ماهنامه مثلث شماره 222

‫اصالح طلبانعلیه‬ ‫رحمانیفضلی‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و بیست و دو ‪ 31 /‬خرداد ‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫ایاحسنروحانی‬ ‫از وزیرکشورش‬ ‫دفاعمی کند؟‬ ‫فرجی دانا‬ ‫رویلبهتیغ‬ ‫ایا وزیر علوم‬ ‫استیضاح میشود؟‬ ‫پیشنهاد واشنگتنبهتهران‬ ‫دلیل اص رار ام ریکا ب رای همکاری با ای ران علیه داعش چیست؟‬ ‫حمالت داعش بر مذاک رات وین ‪ 5‬چه تاثیری داشت؟‬ ‫توافقدرجوالییاتمدیدی ک ماهه‬ ‫گزارش ها و عک س های اختصاصی مثلث از وین‪5‬‬ ‫سعید جلیلی و حدادعادل‬ ‫بهروحانیچهگفتند؟‬ ‫جزئیاتی از دیدار روحانی با رقبایش‬ ‫امنیت علیه ازادی‬ ‫چرا دموکراسی درکشورهای‬ ‫ع ربی شکل نم ی گیرد؟‬ ‫تولد حزب دکترالریجانی‬ ‫اصولگ رایان به سمت‬ ‫حزب سازی م ی روند‬ ‫طبقهمتوسطبرمی خیزد‬ ‫ریشه طغیان می زبانان‬ ‫جام جهانی چیست؟‬ ‫دموکراسی دروغین‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫گرفتاری‏های ما در ای��ن وقت گرفتاری‬ ‫کوچکی نیس��ت‪ .‬انها س��عی کردند که طرح‬ ‫بدهند ب��رای این ممالک ش��رقی و خصوصا‬ ‫انجاهایی که ذخایر بیشتر دارند‪ .‬اینها سعی‬ ‫کرده بودند که همه چیزی که از غرب به ای ران‬ ‫وارد م ی‏ش��ود یک نوع خاصی باشد‪ .‬فرهنگ‬ ‫استعماری وارد کنند به ای ران؛ و ما را با تبلیغات‬ ‫دامنه‏داری که همه شما م ی‏دانید عاشق ان بکنند‪ .‬به اسم‬ ‫فرهنگ غربی و دموکراسی خاص به ممالک استعماری یا‬ ‫نیمه اس��تعماری وارد کنند؛ و به اس��م دموکراسی غربی به‬ ‫خورد ما بدهند‪ .‬همه چیزهایی که اینهابه اس��م «ترقی» و‬ ‫«تعالی» و «ازادی» و «دموکراس��ی» و «فرهنگ» و همه‬ ‫چیز‪ ،‬اینها به طرز خاصی وارد ش��ده اس��ت به ای ران‪ .‬انطور‬ ‫نیست که همین ازادی که در ای ران در زمان این پدر و پسر‬ ‫در ای ران وارد کردند این ازادی باش��د که در غرب هس��ت‪.‬‬ ‫یا این دموکراس��ی که ادعا م ی‏کنند و در ای��ران م ی‏گویند‬ ‫م ی‏خواهیم تعقی��ب کنیم‪ ،‬و حاال ه��م بازی‏خورده‏ها و یا‬ ‫غرض‏مندها دامن به ان م ی‏زنند‪ ،‬این دموکراس��ی اس��ت‬ ‫که در غرب پی��ش خود انها هس��ت‪ .‬اینها هم��ه وارداتی‬ ‫‪14- 21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دوران عزت‬ ‫خداوندما راخطابقرار داده‬ ‫تجربههایجدیداصولگرایی‬ ‫اگاه سازیسرنوشت ساز‬ ‫‪22- 43‬‬ ‫سیاست‬ ‫نامزدهایپاستوردردفترپرزیدنت‬ ‫حملهاصالحطلبانبهوزیرکشور‬ ‫رقابتخارجازپاستور‬ ‫جایگاهرحمانیفضلیمتزلزلنیست‬ ‫‪44- 49‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫دوبارهشریعتی‬ ‫درک دوران مدرن و نه اصالت دادن به ان‬ ‫شریعتیخوب؛شریعتیبد‬ ‫تفکیکیمدرن‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬چارچوبش اسلام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش‬ ‫و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬یاسین سیف االسالم‬ ‫فرهنگ‪ :‬علی رضا بهرامی(دبیر)‬ ‫اقتصاد‪ :‬مهدی خاکی فیروز(دبیر) ‪ -‬سیدفراز جبلی ‪ -‬لیال لطفی‬ ‫سارا ترابی‪ -‬اشکان روزرخ ‪ -‬ادریس هیئتی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫هس��تند؛ یعنی ازادی که ب رای ای ران و ب رای ممالک شرقی‬ ‫اینها تحویل ماها دادند عبارت از ازادی در اموری که موجب‬ ‫تباهی ملت ما و جوان‏های ما ش��ده اس��ت‪ .‬شما مالحظه‬ ‫کردید‪ ،‬یادتان اس��ت زمان رضا خان را‪ ،‬ان زم��ان قبل او را‬ ‫یادتان نیس��ت‪ ،‬و زمان پس��ر خلفش ‪-‬که از ان خبی ث‏تر‬ ‫بود‪ -‬یادتان اس��ت که ازادی که ب رای م��ا اوردند‪ ،‬و به ما به‬ ‫قول خودشان «اعطا» کردند! ‪ -‬ازادی در رفتن مراکز فساد‪،‬‬ ‫سینماها انطور که خودشان درست کرده بودند همه جا این‬ ‫همه مراکز فس��ادی که‪ ،‬خصوصا در ته ران درس��ت کرده‬ ‫بودند‪ ،‬این همه مشروب فروش ی‏هایی که در سرتاسر ای ران و‬ ‫خصوصا بیشتر در مرکز در انجا درست کرده بودند‪ .‬قضایای‬ ‫مطبوعات و رادیو و تلویزیون‪ ،‬ان معانی که خود انها هستند‪.‬‬ ‫ازادی مجالت با ان وضع انحراف کننده ‪ -‬تمام چیزها‬ ‫چیزهایی بوده است که نقشه کشیدند ب رای ممالکی‬ ‫که م ی‏خواهند تحت نفوذ خودش��ان یا اس��تعماری‬ ‫باش��د یا نیمه اس��تعماری‪ ،‬اس��تعمار نو باشد‪ ،‬همه‬ ‫این چیزها را به ط��ور مفید ب رای ما درس��ت کردند‪.‬‬ ‫در تمام این مدت یک قلم ازاد نبود که یک مطلبی‬ ‫که به صالح کشوراست بنویسد؛ و یک ادم قادر نبود‬ ‫که یک خطابه‪ ،‬یک صحب��ت بکند و اظهار مصالح‬ ‫امور و مفاسد را بکند؛ یک روزنامه نبود که در ان‪ ،‬ان‬ ‫مفس��ده‏هایی که در ای ران دارد واقع م ی‏ش��ود و ان‬ ‫چپاولگری‏هایی که داخل و خارج دست به هم دادند و‬ ‫دارند چپاول م ی‏کنند بنویسد‪.‬‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکس و پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫دکترایت الهابراهیمی‪-‬دکترغالم حسینتقینتاج‪-‬حسینزندی‬ ‫احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادی انباردار ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی‬ ‫‪50- 67‬‬ ‫بینالملل‬ ‫فرماندهانبعثی‪،‬پشتپردهبنیادگرایانداعش‬ ‫کودتادرعراقخنثیشد‬ ‫عراقاوباما‬ ‫امنیتعلیهازادی‬ ‫میدان « استقالل» بالی جان دولت های در حال گذار‬ ‫تدبیروتوریسم‬ ‫جایزه ای خارج از توان غرب و روسیه‬ ‫‪74-79‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪68-73‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫وقتیطبقهمتوسطبرمی خیزد‬ ‫طبقهکارگرعلیهروسف؛روسفعلیهطبقهکارگر‬ ‫از چهارراه عباسی تا پارک وی‬ ‫منطرفدارمارادوناوبرزیلهستم‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫طرح جلد تصویرسازی می باشد‬ ‫اصالحطلبانعلیه‬ ‫رحمانیفضلی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و بیست و دو ‪ 31 /‬خرداد ‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫ایاحسنروحانی‬ ‫از وزیرکشورش‬ ‫دفاعمیکند؟‬ ‫فرجیدانا‬ ‫رویلبهتیغ‬ ‫ایا وزیر علوم‬ ‫استیضاح میشود؟‬ ‫پیشنهاد واشنگتنبهتهران‬ ‫دلیل اص رار ام ریکا ب رای همکاری با ای ران علیه داعش چیست؟‬ ‫حمالت داعش بر مذاک رات وین ‪ 5‬چه تاثیری داشت؟‬ ‫توافقدرجوالییاتمدیدیکماهه‬ ‫گزارشها و عکسهای اختصاصی مثلث از وین‪5‬‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫سعید جلیلی و حدادعادل‬ ‫بهروحانیچهگفتند؟‬ ‫جزئیاتی از دیدار روحانی با رقبایش‬ ‫امنیت علیه ازادی‬ ‫چرا دموکراسی درکشورهای‬ ‫ع ربی شکل نمیگیرد؟‬ ‫تولد حزب دکترالریجانی‬ ‫اصولگ رایان به سمت‬ ‫حزبسازی میروند‬ ‫طبقهمتوسطبرمیخیزد‬ ‫ریشه طغیان می زبانان‬ ‫جام جهانی چیست؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند با پیوس��تن به اینس��تاگرام مثلث تصاویر مربوط ب��ه هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫به ما اس ام اس بزنید‪3000411711:‬‬ ‫‪ l‬ویژه نامه مثلث ب��رای جام جهان��ی متفاوت‪،‬‬ ‫جذاب و پرمحتوا بود‪ ،‬اما ای کاش تیم های حاضر‬ ‫در جام بیستم را هم بررسی م ی کردید‪.‬‬ ‫‪ l‬اقدام رئی س جمهور در دعوت رقبای انتخاباتی‬ ‫خود‪ ،‬نش��ان دهنده نگاه مثبت دول��ت یازدهم به‬ ‫مش��ورت پذیری و خردجمعی است‪ .‬امیدوارم این‬ ‫اغاز حرکتی باش��د ک��ه رقابت های سیاس��ی در‬ ‫چارچوبی سالم و قانونی دنبال شود‪.‬‬ ‫‪ l‬اصولگرای��ان از اتفاق��ات انتخاب��ات ‪ 92‬درس‬ ‫بگیرند و از سیاس��ت های احمدی نژاد اب راز ب رائت‬ ‫کنند تا بتوانند در انتخاب��ات مجلس دهم موفق‬ ‫ش��وند‪ .‬عقالی اصولگرا‪ ،‬جلوی اقدامات تندروانه‬ ‫برخی نمایندگان را بگیرند‪.‬‬ ‫‪ l‬چ��را کس��ی ص��دای معترض��ان برزیل��ی را‬ ‫نم ی شنود؟‬ ‫‪ l‬دولت وع��ده کرده ب��ود که در فاصل��ه زمانی‬ ‫مشخص‪ ،‬سبد کاال را توزیع کند اما بعد از چند ماه‬ ‫خبری از سبد کاالی دوم نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬چرا وضعیت بازار خودرو نوس��ان دارد؟ تا کی‬ ‫مردم باید بالتکلیف بمانند؟‬ ‫‪ l‬تا زمانی که مشکل معیشت و اقتصاد جامعه‬ ‫درمان نشود‪ ،‬مساله ازدواج حل نمی شود‪ .‬فکری‬ ‫به حال نسل جوان بکنید‪.‬‬ ‫‪ l‬اگر شورای تحول علوم انسانی زمان بیشتری‬ ‫برای تدوین س��رفصل های علوم سیاسی صرف‬ ‫م ی کرد و از نظرات اس��اتید و نخبگان این رشته‬ ‫به��ره م��ی ب��رد‪ ،‬نتیج��ه مطلوب ت��ری حاصل‬ ‫می شد‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪ l‬هنرمندان با هزینه چه کس��ی به جام جهانی‬ ‫رفته اند؟ اخ راج ی ها و مع راج ی ها را چه کسی برزیل‬ ‫برده است؟‬ ‫سه ش��نبه ‪ 26‬خردادماه‪ ،‬همه مردم در ای��ران منتظر‬ ‫بودند‪ .‬از یک سو چش��م به اتاقی در وین داشتند و از سوی‬ ‫دیگر انتظار سوت اغاز در مستطیل سبز را م ی کشیدند‪ .‬وین‬ ‫می زبان تیم هسته ای به کاپیتانی ظریف بود و برزیل می زبان‬ ‫تیم ملی کشورمان‪ .‬ظریف و تیم هسته ای که از روز قبل به‬ ‫وین سفر کرده بودند‪ ،‬شامگاه سه ش��نبه بعد از ناهارکاری با‬ ‫اش��تون و انجام مذاکرات عصرهنگام به تماش��ای فوتبال‬ ‫تیم ملی نشستند‪.‬‬ ‫البته ظریف پی ش تر هم نشان داده بود که به فوتبال و‬ ‫تیم ملی عالقه مند است؛ جایی که در دور قبلی مذاکرات نیز‬ ‫با حضور در اردوی تیم ملی فوتبال در اتریش‪ ،‬تالش کرد تا به‬ ‫انها روحیه دهد‪ .‬درست در گرماگرم بازی بود که عکس هایی‬ ‫توئیت جالب مجری مشهور درباره تیم ملی‬ ‫«پیرس مورگان» که به توئی ت های جالب هوادارانه اش از باشگاه ارس��نال مشهور است و یکی از سرشناس ترین‬ ‫مجریان ورزشی انگلیس به ش��مار م ی رود‪ ،‬بعد از بازی بدون گل نماینده های اسیا و افریقا در جام جهانی فوتبال‪ ،‬کلمه‬ ‫«باورنکردنی» را در کنار هشتگ ایران قرار داد‪ .‬او هنوز توضیح بیشتری در این مورد نداده است‪ ،‬اما در بخش «ریپالی»‬ ‫تفسیرهای گوناگونی در این ارتباط وجود دارد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد مورگان تحت تاثیر دفاع خوب مل ی پوشان ای رانی در مقابل تیم نیجریه قرار گرفته است‪.‬‬ ‫امادگی مردم عراق برای‬ ‫مقابله با داعش‬ ‫‪ l‬ویژه نامه مثلث ب رای سالگرد ‪24‬خرداد عالی بود‬ ‫خصوصا مصاحبه صالحی امیری‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫‪ l‬من فکر م ی کنم که اکثریت مردم‪ ،‬موضوع اقای‬ ‫روحانی مبنی بر گره نزدن تمام امیدها به مذاکرات‬ ‫هسته ای و انتقاد در چارچوب قانون و با شناسنامه‬ ‫را قبول دارند‪.‬‬ ‫شب متفاوت وین‬ ‫از وین روی شبکه های اجتماعی منتش��ر شد‪ .‬عکسی که‬ ‫نشان م ی داد تیم هسته ای به تماشای تیم فوتبال نشسته ‬ ‫اس��ت‪ .‬این عکس در کوتاه زمانی به یک��ی از پربازدیدترین‬ ‫عکس های شبکه های اجتماعی تبدیل شد‪.‬‬ ‫خبرنگاران و کارشناسان حاضر در وین ترجیح دادند تا‬ ‫عصر روز سه شنبه از وین‪ ،‬چشم به مستطیل سبزی بدوزند‬ ‫که در ان تیم ای ران تالش م ی ک��رد در اولین بازی نیجریه را‬ ‫ببرد‪ .‬وزیرخارجه نشان داد که به فوتبال نه تنها به عنوان یک‬ ‫عالقه ‪ ،‬بلکه به عنوان عاملی ب رای وحدت ملی و افزایش غرور‬ ‫ملی نگاه م ی کند؛ اهمیتی که البته از دید ناظ ران و خب رنگاران‬ ‫خارجی نیز پنهان نماند‪ .‬عکس تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫ای ران در میان خبرگزاری های خارجی نیز بازتاب گسترده ای‬ ‫داش��ت‪ .‬تیم فوتبال و تیم هس��ته ای ان روز و روزهای بعد‬ ‫درگیر یک مبارزه بودند؛ مبارزه ای که ملت ایران ب رای پیروزی‬ ‫هر دوی انها دعا م ی کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬علت شادی مردم پس از تس��اوی با نیجریه‬ ‫چه بود؟‬ ‫‪ l‬چرا تعداد صفحات مثلث را زیادتر نم ی کنید؟‬ ‫پست جالب بهرام رادان‬ ‫در اینستاگرام‬ ‫شاید انگلیس جدیدی متولد شده است‬ ‫س��عید اجورلو‪ ،‬س��ردبیر هفته نامه مثلث در یادداشتی‬ ‫که ب رای خبرگزاری دانش��جویان ای ران (ایسنا) نوشته است‪،‬‬ ‫تالش کرده به این سوال پاسخ دهد که رابطه ایاالت متحده‬ ‫با گروه های رادیکال خاورمیانه چگونه رابطه ای است؟ او در‬ ‫این یادداشت نوشته است‪ «:‬دو پاسخ وجود دارد؛ نگاه عموما‬ ‫ش��رقی و ضد امریکایی‪ ،‬این گروه ها را م��ورد حمایت دولت‬ ‫ایاالت متحده م ی داند و نقش ابزارگون��ه ب رای این گروه ها در‬ ‫نظر م ی گی��رد‪ .‬در مقابل اما نگاه غ رب��ی‪ ،‬گروه های جهادی‬ ‫افراطی را به صورت بنیادین مخالف فلس��فه غرب م ی داند‬ ‫و ب رای انها نقش مس��تقل قائل م ی ش��ود‪ .‬در میانه این دو‬ ‫نگرش به نظرم م ی توان به جای ابزارگونگی و اس��تقالل از‬ ‫«ابزارگونگی پیچیده» در رابطه میان دولت ایاالت متحده و‬ ‫گروه های رادیکال خاورمیانه سخن گفت‪ .‬اجورلو ادامه داده‬ ‫است‪ « :‬واش��نگتن گرچه نم ی تواند اسلحه را از جنگجویان‬ ‫افراطی بگیرد اما م ی تواند جهت شلیک گلوله را عوض کند‪.‬‬ ‫این نوع از سیاست گذاری نقطه تمایز ابزارگونگی پیچیده از‬ ‫ابزارگونگی ساده است‪ ،‬به نحوی که این گروه های شب ه نظامی‬ ‫در مسیری گام برم ی دارند که منافع بلندمدت غرب را تامین‬ ‫کند‪ .‬هر چند ش��واهدی وجود داشته باش��د که برخی منافع‬ ‫کوتاه مدت انها دچار چالش شود‪ .‬انچه ب رای واشنگتن اهمیت‬ ‫افشاگریجدید‬ ‫صادق زیب��ا کالم هفت��ه گذش��ته در مصاحبه ای‬ ‫گفته بود دوس��ت دارد تیم ای��ران درجام جهان��ی ببازد‪.‬‬ ‫سیدعبدالجواد موسوی در وبالگ خود در واکنش به این‬ ‫اظهار نظر زیباکالم نوشته است ‪ :‬صادق زیبا کالم این روزها‬ ‫یکی از دوست داشتنی ترین منتقدان وضع موجود است‪.‬‬ ‫در اغلب مواضعی که می گیرد با او همدل و همس��خنم‬ ‫اما گاهی اوقات احس��اس می کنم به اف��راط و تفریط در‬ ‫م ی غلتد‪ .‬بین رادیکالیس��م و افراط و تفریط مرز باریکی‬ ‫دارد‪ ،‬تامین امنیت تل اویو و انرژی در منطقه خاورمیانه است‬ ‫که ذیل نظریه «هالل ش��یعی» ولی رضا نصر قابل تامین‬ ‫است‪ .‬این تئوری که مبنای ضدیت کشورهای محافظه کار‬ ‫عرب با ای ران است‪ ،‬جدال مس��لمانان با اسرائیل را به جدال‬ ‫درون دینی و مذهبی تقلیل م ی دهد و نوعی «توازن قوا» در‬ ‫منطقه را بازتولید م ی کند‪ .‬با این تحلیل‪ ،‬شاید بتوان راحت تر‬ ‫سیاست امریکا در ع راق و سوریه را تبیین کرد‪ .‬در سوریه این‬ ‫سیاست به دنبال وضعیت اسد ضعیف – بنیادگرایان ضعیف‬ ‫بود و در ع راق در پی توازن قوا بین اهل سنت و دولت مرکزی‪.‬‬ ‫پس ائتالف ناراضیانی از ش��مال با داعش م ی توانس��ت از‬ ‫قدرت و مشروعیت نوری مالکی بکاهد‪ .‬این شاید مصداقی‬ ‫عینی از چرخش جهت ش��لیک گلول��ه جنگجویان به نفع‬ ‫واشنگتن باشد‪» .‬‬ ‫سردبیر مثلث در ادامه نوشته است‪ « :‬یکی از مفروضات‬ ‫این نظ ریه‪ ،‬تغییر سیاست واشنگتن از دخالت نظامی مستقیم‬ ‫در منطقه به استفاده از پتانسیل گروه های جهادی در جهت‬ ‫منافع انان است؛ تجویز نوعی از قدرت هوشمند که یک سر‬ ‫ان در تحریم علی��ه ته ران رخ م ی نمایاند و س��ر دیگرش در‬ ‫استفاده نکردن از قدرت س��خت توسط واشنگتن‪ .‬بر همین‬ ‫اس��اس حاال م ی توان امدن ناو امریکایی ب��ه منطقه را هم‬ ‫تحلیل کرد‪ .‬نوعی سیاست امریکایی‪ -‬انگلیسی شده‪ .‬این‬ ‫شاید بزرگترین می راث اوباما ب رای کاخ سفید باشد؛ لندنی شدن‬ ‫واش��نگتن‪ .‬سیاس��تی که هزینه جنگ را به گردن نیروهای‬ ‫منطقه ای م ی اندازد و ترتیبات را ب رای بهره برداری واشنگتن‬ ‫اماده م ی کند‪ .‬مثال ب رای استفاده مذاکره کنندگان امریکایی در‬ ‫مقابل طرف ای رانی در وین ‪ .5‬زمانه عوض شده است‪ .‬امریکای‬ ‫جدید را باید درست شناخت و فهمید‪ .‬انها به جای استفاده از‬ ‫قدرت نظامی ب��ه مقدار زیادی محافظ��ه کار و در عین حال‬ ‫حیله گر شده اند‪ .‬شاید انگلیس جدیدی متولد شده است‪» .‬‬ ‫وجود دارد که کمتر کسی می تواند از ان بگریزد‪ .‬انصافا در‬ ‫بین منتقدان رادیکال وضع موجود صادق زیبا کالم و علی‬ ‫مطهری جزو کسانی هستند که در تندترین مواضعشان‬ ‫عقل و منطق را فرو نگذاش��ته اند‪ .‬فکر کنم همین چند‬ ‫خط کافیس��ت ب رای اثبات این که با ص��ادق زیباکالم نه‬ ‫تنها مش��کلی ندارم که دوس��تش نیز می دارم‪ .‬می توان‬ ‫گفت که موضوع به این سادگی ها هم که جناب زیباکالم‬ ‫م ی اندیشند نیست‪ .‬و از همه مهم تر این که این مردم نیاز‬ ‫جدی و اساسی به خودباوری و شادی دارند‪ ،‬با این حرف ها‬ ‫حال و روزشان را خ راب نکنیم‪ .‬مردم از هر که توقع نداشته‬ ‫باشند از اقای زیباکالم توقع دارند‪ .‬ایا توقعشان بی جاست؟‬ ‫هنرمندان در برزیل‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫در این ستون نظراتی که مخاطبان سایت‬ ‫مثلث انالین روی خبرها داده اند منتش�ر‬ ‫م ی شود‪:‬‬ ‫زیباکالم‪ :‬اصالح طلبان پدرخوانده ندارند‬ ‫با نظر اقای زیب��اکالم موافقم‪ .‬نباید کارگزاران‬ ‫به عنوان پدرخوانده اصالح طلبان شناخته شود‪.‬‬ ‫یعنی با این حرف اقای زیباکالم باید به این‬ ‫موضوع اندیش��ید که او همیشه م ی خواهد نظری‬ ‫متفاوت بدهد‪.‬‬ ‫اصالح طلب��ان از نظر اقتصادی و سیاس��ی‬ ‫نقاط افتراق زیادی با کارگزاران دارند‪ .‬در این شکی‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫خاتمی‪ :‬نه من به قدرت بازم ی گردم و نه نسل‬ ‫من باید بازگردد‬ ‫تصمیم درستی است‪ .‬احترام ایشان هم‬ ‫سرجایش باقی م ی ماند‪.‬‬ ‫نم ی فهمم چرا گفتند‪« :‬ما نسلی هستیم که‬ ‫اگر زمینه هم فراهم شد نباید به قدرت برگردیم»‬ ‫ای رادی به نسل وارد نیست‪.‬‬ ‫برخی طرفداران ایشون دوس��ت ندارند این‬ ‫جمله را ببینید‪ « :‬ما اعتراض و انتقاد داریم اما اصل‬ ‫نظام را قبول داریم و نم ی خواهیم ان اعتراض ها و‬ ‫انتقادها به اصل نظام لطمه بزند‪».‬‬ ‫ترقی‪ :‬ایا روحانی دو دوره ای م ی شود؟‬ ‫ای��ا ب رای ای��ن حرف ها هن��وز خیلی زود‬ ‫نیست؟‬ ‫برخالف ایشون من معتقدم تیم روحانی اصال‬ ‫به بخش تندرو اصالح طلبان نزدیک نیست‪.‬‬ ‫اقای ترقی ک��ه گفتند وضع گران��ی‪ ،‬تورم و‬ ‫خدمات رس��انی مطلوب نیس��ت‪ ،‬فکر کنم شما‬ ‫روزهای تورم ‪ 40‬درصدی و رش��د اقتصادی منفی‬ ‫‪ 5‬درصد را فراموش کردید‪.‬‬ ‫ترقی‪:‬روحانی م ی تواند بدنه اجتماع ی اش را‬ ‫حفظ کند؟‬ ‫فقط امیدوارم ب رای حفظ بدنه اجتماعی به‬ ‫نتیجه مذاکرات بیش از حد چش��م ندوخته باشند‪.‬‬ ‫امیدوارم بیشتر به داخل توجه کنند‪.‬‬ ‫ من فکر م ی کنم اتفاق��ا احمدی نژاد امکان‬ ‫بازگش��ت دارد‪ .‬البته اگ��ر فکری به ح��ال جریان‬ ‫انحرافی کند‪.‬‬ ‫دو شکاف و یک دولت‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫با این جمله کامال موافقم‪« :‬اصالح طلبان‬ ‫نم ی خواهند روحانی با یافتن هویتی مستقل همان‬ ‫رخداد دوران احمدی نژاد را بازتولید کند‪».‬‬ ‫چ��ه کس��ی گفت��ه ک��ه سیاس��ت های‬ ‫تهاجم��ی دوره احمدی ن��ژاد مقتض��ای ان دوره‬ ‫بود؟ اتفاقا در ان ش��رایط باید با دنیا بهتر س��خن‬ ‫م ی گفتیم‪.‬‬ ‫چرا حتما فکر م ی کنیم هم��ه دولت ها باید‬ ‫‪ 8‬ساله باشند؟ اتفاقا باید دولت ها فکر کنند بیش از‬ ‫چهار سال فرصت ندارند و در راه خدمت رسانی به‬ ‫مردم بیشتر تالش کنند‪.‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫علی دایی و سعید حدادیان‬ ‫روی خط مثلث انالین‪:‬‬ ‫‪9‬‬ ‫گزارش‬ ‫اتوبوسدوست داشتنی‬ ‫تیم ملی ایران در مقابل نیجریه‬ ‫فرضیه ضعف در بازی گروهی را باطل کرد‬ ‫افشین خماند‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اتوبوس پارک شد‪ .‬چه اتوبوس خوبی هم بود‪ .‬اتوبوسی‬ ‫که توانس��ت ش��ادی را ب رای ما به ارمغان اورد‪ .‬خوش به حال‬ ‫ای ران که چنین راننده خوب��ی دارد‪ .‬راننده ای که م ی داند چگونه‬ ‫باید تیمش را هدایت کند که به هدفی که م ی خواهد برس��د‪.‬‬ ‫تیم ملی ای ران در ب رایر نیجریه به هدفش رسید‪ .‬از مدت ها قبل‬ ‫م ی دانستیم که جام جهانی ب رای کارلوس ک ی روش در بازی با‬ ‫یدانست که اگر ما از نیجریه امتیاز‬ ‫نیجریه تع ریف م ی شود‪ .‬او م ‬ ‫نگی ریم جام جهانی ب رای ما تمام م ی شود و دیگر بازی با تیم های‬ ‫ارژانتین و بوسنی ب رای ما تشریفاتی م ی شود‪ .‬ب رای همین همه‬ ‫ب رنامه این بازی را گام به گام پیش برد‪.‬‬ ‫یدانست که اگر در مقابل نیجریه بخ واهد‬ ‫تیم ملی ای ران م ‬ ‫فضا را در اختیار حریف قرار دهد‪ ،‬کارش مش��کل م ی ش��ود‪ .‬به‬ ‫همین خاطر توپ و مالکیت ان را به حریف سپرده بود و در مقابل‬ ‫خودش زمین را در اختیار گرفت‪ .‬ب رای همین مسئولیت اصلی را‬ ‫برعهده دو هافبک دفاعی خود یعنی اندرانیک تیموریان و ج واد‬ ‫نکونام گذاشت‪ .‬این دو انچنان فضا را پوشش دادند که در طول‬ ‫‪ 90‬دقیقه بازی هافب ک های نام اشنای نیجریه که در تیم های‬ ‫بزرگ جهان بازی م ی کنند‪ ،‬هیچ گاه این فرصت را نداشتند که‬ ‫شوت بزنند یا مهاجمان خود را با پاس های عمقی صاحب توپ‬ ‫کنند‪ .‬ب رای همین عمال نه جان اوب ی میکل‪ ،‬هافبک تیم چلسی‬ ‫و نه اونازی‪ ،‬هافبک تیم التزیو عمال از چارچوب های تهاجمی‬ ‫ تیمشان خارج شدند و نیجریه مجبور بود که بازی را به کناره ببرد‪.‬‬ ‫ک ی روش فکر این را هم کرده بود و به همین خاطر سورپ رایز‬ ‫ترکیش را انجا گذاشته بود؛ جایی که علیرضا حقیقی را به دانیل‬ ‫داوری و رحمان رضایی ترجیح داد و او را به خاطر ق دو قامت بلندش‬ ‫و خروج های مطمئن تر در درون دروازه گذاشت‪ .‬تیم ملی در این‬ ‫بازی حتی این فرصت را داشت که به گل برسد و بازی را با پیروزی‬ ‫به پایان برساند‪ .‬اگر ضربه سر تماشایی رضا قوچان نژاد با عکس‬ ‫العمل فوق العاده وینسنت انی یا دروازه بان حرفه ای نیجریه ای‬ ‫همراه نم ی شد‪ ،‬ما به گل هم م ی رسیدیم‪.‬‬ ‫تیم ملی ای ران در این بازی ‪ 90‬دقیقه تمام ب رای خ واسته ای‬ ‫که داشت تالش کرد‪.‬این تیم نم ی خواست گل بخورد و نخورد‪.‬‬ ‫شاید در بعد دفاعی الگوی تیم ملی ای ران تیم اتلتیکو مادرید بود‪.‬‬ ‫تیمماازاشتباهفردینم ی ترسید‪،‬بازیکنانتیم ملیدرلحظهحق‬ ‫اشتباه را داشتند‪ ،‬اما بازیکنان ای ران حق اشتباه جمعی و تیمی را‬ ‫نداشتند‪ .‬هر بازیکنی که جا م ی ماند بازیکنان تیم در یک حمایت‬ ‫تیمی او را پوشش م ی دادند و این گونه بود که تیم ملی نیجریه‬ ‫پس از انکه بازی جا افتاد‪ ،‬فرصت ایجاد موقعیت روی دروازه ای ران‬ ‫راپی دانکرد‪.‬شایدبهترینتعبیرب رایتوصیفسبکبازیواستایل‬ ‫تیم ملی ای ران در مقابل نیجریه این باشد که ای ران شبیه ک ی روش‬ ‫بازی م ی کرد‪ .‬ک ی روش همین سبک بازی را دوست دارد‪ .‬حتی‬ ‫وقتی در پ رتغال هم بود‪،‬به همین سبک بازی م ی کرد‪ .‬با همین‬ ‫سبک و سیاق بود که ما جواز حضور در جام جهانی را به دست‬ ‫اوردیم و با همین سیستم بازی بود که تیم ملی ای ران ب رای اولین‬ ‫بار در تاریخ جام جهانی گل نخورد‪.‬‬ ‫رد پای ک ی روش را در تیم ملی م ی ش��د‪ ،‬دید‪ .‬او تیمش را‬ ‫به طور کامل ب رای سب ک وسیاقی که م ی خواست بازی کنند‪،‬‬ ‫اماده کرده بود‪ .‬بدن هایی که سر حال بودند‪ .‬ذهن هایی که از‬ ‫پی ش باخته نبود؛ همه وهمه نش��ان م ی داد که تیم ملی اماده‬ ‫است تا ب رای یک بازی بدون ستاره به می دان برود‪ .‬تیم ملی در‬ ‫مقابل برزیل یک ستاره داشت و ان هم تیم ملی ای ران بود‪ .‬یک‬ ‫تیم ب رای تیمی بازی کردن! اینجاست که کارلوس ک ی روش از‬ ‫وضعیت تیمش راضی است و پس از بازی گفت‪« :‬تیم ما تمام‬ ‫منافذ را به روی حریف بس��ته بود و بازیکنان نیجریه به دنبال‬ ‫راه حل م ی گشتند تا به دروازه ما برسند که خوشبختانه این اتفاق‬ ‫نیفتاد و به غیر از یکی‪ ،‬دو صحنه ابتدایی موقعیتی روی دروازه‬ ‫قالعاده سختی بود و تیم‬ ‫ما نداشتند‪ .‬باید اعتراف کنم که بازی فو ‬ ‫ای ران جانانه دفاع کرد و بازی را منطقی و حساب شده پیش برد‪.‬‬ ‫البته سختی بازی فقط ب رای ما نبود و نیجریه هم بازی سخت و‬ ‫دشواری را مقابل ما تجربه کرد و پی ش بین ی هایشان به هیچ وجه‬ ‫درست از اب در نیامد‪ .‬از روز اولی که در تیم ملی کارم را اغاز کردم‬ ‫تاکیدم بر دفاع تیمی بود و در بازی با نیجریه همه دیدند که هر‬ ‫یازده نفر ما چطور جانانه دفاع کردند و جنگیدند‪ .‬البته ما باید در‬ ‫حمله و فاز تهاجم ی هم همی ن گونه خوب باشیم‪ .‬چراکه در کنار‬ ‫گل نخوردن‪ ،‬گل زدن هم مهم است و ب رای رسیدن به اهدافمان‬ ‫نیاز به گل داریم‪ ».‬ب رای کارل��وس ک ی روش بازی با نیجریه با‬ ‫انچه م ی خواست به پایان رس��ید‪ .‬او از همان شب به فاز دوم‬ ‫ب رنامه هایش فکر م ی کرد؛ بازی با ارژانتین و لیونل مسی‪« :‬به‬ ‫هر ترتیب به هدفی که داشتیم رسیدیم و حاال ما در جام بیستم‬ ‫مانده ایم و باید ب رای صعود ت�لاش کنیم؛ صعودی که در گرو‬ ‫نتیجه گیری در دو بازی سخت باقیمانده است‪ .‬حاال که بازی با‬ ‫نیجریه تمام شد نوبت بازی با ارژانتین است و م ی توانیم به ان‬ ‫فکر کنیم و درباره اش حرف بزنیم‪ .‬از اینجا به بعد باید به بقیه‬ ‫ب رنامه هایمان فکر کنیم و ب رای تحقق اهدافی که داریم تالش‬ ‫کنیم‪».‬بعد از بازی با نیجریه ما حاال تا اخ رین روز شانس صعود‬ ‫به مرحله دوم جام جهانی را داریم‪ ،‬اتفاقی که تا کنون در فوتبال‬ ‫ای ران رخ نداده اس��ت‪ .‬جواد نکونام‪ ،‬کاپیتان تیم ملی ای ران در‬ ‫مورد شانس ای ران در این باره گفت‪« :‬صعود به دور دوم واقعا کار‬ ‫سختی است‪ ،‬اما ما م ی توانیم با کسب یک پیروزی به دور بعد‬ ‫برویم و باتوجه به شرایط تیم فکر م ی کنم ما این شانس را داریم‬ ‫که یکی از دو تیم صعود کننده باشیم‪ ».‬تیم ملی ای ران در ب رابر‬ ‫تیم ملینیجریهبهجنگهمهپی ش بین ی هارفت‪.‬اینتیمنشان‬ ‫داد با یک اراده تیمی و یک طرح از پی ش تعیین شده‪ ،‬با دوندگی‬ ‫بیشتروجنگندگیتمامم ی توانتمامنرم افزارهایانالیزراتحت‬ ‫تاثیر قرار داده و شکست داد‪ .‬این بازی ها به پایان م ی رسد و بعد‬ ‫از این در همه مرور هایی که در تاریخ جام جهانی داریم از روزی‬ ‫خ واهیم گفت و نوشت که نیجریه قهرمان جام ملت های افریقا‬ ‫راباهمهبزرگانشدرجام جهانیمتوقفکردیموتوانستیمنشان‬ ‫دهیم انهایی که م ی گویند ای ران ی ها در بازی گروهی ضعف دارند‬ ‫یزنند‪ .‬این را هم‬ ‫یربط حرف م ‬ ‫و نم ی توانند کار تیمی بکنند‪ ،‬ب ‬ ‫فوتبال ثابت کرد و هم والیبال‪.‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫عکسی از رئی س جمهور که در صفحات اجتماعی در‬ ‫زمان بازی تی م ملی پخش شد‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫تیم مذاکره کننده هسته ای در حال تماشای بازی ای ران‬ ‫‪11‬‬ ‫شروع جام جهانی پایان اعت راضات در برزیل نبود‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫تب ستاره ها برزیل را ف راگرفته است‬ ‫رئی س جمهور برزیل و س�پ بالتر‬ ‫در حال تماشای فوتبال‬ ‫روزهای فوتبالی انگال مرکل‪ .‬او پس ا ز پیروزی پر گل تیم ملی المان در رختکن حاضر‬ ‫شد و با بازیکنان عکس یادگاری گرفت‬ ‫شادی سرم ربی و کاپیتان هلند پس از تحقیر اسپانیا‬ ‫پنالتی مشکوک در روز افتتاحیه‬ ‫دلداری شواین اشتایگر به‬ ‫کریستینورونالدو‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫اولینحضورتکنولوژیدر‬ ‫جام جهانیبهکمکفرانسهامد‬ ‫لیونل مسی جام را با گل شروع کرد‬ ‫‪13‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیس�ت‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را می زبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانش�ان است‪،‬‬ ‫ما فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫دوران عزت‬ ‫نگاهی به دستاوردهای دوران رهبری حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫دکترعلیاکبروالیتی‬ ‫مشاور رهبر انقالب‬ ‫نوش��ته حاض��ر زندگینامه رهب��ری انقالب ب��ه قلم‬ ‫دکتر عل ی اکب��ر والیتی اس��ت که ب��رای اولین ب��ار به چاپ‬ ‫م ی رسد‪ .‬بخش سوم ان در این شماره و بخش های بعدی در‬ ‫شماره های اتی مثلث به ترتیب منتشر خواهد شد‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫الف‪ -‬انتخاب به مقام رهبری نظام جمهوری اسالمی‬ ‫هلل خامنه ای به مقام رهبری نظام جمهوری‬ ‫انتخاب ایت ا ‬ ‫اسالمی بعد از رحلت بنیانگذار جمهوری اسالمی ای ران‪ ،‬یکی از‬ ‫فرازهای مهم تاریخ ای ران در دوران پس از پیروزی انقالب است‪.‬‬ ‫سرعت عمل و ارای قاطع نمایندگان مجلس خبرگان به ایت اهلل‬ ‫خامنه ای و ویژگ ی های شخصیتی‪ ،‬سوابق مبارزاتی و مدی ریتی‬ ‫قابل مالحظه ایشان و از همه مهم‏تر‪ ،‬اصرار و تاکید همیشگی‬ ‫به ضرورت تداوم راه و ارمان های امام خمینی (ره)‪ ،‬مرحله نوینی از‬ ‫تاریخ ای ران را با اقتدار همراه با ثبات و ارامش رقم زد‪ .‬عدم انتخاب‬ ‫جانشین ب رای امام خمینی از یک طرف و حساسی ت های ناشی‬ ‫از شرایط نه جنگ و نه صلح بین ای ران و ع راق و تداوم خصومت‬ ‫و دشمنی نظام سلطه جهانی نسبت به انقالب اسالمی و نظام‬ ‫جمهوری اسالمی که همواره مترصد ضربه‏ای به ان بودند‪ ،‬به‬ ‫این دوره از تاریخ ای ران حساسیت ویژه‏ای داده بود‪ .‬بناب راین پس‬ ‫از رحلت امام خمین ی (ره)‪ ،‬موضوع انتخ��اب رهبری ب رای نظام‬ ‫جمهوری اسالمی‪ ،‬اهمیت فوق‏العاده‏ای داشت‪.‬‬ ‫‪ 14‬خرداد‪ ،1368‬در حالی که مردم و مسئوالن اماده تشییع‬ ‫و تدفین پیکر پاک امام خمین ی (ره) بودند در جلس ه‏ای با حضور‬ ‫هلل خامنه ای‪ ،‬رئی س جمهور‪،‬‬ ‫مسئوالن کشوری و لشکری‪ ،‬ایت ا ‬ ‫وصیتنامه سیاسی ـ الهی امام خمین ی (ره) را قرائت کرد‪ .‬مجلس‬ ‫خبرگان رهبری عصر همان روز تشکیل جلسه داد تا رهبر یا‬ ‫ش��ورای رهبری جدید ب رای نظام جمهوری اسالمی را انتخاب‬ ‫کند‪.‬مطابقاصل‪ 107‬قانوناساسیمصوبسال‪،1358‬انتخاب‬ ‫رهبری برعهده نمایندگان مجلس خبرگان ق��رار دارد (قانون‬ ‫اساسی جمهوری اسالمی ای ران‪ .)92 ،‬در بحث رهبری شورایی‬ ‫یا فردی‪ ،‬اکثریت اعضای مجلس خبرگان به رهبری شورایی‬ ‫رای ندادند و انگاه که بحث از مصداق رهبری ب رای رای‏گیری‬ ‫به میان امد‪ ،‬نام ایت اهلل خامنه ای مطرح شد‪ .‬برخی از نمایندگان‬ ‫که از نظر امام خمینی مبن ی بر صالحیت ایت اهلل خامنه ای ب رای‬ ‫رهبری نظام پس از رحلت امام که در جلسات متعددی در حضور‬ ‫سران ق وا و نخس ت‏وزیر و حاج سی د احمد خمینی اب راز کرده بودند‬ ‫اطالع اجمالی داشتند خ واستار توضیح شاهدان ان شدند‪ .‬دو نفر‬ ‫ازشاهداننقلامامخمینیکهخودعضومجلسخبرگانبودند‬ ‫استناد این نظر به امام را تایید کردند‪ .‬همچنین گفته دیگری از‬ ‫امام مبنی بر شایستگی ایت اهلل خامنه ای ب رای رهبری که در‬ ‫جریان سفر اخیر ایشان به چین و کره شمالی اب راز کرد‏ه بودند‬ ‫نیز در ان جلسه با واسطه نقل شد‪ .‬در پی ان رای‏گیری به عمل‬ ‫امد و اکثریت قاطع نمایندگان مجلس خبرگان باتوجه به نظر‬ ‫ی و سیاس��ی ایت اهلل‬ ‫امام راحل و صالحی ت‏های دینی‪ ،‬علم ‬ ‫خامنه ای‪ ،‬معظم‏له را به رهبری نظام جمهوری اسالمی انتخاب‬ ‫کردند («چگونگی انتخاب رهبر در اجالس فوق‏العاده مجلس‬ ‫خبرگان»‪18،‬؛ هاشمی رفسنجانی‪ ،‬بازسازی و سازندگی‪ 151،...‬ـ‬ ‫‪ .)149‬ایت اهلل خامنه ای خود به این موضوع اشاره کرده‪ ،‬م ی‏گویند‬ ‫متع ین ندانستم از پذیرش ان مقام‬ ‫تا زمانی که موضوع انتخاب را َ‬ ‫امتناع م ی‏کردم (حدیث والیت‪ .)183-182/1،‬پس از بازنگری در‬ ‫قانون اساسی و انجام همه‏پرسی‪ ،‬مجلس خبرگان رهبری یک‬ ‫بار دیگر ب راساس قانون اساسی جدید در مورد رهبری معظم‏له‬ ‫رای‏گیری کرد و اکثریت قاطع مجددا معظم‏له را به رهبری نظام‬ ‫انتخاب کردند‪ .‬برخی زمینه‏های اصلی نظر اما مراحل بر رهبری‬ ‫ایت اهلل خامنه ای عبارتند از‪ :‬مبارزه طوالن ی‏مدت ب رای تحقق‬ ‫حکومت اس�لامی‪ ،‬اعتقاد راسخ و روش��ن به انقالب اسالمی‬ ‫و نظام جمهوری اس�لامی‪ ،‬بیش از یک ده��ه فعالی ت های‬ ‫همه‏جانبه سیاس��ی‪ ،‬اجرایی و فرهنگی ب رای اس��تق رار نظام‬ ‫جمهوری اسالمی‪ ،‬روشن‏بینی دینی‪ ،‬تسلط علمی بر مبانی‬ ‫دینی‪ ،‬س��لوک فردی و اجتماعی‪ ،‬زهد و پارسایی‪ ،‬استناد کرد‪.‬‬ ‫امام خمین ی (ره) به مناسب ت های گوناگون شایستگ ی ها‪ ،‬تعهد‬ ‫و خدمتگزاری ایت اهلل خامنه ای در راه خدمت به نظام جمهوری‬ ‫اس�لامی را مورد تایید قرار داده بودند‪ .‬در تاری ‏خ ‪ 7‬تیر ‪ 1360‬در‬ ‫بخشی از پیام‏شان به مناسبت ترور ایت اهلل خامنه ای فرموده‏اند‪:‬‬ ‫«اکنون دشمنان انقالب با سوء قصد به شما که از سالله رسول‬ ‫اکرم و خاندان حسی ن بن علی هستید و جرمی جز خدمت به‬ ‫اسالم و کشور اسالمی ندارید و سربازی فدارکار در جبهه جنگ‬ ‫و معلمی اموزنده در محراب و خطیبی توانا در جمعه و جماعات‬ ‫و راهنمایی دلس��وز در صحنه انقالب م ی باشید‪ ،‬می زان تفکر‬ ‫سیاسی خود و طرفداری از خلق و مخالف با ستمگران را به ثبت‬ ‫رساندید‪ .‬اینان با س��وء‏قصد به شما عواطف میلیون ها انسان‬ ‫متعهد را در سراسر کشور بلکه جهان جریحه دار کردند‪ .‬اینان‬ ‫ان قدر ازبینشسیاسیب ی نصیبندکهب ی درنگپساز سخنان‬ ‫شمادر مجلسوجمعهوپیشگاهملتبهاینجنایتدست زدند‬ ‫و به کسی سوء قصد کردند که اوای دعوت او به صالح و سداد در‬ ‫گوش مسلمین جهان طنی ن انداز است‪ ...‬من به شما خامنه ای‬ ‫عزیز‪ ،‬تب ریک م ی گویم که در جبهه های نبرد با لباس سربازی و‬ ‫در پشت جبهه با لباس روحانی به این ملت مظلوم خدمت کرده‬ ‫و از خداوند تعالى سالمت شما را ب رای ادامه خدمت به اسالم و‬ ‫مسلمین خواستارم‪( ».‬صحیفه امام‪ .)504/14 ،‬در تاریخ هشتم‬ ‫ش��هریور ‪ 1365‬به افراد و رجال سیاس��ی توصیه کردند که در‬ ‫گفتارشان به جای عی ب‏جویی دائمی‪ ،‬مثل ایت اهلل خامنه ای‬ ‫باشند که همیشه همه را نصیحت م ی‏کند و خدماتش را به رخ‬ ‫مردم نم ی‏کشد (صحیفه امام‪ .)127/20 ،‬در تاریخ ‪ 21‬دی ‪1366‬‬ ‫در پاسخ به نامه ایت‏اهلل خامنه‏ای در مورد والیت مطلقه فقیه‪ ،‬در‬ ‫بخشی از نامه نوشتند‪« :‬اینجانب که از سال‏های قبل از انقالب‬ ‫با جنابعالی ارتباط نزدیک داش��ته‏ام و همان ارتباط بحمداهلل‬ ‫تعالی تاکنون باقی است‪ ،‬جنابعالی را یکی از بازوهای توانای‬ ‫یدانم و شما را چون ب رادری اشنا به مسائل‬ ‫جمهوری اسالمی م ‏‬ ‫گفتارها‬ ‫ب ـ سیاست داخلی‬ ‫سیاس��ت داخلی در این دوره با پنجمین دوره انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری و نیز همه‏پرسی اصالح قانون اساسی مصوب‬ ‫سال ‪ 1358‬شروع م ی‏شود‪ .‬از اغاز دوره رهبری ایت اهلل خامنه ای‬ ‫تاکنون هفت دولت با رای مستقیم مردم تشکیل شده است‪.‬‬ ‫یکیازویژگ ی هایتشکیلعمدهدولت هادراینمقطعبرگزاری‬ ‫انتخابات های پرشور و رقابتی بوده است‪ .‬رویکرد دائمی رهبر‬ ‫انقالب اسالمی در مورد دولت ها رویکردی حمایتی بوده و در‬ ‫عین حال نگاه انتقادی نسبت به برخی از اقدامات و عملکرد‬ ‫دولت‏ها وجود داش��ته است‪ .‬دس��تورات و توصی ه‏های مهمی‬ ‫ به دولت‏ها در نهان و اشکار داشته اس��ت‪ .‬برخی از مهم‏ترین‬ ‫توصی ه‏های ایشان عبارتند از‪ :‬توجه به اقشار ضعیف و محروم‪،‬‬ ‫حرکت در مس��یر ش��ریعت و عدم انحراف از ان‪ ،‬تداوم راه امام‬ ‫خمین ی (ره) و ارتباط با مردم‪ .‬یکی از راهبردهای مورد نظر رهبری‬ ‫انقالبب رایغلبهبرچالش ها‪،‬طرحوتحلیلابعادوظرفی ت‏های‬ ‫مختلف گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬به‏ویژه در میان دانشجویان و‬ ‫ج وانانبودهاست‪.‬پیامدهایعملیومصادیقعینیاینرویکرد‬ ‫در رخدادها و چالش‏های مهمی همچون وقایع کوی دانشگاه‬ ‫ته ران در تیر‪ 1378‬و فتنه سال‪1388‬به ظهور رسید‪.‬‬ ‫سفرهای استانی‬ ‫یکی از رخدادهای دوران رهبری ایت اهلل خامنه ای حوادث‬ ‫کوی دانشگاه ته ران در تیر ‪ 1378‬بود که به فتنه تعبیر شد‪ .‬با‬ ‫هدایت‏های رهبری انقالب و حضور م��ردم‪ ،‬این فتنه به زودی‬ ‫تو سومتیر‪ 1378‬منجرشد‪.‬ایشانضمن‬ ‫مهاروبهحماسهبیس ‬ ‫تبیین ابعاد و پیامدهای ان حادثه‪ ،‬ان را حادثه‏ای تلخ و غیرقابل‬ ‫قبول در جمهوری اسالمی دانستند و نسبت به برخورد جدی‬ ‫و قانونی با متخلفان و عامالن ان تاکید کردند (بیانات در دیدار‬ ‫اقشار مختلف مردم‪ 21،‬تیر‪ .)1378‬همچنین‪ ،‬ان را درسی مهم‬ ‫ب رای مسئوالن‪ ،‬دانشجویان و مردم دانستند‪ .‬به نظر ایشان این‬ ‫حادثه مرز بین خودی و غیرخودی را در فعالی ت‏های سیاسی‬ ‫نشان داد(خطب ه‏های نماز جمعه‪ 8،‬مرداد‪ .)1378‬رخداد مهم دیگر‬ ‫که رنگ فتنه به خود گرفت وقایع پس از انتخابات دهمین دوره‬ ‫ریاست جمهوری بود که ناشی از قانون‏شکنی برخی از نامزدهای‬ ‫معترض به نتیجه انتخابات و بهره‏برداری دش��منان انقالب از‬ ‫ان بود‪ .‬حضور ‪ 85‬درصدی واجدان ش��رایط در این انتخابات‪،‬‬ ‫از فرازهای مهم انقالب اسالمی بود‪ .‬رهبر انقالب اسالمی در‬ ‫پیام تب ریک به مردم ضمن اشاره به اهمیت این مشارکت گوشزد‬ ‫کردندکهدشمنانباگونه‏هاییازتحریکاتبدخ واهانه‪،‬بخ واهند‬ ‫خاطره شی رینی این رویداد را از کام ملت بزدایند و به مردم توصیه‬ ‫کردند که هوش��یار باشند و همچون همیش��ه‪ ،‬شنبه پس از‬ ‫انتخابات روز مه ربانی و بردباری باشد‪ .‬از طرفداران نامزد منتخب‬ ‫و ه واداران دیگر نامزدها نیز خ واستند که از هرگونه رفتار و گفتار‬ ‫تحریک‏امیز و بدگمانانه پرهیز کنند (شرح ماجرا‪ .)26،...‬اما دو تن‬ ‫از نامزدها(موسوی و کروبی) قبل از اتمام شمارش اراء با صدور‬ ‫اعالمی ه‏هاییادعایوقوعتقلبدرانتخاباترامطرحکردند(تاریخ‬ ‫وقایع انتخابات هشتاد و هشت‪609 /1 ،‬ـ‪ 610‬و ‪ 919‬ـ ‪ 920‬و‪925‬‬ ‫ـ ‪ .)926‬با ادامه اعتراض‏ها و تحریک هواداران خود و همچنین‬ ‫تبلیغات سنگین رسانه‏ای دشمنان نظام فتنه شکل گرفت و‬ ‫چالش��ی ب رای نظام پدید اورد‪ .‬این فتنه با تدابیر و رهکردهای‬ ‫ایت اهلل خامنه ای که ابعاد‪ ،‬پیامدها و عوامل ان را تبیین کردند‬ ‫و با تالش نیروهای متعهد و دلسوز و با حضور ب ی‏نظیر مردم‬ ‫در ‪ 9‬دی ‪ 1388‬از میان رفت‪ .‬از ط��رف دیگر‪ ،‬موضوع بصیرت‬ ‫را مطرح کردند و خواص را به بصیرت‏افزایی توصیه کردند تا از‬ ‫پیشامدهایینظیرح وادثمشروطیتجلوگیریشود‪(.‬بیاناتدر‬ ‫دیدار با رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری‪ 6،‬اسفند‪.)1388‬‬ ‫به نظر ایشان لغزش و تردید خواص موجب سستی پایه‏های‬ ‫جامعه م ی‏ش��ود (بیانات در دیدار با طالب‪ ،‬روحانیون‪ ،‬فضال و‬ ‫اساتید حوزه علمیه قم‪ 22 ،‬اذر‪ .)1388‬ایشان فتنه‪ 1388‬و موارد‬ ‫شبیه ان را ناشی از قانون‏شکنی و انتخابات تبلیغات محور و‬ ‫نقش‏افرینی کانون‏های قدرت و ثروت در جریان انتخابات بیان‬ ‫کردند (بیانات در دیدار با دانشجویان و نمایندگان تشکل‏های‬ ‫دانشجویی‪ 16 ،‬مرداد ‪.)1391‬‬ ‫پ ـ سیاست خارجی‬ ‫ب راساس اصل ‪ 110‬قانون اساسی‪ ،‬تعیین سیاست های‬ ‫کلی نظام از جمله سیاست خارجی پس از مشورت با مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام و همچنین نظارت بر انها ب ر عهده‬ ‫رهبر انقالب اسالمی است (قانون اساسی جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران‪ .)94 ،‬تصویب یا رد سیاس��ت خارج��ی از اختیارات رهبر‬ ‫نظام جمهوری اسالمی است و نظر وی در موارد مهم سیاست‬ ‫خارجی‪ ،‬فصل‏الخطاب است (ملکی و گوهری مقدم‪ ،‬زمستان‬ ‫‪ :1381‬ص‪ .)39‬ب راس��اس قانون اساس��ی و اختیارات ناشی از‬ ‫والیت مطلقه فقیه‪ ،‬مقام رهب��ری در راس هرم تصمیم‏گیری‬ ‫و سیاس��ت‏گذاری خارجی نق��ش اصلی را داراس��ت (دهقانی‬ ‫‏فیروزابادی‪ .)262 ،‬ایت اهلل خامنه ای از اغاز دوره رهبری‪ ،‬ضمن‬ ‫استمرار حرکت در مسیر سیاست خارجی مورد نظر و عمل امام‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫یکی از مهم‏ترین اقدامات رهبر انقالب ب رای تداوم ارتباط‬ ‫با مردم و خدمت به انها‪ ،‬سفرهای استانی بود‪ .‬ایت اهلل خامنه ای‬ ‫اهمیت س��فرهای اس��تانی را مالقات با مردم و احوالپرسی از‬ ‫اقش��ار مختلف مردم‪ ،‬حضور در میان انها‪ ،‬اط�لاع از اوضاع و‬ ‫پی دا کردن معلومات از نزدیک در مورد زندگی و مس��ائل مردم‬ ‫یدانند(مصاحبه در پایان سفر به استان چهارمحال و بختیاری‪،‬‬ ‫م‏‬ ‫‪ 7‬مهر ‪ .)1371‬ایشان از س��فرهای استانی روسای جمهور نیز‬ ‫هم واره به عنوان یکی از اقدامات مهم ب رای حفظ رابطه دولت با‬ ‫ل و مشکالت انها از نزدیک یاد کرده‏اند‬ ‫مردم و اگاهی از مسائ ‬ ‫و ب رانجام و تداوم ان تاکید کرده‏اند (بیانات در دیدار با استانداران‬ ‫سراسر کشور‪ 8 ،‬اسفند ‪ .)1384‬در نظر رهبر انقالب سفرهای‬ ‫استانی مسئوالن موجب تعمیق پیوند مسئوالن با مردم و مردم‬ ‫با نظام جمهوری اس�لامی‪ ،‬موجب محرومی ت‏زدایی‪ ،‬توسعه‬ ‫و پیش��رفت اقتصادی‪ ،‬صنعتی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی کشور و‬ ‫ی در راستای اجرای عدالت اجتماعی‪ ،‬وحدت و تقویت‬ ‫گام مهم ‬ ‫همگرایی بین اقوام و اقش��ار مختلف مردم در سراسر کشور‬ ‫محسوب م ی‏شود‪ .‬از دیگر اهداف س��فرها م ی‏توان به ارتباط‬ ‫مستقیم تصمیم‏گی ران و مجریان‪ ،‬ارتباط با نخبگان و مدی ران‬ ‫محلی‪ ،‬تجلیل از خانوداه‏های ش��هدا و ایثارگران‪ ،‬بزرگداش��ت‬ ‫فتنه‏های ‪ 1378‬و ‪1388‬‬ ‫گفتارها‬ ‫فقهی و متعهد به ان هستید و از مبانی فقهی مربوط به والیت‬ ‫یدانم و در بین دوستان و‬ ‫مطلقه فقیه جدا جانب داری م ی‏کنید‪ ،‬م ‏‬ ‫متعهدان به اسالم و مبانی اسالمی از جمله افراد نادری هستید‬ ‫که چون خورشید‪ ،‬روشنی م ی‏دهید‪( ».‬صحیفه امام‪.)455/20،‬‬ ‫حجت‏االسالموالمسلمینسی داحمدخمینی‪،‬نزدیک ترین‬ ‫فرد به امام خمینی(ره) که مشاور و مورد وثوق کامل ایشان بود‪،‬‬ ‫نقل کرده که امام در پی سفر خارجی ایت اهلل خامنه ای گفتند‪:‬‬ ‫«الحق ایشان شایستگی رهبری را دارند‪( ».‬جرعه نوش کوثر‪،...‬‬ ‫‪ .)265‬زه را مصطفوی‪ ،‬دختر امام خمینی (ره) بیان کرده که انگاه‬ ‫که از امام درباره رهبری اینده نظام پرسیده است ایشان از ایت اهلل‬ ‫خامنه ای نام بردند و انگاه که از مقام علمی ایت اهلل خامنه ای‬ ‫سوال کرده است‪ ،‬ایشان اجتهاد ایت اهلل خامنه ای را تایید کرده‏اند‬ ‫(جمهوری اسالمی‪ ،‬ش ‪ 5352،2‬اذر ‪ .)2 ،1376‬ایت اهلل هاشمی‬ ‫رفسنجانی نیز نقل کرده که زمانی که امام درصدد عزل ایت اهلل‬ ‫منتظری از رهبری اینده بودند در جلس ه ای که با حضور سران‬ ‫سه‏قوه‪ ،‬نخس ت‏وزیر (میرحسین موس��وی) و حاج سی د احمد‬ ‫خمینیدرمحضرامامتشکیلشدهبوددرموردجانشینرهبری‬ ‫بحث شد ایشان از ایت اهلل خامنه ای ب رای رهبری اینده نظام نام‬ ‫بردند‪ .‬وی همچنین بیان داشته که در جلسه خصوصی خود با‬ ‫امام راحل نسبت به وضع رهبری در اینده اب راز نگرانی کرده است‬ ‫و امام در پاسخ با اشاره به ایت اهلل خامنه ای فرموده‏اند‪« :‬شما در‬ ‫بن بست نخواهید بود‪ ،‬چنین فردی در میان شما هست‪ .‬چرا‬ ‫یدانید؟» (مرجعیت ایت اهلل خامنه ای از دیدگاه فقهاء‬ ‫خودتان نم ‏‬ ‫و بزرگان‪.)70 ،‬‬ ‫بدون تردیدمقطعزمانیانتخابحضرتایت اهللخامنه ای‬ ‫به رهبری نظام دارای اهمیت و حساسیت ویژه‏ای بوده است‪.‬‬ ‫برخی نگران ی‏ها که در پی بیماری امام خمینی (قدس س��ره)‬ ‫بوجود امده بود عبارت بودند از‪ -1 :‬مدیریت کشور در دوره پس‬ ‫از امام خمینی (جمهوری اسالمی‪ ،‬ش ‪ 20( 2905‬خرداد ‪،)1368‬‬ ‫‪ -2 .)15-14‬ناتمام ب��ودن اصالح و بازنگری قانون اساس��ی‬ ‫‪ -3‬نگرانی از حمله یا تحریکات نظامی ع راق‪ ،‬امریکا و منافقی ن؛‬ ‫باتوجه به نقض مکرر اتش‏بس توسط ع راق و تبلیغات وسیع‬ ‫ب رای پیروز قلمداد کردن خود در جنگ‪ 4 .‬ـ ادامه بحران ناشی‬ ‫از توطئه انتشار کتاب ایات شیطانی در حوزه سیاست خارجی‬ ‫و صدور حکم امام خمینی(ره) مبن ی بر ارتداد س��لمان رشدی‬ ‫نویسنده ان که با واکنش سرسختانه کشورهای غ ربی مواجه‬ ‫شد (جمهوری اسالمی‪ ،‬ش‪ 9( 2852‬فروردین‪3،)1368‬؛ کیهان‪،‬‬ ‫‪ 1( 13621‬خرداد ‪ 12 ،)1368‬و ‪ .)1‬اما انچه همه نگران ی‏ها را به‬ ‫ت بودند از‪ -1:‬انتخاب ایت اهلل خامنه ای به‬ ‫امید تبدیل کرد عبار ‬ ‫مقام رهبری که در کوتاه‏ترین زمان روی داد‪ -2 .‬تشییع و وداع‬ ‫میلیونی و ب ی‏نظیر مردم با امام خمینی (ره) و ش��کل گرفتن‬ ‫ی که همچون توفان‬ ‫بزرگ‏ترین تشییع و وداع با یک رهبر مردم ‬ ‫ی احتمال هرگونه توطئه دشمن را منتفی کرد‪ -3.‬تایید‬ ‫عظیم ‬ ‫و بیعت مسئوالن ارش��د نظام‪ ،‬بیت امام‪ ،‬مراجع تقلید و علما‪،‬‬ ‫نخبگان‪ ،‬ش��خصی ت‏های حوزوی و دانشگاهی‪ ،‬خانواده‏های‬ ‫شهدا و اقشار مختلف مردم‪ 4‬ـ نهادهایی که نماد اقتدار کشورند‬ ‫از انتخاب ایت اهللخامنه ای به مقام رهبریحمایتو امادگیخود‬ ‫را ب رای اطاعت از اوامر ایشان اعالم کردند (حدیث والیت‪ /1،‬اکثر‬ ‫صفحات)‪ 5 .‬ـ حاج سی داحمد خمینی ساعاتی پس از انتخاب‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای به رهبری با ارسال پیام تبریکی به‬ ‫ایشان اظهار داشت‪« :‬حضرت امام بارها از جنابعالی به عنوان‬ ‫مجتهد مسلم و نیز بهترین فرد ب رای رهبری نظام اسالم ی مان‬ ‫ی اعضای بی��ت امام از حضرات ایات‬ ‫نام م ی بردند‪ .‬من و تمام ‬ ‫خبرگان محترم صمیمانه تشکر م ی نماییم؛ چرا که معتقدیم‬ ‫روح امام عزیزمان از این انتخاب ش��اد و ارام شده است‪ .‬من بار‬ ‫دیگر چون ب رادری کوچک اوامر ان ولی فقیه را بر خود الزم االجرا‬ ‫م ی دانم» (جمهوری اسالمی‪ ،‬ش‪ 16( 2924‬خرداد ‪.)3 ،)1368‬‬ ‫‪ -6‬بیعت وسیع و گسترده این پیام را به همراه خود داشت که‬ ‫جانشین امام خمینی‪ ،‬در حوزه نظر و عمل‪ ،‬اعتقاد راسخ به راه و‬ ‫تفکر امام دارد و ان را با تمام توان استمرار خواهد بخشید‪ .‬این‬ ‫بیعت‏ها به صورت حضوری‪ ،‬ش��رکت در راهپیمای ی ها‪ ،‬انتشار‬ ‫اطالعیه و پیام تبریک و امضای طومار ما بعد ان انجام ش��د‬ ‫(کیهان‪ ،‬ش‪ 18( 13631‬خرداد‪« .)1368‬کاروان های میثاق با امام‬ ‫و بیعت با رهبری» در استانه چهلمین روز ارتحال امام خمینی از‬ ‫سراسر کشور به راه افتاد (جمهوری اسالمی‪ ،‬ش ‪ 19( ،2929‬تیر‬ ‫‪ )1368‬و «مانورهای بیعت با رهبری» در برخی مناطق مرزی و‬ ‫استراتژیک کشور (جمهوری اسالمی‪ ،‬ش ‪ 12( ،2972‬شهریور‬ ‫‪ )1368‬و نیز برگزاری «س��مینارهای میثاق ب��ا امام‪ ،‬بیعت با‬ ‫رهبری» شکل گرفت (جمهوری اسالمی‪ ،‬ش‪ 20( 2979‬شه ریور‬ ‫‪ .)1368‬بیعت با ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬ماه ها بعد استمرار یافت و به‬ ‫جهانیان ثابت کرد که ای ران با رهبری ایت اهلل خامنه ای همچنان‬ ‫پرچمدار امت اسالمی است‪ -7 .‬مواضع صریح و مکرر ایت اهلل‬ ‫خامنه ای مبنی بر تداوم راه امام و حفظ وحدت و ایجاد اعتماد‬ ‫متقابل بین مردم و رهبری و پافشاری بر حفظ اصول دینی‪ ،‬شرع‬ ‫و فقه اسالمی‪ ،‬حمایت ب ی دریغ از مستضعفان و محرومان و‬ ‫قشرهای پایین جامعه و ایجاد وحدت و همبستگی با ملت های‬ ‫مظلوموعزتبخشیدنبهاسالموملت هایمسلمانومرعوب‬ ‫نشدن از تهدیدات قدرت های جهانی‪ .‬ایت اهلل خامنه ای از امام‬ ‫خمینی به عنوان «ریشه شجره طیبه انقالب» یاد کردند و اعالم‬ ‫کردند‪« :‬ما راه خود را ب ر اس��اس راه امام (ره) ادامه خواهیم داد»‬ ‫(حدیث والیت‪ )95/1 ،5-3/1 ،‬و (همان‪.)314/1 ،‬‬ ‫خادمانمحلیکشورو بی دارکردناستع دادهاینهفتهاشارهکرد‪.‬‬ ‫همچنین دیدار از مناطق محروم در سال های پس از پایان جنگ‬ ‫یک راهبرد ب رای نظام جمهوری اسالمی محسوب م ی‏شد‪.‬‬ ‫‪15‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫گفتارها‬ ‫خمین ی (ره) سیاست خارجی جمهوری اسالمی را متناسب با‬ ‫تحوالت بی ن‏المللی و جایگاه و موقعیت ای ران‪ ،‬تنظیم کردند‪.‬‬ ‫‪ 1‬ـ اصل «نه شرقی‪ ،‬نه غربی»‪ :‬این اصل سیاسی‪،‬‬ ‫زی ربنای مسیر اصلی سیاست خارجی جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫است‪ .‬به نظر ایت اهلل خامنه ای این اصل نه یک سیاست بلکه‬ ‫مبنا و پایه نظام جمهوری اسالمی است (حدیث والیت‪78/2 ،‬؛‬ ‫راهبردهای سیاس��ت خارجی‪ .)35 ،‬اصل نه شرقی و نه غ ربی‬ ‫بی ‏‬ ‫تالغزل سیاست خارجی جمهوری اسالمی است (همان‪.)49،‬‬ ‫‪2‬ـ حمای�ت از مردم لبنان و فلس�طین‪ :‬رهبر‬ ‫انقالب اس�لامی در تبیین و اجرای عملی اص��ل حمایت از‬ ‫مستضعفان و مظلومان جهان‪ ،‬ان را گامی ب رای حرکت به سوی‬ ‫حیات طیبه م ی‏دانند که با حاکمیت مومنان و مس��تضعفان‬ ‫عملی خ واهد شد‪ .‬یکی از مصادیق بارز مستضعفان و مظلومان‬ ‫در عصر حاضر مردم ستمدیده فلس��طین و لبنان م ی‏باشند‪.‬‬ ‫ملت های فلس��طین و لبنان در دوران پس از پیروزی انقالب‬ ‫اسالمی همواره مورد حمایت نظری و عملی امام خمینی (ره)‬ ‫بوده‏اند و این سیاس��ت در دوران رهبری ایت اهلل خامنه ای نیز‬ ‫با قوت و وسعت بیش��تری تداوم یافته است‪ .‬در منظر ایت اهلل‬ ‫خامنه ای‪ ،‬اسالمی که ابوجهل‏ها و ابوسفیان‏ها از ان نترسند‪،‬‬ ‫اسالم نیست‪ .‬اسالمی که طبقات مستضعف و محروم به ان‬ ‫امیدوار نباشند‪ ،‬اسالم نیست (بیانات‪ .)1368 /11/ 10 ،‬ایت اهلل‬ ‫خامنه ای به مناس��بت اولین س��الگرد رحلت امام خمینی در‬ ‫یرا خطاب به ملت ای��ران صادر کردند‬ ‫‪ 10‬خرداد ‪ 1369‬پیام�� ‬ ‫که از ان طریق خط‏مشی اینده نظام جمهوری اسالمی را نیز‬ ‫تبیین کردند‪ .‬از جمله محورهای این پیام‪ ،‬اعالم خطوط اصلی‬ ‫سیاست خارجی جمهوری اسالمی ای ران بود‪ .‬در این پیام مساله‬ ‫فلسطین به عنوان مساله اول بی ن‏الملل اسالمی مطرح شده‬ ‫است (سیمای اسالم ناب محمدی‪.)33،...‬‬ ‫ایشان هدف ای ران را حمایت اخالقی‪ ،‬سیاسی و مالی و‬ ‫همچنین حمایت مستقیم از جهاد بر ضد رژیم صهیونیستی‬ ‫اعالم کردند (بیان��ات‪ 4 ،‬اذر ‪ .)1369‬در مس��اله لبنان و به‏ویژه‬ ‫در جنگ های ‪ 33‬روزه لبنان ی‏ها و صهیونیست این سیاست را‬ ‫اعمال کردند که نتیجه ان پیروزی ملت های لبنان و فلسطین‬ ‫بود (خطب ه‏های نماز جمعه ته ران‪ 14،‬بهمن‪.)1390‬‬ ‫‪ - 3‬حمایت از بیداری اسلامی‪ :‬س��ابقه بی داری‬ ‫اسالمی در اندیشه ایت اهلل خامنه ای سابقه‏ای قدیم ی و طوالنی‬ ‫است‪ .‬ترجمه و انتشار کتاب اینده در قلمرو اسالم در سال ‪1345‬‬ ‫و ادعانامه‏ای علیه تمدن غرب در سال ‪ 1349‬ـ که هر دو از اثار‬ ‫سی د قطب است ـ مصداق عینی این مدعاست‪ .‬در دوران پس‬ ‫از پیروزی انقالب اس�لامی‪ ،‬به‏ویژه در دوران رهب��ری ان را در‬ ‫چارچوب اصل دعوت در سیاس��ت خارجی جمهوری اسالمی‬ ‫دنبال کردند‪ .‬ایش��ان در ‪ 20‬بهمن ‪ 1368‬به صراحت از بی داری‬ ‫اسالمی حمایت کردند و بازگشت مسلمانان به زندگی اسالمی‬ ‫را نوید دادند (خطب ه‏های نماز جمع��ه ته ران‪ 20 ،‬بهمن ‪.)1368‬‬ ‫بیداری اسالمی ب راساس سه اصل‪ :‬بازگشت به اسالم‪ ،‬تحقق‬ ‫وحدت جهان اسالم و استکبارس��تیزی شکل جدیدی به خود‬ ‫گرفت (بیانات‪ 22 ،‬اردیبهش��ت ‪1382‬؛ بیانات ‪ 2‬اسفند ‪.)1389‬‬ ‫ارائه مدل الگو ب رای حرکت های ازادی‏خواهانه ضداس��تب دادی‬ ‫و ضد استعماری در بی داری اس�لامی از جمله اقدامات ایت اهلل‬ ‫خامنه ای در دوران رهبری بوده اس��ت‪ .‬ایش��ان در نخس��تین‬ ‫روزهای سال‪ 1390‬و پس از خیزش مردمی در برخی کشورهای‬ ‫منطقه ان را حرکت ملت ها و امت اس�لامی با شعار اسالم به‬ ‫سمت اهداف اسالمی و نشان‏دهنده بیداری عمومی ملت ها‬ ‫دانستند (بیانات‪ 1 ،‬فروردین ‪ .)1390‬ایشان پدیدار شدن بی داری‬ ‫اسالمی در جهان اسالم را حاصل انقالب اسالمی ای ران و پیروزی‬ ‫ملت ای ران در ان م ی‏دانند‪ .‬رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬امام خمینی‬ ‫را مظهر بی داری اسالمی معرفی م ی‏کنند و منطق امام خمینی‬ ‫در این زمینه را‪ ،‬منطق عقل بیان م ی‏کنند (بیانات‪ 11 ،‬شهریور‬ ‫‪ .)1384‬ویژگی دیگر اندیشه بی داری اسالمی در منظر ایت اهلل‬ ‫خامنه ای پیوس��تگی ان در خط اعتدال ارمان‏گرایی اسالمی‬ ‫م ی‏باش��د (صوفی نیارکی‪ )185-184 ،‬ایشان تحقق بیداری‬ ‫یک�ی از ابزاره�ای اعم�ال و پیش�برد‬ ‫سیاس�ت خارجی‪ ،‬دیپلماس�ی است‪ .‬به‬ ‫نظر حضرت ایت اهلل خامنه ای دیپلماسی‬ ‫جمهوری اسلامی ای�ران بای�د انقالبی‬ ‫باش�د و انقالبی‏گری در دیپلماسی به ان‬ ‫است که ما مواضع اسلامی و انقالبی را‬ ‫قاطعانه و بدون رودربایس�تی و مرعوب‬ ‫شدن حفظ کنیم‪.‬‬ ‫را حتی در ملت های غیرمسلمان قطعی م ی‏داند (بیانات‪14 ،‬‬ ‫اردیبهش��ت ‪ .)1390‬عباراتی چون «بی داری ملت ها» (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 22‬شهریور ‪« ،)1368‬بی داری مردم» (بیانات‪ 2 ،‬فروردین ‪،)1369‬‬ ‫«بی داری ملت های مظلوم» (بیانات‪ 19،‬بهمن‪« ،)1368‬بی داری‬ ‫انقالبی» (بیانات‪ 14 ،‬تی��ر ‪« ،)1368‬بی داری معنوی» (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 17‬مهر ‪« ،)1370‬بی داری ایم��ان» (‪ 17‬بهمن ‪« ،)1372‬بی داری‬ ‫جهانی» (بیانات‪ 12 ،‬اب��ان ‪ )1377‬نام برده و نیز تصریح کردند‬ ‫بی داری تا قلب اروپا پیش خواهد رفت‪ .‬در وجه دیگر‪ ،‬ایش��ان با‬ ‫استناد به ایات قران‪ ،‬بیداری اس�لامی را تحقق وعده نصرت‬ ‫الهی در نتیجه مقاومت اگاهانه امت اسالمی تلقی م ی‏کنند‬ ‫(معتمد رضایی‪ .)70-61 ،‬رهبر انقالب اس�لامی‪ ،‬در تحلیل‬ ‫هویت اس�لامی بی داری مردم خاورمیانه و جهان اسالم‪ ،‬نقطه‬ ‫ی م ی‏دانند که‬ ‫ثقل ان را خواست مردم‏ساالری از س��وی مردم ‬ ‫در بستر اسالمی زندگی م ی‏کنند و م ی‏اندیشند (مرادی‪.)76 ،‬‬ ‫ایشان به تبیین اسی ب های درونی و بیرونی بی داری به طور اعم و‬ ‫بی داری اسالمی به‏طور اخص پرداخته‏اند‪ .‬راهکارهای ارائه شده از‬ ‫سوی ایشان ب رای تقویت بی داری اسالمی در بستر پدید امده و در‬ ‫مسیر درست ان عبارت اند از‪ :‬توکل به خدا و اعتماد به او؛ امادگی‬ ‫در می دان؛ عدم غفلت و غرور؛ بازخوانی اصول انقالب؛ پرهیز از‬ ‫اختالفات مذهبی‪ ،‬قومی‪ ،‬قبیله‏ای و مرزی؛ نظام‏سازی و اعتماد‬ ‫به نسل ج وان (یوسفی‪.)227-191،‬‬ ‫‪ 4‬ـ عزت‪ ،‬حکمت و مصلحت‪ :‬ایت اهلل خامنه ای‬ ‫معتقد هس��تند که ع��زت‪ ،‬حکمت و مصلح��ت یک مثلث‬ ‫الزام ی ب رای چارچوب ارتباطات بی ن‏المللی ماست (منشور دولت‬ ‫اسالمی‪ .)189 ،...‬دین اسالم یک دین عقالنی است و ما باید‬ ‫در سیاست خارجی حکیمانه و مدب رانه و از موضع عزت حرکت‬ ‫کنیم (راهبردهای سیاست خارجی‪ .)46 ،‬معنای عزت این است‬ ‫نالمللی‬ ‫که جامعه و نظام اسالمی در هیچ یک از برخوردهای بی ‏‬ ‫خود‪ ،‬نباید طوری حرکت کند که منتهی به ذلیل شدن اسالم و‬ ‫مسلمینشود‪.‬درموردحکمتنیزم ی‏گویندیعنینظاماسالمی‬ ‫باید حکیمانه کار کند و از روی احساسات و ب ی‏توجه به منافع و‬ ‫شرایطوبهره‏هاییکهمابایدازرابطهبادنیابگی ریم‪،‬حرکتنکند‬ ‫(منشور دولت اسالمی‪.)183،...‬‬ ‫‪ 5‬ـ دیپلماس�ی انقالبی‪ :‬یک��ی از ابزارهای اعمال‬ ‫و پیشبرد سیاست خارجی‪ ،‬دیپلماس��ی است‪ .‬به نظر ایت اهلل‬ ‫خامنه ای دیپلماسی جمهوری اسالمی ای ران باید انقالبی باشد‬ ‫و انقالب ی‏گری در دیپلماسی به ان است که ما مواضع اسالمی‬ ‫و انقالبی را قاطعانه و بدون رودربایستی و مرعوب شدن حفظ‬ ‫کنیم‪ .‬دیپلماسی یک جنگ است‪ .‬همه دیپلمات ها مشغول‬ ‫جنگ اند و ارزش و تاثی��ر ان جنگ هم در مواردی بیش��تر از‬ ‫جنگ نظامی اس��ت (حدیث والیت‪ .)74-72/2 ،‬مواضع ای ران‬ ‫در عرصه‏های دیپلماسی باید به صراحت اعالم شود (بیانات‪2 ،‬‬ ‫مرداد‪ .)1374‬دیپلماسی ابزار کارامد اقتدار نظام سیاسی و دست‬ ‫توانای حل مشکالت کشور است‪ .‬این دیپلماسی باید در مسیر‬ ‫ارمان های نظام اسالمی باشد‪( .‬راهبردهای سیاست خارجی‪،‬‬ ‫‪ .)89-88‬در مقابل‪ ،‬دیپلماسی منفعل را بدترین نوع دیپلماسی‬ ‫یدانند که دیپلماسی جمهوری اسالمی ای ران به شدت باید از‬ ‫م‏‬ ‫ان پرهیز کند (بیانات‪ 25،‬مرداد‪.)1379‬‬ ‫از دیگر محورهای مورد نظر ایت اهلل خامنه ای در سیاست‬ ‫خارجی م ی‏توان به توسعه دیپلماسی کیفی‪ ،‬ایجاد و توسعه‬ ‫رابطه با ملت ها در کنار رابطه با دولت ها‪ ،‬توسعه روابط با افریقا‪،‬‬ ‫به‏ویژه توسعه روابط اقتصادی‪ ،‬تنش‏زدایی‪ ،‬مجموعه‏سازی در‬ ‫سیاستخارجی‪،‬مثلتشکیلسازمان هایهمکاریمنطقه‏ای‪،‬‬ ‫تغییر اولویت‏ها ب راساس منافع ملی‪ ،‬اعالم مواضع اسالمی در‬ ‫جهان‪ ،‬پرهیز از ضعف و نرمش در مقابل استکبار‪ ،‬جدی گرفتن‬ ‫تهدیدات و رصد هوش��مندانه حوادث اش��اره کرد (راهبردهای‬ ‫سیاست خارجی‪.)23 ،30 ،39-38 ،43-42 ،46 ،55 ،58 ،96 ،‬‬ ‫‪ 6‬ـ رابطه با امریکا‪ :‬در دوران رهبری ایت اهلل خامنه ای‪،‬‬ ‫یکی از موضوعات مهم در سیاست خارجی رابطه با امریکا بوده‬ ‫است‪ .‬ایت اهلل خامنه ای در نخستین ماه های انتخاب به مقام‬ ‫رهبریانقالباسالمیصریحااعالمکردندماتازمانیکهامریکا‬ ‫سیاست هایزور‪،‬ظلموخصومتراباجمهوریاسالمیای راندر‬ ‫پیش گیرد و از دشمنان ای ران حمایت کند و روش های غلط خود‬ ‫را اصالح نکند‪ ،‬با ان کشور رابطه برقرار نخ واهیم کرد (بیانات‪31،‬‬ ‫مرداد‪1368‬؛ همان‪ 13،‬ابان‪ .)1372‬به نظر ایشان رابطه و مذاکره‬ ‫با دولت امریکا‪ ،‬به حال ملت ای ران هیچ فایده اى ندارد‪ ،‬زی را هیچ‬ ‫صداقتی در گفتار و رفتارشان وجود ندارد (خطب ه‏های نماز جمعه‬ ‫ته ران‪ .)1376/10/26 ،‬مهم‏ترین مساله در رابطه ای ران و امریکا‬ ‫ارتباط ان به رژیم صهیونیستی است و تا زمانی که مبارزه با این‬ ‫رژیم ادامه دارد‪ ،‬امکان برقراری رابطه ب رابر و دوس��ویه با امریکا‬ ‫وجود ندارد و یا بسیار سخت است (بیانات‪ .)1378/8/12،‬ایت‏اهلل‬ ‫خامنه‏ای معتقدند که مذاکره با امریکا در هر یک از قضایایى‬ ‫که این دولت در ان ب راى خ��ودش ایده و منفعتى تعریف کرده‬ ‫است‪ ،‬هیچ فایده اى ندارد‪ ،‬زی را این کشور مستکبر است و تسلیم‬ ‫نمى شود (بیانات‪ .)1380/8/8 ،‬رهبر انقالب اسالمی مبنائا به‬ ‫مذاکره معتقدند؛ اما مذاکره ب راى رسیدن به یک قدر مشترک؛‬ ‫دو طرف باید همدیگر را قبول داش��ته باشند؛ یک ح ّد وسطى‬ ‫هم وجود داشته باشد؛ مذاکره کنند تا به این ح ّد وسط برسند‪.‬‬ ‫به نظر ایشان مذاکره باید از موضع قدرت و ق ّوت باشد‪ .‬کسانى‬ ‫که در شرایط تهدید به فکر مذاکره مى افتند‪ ،‬ضعف خودشان را‬ ‫حرکت بس��یار غلطى است‬ ‫با صداى بلند اعالم مى کنند‪ .‬این‬ ‫ِ‬ ‫(بیانات‪ .)1380/12/27 ،‬ایت‏اهلل خامنه‏ای هیچ وقت به مذاکره‬ ‫با امریکا خوش‏بین نبوده‏اند و معتقد بوده‏اند که اختالفات ای ران‬ ‫وامریکا بر سر مسائل ماهیتی و اساسی انقالب اسالمی و نظام‬ ‫جمهوری اسالمی است و دولت امریکا صریحا با نظام اسالمى‪،‬‬ ‫هویت اسالمى و ایمان اسالمى مردم ما اعالم مخالفت کرده‬ ‫است‪ .‬علتش این است که اسالم موجب ش��ده تا این ملت در‬ ‫مواضع خود مستقر و ثابت باشد و پابرجا بایستد و تسلیم انها‬ ‫نش��ود (بیانات‪ .)1381/2/11 ،‬رهبر انقالب اسالمی م ی‏گویند‬ ‫هرگز نگفتیم ما تا ابد با امریکا قطع رابطه خواهیم کرد‪ .‬هیچ‬ ‫دلیلى ندارد که تا ابد قطع رابطه با هر کشورى‪ ،‬با هر دولتى داشته‬ ‫باشیم‪ .‬مساله این است که شرایط این دولت به گونه اى است که‬ ‫رابط ه با او ب راى ما ضرر دارد‪ .‬انسان رابطه را با هر کشورى به دنبال‬ ‫تع ریف یک منفعتى ایجاد م ی‏کند‪ .‬ان روزى که رابطه با امریکا‬ ‫مفید باشد‪ ،‬اول کسى که بگوید رابطه را ایجاد بکنند‪ ،‬خود بنده‬ ‫هستم (بیانات‪ .)1386/10/13 ،‬ایت‏اهلل خامنه‏ای معتقدند که‬ ‫مرکزتوطئه‏هابرضدنظامجمهوریاسالمیدرسهدههگذشته‪،‬‬ ‫امریکا بوده است‪ .‬با این حال ب رای اثبات ماهیت انها با مذاکره‬ ‫مستقیمبامقاماتامریکاییموافقتکردند(بیانات‪.)1392/1/1،‬‬ ‫‪ 7‬ـپروندههسته‏ای‪:‬سیاسترهبریانقالباسالمی‬ ‫در پرونده هسته‏ای پافشاری بر موضع برحق جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران است‪ .‬ایت اهلل خامنه ای ضمن حرام دانستن تولید و استفاده‬ ‫از سالح هس��ته‏ای‪ ،‬همواره بر خلع سالح هس��ته‏ای فراگیر و‬ ‫جهان‏شمول و اجرای کامل مفاد معاهده منع تکثیر سالح های‬ ‫هسته‏ای(ان‪ .‬پی‪ .‬تی) تاکید کرده‏اند (پیام‏ها‪ 28،‬فروردین‪1389‬؛‬ ‫بیانات‪ 1 ،‬فروردین ‪ .)1384‬نرمش قهرمانانه از اخ رین تعبیرهای‬ ‫رهبری انقالب در مورد پرونده هسته‏ای است‪ .‬ایشان در تبیین‬ ‫اینعبارتم ی‏گویندنرمشقهرمانانهبهمعناىمانورهنرمندانه‬ ‫ب راى دستیافتنبه مقصوداست؛به معناى ایناست که سالک‬ ‫راه خدا ‪ -‬در هر نوع س��لوکى ‪ -‬به سمت ارمان هاى گوناگون و‬ ‫گفتارها‬ ‫متنوع اسالمى که حرکت م ی‏کند‪ ،‬به هر شکلى و به هر نحوى‬ ‫هست‪ ،‬باید از شیوه هاى متن ّوع ب راى رسیدن به مقصود استفاده‬ ‫کند(بیانات‪.)1392/8/29،‬نرمشقهرمانانهیعنیقدرتمانوربین‬ ‫«اقتدار» و «انعطاف» ذیل سه اصل عزت ‪ ،‬حکمت و مصلحت‬ ‫است‪.‬رهبرانقالبهمچنیندرطولمدتمذاکرهتالشداشتند‬ ‫تا ضمن تاکید بر حقوق هسته‏ای ای ران‪ ،‬خطوط قرمز جمهوری‬ ‫اسالمی را نی ز ترسیم کنند‪ .‬خطوط قرمز وضع شده نه تنها به‬ ‫چراغ راهنمای تیم مذاکره کننده هسته‏ای تبدیل شد بلکه به‬ ‫مثابه حصاری بود که طرف‏های غ ربی را نیز از نزدیک ش��دن‬ ‫به این موضوعات بازداشت‪ .‬این رویکرد رهبری باعث شد تا تیم‬ ‫مذاکرهکنندهای رانبااطمینانخاطرنقشفعال‏تروپ رتحرک‏تری‬ ‫در مذاکرات داشته باشند‪.‬‬ ‫ت ـ اقتصاد‬ ‫ایت اهلل خامنه ای در ش��رایطی به مق��ام رهبری انقالب‬ ‫اسالمی انتخاب شدند که هنوز کشور از بحران های اقتصادی و‬ ‫سیاسی ناشی از جنگ تحمیلی خارج نشده بود و به طور جدی‬ ‫نیازمند اقدامات اساسی ب رای بازسازی خ راب ی های ناشی از جنگ‬ ‫و سازندگی در زمین ‏ه امور زی ربنایی بود‪ .‬در این مقطع‪ ،‬اختالف‬ ‫ نظرهای موجود در میان گروه ها و ش��خصی ت های سیاسی‪،‬‬ ‫پی رامون سیاست های اقتصادی کشور که از دهه اول انقالب‬ ‫اسالمی اغاز شده بود‪ ،‬همچنان ادامه داشت و مواضع اقتصادی‬ ‫افراد و گروه ها دس��ت‏کم در دو دیدگاه اصلی مطرح بود‪ :‬دیدگاه‬ ‫اول‪ ،‬متعلق به طرفداران اقتصاد دولتی بود که در ان همچنان‬ ‫بر ریاضت اقتصادی و سیاس��ت های کنترل��ی دوران جنگ‪،‬‬ ‫تاکید م ی ش��د‪ .‬دیدگاه دوم‪ ،‬متعلق ب��ه مخالفان تصدی‏گری‬ ‫دولت در اقتصاد بود‪ .‬انها بر این عقی��ده بودند که زمان تکیه‬ ‫بر سیاست های دولتی پایان یافته و باید با خصوص ی سازی و‬ ‫وارد کردن بخش خصوصی به فعالی ت‏های اقتصادی و جذب‬ ‫سرمایه های خارجی‪ ،‬به توسعه اقتصادی دست یافت (شادلو‪،‬‬ ‫‪.)159-158‬‬ ‫شکست خط سازش‬ ‫نتایج عملی انتخابات سوریه چیست؟‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل‬ ‫جعفر قنادباشی‪ ،‬کارشناس مس��ائل خاورمیانه در این‬ ‫یادداش��ت در ارتباط با پیامدهای انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫س��وریه و چش��م انداز ثبات سیاس��ی در این کش��ور سخن‬ ‫م ی گوید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫یعنی سوریه بوده اس��ت بناب راین ثبات‪ ،‬استحکام و فضای‬ ‫امیدبخشی که در اثر برگزاری انتخابات در این کشور حاصل‬ ‫شده‪ ،‬دقیقا متضاد با جریان های گسترده جهانی است که با‬ ‫دالرهای هنگفت نفتی و تسلیحات سبک و سنگین اهدایی‬ ‫غرب در سه سال گذشته تغذیه شده اند؛ جریان هایی که اینک‬ ‫در ضعی ف ترین موقعیت خود قرار دارند و حتی نتوانسته اند‬ ‫به ضرب تهدید و تطمیع‪ ،‬گروه یا گروه های معارض منسجم‬ ‫و ابرومندی را ب رای مقابله با نظام سیاس��ی سوریه تشکیل‬ ‫دهند‪ .‬در واقع تالش های وقیحانه غ��رب و ارتجاع منطقه‬ ‫در به کارگیری گروه های تروریس��تی از هشتاد کشور جهان‪،‬‬ ‫کافی اس��ت تا ضعف و ناکارامدی این جری��ان در فریب و‬ ‫بسیج مردم سوریه علیه نظام سیاس��ی این کشور به اثبات‬ ‫برسد و از سوی دیگر صحت نتایج انتخاباتی که مردم سوریه‬ ‫با جان و دل و مشتاقانه در ان ش��رکت کردند‪ ،‬از این لحاظ و‬ ‫از این زاویه نیز به اثبات برسد‪ .‬تردیدی نیست که انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری سوریه و نتایج ان بر معادالت منطقه ای هم‬ ‫به صورت گسترده ای تاثیرگذار اس��ت و از تحقق بسیاری از‬ ‫اغ راض ارتجاعی و اس��تعماری جلوگی��ری م ی کند‪ .‬چنانکه‬ ‫برگزاری این انتخابات ان هم در شرایط بسیار دشوار داخلی‬ ‫در سوریه‪ ،‬به معنی به شکست کشیده شدن جریاناتی است‬ ‫که درصدد حذف مردم در روند تحوالت منطقه بودند و به‬ ‫امید بهره برداری های غی ر مستقیم از توقف روند انتخاباتی‬ ‫در س��وریه م ی کوش��یدند تا تزلزل موجود در ساختارهای‬ ‫حکومتی ارتجاع منطقه را در برابر مطالبات مردم ساالرانه‬ ‫پنهان کنند‪ .‬پیداس��ت ک��ه انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫س��وریه این امکان را نیز نه تنها از ارتج��اع منطقه‪ ،‬بلکه‬ ‫از قدرت های غربی که درصدد تثبیت موقعیت متحدین‬ ‫مرتجع و دیکتاتور خود هس��تند س��لب کرده و الگویی از‬ ‫مردم س��االری متکی به مقاومت را (در برابر سیاست های‬ ‫مداخله جویانه استکباری)‪ ،‬به ملت های مسلمان مظلوم ی ‬ ‫که خواس��تار تحوالت عمیق سیاس��ی در کشور هستند‬ ‫ارائه کرده اس��ت‪ .‬روشن است که پادش��اهان و سالطین‬ ‫منطقه‪ ،‬نظام های مردمس��االر را در منطقه برنم ی تابند و‬ ‫حتی از اشاره به ان ه راس دارند؛ ه راس و بیمی که به نوع‬ ‫دیگری م ی توان ان را در س��رکردگان رژیم صهیونیس��تی‬ ‫یافت و پیام ایستادگی و مقاومتی که از طریق نتایج این‬ ‫انتخابات به تل اویو مخابره م ی ش��ود را به خوبی ش��نید‪.‬‬ ‫مقامات رژیم صهیونیستی واقفند که هرچه پایه های یک‬ ‫نظام سیاس��ی مخالف با انها‪ ،‬در داخل مستحکم باشد؛‬ ‫امکان ایستادگی و مقاومت ان در برابر افزون خواه ی ها و‬ ‫توسع ه طلب ی های صهیونیس��تی نیز بیشتر خواهد بود و‬ ‫این پدیده ای است که پیام های مقاومت و مردم ساالری را‬ ‫به همه جهان عرب تزریق کرده و به ویژه در فضای کنونی‬ ‫فلسطین‪ ،‬خط س��ازش را به ش��دت تضعیف م ی کند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫بس��یاری از تحلیگران ب��ا مبنا قرار دادن مش��ارکت‬ ‫‪73‬درصد رای دهندگان در انتخابات ریاست جمهوری سوریه‪،‬‬ ‫از ان به عنوان گام بسیار ارزش��مند یاد کرده اند و با اشاره به‬ ‫ارای ‪88‬درصددی که به نفع بشار اسد و تحت نظارت تیمی‬ ‫از ناظ ران خارجی به صندوق ها ریخته شد‪ ،‬از موفقیت نظام‬ ‫سیاسی سوریه‪ ،‬ب رای ایجاد ش��رایطی باثبات و امیدبخش‬ ‫س��خن گفته اند؛ حال انکه‪ ،‬برداشته ش��دن این گام مهم و‬ ‫استحکام نظام سیاسی سوریه‪ ،‬بیش از انکه نتیجه انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری این کشور باشد‪ ،‬ثمره مقاومت ها و مبارزات‬ ‫سه ساله ای است که مردم و دولت سوریه دوشادوش یکدیگر‬ ‫در ب رابر سهمگی ن ترین و ب ی سابقه ترین هجمه های داخلی‬ ‫و خارجی‪ ،‬از خود نش��ان داده و مس��یر تاریخ این کشور را در‬ ‫حس��اس ترین مرحله از تحوالت منطقه ای‪ ،‬نه تنها به نفع‬ ‫خود‪ ،‬بلکه به نفع تمامی جوامع اس�لامی س��اکن در غرب‬ ‫اسیا و شمال افریقا تغییر داده اند‪ .‬مقاومت ها و مبارزاتی که با‬ ‫وجود همه مخالفت های مرتجع ترین حکومت های منطقه و‬ ‫خصومت ورزی قدرت های مداخله گر‪ ،‬نه تنها زمینه برگزاری‬ ‫این انتخابات غرورافرین را فراهم کرده‪ ،‬بلکه پیش��اپیش و‬ ‫قبل برگزاری ان‪( ،‬والبته به صورتی غی ر مس��تقیم)‪ ،‬نتیجه‬ ‫روش��ن و بدون ش��ائبه ان را نیز در عرصه عم��ل به اثبات‬ ‫رسانده اس��ت‪ .‬به عبارت دیگر انتخابات س��وریه در عرصه‬ ‫عم��ل‪ ،‬بیش از ه��ر چیز‪ ،‬ش��یوه ای رس��می و درعی ن حال‬ ‫مردم ی ب رای اعالم واقعیتی اش��کار در صحنه سیاسی این‬ ‫کشور و راهی ب رای نمایان س��اختن مجدد محبوبیت بشار‬ ‫اسد بوده؛ انتخاباتی که به خودی خود و برخالف روند جاری‬ ‫در بسیاری از کشورها‪ ،‬نوعی مبارزه سیاسی و حتی نظامی‬ ‫با مخالفان اس��تقالل و تمامی ت ارضی این کشور محسوب‬ ‫م ی شود‪ .‬دراین باره کافی است تا قدری به گذشته بازگردیم‬ ‫و مواضع رژیم های مرتجع و دولت های غ ربی را که همس��و‬ ‫با رژیم صهیونیس��تی‪ ،‬بارها و بارها‪ ،‬از ضرورت کناره گیری‬ ‫بشار اسد تا پیش از سال ‪ 2014‬میالدی سخن م ی گفتند‪ ،‬از‬ ‫نظر بگذرانیم‪ .‬مواضعی که به اصطالح به صورت رسمی و‬ ‫در نشس ت هایی با عنوان دروغین «دوستان سوریه» فریاد‬ ‫م ی شد و حتی تحلیلگران مس��ائل منطقه را وام ی داشت تا‬ ‫در برداشتی نادرست‪ ،‬از رفتن یا حتی فرار قریب الوقوع بشار‬ ‫اسد از سوریه س��خن بگویند‪ .‬البته این شعار‪ ،‬در مراحل بعد‪،‬‬ ‫جای خود را به شعاری دیگر یعنی «ضرورت خروج بشار اسد‬ ‫از دایره قدرت س��وریه بعد از س��ال ‪ »2014‬داد‪ .‬به این معنی‬ ‫که بنا ب��ه منویات مثلث «غ ربی‪ ،‬ع ربی و صهیونیس��تی»‪،‬‬ ‫بشاراسد نم ی بایست به عنوان نامزد انتخاباتی‪ ،‬در انتخابات‬ ‫اخیر ثب ت نام م ی ک��رد و البته این اصرار و ای��ن تاکید نیز به‬ ‫خودی خود کافی بود تا نه تنها مردم سوریه با وظیفه خطیر‬ ‫خود در این مقطع حساس از تاریخ اشنا تر شوند؛ بلکه ماهیت‬ ‫مردم ی نظام سیاسی س��وریه که به حق نظامی بشاری نام‬ ‫گرفته است بیش از پیش اشکار شود‪ .‬حال بدیهی است که‬ ‫با برگزاری این انتخابات‪ ،‬افق امیدبخش موجود در سوریه به‬ ‫صورت روشن تر و مشخ ص تری مردم س��وریه را به ادامه راه‬ ‫پ رافتخارشان فرام ی خواند و به همین اندازه یاس و ناامیدی‬ ‫را به جبهه گس��ترده و درعی ن حال شکس ت خورده دشمنان‬ ‫این مردم تزریق م ی کند‪ .