یکی از مرموز ترین ماموریت های امریکا در ای ران رقم خورد؛‍‬ ‫ژنرال هایزر‪.‬‬ ‫او خیلی پی ش تر از اینکه شاه از ای ران فرار کند به ته ران‬ ‫امد اما به رغم عرف دیپلماتیک ان زمان به دیدار شاه نرفت؛‬ ‫مس��اله ای که به گفته پرویز ثابتی در کتاب خاط راتش در‬ ‫روحیه شاه بسیار تاثیرگذاشته بود تا جایی که فکر م ی کند‬ ‫این مس��اله دلیلی بر برکناری اش توسط امریکای ی هاست‪.‬‬ ‫حسین فردوست نیز در خاط رات خود به دیدار سفیر امریکا‬ ‫در ته ران با شاه اش��اره م ی کند و م ی گوید که محمد رضا از‬ ‫سفیر م ی پرسد هایزر در ته ران است؟ او پاسخ مثبت م ی دهد‬ ‫و وقتی شاه از وی م ی پرس��د چرا به دیدن ما نیامده است‪،‬‬ ‫سفیر م ی گوید که شاید وقت نشده؛ البته هایزر با شاه دیدار‬ ‫م ی کند؛ دیداری که همانطور که ثابتی گفته بر تردیدهای‬ ‫او م ی افزاید‪ .‬خود شاه نیز در کتاب خاط راتش با تردید از این‬ ‫واقعه یاد م ی کند‪.‬‬ ‫در این میان ام��ا وی در طول م��دت اقامت بیش از‬ ‫یک ماهه خود در ای��ران‪ ،‬فقط یک بار به دی��دار محمدرضا‬ ‫پهلوی رفت و در ان جلسه‪ ،‬از روز و ساعت خروج محمدرضا‬ ‫پهلوی از ای ران مطلع شد‪ .‬به رغم اینکه سفر وی به صورت‬ ‫محرمان��ه انجام ش��ده بود‪،‬روزنامه های عص��ر روز ‪ ۱۶‬دی‬ ‫‪ ۱۳۵۷‬اعالم کردند ک��ه معاون فرماندهی س��ازمان پیمان‬ ‫اتالنتیک شمالی (ناتو) به دنبال تشکیل کنف رانس سران در‬ ‫«گوادلوپ» و در ساعات اولیه کنف رانس با ماموریت ویژه ای‬ ‫از طرف دولت امریکا به ته ران اعزام شده است‪ .‬این جریان‬ ‫موجب پخش ش��ایعاتی در میان مردم م ی شود که امریکا‬ ‫م ی خواهد مجددا کودتایی شبیه کودتای ‪ ۲۸‬مرداد در ای ران‬ ‫به راه بیندازد‪ .‬رادیوهای خارج��ی از ای ران نیز گزارش دادند‪،‬‬ ‫این ژنرال چهار س��تاره که نام او « هایزر» است‪ ،‬با مقامات‬ ‫نظامی ای ران دیدار و گفت وگو کرده و هدف دیدار او از ای ران‬ ‫مشخص نشده است‪.‬‬ ‫اما ماموریت هایزر در ته ران چه بود و چه م ی خواست؟‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫‪66‬‬ ‫وی بعدها در کتاب خاط راتش در مورد ان روزها فاش کرد که‬ ‫ماموریت اصلی او امکان کودتایی همانند ‪ 28‬مرداد در ته ران‬ ‫است‪« :‬من ب رای بررسی این مساله‪ ،‬مخفیانه به ته ران امدم‬ ‫که کودتا چگونه میسر است و ایا اصال به مصلحت هست‬ ‫یا نه؟ پس از بررس ی های بس��یار‪ ،‬از واشنگتن دستور رسید‬ ‫که دولتی قوی به رهبری ش��اپور بختیار تشکیل شود؛ در‬ ‫صورتی که این کار شکس��ت بخورد کودتای نظامی انجام‬ ‫خواهد ش��د‪».‬اما ایا نتیجه این کودتا حفظ محمد رضا شاه‬ ‫پهلوی بود یا پسر وی که ان روزها در امریکا به سر م ی برد؛‬ ‫همانند روزهای ش��هریور ‪ 20‬که محمد رضا جانشین رضا‬ ‫شاه‪ ،‬خواهد شد؟‬ ‫ظن کودتای نظامی به صورتی جدی در افکار عمومی‬ ‫جهان با س��فر هایزر به ته ران تقویت ش��ده ب��ود تا جایی‬ ‫که رس��انه های جهان از طرح های زیادی از همکاری های‬ ‫مشترک میان متحدان ای ران در برخی از کشورهای منطقه‬ ‫نظیر مصر و مراکش ب رای فرستادن نیروی نظامی به ای ران‬ ‫در صورت نیاز و دخالت نظامی ارت��ش در تحوالت انقالب‬ ‫ای ران سخن م ی گفتند‪ .‬از س��وی دیگر هایزر همانطور که‬ ‫گفته است ب رای عبور از بحران ای ران بسیار به دولت شاهپور‬ ‫بختیار دلبس��ته بوده‪ ،‬گرچه جلس��ات دیگری ب��ا برخی از‬ ‫رهب ران ملی و س��مپات به انقالب نیز داش��ته اند که بعدها‬ ‫برخی از اسناد ان توسط این گروه نظیر اب راهیم یزدی منتظر‬ ‫شده که از مذاکرات مشترک در این رابطه و فرستادن پیام و‬ ‫گرفتن تضمین سخن رفته است‪.‬‬ ‫اصل ی ترین ه��دف ماموری��ت هایزر حفظ انس��جام‬ ‫ارتش و جلوگیری از خود س��ری های ان ب��ود؛ واقعیت این‬ ‫است که در طول زمامداری شاه‪ ،‬س��اختار حکومت پهلوی‬ ‫و ارتش به گونه ای تنظیم شده بود که سران ارتش فقط به‬ ‫شاه وفادار بوده و خود را در مقابل وی مسئول م ی دانستند‬ ‫و حاال در ب رابر کشوری ب ی ش��اه‪ ،‬ارتش همانند شهریور ‪20‬‬ ‫با اش��فتگی و هیجان توام با ترس مواجه شده بود که ان را‬ ‫سلب اختیار کرده بود‪ .‬در ش��رایطی که وی از کشور خارج‬ ‫م ی شد هایزر ماموریت داشت که ارتش پس از خروج شاه از‬ ‫کشور را سازماندهی نماید تا خارج از قاعده اقدامی صورت‬ ‫ندهند‪ .‬عالوه بر این اهداف‪ ،‬امریکای ی ها قصد داش��تند تا‬ ‫زمینه های انجام کودتایی نظامی را مورد بررس��ی قرار داده‬ ‫و امادگی در ارتش به وجود اورند تا اگر زمانی الزم دانستند‬ ‫مانند ‪ 28‬مرداد ‪ 1332‬وارد عمل شده و از سقوط دولت شاه‬ ‫جلوگیری به عمل اورند‪ .‬هایزر خود در خصوص ماموریتش‬ ‫م ی نویسد‪:‬‏«وضع شاه بعد از اعتصابات و اعتراضات اوایل‬ ‫دسامبر (اذر ماه) کامال ناپایدار بود‪ .‬سف رای امریکا و انگلیس‬ ‫به این نتیجه رس��یده بودند که حضور شاه در ته ران باعث‬ ‫تداوم کشتار خواهد بود و خود شاه نیز به این نتیجه رسیده‬ ‫بود‪ .‬موضوعی که در این میان مهم بود‪ ،‬رهبری ارتش بعد‬ ‫از خروج شاه بود‪ .‬تا زمانی که ش��اه در کشور بود م ی شد به‬ ‫انان اطمینان کرد اما اگر م ی رفت‪ ،‬رفتار انان چگونه م ی شد؟‬ ‫باتوجه به اینکه ملت هویت ارتش را با وفاداری انها نسبت‬ ‫به شاه م ی شناختند بناب راین با از بین رفتن پوشش شاه انان‬ ‫هدف اول مخالفان قرار م ی گرفتند‪ .‬مطمئنا عده ای از کشور‬ ‫فرار م ی کردند و فرار انها نیز دروازه های کش��ور را به سوی‬ ‫رهبری انقالب باز م ی کرد‪ .‬عده ای دیگر ممکن بود بایستند‬ ‫و بجنگند و کودتای نظامی برپا کنند‪ .‬رئی س جمهور کارتر‬ ‫(رئی س جمهور وقت امریکا) ب رای مقابله با این رخداد ها‪ ،‬در‬ ‫جس ت وجوی مامور متخصص اش��نا به امور ای ران بود تا از‬ ‫طریق اعزام او به ای ران‪ ،‬بتواند سران ارتش را جلب کند‪».‬‬ ‫با این اهداف ژنرال هایزر امریکایی روانه ای ران ش��د‪.‬‬ ‫وی قبال به عنوان معاون فرماندهی نات��و در اروپا بار ها به‬ ‫ای ران امده بود و شناختی نس��بتا جامع از ساختار قدرت در‬ ‫ای ران و به ویژه ارتش داش��ت و تقریبا بیشتر سران ارتش را‬ ‫م ی شناخت‪.‬‏‬ ‫هایزر ب��رای همراه س��اختن س��ران ارتش ب��ا خود‬ ‫تصمیم گرفت تا کمیته ای مرک��ب از ژنرال های بلند رتبه‬ ‫از فرماندهان نیروهای نظامی تش��کیل دهد‪ .‬اولین جلسه‬ ‫مشترک سران ارتش ب ا هایزر در تاریخ نوزدهم دی ماه ‪1357‬‬ ‫برگزار شد‪ .‬در این جلس��ه که در محل دفتر ستاد ارتش در‬ ‫ته ران تش��کیل یافته بود هایزر خطاب به حاضران گفت‪:‬‬ ‫«اعلی حضرت به یک کشور احتیاج خواهد داشت تا اینکه‬ ‫مراجعت کند و همه شما م ی توانید در اینجا بمانید و کشور‬ ‫را ب رای این هدف اماده و باثبات کنید‪ .‬فکر م ی کنم بتوانیم‬ ‫راه هایی پیدا کنیم که با بختیار ب رای نیل به این هدف کار‬ ‫کنیم‪».‬‬ ‫اما س��خنرانی امام خمینی(ره) و تاکید بر بازگش��ت‬ ‫به ای��ران امیدهای امریکای ی ها را ک��ه دل به دولت بختیار‬ ‫داشتند‪ ،‬با یاس و ناامیدی همراه کرد ‪ ،‬تا جایی که فرداى روز‬ ‫بازگشت امام خمینى(ره) به ته ران‪ ،‬سولیوان سفیر امریکا در‬ ‫ای ران که هیچ گونه امیدى به موفقیت بختیار ندارد و خواهان‬ ‫تماس و مصالح��هاى بین فرمانده��ان نظامى و نیروهاى‬ ‫انقالبى ش��د‪ ،‬صریحا از ژنرال هایزر مى خواهد که ای ران را‬ ‫ترک کند‪ .‬هایزر در یادداشت هاى روز جمعه ‪ 2‬فوریه ‪1979‬‬ ‫(‪ 13‬بهمن ‪ )57‬خود به این موضوع اشاره کرده و مى نویسد‪:‬‬ ‫«اقاى سولیوان گفت که نگران ش��دت گرفتن احساسات‬ ‫منفى پی رامون حضور من در ای ران است‪ ...‬او گفت که فکر‬ ‫مىکند حضور من اکنون نتیجه معکوس مىدهد و حتى‬ ‫ممکن است روى ارتش ای ران اثر زیان بارى داشته باشد‪ ،‬زی را‬ ‫ممکن است تا زمانى که من اینجا باشم به خاطر اینکه متهم‬ ‫به گرفتن دستور از امریکا نشوند دست به اقدامى نزنند‪ .‬تا‬ ‫اینجا امتیازات منفى بسیارى از کشتارها را به من داده بودند‪.‬‬ ‫سفیر افزود که با صراحت به من مىگوید که از وزارت خارجه‬ ‫خواهد خواست دستور بازگش��ت مرا صادر کنند‪ .‬گفت این‬ ‫نظر اصال شخصى نیست‪».‬‬ ‫در ش��رایطی که کش��ور با دو دولت‪ ،‬یکی انقالبی و‬ ‫دیگری نامش��روع از نظر رهب ران انقالب‪ ،‬مواجه بود‪ ،‬طرح‬ ‫دولت ملی توسط بختیار صادر شد که در فکر نوعى سازش‬ ‫با نیروهاى انقالبى و تش��کیل یک دول��ت «ائتالفی» با‬ ‫شرکت وزی رانى از جناح انقالب بود که به جایی نرسید‪.‬‬ ‫نتیجه کار اما به قول هایزر ب رای غرب یک فاجعه بود‪.‬‬ ‫او در کتابی که به طور مستقل در مورد این ماموریت نوشته‬ ‫اس��ت‪ ،‬این چنین روایت م ی کند‪« :‬من مان��دن فرماندهان‬ ‫ارتش را در داخل ای ران تضمین کرده بودم و س��ازمان ارتش‬ ‫را منسجم نگاه داشته بودم‪ .‬تا انجا که توانسته بودم باتوجه‬ ‫به س�� ّنت وفاداری عمیق انها به ش��اه‪ ،‬فرماندهان ارتش را‬ ‫وادار به حمایت از رئیس غیرنظامی دولت‪ ،‬ش��اپور بختیار‬ ‫کنم‪ ،‬فرماندهان ارتش را ترغیب ک��رده بودم که طرح های‬ ‫الزم را ب رای کودت��ا تهیه کنند‪ .‬ان طرح ها تهیه ش��ده بود‪.‬‬ ‫س��رانجام از نظر نظامی ثابت کردم و نشان دادم که امریکا‬ ‫نیازهای لجس��تیکی انها را تامین خواهد ک��رد و در همه‬ ‫ش��رایط پش��تیبان انها خواهد بود‪ ...‬وظیفه اصلی من در‬ ‫این ماموری��ت‪ ،‬به کار ب��ردن همه تالش های��م در جهت‬ ‫امکان جهت دادن به دولت بختیار یا هر دولت غیرنظامی‬ ‫دیگری که با غرب سرس��ازگاری داشته باشد‪ ،‬بود‪ .‬به طوری‬ ‫که بتواند اوضاع کشور را در دست بگیرد‪ .‬همان طور که در‬ ‫سراسر کتاب نوشتم‪ ،‬من اوضاع ای ران را با باالترین مقامات‬ ‫دولت امریکا به طور روزانه در میان گذاش��ته ام‪ .‬انها از من‬ ‫م ی خواس��تند به فرماندهان ارتش‪ ،‬روش های��ی را توصیه‬ ‫کنم که بتوانند با کمک ان روش ها‪ ،‬با بختیار ارتباط برقرار‬ ‫کنند و ارزش قدرت واقعی را که در اختیار انها بود به بختیار‬ ‫بفهمانند تا او از توان نیروهای ارتش مطلع ش��ود‪ .‬این کار‬ ‫باعث ش��د که به رهب ران ارتش توصیه کنم‪ ،‬راه هایی را به‬ ‫بختیار پیش��نهاد کنند که بتواند از این قدرت در جهت در‬ ‫دس��ت گرفتن اداره کشور اس��تفاده کند‪ .‬برخی از مفس ران‬ ‫از همین نکته به این نتیجه م ی رس��ند که من مس��تقیم‬ ‫یا غیرمستقیم مسئول شکس��ت دولت بختیار بوده ام‪ .‬من‬ ‫این نتیجه گیری را قبول ندارم‪ ،‬به نظر من راه های موفقیت‬ ‫بختیار فراهم بود‪ ،‬ا ّما دولت امریکا نتوانس��ت وس��یله ای‬ ‫فراهم کند که بختیار مطمئن به استفاده از ان راه ها شود‪.‬‬ ‫طبیعی است که این مس��اله در نهایت جز فاجعه نخواهد‬ ‫بود‪ ،‬فاجع ه ای ب رای غرب‪( ».‬ماموریت در ته ران‪ -‬ترجمه ع‪،‬‬ ‫رشیدی‪ ،‬انتشارات اطالعات‪ ،‬ته ران ‪)1374‬‬ ‫در ای��ن می��ان اما ارتش ش��اه ک��ه از هم گسس��ته‬ ‫بود‪ ،‬اخرین جلس��ه خ��ود را با ش��رکت فرمانده��ان عالی‬ ‫برگزار م ی کن��د و رای به عدم مداخله م ی ده��د‪ .‬گروهی از‬ ‫تاریخ نویس��ان با ابهام به زمان خروج هایزر از ای ران سخن‬ ‫م ی گویند و معتقد هستند که وی در روزهای ‪ 15‬تا ‪ 22‬بهمن‬ ‫در ته ران نبوده است‪ .‬اما ارتشبد حسین فردوست در کتاب‬ ‫خاط رات خود با عنوان ظهور و سقوط سلطنت پهلوی ماجرا‬ ‫را این گونه فاش م ی کند‪« :‬قره باغی دو مرتبه از اتاق‪ 3‬خارج‬ ‫شد و مجددا با عجله مراجعت کرد و گفت‪« :‬بختیار رفت!»‬ ‫در این اثنا که قره باغی ب رای مکالمه با بختیار در سالن نبود‪،‬‬ ‫حاتم از فرصت استفاده کرد و گفت‪« :‬ارتشبد قره باغی مرا‬ ‫که جانشین او هس��تم یک ماه است که نپذیرفته‪ ،‬ولی هر‬ ‫روز صبح تا غروب با ژنرال هایزر جلس��ه دارد و هم اکنون‬ ‫نی ز هایزر در ستاد است!» سپهبد طباطبایی نیز نزد من امد و‬ ‫گفت‪ :‬اگر اعل ی حضرت مراجعت کند ما که این صورتجلسه‬ ‫(صورتجلس��ه بیطرفی ارتش) را امضا کرده ایم چه خواهیم‬ ‫الترناتیو های امریکا برای دوران پساپهلوی چه بود؟‬ ‫پژوهشگر تاریخ‬ ‫‪5‬‬ ‫با تشکیل ش��ورای س��لطنت این تصور نزد بسیاری‬ ‫از کس��انی که از نزدیک انقالب ای ران را پیگیری م ی کردند‬ ‫وجود داشت که اگر مردمی که حاال در خیابان ها در اعتراض‬ ‫به عملکرد محمد رضا شاه دست به اعتراض زده اند‪ ،‬بپذی رند‪،‬‬ ‫پسر او به سلطنت برسد‪ .‬بناب راین این طرح توسط برخی از‬ ‫نزدیکان او به عنوان یک طرح احتمالی وجود داشت که شاه‬ ‫به طور غیرمستقیم در عرصه سیاست ای ران دخالت داشته‬ ‫باشد و سلسله پهلوی در واقع به حیات خود ادامه دهد‪.‬‬ ‫تحوالت ش��تابزده پیش رو فضا را به س��متی برد که‬ ‫اساسا ش��ورای س��لطنت کارکرد خود را از دست داد و دیگر‬ ‫این طرح قدرت اجرایی نداش��ت و طبیعتا طرفداران ان نیز‬ ‫رو به کاهش رفتند‪ .‬با تغییر فضا‪ ،‬شاه نیز فهمید که امکان‬ ‫ادامه س��لطنت خود و حتی خاندانش نی��ز نم ی توان وجود‬ ‫داش��ته باش��د؛ اگر چنین تصویری نزد او وجود داش��ت که‬ ‫روزگاری م ی تواند همانند ‪ 28‬مرداد ‪ 1332‬برگردد‪ ،‬بس��یاری‬ ‫از سرمایه هایی که از کش��ور خارج کرد را با خود نم ی برد‪ .‬از‬ ‫س��وی دیگر نزد ایاالت متحده امریکا نیز این گمانه به ظن‬ ‫قوی تقویت ش��ده بود که دیگر نم ی توان به حکومت شاه‬ ‫امیدی داشت‪ ،‬پس باید طرح های دیگری مورد بررسی قرار‬ ‫م ی گرفت‪.‬‬ ‫یک��ی از طرح های��ی ک��ه م��ورد توج��ه امریکایی‬ ‫م ی توانس��ت قرار بگیرد این بود که ب��ه خاطر حفظ منافع‬ ‫خودشان در ای ران و منطقه خاورمیانه‪ ،‬پسر شاه که این روزها‬ ‫در امریکا به سر م ی برد‪ ،‬به جانشینی او برگزیده شود‪ .‬البته‬ ‫این تنها طرح امریکای ی ها روی می��ز نبود‪ ،‬چه انکه انها به‬ ‫دولتی موقت نیز فکر م ی کردند که در نقش دولت انتقالی‬ ‫م ی توانست ایفای نقش نماید‪.‬‬ ‫این دول��ت م ی توانس��ت تضمین نماید ک��ه منافع‬ ‫درازمدت امریکا در ای ران تامین ش��ود و در اینده نیز دولتی‬ ‫روی کار بیاید که با امریکا دوست باش��د‪ .‬از این رو به طور‬ ‫کلی نم ی توان گفت که ایاالت متح��ده به دنبال ان بود که‬ ‫نظام سلطنت س��رنگون ش��ود و دولتی غیر از ان در ای ران‬ ‫روی کار بیاید‪.‬‬ ‫امریکای ی ها به دنب��ال ادامه حضور در ای��ران بودند‬ ‫و این تداوم حضور در کش��ور را در دولت��ی تضمینی ب رای‬ ‫حفظ منافع خود ارزیابی م ی کردند‪ .‬به همین دلیل اس��ت‬ ‫که طرح های زیادی را ب رای ضربه نخوردن به منافع خود در‬ ‫ای ران ط راحی کردند‪.‬‬ ‫در این میان ام��ا انچه مانع رس��یدن امریکای ی ها به‬ ‫ط راح ی های خود ش��د‪ ،‬مس��اله حضور مردم بود‪ .‬انها فکر‬ ‫نم ی کردند که پس از ‪ 26‬دی ماه‪ ،‬کار از دستش��ان به قول‬ ‫معروف رها شود‪ .‬در ارزیاب ی های انها چنین مساله ای وجود‬ ‫نداش��ت و همان طور که حضرت امام خمین ی (ره) فرمودند‬ ‫این انقالب ب��ا اراده ای باالت��ر از اراده ع��ادی و تحت اراده‬ ‫خداوند رخ داد‪.‬‬ ‫در این میان ام��ا ژنرال هایزر ب��ه ای ران ام��د‪ .‬جدا از‬ ‫مسائلی که بیان م ی شود‪ ،‬اولین و باالترین ماموریت ژنرال‬ ‫ هایزر در ای ران حفظ قدرت و نف��وذ ایاالت متحده امریکا در‬ ‫ای ران بود‪ .‬نکته مهم در اینجا این است که به ه ر حال دولت‬ ‫بختیار در ای ران حضور دارد و امریکای ی ه��ا نیز به ان امید‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫جواد منصوری‬ ‫ج�واد منص�وری ک�ه روزگاری در ح�زب ملل اسلامی به مب�ارزه با رژیم ش�اه‬ ‫م ی پرداخت‪ ،‬بعد از انقالب اولین فرمانده سپاه شد و بعد در دهه ‪ 60‬به وزارت خارجه‬ ‫پیوست و سفیر ایران در چین و پاکستان بود‪ .‬او این روزها ب ه عنوان معاون مرکز اسناد‬ ‫انقالب اسالمی به پژوهش های تاریخی م ی پردازد‪ .‬مثلث از وی پرسیده است که شاه‬ ‫موقع فرار از ایران ب ه دنبال چه گزینه ای پ�س از خود بود و امریکای ی ها چه برنام ه ای‬ ‫در این خصوص داشتند‪.‬‬ ‫تــاریخ‬ ‫شکست مدل اندونزی‬ ‫شد؟»گفتم‪ «:‬بگویید من (فردوست) مسئولم‪ ».‬طباطبایی‬ ‫تش��کر کرد‪ ...‬من با س��رعت از اتاق کنف رانس خارج شدم‪.‬‬ ‫قره باغی دنبال من بود و گفت‪« :‬بد نیس��ت یک دیداری از‬ ‫ژنرال هایزر بکنید‪ .‬او در س��تادش همین اتاق پهلو است‪».‬‬ ‫گفتم‪« :‬با این وضع تظاه رات بهتر است دیدار به بعد موکول‬ ‫شود و به سرعت دور شدم‪».‬‬ ‫اما به نظر م ی رس��د که این بیطرفی از س��وی برخی‬ ‫از مقامات ارتش نادیده گرفته م ی ش��ود‪ ،‬چه انکه حکومت‬ ‫نظامی اعالم م ی ش��ود و امام خمین��ی ان فرمان تاریخی‬ ‫مبن ی بر لغو حکومت نظامی را م ی دهند‪ .‬گفته م ی شود در‬ ‫ان روزها ژنرال هایزر در س��اختمان ستاد مشترک ارتش در‬ ‫زیر زمین طرح کودتایی با نام «کورتاژ» در ش��ب ‪ 22‬بهمن‬ ‫ط راحی ک��رده بودند ک��ه همانند کودت��ای ‪ 28‬مرداد عمل‬ ‫م ی کرده و بس��یاری از رهب ران انقالب بازداش��ت یا کشته‬ ‫م ی شدند‪.‬‬ ‫هنوز روایت مستقلی از ماموریت هایزر در ته ران بازگو‬ ‫نشده است؛ ایا او واقعا در پس پرده کودتا بود و اینکه چرا او‬ ‫موفق نشد؟ ایا گروه دیگری در دولت امریکا دل به برخی از‬ ‫بوروکرات های مسلمان بسته بودند که قرار بود در انقالب‬ ‫ای ران نقش کاتالیزور را ایفا کنند؟ ماج��را زمانی پیچیده تر‬ ‫م ی ش��ود که در همان زمان تماس هایی توس��ط برخی از‬ ‫افراد مرتبط با انقالب با امریکای ی ها گرفته شده بود و قول‬ ‫و قرار هایی را نیز با هم گذاشته بودند‪g .‬‬ ‫بسته بودند‪.‬‬ ‫بختیار سعی م ی کرد که ابتکار عمل را در اختیار خود‬ ‫بگیرد اما رفته رفته کار از دست او نیز رها شد و وی نتوانست‬ ‫سدی در ب رابر سیل خروش��ان ملت ای ران باشد‪ .‬اما مساله‬ ‫حیاتی ب رای ایاالت متحده امریکا در مواجهه با انقالب ای ران‬ ‫مساله حفظ سلطنت یا برقراری یک دولت جمهوری نبود‪،‬‬ ‫ح بود‪ .‬اگر‬ ‫ب رای انها منافع خودشان از هر شکل حکومتی ارج ‬ ‫محمد رضا پهلوی به عنوان بزرگترین متحد انها در جهان و‬ ‫منطقه مهم و استراتژیک خاورمیانه بتواند منافع امریکا را‬ ‫تامین سازد‪ ،‬او م ی ماند اما وقتی نم ی تواند‪ ،‬به دولت دیگری‬ ‫رضایت م ی دهند‪.‬‬ ‫امریکای ی ها خیلی روی ش��کل حکوم��ت با عنوان‬ ‫سلطنت یا جمهوری تعصب خاصی ندارند‪ ،‬بلکه به صورت‬ ‫حداکثری ب��ه حفظ منافع خود م ی نگرن��د‪ .‬در این میان اما‬ ‫ژنرال هایزر در ماموریت خود به طور صددرصد موفق نبود و‬ ‫نتوانست ماموریتش را به درستی به انجام برساند‪ .