ماهنامه مثلث شماره 217

‫ناطق نوری‬ ‫نامزد م ی شود‬ ‫تماساحمدی نژاد‬ ‫باچهره هایاص ولگ را‬ ‫پی ش بینیصادقزیباکالم‬ ‫درگفت وگو با مثلث‬ ‫گزارش ویژه مثلث از تحرکات‬ ‫رئیسجمهورسابق‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و هفده ‪ 20/‬اردیبهشت‪ 88/1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫اختالف نظر میان موافقان و مخالفان سیاست های هسته ای باال گرقته است‬ ‫درگفتارهای مثلث‬ ‫بحث شده است؛‬ ‫ازادی در دولت های احمدی نژاد‬ ‫و روحانی‬ ‫شبح مجلس پنجم‬ ‫باالی سر مجلس دهم‬ ‫ایا الریجانی و ناطق نوری با هم‬ ‫رقابت م ی کنند؟‬ ‫حق عارف است که از‬ ‫سرمایه اشبرایمجلس‬ ‫استفادهکند‬ ‫گفت وگوی مثلث با علی اکبر اولیا‬ ‫رافت با خودی و سرسختی‬ ‫با دشمنان‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫من راج��ع به کل مجل��س مکرر عرض‬ ‫کرده و حاال هم عرض م ی کنم که مجلس ما‬ ‫باید با مجل س های سابق فرق داشته باشد‪ .‬البته‬ ‫فرق هم دارد‪ ،‬اما هر ام��ری کم کم به انحراف‬ ‫کشیده م ی ش��ود و چنین نیست که یکدفعه‬ ‫انحراف واقع ش��ود‪ .‬در خود انسان نیز چنین‬ ‫است که شیطان و نفس اماره به تدریج از عمل‬ ‫به مکروهات و بعد از ان به صغایر و از انجا به‬ ‫باالتر انسان را منحرف م ی کنند‪ .‬در مجلس سابق دوره اولش‬ ‫بهتر بود‪ ،‬لکن در هر س��ال چیزی به ان اضافه و یا از ان کم‬ ‫شد تا رسید به انجا که مجالس اخیر را دیدیم ‪ .‬شما ازاول اگر‬ ‫جلوی فساد را نگیرید معلوم نیست که به وضع سابق منتهی‬ ‫نشود‪ .‬البته باید عاقالنه باش��د که مساله حادی پیش نیاید‪.‬‬ ‫مالیمت موثرتر از خشونت در مسائل‪ ،‬جهت رحمت بیشتر‬ ‫از جهت خشونت تاثیر م ی کند‪ .‬من در زمان اختناق رضاخانی‬ ‫وقتی در مدرسه فیضیه صبحت م ی کردم ‪ ،‬انگاه که از جهنم‬ ‫و عذاب الهی بحث م ی کردم همه خشکش��ان م ی زد‪ ،‬ولی‬ ‫وقتی از رحمت حرف م ی زدم م ی دیدم که دل ها نرم م ی شود و‬ ‫اشک ها سرازیر م ی گردد و این تاثیر رحمت است‪ .‬با مالیمت‬ ‫انسان بهتر م ی تواند مسائل را حل کند تا شدت و مجلس باب‬ ‫‪18- 23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫کارگرانهنوزمشغولکارهستند‬ ‫اصالح طلبانیکهازدلواپسان‪،‬دلواپس ترند!‬ ‫بمب هاوگسل هایسیاردرشهر‬ ‫رویخدابه سویماست‬ ‫‪24- 47‬‬ ‫سیاست‬ ‫شبحمجلسپنجم برسرمجلسدهم‬ ‫ناطقنوری نامزدانتخاباتمجلسمی شود‬ ‫سیاستبدونروتوش‬ ‫ازسیاستسنتیتاسیاستمدرن‬ ‫‪48- 57‬‬ ‫بینالملل‬ ‫پیشرویبورکرات هایمسلمان‬ ‫مطیعمرجعیتیم‬ ‫پایان«پایانتلخ»‬ ‫مصائب ِ‬ ‫دولتدولت‪-‬ملت ساز‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬چارچوبش اسلام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش‬ ‫و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬یاسین سیف االسالم‬ ‫فرهنگ‪ :‬علی رضا بهرامی(دبیر)‬ ‫اقتصاد‪ :‬مهدی خاکی فیروز(دبیر) ‪ -‬سیدفراز جبلی ‪ -‬لیال لطفی‬ ‫سارا ترابی‪ -‬اشکان روزرخ ‪ -‬ادریس هیئتی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫مباحثه است و باید مثل مباحثه طلبه ها باشد که با هم دوست‬ ‫هس��تند و با یکدیگر بحث و گفت وگو م ی کنند ولی معلوم‬ ‫است که مباحثه هست‪ .‬مجلس اسالمی باید ملت و دیگران‬ ‫را ارشاد کند‪ ،‬چون مسائل به خارج منعکس م ی گردد و تاثیر‬ ‫روی مردم م ی گذارد‪ .‬از این جهت مسئولیت مجلس به عنوان‬ ‫یک مرش��د و هدایت کننده ب رای مردم زیاد است‪ .‬این کلی‬ ‫مطلب است که ان شاءاهلل این مجلس اول انقالب‪ ،‬پایه ای و‬ ‫سنت حسنه ای باشد ب رای اینده که هر چه خوب بشود‪ ،‬شما‬ ‫در اجر ان شریک هستید‪ .‬درمساله ای که راجع به کمیته ها‬ ‫فرمودید‪ ،‬اعتقادم بر این است که همی ن گونه که هست باشد‬ ‫و هیچ گونه تحولی درباره ان صورت نگیرد‪ .‬راجع به استیضاح‬ ‫هم من هیچ نظری نمی دهم‪ ،‬فقط با مالیمت و تفاهم باشد‪.‬‬ ‫موافقین و مخالفین حرف هایش��ان را بزنند‪ ،‬ان وقت‬ ‫مجلس هر چه رای داد معتبر اس��ت‪ .‬امیدوارم اقایان‬ ‫موفق شوند که وقتی مجلس را تحویل م ی دهند مردم‬ ‫راضی باشند‪ ،‬تا بعدها به همین اقایان رای بدهند‪ .‬البته‬ ‫من تمام اقایان را نم ی شناسم‪ ،‬ولی امیدوارم مجلس‬ ‫دارای یک اکثریت تام متعهد باشد‪ .‬میل دارم وضع و‬ ‫امور با مالیمت و اخالق حس��نه صورت گیرد‪ ،‬و این‬ ‫خیلی بهتر است‪ .‬دو نفر که با هم دعوا دارند وقتی یکی‬ ‫از انها با رافت و مالیمت حرف زد‪ ،‬دعوا تمام م ی شود‪.‬‬ ‫اصوال کارها با مالیمت و رافت بهترانجام م ی گیرد‪ .‬من‬ ‫دعا م ی کنم تا شما در کشوری که از همه طرف به ان‬ ‫حمله شده ‪ ،‬موفق باشید‪.‬‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکس و پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫دکترایت الهابراهیمی‪-‬دکترغالم حسینتقینتاج‪-‬حسینزندی‬ ‫احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادی انباردار ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی‬ ‫‪58- 63‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫بازسازیسرمایهاجتماعی‬ ‫رواجمصرف گراییوپول پرستی‬ ‫طمعپولیا ترسازاینده؟‬ ‫وقتیامارسازیبهمردمهمسرایتمی کند‬ ‫‪64-69‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫داستانهزارویک شبکتاب‬ ‫قانونبدوبی قانونی‬ ‫کسیدرنمایشگاهدنبالجنجالنیست‬ ‫‪70-75‬‬ ‫ورزش‬ ‫گاهیدور‪،‬گاهینزدیک‬ ‫دوپادشاهدریکاقلیمنمیگنجند‬ ‫یککشتیگیربه عالوهیکدونده‬ ‫داستانقهرمربیمحبوبما‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫ناطق نوری‬ ‫نامزد میشود‬ ‫تماساحمدینژاد‬ ‫باچهرههایاص ولگ را‬ ‫پیشبینیصادقزیباکالم‬ ‫درگفتوگو با مثلث‬ ‫گزارش ویژه مثلث از تحرکات‬ ‫رئیسجمهورسابق‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و هفده ‪ 20/‬اردیبهشت‪ 88/1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫اختالف نظر میان موافقان و مخالفان سیاست های هسته ای باال گرقته است‬ ‫درگفتارهای مثلث‬ ‫بحث شده است؛‬ ‫ازادی در دولتهای احمدی نژاد‬ ‫و روحانی‬ ‫شبح مجلس پنجم‬ ‫باالی سر مجلس دهم‬ ‫ایا الریجانی و ناطق نوری با هم‬ ‫رقابت میکنند؟‬ ‫حق عارف است که از‬ ‫سرمایهاشبرایمجلس‬ ‫استفادهکند‬ ‫گفتوگوی مثلث با علی اکبر اولیا‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫بازتاب‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫به ما اس ام اس بزنید‪3000411711:‬‬ ‫پرداختن مثلث به مس��اله فیلم «من روحانی‬ ‫هستم» جالب بود‪ ،‬اما انتظار این بود که در این مورد‬ ‫موضع مشخصی اعالم م ی کردید‪.‬‬ ‫اینکه نقد دولت ها توس��ط کارهایی همچون‬ ‫همایش و س��اخت فیلم ها باش��د خیل��ی بهتر از‬ ‫صورت های دیگر اعتراض و نقد است‬ ‫چ��را مثلث با کارگ��ردان فیلم «م��ن روحانی‬ ‫هستم» گفت وگو نکرده تا داللیل ساخت این فیلم‬ ‫را جویا شود‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬تالش ب رای انجام گفت وگو با خانم فاطمه‬ ‫نبوی صورت گرفت اما تا لحظه انتشار مجله این‬ ‫امکان میسر نشد‪ .‬هفته نامه مثلث امادگی دارد تا‬ ‫فضای نقد و گفت وگو در این مورد را هم در اختیار‬ ‫س��ازندگان این فیلم و هم در اختیار منتقدان قرار‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫منتقدان همایش دلواپس��یم ه��م م ی توانند‬ ‫همایش برگزار کنند؟‬ ‫پرونده خوبی در مورد اوکراین داشتید‪.‬‬ ‫اقای پورمختار در گفت وگو ب��ا مثلث از وجود‬ ‫بابک زنجان ی های دیگری هم خبر داده اس��ت‪ .‬ایا‬ ‫این افراد هم بازداشت ش ده اند؟‬ ‫انتظار درستی نبود که مردم به صورت داوطلبانه‬ ‫از دریافت یارانه انصراف دهند‪.‬‬ ‫مناظره های بیش��تری برگزار کنید‪ .‬افراد باید‬ ‫رودررو حرف هایشان را بزنند‪.‬‬ ‫حرف های سیاسی مشکالت اقتصادی مردم‬ ‫را رفع نم ی کند‪.‬‬ ‫باالخره قراره یارانه چه کسانی قطع شود؟ لطفا‬ ‫در این مورد مطلب بنویسید‪.‬‬ ‫وضعی��ت معلم ه��ای حق التدریس��ی‬ ‫هنوز مش��خص نش��ده‪ .‬چرا در این م��ورد چیزی‬ ‫نم ی نویسید‪.‬‬ ‫اق��ای ظریف! مردم ایران دالورن��د اما دلواپس‬ ‫هم هستند‪.‬‬ ‫چرا فرصتی ب رای مناظره رو در روی موافقان و‬ ‫مخالفان توافق ژنو در رسانه ملی فراهم نم ی شود؟‬ ‫چرا درباره گران ی های حاصل از افزایش قیمت‬ ‫سوخت چیزی نم ی نویسید؟‬ ‫در مورد اینکه ما با این تیم نم ی توانیم حرفی در‬ ‫جام جهانی داشته باشیم‪ ،‬پرونده ای منتشر کنید‪.‬‬ ‫صفحات هفته نامه کم اس��ت‪ ،‬به نظرم حجم‬ ‫اتفاقات هفته بیش��تر از ان چیزی است که در این‬ ‫صفحات قرار بگیرد‪.‬‬ ‫بخش گفتارهای مجله فرصت خوبی را ب رای‬ ‫حرف های تازه فراهم کرده است‪.‬‬ ‫در بخ��ش فرهنگ جای بررس��ی فیلم جدید‬ ‫حاتم ی کیا خالی مانده است‪.‬‬ ‫نگران هستم یارانه من قطع شود و خانواده ام‬ ‫دچار مشکل شوند‪ .‬لطفا اطالع رسانی کنید یارانه‬ ‫چه کسانی قطع م ی شود‪.‬‬ ‫سبد کاالیی که اقای روحانی اعالم کرده به چه‬ ‫کسانی تعلق م ی گیرد؟‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند با پیوستن به اینس��تاگرام مثلث تصاویری مربوط به هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫عقبنشینی نمیکنیم‬ ‫بازتاب های یک مناظره‬ ‫معتقدم فردی چون اقای ناطق نوری ب رای جریان اصالح طلب‬ ‫مناظره محمد قوچانی و امیر محبیان که در هفته نامه‬ ‫مثلث انجام شد همچنان با بازخوردهایی در محافل سیاسی‬ ‫خیلی مهم تر از اقای موسوی خوئین ی هاست چراکه بعد از‬ ‫و رسانه ای مواجه است‪.‬‬ ‫انتخابات ‪ 88‬فاصله اقای ناطق نوری از اصولگرایان بیش��تر‬ ‫محم��د قوچانی در ای��ن مناظ��ره از زاویه موس��وی‬ ‫شده است‪».‬‬ ‫در اظهارنظری دیگر سخنگوی جبهه اصالح طلبان در‬ ‫خوئین ی ها با حسن روحانی سخن گفت و البته عنوان کرد‬ ‫واکنش به اختالف موسوی خوئین ی ها با حسن روحانی گفته‬ ‫که این صف بندی ها در اینده بیشتر خود را نشان خواهد داد‪.‬‬ ‫است‪« :‬باتوجه به صبغه اقای روحانی که از گذشته تا قبل‬ ‫در واکنش به این س��خنان صادق زیباکالم‪،‬استاد دانشگاه‬ ‫ته ران گفته اس��ت‪« :‬بنده معتقدم اقای قوچانی روی برخی‬ ‫از انتخابات ریاست جمهوری ‪ 92‬در دایره اصولگرایی تعریف‬ ‫از چهره های سیاسی‬ ‫م ی ش��دند اما ایشان‬ ‫وزن خیلی زی��ادی را‬ ‫با بکار گی��ری ادبیات‬ ‫اصالح طلب��ی موفق‬ ‫م ی گذارند ک��ه واقعا‬ ‫ش��د حمایت بخشی‬ ‫معلوم نیس��ت اینها‬ ‫از اصالح طلب��ان را با‬ ‫چنی��ن وزنی داش��ته‬ ‫باشند‪ .‬فکر نمی کنم‬ ‫خ��ود همراه کن��د‪ .‬از‬ ‫بتوانی��م افرادی چون‬ ‫سویی دیگر از انجایی‬ ‫موس��وی خوئین ی ها‬ ‫که احاد م��ردم ایران‬ ‫به دنب��ال گفتم��ان و‬ ‫و عباس عب��دی که‬ ‫ادبی��ات اصالح طلبی‬ ‫اقای قوچانی ب رایشان‬ ‫هس��تند ب��ه اق��ای‬ ‫وزن باالی��ی قائلن��د‬ ‫را مرجع��ی بدانی��م‬ ‫روحان��ی رای دادن��د‪،‬‬ ‫که بتوانن��د تصمیم‬ ‫بنابراین نتیجه ای که‬ ‫مناظره امیر محبیان و محمد قوچانی در مثلث‬ ‫گیرن��دگان اصل��ی‬ ‫از ارتباط اقای روحانی‬ ‫و اصولگرای��ی م ی توان گرفت این اس��ت ک��ه این جریان‬ ‫باشند‪ .‬در شرایط فعلی بنده معتقدم نه تنها فردی مثل اقای‬ ‫تالش م ی کند روحان��ی را از دای��ره اصالح طلبی خارج و به‬ ‫خاتمی بس��یار تاثیرگذارتر از اقای موسوی خوئین ی هاست‪،‬‬ ‫دایره اصولگرایی بازگرداند‪ ».‬مجید محتش��می با اشاره به‬ ‫بلک��ه موضع گی��ری اف��رادی چ��ون محمدرض��ا عارف‪،‬‬ ‫سی د حسن خمینی و علی مطهری بس��یار تعیی ن کننده تر‬ ‫سخنان محمد قوچانی گفته است‪« :‬هرچند اقای روحانی‬ ‫از اقای خوئین ی ه��ا و محتش��م ی پور اس��ت‪ .‬درواقع این دو‬ ‫در دولت خود بیش��تر از افراد کارگزاران اس��تفاده کرده اما‬ ‫ش��خصیت در یک مقطعی کاربرد داشته اند و وزنه سیاسی‬ ‫سیاست ها‪،‬نگاه و اس��تراتژی اصالح طلبان را که مبتنی بر‬ ‫ازادی و دین اس��ت را به نحو مطلوبی در برنامه هایش��ان‬ ‫بوده اند اما مش��کل اساس��ی این تیپ افراد این اس��ت که‬ ‫دنبال م ی کنن��د و با مدیریت خوب خود تعامل س��ازنده ای‬ ‫نتوانستند سوار قطار دموکراس ی خواهی شوند که در دوران‬ ‫اصالحات ب��ه راه افتاد و همچ��ون بس��یاری از چهره های‬ ‫را در رواب��ط بی ن الملل پیگی��ری م ی کنن��د و در این حوزه‬ ‫اصولگرا از این قطار جا ماندن��د‪ .‬به طور حتم در مقطعی که‬ ‫گش��ایش های خوبی ایجاد کرده ان��د‪ ،‬ای��ن اقدامات جزو‬ ‫موسوی خوئین ی ها و محتشم ی پور وزنه سیاسی بودند اقایان‬ ‫استراتژی اصالح طلبی است بناب راین امیدواریم دوستان ما‬ ‫خاتمی و سی د حسن خمینی مطرح نبودند اما واقعیت این‬ ‫در مجمع روحانیون مبارز و کارگزاران از این فرصت استفاده‬ ‫کنند تا بتوانیم افراد بیش��تری از طی��ف اصولگرایان را به‬ ‫است که از ان زمان عبور کرده ایم‪».‬‬ ‫گفتمان اصالح طلبی ملحق کنیم‪».‬‬ ‫زیباکالم در ادامه گفته است‪« :‬در ش��رایط امروز بنده‬ ‫حسین انتظامی تصویری‬ ‫از صفحه یک روزنامه جوان‬ ‫را روی اینستاگرام خود قرار‬ ‫داده است‬ ‫اینستاگرام ایت اهلل‬ ‫صاف ی گلپایگانی تصویر‬ ‫جدیدی از ایشان را منتشر‬ ‫کرده است‬ ‫چرا پروفسور سمیعی یا دکتر والیتی رئیس نشوند؟‬ ‫محمد مهاجری در وبالگ خود نوش��ته اس��ت‪« :‬هم‬ ‫اینک شش استاد دانشگاه ته ران‪ ،‬نامزد ریاست قدیم ی ترین‬ ‫مرکز اموزش عالی کشور شده اند‪ .‬هر شش نامزد‪ ،‬در فرایندی‬ ‫انتخاب ش��ده اند که گفته م ی شود ب ر اس��اس نظرخواهی از‬ ‫اعضای هیات علمی دانشگاه ته ران هستند و از این جهت‪،‬‬ ‫هم دیدگاه استادان محترم است و هم‪ ،‬شش برگزیده انان‪ .‬اما‬ ‫به نظر م ی رسد‪ ،‬دانش��گاه ته ران را نباید تنها در ته ران و چند‬ ‫پردیس خالصه کرد‪ .‬دانشگاه ته ران را نباید حتی دانشگاهی در‬ ‫سطح ملی دانست بلکه باید ان را فراملی و در مقیاس منطقه و‬ ‫دنیا دید‪ ».‬او در ادامه این مطلب نوشته است‪« :‬خوشبختانه در‬ ‫ی که در میان نخبگان دنیا‬ ‫کشور ما شخصی ت های معتبر علم ‬ ‫نیز شناخته شده هستند و در داخل نیز به بازی های سیاسی‬ ‫دچار نشده اند‪ ،‬کم نیس��تند‪ .‬انتخاب یکی از انها ‪ -‬اگرچه به‬ ‫لحاظ توان مدیریتی در حد مطلوب نباش��د‪ -‬م ی تواند ابهت‬ ‫را به نماداموزش عالی کش��ور برگرداند‪ .‬یکی‪ ،‬دو دقیقه قبل‬ ‫از نوشتن این یادداشت‪ ،‬نام چهره هایی چون دکتر رضا داوری‬ ‫اردکانی‪ ،‬پروفسور مجید س��میعی‪ ،‬دکتر عل ی اکبر صالحی‪،‬‬ ‫دکتر عل ی اکبر والیتی‪ ،‬دکتر سه راب پور و‪ ...‬از ذهنم گذشت‪».‬‬ ‫اعتراض نوه امام به سخنان‬ ‫دستیارویژهرئیس جمهور‬ ‫مرتضی اش��راقی‪ ،‬نوه حض��رت امام در پاس��خ به‬ ‫صحب ت های علی یونس��ی (دس��تیار ویژه رئی س جمهور‬ ‫در ام��ور اقلی ت های مذهب��ی) پی رامون عالمت ش��یر و‬ ‫خورشید در پرچم ای ران بخشی از خاط رات پدرش(مرحوم‬ ‫ایت اهلل شهاب الدین اشراقی) را در صفحه اجتماعی خود‬ ‫منتشر کرد‪.‬‬ ‫در این س�تون نظراتی که مخاطبان‬ ‫س�ایت مثلث انالین روی خبره�ا داده اند‬ ‫منتشر م ی شود‪:‬‬ ‫گفت وگوی مثلث انالین با عضو هیات موسس‬ ‫فراکس�یون حامیان دولت؛ چرا فراکس�یون‬ ‫اعتدال تشکیل نشد؟‬ ‫محم�ودزاده‪ :‬اصرار ب رای تش��کیل این‬ ‫فراکسیون از کجا نشات م ی گیرد؟‬ ‫اشتری‪:‬نباید فراکسیون اکثریت مجلس با‬ ‫انشعاب مواجه شود‪.‬‬ ‫مجیدی‪:‬اگ��ر عل��ی مطه��ری ب��ر صدر‬ ‫فراکسیون حامیان دولت باش��د خیلی از مواضع‬ ‫تعدیل خواهد شد‪.‬‬ ‫ناشناس‪:‬فراکس��یون رهروان باید تکلیف‬ ‫خود را با دولت معلوم کند‪.‬‬ ‫افشین پور‪:‬یادش بخیر ! زمانی م ی گفتند‬ ‫وکیل الدوله اما انگار یادشان رفته این صفت را‪.‬‬ ‫ظری�ف کارت زرد نگرفت؛ قدوس�ی‪ :‬ب ه خاطر‬ ‫مذاکرات اتی قانع شدم‬ ‫واکنش به «دلواپسی»‬ ‫پرویز اسماعیلی‪ ،‬در وبالگ شخصی خود نوشته است‪:‬‬ ‫«وصیت جاودان حضرت امام خمین��ی (ره) مبنی بر اینکه‬ ‫«پش��تیبان والیت فقیه باش��ید تا به مملکت شما اسیبی‬ ‫نرس��د» فرمول رفع ه ر گونه دلواپسی را نش��ان داده است و‬ ‫روای��ات و احادیث بزرگان ما حرکت جلوت��ر از امام را بدترین‬ ‫و زیانبارترین انح��راف م ی داند‪ .‬تا انجا ک��ه ب رای فهم بهتر‬ ‫این مهم؛ حت��ی در احکام دینی و عب��ادات روزمره نیز به ما‬ ‫اموخته اند که «ماموم نباید جلوتر از امام بایستد»!‬ ‫چکیده معرفتی مذهب ما نیز همین است که «شیعه‬ ‫تندتر و جلوتر از امام خود حرکت نم ی کند»‪ .‬چه بسا عظمت‬ ‫مقام مالک اشتر نخعی به لحظه ای اس��ت که او بر دشمن‬ ‫فائق بود‪ ،‬اما سلیقه و تف ّوق خود در رزم را به فرمان علی( ع)‬ ‫ ترجیح نداد و از معرکه به سوی او برگشت‪.‬‬ ‫طی روزهای اخی��ر‪ ،‬عده ای جمع ش��دند و ب��ه بهانه‬ ‫دلواپس��ی از توافق ضعیف‪ ،‬دولت را به سازش��کاری و تیم‬ ‫روی خط مثلث انالین‪MOSALAS.IR :‬‬ ‫مذاکره کننده هس��ته ای کش��ورمان و «فرزندان انقالب» را‬ ‫به ضعف‪ ،‬نادانی و ناتوانی‪ ،‬نادیده گرفت��ن حقوق ملت‪ ،‬بر‬ ‫باد دادن منافع مل��ی‪ ،‬ترجیح بیگانه به ش��هدا‪ ،‬رفتار باندی‬ ‫در سیاس��ت خارجی‪ ،‬رفاقت خصوصی با بیگانه و‪ ...‬متهم‬ ‫کردن��د‪ ».‬او در ادامه مطلب خود نوش��ته اس��ت‪« :‬از دین و‬ ‫س��نت اهل بیت علیهم الس�لام اموخته ایم که اگر کسی‬ ‫دلواپس امور و زندگی مردم نباشد و ب رای بهبود معیشت انها‬ ‫اهتمام نکند‪ ،‬مسلمان نیست و نیز «محبوبترین بندگان نزد‬ ‫خدا‪ ،‬نافع ترین انان به حال مردم اس��ت‪ ».‬عل ی (ع) دلواپس‬ ‫احوال م��ردم بود‪ .‬ب رای این دلواپس��ی به ت��االر نم ی رفت و‬ ‫معرکه راه نم ی انداخت‪ ،‬بلکه ش��بانه و نا شناس بار به دوش‬ ‫م ی گرفت‪ ،‬طعامی بر کام گرسنگان م ی رساند‪ ،‬دست محبت‬ ‫بر سر یتیمان م ی کشید و‪ ...‬هر روز مسلمان باید به محاسبه‬ ‫ختم شود‪ .‬از خود بپرسیم؛ ایا اسباب دلواپسی مردم هستیم‬ ‫یا دلواپس احوال انها؟!»‬ ‫محمدحسین حدادیان‬ ‫تصویری از تولد سعید‬ ‫حدادیان را در اینستاگرامش‬ ‫منتشر کرده است‬ ‫توقف فیلتر «واتس اپ» به دستور روحانی‬ ‫ناش�ناس‪ :‬باالخ��ره چه کس��ی راس��ت‬ ‫م ی گوید؟ هر بار این خبر تکذیب م ی شود‪.‬‬ ‫اس�دزاده‪ :‬ایا ب��ا ای��ن روال بای��د منتظر‬ ‫فیلترینگ وایبر هم باشیم‪.‬‬ ‫مهدی‪ :‬هر چیزی که دامنه فساد را زیاد کند‬ ‫باید حذف شود‪.‬‬ ‫علیرضا‪ :‬باید ایجابی برخورد کرد نه سلبی‪.‬‬ ‫واکنش حس�ین ش�ریعتمداری به س�خنان‬ ‫یونسی‪ :‬اسب و شمشیر را پس بده!‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫داوری‪ :‬چرا کس��ی به اقای یونس��ی تذکر‬ ‫نم ی دهد؟ ایا قرار اس��ت ایشان مانند اقای مشایی‬ ‫حرف های ان چنانی بزند‪.‬‬ ‫موسوی‪ :‬اقای روحانی! از دولت تدبیر و امید‬ ‫انتظار این حرف ها را نداشتیم‪.‬‬ ‫ناظمی‪ :‬اقای یونسی! چه نیازی به طرح این‬ ‫بحث ها و ایجاد حاشیه ب رای اقای روحانی است؟‬ ‫ناش�ناس‪ :‬به نظرم اق��ای روحانی باید به‬ ‫صورت شفاف در این مورد مهم اظهار نظر کند‪.‬‬ ‫بازتاب‬ ‫یک عکس منتشرنشده روی‬ ‫اینستاگرام مرتضی اشراقی‬ ‫داوودی‪ :‬اقای قدوسی چرا حاضر نشدید در‬ ‫مجلس رای گیری شود؟‬ ‫هژبری‪ :‬چه ای رادی دارد نقدها را در مجلس‬ ‫و مقابل دیدگاه م��ردم بیان کنند؟ م��ردم نامحرم‬ ‫نیستند‪.‬‬ ‫کریم ون�د‪ :‬اقای ظریف! ش��ما دالورید اما‬ ‫مردم را در جریان امور بگذارید تا بیش��تر از ش��ما‬ ‫دفاع کنند‪.‬‬ ‫جاجرودی‪ :‬وقتی مذاکرات محرمانه است‬ ‫چرا باید افشا شود‪ /‬چه اصراری دارید؟ مگر مسئوالن‬ ‫نم ی گویند به مذاکره کنندگان اعتماد دارند؟ شما هم‬ ‫اعتماد کنید‪.‬‬ ‫حسین زاده‪ :‬کاش در مجلس رای گرفته‬ ‫م ی شد تا تع داد نمایندگان موافق و مخالف مذاکرات‬ ‫مشخص شود‪.‬‬ ‫‪15‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بس�یاری از عک س های خبری به ما م ی رس�د‪ .‬تعداد این‬ ‫عک س ها انقدر زیاد اس�ت که گاهی ب ه راحتی از کن�ار ان عبور م ی کنیم اما‬ ‫شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث‬ ‫در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫جمعی از معلمان و فرهنگیان س راسر کشور چهارشنبه‬ ‫ب�ا حض�رت ای�ت اهلل خامن�ه ای رهبر معظ�م انقالب‬ ‫دیدارکردند‬ ‫س رتیپحسیندهقانوزیردفاعوپشتیبانی‬ ‫نیروه�ای مس�لح‪ ،‬مورد اس�تقبال رس�می‬ ‫وزیردفاعجمهوریخلقچینق رارگرفت‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫م راسم رونمایی از گ ریم بازیگر نقش شهید مطهری در‬ ‫س ریالمعمایشاه‪،‬باحضورعلیمطهری‬ ‫در حاشیه دیدار سه شنبه ای ت اهلل هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام از کتابخانه‬ ‫ملی‪ ،‬از دو کتاب وی نیز رونمایی شد‬ ‫س�ید عباس عراقچ�ی گف�ت‪« :‬تباه کنندگان و‬ ‫نیروه�ای تاریک تالش م ی کنند تا تالش ها برای‬ ‫دس�تیابی به یک توافق تاریخی می�ان ایران و‬ ‫کش�ورهای عضو ‪ 5+1‬در خص�وص فعالی ت های‬ ‫هسته ای ایران را نابود کنند‪».‬‬ ‫ش�هردار تهران با انتقاد از انتشار برخی شایع ه ها‬ ‫گفت‪« :‬این روزها ش�ایعه شده است که من امروز و‬ ‫فردا از ش�هرداری م ی روم‪ .‬اینها واقعیت ندارد و ما‬ ‫همچنان خدمتگزار شما هستیم‪».‬‬ ‫دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری در چهارمین سفر استانی خود ب رای دیدار با مردم استان ایالم وارد این شهر شد‬ ‫م راس�م تجلیل از خانواده های معظم شهدای معلم با‬ ‫حضور علی اصغر فانی وزیر اموزش و پرورش‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫جلسهعلنیمجلسشورایاسالمیباحضورمحمدجوادظ ریفوزی رامورخارجهبرگزارشد‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫نشست نمایندگان ادوار‬ ‫مجلس شورای اسالمی‬ ‫باحضورالریجانی‬ ‫‪17‬‬ ‫«ب�ان کی م�ون» دبی�رکل س�ازمان ملل در‬ ‫نشست سازمان خواروبار کش�اورزی سازمان‬ ‫ملل «فائو» گفت‪« :‬پایان گرس�نگی درجهان‬ ‫امکان پذیر است اما نیاز به تالش بیشتر دارد‪».‬‬ ‫اوالند که کمتری�ن می زان محبوبیت در میان همه‬ ‫روس�ای جمهور ف رانس�ه را دارد‪ ،‬اذعان داش�ت که‬ ‫پش�یمان بوده و تردید رای دهن�دگان در خصوص‬ ‫اقداماتش را درک م ی کند‪.‬‬ ‫بشار اسد‪ ،‬رئی س جمهوری سوریه و اسما اسد‪ ،‬همسر وی به‬ ‫مناسبت روز ش�هدا با برخی از خانواده های اف رادی که جان‬ ‫خود را در ج ریان جنگ در سوریه از دست دادند‪ ،‬دیدار کردند‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫انتخابات در اف ریقای جنوبی‪ 20‬سال پس از اپارتاید‬ ‫شناسایی یکگروه تروریستی وابسته به القاعده در ع ربستان‬ ‫خروج اولین گروه مخالفان سوری از مناطق محاصره‬ ‫شدهحمص‬ ‫سومین جلسه پارلمان لبنان ب رای انتخاب رئیس جمهوری‬ ‫این کش�ور به دلیل نرسیدن نمایندگان به حدنصاب الزم‪،‬‬ ‫برگزارنشد‬ ‫مجله معتبر اقتصادی فوربس به کشورهای‬ ‫اروپایی پیش�نهاد کرد که باتوجه به منابع‬ ‫گس�ترده گاز در ای�ران و زیرس�اخت های‬ ‫انتقال گاز روی ای ران ب ه عنوان منبع تامین‬ ‫نیاز خود به گاز طبیعی حساب کنند‪.‬‬ ‫اکبر عبدی در «رسوایی ‪ »2‬باز هم جلوی‬ ‫دوربی�ن مس�عود ده نمکی م�ی رود و او‬ ‫این بار با خروج از محل س�کونت خود به‬ ‫شهری فرضی م ی رود و تج ربیات عرفانی‬ ‫را پشت سر م ی گذارد‪.‬‬ ‫عکس عادل فردوس ی پور در روز معلم‬ ‫پایتخته سیاهمنتشرشد‬ ‫افتتاح بلوار علی دایی در اردبیل‬ ‫ته ران گردی رئیس شورای شهر ته ران‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫نخستینفرماندارزنسیستانوبلوچستان‬ ‫لوئیز انریکه مارتینز به نیمکت بارسلونا نزدیک شد‬ ‫‪19‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیس�ت‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک نگاه ازاد که مثلث با افتخار ان‬ ‫را میزبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگان شان است‪ .‬ما‬ ‫فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫اخالق در ته ران؛ مثل پیرمردی است‬ ‫کههوسبانجیجامپینگکرده‬ ‫نسبی ت گ رایی اخالقی در لباس‬ ‫مصلحتاندیشی‬ ‫یاسر هدایتی‬ ‫‪20‬‬ ‫این مدرس دانش��گاه و روزنامه نگار در یادداشت‬ ‫زیر نگاهی انداخته به اخالق و جامعه‪ .‬اینکه در ش��هر‬ ‫بزرگی مثل ته��ران اخالق در مس��لخ مدرنیته گرفتار‬ ‫مصلحت های ان شده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫اخر‬ ‫اخ�لاق در ته��ران پیرمردی اس��ت ک��ه هوس‬ ‫بانج ی جامپینگ کرده اس��ت‪ .‬پیرمرد ب رای این هوس خود‬ ‫مرتفع ترین مکان را هم انتخاب کرده است‪ .‬او م ی خواهد از‬ ‫برج میالد بپرد تا ادرنالین خونش از چشمانش بزند بیرون‪.‬‬ ‫همه چیز اماده است‪ .‬از ان باال‪ ،‬شهر اما چقدر تماشایی است‪.‬‬ ‫این شهر شلوغ درندشت‪ .‬این ای ران کوچک‪ .‬این شهری که‬ ‫گاهی خودش مرکز جهان م ی ش��ود از بس که داغ اس��ت‪.‬‬ ‫پیرمرد نفسش را حبس کرده اس��ت که بپرد‪ ...‬مردد است‪،‬‬ ‫چشمانش را ببندد یا نه!‬ ‫اخ�لاق در ته��ران پیرم��ردی اس��ت ک��ه ه��وس‬ ‫بانج ی جامپینگ کرده‪ ،‬اما یادش رفته است‪،‬طناب کش��ی‬ ‫را باید به پا و بدن متصل کرد نه به گردن!‬ ‫اول‬ ‫ایا انس��ان امروز با تم��ام تالش ها یا اگ��ر بخواهیم‬ ‫بدبینانه نگاه کنیم اداها و ادعاهایش اخالق ی تر شده است؟‬ ‫این پرس��ش از ان پرسش هاس��ت! از ان پرسش هایی که‬ ‫م ی ش��ود پاس��خ های متناقضی به ان داد و از سویی دیگر‬ ‫وجه های گوناگونی را نیز م ی تواند داشته باشد‪ .‬صرف نظر از‬ ‫مناقشات بسیاری که پی رامون این سوال جذاب و فوق العاده‬ ‫مهم وجود دارد‪ ،‬یکی از وجوه این پرس��ش در رویکرد بوم ی ‬ ‫و منطقه ای اش ب رای جامعه اکنون ای رانی قابل طرح است‪.‬‬ ‫اینکه ای��ا جامعه ای ران��ی در عصر حاض��ر اخالق ی تر‬ ‫شده است؟ در منظر اول پاس��خ به این پرسش دو نوع نگاه‬ ‫را دربردارد‪ .‬نگاهی که ای رانی ام��روز را ب ی اخالق تر از دیروز‬ ‫تاریخ��ی اش م ی بیند و نگاهی که درس��ت در نقطه مقابل‬ ‫جامعه ای رانی را در روالی تکاملی بااخالق تر از گذش��ته اش‬ ‫م ی پندارد‪.‬‬ ‫از منظ��ر این ن��گاه اخیر‪ ،‬اص��وال پیش��رفت و تمدن‬ ‫تکنولوژیکی خودش رفاه است و رفاه نیز بشارت اور اخالق‬ ‫گفتارها‬ ‫اس��ت؛ اخالقی که انس��ان های متمدن یاد گرفته اند ب رای‬ ‫بهره مندی از مواه��ب تکنولوژی ان را ب��ه کار ببندند‪ .‬یک‬ ‫دادوس��تد متمدنانه؛ ظلم نم ی کنیم و مورد ظل��م نیز واقع‬ ‫نم ی ش��ویم‪ .‬ان��گار هم��ه در ازادی عصر جدی��د تنها نقل‬ ‫اخالق را زیر لب مزمزه م ی کنن��د و بر بنیانگذاران این عصر‬ ‫درود م ی فرستند‪ .‬یک نس��بیت اخالقی محض در دهکده‬ ‫کوچک شده جهانی‪.‬‬ ‫بر اساس این باور جامعه ای رانی نیز در ادامه ناگزیر این‬ ‫روند جهانی‪ ،‬متخلق تر از دیروزش است‪.‬‬ ‫در نقطه مقابل این پاس��خ به پرس��ش پی ش گفته اما‬ ‫اعتقادی درست در نقطه مقابل ان وجود دارد‪ .‬اعتقاد به اینکه‬ ‫جامعه امروز ما ب ی اخالق تر از گذشته به حیات اجتماع ی اش‬ ‫ادامه م ی دهد و برخی نی��ز در درج��ه ای منف ی تر وضعیت‬ ‫اخالقی امروز جامع��ه ای رانی را پیرمردی در بس��تر احتضار‬ ‫م ی بینند تا میانساله ای منزوی‪.‬‬ ‫از این منظر اما انچه قابل توجه است مقایسه سلوک‬ ‫اخالقی اخیر جامعه ای رانی در نسبت با گذشته بلندباالیش‬ ‫است؛ گذشته ای که در س��یطره بنیاد های قوی سنت ایین‬ ‫فتوت و فتی بودن اولین ش��رط گام نهادن در سطح جامعه‬ ‫ب رای هر فرد البته مذکر ای رانی تلقی م ی ش��د‪ .‬چنان که در‬ ‫فتوت نامه ها از جمله فتوت نامه اب��ن معمار‪ :‬مرد بودن‪ ،‬بالغ‬ ‫بودن‪ ،‬عقل داش��تن‪ ،‬دین داشتن‪ ،‬اس��تقامت حال و مروت‬ ‫داشتن شروط ش��ش گانه هر فرد ب رای ورود به جامعه اهل‬ ‫فتوت و کسب و هنر و فن شدن بود‪.‬‬ ‫از س��ویی دیگر حضور بابرکت اس��تادان اخالقی که‬ ‫نس ل اندر نس��ل به هر کسوتی از فیلس��وف و فقیه گرفته‬ ‫تا بازاری و خیاط کمر همت ب��ه تربیت مردمان جامعه خود‬ ‫بس��ته بودند نیز دیگر در جامعه ما جز کورس��وهایی وجود‬ ‫خارجی در بطن و متن زندگی مردم ندارند‪ .‬ان گونه که گویی‬ ‫«کارگزاران» اخالق هم��ه از«ملک ادب» رخت به س��رای‬ ‫جاودان برده اند و چه س��کوت تلخی که مردمان امروز باید‬ ‫در فقدان ایشان از س��ر بگذرانند‪ .‬با این اوصاف و البته انچه‬ ‫به یمن رس��انه های امروزی م ی توان هر ساعت نه بلکه هر‬ ‫دقیقه شاهد ان بود‪ ،‬ب ی اخالق ی های رایجی است که به ویژه‬ ‫در سطوح مختلف سیاسی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی در جامعه به‬ ‫عیان دیده م ی شود والبته که تلخی این به عیان دیدن اگر‬ ‫به مرثیه بدل شود مایه امیدواری است و اگرنه تنها فاتحه ای‬ ‫است بر کالبدی از جان تهی‪.‬‬ ‫دوم‬ ‫یکی از پندارهای محل مناقش��ه در فلس��فه اخالق‬ ‫بحث نسبیت اخالق است‪ .‬نسبیت اخالقی و نسبی ت گرایی‬ ‫در اخالق در مقابل مطلق گرایی اخالقی مطرح م ی ش��ود‪.‬‬ ‫مطلق گرای��ی اخالقی نی��ز در تقری��ری س��اده دو معنای‬ ‫مس��تنبط(حداکثری و حداقلی) دارد‪ .‬در معن��ای حداکثری‬ ‫مطلق گرایی اخالقی‪ ،‬هم��ه اح��کام و ارزش های اخالقی‬ ‫اموری همگانی و ثابت و مطلق و بدون هیچ اس��تثنایی در‬ ‫نظر گرفته م ی ش��ود‪ .‬به عنوان مثال راس��تگویی به عنوان‬ ‫یک ارزش بنیادین‪ ،‬وقتی حتی جان چندین نفر نیز در خطر‬ ‫بیفتد‪ ،‬همچنان باید رعایت و حفظ شود‪ .‬در معنای حداقلی‬ ‫مطلق گرایی اخالقی اما اصول احکام و ارزش های اخالقی‬ ‫اموری همواره ثابت و اس��تثناناپذیر تلقی م ی شوند که البته‬ ‫گاه بر اثر نسبیت شرایط واقعی برخی از این احکام و ارزش ها‬ ‫نیز نسبی م ی ش��وند‪ .‬به عنوان مثال ب ر اس��اس این دیدگاه‬ ‫در مثال پیش��ین راس��تگویی به عنوان یک اصل اخالقی‬ ‫همیشه مطلوب و خدشه ناپذیر است‪ ،‬اما شرایط واقعی گاه‬ ‫باعث م ی ش��ود ب رای نجات جان انسان ها‪ ،‬رفتار راستگویی‬ ‫را به عنوان ش��رایط واقعی تغییر یافته و مصلحت اخالقی‬ ‫واالتر در نظر نگیریم‪ .‬اما این نس��بیتی را ب رای این مساله‬ ‫که راستگویی یک ارزش مطلق اخالقی است و عدم ان یک‬ ‫ضد ارزش جهانشمول است‪ ،‬ایجاب نم ی کند‪.‬‬ ‫در توضیح نس��بی ت گرایی اخالقی‪ ،‬باید گفت در این‬ ‫اندیشه اصول و احکام اخالقی در نسبت شرایط و قیدهای‬ ‫واقعی موضوع خود متفاوت و تغییرپذیر تلقی م ی ش��وند و‬ ‫کارگران هنوز مشغول کار هستند‬ ‫نگاهی به نمایشگاه کتاب ته ران‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫نمایشگاه کتاب جدا از نمایشگاه هایی است که در‬ ‫مصالی ته ران برگزار م ی شود‪ .‬نویسنده در این یادداشت‬ ‫م ی گوید که اگر قرار است نمایشگاهی در مصلی برگزار‬ ‫شود‪ ،‬باید نمایشگاه کتاب باشد اما‪...‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫دیده م ی شود که ب رای غرفه های بیرون از شبستان اصلی از‬ ‫سازه های موقتی استفاده م ی شود که به هیچ وجه ب رای ایجاد‬ ‫غرفه مناسب نیست‪ .‬بارها شاهد بوده ایم که با یک وزش باد‬ ‫و باران که در اردیبهشت ماه زیاد رخ م ی دهد‪ ،‬ناشری را خیس‬ ‫اب کرده است یا اینکه کتاب هایش را بر باد داده‪ .‬مساله دوم‬ ‫اما کارگرانی است که همیشه از همان ابتدای ساخت مصلی‬ ‫در حال کار هستند‪ .‬این خود نمایش��گاهی هر ساله یا هر‬ ‫روزه اس��ت؛ تالش مردانی که گویی نم ی خواهند مصلی را‬ ‫به پایان برند‪ .‬تابلوهای عبور ممنوع یا محل سقوط مصالح‬ ‫ساختمانی و برق فشار قوی ان هم در محیط نمایشگاهی‬ ‫فرهنگی خیل��ی توی ذوق م ی زند‪ .‬س��وم اینک��ه برخی از‬ ‫امکانات اولیه ب رای یک جمع عمومی در نمایش��گاه کتاب‬ ‫مهیا نیست‪ ،‬از پارکینگ های چسبیده به غرفه ها تا سرویس‬ ‫بهداشتی محدود در شرق و غرب نمایش��گاه که هیچ گاه‬ ‫نم ی تواند کفاف جمعیت عظیم نمایشگاه برو را داشته باشد‪.‬‬ ‫شبس��تان مصلی ام��ا در نگاه نخس��ت ب��ا نقش و‬ ‫ن��گار ب ی بدیل اش در معم��اری در انتخ��اب غرفه ها جایی‬ ‫منطقی ب��ه نظ��ر م ی رس��د ام��ا در هم تنیدگ��ی غرفه ها‬ ‫با ع��رض و طول ک��م – ب رای اینکه ناش��ران زی��ادی را در‬ ‫خود جای دهد‪ -‬گذر از شبس��تان کتاب را ب��ه بازی «ماز»‬ ‫م ی مان��د که موان��ع زیادی روبه رویت اس��ت و باید مس��یر‬ ‫را بیابی‪.‬‬ ‫با این حال اما مصالی ته ران به خودی خود به نام نه‬ ‫اما به س��خت افزاری که در ان اس��ت م ی تواند یک انتخاب‬ ‫هوشمندانه باشد‪ ،‬چه انکه اگر سازهای نیمه تمامی که سر‬ ‫به فلک کش��یده اند‪ ،‬روزی درست شوند‪ ،‬قطعا نمایشگاهی‬ ‫فرهنگی حتی به وسعت نمایش��گاه کتاب را م ی توانند در‬ ‫خود جای دهند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دفتر هفته نامه مثلث در مجاورت مصالی ته ران‬ ‫و البته امروز که نمایش��گاه کتاب برگزار م ی شود در کنار ان‬ ‫هم هست‪ .‬از روزی که نمایش��گاه کتاب ته ران اغاز به کار‬ ‫کرده‪ ،‬خیل جمعیتی است که از درهای مختلف نمایشگاه از‬ ‫شمالی تا جنوبی ازدحام زیادی را در بزرگراه حکیم و خیابان‬ ‫شهیدقنبرزاده و البته شهید بهشتی ایجاد کرده است‪ .‬نکته‬ ‫مه��م در ترکیب جمعیتی ک��ه به نمایش��گاه کتاب ته ران‬ ‫م ی روند‪ ،‬این است که تقریبا همه نس��ل های جمعیتی به‬ ‫نمایشگاه کتاب م ی روند‪ .‬یعنی که نمایشگاه کتاب ته ران‬ ‫یک نمایشگاه ملی است که همه اقشار در ان حضور فعالی‬ ‫دارند‪ .‬جدا از اینکه نمایشگاه با پسوند ته ران برگزار م ی شود اما‬ ‫نمایندگانی از استان ها نیز در ان حضور دارند؛ این را م ی شود‬ ‫از صف های بزرگ اتوبوس های اس��کانیای مس��افربری در‬ ‫حاشیه بزرگراه ش��هید مدرس و خیابان های اط راف از جمله‬ ‫خیابان پاکستان دید‪ ،‬حاال بماند که این شامل چه درصدی‬ ‫از بازدیدکنندگان نمایشگاه م ی شود‪.‬‬ ‫با این مقدمه م ی خواهم بگویم نمایشگاه کتاب ته ران‬ ‫جدا از مباحث اقتصادی اش ب رای بازار نشر و رونق کتابخوانی‬ ‫یک جشن ملی فرهنگی هم است‪ .‬اما وقتی از یکی از درهای‬ ‫اصلی و فرعی نمایشگاه کتاب وارد م ی شوی‪ ،‬هیچ نشانه ای‬ ‫از جشن و شادمانی نم ی بینی‪ .‬مصالی ته ران مکانی مقدس‬ ‫است و ش��اید همین تقدس کافی اس��ت که محلی ب رای‬ ‫موضوعی مقدس به نام کتاب و کتابخوانی باشد‪ .‬اما انچه ما‬ ‫امروز از مصالی ته ران م ی بینیم‪ ،‬نمایی تکمیل نشده است‬ ‫که سال هاست قرار است فخر ته ران باشد‪ .‬من با گروهی که‬ ‫م ی گویند جای نمایشگاه کتاب در مصلی نیست‪ ،‬هم عقیده‬ ‫نیس��تم‪ ،‬چه انکه گمان م ی کنم مصلی از همان ابتدا تنها‬ ‫محلی ب رای برگزاری نماز جمعه و عید ساخته نشده بود‪ ،‬بلکه‬ ‫به عنوان یک نماد فرهنگی بزرگ مورد نظر اس��ت‪ ،‬ضمن‬ ‫اینکه بس��یاری از ای رانیان مصلی را با تشییع پیکر حضرت‬ ‫امام خمینی(ره) م ی شناسند‪ ،‬کسی بیش از هر کس دیگری‬ ‫انقالب اسالمی را منشعب از ابعاد اسالم ناب م ی دید‪.‬‬ ‫با این ح��ال اما انچه برخ��ی را بر این باور م ی رس��اند‬ ‫مشکالت سخت افزاری اس��ت که در مصالی ته ران وجود‬ ‫دارد‪ .‬اول اینک��ه مصالی ته��ران با بزرگی زی��ادش از نظر‬ ‫معماری فاقد فضای نمایش��گاهی فرهنگی اس��ت‪ .‬بعضا‬ ‫در نگاهی دیگر احکام و ارزش های اخالقی در هیچ شرایط‬ ‫واقعی ثابت و تغییرناپذیر انگاش��ته نش��ده و به س��لیقه و‬ ‫قراردادهای خود افراد منوط م ی شوند‪ .‬به این ترتیب است که‬ ‫م ی توان گفت بعضی از اصول و ارزش های اخالقی در برخی‬ ‫جوامع م ی توانند بدل به ضدخود و غی راخالقی شمرده شوند‬ ‫و البته به این ترتیب ارزش های شمول گرایانه اخالقی دیگر‬ ‫نم ی توانند وجود داشته باشند‪.‬‬ ‫این نوع ن��گاه اخالقی ک��ه صراحتا بااخ�لاق ادیان و‬ ‫مطلق گرای��ی اخالقی در تعارض اس��ت به نوع��ی اگرچه‬ ‫توجی ه گر اختالفاتی اس��ت که در اص��ول اخالقی برخی از‬ ‫جوامع در شرایط مختلف م ی تواند باشد اما در سطحی باالتر‬ ‫خود در انواع نسبی ت گرایی توصیفی‪ ،‬هنجاری و فرااخالقی‬ ‫کوششی اس��ت ب رای تببین اخالقی جلوه دادن بسیاری از‬ ‫مناسباتی که در جهان گذشته جزو اصول مطلق غی راخالقی‬ ‫شمرده م ی شدند‪.‬‬ ‫این مقدمه اما ب رای واگویه خطری نیست که با شیوع‬ ‫دیدگاه هایی از این دست در جوامعی مثل جامعه ما م ی تواند‬ ‫زنگ خط��ری جدی ب��رای ارزش های اخالقی باش��د بلکه‬ ‫نوعی هش��دار تبارشناسانه نس��بت به اندیشه ای است که‬ ‫با ریشه دواندن در س��طوح خرد و کالن جامعه و با نفوذ در‬ ‫بدنه مدعیان اصول و ارزش های جهانش��مول اخالق دینی‬ ‫توانسته است بس��یاری از رفتارهای اجتماعی را به ویژه در‬ ‫نوع فرهنگی‪ -‬سیاس ی اش شکل دهد‪ .‬گواه این ادعا اما انواع‬ ‫رفتارهای سیاسی و فرهنگی جناح های مختلف سیاسی در‬ ‫کشور است‪ .‬رفتارهایی که در روزگار بسط ید این و ان جناح‬ ‫عین صواب است و در اوقات قبض یدشان عین گناه‪ .‬در این‬ ‫میان البته مصلحت اندیش ی هایی که در واقع لباس پوشانده‬ ‫همان نسبی ت گرایی اخالقی اس��ت به دستیاری بسیاری از‬ ‫ایش��ان امده تا حداقل پیش وجدان خود و ن��ه نزد وجدان و‬ ‫خرد جمعی جامعه دفاع نامه ای داشته باشند و البته فرداهای‬ ‫حقیقت اس��ت که شرمنده م ی ش��وند رهروانی که عمل بر‬ ‫مجاز کرده اند‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫اصالح طلبانیکه از دلواپسان‪ ،‬دلواپس ترند!‬ ‫ازادی منتقدان ؛ از احمدی نژاد تا روحانی‬ ‫احسان رستگار‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫در این یادداشت نویس��نده سعی کرده به تحلیل‬ ‫فضای سیاس��ی کش��ور پس از همایش دلواپسی که‬ ‫توسط منتقدان سیاست های فعلی هس��ته ای برگزار‬ ‫شد‪ ،‬بپردازد‪.‬‬ ‫پس از پی��روزی حس��ن روحان��ی در انتخابات‬ ‫یازدهم‪ ،‬تصور اکثر تحلیلگران‪ ،‬منتقدان و سیاستمداران این‬ ‫بود که حسن روحانی و مشاورانش مثل حسام الدین اشنا‪،‬‬ ‫به عرصه سیاست‪ ،‬نگاهی پخته خواهند داشت‪ .‬از مصاحبه‬ ‫ابتدایی رئی س جمهور که وی در ان خ��ود را رئی س جمهور‬ ‫همه مردم حتی انها ک��ه به وی رای ندادن��د‪ ،‬معرفی کرد‪،‬‬ ‫گرفته ت��ا دیگر نشس��ت های خب��ری و س��خنران ی های‬ ‫روحانی‪ ،‬حاک��ی از ان بود که بنا دارد رویک��ردی جدید را در‬ ‫سیاست داخلی و نیز سیاس��ت خارجی جمهوری اسالمی‬ ‫ای��ران به م��ردم و جهان معرفی کن��د‪ .‬اما متاس��فانه طی‬ ‫ماه های اخیر‪ ،‬روندی که مشاهده ش��ده‪ ،‬از جانب نگارنده‪،‬‬ ‫اصال روند مطلوبی محس��وب نم ی ش��ود و بیم ان م ی رود‬ ‫که حس��ن روحانی‪ ،‬تبدیل ش��ود به محم��ود احمدی نژاد‬ ‫اصالح طلبان‪.‬‬ ‫بالیی که دولت احمدی نژاد بر سر مفهوم عدالت‬ ‫اورد و مردم را به ان بدبین کرد‪ ،‬دولت روحانی دارد بر س��ر‬ ‫مفهوم کلی تدبیر و امید و مصداق مذاکره م ی اورد‪.‬‬ ‫اختالس س��ه هزار میلیاردی و س��وءمدیریت دولت‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬باید ب رای دولت های بعدی‪ ،‬عبرت اموز باشد و‬ ‫بدانند که اگرچه مردم در سال ‪ ۹۲‬به مفهوم تدبیر و امید رای‬ ‫داده اند‪ ،‬اما به محض اینکه حس کنند که این تدبیر و امید‪،‬‬ ‫یک مفهوم نبوده که بناس��ت محقق شود‪ ،‬بلکه یک شعار‬ ‫بوده که از ان به عنوان ابزار جلب توجه و کسب ارای مردم‬ ‫استفاده شده‪ ،‬از دولت روی خواهند گرداند‪ ،‬همان طور که از‬ ‫دولت احمدی نژاد روی گرداندند‪.‬‬ ‫مردم صب��ر دوران احمدی ن��ژاد را ندارند؛ از این‬ ‫جهت م ی توان نتیجه گیری کرد که اتفاقا کار دولت روحانی‪،‬‬ ‫سخت تر و حساس تر اس��ت و مردم دیگر طاقت ندارند که‬ ‫هشت سال هم یک رئی س جمهور دیگر‪ ،‬زندگی مردم را در‬ ‫ورطه ازمون و خطا قرار دهد‪.‬‬ ‫پس اگر ب رای ناامیدش��دن از احمدی نژاد‪ ،‬شش سال‬ ‫زمان به درازا کشید‪ ،‬ممکن است ب رای رئی س جمهور بعد از‬ ‫او یعنی روحانی‪ ،‬مردم زودتر ناامید شوند‪.‬‬ ‫رای دهندگان احمدی ن��ژاد در ‪ ۸۸‬از وی مایوس‬ ‫نش��ده بودند‪ ،‬بلکه مخالفان او بیشتر ش��ده بود اما اکنون‬ ‫اوضاع متفاوت است‪ .‬چون بسیاری از مردم در فضای ذهنی‬ ‫غیرجناحی و حل شدن معضالت اقتصادی به روحانی رای‬ ‫دادند و نم ی توان گفت که روحان��ی و دولتش‪ ،‬به کمیت و‬ ‫کیفیت دولت خاتم��ی یا احمدی ن��ژاد‪ ،‬از حمایت حزبی و‬ ‫جناحی نخبگان و ایدئولوژیک مردم برخوردار است‪.‬‬ ‫از انج��ا که در بدن��ه مش��اوران رئی س جمهور‪،‬‬ ‫صاحبنظ ران خوش��فکری نظیر حس��ام الدین اشنا حضور‬ ‫داش��تند‪ ،‬اما در کمال تعجب‪ ،‬بعد از توافقنامه ژنو ‪ -‬اگرچه‬ ‫کامال مترتب بود که قطعا طی ف هایی مانند جبهه پایداری‬ ‫و طرفداران مش��ی س��عید جلیلی‪ ،‬دولت را مورد نقد جدی‬ ‫قرار خواهند داد ‪ -‬از ش��خص رئی س جمهور تا مش��اوران و‬ ‫بلندگوهای رسمی و غیررسمی دولت‪ ،‬شروع به اعتراض و‬ ‫تحت فشار قرار دادن مخالفان و منتقدان کردند‪.‬‬ ‫این نوع برخورد‪ ،‬اتفاقا بزرگ تری��ن نقد اصالح طلبان‬ ‫به احمدی نژاد بود‪ ،‬ک��ه البته اکنون خودش��ان در معرض‬ ‫دچار شدن به ان هستند‪.‬‬ ‫حال انکه ای��ن رفتاره��ا‪ ،‬نه تنه��ا از لحاظ فلس��فه‬ ‫ازادی بیان و مبن��ای عقیدتی ما خطاس��ت‪ ،‬بلکه از حیث‬ ‫صالح دولت و منفع��ت و محبوبیت ان‪ ،‬بی��ش از همه‪ ،‬به‬ ‫نفع جبهه پایداری و طیف موس��وم ب��ه تندروهای طرفدار‬ ‫دیپلماسی دولت نهم و دهم است‪.‬‬ ‫واقعا غیر منطقی اس��ت که مث�لا از فردای همایش‬ ‫«دلواپس��یم»‪ ،‬همه رس��انه های مجازی و مکتوب دولت‬ ‫بس��یج ش��وند و از طنزنوی س ه��ای انان ت��ا تحلیلگران و‬ ‫شخصی ت های نام ی ش��ان‪ ،‬به طور کامال هماهنگ‪ ،‬شروع‬ ‫کنند به تمسخر به قول اصالح طلبان‪ ،‬دلواپسان‪.‬‬ ‫اینکه اصالح طلب��ان‪ ،‬ای��ن همایش را نق��د کنند یا‬ ‫حامیان ان را تندرو بخوانند‪ ،‬ذاتا نه مذموم است و نه خالف‬ ‫عقل‪ ،‬اما اینکه ریشخندش��ان کنند‪ ،‬هی��چ فرقی با برخورد‬ ‫خ س وخاشاک مابانه احمدی نژاد ندارد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان هم دارند اشتباه اصولگرایان را مرتکب‬ ‫م ی شوند‪ ،‬از این جهت که گمان کرده اند باید جریان مقابل‬ ‫را ساکت یا تمس��خر کنند‪ .‬نقدهایش را تخریب بخوانند و‬ ‫استدالل هایش را هجو و طنز کنند‪.‬‬ ‫شتابزدگی اتاق فکر دولت اعم از رسانه هایش و‬ ‫مشاوران رئی س جمهور‪ ،‬واقعا نشان داده که حتی مشاوری‬ ‫همچون حسام الدین اشنا‪ ،‬تا در مسند مدیریت کالن قرار‬ ‫نگیرد‪ ،‬معلوم نیست که چقدر پخته و سنجیده عمل کند؛‬ ‫چون مواضع وی بع��د از امضای توافقنامه هس��ته ای ژنو‪،‬‬ ‫دقیقا به سبکی بوده که منتقدان دولت و مخالفانش‪ ،‬توقع‬ ‫داشته اند و م ی پسندیده اند‪.‬‬ ‫ب رای مثال بعد از توقی��ف هفته نامه ‪9‬دی و انعکاس‬ ‫این توقیف در رسانه های مختلف داخلی و خارجی‪ ،‬بسیاری‬ ‫کنجکاو ش��دند تا ببینند این هفته نامه ‪9‬دی چیس��ت که‬ ‫این قدر دولت را عصبانی کرده‪.‬‬ ‫قاعده فوق‪ ،‬در بس��یاری موارد دیگر ه��م برقرار بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫هنوز یک س��ال از عمر دولت یازدهم نگذشته‬ ‫که اصالح طلبان دارند فریاد م ی رنند که نه! ما روحانی را رها‬ ‫نم ی کنیم! ما فریب نم ی خوریم!‬ ‫این فریادها‪ ،‬نشان دهنده این اس��ت که عالوه بر ان‬ ‫طیف دلواپس‪ ،‬خ��ود دولت ی ها و اصالح طلبان هم بس��یار‬ ‫دلواپسند‪ .‬دلواپس از دست دادن قدرت‪ ،‬دلواپس جدا شدن‬ ‫رئی س جمهور از اصالح طلبان‪ ،‬دلواپس از دست رفتن اعتماد‬ ‫مجدد مردم به اصالح طلبان و دلواپ��س مغلوب بازی های‬ ‫سیاسی دلواپسان مخالف خود شدن!‬ ‫اگرچه معتقدم رئی س جمهور چهار ساله در جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران‪ ،‬پدیده ای ش��دیدا نادر خواهد بود ولی دولت‬ ‫تدبیر و امید باید توجه داش��ته باش��د که هی��چ تضمینی‬ ‫وجود ندارد که اعتماد مردم و نخب��گان را بتواند حفظ کند‬ ‫و از طرفی‪ ،‬دلیل��ی ندارد تا با تکرار اش��تباهات احمدی نژاد‬ ‫و ش��بیه دولت نهم و دهم ش��دن‪ ،‬خود را در معرض چنین‬ ‫اسیب مهلکی یعنی ب ی اعتمادی مردم و نارضایتی نخبگان‬ ‫قرار دهد‪.‬‬ ‫بس�یاری از م�ردم در فض�ای ذهن�ی‬ ‫غیرجناحی و حل شدن معضالت اقتصادی‬ ‫به روحان�ی رای دادن�د و نمی توان گفت‬ ‫که روحانی و دولت�ش‪ ،‬به کمیت و کیفیت‬ ‫دولت خاتمی یا احمدی ن�ژاد‪ ،‬از حمایت‬ ‫حزبی و جناحی نخب�گان و ایدئولوژیک‬ ‫مردم برخوردار است‬ ‫می گفتند به جای مصاحبه‪ ،‬بازجویی می کنی!‬ ‫گفتارها‬ ‫درباره کتابی که این روزها در نمایشگاه رونمایی شده است‬ ‫محمد رحمانی‬ ‫نویسنده کتاب تاریخ شفاهی سیاست خارجی‬ ‫نویس��نده ج��وان کت��اب تاری��خ ش��فاهی‬ ‫سیاست خارجی جمهوری اس�لامی در یادداشت خود‬ ‫ب رای مثلث ب��ه چگونگی تدوین این کت��اب پرداخته‬ ‫است‪ .‬اثری ارزش��مند که م ی توان ب رای شناخت درون‬ ‫دیپلماسی ای ران به کار گرفت‪.‬‬ ‫کتاب تاریخ شفاهی سیاس��ت خارجی جمهوری‬ ‫اسالمی پاس��خی بر این سوال اس��ت که دیپلماسی نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی تا چه حد منطبق بر گفتم��ان انقالب‬ ‫اسالمی بوده است‪.‬‬ ‫ون الْ َق ْو َل» را محقق‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫��‬ ‫«یس‬ ‫کوشیدیم‬ ‫در این کتاب‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ‬ ‫ْ‬ ‫کنیم و از همین رو به سراغ دیپلمات های مختلف با سالیق‬ ‫متنوع و حتی متضاد رفتیم اما پر واضح است که بسیاری حتی‬ ‫حاضر به پاسخگویی نبودند‪ .‬سال ها در طول مسئولیتشان به‬ ‫ده ها سفر خارجی رفته و هر بار نهایت پاسخگوی ی شان یک‬ ‫پاسخ دیپلماتیک بود؛ «موافقی ت امیز بود» یا «دستاوردهای‬ ‫خوبی داشتیم» اما موفقیت یعنی چه؟! طبیعی بود اموخته‬ ‫بودند که پاسخگویی یعنی حاش��یه‪ ،‬پس همواره سخنران‬ ‫بودند و ما شنونده‪ ،‬شاید باور ان مشکل باشد که ب رای انجام‬ ‫برخی گفت وگو ها بیش از ده ها بار در روز تماس م ی گرفتم‪،‬‬ ‫پیامک م ی زدم تا بعد از یک ماه از برخی افراد پاس��خ «نه»‬ ‫قطعی را بشنوم‪.‬‬ ‫تمام تالش��م در طول مصاحب ه ها این بود که به جای‬ ‫طرح مسائل کلی‪ ،‬شعاری و کلیشه شده با پرداخت ریز حوادث‬ ‫ون اَ ْح َس َن ُه» را به‬ ‫و اتفاقات در بستر تاریخ ش��فاهی « َف ی َّت بِ ُع َ‬ ‫مخاطب واگذار کنیم‪.‬‬ ‫‪ 23‬گفت وگوی تفصیلی در ‪ 540‬صفحه در این کتاب‬ ‫حاکی از تالش و خاط رات دیپلماتیک چهره هایی است که‬ ‫حاضر شدند پاسخگو باشند‪ .‬اگرچه تمام مصاحب ه هایی که‬ ‫انجام دادم ب رایم ش��یرین ب��ود اما در این می��ان گفت وگو با‬ ‫ابوشریف‪ ،‬ناصر حی ران ی نوبری‪ ،‬حس��ین شی خ االسالم‪ ،‬جواد‬ ‫منصوری‪ ،‬محمود کاش��انی‪ ،‬عل ی اکبر والیتی و البته مهدی‬ ‫سلطانی چنان دارای نکات ناب و جدید بود که احساس کردم‬ ‫خاط رات مشروح برخی از انان را باید مستقال و مفصال تدوین‬ ‫کنم و تا امروز توانستم بیش از ‪ 60‬ساعت از خاط رات جناب‬ ‫اقای ناصر نوبری را ضبط کنم ک��ه امیدوارم کتاب خاط رات‬ ‫ایشان در ب رنامه باشکوهی رونمایی شود‪.‬‬ ‫اما مهمترین سبک انجام گفت وگوهایم در این کتاب‬ ‫پرسش��گری و مطالبه چالش��ی بود‪ .‬اگر حتی دیپلماتی که‬ ‫روبه رویم م ی نشست با من کامال هم نظر بود‪ ،‬من برخالف‬ ‫عقیده ام م ی کوش��یدم در جایگاه منتقد و پرسشگر؛ وی را به‬ ‫چالش بکش��م تا وی وادار به پاس��خگویی شود‪ ،‬این سبک‬ ‫چنان بود که همکاران رسانه ای من با مطالعه مصاحب ه ها ان‬ ‫را بیشتر شبیه بازجویی محترمانه م ی دانستند!‬ ‫هرگز فراموش نم ی کنم که از یکی از وزرای امور خارجه‬ ‫کشورمان پرسیدم یک سوال کلیشه ای؛ بزرگترین دستاورد‬ ‫ش��ما چه بوده که م ی توانید ان را ب رای ن��وه خود نقل کنید؟‬ ‫کمی فکر ک��رد و گفت برگزاری همای��ش‪ !...‬گفتم همین؟!‬ ‫عادت نداشت و سکوت در جلسه حاکم شد‪ .‬اما شاید احساس‬ ‫ون اَ ْح َس َن ُه» در ابتدای‬ ‫کنید «الَّذ َ‬ ‫یس َت ِم ُع َ‬ ‫ون الْ َق ْو َل َف ی َّت بِ ُع َ‬ ‫ِین ْ‬ ‫بحث وصله ای ناچسب بود به طرح و توضیح این کتاب؛ شاید‬ ‫طرح این مس��اله ب رای مخاطبین جذاب باشد که قسمتی از‬ ‫این گفت وگوهای انتقادی نسبت به شرایط سیاست خارجی‬ ‫کشور در روزنامه ارکان دولت دهم نیز منتشر شد و جالب انکه‬ ‫در بسیاری از این گفت وگو ها نقدهای تند و تیزی به شخص‬ ‫رئی س جمهور (محمود احمدی نژاد) و سیاس��ت خارجی وی‬ ‫وجود داشت که بدون سانسور منتشر شد و اعتراضی را هم از‬ ‫نهاد ریاست جمهوری اخذ نکردیم‪ .‬این در حالی است که برخی‬ ‫یزنند‪ ،‬ان چنان‬ ‫که با شعار ازادی بیان بر کرسی قدرت تکیه م ‬ ‫از منتقدانشان براشفته م ی شوند که ه ر گونه توهینی به انان‬ ‫را روا م ی دانند‪ ،‬دیگر دادن تریبونی ب رای طرح دیدگاهش��ان‬ ‫پیشکش!‬ ‫از یاد نم ی برم در س��والی محترمانه ای پرس��یدم؛ چرا‬ ‫با وجود تلکس مسئول کنسولگری مزارش��ریف و تاکید بر‬ ‫احتمال سقوط این شهر و درخواست ب رای تخلیه کنسولگری‬ ‫بمب ها و گسل های سیار در شهر‬ ‫نگاهی ازاد به انچه در شهر م ی گذرد‬ ‫سید محسن فرجادی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫ش��هر هرچه بزرگتر م ی ش��ود‪ ،‬فاصله میان ادم ها‬ ‫بیشتر م ی شود؛ ادم هایی که از کنار هم رد م ی شوند و همدیگر‬ ‫را م ی بینند‪ ،‬همسایه هایی که سال ها دیوار به دیوار یکدیگرند‬ ‫اما نه دیده اند هم را و نه م ی شناسند همدیگر را‪ .‬در این شهر‬ ‫جدا از هم یکدیگر را پیدا کنند و ان زلزله خفیف یا ش��دید و‬ ‫وی رانگر خودنمایی کند‪ .‬نباید منتظر این فاجعه باشیم ‪ ،‬باید ان‬ ‫را پی ش بینی کنیم‪ .‬برخالف شهرهایی که اشوب های شهری‬ ‫و اعتراضی از نقاط جنوبی ش��هر اغاز م ی شود‪ ،‬در این شهر‬ ‫گس��ل های اصلی نقاط مرکزی شهر هستند‪ .‬نقاط حساس‬ ‫همه انجاهایی است که تجمع های انس��انی بیشتر است‪.‬‬ ‫خیلی اش��تباه نکنید! هواداران یک تیم فوتبال در استادیوم‬ ‫منظورم نیست چون انها یا به رقیب فحش م ی دهند و کری‬ ‫م ی خوانند یا تیم خودشان را تش��ویق و تشجیع م ی کنند و‬ ‫نقطه مشترکشان بازی است که نم ی خواهند خ راب شود چون‬ ‫امده اند تا از ان لذت بب رند‪ .‬کانون ی ترین نقاط اعتراضات شهری‬ ‫در ‪ 15‬س��ال اخیر در ته ران مناطق مرکزی شهر بوده است؛‬ ‫مناطقی که با انالیز ضمنی جمعیت معترضان شاهد افرادی‬ ‫هس��تیم که با موضوع اعتراضی قرابتی نداشته و از موضوع‬ ‫اعتراضی منتفع نم ی شوند‪ .‬اما این فرصت فقط فرصتی ب رای‬ ‫اب راز وجود مخرب انها است‪ .‬نداشتن ب رنامه هایی ب رای تخلیه‬ ‫انرژی متراکم این جمعی ت ها نتیجه ای جز این ندارد که لشکر‬ ‫ ب ی هویت گس ل ها یا به بیان بهتر بمب های سیار در مقاطعی‬ ‫خاص همدیگر را پیدا کنند و ناامنی را میهمان ش��هر کنند‪.‬‬ ‫ادامه دارد‪...‬‬ ‫گفتارها‬ ‫این روزنامه ن��گار در این مطلب س��عی کرده به‬ ‫روابط ادم ها در شهرهای بزرگ بپردازد‪.‬‬ ‫راحت تر م ی توان چند چهره داشت و راحت تر م ی توان دروغ‬ ‫گفت‪ .‬چون کسی تو را نم ی شناسد و شهر تو را نم ی شناسد‪.‬‬ ‫در این ش��هر اخالق صددرصد نسبی م ی ش��ود و ب ر اساس‬ ‫تربیت هر قدر معنی پی دا م ی کند؛ اینجاست که شکاف میان‬ ‫ادم ها شبیه گس ل هایی م ی ش��ود که از گس ل هایی که زیر‬ ‫زمین منتظر انرژی ب رای حرکت و وی رانی منتظر نشسته اند‪،‬‬ ‫خط رناک تر م ی شوند‪ .‬اگر وهم زلزله و خطر خانه هایی که روی‬ ‫گس ل ها م ی رویند‪ ،‬ذهن ادم های این شهر را ناامن م ی کند و‬ ‫بهداشت روانشان را به هم م ی ریزد‪ ،‬گس��ل ادم هایی که در‬ ‫این ش��هر هر روز کنار یکدیگرند راه م ی روند‪ ،‬خطرناک تر و‬ ‫وهم انگی ز تر اس��ت‪ .‬چرا؟ ادم هایی که با هم هیچ وابستگی‬ ‫ندارند‪ ،‬ادم هایی که نقاط مشترک ندارند‪ ،‬ادم هایی که خیلی‬ ‫شبیه هم نیستند و فرصتی ب رای اب راز احساسات جمعی ندارند‪،‬‬ ‫ب هراحتی م ی توانند به بمب هایی سیار بدل بشوند‪ .‬فقط کافی‬ ‫است یک نقطه مشترک جمعی پیدا شود تا این گس ل های‬ ‫ای ران‪ ،‬ش��ما به اصرار دس��تور دادید که باید در کنس��ولگری‬ ‫بمانید!؟ اما در عوض دیپلمات یقه سفید مودب به یکباره از‬ ‫کوره در رفت و شروع به هتاکی به یک محقق و روزنامه نگار‬ ‫کرد و جلسه را ترک کرد‪ .‬شاید بیش از اینکه این دیپلمات را‬ ‫مقصر بدانم‪ ،‬بیشتر برخی از همکاران رسانه ای خود را مقصر‬ ‫م ی دانم‪.‬‬ ‫در طول تمام س��ال های بعد از انقالب ب رای سیاست‬ ‫خارجی کشور‪ ،‬محدوده ممنوعه تعریف کردند و به دو بهانه‬ ‫مسائل امنیتی و طرح مس��ائل تخصصی؛ در داخل کشور‬ ‫رسانه ها غیر از رپورتاژ دستگاه سیاست خارجی‪ ،‬از طرح مسائل‬ ‫جدی و کنکاش در اتفاقات ان خودداری و غفلت م ی کردند و در‬ ‫عوض خب رنگاران حوزه سیاست خارجی به سفرهای خارجی‬ ‫اعزام م ی شدند تا تشویقی باشد ب رای همراهی با این وزارتخانه!‬ ‫از س��وی دیگر عدم دسترس��ی به اطالعات ب رای رسانه ها و‬ ‫محققان داخلی به بهانه طرح مسائل امنیتی در حالی که منابع‬ ‫بیگانه و رسانه های خارجی به سرعت مورد پشتیبانی خبری و‬ ‫اطالعاتی قرار م ی گرفتند‪ ،‬عرصه را دشوارتر م ی کرد و م ی کند‪.‬‬ ‫کتاب حاضر را م ی توان ترکی بر صف به هم پیوس��ته‬ ‫دیپلمات هایی دانس��ت که ب��ا الفاظ کلی هم��واره به جای‬ ‫پاسخگویی‪ ،‬پاسخ تراشی کردند‪.‬‬ ‫پرواضح است که نویسندگان این کتاب که اثری برامده‬ ‫از کار روزنامه نگاری در س��ال های پ رالتهاب ‪ 89‬و ‪ 90‬اس��ت‪،‬‬ ‫پذی رای نقدهای مخاطبین و اساتید محترم هستند‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫گناه بزرگ و نابخشودنی محمد بنا چه بود؟‬ ‫درباره کناره گیری پ رافتخارترین م ربی تاریخ ورزش ای ران‬ ‫علی رجبی‬ ‫مدیر سایت کشتی‬ ‫ایران و جهان‬ ‫گفتارها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫علی رجبی مدیر یک��ی از پربیننده ترین س��ایت های‬ ‫کش��تی ایرانی اس��ت که البته به وقایع این روزهای کشتی‬ ‫فرنگی که منجر به قهر بنا شد‪ ،‬اشناست‪ .‬این یادداشت نوعی‬ ‫یاداوری درباره اقای خاص ورزش ایران است‪.‬‬ ‫این روزها اکثر ش��بکه های خبری و س��ایت ها و‬ ‫فضاهای مجازی که در مورد ورزش مطلب م ی نویسند‪،‬خبر‬ ‫برکناری یا استعفا یا هر چیز دیگری که م ی توان اسمش را‬ ‫گذاشت محمد بنا را در صدر خبرهای خود قرار داده و در این‬ ‫میان عده زیادی که ش��خص یا گروه خاصی انها را از پیش‬ ‫س��ازماندهی کرده بودند بر محمد بن��ا م ی تازند‪ ،‬گویی که‬ ‫محمد بنا هیچ افتخاری ب رای این مملکت نیاورده و هی چ بار‬ ‫فنی نداشته و هدفش نابودی کشتی فرنگی است‪.‬‬ ‫ایا ان چنان که منتقدان او م ی گویند به قانون انتخابی‬ ‫مقید نیست؟ ایا او یک یاغی است؟ یا به گمان کسانی که‬ ‫در دوران سرمربیگری و مدیریت فنی انها بر کشتی فرنگی‬ ‫هی چ گونه نتایج درخشانی کسب نکردند‪ ،‬او بار فنی نداشته‬ ‫است؟‬ ‫پس احتماال او ب ر اساس جادو و اتفاق توانسته ان همه‬ ‫نتایج ب ی نظیر را ب��رای ورزش ما در صحنه های اس��یایی‪،‬‬ ‫جهانی و المپیک کس��ب کند‪ .‬چه در گذشته و چه در حال‬ ‫حاضر او را متهم م ی کنند که پشتوانه سازی نکرده است‪.‬اگر‬ ‫او پشتوانه سازی نکرده پس چگونه بوده که پس از برکناری‬ ‫از سرمربیگری بزرگساالن در س��ال ‪ 2006‬در مسابقات‬ ‫‪ 2007‬باکو باز هم کش��ت ی گی ران فرنگی نتایج خوبی‬ ‫گرفتند و به خاطر مدیریت غلط س��رمربی وقت یکی‬ ‫از بهترین تیم های فرنگی در المپیک پکن ناکام ماند؟‬ ‫چگونه اس��ت که در حال حاضر پ��س از دوپینگ علی‬ ‫یزاده‬ ‫نزاده و بهنام مهد ‬ ‫ اکبری در این وزن باوجود بشیر باباجا ‬ ‫بدون پشتوانه هستیم؟ در وزن ‪ 84‬کیلوگرم در قوانین قبلی‬ ‫دارای سه کش��ت ی گیر به نام های طالب نعمت پور قهرمان‬ ‫جهان‪ ،‬حبیب اخالقی دارنده ب رنز جهانی و سامان طهماسبی‬ ‫که سر از کشور اذربایجان دراورد‪ ،‬بدون پشتوانه هستیم؟در‬ ‫وزن ‪ 96‬اگ��ر ان اتفاق تلخ ب رای باب��ک قربانی نم ی افتاد ما‬ ‫در این وزن ع�لاوه بر بابک قربانی صاحب قاس��م رضایی‬ ‫قهرمان المپیک هستیم‪ .‬در وزن ‪ 74‬کیلو نیز ما دارای فرشاد‬ ‫علی زاده دارنده برنز جهان و هادی علی زاده و محسن قاسم ی ‬ ‫قهرمانان اسیا بودیم و در سایر اوزان م ی توان از کشت ی گی ران‬ ‫عنوان داری همچون حمید س��وریان‪ ،‬امید نوروزی‪ ،‬س��عید‬ ‫عبدولی‪ ،‬علی محمدی‪ ،‬افشین بیابانگرد‪ ،‬حبی ب اهلل اخالقی‬ ‫و غیره نام برد‪.‬‬ ‫در دوران مربیگری محمد بنا تمام مسابقات انتخابی‬ ‫تیم ملی برگزار م ی ش��د و او در یک پروسه یک ساله‪ ،‬بعد از‬ ‫مسابقات متعدد داخلی و خارجی تیم خود را ب ر اساس نتایج‬ ‫انها در ان مسابقات انتخاب م ی کرد‪ ،‬چه انکه نم ی شود یک‬ ‫کش��ت ی گیر را فقط با برگزاری یک مسابقه انتخابی داخلی‬ ‫انتخاب کرد و علم ی ترین روش انتخاب را محمد بنا داشت‪.‬‬ ‫اما چرا این روش یک روش کامال علمی و صحیح است؟‬ ‫کشت ی گی ران ب رای رس��یدن به اوج امادگی احتیاج به‬ ‫یک برنامه اماده سازی یک ساله دارند و در سال یک بار به‬ ‫اوج خواهند رس��ید و در اوج امادگی باید مهم ترین مسابقه‬ ‫انها به سود تیم ملی باش��د و ان هم باالترین مسابقه انها‬ ‫جهت ش��رکت در مس��ابقات جهانی‪ ،‬المپیک یا بازی های‬ ‫اسیایی است‪ .‬چنانچه مبنای گزینش انها فقط در مسابقه‬ ‫انتخابی داخلی باشد کشت ی گی ران مجبورند در این مسابقه‬ ‫به نقطه اوج برسند و در مسابقات جهانی و المپیک در اوج‬ ‫نخواهند بود اما محمد بنا با شیوه خود هم کشت ی گی ران را به‬ ‫تدریج اماده م ی کرد و هم با شرکت انها در مسابقات متعدد‬ ‫بی ن المللی تیمش را گزینش م ی کرد و بهترین نتایج تاریخ‬ ‫کشتی را ب رای کشور ما کسب کرد‪.‬‬ ‫محمد بنا هی چ گاه به خاطر منافع ش��خصی اردوهای‬ ‫تیم ملی را ترک نکرد‪ ،‬به خاطر پاس نشدن چک قهر نکرد‪،‬‬ ‫روزهایی بود ک��ه او ب��ا روزی پنج هزار توم��ان در تیم ملی‬ ‫مربیگری م ی کرد و گله ای هم نداش��ت‪ .‬اما گن��اه بزرگ و‬ ‫نابخشودنی محمد بنا چه بوده؟‬ ‫در س��ال ‪ 2004‬میالدی در مس��ابقات قهرمانی‬ ‫جوانان اسیا که در کشور قزاقستان برگزار شد با شش طال‬ ‫و یک نقره و یک برنز با رکوردی ب ی نظیر تیم ای ران را بر بام‬ ‫اسیا قرار داد و از نظر نتایج کسب شده باالتر از تیم ازاد قرار‬ ‫گرفت‪ ،‬در ان سال ناصر نوربخش‪ ،‬سرمربی تیم ملی کشتی‬ ‫فرنگی نوجوانان بود و همان طور که در محافل خصوصی‬ ‫گفته بود‪ ،‬منتظر لغزش تیم محمد بنا بود که جای او را بگیرد‬ ‫اما او بدترین نتایج طول تاریخ کشتی نوجوانان را در سطح‬ ‫اسیا کسب کرد و از طرف محمدرضا طالقانی‪ ،‬رئیس وقت‬ ‫فدراسیون در فرودگاه برکنار ش��د اما محمد بنا او را به تیم‬ ‫جوانان اورد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 2005‬در مس��ابقات جهانی جوانان در‬ ‫کش��ور لیتوانی تیم محمد بنا با کسب مدال های طالی‬ ‫محمد بنا به طور ناگهانی از‬ ‫تیم ملی کناره گیری کرد ان هم‬ ‫با انبوهی از ناگفته ها‬ ‫حمید سوریان و داود عابدین زاده و نقره قاسم رضایی باالتر‬ ‫از تیم ملی ازاد قرار گرفت و مورد توجه تمامی کارشناس��ان‬ ‫کش��تی قرار گرفت؛ تیمی ک��ه عب��داهلل چمن گلی منتقد‬ ‫سرس��خت محمد بنا در ‪ 2003‬اس��تانبول به مقامی بهتر از‬ ‫سیزدهمی نایل نشده بود‪.‬‬ ‫در سال ‪ 2005‬در مس��ابقات جهانی بزرگساالن‬ ‫در کشور مجارستان با بازگش��ت اعجوبه کشتی دنیا حمید‬ ‫سوریان با کسب مدال طال و نقره علی اشکانی بازهم باالتر‬ ‫از ازاد قرار گرفت چراکه در ان سال تیم ازاد توانست با تک‬ ‫مدال ب رنز مراد محمدی به کار خود پایان دهد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 2006‬در مسابقات جهانی بزرگساالن در‬ ‫کش��ور چین ب رای اولین بار در تاریخ کشتی فرنگی در وزن‬ ‫‪ 84‬کیلو توسط سامان طهماسبی صاحب مدال برنز شدیم‬ ‫و حمید س��وریان دومین مدال طالی خویش را در وزن ‪55‬‬ ‫کیلو کسب کرد‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 2007‬به دلیل اختالف شدید با رئیس‬ ‫فدراسیون از کار برکنار ش��د اما پس از شکست سنگین در‬ ‫المپیک ‪ 2008‬پکن دوباره توس��ط محمدرض��ا یزدانی خرم‬ ‫دعوت به کار شد‪.‬‬ ‫او توانست تیم ملی ای ران را در مسابقات جهانی‬ ‫‪ ۲۰۰۹‬با یک مدال طال و س��ه مدال برنز به مقام دوم جهان‬ ‫برساند‪ .‬این اولین بار بود که کشت ی فرنگی ای ران روی سکوی‬ ‫جهانی قرار م ی گرفت‪ ،‬در حال ی که پنج کشت ی گیر این تیم‬ ‫ب رای اولی ن بار در مسابقات جهانی حاضر م ی شدند‪.‬‬ ‫س��ال ‪ ۲۰۱۰‬در جام جهانی کشتی در ارمنستان‪،‬‬ ‫تیم ملی کش��تی فرنگی ای ران با هدایت بنا ب رای نخستین‬ ‫بار قهرمان جام جهانی شد‪ .‬در همین سال این تیم با چهار‬ ‫مدال طال و یک مدال ب رنز به مقام نخست بازی های اسیایی‬ ‫‪ ۲۰۱۰‬گوانگجو رسید که بهترین نتیجه کشت ی فرنگی ای ران‬ ‫در بازی های اسیایی پس از بازی های اسیایی ‪ ۱۹۷۴‬ته ران‬ ‫(‪ ۸‬طال و یک نقره در ‪ 10‬وزن) محس��وب م ی شد‪ .‬تیم ملی‬ ‫کشتی فرنگی ای ران در مسابقات جهانی سال ‪ ۲۰۱۱‬در ترکیه‬ ‫با سرمربیگری محمد بنا به رغم حضور نداشتن حمید سوریان‬ ‫با کسب دو طال و یک ب رنز بر سکوی سوم جهان تکیه زد‪ .‬در‬ ‫این سال محمد بنا به عنوان بهترین مربی سال کشت ی فرنگی‬ ‫انتخاب شد‪.‬‬ ‫در المپی��ک ‪ ۲۰۱۲‬لن��دن تیم کش��تی ای ران با‬ ‫مربیگری محمد بنا‪ ،‬ب رای اولین بار در تاریخ کشتی فرنگی‬ ‫قهرمان المپیک ش��د‪ .‬در ای��ن المپیک تیم ای��ران به رغم‬ ‫ناداوری ها با درخشش حمید س��وریان‪ ،‬امید نوروزی و قاسم‬ ‫رضایی صاحب س��ه مدال طال شد و به مقام نخست تیمی‬ ‫دس��ت یافت‪ .‬گفتنی اس��ت که ای ران پیش از این نتوانسته‬ ‫بود در رشته کشتی فرنگی به مدال طال برسد‪ .‬وزیر ورزش‬ ‫ای ران در پ ی موفقیت محمد بنا درخواس��ت نشان لیاقت و‬ ‫یکصدمیلیون تومان پاداش نقدی را ب رای وی کرده بود‪ .‬این‬ ‫مساله با واکنش محمد بنا مواجه شد و در جواب چنین گفته‬ ‫است‪« :‬من دنبال این چیزها نیستم‪ ،‬نشان لیاقتم را از مردم‬ ‫گرفته ام و فقط م ی خواهم که چیزهایی که ب رای من در نظر‬ ‫گرفته اند را به سعید عبدولی بدهند‪».‬‬ ‫سه قهرمانی پیاپی در مسابقات جام جهانی در‬ ‫سال های ‪ 2010‬ارمنستان و ‪ 2011‬بالروس و ‪ 2012‬روسیه نشان‬ ‫از اوج اقتدار کش��تی فرنگی ای ران بود چرا که هر سه جام در‬ ‫خارج از ای ران و در کشور روسیه و سایر جمهوری های سابق‬ ‫شوروی کسب شدند‪.‬‬ ‫این روزها دوباره کس��انی که در گذشته ناکام بودند در‬ ‫پی انتقام گیری از کسی هستند که تیم او با کسب سه طالی‬ ‫المپیک لندن توانست کاروان ورزش��ی ای ران را از رده سی و‬ ‫هشتم به رده هفدهم ارتقا بخشد‪ .‬نگذاریم محمد بنا‪ ،‬معمار‬ ‫راستین کشت ی فرنگی ای ران مغلوب حسادت افراد تنگ نظر‬ ‫شود‪ .‬گویی گناه محمد بنا کسب موفقیت ب رای ای ران عزیز‬ ‫است‪.‬‬ ‫روی خدا به سوی ماست‬ ‫در باب خداشناسی و انسان شناسی‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫شاعر و روزنامه نگار‬ ‫زهیر توکلی با ن��گاه ش��اع رانه خ��ود از خوداگاهی و‬ ‫خداشناسی سخن م ی گوید با تفس��یری از ایه قران که انچه‬ ‫نزد شماست نابود م ی شود و انچه نزد خداست باقی و ماندگار‬ ‫و از میان نرفتنی است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫«وجه» یعنی چهره داشته باشد‪ .‬بسیاری از کلمات دیگر که‬ ‫در قران به کلمه «اهلل» اضافه ش��ده اند نیز مشمول همین‬ ‫قاعده اند‪ .‬دو روایت پی در پی در کتاب نفیس «االمالی» شیخ‬ ‫صدوق‪ ،‬به وضوح حاکی از همین معناست‪.‬‬ ‫راوی روایت نخس��ت‪ ،‬جناب زید ش��هید است از پدر‬ ‫بزرگوارش حضرت امام علی بن الحس��ین – علی ه السالم‪-‬‬ ‫پرسش او درباره شب مع راج و تخفیف حکم پنجاه نماز واجب‬ ‫به پنج نماز است‪ .‬بنا بر روایات‪ ،‬تع داد نمازهای واجب‪ ،‬بیش از‬ ‫این بوده است و به خاطر درخواست حضرت موسی – علی‬ ‫نبینا و اله و علیه السالم – از حضرت رسول – صل ی اهلل علیه‬ ‫و اله – ان بزرگوار نزد خدا بازم ی گردند و ب رای امت اخ رالزمان‬ ‫درخواست تخفیف م ی کنند و انجاست که پنج نماز‪ ،‬واجب‬ ‫م ی ش��ود و بقیه در حکم نوافل در م ی ایند‪ .‬قس��متی از این‬ ‫حدیث‪:‬‬ ‫«پدرجان! مگر نه این است که خداوند – تعالی ذکره–‬ ‫را نم ی شود در نسبت با مکان در نظر گرفت و توصیف کرد؟‬ ‫(یعنی خداوند‪ ،‬برتر از جا و مکان اس��ت) فرمود‪ :‬بلکه خداوند‬ ‫واالتر از ان اس��ت که به مکان‪ ،‬نسبت داده شود‪ .‬گفتم‪ :‬پس‬ ‫معنای این گفته موسی به پیامبر – صل ی اهلل علیه و اله – که‪:‬‬ ‫«بازگرد به سوی پروردگارت» چیست؟ فرمود‪ :‬معنایش همان‬ ‫معنایی اس��ت که گفته اب راهیم – علیه الس�لام‪ -‬م ی دهد‪:‬‬ ‫«انی ذاهب الی ربی س��یهدین‪ ،‬همانا که من روانم به سوی‬ ‫پروردگارم زودا که مرا راه بنمای��د» و همان معنایی که گفته‬ ‫موسی – علی ه السالم‪ -‬م ی دهد‪« :‬و عجلت الیک رب لترضی‪،‬‬ ‫و شتافتم به سوی تو یا رب تا تو راضی شوی» و گفته خداوند‪:‬‬ ‫«ففروا الی اهلل‪ ،‬پس بگریزید به سوی خدا» یعنی به حج خانه‬ ‫خدا بیایید‪ .‬پسرکم! همانا کعبه‪ ،‬خانه خداست‪ ،‬پس هرکه به‬ ‫حج خانه خدا بیاید‪ ،‬به درس��تی که به سوی خدا رفته است و‬ ‫مساجد‪ ،‬خانه های خدا هستند‪ ،‬پس هرکه به مساجد بشتابد‬ ‫به سوی خدا شتافته است‪»...‬‬ ‫در روایت بع��دی‪ ،‬جناب عبدالس�لام پس��ر صالح از‬ ‫ه رات معروف به خواجه اباصلت ه��روی از حضرت امام رضا‬ ‫– علیه السالم – درباره این حدیث م ی پرسد‪« :‬همانا مومنان‬ ‫پروردگارش��ان را زیارت م ی کنند در خانه هایشان در بهشت»‬ ‫حضرت صراحتا در پاسخ‪ ،‬مقصود از زیارت خدا را زیارت رسول‬ ‫خدا عنوان م ی کنند‪« :‬ای اباصلت! همانا که خداوند – تبارک‬ ‫و تعالی – پیامبرش را ب��ر همه افریدگان��ش از پیامب ران و‬ ‫فرشتگان برتری بخش��ید و اطاعت از او‬ ‫را اطاعت از خود و پی��روی از او را پیروی‬ ‫از خود قرار داد و زی��ارت او را زیارت خود‬ ‫ش��مرد‪ ،‬چنان که فرموده اس��ت‪« :‬من‬ ‫یطع الرس��ول فقداطاع اهلل‪ ،‬هرکه رسول‬ ‫را اطاعت کند‪ ،‬پس همانا خدا را اطاعت‬ ‫ک��رده اس��ت» و فرم��ود‪(« :‬ای محمد)‬ ‫همانا کس��انی که با تو بیعت م ی کنند‬ ‫این اس��ت و جز این نیس��ت که با خدا‬ ‫بیعت م ی کنند‪ ،‬دست خدا باالی دست‬ ‫انهاست» (بیعت چنین انجام م ی گرفت‬ ‫که طرف دس��ت دراز م ی کرد و حضرت‬ ‫رسول – صل ی اهلل علیه و اله – دستش‬ ‫را روی دست او م ی گذاشت و خداوند در‬ ‫این ایه دس��ت ان حضرت را دست خود‬ ‫م ی ش��مارد) و پیامبر فرمود‪« :‬هرکه مرا‬ ‫در زمان حیات��م یا پ��س از مرگم زیارت‬ ‫کند‪ ،‬پس چنین اس��ت که خدا را زیارت‬ ‫کرده اس��ت» در ادامه اباصلت از معنی‬ ‫این حدیث م ی پرس��د‪« :‬ث��واب ال اله اال‬ ‫اهلل‪ ،‬نگریس��تن در چهره خ��دا (وجه اهلل)‬ ‫اس��ت» حضرت رضا – علی ه السالم –‬ ‫م ی فرمایند‪« :‬هرکه خ��دا را به چهره ای‬ ‫شبیه چهره های موجودات توصیف کند‪،‬‬ ‫حقیقتا کفر ورزیده است ولی وجه اهلل (چهره خدا)‪ ،‬انبیای الهی‬ ‫و رسوالن او و حجت های او هستند – صلوات اهلل علیهم –‬ ‫انانند که به واس��طه انها‪ ،‬توجه به خداوند حاصل م ی شود و‬ ‫توجه به دین و معرفت خدا‪ .