ماهنامه مثلث شماره 216

‫بابکزنجانی های‬ ‫دیگری هم داریم‬ ‫گفت وگویویژهمثلثبا‬ ‫رئیسکمیسیوناصل‪90‬‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و شانزده ‪ 13 /‬اردیبهشت ‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫استادعلیه‬ ‫چپالتقاطی‬ ‫مرتضیمطهریچهگرایشی‬ ‫را در انقالب اسالمی‬ ‫نمایندگیمی کرد؟‬ ‫من«رئیس جمهور» هستم‬ ‫مثلث به بهانه ساخت فیلم « من روحانی هستم» بررسی می کند؛‬ ‫فیلم هایی درباره ‪ 4‬رئیس جمهور‬ ‫اختالس ها‪ ،‬مردم را‬ ‫بدبین کرده است‬ ‫چرا مردم از گرفتن یارانه ها‬ ‫انصراف ندادند؟‬ ‫پیام درک نشده‬ ‫‪24‬خرداد‬ ‫تاملی درباره «نه» مردم‬ ‫به انصراف از یارانه ها‬ ‫روسیه در نهایت‬ ‫با دولت اوکراین‬ ‫مذاکرهمی کند‬ ‫گفت و گوی مثلث با‬ ‫سفیر اوکراین در ایران‬ ‫نقش استعمار در جدایی‬ ‫میان توده‏ها‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫من از همه اقایان که تشریف اوردید و از‬ ‫نزدیک با هم مواجه ش��دیم تشکر م ی‏کنم‪ .‬ما‬ ‫باید سابقا هم روابط با هم داشته باشیم‪ .‬ملت‬ ‫باید اقش��ارش با هم مربوط باشند‪ .‬این جدایی‬ ‫که در این طول زمان بین اقشار ملت بود‪ ،‬این‬ ‫یک امری بود که استعمارگران این امر را درست‬ ‫کرده‏اند؛ یعنی عمال انها در اینجا و خود انها با‬ ‫تبلیغات‪ ،‬بین اقشار ملت جدایی انداختند‪ .‬باید ما‬ ‫همه با هم‪ ،‬همان طوری که تا اینجا با هم پیروز شدیم و همه‬ ‫یک مطلب م ی‏خواستیم و ان اسالم و جمهوری اسالمی‪ ،‬از‬ ‫این به بعد هم باید همه با هم؛ تا اخر نقطه‏ای که جریان احکام‬ ‫اسالم در کشور باشد همه با هم باشیم‪ ،‬جدایی نداشته باشیم‪.‬‬ ‫بانک اسالمی‪ ،‬همراه با تحولی اسالمی‬ ‫باید این مملکت‪ ،‬که طاغوت در ان سال های طوالنی‬ ‫زندگی کرده اس��ت و مردم را متحول کرده بود به یک مردم‬ ‫غیر صحیح‪ ،‬باید ـ با زحمت ـ همه متحول بش��وند به یک‬ ‫انسانهای اس�لامی ـ الهی؛ که در اس�لام‪ ،‬انسان اسالمی‬ ‫خیانت نخواهد کرد‪ ،‬به شرق و غرب توجه نخواهد کرد‪ .‬باید‬ ‫این بانک هایی که در ای ران هست متحول بشوند از صورت‬ ‫‪16- 19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫پیامدرک نشده‪ 24‬خرداد‬ ‫منحسودیمی کنم‪...‬‬ ‫هنرپروپاگانداکردن‬ ‫اقیانوسفتوتوجوانمردی‬ ‫‪20- 45‬‬ ‫سیاست‬ ‫واکنش هابه«منروحانیهستم»‬ ‫نقش«سیاست»روی«نگاتیو»‬ ‫بابکزنجانی هایدیگریهمداریم‬ ‫استادعلیهچپالتقاطی‬ ‫‪46- 51‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫رازدلبستگیمردمبهیارانهنقدی‬ ‫ترمیمزخمناکامی انصرافیارانه ها‬ ‫یارانهبهثروتمنداندرواقعحق السکوتاست‬ ‫اختالس ها‪،‬مردمرابدبین کردهاست‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬چارچوبش اسلام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش‬ ‫و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها ‪-‬‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬یاسین سیف االسالم‬ ‫فرهنگ‪ :‬علی رضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریم خان ‪ -‬عاطفه کربالئی‬ ‫اقتصاد‪ :‬مهدی خاکی فیروز(دبیر) ‪ -‬سیدفراز جبلی ‪ -‬لیال لطفی ‪-‬‬ ‫سارا ترابی‪ -‬اشکان روزرخ ‪ -‬ادریس هیئتی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫طاغوتی‪ ،‬که رباگیری و رباخواری اس��ت به صورت اسالمی‬ ‫ان‏شاءاهلل‏‪ .‬من از اینکه شما بنای بر این مطلب گذاشتید که‬ ‫متحول کنید صورت طاغوتی را به صورت اسالمی و بانک‬ ‫اسالمی در سراسر کشور تاسیس کنید متشکرم؛ لکن منتظرم‬ ‫که ببینم عمل چیست‪ .‬ایا در عمل هم همین طور است؟ باز‬ ‫اموری که سابق انجام م ی‏گرفت انجام م ی‏گیرد یا خیر؟ تحول‬ ‫در محتوا هس��ت؛ ما با اس��م خیلی کار نداریم‪ ،‬با محتوا کار‬ ‫داریم‪ .‬محتوا باید اسالمی بشود‪ .‬شما دیدید که در این مدت در‬ ‫تبلیغات این بود که عدالت اجتماعی‪ ،‬اسالم‪ ،‬قران‪ ،‬این حرف ها‬ ‫بود لکن محتوا نداش��ت‪ ،‬واقعیت نداش��ت‪ .‬حاال هم همین‬ ‫طور اس��ت؛ اگر محتوا اسالمی باش��د [و] واقعیت پیدا بکند‬ ‫ـ این مطلبی که اقایان امده‏اند و م ی‏فرمایند ـ ان وقت مطلب‬ ‫صحیح است و تحول اسالمی پیدا شده است؛ اما اگر‬ ‫فقط لفظ باشد ـ که سابقا[هم]این لفظ ها بود ـ ان وقت‬ ‫وضع دیگر پیش خواهد امد‪ .‬من از شما اقایان متشکرم‬ ‫و امیدوارم که همه با هم به سعادت برسید‪ ،‬و همه با‬ ‫هم ای ران را اصالح کنی��د‪ ،‬متحول کنید‪ .‬و هرکس در‬ ‫هر مقامی که هست از دولت پشتیبانی کند و با ملت‬ ‫همراه باشد؛ تا اینکه ان‏شاءاهلل‏ تمام مقاصد اسالمی‪،‬‬ ‫که به س��عادت همه شماها و به س��عادت بشر است‪،‬‬ ‫هلل پیاده بشود‪.‬‬ ‫ان‏شاءا ‏‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکس و پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری‪ -‬محمد برنو و نیوشا ملک نیازی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫دکترایت الهابراهیمی‪-‬دکترغالم حسینتقینتاج‪-‬حسینزندی‬ ‫احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬مهندس پروین ‪ -‬حسین مجاهدی‬ ‫حاج اقاتوکلی ‪ -‬هادی انباردار ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان‬ ‫علیرضا حسن زاده ‪ -‬سید حمید خالقی‪ -‬علی نورانی‬ ‫تاریخ‪ - 1358/01/23 :‬محل‪ :‬قم‬ ‫حضار‪ :‬گروهی از نمایندگان کارکنان بانک‬ ‫صادرات ایران‬ ‫‪52- 61‬‬ ‫بین الملل‬ ‫غربی هامی خواهنددراوکراینجنگشود‬ ‫ارتشسری‬ ‫ی‪ -‬روسی‬ ‫اروپای المان ‬ ‫بختواقبالاشرف‬ ‫رازگیشه‬ ‫ده نمکی‪ ،‬رگ خواب مخاطبان را به دست اورده‬ ‫بازیباتابوها‬ ‫دیگرانهمنقشداشته اند‬ ‫‪68-73‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪62-67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫رفت وبرگشت های اکادمیسین ها‬ ‫مرزبندیمیاندانشگاهیانوصنعتی هارانمی پسندم‬ ‫انهادرحلمسالهبهترهستند‬ ‫ان مرد از اصفهان امد‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫بابکزنجانیهای‬ ‫دیگری هم داریم‬ ‫گفتوگویویژهمثلثبا‬ ‫رئیسکمیسیوناصل‪90‬‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و شانزده ‪ 13 /‬اردیبهشت ‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫استادعلیه‬ ‫چپالتقاطی‬ ‫مرتضیمطهریچهگرایشی‬ ‫را در انقالباسالمی‬ ‫نمایندگیمیکرد؟‬ ‫من«رئیسجمهور» هستم‬ ‫مثلث به بهانه ساخت فیلم « من روحانی هستم» بررسی میکند؛‬ ‫فیلم هایی درباره ‪ 4‬رئیس جمهور‬ ‫اختالسها‪ ،‬مردم را‬ ‫بدبین کرده است‬ ‫چرا مردم از گرفتن یارانهها‬ ‫انصراف ندادند؟‬ ‫پیام درکنشده‬ ‫‪24‬خرداد‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫تاملی درباره «نه» مردم‬ ‫به انصراف از یارانهها‬ ‫روسیه در نهایت‬ ‫با دولت اوکراین‬ ‫مذاکرهمیکند‬ ‫گفتوگوی مثلث با‬ ‫سفیر اوکراین در ایران‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫بازتاب‬ ‫به ما اس ام اس بزنید‪3000411711 :‬‬ ‫‪ l‬مناظره بلندی بود اما بسیار خوب بود‪ .‬خصوصا‬ ‫توضیحات سردبیر مجله‪ .‬با خوندن این توضیحات‬ ‫متوجه شدم که اساسا قرار است در این صفحات چه‬ ‫اتفاقی بیفتد‪ .‬یک طوری خالصه نویسی کل مناظره‬ ‫بودکه خیلی هم خوب بود‪ .‬پیشنهاد م ی کنم از این‬ ‫نوع مناظره ها بیشتر برگزار کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬حضور یکی از س��ردبی ران مطرح اصالحات در‬ ‫یک نشریه اصولگرا ‪ ،‬ان هم ب رای گفت وگو به نظرم‬ ‫کار بسیار پسندیده ای است که باید ادامه پیدا کند‪.‬‬ ‫گفت وگو را باید با منطق گفت وگو و ب رای شناخت‬ ‫و شنیدن صدای همدیگر استفاده کنیم‪ .‬لطفا این‬ ‫سبک را ادامه بدید‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظ��رم گزارش های اقتص��ادی را با موضوع‬ ‫اقتصاد سیاسی بیش��ترکنید‪ .‬االن مردم تشنه این‬ ‫هستندکه بفهمند قرار است چه اتفاقی در اط رافشان‬ ‫در حوزه سیاست بیفتد‪.‬‬ ‫‪ l‬من یک انتقادی داشتم‪ ،‬مناظره ای به این خوبی‬ ‫چرا به عنوان تیتر اصلی مجله انتخاب نشد‪ ،‬هنوز‬ ‫هدفمندی به جایی نرسیده بود که بخواد تیتر یک‬ ‫این هفته بشه‪.‬‬ ‫‪ l‬عکس��ی که از روحانی چاپ کردید در صفحه‬ ‫اول بس��یار خوب بود‪ .‬تا حاال ندیده بودم‪ .‬خصوصا‬ ‫اینکه با توجه به هدفمندی پایین امدن از پله ها را‬ ‫هم داشت‪.‬‬ ‫‪ l‬به دولت بگویید این بود شیب مالیم افزایش‬ ‫قیمت بنزین؟‬ ‫‪ l‬من از دولت یک سوال دارم‪ ،‬چرا نباید به حساب‬ ‫مردم متمول سرکشی کند؟ مردم به هم نامحرمند و‬ ‫نم ی توانند حساب های هم را چک کنند‪ ،‬اما دولت‬ ‫در این زمینه محرم محسوب م ی شود‪ .‬دولت باید‬ ‫متموالن را از یارانه ها حذف کند‪.‬‬ ‫‪ l‬دول��ت برنامه ای ب رای کس��انی ک��ه جریمه‬ ‫کسانی که به دروغ خود را مستحق دریافت یارانه‬ ‫کردند دارد یا نه؟ چرا جریمه س ه ب رابری حذف شد؟‬ ‫بازتاب‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫‪l‬سعی کنید خالصه مطالب را در طول هفته در‬ ‫سایت منتشر کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬مخالفان قصد دارند کشور رو به کجا بب رند‪ .‬چرا‬ ‫نباید ما در کنار هم کمک کنیم به حل مشکالت‬ ‫کشور؟ تا بود مس��له ژنو‪ .‬حاال هم که فیلم همسر‬ ‫روحانی‪ ،‬فیلم مس��تند من روحانی هستم و غیره‪.‬‬ ‫این درست نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬لطفا یک پرونده اقتصادی در رابطه با بورس و‬ ‫نوسانات سهام در دولت یازدهم تهیه کنید‪.‬‬ ‫شبکههای اجتماعی این روزها نقش اول انتقال اخبار را برعهده گرفته اند‪ .‬دیگر این فقط خروجی‬ ‫خبرگزاری ها یا شبکه های تلویزیونی نیست که انحصار انتش��ار اخبار را در اختیار داشته باشند‪ .‬حاال‬ ‫خبرها و تصاویر با سرعتی قابل توجه توسط شبکه های اجتماعی همچون اس ام اس‪ ،‬اینستاگرام‪،‬‬ ‫فیسبوک‪ ،‬وایبر و ‪ ...‬در سطح جامعه پخش می شود‪.‬‬ ‫بازتاب یک مناظره‬ ‫مناظره دو چهره مطرح رسانه ای ای ران‬ ‫که در اخرین شماره مثلث منتشر شده بود‪،‬‬ ‫از اواسط هفته به رس��انه ها راه یافت‪ .‬این‬ ‫مناظره دو ساعت و نیمه میان امیر محبیان‬ ‫و محمد قوچانی در دفتر مثلث برگزار شده‬ ‫بود که مطالب جالب زیادی در ان از سوی‬ ‫هر دو طرف بیان ش��د‪ .‬خبرگزاری تسنیم‬ ‫ضمن انتشار متن کامل مناظره و سرمقاله‬ ‫هفته نامه مثلث این بخش از مناظره را که‬ ‫در ان محبی��ان خطاب ب��ه قوچانی بیان‬ ‫کرده بود به عنوان بخش مهم بازنشر داده‬ ‫است‪ .‬محبیان در مناظره با قوچانی گفت‪« :‬حزب کارگزاران‬ ‫به یک مفهوم‪ ،‬حزب اقای هاشمی است‪ .‬این تعارف نیست؛‬ ‫چون هم نیروهای ایشان هستند و هم تفکرات شان به ایشان‬ ‫نزدیک اس��ت‪ .‬ایا حزب کارگزاران ب رای متولد شدن‪ ،‬نیازمند‬ ‫دوران پساهاشم ی است؟» سایت سردبیر نیز در بخش رصد‬ ‫مطبوعات خود با معرفی این شماره از مجله برداشت شخصی‬ ‫خودش را درباره طرح جلد اینگونه م ی نویس��د‪« :‬عکس جلد‬ ‫دویست و پانزدهمین شماره هفته نامه مثلث تصویر تمام قدی‬ ‫از رئی س جمهور در حال پایین امدن از پله هاست که نمادی از‬ ‫کاهش «سرمایه اجتماعی و بدنه حام ی روحانی» به دلیل نوع‬ ‫واکنش مردم به بحث انصراف از یارانه هاست‪ ».‬سایت سردبیر‬ ‫درباره این مناظره م ی نویسد‪« :‬مناظره مفصل محمد قوچانی‬ ‫و امیر محبیان ک��ه هر یک‪ ،‬نماین��د گان نحله های فکری‬ ‫متفاوت در فضای سیاسی و روزنامه نگاری هستند‪ ،‬تصویری‬ ‫روشن تر از نگرش محافظه کاری را در ب رابر‬ ‫سکورالیسم ترسیم م ی کند‪ ».‬قوچانی که‬ ‫سردبیری روزنامه ها و نشریاتی چون شرق‪،‬‬ ‫شهروند امروز‪ ،‬مه رنامه و‪ ...‬را در کارنامه خود‬ ‫دارد معتقد است‪« :‬با مبانی اسالم محمدی‪،‬‬ ‫شیعه علوی و انقالب اسالمی هم م ی توان‬ ‫از حقوق شهروندی دفاع کرد و هم از اقتصاد‬ ‫ازاد و هم م ی توان به حکومت قانون دست‬ ‫یافت‪ ».‬در مقابل اما‪ ،‬امیر محبیان با سابقه‬ ‫عضویت در شورای سردبیری روزنامه رسالت‬ ‫و موسس حزب نواندیشان ای ران اسالمی‪،‬‬ ‫نگاه خود به لیب رالسم را اینگونه توضیح م ی دهد‪« :‬همانگونه‬ ‫که اوایل انقالب‪ ،‬اسالم سوس��یال پروژه غلطی بود‪ ،‬تسلط‬ ‫نوعی از اسالم لیب رال هم غلط است»‪.‬‬ ‫همچنین سایت رصد که وابسته به موسسه مطبوعاتی‬ ‫روزنامه خ راسان است درباره پرونده اقتصادی این هفته مثلث‬ ‫م ی نویسد‪« :‬بررس��ی چرایی انصراف تنها سه درصد مردم از‬ ‫گرفتن یارانه ها موضوع پرونده بخش اقتصاد مثلث اس��ت‪.‬‬ ‫لیال لطفی‪ ،‬ادریس هیاتی و فرشاد مهدی پور در یادداشت های‬ ‫جداگانه ای عدم انصراف داوطلبانه مردم از دریافت یارانه ها را‬ ‫از منظرهای گوناگون مورد ارزیابی ق��رار داده اند‪ .‬همچنین‪،‬‬ ‫تو گوهای جدا گانه با علی رشیدی رئیس انجمن‬ ‫مثلث در گف ‬ ‫اقتصاددانان‪ ،‬دکتر حسین راغفر استاد دانشگاه‪ ،‬ابعاد بیشتری‬ ‫از این رفتار اجتماعی‪ -‬اقتصادی مردم را مورد توجه قرار داده‬ ‫است‪».‬‬ ‫سخنان لعیا زنگنه مورد استقبال شبکه های اجتماعی‬ ‫داخلی و کینه توزی ش��بکه های خارجی ق��رار گرفت‪ .‬لعیا‬ ‫زنگنه که به شبک ه سوم سیما رفته بود افتخارش را زندگی در‬ ‫کشوری دانست که رهبرش ذریه حضرت زه را(س) است‪ .‬او‬ ‫گفته بود‪« :‬من از این موضوع گله دارم که ب ر اساس اعتقادات‬ ‫دینی ما حرمت زنان و خانم های مسلمان ما در نظر گرفته‬ ‫نم ی ش��ود‪ ».‬زنگنه با تقدیر از مجموعه حراست تلویزیون و‬ ‫س��ایر نهادهای فرهنگی گفت‪« :‬در م��ورد اتفاقی که ب رای‬ ‫خود من به وجود امد ایمان پیدا کردم که مجموعه ای به نام‬ ‫حراست از مسائل اس�لامی یکی از مقدس ترین نهادهایی‬ ‫است که باید از انها قدردانی کرد‪».‬‬ ‫وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت‪« :‬من افتخار‬ ‫م ی کنم که در کش��وری زندگی م ی کنم که رهبر ان از ذریه‬ ‫بانوی بزرگی به نام فاطمه (سالم اهلل علیها) است‪».‬‬ ‫افتخارلعیازنگنه‬ ‫اینستاگرام رئی س جمهور‬ ‫تو گوی‬ ‫تصویری از گف ‬ ‫تلویزیونی او را منتشر کرد‬ ‫در هفته ای که مستند مربوط‬ ‫به حسن روحانی جنجالی‬ ‫شد حسین فریدون ان را به‬ ‫دولت برد‬ ‫حمایتشبکهاجتماعیافسراناز«منروحانیهستم»‬ ‫با وجود انتقادات بسیار توسط شخصی ت های مختلف سیاسی نسبت به فیلم «من‬ ‫روحانی هستم» برخی از کارب ران شبکه اجتماعی افس ران از این فیلم دفاع کردند‪ .‬گفتنی‬ ‫است این فیلم که از پخش ان در دانش��گاه ها جلوگیری شده بود‪ ،‬اولین بار در این شبکه‬ ‫اجتماعی به نمایش گذاشته ش��د‪ .‬یکی از کارب ران این شبکه اجتماعی در حمایت از این‬ ‫فیلم م ی نویسد‪:‬‬ ‫«در چند روز گذشته ش��اهد هجمه کم سابقه جریانات رس��انه ای باغرض‪ ،‬به گروه‬ ‫چند رسانه ای شفق مدیا بودیم که استدالل ایشان‪ ،‬موضوع مستند «من روحانی هستم»‬ ‫بود‪ .‬این در حالی اس��ت که مستند یاد ش��ده صرفا به بازگویی بخشی از زندگی سیاسی‬ ‫رئی س جمهور حسن روحانی پرداخته بود‪.‬‬ ‫بناب راین ما کارب ران شبکه اجتماعی افس��ران‪ ،‬از گروه چندرسانه ای شفق مدیا بابت‬ ‫ساخت مس��تند «من روحانی هستم» تشکر کرده و درخواس��ت خود را مبنی بر ساخت‬ ‫فصل دوم این مس��تند‪ ،‬اعالم م ی داریم و امیدواریم این جنگ تبلیغاتی خللی در انگیزه‬ ‫این عزیزان ایجاد نکند‪».‬‬ ‫حزب اللهی باید پولدار باشد‬ ‫جنجال بر سر پژو پارس پناهیان‬ ‫در این س�تون نظراتی که مخاطبان‬ ‫س�ایت مثلث انالین روی خبره�ا داده اند‬ ‫منتشر م ی شود‪:‬‬ ‫حیدری پشت فیلتر نهاد ریاست جمهوری‬ ‫کرم بیگی‪ :‬مساله ای که در این بین مطرح‬ ‫است این نیست که چه کس��ی با رییس جمهور‬ ‫مصاحبه م��ی کند‪ .‬ان چیزی که مهم اس��ت این‬ ‫است که مصاحبه کننده تا چه حد در طرح سواالت‬ ‫از رییس جمهور اختیار دارد‪.‬‬ ‫امی�ری‪ :‬مجری مهم نیس��ت س��واالت زیر‬ ‫مهمن��د ؟ ‪ - 1‬اق��ای روحان��ی برنامه ش��ما ب رای‬ ‫حل مشکل بیکاری چیس��ت ؟ ‪ - 2‬اقای روحانی‬ ‫برنامه ش��ما ب رای اش��تغال خیل عظیمی از فارغ‬ ‫التحصیالن دانشگاهی بیکار چیست ؟ ‪ - 3‬اقای‬ ‫روحانی ب رنامه شما ب رای جذب نیروهای شرکتی که‬ ‫مثل برده از انان کار می کشند چیست ؟‬ ‫ناشناس‪ :‬به نظرم مجریان‪ ،‬این برنامه را به‬ ‫خوبی اج��را کردند ‪ .‬اصال یک طرفه نبود ‪ .‬س��وال‬ ‫های خوبی مطرح ش��د ‪ .‬تقریبا همه مسایلی که‬ ‫مورد سوال بود مطرح شد‪.‬‬ ‫مهراد‪ :‬اقای حیدری تا کنون مجری بسیاری‬ ‫از این برنامه ها بودند ‪ .‬مردم انتظ��ار تغییر و تنوع‬ ‫دارند‪ .‬هر چند ایشان مجری توانمندی هستند‪.‬‬ ‫مهدی‪ :‬اختالف در مورد نحوه انتخاب مجری‬ ‫مس��اله خوبی نبود ‪ .‬راهکار جدید ب��رای حل این‬ ‫مساله خیلی خوب بود‪.‬‬ ‫احتمال استیضاح وزیر اموزش و پرورش‬ ‫اسماعیل‪ :‬اس��تیضاح واخ راج حق مجلس‬ ‫است‬ ‫کری م زاده‪ :‬یعنی نباید یک سال هم به وزرا‬ ‫فرصت داد‪ .‬چرا تحمل ما در فرصت دادن به مدی ران‬ ‫تا این اندازه کم شده؟‬ ‫زینب‪ :‬بعیده فعال کس��ی اس��تیضاح بشه‪.‬‬ ‫مجلس با دولت روحانی کنار اومده‪.‬‬ ‫مهدی�ه کمال�ی ‪ :‬فرهنگیان نس��بت به‬ ‫برخی مس��ایل در وزارتخانه انتقاد دارند ‪ .‬وزیر باید‬ ‫پاسخگو باشد‪.‬‬ ‫الریجانی‪ :‬چرا به روش مارکسیست ها انتقاد‬ ‫می کنید؟‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫ناشناس‪ :‬وقتی چنین فیلمی اجازه انتشار‬ ‫پیدا میکند و عوامل ان راس��ت راس��ت راه میروند‬ ‫یعنی ازادی بیان هست حال اگر کسی با این فیلم‬ ‫مخالف اس��ت و این را بیان میکند این هم ازادی‬ ‫بیان است ‪.‬‬ ‫مس�لم‪ :‬من نمی دونم چرا این افراطیون‬ ‫نمی خواهند به رای م��ردم احت��رام بگذارند‪ ..‬چرا‬ ‫دس��ت از این کارهای خود جهت تخریب افراد بر‬ ‫نمی دارند‪ .‬الاقل یکم روشتونو عوض کنید‪!!.‬‬ ‫امید ‪ :‬ماجرای مک فارلین هنوز به صورت‬ ‫کامل مطرح نشده است‪.‬‬ ‫حسینی ‪ :‬همه حق حرف زدن و نقد دارند‪ .‬‬ ‫ ‬ ‫بازتاب‬ ‫داستان اتومبیل گرانقیمت حجت االسالم پناهیان‬ ‫در هفته های اخیر در میان کارب ران شبکه های اجتماعی‬ ‫بازتاب گسترده ای داشت‪.‬‬ ‫ماجرا از چند خط نوشته‏‬ ‫یک��ی از دانش��جویان‬ ‫دانش��گاه امام صادق(ع)‬ ‫در صفحه شخص ی‏ اش‬ ‫در فیسبوک اغاز شد که‬ ‫نوشته بود‪:‬‬ ‫«چند روز پیش در‬ ‫دانش��گاه امام صادق(ع)‬ ‫مراسمی با س��خنرانی‬ ‫پناهی��ان و مداحی حاج‬ ‫میثم مطیع��ی خودمان‬ ‫برگزار ش��د‪ .‬اگر پناهیان‬ ‫س��خنران باش��د دیرتر‬ ‫م ی‏روم تا فق��ط از نوای‬ ‫میثم عزیز استفاده کنم‬ ‫چ��ون حوصله ش��نیدن حرف‏های ذوق��ی و ب ی‏قاعد‏ه‬ ‫نامبرده را ن��دارم‪ .‬ولی خ��ب این‏بار ‪ 10‬دقیق��ه‏ پایانی‬ ‫س��خنرانی رس��یدم‪ .‬پناهیان برخی دانش��جویان امام‬ ‫صادق(ع) را که به ماش��ین گرانقمیت و دنده اتوماتش‬ ‫گیر داده بودند و نیشخندی حوالتشان کرد و گفت بچه‬ ‫حزب اللهی باید پولدار باشد‪ ،‬اگر پول ندارید عرضه ندارید!‬ ‫باید عرضه داشته باشید! من معنی عرضه را نم ی‏دانم؛‬ ‫اگر کسی هس��ت که مرا در درک این کلمه یاری کند‬ ‫خوشحال م ی‏شوم‪».‬‬ ‫از انج��ا که هفت��ه گذش��ته پناهی��ان در مقابل‬ ‫حسام الدین اشنا قرار گرفت تا به یک مناظره فرهنگی‬ ‫درباره مس��ائل روز بپردازد این بحث بیش��تر از گذشته‬ ‫دامن زده ش��د‪ .‬در این حال برخی از کارب ران با حمایت‬ ‫از اقای پناهیان ماشین وی را پژوپارس و ماجرای دنده‬ ‫اتوماتیکش را هم به خاطر مجروحیت وی عنوان کردند‪.‬‬ ‫به نوش��ته یک��ی از کارب ران موضوع س��خنرانی‬ ‫اقای پناهی��ان راجع ب��ه برکت ب��ود و مقول��ه‏ فقر و‬ ‫ثروت‪ .‬به نوش��ته این کاربر‪« :‬پناهیان ب��ه بحث فقر‬ ‫پرداخ��ت و توضیح داد ک��ه تولید ث��روت در روایات و‬ ‫بیانات امی رالمومنین(ع) نیز امری پس��ندیده اس��ت و‬ ‫منافاتی با زهد ندارد‪ ».‬پناهیان تاکید کرد‪«:‬م ی‏گویند‬ ‫ما م ی خواهیم زاهدانه زندگیکنیم‪ .‬خب زاهدانه زندگی‬ ‫کن! اما پول داشته باش و س��فره بنداز‪ .‬خودت نخور!»‬ ‫پناهی��ان توضی��ح داد‬ ‫نبای��د به هرکس��ی که‬ ‫ب��رای تولید ث��روت در‬ ‫جامعه ت�لاش م ی‏کند‬ ‫با نگاه��ی غضب‏الود و‬ ‫منفی نگاه کنیم‪ .‬گاه این‬ ‫ثروت از ناحی��ه‏ برکتی‬ ‫است که خداوند عنایت‬ ‫م ی‏کن��د‪ .‬او همچنین‬ ‫توضیح داد فق��ر نیز یا‬ ‫ریشه درخواست خدا دارد‬ ‫یا ریش��ه در تنبلی‪ .‬فقر‪،‬‬ ‫ممدوح نیس��ت و نباید‬ ‫ان را مس��اوی زهد قرار‬ ‫داد و تالش ب رای زندگی‬ ‫زاهدان��ه را بهان��ه ب رای‬ ‫تنبلی و بیکاری‪ .‬پناهی��ان تصریح ک��رد‪« :‬جامعه ما‬ ‫جامع ه‏ الگویی نخواهد ش��د مگر انک��ه از این برکات‬ ‫برخوردار باش��د‪ ».‬همین بیان س��اده موجب شد باب‬ ‫تخریب ‏ها و انتقادهای این چنینی بازشود‪».‬‬ ‫محمدمهدی ته رانی با اش��اره ب��ه یکی دیگر از‬ ‫س��خنان ی های اقای پناهیان م ی نویس��د‪« :‬به راستی‬ ‫این چه مشی و منشی اس��ت که در کشور به راه افتاده‬ ‫و به جای بح��ث و نقد عالمانه‪ ،‬ازادان��ه و منطقی این‬ ‫چنین فضایی را به راه م ی‏اندازد؟ ایا این برخوردها دینی‬ ‫است؟ ایا سزاوار است دانشگاهی با ادعای دینمداری در‬ ‫مقابل این دست تخریب ‏ها که یک منکر بزرگ است‪،‬‬ ‫انکاری از خود نش��ان ندهد؟ به راستی چرا دانشجویان‬ ‫حزب ‏اللهی این دانش��گاه که در این چند س��ال اخیر‬ ‫از صحب ت های ارزش��مند و راهبردی حجت االس�لام‬ ‫پناهیان استفاده کرده اند‪ ،‬در مقابل دروغ و اهانت های‬ ‫اخیر حرکت روش��نگرانه ای انجام ندادند؟! کدامیک از‬ ‫دانشجویان دانشگاه ماشین پژو پارس استاد را ندیده که‬ ‫در همه جا متهم به ماشین مدل باال و گرانقیمت شده‬ ‫است؟ ایا این پاسخ س��رمایه ‏گذاری استاد پناهیان طی‬ ‫این سال‏ها در دانشگاه امام صادق(ع) است؟ این است‬ ‫این همه ادعای امام صادقی بودن؟!»‬ ‫روی خط مثلث انالین‪MOSALAS.IR :‬‬ ‫‪11‬‬ ‫روزانه حجم بس�یاری از عک س های خبری به ما م ی رس�د‪ .‬تعداد این‬ ‫عک س ها انقدر زیاد اس�ت که گاهی ب ه راحتی از کن�ار ان عبور م ی کنیم اما‬ ‫شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث‬ ‫در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫در اس�تانه روز کارگر‪ ،‬حضرت ایت اهلل خامنه ای رهبر معظم انقالب اسلامی روز چهارشنبه با حضور در کارخانجات گروه مپنا‪ ،‬ضمن بازدید از‬ ‫بخشهای مختلف ان‪ ،‬با کارگ ران دیدار کردند‪.‬‬ ‫ورود رییس مجلس شورای اسالمی‬ ‫بهبندرعباس‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫شصت و یکمین جلسه علنی شورای شهر ته ران در‬ ‫روز شوراها با حضور محسن رضایی‬ ‫روز کارگر ب رای وزیر کار روز پرمش�غله ای بود‪ .‬او به طور س�رزده از س�ازمان تامین اجتماعی و‬ ‫کارخانه پارس خودرو دیدار کرد و در جشنواره فرهنگی هنری کارگر ای رانی شرکت کرد‪.‬‬ ‫س�ی د عزت اهلل ضرغامی در حاش�یه اجالس‬ ‫حکمت مطهر درباره م�دت زمان باق ی مانده‬ ‫ریاس�ت وی بر سازمان صداوس�یما به مزاح‬ ‫گفت‪« :‬ش�ما چرا کنتور م ی اندازید؟ کنتوری‬ ‫هم که م ی اندازید اش�تباه است و من تا ابان‬ ‫ماه در خدمت شما هستم‪».‬‬ ‫وزیر بهداش�ت ب رنام ه های جدید دارویی را باتوجه‬ ‫ب�ه اج رای فاز دوم هدفمن�دی اعالم کرد‪« :‬بیش از‬ ‫یکصد قلم دارو به لیست بیمه اضافه خواهد شد‬ ‫و بیماران بستری ب رای دریافت دارو ‪ ۱۰‬درصد هزینه‬ ‫و اگر از داروخانه خریداری کنند‪ ۳۰ ،‬درصد هزینه را‬ ‫بایدبپردازند‪».‬‬ ‫افتتاح بیس ت وهفتمین نمایشگاه بی ن المللی کتاب با حضور دکتر روحانی ریاست جمهوری‬ ‫م راسمتشییعپیکرای ت اهللملکوتیامامجمعهشهرتب ریز‬ ‫دیدار دبیر یونسکو با رییس جمهور‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫م راسم رونمایی از نقشه های تاریخی ارشیو وزارت خارجه‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫نشست خبری وزرای امورخارجه ای ران و اتریش‬ ‫‪13‬‬ ‫رج�ب طیب اردوغان‪ ،‬نخس�ت وزیر ترکیه با انتقاد‬ ‫از سخنان یواخیم گاوک رئی س جمهوری المان که‬ ‫از محدودی ت های ش�بکه های اجتماعی در ترکیه‬ ‫انتق�اد کرده ب�ود‪ ،‬گفت‪« :‬تحمل مداخل�ه در امور‬ ‫داخلی خود را نداریم‪».‬‬ ‫محمود عباس‪ ،‬رئیس تش�کیالت خودگردان‬ ‫فلسطین بار دیگر بر تعهد این نهاد در ایجاد‬ ‫دولت وحدت ملی با جنبش مقاومت اسالمی‬ ‫فلس�طین (حماس) تاکید کرد و این اقدام را‬ ‫الزمه تقویت اتحاد میان فلسطینیان دانست‬ ‫رای گیریانتخاباتپارلمانیع راقپایانیافت‪.‬در‬ ‫اینانتخاباتمیلیون هاع راقیپایصندوق های‬ ‫رای رفتند تا ب رای اولین بار پس از خروج نیروهای‬ ‫ام ریکایی‪ 328‬نماینده خود را انتخاب کنند‬ ‫لورن فابیوس وزیر امور خارجه ف رانسه صدور حکم اعدام ب رای نزدیک به‪700‬‬ ‫نفر از اعضا و هواداران گروه اخوان المسلمین را محکوم کرد‬ ‫در پی غرق شدن کشتی مسافری کره جنوبی که به ناپدید شدن یا مرگ بیش از ‪ 300‬نفر انجامید‪،‬‬ ‫چانگ هونگ وون نخست وزیر این کشور استعفای خود را اعالم کرد‪.‬اقای چانگ در بیانیه ای گفته‬ ‫است «گ ریه های خانواده های اف راد مفقود االثر هنوز مانع خواب من می شوند‪».‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫جدای ی طلبان طرفدار روس�یه در ش�هر لوهانسک در شرق‬ ‫اوک رایناعالماستقاللکردند‬ ‫حضور پوتین در جشن ت ولد گرهارد شرودر در سن پترزبورگ‬ ‫کارل�وس ک ی روش در ب رنام�ه ‪ 90‬نه تنها عده ای را به‬ ‫تالش ب�رای بره�م زدن اردو تی م مل�ی در افریقای‬ ‫جنوبی متهم کرد که از تدارکات تی م ملی هم گالیه‬ ‫ی افریقای جنوبی‪ ،‬س�ه هفته‬ ‫ک�رد‪ .‬او گفت در اردو ‬ ‫باید با یک دست گرمکن تمرین کنند‬ ‫لیال حاتمی‪ ،‬هنرپیش�ه ای رانی‪ ،‬ب ه عنوان یکی از اعضای‬ ‫هیات داوران جش�نواره فیلم کن سال ‪ ۲۰۱۴‬معرفی شد‪.‬‬ ‫ش�صت و هفتمین دوره جش�نواره فیلم ک�ن از ‪ 24‬کار‬ ‫خود را شروع م ی کند‪ .‬جین کمپیون‪ ،‬کارگردان نیوزلندی‬ ‫ریاست هیات داوران را به عهده خواهد داشت‬ ‫بایرن ‪4‬گل خورد و به فینال نرسید‪ .‬ان شب‪ ،‬شب رکوردشکنی بود‪ .‬گواردیوال هیچگاه با این اختالف شکست نخورده بود و‬ ‫ک ریستیانو رونالدو با زدن ‪16‬گل در یک فصل لیگ قهرمانان رکورددار شد‪ .‬چلسی هم دست کمی از بایرن نداشت و در خانه‬ ‫‪3‬گل خورد تا مورینیو استاد سیست م های دفاعی این چنین بهت زده شود‬ ‫تیم ملی در اف ریقای جنوبی سخت تم رین م ی کند اما این دلیل نم ی شود که بازیکنان از دیدن ی های این کشور غافل شوند‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫معلمی سرشار از عشق است‪ .‬یکی با بیماری دیسک کمر به شاگردانش درس م ی دهد تا مبادا عقب بیفتند‬ ‫و دیگری روزی‪ 80‬کیلومتر رانندگی م ی کند تا کالسش در دل کوه پابرجا بماند‬ ‫‪15‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیس�ت‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را می زبانی م ی کند‪.‬‬ ‫پیام درک نشده ‪ 24‬خرداد‬ ‫تاملی درباره «نه» مردم به انص راف از یارانه ها‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫داس��تان گرفتن و نگرفتن یارانه ها نزد بس��یاری‬ ‫به عنوان ازمون دولت روحان��ی در مواجهه با مطالبات‬ ‫مردم مطرح شده است‪ .‬فرش��اد مهدی پور در این مورد‬ ‫بحث کرده است‪.‬‬ ‫ح��اال که دیگر روش��ن ش��ده کمتر از چن��د درصد‬ ‫ای ران ی ها‪ ،‬حاضر ش��ده اند داوطلبانه از دریافت یارانه نقدی‬ ‫کناره بگی رند‪ ،‬چند موضوع قابل توجه‪ ،‬همچنان در دستورکار‬ ‫افکار عمومی قرار دارد که اولین و مهم ترین شان این است‬ ‫که چرا مردم نسبت به درخواس��ت دولت‪ ،‬چنین واکنشی‬ ‫نشان دادند و دیگر انکه واکنش دولت در این باره چه خواهد‬ ‫بود (یا ش��د!)؟ درباره دومی که احتمال نزدیک به یقین ان‬ ‫است که دولت در اقدامی بخردانه و با اتکا به داده هایی که‬ ‫در اختیار دارد‪ ،‬درصدی از جمعی��ت داوطلب یارانه را حذف‬ ‫خواهد ک��رد؛ کاری که از ابت��دا نیز م ی بایس��ت به نحوی‬ ‫مقتضی و نظام مند اجرا م ی ش��د و همه اقشار و طبقات را‬ ‫از یک صافی متقن عبور م ی داد؛ این اقدامی اس��ت که در‬ ‫قانون نیز تمهید ش��ده و ش��انه خالی کردن دولت از زیر بار‬ ‫اجرای ان‪ ،‬محل شبهه و اشکال است (ر‪.‬ک‪ .‬توکلی‪ ،‬احمد‪.‬‬ ‫‪ 9‬اردیبهش��ت ‪ :93‬اقای جهانگیری‪ ،‬تسلیم قانون باشید)‪.‬‬ ‫اما درباره اولی‪:‬‬ ‫اول‬ ‫نکته اصلی این اس��ت که ایا مردم ب��ه دولت «نه»‬ ‫گفته اند یا کل حاکمیت را مخاطب قرار داده اند ؟ این ایده ای‬ ‫اس��ت که برخی در گوش��ه و کنار بر طبل ان م ی کوبند و‬ ‫خوشحالند که نشانه ای از ب ی اعتمادی ملی به حاکمیت پیدا‬ ‫کرده اند! احتماال تصور این بوده که دعوت دولت به انصراف‬ ‫از یارانه ه��ا‪ ،‬چیزی ش��بیه دعوت از مردم ب رای ش��رکت در‬ ‫ی با‬ ‫راهپیمای ی هاست و حاال که محقق نشده‪ ،‬معنای مساو ‬ ‫عدم شرکت در یک راهپیمایی ملی دارد‪ .‬چه نشانه هایی این‬ ‫گمانه را تقویت م ی کند؟ یک��ی نظرخواهی کردن از مراجع‬ ‫ج تمام عیار سیما و صدا ‪ ،‬ب رای‬ ‫عظام تقلید بود و دیگری بسی ‬ ‫منصرف ساختن مردم‪.‬‬ ‫این نش��انه ها‪ ،‬به چند دلیل مش��ابه فراخ��وان ب رای‬ ‫همایش های بزرگ ملی نیس��تند‪ :‬اوال حجم‪ ،‬تنوع و تعداد‬ ‫انها فقط محدود ب��ه موارد مذکور م ی ش��د و ن��ه بیش از‬ ‫ان؛ ثانی��ا در اعالم نظر مراجع محترم نی��ز‪ ،‬عباراتی صریح‬ ‫و مس��تقیم مبنی بر لزوم انصراف مردم‪ ،‬وجود نداش��ت و‬ ‫مطالب مذکور‪ ،‬اظهارنظرهایی ارش��ادی و جمالتی شرطی‬ ‫بودند که صرفا از اهمیت موض��وع حکایت م ی کردند و نه‬ ‫ضرورتی عینی و مطلق؛ ثالثا گرفتن ی��ا نگرفتن یارانه ها‪ ،‬‬ ‫وابس��ته به تحقق وعده هایی بود که ظهورشان در هاله ای‬ ‫از ابهام قرار داشت و نه نمونه قبل ی اش (ارائه سبد کاال) به‬ ‫شکلی منظم و محترمانه صورت گرفته و نه برخی تصورات‬ ‫در زمینه حل وفص��ل چند روزه منازعه هس��ته ای‪ ،‬محقق‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫نکته اصلی این است که ایا مردم به دولت‬ ‫«نه» گفته اند ی�ا کل حاکمیت را مخاطب‬ ‫قرار داده اند ؟ این ایده ای است که برخی‬ ‫در گوش�ه و کنار بر طب�ل ان می کوبند و‬ ‫خوشحالند که نش�انه ای از بی اعتمادی‬ ‫ملی به حاکمیت پیدا کرده اند!‬ ‫من حسودی می کنم‪...‬‬ ‫درباره دلتنگی ب رای اشتی با خدا و خوردن تن ماهی در اعتکاف‬ ‫حسام الدین اخوان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫تجربه سه روز یکجا نشستن و فکرکردن به خود‬ ‫در عین انجام اعمال معنوی م ی تواند تلنگری باش��د‬ ‫ب رای انجام ندادن خیلی کارها که شاید گناه هم نباشد‬ ‫اما امری مکروه است‪.‬‬ ‫‪ -1‬ان سال‪ ،‬سال اول بود‪ .‬اولین باری بود که معتکف‬ ‫شدم‪ .‬راستش را بخواهید سال سوم دبیرستان بودم و حوصل ه‬ ‫مدرسه را نداش��تم‪ .‬فهمیدم یک عده ای از مدرسه قرار است‬ ‫بروند اعتکاف و س��ه روز در مسجد بمانند‪ .‬حداقلش این بود‬ ‫که در مس��جد مجبور نبودی درس بخوان��ی و غیبتت هم‬ ‫البته «موجه» ب��ود‪ .‬نم ی دانم چه ش��کری‪ ،‬چه طعمی‪ ،‬چه‬ ‫شیرین ی ای داشت‪ ،‬اعتکاف ان سال‪ .‬ب رای اولی ن بار وقتی نماز‬ ‫م ی خواندم‪ -‬تقریبا‪ -‬فهمیدم چه م ی گویم و باورتان نم ی شود‬ ‫اگر بگویم یک چیزهایی ش��نیدم‪ .‬ب رای اولی ن بار توی نمازم‬ ‫گریه کردم‪ .‬ب��رای اولین بار خدا را خیل��ی خوب حس کردم‪.‬‬ ‫دلم قرص شد که م ی ش��ود به خدا نزدیک تر شد‪ .‬غروب روز‬ ‫اخر وقتی از مس��جد جامع بیرون م ی امدیم‪ ،‬احساس کردم‬ ‫چیزی از وجودم را انجا جا گذاشته ام‪ .‬حس کردم توی دلم خالی‬ ‫شده‪ .‬بغض کرده بودم‪ .‬دلم م ی خواست زی ر اندازم را بیندازم زیر‬ ‫طاق ی های رواق حاج اقا شاه ابادی و همانجا بمانم‪ .‬خیل ی ها‬ ‫داشتند با س��رعت م ی رفتند که به خانه هایشان برسند‪ ،‬ولی‬ ‫انگار یکی پاهای من را محکم گرفته بود و کور شوم اگر دروغ‬ ‫بگویم و اغ راق شده بنویسم‪.‬‬ ‫ی هستم که به قول موالنا از هزاران‬ ‫‪ -2‬من همچو ادم ‬ ‫جرم و بد فعل ی ام کسی امار یکی‪ ،‬دوتایش را هم زورکی دارد‪.‬‬ ‫اما هر کس��ی که نداند‪ ،‬خودم خوب م ی دان��م اوضاع چقدر‬ ‫خ راب است‪ .‬خدا م ی داند‪ -‬و دوستانم هم البته بعض ی هایشان‬ ‫خوب خبر دارند‪ -‬که اهل جانماز اب کشیدن نیستم‪ .‬از اکثر‬ ‫نشانه های مومنین که به گفته قران از چهره هایشان مشخص‬ ‫است‪ ،‬در صورت و ظاهر من خبری نیست‪ .‬نماز هایم‪ -‬انهایی‬ ‫که قضا نم ی ش��وند‪ -‬را تند تند م ی خوانم‪ .‬نمازهای قضا را تا‬ ‫حاال نخوانده ام‪ ،‬حتی در موسیقی هم ممکن است گاهی مرز‬ ‫حالل و حرام را رد کنم‪ ...‬اینجوری است دیگر‪ .‬من این مدل ی ام‪.‬‬ ‫اما سال هاست حس م ی کنم این اعتکاف بهتر از هر چیزی‬ ‫فاصله من و خدا را کم م ی کند‪.‬‬ ‫‪ -3‬امسال سال اول است‪.‬بعد از این همه سال این اولین‬ ‫سالی است که انگار قرار نیست در میان هزاران معتکف‪ ،‬جایی‬ ‫ب رای من هم باشد‪ .‬گفتم که ادم درست و حسابی نیستم اما‬ ‫خب این همه سال دلم را گره زده ام به ان غروب های روز سوم‬ ‫اعتکاف که ب ی برو برگرد حاجت م ی دهد‪ .‬هر س��ال یکی‪ ،‬دو‬ ‫هفته مانده به اعتکاف همه کارها را جلو م ی انداختم تا این سه‬ ‫روز مشکلی نباشد‪ .‬کاسب کاری هم که حساب کنی م ی ارزد‪.‬‬ ‫سه روز قید کار‪ ،‬خانواده‪ ،‬تفریح و خیلی چیزها را م ی زنی هر‬ ‫چه م ی خواهی م ی گیری‪ .‬و البته حاال م ی فهمم چقدر ساده‬ ‫دل بوده ام که به خیالم این من هستم که همه چیز را جفت و‬ ‫جور م ی کنم تا به اعتکاف برسم‪ .‬این را امسال م ی فهمم که‬ ‫دو ماه است به زمین و اسمان م ی زنم تا از اعتکاف جا نمانم‪.‬‬ ‫اما مشکلی هست که نم ی شود‪.‬اگر این من بودم که کارها را‬ ‫درست کردم‪ ،‬چرا امسال نم ی توانم هیچ کاری بکنم؟خدا ب رای‬ ‫اینکه من را به همچو جایی دعوت نکند بهانه الزم ندارد‪ .‬دست‬ ‫روی هر لحظه زندگ ی ام که بگذارد‪ ،‬خطا و لغزشی هست که‬ ‫بلیتم باطل ش��ود‪ .‬اما مگر این خطاها قبال نبوده اند؟! من به‬ ‫همه ان ادم هایی که دوشنبه بعد از غروب پشت در مسجد‬ ‫جامع جمع م ی شوند و با هم مسابقه م ی دهند که وقتی درباز‬ ‫شد‪ ،‬تندی بدوند و توی یکی از رواق ها جای خوبی گیر بیاورند‪،‬‬ ‫حسودی م ی کنم‪ .‬حسرت ان سه روزی را م ی خورم که انجا‬ ‫م ی خوابند‪ ،‬بیدار م ی شوند‪ ،‬نماز م ی خوانند و گریه م ی کنند‪.‬‬ ‫از همین حاال حتی دلم ب رای وقتی که تن های ماهی را با هم‬ ‫م ی خورند تنگ م ی ش��ود‪ .‬من به حال انها وقتی غروب روز‬ ‫سو م های های گریه م ی کنند‪ ،‬از بس که حسودی ام م ی شود‬ ‫گریه م ی کنم‪ .‬همین صفحه کاغذ هم خیس اشک است‪ .‬اما‬ ‫خب م ی دانید‪ ،‬یک فرقی هس��ت بین گریه من و انها‪ .‬گریه‬ ‫من از حسرت اس��ت و یک گالن هم که اش��ک بریزم بعید‬ ‫م ی دانم به جایی برس��د‪ .‬اما انها حساب شان فرق م ی کند‪.‬‬ ‫مفاتیح را باز کنید‪.‬‬ ‫س��راغ اعمال اعتکاف بروید و ببینید که بعد از دعایی‬ ‫که غروب روز س��وم م ی خوانند نوش��ته‪« :‬و تالش کن که‬ ‫چشم هایت اشک بریزد‪ ،‬حتی اگر به اندازه بال مگسی باشد‪،‬‬ ‫به درستی که این عالمت اس��تجابت دعاست‪ ».‬انهایی که‬ ‫امسال ش��انس پایین رفتن از پله های نوروزخان و معتکف‬ ‫شدن در مسجد جامع را دارند‪ ،‬پله های اسمان را باال م ی روند‪.‬‬ ‫وقتی که غروب روز اخر با بغض های خاردار از مسجد بیرون‬ ‫م ی ایند‪ ،‬بس که زالل و نیلوفری شده اند‪ ،‬خوب اگر نگاه کنید‬ ‫دانه های دلشان را م ی بینید‪.‬‬ ‫خدایا‪ .‬معتکف نشدنم در مسجد جامع بازار اگر قرار به‬ ‫همین یک سال باشد‪ ،‬یک جوری کنار م ی ایم‪ .‬این شانس را‬ ‫بع دا هرگز از من نگی ر‪ .‬امین!‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دوم‪:‬‬ ‫مهم تر از همه اینها ان بودکه در چند ماهه اخیر مکررا‬ ‫این پرسش از مردم پرسیده شده بودکه مطالبه اصلی انان‬ ‫در زمینه وضعیت اقتصادی چیس��ت و اکثریت پاسخ داده‬ ‫بودند‪ :‬پرداخت بیش��تر یارانه ها؛ اینجا مقوله ای ارزش��ی و‬ ‫ارمانی در میان نبود که بتوان با پیوندزدن ان با معیش��ت‬ ‫روزمره‪ ،‬توده ها را مجاب کرد که دست از خواسته های شان‬ ‫بردارند‪ ،‬چرا که جیب منقب ض ش��ده ملت‪ ،‬پول بیش��تری‬ ‫را طلب م ی ک��رد و در حال ی که انها‪ ،‬مهار تورم را خواس��تار‬ ‫بودند‪ ،‬مسئوالن ارش��د مالی دولت‪ ،‬از باالماندن نرخ دالر و‬ ‫حتی افزایش شی ب دار تورم‪ ،‬با هدف ایجاد رونق اقتصادی‬ ‫گس��ترده‪ ،‬دفاع م ی کردند‪ .‬ممکن است که در اینجا برخی‬ ‫ا ِش��کال کنند که دولت ت��ازه برامده‪ ،‬از پش��تیبانی عموم‬ ‫برخوردار اس��ت و م ی تواند به ات��کای محبوبیت خویش‪،‬‬ ‫از مردم درخواس��ت چنین همراه ی هایی را داش��ته باشد؛‬ ‫اما نکته ظریفی ک��ه در اینجا مغفول مانده ان اس��ت که‬ ‫دولت کنونی‪ ،‬با یک اکثریت ش��کننده به قدرت رس��یده و‬ ‫از جاذبه های��ی کاریزماتیک یا حمایت ه��ای حزبی عمیق‬ ‫ن سرمایه اجتماعی بتواند‬ ‫نیز برخوردار نیست که به پشتوانه ا ‬ ‫مشارکت عمومی را در چنین مس اله چالش ب رانگیزی‪ ،‬به خدمت‬ ‫بگیرد‪ .‬نگاهی به اصل ی ترین گفتارهای تولیدشده توسط دولت‬ ‫طی ماه های گذشته نشان م ی دهد که رویه کلی انها‪ ،‬عمدتا‬ ‫توجه به اقلیتی است که نارضایت ی های خاص سیاسی دارند و‬ ‫ب س‪ .‬حتی در بحث یارانه ها هم علت اعالمی استنکاف دولت از‬ ‫بررسی وضع مالی خانوارها‪ ،‬سرنکشیدن به حریم خصوصی‬ ‫حساب ها و دارای ی های مالی افراد بود که حتما اکثریت شان‬ ‫در میان قشر مرفه قرار دارند‪.‬‬ ‫سوم‪:‬‬ ‫سایت ‪ refahi.ir‬اکنون در میان ‪ 10‬پایگاه اینترنتی‬ ‫ای ران ق��رار دارد و این موضوع حکای��ت از ان دارد که مردم‪،‬‬ ‫درامد ‪ 45‬هزارتومانی ماهانه شان را دائمی فرض کرده اند و‬ ‫ت شدن چنین‬ ‫حاضر نیستند از ان دست بردارند؛ چرایی تثبی ‬ ‫فهم ی را هم م ی توان در علل ریز و ُدرش��ت اجرای ی س��ازی‬ ‫ثب ت ن��ام یارانه ها جس��ت وجو ک��رد‪ ،‬مثال م��واردی مانند‬ ‫انتخاب زم��ان نامناس��ب‪ ،‬باتوجه به درپیش ب��ودن تغییر‬ ‫ن��رخ حامل های ان��رژی (ر‪.‬ک‪ .‬فرزین‪ ،‬محمدرضا‪ .‬هش��تم‬ ‫اردیبهش��ت ‪ :1393‬چرا م��ردم از یارانه انص��راف ندادند؟)‬ ‫یا ساختار نامناس��ب پرس��ش نامه ها (ر‪.‬ک‪ .‬جوادی یگانه‪ ،‬‬ ‫محمدرضا‪ ،‬هفتم اردیبهشت ‪ :1393‬میزگرد بررسی دالیل‬ ‫عدم انصراف از یاران��ه) یا تخمی ن های نادرس��ت از می زان‬ ‫انصراف ی ها‪ .‬یا مواردی کل ی تر نظیر انکه دولت یارانه بگی ران‬ ‫را «نیازمند» معرفی م ی کرد و بر موضع نادرست خویش (در‬ ‫تحقیر ضمنی واژه برگزیده ش��ده) اصرار داش��ت یا تخریب‬ ‫گسترده دستاوردهای دولت های گذش��ته‪ ،‬ب ی اعتمادی به‬ ‫حرف های دولت نوامده را هم در پ��ی خود اورد یا مهم تر از‬ ‫همه‪ ،‬دولت (همچون ادوار پیشین) حاضر نشد مسئولیت‬ ‫سیاس��ت و طرح و اقدام خود را بپذیرد و با اتخاذ رویکردی‬ ‫متناقض‪ ،‬مسئولیت تعیین یارانه بگی ران واقعی و غیرواقعی‬ ‫را از روی دوش خود برداش��ت و به مردم واگ��ذارد‪ ،‬تا بدین‬ ‫ترتیب هزینه های کمتری را بپردازد‪.‬‬ ‫پیام ‪ 24‬خرداد‪ ،‬روی کار امدن دولتی مقتدر و به دور از‬ ‫شتاب زدگ ی های سیاسی و رفتارهای عجوالنه و متغیر بود؛‬ ‫این پیام اگر ارتباطی با فضای عمومی و درخواس��ت های‬ ‫مدنی هم داش��ت (که داش��ت)‪ ،‬این نکته ای نب��ود که در‬ ‫راس هدف گذاری انتخاب گران قرار داش��ته باش��د و دولت‬ ‫نم ی تواند به اسانی صورت مس��اله را تغییر دهد‪ .‬غفلت از‬ ‫این نکته محوری م ی تواند پیامدهای بیشتری را نیز به دنبال‬ ‫بیاورد‪ ،‬چرا که در الیه زیرین‪ ،‬هویداکننده فقدان برنامه های‬ ‫راهبردی ب رای س��ر و س��امان دادن به اقتصاد ملی اس��ت‬ ‫و تمرکز ابزارانگارانه به سیاس��ت خارجی (ک��ه کارامدی یا‬ ‫ناکارامدی اش هم م ی تواند محل س��وال باش��د)‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫هنر پروپاگاندا کردن‬ ‫چرا ما در دیپلماسی عمومی ضعیف هستیم؟‬ ‫هادی کافی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫این روزنامه نگار اجتماعی در این یادداشت به سفر‬ ‫خود به پاکستان اشاره کرده و از پتانسی ل های ای رانیان ب رای‬ ‫ارتباط بیشتر با دنیای پی رامون خود سخن گفته است‪.‬‬ ‫مردم پاکس��تان خیل��ی ادم های نجیبی هس��تند‪.‬‬ ‫خونگرم و مهربان و مردم ای ران چق��در مهربان تر که وقتی‬ ‫سیلی بزرگ بخش اعظمی از کشور همسایه را م ی گیرد‪ ،‬با‬ ‫تمام وجود به انها کمک م ی کنند‪.‬‬ ‫وقتی سال ‪ 89‬س��یلی بزرگ و گس��ترده‪ ،‬بسیاری از‬ ‫ش��هرها و روس��تاهای پاکس��تان را وی ران کرد‪ ،‬در ته ران و‬ ‫ش��هرهای دیگر ای ران ان قدر کمک ه��ای مردم ی زیاد بود‬ ‫که جمعیت هالل احمر خودش جمعیتی را م ی خواس��ت‬ ‫تا کمک های مردم ی را به دس��ت مردم سی ل زده پاکستان‬ ‫برساند و من هم یکی از امدادگران داوطلبی بودم که ب رای‬ ‫کمک به پاکستان رفتم‪ .‬س��تاد کمک رسانی در ساختمان‬ ‫رایزنی فرهنگی ای ران در شهر کراچی بود و از ساعات اولیه‬ ‫ورودمان‪ ،‬جلس��ه های برنامه ریزی و توجیه نیروها ش��روع‬ ‫ش��د‪ .‬تعدادی از بچه های هالل احمر پی ش تر رفته بودند و‬ ‫صورت های سوخته شان نشان م ی داد که روزهای سختی در‬ ‫پاکستان در راه اس��ت‪ .‬واقعا هم همی ن طور بود؛ جاده های‬ ‫خ راب‪ ،‬روس��تاهای پ راکنده و دور از هم و عدم امنیت جانی‬ ‫نیروهای امدادی یک طرف و س��ختی رساندن کمک های‬ ‫مردم ای ران با ان نیروی انسانی اندک در ان کشور‪ ،‬خودش‬ ‫مشکل بزرگی بود‪.‬‬ ‫ان س��ال مجموع کمک ه��ای مردم��ی و جمعیت‬ ‫هالل احمر ای ران بیش��ترین حجم کمک ها به سی ل زدگان‬ ‫پاکس��تانی نس��بت به تمام کش��ورهای دنی��ا حتی خود‬ ‫دولت پاکس��تان بود و این حجم کاال خودش سیس��تم ی ‬ ‫م ی خواست تا به درستی توزیع شود‪.‬‬ ‫این ش��ده بود ک��ه نیاز ب��ه نیروهای محل��ی بود تا‬ ‫امدادرسانی بهتر انجام شود‪ .‬این کار هم باتوجه به وسعت‬ ‫زیاد و پ راکندگی مناطق س��ی ل زده به راحت��ی نبود و نیاز به‬ ‫اطالع رسانی و توجیه مردم محلی داشت‪.‬‬ ‫نیاز بود تا نه فقط به عنوان یک امدادگر بلکه به عنوان‬ ‫یک روزنامه نگار اس��تی ن ها را باال بزنم تا در ان کشور‪ ،‬این‬ ‫کار در زمانی کوتاه انجام شود‪ .‬هم ب رای رفع نیاز هالل احمر‬ ‫و هم ب رای روش��ن ش��دن افکار عمومی نسبت به حرکتی‬ ‫بزرگ که مردم همسایه ش��ان‪ ،‬ای ران اغاز کرده بود‪ .‬چرا که‬ ‫کاروان های ام��دادی ای ران که در قالب چن��د ده کامیون و ‬ ‫تریلی حرکت م ی کردند‪ ،‬هیچ نشانی بین افکار عمومی و‬ ‫اذهان مردم پاکستان به جا نم ی گذاشتند‪ ،‬در حال ی که وقتی‬ ‫وزیر امور خارج��ه بلژیک با چادره��ا و منب ع های اب ای رانی‬ ‫فیلم و عکس م ی گرفت‪ ،‬تمام رسانه های انجا پر م ی شد از‬ ‫هیاهوی کمک های بلژیک‪ .‬وقتی هم که بازیگر هالیوودی‬ ‫تنهایی مانور تبلیغاتی خود را در میان مردم سی ل زده انجام‬ ‫ی رسانه های دنیا پر شد از عطوفت و مه ربانی خانم‬ ‫داد‪ ،‬تمام ‬ ‫بازیگر که زحمت کش��یده اند و دقایقی را در کنار بچه های‬ ‫سی ل زده نشستند‪.‬‬ ‫این نتیجه کمی همت و اندکی ذکاوت نیروهایی بود‬ ‫که پشت پرده و سیاستگذار کنترل افکار عمومی هستند و‬ ‫با عرض تاسف به نظر نم ی امد که سفارت عریض و طویل‬ ‫کشورمان در پاکستان توجهی به این موضوع داشته باشد‪.‬‬ ‫اخرش گروه��ی دو نف��ره ش��دیم و با پش��تیبانی و‬ ‫دغدغه هالل احمری های ان دوره قرار ش��د فکری به حال‬ ‫افکارعمومی و در نهایت رفع مشکل هالل احمر در توزیع‬ ‫کمک های ای ران ی ها بکنیم‪.‬‬ ‫سفارت ای ران که کاری نم ی کرد و با بضاعت کمی که‬ ‫داشتیم‪ ،‬ارتباط با رسانه های پاکستانی را شروع کردیم‪ .‬اول‬ ‫انجمن روزنامه نگاران و بعد هم برگزاری کنف رانس خبری و‬ ‫رفتن به شبکه های تلویزیونی که انصافا هم حرفه ای بودند‬ ‫و البته تعدادش��ان زیاد بود و تقریبا هیچ روزنامه و س��ایت‬ ‫و ش��بکه ای نبود که عالقه ای از خود ب��رای همکاری با ما‬ ‫نشان ندهد و ظرف چند روز روزنامه ها و بخش های خبری‬ ‫تلویزیون های پاکستان پر شد از انعکاس فعالی ت هایی که‬ ‫بچه های هالل احمر ای ران در انجا انجام م ی دادند و معلوم‬ ‫ش��د مانعی هم ب رای این کار وجود ندارد‪ ،‬فقط تا ان موقع‬ ‫کسی به سراغ انها نرفته بود‪ ،‬همین‪.‬‬ ‫البته مانع بزرگی ب رای این کار وجود داش��ت و ان هم‬ ‫س��فارت ای ران بود که نه تنها هم��کاری نم ی کرد و خودش‬ ‫برنامه ای ب رای این کار نداشت‪ ،‬کلی هم مانع م ی شد ب رای‬ ‫انجام این کار و سفیر ان موقع حتی ب رای تمدید ویزای ما که‬ ‫وقتش تمام ش��ده بود و کار ما تمام نشده بود‪ ،‬هیچ کمکی‬ ‫نکرد‪ .‬دست اخر هم یکی از بچه های شیعه پاکستانی با یک‬ ‫ارتباط ساده مشکل ما را حل کرد‪ .‬این خاط رات کهنه را ب رای‬ ‫این ورق نزدم که درد ان روزها را بگویم‪ .‬ان روزها هر چه بود‬ ‫و غ ربتی که میان مسئوالن خودمان داشتیم‪ ،‬گذشت و تمام‬ ‫شد اما دغدغه ان‪ ،‬گاهی به س��راغ ادم م ی اید و خاطره های‬ ‫تلخ و شیرین ان روزها به بهانه ای ورق م ی خورد‪ .‬اینکه چرا‬ ‫دستگاه عریض و طویل سیاس��ت خارجی ما به فکر همه‬ ‫دیسیپلین خود در کشورهای دیگر هست اما چندان به فکر‬ ‫افکار عمومی جامعه مورد هدف خود نیس��ت و ابزار رسانه‬ ‫را فراموش م ی کند؟‬ ‫خاطره ان روزهای کشور پاکستان که مسلمان هستند‬ ‫و همس��ایه ما‪ ،‬ش��اید نمونه کوچکی باش��د ب رای غفلتی‬ ‫بزرگ و امید که تدبیری بش��ود ب رای این امر مهم‪ .‬حاال که‬ ‫سفارتخانه های ما همه جور نماینده از نظامی و اقتصادی و‬ ‫امنیتی گرفته تا فرهنگی دارد‪ ،‬خوب است به فکر نماینده ای‬ ‫رس��انه ای غیر از خبرنگاران واحد مرکزی خبر که مخاطب‬ ‫هدف ش��ان ای ران اس��ت‪ ،‬باش��د تا ب رای افکار عمومی هر‬ ‫کشوری بتواند کاری بکند‪.‬‬ ‫اقیانوس فتوت و جوانمردی‬ ‫ذکری از حضرت علی بن الحسین‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫نویسنده و شاعر‬ ‫این روزنامه نگار و ش��اعر در ادامه یادداشت های‬ ‫خود که عمدتا به موضوعات تاریخ اسالم اختصاص دارد‬ ‫به جوانمردی اهل بیت(ع) پرداخته است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫سپاهیان مسلم ابن عقبه‪ ،‬اسبان خود را تا داخل مسجد النبی‬ ‫تاختند و حتی به کسانی که به قبر پیامبر پناه برده بودند‪ ،‬رحم‬ ‫نکردند و جوی خون در مسجد به راه افتاد و بنا بر نقل کتب معتبر‬ ‫تاریخی از شاهدان عینی‪ ،‬اسبانشان مابین منبر و مزار که بنا بر‬ ‫حدیث بسیارمشهور‪ ،‬باغی از باغ های بهشت است‪ ،‬جوالن دادند‬ ‫و سرگین ریختند‪ .‬پس از ان‪ ،‬مسلم ابن عقبه‪ ،‬سه روز اموال و‬ ‫زنان مدینه را بر لش��کریانش حالل کرد‪ .‬موضع حضرت امام‬ ‫سجاد – علی ه السالم – در این ماجرا از ابتدا بیطرفی بود‪« .‬امام‬ ‫سجاد و دیگ ر هاشمیان‪ ،‬موضع موافقی در این ماجرا نداشتند‪ .‬به‬ ‫همین دلیل امام سجاد – علی ه السالم – همراه شماری از افراد‬ ‫خانواده خویش از شهر خارج ش��د‪ .‬به عالوه‪ ،‬بسیاری از مردم را‬ ‫نیز در پناه خود گرفت‪( ».‬حیات فکری – سیاسی امامان شیعه‪،‬‬ ‫رسول جعفریان‪) 293 ،‬‬ ‫حال م ی رسیم به نکته اصلی‪ .‬ابتدا یک فالش بک بزنم‬ ‫به بع د از ظهر عاشورا و از متن منتهی االمال این تصویر جاودانه‬ ‫را پیش چشم دل خودم و شما بیاورم‪ « :‬تی راندازان که عدد انها‬ ‫چهار هزار به شمار م ی رفت‪ ،‬تیرها بر کمان نهادند و به سوی ان‬ ‫حضرت رها کردند‪ ،‬پس دور ان غریب مظلوم را احاطه کردند‪ .‬و‬ ‫مابین او و خیام اهل بیت‪ ،‬حاجز و حائل شدند‪ ».‬یعنی در این‬ ‫لحظه ان بزرگوار‪ ،‬زخم های پی در پی بر اثر تیرها برداشته اند و‬ ‫خون از سی و سه بند پیکر مبارکشان در فوران است و گرد بر‬ ‫گردشان را لشکر اشقیا فروگرفته است در نتیجه‪ ،‬امکان بازگشت‬ ‫سریع و دفع حمله دشمن به خیمه گاه را ندارد « و جماعتی جانب‬ ‫سرادق عصمت گرفته» (س��راپرده عصمت‪ ،‬خیمه گاه مطهر)‬ ‫«حضرت چون این بدانست‪ ،‬بانگ بر ان قوم زد ک ه ای شیعیان‬ ‫ال ابوسفیان! اگر دس��ت از دین برداشتید و از روز قیامت و معاد‬ ‫نم ی ترسید‪ ،‬پس در دنیا ازادمرد و باغیرت باشید‪ .‬رجوع به حسب‬ ‫و نسب خود کنید زی را که ش��ما عرب هستید‪( ».‬یعنی عرب‪،‬‬ ‫غیرت و حمیت دارد) شمر ب ی حیا رو به ان حضرت کرد و گفت‪:‬‬ ‫«چه م ی گویی؟ ای پسر فاطمه!» فرمود‪« :‬م ی گویم من با شما‬ ‫جنگ دارم و مقاتلت م ی کنم و شما با من نبرد م ی کنید‪ .‬زنان را‬ ‫چه تقصیر و گناه است؟» (منتهی االمال‪ ،‬جلد اول‪ 391 ،‬و ‪) 392‬‬ ‫بدون هیچ توضیح دیگ��ری‪ ،‬این چند خ��ط را به نقل از‬ ‫کتاب استاد رسول جعفریان م ی اورم و ایشان هم ان را از تاریخ‬ ‫طبری و االمامه و السیاسه ابن قتیبه دینوری برگرفته اند و ادای‬ ‫احترام م ی کنم به خانواده ای ش��ریف که بدی را با خوبی پاسخ‬ ‫م ی دهند‪ ،‬با تمام دلم به احترامشان برم ی خیزم‪ « :‬هنگامی که‬ ‫مردم در اغاز (قیام)‪ ،‬امویان را از ش��هر بیرون راندند‪ ،‬امام از روی‬ ‫غیرت و مردانگی‪ ،‬همسر مروان ابن حکم را نیز بنا به درخواست‬ ‫مروان پناه داد‪ .‬این کار صرفا از روی انسانیت بود‪( )2(»...‬حیات‬ ‫فکری – سیاسی امامان شیعه‪ ،‬رسول جعفریان‪ 293 ،‬و ‪) 294‬‬ ‫(‪ )1‬نقل های این قسمت مقاله از منابع تاریخی‪ ،‬از مقاله‬ ‫سرکار خانم مهری هدهدی در سایت تبیان با عنوان «کناره گیری‬ ‫معاویه ابن یزید از خالفت» برگرفته شده است‪.‬‬ ‫(‪ )2‬ش��رح دقیقتری از ماجرا در منتهی االمال (جلد دوم‪،‬‬ ‫صفحه ‪ ) 9‬امده است‪« :‬ابن اثیر در کامل التواریخ نقل کرده که‬ ‫چون اهل مدینه بیعت یزید را شکستند و عامل یزید و بن ی امیه‬ ‫را از مدینه بیرون کردند‪ ،‬مروان نزد عب��داهلل ابن عمر امد و از او‬ ‫درخواس��ت کرد که عیال خود را نزد او واگذارد تا از اسیب اهل‬ ‫مدینه محفوظ بماند‪ .‬ابن عمر قبول نکرد‪ .‬مروان خدمت حضرت‬ ‫امام زین العابدین – علی ه السالم – رسید و استدعا کرد که حرم‬ ‫خود را در حرم ان حضرت دراورد که در سایه عطوفت ان جناب‪،‬‬ ‫محفوظ و مصون بمانند‪ .‬ان جناب قبول فرموده مروان‪ ،‬زوجه‬ ‫خود‪ ،‬عایشه دختر عثمان ابن عفان را با حرم خود فرستاد خدمت‬ ‫حضرت عل ی ابن الحسین – علی ه السالم ‪ .-‬ان جناب به جهت‬ ‫صیانت انها ایشان را با حرم خود از مدینه بیرون برد به ینبع و به‬ ‫قولی حرم مروان را به طائف روانه فرمود و همراه کرد با ایشان‬ ‫پسر گرام ی خود عب داهلل را» معلوم نیست خود مروان چه غلطی‬ ‫م ی کرده است یعنی این بنده حقیر نم ی دانم‪ .‬ایا او هم در زمره‬ ‫اخ راج ی های بن ی امیه از مدینه بوده است و پیش از خروج از شه ر‪،‬‬ ‫نگران حال زن و بچه ها و کنی زانش بوده است؟ بعید نیست‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دو هفته پی��ش باب س��خن را ب��ر موض��وع بنیادین‬ ‫جوانمردی گش��ودیم‪ .‬این هفته م ی خواهم قطره ای از فضایل‬ ‫ان دریای بیکران نیکی و زیبایی‪ ،‬حضرت امام عل ی بن الحسین‬ ‫زین العابدین– علی ه السالم – را بازگویم‪ .‬این یک مورد بسیار‬ ‫غریب از جوانمردی اس��ت و باید گفت ک��ه چنین کاری‪ ،‬فوق‬ ‫طاقت بشر است‪.‬‬ ‫مروان پسر حکم را که م ی شناسید؟ او و پدرش در زمان‬ ‫حضرت رس��ول – صل ی اهلل علیه و اله – از مدینه اخ راج شدند‪.‬‬ ‫پدرش پشت سر پیغمبر خدا – صل ی اهلل علیه و اله – راه م ی رفت‬ ‫و حرکات ان حضرت را از باب مضحکه و تمسخر تقلید م ی کرد‪.‬‬ ‫یک بار برگشتند و فرمودند که به همین حال بمان‪ .‬چنین شد و‬ ‫او تا اخر عمر لقوه گرفت و بر همان حال ماند‪ .‬مروان در هنگام‬ ‫اخ راج پدرش از مدینه‪ ،‬کودکی بیش نبود ولی سخن ان حضرت‬ ‫درباره پدر و پسر هر دو صادر شد؛ نشان به ان نشان که به رغم‬ ‫ش��فاعت عثمان هم در دوران ابوبکر هم در دوران عمر‪ ،‬هیچ‬ ‫یک حاضر نشدند حکم را عوض کنند و این پدر و پسر تا زمان‬ ‫عثمان در تبعید (ظاه را در طائف) به سر م ی بردند‪ .‬مساله اخ راج‬ ‫این پدر و پسر از اس��فبارترین موارد در دوران زندگانی حضرت‬ ‫پیامبر – صلی اهلل علی هو اله ‪ -‬است‪ .‬پیامبر رحمت که بر هند‬ ‫جگرخوار و ابوسفیان رحم م ی اورد و اسالم دروغین و مزورانه ان‬ ‫دو را م ی پذیرد و به این بسنده نم ی کند بلکه خانه ابوسفیان را در‬ ‫ساعات ورود لشکر اسالم به مکه‪ ،‬محل امن اعالم م ی فرماید‪،‬‬ ‫ذات بزرگواری که وحش��ی‪ ،‬غالم هند جگرخوار و قاتل عمو و‬ ‫برادر رضاع ی اش حضرت حمزه سی د الشهدا را م ی بخشد‪ ،‬چه‬ ‫در ناصیه این پدر و پس��ر م ی دید که هر دو را ب��ا هم از مدینه‬ ‫اخ راج کرد؟‬ ‫ان دو در تبعید بودند تا زمان عثمان و او به خاطر گرایش‬ ‫به خویش��اوندانش از نوادگان امیه‪ ،‬به مدینه بازشان گرداند‪ .‬در‬ ‫ماجرای قتل عثمان‪ ،‬یکی از اسباب و علل شوریدن بر او‪ ،‬همین‬ ‫دامادش مروان بود‪ .‬گذشته از اصل حضور مروان در مدینه که‬ ‫نقض حکم حضرت پیامبر – صل ی اهلل علیه و اله – به شمار‬ ‫م ی رفت‪ ،‬دسیس ه چینی او علیه معترضان متحصن در مدینه و‬ ‫لو رفتن نامه ای که او نوشته بود‪ ،‬تیر خالص را بر جسد نیمه جان‬ ‫اعتماد وارد کرد و باعث بازگشت مخالفان به مدینه و قتل خلیفه‬ ‫شد‪ ،‬زیرا پس از توافق عثمان با مخالفان و قول مساعد درباره‬ ‫یک سری اصالحات و تغیی رات‪ ،‬انان در راه بازگشت‪ ،‬به شخصی‬ ‫مشکوک شدند و او را بازداشت کردند و در بساطش نامه ای پی دا‬ ‫کردند خطاب به حاکم مصر و مضمون ان‪ ،‬دستگیری و اعدام‬ ‫همین مخالفانی بود که به مصر بازم ی گشتند‪.‬‬ ‫مروان با امی رالمومنین علی – علی ه السالم – بیعت کرد‬ ‫ولی در جنگ جمل در سپاه عایشه بود و بنا بر نقل هایی‪ ،‬تیر‬ ‫را او از داخل لشکر به طلحه نشانه رفت تا انتقام خون عثمان را‬ ‫گرفته باشد‪ .‬جالب است؛ یکی از مهم ترین موضوعات اعتراض‬ ‫به عثمان‪ ،‬همین شخص شخیص مروان حکم بوده است و حاال‬ ‫او همراه قاتل عثمان از قبیل طلحه یا مشوقین اساسی مردم به‬ ‫قتل او از قبیل عایشه‪ ،‬علیه علی ابن ب ی طالب – علی ه السالم‬ ‫– م ی جنگد ان هم برای خونخ واهی عثمان‪ .‬واقعا حضرت موال‬ ‫علی – علی ه السالم – با این همه دروغ چگونه روبه رو م ی شد؟‬ ‫در جوانمردی حضرت امام علی – علی ه السالم– همین بس‬ ‫که این نفرین ش��ده را پس از پیروزی در جنگ جمل نکشت‬ ‫و رهایش کرد‪.‬‬ ‫در ماجرای تش��ییع پیک��ر مطهر حضرت س��ب ط اکبر‬ ‫امام حسن مجتبی – علی ه السالم – نیز مروان بود که تی راندازان‬ ‫بر پا کرد و همنوا با عایشه‪ ،‬مانع به خاک سپردن پیکر شهید‬ ‫ال محمد حضرت سبط – علی ه السالم – شد ان هم به انتقام‬ ‫عثمان با این ادعا که « عثمان را حتی در بقیع هم دفن نکردند؛‬ ‫چگونه ما راضی شویم که حسن در کنار پیغمبر دفن شود؟»‬ ‫تفو بر این مردی و مسلمانی! یک نفر نبود بگوید مگر عثمان را‬ ‫علی(ع) و اوالدش کشتند که حاال تاوانش را ایشان باید بپردازند؟‬ ‫مگر او را علی(ع) بر منبر رسول خدا باال برد که حاال باید به جای‬ ‫همه کسانی که او را از ان منبر پایین کشیدند‪ ،‬پاسخگو باشد؟‬ ‫باز هم خیلی جالب اس��ت که پس از جنگ جمل‪ ،‬امام حسن‬ ‫مجتبی و امام حسین شهید – علیهما السالم – واسطه شدند‬ ‫که امی رالمومنین – علی ه السالم – بیعت مجدد مروان را بپذیرد‪.‬‬ ‫پاسخ ان همه مه ربانی و رحمدلی‪ ،‬این بود؟‬ ‫در مصیبت عاشورا‪ ،‬بر ریختن خون جگرگوشه رسول اهلل‪،‬‬ ‫حضرت امام حسین – علی ه الس�لام ‪ -‬تندتر و عجولتر بود از‬ ‫یزید‪ .‬وقتی نامه یزید به دس��ت ولید ابن عتبه ابن ابی سفیان‬ ‫حاکم مدینه رسید با خبر مرگ معاویه و دستور بیعت گرفتن از‬ ‫امام حسین – علی ه السالم – مروان از همان ابتدا ولید را تحریض‬ ‫و تشویق م ی کرد به اینکه «همین حاال کار را یکسره کن و اگر‬ ‫حس��ین بیعت نکرد‪ ،‬در همین داراالماره گردنش را بزن‪ ».‬ای‬ ‫پسر زن کبودچش��م! تو مرا م ی کش��ی یا او؟ به خدا سوگند تو‬ ‫دروغ گفتی و ت��و و نه او هیچ کدام قادر بر قتل من نیس��تید»‬ ‫(منتهی االمال‪ ،‬سازمان انتش��ارات جاویدان‪ ،‬جلد اول‪ ،‬صفحه‬ ‫‪ ) 298‬این پاس��خی بود که او بالفاصل��ه از حضرت اباعبداهلل‬ ‫الحسین – علی ه السالم – شنید‪.‬‬ ‫مروان بعدها خلیفه هم شد‪ .‬پس از یزید‪ ،‬پسرش معاویه‪،‬‬ ‫اعالم برائت از پ��درش کرد و جدش معاویه ابن اب ی س��فیان را‬ ‫غاصب حق علی(ع) خوان��د (الصواعق المحرق��ه‪ ،‬ابن حجر‬ ‫عسقالنی‪ ،‬صفحه ‪ 134‬و االمامه و السیاسه‪ ،‬ابن قتیبه دینوری‪،‬‬ ‫جلد دوم‪ ،‬صفحه ‪ )17‬و از خالفت کناره گرفت‪ .‬پس از مدتی او‬ ‫را با زهر کشتند (الکامل‪ ،‬ابن اثیر‪ ،‬بیروت‪ ،‬دار صادر‪ ،‬جلد چهارم‪،‬‬ ‫صفحه ‪ )130‬و معلم ش��یعی او را هم زنده به گور کردند (فک‬ ‫النجاه فی االمامه و الصل��وه‪ ،‬علی محمد فتح الدین حنفی‪ ،‬با‬ ‫تحقیق مال اصغ��ر علی محمد جعف��ر‪ 1997 ،‬میالدی‪ ،‬چاپ‬ ‫دوم‪ ،‬صفحه ‪.)95‬‬ ‫پس از مرگ معاویه پسر یزید بر اثر بیماری (فتوح البلدان‪،‬‬ ‫بالذری‪ ،‬قاهره‪ ،‬مکتبه النهضه المصریه‪ 1956 ،‬میالدی‪ ،‬جلد‬ ‫اول‪ ،‬صفحه ‪ )1()270‬یا ش��هادت او بر اثر مسمومیت‪ ،‬مروان‬ ‫خلیفه شد و بر خون به ناحق ریخته ان جوان حق پرست‪ ،‬مسند‬ ‫پادشاهی خود را استوار کرد‪.‬‬ ‫«حره» رخ داد‬ ‫فاجعه‬ ‫یزید‪،‬‬ ‫مرگ‬ ‫تا‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫در فاصله میان عاشو‬ ‫ّ‬ ‫که موضوع بحث ماست‪ .‬ابتدا م ی بایست مروان را معرفی کنم‬ ‫و اکنون واقعه حره را تا برسم به اصل مطلب که بسیار شگفت‬ ‫است‪.‬مردممدینهبهرهبریعب داهللپسرحنظلهغسیلالمالئکه‬ ‫علیه یزید قیام کردند‪( .‬حنظله غس��یل المالئکه از ش��هدای‬ ‫معروف جنگ احد بوده اس��ت) این ش��ورش به وحشیانه ترین‬ ‫شکل ممکن سرکوب شد‪ .‬یزید‪ ،‬مسلم ابن عقبه را با لشکری‬ ‫انبوه به مدینه فرس��تاد‪ .‬جنگ در سنگستانی بیرون مدینه به‬ ‫حره درگرفت «و پیوسته مروان حکم‪ ،‬مسلم را تحریض بر‬ ‫نام ّ‬ ‫کشتن اهل مدینه م ی کرد تا اینکه ایشان را تاب مقاومت نماند‬ ‫و به مدینه گریختند‪( ».‬منتهی االمال‪،‬جل��د دوم‪ ،‬صفحه ‪)35‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪19‬‬ ‫دولت‬ ‫سیاست‬ ‫فیلمی از میان فیلم ها‬ ‫ساخت یک مس�تند درباره زندگی سیاسی حس�ن روحانی با‬ ‫واکنش های زیادی مواجه شده اس�ت‪ « .‬من روحانی هستم » حاال‬ ‫تبدیل به مساله مهمی در فضای سیاسی و رسانه ای شده است‬ ‫من«رئیس جمهور» هستم‬ ‫ساختن یک مستند درباره حسن روحانی‬ ‫جنجال افرین شده است‬ ‫سیاست‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫حضور سایمون گس در ته ران‬ ‫مورد توجه ق رار گرفته است‬ ‫ناصر ایمانی درباره علت ساخت‬ ‫فیلم هایی مانند « من روحانی‬ ‫هستم » با مثلث گفت و گو کرده‬ ‫است‬ ‫دولت‬ ‫‪1‬‬ ‫«ما از همه م ی خواهیم با شناس��نامه حرف بزنند و‬ ‫بگویند از کجا هستند؛ بگویند وابسته به کدام جناح هستند؛ با‬ ‫نام جناح خود سخن بگویند و نه با نام ملت ای ران»‪ .‬این واکنش‬ ‫تلویحی حسن روحانی است به ساخت یک فیلم درباره زندگی‬ ‫او‪ .‬فیلمی که در چند روز گذشته با بازخوردها و واکنش های‬ ‫فراوانی مواجه ش��د‪« .‬من روحانی هس��تم» عنوان فیلمی‬ ‫مستند است که سعی م ی کند تصویری خاص از رئی س جمهور‬ ‫دولت یازدهم ارائه دهد‪ .‬این فیلم که گویا در ماه های پایانی‬ ‫سال گذشته ساخته شده تا همین اواخر به صورت محرمانه‬ ‫و پنهانی در محافل سیاسی دست به دست م ی شد‪ .‬انتشار‬ ‫گسترده این مس��تند در دو هفته اخیر که در ابتدا به صورت‬ ‫اینترنتی به ف��روش رفت و در ادامه حتی ب��ه صورت رایگان‬ ‫هم در فضای سایبری به اشتراک گذاشته شد موجب شد تا‬ ‫واکنش ها به ساخت ان به فضای رسانه ای هم کشیده شود‪.‬‬ ‫پس از چند روز مباحثه مخالف��ان و موافقان این فیلم‪،‬‬ ‫سرانجام حسن روحانی در مراسم افتتاحیه نمایشگاه کتاب در‬ ‫اظهاراتی به صورت تلویحی به این مستند واکنش نشان داد‪.‬‬ ‫او در سخنانش خطاب به منتقدانش که به واکنش ها علیه این‬ ‫فیلم اعتراض داشتند‪ ،‬گفت‪« :‬نقد حق همه است چه اقلیت‬ ‫و چه اکثریت اما انچه پسندیده نیست انکه با پول بی ت المال‬ ‫مردم از دولتی که منتخب مردم اس��ت و با رای اکثریت مردم‬ ‫شروع به کار کرده است‪ ،‬کسی بخواهد به جای نقد‪ ،‬تخریب‬ ‫را پیشه گیرد‪».‬‬ ‫او در عین حال گفت‪« :‬اگر گروهی م ی خواهند ذهن‬ ‫مردم را از تعالی اخالقی بازدارند و با اتهام و تخریب و تهمت‬ ‫و دروغ ضربه ب��ه اخالق جامعه وارد کنند‪ ،‬یادش��ان باش��د‬ ‫امسال سال فرهنگ است‪ ،‬سال فرهنگ و اقتصاد است نه‬ ‫سال تخریب‪ ،‬نه س��ال دروغ‪ ،‬نه سال مشغول کردن مردم به‬ ‫حوادث غیرواقعی و رویداده��ای تخیلی که از ذهن کوچک‬ ‫برخی برم ی خیزد‪ .‬اجازه ندهیم عده ای بخواهند در میان ما‬ ‫تفرق ه ایجاد کنند‪ ،‬اجازه ندهیم در ش��رایط امروز منطقه ای و‬ ‫بی ن المللی که ب رای تعامل سازنده ما با جهان از دیروز فراهم تر‬ ‫است‪ ،‬برخی این فضا را برهم زنند‪».‬‬ ‫گویا این بار مصاف حسن روحانی با منتقدانش به عرصه‬ ‫تصویر کشیده شده‪.‬‬ ‫اغاز اعتراض ها؛ از دفتر رئیس جمهور تا الریجانی‬ ‫روحانی‪ ،‬فیلم را چه زمانی دیده بود؟‬ ‫ام��ا س��ایت انتخ��اب ک��ه از رس��انه های نزدیک به‬ ‫رئی س جمهور به شمار م ی اید بخشی از یکی از سخنران ی های‬ ‫حسن روحانی را بازنشر کرد که نشان م ی داد مساله این فیلم‬ ‫مربوط به این چند هفته اخیر نیست و رئی س جمهور قبال این‬ ‫فیلم را دیده و در مورد ان واکنش نشان داده است‪.‬‬ ‫سایت انتخاب به نقل از رئی س جمهور نوشت‪« :‬چطور‬ ‫امروز برخی ازاد ازادند و برخی از این ازادی س��همی اندک در‬ ‫اختیار دارن��د؟ منتقدان مخالف این دولت ازاد هس��تند و ازاد‬ ‫خواهند بود‪ .‬اما بگذارید به هم��ان اندازه همراهان دولت هم‬ ‫ازادی و امنیت داشته باش��ند‪ .‬نقد کنند‪ ،‬به ویژه نقد سازنده‪.‬‬ ‫این افتخار دولت است‪ .‬در هیات وزی ران به مسئوالن گفته ام‬ ‫که نباید شکایتی از طرف دولت نس��بت به روزنامه و رسانه‬ ‫باش��د‪ .‬م ی بینید که امروز انتقاد صری��ح م ی کنند و این حق‬ ‫یزنند و دروغ‬ ‫انهاست‪ ».‬وی اضافه کرد‪« :‬گاهی حتی اتهام م ‬ ‫مطرح م ی شود‪ .‬حتی نسبت به ان موارد هم دولت وارد عمل‬ ‫نشده و شکایتی مطرح نکرده است‪ .‬فقط از طریق مسئوالن‬ ‫به انها تذکر داده شده که این حرف ناصحیح و نادرست است‪.‬‬ ‫حتی علیه شخص رئی س جمهوری س ی دی پخش م ی کنند‬ ‫با نشانی‪ .‬من فقط به انها گفتم این قسمت س ی دی ناصحیح‬ ‫است‪( ».‬سخنرانی در جشنواره مطبوعات)‬ ‫حامیان ساخت فیلم چه می گویند؟‬ ‫کس��انی که به ای��ن فیلم اعت��راض دارن��د همچون‬ ‫رئی س جمهور م ی گویند این مستند برپایه اطالعات غلطی‬ ‫س��اخته ش��ده اس��ت‪ .‬س��ازندگان و حامیان فیلم اما روایت‬ ‫دیگ��ری دارند‪ .‬انها تاکی��د م ی کنند که این مس��تند بر پایه‬ ‫خاط رات هاشم ی رفسنجانی‪ ،‬حسن روحانی و مصاحب ه های‬ ‫شخصی ت های سیاسی ساخته شده است‪.‬‬ ‫حتی در واکنش به سخنان علی الریجانی که به زعم‬ ‫او اطالعات غلطی مبنای س��اخت فیلم بوده‪ ،‬س��فیر فیلم‬ ‫اطالعی ه ای صادر و خطاب به هاشم ی رفسنجانی اعالم کرد‪:‬‬ ‫«پس از اش��اره های غیررس��می و حمالت کلی چند رسانه‬ ‫منس��وب به جریان اصالح طلب و برخی از مسئوالن دولتی‪،‬‬ ‫موضع گیری علنی رئیس محترم مجلس شورای اسالمی‪،‬‬ ‫در میان اظهارنظره��ای مخالفان س��اخت این فیلم‪،‬‬ ‫سخنان حس��ام الدین اش��نا هم قابل توجه اس��ت‪ .‬مشاور‬ ‫فرهنگی رئی س جمهور گفته است‪« :‬برخی جهت گیری ها از‬ ‫طریق حذف‪ ،‬جابه جایی تاریخی و استناد به سخنان غیردقیق‬ ‫موجب ضعف در مس��تند «من روحانی هستم» شده است‪.‬‬ ‫مس��تندهایی که در مورد ش��خصی ت های سیاسی ساخته‬ ‫م ی شود همراه با هماهنگی خود ان شخصیت و دفاتر انها‬ ‫ساخته م ی شوند اما متاسفانه مستند «من روحانی هستم»‬ ‫با دقت کافی ساخته نشده است و برخی از جهت گیری ها از‬ ‫طریق حذف و جابه جایی تاریخی و از طریق استناد به سخنان‬ ‫نادقیق که در ان به چشم م ی خورد‪ ،‬یک ضعف در این مستند‬ ‫به وجود اورده است‪ ».‬وی با بیان اینکه «امیدواریم با کارهای‬ ‫فاخ رتر بتوان این ضع ف ها را برطرف کرد» در واکنش به برخی‬ ‫اخبار مبنی بر شکایت دولت از سازندگان این مستند‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«در جریان شکایت دولت از سازندگان این مستند نیستم اما‬ ‫نقد این مستند انجام خواهد شد‪ .‬اقای الریجانی سخنان خود‬ ‫را مشخصا بیان کردند و قطعا متوجه بودند که در این مستند‬ ‫به چه بخش هایی از خاط رات اقای هاش��می استناد و به چه‬ ‫بخش هایی استناد نشده اس��ت‪ ».‬یا در اظهارنظری متفاوت‬ ‫صادق زیباکالم گفته است‪« :‬من برخالف خیل ی ها به همه‬ ‫توصیه م ی کنم که فیلم «من روحانی هستم» را ببینند‪ .‬اگر‬ ‫دستم م ی رسید و کاره ای بودم اتفاقا از صد او سیما م ی خواستم‬ ‫که حتما این فیلم را پخش کند‪ .‬در چندین نوبت هم پخش‬ ‫کند که همه ان را ببینند‪ .‬م ی دانید چرا؟ چون اتفاقا این فیلم‬ ‫مستند بیش از انکه ضایع کننده روحانی باشد‪ ،‬سقوط اخالقی‬ ‫سازندگان و مخالفان اقای رئی س جمهور را به نمایش م ی گذارد‬ ‫یا دست کم و در معصومانه ترین نگاه به سازندگان ان‪ ،‬بیانگر‬ ‫عمق ب ی اخالقی و تمس��ک به راه و روش هایی است که در‬ ‫بهترین حالت باید انه��ا را غایت ماکیاولیس��تی بودن یک‬ ‫جماعت و گروه سیاسی دانس��ت‪ .‬فیلم من روحانی هستم‪،‬‬ ‫در حقیقت نشان م ی دهد که چگونه افراد و اشخاص که خدا‬ ‫را م ی پرستند و نماز م ی گزارند‪ ،‬انقدر راحت ب رای قدرت‪ ،‬ب رای‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫کس�انی که به این فیلم اعت�راض دارند‬ ‫می گویند این مس�تند برپای�ه اطالعات‬ ‫غلطی ساخته شده است‪ .‬س�ازندگان و‬ ‫حامیان فیلم ام�ا روایت دیگ�ری دارند‪.‬‬ ‫انها تاکید می کنند که این مستند بر پایه‬ ‫خاط�رات هاشمی رفس�نجانی‪ ،‬حس�ن‬ ‫روحان�ی و مصاحبه های ش�خصیت های‬ ‫سیاسی ساخته شده است‬ ‫منتقدان فیلم چرا اعتراض می کنند؟‬ ‫سیاست‬ ‫در شرایطی که رسانه ها به تحلیل و بررسی این فیلم‬ ‫م ی پرداختن��د و در ی��ک صف بندی مش��خص‪ ،‬مطبوعات‬ ‫و س��ایت ها به بازتاب نظ رات مختلف موافق��ان و مخالفان‬ ‫م ی پرداختند اولین واکنش رس��می به این فیلم را یک منبع‬ ‫اگاه در دفت��ر رئی س جمهور مط��رح کرد‪ .‬این منب��ع اگاه در‬ ‫مصاحبه با رس��انه ها اطالعات ق��رار گرفته در ای��ن فیلم را‬ ‫نادرست عنوان کرد‪.‬‬ ‫اما در واکنشی غی ر منتظره علی الریجانی انتقادات تندی‬ ‫را متوجه سازندگان این فیلم کرد‪ .‬او که در یک سخنرانی در‬ ‫این مورد صحبت م ی ک��رد‪ ،‬چنین گفت‪« :‬چن��د روز پیش‬ ‫س��روصداهایی در رابطه با پخش و توزیع س ی دی با عنوان‬ ‫«من روحانی هستم» به وجود امد که این موضوعات خالف‬ ‫واقع است زی را در این س ی دی اقای روحانی را متهم کرده اند که‬ ‫در جریان مک فارلین حضور داشته‪ ،‬اما ایشان نقشی در این‬ ‫امور نداشتند و عامالن این جریان هم اکنون مشخص هستند‪.‬‬ ‫مسببان و عوامل توزیع این س ی دی حتی به تاریخ هم دروغ‬ ‫م ی گویند بناب راین اگر م ی خواهی��م اصالحات اقتصادی در‬ ‫کشور صورت گیرد همه باید یک صدا و متحد باشیم‪ ،‬در غیر‬ ‫این صورت دود این تحرکات و اقدامات تنها به چشم طبقات‬ ‫ضعیف م ی رود‪ ،‬همچنین نم ی توان با کلید ازادی بیان خالف‬ ‫گفت‪ .‬در شرایطی که کش��ور در مصاف کشورهای خارجی‬ ‫است و انها زور م ی گویند و در داخل هم مشکالت اقتصادی‬ ‫به ویژه در حوزه س��رمایه گذاری داریم حال باید گفت چگونه‬ ‫با وجود دعواها به حل این مشکالت باید بپردازیم؟ بناب راین‬ ‫ب رای اینکه مش��کالت تورم و اشتغال حل ش��ود باید حجم‬ ‫سرمایه گذاری افزایش یافته و حجم دولت کوچک شود‪».‬‬ ‫الریجانی ب��ا تاکید بر اینک��ه ارامش سیاس��ی رکن‬ ‫توسعه در کشور است‪ ،‬گفت‪« :‬ما هی چ گاه ارامش گورستانی‬ ‫نم ی خواهیم اما دروغ گفتن و س��ی دی پخش کردن خالف‬ ‫واقع است‪ .‬از طرفی دیگر باید از مسببان توزیع این س ی دی ها‬ ‫پرسید که پیش خدا چه جوابی م ی خواهند بدهند و قطعا این‬ ‫اقدامات هیچ نتیجه ای جز افزایش اختالف ندارد‪ ،‬از این رو ما‬ ‫نباید مشی مارکسیس ت ها را داشته باشیم زی را هیچ وقت هدف‬ ‫وسیله را توجیه نم ی کند‪ .‬این موضوع به این معنی نیست که‬ ‫از هر ابزاری ب رای کوبیدن افراد اس��تفاده کنیم‪ ،‬همچنین در‬ ‫مجلس هم اعتقادات بسیاری میان نمایندگان وجود دارد اما‬ ‫باید با ارامش این امور صرف شود‪».‬‬ ‫نشان داد که ظاه را بخش مربوط به ماجرای مک فارلین مورد‬ ‫اشکال یا شبهه محتوایی واقع شده است‪ .‬بناب راین باتوجه به‬ ‫اینکه یکی از منابع اصلی و مهم این مستند‪ ،‬از جمله روایت‬ ‫مربوط به ماجرای مک فارلین‪ ،‬خاط رات منتشر شده جنابعالی‬ ‫است‪ ،‬خواهشمند است با عنایت به اش��راف حضرتعالی به‬ ‫جزئیات این اتفاق‪ ،‬در رابطه با نظر جناب اقای دکتر الریجانی‬ ‫که در تضاد کامل با خاط رات مکتوب سال ‪ 1365‬شما در کتاب‬ ‫«اوج دفاع» به نظر م ی رسد‪ ،‬اظهارنظر فرمایید‪».‬‬ ‫یا در اظهارنظری دیگر مهرداد بذرپاش‪ ،‬نماینده ته ران‬ ‫و از مدافعان س��اخت این فیلم گفته اس��ت‪« :‬این مستند بر‬ ‫پایه شواهد تاریخی ساخته شده است‪ .‬دقایق اخر این مستند‬ ‫گویای واقعی ت هایی از پرونده هسته ای کشور است که مرور‬ ‫ان ب رای نس��ل جوان ما بسیار مفید اس��ت و نسل جوان با‬ ‫دانس��تن این اتفاقات خیلی راحت تر م ی تواند وقایع اخیر را‬ ‫تحلیل کند‪.‬در مستندی که من دیدم خیلی از سوابق خوب‬ ‫رئی س جمهور بیان شده و تصمیم های انقالبی ایشان از جمله‬ ‫در وقایع ‪ ۱۸‬تیر ‪ ۷۸‬به خوبی نشان داده شده است‪».