‬مشکل‬ ‫اصل ی هایزر این بود ک��ه ماهیت اصلی انقالب اس�لامی‬ ‫ای ران را نم ی ش��ناخت و نم ی توانس��ت درک مناسبی از ان‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫امریکای ی ه��ا واقع��ا از درک ویژگ ی ه��ای رهب��ری‬ ‫کاریزماتیک غافل بودند و ان را نم ی دانس��تند‪ ،‬همچنین‬ ‫مردم ای ران را نم ی شناختند‪ .‬تصور امریکایی این بود که اگر‬ ‫یک جنگ داخلی در ای ران به وق��وع بینجامد‪ -‬همان طور‬ ‫ک��ه در اندون��زی رخ داده ب��ود‪ -‬بیش از ی��ک میلیون نفر‬ ‫کش��ته م ی ش��وند و انقالب به پیروزی نخواهد رسید‪ .‬انها‬ ‫نم ی فهمیدند که شهادت یعنی چه‪ ،‬بنابراین یک میلیون‬ ‫نفر نیز مشکل انها را حل نم ی کرد‪g .‬‬ ‫‪67‬‬ ‫بهرامافشارزاده‬ ‫ورزش‬ ‫دوشنبه سرنوشت ساز‬ ‫او م ی تواند از دولت ب رای‬ ‫حضورش در انتخابات‬ ‫کمیتهمجوزبگیرد؟‬ ‫ت‬ ‫یتر اول‬ ‫انتخاب�ات کمیته مل�ی المپیک‬ ‫وارد هزار توی الب�ی و رایزنی برای‬ ‫تعیی�ن لیس�ت نهای�ی گروه ه�ای‬ ‫مختلف شده است‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫تکثردراردوگاهمخالفانعلی ابادی‬ ‫ایا در‪24‬ساعت قبل از انتخابات فهرست نزدیک به وزارت ورزش تغییر م ی کند؟‬ ‫‪1‬‬ ‫دوشنبه هفته جاری انتخابات کمیته ملی المپیک در‬ ‫حالی برگزار خواهد شد که خیل ی ها همچنان از خسروی وفا‬ ‫و عل ی ابادی به عنوان شان س های اصلی کسب ریاست این‬ ‫کمیته نام م ی برند‪.‬‬ ‫طبق نامه سازمان بازرسی کل کشور‪ ،‬اعضای شورای‬ ‫ش��هر و نمایندگان مجل��س نم ی توانند ب رای پس��ت های‬ ‫ریاس��ت‪ ،‬دبیرکلی و خزانه داری نامزد ش��وند‪ .‬البته در مورد‬ ‫روس��ای فدراس��یون ها هم انها بعد از انتخابات م ی توانند‬ ‫استعفا دهند‪.‬‬ ‫در همین حال برخی مقام های مسئول همچنان در‬ ‫خصوص ترکیب یا تحول ائتالف ها اظهارنظرهایی دارند‪،‬‬ ‫به عنوان مث��ال نایب رئیس فراکس��یون ورزش مجلس از‬ ‫‪68‬‬ ‫تالش های فائزه هاشمی ب رای سازماندهی ترکیبی خاص‬ ‫در انتخابات کمیته ملی المپیک خبر داده است‪.‬‬ ‫سیدمهدی هاشمی‪ ،‬نماینده مردم ته ران و نایب رئیس‬ ‫فراکس��یون ورزش مجل س شورای اس�لامی در خصوص‬ ‫اعمال نفوذها در انتخابات کمیته ملی المپیک‪ ،‬گفته است‪:‬‬ ‫«ش��نیده هایی دارم مبنی بر اینکه فائزه هاشمی ترکیبی را‬ ‫ب رای انتخابات کمیته ملی المپیک س��ازماندهی م ی کند‪.‬‬ ‫البته ای رادی وجود ندارد چون وی به عرصه ورزش عالقه مند‬ ‫است و دوست دارد به نوعی در این عرصه ورود داشته باشد و‬ ‫طبیعی است که ب رای انتخابات کمیته ملی المپیک رایزنی‬ ‫و سازماندهی داشته باشد‪ ».‬اظهارنظر این عضو فراکسیون‬ ‫ورزش مجلس در حالی مطرح م ی شود که خیل ی ها اعتقاد‬ ‫داشتند حضور مهندس هاش��م ی طبا باعث م ی شد تا فائزه‬ ‫هاش��می به دنبال ترکیب خاصی در کمیته ملی المپیک‬ ‫باشد‪ ،‬حال انکه با حذف این مدیر با سابقه عمال یا فعالیت‬ ‫خانم هاشمی متوقف ش��ده یا اینکه ابعاد جدیدی به خود‬ ‫گرفته و او از فهرست خاصی در این راه حمایت م ی کند‪.‬‬ ‫ناگفته های نایب رئیس کمیته ملی المپیک‬ ‫مهدی قدم��ی‪ ،‬نایب رئی��س کمیته مل��ی المپیک‬ ‫هفته گذش��ته در مصاحب ه ای از افرادی که تا چندی پیش‬ ‫با عل ی ابادی همکاری نزدیکی داش��تند ام��ا امروز به صف‬ ‫مخالفانش پیوسته اند‪ ،‬به شدت انتقاد کرد‪ .‬قدمی انتقاداتی‬ ‫را متوج��ه محم��د عل ی ابادی ک��رد و گفت که محس��ن‬ ‫کیومرثهاشمی‬ ‫محمودگودرزی‬ ‫او تردید دارد که به خسروی وفا‬ ‫بپیونددیابهسمتوسویمحمد‬ ‫علی ابادی‬ ‫وزیر ورزش همچنان تاکید م ی کند‬ ‫کهدرانتخاباتکمیتهملیالمپیک‬ ‫دخالتی نخواهد داشت‬ ‫ایا وزارت ورزش در انتخابات کمیته ملی المپیک هیچ‬ ‫دخالتی نخواهد کرد؟ این سوالی است که ال اقل تا دوشنبه‬ ‫نم ی توان به ان پاسخ روشنی داد‪ .‬البته وزیر ورزش با نیامدن‬ ‫به این انتخابات موضع خود را در این باره روشن کرده است‬ ‫اما با این حال چه کسی است که نداند وزارت ورزش و جوانان‬ ‫هرگز عالقه مند نیست عل ی ابادی در کمیته ملی المپیک‬ ‫رئیس باقی بماند‪ .‬نصراهلل سجادی‪ ،‬معاون وزیر ورزش اما‬ ‫درباره مجمع انتخابات کمیته ملی المپیک و اینکه وزارت‬ ‫ورزش نماینده ای در انتخابات خواهد داشت یا خیر‪ ،‬م ی گوید‪:‬‬ ‫«ما برگزار کننده این انتخابات نیس��تیم‪ ،‬اما ان شاءاهلل این‬ ‫مجمع هم برگزار م ی شود و فکر م ی کنم که کمیت ه م ی تواند‬ ‫این انتخاب��ات را به خوبی برگ��زار کند‪ .‬اگ��ر وزارت ورزش‬ ‫نماینده ای داشت تاکنون اعالم م ی کرد‪ .‬ب رای سایر انتخابات‬ ‫هم همی ن گونه بوده و اگر نماینده ای داشتیم ان را معرفی‬ ‫م ی کردیم‪ .‬البته طبیعی اس��ت که نامزده��ای انتخابات با‬ ‫اعضای مجمع تماس بگیرند‪ ،‬چون خودشان م ی خواهند با‬ ‫هم کنار بیایند‪ .‬باالخره یازده کاندیدا از بین اعضای مجمع‬ ‫انتخاب م ی ش��وند و این موضوع طبیعی است‪ .‬در گذشته‬ ‫همیشه سازماندهی بوده اس��ت و اتفاقا کارها منظم پیش‬ ‫م ی رفته‪ .‬به طور مثال اتفاقی که در دور گذش��ته انتخابات‬ ‫افتاد این بود که در دور اول یازده کاندیدا انتخاب ش��دند‪».‬‬ ‫این اظهارات در حالی مطرح م ی ش��ود که موضوع جلسات‬ ‫محرمانه میان روسای فدراسیون ها تا حدی شایعه دخالت‬ ‫احتمال��ی وزارت ورزش در انتخابات کمیته ملی المپیک را‬ ‫قوت بخشیده است‪ .‬موضوعی که مهدی عل ی نژاد‪ ،‬رئیس‬ ‫فدراسیون ووش��و و نامزد دبیرکلی کمیته ملی المپیک در‬ ‫واکنش به ان م ی گوید‪« :‬ما جلس��ات مختلفی را با روسای‬ ‫فدراسیون برگزار م ی کنیم که به جمع بندی نهایی برسیم‪،‬‬ ‫اما اینکه در این جلسات بنده یا فرد دیگری به عنوان دبیرکل‬ ‫کمیته ملی المپیک معرفی شود‪ ،‬اصال مطرح نشده است‪.‬‬ ‫کاندیداها با هم صحبت م ی کنند و در حال رایزنی هستند‬ ‫تا به یک نتیجه کلی برسند‪ .‬در واقع بیشتر گفت وگوهایی‬ ‫که بین اعضای مجمع ص��ورت م ی گیرد‪ ،‬یک امر طبیعی‬ ‫است‪ .‬در همین حال افش��ارزاده نیز در مصاحب ه ای از عدم‬ ‫دخالت وزارت ورزش اب راز رضایت کرده و گفته است‪« :‬وزارت‬ ‫ورزش تاکنون اعمال نظر و صحبتی درباره انتخابات مجمع‬ ‫کمیته ملی المپیک نداشته و پس از انقالب اولین بار است‬ ‫که چنین اتفاقی م ی افتد‪ .‬باتوجه به عالقه مندی که مردم‬ ‫به انتخابات پی��دا کرده اند و توجه ویژه ای که رس��انه ها به‬ ‫این موضوع داش��تند‪ ،‬بحث انتخابات کمیته بیش از پیش‬ ‫مورد توجه قرار گرفته و بدون مشکلی روز ‪ 30‬دی انتخابات‬ ‫مجمع برگزار خواهد شد و به هیچ عنوان تعویقی هم در کار‬ ‫ورزش‬ ‫‪2‬‬ ‫معمای‪ 24‬ساعت اخر‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫مهرعلی زاده نی��ز قصد حض��ور در انتخاب��ات کمیته ملی‬ ‫المپیک را داشت اما با توجه به اساسنامه و ایی ن نامه جدید‬ ‫امکانش وجود نداشته است‪ .‬قدم ی گفت که ب رای رسیدن‬ ‫به ریاست کمیته ملی المپیک ش��انس باالیی دارد؛ «فکر‬ ‫م ی کنم شانس باالیی دارم و اگر محاسباتم حکمی غیر از‬ ‫این داشت‪ ،‬اساسا کاندیدای این پست نم ی شدم‪ .‬به ه ر حال‪،‬‬ ‫طی ‪ 10‬سال گذشته‪ ،‬دو بار توانسته ام در دو دولت متفاوت‪،‬‬ ‫اعتماد اعضای مجمع کمیته و روسای فدراسیون ها را جلب‬ ‫کنم و در کرس��ی مهم نایب رئیس��ی‪ ،‬رای اول را به دست‬ ‫بیاورم‪ ،‬به ویژه اینکه در دوره گذش��ته م��ورد حمایت جدی‬ ‫سازمان نبودم‪».‬‬ ‫اما حرف های مهدی قدمی از انجایی جالب م ی شود‬ ‫ک��ه وی در مقام تش��ریح اختالف��ات جدی اش ب��ا محمد‬ ‫عل ی اب��ادی برم ی اید‪« :‬به ه��ر حال عل ی اب��ادی وقتی به‬ ‫س��ازمان امده بود مرا ک��ه در جایگاه قائم مقامی س��ازمان‬ ‫بودم عزل کرد و به عنوان کارمند رسمی سازمان‪ ،‬مرا از خانه‬ ‫خودم بیرون کرد‪ .‬به هر حال تیمش هم اصطکاک شدیدی‬ ‫با من داش��تند‪ ،‬فکر م ی کردند با ام��دن دولت احمدی نژاد‪،‬‬ ‫فتح الفتوحی شده؛ من هم اهل باج دادن نبودم‪ ،‬بویژه اینکه‬ ‫اجازه دخالت در حوزه خودم یعنی فدراسیون ها را نم ی دادم اما‬ ‫انها دوست داشتند در امور انها دخالت کنند‪ .‬فشار عجیبی‬ ‫روی من در رابطه با بعضی فدراسیون ها مثل فوتبال و جودو‬ ‫گذاش��ته بودند که تا جای ی که امکان داش��ت نم ی گذاشتم‬ ‫فشارها به فدراسیون ها منتقل ش��ود‪ ،‬مخصوصا در رابطه‬ ‫با فوتبال که در اس��تانه اعزام به جام جهان��ی بودیم‪ .‬دکتر‬ ‫دادکان ه��م دخالت ها را بر نم ی تابید که انصافا در بیش��تر‬ ‫مواقع حق با او بود‪ .‬م��ن در دوره مهرعلی��زاده هم معاون‬ ‫ورزش��ی بودم اما در ان دوره هی چ گاه در امور فدراسیون ها‬ ‫دخالت نم ی ک��ردم‪ .‬مهرعلیزاده هم عالق��ه ای به دخالت‬ ‫نداش��ت‪ .‬البته نظارت و هدای��ت از جمله وظای��ف ما بود‪.‬‬ ‫مثال در دوره عل ی ابادی ش��خصی برنامه تمرین بدنسازی‬ ‫ب رای تیم ملی فوتبال نوشته بود که یک نمونه ان‪ ،‬این بود‬ ‫که توی گل و الی تمرین کنند تا پای بازیکنان قوی شود!‬ ‫این برنامه از دفتر رئیس سازمان ارجاع شده بود و اجرایش را‬ ‫هم پیگیری م ی کردند‪ .‬دادکان این مسائل را نم ی توانست‬ ‫به راحتی تحمل کند و سیس��تم عصب ی اش به هم ریخته‬ ‫بود‪ .‬به هر ش��کل ممکن بود دخالت ها را مدیریت کردیم و‬ ‫تا زمانی که من در س��مت معاونت بودم‪ ،‬به رغم فش��ارها‪،‬‬ ‫همه چیز س��رجایش بود و حتی برکناری در فدراس��یون ها‬ ‫نداشتیم تا اینکه من را برداشتند و بعد تغیی راتی انجام دادند‪.‬‬ ‫کارهای عجیب و غریب غی راخالق��ی هم م ی کردند‪ ،‬مثال‬ ‫بعضی از عوامل رس��انه ای عل ی ابادی به بعضی رس��انه ها‬ ‫خط م ی دادند که مرا تخریب کنند‪ ،‬در حال ی که هنوز معاون‬ ‫سازمان بودم‪».‬‬ ‫حرف ه��ای نایب رئیس کمیت��ه مل��ی المپیک اما‬ ‫جالب تر هم م ی ش��ود‪ ،‬انجا که وی س��عی دارد نشان دهد‬ ‫مبنای رابطه عل ی ابادی و خس��روی وفا در پشت پرده هرگز‬ ‫دشمنی نبوده اس��ت‪ ،‬بلکه خس��روی وفا حتی در مقطعی‬ ‫مورد حمایت عل ی ابادی قرار گرفته است‪«« :‬عل ی ابادی روز‬ ‫مجمع به اکثر اعضای مجم��ع از جمله خود من که مدعی‬ ‫نایب رئیسی بودم‪ ،‬زنگ زد و لیست را اعالم کرد‪ .‬گفت نظر‬ ‫او روی نایب رئیسی اول خسروی وفاست و گفت م ی خواهد‬ ‫خودش بیش��تر وقتش را در س��ازمان بگذارد و خسروی وفا‬ ‫کمیته را ب رایش اداره کند‪ .‬تا جای ی که م ی دانم خسروی وفا‬ ‫در انتخاب نف رات س��ایر کرس��ی ها هم نقش مش��ورتی و‬ ‫کلیدی داشت‪».‬‬ ‫اما چه اتفاقی رخ داده که مهدی قدمی این گونه خود‬ ‫را مقابل عل ی ابادی قرار داده است‪ ،‬ان هم در فاصله زمانی‬ ‫کوتاه تا برگزاری انتخابات کمیت��ه ملی المپیک! ب ی تردید‬ ‫فردی که در بسیاری از موارد خود را سپر بالی رئیس کمیته‬ ‫ملی المپیک کرده و در همین نمونه اخی��ر در مورد ایجاد‬ ‫برخی اصالحات در ایی ن نامه اجرایی انتخابات کمیته ملی‬ ‫المپیک به ش��دت مورد اعتراض مخالفان عل ی ابادی قرار‬ ‫گرفت چرا ناگه��ان رویه خود را تغیی��ر م ی دهد و روبه روی‬ ‫اقای رئیس م ی ایس��تد؟ قدم��ی حتی فرات��ر از اینها رابطه‬ ‫دوس��تانه اش با عل ی ابادی را رد م ی کند‪« :‬افرادی که فکر‬ ‫م ی کنند م��ن و عل ی ابادی خیلی به هم نزدیک هس��تیم‪،‬‬ ‫از اختالف عمیق و ریشه دار من و عل ی ابادی خبر ندارند یا‬ ‫افرادی هستند که از هر شیوه ناجوانمردانه ای ب رای تخریب‬ ‫استفاده م ی کنند‪ .‬کافی است به اتفاق هایی که در مدت اخیر‬ ‫افتاده‪ ،‬نگاهی بیندازیم‪ .‬حرف من این اس��ت که االن زمان‬ ‫بعضی کارها نیست‪ .‬من اختالفات ریشه ای دارم و بیشتر از‬ ‫خیلی از دوستان و همکارانم در هیات اجرایی در طول این‬ ‫چند سال مقابل ان دسته از مواضع اقای عل ی ابادی که فکر‬ ‫م ی کردم‪ ،‬اشتباه است‪ ،‬ایستاده ام‪ ».‬ه ر چند اثری از مخالفتی‬ ‫که قدمی مدعی ان است دست کم در رسانه ها وجود ندارد‬ ‫اما این نامزد ریاست کمیته ملی المپیک فرصت را غنیمت‬ ‫م ی ش��مرد و طعنه هایی را هم متوجه کیومرث هاش��می‬ ‫نیست‪ ».‬وی در پاسخ به اینکه ایا وزارت ورزش در انتخابات‬ ‫کمیت ه دخالتی داشته است‪ ،‬گفت‪« :‬به هیچ عنوان نه وزارت‬ ‫ورزش و نه ش��خص اقای گودرزی تاکن��ون اعمال نظر یا‬ ‫صحبتی را در این باره نداشته و پس از انقالب این اولین بار‬ ‫است که چنین اتفاقی م ی افتد‪».‬‬ ‫امدن یا نیامدن افشارزاده‬ ‫«ان ش��اءاهلل مجوز درست م ی ش��ود‪ »،‬این اظهارنظر‬ ‫افشارزاده است‪ .‬گفته م ی شود اگر او بتواند در انتخابات شرکت‬ ‫کند‪ ،‬شرایط حتی پیچیده تر هم خواهد شد‪ .‬از این حیث که‬ ‫عل ی ابادی بخشی از ارای خود را از دست خواهد داد و این به‬ ‫نفع محمود خسروی وفا است‪ .‬البته رقابت اصلی همچنان‬ ‫میان خس��روی وفا و عل ی ابادی اس��ت‪ .‬در ای��ن بین برخی‬ ‫نامزدها همچون کیومرث هاشمی ترجیح داده اند‪ ،‬دقیقه نود‬ ‫ائتالف خود را انتخاب کنند؛ اینکه به سمت عل ی ابادی بروند‬ ‫یا خس��روی وفا‪ .‬داورزنی و عل ی نژاد اما بیشتر به خسروی وفا‬ ‫نزدیک هس��تند تا علی اب��ادی‪ .‬ه ر چن��د داورزنی ب ی عالقه‬ ‫نیست در روز مجمع ارای این دو قطب شکسته شود تا شانس‬ ‫وی ب رای رسیدن به ریاست کمیته ملی المپیک بیشتر شود‬ ‫اما اگر این اتفاق هم رخ ندهد‪ ،‬ب ی تردید او به دبیرکلی راضی‬ ‫است؛ دبیرکلی رئیسی همچون خسروی وفا‪ .‬معمای انتخابات‬ ‫کمیته ملی المپیک پیچیده تر از ان است که بشود حالت های‬ ‫مشخصی ب رایش در نظر گرفت‪ .‬با همه اینها اما همچنان یک‬ ‫تحلیل خودنمایی م ی کند؛ دخالت احتمالی وزارت ورزش در‬ ‫دقیقه نود‪g .‬‬ ‫‪69‬‬ ‫م ی کند‪« :‬سوال من این اس��ت که چرا کسانی که هشت‬ ‫س��ال یار غار اقای عل ی ابادی بوده اند‪ ،‬در شب انتخابات و‬ ‫حاال که دولت تغییر کرده‪ ،‬منتقد عل ی ابادی شده اند و افراد‬ ‫دیگری را که بیش��ترین اس��یب را از دوران مدیریت قبلی‬ ‫ورزش دیده ان��د‪ ،‬در صف او قرار م ی دهند؟! کس��انی که به‬ ‫حکم عل ی ابادی وارد ورزش شده و بدون یک دقیقه سابقه‬ ‫در ورزش‪ ،‬رئیس فدراسیون ش��ده اند‪ ،‬امروز بقای خود را در‬ ‫تخریب عل ی ابادی م ی دانند که انها را وارد ورزش کرده است‪.‬‬ ‫حکایت ما حکایت غریبی اس��ت‪ ،‬کسانی که احکام متعدد‬ ‫مس��ئولیت را از عل ی ابادی گرفته اند‪ ،‬امروز بنده را متهم به‬ ‫همراهی با عل ی ابادی م ی کنند که فقط یک حکم مهم از‬ ‫عل ی ابادی گرفته ام؛ حکم عزلم از معاونت ورزش قهرمانی‬ ‫سازمان تربی ت بدنی‪».‬‬ ‫وزیر ورزش‪ :‬صالح نبود‬ ‫در حال��ی که خیل ی ه��ا موضع وزی��ر ورزش در قبال‬ ‫انتخاب��ات کمیت��ه ملی المپی��ک را منطقی و ب ی س��ابقه‬ ‫م ی دانند‪ ،‬خود او باالخره درباره نیامدنش به عرصه انتخابات‬ ‫اظهارنظر کرد‪ .‬وزیر ورزش و جوانان با اشاره به اینکه مدیر‬ ‫باید تنها یک کار را در دس��ت بگیرد تا ان را به نحو احسن‬ ‫انجام برس��اند‪ ،‬گفت‪« :‬در این مدت از من خواس��ته شد تا‬ ‫رئیس کمیته المپیک هم شوم اما قبول نکردم‪ .‬در یک ماه‬ ‫اخیر خیلی مرا به این س��مت هل داده اند که رئیس کمیته‬ ‫ملی المپیک شوم‪ .‬انها م ی گویند صالح این است که رئیس‬ ‫هر دو سازمان یکی باشد تا ورزش یکدست تر شود‪ ،‬اما من‬ ‫پرهیز و مقابله کردم‪ .‬از نظر م��ن دو جریان باید هماهنگ‬ ‫شود اما جایز نیست که من به انجا بروم‪».‬‬ ‫ورزش‬ ‫علی ابادی‪ :‬همه رفیق هستیم‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫رئی��س کمیته ملی المپی��ک اعتق��اد دارد انتخابات‬ ‫این کمیته یک مسابقه اس��ت و همه نامزدها با هم رفیق‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫محمد عل ی اب��ادی گفت‪« :‬دی��دگاه ما ای��ن بود که‬ ‫ب راساس اساسنامه فقط یک پس��ت ان هم دبیرکلی شغل‬ ‫محس��وب م ی ش��ود‪ ،‬بقیه موارد پوزیش��ن اس��ت و شغل‬ ‫محسوب نم ی شود‪ .‬بعد از نامه نگاری های متعدد با سازمان‬ ‫بازرسی در نهایت نایب رئیسی از شغل بودن خارج شد‪ .‬نامه‬ ‫نهایی سازمان بازرسی م ی گوید هرکس��ی رای بیاورد باید‬ ‫استعفا دهد ما هم همین را م ی خواس��تیم‪ ».‬وی در پاسخ‬ ‫به این سوال که شنیده شده ش��ما به دلیل بازنشسته بودن‬ ‫باید ب��رای انتخابات مج��وز بگیرید‪ ،‬عنوان کرد‪« :‬س��ابقه‬ ‫س��ی‪ ،‬چهل ماه جبهه دارم‪ ،‬همچنین جزو مقامات هستم‬ ‫و هیچ مش��کلی ب رای انتخابات ن��دارم‪ ».‬عل ی ابادی درباره‬ ‫صحب ت های قدمی مبنی بر اینکه شما در مجمع قبلی با‬ ‫اعضای مجمع تماس گرفته اید و گفته اید ب رای نایب رئیسی‬ ‫به خسروی وفا رای دهند‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬همه مصاحب ه های‬ ‫چهار سال پیش موجود است‪ .‬ما مستندات داریم‪ .‬همه ان‬ ‫زمان گفتند یکی از ازادترین انتخابات برگزار شده است‪ .‬این‬ ‫روزها افراد حرف های مختلفی م ی زنند‪».‬‬ ‫رئیس کمیته ملی المپیک در پاسخ به این سوال که‬ ‫رقیبتان را در انتخابات امس��ال چه کسی م ی دانید‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«رقیب نداریم‪ ،‬همه رفیق هس��تیم‪ .‬انتخابات کمیته یک‬ ‫مسابقه ازاد اس��ت‪ ،‬هرکس��ی رای بیاورد فورا به او تبریک‬ ‫م ی گویم‪».‬‬ ‫عل ی ابادی در پاسخ به این سوال که شانس خودتان‬ ‫را در انتخابات چقدر م ی دانید‪ ،‬گفت‪« :‬درصد بلد نیس��تم و‬ ‫وارد این مسائل نم ی شوم‪ .‬هر اتفاقی که بیفتد و هر رایی که‬ ‫مجمع بدهد قبول است‪ .‬از همه دوستان در مجمع و خارج از‬ ‫مجمع م ی خواهم با ارامش برخورد کنند‪ .‬برخالف شایع ه ها‬ ‫که م ی گفتند کمیته م ی خواهد حضور برخی افراد را محدود‬ ‫کند ‪ 40‬نفر در همه پس��ت ها ثب ت نام کردند‪ .‬م ی خواستیم‬ ‫‪70‬‬ ‫همه اعضا بتوانند بیایند و شانس خود را امتحان کنند‪».‬‬ ‫انتخابات کمیته مل��ی المپیک ش��اید از چند حیث‬ ‫قابل توجه است؛ حذف مدی رانی با سابقه همچون مهندس‬ ‫هاشم ی طبا‪ ،‬ائتالف هایی که در درون کمیته ملی المپیک‬ ‫به وجود امده و تالش روسای فدراس��یون ها ب رای رسیدن‬ ‫به اجماع درباره یک گزینه‪ ،‬س��کوت معن��ادار وزارت ورزش‬ ‫در قبال انتخابات کمیت��ه ملی المپی��ک و دیگر مواردی‬ ‫که در هفته های اخی��ر «مثلث» به ان پرداخته اس��ت‪ .‬اما‬ ‫بد نیس��ت به عملکرد محمد عل ی ابادی نی��ز توجه کنیم‪.