‬در ادامه‪ ،‬حضرت‪ ،‬دو ایه از قران‬ ‫تالوت م ی کنند‪« :‬کل شیء هالک اال وجهه»و «کل من علیها‬ ‫فان و یبقی وجه ربّک» (االمالی‪ ،‬شیخ صدوق ‪ ،‬ترجمه کریم‬ ‫فیضی‪ 724 ،‬و ‪)725‬‬ ‫پس وجه اهلل که موصوف به صفت «بقاء» است و فنای‬ ‫محتوم همه موجودات‪ ،‬شامل او نم ی شود‪ ،‬رمزی است از انبیا‬ ‫و رسوالن و اوصیای ایش��ان‪ .‬بهم نتولی و من اعدائهم نتبرء‬ ‫الی اهلل‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ما یک بار بیش��تر در این دنی��ا زندگی نم ی کنیم‪.‬‬ ‫فرصت مان لحظه به لحظه از دست م ی رود‪ .‬مهم ترین وجه‬ ‫تمایز ما با همه موجودات نیز همین خوداگاهی ما نسبت به‬ ‫خودمان است‪ .‬چه کنیم که خود را به مفت نفروشیم؟‬ ‫من جواب را با ایه ای از قران م ی دهم‪« :‬ما عندکم ینفد‬ ‫و ما عند اهلل باق‪ ،‬انچه نزد شماست‪ ،‬نابود م ی شود و انچه نزد‬ ‫خداست‪ ،‬باقی و ماندگار و از میان نرفتنی است»‬ ‫مس��اله این اس��ت که خداوند‪ ،‬جا ندارد تا بگوییم چه‬ ‫چیزی نزد اوس��ت و چه چیزی نزد ماس��ت‪.‬‬ ‫خداوند همه جا هس��ت و هیچ جا نیس��ت‪.‬‬ ‫«انچه نزد ماست» یعنی انچه ما م ی پنداریم‬ ‫که نزد ماس��ت‪ .‬این‪ ،‬یک تو ّهم است زی را ما‬ ‫و پندارمان هم نزد خدا هس��تیم‪ .‬همه عالم‬ ‫محضر خداس��ت و هر چیزی که هست‪ ،‬از‬ ‫اوس��ت‪ ،‬پس فاصله «انچه نزد ماس��ت» تا‬ ‫«انچه نزد خداست» برداش��ته م ی شود‪ ،‬اگر‬ ‫ما از این توهم خالص ش��ویم‪ .‬عالَم‪ ،‬یعنی‬ ‫توجه خداوند‪ .‬از توجه خداوند اس��ت که عالم‬ ‫«هست»‪ .‬توجه با «وجه» هم ریشه است‪ .‬وجه‬ ‫یعنی «رو» و «چهره»‪ .‬وقتی به چیزی توجه‬ ‫م ی کنیم‪« ،‬وجه» ما یعنی روی ما به اوست‪ .‬رو‬ ‫به کسی اوردن یعنی گرایش به او پی دا کردن‪.‬‬ ‫روی سخنم با توست یعنی مخاطب من‪ ،‬تو‬ ‫هس��تی‪ .‬رو کردن به کسی یعنی به طرف او‬ ‫برگشتن و با او چهره به چهره شدن‪ .‬حاال شما‬ ‫به ج��ای «رو» یا «چه��ره» م ی توانید کلمه‬ ‫«وجه» را بگذارید‪ .‬خدا به ما توجه دارد که ما‬ ‫هستیم یعنی وجه اهلل (روی خدا‪ ،‬چهره خدا) به‬ ‫سوی ماست‪.‬‬ ‫حاال این ایه را کن��ار ایه دیگری از قران‬ ‫بگذاریم‪:‬‬ ‫‪« -1‬ما عندکم ینف��د و ما عند اهلل باق‪،‬‬ ‫انچه نزد شماست‪ ،‬نابود م ی شود و انچه نزد خداست‪ ،‬باقی و‬ ‫ماندگار و از میان نرفتنی است»‬ ‫‪« -2‬کل شی ء هالک اال وجهه‪ ،‬هر چیزی هالک و نابود‬ ‫است مگر چهره خدا»‬ ‫پس وجه اهلل یعنی چه��ره خدا رویت نم ی ش��ود مگر‬ ‫انکه نزد خدا باش��یم‪ .‬همان طور که گفتم‪ ،‬چه بخواهیم چه‬ ‫نخواهیم‪ ،‬چه بدانیم چه ندانیم‪ ،‬نزد خدا هستیم اما مع االسف‪،‬‬ ‫این توهم ما که خود را مالک نفس خود و دارنده توان و حق‬ ‫تصرف در عالم م ی دانیم و مدام «من» م ی گوییم‪ ،‬همین و‬ ‫همین‪ ،‬مانع ادراک این حقیقت است‪« :‬همه چیز و همه کس‬ ‫نزد خداست‪».‬‬ ‫اما مساله به طور کامل حل نم ی شود‪ .‬خداوند‪ ،‬شخص‬ ‫نیست که چهره داشته باشد‪ .‬قضیه چیست؟ باز باید از این سو‬ ‫از طرف ما مخلوقات‪ ،‬ماجرا را ارزیابی کرد‪ .‬ما به خداوند توجه‬ ‫م ی کنیم و چهره به سوی او م ی گردانیم‪ .‬خدا کجاست تا چهره‬ ‫به چهره شویم با او؟ خدا چیس��ت یا بگو خدا کیست تا رو در‬ ‫رو شویم و چشم در چشم او بدوزیم و با او سخن ساز کنیم؟‬ ‫وجه اهلل‪ ،‬حضرات معصوم – سالم اهلل علیهم اجمعین–‬ ‫هستند‪ .‬ما به انها توجه م ی کنیم و انها را واسطه میان خود‬ ‫و خدا قرار م ی دهیم واال خداوند‪ ،‬منزه اس��ت از اینکه «وجه»‬ ‫یعنی «چهره» داشته باش��د‪ .‬انها «وجه اهلل» اند و «عند اهلل»‬ ‫انها هستند‪ .‬انانند که باق ی اند به بقای حضرت حق‪ .‬در زیارت‬ ‫جامعه کبیره خطاب به ان بزرگواران عرض م ی کنیم‪« :‬من‬ ‫توجه بکم و من وحده قبل عنکم‪ ،‬هر که قصد خدا را‬ ‫قصده ّ‬ ‫داشته باشد‪ ،‬به ش��ما توجه م ی کند و رو به شما م ی اورد و هر‬ ‫که خدا را به وحدانیت و یگانگی بشناسد‪ ،‬ان نکته توحید را از‬ ‫شما دریافت م ی کند و نسبت به شما پذی رندگی دارد و از شما‬ ‫قبول م ی کند»‬ ‫ام ّا اثبات این مطلب؛ گفتیم که «وجه اهلل» یعنی چیزی‬ ‫که مردم به واسطه ان به خدا رو م ی کنند و توجه به ان‪ ،‬عین‬ ‫توجه به خداوند است‪ .‬واال خداوند متعال‪ ،‬شخص نیست که‬ ‫گفتارها‬ ‫‪25‬‬ ‫دولت‬ ‫سیاست‬ ‫همنشینی دلواپ س ها‬ ‫هفته گذشته همایش «دلواپسیم» برگزار شد‪ .‬منتقدان توافق نامه ژنو‬ ‫در این م راسم در اعت راض به روند سیاست خارجی در دولت حسن روحانی‬ ‫سخنان تندی ای راد کردند‪.‬‬ ‫جدالهسته ای‬ ‫اختالف نظر میان موافقان و مخالفان سیاست های‬ ‫هسته ای باال گرفته است‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫حسن روحانی هفته گذشته بار‬ ‫دیگر پاسخ منتقدانش را داد‬ ‫محمدجواد ظریف به‬ ‫نمایندگان مجلس گفته است‪:‬‬ ‫ما ملت دالویم نه دلواپس‬ ‫‪1‬‬ ‫«ضمن احترام ب رای اقایان روحانی و احمدی نژاد‪،‬‬ ‫ما انقالبی هستیم»؛ این تنها یکی از شعارهایی بود که روی‬ ‫پالکاردهایی که در دس��ت میهمانان همایش «دلواپسیم»‬ ‫قرار داشت نوشته شده بود؛ همایشی که هفته گذشته از سوی‬ ‫برخی از طی ف های اصولگرایان برگزار شد‪.‬‬ ‫گرچه اصالح طلب��ان ان را همای��ش حامیان احمدی‬ ‫نژاد یا جبهه پایداری دانس��تند اما حضور چهره هایی چون‬ ‫الیاس ن��ادران‪ ،‬علیرضا پناهیان‪ ،‬مهدی محم��دی و‪ ...‬دایره‬ ‫این همایش را از این دو طیف گسترده تر کرد‪ .‬این همایش‬ ‫البته از ابتدا با حاشیه همراه بود؛ چه انکه سالن سی دالشهدا(ع)‬ ‫که از ابتدا ب رای برگزاری این نشست در نظر گرفته شده بود‪،‬‬ ‫به دلیل قطع برق امکان می زبانی میهمانان را نیافت و سالن‬ ‫همایش های موسسه ‪ 13‬ابان ‪ -‬النه جاسوسی سابق امریکا‬ ‫ محلی شد ب رای برگزاری نشست منتقدان توافق هسته ای‬‫و «دلواپ س ها»یی که تی��م مذاکره کننده را به انعقاد توافقی‬ ‫ضعیف با طرف مقابل متهم م ی کنند‪.‬‬ ‫ماجرا از این قرار اس��ت که بنا بود این برنامه در سالن‬ ‫سیدالشهدا(ع) ‪ -‬متعلق به بنیاد شهید ‪ -‬برگزار شود و حتی‬ ‫قرارداد ان نیز از یک هفته پیش ب��ا این نهاد دولتی منعقد و‬ ‫مجوز ان از اداره اماکن دریافت شده بود‪ ،‬اما در واپسین ساعات‬ ‫روز پنجشنبه‪ ،‬مسئوالن این س��الن به علت انچه مشکالت‬ ‫فنی در برق سالن اعالم ش��د‪ ،‬به برگزارکنندگان اعالم کردند‬ ‫که برگزاری این برنامه در این سالن امکان پذیر نیست‪ .‬پس‬ ‫از به نتیجه نرس��یدن پیگیری های برگزارکنندگان همایش‬ ‫از مسئوالن س��الن ب رای حل این مش��کل‪ ،‬سالن اجتماعات‬ ‫مجتمع فرهنگی ‪ 13‬ابان ‪ -‬النه جاسوس��ی سابق امریکا ‪-‬‬ ‫ب رای برگزاری این ب رنامه در نظر گرفته شد‪ .‬چهره های حاضر‬ ‫در نشست «دلواپس��یم» که ب رای بیان انتقادات صریح خود‬ ‫نسبت به توافقنامه ژنو گردهم امده بودند‪ ،‬اغلب از منتقدان‬ ‫سرسخت رئی س جمهور حسن روحانی بودند‪ .‬پالکاردهایی با‬ ‫عبارت هایی همچون «با این تیم مذاکرات هر ‪ 10‬سال یک‬ ‫بار شاهد تعلیق غن ی سازی هستیم»‪« ،‬انرژی هسته ای حق‬ ‫معلق ماست»‪« ،‬بحث احمدی نژاد و روحانی نیست‪ ،‬بحث‬ ‫منافع ملی ماست»‪« ،‬حقوق ملت فروختنی نیست‪ ،‬اما اگر‬ ‫خواستید بفروش��ید به مزایده بگذارید نه مناقصه»‪« ،‬مقدم‬ ‫قاتالن شهدای هس��ته ای را در قالب بازرسان اژانس گرامی‬ ‫ م ی داریم» و‪ ...‬کنایه هایی را حواله توافق ژنو و دولت روحانی‬ ‫م ی کرد و حاکی از ان بود که انتقاد از دولت و تیم دیپلماسی‬ ‫دولت یازدهم‪ ،‬اصل ی ترین هدف برگزاری این همایش است‪.‬‬ ‫اگرچه دانش��جویان عن��وان «گردهمایی ب��زرگ منتقدین‬ ‫توافق ضعیف» را ب رای این همایش انتخاب کرده بودند‪ ،‬اما‬ ‫پالکاردهای اماده در خارج از س��الن و اخباری که از چند روز‬ ‫پیش خبر از برگزاری این همایش م ی داد‪ ،‬حاکی از ب رنامه ریزی‬ ‫گس��ترده ب رای برگزاری این همایش بود‪ .‬انها در مقابل درب‬ ‫ورودی پالکاردهایی را در میان میهمان��ان توزیع م ی کردند‬ ‫که جمالت صریحی در نقد دولت روی انها نوشته شده بود‪.‬‬ ‫عالوه بر این پالکاردها برخی نشریات‪ ،‬نرم افزار «دلواپسیم»‬ ‫و همچنین دو س ی دی با موضوع مساله هسته ای نیز در میان‬ ‫میهمانان توزیع م ی شد‪.‬‬ ‫در همایش «دلواپس ها» چه گذشت؟‬ ‫علیرضا پناهیان از واعظان مشهور که به لحاظ گرایش‬ ‫سیاسی رابطه نزدیکی با سعید جلیلی دارد‪ ،‬نخستین سخنران‬ ‫کنایه فریدون عباسی‬ ‫فریدون عباس��ی از دانشمندان هس��ته ای که رئیس‬ ‫ی دولت دوم محم��ود احمدی نژاد بود‪ ،‬از‬ ‫س��ازمان انرژی اتم ‬ ‫دولت یازدهم خواست که اگر به دنبال چرخاندن چرخ زندگی‬ ‫مردم اس��ت‪ ،‬ش��تابزده عمل نکند‪ .‬او که رو در روی حاضران‬ ‫این همایش و در قالب نشست پرس��ش و پاسخ با حاضران‬ ‫صحبت م ی کرد‪ ،‬به گزارش امانو در فوریه ‪ 2014‬اشاره کرد و‬ ‫اب راز عقیده کرد که هرچه مسئوالن ما تالش کردند در توافق‬ ‫ژنو ابهامات را رفع کنند و به سمت یک راه حل پیش بروند‪ ،‬به‬ ‫اصطالح هرچه رشته کرده بودند را پنبه کردند‪ .‬رئیس پیشین‬ ‫سازمان انرژی اتمی س��پس زبان به انتقاد از گروهی گشود‬ ‫که به گفته او‪ ،‬انتخابات ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬و حماس��ه سیاسی را‬ ‫ی که حماسه سیاسی را‬ ‫مصادره کرده اند‪« :‬به نظر من کسان ‬ ‫تحت عنوان یک جریان خاص مصادره کرده اند‪ ،‬پیام انتخابات‬ ‫را نگرفته اند‪ .‬انه��ا به ما م ی گویند پیام انتخابات و حماس��ه‬ ‫سیاسی را بگیرید‪ ،‬ما هم به انها م ی گوییم که شما هم پیام‬ ‫رفراندوم یارانه را دریابید و از توهم دانایی دوری کنید‪».‬‬ ‫سواالت کریمی قدوسی از دولت‬ ‫جواد کریم ی قدوس��ی‪ ،‬از چهره های جبه��ه پایداری و‬ ‫نماینده مجلس نهم به اظهارات رهبر معظم انقالب مبنی‬ ‫بر اینکه من ب��ا مذاکرات مخالفتی نم ی کنم اما خوش��بین‬ ‫نیستم‪ ،‬استناد کرد و سخنان رئی س جمهور را برخالف مشی‬ ‫ایشان دانست‪« :‬در مقابل این گفته رهبری‪ ،‬اقای روحانی در‬ ‫گزارش اخیری که به مردم داده اند‪ ،‬اظهار کردند که خوشبینی‬ ‫و بدبینی در دنیای سیاست معنا ندارد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫خوشبینی‪ ،‬کلیدواژه رهبری است و اقای روحانی م ی گویند که‬ ‫باید واقع بین باشیم و با شناختی که از دنیا و مساله هسته ای‬ ‫دارند‪ ،‬م ی گویند که بدبین نیستند‪».‬‬ ‫هنگام ی که این نماینده مجلس س��خنانش را ادامه‬ ‫داد و گفت که ما مسئولی را س��راغ نداریم که این گونه درباره‬ ‫نظر صریح رهبری نظر دهد‪ ،‬حاضران در حمایت از سخنان‬ ‫او ش��عارهایی همچون «خونی که در رگ ماست‪ ،‬هدیه به‬ ‫رهبر ماست» سر دادند‪ .‬کریم ی قدوس��ی در واکنش به این‬ ‫اقدام حاضران و دانش��جویان بس��یجی حاضر در نشست‬ ‫«دلواپس��یم» گفت‪« :‬نمایندگان مجلس باید جن س شان از‬ ‫جنس شما جوانان و مردم باشد‪».‬‬ ‫این عضو جبهه پایداری با بیان جمالت بعدی خود نیز‬ ‫واکنش حاضران را ب رانگیخت‪ .‬پس از انکه کریم ی قدوسی‬ ‫اعالم کرد به دلیل نطقش در مجلس‪ ،‬از او شکایت شده است‪،‬‬ ‫شعارهای «مرگ بر دیکتاتور» و «نه س��ازش نه تسلیم یار‬ ‫والیت هستیم» سالن را فراگرفت‪.‬‬ ‫کریم ی قدوسی هنگام پخش نطق خود روی پرده سالن‬ ‫همایش‪ ،‬اعالم کرد انها معتقدند به تیم مذاکره کننده و اقای‬ ‫رئی س جمهور توهین شده و در متن شکایتنامه نوشته اند که‬ ‫از رسانه ها و خبرگزاری هایی که نظ رات این نماینده را منتشر‬ ‫م ی کنند‪ ،‬باید شکایت کرد و با انها برخورد کرد‪ .‬این نماینده‬ ‫عضو جبهه پایداری اب راز عقیده کرد که سیاس��ت هایی که‬ ‫با نگاه به بیرون ط راحی ش��ده‪ ،‬صرفا ب��رای خالی کردن دل‬ ‫مردم است‪.‬‬ ‫میهمانان همایش‬ ‫«دلواپسیم»‬ ‫گرایش سیاسی‬ ‫صادق محصولی‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫محمد اسماعیل کوثری‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫قاسم روانبخش‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫مرتضی اقاتهرانی‬ ‫دبیرکل‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫علی اصغر زارعی‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫جواد کریمی قدوسی‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫زهره طبیب زاده‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫مهدی محمدی‬ ‫نزدیک به سعید جلیلی‬ ‫وحید جلیلی‬ ‫نزدیک به سعید جلیلی ‪/‬‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫وحید یامین پور‬ ‫نزدیک به سعید جلیلی ‪/‬‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫محمد سلیمانی‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫مهرداد بذرپاش‬ ‫اصولگرا‬ ‫محمود نبویان‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫مهدی کوچک زاده‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫فریدون عباسی‬ ‫نزدیک به سعید جلیلی‬ ‫عباسعلی کدخدایی‬ ‫اصولگرا‬ ‫محمدصادق کوشکی‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫فاطمه الیا‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫حمید رسایی‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫علیرضا زاکانی‬ ‫اصولگرای تحولخواه‬ ‫پرویز سروری‬ ‫اصولگرای تحولخواه‬ ‫مازیار بیژنی‬ ‫نزدیک به سعید جلیلی‬ ‫علیرضا پناهیان‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫سیدمحمد حسینی‬ ‫نزدیک به‬ ‫محمود احمدی نژاد‬ ‫محمدعلی رامین‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫سعید زیباکالم‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫جواد منصوری‬ ‫اصولگرا‬ ‫عبداهلل گنجی‬ ‫اصولگرا‬ ‫مسعود شجاعی طباطبایی‬ ‫اصولگرا‬ ‫پرویز امینی‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫علی اکبر متکان‬ ‫نزدیک به‬ ‫محمود احمدی نژاد‬ ‫حسین ابنیکی‬ ‫جعفر شجونی‬ ‫فواد ایزدی‬ ‫جامعه روحانیت‬ ‫نزدیک به جبهه پایداری‬ ‫ناصر نوبری‬ ‫حسن حمیدزاده‬ ‫جبهه پایداری‬ ‫حسین فدایی‬ ‫اصولگرای تحولخواه‬ ‫حسین قدیانی‬ ‫نزدیک به سعید جلیلی‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫دلواپسان و چرخ کارخانه ها‬ ‫شناخته شده این همایش بود‪ .‬او پس از انکه به حاضران در این‬ ‫مراسم گفت که با پشتیبانی شما‪ ،‬مذاکره کنندگان م ی توانند به‬ ‫موفقیت دست یابند‪ ،‬استدالل کرد که اگر انقالبیون مطالبات‬ ‫خود را پشت سر مذاکره کنندگان اعالم کنند م ی توانند قدرت‬ ‫چانه زنی مذاکرات را باال ببرند‪ .‬پناهی��ان اعالم کرد که وزیر‬ ‫خارج��ه از افرادی که در چنین همایش��ی ش��رکت کرده اند‪،‬‬ ‫تقدیر کرده و از انها متشکر اس��ت‪ ،‬او صراحتا اعالم کرد که‬ ‫انها م ی توانند به قدرت استناد کنند و اگر چنین حرکت هایی‬ ‫پشت مذاکرات نباش��د‪ ،‬نه تنها چرخه انرژی هسته ای بلکه‬ ‫کارخانجات نخواهد چرخید‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مراسم اغاز شده بود اما اعتراضات نسبت به تغییر محل‬ ‫مراسم کماکان ادامه داشت‪ .‬نخستین سخنران همایش که‬ ‫یک دانشجو بود‪ ،‬هنگام ی که پش��ت تریبون رفت‪ ،‬اینگونه‬ ‫سخنانش را اغاز کرد‪« :‬به ناگهان به رغم همه هماهنگ ی ها‪،‬‬ ‫نقص فنی باعث لغو مراسم شد‪ .‬امیدواریم صدای همه شنیده‬ ‫شود و افراد دلواپس‪ ،‬دلواپسی خود را اعالم کنند‪».‬‬ ‫دولت‬ ‫‪27‬‬ ‫دولت‬ ‫ما صداوسیما را نداریم اما‪...‬‬ ‫حمید رسایی‪ ،‬نماینده ته ران و مدیرمسئول هفته نامه‬ ‫‪ 9‬دی نیز در س��خنانی دولتمردان را خطاب قرار داد‪« :‬شاید‬ ‫شما از ما منتقدان عصبانی باشید و ما را ب ی سواد اعالم کنید‪،‬‬ ‫ما صداوسیما را نداریم اما افکار عمومی با ماست‪ .‬توافقنامه‬ ‫ژنو م ی تواند استق رار کش��ور ما را به خطر اندازد‪ ».‬اظهارنظر‬ ‫رسایی باعث ش��د جمعیت حاضر با ش��عار «صداوسیمای‬ ‫ما‪ ،‬موج سانسور را بش��کن»‪ ،‬خواستار پخش این همایش از‬ ‫تلویزیون شوند‪.‬‬ ‫نواب قیام می کرد‬ ‫شیخ جعفر شجونی‪ ،‬عضو جامعه روحانیت و دبیرکل‬ ‫جامعه وعاظ از معدود چهره های منتس��ب به راست سنتی‬ ‫بود که در این همایش حضور یافت‪ .‬او با مقایسه قیام نواب‬ ‫صفوی و شرایط ایجاد ش��ده در پی انعقاد توافقنامه ژنو‪ ،‬اب راز‬ ‫عقیده کرد که اگر نواب صفوی زنده بود‪ ،‬قیام م ی کرد‪.‬‬ ‫باید شورش کنیم!‬ ‫سعید زیباکالم‪ ،‬استاد دانش��گاه ته ران که دیدگاه های‬ ‫سیاسی متفاوتی نس��بت به ب رادرش دارد‪ ،‬چهره دیگری بود‬ ‫که به بیان دلواپس��ی های خود پرداخت‪ .‬او گفت که از اذر تا‬ ‫دی ماه سال ‪ 92‬نگران ب رنامه هسته ای بوده‪ ،‬از دی ماه به بعد‬ ‫نگران رکن اصلی نظام یعنی حاکمیت بوده و از فروردین ‪93‬‬ ‫به بعد نگران انقالب اسالمی شده است‪« :‬به نظر من مساله‬ ‫از دلواپسی گذشته و باید بشوریم و اعتراض کنیم و نه اینکه‬ ‫صرفا دلواپس باشیم؛ چراکه انقالب اسالمی در خطر است‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫دلواپس نیستیم‬ ‫انتشار یک تکذیبیه از سوی محمدحسن قدیری ابیانه‬ ‫که از او به عنوان یکی از میهمانان دعوت ش��ده به همایش‬ ‫«دلواپسیم» یاد م ی شد‪ ،‬کافی بود تا خبرهایی مبنی بر علت‬ ‫عدم حضور دیگر میهمانان غایب نیز در رسانه ها منتشر شود‪.‬‬ ‫قدیری ابیانه که از دیپلمات های باس��ابقه وزارت امور‬ ‫خارجه و از چهره های نزدی��ک به جبهه پایداری اس��ت‪ ،‬در‬ ‫س��ایت ش��خصی خود این ماجرا را این گونه روایت کرد‪« :‬با‬ ‫تعجب مشاهده کردم که نام بنده بین کسان ی که قرار است‬ ‫در گردهمایی منتق��دان توافق ژنو با عنوان «دلواپس��یم»‬ ‫شرکت کنند‪ ،‬دیده م ی شود‪ .‬این در حالی است که اصوال بنده‬ ‫از برگزاری چنین گردهمایی ب ی اطالع بوده و دعوت به شرکت‬ ‫نشده ام که بخواهم ب رای شرکت در این گردهمایی نظر مثبت‬ ‫یا منفی ارائه دهم‪ .‬جمعه شب مسئوالن اجالس ضمن تماس‬ ‫با اینجانب از اشتباه پی ش امده عذرخواهی کردند و علت بروز‬ ‫اشتباه را توضیح دادند که عذر انها پذیرفته شد‪ .‬با این وجود‬ ‫امکان شرکت در اجالس مذکور را ندارم‪».‬‬ ‫حمیدرضا ترقی از چهره های راس��ت س��نتی نیز خود‬ ‫دست به قلم گرفت و با انتشار یادداشتی تحت عنوان «چرا در‬ ‫همایش دلواپسیم شرکت نکردم»‪ ،‬علت غیبت در این نشست‬ ‫را توضیح داد‪ .‬این در حالی بود که برخی چهره های منتسب‬ ‫به جریان راست سنتی با حضور در این مراسم‪ ،‬مواضع تندی‬ ‫اتخاذ کرده بودند‪.‬‬ ‫ترقی یادداش��ت خود را این گونه اغاز کرد‪« :‬صرف نظر‬ ‫از اینکه نیت بانیان این همایش چه بوده و مطالب مطروحه‬ ‫چقدر صح��ت و واقعیت دارد و دغدغه ها دلس��وزانه اس��ت‬ ‫یا خدای ناکرده ب��ه تعبیر بعضی ب��رای انتخابات زودهنگام‬ ‫است یا بازگشت عده ای به قدرت‪ ،‬این قضاوت ها را منصفانه‬ ‫نم ی دانم‪ ،‬مثل بعضی از نقدهای داغ غیرمنصفانه که در انجا‬ ‫مطرح شد‪».‬‬ ‫این عضو شورای مرکزی موتلفه در ادامه ‪ 10‬دلیل «ب رای‬ ‫عدم لزوم به شرکت» در این نشست برشمرد‪:‬‬ ‫«‪ -1‬موضوع هسته ای اگرچه توسط تیم مذاکره کننده‬ ‫وزارت امور خارجه مدیریت م ی شود ولی موضوعی فرا قوه ای‬ ‫است که توسط هیاتی از ش��ورای عالی امنیت ملی کشور و‬ ‫نمایندگانی از مجلس نظارت و مراقبت شده و روند ان باید به‬ ‫اطالع رهبری معظم برسد‪.‬‬ ‫‪ -2‬دغدغه ه��ای مطروح��ه از ابت��دا تاکن��ون م��ورد‬ ‫دقت ناظرین و مذاکره کنن��دگان قرار گرفت��ه و راهکارهای‬ ‫رفع اشکاالت مشخص و اعمال شده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬اعتماد رهبری به تیم مذاکره کننده به عنوان فرزندان‬ ‫انقالب همچنان باقی است و نکته ای که بیانگر کاهش این‬ ‫اعتماد باشد‪ ،‬از جانب ایشان بروز نکرده است‪.‬‬ ‫‪ -4‬چارچوب مذاکرات و خط قرمزهای هسته ای از سوی‬ ‫رهبری و نظام ب رای مذاکره کنندگان مشخص و عدول از انها‬ ‫مشروعیت ندارد‪.‬‬ ‫‪ -5‬روزبه روز بر ب ی اعتمادی ما نسبت به غرب و امریکا‬ ‫در اثر عدم اجرای تعهداتشان در قبال ای ران افزوده م ی شود و‬ ‫رهبری این حقیقت را قبال پی ش بینی کرده اند‪ .‬اما ب رای دنیا‬ ‫باید اثبات شود که ای ران عامل به مفاد توافقنامه و غرب ناقض‬ ‫مفاد ان است‪.‬‬ ‫‪ -6‬نقد مذاکرات باید قدرت چانه زنی تیم مذاکره کننده‬ ‫را باال ببرد؛ نه اینکه انها را تضعیف کند‪.‬‬ ‫‪ -7‬اگر مذاکرات و توافقات برخالف مصالح و منافع ملی‬ ‫باشد و انقالب و اسالم در خطر قرار گیرد‪ ،‬اولین کسی که در‬ ‫ب رابر ان خواهد ایستاد رهبری است و مردم پشت سر ایشان با‬ ‫چنین توافقی مخالفت خواهند کرد‪.‬‬ ‫‪ -8‬همان طور که منتقدین نبای��د تیم مذاکره کننده را‬ ‫تضعیف کنند‪ ،‬دولت هم نباید با ط��رح «خزانه خالی‪ ،‬توزیع‬ ‫دشمن شادکن سبد کاال‪ ،‬بحرانی نشان دادن وضع اقتصادی‬ ‫کشور و اظهار خوش بینی بیش از حد» تیم خود را تضعیف‬ ‫و با ساکت کردن منتقدین‪ ،‬قدرت چان هزنی را از انها بگیرد‪.‬‬ ‫‪ -9‬مجل��س باید با رص��د هوش��مندانه و دقیق‪ ،‬روند‬ ‫مذاکرات را دنبال و بدون عجل��ه در رد یا تایید مذاکرات حق‬ ‫خود را ب رای تصویب یا رد توافقنامه نهایی وفق قانون اساسی‬ ‫حفظ کند‪.‬‬ ‫‪ -10‬دولت یازدهم حقیقتا ب��ا چالش های متعددی در‬ ‫داخل و عرصه بی ن المللی روبه روست که حل نشدن هرکدام از‬ ‫این چالش ها به ضرر مردم تمام م ی شود‪ .‬بناب راین نباید نقدها‬ ‫و مخالفت ها او را به حاش��ی ه پردازی وادار کرده و به گونه ای‬ ‫جلوه کند که دولت ناقدین را مانع حل این مشکالت بنامد‪».‬‬ ‫خبرسازترین غایب این مراسم اما غالمحسین الهام‪،‬‬ ‫سخنگوی دولت و از نزدیکان محمود احمدی نژاد بود‪.‬‬ ‫س��ایت «ایین» که از رس��انه های مجازی نزدیک به‬ ‫محمود احمدی نژاد و یاران اوس��ت‪ ،‬به نقل از «یک منبع‬ ‫نزدیک به دکتر احمدی ن��ژاد» علت عدم حض��ور الهام در‬ ‫همای��ش «دلواپس��یم» را این گونه روایت ک��رد‪« :‬به نظر‬ ‫م ی رس��د عدم حضور الهام در همایش دلواپس��یم واجد دو‬ ‫جنبه باشد‪ .‬اوال ایش��ان نخواسته اس��ت که با چهره های‬ ‫هتاک علیه دولت دهم و ش��خص اقای احمدی نژاد نظیر‬ ‫مهدی محمدی‪ ،‬صادق کوش��کی‪ ،‬محمود نبویان و‪ ...‬در‬ ‫یک ق��اب تصویر قرار گیرد‪ .‬بس��یاری از حاض��ران در این‬ ‫همای��ش بارها اعالم ک��رده بودند که ما حس��ن روحانی را‬ ‫به محمود احمدی ن��ژاد ترجیح م ی دهیم و طبیعی اس��ت‬ ‫که دکتر الهام به عنوان یکی از چهره ه��ای وفادار به دکتر‬ ‫احمدی نژاد حاضر نباش��د در کنار چنین چهره هایی حاضر‬ ‫شود‪ ».‬این «منبع اگاه» درخصوص علت دیگر این غیبت‬ ‫نیز چنین گفت‪« :‬نکته دیگری که در عدم حضور دکتر الهام‬ ‫دیده م ی شود این است که جریان نزدیک به دکتر احمدی نژاد‬ ‫بنا ندارد مختصات گفتمانی خود در انتقاد از دولت یازدهم‬ ‫را ب��ر مختص��ات گروه هایی نظی��ر جمعی��ت ایثارگران و‬ ‫جبهه پای��داری منطبق س��ازد‪ .‬جری��ان نزدیک ب��ه اقای‬ ‫احمدی نژاد بنا دارد گفتمانی جامع ب��ر پایه عدالتخواهی‪،‬‬ ‫اس��تقالل گرایی و متکی بر اصول قانون اساسی را مبنای‬ ‫نقد دول��ت یازدهم قرار دهد که این ش��یوه ب��ا روش های‬ ‫نخ نما ش��ده ای که مدعیان اصولگرایی در پیش گرفته اند‪،‬‬ ‫همخوانی ندارد‪».‬‬ ‫فریدون عباسی‪ :‬عملکرد تیم جلیلی در مذاکرات قهرمانانه بود‪.‬‬ ‫الیاس نادران‪ :‬چگونه م ی خواهند بدون مصوبه مجلس توافق نهایی صورت بدهند؟‬ ‫اسماعیل کوثری‪ :‬باید همه تحری م ها در برابر امتیازات داده شده لغو م ی شد‪.‬‬ ‫علیرضا پناهیان‪ :‬پشتیبانی نیروهای انقالبی است که م ی تواند به مذاکره کنندگان قدرت دهد‪.‬‬ ‫مهدی محمدی‪ :‬توافق ژنو ماهیت انقالب را هدف گرفته است‪.‬‬ ‫جواد کریم ی قدوسی‪ :‬ایا خبر دارید اشک های سی د حسن نص ر اهلل در دیدار هیات کمیسیون امنیت ملی که‬ ‫اقای ظریف نیز در ان حضور داشت‪ ،‬جاری بود؟‬ ‫صادق کوشکی‪ :‬عنوان بیسوادی را با افتخار م ی پذیریم تا فردا ب ی شرف نباشیم‪.‬‬ ‫سعید زیباکالم‪ :‬مساله از دلواپسی گذشته است و باید بشوریم و اعتراض کنیم و نه اینکه صرفا دلواپس‬ ‫باشیم‪.‬‬ ‫جعفر شجونی‪ :‬اگر نواب صفوی زنده بود‪ ،‬علیه توافقنامه ژنو قیام م ی کرد‪.‬‬ ‫سید محمود نبویان‪ :‬انتظار لغو تحری م ها از سوی دشمن‪ ،‬عاقالنه نیست‪.‬‬ ‫قاسم روانبخش‪ :‬دلواپسی ما ف راتر از بحث هسته ای است‪ / .‬غ رب ی ها م ی خواهند فرهنگ انقالبی ما را اکسید کنند‪.‬‬ ‫کوچ ک زاده‪ :‬در کشور کودتا شده و کسان ی که مدعی رای‪ 50/7‬هستند‪ ،‬م ی خواهند در کشور کودتا کنند‪.‬‬ ‫حمید رسایی‪ :‬صداوسیما را نداریم اما افکار عمومی با ماست‪.‬‬ ‫روح اهلل حسینیان‪ :‬دولت قول داده هم سانتریفیوژها بچرخند و هم زندگی مردم؛ اما امروز سانتریفیوژها‬ ‫برعکس م ی چرخد‪.‬‬ ‫محمدعلی رامین‪ :‬روحانی نه نیرو‪ ،‬نه تجربه و برنام ه ای داشت؛ این مسائل از جانب فرد خاصی ارائه م ی شود و‬ ‫ان فرد هم ب ه عنوان یک رفیق قدیمی به مبارزه ای فرساینده با والیت فقیه برخاسته است‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫پ س لرزه هایدلواپسی‬ ‫پس از همایش دلواپسیم‪ ،‬مجلس هم‬ ‫شاهد نطق های تند مخالفان دولت بود‬ ‫‪2‬‬ ‫پس از اینکه منتقدان هس��ته ای حسن روحانی‪،‬‬ ‫شنبه گذشته در النه جاسوسی جمع ش��دند تا همایشی با‬ ‫عنوان «دلواپس��یم» را برگزار کنند‪ ،‬روز بعد نیز چند چهره‬ ‫اصلی طیف منتقد دولت‪ ،‬سخنان تندی را در قالب نطق خود‬ ‫در صحن مجلس بیان کردند‪.‬‬ ‫خیانت های اشکار و پنهان‬ ‫خدای نکرده علیه اسالم کودتا کند!‬ ‫مشاوران کج فهم و تندرو‬ ‫نطق س��وم را ه��م الی��اس ن��ادران انج��ام داد‪ .‬او در‬ ‫بخش هایی از نطق خود چنین گف��ت‪« :‬به عنوان نماینده‬ ‫مردم اعالم م ی کنم اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان مردم‬ ‫در جریان جزئیات مذاکرات نیس��تند و ما بحق‪ ،‬دلواپس��یم‬ ‫و اعالم م ی کنیم ه��ر توافقی که منجر ب��ه محدود کردن‬ ‫حق غن ی سازی و سطح غن ی س��ازی یا به فراتر از معقوالت‬ ‫هسته ای برود‪ ،‬از نظر ما مردود است و مجلس در زمان خود‬ ‫به وظیفه اش عمل خواهد کرد‪».‬‬ ‫الیاس نادران نی��ز از جمله نمایندگانی ب��ود که ب رای‬ ‫برگزاری همایش دلواپس��یم به النه جاسوس��ی رفته بود تا‬ ‫اعتراضش را به انچه «توافق ضعی��ف» م ی نامیدند‪ ،‬اعالم‬ ‫کند‪.‬‬ ‫نادران در بخش دیگری از نطق خود هم گفت‪« :‬اقای‬ ‫روحانی به ج��ای متهم کردن ای��ن و ان و ادرس غلط دادن‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫کزاده از اعضای س��ابق‬ ‫اما نط��ق دوم را مهدی کوچ ‬ ‫جبهه پایداری انجام داد‪.‬‬ ‫او که از حاضران و سخنرانان مراسم دلواپسان هم بود‬ ‫و هنگام برگزاری این همایش ناگهان در میان س��خنرانی‬ ‫یکی از میهمانان ش��عار «مرگ بر سازش��کار» سرداده بود‪،‬‬ ‫در بخش های��ی از نطقش چنین گفت‪« :‬ق��ران م ی فرماید‬ ‫شناس��نامه همه ش��رافتمندان از ادم تا قیامت اجابت خدا و‬ ‫رسولش است بناب راین نگویید بیس��وادها‪ .‬ای مردم! معیار‬ ‫تش��خیص انحراف و غی رانحراف را بدانی��د‪ ،‬امروز هر کس‬ ‫را دیدید که در جمع مردم را با هر غلطی م ی ترس��اند‪ ،‬یکی‬ ‫م ی گوید بمب همه ما را از پا م ی اندازد‪ ،‬دیگری م ی گوید جیب‬ ‫ملت خالی است و دیگری م ی گوید اگر بنا بر تعامل است ما‬ ‫خوشبین هستیم‪ ،‬در جمله بعد م ی گوید خوشبینی و بدبینی‬ ‫در عالم سیاست اصال معنا ندارد‪ ،‬مردم بدانید هر کس شما‬ ‫را م ی ترساند معیار تشخیص انحراف است‪.‬‬ ‫ان که م ی فرمودند امریکا هیچ غلطی نم ی تواند بکند‬ ‫یا کس��ی که م ی فرمود م��ا روی منافع کش��ور و ملتمان با‬ ‫سیاست‬ ‫اولین نطق را علیرضا زاکانی‪ ،‬نماینده ته ران‪ ،‬دبیرکل‬ ‫جمعیت رهپوی��ان‪ ،‬از داوطلب��ان کاندیدات��وری انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری انجام داد‪ .‬او خطاب به روحانی گفت‪ «:‬اقای‬ ‫روحانی امروز با نام دبیرخانه شورای عالی امنیت منسوبان‬ ‫جنابعالی مانع از ازادی بیان و گفتن حداقلی از حقایق رخ داده‬ ‫در جامعه و در حوزه سیاست خارجی م ی شوند و به بهانه های‬ ‫مختلف حتی حق و حق��وق نمایندگان مجل��س را تهدید‬ ‫م ی نمایند‪ .‬چرا نباید از فجایع رخ داده در قراردادهای نفتی به‬ ‫ویژه فساد نورچش��م ی های طلبکار امروز صحبت کرد؟ چرا‬ ‫درباره دل نگران ی های حساسی ت ب رانگیز مذاکرات هسته ای‪،‬‬ ‫نمایندگان از اظهار نظر منع م ی ش��وند ی��ا بدتر در تحوالت‬ ‫داخلی هس��ته ای به نظر من خیانت های اشکار و پنهان در‬ ‫داخل کشور پیگیری نم ی شود و مسئوالن مربوطه با قسم‬ ‫دروغ افکار عمومی را اقناع م ی نمایند‪».‬‬ ‫او در بخش های نخس��تین نطق اش سخنان حسن‬ ‫روحانی را در م��ورد ممیزی کت��اب مخالف با فرمایش��ات‬ ‫حضرت امام عنوان کرد و بار دیگر رئی س جمهوری را اینگونه‬ ‫خطاب ک��رد‪« :‬اقای روحانی! کش��ور را ب��ه کدامین جهت‬ ‫هدایت و مدیریت م ی کنید؟ امروز ماه هاست از دوره تبلیغات‬ ‫انتخابات گذشته اس��ت‪ .‬طبق قانون اساسی حضرت عالی‬ ‫قسم یاد کرده اید؛ چرا اینگونه برخالف مصالح اسالم و ملت‬ ‫اعالم نظر م ی فرمایید؟»‬ ‫زاکانی نطق خود را اینگونه پایان داد‪« :‬در اینده در این‬ ‫باره با ملت ای ران س��خن خواهم گفت‪ ،‬ام��ا امیدوارم کار به‬ ‫س��خن گفتن با ملت نکش��د و دولت خود ب��ه اصالح امور‬ ‫بپردازد‪».‬‬ ‫هیچ کس در دنیا معامله نم ی کنیم‪ ،‬هنوز هم یاران وفاداری‬ ‫دارند‪ .‬برخی از افراد واقع بینی‪ ،‬خوش بینی و بدبین ی شان را‬ ‫ب رای خودش��ان نگه دارند‪ ،‬به واهلل من نگ��ران اصل انقالب‬ ‫هستم‪ .‬اگر انقالب بماند سانتریفیوژسازها به وجود م ی ایند‪،‬‬ ‫اگر انقالب مان��د امریکا هیچ غلط��ی نم ی تواند بکند‪ .‬من‬ ‫نگرانم‪ .‬اینجا جمهوری اسالمی است و اسالم ثابت کرد که‬ ‫به جمهوری و ای ران اسالمی وفادار است و رای ‪ 50/7‬درصد‬ ‫را اجازه خدشه نداد‪ ،‬ولی کس��انی درصددند که یک کسی را‬ ‫تحریک کنند که تو ‪ 50/7‬درص��د رای داری تا خدای نکرده‬ ‫علیه اسالم کودتا کند‪».‬‬ ‫‪29‬‬ ‫دولت‬ ‫اسی ب شناسی را از خود و دوستانش شروع کند و صادقانه و‬ ‫خاضعانه از اشتباهی که شده است‪ ،‬عذرخواهی کند‪ .‬تخریب‬ ‫مجلس شورای اس�لامی چه سودی دارد؟ مش��اوران تندرو‬ ‫و کج فهم را از خود دور کنید‪ .‬از سرنوش��ت روس��ای جمهور‬ ‫گذش��ته عبرت بگیرید‪ .‬وزیر ش��ما اعالم م ی کند اس��ام ی ‬ ‫‪ 10‬میلیون نفر از ثروتمندان جامع��ه را در اختیار دارید‪ ،‬پس‬ ‫چرا ماه ها معطل کرده اید؟ ما باید پشت هم باشیم تا بتوانیم‬ ‫بار س��نگین تورم و رکود را از دوش م��ردم برداریم‪ .‬اگر این‬ ‫ب ی مهری ها نبود من از همین مختصر گفتار هم خودداری‬ ‫م ی کردم کما اینکه در فاز اول هدفمندسازی یارانه ها سکوت‬ ‫کرد ه بودم‪».‬‬ ‫روحانی ‪ :‬نمی خواهیم خنجر بکشیم‬ ‫‪30‬‬ ‫واکنش رسانه ها‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫سیاست‬ ‫اما این س��خنان ب ی پاس��خ هم نماند‪ .‬همان زمان که‬ ‫مخالفان مشغول س��خنرانی و ای راد نطق در مجلس بودند‪،‬‬ ‫روحانی به میان اساتید دانشگاه رفت تا مراسم روز معلم را با‬ ‫دو روز تاخیر میان انها برگزار کند‪ .‬او البته اشاره مستقیم به‬ ‫منتقدانش نکرد اما گفت‪« :‬وقتی ما حرف از تعامل سازنده‬ ‫م ی زنیم‪ ،‬م ی گویند م ی خواهید با دنیا بس��ازید؟ نخیر‪ ،‬پس‬ ‫م ی خواهیم در ب رابر دنیا خنجر بکشیم‪».‬‬ ‫رئی س جمهور گفت‪« :‬این دولت از اغاز تاکید داش��ته‬ ‫و امروز هم تاکید م ی کند راهی جز اعت��دال‪ ،‬دوری از افراط‪،‬‬ ‫تفریط‪ ،‬تحجر و تسلیم دیگران نبودن و راهی جز عقالنیت‬ ‫نم ی شناسد‪».‬‬ ‫روحانی با اشاره به تجربه خود در دوران سیاست و زمان‬ ‫نهضت انقالب اسالمی تا امروز‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬در این دوران‬ ‫همیشه مسئولیتی در حوزه های مختلف بر عهده داشته ام و‬ ‫انچه م ی فهم این است که تندروی و افراط به ما لطمه زده و‬ ‫تندروی و افراط ب رای مملکت نفعی نداشته است‪».‬‬ ‫رئی س جمهور با تاکید بر اینکه باید مس��یر اعتدال و‬ ‫عقالنیت را در پیش بگیریم‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬باید فضای‬ ‫ارام بحث و انتقادپذیری در دانش��گاه ها وجود داشته باشد و‬ ‫اگر اش��کالی مطرح شد‪ ،‬باید به ان پاس��خ بدهیم‪ ،‬نه اینکه‬ ‫منتقدان را به کمیته انضباطی ببریم‪ ،‬بلکه باید از اشکال و‬ ‫نقد استقبال کنیم و به ان پاسخ بدهیم‪».‬‬ ‫اما بخش مهم سخنانش جایی بود که به مساله تقابل‬ ‫با دنیا اشاره کرد و گفت‪« :‬انچه من م ی فهم این است که این‬ ‫کشور با تقابل نم ی تواند در دنیا موفق باشد و راه این دولت راه‬ ‫تعامل سازنده با دنیاست‪ ،‬اما وقتی ما حرف از تعامل سازنده‬ ‫م ی زنیم‪ ،‬م ی گویند م ی خواهید با دنیا بس��ازید؟ نخیر‪ ،‬پس‬ ‫م ی خواهیم در ب رابر دنیا خنجر بکشیم‪».‬‬ ‫روحانی افزود‪« :‬ما م ی خواهیم با دنیا منطقی صحبت‬ ‫کنیم‪ ،‬البته ممکن است در مواردی مشکالت حل نشود‪ ،‬اما‬ ‫صددرصد راه حلی دارد که باید به دنبال راه حل بگردیم‪».‬‬ ‫وی با تاکید بر اینکه من با شعار دادن مخالف نیستم‬ ‫گفت‪« :‬ما باید ببینیم در دنیا چه م ی گذرد و راه حل چیست؟»‬ ‫رئی س جمهور در بخش دیگری از س��خنانش با تاکید‬ ‫بر اینکه باید گذش��ته را نقد کرد‪ ،‬گفت‪« :‬گذش��ته خودم را‬ ‫م ی گویم‪ ،‬هشت ماه گذشته‪ .‬مگر ما معصومیم ما هم غلط‬ ‫و اشتباه داشتیم‪ .‬یک نفر بیاید انتقاد کند که دنیا‪ ،‬سیاست‪،‬‬ ‫حقوق و منطقه را بشناسد‪ .‬با عظمت ملت ای ران اشنا باشد‬ ‫و از زجر ملت خبر داشته باشد‪ .‬بداند مشکل مردم چیست و‬ ‫راه حل ان در کجاست؟ این اشکال ندارد‪».‬‬ ‫همزمان با نطق های اتش��ین مجلس‪ ،‬این همایش‬ ‫در رسانه ها و میان فعاالن سیاس��ی هم بازتاب گسترده ای‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫روزنامه قانون با تیتر «دلواپس��ی نژادها» به انتش��ار‬ ‫گزارشی از این مراس��م پرداخت‪ .‬این روزنامه در گزارش خود‬ ‫با اش��اره به حضور اعضای جبهه پایداری و حامیان محمود‬ ‫احمدی نژاد‪ ،‬نوش��ت‪« :‬خبر تجمع و همبستگی طرفداران‬ ‫مشایی‪ ،‬احمدی نژاد و جلیلی انقدر هم دور از تفکر نیست‪».‬‬ ‫قانون در این گزارش به اعتراض قدیری ابیانه در قرار گرفتن‬ ‫نامش در لیست این افراد نیز اشاره کرده بود‪ .‬قدیری ابیانه با‬ ‫وجودی که نامش در میان سخنرانان ذکر شده بود در وبالگ‬ ‫شخص ی اش توضیح داد که با انها همراه نبوده و این عمل‬ ‫را نم ی پسندد‪.‬‬ ‫قانون در ادامه اورده است‪« :‬داعی ه داران اسالم(!)‪ ،‬در روز‬ ‫شهادت امام هادی(ع) با دش��منان این امام شیعیان هم صدا‬ ‫ش��دند و با دعوت از خواننده ای‪ ،‬ش��روع به پخش موسیقی‬ ‫کردند‪».‬‬ ‫به طور طبیعی سایر روزنامه های اصالح طلب نیز به این‬ ‫موضوع پرداختند‪ .‬روزنام��ه اعتماد این همایش را در صفحه‬ ‫اول خود به عنوان تیتر اصلی انتخاب کرد و در گزارش��ی با‬ ‫تیتر «معترضان «دلواپس» علیه مذاکرات هسته ا ی»‪ ،‬این‬ ‫گردهمایی را «گردهمایی اقلیت منتقد دولت» لقب داد‪.‬‬ ‫اعتماد نوش��ت‪« :‬گ��روه برگزار کننده مراس��م نامش‬ ‫«کمیته صیانت از مناف��ع ای ران» بود‪ ،‬هم��ان گروهی که‬ ‫مسئولیت تجمع در مقابل فرودگاه مهراباد هنگام بازگشت‬ ‫روحانی از سفر نیویورک را پذیرفت‪ ،‬اما پرتاب کفش به سوی‬ ‫رئی س جمهوری را گردن نگرفت‪».‬‬ ‫روزنامه ش��رق هم گزارش��ی کامل از این همایش و‬ ‫حاش��ی ه های ان منتش��ر کرد‪ .‬این همایش بی��ش از انکه‬ ‫میان رسانه های اصولگرا بازتاب داشته باشد‪ ،‬در رسانه های‬ ‫اصالح طلب به ان پرداخته شد‪.‬‬ ‫روزنامه ارمان با نگاهی به پیشینه منتقدین گزارشی با‬ ‫تیتر «حامیان دیروز‪ ،‬دلواپسان امروز» منتشر کرد‪.‬‬ ‫همچنین احمد ش��یرزاد‪ ،‬فعال سیاسی اصالح طلب‬ ‫در یادداشتی در همین روزنامه نوش��ت‪« :‬برگزاری همایش‬ ‫«دلواپس��یم» برنامه ای ب رای اب راز نگرانی دس��ته ای درباره‬ ‫روند مذاکرات هسته ای کش��ور بود؛ رفتاری که این دسته از‬ ‫نمایندگان و گروه های مخالف پیش گرفته اند مسلما تاثی ر ‬ ‫چندانی بر روند امور ندارد‪ ،‬بلکه این دسته کسانی هستند که‬ ‫معموال سروصدای فراوان ایجاد م ی کنند‪ .‬برخی رفتارهای‬ ‫جبهه پایداری در مجلس و همچنین در این برنامه بیش��تر‬ ‫شبیه پا کوباندن است‪».‬‬ ‫در ادام��ه این یادداش��ت امده اس��ت‪« :‬اگ��ر افرادی‬ ‫ب رای مذاکرات احس��اس نگرانی م ی کنند بهترین راه ب رای‬ ‫نش��ان دادن نگران��ی و اینکه بتوانن��د حرف خ��ود را بزنند‪،‬‬ ‫گفت وگوی منطقی اس��ت‪ .‬همان طور ک��ه از طرف دولت‬ ‫بارها اعالم شده اس��ت که ما با مخالفان خارج از کشور خود‬ ‫وارد گفت وگو و مذاکره م ی شویم‪ ،‬همین رویکرد نیز در ب رابر‬ ‫مخالفان داخلی مصداق دارد‪ .‬این افراد باید اگاه باشند که با‬ ‫فضاسازی‪ ،‬اتهام زنی و تردیدافکنی به نتیجه مطلوب دست‬ ‫پیدا نخواهند کرد‪».‬‬ ‫احمد ش��یرزاد معتقد است‪« :‬ش��واهد نشان م ی دهد‬ ‫احتمال توافق نهایی در چند ماه اینده بسیار قوی است ولی‬ ‫اگر این مخالفان به دولت فشار اورند م ی توانند در روند کلی‬ ‫مذاکرات تاثیر منفی بگذارند‪ .‬خوشبختانه این افراد کمترین‬ ‫نفوذی در جامعه ندارند اما مخالفت هایش��ان از حد معمول‬ ‫خود خارج شده است‪ .‬ازادی بیان در هر صورت مثبت است‬ ‫هم�ان زم�ان ک�ه مخالف�ان مش�غول‬ ‫سخنرانی و ایراد نطق در مجلس بودند‪،‬‬ ‫روحانی به میان اساتید دانشگاه رفت تا‬ ‫مراس�م روز معلم را با دو روز تاخیر میان‬ ‫انها برگزار کند‪ .‬او البته اش�اره مستقیم‬ ‫به منتقدان�ش نکرد اما گف�ت‪« :‬وقتی ما‬ ‫حرف از تعامل سازنده می زنیم‪ ،‬می گویند‬ ‫می خواهید ب�ا دنیا بس�ازید؟ نخیر‪ ،‬پس‬ ‫می خواهیم در برابر دنیا خنجر بکشیم‪».‬‬ ‫اما به شرطی که یک طیف خاص از ان بهره نب رند و مخالفان‬ ‫ی تریبون ب رای بیان گفته هایشان باشند‪».‬‬ ‫نظر انها نیز دارا ‬ ‫مخالفان چه کسانی بودند؟‬ ‫درحالی که برگزارکنندگان این همایش تاکید داشتند‬ ‫که به هیچ عنوان از حامیان دولت احمدی نژاد نیس��تند‪ ،‬با‬ ‫این حال اکثر انتق��ادات به این همایش به واس��طه حضور‬ ‫چهره های نزدیک به دولت سابق بود‪.‬‬ ‫به عالوه حضور چهره هایی که اگرچه در دولت گذشته‬ ‫حضور نداشتند اما از حامیان اصلی دولت به شمار م ی رفتند‪،‬‬ ‫باعث شد تا نشریات اصالح طلب در عین حال که مشغول‬ ‫پوش��ش گزارش این همایش بودند‪ ،‬به دولت گذش��ته نیز‬ ‫انتقاد کنند‪.‬‬ ‫خبرگزاری ایرنا در یادداش��تی با همی��ن خط انتقادی‬ ‫نوشت‪« :‬نشست دلواپسان نشان داد که انان فقط مخالفت و‬ ‫صرفا مسائل کلی و احساسی و فاقد بنیان منطقی را مطرح‬ ‫م ی کنند‪».‬‬ ‫در بخش دیگری از این یادداشت امده است‪« :‬بررسی‬ ‫س��خنران ی های نشست دلواپسان نش��ان م ی دهد که انان‬ ‫طرحی ب رای حل موضوع هسته ای ندارند و برخی از انها به‬ ‫تمجید تیم مذاکره کننده هسته ای قبلی پرداختند‪ ،‬در واقع‬ ‫روش سابق الگوی مورد نظر انان است‪».‬‬ ‫خبرگزاری ای رنا با بیان اینکه «نشس��ت دیروز مش��ت‬ ‫دلواپس��ان را باز کرد» نوش��ت‪« :‬اکنون انتظار م ی رود انان‬ ‫در نشست بعدی دس��ت از کل ی گویی برداشته‪ ،‬پاسخگوی‬ ‫عملکرد گذشته خود باشند و به جای طرح مباحث احساسی‪،‬‬ ‫طرح های مطلوب خود ب رای جایگزینی مذاکرات هسته ای و‬ ‫جاری و حل ان را ارائه دهند‪».‬‬ ‫خبرانالین نیز در گزارشی تحلیلی از مراسم روز گذشته‬ ‫منتقدان توافق ژنو‪ ،‬این مراس��م را مانوری ب رای «سازشکار‬ ‫خواندن تیم مذاکره کننده هسته ای» خواند‪.‬‬ ‫خبرانالین در ابتدای گزارش خود تاکید کرد‪« :‬اگرچه‬ ‫دلواپس بودند اما فریاد «مرگ بر سازش��کار» هم سر دادند‬ ‫تا س��خن ‪ 12‬ابان ‪ 92‬رهبر انقالب درباره اینکه «هیچ کس‬ ‫نباید مجموعه مذاکره کنندگان ما را سازشکار بداند»‪ ،‬میان‬ ‫خنده های برخی اعضای جبهه پایداری و شعارهای حاضران‬ ‫سالن النه جاسوسی گم شود‪».‬‬ ‫کاش قبال هم به «دلواپس ها» مجوز می دادند‬ ‫در طرف دیگر صادق زیباکالم که از حامیان دولت به‬ ‫ش��مار م ی رود و در فیلم انتخاباتی رئی س جمهور نیز مردم‬ ‫را دعوت به رای دادن به روحانی ک��رده بود‪ ،‬ضمن صحیح‬ ‫خواندن برگزاری همایش دلواپس��یم گفته‪« :‬تنها افسوس‬ ‫بنده این است که کاش در گذشته یعنی در زمان احمدی نژاد‬ ‫هم ش��اهد برگزاری چنین همایش های��ی بودیم و عده ای‬ ‫از صاحبنظ��ران پی رامون سیاس��ت های هس��ته ای اقای‬ ‫احمدی نژاد و مذاکرات سعید جلیلی اظهارنظر م ی کردند‪».‬‬ ‫زیباکالم که اتفاقا ب رادرش در این همایش به سخنرانی‬ ‫تندی پرداخته و گفته بود‪ ،‬کار از دلواپس��ی گذش��ته و باید‬ ‫بش��وریم‪ ،‬م ی گوید‪« :‬بنده برگزاری چنین همایش هایی را‬ ‫بالاشکال م ی دانم و معتقدم عدم برگزاری این گونه همایش ها‬ ‫در گذشته اشتباه بوده اس��ت چراکه مساله هسته ای وحی‬ ‫منزل یا ایه ق��ران نیس��ت‪ ،‬بناب راین م ی ت��وان ان را به نقد‬ ‫گذاشت‪».‬‬ ‫او ضمن اینکه معتقد اس��ت رهبری انقالب نیز از این‬ ‫همایش ها دفاع کرده و شاهدش نیز گفته های رهبری درباره‬ ‫کرسی ازاداندیشی اس��ت‪ ،‬گفته‪« :‬امیدوارم این همایش ها‬ ‫فقط محدود به بحث هسته ای نشود و ب رای سایر مسائلی‬ ‫که به سیاست خارجی ما مرتبط م ی شود‪ ،‬مثل غرب ستیزی‪،‬‬ ‫امریکاستیزی و حمایت از سوریه سمینارهایی برگزار شود تا‬ ‫صاحبنظ ران بتوانند مثل دیروز ازادانه اظهارنظر کنند‪».‬‬ ‫دولت تنها یا دولت پیرو؟‬ ‫حسن روحانی منتظر حمایت اصالح طلبان از دولتش است؟‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪3‬‬ ‫«حسن روحانی «تردید» دارد‪ .‬او نگران «بدنه» است‪،‬‬ ‫اما دنبال راض ی کردن او هستیم‪ ».‬این جمله ای است که فرزند‬ ‫یکی از روسای جمهور پیشین در اف د رکورد مصاحبه با نگارنده‬ ‫این سطور در فاصله سه ماه مانده به انتخابات ‪ 24‬خرداد بیان‬ ‫کرد‪ .‬حس��ن روحانی رئی س جمهور متفاوتی است‪ .‬متفاوت از‬ ‫ هاشمی‪ ،‬متفاوت از خاتمی و متفاوت تر از محمود احمدی نژاد‪.‬‬ ‫رئی س جمهور ش��دن او محصول اتفاقاتی خاص در س��پهر‬ ‫سیاست ای ران است‪.‬‬ ‫او مانند هاش��می‪ ،‬تکبیرگویان نمازجمعه که بلند صدا‬ ‫کنند «مخالف هاشمی‪ ،‬مخالف پیغمبر است»‪ ،‬مثل خاتمی‬ ‫«بدنه» پا به ی راق و همچون محم��ود احمدی نژاد صف های‬ ‫طوالنی مشایعت کننده سفر اس��تانی را ندارد‪ ،‬ه ر چند هر سه‬ ‫رئی س جمهور قبلی اکنون وضعیتی بسیار متفاوت از «قبل»‬ ‫دارند‪ .‬اما ایا حسن روحانی بدنه اجتماع ی اش را ندارد؟ ایا او بدنه‬ ‫اجتماعی داشته و ان را از دست داده است؟ ایا بدنه اجتماعی او‬ ‫یک بدنه «قرضی» است؟‬ ‫«تردی��د» روحان��ی تم��ام ش��د‪ .‬او کاندیدا و س��پس‬ ‫رئی س جمهور شد؛ حاال باید در مورد بدنه اجتماعی او و اینکه او‬ ‫باالخره کجای سیاست ای ران ایستاده و نسبت سیاسیون و مردم‬ ‫با روحانی چیست‪ ،‬بحث کرد‪.‬‬ ‫می انهبحث هایگعده نشینانظهرشنب ه هایمجمعتشخیص‬ ‫که به قول یاسر هاشمی از ان به عنوان انجمن اسالمی مجمع‬ ‫تشخیص یاد م ی شود‪ ،‬این حسن روحانی بود که طالی هدار ایجاد‬ ‫دولت وحدت ملی شد؛ همان چیزی که هاشمی م ی خواست و‬ ‫همان چیزی که خاتمی به ان تن داد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان در یک معادله سیاسی به این رسیدند که‬ ‫ی هاشمی‪،‬‬ ‫ریسک حضور مستقل باالست پس به همنشین ‬ ‫همان رقیب سال های نه چندان دور روی اوردند‪ .‬نامزد قرضی‬ ‫گرفتند و بدنه اجتماعی را به عاریت دادند‪ .‬قرار شان این شد که‬ ‫حمایت کنند تا راه حضورشان در سیاست رسمی کشور باز شود‪،‬‬ ‫ی ترمیم‬ ‫صندل ی هایی از پاستور به انها برسد و فرصتی یابند ب را ‬ ‫همبستگی اسی ب دیده‪ .‬اما ایا به این معناست کهحسنروحانی‬ ‫هیچ بدنه اجتماع ی ای نداشته است؟‬ ‫مطرح است که حسن روحانی گفته است پیروزی ام در‬ ‫انتخاباترامدیونکسینیستم(مصاحبهمحسنرفی ق دوست‬ ‫با مثلث و نقل قول او از حسن روحانی) این یعنی او م ی گوید‬ ‫از کنار حرف ها و تبلیغاتش در انتخابات‪ ،‬رئی س جمهور ش��ده‬ ‫است‪ .‬در سطح دیگری از تحلیل‪ ،‬مس��لم است که همه رای‬ ‫روحانی متعلق به اصالح طلبان و بدنه اجتماعی انها نیست‪،‬‬ ‫هر چند ممکن اس��ت بخش قاب��ل توجه��ی از ان از چنین‬ ‫خواستگاهی برخاسته باشد‪ .‬حس��ن روحانی بخش زیادی از‬ ‫رای خود را از گفت وگوی ویژه خبری و مناظره ها دارد‪ .‬با چنین‬ ‫رفراندوم یارانه‬ ‫وقتی امار عدم انصراف مردم از دریافت یارانه‬ ‫اعالم شد‪ ،‬منتقدان روحانی ب ی پی رایه گفتند که این‬ ‫نشانه ای از ریزش سرمایه اجتماعی رئیس جدید‬ ‫است‪ .‬برخی ش��اخه های دیگری بر این تحلیل‬ ‫هم افزوده و به علت یابی پ ر داختند‪ ،‬به انتصاب ها‬ ‫رسی دندوگفتارورفتار ها‪.‬ایناماشایدحکمدرستی‬ ‫نباشد‪ .‬اگر ماجرای ثب ت نام یارانه ها را به مثابه یک‬ ‫رفراندوم فرض کنیم‪ ،‬ممکن اس��ت این می زان‬ ‫ثب ت نام مردم و در واقع این پاسخ «نه» عمومی‬ ‫به درخواس��ت روحانی به دلی��ل ب ی اعتمادی به‬ ‫تصمیمات اقتصادی باشد که ریشه در رخدادهای‬ ‫دولت گذشته هم داشته باشد‪ .‬به یک معنا شاید‬ ‫عده ای این گونه تحلیل کنند که ب ی اعتمادی به‬ ‫سیاست های اقتصادی در یک مورد خاص‪ ،‬قابل‬ ‫تعمیم به همه حوزه ها نیست و لزوما نم ی توان‬ ‫این گونه فکر کرد که اگر م��ردم در یک حوزه به‬ ‫دولت مستقر اعتماد نکردند به معنای ب ی اعتمادی انها در همه‬ ‫مسائل است‪ .‬با این دید بالشک باید این گونه تحلیل کرد که‬ ‫این به معنای ریزش نیروهای اجتماعی دولت نیست‪ .‬پس با‬ ‫این حرف و حدیث ها داستان یارانه نم ی تواند معیار خوبی ب رای‬ ‫سنجش «بدنه» باشد‪.‬‬ ‫نیروهای اجتماعی اقای رئیس جمهور‬ ‫هم نباشد‪ .‬موافقان اما ه ر چند زیاد هم باشند‪ ،‬صدایی چندان‬ ‫رسا ندارند‪.‬‬ ‫نطق های میان دستور مجلس هر بار که پارلمان تشکیل‬ ‫جلسه م ی دهد‪ ،‬توسط مخالفان روحانی و ظریف رزرو م ی شود‬ ‫اما خبری از نطق موافق نیست‪ .‬کار به جایی رسیده که علی‬ ‫الریجایی در فراغ حمایت اصالح طلبان از منتهی الیه راس��ت‬ ‫سنتی پرچم حمایت از دولت را بلند م ی کند تا اش مخالفت ها‬ ‫انقدر ها هم ش��ور نش��ود‪ .‬مخالفان با القاب دلنش��ین و گی را‬ ‫همایش برگزار م ی کنند و از دلواپس ی هایش��ان م ی گویند اما‬ ‫مقابل دلواپس��ان هیچ خبری از فریاد اعت��راض «دالور» های‬ ‫اقای ظریف نیس��ت‪ .‬روزنامه های مدافعان وضع موجود که از‬ ‫اصالح طلبان و اعتدال گرایان تش��کیل م ی شوند سرشارند از‬ ‫مطلبنق دالودعلیهمخالفانروحانیوظ ریفاماکم اندمطالبی‬ ‫ی را بر ابتدای خود داشته باشد‪ .‬اگر از ان ماجرای‬ ‫که اسم مهم ‬ ‫رفراندوم یارانه ای بگذریم‪ ،‬حاال این مساله هسته ای چندان قابل‬ ‫کتمان و ندیدن نیست‪.‬‬ ‫سوال‪ :‬چرا کسی از روحانی دفاع نم ی کند؟‬ ‫سوال‪ :‬چرا صف مدافعان بلند است اما همه سرها یا پایین‬ ‫است یا سوی دیگری را نگاه م ی کنند؟‬ ‫سوال‪ :‬سامان دهندگان بدنه اجتماعی حسن روحانی در‬ ‫خرداد ‪ 92‬چرا دست روی دست گذاشته و سکوت را بر هر اقدام‬ ‫دیگری ترجیح م ی دهند؟‬ ‫سوال‪ :‬چرا از چهره ها و ژنرال های دولت هم چندان صدای‬ ‫بلندی شنیده نم ی شود؟‬ ‫سوال‪ :‬چرا شایعه شده که ظریف در جلسه هیات دولت‬ ‫یدانم در نهایت تنها خ واهم ماند»؟‬ ‫گفته «من که م ‬ ‫پاسخ این سوال ها م ی تواند تکلیف «بدنه» را با «سر»‬ ‫مشخصکند‪.‬‬ ‫دولت تنها؟‬ ‫انرژی هسته ای؛ مدافعان کجا هستند؟‬ ‫صدای مخالفان حسن روحانی در حوزه سیاست خارجی‬ ‫و پرونده هسته ای خیلی بلند اس��ت‪ ،‬حتی اگر تعداشان زیاد‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫تصویری م ی توان گفت که رای حسن روحانی ترکیبی است‬ ‫از بدنه اجتماعی اصالح طلبان‪ ،‬حامیان هاشم ی رفسنجانی‪،‬‬ ‫طبقه متوسطی که نظرشان درباره محمد باقر قالیباف تغییر‬ ‫کرد و مردم طبقه ضعیفی که با تصور از بین رفتن تحریم ها‬ ‫و ایجاد ش��رایط اقتص��ادی بهتر ب��ه او رای دادند‪ .‬در س��طح‬ ‫جزئ ی تر از تحلیل م ی توان گفت که حسن روحانی رای خود‬ ‫را از س��امان اجتماع ی ای به دس��ت اورده که اصالح طلبان و‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی در روزهای اخر ب رایش ایجاد کردند‪ .‬این‬ ‫شاید منصفانه ترین تحلیلی باش��د که بتوان از علت پیروزی‬ ‫حس��ن روحانی کرد و البته باید به ان اضافه کرد چند دستگی‬ ‫میان اصولگرایان را‪.‬‬ ‫حسن روحانی رئی س جمهور است؛ او‬ ‫اکنون صاحب بخش مهمی از قدرت رسمی‬ ‫کشور است‪ .‬همین گزاره کافی است تا افراد‬ ‫زیادی همنش��ی ن اش ش��وند؛ به قول اکبر‬ ‫هاشمی رفسنجانی‪« :‬باید بپذیرم که حسن‬ ‫روحانی رئی س جمهور شده است‪( ».‬مصاحبه‬ ‫با هفته نامه مثل��ث) روحانی رئی س جمهور‬ ‫ل هاشمی‪ ،‬نه مثل خاتمی و نه‬ ‫است اما نه مث ‬ ‫مثل احمدی نژاد‪.‬‬ ‫او قدرت خود را شریک است با دیگران‪،‬‬ ‫ل هاش��می‪ ،‬دیگرانی مثل‬ ‫دیگران��ی مث�� ‬ ‫اصالح طلب��ان‪ .‬پس در چنین ش��رایطی از‬ ‫نظر اصالح طلبان او باید اقتضای ش��راکت‬ ‫را رعایت کند‪ .‬شراکت اصولی دارد‪ .‬طبیعی‬ ‫است که روحانی نم ی خواهد رئی س جمهور‬ ‫یک دوره ای باش��د‪ ،‬پس ریسک برهم زدن‬ ‫قاعده شراکت را نخ واهد کرد‪ .‬شرکا چه م ی خ واهند و روحانی چه‬ ‫ی است؛ اصالح طلبان به حداقل ها‬ ‫م ی خواهد؟ این سوال مهم ‬ ‫راضی شده اند اما این ب رای شرایط امروز است‪« .‬چه کسی گفته‬ ‫انها همیشه به حداقل ها راضی خ واهند بود؟» این گزاره مهمی‬ ‫ است‪ .‬یکی از دانشگاهیان اصولگرا اصطالح «دولت تنها» را‬ ‫برگزیده اما واقعیت این اس��ت که « حامیان» دولت را «تنها»‬ ‫نخواهند گذاشت‪ .‬قرار نیست کس��ی فعال از حسن روحانی‬ ‫عبور کند‪ .‬روحانی م ی داند روزهای س��ختی پی��ش رو دارد‪ .‬او‬ ‫سرمایه گذاری بزرگی کرده روی غرب و روی پرونده هسته ای‪.‬‬ ‫از نظر اصالح طلبان دولت باید «تنهایی» را حس کند‪،‬‬ ‫همین‪ .‬باید نیاز به «حام ی » را همیشه کنارش داشته باشد تا‬ ‫بر ترس از «تنها شدن» و مواجهه «ب ی یاور» با مخالفانی که‬ ‫رادیکال ترین مواضع را هر روز به طریقی بیان کنند‪ ،‬غلبه کند‪.‬‬ ‫ ب ی پی رایه بگوییم‪ ،‬انچه «شرکا» م ی خواهند این است‪« :‬دولت‬ ‫پیرو»؛ چیزی که شاید روحانی نخ واهد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫باید به گذشته نزدیک بازگردیم‪ ،‬به خرداد ‪ .92‬واقعیت این‬ ‫است که حسن روحانی وقتی «راضی» به کاندیداتوری شد‪ ،‬نامزد‬ ‫هیچ جناحی نبود‪ .‬اصالح طلبان هوای دیگری در سر داشتند و‬ ‫تع داد نامزدهای اصولگرایان هم ان ق��در زیاد بود که اصال به‬ ‫روحانی فکر نم ی کردند‪.‬‬ ‫مطرح است که سی د محمد خاتمی در دیداری به روحانی‬ ‫گفتهبوداگربنابرانتخابنامزدیب رایتحتحمایتقرارگرفتن‬ ‫اصالح طلبان باشد شما در انتهای صف قرار دارید‪ .‬ه ر چه بود از‬ ‫دولت‬ ‫‪31‬‬ ‫دولت‬ ‫مصلحی‪ :‬با احمدی نژاد رفیقیم‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫‪6‬‬ ‫مشایی را در پستو بگذارید‬ ‫مصاحبه وزی��ر اطالعات به خ��ودی خود‪ ،‬دارای‬ ‫اهمیت بسیاری اس��ت‪ ،‬خصوصا اگر این مصاحبه متعلق‬ ‫به وزیری باش��د که باعث قه��ر ‪ 11‬روزه رئی س جمهوری و‬ ‫سراغاز ماجرایی پرکش و قوس ش��ده باشد‪ .‬هفت ماه پس‬ ‫از اتمام دوره فعالیت مصلحی به عنوان وزیر اطالعات او در‬ ‫مصاحب ه ای اختصاصی با خبرگزاری فارس به بیان جزئیاتی‬ ‫از وقایع رخ داده در دوران مسئولیتش پرداخت‪ .‬مصلحی از‬ ‫اتفاقات ‪ ،88‬نقش خاتمی و جزئیات دستگیر ریگی سخن‬ ‫گفت‪.‬‬ ‫او در این باره گفته است که مقدمات دستگیری ریگی‬ ‫در دبی فراهم ش��ده بود اما او به داخل ش��هر دبی نرفت و‬ ‫زمانی که قصد داشت ب رای مالقات با امریکای ی ها از اسمان‬ ‫ای ران عبور کند‪ ،‬هواپیمای وی را به کمک نیروی هوایی بر‬ ‫زمین نشانده و او را پیدا م ی کنند‪.‬‬ ‫او درباره ش��ب عملیات خبر داده که ب��ه علت حفظ‬ ‫مسائل امنیتی‪ ،‬مس��ئوالن پرونده در منزل وی جمع شده‬ ‫و در کنار هم زیارت عاش��ورا م ی خوانن��د‪ .‬زمانی که احتیاج‬ ‫به نش��اندن هواپیما م ی ش��ود‪ ،‬او با جلیلی تماس گرفته و‬ ‫جلیلی م ی گوی��د که با تکیه بر اختی��ارات خودش این کار‬ ‫را انجام م ی داد‪.‬‬ ‫مصلحی در بخشی از این مصاحبه به مساله عزلش‬ ‫در دولت دهم م ی پردازد و م ی گوید‪« :‬روز یکش��نبه که این‬ ‫اتفاق (عزل) افتاد‪ ،‬نزدیک ظهر با من تماس گرفت و به من‬ ‫گفت بی��ا کاری دارم؛ من هم روز قبل از این مس��ئولی که‬ ‫دوستی و رفاقتی را با اقای مشایی داشت‪ ،‬جابه جا کرده بودم‪،‬‬ ‫احمدی نژاد به من گفت این طور نم ی شود و ما هرچه گفتیم‬ ‫تو گوش نکردی و من تصمیم خود را گرفتم‪ ،‬من هم گفتم‬ ‫که «به تصمیم ی که گرفته اید عمل کنید»‪ ،‬او به من گفت‬ ‫«شما اس��تعفا بده» که من به او پاس��خ دادم‪« :‬من استعفا‬ ‫نخواهم داد‪ .‬اگر شما به این نتیجه رسیده اید که من را عزل‬ ‫کنید‪ ،‬مرا برکنار کنید‪ .‬چون اگر من استعفا دهم‪ ،‬یعنی خودم‬ ‫پذیرفته ام که اشتباه کرده ام‪ .‬این صحبت تمام شد و به دفتر‬ ‫اطالع دادم که چنین قضی ه ای بین ما اتفاق افتاده است‪».‬‬ ‫وی گفته که بع د از ظهر به جلسه هیات دولت م ی رود‬ ‫و به گفته او یکی از زرنگ ی های احمدی نژاد این بود که اگر‬ ‫م ی خواس��ت کاری کند‪ ،‬ان را ب رای اخر جلسه م ی گذاشت‬ ‫که کس��ی کاری نکند‪ .‬او م ی گوید‪« :‬بناب راین اخر جلس��ه‬ ‫اعالم کرد که بنده از این به بعد مش��اور اطالعاتی هستم‪.‬‬ ‫اخر جلسه وقتی خواستم بروم‪ ،‬دیدم یک نفر از بیت کنار‬ ‫در ریاست جمهوری ایستاده اس��ت و نامه ای را از طرف اقا‬ ‫اورده است‪».‬‬ ‫مصلحی تاکید کرد‪« :‬این بحث مطرح ش��ده بود که‬ ‫به احمدی نژاد گفته بودند نباید ای��ن کار را انجام دهد و مرا‬ ‫عزل کن��د و بعد هم به من پیغام داده ش��د که به س��ر کار‬ ‫خود برگردید و کار را تعطیل نکنی��د و بعد اقا مرقومه ای را‬ ‫ب رای من فرستادند که باید در محل کار خود حضور داشته‬ ‫باشید‪».‬‬ ‫وزیر س��ابق اطالعات پرده از راز مهم ی در این رابطه‬ ‫برم ی دارد‪ .‬او در پاسخ به اینکه ایا این نامه پیش از فضاسازی‬ ‫رسانه ای به دست دولت رسیده بود‪ ،‬گفت‪« :‬بله‪ ،‬همان شب‬ ‫امد‪ .‬البته انها زرنگی کردند و این موضوع را در دولت مطرح‬ ‫کرده و این قضیه رس��انه ای ش��د و ان را ب رای بعد از جلسه‬ ‫نگذاشتند‪ .‬دقیقا جلس��ه دولت که تمام شد ان نامه از بیت‬ ‫رهبری امد که این کار نباید انجام شود‪».‬‬ ‫وی درباره شروط احمدی نژاد ب رای پایان خانه نشینی‬ ‫گفت‪« :‬هر کس در ایام خانه نشینی با احمدی نژاد صحبت‬ ‫م ی کرد او مانند یک نوار توضیح م��ی داد که چه اتفاقاتی‬ ‫افتاده است‪ ،‬شکی نیست که او نس��بت به اقای جلیلی و‬ ‫بنده ان قلت داش��ت و درباره معاون اولی ان ش��خصی که‬ ‫نام بردید و ب رای اینکه دس��ت ان فرد باز ش��ود حساسیت‬ ‫نشان م ی داد‪».‬‬ ‫مصلحی درباره کنار گذاشته شدنش از ترکیب شورای‬ ‫پول و اعتبار گفت‪« :‬اقای احمدی نژاد م ی خواست به نوعی‬ ‫حرکت کند که تشکیالت اطالعاتی را ارام ارام کنار بگذارد‪».‬‬ ‫اواخر دولت دهم ماجرای شنود از دفتر علی مطهری‬ ‫جنجالی شد‪ .‬وزیر سابق اطالعات در ادامه این گفت وگو با‬ ‫تاکید بر اینکه هر شنودی با مجوز دستگاه قضایی صورت‬ ‫گرفته اس��ت‪ ،‬افزود‪« :‬اگر جایی ش��نود ص��ورت گرفته با‬ ‫مجوز دس��تگاه قضایی بوده و بدون اجازه دستگاه قضایی‬ ‫ان مجموعه ای که بای��د این کار را انجام ده��د نم ی تواند‬ ‫و در این مقوالت نیز همی ن طور اس��ت‪ .‬حت��ی این یکی از‬ ‫حساسی ت هایی بود که مقام معظم رهبری چندین بار به من‬ ‫تذکر دادند که مراقب این مباحث باشید‪».‬‬ ‫پروسه امنیتی دولت دهم‬ ‫مصلح��ی درب��اره اینکه ای��ا م ی توان گف��ت که در‬ ‫خصوص احمدی نژاد یک پروسه امنیتی طی شد‪ ،‬تصریح‬ ‫کرد‪« :‬من احساسم این بود که ط راحی کردند‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه به دنبال کار تشکیالتی و راه اندازی‬ ‫روزنامه و س��ایت نیس��ت‪ ،‬در خصوص دیدار با احمدی نژاد‬ ‫در ولنجک اظهار داش��ت‪« :‬ما باالخره با احمدی نژاد رفیق‬ ‫بودیم و من قبل و بعد از عید به او سر زدم و صریح هم با او‬ ‫صحبت م ی کنم و به احمدی نژاد گفتم مرید و مریدبازی هم‬ ‫حدی دارد و اگر اقای مش��ایی خدا هم هست او را در پستو‬ ‫بگذارید اما او همان حرف همیشگی که مشایی یعنی من‬ ‫و من یعنی مشایی را تحویلم داد‪».‬‬ ‫مصلح��ی خبرس��ازی در زم��ان انتخاب��ات مبن ی بر‬ ‫حمایتش از جلیلی را ذهنیتی م ی داند که برخی دوس��تان‬ ‫ب رای خودشان درس��ت کردند که فالنی جلیلی را اورده اما‬ ‫هیچ کدام انها صحت نداشت‪.‬‬ ‫پس از اینکه مشخص بود به مذاق هواداران محمود‬ ‫احمدی نژاد چن��دان خوش��ایند نخواهد بود‪ ،‬س��ایت های‬ ‫نزدیک به این جریان به ان واکنش نش��ان دادند‪ .‬مصلحی‬ ‫وزیر س��ابق اطالعات در این مصاحبه به صراحت گفت که‬ ‫رئیس دولت قبل از وی خواس��ته که استعفا دهد اما او این‬ ‫موضوع را قبول نکرده است‪ .‬او از احمدی نژاد خواسته بود در‬ ‫صورتی که تمایل دارد م ی تواند وی را عزل کند‪ .‬احمدی نژاد‬ ‫نیز با علم به نظر مخالف رهب��ری و با وجود دریافت نامه و‬ ‫پیامی از بیت رهبری عزل مصلحی را به عنوان یک استفعا‬ ‫مطرح کرده و خبر ان را منتشر کرد؛ خبری که دردسرهایی‬ ‫را نیز ب رای علی اکبر جوانفکر‪ ،‬مشاور رسانه ای وقت دولت‬ ‫به دنبال داشت‪.‬‬ ‫س��ایت دولت بهار که پس از اتمام دولت احمدی نژاد‬ ‫راه اندازی ش��د ضمن انتش��ار متن مصاحب��ه در ابتدای ان‬ ‫متنی را منتش��ر کرده و مدعی ش��ده که مصلحی به این‬ ‫سواالت پاسخی نداده اس��ت‪ .‬در این متن امده‪« :‬مصاحبه‬ ‫جنجالی فارس ب��ا مصلحی‪ ،‬وزیر س��ابق اطالعات بامداد‬ ‫امروز منتش��ر ش��د و همان طور که پی ش بینی م ی شد‪ ،‬با‬ ‫ط راحی خبرگزاری باندی فارس و نوع و چینش س��واالت و‬ ‫نیز همراهی مصلحی‪ ،‬بس��یاری از اتهامات سه سال اخیر‬ ‫اصولگرایان علیه دکتر احمدی نژاد و یارانش تکرار ش��د تا‬ ‫لبخندی بر لبان دش��منان اصلی دولت عدالت و طراحان‬ ‫سناریوی «جریان انحرافی» بنشیند‪.‬‬ ‫نکته حائز اهمیت در مصاحبه فارس این اس��ت که‬ ‫مطلقا سوالی درباره حوادث ‪ ،92‬انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫و چگونگی روی کار امدن دولت مورد حمایت هاش��می و‬ ‫خاتمی و وقایع پس از ان از مصلحی پرسیده نشد و او هم‬ ‫توضیح نداد چرا تشکیالت تحت امرش از پی ش بینی نتیجه‬ ‫انتخابات ناتوان بود‪ .‬همچنین وزیر سابق اطالعات توضیح‬ ‫نداد که در جریان دیدارهای مکرر وی با دکتر احمدی نژاد چه‬ ‫گذشت و نگفت که چرا در این دیدارها وی ساعت ها استدالل‬ ‫و اصرار داش��ته که رئی س جمهور سابق به صحنه بازگردد و‬ ‫چرا تمام موجودیت جریان مورد عالقه وی از معرفی چهره‬ ‫جایگزین دکتر احمدی نژاد ناتوان بود! مصلحی همچنین‬ ‫توضیح نداد چه اتفاقاتی در وزارت اطالعات رخ داده بود که‬ ‫دکتر احمدی نژاد را وادار به واکنش کرده بود و‪»...‬‬ ‫در متن دیگری که در همین س��ایت منتش��ر شده با‬ ‫عنوان «نگذاریم احمدی نژاد از زمین بلند ش��ود!» با اشاره‬ ‫به همین مصاحبه س��وال م ی ش��ود‪« :‬چرا در این ایام که‬ ‫نه انتخاباتی پیش روی احمدی نژاد اس��ت که نم ی تواند در‬ ‫انتخابات خبرگان باش��د و نه انتخابات دیگری هست و نه‬ ‫اصال او اعالم امادگی و اشتیاقی ب رای فعالیت سیاسی نشان‬ ‫م ی دهد‪ ،‬افرادی مثل اقای مصلحی با ظواهر خیرخواهانه‬ ‫و افرادی مثل اقای کاظمی با ظواه��ری خصمانه در صدد‬ ‫به عرصه کش��اندن اقای احمدی نژاد با محوریت خاط رات‬ ‫یا شاید در مواردی خاطره س��ازی هایی برامده اند؟ چرا اجازه‬ ‫دولت‬ ‫ارامش سیاسی به مملکت را نم ی دهند؟»‬ ‫در ادامه این متن که با عنوان مستعار «سید» انتشار‬ ‫یافته امده است‪« :‬راه زمین زدن یک نفر با چهره ای مقبول‬ ‫و محبوب و مورد حمایت رهبری چیس��ت‪ ،‬در کشوری که‬ ‫بصیرت مردمی وجود دارد و زمینه دینی بسیار قوی که فتنه‬ ‫‪ 1388‬در حال ی که قبل از ان در تمام کشورهایی که انقالب‬ ‫مخملی انجام شد‪ ،‬موفقی ت امیز بود؟»‬ ‫نویسنده در ادامه با اش��اره به اینکه اینها مکری است‬ ‫ب رای از زمین بلند نشدن احمدی نژاد‪ ،‬م ی گوید که این مکرها‬ ‫به «بهاری ها» کارگر نیس��ت اما «در انانی کارگر است که‬ ‫یک ماه پس از جمله نظر احمدی نژاد به نظر من نزدیک تر‬ ‫است‪ ،‬مقابل نظر احمدی نژاد بایستند‪».‬‬ ‫و س��پس در ادامه با تندی م ی نویسد‪« :‬شما ادراکتان‬ ‫از سکوت احمدی نژاد هم حقیر است چونان که از سخنش‬ ‫هم درکتان حقیر بود‪ .‬درس��ت مثل خودتان که حقی رانه و‬ ‫رذیالنه و ناجوانمردانه ط راحی م ی کنید‪ .‬ادم اجیر م ی کنید‪.‬‬ ‫پایگاه های اینترنتی جور م ی کنید‪ .‬سخنران جور م ی کنید‪.‬‬ ‫اراذل اج��اره م ی کنید‪ .‬برخی را با تطمی��ع‪ ،‬برخی با تهدید‪،‬‬ ‫برخی با فریب و گمراه ک��ردن و‪ ...‬به کار م ی گیرید و گمان‬ ‫هم م ی برید که موفق خواهید بود اما به فضل الهی چنین‬ ‫تماس احمدی نژاد با چهره های اصولگ را‬ ‫رئی س جمهور سابق تماس هایی با برخی مقامات و شخصی ت های سیاسی‬ ‫برقرار کرده است‬ ‫‪7‬‬ ‫هر چه زمان م ی گ��ذرد گویا این گ��زاره جدی تر‬ ‫م ی ش��ود‪« :‬محمود احمدی نژاد م ی خواهد باز گردد‪ ».‬عمر‬ ‫رفتن او از پاستور چندان طوالنی نش��ده‪ ،‬اما «بی تاب ی ها»‬ ‫انقدر زیاد شده که دیگر از شنیده ها و گفته ها به اخبار جدی‬ ‫و نشانه های واقعی رسیده است‪.‬‬ ‫او امسال عید را با یک سورپ رایز خبری اغاز کرد‪ .‬دو بار‬ ‫به راهیان نور پیوس��ت‪ ،‬چند بار به مراسم مذهبی رفت و در‬ ‫مشهد هم در میان هوادارانش حاضر شد‪.‬‬ ‫همه این ها کافی بود که رسانه ها تیتر بزنند‪« :‬بازگشت‬ ‫محم��ود»‪ .‬احمدی نژاد اما ب ی مش��ایی امده ب��ود‪ .‬خبری از‬ ‫یار قدیمی نب��ود‪ .‬همو که رئی س جمهور وقت تا توانس��ت‬ ‫هزینه اش را داد‪ .‬هزینه با او بودن‪ ،‬هزینه با او ماندن‪ .‬ش��ایع‬ ‫شد که او ب رای بازگشت از مشایی گذشته است‪ .‬خیلی طول‬ ‫نکشید؛ مشایی هنوز با احمدی نژاد است‪ .‬این را احمدی نژاد‬ ‫هم با انتشار عکسی از خودش با اسفندیار رحیم مشایی در‬ ‫دفتر جدید ثابت کرد‪ ،‬هم وزیر اطالعات سابق را پیکی کرد‬ ‫ب رای انتقال این پیام ک��ه همچنان بر عهدش با رئی س دفتر‬ ‫سابقش مانده است‪« .‬ما باالخره با احمدی نژاد رفیق بودیم‬ ‫و من قبل و بعد از عید به او سر زدم و با وی صحبت کردم؛‬ ‫یکی از حرف هایم این بود که مرید و مریدبازی هم حدی دارد‬ ‫و مشایی هر مقام معنوی هم که دارد وی را در پستو بگذارید‬ ‫اما احمدی نژاد همان حرف همیشگی که مشایی یعنی من‬ ‫و من یعنی مشایی را تحویلم داد‪( ».‬مصاحبه حیدر مصلحی‬ ‫با خبرگزاری فارس)‬ ‫قرار های تازه‬ ‫خبر تازه این است‪« :‬محمود احمدی نژاد با چهره های‬ ‫اصولگ��را و تاثی ر گ��ذار تماس های ت��ازه ای گرفته اس��ت‪.‬‬ ‫احمدی نژاد و یکی از افراد نزدیک به او در تماس با این افراد‬ ‫خواستار تنظیم قرارهای مالقات شده اند؛ ب رای تجدید دیدار‬ ‫و البد حرف هایی ب رای اینده‪ .‬انگونه ک��ه راوی روایت کرده‬ ‫برخی از این افراد دیدار را به زمان��ی در اینده موکول کرده و‬ ‫برخی دیگر هم سربسته از دیدار عذرخواهی کرده اند‪ .‬برخی‬ ‫هم البته همنشین او شده اند‪».‬‬ ‫اما ایا «مجلس» نقطه اغازی ب رای محمود احمدی نژاد‬ ‫خواهد بود؟ عل ی اکبر جوانفکر به مثلث گفته است تاکنون‬ ‫چنین اراده ای را در احمدی نژاد ندیده‪ ،‬ام��ا اینکه ایا ممکن‬ ‫است از لیستی حمایت کند یا خیر چندان بعید نیست‪.‬‬ ‫سفرهای استانی‬ ‫اما درست همین جاست که یک خبر دیگر هم شنیده‬ ‫م ی شود‪ .‬م ی گویند احمدی نژاد گفته است پس از انتخابات‬ ‫مجلس دهم سفرهای اس��تانی خودم را اغاز خواهم کرد‪ .‬از‬ ‫شمال تا جنوب و از شرق تا غرب را استان به استان و شهر به‬ ‫شهر خواهم رفت‪ .‬م ی گویند او گفته است خواهید دید با چه‬ ‫رایی پیروز انتخابات خواهم شد‪.‬‬ ‫گالیه از رویکرد جدید سیاست خارجی‬ ‫م ی گویند که محمود احمدی نژاد دلخور است‪ .‬دلخور‬ ‫از اینکه چرا در زمان او شرایط گفت وگو با امریکا فراهم نشده‬ ‫و گفته اند که او هر جا نشس��ته گفته‪« :‬م��ن که م ی گفتم‬ ‫م ی خواهم با امریکای ی ها و رئی س جمهور شان گفت وگو کنم‬ ‫نم ی خواستم مانند روحانی عمل کنم‪ .‬اینها اشتباه م ی کنند‪.‬‬ ‫ما باید از موضع ب��اال با امریکای ی ها مباحث��ه م ی کردیم‪».‬‬ ‫روایان روای��ت م ی کنند که گوی��ا احمدی ن��ژاد گفته‪ « :‬به‬ ‫گفت وگوهای دولت جدید با امریکای ی ها و گروه ‪ 5+1‬چندان‬ ‫نم ی توان امیدوار بود‪».‬‬ ‫وظیفه جدید اقای الهام‬ ‫عبدالرض��ا داوری از نزدیکتری��ن اف��راد ب��ه محمود‬ ‫احمدی نژاد اس��ت‪ .‬او انگونه که خودش اعالم کرده رئیس‬ ‫نخواهد شد‪ .‬کید الهی در کمین شماست!»‬ ‫س��ایت می��دان ‪ 72‬نیز در متن��ی با عن��وان «اقای‬ ‫مصلحی مچکریم» ضمن اشاره به اینکه مصلحی مشایی‬ ‫را جاس��وس خوانده خطاب به وی م ی نویس��د‪« :‬اگر واقعا‬ ‫حرف شما درست باشد ای وای بر شما که مسامحه کردید‬ ‫تا جاسوس ها کنار رئی س جمهور باشند! حتی انقدر این نگاه‬ ‫امنیتی و مدل برخورد انگی زاسیون شما اوج م ی گیرد که یک‬ ‫اختالف دیدگاه در خصوص مسائل بی ن الملل در خصوص‬ ‫علت وقوع اتفاقات منطقه را ناش��ی از پیوند انحراف و فتنه‬ ‫م ی دانید!»‬ ‫تش��کیالت هماس��ت؛ تش��کیالتی ک��ه نام��ش مخفف‬ ‫«هواداران محم��ود احمدی نژاد» اس��ت‪ .‬خبرها حکایت از‬ ‫ان داشت که مسئول تمام هماهنگ ی ها و کارهای رسانه ای‬ ‫احمدی نژادی ها شده است‪ .‬اما تازه ترین خبر این است که او‬ ‫از این وظیفه معاف شده و حاال این غالمحسین الهام است‬ ‫که بار دیگر مورد اعتماد احمدی نژاد قرار گرفته است‪ .‬از قرار‬ ‫معلوم غالمحسین الهام حاال رابط میان رسانه های هوادار‬ ‫و ش��خصی ت ها با محمود احمدی نژاد خواهد بود‪ .‬دلیل این‬ ‫کار هم نزدیکی بیشتر او به برخی چهره های اصولگراست‪.‬‬ ‫این ام��ا گویا تنها دلیل ای��ن تغییر تاکتیکی نبوده اس��ت‪.‬‬ ‫سایت مشرق چندی پیش در خبری نوشته بود‪« :‬در جلسه‬ ‫رس��انه های مرتبط با جریان اعتدال‪ ،‬از ش��رکت(ع ‪ -‬د) که‬ ‫وابسته به جریان انحرافی است در جلسات مرکز بررس ی های‬ ‫اس��تراتژیک ریاست جمهوری گالیه ش��ده است‪ ».‬مسئول‬ ‫جلس��ه گفته‪« :‬ما در قال��ب برخی پروژه ه��ای تحقیقاتی‪،‬‬ ‫امکاناتی را در اختیار وی قرار داده ایم تا رسانه هایی را با هدف‬ ‫افشاگری علیه اصولگرایان راه اندازی کند‪ .‬در این میان اگر‬ ‫رسانه های منتس��ب به وی‪ ،‬نیش��ی هم به دولت زدند شما‬ ‫نگران نباشید و به انها حمله نکنید‪ .‬هدف اصلی افشاگری‬ ‫علیه اصولگرایان است‪».‬‬ ‫راویان روایت م ی کنند که در می��ان احمدی نژادی ها‬ ‫شایع شده او ب رای دولت هم کار م ی کند‪ .