‬در واقع انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سوریه‪ ،‬همانند اینه ای‪ ،‬واقعی ت های موجود در این کشور را‬ ‫در ب رابر دیدگان مردم این کشور ترسیم کرده و جایگاه نظام‬ ‫سیاسی به ریاست بشار اسد را به عنوان محور اصلی تحوالت‬ ‫امیدبخش سال های اینده مشخ ص تر ساخته است‪ .‬طبیعی‬ ‫است که در چنین حالتی‪ ،‬توان مردم سوریه ب رای رویارویی با‬ ‫مشکالت ناشی از منازعات مسلحانه داخلی و هجمه های‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی و تبلیغاتی خارجی بیش��تر م ی شود و‬ ‫امکان ب��روز قابلی ت ه��ا و ظرفی ت هایش��ان در این مصاف‬ ‫تاریخی افزایش م ی یابد‪ .‬با این حال نتایج این انتخابات که در‬ ‫واقع بخش مهمی از مبارزات مردم سوریه با ارتجاع و استعمار‬ ‫ی که‬ ‫است‪ ،‬به همین جا ختم نم ی شود و عالوه بر تاثیر مهم ‬ ‫بر س��رکوب جریان های تکفیری (که اینک حرکتی جهانی‬ ‫محسوب م ی شوند) دارد‪ ،‬جریان مقاومت ضد صهیونیستی‬ ‫را در منطقه‪ ،‬به صورتی قابل مالحظه تقویت م ی کند‪ ،‬چراکه‬ ‫تمامی تالش های مذبوحانه ای که طی س��ه سال گذشته‬ ‫علیه مردم و نظام سیاسی سوریه به کار گرفته شده‪ ،‬عمدتا با‬ ‫هدف تضعیف جریان مقاومت و حذف اصل ی ترین حلقه ان‬ ‫اصول و اولویت های اقتصادی؛ اندیشه اقتصادی‬ ‫ایت اهلل خامنه ای در دوران رهبری دارای یک سیر مشخصی‬ ‫بوده و از اصول ثابتی پیروی کرده اس��ت‪ .‬رویکرد اقتصادی‬ ‫ایش��ان در مجموع بر لزوم پیشرفت و توسعه کشور به همراه‬ ‫عدالت اقتصادی با در نظر داشتن ارزش ها و اصول اسالمی‬ ‫مبتنی بوده است‪ .‬ایشان بر این اس��اس بر محورهایی چون‪:‬‬ ‫لزوم برنامه ریزی برای پیش��رفت کش��ور‪ ،‬عدالت اجتماعی‪،‬‬ ‫توجه به محروم��ان‪ ،‬مبارزه با مفاس��د اقتص��ادی‪ ،‬پرهیز از‬ ‫اس��راف و اش��رافی گری‪ ،‬مبارزه با قاچاق کاال‪ ،‬تقویت تولید‬ ‫داخلی‪ ،‬خودکفای��ی در بخش کش��اورزی‪ ،‬اهتمام به بخش‬ ‫صنعت و اش��تغال‪ ،‬اقتصاد منهای نفت‪ ،‬انضباط اقتصادی و‬ ‫مالی‪ ،‬دریافت مالیات‪ ،‬اهتمام به حفظ ارزش پول ملی‪ ،‬مقابله‬ ‫با تورم و گرانی‪ ،‬توجه به سرمایه گذاری خارجی‪ ،‬سازندگی و‬ ‫نقد نظام سرمایه داری تاکید داشته‏اند (منشور دولت اسالمی‪،‬‬ ‫‪.)98-97‬‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫در ستایشادم های معمولی اهل ایمان‬ ‫محمدحسین بدری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫این روزنام��ه ن��گار در این نوش��ته در م��ورد یکی از‬ ‫دوستانش می نویسد که با اینکه جوان بود اما برای خودش‬ ‫سبک زندگی مشخصی داشت‪.‬‬ ‫س��ال ‪ ،1374‬وارد دبیرستانی ش��دیم که بیشتر از صد‬ ‫شهید داشت‪ .‬یعنی بیشتر از صد دانش اموز و معلم دبیرستان‪،‬‬ ‫در سال های جنگ‪ ،‬مدرسه را گذاشته بودند و رفته بودند جنگ‬ ‫و شهید شده بودند‪ .‬در سالی که فقط هفت سال از پایان جنگ‬ ‫م ی گذش��ت‪ ،‬با جماعتی از بچه های محل��ه غیاثی و می دان‬ ‫خ راسان توی همین مدرسه همکالس شدیم‪.‬‬ ‫دبیرستان‪ ،‬غی رانتفاعی و نمونه و از این چیزها نبود‪ .‬یک‬ ‫مدرسه دولتی که همه جور دانش اموزی انجا درس م ی خ واند ‪ -‬یا‬ ‫نم ی خ واند‪ -‬اما چیزهایی از روزگار دبیرستان شهدا ب رای بعضی از‬ ‫ما جذابی ت هایی داشت و دوست ی هایی ساخت که بعضی از انها‬ ‫ی مانده است‪.‬‬ ‫تا همین حاال‪ ،‬یعنی‪ 19‬سال بعد باق ‬ ‫مدرسه دو شیفته ما‪ ،‬دو وعده نماز ظهر داشت‪ .‬یعنی غیر‬ ‫از نمازی که بعد از اذان ظهر در نوبت صبح م ی خواندند‪ ،‬زنگ‬ ‫تف ریح ساعت‪ 3‬بع دازظه ر‪ ،‬وقت نماز بچه های بع دازظهر مدرسه‬ ‫بود‪ .‬اما نماز مغرب و عشایی که چند ماه از سال‪ ،‬بعد از تعطیلی‬ ‫نوبت بع دازظهر در نمازخانه نسبتا بزرگ مدرسه خ وانده م ی شد‪،‬‬ ‫سنگ بنای اتفاق ها و ارتباط های تلخ و شی رین سال های بعد از‬ ‫ان‪ ،‬ب رای عده زیادی از بچه های مدرسه بود‪.‬‬ ‫نه اینکه تبلیغ مدرسه بچه ها را به سویی هدایت کند‪ ،‬نه‪.‬‬ ‫جماعتی از دانش اموزهای یک دبیرستان دولتی در گوشه ای‬ ‫از ته ران‪ ،‬به بهانه نماز جماعت مغرب و عش��ا و مدتی بعد در‬ ‫نمازهایجمع ه ایکهباهمم ی رفتند‪،‬همدیگرراازمیانادم های‬ ‫دیگر پی دا کردند‪ .‬امیر شی خ علی‪ ،‬یکی از همان بچه های مدرسه‬ ‫شهدا در محله غیاثی ته ران بود‪ .‬یک ادم معمولی که در یک‬ ‫دبیرستان دولتی گوش��ه ای از ته ران درس م ی خواند و وقتی‬ ‫همه بچه ها دنبال پیدا کردن یک مدرس��ه پی ش دانشگاهی‬ ‫خوب بودند‪ ،‬اصال سراغ این کار نرفت‪ .‬مغازه کوچکی اجاره کرد‬ ‫و الکتریکی راه انداخت‪ .‬کلید و پریز و المپ و سرپیچ به خالیق‬ ‫م ی فروخت و سفارش سیم کشی خانه ها را قبول م ی کرد‪ .‬چند‬ ‫سال بعد یک س��اندویچی راه انداخت‪ ،‬مثل همه ساندویچ ـ‬ ‫پیتزای ی های دیگر و به کار و زندگ ی اش مشغول بود‪.‬‬ ‫برای امیر شیخ علی‪ ،‬جوان ‪ 33‬سال های که او را تازگی از دست داده ایم‬ ‫امیر شی خ علی که دوست ما بود‪ ،‬جمعه صبح ها با همان‬ ‫بچه های دبیرستان به جلس ه ای م ی رفت که انها را دور هم جمع‬ ‫م ی کرد و چند س��ال‪ ،‬قبل از بچه ها‪ ،‬م ی رفت دانشگاه ته ران‬ ‫و نزدیک مجسمه فردوسی جلوی دانش��کده ادبیات‪ ،‬زی رانداز‬ ‫م ی انداخت و جا م ی گرفت‪ .‬بقیه بچه ها یک ی یکی م ی امدند‪،‬‬ ‫همدیگر را م ی دیدند‪ ،‬حرف م ی زدند و نمازجمعه م ی خ واندند‪.‬‬ ‫ان سال ها که میرزاعب دالکریم حق شناس در میان ما بود‪،‬‬ ‫جلس ه هایی داشت در مسجد امی ن الدوله بازارچه مولوی‪ .‬مدتی‬ ‫بعد که حال حاج اقا زیاد خوب نبود‪ ،‬جلسه به خانه ای در می دان ‬ ‫هروی منتقل شد و جمعه عصرها‪ ،‬مین ی بوس هایی که از اول‬ ‫خیابان شریعتی تا چهارراه پاسداران م ی رفتند‪ ،‬ما را تا نزدیکی‬ ‫جلس ه جناب حق شناس م ی رساندند‪ .‬امیر هم خیلی وقت ها‬ ‫یکی از همان بچه هایی بود که به ذوق دیدن حاج اقا حق شناس‬ ‫و شنیدن حرف هایش‪ ،‬از می دان خ راسان تا می دان هروی م ی رفت‬ ‫و م ی امد‪ .‬چند سال بعد‪ ،‬امیر شی خ علی با خواهر یکی دیگر از‬ ‫همان بچه ها ازدواج کرد و زندگی را مثل همه ادم های معم ولی‬ ‫دیگر پ ی گرفت‪ .‬سر کار م ی رفت‪ ،‬پول درم ی اورد و زندگی م ی کرد‬ ‫و وقت هایی که م ی شد‪ ،‬مثل س��ال های نوجوانی خودش را‬ ‫به مسجد باب الجنه م ی رساند‪ ،‬دوستان و رفقا را م ی دید‪ ،‬نماز‬ ‫م ی خواند و م ی رفت خانه‪ ،‬پیش خانواده جدیدی که تشکیل‬ ‫داده بود‪ .‬هیات م ی رفت‪ ،‬خیلی جمع ه ها نمازجمعه م ی خواند‬ ‫و ان روزها که به او نیاز بود‪ ،‬مثل ‪ 23‬تیر ‪ 13178‬و ‪ 9‬دی ‪،1388‬‬ ‫وس��ط معرکه بود‪ .‬امیر‪ ،‬مدتی قبل مریض ش��د‪ .‬گرفتار یک‬ ‫بیماری سخت که توان جوان تنومندی مثل او را تحلیل برد و‬ ‫هفته قبل‪ ،‬چشم هایش را از دنیا بست و به سنت همه محبان‬ ‫امی رالمومنین(ع) به میهمانی حضرت ابوتراب رفت‪.‬‬ ‫امیر ش��ی خ علی‪ ،‬ادم معروفی نبود‪ .‬کارهای عجیب و‬ ‫غریب نم ی کرد و لباس های خاص نم ی پوشید‪ .‬در رسانه ها‬ ‫دیده نم ی ش��د و ب رای ماندن در مدیریت دسته دیزی فالن‬ ‫اداره دولتی از ایمان و ابرویش نگذشت‪ .‬چیزی اختراع نکرد‬ ‫و ب رای نمایندگی مجلس یا شورای شهر هم ثب ت نام نکرد‬ ‫و اگر م ی ماند و ‪ 20‬ـ ‪ 30‬س��ال دیگر زندگی م ی کرد‪ ،‬باز هم‬ ‫سراغ این کارها نم ی رفت‪.‬‬ ‫اما ان روز که امیر را در بهشت زه را(س) به دست حضرت‬ ‫ابوتراب سپردیم‪ ،‬ادم های زیادی امده بودند و شهادت م ی دادند‬ ‫در این ‪ 20-25‬سال گذش��ته چیزی جز خوبی و خیرخواهی از‬ ‫خانهپرشکستگانکجاست‬ ‫نگاهی ادبی به نوشته «خانه ام کجاست»‬ ‫همایون جریر‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫سیاستمدار افغان‬ ‫این نوش��ته یک مهاجر افغ��ان در م��ورد خانه اش در‬ ‫ای ران است‪.‬‬ ‫من چون ان پرس��توی خس��ته بال و مهاجرم‪ ...‬که‬ ‫س��ال ها قبل توفانی خون ریز و بیدادگر ‪ ...‬کاش��انه سبزم‬ ‫را در هم کوبید و من با بال های شکسته و خونین‪ ...‬افتان‬ ‫و خی زان‪ ...‬همراه با دیگر هموطنانم به سرزمی ن های دور و‬ ‫غریب کوچیدیم‪ .‬خانه من کجاست و چگونه است‪ ...‬خانه‬ ‫من گلخنی اس��ت‪ ...‬اکن��ده از دود و خاکس��تر‪ ...‬که هرگز‬ ‫بهاری ندیده اس��ت‪ ...‬خانه من مغاک تاری��ک و هولناکی‬ ‫است‪ ...‬که در افق کور و ب ی س��تاره اش افتابی طلوع نکرده‬ ‫است‪ ...‬منزلگه من زاغه ای است‪ ...‬در هم شکسته و لرزان‪...‬‬ ‫که در پایی دیوار دیگران بر پا داشته ام‪ ...‬کوخ محقر و گلینی‬ ‫اس��ت‪ ...‬که در کنار کاخ های بلند قصر نشینان ساخته ام‪...‬‬ ‫خانه من پهنه داغ ریگس��تان های تشنه و وحشی است که‬ ‫تا چشم کار م ی کند‪ ...‬سراب است و نهیب تلخ بیابان‪ ...‬که‬ ‫در انجا از قطره زالل باران خبری نیست‪ ....‬خانه من چون‬ ‫او ندیده اند‪ .‬یک جوان ‪ 33‬ساله‪ ،‬سر صبر وصیت نوشته بود و‬ ‫حساب و کتاب هایش معلوم بود‪ .‬مثل خیلی از ادم های دیگری‬ ‫که م ی شناسیم‪ ،‬زیر و بم زندگ ی اش را با اموزه هایی تنظیم کرد‬ ‫که به انها اطمینان دارد‪ ،‬با فرمان خدا و با تربیتی که از خانواده و‬ ‫مدرسه و مسجد گرفته بود و با همان ها زندگی م ی کرد‪ .‬بدون‬ ‫انکه نگران شهرت و رزومه و امکان پذیرش رانتی در فالن دوره‬ ‫دکترا باش��د‪ ،‬مثل ادم زندگی م ی کند و روزی که پیمانه اش پر‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬بارش را برم ی دارد و م ی رود‪ .‬مث��ل همه ما ادم های‬ ‫معمولی که دیر ی��ا زود م ی میریم و از این هم��ه طمع که به‬ ‫داشته ها و نداش��ته های دیگران داریم و کیس ه هایی که ب رای‬ ‫هست و نیست دیگران دوخته ایم‪ ،‬چیزی همراه نم ی ب ریم‪.‬‬ ‫دوست‪ 33‬ساله ما‪ ،‬جایی ب رای انجام کارهای عجیب ب رای‬ ‫شدانشگاهی‬ ‫خودش نساخته بود‪ .‬ان روز که حتی ب رای دوره پی ‬ ‫ثب ت نام نک��رد و گف��ت «نم ی خواهم بروم دانش��گاه»‪ ،‬ب رای‬ ‫زندگ ی اش ایده ای داشت که خیلی س��اده و معمولی بود و او‬ ‫را ناچار نم ی کرد ب رای گرفتن یک پست تحقیرامیز در فالن‬ ‫مدیریت حاش��ی ه ای یا ب رای ماندن در ان دست و پا بزند‪ .‬مثل‬ ‫کش��اورزی که زمینی دارد و بذری م ی کارد و در مسیر زندگ ی ‪،‬‬ ‫راهی ب رای اویزان شدن به ادم های حقیر ط راحی نکرده است‪ .‬به‬ ‫اسمان نگاه م ی کند و دل به امید خداوند دارد که ب رای او و زن و‬ ‫بچه اش چه مسیری مقدر کرده است‪.‬‬ ‫همه ما مثل امیر شیخ علی‪ ،‬ادم هایی معم ولی هستیم‪.‬‬ ‫ادم های معم ولی که م ی توانیم مثل ادم زندگی کنیم‪ ،‬یا بیشتر‬ ‫عمر را ب رای رفتن به دانشگاه و بیرون امدن از ان و رفتن به مقطع‬ ‫بعدی و پی دا کردن رانت باریک��ه ای ب رای گرفتن بورس و وصل‬ ‫شدنبهادم هایمهمومعروف!م ی گذرانیموبقیهراب رایساختن‬ ‫رزومه و سابقه ب رای به دس��ت اوردن موقعیتی که به ان تکیه‬ ‫یدانیمبیشتر‬ ‫بدهیموموقعی ت هایبعدیرابهدستاوریمونم ‬ ‫وقتادم هاصرفنقشهکشیدنب رایکارهاییم ی شودکههرگز‬ ‫فرصت انها پیش نم ی اید‪ .‬به احترام همه ادم های معم ولی که‬ ‫مسیر خود را انتخاب م ی کنند و اول و اخر ان را م ی شناسند‪ ،‬همه‬ ‫ادم هایی که م ی خ واهند بنده معم ولی خدا باشند و دل های شان‬ ‫را با ایمان به حقیقتی پر م ی کنند که مقابل ان با افتخار به خاک‬ ‫م ی افتند‪ ،‬ادم هایی که با اموزه های دین زندگی م ی کنند و با همه‬ ‫ادم ها‪ ،‬زندگی‪ ،‬طبیعت و خدا معم ولی برخورد م ی کنند‪ .‬به احترام‬ ‫این ادم ها م ی شود همه عمر را سر پا ایستاد‪.‬‬ ‫خانه حباب اس��ت‪ ...‬بر تارک امواج کوبنده و خروشان‪ ...‬که‬ ‫هر ان با یک تکان ف��رو م ی ریزد‪ .‬خانه م��ن کلبه چوبین‬ ‫ان روس��تایی پیر اس��ت در سراش��یبی کوهس��تان‪ ...‬که‬ ‫ه��ر روز از غریو تند باران خ��ود م ی ل��رزد‪ ...‬گاهی یورش‬ ‫سیالب های بهاری ان را از ریشه م ی کند‪ ...‬و زمانی هجوم‬ ‫سرد بهمن های پاییزی نابودش م ی کند‪ .‬خانه من اشیانه‬ ‫کوچکی است‪ ...‬که من ان را در اوجنای حسرت و تنهایی‬ ‫با دس��ت های اس��تخوانی و الغرم‪ ...‬از حصیر شاخه های‬ ‫خشک امیدم‪ ...‬بر فراز سنگفرش‪ ،‬ارزوهای بر باد رفته ام‪...‬‬ ‫بنا کرده ام‪ .‬اری خانه من هرچه هس��ت‪ ...‬هر کجا هست‬ ‫مال‪ ...‬من نیس��ت‪.‬‬ ‫من ان کولی خسته پا و ب ی خانمانم‪ ...‬که سال هاست‬ ‫در سفرم‪ ...‬و با پاهای خسته از رفتن ها از این دیار به ان دیار‪...‬‬ ‫پشت درهای بسته شهرها‪ ...‬سرگردان و منتظرم‪.‬‬ ‫من مهاجرم‪ ...‬مهاجر کسی را گویند که خانه ندارد‪...‬‬ ‫اگر هم سقفی ب رای زیس��تن دارد‪ ...‬عاریتی است‪ ...‬مهاجر‬ ‫گفتارها‬ ‫خداوند ما را خطاب قرار داده‬ ‫به استقبال ماه مبارک رمضان برویم‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫نویسنده و شاعر‬ ‫زهیر توکلی در این نوشته به پیشواز ماه مبارک رمضان‬ ‫رفته است؛ماهی که ب رای تلطیف روح و روان به قول معروف‬ ‫باید راهی را بپیمایی و عملی صالح را مرتکب شوی‪.‬‬ ‫من عادت ندارم در قبال احکام ش��رع‪ ،‬به دنبال علت‬ ‫بگردم‪ .‬اگر حکم است‪ ،‬باید بی حرف پیش به ان عمل کرد‪.‬‬ ‫چیزی که به خاطر فهم خودم به ان عمل می کنم‪ ،‬عشق و‬ ‫محبتی نمی اورد چون در ان ص��ورت من به خاطر تصور و‬ ‫تصدیق خودم کار می کنم نه به خاطر خدا‪ .‬حافظ و عرفایی‬ ‫همچون او‪« ،‬زاهد» را تحقیر می کنند‪.‬‬ ‫چرا؟ به خاطر س��ودجویی و منفعت طلبی او‪ ،‬به خاطر‬ ‫انکه بابت عبادت و اطاعت‪ ،‬طلبکار خداست‪ ،‬به خاطر انکه‬ ‫خود عم��ل برایش مهم نیس��ت بلکه بهش��ت و لذت های‬ ‫بهش��ت یا کماالت انس��انی و لذت های معن��وی‪ ،‬انگیزه‬ ‫برایش می سازد‪.‬‬ ‫انان که عاش��ق نیس��تند‪ ،‬از بی عشقی اس��ت که به‬ ‫عمل «خود» مش��غولند نه به «خود عمل» و به جای تکیه‬ ‫بر رحمت خدا بر عمل خود تکیه دارند‪ .‬جناب لس��ان الغیب‬ ‫می فرماید‪:‬‬ ‫نه من ز بی عملی در جهان ملولم و بس‬ ‫ماللت علما هم ز علم بی عمل است‬ ‫معنی ساده و سطحی بیت‪ ،‬این است‪ :‬تنها من نیستم‬ ‫که به خاطر عمل نکردن به دین‪ ،‬فاس��ق و فاجر و به خود‬ ‫مشغول و ملولم‪ ،‬که برخی علما هم اهل عمل نیستند‪ .‬معنی‬ ‫ژرف بیت این است‪ :‬فقط من نیس��تم که به خاطر نرسیدن‬ ‫باده‪ ،‬خمارم و عملم قطع شده اس��ت بلکه انها هم خمارند‬ ‫چون علم انها هم عملی برایشان نیاورده است‪ :‬یا اینکه انها‬ ‫از علمشان به مستی نرسیده اند‪.‬‬ ‫این معنی دوم را ب��ا عنایت به معن��ی کلمه «عمل»‬ ‫اس��تخراج کردم‪ .‬عمل یعنی اعتیاد‪ .‬هنوز ه��م این معنی‬ ‫«عمل» در فارس��ی رایج اس��ت‪ .‬به معتاد می گوییم عملی‬ ‫تابندان مس��لح اهریمن‪ ...‬هم س��وی با سلس��له جنبانان‬ ‫فریب و تزویر‪ ...‬از زمی��ن و هوا‪ ...‬به این خان��ه زیبایم‪ ...‬به‬ ‫کشورم‪ ...‬هجوم اوردند‪ .‬این چنین شد‪ ...‬که ستم پیشگان‬ ‫دیو منش‪ ...‬س��ربازان ظلمت و تباهی‪ ...‬خانه برینم را‪ ...‬که‬ ‫خدایش مهد نور و ازادی افریده بود‪ ...‬و فرشته سپید ازادی‬ ‫را‪ ...‬از ما گرفتند‪.‬‬ ‫ای ازادی عزیز‪ ...‬تو ای بهترین بهترین ها‪ ...‬ای فروترین‬ ‫و برترین نیاز من‪ ...‬تو ای دلیل بودنم‪ ...‬جانم فدای تو‪ ...‬من‬ ‫اینجا‪ ...‬هنوز در حسرت نگاه سبز تو زنده ام‪...‬‬ ‫ازادی عزیز‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫تو رفتی‪ ...‬و بعد از تو س��ال های س��ال اس��ت که در‬ ‫س��رزمین به خون نشس��ته من‪ ...‬ام المعارک بر پاس��ت‪...‬‬ ‫یک طرف خونی ن کفن��ان تاریخ‪ ...‬می راث داران تهیدس��ت‬ ‫ب��در و حنین‪ ...‬با پاه��ای برهنه و س��ینه های چاک‪ ،‬صف‬ ‫کشیده اند‪ ...‬هر روز گل های شهادت دسته دسته م ی شکفند‪.‬‬ ‫قربانی و هزاران قربانی‪ ...‬حماس��ه به دنبال حماس��ه‬ ‫دیگر‪ ...‬و طرفی دیگر لشکریان خون اشام استکبار سیاه‪...‬‬ ‫و همه طاغوت پرستان کور دل و سی ه رو‪ ...‬قرار دارند‪...‬‬ ‫هر شام هجوم و باز هم هجوم شکست به دنبال شکستی‬ ‫دیگر‪...‬‬ ‫به خدا تا هنوز‪ ...‬طاغوت را ب��اور نکرده ایم‪ ...‬هر چند‬ ‫برهنه پا و گرد گرفته ایم‪ ...‬ولی س��اده و باوقار‪ ...‬فاتحانه و‬ ‫نستوه‪ ...‬راست قامت و مصمم‪ ...‬ایستاده ایم‪.‬‬ ‫و به زودی ان روز فرا م ی رسد‪ ...‬که فرزندان سلحشور‬ ‫تو‪ ...‬در کشورم‪ ...‬بر استکبار و نوکران جیره خوارش‪ ...‬پیروز‬ ‫ش��وند انگاه ما‪ ...‬چو مردان مرد‪ ...‬طلسم شوم اهریمن‪ ...‬و‬ ‫هیمنه سیاه طاغوت را خواهیم شکست‪.‬‬ ‫تا انکه ی��ک روز‪ ...‬همگام با س��پیده دم‪ ...‬همپای با‬ ‫بهار‪ ...‬قبه زرین افتاب‪ ...‬از اقصای سرزمین به غم نشسته‬ ‫من‪ ...‬و در البه الی غلغله مجاهدان طلوع کند‪ ...‬و این شام‬ ‫خون چکان و تیره رنگ ناگاه سحر شود‬ ‫گفتارها‬ ‫برده زمان ماس��ت‪ ...‬کس��ی از جن��س عمار‪ ...‬ب�لال‪ ...‬و‬ ‫اسپارتاکوس‪ ...‬باید شب و روز ب رای قرص نانی عرق بریزد‪...‬‬ ‫گاهی هم زورمندان از خدا ب ی خبر ب��ا او همان م ی کنند‪...‬‬ ‫که امیه و ابوجهل با ب�لال و عمار کردن��د‪ ...‬به زنجیرش‬ ‫م ی کشند‪ ...‬ش�لاقش م ی زنند‪ ...‬و بر س��ینه درد کشیده و‬ ‫زخم ی اش سنگ گران م ی گذارند‪...‬‬ ‫من هم خانه ای داشتم‪ ...‬که صاحبش بودم‪ ...‬خانه من‬ ‫مرغزارهای بهشتی پا رو پا می زاد است‪ ...‬قلع ه های شامخ و‬ ‫فلک سای هندوکش و سفید کوه‪ ...‬تخت بلند و الجوردین‬ ‫پامیر خانه من اس��ت‪ .‬اه که چه زیبا بود دش��ت های پر از‬ ‫شقایقش‪ ...‬باغستان های پر از شکوفه اش‪ ...‬بنفشه زارهای‬ ‫مش��کبارش‪ ...‬الله های ازاده و سرمستش‪ ...‬سرود جاودانه‬ ‫رودخانه های متالطم و خروشانش و حیف و صد حیف که‪...‬‬ ‫در دل شبی نحس و جهنمی‪ ...‬ش��بی که از مهتاب‬ ‫و ستارگانش‪ ...‬از افق س��ی ه فام و دو دینش‪ ...‬خون وحشت‬ ‫م ی چکید‪ ...‬لشکریان خون اش��ام طاغوت‪ ...‬همپا با سپاه‬ ‫یا می گوییم یارو عملش خیلی س��نگین است یعنی اعتیاد‬ ‫مفرط دارد‪.‬‬ ‫حافظ غیرمستقیم به ما می گوید‪ :‬تا عملی نشوی‪ ،‬علم‬ ‫تو در تو عملی نخواهد ش��د یعنی تا مست نشوی به علمت‬ ‫عمل نخواهی کرد‪ .‬تا خودت هستی‪ ،‬دیگر چه جایی برای‬ ‫دیگری می ماند‪ .‬وقتی از خود بیخود شدی و جذبه محبت‬ ‫تو را ربود‪ ،‬چشم به محبوب می دوزی و هرچه او کرد همان‬ ‫از تو سر می زند‪ .‬هر جا او رفت تو هم می روی‪ .‬اگر او مرد تو‬ ‫هم می میری‪ .‬همان کاری که شهدای کربال کردند‪ .‬کاری‬ ‫هم به چند و چون نداری‪.‬‬ ‫به خاطر همین اس��ت که در قران‪ ،‬حب اهلل‪ ،‬مشروط‬ ‫شده است به اتباع یعنی پیروی از حضرت رسول – صلی اهلل‬ ‫تحبون اهلل‬ ‫علیه و ال��ه ‪ .-‬با هم بخوانی��م‪ «:‬قل ان کنت��م ّ‬ ‫فاتّبعونی یحببکم اهلل‪ ،‬بگو اگر چنین است که خدا را دوست‬ ‫دارید‪ ،‬پس از من تبعیت کنید تا خدا هم شما را دوست داشته‬ ‫باشد» نفرمود‪ :‬اگر خدا را دوس��ت دارید‪ ،‬به دستورات دین‬ ‫عمل کنید یا به احکام شرع پایبند باشید یا عبادت کنید یا هر‬ ‫چیز دیگری؛ فرمود‪ :‬اگر خدا را دوست دارید‪ ،‬از من پیروی‬ ‫کنید تا خدا ش��ما را دوست داشته باش��د‪ .‬در اینجا در مرکز‬ ‫مفه��وم‪ ،‬ذات مقدس حضرت پیامب��ر – صلی اهلل علیه واله‬ ‫– قرار دارد‪.‬‬ ‫اوست که مهم است‪ .‬عمل تو از بابت مصالح و منافع و‬ ‫جلب فواید و دفع مضار نیست که تو را محبوب خدا می کند‬ ‫بلکه به خاطر تبعیت تو از پیامبر است که وارد حیطه و حریم‬ ‫و قرق��گاه الهی یعن��ی عالم «محبوبی» می ش��وی‪ .‬وقتی‬ ‫هست که تو در ان وقت‪ ،‬خدا را دوست داری که می شوی‬ ‫محب اما محب به جایی می رسد که دیگر خدا او را دوست‬ ‫دارد‪ .‬او دیگر فقط محب خدا نیست‪ ،‬محبوب خدا هم هست‪.‬‬ ‫«عصمت»‪ ،‬انجا و در ان عالم اس��ت ک��ه از طرف خداوند‬ ‫هدیه می ش��ود و طبیعت ماجرا هم همین است زیرا محال‬ ‫است خداوند محبوبش را به حال خود رها کند‪.‬‬ ‫حافظ می گوید‪ :‬انکه اهل عمل اس��ت مس��ت است‪.‬‬ ‫هوشیاران را چه به عمل؟ هوش��یار می اندیشد‪ ،‬خوب و بد‬ ‫می کند‪ ،‬نفع و ض��رر را جمع و تفریق می کند و س��رانجام‬ ‫خودش تصمیم می گیرد که برای خودش چه بکند‪ .‬عمل‪،‬‬ ‫ان عمل است که تو در ان‪ ،‬ذره ای نفع و ضرر خود را در نظر‬ ‫نداشته باشی و فقط خدا را باشی‪ .‬تا وقتی هوشیاری تا وقتی‬ ‫محبت تو را مس��ت و از خود بیخود نکرده است‪ ،‬خودت را‬ ‫محال است که در نظر نگیری‪.‬‬ ‫نوع خاصی از زهد به خصوص در زمان ما قابل ردیابی‬ ‫است و ان‪ ،‬زهد علمی و عقلی است‪ .‬به چه معنا؟ به این معنا‬ ‫که جوهره اصلی زهد در برابر عش��ق‪ ،‬همین تکیه برعمل‬ ‫است‪ ،‬تکیه بر کنش خود و چشم به راه نتایج مثبت اعمال‬ ‫نشستن‪ .‬این کسانی که در روزگار ما همواره به دنبال تبیین‬ ‫عقلی و درک و دریافتی بشرفهم و ادمیزادپسند از مناسک‬ ‫دین و احکام شرع هس��تند‪ ،‬زاهدند نه عاشق زیرا از اصل‪،‬‬ ‫غافل ش��ده اند و مش��غول فرعند‪ .‬مثال می زنم‪ .‬جوانی در‬ ‫عنفوان نش��اط و نیرو‪ ،‬عاش��ق دل و دین باخت��ه دختری‬ ‫زیبارو شده است‪ .‬مشکل انجاس��ت که این دختر از هزار و‬ ‫یک جهت از جوان عاشق سر اس��ت و اصال راه ندارد که او‬ ‫خیال وصال دختر را هم در مخیله خود بگنجاند چه رس��د‬ ‫به انکه اس��م او را بر زبان بیاورد و چه ه��ا و چه ها که اصال‬ ‫او مال این حرف ها نیس��ت که گذرش به کوچه و محله ان‬ ‫لعبت افسونکار افتاده باش��د و کل ماجرا حاصل یک اتفاق‬ ‫بوده اس��ت؛ یک مواجهه تصادفی ولی چه می ش��ود کرد؟‬ ‫عشق است و جنون‪.‬‬ ‫او همه تمسخرها و تحقیرها بلکه همه خطرات را به‬ ‫جان می خرد و یک جورهایی ب��ه هر بدبختی و زحمتی که‬ ‫شده‪ ،‬به معشوق غیرقابل دسترس خود چنین می رساند که‬ ‫ما هم ان ته و توی دنیای پرت افتاده خودمان‪ ،‬ای‪ ...‬بدکی‬ ‫هم شاید نباشیم‪:‬‬ ‫ای سروباالی سهی کز صورت حال اگهی‬ ‫وز هرچه در عالم بهی ما نیز هم بد نیستیم‬ ‫حال تصور کنید یک روز ان دختر که برای این جوان‪،‬‬ ‫یک ارزوس��ت یک رویاس��ت نه یک ادمیزاد با گوش��ت و‬ ‫پوست و خون‪ ،‬پیغامی بفرستد و از او کاری بخواهد‪.‬‬ ‫سوال‪ :‬ایا ان جوان جنون زده‪ ،‬ان عاشق ناباور‪ ،‬اصال‬ ‫یک اپسیلون ثانیه هم فکر می کند به اینکه این کار شدنی‬ ‫هست یا نیست؟ این کار درس��ت است یا نه؟ این تقاضایی‬ ‫که معش��وق از او دارد‪ ،‬حکمتش چیس��ت؟ هرگز؛ هرگز؛‬ ‫محال اندر محال است که او بپرسد و فکر کند‪ .‬او در پوست‬ ‫نمی گنجد و نزدیک است که از شدت شور و شعف‪ ،‬جان از‬ ‫بدنش پرواز کند چرا که معش��وق‪ ،‬او را خطاب کرده است‪.‬‬ ‫مورد خطاب واقع ش��دن معنی اش دیده شدن است‪ .‬او کی‬ ‫و کجا لحظه ای احتمال می داده اس��ت ک��ه ان دختر با ان‬ ‫همه مال و کمال و جمال و ان همه خواستگاران افسانه ای‬ ‫به اندازه گذر سایه بال مگسی به او فکر کند؟‬ ‫حاال حکایت ماست‪ .‬ما را خداوند مورد خطاب قرار داده‬ ‫است و از ما کار خواسته اس��ت‪ .‬ایا این افتخار نیست؟ این‬ ‫لطف را چگونه می شود سپاس گفت؟‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫تجربه هایجدیداصولگرایی‬ ‫استحکام ساخت درونی اصولگرایان چگونه میسر می شود؟‬ ‫پیمان فراهانی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫این روزنامه نگار در این یادداشت نگاهی انداخته است‬ ‫به انتخابات سال گذشته و پیامدهای ان برای اصولگرایان‪ .‬وی‬ ‫از درس هایی که اصولگرایان می توانند از انتخابات بگیرند‪،‬‬ ‫سخن م ی گوید‪.‬‬ ‫سال گذش��ته در همین ایام رقابت های انتخاباتی به‬ ‫اوج خود رسیده بود که در نتیجه ان اصولگرایان پس از یک‬ ‫دهه حضور در مناصب اجرایی کشور‪ ،‬ان را به جریان دیگری‬ ‫سپردند‪ .‬بسیاری از رقیبان این دست به دست شدن مسئولیت‬ ‫را تعبیر به شکس��ت اصولگرایی م ی کردند و تیشه به ریشه‬ ‫اصولگرایان م ی زدند‪ ،‬از طرفی دیگر نیز بس��یاری از رفیقان‬ ‫پس از این رویداد‪ ،‬اصولگرایان را تمام ش��ده م ی پنداشتند و‬ ‫دم از عبور از اصولگرایی و حرف از بازگشت به اصل گفتمان‬ ‫انقالب م ی زدند‪.‬‬ ‫اصولگرایان پ��س از پیروزی های پیاپی که در چندین‬ ‫انتخابات گذشته کسب کرده بودند‪ ،‬اینک پس از انتخابات‬ ‫اخیر اولین باری بود که از جانب خودی و غی ر خودی احساس‬ ‫فش��ار م ی کردند‪ .‬بناب راین این مساله موجب شد که «کمتر‬ ‫متعهدان» به س��وی دیگری گرایش پیدا کنند و «بیش��تر‬ ‫متعه��دان» دچار ی��اس و ب ی عملی ش��وند‪ .‬اگ��ر عملکرد‬ ‫اصولگرایان را اسی ب شناسی کنیم بزرگ ترین اسیب این بود‬ ‫که اصولگرایان در راس هم افزایی کرده و ب رای بدنه کمترین‬ ‫اهمیتی قائل نشدند و این مساله باعث عدم همراهی بدنه با‬ ‫راس این جریان شد‪ ،‬بناب راین این تزلزل در بدنه موجب به هم‬ ‫ریختن استحکام ساخت درونی اصولگرایان شد‪.‬‬ ‫در جهت رفع این اسیب نکاتی پی رامون نحوه مواجهه‬ ‫اصولگرایان با بدنه اصولگرایی به نظر م ی رسد که در ادامه‬ ‫بدان خواهیم پرداخت‪ .‬در این شرایط قطعا اصولگرایان باید‬ ‫گام هایی در جهت رفع مش��کل به هم ریختن اس��تحکام‬ ‫س��اخت درونی خود بردارند؛ اما این مهم تنه��ا از یک زاویه‬ ‫امکان پذیر خواهد بود و ان هم نگاه مثبت به انتخاب مردم‬ ‫در ‪ 24‬خرداد ‪ 93‬است‪ .‬اگر این نگاه باشد که مردم این مطالبه‬ ‫را داشتند که اصولگرایان پس از طی یک دوره فعالیت اجرایی‬ ‫به احیای مجدد خود در حوزه نظری بپردازند و تخصص مداری‬ ‫را در خود نهادینه کنند‪ ،‬م ی توانیم به دمیده شدن روحی ه ای‬ ‫جدید در اصولگرایان در جهت اس��تحکام و حتی بازسازی‬ ‫ساخت درونی تشکیالتی خود امیدوار باشیم‪.‬‬ ‫در نگاه کالن نیز مگر امروز نظام سلطه به دنبال وارد‬ ‫کردن ضرباتی به انقالب اسالمی از ناحیه کارامدی نیست و‬ ‫ب رای انجام این تقابل مهم چه کسی مناسب تر از متخصصان‬ ‫و مدی رانی که به اصول پایبندند و وظیفه خود را حفظ انقالب‬ ‫و دستاوردهای ان م ی دانند‪ .‬پس تکلیفی مشخص در جهت‬ ‫خنثی کردن این توطئه به عهده اصولگرایان اس��ت که باید‬ ‫ب رای انجام ان به بازس��ازی خود بپردازند‪ .‬چ��را که اگر این‬ ‫بازس��ازی رخ ندهد و افراد غیرمتخصص در این عرصه وارد‬ ‫شوند‪ ،‬مردم نیز با شهید چمران بدین گونه همکالم خواهند‬ ‫شد‪« :‬م ی گویند تقوا از تخصص الزم تر است‪ ،‬ان را م ی پذیرم‪.‬‬ ‫اما م ی گویم ان کس که تخصص ندارد و کاری را م ی پذیرد‬ ‫ب ی تقواست‪»...‬‬ ‫باید این نکته را نیز در نظ��ر گرفت که در این مدت به‬ ‫دالیل سیاسی تمام ی ظرفی ت های اصولگرایی فعال نشده‬ ‫اس��ت‪ ،‬اما از این نکته نیز نباید غافل شد که مردم احساس‬ ‫م ی کنند فرصت کافی ب رای فعال ش��دن ای��ن ظرفی ت ها‬ ‫به اصولگرایان داده شده اس��ت‪ ،‬بناب راین اصولگرایان ب رای‬ ‫ی بلن��د بردارند‪ .‬در این وضعیت‬ ‫اثبات توانایی خود باید گام ‬ ‫اصولگرایان م ی بایس��ت اقداماتی انجام دهند که شرح ان‬ ‫بسیط بوده و تنها مختصری از انچه در این مقال م ی گنجد‬ ‫ی که اصولگرایان باید‬ ‫اشاره م ی شود‪ .‬با این حال اولین اقدام ‬ ‫انجام دهند خارج شدن از فضای ب ی عملی است‪ .‬ب رای این امر‬ ‫باید چاره ای اندیشید‪ ،‬اما ان چیزی که ذهن اکثر اصولگرایان‬ ‫را به خود مشغول داش��ته و موجب نگرانی ش��ده و مانع از‬ ‫چاره اندیشی م ی شود‪ ،‬مقوله وحدت و همگرایی است‪.‬‬ ‫بهتر است کمی این نگرانی را موشکافی کنیم‪ .‬در دل‬ ‫این نگرانی خواس��ته ای نهفته و ان هم اجماع ب رای رسیدن‬ ‫به قدرت ب رای خدمت است‪ .‬در نهایت این نگرانی به خدمت‬ ‫ختم م ی شود که قطعا نیازمند تخصص و توانایی است‪ .‬با این‬ ‫اوصاف بهتر نیست به جای تفکر در فرایند‪ ،‬به مدل خدمت‬ ‫فکر کنیم؟ اگر تمرکز معطوف به خدمت اعم از کارشناسان‪،‬‬ ‫برنامه ها‪ ،‬توانمندی ها و‪ ...‬باشد حتی اگر اصولگرایان با چند‬ ‫مدل و چند نف��ر هم در عرصه رقابت ش��رکت کنند از امروز‬ ‫جلوتر هستند و مطمئنا مورد استقبال مردم قرار م ی گی رند‪.‬‬ ‫یکی از اشتباهات استراتژیک اصولگرایان در انتخابات‬ ‫گذشته این بود که در فضایی که دو گفتمان و مدل در مقابل‬ ‫هم قرار گرفتند‪ ،‬یکی از گفتمان ها تنها یک نماینده داشت‬ ‫و گفتمان دیگر چند نماینده‪ ،‬از طرفی مشخص است که هر‬ ‫گفتمانی ظرفیتی محدود دارد و همه این افراد ذیل یک چتر‬ ‫نگنجیدند و شد انچه نباید م ی شد‪.‬‬ ‫اما اگر اصولگرایان به این سمت بروند که با چند مدل‬ ‫که هر کدام را تنها یک نفر که همسانی بیشتری به لحاظ‬ ‫توانایی با ان مدل دارد نمایندگی کند‪ ،‬م ی توانند تراز رقابتی‬ ‫انتخابات را یک گام باالتر برده و از س��طح ش��عارزدگی به‬ ‫برنامه محوری و تخصص محوری ببرند و اوال فضای فعلی‬ ‫که عموما دوگانه است را به چند گانه تبدیل کنند و ثانیا دامنه‬ ‫ت مردم را پاسخ بگویند‪.‬‬ ‫بیشتری از سالیق و خواس ‬ ‫اما ب رای نیل به این مضمون مقدماتی الزم اس��ت که‬ ‫اصولگرایان باید بدان توجه کنند‪ ،‬از جمله انکه اصولگرایان‬ ‫نباید از اصلی و فرعی کردن امور بپرهی زند‪ .‬اصولگرایان امروز‬ ‫به جای انک��ه از فرصت پیش امده جهت بازس��ازی هویت‬ ‫گفتمانی و تشکیالتی خود بهره برداری کنند یا مشغول نزاع ‬ ‫خُ رد سیاسی با خود یا مش��غول به مسائل رقیب و حواشی‬ ‫هس��تند‪ .‬از طرف دیگر این جریان م ی بایس��ت ارتباط خود‬ ‫با جامعه را بازس��ازی کند‪ .‬چرا که یکی دیگر از نقاط ضعف‬ ‫اصولگرایان در انتخابات گذش��ته ان بود که درک صحیح و‬ ‫دقیقی از جامعه نداش��ت و اصطالحا نبض جامعه در دست‬ ‫اصولگرایان قرار نگرفته ب��ود‪ .‬اصولگرایان باید بتوانند یک‬ ‫رابطه مستمر‪ ،‬پایدار‪ ،‬حقیقی و دقیق با جامعه داشته باشند‬ ‫که این نیازمند یک برنامه ریزی بسیار قوی و تالش مجدانه‬ ‫در این عرصه است‪.‬‬ ‫اصولگرایان تا زمانی که نتوانند به فهم کامال دقیقی از‬ ‫خواست مردم برسند نم ی توانند شعارها و برنامه های خود را‬ ‫متناسب با نیازهای انان تنظیم کنند و با انان همگام شوند‪،‬‬ ‫که بعضا برخی از این مساله تعبیر به شنای نخبگان خالف‬ ‫جریان مردم م ی کنند‪ .‬اصولگرایان م ی توانند از پایگاه های‬ ‫سنتی و ازموده خود همچون هیات ها و مساجد استفاده کنند‬ ‫و در کنار ان به تاسیس موسس��ات مردم نهاد کمک کرده و‬ ‫با انها ارتباط برقرار کنند‪ .‬در این ارتباط قطعا ظرفی ت هایی‬ ‫شناسایی خواهد شد و هنر اصولگرایان باید ان باشد که این‬ ‫ظرفی ت ها را پرورش داده و در جبهه انقالب انباش��ت کنند‪.‬‬ ‫فعالی ت های اصولگرایان در عرصه های اجتماعی م ی بایست‬ ‫کامال زنجیروار صورت گیرد‪ ،‬بناب راین این امر اقتضا م ی کند‬ ‫که اصولگرایان توجه بیشتری به امور اموزشی داشته باشند‬ ‫و الزمه ان تاس��یس پاتوق های فکری همچون موسسات‬ ‫اموزشی‪ ،‬اندیشکده ها‪ ،‬کتابخانه ها و‪ ...‬است‪.‬‬ ‫اصولگرای��ان از ای��ن طری��ق بای��د به س��مت تولید‬ ‫نس��خه های متعدد و متف��اوت در همه حوزه ه��ا‪ ،‬از جمله‬ ‫حوزه هایی که م��ا در انها دچار ضعف هس��تیم بروند‪ .‬این‬ ‫نظ رات باید کامال تخصصی و از طرف دیگر کامال ملموس‬ ‫و قابل درک شود به طوری که مردم بتوانند نقش خود را در ان‬ ‫به راحتی درک کرده و با ان همراه شوند‪ .‬در این میان اتحاد و‬ ‫همدلی و پرهیز از تفرقه اصلی اساسی است که اصولگرایان‬ ‫باید به ان توجه داشته باشند‪ .‬عده ای در این فضای غبارالود‬ ‫به بیانی به دنبال کاس��بی تفرقه در اصولگرایی هس��تند‪.‬‬ ‫اصولگرایان ب رای خروج از این خطر م ی بایس��ت راهی ب رای‬ ‫دیالوگ منطقی و مثب ت نگر با یکدیگر پیدا کنند‪.‬‬ ‫تجربه نشان داده است بحث بر س��ر ساز وکار وحدت‬ ‫اصولگرایان تاکنون نتیجه مثبتی نداده است‪ .‬بد نیست این‬ ‫راه نیز تجربه شود که اصولگرایان به جای اتحاد بر سر یک‬ ‫گفتمان بر سر اجرای نسخه های عملیاتی به وحدت برسند‬ ‫چرا که این جزئ ی تر و عملیات ی تر است و از قالب کل ی گویی‬ ‫که منجر به عدم دیالوگ م ی شود به دور است‪.‬‬ ‫جبهه رقیب عموما ب��ا راهبردی مش��ترک در مقابل‬ ‫اصولگرایی حاضر م ی ش��ود‪ ،‬اما امروز به نظر م ی رس��د این‬ ‫قوت از انها گرفته شده اس��ت بناب راین در این محور نیز اگر‬ ‫اصولگرایان بتوانند امروز جلس��ات متعددی را ط راحی کرده‬ ‫و به بهانه ه��ای مختلف به مباحثه بپردازن��د خواه ناخواه به‬ ‫راهبردهایی مشترک خواهند رسید و به نقطه قوت در مقابل‬ ‫رقیب تبدیل خواهد ش��د‪ .‬باور به رس��انه و نقش رس��انه ها‬ ‫یکی دیگر از ارکانی اس��ت که اصولگرایان در مدل نگاه به‬ ‫ان م ی بایس��ت تجدید نظر کنند‪ .‬اصولگرایان در سال های‬ ‫اخیر رسانه های بس��یاری را فعال کرده اند که اگر انسجامی‬ ‫ میان انها شکل بگیرد م ی توانند نقش افرینی بسیار خوبی‬ ‫داشته باشند‪.‬‬ ‫نگاه ناقصی که در اصولگرایان وجود دارد استفاده ابزاری‬ ‫از رسانه ب رای انتخابات و در ماه های منتهی به ان است‪ .‬این‬ ‫امر البته بدیهی است و کسی منکر ان نم ی شود‪ ،‬اما اگر واقعا‬ ‫بخواهیم باورهایی را در ذهن مخاطب طوری نهادینه کنیم‬ ‫که در یک توفان هیجانی همچون شب انتخابات نشکند‬ ‫م ی بایست پیش از این و با استراتژی مشخص به ان مفاهیم‬ ‫بپردازیم که همین االن نیز به نظر دیر م ی رسد‪ ،‬کما اینکه‬ ‫جریان رقیب در بسیاری از حوزه ها در این زمینه فعال است‪.‬‬ ‫جریان رقیب بسیار عالقه مند است هویت گفتمانی و‬ ‫عملکردی اصولگرایان را در چند سال گذشته تخریب کند‪.‬‬ ‫اصولگرایی چ��ون از همه ظرفی ت های خود در چند س��ال‬ ‫گذشته استفاده نکرده‪ ،‬ان طور که باید نتوانسته در عرصه‬ ‫عمل خدمت رسانی کند‪ .‬از ان طرف نیز جریان رقیب از مرز‬ ‫انتقاد عبور کرده و به تخریب اصولگرایان در این حوزه روی‬ ‫اورده است‪ .‬بناب راین بر اصولگرایان واجب است که از تخریب‬ ‫تمامی کرده های خود جلوگیری کنند و در مقابل هجمه به‬ ‫انچه درست بوده دفاع کنند‪ .‬ب رای نقاطی که عملکرد مثبت‬ ‫بوده نس��خه ها و عملکردهای جدید تعری��ف و ایده ها را نو‬ ‫کنند و در مواردی که اشتباه داشته اند اسی ب شناسی کرده و‬ ‫به دنبال نسخه صحیح باشند و به مردم ارائه دهند‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر اصولگرایان نباید باورهای خود به هندسه نوین جهانی‬ ‫و نگاه بلندپایه خود را از دست بدهند چرا که اصولگرایی در‬ ‫خدمت انقالب اس�لامی هدف واالیی دارد که انشاءاهلل در‬ ‫سایه والیت فقیه منتهی به حکومت مهدوی خواهد شد‪.‬‬ ‫اگاه سازیسرنوشت ساز‬ ‫گفتارها‬ ‫نقش رهبر فرزانه انقالب در برگزاری باشکوه انتخابات یازدهم‬ ‫امیر مسروری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫ارمان ها و ارزوهای بزرگ و عملی»‪.‬‬ ‫‪ .2‬فعالیت روزافزون دشمن در ب ی اعتماد سازی و دلسرد‬ ‫کردن ملت و تبلیغات گسترده علیه انقالب اسالمی‪.‬‬ ‫‪ .3‬برنامه ریزی ب رای ایجاد توقعات فراس��وی قانون در‬ ‫بخش��ی از مردم و راه اندازی فتنه ای دیگر از سوی دشمنان‬ ‫نظام‬ ‫‪ .4‬ایجاد هزینه ب رای نظام از سوی دشمنان و معاندین با‬ ‫تقابل سازی مردم علیه جمهوری اسالمی ای ران‪.‬‬ ‫‪ .5‬مهم بودن نقش ریاست جمهوری در کشور به عنوان‬ ‫یک فرصت تصمیم گیر و تصمیم ساز‪.‬‬ ‫‪ .6‬افزایش امنیت و مصونیت کش��ور با حضور بیشتر‬ ‫مردم‪.‬‬ ‫اینها بخشی از نکات استخراج شده از فرمایشات رهبر‬ ‫معظم درباره اهمیت انتخابات یازدهم بوده است‪ .‬اما نقش‬ ‫رهبری را باید در هریک از بخش ها بررسی کرد؛ نقشی که با‬ ‫نگاه به درون م ی توان بخش ی هایی از ان را فهمید‪.‬‬ ‫اگاه س��ازی مردم ب رای حضور حداکثری در انتخابات‬ ‫بس��یار جالب و دیدنی بود‪ .‬به طوری ک��ه همگان از حضور‬ ‫گس��ترده مردم در انتخابات مبهوت بودند و از خنث ی سازی‬ ‫توطئ��ه ای ب��زرگ علیه جمهوری اس�لامی ای ران س��خن‬ ‫گفتارها‬ ‫وقوع انتخابات در نظام مقدس اسالمی همیشه امری‬ ‫نیکو بوده اس��ت‪ ،‬به طوری که رهبر و معم��ار کبیر انقالب‬ ‫حضرت امام خمینی (ره) ان را می زان م ی دانس��ت‪ .‬برگزاری‬ ‫بیش از سی انتخابات در جمهوری اسالمی ای ران افتخاری‬ ‫شگرف است و با همه تهدیدات و اسی ب ها هیچ گاه انتخابات‬ ‫در ان به زمانی دیگر موکول نگردید‪ .‬انتخابات در جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران همیشه ابستن حوادث مختلف بوده و هی چ گاه‬ ‫نم ی توان پی ش بینی دقیق و مقتنی از ان داشت‪ .‬از صندوق‬ ‫کارگزاران‪ ،‬اصالحات بیرون م ی ای��د‪ ،‬از صندوق اصالحات‪،‬‬ ‫عدالتیون و از صندوق عدالتی��ون‪ ،‬اعتدال‪ .‬جریاناتی که اگر‬ ‫بررسی شود هی چ گاه نقاط بس��یار مشترکی نداشته و گاهی‬ ‫به صوررت دائم در مقابل هم قرار م ی گرفتند‪.‬‬ ‫این انتخابات ها همیشه نشان دهنده فضای‬ ‫باز رقابت سیاسی و اجتماعی در کشور ای ران‬ ‫ب��وده و هس��ت‪ .‬در س��ال ‪ 1388‬و انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری دهم‪ ،‬حوادث و مشکالت‬ ‫فراوانی ب رای نظام ایجاد شد و فتنه ای شکل‬ ‫گرفت که با دیدن مشکالت و اسی ب های ان‬ ‫م ی توان فهمید چه خسارت های زیانباری بر‬ ‫کش��ور وارد گردید‪ .‬خسارت هایی که بخشی‬ ‫از ان کاهش اعتماد‪ ،‬اغفال م��ردم و نمایش‬ ‫تقابل برخ��ی جریان ها با نظام مردم س��االر‬ ‫دینی بوده است‪.‬‬ ‫اما در این نوش��تار بران هس��تیم تا با‬ ‫بررسی انتخابات یازدهم‪ ،‬نقش رهبری فرزانه‬ ‫انقالب حضرت ایت اهلل العظمی امام خامنه ای‬ ‫عزیز را بهتر درک نماییم‪ .‬نقشی که باید جدا‬ ‫ستود و در درگاه خدای متعال شکر کرد‪ .‬رهبر‬ ‫معظم انقالب را نباید تنها یک عالم و مجتهد‬ ‫جامع ه الشرایط دانس��ت‪ .‬بلکه ایشان فردی‬ ‫است که عالوه بر اجتهاد و اشراف به مسائل‬ ‫فقه از تمامی قواعد بازی های سیاسی اگاهی‬ ‫دارد و همیش��ه نظام اس�لامی را در ب رابر انحراف مراقبت‬ ‫کرده اند‪ .‬رهبری معظ��م انقالب با پش��تکار و توکل بر خدا‬ ‫گام های استواری را برداش��تند و توانستند نقش بس زایی در‬ ‫هدایت مردم و بصیرت افزایی ایفا نمایند‪ .‬بر همین دیدگاه‪،‬‬ ‫این مرد بزرگ با هوش و ذکاوت توانستند فتنه ها را رفع کنند‬ ‫که هر کدامش میتوانست یک انقالب و نظام را نابود کند‪.‬‬ ‫پس از حوادث انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران که کشور به سمت فتنه ای اسرائیلی – امریکایی سوق‬ ‫داده ش��د‪ ،‬همگان بران بودند که قسمتی از بدنه نظام دچار‬ ‫اسیب شده و شاید در این انتخابات (انتخابات دوره یازدهم)‬ ‫مردم کمتر پای صندوق رای برون��د‪ .‬صندوقی که قرار بود‬ ‫چهار سال سکانداری کش��ور را به فردی بسپارد که قدرت و‬ ‫توانایی اداره ان را داش��ته باش��د‪ .‬جدای از اهمیت انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری در قانون و میان م��ردم و نخبگان‪ ،‬رهبر‬ ‫معظم انقالب در سخنانی با مس��ئوالن برگزاری انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری یازدهم عرصه انتخاب��ات را در جمهوری‬ ‫اسالمی اینچنین بیان کردند‪« :‬مس��اله انتخابات در طول‬ ‫این سی و چهار سال ب رای کشور یک مساله تعیی ن کننده و‬ ‫تجدید حیات دهنده ب رای مجموعه حرکت کشور بوده است‪.‬‬ ‫در طول این سال ها‪ ،‬این س ی وچند انتخاباتی که برگزار شده و‬ ‫مردم در پای صندوق های رای حاضر شده اند‪ ،‬هر بار مجموعه‬ ‫بالیایی را از کش��ور دفع کرده و هر باری توانسته یک قوت‬ ‫جدیدی‪ ،‬روح جدیدی‪ ،‬در کالبد کشور و ملت و انقالب بدمد؛‬ ‫این دفعه هم از جهاتی‪ ،‬از پاره ای از انتخابات گذشته مهمتر‬ ‫است‪( »...‬پایگاه اطالع رس��انی ایت اهلل العظمی خامنه ای‪،‬‬ ‫‪ )92/2/16‬ایشان در این سخنرانی مطالبی را بیان م ی دارند‬ ‫که نشان دهنده اهمیت این انتخابات است؛ اهمیتی که شاید‬ ‫ب رای بعضی از مردم و مسئوالن هنوز هم اشکار نگردیده بود‪.‬‬ ‫این مهمات به این شرح است‪:‬‬ ‫‪ .1‬اگاهی دش��من از قوام و اتکای نظام اس�لامی به‬ ‫ارای مردم و به تعبیر ایش��ان « اگر مردم در صحنه نباشند‪،‬‬ ‫جمهوری اسالمی چیزی نیست‪ .‬جمهوری اسالمی که چهار‬ ‫تا مسئول از قبیل بنده نیس��تند؛ جمهوری اسالمی یعنی‬ ‫حض��ور همگانی ملت ای��ران و حرکت عمومی به س��مت‬ ‫م ی گفتند‪ .‬ایت اهلل العظم ی خامنه ای در سخنران ی ای مطلبی‬ ‫را بیان فرمودند که ش��اید س��بب ش��د حضور در انتخابات‬ ‫یازدهم پرش��ورتر ش��ود‪ .‬ایش��ان این چنین بیان داش��تند‪:‬‬ ‫«بعض ی ها ‪ -‬ح��اال به هر دلیلی – ش��اید نخواهند از نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی حمایت بکنن��د‪ ،‬اما از کشورش��ان که‬ ‫م ی خواهند حمایت کنند‪ .‬انه��ا هم باید بیایند پای صندوق‬ ‫رای و همه باید بیایند پای صندوق های رای‪ ،‬حضور خودشان‬ ‫را اثبات کنند‪ ».‬این بیان اوج جذب حداکثری و دفع حداقلی‬ ‫در یک نظام مردمی اس��ت؛ نظامی که ب ر اساس الگوهای‬ ‫اسالمی شکل گرفت‪.‬‬ ‫نکته دیگری که بسیار هم مهم است اگاه سازی مردم‬ ‫در مورد انتخابات است‪ .‬ایشان در سخنرانی که به مناسبت‬ ‫سالگرد ارتحال ملکوتی اما مراحل داشتند با بیان نقاط مهم ی ‬ ‫زمینه ساز بصیرت و افزایش بینش انتخاباتی شدند‪ .‬در این‬ ‫س��خنرانی بارها و بارها مساله ای تبیین شد‬ ‫که ش��اید نتوان نمونه ای از ان را در غیر پیدا‬ ‫کرد‪ .‬نمونه هایی همچ��ون انتخابات مظهر‬ ‫خودباوری‪ ،‬اعتماد به نظ��ام و انقالب با ورود‬ ‫مردم به انتخابات‪ ،‬نفش افرینی از سوی مردم‬ ‫و‪ ...‬که همه انها سبب شد کشور بیدار و اماده‬ ‫ورود به انتخابات شود‪.‬‬ ‫یکی دیگر از دالی��ل اهمیت انتخابات‬ ‫یازدهم‪ ،‬نقش افرینی دش��منان ب رای مبارزه‬ ‫با نظام اس�لامی و ایجاد واگرای��ی در مردم‬ ‫و نظام ب��ود‪ .‬رهبر معظم انق�لاب همچون‬ ‫مدیری خبره‪ ،‬انچنان اشرافی نسبت به محیط‬ ‫داشتند که با بیان های مختلف این تهدید از‬ ‫سوی دشمنان علیه کشور را تبدیل به فرصت‬ ‫کردند و مقابل همگان اثبات کردند که نظام‬ ‫اسالمی با حضور مردم حفاظت خواهد شد‪.‬‬ ‫بارها و بارها تاکیدات رهبر معظم انقالب در‬ ‫شناسایی جبهه دش��من در انتخابات سبب‬ ‫شد بسیاری از شبهات موجود در میام مردم و‬ ‫نخبگان حل شود‪ .‬بیان مطالبی در باب وجود‬ ‫ازادی در انتخاب��ات و اینکه اص��ل انتخابات‬ ‫در جمهوری اس�لامی ای ران ازاد است‪ ،‬رسوا س��ازی اردوگاه‬ ‫تبلیغاتی دش��من در مورد عدم وج��ود ازادی بیان در میان‬ ‫کاندیداها که با دفع این شبهه در مناظ رات‪ ،‬رفع گردید‪.‬‬ ‫اما نکته حائز اهمیت اینکه فعالیت رهبر معظم انقالب‬ ‫نسبت به حضور مردم در پای صندوق های رای و همچنین‬ ‫حساس��یت ایش��ان در صیانت ارا کامال بع��د از انتخابات‬ ‫مشخص ش��د‪ .‬انتخاباتی که فرد خارج شده از صندوق های‬ ‫رای با اختالف��ی ناچیز و مخالف جریان سیاس��ی حاکم بر‬ ‫برگزاری انتخابات‪ ،‬پیروز میدان شد و ان جمله معروف رهبر‬ ‫معظم انقالب از س��وی برگزارکنندگان تجلی یافت‪ « :‬رای‬ ‫مردم حق الناس است‪ ».‬به طوری که همگان و حتی مخالفان‬ ‫نظام اسالمی نیز به س��الم بودن انتخابات اذعان داشته اند‪.‬‬ ‫این سالم بودن همراه شد با اخذ بیش از ‪ 72‬درصدی رای از‬ ‫واجدین شرایط که دستاوردی بزرگ و حماسه ای عظیم بوده‬ ‫و هست‪ .‬این دستاورد توانست راهی را نشان دهد که همگان‬ ‫فهمیدن��د این نظام ب ر اس��اس مردم س��االری دینی حرکت‬ ‫م ی کند و همیش��ه در این راه موفق خواهد بود و این همه‬ ‫و همه مرهون زحمات رهبر فرزانه انقالب‪ ،‬حضرت ایت اهلل‬ ‫العظمی امام خامنه ای اس��ت که تمام س��عی خود را مقابل‬ ‫حنث ی سازی توطئه دشمنان و صیانت انقالب کرده اند‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫وین؛ بار دیگر ایران و امریکا‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫مذاکرات محرمانه ایران و امریکا در سوئیس مهمترین خبر هسته ای در هفته‬ ‫گذشته بود‪ .‬این چندمین باری است که تهران و واش�نگتن به صورت دوجانبه به‬ ‫مذاک�ره م ی پردازند‪ .‬تحلیلگران معتقدن�د توافقات این دو کش�ور فرجام پرونده‬ ‫هسته ای را روشن خواهد کرد‪.‬‬ ‫عک س ها‪ :‬تقی میری ‪ -‬وین‬ ‫پیشنهاد واشنگتن‬ ‫بهتهران‬ ‫چرا امریکا مایل به همکاری با ایران‬ ‫علیه داعش است؟‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیرتحریریه‬ ‫سیاست‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ای ران و امریکا به یکدیگر رس��یده اند؛ یک بار دیگر در‬ ‫ع راق‪ .‬دشمن مش��ترک‪ ،‬حاال عاملی است ب رای تفکر میان‬ ‫سیاستمداران دو کشور انهم درست در شرایطی که زبده ترین‬ ‫دیپلمات های ته ران و واشنگتن در پایتخت اتریش مشغول‬ ‫مذاکره بر سر ب رنامه هسته ای ای ران هستند‪ .‬اکنون دو فضای‬ ‫متفاوت پیش روی تحلیلگران مسائل بی ن الملل قرار گرفته‬ ‫است‪ .‬نخست فضایی که ایاالت متحده سعی در سامان دادن‬ ‫ان به عنوان شرایط پیش رو دارد‪ .‬تصویری که انها بر مبنای‬ ‫داده هایی رسانه ای و سیاس��ی ایجاد کرده اند تمایل امریکا‬ ‫ب رای همکاری با ای ران ب رای ورود به بحران ع راق است‪ .‬انها در‬ ‫ی پی ش دس��تانه توپ را به زمین ای ران انداخته و به قول‬ ‫اقدام ‬ ‫جان کری «حاال منتظ رند که ببینند ته ران چگونه به این فضا‬ ‫واکنش نشان خواهد داد»‪ .‬صرف نظر از انچه حسن روحانی‬ ‫در مورد احتمال همکاری با امریکا در نشس��ت خبری هفته‬ ‫گذش��ته اش گفت (که البته در جای خود م��ورد تحلیل قرار‬ ‫خ واهد گرفت)‪ ،‬صدایی که از حاکمیت به بیرون از ای ران مخابره‬ ‫شده عدم تمایل ب رای همکاری دوجانبه نظامی در ع راق است‪.‬‬ ‫اما میان ته ران و واشنگتن چه رخ داده و اکنون حسن روحانی‬ ‫و باراک اوباما با چه شرایطی مواجه هستند؟ باید به تحلیل‬ ‫شرایط ماه های اخیر پرداخت تا بتوان به این سوال های مهم‬ ‫پاسخ داد؛ ته ران چگونه با پیشنهاد جدید تیم سیاست خارجی‬ ‫اوباما مواجه خواهد شد؟ ایا باید در ادامه نوع نگاه پیشین به‬ ‫امریکا دست رد به سینه انها بزنیم؟ اگر پاسخ مثبت است چه‬ ‫مصلحتی ب رای ان وجود دارد؟‬ ‫تغییر در پاستور‬ ‫روزهای اخر سیاست ورزی رسمی محمود احمدی نژاد‪،‬‬ ‫ای ران در سیاست خارجی خود با فضایی حساس مواجه شده‬ ‫بود‪ .‬مذاکرات پ ی در پی در مورد پرونده هس��ته ای ب ی نتیجه‬ ‫مانده و حتی احتم��ال قطع ان نیز مطرح ب��ود‪ .‬تحریم ها به‬ ‫صورت فزاین��ده ادامه داش��ت و همه افرادی ک��ه تمایل به‬ ‫کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری داشتند قول بهبود‬ ‫وضعیت اقتصادی را به مردم م ی دادند‪ .‬درس��ت در س��اعت‬ ‫اخر ثب ت نام نامزدها‪ ،‬س��عید جلیلی هم ب��ه جمع داوطلبان‬ ‫کاندیداتوری پیوس��ت تا معادالت انتخابات صورتی متفاوت‬ ‫از انچه تحلیلگران مس��ائل سیاس��ی در ذهن داشتند پیدا‬ ‫کنند‪ .‬یک دوقطبی پدید امد و هر چه زمان م ی گذشت قوت‬ ‫بیشتری گرفت‪ .‬س��عید جلیلی نماد دفاع از وضعیت موجود‬ ‫شد و حسن روحانی نماد گفتمان تازه که منتقدان اش از ان‬ ‫به عنوان گفتمان سازش یاد م ی کردند و خود نام تعامل با دنیا‬ ‫بر ان نهاد‪ .‬به یک معنا دو گانه سازش – مقاومت شکل گرفت‪.‬‬ ‫به قول سعید جلیلی از همه مباحث زمان انتخابات که بگذریم‬ ‫مردم گفتمانی غیر از او را انتخاب کردند‪ .‬این یعنی تغییر در‬ ‫سیاست خارجی ای ران‪.‬‬ ‫زمان زیادی نگذشت؛ رئی س جمهور جدید ای ران‪ ،‬راهی‬ ‫ایاالت متحده ش��د‪ .‬قرار بود مانند سایر روس��ای جمهور در‬ ‫صحن سازمان ملل سخنرانی انجام شود‪ .‬درست در همین‬ ‫زمان بود که برخی گمانه ها و حرف و حدیث ها راه افتاد؛ حسن‬ ‫روحانی با اوباما دیدار خواهد کرد؛ گمانه ای که هر چند بسیار‬ ‫نامحتمل به نظر م ی رس��ید‪ ،‬اما به هر حال باتوجه به تغییر‬ ‫فضای داخلی ای ران نم ی شد در تحلی ل ها نادیده انگاشته شود‪.‬‬ ‫نشانه ها اما هر چه زمان م ی گذش��ت بیشتر و بیشتر‬ ‫تاریخ‬ ‫سیاست‬ ‫سیاسی‬ ‫خارجی‬ ‫م ی شد‪ .‬گویا پش��ت پرده خبرهایی بود‪ .‬باراک اوباما در مورد‬ ‫ای ران بسیار مثبت صحبت کرد اما کار به دیدار نرسید‪ .‬چند‬ ‫ساعت بعد یک خبر تمام رس��انه های دنیا را تحت تاثیر قرار‬ ‫داد‪ .‬ب رای اولین بار بعد از انقالب اسالمی وزرای خارجه ای ران و‬ ‫امریکا رخ به رخ یکدیگر نشسته و در باالترین سطح ممکن‬ ‫به رایزنی در مورد پرونده هسته ای پرداختند‪« .‬تابو شکست»؛‬ ‫این مهمترین اتفاق ان شب بود‪ .‬همه خیالشان راحت بود که‬ ‫اتفاق مهم دیگری رخ نخواهد داد‪ .‬حسن روحانی به ضیافت‬ ‫دبیر کل سازمان ملل هم نرفت تا دیگر گمانه ای ب رای دیدار‬ ‫روس��ای جمهور دو کش��ور باقی نماند‪ .‬خبر مهم اما در راه‬ ‫بود‪ .‬باراک اوبام��ا به رئی س جمهور جدید ای��ران تلفن زد و با‬ ‫او مکالمه ای نسبتا طوالنی داشت‪ .‬رویداد مهم در سیاست‬ ‫خارجی دو کشور‪.‬‬ ‫صرف نظر از انتقادها و اعتراض ها در ته ران و واشنگتن‪،‬‬ ‫در تحلیل پی رامونی در مورد روابط دو کشور انچه رخ داده بود‬ ‫یک اتفاق جدید بود‪ .‬دو رئی س جمهور وزرای خارجه ش��ان را‬ ‫مامور بررسی پرونده هسته ای کردند‪.‬‬ ‫ایران و امریکا؛ این بار در ژنو‬ ‫وقتی پس از مذاکرات و چانه زن ی ه��ای فراوان ای ران و‬ ‫‪ 5+1‬کار به نگارش توافقنامه موقت رس��ید‪ ،‬جان کری هم‬ ‫چمدان هایش را بست تا راهی ژنو شود و ماموریتی که اوباما‬ ‫به او سپرده را عملی کند‪ .‬دو بار سفر جان کری به ژنو سرانجام‬ ‫نتیجه داد و فرجامش این ش��د که او و سایر وزرای خارجه در‬ ‫کنار محمد جواد ظریف ایستادند تا عکس یادگاری توافقنامه‬ ‫ژنو را با هم بگیرند‪ .‬از ان زمان تا کنون همه شواهد حاکی از‬ ‫ان است که شرایط سیاسی میان ای ران و امریکا در عین همه‬ ‫ ب ی اعتمادی ها با تغیی راتی مواجه شده است؛ هرچند که هنوز‬ ‫تخاصم برقرار است‪.‬‬ ‫داعش؛ فرصت یا تهدید‬ ‫ای ران و امریکا در بسیاری از موارد منطقه ای با یکدیگر‬ ‫اختالف نظر دارند‪ .‬بر کسی پوش��یده نیست که انها تالش‬ ‫فراوانی در نوع شکل گیری فضای منطقه ای دارند و بر همین‬ ‫مبناست که سبب به وجود امدن بسیاری از تحوالت شده اند‪.‬‬ ‫دخالت انها البته با مقاومت های ای ران مواجه شده است‪.‬‬ ‫ته ران و واشنگتن اکنون اما در شرایطی تعیی ن کننده‬ ‫قرار گرفته اند‪ .‬گروه تروریستی داعش مناطق مهمی از ع راق را‬ ‫ی در سوریه حاال ع راق را نشانه رفته‬ ‫تصرف کرده و پس از ناکام ‬ ‫است‪ .‬سوریه اگر هم مرز با ای ران نبود‪ ،‬ع راق مرزی طوالنی با‬ ‫کشورمان دارد و همین نکته بر اهمیت موضوع افزوده است‪ .‬با‬ ‫جدی شدن تحرکات و تصرفات داعش‪ ،‬ای ران و ایاالت متحده‬ ‫امریکا با صورت مس��اله ای مهم مواجه ش��ده اند‪ .‬ایا زمینه‬ ‫همکاری مشترک وجود دارد؟‬ ‫حسن روحانی در واکنش��ی مهم به این مساله چنین‬ ‫گفته است‪« :‬هرگاه امریکا علیه داعش اقدام ی کرد‪ ،‬م ی شود‬ ‫شروط کمک نظامی ام ریکا به ع راق‬ ‫محدود شدن اختیارات اجرایی‬ ‫حرفه ای شدن ارتش عراق‬ ‫حاال با همه این تفاس��یر س��وال اینجاست که علت‬ ‫این همه پافش��اری امریکای ی ها ب رای ورود ای ران به عملیات‬ ‫نظامی با واش��نگتن ب رای حمله به ع راق چیست؟ دو علت‬ ‫را م ی توان ب رای این پافش��اری متصور ش��د؛ یکی میدانی و‬ ‫دیگری تبلیغاتی‪ .‬در باب مورد اول یعنی بحث میدانی باید‬ ‫گفت که امریکا واقعا قصد دارد ته ران را وارد بازی نظامی در‬ ‫ع راق کند‪ .‬علت را نیز باید در این موضوع جس ت وجو کرد که‬ ‫محور مقاومت تحت رهبری ای ران است و مقاومت نیز تنها‬ ‫موجودیت سیاسی در جهان است که سابقه نبرد موفقی ت امیز‬ ‫با تروریسم گروه های تکفیری را دارد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫امریکا ‪ ۱۳‬سال در افغانس��تان با طالبان جنگید‪ ،‬اما طالبان‬ ‫کماکان در ‪ ۹۰‬درصد این کشور باقی است‪ .‬ارتش امریکا نیز‬ ‫در حالی خاک افغانستان را ترک م ی کند که حضور طالبان در‬ ‫این کشور همچنان پررنگ است‪ .‬اما متحدان ای ران در محور‬ ‫مقاومت در سوریه‪ ،‬تجربه جدیدی از درگیری با تکفیری ها را‬ ‫نشان داده و بسیار موفق تر عمل کرده اند‪.‬‬ ‫عالوه بر این نکت��ه‪ ،‬امریکا ب رای ورود ب��ه ماجرا فاقد‬ ‫مشروعیت الزم است‪ ،‬چراکه هنوز از انان در ع راق به عنوان‬ ‫یک نیروی اشغالگر یاد م ی شود اما ای ران چنین خصوصیتی‬ ‫ندارد‪ .‬ای ران جنگ با رژیم صدام را در کارنامه خود دارد اما سابقه‬ ‫تجاوز به ع راق را ندارد و از این رو‪ ،‬نسبت به امریکا از مقبولیت‬ ‫بیشتری نزد افکار عمومی ع راق برخوردار است‪ .‬اما اینها همه‬ ‫ماجرا نیس��تند‪ .‬در بحث تبلیغاتی نیز بای��د کنکاش کرد تا‬ ‫فهمید علت پافشاری ب رای جلب همکاری ای ران با امریکا در‬ ‫موضوع ع راق چیست؟ یکی از اصل ی ترین سیاست های باراک‬ ‫اوباما‪ ،‬رئی س جمهور امریکا در حوزه خاورمیانه ایجاد اختالف‬ ‫میان شیعه و س��نی بوده اس��ت که اگر به انصاف قضاوت‬ ‫کنیم‪ ،‬به موفقی ت هایی نیز در این زمینه دست یافته است که‬ ‫اقدامات داعش از جمله انها به شمار م ی اید‪.‬‬ ‫بر فرض محال اگر امریکا موفق به جلب همکاری ای ران‬ ‫شود‪ ،‬به این ترتیب توانسته به هدف خود ب رای ایجاد اختالف‬ ‫میان شیعه و سنی نائل ش��ود‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬در این صورت‪،‬‬ ‫قوی ترین موجودیت ش��یعه یعنی ای ران با شناخته شده ترین‬ ‫دشمن اسالم یعنی امریکا متحد م ی شود‪ .‬این در حالی است‬ ‫که ای ران منادی وحدت اس�لامی در جهان اسالم است و در‬ ‫صورت همکاری ته ران و واشنگتن‪ ،‬از ای ران مشروعی ت زدایی‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬امریکای ی ها همچنان به دنبال تش��دید تعارض‬ ‫میان شیعه و سنی هس��تند و دام ها ب رای تحقق رویایشان‬ ‫گسترده اند‪ .‬امریکای ی ها اصال بدش��ان نم ی اید که به افکار‬ ‫عمومی اهل سنت گفته شود که ای ران شیعی‪ ،‬متحد امریکا‬ ‫کافر اس��ت؛ ان هم با ان بیان حماس��ی و فریبکارانه ای که‬ ‫واعظان تکفیری از ان برخوردارند‪ .‬این دام ی اس��ت که ب رای‬ ‫ش به زن��گ بود تا در ان گرفتار‬ ‫ای ران پهن کرده اند و باید گو ‬ ‫نشد‪ .‬پیشنهاد واشنگتن به ته ران رسیده است‪ .‬در عین حال‬ ‫دیپلمات های ای رانی هم در وین عالوه بر موضوع هسته ای‬ ‫پی رامون ع راق هم گویا گفت وگوهایی داشته اند اما پاسخ فعلی‬ ‫ته ران به واشنگتن منفی است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫حذف برخی چهره های نزدیک به ایران‬ ‫مانند وزیر ترابری عراق که به سوریه کمک‬ ‫کرد‬ ‫داستان یک اصرار‬ ‫سیاست‬ ‫مشارکت دادن اهل س�نت در دولت و‬ ‫تشکیل دولت وحدت ملی‬ ‫درباره همکاری با این کشور فکر کرد‪ ».‬این اظهارنظر موجب‬ ‫ی فراوانی مطرح ش��ود و البته اظهارنظرهایی‬ ‫شد تحلی ل ها ‬ ‫هم از واشنگتن به میان اید‪ .‬در مهمترین واکنش‪ ،‬جان کری‪،‬‬ ‫وزیر امور خارج��ه امریکا حضور داع��ش را یک تهدید علیه‬ ‫ع راق دانست و اعالم کرد‪« :‬امریکا اماده است در مورد ع راق‬ ‫با ای ران گفت وگو کند‪ ».‬وی در س��خنانش در مورد همکاری‬ ‫نظامی ای ران و امریکا گف��ت‪« :‬من هیچ چیز را غیرمحتمل‬ ‫نم ی دانم‪ .‬س��اعاتی پس از س��خنان جان کری‪ ،‬ژنرال جان‬ ‫کربی سخنگوی پنتاگون گفت‪« :‬هیچ طرحی ب رای رایزنی با‬ ‫ای ران در مورد اقدامات نظامی در ع راق وجود ندارد‪ .‬ما ای ران را‬ ‫همانند دیگر همسایگان ع راق ب رای ایفای نقشی سازنده در‬ ‫جهت حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت در ع راق در شرایطی‬ ‫که این کشور زمان سختی را م ی گذران د ترغیب م ی کنیم‪ .‬جن‬ ‫ساکی س��خنگوی وزارت خارجه امریکا نیز گفت که امریکا‬ ‫دولت ای ران را ب رای ایفای نقش��ی س��ازنده در ع راق ترغیب‬ ‫م ی کند‪ ».‬لیندس��ی گراهام‪ ،‬س��ناتور امریکایی هم در این‬ ‫مورد اظهار داشت‪« :‬ایاالت متحده ب رای جلوگیری از سقوط‬ ‫دولت ع راق به همکاری ای ران نیاز دارد و باید بدین منظور وارد‬ ‫گفت وگو با ای ران شود‪ ».‬وی افزود‪« :‬احتماال ب رای حفظ بغداد‬ ‫به کمک انها نیاز خواهیم داشت‪ .‬هرچند شاید این موضوع‬ ‫چندان ب رای امریکای ی ها جالب نباشد‪ ».‬در ادامه این واکنش ها‬ ‫رسانه های مهم غ ربی هم با تحلیل شرایط منطقه یک خط‬ ‫خبری مشترک را دنبال م ی کردند‪ .‬ای ران و امریکا با یکدیگر‬ ‫همکاری خواهند کرد‪ .‬روزنامه «گاردین» در این مورد نوشت‬ ‫که باتوجه به اینکه امریکا احتمال انجام حمالت هوایی علیه‬ ‫گروه های تروریست تکفیری در ع راق را رد نکرده و اخباری نیز‬ ‫درباره اعزام نیروهای ای رانی به ع راق به گوش م ی رسد‪ ،‬به نظر‬ ‫م ی رسد ایاالت متحده و ای ران به س��رعت در حال حرکت به‬ ‫سمت دفاع از ع راق در مقابل نیروهای افراط گرا هستند‪ .‬به باور‬ ‫این روزنامه‪ ،‬موضع گیری ها و اقدامات ای ران و امریکا در قبال‬ ‫اوضاع جاری در ع راق‪ ،‬بیانگر ان است که این دو کشور تا چه‬ ‫حد مسائل موجود در این کشور را جدی گرفته و بر ضرورت از‬ ‫میان بردن تهدید ناشی از ان تاکید دارند‪« .‬کریستین ساینس‬ ‫مانیتور» پا را از این هم فراتر گذاشته و از احتمال «اتحاد» ای ران‬ ‫و امریکا ب رای مبارزه با تروریس ت ها در ع راق سخن گفت‪ .‬این‬ ‫روزنامه نوشت‪« :‬با اعالم حکم جهاد از سوی مورد احترام ترین‬ ‫روحانی ش��یعه ع راق (ایت اهلل سیس��تانی)‪ ،‬به نظر م ی رسد‬ ‫تهدید تبدیل ش��دن بحران ع راق به منازعه ای گس��ترده در‬ ‫سراسر منطقه وجود دارد؛ اما این امر همچنین م ی تواند سبب‬ ‫برقراری یک همکاری غیرمعمول میان ای ران و امریکا شود‬ ‫که در زمینه مقابله با پیشروی شب ه نظامیان افراط گرا در ع راق‬ ‫از منفعت مشترکی برخوردار هس��تند‪ .‬در مجموع‪ ،‬ساینس‬ ‫مانیتور بر این باور است که ب رای نجات ع راق‪ ،‬همکاری ای ران‬ ‫و امریکا ضروری است‪».‬‬ ‫اما این پایان ماجرا نب��ود‪ .‬به رغم اعالم امادگی ضمنی‬ ‫حسن روحانی‪ ،‬مقامات نظامی و سیاس��ی دیگری از ته ران‬ ‫به مخالفت با ایده همکاری میان ای ران و امریکا ب رای حمله‬ ‫به ع راق پرداختند‪ .‬در مهمترین اظهارنظر رئیس س��تاد کل‬ ‫نیروهای مس��لح با بیان اینکه همکاری ای��ران و امریکا در‬ ‫ع راق هرگز اتفاق نم ی افتد گفته است‪« :‬به هیچ وجه نیرویی‬ ‫از ای ران به ع راق اعزام نم ی شود‪ ».‬همکاری ای ران و امریکا در‬ ‫ع راق هرگز اتفاق نم ی افتد و معنی ندارد‪ ».‬او ادامه داده است‪:‬‬ ‫«داعش تخم دو زرده ای است که هیالری کلینتون در منطقه‬ ‫ایجاد کرد و از کشورهای منطقه پول جمع کردند و زمینه سازی‬ ‫انجام دادند تا تکفیری و جوانان ب ی اطالع مسلمان که انگیزه‬ ‫جهادی داشتند را به منطقه بیاورند و تحت کنترل فرماندهان‬ ‫بعثی فرار کرده از ارتش ع��راق بگذارند‪ ».‬او ب��ا بیان اینکه‬ ‫جنایتکارانی که امروز خودشان توان جنگیدن ندارند جوانان ‪18‬‬ ‫تا ‪ 20‬ساله را از سراسر جهان به کار گرفته اند‪ ،‬ادامه داد‪« :‬داعش‬ ‫حرکت اس��رائیل و امریکا ب رای ایجاد حاش��ی ه ای امن ب رای‬ ‫صهیونیس ت ها در ب رابر نیروهای مقاومت در منطقه است‪».‬‬ ‫او افزوده است‪« :‬به هیچ وجه نیرویی از ای ران به ع راق‬ ‫اعزام نم ی شود و بعد از اعالم حکم جهاد ایت اهلل سیستانی و‬ ‫رهبری سن ی های ع راق جمعیت عظیم ی از جوانان ع راقی در‬ ‫صحنه حاضر و به سه دسته تقسیم شدند‪ ».‬در اظهار نظری‬ ‫دیگر علی شمخانی در پاس��خ به خبرهایی که رسانه های‬ ‫خارجی از همکاری ای ران و امریکا منتشر م ی کردند بیان این‬ ‫«موضوعات را با کارکرد روان��ی» ان را «کامال غیر واقعی»‬ ‫دانست‪ .‬شمخانی گفت‪« :‬استفاده از افراط گرایان خشن ب رای‬ ‫اعمال اراده امریکا در ب رابر خواست و اراده مردم ع راق و سوریه‬ ‫ضمن انکه چهره ای خشن و غی ر انسانی از اسالم ارائه م ی کند‬ ‫خطر بازگشت تروریس ت ها به کشورهای مجری سیاست های‬ ‫امریکا را کاهش می دهد‪.».‬‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫فراهم شده است‪ .‬باید به این نکته توجه کرد که چون سابقه‬ ‫همکاری ای ران و امریکا در گذش��ته وجود داشته‪ ،‬م ی‪‎‬توان از‬ ‫الگوهای این همکاری ها نیز استفاده کرد‪.‬‬ ‫برخی تحلیلگران معتقدند در صورتی که ایران و‬ ‫امریکا بر سر حل بحران عراق با یکدیگر مذاکره‬ ‫کنند‪ ،‬امریکا این مذاکره را به نفع خود تمام خواهد‬ ‫کرد‪ ،‬ایا با این تحلیل موافقید؟‬ ‫داعش برای امریکا‬ ‫تهدیداست‬ ‫اگر حمایت ای ران از امریکا در سال ‪ 2001‬منجر به‬ ‫مهار قدرت طالبان در منطقه شد و تنها دستاورد همکاری‬ ‫ای ران و امریکا از بین بردن این تهدید امنیتی در منطقه بود‪،‬‬ ‫ای ران به انچه از این همکاری م ی‪‎‬خواسته رسیده است؛ حتی‬ ‫اگر پس از این همکاری جورج بوش به تن��دی از ای ران نام‬ ‫ببرد‪ .‬به نظرم اینکه برخی تحلیلگران توقع داش��تند سطح‬ ‫دشمنی ای ران و امریکا پس از این همکاری به سطح دوستی‬ ‫ارتقا پیدا کند‪ ،‬دور از انتظار بوده اس��ت‪ .‬در مورد داعش نیز‬ ‫اوضاع به همین شکل اس��ت‪ .‬اکنون نیز اگر اتحادی میان‬ ‫ته ران ‪ -‬واش��نگتن ب رای حل بحران داعش شکل بگیرد و‬ ‫خطر امنیتی که از ع راق‪ ،‬ای ران را تهدید م ی‪‎‬کند رفع ش��ود‪،‬‬ ‫ممکن است قطعنامه‪‎‬های حقوق بشری علیه ایران صادر‬ ‫شود‪ ،‬اما انچه حاصل م ی‪‎‬ش��ود این است که داعش عقب‬ ‫رانده شده و ای ران در سوریه و ع راق نیز به هدف خود دست‬ ‫یافته است‪ .‬در این شرایط باز ای ران به نتیجه مطلوبی دست‬ ‫یافته که قابل توجه است‪.‬‬ ‫گفت وگو با علی ابوالفتح‬ ‫در مورد مذاکره ای ران و‬ ‫امریکا بر سر ع راق‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫یک بار در س�ال ‪ 2003‬ش�اهد گفت وگوهای‬ ‫ای�ران و امری�کا درباره ع�راق بودیم؛ ای�ن روزها‬ ‫دوباره بح�ث همکاری دو کش�ور درب�اره بحران‬ ‫داعش در عراق مطرح است‪ .‬به نظر شما با توجه‬ ‫به فضای فعل�ی و همچنی�ن با در نظ�ر گرفتن‬ ‫مذاکرات دوجانب ه‪‎‬ای که تهران ‪ -‬واشنگتن پیش‬ ‫از مذاکرات وین ‪ 5‬انجام دادند‪ ،‬ایا دو طرف بازهم‬ ‫در رابط�ه با موضوع�ی غی ر هس�ته‪‎‬ای مذاکرات‬ ‫دوجانبه خواهند داشت؟‬ ‫قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم م ی‪‎‬خواهم‬ ‫به دو فرضی ه ای که نس��بت به گروهک تروریستی داعش‬ ‫وجود دارد‪ ،‬اش��اره کنم‪ .‬فرضیه اول داعش را دشمن امریکا‬ ‫در منطقه م ی‪‎‬داند‪ .‬بر اساس این فرضیه هدف داعش مقابله‬ ‫با ایاالت متحده امریکا در منطقه است‪ .‬گروهک تروریستی‬ ‫داعش یا بقایای رژیم بعث ع راق در این چارچوب منافع امریکا‬ ‫در منطقه را تهدید م ی‪‎‬کند و به دنبال ان است تا نظمی که‬ ‫از دوران جورج بوش در منطقه حاکم ش��ده را برهم بزند‪ ،‬در‬ ‫نتیجه طبق این فرضیه داعش رو در روی ایاالت متحده قرار‬ ‫م ی‪‎‬گیرد‪ .‬بر اس��اس فرضیه دوم داعش بخشی از یک طرح‬ ‫بزرگ‪‎‬تر در منطقه است که از سوی امریکا هدایت م ی‪‎‬شود و‬ ‫هدفش تحکیم نظم امریکایی است‪ .‬به این ترتیب اگر فرض‬ ‫اول در مورد گروه تروریستی داعش مورد پذیرش قرار بگیرد‪،‬‬ ‫داعش هم دشمن ایاالت متحده و هم دشمن ای ران در منطقه‬ ‫به حساب خواهد امد و در این حالت این دو کشور باتوجه به‬ ‫دشمن مشترکی که در منطقه دارند به سمت برخورد با یک‬ ‫تهدید مشترک حرکت خواهند کرد‪ .‬اما اگر فرض دوم مورد‬ ‫پذیرش قرار گیرد‪ ،‬امکان همکاری بین ای ران و امریکا وجود‬ ‫نخواهد داشت‪ ،‬چون تکفیری ها ابزار امریکا در منطقه هستند‬ ‫و جایی ب رای مذاکره باقی نخواهد ماند‪ .‬با این تفاسیر تصور‬ ‫من این است که فرضیه اول بیش��تر با واقعیت همخوانی‬ ‫دارد‪ ،‬جریان‪‎‬ه��ای تندرویی که در ع راق ش��کل گرفته‪‎‬اند به‬ ‫همان اندازه که ای ران را تهدید م ی‪‎‬کنند ب رای ایاالت متحده‬ ‫در منطقه نیز تهدیدی جدی هس��تند‪ .‬به این ترتیب امکان‬ ‫مذاکره و هم��کاری ای ران و امریکا از ای��ن جهت که داعش‬ ‫دشمن مشترک ان‪‎‬ها است وجود دارد‪.‬‬ ‫ایا مذاکره و همکاری ایران با امریکا در مورد عراق‬ ‫‪2‬‬ ‫مذاکره ای�ران و امریکا بر س�ر حل بحران‬ ‫عراق که ب�ه تازگی با گس�ترش حمله گروهک‬ ‫تروریس�تی داع�ش در ش�مال این کش�ور به‬ ‫وجود امده‪ ،‬م�ورد توجه برخ�ی تحلیلگران و‬ ‫رس�انه‪‎‬های داخلی و خارجی قرار گرفته است‪.‬‬ ‫این همکاری موافق و مخالفانی دارد که هرکدام‬ ‫به طور جداگانه س�ابقه همکاری ایران و امریکا‬ ‫را در مالحظات خود لح�اظ م ی کنند‪ .‬امیرعلی‬ ‫ابوالفتح‪ ،‬کارشناس خاورمیانه از دسته موافقان‬ ‫این همکاری است و معتقد است که مذاکره ایران‬ ‫و امریکا در م�ورد بحران اخیر ع�راق‪ ،‬اتحادی‬ ‫تاکتیکی برای رس�یدن به هدفی اس�تراتژیک‬ ‫(مهار و عقب رانده ش�دن داع�ش) خواهد بود‪.‬‬ ‫او در گفتگ�و ب�ا مثل�ث م ی‪‎‬گوید نبای�د تصور‬ ‫ش�ود که اگر ایران و امریکا بر س�ر حل بحران‬ ‫ع�راق همکاری کنن�د به وجه�ه ضد امریکایی‬ ‫ایران ضرب�ه وارد م ی‪‎‬ش�ود‪ ،‬ب ه خص�وص اینکه‬ ‫این هم�کاری م ی‪‎‬تواند با توجه ب�ه ض رب ه‪‎‬ای که‬ ‫گروه‪‎‬های تکفیری به چهره اسلام م ی‪‎‬زنند‪ ،‬به‬ ‫زدودن ناپاک ی‪‎‬ها و ترمیم چهره اسالم کمک کند‪.‬‬ ‫از دی�دگاه رئالیس�تی م ی‪‎‬توان�د به نف�ع ایران و‬ ‫منطقه تمام شود؟‬ ‫در بیانی ه‪‎‬هایی که داعش تاکنون منتش��ر کرده‪،‬‬ ‫ای ران در صدر توجه ای��ن گروه قرار دارد‪ .‬درس��ت بر عکس‬ ‫القاعده که چنین توجهی به ای ران را در برنامه خود نداشت‪.‬‬ ‫گروهک تروریستی داعش هدفگذاری کرده است که با ای ران‬ ‫چه در سوریه‪ ،‬چه در ع راق و چه داخل ای ران مقابله کند و به‬ ‫این ترتیب مقابله با داعش ضرورت امنیتی فوری ب رای ای ران‬ ‫است که باید در این رابطه از هر ابزاری استفاده کند‪ .‬در این‬ ‫شرایط اگر امریکا خودش را متحد ای ران م ی‪‎‬داند باید دست‬ ‫دوستی به سمت ای ران دراز کند‪ .‬این روزها نشانه هایی ب رای‬ ‫اتحاد از سوی این کش��ور دیده م ی شود‪ .‬همچنین امریکا و‬ ‫دولت ای ران ب رای حل این بحران اعالم امادگی کرده‪‎‬اند و به‬ ‫نظر م ی‪‎‬رس��د زمینه ش��کل گیری اتحاد بین این دو کشور‬ ‫ایا مذاک�ره و همکاری ای�ران با امری�کا به چهره‬ ‫ارزش�ی و ضد امریکایی ایران در منطقه خدش�ه‬ ‫نخواهد زد؟‬ ‫امریکا از دید ای ران‪ ،‬مطلق بد نیست‪ .‬ای ران نسبت‬ ‫به برخی اضالع عملکرد امریکا موضع دارد نه همه عملکرد‬ ‫این کشور‪ .‬زمانی هست که ای ران درم ی‏یابد باید با توجه به‬ ‫منفعت ملی خود نسبت به عملکرد امریکا ان هنگام که به‬ ‫ضرر ای ران در منطقه است‪ ،‬موضع گیری کند‪ .‬به همین اندازه‬ ‫ای ران در صورتی که عملکرد امریکا را به نفع خود در منطقه‬ ‫ارزیابی کند م ی‪‎‬تواند با این کش��ور متحد شود‪ .‬نباید تصور‬ ‫شود که اگر ای ران و امریکا بر سر حل بحران ع راق همکاری‬ ‫کنند به وجهه ضدامریکایی ای ران ضربه وارد م ی‪‎‬ش��ود‪ ،‬به‬ ‫خصوص اینکه این هم��کاری م ی‪‎‬تواند با توجه به ضربه‪‎‬ای‬ ‫که گروه‪‎‬ه��ای تکفیری به چهره اس�لام م ی‪‎‬زنند‪ ،‬به زدودن‬ ‫ناپاک ی‪‎‬ها و ترمیم چهره اسالم کمک کند‪ .‬با این همه امکان‬ ‫اتحاد تاکتیکی ب رای رس��یدن به هدفی استراتژیک‪ ،‬چهره‬ ‫ای ران را در منطقه تخریب نخواهد کرد‪.‬‬ ‫در حال حاض�ر گروه‪‎‬های داخلی ای�االت متحده‬ ‫نس�بت به همکاری های نزدیک تر این کشور با‬ ‫ایران در حوزه‪‎‬های مختلف چه رویکردی دارند؟‬ ‫گروهی در ایاالت متحده معتقد هستند که انچه‬ ‫ب رای امریکا تهدید امنیتی به حس��اب م ی‪‎‬ای��د توانمندی‬ ‫هسته‪‎‬ای ای ران اس��ت‪ .‬در نتیجه تالش م ی‪‎‬کنند با اقدامات‬ ‫ای ران در زمینه هسته ای از طریق اعمال تحریم‪‎‬های سنگین‬ ‫و برخوردهایی که تاکنون شاهد ان بودیم به مقابله بپردازند‪.‬‬ ‫اما برخی دیگ��ر اکنون گروه ه��ای تروریس��تی در منطقه‬ ‫خاورمیانه را تهدیدی امنیتی ب رای امریکا م ی‪‎‬دانند و معتقد‬ ‫هستند که ای ران تا رسیدن به توانمندی تسلیحاتی هسته ای‬ ‫راه درازی در پیش دارد‪ .‬در نتیجه موافق همکاری دو کشور‬ ‫جهت مقابله با این گروه‪‎‬های تروریس��تی‪ ،‬از جمله داعش‬ ‫هستند‪ .‬گروه اول از این حیث که ای ران را تهدید اصلی ب رای‬ ‫امنیت امری��کا م ی‪‎‬دانند‪ ،‬مخالف هم��کاری امریکا و ای ران‬ ‫هستند اما گروه دوم از پیشنهاد همکاری استقبال م ی‪‎‬کنند‪ .‬با‬ ‫این همه باراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهور امریکا اکنون تشخیص‬ ‫داده اس��ت که خطر اصلی در منطقه‪ ،‬گروه‪‎‬های تروریستی‬ ‫هستند که امنیت این کشور را در منطقه تهدید م ی‪‎‬کنند و از‬ ‫این رو اعالم امادگی کرده تا با ای ران بر سر حل این بحران به‬ ‫مذاکره بنشینند‪.‬‬ ‫امریکا می‏خواهد از نقش ایران در منطقه‬ ‫به نفع خود بهره ببرد‬ ‫فالحتپیشهدرگفت وگوبامثلث‬ ‫با توجه به اینکه اختلاف ایران و امریکا تنها‬ ‫محدود به مس�اله هسته‪‎‬ای نیس�ت‪ ،‬ایا مذاکره‬ ‫و همکاری دو کش�ور در مورد بح�ران اخیر عراق‬ ‫م ی‪‎‬تواند گزینه مناس�بی برای ورود به مذاکراتی‬ ‫غیرهسته‪‎‬ای باشد؟‬ ‫ای ران و امریکا دو راهبرد اصلی و رقیب در منطقه‬ ‫را هدایت م ی‪‎‬کنند‪ .‬راهبرد ایاالت متحده در منطقه همواره‬ ‫اسرائیل محور بوده و سند چشم انداز بیست ساله ای ران نیز‬ ‫محور متقابل با امریکا است‪ .‬این تقابل راهبردی جدی است‪.