‬‬ ‫عل ی ابادی که خود در بدو حضورش در عرصه ورزش کشور‬ ‫با کنار زدن رئیس وقت فدراس��یون فوتب��ال «تعلیق» را تا‬ ‫ماه ها نصی��ب فوتبال ای ران کرد‪ ،‬حاال پ��س از تجربه های‬ ‫متعدد خود در عرصه مدیریت ورزش کشور مدعی برگزاری‬ ‫دموکراتی ک ترین انتخابات کمیته ملی المپیک است‪ .‬رئیس‬ ‫کمیته مل��ی المپیک در حالی از مهیا کردن ش��رایط ب رای‬ ‫برگزاری انتخاباتی ازاد سخن م ی گوید که خیل ی ها مواضع‬ ‫وی در خصوص انتخابات ریاست فدراس��یون فوتبال را به‬ ‫خاطر دارند‪ .‬او که در سازمان تربی ت بدنی به کمک معاونان‬ ‫خود که از جمله مهم ترین انها کیومرث هاشمی بود‪ ،‬سعی‬ ‫کرد یا خود بر مسند ریاست فدراس��یون فوتبال بنشیند یا‬ ‫گزینه دلخواهش‪.‬‬ ‫این تصمی��م در حالی مورد انتق��اد اهالی ورزش قرار‬ ‫گرفته بود که محمد عل ی ابادی در ان مقطع رئیس سازمان‬ ‫ تربی ت بدنی بود؛ رئیسی که نم ی خواست به صندلی ریاست‬ ‫سازمان تربی ت بدنی اکتفا کند و ریاست فدراسیونی را طلب‬ ‫م ی کرد ک��ه زی ر مجموعه خودش بود‪ .‬دوش��نبه این هفته‬ ‫اما تکلیف کمیته ملی المپیک مش��خص خواهد شد‪ .‬ایا‬ ‫دوشنبه روز رفتن عل ی ابادی از عرصه مدیریت ورزش کشور‬ ‫خواهد بود؟ ایا خسروی وفا که گفته م ی شود ب رای مقابله با‬ ‫عل ی ابادی شانس باالیی دارد م ی تواند روسای فدراسیون ها‬ ‫را با خود همراه کند؟‬ ‫در اخرین تحوالت اما م ی توان به دو فهرس��ت اصلی‬ ‫اشاره کرد؛ یکی فهرست متمایل به عل ی ابادی که از افرادی‬ ‫چون مهدی قدمی و مهدی هاش��می تشکیل شده و البته‬ ‫کیومرث هاش��می هم رابطه نسبتا مناس��بی با این گروه‬ ‫دارد‪ .‬گ��روه دیگر مخالفان عل ی ابادی هس��تند که در راس‬ ‫انها محمود خسروی وفا قرار دارد و افرادی چون محمدرضا‬ ‫داورزنی‪ ،‬دکتر عل ی نژاد هم در این فهرست دیده م ی شوند‪.‬‬ ‫هر چند در هر دو فهرس��ت تکلیف ریاس��ت و دبیرکلی به‬ ‫طور کامل روش��ن نش��ده‪ .‬ب رای مثال در فهرست منتقدان‬ ‫عل ی ابادی‪ ،‬هم داورزن��ی و هم کیومرث هاش��می خود را‬ ‫مدعی ریاست م ی دانند درحالی که محمود خسروی وفا هم‬ ‫ممکن است در انتخابات ریاست فعال بماند‪ .‬در طرف دیگر‬ ‫هم عل ی ابادی‪،‬و قدمی مدعی ریاست هستند‪.‬‬ ‫این درحالی اس��ت که به رام افشارزاده دبیر کل فعلی‬ ‫هم در صورت حل مش��کلش به احتمال ف��راوان م ی تواند‬ ‫دبیرکل بمان��د و انگاه عم��ده رقابت معطوف به ریاس��ت‬ ‫خواهد شد‪ .‬در این میان از مجمع خبر م ی رسد که منتقدان‬ ‫عل ی ابادی بی��ش از ‪ 25‬رای دارند و حامی��ان او حدود ‪ 15‬تا‬ ‫‪ 20‬رای‪.‬‬ ‫در این بین اما برخی دیگر از نامزدها همچون مهدی‬ ‫قدم ی ب ی عالقه نیستند تا از دل اختالفات و تردید روسای‬ ‫فدراس��یون ها ب رای خود فرصت بس��ازند‪ ،‬چه بر هیچ کس‬ ‫پوشیده نیس��ت که برخی روسای فدراس��یون ها هنوز به‬ ‫جمع بندی نهایی نرسیده اند که به ائتالف علیه عل ی ابادی‬ ‫بپیوندند یا به ائتالف علیه خسروی وفا‪ .‬حالت دیگری هم‬ ‫وجود دارد؛ شاید دوشنبه نام فردی از سبد انتخابات ریاست‬ ‫کمیته ملی المپیک بی��رون بیاید که خیل ی ها را حیرت زده‬ ‫کند‪ .‬ش��اید در ش��ب انتخابات‪ ،‬وزارت ورزش و جوانان هم‬ ‫دست از سکوت بردارد و فهرس��ت نهایی مورد حمایتش را‬ ‫اشکار کند‪g .‬‬ ‫همکار قدیمی‪ ،‬رقیب جدید‬ ‫دبیر هیات مرک��زی گزین��ش س��ازمان تربی ت بدنی‬ ‫کش��ور‪ ،‬مدیرکل دفتر بازرس��ی و پاس��خگویی به شکایات‬ ‫تربی ت بدنی کش��ور‪ ،‬معاون س��ازمان و رئیس مرکز توسعه‬ ‫ورزش قهرمانی کش��ور‪ ،‬رئیس ش��ورای برون مرزی سازمان‬ ‫تربی ت بدنی‪ ،‬سرپرست فدراسیون فوتبال‪ ،‬رئیس ستاد مبارزه‬ ‫با دوپینگ کشور‪ ،‬دبیر شورای عالی المپیاد ورزش ای رانیان‪،‬‬ ‫نماینده ای ران ب رای ش��رکت در جلس��ات کمیته بی ن المللی‬ ‫ورزش و تربی ت بدنی س��ازمان یونس��کو‪ ،‬قائم مقام وزیر در‬ ‫امور تربی ت بدنی اموزش و پرورش؛ اینها پس��ت هایی است‬ ‫که کیومرث هاش��می در طول عمر دولت های نهم و دهم‬ ‫تجربه اش کرده اس��ت‪ .‬داوری ها اما در مورد عملکرد وی در‬ ‫معاونت قهرمانی به واسطه نزدیکی به عل ی ابادی پر از انتقاد‬ ‫است‪ ،‬در حالی که عملکرد او در وزارت اموزش و پرورش جزو‬ ‫ث هاشمی‬ ‫دوران موفق مدیریت ی اش بوده است‪ .‬وقتی کیومر ‬ ‫اواس��ط دی ماه اقدام به ثب ت نام در انتخاب��ات کمیته ملی‬ ‫المپیک کرد‪ ،‬قدرت این مدیر با سابقه در عوض کردن شرایط‬ ‫بازی به محل س��وال ب رای خیل ی ها تبدیل ش��د؛ پتانسیلی‬ ‫به فعل درامده ب رای جابه جایی در شرایط متفاوت‪ .‬هاشمی‬ ‫در نوع خود ب ی نظیر اس��ت‪ .‬مردی که تماس های مکررش‬ ‫با ب رنامه نود ب��رای دفاع از محمد عل ی اب��ادی هنوز در ذهن‬ ‫خیل ی ها باقی مانده اس��ت‪ ،‬حاال یک��ی از مهم ترین رقیبان‬ ‫دوست قدیم ی اش به ش��مار م ی رود و تمام توانش را به کار‬ ‫گرفته تا در دولت یازدهم همچنان پس ت های مدیریتی را از ان‬ ‫خود کند‪ .‬اگر چه میل هاشمی ب رای تصاحب پس ت های باالی‬ ‫مدیریتی در ورزش کشور خود امری قابل تامل است‪ ،‬اما با این‬ ‫حال باز هم نم ی توان در این باره به وی خرده گرفت اما جمع‬ ‫موضع گیری های هاشمی از دیروز تا امروز تضاد دوران مدیریت‬ ‫او در سازمان ورزش با مواضع فعل ی اش را نشان م ی دهد‪.‬چه‬ ‫بر هیچ کس پوشیده نیست در سالی که نامزد شدن محمد‬ ‫حاج محمود رئیسمی شود؟‬ ‫بیش از هر رئیس فدراسیونی بیشتر سابقه دارد؛ حتی‬ ‫بیش��تر از ناطق نوری فدراس��یون بوکس‪ ،‬بیشتر از مهدی‬ ‫کرباس��ی بدمینتون و محمد رضا یزدان ی خرم در فدراسیون‬ ‫والیبال‪ .‬از س��ال ‪ 1360‬تا کنون‪ .‬محمود خس��روی وفا که‬ ‫پیش از انقالب فوتب��ال بازی م ی کرد و عش��قش این بود‬ ‫که هر پنجشنبه و جمعه به کلک چال برود و قله ای را فتح‬ ‫کند‪ ،‬بعد از انقالب خیلی زود به عضویت س��پاه پاسداران‬ ‫انقالب اسالمی درامد؛ جایی که به خاطر بدن ورزیده و البته‬ ‫ورزشکار بودنش به محافظت از رهب ران انقالب گمارده شد‪.‬‬ ‫او خیلی زود به گروه پاسداران محافظ پیوست‪ .‬اما او در یک‬ ‫ماموریت در مناطق جنگی مجروح و به افتخار جانبازی نائل‬ ‫شد‪ .‬خسروی وفا که تا دیروز ورزشکاری پرجنب و جوش بود‪،‬‬ ‫در دوران جانبازی نیز ورزش را ره��ا نکرد‪ .‬جنگ تحمیلی‬ ‫و مجروح ش��دن گروه��ی از جوانان کش��ور بح��ث ورزش‬ ‫جانبازان را در اولویت س��ازمان ورزش کشور قرار داد؛ جایی‬ ‫که رزمن��دگان و نیروهای هوادار انق�لاب در عرصه ورزش‬ ‫نیز خودی نش��ان دادند‪ .‬محمود خسروی وفا رئیس ورزش‬ ‫جانبازان و معلولین بود‪ .‬خیل��ی زود این مجروحان جنگ‬ ‫که حاال با عنوان جانب��ازان به عرص��ه ورزش امده بودند‪،‬‬ ‫در میادی��ن بی ن المللی خوش درخش��یدند‪ .‬در پارالمپیک‬ ‫سئول تیم والیبال نشسته که همه شان از بچه های جنگ‬ ‫بودند قهرمان شدند و تا امروز یکه تاز این عرصه هستند؛ در‬ ‫همه المپیک ها‪ .‬محمود خسروی وفا سازمان دهنده ورزش‬ ‫جانبازان و معلولین است‪ .‬او در بیش از سه دهه مدیریتش‬ ‫ب��ر ورزش جانب��ازان و معلولین نقش زی��ادی در تحوالت‬ ‫مدیریتی ورزش کشور داشته است‪ .‬از زمان داودی شمسی‬ ‫دبیرکل پشت درب می ماند؟‬ ‫وقتی قرار است درباره محمد عل ی ابادی صحبت کنیم‪،‬‬ ‫بهترین کار ب رای ردیابی سیاس��ت هایی که او در نظر گرفته‬ ‫شاید این است که مصاحب ه های وی را کنار هم قرار بدهیم‪.‬‬ ‫رئیس کمیته ملی المپیک در دولت احمدی نژاد وارد عرصه‬ ‫مدیریت ورزش شد و به کلیدی ترین پس ت ها رسید؛ ریاست‬ ‫سازمان تربی ت بدنی و ریاست کمیته ملی المپیک‪ .‬او یکی از‬ ‫مدی ران نزدیک به احمدی نژاد بوده و هست که حاال قصد دارد‬ ‫در رقابت با گزینه هایی که به دولت روحانی نزدیک هستند‪،‬‬ ‫ب رنده بیرون بیاید؛ ماموریتی که انجام ان کمی سخت به نظر‬ ‫م ی رسد‪ .‬عل ی ابادی چندی پیش در گفت وگو با مثلث تاکید‬ ‫کرد که اگ��ر وزارت ورزش بخواهد گزین��ه ای وارد انتخابات‬ ‫کمیته ملی المپیک کند من به نامزدی که معرفی شده احترام‬ ‫م ی گذارم و کنار م ی کش��م‪ .‬این در حالی بود که عل ی ابادی‬ ‫پی ش تر از موضع وزارت ورزش با خبر شده بود؛ انجا که نه خود‬ ‫وزیر از انتخابات ریاست کمیته ملی المپیک استقبال کرد و‬ ‫نه قرار بر حمایت وزارت ورزش از گزینه خاصی شد‪ .‬اما لحن‬ ‫عل ی ابادی در هفته گذشته کمی تغییر کرد‪ .‬او با صراحت از‬ ‫ماندن در صحنه انتخابات سخن گفت و البته مقابل برخی‬ ‫انتقادها سیاست سکوت در پیش گرفت‪ .‬عده ای قرار گرفتن‬ ‫ی مقابل عل ی ابادی را شوک بزرگی ب رای وی برم ی شمرند‬ ‫قدم ‬ ‫اما عده ای هم تحلیل دیگری ارائه م ی دهند و معتقدند واکنش‬ ‫برئیس کمیته ملی المپیک‬ ‫نرم عل ی ابادی به اظهارات تند نای ‬ ‫نشانه ای از شوکه ش��دن وی نداشت؛ «به هر حال در شرایط‬ ‫انتخابات هر کسی م ی تواند حرف هایی مطرح کند و نظ رات‬ ‫افراد هم مختلف است‪ ».‬عل ی ابادی وقتی این جمله را به زبان‬ ‫ی در مصاحب ه ای علیه‬ ‫اورد که دوست صمیم ی اش مهدی قدم ‬ ‫وی دست به افش��اگری زده بود‪ .‬با همه اینها اما کمتر کسی‬ ‫است که ب رای محمد عل ی ابادی در روز انتخابات شانسی قائل‬ ‫ی واقعا روبه روی وی‬ ‫نباشد‪ .‬حتی اگر تصور کنیم مهدی قدم ‬ ‫م ی ایس��تد و با او رقابت خواهد کرد‪ ،‬باز هم نم ی توان گفت‬ ‫عل ی ابادی دیگر هیچ شانس��ی ب رای رئیس شدن در کمیته‬ ‫ورزش‬ ‫تا احمد درگاهی‪ ،‬حسن غفوری فرد‪ ،‬مصطفی هاشم ی طبا‪،‬‬ ‫محس��ن مهرعلیزاده‪ ،‬محمد عل ی ابادی‪ ،‬علی س��عی د لو‪،‬‬ ‫محمد عباسی و حاال دکتر گودرزی‪ .‬بسیاری او را پشت پرده‬ ‫همه تحوالت مدیریتی ورزش کشور م ی دانند‪ .‬از انتخابات‬ ‫کمیته ملی المپیک در دوران هاشم ی طبا تا امروز که خود را‬ ‫نامزد ریاست و دبی ر کلی انتخابات کمیته ملی المپیک کرده‬ ‫است‪ .‬خسروی وفا به نوعی معتمد بسیاری از اهالی ورزش‬ ‫است و مورد رجوع انها‪ .‬روزی یک خب رنگار از او پرسید شما را‬ ‫فرد تاثیر گذاری در ورزش م ی دانند‪ ،‬به صورتی که هر فردی‬ ‫م ی خواهد پس��ت مهم ی بگیرد‪ ،‬او مورد مشاوره مسئوالن‬ ‫قرار م ی گیرد‪ .‬او این مس��اله را رد نکرد اما گفت که س��عی‬ ‫م ی کند از تح��والت دوری کند‪ .‬اما حاال به نظر م ی رس��د‬ ‫پ��س از مجادله و منازعه ای س��خت و طوالن��ی با محمد‬ ‫عل ی ابادی بر س��ر فروش س��اختمان کمیته ملی المپیک‬ ‫در انتخابات ب رای پس��تی نامزد ش��ده که وی را در کانون‬ ‫توجهات ق��رار م ی دهد؛ چیزی که وی س��ال ها از ان دوری‬ ‫م ی کرد‪g .‬‬ ‫رئیس می رود؟‬ ‫ملی المپیک ندارد‪ .‬اما اگر عل ی ابادی رئیس کمیته باقی بماند‬ ‫چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ تجربه نشان داده که او در سال های‬ ‫گذشته موفق نشده با همتای خود در وزارت ورزش رابطه ای‬ ‫حرفه ای و صمیمانه برقرار کند‪ .‬دعوا با محمد عباسی‪ ،‬وزیر‬ ‫پیش��ین ورزش و عل ی س��عی دلو در حالی هنوز در خاطرمان‬ ‫باقی مانده که هر دو مدیر اتفاقا برگزی��ده یک دولت بودند؛‬ ‫دولت احمدی نژاد‪ .‬اما با این حال این دو مدیر نم ی توانستند‬ ‫با یکدیگر مراوده دوستانه ای داشته باشند و به دالیل مختلف‬ ‫مقابل یکدیگر موضع گیری م ی کردند‪ .‬حاال شرایط کمی فرق‬ ‫م ی کند‪ .‬عل ی ابادی از دولت قبلی هنوز در ورزش کشور حضور‬ ‫دارد و تفکرات برخی گزینه ها که م ی توان انه��ا را به وزارت‬ ‫ورزش نزدیک تر دید با دولت فعلی همخوانی دارد‪ .‬او پنج سال‬ ‫در کمیته ملی المپیک رئیس بود و با دو رئیس قبلی سازمان‬ ‫ان هم از یک دولت تنش هایی را پش��ت س��ر گذاشت‪ .‬اگر‬ ‫دوشنبه عل ی ابادی رئیس شود چه تضمینی وجود دارد که این‬ ‫تنش ها سخت تر نشود؟ عل ی ابادی به این سوال اینگونه پاسخ‬ ‫داده است‪« :‬اگر رای بیاورم کمک م ی کنم‪ ،‬اگر رای نیاورم از‬ ‫تجربیاتم استفاده م ی کنم و اگر هر دو راه ممکن نشد جلوی‬ ‫تلویزیون م ی نشینم و بازی ها را نگاه م ی کنم‪».‬ایا عل ی ابادی‬ ‫بازی های اسیایی را در قامت رئیس خواهد دید یا عمر حضور‬ ‫او در عرصه مدیریت ورزش کشور به پایان رسیده است؟ ‪g‬‬ ‫مثلث شماره ‪205‬‬ ‫علی ابادی در انتخابات ریاست فدراسیون فوتبال به موضوعی‬ ‫جنجالی تبدیل شده بود‪ ،‬کیومرث هاشمی یکی از مهره های‬ ‫وی ب رای مهار برخی رسانه های منتقد و به خصوص ب رنامه نود‬ ‫بود‪ .‬هر چند هاشمی هرگز نتوانس��ت در مهار اوضاع موفق‬ ‫ش��ود اما اتفاقات ان س��ال اگر ب رای فوتبال ای ران هیچ چیز‬ ‫نداشت دست کم ب رای کیومرث هاشمی صمیم ی تر شدن‬ ‫رابطه اش با عل ی ابادی را به همراه داش��ت‪ .‬هاشمی یکی از‬ ‫مدی ران نزدیک به دولت در دوره های نهم و دهم به حس��اب‬ ‫م ی اید که حاال س��ودای ماندن در پس ت های کلیدی ورزش‬ ‫باعث شده تا وی زحمت نامزد شدن در انتخابات کمیته ملی‬ ‫المپیک را به جان بخرد و به نوعی به دوست قدیم ی اش پشت‬ ‫کند‪ .‬اینکه وی تا چه حد ش��انس دارد به هدف گذاری فعلی‬ ‫خود جامه عمل بپوشاند موضوعی است که در گزارش های‬ ‫بعدی م ی توان درباره اش سخن گفت‪ ،‬اما مهم تر اینکه حاال‬ ‫هاشمی ظ رافتش را در نزدیکی با دولت ها یکی پس از دیگری‬ ‫م ی خواهد به رخ بکشد؛ از دولت نهم و دهم تا دولت یازدهم‪.‬‬ ‫کیومرث هاش��می در این انتخابات ب رای دو پست ریاست و‬ ‫دبیرکلی رقابت م ی کند‪ .‬او امیدوار اس��ت که با حمایت های‬ ‫وزارت ورزش و فدراسیون ها به ریاست دست یابد در حالی که‬ ‫اگر خسروی وفا نامزد اصلی مورد حمایت ب رای ریاست باشد‪ ،‬او‬ ‫انگاه باید ب رای دبیرکلی با گزینه هایی چون داورزنی‪ ،‬افشارزاده‪،‬‬ ‫علینژاد و باقرزاده رقابت کند‪g .‬‬ ‫وقتی ثب ت نام از نامزدهای مجم��ع انتخاباتی کمیته‬ ‫ملی المپیک به پایان رسید‪ ،‬خیل ی ها منتظر بودند که ببینند‬ ‫سرنوشت به رام افش��ارزاده درباره حضور یا عدم حضورش در‬ ‫انتخابات کمیته ملی المپیک به کجا خواهد رس��ید‪ .‬اما با‬ ‫پایان زمان ثب ت نام هیچ خبری مبنی بر اینکه افش��ارزاده در‬ ‫چه پس��تی ثب ت نام کرده است‪ ،‬منتشر نش��د‪.‬با این حال در‬ ‫واپسین س��اعات روز پایانی ثب ت نام اعالم شد که وی ب رای‬ ‫دبیرکلی اقدام کرده‪ ،‬اما باتوجه به اینکه وی بازنشسته است‬ ‫باید از دولت مجوز بگیرد‪.‬البته عل ی ابادی‪ ،‬رئیس کمیته اعالم‬ ‫کرد که ش��خصا نامه افش��ارزاده را ب رای حضور در انتخابات‬ ‫ب رای جهانگیری نوش��ته‪ ،‬اما همچن��ان وی به دنبال مجوز‬ ‫ب رای انتخابات است‪.‬سئوال اینجا است؛ ایا دولت به افشارزاده‬ ‫مجوز شرکت در انتخابات کمیته ملی المپیک را خواهد داد؟‬ ‫هنوز هی چ چیز مشخص نیست‪ .‬حضور دبیرکل کمیته ملی‬ ‫المپیک در انتخابات کمیته ملی المپیک ش��رایط را از این‬ ‫جهت پیچیده تر خواهد ک��رد که وی نش��ان داده چهره ای‬ ‫محافظه کار اس��ت‪ .‬او همواره از موضع گیری های جنجالی‬ ‫یا به عبارتی بهتر از مواضع صریح پرهیز کرده است‪ .‬اگر چه‬ ‫گفته م ی ش��ود او چندان عالقه ای به سیاس��ت های رئیس‬ ‫کمیته ملی المپیک نداشته است اما عملکرد افشارزاده چیز‬ ‫دیگری را نش��ان م ی دهد‪ .‬او در مقاطعی که خیل ی ها تصور‬ ‫م ی کردند مخالفتش با عل ی ابادی را اش��کار م ی کند‪ ،‬اتفاقا‬ ‫با رئیس کمیته همراه شده اس��ت‪ .‬با این حال بعید به نظر‬ ‫م ی رسد که دولت مجوزی ب رای وی صادر کند چون حضور‬ ‫افشارزاده در انتخابات و احتمال ائتالف وی با عل ی ابادی شرایط‬ ‫را ب رای رقبای عل ی ابادی کمی سخت م ی کند اما این امکان‬ ‫هم وجود دارد که افش��ارزاده با گرفتن مجوز دولت خود را به‬ ‫مجمع روز دوشنبه برساند و اتفاقا نقشی کلیدی در الب ی های‬ ‫دقیقه نود ایفا کند‪ .‬افشارزاده اما در میان روسای فدراسیون ها‬ ‫مقبول اس��ت و همواره بر این تاکید داشته که باید شرایط را‬ ‫ب رای پیشرفت کار فدراسیون ها مهیا کرد؛ «م ی خواهیم فضا‬ ‫طوری باشد که فدراس��یون ها بتوانند در انتخاباتی با نشاط و‬ ‫دموکراتیک فرد مورد نظرشان را ب رای اداره کمیته ملی المپیک‬ ‫انتخاب کنند‪ ».‬اما این حرف ها ان قدر راض ی کننده نبود که‬ ‫خط خورده های انتخابات کمیته ملی المپیک به رام افشارزاده‬ ‫را مورد انتقاد قرار ندهند‪ .‬یکی از حذف شده ها هاشم ی طبا بود‬ ‫که اظهارنظر تندی درباره افشارزاده داشت و او را فردی منفعل‬ ‫و بله قربان گو دانست‪ .‬ایا افش��ارزاده م ی تواند دولت ی هایی را‬ ‫مجاب کند که در روز انتخابات به سمت ائتالف با عل ی ابادی‬ ‫میلی نشان نم ی دهند؟ ‪g‬‬ ‫‪71‬‬ ‫فانوسهای‬ ‫همیشهروشن‬ ‫جشنواره عمار‬ ‫برگزیدگان خود را شناخت‬ ‫ی فیلم عمار‬ ‫مراسم اختتامیه چهارمین جش��نواره مردم ‬ ‫با حضور چهره هایی نظیر ایت اهلل جنتی‪ ،‬سردار نقدی‪ ،‬سعید‬ ‫قاسمی‪ ،‬وحید جلیلی‪ ،‬فرج اهلل سلحش��ور‪ ،‬ابوالقاسم طالبی‪،‬‬ ‫بزاده در سالن اصلی سینما فلسطین‬ ‫علیرضا قزوه و نادر طال ‬ ‫برگزار شد‪ .‬مجری مراسم اختتامیه جشنواره مردمی فیلم عمار‬ ‫محمدمهدی سیار‪ ،‬شاعر انقالبی بود و کلی پ هایی از اکران های‬ ‫نالمللی به نمایش درامد‪.‬‬ ‫مردمی داخلی و بی ‬ ‫دیـــدار‬ ‫گزارش وحید جلیلی‬ ‫نخستین کسی که ب رای سخنرانی روی صحنه رفت‪،‬‬ ‫وحید جلیلی مسئول سیاس��تگذاری جشنواره‬ ‫عمار بود‪ .‬جلیلی با ارائه گزارش��ی از برنامه ها و‬ ‫اهداف جشنواره عمار گفت‪« :‬جشنواره مردم ی ‬ ‫فیلم عمار در اولین سالگرد جشن مردمی نهم‬ ‫دی در سال ‪ 89‬تاسیس شد‪ .‬در این سال کار با‬ ‫بیست فیلم که توسط فیلمسازان حزب اللهی‬ ‫در نقاط مختلف کشور برای تشریح ابعاد فتنه‬ ‫ساخته ش��ده بود‪ ،‬اغاز ش��د‪ .‬در دوره دوم شاهد‬ ‫حضور ‪ 300‬فیلم بودیم‪ ،‬در دوره سوم ‪ 700‬فیلم‬ ‫و امسال فرزندان انقالب اسالمی بیش از یک‬ ‫هزار عنوان فیلم را به جش��نواره ارسال کردند‪.‬‬ ‫امس��ال در بخش دیگری فراخوان بی ن المللی‬ ‫هم دادی��م و ب رای خ��ود ما هم جال��ب بود که‬ ‫بیش از ‪ 700‬اثر از فیلمسازان حدود ‪ 70‬کشور در‬ ‫سایت جشنواره ثب ت نام کردند‪ .‬همین استقبال‬ ‫بی ن المللی در این م��دت به ما نش��ان داد که‬ ‫انسان های زیادی هستند که از انحصار پیچیده رسانه های‬ ‫جهان رنج م ی برند و به دنبال روزنه ای م ی گردند تا از طریق‬ ‫ان فریاد شان را به مخاطب برسانند و ان شاءاهلل از سال اینده‬ ‫بخش بی ن الملل جدی تر دنبال خواهد ش��د‪.‬رئیس شورای‬ ‫سیاست گذاری جشنواره مردم ی فیلم جشنواره عمار گفت‬ ‫‪« :‬این جشنواره تاسیس شده است تا این سوال را در ذهن‬ ‫مخاطب ایجاد کند که اوال چرا بسیاری از کارهای تولید شده‬ ‫به مخاطب خودش نم ی رس��د یا در صورت تولید در داخل‬ ‫کش��ور مهجور م ی ماند و حتی از مخاط��ب بالقوه منطقه‬ ‫خودش نیز دریغ م ی شود؟ و نکته دوم این است که در کنار‬ ‫این اثار ساخته ش��ده داس��تان های ما چرا به سینما راه پیدا‬ ‫نکرده است؟ جشنواره عمار امده اس��ت تا این فاصله را پر‬ ‫کند و بر بسیاری از مجهوالتی که در سینما مطرح م ی شد‬ ‫و مجهوالت غلطی بود مانند اینکه هنرمند انقالبی نداریم‬ ‫و هنر انقالبی مخاطب ندارد ‪ ،‬خط بطالن کشیده است‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫‪72‬‬ ‫تقدیر از سلحشور‬ ‫مراس��م تقدیر از یک عمر مجاه��دت فرهنگی فرج اهلل‬ ‫سلحشور ب رنامه بعدی بود که با اکران مستندی کوتاه اغاز شد و‬ ‫با حضور خانواده شهدا از جمله پدر شهید احمدی روشن‪ ،‬ایت اهلل‬ ‫بزاده‪ ،‬جمال شورجه‬ ‫جنتی و برخی هنرمندان از جمله نادر طال ‬ ‫و ابوالقاسم طالبی از او تجلیل شد‪ .‬سلحشور در سخنانی کوتاه‬ ‫گفت‪« :‬سلحشور قصه اش را از قرانوتوفیقشرا ازخدا م ی گیرد‪.‬‬ ‫ابعاد هنری اش را نیز دیگر هنرمندان به اثارش م ی دهند‪ .‬بناب راین‬ ‫سلحشورهیچکارینکردهاستوخدابودهکهزیرکتفسلحشور‬ ‫را گرفت‪ .‬چیزی که مسئوالن و هنرمندان باید متوجه باشند این‬ ‫است که هنرمندان تنها در یک رشته تخصص دارند و عالم و‬ ‫دانشمند نیستند‪ .‬پس نباید انها را با علما در یک حد قرار دهیم‪.‬‬ ‫ما باید همان قدر که ب رای هنرمندان ارزش قائلیم‪ ،‬ب رای دیگران‬ ‫ازجمله شهدا هم ارزش قائل شویم‪».‬‬ ‫توصیه ایت اهلل جنتی‬ ‫در ادامه ایت اهلل جنتی‪ ،‬دبیر شورای نگهبان پشت تریبون‬ ‫امد و گفت‪« :‬حضور من در جلسه بسیار دوست داشتنی شما‬ ‫حالت غافلگی رانه ای داشت‪.‬نیازی نیست که من به شما بگویم‬ ‫یزنم‪ .‬زمانی فیلمی را ب رای امام‬ ‫که ارزش هنر چیست اما مثال م ‬ ‫نشاندادندکهنقشروشنفکریداشتوامامدربارهانفیلمگفتند‬ ‫که ان فیلم از صد منبر بهتر است‪».‬دبیر شوراینگهباندر ادامه‬ ‫با طرح این سوال که چرا ما نباید در جمهوری اسالمی هنرمند‬ ‫متعهد داشته باشیم که ج واب نامربوط ها را بدهد‪،‬گفت‪ «:‬اگر این‬ ‫هنرمندان متعهد فسادهای امریکا را نشان دهند و در مورد انها‬ ‫فیلم بسازند ‪،‬دیگر امریکای ی ها سر بلند نم ی کنند و دیگر کسی‬ ‫یزند‪.‬در قضیه فتنه کار هنری بسیاری‬ ‫از رابطه با امریکا دم نم ‬ ‫م ی توانید بکنید‪ ،‬به طوری که کسی هوس نکند از این قضیه‬ ‫دفاع کند‪ .‬صحنه ها به شکلی باشد که هر بچه ای با دیدن انها‬ ‫احساس تنفر کند که چقدر ادم ها در فتنه گناهکار شدند و این به‬ ‫ایندلیلبودکهاینهابصیرتنداشتند‪».‬‬ ‫صدای عمارهای بی ن المللی‬ ‫پس از سخنان ایت اهلل جنتی نوبت به تقدیر از برگزیدگان‬ ‫نالمللهماهداشد؛‬ ‫بخش هایمختلفرسیدوج وایزبخشبی ‬ ‫بخشی که ب رای نخستی ن بار در این دوره به جشنواره افزوده شده‬ ‫نالملل ی شدن‬ ‫بزاده‪،‬دبیرجشنوارهعماربااشارهبهبی ‬ ‫بود‪.‬نادرطال ‬ ‫ایندورهگفت‪«:‬شبکهب ی ب ی سیازاینجهتیکنقدبهماکرده‬ ‫است که گفتیم عمارهای بی ن المللی وجود دارند و به ما واکنش‬ ‫نالمللیعماردنبالچیست‪.‬ما‬ ‫نشاندادندوگفتنداینبخشبی ‬ ‫نالمللیبیشتر‬ ‫م ی خ واهیمبهانهابگوییمازایننوععمارهایبی ‬ ‫بزاده‪،‬‬ ‫خواهیم دید و ما صدای انها خواهیم بود‪ ».‬به گفته طال ‬ ‫یکی از این عمارهای بی ن المللی ماریا پومیه است که با هزینه‬ ‫شخصی خودش به ارژانتین رفته و در حال ساختن مستندی‬ ‫درباره انفجار مرکز یهودیان امیاست‪ .‬پومیه هم گفته که‪« :‬به‬ ‫اینجا امده ام تا نشان دهم ای ران ی ها جنایتکار و تروریست نیستند‪.‬‬ ‫رژیم صهی ونیستیدرپروندهامیاکارشکنیم ی کندومنامیدوارم‬ ‫بتوانم الیه های پنهان این ماجرا را فاش کنم‪».‬‬ ‫برگزیدگان‬ ‫برگزیدگان چهارمین جشنواره فیلم عمار در بخش های‬ ‫بی ن الملل‪ ،‬داستانی‪ ،‬روحانیت و بی داری اسالمی‪ ،‬روایت شهادت‪،‬‬ ‫اقتصاد مقاومتی‪ ،‬تاریخ معاصر‪ ،‬نقد درون گفتمانی‪ ،‬جنگ نرم‪،‬‬ ‫فتنه‪ ۸۸‬وانیمیشنمعرفیشدند‪.‬‬ ‫بخش اقتصاد مقاومتی‪ :‬اقای یزدان کیانی به علت‬ ‫پیوند دفاع مقدس و اقتصاد مقاومتی در مس��تند اوای دستان‬ ‫شایستهتقدیرشناختهشد‪.‬همچنیناقایتقیقاسمپوربهعلت‬ ‫دستاورد ف ّن ی و هنری در تصویر برداری مستند کای ر‪ ،‬اقای علی‬ ‫خسروی به علت اسیب شناسی اقتصاد ای ران در مستند نفت‬ ‫ی به علت توجه به اقتصاد دانش بنیان‬ ‫سیاه‪ ،‬اقای روح اهلل رحیم ‬ ‫درمستندتابشواقایمهدیرسولپوربهعلتتوجهبهاقتصاد‬ ‫مردم ی در مستند کایر به عنوان برگزیدگان این بخش معرفی‬ ‫شدند‪ .‬جایزه ویژه هیات داوران نیز به اقای مصطفی رضوانی به‬ ‫علت خالقیت در کارگردانی و مضمون مناسب در مستند نبرد‬ ‫خاموش داده شد‪.‬‬ ‫بخش انیمیش�ن‪ :‬اقایان امیر محمد زاده و سلمان‬ ‫خورشیدی ب رای انیمیشن س��کو‪ ،‬اقای بهروز خندان دل ب رای‬ ‫انیمیشنسالمبرروح اهللواقایبهروزسلطانیفرب رایانیمیشن‬ ‫مروارید سرخ‪.‬‬ ‫بخش نقد درون گفتمان�ی‪ ،‬فتنه ‪ 88‬و جنگ‬ ‫نرم‪:‬در این بخ��ش هیچ کدام از اثار شایس��ته دریافت جایزه‬ ‫ویژه هیات داوران نشد اما فانوس بلورین به می راث الب رتا‪ ،‬اینجا‬ ‫چراغی روشن است‪ ،‬فرصتی ب رای دیدن‪ ،‬او با ما‪ ،‬جای خالی و‬ ‫دکتر سالم تعلق گرفت‪.‬‬ ‫بخش داستانی‪ :‬در بخش فیلم کوتاه ضمن تقدیر‬ ‫از اثر تکلیف (رضا شرفی)‪ ،‬فانوس بلورین به شربت‬ ‫سینه (موسی خوانزاده پور) تعلق گرفت و لوح افتخار‬ ‫این بخش به درختان حماسی(مرتض ی علی عباس‬ ‫میرزایی) و کرایه ها اماده (حسین دارابی) تقدیم شد‪.‬‬ ‫در بخش فیلم داستانی نیمه بلند نیز تندیس بهترین‬ ‫فیلم به فیلم داستانی لکه ساخته محمدباقر مفیدی‬ ‫کیاتعلقگرفت‪.‬‬ ‫دربخشفیلمنامهنیزتندیسبهترینفیلمنامه‬ ‫بهفیلمروبهقبلهساختهامیرمهدیپوروزیریدادهشد‪.‬‬ ‫در بخش بهترین دس��تاورد فن��ی و هنری نیز‬ ‫تندیس بهترین ط راحی صحنه به فیلم یک روز دی رتر‬ ‫ساختهمرتضیپورحیدریتعلقگرفت‪.‬‬ ‫از میان نامزدهای بخش فیلم داس��تانی بلند‬ ‫تندیس بهترین فیلمنامه به فرشتگان قصاب ساخته‬ ‫ی و لوح افتخار نیز به بزرگمرد کوچک‬ ‫سهیل سلیم ‬ ‫ساخته صادق دقیقی‪ ،‬و خاک و مرجان ساخته مسعود‬ ‫اطیابیتقدیمشد‪.‬‬ ‫بخشروایتشهادت‪:‬شی رابادساختهمحمدحجت‬ ‫احمدی زر‪ ،‬تولدت مبارک ساخته مهدی زمانپور کیاسری‪ ،‬مردی‬ ‫با ارزوهای دوربرد ساخته علیرضا بوالی و صبحانه با طعم مرگ‬ ‫ساختهمحمدعلیشعب ان ی‪.‬‬ ‫بخشتاریخمعاص ر‪:‬انتهایخی ابانفلسطینجنوبی‬ ‫ساخته هادیحاجتمند‪،‬سرزمینافتخارساختهمحسنقیصری‪،‬‬ ‫شور و سرور ساخته عباس صالح مدرسه ای و جانشین ساخته‬ ‫کاوه مظاهری‪.‬‬ ‫بخش روحانی�ت و بیداری اسلامی‪ :‬در بخش‬ ‫روحانیت و بی داری اس�لامی نیز مهدی نقویان کارگردان گاو‬ ‫خشمگین ب رنده جایزه ویژه هیات داوران و جایزه مرگ بر امریکا‬ ‫شد‪.‬برگزیده هایاینبخشنیزبهترتیبزیرمعرفیشدند‪:‬میالد‬ ‫مهدوی کارگردان به رنگ زندگی‪ ،‬سی د مهدی موسوی کارگردان‬ ‫شیخ علی و سعید ابوطالب کارگردان دوازده تموز‪.‬‬ ‫گل سال م ی رس��د‪ ،‬زالتان ایب راهیمویچ ستاره سوئدی تیم‬ ‫پاری سن ژرمن دو رقیب داش��ت‪ ،‬نیمار و ماتیچ اما قیچی‬ ‫برگردان استثنایی زالتان جای هیچ تردیدی را باقی نگذاشت‪.‬‬ ‫گل زالتان جایزه پوشکاش را به همراه داشت‪.‬زالتان در مورد‬ ‫این جایزه گفت‪« :‬به نظرم ه ر کس��ی که گلی مانند ان بزند‬ ‫باید جایزه بگیرد! بله‪ ،‬گل من در بازی دوستانه زده شد اما این‬ ‫گل در تاریخ خواهد ماند‪ .‬مردم سال های سال ان را به خاطر‬ ‫خواهند اورد و بازیکنان تالش خواهند کرد از ان تقلید کنند‪.‬‬ ‫اما من کسی هستم که ان گل را زدم و خیلی هم خوشحالم‪.‬‬ ‫عالی بود‪».‬‬ ‫‪...‬و اینک کریستیانو رونالدو‬ ‫اشک های ستاره پرتغالی در مراسم توپ طال‬ ‫زالتان هم جایزه گرفت‬ ‫ب رای دریافت جایزه پوش��کاش که ب��ه زننده زیباترین‬ ‫دیـــدار‬ ‫افسوس از ریبری‬ ‫اگر یک سال م ی شد توپ طال را به مرد فرانسوی بایرن‬ ‫مونیخ داد‪ ،‬امسال بود‪ ...‬ریبری تمام افتخارات ممکن را جمع‬ ‫اوری کرد‪ ،‬با بایرن مونیخ قهرمانی لیگ‪ ،‬جام حذفی و لیگ‬ ‫قهرمانان اروپا را به دس��ت اورد و در تمام ای��ن افتخارات او‬ ‫نقشی اساسی و غیر قابل انکار داشت‪ .‬او با تیم ملی فرانسه‬ ‫هم به جام جهانی رسید تا هیچ چیز ب رای گرفتن توپ طال‬ ‫تیم منتخب سال ‪2013‬‬ ‫در سال ‪ 2013‬کل تیم منتخب از چهار باشگاه انتخاب‬ ‫شده بود‪ ،‬نویر به عنوان بهترین دروازه بان سال انتخاب شد‬ ‫تا به سلطه پنج س��اله کاس��یاس پایان بدهد‪ .‬فیلیپ الم و‬ ‫فرانک ریبری هم دیگر نماینده های بایرن مونیخ‪ ،‬قهرمان‬ ‫اروپا و جهان در این فهرست بودند‪ .‬از بارسا‪ ،‬عالوه بر مسی‪،‬‬ ‫دنی الوس‪ ،‬ژاوی و اینیستا هم در تیم منتخب قرار گرفتند‪.‬‬ ‫رئال مادرید هم با حضور رونالدو و سرخیو راموس‪ ،‬دو نماینده‬ ‫داشت‪ .‬دو نماینده دیگر هم از پاری سن ژرمن هستند؛ تیاگو‬ ‫سیلوا و زالتان‪.‬‬ ‫جایزه برای افغان ها‬ ‫جایزه بازی جوانمردانه س��ال ‪ 2013‬فیفا به افغانستان‬ ‫رسید‪ .‬فیفا این جایزه را به خاطر پیشرفت قابل توجه افغان ها‬ ‫در سال ‪ 2013‬و توسعه فوتبال در این کشور به انها اهدا کرد‪.‬‬ ‫افغان ها در رقابت با یک کشور اسیایی دیگر‪ ،‬ازبکستان‪ ،‬به‬ ‫این جایزه دست پی دا کردند‪.‬کرام الدین کریم‪ ،‬رئیس فدراسیون‬ ‫فوتبال این کشور به زبان فارسی ب رای همه صحبت کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫اشک ریخت‪ ،‬در چند قدم ی او سپ بالتر ایستاده بود‪،‬‬ ‫همان کسی که چندی قبل در مراس��می او را یک فرمانده‬ ‫جنگی خوانده بود که خیلی جدی اس��ت و خشک‪ ...‬اما او‬ ‫نشان داد که بسیار احساساتی است تا انجا که هرچه سعی‬ ‫م ی کرد‪ ،‬نم ی توانست مقابل پس��رش که با او روی صحنه‬ ‫امده بود‪ ،‬گریه نکن��د و در مقابل چند صد میلیون نفری که‬ ‫داشتند مراسم را از تلویزیون تماش��ا م ی کردند‪ .‬نامش را پله‬ ‫خواند‪« :‬کریس��تیانو رونالدو»‪ ...‬رونالدو پشت تریبون گفت‪:‬‬ ‫«هیچ واژه ای نم ی تواند این لحظ��ه را توصیف کند‪ .‬اول از‬ ‫همه از تمامی هم تیم ی هایم تشکر م ی کنم؛ چه در باشگاه‬ ‫و چه در تیم مل��ی‪ .‬بدون تالش های انها م��ن به این جایزه‬ ‫نم ی رسیدم‪ .‬من بس��یار خوشحالم و بس��یار سخت بتوان‬ ‫این جایزه را برد‪ .‬باید از همه افرادی که در س��طح شخصی‬ ‫با انها در تماس بوده ام هم تش��کر کنم‪ .‬نباید اوزه بیو را هم‬ ‫فراموش کرد‪ .‬نامزدم‪ ،‬دوستانم وپسرم‪ .‬این لحظه ای بسیار‬ ‫احساسی است‪ .‬انچه م ی توانم بگویم این است که از همه‬ ‫شما که درگیر بوده اید تشکر م ی کنم‪ .‬اگر کسی را فراموش‬ ‫کرده ام معذرت م ی خواهم‪ ،‬اما فعال عمیقا تحت تاثیر قرار‬ ‫گرفته ام!» در س��الن مادر رونالدو هم حضور داش��ت که از‬ ‫اش��ک های فرزندش به گریه افتاد‪ .‬کریس��یتیانو رونالدو در‬ ‫سال ‪ 2013‬یک سال فوق العاده را پشت سر گذشت‪ ،‬سالی که‬ ‫هر چند از نظر گروهی نتوانست به هیچ جام ی برسد و اللیگا‬ ‫را به بارسلونا واگذار کردند و لیگ قهر مانان اروپا را به بایرن‬ ‫مونیخ اما از نظر فردی اماری ب ی نظیر از خود به جا گذاشت‪،‬‬ ‫او در این س��ال ‪ 69‬گل زد که در نوع خ��ودش بی نظیر بود‪.‬‬ ‫او در بازی رفت و برگش��ت مقابل منچستر یونایتد گل زد و‬ ‫خوش درخشید‪ .‬رونالدو مقابل سوئد در پلی اف جام جهانی‬ ‫‪ 2014‬هم یک تنه پرتغال را تا برزیل کشاند‪ .‬گل های زیبای‬ ‫او به ویژه در نیمه پایانی سال باعث شد که هیچ کس نباشد‬ ‫که به انتخاب او اعتراض نداشته باشد‪ .‬مصدومی ت های پی‬ ‫در پی لیونل مسی که با لباس��ی عجیب به رنگ زرشکی‬ ‫در مراسم ش��رکت کرده بود‪ ،‬باعث شد که این نابغه فوتبال‬ ‫ارژانتین به پنجمین توپ طالی خود نرسد و این بار نوبت‬ ‫به مرد پرتغالی برس��د که دومین توپ طالیی را در گنجینه‬ ‫افتخاراتش جای دهد‪.‬‬ ‫کم نداشته باشد و فرصت به راحتی از او گرفته شد‪ .‬نرسیدن‬ ‫توپ طال به ریبری صدای خیلی ها را در اورد از جمله میشل‬ ‫پالتینی‪ ،‬اس��طوره فوتبال فرانس��ه و رئیس کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اروپا‪« :‬رونالدو برنده عالی بود اما ب رای فرانک ریبری‬ ‫خیلی ناراحت ش��دم‪ .‬راس��تش را بگویم توپ طال سال بعد‬ ‫و س��ال بعدش دوباره به مس��ی و رونالدو م ی رسد‪ .‬به نظرم‬ ‫‪ 50‬س��ال بود که توپ طال را ب ر اس��اس نتایج و قهرمان ی ها‬ ‫م ی دادند‪ .‬اما دیگر این گونه نیست‪ .‬فکر م ی کنم اگر فرانک‬ ‫نتواند در س��الی ک��ه در ان تمامی قهرمان ی ه��ای مهم را‬ ‫کسب کرده است توپ طال را ببرد‪ ،‬حتما توپ طال مشکلی‬ ‫دارد‪ ».‬کارل هاینس رومینیگه هم م ی گوید‪« :‬ما به فرانک‬ ‫ریبری افتخ��ار م ی کنیم‪ .‬فوتبال یک ورزش جمعی اس��ت‬ ‫و او در ان به همه افتخارات در س��ال ‪ 2013‬رسید‪ .‬او عنوان‬ ‫بهترین بازیکن اروپا را هم به دست اورد و قرار گرفتن در بین‬ ‫نامزدهای نهایی توپ طال هم نشانه دیگری بر نمایش های‬ ‫فوق العاده اوست‪».‬‬ ‫پایان خوش هاینکس‬ ‫یوپ هاینک��س مردی که بع��د از قهرمان��ی با بایرن‬ ‫مونیخ از دنیای فوتبال خداحافظ��ی کرد در رقابت با یورگن‬ ‫کلوب و الکس فرگوس��ن‪ ،‬عنوان بهترین مربی س��ال را به‬ ‫خود اختص��اص داد‪.‬هاینکس بعد از دریاف��ت جایزه گفت‪:‬‬ ‫«ب ی نهایت خوشحالم که این جا امده ام تا جایزه را بگیرم‪ .‬این‬ ‫ب رای من بسیار عالی است که این جایزه را در انتهای دوران‬ ‫مربیگری ام دریافت کنم‪ .‬معموال در ورزش های تیمی سخت‬ ‫بتوان اوضاع را چنین کنار هم ق��رار داد‪ .‬این کار را تنها من‬ ‫انجام ندادم‪ ،‬بلکه این کار کل باشگاه بایرن مونیخ و افرادی‬ ‫بود که در این دوره با من همکاری کردند‪ ».‬بهترین بازیکن‬ ‫خانم هم یک المانی بود‪ ،‬نادیه انگره رر‪ ،‬دروازه بان تیم ملی‬ ‫زنان المان‪ ،‬عنوان بهترین بازیکن زن دنیا در س��ال ‪ 2013‬را‬ ‫از ان خود کرد‪ .‬او دو مهاجم‪ ،‬مارت��ا و ابی وامباخ‪ ،‬مهاجمان‬ ‫تیم های ملی برزیل و امریکا را به عنوان رقیب در کنار خود‬ ‫داشت که توانست انها را پشت سر بگذارد‪.‬‬ ‫پله احساساتی شد‬ ‫پله اس��طوره فوتبال جهان و برزیل نخس��تین توپ‬ ‫طالی افتخاری فیفا را از ان خود کرد‪ .‬زمانی توپ طال تنها‬ ‫به بازیکنان اروپایی تعلق م ی گرف��ت و به همین دلیل پله‬ ‫هرگز نتوانس��ت این عنوان را به خ��ود اختصاص دهد‪ .‬پله‬ ‫هنگام دریافت این جایزه احساساتی شد و گریه کرد‪« :‬من‬ ‫به خانواده ام ق��ول داده بودم که در این مراس��م گریه نکنم‬ ‫اما من ادم احساس��اتی هستم و نتوانس��تم جلوی خودم را‬ ‫بگیرم‪ .‬اول از همه باید از خدا تشکر کنم که به من سالمتی‬ ‫داد تا س��ال های متمادی بازی کنم‪ .‬البته م��ن هرگز تنها‬ ‫نبودم‪ .‬زمانی که ما درباره دوستان مان حرف م ی زنیم‪ ،‬مردم‬ ‫بازیکنان را به یاد م ی اورند اما ما نباید حتی ان پس��ری که‬ ‫کفش های مان را تمیز م ی کرد‪ ،‬ماساژور تیم و افراد دیگری‬ ‫که در تیم مان بودند را از یاد ببریم‪ .‬م��ن این جام را با همه‬ ‫انها تقسیم م ی کنم‪».‬‬ ‫رای کی روش ونکونام‬ ‫س��ایت فیفا ارای افراد مختل��ف اع��م از کاپیتان ها‪،‬‬ ‫سرمربیان و نماینده رس��انه های مختلف را منتشر کرد که‬ ‫از کشورمان کارلوس ک ی روش‪ ،‬س��رمربی تیم ملی فوتبال‬ ‫کشورمان به ترتیب به مسی‪ ،‬رونالدو و ریبری رای داده بود‪.‬‬ ‫همچنین جواد نکونام کاپیتان تیم ملی کش��ورمان نیز به‬ ‫ترتیب به مسی‪ ،‬ریبری و رونالدو رای داده است‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫سیامک رحمانی نماینده رسانه ای کشورمان نیز به ترتیب به‬ ‫مسی‪ ،‬ریبری و رونالدو رای داده بود‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ستایش هجو‬ ‫برده داری‬ ‫‪12‬سال بردگی بهترین فیلم‬ ‫گلدن گلوب شد‬ ‫دیـــدار‬ ‫برندگان هفتاد و یکمین مراسم سالیانه گلدن گلوب‬ ‫معرفی ش��دند‪ .‬همان طور ک��ه پی ش بینی م ی ش��د‪ ،‬اصغر‬ ‫فرهادی نتوانس��ت دومین جایزه گلدن گلوب خود را ب رای‬ ‫فیلم « گذش��ته» بگیرد‪ ،‬تا جدایی نادر از سیمین کماکان‬ ‫همچنان پر افتخارترین فیلم کارنامه کاری وی باشد‪ .‬در این‬ ‫مراسم‪ ،‬فیلم هایی نظیر ‪ 12‬س��ال بردگی‪ ،‬اخاذی امریکایی‬ ‫و ‪ ...‬توانستند بیش��ترین جوایز را به خود اختصاص دهند و‬ ‫ب رای جایزه اسکار امیدوار ش��دند‪.‬گفتنی است؛ گلدن گلوب‬ ‫نام مجموعه جوایزی است که هر س��اله در ایاالت متحده‬ ‫امریکا توسط اتحادیه مطبوعات خارج ی هالیوود به بهترین‬ ‫تولیدات س��ینمایی و تلویزیونی اهدا م ی شود‪ .‬جوایز گلدن‬ ‫گلوب معموال معیار خوبی ب رای پی ش بینی فیلم های راه یافته‬ ‫به جوایز اس��کار اس��ت‪ .‬هرچند که گاهی بین دو انتخاب‬ ‫تفاوت های زیادی دیده م ی شود‪.‬نگاهی داریم به چند برنده‬ ‫اصلی هفتاد و یکمین مراسم گلدن گلوب‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫‪ 12‬سال بردگی (بهترین فیلم درام)‬ ‫پس از انکه سال گذشته فیلم های لینکلن و جانگوی‬ ‫رها شده س��اخته اس��پیلبرگ و تارانتینو به مقوله برده داری‬ ‫پرداخت‪ ،‬امسال هم فیلم «‪ 12‬سال بردگی » به این مساله‬ ‫پرداخته است‪ 12 .‬سال بردگی داستان واقعی سالومن نورثاپ‬ ‫است؛ سیاهپوستی ازاد اهل نیویورک که دزدیده و به جنوب‬ ‫امریکا برده و به عنوان برده فروخته م ی ش��ود و ‪ 12‬س��ال از‬ ‫عمرش را بردگی م ی کند و پ��س از ازادی کتابی به همین‬ ‫عنوان می نویسد؛ کتابی که گفته م ی شود به ب رافتادن رسم‬ ‫برده داری کمک شایانی کرد‪ .‬اس��تیو مک کوئین کارگردان‬ ‫انگلیسی که پس از ساخت گرسنگی (‪ )2008‬و شرم (‪)2011‬‬ ‫به یکی از کارگردانان محبوب منتقدان تبدیل شده ‪،‬فیلم ‪12‬‬ ‫سال بردگی را ساخته است‪ .‬در ‪ 12‬سال بردگی نقش سالومن‬ ‫نورثاپ را چیوتل اجیفور بازی م ی کند و نقش مقابل او یعنی‬ ‫ادوین اپس مزرعه دار سادیس��می و مالک سالومن را مایکل‬ ‫فاسبندر برعهده دارد‪.‬سارا پلسن نقش همسر اپس را بازی‬ ‫م ی کند‪ .‬در فیلم‪ ،‬خشونت به طور عریان به تصویر کشیده‬ ‫شده و از تعارفات رایج اثار «برده محور» خودداری شده است‪.