‬پس نم ی توان زیاد‬ ‫روی او سرمایه گذاری کرد‪ .‬انتقادها هم گویا از همنشین ی های‬ ‫منظم او با (ح‪ .‬ا) در دولت نشات م ی گیرد‪.‬‬ ‫هر چه هس��ت حاال محم��ود احمدی ن��ژاد تحرکات‬ ‫جدیدی را اغاز کرده اس��ت‪ .‬حج��م دیدارهای او زیاد ش��ده‬ ‫و اینگون��ه ب��ه نظر م ی رس��د که بای��د منتظر زیاد ش��دن‬ ‫انتقادها علیه او هم باش��یم‪ .‬او خ��ود را بهترین گزینه ب رای‬ ‫ایج��اد دوقطبی ب��ا روحانی م ی داند‪ .‬مس��اله ای ک��ه البته‬ ‫اصولگرایان تا اینج��ای کار ان را نپذیرفته اند‪ .‬واقعیت این‬ ‫اس��ت‪«:‬اصولگرایان دیگر ب��ه احمدی نژاد فک��ر نم ی کنند‬ ‫حتی اگ��ر او تنها ش��انس انها ب رای بازگش��ت ب��ه قدرت‬ ‫اجرایی باشد‪».‬‬ ‫بازگشت از نهاوند‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫تصاویر جدیدی از محمود احمدی نژاد به همراه اسفندیار رحیم مشایی‬ ‫سیاست‬ ‫کاندیداتوری محمود احمدی ن��ژاد از نهاوند ان هم در‬ ‫انتخابات میاندوره ای مجلس فقط یک ش��ایعه ب ی منبع و‬ ‫کم مایه نبود‪ ،‬وقتی سفیر ای ران در روس��یه از پیچیدن این‬ ‫شایعه در نهاوند س��خن گفت این خبر انقدر اهمیت یافت‬ ‫که با تحلی ل های تحلیلگران هم مواجه ش��د‪ .‬هر چند حاال‬ ‫خبرهای جدید حکایت از ان دارد که این شایعه دیگر چندان‬ ‫اهمیتی ندارد‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫علی جنتی در کنار‬ ‫حسینفریدون‬ ‫دفاع از دولت به روش الریجانی‬ ‫رئیس مجلس مقابل مخالفان حسن روحانی‬ ‫موضع گرفت‬ ‫از زمان روی کار امدن دولت روحانی‪ ،‬علی الریجانی‬ ‫دارای روابط بسیار مناسبی با دولت بود‪ .‬حمایت های ب ی شائبه‬ ‫و تالش مجلس ب رای کمک به دولت به روشنی قابل مشاهده‬ ‫و مثبت ارزیابی م ی شود‪.‬‬ ‫اما مدتی است که این روند حمایت رنگ و بوی تندتری‬ ‫به خود گرفته است‪ .‬اگر هنگام معرفی کابینه گفته م ی شد که‬ ‫وزارت کشور س��همیه رئیس مجلس بود تا از دولت حمایت‬ ‫کند‪ ،‬این روزها او ش��خصا و در موارد متعدد از دولت حمایت‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫برخی بر ای��ن باورند که ای��ن حمایت ها ب��ا انتخاب‬ ‫قریب الوقوع ریاست مجلس و همچنین تشکیل فراکسیون‬ ‫اعتدال ب ی ارتباط نیس��ت‪ .‬مدت هاس��ت که زمزمه تشکیل‬ ‫فراکس��یون اعتدال بر سرزبان هاست‪ .‬فراکس��یونی که در‬ ‫صورت تشکیل‪ ،‬بیشترین ریزش را در فراکسیون اصولگرایان‬ ‫که حامی اصلی الریجانی در مجلس هستند را رقم خواهد زد‪.‬‬ ‫هفته گذش��ته و به دنبال انتشار مستند جنجالی «من‬ ‫روحانی هس��تم» این عل��ی الریجانی بود که بیش��ترین و‬ ‫تندترین حمایت را از ش��خص رئی س جمهور انجام داد‪ .‬این‬ ‫روزها نیز بالفاصله یک روز پس از برگزاری همایش جنجالی‬ ‫«دلواپسیم» در نشست ادوار مجلس از دولت حمایت کرد و‬ ‫ضمن بیان اینکه در شرایط عادی قرار نداریم‪ ،‬گفت‪« :‬دوستان‬ ‫اش��کاالتی را مطرح م ی کنند که در جای خود مهم است اما‬ ‫طوری انها را مطرح م ی کنند که انگار بزرگترین مشکل کشور‬ ‫اس��ت‪ .‬ما در مذاکرات سیاس��ی احتیاج به همگرایی داخلی‬ ‫مشاورحاشیه ساز‬ ‫سخنان جدید علی یونسی با اعتراضات فراوانی‬ ‫مواجه شد‬ ‫جلسه سوال از ظریف روی جلد‬ ‫روزنامه ها‬ ‫تصویریمتفاوت‬ ‫از وزیر علوم‬ ‫داریم؛ وگرنه نم ی توانند از منافع کشور صیانت کنند‪ .‬همیشه‬ ‫هم همی ن طور بوده‪ ،‬البته این به معنای این نیس��ت که نقد‬ ‫نکنید اما نقد باید در جای خودش باش��د‪ ،‬ضمن اینکه باید‬ ‫مراقب ت های تام داشت‪».‬‬ ‫الریجانی ضمن انتقاد از سیره رفتاری دولت گذشته که‬ ‫به قانون احترام نم ی گذاشت‪ ،‬گفت‪« :‬باید در کشور همگرایی‬ ‫ایجاد کنیم چرا که ما در شرایط عادی نیستیم و حاشی ه سازی‬ ‫در کشور مگر از سر س��یری ب رای کس��ی رخ دهد‪ .‬نه اینکه‬ ‫مشکلی نیست و ما نم ی بینیم‪ ،‬بلکه بحث بر سر این است‬ ‫که انرژی مان را کجا بگذاریم‪».‬‬ ‫به اعتق��اد الریجانی در دولت گذش��ته قان��ون زیر پا‬ ‫گذاشته م ی شد و خیلی هم دعوت به سکوت م ی شدند‪ .‬او‬ ‫م ی گوید‪« :‬اگر کشور با قانون اداره شود و دعواهای حیدری‬ ‫ نعمتی حاکم نشود زندگی مردم قابل پی ش بینی م ی شود‪،‬‬‫مثال کسی که م ی خواهد سرمایه گذاری کند م ی داند که با‬ ‫چه معیاری م ی تواند این کار را انج��ام دهد‪ .‬ولی اگر قانون‬ ‫اجرا نشود زندگی مردم قابل پی ش بینی نخواهند بود‪ .‬با این‬ ‫حال قانون راحت زیر پا گذاشته م ی شد و خیل ی ها هم دعوت‬ ‫به سکوت م ی کردند‪».‬‬ ‫الریجانی با بیان اینکه شرایط حال حاضر کشور تغییر‬ ‫کرده‪ ،‬عنوان کرد ‪« :‬ای��ران هم به لحاظ اقتص��ادی و هم به‬ ‫لحاظ بی ن المللی مش��کالتی دارد‪ .‬در سال ‪ 92‬بودجه کشور‬ ‫‪ 115‬میلیارد بود ک��ه بودجه عمرانی م��ا ‪ 15‬میلیارد در نظر‬ ‫گرفته شده بود که نشان از عدم تناسب دارد‪ .‬وقتی که همه‬ ‫منابع صرف بودجه جاری شود‪ ،‬به حرکت دراوردن چرخ تولید‬ ‫غیرممکن اس��ت و تا از این نفوذ خارج نش��ویم نه تورم حل‬ ‫م ی شود و نه اشتغال‪ .‬با این وضع بودجه جاری نم ی شود چرخ‬ ‫تولید را راه انداخت‪».‬‬ ‫رئیس قوه مقننه یک بار دیگر ه��م از روحانی حمایت‬ ‫کرده بود‪ ،‬جایی که هفته گذشته با باالگرفتن بحث مستند‬ ‫جنجالی علیه روحانی همه منتظر واکنش اهالی دولت بودند‪،‬‬ ‫او در قامت حامی رئی س جمهور ظاهر شد و گفت‪« :‬چند روز‬ ‫گذش��ته جنجالی بر سر س��ی دی «من روحانی هستم» در‬ ‫کشور ایجاد شد که البته بخشی از ان دروغ بود و محتوای این‬ ‫س ی دی نادرست تدوین شده بود‪ .‬متاسفانه افرادی که این کار‬ ‫را کردند مشخص است‪ .‬این افراد م ی خواهند به تاریخ هم دروغ‬ ‫بگویند و در ماجرایی که رئی س جمهور در ان نقشی نداشته‪،‬‬ ‫ان را به ایشان نسبت دهند و قطعا هدف از این دروغ ها ایجاد‬ ‫دعوای داخلی است‪».‬‬ ‫الریجانی ادامه داد‪« :‬اگر م ی خواهیم در کشور اصالحات‬ ‫درس��ت اقتصادی ایجاد کنیم بای��د از دعواهای سیاس��ی‬ ‫ن ترغیب به‬ ‫پرهیز کنیم و فضا را ارام کنیم تا س��رمایه گذارا ‬ ‫سرمایه گذاری در کشور شوند و قطعا ارامش سیاسی و پرهیز‬ ‫از دروغ گفتن و انتشار س ی دی و بولتن هایی که صرفا اختالف‬ ‫ایجاد م ی کند ب رای ارامش کش��ور حیاتی است و مردانگی‬ ‫نیست که ب رای پیش��برد اهداف سیاسی و برهم زدن ارامش‬ ‫کشور از هر روشی استفاده شود‪».‬‬ ‫الریجانی البته عالوه بر حمایت های زبانی در بخش‬ ‫دیپلماس��ی نیز کمک های زیادی به دولت داشت‪ .‬در عمر‬ ‫‪ ٩‬ماهه دول��ت روحانی بخش عم��ده ای از بار دیپلماس��ی‬ ‫بی ن المللی را مجلس برعهده داشت‪ .‬در این مدت سفرهای‬ ‫هیات های دیپلماسی خارجی و به ویژه غ ربی به ای ران افزایش‬ ‫چشمگیری داش��ت‪ .‬مجلس در این مدت از شخصی ت های‬ ‫مهم ی در ای ران پذی رایی کرد‪ .‬ش��اید مهمترین انها را بتوان‬ ‫دعوت از هیات پارلمانی اروپا و جک اس��تروا ب رای س��فر به‬ ‫ای ران دانست؛ تابوهایی که شکستن ش��ان به طور حتم کار‬ ‫دولت نبود‪.‬‬ ‫در این شرایط مجلس طی دو‪ ،‬سه هفته اینده به سمت‬ ‫یک انتخاب مهم پیش م ی رود‪ .‬انتخابی که ریاست مجلس‬ ‫را ب رای دو سال اینده مشخص م ی کند‪ .‬برخی بر این باورند که‬ ‫این بار رئیس مجلس رقابتی مهم را پیش رو دارد؛ رقابتی که‬ ‫شاید طرف مقابل غالمعلی حدادعادل باشد‪.‬‬ ‫هفته گذشته علی یونسی و سفرش به شی راز در‬ ‫صدر اخبار قرار داشت‪ .‬او که از ابتدای دولت به خاطر مسائلی‬ ‫که هیچ وقت بیان نش��د‪ ،‬از حضور در کابینه جا ماند‪ ،‬حاال‬ ‫دس��تیار ارش��د رئیس جمهور در امور اقوام است‪ .‬اظهارات‬ ‫وی درباره نقش شیر و خورش��ید بر پرچم ای ران و همچنین‬ ‫حکومت بن ی اسرائیل جنجال تازه ای بود که به راه افتاد‪.‬‬ ‫یونسی در پایان س��فر دوروزه اش به ش��ی راز‪ ،‬در یک‬ ‫کنف رانس خبری گفت‪« :‬عده ای خیال م ی کردند نماد شیر‬ ‫و خورشید در میان پرچم ای ران یک نماد سلطنتی است اما‬ ‫اینگونه نیست‪».‬‬ ‫یونس��ی در ادامه اظهارات عجیبش ادامه داد‪« :‬شیر‬ ‫نماد حضرت علی(ع) و خورش��ید نماد حضرت محمد(ص)‬ ‫اس��ت و تنها تاجش مربوط به ش��اه بود‪ ».‬این وزیر س��ابق‬ ‫اطالعات اضافه کرد که «اگر به من باشد‪ ،‬هالل احمر را تغییر‬ ‫م ی دهم و شیر و خورشید را جایگزین ان م ی کنم؛ البته ب رای‬ ‫هالل احمر هم احترام قائلم‪».‬‬ ‫این اظهارات واکنش های تندی را به دنبال داشت‪ .‬او‬ ‫همچنین در این سفر و در میان مراسم مذهبی کلیمیان‬ ‫شی راز حاضر شد و پس از مراس��م در سخنران ی ای با بیان‬ ‫اینکه «در زم��ان کوروش همه ادی��ان ازاد بودند»‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«ان زمان کوروش قوم بن ی اس��رائیل را ک��ه در بابل ازاد‬ ‫کرد‪ ،‬پیش��نهاد داد یا به ایران بیایند یا به فلسطین بروند‬ ‫یا در بابل بمانن��د‪ .‬انان که بیش��تر روح معنویت را دنبال‬ ‫م ی کردند‪ ،‬پیام حضرت موسی(ع) را دنبال م ی کردند و روح‬ ‫شریعت را‪ ،‬به ای ران امدند‪ ،‬تجار بابل ماندند‪ ،‬زی را بازار بابل‬ ‫اقتصادی بود و درامد داش��ت و شریعتمداران و فقه مداران‬ ‫به بی ت المقدس بازگش��تند زی را انجا زمینه فقهی بیش��تر‬ ‫فراهم بود‪».‬‬ ‫سرمایه گذاران خارجی در‬ ‫نمایشگاه نفت تهران جمع شدند‬ ‫هفته نامه سخن روز واکنش ها به‬ ‫سخنرانی روحانی را بررسی کرده‬ ‫وزیر راه و شهرسازی بدون‬ ‫کارت زرد جلسه سوال مجلس‬ ‫را ترک کرد‬ ‫در حاشیه ورود‬ ‫رئیس جمهوربه‬ ‫ایالم‬ ‫پس از روی کار امدن حسن روحانی یکی از اولین‬ ‫چالش های رسانه ای و مالی که همچنان ادامه دارد‪ ،‬موضوع‬ ‫بده ی های بانکی و مفسدان اقتصادی بود‪ .‬حسن روحانی‬ ‫ابتدای دی ماه گذشته در نامه ای از معاون اول خود خواست‬ ‫تا به مس��اله ویژه خواری در گذش��ته به طور ویژه رسیدگی‬ ‫کند و طی یک ماه با تهیه گزارش��ی ان را به رئی س جمهور‬ ‫تحویل دهد‪.‬‬ ‫از همان زمان پیگیری فس��اد به جهانگیری محول‬ ‫شد‪ .‬حاال او در س��خنانی که در مجلس و میان نمایندگان‬ ‫ای راد کرده از معرفی ‪ 575‬ابربده��کار بانکی به قوه قضائیه‬ ‫خبر داده است‪.‬‬ ‫حس��ن روحانی در تاریخ هفتم دی ماه طی نامه ای به‬ ‫اسحاق جهانگیری‪ ،‬معاون اول خود اعالم کرد‪« :‬از انجا که‬ ‫مبارزه با مفاسد اقتصادی‪ ،‬الزمه پیشرفت و عدالت است و‬ ‫دولت تدبیر و امید‪ ،‬ب رای خروج اقتصاد کشور از رکود و ایجاد‬ ‫رونق اقتصادی‪ ،‬تامین امنیت ب رای فعالیت سالم اقتصادی‬ ‫را در اولویت کار خود قرار داده‪ ،‬مقتضی است اقدامات الزم‬ ‫ب رای شناسایی و مجازات کسانی که با تبانی و سوءاستفاده‬ ‫از امتیازات خاص‪ ،‬زمینه ویژه خواری و درامدهای غیرموجه را‬ ‫فراهم کرده اند در اولویت کار قرار گیرد‪.‬‬ ‫به ویژه ضروری اس��ت موارد سوءاس��تفاده از شرایط‬ ‫تحریم مورد رس��یدگی قرار گیرد و ب رای حراست از حقوق‬ ‫مردم و بی ت المال اقدام فوری صورت پذیرد و گزارش مربوطه‬ ‫ظرف یک ماه به اینجانب ارائه گردد‪.‬‬ ‫مهلت یک ماه��ه او در هفت��م بهمن ماه ب��ه پایان‬ ‫رسید‪ .‬جهانگیری گزارش��ی را در این زمینه اماده کرده و در‬ ‫جلسه مبارزه با مفاسد اقتصادی ان را ارائه کرد اما مفاد ان‬ ‫رسانه ای نشد‪.‬‬ ‫رئیس جمهور دو هفته بعد در سخنرانی روز ‪ ٢٢‬بهمن‬ ‫به این گزارش اشاره کرد و گفت که این گزارش اماده شده‬ ‫و دس��تگیری بابک زنجانی یکی از مسائل مرتبط با تهیه‬ ‫همین گزارش بود‪.‬‬ ‫جهانگیری دوش��نبه هفته گذش��ته می��ان اعضای‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان مجلس رفت و خبر داد که لیست‬ ‫بدهکاران ب��زرگ بانکی که رق��م ‪ ٨٠‬هزار میلی��ارد تومان‬ ‫معوقات بانکی دارند را به قوه قضائیه ارسال کرده است‪.‬‬ ‫جهانگیری ب��ا بیان اینکه سیس��تم بانکی کش��ور‬ ‫وضعیت بحرانی دارد و در مرز هش��دار است‪ ،‬به نمایندگان‬ ‫گفت‪« :‬هم اکنون مجموع مطالب��ات معوق بانک ها به ‪82‬‬ ‫هزار میلیارد تومان رس��یده که در این رابط��ه دولت از اول‬ ‫سعی کرد تا بررس��ی کند که در این مطالبات افراد مقصر‬ ‫هستند یا شرایط اقتصادی تاثیر گذاشته است‪».‬‬ ‫جهانگیری گفت که ‪ 575‬نفر به عنوان بدهکار کالن‬ ‫ی این افراد به‬ ‫بانکی شناسایی شده اند‪ .‬او توضیح داد‪« :‬اسام ‬ ‫قوه قضائیه ارسال شده است‪ ،‬از طرف دیگر سیف‪ ،‬رئی س کل‬ ‫بانک مرکزی چند روز قبل گزارش��ی را به من داد که در ان‬ ‫گزارش امده ب��ود که ‪ 20‬نفر لیس��ت فوق چه س��همی از‬ ‫معوقات دارند‪ ».‬البته او می زان سهم این ‪ ٢٠‬نفر را از معوقات‬ ‫بانکی بیان نکرد‪ .‬وی شرایط تحریم را «بهار رانت خوارها»‬ ‫دانست و گفت‪« :‬متاسفانه کشوری که از هر نظر ظرفیت‬ ‫داش��ته و با اس��تفاده از این ظرفی ت ها باید میلیاردها دالر‬ ‫س��رمایه گذاری جذب کند‪ ،‬هم اکنون میلیاردها دالر از پول‬ ‫نفتش در کشورهای دیگر مسدود است و امکان استفاده از‬ ‫ان فراهم نیست‪».‬‬ ‫یک هفته بعد از ارائ��ه گزارش اولی��ه جهانگیری به‬ ‫رئی س جمهور‪ ،‬روحانی در نامه ای به معاون اول خود ضمن‬ ‫قدردانی از تالش های وی و ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی‬ ‫در ارائه گزارش اقدامات یک ماهه در مقابله با سوءاستفاده‬ ‫و ویژه خواری های اقتصادی‪ ،‬ب��ر پیگیری جدی تصمیمات‬ ‫این ستاد تاکید کرد‪.‬‬ ‫روحانی در نامه به جهانگیری نوش��ت‪« :‬ضمن تقدیر‬ ‫از تالش جنابعالی و س��تاد مبارزه با مفاس��د اقتصادی که‬ ‫در گزارش اقدامات ی��ک ماهه در مقابله با سوءاس��تفاده و‬ ‫ویژه خواری های اقتصادی منعکس ش��ده است‪ ،‬از انجاکه‬ ‫عزم دولت تدبیر و امید‪ ،‬بازگرداندن رشد اقتصادی و تامین‬ ‫زمینه فعالیت سالم و پرنشاط مردم اس��ت و زمینه فساد و‬ ‫احساس تبعیض‪ ،‬بیشترین اسیب را به توسعه و پیشرفت‬ ‫اقتصادی و فرهنگی م ی رساند‪ ،‬الزم است با پیگیری جدی‬ ‫تصمیمات مذکور و همکاری همه دس��تگاه های اجرایی‪،‬‬ ‫زمینه های تولید و توزیع رانت در مقررات اقتصادی کش��ور‬ ‫برچیده ش��ود و با همه متخلفان و سوءاس��تفاده کنندگان‬ ‫که برخی از انها مورد شناسایی و رس��یدگی قرار گرفته اند‪،‬‬ ‫برخورد جدی قانونی صورت گیرد‪ ».‬وی در پایان نامه خود‬ ‫اورده بود‪«:‬مقتضی اس��ت گزارش منظم پیش��رفت کار به‬ ‫اینجانب ارائه شود‪».‬‬ ‫حاال مع��اون اول رئی س جمه��ور در جم��ع اعضای‬ ‫فراکس��یون رهروان والیت مجلس م ی گوید‪« :‬پول هایی‬ ‫که بابک زنجان��ی از فروش نف��ت به جی��ب زده تاکنون‬ ‫ب��ه وزارت نفت واصل نش��ده اس��ت‪ ».‬او گفت��ه‪« :‬برخی‬ ‫سرمایه گذاری های خارجی دولت قبل در شرایط فعلی قابل‬ ‫سوددهی نیست‪».‬‬ ‫اسحاق جهانگیری همچنین با بیان اینکه وام هایی‬ ‫که در دولت قبل به بخش خصوصی واگذار شده‪ ،‬به حاشیه‬ ‫رانده شده است‪ ،‬گفت‪« :‬برخی از سرمایه گذاری های خارجی‬ ‫دولت قبل در ش��رایط فعلی قابل س��وددهی نیست‪ ».‬او‬ ‫گفت‪« :‬دولت قبل عملکرد ضعیفی در پارس جنوبی داشته‬ ‫است‪».‬‬ ‫او با بیان اینکه «یهودیان س��اکن در ای��ران از خلط‬ ‫مبحث یهودی��ت و صهیونیس��م‪ ،‬رنج ب��رده و م ی برند»‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬این دو موضوع از هم جداست‪ .‬بسیاری از یهودیان‬ ‫ضدصهیونیسم هستند و حتی امروز حکومت بن ی اسرائیل‬ ‫هم در نسل جدید به انچه نس��ل جوان ای ران در خصوص‬ ‫هم زیس��تی و اصالح طلبی م ی گوید‪ ،‬نزدیک شده است‪».‬‬ ‫یونسی تاکید کرد‪« :‬همه گرایش های تند مذهبی‪ ،‬محکوم‬ ‫است؛ گرایش هایی مانند القاعده‪ ،‬سلفی و وهابی در اسالم‬ ‫یا صهیونیس��ت در یهودی و مسیح ی های تند‪ ،‬تعدادشان‬ ‫معدود اس��ت‪ .‬اینان ب رای صلح جهانی خطرناک هستند و‬ ‫همه باید ب رای مقابله با انان تالش کنیم‪».‬‬ ‫این بخش از س��خنان یونس��ی با واکنش های تندی‬ ‫روبه رو ش��د‪ .‬روز بعد روزنام��ه وطن امروز در س��رمقاله اش‬ ‫به این موض��وع پرداخ��ت و ب��ه ان انتقاد کرده و نوش��ت‪ :‬‬ ‫«دس��تیار رئی س جمهور در این اظهارنظر عنوان «حکومت‬ ‫بن ی اس��رائیل» را مطرح ک��رده که بس��یار تعجب ب رانگیز و‬ ‫خط رناک است‪ .‬منظور اقای یونسی از حکومت بن ی اسرائیل‬ ‫چیست؟ قوم یهود درحال حاضر ایا حکومتی در دنیا دارند یا‬ ‫خدایی ناکرده منظور اسرائیل است؟»‬ ‫اقای یونس��ی همچنین گفته ب��ود‪« :‬فرهنگ ای ران‬ ‫عرفان طلب است و بیشتر روح دین و مذهب را طلب م ی کند‬ ‫تا ظواهر مناسک را‪ ،‬اما م ی بینیم که گاه سین هزنی را تا پاسی‬ ‫از شب انجام م ی دهند ولی زمان اندکی ب رای نماز اختصاص‬ ‫م ی دهند‪ ».‬کیهان دو روز بعد در سرمقاله خود به قلم حسین‬ ‫ش��ریعتمداری به این اظهارات پاس��خ داد و خطاب به وی‬ ‫نوشت‪« :‬این اظهارات چه ارتباط و ضرورتی ب رای هموطنان‬ ‫یهودی دارد؟ مگر مساله انها‪« ،‬سینه زنی» یا دغدغه ب رای‬ ‫نماز است؟! که دستیار ارش��د(!) رئی س جمهور نگران است‬ ‫مبادا سینه زنی انها زیاد طول بکشد و خدای نخواسته نماز‬ ‫صبحشان قضا شود؟!»‬ ‫یونس��ی همچنین درباره اتفاقات روز دوم سفرش و‬ ‫اینکه برخی م ی خواس��تند جلسه س��خنرانی وی را برهم‬ ‫بزنند هم اینگونه توضیح داده بود‪« :‬من ب رای این اتفاقات‬ ‫ی در جلسه نیفتاد‬ ‫اهمیتی قائل نیستم‪ .‬به نظرم اتفاق مهم ‬ ‫و ما طبق ب رنامه عمل کردیم و بسیاری از افراد هم اجازه پیدا‬ ‫کردند حرف بزنند‪».‬‬ ‫او اضافه کرد‪« :‬البته عده معدودی م ی خواستند جلسه‬ ‫را بر هم بزنند که موفق نشدند‪ .‬هدف انها این بود که جلسه‬ ‫را به هم بریزند که نتوانستند به هدفشان برسند و در عین‬ ‫حال به کسانی که انتقاد و سوال داش��تند‪ ،‬اجازه و فرصت‬ ‫داده شد تا حرف هایشان را بزنند‪ .‬البته اکثریت جلسه پاسخ‬ ‫بسیاری از سواالت را دادند‪».‬‬ ‫طراحی لباس ایرانی برای کاترین‬ ‫اشتون مورد توجه رسانه ها‬ ‫سایت فردا از اغاز به کار یک‬ ‫تشکیالت دیگر منسوب به‬ ‫احمدی نژاد خبر داده‬ ‫سایت سالم نو‪ ،‬هاشمی را‬ ‫خط شکن روحانی تفسیر کرده‬ ‫‪ 5‬نفره‬ ‫لیست ‪ 75‬‬ ‫دولت بدهکاران بانکی را معرفی کرد‬ ‫اصالح طلبان و بازسازی مجلس پنجم‬ ‫سیاست‬ ‫تحرکات سیاس��ی اصالح طلبان ش��دت قابل توجهی گرفته اس��ت‪.‬‬ ‫انتخابات مجلس حاال مهمتری��ن رویداد پی ش روی انهاس��ت‪ .‬چهره های‬ ‫مهمی از انها م ی گویند باید به مدل مجلس پنجم بازگردیم‪.‬‬ ‫شبحمجلسپنجم‬ ‫برسرمجلس دهم‬ ‫ایا علی الریجانی و ناطق نوری با یکدیگر رقابت‬ ‫م ی کنند؟‬ ‫روزگار متفاوتی را سپری م ی کند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان و یک معادله چندمجهولی‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫دو سال به انتخابات مجلس زمان باقی مانده اما‬ ‫پشت پرده سیاس��ت گویا خبرهای مهمی است؛ خبرهایی‬ ‫که حکایت از دمیدن بر شیپور اماده باش ب رای همنشینی‬ ‫نیروهای سیاسی دارد‪.‬‬ ‫اصالح طلبان ه��م پیش روتر از س��ایرین حاال به این‬ ‫م ی اندیش��ند که از پنجره امیدی که از ‪ 24‬خرداد ب رایش��ان‬ ‫باز ش��ده چگونه جای پای خود را در سیاس��ت رسمی ای ران‬ ‫سفت تر کنند‪.‬‬ ‫انها با یک «بی ش فعالی» کم سابقه‪ ،‬حرکتی چندالیه را‬ ‫اغاز کرده اند‪ .‬هم به «سامان» خود م ی اندیشند و هم به از هم‬ ‫پاشیدن «سامان »رقیب؛ رقیبی که پس از دست نیافتن به‬ ‫نتیجه مطلوب در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری اکنون‬ ‫وقتی سال ‪ 91‬ماه های اخر خود را پشت سر م ی گذاشت‬ ‫اصالح طلبان در حالتی از «خ��وف و رجا» به چگونگی ورود‬ ‫به انتخابات ریاست جمهوری م ی اندیشیدند‪ .‬برخی به تداوم‬ ‫زاویه نشینی توصیه م ی کردند‪ ،‬برخی به حضور حداکثری و‬ ‫گروهی هم که تع دادشان کم نبود به ضرروت حضور حداقلی‬ ‫اصرار داشتند‪.‬‬ ‫چنین ش��د که چهره هایی از انها از امادگی حضور در‬ ‫میدان رقابت ریاست جمهوری سخن گفتند و اصرارها ب رای‬ ‫راضی کردن برخ��ی چهره های مهم اصالح��ات که از انها‬ ‫به عنوان «حداکثری» نام برده م ی شد‪ ،‬اغاز شد‪.‬‬ ‫درس��ت اما در میان همه جدال های انتخاباتی‪ ،‬افراد‬ ‫موث��ری از تصمیم س��ازان اصالح طلب س��از دیگری کوک‬ ‫کردند‪ .‬انها ریسک حضور مستقل چه با صفت «حداکثری»‬ ‫چه با صفت «حداقلی» را زیاد م ی دانس��تند و البته مخالف‬ ‫زاویه نش��ینی هم بودند‪ .‬انه��ا به یارگی��ری از جریان رقیب‬ ‫فکر م ی کردند‪ .‬نسخه این تصمیم سازان بهره گیری از «یار‬ ‫قرضی» بود‪ .‬م ی دانس��تند احمدی نژاد با اشفتگ ی ای که در‬ ‫چند س��ال اخر در فضای سیاس��ت ای ران پدید اورده ارایش‬ ‫سیاسی را نامتقارن کرده و چنین ش��ده که اصولگرایانی را‬ ‫همنشین اصالح طلبانی کرده که تا دیروز رخ به رخ یکدیگر‬ ‫به رقابت م ی پرداختند‪.‬‬ ‫رقب��ا‪ ،‬رفقا ش��ده بودند ب��ا این تفک��ر که ب��ه دوران‬ ‫«پسااحمدی نژاد» فکر کنیم حتی اگر قرار باشد یکی از ما‬ ‫روی صندلی اصلی بنشیند‪.‬‬ ‫این تفکر البته در خرداد ‪ 92‬میان اصولگرایان خریدار‬ ‫چندانی نداشت و این تصمیم سازانی از اصالح طلبان بودند‬ ‫که به تقس��یم قدرت و ائتالف با اصولگرایان حتی با فرض‬ ‫حضور حداقلی در قدرت م ی اندیشیدند‪.‬‬ ‫از میان نامزدهای اصلی با پالکارد اصولگرایی اما کسی‬ ‫پای میز مذاکره ننشست و اصالح طلبان از میان راه یافتگان‬ ‫به می دان نهایی رقابت تنها حسن روحانی را یافتند که ب ی بدنه‬ ‫اجتماعی مانده بود‪ .‬انها انچه در فکر داشتند را عملی کردند‬ ‫و در یک معادله ساده سیاسی محمدرضا عارف را از صحنه‬ ‫انتخابات خ��ارج و بدنه اجتماعی خود را به س��مت حس��ن‬ ‫روحانی شیفت کردند‪.‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫انها اکنون ش��رایط بس��یار متفاوتی از هش��ت سال‬ ‫قبل دارند‪ ،‬ه��ر چند «حداقل ه��ا» هنوز ب��ه «حداکثرها»‬ ‫ب رایشان تبدیل نشده اما هر چه هست حاال میوه ائتالفشان‬ ‫را چیده اند‪ .‬افرادی از انها راهش��ان به پاس��تور باز ش��ده و‬ ‫دیگرانشان هم به سیاست ورزی رسمی مشغول شده اند‪.‬‬ ‫حاال که تب وتاب انتخابات ریاس��ت جمهوری افتاده‪،‬‬ ‫اصالح طلبان به پارلمان فکر م ی کنند‪ .‬به جایی که سه دوره‬ ‫است در فراقش هستند‪.‬انها باز به یک چند راهی رسیده اند‪،‬‬ ‫به این م ی اندیشند که چگونه باید در این هماوردی سیاسی‬ ‫حضور داشته باش��ند‪ .‬تفاوت دیدگاه ها زیاد است هر چند در‬ ‫میانشان باز همان تصمیم س��ازان اصالح طلب که نسخه‬ ‫انتخابات یازدهم را ب��رای این جناح پیچید بر تکرار رس��م‬ ‫پیشین اصرار دارد؛ «یارگیری از رقیب»‪.‬‬ ‫حجاریان‪ :‬الزم نیست فعال بین اصالح طلبان و‬ ‫اعتدالگرایان تفکیکی قائل شویم‬ ‫تصمیم سازان چه می گویند؟‬ ‫قوچانی‪ :‬اقای خوئین ی ها از زمان پیروزی‬ ‫اقای روحانی در انتخابات‪ ،‬حتی یک کلمه در دفاع از‬ ‫ایشان صحبت نکرده است‪ .‬اینها در صف بندی های‬ ‫اینده مشخص خواهد شد‬ ‫انحالل طلبان و راست افراطی چهره اش��کار بنیادگرایانی‬ ‫است که خشونت را تئوریزه م ی کنند‪».‬‬ ‫یا همسو با او حسین مرعشی نیز گفته است‪« :‬قطعا‬ ‫حزب کارگزاران ب رای انتخابات مجلس در قالب ائتالف بزرگ‬ ‫اصالح طلبان لیست خواهد داد‪».‬‬ ‫ان سو تر از او محمدرضا خاتمی م ی گوید‪« :‬در انتخابات‬ ‫اینده دو فهرست باش��د؛ یکی اصالح طلبان و اصولگرایان‬ ‫معتدل که م ی توانند با هم کار کنند و دیگری اصولگرایان‪.‬‬ ‫اگر اینگونه شود کشور ما یک گام بزرگ برداشته‪ ،‬ما هم باید‬ ‫تالش کنیم‪» .‬‬ ‫اینها همه «نش��انه» اس��ت‪ .‬ش��واهدی که م ی گوید‬ ‫بخش مهمی از اصالح طلبان به یک راهکار نهایی رسیده‬ ‫است ب رای چگونگی سیاس��ت ورزی در دوسال باقیمانده تا‬ ‫انتخابات مجلس؛ «م ی دانم اکنون در شهرستان ها و جاهایی‬ ‫که نیروهای اصالح طلب وجود دارند به این فکر افتاده اند که‬ ‫ب رای انتخابات چه کنیم؟ چه نیروها و برنامه هایی داش��ته‬ ‫باش��یم؟ م ی دانم که این مطالعات را انجام م ی دهند‪ .‬وقتی‬ ‫این هرم شکل م ی گیرد در انتخابات هم مشخص م ی شود‬ ‫که اصالح طلبان به چه شیوه ای وارد کار خواهند شد‪ .‬مساله‬ ‫چ تردیدی بر‬ ‫در س��طح تحلیل تش��کیالتی دیگر هی ‬ ‫اینکه تمایل اکثری��ت اصالح طلبان به ائت�لاف با حامیان‬ ‫دولت است‪ ،‬نیست و در یک نگاه سطحی به نظر م ی رسد‬ ‫که در میان انها نیروی که بتواند بر این اینرس��ی غلبه کند‬ ‫فعال وجود ندارد‪.‬‬ ‫در سطح تحلیل س��اختاری حاال مهمترین سوال این‬ ‫اس��ت که ائتالف پدید امده میان اصالح طلبان و طیفی از‬ ‫اصولگرایان که بیشترشان گعده نشینان هاشم ی رفسنجانی‬ ‫هستند تا کجا ادامه خواهد یافت؟ ائتالفی که با مقتضیات‬ ‫شرایط زمانه پدید امده‪.‬‬ ‫شاید عریان ترین پاسخ به این س��وال مهم را اب راهیم‬ ‫اصغ ر زاده در اختیار تحلیلگران قرار داده‪ ،‬انجا که م ی گوید‪:‬‬ ‫«ائتالف هاش��می و خاتمی با روحانی ش��کننده اس��ت و‬ ‫اصالح طلبان به دولت به عنوان رحم اجاره ای نگاه م ی کنند‪.‬‬ ‫که اصالح طلبان تن به یک نوع س��ازش ب��ا بخش هایی از‬ ‫محافظه کاران دادند‪».‬‬ ‫یا انجا که او ب ی پی رایه ت��ر م ی گوید‪« :‬حامیان روحانی‬ ‫مانند «اسب چموش» هستند که «باید کنترل شوند‪ »،‬وگرنه‬ ‫به یک نیروی مخرب تبدیل م ی شوند‪».‬‬ ‫راحت تر سخن بگوییم‪ .‬دیوار ائتالف میان دولت ی ها و‬ ‫اصالح طلبان نازک تر از ان است که ترک نخورد‪ .‬شالوده این‬ ‫دیوار مستحکم نیست‪ ،‬یک «ائتالف اشفته» شکل گرفته‪.‬‬ ‫اگر این ائتالف در لحظات اخر و در کمبود و ضیق «زمان»‬ ‫ب رای هر کار دیگری شکل گرفت‪ ،‬حاال همین گذر «زمان»‬ ‫فاکتوری شده است ب رای سست شدن ائتالف‪».‬‬ ‫«نشانه» ای دیگر تازه ترین سخن محمد رضا تاجیک‬ ‫است‪ ،‬هم او که روزی ب رای نامزد ناکام انتخابات ‪ 88‬استراتژی‬ ‫م ی نوش��ت‪ .‬او گفته‪« :‬اگرچه معتقدم از شدت و گستره این‬ ‫حمایت (اصالح طلبان از دولت روحانی) کاسته شده اما جریان‬ ‫ی عقالیی و با تحلیلی ناظر به شرایط حال‬ ‫اصالحات با نگرش ‬ ‫و اینده کش��ور و نیز با حفظ فاصله انتقادی خود‪ ،‬کماکان از‬ ‫دولت حمایت م ی کند‪ .‬اما مطمئنم ای��ن «حمایت» امری‬ ‫ط ‪ -‬پرورده است و چنانچه دولت تدبیر و‬ ‫زمان‪ -‬پرورده و شرای ‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫اگ�ر بن�ا ب�ر تحلیل س�اختاری باش�د‬ ‫و ص�ورت مس�اله ه�م اینک�ه چ�را‬ ‫اصالح طلب�ان ب�ه مجلس پنج�م فکر‬ ‫می کنند‪ ،‬شاید دم دس�تی ترین تحلیل‬ ‫این باشد که انها باز از حاصل نزاع چند‬ ‫سر طیف راست‪ ،‬به پیروزی چپگرایان‬ ‫فک�ر می کنند و ب�ه دیگر س�خن اینکه‬ ‫انه�ا از حاص�ل ن�زاع راس�تگرایان به‬ ‫رئیس جمهور ش�دن یک اصالح طلب‬ ‫می اندیشند‬ ‫ایا ائتالف می ماند؟‬ ‫سیاست‬ ‫در ش��رایطی که برخی اصالح طلب��ان از لزوم حرکت‬ ‫مس��تقل در فعالی ت های سیاس��ی اتی س��خن گفته اند‪،‬‬ ‫دیگرانی مانند س��عید حجاریان بر حفظ ائت�لاف با جریان‬ ‫سیاس��ی حام ی حس��ن روحانی تاکید م ی کنن��د‪ .‬چنانکه‬ ‫حجاریان گفته بود‪«:‬در حال حاضر اصالح طلبان در کابینه‬ ‫دول��ت یازدهم حضور دارن��د و پایگاه اجتماع��ی دولت هم‬ ‫اصالح طلبان هستند؛ بناب راین الزم نیست بین اصالح طلبان‬ ‫و اعتدالگرایان تفکیکی قائل شویم‪».‬‬ ‫به نظر م ی رس��د هر چه زمان م ی گ��ذرد تالش ب رای‬ ‫تحقق نظر گ��روه دوم یعنی ادامه ائت�لاف اصالح طلبان و‬ ‫بخش��ی از اصولگرایان بر نظر گروه اول غلبه بیشتری پیدا‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫ب رای روشن شدن بیشتر موضوع باید صورت مساله را‬ ‫در شفاف ترین سخن اصالح طلبان که سعید حجاریان ان را‬ ‫بیان کرده یافت‪ .‬انجا که او م ی گوید‪« :‬تا زمان انتخابات اتی‬ ‫مجلس زمان زیادی باقی است اما من معتقدم باید مجلس‬ ‫دهم شبیه مجلس پنجم شود یعنی اقلیت قوی و تاثیرگذار‬ ‫از اصالح طلب��ان وارد مجلس ش��وند و باتوجه به ش��رایط‬ ‫موجود‪ ،‬چنین چیزی قابل قبول و راض ی کننده خواهد بود‪.‬‬ ‫در مجلس پنجم‪ ،‬کارگزاران فراکس��یونی ق��وی بودند‪ .‬به‬ ‫نظر من حضور اقای ناطق نوری در مجلس بعدی بس��یار‬ ‫موثر خواهد بود و من از حضور چنین نیروهایی در مجلس‬ ‫بعدی اس��تقبال م ی کنم اما خود اقای ناطق گفته است که‬ ‫در انتخابات شرکت نم ی کند‪ .‬هم اکنون در شورای شهر هم‬ ‫نیروهای اصالح طلب خوبی حضور دارند که حاکمیت روی‬ ‫انها حساسیت نداش��ت‪ .‬انها اصالح طلبان جوانی بودند که‬ ‫مورد حمایت شخصی ت های محبوب اصالح طلب هم قرار‬ ‫گرفتند‪ .‬در انتخابات مجلس هم م ی توان روی نیروهای جوان‬ ‫اصالح طلب س��رمایه گذاری کرد و با حمایت رهب ران جریان‬ ‫اصالح طلب انها را به مجلس بعدی فرستاد‪».‬‬ ‫این روایت س��عید حجاریان اس��ت از تصمیم طیفی‬ ‫از اصالح طلبان ب��رای چگونگی ورود ب��ه عرصه انتخابات‬ ‫مجلس‪.‬‬ ‫«مجلس دهم را مانند مجلس پنجم کنیم‪ ».‬این گویا‬ ‫ی از اصالح طلبان اس��ت؛‬ ‫حرف و تصمیم قاطع بخش مهم ‬ ‫تصمیمی که گویا تا منته ی الیه راست اصالح طلبان یعنی‬ ‫انجا که کارگزاران سازندگی قرار دارد طرفدار دارد‪ .‬نشانه انکه‬ ‫محمد قوچانی‪ ،‬سردبیر نشریه صدا و عضو تازه وارد شده به‬ ‫شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی در تازه ترین مطلبش‬ ‫نوشته است‪« :‬چش��م انداز مجلس دهم از هم اکنون روشن‬ ‫است‪ :‬بازافرینی مجلس پنجم با ترکیبی از نیروهای معتدل‬ ‫اصالح طلب و اصولگرا که در ان جایی ب رای راس��ت افراطی‬ ‫و چپ افراطی نیس��ت‪ .‬برامدن جناح های افراطی راس��ت و‬ ‫چپ در کشور محصول شرایط شب ه جنگی است‪ .‬هر چه از‬ ‫این شرایط فاصله بگیریم ضرورت های اجتماعی و تاریخی‬ ‫افراط ی گری از بین خواهد رفت‪ .‬چپ افراطی چهره اش��کار‬ ‫مهم این اس��ت که همه اصالح طلبان به یک نتیجه مهم‬ ‫رسیده اند که در انتخابات اینده باید با یک استراتژی و حتی با‬ ‫یک فهرست وارد انتخابات شوند‪ .‬به همین دلیل وقتی این‬ ‫موضوع را پذیرفته اند این را هم قبول کرده اند که نباید دنبال‬ ‫حداکثری ها باشیم‪ .‬باید ببینیم محدودیت هایمان چیست‬ ‫تا بتوانیم با همدیگر تعامل داش��ته باش��یم‪ ،‬این تعامالت‬ ‫در بدنه اصالح طلبی ش��کل گرفته‪ ،‬تا همدیگر را بهتر درک‬ ‫کنند و بهتر خواسته های همدیگر را بشناسند‪( ».‬محمدرضا‬ ‫خاتمی – مصاحبه با روزنامه شرق)‬ ‫یا در اظهارنظری دیگر عل ی اکب��ر اولیا که از نزدیکان‬ ‫سیاس��ی محمد رضا عارف اس��ت‪ ،‬گفته‪« :‬عملکرد دولت‬ ‫احمدی نژاد بس��یاری از عقالی اصولگرا و اصالح طلب را به‬ ‫هم نزدیک کرد‪ .‬اتفاقاتی که در دولت اقای احمدی نژاد رخ داد‬ ‫بسیاری از عقالی اصولگرا و اصالح طلب را به هم نزدیک کرد‬ ‫به طور حتم امدن اقای روحانی ه��م نتیجه نزدیکی این دو‬ ‫جریان به هم بود بناب راین بنده معتقدم کماکان احتمال وقوع‬ ‫این اتفاق وجود دارد‪ .‬از انجای��ی که در مجلس ‪290‬نماینده‬ ‫حضور دارند بناب راین ممکن است ما شاهد بروز طیف جدیدی‬ ‫در عرصه سیاسی کشور باشیم اما به نظر م ی رسد مجموعه‬ ‫عقالی هر دو طرف بتوانند در مجلس اینده وزن قابل توجه‬ ‫و تاثیرگذاری داشته باش��ند و در انتخابات اتی موفق باشند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد زمینه تفاهم میان الریجانی و اصالح طلبان‬ ‫وجود داشته باشد‪ .‬دوستان تالش م ی کنند در سطح کشور‬ ‫یک فضای ائتالفی ایجاد کنند بناب راین امیدواریم در نتیجه‬ ‫ای��ن همگرای ی ها به نتیج��ه مثبت برس��یم‪(».‬مصاحبه با‬ ‫خبرگزاری اریا)‬ ‫‪37‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫امید نتواند ب رای چالش های پیشاروی جامعه تدبیری درخور‬ ‫و بهنگام بیندیشد‪ ،‬کلیدش بسیاری از درها را به روی خودش‬ ‫خواهد بست و حامیانش را پش��ت درهای بسته رها خواهد‬ ‫کرد‪ .‬در این ش��رایط‪ ،‬دولت «اعتدال» که به نظر م ی رسد در‬ ‫حال تبدیل شدن به دولت «اختالط» است‪ ،‬باید سریع تر خود‬ ‫را جمع وجور و گرایش های متفاوت و گاه متضاد درونی خود‬ ‫را تعدیل کند و تا دیر نشده کلید تدبیر خود را به کار گیرد‪».‬‬ ‫یا در جای دیگری مرعشی م ی گوید‪« :‬ما سیاست های‬ ‫کلی اقای روحانی را تایید م ی کنیم اما در عرصه سیاس��ت‬ ‫داخلی همه سیاست های دولت را تایید نم ی کنیم‪ .‬ما منتقد‬ ‫وزارت کشور بوده و هستیم‪ .‬تاکید م ی کنم که ما حامی اقای‬ ‫روحانی هستیم اما در عرصه سیاس��ت داخلی کامال زاویه‬ ‫انتقادی داریم‪».‬‬ ‫اما اصالح طلبان چ��ه م ی خواهند و چ��ه تاکتیکی را‬ ‫برگزیده اند؟ چرا به مدلی مثل مجلس پنجم م ی اندیش��ند؟‬ ‫به دیگر سخن اینکه انها از رهگذر این مدل به چه اهدافی‬ ‫م ی خواهند برسند؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫مساله ای با عنوان مجلس پنجم‬ ‫«مجلس پنجم» حاال یک مساله شده است‪ .‬مثلث ان‬ ‫هنگام که رقابت بر سر ریاست مجلس نهم باال گرفته بود‬ ‫و دکتر علی الریجانی و دکتر غالمعلی حدادعادل رخ به رخ‬ ‫یکدیگر ب رای کرسی صدر مجلس رقابت م ی کردند‪ ،‬به قلم‬ ‫سعید اجورلو نوشته بود‪« :‬طنز ماجرا اما ائتالف راستگرایان‬ ‫سنتی با رفقای جدید اس��ت؛ ائتالفی که ش��اید به منظور‬ ‫استفاده از نیروی اصالح طلبان ب رای داش��تن برگ برنده در‬ ‫سال ‪ 92‬ش��کل گرفته‪ ،‬اما فرجام ان چندان روشن و شفاف‬ ‫نیست‪ .‬اگر مجلس پنجم از درون خود دولت هفتم را متولد‬ ‫کرد؛ دولتی اصالح طلب و برخالف وضع موجود‪ ،‬اما امروز این‬ ‫تهدید اصولگرایان را تعقی��ب م ی کند که مبادا اصولگرایان‬ ‫سنتی از راست مدرن درس نگرفته باشند و به واسطه اختالف‬ ‫درونی میان اصولگرایان‪ ،‬فرصت خودنمایی به اصالح طلبان‬ ‫داده ش��ود‪ .‬اصولگرایان س��نتی که خود درس شکل گیری‬ ‫ظ هستند و ب رای سایر اصولگرایان تدریس‬ ‫دوم خرداد را از حف ‬ ‫م ی کنند و عاقبت ائتالف راس��ت مدرن ب��ا اصالح طلبان را‬ ‫به خوبی م ی دانند‪ ،‬باید س��خت مراقب عواق��ب در اقلیت‬ ‫ قرارگرفتن فراکس��یون اصولگرایان باش��ند‪ .‬پای��دار ماندن‬ ‫اصولگرایی با لحاظ کردن اختالف سالیق میان شاخه های‬ ‫مختلف اصولگرایان هنر بزرگان این جریان اس��ت‪ .‬پس از‬ ‫ماجرای صحن دوشنبه اکنون نوبت همگرایی است‪ .‬بهتر‬ ‫این است که دکتر الریجانی خود پیشقدم تشکیل فراکسیون‬ ‫اصولگرایان شود‪ ،‬دکتر حدادعادل و حامیانش از این پیشنهاد‬ ‫استقبال کنند و جبهه پایداری با حفظ مواضع در فراکسیون‬ ‫اصولگرایان بماند؛ همان گونه ک��ه تاکنون به وحدت پایبند‬ ‫بوده‪( ».‬خرداد ‪ 91‬سرمقاله هفته نامه مثلث)‬ ‫هرچه ب��ود رقابت باقی ماند‪ ،‬س��نت ی ها ب��ا دیگرانی‬ ‫همچون اصالح طلبان سر یک میز نشستند‪ ،‬دکتر الریجانی‬ ‫رئیس شد‪ ،‬فراکسیونی جدید متولد و فراکسیون اصولگرایان‬ ‫به «اقلیت» تبدیل شد‪.‬‬ ‫ای��ن یعن��ی هم��ان نتیج��ه ای ک��ه اصالح طلبان‬ ‫م ی خواستند؛ به یک معنا بهترین نتیجه در بدترین شرایط‪.‬‬ ‫یک س��ال بعد در رخدادی مش��ابه و البته در مدلی با‬ ‫سطحی باالتر‪ ،‬ائتالفی میان بخشی از اصولگرایان با طیف‬ ‫بزرگی از اصالح طلبان تشکیل شد؛ فرجامش باز همان شد‬ ‫که اصالح طلبان م ی خواس��تند؛ بهتری��ن نتیجه در بدترین‬ ‫شرایط‪.‬‬ ‫اما انها اکن��ون چه م ی خواهن��د؟ اگر بن��ا بر تحلیل‬ ‫ساختاری باشد و صورت مساله هم اینکه چرا اصالح طلبان‬ ‫به مجلس پنجم فکر م ی کنند‪ ،‬شاید دم دست ی ترین تحلیل‬ ‫این باشد که انها باز از حاصل نزاع چند سر طیف راست‪ ،‬به‬ ‫پیروزی چپگرایان فک��ر م ی کنند و به دیگر س��خن اینکه‬ ‫انها از حاصل ن��زاع راس��تگرایان به رئی س جمهور ش��دن‬ ‫یک اصالح طل��ب م ی اندیش��ند‪« .‬عبور از روحان��ی»؛ این‬ ‫ارمان ی ترین خواس��ته و حداکثری ترین ارزوی انان است‪ .‬به‬ ‫یک معنا اصالح طلبان نه فقط به دنبال کرس ی های پارلمان‬ ‫دهم که به خرداد ‪ 96‬هم فکر م ی کنند؛ رسیدن به پاستور از‬ ‫میانه مجلس دهم‪.‬‬ ‫در دنیای سیاست فرض محال‪ ،‬محال نیست‪ .‬اما اگر‬ ‫از خواس��ته حداکثری انها بگذریم م ی توانیم به این تحلیل‬ ‫برسیم که انها به دنبال ماندن روحانی هستند‪ .‬یک روحانی‬ ‫که مقابل انها ضعیف باشد‪ .‬مقابلشان نایستد و با تضمین‬ ‫اینکه در دو دوره حامی انها خواهد بود‪ ،‬بدنه اجتماع ی شان را‬ ‫به عاریت گرفته و در پاستور بماند‪.‬‬ ‫در مقابل‪ ،‬او هم منافذ تنفس سیاسی ب رایشان ایجاد‬ ‫م ی کند تا در خرداد ‪ 1400‬حرف های زیادی ب رای گفتن داشته‬ ‫باشند‪ .‬اینها اما همه در خوش��بینانه ترین شرایط است‪ .‬در‬ ‫فضایی که رس��م دوس��تی باقی بماند و ش��انه به شانه راه‬ ‫رفتن ها به شاخ و شانه کشیدن بدل نشود‪.‬‬ ‫«نش��انه ها» فراوانند از احتمال ترک برداش��تن دیوار‬ ‫اعتماد میان اصالح طلبان و دولت‪ .‬همه اصالح طلبان مانند‬ ‫حجاریان و قوچانی و محمد رضا خاتمی فکر نم ی کنند‪.‬‬ ‫شکاف های قدیمی سر باز خواهد کرد‪ ،‬شکاف های تازه‬ ‫در راه است‪ .‬اگر «زمان» اجازه نداد اصالح طلبان حرف دلشان‬ ‫را ب رای روحانی در هنگامه انتخابات بیان کنند‪ ،‬حاال همان‬ ‫«زمان» ش��رایط و فضای بیان نقدها و اعتراضات را فراهم‬ ‫خواهد اورد و این درست همان جاس��ت که محمد قوچانی‬ ‫م ی گوید‪« :‬اقای خاتمی هم تحت تاثیر برخی ب رادران خود‪،‬‬ ‫سوسیال دموکرات است اما هرگز با اقای موسوی خوئین ی ها‬ ‫قابل جمع نیست؛ به همین دلیل است که اقای خوئین ی ها‬ ‫از زمان پیروزی اقای روحان��ی در انتخابات ‪ 24‬خرداد‪ ،‬حتی‬ ‫یک کلمه در دفاع از ایش��ان صحبت نکرده است‪ .‬اینها در‬ ‫صف بندی های اینده مشخص خواهد شد‪( ».‬مناظره محبیان‬ ‫و قوچانی در مثلث)‬ ‫خبر امده ک��ه عل ی اکب��ر ناطق ن��وری فعالی ت های‬ ‫انتخاباتی خود را ب رای مجلس دهم اغاز کرده است‪ .‬خبری‬ ‫که تا امروز تکذیب نش��ده‪ .‬م ی گویند او به دعوتنامه پاسخ‬ ‫مثبت داده است‪ .‬ساده ترین تحلیل این است‪« :‬اصالح طلبان‬ ‫م ی خواهند بار دیگر چهار ضلعی خاتمی‪ ،‬روحانی ‪ ،‬هاشمی‪،‬‬ ‫سی د حسن خمینی را دور یک میز نشانده تا از دلش چیزی‬ ‫ش��بیه مجلس وحدت ملی بیرون اید‪ ».‬این تحلیل وقتی‬ ‫با این خبر تایید نشده همراه م ی ش��ود که روحانی تاکنون‬ ‫روی خوشی به این همنشینی نشان نداده و یکی‪ ،‬دو جلسه‬ ‫این چنینی را ب ی حضور گذاشته‪ ،‬رسیدن به نتیجه را سخت‬ ‫م ی کند‪ .‬محمد رضا عارف؛ او حاال خود یک مساله است‪ .‬اگر‬ ‫از این بگذریم که چه ناگفته هایی در مورد زمان کناره گیری‬ ‫او از انتخابات ریاس��ت جمهوری وجود دارد‪ ،‬مهم این است‬ ‫که به این بپردازیم که محمدرضا ع��ارف اکنون جدی تر از‬ ‫همیش��ه به پارلمان فکر م ی کند؛ به صدرنشینی فهرست‬ ‫اصالح طلبان و دور تر از ان صدرنشینی مجلس دهم؛ امری‬ ‫که با امدن عل ی اکبر ناطق نوری محال است رخ دهد‪.‬به یک‬ ‫معنا عل ی اکبر ناطق نوری اگر بیاید ب رای اصالح طلبان روحانی‬ ‫ی خواهد شد‪ .‬ایا عارف حاضر است‬ ‫انتخابات ریاست جمهور ‬ ‫بار دیگر با یک دست نوشته رفتار سال ‪ 92‬خود را تکرار کند؟‬ ‫انها با یارگیری از رقیب به ب ی سامان کردن اصولگرایان‬ ‫هم م ی اندیش��ند اما واقعیت این اس��ت ک��ه «یار قرضی»‬ ‫س��امان انها را نیز بر هم خواهد ریخت‪« .‬ائتالف اش��فته»‬ ‫چندان پایدار نیست و فاکتور زمان وقتی همراه فاکتورهای‬ ‫دیگری شود‪ ،‬نیروهای گریز از مرکز اصالح طلب را به نافرمانی‬ ‫تش��کیالتی خواهد کشاند و این درس��ت همان جاست که‬ ‫باید گفت زمانه ابستن هزار ماجراس��ت و شرایط استثنایی‬ ‫در برخی موارد‪ ،‬س��پهر معموال پی ش بین ی پذی��ر رویدادها‬ ‫را به هم م ی ریزد‪.‬‬ ‫ناطق نوری ‬ ‫نامزدانتخاباتمجلس‬ ‫می شود‬ ‫تو گوی مثلث با صادق زیباکالم‬ ‫گف ‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫اق�ای محمدرض�ا خاتم�ی اخی�را در ی�ک‬ ‫موضع گیری اعلام ک�رد‪« :‬اصالح طلبان به یک‬ ‫نتیجه مهم رس�یده اند که در انتخابات مجلس‬ ‫اینده بای�د با ی�ک اس�تراتژی و فهرس�ت وارد‬ ‫ش�وند»‪ ،‬به نظر ش�ما چق�در نیروه�ای جریان‬ ‫اصالح�ات در جام�ه عم�ل پوش�اندن ب�ه این‬ ‫اس�تراتژی جدی هس�تند؟ ایا واقع�ا در این راه‬ ‫وحدت رویه خواهند داشت؟‬ ‫به هر ح��ال اصالح طلبان یک حزب یا تش��کل‬ ‫سیاسی منسجم و سازمان یافته نیس��تند که یک رهبری‬ ‫مشخص داش��ته باش��ند‪ ،‬اصالح طلبان یک ائتالفند‪ ،‬یک‬ ‫طیفند‪ ،‬ی��ک جریانن��د‪ ،‬بناب راین طبیعی اس��ت دیدگاه ها‪،‬‬ ‫رویکردها و چه باید کردهای مختلفی در میان انها طرح شود‬ ‫ولی این گرایش های مختلف و متعدد م ی تواند با یکدیگر‬ ‫اش��تراک و وحدت نظر پیدا کند چون خواهان دموکراسی‪،‬‬ ‫توس��عه سیاس��ی‪ ،‬جامعه مدنی‪ ،‬ازادی زندانیان سیاسی‬ ‫و برگ��زاری انتخابات ازاد هس��تند؛ انتخاباتی که ش��ورای‬ ‫نگهبان نتواند نامزدهای این جری��ان را مثل برگ خزان رد‬ ‫صالحیت کند‪.‬‬ ‫به همین علت است که محم د رضا خاتمی اعالم‬ ‫کرد‪« :‬ما تمای�ل داریم ک�ه در انتخابات مجلس‬ ‫اینده دو فهرس�ت باش�د؛ یک�ی اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان معتدل و دیگری سایر اصولگرایان‪».‬‬ ‫ایا اصالح طلب�ان م ی خواهن�د از همین مکانیزم‬ ‫برای تایید صالحیت شدن استفاده کنند؟‬ ‫بله‪ ،‬همین طور اس��ت‪ ،‬یکی از راه های رسیدن‬ ‫به دموکراس��ی ان اس��ت که اصالح طلب��ان از ایده ال ها و‬ ‫ارمان ها مقداری فاصله بگیرند و به واقعی ت ها نزدیک شوند‬ ‫و پ راگماتیس��تی فکر و عمل کنند‪ ،‬یعنی بگویند اگر دکتر‬ ‫عارف سرلیست فهرست انتخاباتی انها باشد خیلی عالی‬ ‫است ولی ب رای موفقیت الزم است که دکتر عارف نفر دوم‬ ‫در ته ران باشد و اقای ناطق نوری سرلیست قرار گیرد‪ ،‬ضمن‬ ‫انکه نام بخش مهمی از اصولگرایان معتدل که زمینه های‬ ‫مشترکی با اصالح طلبان میانه رو دارند‪ ،‬در این فهرست بیاید‪.‬‬ ‫این همان چیزی است که دکتر محمدرضا عارف م ی گوید‪،‬‬ ‫بناب راین فقط موضوع شخص اقای ناطق نوری نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫مجموعه کسانی اس��ت که م ی توانند از جریان اصولگرا در‬ ‫کنار اصالح طلبان قرار بگیرند‪.‬‬ ‫قطعا اقای خاتم��ی م ی گوید این لیس��ت نامحدود‬ ‫نیس��ت چون همفکران دکتر زاکانی و طرف��داران ایت اهلل‬ ‫مصباح یزدی مثل حجت االسالم نبویان نم ی توانند در کنار‬ ‫اصالح طلبان قرار گیرند‪.‬‬ ‫اگر اق�ای ناطق نوری س رلیس�ت قرار گی�رد‪ ،‬ایا‬ ‫اصولگرای�ان م ی پذیرن�د ک�ه چنی�ن ائتالفی با‬ ‫اصالح طلب�ان تش�کیل بدهند؟ از طرف�ی اقای‬ ‫ناطق با چه شرایطی سرلیس�تی اصولگرایان و‬ ‫اصالح طلبان معتدل را قبول م ی کند؟‬ ‫فق��ط اق��ای ناطق نوری نیس��ت‪ ،‬اق��ای ناطق نوری‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫م ی گوید من م ی خواه��م در انتخابات ش��رکت کنم‪ ،‬حاال‬ ‫اگر اصالح طلب��ان م ی خواهند مرا سرلیس ت ش��ان بگذارند‬ ‫دست ش��ان درد نکند و من از انها ممنون هس��تم‪ ،‬اگر هم‬ ‫نم ی خواهند مرا سرلیس��ت بگذارند باز هم دست شان درد‬ ‫نکند و از انها ممنونم‪.‬‬ ‫منظور اینکه اقای ناطق نوری نم ی اید از اصالح طلبان‬ ‫تقاضا کند که نام او را سرلیس��ت انتخابات��ی بگذارند ولی‬ ‫اگر اصالح طلبان امدند و ای��ن کار را کردند‪ ،‬ان موقع اقای‬ ‫ناطق نوری پس از برنده شدن در انتخابات نم ی تواند از کنار‬ ‫اصالح طلبان ب ی تفاوت بگذرد و یک جوری ائتالف بین انها‬ ‫به وجود م ی اید‪.‬‬ ‫ایا این شرط اقای ناطق نوری است که حتما باید‬ ‫اصالح طلبان و اصولگرای�ان میانه رو کنار هم در‬ ‫یک فهرس�ت انتخاباتی قرار بگیرند تا او نامزد‬ ‫انتخابات مجلس اینده شود؟‬ ‫تحلیل من این اس��ت که اقای ناطق نوری رسما‬ ‫اعالم نم ی کند «من دیشب با اقای خاتمی و اقای هاشمی‬ ‫ صحبت کردم و قرار ش��د که نامزد ش��وم و در سرلیس��ت‬ ‫اصالح طلبان قرار بگی��رم»‪ ،‬قطعا این ط��ور نخواهد بود‪،‬‬ ‫بلکه این طور خواهد بود که م ی رود در وزارت کشور ثب ت نام‬ ‫م ی کند و رس��ما اعالم م ی کند «من با هیچ گروه و جریانی‬ ‫نیستم»‪.‬‬ ‫منتها گروه ها و جریانات سیاس��ی این حق و اختیار را‬ ‫دارند که نام او را در سرلیست خود قرار دهند‪ .‬ان موقع اقای‬ ‫ناطق ن��وری نم ی تواند ای راد بگیرد ک��ه «ای اصولگرایان یا‬ ‫ای اصالح طلبان! چرا ش��ما مرا سرلیست خود قرار دادید؟»‬ ‫یا اینکه اقای ناطق نوری قطع��ا نم ی گوید «اعضای جبهه‬ ‫پایداری چرا با قرار دادن نام من در سرلیست انتخاباتی خود‬ ‫ابروی مرا بردید‪».‬‬ ‫اصال از نظر ش�ما اقای ناطق ن�وری در انتخابات‬ ‫مجلس اینده ثب ت نام م ی کند یا خیر؟‬ ‫بله‪ ،‬من فکر م ی کن��م او در انتخاب��ات ثب ت نام‬ ‫م ی کند و وارد جریان انتخابات خواهد شد‪.‬‬ ‫یعن�ی ش�ما معتقدی�د ک�ه اگ�ر اصولگرایان و‬ ‫اصالح طلبان میانه رو فهرست مشترک انتخاباتی‬ ‫بدهند و نام اق�ای ناط�ق را در راس ان بگذارند؛‬ ‫اقای ناطق اعالم فاصله و برائت از این فهرست‬ ‫نم ی کند؟‬ ‫قطعا این طور خواهد شد‪ ،‬اقای ناطق نوری رسما‬ ‫بیانیه نم ی دهد یا اعالم نم ی کند «ای مردم بدانید من جزو‬ ‫چنین ائتالفی نیست و به همین خاطر از اصالح طلبان به‬ ‫قوه قضائیه شکایت م ی کنم چون انها با قرار دادن نام من در‬ ‫سرلیست انتخاباتی خود ابروی مرا بردند‪ ».‬او خواهد گفت‬ ‫«دستتان درد نکند‪ ،‬خیلی لطف کردید ولی گروه های دیگر‬ ‫هم م ی توانند نام مرا سرلیست خود قرار دهند‪».‬‬ ‫یعن�ی خ�ودش را منحصر به گ�روه ی�ا جریان‬ ‫خاصی نم ی کند؟‬ ‫بله‪ ،‬همین طور است‪.‬‬ ‫اقای ع�ارف ایا م ی پذی�رد نفر دوم بع�د از اقای‬ ‫ناطق نوری باشد؟‬ ‫دقیق��ا همی��ن کار را انج��ام م ی ده��د چ��ون اقای‬ ‫به نظر شما اقای دکتر الریجانی چه خواهد‬ ‫کرد؟ ایا با این ش�رایط ب�رای انتخابات مجلس‬ ‫کاندیدا م ی شود؟‬ ‫اقای الریجانی قطعا نامزد خواهد ش��د ولی پیوستن‬ ‫او به ائتالف اصولگرای��ان و اصالح طلبان معت��دل را بعید‬ ‫م ی دانم‪.‬‬ ‫چطور؟‬ ‫اگر او هم بپذیرد و بپیوندد‪ ،‬دوباره مثل دوره نهم از قم‬ ‫نامزد خواهد شد و قطعا ائتالف اصالح طلبان و اصولگرایان‬ ‫میانه رو بیانیه خواهد داد و اقای الریجانی را نامزد ائتالف در‬ ‫حوزه انتخابیه قم اعالم م ی کند ولی در ته ران سرلیستی با‬ ‫اقای ناطق نوری خواهد بود‪.‬‬ ‫قطعا دکتر عارف با وجود انکه دوست‬ ‫دارد سرلیست اصالح طلبان باشد اما باید‬ ‫بایستد و بگوید من به خاطر کشور‪ ،‬نظام و‬ ‫سعادت ملت سرلیستی اقای ناطق نوری را‬ ‫می پذیرم و شخصیت دوم فهرست ائتالف‬ ‫می شوم‬ ‫در انتخاب�ات مجل�س نه�م اتفاق�ی در می�ان‬ ‫اصولگرای�ان رخ داد که پایداری حاضر نش�د به‬ ‫جبهه متحد اصولگرایان بپیوندد‪ .‬از طرفی طیف‬ ‫سنتی (جبهه پیروان خط امام و رهبری) با طیف‬ ‫تحولخواه (ایثارگ�ران و رهپویان) ائتالف کرد اما‬ ‫بعد از انتخابات طیف تحولخواه از طیف سنتی‬ ‫جدا و برای ریاس�ت مجلس اق�ای حدادعادل با‬ ‫پایداری ه م پیمان ش�د حال انکه طیف س�نتی‬ ‫از اقای الریجانی حمایت کرد‪ ،‬به نظر ش�ما این‬ ‫اتف�اق این دفع�ه ب�رای ائتلاف اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان میانه رو م ی افتد؟‬ ‫خیر‪ ،‬ب��رای اینکه طی��ف ایثارگ��ران و رهپویان‬ ‫چه بخواهند و چ��ه نخواهند با جریان رادی��کال و تندروی‬ ‫اصولگرای��ی (جبه��ه پای��داری) ائت�لاف کردن��د‪ .‬انه��ا با‬ ‫موضعگیری هایی که انج��ام دادند عمال ب��ا جریان تندرو‬ ‫شریک قدرت شدند‪.‬‬ ‫منظورم این اس�ت که اصولگرای�ان معتدل بعد‬ ‫از انتخاب�ات مجلس همچنان ائتلاف خود را با‬ ‫اصالح طلبان میانه رو حفظ م ی کنند یا انکه جدا‬ ‫م ی شوند و با س�ایر طی ف های اصولگرایی برای‬ ‫تعیین رئیس مجلس همنظر م ی شوند؟‬ ‫خیر‪ ،‬این کار را نم ی کنند و من معتقدم شکاف بین‬ ‫اصولگرایان معتدل و میانه رو با اصولگرایان رادیکال و تندرو‬ ‫در انتخابات مجلس خیلی عمی ق تر م ی ش��ود و تندروها و‬ ‫رادیکال ها عمال با جبهه پای��داری و طرفداران احمدی نژاد‬ ‫متحد خواهند شد‪.‬‬ ‫اق�ای قوچان�ی در جای�ی اعلام ک�رد اق�ای‬ ‫موس�وی خوئین ی ها ی�ک کلم�ه هم تاکن�ون از‬ ‫اق�ای دکت�ر روحان�ی حمای�ت نک�رده اس�ت‪،‬‬ ‫برهمی ن اس�اس اگ�ر چنی�ن ائتالف�ی می�ان‬ ‫اصولگرایان و اصالح طلبان میانه رو تشکیل شد‬ ‫ان موقع اصالح طلبان تندرو چه کار خواهند کرد؟‬ ‫همانط��ور ک��ه ائت�لاف بی��ن اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان معتدل و میانه رو هیچ جای��ی ب رای افراطیون‬ ‫اصولگرا و جبهه پایداری ها ندارد‪ ،‬از ان طرف طیف هم این‬ ‫ائتالف هیچ جایی ب رای اصالح طلبان تندرو و رادیکال ندارد‬ ‫چون در غیر این صورت دیگر نام ائتالف اعتدال و میانه رو‬ ‫نخواهد بود‪.‬‬ ‫اصالح طلبانی که خارج از ائتلاف اصالح طلبان‬ ‫و اصولگرای�ان معت�دل ق�رار م ی گیرن�د چ�ه‬ ‫واکنشی نش�ان م ی دهند؟ ایا همچون انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری س�ال ‪ 92‬س�کوت م ی کنند یا‬ ‫انکه همچون انتخاب�ات مجلس نهم م ی گویند‬ ‫اصالحات هیچ کار تش�کیالتی ب�رای انتخابات‬ ‫مجلس نم ی کند و ه�ر کس هم ک�ه به صحنه‬ ‫امده فردی تصمیم گرفته و پشتوانه تشکیالتی‬ ‫ندارد؟‬ ‫ممکن است که یک لیستی برای تهران بدهند‬ ‫و اقای ناطق نوری را سرلیس��ت نگذارن��د و اقای عارف را‬ ‫سرلیست قرار دهند اما ‪30‬نامزد در تهران نخواهند داشت‬ ‫و فهرست انها از پنج یا ‪ 6‬نفر نیز تجاوز نم ی کند‪ .‬در کل‬ ‫نیز اقب��ال عمومی به این فهرس��ت نخواهد ب��ود‪ .‬اقبال‬ ‫عموم ی با هم��ان ائت�لاف اصالح طلب��ان و اصولگرایان‬ ‫معتدل خواهد بود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫یعنی دکتر عارف همچون انتخابات ریاست‬ ‫جمهوری ایثار خواهد کرد؟‬ ‫دکتر عارف ب��ه این نقطه رس��ید ک��ه ب��رای جلوگیری از‬ ‫رئی س جمهوری جلیلی‪ ،‬من عارف باید خودم را قربانی کنم‪.‬‬ ‫در انتخابات اینده نیز ب رای اینکه مجلس دست اعتدالیون و‬ ‫میانه روها بیفتد‪ ،‬م ی گوید من عارف باید خودم را قربانی کنم‬ ‫و با این کار قطعا مردم به دکت��ر محمدرضا عارف به خاطر‬ ‫ایثار و فداکاری ک��ه انجام م ی دهد بلندتر درود و احس��نت‬ ‫م ی گویند و تاج گل بزرگتری گردن او م ی اندازند‪.‬‬ ‫خی��ر م ی پذیرد‪ ،‬او ریاس��ت اق��ای ناطق نوری را‬ ‫خواهد پذیرف��ت و رئیس یکی از کمیس��یون های مهم یا‬ ‫نایب رئیس مجلس م ی شود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اگر سایر زمینه ها فراهم شده باشد که یک ائتالف‬ ‫بزرگ می��ان اصالح طلبان و اصولگرایان معت��دل در ب رابر‬ ‫افراطیون و تندروها ‪ -‬انهایی که امروز مراس��م دلواپسی‬ ‫و غیره را برگزار م ی کنند‪ -‬تشکیل ش��ود‪ ،‬قطعا اقای دکتر‬ ‫عارف با وجود انکه دوست دارد سرلیست اصالح طلبان باشد‬ ‫اما باید بایستد و بگوید من به خاطر کشور‪ ،‬نظام و سعادت‬ ‫ملت سرلیس��تی اقای ناطق نوری را م ی پذیرم و شخصیت‬ ‫دوم فهرست ائتالف م ی شوم‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫صادق زیباکالم همیش�ه نظ�رات متفاوتی‬ ‫دارد‪ .‬او حاال که اصالح طلب�ان فعالیت هایی را‬ ‫برای پدی�د اوردن فضایی مانن�د مجلس پنجم‬ ‫اغاز کرده اند‪ ،‬م ی گوید‪« :‬اق�ای الریجانی قطعا‬ ‫نامزد خواهد ش�د ولی پیوس�تن او ب�ه ائتالف‬ ‫اصولگرای�ان و اصالح طلب�ان معت�دل را بعید‬ ‫م ی دانم‪.‬‬ ‫اگر او هم بپذی�رد و بپیون�دد‪ ،‬دوباره مثل‬ ‫دوره نهم از قم نامزد خواهد ش�د و قطعا ائتالف‬ ‫اصالح طلب�ان و اصولگرای�ان میان�ه رو بیانی�ه‬ ‫خواهد داد و اقای الریجان�ی را نامزد ائتالف در‬ ‫حوزه انتخابیه قم اعلام م ی کند ولی در تهران‬ ‫س رلیستی با اقای ناطق نوری خواهد بود‪ ».‬این‬ ‫پی ش بینی اوس�ت از انچه رخ خواهد داد ‪ .‬با او‬ ‫گفت وگویی تفصیلی انجام دادیم‪.‬‬ ‫در مجلس قابل تصور اس�ت که اقای الریجانی‬ ‫حاضر است پایین بنشیند و اقای ناطق نوری باال‬ ‫در جایگاه ریاست قرار بگیرد یا انکه وارد رقابت‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫‪39‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫حق عارف است که از سرمای ه اش ب رای‬ ‫مجلس استفاده کند‬ ‫گفت وگوی مثلث با عل ی اکبر اولیا‬ ‫برای ش�روع گفت وگ�و اگر بخواهی�م اخرین‬ ‫وضعیت و ارایش فضای سیاس�ی کش�ور را برای‬ ‫انتخاب�ات مجل�س اینده بررس�ی کنی�م‪ ،‬چندی‬ ‫پیش خب�ری درباره ش�کل گیری ش�ورای راهبری‬ ‫ن هاش�می‪ ،‬خاتمی‪،‬‬ ‫اصالحات ب�ا عضویت اقای�ا ‬ ‫سیدحسن خمینی و عارف منتشر و اعالم شد که‬ ‫دکتر محمدرضا عارف ب رای تشکیل این شورا ب ه طور‬ ‫جدی با شخصی ت های مختلف سیاسی کشور در‬ ‫حالرایزنیاست‪.‬شمابفرماییداینکارچهضرورتی‬ ‫داردوایااصالب رایبازسازیتشکیالتیاصالح طلبان‬ ‫م ی تواند اثربخش باشد؟‬ ‫قبل از طرح بحث اصلی نیاز م ی دانم که مقدمه ای‬ ‫را عرض کنم‪ ،‬نظام جمهوری اس�لامی بر دو وجه جمهوریت‬ ‫و اسالمیت قرار دارد‪ ،‬در واقع براس��اس قانون اساسی نمادی از‬ ‫مردم ساالری دینی است که در این زمینه ب رای دنیا حرف داریم‪.‬‬ ‫معتقدم مردم ساالری دینی س��ازوکارها و زیرساخت های خاص‬ ‫خود را م ی طلبد ‪ .‬اراده قانون اساس��ی جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫این است که کشور براس��اس رای و ارای مردم اداره شود و برای‬ ‫این مقصود استق رار نظام حزبی الزم است اما تاکنون تحزب در‬ ‫کشور ما نهادینه نشده است و این اسی ب شناسی خاص خود را‬ ‫نیاز دارد‪ .‬در ثانی اگر م ی خواهیم مجلس را براساس رای مردم‬ ‫اداره کنیم باید نمادی از س��لیقه های موجود در کشور باشد که‬ ‫اعتقاد به نظام دارند و م ی خ واهند در چارچوب نظام فعالیت کنند‬ ‫اما مجلس نهم نشان داد که مبتنی بر سالیق موجود در کشور‬ ‫نیست چون بیش از‪ 200‬نفر از نمایندگان مجلس اعالم کردند به‬ ‫یک کاندیدای خاصی در انتخابات ریاست جمهوری رای م ی دهند‬ ‫اما پس از شمارش ارا می زان وزن و پایگاه اجتماعی کاندیدای انها‬ ‫مشخص شد یا اگر ترکیب نمایندگان حوزه انتخابیه ته ران‪ ،‬ری‪،‬‬ ‫اسالمشهر و شمی رانات را در نظر بگیریم تقریبا مشخص است‬ ‫که تنوع سالیق سیاسی در جامعه ش��هری ته ران متناسب با‬ ‫ترکیب نمایندگان این حوزه انتخابیه در مجلس نیس��ت‪ .‬این‬ ‫نشان م ی دهد سیستم انتخابات ما یک مشکلی دارد و در واقع‬ ‫باید با دید بازتر به ان نگاه کنیم و بپذیریم کشور باید با استفاده‬ ‫از همه ظرفی ت هایش اداره شود‪ .‬باالخره نخبگان و متخصصان‬ ‫کشور درباره مس��ائل مختلف حرف دارند‪ ،‬بنابراین باید به کار‬ ‫گرفته شوند و نباید فقط به سلیقه خاصی میدان داد؛ وگرنه در‬ ‫قشر نخبه سرخوردگی ایجاد م ی شود چون خیلی از انها کشش‬ ‫این فضای سنگین و بس��ته را ندارند و چه بسا ممکن است به‬ ‫خارج از چارچوب های نظام سوق داده شوند که اینها خسارت ها‬ ‫و زیان هایی است که این محدود بینی و این عدم باور به کشور‬ ‫وارد م ی کند‪ ،‬بناب راین اگر مردم سرمایه های کشورند شاخصی‬ ‫باید تع ریف کرد که ب رایند و جمع بندی این انتخابات واقعا حضور‬ ‫نمایندگان سلیقه های مختلف در مجلس باشد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫بعد از ط�رح این مقدمه‪ ،‬برگردیم به این س�وال که‬ ‫چرا اقای عارف ب ه دنبال تش�کیل ش�ورای راهبری‬ ‫اصالحات است و شکل گیری این شورا چه ضرورتی‬ ‫دارد؟‬ ‫بله‪ ،‬متاس��فانه کس��ی باید پاس��خ بدهد که چرا تا‬ ‫حاال نظام حزبی در ایران ش��کل نگرفته است‪ .‬معتقدم تا نظام‬ ‫حزبی شکل نگیرد‪ ،‬بسیار طبیعی است که شورای هماهنگی‬ ‫اصالح طلبان تشکیل شود‪.‬‬ ‫اما انچه در رسانه ها امده عنوانش «شورای راهبری‬ ‫اصالحات» است؟‬ ‫فرقی در نام و عنوان نیست‪ .‬طبیعی است که در استانه‬ ‫‪3‬‬ ‫پس اگر چنین شورایی ش�کل بگیرد الزاما عنوان‬ ‫اصالحات به ان اتالق نم ی شود؟‬ ‫ممکن است بشود یا نشود‪ ،‬بستگی دارد چه کسانی‬ ‫تصمیم بگی رند با همدیگر باش��ند‪ ،‬هیچ بعید نیست که یک‬ ‫گفتمان حداکثری بیشتری را انتخاب کنند‪ .‬اقای عارف نظرش‬ ‫این بود که یک گفتمان جدیدی را باید در انتخابات اینده مطرح‬ ‫کرد‪ .‬فکر م ی کنم رایزن ی هایی را هم داشته تا ب راساس گفتمان‬ ‫فراگی ر‪ ،‬وحدت بیشتری میان نیروهای دلسوز کشور حاصل شود‪.‬‬ ‫عل ی اکب�ر اولی�ا از چهره ه�ای نزدیک به‬ ‫محمدرضا عارف اس�ت‪ .‬ب�ا او در م�ورد اخرین‬ ‫تحرکات سیاسی اصالح طلبان و نحوه مواجهه‬ ‫انها با اصولگرایان به گفت وگو پرداختیم‪.‬‬ ‫یعنی این گفتمانی که اقای عارف مدنظرشان است‬ ‫فقط در جریان اصالحات دنبالش نیستند؟‬ ‫انتخابات گروه های سیاسی در دو جناح اصولگرا و اصالح طلب‬ ‫به این فکر م ی افتند که ی��ک ائتالف هایی را ش��کل دهند و‬ ‫سازماندهی کنند تا بتوانند در انتخابات شانس بیشتری داشته‬ ‫باشند‪ .‬متاسفانه این عرف جامعه ما شده و در حال حاضر نیز چاره‬ ‫دیگری نیست که همه نیروهایی که م ی خواهند به هر حال در‬ ‫انتخابات مجلس اینده فعالیت کنند و تاثیرگذاری در جریان اداره‬ ‫ان داشته باشند‪ ،‬دست به این حرکت های مقطعی بزنند که البته‬ ‫تا حدی هم ممکن است ج واب بدهد‪.‬‬ ‫پس تقریبا کنار هم ق رار گرفتن هر کدام از این اف راد‬ ‫م ی تواند نماد یک طیف یا س�لیقه سیاسی باشد‪،‬‬ ‫درست است؟‬ ‫چرا اقای عارف بیشترین تکاپو و تحرک را برای‬ ‫تشکیل شورای راهبری اصالحات انجام م ی دهد؟‬ ‫اقای عارف با تمهیداتی که مجموع سران اصالحات در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری اندیشیدند‪ ،‬دس��ت به یک حرکت‬ ‫سرنوشت س��از زد و کناره گیری او در اخری��ن روزهای انتخابات‬ ‫منجر به پیروزی اقای روحانی ش��د‪ .‬به نظر من این حرکت در‬ ‫ذهن مردم مانده و در واقع اقای دکتر عارف به خاطر ان حرکتی‬ ‫که در انتخابات ریاست جمهوری انجام داد‪ ،‬امروز سرمایه بسیار‬ ‫باالیی در س��طح جامعه دارد و خود او هم بارها تاکید داش��ت‬ ‫که االن مسئولیتی به عهده من اس��ت و انتظار و توقعاتی که‬ ‫مردم دارند باید پیگیری شود‪ ،‬بنابراین طبیعی است که بیشتر‬ ‫و برجسته تر از دیگران از این فضای انتخاباتی مجلس استفاده‬ ‫کند‪ .‬معتقدم حق اوس��ت که به صورت جدی در ادامه حرکتی‬ ‫که برای ریاست جمهوری انجام داد و ان تاثیرگذاری را داشت‪ ،‬در‬ ‫ادامه از این سرمایه و انرژی که ذخیره شد‪ ،‬ب رای انتخابات مجلس‬ ‫استفاده کند‪.‬‬ ‫به نظر شما چنین شورایی قابلیت تشکیل دارد که‬ ‫اقایان عارف‪ ،‬هاشمی‪ ،‬خاتمی و سیدحسن خمینی‬ ‫کنار هم ق رار گیرند و شورای راهبری جریان اصالحات‬ ‫را تشکیل بدهند؟‬ ‫نام این ش��ورا را نم ی دانم ولی مطمئنم که همه این‬ ‫اقایان احساس م ی کنند مسئولیتی در انتخابات مجلس هم‬ ‫خواهند داش��ت و به هر حال همگرای ی هایی در این مجموعه‬ ‫قطعا قابل تصور است‪.‬‬ ‫اگر این افراد کنار ه�م قرار بگیرند ان ش�ورا تمام‬ ‫سلایق داخل اردوگاه جریان اصالحات را پوش�ش‬ ‫م ی دهد؟‬ ‫تا حد زیادی‪ ،‬به هر حال انها چهره های برجس��ته و‬ ‫همخوان هستند که به نحوی در دسته بندی های سیاسی به‬ ‫شکل اصالح طلب ش��ناخته م ی ش��ود و حتی ممکن است به‬ ‫طی ف هایی از اصولگرایان مثل اقای ناطق نوری و اقای الریجانی‬ ‫هم تسری پی دا کند‪ .‬این صحبتی که اخی را اقای الریجانی درباره‬ ‫همگرایی و وحدت ملی ب رای رفع سخت ی های اقتصادی کشور‬ ‫و حل مشکالت حوزه سیاس��ت خارجی داش��ت‪ ،‬به نظر من‬ ‫دغدغه های مشترک همه کسانی است که دل شان ب رای کشور‬ ‫م ی سوزد‪ ،‬حاال چه اسم شان را اصالح طلب بگذاریم‪ ،‬چه اصولگرا‪،‬‬ ‫در واقع عقالیی هستند که مس��لمانند و دل شان ب رای کشور‬ ‫م ی سوزد‪ ،‬بناب راین تشکیل این شورا شاید یک مقدار از جناح ها و‬ ‫دسته بندی های مرسوم سیاسی هم فراتر برود‪.‬‬ ‫خیر‪ ،‬مقداری شاید فراتر از اردوگاه اصالح طلبی باشد‬ ‫و از این تعابیر استفاده نشود‪ .‬گفتمان جدیدی مبتنی بر شرایط‬ ‫و واقعی ت های کشور م ی تواند شکل گیرد تا انتظاراتی که مردم‬ ‫دارند ب راورده کند‪.‬‬ ‫طبعا همین طور است‪ .‬تقریبا همین چارچوب هایی‬ ‫کهانتخابم ی شود‪،‬چارچوب هاییاستکهقراراستدربربگیرد‪.‬‬ ‫مثال اگر اقای محمد خاتمی در این جمع ق رار بگیرد‬ ‫یعنی نظر مجمع روحانیون مبارز را م ی تواند با خود‬ ‫داشته باشد؟‬ ‫قاعدتا در یک گفتمانی ما به نتیجه م ی رسیم االن‬ ‫نم ی توان پی ش بینی یا پیشگویی کرد که چه اتفاقی م ی افتد‪.‬‬ ‫در مذاکراتی که م ی شود‪ ،‬مجموعه ای که م ی توانند کنار هم قرار‬ ‫بگی رند‪ ،‬بحث م ی کنند و عنوان کار را انتخاب م ی کنند‪ ،‬این یک‬ ‫امر طبیعی است‪.‬‬ ‫به صحب ت ه�ای اخی�ر اق�ای الریجان�ی در جمع‬ ‫نمایندگان ادوار اش�اره کردید‪ ،‬اقای بادامچیان نیز‬ ‫چندی پیش گفت «موس�وی و کروبی‪ ،‬سران فتنه‬ ‫نیستند‪ ،‬بلکه مجرم سیاسی هستند»‪ ،‬به نظر شما‬ ‫ممکن است اصولگرایان س�نتی هم به این ائتالف‬ ‫نزدیک شوند؟‬ ‫صرف نظر از دس��ته بندی هایی که اش��اره م ی شود‪،‬‬ ‫عقالی قوم و کسانی که هم درد دین و هم درد حل مشکالت‬ ‫کشور را دارند م ی فهمند که یک نوع دیگر باید برخورد شود و یک‬ ‫همگرایی باید بین نیروهای معتقد به نظام شکل گیرد‪ .‬همه باید‬ ‫کمک کنند که کش��ور هم از گرداب اقتصادی خارج و هم یک‬ ‫وحدت و همدلی در داخل ایجاد شود تا کشور بدون حاشی ه سازی‬ ‫بتواند مشکالت خارجی را حل کند‪.‬‬ ‫از افرادی ک�ه نام بردید‪ ،‬قطعا س�ه نف�ر انها برای‬ ‫ریاست مجلس تالش م ی کنند‪ ،‬اقای عارف که گفته‬ ‫ب رنامهدارد‪،‬اقایناطق نوریهم کهزمزم ه هاینامزدی‬ ‫او در انتخابات مجلس در حال جدی تر شدن است‪.‬‬ ‫اقای الریجانی هم همچون اقای ناطق نوری دو دوره‬ ‫رئیس مجلس بوده و ب ه نوعی این برداش�ت وجود‬ ‫دارد که برای ت�داوم حضور در این جای�گاه برنامه‬ ‫دارد‪ ،‬بر همین اساس نماد و راس این مجموعه چه‬ ‫کسی خواهد بود؟ اگر اقای ناطق بیاید‪ ،‬اقای عارف‬ ‫م ی پذیرد که در ذیل نام اقای ناطق ق رار بگیرد؟‬ ‫فقط م ی دانم‪ ،‬مجموع این اقایان در ش��رایط حاضر‬ ‫وجوه و دغدغه های مش��ترکی دارند و این دغدغه های مشترک‬ ‫م ی تواند انها را به یک ائتالف نزدیک کند‪ .‬طبعا در مذاکرات است‬ ‫که مشخص م ی شود م ی توانند کنار هم قرار بگی رند یا خیر ولی‬ ‫به نظر من مذاکراتش انجام خ واهد شد و تالش م ی شود که تا حد‬ ‫امکان زودتر شکل بگیرد و جامع تر باشد‪.‬‬ ‫باالخره یک نفر بیش�تر ک�ه نم ی تواند رئیس‬ ‫مجلسباشد‪.‬‬ ‫طبعا به انتخاب رئیس هم منتج خ واهد شد‪ .‬مهم ان است‬ ‫که چه کسی بیش��ترین رای را م ی اورد‪ ،‬بیشترین سازماندهی‬ ‫اجتماعی را م ی تواند داش��ته باشد و بیشترین مخاطب را جذب‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫م ی کند‪ .‬مش��خصا هر کدام وزن شان بیش��تر بود در راس قرار‬ ‫م ی گی رند‪.‬‬ ‫شما م ی گویید کس�ی که بیش�ترین رای را بیاورد‪،‬‬ ‫رئیس مجلس م ی شود‪ ،‬اگر اقای الریجانی دوباره از‬ ‫قم کاندیدا شود و اقای ناطق و عارف از ته ران بیایند‪،‬‬ ‫میزان رای افراد ای�ن چطور م ی تواند معیار انتخاب‬ ‫رئیس مجلس باشد؟‬ ‫بیشترین رای که گفتم منظور رای شخصی نیست‪.‬‬ ‫طبیعتا رئیس مجلس کسی م ی شود که بیشترین نمایندگان‬ ‫را نزدیک و مرتبط با خود در نه��اد قانونگذاری دارد‪ .‬این یک امر‬ ‫طبیعی اس��ت مثال فقط رای ش��خص اقای الریجانی مطرح‬ ‫نیست‪ ،‬مهم این است که در سطح کشور طرفداران و همفکران‬ ‫او تا چه اندازه م ی توانند وارد مجلس شوند‪.‬‬ ‫بناب راین این ائتالف فقط در ته ران شکل نم ی گیرد؟‬ ‫بله‪ ،‬در کل کش��ور خواه��د بود‪ .‬قطعا و مش��خصا‬ ‫نمایندگان مش��ترکی در حوزه های انتخابیه اعالم م ی شوند و‬ ‫بستگی به این دارد که افراد چگونه با هم توافق و تعامل کنند که‬ ‫نحوه کار به چه صورت باشد‪.‬‬ ‫اگر این طور باشد بحث افت سه م خواهی در تنظیم‬ ‫فهرست س راسر کشور پیش نم ی اید؟‬ ‫معتقدم اگر افراد در کلیات و مفاهیم به توافق برسند‬ ‫م ی توانند در مصادیق نیز به توافق برسند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال اگر در یک حوزه انتخابیه س�ه نامزد‬ ‫با گفتمان و هدف مشترک زی ر مجموعه این ائتالف‬ ‫باش�ند‪ ،‬یکی طرفدار اقای الریجانی‪ ،‬یکی طرفدار‬ ‫اقای ناط�ق و یک�ی طرفدار اق�ای ع�ارف‪ ،‬چگونه‬ ‫م ی ش�ود؟ ایا از ان ح�وزه انتخابیه س�ه نفر با یک‬ ‫گفتمان مشترک نامزد م ی شوند؟‬ ‫این اقایان هنوز کنار هم ننشستند تا درباره این مباحث‬ ‫صحبت کنند ولی به نظر من حتی برای این مرحله هم مساله‬ ‫قابل جمع و جور کردن است‪ ،‬به این ترتیب که سبک سنگین‬ ‫کنند تا مشخص شود احتمال رای اوری کدام کاندیدا بیشتر است‪.‬‬ ‫قطعا این کار عملی است و به این ترتیب اگر تفاهم کردند اقای‬ ‫ایکس معرفی شود‪ ،‬همه کمک م ی کنند که ان فرد رای بیاورد‪.‬‬ ‫نهایتا در مجموع مجلس مشخص م ی شود که نهایتا وزن چه‬ ‫کسی بیشتر است و چه کسی م ی تواند رئیس مجلس باشد‪.‬‬ ‫فکر نم ی کنید این ائتالف ب�ه عاقبت جبهه متحد‬ ‫اصولگ رایان در انتخابات مجلس نهم دچار شود که‬ ‫قبل از انتخابات‪ ،‬طیف سنتی (جبهه پیروان خط امام‬ ‫و رهب�ری) و طیف تحولخواه (جمعی�ت ایثارگران و‬ ‫جمعیت رهپویان) ب�ا هم ائتالف کردن�د و پایداری‬ ‫رقیب انها بود اما بعد برای انتخاب رئیس‪ ،‬دو طیف‬ ‫تحولخواه و پای�داری با یکدیگر پیمان بس�تند و‬ ‫هدف مشترک تعریف کردند اما طیف سنتی پشت‬ ‫سر اقای الریجانی ق رار گرفت‪ ،‬به نظر شما این نوع‬ ‫ائتالف ها شکننده نخواهد بود؟‬ ‫طبیعی است همان طور که گفتم وقتی نظام حزبی‬ ‫نهادینه شده ای وجود ندارد همه این مسائل محتمل است‪ .‬در‬ ‫کوتاه مدت این بحث ها ممکن است پیش اید ولی در دراز مدت‬ ‫اگر بتوانیم نظام حزبی را ب رپا کنیم با این مشکالت کمتر مواجه‬ ‫خ واهیم شد‪.‬‬ ‫قرار ب�ود اقای عارف به ش�خصه کار تش�کیالتی‬ ‫انجام دهد و حزب فراگیر تاسیس کند چطور دیگر‬ ‫ان هدف را دنبال نکرد و پیگیر تشکیل شورا شد؟‬ ‫طبیعی است‪ ،‬ضمن اینکه دولت اقای روحانی را به خاطر‬ ‫اینکه به چارچوب های قانونی و رویکردهای کلی قانون اساسی‬ ‫پایبندتر اس��ت و قانونمدارتر اس��ت قبول دارن��د و به هر حال‬ ‫اختالف نظرهایی هم دارند‪ .‬خیلی ضرورت ندارد که هیچ حرفی‬ ‫نزنند و اگر نقد و نظری دارند درباره عملکرد دولت و برنامه های‬ ‫دولت مطرح نکنند‪ .‬در عین حال سعی م ی کنند انتقادها مالیم‬ ‫و دوستانه باشد‪.‬‬ ‫همان طور که فرمودید عملکرد دولت اقای روحانی‬ ‫به پای اصالح طلبان نوشته م ی شود‪ ،‬ایا انها باید از‬ ‫این اتفاق استقبال کنند یا فاصله بگیرند؟‬ ‫دولت وظیفه دارد که همه توان خود را به کار گیرد که‬ ‫همه مشکالت کشور را حل کند‪ ،‬صرف نظر از انکه نتیجه اش‬ ‫چه باشد‪ .‬حتی خیلی افراد شاید معتقد باشند که دولت باید روی‬ ‫مین برود تا کشور از تنگناهای اقتصادی عبور کند و نجات یابد‬ ‫ولو اینکه دولت پایگاه اجتماع ی اش را از دست بدهد‪ .‬به هر حال‬ ‫این سناریو هم شاید مطرح باشد به هر حال هر کس تکلیف خود‬ ‫را انجام م ی دهد‪ ،‬اگر دولت موفق شود‪ ،‬قطعا مردم نشاط و انگیزه‬ ‫بیشتری دارند که به این ائتالف رای دهند‪.‬‬ ‫عارف نظرش این بود که یک گفتمان‬ ‫جدیدی را باید در انتخابات اینده مطرح‬ ‫کرد‪ .