‬‬ ‫در مذاکرات هس��ته‪‎‬ای نیز هر دو طرف عمال یکدیگر را به‬ ‫عنوان قدرت های منطقه‪‎‬ای به رسمیت شناخته‪‎‬اند و باتوجه‬ ‫به این تقابل راهبردی جدی اگر ای ران بر سر موضوع ع راق با‬ ‫امریکا وارد مذاکره شود‪ ،‬پیش از انکه در مذاکرات هسته‪‎‬ای‬ ‫به توافقی دست یابد‪ ،‬اشتباه است‪.‬‬ ‫گفت وگوی مس�تقیم ایران و امریکا بر س�ر حل‬ ‫بحران ع�راق در منطقه چه تاثی�ری م ی‏تواند بر‬ ‫نقش منطقه ای ایران داشته باشد؟‬ ‫ممکن است رویکرد امریکا در خصوص همکاری‬ ‫با ایران در مورد بحران اخیر عراق پس از گذشت‬ ‫یک دهه تغییر کرده باشد؟‬ ‫امریکا هیچ گاه نقش ای��ران در منطقه را مثبت‬ ‫تلقی نکرده در حالی که نقش ای ران واقعی و غیرقابل انکار‬ ‫بوده است‪ .‬این کشور همواره بهره گیری از حضور ارزان ای ران‬ ‫را دنبال کرده است‪.‬‬ ‫باوجودی که جمهوریخواهان امریکا در مقایسه‬ ‫با دموکرات‪‎‬ها همواره نگاه بدبینانه تری به ایران‬ ‫داش�ته‪‎‬اند اما اخیرا ش�اهد خوش بینی برخی از‬ ‫اعضای این جریان در رابطه با گفتگوهای تهران‪-‬‬ ‫واشنگتن پیرامون موضع عراق هستیم‪ .‬دلیل این‬ ‫تغییر موضع چیست؟‬ ‫ابتدا توجه داشته باش��ید که رابطه ای ران و امریکا‬ ‫از ‪ 35‬سال گذشته قطع ش��ده و به هر حال ‪ 35‬سال قطعی‬ ‫ارتباط بین این دو کشور‪ ،‬رابطه را تبدیل به جوالنگاه الب ی‪‎‬ها‬ ‫و نفوذ تندروهای داخلی و خارجی کرده اس��ت‪ .‬گذشته از ان‬ ‫امریکا همواره ای ران را مانعی استراتژیک در منطقه پنداشته‬ ‫و راهبردهای امریکا در این مدت نوعی تقابل راهبردی بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬به تازگی و به س��ختی پس از رایزن ی‪‎‬های اوباما در‬ ‫پارلمان این حالت تقابلی به حالت تعلیق درامده است‪ .‬البته‬ ‫این به معنای پایان دشمن ی‪‎‬ها نیست‪ .‬البی قدرتمند اسلحه‬ ‫و صهیونیس��م همچنان علیه ای ران وجود دارد‪ .‬حال کابینه‬ ‫دموکرات امریکا به این نتیجه رس��یده که راه دیپلماسی را‬ ‫ب�رای مذاک�رات غی ر هس�ته‪‎‬ای‪ ،‬امری�کا‬ ‫ابتدا باید حقوق هس�ته‏ای ایران را به رسمیت‬ ‫بشناس�دمذاک رات دو جانبه ای ران و امریکا پیش‬ ‫از اغ�از مذاکرات هس�ته‪‎‬ای وی�ن ‪ 5‬و همچنین‬ ‫حرف و حدی ث‪‎‬ه�ا پیرامون احتم�ال گفت وگوی‬ ‫دو طرف بر سر مس�اله ع راق و گسترش تحرکات‬ ‫گروهکتروریستیداعشدراینکشور‪،‬اکنوناین‬ ‫پرسشرامطرحم ی‪‎‬کندکهایاته ران‪-‬واشنگتندر‬ ‫حال گام برداشتن به سمت همکاری های بیشتر‬ ‫و عادی شدن نس�بی روابط هس�تند‪ .‬به موازات‬ ‫پی ش روی بحران عراق‪ ،‬امریکا به صورت رس�می‬ ‫و ایران ب ه صورت تلویحی برای مذاکره با یکدیگر‬ ‫بر س�ر حل بحران اعالم امادگی کرده‪‎‬اند‪ .‬برخی‬ ‫تحلیلگ ران حل بح ران ع راق را ب رای ای ران و امریکا‬ ‫هدفی مشترک ارزیابی م ی‪‎‬کنند که م ی تواند این‬ ‫دو کش�ور را برای مبارزه با داعش سر میز مذاکره‬ ‫بنش�اند اما برخی دیگر‪ ،‬تنها «مذاکره هسته‪‎‬ای‬ ‫را به عنوان معیار اصلی تعامل و تقابل با امریکا»‬ ‫مورد توجه ق�رار م ی‪‎‬دهند‪ .‬دیدگاه حش�م ت‪‎‬اهلل‬ ‫فالح ت پیش�ه‪ ،‬نماینده س�ابق مجلس ش�ورای‬ ‫اسالمی و تحلیلگر مس�ائل بی ن الملل‪ ،‬به گروه‬ ‫دوم تحلیلگ ران نزدی ک تر است‪ .‬او معتقد است که‬ ‫اگر ای ران بتواند سد جدی تحری م‪‎‬ها را در مذاک رات‬ ‫هس�ته‪‎‬ای بش�کند‪ ،‬ان هنگام م ی تواند بر س�ر‬ ‫مسائلی غی ر هسته ای با امریکا مذاکره کند‪ ،‬در‬ ‫غیراینصورتمذاکرهباکشوریکهدرشکل گیری‬ ‫گروهکیمانندداعشتاثیرگذاربوده‪،‬اشتباهاست‪.‬‬ ‫فالحت پیشه در گفت وگو با مثلث تاکید م ی کند‬ ‫که تیم مذاکره کننده هس�ته‪‎‬ای‪ ،‬دستوری برای‬ ‫مذاکره غیرهس�ته ای با امریکا ندارد و بهتر این‬ ‫است که هیچ عاملی ایران را از موضوع اصلی که‬ ‫همان مذاک رات هسته‪‎‬ای است دور نکند‪.‬‬ ‫با گذر زمان و باتوجه به ب ی ثبات��ی خاورمیانه رویکرد خود را‬ ‫نسبت به ای ران تغییر داده اند‪ .‬به عبارتی بی ثباتی خاورمیانه‬ ‫موضع انها را تعدیل کرده است‪ .‬حتی م ی‏توان مدعی شد که‬ ‫مواضع نرم ای ران در مقایسه با رهب ران تندرو سلفی و تکفیری‬ ‫دی��دگاه برخ��ی جمهوری خواهان را‬ ‫تحت تاثیر خود قرار داده و مواضع تند‬ ‫انها را تعدیل کرده است‪.‬‬ ‫ایا ممک�ن اس�ت مذاک�ره ایران‬ ‫و امری�کا ب�ه چه�ره ارزش�ی و‬ ‫ضدامریکای�ی ای�ران در منطق�ه‬ ‫اسیب بزند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫ب رای ارتباط با ای ران تقویت کند و این راه را به عنوان سیاست‬ ‫عملی در حوزه دیپلماتیک پیش گرفته است‪ .‬همچنین به‬ ‫موازات ان معتقد است که نم ی‪‎‬توان ای ران را به عنوان قدرت‬ ‫منطقه‪‎‬ای نادیده گرفت‪ .‬با این همه جمهوری خواهان امریکا‬ ‫بله‪ .‬هم��کاری ب��ا امریکا‬ ‫که همواره مخالف ای��ران‪ ،‬مقاومت‬ ‫و دموکراس��ی خواهی در خاورمیان��ه‬ ‫بوده اس��ت به چه��ره ضدامریکایی‬ ‫ای ران اس��یب م ی‪‎‬زند‪ .‬بناب راین ای ران‬ ‫باید ب رای حل بح��ران ع راق در قالب‬ ‫مکانیزم‏های منطق��ه‪‎‬ای جهت رفع‬ ‫مش��کالت و بحران اق��دام کند تا در‬ ‫این صورت سازمان‪‎‬های بی ن المللی‬ ‫و دیگر کش��ورها نیز به ایفای نقش‬ ‫بپردازند‪ .‬در نهایت به نظر من دلیلی‬ ‫ن��دارد وقت��ی تحریم‪‎‬ها علی��ه ای ران‬ ‫همچن��ان ادامه دارد و تروریس��م در‬ ‫منطقه از طریق پول نفت تقویت م ی‪‎‬شود انگاه ای ران با امریکا‬ ‫در مورد ع راق مذاکره کند‪ .‬بدون شکستن جدی سد تحریم‪‎‬ها‬ ‫هرگونه ورود به مذاکرات این چنینی ب رای ای ران چالش��ی از‬ ‫جنس تباهی است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اعتق��اد من بر این اس��ت که تیم مذاک��ره کننده‬ ‫هسته‪‎‬ای دستوری ب رای مذاکره غیرهس��ته‪‎‬ای ندارد‪ .‬چون‬ ‫موضوع هسته‪‎‬ای به عنوان معیار اصلی تعامل و تقابل بین‬ ‫ای ران و امریکا مطرح و پررنگ است‪ .‬ای ران نسبت به همکاری‬ ‫با امریکا ب ی اعتمادی جدی دارد‪ .‬به عنوان مثال در سال ‪2001‬‬ ‫پس از انکه ای ران و امریکا بر سر سرنگونی طالبان با یکدیگر‬ ‫همکاری و مذاکره داشتند ای ران از سوی این کشور به عنوان‬ ‫محور شرارت در جهان معرفی شد‪ .‬دو سال بعد یعنی در سال‬ ‫‪ 2003‬نیز با وجود همکاری اطالعاتی و لجس��تیکی ای ران با‬ ‫امریکا و در پی ان جلوگیری از افزایش شمار تلفات نیروهای‬ ‫امریکایی در ع راق‪ ،‬سلس��له قطعنامه‪‎‬هایی از سوی شورای‬ ‫امنیت و با فشار و تاکید این کشور علیه ای ران صادر شد که‬ ‫کم کم منجر به وضع تحریم‪‎‬های‬ ‫مختلف علیه ای ران ش��د‪ .‬ای ران از‬ ‫همکاری با امریکا در دو یا س��ه‬ ‫موردی که تجربه ک��رده نتیجه‬ ‫الزم را نگرفت��ه اس��ت‪ .‬ای ران ی‪‎‬ها‬ ‫نسبت به همکاری امریکا شبهه‬ ‫دارند‪ .‬از طرفی قرار نیست ای ران‬ ‫هزینه مقابله با جریانی که امریکا‬ ‫در ظه��ور و تقوی��ت ان نق��ش‬ ‫داش��ته را پرداخت کند‪ .‬همانطور‬ ‫که ‪20‬سال گذشته طالبان بدون‬ ‫نقش و نفوذ امریکا شکل نگرفت‬ ‫داعش امروز نیز ب��دون نقش و‬ ‫نفوذ امریکا شکل نگرفته است‪.‬‬ ‫داعش بخش القاعده گری تحت‬ ‫کنترل امریکا در خاورمیانه است‬ ‫که ام��روز ب��رای این کش��ور در‬ ‫منطقه تبدیل ب��ه تهدید امنیتی‬ ‫شده است‪ .‬من معتقدم اگر ای ران‬ ‫با امریکا بر سر حل بحران ع راق‬ ‫وارد گفت وگو شود این امریکا است که از نقش ای ران استفاده‬ ‫کرده و این همکاری و گفت وگو را به نفع خود تمام م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫در این صورت خطوط گس��ل در منطقه ب��رای ای ران باقی‬ ‫خواهند ماند‪ .‬فعال بهتر این است که هیچ عاملی ای ران را از‬ ‫موضوع اصلی که همان مذاکرات هسته‪‎‬ای است دور نکند‪.‬‬ ‫اگر امریکای ی ها حقوق هس��ته‪‎‬ای ای��ران را در مذاکرات به‬ ‫رسمیت بشناسند‪ .‬در ان هنگام ای ران م ی‪‎‬تواند با خیال اسوده‬ ‫در مورد س��ایر موارد مورد اختالف با امریکا نیز وارد مذاکره‬ ‫شود‪ ،‬در غیر این صورت مذاکره با امریکا اشتباه خواهد بود‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫توافق در ژوئیه یا تمدید یک ماهه‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪4‬‬ ‫پیشنهادهای ایران و ‪ 5+1‬با یکدیگر شامل چه مواردی است‬ ‫«مذاکرات هسته ای تمدید خواهد شد؛ البته نه شش‬ ‫ماه بلکه فقط به م��دت چهار هفته»؛ ای��ن مهمترین خبر‬ ‫تایی د نشده ای است که پس از پایان وین ‪ 5‬به صورت سینه‬ ‫به سینه در میان خب رنگاران حاضر در محل مذاکرات منتقل‬ ‫م ی شد‪ .‬هیچ کدام از مقامات رسمی این خبر را تایید نکردند و‬ ‫در حالی که تالش ها ب رای رسیدن به توافق جامع در ‪ 20‬ژوییه‬ ‫هدف گذاری ش��ده‪ ،‬تیم مذاکره کننده ای رانی اتریش را ترک‬ ‫کرده اس��ت؛ مذاکرات نف س گیر و سختی که چانه زن ی های‬ ‫فراوانی را به همراه داشته اما هنوز نتیجه ای از ان به بیرون‬ ‫درز نکرده است‪.‬‬ ‫خبرگزاری رویترز در دومین روز از مذاکرات نوشته بود‪:‬‬ ‫«احتمال انکه ای ران در پی تمدید مهلت دستیابی به توافق‬ ‫نهایی ب ر اید رو به افزایش اس��ت‪ .‬با این همه مقامات غربی‬ ‫اصرار دارند که در مذاکرات همچنان بر تاریخ ‪ 20‬ژوئیه تمرکز‬ ‫شود‪ ».‬یک مقام امریکایی هم گفته بود که به نفع هیچ کس‬ ‫نیست که زمان مذاکرات تمدید شود‪ .‬مایکل مان‪ ،‬سخنگوی‬ ‫کاترین اش��تون به خبرنگاران گفت که مذاکرات متمرکز بر‬ ‫«متنی ا ست که م ی تواند بخش��ی از توافق نهایی باشد‪».‬‬ ‫او گفت‪« :‬ما قطعا بسیار واقع گرا هستیم و امیدواریم طرف‬ ‫ای رانی هم واقع گرا باش��د‪ ».‬او گفت که به نظرش مس��ائل‬ ‫دارد رو به جلو پیش م ی رود‪ .‬رویترز‪ ،‬همچنین نوش��ته بود‪:‬‬ ‫«نشانه ها از نشست ژنو حاکی از ان است که امیدهایی درباره‬ ‫اثربخش بودن مذاکرات ب رای دستیابی به توافق جامع نهایی‬ ‫به صورت محافظه کارانه ای وجود دارد‪».‬‬ ‫ویلیام هیگ‪ ،‬وزیر ام��ور خارجه بریتانیا نیز در پارلمان‬ ‫این کشور گفته بود که مهم اس��ت که مذاکرات تا پیش از‬ ‫‪ 20‬ژوئیه پیشرفت بزرگی داشته باشد و این امر نیازمند رویکرد‬ ‫واقع گرایانه تر ای ران در مذاکرات‪ ،‬نسبت به انچه در ماه های‬ ‫اخیر شاهد بودیم است‪ .‬خبرگزاری شینهوا به نقل از نماینده‬ ‫چین در مذاکرات ای ران و گروه ‪ 5+1‬گزارش داد؛ دس��تیابی‬ ‫به توافق تا ضرب االجل ‪ 20‬ژوئیه ضروری اس��ت و ظرفیت‬ ‫غن ی سازی ای ران اصل ی ترین مساله در این مذاکرات است‪.‬‬ ‫وانگ چون‪ ،‬نماینده چین در مذاکرات هسته ای ای ران‬ ‫در گفت وگو ب��ا خبرن��گاران اظهار کرد‪« :‬حصول س��ازش‬ ‫و مصالحه ب رای دس��تیابی به یک توافق ت��ا ضرب االجل‬ ‫‪ 20‬ژوئیه ضروری اس��ت‪ ».‬وانگ چون در سخنانش افزود‪:‬‬ ‫«یک بازی فوتبال م ی تواند برنده و بازنده داشته باشد اما در‬ ‫مذاکرات وضعیت برد‪ -‬برد و مصالحه مهمترین چیز است‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به س��والی در مورد بازط راحی راکتور اب‬ ‫سنگین اراک که پلوتونیوم کمتری را تولید خواهد کرد‪ ،‬گفت‬ ‫که این تغییر نشان دهنده حس��ن نیت ای ران ی ها ب رای حل‬ ‫مساله است‪ .‬حجم پلوتونیوم ی که در راکتور اراک م ی تواند‬ ‫تولید ش��ود یکی از موارد اختالفی مذاکرات هسته ای ای ران‬ ‫بود که این کش��ور به منظور رف��ع نگران ی های غرب اعالم‬ ‫کرد با باز ط راحی این راکتور حج��م این پلوتونیوم را کاهش‬ ‫خواهد داد‪.‬‬ ‫تیم ایرانی در وین‬ ‫این دور از مذاکرات هسته ای در وین در حالی از دوشنبه‬ ‫هفته گذش��ته در وین اغاز ش��د که محمد ج��واد ظریف‪،‬‬ ‫«س��یدعباس ع راقچی» معاون امور حقوقی و بی ن المللی‪،‬‬ ‫«مجی��د تخت روانچی» مع��اون اروپا و امری��کا و «حمید‬ ‫بعیدی نژاد» مدیرکل سیاسی و بی ن المللی وزارت امورخارجه‪،‬‬ ‫«داوود محمدنیا» مشاور وزی رامور خارجه‪« ،‬محمد امیری»‬ ‫مدیرکل امور پادمان های س��ازمان ان��رژی اتم ی و «پژمان‬ ‫رحیمیان» مدیرکل حوزه ریاست سازمان انرژی اتمی‪ ،‬اعضای‬ ‫تیم مذاکره کننده هس��ته ای ای ران را تشکیل م ی دادند‪ .‬یک‬ ‫تیم از مش��اوران حقوقی از جمله «امیرحسین زمان ی نیا» و‬ ‫«جمش��ید ممتاز» نیز تیم مذاکره کننده ای رانی را همراهی‬ ‫م ی کردند‪.‬‬ ‫جدی ترین اختالف در مذاکرات وین‬ ‫ی��ک منب��ع رس��می فرانس��وی در زم��ان مذاکرات‬ ‫هس��ته ای ای ران و گروه ‪ 5+1‬در وین‪ ،‬به شرق االوسط اعالم‬ ‫کرد‪«:‬چنانچه ای ران به دس��تیابی به تواف��ق نهایی تمایل‬ ‫دارد باید «امتیازات اساس��ی» بدهد‪ ».‬این منبع فرانس��وی‬ ‫مدعی ش��ده بود‪« :‬پاریس معتقد اس��ت که ای ران باید ب رای‬ ‫مسالمت امیز بودن برنامه های هسته ای خود ضمانت های‬ ‫کافی بدهد‪ .‬پاریس با رسیدن به توافق درباره ب رنامه هسته ای‬ ‫ای ران با هر شرط و شروطی مخالف است بلکه عدم رسیدن‬ ‫به توافق را به توافق بد ترجیح م ی دهد‪ ».‬پیش از این لورن‬ ‫فابیوس‪ ،‬وزی��ر امور خارجه فرانس��ه گفته بود ک��ه «تعداد‬ ‫س��انتریفیوژها موضوع اصل��ی مورد اخت�لاف در مذاکرات‬ ‫است‪».‬‬ ‫به گفته فابیوس «پیش��نهاد ‪ 5+1‬ب��ه ای ران چند صد‬ ‫سانتریفیوژ است‪ ،‬اما ای ران خواستار چندصد هزار سانتریفیوژ‬ ‫است‪ ».‬نش��ریه فرانس��وی «ژورنال دو دیمانش» هم طی‬ ‫گزارش��ی به وجود اختالفات می��ان ای ران و گ��روه ‪ 5+1‬در‬ ‫موضوع هسته ای پرداخته و نوشته بود‪« :‬ای ران خواستار حفظ‬ ‫حق غن ی سازی خود است و تمام ی گفت وگوها حول سطح‬ ‫مجاز [این غن ی سازی] صورت م ی گیرد‪».‬‬ ‫«فرانسوا کلمانسو»‪ ،‬نویسنده این گزارش افزوده بود‬ ‫در تواف��ق موقت ص��ورت گرفته میان ای��ران و قدرت های‬ ‫بزرگ در ماه نوامبر گذشته‪ ،‬پی ش بینی شده بود که در ازای‬ ‫توقف فعالی ت های هس��ته ای بحث ب رانگیز ای ران‪ ،‬برخی از‬ ‫تحریم های اعمال ش��ده از س��وی اتحادیه اروپا و امریکا بر‬ ‫این کش��ور به حالت تعلیق درایند؛ اما این ایده خوبی ب رای‬ ‫رسیدن به توافق جامع تا ‪ 20‬ژوئیه بود که به غرب ی ها امکان‬ ‫بررس��ی تعهدات دائم ی ای ران و به ای ران امکان بهره مندی از‬ ‫لغو تحریم های اقتصادی را م ی داد‪.‬‬ ‫این نش��ریه فرانس��وی در ادامه به نق��ل از یک منبع‬ ‫فرانسوی نزدیک به این پرونده م ی نویسد‪« :‬ای ران ی ها بازی‬ ‫کرده ان��د‪ .‬انها غن ی س��ازی اورانیوم به تعلی��ق دراورده اند و‬ ‫اژانس بی ن الملل انرژی اتم��ی از انها ب رای پایبندی و اجرای‬ ‫تعهداتش��ان تش��کر کرد‪ .‬ای ران م ی خواهد حق غن ی سازی‬ ‫خود را حفظ کند و تمام ی گفت وگوها حول سطح مجاز [این‬ ‫غن ی س��ازی] صورت م ی گیرد‪ ،‬حال انکه اس��رائیل امیدوار‬ ‫است که ظرفیت استانه [تسلیحاتی شدن] ای ران در ارتباط با‬ ‫دستیابی به سالح هسته ای‪ ،‬ب رای همیشه از بین برود که به‬ ‫عقیده این منبع فرانسوی «این هدف محقق نشده است»‪.‬‬ ‫اختالف میان ایران و امریکا‬ ‫این گزارش در حالی است که خبرگزاری اسوشیتدپرس‬ ‫به نقل از دو دیپلمات غربی گ��زارش داده بود‪« :‬در مذاکرات‬ ‫میان معاون وزیر خارجه امری��کا با همتای ای ران ی اش در ژنو‬ ‫اختالفات زیادی حل نشده باقی مانده بود‪ ».‬این دو دیپلمات‬ ‫غربی در گفت وگو ب��ا خبرگزاری اسوش��یتدپرس گفته اند‪:‬‬ ‫«مذاکرات اخیر مقامات ارش��د ای ران و امریکا که به منظور‬ ‫هموار کردن مسیر دستیابی به یک توافق هسته ای انجام‬ ‫شده بود تنها اختالفات بزرگ میان دو کشور را برجسته کرده‬ ‫است‪ ».‬اسوشیتدپرس اورده است که حتی در صورت بهتر‬ ‫ش��دن روابط میان ای ران و امریکا ب رای ح��ل بحران ع راق‬ ‫چنین اتفاقی نم ی تواند مذاکرات سخت میان این کشورها‬ ‫را ب رای دستیابی به توافقی بر س��ر برنامه هسته ای ته ران‬ ‫راحت تر کند‪.‬‬ ‫این خبرگ��زاری در ادامه به نقل از ای��ن دیپلمات های‬ ‫غربی اورده است که تعداد س��انتریفیوژهای ای ران‪ ،‬ظرفیت‬ ‫غن ی سازی اورانیوم در این کش��ور‪ ،‬تاسیسات فردو و راکتور‬ ‫اب سنگین اراک از اختالفات اصلی میان ای ران و گروه ‪5+1‬‬ ‫است‪ .‬امریکا از ای ران م ی خواهد تا تنها از چندصد سانتریفیوژ‬ ‫برخوردار باش��د و ظرفیت غن ی س��ازی خود را محدود کند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که ای ران هم اکنون حدود بیس��ت هزار‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫سانتریفیوژ در اختیار دارد و خواستار افزایش و ارتقای برخی از‬ ‫این سانتریفیوژهاست‪.‬‬ ‫نامه کنگره به اوباما‬ ‫در اس��تانه برگزاری مذاکرات‪ ،‬کنگ��ره امریکا در مورد‬ ‫توافق با ای ران‪ ،‬به اوباما نامه نوش��ت وخواس��تار رایزنی کاخ‬ ‫سفید پیش از توافق نهایی هسته ای با ای ران شد‪.‬‬ ‫اعضای جمهوریخواه و دموکرات کمیته روابط خارجی‬ ‫مجلس نمایندگان امریکا خواس��تار رایزنی و تعامل بیشتر‬ ‫کاخ س��فید با قوه مقننه پیش از توافق نهایی واشنگتن با‬ ‫ای ران شدند‪« .‬اد رویس»‪ ،‬رئیس کمیته روابط خارجی مجلس‬ ‫نمایندگان امریکا و الیوت انجل عضو دموکرات این کمیته‬ ‫در حال جمع اوری امضای نمایندگان ب رای نامه ای خطاب به‬ ‫باراک اوباما رئی س جمهوری این کشور هستند که در ان اشاره‬ ‫شده هر توافقی که به لغو تحریم های ای ران منجر شود باید‬ ‫به تایید کنگره برسد‪.‬در این نامه همچنین امده است‪« :‬در‬ ‫حالی که تصمیم های بسیار مهم ی با پیامدهای چشمگیر‬ ‫در حوزه امنیت ملی گرفته م ی شود‪ ،‬همکاری بیشتر کنگره‬ ‫و قوه مجریه ضروری اس��ت به ویژه با در نظر گرفتن اینکه‬ ‫لغو دائ��م تحریم ها به تایی��د کنگره نیاز دارد‪ ».‬بر اس��اس‬ ‫این گزارش‪ ،‬دولت امریکا اعالم کرده اس��ت خ��ود را به لغو‬ ‫تحریم های مرتبط با ب رنامه هسته ای ای ران به عنوان بخشی‬ ‫از توافق متعهد م ی داند‪ ،‬اما اعض��ای کنگره معتقدند دولت‬ ‫امریکا پیش از لغو دائم تحریم ها بای��د این امر را به اطالع و‬ ‫تایید کنگره برساند‪ .‬اعضای کنگره م ی گویند در شرایطی که‬ ‫ضرب االجل ‪ 20‬ژوئیه نزدیک است؛ امیدواریم دولت امریکا‬ ‫با کنگره در م��ورد حوزه پذیرش لغ��و تحریم ها رایزن ی های‬ ‫بنیادینی را ترتیب دهد‪.‬‬ ‫«جان کری»‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا پیش از این گفته‬ ‫بود دولت باید نظر قوه مقننه را ب رای لغو تحریم ها جلب کند‪.‬‬ ‫اوباما مجبور به نوشیدن جام زهر می شود‬ ‫خبرگزاری رویت��رز در مطلبی به قل��م «جان کمپ»‬ ‫با عنوان «ش��اید امریکا در مورد ای ران مجبور به نوش��یدن‬ ‫جام زهر شود» به تحلیل مذاکرات پیش روی ای ران و امریکا‬ ‫پرداخته ب��ود‪ .‬در این تحلی��ل امده بود ک��ه در حال حاضر‬ ‫ایاالت متحده امریکا و رئی س جمهور این کشور باراک اوباما‬ ‫ممکن است مجبور به نوشیدن جام زهر در مذاکره با ای ران‬ ‫لو فصل مسائل هسته ای ای ران و چاره اندیشی‬ ‫شوند و به ح ‬ ‫در مورد تحریم های اعمال ش��ده علیه جمهوری اس�لامی‬ ‫ای ران بپردازند‪ ،‬زی را این گزینه ها بهتر از مشاهده ادامه هرج و‬ ‫مرج ها و بحران ها در خاورمیانه است‪ .‬بر اساس تحلیل رویترز‬ ‫بهترین گزینه ب رای امریکا تالش ب رای رس��یدن به تفاهم با‬ ‫ای ران اس��ت و بر همین بنا در گزارش خود اورده اس��ت که؛‬ ‫«باتوجه به چنین بستری دولت اوباما نیاز به بهبود روابط با‬ ‫حداقل برخی از مخالفان خود دارد تا بتواند ب رای ب رنده شدن در‬ ‫درگیری های واقعا مهم خود‪ ،‬تمرکز کند‪ .‬این دور از مذاکرات‬ ‫هس��ته ای فرصتی ب رای کاهش تنش با ای ران و تمرکز روی‬ ‫اس��تق رار مجدد امنیت در ع راق و سوریه و همچنین تالش‬ ‫ب رای مقابله با تهدید شورشیان در سراسر افغانستان‪ ،‬یمن‪،‬‬ ‫شرق و ش��مال افریقا فراهم م ی کند»‪ .‬در بخش دیگری از‬ ‫این تحلیل به مذاک��رات چند روز پیش ای��ران و امریکا نیز‬ ‫اشاره ش��ده و نویسنده م ی نویسد‪« :‬نشس��ت اخیر پیش از‬ ‫مذاکرات نیز نش��ان داد که دو طرف احتماال بر س��ر تعداد‬ ‫سانتریفیوژهایی که ای ران م ی تواند استفاده کند اختالف دارند‬ ‫اما از این اختالف ها باید عبور کرد اگر دو طرف م ی خواهند‬ ‫به تفاهم برسند‪».‬‬ ‫تغییر معادله مذاکرات‬ ‫الحیات هم در گزارش��ی نوش��ته بود‪ :‬عمال از جایگاه‬ ‫«بگیر و ببند» ای��ران م ی رود تا مذاک��رات «ماراتنی» خود‬ ‫سناریوی نخ نما شده‬ ‫مهمترین هدف سناریوی جدید امریکا در عراق چیست؟‬ ‫محمد قادری‬ ‫روزنامه نگار‪ /‬وین‬ ‫‪5‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫وی ضمن تقدیر از مردم مسلمان ع راق اعم از شیعی و‬ ‫سنی و کرد که با هوشیاری و شناخت دقیق فتنه گری بیگانه‬ ‫با اتحاد و همدلی به درخواس��ت های مراجع و علمای دینی‬ ‫پاسخ مثبت داده و به دفاع از کشور خود پرداخته اند‪ ،‬افزوده‪:‬‬ ‫«تاریخ نش��ان م ی دهد که ملت بزرگ ع��راق ب رای حفظ و‬ ‫استقالل کشور و اعمال خواست و اراده خود هیچ گاه نیازمند‬ ‫دلسوزی دایه های الوده اما مدعی مهربان تر از مادر نبوده و‬ ‫ ب ی شک تهدیدات تروریس��م اخیر را چون گذشته پشت سر‬ ‫خواهد گذارد‪».‬‬ ‫ش��مخانی ب��ا فریبکارانه خوان��دن برخ��ی اظهارات‬ ‫اعالم شده از سوی مقامات امریکایی در خصوص کمک این‬ ‫کشور به دفع تهدیدات داعش در ع راق احتمال تهدید امنیت‬ ‫ملی این کشور از سوی گروه های امریکا ساخته را مانند برخی‬ ‫رخدادهای تاریخ اخیر یاداور شده و گفته است‪« :‬به طور قطع‬ ‫نباید از عوامل پشت صحنه ایجاد کننده تهدیدات و ناامنی‬ ‫در کشور ع راق انتظار مساعدت و کمک داشت‪».‬‬ ‫بر این مبنا و چنانچه حسین امیر عبداللهیان معاون‬ ‫وزیر امور خارجه نیز گفته؛ جمهوری اسالمی ای ران تاکنون‬ ‫هیچ مذاکراتی با امریکای ی ها درباره همکاری مش��ترک در‬ ‫ع راق ب رای مبارزه با اتفاقات تروریس��تی که در ع راق پیش‬ ‫امده نداشته و نخواهد داشت‪ ،‬چرا که کاخ سفید از این رهگذر‬ ‫خواهد توانس��ت اوال خود را در افکار عمومی جهان از اتهام‬ ‫پشتیبانی تروریس ت ها مب را کرده و ثانیا با صلح طلب نشان‬ ‫دادن خود جای پایی ب رای حضور دوباره در ع راق پیدا کند‪.‬‬ ‫در واقع دس��ت امریکا از پس س��ناریوی نخ نمایی که‬ ‫در پی حوادث خونبار این روزهای ع راق نوش��ته ش��ده و در‬ ‫حال اجراس��ت‪ ،‬ب رای افکار عمومی منصف منطقه رو شده‬ ‫و همانگونه که مردم س��وریه در این کش��ور اج��ازه ندادند‬ ‫منویات غرب پیاده ش��ود ملت ع راق هم با حمایت از دولت‬ ‫نوری المالکی نسخه تروریس ت ها را خواهند پیچید‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫شاید یکی از مهمترین اتفاقات روزهای اخیر که در کنار‬ ‫جام جهانی فوتبال افکار عمومی جهان را به خود معطوف‬ ‫کرده بحرانی اس��ت که از س��وی تروریس��ت های بعثی ـ‬ ‫تکفیری و به نیابت از مخالفین محور مقاومت اعم از امریکا‪،‬‬ ‫صهیونیس��ت ها و بازوهای مزدور انان در منطقه همچون‬ ‫سعودی ها دامنگیر دولت و ملت ع راق شده است‪.‬‬ ‫این تروریس ت های نیابتی که اساسا بویی از اموزه های‬ ‫رهای ی بخش اسالم نبرده اند با وحشیانه ترین رفتارها به اسم‬ ‫اس�لام حداقل در دو جبهه کارکرد ویژه ای ب رای اربابان خود‬ ‫دارند؛ اول اینک��ه نظم‪ ،‬ارامش و امنیت کش��ورهای محور‬ ‫مقاومت را که از قض��ا مبتنی بر رای مردم اداره م ی ش��وند‪،‬‬ ‫بر هم زده و انان را با مشکالت اساس��ی مواجه سازند و دوم‬ ‫انکه چهره مطلوب و مورد نظر غرب از اسالم را به جهانیان‬ ‫مخابره کرده تا س��هم ویژه خود را در پروژه اسالم ه راسی به‬ ‫درستی ایفا کنند‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬استفاده از افراط گرایان خشن ب رای اعمال اراده‬ ‫امریکا در ب رابر خواس��ت و اراده مردم ع راق و سوریه ضمن‬ ‫انکه چهره ای خشن و غی ر انس��انی از اسالم ارائه م ی کند‪ ،‬با‬ ‫مشغول کردن انها در داخل مرزهای اسالمی‪ ،‬خطر بازگشت‬ ‫تروریس��ت ها به کش��ورهای مجری و حام ی سیاست های‬ ‫امریکا در منطقه را کاهش م ی دهد‪.‬‬ ‫امریکا اما در این میان چنانچ��ه جان کری گفته دم از‬ ‫تالش ب رای کمک به دولت ع راق زده و حتی با یک فضاسازی‬ ‫رسانه ای تلویحا پیشنهاد مذاکره با ای ران در این باره را مطرح‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬تحلیل این رفتار امریکا البته باتوجه به شواهد‬ ‫بسیار روشن مبنی بر پش��تیبان ی اش از تروریس ت ها اساسا‬ ‫کار پیچیده ای نیس��ت‪ ،‬به ویژه انک��ه نمونه های تاریخی‬ ‫بسیاری از همین دس��ت موجود اس��ت و درست بر همین‬ ‫اساس دستگاه های مرتبط در ای ران دست مقامات امریکایی‬ ‫را خوان��ده و با اظهارنظره��ای بجا‪ ،‬به مقابل��ه با این جنگ‬ ‫تبلیغاتی و رسانه ای غرب برخاسته اند‪.‬‬ ‫در این رابطه‪ ،‬دبیرش��ورای عالی امنیت ملی با اشاره‬ ‫به برخی اخبار منتشر ش��ده از سوی رس��انه های غربی در‬ ‫خصوص احتمال همکاری ای ران و امری��کا در بحران ع راق‬ ‫گفته اس��ت‪« :‬این موضوعات کارکرد جنگ روانی داشته و‬ ‫کامال غی ر واقعی است‪».‬‬ ‫علی ش��مخانی با اش��اره ب��ه همکاری ه��ای مالی‪،‬‬ ‫اطالعاتی و لجستیکی برخی متحدان امریکا‪ ،‬در خصوص‬ ‫اخرین تحوالت ع��راق در جم��ع خبرنگاران گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«امریکا در چارچوب اجرای سیاس��ت ایج��اد ارتش های باز‬ ‫بستر شکل گیری و رشد گروه های مسلح تروریستی مشابه‬ ‫داعش را فراهم کرده و این در حالی اس��ت که ایجاد رعب‪،‬‬ ‫ ب ی ثباتی و مقابله مسلحانه و خشن با خواست و اراده مردم‬ ‫که در قالب انتخابات ازاد ب رای تعیین سرنوش��ت کشورها‬ ‫رقم م ی خورد‪ ،‬از اهداف اصلی امریکا در پیگیری سیاس��ت‬ ‫ارتش های باز است‪».‬‬ ‫با غرب را با قبوالندن اعتراف به «حق» برخورداری کامل از‬ ‫ب رنامه هسته ای اش از سوی غرب که غن ی سازی اورانیوم نیز‬ ‫جزء ان است‪ ،‬به نتیجه برساند‪ ،‬ب رنامه ای که بر خرید اورانیوم‬ ‫غنی ش��ده از خارج تکیه ندارد و در نتیجه فشارهای بازار و‬ ‫تولیدکنندگان اصلی را نیز متحمل نم ی شود‪.‬‬ ‫غرب ی ه��ا از ای��ران انتظ��ار دارند ک��ه بتوان��د میان‬ ‫خواس��ته هایش ب رای رس��یدن به تکنولوژی هس��ته ای با‬ ‫رهبری اش بر محور مقاومت فاصل��ه ایجاد کند با این امید‬ ‫که ته ران به شریکی سیاسی ب رای حل مشکالت منطقه ای‬ ‫تبدیل شود؛ مساله ای که م ی رود ای ران را به قدرتی منطقه ای‬ ‫و بازیگری ب ی همتا در عرصه بی ن المللی و جهانی تبدیل کند‪.‬‬ ‫اختالف ای ران با غرب بر سر برخورداری از توانایی غن ی سازی‬ ‫اورانیوم نیست بلکه مساله اصلی چگونگی حضور در معادله‬ ‫بزرگتری اس��ت که ای ران م ی خواهد مطابق با خواسته های‬ ‫خود ان را تعریف کند‪ ،‬در حالی که از ای ران انتظار م ی رود که‬ ‫نقش یک مهره مزاحم را در این بازی بی ن المللی ایفا نکند‪،‬‬ ‫عرصه ای که ب ر اس��اس قاعده ای روش��ن و نظیر به نظیر یا‬ ‫پیروی مطلق تعریف شده است‪.‬‬ ‫الحیات در پایان م ی نویسد‪« :‬شاید همه امادگ ی هایی‬ ‫که ته ران به التزام ش��رایط غرب ب رای رس��یدن به راه حل‬ ‫نهایی در پرونده هس��ته ای اب راز م��ی دارد‪ ،‬تالش ب رای رفع‬ ‫وس��واس های طرف مقابل باش��د که رنگ و بوی نظامی‬ ‫نیز به خود گرفته‪ ،‬باتوجه به این مساله که جایگاه ای ران در‬ ‫مناطق مشتعل خاورمیانه بس��یار باال است که این مساله‬ ‫جایگاهی ویژه به ای ران از افغانس��تان گرفته تا جنوب لبنان‬ ‫م ی دهد‪ .‬ب رای همین م ی توان گفت در نهایت غرب مجبور‬ ‫اس��ت پرونده هس��ته ای ای ران را به نوعی به پایان برس��اند‬ ‫تا به دیگ��ر اولویت های درگیری های جدی��د منطقه ای که‬ ‫م ی رود ای ران نقش��ی موثر و تاثیرگذار در انها داش��ته باشد‪،‬‬ ‫بپردازد‪».‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اغاز شمارش معکوس تا پایان تیر‬ ‫مذاکرات وین ‪ 5‬در سایه مالحظات‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪6‬‬ ‫روزنامه نگار‪ /‬وین‬ ‫مذاکرات ای ران و اعضای ‪ ،5+1‬موس��وم به وین ‪ 5‬به‬ ‫پایان رس��ید‪ .‬مذاکرات وین ‪ 5‬در فضایی مثبت برگزار شد‪.‬‬ ‫با این حال هنوز اختالفات دوطرف به قوت خود باقی است‬ ‫و الزم است در راس��تای رس��یدن به توافق نهایی مذاکرات‬ ‫ادامه پیدا کند‪ .‬مذاکرات وین ‪ 5‬در س��ایه مالحظات خاص و‬ ‫دغدغه های بی ن المللی برگزار شد‪ .‬برخی از این مالحظات به‬ ‫صورت فهرست وار عبارت بود از‪:‬‬ ‫‪ -1‬وقوع بحران ع راق و تحرکات داعش در خاک این‬ ‫کشور و درگیر ش��دن ایاالت متحده امریکا و اتحادیه اروپا با‬ ‫نوعی «تروریسم غیرقابل مدیریت‪».‬‬ ‫‪ -2‬تمایل طرفین مبنی بر عدم تمدید توافقنامه ژنو‬ ‫(با توجه به معضالتی که تمدید توافقنامه م ی تواند در مسیر‬ ‫مذاکرات به وجود اورد)‬ ‫‪ -3‬ش��کل گیری مذاکرات دوجانبه و سه جانبه میان‬ ‫ای ران و دیگر اعضای ‪ ،5+1‬در فاصل��ه بین مذاکرات وین‪4‬‬ ‫و وین ‪.5‬‬ ‫‪ -4‬ادامه اختالفات اساسی غرب و کاخ کرملین بر سر‬ ‫موضوع اوکراین‪.‬‬ ‫این چهار عامل و مولفه باید د ر ترسیم و تحلیل میدان‬ ‫مذاکرات وی��ن ‪ 5‬به صورت موازی و همزم��ان مورد توجه و‬ ‫استناد قرار گیرد‪ .‬از این رو طرفین با رویکرد ایجابی و با هدف‬ ‫حل وفصل اختالفاتی که مانع از به نتیجه رسیدن مذاکرات‬ ‫وین ‪ 4‬شده بود پای میز مذاکره نشستند‪.‬‬ ‫از این پس مذاکرات هس��ته ای ای ران و اعضای ‪5 +1‬‬ ‫در سایه مالحظاتی صورت م ی گیرد که اگرچه بر زبان اورده‬ ‫نم ی شود‪ ،‬اما نقش تعیی ن کننده ای در ایجاد تصویر نهایی‬ ‫ایفا خواهند کرد؛ مالحظاتی که دستان مقامات غربی را در‬ ‫دیالکتیک هسته ای با ای ران بسته تر کرده است‪.‬‬ ‫در این خصوص الزم است به نکاتی اشاره کنیم‪.‬‬ ‫زمانی که میدان استقالل ک ی یف به تسخیر مخالفان‬ ‫دولت یانوکوویچ درامد و منازعات داخلی در اوکراین ش��دت‬ ‫گرفت‪ ،‬کاخ س��فید و کاخ کرملین بار دیگ��ر مقابل یکدیگر‬ ‫صف ارایی کردند‪ .‬در ای��ن میان زمزمه بازگش��ت به دوران‬ ‫جنگ سرد نیز از سوی برخی تحلیلگران مسائل بی ن الملل‬ ‫مطرح ش��د‪ .‬در ه ر حال توازی زمانی تقابل مسکو و غرب با‬ ‫برگزاری مذاکرات هس��ته ای ای ران منجر به ایجاد سواالت و‬ ‫ابهاماتی در ذهن مخاطبان داخلی و بی ن المللی شد‪« .‬نحوه‬ ‫تاثیرگذاری بحران اوکراین بر میدان مذاکرات هس��ته ای»‬ ‫موضوعی نب��ود که بتوان به س��ادگی از کنار ان گذش��ت‪،‬‬ ‫حتی اگر در ظاهر و به صورت مس��تقیم این تاثیرگذاری و‬ ‫تاثیرپذیری خود را در میدان مذاکرات نشان نم ی داد‪.‬‬ ‫مذاکرات وین ‪ 5‬در چنین شرایطی برگزار شد‪ .‬این بار‬ ‫موضوع «بحران ع راق» در مذاکرات نم��ود و جلوه خاصی‬ ‫داشت‪ ،‬هر چند در مذاکرات به صورت مستقیم مطرح نشد‬ ‫و صرفا اشاره ای به ان (به عنوان یک بحران بی ن المللی شد)‬ ‫اما نم ی توان تاثیر تحوالت بی ن الملل��ی را در این خصوص‬ ‫نادیده انگاشت‪.‬‬ ‫در اینجا موضوع مهم «وجود یک بحران اساسی» در‬ ‫تقارن زمانی با مذاکرات هسته ای ای ران است‪.‬‬ ‫در نظام بی ن الملل هیچ گاه «وقای��ع» و « بحران ها»‬ ‫تابع اراده و رفتار دولت ها نبوده و نیس��تند و بلکه به عنوان‬ ‫فاکتوره��ای تعیی ن کننده رفت��ار بازیگران م��ورد توجه قرار‬ ‫م ی گیرند‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬هیچ کشوری نم ی تواند ادعا کند‬ ‫که وجود یک بح��ران تاثیری بر خروجی رفت��ار ان در نظام‬ ‫بی ن الملل و در تعامل یا تقابل با جریان ها و کشورهای دیگر‬ ‫ندارد‪ .‬همچنین نادیده انگاشتن ارادی بحران های بی ن المللی‬ ‫در مذاکرات نیز عمال امری صعب و دشوار است‪ .‬این قاعده‬ ‫در خص��وص مذاکرات هس��ته ای ای��ران و بحران هایی که‬ ‫امروز در اوکراین و ع راق رخ م ی دهد نیز صادق اس��ت‪ .‬نظام‬ ‫بی ن الملل امروز با دو بحران سخت در اوکراین و ع راق مواجه‬ ‫اس��ت‪ .‬کلیت حضور کش��ورهای مختلف در این مواجهه‬ ‫روی رفتار و رویکرد انه��ا در دیگر مس��ائل بی ن المللی نیز‬ ‫تاثیرگذار خواهد ب��ود‪ .‬مذاکرات وی��ن ‪ 5‬در حالی در جریان‬ ‫است که بحران ع راق به نقطه اوج خود رسیده و دغدغه های‬ ‫استراتژیک امریکا در منطقه به شدت افزایش پی دا کرده است‪.‬‬ ‫تبدیل شدن «تروریسم دست ساز غ ربی» به «تروریسم‬ ‫نافرمان» از همان گذش��ته کابوس��ی ب رای سیاس��تمداران‬ ‫امریکایی محس��وب م ی ش��د‪.‬این کاب��وس هم اکنون به‬ ‫تحقق پیوسته اس��ت‪ .‬مطابق محاس��بات غرب و امریکا‪،‬‬ ‫قرار بود داعش پس از ساقط کردن حکومت سوریه و دولت‬ ‫نوری المالکی در ع��راق خود نیز از بین ب��رود‪ .‬گروه داعش‬ ‫نماد تلفیق تروریسم و انارشیسم است‪ .‬در این میان مشکل‬ ‫کاخ سفید با «تروریسم» داعش نیست‪،‬بلکه با «انارشیسم»‬ ‫داعش است‪ .‬در هر حال امریکا و کشورهای اروپایی در حال‬ ‫شناسایی داعش به عنوان یک «بحران» هستند‪.‬‬ ‫هشدار مقامات رژیم صهیونیستی به امریکا مبنی بر‬ ‫اینکه «تحوالت ع راق» نباید به عاملی جهت رسیدن ای ران‬ ‫و اعضای ‪ 5 +1‬به توافق هس��ته ای ش��ود‪ ،‬به خوبی نشان‬ ‫م ی دهد که ایاالت متحده امری��کا در مواجهه با بحران های‬ ‫منطقه ای در موضع ضعف قرار گرفته است‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫سناتورهای تندروی جمهوریخواه نظیر لیندسی گراهام که تا‬ ‫قبل از روزهای اخیر از اصل ی ترین مخالفان برگزاری مذاکرات‬ ‫هسته ای میان ای ران و ایاالت متحده امریکا بوده اند نیز تنها‬ ‫راه مواجهه با بح��ران فعلی ع راق را «هم��کاری با ته ران»‬ ‫م ی دانند‪ .‬واشنگتن طی سه سال اخیر و در جریان تحوالت‬ ‫س��وریه دریافته که چاره ای جز شناس��ایی ای��ران به عنوان‬ ‫اصل ی ترین بازیگر منطقه ندارد‪.‬‬ ‫همچنین در این خصوص نکته دیگری نیز باید مدنظر‬ ‫قرار گیرد‪ .‬گزاره ها و اخبار و اطالعاتی که ش��اهد گردش ان‬ ‫در مذاکرات وین ‪ 5‬بودیم نش��ان م ی دهد غرب موانع زیادی‬ ‫جهت رسیدن به توافق نهایی با ای ران دارد‪ .‬برخی تحلیلگران‬ ‫معتقدند که در صورت انعقاد توافق نهایی هس��ته ای میان‬ ‫ای��ران و اعض��ای ‪ ،5+1‬ایاالت متحده امری��کا و تروئیکای‬ ‫اروپایی ممکن است فرصت های زیادی را در حوزه یارگیری‬ ‫در خاورمیانه و نظام بی ن الملل از دست بدهند‪.‬‬ ‫در جریان انعقاد توافقنامه موقت ژنو نیز ش��اهد بودیم‬ ‫اویگدور لیبرم��ن‪ ،‬وزیر امور خارجه رژیم اش��غالگر قدس به‬ ‫صورتی علنی و صریح از اختالفات راهبردی امریکا و اسرائیل‬ ‫خبر داد و حتی در تهدیدی مس��تقیم‪ ،‬مقامات کاخ سفید را‬ ‫نسبت به گذار از ایاالت متحده و یافتن شرکای غیرامریکایی‬ ‫در نظام بی ن الملل تهدید کرد‪.‬‬ ‫انچه ذکر شد نش��ان م ی دهد ایاالت متحده امریکا و ‬ ‫تروئیکای اروپایی در راستای انعقاد توافق نهایی هسته ای با‬ ‫ای ران چاره ای جز پرداخت هزینه استراتژیک سنگین ندارند‪.‬‬ ‫به عبارت بهتر‪ ،‬هزینه ناش��ی از امض��ای توافقنامه نهایی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫روایت سخنگوی اشتون از مذاکرات وین ‪5‬‬ ‫ایران و اعضای ‪ 5+1‬در جری�ان مذاکرات وین ‪5‬‬ ‫عمال وارد مرحله تدوی�ن پیش نویش توافقنامه‬ ‫نهایی ش�ده اند‪ .‬اهمی�ت ای�ن دور از مذاکرات را‬ ‫چگونه ارزیابی م ی کنید؟ مذاک�رات وین ‪ 4‬عمال‬ ‫نتوانست به نتیجه برسد و پیشرفتی نداشت‪ .‬با‬ ‫این حال به نظر م ی رس�د در این دور از مذاکرات‬ ‫پیشرفت هایی حاصل شده است‪.‬‬ ‫همان گونه ک��ه بارها اش��اره ک��رده ام‪ ،‬مذاکرات‬ ‫هسته ای میان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬وارد مرحله ای حساس‬ ‫و جدی شده اس��ت‪ .‬در این میان مسلم است که اختالفاتی‬ ‫میان دو طرف وج��ود دارد که باید از طری��ق مذاکره و ادامه‬ ‫گفت وگو ها حل ش��ود‪ .‬درچنین فضایی ما مذاکرات را ادامه‬ ‫م ی دهیم و نقطه نظ رات خود را مط��رح م ی کنیم‪ .‬هر اندازه‬ ‫مذاکرات ریز تر م ی ش��ود‪ ،‬بر شدت س��ختی ان هم افزوده‬ ‫م ی شود‪ .‬این موضوعی طبیعی اس��ت که بارها مورد تاکید‬ ‫قرار گرفته و در حال حاضر نیز باید روی ان تاکید دوباره کنم‪.‬‬ ‫اما نکته مهم در خصوص مذاکرات اخیر وین ‪ 5‬این است که‬ ‫ای ران و اعضای ‪ 5+1‬هر دو م ی خواهند تا پایان ‪ 20‬ژوئیه به‬ ‫توافقی نهایی برس��ند‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬در عین باقی ماندن‬ ‫اختالفات میان دو طرف‪ ،‬هر دو مصمم هستند که بتوانند تا‬ ‫پایان تاریخ ذکر شده به نتیجه برسند‪.‬‬ ‫در استانه برگزاری مذاکرات وین ‪ 5‬شاهد تحرکات‬ ‫تروریس�تی داعش در عراق بودیم‪ .‬نظر شما در‬ ‫این خصوص چیس�ت؟ تالقی زمانی ای�ن دو را‬ ‫چگونه تحلیل م ی کنید؟ ایا تحوالت عراق بازتابی‬ ‫در صحنه مذاکرات هسته ای وین ‪ 5‬داشته است؟‬ ‫باید بگویم خیر! تحوالت‬ ‫ع راق بازت��اب و تاثیری در مذاکرات‬ ‫اخیر وین نداشته اس��ت‪ .‬مذاکرات‬ ‫هس��ته ای موضوع��ی مس��تقل‬ ‫محسوب م ی شود و دیگر تحوالت‬ ‫بی ن الملل��ی بای��د در ج��ای خود‬ ‫تعریف شود‪ .‬در خصوص تحوالت‬ ‫اوکراین و ع راق و‪ ...‬نیز این موضوع‬ ‫کامال صادق است‪ .‬نباید فراموش‬ ‫کرد که مذاکرات هس��ته ای ایران‬ ‫مدت هاست ادامه دارد و موضوعی‬ ‫حقوقی و فنی محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫در خصوص انچه در ع راق م ی گذرد‬ ‫نیز ما قبال مواضع خود را اعالم کرده‬ ‫و تحرکات تروریستی در این کشور‬ ‫را محکوم کرده ایم‪.‬‬ ‫این موضوع بستگی به نحوه و نوع ادامه مذاکرات‬ ‫و اراده دو طرف دارد‪ .‬در اینجا باید تاکید کنم که ای ران و گروه‬ ‫‪ 5+1‬هر دو ب رای رس��یدن به توافق نهایی جدی هستند و‬ ‫مذاکرات نیز در همین راستا پیش م ی رود‪.‬با این حال در کنار‬ ‫جدیت دو طرف‪،‬دشواری هایی نیز در ادامه مسیر وجود دارد‪ .‬از‬ ‫این رو باید دشواری مذاکرات و جدیت دو طرف در این راستا را‬ ‫به صورت همزمان در نظر گرفت‪.‬به نظر من در این خصوص‬ ‫یکی از مهم ترین فاکتورها جدیت طرفین ب رای رس��یدن به‬ ‫توافق نهایی اس��ت‪ .‬ای ران و اعضای ‪ 5+1‬ب رای رسیدن به‬ ‫تفاهم و توافق نهایی جدی هستند و ما نیز ب رای رسیدن به‬ ‫توافق تا موعد مقرر(زمان مقرر شده در توافقنامه ژنو) تالش‬ ‫م ی کنیم‪.‬‬ ‫دشواری های موجود در مذاکرات‬ ‫را چگون�ه ارزیاب�ی و تحلی�ل‬ ‫م ی کنی�د؟ چ�ه نق�اط اختالفی‬ ‫میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬وجود‬ ‫دارد که م ی تواند مانع از رسیدن‬ ‫به توافق نهایی شود؟‬ ‫در ای��ن خص��وص من‬ ‫وارد جزئیات نم ی شوم! با این حال‬ ‫م ی خواهم تاکید کنم که مذاکرات‬ ‫هس��ته ای اس��ان نیس��ت‪ .‬در این‬ ‫خصوص دو طرف مراحل س��ختی‬ ‫پیش رو داش��ته و دارند‪ .‬باید تالش‬ ‫کنیم مواردی را که ط��ی ماه های‬ ‫گذش��ته و در جریان بع��د از انعقاد‬ ‫توافقنامه ژنو مطرح ش��ده است را‬ ‫در کن��ار یکدیگر بیاوری��م‪ .‬در این‬ ‫خصوص الزم است مذاکرات بسیار‬ ‫زیادی صورت گی��رد تا فاصله هایی‬ ‫که میان دو طرف وجود دارد کم شود‪ .‬مذاکرات به هیچ عنوان‬ ‫اسان نیست و دارای پیچیدگ ی هایی است‪ .‬این پیچیدگ ی ها‬ ‫باید درک شود‪ .‬دو طرف الزم است در این خصوص به توافقی‬ ‫محکم برسند که هر دو نس��بت به انعقاد ان رضایت داشته‬ ‫باش��ند‪ .‬موضوعات متع��ددی در مذاکرات ای��ران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬مورد بحث قرار گرفته اس��ت‪ .‬بحث بر سر نحوه ادامه‬ ‫فعالیت اب س��نگین اراک‪ ،‬غن ی س��ازی اورانیوم و‪ ....‬برخی‬ ‫از این موضوعات هس��تند‪ .‬در هر صورت باید در خصوص‬ ‫فعالی ت های مختلف مربوط به ب رنامه هسته ای ای ران میان دو‬ ‫طرف نوعی اتفاق نظر و تفاهم صورت گیرد‪ .‬این تنها در سایه‬ ‫اراده جدی طرفین و همکاری هر دو امکان پذیر خواهد بود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫ش�اید ب�رای برخ�ی قابل‬ ‫تصور نباشد که اختالفات‬ ‫میان ای�ران اعضای ‪،5+1‬‬ ‫که بنا ب�ه گفته طرفی�ن در برخی م�وارد عمیق‬ ‫و زیاد اس�ت ط�ی یک ماه ات�ی قابل حل باش�د‪.‬‬ ‫با این حال برخ�ی نیز در این خص�وص نگاهی‬ ‫خوشبینانه دارند‪.‬با توجه به این نکته ایا مطابق‬ ‫بازه شش ماهه تعریف شده در توافقنامه موقت‬ ‫ژنو‪ ،‬م ی توان نسبت به رسیدن دو طرف به توافق‬ ‫نهایی تا تاریخ ‪ 20‬ژوئیه امیدوار بود؟‬ ‫‪7‬‬ ‫فضای مذاکرات وی�ن ‪ 5‬تا حدودی با فضای‬ ‫مذاکرات در وین ‪ 4‬متف�اوت بود‪ .‬تاکید مداوم و‬ ‫مستمر مذاکره کنندگان ایرانی و دیگر اعضای‬ ‫‪ 5+1‬در خصوص تالش طرفین مبنی بر رسیدن‬ ‫به توافق نهایی تا زمان ضرب االجل تعیین شده‬ ‫در توافقنامه ژنو اصل ی ترین خصیصه ای بود که‬ ‫نش�ان از جدیت هفت کش�ور پای میز مذاکره‬ ‫داشت‪ .‬در این خصوص مانند همیشه مایکل مان‬ ‫س�خنگوی کاترین اش�تون مس�ئول سیاست‬ ‫خارجی اتحادیه اروپا در محل حضور خب رنگاران‬ ‫ایرانی و خارجی در مرکز رسانه ای وین حاضر شد‬ ‫و به سواالت انها پاسخ داد‪.‬‬ ‫در این خصوص س�خنگوی اش�تون مانند‬ ‫همیش�ه از جمالت و گزاره هایی کلی استفاده‬ ‫کرد تا از عادت دیرینه خود در سلسله مذاکرات‬ ‫هس�ته ای ایران و اعضای ‪ 5+1‬عدول نکند‪ .‬این‬ ‫گفت وگو از نظرتان م ی گذرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫هسته ای با ای ران ب رای کاخ سفید صرفا تاکتیکی نیست و این‬ ‫هزینه خود را با ابعاد راهبردی و استراتژیک تسری خواهد داد‪.‬‬ ‫با این حال نباید فراموش کرد که غرب ناچار است این هزینه‬ ‫را به تنهایی بپردازد‪ .‬طرح ادعاهای کاذب و مطالعات ادعایی‬ ‫دروغین در خصوص پرونده هسته ای ای ران و مانور تبلیغاتی‬ ‫ویژه روی ان سبب شده تا هزینه های غرب در قبال مواجهه‬ ‫با پرونده هسته ای صلح امیز ای ران افزایش پیدا کند‪ .‬بدیهی‬ ‫است که مس��ئولیت این افزایش هزینه برعهده واشنگتن‬ ‫و تروئیکای اروپایی اس��ت نه ای��ران‪ .‬در چنین ش��رایطی‬ ‫مضحکانه و ب ی اساس بودن ادعای مقامات امریکایی مبنی‬ ‫بر لزوم انخاذ تصمیمات دشوار از سوی ای ران بیانگر همین‬ ‫مساله است‪.‬‬ ‫در جریان مذاکرات وی��ن ‪ 5‬طرف های مذاکره کننده از‬ ‫جدیت خود جهت رس��یدن به توافق نهای��ی در تاریخ مقرر‬ ‫شده ضرب االجل پی ش بینی ش��ده در توافقنامه ژنو سخن‬ ‫گفتند ‪.‬بدیهی اس��ت ک��ه در این خص��وص ایاالت متحده‬ ‫امریکا و فرانسه به عنوان دو طرف متخاصم ناچارند از منافع‬ ‫نامشروع خود در نظام بی ن الملل جهت رسیدن به یک توافق‬ ‫مهم دست بکش��ند‪ .‬در سخت ودش��وار بودن این موضوع‬ ‫شک وشبهه ای وجود ندارد اما مسئولیت اتخاذ این تصمیم‬ ‫سخت برعهده خود غرب خواهد بود‪.‬‬ ‫در این میان کماکان امریکا و متحدان ان باید نسبت‬ ‫به مس��اله نیازهای اساس��ی ای ران و لزوم تعیین ان توسط‬ ‫کشورمان توجهی ویژه داشته و گارد بسته و غی ر واقع بینانه‬ ‫خود را در این خصوص باز کنند‪.‬‬ ‫رویکرد ای ران نس��بت به موضوع نیازهای اساس��ی در‬ ‫غن ی س��ازی کامال مش��خص اس��ت و این ای ران است که‬ ‫نیازهای خود را تشخیص م ی دهد و ان را تعیین م ی نماید‪.‬‬ ‫این در حالی است که تاکنون ای ران در می زان نیازهای عملی‬ ‫ب رنامه منطقی و روشن ارائه کرده است‪.‬به عبارت بهتر‪ ،‬مرجع‬ ‫تشخیص نیازهای اساسی در مساله غن ی سازی خود ای ران‬ ‫اس��ت‪ .‬در این میان مرجع دیگری اساسا «حق» و «قدرت»‬ ‫تشخیص چنین نیازهایی را ندارد‪.‬‬ ‫تاکنون بارها تاکید شده که تاسیسات اب سنگین اراک‬ ‫و نیروگاه بوشهر از نیازهای اساسی ای ران است‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫قرارداد تامین سوخت نیروگاه بوشهر از سوی روس ها تا سال‬ ‫‪ 2021‬خاتمه خواهد یافت‪ .‬اینکه ای��ران در خصوص نحوه‬ ‫تولید س��وخت ب رای دوره پس از این قرارداد چه تصمیم ی ‬ ‫خواهد گرفت بیش از اینکه به دیگران مربوط باشد در حوزه‬ ‫تصمیمات ملی ای رانیان قرار دارد و قطعا زمان ی که ای ران توان‬ ‫تولید سوخت مورد نیاز خود را دارد چه دلیل و منطقی ب رای‬ ‫صرفنظر از تولید داخل��ی و مبادرت ب��ه ورود از خارج وجود‬ ‫دارد؟ این موض��وع در جریان مذاکرات وی��ن ‪ 4‬نیز به طرف‬ ‫غ ربی تفهیم شده است‪ ،‬اما نکته اساسی اینجاست که غرب‬ ‫زمان زیادی جهت درک این موضوع و وفق دادن خود با این‬ ‫استدالل منطقی ندارد‪ .‬اس��تدالالت ای ران در حوزه نیازهای‬ ‫اساسی و می زان غن ی س��ازی و تعداد س��انتریفیوژها کامال‬ ‫منطقی و گویاست و پس زدن این استدالل ها توسط طرف‬ ‫غ ربی صرفا منجر به از دست رفتن زمان و ایجاد فرسایش در‬ ‫روند مذاکرات خواهد شد‪ .‬بدیهی است که هزینه فرسایش‬ ‫مذاکرات را نه تنها امریکا و فرانسه‪ ،‬بلکه دیگر اعضای ‪5+1‬‬ ‫نیز پرداخت خواهند کرد‪ .‬از ای��ن رو دیگر اعضای ‪ 5+1‬باید‬ ‫زیاده خواه ی های امریکا و فرانسه را مهار کنند‪ .‬این سیاست‬ ‫مهار باید به صورتی دقیق و صحیح از س��وی دیگر اعضای‬ ‫‪ 5+1‬مدیریت ش��ود‪ .‬هم اکنون مذاکرات وین ‪ 5‬پایان یافته‬ ‫است‪ .‬انچه مسلم است اینکه شمارش معکوس ب رای پایان‬ ‫ضرب االجل پی ش بینی شده در توافقنامه ژنو اغاز شده است‪.‬‬ ‫بازی در این بازه زمانی قواعد مهم��ی دارد که مهم ترین ان‬ ‫تاکید بر خواسته ها و مطالبات هسته ای برحق ملت ای ران و‬ ‫حفظ خطوط قرمز و از سوی دیگر‪ ،‬بازی هشیارانه و مدب رانه‬ ‫پای میز مذاکره است‪.‬‬ ‫همچنان تالش می کنیم تا به توافق نهایی برسیم‬ ‫‪29‬‬ ‫دولت‬ ‫سیاست‬ ‫میهمانی مهم پاستور‬ ‫حس�ن روحانی رقبای انتخابات�ی اش را به دفت�رکارش در‬ ‫پاستور دعوت کرد تا با انها یکسال پس از رئی س جهمور شدنش‬ ‫به گفت وگو بپ�ردازد‪ .‬همنش�ینی این رقبای س�ابق بازتاب های‬ ‫فراوانی در رسانه ها داشت‪ .‬مثلث به همین بهانه پرونده ای تهیه‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫نامزدهایپاستوردردفترپرزیدنت‬ ‫غالمعلی حداد عادل و سعید جلیلی به بیان‬ ‫نگرانی های خود در جلسه با رئیس جمهور پرداختند‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫پرویز سروری درباره دیدار‬ ‫روحانی با رقبایش با مثلث‬ ‫گفت وگوکردهاست‬ ‫علی الریجانی در استانه‬ ‫تشکیل حزب است‬ ‫مجلس‬ ‫احزاب ودولت‬ ‫شخصیت ها‬ ‫‪1‬‬ ‫یک جلسه ب ی سابقه در پاستور‪ .‬نه اینکه محرمانه‬ ‫باشد اما گویا قرار بوده تا اخرین لحظه کسی از برگزاری اش‬ ‫مطلع نش��ود‪ .‬همه نامزده��ای انتخابات س��ال ‪ 92‬در اتاق‬ ‫کار اقای رئی س جمهور جمع ش��دند‪ .‬همه غیر از عل ی اکبر‬ ‫والیتی‪ .‬م ی گویند او در راه رس��یدن به چین بوده و به همین‬ ‫دلیل به ضیافت س��اختمان قرمز نرس��یده‪ .‬هر چند برخی‬ ‫فو حدیث هایی در گعده های سیاس��ی روایات دیگری از‬ ‫حر ‬ ‫این «نرفتن» دارد‪ .‬چیزی در حد ش��ایعه «همیش��ه در کنار‬ ‫هم هس��تیم»؛ این عنوان میهمانی اقای رئی س جمهور در‬ ‫ساختمان ریاست جمهوری بود‪ .‬اگرچه روزنامه اعتماد سه روز‬ ‫قبل از برگزاری این جلسه‪ ،‬از چنین ضیافتی خبر داده بود اما‬ ‫تا زمانی که رئی س جمهور در اواسط نشست مطبوعات ی اش‬ ‫اعالم نکرده بود که تا ساعاتی دیگر با نامزدها ب رنامه دیدار دارد‪،‬‬ ‫هنوز شک و شبهه هایی در درس��تی این خبر وجود داشت‪.‬‬ ‫از محتوای جلسه خبر چندانی منتش��ر نشده و فقط حسن‬ ‫روحانی با حض��ور در جمع خبرن��گاران توضیحاتی مطرح‬ ‫کرد‪ .‬او بع��د از گرفتن عکس یادگاری با ش��ش تن از رقبای‬ ‫انتخابات ی اش این دیدار را بسیار خوب و سمبلیک ب رای نشان‬ ‫دادن وحدت و همدلی و سودمند ب رای منافع ملی عنوان کرد‪.‬‬ ‫او به خبرنگاران گفت‪« :‬در ‪ 24‬خرداد س��ال گذش��ته شاهد‬ ‫برگزاری انتخاباتی بسیار مهم و شکوهمند بودیم و به تعبیر‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬مردم در این انتخابات حماسه سیاس��ی‬ ‫افریدند و در واقع با حضور باشکوه خود در انتخابات به تمام‬ ‫بیگانگان که امید بسته بودند که ملت ای ران از نظام و انتخابات‬ ‫و صندوق های رای ناامید و دلسرد شوند‪ ،‬پاسخ قاطعی دادند‪.‬‬ ‫مردم در این انتخابات نقش اول را داشتند و مقام معظم رهبری‬ ‫با رهکردهای خود نقش فوق العاده ای را در این ارتباط داشتند‪.‬‬ ‫سخنرانی کاندیداها و مناظره های انان توانست شور و هیجان‬ ‫انتخاباتی در بین مردم ایجاد کند‪ .‬امروز روز جشن است‪ .‬روز‬ ‫پیروزی ملت ای ران و مس��یری اس��ت که رهبری مشخص‬ ‫کرده اند‪».‬روحانی ادامه داده بود‪« :‬در این پیروزی همه ملت‬ ‫ای ران س��هیم هس��تند و کاندیداهای یازدهمی��ن انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری س��هم باالیی دارند‪ .‬این نشس��ت در واقع‬ ‫فرصتی بود که دوس��تان نقطه نظ راتی را که در مورد مسائل‬ ‫کشور دارند‪ ،‬بیان کنند و دوستان نقطه نظ رات را بیان کردند و‬ ‫مشورت صورت گرفت‪ .‬البته ما بسیاری از دوستان را در جاهای‬ ‫مختلف از جمله مجمع تش��خیص مصلحت نظام‪ ،‬شورای‬ ‫عالی امنی ت ملی و شورای عالی انقالب فرهنگی م ی بینیم و‬ ‫از نظ رات انها استفاده م ی کنیم‪».‬‬ ‫یک دیدار‪ ،‬چند روایت‬ ‫روحانی و رقبا؛ یک سال بعد‬ ‫حسن روحانی حاال یک س��ال است که رئی س جمهور‬ ‫شده‪ .‬کابینه اش بسته شده و فقط چند تغییر جزئی را شاهد‬ ‫بوده است‪ .‬اما حاال یکی از مسائل مورد توجه وضعیت رقبای‬ ‫او در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته است؛ رقبایی که‬ ‫در این یک سال نظاره گر حضور او در پاستور بوده اند‪.‬‬ ‫عارف؛ رقیبی که رفت‬ ‫چند ش��ب مانده به انتخابات؛ تالش ه��ا ب رای تماس‬ ‫س��ی د محمد خاتمی ب��ا محمد رضا ع��ارف ب��ه نتیجه ای‬ ‫نم ی رسد‪ .‬او مش��غول برگزاری یک میتینگ مهم تبلیغاتی‬ ‫در خارج از ته ران است‪ .‬هنگام بازگشت یک برگ با امضای‬ ‫رئی س جمهور اسبق به دس��ت او م ی رسد‪ .‬محتوای نامه این‬ ‫است که مصلحت ایجاب م ی کند شما از رقابت کنار بکشید‪.‬‬ ‫محمد رضا عارف پیش از ان ش��ب گفته بود که اگر شخص‬ ‫خاتمی از او بخواهد‪ ،‬او از ادام��ه رقابت انصراف داده و به نفع‬ ‫حسن روحانی کنار خ واهد کشید‪ .‬م ی گویند پس از رسیدن این‬ ‫نامه جلس ه ای مهم تشکیل م ی شود‪ .‬جلس ه ای که عارف با‬ ‫اعضای ستاد و مشاورانش نامه رئی س جمهور اسبق را در میان‬ ‫گذاش��ته و نظر انان را در مورد انصراف م ی پرسد‪ .‬شنیده ها و‬ ‫فو حدیث ها در مورد محتوای ان جلسه زیاد است‪ ،‬اما هر‬ ‫حر ‬ ‫چه هست فرجام نشست ش��بانه اعالم انصراف محمد رضا‬ ‫عارف م ی شود؛ انصرافی البته بدون نام بردن از حسن روحانی‪.‬‬ ‫نکته ای که م ی شد از ان دلخوری های معاون اول اصالحات‬ ‫را حس کرد‪ .‬عارف ماجرا را اینگونه شرح م ی دهد‪« :‬عصر روز‬ ‫دوشنبه ‪ 22‬خرداد نامه ای از طرف اقای خاتمی دریافت کردم‪.‬‬ ‫بعد از ش��رکت در همایش باش��کوهی که در سالن خیابان‬ ‫حجاب برگزار شد نشس��ت مفصلی با مشاوران و همراهانم‬ ‫داشتم و به این جمع بندی رس��یدم‪ .‬رویکردمان از ابتدا انجام‬ ‫تکلیف و تالش ب رای حضور پرشور مردم در صحنه انتخابات‬ ‫و اشتی با صندوق های رای بود‪.‬‬ ‫به همین دلیل هم به پیش��نهاد ارائه ش��ده تمکین و‬ ‫بیانی ه ای صادر کردم‪ .‬در بند اول بیانیه تاکید داش��تم که به‬ ‫احترام اقای خاتمی به عنوان رهبر جبهه اصالحات و تمکین‬ ‫از جمع بندی مطرح شده‪ ،‬به قول اخالقی خود عمل م ی کنم‬ ‫و کناره گیری م ی کنم‪ .‬در مت��ن بیانیه اگاهانه تالش کردیم‬ ‫ش��انس پیروزی اقای روحانی را باال ببریم‪ .‬صراحتا در بند دو‬ ‫بیانیه گفتم انتظارم این اس��ت که هر چه نظر اقای خاتمی‬ ‫است انجام بشود‪ ،‬در عین حال برداشت ما از فضای انتخابات‬ ‫و اردوگاه رقیب این بود که اگر خیلی صریح و شفاف به نفع‬ ‫اقای روحانی کناره گیری اعالم م ی شد رقبای ما هم به اجماع‬ ‫م ی رسیدند‪ .‬تحلیل ما این بود که رقیب به دنبال این است که‬ ‫بداند در نهایت من به صراحت اس��م اقای روحانی را م ی برم‬ ‫یا نه؟این اس��تراتژی خود من بود‪ ،‬از این استراتژی کسی جز‬ ‫محمد باقر قالیباف‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫خیل ی ها معتقدند مناظره اخر میان نامزدهای انتخاباتی‬ ‫تاثیر فراوانی روی نتیجه انتخابات داش��ت‪ .‬انجا که حسن‬ ‫روحانی خطاب به محمد باقر قالیباف چنین گفت‪« :‬از اقای‬ ‫قالیباف خیلی تعجب م ی کنم‪ .‬درست است باید رقابت کنیم‬ ‫ولی نه اینجوری‪ .‬اقای قالیباف دلم نم ی خواست بگم‪ .‬انجا‬ ‫بحث این بود شما م ی گفتید دانش��جویان بیایند ما برنامه‬ ‫گازانبری داریم‪ .‬ما م ی گفتیم راه این است که مجوز بدهیم و‬ ‫دستگیر کنیم‪ .‬من راجع به چند کالنتری به شما گزارش دادم‪.‬‬ ‫شما چی گفتید؟ نم ی خواهم بازگو کنم‪ .‬گفتید کل ادم های‬ ‫سالم من این تعداد اس��ت‪ .‬برنگردید به بحث های ان زمان‪،‬‬ ‫این سینه من پر است از مسائل فراوان‪ .‬حرف ب رای گفتن زیاد‬ ‫داریم‪ .‬بگذارید رقابت مان سالم و درست باشد‪ .‬شورای عالی‬ ‫امنیت ملی هم مدافع اقوام بوده به این ش��ورا اتهام نزنید‪ .‬از‬ ‫ابتدای زندگی سیاسی مسیرم روشن است‪ .‬هیچ وقت پادگانی‬ ‫فکر و عمل نکردم‪ .‬جزو افرادی هستم که حقوق خواندم‪ ،‬من‬ ‫سرهنگ نیستم‪ .‬حقوقدان هس��تم‪ .‬حواسمان باشد چگونه‬ ‫حرف م ی زنیم‪ .‬هرچه اطالعات الزم باش��د در ذهنم دارم که‬ ‫بگویم‪ ».‬این سخنان حسن روحانی در واقع واکنشی بود به‬ ‫اظهارات محمد باقر قالیباف در مورد نقشش در حوادث کوی‬ ‫دانش��گاه؛ دورانی که فرماندهی نیروی انتظامی را بر عهده‬ ‫سیاست‬ ‫اگر از محتوای این جلسات خبری انچنانی به بیرون درز‬ ‫نکرده اما برخی شنیده های محافل سیاسی گویای این است‬ ‫که دکتر غالمعلی حدادعادل و دکتر سعید جلیلی انتقادهایی‬ ‫از برخی مسائل و موضوعات در شرایط فعلی داشته اند‪ .‬گفته‬ ‫م ی شود انها گالیه هایی از تندروی بدنه اصالح طلب دولت به‬ ‫میان اورده اند‪ .‬محمد غرضی که یکی از حاضران این جلسه‬ ‫بوده چنین اخباری را رد م ی کند و در پاسخ به این سوال که ایا‬ ‫انتقادی هم از سوی حاضران به رئی س جمهور وارد شد یا خیر؟‬ ‫گفته است‪« :‬نه انتقادی به ان شکل وارد نشد‪ ،‬چراکه فضای‬ ‫جلسه اصال ان گونه نبود که انتقادی مطرح شود بلکه یک‬ ‫فضای دوستانه میان سیاستمدارانی بود که روزی م ی خ واستند‬ ‫مسئولیت کشور را بپذی رند اما امروز تنها خ واسته شان موفقیت‬ ‫دولت است‪ ».‬او البته جزئیات بیشتری هم مطرح کرده و گفته‪:‬‬ ‫«در این جلسه مطرح شد که پایگاه های اجتماعی هر یک از‬ ‫کاندیداها حق حرف زدن دارند اما نباید این حرف زدن در مسیر‬ ‫تضعیف دولت باشد‪ .‬دولت نیز باید صبوری به خرج بدهد‪ .‬البته‬ ‫اعضا تاکید داشتند که هیچ کدام از پایگاه های اجتماعی نباید‬ ‫چوب الی چرخ دولت بگذارند و استنباط خود من نیز این است‬ ‫که اقای روحانی تحمل باالیی در ب راب��ر این حمالت دارد‪».‬‬ ‫محمد رضا عارف هم که دیگر ش��رکت کننده این میهمانی‬ ‫مهم بوده‪ ،‬گفته‪« :‬من از وفاق و همگرایی استقبال م ی کنم و‬ ‫معتقدم اختالف نظرها بسیار جزئی است‪».‬‬ ‫نزدیکان من با خبر نبودند و این را ب رای نخس��تین بار است‬ ‫اعالم م ی کنم و کسی هم نم ی دانست که ما تعمدا ب رای به‬ ‫اجماع نرسیدن رقبای خود این گونه اقدام کردیم‪».‬‬ ‫«روحانی یادت باشه‪ ،‬عارف باید باشه»؛ شعاری پرمعنا‬ ‫که در ش��ادی های خیابانی فردای روز اعالم نتایج انتخابات‬ ‫از س��وی اصالح طلبان بیان م ی ش��د‪ .‬همه منتظر ان بودند‬ ‫که محمد رضا عارف معاون اول دولت حس��ن روحانی شود‪.‬‬ ‫برخی هم م ی گفتند او احتماال وزیر علوم یا ارتباطات خواهد‬ ‫شد‪ .‬عارف زودتر از خیلی از نامزدهای دیگر راهی نیاوران شد‬ ‫تا با حسن روحانی دیدار کند‪ .‬دو دیدار انجام شد اما در نهایت‬ ‫محمد رض��ا عارف اعالم ک��رد ک ه ترجیح م ی ده��د در خارج‬ ‫از دولت بماند‪ .‬او اگر چه این مس��اله را در ماه های نخس��ت‬ ‫سربسته نگه داشته و تالش م ی کرد وارد جزئیات دیدارهایش‬ ‫با رئی س جمهور نشود اما در چند مصاحبه اخیرش ناگفته هایی‬ ‫را مطرح کرده است‪« :‬در مالقات های متعددی که گروه های‬ ‫مختلف بعد از انتخابات با من داش��ته اند مطالبه اصل ی شان‬ ‫حضورم در دولت اقای روحانی بود که من در پی این دیدارها‬ ‫و درخواس��ت ها در مالقات دومم با اقای روحانی که البته با‬ ‫درخواست ایشان انجام شد اش��اره ای به این دیدارها کردم‪.‬در‬ ‫دیدار دوم این موضوع را مطرح کردم که چگونه باید حضور ‪73‬‬ ‫درصدی مردم را که انصافا سرمایه عظیمی است‪ ،‬حفظ کرد‬ ‫و حفظ این سرمایه را نم ی توان تماما به دولت سپرد‪ ،‬باالخره‬ ‫دولتی که در ش��رایط خاصی روی کار امده است اگر چه باید‬ ‫تالش کند به مطالبات مردم پاسخگو باشد و ب رنامه هایش را‬ ‫اجرا کند ولی حفظ کل این سرمایه را نباید تنها به دولت سپرد‪.‬‬ ‫در دومین مالقاتم با اقای روحانی ایشان تصدی دو وزارتخانه‬ ‫را به من پیشنهاد کردند که با تش��کری که از ایشان داشتم‬ ‫اعالم کردم امادگی ندارم وزیر بشوم‪ .‬شاید انتظاری که داشتم‬ ‫این بود که باتوجه به تجربه بیش از ‪ 30‬سال مدیریت ی ام اقای‬ ‫روحانی در برخی امور بیشتر از من مشورت م ی گرفتند‪ ».‬حاال‬ ‫تازه ترین خبر در مورد او این است که تحرکات سیاسی او که‬ ‫تالش هایی ب رای تشکیل حزب را هم در ب ر داشته با نتایجی‬ ‫همراه بوده؛ نتایجی که برخی اط رافیان حسن روحانی را در‬ ‫مورد انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 96‬نگران کرده است‪.‬‬ ‫م ی گویند برخ��ی از این مش��اوران توصیه کردن��د راه ب رای‬ ‫سرلیستی عارف در انتخابات مجلس سال ‪ 94‬هموار شود تا او‬ ‫با پتانسیلش در همین رقابت خرج شود و نگاهی به ساختمان‬ ‫پاستور نداشته باشد‪ .‬محمد رضا عارف حاال با شرایط تازه اش‬ ‫خود را ب رای رقابت های مهمی اماده م ی کند‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫مجلس‬ ‫احزاب ودولت‬ ‫شخصیت ها‬ ‫داش��ت‪ .‬محمد باقر قالیباف پس از انکه حس��ن روحانی به‬ ‫پاستور رفت در رقابتی نف س گیر توانست شهردار ته ران باقی‬ ‫بماند‪ .‬او نتواسته بود از ش��هر به کشور برسد‪ .‬حسن روحانی‬ ‫مانند دو رئی س جمهور سابق‪ ،‬اجازه نداد که شهردار ته ران از‬ ‫حاضران دور میز جلسه هیات دولت باشد‪ .‬قالیباف تنها سه بار‬ ‫توانسته میهمان رئی س جمهور در ساختمان ریاست جمهوری‬ ‫باش��د‪ .‬او اگرچه در دوران محمود احمدی ن‍��ژاد خصوصا در‬ ‫س��ال های اخر به مباحثه های مس��تقیم و غی ر مستقیم با‬ ‫رئی س جمهور وقت م ی پرداخت اما در دوران حس��ن روحانی‬ ‫ ترجیح داده وارد انتقاد مس��تقیم از دولت نش��ود‪ .‬طرفه انکه‬ ‫حتی او وقتی فش��ارها بر تیم مذاکره کننده ش��دت یافت به‬ ‫حمایت از تیم سیاست خارجی حسن روحانی پرداخته است‪ .‬او‬ ‫پس از ضیافت شنبه هفته گذشته در محوطه پاستور منتظر‬ ‫مدی رانش در شهرداری و اعضای شورای شهر ته ران باقی ماند‬ ‫تا جلس ه ای دیگر با رئی س جمهور تشکیل دهد‪ .‬محمد باقر‬ ‫قالیباف یک سال پس از رقابتی سخت با حسن روحانی در‬ ‫ساختمان معروف خیابان بهشت‪ ،‬شهردار ته ران است‪ .‬اگر چه‬ ‫بارها اخباری پی رامونش منتشر شد که حکایت از حضورش در‬ ‫وزارت خانه هایی مانند راه و حتی رفاه داشت اما هنوز بیرون از‬ ‫دولت است و به نظر هم نم ی رسد که به پاستور برود‪.‬‬ ‫غالمعلی حدادعادل؛ منتقد منصف‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫دکتر غالمعلی حدادعادل اگر چه از نامزدهایی بود که‬ ‫توانست مجوز ورود به رقابت سال ‪ 92‬را دریافت کند اما ب رای‬ ‫رس��یدن اصولگرایان به نامزد واحد ترجیح داد تا در روزهای‬ ‫پایانی از انتخابات کناره گیری کند‪ .‬او در مناظره ها حاضر شد‬ ‫و در برخی موارد از منتقدان حسن روحانی بود‪ .‬حدادعادل که‬ ‫رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس بود‪ ،‬به دلیل سوابق‬ ‫فرهنگی و اموزش��ی اش از گزینه های مطرح ب��رای ورود به‬ ‫کابینه بود‪ .‬برخی معتقد بودند اصرار حسن روحانی بر اینکه‬ ‫میانه روست و بنا دارد از همه گروه ها در کابینه اش استفاده کند‬ ‫م ی تواند به این معنا باشد که غالمعلی حدادعادل در یکی از‬ ‫وزارتخانه های اموزش و پرورش یا فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫حضور یابد‪ .‬زمان معرفی کابینه پیش��نهادی که فرارس��ید‬ ‫نامی از دکتر حدادعادل به میان نیامد‪ .‬حاال اصالح طلبان او‬ ‫را همچون رقیبی م ی دانستند که در رای اعتماد به وزرا موثر‬ ‫خواهد بود‪ .‬او اما اخباری که گفته م ی ش��د لیدری مخالفان‬ ‫دولت را بر عهده گرفته تا برخ��ی وزرا رای نیاورند را تکذیب‬ ‫کرد‪ .‬در مخالفت با هیچ وزیری س��خن نگفت و حتی گفته‬ ‫ش��د که ب رای رای اوردن برخی وزرا تالش هم کرده است‪ .‬او‬ ‫البته انتقادهایی هم به دولت دارد‪ .‬اعتراضاتش به تندروی ها‬ ‫در وزارت علوم را پنهان نم ی کند و همچنان بر حرکت دولت بر‬ ‫مدار اعتدال اصرار دارد‪ .‬گفته م ی شود در جلسات شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی بارها به تحوالت وزارت علوم اعتراض کرده‬ ‫است‪ .‬حدادعادل البته به جمع مخالفان دولت در بحث انرژی‬ ‫هسته ای هم نپیوسته است‪ .‬شاید مناسب باشد که او را منتقد‬ ‫منصف دولت بدانیم‪.‬‬ ‫سعید جلیلی؛ حمایت غیر منتظره‬ ‫ورود س��عید جلیلی ب��ه انتخابات ریاس��ت جمهوری‪،‬‬ ‫معادالت انتخاباتی را با تغیی��رات مهمی مواجه کرد‪ .‬حاال او‬ ‫یک نامزد دیگر اصولگرا بود که عالوه بر جمع ائتالف سه نفره‬ ‫وارد صحنه شده بود‪ .‬او بدنه ای از اصولگرایان را به همراه خود‬ ‫داشت که در محاسبات سیاسی از سبد رای ائتالف سه نفره‬ ‫به شمار م ی امدند‪ .‬هر چه زمان م ی گذشت یک دوگانه مهم‬ ‫در انتخابات قوت بیشتری م ی گرفت‪ .‬او در روزهای اخر دقیقا‬ ‫نقطه مقابل حسن روحانی شده بود با صورت مساله دو گانه‬ ‫سازش‪ ،‬مقاومت‪ .‬برخی تحلیلگران معتقدند اگر سعید جلیلی‬ ‫از حاضران انتخابات نبود ش��اید نتیجه انتخابات به گونه ای‬ ‫دیگر رقم م ی خورد‪ .‬سعید جلیلی درست همان جایی ایستاده‬ ‫بود که حسن روحانی سال ها در ان حضور داشت‪ .‬او مسئول‬ ‫پرونده هسته ای شده بود‪ .‬وقتی حسن روحانی پیروز انتخابات‬ ‫نام گرفت حاال همه نگاه ها به س��اختمان خیابان اذربایجان‬ ‫دوخته شد؛ جایی که پرونده هسته ای از انجا مدیریت م ی شد‪.‬‬ ‫تغییر سعید جلیلی قطعی بود‪ .‬حسن روحانی اما نه تنها علی‬ ‫شمخانی را ب رای این پست پیشنهاد کرد بلکه توانست مجوز‬ ‫انتقال پرونده را از شورای امنیت به وزارت امور خارجه بگیرد‪.‬‬ ‫س��عید جلیلی اما در تمام ماه هایی که دیگر مسئول پرونده‬ ‫هسته ای نبود تالش کرد تا انتقاداتش را چندان نمایان نکند‪.‬‬ ‫او نمادی از مقاومت به شمار م ی اید که سخنران روز ‪ 13‬ابان‬ ‫‪ 92‬مقابل النه جاسوسی هم شد‪ .‬درباره روابط سعید جلیلی‬ ‫و دولت حسن روحانی این جمالت او بسیار مهم و تاثی ر گذار‬ ‫بود‪« :‬نظ رات من در ارتباط با موضوع هسته ای در مناظره های‬ ‫انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری بیان شد و دوستان‬ ‫دیگر نظر دیگری دارند‪ ،‬انها اکنون منتخب مردم هستند و باید‬ ‫ببینیم که چگونه بحث را دنبال م ی کنند باید اجازه داد تیم‬ ‫مذاکره کننده هس��ته ای در چارچوب اصل نرمش قهرمانانه‬ ‫برنامه های خویش را به پیش ببرند و همه در مسیر گرفتن‬ ‫حق ملت به انها کمک کنند‪ .‬در چند ماه گذشته بنای من بر‬ ‫این بوده که درباره انچه ام��روز جریان دارد نکات مدنظر را به‬ ‫دوستان (تیم مذاکره کننده) منتقل کنم و با پرهیز از طرح علنی‬ ‫این مباحث‪ ،‬فضای کشور را نگران نکنم‪ ».‬سعید جلیلی به‬ ‫نظر یکی از مهمترین رقبای سیاسی حسن روحانی به شمار‬ ‫م ی اید‪ .‬چراکه او گفتمانی به وضوح متفاوت با حسن روحانی‬ ‫دارد؛ گفتمانی که البته طرفدارانی قابل محاسبه دارد‪.‬‬ ‫والیتی؛ رقیبی که حامی شد‬ ‫یک روز مانده به انتخابات‪ ،‬پیدا کردن عل ی اکبر والیتی‬ ‫ب رای ایت اهلل مهدوی کنی ناممکن م ی ش��ود‪ .‬بر پایه اخرین‬ ‫تصمیمات ق��رار بر این م ی ش��ود که ب��ا پادرمیانی ایت اهلل‬ ‫مهدوی کنی‪ ،‬دکت��ر والیتی از انتخاب��ات کناره گیری کند تا‬ ‫شاید پس از ان با انصراف سعید جلیلی‪ ،‬فرصت ب رای پیروزی‬ ‫محمد باقر قالیباف فراهم شود‪ .‬درباره انچه در ان ‪ 24‬ساعت‬ ‫حیاتی و تعیی ن کننده رخ داده حرف و حدیث ها فراوان است‪،‬‬ ‫هر چه هست اما دکتر والیتی در انتخابات باقی ماند تا یکی‬ ‫از دالیل پیروزی حس��ن روحانی نام گیرد‪ .‬این اما تنها نقش‬ ‫دکتر والیتی نب��ود‪ .‬او اغاز گر بحثی مه��م و تعیی ن کننده با‬ ‫سعید جلیلی در مناظ رات شد و مباحث و ناگفته هایی را مطرح‬ ‫کرد که موقعیت سعید جلیلی را تغییر داد‪ .‬او پس از پیروزی‬ ‫روحانی و تعیین تیم مذاکره کننده نقشی اساسی در مذاکرات‬ ‫هسته ای داشته است‪ .‬او مشاور رهبر معظم انقالب در امور‬ ‫بی ن الملل است و بارها به حمایت از تیم مذاکره کننده پرداخته‬ ‫است‪ .‬حمایت های او در کنار انتقاداتش از تیم سابق هسته ای‬ ‫باتوجه به جایگاهش بسیار پ راهمیت جلوه کرده است‪ .‬برخی‬ ‫اخبار از نظارت او بر تیم مذاکره کننده سخن می گویند‪.‬‬ ‫مجلس‬ ‫احزاب ودولت‬ ‫شخصیت ها‬ ‫رقابت خارج از پاستور‬ ‫احمدینژادبارقبایشچگونهرفتارکرد؟‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫تیرم��اه ‪ 84‬در حالی ک��ه زمان چندان��ی از اعالم‬ ‫پی��روزی غیرمنتظ��ره محم��ود احمدی ن��ژاد در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری نهم نم ی گذشت‪ ،‬رئی س جمهور منتخب‬ ‫بیانی ه ای صادر ک��رد و در ان از امادگی خود ب رای همکاری‬ ‫با رقب��ای انتخابات ی اش س��خن گف��ت؛ موضع��ی که با‬ ‫استقبال چندانی مواجه نشد‪ .‬رقبای اصولگرا و اصالح طلب‬ ‫احمدی ن��ژاد اغلب به پیش��نهاد او ب ی اعتنای��ی کردند و با‬ ‫برخوردی سرد از کنار این پیشنهاد گذشتند‪ .‬در این میان اما‬ ‫رابطه رئیس دولت وقت با رقبایش یکسان نبود‪ .‬او در حالی‬ ‫با تعداد اندکی از رقبای دوره انتخابات رفاقت پیشه کرد که‬ ‫اغلب نامزده��ای انتخاباتی‪ ،‬ب رای هم��کاری با احمدی نژاد‬ ‫تمایل چندانی از خود نشان ندادند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد – هاشمی رفسنجانی؛ رقبای دیرینه‬ ‫مه��دی کروب��ی از صبح ‪ 28‬خ��رداد ‪ 84‬ب��ا برگزاری‬ ‫نشستی خبری در خبرگزاری ایس��نا‪ ،‬انتقاد از احمدی نژاد را‬ ‫اغاز کرد‪ .‬او با استعفا از مناصب حکومتی و مجمع روحانیون‬ ‫مبارز‪ ،‬رسما اعالم کرد که کار تش��کیالتی ب رای انتخابات‬ ‫علی الریجانی یکی از مع��دود رقبای احمدی نژاد در‬ ‫انتخابات ‪ 27‬خ��رداد ‪ 84‬بود ک��ه در دور دوم این انتخابات‬ ‫رسما از این نامزد ناشناخته راه یافته به دور دوم حمایت کرد‪.‬‬ ‫الریجانی که کاندیدای نهایی شورای هماهنگی نیروهای‬ ‫انقالب بود‪ ،‬س��تادهای انتخاباتی خود را در اختیار حامیان‬ ‫احمدی نژاد قرار داد تا نشان دهد او را به هاشم ی رفسنجان ی ‬ ‫ترجیح م ی دهد‪ .‬او پس از پیروزی احمدی نژاد در انتخابات‬ ‫س��وم تیر ‪ ،84‬در حالی که نماینده رهبر معظم انقالب در‬ ‫شورای عالی امنیت ملی بود‪ ،‬با حکم احمدی نژاد به دبیری‬ ‫این ش��ورا منصوب ش��د‪ .‬احمدی نژاد حتی برخی اعضای‬ ‫کمپین انتخابات��ی الریجان��ی را نیز به کابین��ه خود برد؛‬ ‫چهره هایی نظیر مصطفی پورمحمدی و منوچهر متکی‪.‬‬ ‫الریجانی در دوره مسئولیت خود‪ ،‬مسئولیت مذاکرات‬ ‫هس��ته ای با گروه ‪ 5+1‬را عهده دار شد و در قامت دیپلمات‬ ‫مورد حمایت حاکمی��ت و دولت‪ ،‬بارها با ط��رف مقابل به‬ ‫گفت وگو نشس��ت‪ .‬این همکاری اما در اب��ان‪ 86‬به پایان‬ ‫راه رسید‪ .‬در این هنگام بود که ناگهان رسانه ها خبر تغییر‬ ‫علی الریجانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی را منتشر‬ ‫کردند؛ خبری ک��ه از مدت ها پیش زمزمه های ان ش��نیده‬ ‫م ی شد‪ .‬الریجانی اما نماینده رهبر معظم انقالب در شورای‬ ‫عالی امنیت ملی باقی ماند ولی در پایان این س��ال راه قم‬ ‫را در پیش گرفت تا به واسطه انتساب به خانواده مرجعیت‬ ‫و با حمایت مراجع تقلید س��اکن قم‪ ،‬به بهارستان راه یابد‪.‬‬ ‫او در ابتدای مجلس هش��تم‪ ،‬بر کرس��ی ریاس��ت پارلمان‬ ‫اصولگرایان تکی��ه زد و این اغاز داس��تان رویارویی این دو‬ ‫بود؛ ریاس��تی که البته احمدی نژاد و یارانش نس��بت به ان‬ ‫اب راز تمایل م ی کردند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد و الریجانی که از رقابت به رفاقت رسیده‬ ‫بودن��د‪ ،‬رقابتی ت��ازه را اغاز کردن��د‪ .‬الریجانی بس��یاری از‬ ‫مصوبات دولت را غیرقانونی م ی خوان��د و برخی مصوبات‬ ‫ب ر زمین مانده را ابالغ م ی کرد‪.‬‬ ‫او در انتخابات ریاس��ت جمهوری ده��م‪ ،‬در حالی که‬ ‫یکی از گزینه های احتمالی ب رای حضور در عرصه رقابت ها‬ ‫بود‪ ،‬از اتخاذ موضع صریح اجتناب ورزید اما برخی مخالفان‬ ‫او در جبهه پایداری مدعی بودند که او به موس��وی تبریک‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫احمدی نژاد – کروبی؛ ادامه رقابت‬ ‫احمدی نژاد – الریجانی؛ رابطه پرفراز و نشیب‬ ‫سیاست‬ ‫صبح ‪ 27‬خ��رداد ‪ 84‬محمود احمدی ن��ژاد در حالی‬ ‫راهی دور دوم انتخابات ش��د که توانس��ته ب��ود دوقطبی‬ ‫انتخاباتی مورد رضایت خ��ود را ایجاد کند؛ دوقطبی که به‬ ‫گمان وی م ی توانست برگ برنده اش باشد‪ .‬او که در جریان‬ ‫رقابت های انتخاباتی از ضرورت بازگش��ت به ش��عارهای‬ ‫بدو انقالب و مدیریت مردمی در مقابل مدیریت اش��رافی‬ ‫سخن گفته بود‪ ،‬حاال باید با کس��ی رقابت م ی کرد که در‬ ‫میان بسیاری از قش��رهای جامعه نماد حفظ وضع موجود‬ ‫شناخته م ی شد‪ .