‬‬ ‫استیو مک کوئین به خوبی توانس��ته حق مطلب را درباره‬ ‫تاریخ بردگی در ایاالت متحده ادا کند و به نظر م ی رس��د که‬ ‫با فیلمنامه یکپارچه‪ ،‬بازی فوق العاده بازیگران‪ ،‬فیلمبرداری‬ ‫و تدوین بی نقص‪ ،‬از ح��اال باید نام « ‪ 12‬س��ال بردگی» را‬ ‫به عنوان یکی از مهمترین اثار س��ال دانست که احتماال در‬ ‫‪74‬‬ ‫فصل اسکار هم حضور موفقی را تجربه خواهد کرد‪.‬‬ ‫لئوناردو دی کاپریو‬ ‫باز ه��م هم��کاری دی کاپریو و اسکورس��یزی نقطه‬ ‫قوتی در کارنامه ای��ن بازیگر خوش قیاف��ه ایجاد کرد‪ .‬این‬ ‫پنجمین همکاری دی کاپریو و اسکورس��یزی اس��ت‪ ،‬اما‬ ‫اولین باری است که کارگردان او را ازاد گذاشته است‪ .‬نتیجه‬ ‫‪ ،‬نقش افرینی مبهوت کننده و شهامت امیز است که تابه‬ ‫حال مانند ان را از این بازیگر با اس��تعداد ندیده ایم‪« .‬گرگ‬ ‫وال اس��تریت» یک کمدی س��یاه و زندگینامه ای است که‬ ‫ب ر اس��اس کتاب خاط رات ج��وردن بلفورت ب��ه همین نام‬ ‫ساخته شده است‪ .‬داس��تان در س��ال ‪ ۱۹۸۷‬اغاز م ی شود‪،‬‬ ‫زمانی که ج��وردن بلفورت به عنوان ی��ک کارگزار بورس و‬ ‫سهام در وال استریت ش��روع به کار م ی کند‪ .‬او تحت تاثیر‬ ‫زندگی پر زرق و برق و تجمالتی رئیس��ش مارک هانا قرار‬ ‫دارد‪ ،‬اما بعدتر در جریان رکود اقتصادی و شکست بازار سهام‬ ‫در اکتبر همان سال معروف به «دوشنبه سیاه» کارش را از‬ ‫دست م ی دهد‪ .‬سپس در شرکت کوچکی در «النگ ایلند»‬ ‫مشغول به کار م ی شود و به خاطر مردمداری اش به سرعت‬ ‫پله های ترقی را طی م ی کند و به موفقیت م ی رسد و‪ ...‬این‬ ‫فیلم اسکورس��یزی به علت تعدد صحنه های جنس��ی و‬ ‫استعمال مواد مخدر مورد انتقاد بس��یاری قرار گرفته است‪.‬‬ ‫دی کاپریو در گلدن گلوب امسال برنده بهترین بازیگر نقش‬ ‫اول مرد ب رای فیلم های موزیکال یا کمدی شد‪.‬‬ ‫زیبایی بزرگ‬ ‫جایزه بهترین فیلم خارج ی زب��ان به «زیبایی بزرگ»‬ ‫پائولو سورنتینو اهدا ش��د‪« .‬ش��کار» توماس وینتربرگ از‬ ‫دانمارک‪« ،‬اب ی گرم ترین رنگ است» عب د اللطیف کشیش‬ ‫از فرانسه‪« ،‬گذشته» اصغر فرهادی از ای ران و «باد م ی وزد» ‬ ‫هایائو میازاکی از ژاپن دیگر نامزدهای این بخش بودند که‬ ‫مراسم را دست خال ی ترک کردند‪ .‬در تازه ترین فیلم سورنتینو‬ ‫بازیگرانی چون تونی سرویلو‪ ،‬کارلو وردنسابرینا فریلی ایفای‬ ‫نقش م ی کنند‪ .‬این فیلم در ژانر کمدی درام است و داستان‬ ‫درباره نویسنده سالخورده ای است که در رم زندگی م ی کند‬ ‫و تمام جوانی از دس��ت رفته و احساس��ات خود را به تلخی‬ ‫به یاد م ی اورد؛ نوعی بزرگداش��ت زوال و شکوه شهر رم در‬ ‫میان رخوت این روزهای ایتالیا‪ .‬س��رویلو در این فیلم نقش‬ ‫نویسنده ای سالخورده به نام جپ گامباردال را بازی م ی کند‪.‬‬ ‫او به لطف رمان معروفی که ‪ 40‬سال پیش نوشته همیشه‬ ‫مطرح بوده و اکنون در ‪ 65‬س��الگی زندگی یکنواختی دارد‪.‬‬ ‫در همان حال که جپ به این فکر م ی کند که نوش��تن را از‬ ‫نو اغاز کند‪ ،‬ش��یوه زندگی لذت جویانه و ث��روت خود را زیر‬ ‫سوال م ی برد‪.‬‬ ‫بریکینگ بد‬ ‫برنده بهترین جایزه س��ریال درام‪ ،‬سریال بریکینگ بد‬ ‫شد‪ .‬سریال «بریکینگ بد» داستان والتر وایت‪ ،‬دبیر شیمی‬ ‫ دبیرستانی است که متوجه م ی ش��ود دچار سرطان ریه شده‬ ‫است‪ .‬او ب رای تامین مخارج زندگی خانواده اش پس از مرگ‬ ‫خود به همراه یکی از ش��اگردان قدیم ی اش به نام جس��ی‬ ‫پینک من دست به تولید شیشه م ی زند‪ .‬سریال «بریکینگ‬ ‫بد» بیننده اش را به دنیای مخوف تولید و عرضه ماده مخدر‬ ‫«شیشه» م ی برد؛دنیایی که در ان والتر وایت در ظاهر بیگناه‬ ‫به یک سلطان بدل م ی شود‪.‬‬ ‫این س��ریال به دلیل فیلمنامه جذاب و خط داستانی‬ ‫غیرقابل پی ش بین ی اش‪ ،‬بازی های فوق العاده ب رایان کرنستن‬ ‫در نقس والتر وای��ت‪ ،‬ارون پال در نقش جس��ی پینک من‬ ‫و انا گان در نقش اس��کایلر‪ ،‬همس��ر والت��ر و فیلمبرداری‬ ‫چشم نوازش به شهرت رسید‪.‬‬ ‫الفونسو کوارون‬ ‫الفونس��و کوارون ب��رای جاذبه ‪ ،‬جای��زه گلدن گلوب‬ ‫بهترین کارگردان را گرفت‪ .‬فیلم جاذبه یکی از فیلم های مهم‬ ‫سال جاری است‪« .‬جاذبه» یک تریلر علمی ‪ -‬تخیلی است‬ ‫که تنها دو بازیگر و پنج صداپیشه دارد و به شیوه سه بعدی‬ ‫به نمایش در م ی اید‪« .‬جاذبه» داس��تان دو انسان رها شده‬ ‫در فضاس��ت؛جایی که نه هوا وجود دارد‪ ،‬نه فشار و نه صدا‪.‬‬ ‫دکتر رایان استون با بازی س��اندرا بوالک در نخستین سفر‬ ‫فضایی خود به همراه مت کوالس��کی با بازی جورج کلونی‬ ‫با سفینه ای راهی فضا شده است‪ .‬در یکی از پیاده روی های‬ ‫فضایی سفینه دچار مشکل م ی ش��ود و تصادفی رخ داده و‬ ‫بخش عمده ان نابود م ی شود‪ .‬دو فضانورد که با محدودیت‬ ‫هوا ب رای تنفس نیز روبه رو هستند در فضا رها شده اند‪ ،‬این‬ ‫در حالی است که مت س��عی م ی کند رایان را مطمئن سازد‬ ‫جای نگرانی نیست و انها دوباره سالم به زمین باز م ی گردند‪.‬‬ ‫کیت بالنشت‬ ‫به نظر م ی رس��د که کیت بالنش��ت از پس ایفای هر‬ ‫نقش��ی برم ی اید؛ او که به خاطر ب��ازی در نقش هایی مانند‬ ‫ملکه الی زابت یا کاترین هیپبورن جایزه های فراوانی گرفته‬ ‫است‪،‬حاال به خاطر بازی در اخرین ساخته وودی الن هم مورد‬ ‫تحسین قرار گرفته است‪ .‬او به خاطر بازی در فیلم جاسمین‬ ‫غمگین توانس��ت جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن ب رای‬ ‫فیلم های درام را در گلدن گلوب امسال به دست اورد‪ .‬داستان‬ ‫فیلم اقتباسی نه چندان وفادارانه از روی نمایشنامه اتوبوسی‬ ‫به نام هوس از تنسی ویلیامز است‪ .‬زندگی مجلل جاسمین‬ ‫از او گرفته م ی شود و او ب رای تنها نماندن به خانه خواهرش‬ ‫پناه م ی برد‪.‬‬ ‫بازنشستگی اقای نویسنده‬ ‫حضرت بقیه اهلل‬ ‫گونتر گراس‪ ،‬نویسنده ب رنده نوبل المان در مصاحب ه ای اعالم کرد که دیگر ب رای نوشتن‬ ‫رمان دست به قلم نخواهد برد زی را شرایط سنی به او چنین اجازه ای نم ی دهد‪ .‬گراس همچنان‬ ‫به فعالیت در زمینه سرودن شعر‪ ،‬تصویرگری و نقاشی ادامه م ی دهد اما دیگر یک اثر بزرگ‬ ‫ادبی خلق نخواهد کرد‪ .‬این نویسنده مطرح در گفت وگویی با نشریه «پاساوئر نوین پرسه»‬ ‫اظهار داشت‪« :‬من ‪ 86‬ساله هس��تم‪ .‬فکر نم ی کنم که دیگر رمانی بنویسم‪ .‬من ب رای انجام‬ ‫تحقیقات ب رای نگارش یک رمان جدید به پنج یا شش سال زمان نیاز دارم اما شرایط جسمی‬ ‫ به من این اجازه را نم ی دهد که ب رای یک دوره زمانی دراز مدت ب رنامه ریزی کنم‪ ».‬اخرین رمان‬ ‫منتشر شده از گونتر گراس به سال ‪ 2008‬برم ی گردد‪ .‬وی در ان زمان رمان خودزندگینامه ای‬ ‫«جعبه» را منتشر کرد‪ .‬وی همچنین در هشتاد و پنجمین سالگرد تولدش یک کتاب شعر با‬ ‫عنوان «حشره یک روزه» را به زیر چاپ برد که مشتمل بر موضوعات پیری و مرگ بود‪ .‬البته‬ ‫ناگفته نماند که این نویسنده و روشنفکر به رغم اعالم این خبر قصد ندارد که به کلی نوشتن را‬ ‫کنار بگذارد‪ .‬او پس از یک دوره بستری شدن در بیمارستان که منجر به توقف فعالی ت هایش‬ ‫شد‪ ،‬هنوز کار تصویرگری را فعالیتی خالقانه م ی داند‪ ».‬وی م ی گوید‪« :‬نخستین متن های من‬ ‫از میان تصاویر و نقاش��ی های اب رنگ بیرون امدند‪ .‬من به کار تصویرگری ادامه م ی دهم‪ .‬اما‬ ‫اینکه از دنیای این نقاش ی ها چه چیزی بیرون خواهد امد را نم ی دانم‪».‬‬ ‫کتاب «حضرت بقیه اهلل» یکی از هشت کتابی است که محصول تبدیل سخنران ی های‬ ‫استاد ایت اهلل محمد شجاعی در مجالس خصوصی و عمومی به شمار م ی رود که به موضوع‬ ‫مهدویت پرداخته اس��ت‪ .‬در این اثر زندگانی‪ ،‬اخبار غیبت‪ ،‬شخصیت و جایگاه حضرت امام‬ ‫مهدی (عج) از میان روایات و احادیث معتبر بررسی شده و به بحث ظهور ان حضرت و رجعت‬ ‫از نگاه قران کریم پرداخته شده است‪.‬کتاب مذکور در شش فصل تدوین شده که با شناخت‬ ‫حضرت مهدی علیه الس�لام اغاز م ی ش��ود‪ .‬میالد مقدس‪ ،‬نایبان خاص و بحث در معنای‬ ‫بقی ه اهلل را در فصل اول م ی خوانیم‪ .‬غیبت کبری ان حضرت را در ادامه کتاب م ی یابیم که در‬ ‫ان از روایاتی که پیش از غیبت از ان خبر داده اند سخن گفته شده و اینکه غیبت‪ ،‬ازمایشی‬ ‫بزرگ است و در زمان غیبت‪ ،‬تشرف به محضر حضرت که انواعی ب رای ان گفته شده‪ ،‬چگونه‬ ‫امکان پذیر است‪.‬همچنین این اثر حضرت امام مهدی (عج) را از منظر دیدگاه و روایات اهل‬ ‫سنت نیز معرفی م ی کند‪ .‬عصر ظهور ان حضرت نیز در این کتاب فصلی را به خود اختصاص‬ ‫داده که عالئم ظهور و قیام ان حضرت و جهان پس از قیام حضرت موعود (عج) در این قسمت‬ ‫تشریح شده و در پایان به مبحث رجعت امام دوازدهم پرداخته و عرض ارادت‪ ،‬اخالص و عشق‬ ‫به استان مبارک والدت ان امام همام پایان بخش این کتاب ارزشمند است‪.‬چاپ چهارم این‬ ‫اثر ارزشمند در ‪ 216‬صفحه با قیمت هشت هزار تومان توسط انتشارات سروش منتشرشد‪.‬‬ ‫گراس دیگر رمان نمی نویسد‬ ‫اگر باالی بیانی ه ها نام باشگا های پرسپ ولیس و استقالل دیده نم ی شد‪ ،‬م ی شد حتی تصور کرد‬ ‫که این بیانی ه ها را سکوهای هواداران اتشین مزاج افراطی دو تیم نوشته باشند‪ ،‬نامه هایی که به هیچ‬ ‫وجه با ادبیات مرسوم و رسمی دو باشگاه ورزشی و احتماال فرهنگی همخوانی نداشت و دربی کنایه‬ ‫و طعنه و حتی افترا پیش از دربی ته ران برگزار شد‪ ،‬انگار نه انگار که این همان بازی است که تا چندی‬ ‫قبل فضایش انچنان هندی م ی شد که نگو و نپرس اما دنیا عوض شده‪ ،‬حاال قبل از دربی چنان‬ ‫برهم م ی تازند که گویی این بازی‪ ،‬بازی نی ش هاست‪ ،‬درگیری با بیانیه باشگاه استقالل‪ ،‬شروع شد‪،‬‬ ‫انها در اعتراض به انچه اعتراض های باشگاه پرسپولیس م ی خوانند‪ ،‬مطلبی را با عنوان «گزارشی‬ ‫مستند و تکان دهنده از ‪ 19‬اشتباه و تصمیم به سود س��رخ ها» روی خروجی سایت خود قرار دادند‪.‬‬ ‫در این بیانیه ابتدا اشتباهات داوری به نفع باشگاه پرسپولیس ذکر شده و در بخشی از این مطلب‬ ‫امده بود‪ «:‬فوتبال باید مردانه باشد و در زمین مسابقه! اینکه گاهی اوقات مربیان پس از شکس ت ها‬ ‫دیـــدار‬ ‫بیانیه های عجیب استقالل و پرسپولیس‬ ‫داور را مقصر بدانند عجیب و بد نیست‪ ،‬اما برخی دیگر از شور به درش کرده اند! این داور غش کرده‬ ‫بود‪ ،‬ان داور را گفته بودیم ب رای ما نگذارند! ان یکی‪ ...‬بس کنید‪ ،‬فوتبال راه خودش را م ی رود و این‬ ‫ی و اتهام زدن‬ ‫فشارها اما فوتبالی نیست و ب رای عوض کردن نتیجه ان هم به زور است‪ ،‬با جو ساز ‬ ‫یزاده داور دربی است‪ :‬کسی که به طرفداری از پرسپولیس پس از ان‬ ‫به این و ان!» م ی گویند مظفر ‬ ‫بازی پرسپولیس و سپاهان معروف و ان هفت دقیقه وقت اضافه شهره است‪ ،‬اما استقالل به این‬ ‫هم اعتراضی ندارد‪.‬محمد نوری فر معاونت ارتباطات باشگاه استقالل در مصاحب ه ای اعالم کرد که‬ ‫این بیانیه توسط او نوشته نشده است‪.‬پرسپولیس ی ها هم بیکار ننشستند و در جوابی ه ای تند حتی‬ ‫قهرمان ی های گذشته تیم استقالل را زیر س��وال بردند‪ ،‬خواندن این بخش از این بیانیه به عنوان‬ ‫مشت نمونه خروار کافی است‪« :‬نم ی ایند اشتباهات داوری در فصل جاری و فصل گذشته به نفع‬ ‫تیم خودشان را لیست کنند چرا که با چنین اقدامی دست به خودکشی زده و بر طبل رسوایی تیمی‬ ‫کوبیده اند که با بهره بردن از اشتباهات سریال وار داوری قهرمان شده و امسال نیز به صدر جدول‬ ‫رسیده است‪ .‬خجالت اور است‪ ،‬کسانی طلبکار ش��ده اند که در سه ‪ -‬چهار سال اخیر از اشتباهات‬ ‫داوری در درب ی ها نهایت بهره را برده و ظلم ی تاریخی را به پرسپولیس روا داشته اند‪ » .‬این بازی تمام‬ ‫نشد‪ ،‬روزنامه پرسپولیس در واکنش به محکوم ش��دن پیام صادقیان و محسن مسلمان به دلیل‬ ‫کشیدن قلیان بیانیه دومی را روی سایت گذاشت با ادبیاتی تندتر‪ «:‬دچار شدن به دوستی خاله خرسه‬ ‫دوستان نادان که بدترین دشمنانند‪ .‬درب و داغان شدن‪ ،‬ناکارامد شدن و بساط خند ه همگانی بر سر‬ ‫هر بازاری شدن‪».‬وحتی‪ «:‬کشاکشی را اغاز کرده اند ک ه باید همه را متهم کرد‪ ،‬در این وارونه کاری‪ ،‬گور‬ ‫پدر فوتبال‪ ،‬گور پدر اخالق‪ ،‬گور پدر عالئق مردم‪ ،‬گور پدر باورها و اعتقادات شریف و لطیف هواداران‪.‬‬ ‫به جای اینکه بدکردن خود را با معذرت‪ ،‬با پوزش‪ ،‬با قبول عدم مدیریت جب ران کنند شمشیر از غالف‬ ‫دراورده و همه را م ی زنند‪ .‬به خیال خودش��ان م ی زنند که در اصل ابروی خود را م ی برند که نشان‬ ‫م ی دهند به جای تهذیب در کنار ورزش به کدام کارهای سخیف پرداخته اند‪ ».‬این قصه همچنان‬ ‫ادامه داشت و سایت رسمی دو باشگاه‪ ،‬تبدیل به س��خنگوی رسمی سکو ها شدند‪ .‬از انجایی که‬ ‫مدیریت هر دو باشگاه به بمب های رسانه ای اعتقادی راسخ و جدی دارند‪ ،‬هیچ یک از دو مدیر هم به‬ ‫تقبیح این عمل نپرداختند و هیچ کس نم ی گوید‪ ،‬شما یک چیزی شنیده اید به نام جنگ رسانه ای‬ ‫اما این واقعا معنی جنگ نم ی دهد؛ یک کم ریزه کاری م ی خواهد و خالقیت‪...‬‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫ادبیات در سطح سکو‬ ‫کتابی پیرامون مهدویت‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫زن‪6‬تریلیون‬ ‫دالری تیتر تایم‬ ‫در مورد انتخاب‬ ‫ژانتیلین‬ ‫فروش‬ ‫‪9‬تریلیون‬ ‫دالری‬ ‫تیتریک‬ ‫اکونومیست‬ ‫بازی ها و‬ ‫اشپیگل‬ ‫‪75‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫رویش‬ ‫سروهای سیما‬ ‫در جشن اختتامیه جام جم چه گذشت؟‬ ‫پازل سرو چیده شد تا مراسم اختتامیه سومین جشنواره‬ ‫تلویزیونی جام جم با حضور عزت اهلل ضرغامی (رئیس سازمان‬ ‫صداوسیما)‪ ،‬علی دارابی (معاون سیما) و همچنین جمعی‬ ‫از مدی ران و هنرمندان تلویزیون اغاز شود‪ .‬احسان علیخانی‬ ‫روی صحنه امد و این مراسم را جشن خانواده سیما دانست‪.‬‬ ‫دیـــدار‬ ‫گزارش دبیر‬ ‫مهدی فرجی‪ ،‬دبیر جشنواره جام جم و مدیر شبکه یک‬ ‫سیما به عنوان اولین سخنران مراسم‪ ،‬صحب ت های خود را با‬ ‫یادی از کشته شدگان حادثه سریال «مع راج ی ها»ی مسعود‬ ‫ده نمکی اغاز کرد و گفت‪« :‬در ش��رایطی که ب رای اختتامیه‬ ‫جشنواره اماده م ی شدیم حادثه ناگواری در جامعه هنری ما رخ‬ ‫داد که در پی ان پنج تن از هنرمندان ارجمند ما جانشان را از‬ ‫دست دادند‪ .‬امیدوارم که دیگر شاهد چنین وقایعی در جامعه‬ ‫هنری مان نباشیم‪».‬‬ ‫دبیر جشنواره جام جم در ادامه صحب ت های خود گفت‪:‬‬ ‫«یک هفته پس از دومین جشنواره خداوند به ما توفیق داد تا‬ ‫دبیرخانه دایم ی جشنواره را تشکیل دهیم؛ ضمن اینکه امسال‬ ‫نیز همان طور که وعده داده بودیم جشنواره شکل بی ن المللی‬ ‫به خود گرفت‪ .‬امس��ال می زبان تعدادی از هنرمندان س��ایر‬ ‫کشورها هستیم‪ ،‬کش��ورهای قطر‪ ،‬ترکیه‪ ،‬مصر‪ ،‬انگلستان‪،‬‬ ‫المان‪ ،‬لبنان‪ ،‬کانادا‪ ،‬سوئد‪ ،‬امریکا‪ ،‬نروژ‪ ،‬اردن‪ ،‬امارات‪ ،‬فرانسه‬ ‫و‪ ...‬اثارش��ان را ب رای ما ارسال کردند که ش��امل ‪ 363‬اثر در‬ ‫بخش مس��تند و ‪ 17‬اثر در بخش سریال اس��ت‪ .‬امیدواریم‬ ‫بخش بی ن الملل توس��عه یابد و بتوانیم در س��ال های اینده‬ ‫در سایر بخش ها و س��اختارها نیز ان را برگزار کنیم‪ .‬سومین‬ ‫دوره جش��نواره هرچه بود به پایان رسید‪ .‬امیدوارم برگزیدگان‬ ‫تالش کنند تعالی خودشان را حفظ کنند و بر ارتقای اثارشان‬ ‫بیفزایند و انهایی که امروز برگزیده نش��دند‪ ،‬ان شاءاهلل سال‬ ‫اینده برگزیده شوند‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫یادی از معراج ی ها‬ ‫در این مراس��م؛ علی دارابی‪ ،‬معاون س��یما و ریاست‬ ‫جشنواره جام جم ضمن خوش امدگویی به همه هنرمندان‪،‬‬ ‫مدی ران و ب رنامه سازان گفت‪« :‬یاد جان باختگان «مع راج ی ها»‬ ‫که در جری��ان تصویربرداری ای��ن پروژه‪ ،‬مع راجی ش��دند را‬ ‫گرام ی م ی داریم و ب رای خانواده ان��ان از خداوند متعال طلب‬ ‫صب��ر م ی کنیم‪ .‬جش��نواره بی ن الملل��ی تلویزیونی جام جم‬ ‫به واقع جشن بزرگ س��االنه تلویزیون اس��ت؛ رسانه ای که‬ ‫بازتاب دهنده انواع و اقس��ام جش��نواره های داخلی و خارجی‬ ‫بوده است‪ ،‬حاال سه س��ال اس��ت خود صاحب جشنواره ای‬ ‫منظم و بزرگ شده است و امسال با اثاری از ‪ 18‬کشور جهان‬ ‫‪76‬‬ ‫بی ن المللی شد‪ .‬ما همواره به دنبال شفاف سازی فرایند حمایت‬ ‫از اثار تولیدکنندگان از طریق حضور نویس��نده‪ ،‬کارگردان و‬ ‫تهی ه کننده در شوراهای مختلف سیما هستیم‪ ،‬به گونه ای که‬ ‫ما را از تصمیم گیری های پنهانی و حکم های درک ناشدنی‬ ‫مب را س��ازد‪ .‬ما در تلویزیون حرف پنهان نداریم که اشخاصی‬ ‫در سایه و پشت پرده اعالم کنند و هرگز چهره خود را اشکار‬ ‫نسازند‪ .‬ما صریح و شفاف در تعامل سازنده در خلق اثار ارزنده‬ ‫ب رای مخاطبان تالش م ی کنیم‪».‬‬ ‫نشانه های بلوغ‬ ‫سپس حسین یاری به نمایندگی از هیات داوران سومین‬ ‫جشنواره تلویزیونی جام جم به بازخوانی نکاتی از بیانیه هیات‬ ‫داوران در زمینه اثار بی ن الملل‪ ،‬پویا نمایی‪ ،‬نمایشی‪ ،‬گفت وگو‬ ‫محور‪ ،‬دفاع مقدس و فیلم های مس��تند تلویزیونی پرداخت‪:‬‬ ‫«هیات داوران با حضور اثار چشمگیر درزمینه بی داری اسالمی‬ ‫و مقاومت از سراسر جهان روبه رو ش��د که این نشان دهنده‬ ‫نفوذ باالی ای��ن نوع تفکر در میان هنرمندان جهان اس��ت‪.‬‬ ‫امیدواریم در سال اینده نیز با حضور بیشتر اثار مواجه باشیم‪.‬‬ ‫در مجموعه نمایش��ی با موضوع دفاع مق��دس هنوز جای‬ ‫خالی اثاری که نش��ان دهنده مقابله ای ران با استکبار جهانی‬ ‫باشد وجود دارد‪ .‬متاسفانه در اثار دشمنان ضعیف نشان داده‬ ‫م ی شوند و در سریال های مربوط به دوران پهلوی نیز می زان‬ ‫وابس��تگی به غرب بسیار ضعیف است‪ .‬رس��انه ملی درباره‬ ‫ب رنامه های گفت وگو محور به بلوغ قابل قبولی رسیده است‪.‬‬ ‫جذب مخاطبان‪ ،‬تاثیرگذاری و ب رند شدن برخی از ب رنامه های‬ ‫گفت وگو محور نشانه ای از این بلوغ است‪».‬‬ ‫مستندهای تقدیر شده‬ ‫بخش مستند سومین جش��نواره بی ن المللی جام جم‬ ‫اولین بخش��ی بود که برگزیدگان ان اعالم شد و این نف رات‬ ‫توانستند به سرو جشنواره برسند؛ دررشته پژوهش‪ :‬عب دالحمید‬ ‫ارجمند ب رای فیلم س��عدی‪ ،‬صدابرداری‪ :‬هادی ساعد محکم‬ ‫ب رای «سیاه چمانه»‪ ،‬تدوین‪ :‬حمید نجفی راد ب رای «زیر گنبد‬ ‫مینا»‪ ،‬بهترین گوینده متن‪ :‬شه رام درخشان ب رای «غبار سرخ»‪،‬‬ ‫بهترین تصویربرداری‪ :‬محمد رس��ولی ب رای خانه ای در مه‪،‬‬ ‫بهترین مستند کوتاه‪ :‬اگر عزت به قهوه خانه نیاید ساخته جواد‬ ‫ظهیری‪ ،‬بهترین مستند بلند‪ :‬خزندگان ای ران ساخته فتح اهلل‬ ‫امیری و باالخره بهترین کارگردانی‪ :‬محمد حسین مهدویان‬ ‫کارگردان اخرین روزهای زمستان‪.