‬فکر م ی کنم رایزن ی هایی را هم‬ ‫داشته تا ب راساس گفتمان ف راگیر‪ ،‬وحدت‬ ‫بیشتری میان نیروهای دلسوز کشور‬ ‫حاصل شود‬ ‫در حوزه های اجتماعی و فرهنگی چطور؟‬ ‫به نظر مشکلی نداشتند‪.‬‬ ‫یک س�ری از اصالح طلبان همچنان به دولت اقای‬ ‫روحان�ی روی خوش نش�ان نم ی دهند‪ ،‬مث�ل اقای‬ ‫موس�وی خوئین ی ها که هنوز یک کلمه از زبان او در‬ ‫حمایت از دولت خارج نشده است‪ .‬به نظر شما این‬ ‫طیفازاصالح طلبانکهبیشترمنتقددولتهستند‪،‬‬ ‫چگونهرفتارم ی کننداگرچنینائتالفیشکلبگیرد‪،‬‬ ‫ایا ب�ا این ائتلاف همراهی م ی کنند یا خیر س�عی‬ ‫م ی کنند با تابلوی اصالح طلبی یک حضور مستقلی‬ ‫را در انتخابات مجلس رقم بزنند؟‬ ‫یزند‪ ،‬همچنین در‬ ‫معتقدم واقع بینی حرف اخر را م ‬ ‫بحث انتخابات ریاست جمهوری خیلی از اصالح طلبان ناامید‬ ‫بودند و م ی گفتند فایده ندارد و معتقد بودند کاری نم ی شود کرد‬ ‫ولی قشر معتدل ناامید نشد و دیدیم که نتیجه تالش خود را هم‬ ‫گرفت و فعالی ت هایش به نتیجه رس��ید‪ .‬به نظر من هر کاری‬ ‫ش��ود یک عده ای در این ائت�لاف نخواهند گنجی��د و خارج از‬ ‫مجموعه قرار خ واهند گرفت ولی یک حضور حداکثری از جانب‬ ‫اصالح طلبان و اصولگرایان معتدل را م ی توانیم در کنار همدیگر‬ ‫در انتخابات شاهد باشیم‪.‬‬ ‫ان دس�ته از اصالح طلبانی که در قالب این ائتالف‬ ‫نم ی گنجند فکر م ی کنید کارش�کنی کنند یا مثل‬ ‫انتخاباتریاست جمهوریم ی کوشندباسکوتخود‬ ‫کمک به نتیج ه گیری این ائتالف کنند؟‬ ‫قاعدتا همین طور م ی شود‪ .‬حداقل سکوت م ی کنند‬ ‫و منتظر م ی مانند تا شرایط بهتری پیش بیاید‪ .‬شاید انگیزه ای‬ ‫نداشته باشند که فعالیت کنند ولی به نظر من حداقل ساکت‬ ‫و تماشاگر صحنه خواهند بود تا شرایط بهتری برای شان فراهم‬ ‫شود‪.‬‬ ‫این طور نخواهد ش�د که اقای موسوی خوئین ی ها‬ ‫اعالمکندکهماتشکیالتیعملنم ی کنیموهرکس‬ ‫هم بیاید انف رادی تصمیم گرفته است؟‬ ‫اگر احس��اس کنند روش ش��ان به نتیجه نم ی رسد‬ ‫صبر م ی کنند تا با بهتر شدن ش��رایط در انتخابات بعدی وارد‬ ‫ش��وند‪ ،‬کما ینکه همین اتفاق در انتخابات مجلس نهم افتاد؛‬ ‫اصالح طلبان تقریبا کنار کشیدند و دیدیدم که در مجلس ‪ 7‬یا ‪8‬‬ ‫نفر اصالح طلب بیشتر به مجلس راه نیافتند و انها نیز خودشان‬ ‫فردی تصمیم گرفتند و تالش سازمان یافته ای شکل نگرفت‬ ‫ولی به نظر م ی رس��د االن فضا بهتر شده و این طیف در اقلیت‬ ‫قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫اگر سنتیهایاصولگ رایاطیفسنتیاینجریانبه‬ ‫ائتالف یادشده بپیوندند‪ ،‬روی ارایش انتخاباتی دیگر‬ ‫طی ف های اصولگ را هم اثرگذار خواهد بود؟‬ ‫به نظرم طیف تند جریان اصولگرا کماکان کار خود را‬ ‫انجام م ی دهند‪ .‬جبهه پایداری هنوز مواضعی که اتخاذ م ی کند‬ ‫با وجودی که تاکید ش��ده که در بحث های هسته ای جنجال‬ ‫نکنید اما این جبهه میتینگ م ی گذارد‪ ،‬سخنرانی م ی کند و فیلم‬ ‫م ی سازد‪ .‬اینها در حرکت ها و اقدامات شان کار خودشان را دنبال‬ ‫م ی کنند و م ی کوشند تا جایی که م ی شود اوضاع را به نفع خود در‬ ‫مجلس اینده تقویت کنند ولی به نظر م ی رسد اینها در مجلس‬ ‫ایندهدراقلیتقرارم ی گی رندواکثریتکسانیهستندکهازکانال‬ ‫ائتالف یادشده وارد مجلس م ی شوند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫عملکرد دولت روی نتیج ه گیری این ائتالف اثرگذار‬ ‫امروز ط�رح انتقاد به دول�ت دکتر روحان�ی فقط به‬ ‫اصولگ رایانمحدودنم ی شود‪،‬بلکهبرخیچهره های‬ ‫اصالح طلب نیز اخیرا انتقادات صریحی به عملکرد‬ ‫دولت یازدهم انجام دادند‪ ،‬مثال م ی گویند قوه مجریه‬ ‫بیش�تر انرژی خ�ود را در ح�وزه سیاس�ت خارجی‬ ‫گذاشتهوازدیگراختیاراتقانونیخودعقبنشینی‬ ‫کرده است‪ ،‬ایا اصالح طلبان با حفظ فاصله انتقادی از‬ ‫دولت‪ ،‬م ی خواهند رویکرد حمایتی خود را هم دنبال‬ ‫کنند‪ ،‬به عب�ارت دیگر از طریق مرزبندی روش�ن با‬ ‫دولت م ی خواهند از گذاش�تن هم�ه تخ م مرغ های‬ ‫شانس خود در سبد اقای روحانی پرهیز کنند؟‬ ‫به نظ��ر من در حوزه سیاس��ت داخلی ب��ه هر حال‬ ‫مماش��ات کرد و انتخاب مس��ئوالن را به تواف��ق و نظر مثبت‬ ‫نمایندگان گره زد‪ ،‬البته ش��اید چاره ای نبود چون م ی خواست‬ ‫مجلس را نیز همراه خود داشته باشد‪ .‬به نظر من فعال در سیاست‬ ‫داخلی بیشترین اوان س ها را دادند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫خی ر‪ ،‬همچنان در تالش است که این کار را انجام دهد‬ ‫ولی قطعا در کوتاه مدت ج واب نم ی دهد‪ .‬االن کاری که م ی خ واهد‬ ‫برای مجلس انجام دهد شاید مقدم باشد بر کار حزبی‪ .‬کار حزبی‬ ‫یک کار دراز مدت تر است و زمان م ی خواهد تا این تشکیالت و‬ ‫فرهنگش میان مردم شکل گیرد و مجوزهایش اخذ شود‪ ،‬حال‬ ‫انکه برای مجلس یک سال و نیم بیشتر زمان باقی نمانده است‪.‬‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫قطعا اثرگذار خواهد بود‪ .‬به هر حال حتی کس��انی‬ ‫که م ی خواهند اقای روحانی موفق نشود‪ ،‬به این دلیل است که‬ ‫نم ی خ واهند در ادامه پیروزی های روحانی‪ ،‬کسانی که او را انتخاب‬ ‫کردند کام شیرین انها ادامه پی دا کنند‪ ،‬و ترکیب اکثریت مجلس‬ ‫متعلق به س��لیقه سیاسی انها ش��ود‪ .‬اگر دولت ناموفق باشد‪،‬‬ ‫مشکالت اقتصادی حل نشود و مردم سرخورده شوند‪ ،‬طبیعی‬ ‫است که حداقل یک طیفی که به اقای روحانی رای دادند شاید در‬ ‫انتخاباتمجلسدیگراناقبالرابهگفتمانجدیدنداشته باشند‪.‬‬ ‫فکر م ی کنید اقای روحانی در کدام حوزه ها از وظیفه‬ ‫قانونیخودعقب نشینیکرد‪،‬بااینهدفکهبیشتر‬ ‫کوپن های خود را در سیاس�ت خارجی خرج کند تا‬ ‫انکه وارد حوزه های چالش ب رانگیز دیگر شود؟‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست‬ ‫تیتراول‬ ‫سیاست بدون روتوش‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫نگاهی به تاریخچه و مبانی‬ ‫رشته علوم سیاسی در ایران‬ ‫علم سیاست در ایران‬ ‫این پرونده چکیده ای اس��ت از وضعیت امروز علم سیاست در ای ران و‬ ‫تاریخچه ان؛ به نحوی که به بررسی مباحث مطرح شده در علوم سیاسی‪،‬‬ ‫ وضعیت اموزش این رشته اکادمیک و موانع پیش روی ان م ی پردازد‪.‬‬ ‫مینا علی اسالم‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪1‬‬ ‫علم سیاس��ت از یونان برخاس��ته اس��ت و شاید‬ ‫زمانی که ارس��طو در این باره حرف م��ی زد گمان نم ی کرد‬ ‫که نظریاتش به گس��تردگی امروز مبنای تاسیس رشته ای‬ ‫دانش��گاهی به نام علوم سیاسی شود‪ .‬ارس��طو بنای علم‬ ‫سیاس��ت را بر مطالعه حکومت گذاشت و بعدها با تشکیل‬ ‫دولت ها‪ ،‬مطالعه سیاست های دولت ها و افکاری که دولت ها‬ ‫از انها برخاسته اند در دستورکار علم سیاست قرار گرفت که‬ ‫در واقع تحلیل نظام های سیاسی و ریشه های اجتماعی انها‬ ‫و انچه زمینه س��از بروز تفکرات و اندیشه های سیاسی شده‬ ‫است را در بر م ی گیرد‪.‬‬ ‫علم سیاست ش��ناخت ارتباطات اساسی میان شرایط‬ ‫و تحوالت سیاس��ی و پی ش بینی رفتارها و اینده سیاسی را‬ ‫نیز شامل م ی ش��ود که از این حیث با س��ایر علوم از جمله‬ ‫علوم اجتماعی‪ ،‬حقوق‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬تاریخ و‪ ...‬پیوند م ی خورد اما‬ ‫در این بین رشته حقوق از ان جهت که به بحث مالکیت و‬ ‫نوع روابط بین دولت ها م ی پردازد‪ ،‬پیوندی ناگسستنی با علم‬ ‫سیاست پی دا کرده است‪ .‬تمام روابط اجتماعی که اثار حقوقی‬ ‫از ان ایجاد م ی شود‪ ،‬موضوع علم حقوق را تشکیل م ی دهد‬ ‫و بخشی از این روابط م ی تواند مربوط به روابط دولت و مردم‬ ‫باشد که به حقوق عمومی معروف اس��ت‪ .‬به عبارت دیگر‪،‬‬ ‫حقوق عمومی شامل حقوق قوای سه گانه کشور‪ ،‬حاکمیت‬ ‫و انچه مربوط به اداره کشور باشد‪ ،‬است‪ .‬همچنین شاخه ای‬ ‫از حقوق به روابط بی ن الملل م ی‏پردازد که خود به دو بخش‬ ‫حقوق روابط بی ن الملل عمومی و خصوصی تقسیم م ی‏شود‬ ‫که حقوق روابط بی ن الملل عمومی به روابط بین دولت ها و‬ ‫سازمان های بی ن‏المللی م ی‏پردازد‪ .‬در عین حال دانشمندان‬ ‫علم سیاست نیز به مطالعه اموری م ی پردازند که با ایجاد و‬ ‫انتقال قدرت در پروسه های تصمیم گیری‪ ،‬نقش نظام ها در‬ ‫حکومتداری شامل دولت ها و سازمان های بی ن المللی‪ ،‬رفتار‬ ‫سیاسی و سیاست های عمومی س��ر و کار دارد‪ .‬انها می زان‬ ‫موفقیت حکومتداری هر یک از دولت ها یا سیاس��ت های‬ ‫مشخص را با س��نجیدن بسیاری از ش��اخصه ها همچون‬ ‫ثبات‪ ،‬انصاف‪ ،‬رفاه و ثروت مادی و ارامش و اس��ایش اندازه‬ ‫م ی گیرند‪ .‬پیوند حقوق و علوم سیاسی هم به خاطر همین‬ ‫اشتراک منافع ش��کل گرفت و بعدها این دو رشته در بیشتر‬ ‫دانشگاه ها در کنار یکدیگر تدریس شدند‪.‬‬ ‫یکی از مباحث جدی مطرح در علوم سیاس��ی‪ ،‬س��یر‬ ‫تغییر و تحوالت تاریخی بنیان و نهادهای مدنی و سیاسی‬ ‫ی اندیشه ها و‬ ‫در جوامع است‪ .‬در واق ع علوم سیاسی ب ه بررس ‬ ‫ی سیاسی و کارکرد انها در عرص ه جامع ه م ی پردازد‬ ‫نظریه ها ‬ ‫و رشته علوم سیاسی ارائ ه یک س��ری نظریه ها یا یک سری ‬ ‫س انها هر جامع ه شرایط ‬ ‫ت ک ه ب ر اسا ‬ ‫ی اس ‬ ‫ابزارها و راهکارهای ‬ ‫و مش��کالت حال را بررس��ی کرده و از پی ش پا برم ی دارد و‬ ‫ب رای حرکت ها و اقدامات بعدی ـ ترس��یم فضا ب رای مسیر‬ ‫ی م ی کند‪ .‬همچنین رشته علوم سیاسی با‬ ‫اینده ـ برنامه ریز ‬ ‫مطالعه تاریخ در قالب عوامل تاثیرگذار بر چگونگی به وجود‬ ‫امدن تحوالت سیاسی – اجتماعی و ریشه یابی دالیل این‬ ‫خ در‬ ‫ل تاری ‬ ‫ی بشر ک ه در طو ‬ ‫ب و دستاوردها ‬ ‫تحوالت ‪ ،‬از تجار ‬ ‫ت اورد ه است ‪ ،‬بهر ه م ی برد‪ .‬نظریه پردازی‬ ‫عرص ه اجتما ع ب ه دس ‬ ‫سیاسی نیز بر تاریخ تحوالت سیاسی – اجتماعی تکیه دارد‬ ‫که به تفصیل در این رش��ته به ان پرداخته م ی شود‪ .‬دغدغه‬ ‫یا پرس��ش های اصلی که در علوم سیاسی مطرح م ی شوند‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫عبارتند از بررسی نهادهای تش��کی ل دهنده قدرت سیاسی‬ ‫در جامعه‪ ،‬احزاب و تش��کل های سیاسی‪ ،‬گروه های فشار و‬ ‫دارای نفوذ‪ ،‬نهادهای دیگر اعمال قدرت و باالخره حکومت‪.‬‬ ‫همچنین در این رشته به این سوال پاسخ داده م ی شود‬ ‫که اعمال قدرت و ساختار سیاسی در جامعه چگونه شکل‬ ‫م ی گیرد‪ .‬حوزه مهم دیگری که به موازات مباحث ماهیت‪،‬‬ ‫ترکیب و نحوه اعم��ال قدرت مورد مطالعه ق��رار م ی گیرد‪،‬‬ ‫عبارت است از بررسی لزوم حکومت و شکل یا ساختار ان به‬ ‫این مفهوم که اگر لزوم حکومت پذیرفته شود‪ ،‬در ان صورت‬ ‫چه کسی ب رای حکومت شایسته تر است و چه نوع حکومتی‬ ‫مطلوب تر و بهتر است‪ .‬در این زمینه پاسخ های اندیشمندان‬ ‫و فالسفه سیاس��ی ب رای پاسخ به این پرس��ش که چه نوع‬ ‫حکومتی شایسته تر است‪ ،‬مورد بررسی قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫اینکه جامعه چگونه به وجود ام��ده و چگونه به بقای‬ ‫خ��ود ادامه م ی ده��د و تاثی��ر نهادهای اجتماع��ی و روابط‬ ‫متقابل انها ب��ا یکدیگر‪ ،‬در علوم سیاس��ی م��ورد بحث و‬ ‫بررسی قرار م ی گیرد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬مباحثی مهم مانند زنان‪،‬‬ ‫حقوق بشر و نحوه تغییر مناسبات میان کشورها و قدرت ها‬ ‫در عرصه بی ن الملل در علوم سیاسی وجود دارند که هر یک‬ ‫از اندیش��ه ها و نظریات موجود در این گون��ه مباحث نیاز به‬ ‫مطالعات گسترده دارد‪.‬‬ ‫رشته علوم سیاس��ی ابتدا در غرب و بر مبنای اندیشه‬ ‫فالسفه یونان همچون سق راط‪ ،‬ارسطو و افالطون تاسیس‬ ‫شد و اندیشمندان زیادی به تحقیق در اندیشه های فالسفه‬ ‫یونان پرداختند‪ .‬انها در کتاب ها و تحقیقات خود به تحلیل‬ ‫فلسفی نظام های سیاسی دست زدند و به این ترتیب علوم‬ ‫سیاسی به شکل امروزی بنیان گذاشته شد‪ .‬در قرون وسطی‬ ‫مطالعه سیاست به طور گس��ترده ای در کلیساها و محاکم‬ ‫ش��یوع پیدا کرد و بیش��تر س��واالت و دغدغه های سیاسی‬ ‫حول محور رابطه میان کلیس��ا و دولت ب��ود‪ .‬در ای ران نیز‬ ‫اندیشمندانی همچون فارابی به مطالعه اثار ارسطو پرداخت‬ ‫و شرح هایی بر ان نوشت‪ ،‬به طوری که در گسترش اندیشه‬ ‫ی بعد از او قرار گرفت‪ .‬ابوعلی سینا نیز دیگر‬ ‫سیاسی در مقام ‬ ‫اندیشمند ای رانی بود که س��نت ارسطو در تحلیل سیاسی را‬ ‫ادامه داد و تفسیرهایی بر اثار وی نوشت‪.‬‬ ‫حقوق و علوم سیاسی در ایران‬ ‫گرایش مطالعات منطقه ای‬ ‫هدف اصلی از تش��کیل رش��ته مطالعات منطقه ای‪،‬‬ ‫ارائ��ه اموزش ه��ای الزم ب��ه کادر دیپلماتی��ک و س��ایر‬ ‫تصمیم گیرندگان سیاست خارجی کشور در سال های اینده‬ ‫اس��ت؛ چراکه اتخاذ تصمیم های مناسب در قبال تحوالت‬ ‫س��ریع جهانی و تغیی رات ناگهانی در سطوح داخل کشورها‬ ‫اقتضا م ی کند تا وزارت امور خارجه در هر زمان ضمن امکان‬ ‫دسترس��ی مطلوب به اطالعات‪ ،‬گزارش ه��ا و تحلی ل های‬ ‫درست کارشناسی‪ ،‬از کارشناسانی برخوردار باشند که ضمن‬ ‫کسب اموزش های عمومی به طور تخصصی نیز در زمینه‬ ‫مسائل مختلف داخلی هر یک از مناطق و کشورهای جهان‬ ‫اطالعات الزم را کسب کرده باشند‪.‬‬ ‫گرایش روابط بین الملل‬ ‫رشته روابط بی ن الملل از جمله رشته های نوپا در علوم‬ ‫سیاسی به شمار م ی رود‪ .‬س��ابقه این مبحث به عنوان یک‬ ‫رشته دانشگاهی حداکثر به سال های میان دو جنگ جهانی‬ ‫برم ی گردد و موضوع اصلی در ان کش��ف‪ ،‬بررس��ی و علت‬ ‫علوم سیاسی به بررسی اندیشه ها و نظریه های سیاسی‬ ‫و کارکرد انها در عرصه جامعه م ی پردازد‪ .‬رشته علوم سیاسی‬ ‫ارائه یک سری نظریه ها یا یک س��ری ابزارها و راهکارهایی‬ ‫است که ب ر اساس انها هر جامعه ش��رایط و مشکالت حال‬ ‫را بررس��ی کرده و از پیش رو برم ی دارد و ب��رای حرکت ها و‬ ‫اقدامات بعدی ب رنامه ریزی م ی کند‪ .‬موضوع این رشته مطالعه‬ ‫و تحقیق درباره پدیده های سیاس��ی مثل اشکال مختلف‬ ‫حکومت و دولت است‪.‬‬ ‫گرایش اندیشه سیاسی‬ ‫علم سیاست پدیده ای است که با افکار و اندیشه های‬ ‫متفاوت در ارتباط اس��ت و گاهی پیوند اندیشه ها زمینه ساز‬ ‫تحوالت بزرگ م ی شود‪ .‬اندیشمندان مس��لمان نیز در این‬ ‫زمینه صاحب نظریات مختلفی بودند‪ .‬این گرایش به مطالعه‬ ‫اندیش��ه های مختلف در زمینه علم سیاس��ت و همچنین‬ ‫فلسفه به وجود امدن انها م ی پردازد‪.‬‬ ‫دیپلماسی و سازمان های بین المللی‬ ‫دیپلماسی‪ ،‬مدیریت روابط کشورها با یکدیگر و میان‬ ‫کشورها با دیگر بازیگران بی ن المللی اس��ت‪ .‬این بازیگران‬ ‫ش��امل گروه ها‪ ،‬س��ازمان ها و افرادی هس��تند که در کنار‬ ‫دولت ها دیپلماس��ی را به عن��وان نظام��ی اطالعاتی ب رای‬ ‫بیان و دف��اع از منافع و اعالن تهدیدها ب��ه کار م ی برند‪ .‬در‬ ‫واقع دیپلماسی مجرای تماسی اس��ت ب رای اعالم مواضع‪،‬‬ ‫جمع اوری اطالعات و راضی یا قانع کردن یک کش��ور ب رای‬ ‫حمایت از مواضع کشوری دیگر‪ .‬در این گرایش دانشجویان‬ ‫م ی اموزند که چطور باید با اس��تفاده از دیپلماسی‪ ،‬از منافع‬ ‫یک کشور حمایت کرد‪ .‬دانش��کده حقوق و علوم سیاسی‬ ‫دانشگاه ته ران که از اهمیت فوق العاده ای در تبیین و تشریح‬ ‫نظریات موجود در علم سیاس��ت برخوردار است‪ ،‬موسسات‬ ‫تحقیقاتی و پژوهشی متعددی را پشتیبانی م ی کند‪ .‬خروجی‬ ‫این موسس��ات و مراکز تحقیقاتی مبنایی ب رای پروژه های‬ ‫مطالعاتی و در نهایت اجرایی قرار م ی گیرد‪ .‬عمده تحقیقات‬ ‫این موسسات که به عنوان بازوی پژوهش��ی این دانشکده‬ ‫فعالیت م ی کنند‪ ،‬در زمینه های مختلفی همچون حقوق و‬ ‫سازمان های بی ن المللی‪ ،‬مطالعات مربوط به صلح‪ ،‬مطالعات‬ ‫منطقه ای‪ ،‬حقوق بشر و‪ ...‬انجام م ی شود‪ .‬حوزه های اصلی‬ ‫که در ای ران ش��اکله علوم سیاس��ی را تش��کیل م ی دهند‪،‬‬ ‫عبارتند از‪ :‬جامع ه شناس��ی‪ ،‬بررس��ی اصول حاکم بر روابط‬ ‫کشورها در عرصه بی ن المللی‪ ،‬تاریخ تحول روابط بی ن الملل‪،‬‬ ‫زبان انگلیسی‪ ،‬روش تحقیق‪ ،‬تاریخ تحوالت سیاسی ای ران‪،‬‬ ‫تاریخ روابط خارجی ای ران‪ ،‬فلسفه و اندیشه سیاسی‪ ،‬اشنایی‬ ‫با مبانی اولیه علم حقوق‪ ،‬مطالعه قانون اساسی جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران و اشنایی با مبانی اولیه علم اقتصاد‪ .‬این موارد‬ ‫کم و بیش شاکله اصلی علوم سیاسی در ای ران است‪ .‬البته‬ ‫بعد از انقالب فرهنگی یک س��ری دروس اس�لامی مانند‬ ‫مطالعه انقالب اس�لامی‪ ،‬اندیشه سیاس��ی در اسالم‪ ،‬فقه‬ ‫سیاسی‪ ،‬دیپلماسی از نظر اسالم‪ ،‬حقوق بی ن الملل اسالمی‬ ‫و سیاسی و قدرت و حکومت در اسالم به دروس تخصصی‬ ‫رشته علوم سیاسی اضافه شد‪.‬‬ ‫در مجموع م ی توان گفت مبان ی علم سیاست ‪ ،‬مبان ی ‬ ‫علم حق��وق ‪ ،‬مبان ی عل��م اقتصاد‪ ،‬مبان ی جامع ه شناس��ی ‬ ‫عمومی ‪ ،‬روش تحقی ق در علوم سیاس��ی ‪ ،‬حقوق اساس ی ‬ ‫ی اس�لامی ای ران ‪ ،‬مبان ی ‬ ‫ی جمهور ‬ ‫ق اساس�� ‬ ‫(کلیات )‪ ،‬حقو ‬ ‫ل اسالم ‪ ،‬نظام ‬ ‫ق بی ن المل ‬ ‫اندیشه های سیاسی در اسالم ‪ ،‬حقو ‬ ‫ت در اسالم ‪ ،‬اندیش��ه های سیاسی در اسالم ‬ ‫سیاس��ی و دول ‬ ‫و ای ران ‪ ،‬جنب ش های اس�لامی معاصر‪ ،‬تحوالت سیاسی و‬ ‫ط خارج ی ‬ ‫خ رواب ‬ ‫ب اس�لامی ای ران ‪ ،‬تاری ‬ ‫ی ای ران‪ ،‬انقال ‬ ‫اجتماع ‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫رش�ته علوم سیاس�ی ابتدا در غرب و بر‬ ‫مبنای اندیش�ه فالس�فه یونان تاسیس‬ ‫شد و اندیش�مندان زیادی به تحقیق در‬ ‫اندیش�ه های فالس�فه یونان پرداختند‪.‬‬ ‫انها در کتاب ها و تحقیقات خود به تحلیل‬ ‫فلس�فی نظام های سیاس�ی دست زدند‬ ‫و به این ترتیب علوم سیاس�ی به شکل‬ ‫امروزی بنیان گذاشته شد‬ ‫گرایش علوم سیاسی‬ ‫سیاست‬ ‫مجموعه علوم سیاس��ی و رواب��ط بی ن الملل یکی از‬ ‫مهمترین رشته های علوم انسانی است که در ای ران از قدمتی‬ ‫طوالنی برخوردار است‪ .‬سابقه تاسیس رشته حقوق و علوم‬ ‫سیاسی در ای ران به دوران قاجاریه برم ی گردد‪ .‬در ان زمان به‬ ‫واسطه ش��کل گیری روابط ای ران و اروپا و بر اثر مراوداتی که‬ ‫بین ای ران و دولت های اروپایی انجام ش��د‪ ،‬ای ران ی ها کم کم‬ ‫دریافتند که باید سطح سواد سیاسی خود را باال بب رند‪ .‬بناب راین‬ ‫بر حسب نیاز‪ ،‬موضوع تشکیل مدارس جدید در حوزه علوم‬ ‫انسانی مطرح شد‪ .‬به این ترتیب با موافقت مظف رالدین شاه‬ ‫مدرسه عالی علوم سیاسی در سال ‪ 1277‬هجری شمسی‬ ‫در خیابان ادیب ته ران تاسیس شد‪ .‬محمدعلی فروغی که‬ ‫در سال ‪ 1285‬شمسی عالوه بر ریاست این مدرسه‪ ،‬ریاست‬ ‫دیوان کشور را نیز بر عهده داشت‪ ،‬با فراهم کردن زمینه های‬ ‫تدریس کتاب هایی در زمینه حقوق و اقتصاد‪ ،‬موجب رونق‬ ‫این مدرسه شد‪.‬‬ ‫با توسعه اموزش مس��ائل کلی حقوق سیاسی و نیز‬ ‫درگیری هرچه بیشتر دولتمردان با مسائل جدید‪ ،‬توافق شد‬ ‫که دو مدرسه علوم سیاسی و حقوق در یکدیگر ادغام شوند‬ ‫که اجرای این تصمیم باتوجه به شروع جنگ جهانی اول به‬ ‫مدت پنج سال با وقفه مواجه شد اما در میانه جنگ جهانی‬ ‫اول که دولت وثوق الدوله زمام امور را در دس��ت داشت‪ ،‬این‬ ‫موضوع دوباره مطرح شد و بنا بر توافق قبلی تدریس دروس‬ ‫مربوط به حقوق در مدرسه علوم سیاسی تصویب شد‪ .‬به این‬ ‫ترتیب مدرسه حقوق و مدرسه علوم سیاسی به شکل اولیه‬ ‫در ای ران متولد شدند‪.‬‬ ‫در سال ‪ ۱۳۰۶‬هجری شمس��ی‪ ،‬طرح ادغام دو مدرسه‬ ‫عالی سیاس��ی و حق��وق در یکدیگر به تصویب ش��ورای‬ ‫عالی معارف کشور رسید و س��رانجام مدرسه عالی حقوق‬ ‫و علوم سیاسی رس��ما اغاز به کار کرد‪ .‬سی د مصطفی عدل‬ ‫منصور الس��لطنه‪ ،‬مترجم الممالک قریب‪ ،‬میر سی د محمد‬ ‫فاطم ی قمی‪ ،‬دکتر عیسی صدیق‪ ،‬محمدمظاهر صدیق‪ ،‬میرزا‬ ‫جوادخان عامری‪ ،‬میرزا علی اقا هیات‪ ،‬میرزا ابوالقاسم خان‬ ‫فروهر‪ ،‬سی د اس��داهلل مدرس قمی‪ ،‬موس��یو هس و موسیو‬ ‫فراشون از جمله اساتیدی بودند که از همان ابتدا در مدرسه‬ ‫عالی حقوق و علوم سیاس��ی به تدریس علوم جدید در این‬ ‫زمینه پرداختند‪.‬‬ ‫در اسفند ‪ ۱۳۱۲‬شمسی مدرس��ه عالی حقوق و علوم‬ ‫سیاسی به دانشکده تغییر نام داد و یک سال بعد هنگامی‬ ‫ که دانشگاه ته ران تاسیس شد‪ ،‬تحت نظر این دانشگاه قرار‬ ‫گرفت‪ .‬در سال ‪ 1318‬نیز دانش��کده حقوق و علوم سیاسی‬ ‫به محل فعلی ان در دانش��گاه ته ران انتقال یافت که از ان‬ ‫زمان تاکنون به تربیت دانش��جو در دو رشته حقوق و علوم‬ ‫سیاسی م ی پردازد‪ .‬نکته قابل توجه در این میان این است که‬ ‫در این دانشکده که از قدمتی طوالنی برخوردار است‪ ،‬کتابچه‬ ‫یا س��ند مدونی از روند تحوالت یا حتی تاس��یس دانشکده‬ ‫موجود نیست‪.‬‬ ‫دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه ته ران اساتید‬ ‫برجس��ته ای را در طول دوران علمی خود ب��ه جامعه ای ران‬ ‫تحویل داده است که هر یک منشا نظریات مختلفی در علم‬ ‫سیاست بوده اند و گاهی نظ رات انها منشا عملکرد دولت ها‬ ‫و گروه های سیاسی قرار گرفته است‪ .‬در رشته علوم سیاسی‬ ‫این دانشکده‪ ،‬دانشجویان در گرایش های مختلفی همچون‬ ‫علوم سیاس��ی‪ ،‬مطالعات منطق��ه ای و رواب��ط بی ن الملل‪،‬‬ ‫اندیشه های سیاسی‪ ،‬دیپلماسی و سازمان های بی ن المللی و‬ ‫سیاست گذاری عمومی مشغول تحصیل هستند‪.‬‬ ‫کاوی رفتار دولت ها و سازمان ها در عرصه بی ن المللی است‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫ای ران از قاجاریه تا دوران معاصر‪ ،‬سیاست خارج ی جمهور ‬ ‫ی‬ ‫اسالمی ای ران ‪ ،‬مس��ائل اقتصادی و سیاسی نفت در ای ران ‪،‬‬ ‫حقوق اداری ‪ ،‬خلیج فارس و مس��ائل ان ‪ ،‬مس��ائل سیاسی‬ ‫و اقتصادی جهان س��وم ‪ ،‬اص��ول روابط بی ن المل��ل ‪ ،‬تاریخ ‬ ‫روابط بی ن الملل از سال ‪ 1871‬تا س��ال ‪ ،1945‬سازمان های‬ ‫بی ن الملل ی ‪ ،‬تاریخ اندیشه های سیاس��ی در غرب از قب ل از‬ ‫ن بیستم ‪،‬‬ ‫ن بیستم ‪ ،‬اندیشه های سیاسی در قر ‬ ‫ن تا قر ‬ ‫افالطو ‬ ‫ی و رفتار سیاس��ی در اس�لام ‪ ،‬حقوق بی ن الملل ‬ ‫دیپلماس�� ‬ ‫عمومی‪ ،‬فن دیپلماس ی و اداب کنسول ی ‪ ،‬حقوق بی ن الملل ‬ ‫ت و عملکرد‬ ‫ت ماهی ‬ ‫خصوص ی ‪ ،‬تئوری های انقالب ‪ ،‬ش��ناخ ‬ ‫امپریالیس��م ‪ ،‬س��یر قدرت در دریاها‪ ،‬نوس��ازی و دگرگون ی ‬ ‫ی قدرت های‬ ‫ت خارج ‬ ‫ی سیاس ی ‪ ،‬سیاس ‬ ‫سیاس ی ‪ ،‬جامع ه شناس ‬ ‫خ تحول ‬ ‫ک معاصر‪ ،‬تاری ‬ ‫ل نظامی و اس��تراتژی ‬ ‫بزرگ ‪ ،‬مس��ائ ‬ ‫دولت در اس�لام و متون سیاس��ی به زبان خارج ی از جمله‬ ‫دروس��ی هس��تند که در مقطع کارشناس��ی این دانشکده‬ ‫تدریس م ی شوند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫اساتید علوم سیاسی‬ ‫اساتید و فرهیختگان برجسته زیادی از ابتدای تاسیس‬ ‫رشته علوم سیاسی در ای ران تاکنون به فعالیت و تدریس در‬ ‫زمینه علوم سیاسی مشغول بوده اند که هر یک از انان برگی‬ ‫از تاریخ این رشته و دانش��کده ای که در ان مشغول تدریس‬ ‫بوده اند را به خود اختصاص داده اند و ش��اگردان و محققان‬ ‫فراوانی را در زمینه علوم سیاس��ی تربیت کرده اند‪ .‬به علت‬ ‫اهمیت دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه ته ران در‬ ‫اینجا به اساتید علوم سیاسی و حقوق در این دانشکده اشاره‬ ‫م ی کنیم‪ .‬حمید عنایت‪ ،‬قاس��م افتخاری‪ ،‬حسین بشیریه‪،‬‬ ‫حمید احمدی‪ ،‬داوود اقایی‪ ،‬ابومحمد عسگرخانی‪ ،‬سی د جواد‬ ‫بزاده‪ ،‬ص��ادق زیباکالم‪ ،‬عبدالرحمان‬ ‫طباطبایی‪ ،‬احمد نقی ‬ ‫عالم‪ ،‬الهه کوالیی‪ ،‬حمی را مش��یرزاده‪ ،‬نسرین مصفا‪ ،‬ناصر‬ ‫کاتوزیان‪ ،‬داوود فیرحی‪ ،‬محسن رهامی‪ ،‬حسین سی ف زاده‪،‬‬ ‫اب راهی��م متقی‪ ،‬مجی��د وحید‪ ،‬احمد س��اعی‪ ،‬س��ی د رحیم‬ ‫ابوالحسنی‪ ،‬سی د احمد موثقی‪ ،‬کیومرث اشتریان‪ ،‬مصطفی‬ ‫ملکوتیان‪ ،‬محمدرضا تخش��ید‪ ،‬حمید احم��دی‪ ،‬همایون‬ ‫الهی‪ ،‬محمدجعفر جوادی ارجمند‪ ،‬محسن خلیجی‪ ،‬احمد‬ ‫دوس��ت محمدی‪ ،‬عبداهلل رمضان زاده‪ ،‬رضا رئیس طوسی‪،‬‬ ‫سی د علی سادات اخوی‪ ،‬بهزاد شاهنده‪ ،‬علیرضا صدرا‪ ،‬به رام‬ ‫مس��تقیمی‪ ،‬جهانگیر معینی‪ ،‬ناصر هادیان‪ ،‬احمد ساعی‪،‬‬ ‫احمد قوام‪ ،‬ملک یحیی صالحی‪ ،‬علیرضا ازغندی‪ ،‬ابوالقاسم‬ ‫طاهری و‪ ...‬از جمله اساتید برجس��ته این رشته در دانشکده‬ ‫حقوق و علوم سیاسی م ی باشند که هر یک نقش موثری در‬ ‫تربیت فارغ التحصیالن این رشته داشته اند‪.‬‬ ‫به هر حال رش��ته علوم سیاس��ی در ای ران که یکی از‬ ‫زیرمجموعه های علوم انس��انی اس��ت‪ ،‬با وجود برخورداری‬ ‫از پیش��ینه ای قوی و تاریخی‪ ،‬همچون سایر علوم انسانی‬ ‫هنوز نتوانس��ته اس��ت به جایگاه اصلی خود دس��ت یابد‪.‬‬ ‫فارغ التحصیالن این رش��ته نیز از اینده ش��غلی مناس��بی‬ ‫برخوردار نیستند‪ .‬انچه هنوز در دانشکده های علوم سیاسی‬ ‫در دانش��گاه های ای ران تدریس م ی ش��ود‪ ،‬هم��ان نظریات‬ ‫گذش��تگان و بررس��ی اتفاقات و تحوالت تاریخی اس��ت و‬ ‫به نظر م ی رس��د نواوری و تولید علم مخصوصا ب راس��اس‬ ‫نیازهای بومی در این زمینه هنوز به طور جدی و شایس��ته‬ ‫مورد توجه ق��رار نگرفته اس��ت‪ .‬بناب راین به نظر م ی رس��د‬ ‫برگزاری کرس ی های ازاداندیشی‪ ،‬کنکاش و بررسی تحوالت‬ ‫سیاس��ی – اجتماعی ای ران در س��ال های بع��د از انقالب و‬ ‫همچنین تحلیل رویدادهای بی ن المللی با رویکرد کش��ف‬ ‫ریشه های بروز انها م ی تواند راه روشنی را پیش روی اساتید‬ ‫و دانشجویان این رشته کهن قرار دهد تا با تفکر و تعمق در‬ ‫مبانی فکری تحوالت ای ران و جهان‪ ،‬به تولید علم بپردازند‬ ‫تا این رش��ته به فراخور قدمت و سابقه اش‪ ،‬در این زمینه نیز‬ ‫حرفی ب رای گفتن داشته باشد‪.‬‬ ‫علومسیاسیدرایران؛‬ ‫ازپرستیژاجتماعیتاایندهشغلیمبهم‬ ‫نگاهی دقیق تر به محتوای علوم سیاسی در ایران درگفت وگو با صادق زیباکالم‬ ‫شاید به جزئیات بتوان گفت که اشتیاق به تحصیل‬ ‫در رشته علوم سیاس��ی در صدر رش��ته های علوم انسانی‬ ‫اس��ت‪ .‬هر س��اله هزاران نفر از فارغ التحصیالن رشته های‬ ‫علوم دقیقه و طبیعی و کاربردی در ازمون فوق لیسانس این‬ ‫رشته شرکت م ی کنند و بسیاری نیز م ی خواهند تغییر رشته‬ ‫بدهند و ش��مار دیگری نیز م ی خواهند در کنار رشته و کار‬ ‫اصل ی شان به تحصیل در علوم سیاسی مشغول شوند‪ ،‬حال‬ ‫یا از باب عالقه به علوم سیاس��ی یا از باب کنجکاوی یا به‬ ‫دلیل پرستیژ اجتماعی که نسبت به تحصیل این رشته در‬ ‫جامعه ما به وجود امده است‪ .‬این در حالی است که در دوران‬ ‫انقالب و سال های نخست پس از پیروزی انقالب تحصیل‬ ‫در علوم اسالمی و حوزوی در این جایگاه قرار داشت‪.‬‬ ‫در ای ران و به طور دقیق بعد از انقالب فرهنگی که در‬ ‫سال های ‪ 59‬تا ‪ 62‬اتفاق افتاد یک سری دروس اسالمی نیز‬ ‫به واحدهای درسی علوم سیاسی در دانشگاه ها افزوده شد‪.‬‬ ‫این دروس البته افزون بر دروس اسالمی هستند که در همه‬ ‫رشته های دیگر دانشگاهی نیز وجود دارد و توسط مدرسینی‬ ‫که عضو گروه معارف اسالمی بوده و از جانب حوزه علمیه‬ ‫قم انتخاب م ی ش��وند‪ ،‬تدریس م ی ش��ود‪ .‬دروس اسالمی‬ ‫مختص علوم سیاس��ی چند واحد محدود ب��وده و عبارتند‬ ‫از‪ :‬مطالعه انقالب اسالمی‪ ،‬اندیشه سیاسی در اسالم‪ ،‬فقه‬ ‫سیاسی‪ ،‬دیپلماسی از نظر اسالم‪ ،‬حقوق بی ن الملل اسالمی‬ ‫و سیاسی‪ ،‬قدرت و حکومت در اسالم‪.‬‬ ‫جدای از این مباحث کلی مطالعات جانبی مهمی نیز‬ ‫در علوم سیاس��ی وجود دارد به عنوان مثال مطالعات زنان‪،‬‬ ‫حقوق بش��ر و نحوه دگرگونی مناس��بات میان کشورها و‬ ‫قدرت ها در عرصه بی ن الملل و مسائلی از این دست‪.‬‬ ‫مانند هر رشته ای‪ ،‬علوم سیاس��ی نیز از چندین‬ ‫حوزه تشکیل م ی ش��ود‪ .‬حوزه های اصلی که شاکله علوم‬ ‫سیاس��ی را تش��کیل م ی دهند عبارتند از‪ :‬جامع ه شناسی‪،‬‬ ‫بررس��ی اصول حاکم بر رواب��ط میان کش��ورها در عرصه‬ ‫بی ن المللی‪ ،‬تاریخ تحول روابط بی ن الملل‪ ،‬زبان انگلیسی‪،‬‬ ‫روش تحقیق‪ ،‬تاریخ تحوالت سیاس��ی ای ران‪ ،‬تاریخ روابط‬ ‫خارجی ای ران‪ ،‬فلسفه و اندیشه سیاس��ی‪ ،‬اشنایی با مبانی‬ ‫اولیه علم حقوق‪ ،‬مطالعه قانون اساسی جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران و اشنایی با مبانی اولیه علم اقتصاد‪.‬‬ ‫ماهی��ت ای��ن رش��ته را بررس��ی نهاده��ای‬ ‫تش��کی ل دهنده ق��درت سیاس��ی در جامع��ه‪ ،‬اح��زاب و‬ ‫تشکل های سیاس��ی‪ ،‬گروه های فشار و ذی نفوذ‪ ،‬نهادهای‬ ‫دیگر اعمال ق��درت و باالخره حکومت تش��کیل م ی دهد‪.‬‬ ‫بحث اصلی این اس��ت که اعمال قدرت و ساختار سیاسی‬ ‫در جامعه چگونه شکل م ی گیرد‪ .‬حوزه مهم دیگری که به‬ ‫موازات مباحث ماهیت‪ ،‬ترکیب و نحوه اعمال قدرت مورد‬ ‫مطالعه قرار م ی گیرد عبارت است از بررسی لزوم حکومت‪.‬‬ ‫شکل و س��اختار ان‪ ،‬اینکه اگر لزوم حکومت را بپذیریم چه‬ ‫کسی ب رای حکومت شایسته تر اس��ت و چه نوع حکومتی‬ ‫اق�ای دکتر! چ�ه چهره ای از علوم سیاس�ی‬ ‫در اذه�ان ایران ی ها و عالقه مندان به این رش�ته‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫اس�کلت اصلی علوم سیاس�ی در ای�ران را چه‬ ‫مباحثی تشکیل م ی دهد؟‬ ‫دغدغه اصلی علم سیاست چیست؟‬ ‫بهتر و مطلوب تر‪.‬‬ ‫مش�کل یا معضل اصل�ی این عل�م ب ه طور کلی‬ ‫چیست؟‬ ‫برخالف تصور بس��یاری که از بی��رون به علوم‬ ‫سیاسی م ی نگرند‪ ،‬علوم سیاس��ی یک مجموعه تجویزی‬ ‫نیس��ت‪ .‬علوم سیاس��ی به ما نم ی اموزد که یک حکومت‬ ‫باید چه انجام دهد و چگونه رفتار کند تا موفق تر باش��د‪.‬‬ ‫این رش��ته به ما نم ی اموزد که این حزب یا تشکل سیاسی‬ ‫باید چه کند یا چه نکند‪ .‬علوم سیاسی به مردم یاد نم ی دهد‬ ‫که اگر از حکومتی ناراضی بودند چگونه کارکرد و بقای ان‬ ‫را ناممکن کنند‪ .‬این علم حت��ی نم ی تواند تجویز کند که‬ ‫چون در این جامعه این تحول یا ان یکی‪ ،‬این انقالب یا ان‬ ‫شورش در نتیجه برخی شرایط به وجود امده پس در جوامع‬ ‫دیگر هم اگر همان شرایط ایجاد شود‪ ،‬همان تغییر و تحول‬ ‫رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫علوم سیاس��ی بیش از انچه تجوی��ز‪ ،‬فرمول بندی‪،‬‬ ‫تعمیم بخشی یا عمومیت دادن‪ ،‬نظریه پردازی و پیشگویی‬ ‫و پی ش بینی باش��د‪ ،‬تالش ب رای فهم و تبیین انچه اتفاق‬ ‫افتاده و انچه وجود دارد‪ ،‬است‪.‬‬ ‫از دید ش�ما که از اس�اتید مطرح علوم سیاسی‬ ‫هستید‪ ،‬وضعیت این رشته در ایران چگونه است‬ ‫و چه توصی ه ای به عالقه مندان این رشته دارید؟‬ ‫‪2‬‬ ‫مجله مثلث در پ�روژه ای جدید تالش دارد‬ ‫ب�ه تاریخچه علوم سیاس�ی در جه�ان و ایران‬ ‫پرداخته و جزئ ی ترین مسائل مرتبط با این علم‬ ‫از کلیت علوم انس�انی را زیر ذرهبین اس�اتید‬ ‫و صاحب�ان فن ب�رده و مجموع�ه ای متفاوت را‬ ‫در اختیار عالقه من�دان به این ح�وزه علمی و‬ ‫دانش�جویان و تحلیلگران علم سیاس�ت قرار‬ ‫ده�د‪ .‬در اولین گام تاریخچه علم سیاس�ت در‬ ‫ایران مورد بررسی قرار گرفته و در همین ارتباط‬ ‫با ص�ادق زیباکالم از اس�اتید و اعض�ای هیات‬ ‫ی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه‬ ‫علم ‬ ‫تهران گفت وگویی انجام گرفته اس�ت‪ .‬ایش�ان‬ ‫عالوه بر تحلی ل ها و اث�ار متعدد در حوزه علوم‬ ‫سیاسی‪ ،‬مقدمه کتاب اس�اتید علوم سیاسی‬ ‫دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران‬ ‫را نیز تحریر کرده اند‪.‬‬ ‫به دنبال ضدیت با غرب نبوده و اصالتا به دنبال تولید فکر و‬ ‫اندیشه باشند اما واقعیت تلخ ان است که در بسیاری از موارد‬ ‫این سنت و این دست واژگان در حقیقت پوششی است ب رای‬ ‫ضدیت ایدئولوژیک و رویارویی متعصبانه با غرب و افکار و‬ ‫اندیشه های متفکران غربی‪ .‬تولید فکر و اندیشه و تحلیل‬ ‫و نظر از ناحیه خودمان یک حرف اس��ت و جدال و ضدیت‬ ‫مغرضانه با افکار و عقاید و اندیشه های دیگران‪ ،‬حرفی دیگر‪.‬‬ ‫در بسیاری از موارد‪ ،‬ارا و اندیشه و نظریاتی که صرفا‬ ‫به انگیزه ضدی��ت‪ ،‬رویارویی و تخطئه گفتم��ان غرب ی ها‬ ‫تولید م ی شود انقدر سطحی و پوچ و ب ی محتوا و مغرضانه‬ ‫یا حال) انجام دهند‪ .‬اس��اتید و محققان علوم سیاسی ما تا‬ ‫امروز نتواستند اثری بکر‪ ،‬کاری دست اول یا اثری که نتیجه‬ ‫تحقیقات و مطالعات خودشان باشد بیرون دهند‪ .‬اثاری که‬ ‫ما در این حوزه داریم همچون حوزه اندیشه اغلب ترجمه و‬ ‫کار دیگران است حال یا ترجمه مستقیم بوده یا جمع اوری‬ ‫تکه پاره های کارهای غرب ی هاست‪ .‬ما حتی نتوانسته ایم در‬ ‫مورد کش��ورها و مناطقی که دیوار به دیوار ما هس��تند نیز‬ ‫کارهای ارزنده و قابل مطالع ه ای ارائه دهیم‪.‬‬ ‫وضعیت این رشته را در دانشکده حقوق و علوم‬ ‫سیاسی دانشگاه تهران چگونه م ی بینید؟‬ ‫واقعیت این اس��ت که وضعیت علوم سیاسی در‬ ‫دانشگاه ته ران به هیچ وجه مطلوب نیست‪ .‬سرنوشت بدی‬ ‫که علوم سیاسی در دانش��گاه ته ران به ان دچار شده امری‬ ‫است که همگی اساتید در ان نقش داشته اند‪ .‬همان همکار‬ ‫محترم که دیگران را مقصر دانسته و خود را تبرئه م ی کند‪،‬‬ ‫خود نقش کمی در به وجود امدن این وضع نداش��ته است‪.‬‬ ‫مطالب و محتوای درسی او به کنار‪ ،‬این بزرگوار سال هاست‬ ‫که تدریس در مقطع لیسانس را کنار گذاشته و صرفا در دوره‬ ‫دکترا تدریس م ی کند‪ .‬البته تدری��س در دوره دکترا دو ب رابر‬ ‫دوره لیسانس محسوب م ی شود‪ .‬به عالوه تدریس در دوره‬ ‫دکترا باعث م ی شود که دانشجویان دوره دکترا با اساتیدی که‬ ‫به انان درس م ی دهند رساله دکترا بگیرند و هر دانشجوی‬ ‫دکترا هر ترم مبلغی افزون بر حقوق اس��تاد مربوطه عاید‬ ‫استاد م ی کند و البته مواهب دیگر‪.‬‬ ‫همه اینها را بگذاریم کنار؛ این نکته که دانش��جویان‬ ‫ما پ��س از فارغ التحصیلی در مقطع لیس��انس عمال چیز‬ ‫زیادی در مقاطع فوق لیس��انس و دکت��را فرانم ی گیرند هم‬ ‫مسئله دیگری است‪ .‬با همه اینها رش��ته علوم سیاسی در‬ ‫دانش��گاه ته ران را نم ی ش��ود همچون‬ ‫جزیره ای درون اقیانوس پنداش��ت که با‬ ‫هیچ کجای دیگر ارتباط نداشته و در دل‬ ‫اقیانوس ب رای خود ارمیده اس��ت‪ .‬علوم‬ ‫سیاس��ی دانش��گاه تهران را نم ی توان‬ ‫جدا از کل علوم انسانی در جامعه امروز‬ ‫ای ران در نظر گرفت و علوم انس��انی در‬ ‫ای ران را به نوبه خود نم ی توان مس��تقل‬ ‫از وضعی��ت کل علوم در ای��ران در نظر‬ ‫گرفت‪ .‬وضعیت کلی علوم در ای ران را نیز‬ ‫نم ی توان مس��تقل از وضعیت و جایگاه‬ ‫دانشگاه های کشور و وضعیت تحقیقات‬ ‫در کشور مورد بررسی قرار داد‪ .‬همه این‬ ‫موارد درهم تنیده اند و نم ی شود وضعیت‬ ‫علوم سیاس��ی در یک جامعه غم انگیز‬ ‫باش��د‪ ،‬اما در عین حال وضعیت رشته‬ ‫تاریخ‪ ،‬حقوق‪ ،‬فلس��فه یا روانشناسی در‬ ‫ان مطلوب باشد‪.‬‬ ‫در اخر چه چش�م اندازی برای رشته‬ ‫علوم سیاسی در کشورمان متصور‬ ‫هستید؟‬ ‫است که با هیچ رویکردی به علم و معرفت نم ی توان ان را‬ ‫«تولیدات بومی»‪« ،‬اسالمی»‪« ،‬ملی» و «خودی» نامید‪.‬‬ ‫اقای دکتر! اثار موجود در رش�ته علوم سیاس�ی‬ ‫را چگونه ارزیابی م ی کنید و تا چه اندازه اس�اتید‬ ‫و فارغ التحصیالن این رشته را مولد م ی دانید؟‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫ج��ای تاس��ف اس��ت ک��ه بگوی��م اس��اتید و‬ ‫فارغ التحصیالن دانش��گاهی ما در علوم سیاسی تاکنون‬ ‫کمتر توانس��تند اثر ارزنده یا کار درخ��ور توجهی در افریقا‪،‬‬ ‫اروپ��ا‪ ،‬امریکا یا خ��اور دور و در ی��ک کالم در هیچ حوزه و‬ ‫منطق��ه ای در جهان (اع��م از تغییر و تحوالت در گذش��ته‬ ‫من ب��ا وجود هم��ه نقایص و‬ ‫ضع ف های پیش گفته به اینده این رشته‬ ‫در کشورمان امیدوارم‪ .‬تردیدی ندارم که اینده ای روشن در‬ ‫انتظار این رش��ته و جویندگان ان اس��ت‪ .‬اما چرا چنین دید‬ ‫مثبتی به اینده به رغم وجود نواقص مختلف چندین دهه ای‬ ‫دارم؛ علت این اس��ت که باور دارم باتوجه به روند توس��عه‬ ‫سیاسی در کشور و رشد جامعه مدنی اینده علوم سیاسی و‬ ‫زیرشاخه های این علم روشن است‪ .‬زمانی که بسترها ب رای‬ ‫توسعه سیاسی و ارتقای نقش افرینی جامعه مدنی فراهم اید‬ ‫یا شرایط نوید نزدیکی این مرحله را دهد‪ ،‬م ی توان به برون داد‬ ‫علم سیاست و تقویت محتوای ان و تحول بوم ی این علم‬ ‫در جامعه امیدوار بود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫توصیه کلی من به همه مش��تاقان این رش��ته‬ ‫ان اس��ت که اساس��ا به دنبال تحصیل در علوم سیاس��ی‬ ‫نروند و تالش کنند بر احس��اس و تمایلش��ان غلبه کرده‬ ‫و به دیگر رش��ته ها روی اورند یا در رش��ته هایی که اکنون‬ ‫مشغول هستند‪ ،‬ادامه مس��یر دهند‪ .‬به دو دلیل؛ اول اینکه‬ ‫به هیچ وجه نم ی توانند به لحاظ کاری و داشتن درامد روی‬ ‫این رشته حس��ابی باز کنند و دوم اینکه‬ ‫وضعیت علوم سیاسی در دانشگاه های‬ ‫ما خوب نیست‪.‬‬ ‫مش��کل بنیادین علوم سیاس��ی‬ ‫در ای ران ان اس��ت که قال��ب را از غرب‬ ‫گرفته ایم و در همان ح��د گرفتن قالب‬ ‫مانده ایم‪ .‬محتوای علوم سیاس��ی ما به‬ ‫غایت ضعیف و س��طحی است‪ .‬عمده‬ ‫تالش م��ا ان بوده ک��ه ظواه��ر کار را‬ ‫اراس��ته کنیم اما چون محتوای چندانی‬ ‫در بس��یاری از مطالب درس ی مان وجود‬ ‫ندارد این مساله باعث ش��ده تا بسیاری‬ ‫از دانش��جویانی که با هزار امید و ارزو و‬ ‫کوهی از انتظارات از کنکور گذش��ته و‬ ‫موفق ب��ه ورود به دانش��گاه های معتبر‬ ‫م ی شوند‪ ،‬پس از یکی‪ ،‬دو ترم سرخورده‬ ‫شده و در جس ت وجوی تغییر م ی افتند‪.‬‬ ‫برخی درصدد برم ی ایند تا تغییر رش��ته‬ ‫دهند و برخی به سراغ رشته دوم م ی روند‪.‬‬ ‫گروهی نیز ب ی تفاوت شده چندان دیگر‬ ‫دنبال درس و بحث نیستند‪ .‬گفتن اینکه‬ ‫ما نباید صرفا چشم مان به غرب ی ها باشد‬ ‫و الزم اس��ت خود هم همت��ی و کاری‬ ‫و فکری از خودمان ابداع کنیم به هی��چ وجه به معنای ان‬ ‫نیس��ت که هر انچه ریش��ه در فرهنگ و دانش غربی دارد‬ ‫را تخطئه کرده و با هر فکر و نظری ک��ه غرب ی های تولید‬ ‫م ی کنند به مخالفت بپیردازیم‪ .‬امری که در گذش��ته میان‬ ‫چپ های مارکسیس��ت ما رایج بود و امروزه این س��نت در‬ ‫میان بسیاری از متفکران و چهره های محافظه کار ما جای‬ ‫خوش کرده است‪.‬‬ ‫جریانات فکری که همه هنرشان ان است که با هرچه‬ ‫غربی اس��ت و از غرب م ی اید به جدال و س��تیز برخیزند ‪.‬‬ ‫ممکن است کسانی باش��ند که در طرح این مفاهیم واقعا‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫‪45‬‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫از سیاست سنتی تا سیاست مدرن‬ ‫بررسی پیشینه و وضعیت علوم سیاسی در ایران‬ ‫احمد بخشی‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دکترایعلومسیاسیو‬ ‫یدانشگاه‬ ‫عضوهیاتعلم ‬ ‫اگرچه سنت علمی نگری سیاسی در ای ران قدیم ی ‬ ‫و سنتی است اما علم سیاست به مثابه دانش ی نو و رشته ای‬ ‫اکادمیک حدود یک قرن پی��ش وارد ای ران ش��د‪ .‬در اواخر‬ ‫حکومت ناصرالدین شاه ازادیخواهان روشنفکر و متفکران‬ ‫تحت تاثیر نهضت روحانیت در جنبش تنباکو و با الهام از اثار‬ ‫پیشروان اندیشه ازادی و مساوات در غرب مانند مونتسکیو‪،‬‬ ‫روسو‪ ،‬ولتر و س��ایر متفکران دوره فروپاشی نظام فئودالی و‬ ‫شکل گیری و رشد بورژوازی‪ ،‬به‬ ‫تالش هایی در جهت اگاه کردن‬ ‫مردم پرداختند‪.‬‬ ‫مدرس��ه علوم سیاس��ی‬ ‫یکی از قدیم ی ترین تاسیسات‬ ‫اموزش��ی عصر جدید در ای ران‬ ‫محس��وب م ی ش��ود ک��ه به‬ ‫منظور تعلیم علوم سیاس��ی‬ ‫به فرمان مظف رالدین شاه قاجار‬ ‫و در زم��ان وزارت خارجه میرزا‬ ‫نصراهلل خ��ان مش��ی رالدوله در‬ ‫نیمه شعبان ‪ ۱۳۱۷‬قمری ب رابر‬ ‫با ‪ ۲۸‬اذر ‪ ۱۲۷۸‬خورش��یدی در‬ ‫تهران افتتاح ش��د‪ .‬نخستین‬ ‫مدیر مدرسه میرزا حس ن خان‬ ‫مش��یرالملک (ملق��ب ب��ه‬ ‫مش��ی رالدوله و پیرنی��ا) ب��ود‪.‬‬ ‫مدرس��ه حقوق هم در س��ال‬ ‫‪ 1299‬فعالی��ت خ��ود را اغ��از‬ ‫کرد‪ .‬در س��ال ‪ ۱۳۰۶‬دو مدرسه‬ ‫سیاس��ی و حق��وق در ه��م‬ ‫ادغام ش��دند و مدرسه حقوق‬ ‫و سیاس��ی را تش��کیل دادند‪.‬‬ ‫مدرس��ه تجارت نیز در س��ال‬ ‫‪ ۱۳۰۹‬در مدرسه حقوق و سیاسی ادغام شد و مدرسه حقوق و‬ ‫سیاسی و اقتصاد شکل گرفت که ریاست ان را نیز عل ی اکبر‬ ‫دهخدا بر عهده داشت‪ .‬با تشکیل دانشگاه ته ران در ‪۱۳۱۳‬‬ ‫این مدرسه با نام دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی‬ ‫زیرمجموعه دانشگاه ته ران شد‪ .‬با جدا شدن دانشکده اقتصاد‬ ‫از ان در ‪ ۱۳۴۶‬این دانش��کده به نام دانشکده حقوق و علوم‬ ‫سیاسی به کار خود ادامه داد‪.‬‬ ‫از دالیل تاسیس این رش��ته و مدرسه م ی توان به این‬ ‫نکته اش��اره کرد که در ان زمان برخی از جریان امور به این‬ ‫اگاهی رس��یده بودند که عدم ش��ناخت و فقدان یک درک‬ ‫درست از امور بی ن الملل ضربه سختی به جایگاه ای ران میان‬ ‫سایر ملل زده است‪.‬‬ ‫ضرورت بنیاد ام��وزش و تاکید بر ام��وزش نو که به‬ ‫دوران ب ی خبری در جامعه پایان بخشد‪ ،‬از این زمان در ای ران‬ ‫احساس ش��د‪ .‬گس��ترش روزافزون روابط بی ن المللی و اب راز‬ ‫عالقه بسیاری از کشورها به نزدیکی با ای ران و نفوذ سرمایه ای‬ ‫و کاالیی در ای ران ایجاب م ی کرد ک��ه حکومت دارای کادر‬ ‫ورزیده و مجرب در بخش های مختل��ف اداری به ویژه امور‬ ‫سیاست خارجی باشد تا بتواند به درستی از منافع ملی دفاع‬ ‫کند‪ ،‬در نتیجه بیشتر مدرسه از نظر امروزی روابط بی ن الملل‬ ‫و سیاست خارجی که شاخه ای از علم سیاست است به خود‬ ‫گرفت و هدف کاربردی ان تامی��ن نیروهای مطلع و کارامد‬ ‫ب رای دستگاه سیاست خارجی ای ران بود و فارغ التحصیالن‬ ‫این مدرسه با پیشنهاد وزیر خارجه و تصویب شاه به سمت‬ ‫وابسته‪ ،‬به سفارتخانه ها و کنس��ولگری های ای ران در خارج‬ ‫م ی رفتند یا در وزارت امور خارجه مشغول خدمت م ی شدند‪،‬‬ ‫هر چند پس از مدتی بسیاری از فارغ التحصیالن این مدرسه‬ ‫بع د ها شاغل مقام های مهم سیاسی شدند‪ .‬اما از سویی این‬ ‫مدرس��ه با این کارویژه‪ ،‬محصالن را از مباحث نظری صرف‬ ‫بر حذر داش��ت و متون م��ورد مطالعه دیپلماس��ی‪ ،‬حقوق‬ ‫بی ن الملل‪ ،‬حقوق اساسی و تاریخ اروپا بود و چندان اطالعی‬ ‫از اوضاع سیاس��ی و اجتماعی و فرهنگی کش��ور کس��ب‬ ‫نم ی کردند‪ .‬باید گفت انچه مردم به نام سیاس��ت و مسائل‬ ‫سیاسی م ی شناسند با سیاست به مفهومی که در رشته علوم‬ ‫سیاسی مطرح است‪ ،‬تفاوت بسیار دارد‪.‬‬ ‫علم سیاس��ت رش��ته ای از اگاهی اجتماعی است که‬ ‫وظیفه ان ش��ناخت منظم اصول و قواعد حاک��م بر روابط‬ ‫سیاسی میان نیروهای اجتماعی در داخل یک کشور و روابط‬ ‫میان دولت ها در عرصه بین لمللی است‪ .‬این رشته از اگاهی‬ ‫و دانش اجتماعی‪ ،‬کارکرد اصول و قواعد حاکم بر روابط میان‬ ‫نیروهای اجتماعی را کشف م ی کند و چگونگی کارکرد انها‬ ‫را اموزش م ی دهد‪.‬‬ ‫از ویژگ ی های علم سیاست در مقطع تاسیس مدرسه‬ ‫علوم سیاس��ی تا تاس��یس دانش��گاه ته ران و الحاق این‬ ‫مدرسه به ان م ی توان به موارد زیر اشاره کرد‪« :‬گرایش های‬ ‫محافظه کارانه‪ ،‬پرهیز از تحلیل مسائل سیاسی‪ ،‬غلبه رویکرد‬ ‫حقوقی در مطالعات سیاسی‪ ،‬گرایش به سمت ترجمه اثار‬ ‫خارجی و گریز از پرداختن به مسائل سیاسی ای ران و فرهنگ‬ ‫خودی‪».‬‬ ‫پس از تاس��یس دانش��گاه ته ران به ویژه پس از دهه‬ ‫‪ 1340‬تا انقالب اسالمی ما ش��اهد تغیی رات اساسی در علم‬ ‫سیاست در کشور هس��تیم که م ی توان به اتخاذ روش های‬ ‫جامع ه ش��ناختی به جای رویکرد حقوقی و خارج شدن علم‬ ‫سیاست از سلطه نگرش حقوقی‪ ،‬تغییر ب رنامه های اموزشی‬ ‫رشته علوم سیاس��ی و برخی دروس جدید‪ ،‬تصویب و ایجاد‬ ‫چند موسسه و نشریه جدید در صحنه سیاست‪ ،‬خارج شدن‬ ‫رشته علم سیاست از انحصار دانشگاه ته ران و تاسیس این‬ ‫رشته در دانشگاه ملی ای ران (دانشگاه شهید بهشتی فعلی)‬ ‫ که موجب نوعی رقابت حرفه ای شد ‪ -‬اشاره کرد که همین‬‫امر به استحکام علوم سیاسی کمک کرد و سبب تاسیس‬ ‫دوره های فوق لیسانس و دکترای علوم سیاسی و‪ ...‬شد‪.‬‬ ‫در پی پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬اختیارات حوزه دانشکده‬ ‫علوم سیاسی بیشتر شد و به دلیل ش��رایط اغازین انقالب‬ ‫اس�لامی‪ ،‬وج��ود گروه ه��ا و جناح های سیاس��ی و تجمع‬ ‫دسته ها و احزاب سیاس��ی مخالف و معارض نظام سیاسی‬ ‫در دانشگاه ها فضای التهاب امیز و اش��فته ای را ایجاد کرد‬ ‫و همین امر باعث شد رهبر انقالب اسالمی ب رای برخورد با‬ ‫نیروهای مخالف و معارض و اصالح نظام اموزشی دانشگاه ها‬ ‫در اردیبهش��ت ‪ 1359‬دانشگاه ها را‬ ‫تعطی��ل و برنامه اس�لام ی کردن‬ ‫دانشگاه ها با عنوان انقالب فرهنگی‬ ‫اغاز گردد‪ .‬یکی از اهداف اصالحات‬ ‫نظ��ام اموزش��ی‪ ،‬اس�لام ی کردن‬ ‫علوم انس��انی به عنوان مهم ترین‬ ‫مح��ور دگرگونی دانش��گاه ها بود‪.‬‬ ‫س��تاد انقالب فرهنگی ب��ر مبنای‬ ‫چنین نگرش��ی کار خود را اغاز کرد‬ ‫و به رغم انکه برنامه مصوب س��تاد‬ ‫انق�لاب فرهنگی ب��ا برنامه قبلی‬ ‫تفاوت های اشکاری داشت‪ ،‬تعدادی‬ ‫دروس با عناوین اس�لامی اضافه‬ ‫ش��د اما در محتوای علم سیاست‬ ‫و چارچوب ان نس��بت ب��ه پیش از‬ ‫انقالب تغییر جدی حاصل نش��د‪.‬‬ ‫از ویژگ ی های علم سیاست در این‬ ‫دوره م ی ت��وان به ایج��اد تغیی رات‬ ‫کم��ی در رش��ته علوم سیاس��ی‪،‬‬ ‫س��لطه گرایش های پوزیتیویستی‬ ‫در رش��ته علوم سیاس��ی؛ پرهیز از‬ ‫تحلیل مسائل ای ران و حوزه قدرت‬ ‫سیاسی؛ بومی نشدن علم سیاست؛‬ ‫غیرکاربردی بودن علم سیاس��ت؛‬ ‫غیرمولد بودن علم سیاست و‪ ...‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫در بعد اسی ب شناسی این رشته نیز باید موارد زیر را ذکر‬ ‫کرد‪ ،‬هر چند بسیاری از این اسی ب ها با دیگر رشته ها به ویژه‬ ‫علوم انسانی مشترک م ی باشند‪:‬‬ ‫‪ l‬کارویژه علوم سیاس��ی‪ ،‬پرورش سیاستمدار است‪،‬‬ ‫اما در بس��یاری از مواقع به نظر م ی رس��د که سیاستمداران‬ ‫هستند که م ی خواهند به پرورش و شکل دهی علوم سیاسی‬ ‫بپردازند‪.‬‬ ‫‪ l‬نبود ارتباط میان کارگزاران سیاسی و پژوهشگران‬ ‫دانشگاهی‬ ‫‪ l‬عدم تطابق منطقی بین ایجاد مراکز اموزش عالی‬ ‫و تعداد دانش اموختگان‬ ‫‪ l‬غیربوم��ی بودن‪ ،‬یعنی عدم تناس��ب ب��ا نیازها و‬ ‫قابلی ت های کشور‬ ‫‪ l‬غالب بودن اهداف اموزشی بر اهداف پژوهشی‬ ‫‪ l‬مش��خ ص نبودن جای��گاه و منزلت این رش��ته و‬ ‫همچنین عدم هویت مشخص‬ ‫‪ l‬اشکاالت فراوان در س��رفصل دروس‪ ،‬چه ابالغی‬ ‫علوم سیاسی‬ ‫و چه پیشنهادی‬ ‫‪ l‬اشتغال تعدادی از اس��اتید این رشته در سازمان ها‬ ‫و شرکت ها‬ ‫‪ l‬وجود نوس��انات سیاسی در کش��ور و تاثیر ان بر‬ ‫خودسانسوری اساتید‬ ‫‪ l‬روزامد نبودن اطالعات علمی برخی از اساتید‬ ‫‪ l‬اشکال در پذیرش دانشجو و همچنین عدم رعایت‬ ‫استانداردها‬ ‫مالحظات‬ ‫‪ l‬علوم سیاس��ی در ای ران از اش��فتگی عمیقی رنج‬ ‫م ی برد که نتیجه فقدان یک رویکرد علمی و ب رنامه ‏ریزی شده‬ ‫از یک سو و فقدان تعامل سازنده بین گروه های دانشگاهی‬ ‫از سوی دیگر است‪.‬‬ ‫‪ l‬دولت ه��ا معم��وال از عل��وم سیاس��ی و پرورش‬ ‫سیاس��تمدار خوشش��ان نم ی اید؛ ب رای چه بای��د‏مزاحم و‬ ‫ای رادبگیر ب رای خودشان تربیت کنند؟ انها ترجیح م ی دهند‬ ‫افرادی با تخصص های دیگر‏کارهای اجرای ی ش��ان را انجام‬ ‫دهند‪ ،‬درحالی که یک سیاست شناس واقعی م ی تواند انها را‬ ‫از بروز بحران ‏های وی رانگر اگاه سازد‪.‬‬ ‫‪ l‬ضعف دانشجویان علوم سیاسی از لحاظ روش‪،‬‬ ‫موجب شده که ذهن انان به یک مخزن اطالعات تبدیل شود‬ ‫و به افزایش توانایی نقادی و پرورش قوه تحلیل انان توجه‬ ‫کافی نشود‪ ،‬از س��وی دیگر تعداد زیاد درس ها‪ ،‬پ راکندگی‪،‬‬ ‫ب ی نظمی و فقدان روال منطقی در انتخاب انها و عدم رعایت‬ ‫پی ش نیازها‪ ،‬سبب شده است تا دانشجویان صرف نظر از قوه‬ ‫تحلیل‪ ،‬حتی فاقد اطالعات منظمی در یکی از گرایش های‬ ‫تخصصی علم سیاس��ت باش��ند‪ .‬درس های اختیاری هم‬ ‫که اساس��ا ب رای تخصص ی کردن اموزش علوم سیاسی در‬ ‫برنامه گنجانده شده اند‪ ،‬به صورت پ راکنده ای ارائه م ی شوند‬ ‫و انتظاراتی را که از این گونه دروس م ی رود‪ ،‬ب رنم ی اورند‪.‬‬ ‫‪ l‬اساتید و پژوهشگران علوم سیاسى در حال حاضر‬ ‫بر این باورند که ب رنامه اموزش علوم سیاسى در دانشگاه هاى‬ ‫ای ران از حیث قالب و محتوا اش��کاالتى کلى دارد‪ ،‬از جمله‪:‬‬ ‫چندان علمى نیست‪ ،‬چنان که الزم است کاربردى نیست‪ ،‬در‬ ‫حد بایسته بومى نیست یعنی بیشتر اقتباسی است و متون ‬ ‫ترجمه شده دهه های گذش��ته با رویکرد اروپا حاکم است و‬ ‫دروس موجود فاقد ارتباط و تسلسل منطقى هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬به ط��ور کلی م ی ت��وان وضعیت علم سیاس��ت‬ ‫در کش��ور را بحرانی تصور کرد‪ ،‬بدین معنا که پاس��خی به‬ ‫واقعیات جامعه نم ی دهد و عمال بین علم سیاست و جامعه‬ ‫سیاسی در ای ران شکاف افتاده است و این ناشی از این است‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫حمید عنایت؛ پژوهشگر علوم سیاسی و فلسفه‬ ‫سیاسی بود‪ .‬او پس از انکه دوره کارشناسی را در‬ ‫دانشگاه تهران سپری کرد برای تحصیل در مقطع‬ ‫کارشناسی ارشد و دکترا راهی لندن شد‪ .‬بسیاری‬ ‫از کتاب های او هنوز به عنوان منابع علوم سیاسی‬ ‫مورد استفاده قرار می گیرد‬ ‫دکتر عبدالعلی قوام که این روزها عضو هیات علمی‬ ‫دانشگاه شهید بهشتی است‪ ،‬تحصیالت تکمیلی‬ ‫خود را در امریکا و انگلستان گذرانده است‪ .‬از‬ ‫انجایی که در دوره معاصر‪ ،‬علوم سیاسی به گرایش‬ ‫های تخصصی تقسیم شده‪ ،‬او گرایش هایی از‬ ‫جمله جهانی شدن‪ ،‬توسعه سیاسی و نوسازی را‬ ‫برای مطالعات تخصصی خود برگزیده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫حسن پیرنیا – مشیر الملک ‪ -‬اگرچه خود‬ ‫فارغ التحصیل رشته حقوق بود‪ ،‬اما بعد‬ ‫از ورود به وزارت خارجه به منظور تربیت‬ ‫کادر سیاسی برای این وزارتخانه با کمک‬ ‫پدر خود مشیرالدوله و جلب حمایت‬ ‫مظفرالدین شاه مدرسه وزارتخانه یا‬ ‫مدرسه سیاسی را تاسیس کرد‬ ‫که تولد علوم انسانی در دانشگاه های ما تولد طبیعی نبوده‬ ‫است‪ .‬به این معنا که احساس نیازی از درون جامعه موجب‬ ‫تولد انها نشده است‪ .‬ولی چون دانشگاه ها پدیده ای بوده که‬ ‫در جهان سوم از جمله ای ران پیدا شده تمام الگوهایی هم که‬ ‫در ان بوده به این کشورها وارد شده از جمله علوم انسانی ان‬ ‫نیز وارد شده است‪.‬‬ ‫‪ l‬از سوی دیگر تحوالت جدید در این علم خیلی دیر‬ ‫انعکاس داده م ی شود‪ ،‬ب رای مثال هنوز در بسیاری از متون در‬ ‫روش های پوزیتیویستی دهه ‪ 60‬میالدی متوقف مانده ایم‪.‬‬ ‫‪ l‬به اعتقاد بس��یاری از متخصصان علم سیاس��ت‬ ‫و علوم انس��انی؛ چیزی به نام علوم سیاسی غربی یا علوم‬ ‫سیاسی مسیحی و یهودی و مارکسیس��تی و‪ ...‬نم ی تواند‬ ‫وجود داش��ته باش��د؛ علوم سیاس��ی‪ ،‬علوم سیاسی است‪،‬‬ ‫همچنان که فیزیک‪ ،‬فیزیک است‪.‬‬ ‫‪ l‬ب رای تقویت جریان بوم ی گرایی در علم سیاست‪،‬‬ ‫تجدیدنظر در اموزش «روش شناس��ی علم سیاس��ت» از‬ ‫هر جهت اولویت دارد‪ .‬ضعف روش ش��ناختی اموزش علم‬ ‫سیاس��ت‪ ،‬موجب گردیده برخی دروس اس�لامی در میان‬ ‫مجموعه ای��ن درس ها جایگاه منطقی روش��نی نداش��ته‬ ‫باشند‪ .‬در نتیجه دروس اسالمی و دیگر درس های متعارف‬ ‫علم سیاست مانند دو خط موازی در کنار یکدیگر به پیش‬ ‫م ی روند‪ ،‬بدون انکه دانشجویان بتوانند منطقا این درس ها را‬ ‫با یکدیگر ارتباط دهند‪.‬‬ ‫‪ l‬تدری��س عل��وم سیاس��ی در دانش��گاه های ما‬ ‫تاریخ محور است تا مس��اله محور و این موضوع را م ی توان‬ ‫از سرفصل درس ها و محتوای ان اس��تخراج کرد و از سوی‬ ‫دیگر به دالی��ل غلبه روحیه محافظه کارانه در این رش��ته و‬ ‫نگرش بعضی از کارگزاران‪ ،‬اساتید و دانشجویان کمتر درگیر‬ ‫موضوعات مساله محور م ی شوند‪ .‬نگران ی هایی که همیشه‬ ‫ب رای این رشته وجود داش��ته‪ ،‬انها را به سمت تاریخ ی بودن‬ ‫کشانده است‪.‬‬ ‫‪ l‬از دیگر نقاط ضعف کنونی برنامه درس��ی رش��ته‬ ‫علوم سیاس��ی‪ ،‬ب ی توجهی ان ب��ه تحوالت ای��ران پس از‬ ‫انقالب اس�لامی اس��ت‪ .‬تنها درس��ی که در ان به گونه ای‬ ‫م ی توان درباره مسائل پس از انقالب بحث کرد‪« ،‬سیاست‬ ‫خارجی جمهوری اسالمی ای ران» اس��ت که ان هم غالبا به‬ ‫بیان اصول سیاس��ت خارجی جمهوری اس�لامی محدود‬ ‫م ی شود‪.‬‬ ‫‪ l‬از دیگر مشکالت برنامه اموزش‪ ،‬تداخل درس ها با‬ ‫یکدیگر است‪ .‬در اینجا تنها به برخی نمونه ها اشاره م ی شود‪.‬‬ ‫در رشته علوم سیاسی‪ ،‬دانشجویان ملزمند عالوه بر دو واحد‬ ‫درس اصلی «انقالب اسالمی ای ران»‪ ،‬درس عمومی «انقالب‬ ‫اسالمی و ریشه های ان» را نیز بگذرانند؛ در حالی که این دو‬ ‫درس دقیقا بر یکدیگر منطبقند‪ .‬همچنین بین درس هایی‬ ‫چون «شناخت ماهیت و عملکرد امپریالیسم»‪« ،‬سیاست‬ ‫خارجی قدرت های بزرگ» و «مس��ائل سیاسی و اقتصادی‬ ‫جهان سوم» کم و بیش تداخل وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬به نظر م ی رسد در سال های اخیر می زان ها بیشتر‬ ‫کمی شده است‪ .‬رشد مراکز و واحدها به صورت بخشنامه ای‬ ‫شکل گرفته اند و تناسب جغ رافیایی و معیارهای کیفی لحاظ‬ ‫نگردیده است‪.‬‬ ‫‪ l‬هرچن��د بازبینی و اص�لاح وضعیت اموزش��ی و‬ ‫سرفصل های رشته علوم سیاس��ی یک الزام اجتناب ناپذیر‬ ‫است و اصالح سرفصل الزم و ضروری است ولی با اصالحات‬ ‫فعلی و بازنویسی انجام شده به نظر م ی رسد که جامع نگر و‬ ‫مطلوب نیست و بیشتر سیاست زدگی را در بازنگری نشان‬ ‫م ی دهد و اگر این امر اتفاق بیفتد باید در هر دولت یا گفتمانی‬ ‫شاهد تغیی رات سرفصل ها متناسب با ان جریان غالب در ان‬ ‫مقطع زمانی باشیم‪ .‬به نظر م ی رسد که بازنگری نیازمند کار‬ ‫کارشناسی فارغ از جریان های سیاسی و متناسب با نیازهای‬ ‫روز‪ ،‬تحوالت بی ن الملل و بازخورد ضع ف ها و قوت ها از سوی‬ ‫اساتید و مدرسان این حوزه باشد‪.‬‬ ‫‪ l‬عمل بر مصوبه س��تاد انقالب فرهنگی در هدف‬ ‫از تاس��یس این رش��ته خود م ی تواند گره گشای بسیاری از‬ ‫مشکالت فوق باش��د‪ .‬در مصوبه این ستاد هدف از اموزش‬ ‫این رشته؛ اعتالی علم سیاست‪ ،‬اعتالی ارزش های اصیل‬ ‫انسانی و پیداکردن امکان تفاهم با ملت های دیگر ب ر اساس‬ ‫ارزش های انسانی مش��ترک‪ ،‬تربیت افراد کارامد با توانایی‬ ‫علمی ک��ه قابلیت تجزیه و تحلیل مس��ائل سیاس��ی ‪-‬‬ ‫اجتماعی ای ران و جهان را داشته باشند و بتوانند در ارگان های‬ ‫اجرایی کشور مثمرثمر واقع ش��وند و تامین نیروی انسانی‬ ‫مورد نیاز وزارتخانه ها و موسس��ات و سازمان های عمومی‬ ‫کشور به ویژه وزارت امور خارجه‪ ،‬وزارت کشور‪ ،‬وزارت اموزش‬ ‫و پرورش و اموزش عمومی ذکر گردیده اس��ت‪ .‬همچنین‬ ‫ب رای رسیدن به اهداف یادش��ده‪ ،‬توجه به اصول زیر شامل‬ ‫الف‪ -‬اص��ل ازادی تفک��ر و تبادل نظر دائم��ی میان معلم‬ ‫و دانش��جو در تمام مراحل اموزش‪ ،‬ب‪ -‬مبادله گس��ترده‬ ‫اطالعات علمی می��ان محافل ام��وزش و پژوهش داخلی‬ ‫و بی ن المللی‪ ،‬ج‪ -‬تعلیم و تعلم از س��وی استاد و دانشجو‪،‬‬ ‫به نحوی که زمینه اموزش و پژوهش و تفس��یر و تحلیل‬ ‫مس��ائل سیاس��ی و اجتماعی را در کالس هرچه بیش��تر‬ ‫فراهم س��ازد؛ مورد تاکید قرار گرفته است‪ .‬بخشی دیگر از‬ ‫این نوش��تار درباره «نقش و توانایی» دانش اموختگان این‬ ‫رشته امده است‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫دموکراسی شیعی‬ ‫اولین انتخابات پارلمانی پس از خروج نیروهای امریکایی در ع راق برگزار شد‪ .‬اما‬ ‫این تنها تفاوت این دوره از انتخابات با انتخابات گذشته نبود‪ .‬در این دوره جریانات و‬ ‫گروه های سیاسی ترجیح دادند به جای ائتالف و ارائه لیست های مشترک به صورت‬ ‫جداگانه در انتخابات شرکت کنند‪ .‬در چنین ش رایطی به طور طبیعی وزن هر یک‬ ‫از گروههای سیاسی مشخص خواهد شد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پیشروی بورکرات های مسلمان‬ ‫ارایش سیاسی احزاب شیعه عراق پس از‬ ‫انتخابات چگونه خواهد بود؟‬ ‫‪48‬‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سید جالل ساداتیان‬ ‫‪1‬‬ ‫سومین دوره انتخابات پارلمانی در ع راق در تاریخ‬ ‫‪ 30‬اوریل برگزار ش��د؛ این انتخابات‪ ،‬نخس��تین انتخابات‬ ‫پارلمانی بود که از زمان عقب نشینی نظامیان امریکایی در‬ ‫اواخر سال ‪ 2011‬در کشور ع راق شاهد بودیم‪ .‬انتخابات اخیر‬ ‫از ان جهت ب رای اینده سیاسی ع راق حائزاهمیت است که‬ ‫عالوه بر نمایندگان پارلمان‪ ،‬نخس��ت وزیر اینده این کشور‬ ‫نیز برمبنای ان تعیین م ی شود‪.‬‬ ‫احزاب عمده‪‎‬ای از شیعیان‪ ،‬اهل تسنن و کردها در این‬ ‫انتخابات شرکت داشتند‪ ،‬ولی مطابق انچه تاکنون از نتیجه‬ ‫انتخابات اعالم شده اس��ت‪ ،‬ائتالف دولت قانون به رهبری‬ ‫نوری مالکی‪ ،‬بیش��ترین ارا را کس��ب کرده و پس از ان نیز‬ ‫جریان «ائتالف ش��هروند» به رهبری «سیدعمار حکیم»‬ ‫رئیس مجلس اعالی اسالمی ع راق‪ ،‬قرار دارد‪.‬‬ ‫مجلس اعالی اس�لامی ع راق یکی از شاخ ص ترین‬ ‫احزاب شیعه در این کشور است؛ این حزب از ابتدا به واسطه‬ ‫اقایان حکیم ش��ناخته ش��ده اس��ت‪ .‬تمایالت این جریان‬ ‫بیشتر به سمت روحانیت است و پایه گذاران ان نیز اغلب از‬ ‫روحانیت بوده‏اند‪ .‬در واقع سی د محمدباقر حکیم‪ ،‬بنیانگذار‬ ‫این جریان است و پس از ایشان نیز س��ی د عبدالعزیز‪ ،‬ب رادر‬ ‫کوچکترش رهب��ری ح��زب را برعهده گرف��ت‪ .‬اکنون نیز‬ ‫س��ی د عمار حکیم در قامت رهبر مجلس اعالی اس�لامی‬ ‫ع راق است‪ .‬گرایشات این جریان عمدتا سنتی و با اعتقاد به‬ ‫رهبریت روحانیت اس��ت‪ .‬در این میان یکی دیگر از احزاب‬ ‫شیعی ع راق نیز حزب الدعوه به رهبری نوری مالکی است‪.‬‬ ‫این جریان حت��ی در زمان رژی��م صدام حس��ین معتقد به‬ ‫مطیع مرجعیتیم‬ ‫بخت و اقبال خاندان حکیم‬ ‫گام بلند پوتین‬ ‫نمایندهمجلساعالیع راقدر‬ ‫گفت وگوبامثلث‬ ‫مجلساعالکرسیهایخود‬ ‫را در پارلمان افزایش داد‬ ‫روسیه در شب تاریک با ام ریکا‬ ‫میجنگد‬ ‫مهمتری�ن اختلاف رویک�رد دو جریان‬ ‫عمده ش�یعه در عراق یعنی مجلس اعال‬ ‫و حزب الدعوه این اس�ت که گرایش�ات‬ ‫جریان حکیم بیش�تر به سمت روحانیت‬ ‫اس�ت اما حزب الدعوه اینگونه نیس�ت‪.‬‬ ‫بلکه انه�ا نمی‏خواهن�د روحانی�ت وارد‬ ‫امور جاری کش�ور ش�ود‪ .‬به بی�ان دیگر‬ ‫حزب الدعوه روش سیاسی و لیبرالیزمی‬ ‫ را بیشتر در امورش مد نظر دارد‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫عملیات چریکی و نظامی بودند‪ ،‬ول��ی بعدها اعضای این‬ ‫حزب که در کشورهای مختلف فعالیت داشتند به مبارزات‬ ‫سیاسی‪ ،‬نظامی و پارلمانی معتقد شدند‪ .‬حتی زمانی که وارد‬ ‫حکومت شدند شاهد بودیم که حزب الدعوه موفق تر عمل‬ ‫کرد‪ .‬زی را رویکرد انها کمی نوگراتر بود و ارتباطات سیاسی‬ ‫فراوانی داشتند‪ .‬در نتیجه این حزب در حکومتداری موفق تر‬ ‫از دیگر احزاب ظاهر شد و بیش از بقیه توانست در عرصه‬ ‫سیاسی حضور داشته باشد‪.‬‬ ‫پس مهمترین اختالف رویکرد دو جریان عمده شیعه‬ ‫در ع راق یعنی مجل��س اعال و حزب الدعوه این اس��ت که‬ ‫گرایشات جریان حکیم بیشتر به سمت روحانیت است اما‬ ‫حزب الدعوه اینگونه نیست‪ .‬بلکه انها نم ی‏خواهند روحانیت‬ ‫وارد امور جاری کشور شود‪ .‬به بیان دیگر حزب الدعوه بیشتر‬ ‫معتقد به رویکردهای لیب رال و وارد نشدن روحانیت به امور‬ ‫اجرایی است‪.‬‬ ‫اختالفاتی که این دو جریان با هم پیدا کرده‏اند شاید‬ ‫ائتالفش��ان را که در عمل تاکنون برقرار ب��وده پس از این‬ ‫ضعی ف‏تر کن��د‪ .‬در عین ح��ال احزاب دیگری نی��ز در این‬ ‫انتخابات حضور دارند و تالش‪‎‬ش��ان بر این است که اجازه‬ ‫ندهند نوری مالکی ارای الزم را کسب کند‪.‬‬ ‫در این میان یک جریان دیگری نیز ش��کل گرفته به‬ ‫نام جریان االحرار که وابس��ته به جریان صدر اس��ت‪ .‬البته‬ ‫شخص مقتدی صدر چندی قبل خود را از جریانات سیاسی‬ ‫کنار کش��ید تا یک چهره فراتر از احزاب از خود به نمایش‬ ‫بگذارد و نقشی باالتر از جریانات روزمره داشته باشد‪ .‬درواقع‬ ‫هدف مقتدی صدر این است که به عنوان یک عالم روحانی‬ ‫درس خوانده به سمت اجتهاد حرکت کند یا شاید در نهایت‬ ‫بحث رهبری ائتالف و حزب را برعهده داش��ته باشد‪ .‬اما در‬ ‫هر صورت جریان االحرار با تکیه بر نفوذ و امکانات مقتدی‬ ‫صدر شکل گرفته است؛ درواقع صدر به ظاهر کنار رفته اما‬ ‫سایه‪‎‬اش بر این حزب برقرار است‪ .‬تندروی‪‎‬ها و اعتقاداتی که‬ ‫مقتدی صدر داشت نیز احتماال در این جریان متبلور خواهد‬ ‫ش��د؛ او هم با جریان مالکی مخالفت داشت هم با حضور‬ ‫نیروهای خارجی در داخل ع راق‪ .‬گرایش��ات جریان االحرار‬ ‫نیز بیشتر علیه نیروهای خارجی و کمی افراط ی‪‎‬تر از دیگر‬ ‫جریانات ش��یعی مانند مجلس اعال یا حزب الدعوه اس��ت‪.‬‬ ‫البته در انتخاب��ات پارلمانی اخیر گروه‪‎‬ه��ای دیگری مانند‬ ‫فراکس��یون المتحدون نیز وجود داشتند که تالش‪‎‬شان بر‬ ‫این بوده که بتوانند س��ن ی ها را گردهم اورده و در انتخابات‬ ‫وارد شوند‪ .‬همچنین بعث ی‪‎‬هایی هم که بقایای رژیم صدام‬ ‫بودند در استانداری‪‎‬ها‪ ،‬شاخه‪‎‬های نظامی و ارتش بعضا نفوذ‬ ‫داشتند که اینها نیز اغلب جذب فراکسیون المتحدون شدند‬ ‫تا شاید بتوانند نقش��ی ایفا کنند‪ .‬البته جدای از این برخی‬ ‫افراد تندرویی که این گرایش��ات را داشتند به سمت تحریم‬ ‫انتخابات گام برداش��تند‪ .‬رهبری المتحدون را نیز اس��امه‬ ‫النجیفی‪ ،‬رئیس پارلمان که سن ی مذهب است برعهده دارد‪.‬‬ ‫بحث دیگری که در این رابطه م ی توان به ان پرداخت‬ ‫نوع تعام��ل جمهوری اس�لامی ای ران با احزاب ش��یعی در‬ ‫ع راق اس��ت‪ .‬باید توجه داش��ت ای��ران تالش ک��رده که با‬ ‫تمام این احزاب ش��یعی ارتباطات خوب و نزدیکی داش��ته‬ ‫باشد‪ .‬همچنین روابط ای ران با شخص نوری مالکی نیز به‬ ‫قدری نزدیک اس��ت که حتی برخی اتهاماتی علیه مالکی‬ ‫وارد م ی‏اورند و او را تحت نفوذ ای ران می دانند‪ .‬این در حالی‬ ‫اس��ت که اعضای مجلس اعال نیز در ابت��دا اغلب در ای ران‬ ‫بودند و پایگاه‪‎‬ش��ان در ای ران بود‪ .‬اما پایگاه حزب الدعوه در‬ ‫ابتدای مبارزات علی��ه رژیم صدام بیش��تر در انگلیس بود‬ ‫البته اعضای این حزب نیز به ای ران رفت و امد داش��تند اما‬ ‫پایگاه‪‎‬شان در لندن بود‪.‬‬ ‫زمانی ک��ه حزب الدعوه ق��درت را در اختیار گرفت به‬ ‫نوعی ارتباط این حزب با ای ران بیشتر و نزدیک تر شد و حتی‬ ‫مطرح م ی‏شد که انها بیشتر از مجلس اعال از خود وفاداری‬ ‫نش��ان داده‪‎‬اند‪ .‬همواره نفوذ ش��یعی ای ران در میان مردم‪،‬‬ ‫حوزه‪‎‬های علمیه و مکان‏های مختلف پررنگ بوده اس��ت‪،‬‬ ‫ضمن اینکه پس از روی کار امدن حزب الدعوه‪ ،‬ای ران بسیار‬ ‫تالش کرد که بتواند با تمام گرایشات شیعی ارتباطات خاص‬ ‫خود را داشته باش��د‪ .‬کما اینکه در ماجرای اخیر که کردها و‬ ‫مالکی دچار تنش ش��دند ای ران با ه��ر دو طرف روابطش را‬ ‫حفظ کرد‪ .‬اقای نوری مالکی به این مساله معترض بود که‬ ‫کردها بتوانند سهمیه نفت‪‎‬ش��ان را خودشان صادر کنند اما‬ ‫به واسطه بنادر ای ران انها توانستند این مواد و فراورده‏های‬ ‫نفت ی‪‎‬شان را صادر کنند‪ .‬در نتیجه م ی‏توان گفت که عالوه‬ ‫بر احزاب شیعه‪ ،‬ای ران با دیگر اقلی ت‏ها و قومی ت‪‎‬های ع راق‬ ‫نیز روابطش را در س��طح مطلوبی حفظ کرده است‪ .‬حتی‬ ‫در انتخابات اخیر گفته شد که ای ران از هیچ جریان خاصی‬ ‫حمایت نم ی‏کند‪ .‬این بدان معناست که جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران با تمام جریانات روابط حسنه‪‎‬ای دارد و مطمئن است‬ ‫که هر کدام از این جریانات به پیروزی برس��د ارتباط شان با‬ ‫ای ران را دنبال خواهند کرد‪.‬‬ ‫درباره اینده تحوالت سیاسی ع راق حد ‬ ‫سو گمان‪‎‬ها بر‬ ‫این مبناس��ت که این بار نیز همچون دوره پیش که ع راق‬ ‫به واسطه اختالفات هش��ت ماه بدون دولت بود‪ ،‬احزاب و‬ ‫گروه‏ها نتوانند خیلی سریع به تشکیل دولت مبادرت ورزند‪.‬‬ ‫اینگونه پی ش بینی شده که ائتالف شهروند از ‪ 328‬کرسی‬ ‫بیش از ‪ 50‬کرسی را نتواند به دس��ت بیاورد و دولت قانون‬ ‫نیز حدود ‪ 70‬کرسی‪ .‬بناب راین اگر این دو جریان با هم ائتالف‬ ‫کنند احتماال بتوانند دولت اتی را تش��کیل دهند‪ .‬البته به‬ ‫موجب اختالفاتی که می��ان این دو جریان اس��ت بعید به‬ ‫نظر م ی‏رسد که به راحتی بتوانند با هم کنار بیایند‪ .‬در این‬ ‫میان جریان االحرار که اختالفاتش با مالکی حتی از مجلس‬ ‫اعال نیز بیشتر اس��ت هم نخواهد توانس��ت با این جریان‬ ‫وارد ائتالف ش��ود‪ .‬اکنون برخی نی��ز م ی‏گویند که ممکن‬ ‫است شاهد تحول جدیدی باشیم و فراکسیون المتحدون‬ ‫با رهبریت اهل تسنن که به ظاهر بیش��ترین مشکل را با‬ ‫نوری مالکی داش��ته‪‎‬اند وارد ائتالف شوند‪ .‬باید توجه داشت‬ ‫که المتحدون از دو جناح ش��کل گرفته یکی جناح تندرو و‬ ‫دیگری جناح میانه رو‪ .‬البته در این صورت انها گزینه هایی‬ ‫نیز ب رای معرفی به عنوان نخس ت وزیر خواهند داشت؛ افرادی‬ ‫مانند احمد چلبی یا عبدالحسین عبطان که استاندار نجف‬ ‫بوده است‪ .‬با این اوصاف به نظر م ی‏رسد‪‎‬که تالش این گروه‬ ‫سنی بر این است که حزب الدعوه در صحنه حضور داشته‬ ‫باشد اما نه با رهبری و نخس ت وزیر شخص نوری مالکی‪.‬‬ ‫در نهایت این گونه تصور م ی‪‎‬ش��ود که ائتالف دولت‬ ‫قانون به رهبری مالک��ی اکثریت ارا را کس��ب کند‪ ،‬اما نه‬ ‫ب��ه صورتی که ب��ه تنهایی بتوان��د دولت تش��کیل دهد‪.‬‬ ‫همچنین مشخصه دیگری که این دور از انتخابات داشت‬ ‫این بود که از ان به عنوان یک انتخابات س��الم و به دور از‬ ‫تقلب یاد م ی‏شود‪ .‬اگر هم تقلب و شکایتی بوده خیلی اندک‬ ‫و فقط در برخی مناطق بوده است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مطیعمرجعیتیم‬ ‫ماجد غماس نماینده مجلس‬ ‫اعالی عراق در گفت وگو با مثلث‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫بحث را ب�ا چگونگی روند ش�کل گیری این‬ ‫جریان اغاز کنیم‪ .‬مجلس اعالی عراق در چه برهه‏ای و‬ ‫به چه منظور شکل گرفت؟‬ ‫مجلس اعالی ع��راق تقریب��ا ‪ 32‬س��ال پیش در‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران تاسیس ش��د؛ این جریان به دنبال‬ ‫تجمع برخی از ش��اگردان ش��هید ایت اهلل محمدباقر صدر و‬ ‫برخی نیروهای متفکر که در تاریخ مبارزات ع راق نقش داشتند‪،‬‬ ‫شکل گرفت‪ .‬زی را به دنبال شهادت ایشان‪ ،‬رهبری که هم وزن‬ ‫وی باشد وجود نداشت‪ ،‬بناب راین جهت هدایت نیروهای سیاسی‬ ‫در ع راق علیه رژیم صدام حس��ین این حزب تشکیل شد‪ .‬در‬ ‫ابتدای تش��کیل این جریان تمامی نیروها ائم از حزب الدعوه‬ ‫عضو ان بودند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫کمی ه�م راجع ب�ه مبان�ی فکری مجل�س اعال‬ ‫بگویید‪.