‬‬ ‫او در عین حال گفته است‪« :‬این همه فیلم و شب نامه‬ ‫علیه نظام مظلوم ما ساخته م ی ش��ود ولی صدایی از اقایان‬ ‫درنم ی اید‪ ،‬اما س��اخت یک مس��تند که هیچ جای ان بوی‬ ‫توهین به کسی را نم ی دهد صدای برخی از دوستان را دراورده‬ ‫است‪ .‬عده ای س��عی م ی کنند این مس��تند وزین را از جنس‬ ‫کارهای نوارسازی نشان دهند اما بدانند پروژه نوارسازی که در‬ ‫دوران اصالحات رایج بود کار کسانی است که از بیان حقیقت‬ ‫وحشت دارند‪ .‬در مکتب نسل سوم انقالب‪ ،‬نوارسازی مذموم‬ ‫است و این نسل با شجاعت واقعیت را بیان م ی کند و به این‬ ‫کار افتخار م ی کند‪».‬‬ ‫‪21‬‬ ‫دولت‬ ‫زدن حریف و رقیب سیاسی‪ ،‬ب رای کسب امتیاز سیاسی‪ ،‬زمین‬ ‫و زمان را به هم م ی دوزند و م ی بافند‪ ،‬س��ره و ناسره را درهم‬ ‫م ی تنند‪ ،‬راس��ت و دروغ را ب ی محابا با هم درم ی ریزند و بدون‬ ‫کمترین عذاب وجدان چشم بسته و مثل اب خوردن روی هر‬ ‫حق و باطلی م ی نهند که حسن روحانی را ب ی اعتبار سازند‪».‬‬ ‫در واکنش��ی دیگر اما امیر محبیان هدف س��ازندگان‬ ‫این فیلم را نوعی جنگ روانی م ی داند و م ی گوید‪« :‬از لحاظ‬ ‫مدیریت برداش��ت به گمان من کسانی که این فیلم را تهیه‬ ‫کرده اند ‪ -‬البته من فیلم را کامل ندی��ده ام اما با اجمالی که‬ ‫ش��نیده ام ‪ -‬دو هدف دارن��د؛ یک هدف اینکه ب��ه نیروهای‬ ‫انقالبی بگویند اقای روحانی استحاله شده‪ ،‬یعنی نیرویی بوده‬ ‫که مواضع انقالبی داشته ولی به مرور هر چه به سطح قدرت‪،‬‬ ‫یعنی ریاست جمهوری نزدیک تر ش��ده دیدگاه هایش تغییر‬ ‫کرده‪ ،‬بناب راین ثبات اصولی نداشته‪ .‬از ان طرف خواسته اند به‬ ‫حامیان یا بدنه اصالح طلبی که از وی حمایت م ی کنند این‬ ‫پیغام را بدهند که در واقع او شخصیت دیگری داشته و بناب راین‬ ‫قابل اطمینان نیست‪ .‬این اختالف دیدگاه هایی که وجود دارد‬ ‫جدی است‪ .‬به عبارتی یک جور به رخ کشیدن تفاوت دیدگاه و‬ ‫دگرگون شدگی اقای روحانی و یک جور عدم ثبات در مواضع‬ ‫یا قدرت گرا بودن را به مخاطبان القا م ی کند که به هر صورت‬ ‫ایشان مواضع متناقضی م ی گیرد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫سازندگان فیلم چه می گویند؟‬ ‫در واکنش به این انتقادها معصومه نبوی‪ ،‬سازنده این‬ ‫ی منابع این مستند از دوستان‬ ‫مس��تند تاکید کرده که تمام ‬ ‫و وابستگان رئی س جمهور است که شخص روحانی تاکنون‬ ‫واکنشی به ان منابع نداش��ت ه است‪ .‬همچنین این کارگردان‬ ‫گفته که انها ب رای ساخت «من روحانی هستم» مالک هایی‬ ‫ب رای خودشان داش��ته اند که مصلحت نظام و انقالب و شان‬ ‫رئی س جمهور از جمله مالک های اعمال ش��ده در کار بوده‬ ‫است؛ «ما به منتقدان توصیه م ی کنیم ابتدا فیلم را یک بار‬ ‫به طور کامل ببینند و بعد ان را نقد کنن��د‪ ».‬کارگردان فیلم‬ ‫ماجرای س��اخت مس��تند را اینگونه ش��رح داده است‪« :‬ایده‬ ‫این فیلم از روزهای اخر خرداد ماه س��ال ‪ 92‬بعد از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری شکل گرفت‪ .‬بعد از حماسه سیاسی مردم‬ ‫و انتخاب دکتر حس��ن روحانی‪ ،‬احس��اس کردیم خیل ی ها‬ ‫رئی س جمه��ور را نم ی شناس��ند و این عدم ش��ناخت باعث‬ ‫سوءتفاهم هایی خواهد شد‪ .‬در حالی که اقای حسن روحانی‬ ‫یک شخصیت انقالبی درون نظام هستند که در بسیاری از‬ ‫نقاط کلیدی انقالب نقش افرین��ی کرده اند و افکار عمومی‬ ‫جامعه نیاز داشت تا ایشان را بشناس��د‪ .‬با این توجه شروع به‬ ‫تحقیق و نگارش «من روحانی هس��تم» کردیم‪ .‬در زمینه‬ ‫خاط رات و زندگی افراد‪ ،‬مرکز اس��ناد انقالب اس�لامی اسناد‬ ‫و مدارک بس��یار خوبی دارد که به انها مراجع��ه کردیم یا به‬ ‫مراکز نگهداری اسناد تاریخی چون کتابخانه مجلس شورای‬ ‫اسالمی مراجعه کردیم‪ .‬در برخی از این مراجعات گفته م ی شد‬ ‫از انها خواس��ته اند اس��ناد رئی س جمه��ور را در اختیار عموم‬ ‫ن منظور سراغ خاط رات خود رئی س جمهور‬ ‫نگذارند‪ ،‬ب رای همی ‬ ‫و اشخاص وابسته به ایش��ان رفتیم‪ .‬ب رای قبل از انقالب که‬ ‫کتاب خاط رات خودشان بسیار غنی بود و ب رای بعد از انقالب‬ ‫ی هاشم ی رفس��نجانی بیش��ترین کمک را‬ ‫هم خاط رات اقا ‬ ‫به ما کرد و اکثر قسمت های حس��اس مستند از کتاب های‬ ‫خاط رات ایشان روایت شده است‪ .‬ب رای سال های اخیر و پرونده‬ ‫هسته ای هم دستمان بس��یار باز بود و راحت تر به اطالعات‬ ‫دسترسی پی دا کردیم ولی تاکیدی که داشتیم استفاده از منابع‬ ‫نزدیک به اق��ای روحانی بود‪.‬البته در ای��ن زمینه کتاب های‬ ‫خاط رات و مس��تندات کمک زیادی کردن��د‪ .‬مثال در بحث‬ ‫مک فارلین و شورای نظارت بر صداوسیما به خاط رات اقای‬ ‫هاشم ی رفسنجانی استناد شده که رئی س جمهور از نزدیکان‬ ‫ایشان هستند یا در بحث هسته ای روایت بسیار بود ولی ما‬ ‫س��راغ روایت تیم اقای روحانی رفتیم؛ یعنی اقایان ظریف و‬ ‫موسویان‪ .‬ما اطالعات را به سه قمست تقسیم کردیم؛ قسمت‬ ‫اول اطالعاتی که همه ان را م ی دانند‪ ،‬مثال همه م ی دانند که‬ ‫ایشان نماینده مجلس بودند‪ .‬قس��مت دوم اطالعاتی که در‬ ‫اسناد و مدارک کشور موجود است ولی کمتر کسی به سراغ‬ ‫انها رفته و کمتر کسی از انها اطالع دارد‪ .‬دسته سوم اطالعاتی‬ ‫است که مدارک رسمی از ان وجود ندارد که اینها هم اطالعات‬ ‫درست و هم نادرست را شامل م ی شود‪ .‬ما در ارائه مطالب این‬ ‫مستند‪ ،‬دسته سوم را کامال نادیده گرفتیم و فقط از دسته اول و‬ ‫دوم استفاده کردیم‪ .‬ب رای مثال در موضوع مک فارلین روایتی‬ ‫که در رسانه های امریکایی وجود داشت با روایت رسمی اقای ‬ ‫هاش��می و اط رافیانش��ان تفاوت داش��ت که ما روایت اقای ‬ ‫هاش��می را مبنای کارمان قرار دادیم‪ .‬حج��م این اطالعات‬ ‫علی الریجانی اولین مقام رسمی بود‬ ‫که به فیلم اعتراض کرد‬ ‫مهرداد بذرپاش از جمله‬ ‫مدافعان فیلم است‬ ‫زیباکالم خواستار پخش فیلم از‬ ‫رسانه ملی شده است‬ ‫رسمی و اشکار هم باال بود و بس��یار اطالعات خوبی بودند‬ ‫ولی به دلیل محدودیت حجم مستند‪ ،‬به انها پرداخته نشد‪».‬‬ ‫افزایش فروش و بازدید «من روحانی هستم»‬ ‫یک نکته جالب درباره من روحانی هستم این است که‬ ‫این مستند پس از رسانه ای شدن و مواجهه با موج واکنش ها‬ ‫با افزایش فروش و بازدید مواجه شده است‪ .‬چنان که معاون‬ ‫عرضه و تعامالت س��فیر فیلم گفته اس��ت‪« :‬فروش «من‬ ‫روحانی هستم» در ش��بکه توزیع محصوالت فرهنگی روند‬ ‫افزایشی داشته و دارد‪ ».‬معاون عرضه و تعامالت سفیرفیلم‬ ‫با بیان اینکه براورد م ی کنیم تاکنون بی��ش از ‪ 300‬هزار نفر‬ ‫این مستند را دید ه باشند‪ ،‬اظهار داش��ته است‪« :‬من روحانی‬ ‫هستم تاکنون در یوتیوب ‪ 50‬هزاربار‪ ،‬در مدیافایر نیز ‪ 50‬هزار‬ ‫بار و چندین هزار بار نیز در س��ایت های داخلی دیده شده که‬ ‫در مجموع ‪120‬هزار بار دانلود شده است؛ البته از سایت های‬ ‫داخلی که این مستند را روی سایت خود قرار دادند‪ ،‬خواسته ایم‬ ‫که بردارند‪ .‬باتوجه به فروش خوبی که مستند داشته و دست‬ ‫به دست شدن ان‪ ،‬در مجموع براورد م ی کنیم «من روحانی‬ ‫هستم» تاکنون ‪ 300‬هزار بار دیده شده است‪ .‬فروش اینترنتی‬ ‫مستند نیز از طریق فروشگاه اینترنتی سفیر فیلم امار خوبی‬ ‫داش��ت که به علت افزایش حمالت س��ایبری به س��ایت و‬ ‫فروشگاه اینترنتی سفیرفیلم با افت و خیز روبه رو شده است‪».‬‬ ‫فیلم در انتظار برخورد قانونی؟‬ ‫در حالی که خبر لغ��و اکران این فیلم در دانش��گاه ها‬ ‫یکی پس از دیگری منتشر م ی شود یک سایت اصالح طلب‬ ‫در خبری نوشته که چهار مسئول بلندپایه وزارت فرهنگ و‬ ‫ارشاد اسالمی تاکید کردند که موسس��ه رسانه ای «شفق»‬ ‫هیچ مجوزی ب رای فعالیت از وزارت ارشاد دریافت نکرده و در‬ ‫نتیجه محصوالت تولیدی این موسسه از جمله «من روحانی‬ ‫هستم» نیز فاقد مجوز ساخت و پخش هستند‪ .‬سایت پیام نو‬ ‫نوشته است‪« :‬بابک دربیگی‪ ،‬مدی ر روابط عمومی وزارت ارشاد‬ ‫و مش��اور وزیر و همچنین برزین ضرغامی‪ ،‬مدیرکل ارش��اد‬ ‫اس��تان ته ران تاکید کرده اند که‪« :‬هیچ گونه سابقه مجوزی‬ ‫به نام موسسه «شفق» در مجموعه محل خدمت انها وجود‬ ‫ندارد‪ ».‬این سایت ادامه داده است‪« :‬حسین انتظامی‪ ،‬معاون‬ ‫مطبوعاتی وزارت ارش��اد و حجت اهلل ایوبی رئیس س��ازمان‬ ‫سینمایی کشور هم اعالم کردند که فیلم مستند «من روحانی‬ ‫هستم» هیچ گونه مجوزی ب رای تولید و پخش دریافت نکرده‬ ‫است‪ ».‬بابک دربیگی‪ ،‬مدیر روابط عمومی وزارت ارشاد درباره‬ ‫پیگیری وضعیت موسسه رسانه ای «شفق» و اثار تولید شده‬ ‫ان به این س��ایت گفته است‪« :‬قطعا ارش��اد این مساله را به‬ ‫صورت حقوقی دنبال خواهد ک��رد‪ ،‬اما اینکه چند و چون ان‬ ‫چگونه باشد هنوز معلوم نیست‪ .‬نظر بسیاری هم در دولت‬ ‫این است که بهتر است دولت مستقیم وارد این موضوع نشود‪.‬‬ ‫اما در کل انتظار وزارت ارشاد و دولت این است که مجموعه‬ ‫قوه قضائیه و مجلس به این مس��اله ورود پی��دا کرده و ان را‬ ‫پیگیری کنند‪ .‬به هر حال چند قضیه وج��ود دارد؛ اول اینکه‬ ‫یکی از شخصی ت های عالی رتبه نظام مورد تهمت و توهین‬ ‫قرار گرفته است‪ .‬مضافا این توهین توسط مجموعه ای انجام‬ ‫شده که هیچ گونه مجوزی ندارد و معلوم نیست با چه معیار‬ ‫قانونی کار م ی کن��د‪ .‬اگر با این وضعی��ت برخوردی صورت‬ ‫نگیرد قطع��ا به نوعی ه��رج و مرج و همچنین باب ش��دن‬ ‫قانون شکنی منجر م ی شود‪ ».‬اما در اظهار نظری قابل توجه‬ ‫دادستان کل کشور در پاس��خ به خبرنگاری که از او پرسیده‬ ‫اس��ت ایا قوه قضائیه قصد ورود به ماجرای این فیلم را دارد؟‬ ‫گفته است‪« :‬اگر چنانچه مطالب خالفی پخش شود و جنبه‬ ‫عمومی داشته باشد دادستان وارد م ی شود‪ .‬اگر جنبه عمومی‬ ‫نداشته باشد ولی نسبت به مقامات توهین تلقی شود باز هم‬ ‫مدع ی العموم وارد م ی شود‪ .‬اگر جنبه عمومی نداشته باشد یا‬ ‫توهین به مقامات هم نباشد با شکایت خصوصی رسیدگی‬ ‫م ی شود‪ .‬نکته مهم این است که خیلی وقت ها افراد چیزی‬ ‫را نم ی بینند و قضاوت م ی کنند‪ .‬من خودم هنوز از محتوای‬ ‫این فیلم به جز چیزهایی که نقل شده‪ ،‬مطلع نشده ام‪ .‬به یکی‬ ‫از اقایان هم گفتم اگر دارید فیلم را بیاورید تا ببینیم چگونه‬ ‫است زی را دوجور نقل شده و من نم ی دانم کدام درست است‪.‬‬ ‫یکی گفته مطلقا دروغ نیست و یک بار هم گفته شده بخشی‬ ‫از فیلم دروغ اس��ت ولی در هر صورت دادستان ته ران حتما‬ ‫بررسی م ی کند‪ ».‬حاال با این سطح از واکنش ها باید منتظر‬ ‫فرجام این مستند سیاسی باشیم‪ .‬ایا این فیلم و سازندگان ان‬ ‫س��رانجامی مانند برخی فیلم های این چنینی همچون نود‬ ‫سیاسی خواهند داشت یا اینکه حساب فیلم از ساخته های‬ ‫زیرزمینی جدا م ی ش��ود و به عنوان یک فیلم سیاسی مورد‬ ‫حمایت یا نقد گروه ها قرار م ی گیرد؟‬ ‫دولت‬ ‫نشانهگذاری های خاص‬ ‫مروری بر نکته های جنجالی مستند «من روحانی هستم»‬ ‫‪2‬‬ ‫«نه» امام به روحانی‬ ‫یکی از نق��اط بحث ب رانگیز مس��تند‪ ،‬روایت اختالف‬ ‫روحانی با محمد هاشمی‪ ،‬رئیس وقت صد او سیماست‪.‬‬ ‫فیلم روایت م ی کند که حسن روحانی به عنوان رئیس‬ ‫شورای نظارت بر صد او سیما محمد هاشمی را برکنار م ی کند‪.‬‬ ‫موضوعی که به روایت سازندگان این فیلم موجبات ازردگی‬ ‫امام را فراهم م ی اورد‪ .‬در این سکانس ماجرا این گونه مطرح‬ ‫م ی شود‪« :‬امام مخالف دخالت شورای نظارت بر صد او سیما‬ ‫در کار این سازمان هستند‪ ،‬بناب راین از طریق فرزند خویش به‬ ‫رئیس مجلس یعنی اکبر هاشم ی رفسنجانی پیغام م ی دهند‬ ‫که حسن روحانی از شورای نظارت بر صد او سیما کناره گیری‬ ‫کند‪ .‬روحانی ناراحت م ی شود و درخواس��ت م ی دهد با امام‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫س��ازندگان فیلم باز هم تصمیم م ی گیرن��د به تاریخ‬ ‫دور تری مراجعه کنند‪ .‬انها به محل تولد روحانی در س��رخه‬ ‫مراجعه م ی کنند و تحصیالت و حض��ور او در حوزه را مرور‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫در سکانس��ی از فیلم حس��ن روحانی خودش سوابق‬ ‫انقالب ی اش را مرور م ی کن��د‪« :‬اولین باری که تحت تعقیب‬ ‫قرار گرفتم‪ ،‬جوانی بودم حدود ‪14‬ساله‪ ،‬در دی ماه ‪ 1341‬بود‪،‬‬ ‫به خاطر پخش اعالمیه حضرت امام در سمنان‪».‬‬ ‫فیلم در س��کان س های روایت از قب��ل از انقالب جز‬ ‫یک مس��اله نکته چندان مهمی را نش��انه گذاری نم ی کند‪.‬‬ ‫سازندگان فیلم به ماجرای خروج حس��ن روحانی از ای ران به‬ ‫دلیل فشارهای ساواک اش��اره م ی کنند؛ انجا که روحانی به‬ ‫امام در نوفل لوش��اتو م ی پیوندد‪ .‬اما انچه به نظر م ی رس��د‬ ‫سازندگان فیلم تالش بر پررنگ شدنش دارند‪ ،‬عدم بازگشت‬ ‫روحانی به ای ران به همراه امام است‪ .‬مستند ماجرا را این گونه‬ ‫روایت م ی کند‪« :‬روز بازگشت امام به ای ران اما روحانی به دلیل‬ ‫ُپ رشدن ظرفیت هواپیما‪ ،‬از بازگشت به ته ران بازم ی ماند‪ .‬به‬ ‫همین دلیل به لندن م ی رود و به همراه خانواده اش به ته ران‬ ‫بازم ی گردد‪».‬‬ ‫حاال انقالب شده است‪ .‬فیلم به مسئولیت جدید روحانی‬ ‫در ای��ن دوران م ی پردازد‪ .‬انجا ک��ه حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫مسئولیت ساماندهی ارتش را به عهده م ی گیرند و از حسن‬ ‫روحانی دعوت م ی کنند تا در این امر همکاری کند‪.‬‬ ‫درس��ت همین جاست که یکی از نش��انه گذاری های‬ ‫فیلم به صورت مشهودی دیده م ی شود‪ .‬به روایت این مستند‪،‬‬ ‫روحانی اجرای طرح اجباری کردن حجاب در ارتش و ادارات و‬ ‫سازمان های مربوطه را به دست م ی گیرد‪ .‬اولین بخش‪ ،‬ستاد‬ ‫مشترک ارتش بود که روحانی کارمندان زن مستقر در ان را به‬ ‫رعایت پوشش اسالمی و حجاب فرام ی خواند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫در چند روز اخیر نظ رات فراوانی درباره «من روحانی‬ ‫هستم» مطرح شده اس��ت‪ .‬جنبه سیاسی مباحث به جهت‬ ‫اینکه رئی س جمهور طرف ماجراس��ت‪ ،‬ان ق��در اوج گرفته‬ ‫که دیگر کمترکس��ی به انالیز فیلم و تحلیل محتوای ان‬ ‫م ی پردازد‪ .‬حجم بیشتر اظهارنظ ر ها به درستی یا نادرستی‬ ‫ساخت این فیلم‪ ،‬پش��توانه های سیاس��ی و نحوه مواجهه‬ ‫رئی س جمهور و حامیانش با این مساله اختصاص یافته است‪.‬‬ ‫اما چه کسی این فیلم را ساخته است؟ ان گونه که در‬ ‫عنوان بندی این فیلم امده‪ ،‬گروه چندرسانه ای شفق سازنده‬ ‫این فیلم است که با وجود تشابه اسمی‪ ،‬متفاوت‬ ‫از گروه رسانه ای شفق اس��ت‪ .‬وبسایت گروه چند‬ ‫رسانه ای شفق یعنی سازنده مستند «من روحانی‬ ‫هستم»‪ ،‬به نام غالمرضا نجفی ثبت شده است‪.‬‬ ‫معصومه نبوی کارگردان این مس��تندکمتر‬ ‫ش��ناخته ش��ده اس��ت و جدیدترین بررس ی های‬ ‫روزنامه ه��ا حکایت دارد که وی ن��ه عضو انجمن‬ ‫مستندسازان است و نه ب رای انها نامی شناخته شده‬ ‫است‪ .‬منصوره اخوان نویسنده فیلمنامه این مستند‬ ‫نیز ظاه را دانشجوی مدیریت رس��انه در دانشگاه‬ ‫عالمه طباطبایی بوده است‪ .‬انها در تهیه مستند‬ ‫خود از حمایت های شبکه افس ران‪ ،‬تلویزیون ارمان‬ ‫و رادیو افس ران نیز برخوردار بوده اند‪.‬‬ ‫س��فیر فیلمکه پخش کننده این فیلم است‬ ‫اکنون بیش��ترین پاس��خگویی به حواش��ی این‬ ‫مس��تند را بر عه��ده دارد‪ .‬رضوانی مع��اون مرکز‬ ‫مستندس��ازی س��فیر پیش از این در گفت وگو با‬ ‫یکی از خبرگزاری ها گفته بود‪« :‬مرکز مستندس��ازی سفیر‬ ‫زیرمجموعه مجتمع رسانه ای اطلس است که غی رانتفاعی‬ ‫فعالیت م ی کند‪ .‬این مجتمع رس��انه ای با مجموعه بزرگی‬ ‫از س��ایت ها و خبرگزاری ها از جریانات اصلی رس��انه ای این‬ ‫روزهای کشور است‪».‬‬ ‫«من روحانی هستم» چیست و بنا دارد چه تصویری‬ ‫را از رئی س جمهور ارائه کند؟ بنا بر اعالم «گروه چندرسانه ای‬ ‫ش��فق»‪ ،‬کتاب خاط رات حس��ن روحانی ‪ 44‬درصد‪ ،‬کتاب‬ ‫خاط رات هاشم ی رفس��نجانی ‪ 20‬درصد‪ ،‬مصاحبه با فعاالن‬ ‫سیاس��ی ‪ 12‬درص��د‪ ،‬منابع مکت��وب ش��امل کتاب های‬ ‫«مک فارلین با چش��م باز» و «چهل تدبیر» هشت درصد‪،‬‬ ‫مصاحبه با مس��ئوالن وقت هفت درصد‪ ،‬مصاحبه با سران‬ ‫اروپایی پنج درصد و جراید چهار درصد منابع مورد استفاده در‬ ‫ساخت مستند «من روحانی هستم» را تشکیل م ی دهند‪.‬‬ ‫فیلم با روایتی از ماجرای «مک فارلین» اغاز م ی شود‪.‬‬ ‫«رابرت مک فارلین» مشاور عالی امنیت ملی رئی س جمهور‬ ‫وقت امریکا در ابتدا خواس��تار دیدار ب��ا رئی س جمهور ای ران‬ ‫م ی ش��ود تا پیام رئی س جمهور امریکا را تسلیم وی کند اما‬ ‫رئی س جمهور ای ران مالقات را نم ی پذیرد‪ .‬مک فارلین سپس‬ ‫درخواست م ی کند که با نخس ت وزیر یا رئیس مجلس ای ران‬ ‫دیدار کند‪ .‬فیلم روایت م ی کند که اکبر هاشم ی رفسنجانی‬ ‫پس از این درخواست امریکای ی ها به حسن روحانی ماموریت‬ ‫م ی دهد ک��ه در کنترل س�لاح های موج��ود در هواپیمای‬ ‫فرودامده در فرودگاه قلع ه مرغی و نیز اداره مسائل سیاسی و‬ ‫مذاکرات با هیات امریکایی همکاری کند‪ .‬این درست همان‬ ‫جایی اس��ت که منتقدان فیلم اصل ی تری��ن انتقاد را مطرح‬ ‫م ی کنند‪ .‬از همه مهمتر این علی الریجانی است که به این‬ ‫بخش از فیلم انتقاد م ی کند‪ .‬او گفته است که سازندگان فیلم‬ ‫به تاریخ دروغ م ی گویند‪ .‬سازندگان فیلم اما اسناد متعددی را‬ ‫در مورد این بخش اغازین مستند ارائه کرده اند‪ .‬از جمله این‬ ‫اسناد کتاب خاط رات اکبر هاشم ی رفسنجانی است‪.‬‬ ‫فیلم از همین جا به گذشته بازم ی گردد‪ .‬به هشتم ابان‬ ‫سال ‪1356‬؛ در مس��جد ارک ته ران‪ .‬انجا که حسن روحانی‬ ‫در مراس��م ختم حاج اقا مصطفی خمینی‪ ،‬ب��رای اولین بار‬ ‫لقب امام را ب رای امام خمینی به کار م ی برد‪ .‬یک سخنرانی‬ ‫حماسی که وقتی در کنار س��کانس نخستین مک فارلین‬ ‫قرار م ی گیرد‪ ،‬تصویری مبهم از حسن روحانی به مخاطب‬ ‫ارائه م ی کند‪.‬‬ ‫سخنان روحانی در این مورد به نقل از خودش این چنین‬ ‫روایت م ی شود‪« :‬انها سی نفری بودند‪ .‬پس از گفت وگو قرار‬ ‫شد از فردا با روس��ری بیایند‪ .‬زنان کارمند که به جز یکی‪ ،‬دو‬ ‫نفر همه ب ی حجاب بودند‪ ،‬ش��روع کردند به غر زدن و شلوغ‬ ‫کردن‪ ،‬ولی من محکم ایس��تادم و گفتم از فردا صبح دژبان‬ ‫مقابل درب ورودی موظف است از ورود خانم های ب ی حجاب‬ ‫به محوطه ستاد مش��ترک ارتش جلوگیری کند‪ .‬این دستور‬ ‫است‪».‬‬ ‫در سکانس بعدی ماجرای ترور حسن روحانی در سال‬ ‫‪ 58‬به روایت خودش روایت م ی ش��ود‪ .‬اینکه حسن روحانی‬ ‫ش��خصا متوجه احتمال حضور یک تروریست پشت درب‬ ‫منزلش شده و اینکه او در خانه مس��لح بوده‪ ،‬نکته ای است‬ ‫که به نظر م ی رسد سازندگان فیلم تالشکرده اند مخاطب‬ ‫را متوجه ان کنند‪.‬‬ ‫در ادامه این فیلم‪ ،‬سازندگان تصمیم م ی گی رند به همان‬ ‫نقطه اغازین مستند بازگردند؛ ماجرای مک فارلین‪.‬‬ ‫ب رای ورود به ان اما انها تصاویری از تسخیر سفارت‬ ‫امریکا را پخ��ش م ی کنند‪ .‬این تصاویر ارش��یوی‬ ‫همراه م ی شود با پخش این سخنان از حضرت امام‪:‬‬ ‫«روابط دارند درست م ی کنند‪ ،‬م ی خواهند دوباره ما‬ ‫را برگردانند به ان عه��دی که همه چیزمان اختناق‬ ‫در اختناق باش��د و همه هس��تی ما به کام امریکا‬ ‫برود‪ .‬ما نخواهیم گذاشت‪ ،‬تا جان داریم‪ ،‬نخواهیم‬ ‫گذاشت‪».‬‬ ‫حاال همه ش��رایط اماده اس��ت تا داس��تان‬ ‫مک فارلین روایت شود‪ .‬ارتباط گیری با امریکای ی ها‬ ‫که در زمان رئی س جمهور ش��دن حس��ن روحانی‬ ‫هم از جمله انتقادات به اوس��ت‪ .‬مستند این گونه‬ ‫روای��ت م ی کند‪« :‬زم��ان م ی گذرد‪ .‬س��ال ‪ 65‬چند‬ ‫امریکایی در بیروت‪ ،‬پایتخت لبنان گروگان گرفته‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬امریکا از ای ران م ی خواه��د بین ایاالت‬ ‫متحده و حزب اهلل لبنان واس��طه گری کند‪ .‬امریکا‬ ‫ب رای نزدیک شدن به ای ران تالش م ی کند‪ .‬ابتدا از طریق یک‬ ‫واسطه به نام «منوچهر قربان ی فر» سالح هایی را که جمهوری‬ ‫اس�لامی در جنگ به انها نیاز دارد‪ ،‬به ای ران م ی فروش��د اما‬ ‫مدتی بعد این هوس به سرش��ان م ی زند که این سالح ها را‬ ‫به صورت مستقیم و بدون واسطه در اختیار مقامات ای رانی‬ ‫قرار دهند‪« .‬منوچهر قربان ی فر» هم این درخواست را به گوش‬ ‫هاشم ی رفسنجانی م ی رساند‪ .‬اینجا پای هیات دیپلماتیک‬ ‫امریکایی به سرپرستی «رابرت مک فارلین» به پایتخت ای ران‬ ‫باز م ی شود‪ .‬مدت ها بعد ریگان‪ ،‬رئی س جمهور وقت امریکا‬ ‫اذعان م ی کند که هدف اصلی این سفر ایجاد ارتباط مناسب‬ ‫با رهب ران احتمالی اینده ای ران بوده اس��ت‪ .‬نظام اما هدایای‬ ‫امریکای ی ها (کیک با نماد کلید و انجیل امضاش��ده توسط‬ ‫رئی س جمهور وقت امریکا) را نم ی پذی��رد و مذاکره مقامات‬ ‫رده باالی جمهوری اسالمی با هیات امریکایی را هم ممنوع‬ ‫م ی کند‪ .‬مذاکرات به صورت مخفیانه و توسط دکتر هادی و‬ ‫دکتر روحانی شروع م ی شود و در هفت دور ادامه م ی یابد‪».‬‬ ‫‪23‬‬ ‫دولت‬ ‫مالقات کند اما امام جواب «نه» م ی دهند‪».‬‬ ‫منتقدان م ی گویند این س��کانس تالش دارد تا پاسخ‬ ‫منفی حضرت امام به حسن روحانی را برجسته سازد و حتی‬ ‫برخی دیگر م ی گویندکه فیلم تالش کرده یکی از اختالفات‬ ‫هاشم ی رفسنجانی با حسن روحانی را برجسته سازی کند‪.‬‬ ‫این روایت البته در س��کانس بع��دی و در یک مقطع‬ ‫تاریخی دیگر تکرار م ی ش��ود‪ .‬سکانس��ی ک��ه در ماجرای‬ ‫نخس��ت وزیر موس��وی و داس��تان ‪ 99‬نفر این گونه روایت‬ ‫م ی شود‪« :‬مردادماه س��ال ‪ 64‬فرا م ی رس��د‪ .‬رئی س جمهور‬ ‫وقت با عنایت به ش��رایط حس��اس کش��ور و مواجه بودن‬ ‫کش��ور با جنگ تحمیلی‪ ،‬ب��ا انتخاب دوباره میرحس��ین‬ ‫موسوی به عنوان نخس��ت وزیر موافقت م ی کند؛ موافقتی‬ ‫که مخالفت عده ای از نمایندگان مجل��س را به دنبال دارد‪.‬‬ ‫امام با این گونه اختالفات و حاش��ی ه ها در مقطع حس��اس‬ ‫جنگ تحمیلی موافق نیستند و توصیه م ی کنند میرحسین‬ ‫موسوی به عنوان نخس ت وزیر برگزیده شود اما باز هم ‪ 99‬نفر‬ ‫از نمایندگانکه حس��ن روحانی یکی از فعالین انهاست‪ ،‬به‬ ‫موسوی رای منفی م ی دهند‪ ».‬در واقع در این سکانس این‬ ‫تصویر ارائه شده که حسن روحانی در یک مقطع دیگر هم‬ ‫مخالف نظر حضرت امام را داشته است‪.‬‬ ‫یا حتی در چند س��کانس بعد نقش حس��ن روحانی‬ ‫در پایان جن��گ و حضور او درگروه عقال به تصویر کش��ده‬ ‫م ی شود که انجا نیز به نظر م ی سد تالش شده این تصویر‬ ‫ایجاد شود که حس��ن روحانی عقیده ای خالف فرماندهان‬ ‫نظامی و حضرت امام در مورد ادامه جنگ داش��ته اس��ت‪.‬‬ ‫میکس سخنان روحانی و محس��ن رضایی در این مورد که‬ ‫همراه است با طعنه های فرمانده سابق سپاه به رئی س جمهور‬ ‫یازدهم نقطه عطف این سکان س هاست‪.‬‬ ‫‪ 18‬تیر و یک سخنرانی مهم‬ ‫حاال حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی شده‬ ‫است؛ پستی که در دوران پرحاشیه اصالحات بسیار مهم و‬ ‫مورد توجه بوده است‪ .‬فیلم تالش م ی کند سخنرانی حسن‬ ‫روحانی در ماجرای ‪ 23‬تیر را پررنگ کرده و چند نکته را مورد‬ ‫توجه قرار دهد‪:‬‬ ‫‪ -1‬حسن روحانی در چند روز اول بلوا در ته ران نبوده و‬ ‫در فرانسه حضور داشته است‪.‬‬ ‫‪ -2‬متن سخنرانی حس��ن روحانی در حال حاضر در‬ ‫فضای س��ایبری وجود ندارد و به صورت مش��کوکی از بین‬ ‫رفته است‪.‬‬ ‫فضا باید تغییر کند‬ ‫گفت و گوی مثلث با ناصر ایمانی‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر سیاست‬ ‫‪3‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫ما در چند ماه اخیر شاهد اتفاقات تازه ای در نقد‬ ‫سیاست های موجود بوده ایم‪ .‬رویدادهایی مثل بنرهای‬ ‫صداقت امریکایی یا مثلا همین فیلم «م�ن روحانی‬ ‫هستم »‪ .‬در واقع می خواهم بگویم ما این روزها شاهد‬ ‫نوع جدیدی از نقد هستیم که اخرین نمونه ان‪ ،‬همین‬ ‫فیلم «من روحانی هس�تم» اس�ت‪ .‬فکر می کنم این‬ ‫شروع خوبی ب رای گفت و گوی ما باشد ‪ .‬ایا شما این نوع‬ ‫جدید از نقد را م ی پسندید؟‬ ‫واقعیت این است که ما در سالیان متمادی شاهد‬ ‫رفتاری از سوی حامیان جناح ها و جریان های مختلف سیاسی‬ ‫بوده ایم که عموما دو ویژگی دارند‪ .‬ویژگی نخس��ت این نوع‬ ‫فعالی ت های سیاسی این است که به نوعی مخفی هستند و‬ ‫ویژگی دوم این است که انتقادات تند و صریحی ‪ -‬که توام با‬ ‫مسائل غیر واقع است ‪ -‬را مطرح م ی کنند‪ .‬در مقاطع مختلف‬ ‫زمانی‪ ،‬افراد یا هواداران این طیف یا ان جناح فعالی ت های خود‬ ‫را به جامعه عرضه م ی کنند؛ گاهی از طریق سی دی‪ ،‬گاهی از‬ ‫طریق بنر و گاهی هم از طریق فضای مجازی‪.‬‬ ‫ایا م ی توان گفت که این دو فاکتور‪ ،‬علت و معلول‬ ‫یکدیگرند؟ یعنی چون تند هستند حالت مخفی‬ ‫به خود م ی گیرند یا به دلیل مخفی بودن‪ ،‬گرایش‬ ‫تند پیدا م ی کنند‪.‬‬ ‫خیر ؛ علت اصلی این پدیده این اس��ت که فضای‬ ‫سیاسی و رسانه ای ‪ -‬مطبوعاتی کشور‪ ،‬به اندازه کافی ازاد و‬ ‫مصون نیست‪.‬‬ ‫فکر می کنم منظورتان ازادی پس از بیان است ‪...‬‬ ‫بله ‪ .‬اگر این مشکل را حل کنیم‪ ،‬این پدیده کمرنگ‬ ‫و حتی ب ی اثر م ی شود‪ .‬مثالی عرض م ی کنم که ممکن است‬ ‫مثال چندان دقیقی نباشد‪ .‬اگر امکان ورود کاالها و نیازهای‬ ‫اساس��ی جامعه از مبادی اصلی کش��ور وجود نداشته باشد‪،‬‬ ‫ناصر ایمانی که از روزنامه نگاران با تج ربه و‬ ‫قدیمی است بر این باور است که علت ساخت‬ ‫فیلم هایی مانند« من روحانی هس�تم » نبود‬ ‫فضای ازاد برای طرح راحت تر انتقادات اس�ت‪.‬‬ ‫او اصرار دارد که اگر چنین فضایی فراهم شود‬ ‫دیگر شاهد پدیده ای مانند نود سیاسی و یا من‬ ‫روحانی هس�تم نخواهیم بود‪ .‬با او در این مورد‬ ‫گفت و گو کردیم‪.‬‬ ‫‪ -3‬او سخنان تندی را علیه اصالح طلبان و حامیان بلوا‬ ‫در دانشگاه مطرح م ی کند‪.‬‬ ‫پرونده هسته ای از دیروز تا امروز‬ ‫اما مهمترین بخش فیلم طبیعتا سکان س هایی است‬ ‫که نقش حس��ن روحانی را در توافقنامه سعد اباد به تصویر‬ ‫م ی کشد‪ .‬فیلم با میکس س��خنانی از سی د محمد خاتمی‪،‬‬ ‫حس��ن روحانی و سی د حسین موس��ویان به موضوع فریب‬ ‫تیم ای رانی توسط اروپایی م ی پردازد و اینکه انها توانسته اند‬ ‫فعالی ت های هس��ته ای ای ران را ب رای مدت��ی با همین متن‬ ‫توافقنامه متوقف کنند‪ .‬انتخاب تصاویری از حسن روحانی‬ ‫که درکنارش محمدجواد ظریف هم حضور دارد از نشانه های‬ ‫مهم فیلم است‪ .‬حتی در یکی از سکان س ها تصویری که به‬ ‫نظر م ی رسد به صورت مخفیانه ضبط شده گفت وگوی دو‬ ‫نفره ظریف و الب رادعی پخش م ی شود که ضمن ان ظریف‬ ‫به الب رادعی م ی گوید اگر به تفاهم نرس��یم تندروها در ای ران‬ ‫به قدرت م ی رسند‪ .‬پلمب تاسیسات هسته ای نقطه عطف‬ ‫این سکان س هاست‪ .‬نکته جالب تر در سکانس پایانی جمله‬ ‫«پایان فصل اول» است؛ جمله ای که از عزم سازندگان ب رای‬ ‫ادامه این مستند خبر م ی دهد‪.‬‬ ‫طبیعتا از مبادی غیر رسم ی وارد کشور م ی شود‪ .‬این جریان ها‬ ‫مخفی هستند چراکه از یک سو امکان عرضه ازاد فعالی ت ها‬ ‫و نظ رات خود را ندارند و از سوی دیگر‪ ،‬نم ی خواهند هزینه ای‬ ‫بابت ان بپردازند؛ به همین دلیل به کارهای غیر رسم ی روی‬ ‫م ی اورند‪.‬‬ ‫من می خواهم به این نوع نگاه شما نقدی وارد کنم‪.‬‬ ‫قبل از اینکه وارد بحث شوم بپرسم که منظور شما‬ ‫که مشخصا دوره اقای روحانی نیست ؟‬ ‫خیر ‪ ،‬در ادوار مختلف این گونه بوده است‪.‬‬ ‫پس بهتر اس�ت برای مشخصکردن ریشه این‬ ‫مساله‪ ،‬گذشته را بررسی کنیم‪ .‬اگر به خاطر داشته‬ ‫باش�ید‪ ،‬در دولت اقای خاتمی‪ ،‬هر فرد و جریانی‬ ‫نظرات خود را در رسانه اش منتشر م ی کرد؛ یکی‬ ‫در صبح ام�روز و دیگ�ری در ش�لمچه‪ .‬در دولت‬ ‫اق�ای احمدی نژاد ه�م تقریبا هرکس�ی هرکاری‬ ‫م ی خواست انجام م ی داد‪.‬‬ ‫خیر ! قبول ندارم‪...‬‬ ‫اجازه بدهید شما را قانع می کنم‪ .‬در همین دولت‬ ‫هم رسانه هایی هس�تند که صفحه اول خود را به‬ ‫رنگ س�یاه منتش�ر م ی کنند و تیتر «جام زهر» را‬ ‫برای توافق هسته ای انتخاب م ی کنند‪ .‬مثال اقای‬ ‫حس�ینیان در نطق اخیر خ�ود در مجلس‪ ،‬هرچه‬ ‫خواس�ت گفت؛ همان طورکه گفتم در زمان اقای‬ ‫خاتم ی و اقای احمدی نژاد هم همی ن طور بود‪ .‬از ان‬ ‫طرف هم موافقان دولت‪ ،‬تیتر پیروزی هسته ای را‬ ‫انتخاب م ی کنند‪ .‬یعنی می خواهم بگویم دراین‬ ‫س�ه دوره هم ازادی بیان بوده و ه�م ازادی پس از‬ ‫بیان ‪ ،‬ام�ا این فیلم ها و مانند ان هم تولید ش�ده‬ ‫است‪...‬‬ ‫شما به مجموعه ای از مسائلی که من عرض کردم‬ ‫نگاه کنید‪ .‬یکی از مهم ترین مسائل‪ ،‬باز بودن فضای سیاسی‬ ‫و مطبوعاتی اس��ت که افراد بتوانند ازادانه ‪ -‬و البته بر اساس‬ ‫شرع و قوانین موجود ‪ -‬نظ رات خود را بیان کنند‪ .‬ازادی هایی‬ ‫که امروز رس��انه ها و مطبوعات ما دارند‪ ،‬محدود است و این‬ ‫محدودیت از دو جنبه اس��ت؛ یک��ی محدودیت های قانونی‬ ‫است و دیگری محدودیت هایی است که من ان را ترس بعد‬ ‫از بیان م ی نامم‪ .‬شما به افرادی اشاره کردید که به نوعی خود‬ ‫را مصون م ی دانند یا به هر دلیلی از اینده خود نگرانی ندارند‪.‬‬ ‫این ها به راحتی پرده دری م ی کنند اما این مساله قابل تعمیم‬ ‫نیست‪ .‬ش��ما افراد بس��یاری را م ی بینید که خودسانسوری‬ ‫درونی م ی کنند یا نوعی نفاق رفتاری دارند؛ یعنی رفتار انها در‬ ‫خصوص مسائل مختلف ‪ -‬فارغ از دولت و کلیت نظام در علن‬ ‫و خفا متفاوت است‪ .‬تظاهر رفتاری اپیدم ی شده است؛ چراکه‬ ‫افراد احساس م ی کنند که بیان شان نم ی تواند اعتقادی را که‬ ‫دارند‪ ،‬تبیین کند‪ .‬نکته مهم تر‪ ،‬هزینه است‪ .‬ما هزینه اظهارنظر‬ ‫را درکشورمان باال برده ایم‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬هر قدر قیمت کاال‬ ‫باالتر برود‪ ،‬خریدارکمتری دارد‪ .‬اعتقادات مختلف در خصوص‬ ‫مسائل گوناگون هم همی ن طور است‪ .‬اگر هزینه اظهارنظر باال‬ ‫برود‪ ،‬افراد از اظهارنظر کردن خودداری م ی کنند و نظ رات شان را‬ ‫در درون خود نگه م ی دارند؛ چراکه م ی بینند به محض این که‬ ‫بخ واهند اظهارنظر کنند یا با موجی از تخریب های شخصیتی‬ ‫و ابرویی مواجه م ی ش��وند و یا با پیگیری های قانونی‪ .‬حاال‬ ‫همین جا من می خواهم صحبت های شما را نقد کنم ‪.‬می‬ ‫خواهم بگویم ان چه در زمان اقای خاتم ی اتفاق م ی افتاد‪ ،‬این‬ ‫بود که ازادی مطبوعات به طور ظاهری وجود داشت اما هزینه‬ ‫باالیی داش��ت‪ .‬در ان زمان روز نامه های معدودی که منتقد‬ ‫دولت یا منتقد جریان دوم خرداد به شمار م ی رفتند‪ ،‬به عنوان‬ ‫نشریات فاشیستی‪ ،‬انحصارطلب و اقتدارگرا به افکار عمومی‬ ‫ معرفی م ی شدند‪ .‬اینکه نم ی تواند ازادی باشد‪ .‬ان ها هزینه را‬ ‫ب رای کس��ی که در برخی روزنامه های جناح راست یا اصولگرا‬ ‫ن ازادی نیست؛ ازادی یعنی‬ ‫اظهارنظر م ی کرد‪ ،‬باال برده بودند‪ .‬ای ‬ ‫این که افرادی که م ی خ واهند در چارچوب قانون اظهارنظر کنند‪،‬‬ ‫از یک سو خود را مصون از تعقیبات قانونی‪ ،‬قضایی و حقوقی‬ ‫بدانند و از سوی دیگر بدانند که از تخریب شخصیت و جایگاه‬ ‫در امان هس��تند‪ .‬زمانی که به این مرحله برسیم‪ ،‬من تصور‬ ‫م ی کنم که فعالی ت های مخف��ی در اظهارنظر کردن‪ ،‬پخش‬ ‫برخی س ی دی ها‪ ،‬نامه ها‪ ،‬جزوه ها و‪ ...‬به شدت کاهش خواهد‬ ‫یافت‪ .‬در بسیاری از ج وامع ‪ -‬فارغ از نظام سیاسی حاکم بر ان ها‬ ‫ یا چنین پدیده هایی مشاهده نم ی شود یا مقدار رفتارهایی از‬‫این دست‪ ،‬بسیار محدود است‪ .‬اتفاقا دستگاه های مختلف ان‬ ‫نظام های سیاسی از این گونه مسائل استقبال م ی کند و فرد‬ ‫اطالعاتی را ارائه م ی کند که بتواند در ب رابر دادگاه پاسخگو باشد‪.‬‬ ‫از امروز رئی س جمه�ور را در ذهن مخاطب ایجاد‬ ‫کند و نوعی نقد با صورت متفاوت را مطرح میکند‪.‬‬ ‫با این پیش فرض اجازه بدهید نظر شما را قبول‬ ‫نکنم‪ .‬از شما سوال میکنم مگر تاکنون کسان ی که‬ ‫در چارچوب قانون و براس�اس ازادی های تعری ف ‬ ‫ش�ده اظهارنظر کرده اند‪ ،‬دچار مش�کلی شده اند‬ ‫یا دادگاه انه�ا را احضار کرده اس�ت؟ اجازه بدهید‬ ‫صریح تر به شما بگویم حتما خاطرتان هست که‬ ‫اکبر گنجی در مقاله ای چگونه به مقدسات توهین‬ ‫کرد و متاسفانه هیچ اتفاقی هم در ان زمان نیفتاد‪.‬‬ ‫در دولت های مختلف این اتفاق ب ه نوعی رخ داده و‬ ‫هر فرد و جریانی نظرات خ�ود را به صراحت بیان‬ ‫کرده و به افکار عمومی ارائه داده اس�ت‪ .‬بنابراین‬ ‫نم ی توان گفت که به این دلیل چنین فیل م هایی‬ ‫ساخته م ی شود که ازادی بیان یا به قول شما حتی‬ ‫ازادی پس از بیان وجود ندارد‪.‬‬ ‫ما در این فیلم ‪ -‬که حرفه ای هم س�اخته شده ‪-‬‬ ‫صحنه هایی را م ی بینیم که نشانه هایی را در برابر‬ ‫ما م ی گذارد و این گونه القا م ی کند که اقای روحانی‬ ‫ضمن نزدیکی به ارکان حاکمیت ‪ ،‬چهره ای غربگ را‬ ‫و مایل به تعامل و س�ازش با غرب بوده و در عین‬ ‫حال مواضع امروزش با دهه اول و دوم انقالب خیلی‬ ‫متفاوت شده است‪ .‬واقعا این فیلم م ی خواهد چه‬ ‫چیزی را نشان دهد؟‬ ‫ای��ن فیلم به طور مش��خص م ی خواه��د تصویر‬ ‫خاصی از اق��ای روحانی ارائه کند اما من این تصویر را ش��رح‬ ‫نم ی دهم؛ چراکه منظور س��ازندگان فیلم را تشریح م ی کند‪.‬‬ ‫مس��لما این تصویر‪ ،‬تصویری نقادانه نسبت به اقای روحانی‬ ‫است و م ی توان ان را از جمله فیلم های تخریبی شناخته شده‬ ‫علیه رئی س جمهور قلمداد کرد‪ .‬البته طبعا اقای روحانی هم‬ ‫مانند بس��یاری دیگر از افرادی که در جری��ان انقالب حضور‬ ‫داش��ته اند‪ ،‬نقاط ضعفی دارد و ممکن است در برخی مقاطع‪،‬‬ ‫حرکت سیاس��ی صحیحی انجام نداده باشد‪ .‬نباید فراموش‬ ‫کرد که این مساله شامل شخصی ت های سیاسی م ی شود و‬ ‫نم ی توانیم بگوییم کسان ی که دارای مسئولی ت هایی بوده اند‪،‬‬ ‫در تمام مقاطع زمان��ی و در همه حوزه ها‪ ،‬عملکرد درس��تی‬ ‫داشته اند و بر این عملکرد مهر تایید زد‪ .‬اما مساله اینجاست‬ ‫که این فیلم نم ی خواهد اش��تباهات اق��ای روحانی را بگوید‬ ‫بلکه م ی خواهد تصویری مشوه و ملون از رئی س جمهور ارائه‬ ‫کند که این کار نه با واقعی ت ها منطبق اس��ت و نه منطبق‬ ‫با مصالح فعلی اس��ت‪ .‬من نقد رئی س جمهور را کار بس��یار‬ ‫صحیحی م ی بینم؛ همچنان ک��ه در دوره اقای احمدی نژاد‬ ‫و اقای خاتمی یادداش��ت های متعددی در نقد رئی س جمهور‬ ‫وقت و دولت وقت نوشتم‪ .‬حتی در دوره اقای خاتمی‪ ،‬هر دو‬ ‫روز یک بار‪ ،‬یادداشتی انتقادی در خصوص ایشان م ی نوشتم‬ ‫و ایش��ان هم اس��تقبال م ی کرد‪ .‬بناب راین نقد رئی س جمهور‬ ‫باید باش��د اما این فیل��م‪ ،‬فرات��ر از نقد اس��ت و م ی خواهد‬ ‫ش��خصیت تاریخی اقای روحانی را نش��ان ده��د تا بگوید‬ ‫ایش��ان فرد غیرقابل اعتمادی است که از قضا رئی س جمهور‬ ‫شده است!‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫من شما را قانع میکنم ‪.‬ایا ما م ی پذیریم که این روش‬ ‫نشاط سیاسی در جامعه باز‪ ،‬متفکر و متدین ما‪ ،‬روش سالم و‬ ‫درستی است که فرد یا افرادی بیایند و فیلم هایی بسازند که با‬ ‫چنین روش های نیمه پنهانی در بازار عرضه شود؟ در حال ی که‬ ‫مناسب تر این بود که ب رای ساخت و عرضه چنین محصولی‬ ‫از مراجع قانونی مجوزهای الزم اخذ شود‪ .‬من فکر نم ی کنم‬ ‫کسی بگوید که این روش درس��ت است و ان را تایید کند‪ .‬ایا‬ ‫این مساله نشانگر این نیست که دلیلی پشت این مساله وجود‬ ‫دارد که این س ی دی ها‪ ،‬جزوه ها و‪ ...‬به جامعه عرضه م ی شود؟‬ ‫مس��لما دلیلی ب رای وقوع این اتفاق وجود دارد‪ .‬اما این دلیل‬ ‫چیست؟ س��اختن این محصوالت باید با نام و نشان باشد و‬ ‫کسانی بیایند و مسئولیت انتشار این محصوالت را بپذی رند‪.‬‬ ‫من دالیلی را عرض کردم که م ی تواند بخشی از دالیل باشد‪.‬‬ ‫متاسفانه جامعه ما به لحاظ سیاسی‪ ،‬کج و معوج است؛ یعنی‬ ‫تصویری که وجود دارد‪ ،‬شفاف و شارپ نیست‪ .‬عالوه بر این‪،‬‬ ‫م ی توانیم بگوییم افرادی هستند که نسبت به برخی ارکان و‬ ‫مراکزقدرتاحساسپشتگرمی م ی کنندوچنینفع الی ت هایی‬ ‫را انجام م ی دهند؛ حال ممکن اس��ت کسی نسبت به دولت‬ ‫مستقر چنین نگاهی داشته باشد و ان را پشتوانه خود بداند‪.‬‬ ‫او اطمینان دارد که ظرف یک روز‪ ،‬تمام روزنامه های هم طیف‬ ‫ان ها‪ ،‬با نوعی جنجال و مظلوم نمایی‪ ،‬اعالم م ی کنند که ازادی‬ ‫بیان نقض شد و فالنی را گرفتند؛ در واقع با فشار به سیستم‪ ،‬او‬ ‫را ازاد م ی کنند‪ .‬برخی هم نسبت به نهادهای دیگری احساس‬ ‫قدرت م ی کنند؛ مثال برداشت ان ها این است که دستگاه های‬ ‫مربوطه ب��ا ان ها برخ��ورد نم ی کنن��د‪ .‬این ه��ا پدیده هایی‬ ‫غیرصحیح در یک جامعه مدنی ازاد است که افرادی احساس‬ ‫ی کنند‪ ،‬هر اقدام ی م ی خواهند انجام دهند‪ ،‬کسی از‬ ‫پشتگرم ‬ ‫انها بازخواست نکند و هزینه ای هم نپردازند؛ بناب راین روشی‬ ‫را انتخاب م ی کنند که فایده بب رن��د اما هزینه ای نپردازند‪ .‬اگر‬ ‫شرایطی ایجاد شود که جامعه احساس کند نم ی تواند بدون‬ ‫ی‪ -‬سیاسی‪ ،‬در مظان‬ ‫اینکه تحت فشارهای قانونی یا اجتماع ‬ ‫اتهام و برخی مصلحت اندیش ی ها قرار گیرد صحب ت های خود‬ ‫را مطرح کن��د‪ ،‬راه حل هایی را انتخ��اب م ی کند که هزینه ای‬ ‫نپردازد اما فایده و بهره ببرد‪ .‬البته معموال کس��انی این روش‬ ‫را انتخاب م ی کنند که نس��بت به جایی احساس پشتگرمی‬ ‫ م ی کنند؛ فرضا فردی مثل اکبر گنجی هیچ گاه در این زمان‬ ‫نم ی تواند همانند ان دوره در فضای سیاس��ی ‪ -‬اجتماعی و‬ ‫رسانه ای فعالیت کند؛ چراکه م ی داند فقط در ان دوره بود که به‬ ‫محض برخورد با وی‪ ،‬یک جنجال بزرگ ایجاد م ی شد‪ .‬امروز‬ ‫هم همی ن طور است؛ اگر کس��ی احساس کند که به یکی از‬ ‫مراکز قدرت متصل اس��ت‪ ،‬این نوعی رانت سیاسی و رانت‬ ‫قدرت است در حال ی که هی چ کس نباید از رانت قدرت برخوردار‬ ‫باشد‪ .‬اگر همه افراد جامعه ما شرایطی ب رابر داشته باشند‪ ،‬کسی‬ ‫از رانت استفاده نکند و همه احس��اس کنند که در چارچوب‬ ‫قوانین ازاد هستند و مصلحت اندیش ی های تنگ نظ رانه وجود‬ ‫ندارد اما در عین حال خود را ملزم به پاسخگویی در ب رابر دادگاه‬ ‫عادل و مستقل بدانند‪ ،‬هیچ کس احساس نیاز نم ی کند که‬ ‫س��ی دی پنهانی درباره رئی س جمهور درست کند‪ .‬من فرض‬ ‫را بر این قرار م ی دهم که تمام محتوای این س ی دی صحیح‬ ‫است اما واقعا احتیاجی به استفاده از این روش وجود نداشت‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫شاید این نکته ای که شما م ی گویید در ای ران درباره‬ ‫افراد به مثابه اف�راد صدق کند ام�ا در فیل م هایی‬ ‫که تاکنون منتش�ر ش�ده‪ ،‬همواره این گونه بوده‬ ‫است که یک گروه سیاسی یا یک جناح سیاسی‬ ‫پش�ت پرده ماجرا بوده اس�ت‪ .‬در عی�ن حال این‬ ‫پش�توانه از اینکه بخواهد هزینه ان چنانی بدهد‪،‬‬ ‫ه راسی ندارد‪ .‬پس ترس و ه راس دلیل قانع کننده‬ ‫ای ب�رای پنهانی بودن ان نیس�ت‪ .‬م ی خواهم بر‬ ‫این عقیده ام اصرار کنم ک�ه این رفتار‪ ،‬به روی ه ای‬ ‫برای بیان نقد و اعتراض تبدیل ش�ده است‪ .‬اگر‬ ‫«من روحانی هستم» را دیده باشید‪ ،‬فکر م ی کنید‬ ‫مستند ساده ای پی ش روی شماس�ت که زندگی‬ ‫ف�ردی را ک�ه رئی س جمهور ش�ده اس�ت‪ ،‬روایت‬ ‫م ی کند‪ .‬اما این مس�تند ش�ما را با خ�ود همراه و‬ ‫همس�و کرده و نقاطی را در ذهن ش�ما برجسته‬ ‫م ی کند‪ .‬در واقع تالش میکند تصویری متفاوت‬ ‫ان چه در زمان اقای خاتمی اتفاق‬ ‫می افتاد‪ ،‬این بود که ازادی‬ ‫مطبوعات به طور ظاهری وجود‬ ‫داشت اما هزینه باالیی داشت‪ .‬در‬ ‫ان زمان روز نامه های معدودی که‬ ‫منتقد دولت یا منتقد جریان دوم‬ ‫خرداد به شمار می رفتند‪ ،‬به عنوان‬ ‫نشریاتفاشیستی‪،‬انحصارطلب‬ ‫و اقتدارگرا به افکار عمومی معرفی‬ ‫می شدند‬ ‫دولت‬ ‫‪25‬‬ ‫دولت‬ ‫نقش « سیاست» روی « نگاتیو»‬ ‫مثلث به بهانه ساخت فیلم « من روحانی هستم» بررسی م ی کند؛ فیل م هایی درباره ‪ 4‬رئی س جمهور‬ ‫داوود حشمتی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪4‬‬ ‫با انتشار س ی دی مس��تند «من روحانی هستم» و‬ ‫انتقادات وارد شده بر این مستند‪ ،‬بار دیگر بحث مستندهای‬ ‫سیاسیکه توسط موسس ه هاییکه با واسطه به جریان های‬ ‫سیاسی وابسته هستند‪ ،‬اغاز شد‪ .‬مستندها و فیلم هایی که‬ ‫سابقه ان به ‪ 17‬سال پیش و ماجرای کارناوال عصر عاشورا‬ ‫ب ر م ی گردد‪.‬‬ ‫از خرداد ‪ 76‬تا بهار ‪ 93‬مس��تندهای بس��یاری در نقد‬ ‫دولت یا دولت های وقت ساخته شد؛ مستندهایی که در ان‬ ‫سیاست های دولت ها با شیوه هایی تند و افراطی مورد نقادی‬ ‫قرار گرفت‪ .‬عموم این فیلم ها قابلیت پخش در صداوسیما را‬ ‫نداشتند‪ ،‬از همین رو‪ ،‬منتقدان تالش کردند تا ان را درگذشته‬ ‫به صورت س ی دی و امروز با استفاده از ابزارهای رسانه ای جدید‬ ‫مانند اینترنت و بهره گیری از فضای شبکه های اجتماعی به‬ ‫مخاطبان عرضه کنند‪ .‬ش��اید به همی��ن خاطر هم عده ای‬ ‫نگرانی بیشتری نس��بت به تولید و محتوای این مستندها‬ ‫احس��اس م ی کنند‪ .‬مس��تندهایی که دیگر مانند سابق به‬ ‫صورت محدود انتشار پیدا نم ی کنند و امروزه م ی توانند ابزار‬ ‫مهمی در شکل دهی جریان های سیاسی باشند‪.‬‬ ‫کارناوال عصر عاشورا‬ ‫چند روز قبل از انتخاب��ات دوم خرداد ‪ 76‬مصادف بود‬ ‫با عاش��ورای ان س��ال‪ .‬عصر هم��ان روزکارناوالی در یکی‬ ‫از خیابان های ش��هرک قدس به راه افتاد تا نش��ان دهدکه‬ ‫هواداران سیدمحمد خاتمی افرادی هس��تندکه به عاشورا‬ ‫حرمت نم ی گذارند‪ .‬از این صحنه ها فیلمی تهیه و منتش��ر‬ ‫شد‪.‬‬ ‫انتخابات خرداد ‪ 76‬مصادف بود با ماه محرم و به فاصله‬ ‫چند روز پس از عاشورا برگزار ش��د‪ .‬در فاصله کوتاه بین روز‬ ‫عاشورا و انتخابات فیلمی به صورت گسترده پخش شدکه‬ ‫عده ای از جوانان را در حال ی که تصاویری از خاتمی را در دست‬ ‫داشتند در حال شادی و خوش��حالی در عصر عاشورا نشان‬ ‫م ی داد‪ .‬گفته شد که این کارناوال از سوی هواداران خاتمی‬ ‫ترتیب داده ش��ده بود‪ .‬پس از انتخابات دوم خرداد و پیروزی‬ ‫غی ر منتظره خاتمی‪ ،‬تحقیقات نشان دادکه تهیه این فیلم‬ ‫یکی از پروژه های تخریب رقیب بود‪.‬‬ ‫رهبر انقالب همان زم��ان در واکنش به انتش��ار این‬ ‫فیلم گفته بودند‪« :‬بعضی از کارها را دشمن و غیرخودی ها‬ ‫انجام م ی دهند‪ .‬کاروان ش��ادی در عصر عاشورا‪ ،‬مربوط به‬ ‫مردم انقالبی و مسلمان نیس��ت و به دست گرفتن عکس‬ ‫یک نام��زد انتخاباتی نیز حیل��ه انها بوده اس��ت‪ ،‬بناب راین‬ ‫نباید هیچ یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را در‬ ‫این زمینه متهم کرد‪ ،‬زی را ربطی به انها ندارد و ش��اید همان‬ ‫فریب خوردگانی ک��ه در خیابان ها ان مناظر زش��ت را به راه‬ ‫انداختند‪ ،‬ندانندکه دست پنهانی‪ ،‬ب رای خ راب کردن فضای‬ ‫انتخابات‪ ،‬ناراحتکردن متدینین و خ راب کردن چهره ها‪ ،‬انها‬ ‫را حرکت م ی دهد‪ .‬ضرورت دارد مسئوالن مربوطه به شناسایی‬ ‫دس��ت های پنهان دخیل در انجام این گونه کارهای زشت و‬ ‫برخورد با انها توجه کنند‪ .‬خودی ها باید مراقب باشند و از سر‬ ‫غفلت افراد را متهم نکنند و انه��ا را مورد اهانت قرار ندهند‪.‬‬ ‫تبلیغات منطقی‪ ،‬معقول و با اس��تدالل اشکالی ندارد‪ ،‬لکن‬ ‫فضای انتخابات نباید خ راب و کدر شود‪».‬‬ ‫مرحوم کردان در ان زمان معاون س��ازمان صداوسیما‬ ‫بود‪ .‬بعدها او متهم به دست داشتن در ساخت این فیلم شد‬ ‫اما اواخر عمر و در یک مصاحبه دراین باره توضیح داده بود‪:‬‬ ‫«ان موقع فیلمی تحت عنوان عصر عاشورا دیدم که ان را‬ ‫هم به من نسبت داده اند در حالی که من هیچ نقشی در ان‬ ‫نداشتم‪ .‬سه نفر از دوستان بع دا فهمیدم که در ان پرونده نقش‬ ‫داش��ته اند که یکی از انها دنبال حکم شرعی م ی گشت که‬ ‫خودش را سر به نیست کند‪ .‬یک ی شان دنبال راهی م ی گشت‬ ‫که از کش��ور برود بیرون‪ ،‬یکی دیگر ه��م م ی گفت باالخره‬ ‫کاری است که کردیم و م ی رویم جلو‪ ،‬ببینیم چه م ی شود‪».‬‬ ‫‪ 90‬سیاسی در دقیقه ‪90‬‬ ‫از مهمترین س ی دی های ساخته شده سیاسی‪ ،‬م ی توان‬ ‫به س ی دی مشهور «‪ 90‬سیاس��ی» که در بحبوحه تبلیغات‬ ‫انتخابات ‪ 88‬منتشر شد‪ ،‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫این س ی دی به صورت دس��ت به دست و خانه به خانه‬ ‫توزیع گردید‪ .‬این مجموعه ش��امل چندین اپیزود بودکه هر‬ ‫اپیزود‪ ،‬به موضوع��ی جداگانه پرداخت‪ .‬ن��ام این مجموعه‬ ‫برگرفت��ه از برنامه ورزش��ی و انتق��ادی نود ب��ود‪ .‬مخالفین‬ ‫احمدی نژاد این مس��تند را دروغ ه��ای احمدی نژاد در دقیقه‬ ‫نود معرفی م ی کردند‪ .‬بخش زیادی از این مستند به شخص‬ ‫احمدی نژاد و رفتار وی پرداخته بود‪.‬‬ ‫سایت جهان تهیه این مس��تند را به حمید اخوندی‪،‬‬ ‫کارگردان برنامه تلویزیونی صندلی داغ نس��بت داد و پس از‬ ‫مشخص شدن س��ازندگان این مجموعه از وی عذرخواهی‬ ‫کردند‪ .‬نام اپیزودهای این مجموعه به این شرح است‪.‬‬ ‫«واقعا مشکل مردم ما‪ ،‬شکل موی بچه های ماست؟»‪،‬‬ ‫«مجمع عمومی سازمان ملل متحد و داس��تان هاله نور»‪،‬‬ ‫«اقای احمدی نژاد‪ ،‬پول تبلیغات ش��ما از کج��ا م ی اید؟»‪،‬‬ ‫دولت‬ ‫عنوان کرده ان��دکه این مطل��ب را در روزنامه ه��ا خوانده ام‪.‬‬ ‫دکتر احمدی نژاد این مساله را در جمعی عمومی و رسانه ای‬ ‫مطرح نکرد‪ ،‬چرا که م ی دانس��ت هر مجلس اقتضایی دارد‪.‬‬ ‫ایش��ان در محضر حکیمی عارف چنین سخنانی را بر زبان‬ ‫اوردند که ایش��ان نیز با احترام بدان گوش س��پرده اند‪ .‬ب رای‬ ‫کسانی که اندکی به مسائل معنوی ایمان داشته باشند باور‬ ‫چنین قضی ه ای چیز چندان سختی نیست‪ .‬دکتر احمدی نژاد‬ ‫نم ی خواستندکه این موضوع رسانه ای شود‪ .‬اما فرد یا افرادی‬ ‫امانت این جلسه را حفظ نکرده و ان را به بیرون منتقل کردند‪.‬‬ ‫به گونه ای که موجی از حمالت ناجوانمردانه به س��مت وی‬ ‫نش��انه رفت‪ .‬بناب راین باید به دکتر حق دادکه از طرح مجدد‬ ‫رسانه ای موضوع پرهیزکرده و از ان بگریزد‪».‬‬ ‫«لکه» فیلمی برای دولت یازدهم‬ ‫در مصاف با تاریخ انقالب‬ ‫مس��تند «مصاف» به کارگردانی عل��ی عبدالوهاب‬ ‫و تهی ه کنندگی محم��د توکلی یکی دیگر از مس��تندهای‬ ‫مس��تند «کدام انحراف» با گفت وگوهایی جنجالی با‬ ‫مشایی و الریجانی با موضوع پرداختن به انتخابات ‪ 88‬و ‪،92‬‬ ‫همچنین انتخابات ازاد و جریان های انحرافی ساخته شد‪ .‬این‬ ‫مستند نیز همزمان با مستند مصاف‪ ،‬در گرماگرم انتخابات‬ ‫‪ 92‬منتشر شد‪ .‬این مستند نیز ساخته سفیر فیلم بود‪« .‬رضا‬ ‫صادقی» نویسندگی و کارگردانی ان را به عهده داشت‪ .‬این‬ ‫مستند حاوی تصاویر جالب و دیده نش��ده بسیاری است و‬ ‫در ان با افرادی نظیر اس��فندیار رحیم مش��ایی‪ ،‬محمدجواد‬ ‫الریجانی‪ ،‬مهدی محمدی و‪ ...‬مصاحب ه های جذابی پی رامون‬ ‫وضعیت انتخابات ‪ 92‬انجام شده است‪ .‬در این مستند جریان‬ ‫انحراف��ی را در واقع ی��ک جریان اصالح طلب��ی درجه یک‬ ‫معرفی م ی کند‪.‬‬ ‫سازندگان فیلم گفتندکه در این فیلم تالش کرده اندکه‬ ‫با اسناد و شواهد دقیق و نیز با استفاده از نظ رات کارشناسان‪،‬‬ ‫وقایع مهم و تاثیرگذار کش��ور در طول س��ال های ‪ ٨۴‬تا ‪٩٢‬‬ ‫را با تاکید بر یازدهمی��ن دوره انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫تحلیل کنند‪.‬‬ ‫تغییرگزینه غرب در مواجهه ب��ا ای ران‪ ،‬تبیین تاثی رات‬ ‫وقایع ‪ ،٨٨‬بیداری اسالمی‪ ،‬مذاکره با امریکا و انتخابات ازاد‬ ‫از جمله مسائل بررس ی شده در این مستند است‪ .‬این مستند‬ ‫شاید تنها مستندی باشد که در زمان محمود احمدی نژاد و با‬ ‫هدف بررسی وی و اط رافیان وی ساخته شد‪.‬‬ ‫کابینه فراجناحی‬ ‫مستند کابینه فراجناحیکار گروه شفق مدیاست‪ .‬این‬ ‫مستند با هدف بررسی کابینه دولت یازدهم ساخته شده و در‬ ‫ان به مواضع رئی س جمهور در قبل از انتخابات و در هنگام‬ ‫رای اعتماد وزرا پرداخته ش��ده‪ .‬این مستند بالفاصله پس از‬ ‫رای اوردن دولت در مجلس ساخته و منتشر شد‪ .‬رویکرد کلی‬ ‫این مستند در واقع نشان دادن این موضوع است که کابینه‬ ‫روحانی نه یک کابینه فراجناحی بلکه کابینه ای نزدیک به‬ ‫هاشم ی رفسنجانی اس��ت‪ .‬در این فیلم بخش های زیادی‬ ‫از نطق ه��ای نمایندگان مجلس هن��گام رای گیری کابینه‬ ‫یازدهم در مجلس که به یک جانب ه نگری دولت در انتخاب‬ ‫وزرا اشاره داشتند‪ ،‬دیده م ی شود‪ .‬در این مستند بخش هایی از‬ ‫صحب ت های رئی س جمهور که پیش از انتخابات تاکید زیادی‬ ‫ی بودن داشت‪ ،‬گنجانده شده و در صدد مقایسه ان‬ ‫بر فراجناح ‬ ‫با ان چیزی است که به عنوان کابینه دولت یازدهم از مجلس‬ ‫شورای اسالمی رای اعتماد گرفت‪ .‬به اعتقاد سازندگان این‬ ‫مستند این کابینه بیش از اینکه به کابینه ای فراجناحی شبیه‬ ‫باشد‪ ،‬کابینه ای وامدار و نزدیک به هاشم ی رفسنجانی است‪.‬‬ ‫برخالف برخی مس��تندهای دهه هفتادی اما مستند‬ ‫«من روحانی هستم» شیوه کاری جدیدی محسوب م ی شود‬ ‫که هم از نظر س��اخت حرفه ای اس��ت و هم س��عی کرده‬ ‫به جای تخریب مستقیم با ش��واهد تاریخی به بیان دیدگاه ‬ ‫سازندگانش بپردازد‪ ،‬هرچند این دیدگاه از سوی منتقدان فیلم‬ ‫تناقض گویی و جهت دهی مغرضانه قلمداد م ی گردد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫در چند س�ال اخیر فیلم ه�ای متعددی با‬ ‫مضمون سیاس�ی س�اخته ش�ده است‪.‬‬ ‫اثاری که تلاش دارند در قالب مس�تند‬ ‫یا روایی و داس�تانی به نقد وضع موجود‬ ‫بپردازند‪ .‬این فیلم ها ب�ه فراخور زمان و‬ ‫موقعیت با واکنش هایی مواجه شده اند‬ ‫کدام انحراف‬ ‫سیاست‬ ‫«ادبیات ب ی ادبانه رئی س جمهور»‪« ،‬ورزش دولتی و المپیک‬ ‫ ‬ ‫پکن»‪.‬‬ ‫در واکنش به ساخت این مجموعه‪ ،‬مجموعه دیگری‬ ‫با عنوان نود سیاسی در وقت اضافه توسط حامیان محمود‬ ‫احمدی نژاد تهیه و توزیع ش��د‪ .‬همچنین نقدهای مفصلی‬ ‫نیز به صورت مکتوب علیه مجموعه نود سیاس��ی نگاشته‬ ‫و منتشر ش��د‪ .‬از سویی در پی انتشارگس��ترده این س ی دی‬ ‫در میان مردم‪ ،‬س��تاد انتخاباتی احمدی نژاد علیه ان موضع‬ ‫گرفت و رسما از تولی د کنندگان و توزیع کنندگان ان شکایت‬ ‫کرد‪ .‬بعدها برخی از افراد به خاطر دست داشتن در تهیه این‬ ‫فیلم محکوم شدند‪ .‬سعید قاسمی پس از انتخابات درباره این‬ ‫فیلم گفته بودکه باعث ش��د بسیاری از حامیان احمدی نژاد‬ ‫دچار تردید شوند‪.‬‬ ‫عده ای از مخالفان تعداد تکثیر شده این س ی دی ها را‬ ‫تا ‪ 10‬میلیون شماره عنوانکردند‪ .‬در این مستند به گفته ها‬ ‫و تناقضات حرف های محمود احمدی ن��ژاد به طور ویژه ای‬ ‫پرداخت ش��ده بود‪ .‬اما حامیان محم��ود احمدی نژاد اعتقاد‬ ‫دیگری داش��تند‪ .‬به باور انها این شب ه مس��تند که با تقطیع‬ ‫جمالت رئی س جمهور و اس��تفاده از مغالطه های تصویری‬ ‫و همچنی��ن بازگویی بخش��ی از حقیقت ب��رای نفی تمام‬ ‫ان‪ ،‬س��اخته ش��ده بود از جمله ترکش های نهایی مخالفان‬ ‫احمدی نژاد ب رای تحریک مردم ب��ه رای ندادن به وی بودکه‬ ‫در روزهای پایانی تبلیغات ب رای تاثی ر گذاری موثر در نتیجه‬ ‫انتخابات‪ ،‬توزیع شد‪.‬‬ ‫همان زمان حامیان احمدی نژاد درباره اشکاالت وارده‬ ‫بر این فیلم نوشته بودند‪« :‬در بخش��ی از این شب ه مستند‪،‬‬ ‫تهی ه کنندگان ان جهت اثبات اتهام دروغ گویی به احمدی نژاد‬ ‫به تطهیر سیاست های مکارانه و دروغ های پنهان و اشکار‬ ‫نظام س��لطه پرداخته اند‪ .‬البته اینها مقدمه ای اس��ت ب رای‬ ‫بررسی موضوع هاله نور‪ ...‬دکتر احمدی نژاد بیان م ی نمایند‬ ‫یکی از کسانی که در مجمع حضور داشته اند به وی گفته اند‬ ‫احساس کردم شما در حصاری از نور قرار گرفته اید‪ ،‬بناب راین‬ ‫در پاسخ به خب رنگارکه گفته بود شما هاله نور دیده اید قاطعانه‬ ‫یکی دیگر از فیلم های سیاسی که این روزها با هدف‬ ‫پیوند زدن دولت یازدهم و اتفاقات ‪ 88‬ساخته شده‪ ،‬فیلم لکه‬ ‫ن فیلم میم‪ .‬ب‪ .‬مهاجر معرفی شده‬ ‫است‪ .‬نویسنده و کارگردا ‬ ‫و این فیلم محصول مش��ترک خانه فیلم داستانی انقالب‬ ‫اس�لامی و دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقالب اسالمی‬ ‫است که زمستان ‪ 92‬اکران محدود و دانشگاهی ان اغاز شد‪.‬‬ ‫«لکه» فیلم داستانی بلندی با موضوع حوادث بعد از‬ ‫انتخابات و دولت یازدهم اس��ت‪ .‬فیلم با لکه فضله کالغی‬ ‫بر شیش��ه ماش��ین مدیرکل اغاز م ی ش��ود‪ .‬راننده مدیرکل‬ ‫م ی خواهد از پیش او برودکه مدیرکل دست در جیبش کرده‬ ‫تا خودکار را از جیبش بیرون بیاورد اما خودکار پس م ی دهد و‬ ‫لباسش کثیف م ی شود‪.‬‬ ‫ظاه را قرار است مدیرکل به جلسه معارفه برودکه زنی‬ ‫مقابل ماشین سبز ش��ده و موجب ترمز ناگهانی م ی شود‪.‬‬ ‫با مش��اجره و درخواس��ت او مدیرکل پیاده شده و مشخص‬ ‫م ی ش��ود که وی همسرش��هید و م��ادر یکی از ش��اگردان‬ ‫مدیرکل است که در فنته ‪ ۸۸‬به تحریک وی به خیابان رفته‬ ‫و جان خود را از دست داده و اکنون از پذیرش پست مدیرکل‬ ‫در نظامی که ان را مش��روع نم ی دانسته و به همان واسطه‬ ‫فرزندش را به دم تیغ برده ش��اکی است‪ .‬مدیرکل به او توجه‬ ‫نم ی کند و م ی گوید باید وقت شناس بود و زن او را قدرت طلب‬ ‫م ی داند و تهدید به اقدام م ی کند‪ .‬فیلم با رسیدن مدیرکل به‬ ‫دفتر کار در محوطه سازمان و رس��یدن زن به محل معارفه‬ ‫ادامه پیدا م ی کند‪ .‬کش��اکش تالش زن ب رای ورود به سالن‬ ‫معارفه و جلوگیری مدیرکل از ان در جریان است‪ .‬در نهایت‬ ‫مدیرکل پشت تریبون رفته و ش��روع به سخنرانی م ی کند‬ ‫که زن همراه مادران ش��هدای همان سازمان وارد م ی شوند‪.‬‬ ‫مدیرکل نم ی تواند به راحتی به صحبت ادامه دهد و از شدت‬ ‫گرما لباسش را در م ی اورد‪ .‬لکه خودکار در اثر عرق بزرگ شده‬ ‫و او بدون توجه به ان در حال سخنرانی است‪ .‬مادران شهدای‬ ‫سازمان با عکس فرزندان شان در مقابل او در انتهای سالن‬ ‫ایستاده اند‪ .‬فیلم با لکنت زبان او پایان م ی یابد‪.‬‬ ‫سیاسی ساخته شده توسط سفیر فیلم است که اخی را فیلم‬ ‫مس��تند «من روحانی هستم» ساخته ش��د‪ .‬این مستند به‬ ‫بررسی اوضاع سیاسی ای ران از سال ‪ ۶۸‬تا حدود‪ ۸۰‬م ی پردازد‪.‬‬ ‫مصاف تالش داشت تا روایتی تحلیلی از این تاریخ ارائه کند‪.‬‬ ‫این مستند قرار است در دو قسمت ساخته و پخش شودکه‬ ‫فعال یک قسمت از ان به اتمام رس��یده است‪ .‬قسمت اول‬ ‫این مستند‪ ،‬به بازگویی وقایع بعد از رحلت امام خمین ی (ره)‬ ‫م ی پردازد و به همین منظور مسائلی نظیر عملکرد فرهنگی‬ ‫و اقتص��ادی دولت س��ازندگی‪ ،‬دالیل انتخاب س��ی د محمد‬ ‫خاتمی در انتخابات دوم خرداد ‪ ،۷۶‬حلقه کیان و روزنامه های‬ ‫زنجیره ای و وقایع منجر به حادثه کوی دانش��گاه ته ران در‬ ‫‪ ۱۸‬تیرماه ‪ ۱۳۷۸‬را به تصویر م ی کشد‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫دولت‬ ‫رسم میانجیگری‬ ‫وزن واقعی «واسطه ها» را دریابیم‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ماموریت«گس»‬ ‫‪5‬‬ ‫چرا مدیر کل سیاسی وزارت خارجه انگلیس به تهران امد؟‬ ‫«سایمون گس» ‪ -‬سفیر سابق پادشاهی بریتانیا در‬ ‫ای ران‪ -‬هفته گذشته به ته ران امد‪ .‬او که هم اکنون‪« ،‬مدیرکل‬ ‫سیاسی وزارت خارجه انگلیس» و سرپرست تیم مذاکره کننده‬ ‫انگلیس در مذاکرات هسته ای ای ران و ‪ 5+1‬است‪ ،‬ب رای رایزانی‬ ‫درباره مذاکرات هس��ته ای و بحث درباره احیای روابط ای ران و‬ ‫انگلیس و ارتقای ان؛ عازم ته ران شده بود‪.‬‬ ‫سوابق سیاسی «سایمون گس»‬ ‫«س��ایمون گس» از س��ال ‪ 1977‬میالدی به استخدام‬ ‫«وزارت امور خارج��ه بریتانی��ا» ‪ :FCO-‬ادراه امور خارجه و‬ ‫مشترک المنافع‪ -‬در امد و ابتدا در اداره سازمان ملل به فعالیت‬ ‫پرداخت‪ .‬اولی��ن ماموریت های خارجی وی مرب��وط به «دبیر‬ ‫ی در دفتر الگ��وس» و به دنبال ان‪« ،‬دبی��ر اولی در دفتر‬ ‫دوم ‬ ‫اتن» م ی شود‪ .‬وی از ژانویه ‪ ،2013‬به عنوان «مدیرکل سیاسی‬ ‫وزارت خارجه» و «نماینده ویژه نخس ت وزیر در امور افغانستان و‬ ‫پاکستان» فعالیت کرده است‪« .‬مدیرکل سیاسی وزارت خارجه‬ ‫انگلی��س» دارای اهداف وی��ژه ای در حوزه سیاس��ت خارجی‬ ‫پادشاهی است و مس��ئولی ت ها و مناطق ویژه تحت نظر وی‬ ‫عبارتند از‪ :‬امور چندجانبه‪ ،‬شرق اروپا و اسیای مرکزی‪ ،‬خاورمیانه و‬ ‫شمال افریقا‪ ،‬افریقا و جنوب اسیا و افغانستان‪ .‬وی در پس ت های‬ ‫دیگری نیز در وزارت خارجه انگلیس به فعالیت پرداخته است‪:‬‬ ‫«اداره سیاست های امنیتی»‪« ،‬دستیار خصوصی وزیر خارجه»‪،‬‬ ‫«دبیر اول در رم»‪« ،‬معاون رئیس اداره اتحادیه اروپا» و سپس‬ ‫ریاست ان اداره‪« ،‬معاون کمیساریای عالی در پ رتوریا»‪« ،‬مدیر‬ ‫امور مالی»‪« ،‬س��فیر علیاحضرت (س��فیر بریتانیا) در اتن» و‬ ‫«س��فیر علیاحضرت در ته ران»‪ .‬وی همچنین از فوریه ‪2011‬‬ ‫میالدی‪ ،‬به عنوان «نماینده ارشد غی رنظامی ناتو در افغانستان»‬ ‫منصوب شد که یکی از وظایف ان؛ کمک به سازماندهی دوره‬ ‫انتقال نظامیان «ایساف» از افغانستان بوده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫گس در تهران‬ ‫«سایمون» که از فروردین ماه‪ 1388‬به عنوان سفیر جدید‬ ‫انگلیس در ته ران‪ ،‬جایگزین «جفری ادامز» شده بود‪ ،‬سرانجام‬ ‫توانست پس از‪ 5‬ماه؛ در‪ 22‬شه ریورماه ب رای اولین بار به حضور‬ ‫«رئی س جمهوری اسالمی ای ران» برسد و همراه سف رای جدید‬ ‫چهار کشور دیگر‪ ،‬استوارنامه خود را تقدیم «محمود احمدی نژاد»‬ ‫کند‪ .‬گفته م ی شد که یکی از دالیل عدم پذیرش «گس» توسط‬ ‫شزای‬ ‫رئی س جمهوری و تعلل در این رابطه‪ ،‬مربوط به اقدامات تن ‬ ‫می دانی سفارت انگلیس بوده است‪ .‬باالخره‪« ،‬سایمون گس»‬ ‫توانست به حضور رئی س جمهور برود و استوارنامه خود را تسلیم‬ ‫وی کند اما این مراسم با حواش��ی تاریخی روبه رو شد که تا ان‬ ‫زمان؛ ب ی نظیر بود‪ .‬بر این اس��اس در جریان تقدیم استوارنامه‪،‬‬ ‫به رغم عرف دیپلماتیک که هنگام تقدیم اس��توارنامه توسط‬ ‫سف رایخارجی‪،‬همزمانباحرکتسفیربهسمترئی س جمهور‪،‬‬ ‫یدارد؛ «احمدی نژاد»‬ ‫رئی س جمهور نیز به سمت سف را قدم بر م ‬ ‫سر جای خود ایستاد و اس��توارنامه «گس» را تحویل گرفت‪.‬‬ ‫همچنی��ن‪« ،‬احمدی نژاد» حی��ن گفت وگوی کوت��اه خود با‬ ‫«گس»‪ ،‬در واکنش به بخشی از اظهارات «گس» که گفته بود‪:‬‬ ‫«دولت بریتانیا قصد دخالت در امور ای ران را ندارد»‪ ،‬تاکید کرد‪:‬‬ ‫«ملت ای ران‪ ،‬اساسا اجازه دخالت به بیگانه را نم ی دهد‪ ،‬البته در‬ ‫مسیر توس��عه روابط‪ ،‬نگاه ما به اینده است و امیدواریم؛ دولت‬ ‫انگلیس از گذش��ته خود تجربه خوبی گرفته باشد و در مسیر‬ ‫اصالح رفتارهای گذشته‪ ،‬گام بردارد‪ .‬از این رو‪ ،‬مهمترین ماموریت‬ ‫شما به عنوان یک سفیر‪ ،‬این است که این خاط رات منفی را به‬ ‫خاطره مثبت؛ تبدیل کنید‪ ».‬در مقابل‪ ،‬سفیر انگلیس که احیانا‬ ‫انتظار چنین برخوردی را نداشت‪ ،‬مجبور شد که مواضعی ب رای‬ ‫نرم تر کردن رئیس دولت را در پیش گیرد‪ .‬بناب راین‪« ،‬گس» در‬ ‫جواب «احمدی نژاد» گفت‪« :‬انگلیس به انچه در گذشته بین‬ ‫دو کشور اتفاق افتاده است‪ ،‬به هیچ عنوان؛ افتخار نم ی کند‪ ...‬با‬ ‫این اظهارات نیز کامال موافقم که در توسعه روابط؛ باید به اینده‬ ‫نگاه کنیم‪ ».‬اما سفر این مقام انگلیسی به ته ران با بازتاب های‬ ‫گسترده ای مواجه شد‪ .‬در واکنش به این واکنش ها سخنگوی‬ ‫وزارت ام��ور خارجه در خص��وص موضوعات م��ورد بحث در‬ ‫دیدارهای مدیرکل سیاسی وزارت امورخارجه بریتانیا با مقامات‬ ‫کش��ورمان توضیحاتی را ارائه داد‪ .‬مرضیه افخم در پاس��خ به‬ ‫سوالی ‪ ،‬مبنی بر اینکه سایمون گس‪ ،‬مدیرکل سیاسی وزارت‬ ‫امورخارجه ب ریتانیا در سفر ته ران‪ ،‬با چه کسانی دیدار داشته است‬ ‫و ایا درباره مساله مذاکرات هسته ای صحبتی انجام شد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«ایش��ان با اقای دلفی‪ ،‬تخت روانچی و امیر عب دالهیان دیدار‬ ‫داشتند‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬در این دیدار تمامی موضوعات مناسبات‬ ‫شامل بحث های دو جانبه‪ ،‬مسائل منطقه ای و بی ن المللی مورد‬ ‫تبادل نظر قرار گرفت‪ ».‬سخنگوی دستگاه دیپلماسی خاطر‬ ‫نش��ان کرد‪« :‬در حاش��یه این دیدار ها نیز در خصوص مساله‬ ‫هسته ای هم صحب ت هایی انجام شد‪ ».‬افخم در پاسخ به سوال‬ ‫خب رنگاری درباره چرایی سفر این مقام مسئول به ته ران و اینکه‬ ‫ایا این سفر به منظور بازگشایی س��فارت انگلستان در ته ران‬ ‫است‪ ،‬خاط ر نشان کرد‪« :‬با شروع کار دولت یازدهم شاهد رفت‬ ‫و امد هیات های دیپلماتیک به ته ران بوده ایم و در حاشیه این‬ ‫سف ر ها مدی ران سیاسی ما با یکدیگر رایزن ی هایی هم داشته اند‪».‬‬ ‫وی اظهار داشت‪« :‬دیدگاه ای ران در خصوص تحوالت منطقه ای‬ ‫و جهانی ب رای کشور ها مهم اس��ت و م ی تواند به حل مسائل‬ ‫و بهبود انها کمک کنند‪ ».‬هر چه هست سفر سایمون گس‬ ‫به ته ران در ش��رایطی که دو هفته به اغاز دور جدید مذاکرات‬ ‫هسته ای زمان باقی مانده بسیار پ راهمیت ارزیابی شده است‪.‬‬ ‫«واسطه گری» و «میانج ی گری» دو مفهوم و دو‬ ‫واژه کاربردی در علم روابط بی ن الملل محسوب م ی شوند‪.‬‬ ‫مصدر میانج ی گری و واس��طه گری در نظ��ام بی ن الملل را‬ ‫باید در منشور س��ازمان ملل متحد جس ت وجو کرد‪ .‬منشور‬ ‫ملل متحد اعضای س��ازمان را ملزم م ی س��ازد تا اختالفات‬ ‫بی ن الملل��ی خ��ود را از راه های مس��المت امیز حل وفصل‬ ‫نمایند‪ ،‬ب��ه نحوی که صلح و امنی��ت و عدالت بی ن المللی‬ ‫به خطر نیفت��د و در روابط بی ن المللی خ��ود از تهدید و زور‬ ‫یا اس��تعمال ان علیه تمامیت ارضی یا استقالل سیاسی‬ ‫هر کش��وری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد‬ ‫مغایرت داشته باش��د‪ ،‬خودداری کنند‪ .‬در مباحث مربوط به‬ ‫حل و فصل اختالف��ات بی ن الملل��ی‪ ،‬میانج ی گری وزن و‬ ‫جایگاه مهم ی دارد‪ .‬در میانج ی گ��ری موجودیت و اهلیت‬ ‫«طرف ثالث» اهمیتی مبنایی دارد‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬طرف‬ ‫ثالث در مواردی به صورت همزمان حکم یک مجرا (جهت‬ ‫انتقال پیام) و ی��ک کاتالیزورز (جهت ش��کل دهی معادله‬ ‫صلح) را ایفا م ی کند‪ .‬در این خصوص انواع میانج ی گری ها‬ ‫(اعم از میانج ی گری فردی رس��می‪ ،‬فردی غیررس��می و‬ ‫دولتی) معانی و مصادیق خاص خود را دارند‪ .‬میانج ی گری‬ ‫باید به ط��ور طبیعی با اش��راف طرف ثالث بر ریش��ه های‬ ‫مناقش��ه قرین باش��د‪ .‬در چنین فضایی طرف ثالث پس از‬ ‫انکه از س��وی دو طرف به عنوان یک واس��طه مورد قبول‬ ‫قرار گرفت‪ ،‬موضوعات موردنظر طرفین اختالف را همراه با‬ ‫پیشنهادهایی ب رای مذاکره دو طرف مطرح م ی نماید و خود‬ ‫نیز مستقیما در مذاکرات شرکت م ی نماید و تالش م ی کند‬ ‫دو طرف اختالف را به تفاهم با یکدیگر ترغیب نماید‪.‬‬ ‫از زمان سرکار امدن دولت یازدهم‪ ،‬برخی دولت های‬ ‫اروپایی جهت تنظیم مناس��بات جدید دولت ای ران و نظام‬ ‫بی ن الملل وارد رقابتی اشکار با یکدیگر شده اند‪ .‬بدیهی است‬ ‫«میهمانی ایران» برای‬ ‫«میزبان جوان»!‬ ‫‪6‬‬ ‫مذاکرات هس��ته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬طی سه‬ ‫دور اخیر در پایتخت اتریش‪ ،‬یعنی وین برگزار ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫این مذاکرات در دور اتی نیز قرار اس��ت در وین برگزار شود‪.‬‬ ‫مذاکراتی که اصل ی ترین شاخصه ان «اغاز رسمی تدوین سند‬ ‫توافقنامه نهایی» خواهد بود‪ .‬سفر وزیر امور خارجه ‪ 27‬ساله‬ ‫اتریش به ای ران و دیدار وی با مقامات رس��می کشورمان در‬ ‫چنین فضایی صورت گرفته است‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه کش��وری که حداقل در چهار دور مذاکرات هسته ای‬ ‫می زان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬بوده اس��ت‪ ،‬این بار در کس��وت‬ ‫یک میهمان وارد کشورمان شد‪« .‬سباستین کورتز» در این‬ ‫سفر به نکات مختلفی در خصوص مناسبات دوجانبه ای ران‬ ‫و اتریش اشاره کرد‪ .‬از «متضرر شدن شرکت های اتریشی از‬ ‫تحریم ای ران» ت��ا «فضای اکنده از احت��رام متقابل در روابط‬ ‫ای ران و اتریش‪».‬‬ ‫کورتز در نشست خبری مش��ترک خود با دکتر ظریف‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه کش��ورمان به نکات وی��ژه ای در خصوص‬ ‫مذاکرات ای ران و اعضای ‪ 5+1‬اشاره کرد‪« :‬ما به مذاکرات ای ران‬ ‫دولت‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬خوشبین هستیم‪ .‬امیدواریم در مذاکرات با ای ران‬ ‫پس از مدت ها راه حل باثباتی پی دا شود‪ ،‬راه حلی که در نهایت‬ ‫منجر به برداشته شدن تمام تحریم ها علیه ای ران شود‪ .‬فرصت‬ ‫مذاکرات و توافق اولیه ای ران و ‪ 5+1‬در موضوع هس��ته ای را‬ ‫نباید از دست داد چرا که در موضوع هس��ته ای ای ران نه تنها‬ ‫راه حل نهای��ی منجر به ثبات و امنیت در منطقه م ی ش��ود‪،‬‬ ‫بلکه باعث اعتماد بیشتر بین دو طرف مذاکره کننده م ی شود‪.‬‬ ‫ما گفت وگوهای هس��ته ای ای ران و شش کش��ور قدرتمند را‬ ‫فرصتی ب رای توافق و نشانه های مثبت م ی بینیم‪ .‬در صورت‬ ‫رفع همه تحریم ها علیه ای ران همه کشورها م ی توانند روابط‬ ‫خود با ای ران را تقویت کنند‪».‬‬ ‫با این حال سباستین جوان با ارسال پیام موازی خود به‬ ‫کشورمان در خصوص «مذاکرات حقوق بشر» نشان داد که‬ ‫هنوز فوت کوزه گری را در عرصه سیاست خارجی به خوبی یاد‬ ‫نگرفته است‪« :‬ما در زمینه حقوق بشر نیز با وزیر امور خارجه‬ ‫ای ران صحبت کردیم اگرچه اتفاق نظر چندانی نداریم‪ ،‬اما ما‬ ‫نم ی خواهیم در این موضوع در مقابل ای ران موضع بگیریم و‬ ‫تنها م ی خواهیم نقطه نظر خود را درباره انچه از ان به عنوان‬ ‫احترام به حقوق انسان ها یاد م ی شود‪ ،‬بیان کنیم‪»...‬‬ ‫این اظهارات کورتز در حالی مطرح م ی شود که ایاالت‬ ‫متحده امریکا و اتحادیه اروپا اساسا به دلیل نقض حقوق بشر‬ ‫در مجموعه سیاسی و جغ رافیایی تحت نظارت خود‪ ،‬عمال‬ ‫قدرت و صالحیت طرح مباحث حقوق بشری در قبال ای ران‬ ‫را ندارند‪ .‬مواضع وزیر ام��ور خارجه اتریش در ته ران (هر چند‬ ‫در قالب و شکلی نرم بیان شده است) را نم ی توان ب ی ارتباط با‬ ‫قطعنامه اخیر پارلمان اروپا در خصوص کشورمان دانست‪ .‬در‬ ‫اوایل فروردین ماه‪ ،‬نخست کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا با‬ ‫رای مثبت به پی ش نویس قطعنامه ای علیه ای ران ادعا کرد که‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ای ران در خرداد ماه سال ‪ 92‬ب ر اساس‬ ‫«استانداردهای دموکراتیک مد نظر اتحادیه اروپا» برگزار نشده‬ ‫است! این پی ش نویس در پارلمان اروپا در قالب «قطعنامه ای‬ ‫غی ر الزام اور» و به عنوان «نقشه راه مواجهه راهبردی با ای ران»‬ ‫به تصویب رسید‪ .‬این قطعنامه هفت صفحه بوده و موضوعات‬ ‫مختلفی نظیر موضوع هسته ای‪ ،‬روابط ای ران و اتحادیه اروپا‪،‬‬ ‫موضوعات منطقه ای و حقوق بشر را شامل م ی شود‪.‬‬ ‫اصل ی ترین انتقاد وارده بر قطعنام��ه اخیر پارلمان اروپا‬ ‫را باید از «ماهی��ت» و «کلیت» ان اغاز ک��رد‪ .‬این قطعنامه‬ ‫به لحاظ ماهوی س��ندی دال بر مداخله جوی��ی اروپا در امور‬ ‫داخلی ای ران (به عنوان یک کش��ور مس��تقل عضو سازمان‬ ‫مل��ل متحد) محس��وب م ی ش��ود‪ .‬از این رو کلی��ت صدور‬ ‫قطعنامه مداخله جویانه اروپا علیه ای ران کامال مغایر با اصول‬ ‫و مولفه های مربوط به رعایت «اصل اس��تقالل» کش��ورها‬ ‫(به عنوان یک��ی از پایه ای تری��ن اصول حق��وق بی ن الملل‬ ‫عمومی) محسوب م ی شود‪ .‬ضمن انکه جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران با ارائه اسناد و مدارک مستند‪ ،‬موارد متعدد نقض حقوق‬ ‫بشر (اعم از حقوق ش��هروندی‪ ،‬حقوق زنان‪ ،‬حق ازادی بیان‬ ‫و‪ )...‬را بارها مورد تاکید قرار داده است‪ .‬در هر صورت وزیر امور‬ ‫خارجه اتریش در سفر خود به کشورمان دو پیام را به صورت‬ ‫موازی مخابره کرده اس��ت‪« :‬تمایل اروپا مبنی بر رس��یدن‬ ‫مذاکرات هس��ته ای به نقطه تفاهم نهایی» و «تاکید غرب‬ ‫مبنی بر حرکت حول موارد مطروحه در قطعنامه اخیر پارلمان‬ ‫اروپا» سفر وزیر امور خارجه اتریش به ای ران بازتاب گسترده ای‬ ‫در مطبوعات این کشور اروپایی داش��ته است‪ .‬روزنامه «دی‬ ‫پرس��ه» اتریش در این خصوص م ی نویسد‪« :‬با اب راز رضایت‬ ‫کورتز از نتایج سفرش به ته ران م ی توان نتیجه گرفت با انجام‬ ‫این سفر و تماس هایی که در ته ران برقرار شد‪ ،‬تصویری که‬ ‫قبال درمورد این کشور در ذهن وزیرخارجه وجود داشت‪ ،‬تغییر‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬کورتز که از نظر محتوایی ب��ا جزئیات موضوع‬ ‫هسته ای ای ران اشنایی کاملی دارد و مشاورانش وی را درمورد‬ ‫این مساله به خوبی توجیه کرده اند‪ ،‬دیدارهای سیاسی خوبی‬ ‫نیز با دولتمردان این کش��ور داشته که م ی تواند به نزدیک تر‬ ‫کردن دیدگاه های دو کشور بینجامد‪».‬‬ ‫اما روزنامه وینر سایتونگ‪ ،‬از منظر دیگری سفر کورتز‬ ‫به کش��ورمان را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است‪« :‬سفر‬ ‫دیپلمات های غ ربی به ای ران با چالش هایی مواجه است‪ .‬انان‬ ‫از یک س��و به دنبال دفاع از ارزش های حقوق بشری هستند‬ ‫و از طرف دیگر بر این موضوع واقفند که با تاکید بیش از حد‬ ‫روی این مساله‪ ،‬همتای ای رانی خود را در اجرای سیاست هایش‬ ‫تضعیف خواهند کرد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫که این رقابت م ی تواند ب رای دستگاه دیپلماسی کشورمان‬ ‫فرصت ساز یا فرصت سوز باشد‪ .