‬همین اتفاق هم افتاد‪ .‬احمدی نژاد چهارم‬ ‫تیر ‪ 84‬با بی��ش از ‪ 17‬میلی��ون رای در ب راب��ر ‪ 10‬میلیون‬ ‫رای هاشم ی رفس��نجانی به پیروزی رس��ید و ب ر کرس��ی‬ ‫ریاس��ت جمهوری تکیه زد‪.‬‬ ‫از فردای انتخابات‪ ،‬گالیه های هاش��می نس��بت به‬ ‫برنامه های احمدی نژاد ب رای اداره کش��ور‪ ،‬دیدگاه مدیریتی‬ ‫او و تیم همراهش اغاز شد‪ .‬احمدی نژاد نیز همچون دوران‬ ‫رقابت های انتخاباتی مدیریت ‪ 16‬س��ال گذشته را به تیغ‬ ‫نقد کش��ید و از رویکرد عدالتخواهانه در اداره کشور سخن‬ ‫گفت‪ .‬احمدی نژاد در نخس��تین ماه ه��ای مدیریت بر قوه‬ ‫مجریه‪ ،‬انگشت بر یکی از حس��اس ترین نهادهای نزدیک‬ ‫به هاشم ی رفسنجانی گذاشت‪ .‬او دانش��گاه ازاد را به دلیل‬ ‫مدیریت طوالن ی مدت عبداهلل جاسبی تحت فشار قرار داد‬ ‫و حتی رئیس وقت این دانشگاه را تهدید کرد که در صورت‬ ‫عدم کاهش ش��هریه دانش��جویان‪ ،‬دو فرزند جاسبی را به‬ ‫دانشگاه ازاد م ی فرستد‪.‬‬ ‫هاشم ی رفسنجانی اما دفاعی صریح را از دانشگاه ازاد‬ ‫و رئیس ان پیشه کرده بود‪ .‬او در اغلب سخنران ی های خود‬ ‫از این دانش��گاه حمایت م ی ورزید و حتی برخی برنامه ها و‬ ‫نشس ت های خود را در واحدهای مختلف این دانشگاه برگزار‬ ‫م ی کرد‪ .‬اختالف ها میان احمدی نژاد و هاش��می به حدی‬ ‫باال گرفته بود که برخ��ی چهره های با س��ابقه‪ ،‬میان این‬ ‫دو وساطت م ی کردند تا ش��اید قدری از اختالفات دو طرف‬ ‫بکاهند‪ ،‬اما این اختالفات به قدری عمیق بود که وساطت و‬ ‫ریش سفیدی نتیجه بخش نبود‪ .‬در خوش بینانه ترین حالت‪،‬‬ ‫مدتی جدال لفظی دو ط��رف فروکش م ی کرد و مدتی بعد‪،‬‬ ‫بهانه ای تازه سبب از سرگیری مجادالت م ی شد‪.‬‬ ‫انتخاب��ات ‪ 88‬ام��ا اوج ن��زاع دوجانب��ه ای��ن دو بود‪.‬‬ ‫رئی س جمهور وقت ک��ه از دوقطبی انتخاب��ات ‪ 84‬نتیجه‬ ‫مطلوب��ی گرفته ب��ود‪ ،‬ب��ار دیگر در ای��ن انتخاب��ات این‬ ‫دوقطبی را احیا کرد تا پیروزی خ��ود را تضمین کند‪ .‬او در‬ ‫مناظره زنده تلویزیونی با میرحس��ین موسوی‪ ،‬به شدت از‬ ‫رویکرد هاش��می رفس��نجانی در انتخابات انتقاد کرد و او‬ ‫را «بازیگردان» انتخابات خوان��د‪ .‬احمدی نژاد حتی خانواده‬ ‫هاشم ی رفس��نجانی و چهره هایی همچون س��ی د محمد‬ ‫خاتمی و عل ی اکبر ناطق نوری را نی��ز در این مناظره به باد‬ ‫انتقاد گرفت تا خود را در ب رابر جبهه ای س��ازماندهی ش��ده‬ ‫معرفی کند که ب رای شکست او تالش م ی کنند‪.‬‬ ‫در مقابل اما هاشم ی رفسنجانی نیز با نگارش نامه ای‬ ‫جنجالی به رهبر معظم انقالب‪ ،‬روند ایجاد ش��ده در دوره‬ ‫مدیریت دولت نهم را سبب ایجاد «اتشفشانی در سینه ها»‬ ‫دانس��ت و از ایش��ان خواس��ت از ادامه این روند جلوگیری‬ ‫کنند‪ .‬او همچنین در مراس��م ‪ 14‬خرداد ‪ 88‬در گفت وگویی‬ ‫خصوصی با احمدی نژاد از او خواست در ب رابر مردم سخنان‬ ‫خود را اصالح کند‪ .‬هاشمی حتی در نمازجمعه ‪ 26‬تیرماه نیز‬ ‫لب به انتقاد از روند برگزاری انتخابات گش��ود و اب راز عقیده‬ ‫کرد که اقشار بسیاری از مردم دچار «تردید» شدند‪ .‬هاشم ی ‬ ‫همچنین از شرکت در مراسم تحلیف و تنفیذ احمدی نژاد‬ ‫در اغاز دوره ریاس��ت جمهوری اش امتناع ورزید‪ .‬او تا پایان‬ ‫دوره ریاس��ت جمهوری احمدی نژاد به انتق��ادات خود ادامه‬ ‫داد؛ هر چند در اظهارنظ��ری متفاوت اعالم کرد که با دولت‬ ‫«مدارا» م ی کند‪.‬‬ ‫اینده را اغاز م ی کند‪ .‬حزب اعتم��اد ملی‪ ،‬محملی بود ب رای‬ ‫کار تش��کیالتی کروبی و یارانش‪ .‬او روزنامه ای را به همین‬ ‫نام راه اندازی کرد تا نش��ان دهد عزم خود را ب رای حضور در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری چهار سال بعد جزم کرده است‪.‬‬ ‫احمدی نژاد البته به انتقادات کروبی پاسخی نم ی داد و سعی‬ ‫م ی کرد وانمود کند که او را رقیبی جدی ب رای خود نم ی بیند‪.‬‬ ‫در تمام چهار س��ال فعالیت دولت نهم‪ ،‬احمدی نژاد و‬ ‫کروبی برخورد مستقیمی با یکدیگر نداشتند و تنها انتقادات‬ ‫روزنامه منتسب به کروبی‪ ،‬عملکرد احمدی نژاد را مورد انتقاد‬ ‫قرار م ی داد‪ .‬احمدی نژاد و کروبی در انتخابات ‪ 88‬با یکدیگر‬ ‫رقابت کردند‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫مجلس‬ ‫احزاب ودولت‬ ‫شخصیت ها‬ ‫گفته است؛ خبری که بارها از سوی الریجانی تکذیب شد‪.‬‬ ‫ش��یب تنش میان احمدی نژاد و الریجان��ی تا پایان‬ ‫فعالیت دولت دهم تندتر ش��د و با ج��دال صریح این دو در‬ ‫صحن علنی مجلس که به «یکش��نبه سیاه» موسوم شد‪،‬‬ ‫به اوج خود رسید‪.‬‬ ‫احمدی نژاد – قالیباف؛ شهرداری که به دولت نرسید‬ ‫محمدباق��ر قالیب��اف ک��ه در دور اول انتخاب��ات‬ ‫ریاس��ت جمهوری نه��م خ��ود را یک��ی از بخت ه��ای‬ ‫اصلی پی��روزی در این انتخابات م ی دانس��ت و بس��یاری‬ ‫از نظرس��نج ی ها حاک��ی از ان ب��ود ک��ه او ب��ه هم��راه‬ ‫هاشم ی رفسنجانی راهی دور دوم انتخابات م ی شود‪ ،‬با قرار‬ ‫گرفتن در جایگاه چهارم‪ ،‬از راهیابی به مرحله دوم انتخابات‬ ‫بازماند و نتوانست به ریاست قوه مجریه برسد‪.‬‬ ‫برگ برنده قالیباف رس��یدن به مقام شهرداری ته ران‬ ‫بود؛ رخدادی که به روایت مهدی چمران‪« ،‬با اکراه» صورت‬ ‫گرفته بود‪ .‬او حاال خود را امیدوار م ی دید که بتواند با اقدامات‬ ‫مثبت در حوزه مدیریت شهری‪ ،‬رقیب جدی احمدی نژاد در‬ ‫انتخابات اینده باشد‪.‬‬ ‫در این میان ام��ا احمدی نژاد که در رس��اندن محمد‬ ‫عل ی ابادی به ش��هرداری ته ران ناکام مان��ده بود‪ ،‬با حضور‬ ‫قالیباف در جلسات کابینه موافقت نکرد‪ .‬این در حالی بود‬ ‫که او در زمان حضور در س��اختمان خیابان بهشت‪ ،‬بارها از‬ ‫دولت اصالحات به دلی��ل عدم صدور مجوز ب رای حضورش‬ ‫در جلسات هیات دولت انتقاد کرده بود‪.‬‬ ‫در میان رقبای س��ال ‪ 84‬ام��ا رابطه احم��دی نژاد با‬ ‫قالیباف از هم��ه تیره تر بود‪ .‬تیرگی که ت��ا پایان انتخابات‬ ‫یازدهم هم اصالح نش��د‪ .‬قالیب��اف باره��ا از دولت نهم به‬ ‫دلیل عدم پرداخت بودجه حمل ونق��ل و همچنین بودجه‬ ‫پی ش بینی ش��ده ب رای متروی ته ران انتقاد ک��رد؛ تا جایی‬ ‫که پای نمایندگان مجلس نیز در این قضیه به میان امد‪.‬‬ ‫قالیب��اف در انتخابات ریاس��ت جمهوری دهم پس از‬ ‫برخی مشورت ها از نامزدی در انتخابات منصرف شد تا تمام‬ ‫پتانس��یل خود را ب رای رقابت در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ 92‬ذخیره کند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد – معین؛ سکوت دوطرفه‬ ‫رابطه میان نامزدهایی که در دو س��ر عرصه سیاسی‬ ‫ای ران ایس��تاده بودند‪ ،‬چندان پرتنش نبود‪ .‬مصطفی معین‬ ‫که نامزد اصالح طلبان پیش��رو ب��ود در دور اول از محمود‬ ‫احمدی نژاد نامزد اصولگرایان جوان شکست خورد‪ .‬او ه ر چند‬ ‫بعد از شکست در انتخابات از روند برگزاری بزرگ ترین رقابت‬ ‫سپهر سیاسی ای ران انتقاد کرد‪ ،‬اما وارد چالش جدی با دولت‬ ‫وقت نشد‪ .‬معین همچنین واکنشی به پیشنهاد همکاری‬ ‫احمدی نژاد نشان نداد؛ شاید قصد داشت به توصیه یارانش‬ ‫در حزب مشارکت و سازمان مجاهدین انقالب عمل کند که‬ ‫گفته بودند‪« :‬دولت پیروز‪ ،‬خود تمام بار مس��ئولیت اجرایی‬ ‫کشور را برعهده گیرد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫احمدی نژاد – مهرعلیزاده؛ رقبای متفاوت‬ ‫محس��ن مهرعلی��زاده ک��ه در انتخاب��ات نه��م‬ ‫ریاس��ت جمهوری‪ ،‬معاون رئی س جمهور و رئیس س��ازمان ‬ ‫تربی ت بدنی ب��ود‪ ،‬توانس��ت رای قابل قبول��ی در دور اول‬ ‫انتخابات ‪ 84‬کسب کند؛ چه انکه به واسطه خاستگاه خود‪،‬‬ ‫توانسته بود ارای اقوام اذری زبان را به سوی خود جلب کند‪.‬‬ ‫او پس از انک��ه در پی روی کار ام��دن احمدی نژاد از‬ ‫ریاس��ت س��ازمان تربیت بدنی کنار گذاشته ش��د‪ ،‬برخورد‬ ‫مس��تقیمی با احمدی ن��ژاد نداش��ت و احمدی ن��ژاد نیز از‬ ‫رویارویی ب��ا او پرهیز ک��رد‪ .‬مهرعلی��زاده به فدراس��یون‬ ‫ورزش های پهلوانی رفت و در کنار فعالی ت های سیاس��ی‪،‬‬ ‫به حلقه مشاوران سید محمد خاتمی پیوست‪.‬‬ ‫مسئوالن ما به بلوغ رسیده اند‬ ‫گفت وگوی مثلث با پرویز سروری‪ ،‬قائم مقام جمعیت رهپویان انقالب اسالمی‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫جلسه رئی س جمهور با رقبای سال گذشته خود‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد‪ ،‬ارزیابی‬ ‫شما از برگزاری چنین جلس ه ای چیست؟‬ ‫فکر م ی کنم ای��ن اق��دام مبارکی اس��ت‪ ،‬از این‬ ‫نظر که در کش��ور ما عموما رقابت های سیاس��ی تبدیل به‬ ‫خصومت های سیاسی م ی شود و نتیجه ان از بین رفتن منابع‬ ‫و ظرفی ت های کش��ور است‪ .‬در کش��ورهای پیشرفته حتی‬ ‫روسای جمهور گذشته در سیاس��ت هایی که رئی س جمهور‬ ‫فعلی دارد‪ ،‬دست در دس��ت به او کمک م ی کنند و به نوعی‬ ‫در برخی مس��ائل تالش م ی کنند ب رای پیشبرد اهداف ملی‬ ‫کش��ور خود با رئیس دولت همکاری کنند‪ ،‬ام��ا در ای ران هر‬ ‫رئی س جمهوری م ی اید ظرفی ت های تجربی دولت گذش��ته‬ ‫را کنار م ی گذارد‪ ،‬این رویکرد یک حالت تقابل و متاس��فانه‬ ‫بعضا خصومت در رفتاره��ا به وجود م ی اورد ک��ه در عزل و‬ ‫نصب ها خود را نش��ان م ی دهد؛ البته اینج��ا باید یک پ رانتز‬ ‫باز کرد‪ ،‬متاسفانه در ‪ 35‬سال نتوانستیم برخالف وعده هایی‬ ‫که داده شد‪ ،‬بین حلقه سیاسی و حلقه کارشناسی تفکیک‬ ‫قائل شویم‪ ،‬به همین دلیل حلقه کارشناسی هم در تغیی رات‬ ‫سیاس��ی دچار تزلزل و برخورد های حذفی م ی شود که این‬ ‫بسیار شکننده و بسیار خسارت اور است‪ .‬فکر م ی کنم جلسه‬ ‫رئی س جمهور با دیگر نامزدهای انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫س��ال ‪ 92‬اقدام مبارکی اس��ت و این پیام مثبت را به جامعه‬ ‫م ی دهد که رقابت ها ب رای مصالح ش��خصی و رس��یدن به‬ ‫قدرت نیس��ت‪ ،‬بلکه ب رای انجام تکلیف و وظیفه اس��ت‪ .‬بر‬ ‫همین اساس وقتی رقابت ها به پایان رسید فصل همکاری ها‬ ‫و تعامل ها شروع شد‪.‬‬ ‫این به نظر من نمایانگر بلوغ سیاسی یک جامعه است‪.‬‬ ‫ج وامع عقب مانده معموال رقابت های سیاسی را به یک چالش‬ ‫و خصومت جانکاه تبدیل م ی کنند که بعضا به خشونت های‬ ‫فیزیکی منجر م ی شود‪ ،‬اما ان کشورهایی که به بلوغ سیاسی‬ ‫رسیدند م ی توانند اولویت های کش��ور و منافع ملی را درک‬ ‫کنند تا ب راساس ان رقابت ها در یک چارچوبی صورت گیرد که‬ ‫ان چارچوب ها منافع ملی کشور را تامین م ی کند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل م ی گویم نامزدهایی که با هم رقابت کردند همه دارای‬ ‫ظرفی ت های جدی هس��تند و ما گام اول را برداشتیم؛ اینکه‬ ‫باالخره نامزدهایی که با هم رقابت کردند دور هم بنش��ینند‬ ‫با هم مس��ائل و مطالب را صریح و ب ی پرده صحبت کنند‪ ،‬از‬ ‫طرح ها و ب رنامه های خود بگویند‪ ،‬وضعیت فعلی را نقد کنند‬ ‫ی ترمیم و اصالح وضع کنونی پیش��نهاد بدهند بسیار‬ ‫و ب را ‬ ‫م ی تواند موثر باش��د‪ .‬چون در حرکت های بعدی باید از این‬ ‫ظرفی ت ها که در رقابت شرکت داشتند ب رای ساختن و توسعه‬ ‫کشور مشارکت جویی کرد‪ .‬به همین دلیل فکر م ی کنم این‬ ‫یک اغاز خوب اس��ت‪ .‬امیدوارم دولت جدید این روند را ادامه‬ ‫دهد و به همین یک بار تشکیل جلسه اکتفا نکند‪ ،‬امیدوارم‬ ‫این نشس ت های صمیمانه ادامه پیدا کند‪ ،‬چون حتما ب رای‬ ‫دولت جدید اورده زیادی خواهد داش��ت و رقبای دیروز‪ ،‬امروز‬ ‫حاضرند که امکانات‪ ،‬فکر و ب رنامه های خود را در اختیار دولت‬ ‫جدید قرار دهند‪.‬‬ ‫یک طرف قضیه دعوت اق�ای روحانی بود‪ ،‬طرف‬ ‫دیگر رقبای دیروز او بودند که این دعوت را قبول‬ ‫کردند‪ .‬این رویکرد انها را چگونه ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫این به نظر من پیام مثبتی ب رای دنیا دارد‪ ،‬کسانی‬ ‫که بر طبل تقلب در کشور کوبیدند‪ ،‬حیثیت و ابروی نظام‬ ‫جمهوری اسالمی را دستخوش زیاده خواه ی های خودشان‬ ‫کردن��د‪ ،‬واقعی ت های جمهوری اس�لامی را قل��ب کردند و‬ ‫نم ی خواهند اجازه دهند ان چهره رحمانی جمهوری اسالمی‬ ‫بین مسلمانان همچنان استمرار پیدا کند و م ی کوشند یک‬ ‫چهره متقلبانه و خش��ونت امیز از نظام حاکم بر ای ران نشان‬ ‫دهند‪ .‬امروز انها م ی بینند کس��انی ک��ه در اوج رقابت های‬ ‫ی کنار یکدیگر‬ ‫سیاسی حضور داشتند‪ ،‬در یک محیط صمیم ‬ ‫م ی نشینند‪ ،‬گفت وگو و چالش م ی کنند و نقطه نظ رات خود را‬ ‫م ی دهند‪ .‬این پیام بسیار مثبتی هم به داخل کشور و هم به‬ ‫دنیای خارج دارد‪ .‬امیدوارم احزاب و گروه ها از این مساله درس‬ ‫بگی رند و تالش کنند رقابت هایشان را در یک چارچوب کامال‬ ‫تعریف شده و همگرا با منافع ملی کشور ساماندهی کنند؛‬ ‫حتی احزاب رقیب م ی شود هم دور هم بنشینند و ب رای بهبود‬ ‫وضعیت کشور و مردم چاره اندیشی کنند و راهکار ارائه دهند‪.‬‬ ‫به نظر من این پیام بسیار خوبی ب رای خارج از کشور داشت‪،‬‬ ‫چون نشان م ی دهد انتخابات در کشور چقدر جاافتاده و چقدر‬ ‫دموکراسی در کشور ای ران عمق دارد‪ .‬به نظر من برگزاری این‬ ‫نشست نمایانگر این است که ‪ 35‬سال بعد از انقالب اسالمی‬ ‫مسئوالن جمهوری اسالمی و مدعیان رقابت در ای ران به ان‬ ‫بلوغ سیاسی رسیدند که پرونده رقابت ها را بعد از انتخابات‬ ‫ببندند و زمینه های تعامل و هم��کاری را باز کنند‪ .‬من فکر‬ ‫م ی کنم اجابت دعوت اقای روحانی از طرف نامزدهای دیگر‬ ‫امر مبارکی بود که باید تقدیر و تشکر هم از رئی س جمهور و‬ ‫هم از نامزدهایی داشت که این دعوت را اجابت کردند‪.‬‬ ‫ش�ما معتقدید این نشس�ت نوعی الگوس�ازی‬ ‫برای جریانات سیاسی اس�ت و به ارامش فضای‬ ‫سیاسی کشور کمک م ی کند؟‬ ‫بله‪ ،‬باید به ان سو برویم که در عین رقابت به منافع‬ ‫ملی کشور فکر کنیم و ب رای رسیدن به قدرت‪ ،‬منافع ملی و‬ ‫مصالح کشور را دس��ت مایه اختالفات خودمان قرار ندهیم‪.‬‬ ‫م ی ش��ود با هم رقابت کرد اما در عین ح��ال چارچوب های‬ ‫مصالح و منافع ملی را نیز رعایت کرد‪.‬‬ ‫رفتار اق�ای روحان�ی ب�ا نامزدهای رقی�ب بعد از‬ ‫‪ 24‬خرداد ‪ 92‬چطور بود؟‬ ‫به نظر من باید س��وال معکوس پرسیده شود به‬ ‫این نحو که رفتار نامزدهایی که در انتخابات شکست خوردند‬ ‫چطور بود‪.‬‬ ‫ه�ر دو س�وال را ج�واب دهید‪ ،‬ه�م اینک�ه رفتار‬ ‫نامزدهای شکس�ت خورده به چه شکل بود و هم‬ ‫رفتار اقای روحانی با انها چگونه بود‪.‬‬ ‫رفتار نامزدهای شکس ت خورده بسیار اخالق مدارانه‬ ‫بود‪ ،‬همه نامزدها ب��ه رئی س جمهور جدی��د تبریک گفتند‪،‬‬ ‫پیروزی او را قبول کردن��د و در اوج تواضع حاضر ش��دند به‬ ‫استقبال او بروند و در محل استق رار ان زمان اقای روحانی در‬ ‫مجلس س��ابق حضور پیدا کنند و حضوری تبریکات خود را‬ ‫به رئی س جمهور منتخب اعالم کنند و بگویند که اماده ب رای‬ ‫هر نوع کمکی به دولت جدید هستند‪ .‬این به نظر من بعد از‬ ‫انتخابات ‪ 88‬که با ان تلخ ی ها همراه بود خیلی مهم است که‬ ‫چنین رفتارهای بسیار صمیمانه و متواضعانه ای را مشاهده‬ ‫کردی��م‪ .‬معتقدم اوج بلوغ سیاس��ی در کش��ور را نامزدهای‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری سال‪ 92‬بعد از اعالم نتیجه شمارش‬ ‫اراء نشان دادند‪ .‬رئی س جمهور منتخب هم در ان زمان با اعالم‬ ‫امادگی ب��رای پذیرش ظرفیت رقبایش ت�لاش کرد فضای‬ ‫مجلس‬ ‫احزاب ودولت‬ ‫شخصیت ها‬ ‫مناسبی را باز کند اما این گله وجود دارد که بعد از ان بعضی از‬ ‫مشاوران‪ ،‬مشاوره هایی را به رئی س جمهور دادند که ان فرایند‬ ‫ادامه پیدا نکرد و ما شاهد بعضا حذف ها و جراح ی های جدی‬ ‫در مدیریت کش��ور بودیم که این با شعارهای اقای روحانی و‬ ‫رفتارهای ابتدایی او سازگاری نداشت‪.‬‬ ‫برداشتم این است که برخی افرادی که خصومت را هنر‬ ‫خود م ی دانند بر طبل استمرار تقابل ها کوبیدند و نتیجه این‬ ‫شد که ان روند ادامه پیدا نکرد‪ ،‬من امیدوارم اقدام اخیر اقای‬ ‫روحانی سراغاز حرکت های تعاملی جدید او باشد و اگر ادامه‬ ‫پی دا کند م ی تواند الگوی مناسبی ب رای ادامه چنین رفتارهایی‬ ‫در سال های اینده و حتی در دولت های اینده باشد‪.‬‬ ‫بع�د از ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬یکس�ری صحب ت ها مطرح‬ ‫م ی شد که اقای روحانی از رقبای انتخاباتی خود در‬ ‫کابینه استفاده کند‪ ،‬چ را این اتفاق نیفتاد؟ علت چه‬ ‫بود که اقای روحانی این کار را انجام نداد؟‬ ‫دقیقا نم ی توانم االن نی ت س��نجی و نی ت خوانی‬ ‫کنم که چه دلیلی در ذهن اقای روحانی بود اما شنیدم که از‬ ‫اقای قالیباف و اقای عارف ب رای حضور در دولت دعوت کرد‬ ‫اما اقای عارف مسئولی ت های پیشنهادی را به نوعی هم شان‬ ‫خود ندانست و به شکلی گالیه مندی های خودش را با عدم‬ ‫پذیرش مسئولی ت های پیشنهادی اعالم کرد‪ ،‬اقای قالیباف‬ ‫هم احساس م ی کرد در شهرداری منش��ا اثر بیشتری است‬ ‫بناب راین حضور در ش��هرداری را زمینه خوبی ب رای همکاری‬ ‫با دولت تشخیص داد تا انکه مس��تقیم وارد دولت یازدهم‬ ‫شود‪ ،‬درباره دیگر نامزدها اطالعی ندارم که پیشنهادی به انها‬ ‫شد یا خیر‪ .‬معتقدم با وجودی که دولت خود را دولت اعتدال‬ ‫م ی نامد برخی افراد با مواضع تندروانه تالش م ی کنند دولت‬ ‫را در مسیر حذف رقبا س��وق دهند‪ ،‬به نظرم این روند خوبی‬ ‫در کشور نیست و این رفتارها باعث استمرار خصومت های‬ ‫سیاسی م ی شود‪.‬‬ ‫باز تکرار م ی کنم امیدوارم برگزاری نشس��ت با رقبای‬ ‫انتخاباتی حرکتی سمبلیک و نمادین نبوده باشد چون استمرار‬ ‫این نشس ت ها حتما م ی تواند اثار بسیار خوبی را در انسجام‪،‬‬ ‫وحدت‪ ،‬همدلی‪ ،‬تعامل و همکاری ها در کشور به وجود بیاورد‪.‬‬ ‫اقای عارف که پیشنهاد همکاری با دولت را قبول‬ ‫نکرد به این خاط�ر بود که انتظار داش�ت معاون‬ ‫اولی پیشنهاد شود اما پیشنهاد وزارت علوم به او‬ ‫شد‪ ،‬شما گفتید اقای قالیباف را نیز برای حضور‬ ‫‪3‬‬ ‫پرویز سروری قائم مقام جمعیت رهپویان‬ ‫می گوی�د‪« :‬جلس�ه رئیس جمه�ور ب�ا دیگ�ر‬ ‫نامزده�ای انتخابات ریاس�ت جمهوری س�ال‬ ‫‪ 92‬اق�دام مبارکی اس�ت و این پی�ام مثبت را‬ ‫به جامع�ه می دهد ک�ه رقابت ها ب�رای مصالح‬ ‫شخصی و رس�یدن به قدرت نیست‪ ،‬بلکه برای‬ ‫انجام تکلیف و وظیفه اس�ت‪ .‬بر همین اس�اس‬ ‫وقتی رقابت ها به پایان رسید فصل همکاری ها‬ ‫و تعامل ها ش�روع ش�د‪ » .‬با او در م�ورد دیدار‬ ‫رئیس جمهور با رقبایش به گفت وگو پرداختیم‪.‬‬ ‫در دول�ت دعوت کردند‪ ،‬چ�ه مس�ئولیتی را به او‬ ‫پیشنهاد دادند؟‬ ‫تا انجا که یادم است پیشنهاد معاون رئی س جمهور‬ ‫در امور می راث فرهنگی‪ ،‬گردش��گری و صنایع دس��تی به او‬ ‫داده بودند‪.‬‬ ‫با وجودی که شما گفتید مسئولی ت های پیشنهاد‬ ‫شده از ظرفی ت ها و توانمندی های اقایان قالیباف‬ ‫و عارف کمتر بود که انها نپذیرفتند‪ ،‬اگر انها وارد‬ ‫دولت م ی شدند به نظر شما م ی توانستند با اقای‬ ‫روحانی همکاری داشته باش�ند و این همکاری تا‬ ‫اخر دولت یازدهم ادامه پیدا کند؟‬ ‫به نظر من اگر هم شان انها پیشنهاداتی م ی شد به‬ ‫احتمال قوی انها م ی پذیرفتند‪ ،‬رئیس جمهور هم ب رای انتخاب‬ ‫همکاران خود و چینش کابینه منطقی دارد و ما نم ی توانیم‬ ‫بگوییم حتما باید او چنین مسئولی ت هایی را پیشنهاد م ی داد‬ ‫ولی اگر طرف مقابل سنجش کرد و دید مسئولیت پیشنهادی‬ ‫تطابقی ب��ا ظرفی ت هایش ن��دارد م ی تواند نپذی��رد‪ .‬درباره‬ ‫کاندیداهای دیگر خبری ندارم که به انها پیش��نهادی ب رای‬ ‫قبول مسئولیت شده یا خی ر‪.‬‬ ‫منظور این بود که اقای احمدی نژاد بعد از پیروزی‬ ‫در انتخاب�ات ریاس�ت جمهوری س�ال ‪ ،84‬اقای‬ ‫الریجانی را به دبیری ش�ورای عال�ی امنیت ملی‬ ‫منص�وب کرد‪ ،‬ام�ا ‪ 2‬س�ال از اغاز ای�ن همکاری‬ ‫نگذشته بود که اقای الریجانی اس�تعفا داد یا به‬ ‫نقلی اقای احمدی نژاد او را از ادامه همکاری با دولت‬ ‫نهم کنار گذاش�ت‪ ،‬در مقام مقایس�ه اگر اقایان‬ ‫عارف و قالیباف در دولت یازدهم قبول مسئولیت‬ ‫م ی کردند با وجود اختالف سلیقه ها م ی توانستند‬ ‫با روحیه اقای روحانی کنار بیایند؟‬ ‫نم ی ش��ود قیاس کرد‪ .‬اقای الریجانی تنها کسی‬ ‫نبود که در دولت اقای احمدی نژاد م��ورد حذف قرار گرفت‪،‬‬ ‫وزرای زیادی بودند که با روحیاتی که اقای احمدی نژاد داشت‬ ‫یا نتوانس��تند کار کنند یا غالبا اقای احمدی نژاد نتوانست با‬ ‫انها کار کند‪ ،‬بر همین اساس سلس��له عزل هایی که اقای‬ ‫احمدی نژاد داشت شاید در کش��ور کم نظیر باشد‪ .‬نم ی توان‬ ‫قیاس کرد و نتیجه گرفت که چون در دولت نهم ان اتفاق افتاد‬ ‫حتما در این دولت نیز این اتفاقات تکرار م ی شد‪ .‬در واقع به نوع‬ ‫تعامل و همکاری که در دولت شکل م ی گیرد بستگی دارد‪.‬‬ ‫نم ی ش��ود قضاوت خیلی روش��نی در این باره داشت‬ ‫اما من فکر م ی کنم اگر این اتفاق م ی افتاد حتما اثار بس��یار‬ ‫مثبتی در انس��جام ملی و همدلی و صمیمیت و همکاری‬ ‫ب رای پیشبرد امور کشور م ی توانست داش��ته باشد؛ باالخره‬ ‫ش��ش نامزدی که به نوعی خود را در تراز ریاس��ت جمهوری‬ ‫م ی دانستند م ی توانستند به عنوان مشاوران بسیار ارزشمند‬ ‫در دولت ایفای نقش کنند‪.‬‬ ‫گفته اند در جلس�ه ای خصوصی برخی مسئوالن‬ ‫دولت گفته «باید کمک کرد اقای عارف به مجلس‬ ‫برود تا ظرفیتش برای دولت دردسرساز نشود»‪،‬‬ ‫فک�ر م ی کنید ن�وع رواب�ط اق�ای ع�ارف و اقای‬ ‫روحانی در اینده به چه ش�کلی پی�ش رود؟ چون‬ ‫در زمان اقای احمدی نژاد شاهد بودیم وقتی اقای‬ ‫الریجانی از دولت جدا شد و به مجلس رفت‪ ،‬اقای‬ ‫احمدی ن�ژاد کمک کرد اق�ای الریجان�ی رئیس‬ ‫ش�ود‪ ،‬اما این مس�اله باعث افزایش تعامل انها‬ ‫نشد بلکه برعکس هر روز تقابل شان با یکدیگر‬ ‫افزون تر شد‪.‬‬ ‫برداشت من از رفتارهای دولت یازدهم این نیست‬ ‫که دولت تمای��ل دارد اقای عارف به مجل��س برود و رئیس‬ ‫مجلس ش��ود‪ ،‬دولت ی ها به تعبیر خود بیش��تر دوست دارند‬ ‫مجلس اینده ترکیبی از اعتدال و اصولگرایان سنتی باشد و‬ ‫شخصی ت هایی همچون اقای ناطق نوری و والیتی در مجلس‬ ‫اینده رئیس ش��وند تا انکه اکثریت در اختی��ار اقای عارف و‬ ‫اصالح طلبان قرار گیرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪35‬‬ ‫تغییر اول؟‬ ‫دولت‬ ‫در چند هفته اخی�ر برخی چهره ه�ای اصالح طل�ب از لزوم‬ ‫تغییراتی در دولت سخن به میان اورده اند‪ .‬نوک پیکان انتقادات‬ ‫این طیف از اصالح طلبان رحمانی فضلی را بیش از دیگران نشانه‬ ‫رفته است‪ .‬ایا ممکن است شاهد اولین تغییر در کابینه باشیم‪.‬‬ ‫تیت‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ول‬ ‫حملهاصالحطلبانبهوزیرکشور‬ ‫حامیان اصالح طلب روحانی مخالف حضور‬ ‫رحمانی فضلی در ساختمان فاطمی هستند‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 24‬خ��رداد ‪93‬؛ حس��ن روحان��ی در س��الگرد‬ ‫پی��روزی اش در انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری خطاب به‬ ‫رس��انه ها و خبرنگاران می گوید از اینکه در کابینه اش همه‬ ‫طیف های سیاسی وجود دارند پشیمان نیست‪.‬‬ ‫او اگر چه پیش از این نیز باره��ا از فراجناحی بودنش‬ ‫س��خن گفته بود اما این بار ش��فاف تر از همیشه خطاب به‬ ‫منتق��دان ترکیب کابینه گف��ت‪« :‬ع��ده ای معتقدند دولت‬ ‫ترکیبی ناموفق اس��ت و باید یکدست باشد‪ ،‬من هیچ وقت‬ ‫چنین عقیده ای نداشتم و در این ‪ 10‬ماهی که کار پیش رفته‬ ‫است از این نظر پشیمان نیس��تم‪ .‬فردی که میانه رو باشد‪،‬‬ ‫افراطی این طرف یا ان طرف نباشد‪ ،‬اما کارش را به خوبی‬ ‫بلد است‪ ،‬می تواند به وظیفه اش عمل کند‪ .‬پس اینکه به چه‬ ‫جناحی منتسب است از نظر این دولت اهمیت ندارد‪ .‬چون‬ ‫زیر س��قف دولت هم می بینیم وزرا و معاونانی که دور هم‬ ‫نشس��ته ایم تقریبا از هر حزب و جناحی نمونه ای در دولت‬ ‫حضور دارد‪».‬‬ ‫رئیس جمهور در واقع این پاسخ شفاف را به منتقدان‬ ‫اصالح طلبش داده که چند روزی اس��ت اعتراضاتشان به‬ ‫ترکیب کابینه را نمایان تر کرده اند‪ .‬اعتراضاتی که اکنون در‬ ‫قالب مصاحبه و سخنرانی از سوی چهره های اصالح طلب‬ ‫بیان می شود‪ .‬انها می گویند کابینه ناهماهنگ است و نیاز‬ ‫به تغییرات دارد‪.‬‬ ‫پیش رو تر از همه حسین مرعشی است که اعتراضاتش‬ ‫دنباله دار شده اس��ت‪.‬او در صریح ترین س��خنانش در این‬ ‫مورد گفته است‪« :‬من به اقای روحانی توصیه می کنم که‬ ‫برخی از وزرا و اس��تانداران را که نتوانس��ته‏اند در کالس و‬ ‫شان دولت ظاهر ش��وند تغییر دهد و این ترمیم در کابینه و‬ ‫اس��تانداری‏ها باید در جهت افزایش یکدس��تی و صالبت‬ ‫دولت انجام شود‪».‬‬ ‫همسو با او س��عید حجاریان نیز گفته است‪« :‬روحانی‬ ‫می توانست کابینه بهتری داشته باشد‪ .‬االن ناهماهنگی در‬ ‫ستاد او زیاد است‪».‬‬ ‫اما این اعتراض اصالح طلبان دقیقا متوجه کدام وزیر‬ ‫است؟ انها به کدام بخش کابینه انتقاد دارند؟‬ ‫به نظر انتقادها اغلب متوجه رحمانی فضلی وزیر کشور‬ ‫اصولگرای کابینه یازدهم است‪ .‬سابقه این انتقادها البته به‬ ‫همان زمان معرفی او به عنوان وزیر کش��ور پیشنهادی به‬ ‫مجلس بازمی گردد‪ .‬وزارت کشور مهم ترین پست سیاسی‬ ‫کابینه بود که اصالح طلبان حس��اب وی��ژه ای روی ان باز‬ ‫کرده بودند‪ .‬اهمیت این وزارتخانه صرف نظر از اختیاراتش‬ ‫در خصوص اعطای مجوز به احزاب‪ ،‬تشکل ها و ‪NGO‬ها‪،‬‬ ‫به ماجرای برگزاری انتخابات به عنوان اصلی ترین وظیفه‬ ‫این وزارتخانه بازمی گردد‪.‬‬ ‫انتخاب فرمان��داران که در واقع مجری��ان برگزاری‬ ‫انتخابات هس��تند‪ ،‬عام��ل دیگر این حساس��یت برای انها‬ ‫بود‪ .‬حاال انها ش��فاف و صریح می گویند که ن��ه تنها وزیر‬ ‫کش��ور بلکه اس��تانداران و فرماندارانی که رحمانی فضلی‬ ‫انها را منصوب یا رای به ابقای انها داده اس��ت‪ ،‬باید دولت‬ ‫را ترک کنند‪.‬‬ ‫در این میان اما حس��ینعلی امیری ‪،‬سخنگوی وزارت‬ ‫کش��ور اگرچه می گوید برنامه ای برای تغییر اس��تانداران‬ ‫وجود ندارد اما در عین حال می گوید که ارزیابی از عملکرد‬ ‫استانداران و فرمانداران اغاز شده است‪.‬‬ ‫با وجود این تفاس��یر ام��ا اصالح طلب��ان صریح تر از‬ ‫دولت‬ ‫گذشته به انتقاد از رحمانی فضلی می پردازند و او را با دولت‬ ‫ناهماهنگ می خوانند‪.‬‬ ‫داری��وش قنب��ری‪ ،‬عضو ش��ورای مرک��زی حزب‬ ‫مردمساالری در این باره گفته است‪« :‬بهتر است با کسانی‬ ‫که در کابینه هوی��ت فکری رئیس جمه��ور را قبول ندارند‬ ‫برخورد ش��ود‪ .‬وقتی اقای روحانی ش��عار اعتدال را مطرح‬ ‫کردند بر همین اساس در کابینه خود از جریان های مختلف‬ ‫استفاده کردند بنابراین باید افراد حاضر در کابینه به نوعی‬ ‫برمبنای مش��ی اعتدال ک��ه رئیس جمهور مط��رح کرده‪،‬‬ ‫حرکت کنند و با پذیرش تفکر حاکم بر دولت در راس��تای‬ ‫تحقق ان گام بردارند‪ .‬متاسفانه برخی از افراد درون دولت‬ ‫در راس��تای ش��عارها‪ ،‬اهداف و برنامه ه��ای دولت حرکت‬ ‫نمی کنند به عن��وان مثال برخ��ی اقداماتی ک��ه در وزارت‬ ‫کش��ور اتفاق افتاده از جنس اهدافی که رئیس دولت دنبال‬ ‫می کند‪،‬نیس��ت در حالی که باید وزیر خ��ودش را با اهداف‬ ‫دولت وفق دهد و هماهنگ ش��ود‪ .‬بهتر است با کسانی که‬ ‫هویت فکری رئیس جمهور را قبول ندارند برخورد ش��ود یا‬ ‫خودشان داوطلبانه از دولت کنار بروند چراکه نمی شود اینها‬ ‫در دولت نقش اپوزیسیون را بازی کنند البته شخص اقای‬ ‫روحانی هم معتقد به کنار زدن مدیرانی اس��ت که با دولت‬ ‫همسو و همفکر نیستند‪ .‬بنده معتقدم وزیر کشور نتوانسته‬ ‫به شکل مناسبی خودش را با شعارهای دولت اقای روحانی‬ ‫همس��و کند این درحالی اس��ت که اهمیت وزارت کش��ور‬ ‫برهیچ کس پوش��یده نیس��ت‪ .‬در واقع مردم دول��ت را در‬ ‫مناطق کوچک تر‪ ،‬شهرس��تان ها و بخش ها با فرمانداران‬ ‫و بخش��داران می شناسند بنابراین نمی ش��ود در این مراکز‬ ‫که تابلوی دولت محسوب می شوند اهدافی مغایر با دولت‬ ‫صورت گیرد‪».‬‬ ‫یا در اظهارنظری دیگر احمد ش��یرزاد فعال سیاسی‬ ‫اصالح طلب درباره نقاط ضعف کابینه دولت گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«بهتر است اقای روحانی در وزارت کشور تغییراتی بدهند‪».‬‬ ‫این عضو جبهه مش��ارکت با انتقاد از عملکرد وزیر کش��ور‬ ‫گفت‪« :‬در بحث وزارت کشور به نظر می رسد اقای رحمانی‬ ‫فضلی راننده قدری برای این لوکوموتیو نیس��تند‪ ،‬هرچند‬ ‫ممکن است ایشان در جاهای دیگر خیلی بهتر کار کنند‪».‬‬ ‫مش��کل ما با وزیر کشور به خاطر خط سیاس��ی یا اصولگرا‬ ‫بودن ایشان نیس��ت‪ .‬ما حتی با اینکه اقای رحمانی فضلی‬ ‫دوست اقای الریجانی است نیز مشکلی نداریم چراکه من‬ ‫مطمئنم اگر ش��خص اقای الریجانی وزیر کشور بود وضع‬ ‫ما از این بهتر بود و در بسیاری از مسائل درست تر و جدی تر‬ ‫عمل می شد‪.‬نه تنها نباید اینگونه تلقی شود که تغییر وزیر‬ ‫کشور خواسته اصالح طلبان اس��ت بلکه باید این مساله از‬ ‫حیث عملکرد و مدیریت مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد‪».‬‬ ‫ماجرای مخالفت ها با رحمانی فضلی‬ ‫اما ای��ن اظه��ارات در حالی مطرح اس��ت که چندی‬ ‫پیش کمال الدین پیرموذن نماین��ده اصالح طلب مجلس‬ ‫ضمن تقدیر از به کار گیری نیروهای اصالح طلب در دولت‬ ‫روحانی گفته بود‪« :‬اصالح طلبان دو جبهه هستند؛ انهایی‬ ‫که افراطی هستند نقدشان از دولت پررنگ است و از انتخاب‬ ‫برخی وزرا چون وزیر کشور انتقاد می کنند اما اصالح طلبان‬ ‫معتدلی چون من نه تنها از اق��ای روحانی گالیه ای نداریم‬ ‫بلکه مطلق یارشاطر ایشان هستیم و اکثریت اصالح طلبان‬ ‫از عملکرد اقای روحانی رضایت کامل دارند‪».‬‬ ‫فیاض زاه��د‪ ،‬دیگر فعال سیاس��ی اصالح طلبان هم‬ ‫گفته بود‪« :‬اقای خاتمی در انتخاب وزرا خود را کنار کشیدند‬ ‫و اجازه دادند اقای روحانی راسا در این زمینه تصمیم گیری‬ ‫کند‪ .‬اقای خاتمی حتی مش��اوران خود را هم از دخالت در‬ ‫کار دولت برحذر داش��تند و به ش��دت به حفظ حریم دولت‬ ‫تاکید داشته و دارند‪ ».‬وی درباره نقش بیشتر اصالح طلبان‬ ‫در تصمیم��ات اتخاذ ش��ده کابینه نیزگفته ب��ود‪« :‬به دلیل‬ ‫اینکه برخی از وزرا به اقای خاتمی و هاشمی نزدیک بودند‬ ‫و مدیرانی بینابین میان اقای هاش��می و خاتمی بودند و از‬ ‫قدیم هم با اقای روحانی اش��نایی داشتند‪ ،‬اقای روحانی از‬ ‫انان خواس��ته اس��ت که در دولت به وی کمک کنند‪ .‬این‬ ‫تعامل کامال طبیعی و مبتنی بر باورهای مش��ترک ش��کل‬ ‫گرفته اس��ت‪ .‬همچنین هیچ گونه معامله و زد وبند سیاسی‬ ‫میان اصالح طلبان و اقای روحانی صورت نگرفته اس��ت‪.‬‬ ‫باید عنوان کنم اصالح طلبان به ص��ورت نجیبانه خود را از‬ ‫دولت کنار کشیده اند و برای موفقیت اقای روحانی تالش‬ ‫کرده و دست به دعا هستند‪ ».‬با این تفاسیر به نظر می رسد‬ ‫نگاه طیف��ی از اصالح طلبان به س��اختمان معروف میدان‬ ‫فاطمی دوخته ش��ده اس��ت‪ .‬انها گویا از انجا به بهارستان‬ ‫نگاه می کنند‪ .‬گویا رحمانی فضل��ی مانعی برای انها در راه‬ ‫رسیدن به پارلمان به شمار می اید‪ .‬اما ایا این انتقادها موجب‬ ‫می شود دولت با رحمانی فضلی خداحافظی کند؟ کمی بعید‬ ‫به نظ می رسد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫انتقادها اغلب متوجه رحمانی فضلی وزیر‬ ‫کش�ور اصولگ�رای کابینه یازدهم اس�ت‪.‬‬ ‫س�ابقه این انتقاده�ا البته به هم�ان زمان‬ ‫معرفیاوبه عنوانوزیرکشورپیشنهادی به‬ ‫مجلسبازمی گردد‪.‬وزارتکشورمهم ترین‬ ‫پست سیاسی کابینه بود که اصالح طلبان‬ ‫حس�اب ویژه ای روی ان باز ک�رده بودند‪.‬‬ ‫اهمیت این وزارتخانه به ماجرای برگزاری‬ ‫انتخابات به عنوان اصلی ترین وظیفه این‬ ‫وزارتخانه بازمی گردد‬ ‫افراطی هاانتقاد دارند‬ ‫سیاست‬ ‫س��ال گذش��ته در همین زمان بود که پس از به میان‬ ‫ام��دن نام رحمان��ی فضل��ی‪ ،‬اصالح طلب��ان و طیف های‬ ‫نزدیک به اکبر هاشمی رفس��نجانی به این تصمیم حسن‬ ‫روحانی اعتراض کردند‪ .‬مدافع��ان انتخاب رحمانی فضلی‬ ‫می گفتند باتوجه به نزدیکی این گزینه به علی الریجانی و‬ ‫اصولگرایان‪ ،‬تعامل مجلس و دولت برای س��ایر گزینه ها و‬ ‫رای اوری انها بیشتر خواهد شد؛ ضمن اینکه انها می گویند‬ ‫انتخاب گزین��ه اصالح طلب برای این پس��ت رای اعتماد‬ ‫به همراه نخواهد داش��ت‪ .‬در عین حال منتق��دان انتخاب‬ ‫رحمانی فضلی باورشان این بود که باید در مرحله اول علی‬ ‫یونسی و در نهایت محمد ش��ریعتمداری برای این پست‬ ‫معرفی شود‪ .‬درس��ت در همان زمان با افزایش مخالفت ها‬ ‫پیرامون رحمانی فضلی ش��انس اس��حاق جهانگیری هم‬ ‫برای رفتن به س��اختمان فاطمی بار دیگر بیشتر شده بود‪.‬‬ ‫حتی گفته می شد با علوی هم پیش از مذاکره برای رفتن به‬ ‫وزارت اطالعات برای بر عهده گرفتن وزارت کشور رایزنی‬ ‫ش��ده بود‪ .‬همزمان با انتش��ار این اخبار‪ ،‬کمپینی در فضای‬ ‫مجازی با عنوان «کمپین مخالفت با رحمانی فضلی برای‬ ‫وزارت کشور» تشکیل و شعارش را هم «دولت تدبیر و امید‪،‬‬ ‫دولت تحمیلی نیست» انتخاب کردند‪.‬‬ ‫س��ایت روز نو که از جمله رس��انه های حامی اصالح‬ ‫طلبان است‪ ،‬در مخالفت با رحمانی فضلی در مطلبی چنین‬ ‫نوشته بود‪« :‬برخی اخبار از س��هم خواهی مجلس و رئیس‬ ‫ان برای تحمی��ل رحمانی فضلی به کابین��ه دولت تدبیر و‬ ‫امید حکایت دارد‪ .‬این سهم خواهی غیر منتظره مجلسی ها‬ ‫کار معرفی کابینه دکتر روحانی در روز تحلیف را با مشکل‬ ‫روبه رو کرده است‪ .‬در همین حال گفته می شود که رحمانی‬ ‫فضلی یکی از پیشنهادات الریجانی به دکتر روحانی برای‬ ‫حضور در کابینه دولت یازدهم است و وی قصد دارد با نفوذ‬ ‫در فراکسیون «رهروان والیت» رای اعتماد به کابینه حسن‬ ‫روحانی را منوط به موافقت وی با پذیرفتن س��مت وزارت‬ ‫کش��ور توس��ط رحمانی فضلی نماید‪ ،‬اما جالب اینجاست‬ ‫که بعد از مصاحبه رحمان��ی فضلی با یکی از خبرگزاری ها‪،‬‬ ‫رسانه های نزدیک به الریجانی با مصاحبه های پی در پی‬ ‫در تایید مناسب بودن رحمانی فضلی برای تصدی وزارت‬ ‫کشور‪ ،‬شروع به ایجاد فضاس��ازی برای انتخاب این گزینه‬ ‫از س��وی رئیس جمهور منتخب کردن��د! نیم نگاهی نیز به‬ ‫فعالیت های رحمانی فضلی از نمایندگی مردم ش��یروان در‬ ‫دوره چهارم مجلس تا قائم مقامی شورای عالی امنیت ملی‬ ‫و معاونت اجتماعی‪ ،‬فرهنگی رس��انه ای در دوره الریجانی‬ ‫نیز می توان��د مدعای رابطه نزدیکش ب��ا علی الریجانی را‬ ‫تایید کند‪.‬‬ ‫رحمانی فضلی از نزدیک ترین افراد به علی الریجانی‬ ‫است که معاونت او را در ش��ورای عالی امنیت ملی و صدا و‬ ‫سیما بر عهده داشت‪ .‬او توس��ط الریجانی به عنوان رئیس‬ ‫دیوان محاسبات کشور پیش��نهاد و پس از رای مجلس به‬ ‫این عنوان منصوب ش��د‪ .‬اکثر پس��ت های رحمانی فضلی‬ ‫در جمهوری اس�لامی در همراهی با علی الریجانی بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬رحمانی فضلی در انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫‪ ،84‬ریاست ستاد انتخابات صد او سیما را بر عهده داشت و به‬ ‫دلیل ارائه اخباری که شائبه سوگیری به نفع علی الریجانی‬ ‫و مخالفت با هاش��می و معین را ایجاد می ک��رد بارها مورد‬ ‫انتقاد قرار گرف��ت‪ .‬از جمله این موارد می ت��وان به پخش‬ ‫مستقیم سفر الریجانی به اس��تان اذربایجان شرقی اشاره‬ ‫کرد؛ درحالی که در ان زمان اقای الریجانی تنها به عنوان‬ ‫یک عضو ش��ورای عالی امنیت ملی مسئولیت مهم دولتی‬ ‫نداشت و با پایان دوره ریاستش بر صدا و سیما‪ ،‬برای حضور‬ ‫در انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ 84‬اماده می شد‪ .‬با نزدیک‬ ‫ش��دن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫‪ 84‬و تنها یک هفته قب��ل از انتخاب��ات‪ ،‬رحمانی فضلی با‬ ‫ضرغامی در مورد حمایت از الریجانی یا قالیباف به اختالف‬ ‫نظر رسید و از مس��ئولیت خود استعفا کرد‪ .‬در سازمان گفته‬ ‫می شد که دلیل استعفای رحمانی فضلی‪ ،‬حمایت ضرغامی‬ ‫ از قالیباف بوده است‪».‬‬ ‫در همین ح��ال موافق��ان انتخاب رحمان��ی فضلی‬ ‫به گون��ه ای دیگر رفت��ار می کردن��د‪ .‬س��ایت انتخاب که‬ ‫نزدیک ترین رس��انه به حسن روحانی به ش��مار می رود در‬ ‫همان زمان اینگونه نوش��ت‪« :‬در حالی ک��ه تنها یک روز‬ ‫به برگزاری مراسم تنفیذ ریاست جمهوری حجت االسالم‬ ‫روحانی و س��پس تحلیف و معرفی کابینه باقی مانده‪ ،‬طرح‬ ‫موضوع احتم��ال معرف��ی رحمانی فضلی به عن��وان وزیر‬ ‫کشور‪ ،‬باعث شد حمالت ش��دید و اندکی غیر طبیعی علیه‬ ‫الریجانی در فضای مجازی و برخی نخبگان به وجود اید‬ ‫که شائبه ایجاد سناریوی اختالف افکنی بین معتدلین را به‬ ‫وجود اورده است‪.‬‬ ‫این فضا که با خبرسازی غیر واقعی یکی از رسانه های‬ ‫خارج از کش��ور و ایجاد کمپین هایی علیه معرفی رحمانی‬ ‫فضلی شدت گرفت‪ ،‬درست در استانه نیاز روحانی به فضای‬ ‫تعامل با مجلس ب��رای رای اعتماد ایجاد ش��د‪ ،‬ان هم در‬ ‫شرایطی که با خط و نشان کشیدن افراطیون‪ ،‬اتحاد روحانی‬ ‫و الریجانی برای تثبیت خط اعتدال در کشور ضرورت دارد‪.‬‬ ‫پیش از این هم در دوران قدرت اصالح طلبان‪ ،‬در اس��تانه‬ ‫انتخابات مجلس ششم‪ ،‬فضای منفی بسیار شدیدی علیه‬ ‫ایت اهلل هاشمی رفسنجانی شکل گرفت که حمالت یکی‬ ‫دو روز اخیر اصالح طلبان به رئیس مجلس‪ ،‬برخی را به یاد‬ ‫حمالت این طیف پس از دوم خرداد به هاش��می انداخت؛‬ ‫حمالتی که امروز پس از بیش از ‪ 10‬سال اصالح طلبان از‬ ‫ان پشیمانند‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫دولت‬ ‫فعالیت دوباره گشت ارش�اد را امض�ا م ی کند‪ ،‬این‬ ‫نشانه عدم هماهنگی میان رئی س جمهور و وزیر‬ ‫کشورنیست؟‬ ‫باید خود ان مسئوالن پاسخ این سوال را بدهند‪.‬‬ ‫االننمایندگاننیزبهانتصاباتاقایرحمان ی فضلی‬ ‫در وزارت کشور انتقاد دارند‪ .‬ایا انتقادات نمایندگان‬ ‫از جنس انتقاداتی اس�ت که اصالح طلبان مطرح‬ ‫م ی کنند یا متفاوت ست؟‬ ‫مسلما متفاوت است‪.‬‬ ‫دس�ته بندی اگ�ر بخواهی�د انجام دهی�د عمده‬ ‫انتقادات نمایندگان از وزیر کش�ور چه محورهایی‬ ‫دارد؟‬ ‫جایگاه رحمانی فضلی متزلزل نیست‬ ‫گفت وگو با محمدحسین فرهنگی‬ ‫اخیرا ش�اهدیم برخی محافل رسانه ای به ویژه‬ ‫اصالح طلب انتقادی به بخش�ی از اعضای کابینه‬ ‫یازدهم مطرح م ی کنند و حت�ی صراحتا م ی گویند‬ ‫دولت اقای دکتر روحان�ی دارای ناهماهنگ ی هایی‬ ‫استکهباعثعدمانسجامشم ی شودوخواستار‬ ‫این هس�تند که رئی س جمهور ورود کند و کسانی‬ ‫که عامل ای�ن ناهماهنگ ی ها هس�تند را از کابینه‬ ‫کنار بگذارد‪ ،‬اما صحبت رئی س جمهور در نشست‬ ‫خبری خود این بود که «پشیمان نیستم از نیروهای‬ ‫هر دو جناح در کابینه استفاده کردم»‪ ،‬ارزیابی شما‬ ‫چیست؟ چ را اصالح طلبان چنین رویکردی را دنبال‬ ‫م ی کنند؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫اینکه در دولت فعلی ما شاهد حرکت جناحی نیستیم‬ ‫واقعیت ندارد و ش��رایط کامال در اختیار یک جریان سیاسی‬ ‫خاص قرار دارد اما درون همان جریان گرایش های تند و میانه‬ ‫وجود دارند‪ ،‬یعنی عده ای از افراد گرایش های افراطی و طیفی‬ ‫دیگر گرایش های مالیم تری را م ی پسندند بناب راین رقابت های‬ ‫مورد اشاره نتیجه نارس��ای ی های درون جناحی است وگرنه در‬ ‫دولت یازدهم نه تنها هیچ گونه استفاده ای از ظرفیت جریان‬ ‫اصولگرا نشده‪ ،‬بلکه اقای رئی س جمهور در این نشست خبری‬ ‫صراحتا گفت‪« :‬ما هر فرمانداری را که همکاری نکند تحمل‬ ‫نم ی کنیم و باید تغییر کند»‪ .‬در سایت های خبری و در سطح‬ ‫استان ها شاهد ان هستیم که یکسری از نیروهایی که گرایش‬ ‫خاص سیاسی هم ندارند ولی در دوره قبلی مسئولیت جزئی‬ ‫داش��تند به طور جدی وارد فش��ار تبلیغاتی قرار م ی گی رند که‬ ‫چرا چنین فردی داخل دولت فعلی اس��تفاده شده است‪ .‬حتی‬ ‫فرمانداران و بخشداران سابق را ب رای سمت های اداری غیرموثر‬ ‫هم تحمل نم ی کنند‪ .‬در کل معتقدم دولت فعلی کامال جناحی‬ ‫است اما این مس��اله الزاما به معنای تندروی نیست؛ از هر دو‬ ‫گرایش تند و میان��ه در دولت یازدهم وج��ود دارد و این هم به‬ ‫علت حضور جریان مشارکت و حزب کارگزاران در دولت است‪.‬‬ ‫انها گاهی به سهم خودشان اعتراض م ی کنند و معتقدند باید‬ ‫طیف متعهدتری نس��بت به جریان خودشان در دولت حضور‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫همانطور که اش�اره کردید یک بخش از انتقادات‬ ‫درباره انتصاب استانداران‪ ،‬فرمانداران یا بخشداران‬ ‫اس�ت‪ ،‬ای�ن انتق�ادات اصالح طلب�ان ب�ه اق�ای‬ ‫رحمان ی فضلی وزیر کشور را وارد م ی دانید؟‬ ‫بخشی از سوال قبلی ان بود که ایا دولت یکپارچه است‬ ‫یا خیر؟ معتقدم دولت ها سعی م ی کنند یکپارچگی را به وجود‬ ‫بیاورند اما اینکه تا چه می زان موفق شوند قابل بررسی است‪ ،‬ما‬ ‫‪2‬‬ ‫محمدحسینفرهنگیم ی گوید‪«:‬فشارهای‬ ‫افرادی مانند سعید حجاریان و مرعشی تاثیری‬ ‫در س رنوشت سیاسی رحمانی فضلی در کابینه‬ ‫ندارد‪ ».‬با او در مورد احتمال تغییر وزیر کش�ور‬ ‫گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫به طور جد کارکردهای جزیره ای را در برخی بخش های دولت‬ ‫مشاهده م ی کنیم و این مساله وجود دارد و قابل کتمان نیست‪.‬‬ ‫مواردی از این دست زمینه را ب رای تعارض ها و تناقض ها و بروز‬ ‫پاره ای مشکالت فراهم م ی کند‪ .‬در این بین وزارت کشور کامال‬ ‫متعهدانه نسبت به رویکرد دولت فعلی عمل کرده و از این نظر‬ ‫ای رادی به ان وارد نیست‪ .‬ضمن اینکه درباره برخی از زمینه ها‬ ‫اگر ضعفی هم وجود داش��ته به طور رسمی و غیررسمی نقل‬ ‫شده که رحمان ی فضلی تصمیم گی رنده نبوده و تصمیم گی رنده‬ ‫مراجع دیگری در داخل دولت هستند؛ مصادیقی وجود دارد که‬ ‫وزارت کش��ور به یک جمع بندی درباره یک انتصاب رسید اما‬ ‫عمال چنین رویکردی مورد عنایت قرار نگرفت و با نظر وزارت‬ ‫کشور مخالفت شد‪.‬‬ ‫االن یک انتقاد عمده اصالح طلبان به وزارت کشور‬ ‫این است که م ی خواهیم در شهرستان ها نشست‬ ‫برگزار کنیم اما فرمانداران یا مج�وز نم ی دهند یا‬ ‫امنیت مراسم را تامین نم ی کنند‪ .‬به نظر شما این‬ ‫انتقاد اصالح طلبان وارد است یا خیر؟‬ ‫هم اکنون داخل جریان اصالح طلبی رگه هایی هستند‬ ‫که فعالی ت های نامناس��بی حتی در دوره اصالحات داشتند و‬ ‫نمونه هایی از فعالیت انها در فتنه هم نمایان شد‪ ،‬قاعدتا دولت‬ ‫نم ی خ واهد و نباید از موضوعات چالشی و ضد امنیتی حمایت‬ ‫کند‪ ،‬تلقی من این است که این در راستای جناح گرای ی نیست در‬ ‫راستای مقابله با فضاهای افراطی است که رئی س جمهور بارها‬ ‫اعالم کرده از انها حمایت نم ی کند‪.‬‬ ‫در کل شما معتقدید که اقای رحمان ی فضلی کامال‬ ‫با رویکرد اقایدکتر روحانیهماهنگعملم ی کند؟‬ ‫در این موضوع خاص بله همین طور اس��ت‪ ،‬منطق‬ ‫اقتضا م ی کند کسانی که رفتارهای مجرمانه داشتند یا نیات‬ ‫انها قابل تشکیک است که اراده م ی کنند اقدامات مجرمانه ای‬ ‫را علیه امنیت ملی شکل بدهند انها زمینه ظهور و بروز نداشته‬ ‫باشند‪ ،‬هرچند در گوشه و کنار گاهی رفتارهای اینچنینی هم‬ ‫اتفاق افتاده و با حمایت وزارت کشور همراه بوده است‪.‬‬ ‫یک نکته دیگر ان است که اقای روحانی م ی گوید‪:‬‬ ‫«نباید مردم را با شالق به بهشت فرستاد‪ ».‬اما چند‬ ‫روز بعد از ان شاهد هس�تیم که وزیر کشور مجوز‬ ‫وزرای کش��ور بعضا در طول دوره ه��ای مختلف به‬ ‫ویژه دولت های دهم و یازدهم هنگام رای اعتماد مواردی را به‬ ‫نمایندگان متعهد م ی شوند‪ ،‬ان هم لحاظ نظ رات نمایندگان در‬ ‫انتصابات مدی ران استانیوشهرستانیاستامادرعمل توفیقی‬ ‫به دست نم ی اورند‪ ،‬در واقع ان انتصابات بر اثر اراده حاکم بر حوزه‬ ‫قوهمجریهطوردیگریرقمم ی خوردکهاینجاتعارضاتیبه وجود‬ ‫م ی ایدواینتعارضاتباعثنارضایت ی هاییدرمجلسم ی شود؛‬ ‫طبعاانتقاداتیازایندستمتفاوتاستبافتنه انگیزی هاییکه‬ ‫جمعی به اسم جریان های سیاسی دنبال م ی کنند‪.‬‬ ‫در کل انتقادهایی که ب�ه اقای رحمان ی فضلی وارد‬ ‫م ی شود چه در حوزه سیاسی و چه در حوزه مجلس‪،‬‬ ‫انرژی او را مستهلک نم ی کند؟‬ ‫باید خود او جواب دهد‪.‬‬ ‫روی کار او تاثیر م ی گذارد یا خیر؟‬ ‫کار اقای رحمان ی فضلی در انتصابات تمام شده‪ ،‬چون‬ ‫همه انتصابات مدی ران استانی و شهرستانی انجام شده است‪.‬‬ ‫گفته م ی شود‪ 55‬درصد فرمانداران تغییر نکردند؟‬ ‫انها نیز در شرف تغیی رند‪.‬‬ ‫فک�ر م ی کنی�د فش�اری ک�ه اصالح طلب�ان ب�ه‬ ‫رئی س جمهور برای برکناری اقای رحمانی فضلی‬ ‫م ی اورند یک زمینه سازی برای انتخابات مجلس‬ ‫است؟‬ ‫چنین فشاری را من احساس نم ی کنم‪.‬‬ ‫اقای مرعشی گفته «خود الریجانی اگر وزیر کشور‬ ‫م ی شد بهتر عمل م ی کرد»‪ ،‬اقای جالیی پور گفته‬ ‫«برخی وزرای دولت روحانی احس�اس شرمندگی‬ ‫م ی کنن�د» یا اق�ای حجاریان گفت�ه «کابینه بهتر‬ ‫م ی توانست بسته شود» ؟‬ ‫انتقاده��ای این طیف اث��ری در تصمیم گیری داخل‬ ‫دولت ندارد‪.‬‬ ‫یعنی شما فکر م ی کنید این فش�ارها تاثیری در‬ ‫برکناری اقای رحمان ی فضلی ندارد؟‬ ‫ممکن است فاکتورهای دیگری موثر باشند اما مواضع‬ ‫این جریان اینطور نخ واهد بود‪.‬‬ ‫شما معتقدید که اقای روحانی همچنان پشتیبان‬ ‫اقای روحان ی فضلی خواهد بود؟‬ ‫اطالعی ندارم‪.‬‬ ‫عملکرد اق�ای رحمان ی فضلی را چگون�ه ارزیابی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫عملکرد موفقی نیس��ت اما این به ان معنا نیس��ت‬ ‫که جایگاهش متزلزل اس��ت؛ در حال حاضر چنین شرایطی‬ ‫را نم ی بینم‪.‬‬ ‫در مجلس چطور؟ فکر م ی کنید انتقادها به سمتی‬ ‫برود ک�ه کار به اس�تیضاح اق�ای رحمان ی فضلی‬ ‫بکشد؟‬ ‫یک زمانی کلید خوردن استیضاح هایی از این نوع در‬ ‫مجلس رواج داشت‪ .‬من اطالعی در این جهت ندارم که بگویم‬ ‫چهاتفاقیم ی افتداماتاییدم ی کنمانتقادهایی بهعملکرداقای‬ ‫رحمان ی فضلی در مجلس وجود دارد‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫رحمانی فضلیهنوزفرصتدارد‬ ‫گفت وگو با عضو شورای مرکزی حزب مردم ساالری‬ ‫رئی س جمهور در نشس�ت خب�ری اخیر خود‬ ‫اعالم کرد‪« :‬پش�یمان نیس�تم از نیروهای هر دو‬ ‫جناح در کابینه اس�تفاده کردم‪ ».‬ارزیابی شما از‬ ‫این جمله چیست؟‬ ‫رئی س جمه��ور در عمل ثابت کرد ک��ه تمایل دارد‬ ‫در حوزه اجرا از هم��ه نیروهای شایس��ته و کارامد و پرتوان‬ ‫بدون توجه به گرایش سیاس��ی انها استفاده کند‪ ،‬بر همین‬ ‫اساس کلیدی ترین و مهمترین وزارتخانه در دولت به جریان‬ ‫اصول گرا واگذار شد‪.‬‬ ‫منظورتان وزارت کشور است؟‬ ‫بله‪ ،‬این نشان م ی دهد که اقای روحانی م ی خواهد از‬ ‫توان و ظرفیت هر دو جریان سیاسی اصالح طلب و اصولگرا‬ ‫ب رای اداره کشور اس��تفاده کند و قصد حذف هیچ جریانی را‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫اما اصالح طلب�ان از انتخاب اقای رحمان ی فضلی‬ ‫راضی نیس�تند و حتی اخیرا مط�رح م ی کنند که‬ ‫رئی س جمهور باید اقای رحمان ی فضلی را از وزارت‬ ‫کشور برکنار کند؟‬ ‫اقای رحمان ی فضلی باید بداند که بر دولت یازدهم‬ ‫تفکر خاصی حاکم اس��ت چ��ون این دولت وام��دار جریان‬ ‫اصولگرا نیس��ت اما از نیروهای جریان اصولگ��را نیز ب رای‬ ‫اداره کشور اس��تفاده کرد بناب راین اصولگرایانی که امروز در‬ ‫داخل دولت مس��ئولیت اجرایی گرفتن��د باید چارچوب های‬ ‫فکری دول��ت را درنظر بگیرن��د و رعایت کنند ت��ا با جریان‬ ‫دولت همسو باشند‪ ،‬نه انکه بخواهند مقابل دولت بایستند‬ ‫و نقش اپوزیسیون را بازی کنند‪ .‬باالخره تفکر رئیس دولت‬ ‫در انتخابات ریاس��ت جمهوری س��ال ‪ 92‬رای اکثریت مردم‬ ‫را به دس��ت اورد بناب راین کس��انی که همفکر با اقای دکتر‬ ‫روحانی نبودند ولی امروز در دولت حضور دارند باید همسو با‬ ‫رئی س جمهور حرکت کنند‪ ،‬خالف این مشی هرگونه رفتاری‬ ‫از هر مسئولی سر بزند ب رای مردم هم قابل قبول نیست‪ .‬در‬ ‫مجموع این حق رئی س جمهور اس��ت که اگر ببیند کس��ی‬ ‫یزند او را برکنار کند‪ ،‬حتی‬ ‫سازی مخالف روح حاکم بر دولت م ‬ ‫چنین افرادی بهتر است خود استعفا دهند تا هزینه اضافی بر‬ ‫دوش دولت نگذارند‪.‬‬ ‫در واقع ش�ما معتقدید که اق�ای رحمان ی فضلی‬ ‫اصولگرا است و همسو و هماهنگ با دولت اعتدال‬ ‫عمل نم ی کند؟‬ ‫این فش�اری که اصالح طلبان به اق�ای رحمانی‬ ‫فضلی در برکناری بعضی فرمانداران و استانداران‬ ‫م ی اورن�د زمینه چین�ی برای انتخاب�ات مجلس‬ ‫اینده است؟‬ ‫بحث انتخابات اینده نیست‪ ،‬چون این انتقاد فقط‬ ‫درباره اقای رحمان ی فضلی مطرح نم ی شود هر مدیر اجرایی‬ ‫باید بداند که تفکر حاکم بر دولت پشتوانه رای مردم را با خود‬ ‫دارد بناب راین اگر چنین مس��اله ای را قبول ندارد باید از دولت‬ ‫بیرون برود‪ .‬غیر از اقای رحمان ی فضل��ی برخی دیگر از وزرا‬ ‫نیز هس��تند که محافظه کارانه عمل م ی کنند و م ی ترسند‬ ‫مورد سوال نمایندگان مجلس قرار بگیرند‪ ،‬بناب راین اهداف‬ ‫و سیاست های دولت را عملیاتی نم ی کنند‪ ،‬به هر حال وزرا‬ ‫‪3‬‬ ‫داریوش قنبری‪ ،‬عضو شورای مرکزی‬ ‫حزب مردمس�االری در گفت وگ�و با مثلث‬ ‫چ رایی فشار اصالح طلبان به رئی س جمهور‬ ‫برای برکناری رحمان ی فضلی از سکانداری‬ ‫وزارت کشور را تشریح کرد‪.‬‬ ‫فعال به گفتن این نکته کلی بسنده م ی کنم‪.‬‬ ‫ماهیت کاری این وزرا سیاسی است یا اقتصادی؟‬ ‫از هر دو طیف هس��تند و به ج��ای انکه در جهت‬ ‫کسب رضایت مردم و عمل به وعده ها و سیاست های اقای‬ ‫روحانی حرکت کنند بیشتر م ی کوشند محتاطانه رفتار کنند‬ ‫تا مبادا استیضاح شوند‪.‬‬ ‫وزرای محافظ�ه کار در دولت اق�ای روحانی چند‬ ‫نفرند؟‬ ‫در اقلیت هستند‪.‬‬ ‫برخی م ی گوین�د اقای رحمان�ی فضلی تصمیم‬ ‫گیرنده خیلی از انتصابات در وزارت کشور ب ه ویژه‬ ‫استانداران و فرمانداران نبوده است؟‬ ‫صراحتا بگویم جز اقای میرول��د که چندی پیش از‬ ‫مسئولیت معاونت سیاسی وزیر کشور استعفا داد‪ ،‬بقیه چندان‬ ‫همفکر جریان پیروز انتخابات ریاست جمهوری ‪ 24‬خرداد ‪92‬‬ ‫نیستند‪ ،‬از انجاکه انتخاب معاونان با شخص وزیر کشور بود‬ ‫بناب راین کسی نم ی تواند ادعا کند که انتصابات معاونان جدید‬ ‫نیز با تصمیم گیری اقای رحمان ی فضلی انجام نش��ده است‪.‬‬ ‫البته اغلب استاندارانی که منصوب شدند افراد توانمند و همسو‬ ‫با جریان حاکم بر دولت هستند‪ ،‬اما خیلی از فرمانداران و بعضی‬ ‫استانداران به نوعی محافظه کاری م ی کنند‪ .‬وقتی اقای روحانی‬ ‫درباره رعایت حقوق شهروندی‪ ،‬ازادی های عمومی و برداشتن‬ ‫محدودیت های غیرض��روری صحبت م ی کن��د پیگیری و‬ ‫عملیاتی شدن این رویکردها باید در سراسر کشور دیده شود‪.‬‬ ‫امروز شاهد ان هستیم که هم در حوزه سیاسی‬ ‫انتقادات جدی به عملکرد اق�ای رحمان ی فضلی‬ ‫وزیر کشور وارد م ی شود و هم نمایندگان از روش‬ ‫کاری او به ویژه در انتخاب استانداران و فرمانداران‬ ‫نیستند‪ .‬با این تفاسیر به نظر شما رحمان ی فضلی‬ ‫ایا به انته�ای راه همکاری با دول�ت اقای روحانی‬ ‫رس�یده یا اینکه هن�وز فرصت ادام�ه کار خواهد‬ ‫داشت؟‬ ‫معتقد نیس��تم ک��ه رحمان ی فضلی ب��ه اخر خط‬ ‫همکاری با دولت رسیده و هرچه زودتر باید از قطار قوه مجریه‬ ‫پیاده شود‪ .‬او فرصت جب ران دارد‪ .‬در مجموع انتظار مردم این‬ ‫است که وزرا باید ایده ها و اندیشه های رئیس دولت اجرایی را‬ ‫پیگیری و عملیاتی کنند‪.‬‬ ‫اصولگرایان معتقدند خیلی از انتصابات مدیران‬ ‫در حوزه وزارت کش�ور دولت اق�ای دکتر روحانی‬ ‫به ویژه انتخاب اس�تانداران و فرمانداران از میان‬ ‫نیروهای جریان اصالحات بوده اس�ت‪ ،‬شما این‬ ‫مساله را قبول دارید؟‬ ‫استانداران از میان نیروهای هر دو جناح اصولگرا و‬ ‫اصالح طلب انتخاب شدند‪ .‬این ای رادی هم ندارد‪.‬‬ ‫وزن اصولگراه�ا را در انتصاب�ات اق�ای‬ ‫رحمان ی فضلی بیشتر م ی دانید یا اصالح طلب ها‬ ‫را؟‬ ‫به نظر من وزن اصولگراها بیش��تر بوده است‪ .‬اگر‬ ‫کس��ی خالف این مس��اله نظری دارد اعالم کن��د جز اقای‬ ‫میرولد چه اصالح طلب دیگری در دوره اقای رحمان ی فضلی‬ ‫به مسئولیت معاونت وزارت کشور منصوب شد‪.‬‬ ‫اگر معاون�ان وزی�ر را در نظر نگیریم‪ ،‬در س�طح‬ ‫استانداران و فرمانداران سهم کدام جناح بیشتر‬ ‫است؟‬ ‫از نیروهای هر دو جناح استاندار شدند‪ .‬معتقد نیستم‬ ‫که سهم یک جناح بیشتر از جناح دیگر است‪ ،‬به عبارت دیگر‬ ‫م ی توان گفت در انتخاب اس��تانداران جنب��ه اعتدال رعایت‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫ای�ن موض�ع خیل�ی از اصالح طلبان اس�ت‪ ،‬ایا‬ ‫علتش خودداری فرمانداران در صدور مجوز برای‬ ‫برگزاری نشس ت های سیاس�ی اصالح طلبان در‬ ‫شهرستان های مختلف است؟‬ ‫پس به نظر شما وزیر کشور باید تغییر کند؟‬ ‫بنده معتقد نیس��تم که حتما باید وزیر کشور تغییر‬ ‫کند‪ ،‬بلکه بهتر م ی دانم وزیر و مس��ئوالن ای��ن وزارتخانه با‬ ‫اهداف دولت همسو شوند البته اگر انها موافق تغییر رویکرد‬ ‫خود نیستند پس دیگر جایی در دولت ندارند‪ .‬اقای روحانی‬ ‫تااینجای کار ثابت کرده که به تعهداتش پایبند اس��ت و در‬ ‫جهت تحقق ش��عارهایش حرکت م ی کن��د‪ ،‬بناب راین بنده‬ ‫احس��اس م ی کنم ایش��ان با کس��انی که مخالف تحقق‬ ‫ب رنامه هایشان باشند‪ ،‬مماشات نخواهد کرد‪.‬‬ ‫کدامیک از وزرا را شما محافظه کار م ی دانید؟‬ ‫سیاست‬ ‫من در مجلس هشتم عملکرد اقای رحمان ی فضلی را‬ ‫در ریاست سازمان دیوان محاسبات قبول داشتم‪ ،‬اما همانطور‬ ‫که رئی س جمهور در نشست خبری خود اشاره کرد واقعیت‬ ‫این اس��ت هنوز در وزارت کش��ور فرمانداران و استاندارانی‬ ‫هس��تند که چارچوب های فکری دولت را نپذیرفتند و مردم‬ ‫انتظار دارند تفکری که به ان رای دادند حاکم ش��ود تا حالل‬ ‫مشکالت انها باشد‪ .‬قابل پذیرش مردم نیست که وزیر کشور‬ ‫مدی رانی را در وزارتخانه تحت مسئولیت خود منصوب کند‬ ‫که رویکرد انها با انتظار و مطالبه مردم متفاوت اس��ت‪ .‬اگر‬ ‫کس��ی م ی خواهد اپوزیس��یون جریان حاکم بر دولت باشد‬ ‫اشکالی ندارد از دولت خارج ش��ود‪ .‬رئی س جمهور نیز ویژگی‬ ‫انحصارگرایی ندارد به این معنا که معتقد باش��د همه باید با‬ ‫من همفکر باشند اما میان نیروهای درون دولت ب رای پیشبرد‬ ‫امور اجرایی کشور باید هماهنگی به وجود اید‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬ای��ن در چارچوب خط فکری دولت نیس��ت‪،‬‬ ‫این نوع فرمانداران دولت اقای روحان��ی را با دولت اقای‬ ‫احمدی نژاد اش��تباه گرفتند‪ .‬دولت یازده��م تحقق ازادی‬ ‫و حقوق ش��هروندان را دنبال م ی کند‪ ،‬دولت��ی خردگرا و‬ ‫عقل محور است بنابراین نم ی شود کسی در داخل دولت‬ ‫یازدهم باشد اما ساز اپوزیسیون بزند‪ .‬معتقدم وزیر کشور و‬ ‫مدیران او نتوانستند به شکل مناسبی خود را با شعارهای‬ ‫دولت اقای روحانی همس��و کنند‪ .‬این درحالی اس��ت که‬ ‫اهمیت وزارت کش��ور برهیچ کس پوش��یده نیس��ت‪ .‬در‬ ‫واقع مردم دولت را در مناطق کوچک تر‪ ،‬شهرس��تان ها و‬ ‫بخش ها با فرمانداران و بخش��داران م ی شناسند بنابراین‬ ‫نم ی ش��ود در این مراک��ز ک��ه تابلوی دولت محس��وب‬ ‫م ی ش��وند اهدافی مغایر با دولت صورت گیرد‪.‬‬ ‫باید اماده باشند که ب رای ان تفکر رای اورده در ‪ 24‬خرداد ‪92‬‬ ‫هزینه بدهند‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫نشستخبری‬ ‫حسن روحانی‬ ‫ایت اهللعلیهشیخ‬ ‫انتقادات جدید مصباح یزدی از رئیس جمهور‬ ‫ای��ت اهلل مصباح یزدی از روحانیون س��اکن قم که‬ ‫فعالی ت های سیاسی خود را با رهبری جبهه پایداری دنبال‬ ‫م ی کند‪ ،‬این روزها صریح تر از هر زمان دیگری نس��بت به‬ ‫دولت و البته شخص رئی س جمهور انتقاد م ی کند؛ انتقاداتی‬ ‫که م ی ت��وان انها را تداعی گ��ر مواضع ای��ت اهلل در دوران‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫فرج ی دانا روزهای حساسی را پشت سر م ی گذارد‪.‬‬ ‫انتقادها در م��ورد او افزایش یافته و حاال ب��ا انتصابی که در‬ ‫مورد سرپرست دانشگاه ته ران انجام داده شرایط متفاوت تر‬ ‫از همیشه شده اس��ت‪ .‬صرف نظر از اینکه طرح سوال از او‬ ‫در هفته گذش��ته در صحن مجلس اعالم وصول شد برخی‬ ‫خبرها هم حکایت از اماده ش��دن طرح اس��تیضاح او دارد‪.‬‬ ‫ی محمود نیلی احمد ابادی‬ ‫فرج ی دانا ‪ ۱۹‬خرداد با صدور حکم ‬ ‫را به سمت سرپرستی دانشگاه ته ران منصوب کرد‪ ،‬در حالی‬ ‫که قرار بود رئیس این دانشگاه هر چه سریع تر انتخاب شود‪.‬‬ ‫نیلی پیش از این مدیریت بخش مهندسی جهاد دانشگاهی‬ ‫دانش��گاه ش��ی راز‪ ،‬معاونت فنی و پژوهش��ی نیروی هوایی‬ ‫سپاه پاس��داران‪ ،‬معاونت اموزش��ی گروه متالورژی دانشگاه‬ ‫ته ران‪ ،‬معاونت پژوهش��ی دانش��کده فنی دانشگاه ته ران‪،‬‬ ‫ریاست پردیس دانشکده های فنی دانشگاه ته ران و مدیریت‬ ‫قطب علم ی مواد با کارایی باال را عهده دار بوده اس��ت‪ .‬بعد‬ ‫از به اتمام رسیدن دوران ریاست ش��ش ساله فرهاد رهبر بر‬ ‫دانشگاه ته ران در بهمن ماه سال گذش��ته‪ ،‬رضا فرج ی دانا‪،‬‬ ‫محمدحس��ین امید معاون مالی و اداری خود را از ان زمان‬ ‫به عنوان سرپرست این دانشگاه منصوب کرده بود‪.‬‬ ‫در مهمتری��ن واکنش به اقدامات فرج��ی دانا در مورد‬ ‫انتصاب سرپرس��ت رئیس دانش��گاه ازاد دکت��ر غالمعلی‬ ‫حدادعادل گفته اس��ت‪« :‬با ای��ن اقدام وزارت عل��وم‪ ،‬روابط‬ ‫مجلس با این وزارتخانه روز به روز تیره تر م ی شود‪».‬‬ ‫پورمحمدی هم وارد ماجرای‬ ‫«بهشت و جهنم» شد‬ ‫گفت وگوی‬ ‫سخنگویدولت‬ ‫با خبرنگاران‬ ‫اصالحات دانست‪.‬‬ ‫او که در زم��ان انتخابات از س��عید جلیل��ی حمایت‬ ‫م ی کرد‪ ،‬ح��اال جدی ت��ر از زمان��ی که حس��ن روحانی در‬ ‫انتخابات خرداد ‪ 92‬به پیروزی رس��ید‪ ،‬وارد عرصه نقد شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫ایت اهلل مصباح یزدی که هفته گذشته با اعضای حزب‬ ‫موتلفه اسالمی از گروه های راست س��نتی دیدار کرده بود‪،‬‬ ‫در مهم ترین بخش از س��خنان خود چنین گفت‪« :‬این که‬ ‫ش��خصی بگوید عده ای دی��ن را نم ی شناس��ند و متوهم‬ ‫هستند‪ ،‬در همین مساله ریشه دارد‪ .‬چون این عده‪ ،‬دین خود‬ ‫را با الهام از فرهنگ غربی تفس��یر م ی کنند و شناخت انها‬ ‫نسبت به دین‪ ،‬به گونه ای نیس��ت که امام(ره) ان را معرفی‬ ‫کرد‪ .‬بله‪ ،‬م��ا‪ ،‬دینی را که انها م ی گویند‪ ،‬نم ی شناس��یم‪ ،‬ما‬ ‫دینی را م ی شناس��یم که امام(ره) به ما ی��اد داده و ب رای ان‬ ‫انقالب شده و خون های زیادی به خاطر ان فدا شده است‪».‬‬ ‫این عضو مجلس خبرگان رهب��ری همچنین برخی‬ ‫موضع گیری های سیاس��ی را نمونه بارز «سکوالریس��م»‬ ‫خواند و سخنانش را اینگونه ادامه داد‪« :‬سکوالریسم همان‬ ‫مساله ای است که در زمان اصالحات در سخنران ی هایشان‬ ‫بیان کرده‪ ،‬ترویج کردند و کتاب ها درباره ان نوشتند و البته‬ ‫هنوز هم م ی گویند و برخی س��خنان دولتمردان فعلی نیز‬ ‫نشخوار سخنان اصالح طلبان است‪».‬‬ ‫فرجی دانا روی لبه تیغ‬ ‫ایا وزیر علوم استیضاخ می شود؟‬ ‫در واکنش مه��م دیگری رئیس کمیس��یون اموزش‬ ‫مجلس خطاب به وزیر علوم گفته اس��ت‪ :‬ب��ه وزارت علوم‬ ‫تذکر جدی داده م ی شود که از تندروی در انتصابات و حمایت‬ ‫از برخ��ی از افراد مس��اله دار و فتنه گر پرهی��ز کند و رعایت‬ ‫مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی را در انتصاب روسای‬ ‫دانشگاه ها لحاظ کرده و مشی اعتدال اعالم شده توسط اقای‬ ‫گزارش فرهیختگان درباره‬ ‫تحقیق و تفحص از بنیاد شهید‬ ‫رئیس موسسه اموزشی پژوهشی امام خمینی در ادامه‬ ‫تلویحا از رئی س جمهور انتقاد کرد؛ انجا که گفت‪« :‬بسیاری‬ ‫از کس��انی که در طول نهضت‪ ،‬منبرها رفته و سخنران ی ها‬ ‫کردند‪ ،‬قلم زده و مقاله ها نوش��تند‪ ،‬زندان رفته و شکنجه ها‬ ‫شدند‪ ،‬عقبگرد کرده اند! حتی به یاد دارم اولین کسانی را که‬ ‫س��عی م ی کردند در سخنران ی هایشان در مسجد اعظم قم‬ ‫یا ته ران‪ ،‬حتی با استدالل به ایات قران‪ ،‬عنوان امام را ب رای‬ ‫امام خمینی(ره) ترویج کنند و امروز برخی از انها برگشته اند‪.‬‬ ‫کس��انی که ب رای جهاد و شهادت‪ ،‬س��خنران ی های پرشور‬ ‫داشتند‪ ،‬امروز عقبگرد کرده اند‪ .‬بناب راین یک گروه پویا و زنده‬ ‫باید به اسی ب شناسی پرداخته و عواملی را که سبب شده تا‬ ‫وضع به اینجا برسد‪ ،‬شناسایی کند و راهکاری ب رای مقابله‬ ‫با این اسی ب ها و قرار گرفتن در مسیر صحیح ارائه کند‪».‬‬ ‫ایت اهلل مصباح یزدی با تکرار س��خنان چندی پیش‬ ‫خود‪ ،‬از وضعیت فرهنگی کشور گالیه کرد‪« :‬وقتی افرادی‬ ‫مبانی دینی خود را سال ها در حوزه های علمیه شناخته اند‬ ‫و با چند سال حضور در امریکا یا انگلیس‪ ،‬این چنین تغییر‬ ‫کرده اند‪ ،‬چگونه م ی توان انتظار داشت که با چند سخنرانی‬ ‫تفکرشان عوض شود؟ البته انها دشمن قسم خورده اسالم‬ ‫نیستند‪ ،‬اما فکرش��ان عوض شده و اتفاقا دشمن هم وقتی‬ ‫زمینه را مساعد دیده‪ ،‬روی فکر انها کار کرده است‪ ،‬بناب راین‬ ‫دین را به گونه ای تفسیر م ی کنند که در راستای تفکرشان‬ ‫روحانی ریاست جمهوری را پیاده کند‪.‬‬ ‫در واکنش به این انتقادها فرجی دانا در حاشیه مراسم‬ ‫تودیع محمد حسین امید و معارفه محمود نیلی احمد ابادی‬ ‫در پاس��خ به پرسش��ی درباره زمان معرفی سرپرست جدید‬ ‫دانشگاه ته ران به شورای عالی انقالب فرهنگی گفته است‪:‬‬ ‫نیلی در زمان قانونی مش��خص به ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی معرفی م ی ش��ود‪ ،‬این بازه زمانی شش ماه قانونی‬ ‫است‪ .‬فرجی دانا همچنین درباره این موضوع که شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی تاکید کرده که معرفی روسای دانشگاه ها‬ ‫به شکل انتخاباتی برخالف ایین نامه مدیریت دانشگاه است‬ ‫به برخی موارد در این زمینه اش��اره ک��رد و گفت‪« :‬هی چ گاه‬ ‫ب رنامه ای ب رای برگزاری انتخابات به منظور معرفی رئیس یک‬ ‫دانشگاه نداشته ام و شورای مشورتی به منظور گرفتن نظ رات‬ ‫استادان دانشگاه برگزار م ی شود که پس از ان اراء به صورت‬ ‫مخفیانه به دست من م ی رسد‪ .‬من در برنامه تقدیم ی خودم‬ ‫هم اعالم نکرده ام که ب رای این موضوع م ی خواهم انتخاباتی‬ ‫برگزار کنم‪ .‬تعیین سرپرستان دانشگاه ها هیچ گاه انتخاباتی‬ ‫نب��وده و انتخاباتی هم نخواهد ش��د‪ .‬ام��ا اخرین خبرهای‬ ‫خبرنگار مثلث حاکی از ان است که در جلسات شورایعالی‬ ‫انقالب فرهنگی بحث های مهمی در مورد عملکرد وزارت‬ ‫علوم مطرح شده است‪ .‬گفته م ی شود در یکی از این جلسات‬ ‫فرجی دانا به تندی از انتخاب نیلی ب رای ریاس��ت دانشگاه‬ ‫ته ران دفاع م ی کن��د اما در ادامه مق��ام عال ی رتبه حاضر در‬ ‫« الف» به ماجرای بازگشایی‬ ‫سفارت انگلیس پرداخته است‬ ‫محسنرضایی‬ ‫در مراسم ختم پدر همسر‬ ‫فرمانده کل سپاه‬ ‫دیدارشمخانی‬ ‫با بارزانی‬ ‫مجلس خبرگان اینده در‬ ‫گزارش فردا بررسی شده است‬ ‫مذاکرات هسته ای‬ ‫روی جلد شرق‬ ‫دستور رئیس جمهور در‬ ‫مورد ورزشگاه ها مورد توجه‬ ‫افتاب یزد‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫جلس��ه به وزیر علوم تذکر م ی دهد‪ .‬یکی از روس��ای سابق‬ ‫دانشگاه ته ران هم در اظهارنظری گفته است فرجی دانایی‬ ‫که ما م ی شناختیم عوض ش��ده است‪ .‬در اظهارنظری دیگر‬ ‫یکی از چهره های شاخص فراکسیون اصولگرایان که دبیری‬ ‫یکی از تشکل های سیاسی اصولگرایان را هم بر عهده دارد‬ ‫گفته اس��ت که توفیقی را به فرجی دان��ا ترجیح م ی دهیم‪.‬‬ ‫در اظهارنظری دیگر ایت اهلل موح��دی کرمانی‪ ،‬امام جمعه‬ ‫موقت ته ران هم اخی را در خطب ه های نمازجمعه گفته است‪:‬‬ ‫«مسئوالن نظام مراقب باش��ند اصحاب فتنه نفوذ نکنند‪،‬‬ ‫مخصوصا در ای��ن زمینه ب��ه وزارت علوم تذک��ر م ی دهم‪.‬‬ ‫متاسفانه این قضیه تعدادی از نمایندگان مجلس را ناراحت‬ ‫کرده است‪».‬‬ ‫در این می��ان منص��ور کبگانیان در حاش��یه یکی از‬ ‫جلسات دبیرخانه ش��ورای عالی انقالب فرهنگی در جمع‬ ‫خبرنگاران و در پاسخ به پرسشی در خصوص اتفاقات اخیر‬ ‫جلسه ‪13‬خردادماه شورای عالی انقالب فرهنگی درباره انتقاد‬ ‫به وزیر علوم به برخی موارد اشاره کرد‪.‬‬ ‫وی در این زمینه به ورود رئی س جمهور در زمینه روند‬ ‫انتصاب روس��ای دانشگاه ها اش��اره کرد و درباره جمع بندی‬ ‫قاطبه همه اعضای ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی و در‬ ‫نهایت رئی س جمهور به عنوان رئیس این شورا درباره معرفی‬ ‫سرپرستان دانشگاه به ش��ورای عالی‪ ،‬گفت‪« :‬شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی حق وزیر عل��وم م ی داند که افرادی را ب رای‬ ‫ریاست دانشگاه ها به این شورا پیشنهاد دهد و شورا هم حق‬ ‫خود م ی داند این پیشنهاد را تصویب یا رد کند‪ .‬بناب راین این دو‬ ‫حق قانونی و خیلی شفاف است‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬از سوی دیگر‪ ،‬وزیر علوم این حق را دارد‬ ‫که قبل از پیشنهاد فرد مورد نظر به ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی با هر تعداد از اس��تادان دانش��گاه مش��ورت کند و‬ ‫مشورت هم حق وزیر اس��ت‪ ».‬کبگانیان در این باره به یک‬ ‫جمع بندی بس��یار جدی رئی س جمهور اش��اره کرد و اظهار‬ ‫داش��ت‪« :‬اگر این مش��ورت طوری جلوه کند که از صندوق‬ ‫ارا (فیزیکی‪ ،‬الکترونیکی یا هر روش دیگر رای گیری ) خارج‬ ‫شده‪ ،‬دیگر مشورت به شمار نم ی اید و به شنونده القا م ی کند‬ ‫که این مش��ورت درامده از صندوق رای‪ ،‬یک نوع رای گیری‬ ‫است؛ پس دست شورای عالی انقالب فرهنگی در انتخاب یا‬ ‫عدم انتخاب ان فرد بسته م ی شود و این طور به نظر م ی رسد‬ ‫که نصف حق شورای عالی با این روش گرفته م ی شود‪».‬‬ ‫کبگانیان با بیان اینکه رئی س جمهور در این زمینه به‬ ‫درستی جمع بندی کرد‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬رئی س جمهور تاکید‬ ‫کرد که القای انتخاب��ات نباید صورت گیرد؛ در جلس��ه ‪13‬‬ ‫خردادماه هم انتقاداتی صورت گرفت و رئی س جمهور در این‬ ‫جلسه بار دیگر بر این موضوع تاکید کرد‪ .‬البته موضوعاتی‬ ‫پیش امد و اعضای ش��ورا هم گالیه هایی داشتند که روی‬ ‫ان اختالف نظر بود‪ ،‬بناب رای��ن رئی س جمهور بار دیگر بر این‬ ‫جمع بندی خود تاکید کرد‪ ».‬درباره جلس��ه ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی مباحث مفصل تر است‪ ،‬اما رسانه ای شدن‬ ‫برخی موارد ممکن اس��ت جلوی حل موض��وع را بگیرد‪ .‬ما‬ ‫تمایل داریم در یک جمع دوستانه وزیر علوم فرصت داشته‬ ‫باش��د‪ ،‬فکر کند و برخی موارد ارزیاب��ی همچنین روش ها‬ ‫اصالح شود‪.‬‬ ‫این عضو شورای عالی انقالب فرهنگی در ادامه درباره‬ ‫تکلیف سرپرست دانشگاه ته ران در این شورا به برخی موارد‬ ‫قابل تامل اشاره کرد و گفت‪« :‬سرپرست ب رای این است که‬ ‫دوران گذاری ب رای مشخص شدن رئیس در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫مگر م ی شود دو سرپرست پشت سر هم ب رای یک دانشگاه‬ ‫منصوب شود؟ این ب رای نخستین بار است که چنین اتفاقی‬ ‫م ی افتد‪ .‬وزارت عل��وم حتما در این ب��اره توضیحی خواهد‬ ‫داشت؛ معموال در ایی ن نامه مدیریت دانشگاه ها‪ ،‬سرپرستی‬ ‫شش ماهه اس��ت‪ ،‬هر چند در این باره یک خالء قانونی در‬ ‫ایی ن نامه مدیریت وج��ود دارد و حاال از ای��ن خالء چیزهای‬ ‫جدیدی درم ی اید؛ از جمله اینکه معاون وزیر سرپرست یک‬ ‫دانشگاه م ی ش��ود و خود این سرپرست تقریبا با حضور یک‬ ‫سرپرست دیگر عزل م ی شود یا تغییر م ی یابد‪».‬‬ ‫اما گویا در وزارت علوم خبرهای دیگری هم هست‪ .‬گویا‬ ‫در جلسات این وزارتخانه که با حضور فرج ی دانا‪ ،‬میل ی منفرد‬ ‫و خانیکی تشکیل م ی شود‪ ،‬نوشتن مانیفست دانشجویی از‬ ‫اهداف اصلی است‪ .‬حتی شنیده شده که یکی از تصمیمات‬ ‫مهم این جلسات تشکیل پارلمان دانشجویی است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫است‪ ».‬پدر معنوی جبهه پایداری چندی پیش نیز در جمع‬ ‫اعضای کاروان پیاده عازم حرم امام خمینی(ره) چنین گفته‬ ‫بود‪« :‬برخ��ی از افراد عمامه به س��ر که دارای مس��ئولیت‬ ‫هستند‪ ،‬در واکنش به اجتماع مردم در خصوص بدحجابی‬ ‫و نگرانی علم��ا از وضع دین و فرهن��گ و تجمع روحانیت‬ ‫در فیضی��ه‪ ،‬انها را کس��انی معرفی م ی کنند که اس�لام را‬ ‫نش��ناخته اند و انها را متهم به توهم م ی کنن��د‪ .‬باید از وی‬ ‫پرسید مگر خود تو دینت را از کجا یاد گرفته ای؟ از فیضیه‬ ‫یا از انگلستان؟»‬ ‫این س��خنان ای��ت اهلل مصباح ی��زدی در واکنش به‬ ‫اظه��ارات رئی س جمهور روحان��ی مطرح ش��د؛ انجا که در‬ ‫واکنش به اظهارات س��ی د احمد خاتمی گفته بود‪« :‬بعضی‬ ‫بیکار هستند و دچار توهمات م ی شوند‪ ،‬عده ای مدام غصه‬ ‫دین و اخرت مردم را م ی خورند در حالی که نه م ی دانند ‪ ،‬دین‬ ‫چیست و نه اخرت‪ .