‬‬ ‫در این رابطه چند نکته حائزاهمیت است که در زیر به‬ ‫انها اشاره م ی کنم؛ نکته اول‪ :‬اطاعت از مرجعیت دینی است‪،‬‬ ‫یعنی مجلس اعال به عنوان یکی از بازوهای مرجعیت دینی‬ ‫در مبارزات بود ح��ال چه در زمان صدام و چه پس از س��قوط‬ ‫رژیم صدام‪ .‬نکته دوم‪ :‬این جریان س��عی در ایجاد یک بستر‬ ‫فرهنگی ب راساس اسالم و احترام به هویت ملت ع راق داشته و‬ ‫دارد‪ .‬نکته سوم‪ :‬مجلس اعال ایمان دارد که در ع راق‪ ،‬مشارکت‬ ‫سیاسی باید حرف نخست را بزند‪ ،‬یعنی تمام اقشار و گروه‪‎‬ها‬ ‫در حکومت ع راق سهیم باشند‪ .‬همانطور که م ی دانید ملت‬ ‫ع راق از چندین قوم و گرایش گوناگون تش��کیل شده است‬ ‫از جمله کرد‪ ،‬عرب س��نی‪ ،‬عرب شیعه ‪ ،‬ترکمن‪ ،‬مسیحیان و‬ ‫اقلی ت های دیگر‪ .‬مجلس اعال معتقد است که تمام این اقشار‬ ‫باید در حکومت ع راق سهیم باشند‪ .‬نکته چهارم‪ :‬دولت ع راق‬ ‫‪2‬‬ ‫ماج�د غم�اس‪ ،‬نماینده مجل�س اعالی‬ ‫اسلامی عراق در جمه�وری اسلامی ایران‬ ‫م ی گوی�د‪« :‬اطاعت از مرجعی�ت و هماهنگی‬ ‫با جمهوری اسلامی ایران از جمله مس�ائلی‬ ‫هستند که از ابتدا جزو اصول این جریان بوده‬ ‫اس�ت‪ ».‬اقای غماس که در دفت�ر نمایندگی‬ ‫مجلس اعال می زبان هفته نامه مثلث بود درباره‬ ‫اختالف دیدگاه‪‎‬های حزب الدعوه (شاخه اصلی‬ ‫ائتالف دولت قان�ون) و مجلس اعال همچنین‬ ‫گفت‪ «:‬مجلس اعال ب راساس اطاعت از مرجعیت‬ ‫و ایجاد یک بس�تر سیاس�ی و جهادی برای‬ ‫مبارزه با ظلم حرکت م ی‏کند‪ ،‬اما حزب الدعوه‬ ‫خودش�ان ب�ه عن�وان کادر رهب�ری جامعه‬ ‫محس�وب م ی‪‎‬ش�وند و حاکمی�ت را برعهده‬ ‫دارن�د‪ ».‬او تاکید ک�رد حاکم ش�دن ثبات در‬ ‫منطق�ه و خصوص�ا در عراق موجب تس�ریع‬ ‫حرکت تفکر ش�یعه م ی‏ش�ود که در تضاد با‬ ‫منافع وهابیون و کش�ورهای غ ربی در منطقه‬ ‫اس�ت‪ .‬به همی�ن خاطر انه�ا ب�ا ب رنام ه ریزی‬ ‫منطقه را به اشوب کشیده‪‎‬اند تا اجازه ندهند‬ ‫حرکت‪‎‬های فرهنگی شیعیان وسعت یابد‪.‬‬ ‫باید ب راس��اس انتخابات و رای احاد مردم شکل بگیرد‪ .‬یعنی‬ ‫رای ملت ب رای تشکیل فرایند سیاسی الزم است‪ .‬نکته پنجم‪:‬‬ ‫قانون اساسی باید تمام ج وانب و واقعی ت‪‎‬های جامعه ع راق را در‬ ‫نظر بگیرد‪ .‬مقدمه قانون اساسی فعلی نیز به این مساله اشاره‬ ‫م ی‪‎‬کند و انچه اکنون شاهد هستیم نتیجه تالش های رهب ران‬ ‫مجلس اعالست‪ .‬در قانون اساسی به دو مساله اساسی و مهم‬ ‫تاکید شده است؛ نخست اینکه ع راق‪ ،‬کشور عتبات عالیات‬ ‫است و این مساله باید محترم شمرده شود‪ .‬نکته دوم این که‬ ‫ی کارها قرار گیرد‪ .‬بناب راین هر‬ ‫مرجعیت دینی باید اساس تمام ‬ ‫دولتی که در ع راق روی کار بیاید باید همه حقوق احاد ملت را‬ ‫در نظر بگیرد و ظلمی به کسی وارد نشود‪ .‬در تاریخ مبارزات‬ ‫مجلس اعال و خصوصا ریاس��ت این مجلس‪ ،‬شهید حکیم‬ ‫تالش کرد این معادله ظالمانه حاکم بر ع راق یعنی حاکمیت‬ ‫اقلیت بر اکثریت طی چند صد س��ال را تغیی��ر دهد‪ .‬این امر‬ ‫اخی را محقق شد‪ .‬بناب راین یکی از اهداف اصلی مجلس اعال‬ ‫از ابتدا این مساله بوده و خواهد بود‪ .‬نکته ششم‪ :‬مجلس اعال‬ ‫ایمان دارد که ع راق باید سیاست همجواری ب راساس حسن‬ ‫همجواری ب رای ایجاد یک سامانه بزرگ در منطقه که به دور از‬ ‫ه ر گونه دخالت خارجی باشد را دنبال کند‪ .‬در این میان مساله‬ ‫ تروریس��م نیز نباید از نظر دور نگه داش��ته شود و دولت‪‎‬های‬ ‫مختلف باید به کمک یکدیگر بیایند تا ریشه این تفکرات فاسد‬ ‫در کل منطقه از بین برود‪.‬‬ ‫شما به عنوان یکی از نمایندگان مجلس اعال‪ ،‬چه‬ ‫ارزیابی از حزب الدعوه و عملکرد این حزب دارید؟‬ ‫حزب الدعوه‪ ،‬حزبی اس��ت ک��ه رهبری و ریاس��ت‬ ‫مشخصی ندارد‪ ،‬این در حالی است که ریاست مجلس اعال‬ ‫کامال مشخص اس��ت‪ .‬نکته دیگر این است که حزب الدعوه‬ ‫عقیده دارد که خودش م ی‪‎‬تواند جامعه را رهبری کند‪ .‬در واقع‬ ‫انها به جای اطاعت از مرجعیت و کمک گرفتن از واسطه‪‎‬ها‬ ‫و موسساتی که به مرجعیت مرتبطند م ی‪‎‬خواهند خودشان‬ ‫رهبری ملت را عهده دار باشند‪.‬‬ ‫ایدئولوژی مجلس اعال از ابتدای شکل گیری که با‬ ‫هدف سرنگونی رژیم صدام حسین بود تا به امروز‬ ‫دچار چه تحوالتی شده است؟‬ ‫مجلس اعال ایمان دارد که جمهوری اسالمی ای ران و‬ ‫رهبر انقالب ای ران یک رکن اساسی در پشتیبانی از مردم ع راق‬ ‫بین الملل‬ ‫حتی با وجود تغییر رهبران حزب طی این سال‪‎‬ها‪،‬‬ ‫مبانی فکری این جریان هیچ تغییری نکرده است؟‬ ‫هیچ تغییری نک��رده اس��ت‪ ،‬چه در زم��ان مرحوم‬ ‫سیدعبدالعزیز حکیم که بعد از ش��هادت محمدباقر حکیم‬ ‫ریاس��ت حزب را به عهده گرفت و چه اکنون که عمار حکیم‬ ‫رهبر حزب است‪ ،‬همچنان مواضع به قوت خود باقی است‪.‬‬ ‫یعنی نگاه مجلس اعالی اسلامی به جمهوری‬ ‫اسالمی ایران نسبت به دیگر کش�ورها متفاوت‬ ‫است؟‬ ‫بله‪ ،‬نگاه مجلس اعال به ای ران نسبت به کشورهای‬ ‫دیگر متفاوت اس��ت‪ .‬زی��را ای ران ب��رای ع راق یک ش��ریک‬ ‫استراتژیک محسوب م ی‏شود‪ .‬به خصوص مجلس اعال با ای ران‬ ‫ارتباط تنگاتنگی دارد‪ .‬البته ع راق با تمام کشورهای همجوارش‬ ‫ارتباطی بر اساس تعامل مسالمت امیز و عدم مداخله در امور‬ ‫انها را در پیش گرفته و انتظار دارد ک��ه انها نیز همین روند را‬ ‫دنبال کنند‪ .‬اما متاسفانه یکی از مهمترین مسائلی که اکنون‬ ‫به چشم م ی‪‎‬خورد این اس��ت که برخی از کش��ورها به روند‬ ‫سیاسی که بعد از سقوط صدام در ع راق به وجود امده اعتماد‬ ‫ندارند‪ .‬یعنی انها به طور عمیق این تغییر بزرگ که در ع راق به‬ ‫وجود امده را هنوز نپذیرفته‪‎‬اند‪ .‬انها باید بپذی رند که این وضعیت‬ ‫به نفع همه کشورهای منطقه است‪ .‬دولت ع راق باید این مساله‬ ‫را به بقیه کشورها نشان دهد که اکنون یک حکومت مردمی‬ ‫ روی کار است که مشکلی با دیگر کشورها ندارد‪.‬‬ ‫اوای�ل انقلاب اسلامی‪ ،‬حزب الدع�وه ب�ا ایران‬ ‫اختالفاتی داش�ت‪ .‬از جمله اینکه حزب معتقد به‬ ‫اسالم سیاسی نبود‪ .‬ش�ما راجع به این اختالفات‬ ‫چه اطالعاتی دارید؟‬ ‫پیش از این‪ ،‬عبدالعزیز حکیم در مصاحبه با یکی‬ ‫از نشریات ایرانی از اختالف نظر میان مجلس اعال‬ ‫بارزترین تفاوت های فک�ری و دیدگاهی مجلس‬ ‫اعال و حزب الدعوه در چه مسائلی است؟‬ ‫همانطور که اشاره کردم مجلس اعال ب راساس اطاعت‬ ‫از مرجعیت و ایجاد یک بستر سیاسی و جهادی ب رای مبارزه‬ ‫با ظلم حرکت م ی‏کند اما حزب الدعوه خودشان به عنوان کادر‬ ‫رهبری جامعه محس��وب م ی‪‎‬شوند و خودش��ان حاکمیت را‬ ‫برعهده دارند‪.‬‬ ‫مجلس اعال با برخی سیاست‪‎‬های نوری مالکی‪،‬‬ ‫نخس�ت وزیر عراق که برخاس�ته از حزب الدعوه‬ ‫است‪ ،‬مخالف اس�ت‪ .‬این اختالفات بیشتر در چه‬ ‫زمینه‏هایی است؟‬ ‫یکی از مس��ائل مورد اختالف این است که از جانب‬ ‫دولت اقای نوری مالکی‪ ،‬مشارکت انگونه که مجلس اعال به‬ ‫ان معتقد است انجام نگرفته است‪ .‬ما به یک مشارکت حقیقی‬ ‫میان کل اقشار مردم در اداره دولت پایبندیم و با دامن زدن به‬ ‫اختالفاتطایفه گریوقومیتیکامالمخالفهستیم‪.‬مجلس‬ ‫ی و مذهبی‬ ‫اعال معتقد است که همه به دور از گرایش‪‎‬های قوم ‬ ‫باید در حکومت مشارکت داشته باشند‪ .‬عدم ایجاد تشنج میان‬ ‫دولت مرکزی با کردها و سن ی ها نیز از دیگر مواردی است که‬ ‫هم واره مجلس اعال به ان تاکید داشته و خ واهان پیگیری ان از‬ ‫سوی دولت است‪ .‬در زمینه اقتصادی و مدی ریت کشور نیز هنوز‬ ‫از جانب دولت مالکی یک ب رنامه مدون و کارشناسی مشاهده‬ ‫نکرده‏ایم‪ .‬این در شرایطی است که ع راق کشور ثروتمندی است‬ ‫و ب رای استفاده از این ثروت و سرمایه‏ها باید ب رنام هریزی‪‎‬های پنج‬ ‫ساله یا ‪ 20‬ساله صورت بگیرد‪.‬‬ ‫البته م��ا ایم��ان داریم ک��ه مهمترین مس��اله ای که‬ ‫به خصوص پس از انتخاب��ات باید به ان توجه ویژه داش��ت‬ ‫اجرای ائتالف شیعه است‪ .‬در واقع اساسنامه و مکانیزم های‬ ‫تصمیم گیری در این ائتالف باید تدوین ش��ود و همه احزاب‬ ‫شیعه در ان حضور داشته باش��ند‪ .‬اگر تمام گروه های بزرگ‬ ‫شیعی ع راق در این ائتالف شرکت داشته باشند موجب م ی شود‬ ‫که بقیه نیز به این ائتالف و تصمیماتش احترام بگذارند‪ .‬البته‬ ‫اکنون نیز ائتالفی میان شیعیان وجود دارد اما ضعیف است‬ ‫و علت ان نیز عملک��رد دولت‪ ،‬نبود اساس��نامه و عدم اجرای‬ ‫تصمیم گیری های مهم در این ائتالف است‪.‬‬ ‫اکنون ب�ا توجه ب�ه برخ�ی اختالفاتی ک�ه میان‬ ‫احزاب ش�یعه عراق وجود دارد ب ه خصوص میان‬ ‫مجلس اعال و حزب الدعوه‪ ،‬ایا تشکیل یک ائتالف‬ ‫قدرتمند و یکپارچه امکانپذیر است؟‬ ‫ما تمام تالش خود را ب��ه کار گرفته‏ایم و هدف‪‎‬مان‬ ‫این است که چنین امری صورت بگیرد‪ .‬اکنون نیز دیگر توپ‬ ‫در زمین حزب الدعوه است و انها باید به این درخواست پاسخ‬ ‫دهند‪.‬‬ ‫مطابق اعلام نتایج اولی�ه ارای انتخاباتی‪ ،‬دولت‬ ‫اگر ارای کسب شده توسط دولت قانون ب ه گونه‏ای‬ ‫باشد که این جریان برای تشکیل دولت مجبور به‬ ‫ائتالف با دیگر احزاب شود‪ ،‬مواجهه مجلس اعال با‬ ‫این وضعیت به چه صورت خواهد بود؟‬ ‫مجلس اعال کامال واقع گرایانه با مس��ائل برخورد‬ ‫م ی‏کند و به دنبال اعتراض و تنش در کشور نیست‪ ،‬بلکه کامال‬ ‫ب راساس ب رنامه پیش م ی‏رویم‪ .‬مجلس اعال پیش از انتخابات‬ ‫یک کتابچه ‪ 42‬صفحه‪‎‬ای که شامل تمامی ب رنامه‏های حزب‬ ‫م ی ش��ود را تهیه و میان مردم توزیع کرد‪ .‬این ب رنامه ب راساس‬ ‫نظر کارشناسان زبده تهیه شد و ما م ی‪‎‬خ واهیم بر اساس همین‬ ‫ب رنامه پیش برویم‪ .‬در واقع دولت اینده باید یک ب رنامه مدون‬ ‫داشته باشد و طبق ان عمل کند‪ .‬نکته دیگر اینکه مجلس اعال‬ ‫قصد ستیز وتنش با دیگر گروه‏ها را ندارد بلکه ما م ی‪‎‬خواهیم‬ ‫ب راساس توافق و گفت وگو مس��ائل را حل وفصل کنیم تا به‬ ‫واسطه ایجاد درگیری و تنش‪.‬‬ ‫ب ا توجه به شناختی که شما از شخص نوری مالکی‬ ‫داری�د‪ ،‬فک�ر م ی‏کنید در ص�ورت ل�زوم ائتالف با‬ ‫مجلس اعال‪ ،‬ایشان پی ش ش�رط‏ها و برنام ه‏های‬ ‫این حزب را در جهت بهبود وضعیت کشور بپذیرد؟‬ ‫این مساله به اعالم قطعی نتیجه انتخابات بستگی‬ ‫دارد؛ یعنی اگر دولت قانون ارای نسبتا باالیی کسب کند دیگر‬ ‫نیازی به ائتالف با مجلس اعال و احزاب شیعی ندارد و م ی تواند‬ ‫با برخی احزاب کوچک کرد و س��نی و به وسیله دادن برخی‬ ‫امتیازهای جزئی به انها دولت تشکیل دهد‪ .‬به نظر م ی‪‎‬رسد‬ ‫در صورت لزوم‪ ،‬نوری مالکی با مجل��س اعال در این رابطه به‬ ‫گفت وگو و مذاکره بنشیند‪ .‬البته انها نیز م ی‪‎‬دانند که مجلس‬ ‫اعال از یک سری مسائل اصولی کوتاه نخواهد امد اما مسائل‬ ‫جانبی و کم اهمیت قابل مذاکره و گفت وگو هس��تند‪ .‬ما به‬ ‫عنوان یک حزب از برخی مسائل م ی‏توانیم چشم پوشی کنیم‬ ‫همچنانکه هشت سال پیش این فرصت را در اختیار مالکی‬ ‫گذاشتیم که به پست نخس��ت وزیری نایل شود‪ .‬در ان زمان‬ ‫سهم مجلس اعال بود که نخس ت وزیر شود اما به خاطر برخی‬ ‫دالیل ما این فرصت را در اختیار مالکی قرار دادیم‪ .‬باید توجه‬ ‫داشت که این مسائل خیلی اهمیت ندارد بلکه هر شخصی که‬ ‫نخس ت وزیر م ی‪‎‬شود باید به کشور سروسامان بدهد نه اینکه‬ ‫تنها رسیدن به این پست را هدف قرار داده باشد‪.‬‬ ‫طی سال‏های نخس ت وزیری نوری مالکی‪ ،‬شاهد‬ ‫فرازوفرود در روابط اقلیم کردستان با دولت مرکزی‬ ‫بودیم‪ ،‬ب ه خص�وص پس از انکه جلال طالبانی‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری ع راق دچار کسالت شد و به نوعی‬ ‫دیگر در صحنه سیاست حضور نداشت‪ .‬ارزیابی‬ ‫ش�ما از نقش افرینی کرده�ا در انتخابات عراق و‬ ‫همچنین مشکالت حاکم چیست؟‬ ‫در حال حاضر از میان احزاب کرد به نظر م ی‪‎‬رس��د‬ ‫که حزب دموکرات کردستان ع راق به رهبری شخص مسعود‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫اوایل انقالب اسالمی ای ران بحث‏هایی وجود داشت‬ ‫مبنی بر اینکه حرکت مرحله به مرحله حزب الدعوه که شامل‬ ‫مراحل فرهنگ سازی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬مبارزاتی و حکومت و دولت‬ ‫بود با روش های انقالبی منافات دارد‪ .‬این صحیح اس��ت که‬ ‫در انقالب اس�لامی ای ران نیز فرهنگ سازی انجام گرفته‪ ،‬اما‬ ‫دیگر این مراحل وجود نداشت؛ یعنی نوعی حرکت گام به گام‪.‬‬ ‫در واقع ش��رایط‪ ،‬حرکت و جهت گیری‪‎‬های سیاسی حضرت‬ ‫امام خمینی(ره) طی انقالب ای ران به سرعت شکل گرفت و‬ ‫مدلش گام به گام نبود‪ .‬ما در ع راق نم ی توانستیم به این سرعت‬ ‫انقالب انجام دهیم‪ .‬شرایط ان دوره زمانی‪ ،‬حرکت ملت و ظلم‬ ‫رژیم شاه بود که باعث شد انقالب اسالمی ای ران پیروز شود‪ .‬اما‬ ‫در حزب الدعوه تمام این مراحل به طور کامل انجام نگرفت و‬ ‫شاهد بودیم که برخی از این مراحل ناتمام ماند و وارد مراحل‬ ‫دیگر ش��دند‪ .‬بناب راین انها حتی به این مراحلی که خودشان ‬ ‫ترتیب داده بودند نیز عمل نکردند‪ .‬بناب راین وقتی رژیم صدام‬ ‫وارد مبارزه با احزاب دینی چون حزب الدعوه شد انها باالجبار وارد‬ ‫مرحله سیاسی و جهادی شدند‪ .‬البته مرحله جهادی نیز خیلی‬ ‫پررنگ نبود زی را اغلب اعضا به خارج از کشور رفتند و کارهای‬ ‫سیاسی را در پیش گرفتند‪ .‬در ان زمان برخی نیز م ی‪‎‬گفتند که‬ ‫طرز تفکر و رویکرد حزب الدعوه با نگاه جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫به روحانیت خیلی همسو نیست‪.‬‬ ‫من قاطعانه اعالم م ی‪‎‬کن��م که مجلس اعال موافق‬ ‫حمله امریکا به ع راق نبود‪ .‬فقط شهید حکیم یک سال پیش‬ ‫از حمله امریکا به ع راق تنها صحبتی که داشتند این بود که‬ ‫امکان گفت وگو با امریکا در رابطه با وضعیت رژیم صدام وجود‬ ‫دارد‪ .‬بعد از ان بود که امریکا اعالم کرد حاضر است با هیاتی از‬ ‫معارضان و مخالفان رژیم صدام گفت وگو کند‪ .‬بناب راین شهید‬ ‫حکیم نیز‪ ،‬سید عبدالعزیز حکیم را به عنوان نماینده خود به‬ ‫انجا اعزام کرد و به انها ابالغ کرد ک��ه مجلس اعال مخالف‬ ‫هرگونه عملیات نظامی علیه رژیم است و سازمان ملل و شورای‬ ‫امنیت باید به ع راق ی‏ها اجازه دهن��د که خود را تقویت کنند و‬ ‫خودشان این رژیم را س��اقط کنند‪ .‬حتی شب پیش از حمله‬ ‫امریکا به ع راق‪ ،‬شهید حکیم بیانی ه‪‎‬ای در رابطه با این موضوع‬ ‫صادر و اعالم کرد که این راه حل درست نیست‪.‬‬ ‫از قبل نیز پی ش بینی م ی‏شد که دولت قانون در این‬ ‫انتخابات ارای باالیی کسب کند و این مساله خیلی غیرمنتظره‬ ‫نبود‪ .‬در واقع دولت قانون با استفاده از امکانات دولتی توانست‬ ‫این ارا را کسب کند‪ .‬انها با استفاده از توزیع زمین میان مردم‬ ‫و افزایش حقوق خانواده های شهدا و نظامیان توانستند ارای‬ ‫باالیی به دست اورند‪ .‬همچنین باید توجه داشت که ائتالف‬ ‫دولت قانون متشکل از چندین جریان است‪.‬‬ ‫در انتخابات مجالس شوراهای استانی که چند ماه پیش‬ ‫صورت گرفت با در نظر گرفتن تک تک نیروهای سیاس��ی‪،‬‬ ‫مجلس اعال باالترین رای را کس��ب کرد اما با در نظر گرفتن‬ ‫ارای فراکس��یون ها‪ ،‬نتیجه فرق م ی کند‪ .‬در حال حاضر نیز‬ ‫این احتمال وجود دارد که مجلس اعال ب��ه عنوان یک گروه‬ ‫سیاسی مس��تقل و خارج از ائتالف و فراکسیون‪ ،‬ارای باالیی‬ ‫را به دست بیاورد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫به شمار م ی روند و تاکنون زحمات بسیاری کشیده اند‪ .‬بناب راین‬ ‫ارتباط با جمهوری اسالمی ای ران و ایجاد رابطه تنگاتنگ با این‬ ‫کشور یکی از اولویت های مجلس اعالست‪ .‬نکته دیگر اینکه‬ ‫مرجعیت دینی در نجف اشرف به عنوان یک نهاد تاثیرگذار در‬ ‫سرنوشت ملت ع راق باید بسیار محترم شمرده شود‪ .‬بناب راین‬ ‫اطاعت از مرجعیت و هماهنگی با جمهوری اسالمی ای ران از‬ ‫جمله مسائلی هستند که از ابتدا جزو اصول این جریان بوده‬ ‫است‪ .‬مجلس اعال در این ‪ 10‬س��ال با تاکید بر این دو نکته‬ ‫فعالیت داشت و توانست به مردم نیز نشان دهد که این مسائل‬ ‫اهمیت دارد‪ .‬بناب راین هر چه در تقابل با این دو اصل باشد از نظر‬ ‫مجلس اعال مردود و غیرقابل پذیرش است‪.‬‬ ‫و جمهوری اسلامی ای�ران بر س�ر حمله نظامی‬ ‫امریکا س�خن گفته ب�ود‪ .‬ب ه گون�ه‪‎‬ای ک�ه ایران‬ ‫مخالف و مجلس اعال موافق این حمله بودند‪ .‬این‬ ‫اختالف نظر به چه صورت بود؟‬ ‫قانون پیشتاز اس�ت‪ .‬ایا مجلس اعال خود را برای‬ ‫چنین نتیج ه‏ای اماده کرده بود؟‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بارزانی باالترین رای را کسب کند‪ .‬بناب راین نظر و رویکرد وی‬ ‫در اقلیم کردستان فعال مهمترین دیدگاه در میان دیگر احزاب‬ ‫کرد اس��ت‪ .‬اما اکنون برخی مش��کالت میان نوری مالکی و‬ ‫بارزانی وجود دارد که در برخی موارد نیز این مشکالت حالت‬ ‫ش��خصی پیدا کرده است‪ .‬یعنی ش��اهد برخورد دو شخص‬ ‫هس��تیم نه برخورد دو جریان‪ .‬این گونه مسائل و تنش‪‎‬ها در‬ ‫راستای ایجاد ثبات در ع راق ایجاد مشکل م ی‏کنند‪ .‬برخی از‬ ‫این مشکالتی که پیش امده به این دلیل است که ما شیعیان‬ ‫با هم متحد نیستیم؛ همچنین بحث صادرات نفت از اقلیم و‬ ‫حقوق پیشمرگان هنوز به قوت خود باقی است و راه حلی جهت‬ ‫رفع انها صورت نگرفته است‪ .‬ما نیاز داریم که به یک راه حل‬ ‫دست پیدا کنیم و این راه حل در شرایطی به دست م ی‏اید که‬ ‫شیعیان به یک ائتالف قوی دست یابند‪ .‬این در حالی است که‬ ‫رویارویی شخص مالکی و ائتالف دولت قانون با این مشکالت‬ ‫دشوار است‪.‬‬ ‫به نظر ش�ما مهمترین چالش�ی که دولت اینده‬ ‫عراق با ان مواجه است‪ ،‬چیست؟‬ ‫یکی از مهمترین چالش‪‎‬های دولت ع راق مس��ائل‬ ‫امنیتی اس��ت‪ ،‬زی را اکنون داعش و نیروه��ای تکفیری وارد‬ ‫استان بزرگ االنبار شده‪‎‬اند و دو ش��هر بزرگ رمادی و فلوجه‬ ‫را تحت تصرف خود دارند‪ .‬این در ش��رایطی است که فلوجه‬ ‫تنها ‪ 70‬کیلومتر با بغداد فاصله دارد و شهرهای اط راف بغداد‬ ‫نیز تقریبا وضعیت مشابهی دارند‪ .‬چه کسی پاسخگوی این‬ ‫وضعیت است‪ .‬بناب راین باید در رابطه با مسائل امنیتی و تقویت‬ ‫نیروها از لحاظ تسلیحاتی‪ ،‬اموزش و حس میهن دوستی یک‬ ‫سازماندهی صورت بگیرد‪ .‬البته ارتش ع راق تا امروز خدمات‬ ‫بس��یاری انجام داده‪ ،‬اما مبارزه با نیروهای تکفیری و داعش‬ ‫مستلزم یک سری ب رنامه‏ها و سیاست‪‎‬های جدید است‪.‬‬ ‫رابط�ه دول�ت ن�وری مالکی ب�ا امری�کا را چطور‬ ‫ی‪‎‬بینید؟ ای�ا همچنان عراق ب�ه حمایت امریکا‬ ‫م ‏‬ ‫نیاز دارد؟‬ ‫دولت ع راق یک قرارداد استراتژیک با امریکا امضا کرد‬ ‫که مسائل مختلفی را شامل م ی‏شود‪ .‬بر اساس ان توافق بود‬ ‫که امریکا نیروهایش را از ع راق خارج کرد‪ .‬در واقع مناس��بات‬ ‫دولت نوری مالکی با امریکا یک مناسبات عادی است‪ .‬البته‬ ‫امریکا هنوز بر بعضی مسائل تاثیرگذار است و نم ی‪‎‬توان این‬ ‫مساله را کتمان کرد‪ .‬در این میان مساله ای که باید به ان توجه‬ ‫داشت این که سیاست امریکا در کل جهان‪ ،‬به گونه‏ای نیست‬ ‫که بتوان به ان اعتماد کرد‪ .‬این در حالی اس��ت که جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران که همسایه ع راق است همیشه سیاست‏هایی‬ ‫را در قبال کشور ما در پیش گرفته که به نفع ما بوده است‪ .‬به‬ ‫همین خاطر ما اکی دا طرفدار رابطه با ای ران و ارجحیت دادن به‬ ‫روابط با این کشور هستیم‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫بیش از ‪ 10‬سال از سرنگونی رژیم صدام حسین‬ ‫م ی‏گذرد‪ .‬عراق امروز در چه وضعیتی قرار دارد؟‬ ‫ما اکنون در حال طی کردن مرحله خط رناکی هستیم؛‬ ‫ت‪‎‬ها‪،‬‬ ‫منطقه به واسطه برخی درگیری‏ها و دخالت‏های دیگر دول ‏‬ ‫وضعیت پراشوبی دارد‪ .‬انچه من م ی‏بینم این است که وجود‬ ‫شیعیان در راس قدرت در ع راق مس��ائل بزرگی را پدید اورد‪.‬‬ ‫پیش از این همواره ش��یعیان در ع راق سرکوب م ی‪‎‬شدند اما‬ ‫زمانی که رژیم صدام سرنگون ش��د و دولت شیعی روی کار‬ ‫امد شاهد حضور میلیونی شیعیان در برخی مراسم همچون‬ ‫اربعین حسینی بوده و هستیم‪ .‬من معتقدم هر زمان که ثبات‬ ‫در منطقه و خصوصا در ع راق حاکم شود امکان حرکت تفکر‬ ‫شیعه خیلی سریع‪‎‬تر خ واهد بود‪ .‬بناب راین مراکز مطالعاتی برخی‬ ‫کشورهای غ ربی همچون امریکا و برخی کشورهای منطقه‬ ‫متوجه شده‪‎‬اند که اگر اجازه دهند شیعیان با یک حالت استق رار‬ ‫و ثبات حرکت کنند‪ ،‬منافع وهابیون و برخی کشورهای غ ربی‬ ‫در منطقه به خطر م ی‏افتد‪ .‬به همین خاطر انها با ب رنامه ریزی‬ ‫منطقه را به اشوب کشیده‪‎‬اند تا اجازه ندهند اینگونه حرکت‪‎‬های‬ ‫فرهنگی شیعیان وسعت یابد‪.‬‬ ‫بازسازی مجلس اعال‬ ‫حزب حکیم کرس ی های خود را در پارلمان افزایش داد‬ ‫سیامک کاکایی‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل عراق‬ ‫ع راق پس از برگ��زاری س��ومین دوره انتخابات‬ ‫پارلمان��ی‪ ،‬ش��رایط و وضعیت جدی��دی را تجرب��ه خواهد‬ ‫کرد؛ نتای��ج اولیه انتخاب��ات حکایت از پی��روزی گروه‪‎‬ها و‬ ‫فهرست‏های اصلی س��ه جریان عمده ش��یعه‪ ،‬کرد و اهل‬ ‫تس��نن دارد‪ .‬پارلمان ع راق ‪ 328‬کرس��ی دارد و نمایندگان‬ ‫ب رای یک دوره چهارس��اله انتخاب م ی‏ش��وند‪ .‬پارلمان در‬ ‫ع راق‪ ،‬ب��ه دلیل انکه نظام سیاس��ی این کش��ور پارلمانی‬ ‫اس��ت‪ ،‬در مرکز ثقل تصمیم گیری‏ها ق��رار دارد‪ .‬به همین‬ ‫دلیل ارایش سیاس��ی و ترکی��ب کرس��ی‏های پارلمانی‪،‬‬ ‫در سیاس��تگذاری‪‎‬های کالن ع��راق تاثیر بس��زایی دارد‪.‬‬ ‫این واقعیت اما غیرقابل انکار اس��ت ک��ه بافت جمعیتی‪،‬‬ ‫مذهبی و قومی ع راق متشکل از سه گروه اصلی شیعیان‪،‬‬ ‫کردها و اهل س��نت‪ ،‬تعیی ن کننده س��هم تقریب��ی انان از‬ ‫جمع کرس ی‏هاس��ت‪ .‬البته عام��ل تاثیرگ��ذار در پیروزی‬ ‫ائتالف‏های هریک از س��ه گروه اصلی‪ ،‬تابعی از موقعیت‬ ‫احزاب تشکی ل دهنده ائتالف‏ها‏‪ ،‬پیشینه فعالیت و عملکرد‬ ‫شخصی ت‪‎‬های برجسته ان است‪ .‬به همین دلیل رقابت‪‎‬های‬ ‫انتخاباتی ائتالف‪‎‬ها در دو وضعیت کام�لا متفاوت انجام‬ ‫گرفت‪ .‬ب��دان معنا ک��ه رویک��رد فهرس��ت‪‎‬ها و گروه‪‎‬های‬ ‫انتخاباتی در مناطق تح��ت نفوذ مذهبی یا قوم ی‏ش��ان‪،‬‬ ‫مبتنی بر رقاب��ت تنگاتنگ با همتایان رقیب بوده اس��ت‪.‬‬ ‫اما همین گروه‪‎‬های رقیب‪ ،‬در استان‪‎‬ها و مناطق غیر حوزه‬ ‫نفوذشان به هم پیمانی روی اورده‪‎‬اند تا کرس ی‏های بیشتری‬ ‫از سهم ان اس��تان را به دس��ت اورند‪ .‬در این انتخابات ‪39‬‬ ‫ائتالف عمده شرکت کرده بودند که در برخی از انها تا حدود‬ ‫‪ 20‬گروه و حزب مشارکت داشتند‪ .‬انچه در مورد سومین دوره‬ ‫ی در این‬ ‫انتخابات پارلمانی قابل توجه است‪ ،‬مشارکت مردم ‬ ‫انتخابات به رغم وضعیت ناامنی و ناسازگاری‪‎‬های سیاسی‬ ‫میان برخی جناح‪‎‬ها و گروه های سیاسی و حکومتی در ع راق‬ ‫بود‪ .‬در فهرست‪‎‬های انتخاباتی شیعیان چهار جریان عمده‬ ‫شامل‪ ،‬ائتالف دولت قانون به ریاست نوری مالکی‪ ،‬فهرست‬ ‫المواطن (ش��هروند) به رهبری س��ی د عمار حکیم‪ ،‬فهرست‬ ‫االحرار وابسته به گروه صدر و ائتالف اصالح ملی به ریاست‬ ‫اب راهیم جعفری و همچنین ائتالف الوطنیه به ریاست ایاد‬ ‫عالوی که یک فهرست سنی ‪ -‬شیعه محسوب م ی‪‎‬شود‪،‬‬ ‫حضور داش��تند‪ .‬نتایج اولیه بیانگر پیشتازی جریان دولت‬ ‫قانون است اما نکته قابل توجه افزایش شماره کرس ی‪‎‬های‬ ‫ائتالف المواطن وابسته به حکیم است که م ی‪‎‬تواند نشانگر‬ ‫اقبال بیشتر شیعیان به این فهرست باتوجه به دیدگاه‪‎‬های‬ ‫سیاس��ی انها باش��د‪ .‬در همین حال گروه‪‎‬های وابسته به‬ ‫مقتدی صدر نیز پایگاه سنتی خود را دارند اما ممکن است‬ ‫شمار کرس ی‪‎‬های انها نس��بت به دوره قبل اندکی کاهش‬ ‫ِ‬ ‫دولت «دولت ‪ -‬ملت ساز»‬ ‫مصائب‬ ‫چرا مجلس اعال با مالکی مشکل دارد‬ ‫علی اکبر اسدی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪4‬‬ ‫مجلس اعالی انقالب اس�لامی عراق که طی‬ ‫چند س��ال گذش��ته‪ ،‬تغییر نام داد و حاال به عنوان مجلس‬ ‫اعالی اسالمی ع راق شناخته م ی‪‎‬شود‪ ،‬در دوره زمانی پس از‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی ای ران در ته ران تشکیل و به عنوان‬ ‫سازمانی گسترده‪ ،‬همه نیروهای ش��یعی مخالف صدام و‬ ‫رژیم بعث را در داخل خود جای داد تا بتواند با س��اماندهی‬ ‫نیروهای سیاسی و رزمی ازجمله گروه بدر به فعالی ت‪‎‬های‬ ‫خود علیه صدام و رژیم بعث و در نهایت تغییر رژیم در ع راق‬ ‫مبادرت نمای��د‪ .‬در این میان م ی توان ای��ت اهلل محمدباقر‬ ‫حکیم را پایه گذار این نهاد معرفی ک��رد‪ .‬در میان احزاب و‬ ‫گروه های سیاسی ع راق‪ ،‬حزب الدعوه را نیز م ی‪‎‬توان نام برد‬ ‫که در ابتدای تشکیل مجلس اعالی انقالب اسالمی ع راق‬ ‫زیرمجموعه‪‎‎‬ای از ان به حساب م ی امد حال انکه کم کم با‬ ‫بروز اختالف نظرها در میان مجلس اعالی انقالب اسالمی‬ ‫ع راق و حزب الدعوه‪ ،‬این حزب راهی دیگر را در پیش گرفت‬ ‫و به صورت جداگانه اقدام به فعالیت کرد‪.‬‬ ‫مجلس اعالی اس�لامی ع راق اما فعالی ت های خود‬ ‫را تا پس از سال ‪ 2003‬و س��رنگونی صدام و رژیم بعث ادامه‬ ‫داد و بعد از ان در ع راق به ادامه فعالی��ت پرداخت تا بتواند‬ ‫نیروی اثرگذار شیعه در ع راق عمل کند‪ .‬این مجلس از ابتدا‬ ‫با رویکردی مشارکتی وارد عمل ش��د چنانکه حتی پس از‬ ‫انتخابات پارلمان در س��ال ‪ 2005‬که منتج به ش��کل گیری‬ ‫اولین پارلمان دائمی ع راق پس از رژیم صدام شد‪ ،‬در قالب‬ ‫ائتالف همه جریان های ش��یعی درامد‪ .‬این گروه سیاسی‬ ‫ب رای تصاحب کرسی نخس��ت وزیری نیز به یکی از رقبای‬ ‫جدی حزب الدعوه بدل ش��د که در نهایت توانستند برخی‬ ‫وزارتخانه ها را به دست گیرد‪.‬‬ ‫در بررس��ی تاریخ حزب الدعوه اما بای��د گفت که این‬ ‫حزب ریشه ای تاریخ ی تر از مجلس اعالی انقالب اسالمی‬ ‫ع راق دارد و قدیم ی تر از ان است‪ .‬این حزب در نیمه دوم قرن‬ ‫بیستم از سوی ایت اهلل صدر به عنوان یک گروه اسالمگرا و‬ ‫در مقابل جریان کمونیستی ع راق‪ ،‬فعالیت خود را اغاز کرد‬ ‫اما بعد از انقالب ای ران در قالب مجلس اعال درامده و اندکی‬ ‫بعد راهی جداگانه در پیش گرف��ت‪ .‬اگرچه حزب الدعوه به‬ ‫دلیل برخی اختالفات از مجلس اعال جدا شد اما نم ی‪‎‬توان‬ ‫این اختالفات را بسیار جدی انگاشت چراکه این اختالفات‬ ‫به س��طح داخلی محدود اس��ت مثال نوع و می زان تعامل با‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران که از نقاط اختالفی این دو گروه‬ ‫سیاسی در ع راق اس��ت‪ .‬هرچند م ی‪‎‬توان گفت که این دو‬ ‫گروه تا پی��ش از جدایی از یکدیگر‪ ،‬به دلی��ل انکه در زمان‬ ‫حکومت صدام‪ ،‬به عن��وان نیروهای اپوزیس��یون فعالیت‬ ‫بین الملل‬ ‫یابد‪ .‬در میان کردها‪ ،‬این بار ویژگی ش��اخص انتخابات در‬ ‫منطقه کردستان‪ ،‬شرکت جداگانه گروه‪‎‬های کرد در انتخابات‬ ‫در منطقه کردستان بود‪ .‬در حال ی که در انتخابات‪‎‬های پیشین‬ ‫دو گروه اصلی کردها یعنی اتحادیه میهنی و حزب دموکرات‬ ‫کردس��تان عراق در لیس��ت واحد هم پیمانی کردس��تان‬ ‫شرکت م ی‪‎‬کردند‪ .‬به نظر م ی‪‎‬رسد نتایج انتخابات تابستان‬ ‫گذشته پارلمان محلی کردس��تان ع راق که به کاهش ارا و‬ ‫کرس��ی‪‎‬های اتحادیه میهنی انجامید موجب دوری حزب‬ ‫دموکرات از این حزب شد‪ .‬در عین حال این بار جریان تغییر‬ ‫یا گوران به ریاست نوشیروان مصطفی با فهرستی جدا در‬ ‫انتخابات شرکت کرده بود‪ .‬لیکن در خارج از منطقه کردستان‬ ‫یعنی مناطقی مانند بغداد‪ ،‬دیال��ه‪ ،‬نینوا و کرکوک‪ ،‬ائتالفی‬ ‫از اینها به وجود امده بود‪ .‬گروه س��وم که همان اهل سنت‬ ‫هستند‪ ،‬در این انتخابات تغیی راتی در ترکیب و ارایش شان‬ ‫به چش��م م ی‪‎‬خورد‪ .‬مهمترین فهرست اهل سنت‪ ،‬ائتالف‬ ‫المتحدون به ریاست اس��امه النجیفی بود که بیشتر ارای‬ ‫اهل تسنن را نیز به خود اختصاص داد‪ .‬گروه دیگر الع ربیه به‬ ‫ریاست صالح المطلک است که نگرش سیاسی خاص خود‬ ‫را دارد‪ .‬فهرست الوطنیه ایاد عالوی نیز از جمله گروه های‬ ‫اهل سنت به ش��مار م ی رود؛ اگرچه فهرست های شیعه نیز‬ ‫میان انها وجود دارد‪.‬‬ ‫اکنون پس از برگزاری انتخابات دو مس��اله اساسی و‬ ‫تعیی ن کننده پی ش روی ساختار سیاس��ی ع راق وجود دارد؛‬ ‫نخست نحوه تعامل مجموعه گروه های شیعه‪ ،‬سنی و کرد‬ ‫در تشکیل دولت اینده اس��ت و اینکه ایا به ناسازگاری های‬ ‫سیاسی و کشمکش ها پایان داده خواهد شد؟ مساله دوم نیز‬ ‫چگونگی س��امان دادن به وضعیت امنیتی ع راق است که‬ ‫دست کمی از سامان سیاسی در این کشور ندارد‪.‬‬ ‫در این می��ان دیدگاه های مختلف ش��یعیان و دیگر‬ ‫گروه ه��ای کرد و اهل س��نت نس��بت به نخس��ت وزیر و‬ ‫رئی س جمهوری اینده که کرد باشد یا اهل سنت بر چگونگی‬ ‫توافق این گروه ها ب رای تشکیل دولت اینده تاثیرگذار است‪.‬‬ ‫به خصوص که کرده��ا و اهل س��نت دیدگاه های متفاوتی‬ ‫درباره ریاست جمهوری دارند اما در عین حال نگاهشان در‬ ‫تقابل با نوری مالکی مشترک است‪ .‬به همین دلیل احتماال‬ ‫تقسیم این پس��ت ها و ماندن یا نماندن مالکی در عرصه‬ ‫قدرت به عنوان نخس ت وزیر‪ ،‬مس��ائلی تاثیرگذار در دولت‬ ‫اینده ع راق هس��تند‪ .‬اگرچه قانون اساسی ع راق از تقسیم‬ ‫پس��ت های دولتی و حکومتی تعریف خاص��ی نکرده اما‬ ‫باتوجه به غلبه جمعیت شیعیان‪ ،‬نخس ت وزیر از این گروه‬ ‫انتخاب م ی شود و درباره کردها نیز چنین تصور م ی شود که‬ ‫تعیین ریاست جمهوری از سوی انها در حال تبدیل شدن به‬ ‫یک عرف سیاسی است‪ .‬در دو سال گذشته کشمکش میان‬ ‫جناح های سیاسی‪ ،‬دولت مالکی را تا استانه سقوط پیش برد‬ ‫و در ماه های گذشته نیز برخی محافل و رسانه ها از نارضایتی‬ ‫جناح های ش��یعی خارج از دولت قانون از نخس��ت وزیری‬ ‫مالک��ی بحث هایی را مط��رح کرده اند‪ .‬در بی��ن گروه های‬ ‫شیعه سه جریان دولت قانون‪ ،‬المواطن و گروه های وابسته‬ ‫به مقتدی صدر جایگاه باالتری دارند‪ .‬در این بین در دولت‬ ‫قانون‪ ،‬حزب الدعوه اس�لامیه به رهبری نوری مالکی و در‬ ‫فهرست المواطن‪ ،‬حزب مجلس اعالی اسالمی به رهبری‬ ‫عمار حکی��م نقش محوری دارن��د‪ .‬در حالیک��ه دیدگاه ها‬ ‫و روش سیاس��ی انه��ا با یکدیگر بس��یار متفاوت اس��ت‪.‬‬ ‫حزب الدعوه به رهبری مالکی پیشینه سیاس ی اش به دهه‬ ‫‪ 1950‬که منبعث از تفکرات ایت اهلل س��ی د محمد باقر صدر‬ ‫بود م ی رسد‪ .‬این حزب در دهه ‪ 1980‬و بعد از اخ راج شیعیان‬ ‫از ع راق و هنگام جنگ تحمیلی به مجلس اعالی انقالب‬ ‫اسالمی نزدیک ش��د‪ ،‬لیکن به زودی از این حزب جدا شد‪.‬‬ ‫بعد از سرنگونی رژیم صدام‪ ،‬حزب الدعوه به رهبری اب راهیم‬ ‫جعفری و نوری مالکی‪،‬انس��جام جدیدی پیدا کرد و نقش‬ ‫اساسی را در روند سیاسی ع راق به عهده گرفت‪ .‬اما از سال‬ ‫‪ 2010‬این جریان دچار انشعاب شد و اب راهیم جعفری پس از‬ ‫جدایی از حزب الدعوه‪ ،‬حزب اصالح ملی را تاس��یس کرد‪.‬‬ ‫نوری مالکی نیز که رهبری حزب الدعوه االسالمیه را برعهده‬ ‫داش��ت ائتالف دولت قانون را تش��کیل داد‪ .‬روش سیاسی‬ ‫ائتالف دولت قانون به عملگرایی نزدیک است‪ ،‬چنانچه از‬ ‫استقالل و حاکمیت ملی ع راق‪ ،‬ع راقی مقتدر‪ ،‬یکپارچگی‬ ‫کشور و تس��لط بر اداره ثروت های ملی صحبت م ی کند‪.‬‬ ‫در مقابل مجلس اعالی اس�لامی که حزب اصلی ائتالف‬ ‫المواطن(شهروند) اس��ت از یک روش سیاسی منعطف تر‬ ‫و مبتنی بر گفتمان یا مدارای سیاس��ی پی��روی م ی کند‪.‬‬ ‫مجلس اعالی اسالمی ع راق وابسته به خاندان حکیم است‬ ‫و بنیانگذار ان اوایل ‪ 1980‬سی د محمد باقر حکیم بود‪ .‬اکنون‬ ‫عمار حکیم جوان با در پیش گرفتن یک گفتمان سیاسی‬ ‫به دنبال ایفای نقش فعالتری در ساختار سیاسی ع راق است‪.‬‬ ‫افزایش شمار کرس ی های ائتالف وابسته به حکیم نیز نشان‬ ‫م ی دهد که انها توانسته اند در مسیر بازسازی سیاسی خود‬ ‫حرکت کنند‪ .‬یک نکته قابل توجه این است که در این دوره‬ ‫از انتخابات‪ ،‬سازمان بدر که به مجلس اعال نزدیک بود به‬ ‫ائتالف مالکی پیوست‪ .‬در نهایت ذکر این نکته نیز ضروری‬ ‫اس��ت که رقبای سیاس��ی دولت قانون در میان شیعیان‬ ‫نظیر گروه صدر و حکیم‪ ،‬این ائت�لاف را به نوعی تکروی‬ ‫سیاس��ی محکوم م ی کنند و معتقدند دولت مالکی مدارای‬ ‫سیاسی که نیاز فعلی ع راق اس��ت را در نظر ندارد‪ .‬شاید به‬ ‫همین دلیل اس��ت که جریان المواطن وابس��ته به حکیم‪،‬‬ ‫شیوه و روش خود را بر گفتمان سیاسی یا مدارا بین تمام ی ‬ ‫گروه های سیاسی پایه گذاشته است‪.‬‬ ‫م ی‪‎‬کردند‪ ،‬س��عی در همکاری و نادیده انگاشتن اختالفات‬ ‫داشتند‪ ،‬اما پس از صدام این اختالفات بیش از پیش نمایان‬ ‫شد؛ اختالفاتی که به نظر م ی رسد‪ ،‬دس��تیابی به قدرت در‬ ‫ع راق‪ ،‬علت اصلی ان بود‪ .‬اما اگر از موضوع س��ودای قدرت‬ ‫به عنوان اصل ی ترین دلی��ل اختالفات این دو گروه بگذریم‪،‬‬ ‫م ی‪‎‬توان ب��ه موضوعات دیگ��ری نیز به عن��وان دالیل این‬ ‫اختالف دیدگاه ها اشاره کرد‪ .‬از جمله بحث فدرالیسم در این‬ ‫کشور که به اعتقاد حزب الدعوه فدرالیسم در ع راق کارایی‬ ‫ندارد و نظام سیاس��ی باید متمرکز باشد‪ .‬در واقع این حزب‬ ‫با شکل‪‎‬گیری هرگونه اقلیم فدرالی در ع راق مخالف است‪.‬‬ ‫اما در این موضوع‪ ،‬مجلس اعالی اسالمی درست در نقطه‬ ‫مقابل ایستاده است‪ .‬به باور این گروه سیاسی ع راق م ی تواند‬ ‫به اقلیم های فدرالی تقس��یم شود که ش��کل‪‎‬گیری اقلیم‬ ‫شیعه در جنوب این کشور نیز از ان جمله است‪.‬‬ ‫موضوع اختالفی دیگر میان این دو گروه سیاسی در‬ ‫ع راق‪ ،‬نحوه تعامل با گروه‪‎‬های کرد و سنی است که در این‬ ‫باره به نظر م ی‪‎‬رسد اختالفات رویکردی جدی وجود داشته‬ ‫باشد چه انکه مجلس اعالی اس�لامی سعی دارد تا با دید‬ ‫گس��ترده‪‎‬تر و رویکردی بازتر به تعامل ب��ا گروه های دیگر‬ ‫از جمله گروه های مذکور بپردازد‪ .‬به طور کلی مس��امحه‪،‬‬ ‫اعتدال و تعامل با س��ایر گروه ها را م ی‪‎‬ت��وان از مهمترین‬ ‫ویژگ ی‪‎‬های مجلس اعالی اسالمی دانست که این گروه را‬ ‫از سایر گروه‪‎‬های اسالمگرا در ع راق متمایز م ی‪‎‬سازد‪ .‬این در‬ ‫شرایطی است که حزب الدعوه با دیدگاهی بسته و محدودتر‬ ‫و حتی قاطعیت و جدیت بیش��تری به تعامل با گروه‪‎‬های‬ ‫سیاسی دیگر از جمله کردها و اهل سنت م ی‪‎‬پردازد‪.‬‬ ‫با ای��ن همه ع�لاوه بر اختالف��ات بر س��ر تعامل با‬ ‫گروه های مختلف داخلی‪ ،‬بحث تعامل با کشورهای عربی‬ ‫و منطقه‪‎‬ای نی��ز به عنوان اختالف می��ان دو گروه مجلس‬ ‫اعالی سیاسی و حزب الدعوه مطرح است‪ .‬مجلس اعالی‬ ‫اسالمی س��عی کرده تا با ایجاد تعامل و گسترش روابط با‬ ‫کش��ورهای عربی و منطقه برخورد کند ح��ال انکه الدعوه‬ ‫پی ش ش��رط‪‎‬هایی را ب رای تعام��ل با این کش��ور ها مطرح‬ ‫م ی‪‎‬نماید‪.‬‬ ‫این حزب گس��ترش روابط با کش��ورهای منطقه به‬ ‫ویژه کش��ورهای عربی از جمله عربستان و قطر را به شرط‬ ‫تغییر رویکرد این کش��ورها نس��بت به گروه‪‎‬های افراطی‬ ‫داخل ع راق م ی‪‎‬پذیرد‪ .‬نوری مالکی‪ ،‬نخس��ت وزیر ع راق که‬ ‫از اعضای حزب الدعوه به شمار م ی‪‎‬اید‪ ،‬بارها گفته است که‬ ‫کشورهای عربی چون عربستان و قطر از تروریسم در ع راق‬ ‫حمایت م ی‪‎‬کنند‪ .‬انچه درباره فعالیت این دو گروه سیاسی‬ ‫در ع راق بااهمیت است‪ ،‬دیدگاه انان به ای ران و بحث تعامل‬ ‫با ان است‪.‬‬ ‫تحوالت یک دهه گذشته نش��ان م ی‪‎‬دهد که این دو‬ ‫گروه سیاسی‪ ،‬رویکردهای نزدیکی را با جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران داشته‪‎‬اند‪ .‬به موازات این رابطه نزدیک با ای ران‪ ،‬رابطه‬ ‫خود با ایاالت متحده امریکا را نیز پی��ش برده‪‎‬اند چه انکه‬ ‫مجلس اعالی اس�لامی و حزب الدعوه بر ای��ن باورند که‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران و ایاالت متحده امریکا دو بازیگر‬ ‫تاثیرگذار در جهان اند و باید ای��ن دو را به عنوان حام ی خود‬ ‫در ع راق حفظ کنند‪ ،‬بناب ر‪‎‬این همواره م ی‪‎‬کوشند تا در رابطه‬ ‫خود با ای ران و امریکا توازن ایجاد نمایند‪ .‬از این رو تنش‪‎‬ها‬ ‫میان جمهوری اس�لامی ای ران و ایاالت متحده امریکا‪ ،‬این‬ ‫گروه‪‎‬های سیاسی را تا حدی نگران م ی‪‎‬کند‪ .‬حال و با روی‪‎‬کار‬ ‫امدن حسن روحانی و کاهش تنش‪‎‬های بی ن المللی با ای ران‪،‬‬ ‫از می زان این نگران ی‪‎‬ها کاسته شده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫بین الملل‬ ‫هرچند ن�وری مالکی می‪‎‬گوی�د که دولت‬ ‫این�ده را تح�ت عن�وان دول�ت اکثریت‬ ‫سیاس�ی و ن�ه دولت�ی مش�ارکتی ب�ا‬ ‫س�ایر گروه ها تش�کیل خواه�د داد‪ ،‬اما‬ ‫حزب الدعوه برای رس�یدن ب�ه این امر‬ ‫نیازمند ائتالف با سایر گروه‪‎‬های سیاسی‬ ‫خواهد بود‬ ‫انتخابات‪ ،‬جدال قدرت میان گروه های سیاسی‬ ‫انتخابات اخیر در ع راق م ی‪‎‬تواند می زان قدرت این دو‬ ‫گروه را مش��خص س��ازد‪ .‬طبق پی ش بین ی ها درباره کسب‬ ‫کرس ی ها در انتخابات به نظر م ی‪‎‬رسد ائتالف دولت قانون‬ ‫که نزدیک به حزب الدعوه اس��ت بیش��ترین کرس��ی را به‬ ‫دس��ت اورد‪ .‬در این میان اما ماندن نوری مالکی به عنوان‬ ‫نخس��ت وزیر و تش��کیل دولت از س��وی او‪ ،‬با این ش��رط‬ ‫روبه روس��ت که دولت قانون‪ ،‬بتواند نص��ف به عالوه یک‬ ‫کرس��ی انتخابات را به دس��ت اورد‪ .‬هرچند ن��وری مالکی‬ ‫م ی‪‎‬گوید ک��ه دولت این��ده را تحت عنوان دول��ت اکثریت‬ ‫سیاسی و نه دولتی مشارکتی با سایر گروه ها تشکیل خواهد‬ ‫داد‪ ،‬اما حزب الدعوه ب رای رسیدن به این امر نیازمند ائتالف با‬ ‫سایر گروه‪‎‬های سیاسی خواهد بود‪.‬‬ ‫اگرچه مجلس اعالی اس�لامی اعالم کرده که درباره‬ ‫ائتالف با گروه ها مشکلی ندارد و راغب است ائتالف ملی را‬ ‫ساماندهی مجدد نماید‪ ،‬اما این گروه به ویژه جریان صدر با‬ ‫نخس ت وزیری مجدد نوری مالکی کنار نخواهد امد‪ .‬مجلس‬ ‫اعال‪ ،‬به شیوه حکومت داری و مشی مدیریتی مالکی انتقاد‬ ‫م ی‪‎‬کند هرچند این بدان معنا نیس��ت ک��ه بتوانند به طور‬ ‫قطعی‪ ،‬نخس ت وزیری او را رد کنند‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫جنگ ژئوپلتیک‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫بح ران اوک رای��ن به اختالف نظر میان تئوریس��ین های روابط بین المل��ل درمورد صعود و‬ ‫افول قدرت امریکا و روسیه دامن زده است‪ .‬در اخرین شماره مجله فارن افرز ‪ ،‬والتر راسل میل از‬ ‫نظ ریه پردازان واقع گ را و جان ایکنبری از نظ ریه پردازان نظم لیب رال مناظره ای ناخواسته درمورد رقابت‬ ‫های ژئوپلتیک در جهان امروز درگرفت‪ .‬در ابتدا راسل مید در اخ رین مقاله خود تاکید کرد که روس‬ ‫ها و چینی ها در حال محدود کردن ژئوپلتیک و هژمونی ام ریکا در سطح نظام بین الملل هستند‪.‬‬ ‫جان ایکنبری در مقام پاسخ ادعای مید را رد و بر محدودیت های قدرت روسیه و چین تاکید کرد‪.‬‬ ‫متن کامل این دو مقاله را هفته نامه مثلث در این شماره و شماره بعدی منتشر م ی کند‪.‬‬ ‫پایان « پایان تلخ»‬ ‫ِ‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫چرا هژمونی امریکا در خطر است؟‬ ‫بین الملل‬ ‫مترجم‪ :‬ازاده کشوردوست‬ ‫‪1‬‬ ‫س��ال ‪ 2014‬میالدی ب��ا توجه به بازگش��ت پر‬ ‫س��ر و صدای رقبای ژئوپلتیک به صحن��ه تاکنون یکی از‬ ‫جنجال ی ترین سال ها بوده است‪.‬‬ ‫فارغ از اینکه نیروهای روسیه‪ ،‬شب ه جزیره کریمه را به‬ ‫کنترل خود دراورده اند‪ ،‬چین ادعاهای ارضی خود در سواحل‬ ‫دریای زرد را تک��رار م ی کند‪ ،‬ژاپن اس��تراتژی های قاطعانه‬ ‫خاص خود را در پیش گرفته است و روابط ایران با حزب اهلل‬ ‫و سوریه همچنان مستحکم است‪ ،‬بازیهای قدرت قدیم ی ‬ ‫بار دیگر در صحنه روابط بی ن الملل نمود پیدا کرده است‪.‬‬ ‫این تح��والت حداقل ب��رای امریکا و اتحادی��ه اروپا‬ ‫غیرسازنده اس��ت‪ .‬هر دو انها ترجیح م ی دهند دغدغه های‬ ‫جغرافیایی – سیاسی گذش��ته در ارتباط با مسائل ارضی‬ ‫و ق��درت نظامی را کنار گذاش��ته و در ع��وض روی نظم و‬ ‫ساختار جهانی و س��لطه بی ن المللی متمرکز شوند‪ :‬تجارت‬ ‫ازاد ‪ ،‬منع گس��ترش تس��لیحات هس��ته ای‪ ،‬حقوق بشر ‪،‬‬ ‫حاکمیت قانونی‪ ،‬تعیی رات اب و هوایی و مس��ائلی از این‬ ‫قبیل‪ .‬در حقیقت از زمان جنگ جهانی دوم مهمترین هدف‬ ‫سیاس��ت خارجی امریکا و اتحادیه اروپا تغییر تمرکز روابط‬ ‫بی ن الملل از موضوع��ات خنثی به موضوع��ات برد – برد‬ ‫بوده است‪ .‬بازگشت به رقابت به سبک قدیم ی مانند انچه‬ ‫در اوکرای��ن اتفاق افتاد‪ ،‬نه تنها باعث منحرف ش��دن زمان‪،‬‬ ‫انرژی و تمرکز از این مس��ائل مهم م ی شود‪ ،‬بلکه ماهیت‬ ‫سیاس��ت بی ن الملل را نیز تغییر م ی دهد‪ .‬در ش��رایطی که‬ ‫فضا تیره تر م ی شود‪ ،‬وظیفه پیشبرد و حفظ نظم جهانی نیز‬ ‫نگران کننده تر م ی شود‪.‬‬ ‫ول��ی غرب ی ه��ا هرگز نبای��د انتظار داش��ته باش��ند‬ ‫سیاست های ژئوپلتیک قدیم ی از بین برود‪ .‬انها این اشتباه‬ ‫را مرتکب ش��دند چراکه به طور کلی برداش��ت نادرستی از‬ ‫مفهوم س��قوط اتحاد جماهیر ش��وروی داش��تند؛ پیروزی‬ ‫ایدئولوژیک دموکراسی سرمایه داری لیب رال بر کمونیسم نه‬ ‫از بین رفتن قدرت بزرگ‪ .‬چین و روسیه هرگز موفق به پشت‬ ‫سر گذاشتن تحوالت ژئوپلتیکی که پس از جنگ سرد رخ‬ ‫داد نشدند و در حال حاضر نیز تالش های فزاینده ای را ب رای‬ ‫مقابله با ان انجام م ی دهند‪ .‬این روند ‪ ،‬مسالمت امیز نخواهد‬ ‫بود و ف��ارغ از اینکه اصالح طلبان در ان پیروز م ی ش��وند یا‬ ‫خیر تالش های انها در حال حاضر توازن قوا را به هم زده و‬ ‫چارچوب پویایی سیاست های بی ن المللی را تغییر داده است‪.‬‬ ‫احساس کاذب امنیت‬ ‫محور شرارت‬ ‫تمامی این باوره��ای مثبت باید به ازمون گذاش��ته‬ ‫شوند‪ 25 .‬سال بعد از فروریختن دیوار ب رلین‪ ،‬رقابت بین اروپا‬ ‫و روسیه بر س��ر اوکراین بار دیگر توجه محافل بی ن المللی‬ ‫را به خود جلب کرد؛ اتفاقی که منجر به الحاق ش��ب ه جزیره‬ ‫کریمه به روسیه شد‪ .‬همچنین تشدید اختالف ها بین چین‬ ‫و ژاپن و گسترش درگیری های قبیله ای به جنگ های داخلی‬ ‫در خاورمیانه نشان م ی دهد که جهان تا امروز ان قدرها هم‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫بعد از پایان جنگ سرد به نظر م ی رسید دغدغه های‬ ‫اصلی ژئوپلتیک تا حد زیادی حل و فصل ش��ده است‪ .‬در‬ ‫این زمان تصور بس��یاری از امریکای ی ه��ا و اروپای ی ها این‬ ‫بود که این نگران ی ها از بین رفته است و تنها مجموعه ای‬ ‫از چالش های نه چندان بزرگ مانند مش��کالت یوگسالوی‬ ‫سابق و مناقش��ه طرفین اسرائیلی و فلس��طینی به عنوان‬ ‫بزرگ ترین مس��اله در سیاس��ت جهانی باقی مانده است‪.‬‬ ‫به اعتقاد انه��ا دیگر دلیلی ب��رای نگرانی درباره مس��ائل‬ ‫مرزی‪ ،‬پایگاه های نظامی‪ ،‬تعیین سرنوش��ت یا حوزه نفود‬ ‫وجود نداشت‪ .‬هیچ کس نم ی تواند افراد را به دلیل امیدوار‬ ‫بودن س��رزنش کند‪ .‬رویکرد غرب ب��ه واقعی ت های جهان‬ ‫بعد از جنگ س��رد ‪ ،‬احساس��ات و امید زیادی را ب رانگیخته‬ ‫ب��ود‪ .‬ارزیابی اینکه صل��ح جهانی چگون��ه م ی تواند بدون‬ ‫جایگزین ش��دن رقابت ژئوپلتی��ک با ایجاد یک س��اختار‬ ‫جهانی لیبرال محقق ش��ود‪ ،‬بس��یار دش��وار خواهد بود‪.‬‬ ‫غرب ی ها همچنان فراموش م ی کنن��د که این پروژه مبتنی‬ ‫بین الملل‬ ‫والتر راسل مید‬ ‫بر پایه های ژئوپلتیک خاصی اس��ت که سنگ بنای ان در‬ ‫اوایل دهه ‪ ۹۰‬میالدی گذاش��ته شد‪ .‬مس��ائل جهانی بعد‬ ‫از جنگ سرد در اروپا‪ ،‬ش��امل اتحاد المان شرقی و غربی‪،‬‬ ‫فروپاشی شوروی سابق‪ ،‬اتحاد کشورهای عضو پیمان سابق‬ ‫ورش��و و جمهوری های بالتیک در قالب ناتو و اتحادیه اروپا‬ ‫بود‪ .‬این تحوالت در خاورمیانه با روی کار امدن قدرت های‬ ‫سنتی در کشورهای هم پیمان امریکا (عربستان سعودی‪،‬‬ ‫متحدان امری��کا در خلیج فارس‪ ،‬مص��ر و ترکیه) و تالش‬ ‫ب رای مهار دوجانبه ای ران و ع راق محقق م ی ش��د‪ .‬د ر اس��یا‬ ‫نیز این تغیی رات به منزله س��لطه بالمن��ازع امریکا بود که‬ ‫در مجموعه ای رواب��ط امنیتی با کش��ورهایی مانند ژاپن‪،‬‬ ‫کره جنوبی‪ ،‬استرالیا‪ ،‬اندونزی و سایر هم پیمانان نمود پیدا‬ ‫م ی کرد‪ .‬این تحوالت‪ ،‬منعکس کننده واقعی ت های قدرت در‬ ‫ان زمان بود و درست به پایداری همان روابطی بود که ان را‬ ‫بنا گذاشته بود‪ .‬متاسفانه بس��یاری از ناظ ران شرایط موقت‬ ‫ژئوپلتیک بعد از جنگ سرد را با نتایج نهایی قابل تصور از‬ ‫مناقشه ایدئولوژیک بین دموکراسی لیب رال و کمونیسم به‬ ‫سبک شوروی سابق‪ ،‬تلفیق کرده اند‪.‬‬ ‫دیدگاه مش��هور «فرانس��یس فوکویاما» متخصص‬ ‫علوم سیاسی درباره اینکه پایان جنگ سرد به معنای «پایان‬ ‫تاریخ» بود‪ ،‬نوعی موضع گیری درباره ایدئولوژی است ولی‬ ‫ب رای بسیاری از مردم‪ ،‬فروپاش��ی اتحاد جماهیر شوروی به‬ ‫معنای ان بود که مناقشه ایدئولوژیک بشریت به خوبی به‬ ‫پایان رسیده است‪ .‬انها معتقد بودند که تفکرات ژئوپلتیک‬ ‫نیز خود ب رای همیشه به پایان رسیده است‪.‬‬ ‫در ن��گاه اول این ط��ور ب��ه نظر م ی رس��د ک��ه این‬ ‫نتیجه گیری بیش از انکه تئوری فوکویاما را رد کند‪ ،‬مثالی‬ ‫در تایید ان است‪ .‬با این همه مساله پایان تاریخ به نوعی در‬ ‫پیامدهای ژئوپلتیک مناقشه های ایدئولوژیک نهفته است؛‬ ‫مس��اله ای که «گئورگ ویلهلم فردریش هگل» فیلسوف‬ ‫المانی در اوایل قرن ‪ 19‬میالدی ان را بیان کرده بود‪.‬‬ ‫به اعتقاد ه��گل‪ ،‬نبرد «ینا» در س��ال ‪ 1806‬میالدی‬ ‫بیش از هر واقعیت دیگر جنگ عقاید را به وضوح نش��ان‬ ‫م ی دهد‪ .‬او تاکی��د م ی کند که پیروزی ناپلئ��ون بناپارت بر‬ ‫ارتش روسیه طی مدتی کوتاه‪ ،‬نشان دهنده پیروزی انقالب‬ ‫فرانسه بر بهترین ارتش��ی بود که امکان ایجاد ان پیش از‬ ‫انقالب در اروپا وجود داشت‪ .‬به گفته هگل‪ ،‬این مساله پایان‬ ‫تاریخ را نش��ان م ی دهد چراکه در اینده تنها کشورهایی که‬ ‫اصول و تاکتیک ها انقالب فرانس��ه را در پیش م ی گرفتند‪،‬‬ ‫امکان رقابت و بقا داش��تند‪ .‬با توجه به واقعی ت های جهان‬ ‫پس از جنگ سرد‪ ،‬دیدگاه هگل به معنای ان بود که کشورها‬ ‫ب رای ادامه بقای خود باید اصول س��رمایه داری لیب رال را در‬ ‫پیش م ی گرفتند‪ .‬جوامع بس��ته کمونیس��تی مانند اتحاد‬ ‫جماهیر ش��وروی ب��رای رقابت با کش��ورهای لیب��رال در‬ ‫حوزه های اقتصادی و نظامی بس��یار خالق و غیرس��ازنده‬ ‫ظاهر شدند؛ نظام های سیاس��ی این کشورها نیز به شدت‬ ‫شکننده بود تا جایی که هیچ ساختار اجتماعی غیر از نظام‬ ‫لیب رال دموکراسی‪ ،‬ازادی و توان حاکمیت کافی ب رای بقای‬ ‫یک جامعه در عصر حاضر ارائه نم ی کرد‪.‬‬ ‫یک جامعه ب��رای مقابله موفقی ت امی��ز با غرب باید‬ ‫مثل خود انها م ی شد و چنانچه این اتفاق م ی افتاد‪ ،‬جامعه‬ ‫به یک نظام به شدت محافظه کار و مسالمت جوی افراطی‬ ‫تبدیل م ی شد که به هیچ عنوان و در هیچ حوزه ای حاضر به‬ ‫جنگ نبود‪ .‬در این صورت‪ ،‬تنها کشورهای سرکشی مانند‬ ‫کره ش��مالی م ی توانند تهدیدی ب رای صلح جهانی باش��ند‬ ‫و به رغم اینکه ممکن است این کش��ور اراده و انگیزه الزم‬ ‫ب رای چالش با غرب را داش��ته باشند‪ ،‬اما مشکالت سیاسی‬ ‫و ساختار اجتماعی انها مانعی ب رای این حرکت خواهد شد‬ ‫(مگر اینکه این کشورها توانایی تسلیحات هسته ای خود را‬ ‫ارتقا دهند ) – همین مساله در مورد کشورهای کمونیستی‬ ‫سابق نیز صادق اس��ت‪ .‬این کش��ورها از جمله روسیه این‬ ‫گزینه را پیش رو داشتند که م ی توانستند به سمت مدرنیزه‬ ‫شدن حرکت کرده و به جامعه ای لیب رال‪ ،‬ازاد و مثب ت اندیش‬ ‫تبدیل شوند یا ان قدر به تفنگ ها و فرهنگ خود بچسبند‬ ‫که دنیا انها را جا بگذارد‪ .‬در ابتدا ب��ه نظر م ی امد این روند‪،‬‬ ‫صادق است‪ .‬با گذش��ت زمان‪ ،‬تمرکز از مسائل ژئوپلتیک‬ ‫به اقتصاد و منع گس��ترش تسلیحات هس��ته ای متمرکز‬ ‫شد و بخش عمده ای از سیاس��ت خارجی به مسائلی مانند‬ ‫تغیی رات اب و هوایی و تجارت معطوف ش��د‪ .‬تلفیق پایان‬ ‫ژئوپلتیک و پایان تاریخ یک چش��م انداز بس��یار جذاب در‬ ‫ب رابر امریکای ی ها گش��ود‪ :‬طرح اینکه یک کشور م ی تواند‬ ‫سهم کمتری در ساختار بی ن الملل بگذارد و در عوض سهم‬ ‫بیشتری برداش��ت کند‪ .‬در این صورت این کشور م ی تواند‬ ‫هزینه های دفاعی خود را کاهش ده��د‪ ،‬بودجه کمتری به‬ ‫وزارت خارجه اختصاص ده��د‪ ،‬در نقاط مهم خارجی حضور‬ ‫کمتری داشته باشد و چش��م اندازی ازادتر و موفق تر پیش‬ ‫روی جهان ترسیم شود‪.‬‬ ‫این دی��دگاه هم در م��ورد جمهوریخواه��ان و هم در‬ ‫مورد دموکرات های امریکا جواب داده اس��ت‪ .‬دولت «بیل‬ ‫کلینتون» رئی س جمهوری پیش��ین امری��کا بودجه وزارت‬ ‫دفاع و وزارت خارجه را کاهش داد و به راحتی نیز توانس��ت‬ ‫کنگره را قانع کند که پاسخگوی تعهدات امریکا به سازمان‬ ‫ملل متحد باشد‪ .‬همزمان‪ ،‬سیاستگذاران بر این باور بودند‬ ‫که نظام بی ن المللی قدرتمند و قابل دسترس تر خود بود و در‬ ‫همین حال‪ ،‬منافع امریکا را نیز هر چه بهتر تامین خواهد‬ ‫کرد‪ .‬جمهوریخواه��ان نومحافظه کار مانن��د «ران پاول»‬ ‫قانونگذار سابق تاکید م ی کردند که از بین رفتن چالش های‬ ‫ژئوپلتیک‪ ،‬زمینه را فراهم م ی کند ک��ه امریکا هزینه های‬ ‫دفاعی و بودجه کمک های خارجی را کاهش داده و همزمان‬ ‫از نظام اقتصادی جهانی بهره بیشتری ببرد‪.‬‬ ‫بعد از ‪ 11‬سپتامبر س��ال ‪ 2001‬میالدی‪ ،‬جورج بوش‬ ‫سیاس��ت خارجی خود را با این ب��اور پایه گ��ذاری کرد که‬ ‫افراط گری��ان در خاورمیان��ه‪ ،‬خطری واحد هس��تند و انچه‬ ‫«جنگی طوالن ی م��دت علیه تروریس��ت ها» نامیده بود را‬ ‫اغاز ک��رد‪ .‬در برخی حوزه ها ب��ه نظر م ی رس��د تاریخ بارها‬ ‫در جهان تک��رار م ی ش��ود‪ .‬بوش بر ای��ن اعتق��اد بود که‬ ‫م ی توان دموکراسی را به سرعت در میان کشورهای عرب‬ ‫خاورمیان��ه و پیش از هم��ه در ع راق ایجاد ک��رد‪« .‬باراک‬ ‫اوباما» رئی س جمهوری فعلی امریکا سیاست خارجی خود‬ ‫را بر این باور پایه گذاشت که درباره «جنگ با تروریسم» با‬ ‫بزرگ نمایی برخورد شده است‪ ،‬تاریخ در عمل به پایان رسیده‬ ‫است و در سال های ریاس��ت جمهوری کلینتون‪ ،‬مهمترین‬ ‫اولویت های دولت امریکا‪ ،‬پیش��برد نظام لیب رال در جهان‬ ‫بود نه اجرای رویکردهای کالسیک ژئوپلتیک‪ .‬دولت امریکا‬ ‫دس��تور کار بس��یار جاه طلبانه ای را در حمایت از این روند‬ ‫تدوین کرد که مهمترین محورهای ان عبارت بودند از تالش‬ ‫ب رای جلوگیری از فعالی ت های هسته ای ای ران‪ ،‬حل مناقشه‬ ‫طرفین اسرائیلی – فلس��طینی‪ ،‬گفت وگو درباره تغیی رات‬ ‫اب و هوایی‪ ،‬بهب��ود روابط امریکا با جهان اس�لام‪ ،‬احیای‬ ‫روابط مبتنی بر اعتماد ب��ا هم پیمانان اروپایی‪ ،‬پایان جنگ‬ ‫در افغانستان‪ .‬اوباما همزمان تالش کرد هزینه های دفاعی‬ ‫امریکا را کم کند و تعامل این کشور در برخی عرصه ها در‬ ‫مناطقی مانند اروپا و خاورمیانه را کاهش دهد‪.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تاریخ را پشت سر نگذاشته اس��ت‪ .‬به طور بسیار متفاوت و‬ ‫با هدف های کامال متفاوت‪ ،‬چین‪ ،‬ای ران و روس��یه همگی‬ ‫در ب رابر حل سیاسی جنگ سرد صف ارایی کرده اند‪ .‬رابطه‬ ‫بین این سه قدرت بسیار پیچیده است‪ .‬دیدگاه های جهانی‬ ‫ته ران اشتراک اندکی با مس��کو و پکن دارد‪ .‬ای ران و روسیه‬ ‫کش��ورهای صادرکننده نفت هس��تند و چین نیز به عنوان‬ ‫یک مصرف کننده صرف‪ ،‬خواستار پایی ن بودن قیمت نفت‬ ‫است‪ .‬ب ی ثباتی سیاسی در خاورمیانه م ی تواند به نفع ای ران‬ ‫و روسیه باشد ولی منافع چین را تهدید م ی کند‪ .‬کسی نباید‬ ‫از ائتالف استراتژیک میان انها س��خن بگوید و با گذشت‬ ‫زمان‪ ،‬به ویژه اگر انها موفق شدند نفوذ امریکا در اوراسیا را‬ ‫خنثی کنند‪ ،‬تنش میان انها احتماال به جای کاهش‪ ،‬افزایش‬ ‫خواهد یافت‪.‬‬ ‫انچه این س��ه قدرت را ب��ه یکدیگر پیون��د م ی دهد‪،‬‬ ‫اتفاق نظر بر سر این مساله است که باید در وضعیت موجود‬ ‫تجدیدنظر شود‪ .‬روس��یه به دنبال ان است که تا جایی که‬ ‫م ی تواند کشورهای اس��تقالل یافته شوروری س��ابق را بار‬ ‫دیگر با هم متحد کند‪ .‬چین به هیچ عنوان خواستار ایفای‬ ‫یک نقش ثانوی��ه در امور جهانی نیس��ت و از طرف دیگر‬ ‫نیز با می��زان نفوذ امریکا در اس��یا و وضعیت جاری ارضی‬ ‫در این منطقه موافق نیس��ت‪ .‬ای��ران از وضعیت فعلی در‬ ‫منطقه خاورمیانه و نفوذ و دخالت های عربس��تان سعودی‬ ‫رضایت ندارد‪ .‬مسئوالن این سه کشور‪ ،‬امریکا را مانع اصلی‬ ‫تحوالت مثبت دانسته و بر این باورند که عدم دخالت های‬ ‫امریکا‪ ،‬چینش ساز و کارهای مناسب منطقه ای را تسهیل‬ ‫خواهد کرد‪ .‬از زمان روی کار امدن باراک اوباما‪ ،‬هر کدام از‬ ‫این سه کشور با توجه به توانای ی های خاص خود‪ ،‬استراتژی‬ ‫مشخصی را در پیش گرفته است‪ .‬در میان این سه کشور‪،‬‬ ‫چین ناامیدکننده ترین نتایج را طی این مدت گرفته است‪.‬‬ ‫تالش های پکن ب��رای افزایش ق��درت منطق��ه ای‪ ،‬تنها‬ ‫باعث تقویت پیوند بین امریکا و هم پیمانان اسیایی ان و‬ ‫تحکیم مل ی گرایی در ژاپن ش��ده است‪ .‬همزمان با افزایش‬ ‫قابلی ت های چین‪ ،‬حس ناامیدی این کش��ور نیز تش��دید‬ ‫م ی شود‪ ،‬همچنین افزایش قدرت چین با روندی موازی در‬ ‫ژاپن دنبال م ی شود و احتمال تبدیل شدن تنش ها در اسیا‬ ‫به چالش اقتصادی و سیاسی جهانی نیز پررنگ تر م ی شود‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬ای ران موفق ترین عملکرد را داشته است‪.‬‬ ‫واقعیت این است که مجموعه ای از عوامل از جمله تهاجم‬ ‫امریکا ب��ه ع راق و خ��روج ناموفق نظامیان از این کش��ور‪،‬‬ ‫انقالب های عربی و همچنی��ن اقدام های غیرقابل توجیه‬ ‫ تروریس ت ها در س��وریه به نوعی حقانیت دیدگاه های ای ران‬ ‫را اثبات کرده و به طور قابل توجهی باعث افزایش قدرت و‬ ‫پرستیژ این کشور در عرصه بی ن المللی شده است‪ .‬روسیه‬ ‫نیز عملکرد بینابینی داش��ته اس��ت (از چین موفق تر بوده‬ ‫ولی نتوانسته اس��ت موفقیت ای ران را کسب کند)‪ .‬رویایی‬ ‫که «والدیمیر پوتی��ن» رئی س جمهوری این کش��ور ب رای‬ ‫احیای اتحاد جماهیر شوروی در س��ر م ی پروراند‪ ،‬به دلیل‬ ‫محدودیت های ش��دید اقتصادی روس��یه ب��ا موانع جدی‬ ‫رو به روس��ت‪ .‬ب رای س��اختن یک بلوک قدرتمند اوراسیایی‬ ‫– مانند ساختاری که پوتین به دنبال ان است‪ -‬سوریه باید‬ ‫تعهدات مالی جمهوری های استقالل یافته شوروری سابق‬ ‫را ب ر عهده بگیرد؛ اقدام ی که وضعیت فعلی اقتصاد روسیه‬ ‫اجازه ان را نم ی دهد‪.‬‬ ‫با این وجود‪ ،‬پوتین به رغم دستان خالی خود‪ ،‬عملکرد‬ ‫بسیار موفقی در ناامید کردن پروژه های غ ربی در کشورهای‬ ‫استقالل یافته شوروی سابق داشته است‪ .‬او مانع گسترش‬ ‫ناتو شده‪ ،‬عضویت گرجستان را لغو کرد‪ ،‬روابط ارمنستان و‬ ‫روسیه را نزدیک تر کرد‪ ،‬ش��ب ه جزیره کریمه را تحت تسلط‬ ‫روسیه قرار داد و با اتفاق هایی که در اوکراین رخ داد‪ ،‬با غرب‬ ‫وارد معامله ای ناخوشایند ش��د‪ .‬از دیدگاه کشورهای غربی‪،‬‬ ‫پوتین‪ ،‬روسیه را به س��مت اینده تیره تر فقر هدایت کرده و‬ ‫قب�ل از تاری�خ در ن�گاه ه�گل هم�راه ب�ا‬ ‫تض�اد و دیالکتیک اس�ت و در عی�ن حال از‬ ‫پیچیدگ ی های ساختاری برخوردار‪.‬‬ ‫فوکویاما در نظریه پای�ان تاریخ خود تحوالت‬ ‫نظام بی ن المل�ل را در چارچوب جب�ر و تقدیر‬ ‫تحلیل م ی کرد‪.‬‬ ‫این کشور را به حاشیه خواهد راند ولی پوتین به هیچ عنوان‬ ‫اعتقاد ندارد که تاریخ به پایان رسیده است‪ .‬رئی س جمهوری‬ ‫روس��یه بر این باور اس��ت که قدرت خود را در داخل کشور‬ ‫تقویت کرده و به کشورهای متخاصم خارجی یاداوری کرده‬ ‫است که پنجه های خرس روسی همچنان تیز است‪ .‬اوباما‬ ‫در حال حاضر خود را درست در موقعیتی گرفتار م ی بیند که‬ ‫رقبای ژئوپلتیک ارزوی گذار از ان را داشتند‪.‬‬ ‫قدرت ها‬ ‫قدرت های تجدیدنظرطلب چنان ظرفی ت ها و دستور‬ ‫کاره��ای مختلفی دارند ک��ه هی چ ک��دام نم ی توانند مانند‬ ‫شوروی سابق‪ ،‬اپوزیسیون جهانی و نظام مند داشته باشند‪.‬‬ ‫به عنوان نتیجه‪ ،‬مدت زیادی طول کش��ید تا امریکای ی ها‬ ‫تشخیص دهند که این کشورها ساختار ژئوپلتیک اوراسیایی‬ ‫را به شیوه ای تحت تسلط گرفته اند که تالش های امریکا‬ ‫و اروپا ب رای ایجاد جهانی پس��اتاریخی و برد – برد را بسیار‬ ‫پیچیده کرده اس��ت‪ .‬ردپای فعالی ت ه��ای این قدرت های‬ ‫تجدیدنظرطلب در بسیاری مناطق قابل مشاهده است‪ .‬در‬ ‫شرق اسیا‪ ،‬مواضع قاطعانه چین‪ ،‬باعث پیشبرد دستاوردهای‬ ‫ژئوپلتیک شده است‪ ،‬ولی به طور بنیادین با سریع ترین رشد‬ ‫هر چند ممکن است مسیر تاریخ در حال‬ ‫حاضر به س�مت لیبرال – س�رمایه داری‬ ‫منحرف ش�ده باش�د و خورش�ید تاریخ‬ ‫پش�ت تپه های ان در حال غروب‪ ،‬با این‬ ‫وجود حتی در زمانی که سایه ها و تاریکی‬ ‫طوالنی تر می شود و نخس�تین ستاره ها‬ ‫نایاب می ش�وند‪ ،‬اف�رادی مانن�د پوتین‬ ‫همچن�ان در صحن�ه جهان�ی گام ه�ای‬ ‫بلندی برمی دارند‬ ‫اقتصادی در جهان‪ ،‬پویایی سیاسی در منطقه را تغییر داده‬ ‫است‪ .‬امروز سیاست در اسیا بر محور رقابت های ملی مبتنی‬ ‫است که با ادعاهای ارضی‪ ،‬دریایی و سایر مسائل تاریخی‬ ‫در تضاد است‪ .‬احیای ملی در ژاپن که پاسخ مستقیمی به‬ ‫دستور کار و برنامه های چین است‪ ،‬روندی را اغاز کرده است‬ ‫که طی ان افزایش مل ی گرایی در یک کش��ور‪ ،‬باعث ایجاد‬ ‫روندی موازی در کشور دیگر م ی شود‪ .‬چین و ژاپن مواضع‬ ‫انتقادی خود علیه یکدیگر را تشدید کرده ‪ ،‬بودجه نظامی را‬ ‫افزایش داده و بحرانی دوجانبه را با بس��امد بیش��تری اغاز‬ ‫کرده اند؛ اقدام هایی که نوعی رقابت در دور باطل است‪.‬‬ ‫به رغم اینکه اتحادیه اروپا در یک دوره پس��اتاریخی‬ ‫مانده است‪ ،‬جمهوری های اس��تقالل یافته شوروری سابق‬ ‫که عضو اتحادیه اروپا نیستند‪ ،‬در یک مقطع تاریخی بسیار‬ ‫متفاوت به سر م ی ب رند‪ .‬طی سال های اخیر‪ ،‬امید ب رای تبدیل‬ ‫کشورهای شوروی سابق به یک منطقه پساتاریخی از بین‬ ‫رفته است‪ .‬اشغال ش��ب ه جزیره کریمه توسط روسیه‪ ،‬اخرین‬ ‫اقدام در چارچوب مجموعه ای از گام ها بود که اروپای شرقی‬ ‫را به یک منطقه درگیری ش��دید ژئوپلتی��ک تبدیل کرده و‬ ‫تس��لطی پایدار و دموکراتیک را خارج از کش��ورهای حوزه‬ ‫بالتیک و لهس��تان غیرممکن کرد‪ .‬وضعیت در خاورمیانه‬ ‫از این هم حس��اس تر اس��ت‪ .‬برخی رویاها مبنی بر اینکه‬ ‫جهان ع��رب در حال نزدیک ش��دن به ی��ک نقطه عطف‬ ‫است – رویایی که سیاس��ت خارجی امریکا در دولت های‬ ‫اوباما و بوش را تحت تاثی��ر قرار داد – از بین رفته اس��ت‪.‬‬ ‫سیاستگذاران امریکایی به جای ایجاد یک نظام لیب رال در‬ ‫منطقه‪ ،‬به دنبال پرده برداش��تن از یک نظام دولتی هستند‬ ‫که به توافقنامه «سایکس – پیکو» در سال ‪ 1916‬میالدی‬ ‫برم ی گردد و بر اس��اس ان مناطق خاورمیانه ای امپ راتوری‬ ‫عثمان��ی‪ ،‬همزمان ب��ا زوال حکومت ها در ع��راق‪ ،‬لبنان و‬ ‫سوریه تجزیه م ی شد‪.‬‬ ‫روس��یه نفوذ خود بر منطقه خاورمیانه را ابزار مهمی‬ ‫ در جریان رقابت ب��ا امریکا م ی داند‪ .‬این مس��اله به معنای‬ ‫ان نیس��ت که مس��کو در تمام��ی موقعی ت ها ب��ا اهداف‬ ‫امریکا مخالفت م ی کند‪ ،‬بلکه به این معنی است که نتایج‬ ‫برد –بردی که امریکای ی ها در برخی ش��رایط مشتاقانه به‬ ‫دنبال ان هستند‪ ،‬قربانی منافع ژئوپلتیک روسیه م ی شود‪.‬‬ ‫به عن��وان مث��ال در تصمیم گیری ب��ر اینک��ه در ارتباط با‬ ‫بحران اوکراین تا چه اندازه بر روسیه فشار وارد شود‪ ،‬امریکا‬ ‫نم ی تواند نقش مس��کو و مواضع روسیه در ارتباط با برنامه‬ ‫هسته ای ای ران و مساله سوریه نادیده بگیرد‪ .‬هر چند روسیه‬ ‫نم ی تواند خود را به یک کشور بزرگ تر یا ثروتمندتر تبدیل‬ ‫کند‪ ،‬ولی نقش مهم تر و موثرتری در تفکرات اس��تراتژیک‬ ‫امریکا داش��ته و م ی تواند از این واقعی��ت به عنوان ابزاری‬ ‫ب رای رسیدن به تمایالت خود استفاده کند‪ .‬اگر قدرت های‬ ‫تجدیدنظرطلب زمینه و فرصت به دس��ت م ی اوردند‪ ،‬بازی‬ ‫قدرت به طور متفاوتی رقم م ی خورد‪ .‬شدیدترین روند افول‪،‬‬ ‫در اروپا در جریان است؛ جایی که بحران مالی باعث ایجاد‬ ‫ش��کاف در دیدگاه های عمومی ش��ده و باعث شده تمرکز‬ ‫اتحادیه اروپا به مس��ائل داخلی این اتحادیه معطوف شود‪.‬‬ ‫ممکن است اتحادیه اروپا در جلوگیری از بدترین پیامدهای‬ ‫ممکن ب رای بحران یورو موفق عمل کرده باش��د ولی هم‬ ‫اراده و هم قابلی ت ه��ای این اتحادیه ب��رای عملکرد موثر‬ ‫فراتر از مرزهای اتحادیه اروپا به ط��ور قابل توجهی مختل‬ ‫شده است‪ .‬امریکا از هیچ اس��یبی به اندازه بحران مالی که‬ ‫اکثر کش��ورهای اروپایی را درگیر کرد‪ ،‬لطمه نخورده است‪،‬‬ ‫ولی سیاس��ت خارجی متاثر از پیامدهای جنگ های دوران‬ ‫بوش‪ ،‬روند بس��یار کند احیای اقتصادی و طرح بهداش��تی‬ ‫غیرمحبوب دولت‪ ،‬باعث نارضایتی عمومی ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫امریکای ی ها ه��م از جناح چپ و هم از جناح راس��ت منافع‬ ‫نظام فعلی جهانی و رقابت بر سر س��اختن ان را زیر سوال‬ ‫م ی برند‪ .‬عالوه بر ان‪ ،‬مردم نیز مانند نخبگان بر این باورند‬ ‫بین الملل‬ ‫طلیعه تاریخ‬ ‫‪ 22‬سال پیش بود که فوکویاما نظریه «پایان تاریخ»‬ ‫و «اخرین انس��ان» را منتش��ر کرد و به نظر م ی رسد بتوان‬ ‫بازگش��ت رویکردهای ژئوپلتی��ک را به نوع��ی رد قطعی‬ ‫نظریه وی دانس��ت‪ .‬واقعیت پیچیده تر از این است‪ .‬پایان‬ ‫تاریخ ان طور که فوکویاما اش��اره ک��رده‪ ،‬همان طرح هگل‬ ‫اس��ت و به اعتقاد وی هر چند دولت انقالبی به طور موثری‬ ‫بر رژیم های با حاکمیت قدیمی پیروز ش��ده است‪ ،‬رقابت و‬ ‫درگیری همچنان ادامه خواهد داش��ت‪ .‬او پی ش بینی کرده‬ ‫است که حتی در شرایطی که مراکز ثقل تمدن اروپایی به‬ ‫سمت دوران پسا‪ -‬تاریخی پیش م ی روند‪ ،‬ناارام ی هایی در‬ ‫این مناطق ایجاد م ی شود‪ .‬به اعتقاد هگل‪ ،‬چین‪ ،‬هند‪ ،‬ژاپن‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫بین الملل‬ ‫که در دوران پس از جنگ س��رد‪ ،‬امریکا باید سهم کمتری‬ ‫پرداخت و می زان بیشتری برداشت کند‪ ،‬اگر این اتفاق نیفتد‪،‬‬ ‫مردم دولتمردان را سرزنش خواهند کرد‪ .‬در هر حال‪ ،‬انگیزه‬ ‫عمومی اندکی ب رای طرح های بزرگ جدید در داخل یا خارج‬ ‫از کشور وجود دارد‪ .‬اوباما در حالی روی کار امد که به دنبال‬ ‫کاهش هزینه های نظامی و کاهش اهمیت سیاست خارجی‬ ‫در عرصه سیاسی امریکا و تقویت نظام جهانی لیب رال بود‪.‬‬ ‫در حالی که بیش از نیمی از دوران ریاست جمهوری اوباما‬ ‫سپری شده‪ ،‬او خود را درس��ت در موقعیتی گرفتار م ی بیند‬ ‫که رقبای ژئوپلتیک به دنبال فرار از ان بودند‪ .‬انتقام جویی‬ ‫قدرت های تجدیدنظرطلب هنوز نتوانسته بر پیامدهای بعد‬ ‫از جنگ سرد در اوراسی غلبه کند و شاید هرگز هم توان ان را‬ ‫نداشته باشد ولی این کشورها یک وضعیت «غیرمطلوب»‬ ‫را به وضعیتی «مطلوب» تبدیل کردن��د‪ .‬در حالی که انها‬ ‫به دنبال تمرکز عمیق یک نظام لیب رال هس��تند‪ ،‬دس��تان‬ ‫رئی س جمهوری امریکا دیگر مانند قبل باز نخواهد بود‪.‬‬ ‫و روسیه از جمله این مناطق هستند و با توجه به پی ش بینی‬ ‫وی‪ ،‬چندان جای تعجب نخواهد بود که بیش از دو قرن بعد‪،‬‬ ‫ناارامی همچنان ادامه داشته باشد؛ واقعیت این است که ما‬ ‫به جای پایان تاریخ تنها در سحرگانه ان زندگی م ی کنیم‪.‬‬ ‫ب راساس دیدگاه هگل در ارتباط با روند تاریخی‪ ،‬شرایط‬ ‫امروز نسبت به ابتدای قرن ‪ 19‬میالدی تغییر اندکی داشته‬ ‫است‪.‬الزمه قدرتمند شدن کش��ورها این است که طرح ها و‬ ‫موسساتی که به انها اجازه دستیابی به اطالعات را م ی دهند‪،‬‬ ‫تقویت کرده و گسترش دهند‪ .‬هیچ گزینه جایگزینی وجود‬ ‫ندارد‪ .‬جوامعی که نم ی خواهند یا نم ی توانند در این مسیر‬ ‫قدم بگذارند‪ ،‬به جای تاریخ س��از بودن‪ ،‬با تاریخ خداحافظی‬ ‫م ی کنند‪ .‬با این همه‪ ،‬مس��یر رس��یدن به پسا مدرنیس��م‬ ‫همچنان دش��وار و پرفراز و نش��یب اس��ت‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫چین ب رای افزایش قدرت خود‪ ،‬به وضوح ناچار است مسیر‬ ‫پیشرفت سیاس��ی و اقتصادی را پشت س��ر بگذارد و این‬ ‫روند مستلزم ان اس��ت که پکن مش��کالتی را که جوامع‬ ‫مدرن غربی ب��ا ان رو به رو هس��تند‪ ،‬مدیریت کن��د‪ .‬با این‬ ‫وجود هیچ تضمینی وجود ندارد که مس��یر چین به سمت‬ ‫مدرنیته لیب رال باثبات‪ ،‬به عنوان مثال در مقایس��ه با المان‬ ‫اسان تر باشد‪.‬‬ ‫بخش دوم کتاب فوکویاما توجه کمتری به خود جلب‬ ‫کرده و شاید دلیل این مساله تملق گویی کمتر از غرب در‬ ‫این بخش از کتاب باش��د‪ .‬فوکویام��ا در جریان تحقیقاتی‬ ‫که درباره یک جامعه پس��ا – تاریخی انج��ام داده‪ ،‬به یک‬ ‫واقعیت ازاردهنده رسیده اس��ت‪ .‬در جهانی که چالش های‬ ‫بزرگ حل وفصل شده اند و ژئوپلتیک تابعی از اقتصاد است‪،‬‬ ‫انس��انیت تا حد زیادی ش��بیه دی��دگاه پوچ گرایی «اخرین‬ ‫انسان» خواهد بود که «فردریش نیچه» ان را توضیح داده‬ ‫است‪ :‬یک مصرف کننده خودش��یفته با ارمان هایی فراتر از‬ ‫حضور بعدی در بازار‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬این افراد تا حد زیادی‬ ‫به بوروکرات های اروپایی امروز و الب ی گران واشنگتن شبیه‬ ‫م ی شوند‪ .‬انها به اندازه کافی در مدیریت امور خود در میان‬ ‫افراد پسا‪ -‬تاریخی شایس��تگی دارند‪ ،‬ولی درک انگیزه ها‬ ‫و مقابله با اس��تراتژی های سیاس��تمداران ب��ا رویکردهای‬ ‫کهنه‪ ،‬ب رای انها دش��وار خواهد بود‪ .‬افراد پس��ا – تاریخی‬ ‫خالف رقبای خود که تاثیر و ثبات کمت��ری دارند‪ ،‬تمایلی‬ ‫به ازخودگذشتگی نداشته‪ ،‬روی مسائل کوتاه مدت متمرکز‬ ‫هس��تند‪ ،‬به راحتی منحرف م ی ش��وند و فاقد ش��جاعت‬ ‫هستند‪ .‬واقعی ت های زندگی سیاسی و شخصی در جوامع‬ ‫پس��ا – تاریخی در مقایس��ه با کش��ورهایی مانند چین‪،‬‬ ‫ایران و روس��یه که خورش��ید تاریخ همچنان م ی درخشد‪،‬‬ ‫بس��یار متفاوت اس��ت‪ .‬این تفاوت تنها بین شخصی ت ها‬ ‫و ارزش ه��ا خالصه نم ی ش��ود‪ ،‬بلک��ه نهاده��ای انها نیز‬ ‫عملکرد متفاوتی داشته و مردم انها نیز با تفکرات متفاوتی‬ ‫شکل گرفته اند‪.‬‬ ‫جوامعی که ارای نیچه در انها موج م ی زند‪ ،‬به لحاظ‬ ‫ش��خصیتی دچار سوءبرداش��ت ب��وده و حریف��ان خود در‬ ‫جوامعی که عقب مانده و واپ س گرا به شمار م ی روند را نادیده‬ ‫م ی گیرند؛ نقطه کوری که حداق��ل م ی تواند به طور موقت‬ ‫دیگر مزایای کشورهای انها را منحرف کند‪.