‬‬ ‫پوی ا نمایی‬ ‫در مراسم اختتامیه سومین دوره جش��نواره جام جم با‬ ‫نمایش کلیپی تهیه شده از پویانمای ی های نمایش داده شده‬ ‫در رسانه ملی با دعوت از هیات داوران این بخش از جشنواره‬ ‫برگزیدگان این جشنواره معرفی ش��دند‪ :‬برترین مجری طرح‬ ‫بلند‪ ،‬نیمه بلند؛ سیاوش زرین ابادی ب رای اثر «اقای مه ربان»‪،‬‬ ‫بهترین کارگردان بلن��د و نیمه بلند؛ بهنام دل��داده و علیرضا‬ ‫بهبهانی ب رای «اقای مهربان» بهترین کارگردان انیمیشن‬ ‫کوتاه؛ ش��یوا ممتحن ب رای «اجل معلق» بهترین کارگردان‬ ‫ش اوتی»برترین‬ ‫میان ب رنامه؛ علی درخشی ب رای اثر «به گزار ‬ ‫کارگردان مجموعه و سریال پویانمایی؛ سیاوش زرین ابادی‬ ‫ب رای اثر «پهلوانان»‪ ،‬سرو زرین فیلمنامه نویسان پویانمایی؛‬ ‫حسین س��لطانی و وحید چاالک ب رای اثر «داستان سامرا»‪،‬‬ ‫برترین ط راحان شخصیت؛ مهدی عل ی بیگی‪ ،‬علی چنری و‬ ‫حامد کمیلی ب رای اثر «یاور و دوستان»‪ ،‬برترین ط راحان فضا؛‬ ‫حسین صافی‪ ،‬نوروز عباسی و مهدی موحد ب رای اثر «افسانه‬ ‫سرزمین گوه ران»‪ ،‬جایزه ب رترین انیماتور متحرک ساز؛ محمد‬ ‫غالم ی و ابوالفضل جعفری ب رای اثر «رس��توران جنگلی»‪،‬‬ ‫جایزه برترین اهنگساز در اثار پویانمایی؛ فیروز ارجمند ب رای‬ ‫اثر «اقای مه ربان»‪ ،‬برترین صداس��ازی و صداگذاری بخش‬ ‫پویانمایی؛ فرشید جلیلی ب رای اثر «افسانه موزه ها»و برترین‬ ‫دستاورد فنی و هنری؛ حامد کاتبی ب رای اثر «تولد افتاب»‪.‬‬ ‫برگزیدگان بخش بی ن المللی‬ ‫از میان ح��دود ‪ 300‬اثر رس��یده به دبیرخانه س��ومین‬ ‫جش��نواره جام جم تعداد ‪ 20‬اثر در ژانرهای سریال و مستند‬ ‫با موضوع مقاومت و بیداری اس�لامی کاندیدا شده بودند که‬ ‫برگزیدگان بخش بی ن الملل جشنواره به این قرار بودند؛ اولین‬ ‫س��رو زرین در بخش مستند جش��نواره به مستند «بحرین‬ ‫فریاد در تاریکی» اث��ر عبدالقادر فائز اختص��اص پیدا کرد‪.‬‬ ‫دومین برگزیده این بخش «اش��ک های غزه»‪ ،‬ساخته وبکه‬ ‫الکه برگ‪ ،‬سال ‪ 2010‬از نروژ بود که سرو زرین جشنواره را به‬ ‫خود اختصاص داد‪« .‬الخراب الثالث»‪ ،‬مستند‪ ،‬محمد دبوق‬ ‫از لبنان برگزیده س��وم بخش مس��تند بود‪ .‬الغالبون ساخته‬ ‫باسل الخطیب س��ال ‪ 2011‬از المنار لبنان برگزیده سرو زرین‬ ‫سریال های بخش بی ن الملل شد‪.‬‬ ‫نود جایزه برد‬ ‫برنامه های گفت و گو محور ترکیبی سومین جشنواره‬ ‫بی ن المللی تلویزیونی جام جم سیما یکی از هیجان انگی زترین‬ ‫قسمت های جشنواره سیما بود‪ ،‬که برگزیدگان این بخش به‬ ‫شرح زیر بودند‪ :‬بهترین ب رنامه ورزشی‪« :‬نود» به تهی ه کنندگی‬ ‫عادل فردوس��ی پور‪ ،‬بهتری��ن برنامه اقتص��ادی‪« :‬پایش»‬ ‫به تهی ه کنندگی محس��ن تربی ت دوس��ت‪ ،‬بهتری��ن ب رنامه‬ ‫فرهنگی هنری‪« :‬مجله تئاتر» به تهی ه کنندگی نیما دهقان‪،‬‬ ‫بهتری��ن ب رنام ه اجتماعی‪« :‬ماه عس��ل» ب��ه تهی ه کنندگی‬ ‫احس��ان علیخانی‪ ،‬بهترین برنامه معارفی‪« :‬س��مت خدا»‬ ‫ب��ه تهی ه کنندگی س��ی د عبدالمجید رکن��ی‪ ،‬بهترین ب رنامه ‬ ‫گفت وگو محور ترکیبی‪« :‬ش��ب افتاب��ی» به تهی ه کنندگی‬ ‫محمود افضلی و «گفتگوی تنهایی» علی میرمی ران‪ ،‬جایزه‬ ‫ویژه هیات داوران به دو برنامه «مناظره» و «زاویه» علیرضا‬ ‫حائری‪ ،‬بهترین ب رنام ه علمی‪« :‬اسمان شب» به تهی ه کنندگی‬ ‫فواد صفاریان پور‪ ،‬بهترین ط راحی محتوا و پژوهش‪« :‬زنده باد‬ ‫زندگی»‪ ،‬محمد جعفر خسروی و «پارک ملت» شهیدی فر‪،‬‬ ‫رویکرد ارزشی و انقالبی و پیگیری مطالبات رهبری و مردم‪:‬‬ ‫بزاده و «ثریا» محس��ن مقصودی‪ ،‬ط راحی و‬ ‫«راز» نادر طال ‬ ‫اجرای برنامه هایی با مخاطب خ��اص‪ :‬فرهاد مختاری مدیر‬ ‫گروه نوجوان شبکه دوم و محمدحسین رنجب ران مدیر گروه‬ ‫اجتماعی شبکه قران‪ ،‬استمرار و حفظ برنامه هایی با سابقه‬ ‫طوالنی‪« :‬ورزش و مردم» به رام شفیع و «درس هایی از قران»‬ ‫حجت االسالم محسن قرائتی‪.‬‬ ‫کارگردانان برتر‬ ‫کارگردانی مناسب در زمینه تولیدات الف ویژه معاونت‬ ‫سیما از بخش هایی بود که در جشنواره سوم مورد تقدیر قرار‬ ‫گرفت‪ .‬هیات داوران در این بخش کارگردان��ان ذیل را مورد‬ ‫تقدیر قرار دادند‪ :‬مسعود جعفری جوزانی ب رای سریال تاریخی‬ ‫در چشم باد؛کیانوش عیاری ب رای مجموعه تلویزیونی روزگار‬ ‫غریب؛ کمال تبریزی ب رای مجموعه تلویزیونی شهریار؛ داود‬ ‫می رباقری ب رای س��ریال مختارنامه؛ فرج اهلل سلحش��ور ب رای‬ ‫س��ریال یوس��ف پیامبر؛ یداهلل صمدی ب رای س��ریال شوق‬ ‫دیـــدار‬ ‫تجلیل از پیشکسوتان‬ ‫در بخش تجلی��ل از هنرمندان س��ومین جش��نواره‬ ‫بی ن المللی جام جم از استاد علی نصیریان‪ ،‬مهدی فخیم زاده‪،‬‬ ‫اتیال پسیانی‪ ،‬سیروس گرجستانی‪ ،‬ابوالقاسم طالبی‪ ،‬ساالر‬ ‫عقیلی‪ ،‬پرویز شیخ طادی‪ ،‬حسین یاری‪ ،‬مسعود بهبهان ی نیا‪،‬‬ ‫پوراندخت مهیمن‪ ،‬شقایق دهقان‪ ،‬بهنام تشکر‪ ،‬هومن برق‬ ‫نورد‪ ،‬س��روش صحت‪ ،‬محمداقبال واح��دی و اکبر عبدی‬ ‫قدردانی شد‪.‬‬ ‫مجموعه های نمایشی‬ ‫هیات داوران بخش مجموعه های نمایش��ی سومین‬ ‫جش��نواره بی ن المللی تلویزیونی جام جم در بخش بهترین‬ ‫بازیگر نقش مکمل مرد‪ ،‬ضمن تشکر از هدایت هاشمی ب رای‬ ‫بازی در سریال «پروانه»‪ ،‬جایزه این بخش را به پرویز فالحی‬ ‫پور به خاطر بازی در سریال گل های گرمسیری اهدا کرد‪.‬در‬ ‫بخش بهترین بازیگر نقش مکمل زن نیز این جایزه مشترکا‬ ‫به س��ودابه بیضایی ب رای بازی در «ارمغان تاریکی» و افرین‬ ‫عبیسی به خاطر بازی در سریال «رقص پرواز» اهدا شد‪.‬جایزه‬ ‫بهترین بازیگر نقش اول مرد ضمن احترام و سپاس از مهدی‬ ‫هاشمی ب رای بازی در سریال «رقص پرواز» به ارش مجیدی‬ ‫به دلیل بازی به یاد ماندن ی اش در سریال «ارمغان تاریکی»‬ ‫تعلق گرفت‪ .‬در همین بخش جای��زه بهترین بازیگر نقش‬ ‫اول زن ضمن تحسین حضور موثر خزر معصوم ی در سریال‬ ‫«یک مش��ت پر عقاب» به لیال زارع ب رای بازی در «ارمغان‬ ‫تاریکی» اهدا شد‪.‬‬ ‫در این بخش بهترین فیلمنامه بخش مجموعه های‬ ‫نمایشی به جلیل سامان ب رای فیلمنامه «ارمغان تاریکی»‪،‬‬ ‫جایزه بهتری��ن کارگردان��ی به خس��رو معصوم ی کارگردان‬ ‫مجموعه داستانی «بچه های بهشت» تقدیم شد‪.‬همچنین‬ ‫جایزه بهترین اثر حوزه انقالب اسالمی مجموعه تلویزیونی‬ ‫به «ارمغان تاریکی» به تهیه کنندگی سی د احمد کاشانچی و‬ ‫در حوزه دفاع مقدس مجموعه «رقص پرواز» به تهی ه کنندگی‬ ‫محمدرضا تخت کش��یان به عن��وان بهترین اث��ر برگزیده‬ ‫معرفی شدند‪ .‬در بخش بهترین تدوین ضمن تشکر از رضا‬ ‫بهارانگیز به خاطر تدوین س��ریال های «پروانه» و «ارمغان‬ ‫تاریکی» به محمدرضا موئینی به خاطر تدوین سریال «یک‬ ‫مش��ت پر عقاب» تعلق گرفت‪ .‬جایزه بهترین تصوی ربرداری‬ ‫مجموعه های نمایشی نیز ضمن تش��کر از محمد افسری‬ ‫تصوی رب��ردار مجموع��ه «پروانه» جایزه نی��ز به محمدتقی‬ ‫پاکس��یما ب رای «رقص پرواز» اهدا شد‪ .‬با تش��کر از اقایان‬ ‫حس��ین کاج ب رای بانو و فرید س��عادتمند ب رای «پروانه» و‬ ‫«ارمغان تاریکی» جای��زه هی��ات داوران در بخش بهترین‬ ‫موس��یقی متن به فردین خلعتبری ب رای موس��یقی سریال‬ ‫«یک مشت پر عقاب» تعلق گرفت‪ .‬جایزه بهترین ط راحی‬ ‫صحنه و لباس نیز ب��ا قدردانی از امیرحس��ین اثباتی ب رای‬ ‫مجموعه تلویزیونی «یک مشت پر عقاب» به غفار رضایی‬ ‫و مه لقا ناقد ب رای سریال «ارمغان تاریکی» اهدا شد‪ .‬هیات‬ ‫داوران ضمن تشکر از ساسان توکلی فارسانی ب رای «ارمغان‬ ‫تاریکی» جایزه بهترین تیتراژ را به بابک صاحبق رانی به خاطر‬ ‫ساخت تیتراژ «گل های گرمسیری» اهدا کرد و جالل الدین‬ ‫معیریان ب رای ط راحی چهره پردازی در دو س��ریال «پروانه»‬ ‫و «ارمغان تاریک��ی» جایزه بهترین چهره پ��رداز را ازان خود‬ ‫کرد‪ .‬بهترین جلوه های ویژه میدانی نیز با تاکید بر این نکته‬ ‫هنر از دیدگاه رئیس سازمان صدا و سیما‬ ‫ع��زت اهلل ضرغامی‪ ،‬رئیس س��ازمان صداو س��یمای‬ ‫جمهوری اس�لامی ای��ران با حض��ور در جم��ع هنرمندان‪،‬‬ ‫برنامه س��ازان‪ ،‬تولیدکنندگان و مدی ران این س��ازمان که در‬ ‫مراسم اختتامیه سومین دوره جش��نواره تلویزیونی جام جم‬ ‫حضور پی دا کرده بودند به ای راد سخنرانی پرداخت‪ .‬او در بخشی‬ ‫از س��خنانش گفت‪«:‬از همه همکاران‪ ،‬هنرمن��دان پرتوان و‬ ‫ارزشمند کشور به ویژه فعاالن در خانواده بزرگ صداوسیما که‬ ‫امشب صدها چهره برجسته کش��ور را در حوزه های مختلف‬ ‫هنری از می��ان انان م ی بینی��م و جمعی از ان��ان که در این‬ ‫جشن حضور دارند‪ ،‬به واسطه تالش هایشان تشکر م ی کنم‪.‬‬ ‫همگی این بزرگواران از بی ت المال مسلمین و کشور اسالمی‬ ‫محسوب م ی شوند و چه س��رمایه ای از کارهای فاخری که‬ ‫به وس��یله انان انجام شده است‪ ،‬بزرگ تر اس��ت‪ .‬در این سه‬ ‫ساعتی که ب رنامه را دیدم مشاهده کردم چه کارهای بزرگی در‬ ‫صداوسیما صورت گرفته که هر ب رنامه ان مخاطبان خاص و‬ ‫زیاد خود را دارد‪ .‬از ب رنامه های گفتگو محور گرفته تا ب رنامه های‬ ‫نمایشی و سریال ها و‪ ...‬جمع محدود شما‪ ،‬نمایندگانی هستند‬ ‫از هزاران و ده ه��ا هزار نفری که در جمع رس��انه ملی تالش‬ ‫م ی کنند و مدیریت افکار عمومی جامعه و مسئولیت فرهنگ‬ ‫به دست شماست‪ .‬در این جلسه فرصت را مغتنم م ی شمارم‬ ‫و به نوبه خود از همگی شما قدردانی م ی کنم‪ .‬همچنین از‬ ‫حضور خانواده معظم شهدا که صاحبان اصلی هنر هستند‪،‬‬ ‫تقدیر م ی کنم‪ .‬همانطور که امام راحل(ره) فرمودند‪« :‬شهادت‬ ‫هنر مردان خداس��ت» و باالترین مرتبه هنرمندی را ش��هدا‬ ‫افریدند که با مقاومت و ایثار جان خود راه را ب رای سعادت ملت‬ ‫ای ران باز کردند‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫بهترین بازیگران تله فیلم‬ ‫برگزیدگان بخ��ش فیلم های تلویزیونی ک��ه یکی از‬ ‫مهم ترین بخش های سومین جش��نواره جام جم بود‪ ،‬به این‬ ‫ش��رح اعالم ش��د‪ .‬بهترین بازیگر مرد فیلم های تلویزیونی‪:‬‬ ‫جای��زه ویژه این بخش ضم��ن تقدیر از رض��ا بهبودی ب رای‬ ‫فیلم « ابروی از دست رفته اقای صادقی» و سیروس همتی‬ ‫ب رای فیلم «رقص روی یخ» اهدا م ی شود به بیژن امکانیان‬ ‫«ابروی از دست رفته اقای صادقی»‪ ،‬بهترین بازیگر زن‪ :‬ضمن‬ ‫تقدیر از غزل شاکری ب رای «حتی اگر شب باشد» معصومه‬ ‫میرحسینی «یک روز سرد» جایزه برتر اهدا م ی شود به شبنم‬ ‫مقدم ی « قصه های من و دوچرخه بابام»‪،‬بهترین فیلمنامه‪:‬‬ ‫ضمن تقدیر از محمد علی طالبی ب رای فیلم «یک روز سرد»‬ ‫سرو زرین بهترین فیلمنامه اهدا م ی ش��ود به ایدا پناهنده و‬ ‫ارسالن امیری «ابروی از دست رفته اقای صادقی»‪ ،‬بهترین‬ ‫کارگردانی‪ :‬ضمن تقدیر از «یک روز س��رد» و «زمانی ب رای‬ ‫ایستادن» جایزه سرو زین اهدا م ی شود به ایدا پناهنده «ابروی‬ ‫از دست رفته اقای صادقی»‪ ،‬بهترین اثر‪ :‬مهدی شفیعی ب رای‬ ‫«ابروی از دست رفته اقای صادقی»‪ ،‬بهترین تدوین‪ :‬ضمن‬ ‫تقدیر از «عملیات کرکس» به نازنین مفخم ب رای فیلم «تعبیر‬ ‫خواب»‪ ،‬بهترین تصویربرداری ‪ :‬هاشم زمانی ب رای «یک روز‬ ‫سرد» و «زمانی ب رای ایستادن»‪ ،‬بهترین تیتراژ‪ :‬ضمن تشکر‬ ‫از «رقص روی یخ» سرو زرین به پژمان ابوالقاسمی ب رای فیلم‬ ‫«خ راش» و جایزه وی��ژه توجه و نگاه مس��ئوالنه به کودکان‬ ‫و نوجوانان اهدا م ی ش��ود به غالمرض��ا رمضانی «عملیات‬ ‫کرکس» و فیاض موس��وی «قصه های من و دوچرخه های‬ ‫بابام»‪.‬‬ ‫پرواز؛ ضیاالدین دری ب رای س��ریال تاریخ��ی کاله پهلوی؛‬ ‫محمدحسین لطیفی ب رای س��ریال تاریخی نردبان اسمان؛‬ ‫شه رام اسدی ب رای سریال تاریخی شیخ بهایی وحسن فتحی‬ ‫ب رای مجموعه تلویزیونی مدار صفر درجه‪.‬‬ ‫که انتخاب برگزیده این بخش قبل از س��انحه ناگوار انفجار‬ ‫صحنه مع راج ی ها صورت گرفته به ش��هید جواد شریفی راد‬ ‫جلوه ویژه کار مع راجی س��ریال «گل های گرمس��یری» اهدا‬ ‫ش��د‪ .‬جایزه بهترین صدابرداری و ترکیب صدا نیز به اقایان‬ ‫ی ب رای س��ریال «پروانه» تعلق‬ ‫جواد مقدس و ارش قاس��م ‬ ‫گرفت‪ .‬جوایز پایانی این بخش نیز ضمن تش��کر از س��عید‬ ‫نعمت اهلل فیلمنامه نویس و راما قویدل کارگردان مجموعه‬ ‫«روح اهلل» به خاطر خالقیت و نگاه لطیف به معرفی زندگی‬ ‫ساده و صمیمی حضرت امام خمین ی (ره)؛ به دلیل نگاه توام‬ ‫با واقعیت و هوشمندی متعهدانه و شناخت صحیح از فضای‬ ‫داستان و ساخت باورپذیر به جلیل سامان ب رای سریال های‬ ‫«پروانه» و «ارمغان تاریکی» تعلق گرفت‪.‬همچنین به دلیل‬ ‫تالش مسئوالنه و هنرمندانه جهت معرفی و شناخت نقش‬ ‫استعماری امریکا در سریال «یک مشت پر عقاب» جایزه ویژه‬ ‫هیات داوران به بهروز خوش رزم اهدا شد‪.‬‬ ‫تقدیر از خانواده شهدا‬ ‫در اختتامیه سومین دوره جشنواره تلویزیونی جام جم‬ ‫از اب راهیم دینانی و خانواده های شهیدان شاطری‪ ،‬شیرودی‪،‬‬ ‫کشوری‪ ،‬زین الدین و یعقوبی تقدیر به عمل امد‪.‬در این مراسم‬ ‫از استاد اب راهیم دینانی استاد فلسفه تقدیر به عمل امد‪.‬پس‬ ‫از س��خنان عزت اهلل ضرغامی‪ ،‬رئیس سازمان صداوسیمای‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران‪ ،‬با دعوت از دکت��ر اب راهیم دینانی‪،‬‬ ‫منصور الریجانی مجری‪ -‬کارشناس ب رنامه معرفت به همراه‬ ‫ی و دارابی معاون او از زحمات این اس��تاد فلس��فه و‬ ‫ضرغام ‬ ‫پیشکسوت عرصه اندیشه تقدیر به عمل اوردند‪ .‬همچنین‬ ‫پس از تقدیر از دکتر دینانی در ادامه این مراسم پس از پخش‬ ‫یک کلی��پ درباره ش��هدا‪ ،‬از خانواده های معظم ش��هیدان‬ ‫شیرودی‪ ،‬شاطری‪ ،‬کشوری‪ ،‬زین الدین و شهید یعقوبی تقدیر‬ ‫به عمل امد‪.‬مادران‪ ،‬همس ران و فرزندان شهدا ب رای دریافت‬ ‫لوح سپاس و تقدیر روی سن حضور یافتند‪ .‬هنرمندان حاضر‬ ‫در سالن ایستاده خانواده های شهدا را تشویق کردند‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫نقد و بررسی‬ ‫صرفا جهت اطالع‬ ‫طنز خبری موفق‬ ‫طنز همواره شیرین ترین زبان ب رای انتقاد است‪ ،‬راهی‬ ‫که با یک چاشنی ش��یرین‪ ،‬تلخ ترین مس��ائل را به چالش‬ ‫م ی کش��د و به بررس��ی ان م ی پردازد‪ .‬در همه شبکه های‬ ‫تلویزیونی جه��ان برنامه های طنز اجتماعی و سیاس��ی از‬ ‫محبوبترین برنامه ها محسوب م ی شوند و تاثی ر گذاری این‬ ‫برنامه ها به گونه ای است که گاهی بالفاصله بعد از رخ دادن‬ ‫اتفاقی که جنب ه طنز الود ان م ی تواند شاخص شود‪ ،‬مخاطبان‬ ‫به دنبال نگاه طنزالود یک برنام��ه خاص به ان اتفاق بودند‪.‬‬ ‫در سیمای ای ران هم چندین برنامه با این تعریف وجود دارد‬ ‫که ش��اخ ص ترین انها برنامه «صرفا جهت اطالع» اس��ت‪،‬‬ ‫برنامه ای که با اقبال عمومی هم رو به رو ش��ده و هر هفته‬ ‫لینک دانلود این ب رنامه هم روی خروجی بسیاری از سایت ها‬ ‫قرار م ی گی��رد‪ .‬صرفا جه��ت اطالع نام ی��ک برنامه خبری‬ ‫است که پنجشنبه شب ها در اخبار ‪ ۲۰:۳۰‬شبکه ‪ ۲‬سیمای‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران و اخبار شبانگاهی ساعت ‪ ۲۲‬شبکه‬ ‫‪ ۳‬سیمای جمهوری اسالمی ای ران توسط واحد مرکزی خبر‬ ‫و با مجری گری و تهی ه کنندگی کامران نجف زاده و ول ی اهلل‬ ‫شجاعی پخش م ی شود‪ .‬این ب رنامه خبری نگاهی انتقادی و‬ ‫طنزالود نسبت به صحب ت های سیاستمداران و برنامه های‬ ‫تلویزیونی دارد‪ .‬این برنامه را محمد دالوری پایه گذاری کرد و‬ ‫پس از حدود دو سال و هشتاد برنامه هفتگی‪ ،‬نویسندگی و‬ ‫فزاده و ول ی اهلل شجاعی سپرد‪ .‬در‬ ‫اجرای ان را به کامران نج ‬ ‫این ب رنامه که طنز ان بیشتر تصویری است و منبع تغذیه ان‬ ‫بیشتر همین صحنه هایی که در بسیاری از موارد به راحتی‬ ‫م ی توان از کن��ار ان عبور کرد که با چند جمل��ه از می زبانان‬ ‫برنامه به ان جهت دهی م ی ش��ود‪ .‬این صحنه ها م ی تواند‬ ‫دیـــدار‬ ‫فرار شاه‬ ‫یک جمله از یک سیاستمدار یا یک اشتباه باشد تا همایشی‬ ‫پ ر هزینه که برگزار ش��دن یا نش��دنش هیچ تاثیری ندارد‪...‬‬ ‫برنامه صرفا جهت اطالع از این سفره خبری نهایت استفاده‬ ‫را م ی برد‪ .‬یکی از نکات برتر برنامه صرفا جهت اطالع که با‬ ‫تکیه به ان توانسته به جلب اعتماد مخاطبان بپردازد‪ ،‬عبور از‬ ‫خط قرمزهای ب ی دلیل و استفاده از پتانسی ل های همه جانبه‬ ‫طنز اس��ت‪ ،‬به عنوان مثال انتقاد از کتاب��ی در مورد اقتصاد‬ ‫مقاومتی که در ‪ 10‬روز نوشته ش��ده‪ ،‬از جمله مواردی است‬ ‫که معموال در دایره خودسانس��وری قرار م ی گیرد اما برنامه‬ ‫صرفا جهت اطالع از این مس��اله به عنوان یک سوژه خوب‬ ‫استفاده م ی کند‪ .‬از دیگر نقاط برتری ب رنامه صرفا جهت اطالع‬ ‫انتقاد از صدا وسیماست‪ ،‬انها بارها و بارها از برنامه های صدا‬ ‫وسیما انتقاد کرده اند‪ ،‬به عنوان مثال از ب رنامه نود یا خود اخبار‬ ‫‪ 20:30‬انتقاد شده اس��ت یا به نقد نوع رفتار و گفتار مجریان‬ ‫برنامه های صدا وس��یما پرداخته اس��ت‪ .‬در طول این مدت‬ ‫برنامه صرفا جهت اطالع بازتاب های فراوانی داشته و بارها‬ ‫اتفاق افتاده که برخی لحن طنز این برنامه را نپسندیده اند و‬ ‫در مقابل ان موضع گرفته اند‪ .‬برنامه صرفا جهت اطالع مثل‬ ‫هر برنامه طنز دیگری روی لبه تی��غ راه م ی رود‪ ،‬با زبان طنز‬ ‫سخن گفتن ظ رافت هایی دارد که گاهی م ی تواند به ناراحتی‬ ‫افراد و گاهی هم به نخندیدن به ایتم ها منجر ش��ود اما در‬ ‫کل این برنامه و بسته خبری توانسته جای خود را در میان‬ ‫مخاطبان بازکند‪.‬البته یک نکته در این برنامه مغفول مانده‬ ‫و ان هم جای خالی نقد حوزه اخبار و برنامه های سیاس��ی‬ ‫است که اگر اضافه شود ان وقت جای هیچ چیز در این ب رنامه‬ ‫خالی نیست‪.‬‬ ‫خانومی که شما باشی‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫انیمیشن در شبکه پویا‬ ‫کاری از ازاده نامداری‬ ‫مجموعه انیمیش��ن «فرار‬ ‫ش��اه» به کارگردان��ی «اب راهیم‬ ‫موح��دی» دهه فج��ر روی انتن‬ ‫ش��بکه پوی��ا م ی رود‪«.‬بهمن و‬ ‫بختک» به کارگردان��ی ابراهیم‬ ‫موح��دی در ‪ 26‬قس��مت ‪10‬‬ ‫دقیقه ای ب��ه تهی ه کنندگی مرکز‬ ‫پویانمای��ی صبا ب��ا تکنیک دو‬ ‫بعدی تولید و هم اکنون در کنداکتور پخش ش��بکه پویا قرار گرفته اس��ت‪ .