‬اما همیشه غصه اخرت را م ی خورند‪».‬‬ ‫رئیس موسسه اموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) اما‬ ‫در واکنش به این سخنان رئی س جمهور اظهار داشت‪« :‬ایا‬ ‫این عده فکر م ی کنند مردم نم ی فهمند و سرشان نم ی شود؟‬ ‫ایا فکر م ی کنند با تعارف های توخالی و استفاده دائم از لفظ‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬در حالیکه عملش��ان بر خالف صریح‬ ‫فرمایشات رهبری است‪ ،‬م ی توانند مردم را فریب دهند؟»‬ ‫البته این چندمین بار اس��ت که ایت اهلل مصباح یزدی‬ ‫انتقادات تندی را متوجه رئی س جمهور و سیاست هایش کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬وی که در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم حامی‬ ‫ سعید جلیلی بود به عنوان لیدر جبهه پایداری چندی پیش‬ ‫به سخنان حسن روحانی درباره فرهنگ و اساسا نوع نگاه او‬ ‫به چگونگی مواجهه فرهنگی هم واکنش نش��ان داده بود‪.‬‬ ‫این انتقاد از ان جهت بود که رئی س جمهور درباره فرهنگ در‬ ‫نمایشگاه کتاب گفته بود‪« :‬همه ما و همه دولتمردان و همه‬ ‫دولت ها نیازمند ارشاد صاحبان فرهنگ هستیم‪ .‬صاحبان‬ ‫فرهنگ ما نیاز به ارشاد و گشت ارشاد ندارند‪».‬‬ ‫ایت اهلل مصباح یزدی درپاس��خ به این اظهارات گفته‬ ‫بود‪« :‬م ی گوین��د فرهنگ باید ازاد باش��د و مردم هر کتابی‬ ‫م ی خواهند‪ ،‬باید بخوانند و رهبری که م ی فرمایند فرهنگ‬ ‫گسترش یابد‪ ،‬یعنی مجالسی به نام حضرت زه را(س) ایجاد‬ ‫شود و عده ای در انها برقصند و بگویند سن و سال انها کم‬ ‫است! ایا اگر این دختران نرقصند‪ ،‬رخنه ای در فرهنگ ایجاد‬ ‫م ی ش��ود و اگر روزنامه ها هر چه م ی خواهند‪ ،‬بنویسند‪ ،‬این‬ ‫دیگر رخنه در فرهنگ ایجاد نم ی ش��ود و البته نقد هم باید‬ ‫باشد و کسی بیاید هر چه م ی خواهد بنویسد و دیگری نقد‬ ‫ان را م ی تواند منتشر کند؟»‬ ‫ایت اهلل مصباح یزدی در دیدار با اعضای شورای مرکزی‬ ‫جبهه پایداری هم تاکید کرده بود ‪ «:‬باید مردم را نسبت به‬ ‫خط رات فرهنگی که به مراتب مهم تر از مذاکرات هسته ای‬ ‫اس��ت‪ ،‬اگاه کرد‪ ».‬این س��خنان رئیس موسسه اموزشی و‬ ‫پژوهش��ی امام خمینی(ره) به دنبال تجمع اعتراض امیزی‬ ‫مطرح ش��د که در می��دان فاطم ی به وضعی��ت بدحجابی‬ ‫برگزارشد‪ .‬درخواست ب رای برگزاری این تجمع از سوی حوزه‬ ‫علمیه ایت اهلل ایروانی (نزدیک ب��ه جبهه پایداری) صورت‬ ‫گرفته بود که با وجود مخالفت وزارت کشور برگزار شد‪ .‬البته‬ ‫عالوه بر مخالفت وزارت کشور مقامات انتظام ی و قضایی‬ ‫نیز نسبت به برگزاری این گونه تجمعات هشدار داده بودند‪.‬‬ ‫به هرح��ال انتق��ادات تن��د ایت اهلل مصباح نس��بت‬ ‫به حس��ن روحانی به کرات در جلس��ات و نشس��ت های‬ ‫مختلف صورت گرفته است‪ ،‬به طوری که در یکی از همین‬ ‫نشس ت ها حتی رئی س جمهور را متهم به دروغگویی کرده‬ ‫و گفته بود‪« :‬انهایی که قس ی القلب هستند م ی گویند شما‬ ‫را چه کار به این کارها؟ ش��ما را چه به اقتصاد و سیاس��ت؟‬ ‫ ب ی س��وادها‪ .‬متهم م ی کنند به ب ی س��وادی و کم فهم ی و‬ ‫کج فکری و چیزهای دیگر؛ اینها خودش��ان نصیحت خدا و‬ ‫پیغمبر است؛ دوست نم ی دارید کسی که شما را نصیحت‬ ‫کند و از ش��ما انتقاد کند‪ ،‬م ی گویید انتقاد را دوست داریم و‬ ‫حق با مخالف اس��ت‪ ،‬ولی دروغ م ی گویید؛ طاقت شنیدن‬ ‫یک جمله هم ندارید‪ .‬شاه هم م ی گفت این اخوندها یک دم‬ ‫کنی روی سرشان گذاشته اند و نم ی فهمند سیاست یعنی‬ ‫چه و ما چه دنیایی داریم‪».‬‬ ‫‪41‬‬ ‫دولت‬ ‫مجلس‬ ‫«علی الریجانی حزب تش��کیل م ی ده��د »؛ این‬ ‫مهمترین خبر پی رامون طیف پیش��رو اصولگرایان سنتی‬ ‫است‪ .‬بر اس��اس اخرین اخبار جلس��ات ابتدایی این حزب‬ ‫هم تشکیل شده و افراد ش��اخصی از حاضران ان بوده اند‪.‬‬ ‫علی الریجانی که بر بلند ترین صندلی بهارستان تکیه زده‬ ‫و ب ر پارلمان نهم ریاست م ی کند‪ ،‬اکنون ب رای اینده سیاست‬ ‫ورزی اش برنامه ریزی م ی کند‪ .‬ارایش سیاسی تغییر فراوانی‬ ‫کرده و او مجبور اس��ت در جاگیری سیاس��ی تصمیمات‬ ‫جدیدی بگیرد‪ .‬اما او اکنون در چه ش��رایطی اس��ت؟ باید‬ ‫ب رای این تصمیم علی الریجانی وضعی��ت پی رامونی او را‬ ‫بررسی کنیم تا علت حرکت او به س��مت تشکیل حزب را‬ ‫متوجه شویم‪.‬‬ ‫روزی که الریجانی رئیس جمهور نشد‬ ‫وقتی سی د محمد خاتمی اخرین روزهای صدارتش در‬ ‫ساختمان پاستور را تجربه م ی کرد اصولگرایان ب رای رسیدن‬ ‫به نامزد واحد یک لویی جرگه تش��کیل دادند‪ .‬یک حرکت‬ ‫تش��کیالتی که عل ی اکبر ناطق نوری هدایت ان را ب ر عهده‬ ‫داشت‪ .‬بنا براین شد که از همنش��ینی پنج نامزد اصولگرا‬ ‫یکی ب رای رسیدن به پاستور انتخاب شود‪ .‬اختالف ها اما از‬ ‫همان ابتدای حرکت اغاز شد‪ .‬احمدی نژاد به جلسات شورا‬ ‫نیامد‪ ،‬محسن رضایی اعتراض کرد‪ ،‬عل ی اکبر والیتی جدا‬ ‫شد و محمدباقر قالیباف هم وارد گردونه رقابت ها شد‪ .‬همه‬ ‫اینها موجب شد که کس��ی جز علی الریجانی برای شیخ‬ ‫اصولگرا باقی نماند‪ .‬علی الریجان��ی منتخب ناطق نوری‬ ‫ب رای انتخابات ریاس��ت جمهوری شد و س��ایر نامزد ها هم‬ ‫ه ر کدام جداگانه عزم پاس��تور کردند‪ .‬داس��تانی تلخ ب رای‬ ‫عل ی الریجانی که با عدم راهیابی او به دور دوم انتخابات به‬ ‫اتمام رسید‪ .‬حاال او که دیگر راهی به ساختمان مهم جام جم‬ ‫نداشت‪ ،‬اینده سیاس ی اش را به نظاره نشسته بود‪ .‬منتخب‬ ‫ان انتخابات چند هفته بعد او را به عنوان دبیر شورای عالی‬ ‫امنی ت ملی برگزید‪ .‬الریجانی مسئول پرونده هسته ای شد‬ ‫اما اختالف هایش با محمود احمدی ن��ژاد انقدر باال گرفت‬ ‫که تصمیم گرف��ت دیگر به س��اختمان مع��روف خیابان‬ ‫اذربایجان نرود‪.‬‬ ‫الریجانی پارلمانتاریست می شود‬ ‫عل��ی الریجانی حاال ب��رای اصولگرایان س��نتی که‬ ‫جای چندانی در کابینه نداشتند یک ظرفیت خارج از قدرت‬ ‫ش��ده بود‪ .‬او عزم پارلمان کرد و البته ترجیح داد ب رای اینکه‬ ‫ریسک کمتری کند‪ ،‬وارد معادالت پیچیده انتخاباتی حوزه‬ ‫انتخابیه ته ران نش��ود‪ .‬او از قم امد‪ .‬رای باالیی اورد و حاال‬ ‫مس��اله این بود که کجای مجلس خواهد نشست‪ .‬رئیس‬ ‫دولت‪ ،‬محمود احمدی نژاد بود و دکتر غالمعلی حدادعادل‬ ‫در زمان ریاست بر مجلس هفتم اختالفاتی با رئی س جمهور‬ ‫وقت پیدا کرده ب��ود‪ .‬روزگار بر وفق مراد الریجانی ش��د و‬ ‫او بر مهم تری��ن صندلی پارلمان تکی��ه زد‪ .‬حاال در اتفاقی‬ ‫تجربه نش��ده رئیس مجلس قبل در کنار سایر نمایندگان‬ ‫م ی نشست و یک نماینده جدید ریاست را ب ر عهده م ی گرفت‪.‬‬ ‫با ریاست علی الریجانی‪ ،‬س��نت ی ها که با احمدی نژاد زاویه‬ ‫زیادی پیدا کرده بودند بار دیگر سهم خوبی از قدرت رسمی‬ ‫کشور م ی گرفتند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫مجلس نهم؛ فراکسیون الریجانی‬ ‫وقتی مجلس نهم تش��کیل ش��د‪ ،‬مع��ادالت درونی‬ ‫اصولگرای��ان موجب ش��د تا ب��رای اولین بار فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان با مشکل مواجه ش��ود‪ .‬حاال دو طیف به وجود‬ ‫امده بود‪ ،‬برخی ب��ه حمایت از غالمعل��ی حدادعادل ب رای‬ ‫ریاست مجلس م ی پرداخت و طیف دیگر نیز ب رای ریاست‬ ‫علی الریجانی تالش م ی کرد‪ .‬چنین ش��د که اصولگرایان‬ ‫مجلس به جای تکرار رویه پیش��ین یک فراکسیون واحد‬ ‫تش��کیل دادند و زمینه ایجاد فراکس��یون رهروان والیت‬ ‫پدید امد؛ فراکس��یونی که اکثریت نماین��دگان مجلس در‬ ‫انجا حضور داشتند‪ .‬علی الریجانی نامزد مورد حمایت این‬ ‫فراکسیون رئیس مجلس ش��د و کاظم جاللی به ریاست‬ ‫فراکسیون رهروان والیت منصوب شد‪.‬‬ ‫وقتی حدادعادل رئیس مجلس نهم نش��د‪ ،‬حامیان‬ ‫حدادعادل ک��ه متش��کل از جمعیت ایثارگ��ران‪ ،‬جمعیت‬ ‫رهپویان و البت��ه اعضای جبه��ه پایداری بودن��د با ایجاد‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان با تع��داد حدود ص��د نماینده به‬ ‫ائتالف سیاس��ی خود ادامه دادند‪ .‬به بی��ان دیگر از نتیجه‬ ‫ارای هیات رئیس��ه مجلس م ی توان اینگونه تفس��یر کرد‬ ‫که حامیان علی الریجانی در مجلس که البته فقط شامل‬ ‫اصولگرایان نم ی ش��دند‪ ،‬تعدادشان به ‪ 173‬رسید و حامیان‬ ‫حدادعادل که متش��کل از رهپویان و جمعی��ت ایثارگران و‬ ‫پایداری ها بودند‪ ،‬قری��ب صد نماینده مجل��س را در میان‬ ‫خود داشتند‪ .‬این ترکیب پس از انتخابات هیات رئیسه البته‬ ‫فرجه ای ب رای بروز سیاسی نیافت‪ .‬چرا که به فاصله اندکی‬ ‫فعالی ت های سیاسی ب رای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم‬ ‫اغاز ش��د و همه کنش ها و واکنش های سیاس��ی پارلمان‬ ‫معطوف به این رویداد شد‪ .‬هیچ یک از دو فراکسیون حتی‬ ‫در درون خود هم با هم صدایی مواجه نش��دند که به تقابل‬ ‫فراکس��یونی بپردازند‪ .‬زمان انتخابات ‪ 24‬خرداد که نزدیک‬ ‫شد برخی س��نت ی ها اصرار به کاندیداتوری علی الریجانی‬ ‫داش��تند‪ .‬او اما ترجیح داد با عدم ورود ب��ه این عرصه همان‬ ‫صندلی ریاس��ت مجلس را ب��رای خود حفظ کن��د‪ .‬پس از‬ ‫انتخابات‪ ،‬نتیجه اش ش��رایط سیاس��ی علی الریجانی را‬ ‫ب��ا تغیی راتی مواجه س��اخت؛ حاال فردی ب��ه جای محمود‬ ‫احمدی نژاد راهی پاس��تور ش��ده بود که گفتمان اعتدال را‬ ‫ب رای خود برگزیده بود‪ .‬حس��ن روحانی فردی میان جناحی‬ ‫به شمار م ی امد و از نظر گرایش��ات سیاسی نزدیک ی هایی‬ ‫با علی الریجانی و اصولگرایان س��نتی داش��ت‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی دیگر م ی ش��د تفاوت نگرش های دو فراکسیون‬ ‫رهروان و اصولگرایان را حس کرد‪ .‬علی الریجانی در راس‬ ‫فراکسیونی بود که علی القاعده م ی بایست رویکرد حمایتی‬ ‫از دولت را م ی داش��ت‪ .‬اما این تنها یک روی سکه سیاست‬ ‫پس از ‪ 24‬خرداد بود‪ .‬حسن روحانی همنشین ی های مهم ی ‬ ‫با اصالح طلبان داشت‪ .‬او به دلیل سیاست های رئیس دولت‬ ‫نهم و دهم مدت ها بود که در نزدیک ترین موقعیت ممکن‬ ‫به اصالح طلب��ان قرار گرفت��ه بود‪ .‬همین مس��اله موجب‬ ‫م ی شد که علی الریجانی در صورت حمایت ب ی چون و چرا‬ ‫از حسن روحانی‪ ،‬خصوصا در زمان رای اعتماد از سوی طیف‬ ‫اصولگرای مجلس و حتی خارج از ان با واکنش هایی مواجه‬ ‫شود‪ .‬این تغییر مهم معادالت سیاسی اختالفات را در طیف‬ ‫مورد حمایت علی الریجانی پدید اورد‪.‬‬ ‫اختالف در رهروان‬ ‫از همان جلس��ه رای اعتماد به وزرای کابینه حس��ن‬ ‫روحانی سنگ بنای اختالف در فراکس��یون رهروان والیت‬ ‫گذاش��ته ش��د‪ .‬اگر رای ندادن به ش��ش وزیر پیش��نهادی‬ ‫یک تصمی��م جمعی در فراکس��یون اصولگرای��ان بود اما‬ ‫فراکس��یون رهروان که گرایش نزدیک تر به اصالح طلبان‬ ‫و نیز اصولگرایان حامی حس��ن روحانی داش��تند‪ ،‬مخالف‬ ‫چنین رویکردی بودن��د‪ .‬به یک معنا انچه در فراکس��یون‬ ‫رهروان رخ داد این بود که انها نتوانستند به تصمیمی واحد‬ ‫در مورد کابینه برس��ند‪ .‬در نهایت در یک ائتالف تاکتیکی‬ ‫سیاسی میان فراکس��یون اصولگرایان و نمایندگان منتقد‬ ‫کابینه پیشنهادی در فراکس��یون رهروان والیت سه وزیر‬ ‫کابینه نتوانس��تند به وزارتخانه هایشان بروند‪ .‬در مقابل اما‬ ‫یکصدایی در فراکس��یون اصولگرایان انها را بیش از پیش‬ ‫متحد کرد‪ .‬چه اینکه اراده ش��ان در مورد لیست پیشنهادی‬ ‫روحانی نمایان ش��ده بود‪ .‬واقعیت این است که فراکسیون‬ ‫گزا‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫رهروان یک تشکل همگون نبود‪ .‬به همین دلیل است که‬ ‫نم ی توان خیلی پسوند «اصولگرایان» را در عنوان طوالنی‬ ‫نام فراکسیونش��ان باور پذیر دانس��ت؛ چرا ک��ه نمایندگان‬ ‫اصالح طلب مجل��س‪ ،‬برخ��ی اقلی ت ها و نی��ز نمایندگان‬ ‫مستقلی که خیلی قرابت سیاس��ی با اصولگرایان ندارند‪،‬‬ ‫از اعضای این فراکس��یون هس��تند‪ .‬افزایش شکاف میان‬ ‫حامیان دولت و منتقدانش در فراکسیون رهروان‪ ،‬طیفی از‬ ‫اعضای رهروان را به فکر انشعاب و تشکیل یک فراکسیون‬ ‫جدید انداخت‪ .‬پیش��رو تر از هم��ه علی مطه��ری بود که‬ ‫ایده تشکیل فراکس��یون صدای ملت را دنبال م ی کرد‪ .‬او‬ ‫م ی گفت صد نماین��ده را به همراه خ��ود دارد و مانعی هم‬ ‫ب رای چنین کاری نم ی بیند‪ .‬مطهری ک��ه از حامیان دولت‬ ‫به ش��مار م ی امد در مجلس طرفداران��ی از اصالح طلب تا‬ ‫اصولگرا را هم عقیده با خ��ود م ی دید‪ .‬اعالم های پی در پی‬ ‫علی مطهری به نتیجه نرسید و او در نهایت اعالم کرد که تا‬ ‫اطالع ثانوی از تصمیمش در این مورد منصرف شده است‪.‬‬ ‫این معادالت نشان م ی داد همراهان پیشین علی الریجانی‬ ‫حاال خیاالت دیگری در س��ر دارند‪.‬دگرگون ی های مهم ی در‬ ‫ساختار فراکسیون رهروان رخ داد و رفقای سابق از کنار علی‬ ‫الریجانی به رده های پایی ن تر این فراکس��یون نقل مکان‬ ‫کرده و چهره ه��ای جدید تری همچون نعمتی توانس��تند‬ ‫با ارتقای مقام مواجه ش��وند‪ .‬در تحول��ی دیگر حتی برخی‬ ‫اصالح طلبان و حامیان پ ر و پا ق��رص دولت روحانی به فکر‬ ‫تشکیل فراکسیون دولتی اعتدال افتادند‪ .‬همه اینها علی‬ ‫الریجانی را به فکر فرو برد‪.‬‬ ‫دولت‬ ‫مجلس‬ ‫تولدحزبدکترالریجانی‬ ‫اصولگرایان‬ ‫به سمت حزب سازی می روند‬ ‫انتخابات متفاوت‬ ‫الریجانی و معادالت جدید‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫تحوالت مهم��ی ک��ه رخ داده‪ ،‬از انش��عابات درونی‬ ‫رهروان والیت گرفته تا سقوط ارای الریجانی در انتخابات‬ ‫ترئیسه‪ ،‬رئیس مجلس نهم را به تصمیم گیری وا داشته‬ ‫هیا ‬ ‫است‪ .‬او اکنون در یک شرایط خاص قرار گرفته است‪ .‬از یک‬ ‫سو نزدیکی بیش از حد او به دولت‪ ،‬م ی تواند انتقادات موثر‬ ‫طیف اصولگرایان تحولخواه و چپ را به همراه داشته باشد‬ ‫و از دیگر سو عدم همراه ی اش با دولت نیز چندان عقالنی‬ ‫به نظر نم ی رسد‪.‬‬ ‫گفتمان دولت‪ ،‬گفتمان غالب این روزهاس��ت و ب رای‬ ‫هر سیاستمداری مخالف با گفتمان غالب مسلما هزینه بردار‬ ‫خواهد بود‪ .‬از نگاهی دیگر عمر مجلس نهم به نیمه رسیده‬ ‫سیاست‬ ‫تا قبل از برگزاری انتخابات هیات رئیس��ه پی ش بینی‬ ‫م ی شد که فراکس��یون اصولگرایان امید چندانی به تغییر‬ ‫نداشته باشد و انچه رخ دهد تنها تغیی راتی در هیات رئیسه‬ ‫ان هم به س��ود طی��ف نزدیک ب��ه علی الریجانی باش��د‪.‬‬ ‫ب ر اس��اس چنین تحلیلی بود که م ی گفتن��د‪« :‬رهروان ی ها‬ ‫درصدد هستند تا به جای دهقان یک چهره هوادار دولت در‬ ‫ترئیسه کنند‪ .‬به‬ ‫مجلس‪ ،‬یعنی اسماعیل جلیلی را وارد هیا ‬ ‫جز دهقان احتمال جابه جایی شاهین محمد صادقی هم در‬ ‫هیات رئیس��ه مجلس وجود دارد‪ .‬گفته م ی شود فراکسیون‬ ‫رهروان ب رای جایگزینی او که هم اکنون دبیر هیات رئیسه‬ ‫است‪ ،‬باز هم س��راغ چهره های معتدل تر رفته تا بتواند هم‬ ‫موقعیت خود در مجلس را تثبیت کند و هم فشار بر دولت‬ ‫را کاهش دهد‪».‬‬ ‫اما انچه رخ داد چیز دیگری بود‪ .‬فراکس��یون رهروان‬ ‫والیت یک روز متفاوت را گذراند‪ ،‬روزی که یک کرسی هیات‬ ‫رئیسه توسط این فراکسیون به رقبای اصولگرایش واگذار‬ ‫شد‪ .‬اما این تمام ماجرا نیس��ت‪ .‬از طرف دیگر الریجانی در‬ ‫مقایسه با انتخابات س��ال قبل هیات رئیسه ‪ ۲۶‬رای کمتر‬ ‫به دس��ت اورد‪ .‬دو رقیب وی که هیچ شانسی ب رای رسیدن‬ ‫به کرسی ریاست نداش��تند (احمد بخش��ایش اردستانی و‬ ‫به رام بی رانوند) توانس��تند ‪ ۵۸‬رای را از مح��ل رقابت با وی‬ ‫صاحب شوند‪.‬‬ ‫در حالی که در اولین س��ال مجل��س نهم غالمعلی‬ ‫حدادعادل که واقعا ب��رای تصاحب ریاس��ت مجلس و نه‬ ‫نمایش یک کاندیداتوری وارد رقابت با علی الریجانی شده‬ ‫بود‪ ،‬توانس��ته بود کمی بیش از این ع��دد یعنی ‪ ۸۹‬رای را‬ ‫کس��ب کند؛ اما رای الریجانی زوایای دیگ��ری جز این هم‬ ‫دارد‪ .‬الریجانی در مجموع ‪۱۲‬کرسی هیات رئیسه حائز رتبه‬ ‫چهارم رای نمایندگان شد‪.‬‬ ‫ابوتراب ی فرد با کس��ب ‪ ۲۰۳‬رای برای نایب رئیس��ی‬ ‫مجلس بیش��ترین رای نمایندگان را کسب کرد و پس از او‬ ‫ضرغام صادقی با ‪ ۱۹۰‬رای و محمد حسین فرهنگی با ‪۱۸۸‬‬ ‫رای توانستند بیش از الریجانی حمایت نمایندگان را داشته‬ ‫باش��ند‪ .‬به این ترتیب در هیات رئیسه س��وم مجلس نهم‬ ‫حداقل سه نفر حضور خواهند داشت که با رایی باالتر از رای‬ ‫الریجانی به این مجموعه راه یافته اند‪.‬‬ ‫و تحرکات سیاس��ی گروه ها و احزاب ب رای این رقابت مهم‬ ‫سال ‪ 94‬افزایش قابل مشاهده ای داش��ته است‪ .‬الریجانی‬ ‫فردی باتجربه است‪ .‬او به خوبی م ی داند اصالح طلبان که‬ ‫وضعیتش��ان با همه سال های پس از س��وم تیر ‪ 84‬تفاوت‬ ‫فراوانی کرده‪ ،‬فرمان تشکیل مجلسی شبیه مجلس پنجم‬ ‫را صادر کرده و چنین مدلی را در سر دارند‪ .‬او م ی داند مدلی‬ ‫شبیه انچه در خرداد ‪ 92‬رخ داده ممکن است تکرار شود‪ .‬پس‬ ‫الریجانی ب رای اینکه همچنان در پوزیشن ریاست بماند باید‬ ‫نقشی متفاوت و البته جدید بازی کند‪.‬‬ ‫شاید چنین اس��ت که او به فکر تشکیل حزب افتاده‬ ‫اس��ت‪ .‬اخرین خبرها حاکی از ان است که رحمانی فضلی‬ ‫ و نهاوندی��ان از اعضای ش��رکت کننده در جلس��ات اخیر و‬ ‫ابتدای��ی حزب او هس��تند‪ .‬گفته م ی ش��ود محمد جعفری‬ ‫دبیری جلسات را برعهده دارد و از عل ی اکبر ناطق نوری هم‬ ‫ب رای ش��رکت در این جلسات دعوت ش��ده است‪ .‬حاال باید‬ ‫منتظر ماند و دید این پارلمانتاریس��ت اصولگرا ایا ایده اش‬ ‫ب رای تش��کیل حزب را عملی خواهد کرد؟ ای��ا در صورت‬ ‫تشکیل چنین حزبی م ی تواند لیدری بخشی از اصولگرایان‬ ‫را ب ر عهده گرفته و به باز تولید نق��ش عل ی اکبر ناطق نوری‬ ‫بپردازد؟ باید منتظر گذر زمان باشیم‪.‬‬ ‫هرچه هس��ت حرکت علی الریجانی حرکتی کامال‬ ‫حرف��ه ای در عرصه سیاس��ت اس��ت‪ .‬رفتن اف��رادی مثل‬ ‫الریجانی به س��مت تش��کیل حزب هم معادالت قدرت را‬ ‫قاعده مند م ی کند و هم تربیت نیروی انسانی را ممکن‪ .‬این‬ ‫حرکت الریجانی را باید به فال نیک گرفت‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫اینده و شریعتی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫دکتر علی شریعتی به عنوان یکی از بزرگترین متفک ران معاصر با اینکه سال ها‬ ‫از مرگ پرابهامش در لندن می گذرد اما همچنان اندیشه هایش در سپهر اندیشه‬ ‫ایران جدالی بی پایان را به وجود اورده است‪ .‬اینکه شریعتی که بود و چه می گفت‬ ‫هرساله در سال مرگش به عنوان یک موضوع مورد بررسی قرار می گیرد اما سئوال‬ ‫جدی اینجاست که در عصر حاضر شریعتی در مورد اینده ایران چه می گوید‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫پروژه علی شریعتی‬ ‫برای اینده ایران چه بود؟‬ ‫دوباره شریعتی‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪1‬‬ ‫چپ؛ این ساز ناهمگون ارکستر سمفونی سیاست‬ ‫ای ران بیش از موس��یقی فالش دهه ‪ 40‬و ‪ 50‬شمسی با هر‬ ‫نوازنده ای که نواخته م ی شد گوشخراش بود؛ جایی که هم‬ ‫دولت پهلوی و هم گروهی از روحانیون سنت گرا بر این امر‬ ‫توافق داشتند که مهمترین چیز در شرایط کنونی جلوگیری‬ ‫از تبلیغات چپ ی هاست‪.‬‬ ‫پهلوی ها خ��وب دریافت��ه بودند که تنه��ا جایی که‬ ‫م ی توانند از اس�لامی که انها به دنبال محو نمادهایش در‬ ‫تبلیغ��ات و فرهنگ عمومی م��ردم بودند اس��تفاده ابزاری‬ ‫کنند‪،‬همی��ن جاس��ت‪ .‬اما روحانی��ت مبارز راهی س��وای‬ ‫دولت جائر م��ی پیمود‪ .‬گرچه روحانی��ت در دهه های ‪ 20‬و‬ ‫‪ 30‬شمس��ی از تبلیغات وس��یع چپ ی ها در کش��ور نگران‬ ‫بودند و فعالی ت های فرهنگی بسیاری را سامان داده بودند‪.‬‬ ‫با این حال تجربه ‪ 15‬خرداد و عمل روحانیت بر علیه رژیم‬ ‫شاه که خواستار رعایت شئونات اسالمی توسط رژیم فاسد‬ ‫پهلوی بودند نقطه عطف تاریخ سیاسی روحانیت بود‪ .‬این را‬ ‫م ی شد در جای جای کالم رهبری نهضت روحانیت که مرجع‬ ‫تقلیدی مسلم بود جس ت وجو کرد‪.‬‬ ‫در این می��ان اما در س��اختار بندی نهض��ت روش و‬ ‫شیوه هایی بود با چهره هایی‪ .‬از اواسط دهه ‪ 20‬تالش هایی‬ ‫توس��ط گروهی از مبارزان ملی و اس�لامی ک��ه به دنبال‬ ‫اجرای پ��روژه ای مذهب��ی در بدنه روش��نفکری بودند اغاز‬ ‫ش��د‪ .‬تالش های کلی این گروه به دنبال اصالح سنت های‬ ‫مذهبی انحرافی‪ ،‬انطب��اق اموزه های مذهبی با ارزش های‬ ‫نوینی چون ازادی‪ ،‬حقوق بش��ر و مردم س��االری و تمایل‬ ‫به تغییر س��اختارهای مذهب��ی موجود‪ ،‬از جمله دس��تگاه‬ ‫روحانیت‪ ،‬تقلید‪ ،‬برتری روحانیت و طبقه وابسته در حقوق‬ ‫اجتماعی و‪ ...‬بود‪.‬‬ ‫از جمله مهم ترین انها اما علی شریعتی بود‪.‬شریعتی‬ ‫در س��ال های بعد از کودتا به جنبش سوسیالیس��ت های‬ ‫خداپرس��ت پیوس��ت‪ .‬او در مش��هد به عنوان محیطی که‬ ‫بیشترین تاثیرگذاری فکری را در اندیشه سیاسی و مذهبی‬ ‫کشور گذاشته بود رشد کرد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫درک دوران مدرن‬ ‫و نه اصالت دادن به ان‬ ‫مراد علی شریعتی از‬ ‫« ایدئولوژی» چه بود؟‬ ‫مصرف و گرگ ومیش ش��دن در رابطه طبقات��ی [نجات]‬ ‫یابد‪ ...‬در نتیجه‪ ،‬به تکامل ذاتی خود بپردازد و خلق وخوی‬ ‫خدا را گیرد و جانش��ین خدا در طبیعت شود و این ها است‬ ‫دعوت های نهایی مذهب‪ ،‬که تنها در جامع ه ای ب ی طبقه‪،‬‬ ‫که ب ر اساس «کتاب و ترازو و اهن» استوار است‪ ،‬نه جهل و‬ ‫تبعیض و ضعف‪ ،‬م ی تواند تحقق عینی یابد و تحقق توحید‬ ‫در زندگی بشری‪ ،‬این است‪».‬‬ ‫در این میان اما تمام تضاده��ا و انتقادهای بعدی که‬ ‫شریعتی در سال های دهه ‪ 40‬و ‪ 50‬شمسی تا لحظه مرگش‬ ‫در لندن با ان روبه رو م ی ش��د به دلیل همی��ن قرائت او از‬ ‫اس�لام بود تا جایی که پرویز ثابتی در کتاب خاط رات خود‬ ‫م ی گوید در ه��ر خانه تیمی س��ازمان مجاهدین(منافقین)‬ ‫کتابی از ش��ریعتی مش��اهده کرده است‪ ،‬مس��اله منتهی‬ ‫به بازداش��ت و توبه او در زندان و نوش��تن مق��االت در نقد‬ ‫مارکسیست در روزنامه های کثی راالنتشار ان روزها شد‪ .‬در‬ ‫این میان جدا از حکومت که علی شریعتی را در یک شرایط‬ ‫ایزوله قرار داد و نه م ی گذاش��ت که او سخنی در حسینیه‬ ‫ارشاد بگوید یا اینکه مقاله ای منتشر کند اما علی شریعتی و‬ ‫قرائت هایش مخالفانی را در میان حوزه علمیه کشور داشت‪.‬‬ ‫سخنان جنجالی او در نقد روحانیتی که گروهی از انها علم‬ ‫مبارزه علیه رژیم برداشته بودند و تعمیم دادن سخنانش به‬ ‫قید عام نس��بت به روحانیت این گروه اع��م از مبارز و غیر‬ ‫مبارز را علیه او ش��وراند‪.‬او گفته بود که در اس�لام به جای‬ ‫روحانی‪ ،‬عالم دینی وجود دارد‪ ،‬وی اعتقاد داشت که روحانی‬ ‫چیزی مقتبس از تعالیم مسیحی قرون وسطی بوده که با‬ ‫ظهور سلطنت صفوی بر اسالم تحمیل شده است‪ .‬بناب راین‬ ‫همچنانکه دین مس��یحی قرون وس��طی را یکی از علل‬ ‫ب ی اعتمادسازی دین در قرون حاضر م ی دانست‪ ،‬با روحانیت‬ ‫اسالمی یکسره مخالف بود و عنوان عالم دینی را شایسته‬ ‫نش��اندن بر جایگاه روحانیت کنونی م ی دانس��ت‪ .‬در این‬ ‫میان اما شریعتی در کتاب اجتهاد و نظریه انقالب دائم ی در‬ ‫مقایس ه ای بین روشنفکر و روحانی نکته ای را متذکر م ی شود‬ ‫که چه بسیار روش��نفکرانی که به مملکت خویش خیانت‬ ‫کرده اند و زیر قراردادهای اس��تعماری را امضا کرده اند ولی‬ ‫هی چ جا نم ی توان حتی یک امضای عالم روحانی را درچنین‬ ‫قراردادهای خائنانه ای دید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫جدال بر سر علی شریعتی‬ ‫و نقش او در روشنفکری‬ ‫دینی و انقالبی همچنان‬ ‫ادامه دارد اما شریعتی را‬ ‫می توان هرسال دوباره‬ ‫بازشناسی کرد و او را‬ ‫شناخت اما راستی او برای‬ ‫امروز و اینده چه چیزی‬ ‫برای ارائه دارد‬ ‫یا اینکه سیس��تم درس حوزه را به از سیس��تم درس‬ ‫دانش��گاه م ی دانس��ت‪ .‬کار تا جایی باال گرفت که ش��هید‬ ‫مطهری از روحانیون هوادار او در ابتدا راه را از وی جدا کرد و‬ ‫به نقد او نشست‪ .‬مهدی بازرگان که خود از گروه روشنفکران‬ ‫مذهبی بود که در پی اشتی مدرنیته با اسالم بودند گاهی در‬ ‫این میانه و گاهی در سوی دیگر م ی نشست؛ گاهی همراه با‬ ‫مطهری نامه ای علیه شریعتی به امام خمینی م ی نوشت اما‬ ‫در واپسین لحظات امضای خود را پس م ی گرفت‪.‬‬ ‫کار شریعتی و روحانیت تا حکم تکفیر و الحاد او توسط‬ ‫علمای سنت گرا پیش رفت‪ .‬شیخ مرتضی انصاری قم ی از‬ ‫علمای ط راز اول قم خواستار حبس و اعدام شریعتی شد‪ .‬او‬ ‫به دولت‪ ،‬مردم و روحانیون هش��دار داد‪« :‬در یک قرن اخیر‪،‬‬ ‫اسالم و تش��یع هیچ گاه دش��منی خطرناکتر و گستاخ تر از‬ ‫علی شریعتی به خود ندیده است»‪.‬‬ ‫ایت اهلل مکارم ش��یرازی با چاپ مقال��ه ای در مجله‬ ‫مکتب اسالم و با عنوان «ایا شورا مبنای حکومت اسالمی‬ ‫است؟» نظر شریعتی را نادرست دانسته و استدالل کرده بود‬ ‫که شیعه به انتخاب خلیفه ب ر اساس رای شورا معتقد نیست‬ ‫و خلیفه را منتخب خدا و پیامبر م ی داند‪ .‬تعدادی از طالب‬ ‫قم نزد شهاب الدین نجفی مرعشی و شریعتمداری مراجعه و‬ ‫اظهار داشته اند که علی شریعتی در یکی از سخنران ی هایش‬ ‫در حسینیه ارش��اد منکر امام زمان شده و گفته است دعای‬ ‫ندبه سند معتبر ندارد و مرعشی گفت من دکتر شریعتی را‬ ‫نم ی شناسم ولی اگر او چنین حرفی گفته باشد کافر است‪.‬‬ ‫با انتشار این فتوای رسمی‪ ،‬حسینیه ارش��اد در ابان ‪۱۳۵۱‬‬ ‫تعطیل گردید‪.‬‬ ‫پس از تعطیلی حس��ینیه ارش��اد‪ ،‬فت��اوی مذهبی‬ ‫علیه حس��ینیه ارشاد و شریعتی به ش��دت گسترش یافت‪.‬‬ ‫شریعتی نهایتا به دلیل دس��تگیری پدرش‪ ،‬در تیرماه ‪۱۳۵۲‬‬ ‫خود را تس��لیم کرد و زندانی شد‪ .‬عالمه سی د محمدحسین‬ ‫طباطبایی نیز در این مورد در پاس��خ به استفتایی نوشت‪:‬‬ ‫«این جانب نوشته های دکتر شریعتی را درخصوص اسالم‬ ‫شناس��ی هرگز تصدیق نکرده‪ ،‬نوع مطالب ایشان اشتباه و‬ ‫طبق مدارک دینی اسالمی غیرقابل قبول است‪ ».‬ایت اهلل‬ ‫مرعشی نجفی هم در پاس��خ به اس��تفتایی دیگر خرید و‬ ‫فروش کتب ش��ریعتی را حرام دانس��ت‪ .‬همچنین ایت اهلل‬ ‫سی د علی اصفهانی اعالم کرد‪« :‬نوشتجات نامبرده مشتمل‬ ‫بر اباطیل گوناگون است»‪ .‬این رویه تا جایی پیش رفت که‬ ‫گروهی ارم حسینیه ارشاد را برگرفته از نام خلفای اهل سنت‬ ‫م ی دانستند و وی را وهابی و سنی قلمداد م ی کردند‪ .‬در این‬ ‫میان اما تالش هایی هم شد که فتوایی له یا علیه شریعتی‬ ‫از امام خمینی صادر ش��ود اما ایش��ان در این ب��اره همواره‬ ‫سکوت کردند‪.‬‬ ‫جدال بر سر شریعتی همچنان ادامه یافت‪ .‬او ب ی شک‬ ‫پدر معنوی جریان چپ اسالمی در ای ران است که عرصه را‬ ‫بر چپ سنتی – حزب توده و احزاب مسلح مارکسیس ت –‬ ‫تنگ کرد؛ هم��ان چیزی که پهلوی ها م ی خواس��تند اما از‬ ‫خاکس��تر ان گروه های تندی مثل فرقان س��ربراوردند که‬ ‫مغز انقالب را نش��انه گرفتند و رو به نقاق اوردند‪ .‬شریعتی‬ ‫را م ی توان هرسال دوباره بازشناس��ی کرد‪،‬او را شناخت اما‬ ‫راس��تی او ب رای امروز و اینده چ��ه چیزی ب��رای ارائه دارد‪.‬‬ ‫گروهی معتقد هستند که ترق ی‏خواهی را با عرفان توحیدی‬ ‫و وجودی‪ ،‬نه فروتر از سوسیالیس��م و دموکراسی م ی توان‬ ‫پیوند زد؛نوعی تجربه اندوزی ب رای ایجاد یک جامعه معنوی‬ ‫و دینی در عصر مدرن؛شاید‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫در هم��ان س��ال ها پ��درش محمدتقی ش��ریعتی‬ ‫پیرو نهضت خداپرس��تان سوسیالیس��ت ب��ود و به دنبال‬ ‫سفر محمد نخش��ب و حس��ین راضی از رهبران نهضت‬ ‫سوسیالیس��ت های خداپرست به این ش��هر با انها حشر و‬ ‫نشر داشت‪ .‬در همان س��ال ها بود که نخستین اموزه های‬ ‫اس�لام انتقادی اش را تحت تاثیر کتاب ابوذر خداپرس��ت‬ ‫سوسیالیست نوشته جوده السحار بازنشر داد‪ .‬او این کتاب‬ ‫را در سال ‪ ۱۳۳۴‬ترجمه و منتشر کرد‪.‬‬ ‫ساختار باور نهضت سوسیالیس ت های خداپرست که‬ ‫اسم پرمسمایی در ان س��ال ها بود مبتنی بر یک نظامی‬ ‫اقتصادی بود که عدالت اجتماعی و توحید را بنیاد فلسفی‬ ‫خود برم ی ش��مرد‪ .‬نهضت باور داش��ت که سوسیالیسم بر‬ ‫پایه نفی مالکیت خصوصی بر ابزار تولید‪ ،‬س��ریع ترین راه‬ ‫ب رای از میان برداشتن بهره کشی‪ ،‬تهیدستی و محرومیت‬ ‫توده هاست‪ .‬و نیز به باور این گروه دستیابی به این هدف ها‪،‬‬ ‫مفهوم عدالت در اسالم بود‪ .‬در این میان اما ارتباط شریعتی‬ ‫و مارکسیسم بسیار پیچیده بود‪ .‬وی در مقاله ای در روزنامه‬ ‫خ راسان در سال ‪ ۱۳۳۴‬نوشت که اسالم به لحاظ فکری‪ ،‬حد‬ ‫واسط ماتریالیسم و ایدئالیسم و به لحاظ سیاسی حد واسط‬ ‫کمونیسم و کاپیتالیسم است‪.‬‬ ‫این سخن در ان س��ال ها م ی توانست به عنوان یک‬ ‫حرف بزرگتر از دهان مورد توجه جدی محافل سیاس��ی و‬ ‫مذهبی از هر گرایش��ی قرار بگیرد اما انها در ان سال های‬ ‫بعد از کودتا مسائل مهمتری از این سخنان شان – حداقل در‬ ‫ان زمان‪ -‬داشتند و به ان ب ی توجه بودند‪ .‬شیفتگی شریعتی‬ ‫به سوسیالیس��م به مثابه یک ایده زندگ��ی در ترجمه او از‬ ‫کتاب ابوذر م��ورد توجه قرار گرفت‪ .‬اتفاق��ا در طول زندگی‬ ‫علی شریعتی‪ ،‬ابوذر همیشه به طرق مختلف خود را نمایان‬ ‫کرده اس��ت و او به این صحابه رس��ول اهلل ب ی نهایت ارادت‬ ‫و دلبس��تگی داشت‪ .‬ش��ریعتی در کتاب «ابوذر خداپرست‬ ‫سوسیالیست» تمثی ل وار مبانی اشرافی مورد اعتراض ابوذر‬ ‫را بیان م ی کند‪.‬‬ ‫در جای جای این کت��اب و بعدها در اث��ار دیگر علی‬ ‫شریعتی «تضاد طبقاتی» به عنوان یک مفهوم انتزاعی مورد‬ ‫توجه است‪ .‬او با بیانی از داس��تان هابیل و قابیل‪ ،‬هابیل را‬ ‫نماینده طبقه مستضعف و محکوم جامعه و قابیل را نماینده‬ ‫طبقه حاکم و مالک در جامعه دانست‪ .‬به عقیده شریعتی در‬ ‫طول تاریخ دو طبقه بیشتر وجود نداشته است‪ :‬مستضعفان‬ ‫قربانی استعمار و ظالمان استثمارگر‪.‬‬ ‫او در جای جای اثارش از عدالت تفسیری مارکسیستی‬ ‫ارائه م ی دهد و م ی گوید که هر فرد از جامعه سهم ی دارد و‬ ‫باید ب رای رسیدن به حداقلی از ان مبنای اقتصادی جامعه‬ ‫را بر هم زند‪ .‬یااینکه به نوش��ته س��ایت هفت��ه نامه تاریخ‬ ‫ش��فاهی؛ «سوسیالیسم راس��تین‪ ،‬که جامع ه ای ب ی طبقه‬ ‫م ی سازد‪ ،‬بدون مذهب ممکن نیست‪ .‬زی را انسان ها اگر به‬ ‫مرحله ای از رشد اخالقی و کمال معنوی نرسند که بتوانند به‬ ‫خاطر ب رابری انسان ها از حق خود چشم پوشند و به مرحله‬ ‫ماوراء مادی «ایثار» برس��ند‪ ،‬جامع ه ای ب راب��ر را نم ی توان‬ ‫ساخت‪ .‬زی را حق ها هرگز ب رابر نیس��ت و ماتریالیسم‪ ،‬جب را‬ ‫ب��ه اندویدوئالیس��م م ی انجامد و برعک��س‪ ،‬مذهب نیز تا‬ ‫جامع ه ای از بند افزون طلبی مادی و استثمار و تضاد طبقاتی‬ ‫رها نشده اس��ت‪ ،‬نم ی تواند تحقق یابد‪ .‬چه‪ ،‬تنها در چنین‬ ‫جامع ه ای است که انسان رها شده از بند تنازع مادی‪ ،‬مجال‬ ‫ان را م ی یابد که از بیماری شیء شدن در نظام ماشینیسم‬ ‫و س��رمایه داری یا از خود بیگانه ش��دن در ب رابر بت پول و‬ ‫شریعتی؛ بنیانگذار‬ ‫علوم اجتماعی اسالمی‬ ‫مراد علی شریعتی از‬ ‫« ایدئولوژی» چه بود؟‬ ‫شریعتی خوب‬ ‫شریعتی بد‬ ‫انکه غربال دارد‬ ‫از عقب کاروان می اید‬ ‫‪45‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫درک دوران مدرن و نه اصالت دادن به ان‬ ‫مراد علی شریعتی از « ایدئولوژی» چه بود؟‬ ‫یا نقدی بر نگرش شایگان‪ ،‬سروش و طباطبایی به شریعتی‬ ‫دکتر بیژن عبدالکریمی‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫این استاد دانش��گاه که درباره دکتر علی شریعتی‬ ‫مقاالت و کتاب های زیادی دارد‪ ،‬در این مقاله که بخشی‬ ‫از یک کتاب در دست انتشار است‪ ،‬به نقد نگرش برخی‬ ‫از روشنفکران درباره دکتر شریعتی پرداخته است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ش��ریعتی با ایدئولوژی چه نسبتی دارد؟ ایا انچنان‬ ‫که روشنفکرانی مثل دکتر شایگان‪ ،‬دکتر طباطبایی و دکتر‬ ‫سروش مطرح کرده اند‪ ،‬شریعتی دین را تبدیل به ایدئولوژی‬ ‫کرد؟ ایا نم ی توان گفت به تعبیر دکتر شایگان شریعتی بود‬ ‫که سنت تاریخی ما را به ایدئولوژی تبدیل کرد و مانع بزرگی‬ ‫شد ب رای انکه ما بتوانیم عقل مدرن را بپذیریم؟‬ ‫حقیقت امر این اس��ت‪ :‬درست اس��ت که شریعتی از‬ ‫مفهوم «ایدئول��وژی» بهره گرفته از «اس�لام به منزله یک‬ ‫ایدئولوژی» سخن گفته اس��ت تا به مرزبندی فهم خویش‬ ‫از مذهب و روح س��نت تاریخی با مذهب و س��نت تاریخی‬ ‫در معنای رایج و متداول ان بپردازد‪ ،‬ام��ا افرادی چون دکتر‬ ‫ش��ایگان‪ ،‬دکتر س��روش و دکتر س��ی د جواد طباطبایی در‬ ‫خصوص این انتقاد خویش به شریعتی‪ ،‬مبنی بر تبدیل سنت‬ ‫تاریخی و دین به یک ایدئولوژی‪ ،‬دچار «اشتباه هرمنوتیکی»‬ ‫فاحشی ش��ده اند‪ .‬یقین دارم که هر سه ایش��ان با این اصل‬ ‫هرمنوتیکی به خوبی اشنایند‪ .‬مفاهیم ف ی نفسه و به تنهایی‬ ‫معنا نداش��ته‪ ،‬بلکه در ش��بکه ای از مفاهیم و گزاره ها معنا‬ ‫م ی یابند‪ .‬به تعبیر دیگر‪ ،‬هر مفهوم و متنی (‪ )Text‬سیاق مند‬ ‫(‪ )Contextualized‬است و در سیاق و گفتمانی خاص‬ ‫معنا م ی یابد و این اشتباه هرمنوتیکی فاحشی است که ما‬ ‫واژه ای را از ش��بکه مفهومی‪ ،‬سیاق و گفتمان خودش خارج‬ ‫کرده‪ ،‬ان را در باف��ت (‪ )Context‬و گفتمانی دیگر فهم و‬ ‫تفسیر کنیم‪ .‬همچنین‪ ،‬انان به خوبی مستحضر هستند که‬ ‫اصطالح «ایدئولوژی» تا روزگار ما حداقل در چهار گفتمان‬ ‫عمده و شناخته شده به کار برده شده است (پژوهشگری گفته‬ ‫بود که در یک بررس��ی‪ ،‬ب رای مفهوم «ایدئولوژی» بیست و‬ ‫هفت نوع معنی متفاوت ب رای ان شناسایی کرده است)‪ .‬این‬ ‫گفتمان های عمده و مشهور عبارتند از‪:‬‬ ‫الف‪ .‬گفتمان مارکسی‪ :‬ایدئولوژی به منزله «فریب‬ ‫دوران»‪ ،‬یعن��ی به منزله مجموع��ه ای از توجیهات نظری و‬ ‫فکری ب رای موجه نشان دادن حاکمیت و سیطره طبقه حاکم‬ ‫و استثمارگر بر اکثریت و طبقات استثمارشده جامعه‪ .‬در این‬ ‫گفتمان ایدئولوژی بار و طنینی منفی دارد‪.‬‬ ‫ب‪ .‬گفتمان مارکسیست ـ لنینیستی‪ :‬در این‬ ‫گفتمان ایدئولوژی به منزله «اندیشه به مثابه راهنمای عمل»‬ ‫است و مراد از عمل نیز عمل و پ راکسیس اجتماعی است‪.‬‬ ‫به تعبیر ساده تر‪ ،‬ایدئولوژی ب رنامه عملی یک گروه اجتماعی‬ ‫مشخص‪ ،‬مثل یک حزب یا گروهی از روشنفکران است که‬ ‫استراتژی ها و مراحل عمل اجتماعی انها را ب رای سرنگونی‬ ‫حاکمیت یک طبقه اجتماعی و به حاکمیت رس��اندن یک‬ ‫طبقه اجتماعی دیگر تعیین م ی کند‪ .‬در این گفتمان‪ ،‬برخالف‬ ‫گفتمان خود مارکس‪« ،‬ایدئولوژی» بار و طنینی مثبت دارد‪.‬‬ ‫ج‪ .‬گفتم�ان لیبرالیس�تی‪ :‬در ای��ن گفتم��ان‬ ‫«ایدئولوژی» به یک سیس��تم نظری بس��ته و غی رانتقادی‬ ‫اطالق م ی ش��ود که بیش از انکه دغدغه شناخت و تفسیر‬ ‫جهان را داشته باشد خواهان تغییر یا حفظ وضع موجود بوده‪،‬‬ ‫اهداف عمل��ی بیش از حقایق نظ��ری ب رایش حائز اهمیت‬ ‫است‪ .‬ب ر اس��اس فهم و تفس��یر گفتمان لیب رالیستی همه‬ ‫ایدئولوژی ها به دلیل وصف دگماتیستی و غی رانتقادی شان‬ ‫نهایتا به ظهور رویکردها یا نظام های توتالیتر م ی انجامند‪.‬‬ ‫پاره ای از اندیشمندان مدافع لیب رالیسم پس از فروپاشی اتحاد‬ ‫جماهیر شوروی و شکس��ت ایدئولوژی مارکسیسم در این‬ ‫کشور نظریه «پایان ایدئولوژی» را مطرح کرده اند‪ ،‬به این معنا‬ ‫که در روزگار ما دیگر عصر ایدئولوژی ها به پایان رسیده است‪.‬‬ ‫‪ .4‬گفتم�ان نئومارکسیس�تی‪ :‬ام��ا برخ��ی از‬ ‫نئومارکسیس��ت ها با طرح این تلقی که ایدئولوژی عبارت‬ ‫است از مجموعه نظام ارزشی و باید و نبایدهای فرد‪ ،‬بناب راین‬ ‫هیچ فرد ی��ا جریان اجتماعی نم ی تواند ف��ارغ از ایدئولوژی‪،‬‬ ‫یعنی فارغ از ارزش ها و فراسوی ارزش ها و برخوردار از مواضع‬ ‫غی رارزشی باشد‪ ،‬با اعالم اینکه «نظریه پایان ایدئولوژی‪ ،‬خود‬ ‫نوعی ایدئولوژی اس��ت» به مقابله با تلقی لیب رالی از معنا و‬ ‫مفهوم ایدئولوژی پرداختند‪.‬‬ ‫‪ .5‬گفتم�ان پس�ت مدرن‪ :‬هم��ه متفک��ران‬ ‫پس��ت مدرن‪ ،‬تحت تاثی��ر هرمنوتیک فلس��فی هایدگر و‬ ‫گادامر‪ ،‬همه نظام های اپیس��تمیک‪ ،‬از جمله نظام معرفتی‬ ‫علوم جدید‪ ،‬را اکسیوماتیک‪ ،‬یعنی مبتنی بر اصول موضوعه‬ ‫و مبادی تصوری و تصدیقی و نیز غایات و نظام ارزشی خاص‬ ‫و بناب راین امری فرهنگی و تاریخی (یعنی ش��کل گرفته در‬ ‫یک فرهنگ‪ ،‬سنت و تاریخ خاص و نه حقیقتی جهان شمول‬ ‫و فراتاریخی) و نیز هرمنوتیکی (یعنی تفس��یری خاص از‬ ‫جهان و پدیدارها و نه یگانه تفسیر ممکن از انها) م ی دانند‪.‬‬ ‫بدین ترتیب‪ ،‬همه نظام های معرفتی‪ ،‬از جمله نظام معرفتی‬ ‫علوم جدید بالذات امری ایدئولوژیک‪ ،‬یعنی محفوف و گرانبار‬ ‫از نظام ارزشی و غایات خاص خود هستند و هیچ یک از این‬ ‫نظام ها را نم ی توان به منزله فراروایت تلقی کرد‪.‬‬ ‫حال‪ ،‬سوال این است‪ :‬شریعتی واژه «ایدئولوژی» را در‬ ‫کدامین سیاق و گفتمان به کار م ی برد؟ واقع مطلب این است‬ ‫ـ همانگونه که در سیاه مشق ناتمام و رو به پایان خویش‪ ،‬با‬ ‫عنوان شریعتی و جهان پسانیچه ای کوشیده ام نشان دهم ـ‬ ‫شریعتی این اصطالح را در هیچ یک از گفتمان های رایج به‬ ‫کار نبرده‪ ،‬ان را در معنای خاص خودش به منظور بیان وصف‬ ‫اساسی سرشت و حقیقت سنت تاریخی و تقریبا مترادف با‬ ‫می تواندگفتهشودکه‬ ‫متفکرانیچونشریعتی‪،‬‬ ‫فردیدورضاداوری‪،‬‬ ‫درقیاسبابسیاری‬ ‫اجتناب ناپذیریعقالنیت‬ ‫مدرنوهمهنتایجولوازمان‬ ‫راهریکدرسطحیدرک‬ ‫کردهودرقیاسبابرخی‬ ‫دیگر‪،‬برایناجتناب ناپذیری‬ ‫کمترتاکیدورزیده اند‬ ‫معانی «حکمت شرقی‪ ،‬سوفیای یونانی یا ویدیای هندی» و‬ ‫به تعبیر دیگر در معنای «خوداگاهی انسانی و اجتماعی» به‬ ‫کار برده است‪ .‬به نظر م ی رس��د هیچ یک از سه شخصیت‬ ‫مذکور کشورمان‪ ،‬ب رای «فهم»‪« ،‬برقراری دیالوگ» و سپس‬ ‫«نقد» ـ که هر یک از این س��ه مرحل��ه گام ی ضروری ب رای‬ ‫برداشتن گام بعدی است ـ در اثار شریعتی‪ ،‬به نحوی همدالنه‬ ‫غور نکرده‪ ،‬در انها سکنی نگزیده اند و در مواجهه ای توریستی‬ ‫و از دور و بر مبنای نوعی پیشداوری با اندیشه های شریعتی‬ ‫مواجهه داشته‪ ،‬ناخواسته س��بب خودزنی و سوزاندن یکی از‬ ‫سرمایه های عظیم فرهنگی در دیارمان را فراهم اورده اند‪ .‬دکتر‬ ‫سروش و دکتر شایگان ابتدا به اصطالح «ایدئولوژی» در اثار‬ ‫شریعتی به نحوی گزافی و من عندی معنایی مارکسیستی ـ‬ ‫ناموجه معنای ایدئولوژی‬ ‫لنینیستی بخشیده‪ ،‬سپس به نحوی ّ‬ ‫را به گفتمان مارکسیستی ـ لنینیستی منحصر کرده‪ ،‬و در گام‬ ‫اخر از منظر گفتمانی لیب رالی و به تبع این گفتمان به نقد و‬ ‫مخالفت با معنا و مفهوم لنینیس��تی از اصطالح ایدئولوژی‬ ‫پرداخته اند‪.‬‬ ‫دکت��ر س��ی د جواد طباطبای��ی نی��ز از منظ��ری‬ ‫هیستوریسیستی (قول به اصالت تاریخ) ـ مطابق با تفسیر‬ ‫خاصی از هگل ـ اساس��ا ه ر گونه مواجه��ه غیرهمدالنه در‬ ‫ب رابر عقالنیت جدید را نوعی اتوپیاگرایی و حاصل گرایشات‬ ‫ایدئولوژیک تعبیر کرده‪ ،‬هم اوا با دو بزرگ پیشین شریعتی‬ ‫را متهم به ایدئولوژیک اندیش��ی کرده اند‪ .‬ب��ه این ترتیب‪،‬‬ ‫دکتر س��روش و دکتر ش��ایگان هر دو به ورط��ه یک خَ لط‬ ‫هرمنوتیکی بزرگ‪ ،‬یعنی منف��ک کردن تعبیر و اصطالح از‬ ‫س��یاق‪ ،‬گفتمان و افق معنایی خود و معنابخشی و تفسیر‬ ‫ان در متن سیاق و افق معنایی دیگر سقوط کرده اند و دکتر‬ ‫طباطبایی با خدش��ه ناپذیر تلقی کردن هیستوریسیس��م‬ ‫هگلی ـ البته ب ر اساس تفسیری خاص از هگل ـ عقالنیت‬ ‫جدید را مطلق کرده‪ ،‬هر نوع مقاوم��ت در ب رابر ان را نوعی‬ ‫توهم‪ ،‬برخورد دن کیشوت وار و به تعبیری حاصل گرایشات‬ ‫ایدئولوژیک برشمرده اند‪ .‬اگر این مقدمات و مفروضات را از‬ ‫دکتر طباطبایی به تمامی بپذیریم‪ ،‬نه فقط ش��ریعتی بلکه‬ ‫همه متفکران ب��زرگ این دو ق��رن اخیر خود غ��رب را نیز‬ ‫که دس��ت به مقاومت و نقادی عقالنیت جدی��د زده اند‪ ،‬از‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫انکه غربال دارد از عقب کاروان می اید‬ ‫یاسر هدایتی‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪ -1‬متفک��ر خواندن یک معلم یا معل��م خواندن یک‬ ‫متفکر از جمله پرسش هایی است که م ی تواند با خلیدن در ذهن‬ ‫مخاطبان مرحوم علی شریعتی برای خود جایی داشته باشد‪ .‬در‬ ‫کنار پرسش های بسیار دیگری که هنوز که هنوز است م ی تواند‬ ‫تازه باشد و البته با پاسخ های متعدد و گاه متفاوت‪.‬‬ ‫برای فرا رفتن از اشتراک معنوی واژه متفکر در این پرسش؛‬ ‫واژه متفکر را به معنایی خ��اص در نظ��ر دارم‪ .‬متفکر به معنای‬ ‫کس��ی با تفکری اصی ل‪ .‬کس��ی که فکر م ی کند تا باشد و اصال‬ ‫باش��یدن او با تفکر معنا م ی یابد‪ .‬روشنفکری و روشنفکری دینی‬ ‫به عنوان دو اصطالحی که بس��یاری مرحوم ش��ریعتی را در ذیل‬ ‫ان معنا م ی کنند نیز م ی توان��د در زیرمجموعه این متفکر بودن‬ ‫قرار بگیرد‪ .‬به تعبیر منطقی دو اصطالح روش��نفکر و روشنفکر‬ ‫دینی نسبت به متفکر عموم و خصوص مطلقند‪ .‬هر روشنفکر‬ ‫و روشنفکر دین ی ای متفکر است اما هر متفکری لزوما روشنفکر‬ ‫نیست‪ .‬اما متفکر در باور واقعی ان کس��ی است که با اصالت ها‬ ‫س��ر و کار دارد‪ .‬اصالت��ی که پنج��ه در پنجه حقیق��ت انداخته‬ ‫به سوی خویش م ی کش��اندش‪ .‬بر همین مبناست که م ی توان‬ ‫به قضاوت می��ان متفکر و متفکرنما نشس��ت‪ .‬انگونه که میان‬ ‫فیلسوف و شارح م ی توان فرق گذاشت‪ .‬یک متفکر اصیل همه‬ ‫وجوه گوناگون زندگی را متعلق فکر و ساحت تفکر م ی بیند و به‬ ‫یداند‪ .‬با‬ ‫این ترتیب است که حتی باشیدن خود را دایر مدار تفکر م ‬ ‫همینوصفکوتاهاماوقتیپرسشیکهدرابتدایایننوشتارمطرح‬ ‫سیاست‬ ‫جمله رمانتیس ت های المانی و شاع رانی چون گوته‪ ،‬ریلکه‬ ‫و هولدرلی��ن‪ ،‬که گور‪ ،‬نیچه‪ ،‬هوس��رل‪ ،‬هایدگر‪ ،‬یاس��پرس‪،‬‬ ‫متفکران مکتب فرانفکورت و همه متفکران پس��ت مدرن‬ ‫را که در مش��روعیت عقالنیت مدرن تردیده��ای جدی روا‬ ‫داشته اند‪ ،‬باید اسیر توهم و گرایشات ایدئولوژیک برشماریم‪.‬‬ ‫با دکتر طباطبایی م ی ت��وان و باید موافق بود که بس��یاری‬ ‫مدرنیته را یک ش��وخی یا عارضه س��طحی ف��رض کرده‪،‬‬ ‫رویدادگی تاریخی و اجتناب ناپذی��ری ان را انچنان که باید‬ ‫درک نکرده ان��د‪ ،‬بناب راین ای��ن گروه در مواجه��ه با غرب و‬ ‫عقالنیت جدید اسیر نوعی توهم‪ ،‬اراده گرایی (ولونتاریسم)‬ ‫و مواجهه دن کیش��وت وار با عالَم مدرن ش��ده اند‪ ،‬لیک از‬ ‫این حقیقت بس��یار درس��ت نم ی توان نتیجه گرفت که ما‬ ‫عل ی االصول و بالقوه ـ اگرچه نه ضرورتا در عمل و ب ر اساس‬ ‫امکانات کنونی ـ هیچ راه دیگری جز تن دادن به مسیری که‬ ‫غرب پیموده است نداریم‪ .‬ما از دو جهت با خطر روبه روییم‪:‬‬ ‫از یک سو ولونتاریس��م ب ی مبنا و ب ی بنیاد و دن کیشوت وار‬ ‫و از س��وی دیگر هیستوریسیس��م جب راندیش��انه بیگانه از‬ ‫امکانات گوناگون ادم ی و تاریخ‪ .‬اگر سنت گرایان اراده گرای‬ ‫ما «حیث تاریخی» تفکر و کن��ش را نادیده م ی گیرند‪ ،‬دکتر‬ ‫طباطبایی با تکیه یک سویه بر این حیث تاریخی‪ ،‬به ورطه‬ ‫هیستوریسیسم غلطیده‪ ،‬مرز حیث تاریخی و تاریخ گرایی‬ ‫را نادیده م ی گیرند‪ .‬بناب راین ـ مشروط بر اینکه اسیر منطق‬ ‫دو ارزش��ی صفر و یک نباش��یم ـ م ی تواند گفته ش��ود که‬ ‫متفکرانی چون ش��ریعتی‪ ،‬فردید و رض��ا داوری‪ ،‬در قیاس‬ ‫با بس��یاری اجتناب ناپذیری عقالنیت م��درن و همه نتایج‬ ‫و لوازم ان را هر یک در س��طحی درک ک��رده و در قیاس با‬ ‫برخی دیگر‪ ،‬بر این اجتناب ناپذیری کمت��ر تاکید ورزیده اند‪.‬‬ ‫همچنین تاکید انان ب��ر تجدید عهد با س��نت تاریخی در‬ ‫قیاس با برخی ـ از جمله بنیادگرایان ـ از وصف اراده گرایانه‬ ‫(ولونتاریس��تیک) کمتر و در قیاس با برخی دیگر ـ از جمله‬ ‫نوگرایان و همه هیستوریسیس ت ها و مفس ران خطی تاریخ‬ ‫ـ از این وصف بیش��تر برخوردار بوده اند‪ .‬اهل نظر به خوبی‬ ‫با وصف دیالکتیکی و لغزندگی تفکر اش��نایند؛ وصفی که‬ ‫عوام و روشنفکران ما با ان نااشنایند و متفکران ما گاه ان را‬ ‫فراموش م ی کنند‪.‬‬ ‫شریعتیخوب؛‬ ‫شریعتی بد‬ ‫شده است را در سنجه دقت قرار م ی دهیم با مردی روبه رو م ی شویم‬ ‫کهدرساحت هایمختلفیاززندگ ی اشصراحتازیستیازایندست‬ ‫داشتهاست‪.‬زیستیکهدرجویاییحقیقت هایبایستیجامع ه اش‬ ‫او را به تفکر کردن واداشته است و البته در ساحت بعد تر ان به مثابه‬ ‫یک معلم و روش��نفکر در انتقال به مخاطبان و به عرصه عمل‬ ‫کشاندن ان نیز از کمتر کوششی فروگذاری کرده است‪.‬‬ ‫بر همین اس��اس اس��ت که مرحوم ش��ریعتی را باید یک‬ ‫متفکر معلم و یک معلم روشنفکر دانست و البته گواه این مدعا‬ ‫تاثیرگذاری او در سپهر اندیشه فرهنگی و اجتماعی – سیاسی ایران‬ ‫است‪ .‬مردی که کوشید تا در جامعه در گذار خویش و در هنگامه ای‬ ‫که طوفان های سهمگین مدرنیته بر ریشه های از خاک بیرون امده‬ ‫سنت وزان بود تکی ه گاهی بسازد و البته که تا متنی نوشته نشده‬ ‫باشد غلط هایش اشکار نم ی شود و باز صد البته که انکه غ ربال به‬ ‫دست دارد از عقب کاروان م ی اید‪.‬‬ ‫‪ -2‬پدرم روضه رضوان به دو گندم بفروخت‪ /‬ناخلف باشم‬ ‫اگر من به جوی نفروشم‬ ‫این بیت حافظ (صرف نظر از جبرمنطوری در ان) در نظر من‬ ‫تاییدی ذوقی و البته با بن مایه کالمی بر این معناست که اشتباه‬ ‫کردن حق هر انسان است و بالطبع این اش��تباه کردن برای هر‬ ‫کس که در معرض باشد گران تر است که ماحصل اشتباهات او‬ ‫نیزسخت تر استو گران تر‪ .‬اما این جزء ماهیت انسان است‪ .‬پذیرش‬ ‫این جزء ماهوی انسان یعنی اش��تباه کردن و نه هیچ واژه دیگری‬ ‫که در نظر به معنا مترادف است و در باطن فرسنگ ها دور‪ ،‬یعنی‬ ‫پذیرفتن این مفهوم که انسان محدود است و البته جس ت وجو گر‬ ‫و در مسیر شدن‪ .‬و دقیقا این در مسی ر شدن و صیروریت است که‬ ‫حق اشتباه را به انسان م ی دهد؛ انسانی که ازاد افریده شده است‪ .‬بر‬ ‫همینمبناوقتیمتفکریاشتباهم ی کندچهدرمسیرطیشده اش‬ ‫و چه در زایش ها و بازافرین ی ها و چه در واکاوی ها و بازسازی هایش‬ ‫همه و همه امری اس��ت طبیعی‪ .‬طبیعی از این رو که بدون الزام‬ ‫به فهم این جزء ماهیت انسانی تفکر‪ ،‬دام هولناک جزم ی گرایی‬ ‫و نس��ب ی گرایی از پس و پیش او راهزنان او خواهند بود؛ راهزنانی‬ ‫نف س بند که هر متفکری را از اصالت تفکر دور خواهد کرد‪ .‬اشتباه‬ ‫کردن حق هر انسان و باالتر حق هر متفکر اصیلی است که بعد‬ ‫از دستاوردهای عقل ناب و عظمت یافتن گستره معرفت شناسی‪،‬‬ ‫تمام تالشش س��عی در نیفتادن در دره هولناک جزم ی گرایی و‬ ‫نسبی گرایی است‪.‬‬ ‫‪« -3‬دکتر شریعتی‪ :‬جس ت وجوگری در مسیر شدن» عنوان‬ ‫کتابی است از شهید دکتر بهشتی‪ .‬این عنوان گویا‪ ،‬همه ان چیزی‬ ‫است که از منظرهای متفاوت در چند راهه قضاوت درباره مرحوم‬ ‫شریعتی م ی توان گفت‪ .‬جس��ت وجوگری در مسیر شدن معنای‬ ‫دیگری اس��ت برای متفکری که م ی خواهد متفکر اصیلی باشد‬ ‫و تالش م ی کند که س��پهر اجتماع پی رامون خود را متعلق تفکر‬ ‫خود قرار دهد و در هر جس��ت وجویی البته صدف و خزف در کنار‬ ‫همند و شناسای ی اش اگرچه صیرفی م ی خواهد اما کدام صیرفی‬ ‫ ب ی اش��تباهی را در جهان انس��ان های معمولی م ی توان یافت‪.‬‬ ‫جهانی که گاه حتی کنجکاوی در ان بهایی به ان��دازه جان دارد‪.‬‬ ‫جس ت وجوگری که در مسیر شدن اس��ت ناگزیر از اشتباه است و‬ ‫اگر به این مساله اعتقاد داشته باشیم‪ ،‬بدون شک هیچ می راثی از‬ ‫هیچ جس ت وجوگری چه در مقام متفکر و چه در کسوت روشنفکر‬ ‫ ب ی نقد نباید بماند؛ نقدی که البته ناجوانمردانه ترین کار در ان رد و‬ ‫قبول به یکباره ان است‪ .‬به این ترتیب باید گفت مرحوم شریعتی‬ ‫نیز به مثابه یک متفکر معلم و یک معلم روشنفکر با تمام تالشی‬ ‫که در جس��ت وجوگری خود در گذار از چالش های جامعه اونگ‬ ‫سنت و مدرنیته داشته است‪ ،‬حق اشتباه کردن داشته و البته که این‬ ‫از هیچ شانی از شئون او نم ی کاهد‪ .‬در این میان اما نقد منصفانه ان‬ ‫چیزی است که دیرگاهی است سنت علمی و دانشگاهی ما گویا‬ ‫فرسنگ ها با ان فاصله دارد‪ .‬رد و قبول یکسره ب ی انکه حق اشتباه‬ ‫کردن را در ساحت تفکر انسانی به رسمیت بشناسیم‪ ،‬گرهی است‬ ‫که گویا با هیچ دندانی نیز باز نخواهد شد که دست تدبیر در ان گم‬ ‫ندانی نقد الزم است و هم شهامت‬ ‫است‪ .‬در این میان البته هم ایی ‬ ‫ان؛ امری که خود مرحوم شریعتی داشت و نداشتش‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تفکیکیمدرن‬ ‫شریعتیچگونهمیانمکتبتفکیکوسوسیالیسمامتزاج ایجادمیکند؟‬ ‫دکتر ابراهیم فیاض‬ ‫سیاست‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪4‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫دکتر علی شریعتی اهل مش��هد و خراسان است؛‬ ‫خ راس��ان به عنوان یک ح��وزه ارتباط فرهنگ��ی در ای ران‬ ‫اهمیت بسیاری دارد که ب ر اساس ان بیان و ادبیات از حوزه‬ ‫فرهنگی مشهد بیش��ترین نمود را در فرهنگ ای ران داشته‬ ‫است‪ .‬در تاریخ ادبیات ای ران‪ ،‬سبک خ راسانی به عنوان یک‬ ‫نماد فرهنگی مورد توجه است‪ .‬در حوزه نقل نیز از فردوسی‬ ‫گرفته تا منبری های مشهور‪ ،‬همه از مشهد برخاسته اند‪.‬‬ ‫بر این اساس م ی خواهم بگویم که ش��ریعتی را باید‬ ‫در چارچوب حوزه فرهنگی خ راس��ان مورد بررسی قرار داد؛‬ ‫حوزه ای که به ش��دت رویکردهای ارتباطی در ان برجسته‬ ‫است‪ .‬شاید جالب باشد که بدانید خ راسان ی ها در حوزه های‬ ‫بیان��ی متبح��ر هس��تند و‬ ‫بسیاری از اساتید ارتباطات‬ ‫از جمل��ه مرح��وم اق��ای‬ ‫یراد‬ ‫معتمدنژاد‪ ،‬اقای محسن ‬ ‫و اقای کاظ��م بدیعی‪ ،‬همه‬ ‫خ راسانی هس��تند‪ .‬در تاریخ‬ ‫معاصر تالش های بس��یار‬ ‫زیادی از خاوران ای ران زمین‬ ‫– یعن��ی خراس��ان‪ -‬برای‬ ‫بیان اس�لام جدی��د صورت‬ ‫گرفته‪ .‬تالش هایی که علی‬ ‫ش��ریعتی یکی از ن��واوران‬ ‫این عرصه بود‪ .‬البته شهید‬ ‫مرتضی مطهری نیز در این‬ ‫حوزه بیان��ی‪ ،‬فعال بودند به‬ ‫صورتی که حضرت امام(ره)‪،‬‬ ‫مرحوم مطه��ری را با عنوان‬ ‫خطیب بزرگوار مورد خطاب‬ ‫ق��رار م ی دادن��د‪ .‬ش��ریعتی‬ ‫هم در این دای��ره م ی گنجد‬ ‫ب��ه صورتی ک��ه در مباحث‬ ‫انتقادی که مرحوم مطهری‬ ‫از شریعتی داشتند‪،‬م ی گفتند‬ ‫که شریعتی «اسالم سرایی»‬ ‫م ی کند‪ .‬این مساله در حوزه بیانی بسیار مورد توجه است‪،‬‬ ‫چه انکه علی ش��ریعتی بیان زیبای��ی دارد‪ ،‬به صورتی که‬ ‫ش��هید مطهری و دیگ��ران متف��ق القول بودن��د که بیان‬ ‫شریعتی یک بیان سحرامیز است‪.‬‬ ‫اما نکت��ه دوم ی که در م��ورد مرحوم ش��ریعتی وجود‬ ‫دارد‪،‬ارتباط او با مکتب تفکیک است‪ .‬م ی دانید که خاستگاه‬ ‫مکتب تفکیک‪ ،‬حوزه درس خ راسان است‪ .‬جدا از این مساله‪،‬‬ ‫پدر شریعتی از جمله تفکیک ی ها بوده اند‪ .‬تفکیک یک حوزه‬ ‫روش��نفکری دینی اس��ت که منبعث از اخباری گری است‪.‬‬ ‫به صورتی که مکتب تفکیک درس��ت ضد حوزه عقالنیت‬ ‫فلسفی اس��ت‪ .‬ریش��ه های فکری تفکیک به اخباری گری‬ ‫دوره صفویه در مقابل عقل گرای��ی ان دوره برم ی گردد‪ .‬در‬ ‫انها سال ها این تفکر در شهرهایی که بُعد احساسی در ان‬ ‫غلیان بیشتری مانند کربال و مش��هد دارد‪ ،‬اوج گرفت و در‬ ‫مقابل حوزه اصفهان که یک حوزه عقل گرایی بود‪ ،‬ایستادند‪.‬‬ ‫در این دوره اس��ت که درگیری اخباری گ��ری با عقل گرایی‬ ‫به شدت اوج م ی گیرد‪ .‬از مهمترین فیلسوفان شیعه که در‬ ‫مقابل اخباری گری ایستادند وحید بهبهانی بود که از حوزه‬ ‫عقل گرای اصفهان برخاست‪.‬‬ ‫جدا از این مس��ائل در م��ورد ش��ریعتی‪ ،‬او نیز مانند‬ ‫پدرش جزو ح��وزه مکتب تفکیک ی هاس��ت؛ البته تفکیک‬ ‫جناح چپ اخباری گری اس��ت ک��ه در مقاب��ل ان‪ ،‬انجمن‬ ‫حجتیه راستگرا هستند‪ .‬ب ر این اساس شریعتی در ضدیت با‬ ‫عقالنیت‪ ،‬ایده اش بازگشت به دین و خویشتن است؛ یک‬ ‫نوع سلف ی گری شیعه‪ .‬پروژه شریعتی نیز همین است یک‬ ‫جور سلف ی گری شیعی که بازگشت به اصل دین را در صدر‬ ‫اسالم دنبال م ی کند؛ مانند تز تشیع علوی در مقابل تشیع‬ ‫صفوی که بعدا مطرح م ی ش��ود؛ نوع��ی بازخوانی و حتی‬ ‫برگش��ت‪ ،‬حذف و رد همه اثار عقلی و ارتباطی که تش��یع‬ ‫در طول تاریخ کسب کرده است ‪ -‬سلف ی گری در این معنا‬ ‫بازگشت به اصل را طلب می کند و نباید انرا با سلف ی گری‬ ‫تکفیری اهل سنت اشتباه گرفت ‪ -‬البته شریعتی در عرفان‬ ‫و تصوف نیز ورود م ی کند‪،‬گرچه در بحث های عرفانی او نیز‬ ‫نوعی اخباری گری وجود دارد به صورتی ک��ه به امامت در‬ ‫مقابل متن‪ ،‬اصالت بیشتری قائل است‪.‬‬ ‫ش��ریعتی با چنین س��اختار ذهنی با ادبی��ات ممزوج‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬در ادبیات لیس��انس م ی گیرد و با نبوغی که در‬ ‫بیان خ راسانی داشته خود به خود وارد فضای بیانی بسیار‬ ‫تخصصی در زمینه مکتب تفکیک به اضافه عرفان گرایی‬ ‫م ی شود‪ .‬بعد از ان است که به غرب ان هم فرانسه متاثر از‬ ‫چپ و سوسیالیسم با مکتب عرفانی کاتولیسیسم م ی رود‪.‬‬ ‫در اینجا عدالت طلبی تفکیکی و چپ سوسیالیس��م او را‬ ‫ب��ه س��وی سوسیالیس��م فرانس��وی حرک��ت م ی ده��د‪.‬‬ ‫کاتولیسیس��م‪ ،‬عرفان��ی غربی اس��ت مثل خ��ود مکتب‬ ‫اخباری گری به نوعی تعالیم مسیح را مقدم بر متن م ی داند‪.‬‬ ‫در نهایت ش��ریعتی با یک نوع پدیدارشناسی اشنا م ی شود‬ ‫که بعد انسان شناسی ان‪ ،‬اگزیستانسیالیسم است‪ .‬بر این‬ ‫اساس شریعتی روی به اگزیستانسیالیس��م م ی اورد‪ .‬یادم‬ ‫هست که اول انقالب م ی گفتند شریعتی گفته که اگر اسالم‬ ‫و تشیع نبود من اگزیستانسیالیست م ی شدم‪.‬‬ ‫خالص��ه اینکه ش��ریعتی سوسیالیس��م ب��ه اضافه‬ ‫اگزیستانسیالیسم فرانس��وی را با هم درم ی امیزد تا بتواند‬ ‫ب رای خود یک چارچوب تئوریک درست کند و این را در ژان‬ ‫پل سارتر م ی بیند؛ ژان پل س��ارتری که سعی م ی کند هم‬ ‫اگزیستانسیالیست و هم چپ باشد‪.‬‬ ‫انقالب های دانشجویی دهه ‪ 60‬به شدت روی شریعتی‬ ‫تاثیر م ی گذارد‪ .‬در اینجا سارتر بس��یار فعال است‪ .‬ممزوج‬ ‫شدن ساختار اگزیستانسیالیسم با مقدمه ای که قبال گفتم‬ ‫یعنی تفکیک به اضافه چپ بودن خود شریعتی‪ ،‬اینها همه‬ ‫در شخصیت شریعتی ممزوج م ی ش��ود که نتیجه این کار‬ ‫شریعتی‪ ،‬بازگشت به خویشتن است‪ .‬ژان پل سارتر در زمینه‬ ‫بازگشت به خویشتن م ی گوید باید هر کس روی فرهنگی‬ ‫که از ان برخاسته متمرکز ش��ود‪ ،‬در اینجاست که شریعتی‬ ‫مهمترین مولفه فرهنگی خود یعنی مذهب را اصل م ی داند‪.‬‬ ‫در نتیجه نوعی بازگش��ت به دین و خود اغاز م ی شود‪ .‬این‬ ‫بازگشت به خویشتن بحث عمیقی در جامعه ایجاد م ی کند‬ ‫که همان موقع مارکسیسم هم تقریبا ضد مدرنیسم امرانه‬ ‫امریکایی پهلوی‪ ،‬همین جریان را در جامعه ایجاد کرده بود‪.‬‬ ‫تالش هایی در ای��ن زمینه‬ ‫در جریان روشنفکری وجود‬ ‫داش��ت؛ از جمل��ه مباحث‬ ‫غربزدگی ج�لال ال احمد و‬ ‫مقاالت انتق��ادی او در باب‬ ‫اصالحات ارض��ی و اینها به‬ ‫نوع��ی تجلی بازگش��ت به‬ ‫خویشتن بود‪ .‬در اینجاست‬ ‫که کار شریعتی در سال ‪48‬‬ ‫در حسینیه ارشاد با بازگشت‬ ‫ب��ه خویش��تن براس��اس‬ ‫تفس��یری فاندامنتالیستی‪،‬‬ ‫س��لفی ی��ا بنیادگرایان��ه از‬ ‫مذهب شیعه شروع م ی شود‪.‬‬ ‫البته ما با شریعت ی ای مواجه‬ ‫هس��تیم ک��ه باره��ا تغییر‬ ‫مسیر م ی دهد و تجربه های‬ ‫جدیدی را م ی ازماید‪.‬‬ ‫ش��ریعتی س��ه مرتبه‬ ‫دارد‪ ،‬ابتدا اینکه از فرانس��ه‬ ‫بازم ی گ��ردد‪ ،‬در ای��ن دوره‬ ‫به ش��دت تح��ت تاثی��ر‬ ‫شرق شناس��ان اس�لامی‬ ‫شیعی مثل ماسینیون است‪.‬‬ ‫این شرق شناسان بیشتر دست به یک تفسیر جدید سن ی وار‬ ‫از ش��یعه م ی زنند‪ .‬دوم اینکه‪ ،‬دوره میانه که تازه وارد ته ران‬ ‫م ی شود‪،‬مخصوصا اینکه در کتاب «محمد‪ ،‬خاتم پیامب ران»‬ ‫کم کم در حال انتقال یک نوع نوس��ازی مذهبی ش��یعی‬ ‫است‪ .‬اما در دوره س��وم او در حال تبیین مکتب بنیادگرایی‬ ‫شیعی به سمت برقراری رابطه امت و امامت است‪.‬‬ ‫اینجا برخوردی ش��کل م ی گیرد که در واقع ناشی از‬ ‫قرائت های مختلف شریعتی است که به شکل گیری چپ‬ ‫اسالمی منتهی م ی شود‪ .‬کسانی مانند ایت اهلل مصباح یزدی‬ ‫در تضاد با ارا و اندیشه های شریعتی به سمتی م ی روند که‬ ‫حتی او را تابع جریان مسلمانی نم ی دانند و یک نوع التقاط را‬ ‫در اندیشه شریعتی رهگیری م ی کنند‪ .‬همین جریان باعث‬ ‫جدا شدن ایت اهلل مصباح از مدرس��ه حقانی قبل از انقالب‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬بازخورد اندیش��ه ش��ریعتی در حوزه به صورتی‬ ‫اس��ت که وی از اینکه شهید بهشتی نس��بت به شریعتی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫موضع گیری ندارد از کادر اجرایی مدرسه حقانی جدا م ی شود‪.‬‬ ‫حتی عالمه طباطبایی هم به ش��ریعتی «کافر» م ی گوید‪.‬‬ ‫م ی خواهم بگویم ای��ن جنگ بین مکت��ب اخباری گری‪-‬‬ ‫تفکیکی شریعتی به اضافه سوسیالیسم و پدیدار شناسی در‬ ‫هم امیخته‪ ،‬در مقابل عقل گرایی شیعی که مرحوم عالمه‬ ‫طباطبایی مدافع ان بود‪ ،‬باعث م ی شود که دو جریان مقابل‬ ‫هم قرار گیرند‪ .‬شانس ش��ریعتی اینجاست که دانشگاه ها‬ ‫تابع او هستند و رفته رفته جریان چپ سنتی به حاشیه رانده‬ ‫م ی شود و وقتی او یک سال قبل از انقالب فوت م ی کند در‬ ‫واقع دیگر اندیشه ش��ریعتی در همه جا فراگیر است و بعد‬ ‫از انقالب بسیاری از کسانی که در انقالب حضور داشته اند‬ ‫به عنوان یک جریان غالب اجتماعی اندیش��ه ش��ریعتی را‬ ‫پیش بردند‪ .‬علی ش��ریعتی بعد از پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫به قدری در همه گروه های سیاسی حضور داشت که مثال‬ ‫مجاهدین انقالب اسالمی تا نهضت ازادی‪،‬حزب جمهوری‬ ‫اسالمی‪ ،‬جهاد سازندگی و‪ ...‬در سیر مطالعاتی خود کتاب ها‬ ‫و اثار شریعتی را گنجانده بودند‪ .‬در واقع تمام کسانی که تم‬ ‫چپ اسالمی را در خود داشتند و کس��انی که در گروه های‬ ‫معتقد به انقالب اس�لامی بودند شریعتی را به عنوان معلم‬ ‫قبول داش��تند‪ .‬من م ی خواه��م بگویم که اتفاق��ا ابتدای‬ ‫بعضی از برخوردها و جناح بندی ها بعد از انقالب ناش��ی از‬ ‫اندیشه های شریعتی بود‪ .‬بسیاری از مخالفان شریعتی مثل‬ ‫ایت اهلل مصباح یزدی که مدافع اسالم سنتی بودند در مقابل‬ ‫حوزه تفکر دینی – چ��پ و مدرن م ی ایس��تادند؛ به نوعی‬ ‫طیف راس��ت در مقابل چپ ها‪ .‬از جنبش مسلمانان مبارز‬ ‫تا نیروهای انقالب مثل میرحسین موسوی و جناح چپ به‬ ‫نوعی در ابتدا بازخوردی از اندیش��ه شریعتی را در اختالفات‬ ‫خود داشتند‪ .‬اما در سیر اندیشه شریعتی باید این نکته را در‬ ‫نظر گرفت که شریعتی در امروز و اینده چه فایده ای دارد‪.‬‬ ‫شریعتی به پ راکسیس مارکسیستی خیلی نزدیک شد‪.‬‬ ‫پ راکسیس یعنی اندیشه همراه با عمل‪ ،‬نه اندیشه انتزاعی‬ ‫بدون عم��ل‪ .‬در نتیجه با فالس��فه درگیر ش��د؛ فحش نثار‬ ‫فیلسوفان کرد و جمله مشهوری در این باره گفت‪ .‬شریعتی‬ ‫هیچ ابای��ی از اینکه به ارس��طو و افالط��ون فحش بدهد‪،‬‬ ‫ندارد‪ .‬م ی گوید فلس��فه اصال یک مقوله اش��رافی است که‬ ‫اشرافیت از بیکاری یا اندیشه های انتزاعی استخراج م ی کند‬ ‫و شریعتی بر همین اساس با فلسفه ارسطویی مخالفت دارد‬ ‫و معتقد است که تمام اندیشه های عقلگرایی موجود فعلی‬ ‫همه متعلق به اشراف اس��ت؛ از مالصدرا گرفته تا میرداماد‪.‬‬ ‫مثال میردام��اد همانطور که از نامش پیداس��ت‪ ،‬داماد امیر‬ ‫اس��ت که در دوره صفویه داماد پادش��اه بوده است‪ ،‬یا مثال‬ ‫مالصدرا شاگرد میلیاردر مشهور قوام شی رازی است و انها از‬ ‫خانواده های اشراف و میلیاردر بودند‪ .‬پس اندیشه های انتزاعی‬ ‫همه برخاسته از پایگاه طبقاتی انهاست و شریعتی خیلی به‬ ‫ان اعتقاد ندارد‪ .‬شریعتی به همین دلیل به جای فلسفه‪ ،‬روی‬ ‫به عرفان م ی اورد ولی سعی م ی کند عرفان را با چپ تلفیق‬ ‫کند که نتیجه ان هم عدالت اس��ت‪ .‬عرفان و عدالت و بعد‬ ‫ب رای اینکه دچار بن بس��ت های سوسیالیسم و مارکسیسم‬ ‫نش��ود‪ ،‬ازادی را هم به ان اضافه م ی کند و م ی گوید عرفان‪،‬‬ ‫عدالت‪ ،‬ازادی؛ این ش��عار شریعتی اس��ت‪ .‬اگر پ راکسیس را‬ ‫با مارکسیس��ت درهم امیزیم عمال ش��ریعتی م ی خواهد با‬ ‫یک دیدگاه مدرن به حکمت نزدیک شود‪ .‬یک نوع حکمت‬ ‫اجتماعی که خود بنیانگذار ان اس��ت‪ .‬از نظر من ان چیزی‬ ‫که ش��ریعتی م ی تواند ب رای ایندگان داش��ته باشد‪ ،‬حکمت‬ ‫اجتماعی اسالمی اس��ت‪ .‬یعنی حتی به نظر من شریعتی‬ ‫بنیانگذار علوم اجتماعی اسالمی است که م ی خواست ان را‬ ‫ب ر اساس حکمت اجتماعی اسالمی بنا کند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫بحران در قلب خاورمیانه غربی‬ ‫مانور قدرت داعش در عراق و س�وریه خاورمیانه را با فصل جدیدی از تحرک‬ ‫نیروهای سیاسی و گریز از مرکز مواجه کرده است‪ .‬ظاهرا پی ش بینی جیمز روزنا‬ ‫در کتاب اشوب در سیاست بی ن الملل شان نزول خود را امروز پیدا کرده است‪ .‬این‬ ‫روزها در خاورمیانه نه بازیگران ملی بلکه گروه های فروملی بحران ایجاد م ی کنند‬ ‫و برای کنترل تصاعد بحران دولت های ملی در یک روند فرسایشی قرار م ی گی رند‪.‬‬ ‫فرماندهانبعثی‪،‬پشتپرده‬ ‫بنیادگرایانداعش‬ ‫مالکی به دنبال بازسازی‬ ‫ارتش عراق است‬ ‫مرجان محمدی‬ ‫مترجم‬ ‫بین الملل‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دو هفته پیش گروه تروریس��تی «داعش» که برخی‬ ‫طرف های سیاسی داخلی و کش��ورهای حوزه خلی ج فارس‬ ‫نظیر قطر و عربستان س��عودی و نی ز کشورهای منطقه ای‬ ‫همانند ترکیه به صورت غیر مستقیم از ان حمایت م ی کنند‪،‬‬ ‫در اقدام ی غیرمنتظره به ش��هر «موصل» در اس��تان نینوا‬ ‫حمله کرد و ب��ا عقب نش��ینی ناگهانی نیروه��ای ارتش و‬ ‫نیروهای امنیتی از این ش��هر ان را به اش��غال خود دراورد‪.‬‬ ‫پس از ان داعش به س��رعت چند ش��هر دیگر را در اس��تان‬ ‫نینوا‪« ،‬کرکوک» و «صالح الدین» و حتی استان «دیالی»به‬ ‫اشغال خود دراورد و بیم ان م ی رفت که بغداد نیز مورد حمله‬ ‫این گروه تروریستی قرار گیرد اما دیری نپایی د که مشخص‬ ‫شد حوادث ع راق توطئه ای علیه این کشور و دولت ان است‪.‬‬ ‫دولت ع راق به نخس ت وزیری «نوری المالکی» نیز با حمایت‬ ‫گسترده مردمی و مرجعیت شیعی زمام امور را در دست گرفته‬ ‫و بس��یاری از ش��هرها و مناطق را از داعش بازپس گرفت و‬ ‫همچنان در حال ازاد سازی دیگر مناطق وپاکسازی انهاست‪.‬‬ ‫نوری المالکی طی س��خنانی در ش��هر «سامرا» که‬ ‫فرمانده ارتش در این ش��هر در ب رابر داع��ش مقاومت کرد و‬ ‫انها را شکست داد‪ ،‬اعالم کرد که حوادث اخیر در ع راق نتیجه‬ ‫کمبود سالح نبود‪ ،‬بلکه در نتیجه توطئه طرف های شناخته‬ ‫ش��ده رخ داد‪ .‬وی تاکید کرد که جهان ب رای مب��ارزه با گروه‬ ‫تروریس��تی داعش در کنار ع راق قرار گرفت‪ .‬وی همچنین‬ ‫نیروهایی که ترک پس��ت کردند را تهدید کرد که به ش��دت‬ ‫مجازات م ی ش��وند و این مجازات تا مرز اعدام نیز م ی رسد‪.‬‬ ‫نخس��ت وزیر ع راق همچنین خطاب به گروه تروریس��تی‬ ‫داعش گفت که داوطلبان به زودی ب رای مقابله با این گروه به‬ ‫مناطق مختلف م ی رسند‪.‬‬ ‫فتوای جهاد کفایی‬ ‫دولت ع راق پس از اغ��از بحران در پ��ی اعالم حالت‬ ‫فوق العاده در کشور ب ر امد‪ ،‬اما با کارشکنی «اسامه النجیفی»‬ ‫رئیس پارلمان و فراکس��یون های «فهرس��ت الع راقیه» و‬ ‫«ائتالف کردستان» جلسه بررسی حالت فوق العاده به حد‬ ‫نصاب نرسید و المالکی نتوانست در کشور حالت فوق العاده‬ ‫برقرار کند‪ ،‬اگرچه یک هفته بع��د از ان اعالم کرد که قانون‬ ‫سالمت میهنی ب رای رویارویی با شرایط حاکم کافی است و‬ ‫دیگر نیازی به اعالم حالت فوق العاده نیست‪.‬‬ ‫در این بین مراجع دینی ع��راق به کمک ع راق و مردم‬ ‫این کش��ور ش��تافته و در تالش ب رای جلوگیری از ه ر گونه‬ ‫طایفه گرایی برامدند‪ .‬ایت اهلل «سی د علی سیستانی» مرجع‬ ‫عالیقدر ش��یعیان ع راق دعوت به رویاروی��ی با داعش کرد‬ ‫و فتوای جهاد کفایی توس��ط این مرجع دینی صادر ش��د‪.‬‬ ‫«ش��ی خ عب د المهدی کربالیی» نماینده ایت اهلل سیستانی‬ ‫مرجعیت عالیقدر ش��یعه ع��راق در کرب�لا در خطب ه های‬ ‫نمازجمعه از گروه های سیاسی این کش��ور خواست که در‬ ‫ش��رایط کنونی اختالفات را کنار بگذارن��د و از ارتش ع راق‬ ‫حمایت کنند‪ .‬وی با بیان ای��ن مطلب افزود‪« :‬ع راق در حال‬ ‫حاضر با خطر بزرگی مواجه اس��ت و ه ر کس ی که م ی تواند‬ ‫سالح حمل کند باید داوطلبانه به همراه نیروهای امنیتی با‬ ‫گروه های تروریس��تی بجنگد و اگر در این راه جان خود را از‬ ‫دست دهد شهید محسوب م ی شود‪».‬‬ ‫یک روز پس از صادر شدن فتوای جهاد از سوی مراجع‬ ‫شیعه‪ ،‬جمعیت علمای ع راق به عنوان بزرگترین تشکل دینی‬ ‫اهل سنت ع راق فتوای جهاد علیه گروه تروریستی داعش را‬ ‫صادر کرد‪ .‬شیخ «خالد المال»‪ ،‬رئیس جمعیت علمای ع راق با‬ ‫اعالم فتوای جهاد علیه تروریس ت های داعش و عوامل مزدور‬ ‫در ع راق تاکی د کرد‪« :‬جمعیت علمای ع راق با صدور فتوای‬ ‫ی ش��هروندان م ی خواهد که علیه‬ ‫جهاد علیه داعش از تمام ‬ ‫این گروه تروریستی سالح به دست بگی رند‪».‬‬ ‫پس از صدور این فتواها بالفاصله صدها هزار شهروند‬ ‫ع راقی ب رای جنگ با داعش و دفاع از ع راق در ب رابر خط رات‬ ‫تروریس��م داوطلب ش��ده و به کمیته های مردمی جنگ با‬ ‫داعش و دفاع از ع راق پیوستند‪ .‬در بیشتر استان های ع راق‬ ‫مراکز جذب داوطلبان ب رای پیوس��تن ب��ه نیروهای امنیتی‬ ‫ع راق به منظور جنگ با داعش راه اندازی شد و حتی رهب ران‬ ‫سیاس��ی ع راق از جمله «عمار الحکی��م» رئیس مجلس‬ ‫اعالی اس�لامی ع راق لباس رزم به تن کرده و به داوطلبان‬ ‫جنگ علیه داعش پیوست‪.‬‬ ‫ایت اهلل سیس��تانی همچنین خواس��تار خودداری از‬ ‫هرگونه اقدامی ب��ا گرایش های طایفه ای و قومیتی ش��د‪.‬‬ ‫ایت اهلل سیستانی تمامی شهروندان ع راقی به ویژه مناطقی‬ ‫که تنوع مذهبی دارند را به خویشتنداری‪ ،‬صبر و خودداری از‬ ‫اقدام های تفرقه افکنانه فراخواند‪ .‬وی تاکی د کرد که در پیش‬ ‫گرفتن رویکردهایی ک��ه مبتن ی ب ر گرایش های طایفه ای و‬ ‫قومیتی باشد‪ ،‬امنیت ع راق را به مخاطره انداخته و به بافت‬ ‫جمعیتی این کشور اسیب وارد م ی کند‪ .‬ایت اهلل سیستانی‬ ‫همچنین مردم را به تقویت محبت و همبستگی فراخواند‪.‬‬ ‫موضع گیری مراجع دینی نجف در حمایت از وحدت ع راق و‬ ‫مبارزه با تروریس��م حمایت علمای اهل تسنن را نیز در پی‬ ‫داش��ت‪ .‬المالکی نیز فتواهای صادر ش��ده توسط مرجعیت‬ ‫عالیقدر و علمای اهل تسنن را در راستای حمایت از کشور و‬ ‫همه ع راق ی ها دانست‪.‬‬ ‫نقش دولت اقلیم کردستان عراق‬ ‫و دولت اقلیم کردستان ع راق نیز وظیفه دارد از انها در ب رابر‬ ‫تروریسم حمایت کند‪ .‬نکته جالب این است که داعش هرگز‬ ‫وارد مناطق کردنشین نم ی شود‪.‬‬ ‫بزرگنمایی داعش توسط برخی رسانه ها‬ ‫رس��انه های مخالف دولت ع راق به ویژه رس��انه های‬ ‫عربستان سعودی و رسانه هایی که مورد حمایت این کشور‬ ‫هستند تالش بسیاری ب رای بزرگ نمایی قدرت داعش کردند‬ ‫و دروغ و بزرگ نمایی این گروه به جایی رسید که داعش ی ها را‬ ‫«موجودات عجیب و ترسناک» جلوه دادند‪ ،‬این در حالی بود‬ ‫که بیشتر اعضای این گروه افراد مجرم و جنایتکاری هستند‪.‬‬ ‫روزنامه «الوطن» عربستان نیز در گزارشی مدعی شد‬ ‫که این مردم موصل هستند که بر ش��هر کنترل دارند و نه‬ ‫داعش و به شکلی مضحک نوش��ت که موصل ی ها شاد از‬ ‫پیروزی و پایان اش��غال این شهر توس��ط ارتش ع راق اند اما‬ ‫ننوشت که بیش از ‪500‬هزار نفر از ساکنان شهر ‪ 1/5‬میلیون‬ ‫نفری ب رای حفظ جان خود از دست داعش از ان فرار کردند!‬ ‫سیاست های ضد ع راقی برخی رسانه ها باعث استعفای‬ ‫دسته جمعی کارکنان انها شد و همه کارکنان شبکه العربیه‬ ‫و الع ربیه حدث در بغداد‪ ،‬از جمله رئی س دفتر این ش��بکه‪ ،‬در‬ ‫اعتراض به سیاس��ت های ضد ع راقی این ش��بکه در قبال‬ ‫س دفتر الع ربیه در‬ ‫حوادث ع راق استعفا دادند‪ .‬زیاد عب داهلل‪ ،‬رئی ‬ ‫بغداد‪ ،‬تاکید کرد که همه کارکنان در اعتراض به سیاست های‬ ‫این شبکه استعفای دسته جمعی داده اند‪ .‬این در حالی است‬ ‫که شبکه الع ربیه و بسیاری از دیگر رسانه های ع ربی وابسته‬ ‫به ع ربستان سعودی حمالت داعش در ع راق را «انقالب اهل‬ ‫سنت ع راق در ب رابر دولت مالکی» جلوه م ی دهند‪.‬‬ ‫چوب حراج بر اثار تاریخی عراق‬ ‫داعش در ابتدای س��یطره بر اس��تان نینوا تصمیم به‬ ‫نابودی و انهدام اثار تاریخی در این استان گرفت‪ ،‬اما تاجران‬ ‫ترکی ه ای اثار باس��تانی اعضای این گروه را از طریق دالالن‬ ‫کرد که با رهب ران داعش ارتباط خوبی دارند‪ ،‬قانع کردند که این‬ ‫اثار را بفروشند‪.