‬‬ ‫هر چند ممکن است مس��یر تاریخ در حال حاضر به‬ ‫سمت لیب رال – سرمایه داری منحرف شده باشد و خورشید‬ ‫تاریخ پشت تپ ه های ان در حال غروب‪ ،‬با این وجود حتی در‬ ‫زمانی که سایه ها و تاریکی طوالن ی تر م ی شود و نخستین‬ ‫ستاره ها نایاب م ی ش��وند‪ ،‬افرادی مانند پوتین همچنان در‬ ‫صحنه جهانی گام های بلندی برم ی دارند؛ انها به ارامی وارد‬ ‫این شب خوب نم ی شوند‪ ،‬بلکه در ب رابر مرگ نور م ی جنگند‬ ‫و م ی جنگند‪...‬‬ ‫‪57‬‬ ‫طمع؛ داستانی که فقیر و غنی نمی شناسد‬ ‫این یک واقعیت تاریخی اس��ت که مردم ای ران از دی رباز دولت ها را امانت دار‬ ‫خوبی نمی دانند و به همین دلیل هر امتی��ازی اعم از ف رار مالیاتی‪ ،‬یارانه نقدی‪،‬‬ ‫کاالی ارزان قیمت‪ ،‬وام درازمدت و بدون سود‪ ،‬دس��ت درازی به بودجه عمومی و‬ ‫مواردی از این دس��ت‪ ،‬انها را به وجد می اورد‪ .‬فاز دوم یاران��ه ها فرصتی بود ب رای‬ ‫یاداوری خلق و خویی که عمومیت دارد و فقیر و غنی هم نمی شناسد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫بازسازیسرمایهاجتماعی‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر محسن رنانی درمورد‬ ‫دالیل نگ رانی مردم از اینده اقتصاد‬ ‫مهدی خاکی فیروز‬ ‫دبیر گروه اقتصاد‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫معیارهای س�نجش س�رمایه اجتماعی چه‬ ‫مواردی اند؟‬ ‫از نظر جامع ه شناسان‪ ،‬سرمایه اجتماعی را م ی توان‬ ‫با می زان اعتماد عمومی که در جامعه وجود دارد و مشارکتی‬ ‫که مردم در نهادهای مدن��ی داوطلبانه دارن��د و همچنین‬ ‫می زان همیاری که بین مردم وج��ود دارد اندازه گرفت‪ .‬البته‬ ‫اقتصاددانان معیارهای��ی نظیر قانون پذی��ری افراد جامعه‪،‬‬ ‫امید به اینده و نظایر اینها را در ش��اخص سرمایه اجتماعی‬ ‫در نظر م ی گیرند‪ .‬به طور کلی باید ب رای س��نجش شاخص‬ ‫س��رمایه اجتماعی‪ ،‬دو راه سنجش مستقیم یا غی ر مستقیم‬ ‫در نظر گرفت‪ .‬در سنجش مستقیم باید با مشاهده مستقیم‬ ‫معیارهای یاد شده و اندازه گیری انها‪ ،‬نشان داده شود که مثال‬ ‫اعتماد باال رفته یا مشارکت افزایش داشته و بناب راین سرمایه‬ ‫اجتماعی بهبود یافته اس��ت؛ اما به علت اینکه س��نجش‬ ‫مس��تقیم‪ ،‬یا دش��وار اس��ت یا در برخی موارد قابل اعتماد‬ ‫نیست‪ ،‬معموال س��راغ پیامدهای فقدان سرمایه اجتماعی‬ ‫م ی روند‪ .‬مثال وقتی سرمایه اجتماعی کاهش م ی یابد‪ ،‬مقدار‬ ‫نزاع ها و اختالف های میان مردم باال م ی رود‪ .‬بناب راین تعداد‬ ‫پرونده های دادگس��تری افزایش م ی یاب��د‪ .‬در واقع افزایش‬ ‫تعداد پرونده های قضایی نسبت به جمعیت‪ ،‬م ی تواند نشانه‬ ‫پایین امدن سرمایه اجتماعی باشد‪ .‬به همی ن ترتیب‪ ،‬افزایش‬ ‫فساد‪ ،‬افزایش چک های برگشتی‪ ،‬افزایش دزدی و ناامنی و‬ ‫نظایر اینها م ی تواند شاخ ص هایی مبنی بر کاهش سرمایه‬ ‫اجتماعی باشد‪ .‬مطالعاتی که در کشورمان صورت پذیرفته‪،‬‬ ‫هم راه سنجش مس��تقیم و هم راه سنجش غی ر مستقیم را‬ ‫ازموده است‪ .‬اگرچه بیشتر سنجش ها غیرمستقیم بوده اند‪.‬‬ ‫ایا م ی توان ب ی توجهی مردم به منافع جمعی از‬ ‫جمله مصرف ناکارامد کاالها و خدمات یارانه ای و‬ ‫اشتیاق برای دریافت کم ک های نقدی و غیرنقدی‬ ‫از دول�ت را نش�انه ای از پایی�ن بودن ش�اخص‬ ‫سرمایه اجتماعی تلقی کرد؟‬ ‫این رفتار مردم ای ران هم یک جنبه تاریخی دارد و‬ ‫هم یک جنبه اجتماعی ام��روزی‪ .‬یعنی مردم ای ران اصوال و‬ ‫به طور تاریخی دولت های ای ران را غاصب م ی دانسته اند‪ .‬به‬ ‫همین علت مثال فرار مالیات��ی در ای ران نه تنها غی راخالقی‬ ‫محسوب نم ی شود‪ ،‬بلکه نوعی حق و زرنگی هم محسوب‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬بناب راین مردم ای ران به طور تاریخی هر چه بشود‬ ‫از دولت بگیرند را م ی گیرند‪ .‬اما بخش��ی از این رفتارها را در‬ ‫سال های اخیر م ی توان به افول سرمایه اجتماعی نسبت داد‪.‬‬ ‫با توجه به شاخ ص های که اشاره کردید‪ ،‬به نظر‬ ‫م ی رس�د س�رمایه اجتماعی در ای�ران‪ ،‬وضعیت‬ ‫مطلوبی ندارد؛ با این حال ش�اید بهتر باش�د به‬ ‫جای بررس�ی اینکه در کجا ایس�تاده ایم‪ ،‬جهت‬ ‫حرکت جامع�ه را بررس�ی کنیم‪ .‬رون�د تغییرات‬ ‫سرمایه اجتماعی در سال ‪ 1392‬را چگونه ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫در س��ال ‪ 92‬ب��ه دلیل تغیی��ر دول��ت و برگزاری‬ ‫رواجمصرف گراییوپول پرستی‬ ‫طمع پول یا ترس از اینده؟‬ ‫گفت وگویمثلثبادکترناصر‬ ‫فکوهی درباره جامعه ای ران و‬ ‫انص راف از یارانه ها‬ ‫مردمباطنابسردرگمی به‬ ‫داخل چاه نم ی روند‬ ‫بی اعتمادیخطرناک تراز‬ ‫کمبودبودجهاست‬ ‫اژیرجامع ه شناسیب رای‬ ‫اهالیسیاست‬ ‫اقتصاد‬ ‫بس��تگی دارد‪ .‬س��رمایه اجتماعی البته متغیری اس��ت که‬ ‫همکاری سرمایه های اقتصادی و انسانی ب رای تولید و رشد‬ ‫انتخاباتی پرشور‪ ،‬امید و نشاط در جامعه باال رفت‪ .‬همچنین‬ ‫وجود ندارد‪ .‬فرض کنید که یک فرد سرمایه در اختیار داشته‬ ‫یک شبه تغییر نم ی کند‪ ،‬چراکه مساله ای رفتاری است و به‬ ‫تا حدودی اعتماد میان دولت و جامعه بازس��ازی شده است‪.‬‬ ‫تدریج ش��کل م ی گیرد یا تخریب م ی شود‪ .‬اما گاهی برخی‬ ‫البته هنوز عالئمی دال بر گسترش ش��بکه ها و نهادهای‬ ‫باش��د و فرد دیگری تخصص که از همکاری مشترک انها‪،‬‬ ‫متغیرها‪ ،‬این روند ش��کل گیری یا تخریب را تسریع یا کند‬ ‫اجتماعی وجود ندارد‪ .‬هر چند دست کم دولت جدید‪ ،‬توسعه‬ ‫امکان ایجاد کارگاه تولیدی سودده وجود دارد‪ ،‬ولی چرا چنین‬ ‫کارگاه هایی ش��کل نم ی گیرد و مدام از صاحبان تخصص‬ ‫م ی کنند‪ .‬به گمان من اگر دولت در این یک سال بتواند یک‬ ‫این ش��بکه ها و نهادهای مدنی را تش��ویق کرده و در واقع‬ ‫یا سرمایه گالیه هایی م ی ش��نویم که س��رمایه انسانی یا‬ ‫روند اشتی ملی در کشور ایجاد کند و نقطه پایانی بر اختالف‬ ‫باید گفت در مورد همه ش��اخ ص ها نم ی ت��وان داوری کرد‪،‬‬ ‫اقتصادی انها بالاس��تفاده مانده است؟‬ ‫ولی تعدادی از ش��اخ ص ها‪ ،‬از بهبود سرمایه‬ ‫اجتماعی در سال ‪ 1392‬حکایت دارد‪.‬‬ ‫ب رای انکه یک همکاری اقتصادی شکل‬ ‫اگ�ر می�زان انص�راف از دریاف�ت‬ ‫بگیرد‪ ،‬باید صاحب س��رمایه و صاحب‬ ‫دکت ر محسن رنانی‪ ،‬دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان است‪ .‬او که بیش‬ ‫یارانه نقدی را به ش�اخ ص های رفاه‬ ‫تخصص‪ ،‬حاضر باش��ند به هم اعتماد‬ ‫از ‪ 15‬کتاب تالیف کرده‪ ،‬در دوره ششم مجلس‪ ،‬معاون پژوهشی مرکز پژوهش های‬ ‫اقتصادی و میزان اعتم�اد به دولت‬ ‫کنند؛ با ه��م رفاقت و هم��کاری کنند‬ ‫مجلس بود‪ ،‬اما از ان زمان به بعد‪ ،‬ب ه طور کلی از مشاغل دولتی پرهیز کرده و توان‬ ‫مرتبط بدانیم‪ ،‬ش�اهد تفاوت هایی‬ ‫و در یک پروژه شریک ش��وند و پس از‬ ‫خود را بر فعالی ت های دانشگاهی متمرکز کرده اس�ت‪ .‬رنانی افزون بر اقتصاد‪ ،‬به‬ ‫در مناط�ق مختل�ف جغرافیای�ی‬ ‫ش��راکت نیز‪ ،‬به اصول همکاری و قول‬ ‫جامع ه شناسی و ادبیات نیز عالقه مند است و گاه در س�ایت رسمی خود‪ ،‬مطالب‬ ‫هس�تیم‪ .‬ایا تف�اوت معن�اداری در‬ ‫و قراره��ا و قرارداد مکتوب��ی که تنظیم‬ ‫کرده اند‪ ،‬پایبند و متعهد باشند‪ .‬اگر چنین‬ ‫جذابی در این حوزه ها منتش�ر م ی کند‪ .‬برخی کارشناس�ان معتقدن�د که ثب ت نام‬ ‫سطح سرمایه اجتماعی در مناطق‬ ‫شرایطی فراهم شود‪ ،‬انگاه سرمایه مالی‬ ‫گسترده مردم برای دریافت یارانه های نقدی‪ ،‬نشان از پایین بودن سرمایه اجتماعی‬ ‫مختلف کشور وجود دارد؟‬ ‫دارد‪ .‬هر چند گروهی نی�ز بر این باورند که ب ه رغم پایین بودن س�رمایه اجتماعی‪،‬‬ ‫البته س��رمایه اجتماع��ی فقط به‬ ‫و انسانی‪ ،‬در یک فرایند تولیدی به تولید‬ ‫ارزش افزوده و خلق کاال یا خدمات جدید‬ ‫دولت یازدهم از نظ�ر اعتماد عمومی در وضعیتی بهتر از دولت پیش�ین قرار دارد‪.‬‬ ‫رابطه دول��ت و مل��ت محدود نم ی ش��ود و‬ ‫منجر م ی شود‪.‬‬ ‫مناس��بات بین خود مردم ه��م در ان دخیل‬ ‫به هر روی بین کارشناسان توافق نس�بی وجود دارد که موفقیت برنام ه های مهم‬ ‫به مجموعه ش��رایطی که باعث‬ ‫است‪ .‬بناب راین نم ی توان اعتماد یا ب ی اعتمادی‬ ‫ملی‪ ،‬در گرو افزایش سرمایه اجتماعی و اعتماد گسترده جامعه به دولت و حکومت‬ ‫همکاری و مشارکت این دو نفر م ی شود‪ ،‬‬ ‫به دولت را تنها عامل ارزیابی سرمایه اجتماعی‬ ‫است‪ .‬رنانی بر این باور است که نم ی توان سرمایه اجتماعی را یک شبه احیا کرد‪.‬‬ ‫سرمایه اجتماعی م ی گوییم‪.‬‬ ‫او که از منتقدان اصل�ی اجرای ف�از اول در دولت دهم بود‪ ،‬پی�ش از این اجرای فاز‬ ‫دانست‪ .‬اما در مورد پیامی که می زان انصراف‬ ‫تاثیر سرمایه اجتماعی بر اقتصاد‪،‬‬ ‫دوم هدفمندسازی یارانه ها را نیز خطری جدی برای طبقه متوسط و برای سرمایه‬ ‫از یارانه ها دارد من قبال در مقاله «انصراف از‬ ‫فق�ط در رون�ق و رک�ود بنگاه ه�ای‬ ‫یارانه ها‪ :‬ازمونی بر نظریه امتناع توس��عه در‬ ‫اجتماعی دانسته بود و یاداور شده بود اگر فاز دوم اجرا شود احتمال دارد‪ ،‬کشور وارد‬ ‫اقتص�ادی تجل�ی م ی یاب�د ی�ا ب�ر‬ ‫ای ران» توضیح داده ام‪ .‬نکته اصلی این اس��ت‬ ‫مرحله تازه ای از تورم شود و رکود نیز تعمیق شود‪ ،‬انگاه سقوط امید و اعتماد مردم‬ ‫موفقی�ت ی�ا ناکام�ی برنام ه ه�ای‬ ‫که این رفت��ار م ی تواند ناش��ی از عدم اعتماد‬ ‫به دولت یازدهم را شاهد خواهیم بود‪ .‬رنانی به دولت توصیه کرده بود تا زمانی که‬ ‫اقتصادی مورد نظ�ر دولت ها نیز اثر‬ ‫مردم نسبت به اینده باشد‪.‬‬ ‫اقتصاد در رکود است و هنوز نش�انه های رونق در اقتصاد ایران اشکار نشده است‪،‬‬ ‫دارد؟‬ ‫وارد اجرای فاز دوم هدفمندسازی نشود و کسری بودجه خود را از طریق روش هایی‬ ‫در واقع به نظر م ی رسد موقعیت دولت‬ ‫سرمایه اجتماعی عامل اصلی‬ ‫همچون گرفت�ن مالی�ات از بنیاده�ا و نهادهای عموم�ی و حکومتی ک�ه مالیات‬ ‫در کلیت نظام روشن نیس��ت و هنوز معلوم‬ ‫ه ر گونه موفقیت اقتصادی چه در سطح‬ ‫نم ی دهند تامین کند‪ .‬با این حال مسئوالن دولتی به توصیه این اقتصاددان برجسته‬ ‫نیست که س��ایر قوای کش��ور این دولت را‬ ‫خرد و بنگاهی و چه در س��طح کالن و‬ ‫یک فرصت ب رای عبور از بحران ها م ی دانند‬ ‫توجه نکردند و کاهش س�رمایه اجتماعی را نه پس از افزایش رک�ود و تورم‪ ،‬بلکه‬ ‫یا ی��ک تهدید‪ .‬ب��ه همین خاط��ر رفتارهای‬ ‫در همین گام اول ثب ت نام و انصراف از دریافت یارانه نقدی مش�اهده کردند‪ .‬رنانی‬ ‫ملی اس��ت‪ .‬س��رمایه اجتماعی عنصر‬ ‫در اخرین مطلبی که در اواخر فروردین و پیش از اتمام ثب ت نام یارانه ها‪ ،‬با عنوان‬ ‫متضادی نسبت به دولت از خود بروز داده اند‪.‬‬ ‫اصلی تحرک اقتصادی است‪ .‬اگر دقت‬ ‫«انصراف از یارانه ها ‪ :‬ازمونی بر نظریه امتناع توسعه در ایران» در صفحه فی س بوک‬ ‫این باعث شده که جامعه نسبت به ثبات در‬ ‫کنی��د در دولت نهم و ده��م حدود هزار‬ ‫خود منتشر کرد‪ ،‬اعالم کرد که اگر انصراف از یارانه ها کمتر از پنج میلیون نفر باشد‬ ‫اینده کشور احساس امنیت نکند و به همین‬ ‫میلیارد دالر وارد معده این اقتصاد ش��د‬ ‫خاطر رفتارهای��ی غیرقابل پی ش بینی از خود‬ ‫یا به معنی تخریب شدید طبقه متوسط اس�ت یا به منزله تخریب شدید سرمایه‬ ‫و نقدینگی ح��دود هفت ب رابر ش��د‪ ،‬اما‬ ‫بروز بده��د‪ .‬بناب راین اینجا مس��اله اعتماد به‬ ‫اجتماعی که هر کدام به منزله تعویق فرایند توسعه است‪ .‬الزم به یاداوری است که‬ ‫اقتصاد هیچ تحرک و رشد جدی نداشت‪.‬‬ ‫دکتر رنانی ب ه رغم عالقه رسانه های جمعی به انعکاس دیدگاه های بدیع اش‪ ،‬کمتر‬ ‫دول��ت‪ ،‬غیردولت مطرح نیس��ت اینجا مردم‬ ‫علت اصلی ان تخریب سرمایه اجتماعی‬ ‫و گسترش ب ی اعتمادی نسبت به اینده‬ ‫به مصاحبه تن م ی دهد‪ .‬در ای�ن مصاحبه نیز ‪ -‬که از ویرای�ش و گزیده جدیدی از‬ ‫در کلیت ساختار سیاس��ی یک ب ی نظمی را‬ ‫اقتصاد و مناسبات خارجی بود‪ .‬در تمام‬ ‫گفت وگویی که او پیش از این با ماهنامه اقتصاد ایران داشته است‪ ،‬بهره گرفته ایم‬ ‫مش��اهده م ی کنند که انها را نسبت به اینده‬ ‫دولت های پس از جنگ تاکید بر انباشت‬ ‫– ایشان صبورانه به پرسش های تکمیلی مثلث پاسخ داده است‪.‬‬ ‫ب ی اعتم��اد م ی کند‪ .‬اما درخصوص س��رمایه‬ ‫س��رمایه های اقتصادی و انسانی بوده‬ ‫اجتماعی بین شهرها و روستاها تفاوت جدی‬ ‫و م��ا از تولید س��رمایه اجتماعی غفلت‬ ‫وجود دارد‪ .‬بین ش��هرهای کوچک و بزرگ و‬ ‫کرده ایم‪.‬‬ ‫بین استان ها و مناطق هم اختالف هایی وجود‬ ‫مربوط به مناقشه انتخابات پیش��ین بگذارد‪ ،‬یکباره سطح‬ ‫اکنون هی��چ راه برون ش��دی از فروبس��تگی کنونی‬ ‫دارد‪ .‬مثال استان کردستان یکی از مناطقی است که سرمایه‬ ‫اقتصادی م��ا نم ی بینم‪ ،‬مگ��ر اینکه دول��ت و کلیت نظام‬ ‫امید و اعتماد را در جامعه باال م ی برد و س��رمایه اجتماعی را‬ ‫اجتماعی در ان بسیار باالست‪ .‬در حالی که استان اصفهان‬ ‫سیاسی دست در دس��ت هم دهند و س��رمایه اجتماعی را‬ ‫تقویت م ی کند‪.‬‬ ‫یا ته ران از استان هایی هستند که سرمایه اجتماعی در انها‬ ‫به شدت نزول کرده است‪.‬‬ ‫اقای دکتر! سازوکار تاثیرگذاری سرمای ه اجتماعی‬ ‫بازس��ازی کنند‪ .‬در واقع امروز رکود مزم��ن در اقتصاد ای ران‬ ‫ب سرمایه اجتماعی‬ ‫و بخشی از تورم ناش��ی از همین تخری ‬ ‫با توجه ب�ه تغییر دول�ت و ایجاد فض�ای روانی‬ ‫بر اقتصاد چگونه است؟‬ ‫است و البته بازسازی ان نیز از دست دولت به تنهایی ساخته‬ ‫جدید در کشور‪ ،‬چش�م انداز س�رمایه اجتماعی‬ ‫سرمایه اجتماعی سومین سرمایه از سرمایه های‬ ‫چهارگانه ای است که اقتصاددانان به اهمیت ان ب رای رشد و‬ ‫کشورمان را در سال ‪ 93‬چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫نیست‪ .‬کل نظام سیاسی باید عزم و همت کند تا فرایندهای‬ ‫چشم انداز س��رمایه اجتماعی در سال ‪ 93‬تا حدود‬ ‫توسعه اقتصادی پی برده اند‪.‬‬ ‫مخرب که اعتمادسوزند را متوقف کنند و سرمایه اجتماعی‬ ‫کشور را باال بب رند‪.‬‬ ‫در واقع ب��دون س��رمایه اجتماعی‪ ،‬ام��کان ترکیب و‬ ‫زیادی به رفتار دولت یازدهم و همچنین سایر اجزای حکومت‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪59‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫و‪ ...‬سبب ش��دند نوعی روحیه محتاج پروری و در عین حال‬ ‫مصرف گرایی و پول پرستی در جامعه شکل بگیرد که افراد‬ ‫ان قدر محتاج شوند که حاضر باشند ب رای چند ده هزار تومان‪،‬‬ ‫ساعت ها صف بکش��ند‪ .‬به نظر بنده وظیفه دولت جدید ان‬ ‫است که این روحیه را در مردم از بین ببرد و بر عکس روحیه‬ ‫کار و زحمت کشیدن ب رای رسیدن به درامد را در انها زنده کند‪.‬‬ ‫ولی این کار بدون اعتمادسازی ممکن نیست‪ .‬محتاج شدن و‬ ‫به روزی اسان عادت کردن‪ ،‬در ضمن‪ ،‬ربطی به موقعیت مالی‬ ‫ندارد‪ ،‬به همین دلیل است که م ی بینید برخی از متمول ترین‬ ‫افراد جامعه ما هم ثب ت نام م ی کنند تا یارانه بگی رند‪.‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬رویکردهای نئولیب رالی و مصرف گرایانه‬ ‫را نیز نباید دست کم گرفت زی را همه را به ادم های حسابگر و‬ ‫پول پرست تبدیل م ی کند که هیچ مالحظه ای جز مصرف و‬ ‫کسب درامد بدون کار را در انها تقویت نم ی کند‪.‬‬ ‫رفتار اقش�ار ثروتمند در مورد انصراف از یارانه را‬ ‫چگونه تحلیل م ی کنید؟‬ ‫رواج مصرف گرایی و پول پرستی‬ ‫گفت وگوی مثلث با دکتر ناصر فکوهی درباره جامعه ای ران و انص راف از یارانه ها‬ ‫ رامین بیات‬ ‫خبرنگار‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫به نظر شما ب ه رغم تبلیغات گسترده دولت‪،‬‬ ‫چرا مردم را انصراف یارانه استقبال نکردند؟‬ ‫به گمان بنده به این دلیل س��اده ک��ه اوال مردم در‬ ‫شرایط اقتصادی بسیار بدی به س��ر م ی برند که حتی مبلغ‬ ‫ناچیز یارانه هم شاید بتواند بخش��ی از هزینه زندگی انها را‬ ‫پوشش دهد‪ ،‬اما از این مهم تر اعتماد الزم میان دولت و مردم‬ ‫هنوز ایجاد نش��ده اس��ت‪ .‬بخش مهمی از این ب ی اعتمادی‬ ‫حاصل کار دولت های قبلی اس��ت و دولت کنونی نیز ناچار‬ ‫است بهای ان را بپردازد‪ .‬اما هر دولتی باید مسئولیت خود را به‬ ‫عنوان قوه مجریه بپذیرد و نم ی تواند دائما بر می راث نامناسب‬ ‫پیشین تاکید کند‪ .‬دولت باید بتواند بر اساس رفتارهای خود‬ ‫اعتماد سازی کند و تصمیم های مهم و حتی سختی بگیرد‬ ‫که لزوما ممکن است خوش��ایند مردم نیز نباشد‪ .‬اما اگر این‬ ‫تصمیمات الزم باشند‪ ،‬باید گرفته شده و به اجرا درایند‪ .‬البته‬ ‫کارشکنی تندرو هایی که بیش��تر منافع اقتصادی حاصل از‬ ‫ادامه تحریم را نش��انه گرفته اند تا رویکردهای انقالبی‪ ،‬نیز‬ ‫نباید دس��ت کم گرفت‪ .‬این رفتارهای س��ودجویانه درست‬ ‫به رفتارهای پایان جنگ تحمیلی ش��باهت دارند و با ظاهر‬ ‫انقالبی انجام م ی گی رند‪ .‬این نکته جالبی است که در ماه های‬ ‫اخیر شاهد یکی شدن موضع تندروهای ای رانی و دولت های‬ ‫ضد ای رانی بوده ای��م و این نکته کوچکی نیس��ت و گویای‬ ‫بسیاری از مس��ائل اس��ت‪ .‬اما به رغم همه این مسائل که‬ ‫مطمئن باشیم مردم از انها ش��ناخت دارند‪ ،‬باز هم به دالیلی‬ ‫ساختاری و غیرساختاری‪ ،‬دولت نتوانس��ته است در این امر‬ ‫به خوبی رفتار کند‪ .‬مردم از اینکه اگر ثب ت نام کنند‪ ،‬پولی به‬ ‫دستشان م ی رسد‪ ،‬مطمئنند زی را م ی بینند دولت بدون انکه در‬ ‫موقعیتی باشد که تصمیمی قاطع بگیرد‪ ،‬تصمیم گیری را به‬ ‫انها واگذاشته است‪ ،‬ان هم جایی که به نظر بنده اصال مردم‬ ‫در موقعیت تصمیم گیری نیستند‪ ،‬بلکه متخصصان باید وارد‬ ‫عمل شوند و با مسئولی ت پذیری در ب رابر تصمیم هایشان انها‬ ‫را اتخاد و به عمل دربیاورند‪ .‬در عین حال همین مردمی که‬ ‫از دریافت پول مطمئنند‪ ،‬اصال مطمئن نیستند که اگر از پول‬ ‫یارانه بگذرند‪ ،‬مثال ارزانی در انتظارشان خواهد بود‪ .‬این دیگر بر‬ ‫عهده دولت است که مساله را یا بر اساس تصمیم گیری کالن‬ ‫و متخصصانه حل کند و یا به همین حالت فلج حاصل از شانه‬ ‫خال ی کردن از مسئولی ت های خود تن در دهد‪ .‬امیدوارم ما با‬ ‫این وضعیت دومی در ماه های اینده سروکار نداشته باشیم‪.‬‬ ‫به رغم ثب ت نام های بس��یار زیاد باید وضعی ت های اقتصادی‬ ‫ثب ت نام کنندگان بررسی شده و تنها کسانی که واقعا محتاج‬ ‫یارانه هستند‪ ،‬یارانه بگی رند و صندوق های دولت به این صورت‬ ‫صرفا مجبور به تزریق پول به نظام اقتصادی که نتیجه ای جز‬ ‫باال بردن دائم تورم ندارد‪ ،‬نشوند‪.‬‬ ‫از نظر جامع ه شناسانه چرا مردم دریافت یارانه را‬ ‫حق مسلم خود م ی دانند‪ ،‬ب ا توجه به اینکه بعضی‬ ‫از م�ردم دارای تمک�ن مالی هس�تند و نیازی به‬ ‫دریافت یارانه ندارند؟‬ ‫ای��ن امر تا ح��د زی��ادی حاص��ل رویکردی های‬ ‫پوپولیستی دولت های نهم و دهم اس��ت‪ .‬این دولت ها‪ ،‬در‬ ‫واقع با اقداماتی نظیر از میان برداش��تن س��ازمان برنامه و‬ ‫بودجه‪ ،‬پخش کردن پول بین مردم در س��فرهای اس��تانی‬ ‫‪2‬‬ ‫عدم انصراف تعداد زیادی از مردم سواالت‬ ‫بس�یاری را ایجاد کرد ک�ه چرا بی�ش از هفتاد‬ ‫میلیون نفر تقاضای دریافت یارانه کردند؟ برای‬ ‫پاس�خ به این س�وال از نگاه جامع ه شناسانه و‬ ‫تحلیل دقی�ق و علم�ی این موضوع ب ه س�راغ‬ ‫دکت�ر ناص�ر فکوهی‪ ،‬اس�تاد انسان شناس�ی‬ ‫دانشگاه تهران و مدیر وب سایت انسان شناسی‬ ‫و فرهنگ رفتیم تا با وی در این زمینه گفت وگو‬ ‫کنیم‪ .‬دکت�ر فکوه�ی در این گفت وگ�و ایجاد‬ ‫اعتم�اد بین م�ردم و دول�ت را مه م ترین عامل‬ ‫برای انص�راف از دریافت یاران�ه م ی داند‪ ،‬که به‬ ‫این اعتماد در دولت های گذشته خدشه بسیار‬ ‫فراوانی وارد ش�ده اس�ت‪ .‬او معتقد است دولت‬ ‫باید بتواند بر اساس رفتارهای خود اعتمادسازی‬ ‫کند و تصمی م های مهم و حتی س�ختی بگیرد‬ ‫که لزوما ممکن است خوشایند مردم نیز نباشد‪.‬‬ ‫با توجه به تعداد انصراف دهندگان که یک اقلیت‬ ‫کوچک را تشکیل م ی دهد در حد شاید ‪ 10‬درصد جامعه‪ ،‬فکر‬ ‫نم ی کنم همه اقشار دارای درامد باال و متوسط انصراف داده‬ ‫باشند‪ .‬این گونه یارانه ها در کش��ورهای توسع ه یافته خاص‬ ‫یکی‪ ،‬دو دهک پایین درامدی اس��ت‪ ،‬یعنی حداکثر به ‪،10‬‬ ‫‪ 20‬درصد از مردم یا به کس��انی داده م ی ش��ود که یا در فقر‬ ‫مطلق باشند یا دچار حادثه ای مثل بیماری‪ ،‬بیکاری و غیره‬ ‫شده باشند‪ .‬اما وقتی م ی بینیم باالی هفتاد میلیون ثب ت نام‬ ‫م ی کنند‪ ،‬بدون شک ما ش��اید به دهک هشتم درامدی هم‬ ‫در میان متقاضیان رس��یده باش��یم‪ .‬اینکه اقش��ار ثروتمند‬ ‫انصراف نم ی دهند‪ ،‬نه فقط گویای ب ی اعتمادی انها به دولت‬ ‫م ی تواند باشد‪ ،‬بلکه افزون بر ان حتی م ی تواند یک واکنش‬ ‫را نیز نش��ان دهد که بخواهند با این کار مشکالت دولت را‬ ‫افزایش دهند‪ .‬البته این گونه از رفتارهای واکنش��ی ممکن‬ ‫است میان اقشار متوسط و حتی پایین هم وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫به ه ر حال تحلیل این گونه از رفتارها کار ساده ای نیست اما‬ ‫این مشکل اعتماد سازی به نظر بنده باید از طریق رفتارهای‬ ‫درست و سیاست گذاری های منطقی دولت به نتیجه برسد‬ ‫و انتظار اینکه مردم تصمیم گیری اساسی را نظیر چگونگی‬ ‫اختصاص یارانه انج��ام دهند‪ ،‬به نظر بن��ده انتظار بیش از‬ ‫اندازه ای است‪.‬‬ ‫عملک�رد دول�ت در تبلیغ�ات انص�راف از یارانه‬ ‫چگونه ب�وده و ای�ا در ترغیب کردن م�ردم برای‬ ‫انص�راف از یارانه این تبلیغات دول�ت موثر بوده‬ ‫است؟‬ ‫اصوال به نظر بنده این تبلیغات چندان دارای محتوا‬ ‫نبود‪ ،‬زی را یک تصمی��م مهم اقتص��ادی به گونه ای مطرح‬ ‫م ی شد که گویا امری است که به اخالق و مسائل اجتماعی‬ ‫مربوط م ی شود‪ .‬هنوز هم ظاه را این بحث به شیوه ای درست‬ ‫و منطقی پیش برده نم ی ش��ود‪ .‬به گمان بنده‪ ،‬باید ش��یوه‬ ‫گفتمان در این زمینه تغییر کند اما این کار نیازمند ان است‬ ‫که دولت بتوانند گروهی از ب رنامه های اعالم ش��ده خود را به‬ ‫انجام رسانده و مردم ببینند که شعارهای انتخاباتی به عمل‬ ‫در امده اند‪ .‬در این صورت م ی توان انتظار داشت که به دولت‬ ‫ب رای از میان بردن این معضل یعنی این شیوه پرداخت یارانه‬ ‫که در ان توجهی به سطح درامد افراد نم ی شود‪ ،‬کمک کنند‪.‬‬ ‫دولت باید سیاستی پایه ای را ب رای پرداخت کمک هزینه مالی‬ ‫به نیازمندان تنظیم و برنامه ریزی کند و شرایط مشخصی را‬ ‫تعیین کند تا برنامه پرداخ��ت یارانه صرف دهک های واقعا‬ ‫محتاج جامعه ش��ود‪ .‬در کنار این امر ب��ا تالش های الزم به‬ ‫موقعیت اقتصادی و اجتماعی مردم بپردازد و به انها کمک‬ ‫کند که ا ن قدر نسبت به اینده خود نگران نباشند‪ .‬ب رای این‬ ‫کار به جای نگرانی ب رای پرداخت یارانه باید هر چه بیش��تر‬ ‫سیاس��ت های نئولیب رالی را کنار گذاش��ته و به سامان دادن‬ ‫وضعیت اقتصادی مردم بیندیشد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫بی اعتمادی خطرناک تر از کمبود بودجه است‬ ‫اژیر جامعه شناسی برای اهالی سیاست‬ ‫مهدی خاکی فیروز‬ ‫دبیر گروه اقتصاد‬ ‫‪4‬‬ ‫بورس بازه��ای حرفه ای م ی گوین��د طمع عامل‬ ‫ی ب رای از دس��ت دادن س��رمایه اس��ت‪ ،‬زی را کسی که‬ ‫مهم ‬ ‫تصمیم های خرید و فروش س��هام را ب ر اساس طمع تنظیم‬ ‫کند‪ ،‬ناگزیر دچ��ار تصمیم های هیجان زده م ی ش��ود و به‬ ‫جای انکه تحلی ل ه��ای تکنیکال یا فاندامنت��ال را مبنای‬ ‫تصمیم گیری خود کند‪ ،‬اسیر تئوری «پرواز غازها» م ی شود و‬ ‫راهی را م ی رود که همه م ی روند و سرانجام ان نیز پشیمانی‬ ‫است‪ .‬اما ایا م ی توان این توصیه بورس��ی را به تمام شئون‬ ‫تصمیم گیری های اقتصادی افراد جامعه تعمیم داد و انتظار‬ ‫نتایج مشابهی را از ان داشت؟‬ ‫ب رای ثب ت نام یارانه ها دالیل متعددی ذکر ش��ده است‪.‬‬ ‫برخی افراد از نوسان های شدید مالی و نگرانی طبقه میانه‬ ‫از اینده سخن گفته اند و اینکه خیل ی ها مایلند ب رای فردای‬ ‫نامعلوم خود‪ ،‬پول یا تمکن بیشتری در اختیار داشته باشند‬ ‫ولو به قیمت قرار گرفتن در صف یارانه بگیرها‪ .‬گروهی دیگر‬ ‫نیز راه سیاه نمایی در پیش گرفته و با باال دانستن خط فقر‪،‬‬ ‫جمعیت زیر این خط را فراتر از مدعای دولتمردان دانسته اند‪.‬‬ ‫اما صرف نظر از اینکه خط فقر کجاست و خط فرضی نزول‬ ‫قدرت خرید در اتیه به کجا خواهد رسید‪ ،‬باید اذعان کرد که‬ ‫ای رانیان طمعکارتر از پیش ش��ده اند‪ .‬ب رای بررسی جزئیات‬ ‫این نظریه‪ ،‬به بررس��ی های اماری منس��جم و علمی نیاز‬ ‫است ولی برخی نش��انه های جامع ه ش��ناختی رواج طمع را‬ ‫به راحتی م ی توان تشخیص داد‪ .‬در شرایطی که بسیاری از‬ ‫ثروتمندان جامعه به ویژه کسانی که به دلیل به هم ریختگی‬ ‫ساختارهای اقتصادی به ثروت رسیده اند‪ ،‬راه فخرفروشی را در‬ ‫پیش گرفته اند‪ ،‬طبیعی است که ترس از عقب افتادگی از این‬ ‫بازی‪ ،‬پدیده ای عمومی شود‪ .‬سهم سرمایه گذاری در کاالهای‬ ‫قابل تفاخر مانند اتومبیل‪ ،‬به وضوح افزایش یافته است‪ .‬این‬ ‫وضعیت‪ ،‬درست نقطه مقابل باور فرهنگی سابق است که در‬ ‫ضرب المثل «حسرت کار مردم را بخور نه حسرت مال مردم‬ ‫را» تجلی م ی یافت‪ .‬تغییر جهت عمومی در حسرت خوردن‪،‬‬ ‫تمام روش های خوداظهاری را با شکس��ت مواجه م ی کند‪.‬‬ ‫ممکن است این شکست در برخی مس��ائل مانند فاز دوم‬ ‫هدفمندی یارانه ها‪ ،‬نمود مشخ ص تری داشته باشد‪ ،‬ولی در‬ ‫سایر حوزه ها مانند مالیات‪ ،‬شکستی نسبی باشد‪.‬‬ ‫طمع باعث م ی شود تا تمایل به سرمایه گذاری جمعی‬ ‫کاهش یابد و گرای��ش به مصرف یا س��رمایه گذاری فردی‬ ‫جای ان را بگیرد‪ .‬این مساله ای است که بیش از اقتصاد‪ ،‬به‬ ‫محی ط زیست ضربه م ی زند‪ .‬غیرشفاف بودن فرایند تبدیل‬ ‫سرمایه های زیس ت محیطی به پول و فقدان نهادهای مدنی‬ ‫نظارتی کارام��د در این بخش‪ ،‬به این پدی��ده دامن م ی زند؛‬ ‫به عنوان نمونه‪ ،‬همه م ی خواهند ویالی ش��خصی خود را‬ ‫داشته باش��ند‪ ،‬حتی اگر به قیمت نابودی کوه ها‪ ،‬سبز هزارها‬ ‫و رودخانه ها و همسایه شدن با نخاله های ساختمانی باشد‪.‬‬ ‫غلب ه گرای های فردمحور و به تعبیری یونیزه ش��دن‬ ‫جامعه‪ ،‬فرایند بس��یار مخربی اس��ت که در گام های بعدی‬ ‫م ی تواند همه دستاوردهای بشری را تهدید کند‪ .‬بدین ترتیب‬ ‫روزنامه های موفق جای خود را به وبالگ ها و میکروبالگ ها‬ ‫خواهند س��پرد؛ همچنان که نزاع بر س��ر قیمت و کیفیت‬ ‫خدمات عمومی مانند تاکس��ی افزایش خواهد یافت‪ .‬این‬ ‫روند خطرناک م ی تواند حتی تا فروپاش��ی نهاد خانواده نیز‬ ‫پیش برود‪ .‬اینکه دولت بتواند مس��اله ت��ورم و رکود حاصل‬ ‫از هدفمندی یارانه ها را مدیریت کند‪ ،‬موضوع مهمی است؛‬ ‫اما مساله مهم تر که غفلت از ان‪ ،‬تبعات خوبی ندارد‪ ،‬صدای‬ ‫اژیری است که از ثب ت نام گسترده یارانه ها به گوش م ی رسد و‬ ‫جامع ه شناسان باید ان را به گوش سیاستمداران برسانند‪.‬‬ ‫با درامد حاصل از انصراف از دریافت یارانه نقدی چه کاری م ی توان کرد؟‬ ‫وضعیت صرف بودجه یارانه ها اکنون که کمتر از دو‬ ‫درصد مردم از دریافت یارانه نقدی انصراف داده اند‬ ‫اگر ‪10‬درصد مردم انصراف م ی دادند دولت‬ ‫م ی توانست اقدامات زیر را انجام دهد‬ ‫ساخت ‪5‬هزار تخت بیمارستانی‬ ‫ساخت ‪90‬هزار واحد مسکونی‬ ‫ساخت ‪32‬هزار تخت بیمارستانی‬ ‫ساخت‪500‬هزار واحد مسکونی‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪61‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫طمع پول یا ترس از اینده؟‬ ‫مردم با طناب سردرگمی به داخل چاه نمی روند‬ ‫ سیدفراز جبلی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪5‬‬ ‫یارانه نقدی در چند هفته گذشته یکی از مهم ترین‬ ‫اخبار رس��انه ای در بخش اقتصاد بوده اس��ت‪ .‬دولت تالش‬ ‫زیادی ب رای قانع ک��ردن مردم به جهت انص��راف از دریافت‬ ‫یارانه نقدی کرد اما عم�لا این تالش ها ن��اکام ماند و امار‬ ‫انصراف ی ها بسیار کمتر از چیزی بود که دولت در بودجه در‬ ‫نظر گرفته بود‪.‬‬ ‫بر اس��اس اماریی که از س��وی محمدباق��ر نوبخت‪،‬‬ ‫س��خنگوی دولت و معاون برنامه ریزی و نظ��ارت راهبردی‬ ‫ریاس��ت جمهوری اعالم ش��د‪ ،‬تنها حدود دو میلیون و ‪400‬‬ ‫هزار نفر حاضر به انصراف از دریافت یارانه نقدی ش��دند‪ .‬بر‬ ‫این اس��اس و باتوجه به اینکه می زان یارانه نقدی هر فرد ‪45‬‬ ‫هزار و ‪ 500‬تومان اس��ت باتوجه به سایر درامدهای ناشی از‬ ‫ازاد س��ازی این مبالغ حدود هزار و ‪ 200‬میلیارد تومان منابع‬ ‫در اختیار دولت قرار م ی گیرد که به گفته نوبخت قرار است‬ ‫صرف بهبود شرایط بهداش��ت‪ ،‬درمان‪ ،‬توسعه‪ ،‬حمل و نقل‬ ‫عمومی‪ ،‬تولید و اشتغال شود‪.‬‬ ‫هرچند نوبخت اعالم کرد مش��کل دولت فعال با این‬ ‫حجم از انصراف ها حل شده است اما واقعیت ماجرا این است‬ ‫که این پدیده از دیدگ اه های دیگری نیز قابل بررس��ی است‪.‬‬ ‫افراد زیادی وجود داش��تند که م ی توانس��تند انصراف دهند‬ ‫اما حاضر به این کار نش��دند‪ ،‬در حالی که مبل��غ ‪ 45‬هزار و‬ ‫‪500‬تومان حتی خرج یک شب رستوران این افراد نیز نبود‪ .‬در‬ ‫واقع از دیدگاه جامع ه شناسی این پدیده را م ی توان نمونه ای‬ ‫واضح از طمع دریافت پول ب رای تمام اقشار جامعه برشمرد‪.‬‬ ‫میراث فاز اول‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫در همین خصوص با عباس قائید رحمت نایب رئیس‬ ‫کمیسیون اجتماعی مجلس به گفت وگو نشستیم‪ .‬به گفته‬ ‫وی این پدیده بیش از انکه خبر از یک فرهنگ اجتماعی به‬ ‫سمت سودجویی دهد‪ ،‬می راث شوم فاز اول اجرای هدفمندی‬ ‫یارانه هاست‪ .‬این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه به دالیل‬ ‫مختلف هدفمندی در فاز اول خوب اجرا نش��د‪ ،‬افزود‪« :‬اگر‬ ‫مشکالتی که در فاز اول هدفمندی یارانه ها وجود داشت رخ‬ ‫نم ی داد‪ ،‬اکنون هیچ کدام از مشکالت فعلی را شاهد نبودیم‬ ‫و اصوال وارد فاز دوم نم ی شدیم‪».‬‬ ‫قائید رحمت با اشاره به اینکه هر جا کمکی نقدی وجود‬ ‫داشته باشد‪ ،‬تمام مردم دوست دارند از ان استفاده کنند‪ ،‬خاطر‬ ‫نش��ان کرد‪« :‬این یک پدیده کامال اقتصادی است و وقتی‬ ‫سفره ای پهن م ی شود‪ ،‬جمع کردن ان بسیار دشوارتر است‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬گذش��ته از روش های اش��تباه دولت قبل‬ ‫شاید بزرگترین اشتباه دولت فعلی مساله عدم شفاف سازی‬ ‫بود که بر این اساس اعالم وضعیت اینده اقتصاد را منوط به‬ ‫مشخ ص ش��دن می زان انصراف ی ها دانست‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫دولت به صراحت اعالم نکرد که در اینده چه اتفاقی رخ خواهد‬ ‫برئیس‬ ‫داد و انتظار داشت مردم حاضر به انصراف شوند‪ ».‬نای ‬ ‫کمیس��یون اجتماعی مجلس خاطرنش��ان کرد‪« :‬بارها در‬ ‫مجلس به اقای نوبخت تذکر دادیم که چشم انداز روشنی به‬ ‫مردم بدهند که این پول در کجا به مصرف خواهد رس��ید و‬ ‫مردم با طناب سردرگمی به چاه نخواهند رفت‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به این سوال که ایا اصوال ب رنامه ای توسط‬ ‫دولت در نظر گرفته ش��ده بود یا برنامه نویسی در خصوص‬ ‫روش اج��رای هدفمندی ب��ه بعد از مشخ ص ش��دن می زان‬ ‫انصراف موکول ش��ده بود‪ ،‬گفت‪« :‬هیچ ب رنام ه مش��خصی‬ ‫در دولت وجود نداشت و همین موضوع به پاشنه اشیل این‬ ‫دولت تبدیل ش��د‪ .‬اگر دولت مشخص م ی کرد که وضعیت‬ ‫قیمت گذاری در اینده به چه ش��کل خواهد بود و اصوال چه‬ ‫ب رنامه هایی ب رای پول ها وجود دارد‪ ،‬مطمئنا مردم ب رنامه ریزی‬ ‫الزم را انجام م ی دادند اما تمام حرف دولت در این مدت این‬ ‫بود که انص��راف دهید تا ما بتوانیم برنامه ه��ای الزم را اجرا‬ ‫کنیم‪».‬‬ ‫راهی که باریک تر می شود‬ ‫نایب رئیس کمیس��یون اجتماعی مجلس با یاداوری‬ ‫اینکه در دول��ت قبل قانون هدفمندی یارانه ها به درس��تی‬ ‫اجرا نش��د و تراز بودن بودجه و هزینه هدفمندی درست اجرا‬ ‫نم ی ش��د‪ « :‬افزود دولت قب��ل به دلیل اج��رای هدفمندی‬ ‫یارانه ها بدهکار ش��د و در عین حال این انتظار را ایجاد کرد‬ ‫که همه مردم باید ‪ 45‬هزار و ‪ 500‬تومان را دریافت کنند و این‬ ‫موضوع به خواسته ای عمومی تبدیل شد‪ .‬باتوجه به شرایطی‬ ‫که تا کنون طی شده است انصراف در مراحل بعدی از دریافت‬ ‫یارانه بسیار سخت تر خواهد بود‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به این سوال که ایا اصوال اماری از تعداد‬ ‫ثروتمندان در کشور وجود دارد یا خیر گفت‪« :‬نه تنها اماری‬ ‫وجود ندارد‪ ،‬بلکه راهی هم ب رای شناسایی ثروتمندان وجود‬ ‫ندارد‪ ».‬به گفته وی اگر دولت تصمیم بگیرد به حساب های‬ ‫بانکی و درامد م��ردم ورود پیدا کند‪ ،‬مش��کل دیگری وجود‬ ‫خواهد داشت و ثروت ها از حساب های بانکی به بخش هایی‬ ‫دیگر منتقل خواهد شد که همین موضوع مشکالت کشور‬ ‫را دوچندان م ی شود‪.‬‬ ‫جلوی ضرر را از امروز بگیریم‬ ‫قائید رحمت با اشاره به وضعیت فعلی گفت‪« :‬جلوی‬ ‫ضرر را هر زمان بگیریم‪ ،‬منفعت خواهد ب��ود‪ .‬دولت باید از‬ ‫هم اکنون به سمت شفاف س��ازی اقتصاد و مشخ ص شدن‬ ‫وضعیت هزینه کرد یارانه های انصرافی برود تا اعتماد مردم‬ ‫بازگردد‪ ».‬وی افزود‪« :‬این شفاف سازی باید به این شکل باشد‬ ‫که برنامه دولت ب رای سه سال اینده به روشنی اعالم شود و‬ ‫همچنین پی ش بینی تورم و وضعیت قیمتی را که ب رای پایان‬ ‫س��ال وجود دارد‪ ،‬بدون ترس به مردم بگوییم تا مردم حاضر‬ ‫شوند باتوجه به ب رنامه خود به سمت حمایت از دولت حرکت‬ ‫کنند‪».‬نایب رئیس کمیس��یون اجتماعی با تاکید بر اینکه‬ ‫دولت برخالف شعارهای خود اصوال به سمت شفاف سازی‬ ‫حرکت نکرده است‪ ،‬افزود‪« :‬مثال ش��یب ‪ 70‬تا ‪ 75‬درصدی‬ ‫افزایش قیمت بنزین اصال شیبی مالیم محسوب نم ی شود‬ ‫و در چنین شرایطی مردم حاضر به انصراف از دریافت یارانه‬ ‫نیستند‪».‬‬ ‫وی همچنین با اش��اره به اینکه ام��ار انصراف ی ها در‬ ‫روزهای اول بسیار بیشتر از روزهای اخر بود‪ ،‬گفت‪« :‬مردم در‬ ‫ابتدا به دولت اعتماد بیشتری داشتند اما وقتی مشاهده کردند‬ ‫بقیه حاضر به انصراف نیستند‪ ،‬حتی افرادی هم که ثب ت نام‬ ‫نکرده بودند در وقت اضافه انصراف دادند‪».‬‬ ‫اگر انصراف می دادید دولت چه می توانست بکند‬ ‫حدود ‪ 71‬میلیون نفر ب رای دریافت یارانه نقدی ثب ت نام‬ ‫اقتصاد‬ ‫دبیر س�ابق س�تاد هدفمن�دی یارانه ها‪،‬‬ ‫معتقد است یارانه س�ه سال است که به‬ ‫مردم به ط�ور منظم پرداخت می ش�ود و‬ ‫اس�تمرار ان باعث ش�ده که مردم به ان‬ ‫به عنوان ی�ک درامد اتفاقی ن�گاه نکنند‬ ‫و در گروه درامد دائم�ی انها قرار گرفته‪،‬‬ ‫بنابراین مصارف خویش را براساس ان‬ ‫برنامه ریزی می کنند‬ ‫وقتی امارسازی به مردم هم سرایت می کند‬ ‫چرا خوداظهاری یارانه ای ناکام ماند؟‬ ‫ فروغ صراف زاده‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪6‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫ش��روع فاز دوم هدفمندی یارانه ها که با ثب ت نام‬ ‫مجدد مردم ب رای دریافت یارانه نقدی اغاز شد‪ ،‬شاید بیش از‬ ‫خود طرح م ی تواند ب رای اقتصاد ای ران فایده داشته باشد‪ ،‬به‬ ‫شرط انکه بدانیم زنگ ها ب رای چه کسی به صدا درم ی اید‪.‬‬ ‫ظاهر ماجرا این بود ک��ه دولت خواس��ته ای از مردم مطرح‬ ‫کرد و اکثریت مردم به این خواس��ته ج��واب رد دادند‪ .‬همه‬ ‫درباره پیام ای��ن عمل مردم صحبت کردن��د و اینکه ایا این‬ ‫نشان ب ی اعتمادی مردم اس��ت یا خبر از وضعیت نابسامان‬ ‫اکثریت جامعه م ی دهد؟ هرچند شاید این سواالت در شرایط‬ ‫فعلی سیاس��ی‪-‬اقتصادی کشور اهمیت داش��ته باشد اما‬ ‫اتفاق رخ داده پیام های بسیار مهمتری در پی داشت که اگر‬ ‫فقط این پیام را دریابیم و فکری ب��ه حال ان کنیم‪ ،‬بیش از‬ ‫هدفمندشدن یارانه ها و بسیاری از طرح های اقتصادی ب رای‬ ‫کشور سودمند است‪.‬‬ ‫این ثب ت نام ب رای اولی��ن بار خوداظهاری م��ردم را در‬ ‫بوته ازمایش قرار داد‪ .‬به گفته محمد ش��ریعتمداری‪ ،‬معاون‬ ‫اجرایی رئی س جمهور ب ر اساس این امار کمتر از یک درصد از‬ ‫ثب ت نام کنندگان ب رای دریافت یارانه‪ ،‬گفته اند که درامد باالی‬ ‫دو میلیون و پانصد هزار تومان دارند‪ .‬این در حالی است که‬ ‫اکثریتی نزدیک به ‪ 71‬میلی��ون نفر در این طرح و به عبارت‬ ‫درست تر پرسمان همگانی شرکت داشته اند‪.‬‬ ‫به اعتراف بسیاری از مسئوالن امار دقیقی در خصوص‬ ‫می زان درامد مردم وجود ندارد اما م ی توان با کمی مقایس��ه‬ ‫وضعیت زندگی مردم را مورد بررسی قرار داد‪ .‬براورد م ی شود‬ ‫که حدود ‪ 3‬میلیون و ‪ 958‬هزار نف��ر از دولت حقوق ماهانه‬ ‫دریافت م ی کنند که به صورت متوس��ط درامد سرانه ها در‬ ‫حدود ‪ 2.5‬میلیون نفر خواهد بود (با تقس��یم بودجه مربوط‬ ‫به پرداخت حقوق بر تعداد حقوق بگی ران دولت) اما این رقم‬ ‫به صورت متوسط است‪ .‬افراد زیادی حدود چهار میلیون نفر‬ ‫بازنشستگان و کارکنان جزء هستند و در مقابل افرادی وجود‬ ‫دارند که درامد دریافتی انه��ا به مراتب بیش از ‪ 2/5‬میلیون ‬ ‫تومانی است که سقف ثروت در فرم دریافت یارانه نقدی بود‪.‬‬ ‫این تازه بخش دولتی است؛ بخش��ی که در اصطالح‬ ‫عموم مردم به اب باریکه درامدی مشهور شده است‪ .‬بخش‬ ‫خصوصی خصوصا کسانی که به فعالی ت های غیرمولد مانند‬ ‫داللی اشتغال دارند‪ ،‬درامدی بسیار بیشتر را م ی توان ب رایشان‬ ‫متصور بود‪ .‬از زاویه مصرف نیز م ی توان امار اعالم شده را به‬ ‫چالش کشید‪ .‬مفهوم صحبت محمد شریعتمداری این است‬ ‫که بیش از ‪ 99‬درصد مردم اعالم کرده اند که درامدی کمتر‬ ‫از ‪ 2/5‬میلیون تومان دریافت م ی کنند‪ .‬در عین حال قیمت‬ ‫مسکن در بسیاری از نقاط ته ران چند ده میلیون تومان است‬ ‫و این منازل مجلل مش��تریان خاص خود را هم دارند‪ .‬وقتی‬ ‫در یک محله معمولی اپارتمان متری ‪ 5‬میلیون تومان است‬ ‫یک فرد که ب ر اساس معیارهای جهانی ‪ 20‬تا ‪ 30‬درصد درامد‬ ‫خود را پ س انداز م ی کند‪ ،‬چند س��ال طول م ی کشد که یک‬ ‫اپارتمان کوچک تهیه کند؟ ایا این ارقام هیچ هماهنگی با‬ ‫وضعیت امروز اقتصاد دارد؟‬ ‫این دقیقا همان زنگ اس��ت‪ .‬این زنگ به ما م ی گوید‬ ‫مشکالت س��اختاری اجتماع ما را به جایی رس��انده که باید‬ ‫به اماری که از س��وی مردم اعالم م ی شود ش��ک کرد‪ .‬این‬ ‫روش خوداظهاری درامدی همان روشی است که در دریافت‬ ‫مالیات نی��ز به کار م ی رود‪ .‬در ش��رایطی که ای��ن امار را به‬ ‫سادگی م ی توان به چالش کش��ید‪ ،‬چگونه م ی توان به امار‬ ‫اعالم شده به شکل خود اظهاری مالیاتی یا گمرکی اعتماد‬ ‫کرد؟ شاید پیش از انکه بپرس��یم چرا مردم به دولت اعتماد‬ ‫ندارند باید بپرسیم ایا دولت م ی تواند به امار ارائه شده از سوی‬ ‫مردم اعتماد کند؟ چندین س��ال است صحبت درباره از بین‬ ‫رفتن اعتماد مردم به امار دولتی مطرح م ی ش��ود اما اکنون‬ ‫م ی بینیم این مسیری دو سویه است‪ .‬قصد من نه ریشه یابی‬ ‫این موضوع است و نه تحلیل علت شکل گیری این پدیده‪،‬‬ ‫بلکه یک هشدار است‪.‬‬ ‫تمام ی مدل های اقتص��ادی که دولت ب ر اس��اس ان‬ ‫تصمیم م ی گیرد ب ر اساس اعتماد متقابل مردم و دولت است‬ ‫اما اکنون و در ش��رایطی که امار این قدر واضح با ما سخن‬ ‫م ی گویند ایا م ی توان به این مدل ها اعتماد کرد؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫کرده اند‪ .‬اماری که بسیار بیش��تر از حد انتظار بود‪ .‬به گفته‬ ‫محمد شریعتمداری‪ ،‬معاون اجرایی رئی س جمهوری در حال‬ ‫حاضر کمتر از یک درص��د از ثب ت نام کنندگان ب رای دریافت‬ ‫یارانه‪ ،‬اعالم کرده اند که درامد باالی دو میلیون و پانصد هزار‬ ‫تومان دارند‪ ،‬هرچند این امار درس��ت به نظر نم ی رس��د و با‬ ‫واقعیت جامعه تطبیق ندارد‪.‬‬ ‫فرض کنید تنها ح��دود ‪ 10‬درصد متقاضیانی که این‬ ‫دوره ثب ت ن��ام کرده اند‪ ،‬حاضر ب��ه انص��راف از یارانه نقدی‬ ‫م ی ش��دند‪ ،‬یعنی حدود هفت میلیون نفر اضافه بر افرادی‬ ‫که اکنون یارانه دریافت م ی کنند‪ ،‬انصراف م ی دادند‪ .‬این رقم‬ ‫یعنی ‪ 318‬میلیارد و ‪ 500‬میلیون تومان پول نقد در هر ماه‬ ‫که در سال ‪ 3.822‬هزار میلیارد تومان پول نقد خواهد شد‪ .‬اگر‬ ‫ساخت هر تخت بیمارستان ‪ 120‬میلیون تومان هزینه داشته‬ ‫باشد‪ ،‬با این پول م ی توان نزدیک به ‪ 32‬هزار تخت بیمارستان‬ ‫ایجاد کرد که این می زان تخت یعنی ‪ 30‬درصد افزایش می زان‬ ‫تخت های بیمارستان در کشور‪.‬‬ ‫همچنی��ن اگر هزینه س��اخت ه��ر مترمرب��ع منزل‬ ‫مس��کونی حدود یک میلیون تومان در نظر گرفته ش��ود‬ ‫(هزینه ساخت حدود ‪ 700‬هزار تومان تا ‪ 3‬میلیون تومان در‬ ‫ته ران است) با این پول م ی توان بیش از ‪ 38‬میلیون مترمربع‬ ‫منزل مسکونی ایجاد کرد‪.‬‬ ‫این امار گویای یک موضوع س��اده اس��ت‪ .‬اگر مردم‬ ‫م ی دانس��تند که واقعا چه اتفاقی در اینده اقتصاد م ی افتد‪،‬‬ ‫مطمئنا حاضر م ی شدند با دولت همکاری کنند اما در حال‬ ‫حاضر مردم مردد هس��تند که نکند ای��ن وضعیت منجر به‬ ‫افزایش هزینه های انها ش��ود و در عمل سود در نظر گرفته‬ ‫شده ب رای این طرح نیز عاید انها نشود‪.‬‬ ‫در این خصوص محمدرضا فرزین‪ ،‬دبیر س��ابق ستاد‬ ‫هدفمندی یارانه ه��ا در بیان چرایی عدم انص��راف مردم از‬ ‫دریافت یارانه نقدی اظهار داشته است که یارانه نقدی کنونی‬ ‫محصول روش بازپرداخت یارانه ها در گام اول است که پس‬ ‫از اصالح قیمت حامل های انرژی‪ ،‬اب و نان به طور مساوی‬ ‫به تمامی خانوارهای متقاضی یارانه پرداخت ش��د‪ .‬به گفته‬ ‫وی در علم اقتصاد در بررسی رفتار مصرفی جوامع نظریات‬ ‫متفاوتی وجود دارد‪.‬‬ ‫به عنوان مث��ال‪ ،‬یک نظریه معتقد اس��ت که مصرف‬ ‫مردم‪ ،‬تابع درامد جاری انها اس��ت؛ یعنی اگر در همین ماه‬ ‫درامد فرد افزایش یابد به تناسب ان مصرف وی نیز افزایش‬ ‫م ی یابد‪ ،‬اما در نظریه ای دیگر موض��وع درامد دائمی مطرح‬ ‫است؛ یعنی مصرف مردم تابع درامد دائمی انهاست و درامد‬ ‫دائمی نیز شامل تمامی درامدهای کنونی و درامدهای اتی‬ ‫قابل پی ش بینی است‪ .‬فرزین معتقد است یارانه سه سال است‬ ‫که به مردم به طور منظم پرداخت م ی شود و استمرار ان باعث‬ ‫شده که مردم به ان به عنوان یک درامد اتفاقی نگاه نکنند و‬ ‫در گروه درامد دائمی انها قرار گرفته‪ ،‬بناب راین مصارف خویش‬ ‫را ب راساس ان ب رنامه ریزی م ی کنند‪.‬‬ ‫شاید بتوان این جمع بندی را داشت که در مورد مساله‬ ‫یارانه هم مردم مقصر بوده اند و هم مسئوالن و در عین حال‬ ‫هیچ کدام مقصر اصلی نیستند و هر دو طرف در چرخه باطل‬ ‫اقتصادی معیوب باقی مانده اند‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫پی ک نیک فرهنگی‬ ‫فرهنگ‬ ‫شاید مثل جشنواره فیلم فج ر ‪ ،‬نمایشگاه کتاب ته ران که مثل همان‬ ‫جش��نواره و با همان کیفیت‪ ،‬عنوان « بین المللی» را هم یدک م ی کش��د‬ ‫فرصتی است خاص که ساالنه فضایی را ف راهم م ی کند که هم مولفان‪ ،‬هم‬ ‫کاسبان و هم مشتریان کتاب از ان راضی هستند‪ .‬یک پیک نیک فرهنگی‬ ‫که گاهی اهرم های بازدارنده کم و کیف ان را کنترل میکنند‬ ‫داستان هزار و یک شب کتاب‬ ‫نگاهی به چالش های نشر‬ ‫در دیروز و امروز ایران‬ ‫شاهین فتحیان‬ ‫خبرنگار‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫‪1‬‬ ‫در کنار خانه به دوش��ی نمایش��گاه کتاب ته ران‪،‬‬ ‫پایی ن بودن تی راژ کتاب‪‎‬ها‪ ،‬گرانی سرسام اور کاغذ‪ ،‬پایی ن بودن‬ ‫سرانه مطالعه در کشور‪ ،‬کم تع دادی نشریه ‏های ادبی و مسائلی‬ ‫دیگر از این قسم‪ ،‬مس��اله ممیزی کتاب یکی از مهم ترین‬ ‫چالش هایی است که وزیر فرهنگ و ارش��اد اسالمی مانند‬ ‫اسالف خود با ان دس��ت به گریبان اس��ت و چه بسا در این‬ ‫دوره‪ ،‬بیشتر‪ .‬عملکرد دولت پیش��ین در این حوزه‪ ،‬بیشترین‬ ‫انتقادها را از سوی نویس��ندگان و مترجمان به دنبال داشت‪.‬‬ ‫این انتقادها بیش از همه شامل مواردی چون تنگ تر شدن‬ ‫عرصه ممیزی‪ ،‬سلیقه ای عمل کردن ممی زان‪ ،‬طوالن ی بودن‬ ‫روند دریافت مجوز ب رای کتاب ها و باالرفتن تع داد کتاب هایی‬ ‫بود که در دو دوره دولت نهم و دهم نتوانس��تند مجوز نش��ر‬ ‫بگیرند‪ .‬موضوع بحث ب رانگیز دیگری ک��ه وزیر فعلی با ان‬ ‫دس��ت به گریبان بوده و هس��ت‪ ،‬بحث لغو مجوز برخی از‬ ‫نشرها و محدود کردن فعالیت برخی از دیگر نشرهاست که به‬ ‫بالتکلیف شدن کتاب های تع دادی از نویسندگان و مترجمان‬ ‫منجر شده اس��ت‪ .‬حاال هم که اولین دوره نمایشگاه کتاب‬ ‫ته ران در دولت یازدهم برگزار شده است‪ ،‬این بحث باتوجه به‬ ‫تعدادی اثر که اصال مجوز نشر نگرفتند‪ ،‬برخی منتشر شدند‬ ‫اما مجاز به حضور در نمایشگاه نش��دند و نیز تعدادی کتاب‬ ‫که از نمایش��گاه در روزهای میانی جمع اوری شدند‪ ،‬باز باال‬ ‫گرفت‪ .‬گذش��ته از اینکه برخی نویسندگان ممیزی را معادل‬ ‫سانسور م ی دانند و ان را رفتاری غیرقانونی از سوی اداره کتاب‬ ‫وزارت ارشاد م ی دانند‪ ،‬مسئوالن وزارت ارشاد سال هاست که‬ ‫با موضوع ممیزی و این انتقاد که ممیزی کتاب ها ضابطه مند‬ ‫نیس��ت‪ ،‬مواجهند‪ .‬موضوعی که در طول سال های پس از‬ ‫انقالب همواره از سوی نویسندگان و مسئوالن وزارت ارشاد‬ ‫باعث به وجود امدن بحث و نظر بوده است‪ .‬به طور مثال شاهد‬ ‫بوده ایم در فضای نشر کشور کتابی مجوز نشر گرفته‪ ،‬ولی‬ ‫پس از چند ماه از انتشار‪ ،‬مجوزش لغو شده‪ ،‬از کتاب فروش ی ها‬ ‫جمع شده است که به نظر م ی رسد همگی این مسائل ناشی‬ ‫از نبود قانون مدون مشخصی در این زمینه است‪ .‬این موارد‬ ‫درباره تجدید چاپ اثار نویسندگان و حتی تصحیح برخی از‬ ‫متون کهن نیز صادق است و مواردی وجود دارد که از ممیزی‬ ‫این اثار حکایت م ی کند‪.‬‬ ‫در اثنای چنی��ن برخورد های��ی‪ ،‬وزارت ارش��اد نیز به‬ ‫قانونبدوبی قانونی‬ ‫نگاهیبهپشتوانهومعضالت‬ ‫ممیزی کتاب در ای ران‬ ‫سلیقه ای عمل کردن در ممیزی کتاب ها متهم شده است‪.‬‬ ‫بناب راین فارغ از اینکه ایا اصل ممیزی کتاب حداقل با این روش‬ ‫که سال هاست در ای ران اجرا م ی شود‪ ،‬درست و قانونی است‬ ‫یا نه‪ ،‬موضوعی که بیشتر باعث چالش و انتقاد نویسندگانی‬ ‫است که معموال از ممیزی کتاب های شان ناراضی هستند‪،‬‬ ‫نبود شکل مدون و تعریف ش��اخصه ها و مولفه هایی است‬ ‫که به واسطه ان حدود قانونی ممیزی کتاب مشخص شود‬ ‫تا از برخورد و اعمال سلیقه احتمالی توسط بررس های کتاب‬ ‫جلوگیری شود‪.‬‬ ‫در قانون اساس��ی به صورت مش��خص قانونی ب رای‬ ‫ممیزی کتاب وجود ندارد و اصل ‪ 24‬قانون اساسی مطبوعات‬ ‫و نشریات را در بیان مطالب‪ ،‬به شرطی که مخل مبانی اسالم‬ ‫و حقوق عمومی نباش��ند‪ ،‬ازاد گذاشته اس��ت اما در رابطه با‬ ‫اصل ممیزی برخی از مسئوالن و دست اندرکاران حوزه کتاب‬ ‫و نشر بر این باورند که باید مرز ممیزی را از سانسور جدا کرد‪،‬‬ ‫زی را انچه در کشور ما توس��ط وزارت ارشاد صورت م ی گیرد‪،‬‬ ‫ممیزی است که باتوجه به شرایط خاص کشور و لزوم حراست‬ ‫از باورهای دینی و ملی و مردمی ما باید رعایت شود‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬ممیزی س��لیقه ای در رابطه با خطوط قرمز در انتشار‬ ‫کتاب‪ ،‬نبود ش��فافیت قوانین مربوطه و زیر سوال بردن روند‬ ‫صدور مجوز از مهم ترین انتقادهایی اس��ت ک��ه همواره به‬ ‫صورت رسمی و غیررسمی از سوی نویسندگان و ناشران به‬ ‫نحوه کار اداره کتاب م ی شود؛ انتقادهایی که هرگاه از سوی‬ ‫این طیف از نویسندگان مطرح م ی ش��ود‪ ،‬مسئوالن ارشاد و‬ ‫به خصوص معاون��ان فرهنگی این وزارتخان��ه حجم انها را‬ ‫بسیار کمتر از تع داد نویسندگانی م ی دانند که کتاب شان بدون‬ ‫هیچ مشکلی مجوز نش��ر م ی گیرد‪ .‬تعداد زیادی از این گونه‬ ‫دالیل را م ی توان در مصاحب ه ها و نشس ت های خبری معاونان‬ ‫فرهنگی برکنارشده وزارت ارش��اد‪ ،‬دید‪ .‬به عنوان نمونه یکی‬ ‫از انها در نشست خبری بیس��ت وچهارمین دوره نمایشگاه‬ ‫کتاب ته ران چنین اظهارنظر ک��رد‪ 100 « :‬یا ‪ 150‬کتاب که‬ ‫بیشتر جنجال های رسانه ای را هم همان ها ایجاد م ی کنند‪،‬‬ ‫در مقابل ‪ 70‬هزار مجوزی که م��ا صادر م ی کنیم‪ ،‬عدد قابل‬ ‫توجهی نیست‪».‬‬ ‫ممیزی روحانی‬ ‫دکتر حس��ن روحانی ک��ه در تبلیغ��ات انتخابات ی اش‬ ‫از ضرورت حذف ممی��زی قبل از چاپ و س��پردن زمام امور‬ ‫فرهنگ به اهل فرهنگ سخن گفته بود‪ ،‬در ماه های ابتدایی‬ ‫دولتش نیز این حرف ها را تکرار کرد که بالفاصله از زبان وزیر‬ ‫فرهنگ و ارشاد اس�لامی منتخب او نیز تکرار شد‪ .‬او اما در‬ ‫این مدت نه تنها نتوانسته به این موضوع جامه عمل بپوشاند‪،‬‬ ‫بلکه اهل قلم معتقدند در روند ممیزی و صدور مجوز کتاب ها‬ ‫تغییر ان چنانی حس نشده است‪ .‬در این دوره ماجرای ناشران‬ ‫تعلی ق شده نیز جز یک مورد نشر چشمه که ان هم ماه ها طول‬ ‫نمایندگان مجلس از چه نگرانند؟‬ ‫اما اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس جزو گروه هایی‬ ‫بودند که در بازدید خود از نمایشگاه کتاب ته ران‪ ،‬از محتوای‬ ‫برخی از کتاب های منتشرش��ده اب��راز نگران��ی کردند و در‬ ‫حوزه های مختلف تذکراتی به مسئوالن نمایشگاه دادند‪.‬‬ ‫حجت االس�لام نصراهلل پژمان فر ‪ -‬عضو کمیسیون‬ ‫فرهنگی مجلس شورای اسالمی‪ -‬در این زمینه گفت‪« :‬اگر‬ ‫ما بحث کتاب را مطرح م ی کنیم‪ ،‬به خاطر ان است که کتاب‬ ‫تی ِغ دو َدم است و طبیعتا بخش��ی از کتاب هایی که منتشر‬ ‫م ی کنیم‪ ،‬باید کنترل شود‪ .‬از لحاظ محتوای کتاب ها یکی از‬ ‫مسائلی که از دوره اقای حسینی‪ -‬وزیر سابق ارشاد‪ -‬ب رای ما‬ ‫دغدغه بود ‪ ،‬ممیزی کتاب ها ب رای حضور در نمایشگاه کتاب‬ ‫اس��ت‪ .‬در این دوره هم نگران ی هایی درب��اره محتوای برخی‬ ‫کتاب های خاص به ما منتقل شده است‪».‬‬ ‫س��پس حجت االس�لام س��الک ‪ -‬رئیس کمیسیون‬ ‫فرهنگی مجلس‪ -‬تذکراتی درباره حوزه نشر‪ ،‬نمایشگاه کتاب و‬ ‫ممیزی به معاونان نمایشگاه که در این جلسه حضور داشتند‪ ،‬‬ ‫داد که از جمله انها این بود که مسئوالن نمایشگاه امار حضور‬ ‫کتابخوان ها در این نمایشگاه را بگی رند‪.‬‬ ‫این عضو کمیسیون مجلس در ادامه تاکید کرد‪« :‬چون‬ ‫نمایش��گاه ثمره فعالی ت های یک ساله حوزه نشر است باید‬ ‫مورد ارزیابی قرار بگیرد‪ ».‬س��الک همچنین به لزوم تشویق‬ ‫مردم به کتابخوانی تاکید کرد و از مسئوالن نمایشگاه پرسید‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫کشید تا برطرف شود‪ ،‬در بقیه موارد به قوت خود باقی است‪.‬‬ ‫اما روحانی که در این زمینه هنوز از هر دو طرف تحت فشار‬ ‫است‪ ،‬در مراسم افتتاحیه نمایشگاه کتاب امسال با بیان اینکه‬ ‫کتاب به معنای ظهور و بروز خرد و اندیشه انسان است و به‬ ‫همان اندازه که اندیش��ه دارای حرمت است‪ ،‬کتاب نیز دارای‬ ‫احترام و حرمت است‪ ،‬خاطر نشان کرد‪« :‬البته حرمت کتاب یا‬ ‫افریننده اثر تنها با زبان و بیان نیست‪ .‬ما باید در قانون‪ ،‬مقررات‬ ‫و حمایت هایمان و در امنیت حقوق اجتماعی و فرهنگ ی مان‬ ‫تالش کنیم تا حرمت اهل قلم را نگاه داریم؛ چرا که این قلم‬ ‫مورد احترام خالق و افریننده جهان اس��ت که به ان قسم یاد‬ ‫شده اس��ت‪ ».‬روحانی همچنین گفت‪« :‬ما همه باید تالش‬ ‫کنیم تا مسیر خلق کتاب‪ ،‬کتابخوانی و دوست داشتن کتاب‬ ‫و یار کتاب بودن را بیشتر و بیش��تر کنیم و بدانیم ان حبل‬ ‫متینی که ما را به همه اعصار دوران ها و کش��ورها و مناطق‬ ‫جهان متصل م ی کند کتاب اس��ت‪ .‬این کتاب است که ما را‬ ‫با دیار دور و نزدی��ک‪ ،‬اقوام و قبایل و باالتر ب��ا فکر و زبان و‬ ‫فرهنگ و راه و روش انها اشنا م ی کند‪ ،‬پس کتاب حلقه اتصال‬ ‫همه انسان هاست‪ ».‬رئی س جمهور خاطرنشان کرد‪« :‬اگر ما‬ ‫م ی خواهیم کتاب جایگاه اصلی خود را پی��دا کند باید ب رای‬ ‫افریننده‪ ،‬ناشر و عرضه کننده کتاب در همه مراحل امنیت و‬ ‫ازادی را تضمین کنیم و بدانیم بدون ازادی‪ ،‬فکر‪ ،‬خرد و اندیشه‬ ‫واقعی انسان روی صفحه کاغذ یا هر صفحه دیگر از جمله‬ ‫صفحه فضای مجازی بروز نم ی کند‪».‬‬ ‫او افزود‪« :‬در دنیای کتاب باید زمینه را ب رای نوشتن بهتر‪،‬‬ ‫ارام تر‪ ،‬اسان تر و بدون دغدغه دنبال کنیم و اگر خلق اثر بدون‬ ‫دغدغه امکان پذیر بود‪ ،‬من ان همه بر امنیت و ازادی تاکید‬ ‫نم ی کردم‪ .‬بناب راین بگذاریم انچه در دل و اندیشه وجود دارد‬ ‫روی صفحه کاغذ خودنمایی کند‪».‬‬ ‫روحانی با تاکید بر اینکه دولت به دنبال سانسور دولتی‬ ‫نیست‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬همان طور که م ی بینید امروز بیشترین‬ ‫نقد در جامعه نس��بت به دولت و دولتمردان م ی ش��ود و من‬ ‫افتخار م ی کنم که این دولت شرایطی را به وجود اورده تا همه‬ ‫به راحتی حرف بزنند‪ ،‬نقد کنند و سخن بگویند و گاهی از کاه‬ ‫کوه م ی سازند‪ .‬نقد حق مردم و همه گروه هاست‪ ،‬چه اقلیت‬ ‫و چه اکثریت اما انچه پس��ندیده نیست این است که با پول‬ ‫بی ت المال مردم کس��ی بخواهد دولتی را که منتخب مردم‬ ‫است و با رای اکثریت مردم ش��روع به کار کرده‪ ،‬به جای نقد‪،‬‬ ‫تخریب کند و این چیزی است که دولت نم ی پسندد‪ ،‬بناب راین‬ ‫ما از همه م ی خواهیم با شناسنامه حرف بزنند و بگویند از کجا‬ ‫و وابسته به کدام جناح هستند‪ .‬با نام جناح خود سخن بگویند‬ ‫نه با نام ملت ای ران‪ .‬راه ملت ای ران روشن است‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه هم��ه ما از جمله دولتم��ردان و هم‬ ‫دولت ها نیازمند به ارشاد از سوی صاحبان فرهنگ هستیم‪،‬‬ ‫اظهار کرد‪« :‬صاحبان فرهنگ ما نیاز به ارشاد و گشت ارشاد‬ ‫ندارند‪ .‬انها باید بگذرند و عبور و تماشا کنند‪ ،‬دیگران را ارشاد‬ ‫کنند و اینها احترام فرهنگ‪ ،‬دی��ن و جامعه را به خوبی حفظ‬ ‫م ی کنند‪ ».‬اما همزمان با اغاز بیس��ت و هفتمین نمایشگاه‬ ‫بی ن المللی کتاب ته ران و از فردای سخنرانی روحانی‪ ،‬ماموران‬ ‫گشت ارش��اد در ورودی های مصالی ته ران حاضر شده و به‬ ‫برخی مراجع ه کنندگان به نمایشگاه تذکر م ی دادند‪.‬‬ ‫سخنان روحانی مبن ی بر با شناسنامه حرف زدن منتقدان‪،‬‬ ‫با واکنشی مواجه شد که افرادی با نشان دادن شناسنامه خود‬ ‫با خب رنگاران رسانه ها صحبت م ی کردند و به نوعی سعی شد‬ ‫همانند موجی که در ب رابر همایش «ما دلواپسیم» ایجاد شده‬ ‫در این مورد نیز شکل یابد‪ .‬این گروه معتقد بودند که از مساله‬ ‫ممیزی مهمتر‪ ،‬بحث گرانی کتاب است‪ .‬غالمعلی حدادعادل‬ ‫هم حین بازدید از نمایشگاه‪ ،‬اعتقاد خود را این گونه بیان کرد‬ ‫که قیمت کتاب با استطاعت مردم تناسبی ندارد و باید ب رای‬ ‫این موضوع تدابیری اندیشید‪ .‬او گفت‪« :‬بعضا مردم در مراجعه‬ ‫به من از گرانی قیمت کتاب ها گل��ه م ی کنند‪ .‬باید تدابیری‬ ‫اندیشید تا این موضوع حل شود‪ .‬با این شدت که قیمت کتاب‬ ‫باال م ی رود‪ ،‬باید تالش کنیم مردم ب رای کتاب خواندن به کتاب‬ ‫خریدن نیازی نداشته باشند‪ ،‬پس باید کتابخانه های عمومی‬ ‫را گس��ترش دهیم‪ ».‬اما وقتی علی جنت��ی ‪ -‬وزیر فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی ‪ -‬در حاش��یه بازدید از نمایشگاه در این باره‬ ‫مورد پرسش خب رنگاران قرار گرفت‪ ،‬اذعان داشت که کاهش‬ ‫قیمت کتاب در چنین شرایطی ممکن نیست‪ .‬البته او نیز در‬ ‫این باره کمک به کتابخانه ها از جمله دانشجویان‪ ،‬طالب و‬ ‫پژوهش��گران و همچنین تجهیز کتابخانه های عمومی و‬ ‫خرید کتاب های خوب ناشران را از دیگر راهکارهایی دانست‬ ‫ی ترویج کتابخوانی م ی توان انجام داد‪.‬‬ ‫که در راستا ‬ ‫سیدمحمد حسینی – وزیر پیش��ین فرهنگ و ارشاد‬ ‫اسالمی – نیز از بازدیدکنندگان نمایشگاه امسال بود که حین‬ ‫بازدید‪ ،‬در س��خنانی دربار ه تفاوت قیمت کتاب های امسال‬ ‫با دوره های قبلی نمایش��گاه‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬خیلی به قیمت‬ ‫کتاب ها دقت نکردم‪ ،‬ولی همین که مردم به کتاب اهمیت‬ ‫م ی دهند و ب رای خریدن کتاب ارزش قائل هستند‪ ،‬خوب است‪.‬‬ ‫مردم در خریدن کتاب نباید نگران این باشند که پول شان هدر‬ ‫برود‪ ،‬چون گاهی یک کتاب خوب م ی تواند سرنوش��ت یک‬ ‫فرد را دگرگون کند‪ ».‬س��یدعباس صالحی‪ ،‬معاون فرهنگی‬ ‫وزیر ارش��اد و رئیس جدید نمایش��گاه کتاب ته��ران‪ ،‬نیز در‬ ‫س��خنانی خطاب به خبرنگاران‪ ،‬بر این نکته تاکید کرد که‬ ‫امسال تالش شده است نس��یم تغییری در این حوزه وزیدن‬ ‫بگیرد و حس شود‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫هنوز ناش�ران و صاحب�ان اث�ار از اعمال‬ ‫سلیقه و نبود سازوکار روشن برای ممیزی‬ ‫کتاب گله مندند و این سوال مطرح است‬ ‫که ایا قانون مدون مشخصی برای ممیزی‬ ‫کتاب وجود دارد یا خیر و اگر چنین قانونی‬ ‫وجود دارد‪ ،‬چرا هنوز هیچ چیزی از س�وی‬ ‫وزارت ارشاد به ناشران بخشنامه نشده‬ ‫است‬ ‫کسیدرنمایشگاهدنبالجنجالنیست‬ ‫گفت وگوبامحسنپرویز‬ ‫معاون فرهنگی وزارت ارشاد در‬ ‫دولت نهم و دهم‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫که باتوجه به پایی ن بودن س��رانه کتابخوانی در کشور‪ ،‬شما‬ ‫چه تدابیر و مش��وق هایی ب رای باالبردن کتابخوانی در نظر‬ ‫گرفته اید؟ او توجه و جهت دهی جامعه از طریق مطبوعات را‬ ‫مهم برشمرد و تاکی دات مقام معظم رهبری در خصوص زندگی‬ ‫دینی و سبک زندگی ای رانی – اسالمی را یاداور شد و گفت‪:‬‬ ‫«نقش نمایشگاه کتاب در جهت دهی به مراجعان م ی تواند‬ ‫نمود پی دا کند‪».‬‬ ‫سالک نمایشگاه کتاب را یکی از مراکز تولید علم خواند‬ ‫که نم ی توانیم این موضوع را فراموش کنیم که رشد علم را‬ ‫یزند‪ ،‬اما در عین حال از مزاحمت های‬ ‫نمایشگاه کتاب رقم م ‬ ‫کتاب و کتابخوانی نام برد و در این رابطه اظهار کرد‪« :‬نباید به‬ ‫ناشری که در جریان فتنه بوده است ‪ ،‬می دان داد تا در نمایشگاه‬ ‫شرکت کند و منظور ما از مزاحم های کتاب و کتابخوانی این‬ ‫نوع ناشران هستند‪ .‬در این خصوص اطالعاتی به ما رسیده‬ ‫است‪ ».‬رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس گفت‪« :‬شنیده ام‬ ‫که مقام معظم رهبری شب ها رمان م ی خوانند و سوال من‬ ‫این است که شما چه اقداماتی در این زمینه ب رای گسترده تر‬ ‫کردن رمان خوانی انجام داده اید؟»‬ ‫او همچنین گرانی کاغذ را یکی از مس��ائلی برشمرد‬ ‫که موضوعش ب رای اعضای کمیسیون فرهنگی مهم تلقی‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬ایت اهلل جنتی‪ ،‬دبیر ش��ورای نگهبان نیز در اغاز‬ ‫نمایشگاه در خطبه نماز جمعه ته ران سخنانی در این حوزه‬ ‫مطرح کرد که هر دو طرف به سخنان او واکنش داشتند‪ .‬برخی‬ ‫اصولگرایان معتقد بودند که او با به کار بردن عبارت هایی‪ ،‬به‬ ‫حوزه تحت مدیریت فرزندش با دیده اغماض نگریسته است‪.‬‬ ‫او در سخنان خود گفت‪« :‬باید مواظب ویروس هایی که اثار‬ ‫فرهنگی را از بین م ی برد‪ ،‬بود‪ ،‬البته این کار س��ختی است و‬ ‫هرکس م ی تواند باید در این قضیه کم��ک کند‪ .‬هم اکنون‬ ‫دستگاه های متولی فرهنگ مختلف اند و از جمله م ی توان‬ ‫حوزه های علمیه‪ ،‬دانش��گاه ها و اموزش و پرورش را نام برد‬ ‫و همچنین سپاه خودش در این قضیه نقش دارد‪ .‬همچنین‬ ‫سازمان تبلیغات نیز نقش خود را ایفا م ی کند‪».‬‬ ‫خطیب موقت نماز جمعه این هفته ته ران با مورد توجه‬ ‫قراردادن نقش وزارت فرهنگ و ارش��اد اسالمی در این راستا‬ ‫گفت‪« :‬باید توجه کرد که وزارت فرهنگ باید اسالمی باشد‪.‬‬ ‫باید اس�لامی فکر کنند‪ ،‬تصمیم بگی رند و با مسائل برخورد‬ ‫کنند‪ .‬نباید به کتابی که ضداسالمی است مجوز چاپ داده‬ ‫شود‪ .‬کتاب نویسنده ب ی پروا‪ ،‬ب ی اعتقاد و الابالی نباید منتشر‬ ‫شود‪ ».‬وی با بیان اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی باید‬ ‫نس��بت به محصوالت فرهنگی نظارت الزم را داشته باشد‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬مب��ادا در این بین چیزی از ابت��ذال و فرهنگ غ ربی‬ ‫و خود کم بینی و احس��اس حقارت ترویج شود‪ .‬نباید چنین‬ ‫روحی ه ای را در انسان ها به وجود اورد‪ .‬باید مواظب ویروس هایی‬ ‫که اثار فرهنگی را از بین م ی برد بود البته این کار سختی است‬ ‫و هرکس م ی تواند باید در این قضی��ه کمک کند‪ ».‬جنتی‬ ‫گفت‪« :‬اگر کار اش��تباهی انجام م ی شود باید دوستانه تذکر‬ ‫داد‪ .‬البته انها عل ی القاعده قبول م ی کنند چون عنادی ندارند‬ ‫همچنین اگر خدمتی انجام م ی شود باید قدردانی کرد‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه کارهایی انجام ش��ده که اثارش بعدا معلوم م ی شود و‬ ‫به طور کلی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی خدمات خوبی‬ ‫انجام شده است‪».‬‬ ‫رسانه ها خیلی دوست داشتند بدانند واکنش جنتی پسر‬ ‫به سخنان جنتی پدر چیست تا انکه جنتی پسر در مقام وزیر‬ ‫ارشاد در حاشیه بازدید از کتابخانه ملی‪ ،‬درباره صحب ت های‬ ‫پدرش در نماز جمعه ته ران که مورد پرسش قرار گرفت‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«سخنان ایشان سخنان خوبی بود‪ .‬ایشان توصی ه هایی دادند‬ ‫مبنی بر اینکه مراقب باشید تا کتاب هایی که م ی خواهد در‬ ‫نمایشگاه کتاب عرضه شود‪ ،‬مشکلی نداشته باشد‪ .‬در واقع‬ ‫ایشان گفتند نویسنده هایی که بدنام هستند و مشکل دارند‪،‬‬ ‫کتاب هایی از انها چاپ نشود و ما از این صحب ت ها استقبال‬ ‫م ی کنیم‪ .‬تالش ما این اس��ت که انچه قان��ون بر ما دیکته‬ ‫کرده عینا عمل کنیم‪ .‬قانون نشر که توسط شورای انقالب‬ ‫فرهنگی تصویب شده‪ ،‬الزاماتی ب رای ما اورده که ما طبق ان‬ ‫الزامات عمل م ی کنیم‪».‬‬ ‫برخورد با متخلفان نشر‬ ‫معاون اجرایی بیس ت وهفتمین نمایشگاه بی ن المللی‬ ‫کتاب ته ران در همان روزهای اغازین این نمایش��گاه هم از‬ ‫بررسی تخلفات ناشران و البته ناش��ران خارجی خبر داد‪ .‬او‬ ‫گفت‪« :‬کمیته ارزش��یابی و نظارت از چند روز پیش در حال‬ ‫بررسی کتاب هاس��ت‪ .‬عموم کتاب های خارجی عرضه شده‬ ‫در نمایشگاه کتاب‪ ،‬کتاب هایی بوده که در ضوابط و قوانین‬ ‫نمایش��گاه م ی گنجیده و احیانا اگر کتابی بوده که نس��بت‬ ‫به محتوای ان کارشناسان نظری داش��ته اند‪ ،‬اکنون در حال‬ ‫بررسی انها هس��تند و معموال به خود ناشرها اعالم م ی شود‬ ‫که اگر کتابی با ضوابط نمایش��گاه همخوانی ندارد‪ ،‬از غرفه‬ ‫جمع اوری شود‪ ».‬اما رئیس هیات رسیدگی به تخلفات ناشران‬ ‫در بیس ت وهفتمین نمایشگاه بی ن المللی کتاب ته ران با ارائه‬ ‫گزارشی از می زان تخلفات صورت گرفته تنها در روز اول ب رپایی‬ ‫نمایشگاه کتاب‪ ،‬مصوبات این هیات و مواردی که انجام انها‬ ‫ب رای ناشران تخلف محسوب م ی شود را اعالم و تصریح کرد‪:‬‬ ‫«طی جلساتی به این نتیجه رسیده ایم که ب رای جلوگیری از‬ ‫برخی از تخلفات هیچ راهی جز اصالح برخی از ضوابط حضور‬ ‫ناشران در نمایشگاه کتاب نداریم‪ ،‬چرا که باید به سمتی برویم‬ ‫که حقوق ناش��ران به بهترین ش��کل در ضوابط نمایشگاه‬ ‫رعایت شود‪ .‬بناب راین باید برخی از مقررات را اصالح کنیم‪ ،‬در‬ ‫این خصوص هیات پیشنهاداتی دارد که انها را تنظیم و تقدیم‬ ‫رئیس نمایشگاه م ی کند‪».‬‬ ‫امیرزاده سپس برخی از مواردی که انجام انها از سوی‬ ‫ناشران در نمایشگاه کتاب تخلف محسوب م ی شود را به شرح‬ ‫زیر بیان کرد‪« :‬ارائه فروش کت��ب غیرمجاز که بدون مجوز‬ ‫وزارت ارشاد ارائه شود‪ ،‬کتاب های ناشران بی ن المللی که امنیت‬ ‫سیاسی و اخالقی کشور را خدشه دار کنند‪ ،‬کتاب هایی که نام‬ ‫خلی ج فارس را جعل کرده باشند‪ ،‬فروش کتاب سایر ناشران از‬ ‫سوی غرفه ناشر دیگر به استثنای کتاب های مرجع‪ ،‬کتاب های‬ ‫قران و مفاتیح و دایره المعارف ها و عرضه بیش از پنج کتاب‬ ‫ناشرانی که در نمایشگاه حضور ندارند از سوی ناشر دیگر‪».‬‬ ‫او تا پایان ایام برگزاری نمایش��گاه‪ ،‬می زان تخلف های‬ ‫صورت گرفت��ه‪ ،‬کتاب های جم��ع اوری ش��ده و غرفه های‬ ‫تعطی ل شده را اعالم کرد‪ .‬در تخلف ها و جریمه هایی که اعالم‬ ‫م ی شد‪ ،‬رعایت نکردن ضوابط اداری از جمله اخذ اعالم وصول‬ ‫کتاب که شرط الزم ب رای حضور در نمایشگاه است‪ ،‬از موارد‬ ‫پررنگی بود که البته برخی از ناشران ترجیح م ی دادند برخورد‬ ‫با محتوای کتاب هایشان تلقی شود‪.‬‬ ‫مقاومت منفی یک نویسنده‬ ‫این س��وال در ذهن برخی وجود داش��ته که ایا نفس‬ ‫عمل نهادهای فرهنگی در ممنوع کردن انتش��ار کتاب ها با‬ ‫در دسترس قرار گرفتن شان در پیاده روها و فضاهای مجازی‬ ‫زیر سوال نم ی رود و زمینه را ب رای سودجویی عده ای که هیچ‬ ‫نقش و سررش��ته ای در تولید محصوالت فرهنگی از جمله‬ ‫کتاب نداش��ته اند‪ ،‬فراهم نم ی کند؟ چرا که ب��ه وضوح دیده‬ ‫م ی شود سختگیری در انتشار این کتاب ها هیچ تاثیری روی‬ ‫خوانده نشدن انها ندارد و حتی باعث شده کسانی که در طول‬ ‫سال نه کتاب م ی خوانند و نه اصال اهل ادبیات هستند تنها و‬ ‫تنها صرف «ممنوع بودن» به سمت این کتاب ها که به وفور‬ ‫در پیاده روها و دست فروش ی ها یافت م ی شود بروند؛ به گونه ای‬ ‫که برخی از این افراد تنها کتاب هایی که خریده اند‪ ،‬از همین‬ ‫کتاب ها هستند!‬ ‫یک داستان نویس در جریان برگزاری نمایشگاه کتاب‬ ‫امس��ال اعالم کرد بعد از اینکه انتشار کتابش در چند مرحله‬ ‫از س��وی ممی زان اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫ممنو ع اعالم ش��د‪ ،‬ان را در صفحه فیسبوکش منتشر کرده‬ ‫است‪ .‬محمد مطلق‪ ،‬نویسنده رمان «در سرزمین نسترن های‬ ‫سفید» که به تازگی این رمان را به دلیل مجوز نگرفتن از اداره‬ ‫کتاب وزارت ارشاد در فیسبوک منتشر کرده است‪ ،‬درباره این‬ ‫تصمیم خود اظهار ک��رد‪« :‬کار نگارش رمان «در س��رزمی ن ‬ ‫نسترن های سفید» سال ‪ 1389‬به پایان رسید و از طرف نشر‬ ‫اموت ب رای گرفتن مجوز نشر به اداره کتاب فرستاده شد‪ ،‬اما‬ ‫متاسفانه اداره کتاب تنها با یک پیامک به ما اعالم کرد که کار‬ ‫قابل چاپ و انتشار نیست‪ ».‬او ادامه داد‪« :‬پس از این اعالم ما‬ ‫دوباره پیگیری کردیم و قرار شد مسئول بخش ادبیات‪ ،‬رمان‬ ‫را بخواند و به ما جواب بدهد‪ .‬اما پس از مدتی او هم گفت رمان‬ ‫یک مثلث عشقی اس��ت‪ ،‬بناب راین به هیچ وجه امکان چاپ‬ ‫ندارد‪ .‬بعد از این من به واسطه یکی از دوستانم که پدرشان با‬ ‫استفاده از روابطی که با وزارت ارشاد داشتند توانسته بودند چند‬ ‫کتاب را از زیر تیغ ممیزی عبور دهند دوباره کتاب را به بررسان‬ ‫سپردیم و او هم سفارش ما را به مس��ئوالن ارشاد کرد اما باز‬ ‫هم به ما گفته شد که اصال امکان چاپ کتاب وجود ندارد‪».‬‬ ‫مطلق سپس گفت‪« :‬پس از اینکه دولت تدبیر و امید‬ ‫سر کار امد بارقه امیدی هم در دل ما ایجاد شد و گفتیم شاید‬ ‫در این دولت کتاب ما مجوز بگیرد‪ .