‬در اینجا به طور مشخص‪،‬‬ ‫طرف منازعه اصلی جمهوری اسالمی ای ران ایاالت متحده‬ ‫امریکاست‪ .‬ش��اید برخی تصور کنند «تروئیکای اروپایی»‬ ‫یعنی سه کش��ور المان‪ ،‬انگلیس و فرانسه در حال حاضر‬ ‫نقش واسطه های تنظیم مجدد روابط ته ران و واشنگتن را‬ ‫ایفا م ی کنند‪ .‬این در حالی اس��ت که سه کشور مذکور طی‬ ‫سال های پس از پیروزی انقالب اس�لامی ای ران خود یک‬ ‫طرف منازعه پایدار ب��ا ای ران بوده اند و در چنین ش��رایطی‬ ‫حداقل در بره��ه فعلی نم ی ت��وان نقش ی��ک میانجی و‬ ‫واسطه واقعی را ب رای انها متصور بود‪ .‬در خصوص پرونده‬ ‫هسته ای ای ران باید به ب رانگیختگی ظرفیت واسطه ها روی‬ ‫اورد‪ .‬طی ماه های اخیر شاهد س��فر تعدادی از مسئوالن و‬ ‫وزرای امور خارجه کشورهای اروپایی به جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران بودیم‪ .‬اگرچه برخی از این سیاستمداران در سفر خود‬ ‫به کش��ورمان رفتارهای غیرمتعارفی را بروز دادند اما میل‬ ‫درون��ی برخی دیگر نس��بت به واس��طه گری در خصوص‬ ‫پرونده هسته ای ای ران و ایجاد پل اقتصادی و سیاسی میان‬ ‫غرب (ایاالت متحده امریکا به عالوه اتحادیه اروپا) و ته ران‬ ‫محرز اس��ت‪ .‬در چنین برهه ای باید میان «واس��طه گری‬ ‫مطل��وب» و «واس��طه گری مخرب» تفکیک قائل ش��د‪.‬‬ ‫منظور از واس��طه گری «تالش طرف واسطه ب رای تنظیم‬ ‫رفتار رقیب» است‪ .‬در ش��رایطی که خود طرف واسطه گر‬ ‫جزء یا یکی از رقبای ما باشد‪ ،‬اساسا واسطه گری معنا ندارد‪.‬‬ ‫همچنی��ن طرف های واس��طه گر باید حداق��ل به صورت‬ ‫بالقوه توان و اراده تنظیم رفتار رقیب را (هرچند در مقیاسی‬ ‫محدود) داشته باشند‪ .‬از این رو باید در گزینش واسطه ها نیز‬ ‫دقت شایانی کرد‪.‬‬ ‫نگارنده معتقد است که کشورهای اسکاندیناوی (سوئد‬ ‫و نروژ) به سبب تمایل س��نتی خود نسبت به واسطه گری‬ ‫در نظام بی ن المل��ل‪ ،‬از ظرفی��ت بهتری نس��بت به دیگر‬ ‫کش��ورها برخوردار هس��تند‪ .‬هرچند در اینجا دوباره تاکید‬ ‫م ی کنیم که باید بازی و اهداف واسطه ها را در برهه فعلی‬ ‫مدیریت و هدایت کرد‪ .‬پس از شکس��ت پیمان اسلو‪ ،‬نروژ‬ ‫نقش واسطه گرای ذاتی و س��نتی خود در نظام بی ن الملل‬ ‫رامخدوش تصور کرد‪ .‬از ان پس‪ ،‬احزاب دموکرات مسیحی‬ ‫و کارگر در نروژ هر دو در صدد بازتعریف این نقش س��نتی‬ ‫در سیاست خارجی کش��ور خود برامدند‪ .‬البته در این میان‬ ‫«شل ماگنه بوندویک» نخس��ت وزیر اسبق نروژ و «ینس‬ ‫استولتنبرگ» نخس ت وزیر سابق و دبیرکل فعلی ناتو عمال‬ ‫نتوانس��تند با یک ضرباهنگ واحد «س��مفونی بازگشت‬ ‫به دوران واس��طه گری» را بنوازند‪ .‬در چنین شرایطی «ارنا‬ ‫سولبرگ» نخس ت وزیر جدید نروژ به عنوان یک محافظه کار‬ ‫در موقعیت حساسی س��کان هدایت کشورش را در دست‬ ‫گرفته اس��ت‪ .‬طی س��ال های اخیر نزدیک��ی بیش از حد‬ ‫دولت استولتنبرگ به ناتو (که در نهایت موجب به انتخاب‬ ‫وی به عنوان دبیرکل جدید سازمان اتالنتیک شمالی شد)‬ ‫منجر به دور شدن اس��لو از این نقش مهم بی ن المللی شد‪.‬‬ ‫با این حال نم ی توان می��ل ذاتی نروژ را نس��بت به ایفای‬ ‫نقش واس��طه گری موثر در نظ��ام بی ن الملل منکر ش��د‪.‬‬ ‫«کارل بیلت» وزیر امور خارجه س��وئد نیز مانند بس��یاری‬ ‫از سیاس��تمداران قبلی و بعدی خود هم��واره در صدد بوده‬ ‫نقش یک واس��طه را در اروپا و جهان سیاست ایفا کند‪ .‬این‬ ‫قاعده در خصوص ای ران نیز صادق اس��ت‪ .‬اس��تقبال کلی‬ ‫مقامات دو کشور سوئد و نروژ از ایفای نقش واسطه گرایانه‬ ‫میان ای ران و غرب‪ ،‬مخصوصا پس از س��ر کارامدن دولت‬ ‫یازدهم نکته مهمی اس��ت که باید در محاسبات سیاست‬ ‫خارجی کشورمان به صورت جدی مورد دقت قرار گیرد‪ .‬در‬ ‫برهه فعلی عمال غیر از کشورهای اسکاندیناوی (به عنوان‬ ‫دورترین کشورها در مدار تقابل مستمر ای ران و غرب)‪ ،‬عمال‬ ‫نم ی توان ب رای کشورهای دیگر اروپایی نقش «واسطه» را‬ ‫قائل شد‪ .‬اگرچه کشورهایی مانند اتریش نیز سعی کرده اند‬ ‫خود را در خط مقدم تقابل سیاسی با ای ران قرار ندهند اما این‬ ‫شرط کافی جهت واس��طه گری میان ای ران و غرب نیست‪.‬‬ ‫متعاقب انچه تاکنون اشاره ش��د‪ ،‬م ی توان چهار نکته مهم‬ ‫و اساس��ی در خصوص نحوه مواجهه با واسطه های متعدد‬ ‫اروپایی را مدنظر قرار داد‪:‬‬ ‫‪ -1‬واس��طه گری می��ان ای��ران و غ��رب اساس��ا‬ ‫واس��طه گری ب��ر س��ر ی��ک اخت�لاف س��اده و روبنایی‬ ‫نیس��ت‪ .‬تقاب��ل ای��ران و غ��رب‪ ،‬مخصوص��ا تقاب��ل‬ ‫ای��ران و ایاالت متحده امری��کا در م��واردی از جن��س‬ ‫تضادهای بنیادین و انتاگونیس��تی اس��ت‪ .‬ای��ن تضادها‬ ‫(مانند تضاد میان سیاه و س��فید) حتی روی کاغذ غی ر قابل‬ ‫حل است‪.‬این روند زمانی پیچیده تر م ی شود که کشورهای‬ ‫اروپایی متقاضی واس��طه گری میان ای ران و غرب‪ ،‬به بازی‬ ‫خود در زمی��ن ایاالت متح��ده امریکا ادامه دهن��د‪ .‬در این‬ ‫صورت صالحیت کشور واسطه گر به طور طبیعی زیر سوال‬ ‫خواهد رفت‪.‬‬ ‫‪ -2‬جمه��وری اس�لامی ای��ران اس��تراتژی های‬ ‫سیاس��ت خارجی خود را ب��ه صورتی ش��فاف در م��وارد و‬ ‫برهه های مختلف زمانی تبیین و تش��ریح کرده است‪ .‬این‬ ‫استراتژی ها (که حکم ثوابت سیاس��ت خارجی کشورمان‬ ‫را دارد) به اندازه ای محکم اس��ت که با بازی واسطه ها قابل‬ ‫تغییر نیست‪ .‬در چنین شرایطی واسطه ها باید حدود قدرت‬ ‫مانور خ��ود را در میدان واس��طه گری میان ای��ران و غرب‬ ‫بدانند‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬واس��طه ها باید میان واس��طه گری‬ ‫(‪ )Mediation‬و حکمیت (‪ )Arbitration‬تمایز قائل‬ ‫شوند‪ .‬جمهوری اسالمی ای ران به عنوان کشوری که مواضع‬ ‫خود را در مقابل جریان س��لطه برحق م ی داند اساسا نیازی‬ ‫به داور و حکم در مواجهه با کاخ س��فید و برخی کشورها و‬ ‫جریان های معاند غ ربی ندارد‪ .‬در اینجا «واسطه گری تعریف‬ ‫ش��ده و قاعده مند در راستای رس��یدن به هدفی مشترک و‬ ‫محدود» اصالت دارد‪.‬‬ ‫‪ -3‬در مذاکرات هس��ته ای‪ ،‬اعضای ‪ 5+1‬در راستای‬ ‫نیل به توافق نهایی با ای ران ناچار به «گذار اس��تراتژیک»‬ ‫از مواض��ع خود هس��تند‪ .‬اگر ای��ن گذار صرفا به س��طوح‬ ‫رفتاری و تاکتیکی و گفتاری محدود شود‪ ،‬عمال نم ی توان‬ ‫س��خنی از رس��یدن به توافق نهایی پایدار می��ان ای ران و‬ ‫اعض��ای ‪ 5+1‬به می��ان اورد‪ .‬در این خصوص واس��طه ها‬ ‫ناچار هس��تند این گذار راهبردی را در ط��رف امریکایی و‬ ‫ تروئیکای اروپایی هدایت و مدیریت کنند‪ -4 .‬مقام معظم‬ ‫رهبری بارها بر اصل ب ی اعتمادی نس��بت به ایاالت متحده‬ ‫امریکا تاکی��د فرموده ان��د‪ .‬تاکید معظم له‪ ،‬نش��ات گرفته‬ ‫از رویکرد ضد اس�لامی و ضدای رانی غرب طی س��ال های‬ ‫پس از پیروزی انقالب اس�لامی ای ران بوده اس��ت‪ .‬بدیهی‬ ‫اس��ت که «پذیرش بازی واس��طه ها» نباید با «اعتماد به‬ ‫امریکا» توام شود‪.‬از سوی دیگر‪ ،‬باید طرف های واسطه گر‬ ‫نسبت به این مساله اگاه باش��ند که هدف از واسطه گری‪،‬‬ ‫ح��ل اختالفات می��ان ای��ران و غرب(مخصوص��ا امریکا)‬ ‫نیس��ت چرا که این اختالفات در مواردی بس��یار غیر قابل‬ ‫حل است‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫جنتی‪«:‬منروحانی‬ ‫هستم»توهینی اشکار به رئیس‬ ‫جمهور است‬ ‫هشداراقایرئیسجمهور‬ ‫حسن روحانی بار دیگر به اعتراض های منتقدانش‬ ‫واکنش نشان داد‬ ‫‪7‬‬ ‫سخنان هفته گذشته حسن روحانی در گفت وگوی‬ ‫زنده تلویزیونی با نکات متعددی همراه بود‪.‬‬ ‫اگرچه بخش نخس��تین ای��ن گفت وگو ب��ه مباحث‬ ‫مربوط به هدفمندی یارانه ها‪ ،‬تغییر سیس��تم بهداش��ت و‬ ‫در حاشیه جلسه‬ ‫هیات دولت‬ ‫درمان و وضعیت بازار در ماه های اینده اختصاص داشت اما‬ ‫رئی س جمهور در ادامه س��خنان مهم ی را در حوزه سیاست‬ ‫داخلی هم بیان کرد‪.‬‬ ‫حسن روحانی که چند ساعت قبل از این گفت وگوی‬ ‫تلویزیونی به منتقدان��ش نکاتی را یاداور ش��ده بود و حتی‬ ‫اعتراض هایی هم به صورت غیرمس��تقیم ب��ه فیلم «من‬ ‫روحانی هستم» مطرح کرده بود‪ ،‬به رغم پی ش بین ی ها ترجیح‬ ‫داد در این برنامه تلویزیونی وارد این مساله به صورت شفاف‬ ‫و صریح نشود‪.‬‬ ‫رئی س جمهور که پ��س از طرح مباح��ث اقتصادی و‬ ‫اجتماعی وارد بحث سیاست خارجی شده بود‪ ،‬ترجیح داد از‬ ‫همین جا نکاتی را به منتقدانش مطرح کند‪.‬‬ ‫او با اش��اره به ماجرای تحریم ها گفت‪« :‬در این فشار‬ ‫و ظلم‪ ،‬تعداد محدودی س��ود بردند‪ .‬یک نفر ‪ 9‬هزار میلیارد‬ ‫تومان پول مردم را برداش��ت و ما نم ی دانیم کی وصول و در‬ ‫اختیار مردم قرار م ی گیرد‪ .‬اینها در سایه تحریم بود‪».‬‬ ‫به نظر م ی رسد رئی س جمهور در این سخنان بار دیگر‬ ‫طعنه ای به بابک زنجانی و حامیان و پشتیبانان او زده است‪.‬‬ ‫او در ادامه این س��خنانش گفت‪« :‬تحریم شفافیت را‬ ‫در جامعه و اقتصاد از بین م ی برد‪ .‬مردم ما خیلی خوشحال‬ ‫م ی شوند که تحریم برداشته شود و اقلیت ناچیزی هستند که‬ ‫عصبانی هس��تند که تحریم ها برداشته نشوند چون انها از‬ ‫این تحریم ها متاسفانه سوءاستفاده کردند‪ ».‬رئی س جمهور‬ ‫پیش از این نیز گفته ب��ود که برخی که از کن��ار تحریم ها‬ ‫سود م ی بردند از رفع ان خشنود نیستند‪ .‬رئی س جمهور حتی‬ ‫در بخش��نامه ای به معاون اول خود از اس��حاق جهانگیری‬ ‫خواسته بود افرادی که از شرایط تحریم سوءاستفاده کرده اند‬ ‫را شناسایی کند؛ دس��توری که موجب ش��د بابک زنجانی‬ ‫بازداشت شود‪».‬‬ ‫رئی س جمهور در ادام��ه همین بخش از س��خنانش‬ ‫گفت‪« :‬برخی از تحریم ها عمدتا از این ریشه نشات م ی گیرد‪.‬‬ ‫تحریم عوامل متعددی دارد که یک عاملش این اس��ت که‬ ‫دولت را به حاشی ه پردازی مش��غول کنند و نگذارند دولت راه‬ ‫خودش را ادامه دهد‪ .‬اگر دول��ت با همین روندی که تاکنون‬ ‫ادام��ه داده ادامه دهد‪ ،‬تخریبگره��ا و انهایی که هدف های‬ ‫دیگری دارند‪ ،‬تالش هایشان بیشتر م ی شود؛ اینکه عده ای‬ ‫راه دولت را نپسندند‪ ،‬اشکالی ندارد‪ ،‬نقد کنند چون کار خوبی‬ ‫است‪ ،‬نقد سازنده که الزم اس��ت و من استقبال م ی کنم اما‬ ‫اتهام‪ ،‬دروغ و تخریب که عده ای علیه دولت شروع کرده اند‪،‬‬ ‫درست نیست‪».‬‬ ‫روحانی هشدار داد‬ ‫«در تخریب ها هنوز به مقطعی نرس��یده ایم که الزم‬ ‫بدانم بیایم ب رای مردم توضیح بدهم‪ ،‬به هر حال دولت عبور‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪8‬‬ ‫یکبار دیگر مجری مورد نظر س��ازمان صد او سیما‬ ‫پشت در مصاحبه با رئی س جمهور قرار گرفت‪ ،‬اما این بار ظاه را‬ ‫رئیس رسانه ملی از روند مصاحبه رئی س جمهور با این رسانه‬ ‫ی که در مراسم اجالس‬ ‫ناراضی به نظر نم ی رس��ید‪ .‬ضرغام ‬ ‫حکمت مطهر سخنرانی م ی کرد بعد از پایان مراسم در پاسخ‬ ‫به خب رنگاری که از وی درباره انتخاب مجری های صداوسیما‬ ‫س��وال کرده بود‪ ،‬گفت‪« :‬این موضوع حل شد و طبق قانون‬ ‫و نامه ای که معاون سیما نوشتند؛ به محض اینکه ما مطلع‬ ‫م ی ش��ویم‪ ،‬هماهنگ م ی کنیم که ای��ن گفت وگو صورت‬ ‫بگیرد‪ .‬س��ه نفر را معرفی م ی کنیم‪ ،‬در این بین هر تعداد که‬ ‫خودشان خواستند‪ ،‬خودشان انتخاب م ی کنند‪ ».‬در دو جلسه‬ ‫گفت وگوی زنده تلویزیونی رئی س جمهور با صداوسیما موضوع‬ ‫انتخاب مجری مح��ل اختالف بود‪ .‬تا جای��ی که در دومین‬ ‫جلسه تاخیر یک ساعته را به خاطر این اختالف شاهد بودیم‪.‬‬ ‫اختالفی که کار را به نوشتن نامه ش��بانگاهی ضرغامی به‬ ‫شورای نظارت بر صداوسیما کشاند‪ .‬ضرغامی در ان نامه از این‬ ‫شورا خواست تا نظر قطعی را درباره اختالف میان صداوسیما‬ ‫و روسای قوا در انتخاب مجریان تلویزیونی ارائه کنند‪ .‬نظر این‬ ‫ش��ورا نیز در نهایت بر این قرار گرفت تا صداوسیما مجریان‬ ‫مورد نظر خود را یک هفته جلوتر به نهاد ریاس��ت جمهوری‬ ‫معرفی کرده و با هماهنگی این نهاد از بین این افراد مجری‬ ‫برنامه مشخص شود‪ .‬انطور که ضرغامی گفته رسانه ملی‬ ‫قصد داشت تا ب رای این گفت وگو از مرتضی حیدری به عنوان‬ ‫مجری استفاده ش��ود اما نهاد ریاست جمهوری با حضور وی‬ ‫جوانفک ر‪ :‬دولت روحانی راه‬ ‫احمدی نژاد را م ی رود‬ ‫حیدریبهمصاحبهروحانینرسید‬ ‫از میان سه مجری دو نفر انتخاب شدند‬ ‫موافقت به عمل نیاورده است‪ .‬اگرچه اقای عبدالرشیدی بر‬ ‫مسائل اقتصادی تسلط دارد اما در میان مجریان صداوسیما‬ ‫به خاطر سابقه حضور مرتضی حیدری در گفت وگوهای ویژه‬ ‫به عنوان چهره ای که س��واالت اقتصادی بیشتری را مطرح‬ ‫م ی کند‪ ،‬ش��ناخته م ی ش��ود‪ .‬ضرغامی درباره عدم انتخاب‬ ‫حیدری گفت‪« :‬سه نفر انتخاب شدند‪.‬اقای مرتضی حیدری‪،‬‬ ‫اقای عبدالرشیدی و خانم حسن ی دخت که باتوجه به اینکه‬ ‫رئی س جمهور عالقه دارند مجری ها دو نفر باشند و یکی از انها‬ ‫هم خانم باشد‪ ،‬از سه نفری که معرفی کردیم‪ ،‬دو نفر انتخاب‬ ‫ش��دند‪ ،‬منتها عمال از طرف رس��انه ملی این کار را کردند‪».‬‬ ‫انصاری‪ :‬برگزاری جلسات مشترک‬ ‫مجلس و دولت؛ بزودی‬ ‫رئیس سازمان صداوسیما همچنین خبر داد که پیش از این‬ ‫ب رنامه تلویزیونی جلس ه ای با مجریان و در حضور اقایان اشنا و‬ ‫اسماعیلی به عنوان نماینده دولت برگزار کرده‪ .‬ضرغامی گفته‬ ‫که در این جلسه «تذکرات الزم را به عنوان رئیس رسانه ملی و‬ ‫جایگاه مستقل سازمان به طرح سواالت اصلی از رئی س جمهور‬ ‫مطرح کردم که فکر م ی کنم جلسه رئی س جمهور یک مقدار‬ ‫متفاوت تر از گذشته بود‪ ».‬به نظر م ی رسد طرح سواالت شفاف‬ ‫و بعضا چالش��ی از رئی س جمهور تا حدی توانسته مسئوالن‬ ‫صداوسیما را در گفت وگوی ویژه رئی س جمهور که از تلویزیون‬ ‫پخش شد راضی کند‪.‬‬ ‫سخنان رئی س جمهور بازتاب‬ ‫گسترده ای در مطبوعات داشت‬ ‫ظریف هفته گذشته چند‬ ‫میهمان مهم داشت‬ ‫تودیع و معارفه رئیس سازمان‬ ‫زندان ها‬ ‫م ی کند‪ .‬اینها بیش��تر دنبال این هس��تند دولت را از مسیر‬ ‫اصلی خود منحرف کنند‪ .‬این نکته بسیار مهمی است‪ .‬ملت‬ ‫مطلع باش��ند که دولت به عنوان خادم مردم هدفش بهبود‬ ‫زندگی مردم است و دولت از این مسیر منحرف نم ی شود اما‬ ‫عده ای هستند که دلش��ان نم ی خواهد دولت موفق شود‪ .‬تا‬ ‫جایی که مساله نقد است‪ ،‬ما استقبال م ی کنیم‪ ،‬نقد سازنده‬ ‫خوب است ما استقبال م ی کنیم اما اگر دروغ و تخریب باشد‪،‬‬ ‫بدانید مخالفت با دستور رهبری و منافع ملی است که امسال‬ ‫را سال فرهنگ و اقتصاد اعالم کرده اند‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه فرهنگ از اخ�لاق و ادب و ب رادری‬ ‫و تعامل ناش��ی م ی ش��ود‪ ،‬گفت‪« :‬ما در بخ��ش فرهنگ‬ ‫باید راست بگوییم‪ ،‬نباید دروغ بگوییم نباید تهمت بزنیم‪،‬‬ ‫نباید افترا بزنیم و شایع ه پ راکنی کنیم‪ .‬البته من االن نیازی‬ ‫نم ی بینم در این زمینه بیشتر توضیح بدهم چون مردم ما‬ ‫خودشان اگاه هستند و اگر الزم بود نه به خاطر خودم چون‬ ‫ما که به عنوان خادم مردم هس��تیم و مهم نیستیم و مهم‬ ‫این اس��ت که دولت نباید در مس��یر خودش دچار مشکل‬ ‫ش��ود درباره ان توضیح دهم‪ .‬دولت نماینده مردم اس��ت‪،‬‬ ‫دولت نماینده اکثریت مردم اس��ت‪ .‬م��ردم خواهان بهبود‬ ‫زندگی هس��تند‪ .‬خواهان همان اشتی هس��تند که هدف‬ ‫دولت است‪».‬‬ ‫این سخنان حس��ن روحانی به نوعی در ادامه سخنان‬ ‫چند ساعت قبلش در نمایشگاه کتاب بود‪ .‬به نظر م ی رسد‬ ‫اشاره او به فیلم «من روحانی هستم» و مدافعان ان بود‪ .‬او‬ ‫پیش از این نیز گفته بود درباره پشت پرده تخریب ها سخن‬ ‫خواهد گفت‪ .‬رئی س جمهور در سخنرانی صبح سه شنبه هم‬ ‫از منتقدانش خواس��ته بود با شناسنامه و اس��م و رسم وارد‬ ‫میدان نقادی شوند‪.‬‬ ‫اما سخنان رئی س جمهور در این مورد یک پایان بندی‬ ‫مهم داشت‪ .‬او جمله ای گفته که مورد توجه رسانه ها و محافل‬ ‫سیاس��ی قرار گرفته‪ .‬رئی س جمهور چنین گفته است‪« :‬اگر‬ ‫گروهی بخواهن��د رای اکثریت مردم را نادی��ده بگیرند و به‬ ‫مسیری که مسیر دولت هست و مسیر منافع مردم است‪،‬‬ ‫لطمه بزنند‪ ،‬خود مردم باید به صحنه بیایند و اگر الزم باشد‬ ‫دولت به مردم توضیح م ی دهد‪ .‬من این را گفتم چون خیلی‬ ‫از دوستان با ارسال پیامک و پیام از من خواستند که من به‬ ‫شایع ه پ راکن ها و تخریبگرها امشب پاسخ بدهم‪ ،‬من خواستم‬ ‫به دوستان بگویم االن زمانش نیست و نیاز نیست‪ ،‬هر وقت‬ ‫الزم شد من توضیح م ی دهم‪».‬‬ ‫حاال باید منتظر ماند و دید منتقدان اقای رئی س جمهور‬ ‫مقابل این هشدارها چه واکنشی نشان خواهند داد‪.‬‬ ‫رئی س جمهور البته در بخش دیگری از سخنانش گفت‪:‬‬ ‫«دنیای سیاست دنیای شعار نیست و انها که فکر م ی کنند‪،‬‬ ‫اگر با صدای بلند و با درشتی با دیگران صحبت کنند در دنیا‬ ‫پیروز م ی شوند‪ ،‬مسائل سیاسی را خوب نم ی شناسند‪ ،‬البته‬ ‫اگر قصدمان تعامل باشد نه تقابل‪ .‬تیم مذاکره کننده مسائل‬ ‫‪9‬‬ ‫سخنگوی دولت جزئیات اجرای توافق ژنو را اعالم‬ ‫کرد‬ ‫شرق‪ :‬چ را بنرهای ضدمذاک رات‬ ‫ژنو شناسنامه نداشت؟‬ ‫حواله ای اس��تفاده کنی��م»‪ ،‬گفت‪« :‬این حس��اب ها امتیاز‬ ‫ویژه ای دارند که به صورت نقدی بتوانیم وارد کش��ور کنیم‬ ‫و متناسب با نیازهایمان از ان بهره بگیریم؛ پس هیچ گونه‬ ‫مشکلی در این ارتباط نداریم‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه «ب رای استفاده نقدی از حساب های‬ ‫اقس��اط ازادش��ده نیازمند توافقنامه های دقیق با بانک ها‬ ‫هس��تیم که این کار انجام شده اس��ت»‪ ،‬خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«اگر از این حس��اب به هر دلیلی تاکنون صنف یا کاالیی‬ ‫وارد نشده باشد‪ ،‬به منزله ازادنشدن این اقساط نیست و این‬ ‫اقساط در زمان مقرر شده ازاد شده اند‪ ،‬پس اینکه به حساب‬ ‫بانک مرکزی نیامده اس��ت‪ ،‬مغایر با ازادش��دن این اقساط‬ ‫نیست و علت تاخیری که در توافقنامه ها وجود داشت روشی‬ ‫بود که ما م ی خواس��تیم از ان ب رای برداشت نقدی استفاده‬ ‫کنیم که ب رای انها متداول نبود‪».‬‬ ‫نوبخت همچنی��ن در پاس��خ به پرسش��ی در مورد‬ ‫سواالت کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره وضعیت‬ ‫دارای ی های ازادش��ده ای ران‪ ،‬گفت‪« :‬در کمیس��یون برنامه‬ ‫و بودجه در م��ورد چگونگی اس��تفاده از این رق��م و منابع‬ ‫حاصل از ان توضیح��ات الزم را دادم و هیچ س��والی ب رای‬ ‫نمایندگان به وجود نیامد‪ .‬همچنین در کمیس��یون عمران‬ ‫هم توضیحات��ی ارائه ک��ردم؛ البته به هرک��س که در این‬ ‫رابطه سوالی داشته باش��د‪ ،‬پاسخگو هستم و این مطلب را‬ ‫قویا تکذیب م ی کنم که از صندوق توس��عه پولی برداشت‬ ‫شده باشد‪».‬‬ ‫سیاست روز‪ :‬از دولت احمدی نژاد‬ ‫انتقاد صریح م ی کردیم‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫مسئول مذاکره با امریکا‪،‬‬ ‫صالحی و والیتی بودند نه‬ ‫احمدی نژاد‬ ‫همه اقساط ازاد شد‬ ‫را خوب م ی فهمد و تجربه الزم را دارد و مس��ائل سیاسی را‬ ‫درک م ی کند‪ .‬در مرحله نخس��ت مذاکرات موفق شدیم در‬ ‫حالی که برخی فکر م ی کردند این کار امکان پذیر نیست‪».‬‬ ‫این سخنان رئی س جمهور در واقع پاسخی به انتقادهای‬ ‫یک جریان خاص از سیاست خارجی دولت روحانی و دستگاه‬ ‫دیپلماسی کشور بود که م ی گویند سیاست خارجی منفعل‬ ‫عمل م ی کند و این مساله باعث شده برخی قطعنامه ها علیه‬ ‫کشورمان صادر شود‪.‬‬ ‫روحانی در ادامه سخنانش گفت‪« :‬خوشبینی و بدبینی‬ ‫در دنیای سیاست معنا نداشته و باید در این مسیر واقع بین‬ ‫باشیم‪ .‬با شناختی که از دنیا دارم‪ ،‬نسبت به مذاکرات بدبین‬ ‫نیس��تم اما دس��تیابی به توافق نهایی در پایان شش ماه‪،‬‬ ‫وابسته به این اس��ت که طرف مقابل اماده تعامل صحیح‬ ‫باشد‪ .‬جمهوری اسالمی ای ران در این مذاکرات و معامله که‬ ‫با غرب انجام داده یا خواهد داد‪ ،‬به دنبال چیزی جز شفافیت‬ ‫بیشتر در راستای افزایش اعتماد افکار عمومی دنیا نیست‪.‬‬ ‫ای ران هی چ زمانی به دنبال سالح نبوده و نخواهد بود و هیچ‬ ‫باکی از بیان ش��فاف این موضوع ب رای ایجاد اعتماد بیشتر‬ ‫نداریم‪ .‬در دنیای سیاست ش��ما یک قدم و طرف مقابل هم‬ ‫یک قدم برم ی دارد تا به نقطه تعامل برسید؛ حقوق ملت ما‪،‬‬ ‫خط قرمز ماست و از حق ملت کوتاه نخواهیم امد اما اینکه‬ ‫از این حقمان چگونه اس��تفاده کنیم وابسته به تصمیمات‬ ‫نظام است‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫در حالی که اخبار ضد و نقیضی درباره تعهد گروه‬ ‫‪ 5+1‬ب رای ازادی دارای ی های ای ران منتشر شده‪ ،‬سخنگوی‬ ‫دولت م ی گوید‪« :‬تا این تاریخ همه اقساط ازاد شده است‪».‬‬ ‫نوبخت هفته گذشته در پاسخ به پرسشی در مورد چگونگی‬ ‫اس��تفاده از ‪ 4/2‬میلیارد دالر ارز بلوکه ش��ده ای��ران‪ ،‬گفته‬ ‫است‪« :‬انچه ب ر اس��اس توافقنامه ژنو قرار شد دارای ی های‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران در حد ‪ 4/2‬میلیارد دالر طی اقساط‬ ‫تعیی ن شده ازاد شود‪ ،‬تا این تاریخ همه اقساط ازاد شده است‪.‬‬ ‫کیفیت کار این طور است که حس��اب ها‪ ،‬کشورها و‬ ‫بانک هایی که باید به ازای فروش نفت به ما ارز بدهند‪ ،‬در‬ ‫شرایط فعلی که رفع تحریم ها انجام شده است از ما حساب‬ ‫طلب م ی کنند تا ما به انها ش��ماره حسابی بدهیم و در این‬ ‫راستا بانک های متعددی در جهان م ی توانیم معرفی کنیم‬ ‫تا پول ها به این حساب ها واریز شوند اما نحوه استفاده از این‬ ‫حساب ها متفاوت است؛ چراکه قصد ما این است که از این‬ ‫پول ها عالوه بر استفاده حواله ای‪ ،‬بتوانیم به صورت نقدی‬ ‫نیز استفاده کنیم‪».‬‬ ‫س��خنگوی دولت افزود‪« :‬ما تصمیم داریم باتوجه به‬ ‫اینکه در داخل نیاز ب��ه ارز نقد داریم تا در ب��ازار ازاد خرید و‬ ‫فروش های جزئی را انجام دهیم‪ ،‬از حساب هایی با شرایط‬ ‫برداشت نقدی استفاده کنیم و در حال حاضر با چند بانک‬ ‫توافق کرده ایم تا مساله جابه جایی ارقام انجام شود‪».‬‬ ‫نوبخت با اشاره به اینکه «از پول های اقساط ازادشده‬ ‫‪ 4/2‬میلیارد دالری در حال حاضر هم م ی توانیم به صورت‬ ‫دولت‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫بدهی بزرگ «بابک»‬ ‫سررس��ید چک های بابک زنجانی ف را رسیده اما هی چ خبری از نقد شدن‬ ‫انها نیست‪ .‬او اکنون در بازداشت است و البته با توجه به حجم پرونده اش حتما‬ ‫رازهای مهمی در سینه دارد‪ .‬گویا باید منتظر خبرهای مهمی باشیم‪.‬‬ ‫بابکزنجانی های‬ ‫دیگری هم داریم‬ ‫پشت پرده بابک زنجانی و رضا ض راب در‬ ‫گفت وگو با رئیس کمیسیون اصل ‪90‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫اقای پورمختار ! تقریبا روزی نیست که خبری‬ ‫از مجلس و نمایندگان ان در رسانه ها مورد توجه‬ ‫قرار نگیرد‪ .‬در واق�ع پارلمان در ایران همیش�ه‬ ‫محل رویداده�ای مهمی بوده اس�ت‪ .‬اما جدا از‬ ‫مسائلی که معموال به فراخور موضوع رسانه ای‬ ‫م ی ش�وند و در صدر اخبار مطبوعات و سایت ها‬ ‫قرار م ی گیرند‪ ،‬گویا زیر پوست مجلس خبرهای‬ ‫دیگری هم هس�ت که خیلی از اوقات رسانه ای‬ ‫نم ی ش�وند؛ خبرهایی که مهر محرمانه روی ان‬ ‫الصاق و انتشارش مشمول زمان م ی شود‪ .‬یکی‬ ‫از جاهای�ی که این ن�وع اخبار در ان وج�ود دارد‪،‬‬ ‫کمیسیون اصل نود است که شما ریاست ان را بر‬ ‫عهده دارید‪ .‬اگر موافق باشید م ی خواهم از همین‬ ‫منظر ه�م وارد گفت وگو ش�ویم‪ .‬طبیعتا یکی از‬ ‫مه م ترین مسائلی که اصل ‪ 90‬در این چند وقت‬ ‫اخیر ب�ا ان مواجه بوده داس�تان و پدی�ده بابک‬ ‫زنجانی است‪ .‬نام این فرد تا سال گذشته خیلی‬ ‫مطرح نبود‪ ،‬یعنی الاقل در فضای رسانه ای خیلی‬ ‫ردی از او نبود‪ .‬ش�اید در حد خبر یک سایت که‬ ‫با انتش�ار چند تصویر از او اتهاماتی را علی ه اش‬ ‫مطرح کرد‪ .‬بعد یکباره در ماجرای یکشنبه سیاه‬ ‫اسمش توسط رئی س جمهور وقت به میان امده‬ ‫و فیلم او به نمایش گذاشته شد‪ .‬سوال این است‬ ‫که اولین باری که نام بابک زنجانی به گوش�تان‬ ‫رسید‪ ،‬قبل از یکشنبه س�یاه بود یا بعد ان؟ این‬ ‫داس�تان به چه زمانی م ی گردد و از کجا ش�روع‬ ‫م ی شود؟‬ ‫بس��م اهلل الرحمن الرحیم‪ .‬ب��ا ارزوی توفیق ب رای‬ ‫شما و دوستان مجله در پاسخ به س��والی که مطرح کردید‬ ‫مجلس‬ ‫باید بگویم مجلس و در راس ان کمیسیون اصل ‪ 90‬نسبت‬ ‫به یک سری از موضوعات و مسائل حساس بوده و هست‪.‬‬ ‫منتها بعضا رویکردهای مجالس راج��ع به بعضی اتفاقات‬ ‫متفاوت بوده است‪ .‬گاهی راجع به بعضی اتفاقات حساسیت‬ ‫بیشتر و گاهی نس��بت به بعضی اتفاقات دیگر حساسیت‬ ‫کمتر نشان داده شده است‪ .‬کمیس��یون اصل ‪ 90‬را هم در‬ ‫دوره های مختلف تقریبا به این ش��کل م ی توانیم ارزیابی‬ ‫کنیم‪ .‬در این دوره چیزی که ما هدفگذاری کردیم پرداختن‬ ‫به موضوع مفاسد اقتصادی و اداری در کشور است‪ .‬باتوجه به‬ ‫انتظارات و تاکید مقام معظم رهبری و همچنین حساسیتی‬ ‫که جامعه در این مورد دارد‪ ،‬ما از دو سال پیش در این مورد‬ ‫به صورت جدی اقداماتی انجام داده ایم‪ .‬در این بررس��ی ها‬ ‫افراد مختلفی مطرح ش��دند و پرونده های متعددی از جمله‬ ‫پرونده بابک زنجانی بررسی ش��دند و گزارش انها داده شد‪.‬‬ ‫درباره پرونده بابک زنجانی تقریبا از قبل از موضوع یکشنبه‬ ‫و به قول شما سیاه‪ ،‬اطالعاتی به دست ما رسیده بود‪.‬‬ ‫یعنی قب�ل از اینکه ان فیل�م در مجلس پخش‬ ‫شود‪ ،‬شما به این پرونده ورود پیدا کرده بودید؟‬ ‫بله‪ ،‬قب��ل از ان خبرهایی به دس��ت ما رس��یده‬ ‫بود‪ ،‬البته ن��ه درباره فیل��م بلکه درباره خرید ش��رکت های‬ ‫تامی ن اجتماعی‪.‬‬ ‫چقدر قبل از این موضوع به دس�ت شما رسیده‬ ‫بود؟‬ ‫حداقل یک ماه و نیم‪.‬‬ ‫یعنی فاصله زمانی زیادی هم نداشت؟‬ ‫خیر‪ ،‬اما اطالعات ب رای گذش��ته ب��ود‪ .‬ماجرای چهار‬ ‫میلیارد دالر که مطرح شد ما را به این موضوع حساس کرد‪.‬‬ ‫این اطالعات در واقع ش�کایت است که به شما‬ ‫م ی رس�د یا اینکه از مراکز خاص�ی‪ ،‬اطالعات به‬ ‫دست شما م ی رسد؟‬ ‫این مورد‪ ،‬یک گزارش بود‪...‬‬ ‫نمونه این گزارش ها از چه منافذی م ی اید؟‬ ‫مختلف اس��ت‪ .‬گاهی مردمی است و گاهی هم‬ ‫مسئوالن مطرح م ی کنند‪ .‬گزارش مربوط به بابک زنجانی‬ ‫که امد‪ ،‬این ماجرا ب رای ما به یک حساسیت تبدیل شد‪ .‬ما‬ ‫در واقع نگران بودیم این مس��اله ‪ -‬که نزدیک ‪ 150‬شرکت‬ ‫را یک نفر بخواهد بخرد ‪ -‬مش��کلی ب رای س��ازمان تامین‬ ‫اجتماعی ایجاد کند‪.‬‬ ‫در همین گزارش به صورت مشخص نام بابک‬ ‫زنجانی مطرح شده بود؟‬ ‫بله‪ .‬اس��مش مطرح بود‪ .‬خیلی قب ل تر از ماجرای‬ ‫یکشنبه مطرح بود‪ .‬حتی اس��ناد و مدارکی هم به دستمان‬ ‫رسیده بود که این افراد به این شکل عمل کردند‪ ،‬بناب راین‬ ‫ما این موضوع را در دست بررسی قرار داده و جلو رفتیم تا به‬ ‫بحث فیلم و یکشنبه رسیدیم‪.‬‬ ‫یعنی تا ماجرای پخش فیلم در مجلس‪ ،‬ش�ما‬ ‫اصال اق�ای مرتض�وی یا دوستانش�ان ی�ا افراد‬ ‫مرتبط با این مساله را احضار نکردید؟‬ ‫خیر‪.‬‬ ‫فقط در حد بررسی خودتان بوده است؟‬ ‫بله‪ .‬قاعده هم همین است که اول بررسی کنیم‪.‬‬ ‫بعد که فیلم امد شما به پروس�ه اصلی رفتید و‬ ‫افراد را احضار کردید‪...‬‬ ‫این گونه بود که پرونده جدی تر ش��د‪ .‬خود بنده بررسی این‬ ‫مساله را مدیریت م ی کردم‪ .‬این حساسیت از جهت ان عدد‬ ‫و رقم سنگین بود که ب رای ما خیلی اهمیت داشت که این‬ ‫مبالغ کجا رفته‪ ،‬چه شده است و چرا ان را ب ر نم ی گرداند؟ خب‬ ‫اتفاقا این بحث ها با تبلیغات خیلی وسیع و فراگیر از طرف‬ ‫رسانه ها و خصوصا صدا و سیما مواجه بود که از فعالی ت ها و‬ ‫شرکت ها و اقدامات اقای بابک زنجانی صحبت م ی کردند‪.‬‬ ‫ب رای همه ما و خیلی از نمایندگان سوال بود که این چگونه‬ ‫و به چه شکل است؟ بناب راین پرونده به این شکل بسته شد‪.‬‬ ‫بسته شد؟‬ ‫منظور از بسته ش��دن‪ ،‬مختومه ش��دن نیست‪ .‬در‬ ‫واقع یعنی پرونده تازه باز ش��د‪ .‬وقت��ی م ی گوییم پرونده را‬ ‫م ی بندیم یعنی تشکیل م ی دهیم‪ .‬در واقع این یک اصطالح‬ ‫خاص قضایی است‪ .‬من تقریبا سه جلسه ایشان را به همراه‬ ‫نمایندگان نفت خواستم‪ .‬وزارت نفت با بابک زنجانی معامله‬ ‫داشت و از این امور مطلع بود‪ .‬در جلسات اطالعاتی از انها‬ ‫گرفته و گزارش هایی از انها خواستیم‪ .‬اقای زنجانی در هر‬ ‫جلسه توضیحاتی را از اقداماتی که ب رای این وزارتخانه انجام‬ ‫داده و کمک هایی که به کش��ور کرده‪ ،‬ارائه م ی داد که نوعا‬ ‫مورد تایید نماینده وزارت نفت ق��رار گرفته و بعد به صورت‬ ‫مکتوب در امد‪.‬‬ ‫اینکه م ی گوین�د او تحری م ه�ا را دور م ی زده‪ ،‬در‬ ‫واقع چ�ه کاری م ی ک�رده؟ ای�ا در واق�ع او اجازه‬ ‫داشته که نفت را داللی کند و بفروشد و پول ان را‬ ‫در چند کشور بچرخاند و بعد به کشور بازگرداند؟‬ ‫فکر م ی کنم حاال که اقای رئی س جمهور چند بار‬ ‫در این مورد مس�ائلی را مطرح ک�رده بتوان وارد‬ ‫جزئیات شد‪.‬‬ ‫یک چنین حالتی بوده است‪ .‬منتها چون جزئیات‬ ‫اعالم نش��ده ممکن اس��ت همین حاال هم قابلیت انتشار‬ ‫نداشته باشد‪.‬‬ ‫بهت�ر اس�ت ب ه گونه ای دیگ�ر س�والم را مطرح‬ ‫یعنی باز هم بابک زنجانی داریم؟‬ ‫بابک زنجانی حقیقی و حقوقی داریم‪.‬‬ ‫اینها هم مفسد هستند؟‬ ‫خیر‪ .‬اعداد و ارقام کمتر اس��ت‪ .‬بیشترین ان ب رای‬ ‫خود اوست‪.‬‬ ‫ایشان مفسد است ولی انها نیستند؟ م ی خواهم‬ ‫بگویم انها هم پرونده فساد دارند؟ مشکل بابک‬ ‫زنجانی این نیست که تحریم را دور زده‪ ،‬مشکل‬ ‫این است که در راستای حل تحریم‪ ،‬در جیب خود‬ ‫هم گذاشته است‪ .‬شرکت درس�ت کرده و‪ ...‬که‬ ‫همه در جریان هس�تیم‪ .‬م ی خواهم بگویم بقیه‬ ‫هم که اکنون صحب ت شان هست‪ ،‬پرونده مفتوح‬ ‫در کمیسیون اصل ‪ 90‬مانند بابک زنجانی دارند؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬در کنار هم مطرح هس��تند ک��ه البته تا به‬ ‫حال در جایی عنوان نش��ده اس��ت‪ .‬مثال چیزی حدود ‪10‬‬ ‫میلیارد یورو و ش��اید یک مقدار کمتر‪ ،‬مث��ل پول نفتی که‬ ‫از اقای بابک زنجانی طلبکار هس��تیم؛ از جاهای مختلف‬ ‫هم ش��رکت های داخلی و هم خارجی خصوصا طلبکاریم‪.‬‬ ‫از ما نفت گرفتند و پولمان را پرداخت نکردند که همین االن‬ ‫پرونده ان موجود است‪ .‬اینها در دستور پیگیری ماست که‬ ‫چرا این اتفاقات باید به این ش��کل بیفتد که ما مطالب ه گر‬ ‫باشیم و کسی پاسخگو نیس��ت‪ ،‬مخصوصا خارج ی ها که‬ ‫ما به انها دسترسی نداریم‪.‬‬ ‫اقای پورمختار! مساله بابک زنجانی در شرایط‬ ‫کنون�ی خیلی بع�د سیاس�ی پیدا کرده اس�ت‪.‬‬ ‫اقای روحانی هم دو س�ه بار در صحب ت هایشان‬ ‫مطرح کرده اند که افرادی به اسم دور زدن تحریم‬ ‫پول مملک�ت را بردند و پ�س نم ی دهند‪ .‬برخی‬ ‫هم م ی گویند یک گروه خاص سیاس�ی از اقای‬ ‫زنجانی پش�تیبانی م ی کرده‪ .‬ایا شما هم چنین‬ ‫چیزی را احس�اس کردی�د یا اینکه این مس�اله‬ ‫شخصی است؟‬ ‫گروه خاص سیاسی نبوده است‪ .‬طرح این بحث ها‬ ‫خوب اس��ت که مانع این اتفاقات بشود و طرح این موضوع‬ ‫یک اراده ای است ب رای جلوگیری از شکل گیری امثال اینها‬ ‫در این دولت که امیدوارم به این ترتیب باشد‪.‬‬ ‫یعنی ش�ما م ی گویید اصال هیچ گروه سیاسی‬ ‫پشت این داس�تان نبوده و این مس�اله بیشتر‬ ‫شخصی بوده است؟‬ ‫اصال گروه سیاسی نبود‪.‬‬ ‫ایا درست اس�ت که یک گروه سیاسی از درامد‬ ‫بابک زنجانی تغذیه م ی شد؟ یعنی شما ب ه عنوان‬ ‫کمیس�یون اص�ل ‪ 90‬چنین چیزی را احس�اس‬ ‫کردید؟‬ ‫خیر‪ .‬ما چنین چیزی نداش��تیم‪ .‬منتها این مساله‬ ‫که او از جایی به وزارت نفت معرفی شده باشد که مورد توجه‬ ‫قرار بگیرد و این حجم معامله با او صورت بگیرد‪ ،‬وجود دارد‪.‬‬ ‫بهتر است کمی شفاف تر صحبت کنیم‪ .‬باالخره‬ ‫یک افرادی در دولت سابق این کار را کردند‪ .‬حتی‬ ‫اگر ش�ما اتیکت سیاسی به این مس�اله نزنید‪،‬‬ ‫این یک مساله سیاسی اس�ت‪ .‬اقای پورمختار!‬ ‫چرا مثال به من نم ی گویند که م ی خواهیم تحریم‬ ‫را دور بزنیم و ش�ما ب�رو نفت بف�روش و بعد به‬ ‫صورت طال و کاال به کشور بیاور‪ .‬مشخص است‬ ‫که اراده ای وجود داشت برای این فرد خاص‪...‬‬ ‫شما هم اگر از ان کانال معرفی م ی شدید‪ ،‬به شما‬ ‫هم این اجازه را م ی دادند‪.‬‬ ‫خب این سیاسی م ی شود‪ .‬یا مثال اگر فالن مقام‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫چی�زی ح�دود ‪ 10‬میلیارد یورو و ش�اید‬ ‫یک مق�دار کمتر‪ ،‬مث�ل پول نفت�ی که از‬ ‫اقای باب�ک زنجانی طلبکار هس�تیم؛ از‬ ‫جاهای مختلف هم شرکت های داخلی و‬ ‫هم خارجی خصوصا طلبکاریم‪ .‬از ما نفت‬ ‫گرفتند و پولمان را پرداخ�ت نکردند که‬ ‫همین االن پرونده ان موجود است‬ ‫نه‪ ،‬مسئول همه ماجرا ها که بابک زنجانی نیست‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫حاال این بخشی از این موضوع بود‪ .‬باالخره پرونده‬ ‫باب��ک زنجانی دو بع��د دارد‪ .‬یکی بعد تامی��ن اجتماعی و‬ ‫معامله ای که صورت گرفته بود و بعد دیگر مربوط به ارتباط‬ ‫او با نفت و بده ی ای که س��ر این موضوع داش��ت‪ .‬موضوع‬ ‫نفت بعد از ان موضوع مطرح ش��د‪ .‬وقتی که ما یک مقدار‬ ‫جدی تر موضوع تامین اجتماعی را بررسی کردیم متوجه این‬ ‫موضوع ش��دیم که به هر صورت او در حوزه نفت هم فعال‬ ‫بوده و ارتباطاتی داشته و یک عدد سنگینی بدهکار است‪.‬‬ ‫محمدعلی پورمختارکه این روزها ریاست‬ ‫کمیس�یون اص�ل ‪ 90‬مجلس نه�م برعهده‬ ‫اوس�ت به پرونده های مهمی همچون بابک‬ ‫زنجانی‪ ،‬مسائل م ربوط به برخی اعضای دولت‬ ‫دهم و بعض�ی دیگراز پرونده ه�ای جنجالی‬ ‫رس�یدگی م ی کند تا در صورت لزوم انها رابه‬ ‫دس�تگاه قضایی ارجاع دهد‪ .‬او درگفت وگو با‬ ‫مثلث به بیان ناگفته هایی از این پرونده های‬ ‫جنجالی م ی پ�ردازد‪ .‬پورمخت�ار گریزی هم‬ ‫به حاشی ه های سیاس�ی بهارستان م ی زند و‬ ‫انتقاداتی را نس�بت به نمایندگانی که س�از‬ ‫ناکوک م ی نوازند مط�رح م ی کند‪ .‬گفت وگوی‬ ‫مثلث با رئیس کمیسیون اصل ‪ 90‬پی ش روی‬ ‫شماست‪.‬‬ ‫کنم‪ .‬چرا بابک زنجان�ی برای دور زدن تحری م ها‬ ‫انتخاب م ی شود؟‬ ‫‪33‬‬ ‫مجلس‬ ‫دولتی پ�ای نامه مرا امض�ا کنند‪ ،‬این سیاس�ی‬ ‫نیست؟ خب اینها فامیل هم که نبودند تا بگوییم‬ ‫یک مس�اله خانوادگی و فامیلی بوده‪ .‬م ی گویند‬ ‫این کس�ی بوده که به لحاظ سیاسی این اتفاق‬ ‫برای او افتاده اس�ت‪ .‬یعنی یک جریان سیاسی‬ ‫پش�ت داس�تان بوده اس�ت‪ .‬وقتی فرد نزدیک‬ ‫رئی س جمه�ور ای�ن نام�ه را امضا م ی کن�د این‬ ‫مساله سیاسی م ی شود‪ .‬قبول ندارید؟‬ ‫خیر‪ .‬سیاسی به تعبیر و برداشت من این است که‬ ‫کسی بخواهد ب رای پیشبرد امورش و استفاده های مادی یا‬ ‫معنوی کسی به نام بابک زنجانی را علم کند و به این شکل‬ ‫کار را پیش ببرد‪.‬‬ ‫این همان چیزی است که االن مطرح شده‪.‬‬ ‫چنین جریانی نیس��ت و ما نرس��یدیم به چنین‬ ‫جریانی که خودشان پشت صحنه باشند و استفاده بکنند‪.‬‬ ‫منتها بعضا اشخاص و تشکیالتی بوده اند که این را معرفی‬ ‫کرده اند‪ .‬منظورم تشکیالت رسمی است نه سیاسی‪.‬‬ ‫این تشکیالت هم نزد ش�ما امدند یا فقط بابک‬ ‫زنجانی را خواس�تید؟ یعنی فقط بابک زنجانی‬ ‫تاوان این ماجراها را م ی دهد؟‬ ‫تاوان م ی دهد و درست هم تاوان م ی دهد‪ .‬باالخره‬ ‫سوءاستفاده کرده است‪.‬‬ ‫به س�هم خودش درس�ت اس�ت ولی به سهم‬ ‫ماجرا نه‪.‬‬ ‫بله‪ .‬او از این اعتماد سوءاس��تفاده کرده‪ ،‬به اضافه‬ ‫اینکه بررسی ما موید این است که از طرف وزارت نفت وقت‪،‬‬ ‫زیادی به او اعتماد شده است‪.‬‬ ‫فقط نفت؟‬ ‫نفت و بانک مرکزی‪.‬‬ ‫در دفتر اقای رئی س جمهور یا مثال معاون‪...‬‬ ‫نه‪ .‬انجا بحثش نیست‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫ایا شما در جریان بازداشت اقای زنجانی بودید؟‬ ‫ایا با مجلس هماهنگ شده بود؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬اما خیل��ی هماهنگ��ی الزم نب��ود‪ .‬اخرین‬ ‫جلس��ه ای هم که ایش��ان امدند تقریبا س��ه الی چهار روز‬ ‫قبل از بازداشتش��ان بود‪ .‬صحب ت هایی ش��د ک��ه نماینده‬ ‫ش��رکت نفت و نماینده بانک مرکزی و چند تن دیگر هم از‬ ‫دستگاه های دیگر حضور داش��تند‪ .‬در ان جلسه ب رای بنده‬ ‫س��وال هایی پیش امد که مطرح کردم‪ .‬البته س��وال های‬ ‫ساده ای هم بود و نه سواالت فنی؛ به این نتیجه رسیدم که‬ ‫اصال ایشان درحال بازی کردن با ما هستند‪ .‬او با سوءاستفاده‬ ‫از عنوان تحریم ها و اینکه نخواهد شد و امکان پذیر نیست‬ ‫قصد انحراف از مساله را داشت‪ .‬مثال یکی از سوال های بنده‬ ‫این بود که ما تحریم انتقال پول داریم ولی تحریم خرید کاال‬ ‫که نداریم‪ .‬در واقع همین پول هایی که بلوکه هستند با انها‬ ‫در حال خرید کاال هستیم و وارد کشور م ی کنیم‪ .‬خب ما از‬ ‫شما پول نم ی خواهیم به ما کاال بدهید‪ .‬ایشان یک لحظه‬ ‫غافلگیر شدند و گفتند که نم ی شود چون بلوکه است‪.‬در ان‬ ‫جلسه بنده به این نتیجه رس��یدم و با ایشان خیلی هم تند‬ ‫شدم و به خودشان هم گفتم که به این صورت نم ی توانیم‬ ‫پیش برویم‪.‬البته رویکرد من این بود که خود ایشان را وادار‬ ‫کنیم که زمینه اس��ترداد این وجوه را فراه��م کند و در این‬ ‫فضا هم ایشان خودش��ان بارها اعالم امادگی کردند‪.‬حتی‬ ‫هماهنگ ی هایی کردند و تیم هایی به بعضی از کش��ور ها‬ ‫رفتند از جمله تاجیکستان که ادعا م ی کردند در این کشور‬ ‫پول وج��ود دارد‪ .‬رفتند و بحث هایی مط��رح کردند و حتی‬ ‫نماینده بانک مرکزی تاجیکستان هم در جلسه اعالم کرده‬ ‫بود‪ ،‬حس��ب اعالم نماینده بانک مرکزی ک��ه البته ما همه‬ ‫این ها را ضبط شده در اختیار داریم که بله‪ ،‬این پول امده و‬ ‫در بانک این کشور اس��ت‪ .‬ولی بعدا اتفاقاتی رخ داد که این‬ ‫داستان به کلی منتفی شد‪.‬‬ ‫پول ها هنوز برنگشته است؟‬ ‫معلوم نیست و اصال به نظر م ی رسد که ساخت و‬ ‫پاخت هایی هم در تاجیکستان کردند و بناب راین باعث شد‬ ‫که موضوع به این شکل گره بخورد و قوه قضائیه هم به این‬ ‫نتیجه رسید که ایشان باید بازداش��ت شود و اگر این اتفاق‬ ‫بیفتد امکان استرداد این وجوه هست‪.‬‬ ‫اینجا ما دو سوال موازی هم داریم؛ اول اینکه چرا‬ ‫بابک زنجانی فرار نکرد؟‬ ‫خب به این دلیل که ایشان نم ی توانستند فرار کنند‬ ‫چون پاسپورتشان توقیف شده بود‪.‬‬ ‫یعن�ی ش�ما م ی گویید ک�ه ب�ه این دلی�ل فرار‬ ‫نکردند؟‬ ‫بله‪ ،‬اصال ایش��ان به صورت ج��دی به دنبال این‬ ‫موضوع بودند که پاسپورتش��ان را بگیرن��د و حتی نامه ای‬ ‫هم ب��ه وزارت نفت نوش��ته بودند که از ان طری��ق بتوانند‬ ‫پاسپورتش��ان را بگیرند و حتی اظهار داش��تند که من اگر‬ ‫نتوانم خارج ب��روم نم ی توانم ای��ن کار را (بازگرداندن پول)‬ ‫انجام دهم‪.‬‬ ‫و س�وال دوم اینکه چ�را قوه قضائیه ایش�ان را‬ ‫بازداش�ت کرد؟ االن عده ای معتقد هس�تند که‬ ‫اگر اق�ای زنجانی دس�تگیر نم ی ش�دند امکان‬ ‫پ س گرفت�ن پول ها وجود داش�ت؛ البت�ه ظاهرا‬ ‫نگاه شما این شکل است که ایشان اساسا قصد‬ ‫بازی کردن داشتند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬ولی در عین حال این بحث هم مطرح است‪.‬‬ ‫باالخره نصف قضیه این اس��ت و ممکن هم بود اگر خارج‬ ‫کشور باشند موفق به فرار شوند‪.‬‬ ‫م ی توانم بپرسم کل این مبلغ چقدر بوده است؟‬ ‫حدودا دوهزار و هفتصد میلیارد دالر بوده است‪.‬‬ ‫موعد چ ک ها اردیبهشت ماه است؟‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬فکر م ی کنم که شش��م اردیبهش��ت ماه بوده‬ ‫این چ ک ها برای کجاست؟‬ ‫این چک به شرکت نفت داده شده و متعهد هم شده‬ ‫که تا این تاریخ برگرداند‪.‬‬ ‫چک را چه زمانی داده است؟‬ ‫چندین ماه قبل‪.‬‬ ‫گفته ش�ده ک�ه اصال ایش�ان دارای�ی ندارند که‬ ‫بخواهند با فروش اموالش�ان بده ی هایش�ان را‬ ‫تسوی ه کنند‪ ،‬درست است؟‬ ‫بله‪ ،‬در ای ران ندارند‪.‬‬ ‫کل هواپیمایی قشم‪ ،‬س�ورینت‪ ،‬ساختم ا ن ها و‬ ‫کاخ کیش و‪ ...‬این مبلغ نم ی شود؟‬ ‫این موضوع در حال ارزیابی اس��ت‪.‬‬ ‫یعنی امکان دارد که این عدد را پر کند؟‬ ‫محتمل اس��ت‪ .‬یعنی چون ارزیابی این دارای ی ها‬ ‫یک کار تخصصی اس��ت تا ای��ن ارزیابی ص��ورت نگیرد‬ ‫نم ی توانیم نظری بدهیم‪.‬‬ ‫داس�تان جالبی که در کنار بابک زنجانی وجود‬ ‫دارد ماج�رای رض�ا ضراب اس�ت‪ ،‬اق�ای ضراب‬ ‫م ی گوید ایش�ان رئیس من اس�ت‪ ،‬در حال ی که‬ ‫زنجانی م ی گوید من ایشان را نم ی شناسم‪ .‬شما‬ ‫به این قضیه ورود پیدا کردید؟‬ ‫خی��ر‪ ،‬در ان زمان ای��ن بحث مطرح نب��ود یعنی‬ ‫خودش از عوام��ل و هم��کاران ای ران��ی و خارج ی اش هم‬ ‫اس��می نبرد و البته ما هم به دنبال این موض��وع نبوده ایم‬ ‫که بخواهیم قبل و س��ابقه این فرد را بررسی کنیم‪ .‬بیشتر‬ ‫مسائل حول محور نحوه وصول این مبلغ بوده است‪.‬‬ ‫پس به این داستان ورودی نداشته اید؟‬ ‫خیر‪ ،‬ما هیچ دخالتی نکرده ایم‪.‬‬ ‫پس این موضوع کجا پیگیری م ی شود؟‬ ‫بنده اطالعی ندارم‪.‬‬ ‫حاال که به بحث مفاسد اقتصادی ورود کرده ایم‪،‬‬ ‫م ی خواهم مس�اله ای را مطرح کنم ک�ه در چند‬ ‫ماه اخیر خصوصا در زم�ان انتخابات چندین بار‬ ‫مطرح شده است‪ .‬یک بحث عجیبی وجود دارد‬ ‫که م ی گویند پ�ول مملکت و بانک ه�ا و در واقع‬ ‫سرمایه اصلی ما در اختیار سه یا چهار نفر است؟‬ ‫مجلس‬ ‫ی از‬ ‫بارها این حرف زده شده اما تاکنون این اسام ‬ ‫جیب کسی بیرون نیامده‪...‬‬ ‫به این شکل هم نیست که تمام مبلغ بدهکاران‬ ‫حوزه بانک سه یا چهار نفر باش��ند‪ .‬این عدد تقریبا چیزی‬ ‫نزدیک به هزار نفر را تشکیل م ی دهد البته باز ارقام متفاوت‬ ‫است‪ .‬مثال ش��ما حس��اب کنید اعداد بزرگ داریم تا اعداد‬ ‫کوچکتر و حتی اعدادی که خیلی هم ریز هستند و مثل پنج‬ ‫میلیون یا ‪ 10‬میلیون تومان یعنی جمع همه اینها م ی شود‬ ‫کل معوقات بانکی‪.‬‬ ‫در مورد پرونده اقای رحیمی شما ورود کرده اید؟‬ ‫خیر‪ ،‬راجع به پرونده بیمه چون قبل از ان رسیدگی‬ ‫ش��ده و به مراجع قضایی ارس��ال ش��ده بود ما دیگر ورود‬ ‫نکرده ایم‪.‬‬ ‫راجع به اقای مشایی چطور؟‬ ‫لطف کنید در مورد اس��م س��وال نکنید‪.‬‬ ‫از اعضای دولت دهم پرونده هایی دارید؟‬ ‫مثال اقای م‪ .‬ش (خنده)‬ ‫این اقای م‪ .‬ش را بررسی کرده اید؟‬ ‫م ی گویند س��خنرانی بوده اس��ت که گفته اس��م‬ ‫نم ی خواهم بی��اورم‪ .‬ولی بعد گفت��ه ای اقایی که در ردیف‬ ‫فالن نشسته ای‪ ،‬ای اقایی که فالن پست را داری‪ ،‬ای اقایی‬ ‫که یک کاله هم بر س��رداری‪ ،‬نگذار اسمت را بگویم! حاال‬ ‫شما هم این طور سوال م ی پرسید‪( .‬خنده )‬ ‫باالخ�ره اق�ای م‪.‬ش در حال حاض�ر پرونده ای‬ ‫دارند یا خیر؟‬ ‫خیر‪ ،‬اصال فردی نیس��ت‪ .‬ما به صورت موضوعی‬ ‫بررسی م ی کنیم‪.‬‬ ‫مثال چه موضوعی؟‬ ‫مثال موضوع مناطق ازاد‪...‬‬ ‫در هم�ان دوران یک س�ری افراد مناط�ق ازاد را‬ ‫گرفتند ک�ه از نزدی�کان اق�ای م‪.‬ش بودند‪ .‬این‬ ‫افراد به زندان هم رفتند ولی بعد ازاد شدند‪ ،‬این‬ ‫داس�تان ها هنوز ادام�ه دارد یا چ�ون دولت دهم‬ ‫دیگر رفته پرونده را بسته اید؟‬ ‫باز است‪.‬‬ ‫خیر‪ ،‬هی چ وقت پرونده بس��ته نش��ده و همچنان‬ ‫یعنی اعضای دولت دهم مثل اقای م‪ .‬الف‪...‬؟‬ ‫اصال بحث اعضا نیست‪ .‬به طور کلی ما در حال‬ ‫بررسی پرونده هستیم‪ .‬خب طبیعتا وقتی ما موضوع مناطق‬ ‫ازاد را بررسی م ی کنیم مسئول یا مسئوالنی که در منطقه‬ ‫مسئولیت داشته اند اسمشان مطرح م ی شود‪.‬‬ ‫فرجام این مس�ائل که ش�ما بررس�ی م ی کنید‬ ‫چیست و به کجا ختم م ی شود؟‬ ‫ما به طور کلی همه این پرونده ها را بعد از بررسی‬ ‫اگر مشخص شد که تخلفی صورت گرفته است در دو حالت‬ ‫برخورد م ی کنیم‪ .‬اول اینکه این مسائل را از طریق تریبون‬ ‫مجلس مطرح م ی کنیم تا به اطالع مردم رسیده شود و دوم‬ ‫هم اینکه ما مس��اله را به قوه قضائیه منعکس م ی کنیم تا‬ ‫رسیدگی ش��ود‪ .‬قوه قضائیه هم باید خارج از نوبت وبه طور‬ ‫فوق العاده به این گونه مسائل رسیدگی کند‪.‬‬ ‫یعنی هنوز هم ادامه دارد؟‬ ‫بله‪ ،‬گفته اند چیزی حدود ‪ 10‬هزار میلیارد‪.‬‬ ‫خب نتیج ه اش چه شد؟‬ ‫خیر‪ ،‬به این شکل نیست‪ .‬اوضاع اقتصادی کشور‬ ‫خیلی بهتر از ان چیزی است که عنوان م ی شود و بناب راین‬ ‫چون موضوع مفاس��د اقتصادی موضوع حساس��ی است‬ ‫باالخره ب رای پیشگیری همیشه اقتضا م ی کند که این گونه‬ ‫مباحث را به نحوی از رس��انه ها محفوظ نگاه داریم‪ ،‬حتی‬ ‫اهمیت ان تا این حد اس��ت که ش��ما وقتی سیاست های‬ ‫اقتصاد مقاومتی را مالحظه کنید یکی از بند های مهم ان‬ ‫برخورد با مفاس��د اقتصادی و ایجاد شفافیت و جلوگیری از‬ ‫رانت و این جور مسائل است‪ ،‬چون این عوامل مانع فعالیت‬ ‫سالم اقتصادی هستند‪.‬‬ ‫چرا در دول�ت دوم اقای احمدی ن�ژاد این زمینه‬ ‫خیلی بیش�تر ش�د؟ در دولت نهم ایشان خیلی‬ ‫خیلی تاکید روی مقابله با فس�اد داشتند اما در‬ ‫دولت دهم هرچ�ه زمان پیش م ی رفت مس�ائل‬ ‫بیش�تری هم پیش م ی امد‪ .‬مگر چ�ه اتفاقاتی‬ ‫در دولت دهم رخ داد؟ ایا این مس�ائلی که مطرح‬ ‫م ی شد بیشتر تبلیغاتی و توسط مخالفان اقای‬ ‫احمدی نژاد بود یا اینکه واقعا فضایی برای چنین‬ ‫مفاسدی شکل گرفته بود؟‬ ‫ما به دولت نباید نگاه کنیم‪ .‬اینها اشخاص خاصی‬ ‫هستند‪ .‬درس��ت اس��ت که در دولت اقای احمدی نژاد این‬ ‫اتفاقات رخ داد ولی نه به عنوان یک سیاس��ت دولتی بلکه‬ ‫یک فرد یک مقداری به قولی گفتنی گول شیطان را خورد‬ ‫و کمی رگ طمعش گل کرد‪.‬‬ ‫اجازه بدهید به این ش�کل به ای�ن موضوع نگاه‬ ‫کنی�م ک�ه اق�ای احمدی ن�ژاد در دو س�ال اخر‬ ‫ریاست جمهوری ش�ان هم�ه ای�ن انتق�ادات و‬ ‫اعتراضات را مقابله با خودشان تصور م ی کردند‪.‬‬ ‫مثال در س�ال ‪ 84‬اگ�ر ای�ن اتفاق�ات رخ م ی داد‬ ‫ایش�ان م ی گفتند خ�ب چرا پیگی�ری نم ی کنید‬ ‫ولی در س�ال های ‪ 91‬یا ‪ 92‬گفتند که فالن ی ها‪...‬‬ ‫م ی خواهند با من برخورد سیاسی کنند ! یا مثال‬ ‫اقای‪ ...‬با بنده مشکل شخصی دارد‪.‬‬ ‫تقریبا م ی توان چنین تحلیلی هم کرد‪.‬‬ ‫یا مثال اجازه بدهید اینگونه ماج�را را ببینیم‪ .‬در‬ ‫دولت اول ایشان صندل ی های زیادی از ساختمان‬ ‫پاس�تور را به اصولگرایان اختصاص داده بودند‪،‬‬ ‫اما هر چه زمان م ی گذش�ت اف�راد اصولگرا از او‬ ‫فاصله م ی گرفتند یا او از انها فاصله م ی گرفت و‬ ‫افراد دیگری به مجموعه دولت اضافه شدند که‬ ‫در نهایت ان مسائل را ب ه وجود اوردند‪.‬‬ ‫از نظر بنده تغییر مواضعی بود که وجود داش��ت و‬ ‫همی ن ها اثرش هم در چنین مسائلی دیده م ی شود‪.‬‬ ‫ماجرای کرس�نت چیست؟ چرا ش�ورای امنیت‬ ‫مکررا م ی گوید که در این مورد بحث نکنید؟‬ ‫مخالف�ان نس�بت ب�ه عملک�رد و‬ ‫سیاس�ت های دول�ت به ش�دت بدبی�ن‬ ‫هس�تند و این بدبینی در واقع یک موجی‬ ‫از نگران�ی و برخ�ورد را ایج�اد کرده که‬ ‫مبادا یک وقت دولت ما را برگرداند مثال‬ ‫به دوره هشت س�اله اصالحات که البته‬ ‫بعضی از عالئمی که می اید این مساله را‬ ‫نشان می دهد‬ ‫در این پرونده کرس�نت ایا نام اف�رادی از دولت‬ ‫یازدهم هم مطرح است؟ مثال مسائلی که در مورد‬ ‫اقای زنگنه وجود دارد چیست؟‬ ‫باالخره در زمان ایشان این بحث مطرح شد‪ .‬البته‬ ‫اقای زنگنه استدالل های خودش��ان را راجع به این موضوع‬ ‫دارند و طبیعتا به همین دلیل اس��ت که نام ایش��ان مطرح‬ ‫اس��ت ولی اقای زنگنه خودش��ان به ش��کل متهم مطرح‬ ‫نیستند‪.‬‬ ‫اقای زنگنه را شما احضار کرده اید؟‬ ‫بله‪ ،‬ایش��ان امده اند و بحث مفصل��ی هم با هم‬ ‫داش��ته ایم ولی نه اخی را‪ ،‬هم��ان ابت��دای کار در زمان رای‬ ‫اعتماد‪ .‬چون این موضوع به طور جدی از س��وی مخالفین‬ ‫وزارت ایشان مطرح بود‪.‬‬ ‫همی�ن حاال هم ای�ن مخالفین که ش�ما گفتید‬ ‫و در میانش�ان وزرای دول�ت اق�ای احمدی ن�ژاد‬ ‫هم وجود دارد خیلی س�فت و س�خت معتقدند‬ ‫که اقای زنگنه متهم اس�ت‪ .‬از نظر شما ایشان‬ ‫مقصر است؟‬ ‫خیر‪.‬‬ ‫در این پرون�ده فقط بحث اقای زنگنه اس�ت یا‬ ‫شخص دیگری هم در این دولت وجود دارد؟‬ ‫خی ر‪،‬ش��خصدیگرینیس��ت‪.‬‬ ‫در دولت قبل چطور؟‬ ‫خیر‪.‬‬ ‫در پرونده های کمیس�یون اصل ‪ 90‬بحث اقای‬ ‫احمدی نژاد هم مطرح است؟‬ ‫خیر‪ .‬در واقع س��ه ش��کایت از اق��ای احمدی نژاد‬ ‫مطرح است که در مجلس هش��تم هم مطرح شد‪ .‬دو تا از‬ ‫این شکایات از کمیسیون رفته و یکی هم از یکی دیگر از‬ ‫کمیسیون ها که انها در همان زمان به قوه قضائیه منعکس‬ ‫کرده اند‪ .‬موضوع هم اداری اس��ت و نه فساد و تخلف‪ .‬مثال‬ ‫اینکه قوانین به موقع ابالغ نش��ده یا اینک��ه وزیر ورزش و‬ ‫جوانان به موقع معرفی نشده یا مثال اساسنامه وزارت نفت‬ ‫تهیه نشده اس��ت‪ .‬البته از لحاظ قانونی عدم اجرای قانون‬ ‫و انجام وظیف��ه خودش عنوان مجرمان��ه دارد و در قوانین‬ ‫کیفری ما ثبت ش��ده است؛ یعنی اگر مس��ئولی تکلیفش‬ ‫را انجام ندهد ی��ا وظایف قانون ی اش را انج��ام ندهد بحث‬ ‫کیفری دارد‪.‬‬ ‫تصورش هم سخت است‪ .‬مثال دادگاه م ی خواهد‬ ‫ی احمدی نژاد کند؟‬ ‫چه برخوردی با اقا ‬ ‫ایشان قانون را اجرا نکرده اند‪.‬‬ ‫بگویید مثال چه اتفاقی رخ خواهد داد؟‬ ‫حاال مهم نیس��ت که چه اتفاق��ی رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫مهم این است که باید توجه شود که شده است‪ .‬مملکت ما‬ ‫مملکت قانون است و قانون باید باشد‪.‬‬ ‫اخر چطور ممکن است از مجلس هشتم تا کنون‬ ‫یک شکایت رس�می در کمیس�یون اصل ‪ 90‬به‬ ‫هیچ جایی نرسیده باشد؟‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫این مس�اله ای که اقای ت�رکان اش�اره کرده اند‬ ‫خیلی باید مهم باشد‪ .‬فکر م ی کنم از پرونده سه‬ ‫هزار میلیاردی هم مه م تر باشد؛ درست است؟‬ ‫درحال حاضر گفته م ی ش�ود که چندین مساله‬ ‫دیگر هم مثل این مورد موجود اس�ت‪ ،‬ایا این ها‬ ‫حقیقت دارد یا بیشتر جنبه خبری دارند؟‬ ‫سیاست‬ ‫بله‪ ،‬ادامه خواهد داشت چون اخی را هم دبیر مناطق‬ ‫ازاد اقای ترکان ی��ک بحث را مطرح کرده ان��د که در ان از‬ ‫کش��ف یک فس��اد بزرگ هزاران میلیاردی خبر داده اند‪ .‬ما‬ ‫هم نامه ای به ایشان نوشتیم و مدارک را از ایشان درخواست‬ ‫کردیم‪.‬‬ ‫فعال پاس��خی دریافت نکرده ایم و منتظر هستیم‬ ‫که در موعد مقرر پاسخی به ما بدهند‪.‬‬ ‫طبیعتا راجع به پرونده ای که وجهه بی ن المللی دارد‬ ‫اظهارات مختلفی از سوی طرف مقابل در حال رصد است‪.‬‬ ‫باالخره هر حرفی که بنده بزنم گفته خواهد شد که ایشان‬ ‫رئیس کمیسیون اصل ‪ 90‬مجلس است و با اطالع این حرف‬ ‫را م ی زند و فالن اس��ت‪ .‬پس باید در این قضیه اگر خیلی‬ ‫ضرورت و اهمیت دارد بحث ها را مطرح کنیم و اگر فسادی‬ ‫هست م ی توان به انها پرداخت‪ .‬در این دولت تصمیم گرفته‬ ‫شده که اصل موضوع در دستورکار شورای امنیت ملی قرار‬ ‫بگیرد ولی فرعش هم که در دادگاه الهه مطرح است اینکه‬ ‫یک الیحه پانصد صفحه ای نوشته شده و مسائل مربوط به‬ ‫رشوه ای است که به بعضی از کارکنان وزارت نفت پرداخت‬ ‫شده و موجب شده که این قرار داد این گونه بسته شود‪ ،‬اینها‬ ‫موضوعات واضح و روشنی است‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫مجلس‬ ‫م ی دهند‪ .‬رهب��ری دو نکته مهم فرمودن��د و تکلیف همه‬ ‫ما را هم روش��ن کردند‪ .‬یکی اینکه ما اعتماد داریم به تیم‬ ‫مذاکره کننده‪ .‬دوم اینکه ما به ط��رف مقابل اعتماد نداریم‪.‬‬ ‫نگاه مجلس هم همین است‪ .‬باالخره مطلب مهم ما همین‬ ‫است که باید یکپارچه از تیم مذاکره کننده حمایت کنیم و‬ ‫این را هم هشدار بدهیم که شما این چارچوب را باید بروید‬ ‫و از طرفی دیگر باز اکثریت مجلس بر این قائل اس��ت که‬ ‫هر توافقی که منافع کشور حق غن ی سازی و حق استفاده و‬ ‫بهره مندی از انرژی صلح امیز هسته ای را در بر نداشته باشد‪،‬‬ ‫اصال پیشاپیش مردود است و مجلس جلوی ان را م ی گیرد‪.‬‬ ‫این ش��کایت از کمیس��یون اص��ل ‪ 90‬به مرجع‬ ‫قضایی ارجاع داده شده است‪.‬‬ ‫نتیجه چه شده است؟‬ ‫در حال رسیدگی است‪.‬‬ ‫حتی برای اقای احمدی نژاد وقت دادگاه تعیین‬ ‫کردند‪ ،‬اما ایشان در دادگاه هم حاضر نشدند؟‬ ‫اینکه ایشان حاضر نشدند به معنی عدم رسیدگی‬ ‫نیست‪ .‬خیلی افراد هستند که در دادگاه حاضر نم ی شوند‪.‬‬ ‫چون انها احمدی نژاد نیستند !‬ ‫نه‪ ،‬مهم نیس��ت‪ .‬یعنی نرفتن مانع از رس��یدگی‬ ‫نخواهد شد‪.‬‬ ‫یعنی شما چش�م اندازتان این است که باالخره‬ ‫این مس�اله اقای احمدی ن�ژاد چ�ه دادگاه و چه‬ ‫مس�اله ای که ش�ما فرمودید به نتیج�ه خواهد‬ ‫رسید؟‬ ‫پس چرا صدای شما شنیده نم ی شود؟‬ ‫بابک زنجانی می خواست گذرنامه بگیرد و به بهانه‬ ‫بازگرداندن اموال از کشور فرار کند‬ ‫بله‪ ،‬طبیعتا همی��ن طور اس��ت و نتیجه ان هم‬ ‫بستگی به رای دادگاه دارد‪.‬‬ ‫ماجرای حوادث قم و برخورد ب�ا اقای الریجانی‬ ‫و مباحث پیرام�ون حلقه پرتو مورد توجه ش�ما‬ ‫قرار نگرفت؟‬ ‫خیر‪ ،‬ش��ورای امنیت ملی ورود ک��رد و یک تعداد‬ ‫کارگروه وارد شدند‪.‬‬ ‫پیش از این اعالم ش�ده بود که تبرئه ش�ده اند‬ ‫درحالی که امروز اقای اژه ای گفتند که ما در حال‬ ‫پیگیری هس�تیم‪ .‬ش�ما در جریان این مس�اله‬ ‫هستید؟‬ ‫ان چیزی که گزارش ش��د و یک مقداری هم که‬ ‫گزارش نشد‪ .‬بله‪ ،‬در جریان هستم‪.‬‬ ‫نرفتن احمدی نژاد به دادگاه‪ ،‬مانع رسیدگی به پرونده‬ ‫او نمی شود‬ ‫گروه سیاس�ی خاصی ب�رای مخالفت ب�ا اقای‬ ‫الریجانی پشت این قضیه حضور داشت یا شما‬ ‫این احساس را ندارید؟‬ ‫بله‪ ،‬همین طور است‪ .‬طبق ان چیزی که گزارش‬ ‫شده یک گروه سیاسی خاص بوده است‪.‬‬ ‫مطرح شده اس��ت‪ ،‬بارها و بارها مطرح شده است‪.‬‬ ‫منته��ا ببینید معم��وال جری��ان مخالف و اقلی��ت صدای‬ ‫بیشتری دارد‪.‬‬ ‫یعن�ی یک گروه خ�اص به صورت تش�کیالتی‬ ‫این کار را کرده اند یا خیر‪ ،‬مثال اقای فالنی چون‬ ‫عضو فالن گروه بوده این تلقی پیش امده است؟‬ ‫بنده همین فرضیه دوم را بیشتر تایید م ی کنم اما از‬ ‫جهتی هم تعداد اعضای این گروه زیاد بوده است‪ .‬افرادی را‬ ‫همراه کرده اند و انها هم حضور جدی پیدا کرده اند‪ .‬از طرفی‬ ‫هم بعضی دیگر از اشخاص بودند که نسبت به اتفاقات روز‬ ‫یکشنبه مجلس ذهنیت داشتند و ان دسته هم به این جمع‬ ‫اضافه شدند‪.‬‬ ‫از دولت اقای روحانی هم ش�کایت به شما شده‬ ‫است؟‬ ‫در طول مدت روی کار امدن دولت یازدهم تقریبا‬ ‫‪ 300‬عنوان شکایت از کل دستگاه و نه از اقای روحانی مثال‬ ‫از وزارتخانه ها داشته ایم که در حال بررسی است‪.‬‬ ‫بیشتر سیاسی است؟‬ ‫‪36‬‬ ‫به نظر م ی رس�د کار ش�ما مجلس�ی ها با اقای‬ ‫روحانی راحت باش�د‪ .‬چون اق�ای احمدی نژاد با‬ ‫مجلس خیلی رابط�ه خوبی نداش�ت ولی اقای‬ ‫روحانی ت�ا کنون س�عی ک�رده خیل�ی وارد فاز‬ ‫درگیری با مجلس نش�ود‪ .‬مثلا دیگر ندیدم که‬ ‫اقای روحانی قانونی را ابالغ نکند‪ ،‬درست است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫سیاست‬ ‫خیر‪ ،‬اکثر انها اجرایی است‪.‬‬ ‫بله دیگر این مسائل نیس��ت و خیلی بهتر شده‬ ‫است‪ .‬باالخره خود اقای روحانی نماینده بوده است‪.‬‬ ‫به قول خودش�ان حقوقدان هستند نه سرهنگ‬ ‫(خنده)‪.‬‬ ‫من این تفکیک را قبول ندارم‪ .‬م��ن افتخارم این‬ ‫است که هم سرهنگم هم حقوقدان‪.‬‬ ‫خب این بیان م ی شود‪.‬‬ ‫االن ش�ما م ی گویید اکثری�ت مجلس این گونه‬ ‫است‪ .‬احس�اس من هم ش�بیه ان چیزی است‬ ‫که ش�ما م ی گویید‪ ،‬باالخ�ره من ه�م ب ه عنوان‬ ‫ی�ک روزنام ه نگار یا ی�ک خبرنگار وقت�ی مثال با‬ ‫شما همکالم م ی ش�وم و دوستان دیگر را مطلع‬ ‫م ی بینی�م‪ ،‬م ی فهمم که جری�ان اصلی مجلس‬ ‫مقابل تی�م مذاکره کننده نیس�ت‪ .‬ولی مردم ان‬ ‫ص�دای بلند را م ی ش�نوند‪ ،‬حاال م�ن م ی خواهم‬ ‫بدانم مثال چرا شخص شما هیچ وقت نم ی روید‬ ‫پش�ت تریبون‪ ،‬وقتی یک نماین�ده مخالف این‬ ‫حرف را م ی زن�د بگویید که مثال ای�ن را از جانب‬ ‫خودتان م ی گویی�د؟ از طرف مجلس م ی گویید؟‬ ‫اینکه م ی گویم شما ‪« ،‬ش�ما» به عنوان اکثریت‬ ‫مجل�س اس�ت‪ .‬ای�ن س�کوت مصلحت امی�ز‬ ‫است؟یعنی نم ی خواهید اگر به فرض مذاکرات‬ ‫شکس�ت خورد پای ش�ما نوشته بش�ود؟ فکر‬ ‫نم ی کنید اگ�ر مثال این مس�اله را بی�ان بکنید‪،‬‬ ‫کمک به تیم مذاکره کننده کردید یا اصال تکلیفی‬ ‫احساس نم ی کنید؟‬ ‫صدای اقای رسایی‪ ،‬رساتر است‪(.‬خنده)‬ ‫زنگنه در پرونده کرسنت متهم نیست‬ ‫ب ه ه ر حال این حقوقدان بودنش به ش�ما کمک‬ ‫کرده اس�ت‪ .‬مثال در موض�وع بودجه ه�م اقای‬ ‫روحانی همه را سورپرایز کردند‪.‬‬ ‫خیر‪ ،‬خیلی هم س��ورپرایز نبوده اس��ت‪ ،‬تکلیف‬ ‫قانونی ایشان است‪ .‬اما تقریبا دو سال بود که به این شکل‬ ‫نبوده است‪.‬‬ ‫بد نیست در مورد مس�ائل سیاست خارجی هم‬ ‫صحبت کنیم‪ .‬بحثی مطرح شده که نمایندگان‬ ‫گویا بنا دارن�د اقای ظری�ف را اس�تیضاح کنند‪.‬‬ ‫م ی گویند توافق ژنو شکس�ت خورده اس�ت‪ .‬به‬ ‫صورت واضح ای�ن بحث را اقای رس�ایی مطرح‬ ‫کرده اند‪ .‬م ی خواهم بپرس�م ماجرای استیضاح‬ ‫اقای ظریف تا چه حد جدی است؟‬ ‫نه‪ .‬چنین چیزی نیس��ت‪ .‬مجلس اوال به معنای‬ ‫واقعی تابع رهبری است‪ .‬در مورد موضوع مذاکرات هسته ای‬ ‫باالخره مقام معظم رهبری اجازه ان را داده اند‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫در ش��ورای عالی امنیت ملی موضوعات مطرح م ی شود و‬ ‫مقام معظم رهبری در انجا دو نماینده دارند‪ .‬گزارش مستمر‬ ‫به طور کلی همین اس��ت‪ .‬در یک فضایی مثال‬ ‫شما هزار نفر جمع شوید‪ .‬یک چیزی یک نفر این وسط‬ ‫بگوید و ان ط��رف یکی چی��ز دیگر بگوید‪ .‬ان بیش��تر‬ ‫جلب توجه م ی کن��د‪ .‬این اصال یک امر طبیعی اس��ت‪.‬‬ ‫ح��اال وقتی که کس��ی م ی اید خیلی صری��ح و برخالف‬ ‫نظ��ر رهبری‪ -‬ای��ن را هم روی��ش تاکی��د بکنم‪-‬م ی اید‬ ‫تعبیر به جام زهر م ی کند‪ ،‬این حواس ها را جمع م ی کند‬ ‫که مب��ادا اتفاق��ی بیفتد‪ .‬نکن��د واقعا جام زهری باش��د‬ ‫که باعث نگرانی و تش��ویش هس��ت؟ حتی اگ��ر بقیه‬ ‫بگویند که چنی��ن چیزی نیس��ت‪ ،‬او کار خود را م ی کند‬ ‫ولی اکثریت نمایندگان مخصوصا نمایندگان ش��اخص‪،‬‬ ‫همچنین خود رئیس مجلس باره��ا و بارها این موضوع‬ ‫را عنوان کردن��د و تاکید کردند که به ط��ور قطع و یقین‬ ‫برخالف منافع ملی و خواس��ت مردم و رهب��ری اتفاقی‬ ‫نخ واه��دافت��اد‪.‬‬ ‫در م�ود دول�ت اق�ای روحان�ی قطع�ا انتقادات‬ ‫جدی وج�ود دارد‪ .‬بخش هایی از دولت ایش�ان‬ ‫دارای نق ص های�ی اس�ت ک�ه مس�ائلی ه�م در‬ ‫این مورد مطرح ش�ده اما ف�ارغ از این بخش ها‪،‬‬ ‫به نظر م ی رس�د برخ�ی منتقدان دولت دس�ت‬ ‫روی نقاط کلیدی و حس�اس دول�ت مثل وزارت‬ ‫نفت و خارجه گذاش�ته اند‪ .‬ش�ما این مس�اله را‬ ‫چگونه م ی بینید؟‬ ‫من دو دلی��ل م ی بینم‪ .‬یکی اینک��ه باالخره یک‬ ‫گروهی هس��تند ک��ه در انتخابات مخالف اق��ای روحانی‬ ‫بودند و بعد از اینکه گزینه ش��ان رای نی��اورد‪ ،‬این مخالفت‬ ‫مجلس‬ ‫همچنان ادام��ه دارد و اینها به اش��کال مختل��ف م ی ایند‬ ‫و اع�لام م ی کنن��د‪ .‬در مجلس هم هس��تند و بی��رون از‬ ‫مجلس ه��م همین بحث هس��ت‪ .‬نکت��ه دوم که مهم تر‬ ‫اس��ت اینکه مخالفان نس��بت به عملکرد و سیاست های‬ ‫دولت به ش��دت بدبین هس��تند و این بدبینی در واقع یک‬ ‫موجی از نگرانی و برخورد را ایجاد کرده که مبادا یک وقت‬ ‫دولت ما را برگرداند مثال به دوره هش��ت س��اله اصالحات‬ ‫که البته بعضی از عالئمی که م ی اید این مس��اله را نشان‬ ‫م ی ده��د‪ .‬منتها اعتق��اد بن��ده و خیل ی های دیگ��ر بر این‬ ‫است که راه‪ ،‬این نیس��ت‪ .‬راهش برخورد تند و تیز و بعضا‬ ‫نامناسب نیست‪.‬‬ ‫ما حق نظارت داریم‪ ،‬به راحتی هم م ی توانیم نظارت‬ ‫کنیم‪ ،‬گزارش م ی گیریم و همان حساسیتی را که این اقایان‬ ‫دارند‪ ،‬به اعتقاد من‪ ،‬ما در خیلی جاها بیشتر داریم‪ .‬یعنی ما‬ ‫خودمان در کمیس��یون‪ ،‬همه وزرا را م ی اوریم‪ .‬قبل از عید‪،‬‬ ‫وزیر ارشاد را دعوت کردیم‪ ،‬تذکراتی که خود بنده دادم همان‬ ‫بحث خط قرمزها‪ ،‬عدم برگش��ت ب��ه دوره اصالحات‪ ،‬توجه‬ ‫به خواس��ت اکثریت‪ ،‬ارزش های دینی‪ -‬اسالمی‪ ،‬برخورد با‬ ‫مطبوعات متخلف‪ ،‬هیات نظارت و مجموعه اینها بود که‬ ‫انجا انها قول دادند که این کار را بکنن��د ولی اینکه من با‬ ‫تندی این حرف را بزنم‪ ،‬چهار تا ناسزا بگویم‪ ،‬خب دیگر این‬ ‫جزو مشی شخصیت افراد هس��ت تا اینکه بحث سیاسی‬ ‫باشد‪ .‬در عین حال معموال اقلی ت های مجالس ب رای اینکه‬ ‫گم نشوند و به فراموشی سپرده نش��وند‪ ،‬باالخره این سر و‬ ‫صدا ها را ایجاد م ی کنند‪.‬‬ ‫یعنی ما دو اقلیت داریم‪ ،‬اصالح طلبان ومخالفان‬ ‫رادیکال دولت؟‬ ‫بله دیگر‪.‬تقریبا این گونه شده است‪.‬‬ ‫شما موافق ناب سازی هستید؟‬ ‫چ ی سازی؟‬ ‫ناب س�ازی‪ .‬هم�ان چی�زی ک�ه جبه�ه‬ ‫پایداری م ی گوید‪ .‬م ی دانید چه م ی گویم؟ جریان‬ ‫پایداری م ی گوید که جریان اصولگرا باید پاالیش‬ ‫ش�ود‪ .‬باید ناخال ص ها را از این چت�ر بیرون نگه‬ ‫داریم‪.‬‬ ‫نیروهای ناب همیشه کارسازتر و تاثیرگذارتر بودند‪.‬‬ ‫ما در جبهه هم نیروهای ناب داشتیم که م ی رفتند و به دل‬ ‫دشمن م ی زدند‪ .‬باالخره هستند و پای کارند‪ .‬در هر شرایطی‬ ‫کوتاه نم ی ایند‪ .‬منتها منظور از ناب کیست؟ مساله مهم این‬ ‫است‪ .‬حاال مثال یک دسته‪ ،‬یک تعدادی از افراد م ی گویند؛‬ ‫ما ناب هس��تیم‪ .‬پس دیگر ما باید تعیی��ن بکنیم که چه‬ ‫کسانی هستند و به چه شکل هستند‪ .‬خب یک دسته دیگر‬ ‫هم برعکس م ی گویند که ما هستیم مثل همان زمانی که‬ ‫حضرت امام(ره) اسالم ناب محمدی را مطرح کردند‪ .‬اتفاقا‬ ‫انجا بحث افتاده بود که درباره یک تعداد از علما م ی گفتند‬ ‫که اینها دنبال اسالم امریکایی هس��تند و خودشان را ناب‬ ‫تصور م ی کردند‪.‬‬ ‫متنها مطلب این اس��ت که همه اینها ضابطه دارد و‬ ‫مالک رهبری است‪ .‬هرکس که به والیت نزدیک تر بشود‪،‬‬ ‫حرف شنوتر باشد و پایبندتر باشد اینها م ی توانند ناب های‬ ‫مجلس و جامعه باش��ند‪ .‬به اعتقاد من این م�لاک را باید‬ ‫بیشتر مد نظر قرار بدهیم‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما ما در انتخابات بعدی هم باز با این‬ ‫استراتژی در اصولگرایان مواجه م ی شویم؟‬ ‫هیچ بعید نیس��ت اتفاق بیفتد‪ .‬منته��ا ما باید به‬ ‫این هم توجه کنی��م که مقام معظم رهب��ری بحث جذب‬ ‫حداکثری را مطرح م ی کنند‪ .‬با این بحث ما باید یک مقداری‬ ‫در دیدگاه های این چنینی حتما تجدید نظر بکنیم‪ .‬باالخره‬ ‫جذب حداکث��ری م ی تواند دایره همین حداق��ل و اقلیت را‬ ‫بزرگتر و تبدیل ب��ه اکثریت بکند تا بتوانن��د تصمیم گیر و‬ ‫تاثیرگذار باشند‪.‬‬ ‫اقای پورمختار! در مورد تغییر فضای سیاس�ی‬ ‫پس از انتخابات ‪ 24‬خرداد ش�ما چه دیدگاهی دارید؟‬ ‫ایا فضا به این س�مت رفته اس�ت ک�ه م ی توان گفت‬ ‫اصالح طلبان یا جریان سیاسی نزدیک اقای روحانی‬ ‫اکثریت کرس ی های مجلس اینده را به دست خواهند‬ ‫اورد؟‬ ‫من فک��ر نم ی کنم اص�لا اصالح طلب ها به طور‬ ‫کلی شانسی ب رای برنده شدن داشته باشند‪ .‬در مجلس نهم‪،‬‬ ‫اصالح طلبان زیادی کاندیدا بودند و تایید صالحیت هم شده‬ ‫بودند ولی رای نیاوردند‪.‬‬ ‫فضای االن با مجل�س نهم خیلی فرق می کند‪،‬‬ ‫قبول ندارید؟‬ ‫قبل از رای اعتماد‪ ،‬پرونده کرسنت را با‬ ‫حضور زنگنه در کمیسیون بررسی کردیم‬ ‫یک گروه سیاسی خاص پشت قضیه‬ ‫حادثه قم و برخورد با الریجانی بود‬ ‫قوه قضاییه به این نتیجه رس�ید که‬ ‫اگر زنجانی بازداشت شود‪ ،‬زمینه استرداد‬ ‫وجوه فراهم م ی شود‬ ‫افتخارم این اس�ت که هم س�رهنگ‬ ‫هستم و هم حقوقدان‬ ‫خب این طبیعی است‪.‬‬ ‫با این تفاس�یر فکر م ی کنید که اصولگرایان در‬ ‫اکثریت هستند؟‬ ‫بله‪ ،‬به نظر من درس��ت است‪ .‬اصولگرایی موافق‬ ‫یعنی محتمل است؟‬ ‫بله‪ ،‬محتمل است‪.‬‬ ‫ایا او همچنان همان طرفداران را دارد؟‬ ‫در یک بخش هایی دارد‪.‬‬ ‫این افراد از بدنه اصولگرا هستند؟‬ ‫باالخره هستند‪...‬‬ ‫مثل ‪ 84‬است؟‬ ‫نه‪ ،‬بعید م ی دانم‪ .‬مثل ان نخواهد بود‪ .‬یک بخشی‬ ‫در اقشار ضعیف جامعه اس��ت که به خاطر پرداخت یارانه و‬ ‫اینهاست و عملکرد دولت هم تاثیر مستقیم خواهد گذاشت‬ ‫بر این موضوع‪.‬‬ ‫یعن�ی اینکه ش�ما فک�ر م ی کنید ک�ه ممکن‬ ‫اس�ت دو قطبی هاش�می ‪ -‬احمدی نژاد ب�ه روحانی‪-‬‬ ‫احمدی ن�ژاد تبدیل ش�ود‪ ،‬یعن�ی یک قطب بش�ود‬ ‫روحانی و یک قطب بش�ود احمدی نژاد‪ .‬در واقع اقای‬ ‫احمدی نژاد منتقد وضع موجود بش�ود‪ ،‬اقای روحانی‬ ‫هم بشود مدافع وضع موجود‪ .‬فکر م ی کنید که این دو‬ ‫قطبی پیش م ی اید؟‬ ‫من بعید م ی دانم‪.‬‬ ‫یعنی شما این ادعا را که طرفداران احمدی ن‍ژاد‬ ‫م ی گویند او رای میلیونی دارد‪ ،‬قبول ندارید؟‬ ‫نه‪.‬‬ ‫یعنی رای نم ی اورند؟‬ ‫نه‪.‬‬ ‫یعنی اقای روحانی یک رئی س جمهور دو دوره ای‬ ‫است؟‬ ‫نه‪ ،‬این بس��تگی به عملکرد ایش��ان دارد‪ .‬به نظر‬ ‫من درب��اره تایید صالحیت اقای احمدی ن��ژاد هم اما و اگر‬ ‫زیاد است‪ ،‬احتمال عدم تاییدشان بسیار باالست‪ ،‬کمااینکه‬ ‫فرد مورد تایید و مرادش رد شد و نسبت به خود ایشان هم‬ ‫وضعیت همی ن طور است‪.‬‬ ‫اگر همه این چی ز ها پیش بیاید یعنی هم تایید‬ ‫ش�وند و هم دو قطبی ایجاد شود‪ ،‬در این صورت‬ ‫تکلیف اصولگرایان چیست؟ مثال ممکن است از‬ ‫اقای احمدی نژاد حمایت کنند؟‬ ‫اصولگرایان حمایت نم ی کنند‪.‬‬ ‫یعنی اقای روحانی را ترجیح م ی دهند؟‬ ‫خیر‪ ،‬انها خودشان کاندیدا دارند‪.‬‬ ‫حاال فرض کنید که انتخابات به دور دوم برسد؟‬ ‫من فکر م ی کنم که اگر به این ش��کل باشد بعید‬ ‫است احمدی نژاد به دور دوم برود‪.‬‬ ‫بهتر است مصاحبه را این گونه خاتمه دهیم که‬ ‫ایا احمدی ن�ژاد به هیچ وجه گزین�ه اصولگرایان‬ ‫نخواهد بود؟‬ ‫م ی شود این را گفت‪.‬‬ ‫اخر ای�ن وسوس�ه رای اوری اق�ای احمدی نژاد‬ ‫خیلی مهم است‪.‬‬ ‫اینها عملیات روانی اس��ت‪.‬‬ ‫اصولگرای�ان در ای�ن چن�د س�ال ف�رد رای اور‬ ‫نداش�تند‪ ،‬باالخره یک نفر باید باش�د که وضع‬ ‫موجود را عوض کند‪.‬‬ ‫خب ممکن است چنین فردی پیدا شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫احتم�ال ع�دم تایی�د صالحی�ت‬ ‫احمدی نژاد بسیار زیاد است‬ ‫اما رفت�ار انتخابات�ی نش�ان داده که دو س�وم‬ ‫مجلس همیشه عوض م ی شود‪.‬‬ ‫شما فکر م ی کنید اقای احمدی نژاد برگردد؟‬ ‫باالخره عالئم نشان م ی دهد که ممکن است این‬ ‫اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫معموال جریان اقلیت و مخالف صدای‬ ‫بیشتری دارد تا خود را مطرح کند‬ ‫اصال بحث مجلس نهم نیس��ت‪ ،‬مجلس ششم‬ ‫یک عملکردی داشت که در حافظه تاریخی مردم به شدت‬ ‫ماندگار شد‪ .‬از باب یک عملکرد بسیار منفی! و توجه اکثریت‬ ‫قریب به اتفاق مردم در این فضا نگاه نمایندگان و مجلس‬ ‫به رهبری و می زان حمایت و اطاعت پذیری انهاس��ت‪ .‬یک‬ ‫واقعیت در جامعه ما این است‪ .‬اصالح طلب ها با این شکل‬ ‫به نظر من شانسی ندارند‪ .‬منتها این طرف زمینه ب رای شعار‬ ‫اعتدالیون طرفدار اق��ای روحانی خیلی بهتر و بیش��تر‪ ،‬از‬ ‫اصالح طلبان است‪.‬‬ ‫نکته دیگر این اس��ت ک��ه اصال انتخاب��ات مجلس‬ ‫و رای اوری ما روی این عناوین نیس��ت‪ ،‬بیش��تر اشخاص‬ ‫هستند‪ .‬در ته ران لیست مطرح است اما در شهرستان اسم‬ ‫مطرح اس��ت‪ ،‬یعنی اصال کاری ندارند که این فرد کیست‪.‬‬ ‫توجه به این دارند که چه کاری ب رای م��ردم م ی تواند انجام‬ ‫دهد‪ .‬فرد و توانمن��دی او را در نظر م ی گیرند که بتواند انجا‬ ‫صدای بلند مردم باشد و پیگیری بکند‪.‬‬ ‫نیاز و در واقع نگاه عمومی مردم است‪ .‬ارزشمداری‪ ،‬حمایت‬ ‫از رهبری‪ ،‬مبارزه با استکبار‪ ،‬بحث دفاع از ارمان های شهدا‬ ‫و مجموعه این ها که این در خون و رگ اصولگرایی هست‬ ‫و مردم ما هم همین هستند‪ .‬حاال از بین اصالح طلب ها یا‬ ‫غی ر اصولگراها‪ ،‬اگر کسی همین ش��عارها را بدهد‪ ،‬به طور‬ ‫مسلم رای م ی گیرد‪ .‬اعتقاد من این است‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫مجلس‬ ‫امریکایی ها دچار رنگ پریدگی‬ ‫سیاسیشده اند‬ ‫الریجانیرئیسمی ماند؟‬ ‫حداد عادل حضور در انتخابات هیات رئیسه را رد‬ ‫نکرده است‬ ‫در فاصله کمتر از یک ماه ت��ا برگزاری انتخابات‬ ‫هیات رئیس��ه مجلس‪ ،‬حاال گویا باز هم رقابت��ی در درون‬ ‫اصولگرایان مجلس در راه است‪.‬‬ ‫البته تا پیش از این بس��یاری معتقد بودند که پس از‬ ‫شکس��ت کاندیداهای اصولگرا در انتخابات ‪ 24‬خرداد ‪،92‬‬ ‫فراکس��یون های منتس��ب به این جریان در درون مجلس‬ ‫نهم به وحدت خواهند رسید اما این روزها بار دیگر خبرهایی‬ ‫میهما نی همسر رئیس جمهور کار‬ ‫خوب و ارزشمندی بوده است‬ ‫منتشر م ی شود که حاکی از احتمال تکرار دوگانه الریجانی‬ ‫ حدادعادل است‪.‬‬‫در این میان البته موضع گیری های دو گزینه احتمالی‬ ‫ب رای رقابت در انتخابات ریاس��ت مجلس نش��ان از ان دارد‬ ‫که احتمال تکرار این دوگانه چندان دور از ذهن نیست؛ چه‬ ‫انکه غالمعلی حدادعادل احتمال حضور در این رقابت را رد‬ ‫نم ی کند و علی الریجانی نیز سکوت پیشه کرده؛ سکوتی‬ ‫که شاید عالمت رضایت او ب رای شکل گیری این رقابت در‬ ‫درون فراکسیون های اصولگرای مجلس است‪.‬‬ ‫این در حالی است که اغلب تحلی ل های درون و برون‬ ‫پارلمان حاکی از ادامه تفوق الریجانی بر حدادعادل اس��ت‪.‬‬ ‫ب راس��اس این دیدگاه‪ ،‬رئیس فعلی مجلس‪ ،‬همچنان دارای‬ ‫اقبال بیشتری در میان نمایندگان است و تداوم ریاست او بر‬ ‫پارلمان‪ ،‬به واقعیت نزدیک تر است‪.