‬این گروه تروریستی در پی ان شروع به قاچاق‬ ‫اثار تاریخی ع راق در موصل و دیگر مناطق تحت کنترل انها‬ ‫از طریق دالالن کرد و اقدام به فروش انها در بازارهای چین‪،‬‬ ‫رژیم صهیونیستی و برخی بازارهای اروپایی‪ .‬برخی منابع در‬ ‫موصل تاکی د کردند که در عمل اثار باستانی و تاریخی ع راق‬ ‫توسط داعش به اقلیم کردستان ع راق و ترکیه منتقل شده‬ ‫اس��ت‪ .‬این اثار با قیمتی پایین و به گفته برخی از منابع در‬ ‫موصل با ‪5‬درصد قیمت اصلی به فروش م ی رسند و پول انها‬ ‫نیز به حساب گروه داعش در ترکیه یا کشورهای دیگری که‬ ‫بر بانک های انها نظارتی نم ی شود ریخته م ی شود‪.‬‬ ‫ادامه ضعف و انفعال اتحادیه عرب‬ ‫با وجود انکه سازمان ملل و «بان ک ی مون» دبیرکل ان‬ ‫اقدامات داعش در ع راق را به شدت محکوم کرده و خواستار‬ ‫تحویل جنایتکاران به عدالت ش��د‪ ،‬ام��ا اتحادیه عرب نیز‬ ‫مانند گذشته هیچ کاری از پیش نبرد و فقط به محکومیت‬ ‫اقدامات تروریس��تی داعش در ع راق بسنده کرد‪ .‬نمایندگان‬ ‫دائمی کش��ورهای عضو اتحادیه عرب در نشست خود در‬ ‫قاهره که بیست و پنجم خرداد به ریاست کشور مغرب برگزار‬ ‫ش��د‪ ،‬اقدامات تروریس��تی گروه داعش را در ع راق محکوم‬ ‫کردند‪ .‬در این نشست که ب رای بررسی تحوالت ع راق برگزار‬ ‫شد اتحادیه عرب خواستار انجام گفت وگوی جدی و فراگیر‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫خروج نیروهای ارتش و پلی��س ع راق از برخی مناطق‬ ‫به ویژه مناطق مورد مناقش��ه دولت مرکزی ع��راق و اقلیم‬ ‫کردس��تان ع��راق و کنترل ای��ن مناطق توس��ط نیروهای‬ ‫پیشمرگه اقلیم کردستان ع راق مشکل جدیدی در این کشور‬ ‫به وجود اورد‪ .‬برخی منابع سیاسی و نظامی در استان کرکوک‬ ‫گفتند که نیروهای پیش��مرگه به بهانه حمایت از این شهر‬ ‫در ب رابر حمالت گروه تروریس��تی داعش‪ ،‬قصد ورود به ان‬ ‫را دارند اما برخی از ساکنان کرکوک نیز نگران ان هستند که‬ ‫نیروهای پیشمرگه در صورت ورود به این شهر ب رای همیشه‬ ‫در ان بمانند‪ .‬نیروهای پیشمرگه در حال حاضر در نزدیکی‬ ‫شهر «الحویجه» در جنوب غرب کرکوک مستقر شده اند و‬ ‫ناظ ران سیاسی و نظامی پی ش بینی م ی کنند که دولت اقلیم‬ ‫کردس��تان ع راق از اوضاع ناامن موصل ب رای الحاق مناطق‬ ‫مورد مناقشه به اقلیم کردستان اس��تفاده کند‪ .‬برخی منابع‬ ‫نیز گفتند که نیروهای پیشمرگه ب رای ورود به مناطق مورد‬ ‫مناقشه اقلیم کردستان و بغداد به بهانه حمایت ساکنان این‬ ‫مناطق‪ ،‬امادگی کامل دارند اما هیچ گونه واکنشی به اشغال‬ ‫موصل توسط داعش از خود نشان نداده اند‪.‬‬ ‫یک نماینده عضو فراکسیون «ائتالف دولت قانون»‬ ‫دولت اقلیم کردس��تان ع راق را متهم کرد در توطئه اشغال‬ ‫موصل توسط داعش دست دارد‪« .‬حنان الفتالوی» نیروهای‬ ‫پیشمرگه را متهم کرد که سالح ها و تجهی زات نظامی ارتش‬ ‫در «کرکوک» را همان طور که در سال ‪ 2003‬میالدی انجام‬ ‫داده بودند‪ ،‬به سرقت برده اند‪ .‬وی این اقدام پیشمرگه و کشتن‬ ‫تع دادی از سربازان و افس ران ارتش ع راق که حاضر به تحویل‬ ‫سالح های خود نشدند را لکه ننگی بر پیشانی دولت اقلیم‬ ‫کردستان ع راق دانست‪ .‬عضو فراکسیون ائتالف دولت قانون‬ ‫در پارلمان ع راق افزود که ای��ن اقدام ثابت م ی کند که اقلیم‬ ‫کردستان در توطئه سقوط موصل توسط داعش و نیز اشغال‬ ‫کرکوک توسط نیروهای پیشمرگه دست دارند‪.‬الفتالوی تاکید‬ ‫کرد که بغداد نام هم��ه طرف هایی که در توطئه علیه ع راق‬ ‫دس��ت دارند را فاش م ی کند‪.‬وی همچنین تصریح کرد که‬ ‫رویای «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان ع راق ب رای‬ ‫تجزیه ع راق و اشغال بخش هایی از ان تحقق نخواهد یافت‪.‬‬ ‫در همین حال در حمله هوایی ارتش ع راق به منطقه ای‬ ‫در نزدیکی شهر «جلوال» که به اشتباه نیروهای پیشمرگه‬ ‫را ه��دف قرار داد‪ ،‬هفت نیروی پیش��مرگه کش��ته ش��دند‪.‬‬ ‫پیش��مرگه ها ب رای حمایت از مراکز احزاب کرد و اقلیت کرد‬ ‫این شهر وارد ان شده بودند‪ .‬منابع ع راقی و کرد تاکی د کردند‬ ‫که در منطقه ای که توسط هواپیماهای ع راقی هدف حمله‬ ‫قرار گرفته است‪ ،‬اعضای گروه تروریستی داعش حضور دارند‪.‬‬ ‫کنترل شهر «موصل» توسط داعش و در پی ان خروج ارتش‬ ‫ع راق از شهر نفت خیز «کرکوک» و کنترل این شهر توسط‬ ‫نیروهای پیش��مرگه‪ ،‬باعث نگران ی های بی ن المللی درباره‬ ‫تجزیه ع راق شده اس��ت‪ .‬این اتفاقات نگرانی درباره تصادم‬ ‫بغداد و اربیل را بیشتر کرد‪.‬‬ ‫این حوادث و اظهارات علیه اقلیم کردستان ع راق باعث‬ ‫شد برخی از نمایندگان کرد در پارلمان ع راق از خود واکنش‬ ‫نش��ان دهند و حتی «نیچروان بارزانی» نخس ت وزیر اقلیم‬ ‫کردس��تان ع راق تاکید کرد که دخالت نیروهای پیشمرگه‬ ‫در تحوالت اخیر ع راق‪ ،‬به قصد اشغال هیچ منطقه ای نبوده‬ ‫اس��ت‪ .‬بارزانی در دیدار با «نیکوالی میالدینوف» نماینده‬ ‫سازمان ملل در ع راق گفت که نیروهای پیشمرگه در نتیجه‬ ‫ایجاد مشکل امنیتی در پی خروج کامل ارتش ع راق از برخی‬ ‫مناطق‪ ،‬وارد عمل شدند‪ .‬نخس ت وزیر اقلیم کردستان ع راق‬ ‫در این دیدار که در اربیل برگزار شد‪ ،‬تاکی د کرد که پیش از اغاز‬ ‫حوادث امنیتی اربیل با بغداد در تماس بود و مسئوالن اقلیم‬ ‫کردستان ع راق از مسئوالن ع راقی خواسته بودند که در زمینه‬ ‫امنیتی هماهنگی بیشتری صورت گیرد‪ .‬بارزانی تصریح کرد‬ ‫که در حال حاضر نیز اقلیم کردستان ع راق با بغداد در تماس‬ ‫مستمر است‪.‬‬ ‫از طرف��ی نخس��ت وزیر اقلیم کردس��تان ع��راق در‬ ‫گفت وگویی با ش��بکه تلویزیونی ب ی ب ی سی تاکید کرد که‬ ‫وی بر این باور است که بعید اس��ت ع راق یکپارچه بماند و‬ ‫خواستار ایجاد منطقه خودمختار سنی نشین همانند اقلیم‬ ‫کردس��تان ع راق ش��د‪ .‬وی همچنین تاکی د کرد که ع راق به‬ ‫دوران پیش از کنترل بخش هایی از این کشور توسط داعش‬ ‫باز نم ی گردد‪.‬‬ ‫اما «احسان العوادی» نماینده دیگر عضو فراکسیون‬ ‫«ائتالف دولت قانون»‪« ،‬مس��عود بارزان��ی» رئیس اقلیم‬ ‫کردستان ع راق را به توطئه علیه ارتش ع راق متهم کرد‪.‬‬ ‫«عدنان الجنابی» رئیس کمیته نفت و گاز در پارلمان‬ ‫ع راق که یک سیاستمدار سنی بلندپایه به شمار م ی رود نیز‬ ‫طی س��خنانی در یک کنف رانس در لن��دن گفت که کردها‬ ‫شهر کرکوک در شمال ع راق و مناطق نفتی ان را به کنترل‬ ‫خود دراورده و در عمل به رویای کردستان بزرگ جامه عمل‬ ‫پوشاندند‪ .‬وی در این کنف رانس تاکی د کرد که اقلیم کردستان‬ ‫ع راق به مرزهایی که از مدت ها پیش م ی خواست رسید و به‬ ‫اسانی از این مرزها عقب نشینی نم ی کند‪.‬‬ ‫فراکسیون ائتالف کردستان در پارلمان ع راق نیز اعالم‬ ‫کرد که نیروهای پیشمرگه در کرکوک و مناطق مورد مناقشه‬ ‫با دول��ت مرکزی م ی مانن��د و از این مناطق عقب نش��ینی‬ ‫نم ی کنن��د تا زمانی که م��اده ‪ 140‬قانون اساس��ی ع راق در‬ ‫مورد مناطق مورد مناقشه عملی ش��ود‪ .‬این ائتالف مدعی‬ ‫شده است که اکثریت س��اکنان مناطقی که پیشمرگه ها در‬ ‫ان حضور دارند‪ ،‬خواستار حضور نیروهای پیشمرگه هستند‬ ‫خاورمیانه و اقتدارگرایی مشروع‬ ‫گفت وگوبا‬ ‫نب ی اهللاب راهیمی‬ ‫استاددانشگاهت ربیتمدرس‬ ‫بین الملل‬ ‫خاورمیانه پوست م ی اندازد‬ ‫سرخوردگینیروهای‬ ‫دموک راس ی خواه در جهان‬ ‫عربقابل دوام نیست‬ ‫گریز از ازادی‬ ‫شکافمیانالیگارشینظامی‬ ‫و دموک راس ی خواهی در‬ ‫خاورمیانهتداومم ی یابد‬ ‫بین الملل‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫میان گروه های سیاسی ع راقی به منظور رسیدن به توافق‬ ‫ملی و عب��ور از بح��ران و رویارویی با تهدی��دات خطرناک‬ ‫کنونی شد‪.‬‬ ‫اقدامات وحشیانه داعش‬ ‫گروه تروریس��تی داعش به هر جایی که پای گذاشت‬ ‫چیزی به جز قتل و تخریب ب��رای انجا به ارمغ��ان نیاورد‪.‬‬ ‫این گروه یک مدرس��ه ابتدایی در نزدیکی شهر «السعدیه»‬ ‫در شمال شرق شهر «بعقوبه» در اس��تان «دیالی» را اتش‬ ‫زد‪.‬اتش زدن این مدرس��ه س��ند دیگری از توحش داعش و‬ ‫تالش این گروه تروریس��تی ب رای جلوگیری از اموزش و نیز‬ ‫نش��ر جهل در ع راق اس��ت‪ .‬داعش به عناصر خود در شهر‬ ‫موصل دستور داد کتاب های درسی را اتش بزنند‪ .‬دلیل این‬ ‫تصمیم نامناسب بودن اموزه های مطرح شده در این کتاب ها‬ ‫اعالم شده است‪.‬‬ ‫گروه تروریس��تی داعش ‪ ۱۲‬روحانی را در شهر موصل‬ ‫در ب رابر مسجد «االسراء» اعدام کرد‪ .‬این ‪ ۱۲‬روحانی در پی‬ ‫بیعت نکردن با گروه تروریس��تی داعش اعدام شدند‪ .‬پیکر‬ ‫سوخته ‪ ۱۲‬پلیس نیز در شهر «اس��حاقیه» در شمال بغداد‬ ‫که توسط این گروه س��وزانده شدند توسط نیروهای امنیتی‬ ‫پیدا شد‪.‬‬ ‫در تحولی دیگر‪ ،‬داعش «شیخ محمدالمنصوری» امام‬ ‫جمعه و خطیب مسجد جامع موصل را به علت بیعت نکردن‬ ‫با این گروه تروریستی اعدام کرده و جسدش را نیز سوزاندند‪.‬‬ ‫در پی این اقدام وحشیانه ‪ 34‬امام جمعه موصل از بیم تکرار‬ ‫این اقدام علیه انها به اربیل رفتند‪ .‬داعش به دختران و زنان‬ ‫نیز رحم نکرده و اعضای این گ��روه در موصل به پنج دختر‬ ‫تجاوز کردند‪ .‬این گروه همچنین دست به کشتار دسته جمعی‬ ‫ده ها سرباز ارتش و پلیس زد که به اسارت گرفته بود و تصاویر‬ ‫ان را نیز منتشر کرد‪.‬‬ ‫داعش همچنین دستور تخریب همه کلیساهای شهر‬ ‫موصل را صادر کرد و بالفاصله یک کلیسا در این شهر را که‬ ‫در حال ساختن بود با بمب منهدم کرد‪ .‬هیات اتحادیه اروپا در‬ ‫ع راق نیز اعالم کرد که چندین کلیسا توسط داعش تخریب‬ ‫شده است‪ .‬این گروه تروریستی ب ر اس��اس تفسیرهایش از‬ ‫شریعت اسالمی بر این باور اس��ت که مرقدها و مزارها باید‬ ‫از بین ب��رود‪ .‬این گروه قب��ر «عز الدین ابی الحس��ن علی‬ ‫الجزری» ملقب به «بن االثیر الجرزی» مورخ موصلی دوران‬ ‫حکومت صالح الدین ایوب��ی و صاحب کتاب های «الکامل‬ ‫فی التاریخ»و«الباهر فی الدوله االتابکیه» را نیز منهدم کرد‪.‬‬ ‫در استان نینوا اماکن تاریخی و مقدس زیادی وجود دارد که‬ ‫در معرض تهدید‪ ،‬تخریب و غارت توسط داعش هستند‪.‬‬ ‫در همین حال‪ ،‬نیروهای امنیتی و عشایر حمله داعش‬ ‫به مقام امام رضا (ع) در روس��تای «بشیر» را با ناکامی مواجه‬ ‫کردند‪ .‬اکنون بس��یاری از اماکن مقدس و تاریخی ع راق در‬ ‫معرض تهدید‪ ،‬تخریب و انهدام توسط داعش هستند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫تردید امریکایی ها در حمایت از عراق‬ ‫با وجود انکه در چارچوب توافقنامه امنیتی واش��نگتن‬ ‫و بغداد‪ ،‬امریکا باید در چنی��ن مواقعی به ع راق کمک کند‪،‬‬ ‫اما این کشور هنوز ب رای کمک به ع راق کاری از پیش نبرده‬ ‫است‪ .‬اوباما چند روز پس از اغاز بحران در ع راق در کنف رانسی‬ ‫خبری در کاخ سفید گفت که امریکا ب رای مقابله با خشونت‬ ‫مسلحانه در ع راق همه گزینه ها را بررسی م ی کند‪.‬وی افزود‬ ‫که این به مصلحت امریکاست که تندورها نتوانند در ع راق‬ ‫ب رای خود جایی باز کنند‪ .‬اوباما تاکید کرد که واشنگتن باید‬ ‫اقدام های نظامی کوتاه مدت و ف��وری در ع راق انجام دهد و‬ ‫تیم امنیت ملی دولت امریکا همه گزینه ها را بررسی م ی کند‪.‬‬ ‫رئی س جمهوری امریکا تصری��ح کرد که امریکا هر زمان که‬ ‫منافع مرتبط با امنیت ملی این کش��ور تهدید ش��ود‪ ،‬اماده‬ ‫اقدام نظامی اس��ت‪« .‬جان کری» وزیر خارجه امریکا نیز در‬ ‫گفت وگوی تلفنی با همتای ع راقی خود از تعهد واش��نگتن‬ ‫به ع راق خبر داد‪.‬کری با اب راز نگرانی از تحوالت اخیر ع راق‪،‬‬ ‫از رهب ران این کشور خواس��ت ب رای مقابله با تروریس ت ها‪،‬‬ ‫اختالفات خود را کنار بگذارند‪«.‬چاک هیگل» وزیر دفاع امریکا‬ ‫دستورهایی را ب رای جابه جایی یک ناو هواپیمابر امریکا در‬ ‫خلیج فارس صادر کرده است‪ .‬دستور جابه جایی ناو هواپیمابر‬ ‫امریکا صادر شده تا نیروهای امریکایی در صورت نیاز به اقدام‬ ‫نظامی در ع راق‪ ،‬امادگی الزم را داشته باشند‪ .‬اوباما چندی بعد‬ ‫اعالم کرد که کشورش ‪ 275‬نیروی نظامی را به ع راق فرستاده‬ ‫تا از منافع این کشور و امریکای ی هایی که در ع راق هستند‬ ‫نیز از سفارتخانه این کشور در بغداد حمایت کنند‪ .‬اما هنوز‬ ‫ب رای کمک نظامی به ویژه استفاده از پهپادها ب رای رویارویی‬ ‫با داعش دچار تردید است‪ .‬استفاده از پهپاد مهمترین گزینه‬ ‫امریکا ب رای کمک به ع راق در رویارویی با داعش به ش��مار‬ ‫م ی رود‪ .‬ناو جورج بوش نیز که در منطقه حضور دارد‪ ،‬امادگی‬ ‫حمله به داعش در ع راق را ندارد‪.‬‬ ‫اوضاع کنونی موصل‬ ‫س��ه روز ب رای فاش ش��دن توطئه علیه ع��راق کافی‬ ‫بود‪ .‬داعش پس از ورود به موصل بانگ ب ر اورد که اش��غالگر‬ ‫نیست بلکه فاتح اس��ت! و قصد دارد زمام امور موصل را به‬ ‫ساکنانش بدهد و خودش به س��مت بغداد حرکت کند‪ .‬این‬ ‫گروه تروریستی سرهنگ «هاشم الجماس» افسر بازنشسته‬ ‫ارتش ع راق که خودش زمانی یکی از مس��ئوالن پادگان و‬ ‫ی «الغزالن��ی» موصل بود را به عنوان اس��تاندارجدید‬ ‫اکادم ‬ ‫منصوب کرد‪ .‬الجماس متولد ‪ 1949‬اس��ت و چندین سمت‬ ‫فرماندهی را در ارتش منحل ش��ده ع راق به عهده داش��ت‪.‬‬ ‫وی در جنگ ع راق علیه ای ران و جنگ کویت شرکت کرد و‬ ‫یکی از س��تون های فرماندهی در زمان رژیم سابق به شمار‬ ‫م ی رفت‪ .‬گفتنی است او طی چند روز اخیر توسط ارتش ع راق‬ ‫کشته شد‪ .‬به گفته ساکنان شهر موصل سه گروه مسلح بر‬ ‫حوزه نظامی‪ ،‬اجتماعی و اداری موصل سیطره دارند‪ .‬این سه‬ ‫گروه عبارتند از‪ :‬داعش‪« ،‬شورای نظامی انقالبی» و «جنبش‬ ‫نقشبندیه»‪ .‬داعش صاحب تجهی زات و ادوات نظامی که افراد‬ ‫مسلح از کشورهای عربی و خارجی را شامل م ی شود‪ ،‬است‬ ‫و بر همه ساختار موصل از همان لحظه اول اشغال این شهر‬ ‫کنترل دارد و همه ادوات و سالح های سبک و سنگینی را که‬ ‫مصادره کرد به سمت س��وریه و شهر «شرکاط» در نزدیکی‬ ‫ش��هر «تکریت» در اس��تان صالح الدین ع راق قاچاق کرد‪.‬‬ ‫داعش در حال حاضر بر همه حوزه ها در موصل سیطره دارد‬ ‫و «حدود شریعت»را باتوجه به تفسیرهایی که دارد در موصل‬ ‫به اجرا دراورده است‪.‬‬ ‫ش��ورای نظامی انقالبی��ون گروه بزرگی از افس��ران‬ ‫بلندپایه ارتش منحل ش��ده بعثی ع��راق را در ب ر م ی گیرد‪.‬‬ ‫بس��یاری از این افس��ران ط��ی س��ال های ‪ 2006، 2005‬و‬ ‫‪ 2007‬به گروه القاع��ده در موصل‪ ،‬االنب��ار و دیگر مناطق‬ ‫ملحق ش��دند‪ ،‬اما بعدها از این گروه تروریستی جدا شدند‬ ‫و به صف نیروهای ش��وراهای بیداری ملحق ش��دند که با‬ ‫القاعده جنگید‪ .‬اما تغییر خطرن��اک در موضع این گروه ها‬ ‫در سال ‪ 2012‬رخ داد که در ان زمان به اعتراض ها در مناطق‬ ‫سن ی نشین ع راق پیوستند‪ .‬شورای نظامی انقالبیون تمایل‬ ‫به ایجاد کشور یا فدرالیته سنی دارد و بسیاری از فرماندهان‬ ‫این گروه تروریس��تی از دعوت کنندگان به تجزیه ع راق به‬ ‫چند کشور کوچک هس��تند‪ .‬این ش��ورا در بغداد‪ ،‬االنبار و‬ ‫صالح الدین نفوذ دارد‪.‬‬ ‫جنب��ش نقش��بندیه ب��ه رهب��ری «ع��زت ابراهیم‬ ‫الدوری»مع��اون اول ص��دام رئی س جمهور مع��دوم ع راق‬ ‫ضعی ف ترین گروه در میان دیگر گروه ها در موصل اس��ت‪.‬‬ ‫این جنبش همچنان دعوت به اصول حزب بعث منحل شده‬ ‫م ی کند‪ ،‬این در حالی است که بیشتر اعضای این جنبش در‬ ‫تشکیالت دولتی ع راق به فعالیت مشغول شده اند‪ .‬این گروه‬ ‫تروریستی نتوانس��ت ب رای خود جای پایی در االنبار‪ ،‬دیالی‬ ‫و صالح الدین پیدا کند‪ .‬به همین دلیل گمش��ده خود را در‬ ‫موصل و مناطق عربی کرکوک پیدا کرد‪ .‬جنبش نقشبندیه‬ ‫خواستار س��رنگونی نظام جدید حاکم بر ع راق به هر شکل‬ ‫ممکن و بازگش��ت ب��ه حاکمیت نظام ح��زب بعث منحل‬ ‫شده است‪ .‬این س��ه گروه تروریستی بر س��ر نامیدن کودتا‬ ‫در موصل به نام «انقالب س��نی» ب رای مشروعیت دادن به‬ ‫اشغال شهرهای دیگر توسط داعش به توافق رسیدند اما بر‬ ‫سر اداره دارای ی ها و ثروت ها و طبیعت حاکمیت بر سر شهر‬ ‫موصل اختالف دارند‪.‬داعش اعالمی ه هایی را در شهر پخش‬ ‫کرده است که ب ر اساس ان مظاهر مدنیت حرام‪ ،‬ازادی های‬ ‫شخصی همانند سیگار کشیدن و مشروبات الکلی ممنوع‬ ‫و نیز به جای قوانین حدود شرعی اجرا م ی شود همچنین از‬ ‫زنان خواسته شده که کمتر از خانه های خود بیرون بیانید و‬ ‫لباس های تحریک امیز و تنگ نپوشند‪ .‬همچنین دادگاه های‬ ‫شرعی در ساختمان استانداری راه اندازی شده است‪ .‬موصل‬ ‫محل تجمع بعث ی ها و سن ی های ناراضی شده است‪ .‬این شهر‬ ‫همچنین محلی ب رای عبور به سوریه است‪.‬‬ ‫گفتنی است جلسات افس ران سابق بعثی ب رای برنامه‬ ‫ریزی حمله به استان های مختلف در اردن صورت می گیرد‪.‬‬ ‫وضعیت کلی داعش در مناطق مختلف‬ ‫محل تجمع داعش در ش��هر فلوجه در استان االنبار‬ ‫است و این شهر که سن ی نشین اس��ت مردمش با شیعیان‬ ‫مش��کل دارند‪ .‬در فلوجه چند خلیفه وجود دارد‪ .‬از س��ویی‬ ‫چندین قبیله در شهر فلوجه هس��تند که هر کدام انها یک‬ ‫امیر دارد‪ .‬در حال حاضر تمام اس��تان نینوا در اختیار داعش‬ ‫است‪ .‬فلوجه نیز در اختیار این گروه قرار دارد و در دیگر مناطق‬ ‫االنبار و در سامرا نفوذ کرده اند‪ ،‬اما چندان قدرتی در این شهر‬ ‫ندارند‪ .‬در کربال جلوی نفوذ داعش گرفته شده است‪ .‬در عین‬ ‫حال تکریت به صورت کامل توسط ارتش ازاد شده است‪ .‬این‬ ‫گروه خود را به بصره نیز نزدیک کرده است‪ .‬در همین حال‬ ‫نیروهای امنیتی و پلیس ع راق ب رای حمایت از تاسیس��ات‬ ‫نفتی جنوب این کشور بیش از ‪ 100‬هزار نیرو را بسیج کرده‬ ‫و این نیروها در اماده باش کامل به سر م ی برند تا با ه ر گونه‬ ‫حمله داعش مقابله کنند‪ .‬داعش البته ب رنامه حمله به برخی‬ ‫دیگر از ش��هر های ع راق را هم دارد‪ .‬مناطق استق رار کنونی‬ ‫داعش نیز سامرا به سمت ش��رق‪ ،‬الرمادی به سمت بغداد و‬ ‫موصل به سمت جنوب است‪.‬‬ ‫اتاق عملیات داعش در اردن است و رهب ران ان از جمله‬ ‫«صالح الدوری»‪« ،‬طاهر الحبوش»و «محمد الخضیر» در‬ ‫این کشور مستقر هستند و در حال مدیریت عملیات نظامی‪.‬‬ ‫براورد نیروه��ای داعش بیش از ‪ 10‬هزار نفر اس��ت و‬ ‫بودجه این گروه پنج میلیارد دالر است که یک میلیارد دالر هم‬ ‫پس از غارت بانک مرکزی موصل به ان اضافه شده است‪.‬‬ ‫پشت پرده تحوالت عراق‬ ‫در حالی که جنگ س��خت میان نیروه��ای امنیتی و‬ ‫عشایر ع راقی با گروه تروریستی داعش در موصل و مناطق‬ ‫مختلف دیگر در جریان است و جنجال بر سر اینکه چه کسی‬ ‫خیانت کرد و چه طرف ها و کش��ورهایی پشت پرده داعش‬ ‫به راه افت��اده و در چنین احوالی جدال می��ان دولت ترکیه و‬ ‫مخالفان ترک بر سر روابط مشکوک این دولت با داعش به‬ ‫راه افتاده است‪« .‬محرم انجه» عضو حزب مردم جمهوریخواه‬ ‫مخالف در پارلمان اعالم کرد که «مازن ابو محمد» یکی از‬ ‫رهب ران داعش در ح��ال درمان در یکی از بیمارس��تان های‬ ‫دولتی ترکیه در ش��هر «هاتای» در مرزهای جنوب سوریه‬ ‫است‪ .‬انجه عکس های این رهبر داعش را در بیمارستان نیز‬ ‫منتشر کرد‪ .‬در همین حال برخی از رسانه های ترکیه نیز خبر‬ ‫دادند که ارتش ع راق چهار افس��ر ترک را در فلوجه بازداشت‬ ‫کرده که به گروه تروریستی داعش اموزش نظامی م ی دادند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫نقشه عراق پس از‬ ‫حمالت داعش‬ ‫استاندار منصوب داعش در نینوا‬ ‫توسطارتشکشتهشد‬ ‫استاندار منصوب داعش در‬ ‫صالح الدین توسط ارتش‬ ‫کشته شد‬ ‫االنبار و فلوجه از مراکز تجمع‬ ‫داعش است‬ ‫عالوه بر ارتش‪ ،‬نیروهای‬ ‫مقتدی صدر از بغداد‬ ‫در مقابل حمله احتمالی‬ ‫داعش حفاظت می کنند‬ ‫نواحی تحت تسلط داعش‬ ‫مناطق نبرد میان ارتش و داعش‬ ‫بهبودی اوضاع در عراق‬ ‫ب ر اس��اس اطالعات دقیق از ع��راق حرکت هجوم ‬ ‫ی‬ ‫داعش کنترل شده اس��ت‪ .‬عملیات ارتش در نینوا متمرکز‬ ‫است و هاشم جماس اس��تاندار داعش در موصل در حمله‬ ‫منابع‪ :‬سومریه نیوز‪ ،‬العراقیه‪ ،‬براثا‪ ،‬رویترز‪ ،‬روزنامه االخبار‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫در حال حاضر بین هفت تا ‪ 10‬هزار شهروند ترکیه در‬ ‫‪ 15‬استان ع راق به طور رسمی اقامت دارند و نزدیک به ‪11‬هزار‬ ‫ترک نیز به عنوان کارگر و گردشگر در اقلیم کردستان ع راق‬ ‫به شکل موقت به سر م ی ب رند‪.‬‬ ‫کشورهای حوزه خلیج فارس به ویژه ع ربستان سعودی‬ ‫و قطر و حتی کویت از گروه تروریستی داعش حمایت مالی‬ ‫و لجستیکی م ی کنند‪ .‬به طوری که داد برخی از نمایندگان‬ ‫کویتی نیز درامده است‪« .‬فیصل الدویسان» نماینده پارلمان‬ ‫کویت اع�لام کرد که برخ��ی طرف ها در کوی��ت از داعش‬ ‫در ع راق حمای��ت مالی م ی کنند و از وزی ر کش��ور کویت نیز‬ ‫خواست که جلوی این گونه اقدامات را بگیرد زی را پیامدهای‬ ‫خط رناکی ب رای کویت دارد‪.‬‬ ‫به گفته برخی منابع خودروهای داع��ش از بندر جده‬ ‫عربستان ترخیص شده اند و تسلیحات انها نیز عربستانی‬ ‫است‪ .‬هر روز که م ی گذرد ابعاد تازه ای از توطئه داعش فاش‬ ‫م ی شود‪ ،‬به طوری که «هیثم الجبوری» نماینده عضو ائتالف‬ ‫دولت قان��ون در پارلمان ع راق مس��عود بارزانی و «اس��امه‬ ‫النجیفی» رئیس پارلمان را متهم به توطئه علیه ع راق ب رای‬ ‫فروش نفت به ترکیه در اوضاع کنونی ع راق کرد‪ .‬الجبوری از‬ ‫توافق بارزانی و النجیفی بر س��ر تالش ب رای تشکیل اقلیم‬ ‫سن ی نشین همانند اقلیم کردس��تان ع راق خبر داد و این دو‬ ‫را متهم کرد که در شرایط کنونی ع راق نفت این کشور را به‬ ‫ترکیه قاچاق م ی کند‪.‬‬ ‫به نشس��ت گروه داعش در موصل کشته شده است‪ .‬ارتش‬ ‫ع راق تکریت را از داعش پاکسازی کرده است‪ .‬اگرچه برخی‬ ‫لش��کرهای ع راق دچار مس��ائلی چون ف��رار فرماندهان و‬ ‫پیوستن به داعش ش��دند‪ ،‬اما مالکی تاکنون توانسته سه‬ ‫لشکر را بازسازی کند‪ .‬اوضاع امنیتی ع راق با بسیج مردمی‬ ‫ و خیزش عشایر و کمک انها به نیروهای ارتش و نیروهای‬ ‫امنیتی در مناطق مختلف رو به بهب��ودی نهاد و نیروهای‬ ‫امنیتی و ارتش توانس��تند بس��یاری از ش��هرها و مناطق‬ ‫دورافتاده ای که به دست داعش س��قوط کرده بود را از این‬ ‫گروه تروریس��تی پس بگیرند‪ .‬در این بی��ن نیروی هوایی‬ ‫ع راق نقش مهمی در پای��ان دادن به غائله داعش در ع راق‬ ‫بازی کرد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫نواحی تحت تسلط دولت مالکی‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫شورش بنیادگرایی‬ ‫چان هزنی سیاستمداران اقلیت‬ ‫غرب با تشکیل فرضی کشوری اف راطی چه خواهد کرد؟‬ ‫سید جالل ساداتیان‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دکترای مدیریت استراتژیک و‬ ‫کارشناس مسائل سیاسی و بین الملل‬ ‫کلمه داعش خالصه ش��ده نام دولت اسالمی ع راق و‬ ‫شام است؛ یک گروه جدا شده از گروه های القاعده سوریه با‬ ‫تفکر وهابی – سلفی‪ ،‬این نام را ب رای خود انتخاب کرده‪‎‬اند‬ ‫و در این نامگذاری‪ ،‬اهداف خود را نیز مشخص کرده و اعالم‬ ‫داش��ته‪‎‬اند که هدفش��ان ایجاد دولتی در س��رزمین ع راق و‬ ‫شامات‪ ،‬یعنی بخش قابل توجهی از س��وریه است‪ .‬انان در‬ ‫اقدامی تهاجم ی و با یک برنامه‪‎‬ریزی شش ماهه توانستند‬ ‫افس ران ارتش صدام و گارد ویژه ریاست جمهوری سابق ع راق‬ ‫را به کار بگی رند و همچنین گروه‪‎‬های ناراضی سنی مذهب و‬ ‫عشایر غرب ع راق را با خود همراه کرده‪ ،‬بناب راین بخش‏هایی‬ ‫از ع راق را به تصرف خود دراوردن��د‪ .‬همچنین انها با ایجاد‬ ‫یک ش��وک به دولت ع راق و همه حکومت‪‎‬های جهانی نام‬ ‫خود را ب رای چن��د روز در صدر اخبار جهانی ق��رار دهند‪ .‬به‬ ‫دنبال به وجود امدن ناارام ی‪‎‬ها در س��وریه‪ ،‬گروه تروریستی‬ ‫دولت اسالمی ع راق و شام «داعش» در مناطق مختلف این‬ ‫منطقه ظهور کرده و پس از انج��ام عملیات‪‎‬های انتحاری و‬ ‫تروریستی گسترده در س��وریه کم کم به شهرهای مرکزی‬ ‫ع راق نیز رسوخ کردند‪.‬در ذکر دالیل و زمینه های‬ ‫به وجود امدن حمله داعش باید خاط رنشان کرد‬ ‫که چندی پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی‬ ‫در ع��راق‪ ،‬حرکت های اعتراضی گس��ترده ای‬ ‫در شهرهای سن ی نشین این کش��ور از جمله‬ ‫در موصل علیه سیاس��ت های ن��وری مالکی‪،‬‬ ‫نخس ت وزیر ع راق که س��ن ی های این کشور از‬ ‫ان به عنوان سیاست تبعیض نام م ی بردند‪ ،‬اغاز‬ ‫شده بود‪.‬ریش��ه این اختالفات به زمان نگارش‬ ‫قانون اساسی جدید ع راق و تقسیم قدرت بین‬ ‫جمعیت ع راق��ی بازم ی‪‎‬گردد‪ .‬کرده��ا به دلیل‬ ‫صدامی منسجم تر بودند‬ ‫ ‬ ‫جدا بودن از ش��رایط‬ ‫و در نتیجه به س��هم بهتری در ساختار قدرت‬ ‫ع راق جدید دست یافتند‪ .‬در حالیکه گروه های‬ ‫س��نی که در زمان صدام از قدرت بسیار زیادی‬ ‫برخوردار بودند‪ ،‬به نس��بت‪ ،‬از س��هم کمتری‬ ‫نصیب بردند‪ .‬بناب راین نارضایتی انان از همان‬ ‫زمان در قالب های مختل��ف خودنمایی کرد و‬ ‫سرانجام با متهم شدن طارق الهاشمی‪ ،‬معاون‬ ‫نخس ت وزیر به عنوان تحریک کننده انفجارها‪،‬‬ ‫ایجاد ناامنی و مخالفت با دولت مالکی او به ترکیه گریخت و‬ ‫عمال علم مخالفت و هماهنگی جناح‪‎‬های مخالف را بر دوش‬ ‫کشید‪ .‬طارق الهاشمی توانست در ماجرای اخیر سالح‪‎‬های‬ ‫پیشرفته‪‎‬ای را ب رای مهاجمان از دولت ترکیه بگیرد‪ .‬همزمان‬ ‫با این اعتراضات‪ ،‬تحرکات تروریس��ت‪‎‬ها در این منطقه نیز‬ ‫شدت بیش��تری به خود گرفت‪ .‬در همین حال اختالفات در‬ ‫میان حکومت اقلیم کردس��تان ع راق و دولت مرکزی بغداد‬ ‫نیز طی چند ماه گذشته بر س��ر موضوعاتی چون صادرات‬ ‫نفت از سوی اقلیم کردستان‪ ،‬اختصاص بودجه و نفرستادن‬ ‫حقوق کارمندان دولتی در اقلیم کردستان به اوج خود رسید‪.‬‬ ‫به دنبال تش��دید این اختالفات‪ ،‬رهب ران و س��ران کردستان‬ ‫نیز تاکی د کردند در صورتی که با دولت مرکزی بر س��ر حل‬ ‫مشکالت به نتیجه نرسند گزینه استقالل کردستان را به طور‬ ‫ی که‬ ‫جدی در دستورکار قرار م ی‪‎‬دهند‪ .‬این اختالفات تا زمان ‪‎‬‬ ‫حمالت گروه تروریستی داعش به شهرها و مناطق مختلف‬ ‫ع راق صورت گرفت همچنان ادامه داشت‪ .‬ب ر اساس گزارش‬ ‫خبرگزاری‪‎‬ها‪ ،‬مس��عود بارزانی که در زمان حمله داعش در‬ ‫سفر اروپا بوده به نیروهای پیشمرگ دس��تور داده است که‬ ‫فقط از حریم کردستان دفاع کنند و در سایر نقاط ع راق وارد‬ ‫درگیری با نیروهای داعش نش��وند‪.‬اما انچه جای تامل دارد‬ ‫این است که وجود اختالفات شدید و بنیادی در بین گروه‪‎‬ها‬ ‫و جناح‪‎‬های مختلف ع راقی ب��ا دولت کنونی در بغداد و نبود‬ ‫اراده راس��خ جهت حل این اختالفات راه را ب رای ورود چنین‬ ‫گروه تروریس��تی خط رناکی به عرصه سیاسی ع راق فراهم‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬به رغم اینکه همگان برعواقب خط رناک قوت‬ ‫گرفتن چنین گروه‪‎‬هایی واقفند‪ ،‬لیکن درتالشند تا با چماق‬ ‫داعش خواسته‪‎‬های خود را به کرسی بنشانند و دری را که با‬ ‫کلید تفاهم و توافق نتوانسته‪‎‬اند بگش��ایند با بمب داعش‬ ‫منفجر کنند که البته عواقب چنین انفج��اری دامن همه را‬ ‫خواهد گرفت و نه تنها هیچ کدام از طرف‪‎‬ها پیروز این می دان‬ ‫نخواهند بود بلکه اتش جنگ طایفه‏‪‎‬ای و مذهبی که گروه‬ ‫تروریستی داعش و حامیانش روشن کرده‪‎‬اند‪ ،‬تر و خشک را در‬ ‫ع راق با هم م ی‪‎‬سوزاند‪ .‬انچه اشکار است سناریوی داعش ی‪‎‬ها‬ ‫و حامیان این تفکر ب رای کش��ور ع راق است که قربانیانش‬ ‫ملت مظلوم ع راق از هر قش��ر و با هر تفکری هستند‪ .‬انها‬ ‫نه تنها تجزیه خاک این کشور را نشانه رفته‪‎‬اند‪ ،‬بلکه نابودی‬ ‫کامل در راستای تحقق بخش��یدن به تفکرات ضد بشری و‬ ‫بیمار گونه‪‎‬شان را در مخیله م ی‪‎‬پرورانند‪.‬‬ ‫متحدان منطقه‪‎‬ای گروهک داعش‬ ‫حسب همه گزارشاتی که منتشر شده است‪ ،‬از جمله‬ ‫حامیان گروه داعش‪ ،‬عربستان س��عودی است که هم خود‬ ‫این حمایت را کتمان نکرده و هم اتحاد جهانی مس��لمانان‬ ‫به سرکردگی یوسف القرضاوی حرکت داعش را یک انقالب‬ ‫و حمایت‪‎‬های انجام ش��ده از انان در داخل ع راق و بقیه نقاط‬ ‫کشورهای اسالمی را یک جنبش انقالبی خوانده است‪ .‬قطر‬ ‫نیز هم پای عربس��تان از این حرکت حمایت کرده و به نظر‬ ‫م ی‪‎‬رس��د اردن نی ز که از شکل گیری هالل ش��یعی نگرانی‬ ‫عمیق دارد‪ ،‬مرزهایش را به روی این گروه و حامیانش باز کرده‬ ‫و همراه با ترکیه حمایت‪‎‬های مادی‪ ،‬تسلیحاتی و معنوی خود‬ ‫را از انان دریغ نکرده است‪ .‬رس��انه‏های کشورهای ع ربی نیز‬ ‫ت‏های ب ی‪‎‬دریغ خود را از این گروه وحشی پنهان نساخته‬ ‫حمای ‪‎‬‬ ‫و شادی خود را از پیشروی انان اب راز داشته‏اند‪ .‬در حقیقت انان‬ ‫که با ع ربستان کامال همسو بودند‪ ،‬از اینکه در لبنان و سوریه‬ ‫نتوانستند به موفقیت برسند‪ ،‬امیدوار به ان هستند که با این‬ ‫گروه و پیشرفت‪‎‬هایی که به دست اورده است بتوانند همچون‬ ‫طالبان در افغانستان‪ ،‬دولتی را در این منطقه مستقر کنند که‬ ‫دائما ایجاد زحمت ب رای دولت‪‎‬های ش��یعی منطقه داشته و‬ ‫ایجاد بحران نماید‪ .‬کشورهای فرامنطقه ای همگی خشونت‬ ‫و تهاجم گروه داعش را محک��وم کرده‪‎‬اند‪ ،‬اما عمال هیچ کار‬ ‫مفیدی ب رای جلوگیری از پیشروی یا پس راندن مهاجمین از‬ ‫خود بروز نداده‪‎‬اند؛ این امر خود م ی‪‎‬تواند دلیلی بر این باشد که‬ ‫انان عالقه‪‎‬مندند ع راق را ضعیف و بلکه تجزیه شده ببینند‪ .‬اما‬ ‫تجزیه ع راق نیز خود با معضالتی ویژه مواجه خواهد بود که در‬ ‫فرصتی دیگر باید به ان پرداخت‪.‬‬ ‫همچنی��ن نق��ش علم��ا و به‪‎‬خص��وص ای��ت اهلل‬ ‫العظم ی سیس��تانی در ع راق بس��یار پررنگ و برجسته بوده‬ ‫و همچنان که در گذش��ته عامل ایجاد وحدت و انس��جام در‬ ‫میان گروه های مختلف شیعی و سن ی‪‎‬های متعادل و طوایف‬ ‫مختلف بود این بار نیز با فتوای وجوب جهاد کفائی‪ ،‬گروه ها و‬ ‫عشایر ع راقی را ترغیب به حمایت از دولت کرده و داوطلبان‬ ‫بسیار ب رای دفاع از حریم بقاع متبرکه در ع راق به صف حامیان‬ ‫دولت پیوس��ته و درص��دد گرفتن اموزش ب��رای عزیمت به‬ ‫دفاع از حاکمیت و حفظ یک پارچگی ع��راق ب ر امده اند‪ .‬هر‬ ‫چند در همین تهاجم اولیه پیشمرگه های‬ ‫کرد مناطق اختالفی خود با دولت مرکزی‬ ‫را اش��غال کرده و بعید اس��ت پس از پایان‬ ‫مناقش��ات فعلی‪ ،‬ان مناطق را ترک کنند‪.‬‬ ‫اما اعالم جهاد از طرف ایت اهلل سیستانی‬ ‫بزرگ مرجع ع راق برخی از مخالفین دولت‬ ‫مالکی مثل مقتدی صدر را نیز به حمایت‬ ‫از نظام واداشته و نیروها ب رای بیرون راندن‬ ‫مهاجمان ضد شیعی منسجم شده و تحت‬ ‫لوای واحدی ب��رای دف��اع از حریم والیت‬ ‫علوی متحد شده اند‪.‬‬ ‫این��ده ع��راق ب��ا وضعی��ت پیش‬ ‫امده بس��یار مبهم و با س��واالت بسیاری‬ ‫روبه روس��ت‪ .‬از طرفی ش��یعیان که خود‬ ‫دچار تفرق��ه و اختالف بودند ت��ا حدودی‬ ‫خطر را حس کرده و منس��جم ش��ده‪‎‬اند و‬ ‫امید این هست که بتوانند با حمایت ای ران‪،‬‬ ‫روسیه و جهان تشیع موفق به بازگشت به‬ ‫شرایط مطلوب و باز پس راندن مهاجمین‬ ‫شوند؛ از س��وی دیگر حمایت عربستان و‬ ‫بخش مهمی از جهان عرب به‪‎‬خصوص همسایگان ع راق‬ ‫و همچنین ترکیه‪ ،‬مناسبات با ایاالت متحده امریکا و اروپا در‬ ‫این موضوع خاص دچار تغیی رات اساسی شده است و همگی‬ ‫تحت تاثیر شوک ناشی از این واقعه در حال تدوین استراتژی‬ ‫خود در برخورد با موضوع هستند و بعضا دچار حل چالش‪‎‬های‬ ‫عدیده رو در روی خود هستند‪ .‬به عنوان مثال اگر ع راق تجزیه‬ ‫شود ترکیه با کردهای خودش در همسایگی کردستان ع راق‬ ‫چه خواهد کرد؟ یک کشور تندروتر از طالبان در این منطقه از‬ ‫جهان چه مش��کالتی را ب رای دولت اردن ایجاد خواهد کرد؟‬ ‫منافع کشورهای فرامنطقه‪‎‬ای با کشوری نقض کننده بسیاری‬ ‫از معیارهای حقوق بش��ری چگونه تعریف م ی‪‎‬شود؟ و ده ها‬ ‫سوال دیگر‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫هانی زاده د رگفت وگو با مثلث‬ ‫در ابت�دا کم�ی راج�ع ب�ه ش�کل گیری گروهک‬ ‫تروریستی داعش توضیح دهید؟‬ ‫داعش تحت عنوان دولت اس�لامی ع راق و شام‬ ‫درواقع با رویکرد ضدشیعی به وجود امد؛ در شکل گیری این‬ ‫گروهک تروریستی‪ ،‬عربستان سعودی و قطر نقش پررنگی‬ ‫داشتند‪ .‬این تشکل ابتدا در س��ال ‪ 2004‬با نام دولت اسالمی‬ ‫ع راق با هدف مقابله با جریان ش��یعه ایجاد ش��د‪ ،‬س��پس‬ ‫همزمان با اغاز بحران س��وریه‪ ،‬فعالیت خ��ود را علیه نظام‬ ‫سوریه با عنوان دولت اسالمی ع راق و شام ادامه داد‪ .‬مجموعه‬ ‫عوامل ان حدود ‪25‬هزار نفر تخمین زده م ی‪‎‬شوند و باتوجه به‬ ‫اینکه پیکره این گروهک را ژنرال‪‎‬های فراری رژیم بعث ع راق‬ ‫تشکیل م ی‪‎‬دهند بناب راین به لحاظ تاکتیکی و می دانی از قدرت‬ ‫باالیی برخوردار است‪ .‬ضمن اینکه کمک‏های مالی قطر و‬ ‫ع ربستان را نیز نباید نادیده گرفت‪.‬‬ ‫چه ش� دکه داعش اخیرا از سوریه به عراق رسید‬ ‫و چرا برخی ش�هرهای سن ی نش�ین عراق مانند‬ ‫موصل ب ه راحتی به تصرف این گروهک درامدند؟‬ ‫سیاست امریکا در قبال عراق را چگونه م ی‏بینید؟‬ ‫سیاست امریکا این است که با استفاده از ظرفیت و‬ ‫رویکرد ملت‏ها به سمت اسالم انقالبی این فرصت ب رای روی‬ ‫کار امدن نظام‪‎‬های مردمی فراهم نشود‪ .‬اما باتوجه به نگرانی‬ ‫امریکا از اسالم پویا و انقالبی‪ ،‬این کشور با استفاده از عوامل‬ ‫خود در منطقه مانند ع ربستان ب رای سرنگونی این نوع نظام‪‎‬ها‬ ‫و سپردن قدرت به نظامیان اقدام کرد‪ .‬اکنون این سناریو پس از‬ ‫مصر در لیبی و ع راق در حال عملیاتی شدن است‪ ،‬به همین‬ ‫دلیل از انجایی که ع ربستان و قطر نگران نفوذ شیعه و ای ران در‬ ‫ع راق هستند بناب راین با هدایت امریکا ضمن تحریک عشایر‬ ‫سنی‪ ،‬داعش را به اشغال شهرهای ع راق تشویق م ی‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫ایا تحوالت اخیر در عراق را م ی‏توان مصداق بارز‬ ‫تشدید اختالفات میان ش�یعه و سنی در منطقه‬ ‫قلمداد کرد؟‬ ‫اختالفات شیعه و سنی در حقیقت برایند دخالت‬ ‫برخی کشورهای عرب منطقه در اوضاع داخلی ع راق است‪.‬‬ ‫عربس��تان و قط ر که نگاه کامال طایفه‪‎‬ای ب��ه اوضاع ع راق‬ ‫دارند در تحریک س��اکنان مناطق سن ی نش��ین ع راق علیه‬ ‫دولت مرکزی نقش پررنگی ایفا کردن��د‪ .‬همچنین برخی از‬ ‫فراکسیون‪‎‬ها و احزاب سیاسی س��نی ع راق که در انتخابات‬ ‫اخیر پارلمانی شکس ت خورده‪‎‬اند‪ ،‬اختالفات میان شیعه و سنی‬ ‫را تشدید کردند تا بتوانند دولت مالکی را ناکارامد جلوه دهند‪.‬‬ ‫در نتیجه اختالفات شیعه و سنی ناش��ی از نگاه کشورهای‬ ‫عرب منطقه به ع راق است‪ .‬زی را کش��ورهایی مانند بحرین‪،‬‬ ‫امارات‪ ،‬ع ربستان و قطر نه تنها نظام جدید ع راق را به رسمیت‬ ‫نشناخته‏اند بلکه از اعزام سف رای خود به بغداد خودداری کردند‪.‬‬ ‫کشورهای منطقه برای کاهش درگیری‏ها و ایجاد‬ ‫ثبات در این کش�ور چه رون�دی را باید در پیش‬ ‫بگیرند؟‬ ‫کشورهای عرب منطقه باید از دخالت در مسائل‬ ‫داخلی ع راق خودداری کنند و اجازه دهن��د که ملت ع راق از‬ ‫طریق گفتمان ملی مش��کالتش را حل کن��د‪ .‬زی را دخالت‬ ‫تخریبی کشورهای عرب در ع راق به تشدید اختالفات میان‬ ‫طی ف‪‎‬های سیاسی منجر خواهد شد‪ .‬همچنین نقش مثبت‬ ‫مراجع شیعه م ی‏تواند در کاهش اختالفات طوایف مختلف‬ ‫ع راق تاثیرگذار باشد‪.‬‬ ‫با توج�ه به ه م م�رز بودن ای�ران و ع�راق و نگاه‬ ‫ضدش�یعی داعش ایا این گروهک تروریس�تی‬ ‫برای جمهوری اسالمی ایران هم خطری دارد؟‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران همواره از تشدید اختالفات‬ ‫و ناامن ی‪‎‬ها در ع راق نگران است؛ به دلیل وجود مرز مشترک‬ ‫طوالنی میان دو کش��ور به ط��ور طبیعی هر رخ��دادی در‬ ‫ع راق تاثیر خود را بر جامعه ای رانی باقی خواهد گذاش��ت‪ .‬به‬ ‫همین دلیل ای ران تنها کشوری است که در پی ایجاد وفاق و‬ ‫همگرایی میان طی ف‪‎‬های سنی‪ ،‬شیعه و کرد است و همواره‬ ‫در راس��تای کاهش اختالف میان طوایف ع راق تالش کرده‬ ‫است‪ .‬از دیگر س��و این تحرکات کامال جدی است و نزدیک‬ ‫شدن داعش به مرزهای ای ران م ی‏تواند یک تهدید بالقوه ب رای‬ ‫امنیت ملی ای ران تلقی شود و به همین دلیل ای ران با نگرانی‬ ‫حوادث ع راق را دنبال م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫دولت و احزاب سیاسی عراق در این برهه چگونه‬ ‫م ی‏توانند به ایجاد ثبات کمک کنند؟‬ ‫در چنین شرایطی که متاس��فانه همه گروه‏های‬ ‫سیاسی ع راق اعم از سنی و شیعه در ب رابر یکدیگر صف ارایی‬ ‫کرده‏اند‪ ،‬زمینه‏های الزم ب رای توطئه و نفوذ کشورهای منطقه‬ ‫علیه ع راق و جوالن دادن عوامل ع ربستان سعودی و قطر در‬ ‫این کشور فراهم شده است که الزم است دستکم گروه‏های‬ ‫شیعی با یکدیگر متحد باشند و اجازه ندهند سرنوشت ع راق‬ ‫به سمتی برود که از دل ان ناکارامدی شیعیان در اداره کشور‬ ‫و حفظ امنیت استنتاج ش��ود‪ .‬بناب راین باتوجه به اینکه هنوز‬ ‫پارلمان جدید ع راق شکل نگرفته اوال باید سریعا این پارلمان‬ ‫شکل بگیرد و یک نخس ت وزیر مورد تایید همه طی ف‏ها به‬ ‫مجلس معرفی شود‪ .‬در عین حال یک دولت فراطایفه‪‎‬ای و‬ ‫ب ر اساس شایستگی افراد تشکیل شود و یک گفتمان جدی‬ ‫میان رهب ران سیاسی ع راق ب رای کاهش اختالفات اغاز شود‪.‬‬ ‫اینده ع راق بستگی مستقیم به همگرایی طی ف‪‎‬های سیاسی‬ ‫دارد؛ بناب راین احزاب سیاسی باید اختالفات خود را به ویژه در‬ ‫این ش��رایط زمانی برطرف کنند و به س��مت دولت سازی و‬ ‫تشکیل یک نظام دموکراتیک گام بردارند‪.‬‬ ‫ای�ا بهب�ود رواب�ط ای�ران و عربس�تان ب ه عنوان‬ ‫قطب‏های اصل�ی ش�یعه و س�نی در منطقه در‬ ‫بهبود اوضاع تاثیری خواهد داشت؟‬ ‫عربستان س��عودی همواره در پ��ی کاهش نفوذ‬ ‫شیعیان و ای ران بوده است بناب راین طبیعی است اگر اختالفات‬ ‫دو کشور حل شود این کش��ور کمک‏هایش را به گروه‪‎‬های‬ ‫ضد شیعه و ضد ای رانی کاهش م ی‏دهد؛ در نهایت این امر به‬ ‫فروپاشی این گروه‏های تروریس��تی در سوریه و ع راق منجر‬ ‫خواهد شد و منطقه به س��مت ارامش و ثبات پیش خواهد‬ ‫رفت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫در ابتدای سال ‪ 2014‬دولت سوریه با کمک حزب اهلل‬ ‫در سرکوب این گروهک تروریستی نقش فعالی را ایفا کرد و‬ ‫به همین دلیل داعش پایگاهش را به االنبار و فلوجه در غرب‬ ‫ع راق منتقل کرد‪ .‬این گروه ارتباط نزدیکی با ش��یوخ عشایر‬ ‫االنبار‪ ،‬موص��ل و صالح الدین برقرار ک��رد‪ .‬همچنین رابطه‬ ‫اصلی داعش با عوامل و عناصر رژیم سابق بعث ع راق‪ ،‬طارق‬ ‫الهاشمی‪ ،‬معاون فراری رئی س جمهور ع راق است که اکنون در‬ ‫ع ربستان به س��ر م ی‪‎‬برد‪ .‬بناب راین با برگزاری موفق انتخابات‬ ‫ع راق و پیروزی دولت ائت�لاف قانون به رهبری نوری مالکی‪،‬‬ ‫توطئه جدیدی علیه اکثریت ملت اغاز ش��د‪ .‬داعش با کمک‬ ‫ع ربستان و قطر و هماهنگی با افس ران بلندپایه ارتش ع راق به‬ ‫مراکز اصلی استان‪‎‬های موصل‪ ،‬صالح الدین و نینوا حمله خود را‬ ‫اغاز کرد و از انجایی که این گروهک تروریستی قبال با مقامات‬ ‫محلی موصل‪ ،‬هماهنگ کرده بود بناب راین شهر موصل بدون‬ ‫هی چ گونه مقاومتی تسلیم داعش ش��د‪ .‬این تحرکات نشان‬ ‫م ی‪‎‬دهد که یک توطئه سازمان یافته ب رای شبی ه سازی حوادث‬ ‫مصر در دوران محمد مرس��ی و حاکمیت اخوان المسلمین‪،‬‬ ‫ب رای سرنگونی دولت نوری مالکی تهیه شده است‪ .‬به موجب‬ ‫این طرح قرار بود پس از اشغال استان‪‎‬های سن ی نشین ع راق‪،‬‬ ‫ساکنان این مناطق را با هدف ایجاد فشار بر دولت مالکی به‬ ‫س��مت بغداد کوچ دهند و در پی ان ارتش ع��راق علیه نوری‬ ‫مالکی کودتا کند تا یک ژنرال مش��ابه عبدالفتاح السیسی از‬ ‫دل نیروهای مسلح ع راق ب رای نجات کشور خارج شود‪ .‬اما با‬ ‫هوشمندی مراجع تقلید نجف و فتوای اخیر ایت اهلل سیستانی‬ ‫ب رای مقابله با گروهک داعش این توطئه خنثی شد‪ .‬همچنین‬ ‫به دنبال فتوای اخیر مراجع ع راق خصوصا ایت اهلل سیستانی و‬ ‫استقبالی که شیعیان و سن ی های ع راق از این فتوا نشان دادند‬ ‫نزدیک به یک ونیم میلیون نفر از مردم ع راق در مراکز اموزش‬ ‫نظامی ثب ت نام کردند که ب رای حفاظت از اماکن مقدسه و مقابله‬ ‫با داعش در حال اموزش هستند‪.‬‬ ‫حس�ن هان�ی زاده‪ ،‬کارش�ناس مس�ائل‬ ‫خاورمیان�ه در گفت وگو با مثلث از نش�انه‏های‬ ‫کودتا و یک توطئه سازمان یافته در عراق توسط‬ ‫داعش م ی‏گوید‪ .‬او معتقد است که نوع پیشروی‬ ‫داعش در شهرهای سن ی نشین به ویژه موصل و‬ ‫همکاری برخی شیوخ سنی و عوامل رژیم بعث‬ ‫س�ابق با انها بیانگر ان اس�ت که ی�ک توطئه‬ ‫س�ازمان یافته برای شبی ه‏س�ازی حوادث مصر‬ ‫در دوران محمد مرس�ی‪ ،‬برای سرنگونی دولت‬ ‫نوری مالکی تهیه شده است ‪ .‬هان ی زاده با تاکید‬ ‫بر تشکیل هرچه س�ریعتر پارلمان جدید عراق‬ ‫م ی‏گوید‪«:‬برای ایجاد ثبات در ع�راق باید یک‬ ‫نخس ت وزیر مورد تایید همه طی ف‏ها به مجلس‬ ‫معرفی و ی�ک دول�ت فراطایفه‪‎‬ای و ب ر اس�اس‬ ‫شایستگی افراد تشکیل ش�ود‪ ».‬او همچنین‬ ‫یک گفتمان جدی میان رهبران سیاسی عراق‬ ‫برای کاهش اختالفات را ضروری م ی‏خواند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫کودتا درعراق خنثی شد‬ ‫بین الملل‬ ‫‪55‬‬ ‫گو‬ ‫تو‬ ‫ف ‬ ‫بین الملل‬ ‫گ‬ ‫سرکوب داعش به نفع امریکاست‬ ‫علی اکبر اسدی‪ ،‬کارشناس خاورمیانه در گفت وگو با مثلث‬ ‫به لحاظ ایدئولوژیکی خاس�تگاه گروهک داعش‬ ‫یا همان دولت اسالمی عراق و شام از کجا نشات‬ ‫م ی‪‎‬گیرد؟‬ ‫داع��ش به عنوان یک گ��روه منش��عب از القاعده‬ ‫محسوب م ی‏شود و به لحاظ فکری و ایدئولوژیک نیز همان‬ ‫رویکرد فکری القاعده را دارد‪ .‬اینها گروه‏هایی هس��تند که در‬ ‫تقسیم بندی به عنوان سلف ی‪‎‬های جهادی به شمار م ی‏ایند‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر یک سری گروه‪‎‬های تکفیری هستند که روش‪‎‬های‬ ‫جهادی و استش��هادی را ب رای مبارزه و ایجاد تحول انتخاب‬ ‫م ی‏کنند و هدف‏ش��ان نیز ایجاد خالفت یا امارت اس�لامی‬ ‫اس��ت‪ .‬البته داعش به طور مشخص گفته که هدفش ایجاد‬ ‫امارت اس�لامی در ع راق و س��وریه اس��ت‪ .‬داعش به لحاظ‬ ‫اینکه یک گروه تکفیری است باقی گروه‪‎‬های مسلمانان را‬ ‫تکفیر م ی‪‎‬کند و کافر و مرتد م ی‪‎‬داند‪ ،‬به خصوص ش��یعیان‬ ‫را‪ .‬دولت اسالمی ع راق و شام نسبت به القاعده گرایشات ضد‬ ‫ش��یعی رادیکال‪‎‬تری دارد و از جمله به ایمن الظواهری انتقاد‬ ‫وارد م ی‏کند که چرا با مسامحه و عدم قاطعیت با شیعیان و‬ ‫به خصوص ای ران برخورد م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫کم ی هم راجع به رهبران این جریان بگویید‪.‬‬ ‫بعد از سال ‪ 2003‬و حمله امریکا به ع راق گروه‏های‬ ‫مسلح زیادی در این کشور ش��کل گرفت که یکی از انها نیز‬ ‫داعش بود‪ .‬این جریان ابتدا تحت رهبری ابومصعب زرقاوی‬ ‫بودند؛ زرقاوی با القاعده بیعت کرد و اینها شاخه ع راقی القاعده‬ ‫محسوب شدند‪ .‬بعد از س��ال ‪ 2006‬که زرقاوی کشته شد‪ ،‬تا‬ ‫سال ‪ 2010‬ابوحمزه مهاجر و ابوعمر بغدادی به عنوان رهب ران‬ ‫گروه فعالیت م ی‪‎‬کردند‪ .‬در ان زمان هنوز تحت عنوان دولت‬ ‫اسالمی ع راق فعالیت م ی‪‎‬کردند اما در سال ‪ 2010‬امریکا این‬ ‫دو رهبرش��ان را هدف قرار داد و کش��ت و از ان زمان ابوبکر‬ ‫بغدادی به عنوان رهبر دولت اس�لامی ع راق انتخاب شد‪ .‬او‬ ‫اکنون نیز رهبر داعش است‪.‬‬ ‫چطور ش دکه داعش سر از سوریه دراورد؟‬ ‫بعد از ‪ 2011‬که ناارام ی‪‎‬های سوریه اغاز شد و بحران‬ ‫ت‪‎‬شان را از ع راق‬ ‫در این کشور شکل گرفت‪ ،‬اینها عرصه فعالی ‏‬ ‫به سوریه گسترش دادند؛ در سوریه گروهی شکل گرفت تحت‬ ‫عنوان جبهه النصره که امتداد دولت اسالمی ع راق در سوریه‬ ‫محسوب م ی شود که رهبر ان نیز جوالنی بود‪.‬‬ ‫این جریان در سوریه نیز توانستند قدرت خود را افزایش‬ ‫دهند و بر یک سری مناطق سیطره پی دا کنند تا اینکه در سال‬ ‫‪ 2013‬بغدادی اعالم کرد که دولت اسالمی ع راق و جبهه النصره‬ ‫در هم ادغام م ی‏شوند و دولت اسالمی ع راق و شام یا داعش را‬ ‫تشکیل م ی‪‎‬دهند‪ .‬جوالنی به رغم روابطی که با دولت اسالمی‬ ‫دارد اما اعالم کرد که شکل گیری داعش را نم ی‏پذیرد‪ .‬منتها‬ ‫در این زمان ایمن الظواهری نی ز گفت که دولت اسالمی ع راق‬ ‫فقط در ع راق فعالیت کند جبهه النصره نیز در سوریه‪ .‬بناب راین‬ ‫او نیز به نوعی بحث شکل گیری داعش را رد کرد‪.‬‬ ‫اما بغدادی اصرار داش��ت که در هر دو کش��ور فعالیت‬ ‫خواهند داش��ت‪ .‬از ان زم��ان اختالفات بغ��دادی و ظواهری‬ ‫گس��ترش یافت و درگیری‪‎‬های بین جبهه النصره و داعش‬ ‫در س��وریه نیز افزایش یافت‪ .‬بعد از ای��ن مقطع داعش هم‬ ‫در س��وریه و هم در ع راق به ش��دت فعال بود و در سال ‪2014‬‬ ‫توانست مناطقی از االنبار را تسخیر کند و سپس به موصل و‬ ‫تکریت نیز گسترش یافت‪.‬‬ ‫زمینه‏های داخلی گس�ترش فعالی�ت داعش در‬ ‫ی‪‎‬دانید؟‬ ‫عراق را چه م ‏‬ ‫برخی اختالفات سیاس��ی که میان دولت ع راق و‬ ‫گروه‪‎‬های سنی وجود دارد به نوعی باعث بسترسازی حضور‬ ‫و فعالیت داعش در ع راق شده است‪ .‬همچنین ضع ف‪‎‬های‬ ‫سیس��تم اطالعاتی ع راق‪ ،‬ناکارامدی ارتش و عدم موفقیت‬ ‫گروه‪‎‬های سیاس��ی در ایجاد یک دولت وفاق ملی از جمله‬ ‫عواملی اس��ت که موجب تقویت فعالی ت‏ه��ای داعش در‬ ‫ع راق شد‪.‬‬ ‫حمایت‪‎‬های عربستان از این گروه تروریستی در‬ ‫سوریه اکنون دیگر تقریبا اش�کار شده است‪ .‬به‬ ‫نظر شما در این مقطع که داعش در عراق دست‬ ‫به اقدامات تروریستی م ی‪‎‬زند‪ ،‬تاچه حد متکی به‬ ‫‪4‬‬ ‫عل ی اکبراسدی‪،‬کارشناسمسائلخاورمیانه‬ ‫در گفت وگ�و با مثلث م ی‏گوی�د برخی اختالفات‬ ‫سیاس�ی که میان دولت عراق و گروه‪‎‬های سنی‬ ‫وجود دارد ب�ه نوعی باعث بسترس�ازی حضور و‬ ‫فعالیت داعش در عراق ش�ده اس�ت‪ .‬او توضیح‬ ‫م ی‏دهد که ضع ف‪‎‬های سیس�تم اطالعاتی ع راق‪،‬‬ ‫ناکارامدیارتشوعدمموفقیتگروه‪‎‬هایسیاسی‬ ‫در ایجاد یک دولت وفاق مل�ی از جمله عواملی‬ ‫اس�ت که موجب تقویت فعالی ت‏ه�ای داعش در‬ ‫ع راق ش�د‪ .‬اس�دی قدرت گرفتن داعش را در پی‬ ‫تنش‪‎‬ها و اختالفات سیاسی در منطقه م ی داند‪.‬‬ ‫حمایت‏های عربستان است؟‬ ‫عربستان به خصوص از ابتدای دوره پس از صدام‬ ‫با روند سیاس��ی ع راق مخالف بود و همواره به سیاست‪‎‬های‬ ‫امریکا اعتراض داش��ت‪ .‬س��عودی‪‎‬ها عن��وان م ی‪‎‬کردند که‬ ‫امریکای ی‪‎‬ها ع راق را به ای ران تحویل داده‪‎‬اند‪ .‬بناب راین حاضر‬ ‫به ایجاد روابط سیاسی و دای ر کردن سفارت در بغداد نشدند و‬ ‫همچنین روند سیاسی دموکراتیک در ع راق را نیز نپذیرفتند‪.‬‬ ‫بعد از ‪ 2011‬که بحران‪‎‬های دیگری مثل بحران بحرین و‬ ‫یمن پیش امد‪ ،‬رقابت‪‎‬ها و اختالفات میان دو کشور گسترش‬ ‫یافت‪ .‬بناب راین ع ربستان از گروه‪‎‬های مسلح مخالف دولت اسد‬ ‫از جمله داعش در قالب‪‎‬های مختلف حمایت کرد‪.‬‬ ‫زمانی که بندربن سلطان‪ ،‬مس��ئول دستگاه اطالعاتی‬ ‫امنیتی عربس��تان بود‪ ،‬این حمایت ها بیشتر بود‪ .‬در عرصه‬ ‫ع راق نیز با کمک‪‎‬هایش��ان به داعش موجب شدند که انها‬ ‫با تقویت نظام ی‪‎‬ش��ان پیش��روی‏هایی داش��ته باشند‪ .‬این‬ ‫پیشروی‪‎‬ها مرهون ائتالف‪‎‬هایی است که داعش با بعث ی‪‎‬ها‬ ‫ایجاد کرد‪ .‬ائتالف داعش ‪ -‬بعث باعث مسلط شدن اینها بر‬ ‫مناطق مهم سنی نشین ع راق شده است‪.‬‬ ‫ایا باتوجه به برخی مسائلی که اخیرا شاهد بودیم‬ ‫امکان بهبود روابط تهران‪-‬ریاض در مقطع فعلی‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫بحث مذاکرات ته ران ‪ -‬ریاض موضوع پیچیده و‬ ‫دشواری است و موانع جدی دارد از جمله بحث ع راق و سوریه‪.‬‬ ‫فعال نیز به رغم برخی نشانه‏هایی مبنی بر تمایل اولیه هیچ‬ ‫اقدام و اراده جدی از س��وی دو طرف ب رای مذاکره وجود ندارد‪.‬‬ ‫چون این دو در بحران‪‎‬های مختلف به خصوص ع راق و سوریه‬ ‫منافع و رویکردهای متعارضی دارند و بعید به نظر م ی‪‎‬رس��د‬ ‫بتوانند مذاکرات موفقی داشته باشند‪.‬‬ ‫چه اینده‪‎‬ای را برای فعالی ت‪‎‬های داعش در عراق‬ ‫پی ش بینی م ی کنید؟‬ ‫داعش��ی‪‎‬ها به لحاظ بنیادین گروه��ی عقیدتی‬ ‫ایدئولوژیک هستند اما هم بسترهای فعالی ت‪‎‬شان سیاسی‬ ‫اس��ت و هم حمایت‏هایی ک��ه از انها ص��ورت م ی‪‎‬گیرد با‬ ‫انگیزه‪‎‬های سیاسی است‪ .‬در صورتی که بسترهای سیاسی و‬ ‫حمایت‪‎‬های با انگیزه‪‎‬های سیاسی از انها کم شود بعید به نظر‬ ‫م ی‪‎‬رسد که بتوانند در ع راق به این صورت فعالیت داشته باشند‪.‬‬ ‫قدرت گرفتن اینها به خاطر تنش‪‎‬ها و اختالفات سیاسی در‬ ‫منطقه است‪.‬‬ ‫اخیرا و ب ه دنبال شدت گرفتن فعالی ت‪‎‬های داعش‬ ‫در ع�راق بح�ث گفت وگوهای مس�تقیم ایران و‬ ‫امریکا برای حل این مس�اله پیش امده است‪ .‬ایا‬ ‫دو کشور م ی‪‎‬توانند یک بار دیگر بر سر عراق به‬ ‫گفت وگو بنشینند؟‬ ‫داعش یک تهدید مش��ترک هم ب رای ای ران و هم‬ ‫ب رای امریکا محسوب م ی شود و سرکوب و تضعیف این گروه‬ ‫و ایجاد امنیت در ع راق نیز به عنوان منافع مشترک دو کشور‬ ‫به شمار م ی‪‎‬اید‪ .‬باتوجه به این مس��اله‪ ،‬ای ران و امریکا اعالم‬ ‫کرده‪‎‬اند که اماده اند از ع راق در مقابل تروریسم حمایت کنند‪.‬‬ ‫بناب راین ته ران ‪ -‬واش��نگتن حمایت‪‎‬ه��ای خود را در‬ ‫ابعاد مختلف از دولت ع راق ارائ��ه خواهند داد و زمینه‪‎‬های‬ ‫همکاری ش��ان نیز ب رای س��رکوب گروه‪‎‬های تروریس��تی‬ ‫وجود دارد‪ .‬اما همکاری دو کش��ور به چند مولفه بس��تگی‬ ‫دارد؛ نخس��ت به روند تحوالت ع راق‪ .‬هر چ��ه این روند به‬ ‫سمتی برود که گروه‪‎‬های تروریس��تی نقش بیشتری پیدا‬ ‫کنند و وضعیت حاکمیتی ش��ان در ع راق با ثبات بیشتری‬ ‫روبه رو ش��ود‪ ،‬امکان همکاری ای ران و امریکا ب رای مقابله با‬ ‫انها بیشتر م ی‪‎‬ش��ود‪ .‬مولفه دوم فضای کلی روابط ای ران و‬ ‫امریکاست‪ .‬به بیان دیگر دو کش��ور هرچه بتوانند فضای‬ ‫بهتری را ایجاد کنند و همچنین اگر مذاکرات هس��ته‏ای را‬ ‫به سرانجام برسانند‪ ،‬م ی‏توانند در رابطه با ع راق نیز راحت‏تر‬ ‫به مذاکره بنش��ینند‪.‬‬ ‫امریکای نگران‬ ‫بینروزها ذهن‬ ‫امریکای ی ها به ع راق امروز چگونه نگاه م ی کنند؛ این مهمترین پرسش�ی اس�ت که ای�ن‬ ‫الملل‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫سیاستمداران ع راق و همچنین کشورهای منطقه را درگیر کرده است‪ .‬به نظر م ی رسد اوباما برخالف بوش‬ ‫رویکرد محافظه کارانه ای نسبت به مداخله نظامی در بغداد دارد‪ ،‬به همین دلیل در فردای مانور قدرت گروه‬ ‫داعش مقامات امریکایی ترجیح دادند سیاست خود را در مورد عدم مداخله نظامی اعالم کنند و به ص راحت‬ ‫بگویندکهامنیتع راقداردتوسطخودع راق ی هاتامینم ی شودونههیچنیرویخارجیدیگر‪،‬امابااینحال‬ ‫دولتاوبامانگ راناستکه ازخالءامنیتیموجوددرسرزمینع راقگروه هایرقیباستفادهکنندوموقعیت‬ ‫است راتژیک واشنگتن در خاورمیانه را به خطر اندازند ‪ .‬شاید به همین دلیل است که نه دل نگ ران داعش که‬ ‫دلواپسقدرتام ریکادرقلبمنطقهخاورمیانهع ربیاست‪.‬‬ ‫عراق اوباما‬ ‫ماکس بووت ‪ -‬مریم رضایی‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫کنترل موصل‪ ،‬دومین ش��هر بزرگ عراق‪ ،‬به دلیل‬ ‫ترکیب تحریک ب رانگیز اع راب و کردها همواره ب رای دولت‬ ‫مرکزی مشکل بوده است‪ .‬اولین باری که از موصل بازدید‬ ‫کردم‪ ،‬اوت ‪ 2003‬بود و ارامش��ی نسبی توسط لشکر ‪101‬‬ ‫هوابرد امریکا در این شهر ایجاد شده بود‪ .‬دیوید پترائوس‪،‬‬ ‫فرمانده لشکر‪ ،‬به ابتکار خود مرز سوریه را ب رای امور تجاری‬ ‫باز کرده بود‪ ،‬قراردادهایی با س��وریه و ترکیه ب رای تامین‬ ‫برق منعقد کرده بود‪ ،‬س��رویس تلفن را احی��ا کرده بود و‬ ‫برای انتخاب رهب ران محلی انتخاب��ات برگزار کرده بود‪.‬‬ ‫در کنار اینها پترائوس قتل پس��ران صدام حس��ین را نیز‬ ‫مدیریت کرد‪.‬‬ ‫این شرایط جنگ طلبان را دچار دردسر کرده بود‪ ،‬اما‬ ‫بعد از خروج لشکر ‪ 101‬در سال ‪ 2004‬و جایگزین شدن ان‬ ‫با یک واحد کوچک تر که افس ران ان چندان با خواسته های‬ ‫مردم و امور عام المنفعه هماهنگ نبودند‪ ،‬این جنگ طلبان‬ ‫با همه توان خود برگش��تند‪ .‬موصل ب��ه قطب طرفداران‬ ‫صدام و جنگ طلبان اس�لامگرا تبدیل شد‪ .‬بار دومی که‬ ‫در فوریه ‪ 2008‬در موصل همراه کاروان ارتش امریکا بودم‪،‬‬ ‫به کمینگاه پیچیده ای برخورد کردیم‪ .‬در این حمله‪ ،‬یک‬ ‫ماشی ن هاموی درست جلو ما به بمبی برخورد کرد که در‬ ‫حفره بزرگی مخفی شده بود و شورش��یان از سمت چپ‬ ‫نیروها را به مسلس��ل بس��تند‪ .‬خوش��بختانه در واحد ما‬ ‫هیچ کس اسیب ندید‪ ،‬اما دست یکی از ناظ ران با پرتاب‬ ‫قطع ه ای از موتور هاموی قطع شد‪.‬‬ ‫موصل اخرین ش��هر بزرگی بود که ارام ش��د و این‬ ‫امنیت حداقل تا سال ‪ 2010‬طول کش��ید‪ .‬اما اکنون این‬ ‫دستاورد از بین رفته اس��ت‪ .‬سیاه پوشان «دولت اسالمی‬ ‫ع راق و شام» یا ‪ ،ISIS‬معروف به داعش‪ ،‬که همان القاعده‬ ‫در ع راق هستند و نام خود را تغییر داده اند‪ ،‬کنترل موصل‬ ‫را به دست گرفتند‪.‬‬ ‫س��ربازان دلس��رد ع راقی‪ ،‬به جای اینک��ه بمانند و‬ ‫بجنگند‪ ،‬فرار کردند‪ .‬بسیاری از انها به قدری مشتاق فرار‬ ‫بودند که اونیفورم های خود را دراورده و دور انداخته بودند‪.‬‬ ‫اعضای ‪ ISIS‬توانستند بیش از دوهزار نفر از نیروهای خود‬ ‫را از زندان ها ازاد کنند و پول ‪ ،‬مهمات و تسلیحات فراوانی‬ ‫به دست اوردند‪ .‬بس��یاری از این تس��لیحات را امریکا به‬ ‫نیروهای ع راقی داده بود‪.‬‬ ‫فعال این اخرین و خطرناک ترین پیشرفت این گروه‬ ‫تندرو بوده است‪ .‬در ماه ژانویه‪ ISIS ،‬توانست شهر فلوجه را‬ ‫به دست بگیرد؛ اتفاقی که مانند موصل ب رای امریکای ی ها‬ ‫بسیار دردناک بود‪ ،‬چون ب رای بیرون اوردن این دو شهر از‬ ‫دس��ت جنگ طلبان تالش زیادی کرده بود‪ .‬جنگ طلبان‬ ‫‪ ISIS‬بعد از پیروزی در موصل‪ ،‬به س��مت جنوب سرازیر‬ ‫ش��ده اند تا حداقل موقتا ش��هرهای تکریت‪ ،‬زادگاه صدام‬ ‫و بیجی‪ ،‬جای��گاه بزرگ ترین پاالیش��گاه نف��ت عراق و‬ ‫تامی ن کننده برق بغداد را نیز تسخیر کنند‪ .‬اهداف بعدی‬ ‫انها مطمئنا بعقوبه و بغداد است‪.‬‬ ‫در پایتخت تاکنون خسارات زیادی ایجاد کرده اند و‬ ‫چندین بار خودرو منفجر کرده اند‪ .‬موسسه شمارش اجساد‬ ‫ع راق (‪ )IBC‬اعالم کرده که سال گذشته ‪ 9500‬نفر در این‬ ‫کشور کشته شده اند که باالترین می زان از سال ‪ 2008‬بوده‬ ‫است‪ .‬واقعیت طلب م ی کند که سازمان های شبه نظامی‬ ‫ش��یعه مانند الصیب اهل الحق و کتائ��ب حزب اهلل ب رای‬ ‫مقابله با انها خودش��ان وارد صحنه ش��وند‪.‬‬ ‫این مشکل فقط مختص عراق نیست‪ .‬گروه ‪ISIS‬‬ ‫همان طور که از اسمش برم ی اید‪ ،‬به مرزهای سوریه هم‬ ‫گس��ترش یافته و در انجا در میان جنگ داخلی اخیر این‬ ‫کشور‪ ،‬قدرت زیادی از خود به نمایش گذاشته است‪ .‬گروه‬ ‫‪ ISIS‬در مس��یر خود به سوی ش��کل دادن یک خالفت‬ ‫بنیادگرا که از منطقه الپو در ش��مال سوریه‪ ،‬تا موصل در‬ ‫ش��مال ع راق را در برم ی گیرد‪ ،‬خوب پیش رفته است‪ .‬به‬ ‫نظر م ی رسد مرزهای خاورمیانه بعد از جنگ جهانی اول‬ ‫در حال فروپاشی باشد‪.‬‬ ‫سوریه به دو قسمت تبدیل م ی شود که یک قسمت‬ ‫توسط اسالمگرایان سنی و قسمت دیگر توسط شیعیان‬ ‫علوی اداره م ی شود‪ .‬عراق سه قسمت م ی شود که یکی‬ ‫تحت کنترل کردها و مرفه و باثبات خواهد بود‪ ،‬قس��مت‬ ‫دیگر را ‪ ISIS‬سنی به دست خواهد گرفت و بخش شیعه‬ ‫ان تحت س��لطه گروهی خواهد بود ک��ه از طرف ایران‬ ‫حمایت م ی شود‪ .‬تنها چیزی که بع دا مشخص م ی شود این‬ ‫است که کنترل پایتخت به دست کدام یک از گروه های‬ ‫شیعه یا س��نی تندرو م ی افتد‪ .‬تنها م ی توان گفت جنگ‬ ‫جدید در بغداد که به تدریج شروع شده‪ ،‬احتماال مرگبارتر از‬ ‫درگیری های بین سال ‪ 2003‬تا ‪ 2008‬خواهد بود‪.‬‬ ‫اغ راق کردن در مورد اینکه ابع��اد این فاجعه نه تنها‬ ‫ب رای س��وریه‪ ،‬ع راق و همس��ایگان انها‪ ،‬بلکه ب رای خود‬ ‫امریکا چقدر است‪ ،‬کار سختی است‪ .‬افزایش قیمت نفت‬ ‫که م ی تواند مانع رونق اقتصادی ضعیف باشد‪ ،‬تنها شروع‬ ‫این ماجراس��ت‪ .‬مقامات ارش��د اطالعاتی اخیرا تصدیق‬ ‫کرده اند که م ی ترسند س��وریه به زودی به پایگاهی ب رای‬ ‫حمله علیه امریکا تبدیل ش��ود‪ .‬نگران ی های اینچنینی‬ ‫اکنون در مورد ع راق باید ش��کل بگیرد‪ .‬مطمئنا‪ ،‬س��ابقه‬ ‫نظامیان اس�لامگرا نش��ان م ی دهد هر زمان انها کنترل‬ ‫قس��متی از یک منطق��ه را به دس��ت م ی گیرن��د – چه‬ ‫بین الملل‬ ‫امریکا نباید به دولت مالکی‬ ‫کمک نظامی کند‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪58‬‬ ‫افغانستان قبل از س��ال ‪ 2001‬و چه مالی در سال ‪– 2013‬‬ ‫فورا کمپ های اموزشی ب رای جهادگران خارجی تاسیس‬ ‫م ی کنند و برخی از انها بعد از اموزش به کشورهای خود‬ ‫بازم ی گردند تا دس��ت ب��ه اقدامات خش��ونت امیز بزنند‪.‬‬ ‫افزایش ق��درت ‪ ISIS‬در بهترین حال��ت باعث ب ی ثباتی‬ ‫کشورهای همس��ایه مانند اردن و عربستان م ی شود و در‬ ‫بدترین حالت‪ ،‬امریکا و مردم این کشور را تهدید م ی کند‪.‬‬ ‫این فاجعه چگونه درست ش��د و در مورد ان چه باید‬ ‫کرد؟ منتقدان همیشگی جنگ ع راق‪ ،‬تصمیم جورج بوش‬ ‫ب رای حمله به این کشور در سال ‪ 2003‬را مورد سرزنش قرار‬ ‫م ی دهند‪ .‬اما هیچ تضمینی وجود ن��دارد که حتی بدون‬ ‫دخالت امریکا‪ ،‬صدام حسین هم نسبت به دیگر حاکمان‬ ‫ظالم عرب ش��انس بیش��تری ب رای بقا در قدرت داشت‪.‬‬ ‫یک جنگ داخلی مثل لیبی و دیگر کشورهای درگیر در‬ ‫انقالب عربی‪ ،‬م ی توانست باعث سقوط صدام شود‪ .‬این‬ ‫یک واقعیت است که س��وءمدیریت بوش بین سال های‬ ‫‪ 2003‬تا ‪ 2007‬ش��رایط را بدتر کرد‪ ،‬به خصوص تصمیمات‬ ‫نابخردانه او ب رای انح�لال ارتش ع راق ب��دون اینکه به‬ ‫تعداد کافی نیروی امریکایی بفرس��تد تا ای��ن خالء را پر‬ ‫کنند یا خال ی کردن دولت از بعث ی ها‪ .‬این موضوع شرایط‬ ‫ب ی قانون��ی را ایجاد ک��رد ک��ه از درون ان افراط ی گرایان‬ ‫ظهور کردند‪.‬‬ ‫به هر حال‪ ،‬این موج تحول گسترده ای ایجاد کرد و‬ ‫ش��رایط را ب رای ع راقی باثبات و دموکراسی بیشتر فراهم‬ ‫کرد‪ .‬القاع��ده در ع راق در س��ال های ‪ 2007‬و ‪ 2008‬تلفات‬ ‫زیادی داد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬ش��ب ه نظامیان ش��یعه مانند ارتش‬ ‫مهدی مقتدا صدر عقیده خود را ب رای حفاظت شیعیان در‬ ‫ب رابر تروریسم بنیادگرا از دست دادند‪ .‬خشونت ها بیش از‬ ‫‪ 90‬درصد کاهش یافت و سیاس��تمداران ع راق کار خود را‬ ‫اغاز کردند‪ .‬اما این اتش زیر خاکستر از همان دقیقه ای که‬ ‫نیروهای امریکا در پایان س��ال ‪ 2011‬ع راق را ترک کردند‪،‬‬ ‫شعله ور شد‪.‬‬ ‫بسیاری از سن ی های ع راق به واسطه عملکرد نوری‬ ‫مالکی در ه��راس از اینکه دیگر جایی در سیاس��ت این‬ ‫کش��ور ندارند‪ ،‬از ‪ ISIS‬به عنوان مدافعان خود اس��تقبال‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫ارتش ع��راق‪ ،‬به نوبه خ��ود توانایی مقابل��ه موثر با‬ ‫تهدید فزاینده تروریست را نداشت‪ ،‬چون از حمایت نظامی‬ ‫امریکا محروم ش��ده بود و چون مالکی رتب ه های ارش��د‬ ‫ارتشی را به افراد ضعیف حزب که زیر دین او بودند‪ ،‬سپرده‬ ‫بود‪ .‬نخس ت وزیر مالکی ارتش را سیاس ی تر کرد و بناب راین‬ ‫با نادیده گرفتن زنجی��ره عادی فرمانده��ی ب رای صدور‬ ‫فرمان های مشکوک به افس��ران پایین رتبه‪ ،‬از کارامدی‬ ‫ان کاست‪ .‬بسیاری از سربازان ع راقی اکنون این اطمینان‬ ‫را ندارند که ایا ب رای منافع ملی کشورش��ان م ی جنگند یا‬ ‫به نفع برنامه های فرقه ای شیعه‪ .‬به همین دلیل است که‬ ‫بسیاری از انها‪ ،‬به خصوص س��ربازان سنی‪ ،‬ترجیح دادند‬ ‫از جنگی��دن علیه دش��منانی که ب ر اس��اس تعصب خود‬ ‫م ی جنگند‪ ،‬فرار کنند‪.‬‬ ‫نم ی توان به طور قطعی گفت‪ ،‬اما این احتمال وجود‬ ‫داشت که اگر حداقل ‪ 10‬هزار مش��اور نظامی امریکایی‬ ‫هنوز در عراق بودند‪ ،‬این کشور م ی توانست به پیشرفت‬ ‫خود ادامه ده��د‪ .‬نه اینکه ای��ن مش��اوران در درگیری ها‬ ‫مشارکت داشته باشند‪ ،‬بلکه م ی توانستند به دیپلمات ها‬ ‫و ژنرال های امریکایی این ام��کان را بدهند که به مالکی‬ ‫ب رای محدود کردن گرایش های فرقه ای فشار وارد کنند‪.‬‬ ‫همچنین م ی توانس��تند به نیروهای ع راقی ب رای کشف‪،‬‬ ‫س��ازماندهی و پایان دادن بهتر ش��ورش ها کمک کنند‪،‬‬ ‫بدون اینکه اسی ب های جانبی فراوانی به وجود بیاید‪.‬‬ ‫پس چرا نیروهای امریکایی اکنون در ع راق حضور‬ ‫ندارند؟ حامیان اوباما‪ ،‬مالکی و دیگر سیاستمداران ع راقی‬ ‫را به دلیل نپذیرفتن اعطای مصونیت قضایی به نیروهای‬ ‫امریکایی مورد س��رزنش قرار م ی دهن��د‪ .‬انها همچنین‬ ‫جورج ب��وش را ب��ه دلیل مذاک��ره در م��ورد «توافق نامه‬ ‫وضعیت نیروها» در س��ال ‪ 2008‬که در پایان س��ال ‪2011‬‬ ‫منقضی شد‪ ،‬مورد انتقاد قرار م ی دهند‪ ،‬اگرچه انتظار زیادی‬ ‫وجود داش��ت که هم ع راق و هم امری��کا در پایان مهلت‬ ‫این توافقنامه خواهان تمدید ان شوند‪ .‬اما همان طور که‬ ‫مایکل گوردون‪ ،‬خبرنگار روزنام��ه نیویورک تایمز و ژنرال‬ ‫برنارد ترینور‪ ،‬فرمانده بازنشس��ته نیروی دریایی امریکا در‬ ‫کتاب تاثیرگذار خود ب��ا عنوان «پایان ب��ازی» گفته اند‪،‬‬ ‫واقعیت این است که اوباما ب رای تمدید توافقنامه وضعیت‬ ‫نیروها تالش چندان��ی نکرد‪ .‬او صبر کرد ت��ا مذاکرات را‬ ‫تا اواسط س��ال ‪ 2011‬ش��روع کند‪ ،‬در حالی که دور پایانی‬ ‫مذاکرات در سال ‪ 2008‬حدود یک سال طول کشیده بود‪.‬‬ ‫او گفته بود حتی اگر این توافق حاصل م ی شد‪ ،‬امریکا تنها‬ ‫تعداد اندک کمتر از پنج هزار س��رباز را م ی فرستاد که به‬ ‫دردسری که داشت نم ی ارزید‪ .‬اوباما تاکید کرده بود پارلمان‬ ‫ع راق قصد داشته این توافق را تصویب کند‪ ،‬اگرچه رهب ران‬ ‫این کشور به همتایان امریکایی خود گفته بودند که این‬ ‫موضوع بعید و غیرضروری اس��ت‪ .‬او همچنین مخالفت‬ ‫کرد که به طور مس��تقیم درگیر مذاکرات شود و وقتی با‬ ‫اولین مانع مهم در روند ان مواجه شد‪ ،‬مذاکرات را متوقف‬ ‫کرد‪ .‬دل اوباما با این توافق نبود‪ .‬دلیل عمده پیروزی او در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری مخالفتش با جنگ ع راق بود و‬ ‫هیچ دلیل موجهی ب رای ادامه حضور نیروهای امریکایی‬ ‫در این کشور نم ی دید‪.‬‬ ‫اوباما س��خت تالش کرد خروج نیروهای امریکایی‬ ‫از ع راق را ی��ک پیروزی بزرگ جلوه دهد‪ .‬در ‪ 14‬دس��امبر‬ ‫‪ 2011‬او در س��خنران ی اش گفت‪« :‬هر کاری که نیروهای‬ ‫امریکایی در ع راق انجام داده اند – هر جنگی و کشتاری‪،‬‬ ‫هر خونریزی و ساخت و س��ازی‪ ،‬و هر اموزش و مشارکتی‬ ‫– همگی منجر به این لحظه پیروزی شده است‪ .‬اکنون‬ ‫ع راق یک کشور کامل نیست و چالش های زیادی پیش‬ ‫رو دارد‪ .‬اما ما یک ع راق مقتدر‪ ،‬باثبات و مستقل با دولتی‬ ‫که توسط مردم انتخاب شده‪ ،‬به جای گذاشته ایم‪».‬‬ ‫ایا ع راق واقعا مقتدر‪ ،‬باثبات و مس��تقل اس��ت؟ نه‬ ‫کامال‪ .‬این کش��ور امروز به شدت گسس��ته‪ ،‬پرخشونت‪،‬‬ ‫ناکارامد و پرهرج و مرج شده اس��ت‪ .‬ع راق دولتی منتخب‬ ‫دارد‪ ،‬اما تقریبا نیمی از جمعیت کشور – یعنی سن ی ها و‬ ‫کردها – او را نماینده خود نم ی دانند‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم گذش��ته را مرور کنیم‪ ،‬خروج نیروهای‬ ‫امریکایی از ع راق تا حد زیادی مش��ابه خ��روج نیروهای‬ ‫نسل گذشته انها از ویتنام است‪ .‬هنری کیسینجر با القای‬ ‫اینکه واشنگتن از پیروزی ویتنام جنوبی بر ویتنام شمالی‬ ‫رضایت دارد به شرطی که این اتفاق بالفاصله بعد از خروج‬ ‫نیروهای امریکایی از این کشور رخ ندهد‪ ،‬به رهب ران چین‬ ‫گفته بود‪« :‬ما به یک وقفه خوب نی��از داریم‪ ».‬این وقفه‬ ‫خوب‪ ،‬همان چیزی است که اوباما در ع راق به دست اورد‪.‬‬ ‫این کشور تا حدی ارام ماند که اوباما بتواند در سال ‪2012‬‬ ‫به عنوان رئی س جمهوری که توانست به جنگ پایان دهد‪،‬‬ ‫ب رای دور دوم در انتخابات پیروز شود‪ .‬اما در واقعیت‪ ،‬او به‬ ‫اگر اوبام�ا اکنون اقدام نکند‪ ،‬شکس�ت‬ ‫س�وریه و ع�راق مث�ل اب�ر س�یاهی ب�ر‬ ‫ریاست جمهوری او سایه خواهد افکند‪،‬‬ ‫درس�ت همان ط�ور ک�ه شکس�ت های‬ ‫اولی�ه در جن�گ ع�راق چنی�ن اث�ری بر‬ ‫ریاست جمهوری بوش داشت‬ ‫شروع دوباره جنگ کمک کرده است‪ .‬حال که زمان زیادی‬ ‫گذشته‪ ،‬ایا م ی توان کاری ب رای نجات از این شرایط انجام‬ ‫داد؟ ارسال تسلیحات بیش��تر ب رای کمک به ارتش ع راق‬ ‫نتیجه مورد نظر را نخواهد داش��ت‪ .‬بعد از سقوط فلوجه‪،‬‬ ‫امریکا به سرعت موشک های «هل فایر» و هواپیماهای‬ ‫بدون خلبان «اسکن ایگل» به ع راق فرستاد‪ .‬همچنین به‬ ‫زودی جنگنده های اف ‪ 16‬و هل ی کوپترهای جنگی اپاچی‬ ‫را ارسال خواهد کرد‪.‬‬ ‫اکنون حتی گفته م ی شود مالکی خواستار حمالت‬ ‫هوایی امریکا شده است‪ .‬اما تا زمانی که مالکی همچنان‬ ‫اقلیت ها را طرد م ی کند‪ ،‬هیچ ی��ک از این اقدامات موثر‬ ‫نخواهد بود‪ .‬در حقیقت‪ ،‬استفاده از سالح های سنگی ن تر‬ ‫فقط ش��رایط را بدتر م ی کند‪ ،‬چون نیروهای مالکی تعداد‬ ‫بیشتری از انها را م ی کشند‪.‬‬ ‫دولت اوباما برای قطع این چرخه خشونت مخرب‪،‬‬ ‫باید کاری کند که پیش از این هیچ گاه انجام نداده است؛‬ ‫یعنی از خ��ود رئی س جمهور گرفته ت��ا پایی ن تر‪ ،‬کامال در‬ ‫ع راق دخالت کند‪ .‬امریکا باید بداند که ع راق تمایل دارد در‬ ‫ازای اصالحات سیاس��ی ط راحی شده ب رای نزدیک کردن‬ ‫شیعه و سنی در این کشور و بناب راین حذف پایگاه حمایت‬ ‫مردمی ‪ ISIS‬بازگشت مش��اوران نظامی امریکا‪ ،‬پرسنل‬ ‫اطالعاتی و نیروهای عملیاتی ویژه در کنار افزایش کمک‬ ‫نظامی را بپذیرد یا نه‪.‬‬ ‫اگر اوبام��ا تصمیم بگیرد این اق��دام را اجرایی کند‪،‬‬ ‫یک نقطه اتکا وجود دارد که م ی تواند به کار گیرد‪ .‬در روز‬ ‫‪ 30‬اوریل‪ ،‬ع راق انتخابات پارلمانی برگزار کرد که فهرست‬ ‫نامزدهای مالک��ی با ن��ام «حاکمیت قانون» توانس��ت‬ ‫‪ 92‬درصد کرس��ی ها را به دس��ت اورد‪ .‬اما این تعداد ب رای‬ ‫تش��کیل دولت که به ‪ 165‬کرس��ی نیاز دارد‪ ،‬کافی نبود‪.‬‬ ‫مالکی ب رای پیروزی در دور سوم‪ ،‬به حمایت دیگر احزاب‪،‬‬ ‫به خصوص کردها و دیگر جبهه های شیعه نیاز دارد‪.‬‬ ‫انتخاب مجدد او قبل از س��قوط موصل یک نتیجه‬ ‫مسلم به نظر م ی رسید‪ ،‬اما فروپاش��ی نیروهای امنیتی‬ ‫ع راق در شمال‪ ،‬سرشکستگی بزرگی است که مالکی در‬ ‫توجیه ان با مشکل مواجه خواهد بود‪ .‬اگر واشنگتن همه‬ ‫وزن خود را در کفه مخالفان مالکی قرار م ی داد‪ ،‬ممکن بود‬ ‫فقط این شانس وجود داشته باشد که نخس ت وزیر جدیدی‬ ‫انتخاب شود که کمتر با برخی جنب ش های شیعه مرتبط‬ ‫است؛ کسی که برطرف کردن اختالفات در ع راق را شروع‬ ‫م ی کرد‪ ،‬نه اینکه مانند مالکی به بدتر شدن انها دامن بزند‪.‬‬ ‫این موض��وع باید با عملیات در س��وریه ب رای عقب‬ ‫نشاندن پیشرفت های اسالمگرایان در این کشور همراه‬ ‫م ی شد که در اصل به معنی تامین سالح و اموزش بیشتر‬ ‫به مخالفان بشار اس��د بود‪ .‬این اقدام نیز م ی توانست به‬ ‫حمالت هوایی امریکا نه تنها علیه نیروهای اس��د‪ ،‬بلکه‬ ‫علیه نیروهای ‪ ISIS‬و دیگر سازمان های اسالمگرا مانند‬ ‫جبهه النصره بپیوندد‪.‬‬ ‫همه اینها یک تصویر با نمای دور است‪ ،‬چون فرض‬ ‫را بر این قرار داده که ‪ )1‬امریکا هن��وز قدرت نفوذی دارد‬ ‫که م ی تواند بعد از چند سال نادیده گرفته شدن دوباره در‬ ‫ع راق موثر باش��د‪ )2 ،‬مخالفان میانه رو در سوریه هم بعد‬ ‫از چند سال نادیده گرفته شدن‪ ،‬م ی توانند فعالیت موثری‬ ‫داشته باشند و ‪ )3‬اوباما تمایل دارد در مورد خاورمیانه قوی‬ ‫و مصمم باشد‪ ،‬نه اینکه این منطقه را رها کند که به نظر‬ ‫م ی رسد واقعا اینطور باشد‪.‬‬ ‫باید گفت تنها شانس متوقف کردن سقوط بیشتر‬ ‫ع راق همین است‪ .‬اگر اوباما اکنون اقدام نکند‪ ،‬شکست‬ ‫سوریه و ع راق مثل ابر سیاهی بر ریاست جمهوری او سایه‬ ‫خواهد افکند‪ ،‬درس��ت همان طور که شکس ت های اولیه‬ ‫در جنگ عراق چنی��ن اثری بر ریاس��ت جمهوری بوش‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫احتمال حمله هوایی به عراق بسیار ضعیف است‬ ‫نویسنده‪ :‬دنیل بنیامین‬ ‫کارشناس ارشد موسسه بروکینگز‬ ‫‪2‬‬ ‫اخبار ع راق مدت هاس��ت بد بوده و این باعث شده که‬ ‫تش��خیص اخبار صرفا ناامیدکننده از فاجعه واقعی سخت‬ ‫باشد‪ .‬اما س��قوط موصل‪ ،‬دومین شهر بزرگ کشور‪ ،‬و افتادن‬ ‫ان به دست نیروهای جهادی‪ ،‬شوکی را ایجاد کرده که بسیار‬ ‫بیش��تر از بدبخت ی های روزمره ع راق اس��ت‪،‬‬ ‫شوکی که به نظر در ع راق پس از صدام نقطه‬ ‫عطفی مهم یا حتی یک نقطه پایان است‪ .