‬در این حین از طرف بنیاد‬ ‫ادبیات داستانی به من پیغام رسید که کتاب را به انها بدهم‬ ‫تا ممی زان انها نیز کتاب را ببینند شاید با چند اصالحیه کتاب‬ ‫به انتشار برسد‪ ،‬چون کارشناسان بنیاد ادبیات داستانی همان‬ ‫ممی زان اداره کتاب وزارت ارشاد بودند‪ .‬در این مرحله حتی تا‬ ‫پای قرارداد هم جلو رفتیم اما باز هم به ما اعالم ش��د که این‬ ‫کتاب امکان چ��اپ ندارد‪ ،‬به همین خاط��ر من هم تصمیم‬ ‫گرفتم کتاب را در چهار بخش در صفحه فیس��بوکم منتشر‬ ‫کنم تا الاقل کتاب در اینجا خوانده شود‪».‬‬ ‫او درباره دلیل انتش��ار کتاب در فیس��بوک اظهار کرد‪:‬‬ ‫«کتاب مثل فرزند ادم است اما وقتی ان را نامشروع م ی دانند‬ ‫و ب رایش شناس��نامه صادر نم ی کنند از ادم انگیزه نوش��تن‬ ‫گرفته م ی شود و نویسنده دیگر نم ی تواند ب رای نگارش رمان‬ ‫بعدی اش اقدام کند‪ .‬من هم این رمان را در فیسبوک منتشر‬ ‫کردم تا از دست ان خالصی پی دا کنم و بتوانم سراغ اثر بعدی ام‬ ‫بروم‪ ،‬البته رمان بعدی ام را هم با همان درک و دریافتی که از‬ ‫رمان دارم خواهم نوشت نه در نظر گرفتن ممیزی‪».‬‬ ‫سخن اخر‬ ‫گذش��ته از اینکه ایا عمل به ایی ن نامه ابالغی شورای‬ ‫عالی انق�لاب فرهنگی درب��اره ضوابط چاپ و نش��ر کتاب‬ ‫عملی م ی شود یا نه‪ ،‬این س��وال نیز پیش م ی اید که در این‬ ‫مدت چه کسانی و با استناد به چه قانونی به کتاب ها مجوز‬ ‫چاپ م ی دهند یا انها را در اداره کتاب نگه م ی دارند یا بر انها‬ ‫اصالحیه وارد م ی کنند؟ مساله اولیه درباره مشخص نبودن‬ ‫شاخصه ها و مولفه های ممیزی هنوز به قوت خود باقی است‬ ‫و هنوز ناشران و صاحبان اثار از اعمال سلیقه و نبود سازوکار‬ ‫روشن ب رای ممیزی کتاب گله مندند و این سوال مطرح است‬ ‫که ایا قانون مدون مشخصی ب رای ممیزی کتاب وجود دارد‬ ‫یا خیر و اگر چنین قانونی وجود دارد‪ ،‬چرا هنوز هیچ چیزی از‬ ‫سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی به عنوان متولی کتاب و‬ ‫نشر به ناشران بخشنامه نشده است یا اینکه چرا از سوی اداره‬ ‫کتاب وزارت ارشاد هیچ سندی به ناشران مبنی بر تصحیح‬ ‫موارد «اصالحی»‪« ،‬حذفی» و‪ ...‬داده نم ی ش��ود و مسئوالن‬ ‫تنها به ذکر این موارد اکتفا م ی کنند؟‬ ‫فارغ از موضوع ممیزی کتاب که داس��تان دنباله داری‬ ‫است‪ ،‬جریان حاکم بر انتشار کتاب در ای ران نگران کننده به‬ ‫نظر می رسد‪ .‬سیاسی شدن موضوع کتاب از ناحیه نویسندگان‬ ‫‪ ،‬ناشران و مدی ران به روند ارتقای فرهنگی لطمه وارد خواهد‬ ‫کرد و فرهنگ را اس��یر سیاس��ت می کند‪ .‬ضمن اینکه بی‬ ‫سامانی در مدیریت یا راه به افراط و ولنگاری می برد یا راه به‬ ‫بستن فضا‪.‬‬ ‫قانون بد و بی قانونی‬ ‫نگاهیبهپشتوانهومعضالتممیزیکتابدرایران‬ ‫مجید رهبانی‬ ‫ناشر‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫و در حوزه عمومی) ممکن است س��ر از مقواسازی دراورد‪،‬‬ ‫نابجاس��ت‪ .‬حذف ممیزی پیش از انتش��ار م ی تواند س��یر‬ ‫پرتاخی��ر و در نتیجه هزینه ب��ر و زیان اور تولی��د کتاب در‬ ‫ای ران را تا حدود زیادی تس��ریع ببخشد و عمال دامنه انچه‬ ‫را که ناشران و مسئوالن «اعمال س��لیقه های شخصی»‬ ‫م ی نامند‪ ،‬محدود س��ازد‪ .‬بخش ممیزی بیشتر م ی تواند در‬ ‫همان محدوده نظارتی عمل کند چرا که توقیف همزمان‬ ‫صدها و بلکه هزارها کتاب چاپ ش��ده عمال میسر نیست‪.‬‬ ‫در حال حاضر ممیزی ارشاد در مقام تصمیم گیرنده و حتی‬ ‫«قیم» ناش��ران البد «غیرممیز» و «فاقد قوه تشخیص»‬ ‫نشس��ته اس��ت و تعیین م ی کند چه چیز و به چه ش��کل‬ ‫باید منتشر شود‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬در نبود قانونی که شرایط‬ ‫دریافت پروانه نشر و حقوق و مس��ئولی ت های دارنده ان را‬ ‫مشخص سازد‪ ،‬این امکان نیز فراهم شده که حتی ناشرانی‬ ‫را به خاطر ارائه کتاب هایی ب رای بررسی ‪ -‬که از دید برخی‬ ‫ممی زان غیرقابل انتشارند ‪ -‬توبیخ و مجازات کنند؛ مجازات‬ ‫پیش از وقوع جرم!‬ ‫از منظری دیگر‪ ،‬حقوقدانان اغل��ب م ی گویند وجود‬ ‫قانون‪ ،‬حتی قانون بد‪ ،‬بهتر از ب ی قانونی است‪ .‬نشر ایران‬ ‫به می زانی از رشد و گس��ترش از نظر کمی و کیفی رسیده‬ ‫اس��ت که امروز نیاز به قانونی تخصصی در حوزه فعالیت‬ ‫ان احساس م ی ش��ود؛ قانونی که حقوق و تکالیف صنف‬ ‫نشر را مشخص س��ازد و روابط و مناسبات جاری در ان را‬ ‫تنظیم کند‪ .‬متاس��فانه تالش برای تدوین قانون نشر در‬ ‫سال های ‪ ،1379 - 80‬نافرجام ماند‪ .‬پی ش نویس «قانون‬ ‫نشر کتاب» که توسط کارشناس��ان حقوقی وزارت ارشاد‬ ‫«دوره اصالحات» تهیه شده بود‪ ،‬ب رای نظرخواهی منتشر‬ ‫شد‪ .‬مدیریت وقت اتحادیه ناشران و کتابفروشان ته ران‪ ،‬با‬ ‫هدف بهره گیری از فضای ایجاد شده در کشور و رسمیت‬ ‫قانونی بخش��یدن به بخش��ی از خواس��ته های صنف‪ ،‬از‬ ‫موضعی مسئوالنه وارد بحث ش��د و با کمک حقوقدانان‬ ‫همکارش‪ ،‬پی ش نویس پیشنهادی خود را ارائه کرد‪ .‬تاثیر‬ ‫ش��رایط عمومی کش��ور و نوع نگاه مدیریت متاثر از ان‪،‬‬ ‫در «مقدم��ه» پی ش نوی��س قان��ون‬ ‫نشر ارشاد دیده م ی شود‪« :‬به موجب‬ ‫حقوق اساس��ی ملت ک��ه در قانون‬ ‫اساس��ی جمهوری اس�لامی ایران‬ ‫به انها تصریح ش��ده اس��ت‪ ،‬ازادی‪،‬‬ ‫امنیت و اس��تقالل موسس��ات نشر‬ ‫کتاب که در چارچ��وب مقررات این‬ ‫قان��ون اداره خواهند ش��د‪ ،‬تضمین‬ ‫م ی شود‪ ».‬این تالش‪ ،‬به دالیلی که‬ ‫مجال پرداختن به ان نیست‪ ،‬متوقف‬ ‫ماند و خیال دو گ��روه را راحت کرد؛‬ ‫کسانی که از رسمیت قانونی یافتن‬ ‫حقوق و تکالی��ف و روابط صنفی در‬ ‫صنعت نش��ر نگران بودن��د و قانون‬ ‫یادشده را به زیان سیاست های خود‬ ‫م ی دیدند و شماری از همکاران ناشر‬ ‫که به گمان خ��ود از موضع مترقی‪،‬‬ ‫تداوم ابهام در ش��رایط کار و فعالیت‬ ‫را در مجم��وع ب��ه نفع نش��ر ایران‬ ‫م ی دانستند‪ .‬انها اس��تدالل هایی از‬ ‫این دس��ت را مط��رح م ی کردند که‬ ‫حتی در جوامع پیشرفته هم هستند‬ ‫کش��ورهایی که قان��ون اختصاصی‬ ‫نش��ر ندارند و مسائلشان را با قوانین‬ ‫عمومی ح��ل م ی کنند‪...‬؛ ی��ا اینکه‬ ‫قانون نشر هرقدر هم کامل و جامع‬ ‫و شامل باشد‪ ،‬اگر به دست مجریانی‬ ‫بیفتد ک��ه ب��ه ان اعتق��ادی ندارند‪،‬‬ ‫ورق کاغذی بیش��تر نخواه��د بود؛ یا اینک��ه چون قانون‬ ‫نش��ر الزاما باید جرای��م احتمالی را اح��راز و مجازات های‬ ‫ان را تعیی��ن کن��د‪ ،‬پ��س تیغ به دس��ت زنگی مس��ت‬ ‫م ی دهد و‪ ...‬که بیش��تر اس��تدالل هایی سفس��طه امیزند‬ ‫و تجرب��ه عین��ی س��ال های اخیر‪ ،‬خ�لاف بس��یاری از‬ ‫انه��ا را ثابت کرده اس��ت‪ .‬ش��اید حذف ممی��زی پیش از‬ ‫انتش��ار بتواند فرصتی را برای تجدید بحث قانون نش��ر‬ ‫فراهمس��ازد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫همه م ی دانیم که ممیزی پدیده نوظهوری نیست‬ ‫و به جز کوتاه زمانی در دوره هایی‪ ،‬بیش از هشتاد سال است‬ ‫که بر تولید فرهنگی کشور سایه افکنده است‪ .‬دیگر انکه‬ ‫ممیزی به لحاظ ماهیت خود‪ ،‬نه چندان شفافی ت پذیر است‬ ‫و نه قانون ب��ردار‪ ،‬هرچند هم بخواهند ح��دود و ضوابطش‬ ‫را روش��ن و مش��خص کنند‪ ،‬باز ناگزیر پای شخص بررس‬ ‫و ویژگ ی ه��ای خاص او در میان اس��ت‪ .‬ب��رای همین هم‬ ‫سال هاست که م ی بینیم کتابی به خاطر درج فالن کلمات‬ ‫و تعبی��رات گرفتار ح��ذف و تغییر مطلب ش��ده اما کتاب ‬ ‫دیگری ک��ه همان ها را عینا دارد‪ ،‬بدون مش��کلی انتش��ار‬ ‫یافته اس��ت‪ .‬چنین وضعیتی پیش از انکه ناشی از روشن‬ ‫نبودن ضوابط یا اعمال «س��لیقه های سیاسی و امنیتی»‬ ‫باشد‪ ،‬ناشی از تفاوت برداش��ت و درک و بینش و همچنین‬ ‫می زان تاثیرپذیری انس��ان ها (ممی زان کتاب) اس��ت‪ .‬ب رای‬ ‫همین‪ ،‬بسیاری از اهل قلم ای ران‪ ،‬مانند اغلب همکارانشان‬ ‫در نق��اط دیگر جه��ان‪ ،‬معتقدند کتاب باید بدون مش��کل‬ ‫مجال انتشار بیابد و سپس در معرض نقد‬ ‫رسانه ها و خوانندگان و منتقدان قرار گیرد‬ ‫تا خوب از بد و قوی از ضعیف جدا ش��ود و‬ ‫همین امر به رش��د فرهنگی جامعه یاری‬ ‫ رس��اند‪ .‬در معدود مواردی ‪ -‬به تاکید‪ ،‬در‬ ‫معدود مواردی ‪ -‬هم که کتابی به حقوق‬ ‫ی��ا ازادی فردی از اف��راد جامعه اس��یبی‬ ‫رساند‪ ،‬باید از طریق مجاری قانونی احقاق‬ ‫حق شود‪.‬‬ ‫با ای��ن حال از ی��اد نبریم ک��ه ما در‬ ‫خالء صحب��ت نم ی کنیم‪ .‬در کش��ور ما‬ ‫ب ر اساس مصوباتی در شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی‪ ،‬ممیزی و نظارت دولتی بر نشر‬ ‫وجود دارد‪ .‬ه��م پدیداورن��دگان اثار و هم‬ ‫ناش��ران و موزعان کتاب به این امر اذعان‬ ‫دارند و با ت��داوم فعالیت خ��ود در همین‬ ‫محی��ط و ش��رایط‪ ،‬در واق��ع پذیرفته اند‬ ‫ک��ه در چارچوب های مق��ررات و ضوابط‬ ‫رسمی کش��ور به کار حرفه ای خود ادامه‬ ‫دهند و به اصطالح‪ ،‬ملتزم به انها باش��ند‪.‬‬ ‫در نتیجه‪ ،‬تک��رار اصولی مانن��د «ازادی‬ ‫نشر عقیده» و «غیرقانونی بودن ه ر گونه‬ ‫ممیزی»‪ ،‬فارغ از درس��ت بودنشان‪ ،‬فعال‬ ‫دردی را درمان نم ی کند‪ .‬بلکه در ش��رایط‬ ‫حاضر و باتوجه به ضرورت جدی کاستن از‬ ‫محدودیت هایی که بر صنعت نشر تحمیل‬ ‫شده‪ ،‬بیشتر به پاسخ هایی م ی مانند راحت‬ ‫و در دسترس (ضمنا ب ی نیاز از اندیشیدن)‬ ‫و قابل تکرار در ب رابر هر پرسشی و در قبال هر معضلی که‬ ‫این بخش از تولید فرهنگی نیمه جان کشور را در تنگنا قرار‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫از س��وی دیگ��ر‪ ،‬س��از و کاری را هم اکن��ون در حوزه‬ ‫مطبوع��ات ش��اهدیم‪ ،‬چندهزار نش��ریه کش��ور (روزنامه‪،‬‬ ‫هفته نامه‪ ،‬ماهنامه‪ ،‬فصلنامه و‪ )...‬با شمارگانی که چندین‬ ‫و گاه ده ها ب رابر شمارگان کتاب است‪ ،‬بدون ممیزی پیش‬ ‫از انتش��ار چاپ و توزیع م ی ش��وند‪ .‬در حالی ک��ه مرزهای‬ ‫محدودکننده کارش��ان ‪ -‬از جمله در زمین��ه ادبیات ‪ -‬بازتر‬ ‫از مرزهای تنگ کنونی کتاب اس��ت‪ .‬البته مدی ران نشریات‬ ‫با مسائل بس��یاری درگیرند که همه م ی دانند؛ مسائلی که‬ ‫متاس��فانه همواره در ای ران‪ ،‬با ش��دت و ضع ف هایی در هر‬ ‫دوره‪ ،‬وجود دارد‪ .‬با این حال‪ ،‬دست کم از اینکه خود را ناگزیر‬ ‫به پاس��خگویی در قبال س��خن انتش��ار نداده نم ی بینند‪،‬‬ ‫گله مند نیستند‪ .‬همان خط راتی که سرمایه ناشران را تهدید‬ ‫م ی کند‪ ،‬ب رای مدی ران نش��ریات هم وج��ود دارد ولی هیچ‬ ‫صاحب امتیاز و مدیرمسئولی از وزارت ارشاد تقاضا نم ی کند‬ ‫که ب رای صیانت از س��رمایه اش‪ ،‬نش��ریه او را پیش از چاپ‬ ‫ممیزی کند!‬ ‫به تجربه دیده ایم که گرایش عمومی دستگاه دولت در‬ ‫گشودن یا مسدود ساختن فضای فرهنگی موثر بوده است؛‬ ‫حتی هنگامی که مقررات و ضوابط محدودس��از همچنان‬ ‫اعتبار داش��ته اند‪ .‬در نتیجه اگر عزمی واقعی ب رای کاستن‬ ‫از موانع و کمک به توسعه صنعت نشر کشور وجود داشته‬ ‫باشد‪ ،‬م ی تواند نتایج عملی هم به بار اورد‪ .‬در این صورت‪،‬‬ ‫ه راس از اینکه با حذف ممیزی پیش از انتشار‪ ،‬هر کتابی که‬ ‫چاپ م ی ش��ود (بین چندین هزار عنوان کتاب غیراموزشی‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کسی در نمایشگاه دنبال جنجال نیست‬ ‫گفت وگو با محسن پرویز‪ ،‬معاون فرهنگی وزارت ارشاد در دولت نهم و دهم‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫ب ه نظ�ر م ی رس�د نمایش�گاه امس�ال کتاب با‬ ‫س�ال های گذش�ته تفاوت های�ی دارد‪ ،‬ش�ما فکر‬ ‫م ی کنید که مه م ترین تفاوت های نمایشگاه امسال‬ ‫با سال های قبل را باید در کج ا ها جست و جو کرد؟‬ ‫از نکات برجس��ته نمایشگاه امس��ال این است که‬ ‫حضور مردم امس��ال خیلی پررنگ تر شده اس��ت‪ .‬استقبال از‬ ‫نمایشگاه خوب بوده اس��ت‪ ،‬البته این روندی است که در تمام‬ ‫شانزده سال گذشته همیشه سال به سال سیر رو به رشد داشته‬ ‫است‪ .‬در دوره های قبل هم هر سال شاهد این بودیم که تعداد‬ ‫بازدیدکنندگان نسبت به سال قبل بیشتر شده و این نکته مثبتی‬ ‫برای نمایشگاه کتاب ته ران است‪.‬‬ ‫نکته بعدی که امسال در نمایشگاه توجه من را جلب کرد‬ ‫این بود که امسال یک نظم نس��بی در غرفه بندی ها به چشم‬ ‫م ی خورد‪ ،‬البته من تنها از بخش عموم��ی بازدید کرده ام اما در‬ ‫همان جا هم تقسیم بندی ها خوب بود‪ .‬الگویی که مورد استفاده‬ ‫است همان الگویی است که در سال های قبل هم از زمان رفتن‬ ‫به مصال تا امروز مورد توجه بوده و همان هم اجرا شده است‪.‬‬ ‫در غرفه های بی ن المللی چطور؟‬ ‫تا جایی که شنیده ام امسال در بخش ع ربی چندان‬ ‫وضعیت مناسب نیست‪ ،‬به نظر م ی اید در این بخش شاهد افت‬ ‫هم هستیم‪ ،‬البته این افت نسبت به سال گذشته نیست بلکه‬ ‫اگر نمایشگاه را مثال با پنج سال قبل مقایسه کنیم این موضوع‬ ‫به چشم م ی اید‪.‬‬ ‫یعنی در س�ال های قبل اوضاع بخش بی ن الملل را‬ ‫قابل قبول م ی دانید؟‬ ‫در دو سال گذش��ته بخش بی ن الملل ما قابل قبول‬ ‫نبوده است‪ ،‬امس��ال حتما این بخش از سال های قبل قوی تر‬ ‫است‪ .‬در دو سال گذشته ما مش��کالت خیلی زیادی در بخش‬ ‫بی ن الملل داشتیم‪ ،‬علت هم این بود که بدهی ناشران خارجی‬ ‫به دلیل برخی مسائل که پیش امده بود بر عهده ما مانده بود و‬ ‫امکان پرداخت ان هم وجود نداشت‪ .‬روال معمول ما این است که‬ ‫بدهی ناشران خارجی که در نمایشگاه شرکت م ی کنند را نهایتا‬ ‫تا پایان همان سال پرداخت کنیم‪ .‬سعی ما این بوده که بخش‬ ‫عمده ای از بده ی ها را تا قبل از نمایشگاه فرانکفورت پرداخت‬ ‫کنیم و همه بده ی ها را تا پایان سال بپردازیم اما از دو‪ ،‬سه سال‬ ‫گذشته‪ ،‬بده ی ها انباشته شده است و در نتیجه انگیزه ناشران‬ ‫ب رای حضور در نمایشگاه و اوردن کتاب بسیار ضعیف بوده است‪.‬‬ ‫از طرفی وقایع س��وریه هم در کیفیت نمایشگاه تاثیرگذار بوده‬ ‫بزبان ما از سوریه و‬ ‫است‪ ،‬باتوجه به اینکه بیشتر کتاب های عر ‬ ‫لبنان م ی اید‪ ،‬درگیری های داخلی در این دو کشور روی بخش‬ ‫ع ربی نمایشگاه تاثیر گذاشته است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫برداشت شما از حضور ناشران در نمایشگاه امسال‬ ‫چیست؟‬ ‫به نظر م ی اید که امسال نمایشگاه بهتر باشد‪ ،‬حداقل‬ ‫در بخش بی ن الملل از سال گذش��ته م ی تواند بهتر باشد‪ .‬البته‬ ‫موردی که م ی خواهم به ان اش��اره کن��م از جمله بحث هایی‬ ‫اس��ت که معموال در مورد نمایش��گاه به ان اش��اره نم ی شود‪.‬‬ ‫در سال گذش��ته و س��ال قبل از ان‪ ،‬در بخش ناشران خارجی‬ ‫حجم ورودی کتاب خیلی پایین بود‪ ،‬عم��ده بار کتاب مربوط‬ ‫به کتاب های داخلی بود‪ ،‬امسال هر چه باشد افتضاح سال قبل‬ ‫تکرار نم ی شود‪...‬‬ ‫البته این را باید مورد تاکید قرار دهیم که سال قبل هم در‬ ‫بخش عمومی مشکلی نداشتیم‪ .‬اما سوء مدیریت هایی که وجود‬ ‫داشت باعث ش��د اقدامات الزم برای ورود ناشران خارجی انجام‬ ‫‪3‬‬ ‫محس�ن پرویز‪ ،‬مع�اون فرهنگ�ی اس�بق وزارت‬ ‫ارشاد می گوید‪« :‬نمایشگاه امسال به خصوص در بخش‬ ‫بین المللی هر چه باش�د از س�ال قبل بهتر اس�ت‪ ».‬البته‬ ‫می گوید در بخش عمومی نمایش�گاه کتاب به جز اینکه‬ ‫بازدیدکننده ه�ای بیش�تری را پذیرفته اس�ت‪ ،‬با س�ال‬ ‫گذشته تفاوت چندانی نداشته اما باتوجه به تالش ها برای‬ ‫بهبود روابط با ناش�ران خارجی احتماال بخش بین المللی‬ ‫نسبت به سال گذشته پیش است‪ .‬محسن پرویز در دولت‬ ‫نهم پس از محمدعلی ش�عاعی‪ ،‬معاون فرهنگی وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی شد و اوایل دولت دهم جای خود‬ ‫را به بهمن دری داد که او هم بع�دا در همان دولت با علی‬ ‫اسماعیلی تعویض ش�د؛ تا دولت یازدهم که سیدعباس‬ ‫صالحی بر این مس�ند تکیه زد‪ .‬نمایش�گاه کتاب امسال‬ ‫درواقع اولین دوره نمایشگاه کتاب پس از دولت های نهم‬ ‫و دهم و در دور ه دولت روحانی اس�ت‪.‬پرویز با بیان اینکه‬ ‫برگزارکنندگان نمایش�گاه کار هایی که در دوره های قبل‬ ‫انجام شده و برخی تجربه ها را نادیده گرفته اند‪ ،‬می گوید‬ ‫اگر برگزاری نمایشگاه به عهده نهاد ثابتی باشد‪ ،‬می توان‬ ‫انتظار انباش�ت تجربه و روند رو به رشد نمایشگاه کتاب‬ ‫ته�ران را داش�ت‪ .‬خبرنگار مثل�ث همزمان ب�ا برگزاری‬ ‫نمایش�گاه کتاب‪ ،‬با پرویز درباره این روی�داد فرهنگی و‬ ‫نیز مسائل دیگر حوزه کتاب و نشر به گفت وگو نشست‪.‬‬ ‫نشود‪ .‬مدیریت نامناس��ب باعث شد پرداخت بده ی های معوق‬ ‫ناشران فراموش شود و همه اینها باعث شد که سال های گذشته‬ ‫یک بخش بی ن الملل فعال و پویا نداشته باشیم‪.‬‬ ‫انتقاد ه�ا از نمایش�گاه هر س�ال در م�ورد بعضی‬ ‫موضوعات تک رار م ی شود‪ ،‬امسال هم دوباره موضوع‬ ‫غرفه ها و ش�یوه مکان دهی باع�ث اعتراض برخی‬ ‫ناش�ران و حتی بازدید کنندگان شده اس�ت‪ ،‬از این‬ ‫نظر نمایشگاه امسال را چطور دیدید؟‬ ‫من برای ش��روع به کلیت موضوع اش��اره م ی کنم؛‬ ‫مش��کالتی در این زمینه وجود دارد که حل ان به این راحت ی ها‬ ‫امکان پذیر نیس��ت‪ ،‬مگر انکه نه��اد و قوانین ثابت��ی در مورد‬ ‫مدیریت و برگزاری نمایشگاه کتاب ته ران به وجود بیاید‪.‬‬ ‫وقتی قبل از نمایشگاه اعالم م ی کنیم که ما دیگر با گذشته‬ ‫ناشران کاری نداریم و گذشته را به فراموشی سپرده ایم‪ ،‬ناشری که‬ ‫ضابطه های نمایشگاه را در سال های قبل رعایت نکرده با ناشری‬ ‫که همه ضوابط را رعایت کرده است یکسان انگاشته م ی شود‪.‬‬ ‫فرض کنید که ما مقرر کرده باشیم ناشران باید در نمایشگاه ‪10‬‬ ‫درصد تخفیف بدهند‪ .‬برخی ناشران این موضوع را رعایت کرده اند‬ ‫و برخی ان را نادیده گرفته اند‪ ،‬ناشرانی که چنین مواردی را نادیده‬ ‫م ی گی رند‪ ،‬معموال موضوع در پرونده انها ثبت م ی شود تا در سال‬ ‫بعد با مقررات جدید رو به رو شوند‪ ،‬اما وقتی هر سال که مسئوالن‬ ‫برگزاری نمایشگاه تغییر م ی کنند‪ ،‬ادم های جدید این موضوع که‬ ‫برخی ناشران با ثبت تخلف رو به رو شده اند را نادیده م ی گی رند و‬ ‫م ی گویند که ما به تخلف های گذشته کاری نداریم‪ ،‬در صورتی که‬ ‫این چنین برخورد هایی باعث م ی شود ناشران خودشان را متعهد‬ ‫به اجرای مقررات نمایشگاه ندانند‪ ،‬چون تصور م ی کنند که تا سال‬ ‫اینده ممکن است مسئوالن تغییر کنند و نیازی نیست که نگران‬ ‫مق رارت تنبیهی برای سال اینده باشند‪ .‬این روال مناسبی نیست؛‬ ‫چرا که به هر حال باید فرقی بین ناشرانی که به مقررات احترام‬ ‫م ی گذارند و انها که احترام نم ی گذارند وجود داشته باشد و ناشرانی‬ ‫که غرفه های خود را به دالالن م ی دهند یا کتاب های ناشران دیگر‬ ‫را در غرفه هایشان عرضه م ی کنند‪ ،‬اینها متخلف هستند و اگر ما‬ ‫تخلف انها را نادیده بگی ریم تنها به این دلیل که ما مسئوالن جدید‬ ‫هستیم بنای ب ی عدالتی را در حق انهایی که به ق وانین نمایشگاه‬ ‫احترام گذاشته اند‪ ،‬ایجاد کرده ایم‪ ،‬چون ناشر تصور م ی کند که‬ ‫هیچ معلوم نیست سال اینده هم همین افراد باشند یا نه‪.‬‬ ‫قوانین نباید با رفتن ادم ها تغییر کند‪ .‬باید یک نهاد دائمی‬ ‫ در این زمینه وجود داشته باشد یا اینکه ما اطمینان حاصل کنیم‬ ‫کهمسئوالنبعدیبهتصمیم هاوقانون هاییکهمسئوالنقبلی‬ ‫ایجاد کرده اند احترام م ی گذارند و به جای اینکه خانه را از اساس‬ ‫تغییر بدهند و همه چیز را نادیده بگی رند‪ ،‬تنها به برطرف کردن‬ ‫ایرادها کفایت م ی کنند‪.‬‬ ‫امسال هم مثل سال های قبل بنای دادن غرفه ها بر اساس‬ ‫نظم الفبایی بوده است‪ .‬امس��ال تصمیم گرفته شده که شروع‬ ‫چینش از ابتدای حروف الفبا و ورودی از د ر شرقی باشد که گفته‬ ‫م ی شود رفت وامد از انجا راحت تر انجام م ی شود‪ ،‬روال م ی تواند‬ ‫این طور باشد که مثال اگر امسال چینش از ابتدای حروف الفبا و‬ ‫از در شرقی است‪ ،‬سال اینده چینش از انتهای حروف الفبا باشد‪،‬‬ ‫به این ترتیب ناشری که سال قبل در انتهای غ ربی سالن بوده‬ ‫م ی تواند امیدوار باشد که امسال در ابتدای سالن ورودی باشد‪.‬‬ ‫حاال اگر مسئوالن جدید بگویند که ما به این شیوه اعتقاد نداریم‬ ‫و م ی خواهیم همان شیوه ای که به نظر خودمان درست است را‬ ‫اجرا کنیم ناشرانی که سال گذش��ته با امید اینکه امسال جای‬ ‫مناسب تری در سالن داشته باشند ش��رایط انتهای شبستان را‬ ‫تحمل کرده اند امسال احس��اس ب ی عدالتی خواهند کرد و به‬ ‫انها ظلم م ی شود‪.‬‬ ‫من فکر م ی کنم که اعتراض به چینش الفبایی ناشی از این‬ ‫است که برخی ناشران هر سال با تغیی ر هایی که اتفاق م ی افتد باز‬ ‫هم جایی که به نظرشان مناسب است را نم ی گی رند‪ .‬اگر باز فقط‬ ‫شروع و پایان در نظر گرفته شود‪ ،‬عده ای که یک سال در راهرو‬ ‫اول بوده اند س��ال بعد به راهروی اخر م ی روند و چرخشی اتفاق‬ ‫م ی افتد که در نتیجه ان احتماال رضایت تع داد بیشتری از ناشران‬ ‫جلب م ی شود و ناشران هم هر سال نسبت به سال بعد امیدوار‬ ‫هستند که حاال اگر امس��ال جایی که مورد نظرشان هست را‬ ‫ندارند سال بعد جای بهتری به انها اختصاص داده خواهد شد‪.‬‬ ‫نکته ای که باید مورد توجه مسئوالن برگزاری نمایشگاه در‬ ‫هر دوره ای قرار بگیرد‪ ،‬این است که عدالت براساس قرعه کشی‬ ‫حاصل نم ی ش��ود‪ ،‬عدالت یعنی اینکه ببینیم کدام ناشران به‬ ‫ضوابط و قوانین نمایشگاه احترام م ی گذارند و این احترام باعث‬ ‫شود که سال اینده از مش��وق هایی برخوردار شوند‪ .‬مثال انتظار‬ ‫دارند که اگر امسال باتوجه به تعداد کتابی که منتشر کرده اند‪،‬‬ ‫طبق قاعده ‪ 10‬متر غرفه به انها تعلق م ی گیرد‪ ،‬به این دلیل که‬ ‫به قواعد نمایشگاه احترام گذاشته اند‪ ،‬شامل تشویق هایی شوند‬ ‫و مثال پانزده متر غرفه به انها داده شود‪ .‬یا مثال امکان تبلیغات‬ ‫در اختیار انها قرار بگیرد و موارد تش��ویقی از این دست‪ ،‬به نظر‬ ‫م ی رسد چنین ش��یوه ای به عدالت نزدیک تر باشد تا اینکه به‬ ‫عنوان یک ناظر بیطرف بخ واهیم همه چیز را نادیده بگی ریم‪.‬‬ ‫سال های قبل و ب ه خصوص در همین سال گذشته‬ ‫که نمایشگاه تا حدودی تحت تاثیر فضای سیاسی‬ ‫قبل از انتخابات هم بود دیدیم که جم ع اوری بعضی‬ ‫کتاب ها که به نظر مس�ئوالن برگزاری نمایش�گاه‬ ‫خلاف مق�ررات نمایش�گاه توزی�ع ش�ده بودند‪،‬‬ ‫سروصدای زیادی به پا کرد‪ ،‬امسال اما با اینکه گفته‬ ‫م ی ش�ود تعدادی کتاب تا امروز از نمایشگاه جمع‬ ‫شده اس�ت‪ ،‬خبری از اعتراض های گسترده به این‬ ‫موضوع جم ع اوری کتاب نیس�ت‪ ،‬به نظر شما چه‬ ‫اتفاقی افتاده است؟‬ ‫باید ب��ر این موض��وع تاکید کنم ک��ه در داخل خود‬ ‫نمایشگاه کسی به دنبال ایجاد و سروصدا و درگیری نیست‪ ،‬گرچه‬ ‫هم سال گذشته و هم در همه سال های قبل از ان‪ ،‬اتفاق افتاده‬ ‫است که کتابی از نمایشگاه جمع اوری شود‪ ،‬اما اینطور نیست‬ ‫که کسی به دنبال سیاسی کردن جو باشد‪ .‬مشکل اینجاست‬ ‫که برخورد هایی که گاهی کامال معمولی هم هستند در برخی‬ ‫محافل‪ ،‬سیاسی م ی شوند‪ .‬برخی ضع ف هایی که در نمایشگاه‬ ‫ی مورد توجه ق��رار م ی گیرد و گاهی کال‬ ‫وجود دارد گاهی خیل ‬ ‫نادیده گرفته م ی شود‪ ،‬اگر بخواهم در این زمینه مثالی بیاورم‪،‬‬ ‫همین موضوع کارتخوان ها م ی تواند نمونه باش��د‪ ،‬اشکال در‬ ‫فرهنگ‬ ‫کارتخ وان های نمایشگاه هر سال وجود داشته است اما م ی بینیم‬ ‫که هر س��ال حجم تبلیغات در این زمینه با سال قبل متفاوت‬ ‫است‪ ،‬گاهی رسانه ها تبلیغات س��نگینی را در این زمینه ایجاد‬ ‫م ی کنند و گاهی هم کال سکوت م ی کنند‪ .‬ما باید این تبلیغات‬ ‫را با انچه واقعا رخ م ی دهد متفاوت بدانیم و بتوانیم انها را از هم‬ ‫تمییز دهیم‪ .‬نباید معیار کیفیت و برخورد ها در نمایش��گاه را‬ ‫جوسازی های رس��انه ای قرار بدهیم‪ ،‬در کلیت برگزارکنندگان‬ ‫نمایش��گاه ها در هر دوره ای بیش��تر به دنبال این هستند که‬ ‫نمایشگاه را ارام برگزار کنند و کار ها را با مفاهمه و گفت وگو پیش‬ ‫بب رند و تالش کنند طرف مقابل را قانع کنند‪.‬‬ ‫اما گاهی همین موضوعات کوچک در فضای نشر‬ ‫دس�ت اویز بازی های سیاس�ی م ی ش�ود و گاهی‬ ‫راحت از کنار انها عبور م ی شود‪ ،‬این موضوع ناشی‬ ‫از چیست؟‬ ‫توضیح دادم که کس��ی در نمایشگاه به دنبال ایجاد‬ ‫جنجال نیست‪ ،‬بلکه تالش م ی شود که نمایشگاه را ارام برگزار‬ ‫کنند و کار ها را با مفاهمه و گفت وگو پیش بب رند و تالش کنند‬ ‫طرف مقابل را قانع کنند‪.‬‬ ‫در ش رایط فعلی فکر م ی کنید ب رای اینکه حوزه نشر‬ ‫و نمایش�گاه ان یک روال رو به رش�د داشته باشد و‬ ‫بتواند هر سال دس�تاور دهای بیشتری حاصل کند‪،‬‬ ‫باید چه مسیری را دنبال کند؟‬ ‫اما اقای وزیر در اغاز کارش�ان صراحت�ا گفته اند که‬ ‫مایل هستند ممیزی ب ه خصوص در بخش کتاب به‬ ‫خود ناشران سپرده شود‪ .‬این اظهارات البته با روی‬ ‫خوش ناشران رو به رو نش�د اما برای اعالم مواضع‬ ‫وزیر نس�بت به موضوع ممیزی شاید کافی به نظر‬ ‫م ی اید‪...‬‬ ‫وقتی اقای جنی این اظهارات را بی��ان می کرد تازه‬ ‫به عنوان وزیر انتخاب شده بود و خب رنگاران از او در مورد برخی‬ ‫اظهارات اقای وزیر را باید به حساب کسی‬ ‫بگذاریم که هنوز با اطالعات بیرونی در‬ ‫مورد مسائل قضاوت م ی کند‪ ،‬اما بعد از‬ ‫استق رار موضوع تغییر کرد‪ .‬البته این‬ ‫نباید ب ه عنوان تغییر نظر تلقی شود‪ ،‬ان‬ ‫حرف های قبل ناشی از عدم تسلط به‬ ‫موضوعات بوده است‬ ‫و ش�ما فکر م ی کنید ک�ه این اظه�ارات نم ی تواند‬ ‫مقدم�ه تغییرات�ی در نح�وی اعم�ال ممی�زی در‬ ‫حوزه های مختل�ف و از جمله موضوع ممیزی کتاب‬ ‫باشد؟‬ ‫موضوع این است که وزارت ارش��اد مجری قوانینی‬ ‫است که ش��ورای عالی انقالب فرهنگی مصوب م ی کند‪ ،‬هم‬ ‫اقای جنتی هم هر کس دیگری که وزارت را به عهده بگیرد باید‬ ‫به ضوابط احترام بگذارد و قان��ون را رعایت کند‪ ،‬وزارت فرهنگ‬ ‫قانونگذار نیست بله مجری قانون اس��ت و اگر بخواهد کاری‬ ‫فرا تر از ان چیزی که در ضوابط است انجام دهد باید پاسخگو‬ ‫باشد‪ .‬این موضوع در مورد رئی س جمهور و سایر اعضای هیات‬ ‫دولت هم وجود دارد‪ ،‬تا وقتی که اظهارنظ ر ها شخصی و از جنبه‬ ‫کارشناسی است موضوع فرق م ی کند اما وقتی پای اجرا در میان‬ ‫باشد‪ ،‬اگر اشکالی در اجرای قانون باشد‪ ،‬باید پاسخگویی در نظر‬ ‫گرفته شود‪.‬‬ ‫در حال حاضر هش�ت م�اه از اغ�از کار دولت جدید‬ ‫گذشته است‪ ،‬شما چه تفاوت هایی را در حوزه نشر‬ ‫م ی بینید که م ی تواند ناشی از کار دولت جدید باشد؟‬ ‫واقعیت این است که به نظر من تفاوت چندانی ایجاد‬ ‫نشده است‪ .‬ارزیابی من این است که اوضاع همچنان مثل قبل‬ ‫است‪ ،‬البته این مثل قبل که م ی گویم منظورم الزاما زمانی قبل‬ ‫از دو سال گذشته است‪ .‬در دو س��ال گذشته شرایط نشر کمی‬ ‫نا بسامان بوده است‪ ،‬اگر این دو س��ال را جدا کنیم‪ ،‬در مجموع‬ ‫تفاوتی حاصل نشده است‪.‬‬ ‫در مورد دو سال گذش�ته چطور؟ در دو سال گذشته‬ ‫چه موضوعاتی وجود داش�ته که باعث شده این دو‬ ‫سال را از کل کارنامه فرهنگی دولت قبلی جدا کنید؟‬ ‫اگر بخواهیم اوضاع امروز را نس��بت به سال قبل و‬ ‫حتی دو سال قبل بسنجیم‪ ،‬واقعا اوضاع قابل مقایسه نیست‪،‬‬ ‫مثال در مورد همین نمایش��گاه کتاب ببینید امسال چقدر در‬ ‫حوزه حضور ناشران بی ن المللی اوضاع متفاوتی داریم‪ ،‬در حالی‬ ‫که سال های قبل عمال دچار یک عقبگرد واقعی در این عرصه‬ ‫بودیم‪.‬‬ ‫نش�ر کت�اب را چق�در متف�اوت از س�ال های قبل‬ ‫م ی بینید؟ به نظر شما تغییری قابل مشاهده هست‬ ‫که بتوانیم ان را به سیاست های دولت جدید نسبت‬ ‫بدهیم؟‬ ‫نباید نشر کتاب را با دو سال قبل مقایسه کرد‪ .‬در دو‬ ‫سال قبل یک روند خطایی در حال صدمه زدن به تمام حوزه های‬ ‫فرهنگی بود‪ ،‬حاال این اراده وجود دارد که این روند ها اصالح شود‪،‬‬ ‫ما در دو سال به یک باره شاهد افزایش سر سام اور قیمت کاغذ‬ ‫بودیم‪ ،‬مشکالتی برای ناشران و مولفان ایجاد شده بود که حاال‬ ‫کم کم در حال بر طرف شدن اس��ت و نتیجه ان را هم به مرور‬ ‫خواهیم دید‪.‬‬ ‫شما امیدوار هستید که در ادامه کار دولت مثال دریک‬ ‫سال اینده شاهد تغییرات جدی در حوزه نشر کتاب‬ ‫باشیم یا اوضاع به همین شکل ادامه خواهد داشت؟‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫من خیلی در انتظار اتفاق ویژه ای در حوزه نشر کتاب‬ ‫نیستم‪ ،‬چون برای چنین اتفاق هایی باید ابزار های ویژه ای هم‬ ‫وجود داشته باشد‪ .‬مثال ما نیازمند بودجه های متناسب و نیروی‬ ‫کار کارامد خ واهیم بود‪ .‬اما به هر حال مسئوالن معاونت فرهنگی‬ ‫در پی اصالح امور هستند و این موضوع باعث م ی شود که جای‬ ‫امیدواری به اینده نشر و فرهنگ کشور وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫برای اینکه نمایش��گاه یک روند رو به رش��د داشته‬ ‫باش��د و بتواند هر سال بهتر از س��ال قبل باشد باید یک سری‬ ‫ضرورت هایی را داشته باشد‪ ،‬نکته اولی که باید مورد توجه قرار‬ ‫بگیرد مساله مکان نمایشگاه است‪ ،‬نمایشگاه نیاز دارد که هر‬ ‫سال در یک مکان مشخص برگزار شود تا تکلیف برگزارکنندگان‬ ‫ان روشن باشد و بدانند که باید برای چه فضایی برنامه ریزی کنند‪.‬‬ ‫ی که باید مورد توجه قرار بگیرد این اس��ت که‬ ‫مورد دوم ‬ ‫نهاد برگزارکننده نمایش��گاه باید مشخص باش��د و نباید هم‬ ‫دستخوش تغیی رات خیلی زیادی بشود‪ ،‬حتی اگر افراد هم تغییر‬ ‫م ی کنند سیاست های کلی نباید خیلی تغییر کند‪ ،‬چون خیلی‬ ‫از موضوعات بیش از انکه نیازمند ثبات مدیریت باشد نیازمند‬ ‫ثبات ب رنامه هاست و البته اینکه ادم ها تا جایی که ممکن است‬ ‫تغیییر نکنند و ثبات مدیریت وجود داشته باشد خیلی خوب و‬ ‫پسندیده است‪ ،‬اما حتی اگر قرار است افراد هم تغییر کنند اگر‬ ‫سیاست ها ثبات داش��ته باشند ش��اهد روند بهتری در برگزاری‬ ‫نمایشگاه خ واهیم بود‪.‬‬ ‫یکی از م��واردی که مایلم به ان اش��اره کن��م در بحث ‬ ‫سازه های موقت اس��ت‪ .‬امکانات نمایش��گاهی ما به اندازه ای‬ ‫نیست که بتوانیم تمام نمایشگاه را در سازه های دائمی برگزار‬ ‫کنیم‪ .‬در سازه های موقت وقتی مساله برق کشی و مخابرات‬ ‫پیش م ی اید‪ ،‬هر سال سیم های ما قطع ی هایی دارند که بعد از‬ ‫ایجاد سازه باید برطرف شوند‪ ،‬بعد وقتی سازه ها بعد از نمایشگاه‬ ‫جمع م ی شوند این سیم ها هم جمع م ی شود‪ ،‬سال بعد دوباره با‬ ‫ایجاد سازه ها و سیم کشی قطع ی هایی به وجود م ی اید که دوباره‬ ‫باید بررسی شود‪ .‬یعنی اگر مثال یک کیلومتر سیم کشی برای‬ ‫امسال انجام م ی شود که پنج قطعی ان برطرف م ی شود‪ ،‬سال‬ ‫بعد دوباره در این یک کیلومتر سیم کشی باز قطع ی های جدید‬ ‫ایجاد م ی ش��ود که دوباره باید برطرف شود‪ .‬اگر سازه ها موقتی‬ ‫نباشد‪ ،‬ب ا ترمیم اشکال ها س��ال های بعد نمایشگاه مشکالت‬ ‫کم تری خواهد داشت‪.‬‬ ‫موضوع دیگر در مورد مدیریت و لزوم ایجاد یک نهاد ثابت‬ ‫ب رای برگزاری نمایشگاه است‪ ،‬اگر یک نهاد ثابت برای این کار‬ ‫وجود داشته باشد امکان انباش��ت تجربه فراهم م ی شود و این‬ ‫تجربه با امدن و رفتن افراد هم تغییر نم ی کند و از بین نم ی رود‪.‬‬ ‫نکات قوت و ضعف هر سال در سال های بعد هم م ی تواند مورد‬ ‫استفاده قرار بگیرد‪.‬‬ ‫باز در همان بحث سازه های موقت امسال در بازدیدی که‬ ‫از نمایشگاه داشتم دیدم که استحکا م سازه ها خیلی کم است‪،‬‬ ‫این نشان م ی دهد که ما از تجربه چهار پنج سال پیش و حوادثی‬ ‫که در نمایشگاه رخ داده است چیزی به دست نیاورده ایم که به‬ ‫موضوع استحکام سازه ها بیشتر توجه کنیم‪ ،‬یا مثال اگر خدایی‬ ‫ناکرده باران شدید بهاری داشته باشیم سازهای بیرونی نمایشگاه‬ ‫دچار مشکل خواهند شد‪ ،‬البته ما امیدواریم که اتفاقی نیفتد‪ ،‬اما‬ ‫اگر مدیریت واحد و نهاد ثابت وجود داشته باشد دلیل ندارد که ما‬ ‫هر سال از صفر شروع کنیم‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد که دولت تالش م ی کند در مورد ممیزی‬ ‫تغیی راتی ایجاد کن��د‪ .‬این موضوع اخی را فرا ت��ر از اظهارات وزیر‬ ‫فرهنگ در سخنرانی اقای رئی س جمهور در افتتاحیه نمایشگاه‬ ‫کتاب ته ران هم دیده ش��د‪ .‬م ی خواهم نظر شما را در مورد این‬ ‫اظهارات بدانم‪.‬‬ ‫من به اظهارات اقای رئی س جمهور به صورت کالن نگاه‬ ‫م ی کنم‪ ،‬اگر یک نگاه کالن داشته باشیم که اظهارات قابل تامل‬ ‫است‪ ،‬چون خیلی متوجه ممیزی به صورت خاص نیست‪ .‬اقای‬ ‫رئی س جمهور در مورد ارشاد اهالی فرهنگ اظهارنظر کرده و گفته‬ ‫است که این وضعیت قابل تغییر است‪ ،‬باید برای اهالی فرهنگ‬ ‫شخصیت قائل شویم و کار دون ش��ان انها انجام ندهیم‪ .‬این‬ ‫موضوع در مورد اهالی سایر تخصص ها هم وجود دارد‪ .‬مثال در‬ ‫مورد اقتصاد یا همه حوزه های دیگر باید کار اهالی هر حوزه ای را‬ ‫به دست خودشان بسپاریم‪.‬‬ ‫این که کار اهالی هر حوزه ای را به دست خودشان بدهیم‬ ‫البته به این معنی نیست که ضابطه ها را نادیده بگیریم‪ .‬احترام‬ ‫گذاشتن به ضابطه ها در هر شرایطی با محترم شمردن اهالی‬ ‫حوزه های مختلف متفاوت است‪.‬‬ ‫اما در مورد اظهارات وزیر‪ ،‬من فکر م ی کنم انچه در مورد‬ ‫نظارت قبل از چاپ گفته م ی شود‪ ،‬تا انجا که وظیفه قانونی وزارت‬ ‫فرهنگ وارشاد اسالمی است باید مورد توجه قرار بگیرد‪ .‬ما در این‬ ‫مورد قانون داریم و قانون هم الزم االجراست‪ .‬بعید است که کسی‬ ‫در مورد اجرای قانون نظر دیگری داشته باشد‪ .‬من نشنیده ام که در‬ ‫جمهوری اسالمی کسی مخالف اجرای قانون باشد‪.‬‬ ‫مسائل ریز سوال م ی کردند‪ .‬او هم اعالم موضع شخصی م ی کرد‪،‬‬ ‫در واقع ان اظهارات را باید به حساب کسی بگذاریم که هنوز با‬ ‫اطالعات بیرونی در مورد مس��ائل قضاوت م ی کن��د‪ ،‬اما بعد از‬ ‫استق رار اقای وزیر در وزارتخانه اش موضوع تغییر کرد‪ .‬البته این‬ ‫نباید به عنوان تغییر نظر تلقی شود‪ ،‬ان حرف هایی که قبل از‬ ‫استق را ر اقای وزیر گفته شده‪ ،‬ناشی از عدم تسلط به موضوعات‬ ‫بوده است‪ ،‬بعد از انکه اقای وزیر بر ضوابط مسلط شد بر اساسی‬ ‫همان ها هم اقدام م ی کند‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫داستان دو برادر‬ ‫ورزش‬ ‫تصمیمات رس�ول و امیر خادم حاال به تیتر یک رسانه های ورزشی‬ ‫تبدیل ش�ده؛ جایی که برادر بزرگ تر برای فوتب�ال تعیین تکلیف‬ ‫میکند و برادر کوچ ک تر در کشتی یکهتازی‪ .‬انها از روزهای سخت‬ ‫برنده بیرون می ایند؟‬ ‫تیتراول‬ ‫گاهی دور‪،‬گاهینزدیک‬ ‫نسبت ب رادران خادم با سیاست و ورزش چگونه است؟‬ ‫‪1‬‬ ‫ب رادران خادم روزهای خبرس��ازی را پش��ت س��ر‬ ‫م ی گذارند‪ .‬رسول در فدراسیون کشتی و امیررضا در وزارت‬ ‫ورزش و جوانان حاال مخالفانی دارند که دیگر به س��بک و‬ ‫سیاق گذشته نم ی توانند ب رابرشان سکوت پیشه کنند‪ .‬هر‬ ‫چند این دو ب رادر حامیانی ه��م دارند اما با این حال اختالف‬ ‫محمد بنا با رسول خادم و مخالف خوانی فوتبال ی ها در مورد‬ ‫قدرت گرفتن امیررضا خادم به تیتر یک رسانه های ورزشی‬ ‫تبدیل شده است‪ .‬اختالف هایی که فدراسیون کشتی و البته‬ ‫وزارت ورزش را ب��ا حرف و حدیث ها و حاش��ی ه هایی روبه رو‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫داستان امیررضا‬ ‫امیررضا خادم نخس��تین بار در المپیک ‪ ۱۹۸۸‬سئول‬ ‫در ‪ ۱۸‬س��الگی به عضویت تیم مل��ی در وزن ‪ ۶۸‬کیلوگرم‬ ‫درامد‪ .‬وی در این مسابقات چهار دور در جدول باقی ماند و با‬ ‫شکست از ارسن فادزائف از شوروی حذف شد‪ .‬در مسابقات‬ ‫قهرمانی جهان ‪ ۱۹۸۹‬مارتینی سوئیس به مقام پنجم رسید‪.‬‬ ‫سال بعد در مسابقات جهانی ‪ ۱۹۹۰‬توکیو به مدال ب رنز دست‬ ‫یافت و در مسابقات جهانی کشتی ‪ ۱۹۹۱‬وارنا با پیروزی بر‬ ‫کنی ماندی به طال رسید‪ .‬او در همین سال در دهل ی نو مقام‬ ‫دوم مسابقات قهرمانی اسیا را به دست اورد‪.‬‬ ‫امیر خادم در سال ‪ ۱۹۹۲‬در مسابقات قهرمانی اسیا در‬ ‫ته ران بر سکوی نخست ایستاد و در همین سال در المپیک‬ ‫به مدال ب رنز المپیک رسید‪ .‬در مسابقات جهانی تورنتو ‪۱۹۹۳‬‬ ‫ضربه فنی و حذف شد‪ .‬در مسابقات جهانی ‪ ۱۹۹۴‬استانبول‬ ‫نیز بعد از دو پیروزی حذف شد اما او در همین سال موفق شد‬ ‫مدال طالی بازی های اسیایی هیروشیما را تصاحب کند‪ .‬در‬ ‫مسابقات جهانی ‪ ۱۹۹۵‬اتالنتا هفتم شد و در المپیک ‪۱۹۹۶‬‬ ‫اتالنتا یک بار دیگر مدال ب رنز المپیک را بر گردن انداخت‪ .‬او‬ ‫در این مسابقات پس از شکست از حاج ی مراد ماگومدوف از‬ ‫روسیه در بازی رده بندی صباح الدین اوزترک را شکست داد و‬ ‫پس از مسابقات کناره گیری خود از کشتی را اعالم کرد‪ .‬او در‬ ‫دورانی که ب رای تیم ملی کشتی کشورمان روی تشک رفت‬ ‫موفقی ت های فراوانی را از ان خود و کشتی ای ران کرد‪ .‬هر چند‬ ‫به اعتقاد خیل ی ها وداع او با ای��ن دوره از زندگی حرفه ای اش‬ ‫کمی زود به وقوع پیوس��ت اما او در کس��وت یک مدیر نیز‬ ‫موفق شد ب رای کشتی کشورمان افتخارافرین شود؛ امیررضا‬ ‫خادم در سال ‪ ۷۶‬به عنوان مدیر تیم های ملی کشتی ای ران‬ ‫انتخاب شد و در این پست قهرمانی کشتی جهان در سال‬ ‫‪ 98‬را به دست اورد‪ .‬این اولین قهرمانی جهانی کشتی ای ران‬ ‫پس از ‪ ۳۳‬سال بود‪.‬‬ ‫خادم پیش از المپیک ‪ ۲۰۰۰‬سیدنی دوباره به صحنه‬ ‫کش��تی برگش��ت و با موفقیت در مس��ابقات انتخابی در‬ ‫چهارمین حضور خود در المپیک به مقام چهارم رس��ید‪ .‬او‬ ‫پس از ان ریاست فدراس��یون کشتی ای ران را برعهده گرفت‬ ‫و تیم ملی کشتی ازاد ای ران در زمان مسئولیت او‪ ،‬چهارمین‬ ‫قهرمانی جهان خود را در مس��ابقات جهان��ی ‪ ۲۰۰۲‬ته ران‬ ‫به دس��ت اورد‪ .‬وی قبل از المپیک ‪ ۲۰۰۴‬ات��ن درحال ی که‬ ‫نمایندگی مجلس را برعهده داش��ت به روی تشک کشتی‬ ‫برگش��ت‪ .‬خادم‪ ،‬به رغم اعت��راض برخی سیاس��تمداران و‬ ‫همکاران او در مجلس که معتقد بودند حضور یک نماینده‬ ‫یزند‪،‬‬ ‫مجلس با دوبنده روی تشک کشتی به شان او لطمه م ‬ ‫به تالش خود ب رای پنجمین حض��ور در المپیک ادامه داد‬ ‫اما پس از شکس��ت مقابل مجید خدایی در یک تورنمنت‬ ‫کسی مثل انها‬ ‫نبود‬ ‫گفت و گو با صدرالدین‬ ‫کاظمی درباره ب رادران خادم‬ ‫بی ن المللی در ترکیب تیم ملی قرار نگرفت و ب رای همیشه‬ ‫به ورزش حرفه ای خاتمه داد‪ .‬خ��ادم‪ ،‬در خردادماه ‪ ۹۲‬و طی‬ ‫حکمی از س��وی دکتر مهرزاد حمیدی‪ ،‬رئیس فدراس��یون‬ ‫ورزش های دانش��گاهی‪ ،‬به عنوان رئیس «انجمن کشتی»‬ ‫این فدراسیون منصوب شد اما در دولت روحانی شرایط ب رای‬ ‫ادامه فعالیت وی هموارتر شد؛ وزیر ورزش و جوانان در دی ماه‬ ‫سال گذشته وی را به عنوان معاون حقوقی‪ ،‬پارلمانی و امور‬ ‫استان های وزارت ورزش و جوانان منصوب کرد‪ .‬به دنبال این‬ ‫انتصاب رسول خادم‪ ،‬ب رادر کوچک امیررضا بالفاصله پس از‬ ‫انتخاب به عنوان رئیس فدراسیون کشتی‪ ،‬حکم «کارشناس‬ ‫خبره فدارسیون کشتی» را ب رای وی صادر کرد که موافقت‬ ‫دکتر گودرزی را نیز همراه داشت‪.‬‬ ‫بیستم بهمن ماه ‪ ۹۲‬اما پس��ت «نماینده تام االختیار‬ ‫وزیر ورزش ب رای پیگیری فرایند خصوص ی سازی و واگذاری‬ ‫ش��رکت های فرهنگی و ورزشی اس��تقالل و پرسپولیس»‬ ‫باعث ش��د تا امیررضا طی ماه های اخیر شرایط متفاوتی را‬ ‫در عرص��ه مدیریت تجربه کند‪ .‬خود او ب��ه کنایه م ی گوید‪:‬‬ ‫«در چند وقت اخیر هجمه های زیادی علیه من بود و گفته‬ ‫م ی شد که توان مدیریتی ندارم یا جوان هستم‪ .‬نم ی دانم چرا‬ ‫من همیشه جوان م ی مانم!»‬ ‫امیررضا در دنیای سیاست‬ ‫ماموریت سخت امیررضا خادم‬ ‫امیررضا خادم حاال به عنوان نماینده تام االختیار وزارت‬ ‫ورزش ماموریت یافته تا دو باش��گاه پرسپولیس و استقالل‬ ‫را به بخش خصوصی واگذار کند؛ کاری که بیس��ت س��ال‬ ‫است در حد وعده باقی مانده و البته عده ای معتقدند این بار‬ ‫هم بعید است که به مرحله اجرا برس��د‪ .‬امیررضا خادم طی‬ ‫این م��دت بارها و باره��ا مجبور به واکن��ش ب رابر مخالفان‬ ‫فوتبال ی اش ش��ده اس��ت؛ از امیر قلع ه نویی گرفته تا علی‬ ‫دایی‪ .‬امیر حاال در فوتبال مخالفان فراوانی دارد‪ .‬ش��اید به‬ ‫این دلیل که فوتبال ی ها نم ی خواهند بپذیرند مردی از اهالی‬ ‫کشتی ب رایش��ان تصمیم گیری کند‪ .‬این روزها مدیریت بر‬ ‫فوتبال و تصمیم گیری های ان به دس��ت کش��ت ی گی ران و‬ ‫قهرمانان سابق کشتی ای ران افتاده اس��ت‪ .‬این واقعیت در‬ ‫حالی حاشی ه ساز شده که سال هاس��ت کشتی و فوتبال در‬ ‫تقابلی جدی با یکدیگر به سر م ی برند‪ .‬دلیل ان نیز روشن‬ ‫است؛ پول زیادی که در فوتبال هزینه م ی شود‪ .‬امیررضا خادم‬ ‫نیز یکی از مخالفان جدی این هزینه های هنگفت در رشته‬ ‫فوتبال اس��ت‪ .‬او یکی‪ ،‬دو بار در این باره موضع گیری کرده‬ ‫بود‪ .‬ان هم زمانی که هنوز موفق نشده بود ب رای فوتبال در‬ ‫حد یک تصمیم گیر ظاهر شود‪ .‬او گفته بود که م ی بایست‬ ‫مقابل هزینه های سنگین در فوتبال ایستاد؛ هزینه هایی که‬ ‫اتفاقا هیچ موفقیت و خروجی مثبتی به همراه ندارد‪ .‬ایا در‬ ‫شرایط کنونی تصمیم گیر شدن چهره ای همچون امیررضا‬ ‫خادم موضوع تالفی و انتقام کشت ی گی ران از فوتبالیس ت ها‬ ‫را به ذهن متبادر م ی کند؟ شاید س��خت بتوان در این مورد‬ ‫قضاوت کرد‪.‬‬ ‫با این حال اهالی فوتبال حاال بیش از هر زمان دیگری‬ ‫امیررضا خادم را مورد انتق��اد قرار م ی دهند‪ .‬به خصوص امیر‬ ‫قلع ه نویی که این روزها به منتقد شماره یک خادم تبدیل شده‬ ‫است؛ «اقای خادم جایگاهی که هم اکنون به عنوان نماینده‬ ‫مجلس دارید را روزی از دس��ت م ی دهید اما اگر م ی خواهید‬ ‫در مورد فوتبال صحب��ت کنید با مطالعه ای��ن کار صورت‬ ‫بگیرد بهتر اس��ت نه اینکه با الفاظ دو تی��م را قربانی کنید‪.‬‬ ‫ش��ما باید‪ ،‬باید و باید همانطور که رقم قرارداد استقالل ی ها‬ ‫و پرسپولیس ی ها را شفاف سازی کردید درباره تیم های فوالد‬ ‫و مس هم این کار را انجام دهید که انجام نشدن این کار با‬ ‫قربان ی کردن استقالل و پرسپولیس هیچ فرقی ندارد‪».‬‬ ‫از این دس��ت انتقادها این روزها کم مخابره نم ی شود‪.‬‬ ‫علی دایی و دیگر مسئوالن باشگاه پرسپولیس و استقالل‬ ‫نیز به نوبت مقابل امیررضا خادم ق��رار گرفته اند‪ .‬وی نیز در‬ ‫چند نوبت در مقام پاسخگویی برامده است؛ «انتشار لیست‬ ‫پرداخت ی های پرسپولیس و استقالل از طرف من نبود‪ .‬این‬ ‫لیست از طرف تیم بازرس��ی اعالم شد‪ .‬بعض ی ها م ی گویند‬ ‫بهتر اس��ت باش��گاه های دیگر هم مبلغ قراردادشان را ذکر‬ ‫کنند اما باشگاه های دیگر زیر نظر وزارت ورزش نیستند البته‬ ‫این موضوع به انها پیشنهاد ش��ده و فکر خوبی است‪ .‬انچه‬ ‫محل ای راد ماس��ت هزینه هایی است که در فوتبال م ی شود‬ ‫یعنی درامدهای غی ر مولد بودن فوتبال است‪ .‬البته در تمام‬ ‫دنیا هزینه ها باالس��ت اما درامدهای انها با باشگاه های ما‬ ‫قابل مقایسه نیست‪ .‬گله مندی ها از می زان دریافتی و قرارداد‬ ‫بازیکنان نیس��ت‪ .‬اگر من هم جای انها بودم دوست داشتم‬ ‫این مقدار بیشتر شود‪ .‬ورزشکاران دیگر مانند کشت ی گی ران و‬ ‫تکواندوکاران هم حرف شان این نیست که چرا فوتبال زیاد‬ ‫م ی گیرد‪ ،‬حرف شان این است که چرا به ما بیشتر نم ی دهید‪.‬‬ ‫مدیری که قرارداد ببندد و بعد نتواند به ان پایبند باشد یعنی‬ ‫سوءاس��تفاده‪ ،‬یعنی ب ی کفایتی و ای��ن کار از نظر اخالقی‬ ‫درست نیست که قولی را بدهیم و به ان پایبند نباشیم‪».‬‬ ‫داستان رسول‬ ‫تقریبا ‪ 22‬سال پیش در سالن شهدای هفتم تیر ته ران‬ ‫ب رای یک مسابقه هشت دقیقه ای کشتی غوغایی به پا شده‬ ‫بود؛ رقابتی داخلی بین دو قهرمان وزن ‪ 84‬کیلوگرم؛ رسول‬ ‫خادم و عباس جدیدی‪ .‬هدف هم معل��وم بود‪ .‬یک نفر باید‬ ‫دوبنده تیم ملی را م ی پوشید‪ .‬س��الن هفتم تیر ته ران ب رای‬ ‫این مسابقه انتخابی(جهانی تورنتو ‪ )2003‬مملو از جمعیت‬ ‫شده بود‪ .‬وقتی دو کشت ی گیر روی تشک امدند حساسی ت ها‬ ‫به اوج خود رس��ید؛ کش��تی جنجال ی تر از انی بود که بتوان‬ ‫تش��خیص داد چه کس��ی ب رنده بیرون م ی اید‪ .‬سوت پایان‬ ‫نواخته ش��د‪ .‬عباس جدیدی با یک اختالف امتیاز رس��ول‬ ‫را شکس��ت داد و روی دوش بچه محله ای ها و دوس��تانش‬ ‫مل ی پوش شدن را جشن گرفت‪ .‬انگار قهرمان المپیک شده‬ ‫بود‪ .‬رسول خادم سرش را پایین انداخت و به رای داور تمکین‬ ‫کرد و رفت‪ .‬جدیدی مسافر تورنتو ش��د‪ .‬او طال گرفت‪ .‬چند‬ ‫ماه بعد از تورنتو خبر امد که نمونه ازمایش عباس جدیدی‬ ‫مثبت اس��ت و او باید طالی خود را پس بدهد‪ .‬قس��م ها و‬ ‫اس��تدالل های جدیدی راه به جایی نبرد‪ .‬او محروم شد‪ ،‬هر‬ ‫چند دوباره برگشت و باز هم مدال گرفت‪.‬‬ ‫چهره سیاسی رسول‬ ‫رسول خادم همواره در طول س��ال هایی که در ورزش‬ ‫حضور داشته سعی کرده مثل همان روزی رفتار کند که مقابل‬ ‫جدیدی شکس��ت خورد؛ ارام و ب ی حاشیه‪ .‬هر چند حضور او‬ ‫در دنیای سیاس��ت درس��ت مثل حضور ب��رادر بزرگ ترش‬ ‫خبرس��از بوده اس��ت‪ .‬وقتی دولت احمدی نژاد در خصوص‬ ‫تشکیل وزارت ورزش و جوانان تغییر لحن داد یک نام بیش‬ ‫از پیش مورد توجه قرار گرفت؛ رسول خادم‪ .‬او رقیب محمد‬ ‫عل ی ابادی در انتخابات ش��هردار ته ران بود ک��ه در نهایت‬ ‫محمدباقر قالیب��اف پیروز این انتخابات ب��ود‪ .‬همان دوران‬ ‫برخی روزنامه ها مدعی شدند دولت به رسول پیشنهاد داده‬ ‫بوده به ساختمان سئول سازمان تربی ت بدنی بیاید و میدان و‬ ‫حامیانش را به سمت محمد عل ی ابادی سوق دهد و در واقع‬ ‫شهرداری پایتخت را با معاونت رئی س جمهور عوض کند‪ ،‬اما‬ ‫رسول این پیشنهاد را نپذیرفته بود‪ .‬رسول خادم البته از برند‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫رسول در فدراسیون کشتی و امیررضا در‬ ‫وزارت ورزش و جوانان ح�اال مخالفانی‬ ‫دارند که دیگر به س�بک و سیاق گذشته‬ ‫نمی توانند برابرشان سکوت پیشه کنند‪.‬‬ ‫هر چند این دو ب�رادر حامیانی هم دارند‬ ‫اما با این حال اختالف محمد بنا با رسول‬ ‫خادم و مخالف خوانی فوتبالی ها در مورد‬ ‫قدرت گرفتن امیررضا خادم به تیتر یک‬ ‫رس�انه های ورزش�ی تبدیل شده است‪.‬‬ ‫اختالف هایی که فدراسیون کشتی و البته‬ ‫وزارت ورزش را ب�ا ح�رف و حدیث ها و‬ ‫حاشیه هایی روبه رو کرده است‬ ‫یک کشتی گیر به عالوه یک‬ ‫دونده‬ ‫باکشتیم ی توان‬ ‫بهجنگفوتبالرفت؟‬ ‫ورزش‬ ‫امیررضا خادم نخستین ورزش��کار حرفه ای است که‬ ‫وارد مجلس ش��ورای اسالمی ای ران شده اس��ت‪ .‬امیر خادم‬ ‫در س��ال ‪ ۱۳۸۲‬نامزد انتخابات مجلس هفتم در ته ران شد‬ ‫و در فهرس��ت ابادگران قرار گرفت و به عنوان نفر سوم وارد‬ ‫مجلس شد‪ .‬اما در انتخابات مجلس هشتم در اسفند ‪۱۳۸۶‬‬ ‫در فهرست اصلی جبهه متحد اصولگرایان جای نداشت و‬ ‫نفر شصتم انتخابات شد‪.‬‬ ‫او جبهه خود را تغییر داده بود؛ ش��اید به این دلیل که‬ ‫طیفی از اصولگرایان نیز با محم��ود احمدی نژاد اختالفاتی‬ ‫پی دا کردند اما به هر حال تغییر فاز سیاسی امیررضا چشمگیر‬ ‫بود و او به س��مت اصالح طلبان س��وق پیدا ک��رد‪ .‬خود او‬ ‫در مصاحب ه ای م ی گوی��د که دولت قبلی ب��ه فعالیت او در‬ ‫عرصه مدیری��ت عالقه مند نبوده اس��ت‪ .‬امیر همچنین در‬ ‫مصاحب ه های��ی عملکرد دول��ت را در حوزه های مختلف به‬ ‫چالش کشید تا بیش از پیش از دولت قبلی دور شود‪ .‬داستان‬ ‫موضع گیری های سیاس��ی امیررضا خ��ادم وقتی جالب تر‬ ‫م ی ش��ود که او در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 76‬یکی‬ ‫از حامیان ناطق نوری بود‪ .‬هر چن��د در دولت خاتمی نیز او‬ ‫ریاست فدراسیون کشتی را برعهده گرفت اما با این حال این‬ ‫جابه جای ی ها از نگاه خود او توجیهات منطقی دارد‪ .‬او معتقد‬ ‫است که اصولش پایبندی به نظام و رهبری است و هیچ گاه‬ ‫از این اصول کوتاه نیامده است‪.‬‬ ‫امیررضا خادم در ابتدای اغاز به کار دولت تدبیر و امید‬ ‫ب رای کسب ارای سلطان ی فر به عنوان گزینه پیشنهادی وزیر‬ ‫ورزش‪ ،‬چند بار به اتفاق کیومرث هاشمی و سردار درخشان‬ ‫به صحن مجلس رفت و پس از انکه سلطان ی فر رای نیاورد‪،‬‬ ‫ ترجیح داد از صالح ی امیری حمایت کند‪ .‬حمایتی که به نظر‬ ‫منطقی م ی رسید‪ .‬با همه اینها اما در پیشینه سیاسی امیررضا‬ ‫خادم یک مساله کامال روشن است و ان عدم وابستگی به‬ ‫حزب و گروه های سیاسی است؛ هر چند این موضوع م ی تواند‬ ‫برداشت های مختلفی را به همراه داشته باشد‪.‬‬ ‫داستان قه ر م ربی‬ ‫محبوب ما‬ ‫ایا محبوبیت بنا فروریخته‬ ‫است؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫ورزش��ی خود همواره در دنیای سیاست بهره برده است‪ .‬هر‬ ‫چند در این بخش نیز کارنامه قابل توجهی دارد‪ .‬مردی که‬ ‫از همان س��نین جوانی و زمانی که هنوز ‪ ۲۰‬ساله هم نشده‬ ‫بود‪ ،‬در مصاحبه با مجله کیهان ورزش��ی چنان نظریاتی در‬ ‫خصوص مکتب کمونیسم ارائه داد که تداع ی گر نگاه یک‬ ‫جوان به افقی دوردس��ت بود‪ .‬جوانی که در همان مصاحبه‬ ‫برخالف هم قطارانش کس��ب مدال طالی المپیک را ارزو‬ ‫نخواند و ان را کامال دست یافتنی برشمرد‪ .‬بیش از انکه مدال‬ ‫طالی المپیک اتالنتا معرف وی باشد‪ ،‬سخنران ی های مجهز‬ ‫به علم اوست که به عنوان کارنامه اش او را معرفی م ی کند‪.‬‬ ‫در شورای ش��هر ته ران او با دبیر و ساعی مثلث ورزش ی ها را‬ ‫پررنگ تر کرد اما با روی کار امدن دولت روحانی او بار دیگر‬ ‫به عرصه مدیریت ورزش بازگشت‪.‬‬ ‫ریاست پرحاشیه رسول در فدراسیون کشتی‬ ‫اوایل مهرماه س��ال گذشته بود که رس��ول خادم طی‬ ‫حکمی از س��وی س��ی د رضا صالح ی امیری‪ ،‬سرپرست وقت‬ ‫وزارت ورزش وجوانان به عنوان مش��اور عالی این وزارتخانه‬ ‫منصوب شد و در فاصله کمتر از یک ماه به عنوان سرپرست‬ ‫فدراسیون کش��تی نیز منصوب ش��د تا اینگونه نسبت به‬ ‫بازگش��ت به عرصه مدیریت ورزش و به خصوص کش��تی‬ ‫واکنش نشان دهد‪« :‬هرگز گمان نم ی کردم که شرایط و فضای‬ ‫مدیریتی کشتی به گونه ای ش��ود که من مجبور به پذیرش‬ ‫مسئولیت سرپرستی فدراسیون کشتی شوم‪ ،‬اما به هر دلیل‬ ‫این اتفاق افتاد‪ ».‬اواسط دی ماه اما رسول خادم با حداکثر ارا (‪۳۷‬‬ ‫رای از ‪ ۳۸‬رای) به عنوان رئیس فدراسیون کشتی انتخاب شد‬ ‫اما این پایان ماجرا نبود‪ .‬رسول تصمیم گرفت خودش نفر اول‬ ‫کادر فنی تیم ملی کشتی ازاد شود؛ تصمیمی که سخت مورد‬ ‫انتقاد برخی اهالی کشتی قرار گرفت‪ .‬مخالفان رسول دست‬ ‫به کار ش��دند‪ .‬همه نگاه ها متوجه عباس جدیدی بود‪ .‬او در‬ ‫مصاحب ه ای رئیس شدن رسول در فدراسیون کشتی را سخت‬ ‫به چالش کشید و گفت‪« :‬اگر این فدراسیون مشروعیت داشت‬ ‫درباره این انتخاب صحبت م ی کردم اما چون مشروعیتی در‬ ‫ان نم ی بینم حرفی ندارم‪ .‬بهتر است برخی از چاله و چ وله های‬ ‫تیم ملی و اوزان خالی را که در تیم ملی وجود دارد هم به خادم‬ ‫بدهند‪ .‬او توانایی زیادی دارد و م ی تواند با کمی وزن کم کردن‬ ‫در وزن ‪ 85‬یا ‪ 130‬کشتی بگیرد!»‬ ‫رس��ول خادم اما همان روی��ه ای را در پیش گرفت که‬ ‫‪ 22‬سال پیش در ان انتخابی جنجالی در سالن هفتم تی ر‪.‬‬ ‫حسن بابک یکی از چهره های اصلی‬ ‫اختالف بنا با خادم است‬ ‫محمد خادم در دوران جوانی دو برادر‬ ‫مربی انها بود‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫اختالف با بنا‬ ‫این اولین بار نیس��ت که فدراسیون کش��تی از قطع‬ ‫همکاری با محمد بنا خبر م ی دهد‪ .‬محمد بنا پس از درخشش‬ ‫کشتی فرنگی در المپیک لندن یک بار از تیم ملی جدا شد‬ ‫و دوباره به این تیم پیوس��ت‪ .‬خیل ی ها تصور م ی کردند او و‬ ‫رسول خادم م ی توانند در کنار یکدیگر کار کنند‪ ،‬اما گذشت‬ ‫زمان چیز دیگری را نش��ان داد‪.‬رس��ول خ��ادم و محمد بنا‬ ‫هر دو ادم های خاصی در کش��تی ای ران هس��تند که اصول‬ ‫خاص خود را دارند و پافش��اری زیاد روی این اصول موجب‬ ‫ش��د تنها چند ماه بعد از اغاز همکاری‪ ،‬کارش��ان به جدایی‬ ‫بکشد‪.‬‬ ‫محمد بنا معتقد است حرف اول و اخر تیمش را خودش‬ ‫باید بزند‪ .‬او دوس��ت ندارد هیچ کس در کارش دخالت کند و‬ ‫تنها یک رئیس فدراسیون را ب رای پاسخگویی محق م ی داند‪.‬‬ ‫ب رای همین وقتی شورای فنی تیم ملی کشتی فرنگی‪ ،‬جایی‬ ‫که زیر نفوذ شخص رسول خادم است‪ ،‬او را مجبور به برگزاری‬ ‫مسابقات انتخابی م ی کند‪ ،‬او چندان برنم ی تابد‪ .‬به همین‬ ‫دلیل بعد از حضور در یک رقابت بی ن المللی خبر جدا شدن‬ ‫دوباره اش از کشتی فرنگی را تایید کرد‪.‬‬ ‫بنا اعتقادی ب��ه مس��ابقات انتخابی ب��رای تیم ملی‬ ‫ندارد و معتقد اس��ت تیمش را خودش باید ب رای مس��ابقات‬ ‫معاون وزیر ورزش هم از اظهار نظر‬ ‫پیرامون این دعوا پرهیز میکند‬ ‫ارنج کند‪ .‬اگر بخواهد قهرمان جه��ان را خط م ی زند تا یک‬ ‫کشت ی گیر جوان را به میدان بفرستد‪ .‬اگر هم دوست داشته‬ ‫باشد کش��ت ی گیری که در وزن خودش ب ی رقیب است را به‬ ‫وزنی دیگر م ی برد‪ .‬ب رای بنا مهم این اس��ت که کس��ی در‬ ‫کارش دخالت نکند‪ .‬او البته دلیل قابل قبولی هم ب رای این‬ ‫کارهایش دارد؛ نتایج درخشان‪ .‬م ی گوید هر کاری که م ی کند‪،‬‬ ‫در نهایت نتیجه م ی گیرد‪ .‬جالب اینجاس��ت که اگرچه این‬ ‫شیوه کاری بنا از سوی شورای فنی کشتی غیر استاندارد و‬ ‫نادرست قلمداد م ی شود اما محمد بنا در همه این سال ها در‬ ‫باور مردم به نماد مربیگری علمی تبدیل شده و همین هم‬ ‫وجه تمایز او با سایر مرب ی ها در نگاه مردم است‪.‬‬ ‫سوی دیگر دعوا اما رسول خادم است؛ کسی که شاید‬ ‫اگر در موقعیت محمد بنا بود او هم نم ی توانست با تیم ملی‬ ‫همکاری کند‪ .‬رسول خادم هم در سال های گذشته با کشتی‬ ‫ازاد نتایج خوبی گرفته و این رش��ته را از دوران افولش خارج‬ ‫کرد‪ .‬این درست است که او نیز مانند محمد بنا شورای فنی‬ ‫تیم ملی را باالی سر خود دارد اما تفاوتش با محمد بنا در این‬ ‫است که او ریاست فدراسیون را برعهده دارد و به همین خاطر‬ ‫در جلسات شورای فنی صاحب نفوذ است؛ همان شورایی که‬ ‫در نخستین جلسه بعد از ریاست خادم در فدراسیون کشتی‬ ‫او را به عنوان سرمربی تیم ملی هم برگزید‪ .‬مخالفان رسول‬ ‫خادم بر این باورند که او و همراهانش در کشتی ب رای خارج‬ ‫کردن کشتی ازاد از زیر سایه کشتی فرنگی ترتیبی داده اند‬ ‫که بنا از تیم ملی برود‪ .‬گرچه این نخستین باری نیست که‬ ‫محمد بنا تیم ملی را ترک کرده و سابقه قهرهای او از تیم ملی‬ ‫زیاد است و ش��اید همین تکراری بودن رفتار بنا و قهرهای‬ ‫چندباره اش دلیلی باشد تا خیل ی ها نه رسول خادم و شورای‬ ‫فنی فدراسیون کشتی که خود او را مقصر بدانند‪.‬‬ ‫اما چه این ادعا درست باشد و چه نه‪ ،‬تجربه نشان داده‬ ‫که هی چ گاه در تاریخ ما نتوانستیم مدیریتی را برقرار کنیم که‬ ‫دو تیم قدرتمند کشتی فرنگی و ازاد داشته باشیم و همواره‬ ‫خواسته یا ناخواس��ته قدرتمند ش��دن یکی با افول دیگری‬ ‫همراه بوده است‪ .‬شاید ان روزی که عده ای به حضور همزمان‬ ‫رس��ول خادم در کسوت ریاست فدراس��یون و سرمربیگری‬ ‫تیم ملی ازاد انتقاد م ی کردن��د‪ ،‬اتفاقاتی مانند انچه امروز رخ‬ ‫داده را پی ش بینی م ی کردند‪ .‬حکایت رسول خادم و محمد بنا‬ ‫حکایت دو پادشاه است که در یک اقلیم نم ی گنجند و فعال‬ ‫که حضور خادم در کسوت ریاست فدراسیون کشتی وی را‬ ‫ب رنده دعوا با محمد بنا کرده است‪.‬‬ ‫محمد بنا پس از ناکامی در مسابقات ازبکستان ضمن‬ ‫انتقاد از فدراسیون کش��تی و روشی که رس��ول خادم ب رای‬ ‫تش��کیل تیم ملی فرنگی مدنظر دارد‪ ،‬به خبرنگاران گفت‪:‬‬ ‫«همه کسانی که کار شناس کشتی هستند‪ ،‬م ی دانند هر که‬ ‫غیر از ما بود با این تیم یک مدال ب رنز هم در اسیا نم ی گرفت‪.‬‬ ‫این تیم تحمیلی نبود‪ .‬زمانی که فدراسیون م ی گوید فرایند‬ ‫انتخابی باید رعایت شود‪ ،‬باید این گونه شود‪ .‬این چیزی است‬ ‫که در کشتی ازاد هم کامل رعایت نشده‪ ،‬ولی من ان را رعایت‬ ‫کردم تا حرف و حدیثی به وجود نیاید‪ .‬اگر قرار باش��د من تا‬ ‫جام جهانی باش��م‪ ،‬باید ترکیب را کامال خودم انتخاب کنم‬ ‫و کسی در کارم دخالت نکند‪ .‬اگر این چنین نباشد‪ ،‬شخص‬ ‫دیگری سرمربی شود‪ .‬من از خداحافظی بدم م ی اید؛ اما مردم‬ ‫باید بدانند که نم ی توان دس��ت کسی را بس��ت و داخل دریا‬ ‫انداخت تا ش��نا کند‪ .‬به ما کوچک ترین امکانات��ی ندادند‪ .‬با‬ ‫نداری ها م ی توان ساخت اما برخی مسائل قابل هضم نیست‪.‬‬ ‫ب رای من تفکرات خودم مهم است و با ان زندگی م ی کنم‪ ».‬اما‬ ‫در فدراسیونی که رئیسش سرمربیگری تیم ملی کشتی ازاد‬ ‫را هم بر عهده دارد‪ ،‬جایی ب رای شرط و شروط های محمد بنا‬ ‫نبود‪ .‬رسول خادم این شرایط را نپذیرفت تا محمد بنا عطای‬ ‫سرمربیگری در تیم کش��تی فرنگی را به لقایش ببخشد و‬ ‫برود‪ .‬اردوگاه تی��م می زبان جام جهانی کش��تی فرنگی چند‬ ‫روز مانده به این رقابت ها به یکباره وارد بحران شد و با خروج‬ ‫س��رمربی و کادر فنی و چند ملی پوش کش��ورمان‪ ،‬شورای‬ ‫فنی کش��تی رای به برکناری «محمد بنا» و انتخاب «ناصر‬ ‫نوربخش» منتقد شماره یک وی در سال های اخیر به عنوان‬ ‫مربی ارشد دادند‪.‬‬ ‫رسول خادم اما همچنان به رویه خود ادامه م ی دهد‪ .‬او‬ ‫اهل گفت وگوهای رسانه ای نیس��ت‪ .‬درست برعکس ب رادر‬ ‫بزرگتر خود سعی م ی کند در س��کوت خبری تصمیماتش‬ ‫را عملی کند‪ .‬ب رادران خادم روزهای خبرس��ازی را پشت سر‬ ‫م ی گذارند‪ .‬امیر ناخواسته رودرروی فوتبال ی ها قرار گرفته و‬ ‫رسول مقابل برخی از اهالی کشتی‪ .‬شاید کار ب رادر بزرگتر به‬ ‫نوعی سخت تر باشد‪ ،‬چه فوتبال خیلی بیشتر از کشتی مورد‬ ‫توجه و حساسیت مردم و رسانه ها قرار دارد؛ جایی که رقبای‬ ‫امیررضا خادم مربیانی همچون قلع ه نویی و دایی هستند اما‬ ‫در کشتی یک رسول است و یک بنا‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫دو پادشاه در یک اقلیم نمیگنجند‬ ‫گفت و گو با صدرالدین کاظمی درباره‬ ‫برادران خادم‬ ‫قضاوت ش�ما درباره برادران خادم چیست؛‬ ‫حضور رسول و امیر در کشتی چگونه بود؟‬ ‫س��ال ها قبل از اینکه رس��ول و امیر پا به عرصه‬ ‫کشتی بگذارند من به عنوان گزارشگر‪ ،‬خبرنگار و کارشناس‬ ‫این رشته ورزش��ی فعالیت م ی کردم‪ .‬به نظرم ورود رسول و‬ ‫امیر به کش��تی یک اتفاق فرخنده بود‪ .‬انها فضای کشتی‬ ‫را عوض کردند‪.‬‬ ‫چرا؟ مگر فضای کشتی چطور بود؟‬ ‫فضای کش��تی خیلی خوب نبود‪ .‬اعمال و گفتار‬ ‫مناسبی بر فضای کشتی حاکم نبود‪ .‬م ی توان گفت فرهنگ‬ ‫حاکم بر کشتی اساسا قابل دفاع نبود‪ .‬نه اینکه هیچ یک از‬ ‫کشت ی گی ران صالحیت الزم را نداشتند‪ ،‬نه‪ .‬اما این طور نبود‬ ‫که بگوییم فالن کش��ت ی گیر الگو است‪ .‬البته من از فضای‬ ‫دهه ‪ 80‬میالدی حرف م ی کن��م؛ از ‪ 1980‬ت��ا ‪ .1990‬در ان‬ ‫مقطع کشت ی گی ران با تمرینات و علم روز دنیا غریبه بودند‪.‬‬ ‫با بدنسازی مدرن و روانشناسی بیگانه بودند‪ .‬بسیاری از انها‬ ‫حتی مربیان یا مدرس��ان را مس��خره م ی کردند‪ .‬م ی گفتند‬ ‫کشتی یک ورزش سنتی است و به این مسائل نیاز ندارد‪ .‬اما‬ ‫این دو ب رادر فرهنگ تازه ای را وارد کشتی کردند‪.‬‬ ‫چگونه فرهنگی را وارد کشتی کردند؟‬ ‫دقیق��ا‪ .‬حتی ای��ن دو نفر را مس��خره م ی کردند‪.‬‬ ‫خیل ی هایی که تصورش ب رای خیل ی ها ممکن نیس��ت‪ .‬از‬ ‫اما این دو برادر خیلی زود کشتی را رها کردند و به‬ ‫دنیای سیاست عالقه نشان دادند‪ .‬چرا؟‬ ‫امیر خادم در س��ال ‪ 1988‬ب��ه عضویت تیم ملی‬ ‫درامد و در المپیک شرکت کرد‪ 18 .‬س��اله بود‪ .‬رسول ‪1990‬‬ ‫اولین بار به عضویت تیم ملی بزرگساالن درامد‪ .‬دو ب رادر به‬ ‫مسابقات جهانی مغولس��تان راه یافتند و هر دو مدال های‬ ‫نقره و ب رنز گرفتند‪ .‬دو المپیک را پشت سرگذاشتند‪ .‬رسول در‬ ‫مشکل انها فقط همین بود؟‬ ‫نه‪ ،‬مش��کالت فراوانی داش��تند‪ .‬کادر فنی انها را‬ ‫قبول نداشت‪ .‬کادری که هرگز با اینها کنار نم ی امد به قدرت‬ ‫مسلم تبدیل شده بود‪ .‬از طرفی رقبای این دو نفر تحت نظر‬ ‫همین مربیان عرصه را بر ای��ن دو ب رادر تنگ تر کرده بودند‪.‬‬ ‫از سویی دیگر اسی ب دیدگی دست امیر و زانوی رسول دلیل‬ ‫دیگری بود که اینها کنار بروند اما دلیل اصلی نبود‪.‬‬ ‫پس دلیل اصلی چه ب�ود؟ انها به چ�ه چیز فکر‬ ‫م ی کردند؟‬ ‫دلیل اصلی این بود که انها م ی خواس��تند مسیر‬ ‫مربیگری را تغیی��ر بدهند‪ .‬من هم به نوع��ی به انها کمک‬ ‫کردم‪ .‬جلسه مفصلی ترتیب داده شد‪ .‬اقای طالقانی‪ ،‬نایب‬ ‫رئیس فدراسیون بود و اقای ترکان رئیس فدراسیون بود‪ .‬در‬ ‫نهایت مدیریت دوگانه تیم به این دو ب رادر س��پرده شد‪ .‬انها‬ ‫مسیر کشت ی گیری را عوض کرده بودند و فکر م ی کردند در‬ ‫این بخش هم موفق خواهند شد‪.‬‬ ‫با چه شعارهایی م ی خواستند وارد ان فضا شوند؟‬ ‫م ی گفتن��د م ی خواهیم فضای کش��تی و به طور‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫با این حساب خیل ی ها این دو نفر را قبول نداشتند‬ ‫و مخالف شان بودند‪ .‬این طور نیست؟‬ ‫افرادی که مقام های باالیی در فدراس��یون داشتند گرفته تا‬ ‫انهایی که در تیم ملی و کادر فنی مسئولیت داشتند‪ .‬بارها‬ ‫خودم شنیدم که م ی گفتند این دو ب رادر باید بروند سراغ الک‬ ‫دولک؛ انها را چه به کش��تی! اما بعد از یکی دو سال شیوه‬ ‫این دو ب رادر به ثمر نشست‪ .‬انها به تیم ملی راه پیدا کردند‪.‬‬ ‫همان هایی که مخالف اینها بودند چاره ای جز پذیرش اینها‬ ‫نداشتند‪ .‬در باطن اما با این دو ب رادر و شیوه شان مخالف بودند‪.‬‬ ‫با این حال این عده هم بع��د از مدتی مجذوب ادب خادم ها‬ ‫ش��دند‪ .‬چون این دو نفر حرف غیرمودبانه نم ی زدند؛ ادب را‬ ‫در همه حال رعای��ت م ی کردند؛ چه با مرب��ی چه با حریف‬ ‫تمرینی چه با روزنامه نگار و چه با دیگر کشت ی گی ران مودبانه‬ ‫رفتار م ی کردند‪ .‬خیل��ی از جوان ها فهمیدند که با این روش‬ ‫هم م ی توان در کشتی موفق شد و حتما نیاز نیست که در‬ ‫بدنت جای چاقو و قمه دیده شود‪ .‬حتما نباید دروغ بگویی‪.‬‬ ‫حتما نباید یقه داور را بگیری و دیگر کارهایی که با اخالق و‬ ‫فرهنگ پهلوانی جور درنم ی امد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫فرهنگ انه��ا زورورزی نب��ود‪ .‬گردن کلفتی نبود‪.‬‬ ‫حرف نامرب��وط زدن نبود‪ .‬نگاه غیربهداش��تی ب��ه دیگران‬ ‫نداشتند‪ .‬سرگرم نوعی از کش��تی بودند که خاص خودشان‬ ‫بود‪ .‬به این ترتیب که کسی مثل انها درس نم ی خواند‪ .‬کسی‬ ‫مثل انها تمرین نم ی کرد کسی مثل انها صحبت نم ی کرد و‬ ‫کسی مثل انها با ب رنامه کار نم ی کرد‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫صدرالدی�ن کاظم�ی در م�ورد کش�تی‬ ‫صاح ب نظر اس�ت‪ .‬ب�ا او درباره ب�رادران خادم و‬ ‫حضور رسول و امیر خادم در حوزه های سیاسی‬ ‫و اجتماع�ی گفت وگ�و کردیم‪ .‬مت�ن مصاحبه‬ ‫مثلث با وی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫دومین المپیک یک طال و برنز گرفت‪ .‬امیر در سه المپیک‬ ‫شرکت کرد‪ .‬جزو نوادر کشت ی گی رانی است که حضورش در‬ ‫المپی ک ها تداوم داش��ته اس��ت‪ .‬دو برنز در المپیک گرفت‪.‬‬ ‫اما چ��را رفتند؟ به نظرم فضا به اندازه ای س��خت ش��ده بود‬ ‫که نم ی توانس��تند ادامه بدهند‪ .‬قدرت مخالفان بیشتر بود‪.‬‬ ‫ضمن اینکه موفقی ت هایی که خیلی مختصر به انها اشاره‬ ‫کردم باعث شده بود دیگر انگیزه سابق را نداشته باشند‪ .‬انها‬ ‫قهرمان جهان و المپیک شده بودند و در وزن های مختلف‬ ‫مدال گرفته بودند‪ .‬فکر م ی کردند ح��اال باید نقش معلمی‬ ‫ را برگزینند‪ .‬فکر م ی کنم ب رای ش��ان زود ب��ود‪ .‬جامعه ما در‬ ‫ان مقطع جوان های ‪25‬س��اله را به عن��وان معلم یا مدرس‬ ‫نم ی پذیرفت‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫خاص مربیگری را قانونمند‪ ،‬هدفمن��د و اصالح کنیم‪ .‬اینها‬ ‫شعار دو ب رادر بود‪ .‬البته رسول بعد از دو‪ ،‬سه ماه رفت‪.‬او متوجه‬ ‫شد که دو پادشاه در یک اقلیم نم ی گنجند‪ ،‬حتی اگر این دو‬ ‫پادشاه ب رادر یکدیگر باشند‪ .‬امیر ماند و رسول به دنبال ادامه‬ ‫تحصیل رفت‪ .‬ان هم به دانشگاه وزارت امور خارجه که واقعا‬ ‫مطالعه زیادی را طلب م ی کرد‪.‬‬ ‫بیشتر در حوزه تصمیم گیری موثر واقع م ی شدند‪ .‬البته بعد‬ ‫از ب رادران خادم اقایان دبیر‪ ،‬س��جادی‪ ،‬ساعی و رضازاده وارد‬ ‫حوزه های اجتماعی شدند‪ .‬حاال در ش��وراهای شهر از کرج‬ ‫گرفته تا ته ران و مازندران خیلی از ورزشکاران فعالیت دارند‪.‬‬ ‫خادم ها در واقع با این کار هویت بیشتری به ورزشکاران دادند‬ ‫و نشان دادند که یک ورزشکار م ی تواند چند بعدی باشد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬من هم این طور فکر م ی کنم‪ .‬رسول همیشه‬ ‫همین طور بوده اس��ت‪ .‬او در مصاحب ه ای با خود من گفت‪:‬‬ ‫«وقتی جایی مفید نیس��تم و به انتها م ی رس��م م ی روم و‬ ‫اصراری بر ماندن ندارم‪».‬‬ ‫استعفای امیر خادم در سال ‪ 2002‬را نقطه تاریک‬ ‫م ی دانم‪ .‬به او گفتند استعفا بده‪ .‬او هم نوشت به فرموده شما‬ ‫کنار م ی روم‪ .‬باید مقابل مهرعلی زاده م ی ایس��تاد و مقاومت‬ ‫م ی کرد‪ .‬موضوع دیگر به خداحافظی زودهنگام انها با دنیای‬ ‫قهرمانی برم ی گردد‪ .‬بعد از ‪ 10‬س��ال خیلی از کارشناس��ان‬ ‫وقتی بررسی کردند دیدند که اس��تمرار حضور این دو ب رادر‬ ‫م ی توانست خیلی در پیشرفت کش��تی و عالقه مند شدن‬ ‫جوانان به کشتی تاثی ر گذار باشد‪.‬‬ ‫انگار رس�ول همواره همین طور بوده‪ .‬نه؟ خیلی‬ ‫اهل جنگ و مبارزه نیست‪.‬‬ ‫اما امیر روحیه دیگری دارد‪ .‬نماینده مجلس بود و‬ ‫با وجود مخالف خوانی شدید نمایندگان مجلس‬ ‫قصد داشت روی تشک برود و کشتی بگیرد‪ .‬چرا؟‬ ‫خب امیر فکر م ی کرد م ی ارزد ک��ه بماند‪ .‬امیر با‬ ‫وجود هم��ه مخالفت ها به عنوان مدیر فن��ی تیم های ملی‬ ‫کش��تی ای ران ماند‪ .‬البته من از روز اول مخالف بودم‪ .‬همه‬ ‫م ی دانستند که وظایف نایب رئیس‪ ،‬کمیته فنی‪ ،‬سرمربی و‬ ‫سرپرست چیست‪ .‬با یک واژه من دراوردی امیر را نگه داشتند‪.‬‬ ‫در فوتبال هم این مش��کل همیش��ه وجود داشته است‪ .‬در‬ ‫نهایت تیم ملی در سال ‪ 98‬قهرمان جهان شد اما همان سال‬ ‫در بازی های اسیایی ‪ 98‬بدون خادم شرکت کرد‪ .‬تیم بدون او‬ ‫رفت و موفق هم نشد‪.‬‬ ‫ایا ای�ن دو ب�رادر اش�تباه کردند ک�ه وارد فضای‬ ‫سیاست شدند؟‬ ‫اشتباه نکردند که وارد حوزه سیاست شدند‪ .‬اساسا‬ ‫یک موجی ایجاد شد که ورزشکاران به سیاست روی اوردند‪.‬‬ ‫دوومی دان ی کارها‪ ،‬وزنه برداران و دیگر ورزشکاران م ی خواستند‬ ‫اب راز شایس��تگی کنند‪ .‬م ی خواس��تند بگویند ما را ببینید‪.‬‬ ‫اقبال عمومی را هم دیدند و بیش��تر تشویق شدند که سراغ‬ ‫پس ت های اجتماعی و سیاسی بروند‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫چون غی��ر از محمد رضا طالقانی کس��ی از انها‬ ‫تقدیر نکرد و قدر انها را ندانس��ت‪ .