‬‬ ‫اما انچه در هفته گذش��ته سبب ش��د بار دیگر رقابت‬ ‫احتمالی الریجانی ‪ -‬حدادعادل مورد توجه رسانه ها قرار گیرد‪،‬‬ ‫اظهارات غالمعلی حدادعادل در خصوص احتمال حضورش‬ ‫ترئیسه مجلس بود‪.‬‬ ‫در انتخابات هیا ‬ ‫ش��اه بیت س��خنان او انجای��ی ب��ود ک��ه احتم��ال‬ ‫کاندیداتوری در انتخابات ریاس��ت مجلس و رقابت با علی‬ ‫الریجانی را رد نکرد‪.‬‬ ‫حدادعادل در پاسخ به این سوال که ایا شما در انتخابات‬ ‫ترئیسه مجلس ب رای ریاست کاندیدا م ی شوید یا نه‪،‬‬ ‫اتی هیا ‬ ‫چنین گفته است‪« :‬ما با اقای باهنر مشورت م ی کنیم تا در‬ ‫این رابطه به تصمیم خوبی برسیم‪».‬‬ ‫سرنوشت«اعتدال»‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫تالش برای تشکیل فراکسیون حامیان دولت‬ ‫بی نتیجه مانده است‬ ‫رسایی‪ :‬رئی س جمهور از‬ ‫ماج رای سعداباد ناراحت شد‬ ‫حداد عادل‪ :‬ریاستم بر‬ ‫صدا وسیما شایعه است‬ ‫یک مجلس و دو مدعی ریاست‬ ‫در خرداد ‪ 91‬هنگام ی که مجلس نهم کار خود را رسما‬ ‫اغاز کرد‪ ،‬بحث ها بر سر رئیس جدید باال گرفت‪ .‬این در حالی‬ ‫بود که رقابت اصلی ب رای تعیی��ن رئیس مجلس اصولگرا‪،‬‬ ‫قبل از تشکیل مجلس کلید خورده بود؛ چه انکه از یک سو‬ ‫حامیان الریجانی با تشکیل فراکسیون جدیدی تحت عنوان‬ ‫«رهروان والیت» ب رای تداوم ریاس��ت او بر مجلس تالش‬ ‫م ی کردند و حامیان حدادعادل که فراکسیون اصولگرایان را‬ ‫از ان خود م ی دیدند‪ ،‬به دنبال تغییر رئیس بودند‪.‬‬ ‫اما هرچه بود‪ ،‬حدادعادل رئیس نشد و بار دیگر باالترین‬ ‫کرسی قوه مقننه به الریجانی رسید‪ .‬حدادعادل و حامیانش‬ ‫اما همچنان در کن��ار یکدیگ��ر باقی ماندن��د؛ گروه هایی‬ ‫همچ��ون جمعیت ایثارگ��ران‪ ،‬جمعیت رهپوی��ان و جبهه‬ ‫پایداری‪ ،‬فعالی ت های فراکس��یون اصولگرایان را گسترش‬ ‫دادند و این فراکس��یون صدنفره در ب رابر فراکس��یون ‪173‬‬ ‫نفره رهروان والیت‪ ،‬محملی ش��د ب رای ادامه فعالی ت های‬ ‫پارلمانتاریس ت های اصولگرا‪.‬‬ ‫فاز جدید بازی های فراکسیونی‬ ‫با برتری علی الریجانی در انتخابات خرداد ‪ 91‬اما رقابت‬ ‫این دو طیف همچنان در لفافه ادامه یافت‪ .‬یک س��ال بعد‬ ‫زمانی که حسن روحانی رئی س جمهور شد‪ ،‬البته زمزمه هایی‬ ‫مبنی بر احتم��ال تغییر ارایش سیاس��ی مجلس به گوش‬ ‫م ی رسید‪ .‬برخی از لزوم وحدت دو فراکسیون اصولگرا سخن‬ ‫گفتند و گروهی دیگر که خود را به دولت نزدیک تر م ی دیدند‪،‬‬ ‫در حالی که ب رای چندمین بار تشکیل فراکسیون‬ ‫اعتدال به تاخیر افتاده اس��ت‪ ،‬احمد ش��هانی از نمایندگان‬ ‫مجلس گفته اس��ت‪« :‬با ‪ 10‬نفر هم فراکس��یون اعتدال را‬ ‫تشکیل م ی دهیم و در این راه مصمم هستیم‪ .‬اعضای هیات‬ ‫موسس فراکسیون اعتدال ب رای اعالم موجودیت رسمی در‬ ‫حال اماد ه شدن هستند‪».‬‬ ‫وی ادام��ه داد‪« :‬هن��وز اعض��ای ای��ن فراکس��یون‬ ‫به طور کامل مش��خص نش��ده اند اما فرم ه��ای عضویت‬ ‫بین نمایندگان مجلس توزیع خواهد ش��د تا عالقه مندان‬ ‫عضویت در این فراکس��یون بع��د از مطالع��ه مرامنامه به‬ ‫عضویت ان درایند‪.‬‬ ‫باید ابتدا اعضای اصلی این فراکس��یون مش��خص‬ ‫شوند تا س��پس اعضای هیات رئیس��ه با برپایی انتخاباتی‬ ‫مشخص ش��وند اما ممکن کس��انی که در تش��کیل این‬ ‫فراکسیون تالش کرده و قدم های نخس��ت را برداشته اند‪،‬‬ ‫ترئیسه را تشکیل دهند‪ .‬چهره هایی مانند علی‬ ‫اعضای هیا ‬ ‫مطهری‪ ،‬اب راهیم نکو‪ ،‬علیرضا محجوب‪ ،‬محمدرضا تابش‬ ‫سخنگوی کمیسیون قضایی‪:‬‬ ‫واتس اپ را فیلتر کردیم‬ ‫مجلس‬ ‫تحقیق و تفحص از حج و‬ ‫زیارت تقدیم هیات رئیسه شد‬ ‫وزیر اطالعات این هفته به مجلس‬ ‫می رود‬ ‫بر این باور بودند که فراکسیون های دوگانه مجلس توانایی‬ ‫همراهی با دولت و حسن روحانی را ندارد و باید فراکسیون‬ ‫جدیدی تشکیل شود تا بتواند موانع پیش روی دولت جدید‬ ‫را برطرف کند‪ .‬علی مطهری که از قضا نس��بت خانوادگی‬ ‫نزدیکی هم با رئی��س مجلس و لیدر فراکس��یون رهروان‬ ‫دارد‪ ،‬جدی ترین فردی بود که این سیاست را دنبال م ی کرد‪.‬‬ ‫او در اظهارنظری صریح گفته بود که بنا دارد فراکس��یونی‬ ‫تحت عنوان «صدای ملت» تش��کیل دهد؛ فراکسیونی که‬ ‫از نگاه او همراهی بیش��تری با دولت یازدهم خواهد داشت‪.‬‬ ‫مطهری در بیان شرط اصلی خود ب رای ایجاد این فراکسیون‬ ‫هم گفته بود که اگر فراکسیون صدای ملت بدون وارد امدن‬ ‫اسیبی به فراکسیون رهروان والیت تشکیل شود‪ ،‬این کار‬ ‫صورت خواهد گرفت؛ «ب رای تش��کیل فراکس��یون صدای‬ ‫ملت در حال بررسی و مشورت هستیم و اگر این فراکسیون‬ ‫در مجلس تشکیل شود‪ ،‬ممکن اس��ت پایه و اساسی ب رای‬ ‫تاسیس حزب در اینده شود‪».‬‬ ‫احمد توکلی‪ :‬دولت در مورد‬ ‫هدفمندی باید تغییر است راتژی‬ ‫م ی داد‬ ‫تحقیق و تفحص از وزارت نفت‬ ‫این هفته ق رائت م ی شود‬ ‫علی مطهری‪ :‬دولت برخورد‬ ‫بهتری با مخالفان داشته باشد‬ ‫گمانه زن ی ها در خصوص کاندیداهای ریاست مجلس‬ ‫در حالی است که الب ی های درون پارلمان حاکی از حمایت‬ ‫اکثریت نمایندگان از علی الریجانی است‪.‬‬ ‫بهروز نعمتی‪ ،‬نایب رئیس فراکس��یون رهروان والیت‬ ‫در حال ی که م ی گوید فراکس��یون رهروان والیت هنوز ب رای‬ ‫انتخاب هیات رئیس��ه مجلس به جمع بندی نرسیده است‪،‬‬ ‫تصریح م ی کند که الریجانی گزینه قطعی این فراکسیون‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫و عابد فتاحی از موسسان این فراکسیون هستند که در این‬ ‫راستا تالش های فراوانی داش��ته و امکان دارد در این راستا‬ ‫در قالب هیات رئیسه این فراکسیون نیز کاندیدا شوند‪».‬‬ ‫وی در عی��ن ح��ال تاکی��د ک��رده اس��ت‪« :‬تاکنون‬ ‫مخالفت های زیادی در مجلس ب رای تشکیل این فراکسیون‬ ‫وجود دارد و حتی ممکن است برخی افراد در میانه راه از این‬ ‫فراکسیون انصراف دهند اما اعضای هیات موسس از جمله‬ ‫اینجانب عزم خود را جزم کرده ایم تا تحت هر ش��رایط این‬ ‫فراکسیون را تشکیل دهیم‪».‬‬ ‫در اظهارنظری دیگر‪ ،‬اب راهی��م نکو‪ ،‬نماینده مردم رباط ‬ ‫کریم در مجلس ب��ا تاکید بر اینکه هی��چ مانعی نم ی تواند‬ ‫از تش��کیل فراکس��یون اعتدال جلوگیری کند‪ ،‬گفته است‪:‬‬ ‫«اعضای فراکسیون اعتدال بیش از یکصد نفر خواهند بود‪».‬‬ ‫اب راهیم نکو‪ ،‬نماینده مردم رباط کریم‪ ،‬با اشاره به اینکه‬ ‫تعداد کثیری از نمایندگان مجلس از تش��کیل فراکسیون‬ ‫اعتدال اس��تقبال کرده اند‪ ،‬گفت‪ :‬هیچ مانع��ی نم ی تواند از‬ ‫تشکیل این فراکسیون جلوگیری کند‪».‬‬ ‫وی از بعض��ی موضع گیری ه��ای تن��د و هم��راه با‬ ‫سراسیمگی در ب رابر تشکیل فراکسیون اعتدال سخن گفته‬ ‫و تصریح کرده است‪« :‬عده ای ناجوانمردانه در تالشند جلوی‬ ‫تشکیل فراکسیون را بگیرند و بعضی نیز با اظهارنظرهایی‬ ‫نظیر اینکه «دولت به جای تشکیل فراکسیون به فکر انجام‬ ‫کارهای دیگر باشد» نسبت به راه اندازی فراکسیون اعتدال‬ ‫هشدار م ی دهند‪».‬‬ ‫نکو این گونه اظهارنظرها را ناش��ی از برداشت اشتباه‬ ‫نسبت به ریشه های شکل گیری فراکسیون اعتدال خوانده‬ ‫و گفته است‪« :‬برعکس تصور منتقدان این دولت نیست که‬ ‫به دنبال تاسیس فراکسیون اعتدال است‪ ،‬بلکه نمایندگان‪،‬‬ ‫خود م ی خواهند با راه اندازی این فراکسیون‪ ،‬رویکرد اعتدال را‬ ‫در مجلس نهادینه کنند‪.‬‬ ‫فراکسیون اعتدال ممکن اس��ت در مواردی با دولت‬ ‫همفکری داشته و از او حمایت کند و ممکن است در مواردی‬ ‫که مش��ی دولت احیانا در تقابل با اعتدال باش��د‪ ،‬به انتقاد‬ ‫برخیزد‪ ».‬وی با اش��اره به پی ش بین ی های��ی مبنی بر اینکه‬ ‫اعضای فراکس��یون بیش از یکصد نفر نخواهند بود‪ ،‬گفته‬ ‫اس��ت‪« :‬قطعا اعضای فراکس��یون اعتدال بیش از یکصد‬ ‫نفر خواهن��د بود و به تدری��ج تمایل ب��رای عضویت در ان‬ ‫نیز بیش��تر م ی ش��ود‪ ».‬نکو ویژگی فراکس��یون اعتدال را‬ ‫پختگی روزافزون ان خوانده و اظهار کرده است‪« :‬به عکس‬ ‫برخی فراکسیون های دیگر که بدون مطالعه عمیق شکل‬ ‫گرفته اند‪ ،‬ما با بررسی هر روزه پیش��نهادهای متنوع سعی‬ ‫درصدد هر چه بیش��تر پخته ک��ردن مواضع فراکس��یون‬ ‫خواهیم کرد‪».‬‬ ‫برخی نمایندگان در حالی از عزم نزدیک به صد نماینده‬ ‫مجلس ب رای تشکیل فراکسیون حامی دولت خبر م ی دهند‬ ‫که اخرین خبرها حکای��ت از مخالفت چهره های مهمی از‬ ‫مجلس با تشکیل این فراکس��یون دارد‪ .‬در میان این افراد‬ ‫حتی برخی ش��خصی ت هایی وجود دارند که تا پیش از این‬ ‫از حامیان تشکیل فراکسیون اعتدال بودند‪ .‬تشکیل چنین‬ ‫فراکسیونی طبیعتا فراکس��یون رهروان را منشعب کرده و‬ ‫باعث از بین رفتن فراکسیون اکثریت مجلس خواهد شد‪.‬‬ ‫کاندیدای اصلی کیست؟‬ ‫بهروز نعمت�ی‪ ،‬نایب رئیس فراکس�یون‬ ‫ره�روان والی�ت در حالی ک�ه می گوی�د‬ ‫فراکس�یون ره�روان والی�ت هن�وز‬ ‫ب�رای انتخ�اب هیات رئیس�ه مجلس به‬ ‫جمع بندی نرسیده است‪ ،‬تصریح می کند‬ ‫که الریجانی گزینه قطعی این فراکسیون‬ ‫برای ریاست مجلس است‬ ‫سیاست‬ ‫ب رای ریاست مجلس است‪.‬‬ ‫ب��ه اعتقاد ای��ن نماینده مجل��س‪ ،‬گزینه ه��ای دیگر‬ ‫نم ی توانن��د رقاب��ت انچنانی با الریجانی داش��ته باش��ند‪:‬‬ ‫ترئیسه‬ ‫«فراکسیون رهروان والیت قطعا ب رای انتخابات هیا ‬ ‫مجلس هماهنگ تر عمل خواهد کرد و قبل از مطرح شدن‬ ‫این موضوع در صحن علنی مجلس‪ ،‬تشکیل جلسه خواهد‬ ‫برئیس مجلس تصمیم گیری خواهد‬ ‫داد و درباره رئیس و نوا ‬ ‫کرد‪ ».‬احمد بخشایش‪ ،‬عضو فراکسیون اصولگرایان اما نظر‬ ‫متفاوتی دارد‪ .‬او م ی گوید‪« :‬داوطلب ش��دن حدادعادل ب رای‬ ‫ترئیسه کار بسیار خوبی است؛ چراکه مجلس‬ ‫انتخابات هیا ‬ ‫نماد و چرخ عظیم دموکراسی است‪ .‬بناب راین نه تنها خوشایند‬ ‫ترئیسه فقط یک نفر کاندیدا شود‪ ،‬بلکه‬ ‫نیست که ب رای هیا ‬ ‫با این کار یک پیام به جهان صادر م ی کنیم که مردمساالری‬ ‫دینی م��ا حتی در مجلس هم س��اری و جاری اس��ت؛ حال‬ ‫هرکس رای بیاورد‪».‬‬ ‫بخش��ایش اردس��تانی معتقد اس��ت ک��ه الریجانی‬ ‫طرفداران بس��یاری در مجل��س دارد‪« :‬اطالع��ی ندارم که‬ ‫حدادعادل ب رای ریاس��ت مجلس کاندیدا م ی شود یا نه؛ اما‬ ‫با حضور ایش��ان در انتخابات هیات رئیس��ه رقابتی شکل‬ ‫م ی گیرد که باعث م ی ش��ود رئیس مجلس به خواس��ته ها‬ ‫و مطالبات نمایندگان بیش��تر توجه کند و بخش بازرسی را‬ ‫تقویت نماید‪».‬‬ ‫وی در ادام��ه م ی گوید‪« :‬الریجان��ی به گونه ای عمل‬ ‫م ی کند که همواره در جهت رئیس شدن حرکت م ی کند؛ از‬ ‫این رو اگر فردی به عنوان رقیب وی مطرح شود و رای خوبی‬ ‫هم داشته باشد‪ ،‬ممکن اس��ت در بهبود عملکرد الریجانی‬ ‫تاثیرگذار باشد‪».‬‬ ‫مهدی دواتگری‪ ،‬عضو فراکسیون رهروان نیز با خیال‬ ‫اسوده از ادامه ریاست الریجانی بر مجلس سخن م ی گوید‪:‬‬ ‫«شیوه مدیریتی الریجانی نشان داده که م ی تواند همچنان‬ ‫جایگاه ریاس��ت مجلس را در اختیار داش��ته باش��د‪ .‬ایشان‬ ‫بهترین گزینه ب رای تداوم مدیریت مجلس هستند‪».‬‬ ‫او در بیان علت مساعد دانس��تن وضعیت الریجانی‬ ‫نسبت به حدادعادل نیز اظهارنظر م ی کند؛ انجا که م ی گوید‪:‬‬ ‫«الریجانی توانس��ته با همه جریان های سیاس��ی تعامل‬ ‫تنگاتنگی داشته باشد و رویکرد فراکسیون ها بیشتر به سمت‬ ‫الریجانی است؛ بناب راین شانس حدادعادل از اولین سال کاری‬ ‫مجلس نهم هم کمتر خواهد بود‪».‬‬ ‫‪39‬‬ ‫دغدغه اصلی استاد مطهری‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫استاد ش�هید مرتضی مطهری با دغدغه هایش م ی زیس�ت‪ .‬شاید به همین‬ ‫دلیل بود که در میانه انقالب ی گری گروه های مختلف او خط اسالم راستین را خارج‬ ‫از ایدئولوژی های مرسوم پی م ی گرفت‪ .‬استاد مطهری بیش از هر چیزی با کسانی‬ ‫مبارزه می کرد که در پی ممزوج نمودن اسلام و مارکسیس�م بودند‪ .‬ایش�ان به‬ ‫درستی این خط انحرافی را تشخیص دادند و علیه ان مبارزه کردند‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫استاد علیه چپ التقاطی‬ ‫م رتضی مطهری چه گ رایشی را در‬ ‫انقالب اسالمی نمایندگی م ی کرد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫‪1‬‬ ‫«خانه اش در خیابان دولت بود و با بنز رفت و امد‬ ‫م ی کرد‪ ،‬راننده هم داش��ت‪ .‬تمام اینها کافی بود که نزد انها‬ ‫کسی باشد که در دایره روحانیت انقالبی قرار نگیرد‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه منتقد جدی شریعتی هم بود‪ ».‬همه اینها ب رای رهبر‬ ‫جوان گروهی که مفتون و شیفته شریعتی بودند‪ ،‬کافی بود‬ ‫که مرتضی مطهری‪ ،‬معلم مش��هور فلس��فه اسالمی و از‬ ‫یاران نزدیک رهبر انقالب اسالمی ای ران ر ا ترور کنند‪ .‬شهید‬ ‫مطهری که بود و چه م ی کرد؟ او در جریان های سیاس��ی و‬ ‫انقالبی‪ ،‬انقالب اس�لامی ای ران در چه گروهی بود؟ اندیشه‬ ‫استاد شهید چه تاثیری بر جمهوری اسالمی ای ران گذاشت؟‬ ‫اینها همه گزاره هایی است که در مورد استاد شهید مرتضی‬ ‫مطهری پیش روی ماست؛کسی که امام او را پاره تن اسالم‬ ‫و حاصل عمر خود نامید‪.‬‬ ‫این روحانی فریمانی که شیرینی و حالوت تحصیل‬ ‫علوم دینی را از ابتدا همراه خود داش��ت‪ ،‬گرچه خیلی زود در‬ ‫حالی که هنوز انقالب اسالمی بهار نخست خود را پشت سر‬ ‫گذاش��ته بود‪ ،‬از میان انقالبیون در حالی که رئیس شورای‬ ‫انقالب بود‪ ،‬رفت اما ب ی شک او به عنوان تئوری پرداز اصلی‬ ‫انقالب اسالمی مورد توجه بود‪.‬‬ ‫اگر عل��ی ش��ریعتی در ش��ور انقالبی جوان��ان دهه‬ ‫‪ 50‬م ی دمی��د‪ ،‬مرتض��ی مطه��ری در نظام س��ازی انقالب‬ ‫ای ران پی��ش از وقوع پیروزی می��راث گرانبهای��ی را از خود‬ ‫به ج��ای گذاش��ت‪ .‬در این می��ان دو مفهوم مه��م عدالت‬ ‫و ازادی نقط��ه تالق��ی اندیش��ه های ش��هید مطه��ری با‬ ‫برخی از گروه ه��ای انقالب��ی ان زمان ش��د‪ ،‬به صورتی که‬ ‫به حذف ایشان توسط یکی از این گروه ها منجر شد‪.‬‬ ‫التقاطی ها‬ ‫ش��هید مطهری وقتی از قم به ته ران نقل مکان کرد‪،‬‬ ‫با گروه های بسیاری از مبارزین انقالبی و جریان سیاسی و‬ ‫مذهبی ارتباطی تنگاتنگ گرفت‪ .‬پروژه شهید مطهری در‬ ‫این مقطع اگاه ی بخشی بود چه انکه در میان نخبگانی که‬ ‫در علوم غی ر دینی مشغول تحصیل یا فعالیت بودند‪ ،‬ایشان‬ ‫از ناحیه گروه های کمونیس��تی یا التقاطی احس��اس خطر‬ ‫م ی کردند‪ .‬حضور ایشان در انجمن پزشکان یا مهندسین به‬ ‫این دلیل بود که شهید مطهری از گرفتار شدن روشنفکران‬ ‫و متخصصان به دامن مارکسیس��ت ها نگران بود‪ .‬ش��هید‬ ‫مطهری بسیاری از مباحث مهم خود از جمله مساله فلسفه‬ ‫تاریخ که نق��د دیدگاه تاریخی مارکسیس��ت ها بود را در این‬ ‫س��ال ها و در جمع گروه های روش��نفکر و متخصص بیان‬ ‫کردند‪ .‬به همین دلیل است که مهم ترین فعالی ت های او از‬ ‫طریق تدریس و سخنرانی و تالیف کتاب متعدد در سال های‬ ‫دهه ‪ 50‬صورت گرفت‪ ،‬چه انکه وی مبارزه با اندیش��ه های‬ ‫انحرافی را نه با ابزار جبر بلکه فعالیت فرهنگی م ی دانست‪.‬‬ ‫به همین دلیل بود که دست به تاسیس مراکز مهم فرهنگی‬ ‫اسالمی زد که مهمترین ان حسینیه ارشاد بود‪.‬‬ ‫سال ها بود که بسیاری از روحانیون انقالبی با سازمان‬ ‫مجاهدین خلق ای ران همکاری مش��ترکی را چ��ه در زمینه‬ ‫کمک های مالی و چه موارد دیگر اغاز کرده بودند اما شهید‬ ‫مطهری از هم��ان ابتدا به این س��ازمان مش��کوک بودند‪.‬‬ ‫س��ازمانی که شهید مطهری اعتقاد داش��ت گرچه سخن از‬ ‫مسلمانی م ی گویند اما اندیشه مارکسیس��تی در جان انها‬ ‫رسوب کرده است‪.‬‬ ‫ایت اهلل مطهری در اغاز با اشاره به این سازمان التقاطی‬ ‫درب��اره تجدید حیات یک گ��روه خوارج جدی��د اعالم خطر‬ ‫م ی کند و م ی گوید‪« :‬اینها در ابتدا یک گروه سیاسی بودند‬ ‫ولی تدریجا به صورت یک انشعاب مذهبی درم ی ایند‪ ،‬مانند‬ ‫خوارج که در ابتدا یک حرکت سیاسی بود اما بعد به صورت‬ ‫یک مذهب با یک سلس��له اص��ول و فروع درام��د‪ ».‬انچه‬ ‫ایت اهلل مطهری و همفک��ران او را بیش��تر م ی رنجاند‪ ،‬این‬ ‫بود که با یک جریان صرفا مارکسیستی طرف نبودند زی را از‬ ‫نظر انها تکلیف چنین جریان هایی روشن بود‪ ،‬بلکه انها با‬ ‫ی جز‬ ‫افکاری مذهبی روبه رو شده بودند که نم ی توانستند نام ‬ ‫بدعت ب رای ان بیابند‪ .‬از زوایه چنین دیدگاهی «کوچکترین‬ ‫بدعت اینها این اس��ت که به قول خودش��ان به خودکفایی‬ ‫رس��یده اند و هر مقام روحانی و مرجع دینی را نفی م ی کنند‪.‬‬ ‫از همین جا م ی توان تا اخر را خوان��د‪ ».‬این موضوع مقدمه‬ ‫همان چیزی بود که ب ر خالف نظر روحانیون‪ ،‬باب تس��اهل‬ ‫را نس��بت به افکار مارکسیس��تی نزد مجاهدین خلق بازتر‬ ‫م ی کرد تا انجایی که ایت اهلل مطهری را به این نتیجه رساند‬ ‫که‪« :‬در عین اظهار وفاداری به اس�لام‪ ،‬کارل مارکس الاقل‬ ‫در حد امام جعفر صادق (ع) نزد اینها مقدس و محترم است‪».‬‬ ‫ش��هید مطهری در نامه ای به امام خمینی اظهار نگرانی و‬ ‫شگفتی م ی کند از اینکه «هنوز هستند برخی از دوستان و‬ ‫ارادتمندان شما که کارهای اینها را توجیه و تاویل م ی کنند‪».‬‬ ‫شاید یکی از اساس ی ترین تفاوت هایی که ایت اهلل مطهری‬ ‫میان دیدگاه های مجاهدین خلق با رهب ران روحانی کش��ف‬ ‫کرده بود‪ ،‬بدین صورت مطرح م ی ش��د که ایشان مجاهدین‬ ‫خلق را نمایندگان اس�لام انقالبی م ی دانستند در حالی که‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫فرقانی ها‬ ‫اکبر گودرزی مثل بسیاری‪ ،‬از معتقدان به اسالم منهای‬ ‫روحانیت بود‪ ،‬چه انکه او با حذف فیزیکی چهره برجسته ای‬ ‫از جریان روحانیت که اتفاقا دارای فکر و اندیش��ه بودند‪ ،‬این‬ ‫اقدام عملی با عن��وان انحراف پاالیش اس�لام و برگرفته از‬ ‫اندیشه های شریعتی را انجام م ی داد‪ .‬گودرزی در سال ‪،56‬‬ ‫کالس های تفسیر در مناطق مختلف ته ران مثل نازی اباد‪،‬‬ ‫سلسبی ل ‪ ،‬قلهک‪ ،‬جوادیه و خزانه بر پا و نیروهایش را نیز از‬ ‫همین جلسات جذب م ی کرد‪ .‬البته برخی از این جلسات هم‬ ‫به اقتضای فضای ان س��ال ها در خانه های افراد عالقه مند‬ ‫تشکیل م ی شد ‪.‬‬ ‫گودرزی گروه فرقان را در درون همین جلس��ات قران‬ ‫تاس��یس و رهبری کرد ‪ .‬وی از س��ال ‪ 56‬به صدور اعالمیه‬ ‫و بیانی ه پرداخت و وارد حوزه سیاس��ت و مبارزه ش��د اما جز‬ ‫ی مدت‬ ‫این اعالمی ه ها‪ ،‬فعالیت دیگری نداش��ت ‪ .‬یک بار ب را ‬ ‫کوتاهی به پاکس��تان رفت تا عازم اروپا ش��ود و نوشته های‬ ‫تفسیری اش را انتشار دهد‪ ،‬که به دلیل فراهم نشدن شرایط‬ ‫به ای ران بازگش��ت ‪ .‬در جری��ان پیروزی انقالب اس�لامی‪ ،‬با‬ ‫اس��لحه هایی که وی و همراهانش از پادگان های فتح شده‬ ‫توسط مردم به دس��ت اوردند ـ از همان نخس��ت ـ وارد فاز‬ ‫نظامی شد‪ .‬اما در این زمان‪ ،‬نظام شاهی سقوط کرده بود و‬ ‫ت ـ چون همه چیزش به‬ ‫گروه فرقان که عقیده به مبارزه داش ‬ ‫مفهوم مبارزه ختم م ی شد ـ به جنگ با نظام اسالمی جدید‬ ‫روی اورد‪ .‬گودرزی با داشتن شماری از جوانانی که همچنان‬ ‫روحی��ات انقالبی س��ال های ‪ 55‬ت��ا ‪ 57‬را داش��تند‪ ،‬انان را‬ ‫بر اساس اموزه های قرانی نشات گرفته از برداشت های خود‪،‬‬ ‫به شدت ضد روحانیت تربیت کرده بود‪.‬‬ ‫در س��ال ‪1356‬؛ یعنی س��ال اغاز فعالی��ت فرقان ‪ ،‬با‬ ‫درگذشت دکتر ش��ریعت ی ‪ ،‬نخس��تین اعالمیه از سوی این‬ ‫جریان نوپا انتشار یافت ‪ .‬انچه در این شرایط ‪ ،‬سبب براشفتن‬ ‫فرقان ی ها شد‪ ،‬اطالعیه مش��ترک مطهری و بازرگان بود که‬ ‫چند روز پس از انتشار‪ ،‬بازرگان بر اثر اصرار دوستان یا تهدید‬ ‫مخالفان امضایش را پس گرفت ‪ .‬به دنبال صدور ان اطالعی ه ‪،‬‬ ‫گودرزی اطالعی ه ای صادر کرد و به تهدید مخالفان شریعتی‬ ‫و در واقع اقای مطهری پرداخت ‪ .‬در این اطالعیه‪ ،‬با اشاره به‬ ‫ائتالف ارتجاع و روشنفکران مدرن؛ یعنی مطهری و بازرگان ‪،‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫سیاست‬ ‫معتقد بودند رهب ران روحانی در مسیر انقالب اسالمی حرکت‬ ‫م ی نماید‪ .‬این نظریه م ی خواس��ت تف��اوت میان «انجا که‬ ‫اسالم هدف و معیار انقالب است را با انجا که انقالب‪ ،‬هدف‬ ‫و معیار اسالم است‪ ،‬روش��ن کند‪ ».‬تفاوت این دو دیدگاه در‬ ‫نگاه به سه مقوله گذشته‪ ،‬اینده و مبارزه روشن تری م ی شود‪.‬‬ ‫ایت اهلل مطهری معتقد است‪« :‬از نظر اسالم انقالبی گذشته‬ ‫سراس��ر ظلم و ظلمت و تاریکی اس��ت و جهان تا کنون به‬ ‫ناحق و باطل برپا بوده اس��ت‪ ،‬ب ر خالف انقالب اسالمی که‬ ‫[معتقد است] همواره غلبه با حق است» این ماجرا تا تغییر‬ ‫ایدئولوژیک سازمان ادامه یافت‪.‬‬ ‫ماجرا از این قرار بود که در س��ال ‪ 54‬در جریان بیانیه‬ ‫تغییر مواضع ایدئولوژیک در سازمان مجاهدین خلق که یک‬ ‫سازمان اس�لامی چریکی مبارز بود‪ ،‬عده ای از اعضای این‬ ‫سازمان اعالم کردند که از این پس دیگر ایدئولوژی اسالمی‬ ‫وجود ندارد‪ ،‬بلکه سازمان و ایدئولوژی ان مارکسیستی است‪.‬‬ ‫مبارزان مسلمان این سازمان در ب رابر این چند نفر ایستادند‬ ‫و دعوت به ترک س��ازمان کردند اما هس��ته اصلی سازمان‬ ‫این امر را برنتافت و دست به تصفیه درون سازمانی زد‪ .‬این‬ ‫اتفاق پیامدهای زیادی داشت یکی از پیامدهای ان تاثیری‬ ‫بود که بر مطهری و دیگران گذاش��ت و در نتیجه نس��بت‬ ‫به مارکسیسم و اندیش��ه های شب ه مارکسیستی حساسیت‬ ‫شدیدی پیدا کردند و به تبع ان علی شریعتی نیز چون این‬ ‫گروه بسیار از وی تاثیر پذیرفته بودند‪ ،‬مورد انتقاد قرار گرفت‪.‬‬ ‫این مساله را م ی توان در نامه ایشان به حضرت امام مشاهده‬ ‫کرد‪ .‬حجت االسالم والمسلمین ناطق نوری در خاط رات خود‪،‬‬ ‫دیدگاه شهیدمطهری را درباره حنی ف نژاد و بدی عزادگان مطرح‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬وی در کتاب خاط راتش می نویسد‪« :‬روزی در‬ ‫منزل خانیان عروس��ی بود‪ .‬ما نشس��ته بودیم‪ .‬پی رامون دو‬ ‫موضوع بحث شد؛ یکی راجع به مقاله دکتر شریعتی که در‬ ‫یکی از روزنامه ها چاپ شده بود که استاد مطهری درباره ان‬ ‫گفت‪« :‬اقای [ناطق]نوری ای��ن علمای ما نم ی دانند که این‬ ‫مقاله ها با اسالم چه م ی کند‪ ».‬نکته دوم درباره مجاهدین بود‬ ‫که ابتدا من گفتم‪« :‬اول ی های انها بد نبودند‪ ».‬ایشان گفت‪:‬‬ ‫«چه کسانی؟» گفتم‪« :‬حنی ف نژاد و بدیع زادگان‪ ،‬بچه های‬ ‫بدی نبودند‪ ».‬ی��ک دفعه به من حمله ک��رد و فرمود‪« :‬چه‬ ‫م ی گویید؟! همان ها خبیث بودند که اینها این طور شدند‪ .‬از‬ ‫اول منحرف بودند و این اقایان متوجه نشدند‪ ».‬این حسابی‬ ‫رویم اثر گذاشت‪».‬‬ ‫همین ماجرا نی��ز در مورد علی ش��ریعتی ب��ه وقوع‬ ‫پیوست‪ .‬پس از استعفای عالمه شهید مطهری از حسینیه‬ ‫ارشاد و خارج شدن ش��ریعتی از نظارت فکری و ایدئولوژیک‬ ‫ایش��ان‪ ،‬ش��ریعتی از نظر اس��تاد مطهری دچ��ار انحراف و‬ ‫کج اندیش ی‏های بسیار گسترده‏تری ش��د‪ .‬مساله‏ شریعتی‬ ‫دیگر تنها به هتاک ی‏های او به روحانیت محدود نم ی‏ش��د‪،‬‬ ‫بلکه او از نظر ش��هید مطهری در ورطه «التق��اط» گرفتار‬ ‫شده بود‪ .‬شریعتی که گرایش های سوسیالیستی ریشه داری‬ ‫داش��ت‪ ،‬تالش کرد تا از راه تفس��یر نمادین اس�لام‪ ،‬میان‬ ‫«اس�لام» و «سوسیالیس��م» نوعی تلفیق ایج��اد کند و‬ ‫«برداشتی انقالبی» از اسالم عرضه نماید و پدر چپ اسالمی‬ ‫لقب بگی��رد‪ .‬عالوه بر ای��ن‪ ،‬او به گفته بخ��ش اعظمی از‬ ‫روحانیون در مقام فهم و تبیین بسیاری از اصول و محکمات‬ ‫ایدئولوژی اس�لامی‪ ،‬خطا ک��رد‪ .‬در مقابل‪ ،‬عالمه ش��هید‬ ‫مطهری بس��یار نگران شایع ش��دن تفکرات شریعتی میان‬ ‫جوانان بود‪ .‬ایشان م ی پنداشت که س��کوت و خاموشی در‬ ‫ب رابر این جریان فکری به معنی تایید ان تلقی خواهد شد و‬ ‫به گسترده تر شدن گرایش نسل جوان گراییده به شریعتی‬ ‫منجر م ی‏گردد‪ .‬از این رو‪ ،‬در س��ال ‪ 1356‬به همراه مهندس‬ ‫«مهدی بازرگان»‪ ،‬اعالمی ه‏ مش��ترکی درباره اثار ش��ریعتی‬ ‫منتشر کرد‪ .‬در این اعالمیه ‪ -‬که به قلم ایت اهلل شهید است‪-‬‬ ‫تصریح شده که در اثار شریعتی‪« ،‬اشتباهات فراوان» وجود‬ ‫دارد‪« :‬نظر به اینکه تحصیالت عالیه و فرهنگ او غ ربی بود‬ ‫و هنوز فرصت و مجال کافی نیافته بود در معارف اسالمی‬ ‫مطالعه وافری داش��ته باش��د؛ تا انجا که گاهی از مسلمات‬ ‫و س��نت و معارف و فقه اس�لامی ب ی‏خبر م ی‏ماند‪ -‬هرچند‬ ‫با کوش��ش زیاد به تدریج ب��ر اطالعات خ��ود در این زمینه‬ ‫م ی‏افزود‪ -‬در مسائل اسالمی (حتی در مسائل اصولی)‪ ،‬دچار‬ ‫اشتباهات فراوان گردیده است‪».‬‬ ‫ت این ائتالف ناجوانمردانه ‪ ،‬ان هم‬ ‫امده است که «حاصل زش ‬ ‫در شام غریبان شهی دان و در اجرای اهداف شوم نفاق پیشگان‬ ‫خ بوده ‪ ،‬به گونه ای که اعالمی ه ای به تاریخ ‪ 56/9/23‬و با‬ ‫تاری ‬ ‫امضای چهره هایی همچون مطهری و ب��ازرگان درامد که‬ ‫بازتاب مقاصد پوشیده جبهه موتلفه بود و از تبادل نظر میان‬ ‫انها که طبعا چیزی جز مس��خ هدف ش��هیدان و فرهنگ ‬ ‫انقالبی انه��ا را در بر نم ی گیرد‪ ،‬حکایت م ی کرد‪ ».‬س��پس‬ ‫با نقد برخی از عبارات ان نامه امده اس��ت که «عوامفریبی‬ ‫و خیانت پیشگی عوامل مزبور از فرازی دیگر از نوشته شان‬ ‫روشن م ی شود‪ ».‬در سالگرد س��فر دکتر شریعتی به خارج از‬ ‫کش��ور و مرگ وی ‪ ،‬باز فرقان اطالعی��ه ای داد و ضمن ان‬ ‫ن بیانیه حمله کرد‪.‬‬ ‫سخت به صادر کنندگان ا ‬ ‫این گروه ب رای پیاده کردن استراتژی مسلحانه در ب رابر‬ ‫رژیم ش��اه ‪ ،‬در بهمن ‪ 57‬به تجهی زات نظامی مجهز شد! در‬ ‫این زمان ‪ ،‬انقالب پیروز شده بود و فرقان که اساسا گروهکی‬ ‫ضد روحانیت بود ‪ ،‬تالش خود را معطوف ب��ه مبارزه با انان‬ ‫کرد‪ .‬نخستین عاملی که فرقان را به رویارویی مسلحانه با‬ ‫جمهوری اسالمی کشاند‪ ،‬قربان ی شدن «ارزش های راستین‬ ‫تش��یع س��رخ علوی بود»‪ .‬عامل دیگر این رویکرد‪ ،‬مبارزه‬ ‫قهرامیز بود! ب رای فرقان ‪ ،‬اکنون جای پرس��ش این بود که‬ ‫چه باید کرد؟ بر اساس ایه «فقاتلوا ائمه الکفر»‪ ،‬گروه فرقان‬ ‫ی و سپس شهید مطهری‬ ‫تصمیم گرفت‪ ،‬نخست شهید قرن ‬ ‫را بکش��د! انتخاب مطهری ب رای ان بود که «فکر به قدرت‬ ‫رسیدن روحانیت و اماده سازی تشکیالتی ان مدت ها قب ل ‪،‬‬ ‫حتی پیش از خرداد ‪ 42‬از طرف او طرح شده بود‪».‬‬ ‫منهای مجاهدین ک��ه متاثر از مارکسیس��م بودند‪ ،‬از‬ ‫سال ‪ 50‬به این سو‪ ،‬برخی گروه های مذهبی با توجه به قران‬ ‫و نهج البالغه و تفس��یر دل بخواهی از انه��ا بر پایه نگرش‬ ‫مبارزاتی و به اصطالح انقالب ی ‪ ،‬جریان های جدیدی را پدید‬ ‫اوردند‪ .‬نش��ریات فرقان‪ ،‬سرشار از اس��تناداتی است که به‬ ‫نظریه تشیع علوی و صفوی مرحوم شریعتی صورت گرفته‬ ‫و بر اساس ان‪ ،‬اقدامات بعدی فرقان به انجام رسیده است ‪.‬‬ ‫فارغ از اینکه اگر شریعتی زنده بود چه واکنشی در مقابل این‬ ‫تفسیرها نش��ان می داد‪.‬عباس عسکری نفر دوم فرقان ‪ ،‬در‬ ‫نخس��تین بازجویی خود و زمانی که روی موضع خود است‬ ‫به صورت مرتب بر مواضع ضدروحانیت خود تاکید م ی کند‪.‬‬ ‫اقای ناطق نوری در کت��اب خاط رات خود در این زمینه‬ ‫م ی نویس��د‪« :‬گروه های منحرف و التقاطی همچون فرقان‬ ‫که استاد مطهری را به مثابه سنگربان تی زبین مرزهای عقیده‬ ‫اسالمی در ب رابر خویش می دیدند‪ ،‬ابتدا به تخریب شخصیت‬ ‫ایشان پرداختند‪ .‬با پیروزی انقالب و برپایی نظام جمهوری‬ ‫اسالمی که مبانی نظری ان در اندیشه های استاد مطهری‬ ‫ریشه داشت‪ ،‬این گروه که سخت به انزوا افتاده بود‪ ،‬به حربه‬ ‫ ترور متوسل شد‪ .‬در نوشته های مرحوم مطهری پاسخ های‬ ‫زیادی نسبت به شبهات این گروه دیده می شود و اینها از ان‬ ‫موقع‪ ،‬کینه مرحوم مطهری را در دل داشتند‪ .‬بعد از پیروزی‬ ‫انقالب‪ ،‬شاخه نظامی تشکیل دادند و معتقد بودند جمهوری‬ ‫اس�لامی را امریکایی ها س��رکار اوردند و بر این باور بودند‬ ‫که س��ران انقالب نیز عوامل امریکا و امپریالیسم هستند‪،‬‬ ‫بناب راین فکر م ی کردند باید اینها را از بین ببرند‪ .‬بدین طریق‬ ‫بچه های مردم را گول می زدند‪ ».‬مرتضی مطهری را اما باید‬ ‫حد وسط روحانیون سنتی مخالف حکومت و چپ انقالبی‬ ‫دانست‪ .‬او سعی کرد تا در میانه این دو گروه و ضمن مرزبندی‬ ‫با انها هم مبانی ایدوئولوژیک انق�لاب را تدارک کند و هم‬ ‫انحرافات جریان های التقاطی را نمایان‪ .‬به همین واس��طه‬ ‫چپ گرایانه او را به طعنه راست و لیبر ال می نامیدند و راست‬ ‫گرایان هم او را چپ عدالت خ واه‪ .‬اما در نهایت برداشت معتدالنه‬ ‫استاد او را در میانه دو برداشت افراطی و تف ریطی قرار می داد‪ .‬او هم‬ ‫مخالف تعطیلی عقل در مدارس دینی بود و هم مخالف شیوع‬ ‫عقل ابزاری در دانشگاه ها‪ .‬او هم معلم فلسفه بود و هم معظم‬ ‫دین‪ .‬این یعنی شاگرد واقعی امام بودن‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫چیزی که متصف به وصف عادالنه یا ناعادالنه م ی‏ش��ود‪،‬‬ ‫در حوزه‏های مختلفی مطرح اس��ت‪ .‬گاهی توازن و تناسب‬ ‫در نظام تکوین مراد اس��ت که از ان به عدل فلسفی تعبیر‬ ‫م ی‏ش��ود‪ ،‬بعضا فعل ربوبی در برخورد با انسان‏ها موضوع‬ ‫سخن است که این در حوزه علم کالم واقع م ی‏شود‪ ،‬گاهی‬ ‫عادالنه بودن قوانین شریعت مورد بحث است که به ان عدل‬ ‫تشریعی اطالق کرده‏اند‪ ،‬گاهی فعل یا ملکه نفسانی انسان‬ ‫منظور است؛ به گونه‏ای که از عادالنه بودن فعل به عادالنه‬ ‫بودن فاعل پی م ی‏بریم‪ .‬این جنبه اخالقی عدل است که در‬ ‫فقه هم موضوع برخی احکام م ی‏باشد‪ ،‬گاهی نیز عدالت در‬ ‫حوزه اجتماعی مطرح م ی‏شود که در ان‪ ،‬مناسبات و رفتارهای‬ ‫اجتماعی افراد یا نهادها یا وضعیت جاری در جامعه‪ ،‬موضوع‬ ‫عدالت است‪ .‬شهید مطهری جنبه کالمی بحث را از جنبه‬ ‫اخالقی جدا م ی‏کند و در بح��ث عدل الهی که فعل خداوند‬ ‫موضوع سخن است‪ ،‬نظام تکوین را از نظام تشریع تفکیک‬ ‫م ی‏کند‪ .‬همچنین عدالت اجتماعی را جدای از عدالت کالمی‬ ‫ و اخالقی در نظر م ی‏گیرد و به جایگاه متفاوت عدالت در این‬ ‫فضاها توجه دارد‪ .‬ب رای مثال عدل به مفهوم اجتماعی را که‬ ‫هدف نبوت اس��ت از عدل به مفهوم فلسفی که خود مبنا و‬ ‫طریق ب رای اثبات معاد واقع م ی‏شود تفکیک م ی‏کند‪.‬‬ ‫عدالتاجتماعی‪،‬ضامنامنیتجامعه‬ ‫عدالت در اندیشه سیاسی عالمه مطهری در‬ ‫گفت وگوباحجت االسالم والمسلمینحسینتوسلی‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫ب ا توجه به اینکه عدالت در فلس�فه سیاسی‬ ‫اسالم از جایگاه خاصی برخوردار است‪ ،‬استاد مرتضی‬ ‫مطهری درباره عدالت و جایگاه ان چه دیدگاهی دارند؟‬ ‫عدالت از مسائلی است که به وسیله اسالم‪ ،‬حیات و‬ ‫زندگی خود را از سرگرفته است‪ .‬هر چند م ی‏توان به این نکته‬ ‫اذعان کرد که عدالت همزاد تفکر سیاسی پا به عرصه اندیشه‬ ‫انسان گذاش��ته اس��ت؛ چنان که در می راث مکتوب ب ر جای‬ ‫مانده از دوره‏های باستان‪ ،‬شواهدی دال بر این امر مشاهده‬ ‫م ی‏ش��ود‪ .‬به ه ر حال همان طور که استاد مطهری در کتاب‬ ‫سیری در نهج البالغه م ی‏گوید این طور نبود که اسالم صرفا‬ ‫تعلیمات جدیدی در این باب اورده باش��د یا فقط به عدالت‬ ‫توصیه کند یا به اجرای ان قناعت کند‪ ،‬بلکه ارزش ان را باال‬ ‫برد و اندیشه انس��ان‏ها در مورد ان را متحول ساخت‪ .‬از نظر‬ ‫اسالم‪ ،‬تنها ایمان و عقیده به خدا و معاد کافی نیست تا مردم‬ ‫را یکدل و اعضای یک پیکر کند‪ .‬اینها مقتضی اتحاد است‪،‬‬ ‫اما موانع هم باید از سر راه برداشته شود‪ .‬با وجود ظلم و تجاوز‬ ‫و اسراف و ارتشا و مانند ان‪ ،‬ایین اخالقی و پند و نصیحت‏ها‬ ‫کافی نیست‪ ،‬باید با مظالم و تبعی ض‏ها و محرومی ت‏ها هم‬ ‫مبارزه شود و تساوی حقوق رعایت گردد‪ .‬اسالم م ی‏خواهد‬ ‫جامعه اس�لامی زنده بماند و جامعه ب��دون اینکه بر محور‬ ‫عدالت بچرخ��د و حقوق مردم در ان جامعه محفوظ باش��د‬ ‫باقی نم ی‏ماند‪.‬‬ ‫تعریف شهید مطهری از مفهوم عدل چیست؟ ‬ ‫ی را ک�ه ایش�ان ب�رای عدال�ت‬ ‫ان�واع و اقس�ام ‬ ‫برم ی‏شمارند چگونه است؟‬ ‫ش��هید مطهری در مقام تبیی��ن مفهومی عدالت‬ ‫سعی م ی‏کند باتوجه به تنوع کاربردهای عدل در فضاهای‬ ‫مختلف‪ ،‬ان را تفسیر کند‪ .‬ایشان در کتاب عدل الهی چهار‬ ‫معنا و مورد استعمال را ب رای عدل بیان م ی‏کند‪ .‬موزون بودن‪،‬‬ ‫تساوی‪ ،‬رعایت حقوق افراد و سرانجام‪ ،‬رعایت قابلی ت‏ها در‬ ‫افاضه وجود و عدم امتن��اع از افاضه و رحمت به انچه امکان‬ ‫وجود یا کمال وجود دارد‪ .‬خود استاد مطهری معموال عدل به‬ ‫مفهوم رعایت حقوق افراد را استعمال م ی‏کند؛ چون در واقع‬ ‫تنها الگویی اس��ت که این ظرفیت را دارد که به طور مطلق‬ ‫چه در حوزه فردی و چه در حوزه اجتماعی ب رای عدل به کار‬ ‫گرفته شود‪.‬اما در پاسخ به بخش دوم سوال شما یعنی اقسام‬ ‫عدل باید بگویم اصل عدالت به حس��ب موضوع ان‪ ،‬یعنی‬ ‫‪2‬‬ ‫مقام معظم رهبری در یکی از سخن ران ی‏های‬ ‫خود در بزرگداش�ت اس�تاد مطه�ری فرمودند‪:‬‬ ‫«تبیی�ن دی�دگاه و هوی�ت فلس�فی ش�هید‬ ‫مطهری‪ ،‬ضروری تری�ن وظیفه در مقطع کنونی‬ ‫اس�ت و الزمه این کار‪ ،‬اس�تفاده از مجموعه ای‬ ‫از فضلای فلس�فه‏دان‪ ،‬روش�نفکر و اش�نا با‬ ‫اثار ایش�ان اس�ت تا مکتب فلس�فی ش�هید‬ ‫مطهری ارائه ش�ود‪ ».‬در این رابطه گفت وگویی‬ ‫با حجت االسالم والمس�لمین حسین توسلی‪،‬‬ ‫رئیس پژوهش�گاه عل�وم و فرهنگ اسلامی‪،‬‬ ‫پیرام�ون مفه�وم عدال�ت اجتماع�ی و ابع�اد‬ ‫پیرامونی ان در اندیشه سیاسی شهید مطهری‬ ‫انجام دادیم که از نظر شما م ی‏گذرد‪.‬‬ ‫در اینجا یک سوال اساسی مطرح م ی‏شود و ان‬ ‫اینکه اگر مواردی با عنوان عدالت‏خواهی و مبارزه‬ ‫با ظلم را قبول م ی‏کنیم‪ ،‬ی�ک رفتار یا یک قانون‬ ‫را پذیرفتنی و یک ط�رز برخورد را ناروا و غیرقابل‬ ‫قبول قلمداد م ی‏کنیم‪ .‬با ات�کا به چه معیاری و با‬ ‫چه توجیهی م ی‏توانیم این کار را انجام دهیم؟ به‬ ‫عبارت دیگر‪ ،‬هنگام تردید یا اختالف در این قبیل‬ ‫موضوعات‪ ،‬داوری که قض�اوت او فص ل الخطاب‬ ‫باش�د چه منبعی اس�ت؟ عرف جامعه اس�ت یا‬ ‫قانونگذار یا ادراکات و الهامات باطنی مثل عقل و‬ ‫وجدان ادمی یا شریعت الهی یا قرارداد اجتماعی‬ ‫یا اینکه عدالت حقیقتی اس�ت در ورای اینگونه‬ ‫امور؟‬ ‫در دیدگاه شهید مطهری‪ ،‬عدالت چیزی نیست که‬ ‫به سبب وضع قانون به وسیله قانونگذار یا رواج ان در عرف‬ ‫جاری جامعه‪ ،‬اعتبار و ارزش پیدا کرده باشد؛ چنان که قرارداد‬ ‫و توافق هم نم ی‏تواند منشا مشروعیت عدالت باشد‪ ،‬بلکه به‬ ‫عکس‪ ،‬اعتبار و مشروعیت همه اینها تابع عدالت است‪ ،‬یعنی‬ ‫عدالت‪ ،‬حقیقتی است فراتر از عرف‪ ،‬قانون و قرارداد که اگر‬ ‫اینها با عدالت مطابق نبودند از مشروعیت ساقط م ی‏شوند‪.‬‬ ‫عدالت تابع خواست و اراده قانونگذار و سلیقه و پسند فردی‬ ‫یا جمعی افراد نیس��ت‪ ،‬بلکه حقیقتی است که ارزش ذاتی‬ ‫داشته و ف ی نفسه اعتبار دارد‪ .‬این انتخاب افراد یا رفتار انان‬ ‫است که باید با عدالت منطبق باشد‪.‬‬ ‫در کالم اسلامی بی�ش از هر چیز ب�ه موضوع‬ ‫عدل پرداخته‏اند‪ ،‬در فقه‪ ،‬عدالت مطرح شده و در‬ ‫سیاست اسالمی بیش از هر واژه‏ای از واژه عدل‬ ‫سخن گفته‏اند‪ .‬این مساله را از نگاه استاد چگونه‬ ‫م ی‏توان تفسیر کرد؟‬ ‫دلیل این مطلب ان اس��ت که ریشه اصلی مساله‬ ‫عدل در جامعه اس�لامی در خود قران کریم است‪ .‬قران بذر‬ ‫اندیشه عدل را در دل‏های مس��لمانان کاشت و ابیاری کرد‬ ‫و دغدغ��ه ان را در عرصه‏های فکری و فلس��فی و عملی و‬ ‫اجتماعی ایجاد کرد‪ .‬منشا توجه به عدل و اهمیت پیدا کردن‬ ‫ان در اس�لام را نباید در جاهای دیگر جس ت وجو کرد‪ .‬قران‬ ‫تصریح م ی‏کند نظام هس��تی و افرینش بر عدل و توازن و‬ ‫رعایت قابلی ت‏هاس��ت و از مقام فاعلی��ت و تدبیر الهی به‬ ‫مقام قیام به عدل یاد م ی‏کند‪ .‬قران کریم امامت و رهبری را‬ ‫پیمان الهی و مقامی ضد ظلم و توام با عدل م ی‏داند‪ .‬قران‪،‬‬ ‫انسان اخالقی را صاحب عدل م ی‏نامد و از داوری یا گواهی‬ ‫کسانی س��خن م ی‏گوید که از نظر تربیتی و اخالقی قابل‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫اعتمادند‪ .‬در قران از توحید گرفته تا معاد‪ ،‬از نبوت تا امامت‬ ‫و از ارمان‏های فردی تا اهداف اجتماعی‪ ،‬همه بر محور عدل‬ ‫استوار شده است‪ .‬طبیعی است که مسلمانان با ان عنایت‬ ‫و حساسیتی که در مورد قران داشتند نم ی‏توانستند به این‬ ‫مساله ب ی‏تفاوت باشند و به این ترتیب‪ ،‬اصل عدالت در کالم‪،‬‬ ‫فقه و حوزه‏های اجتماعی اسالمی راه پیدا کرد‪.‬‬ ‫چرا با این همه توج�ه و اهتمام اسلام به اصل‬ ‫عدل‪ ،‬طولی نکش�ید ک�ه جوامع اسلامی دچار‬ ‫ب ی‏عدالت ی‏ه�ا و تبعی ض‏ه�ا ش�د؟ نظر ش�هید‬ ‫مطهری در این مورد چیست؟‬ ‫ش��هید مطهری در خصوص این س��وال م ی‏گوید‬ ‫وقتی این سوال مطرح م ی‏شود‪ ،‬ان چیزی که در درجه اول‬ ‫و زود به فکر همه م ی‏رس��د این اس��ت که مسئول این کار‪،‬‬ ‫عده‏ای از خلفا بودند و انها سبب شدند که این دستور خوب‬ ‫اجرا و تنفیذ نشد‪ .‬این جواب درست است‪ ،‬اما به این معنا که‬ ‫یکی از علت‏ها این بود که انها م ی‏بایس��ت اجرا کنند‪ ،‬اجرا‬ ‫نکردند و ضد ان عمل کردند‪ .‬تاریخ خلفای اموی و عباسی‬ ‫گواه صادق این مطلب اس��ت‪ ،‬اما تمام مطلب این نیست‪.‬‬ ‫یک علت مهم دیگر هم هس��ت که اثرش از علت اول اگر‬ ‫بیشتر نباشد کمتر نیست‪ .‬ان علت این است که اصل عدل‬ ‫در اسالم از طرف عده‏ای از علمای اسالم بد تفسیر و توضیح‬ ‫داده شد و با انکه عده دیگری در مقابل انها مقاومت کردند‪،‬‬ ‫فایده‏ای نکرد و دسته اول پیش بردند‪ .‬شاید همه کسانی که‬ ‫منکر این اصل در اسالم شدند سوءنیتی نداشتند‪ .‬فقط روی‬ ‫قشری فکر کردن و متعبد مابانه فکر کردن مسلمانان را به‬ ‫این روز انداختند‪.‬‬ ‫در صحب ت‏های قبلی خود اشاره‏ای به این مطلب‬ ‫داش�تید که در مباحث عدالت در اندیشه استاد‬ ‫مطهری‪ ،‬بع�د اجتماعی عدال�ت دارای محوریت‬ ‫است‪ .‬اگر امکان دارد بیشتر پیرامون این مساله‬ ‫توضیح دهید‪.‬‬ ‫یکی از خصوصیات مهم بحث شهید مطهری درباره‬ ‫عدالت‪ ،‬توجه ویژه به جنبه اجتماعی عدالت است و همین امر‬ ‫او را از بس��یاری متفکران مسلمان متمایز م ی‏سازد‪ .‬معموال‬ ‫در اثار متفکران وقتی از عدالت بحث م ی‏ش��ود‪ ،‬بحث‏ها به‬ ‫حوزه اخالق فردی منحصر م ی‏ش��ود و جنبه اجتماعی ان‬ ‫محوریت پیدا نم ی‏کند‪ .‬استاد مطهری‪ ،‬نگرش اجتماعی به‬ ‫عدالت را به خوبی در تفسیر حدیثی از امیر مومنان علی(ع)‬ ‫بیان م ی‏کند که کس��ی از امام علی(ع) پرسید ایا جود بهتر‬ ‫است یا عدل؟ حضرت علی (ع) در پاسخ فرمودند‪« :‬عدل بهتر‬ ‫است از جود‪ ».‬به این دلیل که عدل‪ ،‬هر چیزی را در جای خود‬ ‫قرار م ی‏دهد و هر حقی را به ذی‏حق واقعی خود م ی‏رساند‪،‬‬ ‫اما جود و بخشش‪ ،‬امور و جریان‏ها را از محل خودشان خارج‬ ‫م ی‏کند‪ .‬جامعه را هرگز با جود و احسان نم ی‏توان اداره کرد‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫پایه‏های سازمان جامعه عدل است‪ .‬خالصه اینکه عدل در‬ ‫اجتماع به منزله پایه‏های ساختمان اس��ت و احسان از نظر‬ ‫اجتماع به منزله رنگ‏امیزی و نقاشی و زینت ساختمان است‪.‬‬ ‫اول باید پایه درست باش��د بعد نوبت به زینت و رنگ‏امیزی‬ ‫و نقاشی م ی‏رسد‪.‬‬ ‫ش�هید مطهری نقش عدالت اجتماعی در رشد‬ ‫معن�وی انس�ان‏ها را چگون�ه تحلی�ل و ارزیابی‬ ‫م ی‏کند؟‬ ‫در فضایی که حقوق مردم محفوظ باش��د‪ ،‬جامعه‬ ‫متعادل باش��د و تبعیض و محرومیت و احساس مغبونیت‬ ‫در مردم نباش��د‪ ،‬عقاید صحیح و اخالق پاک و صفای قلب‬ ‫رواج پیدا م ی‏کند و زمینه ب رای وقوع معاصی‪ ،‬رذایل اخالقی‬ ‫و عقاید ناپاک کمتر م ی‏شود‪ .‬عدالت اجتماعی هم در فکر و‬ ‫عقیده مردم تاثیر دارد‪ ،‬هم در اخالق و ملکات نفسانی و هم‬ ‫در مرحله عمل‪ .‬اثر ب ی‏عدالت ی‏های اجتماعی در فساد اخالقی‬ ‫و ناراحت ی‏های روحی نیز واضح اس��ت‪ .‬احساس مغبونیت‬ ‫موجب حسادت‪ ،‬کینه و عداوت اس��ت‪ .‬اگر سازمان جامعه‪،‬‬ ‫قوانین و حقوق اجتماعی‪ ،‬موزون و متعادل نباش��د‪ ،‬اخالق‬ ‫فردی موزون نخواهد ماند‪ .‬هم عامه مردم که محرومند زیان‬ ‫م ی‏برند و ه��م طبقه خاص که مواهب بیش��تری را به خود‬ ‫اختصاص داده‏اند‪.‬‬ ‫یک�ی از بحث‏های مهم�ی که در ح�وزه عدالت‬ ‫مط�رح م ی‏ش�ود ای�ن اس�ت ک�ه بس�یاری از‬ ‫موقعی ت‏ها مردان سیاس�ت را در دو راهی میان‬ ‫عدال�ت و مصلحت ق�رار م ی‏ده�د‪ .‬ی�ا باالتر از‬ ‫این‪ ،‬نزد کس�انی هم که به عدال�ت اعتقاد دارند‬ ‫گاه�ی موقعی ت‏هایی پی�ش م ی‏اید ک�ه اجرای‬ ‫عدالت موجب رنجش خاطر عده‏ای از خواص یا‬ ‫ناخشنودی عده‏ای متنفذ یا کینه‏توزی و دشمنی‬ ‫کس�انی که تحریک انها دردس�رافرین اس�ت‬ ‫م ی‏گردد‪ .‬در این موقعی ت‏ها ممکن است حتی از‬ ‫روی خیراندیشی گفته شود که گاهی باید عدالت‬ ‫فدای مصلحت شود‪ .‬دیدگاه اس�تاد مطهری در‬ ‫این رابطه چیست؟‬ ‫یکی از افات بزرگ ب رای حکومت‏های انقالبی که‬ ‫هست ی‏شان وامدار عدالت‏خواهی مردم است‪ ،‬همین انحراف‬ ‫است که در چهره انعطاف و مصلحت‏اندیشی ظاهر م ی‏شود‪.‬‬ ‫اگر حکومت‏هایی که علت محدثه انها عدالت است از این‬ ‫نکته غافل شوند که علت بقا و استمرار انها نیز عدالت است‬ ‫و بخواهند بر پایه معادالت مبتنی بر نفی عدالت‪ ،‬پایه‏های‬ ‫قدرت خویش را استحکام بخش��ند دیر یا زود دچار انقالب‬ ‫ماهیت می شوند‪ .‬این مصلحت‏اندیش ی‏ها در ابتدا یک حکم‬ ‫مقطعی تلقی م ی‏شود‪ ،‬لکن به تدریج انتظارات ناشی از این‬ ‫بدعت‏گذاری‏ها همچون مرض واگیرداری فراگیر م ی‏شود و‬ ‫عبور از مفهوم سوسیالیستی عدالت‬ ‫یک�ی از ام�ور مه�م در ح�وزه اخلاق و عدالت‬ ‫اجتماعی‪ ،‬پش�توانه اجرایی انهاست‪ .‬از انجا که‬ ‫معموال ارزش‏های عام اخالقی از جمله عدالت که‬ ‫زیربنای اصول اجتماعی است مورد اذعان همگان‬ ‫قرار دارد مش�کل اصل�ی‪ ،‬جنبه نظ�ری اخالق و‬ ‫عدالت اجتماعی نیست‪ ،‬بلکه مساله قابل توجه‪،‬‬ ‫پایبندی عملی به این اص�ول و ضمانت اجرایی‬ ‫اینهاس�ت‪ .‬در این راس�تا یکی از س�واالتی که‬ ‫پی ش روی دیدگاه‏ها و مکاتب اخالقی و سیاسی‬ ‫وجود دارد این است که در نظام اخالقی و حقوقی‬ ‫یا سیاسی خود چه تمهیداتی برای اجرای درست‬ ‫انها تدارک دیده‏اند؟‬ ‫شهید مطهری معتقد است یک دسته انگیزه‏های‬ ‫درونی عمیق الزم است که مکاتب مادی از ایجاد ان به نحو‬ ‫معقول و بادوام عاجز هستند‪ .‬تنها ب ر اساس معنویت ناشی از‬ ‫ایمان دینی و اعتقاد به خدا ضمانت کافی ب رای عدالت حاصل‬ ‫م ی‏گردد‪ .‬اگر تربیت دینی نباش��د مفاهیمی همچون حق‪،‬‬ ‫عدالت‪ ،‬صلح‪ ،‬همزیستی و امانت‪ ،‬الفاظی توخالی خواهد بود؛‬ ‫مانند نشر اسکناسی که پشتوانه ندارد‪ .‬به هر حال در عین‬ ‫برنامه‏ریزی ب رای حاکمیت عدالت و اصالح روابط بیرونی در‬ ‫جامعه‪ ،‬م ی‏بایست انسان‏ها را از درون ازاد کرد‪ .‬دعوت قران‬ ‫هم بر همین پایه استوار است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫باش��د‪ .‬از انجایی که عدل الهی زیربنای عدالت انس��انی‬ ‫است‪ ،‬بنابراین اس��تاد مطهری باتوجه به پیشینه تاریخی‬ ‫مسلمانان‪ ،‬سراغ درک انها از عدل الهی رفته و در این راستا‬ ‫به بررسی نزاع معروف بین معتزله و اشاعره م ی پردازد‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر در توضیح برداش��ت سوسیالیسم از‬ ‫عدالت م ی گوید که انها تصورش��ان از عدالت این است که‬ ‫همه مردم در هر وضع و ش��رایطی‪ ،‬با هر اس��تعدادی و هر‬ ‫طور که در جامعه عمل م ی کنند‪ ،‬باید عینا مثل هم زندگی‬ ‫کنند‪ .‬طبق نظر این عده‪ ،‬گرچه الزم است که همه افراد به‬ ‫اندازه استعدادش��ان کار و تالش کنند؛ ولی ه ر کس باید به‬ ‫اندازه احتیاجش درامد داشته باشد و خرج کند‪ .‬این برداشت‬ ‫از عدالت اجتماعی‪« ،‬اجتماعی» محض است‪ ،‬یعنی فقط‬ ‫ب رای جامعه فکر کرده و اصال��ت را به اجتماع م ی دهد؛ ولی‬ ‫فرد در این بینش هیچ اصالتی نداشته و فقط جامعه مالک‬ ‫بوده و همه اعتبار ب رای جامعه است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ش��هید مطهری در میانه منازعات سیاس��ی که‬ ‫برگرفته ش��ده از ایدئول��وژی برخی از گروه ه��ای انقالبی‬ ‫ان زمان و گروهی از گروه های مذهبی‪ ،‬ناش��ی از مس��اله‬ ‫«عدالت» ش��ده بود‪ ،‬موضعی خ��اص را اتخ��اذ کردند‪ .‬در‬ ‫اندیشه ش��هید مطهری پرداختن به عدالت و کوشش ب رای‬ ‫معرفی و اجرای ان‪ ،‬حضوری پررنگ و برجس��ته دارد‪ .‬عدل‬ ‫از دیدگاه ش��هید مطهری مفهومی چندبعدی است‪ .‬عدل‬ ‫نوعی جهان بینی است که در ارتباط با عقل‪ ،‬در ردیف کتاب‬ ‫و سنت است‪ .‬در ارتباط با امامت و رهبری‪ ،‬یک شایستگی‬ ‫است و نس��بت به اخالق‪ ،‬ارمانی اخالقی است‪ .‬در مقابل‬ ‫اجتماع‪ ،‬یک مسئولیت است و در مقایسه با نبوت و تشریع‬ ‫و قانون‪ ،‬مقیاس و معیار قانون شناس��ی اس��ت‪ .‬در اندیشه‬ ‫اس��تاد مطهری‪ ،‬بزرگ ترین فایده عدالت و نتیجه اساسی‬ ‫بحث عدل ب رای ما فراه��م اوردن یک فلس��فه اجتماعی‬ ‫اس��ت؛ به این معنا که م ی توان اصول و مبنای وضع قانون‬ ‫را با ان به دس��ت اورد و از مبانی حقوق اسالمی برخوردار‬ ‫شد‪ .‬بحث عدالت اجتماعی تالشی از سوی شهید مطهری‬ ‫بود که به شبهات و انحرافاتی که از سوی گروه هایی نظیر‬ ‫مجاهدین خلق و مارکسیس��ت ها در مواجه��ه با بازاریان و‬ ‫برخی گروه های سنتی مذهبی‪ ،‬م ی پرداخت استاد مطهری‬ ‫بین عدالت الهی با عدالت انسانی رابطه قائل است‪ .‬بدین‬ ‫صورت که عدالت فردی زیر بنای عدالت اجتماعی و عدل‬ ‫الهی نیز زیربنای عدالت فردی اس��ت و بدون شک عدالت‬ ‫اجتماعی نم ی تواند مفهومی مغایر با عدالت فردی داش��ته‬ ‫ریشه‏دارتر م ی‏گردد و به عنوان واقعیت اجتناب‏ناپذیری که‬ ‫انعطاف در قبال ان الزم است دایره خود را گسترش م ی‏دهد‬ ‫و با کوفتن ضربه‏های نف س‏گیر بر پیکر عدالت‪ ،‬هر روز ان را‬ ‫نحی ف‏تر و ب ی‏محتواتر م ی‏سازد تا جایی که شمشیر عدالت‬ ‫که همواره بر ضعیفان تیز و برنده است ب رای گردن‏کلفت‏ها‬ ‫کند و ب ی‏اثر م ی‏شود و هنگام ی که حاکمان به رسم دیرین از‬ ‫یزنند نزد توده مردم شعاری پوشالی و فریبکارانه‬ ‫عدالت دم م ‏‬ ‫م ی‏نماید‪ .‬از این رو شهید مطهری م ی‏گوید در ابتدای خالفت‬ ‫علی(ع)‪ ،‬بعد از انکه ان حضرت‪ ،‬سخنان معروف خود را درباره‬ ‫بازگرداندن اموالی از بی ت المال که پی ش‏تر غارت شده بود‪،‬‬ ‫مطرح کردند‪ ،‬جمعی از دوس��تان خی راندیش خدمت ایشان‬ ‫رس��یدند و تقاضا کردند که حضرت فعال مس��اله مساوات‬ ‫و عدال��ت را ب رای مصلح��ت مهم‏تر‪ ،‬یعن��ی حفظ خالفت‬ ‫مسکوت بگذارد‪ ،‬اما حضرت علی(ع) فرمودند‪« :‬شما از من‬ ‫م ی‏خواهید که پیروزی را به قیمت تبعیض و ستمگری به‬ ‫دست اورم؟ از من م ی‏خواهید که عدالت را به پای سیاست‬ ‫و سیادت قربانی کنم؟ خیر‪ ،‬س��وگند به ذات خدا که تا دنیا‬ ‫دنیاست چنین کاری نخواهم کرد‪».‬‬ ‫خالصه مطلب اینکه شهید مطهری بر این باورند که‬ ‫اگر عدالت اجتماعی برقرار ش��ود‪ ،‬از لحاظ عوامل خارجی‪،‬‬ ‫امنیت پدید م ی‏اید‪ ،‬زی را کس��ی نم ی‏توان��د به حق دیگری‬ ‫تجاوز کند‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫زمینه سازیازادی برای اخالق‬ ‫نوشتاری از دکتر شریف لک زایی درباره نسبت اخالق و ازادی در اندیشه مطهری‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫‪4‬‬ ‫به رغم انچه در رابطه اخالق و سیاست نزد پاره ای‬ ‫از متفکران مسلمان مشهور شده که اخالق بر سیاست‪ ،‬مقدم‬ ‫است و به همین نس��بت‪ ،‬این بحث به رابطه اخالق و ازادی‬ ‫نیز کشیده شده و اخالق‪ ،‬مقدم بر ازادی فرض م ی شود‪ ،‬این‬ ‫ازادی است که به لحاظ رتبی و زمانی‪ ،‬مقدم بر اخالق است‪ .‬از‬ ‫این رو ب رای چیدن میوه های اخالقی و رشد نمودن اخالق در‬ ‫جامعه باید ازادی در جامعه تحقق یابد‪ .‬ناگفته نماند که هم‬ ‫اخالق و هم ازادی از ضروریات زندگی فردی و جمعی اس��ت‬ ‫و ب رای رس��یدن به هدف های خاصی مورد نیاز ادمی است‪.‬‬ ‫اگرچه ممکن است این هدف ها از منظرهای مختلفی که به‬ ‫انها نگاه شود ناهمگون جلوه کنند‪.‬‬ ‫در جامع ه ای که اس��تبداد در ان حاکم است‪ ،‬هم ازادی‬ ‫و هم اخالق هر دو غایب هس��تند و جامعه‪ ،‬منحط و فاسد‬ ‫است‪ .‬اخالق مناسب و درخور یک جامعه که مبتنی بر مبانی‬ ‫معرفت شناختی‪ ،‬انسان شناختی و هست ی شناختی معتبری‬ ‫باش��د‪ ،‬تنها در جامع ه ای ظهور م ی کند که از ازادی بهره ای‬ ‫داشته باش��د‪ .‬زمانی که تملق و چاپلوسی در جامع ه ای رایج‬ ‫باشد و حاکمان از انتقاد‪ ،‬اعتراض‪ ،‬صداقت و صراحت استقبال‬ ‫نکنند‪ ،‬چگونه م ی توان از اخالق و ارزش های اخالقی سخن‬ ‫گفت و ارزش های اخالقی را ستود و چگونه م ی توان از ازادی‬ ‫سخن گفت و ب رای تحقق ان تالش کرد؟‬ ‫مفهوم این سخن این نیست که اخالق و ازادی در مقابل‬ ‫و ضد یکدیگر هستند‪ ،‬بلکه ازادی‪ ،‬یک فضیلت اخالقی‪ ،‬بلکه‬ ‫مهم ترین و اساس��ی ترین فضیلت اخالقی شمرده م ی شود‪.‬‬ ‫از این رو از بحث های انجام ش��ده نم ی توان استنباط کرد که‬ ‫ازادی و اخالق از یکدیگر جدا بوده یا اینکه در مقابل یکدیگر‬ ‫صف ارایی م ی کنند‪ ،‬که در این صورت دیگر نم ی توان از رابطه‬ ‫و نسبت انان با یکدیگر سخنی گفت؛ چون حکم به فقدان‬ ‫رابطه میان این دو صادر شده است‪.‬‬ ‫استاد مطهری در شمار حکیمان حکمت متعالیه است‬ ‫و از این رو اثارش سرش��ار از مباحث اخالقی است‪ .‬با نگاه به‬ ‫اثار صدرالمتالهین متوجه م ی شویم که بحث اخالق و عرفان‬ ‫عملی در اثار وی بسیار قوی مطرح شده است‪ .‬نگاهی به اثار‬ ‫دیگر حکمای حکمت متعالیه از جمله امام خمینی نیز نشان از‬ ‫همین معنا دارد‪ .‬اهمیت این نکته هم در ان است که این نوع‬ ‫اندیشمندان با توجه به مبانی حکمت متعالیه بحث های خود‬ ‫را سامان داده اند‪ .‬افزون بر اینکه استاد مطهری به فلسفه های‬ ‫معاصر نیز نگاهی دارد و مباحث وی با نگاهی تطبیقی مطرح‬ ‫م ی شود‪ .‬استاد دغدغه ان را دارد که پرسش های زمانه را نیز‬ ‫پاسخ دهد‪ .‬از این رو م ی توان گفت شهید مطهری‪ ،‬فیلسوفی‬ ‫اس��ت که با مفروض گرفتن مبانی حکم��ت متعالیه و در‬ ‫پاسخ به پرس��ش های معاصر‪ ،‬حکمت متعالیه را قدری جلو‬ ‫برده است‪ .‬ایت اهلل مطهری در تعریف مفهوم اخالق‪ ،‬معتقد‬ ‫است که اخالق‪ ،‬خود نوعی تربیت شمرده م ی شود و به معنی‬ ‫کس��ب خلق و حالت و عادت م ی باشد‪ .‬این معنا از اخالق در‬ ‫اندیشه استاد مطهری گرچه نسبتی با مفهوم تربیت دارد اما‬ ‫با ان متفاوت است‪ .‬تفاوت در این است که در مفهوم تربیت‪،‬‬ ‫پرورش و ساختن نهفته اس��ت‪ .‬از این منظر فرقی نم ی کند‬ ‫که تربیت چگونه و ب رای چه هدفی و در راه چه هدفی انجام‬ ‫گیرد‪ .‬به تعبیر استاد‪ ،‬در مفهوم تربیت‪ ،‬قداستی وجود ندارد که‬ ‫گفته شود اگر انسان را به نحو خاصی پرورش دهند‪ ،‬خصایص‬ ‫مافوق حیوان پیدا م ی کند‪ ،‬بلک��ه تربیت یک جنایتکار هم‬ ‫تربیت شمرده م ی شود و این اصطالح حتی بر تربیت حیوان‬ ‫هم به کار م��ی رود‪ .‬از این رو تربیت‪ ،‬معن��ای عامی دارد که‬ ‫هم شامل انسان و هم غیر انس��ان م ی شود‪ .‬همان طور که‬ ‫یک انس��ان را م ی توان با هر هدف و انگیزه ای تربیت نمود‪،‬‬ ‫یک حیوان را هم م ی توان تربیت کرد‪ .‬اما در مفهوم اخالق‪،‬‬ ‫نوعی قداست نهفته است و از این رو مفهوم اخالق در مورد‬ ‫حیوان به کار نم ی رود و اخالق‪ ،‬تنها به ادمی اختصاص دارد‪.‬‬ ‫همین ویژگی باعث شده است که علم اخالق‪ ،‬دارای مبناها و‬ ‫معیارهایی باشد که تربیت فاقد ان است‪.‬‬ ‫به نظر اس��تاد مطهری محی��ط ازاد‪ ،‬زمینه و ش��رایط‬ ‫مس��اعدتری را ب رای رش��د اخالقی و ش��کوفایی استعداد و‬ ‫ی فراهم م ی سازد‪ .‬ایشان در اثارش این مساله‬ ‫شخصیت ادم ‬ ‫را تصریح کرده است‪ ،‬از جمله در جایی م ی گوید ازادی از ان‬ ‫جهت که بشر را وارد صحنه تنازع بقا م ی کند و گوهر انسان در‬ ‫محیط ازاد بهتر و بیشتر رشد م ی کند‪ ،‬خوب است‪ .‬البته طرح‬ ‫تنازع بقا در این فقره‪ ،‬در سایر مباحث استاد به رقابت و مسابقه‬ ‫معنا شده اس��ت‪ .‬در واقع‪ ،‬ازادی‪ ،‬از یک س��و موانع را از میان‬ ‫برم ی دارد و از س��وی دیگر موجبات رقابت انسان ها را فراهم‬ ‫م ی سازد و زمینه را ب رای رشد و ش��کوفایی اندیشه و استعداد‬ ‫ی ام��اده م ی کند‪ .‬در خصوص تعریف اس��تاد مطهری از‬ ‫ادم ‬ ‫ازادی باید گفت تعریف وی از دو ویژگی س��لبی و ایجابی و‬ ‫به تعبیری منفی و مثبت بهره م ی برد‪ .‬به گفته ایشان‪ ،‬ازادی‬ ‫یعنی فقدان مانع‪ ،‬فقدان جبر و فقدان هر گونه قیدی در سر‬ ‫راه ادمی‪ .‬در نتیجه چنین نگاهی انسان احساس م ی کند ازاد‬ ‫است و م ی تواند راه کمال خود را طی کند‪ ،‬نه اینکه چون ازاد‬ ‫است به کمال خود رسیده است‪.‬‬ ‫از منظر شهید مطهری‪ ،‬ازادی دو رکن بسیار مهم دارد؛‬ ‫یکی عصیان و تمرد و دیگری تسلیم و انقیاد‪ .‬در واقع به تعبیر‬ ‫اس��تاد مطهری‪ ،‬بدون عصیان و تمرد‪ ،‬رکود و اسارت است و‬ ‫بدون تسلیم و انقیاد و اصولی بودن‪ ،‬هرج و مرج است‪ .‬انسان‬ ‫از یک سو به نفی استبداد م ی پردازد و در مقابل استبدادورزی‬ ‫و استب دادپذیری عصیان م ی ورزد و از طرف دیگر‪ ،‬این رها شدن‬ ‫را نهادینه م ی کند و ازادی را در قالب نظم و به تعبیری تسلیم‬ ‫و انقیاد و اصولی بودن‪ ،‬سامان م ی دهد و روشن م ی سازد که‬ ‫ادمی این‬ ‫ازادی را ب رای چه م ی خواهد‪ .‬این دو ویژگی همواره به ‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫اجباربردار نیست‪ .‬نم ی توان کس��ی را به زور وادار به پذیرش‬ ‫دینی کرد یا کسی را با تحمیل وادار به قبول فضایل اخالقی‬ ‫نمود‪ .‬استاد مطهری نقطه قوت دین اسالم را در این م ی داند‬ ‫که به دیگران اجازه نداده اس��ت دین و فضایل اخالقی را به‬ ‫ادمیان تحمیل کنن��د‪ .‬در فضای غی��ر ازاد‪ ،‬تحقق اخالق و‬ ‫فضایل اخالقی نیز به سختی صورت م ی گیرد‪ .‬دین‪ ،‬ایمان‪،‬‬ ‫محبت و دوستی و بسیاری چیزهای دیگر اجباربردار نیست‪.‬‬ ‫ایات فراوانی در قران نیز به این موضوع اش��اره دارد‪ .‬از جمله‬ ‫خطاب به پیامبر م ی فرماید‪« :‬ادع الی سبیل ربک بالحکمه و‬ ‫الموعظه الحسنه»؛ مردم را با دلیل و منطق دعوت کن تا روح‬ ‫و قلب انها را خاضع و عشق و محبت را در دل انها ایجاد کنی‪.‬‬ ‫دلیل س��وم در ضرورت ازادی این اس��ت ک��ه قابلیت‬ ‫کمال یابی انسان در فضایی ارزشمند است که ازادانه صورت‬ ‫گیرد‪ .‬انسان ب رای رسیدن به کمال‪ ،‬باید با بسیاری از چیزها‬ ‫در تنازع و کشمکش به سر برد‪ .‬در ابتدا در درون خود و ب رای‬ ‫رس��یدن به فضایل معنوی اخالقی باید تالش کند و سپس‬ ‫در بیرون و ب رای تحقق اخالق در جامعه باید تالش نماید‪.‬‬ ‫ش��اید بتوان گفت‪ ،‬همه عناصر و دالیل مذکور در باب‬ ‫اهمیت و ضرورت ازادی‪ ،‬م ی تواند تق��دم ازادی را بر اخالق و‬ ‫فضایل اخالقی روشن سازد‪ .‬ازادی به مثابه نقطه اغازی است‬ ‫که م ی توان از انجا به اخالق رس��ید‪ .‬بدیهی است اگر سپهر‬ ‫ازادی در حوزه عمومی نمود نیافته باشد‪ ،‬نم ی توان از اخالق‬ ‫و فضایل اخالقی گفت وگو کرد‪ .‬یک جامعه فاقد ازادی‪ ،‬فاقد‬ ‫اخالق هم خواهد بود و در این شرایط وضعیت جامعه از حیث‬ ‫روابط اجتماعی و اداب معاشرت بر پایه هیچ منطق درستی‬ ‫استوار نخواهد بود‪ .‬به نظر م ی رسد وقتی سخن از ازادی به‬ ‫منزله روش به میان اید‪ ،‬به این معناست که ازادی‪ ،‬روش‪ ،‬زمینه‬ ‫و شیوه ای است که بدان وسیله م ی توان به پاره ای از اهداف‬ ‫خاص رسید و ازادی فی نفسه‪ ،‬اصالت نخواهد داشت‪ ،‬بلکه‬ ‫به منظور فراهم امدن شرایط مس��اعد ب رای رشد و اگاهی و‬ ‫عقالنیت الزم و ضروری است‪ .‬برخی از مباحث استاد مطهری‬ ‫ناظر به روش و زمینه بودن ازادی اس��ت‪ .‬از این منظر‪ ،‬ازادی‪،‬‬ ‫راه و روشی ب رای رس��یدن به مقصد و مقصودی دیگر است‪.‬‬ ‫ازادی‪ ،‬هدف و غایت اصلی نیس��ت‪ ،‬بلکه راه و روشی است‬ ‫ب رای دستیابی به هدف هایی برتر و کمال و سعادت‪ .‬تعبیری‬ ‫که مرحوم مطهری ب رای ازادی به مثابه روش به کار م ی گیرد‬ ‫«کمال وس��یله ای» در مقابل «کمال هدفی» است‪ .‬به نظر‬ ‫ایشان ازادی «کمال وسیله ای» اس��ت نه «کمال هدفی»‪.‬‬ ‫هدف انس��ان این نیست که ازاد باش��د‪ ،‬ولی انسان باید ازاد‬ ‫باشد تا به کماالت خودش برسد‪ .‬ازادی یعنی اختیار و انسان‬ ‫در میان موجودات تنها موجودی است که خودش باید راهش‬ ‫را انتخاب کند و حتی به تعبیر دقی ق تر خودش باید خودش را‬ ‫انتخاب کند‪ .‬بناب راین‪ ،‬از نگاه مطهری‪ ،‬ازادی‪ ،‬زمینه و معبری‬ ‫ب رای رسیدن به مقصدی خاص اس��ت‪ .‬در واقع ازادی در این‬ ‫معنا‪ ،‬وسیله ای ب رای بروز و ظهور استع دادهای پنهان و نهفته‬ ‫و کشف ناشده ادمی است‪ .‬انسان نیازمند ازادی است و از این‬ ‫رو گرایش به ازادی به گونه فطری در نهاد وی به ودیعه نهاده‬ ‫سیاست‬ ‫توان را م ی دهد که از استبداد فرار کند و از سوی دیگر گرفتار‬ ‫هرج و مرج هم نشود و مشی متعادل و متوازنی داشته باشد‪.‬‬ ‫مباحث ش��هید مطهری سرش��ار از مباحثی است که‬ ‫همدیگر را پوشش م ی دهند و کامل م ی کنند‪ .‬در همین زمینه‬ ‫نیز ایشان معتقدند که اسالم‪ ،‬هم شعار ازادی را سر داده و هم‬ ‫اصول ازادی را تبیین نموده اس��ت‪ .‬در نظر اس��تاد مطهری‪،‬‬ ‫نخستین شعار اسالم‪ ،‬یعنی «الاله االاهلل» متضمن و مشتمل‬ ‫است بر سلب و ایجاب‪ ،‬نفی و اثبات‪ ،‬عصیان و تسلیم‪ ،‬نه و‬ ‫اری‪ ،‬فصل و وصل‪ ،‬ازادی و بندگی‪ ،‬ولی نه به صورت دو شیء‬ ‫جداگانه‪ ،‬بلکه به صورت دو شیء وابسته به یکدیگر که هیچ‬ ‫کدام بدون دیگری امکان پذیر نیست‪ .‬در اینجا هم گریختن و‬ ‫ازادی از غیر خداوند و دراویختن و ازادی در خداوند طرح شده‬ ‫است و نوع نگاه مطهری را به ازادی به خوبی نمایان م ی کند‪.‬‬ ‫وی در تفسیر جمله مذکور بر این باور است که اولین نفخه‬ ‫ازادی در اسالم به وسیله همین کلمه و همین جمله دمیده‬ ‫شد‪ .‬ازادی از بت ها‪ ،‬از طوق بندگی ابوسفیان ها و ابوجهل ها‪،‬‬ ‫از طوق بندگی پول و ثروت و از ط��وق بندگی هوا و هوس و‬ ‫نفس اماره به وسیله همین جمله باارزش حاصل شد‪ .‬اهمیت‬ ‫این مطلب از انجاست که تا ازادی در بعد سلبی محقق نشود‪،‬‬ ‫نم ی توان از بُعد ایجابی ازادی گفت وگو کرد و در این صورت و‬ ‫به طریق اولی‪ ،‬جایی ب رای اخالق مبتنی بر فضای ازاد باقی‬ ‫نخواهد ماند تا درباره ان بحث شود‪ .‬از این وضعیت م ی توان‬ ‫تقدم ازادی بر اخالق را هم استنباط کرد‪ .‬در واقع تا ازادی‪ ،‬به‬ ‫عنوان عنصری از فضایل اخالقی‪ ،‬تحقق پی دا نکند نم ی توان‬ ‫از سایر فضایل اخالقی بحثی به میان اورد‪ .‬به هر حال‪ ،‬ازادی‬ ‫در بعد س��لبی گرچه در ابتدا نمود م ی یابد اما از س��ویی بُعد‬ ‫ایجابی ازادی معطوف به تکامل و س��عادت است و به منزله‬ ‫مهم ترین هدف اخالق به شمار م ی اید‪.‬‬ ‫اس��تاد مطهری در مباحث خود درباره ازادی‪ ،‬به خوبی‬ ‫به این بحث اش��اره کرده اس��ت ‪ ،‬از جمله از بحثی با عنوان‬ ‫دالیل صحت ی��ا دالیل اهمیت و ضرورت ازادی س��خن به‬ ‫میان م ی اورد‪ .‬این دالیل به طور کلی م ی تواند تقدم ازادی بر‬ ‫اخالق را تقویت نماید‪ .‬از نظر ایشان به دالیل متعدد و تنها در‬ ‫سپهر ازادی م ی توان به مراتب سعادت و کمال دست یافت‪،‬‬ ‫از جمله اینکه ایش��ان بر این باورند ک��ه ازادی به چند دلیل‬ ‫صحیح اس��ت؛ یکی اینکه نباید مانع بروز استعدادهای بشر‬ ‫شد؛ دیگر اینکه بسیاری از چیزهاست که با جبر نم ی توان به‬ ‫بشر تحمیل کرد و در نهایت اینکه بشر موجودی است که باید‬ ‫با اختیار و در صحنه تنازع و کشمکش به کمال خود برسد‪.‬‬ ‫دالیل سه گانه ای که در سخنان استاد مطهری بازتاب یافته‬ ‫به گونه ای است که ازادی را بر اخالق مقدم م ی کند‪ .‬در این‬ ‫معنا ازادی یک مفهوم بیرون دینی تلقی م ی ش��ود که حتی‬ ‫پذیرش دین نیز ممکن نیس��ت‪ ،‬مگر اینکه با ازادی صورت‬ ‫گیرد‪ .‬البته طبیعی است که فضایل اخالقی نیز مورد پذیرش‬ ‫قرار نم ی گیرد‪ ،‬مگر با وجود و تحق��ق ازادی‪ .‬از این رو بنا به‬ ‫دالیل پیش گفته‪ ،‬نباید از ادمی دریغ ش��ود‪ .‬همان گونه که‬ ‫استاد مطهری تصریح م ی کند‪ ،‬نخستین دلیل ب رای ضرورت‬ ‫ازادی این است که بروز و ظهور استعدادهای ادمی‪ ،‬نیازمند‬ ‫فضای ازاد است‪ .‬در یک فضای بسته و استبدادی‪ ،‬زمینه ای‬ ‫ب رای ظهور خالقی ت ها و استع دادها به وجود نم ی اید‪ .‬برعکس‪،‬‬ ‫در چنین فضایی‪ ،‬چاپلوسان قدر م ی یابند و ازاداندیشان‪ ،‬تحقیر‬ ‫م ی شوند‪ .‬وضعیت پدیدامده به خوبی تاییدکننده این مطلب‬ ‫اس��ت که اخالق مطلوب در چنین جامع ه ای پا نم ی گیرد و‬ ‫مردم نم ی توانند از چنین جامع ه ای میوه های اخالقی بچینند‪.‬‬ ‫انچه مشاهده م ی شود‪ ،‬ضداخالق است‪ .‬این چنین‪ ،‬فضایل‬ ‫اخالقی نیز در پی فقدان ازادی به مسلخ برده م ی شود و نفاق‬ ‫و دو رویی و فساد اخالقی در جامعه رشد م ی کند و جامعه را از‬ ‫درون تهی م ی سازد‪.‬‬ ‫دلیل دوم که در ضرورت ازادی بایسته توجه است اینکه‬ ‫بس��یاری از چیزها صالحیت و قابلیت تحمی��ل به ادمیان‬ ‫را ندارد‪ .‬ب رای مث��ال دین و اخالق از جمله اموری اس��ت که‬ ‫شده است و ادمی در مسیر زندگی خویش و ب رای بروز و ظهور‬ ‫اس��تعدادهای عالی و برتر انس��انی و اخالقی از ان بهره مند‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫ایش��ان‪ ،‬این پرس��ش را طرح م ی کند که چرا ازادی به‬ ‫این مقام و ارزشمندی رس��یده است که در ش��مار برترین و‬ ‫بزرگ ترین ارزش های انسانی قرار گیرد؟ پاسخ استاد به این‬ ‫پرسش‪ ،‬این است که در طول تاریخ بشری این ارزش همواره‬ ‫ی دریغ شده و از این رو چون ارزشی کمیاب بوده‪ ،‬ارزشی‬ ‫از ادم ‬ ‫بسیار واال و ارجمند پیدا کرده است و البته معتقد است که در‬ ‫عصر حاضر نیز گرچه شعار و حماسه و سخن ازادی هست‬ ‫اما چیزی جز گندم نمایی و جوفروش��ی نیست‪ .‬جالب اینکه‬ ‫اس��تاد مطهری اگرچه در مباحث خود تفکیکی میان ازادی‬ ‫معنوی و اجتماعی انجام م ی ده��د و جهان غرب را برخوردار‬ ‫از ازادی اجتماعی م ی داند اما در برخی دیگر از اثار خود حتی‬ ‫این مطلب را هم نم ی پذیرد و بر این باور است که با توجه به‬ ‫حضور قوی رس��انه های جمعی عمومی در جوامع غربی از‬ ‫ازادی اجتماعی هم خبر و اثری نیست‪ .‬از سویی در سخنان‬ ‫استاد مطهری ارزش بودن ازادی معادل تکلیف بودن ازادی‬ ‫تلقی ش��ده اس��ت‪ .‬در واقع تالش ب رای بهره مندی از ازادی‬ ‫وظیفه انسان هاست و ادمیان نم ی توانند و نباید ازادی خود‬ ‫را تحت هیچ شرایطی س��لب کنند و تن به اجبار و تحمیل‬ ‫بسپارند‪ .‬البته تکلیف بودن ازادی وقتی قابل پذیرش است که‬ ‫مافوق «حق» تلقی شود اما اگر در معنایی فروتر از حق بودن‬ ‫ازادی به کار رود‪ ،‬طبیعتا م ی تواند نقدی بر اندیش��ه مطهری‬ ‫تلقی شود‪.‬‬ ‫مطهری معتقد است در مفهوم اخالق‪ ،‬نوعی قداست‬ ‫نهفته اس��ت و اخالق تنها‪ ،‬ویژگی ادمیان اس��ت اما اخالق‬ ‫در یک جامعه دینی و مذهبی‪ ،‬به هر معنایی که مراد ش��ود‪،‬‬ ‫ف ی نفسه و به طور مطلق ارزشمند نیس��ت و ارزشمندی ان‬ ‫تنها و تنها ب رای دستیابی به ارزشی برتر و فراتر‪ ،‬یعنی سعادت‬ ‫و کمال و قرب الی اهلل اس��ت‪ .‬در این ارتباط است که تقدم و‬ ‫پیشینی بودن ازادی بر اخالق معنا و مفهوم م ی یابد‪ .‬در واقع‬ ‫رسیدن به کمال و سعادت جز با بهره مندی از ازادی ممکن‬ ‫نیست و اگر جز این بود ارزشی نداشت‪ .‬البته قداست داشتن‬ ‫امری‪ ،‬با وسیله بودن ان منافات ندارد‪ ،‬منتها قداست هدف در‬ ‫مرتب ه ای واالست؛ زی را قداست نظیر دیگر مفاهیم ارزشی ذو‬ ‫مراتب است‪ .‬در اندیشه اس��تاد مطهری دو گونه مانع مطرح‬ ‫شده است؛ یکی موانعی که سلب کنندگان ب رای ازادی انسان‬ ‫ایجاد م ی کنند‪ .‬به تعبیر ایشان در وجود اقویا دو عامل هست‬ ‫که اگر دس��ت به دس��ت یکدیگر بدهند باعث سلب ازادی‬ ‫م ی شود‪ ،‬نخست «س��ودجویی» و دیگری «تمرکز قدرت‪».‬‬ ‫به عبارت دیگر‪« ،‬خودپرستی و زور»‪ .‬به نظر وی در اسالم با‬ ‫هر دو نیرو مبارزه شده است‪ .‬ایش��ان دومین مانع ازادی را به‬ ‫طبقه ای که ازادی را از دست داده‪ ،‬بازم ی گرداند و ان را در شمار‬ ‫موانع مهم در سلب ازادی ها م ی داند که عبارت است از‪ :‬یکی‬ ‫ب ی حسی و تنبلی و القیدی و ب ی تفاوتی و ضعف و زبونی و‬ ‫دیگری ب ی خبری و نااگاهی و ب ی رش��دی‪ .‬در نگاه ایشان در‬ ‫اسالم ب ی تفاوتی نسبت به حقوق خود نیز مردود شمرده شده‬ ‫است‪ .‬بناب راین الزم است ب رای دستیابی به ازادی‪ ،‬نخست از‬ ‫موانع ازادی رهایی یافت‪.‬‬ ‫غیر از موانع برشمرده شده‪ ،‬اس��تاد مطهری به پاره ای‬ ‫از محدودیت ها در رابطه اخالق و ازادی نیز اش��اره م ی کند‪.‬‬ ‫محدودیت مهمی که وی به بحث درباره ان م ی پردازد‪ ،‬مطلق‬ ‫نبودن ازادی است‪ .‬درست است که انسان به رفع موانع اقدام‬ ‫م ی کند اما از سویی باید متوجه باش��د که قلمرو ازادی تا چه‬ ‫اندازه است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬همان گونه که در قلمرو سیاست‪،‬‬ ‫هرج و مرج پذیرفته و شایس��ته نیس��ت‪ ،‬در ارتباط ازادی با‬ ‫حوزه اخالق نیز‪ ،‬ازادی غیر از هرج و مرج ش��مرده م ی شود‪.‬‬ ‫از این منظر‪ ،‬اس��تاد به نقد س��خنان برخی از اندیش��مندان‬ ‫م ی پردازد که در حوزه اخالق هی��چ محدودیتی ب رای ازادی‬ ‫قائل نیستند‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫جنبش یارانه ای‬ ‫شاید دولتمردان تصور نم ی کردند در نخستین ماه های ورود خود به قدرت‪ ،‬این چنین‬ ‫با ب ی مهری افکار عمومی مواجه شوند‪ .‬هنوز هم بس��یاری از انها در شوک کمپین عظیم‬ ‫ثب ت نام یارانه ها هس��تند که از کاف ی نت ها تا خانه ها و اداره های دولتی را به تسخیر خود‬ ‫دراورده بود‪ .‬با این حال تنها مقام ارشد دولتی که تاکنون به شکست خود اظهاری یارانه ها‬ ‫اعت راف کرده‪ ،‬محمد ش��ریعتمداری‪ ،‬معاون اج رایی رئی س جمهوری و مسئول اج رایی این‬ ‫پروژه است‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫رازدلبستگیمردم‬ ‫به یارانهنقدی‬ ‫هدفمندى یارانه ها و بازتاب هاى ‬ ‫اقتصادى و اجتماعى ان‬ ‫احمد پورفالح‬ ‫کارشناس اقتصادی‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪46‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 216‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ح��ذف یاران��ه از ان��رژى و به دنب��ال ان بازتوزیع‬ ‫درامدهاى حاصل از اجرای قانون یکى از جس��ورانه ترین و‬ ‫چالش ى ترین ب رنامه هاى دولت دهم بود که تبعاتش دامنگیر‬ ‫دولت یازدهم و مسلما دولت هاى بعد نیز خواهد شد‪.‬‬ ‫در ض��رورت واقعی ک��ردن قیمت حامل ه��اى انرژى‬ ‫هی چ تردیدى نبوده و نیس��ت چون عرضه ارزان برق‪ ،‬بنزین‪،‬‬ ‫گاز و گازوئیل موج زیاده روى در مصرف و هدر دادن و قاچاق‬ ‫حامل هاى ان��رژی را افزایش داده‪ ،‬از توان صادراتی کش��ور‬ ‫می کاهد (به خصوص در ارتباط با نفت و برق) و نیاز به واردات‬ ‫را بیشتر می کند (به ویژه در زمینه بنزین)‪ ،‬البته عوارض جنبى‬ ‫دیگرى نیز دارد که از ان جمله تخریب محی ط زیست و باال‬ ‫ن ترافیک‪ ،‬اتالف وقت‪ ،‬کاهش بهره ورى و مواردی از این‬ ‫رفت ‬ ‫دست را می توان نام برد‪.‬‬ ‫متاسفانه این برنامه حیاتى در بد ترین مقطع زمانى و‬ ‫به بد ترین شکل اجرایی شد‪ .‬به اعتقاد من از نظر زمانی این‬ ‫جراحى سنگین در اقتصاد کش��ور باید در مقطعى صورت‬ ‫می گرفت که کش��ور از نظر اقتصادى حداقل در ش��رایط‬ ‫مطلوب بود‪( .‬تورم و بی��کارى پایین باش��د‪ ،‬رونق حاکم در‬ ‫فضای کسب و رشد و توسعه به می زان قابل قبولى باشد و از‬ ‫همه مهم تر تحریم خارجی وجود نداشته باشد‪).‬‬ ‫همچنین دولت نزد ملت از مقبولیت باالیى برخوردار‬ ‫بوده و اعتماد عمومى در حد مقبولى براورد شود‪.‬‬ ‫این درحالی اس��ت که دقیقا در س��ال ‪ ٨٩‬یعنى سال‬ ‫شروع برنامه طرح تحول اقتصادى‪ ،‬هیچ یک از پارامترهای‬ ‫فوق وجود نداشت‪ .‬بنگاه هاى مولد کشور نیز در شرایط بدى‬ ‫از نظر تولید‪ ،‬فروش و نقدینگی به سر می بردند و مجبور به‬ ‫کاهش نیروی کار و تعطیلى واحد های خود شدند‪.‬‬ ‫در این دوران همه اندیش��مندان و دلسوزان این اب و‬ ‫ق القول بودند که بازتوزیع یارانه ها به‬ ‫خاک در این مطلب متف ‬ ‫صورت نقدى‪ ،‬مخرب و ضایع ه افرین است‪ ،‬تورم را باال می برد‪،‬‬ ‫به تنبلى دامن می زند و توقع زیاد از دولت را موجب می گردد‬ ‫و منابع مالى دولت را تحت فشار قرار می دهد‪ .‬در هر صورت‬ ‫دولت وقت به این دیدگاه توج��ه نکرد و با هدف جلب قلوب‬ ‫مردم به ویژه قشر کمتر برخوردار‪ ،‬دست به توزیع پول حتى به‬ ‫مراتب بیش از درامد حاصل از اجرای قانون در مرحله اول زد‪.‬‬ ‫بخش خصوصى‪ ،‬اقتصاددانان مستقل و کارشناسان‬ ‫بر این ب��اور بودند که این درامد صرف زیرس��اخت ها ش��ود‬ ‫(چاه هاى فرسوده نفتى‪ ،‬نیروگاه ها و تغییر تجهی زات تولید‬ ‫از انرژى برى باال به انرژى برى اقتص��ادى) و نیز از این درامد‬ ‫در زمینه کاهش هزینه بهداشت و درمان و اموزش خانواده ها‬ ‫استفاده شود‪ .‬اما سیاستگذاران و مسئوالن وقت ان کردند که‬ ‫خود می خواستند و داستانی ساخته شد که رفع و رجوعش به‬ ‫این زودی ها ممکن نیست‪.