‬در‬ ‫میان ستون های چند هزار نفری پناهندگان و‬ ‫نیروهای ارتش ع راق که توسط امریکا اموزش‬ ‫دیده اند‪ ،‬شبح ع راقی وی ران موج م ی زند‪ .‬ع راق‬ ‫کشوری اس��ت که در غرب و جنوب‪ ،‬جمعیت‬ ‫عمدتا شیعی دارد و با تضعیف کشور‪ ،‬نیروهای‬ ‫منطقه کردنشین شمال ع راق به کمک دولت‬ ‫مرکزی امده اند‪ .‬در طوالنی مدت‪ ،‬احتمال دارد‬ ‫که کردها برنده اختالفات ش��یعیان و سن ی ها‬ ‫باش��ند‪ .‬وقتی از بازپ س گیری ش��هر کرکوک‬ ‫(شهری در شمال ع راق که غنی از میدان های‬ ‫نفتی است و از س��ال ‪ 2003‬مورد مناقشه بوده‬ ‫است) از س��وی نیروهای پیشمرگ کرد گفته‬ ‫م ی شود‪ ،‬باید به احتمال تجزیه ع راق در اینده ای‬ ‫نزدیک فکر کرد‪ .‬غرب کشور هم حاال پاره پاره‬ ‫اس��ت‪ .‬در چند منطقه غ ربی ع راق‪ ،‬دولت کنترلی ندارد‪ .‬اغاز‬ ‫این روند از فلوجه بود که تنها به اندازه یک ساعت رانندگی از‬ ‫بغداد فاصله دارد‪ .‬چنین مناطقی تا کیلومترها در دل سرزمین‬ ‫س��وریه پیش رفته اند‪ .‬مرزهایی که حدودا صد س��ال پیش‬ ‫توسط امپ رالیس ت های اروپایی بین کشورها کشیده شده بود‪،‬‬ ‫حاال چندی است که ناپدید شده اند‪ .‬منطقه جدیدی که برخی‬ ‫«سنیستان» م ی خوانند‪ ،‬سیاه چاله ای از افراط گرایی است که‬ ‫در تمام جهات رو به گسترش است‪.‬‬ ‫درس اول سیاست خارجی قرن بیس ت ویکم باید این‬ ‫باشد‪ :‬نگذارید هیچ کشوری شکس��ت بخورد‪ ،‬هیچ منطقه‬ ‫بدون دولتی ظه��ور پیدا کن��د و هیچ بهش��ت امنی ب رای‬ ‫تروریس ت ها ایجاد شود‪ .‬اما گفتن اینها ساده تر از اجرای ی کردن‬ ‫انهاس��ت‪ .‬اجتناب از فاجعه حاضر‪ ،‬نیاز به نخس��ت وزیری‬ ‫به جز نوری المالکی داشت‪ ،‬کسی که تمام فرصت ها ب رای‬ ‫دولتمداری فراگیر و حداکثری را از دس��ت داده و ش��کایات‬ ‫اقلی ت های سنی و کرد را نادیده گرفته است‪ .‬اما حتی با وجود‬ ‫مالکی‪ ،‬ع راق م ی توانس��ت مدت ها لنگ لن��گان به راهش‬ ‫ادامه دهد ولی جنگ داخلی س��وریه بحران ع راق را تسریع‬ ‫کرده است‪ .‬رادیکال سازی از مسلمانان سنی سوریه در اتش‬ ‫درگیری های این کشور‪ ،‬از مهم ترین عوامل ایجادکننده چنین‬ ‫مشکالتی است‪ .‬حمایت کشورهای خلی ج فارس که احتمال‬ ‫سقوط دولت مورد حمایت ای ران در س��وریه را جب ران ترقی‬ ‫شیعیان در ع راق م ی دانستند‪ ،‬باعث به وجود امدن دیوهایی‬ ‫مانند جبهه النصره و دولت اسالمی ع راق و شام شده است‪.‬‬ ‫گروه دوم که موصل را فتح کرده‪ ،‬ان قدر افراطی اس��ت که‬ ‫حتی رهب ران القاعده در پاکس��تان هم با ان مش��کل دارند‪.‬‬ ‫باید به خاطر داش��ت که هر دو گروه در ع راق و ب رای شورش‬ ‫علیه اشغال این کشور ایجاد شده اند‪ .‬طعنه ماجرا این است‬ ‫که تکریت‪ ،‬شهر صدام حسین‪ ،‬به کنترل نیروهای جهادی‬ ‫در امده بود‪ .‬جورج بوش و همراهان او صدام را سرنگون کردند‬ ‫تا اتحاد او با القاعده را که اصال وجود خارجی نداشت از بین‬ ‫ببرند‪ .‬با این حال صدام دقیقا همان حاکم مطلق سکوالری‬ ‫بود که اس��امه بن الدن از ان متنفر بود‪ .‬اکنون‪ ،‬در جایی که‬ ‫زمانی هیچ جنگنده جهادی وجود نداشت‪ ،‬فرزند القاعده همه‬ ‫جا را جارو کرده است‪ .‬اینکه ع راق نجات پی دا خواهد کرد یا نه‪،‬‬ ‫اتوپیایخالفتاسالمی‬ ‫کشورهای عربی باید سیاست خود را نسبت به داعش تغییر دهند‬ ‫لینا خطیب ‪ -‬ازاده کشوردوست‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫موسسه بروکینگز‬ ‫(نف��ت و اب)‪ ،‬کمک های خارج��ی (از جانب ش��اهزادگان‬ ‫کش��ورهای حوزه خلی ج ف��ارس که در برخی م��وارد اهداف‬ ‫شخصی را دنبال کرده و لزوما با منافع این کشورها همسو‬ ‫نبود) و جهادگران خارج��ی را فراهم کن��د‪ .‬داعش به لحاظ‬ ‫ساختاری و نفوذ چنان قدرتی در س��وریه پیدا کرد که شاخه‬ ‫سوریه این گروه به لحاظ مالی توانایی ارسال منابع به شاخه‬ ‫ع راق این گروه را پیدا کرد‪.‬‬ ‫داعش در چارچوب تالش ها ب رای تقویت موقعیت خود‬ ‫در سوریه‪ ،‬به طور سیستماتیک تالش کرد خود را به عنوان‬ ‫یک گروه نظام��ی که در اهدافش ثب��ات دارد‪ ،‬معرفی کند‪.‬‬ ‫ش��عار این گروه (باقی ماندن و گس��ترش یافتن) از یکی از‬ ‫س��خنران ی های البغدادی که طی ان به درخواست «ایمن‬ ‫الظواهری» رهبر گروه القاعده ب رای ترک سوریه پاسخ داده‬ ‫بود‪ ،‬نش��ات گرفته اس��ت‪ .‬این ش��عار از ان زمان به مبنایی‬ ‫ب رای عملی��ات نظامی داعش تبدیل ش��ده و ای��ن گروه از‬ ‫دستاوردهای نظامی خود استفاده م ی کند تا پایبندی خود به‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اش��غال موص��ل‪ ،‬دومین ش��هر بزرگ ع راق توس��ط‬ ‫شب ه نظامیان گروه موسوم به دولت اس�لامی شام و ع راق‬ ‫(داعش) نشانگر اغاز مرحله ای جدید در روند تالش های این‬ ‫گروه ب رای تاسیس یک خالفت اسالمی در خاورمیانه است‪.‬‬ ‫تصرف موصل هم به لحاظ معنوی و هم به لحاظ تاکتیکی‪،‬‬ ‫پیروزی بزرگی ب رای داعش به ش��مار م��ی رود‪ .‬این پیروزی‬ ‫همچنین نش��ان م ی دهد که غرب و کشورهای عربی باید‬ ‫پیش از انکه داعش فعالی ت های خود را به عنوان یک سازمان‬ ‫تروریستی بی ن المللی گسترش دهد‪ ،‬سیاست های خود در‬ ‫قبال سوریه و ع راق را تغییر دهند‪.‬‬ ‫به رغم اینک��ه «ابوبکر البغدادی» رهب��ر گروه داعش‬ ‫ع راقی بوده و ریشه های این گروه تروریستی در ع راق است‬ ‫ولی طی دو س��ال گذشته روی س��وریه متمرکز بوده است‪.‬‬ ‫شرایط در سوریه م ی توانست وضعیت ایده الی ب رای داعش‬ ‫فراهم کرده و زمینه دسترس��ی این گروه ب��ه منابع طبیعی‬ ‫همچنان سوالی مهم است‪ ،‬اما دیگر عواقب فجایع جاری‪،‬‬ ‫باعث تشدید نگران ی ها در بسیاری از پایتخت های غربی و‬ ‫ع ربی خواهد بود‪.‬اولین مساله این است که بدترین نیروهای‬ ‫بد حاضر در منطقه‪ ،‬به ش��دت تقویت خواهند شد‪« .‬دولت‬ ‫اسالمی ع راق و شام» با فتح موصل به موفقی ت هایی واقعی‬ ‫در مورد پول و تسلیحات دست پی دا خواهد کرد‪ .‬فتح موصل با‬ ‫جمعیت تقریبا دو میلیونی که بر کمربند نفتی شمال ع راق‬ ‫قرار گرفته‪ ،‬مساله واقعا مهمی است‪ .‬مسلط شدن بر بانک ها‬ ‫و تخلیه اسلحه خانه ها اس��تراتژی تجدید منابعی است که‬ ‫ب رای القاعده از یمن تا نیجریه به خوبی جواب داده است اما‬ ‫هیچ یک از این نیروها‪ ،‬تا به حال منابعی مانند منابع موصل‬ ‫را به چنگ نیاورده بود‪ .‬ان منابع به داعش کمک م ی کند در‬ ‫ع راق و در جبهه های سوریه پیشروی کند‪ .‬این پیشروی در‬ ‫سوریه به معنای تش��دید جنگ علیه دولت بشار‬ ‫اس��د و متحدان او از حزب اهلل لبنان خواهد بود‪ .‬با‬ ‫تکمیل این چرخه‪ ،‬موفقیت داعش در ب رابر دولت‬ ‫مرکزی بغداد یا دولت دمش��ق بیش��تر خواهد شد‬ ‫و این به معنای جذب بیش��تر نیرو به خصوص از‬ ‫خارج خواهد بود‪ .‬همین جذب نیرو باعث نگرانی‬ ‫دولت های بسیاری بوده که شاهد گسیل جوانان‬ ‫کشورشان به این مناطق بوده اند‪ .‬تعداد این نیروها‬ ‫از تعداد کسانی که پس از سال ‪ 2001‬به افغانستان‬ ‫و ع راق رفتند‪ ،‬پنج ب رابر بیشتر است‪ .‬گفتن اینکه‬ ‫چطور همه این عوامل تهدیدی تروریستی را علیه‬ ‫ایاالت متحده و متحدانش شکل خواهند داد‪ ،‬دشوار‬ ‫اس��ت‪ .‬نباید گرفتار این عقیده شویم که تمام این‬ ‫تغیی رات‪ ،‬پایانی محتوم دارند‪ .‬اگر به گذشته نزدیک‬ ‫نگاه کنیم‪ ،‬به این نتیجه م ی رسیم که جهادگرایان‬ ‫سنیستان یکدیگر را مانند دولت اسالمی ع راق و‬ ‫شام و جبهه النصره تکه تکه خواهند کرد‪ .‬اما تصور‬ ‫اینکه کره گرفتن از اوضاع موجود ممکن است هم احمقانه‬ ‫باشد‪ ،‬یا این تصور که افراطیان و فرقه گرایان با کینه و تنفر‬ ‫خود یکدیگر را حذف م ی کنند‪ .‬چه کاری م ی شود کرد؟ هنوز‬ ‫ب رای جواب دادن به این س��وال زود اس��ت‪ .‬فعال فقط این را‬ ‫م ی توان گفت که پس از ‪ 13‬سال جنگیدن در اسیای غربی‬ ‫و مرکزی‪ ،‬دیگر هیچ کس در واشنگتن به فرستادن سربازان‬ ‫امریکایی به ع راق فک��ر نم ی کند‪ .‬دول��ت اوباما به فروش‬ ‫تسلیحات به مالکی ادامه خواهد داد‪ ،‬به ویژه حاال که دولت‬ ‫ع راق از امریکا درخواست کمک کرده‪ ،‬اما احتمال حمالت‬ ‫هوایی علیه داعش توس��ط ایاالت متحده ضعیف است‪ .‬در‬ ‫اینده‪ ،‬رویارویی با این دیوها بسیار سخت و انرژی بر خواهد‬ ‫بود‪ ،‬به خصوص وقتی امریکای ی ها خ��ود را به حواس پرتی‬ ‫م ی زنند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫شبح سیاه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫این شعار را اثبات کند‪.‬‬ ‫این استراتژی به شب ه نظامیان داعش کمک کرد تا بر‬ ‫عناصر جهادی در سوریه و ع راق و همچنین جهادگران غیر‬ ‫عرب برتری پیدا کنند‪ .‬داعش جمعیت سنی ع راق را بستر‬ ‫مناسبی ب رای عضوگیری تشخیص داد‪ .‬جمعیت سنی ع راق‬ ‫از سیاست های «نوری المالکی» نخس��ت وزیر شیعه این‬ ‫کشور رضایت چندانی ندارند و معتقدند وی به نوعی به دنبال‬ ‫سرکوب انهاست‪.‬‬ ‫بسیاری از سن ی ها در ابتدا در ب رابر پیوستن به داعش‬ ‫مقاومت کردن��د ولی ترکیب افرادی ک��ه در این گروه عضو‬ ‫بودند و همچنین ادامه سیاست های مالکی‪ ،‬تعداد زیادی از‬ ‫انها را مجاب کرد که به این گروه بپیوندند‪ .‬همین مساله راه‬ ‫را ب رای اشغال موصل هموار کرد‪.‬‬ ‫تصرف دومین ش��هر بزرگ ع راق یک پیروزی بزرگ‬ ‫معنوی ب رای داعش به ش��مار م ی رود‪ .‬شب ه نظامیان از زمان‬ ‫تصرف این ش��هر‪ ،‬تحرکات گس��ترده ای را در ش��بکه های‬ ‫اجتماعی اغاز کرده و از جمله از طریق هزاران حساب کاربری‬ ‫توئیتر‪ ،‬ویدئوها و بیانی ه هایی درباره چشم اندازی که در ارتباط‬ ‫با تشکیل یک خالفت و حکومت باثبات متصور هستند را‬ ‫به اشتراک گذاشته اند‪ .‬این کمپین به عناصر داعش کمک‬ ‫م ی کند تا هم نیروهای جهادی جدید اس��تخدام کرده و هم‬ ‫تامی ن کنندگان مالی خارجی را راضی کنند‪.‬‬ ‫تصرف موصل برای داعش یک پی��روزی تاکتیکی‬ ‫نیز به ش��مار م ی رود‪ .‬باتوجه به برخی گزارش های منتشر‬ ‫ش��ده مبنی بر اینکه داعش در جریان حمله به موصل‪ ،‬به‬ ‫بانک مرکزی این شهر نیز دس��تبرد زده و ‪ 400‬میلیون دالر‬ ‫از دارای ی های دولتی را سرقت کرده است‪ ،‬این حمله زمینه‬ ‫دسترسی به منابع مالی بیشتر را نیز ب رای داعش فراهم کرد‪.‬‬ ‫داعش همچنین خودروهای زرهی و تسلیحات ارتش ع راق‬ ‫را مصادره کرده و اقدام به تخریب مانع مرزی زمینی که شهر‬ ‫موصل را از شهر «الشدادی» در جنوب استان «حسکه» در‬ ‫سوریه جدا م ی کند و پس از ان سالح های مصادره شده را به‬ ‫سوریه فرستاد‪ .‬تخریب این مانع مسیری مستقیم ایجاد کرد‬ ‫که شاخه سوریه و ع راق داعش را به یکدیگر مرتبط م ی کرد‪.‬‬ ‫داعش تالش کرد از طری��ق کانال های ارتباطی خود‬ ‫توجه عمومی را به این اقدام ها جلب ک��رده و این پیام را به‬ ‫اعضای فعلی و اعضای احتمالی اینده این گروه بفرستد که‬ ‫نبرد بعدی احتماال در شهر «دی رالزور» سوریه رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫تصرف دی رالزور این امکان را ب رای داعش فراهم م ی کند که‬ ‫به میدان های نفتی سوریه و در نتیجه به منابع مالی بیشتر‬ ‫دسترسی داشته باشد‪.‬‬ ‫مالکی با درخواس��ت کمک خارجی ب��رای مقابله با‬ ‫اصل حیاتی‬ ‫عراق قبل از کمک امریکا باید رویکرد های داخلی خود را تغییر دهد‬ ‫جنین دیویدسون‬ ‫نویسنده‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪4‬‬ ‫تحوالت اخیر ش��ب ه نظامیان داع��ش در ع راق چیزی‬ ‫غیر از یک تراژدی نبوده اس��ت‪ .‬درحالی که عناصر داعش‬ ‫پیش از حرکت به س��مت بغداد‪ ،‬به پیشروی های خود ادامه‬ ‫داده و ش��هرهای موصل و تکریت را تصرف کردند‪ ،‬گروهی‬ ‫از نیروهای ع راق سالح های خود را زمین گذاشته و از میدان‬ ‫مبارزه فرار کردند؛ اقدام ی که نشان داد سرمایه گذاری دولت‬ ‫ع راق روی نیروهای ارتش و تسلیحات نظامی راه به جایی‬ ‫نبرده است‪.‬‬ ‫بس��یاری از امریکای ی ها بر این باورند ک��ه باتوجه به‬ ‫شکاف در دولت ع راق و اختالفات فرقه ای جاری‪ ،‬تالش ب رای‬ ‫حل بحران این کشور نباید یکی از دغدغه های امریکا باشد‪.‬‬ ‫«فرد کاپلن» روزنامه نگار مشهور امریکایی و ستون نویس‬ ‫روزنامه «نیویورک تایمز» در این باره گفته اس��ت‪« :‬سقوط‬ ‫موصل ارتباط اندکی با خروج نیروه��ای امریکایی از ع راق‬ ‫دارد ولی به شدت به شکست سیاسی مالکی مرتبط است‪».‬‬ ‫متاسفانه هرچند این بحران از ع راق اغاز شده‪ ،‬فارغ از‬ ‫اینکه چه کسی مقصر اس��ت‪ ،‬نم ی توان تصور کرد که این‬ ‫تحوالت تنها محدود به این کش��ور بماند‪ .‬به یاد داریم که‬ ‫داعش فعالیت خود را به عنوان شاخه ع راق القاعده اغاز کرد‬ ‫و بعد از ان دامنه اقدام های خود را به سوریه گسترش داد ولی‬ ‫اکنون ساختار و رویکرد های این گروه به حدی افراط گرایانه‬ ‫شده که القاعده ان را انکار م ی کند‪ .‬دامنه اقدام های داعش‬ ‫ممکن است تا حدی گسترده شود که اسرائیل‪ ،‬ترکیه و برخی‬ ‫کشورهای غ ربی را نیز درگیر کند‪.‬‬ ‫یک نکته باید مشخص شود‪ :‬هیچ گزینه سریع یا ساده ‬ ‫نظامی ب رای امریکا وجود ندارد‪ .‬عملیات هوایی مش��کالت‬ ‫را حل نکرده و بدون حمایت نیروه��ای زمینی راه به جایی‬ ‫نخواهد برد‪ .‬باتوجه به مواضع قاطعانه اوباما مبنی بر اینکه‬ ‫ی امریکا در ع راق مس��تقر نخواهد ش��د‪،‬‬ ‫هیچ نی��روی رزم ‬ ‫گسترش داعش‪ ،‬به تصرف شهر موصل واکنش نشان داد؛‬ ‫اقدام ی که به نوعی به برخی برداشت ها مبنی بر تالش ب رای‬ ‫سرکوب ها سن ی ها دامن زده و به داعش اجازه داد تا به دریافت‬ ‫کمک از حامیان خارجی ادامه داده و تعداد بیشتری جهادی‬ ‫را به عضویت خود دراورد‪.‬‬ ‫تمامی این فاکتورها به داعش قدرت حمله به س��ایر‬ ‫کشورهای همسایه سوریه به ویژه ترکیه و اردن را م ی دهد‪،‬‬ ‫ه ر چند ممکن است این حمالت در ابتدا تنها با هدف نشان‬ ‫دادن جدیت داعش ب رای دس��تیابی به هدف خود مبنی بر‬ ‫توس��عه این گروه انجام ش��ود‪ .‬همچنین این مساله ب رای‬ ‫داعش دور از تصور نخواهد بود که از شبکه عناصر جهادی‬ ‫خود ب رای انجام حمالتی خارج از خاورمیانه اس��تفاده کند‪.‬‬ ‫اشغال موصل نشان م ی دهد که داعش در استانه تبدیل شدن‬ ‫به یک بازیگر منطقه ای در خاورمیانه اس��ت‪ .‬تعامل با این‬ ‫بازیگر در حال ظهور مستلزم تغیی رات جدی در سیاست هایی‬ ‫است که غرب و کشورهای عربی در قبال سوریه و ع راق در‬ ‫پیش گرفته اند‪.‬‬ ‫تنها از طریق همکاری های سیاسی و نظامی است که‬ ‫جامعه بی ن الملل م ی تواند مانع گسترش داعش شده و دامنه‬ ‫نفوذ ان را محدود کند‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬بنیاد کارنگی‬ ‫حمالت هوایی ناهماهنگ احتم��اال به تلفات غیرنظامیان‬ ‫منجر خواهد ش��د‪ .‬همانطور که اوباما تصری��ح کرده؛ «در‬ ‫صورت عدم اقدام سیاس��ی‪ ،‬رویکرد نظام��ی موفقی ت امیز‬ ‫نخواهد بود‪».‬‬ ‫هرگونه کم��ک به دولت ع��راق بای��د به عنوان یک‬ ‫اس��تراتژی منطقه ای تعبیر ش��ود‪ .‬اوباما در سخنرانی خود‬ ‫درباره سیاست خارجی در تاریخ ‪ 28‬ماه مه‪ ،‬از استراتژی این‬ ‫کش��ور ب رای ارائه کمک پنج میلیارد دالری به هم پیمانان و‬ ‫دوستان این کشور ب رای مقابله با خش��ونت های افراطی و‬ ‫ب ی ثباتی خبر داد‪ .‬ع راق محور اصلی این رویکرد ظرفی ت ساز‬ ‫منطقه ای بود‪ .‬این مس��اله نه به معنای یک دخالت نظامی‬ ‫گسترده دیگر امریکا در ع راق است و نه به معنای ب ی تفاوتی‬ ‫کامل بلکه روی این هدف تاکید دارد که به ع راق کمک شود‬ ‫نیروهای امنیتی خود را در مسیر صحیح قرار دهد‪ .‬واقعیت‬ ‫تلخ این است که این روند به زمان نیاز خواهد داشت‪ .‬ع راق در‬ ‫یک نبرد دشوار و طوالنی قرارگرفته و هر کمکی که امریکا‬ ‫ب رای ع راق فراهم کند‪ ،‬نم ی تواند به س��رعت و با سهولت به‬ ‫نتیجه برسد‪.‬‬ ‫مهم تر از ان‪ ،‬الزم��ه موفق بودن یک اس��تراتژی در‬ ‫ع راق اعمال فشار بر نوری المالکی است‪« .‬والتر الدویگ»‬ ‫عضو موسسه رویال یونایتد سرویس‪ ،‬در نقد خود بر دکترین‬ ‫سیاست های جدید مقابله با تروریسم امریکا‪ ،‬نوشته است که‬ ‫دخالت خارجی در چنین بحران های��ی تنها زمانی م ی تواند‬ ‫موفقی ت امیز باشد که کش��ور میزبان واقعا به دنبال تغییر‬ ‫در رویکردهای خود باشد؛ این تمایل در عوض‪ ،‬مستلزم یک‬ ‫رویداد محرک و فشار خارجی است‪.‬‬ ‫الزمه حداقلی ی��ک عملیات نظامی موفق‪ ،‬ش��رایط‬ ‫س��خت گی رانه در ارتباط ب��ا تمامی کمک ه��ای نظامی و‬ ‫اقتص��ادی از هم��ان ابتدای مداخل��ه‪ ،‬تعهد ق��وی به طرح‬ ‫اصالحات و ارزیابی واقع بینان��ه از اینکه یک قدرت خارجی‬ ‫در عمل تا چه حد م ی تواند باعث تغییر شود‪ ،‬است‪ .‬عالوه بر‬ ‫ان‪ ،‬این روندی است که سیاستگذاران نم ی توانند در جریان‬ ‫درگیری با دولت می زبان‪ ،‬ماخوذ به حیا باشند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د اوباما این اصل حیات��ی در ارتباط با‬ ‫مبارزه با تروریسم را درک کرده باشد‪ .‬او در این باره گفته است‪:‬‬ ‫«امریکا در غیاب برنامه سیاس��ی که توسط ع راق ی ها ارائه‬ ‫شود‪ ،‬خود را درگیر یک عملیات نظامی نخواهد کرد‪».‬‬ ‫منبع‪ :‬پایگاه اینترنتی شورای روابط خارجی امریکا‬ ‫جهان عرب در برزخ‬ ‫علو ‬ ‫مسیاسی‬ ‫خاورمیانه در میانه دوگانه امنیت و ازادی گرفتار ش�ده اس�ت‪ .‬نه امنیتش‬ ‫باثبات است و نه دموکراس�ی اش اینده ای تضمین ش�ده دارد‪ .‬خاورمیانه از این‬ ‫حیث اب و هوای بهاری دارد و هی چ کدام از فرایندهای دموکراتیزاسیون نتوانسته‬ ‫به س�رانجام دس�ت پیدا کند‪ .‬خاورمیانه بیش از انکه میزبان دموکراسی باشد‬ ‫می زبان امنیت و حکومت نظامیان بوده اس�ت و از این جهت نهاد ارتش به عنوان‬ ‫فرشته نجات توده های ب ی هویت همواره مطرح بوده است‪.‬‬ ‫امنیت علیه ازادی‬ ‫سیدعبداالمیر نبوی‬ ‫‪1‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫س��ه س��ال پس از انقالب ‪ 25‬ژانویه مصر و یک سال‬ ‫پس از سقوط دولت اسالمگرای محمدمرسی شاهد قدرت‬ ‫گرفتن یک دول��ت نظامی به رهبری عبدالفتاح السیس��ی‬ ‫هستیم‪ .‬دالیل گرایش مردم به سمت یک شخص نظامی‬ ‫مستلزم شناخت وضعیت مصر پس از انقالب ‪ 25‬ژانویه به‬ ‫ویژه در دوره یک س��اله حکومت محمد مرسی است‪ .‬پس‬ ‫از انقالب ‪ 25‬ژانویه‪ ،‬وضعیت اقتصادی مصر وخیم‪‎‬تر ش��د؛‬ ‫ضمن اینکه به طور طبیعی نوعی ب ی ثباتی سیاسی کشور‬ ‫را فرا گرفت‪ .‬همچنین به دلیل ضع��ف نیروهای امنیتی و‬ ‫کنترل انها‪ ،‬بحران امنیت اجتماعی نیز در این کشور رخ داد‪.‬‬ ‫بناب راین پس از انقالب ‪ 25‬ژانویه باوجودیکه ارزو و امید مردم‪،‬‬ ‫بهبود وضعیت سیاس��ی و اقتصادی بود‪ ،‬نه تنها در این دو‬ ‫حوزه شاهد هیچ بهبودی نبودند بلکه نوعی بحران امنیت‬ ‫اجتماعی نیز به وجود امد‪ .‬مهم ترین وقایع در این زمینه در‬ ‫شب ه جزیره سینا و حتی در قاهره رخ م ی‪‎‬داد و ما شاهد پدیده‬ ‫اخاذی و ربودن گردشگران خارجی بودیم‪ .‬در دوره یک ساله‬ ‫حکومت مرس��ی‪ ،‬ب ی ثباتی سیاس��ی فراگیرتر ش��د‪ .‬نحوه‬ ‫حکمرانی اخوان المس��لمین باعث شد که گذار دموکراتیک‬ ‫در ان کشور با اطمینان صورت نگیرد‪ .‬در عی ن حال اخوان ی‪‎‬ها‬ ‫ب رای بهبود وضعیت اقتصادی به هر دلیلی نتوانستند اقدام‬ ‫مناس��بی انجام دهند و وضعیت اجتماعی ه��م بهبود پیدا‬ ‫نکرد‪ .‬به عبارت دیگر با برهم ریختن بیش��تر اوضاع‪ ،‬مردم‬ ‫به طور طبیعی به اف��راد و نهادهایی روی اوردند که دس��ت‬ ‫کم بتوانند امنی ت‪‎‬ش��ان را تامین کنن��د‪ .‬این وضعیت مصر‬ ‫باعث شد یک فرد نظامی با شعار بهبود وضعیت اجتماعی و‬ ‫اقتصادی به قدرت برسد‪ .‬اما چرا در جامع ه‪‎‬ای مانند مصر که‬ ‫مردم ب رای رسیدن به ازادی و دموکراسی انقالب کردند‪ ،‬بعد از‬ ‫گذشت مدت زمانی ب رای تامین امنیت و ایجاد ثبات به یک‬ ‫فرد نظامی روی اوردند؟ بخشی از این مساله یعنی پیدایش‬ ‫وضعیت دوگانه «امنیت و ازادی» ساختاری است و بخشی‬ ‫از ان به عملکرد نخبگان و کنش��گران سیاسی‪ -‬اجتماعی‬ ‫بازم ی‪‎‬گردد‪ .‬به لحاظ ساختاری نقش متغیرهایی مانند اقتصاد‬ ‫مطرح م ی‪‎‬ش��ود؛ در واقع اثرگذاری این گونه متغیرها س��بب‬ ‫م ی‏ش��ود ازادی در اولویتی پایی ن‏تر از امنیت قرار بگیرد‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر تحت تاثیر ای��ن متغیرها‪ ،‬امنیت به مثابه کاالیی‬ ‫واجب‏ت��ر و ضروری‏تر ب��رای عموم مردم تبدیل م ی‪‎‬ش��ود‪.‬‬ ‫در عین حال بخش��ی از ای��ن دوگانگی نیز ب��ه چگونگی‬ ‫عملکرد نخبگان و کنشگران سیاسی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی‬ ‫بازم ی‪‎‬گردد‪ ،‬به گونه‪‎‬ای که احساس مسئولیت و تعهد واقعی‬ ‫انان م ی‏تواند ب��ه کاهش یا رفع این دوگانگی یاری رس��اند‪.‬‬ ‫بناب راین در مصر پس از انقالب ‪ 25‬ژانویه‪ ،‬دوگانگی امنیت‬ ‫و ازادی تا حدودی ناش��ی از عملکرد نامناس��ب نخبگان و‬ ‫کنشگران سیاسی بود‪ .‬انان در این زمینه نتوانستند جامعه‬ ‫ملتهب مصر را به درستی راهبری کنند و مانع از شکل گیری‬ ‫و تعمیق دوگانه امنیت و ازادی ش��وند‪ .‬برعکس در تونس‪،‬‬ ‫ائتالف میان گروه‪‎‬های سیاسی و گرایش‏های متفاوت فکری‬ ‫سبب شد که این دوره با هزینه و انرژی کمتری طی شود‪ .‬در‬ ‫این میان از فعالیت نهادها یا کنشگرانی که از دوگانگی یاد‬ ‫شده سود م ی‪‎‬ب رند نیز نباید غافل شد‪ .‬این گونه نهادها و افراد‬ ‫در خاورمیانه و از جمله در مص��ر از تداوم وضعیت دوگانگی‬ ‫سود برده و م ی‪‎‬ب رند؛ بناب راین تمامی تالش خود را معطوف به‬ ‫تداوم این وضعیت م ی‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫در هر صورت این واقعیت را نباید از نظر دور داشت که‬ ‫در ه ر کشوری پس از یک انقالب یا جنبش اجتماعی وسیع‬ ‫تا مدتی ب ی ثباتی و برهم ریختگی اوضاع مشاهده م ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫در این دوره نخبگان و فعاالن باید از خود احساس مسئولیت‬ ‫نشان دهند و با درک درست شرایط‪ ،‬جامعه را به سوی امنیت‬ ‫بین الملل‬ ‫چ را دموک راسی درکشورهای عرب به س رانجام نم ی رسد؟‬ ‫‪61‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫بین الملل‬ ‫و استق رار پیش بب رند‪ .‬مشکلی که در مصر به وجود امد ‪ -‬که‬ ‫البته مشکل مشترک بسیاری از کشورهای جهان سوم است‬ ‫این اس��ت که در این دوره گذار نخبگان – چنان که اش��اره‬ ‫شد ‪ -‬تعهد واقعی و احساس مسئولیت از خود نشان ندادند و‬ ‫درگیر اختالفات و بازی‪‎‬هایی شدند که لزوما با وضعیت زندگی‬ ‫مردم عادی ارتباطی نداش��ت‪ .‬همچنین انها پیگیر ارزوها‬ ‫و شعارهای تاریخی ش��دند که نس��بتی با انقالب کنندگان‬ ‫واقعی (جنبش جوانان شش��م اوریل و مردم ع��ادی) که در‬ ‫میدان التحریر تجمع م ی‪‎‬کردند نداش��ت‪ .‬بناب راین طوالنی‬ ‫شدن اختالفات‪ ،‬رقابت‪‎‬ها و یارکش ی‪‎‬هایی که باعث افزایش‬ ‫ ب ی ثباتی و ناامنی سیاسی و اجتماعی شد‪ ،‬مردم را خسته و‬ ‫سرخورده کرد‪ .‬امروزه به روشنی مشاهده م ی‪‎‬شود بسیاری از‬ ‫جوانانی که در جریانات انقالب و پس از ان فعاالنه ش��رکت‬ ‫داشتند‪ ،‬س��رخورده و حیرت زده تماش��اگر تحوالت ماه‪‎‬های‬ ‫اخیر هستند‪ .‬حتی شاهد هس��تیم که تعداد قابل توجهی از‬ ‫جوانانی که به نفع اخوان و مرس��ی فعالیت م ی‪‎‬کردند تا او‬ ‫در رقابت با احمد شفیق رای بیاورد کمتر از یک سال بعد در‬ ‫زمره مخالفان جدی مرسی درامدند و در جنبش تمرد علیه‬ ‫حکومت اخوان المسلمین تجمع کردند‪.‬‬ ‫در عین حال نهادهای دموکراس��ی خواه نیز در مصر‬ ‫نتوانس��تند طی س��ه س��ال اخیر توفیق چندانی به دست‬ ‫بیاورند؛ بخشی از این مساله به وضعیت و شرایط خود این‬ ‫نهادها مربوط م ی‪‎‬شود؛ اغلب این نهادها مستحکم نیستند‬ ‫و نم ی‏توانند کارکردهای خود را به درستی انجام دهند‪ .‬شاید‬ ‫مهم ترین مثال در این زمینه عد م تثبیت احزاب و گروه‏های‬ ‫سیاسی دموکراس ی خواه طی سه سال گذشته باشد‪ .‬به عنوان‬ ‫نمونه نیز م ی‏ت��وان از جنبش جوانان شش��م اوریل نام برد‪.‬‬ ‫این جریان که مهم ترین کنش��گر در تحوالت انقالبی علیه‬ ‫رژیم مبارک بود به دلیل نبود استحکام و انسجام به سرعت‬ ‫از گردونه رقابت‪‎‬های سیاس��ی حذف و به حاشیه رانده شد و‬ ‫در نتیجه نتوانس��ت به رغم اغازگری انقالب‪ ،‬نتیجه و سهم‬ ‫درخوری به دس��ت بیاورد‪ .‬از س��وی دیگر این گونه نهادها و‬ ‫گروه‪‎‬های سیاسی دچار مشکل دیگری نیز هستند مبنی بر‬ ‫اینکه در جامعه هم تجربه کافی در زمینه دموکراسی وجود‬ ‫ندارد‪ .‬م ی‪‎‬دانیم که دموکراس��ی یک اقدام جمعی و نیازمند‬ ‫تمرین اس��ت‪ ،‬به نحوی که هر دو خواسته اساسی و بنیادی‬ ‫جامعه یعنی امنیت و ازادی محقق شود‪ .‬م ی‪‎‬دانیم نگارش‬ ‫قوانین به ویژه قانون اساس��ی همانگونه که در مصر رخ داد‬ ‫گامی مهم در تحقق دموکراسی به شمار م ی‪‎‬اید؛ اما این گام‬ ‫مهم نخستین گام اس��ت و اجرا و تثبیت ان نیازمند تمرین‬ ‫جمعی اس��ت‪ .‬این امر دقیقا مس��اله‪‎‬ای بود که در مصر رخ‬ ‫داد؛ از یک سو عدم اس��تحکام و انسجام نهادها یا گروه‪‎‬های‬ ‫سیاسی دموکراس ی خواه و از سوی دیگر عدم وجود تجربه و‬ ‫تمرین کافی در اجتماع مانع از ان شد که نهادها و گروه‏های‬ ‫دموکراس��ی خواه کارکردهای خود را انجام دهن��د و بتوانند‬ ‫جامعه را به سوی تحقق متوازن امنیت و دموکراسی راهبری‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫در رابطه با عدم وجود تجربه و تمرین کافی دموکراسی‬ ‫در این گونه جوامع باید درنظر داشت که وضعیت خاورمیانه‬ ‫و به خصوص مصر به صورت مس��تقیمی با سطح فرهنگ‬ ‫اجتماعی این منطقه و ان کش��ور مرتبط است‪ .‬به رغم انکه‬ ‫مصر از ی��ک جایگاه فرهنگی برجس��ته برخوردار اس��ت و‬ ‫پیشینه سیاسی و فرهنگی بس��زایی دارد‪ ،‬اما امروزه نوعی‬ ‫شکاف فرهنگی در جامعه مصر مشاهده م ی‏شود‪ .‬واقعیت‬ ‫ان است که مصر جامع ه‪‎‬ای در حال گذار به شمار م ی‪‎‬اید و در‬ ‫نتیجه از نوعی درهم ریختگی‪ ،‬فرسایش و شتاب زدگی رنج‬ ‫م ی‏برد‪ .‬عده‏ای ممکن است گمان کنند صرف وجود تعدادی‬ ‫حزب‪ ،‬گروه یا کنشگر دموکراس ی خواه ب رای راهبری جامعه‬ ‫مصر به س��وی دموکراس��ی کفایت م ی‪‎‬کند‪ ،‬اما درحقیقت‬ ‫شکاف فرهنگی فعلی که خود را به روشنی در همان دوگانه‬ ‫امنیت ‪ -‬ازادی نش��ان م ی‏دهد مانع از ترس��یم و ش��ناخت‬ ‫دقیق و درس��ت وضعیت موجود م ی‏ش��ود‪ .‬در بس��یاری از‬ ‫شهرهای کوچک و روستاهای مصر به دلیل مشکالت متنوع‬ ‫اقتصادی و اجتماعی و حاکمیت نوعی فقر فرهنگی شاهد‬ ‫هی چ گونه مشارکت سیاسی نیستیم‪ .‬در مقابل در این مناطق‬ ‫درگیری‏های مستمر طایفه‪‎‬ای و مذهبی وجود دارد‪ .‬به نظر‬ ‫م ی‪‎‬رسد تا زمانی که شکاف فرهنگی در جامعه مصر فعال‬ ‫باشد و ب رای شناخت ان اقدام موثری صورت نگیرد حاکمیت‬ ‫دموکراس��ی واقعی در ان کش��ور همواره در معرض خطر و‬ ‫تهدید باشد‪.‬‬ ‫باوجودی که در مصر مش��ارکت سیاسی بنا به دالیل‬ ‫ذکر شده خیلی باال نیست اما باز هم اکثریت در میان همان‬ ‫کسانی که در انتخابات ریاست جمهوری اخیر شرکت کردند‬ ‫به السیسی رای دادند‪ .‬در واقع گروه‪‎‬های سیاسی و اجتماعی‬ ‫متنوعی‪ ،‬پایگاه السیسی را تش��کیل م ی‪‎‬دادند؛ گروه‪‎‬هایی‬ ‫از سکوالرها‪ ،‬س��لف ی‪‎‬ها‪ ،‬بخش��ی از نیروهای مل ی گرا که با‬ ‫حمدین صباحی مخالفت داش��تند و همچنین توده عامی‬ ‫ مردم که مساله امنیت و بهبود وضعیت معیشتی ب رایشان در‬ ‫اولویت است از جمله حامیان ژنرال السیسی بودند‪ .‬بخشی از‬ ‫اسالمگرایان که در مرکز انها‪ ،‬سلفیان حزب النور قرار داشتند‬ ‫نیز به دلیل مخالفت با اخوان ی ها به سمت السیسی امدند‪.‬‬ ‫درواقع السیسی و کمپین او تالش داشت با طرح شعارهایی‬ ‫در زمینه ملی و مذهبی و وعده بهب��ود وضعیت اقتصادی‬ ‫رای گروه‪‎‬ها و بخش‪‎‬های مختلف اجتماع��ی را جذب کند‪.‬‬ ‫بناب راین السیس��ی با وعده‏هایی روی کار امد که طبیعتا اگر‬ ‫نتواند به انها عمل کند دچار مشکالت جدی خواهد شد‪ .‬در‬ ‫این راستا مهم ترین مساله‪ ،‬مساله اقتصاد و بهبود وضعیت‬ ‫معیشتی مصر پس از انقالب ‪ 25‬ژانویه است‪ .‬زی را از ان زمان‬ ‫اقتصاد مصر حال��ت وخیم‪‎‬تری به خود گرفت��ه و درامدهای‬ ‫خارجی ان کشور کاهش چشمگیری را نشان م ی‪‎‬دهد‪ ،‬پس‬ ‫رئی س جمهور جدید باید بتوان��د در این زمینه اقدامات جدی‬ ‫انجام ده��د‪ .‬مهمترین اقدام وی جلب س��رمایه گذاری‪‎‬های‬ ‫جدید کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس و به طور مشخص‬ ‫عربس��تان‪ ،‬امارات و کویت اس��ت‪ .‬نکته دیگر این است که‬ ‫السیسی باید بتواند امنیت اجتماعی را به مصر بازگرداند؛ این‬ ‫هدف که احتماال قابل حصول خواهد بود از طریق بازسازی‬ ‫و تقویت دگرباره دس��تگاه‪‎‬های امنیتی مصر ش��کل خواهد‬ ‫گرفت‪ .‬از اینرو احتماال یک بار دیگر شاهد این خواهیم بود‬ ‫که دستگاه‪‎‬های امنیتی ان کشور کنترلشان را بر گروه‏های‬ ‫مختلف اجتماعی و سیاسی افزایش دهند‪ .‬به لحاظ سیاسی‬ ‫نیز او باید موفق شود که ثبات سیاسی را در کشور حفظ کند‪.‬‬ ‫ثبات سیاسی و اجتماعی پی ش زمینه جلب سرمایه گذاری‪‎‬های‬ ‫جدید اقتصادی و در نتیجه بهبود معیشتی خواهد بود‪.‬‬ ‫در عین حال به نظر م ی‪‎‬رس��د رئی س جمهوری جدید‬ ‫مصر ت�لاش دارد یک اق��دام دوجانبه را که ط��ی ماه‪‎‬های‬ ‫اخیر س��ازماندهی کرده‪ ،‬ادامه دهد‪ .‬از یک س��و س��رکوب‬ ‫وسیع اخوان المسلمین و گروه‪‎‬های همس��و با ان است که‬ ‫امکان بازگشت به قدرت را تا مدت‪‎‬ها نداشته باشند‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر تالش دارد از طریق ائتالف و همکاری با س��ایر احزاب‬ ‫و گروه‪‎‬های سیاسی و اجتماعی شامل سکوالرها‪ ،‬ناصری‪‎‬ها‬ ‫به نظر می‪‎‬رس�د رئیس جمهوری جدید‬ ‫مصر تلاش دارد یک اق�دام دوجانبه را‬ ‫که طی ماه‪‎‬های اخیر س�ازماندهی کرده‪،‬‬ ‫ادامه دهد‪ .‬از یک س�و س�رکوب وس�یع‬ ‫اخوان المس�لمین و گروه‪‎‬های همس�و با‬ ‫ان است که امکان بازگشت به قدرت را‬ ‫تا مدت‪‎‬ها نداشته باش�ند‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫تلاش دارد از طریق ائتلاف و همکاری‬ ‫با س�ایر اح�زاب و گروه‪‎‬های سیاس�ی و‬ ‫اجتماعی ش�امل س�کوالرها‪ ،‬ناصری‪‎‬ها‬ ‫و س�لفی‏ها نوعی ارامش سیاس�ی را در‬ ‫کشور برقرار کند‬ ‫و سلف ی‏ها نوعی ارامش سیاسی را در کشور برقرار کند‪ .‬این‬ ‫بدان معناست که دولت السیسی همچنان ب ر اساس نوعی‬ ‫همکاری جویی با گروه‪‎‬های غی راخوانی پیش خواهند رفت‪.‬‬ ‫در این ش��رایط اخوان المس��لمین به عنوان یک گروه‬ ‫اس�لامگرای میانه رو‪ ،‬ب��رای قدرت یابی مجدد و بازس��ازی‬ ‫تش��کیالتی باید در س��ه جنبه فعال ش��ود؛ ‪ -1‬جلب نظر‬ ‫نخبگان سیاسی حاکم تا بلکه انان فضای نسبتا مناسبی را‬ ‫ب رای بازگشت به قدرت فراهم کنند‪ .‬این مساله که حکومت‪،‬‬ ‫اخوان را غیرقانونی اعالم کرده و دست به مصادره اموزشگاه‪‎‬ها‬ ‫و نهادهای خیریه وابس��ته به ان زده اس��ت طبیعتا فضای‬ ‫مناس��بی ب رای بازگش��ت این جری��ان به صحنه به ش��مار‬ ‫نم ی رود‪ -2 .‬اخوان باید بتواند توده‪‎‬ه��ای مردمی را یک بار‬ ‫دیگر به سمت خود جلب کند؛ عملکرد اخوان بعد از انقالب‬ ‫‪ 25‬ژانویه و مش��خصا در دوره یک س��اله حکومت مرسی‪،‬‬ ‫هی چ گونه وضعیت مناسبی ب رای این جریان باقی نگذاشته‬ ‫است‪ .‬تعدادی از کسانی که در جنبش تمرد شرکت کردند یا‬ ‫یک بار دیگر به سمت ارتش پی ش رفتند به دلیل ناراحتی و‬ ‫نگران ی‪‎‬شان از نحوه عملکرد اخوان ی‪‎‬های در قدرت بود‪.‬‬ ‫‪ -3‬مشکل دیگر اخوان المسلمین در درون این گروه‬ ‫اس��ت؛ اخوان به لحاظ داخلی دچار چالش‏ه��ا و اختالفات‬ ‫درونی زیادی است‪ .‬حزب «مصر قوی» به رهبری عب دالمنعم‬ ‫ابوالفتوح در واقع انش��عابی از اخوان به شمار م ی‪‎‬رفت که از‬ ‫عملکرد رهبری و مکتب االرش��اد اخوان ناراض��ی بودند‪ .‬در‬ ‫واقع اخوان در سه س��ال اخیر دچار ریزش نیروی جدی شده‬ ‫است و بایس��تی در درون صفوف تشکیالت خود نیز نوعی‬ ‫انسجام ایجاد کند‪.‬‬ ‫تجمی��ع ای��ن س��ه وضعی��ت ب��ه ای��ن معناس��ت‬ ‫که اخوان المس��لمین ب رای بازگش��ت به ق��درت باید یک‬ ‫پوس��ت اندازی جدی هم به لحاظ ذهنی و هم عینی انجام‬ ‫دهد‪ .‬البته بازگش��ت این جری��ان به ق��درت در کوتاه مدت‬ ‫امکانپذیر نیس��ت‪ .‬احتماال م��ا باید به این امی��د که اخوان‬ ‫مجددا یک بازیگر جدی در صحنه قدرت شود شاهد ظهور‬ ‫نسل جدیدی از رهب ران رده باال و میانی این جریان باشیم‪ .‬در‬ ‫این میان فقط یک اتفاق م ی‪‎‬تواند بازگشت به قدرت اخوان را‬ ‫تسریع کند و ان هم ناکامی السیسی در تحقق وعده‪‎‬هایش‬ ‫به ویژه وعده‪‎‬های اقتصادی و معیشتی است‪ .‬البته این نکته‬ ‫بدان معنا نیست که اخوان به لحاظ ایجابی بتواند خودش را‬ ‫احیا کند بلکه بدان معناست که این جریان به لحاظ سلبی‬ ‫ی دولت السیسی و نقد ان بتواند یک بار دیگر در‬ ‫یعنی ناکام ‬ ‫میان توده‪‎‬ها هوادارانی پیدا کند‪.‬‬ ‫در نهایت جدای از بحث نخبگان و گروه‏های سیاسی‬ ‫م ی‪‎‬توان با قاطعیت گفت که در جامع ه‪‎‬ای مانند مصر هنوز‬ ‫بسترسازی ب رای گذار به دموکراس��ی صورت نگرفته است‪،‬‬ ‫اما در عین حال باید اذعان ک��رد وضعیت منطقه و مصر در‬ ‫مقایسه با گذشته پیشرفت کرده اس��ت‪ .‬امروزه و در شرایط‬ ‫فعلی دموکراسی و ارزش‪‎‬های دموکراتیک از نوعی مقبولیت‬ ‫عمومی در مقایس��ه با گذشته برخوردار ش��ده است و دیگر‬ ‫کاالیی لوکس و مختص بخش مرفه جامعه به شمار نم ی‪‎‬اید‪.‬‬ ‫افزایش تعداد جوانان به ویژه زنان تحصیلکرده‪ ،‬اگاهی انان‬ ‫از روندهای منطقه‪‎‬ای و جهانی و خواس��ت انان ب رای حضور‬ ‫جدی‪‎‬تر در زندگی اجتماعی یکی از اتفاقات مهم کشور مصر‬ ‫طی دو دهه اخیر است که اتفاقا سازگار‪ ،‬همسو و همخوان با‬ ‫روندهای منطقه‏ای و جهانی به ش��مار م ی‏اید‪ .‬در عین حال‬ ‫باید به یاد داشته باشیم دموکراسی‪ ،‬دشمنان فعال و زیادی دارد‬ ‫که یکی از مهم ترین انها چه در منطقه و چه در مصر افراط‬ ‫گرایان مذهبی هستند‪ .‬انان با بهره گیری از عالیق مذهبی و‬ ‫معنوی توده‏ها و وعده ارامش بخشی و ایجاد امنیت م ی‏کوشند‬ ‫تحقق هرگونه ازادی و دموکراسی را به تعویق بیندازند یا ان را‬ ‫نابود کنند‪ .‬در واقع امروزه افراط گرایی مذهبی به صورت یکی‬ ‫از مهم ترین و جدی ترین دشمنان دموکراسی در کشورهایی‬ ‫چون مصر‪ ،‬ع راق و یمن درامده است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫خاورمیانه پوست می اندازد‬ ‫سرخوردگی نیروهای دموکراسی خواه در جهان عرب قابل دوام نیست‬ ‫پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه‬ ‫‪2‬‬ ‫معیشت و امنیت‬ ‫«اب راهام مازلو» در سال ‪ 1943‬نظریه ای را با نام «هرم‬ ‫سلس��له مراتب نیازها» ارائه کرد که مصداق بارز ان اکنون‬ ‫جوامع عرب هستند‪ .‬در این هرم وی اشاره م ی نماید که بشر‬ ‫نخست خواسته های زیستی دارد‪ ،‬یعنی تا زمانی که خوراک‪،‬‬ ‫پوشاک‪ ،‬نیازهای غریزی و سکونت گاه به حد کافی تامین‬ ‫نشوند‪ ،‬عمده فعالی ت های افراد و سپهر عمومی جامعه در‬ ‫این سطح باق ی مانده و انگیزه ب رای بقیه نیازها کاهش پیدا‬ ‫م ی کند؛ به واقع اوضاع اشفته اقتصادی پس از تحوالت جهان‬ ‫در کشورهایی همچون مصر و تونس که منبع اصلی درامد‬ ‫نادانی و فقر‬ ‫عامل فوق که متاثر از اقتدارگرایی گذشته و وضعیت‬ ‫هرج ومرج گونه پس از تحوالت جهان عرب اس��ت ریشه در‬ ‫گذش��ته و حال دارد؛ بناب راین متغیر فوق ارتباط مستقیمی‬ ‫ با معیش��ت دارد؛ چنانچه به عنوان نمونه در تونس ش��اهد‬ ‫هستیم که با تامین خانواده های فقیر انها را به سوریه اعزام‬ ‫(جهاد نکاح) م ی کردند؛ بناب راین فقر و بیکاری‪ ،‬عقب ماندگی‪،‬‬ ‫ناب رابری های اجتماعی و توسع ه نیافتگی سیاسی یا همان‬ ‫جهل و نادانی‪ ،‬ش��کنندگی دولت ها و‪ ...‬تاثیر بس��زایی در‬ ‫رشد افراط گرایی خصوصا پس از تحوالت عربی در منطقه‬ ‫خاورمیانه و ش��مال افریقا داشته اس��ت‪ .‬در نتیجه مشاهده‬ ‫م ی ش��ود افرادی ک��ه از خاورمیان��ه به داعش پیوس��ته اند‬ ‫عموما از اهالی روستاها و مناطق حومه ای اط راف شهرهای‬ ‫بزرگ هس��تند‪ ،‬بسیاری از انها کش��اورزانی هستند که طی‬ ‫سال ها زمی ن های زراع ی شان خشک ش��ده است یا مانعی‬ ‫ب رای رفتن به س��رزمین اصل ی ش��ان وجود دارد؛ بناب راین با‬ ‫هرج ومرج ایجادش��ده‪ ،‬س��رکوب گروه های سیاسی ازجمله‬ ‫اخوان المس��لمین و بازتولید اقتدارگرایی‪ ،‬فضای تنفس��ی‬ ‫مناسب و مس��تعدی در این منطقه ب رای فعالیت گروه های‬ ‫گوناگون افراطی و تروریس��تی در ابعاد متعدد ایجاد ش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬در واقع افراط گرایی از یک س��و عامل عدم امنیت و‬ ‫توسع ه نیافتگی و از سوی دیگر معلول ان است‪.‬‬ ‫بازیگران منطقه ای‬ ‫با بروز تحوالت در جهان عرب نخستین کشورهایی‬ ‫که احس��اس خط ر کردن��د پادش��اه ی های عرب��ی بودند؛‬ ‫چنانچه به عنوان نمونه پادش��اهی مراکش ب��رای رهایی از‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫س��ه س��ال از عمر جنب ش های عرب��ی در خاورمیانه‬ ‫گذش��ت ولی همچنان روند و جری��ان با تناق��ض و تضاد‬ ‫روبه روس��ت‪ ،‬همچنان ک��ه یک روز ب��ا ش��عار ازادی و روز‬ ‫دیگر با هدف معیش��ت و امنیت ادامه دارد؛ اما چرا تحوالت‬ ‫جهان عرب با چالش دوگانه امنی��ت و ازادی روبه رو گردید؟‬ ‫همچنین م ی دانیم از گذش��ته انتخاب امنی��ت در منطقه‬ ‫عربی سمت وس��ویی اقتدارگرایانه به خ��ود م ی گیرد و خود‬ ‫به عاملی ب رای رش��د گروه های متحجر جهادی ‪ -‬تکفیری‬ ‫تبدیل م ی شود‪ .‬بناب راین در جواب این پرسش بیان م ی دارد‬ ‫که جنب ش های عربی در س��پهر عمومی جامعه دو مرحله‬ ‫را پشت سر گذارده اند؛ نخست مرحله ش��ور و هیجان؛ دوم‬ ‫مرحله س��رخوردگی اجتماعی‪ ،‬ولی چرا جوام��ع عرب قادر‬ ‫نیستند این دوگانه را به یکدیگر پیوند بزنند؛ نخستین عاملی‬ ‫که این جوامع را بازم ی دارد پرش��ماری و قدرت سیاسی زیاد‬ ‫وابس��تگان به رانت بوده که در جمهوری های عربی مانند‬ ‫مصر به افراد نزدیک به راس هرم بازم ی گردد؛ و پادشاه ی ها‬ ‫که شمار خانواده س��لطنتی در میان اع راب گسترده است‪.‬‬ ‫دومین عامل عدم اتکای دولت به جامعه بوده است‪ ،‬در واقع‬ ‫در جمهوری های عربی مانند مصر‪ ،‬دولت همیش��ه وامدار‬ ‫کمک های خارجی و در پادش��اه ی های عربی دریای نفت‬ ‫تامی ن کننده خواسته دولت بوده است؛ بناب راین دولت نیازی‬ ‫به بدنه اجتماعی احس��اس نکرده است‪ .‬لیکن هنگامی که‬ ‫جنب ش های ع ربی شکل م ی گیرد‪ ،‬در مرحله نخست که شور‬ ‫و هیجان نام دارد مشاهده م ی شود ان بخشی از جامعه وارد‬ ‫میدان م ی شوند که جوان هستند؛ نسلی که تجربه زیست‬ ‫در یک محیط «خویشاوند ساالر ب ی نیاز از سپهر عمومی» را‬ ‫ندارد؛ بناب راین در مرحله دوم که سرخوردگی هست بخشی‬ ‫از همان نسل جوان به همراه نس��ل های گذشته خود وارد‬ ‫صحنه م ی ش��وند و تبدیل به بازیچه گروه ه��ا و نهادهای‬ ‫بین الملل‬ ‫حسین ابراهیم نیا‬ ‫سیاس��ی م ی ش��وند؛ که به عن��وان نمونه در کش��ور مصر‬ ‫شخصی را برم ی گزینند که ادامه مسیر مبارک هست‪ ،‬فردی‬ ‫که در سال ‪ 2011‬نیز سرنگون شد و اینجاست که دموکراسی‬ ‫و شعارهایی که سال ‪ 2011‬از جهان عرب به گوش م ی رسید‬ ‫به فراموشی سپرده م ی شود‪.‬‬ ‫به بیانی دیگر کش��ورهای عرب یک دگرگونی سریع‬ ‫و رادیکال حکومت را تجربه نکردند‪ ،‬بلکه اوضاع به سمتی‬ ‫حرکت کرد که سیری از تناقض در این رویداد ها شکل گرفت؛‬ ‫به عنوان نمونه اخوان المس��لمین از حمایت مردم برخوردار‬ ‫شد اما فاقد تجربه و قدرت حکومتداری بودند و از روی اجبار‬ ‫ب رای پیشبرد امور به نهادهای گذشته تکیه کردند (دستگاه‬ ‫قضایی‪ ،‬ارتش و‪)...‬؛ بناب راین به نظر س��اده لوحانه م ی اید‪ ،‬به‬ ‫این دلیل که بدنه «خویشاوند ساالر ب ی نیاز از سپهر عمومی»‬ ‫به اندازه ای در نهادهای حکومتی منافع ریشه دار داشتند که‬ ‫حاضر شدند بازی بازیگر تازه به قدرت رسیده را برهم بزنند؛‬ ‫در واقع این نهاده��ا و اف��راد درون ان در الک دفاعی خود‬ ‫ایستادگی کردند تا در فرصتی به ضد حمله بپردازند‪.‬‬ ‫افزون بر موارد ذکرش��ده س��ه متغیر به هم پیوسته در‬ ‫حال رشد وجود داشت که مس��یر تحوالت جهان عرب را به‬ ‫سمت تناقض های بیشتر سوق بدهند؛ نخست معیشت و‬ ‫امنیت؛ دوم نادانی و فقر که به س��مت افراط گرایی حرکت‬ ‫م ی کرد؛ س��وم عامل بازیگران منطقه ای‪ ،‬پادش��اه ی های‬ ‫منطقه که از ابتدا احساس خطر کرده و منتظر فرصت ب رای‬ ‫ضربه زدن بودند‪.‬‬ ‫انها گردشگری بود‪ ،‬زندگی شهروندان را بیش از گذشته دچار‬ ‫چالش کرد و ان امید اولیه «نان‪ ،‬ازادی و عدالت اجتماعی»‬ ‫از میان رفت‪« .‬مازلو» همچنین دومین نیاز بشر را نیازهای‬ ‫امنیتی م ی داند‪ ،‬وضعیت هرج ومرج امی��ز پس از تحوالت‬ ‫عربی و ادم ربای ی ها‪ ،‬تجاوزهای صورت گرفته به شهروندان‬ ‫زن و‪ ...‬س��بب ش��د پس از چندی به دنبال فردی باشند که‬ ‫نخست نیازهای اولیه فوق را تامین نماید‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫بین الملل‬ ‫موضوع دامنگیر ش��ده تحوالت جهان عرب سریعا اقدام به‬ ‫اصالحات کنترل ش��ده کرد‪ .‬اما در این میان پادشاه ی های‬ ‫حاش��یه خلی ج فارس رویکرد دیگری اتخاذ کردن��د و ان به‬ ‫چالش کش��یدن کش��ورهای در حال تحول بود‪ .‬نسخه ای‬ ‫که معموال این پادشاه ی ها اس��تفاده م ی نمایند به خدمت‬ ‫گرفتن مزدورانی مانند گروه های رو به رشد تکفیری هست‬ ‫که به سرعت با منابع مالی تحت اختیار تجهیز و اماده سازی‬ ‫م ی ش��وند‪ .‬اما طنز یا تناقض ماجرا اینجاست که به عنوان‬ ‫نمونه اخوان المسلمین پس از قدرت گیری تصمیم م ی گیرد‬ ‫یکی از اولین سفرهای خارجی خود را به عربستان سعودی‬ ‫برنامه ریزی نمای��د‪ .‬درواقع مداخالت بازیگ��ران منطقه ای‬ ‫به خصوص پادشاه ی های حاشیه خلی ج فارس دلیل و زمینه‬ ‫تکوین افراط گرایی و ظهور و بروز جریانات تکفیری هستند‪،‬‬ ‫به ویژه انکه به طور قطع و یقین ظاهر ش��دن جریان هایی‬ ‫با ای��ن کم وکیف که س��عی در نقش افرین��ی و تاثیرگذاری‬ ‫بر معادالت سیاس��ی یک کش��ور از طریق ایجاد وحشت‪،‬‬ ‫گروگانگیری و کش��ت و کش��تار دارند‪ ،‬پدیده ای نیستند که‬ ‫بتوان ان را صرفا یک کنش عادی از سوی گروهی خاص که‬ ‫هیچ پشتوانه خارجی نداشته باشد در نظر گرفت‪.‬‬ ‫در خاتمه باید ذکر کرد که خاورمیانه و شمال افریقا در‬ ‫یک دوران گذار است و امروز ش��هروندان از میان «امنیت و‬ ‫ازادی» امنیت را برگزیده اند؛ ام��ا جمعیت جوان این منطقه‬ ‫همچنان دیدگاه هیجان��ی و تخیلی از دموکراس��ی دارد و‬ ‫فقط در فکر برچیدن وضع موجود اس��ت ام��ا اینکه چگونه‬ ‫م ی خواهند این سازه را بسازند‪ ،‬نقش��ه ای سیاسی ب رای ان‬ ‫ ترس��یم نکرده اند‪ ،‬همین امر موجب ش��ده اس��ت که دائم‬ ‫دستمایه گروه سیاسی گوناگون و بازیگران منطقه ای شوند‪.‬‬ ‫بناب راین در یک ن��گاه کلی و اجمالی به دموکراس��ی‬ ‫باثبات‪ ،‬فرایندی دو مرحله ای هست؛ نخست رژیم گذشته و‬ ‫کهنه سقوط نماید و انگاه یک دموکراسی با سازه ای باثبات‬ ‫جایگزین م ی ش��ود‪ .‬از انج��ا که مرحله نخس��ت نمادین و‬ ‫گذراست سپهر عمومی جامعه این برداشت را م ی نماید که با‬ ‫سقوط دیکتاتور داستان به پایان رسیده است ولی مرحله دوم‬ ‫سخت و دشوار است؛ بناب راین باید اشاره کرد که شکل گیری‬ ‫دموکراسی در جهان عرب با دشواری بیشتری همراه است؛‬ ‫گرچه دموکراس��ی مجموعه ای پیچیده از نهادهاس��ت که‬ ‫متضمن مسئولی ت پذیری‪ ،‬حاکمیت قانون و دولتی شایسته‬ ‫اس��ت؛ افزون بر این متغیرهای فوق باید پیوسته با یکدیگر‬ ‫تعامل نمایند و دموکراسی موفق زمانی محقق م ی شود که‬ ‫سپهر عمومی با شکیبایی به نهادینه سازی تمام این اجزای‬ ‫گوناگون بپ��ردازد؛ بناب راین این تفکر که اگ��ر دو انتخابات‬ ‫با مش��ارکت باال داشته باش��ید‪ ،‬به دموکراس��ی م ی رسید و‬ ‫عقبگردی هم وجود نخواهد داشت‪ ،‬به لحاظ نظری منطقی‬ ‫به نظر نم ی رس��د‪ .‬به همین جهت تناقضات شکل گرفته‬ ‫در این منطق��ه به پیچیدگ ی ها‪ ،‬معضالت و مش��کالت ان‬ ‫افزوده اس��ت که در یک پروس��ه دو یا سه س��اله قابل رفع‬ ‫نیست و نخواهد بود‪ .‬حقیقت جهان عرب این است که چه‬ ‫شهروندان عرب م ی اندیشیدند که رویدادی به جهت برقراری‬ ‫دموکراسی اتفاق م ی افتد و چه نم ی اندیشیدند‪ ،‬ولی داشتن‬ ‫ایده و اندیشه بعد از وقوع رخداد بر حاصل عمل انان تاثیرگذار‬ ‫بود؛ بناب راین به دلیل تناقض ها و پیچیدگی متغیرهای دخیل‬ ‫در این منطقه تحوالت در جهان عرب در حال حاضر ناتمام‬ ‫باقی خواهد ماند‪ ،‬به این دلیل ک��ه همچنان نهادها (ارتش‬ ‫و دس��تگاه قضایی)‪ ،‬منابع کلیدی حکومت های گذش��ته‬ ‫اقتدارگرا و فرصت طلبانی مانند گروه ها جهادی‪ ،‬تکفیری ها‬ ‫و دیگر گروه ها کماکان تغیی رات جدی که از سوی جمعیت‬ ‫جوانان عرب مطالبه م ی شود را عقیم م ی گذارند و ناامیدی‬ ‫و یاس را توزیع م ی نمایند‪ .‬ولی نکته ای که باید اش��اره کرد‬ ‫تاثیر نیروهای فوق در کوتاه مدت موثر واقع خواهد ش��د و‬ ‫در بلندمدت خاورمیانه هرچند با پوسته سخت مقاومت این‬ ‫نیروها روبه روست ولی در نهایت پوست م ی اندازد‪.‬‬ ‫گریز از ازادی‬ ‫شکاف میان الیگارشی نظامی و دموکراسی خواهی در خاورمیانه تداوم می یابد‬ ‫احمد بخشی‬ ‫‪3‬‬ ‫استاد دانشگاه تربیت مدرس‬ ‫ش��اید مهم ترین دلیل اوضاع زیگزاگی در کشور های‬ ‫عربی به خصوص مصر را بتوان ب��ا ماهیت تحوالت در این‬ ‫محیط مرتبط دانس��ت‪ .‬تح��والت در این کش��ور بر خالف‬ ‫بس��یاری از دیدگاه ها و تحلی ل ها انقالب نب��ود‪ ،‬زی را انقالب‬ ‫دارای مولفه هایی اس��ت که بس��یاری از ان در مصر محقق‬ ‫نگردید‪ .‬واژه ای را که م ی توان انتخاب کرد‪ ،‬تحوالت است که‬ ‫عالوه بر حالت در جریان بودن‪ ،‬باتوجه به عملکرد عامالن و‬ ‫ساختارها نیز کارکردی متفاوت م ی یابد‪ .‬از ‪ 25‬ژانویه ‪ 2011‬که‬ ‫شروع تحوالت مصر را شاهد هستیم تا زمان روی کار امدن‬ ‫محمد مرسی در س��ال ‪ ،2012‬در ابتدا روی کار امدن شورای‬ ‫انتقالی (متشکل از نظامیان) را شاهد بودیم‪ ،‬این شورا در نقش‬ ‫برگزار کننده انتخابات ظاهر شد و در نتیجه ب رای حفظ منافع‬ ‫خود از احمد شفیق که گرایش غرب گرایانه نیز داشت‪ ،‬حمایت‬ ‫کرد که در نهایت کاندیدای اخوان المسلمین با نتیجه ‪ 51/5‬در‬ ‫مقابل ‪ 48/5‬ب رنده انتخابات اعالم شد‪ .‬این خود اولین هشدار‬ ‫چانهزنی رقیب را باال‬ ‫بود‪ ،‬موضوعی که م ی توانس��ت قدرت ‬ ‫برده و در سطح اول خواسته اش‪ ،‬مشارکت در دولت و کسب‬ ‫چند کرسی باشد‪ ،‬عدم اشنایی اخوان المسلمین با سیاست‬ ‫عملی به همراه شخصیت محمد مرسی‪ ،‬سرنوشتی را رقم زد‬ ‫که دولت منتخب نتواند حتی جشن یک سالگی بگیرد و این‬ ‫طفل نوپا در تالطم بازی ها سرنگون گردد‪.‬‬ ‫در تحلی��ل این موضوع باید به اش��تباه اس��تراتژیک‬ ‫اخوان ی‪‎‬ها در دوره گذار توجه داش��ته باشیم‪ ،‬زی را انان شیفته‬ ‫قدرت ش��دند و از عوامل س��اختاری قدرت و سیاست غفلت‬ ‫کردند‪ .‬اخوان ب��دون توجه ب��ه اینکه سیاس��ت و حکومت‬ ‫در مص��ر در صورتی پایدار اس��ت ک��ه بر ائتالف س��ه گانه‬ ‫ارتش‪ ،‬اسالمگرایان و لیب رال‪‎‬ها اس��توار باشد‪ ،‬تنها به نقش‬ ‫اسالمگرایان تاکی د کرده و بدون داشتن تجربه عملی (به رغم‬ ‫دارا بودن پیش��ینه ایدئولوژیک بیش از ‪ 8‬دهه)‪ ،‬ضمن حذف‬ ‫دو ضلع مثلث‪ ،‬وارد بازی ای ش��دند که نتیج��ه ان باز تولید‬ ‫دیکتاتوری از نوع دیگر‪ ،‬ایجاد نارضایتی‪ ،‬سیاسی شدن امور و‬ ‫کاهش مشروعیت کارکردی اخوان و در نهایت کودتای ارتش‬ ‫علیه مرسی در ژوئن سال گذشته گردید‪.‬‬ ‫از دالیل دیگ��ر دخالت ارت��ش باید ب��ه ناکارامدی در‬ ‫پاسخگویی به خواسته‪‎‬های بحق انقالبیون در حیطه ایجاد‬ ‫تغییر در حوزه اقتصادی مردم و رفع موانع و مشکالت اشتغال‪،‬‬ ‫بیکاری و معیشت مردم اش��اره کرد‪ .‬در نتیجه دولتمردان‪ ،‬نه‬ ‫تنها نتوانستند از بحران ها عبور کنند بلکه در دام بحران های‬ ‫رقیب گرفتار امدند و دست به قشون کش ی های خیابانی زدند‬ ‫و عمال از کنترل بحران و انجام وظایف شان غافل شدند و در‬ ‫نهایت ان چیزی که رقیب ب رای انان رقم زد‪ ،‬بحران مشروعیت‬ ‫بود که پاس��خ ان را در برگزاری رفراندوم ع��دم کفایت دولت‬ ‫مرسی و یا مداخله ارتش اعالم کردند و چون موضوعی به نام‬ ‫اعتراض های خیابانی در میان بود‪ ،‬ارتش که با سیاست های‬ ‫مرسی به حاشیه رانده شده بود‪ ،‬به بهانه برقراری نظم و کنترل‬ ‫بحران اما در عمل در نقش وکیل مدافع نیروهای غرب گرا‪،‬‬ ‫ورود پی دا کرد و نتیجه ان شد که فضای جامعه پادگانی گردید‪،‬‬ ‫به حکومت یکساله اخوان المسلمین با دستگیری مرسی و‬ ‫رهب ران ارشد ان سازمان پایان دادند و برگی دیگر از تحوالتی‬ ‫را رقم زدند که در تحلیل چرایی ای��ن تحوالت باید به نقش‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪ .1‬کارکرد نادرست مرس��ی و اخوان ی ها به همراه عدم‬ ‫شناخت انان از فرایند سیاست در مصرف باعث شد که شرایط‬ ‫جامعه به تدریج به سمت سیاسی ش��دن پیش رود‪ .‬به نظر‬ ‫م ی رس��د فضای هرج و مرج و غی ر پایدار در مصر باعث شده‬ ‫است که مردم مصر‪ ،‬گزینه امنیت را بر توسعه ترجیح داده و‬ ‫به گفته اریک فروم به بهای امنیت «گریز از ازادی» را انتخاب‬ ‫نمایند و مدتی عرصه سیاست را به دست ارتش بسپارند‪ ،‬هر‬ ‫چند که مشت اهنین ارتش نیز در این فرایند ب ی تاثیر نیست‪.‬‬ ‫‪ .2‬اگرچه به نظر م ی رسد که امریکا در ابتدا از تحوالت‬ ‫مصر غافلگیر شد و در مقطعی نیز به دلیل دموکراس ی سازی‬ ‫و جلوگی��ری از افراط گرایی از دولت مرس��ی حمایت کرد اما‬ ‫باتوجه به پیشینه عملکرد ارتش و لیب رال ها‪ ،‬به نظر م ی رسد‬ ‫که منافع امریکا و اسرائیل‪ ،‬توسط نیروهای جدید بهتر تامین‬ ‫شود و انان از بابت سیاست های زیگزاگی اخوان المسلمین‬ ‫اسوده خاطر م ی گردند‪.‬‬ ‫‪ .3‬چون دولت مرس��ی از لحاظ تفک��ر و ایدئولوژی و‬ ‫شخصیتی وابسته به اخوان المس��لمین بود‪ ،‬هر نوع کنش‬ ‫سیاس��ی در دوره حکومتداری انان‪ ،‬ب��رای حاکمان امروزی‬ ‫تفس��یری مرتبط با این گروه دارد‪ ،‬در نتیجه بایستی مانع از‬ ‫رشد تفکرات شد و یا مجازات هایی را ب رای انان در نظر گرفت‪،‬‬ ‫موضوعاتی مانند دس��تگیری های گس��ترده و غی ر قانونی‬ ‫کردن اخوان المس��لمین در این راس��تا قابل تفس��یر است‪.‬‬ ‫اخ وان المسلمین باید بپذی رند که دارای اشتباهاتی بودند و ب رای‬ ‫جب ران ان باید به اتاق های فکر برگردند و نقاط قوت و ضعف‬ ‫خود را ارزیابی کرده تا بتوانند در انتخابات های اتی ایفای نقش‬ ‫کنند‪ ،‬هر چند که نقش بازیگری ان��ان در انتخابات اینده که‬ ‫تحت مدیریت ارتش صورت م ی گیرد‪ ،‬شاید کمرنگ باشد‪ ،‬اما‬ ‫باتوجه به سابقه نزدیک به ‪ 9‬دهه فعالیت احیای سریع انان(با‬ ‫توجه به همه موانع) دور از ذهن نیست‪.‬‬ ‫‪ .4‬با گذشت زمان مش��خص شد که سیستم سیاسی‬ ‫مبتنی بر الیگارش��ی نظامی نه تنها ب رای توسعه اقتصادی‬ ‫و سیاس��ی کشورهای ش��مال افریقا مفید نیس��ت بلکه با‬ ‫سیاست یکدست کردن کشور عمال فضا ب رای جامعه مدنی‬ ‫بسته م ی ش��ود و در امدها به جای مسیر توسعه در سیستم‬ ‫کالینتالیس��م(ارباب‪ -‬رعیتی) و رقابت ه��ای وکالتی هزینه‬ ‫م ی گردد‪.‬‬ ‫‪ .5‬باید توجه داش��ت که الگوهای توس��عه و نوسازی‬ ‫مبتن ی بر یکدست سازی جامعه ب رای پیشرفت و توسعه کارایی‬ ‫ندارد و باید مشارکت دیگر گروه ها و افراد را در حکومت داری‬ ‫مد نظر قرارداد و ارتش تنها م ی تواند در صورت محور قرار دادن‬ ‫الگوهای توسعه یکی از عوامل چند گانه باشد‪.‬‬ ‫‪ .6‬دولت جدید باید به واقعی ت هایی مانند نوع تحوالت‬ ‫در مصر‪ ،‬ساختار جامعه شناسی و سیاسی‪ ،‬ترتیبات منطقه ای‬ ‫و بی ن الملل��ی‪ ،‬نقش ارتش در س��اختار حکومت و س��ابقه‬ ‫فعالیت اسالم گرایان و لیب رال ها و بافت اسالمی مصر و جبر‬ ‫جغ رافیایی کشور توجه نماید‪ ،‬زی را حذف هر کدام از این اضالع‬ ‫مثلث‪ ،‬فرایند امنیت و توسعه را با تاخیر مواجه خواهد کرد و‬ ‫توالی بحران ها را به ارمغان خواهد اورد و از سوی دیگر دولت‬ ‫باید با سیاس��ت گام به گام و دموکراتیک بتواند منافع ملی‬ ‫مصر را به پیش ببرد‪ .‬ان چیزی که مصر ام��روز نیازمند ان‬ ‫است‪ ،‬مشروعیت کارکردی در کنار اجماع است و از طریق این‬ ‫دستاورد م ی توان از بحران ها عبور کرد‪.‬‬ ‫‪ .7‬به نظر م ی رسد باتوجه به ش��رایط حاکم بر مصر و‬ ‫س��رکوب اخوان المسلمین در یک س��ال اخیر و ممنوعیت‬ ‫فعالیت انان‪ ،‬شکافی در بین انان رخ داده است و به اصطالح‬ ‫از میان جریان بازها(تندروها) و کبوتره��ا (میانه)‪ ،‬میانه روها‬ ‫با تغیی راتی خود را ب رای بازگشت به قدرت امیدوار م ی دانند‪.‬‬ ‫عالوه ب راین شکاف نسلی نیز بین رهب ران و طرفداران وجود‬ ‫دارد که این خود پتانسیلی ب رای بازنگری‪ ،‬اصالح و شکاف را در‬ ‫این جریان رقم خواهد زد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ارتش و جایگاه ان در سیاست اشاره کرد‪ .‬اصوال‪ ،‬نظام ی گری‬ ‫ایدئولوژی است که معتقد است توان ارتش سرچشمه و منبع‬ ‫همه امنی ت ها است‪ .‬این ایدئولوژی در ساده ترین شکل خود‬ ‫ب راین باور اس��ت که اش��تی از طریق توانمند سازی نظامی‬ ‫محقق م ی شود و امادگی نظامی بهترین شیوه ب رای دستیابی‬ ‫به صلح و توسعه است‪ .‬از لحاظ پیشینه تاریخى‪ ،‬میلیتاریسم‬ ‫به سنت ارتش پروس و گرایش نظامى دولت المان برم ی گردد‪.‬‬ ‫بیسمارک یکى از رهب ران المان معتقد بود که تاریخ از طریق‬ ‫خون و شمشیر حرکت م ی کند‪.‬‬ ‫معموال ارتش به عنوان ابزار اجرای قدرت و خش��ونت‬ ‫دولتی قانونا فاقد مسئولیت سیاس��ی است لیکن در عمل‬ ‫به دالیل مختلف ممکن اس��ت به انح��ای گوناگون به طور‬ ‫مستقیم یا غیر مستقیم مسئولیت اعمال قدرت سیاسی را‬ ‫به دست گیرد‪ .‬طبعا شیوه و می زان نفوذ یا دخالت ارتش ها در‬ ‫رژیم های سیاسی استبدادی‪ ،‬توتالیتر یا دموکراسی پارلمانی‬ ‫متفاوت اس��ت‪ .‬علل دخالت نظامیان در سیاست پیچیده و‬ ‫متنوع است اما مهم ترین عامل دخالت ش��ان را خود اگاهی‬ ‫و رسالت منحصر به فرد یعنی منافع ملت باید ذکر کرد‪ .‬این‬ ‫دخالت که عمدتا متاثر از عالئق و منافع شخصی است بیشتر‬ ‫در کش��ورهایی روی م ی دهد که اختالف طبقاتی و شکاف‬ ‫اجتماعی وجود دارد‪.‬‬ ‫به اعتقاد فاینر‪ ،‬می زان دخالت ارتش در سیاست به می زان‬ ‫نهادمند ش��دن زندگی سیاسی‪ ،‬توس��عه فرهنگ سیاسی و‬ ‫گسترش موسسات و نهادهای جامعه مدنی بستگی دارد‪ .‬به‬ ‫باور وی‪،‬در شرایط نهادمندی و توسعه فرهنگ سیاسی‪ ،‬اصول‬ ‫مورد اس��تناد حکام در امر حکومت یعنی مبانی مشروعیت‬ ‫قدرت سیاسی‪ ،‬از پذیرش عمومی و پشتوانه اخالقی برخوردار‬ ‫است و قواعد انتقال مسالمت امیز قدرت سیاسی‪ ،‬به درستی‬ ‫اجرا م ی شوند‪ .‬همچنین موسسات جامعه مدنی مثل احزاب‪،‬‬ ‫اتحادیه ها و نهاد های مدنی‪ ،‬نیرومند هستند‪ .‬از دیگر سو فاینر‬ ‫دخالت نظامیان در سیاست را ثمره شرایط اجتماعى و تمایل‬ ‫و توانایى نظامیان در سیاست م ی داند‪ .‬او بین دخالت نظامیان‬ ‫در سیاس��ت و مدرنی زاس��یون نوعى ارتباط برقرار م ی کند و‬ ‫معتقد اس��ت یکى از انگیزه هاى ارتش در به دس��ت گرفتن‬ ‫قدرت سیاسى‪ ،‬شتاب بخشیدن به اهنگ مدرن سازى است‪.‬‬ ‫اریک نورد لینگر معتقد است نظامیان با اس��تفاده از قدرت‬ ‫نظامى خود در ثبات سیاسى جامعه موثر هستند‪ .‬از دیدگاه‬ ‫وى نظامیان تنها بدین خاطر خواس��تار تغیی رات اقتصادى و‬ ‫اجتماعى هستند تا بهتر بتوانند به منافع اجتماعى خود جامه‬ ‫عمل بپوشانند‪ .‬وی معتقد است که احتمال دخالت نظامیان‬ ‫در سیاست با کاهش مشروعیت نظام سیاسى افزایش پیدا‬ ‫م ی کند؛ از نظر او مهمتری��ن عامل وقوع کودتاهاى نظامى ‪،‬‬ ‫تغیی رات در مشروعیت است که این م ی تواند بر نقش سیاسى‬ ‫نیروهاى مسلح اثر بگذارد‪ .‬لوسین پای نیز فعالیت نظامیان را‬ ‫در به وجود اوردن سازمان های نظامی و شبه نظامی و کوشش‬ ‫انها در تحکیم این سازمان ها‪ ،‬موفق ترین و موثرترین نهادی‬ ‫ارزیابی م ی کند که قادر به پایان بخشیدن عقب ماندگی جامعه‬ ‫اس��ت‪ .‬از دیدگاه وی برخالف دولت های غ ربی‪ ،‬در جوامع در‬ ‫حال توسعه‪ ،‬تنها با تصمیماتی که از باال یعنی تصمیماتی‬ ‫که توسط صاحبان قدرت و سازمان های دولتی انجام م ی شود‪،‬‬ ‫انتظار توسعه و پیشرفت اس��ت‪ ،‬در نتیجه نظامیان به مثابه‬ ‫پیشق راوالن نوس��ازی اجتماعی عمل م ی کنند‪ .‬در حالی که‬ ‫اندیشمندانی مانند اولیانسکی و میرسکی از نظامیان به عنوان‬ ‫پیشگامان انقالب دموکراتیک ملی(راه رشد غی ر سرمایه داری)‬ ‫یاد م ی کنند و ع��ده ای دیگر نیز نظامی��ان را عامل بازدارنده‬ ‫توسعه ملی م ی دانند‪.‬‬ ‫به چند دلیل ارتش در کشورهای جهان سوم به ایفای‬ ‫نقش پرداخته است‪ -1 :‬با عنایت به وابستگ ی های کشورهای‬ ‫جهان سوم به کشورهای مرکز و انضباط و دیسیپلین خاص‬ ‫ارتش‪ ،‬این گروه همیشه ابزار س��رکوب در دست قدرت های‬ ‫ی بودند‪،‬‬ ‫اس��تعمارگر ب��رای نافرمان ی ه��ای مدنی و مردم�� ‬ ‫‪ -2‬در اغلب کشورهای جهان س��وم نوعی منازعه با محیط‬ ‫پی رامون ی شان وجود دارد و بناب راین حضور ارتش ب رای مقابله‬ ‫با تهاجمات بیرونی ضرورت و مشروعیت م ی یابد و ‪ –3‬ارتش‬ ‫در حفظ امنیت داخلی و اس��تقالل کش��ورها همیشه نقش‬ ‫موثری ایفا کرده است‪.‬‬ ‫مصر دارای بزرگ ترین ارت��ش در قاره افریقا و در جهان‬ ‫عرب اس��ت‪ .‬از لحاظ تعداد‪ ،‬ارتش مصر مقام دهم را در میان‬ ‫ارتش کش��ورهای جهان داراست‪ .‬ارتش این کش��ور دارای‬ ‫‪ 480‬هزار نیرو و ‪ 900‬هزار نفر ذخیره اس��ت‪ .‬تجهی زات ارتش‬ ‫این کش��ور به طور عمده غ ربی و ش��امل ‪ 3000‬تانک و ‪579‬‬ ‫فروند هواپیما از جمله ‪ 230‬فروند اف ‪ 16‬اس��ت‪ .‬اغاز حضور‬ ‫نظامیان در مصر همراه است با کودتای نظامی افس ران ازاد‬ ‫در س��ال ‪ 1952‬که منجر به رس��یدن عبدالناصر به سمت‬ ‫ریاست جمهوری پوپولیستی مصر ش��د‪ .‬جمهوری مصر از‬ ‫کودتای ‪ 1952‬تا سرنگونی مبارک سه رهبر سیاسی را به خود‬ ‫دید که هر سه از ژنرال های نظامی بلند پایه بوده اند و از نظر‬ ‫ایدئولوژیک‪ ،‬به ترتیب از سوسیالیسم عربی‪ ،‬ناسیونالیسم‬ ‫مذهبی و پ راگماتیسم عمل گرایانه ب رای اداره کشور استفاده‬ ‫م ی کردند‪.‬نقش ارتش به دلیل تشکیل رژیم صهیونیستی در‬ ‫عمق استراتژیک این کشور و وجود چندین جنگ با ان رژیم‬ ‫به تدریج افزایش یافت‪ ،‬به طوری ک��ه عالوه بر ایفای نقش‬ ‫نظامی و سیاسی به دلیل حاکمیت نظامیان‪ ،‬در دوره مبارک‬ ‫به عامل تاثی ر گذار در اقتصاد نیز تبدیل شد و در نتیجه منافع‬ ‫خود را به الیه های مختلف کشاند‪ .‬در جریان تحوالت ‪،2011‬‬ ‫در ابتدا ارتش حالت محافظه کاری به خود گرفت به طوری که‬ ‫پرهیز ارتش مصر از سرکوب مردم گردامده در میدان تحریر‪،‬‬ ‫«توان سرکوب» رژیم مبارک را به شدت تحلیل برد و این امر به‬ ‫سرعت منجر به نابودی «اراده سرکوب» مبارک و اط رافیانش‬ ‫شد‪ .‬پس از برکناری مبارک بالفاصله شورای نظامیان ب رای‬ ‫دوره انتقالی عهده دار مسئولیت شد و در انتخابات نیز از احمد‬ ‫شفیق حمایت کردند و با اختالفی شکننده کمتر از ‪ 2‬درصد‬ ‫رقابت را به مرسی واگذار کردند‪ ،‬اما تحوالت بیشتر پس از روی‬ ‫کارامدن مرسی به دالیلی چند مانند عدم اشنایی با ساخت‬ ‫سیاست و حکومت‪ ،‬نقش ارتشیان و پیوستن انان به لیب رال ها‬ ‫و برکناری انان از قدرت و بازنشس��ته کردن اجباری و‪ ...‬رقم‬ ‫خورد‪ .‬عملکرد بد دولت اسالم گرا درطول یک سال حکومت‬ ‫خود و دامن زدن به ش��کاف های اجتماعی و سیاسی مصر‬ ‫باعث ریزش طرفداران اخوان المسلمین و ب ی تفاوتی توده های‬ ‫مردم به شیوه های امنیتی و خشونت های عریان نظامیان در‬ ‫برخورد با مخالفین شد‪ .‬مردمی که ب رای نیل به دموکراسی و‬ ‫ایجاد جامعه چندصدایی در سرزمین فراعنه به خیابان ریختند‬ ‫ب هدلیل نبود رهبری کاریزماتیک و فقدان راهبرد مشترک ب رای‬ ‫دستیابی به خواسته هایشان در چنبره ای از مشکالت سیاسی‬ ‫و اجتماعی گرفت��ار امده اند‪ .‬و کار به جایی رس��ید که اعالم‬ ‫شد مرسی مشروعیت خود را از دس��ت داده و ارتش در چند‬ ‫اولتیماتوم‪ ،‬دست به کودتا زد و در توجیه ان وضعیت انارشی‬ ‫را دلیل این کارش اعالم کرد و باالخره با ایجاد فضای ارعاب‬ ‫و تهدید‪ ،‬به نحوی به کنش های دولت قبل واکنش نشان داد‬ ‫و در انتخابات ریاس��ت جمهوری رهبر کودتا یعنی السیسی‬ ‫به عنوان پیروز انتخابات اعالم ش��د و اه��داف خود را نظم و‬ ‫امنیت و توسعه دموکراتیک اعالم کرد‪ .‬به نظر م ی رسد که انها‬ ‫در تالشند تا ب راساس اعتقاد لوسین پای به عنوان کارامدترین‬ ‫سازمان دولتى مدرن در یک جامعه انتقالی معرفی شوند تا از‬ ‫سویی به مدرنی زاسیون شتاب بخشند و از سویی دیگر باعث‬ ‫ثبات سیاسى در جامعه ش��ده و با ایجاد این ثبات‪ ،‬همکارى‬ ‫تج��ارى و اقتصادى بیش��ترى را با منطق��ه و جهان ممکن‬ ‫سازند‪ .‬به نظر م ی رس��د که ارتش و دولت جدید ب رای تحقق‬ ‫خواسته های خود و همچنین مطالبات حداکثری پس از ‪2011‬‬ ‫با مشکالت بیشمار اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اجتماعی و‪ ...‬مواجه‬ ‫است که به تنهایی با سیاست مشت اهنین نم ی تواند در صدد‬ ‫پاسخگویی براید و الزم است که به دنبال راهکارهایی باشد‪.‬‬ ‫مالحظات‪:‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪65‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اقتدارگراییمشروع‬ ‫گفت وگو با نبی اهلل ابراهیمی‬ ‫استاد دانشگاه تربیت مدرس‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫بین الملل‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫در برخی جوامع خاورمیانه که انقالب های عربی‬ ‫اتفاق افتاد ش�اهد ش�کل گرفتن نوع�ی دوگانه‬ ‫امنیت و ازادی هستیم‪ .‬یعنی بعد از طی یک دوره‬ ‫برای رسیدن به ازادی خواهی و دموکراسی‪ ،‬نوعی‬ ‫هرج و مرج در کش�ور اتفاق م ی‏افت�د و به همین‬ ‫خاطر مردم برای تامین امنی ت‪‎‬ش�ان به س�مت‬ ‫نظامیان م ی‏روند‪ .‬ریش�ه‪‎‬های ای�ن بحث دوگانه‬ ‫امنیت و ازادی چیست؟‬ ‫بگذارید بحث را با بررسی روند و ماهیت تحوالت‬ ‫در کش��ورهای عرب��ی اغاز کن��م‪ .‬تقریبا سه س��ال از وقوع‬ ‫انقالب‪‎‬های ع ربی م ی‪‎‬گذرد‪ .‬اگر بخواهیم یک تقسیم بندی‬ ‫در رابطه با این انقالب‪‎‬ها داشته باشیم‪ ،‬چهار رویکرد و ماهیت‬ ‫متفاوت دیده م ی‪‎‬شود‪ .‬نخست روش مصر و تونس بود که‬ ‫روش تقریبا مش��ابهی است‪ .‬در این کش��ورها‪ ،‬هرم قدرت‬ ‫به عنوان نمونه حسنی مبارک کنار رفت و یک جریان دیگر‬ ‫روی کار امد‪ .‬روند این انقالب ها‪ ،‬انقالب‏های ارام است یعنی‬ ‫ارتش‪ ،‬نهادهای امنیتی و حکومت حفظ م ی شود و فقط راس‬ ‫حکومت تغییر م ی کند‪ .‬به عبارت دیگر یک سری نخبگان‬ ‫کنار م ی روند و نخبگان دیگری با همان گفتمان و طرز فکر‬ ‫روی کار م ی‪‎‬ایند‪ .‬البته در مورد مصر باید ان یک س��الی که‬ ‫اخوان المسلمین در راس قدرت بود را فاکتور گرفت‪.‬‬ ‫روش دوم رویکرد ش��ب ه انقالبی اس��ت؛ در این روش‪،‬‬ ‫کسانی که انقالب کرده‪‎‬اند تا نیمه راه م ی‪‎‬روند‪ ،‬سپس در یک‬ ‫جایی متوقف م ی‏شوند‪ .‬این مدل را در یمن شاهد بودیم که‬ ‫شب ه انقالبی رخ داد و گروه‪‎‬هایی مانند اخوان‏المسلمین نیز‬ ‫بخشی از حکومت را تصرف کردند‪ .‬الگوی سوم به گونه‏ای‬ ‫اس��ت که در ان انقالب‪‎‬ها به جنگ داخلی کشیده م ی‪‎‬شود‬ ‫نمونه ان نیز لیبی است‪ .‬در نهایت الگوی چهارمی نیز وجود‬ ‫دارد که نم ی‪‎‬توان ان را انقالب نام نه��اد‪ ،‬بلکه یک حرکت‬ ‫مشروطه خواهی در برخی کش��ورها گسترش پیدا م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫این مدل را در اردن‪ ،‬مغرب و بحرین شاهد بودیم‪ .‬اعتراضاتی‬ ‫که در این کشورها رخ م ی‪‎‬دهد در بحث تعدیل قانون اساسی‬ ‫و مشروطه خواهی تاثیرگذار است‪ .‬اکنون سوال اینجاست که‬ ‫چرا در مدل های نخس��ت یعنی مثال در مصر و یمن‪ ،‬مردم‬ ‫یک گفتمان دموکراسی مشروط را م ی‏پذی رند اما اولویت را به‬ ‫ثبات و امنیت م ی دهند‪ .‬این مساله به بحث جامع ه شناسی‬ ‫سیاسی در کشورهای خاورمیانه بازم ی گردد‪ .‬در خاورمیانه‪،‬‬ ‫حزب به مفهوم واقعی وجود ن��دارد‪ .‬جریان‏هایی که داعیه‬ ‫تغییر دارند مانند اخوان المس��ملین نیز در دام سلف ی گرایی‬ ‫م ی افتند و در برنامه‏هایشان با شکس��ت مواجه م ی شوند‪.‬‬ ‫بناب راین این گروه ها در رابطه با مباحث حکمرانی‪ ،‬اقتصاد و‬ ‫مدیریت سیاسی طرح مشخصی ندارند و اغلب طرح‪‎‬هایشان‬ ‫نیز کپ ی برداری از کشورهای دیگر است‪ .‬این در حالی است‬ ‫که طرح‪‎‬های کش��ورهای دیگر نیز با توجه به مسائل بومی‬ ‫ در این کش��ورها نتیجه نم ی دهند و انها با شکست مواجه‬ ‫م ی شوند‪ .‬بناب راین برنامه‏هایش��ان‪ ،‬خالءهای امنیتی ایجاد‬ ‫م ی‪‎‬کند‪ .‬به خصوص م ی توان به اخوان المسلمین در مصر‬ ‫اش��اره کرد‪ .‬در این ش��رایط مردم به ج��ای برنامه‪‎‬هایی که‬ ‫حتی بعضا بحث دموکراس ی خواهی را در دلش دارد به نوعی‬ ‫اقتدارگرایی مشروع تن م ی‪‎‬دهند‪.‬‬ ‫اقتدارگرای�ی مش�روع منظورتان هم�ان قدرت‬ ‫گرفتن ش�خصی مانند عبدالفتاح السیس�ی در‬ ‫مصر است؟ مولفه‏ها و مشخصه‪‎‬های اصلی این‬ ‫مدل چیس�ت و در حال حاضر م�ردم چه نگاهی‬ ‫به ان دارند؟‬ ‫بله‪ ،‬جریان السیسی در مصر و جریان خلیفه حفتر‬ ‫در لیبی از جمله این نوع اقتدارگرایی مش��روع هستند و این‬ ‫نوع اقتدارگرایی اکنون در خاورمیان��ه طرفدارانی پیدا کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬همچنین اقتدارگرایی جدید خیلی خوب توانس��ته‬ ‫خود را بازسازی کند و با شعار صندوق‪‎‬های رای‪ ،‬دموکراسی‪،‬‬ ‫بهبود اقتصاد‪ ،‬روابط با دنیای جدید و پایبندی به معاهدات‬ ‫بی ن المللی است که نظر مردم را به سمت خود جلب م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫اکنون مدل السیسی مصر در لیبی نیز به کار گرفته شده و‬ ‫به نظر م ی‪‎‬رس��د در یمن هم این مدل به اجرا دراید‪ .‬در واقع‬ ‫اگر دولت اقای هادی نتواند با جریان‪‎‬های ش��به نظامی در‬ ‫یمن مبارزه کند مردم این کشور نیز به سمت مدل السیسی‬ ‫گرای��ش خواهند یافت‪ .‬ب��ه بیان دیگر یک موج بازس��ازی‬ ‫انقالب‏ها به وجود م ی‪‎‬اید‪.‬‬ ‫انچه پ��س از انقالب‪‎‬های عربی در خاورمیانه ش��اهد‬ ‫هستیم نوعی دومینوی معکوس است‪ .‬دومینوی معکوس‬ ‫به مفهوم نیروهایی اس��ت ک��ه در مقابل تغیی��ر مقاومت‬ ‫م ی‪‎‬کنند‪ .‬در جهان عرب‪ ،‬سه سال پس از انقالب‏های ع ربی‬ ‫این دومینوی معکوس در تمام کشورها دارد اتفاق م ی‪‎‬افتد‪ .‬در‬ ‫مصر جریان عبدالفتاح السیس��ی همان دومینوی معکوس‬ ‫اس��ت‪ ،‬یعنی او در ب راب��ر تغییر نیروه��ای انقالبی مقاومت‬ ‫م ی‪‎‬کند‪ .‬مساله جالب اینجاست که این دو مینوی معکوس‬ ‫برخی انقالبیون را نیز جذب کرده اس��ت‪ .‬بخشی از جوانان‪،‬‬ ‫زنان و نیروهای اجتماعی اکنون جذب ان شده‏اند‪ .‬همچنین‬ ‫بخش��ی از نیروهایی که در نظام های س��ابق خواهان تغییر‬ ‫بودند مانند بخش��ی از ارتش در مصر‪ ،‬لیب��ی و یمن نیز این‬ ‫قضیه را تقویت م ی کنند و غرب نیز از انها حمایت م ی کند‪.‬‬ ‫زی را جریان دومینوی معکوس علیه نوجهادی ها و نیروهای‬ ‫غیردولتی سلفی است‪ .‬در نهایت مردم بین اینکه بخواهند‬ ‫یک روند تمرین دموکراس��ی را س��پری کنند یا یک ثبات و‬ ‫امنیت نسبی داشته باش��ند قطعا ثبات را انتخاب م ی‪‎‬کنند‪.‬‬ ‫این مساله که چرا مردم از اخوان به سمت نظامیان م ی‪‎‬روند‬ ‫به بحث جامع ه شناس��ی این منطقه نیز مربوط م ی‏ش��ود‪.‬‬ ‫به عنوان نمونه در خاورمیانه اصال بحث تحزب شکل نگرفته‬ ‫و جنب ش‪‎‬ها در حال به قدرت رسیدن هستند‪ .‬این در شرایطی‬ ‫اس��ت که جنب ش‏ها وقتی ب��ه قدرت م ی‏رس��ند نم ی‏توانند‬ ‫جریان‪‎‬های سیاسی را سازماندهی کنند و همچنین کارکرد‬ ‫دولت را به معنای مدرن ان در خاورمیانه ندارند‪ .‬بناب راین یک‬ ‫خالء سیاسی و امنیتی در جامعه به وجود م ی‏اید و در پی ان‬ ‫مردم و گروه‪‎‬هایی که دغدغه معیشت و امنیت دارند به سمت‬ ‫گفتمانی م ی‪‎‬روند که همان اقتدارگرایی است‪.‬‬ ‫ای�ن اقتدارگرای�ی مش�روع چ�ه تفاوت‪‎‬هایی با‬ ‫اقتدارگرایی سنتی دارد؟‬ ‫عمده تری��ن تفاوت‪‎‬های ای��ن اقتدارگرایان جدید‬ ‫با اقتدارگرایان سنتی‪ ،‬این اس��ت که اوال دوره حکومت انها‬ ‫در قانون اساسی مشخص ش��ده است‪ .‬همچنین برخالف‬ ‫اقتدارگرایی س��نتی‪ ،‬نوع م��درن ان از دل صندوق‪‎‬های رای‬ ‫به وجود م ی‏اید و خیابان و میدان‏ها نیز همراه انان اس��ت‪.‬‬ ‫اولویت‏ش��ان نیز ثبات و امنیت اس��ت و س��پس به بحث‬ ‫دموکراس��ی م ی‪‎‬پردازند‪ .‬درواقع دموکراس��ی نی��ز جزئی از‬ ‫این اقتدارگرایی اس��ت‪ .‬بناب راین اقتدارگرایی جدید در وهله‬ ‫نخست به دنبال ایجاد ثبات و امنیت است اما این ثبات باید‬ ‫مشروع باشد و خیابان‏ها و صندوق‏های رای نیز ان را تایید‬ ‫کنند‪ .‬نباید از نظر دور داش��ت که مردم اغلب حامی چنین‬ ‫اقتدارگرایی هستند‪.