‬کس��ی انها را در پروسه‬ ‫تصمیم گی��ری در س��ازمان تربی ت بدن��ی ب��ه کار نگرفت‪.‬‬ ‫تحویل ش��ان نگرفت‪ .‬به شورای ش��هر رفتند و موفق ترین‬ ‫بودند‪ .‬اقای چمران م ی گفت ما بیش از ‪ 10‬کار غی ر تخصصی‬ ‫روی دوش اقا رس��ول خادم گذاش��ته ایم‪ ،‬اما او به درستی از‬ ‫عهده همه اینها برم ی اید‪ .‬در بخش برنامه و بودجه شورای‬ ‫شهر از ‪ 5‬صبح تا ‪ 12‬شب کار م ی کرد‪ .‬در ورزش اما اینها دیگر‬ ‫جایی نداشتند‪ .‬چون ادم های غیرمتخصص به حجاب اینها با‬ ‫دولت تبدیل شده بودند‪ .‬دولت اصال امثال خادم ها را نم ی دید‪.‬‬ ‫امثال اقای س��عیدلو و عل ی ابادی که در ورزش تصمیم گیر‬ ‫بودند حتی این دو ب رادر را به دفتر خودشان راه هم نم ی دادند‪.‬‬ ‫اینها هم الجرم به سمت پس ت های سیاسی کشیده شدند تا‬ ‫توانای ی های خود را به رخ بکشند‪.‬‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫ورزش‬ ‫ایا در دولت احمدی نژاد این اتفاق افتاد؟‬ ‫دولت قبلی با این دو ب رادر به ش��دت مخالف بود‪.‬‬ ‫تنها جایی که ب رایشان باقی مانده بود حضور در شورای شهر‬ ‫بود‪ .‬انجا م ی توانستند خودی نشان دهند‪ .‬دلیلش هم روشن‬ ‫بود‪ .‬دولت احمدی نژاد عالقه مند بود که هر فردی ش��هردار‬ ‫شود به جز اقای قالیباف‪ .‬چه فرد شایسته ای این طرف ماجرا‬ ‫دیده م ی شد؟ رس��ول خادم‪ .‬در واقع دولت احمدی نژاد پشت‬ ‫رسول س��نگر گرفت‪ .‬رس��ول در انتخابات به اقای قالیباف‬ ‫باخت‪.‬‬ ‫اگر رسول خادم شهردار م ی ش�د چه اتفاقی رخ‬ ‫م ی داد؟‬ ‫اگر به عنوان ش��هردار انتخاب م ی شد ورزش ی ها‬ ‫به مردان درجه یک شهر تبدیل م ی شدند‪ .‬فضا ب رای حضور‬ ‫بیشتر ورزش��ی ها در عرصه اجتماعی باز م ی شد‪ .‬ورزش ی ها‬ ‫یککشتیگیر‬ ‫به عالوه یک دونده‬ ‫با کشتی می توان‬ ‫به جنگ فوتبال رفت؟‬ ‫نقط�ه تاری�ک زندگ�ی حرف�ه ای ب�رادران خادم‬ ‫چیست؟‬ ‫شاید انها قصد داش�تند از برند ورزشی بودن در‬ ‫دیگر پس ت ها بهره برداری کنند‪ .‬شما موافقید؟‬ ‫نه‪ .‬چه استفاده ای؟ اگر سه مدال طالی بیشتری‬ ‫م ی گرفتند که بهتر م ی توانس��تند بهره برداری کنند‪ .‬اینها‬ ‫اشتباه فاحش��ی کردند که رفتند و بحث سوءاستفاده در کار‬ ‫نبود‪ .‬اما باید بگویم که خود انها اعتقادی به برگزاری مسابقه‬ ‫انتخابی و قانونمندی در کشتی نداشتند و عالقه داشتند از‬ ‫راه های ساده تر به پی راهن تیم ملی برسند‪ .‬گاهی از موقعیت‬ ‫خودشان ب رای رس��یدن به تیم ملی اس��تفاده کردند که این‬ ‫درس��ت نبود‪ .‬از این نظر که این کار باعث م ی ش��د بعضی‬ ‫از رقبای شان به بدترین ش��کل ممکن ناکام شوند و نتوانند‬ ‫به جایگاه این دو ب رادر دس��ت پیدا کنند‪ .‬اینها م ی توانستند‬ ‫شرایط را پهلوانانه تر پیش بب رند‪ .‬حتی امیر خادم در انتخابات‬ ‫ریاست فدراسیون کش��تی یعنی جایی که او الیق ترین فرد‬ ‫ب رای تصدی این پست بود از روش هایی از جمله حمایت صد‬ ‫درصد اقای هاشم ی طبا و فائقی و ناکام کردن رقبا به بدترین‬ ‫شکل ممکن بهره برد تا به این پس��ت دست پیدا کند‪ .‬این‬ ‫روش ها هرگز درست نیست حتی اگر از ب رادران خوب خادم‬ ‫س��ر بزند و من این موضوع را تاریک تری��ن نقطه در زندگی‬ ‫حرفه ای انها م ی دانم‪.‬‬ ‫این روزها موضوع قهر بنا از تی م ملی نیز خبرساز‬ ‫ش�ده اس�ت‪ .‬گویی بنا و خادم نیز در یک اقلیم‬ ‫نم ی گنجند‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫محمد بنا حک��م پادش��اه را ندارد‪ .‬اگ��ر او رئیس‬ ‫فدراسیون کش��تی فرنگی بود م ی توانس��تیم این تعبیر را‬ ‫ب رایش به کار ببری��م‪ ،‬اما او حاال زیر مجموعه فدراس��یون‬ ‫کشتی اس��ت و باید تابع تصمیمات فدراسیون باشد‪ .‬وقتی‬ ‫امد این مس��ائل را با او درمیان گذاش��ته بودند‪ .‬اقای بنا در‬ ‫ماه های گذشته بارها به قراردادهای خود با فدراسیون از جمله‬ ‫همین موضوع انتخاب مل ی پوشان از طریق فرایند مسابقه‬ ‫انتخابی اذعان و تاکید کرده بود اما ناگهان و بدون دلیل با این‬ ‫موضوع مخالفت کرد‪.‬‬ ‫ای�ا تبعیض�ی می�ان تی م های ملی کش�تی‬ ‫فرنگی و ازاد وجود دارد؟‬ ‫تبعیضی در کار نیست‪ .‬کسی دخالتی در کار محمد‬ ‫بنا نکرده‪ .‬او چیزهای دیگری در دلش م ی گذرد‪ .‬حس��ادتی‬ ‫در کار نیس��ت‪ .‬این حرف های بیهوده را مربیانی م ی گویند‬ ‫که اگر کشتی روی مسیر منطقی خودش قرار بگیرد واقعا‬ ‫جایی در کادر فنی تیم ملی کشتی فرنگی ندارند‪ .‬بنا از این‬ ‫حرف ها خیلی ضربه خورده‪ .‬بنا انگار دوست دارد با ادم های‬ ‫کوچک کار کن��د در حالی که در کش��تی فرنگی ادم های‬ ‫کارکش��ته و نخبه کم نداریم‪ .‬حرف هایی ک��ه گاهی اقای‬ ‫جزینی م ی زند حرف های خود بناس��ت؛ حرف هایی که بنا‬ ‫نم ی توان��د بزند و جزینی ح��اال به دالیلی بای��د لطف بنا را‬ ‫تالفی کند‪.‬‬ ‫محسن اثیمی‬ ‫‪3‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫حت��ی دو برن��ز المپی��ک بارس��لون و اتالنت��ا‬ ‫هم نم ی توانس��ت او را تا این ان��دازه مطرح کن��د‪ .‬او که در‬ ‫عمرش یک بار هم «ضربه» به ت��وپ نزده بود حاال عکس‬ ‫و مصاحب��ه اش‪ ،‬روی جلد همه روزنامه هاس��ت و تیتر یک‬ ‫خبرگزاری ها و سایت های خبری ان هم نه به واسطه گوش‬ ‫شکسته اش که به واسطه شوت های نزده اش‪.‬‬ ‫امروز او در حد ش��خص اول فوتبال ای ران شده است‪،‬‬ ‫شاید باالتر از‬ ‫کفاشیان دونده ان هم با گوش شکسته‪ .‬حاال‬ ‫ِ‬ ‫یک پرسپولیس و استقالل است و یک امیررضا خادم که از‬ ‫اسپانسر گرفته تا تعیین هیات مدیره و مدیرعامل بانفوذترین‬ ‫فرد به شمار م ی رود‪ .‬سرنوشت این دو تیم به خادم بسته شده‬ ‫است‪ ،‬یک کشت ی گیر که با حکم کشت ی گیر باالتر از خودش‬ ‫مسئول این کار شده است‪.‬‬ ‫محم��ود گودرزی که ع�لاوه بر حضور در دانش��گاه‪،‬‬ ‫داستانقهرمربی‬ ‫محبوبما‬ ‫ایا محبوبیت بنا فروریخته است؟‬ ‫‪4‬‬ ‫محبوبیت؛ تا همین یکی‪ ،‬دو سال پیش خیل ی ها‬ ‫با این واژه س��راغ دوگانه های ورزش در رش��ته های مختلف‬ ‫م ی رفتند و بعد تقصیرها را تقسیم م ی کردند‪ .‬انکه محبوب تر‬ ‫بود با اقبال عمومی روبه رو م ی ش��د و دیگ��ری حتی اگر در‬ ‫موضع حق بود‪ ،‬جز ناکامی و فشار چیزی نصیبش نم ی شد‪.‬‬ ‫در فوتبال این اتفاق بین دوگانه ه��ای زیادی رخ داد‪ .‬به طور‬ ‫مشخص در مقطعی این محبوبیت مرز میان علی دایی ‪-‬‬ ‫علی کریمی یا علی دایی ‪ -‬علی پروین بود؛ همان طور که‬ ‫در باشگاه رقیب پرویز مظلومی حریف نام ی همچون امیر‬ ‫قلع ه نویی نشد‪ .‬دیگر چه فرقی م ی کرد که او از چهار دربی‬ ‫برنده بیرون امده بود و این مربی جز تساوی نتیجه دیگری‬ ‫نگرفت‪ .‬گذش��ت زمان اما کفه ترازو را اتفاقا به نفع کسانی‬ ‫سنگی ن تر کرد که درباره شان گفته م ی شد؛ محبوب نیستند‪.‬‬ ‫علی دایی ایستاد و به محبوبیت هم رسید‪.‬‬ ‫حاال به نقطه ای از محبوبیت رس��یده ک��ه حذف او از‬ ‫پرسپولیس هزینه های سنگینی را به همراه دارد‪ .‬همان طور‬ ‫که در سال های نه چندان دور حذف نامی چون علی پروین‬ ‫از نیمکت پرسپولیس ب رای مدی رانی چون انصاری فرد تبعات‬ ‫منفی به دنبال داش��ت‪ .‬موضوع اصال این نیس��ت که انها‬ ‫محبوبی ت شان را از دست داده باشند یا این محبوبیت دچار‬ ‫خدشه شده باش��د‪ .‬حتی اگر فرض کنیم ادم های محبوب‬ ‫دیروز همچنان ن��زد هواداران پایگاه خ��ود را حفظ کرده اند‪،‬‬ ‫این واقعیت که امثال علی دایی با مقاومت و ایستادگی بر‬ ‫ورزش‬ ‫کند‪ .‬ش��رایطی که یک بار ب رای علی دایی هم اتفاق افتاده‬ ‫بود‪ .‬زمانی که سرمربی تیم ملی بود و حریف محبوبی چون‬ ‫علی کریمی را کن��ار زده بود‪ .‬دایی ب��ا تیم ملی در ته ران به‬ ‫عربس��تان باخت‪ .‬ه ر چند باتوجه به اتفاقاتی که پیش از ان‬ ‫بازی رخ داده بود‪ ،‬حتی اگر ب رنده ان بازی هم م ی شد باید کنار‬ ‫م ی رفت اما در ان مقطع عدم دعوت کریمی به تیم ملی به‬ ‫ابزاری ب رای انتقاد از دایی تبدیل شد‪ .‬دایی بعد از ان ناکامی‬ ‫ از فوتبال جدا ش��د و تا ماه ها درباره فوتبال سخن نگفت اما‬ ‫وقتی برگشت الاقل با پرسپولیس و راه اهن به نتایجی دست‬ ‫پیدا کرد که قابل تامل بود و اتفاق��ا حاال نزد هواداران چهره‬ ‫محبوبی است؛ محبوب تر از همه انهایی که روزی با چوب‬ ‫معروفیت م ی خواس��تند وی را از میدان مبارزه بیرون کنند‪.‬‬ ‫دعوای رسول خادم با بنا نیز از جهاتی‬ ‫به ان اختالف ب ی ش��باهت نیست‪ .‬با‬ ‫ای��ن توضیح که روحیه رس��ول خادم‬ ‫هرگز ش��بیه علی دایی نبوده است‪.‬‬ ‫کار میان خادم و بنا به جایی رس��یده‬ ‫که دیگر موضع گیری ها به کمک شان‬ ‫نم ی اید‪ .‬ب رنده شدن هر یک از اینها به‬ ‫نتایج مسابقات جهانی کشتی فرنگی‬ ‫در ته ران بس��تگی دارد و این از طنز‬ ‫ماجراست که ناکام ی کشتی فرنگی‬ ‫نه به ضرر بنا که بیش��تر رسول خادم‬ ‫را به گوش��ه رینگ خواهد برد و البته‬ ‫موفقیت دور از ذهن این تیم مترادف‬ ‫اس��ت با برنده شدن رس��ول خادم‪ .‬به‬ ‫نظ��رم ما فع�لا در جای��گاه قضاوت‬ ‫ق��رار نداریم که حق با خادم اس��ت یا‬ ‫بنا‪ .‬مخالفان بنا م ی گوین��د او قواعد‬ ‫کار با این فدراس��یون را پذیرفته بود‬ ‫اما وقتی ناکام ش��ده م ی خواهد توپ‬ ‫را ب��ه زمین خادم بین��دازد و مخالفان‬ ‫خادم نیز از دخالت او در حیطه اختیارات محمد بنا س��خن‬ ‫م ی گویند‪ .‬نم ی دانیم‪ .‬هرچه هست زشت ترین موضع گیری‬ ‫«کالهبردار خواندن» مردی است که همین یکی‪ ،‬دو سال‬ ‫پیش رویای ی ترین شب های کشتی فرنگی ای ران را در لندن‬ ‫ساخت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫اصول شان هم موفق شده اند و هم به محبوبیت رسیده اند‬ ‫را تغییر نم ی دهد‪ .‬قضاوت ها درباره محبوبیت یک س��ری‬ ‫از مربیان یا ورزش��کاران حرفه ای هم��واره در فوتبال وجود‬ ‫داشته اس��ت‪ .‬از یک جایی به بعد یعنی از زمانی که کشتی‬ ‫فرنگی در المپیک لندن خوش درخشید‪ ،‬این محمد بنا بود‬ ‫که به اوج محبوبیت رس��ید‪ ،‬ان هم در روزهایی که مردم و‬ ‫رسانه ها و ورزشکاران رش��ته های غیر از فوتبال شمشیر را‬ ‫برای جذاب ترین رش��ته ورزشی‬ ‫از رو بس��ته بودند اما فارغ از این‬ ‫موج محمد بنا موفق شد در لندن‬ ‫کشتی فرنگی ای ران را روح تازه ای‬ ‫ببخشد‪ .‬او مرد شماره یک ورزش‬ ‫بود‪ ،‬ب ی گمان‪ .‬اما قهر کرد و رفت‪.‬‬ ‫ب��رای خ��ودش دالیلی داش��ت؛‬ ‫دالیلی که دوست و دشمنش به‬ ‫ان اذعان م ی کردند و حق را به او‬ ‫م ی دادند‪ .‬شاید به همین دلیل بود‬ ‫که وقتی رسول خادم در کشتی‬ ‫رئیس ش��د‪ ،‬یکی از اصل ی ترین‬ ‫ماموریت هایش بازگرداندن مربی‬ ‫احساساتی کش��تی فرنگی بود؛‬ ‫کاری که اتفاقا در نهایت دوستی‬ ‫انجام شد‪ .‬همه چیز رنگ و بوی‬ ‫تعارف ه��ای معمول را داش��ت؛‬ ‫تعارف هایی از جمله اینکه خادم‬ ‫م ی تواند کش��تی را نجات دهد و‬ ‫بنا م ی تواند دوب��اره افتخار افرین‬ ‫شود‪ .‬اظهاراتی که دوامی نداشت‪ .‬نه تعریف های رسول از بنا‬ ‫و نه واکنش های متواضعانه بنا از رسول‪ .‬حاال کشتی فرنگی‬ ‫در دوگانه بنا – خادم دست و پا م ی زند و هیچ کس سرنوشت‬ ‫خوبی ب رای تیم فرنگی در مسابقات جهانی ته ران متصور‬ ‫نیست؛ مسابقاتی که تا چند روز دیگر اغاز م ی شود اما بدون‬ ‫بنا‪ .‬شرایط ب رای رسول کمی سخت تر شده‪ .‬سخت تر از دفعه‬ ‫قبل‪ .‬او وقتی رئیس فدراسیون کشتی شد و همزمان مدیریت‬ ‫فنی تیم ملی کشتی ازاد را بر عهده گرفت‪ ،‬مورد انتقاد قرار‬ ‫گرفت‪ .‬مخالفانش اعتقاد داشتند او رئیس فدراسیون است‬ ‫و نباید تمرکزش را چند تکه کند اما تیم ازاد قهرمان ش��د تا‬ ‫خادم ب رابر مخالفانش دست باال سخن بگوید‪ .‬این بار اختالف‬ ‫میان او و محمد بنا باعث شده تا حریف زمین مبارزه را ترک‬ ‫مس��یر گما نه زنی اول را تقویت م ی کند‪ .‬ای��ن را دیگر همه‬ ‫م ی دانند و م ی دانیم که بسیاری از بازیکنان فوتبال پول زیاد‬ ‫و ب ی رویه م ی گیرند‪ .‬م ی دانن��د و م ی دانیم که خیل ی ها هم‬ ‫حقشان نیست اما سوال اینجاست ایا روشی که وزارت ورزش‬ ‫ان هم در استانه جام جهانی در پیش گرفته روش مناسبی‬ ‫است؟ ایا با کشتی م ی توان به جنگ فوتبال رفت؟‬ ‫ورزش‬ ‫کشت ی گیر و کشت ی دوس��ت هم هس��ت و البته از فوتبال‬ ‫گریزان؛ به جای انتخاب یک فرد فوتبالی‪ ،‬یک کشت ی گیر‬ ‫را انتخاب کرد تا به اعتقاد برخ��ی فوتبال را ضربه فنی کند‪.‬‬ ‫اعتقادی که خیلی دور از ذهن نیست چرا که اظهارنظرهای‬ ‫وزیر ش��دت تضادش با فوتبال را‪ -‬البته تا حدودی‪ -‬نش��ان‬ ‫م ی داد‪.‬‬ ‫وقتی وزی��ر ورزش با کش��ت ی گی ران تمرین م ی کند و‬ ‫همزمان میلیون ها هوادار پرس��پولیس را نادیده م ی گیرد و‬ ‫م ی گوید‪« :‬مسائلی مهمتر از مدیرعاملی باشگاه پرسپولیس‬ ‫داریم‪ ».‬این باور تقویت م ی شود که وزیر برنامه ای ب رای این‬ ‫حوزه دارد که اگر نداشت این موضوع «ب ی اهمیت» به دغدغه‬ ‫اصل ی اش تبدیل نم ی شد‪.‬‬ ‫پس از حکم دادن به خادم این فرضیه قوت گرفت که‬ ‫وزیر و دوس��تانش در حال انتقام گرفتن از فوتبال هستند‪.‬‬ ‫ب رای انهایی که گوشی در این ورزش شکسته اند‪ ،‬خیلی قابل‬ ‫قبول نبود که لگد زدن به توپ ب رایشان میلیاردی خرج داشته‬ ‫باشد‪ .‬انها که یکی از اعضای بدنش��ان را در این ورزش خرد‬ ‫کرده بودند و میلیاردی هم پول نگرفته بودند به میدان امدند‬ ‫تا زیر یک خم فوتبال را بگی رند و ان را نه در حرف که در عمل‬ ‫ب ی اهمیت نشان دهند‪ .‬انها که صفرهای جلوی رقم قرارداد‬ ‫فوتبالیس ت ها با صفرهایی که جلوی نمرات دانشجویان در‬ ‫دانشگاه گذاش��ته بودند هم ب رابری نم ی کرد‪ ،‬طاقتشان را از‬ ‫دست دادند و روی تشک مبارزه امدند‪.‬‬ ‫اینگونه بود که لیست قرارداد بازیکنان پرسپولیس در‬ ‫بدترین زمان ممکن ب رای این تیم رسانه ای شد و اینگونه بود‬ ‫که فهرست استقالل را روی خروج ی س��ایت وزارت ورزش‬ ‫قرار دادند‪ .‬این گون��ه بود که خادم اس��تی ن ها را باال زد ب رای‬ ‫جذب اسپانسر سرخاب ی ها ب ی انکه مزایده ای بگذارند و اعالم‬ ‫عمومی کنند‪ .‬اینگونه بود که پای معاون حرفه ای و قهرمانی‬ ‫وزارت ورزش را کال از این ماجرا بریدند تا خادم نقش اول و اخر‬ ‫را ایفا کند ان هم با عنوان مدیرکل پارلمانی وزارت ورزش و‬ ‫البته نماینده تام االختیار وزیر ب رای واگذاری سرخاب ی ها‪ .‬حاال‬ ‫دیگر نصراهلل سجادی – که می گویند رابطه خیلی خوبی‬ ‫هم با گودرزی ندارد‪ -‬از بازی خارج ش��د ان هم در حالی که‬ ‫رابطه مستقیمی با این موضوع دارد اما وقتی یک کشت ی گیر‬ ‫هس��ت دیگر نوبت به افراد دیگر نم ی رسد‪ .‬شاید افراد دیگر‬ ‫هم مثل فوتبال «ب ی اهمیت» باشند‪.‬‬ ‫خادم حاال مطرح تر از گذش��ته شده بود‪ .‬اگر در گذشته‬ ‫برنامه دایره طالیی نبود که او به ان برنامه برود‪ ،‬حاال برنامه ‬ ‫نودی هس��ت که او مقابل مردم بنش��یند و لبخند بزند به‬ ‫هللزاده و از بده ی های میلی��اردی رویانیان‬ ‫حرف های فت��ح ا ‬ ‫بگوید‪ .‬حاال فرصتی به دست اورده تا سیاست های دو باشگاه‬ ‫را نقد کند و از عایدی این فوتبال بپرسد‪ ،‬حاال م ی تواند نه در‬ ‫قامت یک کشت ی گیر که در قامت همه کاره وزیر انتقاد کند‬ ‫از پرداخت ی های فوتبالیس��ت ها و بایستد مقابل این جریان‬ ‫«ناعادالنه»‪.‬‬ ‫خادم نماینده یک جریان است‪ ،‬یک جریان که در راس‬ ‫ان وزیر ورزشی است که با فوتبال رابطه خوبی ندارد‪ ،‬نماینده‬ ‫جریانی که م ی خواهد به سایر رشته ها هم توجه کند اما با به‬ ‫زیر کشیدن فوتبال‪.‬‬ ‫ای��ن البت��ه ن��گاه بدبینان��ه ب��ه موض��وع اس��ت‪.‬‬ ‫خوش بینان��ه اش ان اس��ت ک��ه وزارت ورزش م ی خواهد‬ ‫سروس��امانی ب��ه وضعی��ت موجود بده��د‪ .‬این ن��گاه هم‬ ‫قابل تامل اس��ت اما رودیک��ر وزارت ورزش و جوانان در این‬ ‫حتی دو برن�ز المپیک بارس�لون و اتالنتا‬ ‫ه�م نمی توانس�ت او را ت�ا ای�ن ان�دازه‬ ‫مط�رح کن�د‪ .‬او ک�ه در عمرش ی�ک بار‬ ‫ه�م «ضرب�ه» به ت�وپ ن�زده ب�ود حاال‬ ‫عک�س و مصاحب�ه اش‪ ،‬روی جل�د همه‬ ‫روزنامه هاس�ت و تیتر یک خبرگزاری ها‬ ‫و س�ایت های خبری ان هم نه به واسطه‬ ‫گ�وش شکس�ته اش ک�ه ب�ه واس�طه‬ ‫شوت های نزده ا‬ ‫‪75‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫تار دیگر‬ ‫«لطفی» ندارد‬ ‫پیشکسوت عرصه موسیقی درگذشت‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫چه لطفی دارد که حتی بر س��ر مزارت بزرگترین اثرت‬ ‫زمزمه ش��ود و این یعنی چه «لطفی» باش��د و چه نباش��د‪،‬‬ ‫هنوز هم م ی توان دل به همنوایی مردانی داد که دارند؛ ترانه‬ ‫ماندگار «ای ران ای سرای امید» را با همنوایی به تاریخ متصل‬ ‫م ی کنند‪ .‬انجا در بافت قدیمی شهر گرگان‪ ،‬پیکر مردی به‬ ‫سکوت رسید که تا س��ال ها وقتی زخمه اش روی سیم های‬ ‫تار م ی نشست‪ ،‬شوری به پا م ی خاست‪ ،‬مردی که خیل ی ها‬ ‫اعتقاد دارند که پلی بود میان روزگار کهن موس��یقی ای ران‬ ‫و جوانانی که م ی خواس��تند‪ ،‬دریچه ای به س��وی مقام های‬ ‫گذشته موسیقی داشته باشند‪ .‬او بیش��ترین تاثیر خود را در‬ ‫دهه های ‪ 50‬و ‪ 60‬روی موسیقی ای ران گذاشت و خواننده های‬ ‫بسیاری در کنار این مرد هنرمند رشد کردند و جزو چهره های‬ ‫سرش��ناس موس��یقی ش��دند‪ .‬او خالق اثار ماندگاری چون‬ ‫ی همراه بود‪.‬‬ ‫«کاروان شهید» است‪ ،‬اثاری که با نگاه مردم ‬ ‫زندگینامه استاد‬ ‫استاد محمدرضا لطفی متولد س��ال ‪ 1325‬گرگان بود‬ ‫و تحصیالت موسیقی را در هنرستان موس��یقی ای ران نزد‬ ‫استادانی چون عل ی اکبر شهنازی و حبی ب اهلل شهبازی ادامه‬ ‫داد‪ .‬این نوازند ه پیشکسوت تار‪ ،‬سه تار‪ ،‬کمانچه و دف‪ ،‬پس از‬ ‫ورود به دانشکده موسیقی از محضر اساتیدی مانند نورعلی‬ ‫برومند‪ ،‬عبداهلل دوامی و س��عید هرمزی بهره برد و در سال‬ ‫‪ 1343‬جایز ه نخست موسیقی دانان جوان را کسب کرد‪ .‬لطفی‬ ‫در س��ال ‪ 1353‬به عضویت گروه علمی دانشکده موسیقی‬ ‫درامد و در همین سال‪ ،‬همکاری خود را با رادیو اغاز کرد و به‬ ‫مدت یک سال و نیم به عنوان مدیر گروه موسیقی دانشکده ‬ ‫موسیقی هنرهای زیبای ته ران به کار مشغول شد و پس از‬ ‫ان‪ ،‬از این سمت استعفا کرد‪ .‬راه اندازی گروه «شیدا» در سال‬ ‫‪ 1354‬از مهم ترین فعالی ت ه��ای هنری لطفی بود‪ .‬او همراه‬ ‫گروه «عارف» به سرپرستی حسین علی زاده‪ ،‬به بازخوانی و‬ ‫اجرای دوبار ه اثار گذشتگان پرداخت‪ .‬بعدها کانون موسیقی‬ ‫«چاووش» را با همکاری هنرمندانی مانند حسین علی زاده‪،‬‬ ‫پرویز مشکاتیان و عل ی اکبر شکارچی راه اندازی کرد و در یک‬ ‫فعالیت چشمگیر‪ ،‬اثاری از این گروه به جا ماند که به گفته‬ ‫بسیاری از اساتید‪ ،‬از بهترین کارهای موسیقی ای ران به شمار‬ ‫م ی روند‪ .‬با پیروزی انقالب اسالمی و در سال های نخست ان‬ ‫از اعضای اصلی کانون موسیقی چاووش بود و قطعات زیبا‬ ‫و به یادماندنی از جمله «کاروان شهید» و «ای ران خورشیدی‬ ‫تابان دارد» را س��اخت و نواخت و مان��دگار کرد‪ .‬لطفی پس‬ ‫از انحالل گروه چاووش و بعد از س��فرهای زیادی که ب رای‬ ‫کنسرت به ایتالیا‪ ،‬فرانسه و المان انجام داد‪ ،‬در سال ‪1365‬‬ ‫به امریکا رفت‪ .‬او در مورد زندگی در غرب گفت‪« :‬در امریکا‬ ‫همه با من فارسی حرف م ی زدند نه انگلیسی‪ ،‬اگر کسی هم‬ ‫م ی خواست با من امریکایی صحبت کند‪ ،‬مترجم با من حرف‬ ‫ی که‬ ‫م ی زد‪ ،‬چون نم ی خواستم انگلیسی حرف بزنم ‪ ،‬هنگام ‬ ‫در امریکا فارسی صحبت م ی کردم‪ ،‬اعتقادات و احساساتم‬ ‫ب رانگیخته م ی شد و همین که انها هم م ی فهمیدند که تو‬ ‫واقعا ای رانی هستی دیگر نم ی توانستند مرزهای اعتقادی ما‬ ‫را بش��کنند‪ ،‬چون م ی گفتند این از ما نیست‪ ،‬پس بناب راین‬ ‫مرزها هم حفظ م ی ش��د‪ ».‬و این ها باعث شد که او عاقبت‬ ‫به وطن بازگردد‪ ،‬بازگش��تی که خودش دالیل��ش را اینگونه‬ ‫توصیف م ی کند‪« :‬من در امری��کا خانه و زندگی و وضعیت‬ ‫مجهز و خوبی داشتم اما احساس کردم که در عرصه هنر و‬ ‫موسیقی در ای ران به حضور من نیاز است و وضعیت فرهنگی‬ ‫و موس��یقایی ما به هم ریخته اس��ت و اینجا من م ی توانم‬ ‫مفی د تر باشم تا انجا‪ .‬در عرض س��ه ماه تصمیم گرفتم به‬ ‫ای ران بیایم و گفتم اینجا دیگر جای من نیست‪ .‬باید به ای ران‬ ‫بروم‪ .‬اسباب و اثاثی ه هایم را بعدا بیاورید و دیگر بر نم ی گردم‪.‬‬ ‫این احساس نیاز حدود ‪ 10‬سال پیش وجود نداشت اما دیدم‬ ‫که وضعیت این هنر کامال به هم ریخته و رابطه نسل جدید‬ ‫هم دارد قطع م ی شود و اگر دیر بجنبم دیگر کار از کار گذشته‬ ‫و بعدا هم نم ی توانیم کاری کنیم‪ ».‬او فعالیت خود در عرصه‬ ‫موسیقی را تا پایان عمرش در مکتبخانه میرزاعبداهلل واقع‬ ‫در منطقه پل چوبی ته ران ادامه داد و مش��غول بازس��ازی‬ ‫البوم های موسیقی گذش��تگان و حفظ انها بود‪ .‬لطفی که‬ ‫یک سال از بیماری سرطان رنج م ی برد‪ ،‬طی ماه های گذشته‬ ‫چندبار در بیمارستان بستری شد و سرانجام بامداد روز جمعه‬ ‫‪12‬اردیبهشت در س��ن ‪68‬س��الگی دار فانی را وداع گفت و‬ ‫صدای سازش خاموش ماند‪.‬‬ ‫اثار و اندیشه استاد‬ ‫محمدرضا لطفی اهنگساز‪ ،‬ردیفدان‪ ،‬نوازنده تار و سه تار‬ ‫و چند ساز دیگر از جمله نوابغ تاریخ موسیقی معاصر ای ران‬ ‫بود که در ه��ر زمینه ای گام نهاد‪ ،‬تاثی��رات فراوانی بر جای‬ ‫گذاش��ت‪ .‬اثار بیش��ماری از او وجود دارد که هرکدام از انها‬ ‫جایگاه ویژه ای در تاریخ موس��یقی ای��ران دارد‪ ،‬قطع ه هایی‬ ‫نظیر «ای ران ای سرای امید»‪« ،‬شب نورد»‪« ،‬کاروان شهید»‪،‬‬ ‫«داروگ» و‪ ...‬همه ان با پشتوانه موسیقایی و خالقی ت های‬ ‫بکر که در مولودی های ابتکاری تجلی پیدا م ی کرد‪ ،‬همه و‬ ‫همه را م ی توان بارها و بارها شنید‪ .‬محمد رضا لطفی را باید‬ ‫از جمله موسیقیدانان سنتی به شمار اورد که م ی کوشند در‬ ‫عین وفاداری به ارزش های س��نتی‪ ،‬رنگ و بوی نواورانه ای‬ ‫به نواخته ها و افریده های خود ببخش��ند‪ .‬اما خودش بحث‬ ‫دیگری در این زمینه دارد‪« :‬پیش از انکه اهنگی را بس��ازم‬ ‫هرگز به شیوه کار فکر نم ی کنم‪ ،‬س��نتی بسازم یا نواورانه‪.‬‬ ‫روش و شیوه‪ ،‬در همان جریان افرینش پیش م ی اید‪ .‬نواوری‬ ‫ی دارد‪ .‬چیزی نیست‬ ‫رابطه ای مستقیم با زندگی و ذهنیت ادم ‬ ‫که از اهنگساز بیرون باشد‪ .‬در درون خود اوست‪ .‬من باید در‬ ‫ذهنیت خود نو شده باشم تا بتوانم چیزی نو بیافرینم‪».‬‬ ‫غیر از هنر موس��یقایی‪ ،‬جلوه دیگری از ش��خصیت‬ ‫لطفی در مصاحب ه های ب��دون در نظ��ر گرفتن مالحظات‬ ‫مرسوم او نمود داشت‪ ،‬ش��اید خیل ی ها این جمالت را از وی‬ ‫به یاد داشته باش��ند‪« :‬من اصال دوست ندارم هنرمندان مان‬ ‫ تریبون خودشان را از داخل به خارج از کشور ببرند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل شخص من هرگز با ‪ BBC‬مصاحبه نکرده ام‪ .‬با صدای‬ ‫امریکا در طول ‪ ۲۵‬س��ال فعالیتم در خارج از کش��ور به طور‬ ‫مش��روط مصاحبه ک��رده ام‪ ،BBC .‬صدای امری��کا‪ ،‬رادیو‬ ‫بی ن المللی فرانسه یا سایر رسانه های ان طرفی در ‪۱۰‬سال‬ ‫اخیر مواضع اپوزیس��یون به ای ران دارن��د و گاهی اوقات نیز‬ ‫کار را به ب ران��دازی حکومت نیز م ی کش��انند‪ .‬من حتی اگر‬ ‫هزار مشکل در ای ران داشته باشم ‪ ،‬ترجیح نم ی دهم هرگز در‬ ‫ تریبون هایی که قصد اصالح و کمک به مردم ای ران را ندارند‪،‬‬ ‫همصدا شوم‪».‬‬ ‫یا این جمالت را در مورد شجریان که گفت‪« :‬شجریان‬ ‫از س��ال ‪ ۵۷‬و بعد از انقالب تا امروز باالتری��ن حجم تولید‬ ‫و بیش��ترین و موفق ترین کنس��رت ها را داش��ته است‪ .‬اگر‬ ‫شجریان قبل از انقالب یک دهم موسیقی تولید کرده بود‪،‬‬ ‫بعد از انقالب صددرصد تولید داشته است‪ .‬امروز من شخصا‬ ‫نم ی فهمم ش��جریان به عنوان یک موزیس��ین موفق که‬ ‫این همه کنس��رت داده و کار تولید کرده و اثارش در رادیو و‬ ‫تلویزیون پخش شده و بیش از ‪ ۳۰۰‬کنسرت خارج از کشور‬ ‫داشته‪ ،‬چرا اکنون اعتراض م ی کند؟» این نوع نگاه برگرفته‬ ‫از نوع نگاهی اس��ت که وقتی به تعریف هن��ر م ی پردازد از‬ ‫واژه هایی از این جنس اس��تفاده م ی کند‪ « :‬ترسی که دنیای‬ ‫غرب از فرهنگ ما دارد به نظر م ی رسد که ترس حقی است‪،‬‬ ‫چون تبادل فرهنگی به ما رشد م ی دهد‪ ،‬بناب راین شعاری که‬ ‫انها درباره تبادل م ی دهند‪ ،‬ب رای انها به پایان م ی رسد اما ب رای‬ ‫ما اغاز م ی شود‪ ،‬یعنی این شعارهای غرب درباره ازادی مرزها‪،‬‬ ‫ازادی مردم‪ ،‬منافع مردم و‪ ...‬اینها به نفع ش��ان نیس��ت و به‬ ‫همین دلیل م ی خواهند جلویش را بگی رند‪».‬‬ ‫قصه ظهر جمعه‬ ‫نمایشی به کارگردانی سیدمحمد مساوات‬ ‫نمایش «قص��ه ظه ر جمعه» به نویس��ندگی و کارگردانی س��یدمحمد مس��اوات‬ ‫و تهی ه کنندگی محمد قدس از ‪ 10‬اردیبهش��ت ماه روی صحنه تئاتر ش��هر رفته اس��ت‪.‬‬ ‫«قصه ظهر جمعه» در حال و هوای اوایل دهه ‪ 70‬م ی گذرد و قصه خانواده ای پرجمعیت در‬ ‫خانه ای کهنه و با وسایل ی هایی است که به شدت حس نوستالژیک را در مخاطب امروزی‬ ‫برم ی انگیزد‪ .‬این نمایش در فضایی رئال و ناتورالیستی قصه مراسم عروسی دختر خانواده‬ ‫و اتفاقات پی رامون ان را در ظهر جمعه سال ‪ 1370‬روایت م ی کند‪ .‬اتفاقات نمایش در روز‬ ‫عقدکنان یکی از دختران این خانه م ی گذرد که در این میان و با رفتن و امدن دیگر اعضای‬ ‫خانواده مسائلی گفته م ی شود که روشن م ی شود‪ ،‬دختر به این ازدواج راضی نیست‪ .‬این‬ ‫یو دومین جش��نواره تئاتر فجر نیز روی صحنه رفته است‪ ،‬توانست با‬ ‫نمایش که در س�� ‬ ‫استقبال بسیار باالی مخاطبان روبه رو شود‪ ،‬هرچند از سوی هیات داوران با ب ی مهری روبه رو‬ ‫شد‪ ،‬اما اگر بخش ارای مردم ی در تئاتر فجر وجود داشت‪ ،‬بدون شک «قصه ظهر جمعه»‬ ‫بیشتر دیده م ی شد‪.‬فروغ قجابگلی‪ ،‬معصومه کاظمی‪ ،‬تینو صالحی‪ ،‬محمدعلی محمدی‪،‬‬ ‫سوگل سادات خلیق‪ ،‬سیامک اخوان‪ ،‬نیکان راست قلم‪ ،‬مه رنوش ستاری‪ ،‬اسماعیل گرجی‬ ‫و‪ ...‬در این نمایش به ایفای نقش م ی پردازند‪.‬‬ ‫تابلوی پیکاسو در اردبیل‬ ‫اصالت تابلو هنوز معلوم نیست‬ ‫کمیسیون مبارزه با قاچاق کاال و ارز استان اردبیل از کشف تابلوی نقاشی منتسب‬ ‫به پیکاسو در روستای اولتان از توابع شهرس��تان پارس اباد این استان خبر داد‪ .‬فردی در‬ ‫روس��تای اولتان به دنبال خریدار ب رای این تابلو به قیمت ‪ 30‬میلیارد ریال بوده که پس از‬ ‫اطالع پلیس اگاهی شهرستان و پیگیری های ویژه نسبت به دستگیری این فرد و توقیف‬ ‫اثر اقدام شد‪ .‬این اثر با سبک کوبیسم متاخر از مجموعه های شخصی و به ابعاد ‪25‬در ‪33‬‬ ‫است‪ .‬پابلو روئیز پیکاسو نقاش‪ ،‬شاعر‪ ،‬ط راح صحنه‪ ،‬پیکرتراش و سرامیک کار اسپانیایی‬ ‫و یکی از برترین و تاثیرگذارترین هنرمندان سده ‪ ۲۰‬میالدی بود‪ .‬او به همراه ژرژ ب راک‪ ،‬نقاش‬ ‫و پیکرتراش فرانسوی‪ ،‬سبک کوبیس��م را پدید اورد‪ .‬تابلوی دختران اوینیون او بزرگترین‬ ‫اثر هنری قرن بود‪.‬باالترین قیمت پرداخت شده ب رای نقاشی پابلو پیکاسو ‪ 126/4‬میلیون‬ ‫دالر به تابلویی به نام پس��ری با پیپ تعلق دارد که در س��ال ‪ 2004‬به فروش رفت‪ .‬هنوز‬ ‫مشخص نیست این تابلو اصالت دارد یا خیر‪ ،‬در صورت اصالت داشتن چگونه از ایران و‬ ‫یکی از روستاهای اردبیل سر دراورده است از نکاتی است که هنوز مشخص نشده است‪ .‬در‬ ‫خبرها امد ه است که اثر کشف شده در اولتان اردبیل ممهور به مهر موزه بغداد ع راق است‬ ‫و احتمال دارد این اثر از کاخ های صدام حسین یا موزه های کشور ع راق دزدیده شده باشد‪.‬‬ ‫نم ی داند‪ .‬پیام صادقیان هم خط خورد تا تیم ک ی روش هیچ‬ ‫مدعی روی نیمکت نداشته باشد و با تیمی یکدست و با همان‬ ‫ترکیبی که همه م ی شناسند به میدان برود‪.‬‬ ‫ایدئولوژی کی روش‬ ‫نگاهی به لیست تیم ملی‬ ‫نسل جدید‬ ‫یکدستی تیم ملی باعث م ی شود که یک شانس نصیب‬ ‫فوتبال ای ران ش��ود‪ .‬در اردوی اخر تیم ملی بازیکنانی حضور‬ ‫دارند با سن بس��یار پایین که م ی توانند‪ ،‬اینده فوتبال ای ران را‬ ‫تضمین کنند‪ .‬این بازیکنان که در رده سنی امید بازی م ی کنند؛‬ ‫هرکدام که به جام جهانی برسند‪ ،‬خود یک شانس ب رای فوتبال‬ ‫ای ران است‪ ،‬بازیکنانی نظیر سردار ازمون‪ ،‬علیرضا جهانبخش‪،‬‬ ‫محمد خانزاده و مهدی ش��ریفی به نسلی تعلق دارند که بعد‬ ‫از جام جهانی م ی توانند یک دوره طالیی فوتبال ای ران را رقم‬ ‫بزنند و چه بهتر که تجربه جام جهانی را داشته باشند‪.‬‬ ‫در س��ر کارل��وس ک��ی روش چ��ه م ی گ��ذرد؟ او ب رای‬ ‫جام جهانی چه برنامه ای دارد؟ در روزهای��ی که فوتبال ای ران‬ ‫درگیر ان اس��ت که در اردوی افریقای جنوبی‪ ،‬بازیکنان چند‬ ‫دست لباس داشتند و چه می زان از وقت انها صرف ان م ی شد‬ ‫که لباس ه��ای خود را بش��ویند! کارلوس ک ی روش لیس��ت‬ ‫‪ 28‬نفره ای را اعالم کرد که قرار اس��ت نف رات نهایی لیس��ت‬ ‫جام جهانی از بین انها انتخاب ش��ود‪ .‬ک ی روش با این لیست‬ ‫گوشه ای از تفکرات خود و انچه م ی خواهد در جام جهانی انجام‬ ‫دهد را نشان داد‪ .‬فقط کافی است که پازل های مخفی درون‬ ‫لیست را کنار هم بنشانیم‪.‬‬ ‫یکدست سازی لیست‬ ‫ک��ی روش را در طول این س��ال ها خوب ش��ناخته ایم‪.‬‬ ‫م ی توانیم در دسته منتقدانش جای داشته باشیم و او را لجباز‬ ‫بخوانیم یا م ی توانیم به ان جه��ت برویم و او را مردی بدانیم‬ ‫که به چارچوب ها و اصولی اعتقاد دارد‪ ،‬در هردو صورت به طور‬ ‫کلی م ی شد پی ش بینی کرد که نه مهدی رحمتی و نه هادی‬ ‫عقیلی هی چ کدام شانس��ی ب رای بازگشتن به تیم ملی ندارند‪.‬‬ ‫حاال ما هر قدر هم اصرار کنیم که این دو م ی توانستند بسیار‬ ‫بیشتر از جانشینان خود در جام جهانی که ب رای گل نخوردن‬ ‫به میدان م ی روند‪ ،‬به کار ایند‪ ،‬فایده ای ندارد‪ .‬رحمتی و عقیلی‬ ‫تاوان تصمیمات لحظه ای خود را با این دادند که در تمام عمر‬ ‫فرصت بازی کردن در جام جهان��ی را پیدا نم ی کنند‪ .‬مجتبی‬ ‫جباری هم با خداحافظی خود هم در لیس��ت افریقای جنوبی‬ ‫جایی ندارد‪ .‬عالوه ب��ر اینها باید از غیب��ت علی کریمی هم‬ ‫یادکرد که ک ی روش با انتخاب نکردن او نشان داد که محبوبیت‬ ‫یک بازیکن را دلیلی ب رای انح��راف از تفکرات تاکتیکی خود‬ ‫بازی بدون شماره ‪10‬‬ ‫نگاهی به لیست تیم ملی نشان م ی دهد که ک ی روش‬ ‫در جام جهانی نم ی خواه��د از بازیکن ش��ماره ‪ 10‬در ترکیب‬ ‫خود اس��تفاده کند و بدون بازیکنی نظی��ر مجتبی جباری و‬ ‫علی کریمی‪ ،‬بیشتر از انکه به بازیسازی از میانه میدان فکر‬ ‫کند‪ ،‬به بازی دفاع – ضد حمله فکر م ی کند‪ ،‬ان هم با استفاده‬ ‫از پاس های بلند و اس��تفاده از قدرت انفج��ار‪ .‬به بیانی دیگر‬ ‫تیم ملی در جام جهانی هنگام حمله بیشتر از انکه به تکنیک‬ ‫فردی فکر کند‪ ،‬روی سرعت و غافلگیری حساب م ی کند‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫دیدار‬ ‫دروغ‬ ‫مصلحتی‬ ‫روی جلد‬ ‫مجله‬ ‫اشپیگل‬ ‫اکونومیست‬ ‫به سقف‬ ‫پرواز امریکا‬ ‫پرداخته‬ ‫است‬ ‫واکنش‬ ‫لوموند به‬ ‫ربایش‬ ‫دختران‬ ‫نیجریه ای‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫پرده نشین‬ ‫سریالی با سوژه حوزه علمیه‬ ‫محمود رضوی سریال «پرده نشین» را ب رای محرم ‪93‬‬ ‫تهی ه م ی کند ؛ سریالی به کارگردانی بهروز شعیبی که موضوع‬ ‫ان ماجراهایی اس��ت که در یک حوزه علمی��ه رخ م ی دهد‪.‬‬ ‫شعیبی که سال ‪ 87‬و با ایفای نقش روحانی در «طال و مس»‬ ‫به شهرت رسید‪ ،‬در نخستین تجربه کارگردان ی اش در سینما‬ ‫با بهره گیری از تجربیات موفق خود در عرصه تله فیلمسازی و‬ ‫دستیار کارگردانی در سینما‪ ،‬اثری خلق کرد که سیمرغ بلورین‬ ‫بهترین فیلم س��ی ویکمین جش��نواره فیلم فجر در بخش‬ ‫نگاه نو را از ان خود کرد‪ .‬وی ب رای کارگردانی اولین مجموعه‬ ‫تلویزیونی خود هم به س��راغ س��وژه ای مرتبط با روحانیت و‬ ‫حوزه رفته است‪ .‬حدود یک س��ال پیش بود که عبدالرسول‬ ‫گلبن‪ ،‬فیلمنامه نویس سریال «پرده نشین» داستان سه نفر‬ ‫از ش��اگردان مردی مش��هور به نام حاج اقا الماسی را نوشت‬ ‫که پس از سال ها به شوشتر برم ی گردند‪ .‬حضور دوباره انها‬ ‫در شهر با حوادث و وقایع ناخواسته ای روبه رو است؛ وقایعی‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫سیمای مطهری‬ ‫که حاج اقا الماس��ی و ش��اگردان را در معرض انتخاب های‬ ‫سرنوشت سازی قرار م ی دهد و این سوال پیش م ی اید که در‬ ‫این عرصه امتحان چه کسانی سربلند بیرون خواهند امد؟ با‬ ‫این حال به نظر م ی رسد گروه سه نفره ای متشکل از حسی ن ‬ ‫تراب نژاد‪ ،‬مهدی ش��یرزاد و مهدی حمزه طرح اولیه گلبن را‬ ‫مورد استفاده قرار داده و فیلمنامه دیگری را با داستانی دیگر‬ ‫که در حوزه علمی ه ای در یک شهرستان م ی گذرد‪ ،‬نوشته اند‪.‬‬ ‫سی د محمود رضوی‪ ،‬تهی ه کننده سینما و تلویزیون که پس از‬ ‫انفجار در پش��ت صحنه مع راج ی ها از خداحافظی و احتمال‬ ‫جدایی از سینما سخن گفته بود در جدیدترین پست در صفحه‬ ‫اینس��تاگرام اش اعالم کرده که در فضای فرهنگی کش��ور‬ ‫فعالیت خود را ادامه م ی دهد و تاکید کرده به خاطر نامگذاری‬ ‫امسال به نام «اقتصاد و فرهنگ» در این عرصه م ی ماند‪ .‬او‬ ‫در بخش��ی از این پست خود نوشته اس��ت‪« :‬دوست داشتم‬ ‫دیگر کار فرهنگی نکنم‪ ،‬اما نش��د‪ .‬در وضعیتی که خواستم‬ ‫بروم به نوعی دوباره تکلیف بر گردنمان ماند‪ .‬خوشحال بودم‬ ‫که واجب کفایی است و از گردن ما ساقط و حال مخیریم به‬ ‫بازمانده‬ ‫انجام یا ترک ان‪ .‬اما ظاه را موضوع چیز دیگری اس��ت‪ .‬سال‬ ‫شد سال فرهنگ و دیگر کار فرهنگی واجب کفایی یا واجب‬ ‫تخییری نیست‪ ،‬بلکه واجب عینی است‪ .‬پس هستیم و به‬ ‫وظیفه عمل م ی کنیم‪ .‬گام ها را محکم تر برم ی داریم و درددل‬ ‫نگه م ی داریم تا صاحبمان بیاید و غم دل با او بگوییم حتی‬ ‫اگر غم از دل رفته باشد با امدنشان‪ ».‬او با این پست به نوعی‬ ‫پی ش تولید سریال پرده نش��ین را اغاز کرد‪ .‬او خودش در این‬ ‫باره نوشته است‪« :‬عکس عمامه روحانی سریال پرده نشین‬ ‫که پی ش تولید ان اغاز شده‪ .‬زحمت پیچیدن عمامه را استاد‬ ‫حجت االسالم ش��هاب مرادی کش��یده اند‪ ».‬عمامه و کتاب‬ ‫«مفاتیح الحیاه» نوش��ته ایت اهلل ج��وادی املی در عکس‪،‬‬ ‫مضمون سریال نام برده را بهتر مشخص م ی کند‪ .‬در جلسه‬ ‫معرفی برنامه های نمایش��ی با حضور سیدعباس فاطمی‪،‬‬ ‫مدیرکل طرح و ب رنامه و نظارت س��یما اعالم کرد این سریال‬ ‫محرمی شبکه یک ‪ 93‬خواهد بود‪« .‬پرده نشین» به کارگردانی‬ ‫بهروز شعیبی و تهی ه کنندگی محمود رضوی ‪ 25‬اردیبهشت‬ ‫کلید خواهد خورد‪.‬‬ ‫مدینه‬ ‫عکس بازیگر سریال معمای شاه‬ ‫انیمیشنی ب ر اساس فیلم سی ف اهلل داد‬ ‫تمام بازیگران اصلی مقابل دوربین رفتند‬ ‫رسول توکلی که پیش از این در سریال هایی چون‬ ‫«ایینه عبرت» و «هوش سیاه» ایفای نقش کرده است‪،‬‬ ‫در سریال «معمای ش��اه» نقش اس��تاد مطهری را بازی‬ ‫م ی کن��د‪.‬او در این زمینه گفت‪« :‬ه��ر چقدر تالش کنیم‬ ‫نم ی توانیم دینی که این بزرگان در نهضت انقالب داشته اند‬ ‫به جا بیاوری��م؛ به خص��وص معلم و اس��تادی همچون‬ ‫ش��هید مطهری که با قلم و فکر خود و نه با اسلحه خود‬ ‫جاودانه مانده است‪.‬تمام تالش��م را در ایفای نقش استاد‬ ‫مطهری م ی کنم و حت��ی از اقای عل��ی مطهری کمک‬ ‫خواس��ته ام تا ان المان های خاصی که در باورپذیری این‬ ‫نقش تاثیرگذار است به کار بگیرم‪ .‬از نقشم نترسیدم‪ .‬پیش‬ ‫از این نقش های زیادی در سینما و تلویزیون بازی کرده ام‪،‬‬ ‫اما این تفکر و این نگاه استاد مطهری مهم است که اگر‬ ‫درس��ت عمل نکنیم باخته ایم‪ ».‬توکلی تاکید کرد تمام‬ ‫تالش خود را م ی کند تا این نقش را به درستی ایفا کند‪.‬‬ ‫ب��ه زودی مجموع��ه انیمیش��ن «بازمان��ده» در‬ ‫‪ 13‬قس��مت ‪ 20‬دقیقه ای با اقتباس از فیلم س��ینمایی‬ ‫«بازمانده» ب��ه کارگردان��ی مرحوم س��ی ف اهلل داد کلید‬ ‫م ی خورد‪ .‬ساخت قسمت اول این مجموعه به کارگردانی‬ ‫احسان طاهری ‪ 17‬اردیبهشت ماه اغاز م ی شود‪.‬‬ ‫این مجموعه ورژن انیمیش��نی فیلم س��ینمایی‬ ‫«بازمانده» مرحوم س��ی ف اهلل داد اس��ت ک��ه با تکنیک‬ ‫موشن کپچر ساخته م ی شود‪.‬‬ ‫در پنج قس��مت اول به انچه در فیلم س��ینمایی‬ ‫«بازمانده» مطرح شده پرداخته م ی ش��ود و پس از ان تا‬ ‫قسمت ‪ 13‬نیز اتفاقات جدیدی رخ م ی دهد‪ .‬بعد از ساخت‬ ‫س��ری اول این مجموعه احتمال س��اخت سری دوم هم‬ ‫وجود دارد که در ان قرار اس��ت فرهان‪ ،‬ش��خصیت نوزاد‬ ‫داستان بزرگ شده و ماجرا به جریانات کنونی فلسطین و‬ ‫بیداری اسالمی وصل شود‪.‬‬ ‫انیمیش��ن «بازمان��ده» ب��ه تهی ه کنندگ��ی مرکز‬ ‫پویانمایی صبا و نویس��ندگی مهدی ابوهاش��م ساخته‬ ‫م ی شود‪ ،‬امیرمحمد دهستانی نیز مشاور هنری کارگردان‬ ‫و فیلمنامه است‪ .‬فیلم سینمایی «بازمانده» در مورد نزاع‬ ‫اع راب و اسرائیل در سال ‪ ۱۹۴۸‬است که در سال ‪ ۱۳۷۳‬به‬ ‫کارگردانی مرحوم سی ف اهلل داد و بازیگری سلما مصری‪،‬‬ ‫جیانا عید‪ ،‬بسام کوس��ا‪ ،‬جمال سلیمان و غسان مسعود‬ ‫ساخته شد‪.‬‬ ‫تمام بازیگران اصلی سریال «مدینه» به کارگردانی‬ ‫سیروس مقدم که ب رای پخش در ایام ماه مبارک رمضان‬ ‫شبکه یک س��اخته م ی ش��ود‪ ،‬مقابل دوربین این سریال‬ ‫رفته اند‪ .‬اتیال پس��یانی‪ ،‬پریوش نظریه‪ ،‬مهدی سلطانی‪،‬‬ ‫ش��بنم مقدمی و مجید صالحی برخی از ای��ن بازیگران‬ ‫هستند‪.‬تصویربرداری سریال مدینه که درباره زندگی زنی‬ ‫به نام مدینه اس��ت‪ ،‬روز اول اردیبهشت با حضور مدی ران‬ ‫شبکه یک‪ ،‬مشاور امور زنان و خانواده تلویزیون و دو مادر‬ ‫شهید اغاز شد‪ .‬مقدم درباره این سریال گفت‪« :‬پیش از این‬ ‫در سریال های زیر هش��ت و ثریا به موضوعات اجتماعی‬ ‫پرداخته ای��م‪ ،‬اما س��ریال مدینه دو وجه اش��تراک و وجوه‬ ‫متمایز بس��یاری با دیگر کارهای من دارد‪ .‬در این سریال‬ ‫قصه ای را ب��ه تصویر م ی کش��م که س��ابقه همکاری با‬ ‫نویسنده ان را در سریال های زیر هشت و رستگاران داشته ام‬ ‫و وجوه متمایز ان را هنگام پخش خواهید دید‪».‬‬ ‫سیاست های برنام ه های معارفی‬ ‫رئیس سازمان صداوسیما در س ی و ششمین نشست‬ ‫سراسری افق رسانه با موضوع «دین در رسانه» گفت‪« :‬تولید‬ ‫و پخش ب رنامه های معارفی در رسانه ملی تابع سیاست های‬ ‫روشنی اس��ت که باتوجه به مصالح کشور‪ ،‬حساسی ت های‬ ‫موجود در جامعه‪ ،‬ش��رایط جهانی و ضرورت پرهیز از ایجاد‬ ‫تفرقه یا ش��بهه افکنی میان مخاطبان اتخاذ م ی ش��ود‪».‬‬ ‫ی سیاست هایی چون «پاسخ به شبهات» و پرهیز از‬ ‫ضرغام ‬ ‫انالوگ به موزه رفت‬ ‫اختتامیه دوازدهمین اجالس سراسری فناوری و رسانه‬ ‫مراسم اختتامیه دوازدهمین اجالس سراسری فناوری‬ ‫و رس��انه با حضور رئیس رس��انه ملی‪ ،‬مدی ران تلویزیون و‬ ‫جمعی از فع��االن حوزه فناوری رس��انه برگزار ش��د‪ .‬رئیس‬ ‫سازمان صداوس��یما در این مراس��م گفت‪« :‬طی ‪ 10‬سال‬ ‫گذش��ته حوزه توس��عه و فناوری رس��انه یکی از فعال ترین‬ ‫بخش ها بوده اس��ت‪ .‬تالش زیادی ب��رای مصوبه‬ ‫مجلس درخصوص تکمیل فیبر ن��وری از مراکز‬ ‫صداوسیما به فرس��تنده های اصلی صورت گرفته‬ ‫است؛ این کار بسیار مهم است و حدود ‪ ۳۰۰‬میلیارد‬ ‫ریال در فاز نخست نیاز داشت‪ ».‬ضرغامی با بیان‬ ‫اینک��ه جنگ نرم اگر س��خت تر از جن��گ واقعی‬ ‫نباش��د‪ ،‬اس��ان تر هم نیس��ت‪ ،‬به پیچیدگ ی های‬ ‫فراوان��ی ک��ه در حوزه رس��انه و جنگ ن��رم وجود‬ ‫دارد اش��اره کرد‪« :‬حداق��ل ‪ 10‬مح��ور از تهدیدات‬ ‫و پیچیدگ ی های جدی رس��انه و جنگ ن��رم را به‬ ‫محضر رهب��ری ارائه کردیم و ایش��ان هم با دقت‬ ‫نظری که داشتند‪ ،‬دستوراتی را صادر کردند و پس‬ ‫از ان هم پیگیری الزم را داش��تند و این امر نشان‬ ‫م ی دهد حوزه جنگ نرم و نقش رس��انه ها مغفول‬ ‫نمانده اس��ت‪.‬ظرفی ت های خوبی در ح��وزه توانمندی های‬ ‫فنی در صداوسیما حاصل شده که هر یک به تنهایی ب رای‬ ‫بیان عملکرد موفق کارکنان فنی کافی است‪ ».‬دکتر علی‬ ‫عسکری‪ ،‬معاون توسعه و فناوری رسانه سازمان صداوسیما‬ ‫هم در این مراس��م با اشاره به اینکه امس��ال با ابتکار رهبر‬ ‫معظم انقالب سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت‬ ‫جهادی نامگذاری ش��ده اس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬ما نیز با تاس��ی از‬ ‫نامگذاری ایش��ان امسال را س��ال فناوری رس��انه‪ ،‬فناوری‬ ‫فرهنگس��از و مدیریت جهادی نامگذاری کرده و امیدواریم‬ ‫بتوانیم ب راس��اس منویات رهبری گام های بلندی برداریم‪».‬‬ ‫استراتژی سازمان صداوس��یما گذر از سیس��تم انالوگ به‬ ‫دیجیتال بوده که این تحول عظیم با تالش نیروهای خدوم‬ ‫صورت گرفت و دیجیتال س��ازی به طور کامل در س��ازمان‬ ‫زندگی صدام‬ ‫سیروس مقدم کارگردان کشتزار مرگ م ی شود‬ ‫پیاده ش��د و امروز در حد اعال از سیس��تم دیجیتال استفاده‬ ‫م ی کنیم‪ .‬در این زمینه سازمان کار خود را عالی انجام داد و‬ ‫نگذاشت تحریم ها بر کار اثر بگذارد و توانستیم با لطف الهی‬ ‫و همت متخصصان و نخبگان و شرکت های دانش بنیان از‬ ‫ان عبور کنیم و در برخی تجهی زات نیز به خودکفایی برسیم‬ ‫و امروز مجموعه های پیچیده در داخل کشور که در باالترین‬ ‫س��طوح فناوری قرار دارد از س��وی نخبگان تولید م ی شود‪.‬‬ ‫صداوسیما امروز در یک پیچ تاریخی قرار دارد و در این مقطع‬ ‫نیاز به یک تصمیم گیری بزرگ و حس��اس و تاریخی دارد‪.‬‬ ‫حوزه فنی صداوس��یما ب رای تصمیم گیری بزرگ مهندس‬ ‫ی زمینه ها را اماده کرده اس��ت‪ ».‬کیومرث‬ ‫ضرغام ‬ ‫طهماسبی‪ ،‬معاون امور اس��تان های صداوسیما‬ ‫در این مراسم با اش��اره به پیش��رفت های فنی و‬ ‫تکنولوژیکی فراوان رسانه ملی در سال های اخیر‬ ‫گفت‪« :‬روحیه جهادی کامال در تیم فنی سازمان‬ ‫صداوسیما حکمفرماست‪ .‬معاونت توسعه و فناوری‬ ‫دگرگون ی های وسیعی در حوزه فنی صداوسیما را‬ ‫سبب ش��ده که از ان م ی توان به انقالبی فنی یاد‬ ‫کرد‪ .‬تبدی��ل کیفی ت ها به کمی ت ها نخس��تین‬ ‫دغدغه کس��انی اس��ت که در معاونت توس��عه و‬ ‫فناوری فعالیت م ی کنند؛ انقالب دیجیتال با فاصله‬ ‫کمی از دنیا به ای ران رسید و ما در حال بوم ی سازی‬ ‫ان هستیم و گزافه نیست اگر ادعا کنیم در ردیف‬ ‫کش��ورهای مهم جهان قرار گرفته ای��م‪ ».‬در این‬ ‫مراسم از برگزیدگان واحدهای پشتیبانی فنی صدا و تصویر‬ ‫مراکز‪ ،‬معاونان فنی مراکز‪ ،‬برگزیدگان فنی دیگر معاونت ها‬ ‫و بخش واحدهای ستادی توسط کمیته ارزیابی دوازدهمین‬ ‫اجالس توسعه و فناوری رسانه قدردانی شد‪.‬‬ ‫زیر نور شمع‬ ‫سریالی ب ر اساس قصه های هوشنگ مرادی کرمانی‬ ‫امسال شبکه دو سریالی را روی انتن م ی فرستد که اس��اس ان قصه های هوشنگ‬ ‫مرادی کرمانی است‪،‬ایا این س��ریال م ی تواند خاطره خوش قصه های مجید را زنده کند؟‬ ‫علیرضا سب ط احمدی این سریال را به سفارش گروه مجموعه های تلویزیونی شبکه دو در‬ ‫‪ 15‬قسمت تهیه م ی کند و اب راهیم فروزش کارگردان فیلم های «شیر تو شیر» و «خمره»‬ ‫به همراه تیمی از نویسندگان‪ ،‬فیلمنامه «زیر نور شمع» را که اقتباسی از کتابی با همین‬ ‫نام از هوشنگ مرادی کرمانی است با نظارت کامل این نویسنده به نگارش دراورده است‪.‬‬ ‫در این س��ریال که قصه هایش برامده از زندگی واقعی مردم با مناسبات و روابط اشناست‪،‬‬ ‫ی به تصویر درم ی ایند‪ .‬هر چند که این‬ ‫خانواده‪ ،‬کودک و نوجوان با نگاهی دلنشین و صمیم ‬ ‫مجموعه ب رای گروه کودکان و نوجوانان ساخته م ی شود اما ب رای بزرگساالن هم مناسب است‬ ‫و خانواده ها را هم دربرم ی گیرد‪ .‬این کار قصه های جداگانه ای دارد که تنوع خواهند داشت اما‬ ‫قصه این قابلیت را دارد که به صورت سریالی پیش رود و اپیزودها به صورتی ساخته شوند‬ ‫که ارتباط بیشتری با هم داشته باشند‪ .‬پیش از این از هوشنگ مرادی کرمانی سریال موفق‬ ‫قصه های مجید روی انتن رفته بود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫سیروس مقدم قصد دارد که سریالی در مورد زندگی صدام دیکتاتور سابق بسازد‪« ،‬کشتزار‬ ‫مرگ» سریال تاریخی الف ویژه اس��ت که در ان سرگذش��ت زندگی صدام حسین از تولد تا‬ ‫اعدامش به نمایش درم ی اید‪ .‬کارگردان سه گانه «پایتخت» در مورد این سریال گفت‪« :‬علیرضا‬ ‫نادری نگارش فیلمنامه و سیناپس اولیه این سریال را انجام داده است و در حال حاضر در حال‬ ‫بازنویسی و برطرف شدن ای رادات تاریخی ان است تا به مرحله پی ش تولید برسیم‪« ».‬کشتزار‬ ‫مرگ» پروژه ای فراملی است ‪ ،‬چون باید تصوی ربرداری هایی در ع راق‪ ،‬اردن و سوریه انجام شود‪.‬‬ ‫او با اشاره به اینکه «کشتزار مرگ» فیلمنامه بسیار حساس��ی دارد‪ ،‬ادامه داد‪« :‬از طرفی به‬ ‫دلیل اینکه هنوز مدافعان صدام زنده هستند و فعالیت‪ ،‬بمبگذاری و خ رابکاری م ی کنند و در‬ ‫بین انها هزاران نظریه وجود دارد و از طرف دیگر در ای ران هم دیدگاه های مختلفی وجود دارد‬ ‫که اگر این فیلمنامه بخواهد به متن قابل تایید و مشترک و توافق همه برسد زمان م ی برد‪ ،‬به‬ ‫نظر من هر روزی که تولید این سریال دیرتر اغاز شود به ضرر ما خواهد بود‪ ،‬چون که غ رب ی ها‬ ‫مشغول فیلم ساختن در مورد صدام هستند و ما که هشت سال درگیر جدی اتفاقات جنگ‬ ‫بودیم حرکتی جدی انجام ندادیم و وظیفه ماست‪».‬‬ ‫و فضای مجازی را از جمله ضرورت های حوزه تولید و تامین‬ ‫ب رنامه های معارفی دانست‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫پاسخ به نیازها‬ ‫«شبه هزایی» در طرح موضوعات معارفی‪ ،‬تقویت کارکرد دین‬ ‫در زندگی فردی و ارامش روحی و روانی جامعه‪ ،‬توانمندی دین‬ ‫در پاسخ به نیازها‪ ،‬خ رافه زدایی و مبارزه با تحریف در معارف‬ ‫دینی‪ ،‬نواوری و پدیده س��ازی در برنامه ه��ای دینی‪ ،‬تربیت‬ ‫مشاوران و کارشناسان معارفی اشنا به قواعد رسانه ب رای همه‬ ‫ساختارهای رسانه ای‪ ،‬جایگاه برجس��ته روحانیت در ترویج‬ ‫دین‪ ،‬حساس��یت وظیفه تهی ه کنندگان و روسای گروه های‬ ‫معارف‪ ،‬بیان احکام و معارف دینی به زبان س��اده و مناسب‬ ‫با ظرفیت مخاطبان انبوه به ویژه در مس��تحبات‪ ،‬تفکیک‬ ‫میان رفتار ناص��واب دینی از روی نااگاه��ی و جهل عوام و‬ ‫رفتار ب رنامه ریزی شده دشمنان اگاه در شبکه های ماهواره ای‬ ‫‪79‬‬ ‫بازگشت مدیری‬ ‫اخرین خبرها از سریال مهران مدیری‬ ‫«به تلویزیون بازم ی گردم» این خبر خوشی بود که در‬ ‫نوروز ‪ 93‬مه ران مدیری به مخاطبان تلویزیون داد‪ .‬مدیری‬ ‫ب رای نس ل هایی پشت سر هم یاداور خاط رات خوشی است؛‬ ‫خاط راتی که او را تبدیل به یک برند در زمینه س��رگرم ی و‬ ‫طنز تلویزیونی در ای ران کرده است‪.‬‬ ‫به گونه ای که در هر دوره م ی توان تکی ه کالم هایی را‬ ‫یافت که سریال هایی با هنرنمایی مدیری و گروه بازیگرانش‬ ‫به می��ان جامع��ه انتق��ال داد‪ ،‬تکی ه کالم هایی که ش��اید‬ ‫اکنون دیگر در دایره لغات ما جایی نداش��ته باشند اما هنوز‬ ‫خاطره های خوب انها را م ی توان در جامعه مشاهده کرد‪.‬‬ ‫مدیری چند وقتی از تلویزیون دور ش��د و س��عی کرد‬ ‫در ش��بکه های خانگی مخاطب خود را پیدا کند‪ ،‬اما بنا به‬ ‫گفته خودش در این راستا نتوانس��ت به دایره مخاطبی که‬ ‫م ی خواست برس��د‪ ،‬بناب راین تصمیم به برگشت به جایی را‬ ‫دارد که در واقع خانه اوست و فرزند ان محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫او پس از پایان تولید مجموعه طنز «ش��وخی کردم»‬ ‫در شبکه نمایش خانگی‪ ،‬بار دیگر پس از چند سال دوری از‬ ‫رسانه ملی به تلویزیون بازگشته و قصد دارد تا مجموعه ای‬ ‫را در قالب طنز کارهای گذش��ته خود تولی��د کند‪.‬در حال‬ ‫حاضر عوامل س��اخت تیم مه ران مدیری مشغول نگارش‬ ‫متن فیلمنامه این مجموعه تلویزیونی هستند تا کار ب رای‬ ‫پخش در ایام پس از ماه مبارک رمضان و عید س��عید فطر‬ ‫اماده شود‪.‬‬ ‫این پروژه که قرار اس��ت در س��ه فصل ‪ ۳۰‬قسمتی‬ ‫ب رای شبکه ته ران به تولید برس��د قالب داستانی کمدی و‬ ‫اجتماعی دارد که به صورت اپیزودیک است و هر قسمت ان‬ ‫با ماجراهای متفاوت اما مرتبط با یکدیگر ساخته م ی شود‪.‬‬ ‫گروه مه ران مدیری هنوز نام��ی ب رای مجموعه خود‬ ‫پیدا نکرده اند و به دنبال اسمی هستند که عالوه بر داشتن‬ ‫نام خاص خود همانند مجموعه های گذشته مدیری‪ ،‬بتواند‬ ‫سه فصل دیگر ان را هم در بربگیرد‪.‬‬ ‫در حال حاضر سیناپس اولیه ان نگارش شده و تا چند‬ ‫روز اینده عوامل پشت دوربین این سریال معرفی م ی شوند‪.‬‬ ‫بازیگران اصلی این سریال ظاه را از مشهورترین افراد حوزه‬ ‫طنز هستند‪.‬‬ ‫خود مه ران مدی��ری هم مانند کارهای گذش��ته خود‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫درد پنهان‬ ‫عالوه بر کارگردانی در این س��ریال ایف��ای نقش م ی کند‪.‬‬ ‫نوع نگاه مدیری در این پروژه اینگونه اس��ت که داستان با‬ ‫شخصی ت پردازی متفاوت ط راحی شود و سپس قصه روایت‬ ‫شود تا مخاطب بتواند به سادگی با ان ارتباط برقرار کند‪.‬‬ ‫نگارش فیلمنامه و متن این مجموعه توسط گروهی از‬ ‫نویسندگان در حال انجام است که مه ران مدیری سرپرست‬ ‫نویس��ندگی این کار را برعهده دارد و هر قسمت ان زیرنظر‬ ‫مدیری به نگارش در م ی اید‪ .‬طب��ق پی ش بین ی های انجام‬ ‫شده مه ران مدیری پی ش تولید سریال جدید تلویزیونی خود‬ ‫را از ماه اینده کلید م ی زند‪.‬‬ ‫با مه��ران مدیری خاط رات خوش��ی در ذهن ما نقش‬ ‫بسته اس��ت؛ خاط راتی که در قالب نقش ها و پرسوناژهایی‬ ‫که در س��ریال هایی نظیر «س��اعت خوش»‪« ،‬پاورچین»‪،‬‬ ‫«نقطه چین»‪« ،‬ش��ب های ب��رره»‪« ،‬باغ مظف��ر»‪« ،‬مرد‬ ‫هزارچه��ره»‪« ،‬مرد دوهزار چه��ره» و‪ ...‬باره��ا و بارها ما را‬ ‫تا س��رحد اش��ک ریختن خندانده اند‪،‬ب رای همین است که‬ ‫بسیاری از هم اکنون منتظر بازگش��ت مدیری هستند و از‬ ‫او انتظار دارند که با سریالی قوی و کاری جدید و نو بازگردد‪.‬‬ ‫تغییرات در گلخانه‬ ‫تله فیلمی از شبکه قران‬ ‫مدیران تازه شبکه‪3‬‬ ‫حس��ن گروس��ی‪ ،‬مدی��ر‬ ‫ش��بکه قران و مدیر گروه فیلم‬ ‫و س��ریال این ش��بکه از پشت‬ ‫صحن��ه تله فیل��م «درد پنهان»‬ ‫ب��ه کارگردانی محم��د بصیری‬ ‫بازدید کرد‪ .‬ای��ن تله فیلم که به‬ ‫کارگردان��ی محم��د بصی��ری و‬ ‫تهی ه کنندگی محس��ن دانشور‬ ‫ساخته م ی ش��ود‪ ،‬چهارمین روز از تصویربرداری خود را پشت سر م ی گذاشت و رابعه مدنی‪،‬‬ ‫مادربزرگ دوست داشتنی فیلم و سریال ها همراه علی فرود‪ ،‬بازیگر خردسال مقابل دوربین‬ ‫قرار داشتند‪ .‬این فیلم محصول گروه فیلم و سریال ش��بکه قران‪ ،‬داستان جوان بازیگری را‬ ‫روایت م ی کند که ناگهان متوجه م ی ش��ود به بیماری سرطان مبتالس��ت‪ .‬ساناز نوروززاده‪،‬‬ ‫مهدی فقیه‪ ،‬رابعه مدنی‪ ،‬اصغر تق ی زاده‪ ،‬بهزاد رحیم خانی‪ ،‬علی فرود‪ ،‬س��اناز حس ن پناه و‬ ‫نوش��ین زارع از جمله بازیگران «درد پنهان» هس��تند‪ .‬تصویربرداری این فیلم در کن ب رای‬ ‫ضبط بخشی از کار بود که به فشم مربوط م ی شد و عوامل از این لوکیشن که یک خانه باغ‬ ‫زیبا بود‪ ،‬به عنوان خانه ای در فشم نام بردند‪ .‬قرار است این تله فیلم در شهرهای دیگری چون‬ ‫ته ران‪ ،‬مشهد و قم نیز تصویربرداری داشته باشد و سه عنصر مرگ‪ ،‬اگاهی و اندیشه در این‬ ‫تله فیلم نقش اساسی دارد‪.‬‬ ‫مدیر شبکه س��ه در چهار‬ ‫حک��م جداگانه قائم مق��ام مدیر‬ ‫ش��بکه‪ ،‬مدی ر گروه س��رگرم ی و‬ ‫تفریحات سالم‪ ،‬مدیر گروه دانش‬ ‫و اقتص��اد و سرپرس��ت مدیریت‬ ‫رس��انه های نوین این ش��بکه را‬ ‫منصوب کرد‪ .‬جلیل عرفان منش‬ ‫ط��ی حکم��ی از س��وی مجید‬ ‫زین العابدین‪ ،‬مدیر این شبکه به عنوان قائم مقام مدیر شبکه سه منصوب شد‪ .‬مدیر شبکه سه‬ ‫سیما در ابالغ خود به عرفان منش اورده است‪« :‬جایگاه ممتاز شبکه سه در سپهر رسانه ای‬ ‫کشور و مس��ئولیت خطیر ب رای پخش برنامه هایی در شان و منزلت رس��انه تراز نظام‪ ،‬این‬ ‫ضرورت را ایج��اب م ی کند تا به اتکای تج��ارب و دانش خود‪ ،‬هم افزایی الزم را در پیش��برد‬ ‫امور محوله در حوزه قائم مقام ی با سایر بخش های ستادی و تولیدی شبکه مبذول کنید‪».‬‬ ‫همچنین رامین شمس��ایی طی حکمی از س��وی زین العابدین به عنوان مدی ر گروه دانش و‬ ‫اقتصاد منصوب شد‪ .‬تغییر دیگر گروه سرگرمی و تفریحات سالم شبکه سه سیما بود که طی‬ ‫ی ملک محمد مه ر علی به عنوان مدیر این گروه انتخاب شد‪ .‬در اخرین حکم زین العابدین‬ ‫حکم ‬ ‫نیز محمود رضا منتظری با حفظ سمت مدیریت روابط عمومی شبکه سه‪ ،‬به عنوان سرپرست‬ ‫مدیریت رسانه های نوین منصوب شد‪.‬‬ ‫انقالب زیبا‬ ‫شمعدانی‬ ‫سریال «انقالب زیبا» سریال بعدی شبکه یک بعد از سریال «قهر و اشتی» خواهد‬ ‫بود‪ .‬این مجموعه تلویزیونی ب��ه تهی ه کنندگی رامین عباس��ی زاده و کارگردانی بهرنگ‬ ‫توفیقی دوم اردیبهشت امس��ال در منزلی حوالی خیابان کامرانیه کلید خورده و گروه به‬ ‫صورت شب کاری تصوی ربرداری را پیش م ی ب رند‪ .‬انقالب زیبا داستان حامد و زیبا زن و شوهر‬ ‫ی دارند اما بازگشت پدر زیبا پس‬ ‫جوانی است که به تازگی با هم ازدواج کرده اند و زندگی ارام ‬ ‫از سال ها به کشور باعث یاداوری خاط رات تلخ و ناگواری م ی شود که زندگی این زوج جوان‬ ‫را به استانه فروپاشی م ی برد‪ .‬در این میان اما ماجرای بزرگتر و خطیرتری در پس این اتفاق‬ ‫جریان دارد که زندگی همه را تهدید م ی کند‪ .‬علیرضا کمالی‪ ،‬ازاده صمدی‪ ،‬اتیال پسیانی‪،‬‬ ‫فریبا کوثری‪ ،‬مجید مظفری و ش��قایق فرهانی از بازیگران این سریال هستند که در چند‬ ‫فصل ‪ ۱۰‬قسمتی ساخته م ی شود‪ .‬باتوجه به اینکه این سریال اوایل اردیبهشت کلید خورده و‬ ‫تدوین همزمان نیز در حال انجام است فصل اول ان ب رای پخش از خردادماه اماده م ی شود‪.‬‬ ‫سریال «شمعدانی» اخرین ساخته سروش صحت که این روزها یکی از گزینه های‬ ‫پخش در ایام رمضان است‪ ،‬قصه خانواده ای است که از پدربزرگ‪ ،‬داماد‪ ،‬عروس‪ ،‬پسر و نوه‬ ‫تشکیل شده و به طور کلی یک کار خانوادگی است‪ .‬از قصه معمولی شروع م ی شود و قالب‬ ‫ان کمدی و طنز است اما جنس طنز ان با کارهای قبلی کارگردان به عنوان مثال «پژمان»‬ ‫تفاوت دارد‪.‬چگینی تهی ه کننده این کار این تفاوت ها را این گونه ش��رح م ی دهد‪« :‬در این‬ ‫سریال اولین کاری که کرده ایم این اس��ت که تالش کرده ایم یکی از نقش های اصلی را‬ ‫بازیگری بگذاریم که تاکنون دیده نشده و بازیگر تئاتری است‪ .‬همچنین در کنارش حسن‬ ‫معجونی را گذاشتیم که چهار سال پیش در «مسافران» ایفای نقش کرده است‪ .‬این بازیگر‬ ‫عمال سه ‪ -‬چهار سال در مجموعه های تلویزیونی دیده نشده بود و تازگی خودش را خواهد‬ ‫داشت‪ ».‬تهی ه کننده سریال «شمعدانی» با اشاره به اینکه ‪ 45‬درصد از لوکیشن های این‬ ‫مجموعه در خانه شخصی ت های اصلی بازیگران است‪ ،‬گفت‪« :‬این مجموعه اپارتمانی‬ ‫نیست و از جنس «ساختمان پزشکان» نیست‪».‬‬ ‫نورالدین پسر ایران‬ ‫اقتباس تلویزیونی از یک کتاب پرفروش‬ ‫کتاب نورالدین پس��ر ای ران‪ ،‬کتاب بس��یار مشهوری‬ ‫اس��ت‪ .‬کتابی که بارها و بارها تجدیدچاپ شده و به عنوان‬ ‫سندی از دفاع مقدس تجلیل و تقدیر شده است‪« .‬نورالدین‬ ‫پسر ای ران» کتاب خاط رات سی د نورالدین عافی است؛ پسری‬ ‫شانزده س��اله از اهالی روستای خنجان در‬ ‫حوالی تبریز در اذربایجان شرقی که مانند‬ ‫دیگر رزمنده های نوجوان ای ران با تالش و‬ ‫زحمت فراوان رضایت والدین و مسئوالن‬ ‫را ب رای اعزام به مناطق عملیاتی جلب کرد‬ ‫و از دی ماه ‪ - 1359‬یعنی تنها سه ماه پس‬ ‫از اغاز جنگ تحمیلی‪ -‬به جبهه های نبرد‬ ‫با متجاوزان رفت‪.‬‬ ‫او حضور در گردان های خط ش��کن‬ ‫لشکر ‪ 31‬عاش��ورا را به عنوان نیروی ازاد‪،‬‬ ‫غواص و فرمانده دس��ته و در جبهه های‬ ‫مختلف تجربه کرده و بارها مجروح ش��ده‬ ‫است‪.‬‬ ‫نورالدی��ن نزدیک به هش��تاد ماه از‬ ‫دوران جنگ تحمیل��ی را به رغم جراحات‬ ‫س��نگین و ش��هادت برادر کوچک ترش‬ ‫سی د صادق ‪-‬در ب رابر چشمانش‪ -‬در جبهه‬ ‫ماند و در عملیات های متعددی حضور داشت و جانباز هفتاد‬ ‫درصد دفاع مقدس است‪ .‬خاط رات سی د نورالدین عافی را ابتدا‬ ‫در سال ‪ ،1373‬اقای موسی غیور طی ‪ ۴۰‬ساعت مصاحبه‬ ‫تقدیر از پایتخت‪3‬‬ ‫وزیر ورزش و جوانان نامه زد‬ ‫همرزمان او گرفت‪ .‬قرار است س��ریالی ب راساس این کتاب‬ ‫پرفروش ساخته شود‪.‬‬ ‫س��ریال «نورالدین پس��ر ای ران »با نظارت نورالدین‬ ‫«پایتخت ‪ »3‬س��خت ی ها و مش��قاتی که کش��ت ی گی ران عزیز در‬ ‫تمرینات و اماده س��ازی و وزن کم کردن متحمل م ی ش��وند را به‬ ‫خوبی به نمایش دراورد‪ ».‬وی توجه به ارزش های دینی و اخالقی‬ ‫را از دیگر موضوعاتی دانست که در سریال «پایتخت ‪ »3‬به خوبی‬ ‫تصویر شده بود و برجسته کردن موضوعاتی از قبیل هویت ملی‪،‬‬ ‫ورزش و رقابت پاک‪ ،‬معرفتی و معن��وی و تاکید بر نهاد خانواده و‬ ‫مقوله ازدواج را از نکات ارزنده ای دانست که در این مجموعه نمایش‬ ‫داده شد‪ .‬وزیر ورزش و جوانان در پایان استمرار تولید نمونه هایی‬ ‫از این دست را در ترویج اخالق مداری‪ ،‬تندرستی‪ ،‬نشاط خانواده ها‪،‬‬ ‫به خصوص جوانان موثر دانست‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫با وج��ود انکه بی��ش از یک م��اه از پخش س��ریال نوروزی‬ ‫«پایتخت‪ »3‬م ی گذرد‪ ،‬هنوز موج تقدیر از ان ادامه دارد‪ .‬وزیر ورزش‬ ‫و جوانان هم در نامه ای به رئیس رس��انه ملی از دس��ت اندرکاران‬ ‫تولید مجموعه «پایتخت ‪ »3‬به دلی��ل پرداختن به امر ورزش به‬ ‫ویژه ورزش ملی کش��تی و تاکید بر نهاد خان��واده و مقوله ازدواج‬ ‫قدردانی کرد‪.‬محمد گودرزی در این نام��ه تاکید کرد‪« :‬مجموعه‬ ‫به زبان اذری ضبط کرد و خانم معصومه س��پهری از سال‬ ‫‪ 1383‬کار پیاده س��ازی و تنظیم این مصاحب ه ها را برعهد ه‬ ‫گرفت‪ .‬ایشان ب رای فراهم اوردن این کتاب ‪ 700‬صفحه ای‬ ‫شخصا نیز چندین مصاحبه تکمیلی از صاحب خاطرات و‬ ‫عارفی اکنون در مرحله نگارش قرار دارد و با اتمام این مرحله‬ ‫وارد مراح��ل بعدی م ی ش��ود‪ .‬علیرض��ا داوری تهی ه کننده‬ ‫تلویزیون درباره ساخت این س��ریال گفت‪« :‬فیلمنامه این‬ ‫سریال هم اکنون توسط بیژن همدرس��ی در حال نگارش‬ ‫است‪ .‬بنا بوده این سریال ب رای پخش از شبکه ته ران‪ ،‬هفت‬ ‫قسمت داشته باشد اما ممکن است باتوجه به کشش قصه‬ ‫ان را در ‪ 13‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای بس��ازیم‪ .‬فیلمنامه کامال‬ ‫ب ر اساس کتاب «نورالدین پس��ر ای ران» جلو م ی رود و خود‬ ‫اقای نورالدین عافی هم در مرحله نگارش حضور دارد و روی‬ ‫کار نظارت م ی کند‪ .‬از انجایی که این قصه حس��اس است‬ ‫با دقت زیادی روی ان کار م ی شود و از طریق‬ ‫دوستان در سپاه پاس��داران قرار مصاحبه با‬ ‫برخی چهره های مرتبط هماهنگ م ی شود‬ ‫تا با بهره گیری از اطالع��ات انها جمع بندی‬ ‫درس��تی از قصه داشته باش��یم‪ .‬تا یک ماه‬ ‫و نیم دیگ��ر فیلمنامه تکمیل م ی ش��ود و‬ ‫لوکیشن های سریال نیز بیشتر در کردستان‬ ‫خواهد بود و از شهرک سینمایی دفاع مقدس‬ ‫هم استفاده خواهیم کرد‪».‬‬ ‫س��ریال «نورالدی��ن پس��ر ای��ران»‬ ‫نخستین تجربه ش��بکه پنج در این زمینه‬ ‫اقتب��اس از کتاب های موف��ق دفاع مقدس‬ ‫است‪ .‬پیش از این روایت تلویزیونی نیز از این‬ ‫کتاب همچون کتاب «دا» در شبکه یک با‬ ‫تلفیق حضور و روای��ت چهره های هنری و‬ ‫بخش انیمیش��ن روی انتن رفت‪ .‬برخالف‬ ‫«دا» که روایت ان را بازیگ��ران زن برعهده‬ ‫داش��تند‪ ،‬روایت تلویزیونی این کتاب به چند بازیگر مطرح‬ ‫مرد از جمله حامد بهداد‪ ،‬محمد صالح عال‪ ،‬اتیال پسیانی‪ ،‬‬ ‫مسعود فروتن‪ ،‬پژمان بازغی و‪ ...‬سپرده شد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫جایگزین سریال قهر و اشتی معلوم شد‬ ‫سریالی با جنس متفاوت از پژمان‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫مدیرعاملبانکمهراقتصاد‪:‬‬ ‫نرخ سود سپرده های بانک مهراقتصاد‬ ‫مطابق ابالغیه بانک مرکزی است‬ ‫مدیرعامل بانک مهر اقتصاد‪ ،‬نرخ سود سپرده های این بانک را مطابق ابالغیه اخیر‬ ‫بانک مرکزی اعالم کرد‪ .‬به گزارش روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‪ ،‬دکتر نتاج – مدیرعامل‬ ‫بانک – در تش��ریح نرخ های جدید سود س��پرده های این بانک‪ ،‬گفت‪« :‬طبق تصمیم اتخاذ‬ ‫شده در خصوص ساماندهی نرخ سود سپرده های بانکی توسط بانک های دولتی و خصوصی‬ ‫از س��وی بانک مرکزی‪ ،‬نرخ س��ود انواع س��پرده های کوتاه مدت بانک مهر اقتصاد کمتر از‬ ‫‪ 21‬درصد و سپرده های بلندمدت به شرط ماندگاری پنج ساله‪ ،‬باالتر از ‪ 21‬درصد تعیین شده‬ ‫است‪ ».‬دکتر نتاج با بیان اینکه نرخ سود سپرده ها در بانک مهر اقتصاد منطبق با ابالغیه اخیر‬ ‫بانک مرکزی اس��ت‪ ،‬افزود‪« :‬این بانک همواره تابع قوانین و ضوابط صادره از س��وی بانک‬ ‫مرکزی بوده اس��ت‪ ».‬مدیرعامل بانک مهر اقتصاد خاطرنش��ان کرد‪« :‬بر این باورم که باید‬ ‫بین نرخ سود سپرده بانک های خصوصی‪ ،‬موسس��ات اعتباری و بانک های دولتی یک تا دو‬ ‫درصد فاصله باشد چرا که ریسک بانک های دولتی نس��بت به بانک های خصوصی پایین تر‬ ‫اس��ت‪ ».‬دکتر نتاج با بیان اینکه همه ش��عب و واحدهاى بانک مهر اقتصاد در سراسر کشور‬ ‫اماده استقبال از مشتریان و پذیرش انواع سپرده هاى سرمایه گذارى انان هستند‪ ،‬ادامه داد‪:‬‬ ‫«منابع جمع اوری شده از محل س��پرده های مدت دار در قالب انواع عقود اسالمی به منظور‬ ‫رفع نیازهای عموم هم میهنان به ویژه تولیدکنندگان و کارافرینان در چارچوب قانون عملیات‬ ‫بانکی بدون ربا به کار می رود‪».‬‬ ‫اینترنت بانک حقوقی در بانک انصار‬ ‫راه اندازی شد‬ ‫برای نخستین بار اینترنت بانک حقوقی انصار که قادر است خدمات کامل مالی مورد‬ ‫نیاز شخصیت های حقوقی نظیر ش��رکت ها و همچنین موسسات دارای حساب های مشترک‬ ‫را فراهم کند‪ ،‬راه اندازی شد‪ .‬کمیته طراحی محصول بانک انصار در سومین جلسه خود که در‬ ‫اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار تشکیل شد‪ ،‬باتوجه به قابلیت های فنی و بارز الکترونیکی‬ ‫و اینترنتی بانک انصار نسبت به دیگر بانک ها که ان را به پیشتاز خدمات الکترونیک تبدیل کرده‬ ‫و به عنوان یک مزیت رقابتی امکان نواوری در خدمات الکترونیک را فراهم ساخته است‪ ،‬طرح‬ ‫راه اندازی اینترنت بانک حقوقی و مش��ترک در بانک انصار را تصویب کرد‪ .‬این طرح به منظور‬ ‫توسعه خدمات الکترونیکی بانک انصار در س��ال جدید‪ ،‬تصویب شده تا از این پس شرکت ها و‬ ‫موسسات دارای حساب مشترک و چندامضایی در این بانک نیز قادر باشند از خدمات الکترونیکی‬ ‫متنوع و کامل این بانک نظیر شخصیت های حقیقی‪ ،‬بهره مند شوند‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی‬ ‫و تبلیغات بانک انصار سیدحمید خالقی‪ ،‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار طی گفت وگویی‬ ‫اظهار داشت مشتریان فوق با مراجعه به هریک از ش��عب بانک می توانند از این خدمت جدید‬ ‫استفاده نمایند‪ .‬با اجرای این محصول کاربران ش��رکتی قادر خواهند بود تا از کارتابل مجازی‬ ‫و اطالع کامل از ریز عملیات‪ ،‬ایمنی محیط نقل و انتقال وجوه و پش��توانه های نیرومند امنیتی‬ ‫شبکه نیز برخوردار شوند‪ ».‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار افزود‪« :‬ظرفیت های باالی‬ ‫اینترنتی و الکترونیکی بانک انصار زمینه خالقیت های کنونی را در توسعه خدمات الکترونیک‬ ‫فراهم کرده است و این خدمات در اینده مشتریان بانک را در صرفه جویی هرچه بیشتر در وقت‪،‬‬ ‫انرژی و کسب سود مطلوب‪ ،‬اسوده خاطر خواهد کرد‪».‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪217‬‬ ‫تقدیر مدیر شبکه جهانی والیت از فعالیت های‬ ‫موسسه اعتباری کوثر‬ ‫مدیر شبکه جهانی والیت گفت‪« :‬موسسه اعتباری‬ ‫کوثر از زمان اغاز فعالیت تاکن��ون عملکرد خوبی در حوزه‬ ‫اقتصاد و به ویژه ترویج و نهادینه س��ازی س��نت پسندیده‬ ‫قرض الحسنه داش��ته اس��ت‪ ».‬به گزارش روابط عمومی‬ ‫موسسه اعتباری کوثر‪ ،‬ایت اهلل سید محمد حسینی قزوینی‬ ‫در جمع معاونین و مدیران و کارکنان حوزه مرکزی در محل‬ ‫نمازخانه حوزه مرکزی این موسس��ه با اش��اره به تاکیدات‬ ‫مقام معظم رهبری بر بهبود نظام اقتصادی اظهارداش��ت‪:‬‬ ‫«نظام اقتصادی با پش��توانه فرهنگی در مسیر تعالی قرار‬ ‫خواهد گرفت‪ ».‬مدیر ش��بکه جهانی والیت افزود‪« :‬ورود‬ ‫موسسه اعتباری کوثر در موضوعات اقتصادی بسیار مثبت‬ ‫ارزیابی می گردد‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬فعالیت های ارزش��مند‬ ‫این موسس��ه در حوزه های اقتصادی با ن��ام ان همخوانی‬ ‫دارد‪ ».‬ایت اهلل حس��ینی در بخش دیگری از سخنان خود‬ ‫با اش��اره به هجمه ه��ای اخیر غرب در موض��وع فرهنگ‬ ‫گفت‪« :‬در حال حاضر از مجموع ‪ 1800‬شبکه ماهواره ای‬ ‫‪ 300‬شبکه در اختیار وهابیت اس��ت‪ ».‬این استاد دانشگاه‬ ‫تصریح کرد‪« :‬هجمه های فرهنگی به صورت شبانه روزی‬ ‫علیه شیعه برنامه ریزی شده است‪ .‬شیعه برگرفته از فرهنگ‬ ‫ائمه عصمت و طهارت اس��ت‪ ».‬ایت اهلل حس��ینی با اشاره‬ ‫به حدیث��ی از حضرت علی (ع) گف��ت‪« :‬حضرت علی (ع)‬ ‫فرموده اند من تعجب می کنم چگونه اهل بطالن در مسیر‬ ‫باطل بسیار کوش��ا و اهل حق در مس��یر حق بسیار کسل‬ ‫هس��تند‪ ».‬مدیر ش��بکه جهانی والیت برگزاری مراس��م ‬ ‫مذهبی را در محل کار و زندگی مهمترین عامل تاثیر گذار‬ ‫در ترویج فرهنگ شیعه دانس��ت و گفت‪« :‬نهادینه سازی‬ ‫فرهنگ شیعه را باید از خودمان شروع کنیم‪ .‬انتشار کتاب‪،‬‬ ‫جزوه و بروش��ور و ارس��ال پیامک با موضوع دیدگاه های‬ ‫ائمه اطه��ار در موضوعات گوناگون اجتماع��ی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫اقتصادی و سیاسی از ابزارهای تاثیر گذار در ترویج فرهنگ‬ ‫شیعه است‪ ».‬وی تصریح کرد‪« :‬الفبای وهابیت براندازی‬ ‫شیعه اس��ت‪ .‬امروز دش��من در حوزه فرهنگ در اموزش و‬ ‫پرورش ما رسوخ کرده است‪ .‬معلم باید با زبانی نرم فرهنگ‬ ‫اهل بیت(ع) را ب��ه دانش اموزان بشناس��اند‪ ».‬وی گفت‪:‬‬ ‫«به قدری فرهنگ اه��ل بیت(ع) زیبا و جذاب اس��ت که‬ ‫هر انسان پاکی را به س��مت خود می کشاند‪ ».‬مدیر شبکه‬ ‫جهانی والیت با اشاره به فعالیت این شبکه طی چهار سال‬ ‫اخیر گفت‪« :‬ش��بکه جهانی والیت با پخ��ش برنامه های‬ ‫‪ 24‬ساعته از طریق ماهواره‪ ،‬اینترنت و موبایل قابل مشاهده‬ ‫است‪ ».‬در ادامه دکتر عیس��ی رضایی‪ ،‬مدیرعامل موسسه‬ ‫اعتباری کوثر نیز اظهار داش��ت‪« :‬موسسه اعتباری کوثر با‬ ‫تاسی از فرهنگ اهل بیت(ع) خدمت به خلق را بزرگترین‬ ‫وظیفه خود می داند‪ ».‬عضو هیات مدیره موسس��ه اعتباری‬ ‫کوثر گفت‪« :‬به منظو ر ترویج فرهنگ اهل بیت(ع) موسسه‬ ‫کوثر طی سال جاری در تولید برنامه هایی با موضوع مزبور‬ ‫مشارکت می نماید‪».‬‬