‬‬ ‫حال که گریزی از ادامه این راه نیست؛ چون تا اینجای‬ ‫کار هزینه سنگینی بر مردم تحمیل شده است‪ ،‬ب راى ط راحی‬ ‫سیس��تم هدفمندکردن یارانه ها رقم بسیار سنگینى هزینه‬ ‫ش��ده و اگر این ش��روع پرهزینه و پرضایعه ب راى این برنامه‬ ‫واجب در این مرحله متوقف ش��ود بعید می رسد که به این‬ ‫اختالس هامردمرابدبین‬ ‫کرده است‬ ‫مطبوعاتودانشگاه هام راقب‬ ‫باشندتا دولت یازدهم پول‬ ‫انص راف ی ها را هدر ندهد‬ ‫یارانه به ثروتمندان در واقع‬ ‫حق السکوتاست‬ ‫دکتر اب راهیم رزاقی‪ ،‬استاد دانشگاه ‬ ‫از چالش های فاز دوم هدفمندی‬ ‫م ی گوید‬ ‫ترمیمزخمناکامی انصرافیارانه ها‬ ‫دولت اصالح نظام مالیاتی و‬ ‫وصولمطالباتمعوقبانکیرا‬ ‫جدیبگیرد‬ ‫پای اقتصاددان درکفش جامعه شناسان‬ ‫زودی ها دولتى جرات گش��ودن مجدد این پرونده را داش��ته‬ ‫باشد‪ ،‬این سوال مطرح می گردد که حال چه باید کرد؟‬ ‫ ایا ناکامی کارگروه دعوت به انصراف می تواند نقطه عطفی در‬ ‫دیدگاه های مسعود نیلی باشد‬ ‫ باید از تجربیات مرحله اول درس گرفت‬ ‫مهدی خاکی فیروز‬ ‫‪2‬‬ ‫دبیر گروه اقتصاد‬ ‫دکتر مسعود نیلی یکی از چهره های پشت پرده‬ ‫بس��یاری از تصمیم گیری ه��ای اقتص��ادی در دولت های‬ ‫هاشمی رفسنجانی‪ ،‬خاتمی و حسن روحانی است‪ .‬نقش او‬ ‫در تدوین بس��یاری از برنامه های اقتصادی جنجال ب رانگیز‬ ‫در سه دهه اخیر‪ ،‬غیرقابل انکار است‪.‬‬ ‫به عنوان مهم ترین نمونه می ت��وان به برنامه تعدیل‬ ‫اقتصادی اشاره کرد که تبعات تورمی بسیار شدیدی را ب رای‬ ‫اقتصاد ای ران به ارمغان اورد‪.‬‬ ‫دکتر نیلی که این روزها مشاور اقتصادی رئی س جمهور‬ ‫است‪ ،‬چندی پیش و با حکم ویژه ای از سوی حسن روحانی‬ ‫به عنوان رئیس کارگروه دعوت به انصراف از دریافت یارانه‬ ‫نقدی منصوب شد‪.‬‬ ‫کارگروهی که اکثر اعضای ان را چهره های اقتصادی‬ ‫تش��کیل می دهند و جلس��ات ان با بی اعتنایی به دانش‬ ‫جامع ه شناس��ی و بدون عضویت حتی یک جامع ه شناس‬ ‫سرشناس برگزار شد‪.‬‬ ‫نتیجه طبیع��ی این کم لطفی به یک رش��ته علمی‬ ‫ موثر‪ ،‬عدم موفقیت کارگ��روه در جذب افکار عمومی بود تا‬ ‫جایی که کمتر از دو درصد از مردم به ان اعتنا کردند‪ .‬البته‬ ‫اگر امار ای رانیان خارج کشور که امکان رسمی ثب ت نام ب رای‬ ‫دریافت یارانه ها را نداش��تند از این رقم کم ش��ود‪ ،‬موفقیت‬ ‫کارگروه به حدود یک درصد کاه��ش می یابد‪ .‬اقتصاد یک‬ ‫علم اس��ت ولی نمی توان نظریه های اقتص��ادی را قطعی‬ ‫دانست؛ به ویژه زمانی که خبرگان این علم خود را از مطالعات‬ ‫میان رشته ای بی نیاز احساس کنند‪.‬‬ ‫اعضای کارگروه یادش��ده می توانند تجربه شکست‬ ‫اخیر خود را مبنایی ب رای توجه بیش��تر به دانش های دیگر‬ ‫کنند تا از این طریق‪ ،‬رش��د علمی را به ارمغان اورند‪ ،‬وگرنه‬ ‫اقتدارگرایی علمی‪ ،‬راه به جایی نمی برد‪.‬‬ ‫تحول اقتصادی با کار انتخاباتی سازگار نیست‬ ‫‪ 60‬درصد ثبت نام کنندگان مدعی اند که درامدی کمتر از ‪ 600‬هزار تومان دارند‬ ‫عزت اهللیوسفیان‬ ‫‪3‬‬ ‫نماینده مجلس‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 216‬‬ ‫اگر دولت با مردم صادقانه س��خن می گفت و با‬ ‫تش��ریح وضعیت اقتصادی و ارائه امار و اطالعات صحیح‬ ‫علت حذف دهک های ب��االی جامعه از دریاف��ت یارانه را‬ ‫توضیح م��ی داد‪ ،‬به مراتب نتیجه ای بهتر از این به دس��ت‬ ‫می اورد‪ .‬اینکه دول��ت از همان ابتدای امر به طور ش��فاف‬ ‫امار و ارقام را اعالم نکرد از سوی بس��یاری مورد انتقاد قرار‬ ‫گرفت‪ .‬بسیاری بر این باور بودند که دولت باید طبقه بندی‬ ‫درامدی را از هم��ان اول اعالم کرده و تعیی��ن می کرد که‬ ‫افراد با فالن درامد از دریافت یارانه ها حذف می شوند‪ .‬رویه‬ ‫پرداخت مستقیم پول در جامعه از همان ابتدا اشتباه بود و‬ ‫هرگاه جلوی تداومش را بگیریم منفعت است‪ .‬در هر صورت‬ ‫فرصت ثب ت نام ها به اتمام رسید و طبق پی ش بینی ها درصد‬ ‫ناچیزی از مردم از دریافت یارانه نقدی انصراف دادند‪ ،‬البته‬ ‫تجربه این کار را درگذشته نیز داشتیم و در دولت احمدی نژاد‬ ‫نیز از مردم خواس��تند که انصراف دهند و طبق گفته یکی‬ ‫از نمایندگان مجلس فقط ‪ 954‬نف��ر انصراف دادند‪ .‬درحال‬ ‫حاضر بیش از ‪ 70‬میلیون نف��ر ثب ت نام کردند و بیش از ‪60‬‬ ‫درصد ثب ت نام کنندگان اعالم داش��تند که درامدشان در ماه‬ ‫کمتر از ‪ 600‬هزار تومان اس��ت که اگر این واقعیت داشته‬ ‫باشد‪ ،‬کشور با وضعیت بسیار اسفناکی روبه روست‪.‬‬ ‫البته این واکنش مردم در مورد درامدشان را می توان‬ ‫به گونه ای دیگر ارزیابی کرد‪ .‬بعد از دوسال که خانواده ها به‬ ‫ازای هر نفر هر ماه ‪ 45‬هزار و ‪ 500‬تومان به طور مس��تقیم‬ ‫دریافت کردن��د‪ ،‬حال با این تبلیغات گس��ترده که بعضا به‬ ‫ضد خود نیز تبدیل ش��د‪ ،‬می توان گفت که در واقع مردم را‬ ‫عمدی وادار به کتمان حقیقت کردیم‪.‬‬ ‫دولت تدبیر و امید فراموش نکند که کش��ور به دنبال‬ ‫تحول اقتصادی است و اگر بخواهد ب رای هر قدم در جهت‬ ‫توسعه اقتصادی‪ ،‬رای گیری کند به نتیجه نمی رسد؛ یا باید‬ ‫تحول اقتصادی را دنبال کرد یا کار انتخاباتی‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫به تدریج باید بازتوزی��ع نقدینگى را کاه��ش داد و به‬ ‫جاى ان بخشی از این بودجه را محدود به هزینه در نیازهاى‬ ‫بهداشتى و اموزش��ى توس��ط ذی نفعان کرد‪ ،‬مثال ده هزار‬ ‫تومان از این ‪ ٤٥‬هزار توم��ان را محدود به هزینه پرداخت به‬ ‫دانشگاه ها و دبیرستان ها کرد‪.‬‬ ‫بیس��ت هزار توم��ان از ان را به پرداخ��ت هزینه هاى‬ ‫درمانى اختصاص داد‪( .‬مسلما سیستم نرم افزاری امکان این‬ ‫گونه ب رنامه ریزی ها و کنترل ها را فراهم می اورد‪).‬‬ ‫همچنین می توان ‪ ١٠‬درص��د از هزینه بیمه کارکنان‬ ‫و کار فرمایان را کم کرد یا س��قف معافیت مالیاتى کارگران‬ ‫و کارمندان را باال برد و ما به التفاوت را به س��ازمان مالیاتى‬ ‫پرداخ��ت و از محل این درام��د به رش��ته هایى از تولید که‬ ‫انرژى برى باالیى دارند کمک کرد که موجب کاهش بهای‬ ‫تمام شده کاال می شود‪.‬‬ ‫اشتباهى که توسط دولت یازدهم درحال شکل گیری‬ ‫است‪ ،‬به حذف بخش��ى از جامعه از این درامد ملی مربوط‬ ‫می شود که مسلما هزینه اش بیش از منافعش خواهد بود‪.‬‬ ‫این درامد به همه مردمى که شناس��نامه ای رانى دارند‪،‬‬ ‫تعلق دارد و هی��چ ای رانى را نمی توان از دریافت س��هم خود‬ ‫از این درامد مل��ى چه به صورت مس��تقیم و چه به صورت‬ ‫غیرمستقیم محروم کرد‪( .‬مگر یک پدر‪ ،‬فرزند خود را به بهانه‬ ‫داشتن تمکن باالتر از ارث محروم می کند؟)‬ ‫ان مرد یا زن به زع��م دولتمردان برخ��وردار‪ ،‬باید این‬ ‫اختیار را داشته باشند که درمورد سهم خود تصمیم بگیرند‪.‬‬ ‫محروم کردن بخشى از جامعه از این درامد‪ ،‬به ایجاد گسست‬ ‫و شکاف در طبقات جامه می انجامد و حرکتى ضد سرمایه‬ ‫و ضد سرمایه گذارى محسوب می شود‪ .‬متاسفانه زمانی این‬ ‫اتفاق روی می دهد که جامعه بعد از سال ها نگاه منفی نسبت‬ ‫به س��رمایه داران‪ ،‬امروز به این باور رس��یده که جوامع ب راى‬ ‫رسیدن به رشد و توسعه و ایجاد رفاه اجتماعى به سرمایه و‬ ‫سرمایه گذار نیاز دارند‪.‬‬ ‫به عقیده من به عنوان یک ش��هروند در شرایطى که‬ ‫بازگش��ت ای رانیان از خارج به داخل را تبلیغ می کنیم‪ ،‬یارانه‬ ‫ای رانیانی که تابع ای ران هستند و گاهى در ای ران و گاهى در‬ ‫خارج از کشور زندگی می کنند را نباید قطع کرد‪ .‬این حرکت ها‬ ‫وابستگى به سرزمین ابا و اجدادى را کاهش داده و به تدریج‬ ‫ارتباط انان را کمتر و کمتر می کند‪( .‬امار متقاضیان دریافت‬ ‫یارانه در همه پرس��ى اخیر نش��ان داد که ای��ن همه هیاهو‬ ‫و التماس و درخواس��ت چیز قابل توجهى ج��ز هزینه های‬ ‫اجتماعی درپى نداشت‪).‬‬ ‫انتظار می رود که در این مرحله به وضعیت بنگاه هاى‬ ‫مولد که در مرحله اول نه سهم شان را از ‪ ٣٠‬درصد سال ‪ ٨٩‬و‬ ‫‪ ٩٠‬و نه از ‪ ٢٠‬درصد سال ‪ ٩١‬و نه از ‪١٠‬هزار میلیارد ‪ ٩٢‬دریافت‬ ‫کردند‪ ،‬رسیدگی شود‪ .‬چراکه ادامه ب ى توجه ى ها به این مقوله‬ ‫هم به کاهش بیشتر تولید می انجامد و هم به کاهش بیش‬ ‫از حد اشتغال منجر خواهد شد‪.‬‬ ‫در خاتمه یاداور می ش��ود که هدفمند کردن یارانه ها‬ ‫بخشى از ب رنامه کالن طرح تحول اقتصادى است و نه همه‬ ‫ان‪ .‬اگر به س��ایر حلقه هاى این چرخه توجه نکنیم‪ ،‬مسلما‬ ‫دستیابى به اهداف مورد انتظار محقق نمی شود‪ ،‬که پرداختن‬ ‫به این مقوله فرصت و فضایى دیگر می طلبد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪47‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫پایان یک مسابقه‬ ‫هادی قوامی‪ ،‬عضو کمیسیون‬ ‫برنامه‪ ،‬بودجه و محاسبات مجلس‬ ‫گفت‪« :‬بهترین زمان برای اجرای فاز‬ ‫دوم هدفمندسازی یارانه ها اغاز سال‬ ‫نو ست و اگر اجرایی نشود دیگر‬ ‫نم ی توان به اجرای ان امیدوار بود و‬ ‫باید اجرای این طرح را تعطیل کرد‪».‬‬ ‫رجب رحمانی‪ ،‬عضو کمیسیون‬ ‫برنامه و بودجه به امار انصراف‬ ‫دهندگان از یارانه نقدی اشاره کرد‬ ‫و گفت‪« :‬چیزی حدود ‪ 7/5‬میلیون‬ ‫نفر در سامانه رفاهی ثب ت نام نکرده‬ ‫و از دریافت یارانه نقدی انصراف‬ ‫داده اند‪ .‬این تعداد حدود ‪ 10‬درصد‬ ‫جمعیت کشور را شامل م ی شود‪».‬‬ ‫وزیر امور اقتصاد و دارایی از شروع‬ ‫ثب ت نام خود اظهاری برای دریافت‬ ‫یارانه ها تا پایان اسفند ‪ ۹۲‬خبر‬ ‫داد و گفت‪« :‬طبق قانون بودجه ‪۹۳‬‬ ‫یارانه نقدی صرفا به افراد نیازمند‬ ‫متقاضی پرداخت خواهد شد‪».‬‬ ‫نمایندگان مجلس‬ ‫جهت تامین نظر‬ ‫شورای نگهبان تبصره‬ ‫‪ 21‬الیحه بودجه ‪ 93‬در‬ ‫مورد قانون هدفمند‬ ‫کردن یارانه را با ‪118‬‬ ‫رای موافق‪ 74 ،‬رای‬ ‫مخالف و ‪ 11‬رای ممتنع‬ ‫از مجموع ‪ 215‬نماینده‬ ‫حاضر در مجلس به‬ ‫تصویب رساندند‪.‬‬ ‫کاتب‪ ،‬عضو کمیسیون برنامه‬ ‫و بودجه مجلس با اشاره به‬ ‫تشکیل کارگروه تصمی م گیری‬ ‫در مورد نحوه اجرای مرحله دوم‬ ‫هدفمندی در دولت‪ ،‬تاکید کرد‬ ‫که ایرادات مرحله اول هدفمندی‬ ‫یارانه ها باید در اجرای مرحله‬ ‫دوم مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫پس از اغاز ثب ت نام متقاضیان‪ ،‬مشاهدات‬ ‫از سطح شهر و مراکز ثب ت نام متقاضیان‬ ‫دریافت یارانه نقدی نشان م ی دهد‬ ‫متقاضیان با مشکل روب ه رو بوده و سایت‬ ‫رفاهی با کندی و اختالل روب ه رو است‪.‬‬ ‫بنابر اعالم سازمان هدفمندسازی‬ ‫یارانه ها‪ ،‬ثبت نام از متقاضیان یارانه‬ ‫نقدی که عدد سمت راست شماره‬ ‫کارت ملی انها «صفر» است از صبح‬ ‫روز ‪ 20‬فروردین ماه‪ ،‬ب ه طور همزمان‬ ‫در سراسر کشور و از طریق شبکه‬ ‫اینترنتی به نشانی‬ ‫‪ www.refahi.ir‬انجام م ی شود‪.‬‬ ‫‪92/6/25‬‬ ‫‪92/10/14‬‬ ‫‪92/11/28‬‬ ‫‪92/12/5‬‬ ‫‪93/1/18‬‬ ‫برخی حامی��ان دولت تالش زی��ادی می کنند تا‬ ‫ناکامی براوردهای دولتی ها درباره رق��م انصراف از یارانه ها‬ ‫را توجیه کنن��د؛ طرحی که ب��ا حجم س��نگین تبلیغات و‬ ‫هزینه ه��ای اجرایی‪ ،‬ان نش��د ک��ه براوردش��ان می گفت‪.‬‬ ‫‪93/ 1/20‬‬ ‫‪4‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪93/1/30‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪48‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 216‬‬ ‫مهران ابراهیمیان‬ ‫ش��ریعتمداری امار انصرافی ها را ناخوش��ایند توصیف کرد‬ ‫و نوبخ��ت خبر تف��اوت پنج میلیون��ی در ب��راورد دولت با‬ ‫انصراف دهن��دگان را داد‪ .‬طنزهای عامی نی��ز موید همین‬ ‫ادعای دولتمردان بود به نحوی که در اس ام اس ها امد‪« :‬اگر‬ ‫افرادی که با صدا و س��یما مصاحبه و ادعای انصراف کرده‬ ‫بودند‪ ،‬از دریافت یارانه ها صرف نظر می کردند‪ ،‬تعدادشان از‬ ‫امار اعالمی بیشتر بود‪ ».‬البته این به منزله نادیده گرفتن کار‬ ‫پسندیده انصراف دهندگان (غیر از اموات و مسئوالن دولتی‬ ‫‪93/2/1‬‬ ‫دولت اصالح نظام مالیاتی و وصول مطالبات معوق بانکی را جدی بگیرد‬ ‫تعدادی از اتاق های‬ ‫سراسر کشور و ‪18‬‬ ‫ل وابسته به اتاق‬ ‫تشک ‬ ‫ایران با صدور نام ه ای‬ ‫خطاب به رئیس دولت‪،‬‬ ‫انصراف خود از دریافت‬ ‫یارانه نقدی را اعالم‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫‪93/2/2‬‬ ‫ترمیم زخم ناکامی انص راف یارانه ها‬ ‫عزت اهلل یوسفیان ‪ ،‬عضو کمیسیون‬ ‫برنامه و بودجه مجلس شورای اسالمی‬ ‫با بیان اینکه طبق پی ش بین ی ها درصد‬ ‫ناچیزی از مردم از دریافت یارانه نقدی‬ ‫انصراف دادند‪ ،‬گفت‪« :‬باید ارقام برای‬ ‫مردم به صورت شفاف بیان م ی شد‪».‬‬ ‫بلند پایه ) نیست و این عمل شایسته تقدیر است و باید دولت‬ ‫با هزینه کرد منطقی و مدیریت بهتر منابع پاسخ مناسبی به‬ ‫انها بدهد تا مردم و به خص��وص دهک های باال نی ز ترغیب‬ ‫و تشویق به این موضوع ش��وند‪ .‬با این حال درس ناکامی از‬ ‫اجرای این طرح ب رای دولت چه می تواند باشد ؟ به نظر می رسد‬ ‫دولت باید ب��ا تکیه بر توانایی های بالقوه خ��ود‪ ،‬برنامه ها را‬ ‫تنظیم کند؛ برنامه هایی که از عهده دولت برمی اید و دولت‬ ‫را نیز نگران اینده سیاس��ی اش نمی کند و حتی مقبولیت‬ ‫سیاس��ی ب رایش به ارمغان می اورد‪ .‬پیش از ارائه طرح های‬ ‫قابل اجرا بد نیست به چند مورد اشاره کنیم‪.‬‬ ‫‪ 1‬ـ امار این چند روزه نشان از وجود ‪ 23‬بدهکار بانکی‬ ‫دارد که ‪ 11‬هزار میلیارد تومان تسهیالت را خورده و پس هم‬ ‫نمی دهند و از سوی دیگر ‪ 173‬نفر بدهکار بانکی بیش از پنج‬ ‫اقتصاد‬ ‫چهار سال پیش که مسابقه پرداخت یارانه های نقدی اوج گرفته بود‪ ،‬هر کس سعی می کرد به نوعی در این مسابقه برنده شود‪ .‬بهروز مرادی‪ ،‬رئیس وقت سازمان هدفمندی‬ ‫گفته بود که پول بیشتری به حساب ها واریز خواهد شد که بالفاصله پس از اعالم مرحله دوم طرح هدفمندی‪ ،‬قابل برداشت خواهد بود‪ .‬شهرداری تهران از یارانه یک میلیون‬ ‫تومانی زاد و ولد خبر داده بود و دولت وقت نیز برای ان که کم نیاورد‪ ،‬این یارانه را به ‪ 16‬میلیون تومان رس�اند که در س�نین جوانی قابل برداشت بود‪ .‬اما این روزها کفگیر‬ ‫سیاستمداران به ته دیگ خورده است و هر یک به نوعی سعی می کنند از زیر بار مطالبات روزافزون مشتریان یارانه و سایر هدایای نقدی فرار کنند‪ .‬به نظر می رسد حتی‬ ‫دیگر چاپخانه بانک مرکزی هم تحمل چاپ مستمر پول کم پشتوانه را از دست داده است‪.‬‬ ‫اسماعیل جلیلی‪ ،‬کمیسیون عضو‬ ‫بودجه مجلس اظهار داشت‪« :‬انتظار‬ ‫دولت از میزان انصراف دهندگان از‬ ‫یارانه محقق نشد‪ ،‬همین امر موجب‬ ‫شد تا تفاوت چندانی در میزان یارانه‬ ‫پرداختی با سنوات گذشته حاصل‬ ‫نشود‪».‬‬ ‫علیرضا پورفرج‪ ،‬کارشناس‬ ‫اقتصادی با اشاره به‬ ‫اظهارات اخیر وزیر اقتصاد‬ ‫مبنی بر شناسایی ‪10‬‬ ‫میلیون نفر از ثروتمندان‬ ‫تصریح کرد‪« :‬اگر دولت‬ ‫م ی تواند ‪ 10‬میلیون‬ ‫ثروتمند را شناسایی‬ ‫کند‪ ،‬پس دلیلی برای به‬ ‫تاخی ر انداختن حذف انها‬ ‫از مشموالن دریافت یارانه‬ ‫وجود ندارد‪».‬‬ ‫رئیس انجمن اسالمی‬ ‫دانشجویان دانشگاه‬ ‫اصفهان گفت‪« :‬بروز‬ ‫اختالس ها و فسادهای مالی‬ ‫چند میلیارد تومانی از جمله‬ ‫دالیل عدم انصراف مردم‬ ‫از دریافت یارانه نقدی بوده‬ ‫است‪».‬‬ ‫وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه‬ ‫اجتماعی از پرداخت یارانه‬ ‫نقدی به کارگران خبر داد و‬ ‫گفت‪« :‬در فاز دوم‪ ،‬این گروه‬ ‫از جامعه یارانه م ی گیرند‪،‬‬ ‫ضمن اینکه نخستین بسته‬ ‫حمایتی‪ ،‬اردیبهشت ماه به‬ ‫اقشار ضعیف داده خواهد‬ ‫شد‪».‬‬ ‫جعفر قادری‪ ،‬رئیس کمیسیون‬ ‫تلفیق مجلس اعالم کرد‪:‬‬ ‫«دولت تمهیدات خوبی‬ ‫برای اغاز فاز دوم هدفمندی‬ ‫یارانه ها اندیشیده است‪ .‬باید‬ ‫بسته های حمایتی دولت از‬ ‫سوی عوامل اجرایی و نظارت‬ ‫مجلس شورای اسالمی به‬ ‫بهترین نحو دنبال شود‪».‬‬ ‫بهروز نعمتی‪ ،‬نماینده مجلس‬ ‫بر لزوم توجه دولت در پرداخت‬ ‫یارانه تولید تاکید کرد و گفت‪:‬‬ ‫«باید از محل اجرای هدفمندی‬ ‫یارانه ها ‪ 10‬هزار میلیارد تومان‬ ‫به حوزه تولید اختصاص پیدا‬ ‫کند‪ .‬از دولت انتظار م ی رود که‬ ‫برنام ه ریزی های الزم را در این‬ ‫زمینه داشته باشد‪».‬‬ ‫سیدحسین هاشمی‪،‬‬ ‫استاندار تهران با اشاره به‬ ‫روند خوب ثب ت نام یارانه ها‬ ‫تاکید کرد‪« :‬تهران ی ها‬ ‫بیشترین انصراف از یارانه ها‬ ‫را در کشور داشتند‪ .‬درامد‬ ‫حاصل از انصراف ها صرف‬ ‫خود مردم‪ ،‬سالمت و‬ ‫توسعه حمل و نقل عمومی‬ ‫م ی شود‪».‬‬ ‫ایت اهلل مکارم شیرازی با باتالق توصیف کردن‬ ‫وضعیت یارانه ها بر ضرورت حل ان تاکید کرد‬ ‫و گفت‪« :‬کشور ایران با امکانات وسیع‪ ،‬بدون‬ ‫نفت هم اداره م ی شود‪».‬‬ ‫‪93/2/3‬‬ ‫‪93/2/6‬‬ ‫‪93/2/6‬‬ ‫‪93/2/7‬‬ ‫‪93/2/7‬‬ ‫‪93/2/8‬‬ ‫‪93/2/8‬‬ ‫‪93/2/8‬‬ ‫‪93/2/14‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 216‬‬ ‫بانکی فراریان مالیاتی‪ ،‬جدیت در راس��تی ازمایی مالیاتی و‬ ‫ایجاد پایه های جدید مالیاتی (در قالب اجرای سریع تر قانون‬ ‫جدید مالیات) اس��ت‪ .‬این کار باتوجه به توانایی های اعالم‬ ‫شده در ایام خودانصرافی از سوی دولت به راحتی میسر بوده‬ ‫و کاهش اتکا به درامدهای نفتی را در عمل محقق خواهد‬ ‫کرد و از سوی دیگر حس تحقق عدالت در پرداخت مالیات‬ ‫را ب رای بیش از ‪ 40‬میلیون کارمند و کارگر و خانواده هایشان‬ ‫( که پیش از دریافت حقوق‪ ،‬مالیات خ��ود را می دهند) مهیا‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫بدیهی اس��ت هزینه احتمال��ی اجرای ای��ن دو طرح‬ ‫الزم االجرا که تا کنون هم اجرای انها دیر ش��ده است‪ ،‬حتی‬ ‫با معیار سیاسی نیز قابل قیاس با فواید زیاد ان نیست؛ البته‬ ‫اگر رانتخواران و زیاده خواهان اجازه بدهند‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫میلیارد تومان بدهی بانکی دارند‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ بیش از ‪ 40‬درصد اقتصاد مالیات نمی پردازد‪.‬‬ ‫‪ 3‬ـ چندی پیش خبری منتش��ر ش��د که بزرگ ترین‬ ‫طال فروشان ای ران در بازار ته ران مالیاتی کمتر از یک میلیون‬ ‫تومان پرداخت می کنند یا به گفته یکی از دوستان‪ ،‬سلمانی‬ ‫محله شان با درامد ساالنه بیش از ‪ 50‬میلیون تنها ‪ 300‬هزار‬ ‫تومان مالیات می دهد‪ .‬همچنین کشاورزانی هستند که با‬ ‫حجم زیاد زراعت و درامد ساالنه بیش از یک میلیارد تومان‬ ‫نیز معاف از مالیات هستند‪.‬‬ ‫با عنایت به س��ه مورد اشاره شده به نظرمی رسد دولت‬ ‫دو کار ضرب االجل را با تجربه ناکامی در طرح خودانصرافی‬ ‫و سبد کاال باید در دستورکار خود قرار داده و به جای تمرکز‬ ‫روی سیاس��ت های توزیعی – وارداتی ب رای حفظ مقبولیت‬ ‫سیاس��ی به دنبال تامین و تزری��ق نقدینگی به بخش های‬ ‫تولید واقعی بپردازد‪.‬‬ ‫دولت حتی با رعایت اصل هزین��ه فایده اقتصادی در‬ ‫برنامه های نخس��ت انتخاب کند که دس��ت گذاشتن روی‬ ‫‪ 300‬بدهکار بزرگ که نیم��ی از بدهی های کل نظام بانکی‬ ‫را تشکیل داده اند است بهتر است یا فشار بیشتر روی سبد‬ ‫هزینه ای مردم؟ در صورت ازادس��ازی پو ل ه��ای در اختیار‬ ‫بدهکاران بزرگ بانکی از یک س��و تزری��ق حداقل ‪ 30‬هزار‬ ‫میلی��ارد تومان نقدینگی ب��رای تولید فراهم می ش��ود که‬ ‫حداقل س��ه ب رابر می زان بودجه عمرانی تخصیص یافته در‬ ‫سال ‪ 92‬است‪ .‬از سوی دیگر اعمال اراده دولت و قوه قضائیه‬ ‫ب رای مقابله با فساد خود باعث افزایش مقبولیت اجتماعی‬ ‫خواهد شد‪ .‬دومین راهکار نیز بررسی محرمانه حساب های‬ ‫رئی س جمهوری از اغاز مرحله دوم‬ ‫هدفمندی یارانه ها از اردیبهشت‬ ‫ماه ‪ 93‬خبر داد و گفت‪« :‬در این‬ ‫مرحله‪ ،‬حوزه های سالمت و‬ ‫ایجاد امنیت غذایی برای اقشار‬ ‫تنگدست در اولویت قرار دارد‪».‬‬ ‫‪49‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫یارانه به ثروتمندان در واقع حق السکوت است‬ ‫دکتر اب راهیم رزاقی‪ ،‬استاد بازنشسته دانشگاه ته ران از چالش های فاز دوم هدفمندی م ی گوید‬ ‫سید فراز جبلی‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪50‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 216‬‬ ‫چند وقتی است که اجرای فاز دوم هدفمندی‬ ‫یارانه ها اغاز ش�ده اس�ت و ک م کم تاثیرات این‬ ‫سیاس�ت ها در حال مشخ ص شدن است‪ .‬یکی‬ ‫از اولین اقدامات وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫برای پیشگیری از افزایش قیمت ارز این بود که‬ ‫به برخی تش�کل های بخش خصوصی دس�تور‬ ‫داده تا پای�ان هدفمندی یارانه ها ح�ق تغییر در‬ ‫قیمت کااله�ای خود را ندارند‪ .‬ایا این سیاس�ت‬ ‫م ی تواند پاسخگوی شرایط فعلی باشد؟‬ ‫امکان ندارد این سیاست بتواند موفق عمل کند‬ ‫و تجربه اقتصاد ای ران هم این ادع��ا را کامال تایید می کند‪.‬‬ ‫وقتی تورم حدود ‪ 35‬درصد است‪ ،‬یعنی تولی د کننده طبیعتا‬ ‫با افزایش ‪ 35‬درصدی هزینه های تولیدروبه رو است که این‬ ‫موضوع را نمی توان به صورت دستوری کنترل کرد‪ .‬افزایش‬ ‫هزینه تمام شده کاالی داخلی در شرایطی که قیمت ارز نیز‬ ‫به صورت دستوری ثابت نگه داشته شده است یک نتیجه‬ ‫طبیعی دارد که ان افزایش واردات است‪ .‬این افزایش واردات‬ ‫در امار به خوبی مشخص شده است‪ .‬تنها در فرودین امسال‬ ‫واردات بیش از ‪ 21/5‬درصد رشد کرده است‪ .‬از یک سو روابط‬ ‫خارجی خوب شده است‪ ،‬از یک سو قیمت ارز باتوجه به نرخ‬ ‫تورم داخلی تغییر نکرد‪ ،‬پس یعنی به واردات یارانه داده ایم و‬ ‫از طرفی دیگر قیمت تمام شده کاالی داخلی افزایش یافته‬ ‫اس��ت‪ .‬اگر این حمایت همه جانبه که از واردات می ش��د از‬ ‫تولید انجام می گرفت‪ ،‬تا کنون از رکود خارج شده بودیم‪ .‬این‬ ‫در حالی است که ب ر اساس قانون اساسی دولت موظف است‬ ‫انچه کم تولید می شود را خود تولید کند اما در شرایط فعلی‬ ‫زنگ خطر اصلی افزایش شدید واردات است‪.‬‬ ‫یکی دیگر از مس�ائلی که این روزها به چالشی‬ ‫جدی تبدیل ش�ده است‪ ،‬نوس�انات قیمت ارز و‬ ‫طال در طول هدفمندی یارانه هاست‪ .‬راه حل شما‬ ‫برای این مشکل چیست؟‬ ‫قبل از ورود به این بحث باید به ریشه اصلی ماجرا‬ ‫یعنی دیدگاه دولت پرداخت‪ .‬دولت ب رای چندین دهه دغدغه‬ ‫اصلی خود را حمایت از مصرف مردم تعریف کرده است‪ ،‬در‬ ‫‪5‬‬ ‫ک�وران زم�ان اج�رای ف�از دوم هدفمندی‬ ‫یارانه هاست و دولت تالش دارد با حداقل هزینه‬ ‫اقتصادی ‪ -‬اجتماعی این طرح را عملیاتی کند‪.‬‬ ‫از یک س�و وزیر امور اقتصاد و دارایی م ی گوید‬ ‫تصمی�م ب�ه برخ�ورد دس�توری و تعزیراتی با‬ ‫قیم ت ها نداریم و از س�وی دیگ�ر وزیر صنعت‪،‬‬ ‫مع�دن و تجارت ب�ه برخی تش�کل های بخش‬ ‫خصوص�ی دس�تور م ی ده�د که ب�ه هی چ وجه‬ ‫اج�ازه افزایش قیم�ت در طول اج�رای فاز دوم‬ ‫هدفمند ک�ردن یارانه ها را ندارن�د‪ .‬طال و ارز هم‬ ‫در ب�ازار در حال نوس�ان اس�ت و صحب ت های‬ ‫قائ م مق�ام بانک مرکزی که تحرکات بازار س�که‬ ‫را به تحوالت اوکراین نسبت داد‪ ،‬چندان محلی‬ ‫از اعراب ندارد‪ .‬در راستای همین واقعه به سراغ‬ ‫یکی از قدیم ی ترین اس�اتید اقتص�اد ایران در‬ ‫دانش�گاه تهران رفتی�م و پای صحب�ت دکتر‬ ‫ابراهیم رزاقی که س�ال ها در خصوص وضعیت‬ ‫بازارهای ایران تحقیق کرده است‪ ،‬نشستیم‪.‬‬ ‫حالی که از دیدگاه من این دیدگاه غلط اس��ت و باید دفاع از‬ ‫تولید به عنوان اولویت کار دولت در نظر گرفته می شد‪ .‬در ‪24‬‬ ‫سال گذشته اولویت اول‪ ،‬دفاع از مصرف بوده است به همین‬ ‫دلیل واردات گس��ترده و جب ران هزینه ه��ا از طریق فروش‬ ‫منابعی چون نفت و مواد معدن��ی خام توجیه پیدا می کرده‬ ‫است‪ .‬در خصوص س��ایر بخش ها هم صبر شده است که‬ ‫بخش خصوصی ورود پی��دا کند که به دلی��ل عدم توجیه‬ ‫اقتصادی بخش خصوصی ورود نکرده است‪.‬‬ ‫در دولت قب��ل با همی��ن دلیل و ش��رایط اقتصادی‬ ‫موجود خصوصا درامد سرشار نفتی عمال پایه پولی و حجم‬ ‫نقدینگی جهشی بس��یار بزرگ را انجام داد‪ .‬این نقدینگی‬ ‫بسیار باال در جامعه در واقع به یک انبار باروت تبدیل شده‬ ‫اس��ت که هر جرقه ای می تواند ان را محترق کند‪ .‬در چند‬ ‫سال گذشته هم هر زمان بخشی از اقتصاد شرایط مطلوبی‬ ‫داش��ته اس��ت‪ ،‬نقدینگی به ان س��و سرازیر ش��ده و عمال‬ ‫نوساناتی را در ان شاهد بودیم‪ ،‬مثال زمانی در بخش مسکن‬ ‫این پدیده اتفاق افتاد‪ .‬در ف��از دوم هدفمندی هم باتوجه به‬ ‫افزایش قیمت ها و کاهش ارزش پول ملی مردم به س��مت‬ ‫ارز و طال می روند تا ارزش پول خود را حفظ کنند که طبیعتا‬ ‫منجر به نوسانات قیمت در این بخش ها می شود‪ .‬از طرفی‬ ‫دولت هیچ وقت نتوانست این سرمایه ها را به سمت تولید‬ ‫سوق دهد‪.‬‬ ‫یکی از مسائل اساس�ی دولت در شرایط فعلی‬ ‫پرداخت س�هم ‪ 10‬درصدی تولی�د از هدفمندی‬ ‫یارانه هاس�ت‪ .‬قرار اس�ت این پول نه به صورت‬ ‫مس�تقیم بلکه از طری�ق تس�هیالت بانکی به‬ ‫تولید تخصیص پیدا کند‪ .‬ایا این روش م ی تواند‬ ‫در شرایط فعلی برای تولید گره گشا باشد؟‬ ‫مطمئنا این روش هم نمی تواند مش��کل تولید‬ ‫اقتصاد‬ ‫دولت ب�رای چندین ده�ه دغدغه اصلی‬ ‫خ�ود را حمایت از مصرف م�ردم تعریف‬ ‫کرده اس�ت‪ ،‬در حالی که از دی�دگاه من‬ ‫این دی�دگاه غلط اس�ت و بای�د دفاع از‬ ‫تولید به عن�وان اولویت کار دولت در نظر‬ ‫گرفته می شد‬ ‫را حل کند‪ .‬مش��کل اصلی تولی��د در ای ران ع��دم توانایی‬ ‫رقابت کااله��ای ای رانی با کاالهای وارداتی اس��ت‪ .‬در واقع‬ ‫تولی د کنندگان ای رانی هم خود واردکننده هستند و بسیاری‬ ‫از قطعات واس��طه ای و مواد اولیه از خارج وارد می شود‪ .‬در‬ ‫ش��رایطی که از نظر بهره وری نیروی کار‪ ،‬فضای کسب و‬ ‫کار و وضعیت تورم در ش��رایط نامطلوبی به سر می بریم‪،‬‬ ‫نمی توانیم انتظار رقابت کاالها را داش��ته باشیم‪ .‬این یارانه‬ ‫بیش��تر ژس��ت دفاع از تولید داخل اس��ت‪ .‬مثال می گوییم‬ ‫می خواهیم تولید صادرات محور داش��ته باشیم‪ ،‬به همین‬ ‫دلیل مالیات صادراتی را حذف می کنیم‪ .‬اما سوال این است‬ ‫که اصوال کدام یک از کاالهای ای رانی مزیت صادراتی دارند؟‬ ‫صادرات غیرنفتی ما هم در واقع ریش��ه نفت��ی دارد و اکثر‬ ‫صادرات غیرنفتی را یا میعانات گازی تش��کیل داده است‬ ‫یا کاالهای مش��تق از نفت یا مواد معدنی خام که تفاوتی‬ ‫با نفت ندارند‪ .‬این کاالها هم قابلی��ت صادرات دارند چون‬ ‫هزینه تمام شده انها با ما نیست و فقط هزینه استخراج انها‬ ‫را می پردازیم‪.‬‬ ‫دولت برای جلوگیری از فش�ار تورم�ی اقدام به‬ ‫ارائه سبد کاال در اردیبهشت ماه خواهد کرد‪ .‬ایا‬ ‫این سیاست م ی تواند تا حدودی جلوی افزایش‬ ‫قیم ت ها را بگیرد؟‬ ‫چند ای راد اساسی در خصوص سبد کاال وجود دارد‪.‬‬ ‫سبد کاال بیشتر جایگزین کاالیی یارانه تلقی شد‪ ،‬یارانه ای‬ ‫که دولت احمدی نژاد بیش��تر با اهداف سیاسی‪-‬انتخاباتی‬ ‫اقدام به پرداخت ان کرد‪ .‬از س��وی دیگر در خصوص سبد‬ ‫کاال و طرح هایی از این قبیل در زم��ان جنگ تجربه های‬ ‫خوبی وجود دارد‪ .‬در ان زمان کوپن به صورت گس��ترده از‬ ‫طریق تعاونی ها توزیع می شد‪ .‬اما بحث این است که حجم‬ ‫کاالهای کوپنی به قدری زیاد ب��ود که واقعا جلوی افزایش‬ ‫قیمت در بازار را می گرفت‪.‬‬ ‫در واقع یک خانواده بدون ریخت و پاش و با س��طح‬ ‫درامدی پایین می توانس��ت با کوپن امرار معاش کند و از‬ ‫سویی فروش کاالهای کوپنی مازاد بر مصرف در بازار ازاد‬ ‫کامال باعث کنترل قیمت می ش��د اما طرح س��بد کاال در‬ ‫حدی نیست که این کار کرد را داشته باشد‪ .‬مساله دیگر در‬ ‫خصوص سبد کاال این است که راه حل های بسیار بهتری‬ ‫هم به جای این طرح وجود داشت‪.‬‬ ‫یکی از این راه ح ل ها را نام م ی برید؟‬ ‫مطبوعات و دانشگاه ها مراقب باشند تا دولت یازدهم پول انصرافی ها را هدر ندهد‬ ‫سعید لیالز‬ ‫استاد دانشگاه شهید بهشتی‬ ‫‪6‬‬ ‫من هنگام اج��رای فاز اول هدفمن��دی یارانه ها‬ ‫توس��ط محمود احمدی نژاد از مدافعان اج��را بودم تا جایی‬ ‫که برخی گفتند س��عید لیالز را از زن��دان ازاد کرده اند تا از‬ ‫هدفمندی یارانه ها دف��اع کند‪ .‬با این حال ش��یوه پرداخت‬ ‫نقدی یارانه ها را نمی پسندم‪.‬‬ ‫در حالی فاز دوم هدفمندی یارانه ها را اغاز کرده ایم که‬ ‫بابت پرداخت یارانه نقدی به مردم‪ ،‬ساالنه ‪ 15‬هزار میلیارد‬ ‫تومان کسری داشتیم‪ .‬در فاز اول قرار بود حداکثر ‪ 50‬درصد‬ ‫یارانه ها نصیب مردم شود اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد و‬ ‫دولت وقت تصمیم گرفت ‪ 45‬هزار و ‪ 500‬تومان به هر ای رانی‬ ‫بپردازد و در نتیجه این کسری عظیم به بار امد‪.‬‬ ‫متاسفانه به جای ‪ 27‬هزار میلیارد تومانی که قرار بود‬ ‫هدفمندی یارانه ها هزینه ایجاد کند‪ ،‬بیش از ‪ 42‬هزار میلیارد‬ ‫تومان هزینه به بار اورد و در نتیجه دولت دچار کسری بودجه‬ ‫شد‪ .‬کس��ری بودجه دولت‪ ،‬اصلی ترین منبع تزریق تورم به‬ ‫اقتصاد ای ران اس��ت‪ .‬وقتی دولت کس��ری بودجه دارد یا به‬ ‫منابع ارزی دس��ت درازی می کند و یا از بانک مرکزی قرض‬ ‫می کند که هر دو تورم ایجاد می کنند‪ .‬در این دوره کسادی‬ ‫ بی همتا در تاریخ ای ران و خاورمیانه اتفاق افتاد‪ ،‬به طوری که‬ ‫‪ 300‬تا ‪ 400‬میلیارد دالر از ام��وال ملت ای ران از بین رفت که‬ ‫حدود ‪ 150‬میلیارد دالر ان معوقات بانکی است که عده ای‬ ‫ان را خوردند و رفت پی کارش‪ .‬بناب راین فاز دوم هدفمندی‬ ‫یارانه ها می راثی اس��ت که به ما رس��یده اس��ت‪ .‬به لحاظ‬ ‫اجتماعی هیچ کس توصیه نمی کن��د که یارانه ها را حذف‬ ‫کنید؛ این قطار قابل ایستادن نبود‪.‬‬ ‫ مثلث | شماره ‪ 216‬‬ ‫قدرت خرید سطح عامه جامعه و سطح کارگری کشور‬ ‫در س��ال ‪ 93‬حدود ‪ 40‬درصد کمتر از سال ‪ 89‬است‪ .‬کشور‬ ‫در این مرحله در حال رس��یدن به یک فشار شدید است و‬ ‫مسائلی مانند س��بد کاال و یارانه نقدی‪ ،‬یک مسکن ب رای‬ ‫کنترل و خروج از این بحران تلقی می شود‪.‬‬ ‫در برنامه چهارم توس��عه قرار نبود ما به کس��ی پول‬ ‫نقد بدهیم؛ اما باید توجه داش��ت که دو ب رابر شدن قیمت‬ ‫مواد غذایی به معنای فشار چهار ب رابری اقتصادی بر قشر‬ ‫کارگری است‪ .‬این یک فروپاشی اجتماعی است که باید از‬ ‫ان جلوگیری کرد‪ .‬به طور کلی پرداخت مس��اوی یارانه ها‬ ‫کار غلطی است‪ ،‬البته اگر باعث کس��ری بودجه نشود‪ ،‬به‬ ‫هی چ وجه تورم زا نیس��ت‪ .‬با این حال جامعه ای ران به دالیل‬ ‫متعدد‪ ،‬حاضر به انصراف از دریافت یارانه نقدی نشد‪.‬‬ ‫اعالم ‪ 98‬درصد از م��ردم ب رای دریافت یارانه نش��ان‬ ‫از بی اعتمادی مردم به مس��ئوالن ب��ه خاطر اختالس های‬ ‫اخیر است‪.‬‬ ‫ما نباید اجازه دهیم که امار ما را فریب دهد‪ .‬با همین‬ ‫تعداد انصرافی از یاران��ه حدود چهار ه��زار میلیارد تومان‬ ‫س��االنه عاید دولت می ش��ود که می توان ب��ه بخش های‬ ‫حمل ونقل عمومی و بهداشت کمک کرد‪.‬‬ ‫با اجرای مرحله دوم هدفمن��دی یارانه ها‪ ،‬پی ش بینی‬ ‫ش��ده اس��ت مبلغ ‪ 59‬هزار میلیارد توم��ان درامد نصیب‬ ‫دولت ش��ود‪ ،‬که از این ‪ 59‬هزار میلی��ارد تومان حداقل ‪39‬‬ ‫هزار میلیارد تومان به کسانی که درخواست دریافت یارانه‬ ‫کرده اند‪ ،‬اختصاص می یابد‪ .‬پنج هزار میلیارد تومان به بهبود‬ ‫حمل و نقل عمومی اختصاص می یابد و پنج هزار میلیارد‬ ‫تومان دیگر ان به بهداش��ت عموم��ی اختصاص می یابد‪.‬‬ ‫همچنین دو هزار میلیارد تومان به بیمه روستاییان و پنج‬ ‫هزار میلیارد تومان دیگر نصیب بخش تولید می ش��ود‪ .‬از‬ ‫این مقدار که ثب ت نام نکرده اند‪ ،‬به هرحال درامد نسبتا خوبی‬ ‫نصیب دولت می شود که همه مطبوعات‪ ،‬مجلس‪ ،‬مردم و‬ ‫همچنین دانشجویان باید بر کار دولت نظارت کنند تا دولت‬ ‫این وظایف را درس��ت انجام دهد‪ .‬هیچ دولتی در سیاست‬ ‫خارجه‪ ،‬فرهنگ و اجتماع خود نمی تواند قوی باش��د‪ ،‬مگر‬ ‫انکه در اقتصاد قوی باشد‪.‬‬ ‫نکته مهم این است که با پرداخت یارانه نقدی‪ ،‬حجم‬ ‫تولید کاال در کشور افزایش نمی یابد‪ .‬ب رای خدمتگزاری به‬ ‫ملت بزرگ ای ران راهی بهتر از اینکه رش��د اقتصادی را احیا‬ ‫کنیم و تورم را کاهش دهیم وجود ندارد‪ .‬نرخ تورم در س��ال‬ ‫‪93‬حدود ‪ 25‬درصد و طبق پی ش بینی ها در س��ال ‪ 94‬به ‪20‬‬ ‫درصد خواهد رسید‪.‬‬ ‫یکی از راهکارهای مهم ب رای بهبود شرایط اقتصادی‪ ،‬‬ ‫بهبود مناسبات خارجی است‪ .‬تمامی دالیل توافق ژنو بر‬ ‫این است که در گذشته مسائلی به کشور ما تحمیل‬ ‫شده اس��ت و اقتصاد اس��اس یک نظام است‪ .‬ما در‬ ‫سال ‪ 84‬هیچ مشکلی در اقتصاد ای ران نداشتیم که‬ ‫حل نشدنی باشد اما امروز مشکلی در اقتصاد نیست‬ ‫که حل شدنی باشد‪ .‬مهم ترین هدف دولت یازدهم‬ ‫خروج اقتصاد ای ران از بحران است و تا کنون شاهد‬ ‫نتایج ان بوده ایم‪.‬‬ ‫در این دولت رشد تولید به صورتی بوده که‬ ‫اقتصاد ای ران از رکود خارج شده است‪ .‬اگر همین‬ ‫روند ادامه پیدا کند‪ ،‬جامعه امادگی بیش��تری‬ ‫ب رای کناره گیری از دریافت یارانه های نقدی‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫شاید بهترین روش استفاده از پتانسیل نهاد های‬ ‫خیری��ه‪ ،‬نهاده��ای مردم نه��اد و تامی��ن اجتماع��ی بود‪.‬‬ ‫شرکت هایی مانند بهزیستی امار بسیار دقیقی از وضعیت‬ ‫مردم نیازمند دارد‪.‬‬ ‫در زمان ثب ت نام یارانه ها دول��ت روش های مختلفی‬ ‫را انتخاب کرد که مردم از دریاف��ت یارانه انصراف دهند که‬ ‫برخی از این روش ها واقعا تحقی ر امی��ز بود‪ .‬تصور من این‬ ‫است که در مقابل این حس تحقیر‪ ،‬مردم نیز با ثب ت نام خود‬ ‫دولت را تحقیر کردند‪ .‬این در حالی است که دولت پیش از‬ ‫این اعالم کرده بود از طریق کمیته امداد و س��ایر نهادهای‬ ‫مربوطه ‪ 15‬میلیون نفر نیازمند را شناسایی کرده است‪ .‬حال‬ ‫اگر دولت به ‪ 70‬میلیون نفر یاران��ه پرداخت کند‪ ،‬در عمل‬ ‫به ‪ 15‬میلیون نفر نیازمن��د یارانه و به ‪ 55‬میلیون نفر دیگر‬ ‫حق السکوت داده است‪.‬‬ ‫اختالس ها‪ ،‬مردم را بدبین کرده است‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫بازگشت به جنگ سرد‬ ‫بح ران ا و ک راین لحن مقامات ام ریکایی و روسی را کامال دگرگون کرده است‪ .‬در هفته گذشته مقامات‬ ‫ارشد این دو کشور انچنان علیه یکدیگر موضع گیری کردند که همه چیز به ش رایط جنگ سرد و قبل از‬ ‫فروپاشی شوروی بازگشت‪ .‬اراده دوطرف ب رای قدرت نمایی در حوزه تحوالت اوک راین انچنان است که برخی‬ ‫کارشناس��ان احتمال بروز جنگی تمام عیار میان این دو قدرت بزرگ را دور از ذهن نم ی دانند‪ .‬حال باید‬ ‫منتظر ماند و دید که ایا نظام بی ن الملل شاهد جنگ بزرگ دیگری خواهد بود یا یک صلح موقتی و ناپایدار؟‬ ‫غربی ها می خواهنددر‬ ‫اوکراین جنگ شود‬ ‫گفت وگوی مثلث با مدیرکل مرکز‬ ‫مطالعات ای ران معاصر در روسیه‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫دبیرگروه بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫اخیرا ش�اهد تحوالت�ی در اوکرای�ن بودیم‪.‬‬ ‫تحوالتی ک�ه منجر به ش�لوغی برخ�ی مناطق‬ ‫اوکراین و همچنین جدایی کریمه از این کش�ور‬ ‫شد‪ .‬برخی کشورها روس�یه را متهم م ی کنند که‬ ‫در شکل گیری این وقایع نقش داشته است‪ .‬نظر‬ ‫شما چیست؟ ایا این صحب ت ها درست است؟‬ ‫درست م ی گویید‪ ،‬غرب و برخی دیگر از کشورهای‬ ‫مختلف جامعه جهانی بعد از این تحوالت همواره م ی‪‎‬گویند‬ ‫که روسیه در این تحوالت نقش داشته اس��ت و بسیاری از‬ ‫تحوالت به کمک سروی س‪‎‬های روس��ی انجام شده است‪.‬‬ ‫در حالی که اصال این گونه نیست و روسیه خود نگران بروز‬ ‫چنین اتفاقاتی در اوکراین بود و بیم ان داشت که نوع دیگری‬ ‫از انقالب های مخملی در این منطقه شکل بگیرد‪ .‬اما باید‬ ‫به یک نکته توجه داش��ت؛ خانم ویکتوریا نوالند‪ ،‬سخنگو و‬ ‫معاون وزیر خارجه امریکا وقتی به ش��هر ک ی یف سفر کرده‬ ‫بود‪ ،‬به صراحت گفت که امریکای ی‪‎‬ها ب رای برخی تحوالت‬ ‫میدانی اوکراین طی دو سال گذشته بیش از پنج میلیارد دالر‬ ‫هزینه کرده‪‎‬اند و باید حتما نتیجه قابل توجهی کسب کنند‪.‬‬ ‫این صحب ت‪‎‬ها خطاب به افرادی بود که در میدان ها تحصن‬ ‫کرده بودند و از غرب و مرکز اوکراین امده بودند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که این افراد هیچ دغدغه ای ب رای دموکراسی و منافع‬ ‫اوکراین ندارند‪ .‬بحث دیگری که باید به ان توجه داشت این‬ ‫است که روسیه که تاکنون ده ها میلیارد دالر ب رای بازی‪‎‬های‬ ‫المپیک سوچی هزینه کرده تا تصویر بهتری از کشورش ارائه‬ ‫دهد چرا باید به یکباره تصمیم بگیرد که به مس��یر چنین‬ ‫تحوالتی راه پیدا کند تا تمام جهان علیه ان صحبت کنند؟‬ ‫روسیه اصال نیاز نداشت که قس��متی از سرزمین اوکراین را‬ ‫به خود ملحق کند یا اقدامی کند که جمعیت جنوب‪ ،‬شمال‬ ‫و شرق این کشور که بیش��تر روس زبان و روس تبار هستند‬ ‫دست به تظاه رات بزنند‪.‬‬ ‫کریم�ه‪ ،‬ش�ب ه جزیره پرماجرای�ی اس�ت؛‬ ‫ش�ب ه جزیره ای که خود روس‪‎‬ها به اوکراین هدیه‬ ‫دادند! باتوجه به این پیشینه اکنون نظر شما راجع‬ ‫به الحاق کریمه به روسیه چیست؟‬ ‫موضوع کریمه واقعا فرق م ی‪‎‬کن��د زی را از روز اول‬ ‫احساس م ی شد که یک واقعیت تاریخی در این منطقه رخ‬ ‫داده است‪ .‬ماجرای جدا شدن کریمه از اوکراین به این صورت‬ ‫بود که در سال ‪ 1954‬یکی از رهب ران اتحاد جماهیر شوروی‪،‬‬ ‫به نام خروچکف با امضای فرمانی که اصال از طرف شورای‬ ‫عالی ان زمان تایید نش��ده بود‪ ،‬این جزی��ره را به جمهوری‬ ‫اوکراین ملحق ک��رد؛ در واق��ع ان را به عن��وان هدیه ای به‬ ‫مناسبت ‪ 300‬سالگی پیوستن اوکراین به روسیه به انها واگذار‬ ‫کرد‪ .‬در ان زمان هی چ کس در خواب نی��ز نم ی‏دید که یک‬ ‫زمانی این جمهوری‪‎‬ها از هم جدا م ی شوند و اتحادیه جماهیر‬ ‫شوروی از هم فرو م ی پاشد‪ .‬حتی میخائیل گورباچف‪ ،‬اخرین‬ ‫رهبر اتحاد جماهیر شوروی‪ ،‬وقتی پیام رهبر ای ران را در سال‬ ‫‪ 1989‬میالدی دریافت کرد مبنی بر اینکه این اتحادیه در حال‬ ‫فروپاشی است‪ ،‬تعجب کرد که چرا رهبر ای ران این گونه فکر‬ ‫م ی کند‪ .‬گورباچف گفته بود ک��ه «ما گمان کردیم که رهبر‬ ‫ای ران در جریان وضعیت ش��وروی نیست که تصور م ی کند‬ ‫اتحاد شوروی در حال فروپاشی است‪ ».‬بناب راین بیش از ‪30‬‬ ‫س��ال پیش از این تحوالت‪ ،‬رهب ران شوروی اصال فکرش را‬ ‫هم نم ی کردند که یک روزی اتحاد جماهیر شوروی از بین‬ ‫خواهد رفت‪ .‬در نتیجه یک جزیره را به یک جمهوری داخلی‬ ‫الحاق کردن ب رایشان یک اقدام خیلی کوچک بود‪.‬‬ ‫اما امروز ماجرا متفاوت اس��ت؛ درواقع وقتی حاکمان‬ ‫جدید اوکراین زبان روسی و استفاده از زبان روسی را محدود‬ ‫کردند و به مناطق روس زبانی که در ش��رق‪ ،‬شمال و جنوب‬ ‫اوکراین بود اجازه ندادند که رهب ران خودشان را انتخاب کنند‪،‬‬ ‫یک فضای طاقت فرس��ایی را پدید اوردند‪ ،‬بناب راین برخی از‬ ‫این افراد به روسیه مراجعه کردند و از ما خواستند که از حقوق‬ ‫انها دفاع کنیم‪ .‬در این شرایط جزیره کریمه اولین منطقه ای‬ ‫بود که حکومت ک ی یف را به رس��میت نشناخت‪ .‬در کریمه‬ ‫تصمیم بر ان گرفته شد که پارلمان جدیدی را تشکیل دهند‬ ‫و یک همه پرس��ی ب رای جدایی این جزیره از اوکراین برگزار‬ ‫کنند‪ .‬نتیجه این همه پرسی نیز جدایی کریمه از اوکراین و‬ ‫الحاق ان به روسیه بود‪.‬‬ ‫اگر رهب ران اوکراین تصمیمات و اقدامات اخیر را اتخاذ‬ ‫نم ی‪‎‬کردند ش��اید مردم کریم��ه نیز در بدتری��ن حالت تنها‬ ‫خواهان جدایی این ش��به جزیره از اوکراین م ی‏ش��دند‪ .‬اما‬ ‫به دنبال فضایی که به وجود اوردند انها خواهان ان شدند که‬ ‫به روسیه بپیوندند‪.‬‬ ‫چه ش�د که تحوالت اوکراین به این سمت رفت‬ ‫که اق�ای یانوکوویچ ق�درت را واگذار و از کش�ور‬ ‫خارج شد؟‬ ‫وقتی ناسیونالیس��ت‪‎‬ها و فاشیس ت‪‎‬های اوکراین‬ ‫به قدرت رسیدند‪ ،‬با توسل به زور دولت اوکراین را از ان خود‬ ‫کردند و رئی س جمه��وری منتخب را وادار به فرار از کش��ور‬ ‫کردند‪ .‬انها حت��ی رئی س جمهور یانوکووی��چ را تهدید کرده‬ ‫بودند که اگر کش��ور را ترک نکند دس��ت به برخی اقدامات‬ ‫خواهن��د زد‪ .‬بناب راین امنیت خود او و خان��واده اش کامال در‬ ‫خطر بود‪ .‬بعد از این تحوالت‪ ،‬رئیس پارلمان اوکراین را نیز‬ ‫تغییر دادند و با انواع روش ها نمایندگان حامی دولت را نیز به‬ ‫حمایت از خود واداشتند‪ .‬سپس قوانین کشور را تغییر دادند و‬ ‫قوانینی را حاکم کردند که علیه روس زبان ها و روس تبارهای‬ ‫اوکراین بود؛ همچنین از جمله قوانین حکومت جدید کامال‬ ‫علیه روسیه است‪ ،‬حضور این کشور و پروژه هایش بود‪ .‬این‬ ‫افراد جدید کامال دست نشانده امریکا هس��تند و گفته‪‎‬ها و‬ ‫خواسته‏های غرب و امریکا را در کشور پیاده کردند‪ .‬یکی از‬ ‫اهداف اصلی انها نیز این بود که اوکراین به هیچ وجه نباید‬ ‫به سمت اتحاد گمرکی حرکت کند‪ ،‬بلکه باید به اتحادیه اروپا‬ ‫بپیوندد‪ .‬مطابق این قوانین و ای��ن رویکرد تمام قراردادهای‬ ‫اوکراین با روسیه در حوزه ترانزیت گاز روسیه به کشورهای‬ ‫اروپایی؛ حضور نیروهای ابی روس��یه در کریم��ه و قرارداد‬ ‫بلندمدت روسیه در کریمه باید از نو نوشته شود‪ .‬این مساله‬ ‫فشار بزرگی ب رای امنیت و منافع روسیه ایجاد کرده بود‪.‬‬ ‫برخی کشورهای اروپایی مدع ی اند که نیروهای‬ ‫روس در کریمه بر هم ه پرس�ی نظارت داشتند و‬ ‫به نوعی این هم ه پرس�ی با هدایت و جهت دهی‬ ‫انها انجام شده است‪ .‬ایا این مساله صحت دارد؟‬ ‫طبق قراردادی که میان روس��یه و اوکراین وجود‬ ‫داشت‪ ،‬تقریبا یک هزار نیروی نظامی روس از قبل در کریمه‬ ‫مستقر بودند‪ .‬طبق این قرارداد روسیه همزمان م ی تواند تا‬ ‫‪ 25‬هزار نفر نیرو در کریمه داشته باشد اما در باالترین حالت‬ ‫روس��یه تنها ‪20‬هزار نیرو در انجا داشت‪ .‬در این شرایط مگر‬ ‫‪ 20‬هزار نیروی نظامی م ی توانند دو و نیم میلیون جمعیت‬ ‫کریم��ه را کنترل کنند ام��ا حتی یک نفر ه��م یکی از این‬ ‫نظامیان را در صحن��ه و خیابان‪‎‬ها ندیده باش��ند‪ .‬در نتیجه‬ ‫این تبلیغات اشتباه و منحرف رس��انه‏های غربی است که‬ ‫اعالم کرده‪‎‬اند همه پرسی اخیر با زور و اجبار نیروهای نظامی‬ ‫روسیه انجام شده بود‪ .‬مردم کریمه خودشان م ی‪‎‬خواستند که‬ ‫از اوکراین جدا و به روسیه ملحق شوند‪.‬‬ ‫مردم روس زبان و روس تبار اوکراین استفاده کنند‪ .‬اما اکنون‬ ‫کار به جایی کشیده ش��ده که اوکراین از نیروهای پلیس و‬ ‫نظامی خود علیه م��ردم این مناطق اس��تفاده م ی کند‪ .‬این‬ ‫مساله ب رای افکار عمومی روسیه و روس تبارهای اوکراین که‬ ‫امیدشان به روسیه است‪ ،‬قابل تحمل نیست‪.‬‬ ‫پس در این شرایط ممکن است که دولت روسیه‬ ‫برای دفاع از روس تبارها و روس زبان های اوکراین‬ ‫دست به عملیات نظامی بزند؟‬ ‫چند روز پیش اقای پوتین اعالم کرد که اگر دولت‬ ‫ک ی یف که روسیه ان را به رسمیت نم ی‪‎‬شناسد‪ ،‬از نیروهای‬ ‫نظامی خود علیه مردم شرق‪ ،‬شمال و جنوب استفاده کند‪،‬‬ ‫این جنایت بزرگی نس��بت به ملت اوکرای��ن خواهد بود‪ .‬در‬ ‫نتیجه اگر دولت ک ی یف دس��ت به چنی��ن اقداماتی بزند‪،‬‬ ‫روسیه مجبور اس��ت که به کمک روس تبارها برود و از این‬ ‫اوکراین و روس�یه اکنون روی خطی قرار‬ ‫گرفته‪‎‬ان�د که یک حرک�ت تحریک امیز از‬ ‫طرف اوکراین می‪‎‬تواند به جنگ دو کشور‬ ‫منتهی شود‪ .‬به نظر می رسد که دولت‪‎‬های‬ ‫غرب�ی طرف�دار اوکراین نیز بس�یار مایل‬ ‫هستند که کار به اینجا کشیده شود و بین‬ ‫دو دولت درگیری‪‎‬های نظامی صورت بگیرد‬ ‫مردم ب ی دفاع حمایت کند‪ .‬اوکراین و روسیه اکنون روی خطی‬ ‫قرار گرفته‪‎‬اند که یک حرکت تحریک امیز از طرف اوکراین‬ ‫م ی‪‎‬تواند به جنگ دو کشور منتهی شود‪ .‬به نظر م ی رسد که‬ ‫دولت‪‎‬های غ ربی طرفدار اوکراین نیز بسیار مایل هستند که‬ ‫کار به اینجا کشیده شود و بین دو دولت درگیری‪‎‬های نظامی‬ ‫صورت بگیرد‪.‬‬ ‫اخیرا ش�اهد اعم�ال برخ�ی تحری م ها از س�وی‬ ‫کشورهای اروپایی و امریکا علیه روسیه بودیم‪ .‬ایا‬ ‫این تحری م ها تاثیری در اقتصاد یا سیاست های‬ ‫روسیه خواهد داشت؟‬ ‫باالخره این تحریم‏ها در وهله نخست بر اقتصاد‬ ‫روسیه برخی تاثی رات منفی بر جای م ی‪‎‬گذارد اما این تاثی رات‬ ‫به گونه‪‎‬ای نیس��ت که امنیت اقتصادی‪ ،‬سیاس��ی و منافع‬ ‫کش��ور را به خطر بیندازد‪ .‬درواقع ش��اید تحریم‪‎‬ها به لحاظ‬ ‫اقتصادی در چند ماه نخست مشکل ساز باشند اما اصال بر‬ ‫تصمیمات سیاسی روسیه تاثیری نخواهد گذاشت‪ .‬برعکس‬ ‫من فکر م ی‏کنم تحریم‏هایی که غرب و امریکا علیه روسیه‬ ‫در پیش گرفته‪‎‬اند‪ ،‬یک کمک ب رای روسیه خواهد شد تا اوال‬ ‫خط ارتباطی اقتصاد روس��یه با غرب کمرنگ تر و در نهایت‬ ‫از بین برود و همچنین باعث م ی‪‎‬شود وابستگی روسیه به‬ ‫امریکا و غرب قطع و کشور به خودکفایی برسد‪ .‬همچنین‬ ‫روسیه یک بار دیگر نیز روابطش با کشورها را مورد بازنگری‬ ‫قرار خواهد داد تا بار تحریم‪‎‬هایی که غرب و امریکا بر دوش‬ ‫روسیه گذاشته اند‪ ،‬کاهش پیدا کند‪ .‬در این میان کشوری که‬ ‫م ی‏تواند بیش��ترین سود را ببرد و نقش نخس��ت را ایفا کند‬ ‫ای ران خواهد بود‪.‬‬ ‫یعنی پس از این شاهد افزایش روابط و مناسبات‬ ‫تهران‪ -‬مس�کو ب ه خصوص در ح�وزه اقتصادی‬ ‫خواهیم بود؟‬ ‫روسیه بعد از این تحریم‪‎‬ها امادگی کاملی دارد تا‬ ‫همکاری‏های گسترده‪‎‬ای با ای ران پی رامون مسائل اقتصادی‬ ‫داشته باشد‪ .‬همچنان که هفته گذشته وزیر انرژی روسیه به‬ ‫ته ران سفر کرده بود و این جدای از سفرهای دوجانبه مقامات‬ ‫عالی رتبه دو کشور است‪ .‬این سفرها در جهت ایجاد زمینه‬ ‫ب رای قراردادهای بزرگ میان دو کشور است‪.‬‬ ‫نباید از نظر دور داشت که صادرات گاز روسیه به اروپا‬ ‫اصال زیر بار تحریم‏ها نخواهد رفت زی را اقتصاد کش��ورهای‬ ‫اروپایی تقریبا در س��طح بس��یار باالیی به خرید گاز روسیه‬ ‫بستگی دارد و نه امریکا و نه کش��ورهای دیگر نم ی‏توانند‬ ‫جایگزین گاز روس��یه ش��وند‪ .‬تنها کش��وری که م ی‪‎‬تواند‬ ‫جایگزین روسیه شود ای ران است که ای ران نیز کشوری نیست‬ ‫که از این وضعیت اس��تفاده کند و علیه منافع انرژی روسیه‬ ‫وارد عمل شود‪.‬‬ ‫همچنین سیاست خردمندانه رهب ران ای ران تا اندازه ای‬ ‫دقیق و س��نجیده اس��ت که انها به هیچ وجه به گفته‪‎‬های‬ ‫مقامات غرب و امریکا اعتماد نخواهند کرد‪ .‬در حال حاضر‬ ‫غرب و امریکا ب رای جب ران کمبود گازش��ان‪ ،‬در پش��ت پرده‬ ‫از ای ران م ی‪‎‬خواهند که جایگزین روس��یه شود‪ .‬چندی قبل‬ ‫از این حتی رئی س جمهوری اذربایج��ان‪ ،‬الهام عل ی اف را به‬ ‫ته ران فرستاده بودند تا با مقامات ای ران مذاکره کند‪ .‬در نتیجه‬ ‫اکنون از هر جهت که به ماجرا نگاه کنیم‪ ،‬نقش ای ران در حال‬ ‫پررنگ شدن است‪ .‬ولی در هر صورت نظر روسیه نسبت به‬ ‫همکاری با ای ران کامال استراتژیک و جدی است و در اینده‬ ‫نزدیک نیز اثار ان را شاهد خواهیم بود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫وضعیت کنونی اوکراین را چگونه م ی بینید؟‬ ‫در حال حاضر ش��مال‪ ،‬جنوب و شرق اوکراین در‬ ‫حال جنگ داخلی با مرکز هستند‪ .‬در این حالت روسیه باز هم‬ ‫از دخالت در امور اوکراین خودداری م ی کند زی را رهب ران روس‬ ‫هیچ عالقه‪‎‬ای ندارند که از نیروهای نظام ی شان ب رای دفاع از‬ ‫‪1‬‬ ‫«اوکرای�ن و روس�یه اکن�ون روی خط�ی‬ ‫ق�رار گرفته‪‎‬اند که ی�ک حرک�ت تحری ک امیز‬ ‫از طرف اوکرای�ن م ی‪‎‬تواند به جنگ دو کش�ور‬ ‫منتهی ش�ود‪ ».‬این را رجب صف�ر اف م ی گوید‪.‬‬ ‫ب ه دنبال شلوغ ی های اخیر در اوکراین و جدایی‬ ‫ش�ب ه جزیره کریمه از این کش�ور و الحاق ان به‬ ‫روسیه‪ ،‬بس�یاری از کش�ورهای غربی انگشت‬ ‫اته�ام را به س�مت روس�یه نش�انه گرفته‏اند و‬ ‫مدع ی‪‎‬اند که مسکو بازیگردان صحنه اعتراضات‬ ‫در اوکراین اس�ت‪ .‬در این رابطه با رجب صف ر‪‎‬اف‪،‬‬ ‫مدیرکل مرک�ز مطالعه ایران معاصر در روس�یه‬ ‫و رئیس کمیس�یون ای�ران در ات�اق بازرگانی و‬ ‫صنعتی مس�کو گفت وگویی داشتیم‪ .‬صفر اف‬ ‫م ی گوید همان طور که رئی س جمهوری روس�یه‬ ‫هش�دار داده اگر نیروهای نظامی اوکراین علیه‬ ‫سزبان دست به عملیات‬ ‫معترضان روس تبار و رو ‬ ‫ب زنند‪ ،‬این یک جنایت خواهد بود و در این صورت‬ ‫روسیه مجبور است که به کمک روس تبارها برود‬ ‫و از ای�ن مردم ب ی دفاع حمای�ت کند‪ .‬همچنین‬ ‫این کارش�ناس روس تحری م های اخی�ر امریکا‬ ‫و اروپا علیه روس�یه را ب ی تاثی�ر در اقتصاد این‬ ‫کشور نم ی داند و توضیح م ی دهد که در نهایت‬ ‫این تحری م ه�ا به نفع مس�کو و باع�ث کاهش‬ ‫وابستگی روسیه به غرب خواهد شد‪ .‬او در ادامه‬ ‫درباره احتمال جایگزین شدن گاز ایران به جای‬ ‫گاز روسیه م ی گوید ایران کشوری نیست که از‬ ‫این وضعیت اس�تفاده کند و علیه منافع انرژی‬ ‫روسیه وارد عمل شود‪.‬‬ ‫بخت و اقبال اشرف‬ ‫عبداهلل ب رای پیروزی در مرحله‬ ‫دومانتخاباتش رایطسختی‬ ‫دارد‬ ‫بین الملل‬ ‫روسیه برای ما حکم‬ ‫امریکا برای ایران را دارد‬ ‫گفتوگویمثلثبا‬ ‫سفیر اوک راین در ای ران‬ ‫جنگ سردی در کار نیست‬ ‫گفت وگویمثلثبامدیر‬ ‫بخشکنترلسالحدر‬ ‫موسسهبروکینگز‬ ‫بین‬ ‫بینالملل‬ ‫الملل‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫گو‬ ‫تو‬ ‫ف ‬ ‫گ‬ ‫روسیه در نهایت با دولت اوکراین مذاکره می کند‬ ‫تو گوی مثلث با سفیر اوکراین در ایران‬ ‫گف ‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫جن�اب ساماروس�کی! لطفا در ابت�دا راجع به‬ ‫ریشه های بح ران اوک راین توضیح دهید؟‬ ‫ریش��ه‪‎‬های بح��ران در اوکرای��ن به ‪ 6‬م��اه پیش‬ ‫بازم ی گردد و دالیل مختلفی را در برم ی‪‎‬گیرد‪ .‬نخست اینکه‬ ‫ویکتور یانوکوویچ‪ ،‬رئی س جمهوری سابق اوکراین و همکاران او‬ ‫به طور شدید قوانین اوکراین را نقض م ی‪‎‬کردند و طی حکومت‬ ‫یانوکوویچ فساد گسترده‏ای بر کش��ور حاکم بود‪ .‬همچنین‬ ‫نکته مهم دیگری که باعث بحران در اوکراین شد این بود که‬ ‫رئی س جمهوری پیشین از امضای تفاهمنامه میان موافقان‬ ‫و مخالفان امتناع ورزید‪ .‬از دیگر س��و م ی‪‎‬توان گفت تش��دید‬ ‫نارضایت ی‏های مردم به نوامبر س��ال ‪ 2013‬بازم ی‪‎‬گردد؛ سر باز‬ ‫زدن رئی س جمهور این کش��ور از امضای توافقنامه الحاق به‬ ‫اتحادیه اروپا باعث ش��د که مردم اوکرای��ن در واکنش به این‬ ‫اقدام دولت در میدان مرکزی ک ی یف دس��ت ب��ه اعتراضات‬ ‫مسالمت امیز بزنند‪ .‬یانوکوویچ تا اخرین لحظات تصمیم به‬ ‫امضای این پیمان داشت ولی در نهایت از امضای ان خودداری‬ ‫کرد و تصمیم گرفت ب رای اوکراین مسیر دیگری را انتخاب کند‪.‬‬ ‫بناب راین شروع به همکاری با اتحادیه گمرکی روسیه کرد‪ .‬در این‬ ‫راستا والدیمیر پوتین‪ ،‬رئی س جمهوری روسیه نیز قول داد اگر‬ ‫او همکاری با روسیه را بپذیرد و از همکاری با اروپا امتناع کند‪،‬‬ ‫تق ریبا‪ 1/5‬میلیارد دالر به یانوکوویچ کمک کند‪ .‬همچنین باید‬ ‫توجه داشت این سیاس��ت و موضع رئی س جمهوری پیشین‬ ‫اوکراین قوانین موجود در کشور را نقض م ی‪‎‬کرد‪ .‬طبق قوانین‬ ‫اوکراین ب رای فراهم کردن شرایط امنیتی در سیاست خارجی‬ ‫باید همکاری با کش��ورهای اروپایی را ادامه دهند‪ .‬در نتیجه‬ ‫یانوکوویچ باید قرارداد را امضا م ی‪‎‬کرد‪.‬‬ ‫بناب راین در این شرایط دولت وقت اوکراین ب رای اولین بار‬ ‫در تاریخ این کشور بدون هیچ دلیلی علیه مردم از ابزار مسلحانه‬ ‫استفاده کرد؛ این اقدام واکنش منفی در کشور به همراه داشت‬ ‫و باعث شد اعتراضات سراسری در گوشه و کنار اوکراین اغاز‬ ‫شود؛ دولت وقت تمام خواسته های مردم را نادیده گرفت و به‬ ‫جای ب راوردن این خ واسته های صلح امیز از اسلحه استفاده کرد‪.‬‬ ‫انهم علیه تظاهرکنندگانی که اغلب دانشجو بودند و در یک‬ ‫شهرک چادر زده بودند‪.‬‬ ‫به بیان دیگر دلیل اصلی تظاه رات م��ردم این بود که‬ ‫تصمیم گرفتند زندگ ی‪‎‬شان را طبق استانداردهای اروپای ی ها‬ ‫ادامه دهند‪ .‬به نظر من هر کسی زندگی در کشورهای اروپایی‬ ‫ق ترجیح‬ ‫و به سبک اروپایی را به زندگی به سبک شوروی ساب ‬ ‫م ی‪‎‬دهد‪ .‬البته یک نکت��ه را نیز بگویم ک��ه اتحادیه اروپا نیز‬ ‫الگوی ایده ال ما نیست‪ .‬اما در هر حال از نظر اجتماعی زندگی‬ ‫در اتحادیه اروپا باالتر از شوروی سابق است‪.‬‬ ‫یانوکوویچ س��ه ماه پس از اس��تفاده از زور و نیرو علیه‬ ‫معترضان گفت مجبور بوده که اینچنین وارد عمل شود‪ .‬این‬ ‫در شرایطی اس��ت که در اوکراین این اولین بار است که طی‬ ‫‪ 22‬سال گذشته در تاریخ استقالل این کش��ور علیه مردم از‬ ‫زور استفاده م ی شد‪ .‬درواقع این نخستین بار بود که به دلیل‬ ‫سیاست های امنیتی و خشونت امیز دولت‪ ،‬مردم نه تنها ضربه‬ ‫خوردند بلکه کشته شدند‪ .‬اوج عملیات تجاوزکارانه حکومت‬ ‫علیه مردم در تاریخ ‪ 18‬تا ‪ 20‬فوریه سال جاری بود؛ در این روزها‬ ‫تک تی راندازان به سمت مردم تی راندازی کردند و طی این دو روز‬ ‫تقریبا ‪ 100‬نفر را کشتند‪ .‬باید به این موضوع توجه داشت که‬ ‫این ‪ 100‬نفر سالح نداشتند و متاسفانه باید تاکید کنم استفاده‬ ‫از زور تحت فشار روسیه بود‪.‬‬ ‫به نظر شما اقدام طرفداران غرب در اوکراین علیه‬ ‫دولت قانونی یانوکوویچ قابل توجیه است؟ ایا این‬ ‫اقدام را نباید به عنوان یک کودتا علیه دولت قانونی‬ ‫و رسمی یانوکوویچ تلقی کرد؟‬ ‫نماینده روسیه از ایفای نقش ناظر بر اجرای توافق سر باز زد‪ .‬زی را‬ ‫دولت روسیه م ی‪‎‬دانست که یانوکوویچ مسئولیت خود را انجام‬ ‫نخواهد داد‪ .‬مطابق این توافقنامه پی ش بینی شده بود که طی‬ ‫‪ 24‬ساعت کشور به قانون اساسی س��ال ‪ 2004‬بازگردد؛ طبق‬ ‫ان قانون اختیارات رئی س جمهور محدود و اختیارات بیشتر به‬ ‫پارلمان واگذار م ی شد‪ .‬پارلمان نیز این قانون را تصویب کرد؛‬ ‫جالب انجا بود که تق ریبا‪ 400‬نماینده پارلمان به بازگشت قانون‬ ‫اساسی به سال ‪ 2004‬رای مثبت دادند‪ ،‬در شرایطی که پارلمان‬ ‫تنها ‪ 450‬نماینده دارد‪ .‬حتی برخی از اعضای حزب یانوکوویچ‬ ‫نیز به این قانون رای مثب��ت داده بودند‪ .‬اما در این ش��رایط‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری پیشین در عوض انکه این قانون را امضا کند از‬ ‫اوکراین فرار کرد و حتی نزدیک ترین یارانش نیز نتوانستند با او‬ ‫تماس برقرار کنند‪ .‬او به یکی از استان های شرقی پناهنده شد و‬ ‫سپس نیز به روسیه فرار کرد‪ .‬در این وضعیت‪ ،‬پارلمان تصمیم‬ ‫به برکناری رئی س جمهور گرفت زی را او با این اقدامش از انجام‬ ‫مسئولیتش امتناع کرده بود‪ ،‬بناب راین کفیل رئی س جمهور که‬ ‫رئیس پارلمان نیز هست به جای او قرار گرفت‪ .‬مطابق قانون‬ ‫اساس��ی اوکراین‪ ،‬پارلمان حق دارد دولت جدید را تایید کند‪.‬‬ ‫پس از ان بود که بحث جدایی کریم��ه از اوکراین و برگزاری‬ ‫همه پرسی پیش امد‪ .‬اما جامعه جهانی نتیجه این همه پرسی‬ ‫را به رسمیت نشناخت و ان را غیرقانونی اعالم کرد‪ .‬پس از این‬ ‫تحوالت اوکراین یک قطعنامه ب رای پش��تیبانی از تمامیت‬ ‫ارضی کشورش به سازمان ملل ارائه کرد که تق ریبا‪ 100‬کشور از‬ ‫ان حمایت کردند اما‪ 11‬کشور از جمله روسیه مخالف ان بودند‪.‬‬ ‫در حال حاض�ر تحوالت ش�رق اوکرای�ن چگونه‬ ‫است؟‬ ‫در حال حاضر تمام نیروهای مسلح اوکراین در حال‬ ‫اماده باش هستند و برخی از نیروهای کش��ور از پایگاه های‬ ‫دائمی به نقاط ملتهب منتقل شده اند‪ .‬در مناطق شرقی اوکراین‬ ‫اکنون یک گروهک جدای ی طلب که برخی م ی‪‎‬گویند از جانب‬ ‫روسیه حمایت م ی‪‎‬شوند به اقدامات‪‎‬شان ادامه م ی‪‎‬دهند‪ .‬درواقع‬ ‫روسیه از لحاظ مالی این گروهک را کمک م ی کند‪.‬‬ ‫چندی پیش شاهد امضای یک توافقنامه موسوم‬ ‫به ژنو برای حل بح�ران در اوکراین بودیم‪ .‬به نظر‬ ‫شما این توافقنامه راه به جایی خواهد برد؟‬ ‫‪ 17‬اوریل در شهر ژنو یک نشست بین اتحادیه اروپا‪،‬‬ ‫امریکا‪ ،‬روس��یه و اوکراین برگزار شد؛ پس از این نشست یک‬ ‫بیانیه مشترک صادر شد که مطابق ان هر دو طرف مسئول‬ ‫شدند که از اقدامات تجاوزکارانه خودداری کنند و قول دادند خلع‬ ‫س�لاح را دنبال کنند‪ .‬اما تاکنون به نظر م ی رسد که روسیه از‬ ‫انجام تعهدش سر باز زده است‪.‬‬ ‫اجازه بدهید قبل از ورود به بحث یک موضوع دیگر‬ ‫را مطرح کنم‪ .‬در شرایطی که مردم متوجه شدند رئی س جمهور‬ ‫به تقاضای انها گوش نم ی‪‎‬دهد به همراه غرب بر او فشار اوردند‬ ‫و او پذیرفت که با نمایندگان مخالفان گفت وگو کند‪ .‬بناب راین‬ ‫مذاکراتی برگزار شد که نمایندگانی از لهستان‪ ،‬المان‪ ،‬فرانسه‬ ‫و روسیه در ان حضور داش��تند‪ .‬طی این مذاکرات دو طرف به‬ ‫این نتیجه رسی دند که یک موافقتنامه که تضمی ن کننده اجرای‬ ‫ان نمایندگان لهستان‪ ،‬المان و فرانس��ه بودند را اجرا کنند اما‬ ‫ایا ممکن است توافق ژنو ب ی نتیجه بماند؟‬ ‫در رابط�ه ب�ا اخری�ن تح�والت اوکراین و‬ ‫ریشه‪‎‬های این بحران نظر الکساندر سرگییویچ‬ ‫ساماروسکی‪ ،‬س�فیر اوکراین در تهران را جویا‬ ‫شدیم‪ .‬در واقع سفارت اوکراین می زبان هفته نامه‬ ‫مثلث بود و سفیر اوکراین به سواالت ما پیرامون‬ ‫بحران در این کشور پاسخ داد‪ .‬او م ی‪‎‬گوید حتی‬ ‫باتوجه به برخی مشکالت در روند توافقنامه ژنو‪،‬‬ ‫نم ی‪‎‬توان گفت ک�ه این توافقنام�ه راه به جایی‬ ‫نخواهد برد زیرا به نظر م ی‪‎‬رسد در نهایت روسیه‬ ‫با اوک راین گفت وگو م ی‪‎‬کند‪ ،‬در ش رایطی که پیش‬ ‫از این اصال نم ی‪‎‬خواستند با دولت جدید اوکراین‬ ‫وارد گفت وگو ش�وند‪ .‬او همچنین معتقد است‬ ‫که میان روسیه و امریکا بر س�ر تاثیر بر داخل‬ ‫اوکراین مبارزه است‪.‬‬ ‫کمی بیش�تر راجع به مناس�بات کنونی روسیه و‬ ‫اوکراین توضیح دهید؟‬ ‫‪2‬‬ ‫نم ی توان گفت توافقنامه ژنو راه به جایی نخواهد‬ ‫تو گو‬ ‫برد‪ ،‬زی را به نظر من در نهایت روس��یه ب��ا اوکراین گف ‬ ‫م ی‪‎‬کند‪ ،‬در ش��رایطی که پیش از این اصال نم ی‪‎‬خواستند با‬ ‫دولت جدید اوکراین وارد گفت وگو ش��وند‪ .‬انها نم ی‪‎‬خواستند‬ ‫با مقامات دولت اوکراین بر سر یک میز بنشینند چون به نظر‬ ‫انها دولت جدید غیرقانونی بود‪ .‬اما حقیقت این است که دولت‬ ‫جدید کامال قانونی و با تصویب پارلمان تشکیل شده است‪.‬‬ ‫حتی رئی س جمهوری بالروس که روابط نزدیکی با روسیه دارد‬ ‫نیز اعالم کرد که دولت جدید اوکراین قانونی اس��ت‪ .‬در مورد‬ ‫توافقنامه ژنو‪ ،‬روسیه مسئولیتی را برعهده گرفت و نقض ان‬ ‫باعث واکنش منفی جامعه بی ن الملل خ واهد شد‪.‬‬ ‫در ابتدا ب رای انکه متوجه مناسبات اوکراین و روسیه‬ ‫شوید ان را با مناسبات میان ای ران و امریکا مقایسه م ی کنم‪ .‬من‬ ‫از دیدگاه منفی جمهوری اسالمی ای ران در رابطه با امریکا مطلع‬ ‫هستم‪ .‬بناب راین م ی خواهم که شما خب رنگاران‪ ،‬تحلیلگران و‬ ‫مخاطبان تان از این مساله اگاه باشید که اگر جای این دو با هم‬ ‫عوض شود همان مناسبات حاکم خواهد بود‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در حال حاضر میان روسیه و امریکا بر سر تاثیر بر‬ ‫داخل اوکراین مبارزه اس��ت؛ عملیات پوتین در قبال اوکراین‬ ‫اسیب شدیدی بر توس��عه اقتصادی خود روس��یه وارد کرده‬ ‫است‪ .‬تاکنون روسیه تقریبا ‪ 140‬میلیارد دالر را از دست داده‪ ،‬به‬ ‫همین خاطر روس ها از لحاظ روانی بازنده می دان هستند‪ .‬اکنون‬ ‫همکاری مشترک میان روسیه و غرب در عرصه های مختلف‬ ‫قطع شده است‪ .‬همچنین بعد از این اقدامات روسیه‪ ،‬اغلب مردم‬ ‫اوکراین نسبت به گسترش روابط دوجانبه میان کشورشان با‬ ‫روسیه یک نگاه منفی دارند‪.‬‬ ‫در صحب ت های تان به این موضوع اش�اره کردید‬ ‫که مدل اتحادیه اروپا نیز ایده ال اوکراین نیست‪.‬‬ ‫نق ص ها و کاست ی های مدل اتحادیه اروپا چیست؟‬ ‫در توضیح این صحبت باید بگوی��م در دنیا هنوز‬ ‫سیستمی که کامال تکمیل شده باشد وجود ندارد‪ .‬همچنین‬ ‫تمام مناسبات میان کشورها در حول توسعه تغییر م ی کند‪.‬‬ ‫اینها در شرایطی است که اتحادیه اروپا نیز برخی مشکالت‬ ‫خاص خودش را دارد‪ .‬مساله دیگر اینکه نم ی توان گفت واکنش‬ ‫اتحادیه اروپا نسبت به اقدامات روسیه کامل بود‪ .‬این واکنش‬ ‫در حد تحوالت رخ داده و موضع گیری روس ها نبود‪ .‬دلیل ان‬ ‫نیز این است که ب رای برخی از کشورهای اتحادیه اروپا‪ ،‬حفظ‬ ‫روابط اقتصادی با روسیه اهمیت بیشتری از حفظ حقوق بشر‬ ‫دارد‪ .‬یعنی رعایت حقوق بشر و حقوق بی ن الملل ب رای انها در‬ ‫رده دوم قرار دارد‪.‬‬ ‫شما چند س�ال اس�ت که در ایران حضور دارید و‬ ‫از نزدیک با برخی مس�ائل اشنا ش�ده اید‪ .‬اکنون‬ ‫ارزیابی ش�ما از روندی که پرونده هسته ای ایران‬ ‫طی م ی کند چیست؟‬ ‫ت‪‎‬های هس��ت ‏ه‪‎‬ای ای ران هیچ نشانه و‬ ‫درباره فعالی ‏‬ ‫مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این کشور به سمت ساخت‬ ‫سالح هسته ای در حرکت اس��ت‪ ،‬یعنی تایید نشده که ای ران‬ ‫م ی خواهد سالح هسته ای بس��ازد ولی تحریم‪‎‬های شدیدی‬ ‫علیه ای ران تصویب و اجرا ش��د‪ .‬این در ش��رایطی اس��ت که‬ ‫به نظر من‪ ،‬روسیه به طور مستقیم برخی حقوق و اصول روابط‬ ‫بی ن الملل را نقض کرده است اما این تحریم‪‎‬های سخت علیه‬ ‫ان اعمال نشد‪ .‬این سیاست اصال عادالنه نیست‪ .‬اکنون شاهد‬ ‫یک رفتار دوگانه در سطح بی ن الملل هستیم و معلوم نیست‬ ‫که چرا کشورهای غربی و س��ازمان ملل فقط به ای ران فشار‬ ‫گسترده وارد م ی اورند‪.‬‬ ‫ایا ممک�ن اس�ت روس�یه و اتحادیه اروپا برس�ر‬ ‫اوکراین با هم به تفاهم برس�ند؛ یعن�ی به نوعی‬ ‫برخی امتی�ازات را بدهند و بگیرند ت�ا به توافقی‬ ‫دست یابند؟‬ ‫بزرگترین اشتباه و خطر ب رای دنیا این است که اتحادیه‬ ‫اروپا بر سر اوکراین با روسیه وارد مذاکره شود‪ .‬زی را هیچ کشوری‬ ‫نم ی‪‎‬تواند ب رای سرنوشت‪ ،‬توس��عه و اینده یک کشور دیگر‬ ‫تصمیم بگیرد‪.‬‬ ‫بدون شک روسیه در همکاری با اتحادیه اروپا در عرصه‬ ‫اقتصادی اسیب دید‪ .‬به عنوان نمونه چند روز پیش کمیسیون‬ ‫اقتصادی اروپا تصمیم گرفت س��اخت لوله گاز جریان جنوب‬ ‫اوال باید بدانیم که فقط اتحادیه اروپا به گاز روس��یه‬ ‫وابسته نبود بلکه روسیه نیز به فروش این گاز نیاز داشته و دارد‪.‬‬ ‫اگر اتحادیه اروپا از خ رید گاز روسیه خودداری کند ضربه شدیدی‬ ‫بر اقتصاد روسیه وارد خواهد امد‪ .‬در حال حاضر این اتحادیه‬ ‫ب رای اینده ب رنام هریزی‪‎‬هایی جهت واردات گاز از کشورهای دیگر‬ ‫دارد؛ کشورهایی مثل قطر یا اذربایجان‪.‬‬ ‫امریکا نی��ز اعالم کرده حاضر اس��ت از س��ال اینده به‬ ‫کشورهای اروپایی گاز بفروشد‪ .‬ما امیدواریم که ای ران نیز تا چند‬ ‫س��ال اینده بتواند به اروپا گاز صادر کند‪ .‬بناب راین این مشکل‬ ‫خیلی سخت و الینحل نیست‪ .‬در این میان باراک اوباما باید‬ ‫به پوتین یک مدال و جایزه بدهد زی را به دنبال عملیات روسیه‬ ‫و شخص پوتین همه کشورهای اروپایی در حال جس ت وجوی‬ ‫یک جایگزین ب رای خرید گاز هستند‪.‬‬ ‫اوکرای�ن نی�ز گاز مصرف�ی اش را از روس�یه وارد‬ ‫م ی کرد‪ .‬ب ه دنب�ال این تحوالت ش�اهد بودیم که‬ ‫روسیه قیمت فروش گازش به اوکراین را افزایش‬ ‫داد‪ .‬در صورت ادامه سیاس�ت های روسیه و حتی‬ ‫متوقف شدن صادرات گازشان به اوک راین‪ ،‬ایا کشور‬ ‫شما جایگزینی برای گاز روسیه دارد؟‬ ‫این مساله س��اده نیست؛ زی را روس��یه بعد از سه ماه‬ ‫قیمت گازی که به اوکراین م ی فروخ��ت را تا دو ب رابر افزایش‬ ‫داد‪ .‬از نظر اقتصادی هیچ توجیهی ب رای این کار مسکو وجود‬ ‫نداشت و تصمیم انها فقط جنبه سیاسی داشت‪ .‬پی ش تر دولت‬ ‫اوکراین تصمیماتی ب رای مواجهه با این وضعیت گرفته بود؛‬ ‫نخست اینکه مصرف گازش را کاهش دهد و در مصرف گاز‬ ‫صرفه جویی کند‪ .‬همچنانکه شاهد بودیم سال گذشته مصرف‬ ‫گاز اوکراین به نصف کاهش یافت‪ .‬همچنین اکنون و بعد از‬ ‫مذاکره با شرکای اروپایی به این تفاهم رسیدند که اوکراین از‬ ‫کشورهای اروپایی گاز بخرد‪ .‬این در شرایطی است که خ رید گاز‬ ‫از فروشندگان اروپایی ارزانتر از خود روسیه است‪ .‬همچنین در‬ ‫وضعیت فعلی قیمت ترانزیت گاز روسیه از طریق اوکراین نیز‬ ‫افزایش خواهد یافت‪.‬‬ ‫موضع ایران در برابر تحوالت کش�ورتان را چطور‬ ‫م ی بینید؟‬ ‫ما هیچ اختالف نظری با ای ران نداریم‪ ،‬اما به هنگام‬ ‫تصویب قطعنامه پی رامون حفظ تمامی��ت ارضی اوکراین در‬ ‫سازمان ملل‪ ،‬ای ران نیز جزو ‪ 40‬کش��وری بود که در رای گیری‬ ‫حضور نداشت‪ .‬این در حالی است که ک ی یف در انتظار واکنش‬ ‫روشن تری از سوی ای ران بود و انتظار داشت که ای ران اقدامات‬ ‫روسیه را محکوم کند‪.‬‬ ‫با در نظر گرفتن تمام تحوالت اوکراین تا به امروز‬ ‫به نظر شما مسکو در این رابطه ب ه دنبال چیست و‬ ‫چه هدف نهایی را دنبال م ی کند؟‬ ‫اکنون ش��اهد هس��تیم که به طور کامل در مناطق‬ ‫ش��رقی اوکراین عملیات جدای ی طلبان در حال انجام است‪.‬‬ ‫مردان مس��لح امارت های دولتی‪ ،‬استانداری ها و شهرداری ها‬ ‫را اشغال کرده اند و به نیروهای نظامی اوکراین حمله م ی کنند‪.‬‬ ‫نشانه هایی وجود دارد دال بر اینکه برخی از واحد های نظامی در‬ ‫شرق اوکراین‪ ،‬روسی هستند‪ .‬همچنین ده ها جاسوس روس‬ ‫ایا تح�والت اخی�ر تاثیری در مس�اله پیوس�تن‬ ‫اوکراین به ناتو خواهد داشت؟‬ ‫طی سال‪‎‬های اخیر تقریبا ‪ 20‬درصد مردم اوکراین از‬ ‫پیوستن کشورشان به ناتو حمایت م ی‪‎‬کردند‪ ،‬اما اکنون بیش‬ ‫از ‪50‬درصد از این امر حمایت م ی‪‎‬کنند‪ .‬همچنین من بار دیگر‬ ‫تاکید م ی‪‎‬کنم ک��ه اوباما باید به پوتین م��دال بدهد زی را طی‬ ‫‪ 10‬سال اخیر کشورهای عضو ناتو انقدر متحد نبودند که اکنون‬ ‫شده‪‎‬اند‪ .‬در حال حاضر همکاری در عرصه نظامی بین اتحادیه‬ ‫اروپا و امریکا زیاد شده و برخی کشورهایی که پیش از این گفته‬ ‫بودند از شرکت در پیمان ناتو امتناع م ی‪‎‬کنند مانند سوئد‪ ،‬اکنون‬ ‫اعالم کرده‪‎‬اند که پیوستن به ناتو را بررسی م ی‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫می ت�وان گفت در این ش�رایط امکان پیوس�تن‬ ‫اوکراین به ناتو تقویت خواهد شد؟‬ ‫اکنون مطابق با قوانین‪ ،‬اوکراین کشوری است که‬ ‫در هیچ اتحادیه سیاسی‪-‬نظامی شرکت نم ی‪‎‬کند‪ .‬بناب راین در‬ ‫حال حاضر اوکراین نم ی‪‎‬تواند عضو سازمان پیمان اتالنتیک‬ ‫شمالی(ناتو) شود‪ .‬ب رای این منظور نیاز به تغییر قوانین است‪.‬‬ ‫این در شرایطی است که وضعیت کنونی نیز به نفع اوکراین‬ ‫نیست‪ .‬بدون شک اگر اوکراین عضو ناتو بود‪ ،‬روسیه این چنین‬ ‫اقداماتی در قبالش انجام نم ‪‎‬‬ ‫یداد‪ .‬اما اکنون روسیه اوکراین را به‬ ‫قدم برداشتن در راه پیوستن به ناتو مجبور کرده است‪.‬‬ ‫ایا اعضای ناتو‪ ،‬حاضر به پذیرش اوکراین در اینده‬ ‫نزدیک خواهند بود؟‬ ‫فکر م ی‪‎‬کنم این سوال را از سف رای کشورهای عضو‬ ‫ناتو در ای ران باید پرسید‪ .‬به نظر من درهای ناتو ب رای اوکراین‬ ‫باز اس��ت‪ .‬اوکراین باید تغیی رات گس��ترده در عرصه سیاسی‬ ‫و اقتصادی انجام دهد و مطمئنا اقدام��ات الزم جهت انجام‬ ‫تغیی رات صورت خواهد پذیرفت‪.‬‬ ‫چ را و بر چه اساسی می گویید که روسیه در نهایت‬ ‫با اوکراین مذاکره خواهد کرد؟‬ ‫روسیه چاره‪‎‬ای جز این ندارد؛ روسیه به اوکراین حمله‬ ‫نظامی نخواهد کرد زی را چنین اقداماتی نه تنها خسارت مالی‬ ‫زیادی به بار م ی‪‎‬اورد‪ ،‬بلکه باعث کشته شدن تعداد بیشماری‬ ‫م ی‪‎‬شود که نتیجه ان به ضرر خود روسیه خ واهد بود‪ .‬همچنین‬ ‫نباید از نظر دور داش��ت که تمایالت جدای ی طلبانه زیادی در‬ ‫برخی از مناطق روسیه وجود دارد‪ .‬اکنون گام نخست جهت‬ ‫مذاکره روسیه با اوکراین برداشته ش��ده است و روسیه نیز به‬ ‫همراه اوکراین‪ ،‬ایاالت متحده امریکا و اتحادیه اروپا بر سر میز‬ ‫مذاکرات ب رای امضای توافقنامه ژنو حاضر شد‪.‬‬ ‫ارزیابی جناب س�فیر از اخرین تح�والت اوکراین‬ ‫چیست؟‬ ‫تحوالت اخیر اوکراین باعث نگران ی‪‎‬های شدیدی‬ ‫شده اس��ت‪ .‬جدایی طلبان باعث ب ی ثباتی در مناطق شرقی‬ ‫کشورمان شده‪‎‬اند‪ .‬در واقع جدای ی طلبان کسانی هستند که‬ ‫مقررات خودشان را در مناطق اشغالی به اجرا گذاشته و تحمیل‬ ‫کرده‪‎‬اند‪ .‬چنین اقداماتی پاس��خ متقابل مقامات اوکراین را در‬ ‫برداشته است‪ .‬در حال حاضر در مناطق شرقی اوکراین عملیات‬ ‫ضد تروریستی در حال انجام است‪ .‬مشکل اصلی انجام این‬ ‫عملیات در این است که مناطق شرقی اوکراین پر از جمعیت‬ ‫بوده و نیروهای ما در درج��ه اول باید درضمن انجام عملیات‬ ‫ضدتروریس��تی مواظب س�لامتی و حفاظت از زندگی مردم‬ ‫عادی باشند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫اوکراین هم برای روس�یه و هم برای اروپا‪ ،‬کش�ور‬ ‫مهم ‬ ‫ی محس�وب م ی‪‎‬ش�ود‪ .‬اما این روزها شاهد‬ ‫اختالف میان این دو بر س�ر اوکراین هستیم‪ .‬این‬ ‫اختالفات تاچه حد اس�ت و تا کج�ا پیش خواهد‬ ‫رفت؟‬ ‫همانطور که اشاره کردید اتحادیه اروپا وابستگی‬ ‫گازی به روس�یه داش�ت؛ در صورت قط�ع انتقال‬ ‫گاز روس�یه به اروپا‪ ،‬گاز این منطقه از کجا تامین‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫بین الملل‬ ‫امریکا تاکنون باره�ا تهدید کرده ک�ه در صورت‬ ‫تداوم برخی اقدامات از جانب روسیه‪ ،‬تحری م‪‎‬های‬ ‫بی ن‪‎‬الملل�ی علیه این کش�ور را افزای�ش خواهد‬ ‫داد‪ .‬درواقع امریکا خواهان ان است که روسیه به‬ ‫ح ل وفصل صل ح امیز مس�ائل روی بیاورد‪ .‬باتوجه‬ ‫به فضای فعلی اکنون روسیه و امریکا چه روندی‬ ‫را طی م ی‪‎‬کنند؟‬ ‫از روس��یه به اروپا را متوقف کند‪ .‬طبق این طرح مشترک میان‬ ‫روسیه و اروپا این لوله کشی گاز روسیه را به اروپا انتقال م ی داد و‬ ‫دیگر الزم نبود روسیه از سیستم ترانزیت یا انتقال گاز از اوکراین‬ ‫استفاده کند‪ .‬اما به دنبال تحوالت اخیر این پروژه در بلغارستان‬ ‫متوقف شد‪ .‬باید توجه داشت در حال حاضر یک سوم گاز وارداتی‬ ‫اروپا از روسیه اس��ت‪ .