‬کاراکترهای این‬ ‫انیمیشن دو نفر یعنی بهمن و بختک هس��تند؛ «بختک» یک مامور ساواکی است که هر‬ ‫روز صبح رئیسش با او تماس م ی گیرد و با صداهایی نامفهوم‪ ،‬ماموریتی به بختک م ی دهد‬ ‫که عمدتا جلوگیری از فعالی ت های بهمن اس��ت و بختک هم ب��ه تبعیت از صحب ت های‬ ‫مافوقش به دنب��ال بهمن م��ی رود‪« .‬بهمن» نیز نوجوانی انقالبی اس��ت که س��مبل ماه‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی و کاراکتر خوب مجموعه ش��مرده م ی شود‪ .‬یک قسمت انیمیشن‬ ‫«بهمن و بختک» که به فرار ش��اه م ی پردازد روز چهارش��نبه ‪25‬بهمن از شبکه پویا پخش‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫س��ری جدی��د مجموع��ه‬ ‫«خانوم��ی ک��ه ش��ما باش��ی»‬ ‫ب��ه تهی ه کنندگ��ی ازاده نامداری‬ ‫به زودی از ش��بکه ‪ 2‬س��یما روی‬ ‫انتن م ی رود‪« .‬خانوم ی که ش��ما‬ ‫باش��ی» در س��ری جدید خود که‬ ‫هر ش��ب پخش م ی ش��ود‪ ،‬سراغ‬ ‫بانوانی از جمله همس��ر ش��هید‬ ‫احمدی روشن‪ ،‬مادر بهروز صبوری که ‪ ۲۵‬س��ال مفقود االثر بود و دکتر نادیا مفتونی همسر‬ ‫جانباز حسین نوری رفته است‪ .‬همچنین شهردار زن شهر لولمان در گیالن‪ ،‬خدیجه شریفی‬ ‫کوتاه قدترین زن ای رانی‪ ،‬ژیال رس��ام عربزاده بافنده قالی‪ ،‬عذرا وکیلی گوینده رادیو و طاهره‬ ‫جوان ملقب به بانوی پارچه ها از جمله چهره هایی هستند که نامداری روایت زندگی انها را‬ ‫در مستند خود انتخاب کرده است‪.‬‬ ‫از بانویی که به همراه همسرش در قشم کروکودیل پرورش م ی دهد‪ ،‬مادر جوان نوزاد‬ ‫سه ماهه‪ ،‬معلم و سرپرست کودکان ناشنوا و دو خواهر کشاورز نیز م ی توان به عنوان دیگر‬ ‫سوژه های «خانوم ی که شما باشی» در سری جدید نام برد‪.‬‬ ‫یاور و دوستان‬ ‫سریال یاور و دوستان در ‪ 26‬قسمت ‪14‬دقیقه ای به کارگردانی حمی د رضا علیقلیان و تهیه کنندگی مرکز پویانمایی‬ ‫صبا با تکنیک سه بعدی کامپیوتری تولید و از شبکه پویا پخش م ی شود‪ .‬حمید رضا علیقلیان‪ ،‬کارگردان این انیمیشن‬ ‫گفت‪« :‬ما تمام تالش خود را کردیم که گرافیک زیبا و چشم نوازی را در تولید این انیمیشن داشته باشیم‪ .‬چون معتقد‬ ‫انیمیشنسه بعدی‬ ‫هستم باید انیمیشن از لحاظ بصری زیبا باشد تا بتواند کودکان را ب رای دیدن انیمیشن پای تلویزیون نگه دارد و پیام خود را‬ ‫به انها برساند‪.‬در فیلمنامه های این سریال از داستانک های جذاب و پرتحرک استفاده کردیم تا بتوانیم پیام های اخالقی‬ ‫و اموزنده را به بهترین شکل به کودکان انتقال دهیم‪».‬‬ ‫در خالصه داستان یاور و دوستان امده است‪« :‬در س��رزمین دور حاکم ظالمی‪ ،‬ستم فراوانی بر مردم اهالی روستا‬ ‫روا م ی داشت‪ .‬دالوران جنگل به فرماندهی یاور‪ ،‬به کمک اهالی م ی روند و نقشه های پلید حاکم را خنثی م ی کنند‪».‬‬ ‫‪78‬‬ ‫منتظر باشید‬ ‫سرزمین کهن‬ ‫سریال کمال تبریزی از سوم بهمن در شبکه‪ 3‬پخش می شود‬ ‫عاقبت پ��س از اینک��ه چندین ب��ار خبر رس��ید که‬ ‫اخرین س��اخته کمال تبری��زی روی انتن م��ی رود و هربار‬ ‫به دلیلی این مس��اله عقب افتاد‪ ،‬خبر رس��ید که مجموعه‬ ‫تلویزیونی «س��رزمین کهن» به کارگردانی کمال تبریزی‬ ‫و تهی ه کنندگی محمد مس��عود از س��وم بهمن ماه‬ ‫از شبکه سه سیما پخش م ی ش��ود‪ .‬این مجموعه‬ ‫تلویزیونی به بررسی تاریخ سیاسی‪ -‬اجتماعی ای ران‬ ‫از س��ال ‪ 1320‬تا پیروزی انقالب اس�لامی در بستر‬ ‫زندگی یک پس��ربچه م ی پ��ردازد‪ .‬در این مجموعه‬ ‫تلویزیونی‪ ،‬عالوه بر جذابی ت های داس��تانی سعی‬ ‫شده بخشی از تاریخ ای ران از سال ‪ 1320‬تا ‪ 1357‬بازگو‬ ‫شود‪ .‬این ‪ 37‬سال در سه مقطع زمانی ساخته م ی شود‬ ‫که شامل مهم ترین وقایع این دوران است‪ .‬در مقطع‬ ‫اول که س��ال های ‪ 1332‬ــ ‪ 1320‬را در بر م ی گیرد‪،‬‬ ‫تالش ش��ده موقعیت ای ران در جن��گ جهانی دوم‪،‬‬ ‫نهضت مل ی شدن صنعت نفت و سایر حوادث رخ داده‬ ‫در ان دوره زمانی نمایش داده ش��ود ک��ه با کودتای‬ ‫امریکایی س��ال ‪ 1332‬به پایان م ی رسد‪ .‬در خالصه‬ ‫داس��تان س��ریال امده اس��ت‪« :‬در فصل اول‪ ،‬پسر‬ ‫بچه ای به نام رهی بعد از بمباران دهکده ای توسط نیروهای‬ ‫متفقین‪ ،‬از زیر اوار بیرون کشیده م ی شود‪ .‬رهی پس از چند‬ ‫روز مراقبت توس��ط مادرش‪ ،‬راهی ته ران م ی گردد‪ .‬سال ها‬ ‫بعد او در یک خانواده توده ای بزرگ م ی ش��ود‪ ،‬اما بر اثر به‬ ‫وقوع پیوستن ماجراهایی‪ ،‬او را به خانواده درباری م ی سپارند‪.‬‬ ‫در این خانواده اس��ت ک��ه او رفته رفته ب��ه هویت خود پی‬ ‫م ی برد و همین باعث م ی ش��ود به یک خان��واده دیگر که‬ ‫علقه مذهبی دارند‪ ،‬سپرده شود‪ ،‬اما این پایان ماجراهای او‬ ‫و اط رافیانش نیست و‪» ...‬در مقطع دوم نیز که از سال های‬ ‫‪ 1338‬تا ‪ 1342‬به طول م ی انجامد وضع سیاس ی ‪ -‬اجتماعی‬ ‫ای ران که به قیام ‪ 15‬خرداد ‪ 1342‬منتهی م ی شود‪ ،‬به نمایش‬ ‫گذاشته م ی شود‪ .‬مقطع سوم این مجموعه مربوط به دوران‬ ‫کهن سه س��ال پایانی دوران پهلوی اس��ت که با پیروزی‬ ‫انقالب اسالمی به پایان م ی رسد‪ ».‬شهاب حسینی‪ ،‬نیکی‬ ‫کریمی‪ ،‬محمد رضا فروتن‪ ،‬حس��ن پورش��ی رازی‪ ،‬فرش��ته‬ ‫صدر عرفایی‪ ،‬جعفر دهقان‪ ،‬امیر اقایی‪ ،‬ش��بنم قلی خانی‪،‬‬ ‫الهام حمیدی‪ ،‬ثریا قاس��می‪ ،‬علی ش��ادمان‪ ،‬پژمان بازغی‪،‬‬ ‫هنگامه قاضیان��ی‪ ،‬میترا حجار‪ ،‬پرویز پورحس��ینی‪ ،‬فرهاد‬ ‫قائمیان‪ ،‬حس��ین محج��وب‪ ،‬بیتا فرهی‪ ،‬هومن س��یدی‪،‬‬ ‫مه��رداد ضیایی‪ ،‬لیال زارع‪ ،‬اش��ا محرابی‪ ،‬محس��ن‬ ‫طنابنده‪ ،‬جواد عزتی‪ ،‬رس��ول نقوی‪ ،‬ش��یوا بلوچی‪،‬‬ ‫متین حیدر نیا‪ ،‬امین رحیمی‪ ،‬درش��ن سینک‪ ،‬به رام‬ ‫کمیجانی‪ ،‬فریبرز گ��رم رودی و‪ ...‬گروه بازیگران این‬ ‫س��ریال الف ویژه را تش��کیل م ی دهند‪ .‬احمد پژمان‬ ‫اهنگسازی مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» و‬ ‫شهاب نجفی ساخت تیتراژ این مجموعه را برعهده‬ ‫دارند‪ .‬س��ریال «س��رزمین کهن» که نویسندگی ان‬ ‫را علیرض��ا طالب زاده بر عهده داش��ته اس��ت دارای‬ ‫‪ 40‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای است‪ .‬داس��تان این سریال‬ ‫جذاب‪ ،‬پرکش��ش و پر تعلیق ط راحی و نوش��ته شده‬ ‫اس��ت‪ .‬این مجموعه تلویزیونی کاری از گروه فیلم و‬ ‫سریال شبکه ‪3‬سیماس��ت که هر هفته پنجشنب ه ها‬ ‫ساعت ‪ 22.30‬روی انتن م ی رود‪ .‬کمال تبریزی پیش‬ ‫از این س��ریال های «دوران سرکشی» و «شهریار» را‬ ‫کارگردانی کرده است و س��اخت فیلم های سینمایی چون‬ ‫«مارمولک»‪« ،‬لیلی با من است»‪« ،‬شیدا» و «همیشه پای‬ ‫یک زن در میان است» را در کارنامه کاری خود دارد‪.‬‬ ‫هش��دار ب رای کب را ‪ ۱۱‬یک‬ ‫مجموعه تلویزیون��ی بلند مدت‬ ‫با ژانر حادثه ای و درام است که در‬ ‫کشور المان ساخته شده و تاکنون‬ ‫بیش از ‪ ۳۰‬فصل و ‪ ۲۵۰‬قسمت‬ ‫از ان س��اخته و پخش شده است‪.‬‬ ‫داس��تان اصلی مجموعه‪ ،‬درباره‬ ‫یک گروه دونف��ره از پلی س های‬ ‫بزرگراه است که با ماجراهای گوناگونی روبه رو م ی ش��وند‪ .‬بازیگران این دو نقش بارها تغییر‬ ‫یافته اند‪ .‬این مجموعه سال هاس��ت که از شبکه ته ران پخش م ی ش��ود‪ ،‬خبر خوش ب رای‬ ‫عالقه مندان به این سریال ان اس��ت که سری جدید مجموعه پلیس��ی «هشدار ب رای کب را‬ ‫‪ »11‬که در مرحله دوبله قرار دارد‪ ،‬بهمن ماه از ش��بکه ته ران پخش م ی شود‪ .‬این مجموعه‬ ‫محصول کشور المان سال ‪ 2013‬است که در ‪ 10‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای نمایش داده م ی شود‪.‬در‬ ‫این مجموعه شاهد جلوه های ویژه و صحنه های اکشن جدید و به روز هستیم‪ .‬فصل نوزدهم‬ ‫مجموعه پلیسی «هشدار ب رای کب را ‪ »11‬کاری از واحد تامین برنامه شبکه ته ران است که‬ ‫اماده پخش م ی شود و ناصر طهماسب مدی ر دوبله و گویندگی این مجموعه را بر عهده دارد‪.‬‬ ‫تصویربرداری این س��ریال‬ ‫تلویزیونی به کارگردانی س��امان‬ ‫سالور و محصول سیمافیلم اول‬ ‫بهم��ن در پایگاه یکم ش��کاری‬ ‫ته��ران اغ��از م ی ش��ود‪ .‬محمد‬ ‫نشاط‪ ،‬تهی ه کننده «پرواز در ارتفاع‬ ‫صفر» در مورد اغاز تصویربرداری‬ ‫این مجموعه گف��ت‪« :‬باتوجه به‬ ‫مشارکتی بودن کار‪ ،‬جلسات متعددی با مس��ئوالن نیروی هوایی ارتش جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران به ویژه تیمسار جوشقانی‪ ،‬مدیر واحد هنری ارتش برگزار شد و تفاهمنامه ای به منظور‬ ‫حمایت همه جانبه ارتش علی الخصوص در بخش تامین ادوات نظامی به امضا رس��ید‪.‬‬ ‫مهدی پاکدل‪ ،‬بهنوش طباطبایی‪ ،‬پرویز فالح ی پور‪ ،‬کوروش سلیمانی‪ ،‬حسین زارعی و علی‬ ‫سلیمانی سرنسری از جمله بازیگران این سریال هستند‪ .‬تولید سریال پرواز در ارتفاع صفر در‬ ‫هفت قسمت ‪ 40‬دقیقه ای است و به روایت زندگی یک خلبان جنگی م ی پردازد که در ابتدای‬ ‫جنگ متوجه م ی شود که نامزدش به بیماری قلبی مبتال است و او باید بین عشق به وطن و‬ ‫عشق به همسر یکی را انتخاب کند‪.‬‬ ‫فیلمی از سامان سالور‬ ‫مثلث شماره ‪204‬‬ ‫سری جدید در شبکه تهران‬ ‫دیـــدار‬ ‫هشدار برای کبرا ‪۱۱‬‬ ‫پرواز در ارتفاع صفر‬ ‫سریال «اسمان من» که موضوع اصلی ان درباره امنیت پرواز است‪ ،‬سریال پ ربازیگری است که بازیگرانی مانند دانیال‬ ‫حکیمی‪ ،‬حسن پورشی رازی‪ ،‬اتیال پسیانی‪ ،‬امین حیایی‪ ،‬حامد بهداد‪ ،‬پژمان بازغی و سروش صحت نقش های اصلی را بازی‬ ‫م ی کنند‪ .‬این سریال تلویزیونی در ‪ ۳۰‬قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای تولید م ی شود و در خالصه داستانش امده است‪« :‬در امنیت پرواز‬ ‫یک اصل ثابت هست‪ ،‬حفاظت از ه واپیما‪ ...‬اما ب ی نهایت اتفاق وجود دارد که ممکن است همه انها فقط یک بار رخ دهد‪ ،‬فقط‬ ‫یک بار‪ ...‬ان باال در اسمان یا اینجا روی زمین‪ ،‬فقط یک بار فرصت هست ب رای انجام درست ترین کار‪ »...‬تصوی ربرداری سریال‬ ‫«اسمان من» از زمستان سال گذشته شروع شده و تاکنون ادامه دارد‪ .‬محمدرضا اهنج کارگردان این سریال م ی گوید‪« :‬این سریال‬ ‫درژانراکشنتولیدم ی شود‪.‬باتوجهبهاینکهقبالهمساختاثاریدرگونهاکشنراتجربهکردهبودموب رایمتجربهشی رین‪،‬جذاب‬ ‫سریالی در ژانر اکشن ولذتبخشیبود‪،‬بههمیندلیلتصمیمگرفتمبازهمچنیناثری رامقابلدوربینببرم‪.‬سریال اسمانمنموضوعامنیتپرواز‬ ‫را دستمایه قرار داده که تاکنون در این باره کاری ساخته نشده است‪».‬‬ ‫اسمان من‬ ‫‪79‬‬ ‫انعقاد توافق نامه‬ ‫بانکمهراقتصاد‬ ‫و بیمه اسیا‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪205‬‬ ‫مدیران عام��ل بانک مه��ر اقتصاد و بیمه اس��یا در‬ ‫راس��تای هدف راهبردی اقتص��اد مقاومت��ی و به منظور‬ ‫انعق��اد قرارداد بیم��ه عمر مان��ده بدهکار ناش��ی از فوت‬ ‫وام گیرندگان‪ ،‬در س��اختمان مرکزی بانک مهر اقتصاد با‬ ‫یکدیگر دیدار و قرارداد امضا کردند‪ .‬به گزارش اداره کل‬ ‫روابط عموم��ی در این دیدار دکتر غالمحس��ین تقی نتاج‬ ‫– مدیر عامل ‪ -‬ضمن ارائه گزارشی از عملکرد و خدمات‬ ‫بانک مهر اقتصاد اظهار داش��ت‪« :‬این بان��ک با توجه به‬ ‫قدمت‪ ،‬توانمندی‪ ،‬به روز بودن و س��رمایه های اجتماعی‪،‬‬ ‫خدمات زیادی را به اقتصاد کشور و احاد مردم و باالخص‬ ‫اقش��ار اس��یب پذیر جامعه ارائه می کند ک��ه این خدمات‬ ‫چ��ه از لحاظ رویک��ردی و چ��ه از باب تعداد تس��هیالت‬ ‫پرداختی در مقایس��ه ب��ا بانک ها و موسس��ه های مالی و‬ ‫اعتباری بسیار قابل توجه اس��ت‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر‬ ‫اقتصاد اف��زود‪« :‬بانک مه��ر اقتصاد در راس��تای تحقق‬ ‫رویکرد خدمات رس��انی هرچه بیشتر به مش��تریان خود‬ ‫ام��اده هرگونه هم��کاری‪ ،‬ارائه خدمات متقابل‪ ،‬توس��عه‬ ‫تعامالت مالی و انعقاد تفاهم نامه ب��ا صنعت بیمه به ویژه‬ ‫بیمه اسیا می باشد‪ ».‬وی هدف از انعقاد قرارداد فی مابین‬ ‫در خصوص بیمه عمر مانده بدهکار ناش��ی از فوت را رشد‬ ‫و تقویت زندگی بهتر جامعه به عنوان هدف بانک عنوان‬ ‫کرد و خاطرنش��ان س��اخت‪« :‬بانک مهر اقتصاد در حال‬ ‫حاضر با بیش از ‪ 20‬سال س��ابقه و ‪ 800‬شعبه در سراسر‬ ‫کشور و هفت هزار نفر از همکاران شاغل در بانک‪ ،‬خدمت‬ ‫خالصانه به عموم مردم را سرلوحه کارهای خود قرار داده‬ ‫اس��ت‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد افزود‪« :‬این بانک‬ ‫با الهام از ارزش های اس�لامی و اعتماد س��ازی بین احاد‬ ‫مردم جامعه توانس��ته حدود ‪ 12‬میلیون نفر سپرده گذار و‬ ‫‪14‬میلیون فقره حساب را جذب نماید و بحمداهلل به پاس‬ ‫این نعمت بزرگ الهی تاکنون توانس��ته ایم قریب به‪487‬‬ ‫هزار میلیارد ریال وام قرض الحس��نه و تس��هیالت عقود‬ ‫اس�لامی به‪ 10‬میلیون نفر از مش��تریان پرداخت کنیم‪».‬‬ ‫نتاج در پایان با اظهار امی��دواری از اینکه این اقدام‬ ‫موجب توسعه تعامالت و همکاری های بعدی بانک مهر‬ ‫اقتصاد و بیمه اس��یا برای خدمات مطلوب تر به مشتریان‬ ‫ش��ود‪ ،‬خاطر نش��ان کرد‪« :‬با اجرایی ش��دن این توافقات‬ ‫راهبردی‪ ،‬سپرده گذاران و تسهیالت گیرندگان این بانک‬ ‫به صورت مس��تقیم و غیر مس��تقیم از خدمات بیمه اسیا‬ ‫بهره مند خواهند ش��د‪ ».‬دکتر کاردگ��ر ‪ -‬مدیرعامل بیمه‬ ‫اسیا ‪ -‬نیز با اشاره به استفاده از پتانسیل ها و سرمایه های‬ ‫انسانی در خدمت رس��انی به مردم اظهارداشت‪« :‬بانک و‬ ‫بیمه دو محور توس��عه یافتگی کشور هستند که امیدواریم‬ ‫این تعامالت زمینه س��از اقتصاد پویا و افزایش ش��اخص‬ ‫توسعه در کشورمان ش��ود‪ ،‬از این رو در صدد توسعه تعامل‬ ‫‪80‬‬ ‫و همکاری بیش��تر با بانک مه��ر اقتص��اد خواهیم بود‪».‬‬ ‫گفتنی است؛ بر اساس توافقات صورت گرفته‪ ،‬از این پس‬ ‫مشتریان این بانک از طریق بیمه اسیا تحت پوشش بیمه‬ ‫عمر مانده بدهکار ناشی از فوت قرار می گیرند‪.‬‬ ‫نت�اج در چهارمین کنفرانس پیش�گیری از‬ ‫تقلب‪ :‬التزام به منشور اخالقی از مهم ترین‬ ‫اصول کنترل های داخلی است‬ ‫‪ l‬مدیرعام��ل بانک مه��ر اقتص��اد در چهارمین‬ ‫کنفرانس ساالنه پیش��گیری از تقلب و سوءاستفاده های‬ ‫مالی که با حضور محمد ش��ریعتمداری‪ ،‬مع��اون اجرایی‬ ‫رئیس جمهور و جمع کثیری از فعاالن مالی و اقتصادی در‬ ‫پژوهشگاه نیرو برگزار ش��د‪ ،‬به عنوان دبیر علمی همایش‬ ‫به ارائه مقال��ه ای با عن��وان نقش اخالق در پیش��گیری‬ ‫از تقلب پرداخت‪ .‬به گ��زارش روابط عموم��ی بانک مهر‬ ‫اقتصاد‪ ،‬دکتر نتاج – مدیرعامل بانک – در این کنفرانس‬ ‫با بی��ان اینکه اخالق س��رمایه ای اجتماعی اس��ت که در‬ ‫مجموع��ه ای بزرگتر تحت عن��وان کنترل ه��ای داخلی‬ ‫تعریف می شود‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬پایبندی به اخالقیات نقش‬ ‫مهمی در پیش��گیری از تقلب و سوءاستفاده های مالی در‬ ‫سازمان ها دارد‪».‬‬ ‫وی با تش��ریح عوامل محیط کنترلی بسیاری از این‬ ‫عناصر را مرتبط با مباحث اخالقی دانس��ت و خاطر نشان‬ ‫کرد‪« :‬موضوع بحث ما در درون یک بنگاه‪ ،‬اخالق فردی‬ ‫و س��ازمانی اس��ت بنابراین بای��د این مقول��ه را در داخل‬ ‫س��ازمان ملموس کرد‪ ،‬از این رو تدوین منش��ور اخالقی‬ ‫و التزام عملی ب��ه ان از مهم ترین اص��ول کنترل داخلی‬ ‫است‪ ».‬نتاج محیط کنترلی‪ ،‬ارزیابی ریسک‪ ،‬فعالیت های‬ ‫کنترلی‪ ،‬اطالع رس��انی و پایش��گری را از اجزای کنترل‬ ‫داخلی نام ب��رد و ادامه داد‪« :‬کنترل داخلی ریس��ک ها را‬ ‫به حداق��ل می رس��اند و چنانچه دارای ویژگ��ی یکپارچه‬ ‫هم باش��د اثربخشی بیش��تری در پی دارد‪ ».‬نتاج اعتالی‬ ‫ارزش ها‪ ،‬رهبری با ارائه الگو و اسوه‪ ،‬نقش پدری مدیران‪،‬‬ ‫دسترس��ی پذیری و صمیمی بودن‪ ،‬رعایت ضوابط‪ ،‬تالش‬ ‫در جهت مرتفع کردن موانع و رفتار مساوی در برابر رفتار‬ ‫متقلبان��ه را از عوامل موث��ر در ایجاد فض��ای اخالقی در‬ ‫س��ازمان ها عنوان ک��رد‪ .‬مدیرعامل بانک مه��ر اقتصاد‬ ‫مسئولیت کش��ف تقلب را بر عهده مدیران دانست و ابراز‬ ‫داشت‪« :‬سازمان به مثابه یک موجود زنده است‪ ،‬از این رو‬ ‫به منظور پیش��گیری از تقلب ابتدا الزم اس��ت سازمان را‬ ‫در مقابل ان ایمن کنیم و بعد از کش��ف‪ ،‬رویکرد درمانی‬ ‫داش��ته باش��یم‪ ».‬نتاج ایجاد فرهنگ صداقت پیش��گی‪،‬‬ ‫رعایت فضای اخالقی‪ ،‬ایجاد فضای کاری مثبت گرایانه‪،‬‬ ‫اس��تخدام کارکنان شایس��ته‪ ،‬اموزش مس��تمر‪ ،‬تاییدیه‬ ‫افراد کلیدی س��ازمان‪ ،‬نظم و انضباط و ارتقای کارمندان‬ ‫شایس��ته را از جمله عناصر مهم در پیش��گیری از تقلب و‬ ‫سوءاستفاده های مالی برشمرد‪.‬‬ ‫استاندار اذربایجان ش�رقی‪ :‬خرسندیم که‬ ‫بانک مهر اقتصاد در چرخه اقتصادی کشور‬ ‫حضور دارد‬ ‫‪ l‬استاندار اذربایجان شرقی در دیدار با سرپرست‬ ‫بانک مهر اقتصاد استان گفت‪« :‬خرسندیم که بانک مهر‬ ‫اقتصاد با پش��توانه ارزش��ی و کارکنان متعه��د در چرخه‬ ‫اقتصادی کش��ور حضور دارد‪ ».‬دکتر جبارزاده اس��تاندار‬ ‫اذربایجان ش��رقی در این دیدار با بیان اینکه خرس��ندیم‬ ‫که بانک مهر اقتصاد با پش��توانه ارزشی و کارکنان متعهد‬ ‫در چرخه اقتصادی کش��ور حضور دارد‪ ،‬گف��ت‪« :‬باید در‬ ‫امور خود همواره رضایت خداوند متعال را در نظر داش��ته‬ ‫باشیم چرا که جامعه تنها در این صورت به سمت سالمت‬ ‫و اصالح پی��ش خواهد رف��ت‪ ».‬جب��ارزاده تصریح کرد‪:‬‬ ‫«امیدواریم روزی فرا رس��د که تمام��ی قوانین بانکداری‬ ‫اسالمی در کش��ور رعایت ش��ود و این نوع بانکداری به‬ ‫صورت تمام و کمال در کش��ور اس��تقرار یابد‪ ».‬استاندار‬ ‫اذربایجان ش��رقی در ادامه ریش��ه رش��د ناهنجاری های‬ ‫اجتماعی را پول های ناسالم دانست و گفت‪« :‬حضور افراد‬ ‫متعهد و متخصص در سیستم بانکی کشور نظیر کارکنان‬ ‫بانک مهر اقتصاد‪ ،‬مسئوالن را اسوده خاطر خواهد کرد‪».‬‬ ‫وی سیستم بانکی سالم و قدرتمند را ضامن توسعه کشور‬ ‫دانس��ت و گفت‪« :‬مقام معظم رهبری در خصوص اهمیت‬ ‫استان اذربایجان شرقی به ویژه ش��هر تبریز تاکید خاصی‬ ‫دارند و همواره بر توسعه و رفع مشکالت استان مخصوصا‬ ‫در ح��وزه صنعت تاکید می کنن��د‪ ».