‬ب ر همین اس��اس یکی از تاثی رات منفی‬ ‫اتفاقات اخی ر‪ ،‬کاهش خرید گاز روسیه از سوی اروپا بوده‪ ،‬زی را اروپا‬ ‫م ی تواند جایگزین های دیگری ب رای تامین گاز خود انتخاب کند‪.‬‬ ‫بازداشت شده اند‪.‬‬ ‫در رابطه با هدف روسیه کمی سخت است که بگوییم‬ ‫روس ها دقیقا دنبال چه هستند‪ .‬اما برخی تحلیلگران بر این‬ ‫باورند که پوتین یک ایده دارد و م ی‪‎‬خواهد یک کش��ور را در‬ ‫چارچوب شوروی سابق بازسازی کند‪ .‬ولی مردم اوکراین مخالف‬ ‫این امر هستند و نم ی‪‎‬خ واهند مجددا چنین امپ راتوری بازسازی‬ ‫شود‪ .‬در هر صورت نیروهای نظامی اوکراین اماده باش هستند‪،‬‬ ‫زی را بحث کریمه ثابت کرد که عدم مداخله نظامی و استفاده از‬ ‫راه حل های صلح امیز در قبال برخی مسائل نتیجه نم ی دهد‪.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫بین الملل‬ ‫جنگ سردی درکار نیست‬ ‫گفت وگوی مثلث با مدیر بخش کنترل سالح در موسسه بروکینگز‬ ‫‪3‬‬ ‫«از پایان جنگ س�رد تا ب�ه امروز‪ ،‬روابط روس�یه و‬ ‫غرب در حساس ترین و س�خت ترین مرحله خود قرار‬ ‫دارد‪ ».‬این را استیون پیفر‪ ،‬سفیر سابق امریکا در اوک راین‬ ‫م ی گوید‪ .‬بس�یاری معتقدند بح�ران اوکرای�ن یکی از‬ ‫پرتنش‪‎‬ترین برهه‪‎‬ها پس از پایان جنگ سرد است‪ .‬در‬ ‫بحران سیاس�ی اخیر‪ ،‬گویی اوکراین به میدان رقابتی‬ ‫ب رای دو قدرت روسیه و غرب تبدیل شده است که هر یک‬ ‫سعی م ی کنند این رقابت را به نفع خویش جلو ببرد‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬ادامه درگیری بین طرفداران روسیه در شرق‬ ‫اوکرای�ن و نیروهای دولت موقت ک ی‪‎‬ی�ف بر تنش‪‎‬های‬ ‫حاکم دامن م ی زند و این کشو را در استانه جنگ داخلی‬ ‫ق رار داده است‪ .‬هفته نامه مثلث در مصاحب ه‪‎‬ای با استیون‬ ‫پیفر‪ ،‬سفیر سابق امریکا در اوک راین و مدیر بخش کنترل‬ ‫سالح در موسسه مطالعاتی بروکینگز به تحوالت اخیر‬ ‫اوک راین و روابط کنونی غرب و روسیه م ی‪‎‬پردازد‪.‬‬ ‫فروغ موسوی‬ ‫خبرنگار‬ ‫همانطور که م ی دانید بحران سیاس�ی حاکم‬ ‫در کریمه و رویکرد روس�یه در قب�ال این منطقه با‬ ‫مخالفت های شدید غرب همراه بوده است‪ .‬اکنون‬ ‫غرب تحری م‪‎‬های گس�ترده ای را علیه روسیه اغاز‬ ‫کرده و این کش�ور نی�ز همچنان ب�ر مواضع خود‬ ‫پافشاری م ی کند‪ .‬به نظر ش�ما ادامه این روند چه‬ ‫تاثیری در روابط غرب و روس�یه خواهد داشت؛ ایا‬ ‫ممکن است شاهد اغاز جنگ سرد دیگری باشیم؟‬ ‫اگرچه از پایان جنگ س��رد تا به امروز‪ ،‬روابط روسیه و‬ ‫غرب در حساس ترین و سخت ترین مرحله خود قرار دارد اما باید‬ ‫در نظر داشت که در حال حاضر‪ ،‬فضای حاکم بر غرب و روسیه‬ ‫بسیار ک مرنگ تر از فضای حاکم در زمان جنگ سرد است‪ .‬پس‬ ‫از جنگ جهانی دوم‪ ،‬چهار دهه رقابت های نظامی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫ایدئولوژیکی و اقتصادی بین غرب و روس��یه همچنان ادامه‬ ‫داشت‪ .‬با این حال‪ ،‬روسیه دیگر ان شوروی سابق نیست بناب راین‪،‬‬ ‫هیچ کشمکش ایدئولوژیکی در این بین وجود ندارد؛ عالوه بر‬ ‫این‪ ،‬در مقایس��ه با اقتصاد ش��وروی‪ ،‬م ی توان گفت پایه های‬ ‫اقتصاد روس��یه بیش از پیش به اقتصاد جهان گ��ره خورده و‬ ‫این یکی از دالیل اصلی اغاز تحریم ها علیه روسیه است که از‬ ‫هم اکنون بر ان تاثیرگذار نیز بوده است‪ .‬مشکل اصلی غرب با‬ ‫اظهارات پوتین است‪ ،‬مبنی بر اینکه وی م ی تواند از هم میهنان‬ ‫روس ی اش در هر جایی هستند «حمایت» کند؛ حال روس تبار‬ ‫باشند یا تنها به زبان روسی تکلم کنند و شهروند روسیه نباشند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫درگیریبینجدای ی طلبانروس تبارشرقاوک راینو‬ ‫نیروهای دولت موقت در ک ی‪‎‬یف همچنان ادامه دارد‪.‬‬ ‫ایا باالگرفتن این درگیری ها‪ ،‬اوکراین را در اس�تانه‬ ‫یک جنگ داخلی ق رار خواهد داد؟‬ ‫جنگ داخلی نیازمند اختالف و درگیری گسترده بین‬ ‫مردم اوکراین اس��ت که وقوع چنین مساله ای بسیار ضعیف‬ ‫م ی نماید‪ .‬در حال حاضر‪ ،‬درگیری علیه عده اندکی از معترضان‬ ‫طرفدار روسیه است که ساختمان های دولتی را به اشغال خود‬ ‫دراورده اند‪ .‬اگر چه شرق اوکراین ممکن است با حضور دولت‬ ‫فعلی در ک ی‪‎‬یف مخالف باشد اما ارای کسب شده نشان م ی دهد‬ ‫اکثریتمردماینمنطقهم ی خ واهندجزوخاکاوکراینبمانند؛در‬ ‫واقع انها پیوستن به روسیه را نم ی‪‎‬خ واهند‪.‬‬ ‫مس�لما اوکراین در عرصه سیاس�ی و اجتماعی‬ ‫تحوالت جدیدی را در پیش رو دارد‪ .‬شما ب ه عنوان‬ ‫سفیر سابق امریکا در اوکراین‪ ،‬اینده این کشور را‬ ‫چگونهم ی بینید؟‬ ‫در حال حاضر اوکراین به دلیل تصمیمات نادرست‬ ‫و رهب ران قبلی خود در وضعیتی اسی ب پذیر و شکننده ای قرار‬ ‫دارد‪ .‬این تصمیمات نادرست سبب شده که اوکراین از تشخیص‬ ‫پتانس��ی ل های خود غافل بماند‪ .‬اکنون ب��ا مدیریت و رهبری‬ ‫درست‪ ،‬هیچ دلیل دیگری باقی نم ی ماند که بگوییم اوکراین‬ ‫نم ی تواند به عنوان یک کشور اروپایی «خوب و عادی» باشد‬ ‫(منظورم کشوری باثبات‪ ،‬دموکراتیک و با رشد اقتصادی مناسب‬ ‫است)‪ .‬ب رای رس��یدن به این اهداف‪ ،‬مردم اوکراین م ی بایست‬ ‫با برخی چالش های داخلی‪ ،‬همچ��ون اصالحات اقتصادی‪،‬‬ ‫تو پنجهنرمکنند‪.‬همچنینانهاناگزی رندباروسیهکهظاه را‬ ‫دس ‬ ‫سعی م ی کند اوکراین را ضعیف و ناپایدار نگه دارد‪ ،‬مواجه شوند‪.‬‬ ‫همانطور که اش�اره کردیم بحران ش�رق اوکراین‬ ‫باعث تیره شدن روابط غرب و روسیه شده است‪.‬‬ ‫اگر این روند ادامه یابد‪ ،‬در روابط اتی روسیه‪ ،‬امریکا‬ ‫و اتحادیه اروپا چه تحوالتی را شاهد خواهیم بود؟‬ ‫به دلیل اشغال کریمه توس��ط روسیه و تالش این‬ ‫کش��ور ب رای ایجاد ب ی ثباتی و ناارامی در شرق اوکراین‪ ،‬روابط‬ ‫روس��یه و غرب رو به تیرگی م ی رود‪ .‬به نظر م��ن در صورتی‬ ‫ که مسکو به اوکراین همچنان فش��ار اورد یا نیروهای روسی‬ ‫به مداخله نظامی گسترده در اوکراین اقدام نمایند‪ ،‬روابط بین‬ ‫روسیه و غرب بیش از پیش نگران کننده و سخت تر خ واهد شد‪.‬‬ ‫روسیه همیشه به غرب در مورد دخالت در بحران‬ ‫اوکراین و همچنین بحران س�وریه هش�دار داده‬ ‫است‪ .‬بر این اساس‪ ،‬نقش روس�یه را در رخدادها‬ ‫و تح�والت مهم جهان چگون�ه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫به عبارت دیگر‪ ،‬تالش های روسیه نشان م ی دهد‬ ‫که این کش�ور در جهان دارای قدرت و نفوذ زیادی‬ ‫است؛ ب ه طوری که م ی تواند از طریق قدرتش برخی‬ ‫تحوالت مهم جه�ان را تحت کنترل خود داش�ته‬ ‫باشد و همچنین نفوذ غرب را کاهش دهد؟‬ ‫کشور روسیه به دلیل داش��تن زرادخانه هسته ای و‬ ‫داشتن یک کرسی در شورای امنیت سازمان ملل متحد دارای‬ ‫نفوذ است اما در غیر این صورت‪ ،‬روسیه ب رای اینکه همچنان‬ ‫ادعا کند که یک قدرت بزرگ است با کشمکش و تقالی زیادی‬ ‫روبه رو است‪ .‬در حقیقت اقتصاد روسیه راکد و به شدت وابسته‬ ‫به منابع انرژی است و از قدرت نرم کمی برخوردار است‪ .‬مسکو‬ ‫خود را یک بازیگردان جهانی قلمداد م ی کند‪ .‬اما اگر این کشور‬ ‫بخواهد در این نقش از احترام گسترده و باالیی برخوردار باشد‬ ‫باید ب رای حل مشکالت و اتفاقاتی که در سرتاسر جهان م ی افتد‬ ‫گره گشا و یاری رسان باشد‪.‬‬ ‫ارتش سری‬ ‫روسیه در اوکراین به دنبال چیست؟‬ ‫احسان تقوایی نیا‬ ‫پژوهشگر موسسه ایراس‬ ‫‪4‬‬ ‫تحوالت اوکرای��ن روز ب��ه روز وارد مرحله جدیدی‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬بعد از گذش��ت چندین ماه از اغاز تحوالت در این‬ ‫جمهوری س��ابق اتحاد جماهیر ش��وروی‪ ،‬همچنان به طور‬ ‫روزانه ش��اهد تغییر و تحوالت عمده در این کش��ور هستیم‪.‬‬ ‫هرچند مخالفان دولت «ویکت��ور یانوکوویچ» رئی س جمهور‬ ‫سابق اوکراین با مشغول بودن روس��یه در بازی های المپیک‬ ‫زمستانی سوچی و به پشت گرمی کشورهای غ ربی توانستند‬ ‫ی سریع دولت را کنار زده و خود ب ر قدرت مسلط شوند‪،‬‬ ‫طی اقدام ‬ ‫اما این پایان کار نبود‪ .‬رهب ران تازه روی کار امده اوکراینی هنوز‬ ‫سرمست از قدرت بودند که به یکباره شب ه جزیره کریمه اهنگ‬ ‫جدایی ساز کرد و بعد از تحوالتی چند با برگزاری رفراندومی به‬ ‫خاک روسیه ملحق شد‪ .‬حمایت تمام قد اروپا و امریکا از رهب ران‬ ‫جدید اوکراینی نیز نتوانست از الحاق کریمه به روسیه جلوگیری‬ ‫کند و این اتفاق عملی شد‪ .‬با این همه هم اکنون با جهانی بعد‬ ‫از کریمه مواجه هس��تیم یا به بیان دیگر مبادالت سیاسی و‬ ‫اقتصادی بین قدرت‪‎‬های تاثیرگذار در بحران اوکراین ش��امل‬ ‫روسیه‪ ،‬امریکا و اتحادیه اروپا اکنون با شرایطی مواجه شده که‬ ‫الحاق کریمه به روسیه رسما تایید شده است‪ .‬با این حال سرعت‬ ‫تحوالت در اوکراین همچنان ادامه داش��ته و شاهد روندهای‬ ‫جدیدی هستیم‪ .‬هنوز غم از دست دادن کریمه ب رای اوکراین ی‪‎‬ها‬ ‫مرهم نیافته بود که شهرهای شرقی اوکراین که عمده صنعت‬ ‫این کشور را تشکیل م ی دهند و از قضا وابستگی و پیوستگی‬ ‫زیادی به روس��یه دارند‪ ،‬اطاعت از ک ی یف را ب رنتافته و اهنگ‬ ‫خودمختاری پیشه کرده اند‪ .‬طرفداران روسیه شهر دونتسک را‬ ‫هم جمهوری خودمختار اعالم کرده اند و اکنون در تالش ب رای‬ ‫برگزاری همه پرسی جدایی از اوکراین هستند‪ .‬در اخرین مورد‬ ‫نیز هزاران تظاهرکننده طرفدار روس��یه در تظاه راتی در شهر‬ ‫لوگانسک (واقع در جنوب اوکراین و نزدیک به دو میلیون نفر‬ ‫جمعیت) مرکز استانی به همین نام‪ ،‬استقالل این منطقه را از‬ ‫اوکراین اعالم کردند‪ .‬تحوالتی از این دست باعث مطرح شدن‬ ‫پرسش های مختلفی شده است‪ .‬از جمله اینکه ایا ممکن است‬ ‫دونتسک و برخی شهرهای دیگر شرق اوکراین هم مانند کریمه‬ ‫به روسیه ملحق شود و ایا مس��کو از این امر استقبال خواهد‬ ‫کرد یا خیر؟ پرسش دیگر اینکه تالش روسیه ب رای القای این‬ ‫موضوع تا چه اندازه به جلو هدایت خواهد شد؟ در این رابطه و‬ ‫بین الملل‬ ‫فدرال کردن اوکراین‬ ‫در ابتدا باید به این نکته اشاره داشت که دونتسک و دیگر‬ ‫مناطق شرق و جنوب ش��رقی اوکراین در واقع نم ی‪‎‬خواهند از‬ ‫ اوکراین جدا شوند و به همین علت جمهوری دونتسک و نواحی‬ ‫دیگر با قاطعیتی که کریمه از خود نشان داد‪ ،‬رفتار نم ی‪‎‬کنند ولی‬ ‫ وجود این جمهوری ها‪ ،‬مقامات ک ی‪‎‬یف را سخت ناراحت کرده و‬ ‫ به مسکو در مذاکرات درباره اینده اوکراین امتیازات قابل توجهی‬ ‫ داده اس��ت‪ .‬از طرف دیگر امکان اس��تفاده از سناریوی کریمه‬ ‫ در مناطق جنوب ش��رقی اوکراین کامال منتفی است و اینکه‬ ‫ تنها درگیری های خونینی که توسط افراطیون اوکراین غ ربی‬ ‫ تحریک شوند‪ ،‬م ی توانند باعث اعزام نیروهای روسی به مناطق‬ ‫ مذکور شود‪ .‬بدون شک اکنون روس ها از سیاستی در اوکراین‬ ‫حمایت م ی کنند که خواستار فدرال ش��دن این کشور است‪.‬‬ ‫سرگئی الوروف‪ ،‬وزیر امور خارجه روسیه در همین رابطه و طی‬ ‫اظهارنظری اعالم کرد‪« :‬کرملین قصد ندارد مناطق جنوب شرق‬ ‫اوکراین را به خاک خود الحاق کند‪ ».‬وی گفت‪« :‬امیدوار است‬ ‫مقامات اوکراین بتوانند گفت وگو با جمعیت ناراضی کشور خود‬ ‫را ترتیب دهند تا بتوانند در مرزهای کنونی تمامیت خود را حفظ‬ ‫کند‪ .‬ولی ب رای این منظور ضرورت دارد در پایتخت صدای جنوب‬ ‫شرق شنیده شده و درخواست های ساکنان این مناطق رعایت‬ ‫شود‪ ».‬وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرد‪« :‬ما انچه را م ی تواند‬ ‫تمام مشکالت همسایگان نزدیک‪ ،‬ب رادران و دوستان را حل کند‬ ‫فدرال شدن م ی نامیم‪ .‬ولی ما روی این اصطالح اصراری نداریم‬ ‫بلکهملتاوکراینبایدتصمیمبگیرد‪».‬چنانچهمشخصاست‬ ‫روسیه با تاکید بر عدم بازگشت به شرایط قبل از الحاق کریمه‪،‬‬ ‫اکنون با دستی باز به دنبال فدرال کردن اوکراین است تا از این‬ ‫راستا به منافع خو دست یابد‪ .‬با این حال کشورهای غ ربی شامل‬ ‫ایاالت متحده امریکا و اتحادیه اروپا رویکردهای مسکو در قبال‬ ‫یدانند‪.‬‬ ‫اوکراین را قابل قبول نم ‬ ‫تفاسیر مختلف از نشست ژنو‬ ‫ایاالت متحده و اتحادیه اروپا با پیوستن کریمه به ترکیب‬ ‫ فدراسیون روسیه مخالفت شدیدی کرده اند و اکنون نیز نگرانی‬ ‫شدید خود از تحوالت شرق اوکراین را پنهان نم ی کنند‪ .‬انها به‬ ‫درستی م ی دانند که بدون جنگ نم ی توانند کریمه را از روسیه‬ ‫ پس بگی رند و نفوذ این کشور در شرق اوکراین را از بین بب رند‪،‬‬ ‫ در حالی که نم ی خواهند ب رای این موضوع با روسیه وارد جنگ‬ ‫ شوند‪ .‬به همین دلیل انها پای به می دان تحریم گذاشته اند‪ .‬در‬ ‫پاسخ به اقدامات به گفته غ رب ی ها تحریک امیز روسیه در شرق‬ ‫اوکراین و مانورهای نظامی ارتش روس��یه در غرب این کشور‪،‬‬ ‫غرب خود را مجب��ور به اعمال مجازات کرملی��ن م ی داند‪ .‬در‬ ‫جدیدترین این مجازات ها‪ ،‬امریکا تحریم های جدیدی را علیه‬ ‫هفت مقام دولتی نزدیک به والدیمیر پوتین‪ ،‬رئی س جمهوری‬ ‫روسیه و‪ 17‬شرکت دیگر روسی اعمال کرد‪ .‬این جدیدترین اقدام‬ ‫امریکا علیه مسکو است که به دلیل انچه واشنگتن مداخله‬ ‫روسیه در امور اوکراین خوانده شده‪ ،‬اتخاذ شده است‪.‬کاخ سفید‬ ‫اعالم کرد دارای ی های این هفت مقام روس در امریکا مسدود و‬ ‫سفر انها به این کشور ممنوع شده است‪ .‬در بیانیه کاخ سفید‬ ‫همچنین امده که امریکا از صدور مجوز صادرات ب رای هرگونه‬ ‫فناوری پیشرفته که م ی تواند در جهت تقویت توانمندی های‬ ‫نظامی روسیه به کار گرفته شود‪ ،‬خودداری خ واهد کرد‪.‬‬ ‫تحریم های اقتصادی علیه روسیه که تاکنون وضع شده‬ ‫ عمدتا حالت سمب ولیک دارد و فقط نارضایتی غرب را به نمایش‬ ‫ م ی گذارد که امیدوار است از این طریق از ادامه عملیات روسیه‬ ‫ در خاک اوکراین پیشگیری کند‪ .‬اگر ایاالت متحده و اتحادیه اروپا‬ ‫ بسته وسی ع تر تحریم ها را راه اندازی کرده بودند‪ ،‬م ی توانستند‬ ‫ به اقتصاد روسیه ضربه حساس��ی وارد کنند‪ .‬ولی کارشناسان‬ ‫صرف نظر از نتیج�ه روند ف�درال کردن‬ ‫ اوکراین‪ ،‬ک ی یف به احتمال قوی نه روسیه‬ ‫ بلکه اتحادیه اروپا را انتخاب خواهد کرد‪.‬‬ ‫ ولی مهم این نیس�ت ک�ه اوکراین کدام‬ ‫ بلوک سیاسی را انتخاب کند‪ .‬این کشور‬ ‫ پایداری کافی سیاسی و اقتصادی ندارد‬ ‫ تا خارج از بلوک ها باقی بماند‬ ‫طیهفته هایاخیرشعارهای ضد روسی به عناصر کلیدی‬ ‫ سیاس��ت خارجی و داخلی مقامات اوکراین تبدیل شده است‪.‬‬ ‫ ولی این جس ت وجوی دست مسکو در حوادث مناطق جنوبی‬ ‫ و شرقی توسط ک ی یف و ب ی میلی به بذل توجه به خ واست های‬ ‫ مردم این مناطق مناقشه را از حالت اشکار به حالت پنهان تبدیل‬ ‫لو فصل صلح امیز ان را کاهش م ی دهد‪.‬‬ ‫ کرده و احتمال ح ‬ ‫بعد از پیوستن کریمه به روس��یه‪ ،‬مقامات اوکراین ادعا‬ ‫ م ی کنند که مسکو همچنین مایل است مناطق جنوب شرقی‬ ‫ اوکراین را هم به ترکیب فدراس��یون روس��یه ملحق کند و از‬ ‫طریق رسانه های گروهی این گونه تلقین م ی کند که مسکو‬ ‫ ب رنامه های تجاوز کارانه ای را دنبال م ی کند‪ .‬نیروهای امنیتی‬ ‫اوکراین تقریبا هر روز از دستگیری گروه های تخریبی روسی‬ ‫ خبر م ی دهند و م ی گوین��د روس ها م ی خواس��تند به اعمال‬ ‫ تجاوز کارانه علیه دولت اوکراین و مردم این کشور دست بزنند‪ .‬از‬ ‫ این گزارش ها به عنوان توجیه مبارزه با جدایی طلبان در قسمت‬ ‫ نظمی در‬ ‫ جنوب شرقی کشور استفاده م ی کنند‪ .‬در شرایط ب ی ‬ ‫ اوکراین تع داد دسته های مسلح رنگارنگ در این کشور روز به روز‬ ‫ بیشتر م ی شود‪ .‬حتی حزب میهن تحت ریاست یولیا تیموشنکو‬ ‫ «جنبش مقاومت مردمی» با عضویت نظامیان تشکیل داده اند‪.‬‬ ‫ ظهور دسته های مسلح وابسته به مقامات منطقه ای دو علت‬ ‫ دارد؛ اوال‪ ،‬حکومت مرکزی ب رای تامین ارتش پول ندارد و ثانیا‪،‬‬ ‫ گروه های الیگارشی که کش��ور را بین خود تقسیم کرده اند‪،‬‬ ‫ م ی خواهند در سرزمین تحت س��لطه خود دسته های مسلح‬ ‫ داشته باشند‪ .‬نیروهای مناطق ش��رقی و جنوبی اوکراین هم‬ ‫ مس��لح م ی ش��وند که بنا به بعضی گزارش ها صاحب ادوات‬ ‫ سنگین زرهی‪ ،‬تانک ها و توپ ها شده اند‪.‬‬ ‫سیاست خارجی قرن نوزدهمی‬ ‫دیپلمات ه��ا‪ ،‬سیاس��تمداران و کارشناس��ان غ ربی در‬ ‫ سال های اخیر بارها تاکید کرده اند که سیاست خارجی روسیه‬ ‫ب ر اساس قوانین و مقررات قرن ‪ 19‬ساخته م ی شود‪ .‬انها بر این‬ ‫ بیس��تو یکم زندگی م ی کنیم و باید‬ ‫ ‬ ‫باور بودند که ما در قرن‬ ‫ شیوه های سیاسی قرن ‪ 19‬را فراموش کنیم‪ .‬بعد از وقوع مساله‬ ‫ اوکراین این سرزنش ها بیشتر شده است‪ .‬غ رب ی ها معتقدند که‬ ‫ والدیمیر پوتین‪ ،‬رئی س جمهور روسیه و دیپلمات های روس در‬ ‫ واقعیت دیگری زندگی م ی کنند و از واقعیت حقیقی اطالعی‬ ‫ ندارند و اینکه جهان قرن ‪ 21‬با قرن های گذشته اصوال متفاوت‬ ‫ است‪ .‬با این حال روس ها معتقدند رفتار این کشور در واکنش به‬ ‫ حوادث اوکراین و از جمله در زمینه الحاق کریمه نشان م ی دهد‬ ‫ که نسخه های قدیمی منسوخ نشده اند‪ .‬کشورها در قرن ‪21‬‬ ‫ هم م ی توانند منافع ملی و مناطق نفوذ داشته باشند‪ ،‬حتی اگر‬ ‫ کشوری که منافع ملی و مناطق نفوذ دارد‪ ،‬ایاالت متحده نباشد‪،‬‬ ‫ این کشور یعنی روسیه م ی تواند به طور موثر از منافع خود دفاع‬ ‫ کند‪ .‬معلوم شد که مسکو بلد است از روش های دیپلماتیک‬ ‫ دوران گذشته استفاده کند و می زان درست این اقدامات را رعایت‬ ‫ نماید‪ .‬قرن ‪ 19‬زمان سلسله جنگ ها و نبردهای بزرگ بود ولی‬ ‫ اعاده کریمه به ترکیب روسیه به طور صلح امیز و بدون خسارات‬ ‫ و ضایعات انجام شد‪ .‬در پایان باید گفت صرف نظر از نتیجه روند‬ ‫ فدرال کردن اوکراین‪ ،‬ک ی یف به احتمال قوی نه روسیه بلکه‬ ‫ اتحادیه اروپا را انتخاب خواهد کرد‪ .‬ولی مهم این نیس��ت که‬ ‫ اوکراین کدام بلوک سیاسی را انتخاب کند‪ .‬این کشور پایداری‬ ‫ کافی سیاسی و اقتصادی ندارد تا خارج از بلوک ها باقی بماند‪.‬‬ ‫ بناب ر این‪ ،‬این کش��ور در اینده نیز مجبور خواهد شد امتحان‬ ‫ پایداری سیاسی بدهد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫هرچند روسیه‪ ،‬اتحادیه اروپا‪ ،‬امریکا و اوکراین با برگزاری‬ ‫نشس��ت ژنو تالش کردند از افزایش تنش ها جلوگیری کرده‬ ‫و راهی مس��المت امیز ب رای حل و فصل مسائل موجود پی دا‬ ‫کنند‪ ،‬اما تفس��یرهای مختلف هرکدام از این چه��ار طرف از‬ ‫توافق ژنو باعث ش��ده تا هیچ راهکار عملی در این رابطه پی دا‬ ‫نشود‪ .‬همین امر باعث شد تا دولت ک ی یف ب رای سرکوب به‬ ‫گفته انها تروریس ت ها (به گفته روسیه نیروهای دفاع از خود)‬ ‫به اعزام نیروهای ارتش به شرق کشور مبادرت ورزد‪ .‬با این حال‬ ‫روی اوری غرب به میدان تحریم‬ ‫جست وجوی دست مسکو در اوکراین‬ ‫بین الملل‬ ‫همچنین تحوالت کریمه برخی این نظر را مطرح م ی کنند که‬ ‫با همه پرسی انتزاع و انضمام حاصل نم ی شود‪ .‬اکنون پرسش‬ ‫یکهدراینمطلبب هدنبالانهستیمایناستکهباتوجه‬ ‫مهم ‬ ‫به تحوالت رخ داده (الحاق کریمه به روسیه) و موضوعات کنونی‬ ‫در شرق اوکراین‪ ،‬مسکو چه سیاستی از خود نشان خواهد داد و‬ ‫غرب در این راستا چه اقداماتی را در پیش خ واهد گرفت؟‬ ‫این امر نیز نتوانسته نیروهای هوادار روسیه و خواهان فدرال‬ ‫کردن اوکراین را مجبور به تسلیم کند‪ .‬به رغم اینکه والدیمیر‬ ‫پوتین نقش روسیه در اغتشاشات جنوب شرق اوکراین را نفی‬ ‫م ی کند‪ ،‬ولی خودداری داوطلبان دونتسک از به زمین گذاشتن‬ ‫اسلحه و ازاد کردن ادارات تصرف شده عدم تمایل روسیه ب رای‬ ‫استفاده از نفوذ خود بر معترضان ارزیابی م ی شود‪ .‬در هر حال‬ ‫توافق ژنو جلوی توسعه بحران اوکراین را نگرفت‪ ،‬البته انتظار‬ ‫زیادی نیز نم ی توان از این نشست داشت‪ .‬معترضان در مناطق‬ ‫ جنوب شرقی و جناح راست(روس ها انها را فاشیس ت های جدید‬ ‫م ی نامند) در دیگر مناطق اوکراین اسلحه زمین نگذاشته اند‪.‬‬ ‫ ک ی یف و مسکو همدیگر را به تخلف از توافق ژنو متهم‬ ‫ م ی کنند‪ .‬مسکو معتقد است که ک ی یف باید با ساکنان مناطق‬ ‫ جنوب شرقی گفت وگو کند و حاضر نیست بر رفتار این نیروها اثر‬ ‫ بگذارد‪ .‬باید به این نکته توجه داشت که طرفین زبان ژئوپلتیکی‬ ‫ متفاوتی دارند و هیچ یک از کشورهایی که توافقات ژنو را امضا‬ ‫ کردند به عنوان طرف ثالث و داور عادل تلقی نم ی شوند‪ .‬ک ی یف‬ ‫ و واش��نگتن معتقدند که روس��یه مبتکر تحوالت در مناطق‬ ‫ جنوب شرقی شده‪ ،‬در حالی که روسیه در می دان ک ی یف دست‬ ‫ واشنگتن و بروکسل را تشخیص م ی دهد‪ .‬در رابطه با اوکراین‬ ‫ نیروی ثالث معتبری وجود ندارد که بتواند نیروهای مناطق غ ربی‬ ‫ و شرقی اوکراین را تحت تاثیر یکسان قرار داده و ضمانت خلع‬ ‫ سالح انها را بدهد‪ .‬نتیجه این است که توافق ژنو به عنوان نه‬ ‫«نقشه راه اشتی» بلکه به عنوان وسیله جدید ب رای اعمال فشار‬ ‫ بر طرف مقابل تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫ امریکایی و اروپایی هشدار م ی دهند که غرب هم از این تحریم ها‬ ‫ اسیب خ واهد دید‪.‬هرچند توان اقتصادی جمعی امریکا و اتحادیه‬ ‫ اروپا از اقتصاد روسیه ‪ 16‬ب رابر بزرگ تر است و ب رای انها تحمل‬ ‫ این خسارات اس��ان تر با این حال راه اندازی روندی که به رکود‬ ‫ اقتصادی جهانی منجر شود‪ ،‬به نفع کسی نیست‪.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ی‪ -‬روسی‬ ‫اروپای المان ‬ ‫سرنوشت اوکراین و منطقه را چه کشورهایی تعیین می کنند؟‬ ‫میچل ای اورنستاین‪-‬جیکاب میشکه و اندریاس اوملند‬ ‫ترجمه‪ :‬علی منصوری‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫‪5‬‬ ‫رویدادهای این چند هفت��ه اخیر حقایق مهمی را‬ ‫درباره اروپا روشن کرده اس��ت‪ .‬قبل از بحران اوکراین‪ ،‬بیشتر‬ ‫امریکای ی ها و اروپای غرب ی ها به اروپای المانی – فرانسوی‬ ‫عادت ک��رده بودند‪ .‬در چنین نس��خه ای از اروپ��ا که پس از‬ ‫جنگ جهان��ی دوم ب رای از بی��ن بردن یک��ی از بزرگ ترین‬ ‫رقابت های تاریخ ط راحی شده بود‪ ،‬فرانسه و المان تصمیم ها‬ ‫را م ی گرفتند و مرکز ثقل اروپا در غ��رب بودند‪ .‬اما این روزها‪،‬‬ ‫جنبش واقعی از سوی شرق م ی اید‪ .‬اوکراین‪ ،‬در تالش ب رای‬ ‫غلبه بر گذشته وابس��ته به ش��وروی اش‪ ،‬در حال برداشتن‬ ‫اولین قدم ها در جهت تبدیل ش��دن به یک��ی از بزرگ ترین‬ ‫و پرجمعی ت ترین اعض��ای اتحادیه اروپا بود تا انکه روس��یه‬ ‫حرکتی را اغاز و ان ب رنامه ها را خ راب کرد‪ .‬لهستان‪ ،‬که سال ها‬ ‫عضو کوچکی از اروپا بود‪ ،‬خود را به عنوان رهبر مذاکرات بین‬ ‫رئی س جمهور پیشین ویکتور یانوکوویچ و مخالفان او نشان‬ ‫داد‪ .‬در چنین نگرشی به اروپا‪ ،‬موتور فرانسوی‪-‬المانی با موتور‬ ‫روسی‪ -‬المانی جایگزین شده است‪ .‬با حرکت اتحادیه اروپا به‬ ‫سمت شرق و تعیین مرزهای اینده‪ ،‬المان و روسیه هستند که‬ ‫تصمیم خواهند گرفت چه کسی در این مرزها باشد یا نباشد‬ ‫و با چه شرایطی‪ .‬نزاع بر سر اوکراین تا حد زیادی جنگ بر سر‬ ‫شکل اینده این اروپای روسی‪-‬المانی است‪ .‬روسیه‪ ،‬از طریق‬ ‫تهور ژئوپلتیک‪ ،‬تعرض و حس استحقاق‪ ،‬ثابت کرده تمایل‬ ‫به الحاق قلمروهایی دارد تا بلوکی اوراسیایی ب رای توازن ب رابر‬ ‫اتحادیه اروپا بسازد‪ .‬اوکراین جزئی ضروری از این ب رنامه است‬ ‫و کریمه مهم ترین بخش اوکراین‪ .‬روسیه به احتمال زیاد ان‬ ‫را نگه خواهد داش��ت‪ ،‬همان طور که در تمام دیگر نزاع های‬ ‫منطقه ای این کار را کرده و به استفاده از موقعیتش در کریمه‬ ‫ب رای عدم ثبات اوکراین ادامه خواهد داد‪ .‬این به روسیه کمک‬ ‫خواهد کرد تا خط مشخ ص کننده ارزش‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬سیاست و‬ ‫اقتصاد خود را در ب رابر غرب بهتر بکشد‪ .‬به لطف نقش المان‬ ‫به عنوان یک کش��ور کلیدی در اتحادیه اروپا و روابط عمیق‬ ‫این کشور با روسیه‪ ،‬المان تنها کش��وری است که م ی تواند‬ ‫جاه طلب ی های ژئوپلتیک روس��یه را مهار کند‪ .‬این موضوع‬ ‫به خصوص وقتی روشن شد که مذاکرات اولیه درباره تحریم‬ ‫روسیه توس��ط اروپای ی ها در جریان بود‪ .‬موضوع این بود که‬ ‫المان به عنوان قدرت اقتصادی اروپا در نهایت تصمیم خواهد‬ ‫گرفت چقدر بر روسیه فشار وارد کند و همچنین چگونگی‬ ‫تمایل اروپا ب رای تنبیه این کشور با تمایل المان ب رای نزدیکی‬ ‫بیشتر اقتصادی به روس��یه تنظیم خواهد شد‪ .‬در این میان‬ ‫المان علیه تصویب سریع تحریم‪‎‬ها مقاومت کرد و در عوض‬ ‫روس ها را به مذاکره بین این کشور و دولت جدید اوکراین با‬ ‫واسطه بی ن المللی تش��ویق کرد‪ .‬المان از زمان پایان جنگ‬ ‫سرد‪ ،‬با امید حرکت دادن جامعه روسیه به سمت مدرنی زاسیون‬ ‫بر ش��راکت اقتصادی با این کشور تاکید داش��ته و به دنبال‬ ‫شراکتی قوی با کرملین بوده تا در شرق اروپا نظم صلح امیزی‬ ‫را برقرار کند‪ ،‬همان طور که پ��س از جنگ جهانی دوم ب رای‬ ‫جلوگیری از نزاع با فرانسه همکاری کرد‪.‬‬ ‫این استراتژی ریش��ه های تاریخی عمیقی دارد‪ .‬ارتش‬ ‫المان در جریان جنگ جهانی دوم ده ها شهر روسیه را وی ران‬ ‫و سن پترزبورگ را هم محاصره کرد که به مرگ بیشتر از یک‬ ‫میلیون شهروند منجر شد‪ .‬روسیه با هزینه سنگینی مقاومت‬ ‫کرد و بعد در ب رلین انتقام گرفت‪ .‬ارتش هر دو کشور در اوکراین‬ ‫جنگیده اند‪ .‬این تاریخ وحش��تناک مش��ترک المان و روسیه‬ ‫را پس از س��ال ‪ 1991‬به هم نزدیک تر کرده تا از تکرار تاریخ‬ ‫جلوگیری کنند‪ .‬المان از ان سال رنج بسیاری کشیده تا روسیه‬ ‫را همراه و از ظهور دوباره رقابت و نزاع جلوگیری کند‪.‬‬ ‫المان توانایی و دانش صنعتی خود را در اختیار روسیه‬ ‫گذاشته تا به طرح های زیرساختی و صنایع این کشور کمک‬ ‫کند‪ .‬روسیه این کمک ها را پذیرفته و در عوض رابطه ویژه ای‬ ‫را با المان توسعه داده‪ ،‬با این کش��ور مانند یک قدرت بزرگ‬ ‫برخورد م ی کند و خط لوله مستقیم انتقال گاز را هم ب رای المان‬ ‫فراهم کرده است‪ .‬این رابطه چند سال پیش‪ ،‬بین سال های‬ ‫‪ 2008‬و ‪ 2012‬وارد مرحله جدید شد‪ ،‬وقتی که دیمیتری مدودف‬ ‫رئی س جمهور روس��یه بود‪ .‬المان ها عاش��ق کار با او بودند و‬ ‫تمایل داشتند او را به عنوان نماد روسیه مدرن جا بزنند‪ .‬انها او‬ ‫را تا عنوان رهبری ترفیع دادند که زبان المانی بلد بود و از ازادی‬ ‫و حقوق لیب رال دفاع م ی کرد‪ ،‬اما اهمیت مدودف بیش از حد‬ ‫در نظر گرفته شده بود‪.‬‬ ‫بازگشت پوتین به قدرت در سال ‪ -2012‬و تنزل دوباره‬ ‫مدودف به نخس ت وزیری‪ -‬امیدهای المان را نقش بر اب کرد‪.‬‬ ‫رهب ران سیاسی المان به وضوح متوجه شدند که گفته‪‎‬هایی‬ ‫مبنی بر عروسک بودن مدودف درس��ت بوده و او چهره‪‎‬ای‬ ‫لیب رال ب��ا واقعیت اقتدارگرا بوده اس��ت‪ .‬اش��تیاق پوتین به‬ ‫بازگش��ت به قدرت در زمانی که بس��یاری از روس‪‎‬ه��ا او را‬ ‫نم ی‪‎‬خواستند‪ ،‬سخنان تند او و س��رکوب تظاه رات کنندگان‬ ‫نشان داد روسیه واقعا تغییر نکرده اس��ت‪ .‬از ان زمان‪ ،‬المان‬ ‫تحت فش��ار بوده تا با این واقعیت روبه رو ش��ود که شراکت‬ ‫صلح امیز و همکاری اقتصادی همیشه از درگیری جلوگیری‬ ‫نم ی کند‪ ،‬به خصوص وقتی که یک طرف روسی ه ای است که‬ ‫سیاس��ت های اتوریته در داخل و توسع ه طلبانه در خارج دارد‪.‬‬ ‫ب رای مثال در مولداوی روس��یه کمپینی را ترتیب داده که از‬ ‫دولت هوادار غرب کش��ور م ی خواهد از امض��ای توافقنامه‬ ‫همکاری اروپا سر باز بزند و همچنین از جدای ی طلبان حمایت‬ ‫م ی کند‪ .‬صدراعظم انگال مرکل خ��ط قرمز را حمایت اروپا از‬ ‫جاه طلب ی های اروپایی مولداوی تعریف کرده است‪.‬‬ ‫حاال همان قدر ک��ه المان توهمش را از دس��ت داده و‬ ‫م ی خواهد روسیه را منزوی کند‪ ،‬همان قدر هم این کار را دشوار‬ ‫م ی بیند‪ .‬المان به خاطر جغ رافیا و س��ال ها همکاری‪ ،‬رقابت‪،‬‬ ‫منافع دوجانبه و خاط رات مشترک به طرز عجیبی به همسایه‬ ‫شرق ی اش مرتبط است‪ .‬امروز روسیه یازدهمین بازار صادرات‬ ‫المان است‪ .‬روسیه به المان گاز و نفت م ی فروشد و المان به‬ ‫روسیه ماش��ی ن های گران قیمت‪ ،‬ابزار و محصوالت تولیدی‬ ‫م ی فروشد‪ .‬توقف تجارت یا بلوکه کردن دارای ی ها المان را بیش‬ ‫از هر قدرت اروپایی دیگری‪ -‬به جز هلند که شرکت رویال داچ ان‬ ‫منافع زیادی دارد‪ -‬و بسیار بیشتر از ایاالت متحده اذیت خواهد‬ ‫کرد‪ .‬اما روسیه بسیار بیشتر به غرب وابسته است تا غرب به‬ ‫روسیه‪ .‬روسیه به اروپا به عنوان مصرف کننده نفت و گاز نیاز‬ ‫دارد‪ .‬روسیه به خاطر مهارت س��رمایه گذاری و فنی به المان‬ ‫وابسته است‪ .‬انزوای اقتصادی روسیه به هر دو طرف اسیب‬ ‫خ واهد زد‪ ،‬اما به روسیه بسیار بیشتر‪ .‬از همین روست که روسیه‬ ‫گرچه کریمه را به دست اورده اما جنگ را نبرده است‪ .‬المان هم‬ ‫بیشتر از هر وقتی اماده است که اوکراین را زیر بال خود بگیرد‪.‬‬ ‫بحران کریمه ممکن است به وضعیت اچمز ختم شود اما در‬ ‫هرحال ما اروپایی روسی‪-‬المانی خواهیم داشت‪ ،‬خوب یا بد‪.‬‬ ‫سیاست شرق گرایی ژرمن ها‬ ‫م ی رسد که اشتاین مایر و هم حزب ی های سوسیال ‪ -‬دموکرات‬ ‫او قصد تجدید نظر درباره وضعیت به طور سنتی اشت ی جویانه‬ ‫خود در ب رابر روسیه و همچنین تغییر سیاست خارجی را دارند‪.‬‬ ‫اگر چنین باش��د‪ ،‬سیاس��ت خارجی المان وارد مرحله تازه ای‬ ‫خواهد شد‪ .‬از زمان امضای توافق هلسینکی (که عدم دخالت‬ ‫اروپا در شرق و پایبندی مسکو به حقوق بشر در کشورهای‬ ‫اقماری را تایید م ی کرد) سیاس��ت ش��رق گرایی سوسیال ‪-‬‬ ‫دموکرات ها تغییر زیرکانه اما مهمی کرده است‪ .‬نظر به اینکه‬ ‫شروط حقوق بشری زمانی نقش مهم ی در رویکرد حزب به‬ ‫مس��کو بازی م ی کرد‪ SPD ،‬بیشتر و بیش��تر بر اصل عدم‬ ‫دخالت پیمان هلسینکی تاکید م ی کرد‪ .‬هلموت اشمیت که‬ ‫ان زمان پیمان هلسینکی را امضا کرده بود‪ ،‬حتی حاال از این‬ ‫م ی گوید که حقوق بش��ر باید فقط ب رای غرب کاربرد داشته‬ ‫باشد و نه کشورهایی مانند چین و روسیه‪.‬‬ ‫ی گرهارد‬ ‫دکترین بازبینی شده اشمیت تحت صدراعظم ‬ ‫شرودر حتی بیشتر هم نمایان شد‪ .‬ش��رودر عنصر تاکید بر‬ ‫دیپلماسی شخصی را به سیاست شرق گرایی افزود‪ .‬سومین‬ ‫صدراعظم ‪ SPD‬روابط دوس��تانه نزدیکی با پوتین توسعه‬ ‫داد که نش��انه ای ب رای صنایع المان بود مبنی بر اینکه ب رای‬ ‫س��رمایه گذاری در روسیه تردید نکنند‪ .‬ش��رودر که متحدان‬ ‫غربی را عصبی کرده بود همچنین به احداث خط لوله نورد‬ ‫اس��تریم کمک کرد ؛ خط لوله ای که توس��ط شرکت دولتی‬ ‫گازپروم روس��یه احداث شد و روس��یه و المان را مستقیما به‬ ‫دریای بالتیک وصل م ی کرد و کل اروپای ش��رقی و مرکزی‬ ‫را ب ی نصیب م ی گذاش��ت‪ .‬حقوق بش��ر در سیاست خارجی‬ ‫شرودر علنا نقش دوم را داشت‪ .‬اش��تاین مایر‪ ،‬متحد نزدیک‬ ‫س دفتر او در زمان صدراعظمی بود‪.‬‬ ‫شرودر از دهه ‪ ،1990‬رئی ‬ ‫در سال ‪ 2005‬پس از انتخابات که به ائتالف ‪ SPD‬و دموکرات‬ ‫مسیح ی ها انجامید‪ ،‬شرودر سیاست را ترک کرد (شرودر حاال‬ ‫رئیس نورد استریم است) و اشتاین مایر وزیر خارجه مرکل شد‪.‬‬ ‫در چهار س��ال بعد از ان‪ ،‬او به ادامه سیاست اشت ی جویانه در‬ ‫قبال روس��یه تاکید کرد‪ .‬او با انتصاب گرنوت ارلر‪ ،‬کارشناس‬ ‫روسیه در حزب‪ ،‬به عنوان معاون‪ ،‬ش��راکت در مدرنی زاسیون‬ ‫روسیه را اغاز کرد‪ .‬این برنامه بر پایه این امید بود که روسیه‬ ‫تحت ریاست دیمیتری مدودف عالقه مند به توسعه اقتصاد‬ ‫مدرن به عنوان ابزار تقویت تدریجی جامعه مدنی و پلورالیزه‬ ‫کردن سیاست روسیه است‪ .‬اشتاین مایر در جریان نخستین‬ ‫روسیه گرچه کریمه را به دست اورده اما‬ ‫جنگ را نبرده اس�ت‪ .‬المان هم بیشتر از‬ ‫هر وقتی اماده است که اوکراین را زیر بال‬ ‫خود بگیرد‪ .‬بحران کریمه ممکن است به‬ ‫وضعیت اچمز ختم شود اما در هرحال ما‬ ‫اروپایی روس�ی‪-‬المانی خواهیم داشت‪،‬‬ ‫خوب یا بد‬ ‫منبع‪ :‬فارن افیرز‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫وقتی فرانک والتراش��تاین مایر به عن��وان وزیر خارجه‬ ‫المان منصوب شد‪ ،‬اروپای ی‪‎‬ها نشانه‏ای را دیدند‪ .‬اشتاین مایر‬ ‫سوسیال ‪ -‬دموکرات به عنوان یکی از سخت‪‎‬ترین مدافعان‬ ‫روابط نزدیک با ب رلین و مس��کو و سیاس��ت عادی س��ازی‬ ‫کامل روابط با والدیمیر پوتین شناخته م ی شد؛ سیاستی که‬ ‫پیوندهای اقتصادی را ب ه نگران ی های حقوق بش��ری ترجیح‬ ‫م ی داد‪ .‬اشتیاق اش��تاین مایر مخالف تردید صدراعظم انگال‬ ‫مرکل درباره پوتی��ن بود‪ ،‬اما انتظ��ار م ی رفت که صدراعظم‬ ‫پرونده روسیه را به وزارت خارجه بدهد‪ .‬واکنش دولت المان به‬ ‫بحران اوکراین اما بیشتر نگران ی ها را رفع کرده است‪ .‬مرکل‬ ‫واکنشی سخت تر از حد انتظار داشت و روسیه را به تحریم های‬ ‫گسترده ای که زیان زیادی به اقتصاد این کشور وارد خواهد کرد‬ ‫تهدید کرد‪ .‬اما این واکنش اشتاین مایر است که نشان م ی دهد‬ ‫استراتژی المان نسبت به روسیه ممکن است چیزی بیشتر از‬ ‫تغییر جهتی موقتی باشد‪ .‬به طور فزاینده ای این گونه به نظر‬ ‫المان ها این روزها در برزخ تصمیم گیری‬ ‫مانده اند‪ .‬بحران اکراین سبب شده است‬ ‫که ژرمن ها مجبور شوند از میان دو گزینه‬ ‫امریکا و روسیه یکی را انتخاب کنند‬ ‫دیدارش با مدودف از تعهد او به حکومت قانون تجلیل کرد‪.‬‬ ‫مرکل به طور کل از سیاست اشتاین مایر در قبال روسیه‬ ‫حمایت م ی کرد با این حال‪ ،‬در م��ورد تکیه بر مدودف تردید‬ ‫داش��ت‪ .‬موضع مرکل در جریان جنگ روس��یه و گرجستان‬ ‫در س��ال ‪ 2008‬دفاعی بود؛ زمانی که به نظر م ی رسید پوتین‬ ‫همه کاره است‪ .‬اما اشتاین مایر پس از جنگ هم سیاست در‬ ‫قبال روسیه را بدون جایگزینی دیگر م ی دید‪ .‬پس از انتخابات‬ ‫پارلمانی المان در س��ال ‪ SPD ،2009‬تبدیل به اپوزیسیون‬ ‫شد و اش��تاین مایر جایش را به گوئیدو وستروله‪ ،‬عضو حزب‬ ‫لیب رال دموکرات ازاد داد‪ .‬وزیر خارجه جدید بیش��تر از قبل بر‬ ‫نگران ی های دولت ه��ای غ ربی و مرکزی اروپا متمرکز ش��د‪.‬‬ ‫مسائل حقوق بشری را هم در مورد روس��یه مورد توجه قرار‬ ‫م ی داد‪ .‬وقتی اشتاین مایر در دسامبر گذشته دوباره به وزارت‬ ‫رسید‪ ،‬برخی از منتقدان هشدار دادند که رویکرد شرودری به‬ ‫روسیه ممکن است دوباره بازگردد‪ .‬با انتصاب ارلز به معاونت‪،‬‬ ‫ان هش��دارها انگار به حقیقت رس��یده بودند‪ .‬ب��ا این وجود‬ ‫بحران اوکراین اشتاین مایر جدیدی را به ما نشان داد؛ کسی‬ ‫که درک کرده برخی اقداماتش در مس��یر درست نبوده اند‪ .‬او‬ ‫در سخنرانی ‪ 17‬دسامبر خود خشونت های نیروهای امنیتی‬ ‫اوکراین را محکوم کرد و در انتقاد از نقش مس��کو در بحران ‬ ‫تردید به خ��ود راه نداد و «سوءاس��تفاده» روس��یه از اوضاع‬ ‫اقتصادی اوکراین را وقیحانه خواند‪ .‬اشتاین مایر اوایل فوریه‪،‬‬ ‫نخستین عضو دولت المان بود که حمایت ب رلین از تحریم ها‬ ‫علیه ویکتور یانوکوویچ‪ ،‬متحد نزدیک پوتین را اعالم کرد و در‬ ‫بازدید از مسکو در ‪ 14‬فوریه‪ ،‬شراکت در مدرنی زاسیون روسیه را‬ ‫شکست خورده خواند و علنا اعالم کرد که دولت های المان و‬ ‫روسیه نظ رات متفاوتی درباره حکومت قانون دارند‪.‬‬ ‫اما از دیگر س��و‪ ،‬ارلز و اش��تاین مایر کامال هم رویکرد‬ ‫پیشین را کنار نگذاشته اند‪ .‬واضح است که انها هنوز به اهمیت‬ ‫همکاری به روسیه و تالش ب رای فرونش��اندن نگران ی های‬ ‫ان اعتقاد دارند‪ .‬ارلز تا اواخر ژوئن ‪ 2013‬اس��تدالل م ی کرد که‬ ‫دولت روسیه احتمال دارد استانداردهای حقوق بشر غربی را‬ ‫بپذیرد؛ اگر برنامه های واشنگتن ب رای استق رار سیستم سپر‬ ‫موشکی در لهس��تان‪ ،‬گسترش ناتو به ش��رق و رد پیشنهاد‬ ‫مدودف ب رای پیمان امنیتی جدید از سوی غرب کنار گذاشته‬ ‫شود‪ .‬اشتاین مایر هم به نوبه خود هنوز استدالل م ی کند که‬ ‫همکاری روس��یه در حل نزاع های بی ن المللی الزامی است‪.‬‬ ‫این مسائل به تازگی به تنش هایی درون دولت المان منجر‬ ‫شده است‪ .‬اخی را حزب دموکرات مسیحی مرکل دوباره شروع‬ ‫به انتقاد از وزیر خارجه کرده اس��ت‪ .‬انها ادعای اش��تاین مایر‬ ‫مبن ی بر اینکه اروپا اوکراین را وادار کرده بین اتحادیه و روسیه‬ ‫یکی را انتخاب کند رد م ی کنند‪ .‬انها همچنین ممکن نبودن‬ ‫پیوستن اوکراین به ناتو را مورد انتقاد قرار م ی دهند‪ .‬اما هنوز‬ ‫اشکار اس��ت که اش��تاین مایر در حال تالش ب رای امیختن‬ ‫استفاده سنتی سوس��یال ‪ -‬دموکرات ها از هویج در رابطه با‬ ‫مسکو با استفاده ه رازچندگاه از چماق است‪ .‬این ممکن است‬ ‫به بازگش��ت به پیمان هلسینکی منجر ش��ود‪ .‬اشتاین مایر‬ ‫هنوز هم ترجیح م ی دهد با مسکو رابطه خوبی داشته باشد‬ ‫اما دیگر به نظر نم ی رس��د که اماده انجام ان به هر قمیتی‬ ‫باشد‪ .‬اما ثبات موضع جدید اشتاین مایر هنوز باید مشخص‬ ‫شود‪ .‬اولریخ اسپک‪ ،‬از کارشناسان برجسته سیاست خارجی در‬ ‫المان در موسسه کارنگی اروپا‪ ،‬م ی گوید که مدیریت تنش ها‬ ‫بر سر رویکرد تازه اشتاین مایر دشوار خواهد بود‪« :‬اشتاین مایر‬ ‫اکنون دو سیاست شرقی جداگانه دارد؛ یکی در قبال روسیه و‬ ‫یکی در قبال اوکراین‪ .‬اما در حالی که او مایل به حفظ روابط‬ ‫با مسکو است‪ ،‬به اوضاع اوکراین از چشم احزاب هوادار غرب‬ ‫م ی نگرد تا چشم انداز مس��کو‪ ».‬اگر رویارویی غرب با روسیه‬ ‫عمی ق تر شود درک سنتی المان از سیاست عادی سازی روابط‬ ‫با شرق با تاکید بر اجتناب از نزاع از طریق ارتباط دائم‪ ،‬ممکن‬ ‫است کنار گذاشته شود‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫از محافظه کاری تا لیبرالیسم افغان‬ ‫اعالم نتایج اولیه انتخابات ریاس��ت جمهوری افغانستان دومرحله ای‬ ‫شدن انتخاب نهایی مردم را قطعی کرد‪ .‬اکنون عبداهلل تاجیک مانده است و‬ ‫اشرف غنی پشتون‪ .‬اگر افغان ها در مرحله دوم انتخابات بر اساس اولویت های‬ ‫قومیتی رای خ��ود را به صندوق بیندازند کار ب��رای کاندیدای اصالح طلب‬ ‫انتخابات یعنی عبداهلل عبداهلل بسیار سخت خواهد شد‪.‬‬ ‫بخت و اقبال اشرف‬ ‫عبداهلل ب رای پیروزی در مرحله دوم انتخابات‬ ‫ش رایط سختی دارد‬ ‫ازاده کشوردوست‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪6‬‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری افغانس��تان در تاریخ‬ ‫پنجم اوریل ‪ ۲۰۱۴‬برگزار ش��د؛ انتخاباتی که ب ر اساس قانون‬ ‫اساسی این کش��ور‪« ،‬حامد کرزای» رئی س جمهوری فعلی‬ ‫اجازه کاندیداتوری در ان را نداشت‪.‬‬ ‫زمان ثب ت نام کاندیدا ها از ‪ ۱۶‬س��پتامبر اغاز ش��ده و تا‬ ‫ششم اکتبر ‪ ۲۰۱۳‬ادامه داش��ت‪ .‬طی این مدت ‪ ۲۷‬نفر ب رای‬ ‫نامزدی در این انتخابات تایید شدند‪ .‬با این وجود کمیسیون‬ ‫مستقل انتخابات افغانستان در تاریخ ‪ ۲۲‬اکتبر صالحیت ‪۱۶‬‬ ‫کاندیدا را رد کرد و تنها ‪ ۱۱‬نامزد ب رای رقابت در عرصه انتخابات‬ ‫باقی ماندند‪ .‬تا اوریل ‪ ۲۰۱۴‬سه کاندیدا از ادامه رقابت انصراف‬ ‫داده و تصمیم گرفتند از هشت کاندیدای دیگر حمایت کنند‪.‬‬ ‫این سومین انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان از‬ ‫زمان حمله ناتو به افغانستان بود‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری افغانستان‬ ‫عبداهلل عبداهلل‪ ،‬سیاس��تمدار و وزیر خارجه س��ابق‬ ‫افغانستان طی س��ال های ‪ ۲۰۰۱‬تا ‪ .۲۰۰۵‬وی که تحصیالت‬ ‫خود را در رش��ته چشم پزش��کی به پایان رس��انده است‪ ،‬در‬ ‫انتخابات سال ‪ ۲۰۰۹‬میالدی نیز کاندیدا شده بود که نتیجه‬ ‫انتخابات را به حامد کرزای واگذار کرد‪.‬‬ ‫در این انتخابات حزب اسالمی‪ ،‬حزب وحدت اسالمی‬ ‫مردم‪ ،‬بخش عمده حزب جمعیت اسالمی و چند نهاد و برخی‬ ‫از شخصی ت های پ رنفوذ سیاس��ی از عبداهلل حمایت کردند‪.‬‬ ‫وی کاندیدای ائتالف ملی افغانس��تان ب��ود و محمدخان و‬ ‫محمد محقق‪ ،‬معاونان اول و دوم وی در این انتخابات بودند‪.‬‬ ‫عبداهلل به طیف سیاسی اصالح طلب و دموکراسی اسالمی‬ ‫وابسته است‪.‬‬ ‫اشرف غنی احمدزی‪ ،‬سیاستمدار و وزیر دارایی سابق‬ ‫افغانس��تان‪ .‬وی اقتصاددان پیش��ین بانک جهانی و مشاور‬ ‫کرزای بوده است‪ .‬اشرف غنی از پشتون های قبیله احمدزی‬ ‫اس��ت‪ .‬مجله «فارین پالس��ی» اش��رف غنی را در فهرست‬ ‫یکصد متفکر س��ال جهان قرار داده اس��ت‪ .‬وی تحصیالت‬ ‫ابتدایی و متوسطه خود را در کابل گذراند و ب رای تحصیالت‬ ‫دانشگاهی به لبنان رفته و در دانشگاه امریکایی بیروت ادامه‬ ‫تحصیل داد‪ .‬وی مدرک دکترای خود را در رشته مردم شناسی‬ ‫فرهنگی از دانش��گاه کلمبیا دریافت کرده است‪ .‬اشرف غنی‬ ‫احمدزی از دس��امبر ‪ ۲۰۰۱‬به افغانستان بازگش��ت و در اول‬ ‫فوریه ‪ ۲۰۰۲‬میالدی به عنوان مشاور ارشد حامد کرزای‪ ،‬وزیر‬ ‫مالیه افغانس��تان و رئیس اداره هماهنگ کننده کمک های‬ ‫بی ن المللی به افغانستان انتخاب شد‪.‬‬ ‫حزب همبستگی ملی افغانستان‪ ،‬ملت افغان و جبهه‬ ‫ملی اسالمی در این انتخابات از اشرف غنی حمایت کردند‪.‬‬ ‫وی کاندیدای مس��تقل انتخابات بود و عبدالرشید دوستم و‬ ‫غالم س��رور دانش معاون��ان اول و دوم وی در این انتخابات‬ ‫بودند‪ .‬اش��رف غنی به عن��وان سیاس��تمداری اصالح طلب‬ ‫شناخته م ی شود‪.‬‬ ‫احمدزی پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ‪۲۰۰۴‬‬ ‫میالدی در ترکی��ب کابینه قرار نگرفت و عهده دار ریاس��ت‬ ‫دانشگاه کابل شد‪ .‬وی پس از دو سال از این سمت کناره گیری‬ ‫کرد‪ .‬احمدزی در انتخابات س��ال ‪ ۲۰۰۹‬میالدی نیز کاندیدا‬ ‫شد‪ ،‬ولی ارای قابل توجهی به دس��ت نیاورد‪ .‬وی در دوره دوم‬ ‫ریاس��ت جمهوری کرزای مس��ئول ب رنامه انتقال مسئولیت‬ ‫امنیتی از نیروهای خارجی به نیروهای امنیتی داخلی ش��د‬ ‫و قرار اس��ت این ب رنامه تا زمان خروج نیروهای بی ن المللی از‬ ‫افغانستان به پایان برسد‪.‬‬ ‫ زلم ی رس��ول‪ ،‬سیاس��تمدار و وزیر خارجه س��ابق‬ ‫افغانستان‪ .‬وی مورد حمایت ائتالف حزب اسالمی شورا بود‬ ‫و به عنوان کاندیدای مس��تقل در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫افغانستان شرکت کرده بود‪ .‬احمدضیا مسعود و حبیبه سرابی‬ ‫معاونان وی در این انتخابات بودند‪ .‬رسول به طیف سیاسی‬ ‫میانه رو وابسته است‪.‬‬ ‫رسول طی ‪ ۱۲‬س��ال گذش��ته از افراد نزدیک به حامد‬ ‫کرزای بوده و در بیشتر سفرهای مهم کرزای وی را همراهی‬ ‫کرده است‪ .‬رئی س جمهوری افغانستان در ماه ژانویه سال ‪۲۰۱۰‬‬ ‫میالدی وی را نامزد سمت وزارت خارجه این کشور کرده و به‬ ‫شورای ملی افغانستان معرفی کرد که با اکثریت ارای اعضای‬ ‫حاضر‪ ،‬وزیر خارجه افغانستان شد‪.‬‬ ‫عبدرب الرسول س��یاف‪ ،‬سیاس��تمدار افغان‪ .‬وی‬ ‫سابقه نمایندگی مردم کابل در پارلمان افغانستان را در کارنامه‬ ‫خ��ود دارد‪ .‬وی در لویه جرگه اضط راری و قانون اساس��ی نیز‬ ‫شرکت داشته است‪ .‬اس��ماعی ل خان و عبدالوهاب عرفان‪ ،‬از‬ ‫شخصی ت های سابق جهادی معاونان اول و دوم وی در این‬ ‫انتخابات بودند‪.‬‬ ‫گل اغا ش��یرزی‪ ،‬سیاس��تمدار و والی سابق والیت‬ ‫ننگرهار‪ .‬شیرزی در این سمت خدمات زیادی انجام داد و مورد‬ ‫تقدیر مردم و مقام های افغانس��تان قرار گرفت‪ .‬وی به عنوان‬ ‫کاندیدای مستقل در انتخابات شرکت کرده بود‪ .‬سیدحسین‬ ‫عالم ی بلخی و محمدهاشم زارع‪ ،‬معاونان اول و دوم شیرزی‬ ‫در این انتخابات بودند‪.‬‬ ‫ر قطب الدین هالل‪ ،‬معاون سابق نخس ت وزیر و عضو‬ ‫س��ابق حزب اس�لامی‪ .‬وی س��ابقه فعالیت در وزارت دفاع‬ ‫افغانس��تان را نیز در کارنامه خود دارد‪ .‬عنای��ت اهلل عنایت و‬ ‫یزاده معاونان وی در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫محمدعلی نب ‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫محمد داوود سلطانزوی‪ ،‬کاندیدای مستقل انتخابات‬ ‫بود و فریداحمد فضلی و کاظمیه محقق معاونان وی بودند‪.‬‬ ‫وی نماین��ده والیت غزنی در دور قبل��ی مجلس نمایندگان‬ ‫افغانستان بود‪.‬‬ ‫هدایت امی ن ارس�لا‪ ،‬سیاس��تمدار‪ ،‬اقتص��اددان و‬ ‫وزیر س��ابق خارجه و امور مال��ی‪ .‬وی در دور قبلی انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری افغانستان نیز کاندیدا ش��ده بود‪ ،‬ولی ارای‬ ‫چندانی به دس��ت نیاورد‪ .‬ژنرال خدای��داد و صفیه صدیقی‬ ‫معاونان وی در این انتخابات بودند‪ .‬وی در دولت های موقت و‬ ‫انتقالی افغانستان نیز فعالیت کرده است‪.‬‬ ‫کاندیداهای انصرافی‬ ‫قیوم کرزای‪ ،‬ب رادر حامد کرزای‪ ،‬سیاستمدار و بازرگان‬ ‫وابسته به طیف سیاسی غربگرا‪ .‬وی چند هفته پیش از این‬ ‫انتخابات‪ ،‬به نفع زلم ی رس��ول کناره گیری کرد؛ اقدامی که‬ ‫با اس��تقبال حامد کرزای رو به رو ش��د‪ .‬کرزای تاکید کرده که‬ ‫انصراف ب رادرش از کاندیداتوری انتخاب��ات‪ ،‬احتمال دخالت‬ ‫خارج ی ها را کمرنگ م ی کند‪ .‬وی نماین��ده مردم قندهار در‬ ‫مجلس نمایندگان افغانستان بود ولی به دنبال اعتراض های‬ ‫شدیدی که به دلیل غیب ت های طوالنی وی صورت گرفت‪،‬‬ ‫از عضویت در این مجلس استعفا داد‪ .‬قیوم کرزای‪ ،‬وحیداهلل‬ ‫شه رانی و اب راهیم قاسم ی را به عنوان معاونان خود انتخاب‬ ‫کرده بود‪.‬‬ ‫عبدالرحیم وردک‪ ،‬کاندیدای مستقل انتخابات که‬ ‫اواسط ماه مارس گذشته به نفع زلم ی رسول از رقابت ها کنار‬ ‫کشید‪ .‬وی پیش از این به عنوان وزیر دفاع افغانستان فعالیت‬ ‫کرده‪ ،‬ولی در ماه سپتامبر س��ال ‪ ۲۰۱۲‬به دنبال استیضاح در‬ ‫پارلمان ردصالحیت شده و از این س��مت کنار گذاشته شد‪.‬‬ ‫ش��اه عبداالحد افضلی و سیدحس��ین ان��وری معاونان وی‬ ‫در انتخابات بودند‪.‬‬ ‫ محم��د نادر نعی��م‪ ،‬وی نی��ز تنه��ا ‪۱۰‬روز پیش از‬ ‫انتخابات‪ ،‬به نفع زلم ی رسول انصراف داد‪ .‬وی در سال ‪۲۰۰۳‬‬ ‫میالدی و پس از سقوط طالبان به افغانستان بازگشت و عمدتا‬ ‫در حوزه تجارت فعالیت کرد‪.‬‬ ‫شاه عبداالحد افضلی و سیدحسین انوری به عنوان‬ ‫معاونان نعیم در این انتخابات معرفی شده بودند‪.‬‬ ‫نتایج اولیه‬ ‫چشم انداز اینده افغانستان‬ ‫تحلیلگران معتقدند که فارغ از اینکه کدام یک از این‬ ‫دو کاندیدا در انتخابات پیروز م ی شود‪ ،‬تغییر قابل توجهی در‬ ‫روابط دوجانبه کابل و واشنگتن رقم خواهد خورد و همکاری‬ ‫امریکا و افغانستان گسترده تر خواهد ش��د‪ .‬به عنوان نمونه‬ ‫عب داهلل و اشرف غنی هر دو تاکید کرده اند که توافقنامه امنیتی‬ ‫که به نیروه��ای امریکایی اجازه م ی دهد بعد از س��ال ‪2014‬‬ ‫میالدی در افغانستان بمانند را امضا خواهند کرد؛ مساله ای‬ ‫که کرزای درباره ان مذاکره کرد ولی هرگز حاضر به امضای ان‬ ‫نشد‪ .‬با این وجود به نظر م ی رسد امریکا و ناتو عبداهلل عبداهلل‬ ‫که همواره به دنبال روابط نزدیک تر با واشنگتن بوده و تمایلی‬ ‫ی ترجیح‬ ‫به گفت وگوهای صلح با طالبان ندارد را به اشرف غن ‬ ‫دهند‪ .‬عبداهلل که اهل والیت های شمالی افغانستان و از نژاد‬ ‫مختلط پشتون و تاجیک اس��ت‪ ،‬در صورت پیروزی از جمله‬ ‫معدود افرادی از ش��مال افغانس��تان خواهد بود که رهبری‬ ‫کشوری را در دس��ت م ی گیرد که ب رای مدت ها تحت تسلط‬ ‫پشتون های جنوبی قرار داش��ته است‪ .‬بنا بر اعالم مقام های‬ ‫دولتی افغانستان‪ ،‬اش��رف غنی در ایالت های پشتون نشین‬ ‫نسبت به رقبای خود پیشتاز بوده‪ ،‬ولی احتمال م ی رود ارای‬ ‫زلم ی رسول – که گفته م ی شود کاندیدای مورد حمایت کرزای‬ ‫بوده است – و گل اغا شیرزی جنگ ساالر سابق مورد حمایت‬ ‫س��ی ای ای که در والیت های جنوبی تحت فعالیت طالبان‬ ‫محبوبیت زیادی دارد‪ ،‬به نف��ع عبداهلل عبداهلل به صندوق ها‬ ‫ریخته شود‪.‬‬ ‫حمایت این گروه از رای دهندگان‪ ،‬عبداهلل را در صورت‬ ‫پیروزی در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در موضع اقتدار‬ ‫قرار خواهد داد؛ مس��اله ای که باتوجه ب��ه موضع گیری های‬ ‫عب داهلل‪ ،‬بسیاری از کارشناسان افغان و مقام های دولتی فعلی‬ ‫را نگران کرده است‪ .‬انها معتقدند که مواضع عبداهلل در قبال‬ ‫واشنگتن بیش از اندازه منفعالنه و تا حدی نوکرمابانه است و‬ ‫این مساله چندان ب رای استقالل و تمامی ت ارضی کشوری که‬ ‫سال ها جنگ را پشت سر گذاشته‪ ،‬ب رای رسیدن به استقالل‬ ‫و پیشرفت بهای سنگینی پرداخت کرده و همچنان به نوعی‬ ‫درگیر جنگ داخلی است‪ ،‬مناسب نخواهد بود‪.‬‬ ‫عب داهلل در یکی از اخرین مصاحب ه های خود گفته است‬ ‫که لحن و ادبیاتی کامال متفاوت را در قبال امریکا در پیش‬ ‫خ واهد گرفت و به انتقادهای رئی س جمهوری فعلی از واشنگتن‬ ‫در ارتباط با کش��تن غیرنظامیان‪ ،‬ازادی زندانیان و حمالت‬ ‫ش��بانه پایان خواهد داد‪ .‬عبداهلل تاکید کرده است که «این‬ ‫لحن انتقادی کمکی به افغان ها نکرده است‪».‬‬ ‫یک تحلیلگ��ر در این باره گفته اس��ت‪« :‬رویکردهای‬ ‫عبداهلل ب��ه مواضع ی��ک رئی س جمهوری مقت��در‪ ،‬خردمند‬ ‫و وطن دوس��ت هی��چ ش��باهتی ن��دارد‪ ،‬او ب رای خوش��امد‬ ‫امریکای ی هایی دس��ت به هر اقدام ی خواهد زد‪ .‬اس��تقالل‬ ‫افغانستان جایی در میان دغدغه های او ندارد‪».‬‬ ‫ک��رزای از زمان برگ��زاری انتخاب��ات درب��اره ان هیچ‬ ‫موضع گیری نداشته‪ ،‬ولی به نظر م ی رسد از احتمال پیروزی‬ ‫هر چند اشرف غنی تاکید کرده است که در‬ ‫صورت پیروزی در دور دوم انتخابات‪ ،‬پیمان‬ ‫امنیتی با امریکا را امضا می کند‪ ،‬اما کرزای‬ ‫را ب�رای خ�ودداری از امض�ای این پیمان‬ ‫سرزنش نکرده است‪ ،‬در حالی که عبداهلل‬ ‫با اتخاذ موضعی منتقدانه‪ ،‬اعالم کرده که‬ ‫خودداری ک�رزای از امضای ای�ن پیمان‪،‬‬ ‫امنیت شکننده افغانس�تان را به مخاطره‬ ‫انداخته است‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫ب راساس نتایج اولیه انتخابات‪ ،‬انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫افغانس��تان ب��ه دور دوم کش��یده ش��ده و در جری��ان ان‬ ‫عبداهلل عب��داهلل و اش��رف غنی احمدزی ب��ا یکدیگر رقابت‬ ‫خواهند کرد‪ .‬بر اساس نتایج ابتدایی‪ ،‬از مجموع شش میلیون‬ ‫و ‪ ۸۹۲‬هزار رای‪ ،‬بیش از ‪ ۲۳۴‬هزار رای باطل شده و از مجموع‬ ‫شش میلیون و ‪ ۶۱۷‬هزار و ‪ ۶۶۶‬رای صحیح‪ ،‬عبداهلل عبداهلل‬ ‫با ‪ ۴۴‬و نه دهم درصد در رتبه اول‪ ،‬اشرف غنی احمدزی با ‪۳۱‬‬ ‫و پنج دهم در رتبه دوم‪ ،‬زلم ی رسول با ‪ ۱۱‬و پنج دهم درصد در‬ ‫رتبه سوم‪ ،‬عبدرب الرسول سیاف با هفت و یک دهم درصد در‬ ‫رتبه چهارم و قطب الدین هالل با دووهفت دهم درصد‪ ،‬گل اغا‬ ‫شیرزی با یک و ش��ش دهم درصد‪ ،‬محمد داوود سلطانزوی‬ ‫با پنج دهم درصد و هدایت امین ارس�لا با دو دهم درصد در‬ ‫جایگاه های بعدی قرار گرفتند‪ .‬حدود ‪ ۶۴‬درصد رای دهندگان‬ ‫مرد و ‪ ۳۶‬درصد زن بودند‪.‬‬ ‫این نتایج ابتدایی است و نتیجه قطعی پس از بررسی‬ ‫تمام شکایت ها توسط کمیسیون انتخابات اعالم خواهد شد‪.‬‬ ‫ی در نتایج اتف��اق نیفتد دور دوم‬ ‫در صورتی که تغیی��ر مهم ‬ ‫انتخابات طی هفته برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫عبداهلل و به باد رفتن دس��تاوردهای ‪ 12‬سال گذشته به شدت‬ ‫نگران باشد‪ .‬مساله دیگری که همواره در انتخابات افغانستان‬ ‫اعم از ریاس��ت جمهوری یا پارلمانی مطرح ب��وده‪ ،‬تخلفات‬ ‫انتخاباتی بوده اس��ت‪ .‬مردمی که به رغم تهدیدهای شدید‬ ‫طالبان ب رای تمرین دموکراسی و با هدف رقم زدن سرنوشت‬ ‫خود پای صندوق ه��ای رای حاضر م ی ش��وند‪ ،‬هم��واره با‬ ‫پدیده «مخدوش ب��ودن» ارا و باطل ش��دن ارای بخش��ی‬ ‫از صندوق ه��ای رای رو ب��ه رو بوده اند‪ .‬این مس��اله م ی تواند‬ ‫باعث س��رخوردگی رای دهندگان و کاهش مشارکت انها در‬ ‫انتخابات های اینده ش��ود‪ .‬عالوه بر این مس��اله قومی ت ها‬ ‫نیز در رقم خوردن نتیجه نهایی انتخابات افغانستان اهمیت‬ ‫زیادی خواهد داشت‪ .‬بس��یاری از کارشناسان از پررنگ بودن‬ ‫مساله قومیت در انتخابات انتقاد کرده و تاکید م ی کنند که‬ ‫صف ارای ی های قومیت��ی کاندیداها و هواداران انها نش��ان‬ ‫م ی دهد که مردم افغانس��تان هنوز به بلوغ سیاس��ی کافی‬ ‫نرسیده اند‪ .‬این مساله در انتخابات پارلمانی اخیر افغانستان‬ ‫نیز نمود چشمگیری داشت‪.‬‬ ‫پشتون ها که بزرگ ترین قومیت در افغانستان هستند‪،‬‬ ‫‪ 42‬درصد جمعیت را تش��کیل م ی دهن��د و باتوجه به اینکه‬ ‫ش��ب ه نظامیان طالبان نیز عمدتا ریش��ه ای پش��تون دارند‪،‬‬ ‫این مس��اله اهمیتی دوچندان خواهد داش��ت‪ .‬بس��یاری از‬ ‫پشتون های میانه رو نگران این هستند که دولتی که تحت‬ ‫ریاست جمهوری عبداهلل اداره شود‪ ،‬باتوجه به اینکه پایه های‬ ‫قدرت ان در میان تاجی ک ها در شمال افغانستان است‪ ،‬تع داد‬ ‫بیشتری از پش��تون ها را به حمایت از ش��ب ه نظامیان وادارد‪.‬‬ ‫همین مساله اتحاد احتمالی وی با کاندیداهای پشتون (رسول‬ ‫و شیرزی) در دور دوم را تا حدودی به مخاطره م ی اندازد‪ .‬احمد‬ ‫غنی نیز همچنان فرصت جلب ارای هواداران شش کاندیدای‬ ‫دیگر و پیروزی در دور دوم انتخابات را دارد‪ .‬احتمال دیگر این‬ ‫است که افغان ها به کاندیداها از قومی ت های خود رای دهند و‬ ‫به این ترتیب ارای اکثریت پشتون ها به صندوق غنی ریخته‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬به نظر م ی رس��د عبداهلل که معتقد است مردم‬ ‫افغانستان مرزهای قومیتی را پشت سر گذاشته اند‪ ،‬این گزینه‬ ‫را نادیده گرفته است‪ .‬غنی ارتباط نزدیکی با دولت کرزای دارد‬ ‫و طی سه سال گذش��ته به عنوان مشاور وی در زمینه انتقال‬ ‫مس��ئولی ت ها از نیروهای خارجی به نیروهای افغان فعالیت‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬وی این مس��اله را به عنوان نقط��ه عطفی در‬ ‫کارنامه خود م ی داند ولی واقعیت این اس��ت که بسیاری از‬ ‫مردم افغانس��تان از وی در ارتباط با پیمان امنیتی واشنگتن‬ ‫و کابل که به نیروه��ای امریکایی اجازه حضور بیش��تر در‬ ‫افغانستان را م ی دهد‪ ،‬ناراضی هستند و همین مساله م ی تواند‬ ‫برگ برنده ای ب رای عبداهلل باشد‪ .‬هر چند اشرف غنی تاکید‬ ‫کرده است که در صورت پیروزی در دور دوم انتخابات‪ ،‬پیمان‬ ‫امنیتی با امریکا را امضا م ی کند‪ ،‬اما کرزای را ب رای خودداری‬ ‫از امضا این پیمان سرزنش نکرده است‪ ،‬در حالی که عبداهلل‬ ‫با اتخاذ موضعی منتقدانه‪ ،‬اعالم کرده که خودداری کرزای از‬ ‫امضای این پیمان‪ ،‬امنی ت شکننده افغانستان را به مخاطره‬ ‫انداخته اس��ت‪ .‬اش��رف غنی همچنین از نزدیک در جریان‬ ‫درگیری ها و اختالف نظر دولت کرزای و امریکا بر سر انتقال‬ ‫زندانیان طالبان و ازادی س��ریع بوده است‪ .‬عبداهلل از موضع‬ ‫دولت کرزای انتقاد کرده و ان را به مثابه بازگرداندن مستقیم‬ ‫طالبان به می دان های جنگ م ی داند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬سکوت ‬ ‫سیاسی اشرف غنی در ب رابر ب ی پروایی عب داهلل عب داهلل در بیان‬ ‫نظ راتش م ی تواند در نتیجه انتخابات در دوم تاثیر چشمگیری‬ ‫داشته باش��د‪ .‬در هر حال این مردم افغانس��تان هستند که‬ ‫باتوجه به پیشینه فعالیت و مواضع این دو کاندیدا ارای خود‬ ‫را به صندوق ها م ی ریزند اما کارشناسان نگران هستند نتیجه‬ ‫انتخاباتی که دموکراتی ک ترین روند انتقال قدرت در افغانستان‬ ‫نامیده شده است‪ ،‬باتوجه به حمایت شدید عبداهلل عبداهلل از‬ ‫ی اشرف غنی‪ ،‬اینده ای چندان روشن‬ ‫امریکا و غرب گرایی نسب ‬ ‫ب رای افغانستان ترسیم نکند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪61‬‬ ‫سینمای پنج ستاره‬ ‫فرهنگ‬ ‫رازگیشهده نمکی‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫مروری بر چ رایی پرفروش شدن‬ ‫اثار مسعود ده نمکی‬ ‫در جریان صنعت سینمای ای ران که با کالبدی نحیف و به زور یارانه های‬ ‫حمایتی به حیات خود ادامه می دهد‪ ،‬ف��روش بیش از پنج میلیارد تومان‬ ‫ب رای یک فیلم‪ ،‬یعنی یک موقعیت فوق العاده‪ .‬حال وقتی این موقعیت ب رای‬ ‫فیلمی به وجود م ی اید که از نظر منتقدان نمره مطلوبی از لحاظ هنری کسب‬ ‫نم ی کند‪ ،‬بحث ها و اختالف نظرهایی پیش م ی اید‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫رگ خواب مخاطب را به دست اورده‬ ‫گفت وگوباعلیس رتیپیدرباره‬ ‫اقبالبهسینمایده نمکی‬ ‫گ��زارش کردند این روز ها بچه دبس��تان ی ها ه��م به دیدن‬ ‫«معراج ی ها»یی م ی روند که مخصوص بزرگس��ال است‬ ‫در حالی که ده ها فیلم کودک در کمد های بنیاد سینمایی‬ ‫فارابی خاک م ی خورند‪ .‬بنا بر این گزارش ها‪ ،‬به عنوان مثال‪،‬‬ ‫ش��نبه ظهر (‪ 10‬اس��فندماه) دانش اموزان دبستان پس رانه‬ ‫امیرکبیر ته ران در سینما «شکوفه» به دیدن «مع راج ی ها»‬ ‫نشستند‪ .‬ردیف های جلوتر ب رای دانش اموزان کالس های‬ ‫پایی ن تر و ردیف های باالتر ب رای سال باالی ی ها بود‪ .‬قبل از‬ ‫اکران فیلم‪ ،‬تقریبا م ی ش��ود گفت که بچه ها در سالن ارام‬ ‫نم ی گرفتند و بعد از شروع فیلم هم چند نفری با هم صحبت‬ ‫م ی کردند‪ .‬هر از گاهی صدای خن��ده بچه ها با دیدن چهره‬ ‫اکبر عبدی و دیگر بازیگران و حرکات شان بلند م ی شد‪ ،‬البته‬ ‫گفت وگوباحبی ب اهلل‬ ‫کاسه ساز‪،‬تهی ه کننده‬ ‫خانگی شود ‪ ،‬گفت‪« :‬سال گذشته فیلم سینمایی «رسوایی»‬ ‫پرفروش ترین فیلم شبکه نمایش خانگی بود و پی ش بینی ما‬ ‫این است که امسال هم «مع راج ی ها» پرفروش ترین فیلم‬ ‫شبکه نمایش خانگی باش��د‪ .‬ما با همین رویکرد قرار است‬ ‫فیلم را به صورت گسترده توزیع کنیم‪».‬‬ ‫س��خنگوی انجم��ن س��ینماداران هم اع�لام کرده‬ ‫که فروش خ��وب «مع راج ی ها» یک بار دیگ��ر ثابت کرد ‪،‬‬ ‫اگر اطالع رسانی درس��ت و فیلم خوب باش��د ‪ ،‬فصل ب رای‬ ‫مخاطب مهم نیس��ت‪ .‬به اعتقاد محمدرضا صابری‪ ،‬زمانی‬ ‫این فیلم اکران م ی ش��ود که م��ردم در تب و ت��اب خرید و‬ ‫خانه تکانی هس��تند‪ .‬ام��ا م ی بینیم که از فیلم اس��تقبال‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬به ویژه در شهرس��تان ها که اس��تقبال کم نظیر‬ ‫ب��وده اس��ت‪ .‬چراک��ه ای��ن فیل��م روزان��ه در‬ ‫ق��م ب��االی ‪ 10‬میلی��ون و در مش��هد ب��االی‬ ‫‪ 20‬میلیون فروش داش��ته و نمایش تا پاسی از‬ ‫شب ادامه دارد و در ته ران نیز با استقبال همراه‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫در این راستا حتی سینما «قدس» که پس‬ ‫از برگزاری جشنواره فیلم فجر ورشکستگی خود‬ ‫را اعالم و تعطیل شده بود‪ ،‬با اکران «مع راج ی ها»‬ ‫بازگشایی شد‪.‬‬ ‫ده نمکی هم راضی است‬ ‫بعید به نظر م ی رسید که بچه های دوم و سوم ابتدایی خیلی‬ ‫متوجه مقصود فیلم و دیالوگ های «مع راج ی ها» بشوند اما‬ ‫در هر ص��ورت «مع راج ی ها» اگر هیچ چیز هم ب رای ش��ان‬ ‫نداش��ت‪ ،‬م ی توانس��تند یک س��اعتی از فیلم را با حرکات‬ ‫بازیگران بخندند و شاد باشند‪.‬‬ ‫اما ب��ا وج��ود همه ای��ن ح��رف و حدیث ه��ا‪ ،‬اقبال‬ ‫عمومی اثار ده نمکی به گونه ای اس��ت که دست اندرکاران‬ ‫«مع راج ی ها» اعالم کنند بالفاصل��ه بعد از اکران عمومی‪،‬‬ ‫در ش��بکه نمایش خانگی توزیع م ی ش��ود‪ .‬این یعنی که‬ ‫جدای از حمایت های ویژه‪ ،‬برند «ده نمکی» حاال دیگر جای‬ ‫خود را در میان می زان قابل توجه��ی از خانواده های ای رانی‬ ‫باز کرده است‪.‬‬ ‫مدیرموسس��ه پخش کننده این فیلم با اب راز امیدواری‬ ‫از اینکه فیلم جدید ده نمکی بتواند رکورددار فروش نمایش‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫نشریه هم که داشتم می گفتند فالنی یک‬ ‫روز طبرزدی می ش�ود‪ .‬فیلم هم ساختم‬ ‫گفتند مخملباف می شود‪ .‬همه منتظرند که‬ ‫فالنی یک روز‪ ،‬یکی شود‪ .‬از این ناراحت‬ ‫می شوند که امده در سینما و با این مدیوم‬ ‫دارد حرف خودش را می زند‬ ‫در این می��ان‪ ،‬عالوه ب��ر س��ینماداران و‬ ‫مخاطبان فیلم های ده نمکی‪ ،‬به نظر م ی رس��د‬ ‫خود او نیز از عرصه ای که چند سال است به ان‬ ‫ورود یافته‪ ،‬راضی اس��ت‪ .‬مسعود ده نمکی گفته‬ ‫است‪« :‬سعی کردم در «مع راج ی ها» تلخ ی هایی‬ ‫را که در جنگ دیدم ترسیم کنم و معتقدم نشان‬ ‫دادن این صحنه ها ضد جنگ نیست‪ .‬قصه این‬ ‫فیلم که قرار است س��ریال تلویزیونی هم بشود‪،‬‬ ‫متفاوت اس��ت‪ ،‬حتی اگر از المان های اخ راج ی ها هم بهره‬ ‫برده باشیم‪ ،‬به دلیل اینکه در «مع راج ی ها» به مسائل بعد از‬ ‫جنگ م ی پردازیم‪ ،‬کار متفاوت است‪ .‬این سریال به مضمون‬ ‫اجتماعی مسائل بعد از جنگ م ی پردازد و سعی م ی کنیم با‬ ‫زبان طنز ان را تلطیف کنیم‪».‬‬ ‫او م ی گوی��د‪« :‬مش��کل اصلی س��ینمای م��ا محتوا‬ ‫و فیلمنامه و س��پس اجراس��ت‪« .‬مع راج ی ه��ا» هم قصه‬ ‫بکری دارد و ه��م اینکه از بی��ن بازیگ��ران «اخ راج ی ها»‪،‬‬ ‫سی د جواد هاشمی‪ ،‬محمدرضا ش��ریف ی نیا و یکی دو بازیگر‬ ‫دیگر نیز حضور دارند‪».‬‬ ‫ده نمکی بع��د از ف��روش دو میلیاردی «رس��وایی»‬ ‫نیز با تاکید ب��ر اینکه مردم با اقبال به ای��ن فیلم غی ر طنز‪،‬‬ ‫ابروداری کردن��د‪ ،‬گفته بود‪« :‬خود من توقع نداش��تم مردم‬ ‫با یک فیلم ملودرام و اجتماعی با این ش��یفتگی و هیجان‬ ‫ارتباط برق��رار کنند‪ .‬مردم به قصه جدی��د و حرف هایی که‬ ‫کمتر طرح م ی شود واکنش بهتری نشان م ی دهند‪ .‬در واقع‬ ‫انها م ی خواهند حرف های خودشان را در پرده سینما ببینند‬ ‫و اینکه فیلم بتواند مخاطب خاموش را به سینما بکشاند‪ ،‬‬ ‫مهم است‪».‬‬ ‫البت��ه ف��روش دومیلی��اردی «رس��وایی» در ب راب��ر‬ ‫فروش های پنج – ش��ش میلیاردی فیلم ه��ای دیگر این‬ ‫فیلمساز مانند «مع راج ی ها» در ش��رایطی رخ داد که برخی‬ ‫از شهرس��تان ها مانند قم از اکران ان سر باز زدند و تبلیغات‬ ‫فرهنگ‬ ‫فیلم های مسعود ده نمکی به هرحال م ی فروشند و این‬ ‫به مذاق خیل ی ها خوش نم ی اید و همزمان به کام خیل ی ها‬ ‫هم شیرین م ی نش��یند‪ .‬اینکه گروه منتقدان و عالقه مندان‬ ‫جدی سینما اثار او را مورد توجه قرار نم ی دهند هم نم ی تواند‬ ‫نافی این باشد که عالوه بر جمعیتی که ب رای تماشای اثار او‬ ‫به سینماها م ی روند‪ ،‬سینماداران از اینکه سالی یک اثر از او‬ ‫را نمایش دهند‪ ،‬راضی هستند‪ .‬حتی گاهی این سینمادارها‬ ‫با ده نمکی تماس م ی گیرند تا ببینند امسال فیلم ی خواهد‬ ‫داشت تا ب راساس ان‪ ،‬برنامه بازس��ازی سالن سینمایشان را‬ ‫تنظیم کنند‪ .‬چراکه حاال اثار ده نمک��ی از نظر ارزش ریالی‪،‬‬ ‫پرفروش ترین اثار تاریخ سینما شده است؛ هرچند این لقب‬ ‫پرفروش ترین‪ ،‬یعن��ی مراجع��ه چندصدهزارنفر از جمعیت‬ ‫بیش از ‪ 75‬میلیون نفری به سینماها‪ .‬هرچند از‬ ‫نظر هنری‪ ،‬اثار او را هی چ گاه در زمره اثار قابل تامل‬ ‫در نظر نگرفته اند‪ .‬البته خود او معتقد اس��ت این‬ ‫پرفروش بودن امری غیرطبیعی نیس��ت‪ ،‬چون‬ ‫او تا به حال در هر حوزه ای فعالیت کرده و دست‬ ‫به هر کاری زده‪ ،‬پرتی راژ شده است‪.‬‬ ‫ام��ار ف��روش فیلم ه��ای «معراج ی ها»‬ ‫نیز نش��ان م ی دهد که این فیلم به همراه «چ»‬ ‫حاتم ی کیا همچن��ان م ی تواند ب��ه اکران خود‬ ‫ادامه دهد‪ .‬طبق اعالم دفتر پخش کننده‪ ،‬فیلم‬ ‫«معراج ی ها» به کارگردانی مس��عود ده نمکی‬ ‫تا پایان چه��ارم اردیبهش��ت ماه‪ ،‬در ته ران یک‬ ‫میلی��ارد و ‪ 970‬میلیون تومان و در شهرس��تان‬ ‫س��ه میلیارد و ‪ 70‬میلیون تومان فروخته است‪.‬‬ ‫ب ر این اس��اس پ��س از ‪ 60‬روز‪« ،‬مع راج ی ها» در‬ ‫‪ 65‬س��ینمای کش��ور به فروش پن��ج میلیارد و‬ ‫‪ 50‬میلیون تومانی رس��یده اس��ت‪ .‬درحال ی که‬ ‫فیلم «چ» ب��ه کارگردانی ابراهی��م حاتم ی کیا‬ ‫پس از ‪40‬روز نمایش در ‪ 55‬س��ینمای کش��ور‬ ‫به فروش یک میلی��ارد و ‪ 770‬میلیون تومانی رس��یده که‬ ‫از این می زان یک میلی��ارد و ‪ 20‬میلیون توم��ان به ته ران‬ ‫و ‪ 750‬میلیون تومان به شهرس��تان ها تعلق دارد‪ .‬این ارقام‬ ‫یعنی فیلم ده نمکی در شهرستان ها اقبال بیشتری کسب‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫البته برخی معتقدند عالوه بر انبوه تیزرهای تلویزیونی‬ ‫که ب رای فیلم ده نمکی و البته حاتم ی کیا پخش م ی ش��ود‪،‬‬ ‫توزیع بلی ت های نیم بها نیز در این می��زان فروش ب ی تاثیر‬ ‫نیس��ت‪ .‬مثال از یک تا ‪ 15‬اردیبهش��ت ماه ب��ه دلیل انچه‬ ‫استقبال مردم و پنج میلیاردی شدن این فیلم و به مناسبت‬ ‫تولد حض��رت فاطمه(س) و ایام رجبیه اعالم ش��د‪ ،‬تصمیم‬ ‫گرفته ش��د که بلیت فیلم «مع راج ی ها» به صورت نیم بهاء‬ ‫عرضه شود‪.‬‬ ‫همچنین اعالم شد که به پاس این استقبال ب ی نظیر‬ ‫پنج خودرو و جوایز دیگر نیز بین تماش��اگران قرعه کش��ی‬ ‫خواهد شد و در مراس��م ی که شش��م خرداد ماه همزمان با‬ ‫مبعث پیامبر (ص) ب��ا حضور هنرمندان برگزار م ی ش��ود و‬ ‫به صورت مستقیم از ش��بکه یک سیما پخش خواهد شد‪،‬‬ ‫قرعه کشی انجام و جوایز اهدا خواهد شد‪.‬‬ ‫ضمن انکه قبل از عید نوروز‪ ،‬شهرداری ته ران پخش‬ ‫رایگان پکیج های فرهنگی نوروزی را انج��ام داد که بلیت‬ ‫نیم بهای مع راج ی ها نیز در ان قرار داشت‪.‬‬ ‫همچنین اس��فندماه گذش��ته بود ک��ه خبرگزاری ها‬ ‫بازیباتابوها‬ ‫گفت وگوبا جامع ه شناسدرباره‬ ‫علتفروشفیل م هایده نمکی‬ ‫دیگران هم نقش داشته اند‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫گسترده تلویزیونی هم نداشت‪.‬‬ ‫حاشی ه هایی که ب رای «رسوایی» در قم رخ داد مسعود‬ ‫ده نمکی را که ب رای نمایش فیلمش بین جمعی از روحانیون‬ ‫این ش��هر رفته و س��خنرانی کرد‪ .‬بر ان داش��ت تا بگوید‪:‬‬ ‫«تنها نباید به مطالبات روحانیت از س��ینما پرداخت بلکه‬ ‫روحانیت در مقابل س��ینما و در یک مفهوم وسی ع تر هنر‪،‬‬ ‫دارای مسئولی ت هایی است‪ .‬سینما به مثابه منبری است که‬ ‫مخاطب ان شاید میلیون ها انسان باشد و این وظیفه مقام‬ ‫روحانیت است که ب رای این منب ر ارایی را تعریف کند تا بتواند‬ ‫این حوزه را در خدمت خودش بگیرد‪».‬‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ده نمکی و دیگران‬ ‫این کارگردان همچنین درباره اظهارنظر عده ای که با‬ ‫روند فیلمسازی اش سرنوشت مخملباف را ب رای او پی ش بینی‬ ‫م ی کنند‪ ،‬اظهار کرده است‪« :‬خوشحال م ی شوند این اتفاق‬ ‫بیفتد و ناراحت ی شان از این اس��ت که چرا نشدم‪ .‬نشریه هم‬ ‫که داشتم م ی گفتند فالنی یک روز طبرزدی م ی شود‪ .‬فیلم‬ ‫هم که ساختم گفتند مخملباف م ی شود‪ .‬همه منتظرند که‬ ‫فالنی یک روز‪ ،‬یکی شود‪ .‬از این ناراحت م ی شوند که امده‬ ‫در س��ینما و با این مدیوم دارد حرف خودش را م ی زند و این‬ ‫باعث دلخوری ش��ان م ی ش��ود‪ .‬فکر م ی کردند ده نمکی به‬ ‫سینما بیاید به همه حرف ها و ارمان هایش پشت پا م ی زند‬ ‫و فکر م ی کردند بودن من جایشان را تنگ م ی کند و به هر‬ ‫طریق س��عی م ی کنند اذیت کنند‪ .‬طیف شب ه روشنفکر هم‬ ‫که م ی خواهند انتقام دوران گذشته را بگی رند‪».‬‬ ‫در این میان‪ ،‬حرف های زیادی هم هست که منتقدان‬ ‫جدی ده نمکی م ی گویند او با فروش فیلم هایش حاال دیگر‬ ‫از دریچه دیگری به دنیا نگاه م ی کند‪ .‬البته حرف هایی هم‬ ‫هس��ت مبنی بر اینکه مخصوصا در اثار اول‪ ،‬بیشتر سود‬ ‫نصی��ب س��رمایه گذار و تهی ه کننده ش��ده و ده نمکی خود‬ ‫سود چندانی عایدش نشده است‪ .‬خود او با بیان اینکه دهه‬ ‫‪ 60‬ب رایم دوران جبهه و جنگ ب��ود‪ ،‬دهه ‪ 70‬روزنامه نگاری ‪،‬‬ ‫دهه‪ 80‬فیلمسازی و دهه‪ 90‬دهه کتاب هایم است‪ ،‬در مقام‬ ‫سرپرست گروه نویسندگان فرهنگنامه اس��ارت و ازادگان‪،‬‬ ‫م ی گوید‪« :‬پژوهش‪ ،‬نگارش و انتش��ار مجموعه ‪ 80‬جلدی‬ ‫فرهنگ نامه اس��ارت و ازادگان چهار میلیارد تومان هزینه‬ ‫داشته است‪ .‬از سال ‪ 73‬و به صورت شخصی کار روی این‬ ‫مجموعه را شروع کردم‪ .‬در طول ‪ 20‬سال ‪ 150‬نفر به صورت‬ ‫پراکنده و ‪ 50‬نفر به ص��ورت متمرک��ز روی این مجموعه‬ ‫کار کرده ان��د‪ .‬همچنین ‪6‬هزار س��اعت مصاحبه ب رای این‬ ‫مجموعه انجام ش��ده اس��ت‪ 500 .‬جلد کتاب منتشرش��ده‬ ‫درب��اره ازادگان نیز ب رای ن��گارش این فرهن��گ گرداوری‬ ‫ش��د‪ .‬همچنین بان��ک اطالعاتی موج��ود در مطبوعات و‬ ‫اسناد صلیب سرخ هم ب رای این کار استفاده شده است‪30 .‬‬ ‫اردوگاه ع راقی در این مجموعه بررسی شده و از هر اردوگاه‬ ‫نیز ‪ 50‬تا ‪ 100‬ازاده انتخاب ش��ده اند‪ .‬همچنین هر اردوگاه‬ ‫شامل عکس های اختصاصی خود است‪ .‬بخش تحقیق و‬ ‫پژوهش این کار توسط بخش خصوصی انجام شده و نهاد‬ ‫کتابخانه های عمومی هزینه حق التالیف این اثر را پرداخته‬ ‫کرده است‪ .‬هزین ه تولید این اثر چهار میلیارد تومان بوده که‬ ‫نیمی از این مبلغ از سوی نهاد کتابخانه های عمومی و دیگر‬ ‫نهاد ها تامین شده است‪ .‬البته معتقدم این کار که تنها به درد‬ ‫خواص م ی خورد از فیلمسازی و روزنامه نگاری مهم تر است‪.‬‬ ‫انچه از سینما اورده داشته ام‪ ،‬هزین ه انتشار این کتاب کرده ام‬ ‫و این ب رای من افتخار است و به اینکه انتشار کتاب ب رای من‬ ‫اورده خواهد داشت هم ب رایم مهم نبوده است‪».‬‬ ‫مردم چه می گویند؟‬ ‫از منظر انهایی که مسائل سیاسی را دنبال م ی کنند‬ ‫و مسعود ده نمکی و خاس��تگاه تفکری اش را م ی شناسند‪،‬‬ ‫این نوع س��ینما‪ ،‬مطلوب جریان فکری ارزشی است‪ .‬ب رای‬ ‫نمونه‪ 20 ،‬بهمن ماه گذشته‪ ،‬تعداد زیادی از فرماندهان سپاه‬ ‫پاسداران انقالب اسالمی به همراه خانواده های خود‪ ،‬در باغ‬ ‫موزه دفاع مقدس به تماشای فیلم س��ینمایی مع راج ی ها‪،‬‬ ‫اخرین ساخته مسعود ده نمکی نشستند‪ .‬پس از پایان فیلم‬ ‫که گفته م ی شود حاضران را شدیدا تحت تاثیر قرار داده بود‪،‬‬ ‫سرلشکر فیروزابادی‪ ،‬رئیس ستاد فرماندهی کل نیروهای‬ ‫مسلح و س��ردار عزیز جعفری فرمانده کل س��پاه پاسداران‬ ‫انقالب اسالمی از مسعود ده نمکی کارگردان و سیدمحمود‬ ‫رضوی تهی ه کننده فیل��م مع راج ی ها‪ ،‬با اهدای هدیه‪ ،‬تقدیر‬ ‫کردند‪ .‬در این برنامه‪ ،‬سردار سالم ی جانشین سپاه پاسداران‪،‬‬ ‫سردار نقدی فرمانده بسیج و سردار کاظمینی فرمانده سپاه‬ ‫محمد رسول اهلل (ص) نیز حضور داشتند‪.‬‬ ‫اما کافی است پای اینترنت بنشینید و یک جس ت وجو‬ ‫با اس��م مع راج ی ها انجام دهید تا متوجه شوید که مردم در‬ ‫بسیاری از شهرس��تان ها و همچنین پایتخت‪ ،‬ب رای دیدن‬ ‫این فیلم اس��تقبال چش��مگیری نش��ان داده اند‪ .‬نویسنده‬ ‫روزنامه اصولگرای «جوان» معتقد اس��ت‪« :‬مردم سینمای‬ ‫ده نمکی را به عنوان س��ینمای طنز و مردمی م ی شناسند؛‬ ‫فیلم هایی که همیشه سطح متوس��ط رو به پایین جامعه‬ ‫را هدف م ی گیرد و از جنس��ی متفاوت از سینمای اعیانی و‬ ‫اپارتمانی با رگه های مدرنیس��م و زندگی غربی یا سینمای‬ ‫سیاست زده و افسرده است‪ .‬س��ینمای ده نمکی تنها و تنها‬ ‫معیارش مخاطب است و مردم نیز به همین خاطر معموال‬ ‫این نوع سینما را دوست دارند و از تماشایش لذت م ی برند‪.‬‬ ‫مردم هنوز عاشق این سینما هستند و ده نمکی به رغم تمام‬ ‫انتقادهایی که به سبک فیلمسازی و غیرحرفه ای بودنش‬ ‫وارد م ی ش��ود‪ ،‬هنوز هم که هنوز است فیلم هایش را خوب‬ ‫م ی فروش��د؛ حتی بهتر از خیلی از فیلمسازانی که سال ها‬ ‫فیلم ساخت ه و درس سینما خوانده اند اما ده نمکی حاال نشان‬ ‫داده است که اگر اصول سینمایی را خوب از بر نباشد اما یک‬ ‫چیز را خوب م ی داند و ان اینکه باید در جهت سالیق مردم و‬ ‫مخاطبانش شنا کند نه خالف جهت انها‪».‬‬ ‫در فضای اینترنت‪ ،‬فیلم کوتاهی هم وجود دارد درباره‬ ‫اظهارات مردم درخصوص کیفیت فیلم اخ راج ی ها؛ فیلمی که‬ ‫بنا بر همین اظهارات به نظر م ی رسد مردم را با همان تصور‬ ‫طنز یا در نهایت طنز نهفته به سینما کشانده اما در نهایت‪ ،‬با‬ ‫تلخی پایان ی اش غافلگیرشان کرده است‪ .‬البته بعید به نظر‬ ‫م ی رس��د وقتی قرار است بخش��ی از عملیات کربالی پنج‬ ‫شلمچه به تصویر کشیده شود‪ ،‬دیگر با طنزهای امین حیایی‬ ‫و ارژنگ امیرفضلی و اکبر عبدی بتوان ان را پوشش داد‪.‬‬ ‫زن جوانی در بیان نظرش درب��اره این فیلم م ی گوید‪:‬‬ ‫«همانطور که درباره کارهای اقای ده نمکی فکر م ی کردم‪،‬‬ ‫این یکی هم فیلم خوبی بود اما دوس��ت نداشتم که اینقدر‬ ‫تاثرب رانگیز تمام ش��ود‪ .‬اگر نیروهای ای رانی پیروز م ی شدند‬ ‫بهتر بود و من دوست ندارم اینقدر صحنه های متاثرکننده در‬ ‫اخر چنین فیلم ی که مایه های طنز دارد ببینم‪ .‬دوست دارم‬ ‫همیشه پیروز باشیم‪».‬‬ ‫پسر دانشجویی هم معتقد اس��ت‪ ،‬انچه در این فیلم‬ ‫نظر او را جلب کرده‪ ،‬صحنه های انفج��ار و جلوه های ویژه‬ ‫خوبش بوده که در کمتر فیلم ای رانی دیده اس��ت‪ .‬به نظر او‪،‬‬ ‫صحنه های نبرد نشان داده شده در این جنگ‪ ،‬خیلی واقعی‬ ‫بوده و از انها لذت برده است‪.‬‬ ‫به هر حال‪ ،‬مجموعه ای از چهره های اصطالحا بفروش‬ ‫سینما‪ ،‬اس��تفاده از مایه های طنز به ویژه در عرصه هایی که‬ ‫خط قرمزه��ای تند و تیزت��ری دارند‪ ،‬به همراه بیان بس��یار‬ ‫س��اده و تلفیقی از طنز و درام‪ ،‬عالوه بر س��ینماداران‪ ،‬ب رای‬ ‫ده نمکی فرصتی را به وجود اورده تا بیانی از کربالی شلمچه‬ ‫یا نحوه شهادت یکی از ش��خصی ت های دفاع مقدس را از‬ ‫منظری دیگر‪ ،‬با مخاطبانی در میان بگ��ذارد که فیلم های‬ ‫رایج دفاع مقدس��ی‪ ،‬ارتباط بهین��ه ای را با انان نتوانس��ته ‬ ‫برقرار کنند‪.‬‬ ‫ده نمکی‪ ،‬رگ خواب‬ ‫مخاطبان را‬ ‫به دست اورده‬ ‫گفت وگو با علی سرتیپی درباره دالیل‬ ‫اقبال به سینمای ده نمکی‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫فارغ از تمام حرف و حدیث هایی که در پی اعالم‬ ‫رق م های میلیاردی فیل م های اقای ده نمکی گفته‬ ‫ی که در سال های اخیر‬ ‫م ی شود‪ ،‬بعد از چهار فیلم ‬ ‫ی را در اکران دارد‪ ،‬به نظر م ی رسد‬ ‫ساخته و پنجم ‬ ‫م ی توان گفت که این فیل م ها در گیشه هم موفق‬ ‫هستند و «خوب م ی فروشند»‪ .‬این فروش خوب‬ ‫فیل م ها به نظر شما نشات گرفته از چیست؟‬ ‫اگ��ر بخواهم به ص��ورت عامیان��ه اصطالح این‬ ‫وضعی��ت را بگویم به نظر م ی رس��د ده نمک��ی‪ ،‬رگ خواب‬ ‫طیف بزرگی از مخاطبان س��ینما را به دس��ت اورده است‪.‬‬ ‫این گروه تعدادشان هم زیاد است‪ .‬حاال اینکه این وضعیت‬ ‫را چگونه تفس��یرکنید و چه نام ی به ان بدهی��د تفاوتی در‬ ‫اصل ماجرا ندارد‪ .‬ده نمکی ی��اد گرفته که چه چیزی تعریف‬ ‫کند و ان را چگونه تعریف کند که مخاطبانش را به س��ینما‬ ‫بکشاند‪.‬‬ ‫البته نباید ای��ن را هم نادیده گرفت ک��ه در فیلم های‬ ‫اولی که ساخته تصور اینکه برخی خط قرمز ها را رد م ی کند‪،‬‬ ‫تا حدودی بر فروش فیلم هایش تاثیرگذاش��ته است اما در‬ ‫فیلم های بعدی دیگر مس��اله خط قرمز ها هم وجود ندارد‪،‬‬ ‫بلکه موضوع ارتباط برقرار کردن و چگونه ارتباط برقرار کردن‬ ‫با مخاطب مطرح م ی شود‪.‬‬ ‫فیلم های ده نمکی ممکن است در جشنواره با اقبال‬ ‫رو به رو نباشد اما در اکران چه در ته ران و چه در شهرستان ها‬ ‫مردم ب رای دیدن فیلم های او به سینما م ی روند‪.‬‬ ‫تا حدودی م ی ش�ود تصورکرد که حاش�ی ه هایی‬ ‫که خود ده نمک�ی دارد هم بر فروش فیل م هایش‬ ‫تاثی ر گذار است؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫بله‪ ،‬این را هم نم ی ش��ود نادی��ده گرفت که خود‬ ‫اقای ده نمکی هم حاش��ی ه هایی دارد که بر ای��ن روند موثر‬ ‫است‪.‬‬ ‫م ی ش�ود گفت ک�ه ده نمکی برای گ�روه خاصی‬ ‫از مردم که ذائقه و س�لیقه انه�ا را م ی داند فیلم‬ ‫م ی سازد و همان ها هم سالن ها را پر م ی کنند؟‬ ‫س��الن های فیلم های ده نمکی در تمام سینما ها‬ ‫پر م ی شود‪ .‬فیلم ها هم در س��ینما فرهنگ و سینما ازادی‬ ‫م ی فروش��د هم در س��الن های تکی‪ .‬اما بیش��تر کس��انی‬ ‫که س��الن های س��ینما را پر م ی کنند‪ ،‬انهایی هس��تند که‬ ‫به دنبال ش��ایعات و پز هایی که در میان برخی دیگر وجود‬ ‫دارد نم ی روند‪ ،‬ادم هایی که راحت به سینما م ی روند و خیلی‬ ‫به دنبال این نیستند که چه حاشی ه هایی ممکن است وجود‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫البته عده ای هم هستند که با عینک خاصی به سینما‬ ‫م ی روند تا کارهای ده نمکی را ببینند اما بیشتر همان هایی‬ ‫هستند که راحت به سینما م ی روند‪.‬‬ ‫قصه گوی�ی اق�ای ده نمک�ی ب�ه نظر ش�ما چه‬ ‫ویژگ ی هایی دارد که مخاطب پسند است؟‬ ‫ده نمکی به راحتی حرف م ی زند‪ ،‬پیچیده نیست‬ ‫و حرفش همه فهم اس��ت‪ ،‬قصه گویی اس��ت که درامش را‬ ‫جلو م ی برد و حاال نگاهی هم به استفاده از خط قرمز ها دارد‪.‬‬ ‫این تصور شکستن خط قرم ز ها هم روی فروش‬ ‫تاثیر دارد‪...‬‬ ‫قطعا این هم تاثی ر گذار بوده است‪ ،‬منتها این تاثیر‬ ‫را بیش��تر در فیلم های اول ده نمکی م ی توان دید‪ .‬در شروع‬ ‫کارش این موضوع خیلی تاثی ر گذار بود؛ اینکه نگاهی داشت‬ ‫که دیگران نداشتند یک نوع نواوری در دیدگاهش بود‪ ،‬کاری‬ ‫که دیگران نم ی کردند‪.‬‬ ‫منظورتان از نواوری چیست؟ ده نمکی کجا حرف‬ ‫تازه ای زده است؟‬ ‫اما نکاتی در مورد اقای ده نمکی وجود دارد که در‬ ‫مورد دیگران نیست‪ ،‬ش�اید این چیزی به غیر از‬ ‫خالقیت ده نمکی در س�اخت فیلم بوده اس�ت؛‬ ‫خیل ی ها معتقدند حاشیه امنی که او دارد‪ ،‬امکان‬ ‫زدن این حرف ها را به او داده است‪...‬‬ ‫قطعا سابقه ادم ها و نوع نگاهشان به موضوعات‬ ‫هم مهم است‪ ،‬اما اینکه قصه را به س�لامت در بیاورد هم‬ ‫مهم است‪ .‬خیل ی ها بوده اند که این حاشیه امن را نداشته اند‬ ‫و حرف های خودشان را هم زده اند‪ .‬از طرفی مثال های ضد‬ ‫این هم وجود دارد‪.‬‬ ‫م ی خواهم بگویم که سابقه افراد در حرفی که م ی زنند‬ ‫هم دخیل هست هم نیس��ت‪ .‬مثال حاتم ی کیا را ببینید با‬ ‫ان س��ابقه و ان حرف هایی که زده‪ ،‬ی��ک وقتی فیلم هایی‬ ‫هم ساخته که توقیف شده است‪ ،‬یک وقتی هم فیلم هایی‬ ‫ساخته که همان ها که فیلمش را توقیف م ی کنند دوستش‬ ‫داشته اند‪ ،‬م ی خواهم بگویم این تنها به اسم ادم ها و سابقه‬ ‫کارش��ان مربوط نیست‪ ،‬بیش��تر به نوع نگاهی که در فیلم‬ ‫وجود دارد مربوط است تا اسم سازنده ان‪.‬‬ ‫و این نگاه متمایز در س�ینمای ده نمکی که‬ ‫شما به ان اش�اره م ی کنید چه مش�خصه هایی‬ ‫دارد؟‬ ‫ده نمکی نگاه تازه ای به سینما دارد‪ ،‬این نگاه تازه هم‬ ‫فیلم های اقای ده نمکی قطعا در ش��رایط فعلی‬ ‫ب رای سینمای ما مثبت اس��ت‪ ،‬اینکه در پایان هر زمستان‪،‬‬ ‫مردم منتظر هس��تند که فیلم جدید ده نمکی اکران ش��ود‪،‬‬ ‫اینکه هر عید برنامه ثابت س��ینما ها باشد‪ ،‬ب رای سالن های‬ ‫س��ینما در وضعیت فعلی یک نعمت است‪.‬در دنیا هم رویه‬ ‫معمول همین است‪.‬‬ ‫ما باید فیلم هایی داشته باشیم که مردم ان را دوست‬ ‫دارند و به خاطر ان به س��ینما م ی روند و بعد فیلم هایی هم‬ ‫داشته باشیم که دغدغه ای و حرفی ب رای گفتن دارند‪ .‬حاال‬ ‫اگر فیلم هایی داشته باش��یم که در کنار سرگرم کردن مردم‬ ‫حرفی هم ب رای گفتن داشته باشند که خیلی خوب است‪ .‬اما‬ ‫در مجموع وجود فیلم هایی که مخاطب را در سینما سرگرم‬ ‫م ی کند اتفاق مثبت و الزمی است‪.‬‬ ‫در فیلم های اولی که ده نمکی ساخته‬ ‫تصور اینکه برخی خط قرمز ها را‬ ‫رد می کند‪ ،‬تا حدودی بر فروش‬ ‫فیلم هایش تاثیر گذاشته است‬ ‫اما در فیلم های بعدی دیگر‬ ‫مساله خط قرمز ها هم وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬بلکه موضوع ارتباط‬ ‫برقرار کردن و‬ ‫چگونه ارتباط‬ ‫برقرار کردن با‬ ‫مخاطبمطرح‬ ‫می شود‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫م ی ت�وان فیل م ه�ای اق�ای ده نمک�ی را ف�ارغ از‬ ‫پیشینه ای که دارد دانس�ت؛ چون خیل ی ها فکر‬ ‫م ی کنند که پیشینه و ارتباطات او هنوز در فروش‬ ‫فیل م ها موثر است؟‬ ‫این که فیلم های اقای ده نمکی م ی فروشد بیشتر‬ ‫به این ربط دارد که چط��ور قصه اش را م ی گوید و چه چیزی‬ ‫را روایت م ی کند‪ ،‬اما پیشینه اقای ده نمکی بیشتر روی این‬ ‫تاثیر م ی گذارد که برخی فیلم های او را نبینند‪.‬‬ ‫اما این موضوع چه تاثیری برکل فضای سینمای‬ ‫ما دارد؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫اینکه واقعی ت هایی را مورد توجه قرار داد که ب رای‬ ‫مردم رخ داده بود‪ ،‬چیزی را نش��ان داد که م��ردم دیده بودند‪،‬‬ ‫ما متاس��فانه در برخی ژانر ها مثل س��ینمای جنگ اغلب‬ ‫به گونه ای حرف زده ایم که اغ راق امیز بوده اس��ت‪ ،‬واقعیت‬ ‫دیگری را از جنگ نش��ان داده ایم که ب��ا ان چیزی که مردم‬ ‫دیده اند تفاوت داشته اس��ت‪ ،‬اما ده نمکی حرف هایی را زد و‬ ‫فضاهایی را نشان دادکه مردم هم دیده بودند‪.‬‬ ‫فیل م های ده نمک�ی «خوب م ی فروش�د»‬ ‫حتی اگر خیل ی ها ای�ن امار فروش را مصنوعی‬ ‫بدانند اما س�ینماداران از ف�روش این فیل م ها‬ ‫راضی هس�تند‪ .‬علی س�رتیپی ه�م ب ه عنوان‬ ‫پخش کننده اثار او‪ ،‬با اش�اره ب�ه همین فروش‬ ‫خ�وب فیل م ه�ای ده نمکی تاکی�د م ی کند که‬ ‫سینمای س�رگرم کننده برای کل س�ینما الزم‬ ‫اس�ت‪ ،‬هر چند نگاه تازه ده نمکی‪ ،‬پیش�ینه و‬ ‫حاشی ه هایش هم در فروش فیل م های او ب ی تاثیر‬ ‫نبوده اس�ت‪ .‬خبرن�گار مثلث ب�ه بهانه فروش‬ ‫مطلوب «معراج ی ها» اخرین س�اخته ده نمکی‬ ‫مانند اکثر فیل م هایش با سرتیپی در مقام مدیر‬ ‫مرکز پخش فیلمیران گفت وگو کرده است‪.‬‬ ‫ناشی از این است که از فضای ژورنالیستی امده و در جامعه‬ ‫بوده و چی ز هایی دیده است که از انها در فیلم هایش استفاده‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫بازی با تابوها‬ ‫گفت وگو با یک جامعه شناس درباره علت فروش فیلم های ده نمکی‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫ف�روش فیل م ه�ای اق�ای ده نمک�ی او را به یک‬ ‫کارگردان قابل قبول برای بسیاری از سینماداران‬ ‫تبدیل کرده است‪ .‬اما خیلی از منتقدان سینمایی‬ ‫همچن�ان کاره�ای اق�ای ده نمک�ی را ب ه عنوان‬ ‫کارهای قابل قبول هنری نم ی پس�ندند‪ ،‬هرچند‬ ‫اغلب فیل م های او م ی تواند س�الن های سینما را‬ ‫پر کند‪ .‬به نظر شما علت فروش خوب فیل م های‬ ‫اقای ده نمکی با این وجود چیست؟‬ ‫مس��اله فروش نه فقط در م��ورد فیلم های اقای‬ ‫ده نمک��ی‪ ،‬بلکه در م��ورد تع��داد دیگ��ری از فیلم ها مثل‬ ‫«مارمولک»‪ ،‬یا «زیر نور ماه» به دلیل خود فیلم نیس��ت‪،‬‬ ‫بلکه بیشتر به خاطر این است که در این فیلم ها حرف هایی‬ ‫زده م ی ش��ود که در فیلم های دیگر گفته نم ی شود‪ .‬ظاه را‬ ‫برخی کارگردان ه��ا مجاز به کارهایی هس��تند که دیگران‬ ‫نم ی توانند انها را انجام دهند‪.‬‬ ‫تاریخ سینما به ما نشان داده است اگر فیلمسازان اجازه‬ ‫شکس��تن تابوها را داشته باش��ند‪ ،‬م ی توانند امکان داشتن‬ ‫تماش��اگر زیاد را ب رای فیلم فراهم کنند‪ ،‬هرچند معنی این‬ ‫حرف ان نیست که الزاما فیلم هایی که تابو شکنی م ی کنند‬ ‫مخاطبان زیادی دارند‪.‬‬ ‫دلیل اینکه فیلم ه��ای امثال اق��ای ده نمکی خوب‬ ‫فروش م ی کند‪ ،‬این اس��ت که انها به سراغ تابوها م ی روند‪.‬‬ ‫عده ای به برخی سینماگران این اجازه را م ی دهند که تابوها را‬ ‫بشکنند یا حتی ممکن است از انها بخواهند که این تابوها را‬ ‫بشکنند‪ .‬این اتفاق در مورد فیلمی مانند مارمولک هم افتاده‬ ‫است‪ .‬مارمولک یک قصه کامال معمولی داشت اما صرف‬ ‫اینکه اقای پرستویی در نقش یک روحانی ظاهر شده است‬ ‫و مردم م ی توانند به چنین نقش��ی بخندند‪ ،‬باعث م ی شود‬ ‫فروش این فیلم خوب باشد‪.‬‬ ‫یعنی به نظر ش�ما ای�ن تنها شکس�تن تابوها‬ ‫یا بهتر بگوییم تصور شکس�تن تابوهاست که‬ ‫باعث م ی ش�ود مثال فیلم اق�ای ده نمکی بتواند‬ ‫هر سال فروش خوبی به دست بیاورد؟‬ ‫تابوش��کنی یکی از عواملی اس��ت ک��ه باعث‬ ‫م ی ش��ود فیلم های ده نمکی فروش داش��ته باش��د‪ .‬اقای‬ ‫ده نمکی از بس��یاری مجاری غیرمرس��وم هم ب رای تبلیغ‬ ‫«فیل م های اقای ده نمکی نم ی تواند موجی‬ ‫در سینما ایجاد کند»‪ ،‬این را سعید شاه حسینی‬ ‫م ی گوید که استاد مطالعات سینما و ارتباطات‬ ‫در دانشگاه اس�ت و معتقد به اینکه فیل م های‬ ‫ده نمکی نه برای مخاطبان خ�اص بلکه صرفا با‬ ‫سفارش های خاص ساخته م ی شوند‪ .‬او م ی گوید‬ ‫اگر بنا بر این باش�د که مخاطبانی که ب ه دنبال‬ ‫نوع خاصی از طنز هس�تند تماشاگر فیل م های‬ ‫اقای ده نمکی باشند چرا بیش از ‪ 60‬فیلم دیگر با‬ ‫همین درجه از طنز و شوخی که در سال ساخته‬ ‫م ی شود نم ی تواند س�الن های سینما را پر کند‬ ‫و فروش خوبی داش�ته باش�د؟ خبرنگار مثلث‬ ‫با شش اس�تاد جامع ه شناس دانش�گاه تماس‬ ‫گرفت تا باالخره با ششمین نفر که ایشان بود‪،‬‬ ‫توانس�ت پس از یکی از کالس های درس�ش به‬ ‫گفت وگو بنشیند‪.‬‬ ‫فیلمش برخوردار است‪ .‬نیروهای غیررسمی از کار او حمایت‬ ‫م ی کنند‪ .‬او این امکان را دارد‪ ،‬خیلی بیش��تر از درامدی که‬ ‫حاصل از فروش فیلمش است در تلویزیون تبلیغات مجانی‬ ‫داشته باشد‪ .‬اگر بخواهد هزینه تمام تبلیغات تلویزیون ی اش‬ ‫را بدهد‪ ،‬ش��اید خیلی بیش از ان چیزی را ک��ه درامد فیلم‬ ‫است‪ ،‬باید هزینه کند‪.‬‬ ‫اینجا صحبت از مقایسه فروش طبیعی و فروش رانتی‬ ‫است‪ .‬فیلم ی که سال گذشته در گیش��ه رقیب فیلم اقای‬ ‫ده نمکی بود‪ ،‬یک فروش میلیاردی داشت اما بدون ان همه‬ ‫تبلیغات و ان همه توجه؛ این یک فروش طبیعی است‪.‬‬ ‫برخی استدالل م ی کنند فیل م های اقای ده نمکی‬ ‫به این دلی�ل ف�روش خوب�ی دارند ک�ه او برای‬ ‫مخاطب خاص�ی فیلم م ی س�ازد که ش�اید این‬ ‫مخاطب ح�رف موردنظ�رش را در جریان اصلی‬ ‫سینما نم ی بیند‪ .‬بعضی منتقدان فیل م های اقای‬ ‫ده نمکی را به نقش سرگرم کننده سینما تعمیم‬ ‫م ی دهند و طن�ز ان را نمونه طنزی که با س�لیقه‬ ‫مخاطبان انبوه سینما هماهنگ است م ی دانند‪...‬‬ ‫من با این نظر مخالفم‪ .‬در سال بیش از ‪ 60‬فیلم‬ ‫با طنز ضعیف و سطح پایین س��اخته م ی شود که همگی‬ ‫عنوان سینمای س��رگرمی به خود م ی دهند‪ .‬اگر قرار باشد‬ ‫مخاطبانی به دنبال طنزهای این چنینی باشند‪ ،‬باید سالن‬ ‫سینما ب رای ان فیلم ها هم پر شود اما این اتفاق نم ی افتد‪.‬‬ ‫بنابراین به نظر ش�ما نم ی توان ب�ه این موضوع‬ ‫قائل بود که سینمای ده نمکی مخاطبان خاصی‬ ‫دارد؟‬ ‫اقای ده نمکی در حد فیلمسازانی نیست که قائل‬ ‫به مخاطب خاص باش��ند‪ .‬او اصال صاح��ب چنین تفکری‬ ‫نیس��ت‪ .‬به دنبال مخاطبان وی��ژه هم نیس��ت‪ .‬یک عده‬ ‫مخاطب در سینما وجود دارند که صرفا به دنبال تابوشکنی‬ ‫هستند‪ ،‬ان هم نه تابوشکن ی های روشنفکرانه‪ ،‬بلکه صرفا‬ ‫به دنبال این هستند که ببینند چه کسی چیزی را به بازی‬ ‫م ی گیرد و از ان یک داس��تان م ی س��ازد‪ .‬این افراد به دنبال‬ ‫نام ده نمکی به س��ینما نم ی ایند‪ ،‬بلکه به دنبال شکس��تن‬ ‫تابوهاست که به سینما م ی ایند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫چنی�ن نگاه�ی ب�ه س�ینما از ط�رف برخ�ی‬ ‫کارگردان ها چه تاثیری بر جریان اصلی س�ینما‬ ‫م ی گذارد؟‬ ‫من بعید م ی دانم که چنین کارهایی در س��ینما‬ ‫اصال تاثیری داشته باش��د‪ .‬تنها تاثیر چنین فیلم هایی این‬ ‫است که ب رای مدتی سالن ها را اش��غال م ی کنند‪ .‬این طور‬ ‫فیلم ها نم ی توانند جریان سازی کنند یا اینکه موجی ایجاد‬ ‫کنند که در پی انها تعداد زیادی از فیلم های مشابه ساخته‬ ‫شود و عده کثیری به سینما بیایند‪.‬‬ ‫اما برخی اس�تدالل م ی کنند ک�ه فیل م های اقای‬ ‫ده نمک�ی که ع�ده ای را به س�ینما م ی کش�اند‪،‬‬ ‫م ی تواند باعث اشتی مخاطبان با سینما باشد‪.‬‬ ‫به نظر من اینها توجیه است‪ .‬اینها توجیه کسانی‬ ‫اس��ت که از چنین فیلم هایی حمایت م ی کنن��د‪ .‬اگر واقعا‬ ‫چنی��ن فیلم هایی باعث اش��تی مخاطب با چیزی باش��د‪،‬‬ ‫اش��تی با فیلم های سطح پایین است نه س��ینما‪ .‬این نوع‬ ‫فیلم ها باعث نجات سینما نم ی ش��وند‪ .‬اگر غیر از این بود‬ ‫باید اماری داش��تیم که نش��ان م ی داد بعد از اکران چنین‬ ‫فیلم هایی فروش کلی س��ینما باال رفته است‪ .‬به نظر من‬ ‫سینما به دالیل دیگری مخاطبان خود را از دست داده است و‬ ‫این دالیل با اکران فیلم هایی مانند اخ راج ی ها و کاله قرمزی‬ ‫از بین نم ی رود‪.‬‬ ‫م�ن م ی خواه�م ای�ن س�وال را مط�رح کنم که‬ ‫فیل م های امثال اقای فرهادی ی�ا مهرجویی هم‬ ‫مخاطبان زیادی دارند اما این فیل م ها مورد چنین‬ ‫حمایت هایی ق�رار نم ی گیرند‪ .‬اگر م�ا ب ه دنبال‬ ‫احیای س�ینما هس�تیم چرا از چنین فیل م هایی‬ ‫حمایت نم ی شود؟‬ ‫بناب راین شما این فرض را که فیلم های ده نمکی‬ ‫ب رای مخاطبان خاصی ساخته شده اند رد م ی کنید‪...‬‬ ‫فیلم های اقای ده نمکی نه ب��رای مخاطبان خاص‪،‬‬ ‫بلکه تنها به س��فارش ادم های خاص ساخته م ی شود‪ .‬اگر‬ ‫مخاطب ب��رای کارگردانانی مانند اق��ای ده نمکی اهمیت‬ ‫داشت‪ ،‬انها به دنبال یاد گرفتن دانش س��ینما م ی رفتند تا‬ ‫با نااگاهی از س��ینما به مخاطب توهین نکنن��د‪ .‬من تنها‬ ‫امیدوارم که س��ینمای ما به حدی از رش��د برسد که چنین‬ ‫مسائلی دیگر موضوع گفت وگو نباشد‪.‬‬ ‫دلیل اینکه فیلم های امثال اقای‬ ‫ده نمکی خوب فروش می کند‪ ،‬این‬ ‫است که انها به سراغ تابوها می روند‪.‬‬ ‫عده ای به برخی سینماگران این‬ ‫اجازه را می دهند که تابوها را بشکنند‬ ‫یا حتی ممکن است از انها بخواهند‬ ‫که این تابوها را بشکنند‬ ‫دیگرانهمنقشداشته اند‬ ‫گفت وگو با حبیب اهلل کاسه ساز‪ ،‬تهیه کننده‬ ‫فیلم های اول ده نمکی‬ ‫حبی ب اهلل کاسه ساز‪ ،‬اولین تهی ه کننده ای است که به مسعود ده نمکی اعتماد کرد و پروژه اخراج ی ها را اغاز کرد‪.‬‬ ‫کاسه ساز که در دو فیلم اخراج ی های یک و دو تهی ه کنندگی را به عهده داشته است‪ ،‬هر چند حاال چندان تمایلی ندارد‬ ‫که به تشریح جزئیات رابطه اش با کارگردان اخراج ی ها بپردازد‪ ،‬اما م ی گوید که از تهیه اخراج ی های یک و دو پشیمان‬ ‫نیس�ت؛ با این حال تاکید م ی کند که فروش فیل م ها ب ه تنهایی مدیون کارگردان نیست‪ ،‬بلکه عوامل سازنده فیلم و‬ ‫ب ه خصوص تهی ه کننده هم در این میان نقش پررنگی دارند‪.‬‬ ‫ی که اقای ده نمکی ساخته و‬ ‫حاال بعد از چند فیلم ‬ ‫به سینمای ایران ارائه داده است‪ ،‬تکلیف خیل ی ها‬ ‫با سینمای ایشان روشن شده اس�ت اما در ابتدا‬ ‫که ورود ده نمکی به س�ینما با س�وال های زیادی‬ ‫همراه بود ‪ ،‬باز هم فیل م ه�ای اول او فروش خوبی‬ ‫در سینما داشت‪ .‬غیر از حمایت هایی که م ی دانیم‬ ‫در فروش این فیل م ه�ا معموال وجود دارد‪ ،‬ش�ما‬ ‫موفقیت ای�ن فیل م ها را در گیش�ه ناش�ی از چه‬ ‫مسائلی م ی دانید؟‬ ‫من اقای ده نمک��ی را ج��دای از تهی ه کننده های‬ ‫کار هایش نم ی دانم‪ .‬در خیلی موارد این تهی ه کننده کار است‬ ‫که باعث موفقیت کار ها در فروش م ی شود‪ ،‬حاال من باتوجه‬ ‫به اینکه تهی ه کننده اخ راج ی های یک و دو بوده ام ‪ ،‬عالقه ای‬ ‫هم به این موضوع تهیه دارم‪ .‬فکر م ی کنم نم ی شود فیلم را‬ ‫از تهی ه کننده جدا کرد‪ .‬در مورد مع راج ی ها هم همین موضوع‬ ‫صادق اس��ت و م ی بینید که اس��م اقای رض��وی به عنوان‬ ‫تهی ه کننده در همه جا حضور دارد‪.‬‬ ‫اولی�ن کار ها با اق�ای ده نمکی ‪ ،‬ب ه عنوان کس�ی‬ ‫که پیش�ینه ای داش�ت که م ی توانست یک نوع‬ ‫نگاه منفی را به همراه داش�ته باشد ‪ ،‬کمی نیاز به‬ ‫خطرکردن داشت ‪ ،‬این طور نیست؟‬ ‫این موضوع ریس��ک کردن ب رای فیلم و کارگردان‪،‬‬ ‫ بیش��تر در مورد فیلم های اول صادق است‪ .‬در اخ راج ی های‬ ‫یک این موضوع کامال مصداق داشت اما در اخ راج ی های دو‬ ‫کمتر شده بود‪ .‬در اخ راج ی های سه دیگر تکلیف روشن بود و‬ ‫به نظر م ی رسیدکه دیگر خطر کردن غیر معم ولی درکار نبود‪.‬‬ ‫چه چیزی باعث م ی شود بگویید در اخراج ی ها‪3‬‬ ‫تکلیفش روشن بوده است؟‬ ‫ اما یک نکته ای باید وجود داش�ته باشد که باعث‬ ‫م ی ش�ود س�رمای ه گذاری روی فیل م ه�ای اق�ای‬ ‫ده نمکی ان هم با ان س�ابقه ای که ایشان دارند‪،‬‬ ‫ قابل توجیه باشد‪...‬‬ ‫بله ‪ ،‬به هر حال یک نوع نگاه تازه ای در این فیلم ها‬ ‫وجود داش��ته اس��ت‪ .‬نگاهی که اقای ده نمکی دارد با نگاه‬ ‫خیل ی های دیگر متفاوت است‪ ،‬البته این طور نیست که این‬ ‫نگاه به تنهایی باعث چیزی شده باشد ‪ ،‬به هر حال تهیه کار ها‬ ‫خیلی موثر بوده است ‪ ،‬تهی ه کننده ها به این نگاه تازه کمک‬ ‫کرده اند‪ .‬از طرف دیگر فیلمنامه ب ی تاثیر نیس��ت‪ ،‬انتخاب‬ ‫ن و دکوپاژ هم بسیار مهم است‪ .‬در اخ راج ی های یک‬ ‫بازیگرا ‬ ‫که هنوز کسی به درستی نم ی دانست با چه موضوعی رو به‬ ‫رو م ی شود‪ ،‬این فیلمنامه بود که باعث شد مخاطبان به فیلم‬ ‫جذب بشوند و بعد هم حضور بازیگران مهم بوده است‪.‬‬ ‫ و خ�ود ش�خصیت ده نمک�ی در ای�ن می�ان چه‬ ‫نقشی دارد‪ ،‬حاشی ه هایی که او دارد‪ ،‬یا بعدا برای‬ ‫فیل م های�ش ایجاد م ی کن�د‪ ،‬یا ای�ن تاکیدی که‬ ‫بر خط ش�کنی در فیل م های�ش دارد‪ ،‬اینها چقدر‬ ‫م ی تواند در فروش موفق فیل م های اقای ده نمکی‬ ‫موثر باشد؟‬ ‫نم ی دانم‪ ،‬این موضوعی است که خیلی قابل جواب‬ ‫دادن نیست‪ .‬شاید اصال بهتر باشد به همه این سوال ها خود‬ ‫اقای ده نمکی پاسخ بدهد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫در اخ راج ی های یک ‪ ،‬چه چیزی باعث شد شما این‬ ‫خطر سرمای ه گذاری را بپذیرید ؟ احتماال دالیلی که‬ ‫البته ریسکی که ما کردیم‪ ،‬بع دا قابل قبول شد من‬ ‫هم به عنوان کسی که این ریسک را کرده است از نتیجه کار‬ ‫راضی هس��تم اما در مورد اینکه ادامه کار چطور پیش رفت‪،‬‬ ‫این موضوع به خود اقای ده نمکی مربوط است‪.‬‬ ‫این را هم باید بگویم که مث�لا فیلمنامه اخ راج ی های‬ ‫یک تغیی رات زیادی کرد‪ ،‬تا ان چیزی شد که در نهایت ساخته‬ ‫ش��د‪ .‬روزی که اقای ده نمکی ب رای اولی ن بار به دفتر ما امد با‬ ‫هم تفاهم کردیم که کار را ادامه دهیم و من هنوز پای دستی‬ ‫که داده ام هستم اما ایشان بعد از اخ راج ی های دو رفت و دیگر‬ ‫به دفتر ما نیامد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫به هر حال اخ راج ی های یک و دو تاثی راتی داشت ‪.‬‬ ‫اینها به وجود امد که باعث ش��د اخ راج ی های سه هم باشد‪.‬‬ ‫این ها باعث شد اخ راج ی های سه دیده شو د و فیلم های بعدی‬ ‫هم به همین ترتیب اس��ت‪ .‬مشخص اس��ت که اثرگذاری‬ ‫اخ راج ی های یک بود که باعث ش��د یک عده ای به این کار‬ ‫عالقه مند شوند‪.‬‬ ‫شما با ان تهیه کار را به عهده گرفتید همان هایی‬ ‫بود که بعدا در فروش هم باعث شد فیلم گیشه‬ ‫خوبی داشته باشد‪ ،‬این دالیل چه بود؟‬ ‫‪67‬‬ ‫مسابقه سنت گرایان و دانشگاهیان‬ ‫ورزش‬ ‫دکتر گودرزی به عنوان اولین دانشگاهی که به وزارت ورزش رسید ب رای این گروه از‬ ‫اهالی ورزش به عنوان فردی مطرح است که م ی تواند ورزش را روی ریل اصلی خود‬ ‫بازگرداند اما او در این راه با موانع بسیاری روبه روست و مخالفان زیادی را پی ش روی‬ ‫خود دارد؛ جدال سنت گرایان و دانشگاهیان در ورزش‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫رفت وبرگشت های اکادمیسین ها‬ ‫تبارشناسی دانشگاهیان ورزش‬ ‫ورزش‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫‪1‬‬ ‫س��ال ‪ 58‬بود که مصطفی داوودی توسط شهید‬ ‫رجایی ب رای همکاری در ورزش ام��وزش و پرورش دعوت‬ ‫ش��د و بعد به عنوان معاون نخس��ت وزیر و رئیس سازمان‬ ‫تربی ت بدنی در س��ال ‪ 1359‬منصوب ش��د‪ .‬او در سال‏های‬ ‫پرفراز و نشیب اولیه پیروزی انقالب اسالمی ای ران نخست‬ ‫مس��ئولیت س��ازمان تربی ت بدنی و س��پس در سال ‪1360‬‬ ‫ریاست کمیته ملی المپیک را عهده دار شد‪.‬‬ ‫در ان سال‏ها تقابل شدیدی میان سازمان تربی ت بدنی‪،‬‬ ‫صد او سیما و دیگر رسانه‏ها همچون کیهان ورزشی و دنیای‬ ‫ورزش وجود داشت که برخی نیروهای انقالبی و مطالبات‬ ‫و خواسته های ارزشی و تقابل اینها با هم‪ ،‬ب رای افزایش این‬ ‫انتقادات مزید بر علت شده بود‪ .‬تعلیق کمیته ملی المپیک‪،‬‬ ‫عدم پوشش رویدادهای ورزشی توسط صداوسیما‪ ،‬حضور‬ ‫نس��ل جدیدی از جوانان کم تجربه در ورزش و وقوع جنگ‬ ‫تحمیلی و تحریم بازی های المپیک مسکو از سوی ای ران از‬ ‫جمله مسائل مهم ورزش در این دوران بود‪.‬‬ ‫در دوران مدیریت داوودی ب��ا اجرای طرح یکپارچگی‬ ‫ورزش‪ ،‬همکاری بس��یار نزدیک و گس��ترده ای با اموزش و‬ ‫پرورش صورت پذیرف��ت و در عین ح��ال تمامی امکانات‬ ‫بخش تربی ت بدنی در اختیار اموزش و پرورش قرار گرفت‪.‬‬ ‫در س��ال های ‪ 1359‬تا ‪ 1362‬که داوودی در مدیریت‬ ‫سازمان تربی ت بدنی فعالیت کرد‪ ،‬به رغم دلخوری بسیاری‬ ‫از دوس��تان و همدوره ای قدیمش که انتظارات خاصی از او‬ ‫داشتند‪ ،‬فضای ان زمان اجازه اس��تفاده از نیروهای ورزشی‬ ‫باتجربه قبل از انقالب را ایجاب نم ی کرد و به همین دلیل‬ ‫در این دوره نسل جدیدی از نیروهای متدین‪ ،‬انقالبی و البته‬ ‫تحصیلکرده ورزش که عمدتا فارغ التحصیالن مدرسه عالی‬ ‫ورزش بودند‪ ،‬در بخش های مختلف مدیریتی ورزش کشور‬ ‫جذب شدند و بسیاری از انها اتفاقا عملکرد مناسبی از خود‬ ‫به جای گذاشتند‪.‬‬ ‫از جمله این گروه م ی‏توان به محمد مایل ی کهن‪ ،‬دکتر‬ ‫سی د محمد حسین رضوی‪ ،‬دکتر سی د نصراهلل سجادی‪ ،‬دکتر‬ ‫خلیل خیام باش��ی‪ ،‬احمد درگاهی‪ ،‬دکتر عباسعلی گائینی‪،‬‬ ‫دکتر مهرزاد حمیدی‪ ،‬دکتر جابری مقدم‪ ،‬محمد شاه حسینی‪،‬‬ ‫دکتر محمود گودرزی‪ ،‬دکتر سی د محمد خرمی‪ ،‬ایرج صفری‪،‬‬ ‫مصطفی بیابانی‪ ،‬مراد علی شی رانی‪ ،‬شهید مرغوبکار‪ ،‬علی‬ ‫محمد مرتض��وی‪ ،‬حجت اهلل خطیب‪ ،‬دکتر رض��ا قراخانلو‪،‬‬ ‫محمدرض��ا پهلوان‪ ،‬داورزن��ی‪ ،‬محمود خس��روی وفا‪ ،‬رضا‬ ‫عم��وزاده خلیلی‪ ،‬رض��ا صنیعی‪ ،‬س��یروس عالم ی و ده ها‬ ‫مدیر دیگر اشاره کرد که عمدتا در صحنه ورزش منشا اثرات‬ ‫مثبت بوده‏اند‪.‬‬ ‫در ان سال ها س��ازمان تربی ت بدنی که یک سازمان‬ ‫خدماتی بود و بی��ش از ‪ 97‬درصد نیروه��ای ان را کارکنان‬ ‫زیردیپلم تشکیل م ی‏داد‪ ،‬با استفاده از مسئوالن تربی ت بدنی‬ ‫مناطق اموزش و پرورش فضایی متفاوت پیدا کرد و امکانات‬ ‫ورزشی س��ازمان تربی ت بدنی و نیروی انس��انی اموزش و‬ ‫پرورش به خوبی در جهت پیش��برد اهداف ورزش کشور به‬ ‫کار گرفته شد و در مقابل نیز امکانات سازمان تربی ت بدنی‬ ‫به طور کامل در اختیار مدارس قرار گرفت‪ .‬اجرای طرح ‪37‬‬ ‫ساله و حضور ورزشکاران زیر ‪ 27‬سال در تیم های ملی مورد‬ ‫استفاده واقع شد‪.‬‬ ‫داوودی پس از ریاست س��ازمان تربی ت بدنی و کمیته‬ ‫ملی المپیک‪ ،‬در سال ‪ 62‬توس��ط مهندس سی د اسماعیل‬ ‫داوودی شمسی به ریاست فدراس��یون ناشنوایان منصوب‬ ‫مرزبندی میان دانشگاهیان و‬ ‫صنعت ی ها را نم ی پسندم‬ ‫گفت وگوبا‬ ‫مهندسهاشم ی طبا‬ ‫شد و دوره ‏ای طوالنی را در مدیریت این حوزه سپری کرد‪.‬‬ ‫همه این اتفاقات و تغییر و تحوالت در دهه ش��صت‬ ‫باعث ش��د تا دانش��گاهیان بی��ش از گذش��ته وارد عرصه‬ ‫مدیریت ورزش کشور شوند‪ .‬به مرور چهره های دیگری هم‬ ‫اضافه شدند‪ .‬افرادی که اعتقاد داشتند ورزش باید به دست‬ ‫متخصصان اداره شود و بالطبع تعریف انها از متخصصان‬ ‫چهره های دانشگاهی بود؛ افرادی که در مقطعی مجله ای‬ ‫به نام ورزش و ارزش را تاس��یس کردند‪ .‬برخی از این افراد‬ ‫اموزش و پرورشی بودند و برخی دیگر در دانشگاه فعالیت‬ ‫داش��تند‪ .‬این طیف در واقع جریان حاکم ب��ر ورزش را نفی‬ ‫م ی کردند و اعتقاد داشتند که انها باید سکان هدایت ورزش‬ ‫کش��ور را به دس��ت بگیرند‪ .‬هر چند برخی از این نف رات از‬ ‫اموزش و پرورش وارد دانشگاه ش��دند تا فعالی ت شان را در‬ ‫انجا دنبال کنند‪.‬‬ ‫اسماعیل داوودی شمسی از س��ال ‪ 62‬تا بهمن ‪64‬‬ ‫ریاس��ت س��ازمان تربی ت بدنی را برعهده گرف��ت‪ .‬از جمله‬ ‫مهم تری��ن اتفاقاتی که در دوره ریاس��ت وی در س��ازمان‬ ‫تربی ت بدن��ی رخ داد‪ ،‬تحری��م بازی ه��ای المپی��ک ‪1984‬‬ ‫ل س انجلس بود‪.‬‬ ‫اما پس از داوودی شمس��ی‪ ،‬احمد درگاهی از بهمن‬ ‫‪ 64‬تا شهریور ‪ 68‬رئیس س��ازمان تربی ت بدنی شد‪ .‬او طبق‬ ‫روال روسای پیش��ین به دانش��گاهیان میدان عمل داد تا‬ ‫مدیریت ورزش کشور را به دست بگیرند‪ .‬در همین دوره بود‬ ‫که نصراهلل سجادی رئیس فدراس��یون فوتبال شد و دیگر‬ ‫چهره های دانشگاهی از جمله دکتر گائینی نیز پس ت های‬ ‫مهمی را در اختی��ار گرفتند‪ .‬حاال وقت ان رس��یده بود که‬ ‫پژوهشگاه تربی ت بدنی و علوم ورزش نیز تاسیس شود‪.‬‬ ‫چالشی به نام مراکز دانشگاهی‬ ‫ان مرد از اصفهان امد‬ ‫انها در حل مساله بهتر هستند‬ ‫نگاهیبهتحوالتمدی ریتی‬ ‫باشگاهپرسپ ولیس‬ ‫دکترگائینیدر‬ ‫گفت وگوبامثلث‬ ‫نصراهلل سجادی از چهره های تاثیرگذار دهه‬ ‫‪ 60‬در عرصه ورزش کشور که حاال معاون‬ ‫وزیر ورزش است‬ ‫دکتر قرا خانلو که روزگاری به عنوان رئیس‬ ‫کمیته ملی المپیک مشغول به فعالیت بود‬ ‫همه ای�ن اتفاقات و تغیی�ر و تحوالت در‬ ‫دهه ش�صت باعث ش�د تا دانشگاهیان‬ ‫بی�ش از گذش�ته وارد عرص�ه مدیریت‬ ‫ورزش کشور ش�وند‪ .‬به مرور چهره های‬ ‫دیگری ه�م اضافه ش�دند‪ .‬اف�رادی که‬ ‫اعتق�اد داش�تند ورزش بای�د به دس�ت‬ ‫متخصصان اداره ش�ود و بالطبع تعریف‬ ‫انها از متخصصان چهره های دانشگاهی‬ ‫بود؛ افرادی که در مقطعی مجله ای به نام‬ ‫ورزش و ارزش را تاسیس کردند‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫تا در عرصه کالن مدیریت ورزش وارد میدان شوند اما غیر‬ ‫از موارد معدودی‪ ،‬در بیش��تر تجربه ها با شکست سنگین‬ ‫مواجه شده که زمینه ساز دوری انها از این عرصه شده است‪.‬‬ ‫انها معتقد هستند که عدم اشنایی با فعالیت اجرایی‪،‬‬ ‫دوری از فضای واقعی جامعه ورزش‪ ،‬عدم امکان ایجاد ارتباط‬ ‫منطقی و نزدیک با بدنه‪ ،‬بازیچه جریان های سیاس��ی قرار‬ ‫گرفتن و نداشتن اگاهی نسبت به فضای ان و‪ ،...‬از عواملی‬ ‫بود که در بارزتری��ن نمونه ان‪ ،‬حمید س��جادی را م ی توان‬ ‫نام برد که با شکستی سنگین همراه ش��د‪ .‬البته شاید این‬ ‫مس��اله در قضاوت عملکرد گودرزی نگنجد اما بروز برخی‬ ‫از مسائل در نحوه اداره ورزش کشور و دادن هزینه های زیاد‬ ‫مثال در موضوع دو باشگاه استقالل و پرسپولیس منجر به‬ ‫این گونه قضاوت ها شده است‪ .‬شاید مهمترین انتقادی که‬ ‫به دانشگاه ی ها م ی ش��ود‪ ،‬عدم کاربردی بودن تحقیقات‬ ‫دانشگاه ی ش��ان در عرصه عمل در ورزش است‪ .‬به گمان‬ ‫منتقدان مراکز تحقیقی با داشتن بودجه هنگفت‪ ،‬به حیاط‬ ‫خلوتی ب رای بخش معدودی از دانشگاهیان تبدیل شده اند‪.‬‬ ‫این مراکز که بودجه های میلیاردی و فرصت های تحقیقی‪-‬‬ ‫انتشاری بسیار قابل توجهی در اختیار دارند‪ ،‬نه تنها گامی در‬ ‫جهت تولید علم بومی و نواوری در این علوم ندارند‪ ،‬که خود‬ ‫به محلی جهت بهره مندی عده ای خاص تبدیل شده اند‪.‬‬ ‫یکی از این مراکز که مورد انتقاد بسیاری حتی برخی از‬ ‫دانشگاهیان نیز قرار گرفته پژوهشکده تربی ت بدنی و علوم‬ ‫ورزشی وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری است که م ی تواند‬ ‫قلب علمی ورزش کشور باشد‪.‬‬ ‫این پژوهشکده که در سال ‪ 77‬تاسیس شده و تا امروز‬ ‫فعالیت م ی کند‪ ،‬اهدافی چون بررسی و شناسایی نیازهای‬ ‫پژوهش��ی متناس��ب با نیازهای جامعه‪ ،‬به وی��ژه نیازهای‬ ‫اجرای��ی ورزش‪ ،‬ارتق��ای دانش متخصصان‪ ،‬کارشناس��ان‪،‬‬ ‫مربیان و ورزشکاران‪ ،‬انتقال اخرین یافته های علم ی رشته‬ ‫تربی ت بدنی و علوم ورزشی به منظور ایجاد اشتیاق در اقشار‬ ‫مختلف جامعه و گس��ترش فرهنگ ورزش همگانی و‪،...‬‬ ‫دارد که به نظر م ی رسد باید اذعان داشت که در تحقق انها‬ ‫موفق نبوده است‪.‬‬ ‫یکی از نکات دیگر ک��ه در مورد پژوهش��گاه رخ داد‪،‬‬ ‫مس��اله انتقال این مرکز علم��ی از ته ران به مش��هد بود‪.‬‬ ‫جایی که بسیاری از منتقدان که میان دانشگاهیان نیز کم‬ ‫نبودند‪ ،‬این موضوع را ناش��ی از برخی عالقه های شخصی‬ ‫مدی ران عنوان کردند؛ مس��اله ای که ب��ا واکنش رئیس این‬ ‫مرکز روبه رو شد‪.‬‬ ‫مهدی طالب پور در مورد بحث انتقال پژوهش��گاه از‬ ‫ته ران به مشهد این گونه واکنش نش��ان داد که این انتقال‬ ‫ب راساس مصوبات هیات دولت و با دستور وزیر علوم انجام‬ ‫شده است و به هیچ عنوان یک مساله شخصی نبوده است‪.‬‬ ‫وی با اشاره به اینکه انتقال پژوهشگاه تربی ت بدنی به مشهد‬ ‫با تحوالت بسیاری همراه شده است‪ ،‬ادامه داد‪« :‬افرادی که‬ ‫صحبت از بالتکلیفی پژوهشگاه م ی کنند‪ ،‬تنها غرض ورزانه‬ ‫قصد انجام یک کار ارزش��مند و بزرگ را دارن��د و به دنبال‬ ‫تخریب هس��تند‪ .‬وقتی صحب��ت از بالتکلیفی م ی کنیم‬ ‫باید معیارهایمان مش��خص باشد‪ .‬اکنون بیش از ‪ 10‬عضو‬ ‫هیات علمی‪ 40 ،‬بورسیه دکترا ب رای هیات علمی‪ ،‬بیش از ‪8‬‬ ‫مجله علم ی ‪ -‬پژوهشی و ساالنه بیش از ‪ 30‬عنوان کتاب‪،‬‬ ‫تعداد زیادی طرح های پژوهشی و بیش از ده ها ثبت اختراع‬ ‫به نام پژوهشگاه صورت گرفته اس��ت؛ مهم تر از اینها یک‬ ‫ساختمان پنج طبقه ای با هزار متر هکتار را به پنج هزار متر‬ ‫بنا در بهترین نقاط مشهد تبدیل و ساختمان پژوهشکده ها‬ ‫را نیز احداث کردیم‪».‬‬ ‫از سوی دیگر حضور دانش��گاهیان در عرصه ورزش‬ ‫باتوجه به برخی از دیدگاه های انه��ا از جمله انتقاد از برخی‬ ‫زیاده روی های مالی در برخی از رشته ها مانند فوتبال باعث‬ ‫بروز تنش هایی میان انها با بدن��ه ورزش از جمله تیم های‬ ‫صنعتی ش��د‪ .‬وزیر ورزش در این زمینه پی ش قراول مساله‬ ‫شد تا جایی که با اجرای ی کردن رقم قرارداد دو تیم استقالل‬ ‫و پرسپولیس از س��پاهان و برخی از تیم های صنعتی مثل‬ ‫سپاهان خواس��ت که این موضوع را رعایت کنند‪ .‬گودرزی‬ ‫این موضوع را سیاست دولت دانست اما رئیس هیات مدیره‬ ‫سپاهان با رد این مساله گفت که چنین کاری نم ی کند‪ .‬این‬ ‫در حالی است که گودرزی همچنان روی این موضوع تاکید‬ ‫م ی نماید‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫در راس��تای ظرفی ت س��ازی علم��ی‪ ،‬پژوهش��ی و‬ ‫پاسخگویی به نیازهای جامعه ورزش کشور‪ ،‬باید طرح های‬ ‫مختلفی تدوین و اجرا ش��ود ک��ه یک��ی از مهم ترین انها‬ ‫نهادسازی برای بخش های تحقیق و توسعه و هماهنگی‬ ‫ان با سازمان های اجرایی اس��ت‪ .‬ارتباط و هماهنگی بین‬ ‫مراکز پژوهش��ی و مراکز اجرایی ورزش هر چه بیشتر باشد‬ ‫م ی توان به بهبود ش��رایط و ارتقای فن��ی و کیفی ورزش‬ ‫با رویکرد علم��ی امیدوار ب��ود‪ .‬پژوهش��کده تربی ت بدنی‬ ‫به عنوان تنها مرجع علمی ورزش کشور ب رای انجام وظایف‬ ‫و ماموریت های جدید و ایفای نقش سیاس��ت گذاری و اتاق‬ ‫فکر ورزش کشور با ساختار گس��ترده تر و ب ر اساس مصوبه‬ ‫وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری به پژوهشگاه تربی ت بدنی‬ ‫ارتقا یافت‪.‬‬ ‫در این میان پژوهشگاه علوم تربی ت بدنی اما از همان‬ ‫ابتدا با چال��ش بزرگی در عدم ارتباط با بدن��ه ورزش روبه رو‬ ‫بود‪ .‬این البته مختص به پژوهش��گاه تربی ت بدنی نیست‪،‬‬ ‫چه انکه همواره این انتقاد به محاف��ل اکادمیک وارد بوده‬ ‫که نس��بتی با واقعی ت های ورزش نداش��ته و با جامعه ان‬ ‫ارتباطی ندارند‪ .‬این مس��اله تا امروز ادام��ه دارد؛ جایی که‬ ‫مجادله میان دانشگاه ی ها و ورزشکاران یا مدی ران صنعتی‬ ‫ادامه دارد‪ .‬این ش��کاف اما با حضور گودرزی وزیر ورزش و‬ ‫جوانان در راس دس��تگاه اداره کننده ورزش کشور عمی ق تر‬ ‫شده است‪ .‬منتقدان طیف دانشگاه ی ها معتقد هستند که‬ ‫در عمل اگرچه فرصت هایی که به دانش��گاهیان داده شده‬ ‫ورزش‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫ای�ن مرزبندی ه�ا از کجا نش�ات م ی گی�رد؟ ایا‬ ‫رس�انه ها به این موض�وع دامن زده ان�د یا خود‬ ‫مدیران بر حس�ب این برچس�ب علیه یکدیگر‬ ‫موضع گیری م ی کنند؟‬ ‫اشکال این است که ما خیلی وقت ها ادعا داریم‪.‬‬ ‫در حالی که معتقدم کسی که استاد دانشگاه است وظیفه‬ ‫اصل ی اش همین اس��تادی دانش��گاه اس��ت‪ ،‬یعنی در کار‬ ‫اجرایی هم باید در رده های اموزش‪ ،‬تحقیق و توس��عه کار‬ ‫کرده باشد‪ .‬یک دانشگاهی که نباید رئیس فدراسیون شود‪.‬‬ ‫کار رئیس فدراسیونی اساس��ا مغایر کار استاد دانشگاهی‬ ‫است‪.‬‬ ‫اشاره شما به اقای دکتر گودرزی است؟‬ ‫کلی عرض م ی کنم‪ .‬ضمن اینکه اقای گودرزی‬ ‫االن باید از دانش��گاه منفک ش��ود‪ .‬فکرش را روی مسائل‬ ‫اجرایی بگذارد‪ .‬اگر قرار باشد ‪ 20‬س��اعت در هفته تدریس‬ ‫کند دیگر توانی ب رایش باقی نم ی ماند که به مسائل اجرایی‬ ‫ورزش بپردازد‪ .‬البته او عنوان دانشگاهی بودن را دارد‪ .‬اینها‬ ‫دو محیط کامال متفاوت اس��ت‪ .‬حضور در دانشگاه شرایط‬ ‫دیگری را م ی طلبد‪ .‬ارامش م ی خواه��د‪ ،‬تفکر م ی خواهد و‬ ‫ارتباط با دانش��جویان را م ی طلبد‪ ،‬نه اینک��ه فرد کیفش را‬ ‫دستش بگیرد و برود درس بدهد و توقع داشته باشد مسائل‬ ‫ورزش کشور حل خواهد شد‪.‬‬ ‫این تفکیک دقیقا به دلیل تمرکز است؟‬ ‫دقیقا به دلیل تمرکز است‪ .‬کار اجرایی و تدریس‬ ‫همزمان نتیج��ه خوبی همراه ن��دارد؛ ن��ه ان درس به درد‬ ‫دانشجو م ی خورد و نه کارش به درد ورزش‪ .‬بزرگ ترین امتیاز‬ ‫یک دانشگاهی قدرت انتقال دانش او به دیگران است و این‬ ‫کار کم ی نیست‪ .‬خیلی از اساتید ما فکر م ی کنند تدریس‬ ‫در دانشکده های تربی ت بدنی کار مهمی نیست و حتما باید‬ ‫پس ت های اجرایی بگیرند‪.‬‬ ‫مرزبندی میان دانشگاهیان و صنعتی ها‬ ‫را نمی پسندم‬ ‫گفت وگو با مهندس هاشمی طبا درباره حضور دانشگاهیان در ورزش‬ ‫در طول س�ه دهه اخیر اداره ورزش کشور به‬ ‫دست مدیرانی از بخش های صنعت‪ ،‬دانشگاه یا‬ ‫حتی حوزه ورزش بوده است‪ .‬شما این مرزبندی‬ ‫را قبول دارید؟‬ ‫‪70‬‬ ‫ش�ما ارزیاب ی ت�ان از مدی�ر موف�ق ی�ا ناموفق‬ ‫چیست؟‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫ورزش‬ ‫نه‪ ،‬م��ن این نوع مرزبن��دی را نم ی پس��ندم‪ .‬کار‬ ‫مدیریتی به تس��لط افراد و تصمیم گیری شان و شخصیت‬ ‫ذاتی ش��ان بس��تگی دارد؛ اینکه چگونه با مسائل برخورد‬ ‫م ی کنند‪ ،‬وگرنه ادم ها ممکن اس��ت در دانشگاه تحصیل‬ ‫کرده باشند یا اصال وارد دانشگاه نشده باشند‪ .‬گاهی افرادی‬ ‫از دانش��گاه در ورزش حضور داش��ته اند که به گس��ترش‬ ‫علم و توس��عه اهمیت داده اند و گاهی هم ادم هایی که به‬ ‫اموزش روی خوش نشان نداده اند نیز در راس امور بوده اند‪.‬‬ ‫م ی خواه��م بگویم اف��راد متفاوتی در راس ورزش کش��ور‬ ‫بوده اند که نم ی ش��ود با این برچس��ب ها انه��ا را موفق یا‬ ‫ناموفق ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫من اس��م نم ی برم اما هر دو اینها را در طول این‬ ‫س��ال ها دیده ام‪ .‬من مدی��ران متفاوتی دیده ام‪ .‬نم ی ش��ود‬ ‫ب ر اساس دانش��گاهی یا غیردانشگاهی بودن افراد عملکرد‬ ‫انها را قضاوت کرد‪ .‬مهم این اس��ت که افرادی که مدیریت‬ ‫اجرایی در ورزش را بر عهده م ی گی رند کار را بشناسند و خود را‬ ‫وقف مسئولی ت شان کنند‪ .‬در این صورت موفق خواهند شد‪.‬‬ ‫بنابراین دسته بندی تحت عنوان دانشگاهیان‪،‬‬ ‫ورزش ی ها یا صنعت ی ها را قبول ندارید‪.‬‬ ‫این مرزبندی ها به نظرم حتی معرف سطح دانش‬ ‫افراد هم نیست‪ ،‬چه برسد به اینکه به معیاری ب رای سنجش‬ ‫عملکرد ان فرد تبدیل شود‪ .‬من افرادی را دیده ام که نهایتا‬ ‫م ی شود عنوان مربی را به انها داد نه استاد‪ .‬افرادی که بهره‬ ‫کمی از علم و دانش داشته اند و تنها یک برچسب داشته اند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه به نظرم یک دانشگاهی تنها وظیفه ندارد که‬ ‫علم اندوزی کند‪ ،‬بلکه وظیفه اصل ی اش علم پ راکنی است‪ .‬در‬ ‫این مورد نیز مدی ران متفاوتی داشته ایم؛ گاهی خیلی خوب و‬ ‫گاهی هم نتیجه مثبتی نداشته اند‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫مهندس هاش�م ی طبا معتق�د اس�ت فعال‬ ‫نم ی توان درباره وزارت ورزش و عملکرد مدیرانی‬ ‫ک�ه ب ه خص�وص از ح�وزه دانش�گاه وارد ورزش‬ ‫ش�ده اند قضاوتی داش�ت‪ .‬او درباره برچس�ب‬ ‫مدیران دانشگاهی‪ ،‬صنعتی یا ورزشی ایده های‬ ‫خاص خودش را دارد‪ .‬مت�ن گفت وگوی مثلث با‬ ‫رئیس اسبق سازمان ت ربی ت بدنی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫با همه اینها شما کارنامه کدام یک از مدیران در‬ ‫عرصه ورزش را قابل قبول تر م ی دانید؟‬ ‫متفاوت است‪ .‬واقعا م ی گویم که متفاوت است‪.‬‬ ‫گاهی بعض ی ها خوب کار کرده اند و بعض ی ها هم نه‪ .‬علت‬ ‫این اس��ت که ما در انتصاب هایمان ضابطه مند نیس��تیم‪.‬‬ ‫برخورد رندومی داری��م‪ .‬مثال با پنج نفر مدت هاس��ت کار‬ ‫کرده ایم‪ ،‬به همین دلیل هر جا م ی رویم م ی خواهیم انها را‬ ‫با خودمان ببریم‪ .‬اینها برخوردهای درس��تی نیست و اجازه‬ ‫مفیدبودن را از مدیر م ی گیرد‪.‬‬ ‫ایا برچسب یک مدیر باعث م ی شود که او بتواند‬ ‫امکانات و پول بیشتری را وارد حوزه ورزش کند؟‬ ‫باز ه��م به توانای ی ه��ای افراد بس��تگی دارد که‬ ‫چگونه این امکانات را ج��ذب کنند‪ .‬مثال همین اقای خادم‬ ‫خیلی توانست در مجلس باعث خیر شود و به بیشتر شدن‬ ‫اعتبار بودجه ورزش کمک کند‪ .‬با اینکه دولت در ان موقع‬ ‫پیشنهادهای خوبی نداشت اما اعتبارات را تا دو ب رابر اضافه‬ ‫کردند‪ .‬این برچس ب ها مهم نیس��ت‪ .‬من اسم نم ی برم اما‬ ‫بعضی ادم ها دانشگاهی بودند و توانستند بخش خصوصی‬ ‫را فعال و پول زیادی را ج��ذب ورزش کنند‪ ،‬برعکس برخی‬ ‫دانشگاه ی ها هم حتی یک ریال کارامدی نداشته اند‪.‬‬ ‫قضاوت تان درباره این وزارت چیست؟ ایا موفق‬ ‫بوده اند؟‬ ‫به نظرم به جز اقای گودرزی شخص جدیدی وارد‬ ‫ورزش نشده است‪ .‬اقای خادم‪ ،‬اقای سجادی و دیگر معاونان‬ ‫قبال در این حوزه کار کرده ان��د‪ .‬در بدنه وزارت ورزش اتفاق‬ ‫خاصی رخ نداده‪ .‬قضاوت را باید به این��ده واگذار کرد‪ .‬وزیر‬ ‫وظیفه س��نگینی در قبال ‪ 70‬میلیون ای رانی دارد‪ .‬به نظرم‬ ‫او وقت زیادی روی مساله فوتبال و به خصوص دو باشگاه‬ ‫پرسپولیس و استقالل گذاشته و خیلی زود باید از این فضا‬ ‫بیرون بیاید و به دیگر رشته ها بپردازد‪.‬‬ ‫انها در حل مساله بهتر هستند‬ ‫دکتر گائینی در گفت وگو با مثلث از تاثیر دانشگاهیان در ورزش می گوید‬ ‫شما حضور دانش�گاهیان در عرصه ورزش‬ ‫را چطور ارزیابی م ی کنید؟ ایا مدیرانی که از این‬ ‫بخش وارد ح�وزه ورزش ش�ده اند عملکرد قابل‬ ‫قبولی داشته اند؟‬ ‫قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم باید بگویم‬ ‫دانشگاه مهم ترین وظیفه اش تولید علم است که این تولید‬ ‫علم اگر جنبه کاربردی پیدا کند هدفش جز گره گشایی در‬ ‫حوزه مسائل اجتماعی نیست‪ .‬به نظرم این مهم ترین مساله‬ ‫است اما در رابطه با سوال ش��ما باید بگویم که منظور شما‬ ‫به پس ت های اجرایی و کلیدی ورزش برم ی گردد؛ مدیریت‬ ‫در فدراسیون ها‪ ،‬ادارات کل تربی ت بدنی و ورزش استان ها‪.‬‬ ‫بل�ه و البت�ه در س�طح کالن مس�ئولی ت هایی‬ ‫همچون ریاست س�ازمان تربی ت بدنی یا وزارت‬ ‫ورزش و جوانان‪.‬‬ ‫این موضوع از دو بعد‬ ‫قابل بررس��ی اس��ت‪ .‬یک مساله‬ ‫درباره دانش��گاه ی ها وجود دارد؛‬ ‫دانشگاه ی ها به دلیل توانای ی های‬ ‫علم ی شان قدرت بیشتری در حل‬ ‫مساله دارند و مش��کالت را بهتر‬ ‫حل م ی کنند‪.‬‬ ‫علم به انه��ا م ی اموزد که‬ ‫برای حل هر مش��کل تنها نباید‬ ‫با یک راه حل پی��ش بروند‪ .‬چون‬ ‫در ای��ن ص��ورت انس��جام یک‬ ‫سازمان را از بین برده اند‪ .‬بناب راین‬ ‫ش��اید راه س��خت تری را انتخاب‬ ‫م ی کنند و برای حل یک مشکل‬ ‫از چند راه حل کم��ک م ی گیرند‪.‬‬ ‫همچنین مدی ران دانش��گاهی به‬ ‫دلیل اشراف به مسائل اجتماعی‬ ‫و اگاه ی ش��ان از اوضاع اجتماعی‬ ‫در حل مش��کالت کارامدی خود‬ ‫را دارند‪.‬‬ ‫اما ای�ن موض�وع مطلق‬ ‫نیست‪ .‬منظورم این است‬ ‫که این ام�کان وجود دارد‬ ‫که یک فرد با برچس�بی‬ ‫دانشگاهی وارد مدیریت‬ ‫ورزش ش�ود ام�ا نتوان�د‬ ‫برای حل یک مش�کل حتی ی�ک راه حل منطقی‬ ‫ارائه کند‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪3‬‬ ‫حضور دانشگاهیان در عرصه ورزش مثبت‬ ‫بوده اس�ت؟ ی�ک چه�ره دانش�گاهی چگونه‬ ‫م ی تواند در عرصه مدیریت ورزش موفق باش�د‬ ‫و اساس�ا دولت بای�د چ�ه معیارهای�ی را برای‬ ‫رسیدن به چنین گزینه ای در نظر بگیرد؟ اینها‬ ‫پرسش هایی است که دکتر گائینی در پاسخ به‬ ‫انها به هفته نامه مثلث حرف ه�ای جالبی زده‬ ‫است‪ .‬متن این گفت وگو را م ی خوانید‪.‬‬ ‫خصوص اموخته ها کافی نیست‪ .‬مهم ترین نکته دریافتن‬ ‫ریشه هاس��ت‪ .‬اینکه ان گزینه که قرار است سکان هدایت‬ ‫ورزش کشور به او سپرده شود‪ ،‬در یک خانواده فرهنگی قرار‬ ‫گرفته باش��د‪ ،‬با گروه های فرهنگی داد و ستد کرده باشد و‬ ‫است که بخشی از مردم و رسانه ها نظر چندان مثبتی نسبت‬ ‫به حضور دانشگاهیان در عرصه ورزش نداشته و ندارند‪ .‬در‬ ‫چنین اوضاعی به نظ��رم دولت وظیفه دارد که دس��ت به‬ ‫اسی ب شناسی بزند و حضور افراد در راس پس ت های کلیدی‬ ‫ورزش را باتوجه به مالک ها و معیارها بررسی کند و سپس‬ ‫سکان ورزش را به دست این افراد بسپارد‪.‬‬ ‫چرا همیش�ه یک س�ری مرزبندی های�ی میان‬ ‫مدی�ران بخش های مختل�ف با برچس�ب های‬ ‫صنعتی‪ ،‬ورزش�ی یا دانش�گاهی وجود داش�ته‬ ‫است؟‬ ‫به دلیل عدم ش��ناخت‪ ،‬این اتف��اق م ی افتد‪ .‬اگر‬ ‫ادم هایی که انتخاب م ی ش��دند با این مصادیق و معیارها‬ ‫همخوانی داش��تند‪ ،‬هماهنگی اجرایی نیز حاصل م ی شد‪.‬‬ ‫مش��کل زمانی به وجود م ی ای��د ک��ه انتخاب ها صحیح‬ ‫ص��ورت نم ی گیرد و بالطب��ع در چنین ش��رایطی تضادها‬ ‫افزایش م ی یابد‪ .‬به نظرم در طول این س��ال ها و دهه های‬ ‫اخیر درخص��وص حل این مس��اله اهتمام ج��دی صورت‬ ‫نگرفته است‪.‬‬ ‫در هیچ دوره ای؟‬ ‫پاس��خ من به این سوال نسبی اس��ت‪ .‬باید یک‬ ‫س��ری اس��تانداردهایی را در نظر‬ ‫بگیریم؛ در برهه هایی از زمان به‬ ‫لحاظ اس��تقرار نیروی انسانی به‬ ‫این اس��تاندارد ها نزدیک شده ایم‬ ‫ام��ا در هم��ان برهه ه��ا ممکن‬ ‫اس��ت به دلیل کم بودن یا کافی‬ ‫نبودن منابع مال��ی جلوه گری در‬ ‫هماهنگی اص�لا پدیدار نش��ده‬ ‫است‪.‬‬ ‫ورزش بای�د ب�ه کدام دس�ته‬ ‫سپرده شود؟‬ ‫البته نگرش فرهنگی به ورزش داشته باشد‪.‬‬ ‫ایا در دهه های اخیر ما چنین فردی داشته ایم؟‬ ‫ایا دکتر گودرزی س�عی م ی کند ای�ن تنوع را در‬ ‫وزارت ورزش ایجاد کند؟‬ ‫اقای دکتر گودرزی انتخاب ش��ده اند‪ .‬من هم به‬ ‫دلیل احترام ب��ه دولت به این انتخاب احت��رام م ی گذارم اما‬ ‫یادمان باشد که سالیق ب ر اساس ضوابط و چارچوب ها باید‬ ‫معنا پیدا کند‪.‬‬ ‫اگر این طور باشد طبیعی اس��ت که ب رای هر پستی‬ ‫افراد شایسته ای جذب خواهند شد‪ ،‬ضمن اینکه من به تنوع‬ ‫معتقد نیستم و به شایسته ساالری اعتقاد دارم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫دولت ب رای رس��یدن به چنین گزینه ای باید چند‬ ‫عامل را مورد توجه ق��رار دهد‪ .‬یک��ی از مهم ترین عوامل‬ ‫موض��وع مقبولیت اجتماعی اس��ت ک��ه این بیش��تر به‬ ‫توانای ی ه��ای مدیریت��ی در س��طح کالن و توانای ی ه��ای‬ ‫مدیریتی فرد برم ی گردد‪ .‬در مدیریت درست باید کالن نگری‬ ‫و تس��لط به اوضاع اجتماعی مد نظر قرار بگیرد‪ .‬من خودم‬ ‫یک سوال مطرح م ی کنم؛ فکر م ی کنید مهم ترین موضوع‬ ‫در ورزش چیست؟ به نظرم مساله فرهنگ که البته در این‬ ‫یک مس�اله درباره دانش�گاهی ها وجود‬ ‫دارد؛ دانش�گاهی ها به دلیل توانایی های‬ ‫علمی شان قدرت بیشتری در حل مساله‬ ‫دارند و مش�کالت را بهتر ح�ل می کنند‪.‬‬ ‫علم ب�ه انها می ام�وزد که ب�رای حل هر‬ ‫مش�کل تنها نبای�د با ی�ک راه حل پیش‬ ‫بروند‬ ‫فرض کنیم انتخاب به‬ ‫صورت اصلح صورت م ی گیرد‪ .‬در‬ ‫این ص��ورت کار ما در بخش های‬ ‫دیگ��ر و انتخاب ه��ای پایی ن ت��ر‬ ‫راحت تر است‪ .‬حال انکه به نظرم‬ ‫همین بح��ث نیز ب��ه دو بخش‬ ‫تقس��یم م ی ش��ود‪ .‬کس��ی ک��ه‬ ‫توانای ی های عمومی دارد و کسی‬ ‫که توانای ی ه��ای تخصصی دارد‪.‬‬ ‫نم ی ش��ود یک فردی را به عنوان‬ ‫مدی��ری موفق بپذیری��م که تنها‬ ‫در ی��ک بخ��ش توانمند اس��ت؛‬ ‫مثال در یک بخ��ش توانای ی اش‬ ‫‪ 50‬درص��دی باش��د و در بخش‬ ‫دیگر صفر؛ بای��د در هر دو بخش‬ ‫شایستگی داشته باشد‪ .‬به نظرم مهم این نیست که مدیر‬ ‫ورزش را از چه طیفی انتخاب کرده ایم بلکه مهم این است‬ ‫که ان مدیر این دو توانایی را در حد نسبتا قابل قبولی داشته‬ ‫باش��د که بعدها بتواند هماهنگ��ی را در زیرمجموعه ها به‬ ‫وجود بیاورد و این تنوع م ی تواند محصول استفاده از نیروی‬ ‫انسانی حوزه های صنعت‪ ،‬دانشگاه یا ورزش باشد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫من معتقدم هر کاری باید به اهل ان سپرده شود‪.‬‬ ‫اگر چنین اتفاقی رخ داد‪ ،‬خیال مان راحت است که خیانتی‬ ‫صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫ما در تمام سه دهه و نیم بعد از انقالب در یافتن‬ ‫این معیارها به بی راهه رفته ایم و هر چه قدر بیشتر زمان را از‬ ‫دست داده ایم‪ ،‬بیشتر اشتباه کرده ایم‪ .‬شاید به همین دلیل‬ ‫برای رسیدن به فردی واجد شرایط چه مسائلی‬ ‫را باید مد نظر قرار داد؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫ورزشی دارم‪ 62 ،‬س��الم اس��ت و از نوجوانی در ورزش بودم‬ ‫و این حرف ها که در کش��ور ما در مورد هیات مدیره تیم ها‬ ‫مطرح م ی شود را قبول ندارم‪ .‬اینکه حتما باید هیات مدیره ها‬ ‫ورزشی باشند حرف درس��تی نیست چرا که در هیات مدیره‬ ‫تیم های اروپایی افرادی سیاسی و اقتصادی هم وجود دارند‬ ‫و مثل اینجا نیس��ت که در دو تیم بزرگ کشورش همیشه‬ ‫نگران ی های مالی وجود داشته باشد‪».‬‬ ‫رحیمی کیست؟‬ ‫پرسپولیسبالهجهاصفهانی‬ ‫علیرضا رحیمی چگونه مدیرعامل پرسپولیس شد؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫‪4‬‬ ‫«اینک��ه یک س��پاهانی نم ی توان��د مدیرعامل‬ ‫پرس��پولیس شود ش��اید خیلی حرف درس��تی نباشد‪ .‬من‬ ‫همان زمانی که مدیرعامل س��پاهان بودم همیشه اذعان‬ ‫داش��تم که س��پاهان به همراه پرس��پولیس و استقالل از‬ ‫سرمایه های بزرگ کشور هستند و حتی همیشه م ی گفتم‬ ‫دو تی��م پرس��پولیس و س��پاهان از یک مکت��ب به وجود‬ ‫امده اند‪ ».‬این عبارات متعلق به علیرضا رحیمی است‪ .‬اولین‬ ‫اظهارنظرهای او ب رای ارام کردن مخالفانش در پرسپولیس؛‬ ‫مخالفانی که این ب��ار زودتر از موعد مق��رر مخالف خوانی‬ ‫را اغ��از کرده اند‪ .‬برخی حت��ی از خواندن فاتح��ه ب رای این‬ ‫پرسپولیس سخن گفته اند و پی ش بینی کرده اند جز ناکامی‬ ‫ اتفاق دیگری در انتظار علیرضا رحیمی نیس��ت‪ .‬برخی نیز‬ ‫همچون عابدینی محافظه کارانه درباره حضور وی در راس‬ ‫مدیریت باشگاه پرسپولیس سخن گفته اند و همه چیز را به‬ ‫گذشت زمان واگذار کرده اند‪ .‬دس��ته دیگری هم وجود دارد‪.‬‬ ‫افرادی که با اش��اره به مدیر بودن علیرضا رحیمی روزهای‬ ‫روشنی را ب رای وی و باشگاه س��رخ ها پی ش بینی م ی کنند‪،‬‬ ‫اما کدام دسته راست م ی گوید؟ مخالفان یا موافقان؟ هر چه‬ ‫هست حاال یک مس��اله بیش از پیش خودنمایی م ی کند؛‬ ‫علیرضا رحیمی می راث دار محمد رویانیان است؛ مدیری با‬ ‫بده ی های سنگین و وعده های بزرگ‪ .‬ایا رحیمی م ی تواند‬ ‫با روشی که در س��پاهان در پیش گرفته بود در پرسپولیس‬ ‫نیز دوام بیاورد؟ اگر چه خود او م ی گوید ب رای نفر اول شدن‬ ‫در باشگاه پرس��پولیس چیزی کم ندارد؛ «نیم قرن تجربه‬ ‫رحیمی به عنوان یک س��پاهانی قدیم ی و مدیری که‬ ‫بیش از ‪10‬سال در اداره کل تربی ت بدنی اصفهان فعال بود‪،‬‬ ‫یکی از اهالی تاثیرگذار ورزش اصفهان به حساب م ی اید و‬ ‫به گفته خودش مسئولیت جانمایی ورزشگاه نقش جهان را‬ ‫هم بر عهده داشته است‪.‬‬ ‫رحیمی بع��د از جدایی از ورزش اصفه��ان که البته با‬ ‫حاشی ه هایی هم همراه بود به ریاس��ت فدراسیون هندبال‬ ‫رسید و باز هم ب رای سال های متمادی در این رشته فعالیت‬ ‫کرد ت��ا س��رانجام در تابس��تان ‪ ۱۳۹۰‬به عنوان جانش��ین‬ ‫محمدرضا ساکت در باشگاه سپاهان مشغول کار شد‪ .‬یکی‬ ‫از مهمترین کارهای مدیریت��ی زمان رحیم ی خداحافظی با‬ ‫لوکا بوناچیچ و بازکردن پای زالتکو کرانچار به اصفهان بود‬ ‫که باعث شد س��پاهان در لیگ یازدهم به عنوان قهرمانی‬ ‫برس��د و رحیمی در اولین س��ال حضور خودش اولین جام‬ ‫قهرمانی را به دست بیاورد‪.‬‬ ‫البته در ان روزها گفته م ی ش��د ک��ه رحیمی خودش‬ ‫عالق��ه ان چنانی به س��بک مربیگری کرانچار نداش��ته و‬ ‫دستورات از جانب مدی ران باالدست به او ابالغ م ی شده که‬ ‫در اغاز لیگ دوازدهم این ش��ایعات رنگ واقعیت گرفت و‬ ‫شنیده شد که رحیمی بعد از دو باخت متوالی سپاهان قصد‬ ‫دارد کرانچار را از کار برکنار کند و محرم نویدکیا را به عنوان‬ ‫جانشین او روی نیمکت بنشاند که این مساله با مخالفت‬ ‫صریح اعضای هیات مدیره روبه رو شده بود و باعث افزایش‬ ‫ی و هیات مدیره باشگاه سپاهان شد‪.‬‬ ‫اختالف نظرهای رحیم ‬ ‫رحیم ی طی دو س��ال حضورش در باشگاه سپاهان‬ ‫اختالفاتش با مهدی تاج را علنی کرد و حتی بعد از قهرمانی‬ ‫در جام حذفی رس��ما اعالم کرد که به خاط��ر نحوه برخورد‬ ‫مهدی تاج با باشگاه سپاهان قصد کناره گیری از فوتبال را‬ ‫دارد که در نهایت این حاشی ه ها مسیر رحیمی و سپاهان را‬ ‫در ش��هریور ‪ ۹۳‬از یکدیگر جدا کرد و از ان روز به بعد دیگر‬ ‫اخبار زیادی در مورد مدیرعامل س��ابق باش��گاه س��پاهان‬ ‫شنیده نشد‪.‬‬ ‫اما انتخاب رحیمی به عنوان مدیرعامل جدید باشگاه‬ ‫پرس��پولیس خبری ناگهانی و غیرقابل پی ش بینی از سوی‬ ‫وزارت ورزش بود که منتش��ر ش��د و امی ر رضا خادم معاون‬ ‫ورزشی س��ازمان بعد از مذاکره نافرجام با محمدرضا ساکت‬ ‫این بار پای یک اصفهانی دیگر را به باشگاه پرسپولیس باز‬ ‫کرد و هدایت قرمزها را بر عهده علیرضا رحیمی گذاش��ت‪.‬‬ ‫مهم ترین نکت��ه درباره حضور رحیم ی در این باش��گاه این‬ ‫است که وی در گذشته س��ابقه اختالف شدید با مسئوالن‬ ‫باش��گاه پرس��پولیس را در کارنامه اش دارد‪ .‬رحیم ی زمانی‬ ‫که مدیرعامل سپاهان بود در چند نوبت با محمد رویانیان و‬ ‫به خصوص سرپرست سابق این تیم دچار درگیری لفظی شد‬ ‫و چند بار نیز در رسانه ها علیه پرسپولیس ی ها موضع گیری‬ ‫کرد و ادعاهایی چون مسمومیت بازیکنان پرسپولیس در‬ ‫بازی ب رابر سپاهان را خنده دار و غی ر واقعی خواند؛ موضوعی‬ ‫که واکنش منفی خیلی از پرسپولیس ی ها را باعث شد‪.‬‬ ‫شعارهای رحیمی در گام نخست‬ ‫مدیرعامل باشگاه پرسپولیس ترجیحا در گام نخست‬ ‫سعی دارد هیات مدیره باشگاه را با خود همراه کند؛ اتفاقی‬ ‫ورزش‬ ‫که منطقی ب��ه نظر م ی رس��د؛ «من اع�لام م ی کنم همه‬ ‫تصمیم ه��ای ما در پرس��پولیس را ابت��دا هیات مدیره باید‬ ‫تصویب کند و امکان ندارد تا من در این باش��گاه هس��تم‬ ‫تصمیمی در همه زمینه ها یا زمینه مالی گرفته شود بدون‬ ‫انکه هیات مدیره ان را مصوب کرده باشد‪».‬‬ ‫رحیمی به عنوان یک سپاهانی قدیم ی و مدیری که‬ ‫بیش از ‪10‬سال در اداره کل تربی ت بدنی اصفهان فعال بود‪،‬‬ ‫یکی از اهالی تاثیرگذار ورزش اصفهان به حساب م ی اید و‬ ‫به گفته خودش مسئولیت جانمایی ورزشگاه نقش جهان را‬ ‫هم بر عهده داشته است‪.‬‬ ‫رحیمی بع��د از جدایی از ورزش اصفه��ان که البته با‬ ‫حاشی ه هایی هم همراه بود به ریاس��ت فدراسیون هندبال‬ ‫رسید و باز هم ب رای سال های متمادی در این رشته فعالیت‬ ‫کرد ت��ا س��رانجام در تابس��تان ‪ ۱۳۹۰‬به عنوان جانش��ین‬ ‫محمدرضا ساکت در باشگاه سپاهان مشغول کار شد‪ .‬یکی‬ ‫از مهمترین کارهای مدیریت��ی زمان رحیم ی خداحافظی با‬ ‫لوکا بوناچیچ و بازکردن پای زالتکو کرانچار به اصفهان بود‬ ‫که باعث شد س��پاهان در لیگ یازدهم به عنوان قهرمانی‬ ‫برس��د و رحیمی در اولین س��ال حضور خودش اولین جام‬ ‫قهرمانی را به دس��ت بیاورد‪ .‬البته در ان روزها گفته م ی شد‬ ‫که رحیمی خ��ودش عالقه ان چنانی به س��بک مربیگری‬ ‫کرانچار نداشته و دستورات از جانب مدی ران باالدست به او‬ ‫ابالغ م ی ش��ده که در اغاز لیگ دوازدهم این شایعات رنگ‬ ‫واقعیت گرفت و ش��نیده ش��د که رحیمی بعد از دو باخت‬ ‫متوالی س��پاهان قصد دارد کرانچ��ار را از کار برکنار کند و‬ ‫محرم نویدکیا را به عنوان جانش��ین او روی نیمکت بنشاند‬ ‫که این مس��اله با مخالف��ت صریح اعض��ای هیات مدیره‬ ‫روبه رو شده بود و باعث افزایش اختالف نظرهای رحیم ی و‬ ‫هیات مدیره باشگاه سپاهان شد‪.‬‬ ‫رحیم ی طی دو س��ال حضورش در باشگاه سپاهان‬ ‫اختالفاتش با مهدی تاج را علنی کرد و حتی بعد از قهرمانی‬ ‫در جام حذفی رس��ما اعالم کرد که به خاط��ر نحوه برخورد‬ ‫مهدی تاج با باشگاه سپاهان قصد کناره گیری از فوتبال را‬ ‫دارد که در نهایت این حاشی ه ها مسیر رحیمی و سپاهان را‬ ‫در ش��هریور ‪ ۹۳‬از یکدیگر جدا کرد و از ان روز به بعد دیگر‬ ‫اخبار زیادی در مورد مدیرعامل س��ابق باش��گاه س��پاهان‬ ‫شنیده نشد‪.‬‬ ‫اما انتخاب رحیمی به عنوان مدیرعامل جدید باشگاه‬ ‫پرس��پولیس خبری ناگهانی و غیرقابل پی ش بینی از سوی‬ ‫وزارت ورزش بود که امروز منتشر شد و امی ر رضا خادم معاون‬ ‫ورزشی س��ازمان بعد از مذاکره نافرجام با محمدرضا ساکت‬ ‫این بار پای یک اصفهانی دیگر را به باشگاه پرسپولیس باز‬ ‫کرد و هدایت قرمزها را بر عهده علیرضا رحیمی گذاش��ت‪.‬‬ ‫مهم ترین نکت��ه درباره حضور رحیم ی در این باش��گاه این‬ ‫است که وی در گذشته س��ابقه اختالف شدید با مسئوالن‬ ‫باش��گاه پرس��پولیس را در کارنامه اش دارد‪ .‬رحیم ی زمانی‬ ‫که مدیرعامل سپاهان بود در چند نوبت با محمد رویانیان و‬ ‫به خصوص سرپرست سابق این تیم دچار درگیری لفظی شد‬ ‫و چند بار نیز در رسانه ها علیه پرسپولیس ی ها موضع گیری‬ ‫کرد و ادعاهایی چون مسمومیت بازیکنان پرسپولیس در‬ ‫بازی ب رابر سپاهان را خنده دار و غی ر واقعی خواند؛ موضوعی‬ ‫که واکنش منفی خیلی از پرسپولیس ی ها را باعث شد‪.‬‬ ‫ابراز ارادت نسبت به استیلی‬ ‫دایی می ماند‬ ‫رحیمی قصد دارد علی دایی را در پرسپولیس نگه دارد‪.‬‬ ‫او به خوبی م ی داند که حذف دایی از این تیم م ی تواند چه‬ ‫تبعاتی را ب رای او همراه داشته باشد‪ .‬به همین دلیل تاکید‬ ‫او این است که دایی را در این تیم حفظ خواهد کرد؛ «اقای‬ ‫دایی و اقای رویانیان همه ب رای باشگاه زحمت کشیده اند‪.‬‬ ‫ورزشکاران با این ب ی پولی س��اختند و تیم نیز نتیجه خوبی‬ ‫گرفت‪ .‬همه ما احترام زیادی ب رای این دوستان قائل هستیم‪.‬‬ ‫علی دایی با پرسپولیس قرارداد دارد‪ .‬با او جلسه داشتم و در‬ ‫خدمت شان خواهیم بود‪».‬‬ ‫رحیمی درباره ترکیب اعضای هیات مدیره پرسپولیس‬ ‫که عموما از اهالی فوتبال نیستند و اینکه ایا این م ی تواند‬ ‫باعث مش��کالتی برای این تیم ش��ود‪ ،‬گف��ت‪« :‬در حال‬ ‫حاضر در باش��گاه های مطرح دنیا نیز دیگر این موضوع که‬ ‫هیات مدیره یا مدیرعامل فوتبالی باش��ند‪ ،‬مطرح نیس��ت‪.‬‬ ‫به اعتقاد من اعضای هیات مدیره باید اقتصادی باش��ند تا‬ ‫باش��گاه پرس��پولیس در فص��ل ‪ 93 -94‬حداقل ‪50‬‬ ‫میلیارد تومان ب رای هزینه های جاری و پرداخت بده ی هایش‬ ‫منابع مال��ی در اختیار خواهد داش��ت‪ .‬موضوع بده ی های‬ ‫باشگاه پرسپولیس و قراردادهای بازیکنانش که رقمی حدود‬ ‫‪ 70‬میلیارد تومان اعالم ش��ده‪ ،‬تبدیل به کالف سردرگمی‬ ‫ ش��ده بود که با پیگیری های مکرر وزارت ورزش و جوانان‬ ‫و رایزنی با حامیان مالی مختلف در حال باز شدن است‪.‬‬ ‫پس از حواش��ی مختلفی ک��ه در رابطه با باش��گاه‬ ‫سرخپوش��ان رقم خورد‪ ،‬مذاک��رات متعددی ب��رای جذب‬ ‫اسپانس��ر صورت گرفت تا در نهایت یک شرک هلدینگ‬ ‫با تعهد پرداخت ‪ 30‬میلیارد تومان ب رای فصل ‪ 93-94‬برند‬ ‫تجاری پرسپولیس را اجاره کرد‪ .‬عالوه بر ‪ 30‬میلیاردی که‬ ‫حامی جدید پرسپولیس متعهد به پرداخت ان است‪ ،‬چیدمان‬ ‫بدنه جدید هیات مدیره باش��گاه بیانگ��ر رویکرد اقتصادی‬ ‫وزارت ورزش و جوانان ب رای درامدزایی است‪ .‬حضور مدی ران‬ ‫اقتصادی نه سیاسی در بافت هیات مدیره نشان دهنده این‬ ‫مهم است که عالوه بر پولی که از اسپانسر نصیب باشگاه‬ ‫م ی شود پای منابع درامدی دیگری هم به باشگاه بازخواهد‬ ‫شد‪ .‬قرار است یکی از اعضای هیات مدیره هم مبلغی حدود‬ ‫پنج میلیارد تومان به باشگاه کمک کند‪.‬‬ ‫پول حاصل از تبلیغات محیطی هم یکی از راه هایی‬ ‫است که قرار است بخشی از بده ی های باشگاه پرسپولیس‬ ‫از ان طریق تامین شود‪ .‬از قرارداد ‪ 80‬میلیارد تومانی‪ ،‬سهم‬ ‫س��رخاب ی ها ‪ 30‬میلیارد تومان و ب رای ه��ر یک ‪ 15‬میلیارد‬ ‫تومان اس��ت‪ .‬اگر مبالغ م��ورد نظر را جم��ع بزنیم‪ ،‬با یک‬ ‫حس��اب سرانگش��تی به عدد ‪ 50‬میلیارد تومان م ی رسیم‪.‬‬ ‫از این رق��م اگر چ��ه تاکنون تنها س��ه میلی��ارد تومان به‬ ‫باشگاه پرس��پولیس اختصاص یافته‪ ،‬اما به نظر م ی رسد با‬ ‫تخصیص کامل ان در طول فصل‪ ،‬بخش قابل توجهی از‬ ‫بده ی های قرمزها پرداخت شود‪ .‬از طرفی با پرداخت سهم‬ ‫پرس��پولیس از حق پخش تلویزیونی‪ ،‬ه��واداران این تیم‬ ‫م ی توانند امیدوار باشند که وعده امی ر رضا خادم و مدیرعامل‬ ‫جدید قرمزها ب رای پرداخت تمام و کمال بده ی های باشگاه‬ ‫تا قبل از زمان واگذاری محقق شود‪.‬‬ ‫قدردانی از درخشان‬ ‫نخس��تین رویارویی رحیمی با پرسپولیس ی هایی که‬ ‫مخالف حضور وی در این باشگاه هستند خیلی زود رخ داد؛‬ ‫ان هم با حمید درخش��ان‪ .‬علیرضا رحیمی پس از انتخاب‬ ‫به عنوان مدیرعامل باش��گاه پرس��پولیس در پاسخ به این‬ ‫س��وال که برخی از پیشکس��وتان باش��گاه از جمله حمید‬ ‫درخشان معتقدند همانطور که سپاهان ی ها اجازه نم ی دهند‬ ‫یک پرسپولیسی مدیرعامل باشگاه شان شود‪ ،‬یک سپاهانی‬ ‫هم نم ی تواند این سمت را در پرسپولیس بگیرد‪ ،‬گفت‪« :‬اگر‬ ‫تعریف از فوتبال حرفه ای این است که اقای درخشان دارد‬ ‫واقعا از ایشان ممنون هستم‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫رحیم�ی قص�د دارد عل�ی دای�ی را در‬ ‫پرسپولیس نگه دارد‪ .‬او به خوبی می داند‬ ‫که حذف دای�ی از این تی�م می تواند چه‬ ‫تبعاتی را برای او همراه داشته باشد‪ .‬به‬ ‫همین دلیل تاکید او این است که دایی را‬ ‫در این تیم حفظ خواهد کرد‬ ‫‪ 50‬میلیارد تومان در جیب پرسپولیس‬ ‫ورزش‬ ‫خیل ی ها معتقدند حضور حمید استیلی در هیات مدیره‬ ‫باشگاه م ی تواند روزهای پرحاشی ه ای را در فصل اینده رقم‬ ‫بزند‪ .‬به خصوص اینکه خود استیلی تاکید کرده عالقه مند‬ ‫اس��ت در بخش فنی تیم فعالیت کند نه در حوزه مدیریتی‬ ‫باشگاه‪ .‬ایا تاریخ در پرس��پولیس تکرار خواهد شد؟ عده ای‬ ‫اعتقاد دارند اگر دایی در فصل اینده نتواند با س��رخ ها نتایج‬ ‫قابل قبولی کس��ب کند حمید اس��تیلی اصل ی ترین گزینه‬ ‫جانشینی وی خواهد بود‪ ،‬به خصوص اینکه علیرضا رحیم ‬ ‫ی‬ ‫در نخس��تین واکنش های خود درباره او این طور صحبت‬ ‫کرده است‪« :‬اس��تیلی نیز از این پس به عنوان سخنگوی‬ ‫پرسپولیس فعالیت خواهد کرد و من سعی م ی کنم کمتر‬ ‫حرف بزنم‪ .‬اس��تیلی از افتخارات کش��ور است و من کاری‬ ‫به ابالغ ها ندارم و ارادت زیادی به اس��تیلی دارم و امیدوارم‬ ‫کارهای مثبتی بتوانیم ب رای پرسپولیس انجام دهیم‪ ».‬اما‬ ‫رحیمی قصد دارد همان شیوه ای را در پرسپولیس دنبال کند‬ ‫که در سپاهان اجرا م ی کرد؛ «همان کارهایی که در سپاهان‬ ‫انجام دادم را در پرسپولیس انجام خواهم داد‪ .‬تمام تعهدات‬ ‫را مدیریت پرسپولیس از این پس به عهده خواهد داشت و‬ ‫امکان ندارد بگویم تعهدات باشگاه از این پس بر عهده من‬ ‫نخواهد بود‪ ،‬اما باید بگویم تعهدات باشگاه در زمان رویانیان‬ ‫یا پیش از ان بر عهده من خواهد بود‪».‬‬ ‫ام��ا اصل ی تری��ن بخ��ش حرف ه��ای رحیم��ی به‬ ‫موضع گیری او در خصوص بده ی های باشگاه برم ی گردد؛‬ ‫«من ‪ ۳۳‬س��ال اس��ت که کار اجرایی م ی کن��م و به دلیل‬ ‫کارهایی که انج��ام داده ام توانس��ته ام در جاهای مختلف‬ ‫خدمت کنم‪ .‬این طور نیس��ت که توس��ط کس��ی معرفی‬ ‫شده باشم و همیش��ه کارهای خودم باعث ش��ده تا بتوانم‬ ‫ادامه دهنده خدمتم باشم‪ .‬مطمئن باشید باید همه همکاری‬ ‫کنند تا موفق ش��ویم‪ .‬م��ن اگ��ر در ورزش ت��ازه کار بودم‬ ‫حرف هایی م��ی زدم مبنی بر اینکه بای��د ببینیم چه پیش‬ ‫م ی اید اما حاال م ی گویم با تمام قدرت کار م ی کنیم‪ .‬باشگاه‬ ‫پرسپولیس باید روی پای خودش بایستد‪ .‬ما باید به خوبی‬ ‫درامدزایی کنیم‪ .‬درباره طلب ها نیز تاکید م ی کنم که تمام‬ ‫کسانی که از باش��گاه طلب دارند ما بده ی مان را پرداخت‬ ‫خواهیم کرد‪ .‬در ای ران باب ش��ده اعضای هیات مدیره باید‬ ‫ورزشی یا فوتبالی باشند‪ .‬هیچ کجای دنیا این گونه نیست‪.‬‬ ‫در تمام دنیا اعضای هیات مدیره همه سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫هس��تند‪ .‬من نیامده ام که ‪ 50 – 60‬میلی��ارد پول بگیرم و‬ ‫تنها یک تیم فوتبال داش��ته باشم‪ .‬پرس��پولیس باید روی‬ ‫پای خودش بایستد‪ .‬هر کسی از ما طلبکار است‪ ،‬من تمام‬ ‫تعهدها و بدهکاری ها را پرداخت م ی کنم‪».‬‬ ‫باشگاه نگرانی مالی نداشته باشد‪ .‬هر کس در باشگاه شرح‬ ‫وظایفی خواهد داشت و اگر به نظر من اعضای هیات مدیره‬ ‫اقتصادی یا سیاسی باش��ند‪ ،‬مطمئنا بسیار بهتر م ی توانند‬ ‫مشکالت را حل کنند و کادر فنی تنها بر مسائل فنی تمرکز‬ ‫خواهد داشت‪ .‬اما محمد رویانیان در فصل گذشته با خرید‬ ‫ستاره های گران قیمت باعث شده تا انتظار هواداران از این‬ ‫تیم باال برود‪ .‬او م ی بایست از سویی رضایت هواداران را جلب‬ ‫کند و از سویی دیگر تابع سیاست های وزارت ورزش باشد‪.‬‬ ‫هر چند خود او در این خصوص نظرش را اعالم کرده است؛‬ ‫پرسپولیس باید خوب بسته ش��ود و ما تمام تالش خود را‬ ‫م ی کنیم که سال بعد تیمی خوب را روانه لیگ کنیم‪ .‬البته‬ ‫ما پیرو سیاست های وزارت ورزش نیز هستیم اما به دنبال‬ ‫این هستیم که سال بعد تیمی پرقدرت ببندیم‪».‬‬ ‫‪73‬‬ ‫یک سال است‬ ‫که نیست‬ ‫سالگرد درگذشت امیرحسین فردی‬ ‫یک سال گذشت‪ ،‬یک سال اس��ت که ادبیات متعهد‬ ‫دوست داشتن ی ترین «خان» خود را ندارد‪ .‬حاال م ی توان فهمید‬ ‫که چقدر جای او خالی است‪ .‬این جای خالی با هیچ مراسم‬ ‫بزرگداشتی پر نم ی شود‪ .‬اما این مراس��م به یادمان م ی اورد‬ ‫که جای او چقدر خالی اس��ت ‪ .‬مراس��م س��الگرد درگذشت‬ ‫امی ر حسین فردی نویسنده و مدیر فقید مرکز افرینش های‬ ‫ادبی حوزه هنری عصر یکشنبه هفتم اردیبهشت با حضور‬ ‫رئیس سازمان تبلیغات اسالمی‪ ،‬رئیس حوزه هنری و جمع‬ ‫کثیری از اهال��ی فرهنگ و ادب در تاالر س��وره حوزه هنری‬ ‫برگزار شد‪ .‬در ابتدای این مراس��م علیرضا قزوه گفت‪« :‬من‬ ‫امروز یاد ش��عری از سه راب س��پهری افتاده ام که م ی گفت‪:‬‬ ‫«ش��اعری را دیدم هنگام خطاب به گل سوس��ن م ی گفت‪:‬‬ ‫ش��ما‪ ».‬به نظر من این «ش��ما» امی ر حس��ین فردی است‬ ‫که خودش نی��ز با گل ها س��خن م ی گف��ت و این خصلت‬ ‫فطرت های پاک است‪ ،‬فطرتی که ‪ 31‬سال در کیهان بچه ها‬ ‫محور بود‪ ،‬ان هم در زمانه ای که افراد در پنج‪ ،‬ش��ش س��ال‬ ‫م ی خواهند پله های ترقی را دوتا یکی ب��اال بروند‪ .