‬جبار زاده ب��ا تاکید بر‬ ‫توس��عه همه جانبه از مدیران بانک مهر اقتصاد خواست تا‬ ‫منابع خود را در راه رشد و توس��عه صنعت و اقتصاد کشور‬ ‫به کار گیرند تا مجموعه مهر به عنوان حامی توسعه صنعت‬ ‫استان در افکار عمومی شناخته شود‪ .‬وی افزود‪« :‬مشکل‬ ‫عمده صنعت و تولید استان‪ ،‬نبود نقدینگی برای صاحبان‬ ‫صنایع اس��ت که امیدواریم با حضور بنگاه های اقتصادی‬ ‫سالم و رو به رشدی مانند بانک مهر اقتصاد این مشکل نیز‬ ‫مرتفع شود و با مصرف بهینه و کارشناسی های الزم‪ ،‬منابع‬ ‫بانک ها به سمت توسعه اس��تان هدایت شود‪ ».‬در ابتدای‬ ‫این دیدار اصغر شریفی سرپرست بانک مهر اقتصاد استان‬ ‫اذربایجان شرقی گزارش مختصری از تاریخچه تشکیل‬ ‫بانک ارائه داد و با تش��ریح خدمات ان گفت‪« :‬مجموعه‬ ‫مهر به لحاظ حج��م منابع در میان بانک های اس��تان در‬ ‫جایگاه پنجم قرار دارد و حمایت از تولیدکنندگان و صنایع‬ ‫را همواره در اولویت های خود قرار داده اس��ت‪g ».‬‬ ‫مدیر روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‪:‬‬ ‫بانک مرکزی از مشوقان اصلی ما در بانک شدن بود‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪205‬‬ ‫مدیرروابطعمومی بانکمهراقتصاددرگفت گوباروزنامه‬ ‫جوان‪ ،‬بانک مرکزی را مشوق اصلی مجموعه مهر برای تبدیل‬ ‫موسسه مالی و اعتباری به بانک عنوان کرد‪ .‬به گزارش روابط‬ ‫عمومی بانک مهر اقتصاد‪ ،‬ابراهیم صفرلکی – مدیرکل روابط‬ ‫عمومی بانک مهر اقتصاد ‪ -‬بابیان این مطلب گفت‪« :‬این بانک‬ ‫با سابقه بیش از ‪ 20‬سال فعالیت در حوزه بانکداری همواره با‬ ‫دو رویکرد اصلی کمک به احاد ملت و نقش افرینی در اقتصاد‬ ‫کشور فعال بوده است‪ ».‬وی همچنین با اشاره به اینکه بانک‬ ‫مهر اقتصاد عالوه بر ماموریت تعریف ش��ده در حوزه اقتصاد‬ ‫برای خود مسئولیت اجتماعی ‪ -‬فرهنگی نیز تعریف کرده است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬این بانک اهداف خود را نیز برای استقرار بانکداری بدون‬ ‫ربا در سه حوزه اموزش‪ ،‬ترویج و التزام عملی به ضوابط بانک‬ ‫ی بانک‬ ‫مرکزی تعریف کرده اس��ت‪ ».‬مدیر کل روابط عموم ‬ ‫مهر اقتصاد خاطر نش��ان کرد‪« :‬اجرای ضوابط بانک مرکزی‬ ‫در خصوص بانکداری بدون ربا در این بانک مورد توجه ویژه قرار‬ ‫دارد و بر این اساس کمک به مردم در جهت اشنایی با مفاهیم‬ ‫بانکداری اسالمی طی سال های اخیر با راه اندازی کمیته شرعی‬ ‫بانکداری اسالمی اغاز به کار کرد‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬مادامی که‬ ‫مردم با مفاهیم بانکداری بدون ربا اشنایی نداشته باشند‪ ،‬سیستم‬ ‫بانکی نیز برای تحقق ان با مشکل مواجه می شود‪ ».‬صفرلکی‬ ‫دومین حوزه فعالیت بانک را در جهت ترویج بانکداری اسالمی‬ ‫ اموزش ‪ 300‬هزار نفر ساعت کارکنان بانک مهر اقتصاد اعالم‬ ‫کرد و افزود‪« :‬این بانک برای ترویج بانکداری اسالمی مبادرت‬ ‫به برگزاری نمایشگاه در مصال های تمام کشور کرد و در کنار ان‬ ‫با برگزاری مسابقه ای فرهنگی در این باره تالش کرد تا مردم‬ ‫ی اشنا کند که با استقبال‬ ‫را با عقود اسالمی و بانکداری اسالم ‬ ‫بیش از ‪ 120‬هزار نفری مواجه شد‪ ».‬وی گفت‪« :‬طراحی مدل‬ ‫بانکداری اسالمی نیز از جمله کارهایی است که در این چارچوب‬ ‫انجام شد و در ماموریتی دیگر در دیدار با ایات عظام‪ ،‬ائمه جمعه و‬ ‫مسئوالن تمام استان ها در سطوح مختلف دغدغه استقرار مدل‬ ‫بانکداری اسالمی را به انها منتقل کرده و از انها یاری خواستیم تا‬ ‫در این ماموریت ما را یاری کنند‪ ».‬صفرلکی خاطرنشان کرد‪«:‬در‬ ‫شرایطی که بیشتر موسسات و بانک ها حداکثر تا‪50‬درصد منابع‬ ‫قرض الحسنه خود را به وام قرض الحسنه تخصیص می دهند‪،‬‬ ‫بانک مهر اقتصاد با تاکید بر موازین شرعی‪ ،‬تنها بانکی است که‬ ‫صد درصد منابع قرض الحسنه را وام بدون سود و در قالب وام‬ ‫قرض الحسنه یک میلیونی و سه میلیونی پرداخت کرده است‪».‬‬ ‫وی درباره علت ح��ذف نام بانک مهراقتصاد از س��ایت بانک‬ ‫مرکزی و واکنش این بانک نسبت به این اقدام گفت‪«:‬بانک‬ ‫مرکزی از مش��وقان اصلی ما در تبدیل موسسه به بانک بوده‬ ‫اس��ت و از همکاری های بانک مرکزی در مس��یر بانک شدن‬ ‫قدردانی می کنیم‪ ».‬وی ادام��ه داد‪« :‬اقدام صورت گرفته یک‬ ‫تصمیم مدیریتی و براساس مقرارت و قوانین بانکی است‪ ،‬اما‬ ‫حذف بانک های در شرف تاسیس از لیست بانک ها به معنای‬ ‫غیر قانونیبودن فعالیت های بانک مهراقتصاددرحوزهعملیات‬ ‫پولی – بانکی نیست و به زودی براساس مکاتبات و قول هایی‬ ‫که گرفتیم بانک مهر اقتصاد به لیس��ت بانک های مجوز دار‬ ‫در سایت بانک مرکزی افزوده خواهد ش��د‪ ».‬مدیر کل روابط‬ ‫عمومی بانک مهر اقتصاد سپرده قانونی نزد بانک مرکزی را‬ ‫که به نام بانک مهراقتصاد انجام شده‪ ،‬دو هزار و‪ 9‬میلیارد تومان‬ ‫اعالم کرد و گفت‪« :‬استاندارد سازی ترازنامه بانکی براساس نظر‬ ‫بانک مرکزی صورت گرفته و اخرین و تنها اقدام باقیمانده در‬ ‫فرایند مجوز نهایی‪ ،‬عرضه ‪ 51‬درصد سهام بانک در فرابورس‬ ‫است‪ ».‬وی در ادامه به اقدامات انجام شده در فرایند بانک شدن‬ ‫پرداخت و گفت‪« :‬تاکنون اساسنامه بانک مهر اقتصاد در شورای‬ ‫پول و اعتبار تصویب ش��ده و از طرف بانک مرکزی هم ابالغ‬ ‫شده است‪ .‬از س��وی دیگر نام بانک در اداره ثبت شرکت ها به‬ ‫شماره ‪ 429709‬در روزنامه رسمی درج شده و از لحاظ حقوقی‬ ‫هویت بانک مهر اقتصاد به ثبت رس��یده است‪ ».‬صفرلکی با‬ ‫اشاره به اینکه بخشی از تاخیر عرضه سهام در فرابوس خارج‬ ‫از اراده بانک است‪ ،‬خاطر نش��ان کرد‪« :‬ما هم اکنون پذیرش‬ ‫مقدماتی در بخش فرابورس را انجام داده ایم اما پذیره نویسی‬ ‫‪ 51‬درصد سهام بانک هنوز محقق نشده و در جریان است و باید‬ ‫توجه داشت که عرضه سهام در فرابورس منوط به هماهنگی‬ ‫بین بانک مرکزی‪ ،‬س��ازمان بورس و این بانک اس��ت‪ ».‬وی‬ ‫در پاسخ به این سوال که براورد شما از تاریخ پذیره نویسی چه‬ ‫زمانی است‪ ،‬گفت‪« :‬ما امیدواریم که پس از انجام مراحل اداری‬ ‫هرچه سریعتر این کار به سرانجام برسد و منتظر اعالم سازمان‬ ‫فرابورس هستیم‪ ».‬صفرلکی درباره علت طوالنی شدن فرایند‬ ‫بانک شدن گفت‪« :‬بانک هایی که سابقه فعالیت ندارند همواره‬ ‫سریعتر مجوز می گیرند و الزم نیست مراحل نظارتی( اعم از‬ ‫بررسی سوابق اداری در حوزه های س��رمایه ای و دارایی ها ) و‬ ‫تطبیق قوانین‪ ،‬اساسنامه و بسیاری دیگر از مراحل را طی کنند‪،‬‬ ‫اما این بانک با سابقه بیست ساله و بر اساس حرکت رو به رشد از‬ ‫قرض الحسنه به موسسه مالی‪ ،‬اعتباری و سپس به بانک تغییر‬ ‫حالت داده و نظارت های بانک مرکزی و سایر نهادها از جمله‬ ‫سازمان بازرسی کل کش��ور نیز به اتمام رسیده و تنها مرحله‬ ‫پذیره نویسی مانده است‪ ».‬وی با اش��اره به این که از دو سال‬ ‫پیش تا کنون هیچ ش��عبه ای افزوده نشده‪ ،‬گفت‪« :‬هم اکنون‬ ‫‪ 800‬شعبه در سراسر کشور داریم که به صورت انالین عالوه‬ ‫بر ارائه خدمات بانک��ی متداول به اعطای تس��هیالت و وام و‬ ‫دریافت اقساط می پردازند‪ ».‬صفرلکی با اشاره به اینکه در حوزه‬ ‫حمایت از کار افرینان و صنعتگران در سال جاری بیش از یک‬ ‫میلیون فقره تسهیالت پرداخت شده‪ ،‬افزود‪« :‬در سال گذشته‬ ‫‪800‬هزار فقره تس��هیالت و وام پرداخت کردیم که مبلغ ان‬ ‫حدود ‪10‬هزار میلیارد تومان بوده و در ‪ 9‬ماهه سال ‪ 92‬نیز بالغ‬ ‫بر ‪14‬هزار میلیارد تومان تسهیالت و وام پرداخت شده است‪».‬‬ ‫صفرلکی با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر حمایت از‬ ‫تولید ملی خاطر نشان کرد‪« :‬در این چارچوب و در غیاب کمبود‬ ‫منابع در بانک های دولتی و عدم توانایی از حمایت کامل و الزم‬ ‫از بخش های صنعتی کشور این بانک بیش از چهار هزار میلیارد‬ ‫تومان به صنایع و تولید کنندگان اختصاص داده اس��ت‪ ».‬وی‬ ‫افزود‪« :‬عالوه بر حمایت از صنع��ت و تولید‪ ،‬این بانک تالش‬ ‫دارد تا در رفع مشکالت خرد مردم نیز در حد توان اقدام کند و‬ ‫مدعی است یکی از بانک های برتر در تخصیص وام های خرد‬ ‫به مردم است‪ ،‬به نحوی که تا امسال حدود سه میلیون نفر از وام‬ ‫قرص الحسنه این بانک بهره برده اند و بیش از چهار هزار میلیارد‬ ‫تومان وام قرض الحسنه اعطا شده است‪ ».‬صفرلکی در پاسخ به‬ ‫این سوال که وام های پرداختی با چه نرخی به مردم داده می شود‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬وام های قرض الحسنه بر اساس ضوابط بانک مرکزی و‬ ‫کارمزد چهار درصد پرداخت می شود و چنانچه وام گیرنده تمایل‬ ‫به بیمه داشته باشد مبلغ بیمه کسر می شود‪ ».‬وی گفت‪« :‬طی‬ ‫‪ 9‬ماهه اخیر به بیش از ‪ 138‬هزار نفر بالغ بر ‪ 600‬میلیارد تومان‬ ‫وام قرض الحس��نه پرداخت کردیم‪ ».‬مدیرکل روابط عمومی‬ ‫ بانک مهر اقتصاد درباره معوقات این بانک نیز افزود‪« :‬هم اکنون‬ ‫مطالبات معوق در نظام بانکی به طور متوسط حدود ‪ 16‬درصد‬ ‫است اما در بانک مهر اقتصاد حدود سه درصد است که با توجه‬ ‫به ضمانت های اخذ شده نگرانی درباره عدم وصول ان وجود‬ ‫ندارد‪ ».‬صفرلکی در خاتمه تصریح کرد‪«:‬ساماندهی موسسات‬ ‫پولی و بانکی ی��ک ضرورت جدی برای اقتصاد ایران اس��ت‪،‬‬ ‫ولی باید با صبر و هوش��مندی انجام ش��ود و نباید ساماندهی‬ ‫را با ایجاد نابس��امانی در کام مردم ش��ریف ای��ران و مدیران‬ ‫خدوم نظام بانکی از جمله مس��ئوالن محترم بانک مرکزی‬ ‫تلخکنیم‪».‬‬ ‫بان�ک مه�ر اقتص�اد ص�د درص�د مناب�ع‬ ‫قرض الحسنهخودرادرقالبوامقرض الحسنه‬ ‫پرداخت کرده است‬ ‫‪ l‬ابراهیم صفرلک��ی خبر داد‪« :‬بان��ک مهر اقتصاد‬ ‫صددرصد منابع قرض الحسنه خود را در قالب وام قرض الحسنه‬ ‫پرداخت کرده است‪ ».‬مدیرکل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‬ ‫گفت‪« :‬در شرایطی که بیشتر موسس��ات و بانک ها حداکثر‬ ‫تا ‪50‬درصد منابع قرض الحس��نه خود را به وام قرض الحسنه‬ ‫ک مهراقتصاد با تاکی��د بر موازین‬ ‫تخصیص می دهند‪ ،‬بان�� ‬ ‫شرعی‪ ،‬تنها بانکی است که صد درصد منابع قرض الحسنه را‬ ‫وام بدون سود و در قالب وام قرض الحسنه یک تا سه میلیونی‬ ‫پرداخت کرده است‪ ».‬صفرلکی در ادامه با اشاره به جشنواره‬ ‫حساب های قرض الحس��نه بانک مهر اقتصاد اظهار داشت‪:‬‬ ‫«به منظور حفظ منابع قرض الحس��نه و افزای��ش توان مالی‬ ‫بانک در راستای تداوم مشارکت در امور خیریه و فعالیت های‬ ‫عام المنفعه با اعتب��اری بالغ بر یکصدوش��صت میلیارد ریال‬ ‫جشنواره حساب های قرض الحسنه برگزار خواهد شد‪ ».‬وی‬ ‫ادامه داد‪« :‬این دوره از جشنواره حساب های قرض الحسنه از‬ ‫تاریخ ‪ 92/10/13‬همزمان با ابتدای ماه ربیع االول اغاز می شود‬ ‫و تا تاریخ ‪ 1393/2/31‬ادامه می یابد‪ ،‬که حداقل موجودی برای‬ ‫شرکت در قرعه کشی مبلغ سیصد هزار ریال و زمان قرعه کشی‬ ‫مورخ ‪ 93/3/6‬مصادف با مبعث رس��ول اک��رم(ص) خواهد‬ ‫بود‪ ».‬مدیرکل روابط عمومی بانک مهر اقتصاد خاطرنش��ان‬ ‫کرد‪« :‬بی��ش از ‪ 20‬هزار جای��زه در قال��ب کمک هزینه خرید‬ ‫مسکن‪ ،‬خودرو‪ ،‬کمک هزینه خرید لوازم خانگی ساخت داخل‪،‬‬ ‫کمک هزینه حج عمره‪ ،‬کمک هزینه سفر به عتبات عالیات و‬ ‫دفترچه طالییجوایزایندورهقرعه کشیجشنوارهحساب های‬ ‫قرض الحسنه بانک مهراقتصاد را تشکیل می دهد‪g».‬‬ ‫‪81‬‬ ‫ایا می دانید جشنواره‪ 22‬چیست؟‬ ‫بانک انصار از جمله بانک های فعال کش��ور اس��ت‬ ‫که به رغم جوان ب��ودن موفق به ارائه هم��ه نوع خدمات‬ ‫بانکداری مدرن به مش��تریان خود ش��ده است‪ ،‬به طوری‬ ‫که طی ش��ش ماه گذش��ته درص��د اس��تفاده کنندگان از‬ ‫خدمات الکترونیک بانک انصار س��ه برابر شده است‪ .‬این‬ ‫امار بیانگر ان است که مش��تریان بانک انصار با اطمینان‬ ‫از دریافت همه خدم��ات الکترونی��ک از جمله انی بانک‪،‬‬ ‫تلفن بانک‪ ،‬همراه بانک‪ ،‬اینترنت بان��ک و‪ ...‬از هدر رفتن‬ ‫وقت و گرفتار شدن در ترافیک و الودگی هوا رهایی یابند و‬ ‫عملیات جابه جایی پول‪ ،‬خرید‪ ،‬پرداخت قبوض اب‪ ،‬برق‪،‬‬ ‫گاز‪ ،‬تلف��ن و تمامی عملیات بانکی را انج��ام دهند‪ .‬بانک‬ ‫انصار پس از کس��ب این موفقیت به منظور اطالع رسانی‬ ‫وس��یع و هدفمند و ارج نهادن به وقت مش��تریان خود و‬ ‫همچنین سایر هموطنان عزیز طرحی را به نام جشنواره‪22‬‬ ‫ارائه کرده است‪ .‬در این طرح به صورت ماهانه به ‪220‬نفر‬ ‫از هموطنانی که س��ه تراکنش مختل��ف در ماه ( پرداخت‬ ‫قبض‪ ،‬خرید ش��ارژ‪ ،‬انتقال وج��ه‪ ،‬پایا‪ ،‬س��اتنا و پرداخت‬ ‫اقس��اط) را از طریق حداقل یک��ی از درگاه های خدمات‬ ‫الکترونیک (اینترن��ت بانک‪ ،‬انی بان��ک‪ ،‬موبایل بانک و‬ ‫تلفن بانک) داشته باشند هدایای‪ 22‬میلیون ریالی تقدیم‬ ‫کوتاه از اقتصاد مثلث شماره ‪205‬‬ ‫جزئیات وام ‪۵۰‬میلیونی مسکن برای زوج ها‬ ‫مدیر امور طرح و برنامه بانک مس��کن به زوج هایی که‬ ‫قصد دریافت تسهیالت‪۵۰‬میلیون تومانی خرید مسکن «اوراق‬ ‫حق تقدم» را دارند‪ ،‬توصیه کرد اگر اقساط خود را به روش ساده‬ ‫بازپرداخت کنند‪ ،‬حدود ‪ ۹‬میلیون و ‪ ۵۰۰‬هزار تومان به نفعشان‬ ‫خواهد بود‪ .‬نادر قاسمی در پاسخ به این سوال که شرایط دریافت‬ ‫تسهیالت ‪50‬میلیون تومانی خرید مسکن توسط زوج هایی که‬ ‫یکی از انها شاغل نیستند و فیش حقوقی ندارند‪ ،‬چگونه است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬اینکه یکی از زوج های جوان شاغل یا شاغل نباشند و‬ ‫فیش حقوقی نداشته باشند‪ ،‬مالک نیست‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬درامد‬ ‫این زوج های جوان متقاضی وام‪50‬میلیونی باید به گونه ای باشد‬ ‫که برای بانک مسکن مسجل شود که این افراد می توانند اقساط‬ ‫خود را پرداخت کنند‪ ،‬چون که اقس��اط ای��ن وام ‪50‬میلیونی تا‬ ‫حدودی باالست و اگر به بانک مسکن مسجل شود که اقساط وام‬ ‫پرداخت نخواهد شد‪ ،‬معوقات و مطالبات بانک افزایش می یابد‪».‬‬ ‫مدیر امور طرح و برنامه بانک مسکن ادامه داد‪« :‬این زوج های‬ ‫جوان باید درامدی که به بانک برای دریافت تسهیالت اعالم‬ ‫می کنند‪ ،‬به گونه ای باشد که اگر هر دو هم شاغل نباشند و تنها‬ ‫‪82‬‬ ‫یکی از انها شاغل باش��د‪ ،‬بانک را از بازپرداخت اقساط مطمئن‬ ‫کند‪ ».‬قاسمی در پاسخ به این س��وال که ایا خانمی که خانه دار‬ ‫است و ش��غلی ندارد‪ ،‬نیز می تواند از این تسهیالت ‪ 50‬میلیونی‬ ‫استفاده کند‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬به هر صورت باید یکی از زوجین‬ ‫درامدی را به بانک مسکن اعالم کند‪ ،‬تا نشان دهد که از عهده‬ ‫بازپرداخت اقس��اط برخواهد امد و برای بانک مسجل شود که‬ ‫مشتری می تواند از عهده بازپرداخت اقساط بر اید‪ ».‬مدیر امور‬ ‫طرح و برنامه بانک مسکن افزود‪« :‬به هر حال زوجین اگر مدارکی‬ ‫به بانک ارائه کنند که می توانند از پس بازپرداخت اقساط بربیایند‪،‬‬ ‫بانک مسکن مشکلی بابت پرداخت وام نخواهد داشت‪ ».‬قاسمی‬ ‫ تاکید کرد‪« :‬بانک مسکن دولتی است و در پرداخت تسهیالت‬ ‫مسکن به هیچ وجه به دنبال سود نیست و باید اذعان کنم که هیچ‬ ‫بانکی در ایران از عقود مبادله ای استقبال نمی کند‪ ».‬وی ادامه‬ ‫داد‪« :‬بانک مسکن قصد ندارد به مردم فش��ار وارد شود تا سود‬ ‫خود را باال ببرد‪».‬‬ ‫بازپرداخت اقس�اط؛ روش س�اده یا پلکانی‪،‬‬ ‫کدام بهتر است؟‬ ‫می کند‪ .‬اولین م��اه اجرایی این طرح از ‪ 22‬دی ماه س��ال‬ ‫جاری اغاز و تا پایان روز ‪ 22‬بهمن ماه ادامه خواهد یافت‬ ‫و هر ماهه تا ‪ 22‬فروردین ‪ 1393‬ادامه می یابد و اس��امی‬ ‫برندگان در س��ایت اینترنتی بانک تا پایان روز ‪ 25‬هر ماه‬ ‫اعالم خواهد شد و شرکت کنندگان در هر ماه و ماه بعدی و‬ ‫در صورت کسب شرایط در جشنواره شرکت داده خواهند‬ ‫ش��د‪ .‬کافی اس��ت تنها یک بار با دریافت رم��ز هر یک از‬ ‫خدمات مذکور از هر یک از شعب بانک انصار در هر زمان‬ ‫و مکانی از خدمات الکترونیکی انصار با اس��ودگی خاطر‬ ‫اس��تفاده و در جش��نواره ‪ 22‬بانک انصار حضور یابید‪g.‬‬ ‫ی در مورد اینکه ایا بازپرداخت اقساط برای‬ ‫‪ l‬قاس��م ‬ ‫زوجین به روش ساده مناسب اس��ت یا پلکانی اظهارداشت‪:‬‬ ‫«اقساط ‪50‬میلیونی زوجین به روش پلکانی‪ ،‬ماهانه از ‪649‬هزار‬ ‫تومان شروع می شود و تا یک میلیون و ‪ 50‬هزار تومان ادامه‬ ‫می یابد‪ ».‬وی افزود‪« :‬اقساط ‪ 50‬میلیونی وام زوج های جوان‬ ‫به روش ساده ماهانه ‪ 753‬هزار تومان در طول ‪ 12‬سال است‬ ‫(یعنی برای وام ‪ 50‬میلیون تومانی باید در طول ‪ 12‬سال ‪108‬‬ ‫میلیون و ‪432‬هزار تومان پرداخت شود‪».‬‬ ‫‪ 9‬میلیون و ‪ 500‬هزار تومان با روش ساده به‬ ‫نفع زوجین است‬ ‫‪ l‬وی تاکید کرد‪« :‬زوجین اگر بازپرداخت تسهیالت‬ ‫‪50‬میلیون تومانی خود را با اقساط به روش ساده انتخاب کنند‪،‬‬ ‫در طول ‪ 12‬سال حدود ‪ 9‬میلیون و ‪ 500‬هزار تومان به نفعشان‬ ‫خواهد شد‪».‬‬ ‫روش ساده در وام ‪35‬میلیونی حدود ‪ 7‬میلیون‬ ‫سود برای مشتری به ارمغان می اورد‬ ‫‪ l‬وی تاکید کرد‪« :‬در تس��هیالت ‪35‬میلیون تومانی‬ ‫نیز بازپرداخت اقس��اط به روش پلکانی ماهان��ه از ‪ 432‬هزار‬ ‫تومان شروع می شود و تا ‪ 730‬هزار تومان ادامه می یابد‪ ،‬ولی‬ ‫اگرمشتری به روش س��اده بازپرداخت اقس��اط خود را انجام‬ ‫دهد ماهانه ‪ 527‬هزار تومان طی ‪ 12‬سال بازپرداخت خواهد‬ ‫شد‪ ».‬قاسمی گفت‪« :‬در تسهیالت ‪35‬میلیون تومانی نیز اگر‬ ‫مشتری روش س��اده را برای بازپرداخت اقساط انتخاب کند‬ ‫حدود ‪ 7‬میلیون تومان س��ود در طول ‪ 12‬سال به نفع مشتری‬ ‫خواهد شد‪ ».‬قاسمی ادامه داد‪« :‬مشتری با بازپرداخت اقساط‬ ‫به روش پلکانی سود بیشتری به بانک پرداخت می کند‪ ،‬ولی‬ ‫ش ساده به نفع مشتری است چرا که سود ان ‪15‬درصد و‬ ‫در رو ‬ ‫در طول ‪ 12‬سال است‪ .‬بازپرداخت اقساط ‪12‬ساله تسهیالت‬ ‫‪50‬میلیون تومانی مسکن به روش ساده ماهانه ‪ 750‬هزار و ‪438‬‬ ‫تومان است‪ .‬با احتساب نرخ سود ساالنه ‪ 15‬درصد‪ ،‬کل سود‬ ‫تسهیالت ‪ 50‬میلیون تومانی به روش ساده بالغ بر ‪ 58‬میلیون‬ ‫و ‪ 631‬هزار و ‪ 272‬تومان است‪ .‬در مجموع متقاضی باید ‪108‬‬ ‫میلیون و ‪ 63‬هزار و ‪ 72‬تومان را ظرف ‪12‬س��ال (‪ 144‬ماه) به‬ ‫بانک مسکن پرداخت کند‪g ».‬‬