‬روزی که‬ ‫اتاق و میز اقای فردی را تحویل گرفت��م‪ ،‬تقویمی روی میز‬ ‫بود بر ان نوش��ته بود‪« :‬امروز روزی بود که تو رفتی‪ ».‬و من‬ ‫تا مدت ها دست به این صفحه تقویم نزدم و امروز خوشحالم‬ ‫که پشت ان میز م ی نشینم و روی سجاده او نماز م ی خوانم‪.‬‬ ‫باید دوباره به مس��جد بازگردیم‪ .‬ادبیات را با مس��جد پیوند‬ ‫بزنیم‪ .‬بر همین اس��اس هم در حوزه هنری مصوب کردیم‬ ‫که مسابقه ای ساالنه به نام بچه های مسجد در حوزه هنری‬ ‫برگزار ش��ود و بزرگداشتی نیز به صورت س��االنه ب رای اقای‬ ‫فردی گرفته ش��ود‪ ».‬محسن مومنی ش��ریف‪ ،‬رئیس حوزه‬ ‫هنری در این مراسم گفت‪« :‬فردی مرد کارهای شایسته بود‪.‬‬ ‫شاگردانش و بنیادهایی که بنیان نهاد صدقه جاریه او ب رای‬ ‫امیرحسین چطور خان شد‬ ‫یادداشتی در رثای مردی که شرافتمندانه زندگی کرد‬ ‫مصطفی خرامان‬ ‫دیدار‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫نویسنده‬ ‫‪ -1‬ماه رمض��ان مرداد ‪1357‬؛ هرش��ب مس��جد قبا‬ ‫برنامه دارد‪ .‬هر سه شب یک سخنران‪ .‬ما بچه های مسجد‬ ‫جواداالئمه هرشب یک گروه م ی شدیم و م ی رفتیم مسجد‬ ‫قبا‪ .‬مشتری هرش��ب این س��خنران ی ها امیرخان بود‪ .‬ما به‬ ‫امیرحسین فردی م ی گفتیم‪ ،‬امیرخان‪ .‬انها یک تیم فوتبال‬ ‫داشتند ما هم یک تیم‪ .‬موقع مس��ابقه امیرخان بزرگتر تیم‬ ‫مقابل بود‪ .‬توی زمین کوتاه نم ی امدیم اما بیرون زمین هم‬ ‫امیرخان ب رای تیم ما هم امیرخان ب��ود‪ .‬مردی قابل احترام‪.‬‬ ‫مس��ابقات فوتبال زمین��ه رفاقت ها بود‪ .‬ای��ن رفاقت ها در‬ ‫مسجد و کتابخانه ادامه داشت‪ .‬اقا هادی مسئول کتابخانه‬ ‫بود و ما کتابدار‪ .‬امیرخان س��مت بزرگتر را داشت‪ .‬شرکت در‬ ‫سخنران ی ها هم از همین کتابخانه شکل م ی گرفت‪ .‬امیرخان‬ ‫پای ثابت بود‪ .‬من ژیان داش��تم و اکبر قدیانی یک ماشین‬ ‫خارجی‪ .‬یادم نیس��ت مدلش چی بود‪ .‬یا با این ماش��ی ن ها‬ ‫م ی رفتیم یا با وانت نیس��ان اقای معینی‪ .‬یک شب رفتیم‬ ‫مسجد قبا دیدیم سخنرانی تعطیل اس��ت‪ .‬نیروهای گارد‬ ‫کوچه مسجد را بسته بودند‪ .‬سخنران مهندس بازرگان بود‪.‬‬ ‫یادم م ی اید ما تا دی ر وقت ماندیم‪ ،‬شاید سخنرانی برگزار شود‪.‬‬ ‫شب بعد سخنرانی برگزار ش��د‪ .‬ما هم رفته بودیم‪ .‬امیرخان‬ ‫مشوقمان بود که برویم‪ .‬ش��اید اگر ما نم ی رفتیم امیرخان‬ ‫عده دیگرى را جمع م ی کرد و م ی رفتند؛ وانت نیسان حسین‬ ‫معینی همیشه اماده به ی راق بود‪ .‬ب رای همین چیزها بود که‬ ‫م ی گفتیم‪ :‬امیرخان!‬ ‫‪ -2‬امیرخان همین جوری الکی امیرخان نشده بود‪ .‬قبل‬ ‫از انقالب کارمند بانک صادرات بود اما خودش از بانک بیرون‬ ‫امد‪ .‬عقایدش بود و انتخاب خ��ودش‪ .‬امیرخان بعد از بانک با‬ ‫صندوق قرض الحسنه مس��جد همکاری م ی کرد‪ .‬امیرخان‬ ‫هر کاری م ی کرد کتابخانه مسجد در اولویت اول بود‪ .‬من با‬ ‫بچه های مس��جد تئاتر کار کرده بودم‪ .‬موضوع تئاتر داستان‬ ‫اربابی بود که به رعی ت هایش ظلم م ی کرد‪ .‬ش��هید حس��ن‬ ‫جعف ربیگلو‪ ،‬ش��هید مهدی خ رامان‪ ،‬وحید امی��ری و چندتا از‬ ‫بچه هاى دیگر‪ ...‬ش��اید حبیب والى نژاد و‪ ...‬یادم نیس��ت که‬ ‫حبیب غنى پور هم بود یا نه‪ .‬در هرحال ما سه ماهی زحمت‬ ‫کشیده بودیم و روزی که م ی خ واستیم تئاتر را اجرا کنیم ازهاری‬ ‫شده بود نخس ت وزی ر‪ .‬به دلیل شرایط جامعه بچه ها کمتر امده‬ ‫بودند کتابخانه‪ .‬با امیرخان مشورت کردم که اجرا کنیم یا نکنیم‪.‬‬ ‫امیرخان گفت‪ ،‬حتما اجرا کنیم‪ .‬گفتم‪ ،‬تماشاچی نداریم‪ ،‬ممکنه‬ ‫تو ذوق بچه ها بخوره‪ .‬امیرخان رفت ب رای تئاتر ما تماشاچی‬ ‫اورد‪ .‬ما نمایش مان را اجرا کردیم و خیلی هم اس��تقبال شد‪.‬‬ ‫این جوری بود که ما به امیرحسین فردی م ی گفتیم‪ ،‬امیرخان‪.‬‬ ‫‪ -3‬انقالب پیروز شده بود‪ .‬اردیبهشت سال ‪ ،58‬گروه‬ ‫تئاتر مسجد جواداالئمه تئاتر ُحر نوشته دکتر شریعتی را در‬ ‫ادب و فرهنگ انقالب است‪ .‬او به ادبیات و‬ ‫هنر نگاهی جهادی داشت و تا انتها نیز این‬ ‫نگاه در او باقی مانده‪ .‬حتی زمانی که پس‬ ‫از جراحی از بیمارس��تان بیرون امده بود‪ ،‬با‬ ‫این نگاه کار کرد‪ .‬مش��ی حرکت فردی در‬ ‫فعالیت فرهنگی با مش��ی جهادی الگوی‬ ‫مناس��بی اس��ت که م ی تواند در فعالیت‬ ‫جهادی پیش روی ما قرار بگیرد‪ ».‬در ادامه‬ ‫این مراس��م و پس از شعرخوانی مصطفی‬ ‫محدث ی خ راسانی‪ ،‬نوبت به سخنرانی صابر‬ ‫امامی رسید‪ .‬وی با اشاره خاطره دیدارش با‬ ‫مرحوم فردی پس از ف��وت مادرش گفت‪:‬‬ ‫«مرحوم فردی در ان دیدار به من گفت‪ :‬االن‬ ‫مساله مرگ ب رای من حل شده است و اگر‬ ‫همین االن بمیرم‪ ،‬مردن ب رای من مانند یک لیوان اب خوردن‬ ‫است‪ ».‬محمدحس��ین صفار هرندی‪ ،‬وزیر اسبق فرهنگ و‬ ‫ارشاد اس�لامی‪ ،‬هم یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود‪.‬‬ ‫او هم به وجه دیگری از ش��خصیت «امیر حس��ین فردی»‬ ‫پرداخت‪« :‬یکی از بارزترین ویژگی مرح��وم فردی راه اندازی‬ ‫پاتوق ها و مجال��س ادبی بود‪ ،‬به گونه ای ک��ه از او م ی توان‬ ‫به عنوان موسس مجله «کیهان بچه ها» و پاتوق ادبی ب رای‬ ‫نویسندگان اشاره کرد‪ .‬مرحوم فردی در زندگی شخصی خود‪،‬‬ ‫دارای اعتقادات قوی بود و با ان اعتقادات زندگی م ی کرد‪ ،‬البته‬ ‫بنده دقیق نم ی دانم که این اعتقادات درس��ت از چه زمانی‬ ‫شکل گرفت‪ ،‬ولی به قدر مس��لم معتقدم اعتقاداتش بعد از‬ ‫انقالب با یک خط مش��ی همراه بود و تا اخر عمرش از خط‬ ‫انقالب و والیت پا فراتر نگذاش��ت‪ .‬زندگی اعتقادی و تعهد‬ ‫انقالبی مرحوم فردی را م ی توان در همه لحظات زندگ ی اش‬ ‫حس و مشاهده کرد‪ ،‬او همیشه در پی حق و احقاق ان بود‪».‬‬ ‫دانشگاه تربیت مدرس اجرا کرد‪ .‬پس از ان بود که بچه های‬ ‫مس��جد به حوزه راه پیدا کردند‪ .‬امیرخان هم امده بود‪ .‬یک‬ ‫روز گفت که م ی خواهیم جلسات قصه مسجد را هم داشته‬ ‫باشیم‪ .‬پرسیدم‪ ،‬الزمه؟ حوزه جلسات قصه دارد‪ .‬گفت‪ ،‬انها‬ ‫کار خودش��ان را م ی کنند ما هم کار خودم��ان را‪ .‬به همت‬ ‫امیرخان جلسات قصه مسجد تشکیل م ی شد‪ .‬حتی اگر من‪،‬‬ ‫احمد غالمی یا هرکدام از بچه های دیگر هم نم ی امدند‪ .‬پای‬ ‫ثابتش امیرخان بود‪ .‬دنبال شغل و مقام نبود‪ ،‬دنبال کار کردن‬ ‫بود‪ .‬تاثیر به اندازه خودش‪ .‬ب رای همین امیرحس��ین فردی‬ ‫ب رای ما امیرخان بود‪.‬‬ ‫‪ -4‬امیرخان قلبش را عمل کرده بود‪ .‬از بیمارستان امده‬ ‫بود‪ ،‬رفتم حوزه هنری سازمان تبلیغات دیدنش‪ .‬مسئول مرکز‬ ‫افرینش های هنری حوزه بود‪ .‬با هم گپی زدیم‪ .‬احوالپرس��ی‬ ‫معمول‪ .‬حتما م ی پرسید چه کار م ی کنی؟ بچه ها چطورن؟ و‬ ‫از این حرف ها‪ .‬گفتم‪ ،‬امیرخان حاال که رفتی بیمارستان عمل‬ ‫کردی و به س�لامتی امدی بیرون‪ ،‬به نظرم باید یک کمی‬ ‫تو برنامه هات تغییر بدهی‪ .‬باید یک کمی بیشتر استراحت‬ ‫کنی‪ .‬فش��ار کار را بیاوری پایین‪ .‬گفت‪« :‬نم ی توانم‪ ».‬گفتم‪،‬‬ ‫چرا؟ من اصرار کردم‪ ،‬ب رایش دلی��ل اوردم‪ .‬خیلی مختصر و‬ ‫مفید جوابم را داد‪ .‬جوابی که بیخ��ودی بحث نکنم‪ .‬گفت‪،‬‬ ‫من چهل سال است کار م ی کنم از خودم خانه ندارم‪ ،‬چطور‬ ‫م ی توانم کار نکنم‪ .‬راست م ی گفت؛ از روزی که من امیرخان‬ ‫را م ی ش��ناختم توی خانه پدری اش زندگ��ی م ی کرد‪ .‬دنبال‬ ‫این جور چیزها نبود‪ .‬مردى ش��ریف که شرافتمندانه زندگى‬ ‫مىکرد‪ .‬دنبال چیزى نبود‪ .‬شاید بزرگ منشى اش اجازه نداد‬ ‫به کسى رو بزند‪ .‬خدا را شکر دوروبرمان هم کسى حواسش‬ ‫به این چیزها نیست!!‬ ‫ب رای همین چیزه��ا بود که ما به امیرحس��ین فردی‬ ‫م ی گفتیم‪ ،‬امیرخان‪.‬‬ ‫برگرفته از کتاب یادنامه امیرحسین فردی‬ ‫روحانی در میان صد چهره تایم‬ ‫الب رادعی در مورد رئی س جمهور ای ران چه نوشت؟‬ ‫مجله تایم هر س��ال در ویژه نامه ای فهرستی‬ ‫از یکصد ش��خصیت جهان را که از نگاه این رسانه‪،‬‬ ‫در حوزه های مختلف تاثیرگذار تری��ن فرد بوده اند را‬ ‫منتشر م ی کند‪ .‬این فهرست به پنج گروه به گونه ای‬ ‫تقسیم بندی ش��ده که تصور م ی شود این اشخاص‬ ‫در متناس��ب ترین قالب ممکن ق��رار دارند‪ .‬این پنج‬ ‫گ��روه عبارتند از رهب��ران‪ ،‬انقالبیون‪ ،‬س��ازندگان و‬ ‫قدرتمندان‪ ،‬هنرمندان‪ ،‬دانش��مندان‪ ،‬اندیش��مندان‪،‬‬ ‫قهرمانان و مشاهیر‪.‬‬ ‫تایم در سال ‪ 2014‬هم فهرس��ت ساالنه صد‬ ‫ش��خصیت تاثیرگذار دنیا را منتش��ر کرد‪ .‬نام دکتر‬ ‫حسن روحانی‪ ،‬باراک اوباما‪ ،‬والدیمیر پوتین‪ ،‬روسای‬ ‫جمهوری ای��ران‪ ،‬امریکا‪ ،‬روس��یه و نی��ز عبدالفتاح‬ ‫سیسی نامزد انتخابات ریاس��ت جمهوری مصر‪ ،‬در‬ ‫فهرس��ت یکصد نفره مجله امریکایی تای��م ب رای انتخاب‬ ‫به عنوان ش��خصیت س��ال قرار دارد‪ .‬به اعتقاد این مجله‪،‬‬ ‫این افراد تاکنون بیشترین تاثیر را در سال ‪ 2014‬داشته اند‪.‬‬ ‫همچنین نام کیم جونگ اون رهبر جوان کره شمالی‪،‬‬ ‫عب��داهلل گل‪ ،‬رئی س جمه��وری ترکیه و نیک��والس مادرو‬ ‫رئی س جمهوری بولیوی به عنوان شخصی ت های تاثی ر گذار‪،‬‬ ‫در این فهرست امده است‪.‬‬ ‫س��هم زنان در این فهرست‪ 41 ،‬نفر اس��ت که از این‬ ‫میان م ی توان به انگال مرکل‪ ،‬صدر اعظم المان و هیالری‬ ‫کلینتون‪ ،‬وزیر خارجه پیشین امریکا اشاره کرد‪.‬‬ ‫البته این فهرس��ت تنها به سیاس��تمداران منحصر‬ ‫نیس��ت و مجموعه ای از هنرپیش��گان و ورزشکاران را هم‬ ‫در بر م ی گیرد‪.‬‬ ‫از فوتبالیس��ت هایی نظیر رونالدو تا بازیگرانی مثل‬ ‫رابرت دنیرو و کارگردان های فیلم مش��هور این سال یعنی‬ ‫«جاذبه» و «‪ 12‬سال بردگی» هم در این فهرست جا دارند‪.‬‬ ‫یادداش�ت الب رادعی‬ ‫درکنار صفحه هر ش��خص یک یادداش��ت هم دیده‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬یادداش��ت مربوط به دکتر روحان��ی را «محمد‬ ‫الب رادعی» رئیس پیشین س��ازمان انرژی اتمی در گزارشی‬ ‫نوشته اس��ت‪« :‬روحانی را در زمان حساسی در سال ‪2003‬‬ ‫مالقات کردم‪ .‬وی در ان زمان مش��اور روش��نگرا و‬ ‫عملگ��رای محمد خاتم��ی‪ ،‬رئی س جمهوری وقت‬ ‫ای ران در شورای عالی امنیت ملی بود‪ .‬وی از مسیر‬ ‫مذاکرات مس��تقیم با امریکا به دنبال یک راه حل‬ ‫سیاس��ی بود‪ .‬زمانی که وی مس��ئولیت مذاکرات‬ ‫هس��ته ای ای ران با غرب را بر عهده داشت‪ ،‬ته ران‬ ‫حساس ترین فعالی ت های هسته ای خود را به عنوان‬ ‫یک حسن نیت تا پایان مذاکرات متوقف کرد‪ .‬پس‬ ‫از ان رسانه های ای رانی لقب «ش��یخ دیپلمات» را‬ ‫به وی دادند‪ .‬متاس��فانه‪ ،‬سیاس��ت های میانه روانه‬ ‫روحانی به شدت از سوی تندروها در امریکا تضعیف‬ ‫ش��د‪ .‬روحانی و رئی س جمهوری وقت ای ران قادر به‬ ‫نشان دادن نتایج ملموس تالش های خود نبودند و‬ ‫در نهایت انتخابات پس از ان را نیز در رقابت با یک‬ ‫تیم قوی از دست دادند‪ .‬یک دهه به طول انجامید تا‬ ‫غرب بفهمد تالش ب رای نفوذ در منطقه‪ ،‬استراتژی درستی‬ ‫ب رای تعامل با ای ران نیس��ت‪ .‬توافق کنونی هسته ای ای ران‬ ‫و غرب در ژنو که از طریق دیپلماس��ی روحانی فراهم ش��د‬ ‫م ی توانست ‪ 10‬سال پیش صورت بگیرد‪ .‬احترام دوجانبه و‬ ‫بازسازی اعتماد م ی تواند به گسترش امنیت و توافقنامه های‬ ‫همکاری بینجامد‪ .‬حضور روحانی میانه رو در قدرت در ای ران‬ ‫فرصتی را به غرب ارائ��ه م ی دهد که نباید از دس��ت برود‪،‬‬ ‫فرصتی که در خطر است‪».‬‬ ‫روایت داغ یک مناظره‬ ‫نظرشان م ی رسد در متن انجام دهند‪.‬‬ ‫دکتر کچوئیان در همان ظ��رف زمانی یک هفته ای‬ ‫که مورد درخواس��ت نش��ریه بود این کار را انجام دادند اما‬ ‫دکتر طباطبایی پس از این فرصت‪ ،‬اطالع دادند که حداقل‬ ‫تا ‪10‬روز دیگ��ر نم ی توانند کاری انج��ام بدهند و در نهایت‬ ‫با اصرار مجله پذیرفتند که متن راس��ا توس��ط روایت تهیه‬ ‫و چاپ شود‪.‬‬ ‫به هرروی متن مناظره با کس��ب اجازه صریح ایشان‬ ‫در مجله روایت منتشر شد‪ .‬بناب راین شاید عنوان کردن اینکه‬ ‫متن بدون اجازه ایش��ان یا بدون اصالح و بازنویسی دقیق‬ ‫ایشان منتش��ر ش��ده اس��ت‪ ،‬با انچه در واقع رخ داده است‬ ‫همخوان نباشد‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫«روایت » تازه ای از راه رسید‪ ،‬نشریه ای که قصد دارد‬ ‫تنها راوی نباشد و نگاهی تحلیلی به پدیده ها داشته باشد‪.‬‬ ‫«روایت» ماهنامه تحلیلی با مخاطب فرهیخته و نخبگان‬ ‫و دانشجوان تالش دارد به بررسی دوباره با نگاه متفاوت به‬ ‫پدیده های اط راف بپردازد‪ .‬شماره اول این نشریه منتشر شد‪،‬‬ ‫ش��ماره ای که با تکیه کلی د واژه «روایت» که برخاس��ته از‬ ‫نام نشریه اس��ت‪ ،‬م ی خواهد این تفاوت نگاه را به مخاطب‬ ‫برس��اند‪ .‬بخش هایی نظی��ر روایت های ام��روز‪ ،‬میزگرد و‬ ‫روایت های اول ش��خص‪ .‬در بخش «روایت ه��ای امروز»‬ ‫توضیحاتی درباره مباحث محتوایی بحث از جمله مقاالتی‬ ‫با موضوعات رابطه ای ران و امریکا‪ ،‬مواجهه با مرگ عزیزان‬ ‫و دیوارنویس��ی روی اثار باستانی ارائه ش��ده است‪ .‬به طور‬ ‫مثال مقاله رس��ول جعفریان درباره دیوارنویسی به دفاع از‬ ‫این پدی��ده پرداخته و بیان کرده که گاهی دیوارنویس��ی ها‬ ‫خودش��ان م ی توانند به مواد خام تاریخی تبدیل شوند‪ .‬در‬ ‫بخش روایت های اول شخص هم روایت یک خواب به قلم‬ ‫جعفر مدرس صادقی‪ ،‬پشت صحنه نگارش یک زندگینامه‬ ‫به قلم حبیبه جعفریان و دو روای��ت تازه از روزهای پیروزی‬ ‫انقالب اسالمی امده است‪.‬‬ ‫مق��االت ی��ا مصاحب ه های��ی از محمدعل��ی موحد‪،‬‬ ‫سیدجواد طباطبایی‪ ،‬حسین کچوئیان‪ ،‬محمدجواد کاشی‪،‬‬ ‫جعفر مدرس صادقی‪ ،‬س��عید زیباکالم‪ ،‬رس��ول جعفریان‪،‬‬ ‫محمدرضا زائری‪ ،‬سروش صحت‪ ،‬س��ینا دادخواه‪ ،‬محسن‬ ‫حس��ام مظاهری و‪ ...‬در این شماره مش��اهده م ی شود‪ .‬اما‬ ‫داغ ترین بخش ماهنامه روایت که تیتر اول نش��ریه هم از‬ ‫ان برخاسته است‪ ،‬پرونده ای است مفصل در مورد «ملیت و‬ ‫ناسیونالیسم» که در ان دو استاد علوم انسانی در مناظره ای‬ ‫مبانی و خاستگاه های ای رانی بودن را مورد بحث قرار داده اند‪.‬‬ ‫س��ید جواد طباطبایی و حس��ین کچوئیان در این مناظره‬ ‫از دو منظر متفاوت درباره موضوع ناسیونالیس��م ای رانی به‬ ‫بحث نشس��ته اند و هر یک از زاویه دید خ��ود روایتی از ان‬ ‫را ارائه داده اند‪.‬‬ ‫طباطبایی م ی کوشد چهار پایه ای که به زعم او ملیت‬ ‫ای رانی بر ان استوار است را تبیین کند و نشان دهد در شرایط‬ ‫کنونی این چهار پایه با یکدیگر متناسب نیستند‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر کچوئیان به خاستگاه مباحث مربوط‬ ‫به ناسیونالیس��م م ی پ��ردازد و تالش م ی کند نش��ان دهد‬ ‫همگی این مباحث از گذش��ته ت��ا امروز ریش��ه در تفکر و‬ ‫نگاه غربی داش��ته اند و اساس��ا این رویکرد به ملیت ای رانی‬ ‫رویکردی تقلیدی اس��ت‪ .‬ویژگی این مناظ��ره ان گونه که‬ ‫در مقدمه ان امده این است که «روایتی که هر یک از این‬ ‫دو جریان از مس��ائل کالن حوزه اندیش��ه دارند با یکدیگر‬ ‫تفاوت های اساسی دارد‪ ».‬پس از چاپ‪ ،‬سی د جواد طباطبایی‬ ‫در مصاحب ه ای انتشار این مناظره را زیر سوال برد و انتقاداتی‬ ‫را مطرح کرد‪ .‬البته به نظر م ی رسد که این انتقادات بیشتر از‬ ‫انکه به محتوای مناظره باشد به فرم برم ی گردد‪.‬‬ ‫طباطبایی در این باره م ی گوید‪« :‬من ان را نخوانده ام‬ ‫چون نوع عبارت پردازی از من نیس��ت و بس��یار بد پیاده و‬ ‫وی رایش ش��ده است‪ ».‬سیدمجید حس��ینی‪ ،‬مدیر مسئول‬ ‫نش��ریه روایت هم در مورد این انتقادات‪ ،‬جوابی ه ای منتشر‬ ‫کرد و نوشت‪« :‬پس از اتمام جلس��ه قرار شد هرکدام از دو‬ ‫استاد متن پیاده شده گفت وگو را بخوانند و اگر اصالحاتی به‬ ‫دیدار‬ ‫شماره اول یک ماهنامه تحلیلی‬ ‫‪75‬‬ ‫جنجالی که به زد و خورد میان بازیکن��ان دو تیم انجامید‪،‬‬ ‫مورینیو هم وارد درگیری شد و انگشت خود را در چشم وی‬ ‫فرو کرد‪ .‬او ان قدر محجوب بود که مورینیو در میان اولین‬ ‫نف راتی بود که به او تسلیت گفت‪« :‬درگذشت تیتو ویالنووا‬ ‫روز غم انگیزی را ب��رای دنیای فوتبال‪ ،‬ب رای بارس��لونا و از‬ ‫همه مهمتر ب رای خانواده و دوستان او رقم زد‪ .‬از طرف تمام‬ ‫اعضای باشگاه چلسی‪ ،‬نهایت تاسف و تسلیت صمیمانه‬ ‫خود را در این مقطع زمانی سخت‪ ،‬عرض م ی کنم‪».‬‬ ‫خداحافظ‬ ‫پسر محجوب‬ ‫سرمربیسابقبارسادرگذشت‬ ‫دست ها به سمت اس��مان رفتند و گل ها تقدیم به او‬ ‫ش��دند‪ .‬اینکه در بازی دو تیم که به عنوان دش��منان ابدی‬ ‫شناخته م ی ش��وند یک اتفاق مش��ترک رخ دهد‪ ،‬م ی تواند‬ ‫در چارچوب همان چیزی پذیرفته ش��ود که به ان رئالیسم‬ ‫جادویی م ی گویند‪ ،‬بله در بازی رئال مادرید مقابل سویا وقتی‬ ‫دنی کارواخال گل زد‪ ،‬دستانش را به سمت اسمان بلند کرد‬ ‫و مسی در بازی بارسلونا مقابل ویا رئال وقتی گل زد همین‬ ‫کار را تکرار کرد‪ .‬این همه داس��تان مردی است که مرگش‬ ‫همه را به تاثر واداش��ت‪ .‬اگر مرگ «گابریل گارسیا مارکز»‪،‬‬ ‫راوی همه جادوهای رئال‪ ،‬خود هیچ جادویی نداشت‪ ،‬یک‬ ‫هفته بعد مرگ در دنیای فوتبال به ش��کل جادویی دل ها‬ ‫را به هم نزدی��ک کرد‪ ،‬همه یاد م��ردی افتادند که با هوش‬ ‫و تالش��ش خود را باال کش��ید‪ ،‬تا ان نیمکتی پیش رفت‬ ‫که همه دنی��ا ارزویش را دارند ام��ا در ان اوج خبر از جنگی‬ ‫تازه به او رسید‪ ،‬جنگ با سرطان‪ .‬او جنگید و جنگید‪ ،‬از دنیا‬ ‫رفت و نیفتاد‪ .‬بله او تیتو ویالنوواس��ت‪ ،‬مردی که عاقبت‬ ‫مغلوب سرطان شد‪ ،‬مردی که م ی توان داستان زندگ ی اش‬ ‫را فیلم کرد و بارها دید‪ .‬راستی روزی که تیتو مرد‪ ،‬روز تولد‬ ‫«ال پاچینو» بود‪ ،‬شاید بهتر باش��د وقتی قصه نوشته شد‪،‬‬ ‫پیشنهادش را به «ال» بدهیم‪ ،‬تا در فیلمی بازی کند با اسم‬ ‫«مردی که نم ی خواست پدر خوانده شود»‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫دست راست پپ‬ ‫او را با پپ شناختیم‪ ،‬م ی گفتند دست راست سرمربی‬ ‫موفق تیم بارسلوناس��ت‪ ،‬م ی گفتند در پشت تیکی تاکای‬ ‫معروف غیر از خود گواردیوال‪ ،‬مغز متفکر دیگری هم وجود‬ ‫دارد‪ ،‬کس��ی که در معماری یکی از بهترین تیم های تاریخ‬ ‫نقش مهمی دارد‪ ،‬او را همواره کنار پ��پ م ی دیدیم‪ ،‬وقتی‬ ‫روی نیمکت بارس��ا م ی نشس��ت‪ ،‬کنار پپ و با دقت بازی‬ ‫را تماشا م ی کرد و یادداش��ت برم ی داشت و هر از گاهی دم‬ ‫گوش رئیس چیزی م ی گفت‪ .‬ب ی جهت نیست وقتی که تیم‬ ‫بایرن مونیخ‪ ،‬پشت سر هم به وردربرمن گل م ی زد‪ ،‬گواردیوال‬ ‫یاد روزهای قدیم بود و به بازی توجهی نداش��ت‪ .‬ناراحت و‬ ‫مغموم‪ ،‬خودش علت این ناراحتی را در کنف رانس مطبوعاتی‬ ‫بعد از بازی گفت‪« :‬ما جوان بودیم که با هم اشنا شدیم‪ ،‬من‬ ‫و تیتو زمان زیادی را با هم بودیم و باهم شکس��ت خوردیم‬ ‫و با هم پیروز شدیم و این شرایط را ب رایم سخت تر م ی کند‪.‬‬ ‫غم از دست دادن او همیشه همراهم خواهد بود‪ ».‬داستان‬ ‫اشنایی تیتو با پپ به خیلی وقت قبل برم ی گردد‪ ،‬این دو در‬ ‫دهه ‪ 1980‬در الماسیا در کنار هم رشد کردند اما در حالی که‬ ‫گواردیوال به یکی از س��تاره های تیم رویایی کرویف تبدیل‬ ‫شد و با این تیم در طول ‪ 11‬سال‪ 6 ،‬قهرمانی در اللیگا و جام‬ ‫در جام اروپا به دست اورد‪ ،‬ویالنووا تنها دو سال ب رای بارسا‬ ‫ بازی کرد‪ .‬او دوران بازی اش را در تیم هایی مانند فیگرسه‪،‬‬ ‫س��لتا‪ ،‬مایورکا‪ ،‬ییدا‪ ،‬ال چه و گرامنت سپری کرد و در سال‬ ‫‪ 2002‬از دنیای فوتب��ال حرفه ای خداحافظ��ی کرد‪ .‬ان گاه‬ ‫دوباره به خانه قدیمی بازگش��ت‪ ،‬در همان زمان که باشگاه‬ ‫بارسلونا رویاهای بزرگی در سر داشت و قرار بود خون تازه ای‬ ‫در رگ های این باشگاه قدیمی جاری شود‪.‬‬ ‫س��مبل این تغییر پپ گواردیوال بود اما نه به تنهایی‪.‬‬ ‫او دوس��ت خود را کنار دس��ت داش��ت‪ .‬همزمان با روزهای‬ ‫اخر وحش��تناک رایکارد در بارس��لونا‪ ،‬تیم ب باشگاه‪ ،‬رقبا‬ ‫را یکی از پس دیگری ت��ار و مار م ی کن��د و در یک فصل‬ ‫فراموش نش��دنی‪ ،‬پ��س از مدت ها به س��طح دوم فوتبال‬ ‫اس��پانیا بازم ی گردد‪ .‬انها انق��در خوب بوده ان��د که خوان‬ ‫الپورتا‪ ،‬ب ی درنگ و تردید سرمرب ی شان را روی نیمکت تیم‬ ‫اصلی م ی نش��اند‪ .‬چهره محبوب کاتاالن ها‪ ،‬درس��ت مثل‬ ‫سال ‪ ،2007‬دوس��تش را در تیم اول بارس��لونا نیز در سمت‬ ‫راست خود قرار م ی دهد‪ .‬گواردیوال و تیتو در کنار هم‪ ،‬خالق‬ ‫مجموعه ای ب ی نظیر م ی ش��وند که در ‪ 3‬سال‪ ،‬دو بار لیگ‬ ‫قهرمانان اروپا را فتح م ی کنن��د و ‪ 3‬بار پیاپی جام قهرمانی‬ ‫اللیگا را به خانه م ی برند‪ ،‬اما یک جدایی در راه اس��ت‪ ،‬پپ‬ ‫م ی رود و تیتو م ی ماند‪.‬‬ ‫او حاال س��رمربی بارساس��ت ام��ا هنوز ه��م ان قدر‬ ‫محجوب اس��ت که در اولی��ن روز و در اولی��ن کنف رانس‬ ‫مطبوعاتی بگوید که‪« :‬من در هرگونه مقایس��ه ای با پپ‬ ‫گواردی��وال بازنده خواهم بود‪ ».‬همان ق��در محجوب‪ ،‬مثل‬ ‫ان روز که مورینیو با او درگیر شد؛ درهمان ال کالسیکوی‬ ‫از سرطان تا قهرمانی‬ ‫تیتو ویالنووا پس از اینکه گواردیوال اعالم کرد قصد‬ ‫تمدید قرارداد با باشگاه را ندارد‪ ،‬به عنوان سرمربی بارسلونا‬ ‫معرفی ش��د‪ .‬او قراردادی دو ساله با باش��گاه امضا کرد اما‬ ‫بعد از یک نیم فصل رویایی باش��گاه اعالم کرد باید عمل‬ ‫جراحی دیگری روی غدد بزاقی ب��زرگ دهانش انجام دهد‬ ‫و پس از ان باید به مدت شش هفته ش��یم ی درمانی کند‪.‬‬ ‫به رغم بیماری و درمان باش��گاه بارس��لونا اع�لام کرد که‬ ‫قصد ندارد ب��رای او جانش��ین معرفی کن��د‪ .‬او پس از ‪10‬‬ ‫هفته ش��یم ی درمانی و رادیوتراپی در نیویورک‪ ،‬به نیمکت‬ ‫مربیگری تیمش بازگش��ت و در اولین مس��ابقه تیمش با‬ ‫نتیجه ‪ 5-0‬در خانه از س��د رئال مایورکا گذشت‪ .‬ان روز ها‬ ‫ان قدر شاد بود که در مصاحبه با رسانه ها گفت‪« :‬احساس‬ ‫انگیزه و قدرت زی��ادی دارم و م ی خواهم فصل اینده هم در‬ ‫بارس��ا بمانم‪ ».‬این قدرت او را به جایی رس��اند که بارسا با‬ ‫حضور او ب رای بیست و دومین بار قهرمان اللیگا شد‪ .‬تیتو‬ ‫در پایان تنها فصل حضورش روی نیمکت بارسا به عنوان‬ ‫س��رمربی‪ ،‬به رغم همه رفت و امدها تیمش را صد امتیازی‬ ‫م ی کن��د‪ .‬او صاحب بهترین اللیگای تاریخ بارساس��ت‪ .‬اما‬ ‫او از بارس��ا رفت و تاتا مارتینو امد‪ .‬در نامه خداحافظی اش‬ ‫نوش��ت‪« :‬بعد از پنج س��ال فوق العاده به عنوان بخشی از‬ ‫تیمی که رویای هر مرب��ی را به حقیق��ت پیوند م ی دهد‪،‬‬ ‫لحظه ای فرا رس��ید تا با یک تغییر در زندگ��ی حرفه ای ام‬ ‫روبه رو ش��وم و همه قدرت و ان��رژی ام را به رون��د بیماری‬ ‫اختصاص بدهم‪ ».‬ماندی��م با خبرهایی از س��فرهای او به‬ ‫نیویورک ب رای درمان؛ س��فرهایی ک��ه نتیجه بخش نبود و‬ ‫عاقبت او در ‪ 45‬سالگی از این دنیا رفت‪ 45 ،‬سالگی خیلی‬ ‫کم است‪ ،‬نه؟‬ ‫در دنیای فوتبال همه نس��بت به مرگ تیتو واکنش‬ ‫نش��ان دادند‪ ،‬صفحات اجتماعی پر است از جمالت زیبای‬ ‫بزرگان دنیای فوتبال‪ .‬ش��اید بهتر باش��د ب��ه نمایندگی از‬ ‫همه انها از قول لیونل مس��ی بخوانیم‪« :‬هرگز فراموشت‬ ‫نم ی کنم تیتو‪ .‬همیشه به یادت هستم‪ .‬تمام عشق من نثار‬ ‫خانواده ویالنووا‪».‬‬ ‫حتی رونالدو هم در این غم ش��ریک بود و در س��وگ‬ ‫رقیب دیرینه نوش��ت‪ :‬جهان فوتبال در غم بزرگی به س��ر‬ ‫م ی برد‪ .‬در فوتبال ای ران هم علی دایی اولین کسی بود که‬ ‫مرگ تیتو را تسلیت گفت‪.‬‬ ‫خداحافظی با تیت��و ویالنووا را با ماس��کرانو جاودانه‬ ‫کنیم که در پایان بازی با ویارئال اشک ریزان از زمین بازی‬ ‫خارج شد‪.‬‬ ‫پپ انقدر ناراحت بود که حتی گل های تیمش را نمی دید‬ ‫اشکهای مسی در مراسم وداع با تیتو‬ ‫ان روزها که پپ و تیتو جوان بودند‬ ‫دو پنجره‪ ،‬دو کبوتر‪ ،‬یک پرواز‬ ‫مجموعه چهل جلدی چلچراغ حکمت‬ ‫انتشارات نیستان مجموعه داستان «دو پنجره‪ ،‬دو کبوتر‪ ،‬یک پرواز» که مجموعه ای‬ ‫از داستان های دهه شصت سی د مهدی شجاعی در حوزه دفاع مقدس است را به چاپ دهم‬ ‫رساند‪ .‬این مجموعه داستان در میان داستان های پرش��مار سی د مهدی شجاعی در دهه‬ ‫شصت ‪ -‬که م ی توان از ان به عنوان دوران ش��کوفایی و اوج نگاه شاع رانه و در عین حال‬ ‫منتقدانه او نام برد ‪ -‬ح س ب رانگیزترین داستان های او به شمار م ی روند‪ .‬داستان هایی که‬ ‫به نظر م ی رسد نویسنده هدف از نوش��تن انها را نه به رخ کشیدن زاویه دید و مهارتش در‬ ‫استفاده از تکنی ک های روایی‪ ،‬بلکه انتقال مفاهیمی قرار داده که حس کرده در برهه ای از‬ ‫زمان باید در زبان ادبیات جاری شود‪ .‬این مجموعه داستان شامل ‪ 7‬داستان کوتاه با عناوین‬ ‫«دو کبوتر‪ ،‬دو پنجره‪ ،‬یک پ��رواز»‪« ،‬ابی اما به رنگ غروب»‪« ،‬راز دو اینه»‪ « ،‬ان ش��ب‬ ‫عزیر»‪« ،‬ارامش قهوه ای»‪« ،‬بغض اینه» و «امضاء» اس��ت‪ .‬همچنین الزم به ذکر است‬ ‫که شورای ترجمه و توسعه برون مرزی سازمان هنری و ادبی دفاع مقدس پس از بررسی‬ ‫تمامی اثار منتشره ادبیات دفاع مقدس «دو کبوتر‪ ،‬دو پنجره‪ ،‬یک پرواز» را به عنوان یکی‬ ‫از شش کتب منتخب ب رای ترجمه به زبان های انگلیسی و ع ربی انتخاب و مقدمات انتشار‬ ‫و توزیع بی ن المللی این اثار را فراهم کرده است‪.‬‬ ‫مجموعه چهل جلدی چلچراغ حکمت که به تلخیص و بازخوانی ارا و اندیشه های‬ ‫شهیدمطهری اختصاص دارد و نخستین دوره ان در س��ال ‪ 89‬منتشر و با استقبال خوب‬ ‫مخاطبان مواجه شده بود‪ ،‬بعد از اتمام چاپ اول کتاب و توقفی دوساله به رغم درخواست های‬ ‫مکرر مخاطبان‪ ،‬اکنون این مجموعه اماده چاپ دوم اس��ت و روی پیشخوان غرفه کانون‬ ‫اندیشه جوان در نمایشگاه کتاب امس��ال قرار دارد‪ .‬مجموعه چلچراغ حکمت با تکیه بر‬ ‫تمام اثار منتشر شده استاد‪ ،‬در چهل دفتر مستقل فراهم اورده شده است‪ .‬در این مجموعه‬ ‫موضوعی‪ ،‬کوشش شده است‪ -1 :‬هر کتاب به تنهایی یک موضوع مستقل را دنبال کند؛‪-2‬‬ ‫اصل بر به‏گزینی باشد و دیدگاه استاد به صورت موضوعی‪ ،‬از تمام اثار مکتوب و همچنین‬ ‫یادداشت‏های منتشر شده‪ ،‬چکیده‏سازی شود‪ -3 .‬دخل و تصرف نگارنده در حد گرداوری‪،‬‬ ‫اقتباس‪ ،‬تلخیص‪ ،‬تلفیق و تنظیم مطالب‪ ،‬در ساختاری مشخص و با یک فصل‏بندی نو و‬ ‫جذاب باشد و‪« ...‬چلچراغ حکمت» تنها پلی ب رای ورود به بوستان سبز اندیشه های استاد‬ ‫مطهری است و ب ی‏شک خواننده‪ ،‬با مطالعه این مجموعه‪ ،‬خود را از مطالعه اثار استاد ب ی‏نیاز‬ ‫نم ی‏داند‪ ،‬بلکه پس از یافتن نظام فکری استاد و شناخت کلیات اندیشه این متفکر‪ ،‬در گامی‬ ‫ فراتر به مطالعه کتاب‏های ایشان و انس بیشتر با انها‪ ،‬ترغیب خواهد شد‪.‬‬ ‫مجموعه قصه های دفاع مقدس‬ ‫چاپ دوم مجموعه ارا و اندیشه های شهیدمطهری‬ ‫موز علیه نژادپرستی‬ ‫کمپین حمایت از الوز‬ ‫از روی زمین برداشت و خورد هی چ کس تصور این واکنش‬ ‫را نداشت‪ ،‬حتی خود هوادار تیم ویا رئال هم که به قصد تحقیر‬ ‫دنی الوز موزی را به داخل زمین انداخت‪ ،‬انتظارش را نداشت‪،‬‬ ‫همان طور که انتظار نداش��ت که ورق بازی ان گونه برگردد و‬ ‫بارس��ا که نتیجه را دو بر یک عقب بود‪ ،‬با درخشش دنی الوز‬ ‫و سانترهای ب ی نظیر او نتیجه را عوض کرد و پیروز شد‪ .‬الوز‬ ‫در مورد این اتفاق بعد از بازی گفت‪« :‬نم ی دانم چه کسی موز‬ ‫را به س��مت من پرتاب کرد ولی م ی خواه��م از فردی که این‬ ‫کار را کرد تش��کر کنم‪ ،‬چون با خوردن ان موز انرژی گرفتم و‬ ‫دو توپی را روی دروازه ارس��ال کردم که منجر به گل شد‪ ».‬اما‬ ‫نباید جریان را خیلی هم به این سادگی دانست‪ ،‬این حرکت‪،‬‬ ‫حرکتی نژاد پرستانه اس��ت که در باشگاه های اروپایی مرسوم‬ ‫است‪ .‬الوز در این باره گفت‪« :‬ما باید در چنین شرایطی تا جای‬ ‫ممکن اوضاع را کنترل کنیم‪ ،‬چون نم ی توانیم تفکر افرادی‬ ‫که نژادپرست هس��تند را تغییر دهیم‪ .‬من چنین چیزی را ‪11‬‬ ‫سال است که در اسپانیا تجربه کرده ام و تنها باید به این گونه‬ ‫حرکات خندید‪ ».‬اما کسانی هستند که م ی خواهند این شرایط‬ ‫را تغییر دهند‪ ،‬چراغ اول را نیمار روشن کرد‪ .‬فردای بازی ستاره‬ ‫شماره ‪ 11‬بارسلونا در صفحات اجتماعی خود‪ ،‬عکسی را از خود‬ ‫و پسرش منتش��ر کرد‪ ،‬در حالی که دارند موز م ی خورند و زیر‬ ‫ان نوشت‪« :‬ما همگی میمون هستیم‪ ،‬ما همگی شبیه هم‬ ‫هستیم‪ .‬وقت ان رس��یده تا به مردم بگوییم دیگر بس است‪.‬‬ ‫وقتی در حال موز خوردن هستید از خودتان عکس بگیرید‪ .‬به‬ ‫نژادپرستی نه بگویید‪ ».‬کمپین «من میمون هستم» خیلی‬ ‫زود مورد توجه بازیکنان فوتبال جهان قرار گرفت و ستارگان‬ ‫بیشماری از این فرصت استفاده کردند و به شیوع نژاد پرستی‬ ‫در فوتبال اعتراض کردند‪ .‬اکثر پیام های حمایت امیزی که در‬ ‫حمایت از الوز منتشر شد‪ ،‬از سوی هموطنان وی‪ ،‬افرادی چون‬ ‫نیمار‪ ،‬هالک‪ ،‬مارتا و فالکائو‪ ،‬س��تاره تیم ملی فوتسال برزیل‬ ‫صورت گرفت‪ ،‬اما غی��ر از برزیل ی ها‪،‬بازیکنان��ی نظیر ماریو‬ ‫بالوتلی و س��رجیو اگرئوو مربیانی چون پ راندلی و دل بوسکه‬ ‫هم به حمایت از دنی الوز پرداختند‪ .‬تنها اهالی و س��تاره های‬ ‫دنیای فوتبال نبودند که به این جنبش پیوستند‪ ،‬بلکه از سایر‬ ‫رش��ته ها و حتی از دنیای سیاست هم کس��انی بودند که به‬ ‫حمایت از الوز پرداختند‪ ،‬کسانی مانند متئو رنزی‪ ،‬نخس ت وزیر‬ ‫ایتالیا‪ ...‬اشکان دژاگه ستاره ای رانی هم در این جنبش شرکت‬ ‫کرد و نوشت‪« :‬رنگ پوست مهم نیس��ت‪ ،‬خون رگ های ما‬ ‫یکی است و نژادپرستی در فوتبال جایی ندارد‪ ».‬رئی س جمهور‬ ‫برزیل هم درباره این انفاق گفت‪« :‬جام جهانی ‪ 2014‬جامی علیه‬ ‫نژادپرستی خواهد بود‪ ...‬ما در این جام توانمندی خود را هم در‬ ‫زمین فوتبال و هم در خارج از زمین و در زندگی روزمره اثبات‬ ‫خواهیم کرد‪ ،‬توانایی برزیل برگرفته از تنوع نژادی این کشور‬ ‫است و ما به این تنوع نژادی افتخار م ی کنیم‪ ».‬سپ بالتر هم‬ ‫موضع گرفت‪« :‬اتفاقی که بر سر الوز امد‪ ،‬دیوانه کننده بود‪ .‬باید‬ ‫مقابل همه نوع تبعیض‪ ،‬با هم بایستیم‪ .‬در جام جهانی برزیل‬ ‫ب رای چنین حرکاتی‪ ،‬هیچ تحملی وجود نخواهد داشت‪».‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫دیدار‬ ‫اشپیگل به‬ ‫سوژه اکراین‬ ‫پرداخته‬ ‫است‬ ‫میان سالی‬ ‫و کهنسالی‬ ‫از نگاه‬ ‫اکونومیست‬ ‫جلد روزنامه‬ ‫مارکا در‬ ‫فردای برد‬ ‫تاریخیمقابل‬ ‫بایرن‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫از اواخر اسفند سال گذش��ته وارد مرحله پی ش تولید‬ ‫شده و هفته گذشته در ته ران کلید خورده است‪ .‬گروه‬ ‫تولید در منزلی حوالی خیابان کامرانیه تصوی ربرداری‬ ‫را اغاز کردند که لوکیشن اصلی پروژه است و بیشتر‬ ‫بخش های س��ریال در ان ضبط خواهد ش��د‪.‬اتیال‬ ‫پسیانی و ازاده صمدی نقش پدر و دختری به نام های‬ ‫جابر و زیبا را بازی م ی کنند‪ .‬علیرضا کمالی در نقش‬ ‫حامد و فریبا کوثری نقش مادر او را دارد که پس��رش‬ ‫با زیبا وصلت کرده اس��ت‪ .‬مجید واش��قانی (سروان‬ ‫به رامی)‪ ،‬نوش افرین رحمانی (زهره دوست زیبا)‪ ،‬اکبر‬ ‫معززی (محمود)‪ ،‬ماریه ته رانچی (مهتاج خانوم)‪ ،‬مانیا‬ ‫ته رانی‪ ،‬فهیمه جلوخانی نیارک��ی‪ ،‬کیان محمدی‪،‬‬ ‫غالمرضا صادقی‪ ،‬نیوش��ا مدبر‪ ،‬رضا افشار‪ ،‬محسن‬ ‫شزاده و پیمان یاحقی دیگر بازیگران این سریال‬ ‫دروی ‬ ‫یزاده تهی ه کنندگی سریال هایی از جمله‬ ‫هستند‪ .‬رامین عباس ‬ ‫«او یک فرش��ته بود»‪« ،‬کت جادویی»‪« ،‬شم س العماره»‪،‬‬ ‫«پریدخت»‪« ،‬سقوط یک فرشته» و «میلیاردر» را در کارنامه‬ ‫خود دارد‪ .‬عباسی در مورد این سریال گفت‪ «:‬ساخت اثری که‬ ‫قرار است مثال به یک بخش تاریخی بپردازد همواره با روایت‬ ‫تاریخ همراه نیست و م ی توانیم شاهد اثر گذاری این انقالب‬ ‫باشیم‪ .‬در سریال «انقالب زیبا» ما به موضوع انقالب اسالمی‬ ‫و قبل از انقالب اسالمی م ی پردازیم البته اصل ماجرا در حال‬ ‫م ی گذرد‪ .‬ب رای پرداختن به انقالب اسالمی در اثار تلویزیونی‬ ‫باید امکانات و سخت افزار الزم فراهم باشد‪ .‬در قدم اول نیز‬ ‫باید شهرکی موجود باش��د تا بتوان ته ران دهه ‪ 50‬را در ان ‬ ‫ترسیم کرد‪».‬‬ ‫انقالب زیبا‬ ‫سریالی با موضوع انقالب‬ ‫«زیبا و حامد که مدت هاست در یک موسسه رسانه ای‬ ‫با یکدیگر همکار هستند تصمیم به ازدواج م ی گیرند‪ .‬جابر‬ ‫پدر زیبا در کودکی‪ ،‬او و همس��رش را با ب ی مسئولیتی ترک‬ ‫کرده و از کشور خارج شده است‪ .‬زیبا در خانواده ای با تفکرات‬ ‫شب ه مدرن بزرگ ش��ده و در این زمینه تفاوت هایی با حامد‬ ‫دارد‪ ،‬اما با این وجود ان دو به یکدیگر عالقه مند هستند‪ .‬پدر‬ ‫حامد در مبارزات قبل از انقالب در زندان های حکومت پهلوی‬ ‫کشته شده و او با مادر خود زندگی م ی کند و هر دو جوان در‬ ‫مراسم عقدشان سایه پدر را باالی سر خود نم ی بینند‪ ،‬حامد‬ ‫و زیبا در تدارک برگزاری مراسم عروسی هستند که اتفاقی‬ ‫غیرمنتظره روی م ی دهد‪ .‬بازگش��ت پدر زیبا از خارج پس از‬ ‫سال ها باعث یاداوری خاطره و ماجرای تلخی در سال ها پیش‬ ‫م ی شود که خانواده ها را تا مرز از هم پاشیدگی پیش م ی برد‪.‬‬ ‫در این میان اما ماجرای بزرگتر و خطیرتری در پس این اتفاق‬ ‫جریان دارد که زندگی هم��ه را تهدید م ی کند‪ ».‬این خالصه‬ ‫داستان سریال « انقالب زیبا » است‪ .‬این سریال ‪ ۱۰‬قسمتی‬ ‫به تهی ه کنندگی رامین عباس ی زاده موضوعی انقالبی دارد‬ ‫و در قالب ملودرام اجتماعی روایت م ی ش��ود‪ .‬این مجموعه‬ ‫تلویزیونی نگاهی متفاوت به انقالب اس�لامی دارد و سعی‬ ‫شده نواوری در داستان و ش��کل پرداختن به انقالب‪ ،‬اصل‬ ‫باشد‪ .‬این سریال احتماال ایام دهه فجر و به مناسبت پیروزی‬ ‫انقالب اسالمی از شبکه یک پخش خواهد شد‪ .‬این سریال‬ ‫«شب کوک»‬ ‫برنامه ای با اجرای امیر غفارمنش‬ ‫باکری‪ ،‬همت و جهان ارا در یک انیمیشن‬ ‫امیر غفارمنش که با ب رنامه‬ ‫«ش��ب کوک» به شبکه نسیم‬ ‫م ی اید‪ ،‬از اولین تجربه اجرایش‬ ‫در تلویزیون اظهار خوش��حالی‬ ‫کرد و گفت‪« :‬کارم بازیگری است‬ ‫اما خوش��حالم که دوس��تان از‬ ‫اولین اجرایم در تلویزیون راضی‬ ‫بودند‪».‬‬ ‫«شب کوک» یک ب رنامه با مایه های طنز ب رای شبکه نسیم است که اکنون در حال‬ ‫ضبط است و از این هفته روی انتن م ی رود‪ .‬این ب رنامه زی ربنای موسیقایی دارد اما در کنارش‬ ‫گفت وگو با هنرمندان‪ ،‬ورزش��کاران و خوانندگان را نیز دارد‪ .‬رضا رویگری ‪ ،‬مهدی مدرس ‪،‬‬ ‫علیرضا قرایی منش ‪ ،‬رضا عنایت ی ‪ ،‬ایلیا منفرد و‪ ...‬از جمله هنرمندانی هس��تند که در این‬ ‫ب رنامه حضور یافته اند‪ .‬این ب رنامه فعال با پشتیبانی تلویزیون در ‪ ۱۵‬قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای به‬ ‫ی هادی ضمیرچی در حال تولید است‪ .‬غفارمنش در‬ ‫کارگردانی باربد بابای ی فر و تهی ه کنندگ ‬ ‫مورد نوع اجرای خود در این ب رنامه گفت‪« :‬تمام تالشم این بود که اولین اجرایم در تلویزیون‬ ‫که با ب رنامه «شب کوک» است‪ ،‬ساده و ب ی تکلف باشد‪».‬‬ ‫مجموعه «دالوران دوران»‬ ‫به کارگرانی «فرنوش عابدی»‬ ‫تا کنون حدود ‪ 5‬قس��مت تولید‬ ‫ش��ده که به نگاه غیرمس��تقیم‬ ‫ان ب��ه موض��وع دف��اع مقدس‬ ‫م ی پردازد‪ .‬فیلمنام��ه «دالوران‬ ‫دوران» در ‪ 26‬قس��مت ‪20‬‬ ‫دقیقه ای نوش��ته شده و نگاهی‬ ‫به جنگ و دفاع مقدس دارد که بیشتر به س��ال های بعد از جنگ و پشت جبهه ها مربوط‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬در واقع این س��ریال به خانواده های ش��هدا و مفقودان و ایثارگ��ران م ی پردازد‬ ‫اما با نگاهی اجتماع��ی و در طول داس��تان فالش بک هایی هم به جن��گ و خاط رات و‬ ‫جان فشان ی های این افراد دارد‪ .‬حسن احمدی‪ ،‬نویسنده این فیلمنامه خود یک رزمنده است‬ ‫و توانسته خاط رات زیادی را ب رای نگارش فیلمنامه به کار گیرد‪ .‬هر قسمت از این سریال به‬ ‫یکی از شخصی ت ها م ی پردازد و افرادی مثل شهید همت‪ ،‬شهید باکری‪ ،‬شهید جهان ارا‬ ‫و ش��خصی ت های ملعونی مثل صدام نیز در این کار به تصویر کشیده شده اند‪ .‬این پروژه‬ ‫مستقیما به جنگ نم ی پردازد و بیشتر بازتاب های جنگ در خانواده ها را نمایش م ی دهد‪.‬‬ ‫فردوسی پور تهیه کننده برنامه ویژه‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫دیدار‬ ‫جام جهانی‬ ‫به روایت عادل‬ ‫‪78‬‬ ‫«دالوران دوران»‬ ‫مس��ابقات جام جهان��ی ‪ 2014‬ب��دون ش��ک یکی از‬ ‫پدیده هایی است که دایره مخاطبان فراوانی دارد و م ی تواند‬ ‫در ان واحد صد ها میلی��ون نفر را در س��طح جهان به خود‬ ‫مش��غول کند‪ .‬ای ران هم از این قاعده مس��تثنی نیس��ت و‬ ‫مخاطبان ای رانی هم سهم عمده ای از این تورنمنت دارند‪ ،‬به‬ ‫یو دو تیم حاضر در این‬ ‫ویژه انکه تیم ملی ای ران هم یکی از س ‬ ‫رقابت هاست‪ .‬صداوسیما ب رای این مسابقات برنامه مفصلی‬ ‫دارد که یکی از اصل ی ترین ب رنامه های ان به یک چهره کامال‬ ‫اشنا سپرده ش��ده اس��ت‪ .‬تهی ه کنندگی و اجرای ویژه برنامه‬ ‫جام جهانی شبکه سه سیما به عادل فردوس ی پور سپرده شد‪.‬‬ ‫طرح عادل فردوس��ی پور ب رای ویژه برنامه جام جهانی مورد‬ ‫موافقت گروه ورزش شبکه قرار گرفته و ماموریت ساخت این‬ ‫برنامه به وی محول شده است‪ .‬این مجری موفق و محبوب‬ ‫برنامه نود‪ ،‬س��ال گذش��ته در سومین جش��نواره تلویزیونی‬ ‫جام جم از س��وی هیات داوران به عن��وان بهترین مجری و‬ ‫بهترین تهی ه کننده برنامه های ورزشی سیما انتخاب شد‪ .‬در‬ ‫برنامه تلویزیونی سال تحویل ‪ ۹۳‬شبکه سه نیز فردوس ی پور‬ ‫با ارای مردم بهترین مجری ورزشی ‪ ۲۰‬سال شبکه سه شد‪.‬‬ ‫ویژه برنامه جام جهانی ش��بکه سه س��یما‪ ،‬حدود یک هفته‬ ‫قبل از اغاز جام جهانی روی انتن خواهد رفت و عالقه مندان‬ ‫فوتبال قبل از تماش��ای این بازی ها با حواشی جام جهانی‬ ‫اشنا خواهند شد‪.‬‬ ‫دستور رئیس سازمان صداوسیما‬ ‫نسیم توفانی می اید‬ ‫ب رنام ه های در دست تولید شبکه سرگرمی‬ ‫قرار است پخش رسمی شبکه تلویزیونی نسیم به زودی‬ ‫شروع شود و این ش��بکه پخش ازمایش��ی خود را متوقف‬ ‫کند‪ .‬ب رای همین گروه های برنامه س��از این ش��بکه سخت‬ ‫در تکاپو هستند که شروع این ش��بکه‪ ،‬شروعی قدرتمند و‬ ‫همراه با برنامه های تولیدی باشد‪ .‬رویکرد شبکه‬ ‫نسیم ب راساس نشاط‪ ،‬س��رگرمی و اطالع رسانی‬ ‫تعریف شده و تمام برنامه ها با این شاخصه تولید‬ ‫م ی شود‪ .‬نگاهی داریم به چند ب رنامه که قرار است‬ ‫در این شبکه ساخته شود‪.‬‬ ‫عینک افتابی‬ ‫برنامه عینک افتابی برنامه ای اس��ت که‬ ‫در ان قرار اس��ت‪ ،‬شاهد بازگش��ت رضا رشیدپور‬ ‫پس از پنج سال باشیم‪ .‬این برنامه در ابتدا با نام‬ ‫«میلیونر شو» مطرح شد‪ ،‬این ب رنامه مجری محور‬ ‫است و ب راس��اس یک س��وژه‪ ،‬میان برنامه های‬ ‫نمایشی ط راحی شده که در البه الی صحب ت های‬ ‫رشیدپور پخش خواهد ش��د‪ .‬در این بخش های‬ ‫نمایش��ی الله صبوری ‪ ،‬یوس��ف صی��ادی‪ ،‬رضا‬ ‫رش��یدپور و گروه��ی از هنرمندان تئات��ر بازی‬ ‫م ی کنند‪.‬‬ ‫این برنامه به بحث روابط خانوادگی و نیز‬ ‫روابط اف��راد در جامعه م ی پردازد‪ .‬در ای��ن برنامه ثروت های‬ ‫واقع��ی برخی از اف��راد به مردم معرفی م ی ش��ود‪ .‬بیش��تر‬ ‫مردم فکر م ی کنند تنها چیزی که م ی توان��د انها را به یک‬ ‫میلیونر تبدی��ل کند ثروت و مال دنیاس��ت‪ ،‬در صورتی که‬ ‫تولیدکنندگان این ب رنامه سعی م ی کنند نشان دهند که خیلی‬ ‫از ما داشته هایی چون فرزند خوب‪ ،‬همسر فداکار یا سالمت‬ ‫بدن داریم که در قالب ثروت های دنیوی و حساب های بانکی‬ ‫نم ی گنجد ولی به انها ب ی توجه هستیم‪ .‬این برنامه در طول‬ ‫هفته و هر شب به جز جمعه شب ها به مدت ‪ ۳۰‬دقیقه پخش‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫حالی که لذت غذاهای ای رانی هم به دلیل خوردنشان و هم‬ ‫ب رای خواصشان با هیچ غذای دیگری قابل مقایسه نیست‪.‬‬ ‫ب رنامه «مزه غذای ای ران��ی» را منصور ضابطیان تهیه کرده‪.‬‬ ‫او در این برنامه س��راغ غذاهای ای رانی از نان سنگک گرفته‬ ‫تا کباب ترش و دیگر غذاها م ی رود و انها را معرفی م ی کند‪.‬‬ ‫مجری این برنامه امیرمحمد نبویان است و هر قسمت ان‬ ‫‪ ۱۵‬دقیقه زمان دارد‪.‬‬ ‫مزه غذای ایرانی‬ ‫یکی از پیامدهای رش��د جمعیت شهرنشین‪ ،‬افزایش‬ ‫کشف استعداد‬ ‫در شبکه نسیم بعد دیگری از سرگرمی هم مدنظر است‬ ‫و مسابقات متعددی در ان تولید م ی شود‪ .‬مسابقات‬ ‫«شوخ طبعی»‪« ،‬بادبادک ها» و «صدا» در دست تولید‬ ‫اس��ت که در همه انها به دنبال کشف استع دادهای‬ ‫متفاوت و جدید هستند‪ .‬مسابقه «شوخ طبعی» ب رای‬ ‫یافتناستع دادهایاجرایب رنامهومجری گری‪،‬مسابقه‬ ‫ک‪‎‬ها» ب رای کشف استع دادهای جالب کودکان‬ ‫«بادباد ‬ ‫زیر هشت سال و مس��ابقه «صدا» ب رای پیدا کردن‬ ‫صداهای خوب ای رانی ط راحی شده که تولید این ب رنامه‬ ‫هنوز شروع نشده است‪.‬‬ ‫غذاهای خیابانی و مصرف غذاهای اماده با عنوان فس ت فود‬ ‫یا غذاهای سریع است‪ .‬به هر کجا که سر م ی زنید صحبت‬ ‫از فس��ت فود‪ ،‬غذاهای تایلندی‪ ،‬هندی‪ ،‬چینی و‪ ...‬است‪ ،‬در‬ ‫قند پهلو‬ ‫سری تازه در راه است‬ ‫راه ارامش‬ ‫فصل دوم‪ ،‬فصل جمعیت‬ ‫پخش سری دوم مجموعه «راه ارامش» همزمان با س��الروز میالد حضرت فاطمه‬ ‫زه را (س) از شبکه دو سیما اغاز شد‪ .‬سری دوم این برنامه ‪ 10‬فصل دارد که فصل اول ان‬ ‫با عنوان «فصل تربیت فرزند» به اتمام رسیده و از سه شنبه‪ 9 ،‬اردیبهشت فصل دوم سری‬ ‫دوم با عنوان «فصل جمعیت» اغاز شده است‪ .‬در این فصل که چهار ب رنامه را دربرم ی گیرد‬ ‫با حضور حجت االسالم عباسی (کارشناس ب رنامه) به اسی ب شناسی پیری جمعیت در کشور‬ ‫پرداخته خواهد شد‪ .‬موضوعاتی که در این چهار جلسه به انها پرداخته م ی شود عبارتند از‪:‬‬ ‫«بار اقتصادی نگهداری از سالمندان در اینده»‪« ،‬از بین رفتن ارامش روانی والدین به جهت‬ ‫دوری از بچه ها»‪« ،‬کم شدن نیروی کار در جامعه»‪« ،‬مهاجرت پذیری و عواقب فرهنگی ان‬ ‫ب رای جامعه»‪« ،‬کم شدن نیروهای نخبه در جامعه» و در نهایت «اسی ب پذیر شدن نیروهای‬ ‫دفاعی کشور»‪« .‬راه ارامش» کاری از گروه معارف شبکه دو سیماست که تهی ه کنندگی و‬ ‫کارگردانی ان را محمد رفتی و با اجرای سیدعلیرضا مرتضوی به روی انتن م ی رود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫ب رنامه طنز «قند پهلو» طرفداران خاص خودش را دارد‪ .‬ب رنامه ای که از یک سرگرمی‬ ‫ قدیمی ای رانی برخاسته و جالب این که خیلی زود جای خود را در میان مخاطبان ای رانی باز‬ ‫کرد‪ .‬در این برنامه «مش��اعره» با رویکردی طنز و با حضور یکی از طنزپردازان قدیمی به‬ ‫نام «رضا رفیع» اجرا م ی شود و شه رام شکیبا هم نقشی پررنگ در ان دارد‪.‬خبر خوب ب رای‬ ‫عالقه مندان به این ب رنامه ان است که سری جدید مشاعره طنز «قند پهلو»‪ ،‬در ماه رمضان‬ ‫و در دو بخش به روی انتن م ی رود‪ .‬امیر قمیشی در این باره گفت‪« :‬قند پهلو در ایام رمضان‬ ‫در دو بخش مسابقه و ویژه افطار پخش خواهد شد‪.‬ویژه افطار «قند پهلو» از ‪ 45‬دقیقه قبل‬ ‫از اذان شروع م ی شود و در ‪ 30‬قسمت نیز تولید م ی شود ؛ ضمن اینکه بخش مسابقه این‬ ‫ب رنامه هم در ‪ 24‬قسمت ‪ 60‬دقیقه ای اماده خواهد شد‪ .‬در سری جدید «قند پهلو» از دکور و‬ ‫ایتم های جدید استفاده م ی شود‪ ،‬تصمیم داریم در سری جدید ب رنامه جدی تر به حوزه شعر‬ ‫ورود پیدا کنیم و بستر طنز مکتوب و ادبیات منثور را نیز فراهم کنیم‪».‬‬ ‫سایر برنام ه ها‬ ‫«ورود ممن��وع» ب رنام�� ه طنزی اس��ت که با‬ ‫مش��ارکت پلیس راهور تهیه و در ان به مس��ائل‬ ‫مرتبط با حوزه ترافیک پرداخته م ی ش��ود‪ .‬برنامه‬ ‫«خندوانه» که اجرای ان برعهده رامبد جوان است‪،‬‬ ‫ترکیبی است از میهمان و مسابقه و اجراهای شاد‬ ‫که همگی در راس��تای س��رگرم کردن مخاطبان‬ ‫شبکه نسیم است‪ .‬برنامه بعدی «هاونگ » است‪.‬‬ ‫ای��ن برنامه ب راس��اس عکس ه��ای دریافت��ی از اینترنت و‬ ‫عکس هایی که ببیندگان ب رنامه ارسال م ی کنند‪ ،‬بخش های‬ ‫طنزی را ب رای پخش تولید م ی کند‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫برنامه های کودک‬ ‫بدون تبلیغ‬ ‫عزت اهلل ضرغامی در حاشیه مراسم هفته سالمت که‬ ‫در مرکز همایش های رازی برگزار شد‪ ،‬گفت‪« :‬در اگه ی های‬ ‫تلویزی��ون‪ ،‬زمان��ی که حی��ن فیلم های س��ینمایی پخش‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬حتی اگر مورد تایید هم نباش��د‪ ،‬اما چون مجوز‬ ‫دارد نم ی توانیم به نظ��ر خود عمل کنی��م و جلوی پخش‬ ‫ان را بگیریم‪ ،‬هرچند برخی از برنامه های��ی که مجوز دارند‬ ‫هم با وجود پولی که ب رای قرارداده��ا داده اند اما از تلویزیون‬ ‫پخش نم ی ش��وند‪ ،‬بناب راین باید گفت تلویزیون به مسائل‬ ‫مختلف توجه دارد‪ .‬اما در حوزه س�لامت تمام کاالهایی که‬ ‫تبلیغ م ی شوند مجوزهای رسمی دارند‪ ،‬هرچند ممکن است‬ ‫اختالفی در دستگاه ها باشد‪.‬‬ ‫اما صدا و س��یما همیش��ه به وظیف��ه قانونی عمل‬ ‫م ی کند‪ ،‬به همین منظور تبلیغ هرکدام از خدمات و کاالهایی‬ ‫که احساس ش��ود جز ضرر چیزی ندارد‪ ،‬به رغم مجوزهایی‬ ‫که دارد‪ ،‬محدود ش��ده و برخی از انها نیز متوقف شده اند‪».‬‬ ‫رئیس رسانه ملی در مورد پخش برنامه های بازرگانی حین‬ ‫برنامه های کودک گفت‪« :‬پخش این تبلیغات از سر ناچاری‬ ‫و مشکالت اعتباری بوده اما در دو‪ ،‬سه هفته گذشته دستور‬ ‫لغو ان صادر شده است و دیگر مجوز تبلیغ حین برنامه های‬ ‫کودکان وجود ندارد‪».‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫نوبت انتن‬ ‫نگاهی داریم به سریال هایی که امسال از سیما پخش خواهند شد‬ ‫سال ‪ 93‬سالی پر از سریال خواهد بود؛ سالی که ساعت های متمادی م ی توان پای تلویزیون نشست و با هر سلیقه و هر نوع نگاه سریال محبوب خود را انتخاب کرد‪ .‬بنا بر لیست‬ ‫اعالم شده‪ ،‬امسال ‪ 69‬سریال از سیما پخش م ی شود که این یعنی ب ه طور متوسط در هر ماه بیش از پنج سریال که در نوع خود یک رکورد محسوب م ی شود‪ .‬نکته حائز اهمیت در‬ ‫این سریال ها‪ ،‬نام های بزرگی است که ب ه عنوان کارگردان پشت دوربین رفته اند و بازیگران نام اشنایی که به ایفای نقش پرداخته اند‪ ،‬تنوع موضوع و ژانر هم در سریال های سال ‪93‬‬ ‫ی مدیرکل طرح‪ ،‬برنامه و نظارت‬ ‫در نوع خودش‪ ،‬سالی پربار را نشان م ی دهد‪ .‬در این بین سریال های مناسبتی جایگاه ویژه ای در میان بخش های یادشده دارند‪ .‬سیدعباس فاطم ‬ ‫تلویزیون در حضور خبرنگاران‪ ،‬برنام ه های نمایشی تلویزیون در سال ‪ ۹۳‬را معرفی کرد‪ .‬او در مراسم معرفی این سریال ها گفت‪« :‬تقویت اثار نمایشی و تعامل مستمر رسانه ای با‬ ‫مخاطبان از مهمترین رویکردهای سیما در تولید اثار نمایشی است‪ .‬از پاییز سال گذشته با ایجاد شورایی متشکل از نمایندگان اداره کل طرح و برنامه و مدیران هر شبکه‪ ،‬ماموریت‬ ‫و اختیارات مربوط به انتخاب و تصویب برنام ه های نمایشی به خود شبک ه ها سپرده شد‪ .‬این شوراها متون را بررسی م ی کنند و مصوبات انها در نهایت توسط اداره کل طرح‪ ،‬برنامه و‬ ‫نظارت سازمان بررسی م ی شود‪ ».‬قبل از معرفی سریال ها این خبر را هم در مورد سریال «سرزمین کهن» که پخش ان متوقف شده داشته باشید‪« :‬این سریال نیاز به اصالحات دارد‪.‬‬ ‫فعال اقای تبریزی درگیر ساخت یک فیلم سینمایی است و باید زمانی فراهم شود تا بخش هایی از سریال را دوبله کنیم و بعد از اصالح ان را به مخاطبان ارائه کنیم‪».‬‬ ‫شبکه یک‬ ‫شبکه یک در سال ‪ 93‬در مجموع ‪ 12‬سریال پخش خواهد کرد‪ ،‬در این شبکه کارهایی از کارگردان های مشهوری چون‬ ‫سیروس مقدم‪ ،‬سروش صحت‪ ،‬فریدون شعیبی‪ ،‬فریدون جی رانی‪ ،‬محمدحسین لطیفی و‪ ...‬روی انتن م ی رود‪ .‬عالقه مندان‬ ‫به سریال های تاریخی‪ ،‬به ویژه بخش تاریخ معاصر منتظر دو سریال «معمای شاه» و «انقالب زیبا» باشند‪« .‬معمای شاه»‬ ‫به کارگردانی محمدرضا ورزی و تهی ه کنندگی علی لدنی در ژانر انقالب اسالمی ب رای شبکه یک سیما در حال ساخت است‪.‬‬ ‫زمان پیشنهادی ب رای پخش این سریال از ‪ ۲۸‬مرداد ‪ ۹۳‬تعیین شده اس��ت‪ .‬این سریال داستان زندگی محمدرضا پهلوی را از‬ ‫زمان بازگشت وی از سوئیس در سال ‪ ۱۳۱۵‬تا زمان مرگ به تصویر م ی کشد‪« .‬انقالب زیبا» به کارگردانی به رنگ به مناسبت‬ ‫رحلت حضرت امام خمین ی (ره) قرار است در ‪ ۲۰‬قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای روی انتن برود‪ .‬محمدحسین لطیفی هم سریالی به نام‬ ‫«بن بست» در ژانر تاریخی ساخته است‪« .‬خانه امن» به کارگردانی فریدون جی رانی به مناسبت سالگرد شهدای هسته ای در‬ ‫‪ ۱۳‬قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای در ژانر سیاسی پخش م ی شود‪ .‬سریال «شهید ستاری» به نویسندگی فرهاد توحیدی و علیرضا نادری‬ ‫در ژانر دفاع مقدس ب رای شبکه اول سیما ساخته خواهد شد‪ .‬سریال های طنز هم در لیست سریال های شبکه یک جایگاه ویژه ای دارند‪« ،‬مربع‪ ،‬مثلث‪ ،‬دایره» به کارگردانی سروش‬ ‫صحت‪« ،‬چهره به چهره» به نویسندگی سعید فرهادی و سریال «دایره خوشبختی» به نویسندگی فریدون فرهودی مجموعه هایی هستند که قرار است خنده را بر لبان شما بنشانند‪.‬‬ ‫همچنین «گذر از رنج ها» یکی دیگر از پروژه های در حال ساخت شبکه یک سیماست که کارگردانی ان را فریدون حس ن پور بر عهده دارد‪ ،‬زمان پیشنهادی ب رای پخش ان در ایام‬ ‫دهه فجر در نظر گرفته شده است‪« .‬گذر از رنج ها» داستان زندگی زنی به نام دنیا را از لحظه تولد تا مرگ‪ ،‬در یک مدت زمان هشتاد ساله روایت م ی کند‪ .‬در ماه مبارک رمضان سریال‬ ‫«مدینه» را به نویسندگی سعید نعمت اهلل و کارگردانی سیروس مقدم از شبکه یک خواهیم دید‪ ،‬سریالی در ژانر خانوادگی که ساخت ان شروع شده است‪« .‬نافذان دل» در ژانر اجتماعی‬ ‫ن تراب نژاد و کارگردانی بهروز شعیبی ب رای پخش از شبکه اول در نظر‬ ‫از دیگر مجموعه های تلویزیونی است که به مناسبت ماه محرم در ‪ ۳۰‬قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای به نویسندگی حسی ‬ ‫گرفته شده است‪ .‬همچنین «میکائیل» از دیگر سریال های در نظر گرفته شده شبکه یک سیماست که در ‪ ۳۰‬قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای توسط سعید نعمت اهلل در ژانر پلیسی نوشته شده‬ ‫است و کارگردانی ان را سیروس مقدم بر عهده خواهد داشت‪ .‬احتماال خرداد ماه سال ‪ 93‬سریال مع راج ی ها روی انتن شبکه یک م ی رود‪ .‬این سریال ‪ 40‬قسمت داشته و از دغدغه های‬ ‫دفاع مقدس و ارزش های انقالب سخن م ی گوید‪ .‬این کار اخرین ساخته مسعود ده نمکی است و فیلم ان در اکران نوروزی از سینماهای کشور پخش شد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫شبکه ‪2‬‬ ‫تعداد سریال های اماده تولید و در حال ساخت شبکه دو سیما در سال ‪ ۹۳‬به ‪ ۱۱‬مجموعه م ی رسد‪ .‬در این شبکه منتظر‬ ‫سریالی از مازیار میری کارگردان فیلم هایی نظیر سعادت اباد و حوض نقاشی باشید‪ .‬سریال «گاهی به پشت سر نگاه کن»‬ ‫به کارگردانی مازیار میری در ‪ ۳۰‬قس��مت ‪ ۴۰‬دقیقه ای ط راحی ش��ده اس��ت که به تهی ه کنندگی رضا انصاریان و نویسندگی‬ ‫محمدمحمود سلطانی در ژانر ملودرام اجتماعی ساخته خواهد شد‪ .‬در این شبکه در ژانرهای مختلف طنز سریال هایی نظیر‬ ‫بزاده‪« ،‬همسفره» به نویسندگی اصغر عب داللهی‪«،‬زیر نور شمع»‬ ‫«سرپناه» به نویسندگی سینا وزیری و تهی ه کنندگی امید نجی ‬ ‫به نویسندگی هوشنگ مرادی کرمانی و اب راهیم فروزش‪،‬همچنین «باغ سردار» به نویسندگی و کارگردانی سپهر محمدی‬ ‫ساخته م ی شود‪ .‬همچنین سریال دفاع مقدسی «کیمیا» به کارگردانی جواد افشار از مجموعه های بلند تلویزیون است که در‬ ‫‪ ۱۰۰‬قسمت ‪ ۳۵‬دقیقه ای مهرماه ‪ ۹۳‬از شبکه دو به روی انتن خواهد رفت‪ .‬همچنین «دولت مخفی» یکی دیگر از سریال های‬ ‫دفاع مقدسی این شبکه است که اکنون در مرحله صداگذاری‪ ،‬موس��یقی و تدوین به سر م ی برد‪ .‬کارگردانی این مجموعه را‬ ‫حسن برزیده و راما قویدل بر عهده داشتند‪ .‬زمان پیشنهادی پخش این سریال از ‪ ۲۶‬مرداد‪-‬همزمان با سالروز ورود ازادگان‪ -‬تعیین شده است‪« .‬اسیر» یکی دیگر از سریال هایی است که‬ ‫در ژانر دفاع مقدس ب رای هفته بسیج شبکه دو ط راحی شده است‪ .‬این شبکه در زمینه ملودرام و سریال های خانگی هم حرف هایی ب رای گفتن دارد‪« .‬هانیه» به نویسندگی سیدجالل‬ ‫دهقانی و تهی ه کنندگی علی مهام در ژانر خانوادگی تهیه خواهد شد‪« .‬ساالر» به تهی ه کنندگی محمدعلی اسالمی‪ ،‬نویس��ندگی خسرو نقیبی و کارگردانی مهدی کرم پور از دیگر‬ ‫سریال های ملودرام خانوادگی این شبکه است که ب رای پخش در ایام محرم امسال در نظر گرفته شده است‪.‬‬ ‫«شکوه یک زندگی» یکی دیگر از سریال های شبکه دو است که به نویسندگی شعله شریعتی نگارش م ی شود که امیرعباس کنی تهی ه کنندگی و داریوش یاری کارگردانی ان‬ ‫را بر عهده دارند‪ .‬این سریال که در ژانر انقالب اسالمی تهیه خواهد شد‪ ،‬دهه فجر امسال روی انتن م ی رود‪.‬‬ ‫شبکه ‪3‬و‪4‬‬ ‫اگر در سال ‪ 92‬از تماشای سریال پژمان لذت بردید‪ ،‬خبر خوش این است که در سال ‪ 93‬شاهد ساخت قسمت دوم این سریال خواهید‬ ‫بود‪.‬اما «سریال پژمان ‪ »۲‬به نویسندگی سروش صحت و ایمان صفایی تنها س��ریا ‬ ‫ل طنز شبکه ‪ 3‬نیست‪ .‬سروش صحت در همین ژانر‬ ‫سریال دیگری به نام شمعدانی م ی س��ازد‪« .‬تلفن» از دیگر سریال های طنز شبکه سه سیماس��ت که به نویسندگی محراب قاسم خانی و‬ ‫پیمان قاسم خانی ساخته م ی شود‪« .‬دردسرهای عظیم» به نویسندگی علیرضا کاظم ی پور و تهی ه کنندگی ایرج محمدی و مه ران مهام در‬ ‫ژانر طنز ب رای شبکه سه سیما در نظر گرفته شده است‪ .‬از ملودرام های اجتماعی شبکه ‪ 3‬م ی توان به «همه چیز انجاست» به تهی ه کنندگی‬ ‫داود هاشمی‪« ،‬بهترین مسابقه زندگی» به نویسندگی جابر قاسمعلی‪« ،‬جنبش طالیی» به نویسندگی علیرضا کاظم ی پور و سعید جاللی‬ ‫اشاره کرد‪ .‬سریال «هفت سنگ» به نویسندگی علیرضا بذرافشان که از گزینه های پخش در ماه رمضان امسال در نظر گرفته شده است در‬ ‫ژانر خانوادگی مفرح در ‪ ۲۶‬قسمت ‪ ۶۰‬دقیقه ای ساخته شده است‪« .‬ویندوز قرمز» به نویسندگی رسول لطفی از دیگر سریال های شبکه سه‬ ‫سیماست که در ژانر پلیسی ب رای دهه فجر اماده شده است‪ .‬همچنین «تلخ و شیرین» از دیگر سریال های این شبکه است که به نویسندگی‬ ‫و کارگردانی مسعود شاه محمدی در ژانر خانوادگی مفرح تهیه خواهد شد‪« .‬سوداگر» یکی دیگر از سریال های شبکه سه سیماست که ب رای‬ ‫مناسبت هفته نیروی انتظامی به تهی ه کنندگی محسن عل ی اکبری ساخته خواهد شد‪ .‬این سریال در ژانر پلیسی ساخته م ی شود‪ .‬همچنین‬ ‫«یادداشت های یک زن خانه دار» تنها سریال شبکه چهار سیماست که به تهی ه کنندگی اسماعیل عفیفه و به کارگردانی مسعود کرامتی در‬ ‫ژانر اجتماعی ‪ -‬فرهنگی در حال ساخت است‪.‬‬ ‫شبکه تهران‬ ‫شبکه قران‬ ‫در میان ‪ 12‬س��ریالی که شبکه ته ران‬ ‫م ی خواهد پخش کند‪ ،‬شاید مهمترین اتفاق‬ ‫بازگشت مه ران مدیری پس از مدت ها دوری‬ ‫در تلویزیون باشد‪ .‬سریال مه ران مدیری هنوز‬ ‫نامی ب رای ان انتخاب نشده است‪ ،‬قرار است‬ ‫در ‪ ۹۰‬قسمت ساخته شود و زمان پیشنهادی‬ ‫ب رای پخش عید سعید فطر عنوان شده است‪.‬‬ ‫«جاده چال��وس» در ژانر طن��ز خانوادگی به‬ ‫نویس��ندگی ارش قادری و کارگردانی احمد‬ ‫معظمی‪« ،‬س��ه جلد» عنوان به نویسندگی‬ ‫پیام عباسی و کارگردانی س��امان مقدم که‬ ‫زمان پیشنهادی پخش ان از ش��بکه ته ران بهمن ‪ ۹۳‬اعالم شده‪ .‬سریال «سه نقطه»‬ ‫در ‪ ۹۰‬قس��مت ‪ ۴۵‬دقیقه ای در قالب طنز ایتمی‪ ،‬از س��ریال های کمدی شبکه ته ران‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین «ویالی سمت چپ» از دیگر س��ری ال های طنز این شبکه است که‬ ‫به کارگردانی محمدهادی نقیبی ب رای پخش در نوروز ‪ ۹۴‬در نظر گرفته ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫یزند» در ژانر خانوادگی مفرح هم سریال دیگر شبکه ته ران در نوروز‬ ‫«خوشبختی در م ‬ ‫ان سال است‪ .‬سری جدید از مجموعه «شاید ب رای شما هم اتفاق بیفتد» به تهی ه کنندگی‬ ‫ی و نه هفته» در ش��ش قس��مت‬ ‫اکب��ر تحویلیان ب رای ایام مذهبی و مجموعه «س�� ‬ ‫‪ ۴۵‬دقیقه ای به نویس��ندگی احمد رفی عزاده ب رای پخش در هفته دفاع مقدس‪ ،‬سریال‬ ‫«نشانه ها» به نویسندگی بابک کایدان ب رای محرم‪« ،‬نورالدین پسر ای ران» که از روی یک‬ ‫کتاب پرفروش ساخته شده ب رای هفته بسیج‪« ،‬شب کولی» به نویسندگی احمد رفی عزاده‬ ‫در ژانر پلیسی ب رای دهه فجر‪« ،‬رادیکال» در ژانر سیاسی ‪ -‬خانوادگی درباره حماسه ‪ ۹‬دی‬ ‫از دیگر سریال های مناسبتی شبکه ته ران هستند که روی انتن خواهند رفت‪.‬‬ ‫ش��بکه ق��ران ه��م وضعیت‬ ‫س��ریال های اماده تولید و در جریان‬ ‫ساختش را ب رای س��ال ‪ ۹۳‬اعالم کرد‬ ‫که با هم مرور م ی کنیم‪« .‬همس��فر‬ ‫خورش��ید» به نویس��ندگی عل ی شاه‬ ‫حاتمی در ‪ ۱۳‬قس��مت ‪ ۴۰‬دقیقه ای‬ ‫در ژانر معارف ب رای ده��ه کرامت در‬ ‫نظر گرفته ش��ده اس��ت‪« .‬کربالیی‬ ‫کاظم» ب رای ایام محرم به نویسندگی‬ ‫محمدحسین لطیفی ب رای این شبکه‬ ‫طراحی ش��ده که علیرض��ا داوری و‬ ‫محسن عل ی اکبری از تهی ه کنندگان این مجموعه هس��تند و محمدحسین لطیفی‬ ‫کارگردانی ان را نیز بر عهده دارد‪ .‬این س��ریال که ب رای شبکه قران ساخته خواهد شد‬ ‫در ژانر اجتماعی ط راحی شده اس��ت‪« .‬محراب خاک» در ‪ ۱۳‬قسمت ‪ ۴۰‬دقیقه ای به‬ ‫نویسندگی فاطمه سادات موسوی در ژانر انقالب اس�لامی‪« ،‬رخصت» به کارگردانی‬ ‫داریوش یاری در ژانر اجتماعی ب رای ایام محرم‪« ،‬فراخوان» در ‪ ۳۰‬قسمت ‪ ۴۰‬دقیقه ای‬ ‫در ژانر ملودرام و «نرجس خاتون» به نویسندگی فیروزه اقاحسنی و هانیه رودی در ژانر‬ ‫تاریخ اسالم از دیگر سریال های این شبکه است‪« .‬او ما را دوست دارد» در ‪ ۲۴‬قسمت‬ ‫‪ ۴۵‬دقیقه ای به قلم طال معتضدی نگارش شده اس��ت در ژانر معارفی‪« ،‬پرده نشین»‬ ‫در ‪ ۱۴‬قس��مت ‪ ۴۵‬دقیقه ای به نویس��ندگی اب راهیم عل ی برزی در ژان��ر تاریخ از دیگر‬ ‫مجموعه های تلویزیونی شبکه ته ران هستند‪« .‬ب ی انتها» اخرین سریال شبکه قران‬ ‫است که قرار است سال ‪ ۹۴‬به پخش برسد‪ .‬این مجموعه ‪ ۲۶‬قسمتی که به نویسندگی‬ ‫احسان احمدی نوشته شده به تهی ه کنندگی سیدمصطفی فاطمی تهیه خواهد شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪216‬‬ ‫از سریال های اماده تولید و همچنین در جریان ساخت مرکز سیما فیلم در سال ‪ ۹۳‬م ی توان سریال هایی را نام برد که در ان کارگردانانی‬ ‫نظیر کیانوش عیاری‪ ،‬فریبرز عرب نیا‪ ،‬بهروز شعیبی‪ ،‬جواد شمقدری و‪ ...‬ساخت ان را بر عهده دارند‪ .‬سریال های سیما فیلم عبارتند از؛ «جاده‬ ‫قدیم» به نویسندگی امید سه رابی در ژانر کمدی اجتماعی‪« ،‬چشم سوم» به نویس��ندگی ارش قادری‪« ،‬رنگ شک» به کارگردانی فریبرز‬ ‫عرب نیا در ژانر پلیسی‪« ،‬انقالب دوم» به نویسندگی و کارگردانی شمقدری در ژانر ملودرام انقالب اسالمی‪« .‬پس ران سپیدرود» در ‪ ۱۳‬قسمت‬ ‫‪ ۴۰‬دقیقه ای به نویس��ندگی محمدرضا محمدی در ژانر انقالب اسالمی همچنین «گمشده در س��راب» به نویسندگی اکبر نبوی در ژانر‬ ‫اجتماعی‪ ،‬سیاسی و انقالبی‪« ،‬ضلع سوم» به نویسندگی عباس نعمتی در ژانر سیاسی‪« ،‬قصه های درگوشی» در ‪ ۵۲‬قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای به‬ ‫نویسندگی طال معتضدی و به کارگردانی بهروز شعیبی در ژانر خانوادگی و «‪ ۸۸‬متر» به قلم کیانوش عیاری نگارش م ی شود‪ .‬این مجموعه‬ ‫در ‪ ۲۶‬قسمت ‪ ۴۰‬دقیقه ای در ژانر اجتماعی‪« ،‬قحطی بزرگ» در هفت قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای به نویسندگی اردالن در ژانر تاریخی حماسی‪،‬‬ ‫«اقای شهردار» در ‪ ۴۰‬قسمت ‪ ۴۰‬دقیقه ای به نویسندگی عباس نعمتی در ژانر کمدی اجتماعی و «خب رنگاران» در ‪ ۴۰‬قسمت ‪ ۴۵‬دقیقه ای‬ ‫به نویسندگی رامین حیدری ساخته م ی شوند‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫سیما فیلم‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫شورای راهبری اقتصاد مقاومتی در‬ ‫بانک مهر اقتصاد تشکیل شد‬ ‫در راس��تای تحقق فرمان مقام معظم رهبری و به‬ ‫منظور ایجاد انس��جام و وحدت رویه در تحقق اهداف اقتصاد‬ ‫مقاومتی در سطوح مختلف بانک‪ ،‬ش��ورای راهبری اقتصاد‬ ‫مقاومتی در بانک مهر اقتصاد تش��کیل شد‪ .‬به گزارش روابط‬ ‫عمومی بانک مهر اقتصاد‪ ،‬دکتر نت��اج – مدیرعامل و رئیس‬ ‫شورای راهبری اقتصاد مقاومتی در بانک – با تشریح مولفه های‬ ‫سند اقتصاد مقاومتی‪ ،‬گفت‪« :‬همه وظیفه داریم در درجه اول‬ ‫این موضوع را درک کنیم و در قالب گفتمان سازی مقوله اقتصاد‬ ‫مقاومتی را به بحث بگذاریم تا با اتف��اق نظر و وحدت فکری‬ ‫بتوانیم به نحو احسن در عمل ان را اجرایی نماییم‪ ».‬دکتر نتاج‬ ‫اقتصاد مقاومتی را حلقه مفقوده اقتصاد کشور دانست و ان را‬ ‫الگویی الهام بخش از اقتصاد اسالمی عنوان کرد و ادامه داد‪:‬‬ ‫«استفاده حداکثری از ظرفیت و کارکردهای بانکداری اسالمی‬ ‫بانکمهراقتصادبرایتحققاقتصادمقاومتی‪،‬توسعهسهمبازار‬ ‫و ظرفیت های کالن پولی و عملیاتی بانک و تخصیص بهینه‬ ‫و هدفمند منابع برای تسریع در جهت حمایت از تولید داخلی‬ ‫و پروژه های نیمه تمام از جمله ضرورت های تشکیل شورای‬ ‫راهبری اقتصاد مقاومتی در مجموعه مهر به شمار می رود‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه سند اقتصاد مقاومتی جهت دهنده است و باید‬ ‫فراتر از حد یک دستورالعمل به ان توجه شود‪ ،‬خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«تهیه و تدوین سند راهبردی اقتصاد مقاومتی در بانک‪ ،‬طراحی‬ ‫یک الگوی مفهومی برای نهادینه سازی فرهنگ ان در حوزه‬ ‫بانکداری‪ ،‬ایجاد انگیزه بین کارکنان و مشتریان و ایجاد تحرک‬ ‫و پویایی در اقتصاد و بهبود شاخص ها باتوجه به ظرفیت های‬ ‫فراوان مادی و معنوی کش��ور از مهم ترین اهداف تش��کیل‬ ‫شورای راهبری اقتصاد مقاومتی در بانک مهر اقتصاد محسوب‬ ‫می شود‪ ».‬نتاج با اش��اره به اینکه تمامی بخش های جامعه و‬ ‫قوای دولتی هر یک به سهم خود در تحقق این سند مسئولیت‬ ‫دارند‪ ،‬ابراز داشت‪« :‬افزایش سطح کیفی سرمایه انسانی بانک‬ ‫از طریق مدیریت دانش و ارتقای اموزش‪ ،‬مهارت‪ ،‬خالقیت‪،‬‬ ‫کارافرینی‪ ،‬تقویت پیوندهای راهبردی و همکاری های پولی‬ ‫ی به منظور‬ ‫ی و مالی و اقتصاد ‬ ‫ی اجرایی ‪ ،‬علم ‬ ‫و مالی با نهادها ‬ ‫انتقال تجارب برای مدیریت بی اطمینانی های ناشی از تحوالت‬ ‫خارج از اختیار از دیگر اهداف تش��کیل این شورا در بانک مهر‬ ‫اقتصاد است‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد تصریح کرد‪« :‬در‬ ‫متن ابالغیه سند اقتصاد مقاومتی به دارایی ها و بسترهای مورد‬ ‫نیاز برای اجرای ان توجه بسیاری شده است‪ ،‬بنابراین می توان‬ ‫با تکیه بر سرمایه های انسانی‪ ،‬مادی و معنوی و فراهم اوردن‬ ‫زمینه های الزم برای به کارگیری انها نه تنها مشکالت موجود‬ ‫را مرتفع کرد‪ ،‬بلکه جنگ اقتصادی پیش رو و مخاطرات ناشی‬ ‫از ان را هم مدیریت کرد‪ ».‬وی خاطرنشان کرد‪« :‬بانک مهر‬ ‫اقتصاد در عمل نشان داد که می تواند رویکرد اقتصاد مقاومتی‬ ‫را پیاده کند‪ ،‬به طوری که در سال ‪ 1392‬بیش از دو هزار میلیارد‬ ‫ریال وام و تسهیالت ارزان قیمت برای بهره وری و استفاده از‬ ‫ظرفیت های اقتصاد خانوار‪ ،‬مستقیما به احاد مردم پرداخت شد‬ ‫و در سال‪ 1393‬امادگی پرداخت بیش از چهار هزار میلیارد ریال‬ ‫در همین زمینه وجود دارد که با رفع نواقص تجربه شده سال‬ ‫گذشته‪ ،‬با کیفیت بهتری اجرا خواهد شد‪ ».‬دکتر نتاج افزود‪« :‬در‬ ‫کنار تمام ‬ ‫ی این اقدامات‪ ،‬پرداخت حدود ‪ 200‬هزار میلیارد ریال‬ ‫انواع وام و تسهیالت به فعاالن اقتصادی در سطح کشور با نگاه‬ ‫عدالت محور و گسترده‪ ،‬از اقدامات عملی بانک مهر اقتصاد در‬ ‫این رویکرد جدید است‪ ».‬گفتنی است این شورا متشکل از یک‬ ‫دبیرخانه و پنج کمیته بهره وری و مهندسی فرایندها و منابع‪،‬‬ ‫کمیته حمایت از کارافرینان‪ ،‬کمیته مدیریت منابع‪ ،‬هزینه ها‬ ‫و درامدها‪ ،‬کمیته گفتمان س��ازی فرهنگ اقتصاد مقاومتی و‬ ‫کمیته حمایت از تولید و صادرات است که هر کمیته دارای دو‬ ‫کارگروه است‪.‬‬ ‫مع�اون اعتبارات بان�ک مهر اقتص�اد‪ :‬بانک‬ ‫مهر اقتصاد در سال گذشته ‪ 866‬هزار فقره وام و‬ ‫تسهیالت پرداخت کرده است‬ ‫معاون اعتبارات و تجهی��ز منابع بانک مهر اقتصاد‬ ‫در نخستین نشست هم اندیشی کارکنان این معاونت در سال‬ ‫جدید‪ ،‬از ثبت رکورد پرداخت ‪ 886‬هزار فقره وام و تسهیالت‬ ‫در س��ال ‪ 1392‬خب��ر داد‪ .‬دکتر حمیدرضا نجف پ��ور کردی‪،‬‬ ‫معاون اعتبارات و تجهیز منابع بانک در این نشس��ت‪ ،‬ضمن‬ ‫تبریک سال جدید و با تشکر از زحمات کارکنان به تبیین ابعاد‬ ‫مختلف شعار سال مقام معظم رهبری پرداخت و گفت‪« :‬ایشان‬ ‫دغدغه هایی در بخش های مختلف فرهنگی و اقتصادی دارند‬ ‫و در سخنرانی های خود به تقویت فرهنگ به عنوان زیرساخت‬ ‫اصلی توسعه کشور و انطباق سیاست های اقتصادی کشور با‬ ‫محورهای سند اقتصاد مقاومتی و پایبندی مسئوالن و احاد‬ ‫مردم عزیز کش��ورمان به الزامات اقتصادی این س��ند تاکید‬ ‫کرده اند‪ ».‬دکتر نجف پور افزود‪« :‬پایه و اساس اقتصاد مقاومتی‬ ‫مبتنی بر مولفه های اقتصاد اسالمی است و بانکداری اسالمی‬ ‫می تواند به عنوان نیروی محرکه‪ ،‬در عملیاتی کردن ان نقش‬ ‫بس��زایی ایفا کن��د‪ ».‬وی در بخش دیگری از س��خنان خود‬ ‫گزارشی از اقدامات و دستاوردهای معاونت اعتبارات و تجهیز‬ ‫منابع در سال ‪ 1392‬ارائه کرد و ادامه داد‪« :‬در بخش مصارف‪،‬‬ ‫اقدامات گس��ترده ای از قبیل مدل س��ازی‪ ،‬زیرساخت سازی؛‬ ‫بهبود در بهینگی تسهیالت و متوازن س��ازی صورت گرفته‬ ‫ی کارکنان‪ ،‬بانک‬ ‫است‪ ،‬به طوری که با تالش گس��ترده تمام ‬ ‫مهر اقتصاد موفق شد در س��ال ‪ 1392‬به رکورد پرداخت ‪886‬‬ ‫هزار فقره وام و تسهیالت به مبلغ ‪ 162‬هزار میلیارد ریال دست‬ ‫یابد که این اتفاق در سیس��تم بانکی کش��ور بی نظیر است‪».‬‬ ‫وی از مقدمات برگزاری هفتمین دوره جش��نواره قرعه کشی‬ ‫حساب های قرض الحس��نه بانک مهر اقتصاد خبر داد و ابراز‬ ‫داشت‪« :‬مراسم قرعه کشی این دوره از جشنواره حساب های‬ ‫قرض الحسنه همزمان با مبعث حضرت رس��ول اکرم (ص)‬ ‫در تاریخ ‪ 1393/3/6‬برگزار می ش��ود که جوای��ز ارزنده ای به‬ ‫بیش از ‪ 19‬هزار برنده اهدا خواهد ش��د‪ ».‬دکتر نجف پور ادامه‬ ‫داد‪« :‬در بخش بانکداری اس�لامی نیز اقدامات گس��ترده ای‬ ‫همچون تربیت مربی و رابطین اس��تانی‪ ،‬تهیه و انتشار اولین‬ ‫کتاب کاربردی بانکداری اسالمی‪ ،‬نظارت های شرعی از شعب‬ ‫اس��تان ها و تطبیق قراردادهای پرداخت تسهیالت بر اساس‬ ‫عقود و ضوابط اسالمی انجام شده اس��ت‪ ».‬معاون اعتبارات‬ ‫در خصوص اقدامات انجام ش��ده در زمینه مدیریت مطالبات‬ ‫معوق خاطرنشان کرد‪« :‬در این بخش با استفاده از طرح های‬ ‫مهر ماندگار و تسنیم و همچنین در سایه تالش های بی وقفه‬ ‫کارکنان‪ ،‬میزان معوقات بانک ‪ 2‬درصد کاهش یافت و تعداد‬ ‫پرونده های معوق به تعداد ‪ 30‬ه��زار پرونده کاهش پیدا کرد‪،‬‬ ‫همچنین طرح تسنیم با هدف مدیریت هوشمندانه مطالبات‬ ‫و ایجاد انگیزه بین کارکنان بانک طراحی و تاکنون به ‪2100‬‬ ‫نف��ر از کارکنان موثر در طرح در س��طح ‪ 356‬ش��عبه‪ ،‬پاداش‬ ‫پرداخت شده است‪ ».‬دکتر نجف پور در پایان ابراز داشت‪« :‬یکی‬ ‫دیگر از موفقیت های مهم این بانک در سال گذشته راه اندازی‬ ‫اولین س��امانه حرفه ای و کاربردی فروش الکترونیکی کاال‬ ‫با عملیاتی کردن طرح کارت اعتب��اری کاالی ایرانی بوده که‬ ‫در قالب این طرح مشتریان می توانند به خرید کاال به صورت‬ ‫اعتباری از فروش��گاه های طرف قرارداد ش��رکت اسنوا اقدام‬ ‫نمایند و از محل تسهیالت اعطایی بانک وجه ان را در قالب‬ ‫اقساط ماهانه بپردازند‪».‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره‪216‬‬ ‫جشنواره پژوهش های دانش اموزی تبیان با حمایت مالی‬ ‫بانک انصار برگزارشد‬ ‫نهمینجشنوارهپژوهش هایدانش اموزیتبیانباهدف‬ ‫ ترویج فرهنگ و نهادینه شدن پژوهش در میان دانش اموزان‪ ،‬به‬ ‫ویژه دانش اموزان شهرس��تان ها که از امکانات ازمایشگاهی و‬ ‫پژوهشی کمتری برخوردار هستند‪ ،‬با حمایت مالی بانک انصار‬ ‫‪ 4‬و‪ 5‬اردیبهشت در مرکز همایش های بین المللی دانشگاه شهید‬ ‫بهشتی برگزار شد‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک‬ ‫انصار نهمین جشنواره پژوهش های دانش اموزی در چهار بخش‬ ‫نمایشگاهی‪ ،‬سمینارهای علمی‪ ،‬مسابقات و کارگاه های اموزشی‬ ‫برگزارشدودانش اموزان‪ 20‬استانکشوردرانشرکتداشتند‪.‬این‬ ‫گزارشمی افزایدکهدانش اموزانشرکت کنندهابداعات‪،‬اختراعات‬ ‫وپروژه هایخودرادرخصوصماشین هایشیمیایی‪،‬دستگاه های‬ ‫روباتیک‪،‬هوافضاو هاورکرافتدربخش هاوگرایش هایمختلف‬ ‫ارائه دادند‪ .‬س��یدحمیدخالقی‪ ،‬مدیرکل بازاریابی وتبلیغات بانک‬ ‫دراین باره گفت‪« :‬حمایت بانک انص��ار از این گونه فعالیت ها در‬ ‫راستای انجام مسئولیت های اجتماعی ان و تشویق نوجوانان و‬ ‫جوانانبهفعالیت هایپژوهشیصورتمی گیردکهپیامدان ترویج‬ ‫وگسترشروحیهتحقیقوپژوهشدرمیاناینقشروتحققاقتدار‬ ‫علمی وتحکیممبانیاقتصادمقاومتیخواهدبود‪».‬‬