‬‬ ‫شما فرمودید که در این مدل به بحث ازادی‏ها و‬ ‫دموکراسی نیز اهمیت م ی‪‎‬دهند‪ ،‬اما در مصر پس‬ ‫از روی کار امدن نظامیان ش�اهد سرکوب شدید‬ ‫اخوان المس�لمین توس�ط انه�ا بودی�م‪ .‬ایا این‬ ‫مساله با رویکرد انها در تضاد نیست؟‬ ‫نم ی‏ت��وان کتم��ان ک��رد ک��ه بحث س��رکوب‬ ‫اخوان المسلمین به اشتباهات این جریان باز م ی‏گردد‪ ،‬یعنی‬ ‫اخوان بخشی از هزینه سرکوبش را خودش باید بپردازد‪ .‬البته‬ ‫اخوان تاریخ خوبی داشت اما ش��خصی ت‪‎‬های کاریزماتیک‬ ‫خوب و برنامه خاص سیاسی نداش��ت‪ .‬بناب راین اشتباهات‬ ‫اخوان به این مس��اله مربوط م ی‏ش��ود که راهبرد درس��تی‬ ‫نداشت و بیشتر به صورت تاکتیکی عمل م ی‏کرد‪ .‬این ضعف‬ ‫«تاکتیکی بودن» اخوان به اینجا منتهی م ی‪‎‬شود که ارتش‬ ‫با توجه به شرایط فعلی که در مصر به وجود امده‬ ‫چه اینده ای را برای اخوان پی ش بینی م ی کنید؟ ایا‬ ‫ارتش به اخوان باز هم اجازه فعالی ت های سیاسی‬ ‫خواهد داد؟‬ ‫در حال حاضر السیس��ی م ی‪‎‬خواهد همان نقش‬ ‫و هویتی را که پاکس��تان ی‪‎‬ها به عنوان تروریسم به طالبان‬ ‫دادند ب رای اخوان‪‎‬المس��لمین ایجاد کند‪ .‬ه��دف ارتش این‬ ‫اس��ت که اخوان در بازی‏های سیاسی ش��رکت نکند‪ .‬البته‬ ‫طرح‪‎‬ه��ای اینده نش��ان م ی‪‎‬دهد که نس��ل دوم و خصوصا‬ ‫جوانان اخوان وارد بازی های سیاسی خواهند شد‪ .‬بناب راین در‬ ‫سال های اینده نسل دوم اخوان خواهند توانست در انتخابات‬ ‫مجلس شرکت کنند و بخشی از قدرت را در دست بگیرند‪.‬‬ ‫البته یک سناریوی قوی این است که جریان‪‎‬های سلفی در‬ ‫مصر جایگزین اخوان شوند و در این شرایط این سلف ی‪‎‬ها با‬ ‫اخوان ی‪‎‬های درجه دوم و سوم ائتالف تشکیل خواهند داد‪ .‬این‬ ‫مدل ب رای اینده مصر بسیار قوی است و این گفتمان به شدت‬ ‫تقویت شده است‪ .‬اما باید این را پذیرفت که اخوان المسلمین‬ ‫نم ی‏تواند ب رای جهان عرب گزینه مناس��بی باشد‪ .‬زی را این‬ ‫جری��ان‪ ،‬طرح و ب رنامه مش��خصی ب رای مدیریت سیاس��ی‬ ‫و دولت ‪ -‬ملت س��ازی در خاورمیانه ن��دارد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫جریان‏هایی مانند ارتش که سال‪‎‬ها کارهای سیاسی کرده‪‎‬اند‬ ‫قدرت م ی‪‎‬گی رند و م ی‪‎‬توانند اینده ارایش در خاورمیانه را تاحد‬ ‫زیادی تعریف کنند‪.‬‬ ‫در اقتدارگرایی مشروع همانطور که گفتید دغدغه‬ ‫دموکراسی نیز مطرح اس�ت‪ ،‬اما پس از امنیت‪.‬‬ ‫لطفا بیشتر توضیح دهید که در این مدل به دنبال‬ ‫تحقق چه نوع دموکراسی در جامعه هستند؟‬ ‫‪4‬‬ ‫نب�ی اهلل ابراهیم�ی‪ ،‬اس�تادیار دانش�گاه‬ ‫ تربی ت مدرس در گفت وگویی تفصیلی با مثلث‬ ‫ب�ه بررس�ی دوگان�ه امنی�ت و ازادی در جوامع‬ ‫خاورمیانه پرداخت‪ .‬او معتقد اس�ت که چون در‬ ‫خاورمیانه بحث تحزب شکل نگرفته ‪ ،‬جنب ش‪‎‬ها‬ ‫در حال رسیدن به قدرت هستند‪ .‬این در ش رایطی‬ ‫اس�ت که جنب ش‏ها وقتی به قدرت م ی‏رس�ند‬ ‫نم ی‏توانند جریان‪‎‬های سیاس�ی را سازماندهی‬ ‫کنن�د و همچنی�ن کارک�رد دولت را ب�ه معنای‬ ‫مدرن ان در خاورمیانه ندارند‪ .‬بنابراین یک خالء‬ ‫سیاس�ی و امنیتی در جامعه ب ه وجود م ی‏اید و‬ ‫در پی ان مردم و گروه‪‎‬هایی که دغدغه معیشت‬ ‫و امنیت دارند به س�مت گفتمان�ی م ی‪‎‬روند که‬ ‫همان اقتدارگرایی مش�روع اس�ت‪ .‬ابراهیمی بر‬ ‫این باور اس�ت که از جمله مصادیق اقتدارگرایی‬ ‫مشروع‪ ،‬جریان السیسی در مصر و جریان خلیفه‬ ‫حفتر در لیبی اس�ت‪ .‬همچنین این کارشناس‬ ‫تفاوت‪‎‬های�ی برای این ن�وع اقتدارگرای�ی با نوع‬ ‫س�نتی ان برم ی‏ش�مارد و م ی‪‎‬گوید عمده ترین‬ ‫تفاوت‪‎‬های این اقتدارگ رایان جدید با اقتدارگ رایان‬ ‫س�نتی این اس�ت که اوال دوره حکومت انها در‬ ‫قانون اساس�ی مشخص شده اس�ت‪ .‬همچنین‬ ‫برخالف اقتدارگرایی سنتی‪ ،‬نوع مدرن ان از دل‬ ‫صندوق‪‎‬های رای به وجود م ی‏ای�د و خیابان ها و‬ ‫میدان‏ها نیز همراه انان اس�ت‪ .‬اولوی ت‏شان نیز‬ ‫ثبات و امنیت است و سپس به بحث دموکراسی‬ ‫م ی‪‎‬پردازند‪ .‬درواقع دموکراس�ی نیز جزیی از این‬ ‫اقتدارگرایی اس�ت‪ .‬بنابراین اقتدارگرایی جدید‬ ‫در وهله نخس�ت به دنبال ایجاد ثبات و امنیت‬ ‫است اما این ثبات باید مشروع باشد و خیابان‏ها‬ ‫و صندوق‏های رای نیز ان را تایید کنند‪.‬‬ ‫خاورمیانه یک موج خوش��بینانه‪‎‬ای بود ولی س��از وکارها و‬ ‫مکانیس��م‪‎‬های ایجاد نهادهای دموکراتی��ک هنوز نیازمند‬ ‫تمرین اس��ت‪ .‬به بیان دیگر موج و احساس��ات دموکراتیک‬ ‫هنوز وجود دارد اما س��از وکارهای رس��یدن به ای��ن ارمان‬ ‫خالءهایی دارد‪ .‬این خالءها نیز از انجا ناش��ی م ی‏شود که‬ ‫هنوز مکانیسم‪‎‬های دموکراس ی س��ازی در خاورمیانه وجود‬ ‫ندارد‪ .‬همچنین دموکراس ی سازی را پس از جریان السیسی‬ ‫به صورت عمودی و از باال به پایی��ن در خاورمیانه پیگیری‬ ‫م ی‏کنند که غرب نیز از ان حمایت م ی‏کند‪ .‬حتی م ی‪‎‬توان‬ ‫گفت دموکراسی سازی از پایین به باال در این منطقه شکست‬ ‫خورده و بیشتر به صورت یک ارمان و در قالب یک جنبش‬ ‫و موج مطرح بوده است‪ .‬وقتی این مدل قرار باشد پیاده شود‬ ‫مردم باید به مدل تعدیل یافته دموکراسی تن بدهند‪.‬‬ ‫در حال حاضر بسیاری از کشورهای خاورمیانه در‬ ‫بحث دولت‪‎‬های ورشکسته در صدر قرار دارند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که یکی از ش��اخ ص‪‎‬های مهم دولت‪‎‬های ورشکسته‬ ‫بحث اقتصاد است‪ .‬بناب راین بخش��ی از بحث عدم توسعه‬ ‫و س��امان سیاس��ی در خاورمیانه به عدم توسعه اقتصادی‬ ‫مربوط م ی‪‎‬شود‪.‬‬ ‫بعد از انقالب‏های عربی بحثی که مطرح ش��د‪،‬‬ ‫دموکراس��ی افقی بود یعنی دموکراسی از پایین به باال؛ این‬ ‫بدان معناست که یک نوع فرهنگ دموکراسی در خاورمیانه‬ ‫ایجاد ش��ود‪ .‬اکنون م ی‏توان گفت که م��وج دموکراتیک در‬ ‫عدم توسعه فرهنگی در این منطقه کامال اشکار‬ ‫است‪ .‬در این جوامع گفت وگو میان احزاب و نخبگان سیاسی‬ ‫تقریبا یک واژه غریب اس��ت‪ .‬همچنین تمرین دموکراسی‬ ‫مانند انچ��ه در غرب بوده در این کش��ورها وج��ود ندارد‪ .‬از‬ ‫ایا در جوامع خاورمیانه اکنون بس�ترهای الزم و‬ ‫س�طح فرهنگ اجتماعی برای رفتن به س�مت‬ ‫دموکراسی وجود دارد ؟‬ ‫مساله عدم توسعه اقتصادی در جوامع خاورمیانه‬ ‫تاچ�ه ح�د در ع�دم توس�عه سیاس�ی و بحث‬ ‫دموکراس ی سازی تاثیر داشته است؟‬ ‫مس�اله فرهنگ نیز مولف�ه مهم ی جهت گذار به‬ ‫دموکراس�ی اس�ت‪ .‬در کش�ورهایی مانند مصر‪،‬‬ ‫لیبی‪ ،‬یمن و اردن این مولفه چه جایگاهی دارد؟‬ ‫ایا هنجاره�ای غربی و مدل دموکراس�ی غرب را‬ ‫م ی‏توان در جوامع خاورمیانه نیز پیاده کرد؟‬ ‫توجه کنید که روندهای دموکراس��ی الزاما به این‬ ‫صورت نیست که بخواهیم ان را از غرب یاد بگیریم ولی باید‬ ‫به این نکته توجه داش��ت که غرب این روند و پروسه را طی‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬در این رابطه مش��ابهت‏ها و تفاوت‪‎‬هایی دیده‬ ‫م ی‪‎‬شود و یک امر کامال مجزا نیست‪ .‬اما ماهیت دموکراسی‬ ‫در خاورمیانه یک ترجمان دارد و در ش��رق اسیا یا اروپا یک‬ ‫ ترجمان دیگر‪ .‬البته روندها همه یکی بوده و ان پایان خشونت‬ ‫است به این مفهوم که تمام مردم در اینده سیاس ی‪‎‬شان سهیم‬ ‫باش��ند‪ .‬در نتیجه تجارب پیمودن روند دموکراسی در همه‬ ‫جای دنیا یکسان اس��ت اما تاکتیک‏ها و راهبردها متفاوت‬ ‫است‪ .‬مثال در غرب بحث دموکراسی خواهی و لیب رالی زاسیون‬ ‫کامال به موازات هم اس��ت اما در خاورمیانه نه‪ .‬شاید در این‬ ‫رابطه بتوان بحث مذهب‪ ،‬ثبات سیاسی و ثبات رژیم را وارد‬ ‫کرد که باید به همراه س��یر دموکراس��ی یک سیر متوازن و‬ ‫متعادلی را طی کنند‪.‬‬ ‫نبی اهلل ابراهیمی معتقد است که بازگشت‬ ‫السیسی و نظامیان به قدرت در مصر در‬ ‫بستر اقتدارگرایی مدرن و مشروع شکل‬ ‫گرفته است‪ .‬او از این حیث این نوع از‬ ‫اقتدارگرایی را متفاوت با نظم سیاسی‬ ‫پیشین در خاورمیانه می داند‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫انها به دنبال مدلی از دموکراسی هستند که خیلی‬ ‫سریع به ثبات و امنیت منجر شود نه به ب ی ثباتی و ناامنی‪.‬‬ ‫در جهان عرب همیشه گروه‪‎‬هایی که سعی کرده‏اند تعادل را‬ ‫میان دموکراسی و امنیت ایجاد کنند برگ برنده را داشته‪‎‬اند‬ ‫و در این میان نیروهای نظامی چ��ون ان تجربه تاریخی را‬ ‫کس��ب کرده‏اند نسبت به س��ایر احزاب سیاسی که تمرین‬ ‫نداش��ته‪‎‬اند دس��ت برتر را دارند‪ .‬اکنون در مصر و لیبی این‬ ‫مدل که بتواند تعادلی میان امنیت و دموکراسی ایجاد کند‬ ‫فعال دست برتر را دارد‪ .‬اگر به ع راق امروز نیز نگاهی بیندازیم‬ ‫این مساله را م ی‪‎‬بینیم؛ یعنی اگر نخبگان سیاسی بخواهند‬ ‫خیلی وارد بحث‪‎‬ها و رقابت ش��وند‪ ،‬گروه��ی مانند داعش‬ ‫قدرت م ی‪‎‬گیرد‪ .‬در س��وریه هم بحث انتخابات اخیر نشان‬ ‫داد که مردم به دنبال ثبات سیاسی هستند ولو اگر این ثبات‬ ‫سیاسی به ثبات رژیم منتهی ش��ود و نه به ثبات ملی‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت که ثبات رژیم با ثبات ملی تفاوت دارد‪ .‬در ثبات‬ ‫ملی‪ ،‬تمام گروه‪‎‬ها نقش دارند اما در ثبات رژیم ثبات یک گروه‬ ‫خاصی از نخبگان سیاسی مطرح است‪ .‬مشاهده کردیم که در‬ ‫خاورمیانه با توجه به این ناامن ی‏‪‎‬ها و ب ی ثبات ی‪‎‬ها مردم ثبات‬ ‫رژیم را به ثبات ملی ترجیه دادند‪.‬‬ ‫دیگر سو در این کش��ورها عوامل خارجی برخالف بسیاری‬ ‫از نقاط دنیا در ارایش قدرت بسیار تاثیرگذار است‪ .‬وابستگی‬ ‫نخبگان با مراکز قدرت در کشورهای دیگر را نم ی‏توان نادیده‬ ‫ی این که نخبگان و احزاب‬ ‫گرفت‪ .‬بناب راین یکی از علل ناکام ‬ ‫نم ی‪‎‬توانند وارد دیالوگ و گفت وگو شوند همین است‪.‬‬ ‫همچنی��ن مس��ائلی مانن��د هویت‏ه��ای فروملی‪،‬‬ ‫بحث‪‎‬های قومی��ت‪ ،‬طایفه گرایی و نگاه‏ه��ا و قرائت‪‎‬های‬ ‫مختلف نس��بت به مذهب در کنار هم باعث ش��ده که این‬ ‫منطقه ش��رایط خاصی داشته باش��د‪ .‬خیلی از فاکتورهای‬ ‫اجتماعی و سیاس��ی به ع�لاوه فاکتوره��ای منطقه‏ای و‬ ‫بی ن‪‎‬المللی باعث م ی‪‎‬ش��ود که خاورمیان��ه در بحث ایجاد‬ ‫تعادل میان دموکراسی و امنیت یک حالت ویژه داشته باشد‪.‬‬ ‫اما اگر نگاهی به جنوب ش��رق اسیا داشته باشیم م ی‪‎‬بینیم‬ ‫که تعادلی میان دموکراس��ی و امنیت حاکم است و مردم‪،‬‬ ‫احزاب و جریان‪‎‬های سیاس��ی در این منطقه راحت تر باهم‬ ‫گفت وگو م ی‏کنند‪.‬‬ ‫یک منظر روانشناسانه نیز ب رای تحلیل این عدم تعادل‬ ‫ازادی و امنی��ت در خاورمیانه وجود دارد و ان این اس��ت که‬ ‫فانتزی‪‎‬های ذهنی نخب��گان در منطقه خاورمیانه با فانتزی‬ ‫نخبگان در جنوب شرق اس��یا یا اروپا متفاوت است‪ ،‬چراکه‬ ‫حافظه تاریخی متفاوتی را گذرانده است‪ .‬در این گونه جوامع‬ ‫ب رای انکه نخبگان و احزاب به وحدت رویه برسند باید مراحل‬ ‫و سیر تاریخی گسترده‏ای را از سر بگذرانند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در مقابلش قرار م ی‪‎‬گیرد و مدل پاکس��تانی را اجرا م ی‪‎‬کند‪.‬‬ ‫مدل ارتش در مصر یک مدل پاکستانی است؛ ارتش سکاندار‬ ‫هدایت امور اصلی جامعه شده ولی سعی م ی‪‎‬کند به اصول‬ ‫ظاهری دموکراسی تن دهد‪ .‬یعنی ارتش پشت صحنه اصلی‬ ‫خواهد ماند و دموکراس��ی از طریق صندوق‏های رای دنبال‬ ‫م ی‪‎‬شود‪ .‬به این ترتیب هم انتخابات مجلس نمایندگان و هم‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری صورت خواهد گرفت در عین حال‬ ‫احزاب سیاسی لیب رال نیز فعالیت خواهند داشت‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪67‬‬ ‫گردشگری اغتشاش‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫قاهره‪ ،‬اس��تانبول‪ ،‬اوک رای��ن و ‪ ...‬پایتخت هایی هس��تند ک��ه م راکز‬ ‫گردشگری شان در یکی دو سال گذشته ‪ ،‬به مرکز اغتشاشات و انقالب هایی‬ ‫تبدیل شده که یا به تغییر حکومت انجامیده است و یا تغییر نسبی در رفتار‬ ‫حاکمی ت ها‪ .‬میدان ها و خیابان هایی با نام های اس��تقالل و ازادی‪ ،‬یکی از‬ ‫وجوه مشترک این اوردگاه ها بوده است‬ ‫میدان « استقالل» بالی جان‬ ‫دولت های درحال گذار‬ ‫روایتی از کی یف انقالبیومقایسه انبا‬ ‫استانبول اعتراضی‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫میدان تحریر‪ ،‬میدان اس��تقالل‪ ،‬خیابان استقالل‪،‬‬ ‫می دان تقسیم و‪ ...‬چند سالی است که می دان ها و خیابان هایی‬ ‫که سمبل ازادی و استقالل در برخی از کشورهایی هستند‬ ‫که مردمش��ان خواهان تحول اند‪ ،‬محل نمود این خواست‬ ‫عمومی و شکل گیری انقالب ها یا اعتراض هایی شده است‪.‬‬ ‫اساس نامگذاری با عنوان هایی چون ازادی و استقالل ب رای‬ ‫این کشورها هم نوعی اعالم اس��تقالل یا پایان استعمار در‬ ‫این کشورها در چند دهه پیش است‪.‬‬ ‫نکته مش��ترک دیگر در این میدان ه��ا و خیابان ها‪ ،‬از‬ ‫پایتخت مصر گرفته تا ترکیه یا اوکراین‪ ،‬این اس��ت که این‬ ‫محل ها معموال نقاط گردش��گرپذیر این مناطق هستند که‬ ‫عالوه بر داش��تن یک تاریخ‪ ،‬زیبایی و وس��عت‪ ،‬مورد توجه‬ ‫جهانیان نیز قرار دارن��د یا خیلی زود م��ورد توجه جهانیان‬ ‫قرار م ی گیرند‪ ،‬پس از پتانس��یل برد رس��انه ای خوبی هم‬ ‫برخوردارند‪.‬‬ ‫در تح��والت اخی��ر اوکرای��ن ه��م میدان اس��تقالل‬ ‫ک ی یف که خیابان خرش��اتیک در دو طرف ان پهن است‪،‬‬ ‫محل اغاز ش��کل گیری ش��عله های انقالب ب��ود؛ چند ماه‬ ‫پیش ک��ه معترضان انقالب جدی��دی را در اوکرای��ن به راه‬ ‫انداختند‪ ،‬در نهایت به عزل ویکت��ور یانوکوویچ و ترک مقام‬ ‫ریاس��ت جمهوری از جانب او انجامی��د‪ .‬از ان زمان تاکنون‬ ‫پایتخت این کش��ور‪ ،‬به وی��ژه خیابان خرش��اتیک و میدان‬ ‫اس��تقالل ان‪ ،‬همچنان در تسخیر ش��ب ه نظامیان انقالبی‬ ‫قرار دارد‪ .‬ش��رایطی که با روی کار امدن پترو پوروش��نکو‪،‬‬ ‫رئی س جمهوری جدید اوکراین‪ ،‬همچنان برقرار است‪ .‬البته‬ ‫ناارام ی ها در شرق اوکراین باتوجه به وجود تمایالت به سمت‬ ‫روس��یه همچنان جریان دارد‪ ،‬اما انچه در ک ی یف مشاهده‬ ‫م ی شود‪ ،‬زندگی عادی اس��ت که در کنار سنگرها و مواضع‬ ‫به جا مانده از انقالب در جریان است‪.‬‬ ‫اوکراین‪ ،‬یکی از کشورهایی است که از زمان فروپاشی‬ ‫اتحاد جماهیر ش��وروی در حدود ‪ 25‬سال پیش و پس از ان‬ ‫تجربه یک انقالب رنگی و نیز انقالب دیگری با سرنگونی‬ ‫رئی س جمهور منتخب در چند ماه گذش��ته‪ ،‬در این زمینه‪ ،‬با‬ ‫فراز و نشی ب های چندی مواجه بوده است‪ .‬زمانی زیر سیطره‬ ‫قوانین روسیه بودن مانع تعامالت ازاد این کشور با دنیا بوده و‬ ‫بعد هم دو انقالب با فاصله کم‪ ،‬موقعیت این کشور را از نظر‬ ‫ثبات و امنیت در منظر جهانی با تهدید مواجه کرد‪ .‬هرچند‬ ‫انقالب اخیر‪ ،‬حرکتی بوده در جهت پیوستن به حوزه یورو‪.‬‬ ‫خیابان خرشاتیک و میدان اس��تقالل ک ی یف‪ ،‬مانند‬ ‫خیابان استقالل و میدان تقسیم استانبول‪ ،‬مهمترین محل‬ ‫پیاده روی گردشگری این شهر بوده با کافه ها و فروشگاه های‬ ‫متن��وع و متعدد‪ .‬اما همین مکان ش��یک و گردش��گرپذیر‪،‬‬ ‫چند ماه پیش م ی ش��ود محل کش��ته و زخم ی شدن برخی‬ ‫از معترضان‪ .‬با این حال‪ ،‬حاال که هفته ها از ان التهاب های‬ ‫مرگ افرین گذشته‪ ،‬این منطقه به یکی از جذابی ت های جذب‬ ‫توریست اوکراین تبدیل شده است‪.‬‬ ‫ک ی یف همان ک ی یف همیش��گی اس��ت ب��ا همان‬ ‫فرهنگی که همه م ی شناس��ند‪ .‬تصویری که رسانه ها ارائه‬ ‫م ی کنند‪ ،‬پایتختی ملتهب اس��ت ک��ه در ان امنیت جانی‬ ‫وجود ندارد‪ ،‬اما واقعیت این اس��ت که مردم ک ی یف زندگی‬ ‫ارام و طبیعی خود را دارند‪ ،‬به تفریحاتشان م ی پردازند و به جز‬ ‫یک میدان و خیابان این ش��هر‪ ،‬رنگ و بویی از انقالب دیده‬ ‫نم ی شود‪ .‬شرایط در این خیابان و می دان هم به شکل ویژه ای‬ ‫جالب است؛ چادرها و سنگرهایی که روزی ب رای مواجهه با‬ ‫پلیس یا اقامت انقالبیون ساخته ش��ده بود‪ ،‬با شیشه های‬ ‫خالی نوشیدنی و قوط ی های خالی کنس��رو در اط رافشان‪،‬‬ ‫افرادی ک��ه لباس نظامی ب��ه تن کرده‪ ،‬پی در پی س��یگار‬ ‫م ی کش��ند‪ ،‬بازی م ی کنند یا با تع��دادی زن و مرد در جلوی‬ ‫یزنند‪ ،‬شب ه نظامیانی که معلوم است‬ ‫سنگرشان دارند حرف م ‬ ‫خیلی از انها از طبقه باالدست یا فرهیخته جامعه نیستند اما‬ ‫با عالقه خاصی نشان ها و مدال های ژنرالی به کتشان اویزان‬ ‫کرده اند و در دنیای خیالی خودشان فرماندهی م ی کنند اما‬ ‫پنج متر ان طرف ترش��ان‪ ،‬دکه هایی هس��ت که ساندویچ‪،‬‬ ‫سیگار و ‪ ...‬م ی فروش��ند‪ ،‬به رهگذران در حال قدم زدنی که‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫جایزه ای خارج از توان غرب و روسیه‬ ‫اوک راین‪،‬عرصهایخواستنیکه‬ ‫انگاربههیچطرفنمیرسد‬ ‫ب رای تفریح به این مکان امده اند و بعضا دسته جمعی یا جفت‬ ‫جفت‪ ،‬اواز م ی خوانند و خوش م ی گذرانند‪.‬‬ ‫انقالب‪ ،‬جاذبه جدید گردشگری‬ ‫انقالب ی شان به یک جذابیت توریس��تی ‪ -‬اتفاقی که ب رای‬ ‫مکان های وقوع رویدادهای تاریخی و بعضا دهشتناک‪ ،‬پس‬ ‫از سال ها واقع م ی شود ‪ -‬به برخی اقدام های دیگر هم دست‬ ‫زده اند؛ ازجمله اقدام هواپیمایی اوکراین با قابلیت ترانزیتی به‬ ‫‪ 70‬نقطه جهان‪ ،‬در زمینه ایجاد خط پروازهای مس��تقیم به‬ ‫نقاط جدیدی‪ ،‬ازجمله ته ران‪ .‬این درحالی است که جمهوری‬ ‫اس�لامی ای ران‪ ،‬سال هاس��ت متحد اس��تراتژیک و یکی از‬ ‫کشورهای نزدیک به روسیه در زمینه سیاست خارجی تلقی‬ ‫م ی ش��ود؛ درحال ی که انقالبیون امروز اوکراین‪ ،‬اساسا در پی‬ ‫دوری و جدایی هرچه بیشتر از روسیه و در مقابل‪ ،‬نزدیکی به‬ ‫غرب و اتحادیه اروپا بوده اند‪.‬‬ ‫به ه ر حال‪ ،‬این روزها و ش��ب ها‪ ،‬خیابان خرشاتیک و‬ ‫میدان اس��تقالل ک ی یف‪ ،‬محل مراجعه گردشگرانی است‬ ‫که با کمتری��ن مانعی م ی توانن��د از چادرها و س��نگرهای‬ ‫ش��ب ه نظامیان و انقالبی��ون در کن��ار اث��ار به جامان��ده از‬ ‫خش��ونت های چند م��اه پیش‪ ،‬عک��س ی��ادگاری بگیرند‪.‬‬ ‫اوکراین ی ها هم ب رای تقویت جاذبه های گردش��گری محل‪،‬‬ ‫عالوه بر ایجاد جایگاه برگزاری کنسرت موسیقی و حضور‬ ‫گروه های موس��یقی خیابانی‪ ،‬با برپا نگاه داشتن کافه ها و‬ ‫رستوران ها تا حدود س��اعت ‪ 4‬بامداد‪ ،‬در تقویت جنب ه های‬ ‫توریس��تی ان اقدام کرده ان��د‪ .‬از دیگر نکته ه��ای جالب در‬ ‫این خیابان‪ ،‬تکریم محل های کش��ته ش��دن انقالبیون با‬ ‫نثار گل و قراردادن شمع و وسایل ش��خصی ان هاست‪ ،‬در‬ ‫کنار دستفروشانی که باز پرچم اوکراین و نیز صنایع دستی‬ ‫کوچک یادگاری و تصاویر ک ی یف را به فروش م ی رسانند‪.‬‬ ‫جذابیت انقالبی این منطقه ب رای م��ردم ک ی یف نیز‬ ‫کم نبوده‪ ،‬چراکه عالوه بر حضور پرش��مار پایتخت نشینان‬ ‫و اهالی دیگر ش��هرهای اوکراین‪ ،‬این مح��ل روزانه پذی رای‬ ‫ع��روس و دامادهایی اس��ت ک��ه در روز برگزاری مراس��م‬ ‫ازدواجشان‪ ،‬در مسیر کلیس��ا‪ ،‬بعضا با لیموزین هایی به این‬ ‫منطقه مراجعه م ی کنند و با الس��تی ک ها و سنگفرش های‬ ‫کنده شده ای که روزی موضع محافظتی معترضان انقالبی‬ ‫را تشکیل م ی دادند‪ ،‬عکس یادگاری م ی گی رند‪.‬‬ ‫الس��تی ک های اس��قاطی و کاله های ایمنی کار‪ ،‬این‬ ‫روزها س��مبل انقالب اوکراین ش��ده اند که در نقاط مختلف‬ ‫ک ی یف مشاهده م ی شوند‪.‬‬ ‫شباهت ها و تفاوت های استانبول و کی یف‬ ‫خیاب�ان خرش�اتیک و میدان اس�تقالل‬ ‫کی ی�ف‪ ،‬مانند خیابان اس�تقالل و میدان‬ ‫تقس�یم اس�تانبول‪ ،‬مهمتری�ن مح�ل‬ ‫پیاده روی گردش�گری این شهر بوده با‬ ‫کافه ها و فروش�گاه های متنوع و متعدد‪.‬‬ ‫اما همین مکان ش�یک و گردشگرپذیر‪،‬‬ ‫چند ماه پی�ش می ش�ود محل کش�ته و‬ ‫زخمی شدن معترضان‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫استانبول ‪ :‬میدان تقسیم و خیابان استقالل‪ ،‬ک ی یف‪:‬‬ ‫– میدان استقالل و خیابان خرشاتیک؛ این دو منطقه در دو‬ ‫پایتخت اروپایی یا به نسبت اروپایی‪ ،‬چه از نظر خصوصیات‬ ‫جغ رافیایی و فیزیکی و چ��ه از نظر تحوالت��ی که در چند‬ ‫ماهه گذشته شاهدش بوده اند‪ ،‬ش��باهت های متعدد و البته‬ ‫تفاوت هایی با هم دارند‪.‬‬ ‫یکی از این ش��باهت ها‪ ،‬بر س��ر نام اس��تقالل است؛‬ ‫خیابان استقالل در استانبول و میدان استقالل در ک ی یف‪.‬‬ ‫دیگر اینکه در هر دو مکان‪ ،‬یک می��دان و خیابان که مرکز‬ ‫گردشگری این ش��هرها هستند‪ ،‬م ی ش��وند محل شورش‬ ‫و درگیر و انق�لاب‪ .‬از نظر جغ رافیایی و ش��کل و ش��مایل‬ ‫ش��هری هم به هم شبیه هس��تند‪ .‬خیابان های سنگفرش‬ ‫که از یک تپه جاری ش��ده اند و به خیابان های پایی ن دست‬ ‫متصل م ی ش��وند‪ ،‬با یک پارک در باالی تپ��ه‪ .‬پارک گزی‬ ‫استانبول را که یادتان هست‪ ،‬بحث قطع درخت هایش منشا‬ ‫اعتراض شده بود‪ .‬در ک ی یف نیز چنین پارکی با درخت هایی‬ ‫ش��بیه به همان‪ ،‬در باالی خیابان خرش��اتیک و مشرف به‬ ‫میدان استقالل وجود دارد‪ .‬یک س��ال پیش اگر در همین‬ ‫روزها به اس��تانبول م ی رفتید‪ ،‬درست مثل حال و هوای این‬ ‫روزهای ک ی یف‪ ،‬از یک سو تحت تاثیر اخبار رسانه ها درباره‬ ‫اغتشاش ها ممکن بود با تردید همراه باشید و ازسویی با ورود‬ ‫به شهر‪ ،‬از این تعجب کنید که انگار هیچ اغتشاشی و هیچ‬ ‫حرکتی در کار نیست! واقعیت این است که مانند ک ی یف‪،‬‬ ‫ناارام ی ها در بخش محدودی از اس��تانبول در جریان بود و‬ ‫بقیه شهر در وضعیت عادی به س��ر م ی برد‪ .‬درواقع پس از‬ ‫گذر مسیر گردشگری تا اسکله حاشیه تنگه بسفر و محله‬ ‫بشیکتاش به سمت پل اتصالی اس��یا و اروپا‪ ،‬از خیابانی با‬ ‫شیب به نسبت تند م ی شد باال رفت که البته توسط نیروهای‬ ‫پلیس ترکیه به ش��دت کنترل م ی ش��د‪ .‬در این س��رباالیی‪،‬‬ ‫ورزشگاه اختصاصی تیم فوتبال بشیکتاش قرار داشت که در‬ ‫واقع اغاز محدوده ناارام ی ها بود‪ .‬تجمع اعتراضی که به خاطر‬ ‫کنده شدن درخت های کهنس��ال یک پارک نزدیک میدان‬ ‫تقسیم – ب رای احداث هتلی بزرگ – شکل گرفت و در ادامه‬ ‫به دیگر شهرهای ترکیه هم سرایت کرد و محملی شد ب رای‬ ‫اعتراض و اب راز مخالفت مخالفان دولت به نسبت اسالمگرای‬ ‫رجیب طیب اردوغان‪.‬‬ ‫اعتراض ها در محله بشیکتاش‪ ،‬تپه مشرف بر میدان‬ ‫تقسیم (‪ ،)Tiksim‬خیابان منتهی به محل احداث هتل در‬ ‫پارک قدیم ی گزی (موضوع اغ��از اعتراض ها) و خود میدان‬ ‫انچنان بود که حضور مداوم چندهزار نفر از اهالی استانبول‬ ‫ عموما جوانان و دانشجویان ‪ -‬معموال با تنش هایی میان‬‫انها و نیروهای پلیس همراه بود‪.‬‬ ‫با این حال‪ ،‬نیروهای پلیس ضدشورش ترکیه در بیشتر‬ ‫مواقع با رعایت فاصل��ه از جمعیت معترض��ان‪ ،‬عمال یک‬ ‫حصار امنیتی در منطقه تش��کیل داده‪ ،‬از مواجهه مستقیم‬ ‫با معترضان خودداری م ی کردند‪ .‬البته نیروهای پلیس صکه‬ ‫معموال با شلیک گاز اش��ک اور و گاز فلفل و ایجاد موانعی‬ ‫سعی در کنترل معترضان داشتند‪ ،‬بارها سعی کردند منطقه‬ ‫را پاکسازی کنند اما درنهایت موفق نبودند‪.‬‬ ‫تعداد قابل توجهی از جمعی��ت حاضر در این منطقه‪،‬‬ ‫با برپای��ی چادرهایی در پارک محل مناقش��ه‪ ،‬با ایجاد مانع‬ ‫انس��انی‪ ،‬از ادام��ه تخریب پ��ارک جلوگیری ک��رده بودند‪.‬‬ ‫همچنین خیابان معروف اس��تقالل (‪ )Istiklal‬نیز که از‬ ‫خیابان های مهم گردشگری استانبول به شمار م ی رود‪ ،‬تحت‬ ‫تاثیر ناارام ی های اخیر‪ ،‬به حالت نیمه تعطیل درامده‪ ،‬همواره‬ ‫ش��اهد حضور فوج جمعیتی بود که از این خیابان به میدان‬ ‫تقسیم سرازیر م ی شدند‪.‬‬ ‫در خود محوطه میدان تقسیم نیز گروه های سیاسی‬ ‫مختلف ‪ -‬از کمونیس��ت ها گرفت��ه تا الئی ک ه��ا و حتی‬ ‫گروه ه��ای پی��رو عرفان های عجی��ب و غری��ب نوظهور‬ ‫در غرب ‪ -‬ب��ا ترتی��ب دادن راهپیمای ی ه��ای کوچکی به‬ ‫ای راد ش��عارهای مختلف خ��ود م ی پرداختن��د که مضمون‬ ‫فرهنگ‬ ‫ام��ا چگونه ممک��ن اس��ت که ی��ک کش��ور از دل‬ ‫کش��مکش های اعتراضی و جدال های خیابانی خود یک‬ ‫جذابیت درامدزای گردشگری بس��ازد؟ این اتفاقی است که‬ ‫این روزها در ک ی یف در حال وقوع است‪ .‬این درحالی است که‬ ‫یک تصور بدیهی این است که پیشرفت اقتصادی‪ ،‬صنعتی‬ ‫و توریستی کش��ور‪ ،‬در گرو ثبات و امنیت عمومی مستدام‬ ‫در جامعه و قوانین سیاست های عموم ی اش است‪ .‬طبیعتا‬ ‫کشوری که در معرض جنگ‪ ،‬شورش و تنش های سیاسی‬ ‫شدید قرار دارد‪ ،‬نم ی تواند انتظار داشته باشد که در این حوزه ها‬ ‫به وضعیت مطلوب رو به رشدی دست یابد‪ .‬حال باید پذیرفت‬ ‫که در حوزه گردشگری‪ ،‬شرایط به گونه ای در حرکت است که‬ ‫گاهی کشورها از شواهد التهاب هایشان یک جاذبه درامدزا‬ ‫به وجود م ی اورند‪.‬‬ ‫التهاب های مورد اش��اره‪ ،‬ع�لاوه بر کاه��ش می زان‬ ‫گردشگر در مهمترین شهر اروپای شرقی و پایتخت فرهنگی‬ ‫اسالو‪ ،‬به کاهش ارزش ارز این کشور به می زان حدود ‪ 40‬درصد‬ ‫نیز منجر شده است‪ .‬این کاهش البته خود ب رای گردشگران‬ ‫خارجی‪ ،‬یک��ی از امتیازهای مثبت این روزها ب رای س��فر به‬ ‫این کشور شده اس��ت‪ .‬اوکراین ی ها عالوه بر تبدیل شرایط‬ ‫تدبیروتوریسم‬ ‫رابطهتنگاتنگسیاستو‬ ‫صنعتگردشگری‬ ‫میدان « استقالل» بالی‬ ‫جان دولت های در حال گذار‬ ‫روایتیاز ک ی یفانقالبی‬ ‫‪69‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫مهمترین انها درخواست استعفای اردوغان و همچنین خط‬ ‫و نشان کش��یدن هایی ب رای او در ادامه برخی سیاست های‬ ‫اسالم گرایانه و اقتصادی دولتش بود‪.‬‬ ‫این شرایط موجب شده بود که عمال با تاکید معترضان‬ ‫بر ادامه اعتراض ها و درخواس��ت های خود از یک سو و نیز‬ ‫سخنران ی های تحریک کننده اردوغان در مقابله با معترضان‬ ‫و گروه های سیاس��ی مخالفش‪ ،‬هیچ گونه نرمشی ازسوی‬ ‫طرفین دیده نش��ده‪ ،‬روند ملتهب و پرتنش ادامه یابد‪ .‬البته‬ ‫تاکیدهای نخس��ت وزیر ترکیه مبنی بر ادامه نقش��ه های‬ ‫ساخت و ساز و نوسازی در استانبول در حالی انجام م ی شد‬ ‫که این عملیات عمال متوقف شده بود‪.‬‬ ‫ش��رایط ملتهب اط راف میدان تقسیم اس��تانبول در‬ ‫حالی جریان داشت که در خارج از این محوطه‪ ،‬نه تنها روند‬ ‫زندگی عادی برقرار بود‪ ،‬بلکه فعالی ت های گردش��گری این‬ ‫شهر توریس ت پذیر‪ ،‬به ویژه در اط راف تنگه بسفر‪ ،‬خلیج شاخ‬ ‫طالیی‪ ،‬کاخ توپ کاپی‪ ،‬مس��جد ایاصوفی��ا و خیابان بغداد‬ ‫(باکداد جاده س��ی) بدون وقفه ادامه داشت‪ .‬درواقع به جرات‬ ‫م ی توان گفت‪ ،‬ان چه ان روزها در رسانه ها درباره ناارام ی های‬ ‫ترکیه منتشر م ی شد‪ ،‬به نوعی بزرگ نمایی رسانه ای دچار بود‬ ‫که البته گاهی بزرگ نمای ی ها خود باعث بزرگ شدن رویداد‬ ‫م ی توانند باشند‪ .‬در ک ی یف نیز اوضاع همی ن طور بود‪ ،‬یعنی‬ ‫ان طور نبود که رسانه ها تصویر م ی کردند‪.‬‬ ‫اما ش��باهت در رویداد در این بود که با همه هزینه ها‪،‬‬ ‫پلیس و دولت ترکیه‪ ،‬با مماش��ات نس��بی که با معترضان‬ ‫داش��ت‪ ،‬عمال نه تنها موقعیت خود را در افکار بی ن الملل و‬ ‫نگاه حس��اس انها به خطر نینداخت��ه‪ ،‬بلکه تالش م ی کرد‬ ‫از وضعیت به وجود ام��ده و در انتخاب بین حاالت بد و بدتر‪،‬‬ ‫نوعی رفتار مسالمت امیز را با معترضان به نمایش بگذارد‪،‬‬ ‫تا از این رهگذر اتفاقا وجهه ای ب رای خود کسب کند‪ .‬ضمن‬ ‫انکه با اعتراض های اخیر‪ ،‬عمال بخش قابل توجهی از حس‬ ‫تقابل مخالفان دولت در بخش کوچکی از شهر تخلیه شده‪،‬‬ ‫خیل عظیم ‪ 50‬درصدی که به اردوغان رای ندادند‪ ،‬عمال با‬ ‫اجتماع چندهزار نفری‪ ،‬به سقف مخالفت هایشان م ی رسند‪.‬‬ ‫ازسوی دیگر‪ ،‬نوع رفتار شهروندان شهرهایی چون استانبول‬ ‫و انکارا خود موید این واقعیت شده بود که تنها بخش قلیلی‬ ‫از ‪ 50‬درصدی که به دولت اردوغان رای مثبت ندادند حاضرند‬ ‫با معترضان خیابانی همراه ش��وند‪ .‬س��وای ای��ن‪ ،‬موافقان‬ ‫نخس��ت وزیر فعلی ترکیه نیز به نوعی حس اتحاد رسیده‬ ‫و با اویزان کردن پرچم های ترکیه از پنجره خانه هایشان‪ ،‬به‬ ‫مرحله ای از تقویت روحیه جمعی رسیده اند‪.‬‬ ‫در ک ی ی��ف نیز هرچن��د پلیس در روزهای نخس��ت‬ ‫حرکت ه��ای اعتراض��ی خش��ونت هایی ب��ه خ��رج داده و‬ ‫تع��دادی را هم زخم ی کرده یا کش��ته بود‪ ،‬ام��ا واقعیت این‬ ‫اس��ت که رئی س جمهور و دول��ت وقت اوکرای��ن هم مانند‬ ‫رئی س جمهوره��ای مص��ر و تونس عم��ل ک��رده و مانند‬ ‫رئی س جمهور لیبی‪ ،‬کشور خود را با هزینه های جب ران ناپذیر‬ ‫مواجه نکرد‪ .‬این بود که پلیس پس از مدتی دست از مقاومت‬ ‫برداشته‪ ،‬با خروج رئی س جمهور از کشور‪ ،‬عمال انقالب محقق‬ ‫شد و اختیار کشور در دست انقالبیون افتاد‪.‬‬ ‫معترضان اوکراینی و ترک هم رفتار تقریبا قابل دفاعی‬ ‫را از خ��ود به نمایش گذاش��تند‪ .‬انها با صدای رس��ا و بدون‬ ‫کمترین واهم��ه ای اعتراض های خود را بی��ان م ی کردند و‬ ‫ب رای دولت هایش��ان هم خط و نشان م ی کش��یدند‪ ،‬اما در‬ ‫ش��رایطی که تندترین فریادها را س��ر م ی دادند‪ ،‬حتی یک‬ ‫شیش��ه از هتل ها و مغازه های اط راف محل اعتراض خود را‬ ‫هم نم ی شکستند‪.‬‬ ‫اتفاقا انها هم زمانی رفتار خشونت امیز در حد تخریب‬ ‫چند خ��ودروی عمومی را از خ��ود بروز دادند ک��ه در ابتدای‬ ‫حرکت ه��ای اعتراضی و تظاه رات‪ ،‬پلیس رفتار ب ه نس��بت‬ ‫خشنی را از خود به نمایش گذاشته بود‪.‬‬ ‫تدبیر و توریسم‬ ‫رابطه تنگاتنگ سیاست و صنعت گردشگری‬ ‫منوچهر مرادی‬ ‫سرپرست سفارت جمهوری اسالمی ایران در اوکراین‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫منوچه�ر م�رادی‪ ،‬س�فیر س�ابق ای�ران در‬ ‫قزاقس�تان و سرپرس�ت فعل�ی س�فارت ای�ران در‬ ‫اوکرای�ن‪ ،‬سال هاس�ت ک�ه در ح�وزه‬ ‫کشورهای اس�تقالل یافته شوروی سابق‬ ‫فعالیت م ی کند‪ .‬او با توج�ه به مطلوبیت‬ ‫نس�بی مبادالت تجاری ای�ران و اوکراین‪،‬‬ ‫مه م ترین موض�وع مورد توج�ه در روابط‬ ‫دوکش�ور را در زمین�ه صنع�ت توریس�م‬ ‫م ی داند‪.‬‬ ‫در دنیای امروز بین سیاس��ت و توریسم‬ ‫رابطه نزدیکی وجود دارد‪ .‬نمونه اش اینکه با روی‬ ‫کار امدن دولت تدبیر و امید و تغییر دولت در‬ ‫کشور ما‪ ،‬رویکردها در این زمینه تعیی ن کننده و‬ ‫متحول م ی شود‪ .‬چراکه تصویری که از کشور‬ ‫ما از طریق منابع رس��می منعکس م ی شود‪،‬‬ ‫دیگر باعث دفع و منع نیست و این را ما که در‬ ‫دستگاه دیپلماسی کشور فعال بوده ایم‪ ،‬خیلی‬ ‫خوب م ی توانیم حس کنیم‪.‬‬ ‫با ای��ن فرصت‪ ،‬م��ا در بحث توریس��م‪،‬‬ ‫ابتکارهای الزم را هم داریم ام��ا عالوه بر ان‪،‬‬ ‫به ابتکار جمعی هم نیاز داریم‪ .‬زمانی که در بیشکک سفیر‬ ‫بودم‪ ،‬زمانی که ایرالین ای رانی خط هوای ی اش را در بیشکک‬ ‫تعطیل کرد‪ ،‬انتظار پرداخت سوبسید از طرف دولت داشت‪،‬‬ ‫درحال ی که ایرالین ترکی ه ای بدون حمایت دولت جایگزین ان‬ ‫شد و هنوز هم دارد سودش را کسب م ی کند‪.‬‬ ‫مردم کش��ور های حوزه ‪ CIS‬پس از فروپاشی اتحاد‬ ‫جماهیر شوروی و بیرون امدن از ان الک های قدیمی‪ ،‬اساسا‬ ‫دنیا را با ای ران و از طریق دریچه ای ران شناختند‪ .‬بر این اساس‪،‬‬ ‫دولت هم م ی توان��د به جای دیپلماس��ی عمومی‪ ،‬از بحث‬ ‫توریسم که در معادالت امروز غلبه یافته است‪ ،‬استفاده کند‪.‬‬ ‫از تحریر تا تحلیف‬ ‫مراسم تحلیف رئی س جمهوری جدید اوکراین در حالی‬ ‫در نزدیکی میدان استقالل ک ی یف برگزار شد که این میدان‬ ‫و خیابان های اط راف ان همچنان در اختیار ش��ب ه نظامیان‬ ‫انقالبی قرار داش��ت‪ .‬این افراد که از ماه ه��ا پیش با برپایی‬ ‫چادرها و سنگرهایی‪ ،‬این منطقه اصلی در مرکز شهر ک ی یف‬ ‫را در اختیار خود گرفت ه بودند‪ ،‬همزمان با مراسم تحلیف پترو‬ ‫پوروش��نکو‪ ،‬رئی س جمهوری جدید اوکراین‪ ،‬شادمان بودند و‬ ‫شعار م ی دادند اما همچنان محل را ترک نکردند‪.‬‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری اوکراین پس از ناارام ی های‬ ‫خیابان��ی و همزمان ب��ا اوج گرفتن درگیری ه��ا در مناطق‬ ‫شرقی این کشور (در نزدیکی روس��یه) و نیز اعالم استقالل‬ ‫شب ه جزیره کریمه‪ ،‬چهارم خردادماه برگزار شد‪ .‬سیاست های‬ ‫رئی س جمهور پیشین در تمایل به تعمیق ارتباط با روسیه و‬ ‫مقاومت در پیوس��تن به اتحادیه اروپا‪ ،‬به اعتراض ها و فرار‬ ‫او از کش��ور انجامید‪ .‬روز ‪ 17‬خرداد ماه نیز مراس��م تحلیف‬ ‫رئی س جمهور جدید که یک میلیاردر سرش��ناس اوکراینی‬ ‫است‪ ،‬در چندصدمتری محل استق رار شب ه نظامیان انقالبی‬ ‫و با حضور جمعی از سران کش��ورهای غربی برگزار شد‪ .‬از‬ ‫ش��امگاه قبل از برگزاری مراس��م تحلیف‪ ،‬حضور نیروهای‬ ‫پلیس در خیابان های اط راف مشهود بود‪ ،‬اما رفت وامد عادی‬ ‫مردم و حضور توریس ت ها‪ ،‬به ویژه در مسیرهای گردشگری و‬ ‫کلیساهای مجاور این محل‪ ،‬به طور طبیعی جریان داشت‪.‬‬ ‫فعل و انفعال صورت گرفته توس��ط انقالبی��ون که اکثرا با‬ ‫لباس های نظامی در سنگرگاه ها و چادرهای نظامی مستقر‬ ‫بودند‪ ،‬در خیابان گردشگری پایتحت اوکراین‪ ،‬عمال خود به‬ ‫یک جاذبه گردشگری تبدیل ش��د؛ درحال ی که زندگی عادی‬ ‫نه تنها در مناطق مختلف ک ی ی��ف‪ ،‬بلکه در محل های اوج‬ ‫درگیری های چند ماه پیش که به مرگ تعدادی نیز انجامیده‬ ‫است‪ ،‬به طور طبیعی ادامه یافته است‪.‬‬ ‫دست بخش خصوصی ما در این میان ب رای جذب توریست‬ ‫از این منطقه باز است‪ .‬ب رای نمونه‪ ،‬وضعیت خدمات پزشکی‬ ‫در این کشورها به گونه ای است که بحث توریسم پزشکی را‬ ‫م ی توان توسعه داد‪.‬‬ ‫این در حالی است که اتحاد جماهیر شوروی سابق‪ ،‬در‬ ‫این سال ها‪ ،‬در نقطه کور مبادالت ما قرار گرفته است‪ .‬ب رای‬ ‫نمونه‪ ،‬در مولداوی تالش زیادی شد که از بخش خصوصی‬ ‫کشورمان ب رای استفاده از طرفی ت های ان بازار استفاده شود‪،‬‬ ‫اما متاس��فانه برخی از دوس��تان بخش خصوصی استقبال‬ ‫خوبی نداشتند و پروژه با توفیق همراه نشد‪.‬‬ ‫در این می��ان‪ ،‬یکی از مباحث��ی که از‬ ‫جانب بخش خصوصی ما مطرح م ی ش��ود‪،‬‬ ‫این اس��ت که ش��رایط التهاب های سیاسی‬ ‫در این کش��ورها‪ ،‬از جمله همی��ن اوکراین‪،‬‬ ‫بعضا به گونه ای اس��ت که امنی��ت روانی و‬ ‫تضمی ن ه��ای الزم را ایج��اد نم ی کند‪ .‬این‬ ‫درحالی است که ش��رایط التهاب سیاسی در‬ ‫این کشورها در ‪ 25‬سال گذش��ته امری رایج‬ ‫بوده است که حداقل ‪ 50‬سال طول م ی کشد‬ ‫تا به شرایط ثبات اروپا برسد‪ .‬اما همین حاال‬ ‫هم م ی بینیم که التهاب های موسم ی گاه خود‬ ‫به فرصت ها و جذابی ت هایی تبدیل م ی شود‬ ‫که بخش خصوصی سایر کشورها از ان بهره‬ ‫م ی برند‪ .‬ما نیز ب رای رقابت و کس��ب توفیق‬ ‫در این کش��ور‪ ،‬به همبس��تگی و همفکری‬ ‫ای ران ی ها نی��از داریم ک��ه از یکدیگر حمایت‬ ‫کنند‪ .‬برخی از کشورهای همسایه ما با لحاظ‬ ‫کردن این اصل به توفی ق های سیاسی در کشورهایی چون‬ ‫اوکراین رس��یده اند‪ ،‬ولی ما هنوز به یک استراتژی عمومی‬ ‫مطلوب در این زمینه نرسیده ایم‪.‬‬ ‫جایزه ای خارج از توان غرب و روسیه‬ ‫اوکراین‪ ،‬عرصه ای خواستنی که انگار به هیچ طرف نمی رسد‬ ‫علی مدنی‬ ‫مترجم‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫م ی دهند‪ .‬این بخش از صنعت اوکراین تقریبا کامال وابسته‬ ‫به تقاضاهای روس��یه اس��ت‪ .‬انها ق��ادر نخواهن��د بود به‬ ‫هی چ کس دیگری تولیداتشان را بفروشند‪.‬‬ ‫استان های جنوبی و ش��رقی اوکراین کامال در تسلط‬ ‫شرکت های قدرتمند دوران شوروی سابق هستند که بسیار‬ ‫مشابه شرکت های روسی م ی باشند‪.‬‬ ‫همه این شرکت ها در دوران شوروی سابق و در راستای‬ ‫یک اقتصاد یکپارچه‪ ،‬واحد و مملو از انرژی ایجاد ش��ده اند‪.‬‬ ‫انها تنها به این صورت حفظ م ی شدند که رانت های نفت و‬ ‫گاز شوروی (حاال روسیه) را دریافت کنند‪.‬‬ ‫یارانه های روس��ی در دوران پس از ش��وروی نیز این‬ ‫س��اختار را حفظ کردند‪ .‬از انجا که بخش عم��ده ای از این‬ ‫یارانه ها غیررسمی هستند در امار رسمی ظاهر نم ی شوند‬ ‫(در حقیقت پوتین درباره انها صحب��ت نم ی کند اگرچه به‬ ‫نفع وی اس��ت که این کار را انجام دهد‪ ،‬زی را تصدیق وجود‬ ‫چنین یارانه های پنهان روسی‪ ،‬ب رای شرکت های اوکراینی‬ ‫که کارشان از بین بردن ارزش اس��ت این حقیقت را برمال‬ ‫م ی کند که همین وضعیت در ابعادی بسیار گسترده تر ب رای‬ ‫همتایان روس��ی انها وجود دارد‪ .‬انها هم همانند همتایان‬ ‫اوکراین ی شان ارزش واقعی تولید نم ی کنند‪).‬‬ ‫این یارانه ها پنهان هستند اما راه هایی وجود دارد که‬ ‫م ی توان واقعیت بنیادینی را که نشان م ی دهد چطور رانت‬ ‫منابع روسی با اوکراین به اشتراک گذاشته م ی شود مشخص‬ ‫کرد‪ .‬یک مثال خوب در ای��ن زمینه بخش تولید تجهی زات‬ ‫راه اهن اوکراین اس��ت‪ .‬تولیدکنندگان ماشی ن های ریلی و‬ ‫لوکوموتیو اوکراینی یک بخش از زنجیره توزیع رانت روسی‪/‬‬ ‫شوروی از زمان دوران شوروی بوده اند‪.‬‬ ‫انه��ا از طریق رانت ه��ای نفت و گاز روس��ی ایجاد و‬ ‫حفظ ش��ده اند‪ .‬عمال همه انتقال های مرب��وط به صادرات‬ ‫انها به روس��یه م ی رود‪ .‬این جریان رانت��ی از طریق قیمت‬ ‫جهانی به پیش م ی رود که به وضوح روس��یه نم ی تواند ان‬ ‫را تعیین کند‪ .‬این حقیقت بخش تولی��د اوکراین که دقیقا‬ ‫ش��بیه به بخش تولید روسیه است‪،‬‬ ‫نش��ان م ی دهد که چطور این بخش‬ ‫بین دو کش��ور پیون��د دارد‪ .‬این یک‬ ‫بخش یکپارچه در سیستم توزیع رانت‬ ‫روسی است‪ .‬روس ها با این بخش از‬ ‫صنایع س��نگین اوکراین همان رفتار‬ ‫برابری را دارن��د که با بخ��ش تولید‬ ‫خودش��ان دارند‪ .‬البته این روند تا سه‬ ‫ماهه دوم سال ‪ 2013‬ادامه داشت‪ .‬در‬ ‫ان زمان روس ها سفارش لوکوموتیوها‬ ‫و خودروهای ریلی اوکراین را متوقف‬ ‫کردند‪ .‬انها رانت های بخش اوکراین‬ ‫را قطع کردند‪ .‬اما این رانت ها متوقف‬ ‫نش��ده و بخش��ی از انه��ا به س��وی‬ ‫تولیدکنندگان روس��ی سرازیر شد‪ .‬اما‬ ‫سفارش ها به اوکراین فرو پاشید‪.‬‬ ‫دو نکت��ه دیگ��ر ه��م ش��ایان‬ ‫ذکر است؛ نخس��ت اینکه این قطع‬ ‫سفارش های روسی هزینه مالی زیادی‬ ‫ب رای اوکراین داشته که معادل بیش از‬ ‫سه میلیارد دالر در درامدهای ملی بود‪.‬‬ ‫اکنون ای��ن کارخانه ها عمال تعطیل‬ ‫شده اند‪ .‬همچنین تاثیراتی نیز برای‬ ‫تولیدکنندگان فلزات و تولیدکنندگان‬ ‫بخش ه��ای مع��دن و ان��رژی ایجاد‬ ‫ش��د‪ .‬تولیدکنندگان خودروهای ریلی‬ ‫قس��متی از بخش تولی��دی اوکراین‬ ‫هس��تند که از سوی س��فارش های‬ ‫روس��ی حمای��ت م ی ش��وند‪ .‬در این‬ ‫بخش صنایع دفاعی س��هم بزرگتری دارند‪ .‬سهم اوکراین‬ ‫در مجموعه صنایع دفاعی ش��وروی نزدیک به یک چهارم‬ ‫اندازه این صنایع در روس��یه بود‪ .‬اما این صنایع در اوکراین‬ ‫تمرکز جغ رافیایی بیشتری داشت‪ .‬تقریبا ‪ 96‬درصد از نیروی‬ ‫کار صنایع دفاعی اوکراین در چهار ش��هر هستند‪ :‬ک ی یف‪،‬‬ ‫خارکوف‪ ،‬دنپروپتروفسک و نیکوالیف‪ .‬در این شهرها یک‬ ‫چهارم از نیروی کارگر در کارخانه های دفاعی کار کرده اند‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که اخی را پوتین اظهاراتی درباره اینکه‬ ‫فرهنگ‬ ‫در بحث درباره منازعه میان غرب و روس��یه بر سر‬ ‫اوکراین تقریبا انچه که فراموش شده اتفاقی است که ب رای‬ ‫اوکراین م ی افتد‪ .‬همچون بس��یاری دیگر از مسائل پاسخ‬ ‫این سوال وابسته به این است هرکدام از طرفین این منازعه‬ ‫مایلند تا چه می زان ب رای نتیجه دلخواه شان هزینه بپردازند‪.‬‬ ‫بنابراین مهم اس��ت که هزینه های هر یک از نتیجه های‬ ‫بالقوه ب رای اوکراین را درک کرده و مشخص کنیم که چطور‬ ‫این هزینه ها میان روسیه و غرب تقسیم م ی شود‪.‬‬ ‫غرب خود را به عنوان طرفی م ی دان��د که از اوکراین‬ ‫در مقابل روس��یه دفاع م ی کند و از انجا که غرب دست به‬ ‫جنگ نظامی علیه روس��یه نخواهد زد‪ ،‬ب رای این کار دو راه‬ ‫پیش رو دارد که هر دوی انها اقتصادی هستند‪ .‬نخستین‬ ‫راه این است که اسی ب پذیری های اقتصادی بزرگ اوکراین را‬ ‫تقویت کند که این کار را م ی تواند عمدتا با کمک به اوکراین‬ ‫در پرداخت صورتحس��اب ها و مهار کس��ری بودجه هایش‬ ‫انجام دهد‪.‬‬ ‫بدی��ن منظور صن��دوق بی ن المللی‬ ‫پول وع��ده ‪ 17‬میلی��ارد دالر کمک مالی‬ ‫به اوکراین داده و اتحادی��ه اروپا نیز وعده‬ ‫مبلغی تقریب��ا ب رابر با این می��زان را داده‬ ‫اس��ت‪ .‬دومین راه این اس��ت ک��ه غرب‬ ‫تحریم های اقتصادی علیه روس��یه وضع‬ ‫کند ت��ا جل��وی تجاوزهای بیش��تر ان را‬ ‫بگیرد‪.‬‬ ‫از دیدگاه روسیه مس��ائل پیچیده تر‬ ‫اس��ت اما در پایان‪ ،‬راه های روسیه نیز به‬ ‫حوزه اقتصاد منتهی م ی ش��ود‪ .‬روس��یه‪،‬‬ ‫اوکراین را جبهه جنگ ایجاد شده از سوی‬ ‫غرب علیه خود م ی داند‪ .‬روس��یه از طریق‬ ‫اقداماتش در اوکراین به غرب م ی گوید که‬ ‫نباید از این کش��ور به عنوان محل اجرای‬ ‫عملیات علیه روسیه استفاده کند‪ .‬روسیه‬ ‫همچنین تحریم ها را به عنوان سالح دیگر‬ ‫این جنگ از س��وی غرب م ی داند‪ .‬روسیه‬ ‫م ی داند که از نظر اندازه و قدرت اقتصادی‬ ‫در مقایس��ه با رقیبانش بس��یار پایی ن تر‬ ‫است (مجموع تولید ناخالص رقبای روسیه‬ ‫در ناتو و اتحادیه اروپا ‪ 15‬ب رابر بیش��تر از‬ ‫تولید ناخالص روسیه است) بناب راین روسیه‬ ‫تصمیم گرفته تا در پاسخ به تحریم های‬ ‫غرب وارد مقابله به مثل نش��ود‪ .‬به جای‬ ‫ان روس��یه متوس��ل به اقدامات نامتقارن‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫روسیه اکنون به دنبال نقاط ضعیف‬ ‫م ی گردد‪ .‬یکی از چنین نقاط ضعیفی که بسیار واضح است‬ ‫اقتصاد اوکراین است‪.‬‬ ‫نگرش روسیه این است‪« :‬اگر ائتالف غ ربی م ی خواهد‬ ‫از اوکراین علیه ما اس��تفاده کند‪ ،‬بگذار به انها نشان دهیم‬ ‫که ای��ن کار چه هزینه ای ب��رای انها خواهد داش��ت‪ .‬ب رای‬ ‫بسیاری از ناظ ران مشخص است که غرب قادر نخواهد بود‬ ‫از اوکراین به طور اقتصادی در مقابل یک روسیه متخاصم‬ ‫دفاع کند‪».‬‬ ‫روسیه در جایگاهی است که م ی تواند خیلی بیشتر از‬ ‫ان به اقتصاد اوکراین اس��یب وارد کند تا اینکه غرب بتواند‬ ‫از اوکراین در مقابل این اسی ب ها دفاع یا انها را ترمیم کند‪.‬‬ ‫همواره این حقیقت داشته که تضعیف اقتصادی یک‬ ‫کشور خیلی اس��ان تر از تقویت اقتصادی ان است‪ .‬همواره‬ ‫ب ی ثبات کردن اسان تر از ایجاد ثبات است‪ .‬انچه کمتر واضح‬ ‫است این که غرب شرایط بسیار دشواری در ایجاد ثبات در‬ ‫اقتصاد اوکراین خواهد داشت؛ حتی اگر روسیه در این راه ازار‬ ‫و اذیتی ایجاد نکند‪ .‬حقیقت ساده این است که امروز روسیه‬ ‫به می زان پنج میلیارد دالر و حتی ش��اید ‪ 10‬میلیارد دالر در‬ ‫سال اقتصاد اوکراین را حمایت م ی کند‪ .‬هنگامی که در مورد‬ ‫یارانه ها صحبت م ی کنیم‪ ،‬معموال به ذهن ما قابلیت روسیه‬ ‫در ارائه گاز ارزان قیمت به اوکراین خطور م ی کند‪ .‬کاری که‬ ‫روسیه هر زمان که بخواهد انجام م ی دهد‪ .‬اما راه های بسیار‬ ‫بیشتری هستند که از طریق انها روسیه از اوکراین حمایت‬ ‫م ی کند اما انها پنهان هستند‪.‬‬ ‫حمایت اصلی روسیه از اوکراین به شکل سفارش هایی‬ ‫است که شرکت های روسی به شرکت های تولیدی اوکراینی‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪71‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫روس��یه باید واردات اقالم دفاعی از اوکراین را متوقف کند‪،‬‬ ‫ای راد کرد و ای��ن اظهارات به مذاق بخش های��ی از اوکراین‬ ‫خوش نیامد‪.‬‬ ‫پوتین در تاریخ ‪ 14‬مه در نشس��تی با مقامات صنایع‬ ‫دفاعی کش��ورش گفت‪ « :‬اکنون ما ب��ه دلیل تحریم های‬ ‫غ ربی شرایط جدیدی داریم‪ .‬ما باید واردات را جایگزین کنیم‪.‬‬ ‫ما باید هرچه انچه م ی توانیم انجام دهیم تا همه نیازهای‬ ‫صنایع دفاعی خود را در اینجا در خاک خودمان تولید کنیم‬ ‫تا وابس��ته به هیچ کش��ور دیگری در زمین��ه هیچ یک از‬ ‫سیس��تم های تس��لیحاتی جدیدی که تحویل نیروهای‬ ‫مسلح مان م ی دهیم‪ ،‬نباشیم‪».‬‬ ‫اگر غرب به طریقی بتوان��د کنترل کامل اوکراین را از‬ ‫روسیه بگیرد‪ ،‬ایا امریکا‪ ،‬دیگر کشورهای ناتو و اتحادیه اروپا‬ ‫م ی توانند در ش��رق اوکراین جایگزین نقش روسیه شوند؟‬ ‫البته صندوق بی ن المللی پول همچون روس��یه نم ی تواند‬ ‫حامی م��ردم این منطقه باش��د‪ .‬بناب راین حمایت از ش��رق‬ ‫اوکراین باید به ش��کل انتقال حجم زیادی پول نقد باش��د‬ ‫تا جب ران شغل های از دس��ت رفته انها را بکند‪ .‬ما درباره چه‬ ‫مقدار پول صحبت م ی کنیم؟ تنها الگوی شناخته شده در‬ ‫زمینه حجم پول م��ورد نیاز در این خص��وص اتحاد المان‬ ‫غربی و شرقی اس��ت‪ .‬در دوران اتحاد المان انتقال پول به‬ ‫دو تریلیون یورو یا ‪ 2/76‬تریلیون دالر طی ‪ 20‬س��ال رسید‪.‬‬ ‫اگر اوکراین س��رانه درامدی ب رابر با یک دهم المان داشته‬ ‫باش��د‪ ،‬بناب راین حداقل براورد پول مورد نی��از ب رای خریدن‬ ‫شرق اوکراین ‪ 276‬میلیارد دالر اس��ت‪( .‬در حقیقت از انجا‬ ‫که جمعیت شرق اوکراین بیش��تر از جمعیت المان شرقی‬ ‫است‪ ،‬این یک تخمین کم است) غی ر قابل تصور است که‬ ‫غرب چنین پولی را پرداخت کند‪.‬‬ ‫توجه کنید که در مقابل روسیه م ی تواند از قطع شدن‬ ‫دست خود از صنایع اوکراین زنده بیرون بیاید‪ .‬اتحاد شوروی‬ ‫سابق‪ ،‬منابع دو گانه ب رای تقریبا هر قطعه الزم ب رای صنایع‬ ‫دفاعی خود را تامین م ی کرد‪ .‬در ان زمان هر تولی د کننده ای‬ ‫که در اوکراین حضور داش��ت دارای یک مابه ازای بالقوه یا‬ ‫عملی در مناطق دوردست شرقی در رشته کوه های اورال و‬ ‫فراتر از ان بود‪ .‬بناب راین روسیه م ی توانست جایگزین های‬ ‫بیش��تری در زمین��ه واردات داش��ته باش��د (همان طور که‬ ‫کمی پی ش ت��ر در این زمین��ه از پوتین نقل ق��ول کردیم)‪.‬‬ ‫چنین وضعیتی ب��ه لحاظ اقتصادی ناکافی اس��ت اما این‬ ‫کاری است که هر کش��وری ب رای زنده ماندن ملتش انجام‬ ‫م ی دهد‪ .‬در مورد جایگزین کردن واردات اوکراین در روسیه‬ ‫اصل ی ترین کس��انی که از انها نافع هس��تند شرکت های‬ ‫دفاعی و تولی د کنندگان تجهی زات س��نگین هستند؛ همان‬ ‫شرکت هایی که پوتین از چندی قبل انها را اولویت دریافت‬ ‫رانت اعالم کرد‪ .‬روسیه به لحاظ اقتصادی م ی تواند از دست‬ ‫دادن اوکراین را تحم��ل کند‪ .‬انچه که روس��یه نم ی تواند‬ ‫تحمل کند این اس��ت که اوکراین را ببرد اما همراه با بردن‬ ‫اوکراین‪ ،‬متحمل هزینه هایی بالغ بر ‪ 10‬میلیارد دالر در سال‬ ‫در مناطق شرقی اوکراین ش��ده و همچنین اگر دیگر نقاط‬ ‫اوکراین نیز از بازارهای غربی دور ش��وند‪ ،‬مس��ئول حجم‬ ‫پول های بس��یار بزرگتری که ب��رای حمای��ت از انها الزم‬ ‫است‪ ،‬شود‪.‬‬ ‫در اینجا نکته کلیدی این اس��ت که بدون مشارکت‬ ‫هر دو طرف روسیه و غرب یک اوکراین دوام پذیر نخواهیم‬ ‫داش��ت‪ .‬از میان همه گزینه هایی که ب��رای اینده اوکراین‬ ‫متصور اس��ت اینکه اوکراین منحصرا در دست غرب باشد‪،‬‬ ‫کمترین احتمال را دارد‪ .‬گزینه دیگ��ر اینکه اوکراین کامال‬ ‫تحت کنترل روس��یه بوده و روابطش کام�لا با غرب قطع‬ ‫شود‪ ،‬متاسفانه امکان پذیر اس��ت اما این به نفع هیچ کس‬ ‫نیست؛ نه به نفع روسیه‪ ،‬نه به نفع غرب و مطمئنا نه به نفع‬ ‫اوکراین‪ .‬از نظر فرضی ه ای ما م ی توانیم طیفی از اینده ها را‬ ‫ب رای اوکراین تصور کنیم‪ .‬این گزینه ها را م ی توان روی یک‬ ‫خط به ردیف و از چپ به راست ترسیم کرد (م ی توانید این‬ ‫گزینه ها را از غرب به ش��رق تصور کنید‪ ).‬در این تصویر در‬ ‫منته ی الیه چپ خط (س��وی غربی) اوکراینی وجود دارد که‬ ‫کامال در اتحادیه اروپا و ناتو ادغام ش��ده و کامال از روسیه‬ ‫مستقل شده است‪ .‬بیاییم ان را «اوکراین به مثابه لهستان»‬ ‫بخوانیم‪ .‬در س��وی دیگر این خط اوکراینی است که کامال‬ ‫تحت کنترل روسیه اس��ت‪ .‬چه به این صورت که کامال به‬ ‫خاک فدراسیون روسیه پیوس��ته و چه بخشی از ان به ان‬ ‫بپیون��دد‪ .‬بیاییم این اوکرای��ن را «اوکراین ب��ه مثابه ماالیا‬ ‫روس��یا» (روس��یه کوچک) بخوانیم‪ .‬میان این دو سو انواع‬ ‫گزینه هایی هستند که در انها کش��ور ب ی طرف اوکراین از‬ ‫ه ر گونه اقدام ی که از س��وی روس ها تهدیدامیز تلقی شود‬ ‫پرهیز م ی کن��د (ب ی تردید در این وضعیت اوکراین ش��دیدا‬ ‫فدرالیزه شده اما دست کم خاک ان دست نخورده است)‪ .‬این‬ ‫گزینه را ما «اوکراین به مثابه فنالند» م ی خوانیم‪ .‬انچه مهم‬ ‫است تصدیق این مساله است که هر یک از این نتایج ب رای‬ ‫اوکراین وابسته به نوع خاصی از شرایط در روسیه است‪ .‬به‬ ‫عبارت دیگر شما نم ی توانید سناریویی ب رای اوکراین بدون‬ ‫در نظر گرفتن شرایط در روسی ه ترسیم کنید‪.‬‬ ‫باید توجه داش��ت که ای��ن نتایج تصور ش��ده لزوما‬ ‫واقع گرایانه نیس��تند‪ ،‬بلکه فرضی هس��تند‪ .‬نتیجه تحت‬ ‫عنوان «اوکراین به مثابه لهس��تان» (یعن��ی اوکراینی که‬ ‫وابسته به ناتو اس��ت) کامال تحت ش��رایط جهان واقعی‬ ‫غی ر ممکن اس��ت‪ .‬دو گزینه ب��رای این حال��ت پیش روی‬ ‫روسیه است که هر دو قابل تصور نیستند؛ یکی روسی ه ای‬ ‫است که تبدیل به کش��ور ضعیف دهه ‪ 1990‬شده و دوم ی ‬ ‫کامال خود را به شکل یک دموکراسی همراه با بازار ازاد به‬ ‫سبک غربی اصالح کرده است‪ .‬هیچ یک از این دو شرایط‬ ‫ب رای روسیه ب رای این سناریو قابل اجرا نیست‪ .‬روسیه هرگز‬ ‫نخواهد خواست که خودش یکی از اعضای ناتو یا اتحادیه‬ ‫اروپا باش��د و در عین حال هرگ��ز نیز اج��ازه نخواهد داد تا‬ ‫تبدیل به روسیه ورشکسته‪ ،‬وابسته و مطیع دهه ‪ 1990‬شود‬ ‫و مهم نیس��ت که در این راه چه تحریم هایی علیه روسیه‬ ‫اعمال شود‪ .‬اکنون تنها گزینه ها‪ ،‬اوکراین به مثابه فنالند و‬ ‫اوکراین به مثابه ماالیا روسیا باقی م ی ماند‪ .‬گزینه اوکراین‬ ‫به مثابه لهستان نه فقط غیرممکن است بلکه انتخاب ان‬ ‫گزینه های باقیمانده را نیز دگرگون م ی کند‪ .‬ممکن اس��ت‬ ‫کسی فکر کند که چنین گزینه ای ارزش تاثیرش را دارد زی را‬ ‫جایگاه چانه زنی غرب را تقویت ک��رده و روس ها را مجبور‬ ‫م ی کند با گزینه وسط یعنی اوکراین به مثابه فنالند موافقت‬ ‫کنند‪ .‬شرایط روس��یه ب رای اوکراین به مثابه فنالند احتماال‬ ‫این گونه است‪ :‬روس��یه همچنان قدرتمند و مخالف نظم‬ ‫جهانی به رهبری غرب ی ها باق��ی م ی ماند اما تضمی ن های‬ ‫غربی را ب رای انکه اوکراین وارد ناتو نش��ود‪ ،‬قبول م ی کند‪.‬‬ ‫در مقابل غرب و اوکراین نیز از ه ر گونه اقدامی در تحریک‬ ‫روسیه پرهیز م ی کنند‪.‬‬ ‫متاسفانه بررسی این شرایط ب رای روسیه ب رای گزینه‬ ‫وسطی نشان م ی دهد که نه فقط اصرار بر گزینه اوکراین به‬ ‫مثابه لهستان (کشاندن اوکراین به ناتو) در هدفش شکست‬ ‫م ی خورد بلکه به تبع ان کامال گزینه وسط یعنی اوکراین به‬ ‫مثابه فنالند نیز منتفی م ی شود‪ .‬این کار تنها نامطلوب ترین‬ ‫گزینه را تضمین م ی کند‪« :‬ماالیا روسیا‪».‬‬ ‫ب رای انهایی که تنه��ا به مجازات روس��یه و نه هیچ‬ ‫چیز دیگری م ی اندیش��ند باید این گونه پاسخ داد‪ :‬اوکراین‬ ‫را تحویل روس ها دهید و بگذارید انها اوکراین را تبدیل به‬ ‫ماالیا روسیا کنند‪ .‬چنین کاری چشمه های منابع روسیه را‬ ‫خشک خواهد کرد‪ .‬ب رای انهایی که نگران اوکراین هستند‬ ‫چه دوست داشته باشند چه نداش��ته باشند تنها یک گزینه‬ ‫متصور اس��ت‪« :‬گزینه وس��طی یعنی اوکراین ب��ه مثابه‬ ‫فنالند‪».‬‬ ‫موسسه بروکینگز‬ ‫تصاویر این س�تون‪ ،‬میدان تقسیم و خیابان استقالل‬ ‫استانبولرانشانم ی دهد‪ ،‬زمانیکههتلهایپنجستاره‬ ‫التهابانقالبیراتج ربهم ی کردند‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫اثار به جامانده از اغتشاش های ک ی یف امروز یکی از‬ ‫جاذبه های گردشگری ان شده است‬ ‫میداناستقاللک ی یفاینروزهاش رایطجنگیوانقالبی‬ ‫خود را همچنان حفظ کرده است‬ ‫انقالبیون اوک راین در پایتخت‪ ،‬هرچند لباس چ ریکی به‬ ‫تن دارند‪ ،‬اما خیلی چ ریک نیستند‬ ‫وضعیت میدان استقالل و خیابان خرشاتیک در ک ی یف‬ ‫ب رای خود اوک راینی ها هم یک جذابیت شده است‬ ‫هواداران و توریس�ت ها درک ی یف با ژن رال هایی عکس‬ ‫یادگاریم ی گی رندکهتازهچندهفتهاستنظامیشده اند‬ ‫اج�رای ب رنامه های موس�یقی در مرکز گردش�گری‬ ‫پایتخت اوک راین جزئی از فضای انقالبی است‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫عکس ها‪:‬علیرضابهرامی‬ ‫‪73‬‬ ‫میزبان ناارام‬ ‫ورزش‬ ‫برزیل در حالی میزبان جام جهانی است که خیل ی ها درباره ناارامی مردم این‬ ‫کشور به دلیل فشار شدید اقتصادی هش�دار م ی دهند‪ .‬ماجرا انجایی برای‬ ‫دیلماروسف‪ ،‬رئی س جمهوری این کشور سخت تر م ی شود که او م ی بایست‬ ‫مقابل طبقه ای قرار بگیرد که منتخب ان اس�ت‪ .‬البته ب ه دلیل میزبان بودن‬ ‫برزیل دیلماروسف فعال سیاست خویشتن داری پیشه کرده است‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫وقتیطبقهمتوسطبرمی خیزد‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫گفت وگو با بهمن فروتن درباره‬ ‫چالش های کشور می زبان جام جهانی‬ ‫اق�ای فروتن‪ ،‬ما م�ی خواهی�م در این گف�ت و گو‬ ‫متمرکز ش�ویم روی اعت�راض های م�ردم برزیل‪.‬‬ ‫می خواهیم این موضوع را بح�ث کنیم که چگونه‬ ‫کش�وری که قهرمان�ی اش نماد برد جهان س�وم‬ ‫مقابل جهان توس�عه یافته قلمداد می شد اکنون‬ ‫با اعتراض مردمش رو برو است‪ .‬برای شروع درباره‬ ‫تفاوت برزیل با سایر کش�ور های امریکای جنوبی‬ ‫صحبت کنیم‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬موضوع خوبی است‪ .‬تفاوتی که برزیل با دیگر‬ ‫کشورهای امریکای جنوبی داشت‪ ،‬روشنفکران این کشور بود‪.‬‬ ‫باال بودن سطح روشنفکری در این کشور در واقع برزیل را از سایر‬ ‫کشورهای امریکای جنوبی متمایز م ی کند‪.‬‬ ‫نسبت به همه کشورهای امریکای جنوبی؟‬ ‫بله‪ ،‬نسبت به همه کشورهای امریکای جنوبی‪ .‬در‬ ‫مقطعی روشنفکران در این کشور حرف اول و اخر را م ی زدند‪ .‬اما‬ ‫با حاکم شدن سیاست نئولیب رالی بر جهان شرایط تغییر کرد‪.‬‬ ‫نئولیب رال ها حاال بر جهان حاکم شده اند‪ .‬به این ترتیب بحران‬ ‫اقتصادی در جهان ایجاد شد و بر برزیل تاثیر بیشتری گذاشت‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫چون در این کشور یک نوع عقب افتادگی سیاسی‬ ‫وجود دارد‪ .‬احزاب به ان ش��کل مدرن اح��زاب اروپایی فعالیت‬ ‫ندارند‪.‬‬ ‫اما دیلما روس�ف از طبقه کارگر به رئی س جمهوری‬ ‫رسید‪.‬‬ ‫طبقهکارگرعلیهروسف؛‬ ‫روسفعلیهطبقهکارگر‬ ‫ایا اشوب ها د ربرزیل دوباره‬ ‫طغیانم ی کند؟‬ ‫بله‪ ،‬دیلما روسف از طبقه کارگر امد‪ .‬اما جالب است‬ ‫که مشکل او در تحکیم اصالحات با همین حزب کارگر است‪.‬‬ ‫درست است که اپوزیس��یون در برزیل با دیلما روسف مشکل‬ ‫دارد‪ ،‬اما مش��کل اصلی دیلما با طبقه کارگر است‪ .‬در ونزوئال‬ ‫اعتراض های مردمی توس��ط احزاب اپوزیس��یون سازماندهی‬ ‫م ی شود‪ .‬در نیکاراگوئه همین طور‪ .‬در پرو هم همی ن طور اما‬ ‫اعتراض ها در برزیل با گران شدن قیمت بلی ت ها در مترو شروع‬ ‫شد‪ .‬ان هم زمانی که قرار بود جام کنفدراسیون ها برگزار شود‪.‬‬ ‫اعتراض ها از سوی مردم شروع شد یا احزاب؟‬ ‫به س��وال مهمی اش��اره کردید‪ .‬اعتراض ها به طور‬ ‫خودجوش شکل گرفت چون همان طور که عرض کردم اساسا‬ ‫احزاب در برزیل اوال عقب افتاده اند و در ثانی به دنبال مبارزه با‬ ‫قدرت حاکم نیستند‪ .‬اصال احزاب در برزیل شرایط و امکاناتی را‬ ‫که احزاب اروپایی دارند در اختیار ندارند‪.‬‬ ‫پس برزیل از لحاظ سیاسی چه ساختاری دارد؟‬ ‫در برزیل دو س��اختار وجود دارد؛ ق��درت و مالکیت‪.‬‬ ‫مالکیت به دست عده ای قلیل اس��ت اما اصال فکرش را هم‬ ‫نکنید که احزاب وارد گود شوند و به دنبال عدالت باشند‪ .‬ابدا این‬ ‫طور نیست‪ .‬انها به دلیل عقب افتادگ ی شان نم ی توانند به دنبال‬ ‫تقسیم عادالنه مالکیت باشند‪ .‬این قدرت را ندارند که در بحث‬ ‫مالکیت عدالت را اجرا کنند‪.‬‬ ‫گفتید برزیل ک م کم از سال ‪ 85‬به بعد ش رایط بهتری‬ ‫پیدا کرد؟‬ ‫به فیفا و به دولتش م ی گوید‪ :‬تو نباید مثل ویروس عمل کنی‪.‬‬ ‫هزینه تاسیس یک استادیوم ب رابر است با هزینه ‪ 20‬هزار مدرسه‪.‬‬ ‫اهای دولت! تو وقتی استادیوم م ی سازی ‪10‬تا مدرسه هم بساز‪.‬‬ ‫در کنار این موض��وع اموزش عمومی م��ا را تقویت کن‪ .‬حاال‬ ‫مناسبات به این دالیلی که عرض کردم در برزیل به هم ریخته‬ ‫اما احزابی مثل احزاب ونزوئال در برزیل نیست که معترضان را‬ ‫این اعتراض ها علیه ش��خص رئی س جمهورشان‪،‬‬ ‫دیلما روسف نیست بلکه علیه سیس��تم سیاس ی شان است‪.‬‬ ‫سیستمی که مقابل اصالحات ایستاده اس��ت‪ .‬اعتراض ها از‬ ‫مساله گران ش��دن قیمت حمل ونقل عمومی در برزیل اغاز‬ ‫ش��د و بعد ادامه اش به اعتراض های سیاس��ی رس��یده است‪.‬‬ ‫اعتراض هایی که دستکاری و فساد سیاسی موجود در برزیل را‬ ‫نشانه گرفته است‪ .‬اینجا است که روسف مقابل یک مساله مهم‬ ‫قرار م ی گیرد؛ اصالحات عمیق اجتماعی یا ارام کردن مردم؟‬ ‫ایا جام جهانی مردم برزیل را ارام نکرده؟‬ ‫مردم کمی ارام ش��ده اند چون انها فوتبال را دوست‬ ‫دارند‪ .‬شدت اعتراض ها کمتر شده‪ .‬اما این اعتراض های مردمی‬ ‫ خیلی جدی است‪ .‬اگر اصالحات عمیق در انجا صورت نگیرد‬ ‫انها وارد بحران عمیق اجتماعی و سیاسی م ی شوند که حتی‬ ‫ممکن است کارشان به فروپاشی هم بینجامد‪.‬‬ ‫چرا احزاب در برزیل قدرت زیادی ندارند؟‬ ‫به طور عمومی صحبت از این اس��ت که احزاب در‬ ‫برزیل عقب افتاده هستند‪ .‬انها در مقابل مالکان قدرتی ندارند‪.‬‬ ‫وقتی یک حکومت ارتشی ‪ 20‬سال سر کار م ی اید طبیعی است‬ ‫که فعالی ت های حزبی غیرعلنی م ی شود‪ .‬احزاب از کار م ی افتند‪.‬‬ ‫چون قدرت مطلق در دست ارتش اس��ت‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫احزاب اصال معنایی ندارند‪ .‬در نتیجه ‪ 21‬سال این احزاب یک‬ ‫سری فعالی ت های کند دارند‪.‬‬ ‫اما برزیل وارد فضای دموکراسی شده‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬ب رای مدتی کوتاه نفس راحتی کشیدند‪ .‬از سال‬ ‫‪ 1985‬به بعد دموکراسی در این کشور قدرت بیشتری م ی یابد‪.‬‬ ‫در این مدت احزاب کمی جان م ی گی رند‪ .‬اما تا م ی خواهند جای‬ ‫پای دموکراس��ی را در کشورشان س��فت تر کنند یک بحران‬ ‫گردن کلفت در جهان به وجود م ی اید ک��ه باز جامعه برزیل را‬ ‫درگیر یک سری مشکالت اقتصادی م ی کند‪ .‬بحران اقتصادی؛‬ ‫احزاب دیگر از پس این یکی ب رنم ی ایند‪ .‬طبیعی است که وقتی‬ ‫احزاب نم ی توانند ج وابگوی خ واسته های مردم باشند نم ی توانند‬ ‫رسمیت بیشتری پی دا کنند و پیشرفت داشته باشند‪ .‬قدرت شان‬ ‫را از دست م ی دهند‪ .‬تاثیرگذار هم نخواهند بود‪ .‬در این شرایط‬ ‫فاصله مالکان روز به روز با مردم فقیر بیشتر خواهد شد‪.‬‬ ‫در واقع مشکل اصلی دولت برزیل این است که حاال‬ ‫نه با قشر فقیر بلکه با قشر متوسط جامعه سروکار‬ ‫دارد‪ .‬این طور نیست؟‬ ‫یادمان باشد که قشر فقیر اعتراضش همیشه انقالب‬ ‫است‪ .‬حرکت این قشر منجر به انقالب م ی شود‪ .‬قشر متوسط‬ ‫اما به جنبش تبدیل م ی شود؛ جنب ش هایی که لزوما به دنبال‬ ‫ب راندازی نیستند‪ .‬مساله شان اصالحات است اما فقی ران جامعه‬ ‫ناامیدهایی هستند که همیشه با خون خودشان م ی خواهند‬ ‫دست به تغییر بزنند‪ .‬قشر متوسط نم ی خ واهد خونش را بدهد‬ ‫چون هنوز هم م ی تواند ان بلیت گران شده مترو را بخرد‪ .‬اما‬ ‫چون تحت فشار قرار م ی گیرد اعتراض م ی کند‪ .‬در سیاست‬ ‫نئولیب رالی جهان قشر فقیر هیچ کاره است‪ .‬چون هیچ نوع‬ ‫امکانی ندارد؛ نه انقالب به پا م ی کند و نه اعتراض‪ .‬اینقدر‬ ‫درگیر وضعیت نابسامان خودش شده که نم ی تواند کاری‬ ‫از پیش ببرد‪.‬‬ ‫در واقع شما م ی خواهید بگویید برزیل روی ارامش‬ ‫را به خود نخواهد دید؟‬ ‫بله‪ ،‬چون نئولیب رال ها هیچ نوع عاطفه ای نس��بت‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫این هشدار به فیفا چه فایده ای برای انها دارد؟‬ ‫قش��ر نیمه مرفه م ی خواهد بگوید که دنیا بداند‬ ‫برزیل‪ ،‬قطر و روسیه نیست‪ .‬در برزیل مریض را به بیمارستان‬ ‫م ی برند اما چون پول ندارد‪ ،‬دکتر نیس��ت و در نتیجه بیمار‬ ‫م ی میرد‪ .‬اموزش عمومی وجود ندارد‪ .‬قش��ر نیمه مرفه امروز‬ ‫‪1‬‬ ‫بهمن فروتن نه تنها یکی از مربیان فوتبال‬ ‫ایران بلکه یکی از م ربی�ان بادانش در حوزه های‬ ‫سیاسی و اجتماعی محسوب م ی شود‪ .‬با او درباره‬ ‫بحران سیاس�ی و اجتماعی میزبان جام جهانی‬ ‫‪ 2014‬ه م صحبت شدیم‪ .‬متن گفت وگوی مثلث با‬ ‫بهمن فروتن را م ی خوانید‪.‬‬ ‫برزیل کش�ور جالبی اس�ت‪ .‬همیشه برای‬ ‫سیس�ت م های سیاس�ی که در جهان تاثیرگذار‬ ‫هس�تند ج�ای کار و فعالیت داش�ته اس�ت‪ .‬از‬ ‫سال ‪ 1964‬تا س�ال ‪ 1985‬ما یک دولت ارتشی را‬ ‫در برزیل م ی بینیم‪ .‬حاص�ل این حاکم دیکتاتور‬ ‫فقر بود‪ .‬انها از برزیل یک بدهکار بزرگ در جهان‬ ‫ساخته بودند‪ .‬مردم برزیل به دلیل اشتباهات این‬ ‫دولت ارتش�ی یکی از بدهکاران ب�زرگ جهان به‬ ‫حساب م ی امدند و روزب ه روز شرایط اجتماعی در‬ ‫این کشور وخی م تر م ی شد اما بعد از ‪ 1985‬کم کم‬ ‫برزیل از نظر اقتصادی پیشرفتی عمومی داشت‬ ‫و از فقر و بدهکاری فاصله گرفت‪ .‬برزیل همچنین‬ ‫از همسای ه های خودش هم فاصله گرفت‪ .‬همزمان‬ ‫با کنار رفتن دولت ارتشی در برزیل در کشورهای‬ ‫امریکای جنوبی اتفاقات زیادی رخ داد‪.‬‬ ‫سازماندهی کند‪.‬‬ ‫ایا این اعتراض ها علیه دیلما روسف است؟‬ ‫ورزش‬ ‫بله‪ ،‬ب رای چند سالی پیشرفت ادامه داشت اما با اغاز‬ ‫بحران های اقتصادی در جهان‪ ،‬بحران در برزیل هم باال گرفت‪.‬‬ ‫درواقع اتفاقی که رخ داد این بود؛ مالکان تکان نخوردند اما به‬ ‫طبقه ضعیف جامعه فشار زیادی وارد شد اما نکته مهم تری هم‬ ‫وجود داشت‪ .‬پای قشر متوس��ط نیز به میان کشیده شد‪ .‬قشر‬ ‫نیمه مرفه پول خود را از دست داد‪ .‬حاال این اعتراض ها از سوی‬ ‫این عده است‪ .‬عده ای که نیمه مرفه هستند‪ .‬انها م ی گویند شما‬ ‫م ی خواهید در اینجا جام جهانی راه بیندازید اما بلیت متروی ما‬ ‫را گران م ی کنید‪ .‬این حرف حاال حرف دو قشر است؛ طبقه فقیر‬ ‫و طبقه نیمه مرفه‪ .‬در مورد طبقه فقیر تکلیف کامال مشخص‬ ‫است‪ .‬انها اساس��ا جان اعتراض ندارند و به نوعی تسلیم فقر‬ ‫خودشان شده اند‪ .‬امکانات و اختیاری در خود نم ی بینند که دست‬ ‫به اعتراض بزنند‪ .‬سازماندهی ندارند‪ .‬در نتیجه قشر نیمه مرفه‬ ‫در اینجا نقش اصلی را ایفا م ی کند‪ .‬قشر مرفه اما این امکانات‬ ‫را دارد‪ .‬کمی هم قدرت دارد‪ .‬به همین دلیل وقتی بلیت مترو‬ ‫گران م ی شود قشر نیمه مرفه پیشتاز م ی شود و به دنبالش قشر‬ ‫فقیر جامعه هم برم ی خیزد و به خیابان ها م ی اید‪ .‬مردم برزیل‬ ‫خیلی مالیات م ی دهند‪ .‬این استادیوم ها از مالیات مردم ساخته‬ ‫شده است‪ .‬چه کسی اما پول جام جهانی را به جیب م ی زند؛‬ ‫فیفا‪ .‬قشر متوسط محاسب ه گر است‪ .‬متوسط های برزیل این‬ ‫موضوع را دریافته و دس��ت به اعتراض م ی زنند‪ .‬م ی گویند‪:‬‬ ‫بلیت مترو را گران م ی کنید در حالی که اس��تادیوم های تان‬ ‫را در ش��هرهایی س��اخته اید که تیم های درجه چندم برزیل‬ ‫هم حاضر نیستند در انجا بازی کنند‪ .‬امروز این قشر به فیفا‬ ‫هشدار م ی دهد که درباره برزیل درست قضاوت کن‪ .‬تو با پول‬ ‫یزنی‪.‬‬ ‫مالیات ما استادیوم م ی سازی و بعد پول ما را به جیب م ‬ ‫این برزیل‪ ،‬برزیل‬ ‫خودمان نیست‬ ‫ایا اسکوالری دست از‬ ‫محافظه کاریبرم ی دارد؟‬ ‫من طرفدار مارادونا و‬ ‫برزیل هستم‬ ‫گفت وگویمثلثبامحمد‬ ‫خاکپوردربارهجام جهانی‬ ‫ورزش‬ ‫‪75‬‬ ‫ورزش‬ ‫به مردم جه��ان ندارند‪ .‬انها ب��دون در نظر گرفتن مناس��بات‬ ‫اجتماعی فق��ط به دنبال جمع کردن پول هس��تند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل حکومت هایی ک��ه م ی خواهند به نفع م��ردم کار کنند‬ ‫دچار مشکالت زیادی خواهند ش��د‪ .‬چرا؟ چون از هیچ جناحی‬ ‫به انها کم��ک نم ی رس��د؛ اول اینکه هیچ کمک��ی از جانب‬ ‫انهایی که مالکیت در دست ش��ان اس��ت ندارند دوم اینکه به‬ ‫دلی��ل عقب افتادگی احزاب سیاس��ی از این دس��ته هم کاری‬ ‫ساخته نیست و س��وما موتلفه های ش��ان هم ابتدا مناسبات‬ ‫قدرت را م ی سنجند و اگر ببینند قدرت شان به خطر م ی افتد به‬ ‫دولت ها کمکی نم ی کنند‪ .‬در نتیجه این دولت ها دچار مشکل‬ ‫و در نهایت مقابل مردم قرار م ی گی رند‪ .‬روسف رئی س جمهوری‬ ‫ی است که امده کارهایی ب رای مردم انجام دهد‪ .‬دست به‬ ‫مردم ‬ ‫رفورم هایی بزند‪ .‬اما از طرفی مالکین سرمایه‪ ،‬بحران جهانی‪،‬‬ ‫سیستم سیاسی نئولیب رالی جهانی و عقب افتادگی احزاب او را‬ ‫وادار م ی کند که ب رای ارام کردن مردم دست به حرکاتی بزند اما‬ ‫این ارام کردن مردم طول نم ی کش��د‪ .‬در نتیجه جامعه به هم‬ ‫م ی ریزد و صاحبان سرمایه و مالکان بزرگ قدرت م ی گی رند‪.‬‬ ‫در این صورت کدام گروه برنده است؟‬ ‫قشر مرفه‪ .‬همه چیز به نفع قشر مرفه پیش خواهد‬ ‫رفت‪ .‬فقیر م ی بازد‪ ،‬قشر نیمه مرفه م ی بازد و دولت هم م ی بازد‪.‬‬ ‫برنده نئولیب رال ها هستند و سیاست ش��ان که انها را همیشه‬ ‫به حداکثر قدرت م ی رس��اند‪ .‬این دولت فروم ی پاش��د و دولتی‬ ‫جانشینش م ی ش��ود که در نهایت به مالکین و سیاست انها‬ ‫وابسته است‪.‬‬ ‫ایا اشوب ها د ربرزیل‬ ‫دوباره طغیان می کند؟‬ ‫طبقهکارگرعلیهروسف؛‬ ‫روسفعلیهطبقهکارگر‬ ‫با این تفاس�یر م ی توانی�م هنوز برزی�ل و تی م ملی‬ ‫فوتبال این کش�ور را نماد اعتراض بدانیم‪ .‬نمادی‬ ‫که وقتی برنده م ی ش�ود در واقع ص�دای اعتراض‬ ‫جوامع فقیری اس�ت که در امریکای جنوبی حریف‬ ‫سیاست های نئولیبرالی نم ی شوند‪.‬‬ ‫به نظرم بر عک��س‪ .‬اگر برزیل قهرمان بش��ود پای‬ ‫سیاست نئولیب رال ها در بین است‪ .‬به نظرم نئولیب رال ها و فیفای‬ ‫سوئیسی این کار را ب رای ارام کردن اعتراض های مردمی انجام‬ ‫خواهد داد‪ .‬مساله مهم تری وجود دارد؛ فاصله بین فقیر و غنی‬ ‫بیشتر شده است‪ .‬قشر متوسط م ی بیند که دارد فقیر م ی شود‬ ‫و س��یر تغییرش را به سمت اس��تفاده از ذخایر نم ی بیند بلکه‬ ‫به سوی تهیدس��تی م ی بیند‪ .‬مردم در عین حال که معترض‬ ‫هستند دوست دارند تیم ملی شان قهرمان شود‪ .‬اما این قهرمانی‬ ‫ارامبخ��ش نخواهد بود‪ .‬برزیل ی ها جش��ن م ی گی رند‪ .‬س��امبا‬ ‫م ی رقصند اما با بیرون رفتن فیف��ا از برزیل صدای اعتراض ها‬ ‫دوباره بلند م ی شود و زخم مردم ان کشور دوباره سر باز م ی کند‪.‬‬ ‫تا اینج��ای کار اعتراض های مردم عاقالنه بوده اس��ت‪ .‬چون‬ ‫مستقیما متوجه روسف نیست بلکه علیه سیستم و سیاست‬ ‫نئولیب رالی است اما این ب رای انها قانع کننده نیست‪ .‬انها به شدت‬ ‫تحت فشار هستند‪ .‬این بار پای قشر متوسط در میان است‪ .‬انها‬ ‫م ی بینند که قدرت خریدشان کمتر شده‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫در این بین ایا کاری از دیلما روسف ساخته است؟‬ ‫باید ببینیم که روس��ف چه خواهد کرد؟ باید ببینیم‬ ‫اساسا چقدر قدرت دارد‪ .‬سیاست نئولیب رالی جهانی تا اینجا که‬ ‫م ی بینیم جنگ م ی خ واهد‪ .‬مثل انچه در اوکراین م ی گذرد‪ .‬مثل‬ ‫ع راق‪ ،‬مثل س��وریه‪ .‬انها در هم ریختگی و جنگ م ی خواهند‪.‬‬ ‫برزیل جای بزرگی است‪ .‬نئولیب رال ها م ی توانند در انجا سرگرمی‬ ‫ تازه ای داش��ته باشند تا منافع خودش��ان را محقق کنند‪ .‬دیلما‬ ‫روس��ف از این نظر کار س��ختی دارد‪ .‬او باید دست به تغیی رات‬ ‫و اصالحات اساس��ی بزند‪ .‬اما فراموش نکنیم که سخت است‬ ‫بگوییم او مردم را بدون اینکه به وضعیت بهداش��ت و درمان‬ ‫و اموزش سروس��امانی بدهد ارام خواهد کرد‪ .‬خیلی س��خت‬ ‫اس��ت بگوییم برزیل ی ه��ا ارام م ی گی رند حتی اگ��ر گرانی در‬ ‫شهرهای شان بیشتر شود و مسکن نداشته باشند‪.‬‬ ‫ایا برزیل قهرمان جام جهانی م ی شود؟‬ ‫به نظرم قهرمان م ی ش��ود‪ .‬چون فیفا م ی خواهد با‬ ‫ارامش از ان کشور بیرون برود‪ ،‬بدون اینکه سرش بشکند‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫نوامب��ر ‪ 2009‬بود که مجل��ه معروف اکونومیس��ت‬ ‫در یکی از ش��ماره های خود در گزارش��ی ‪ 14‬صفحه ای به‬ ‫تحسین و تجلیل از دستاوردهای اقتصادی برزیل پرداخت‬ ‫و در صفحه روی جلد خود مجسمه معروف مسیح در شهر‬ ‫ریودوژانیرو را به صورت موشکی در حال پرتاب ترسیم کرد‬ ‫و تیتر زد‪« :‬برزیل پرواز م ی کند‪ ».‬اما چهار سال بیشتر طول‬ ‫نکشید که همین مجله در شماره ‪ 28‬سپتامبر خود در سال‬ ‫‪ 2013‬مجددا روی جلدش همان مجسمه مسیح را این بار به‬ ‫صورت موشکی سرگردان و از کنترل خارج شده در اسمان‬ ‫که در حال سقوط است‪ ،‬ترس��یم کرد و تیتر زد‪« :‬ایا برزیل‬ ‫همه چیز را خ راب کرده است؟»‬ ‫اعتراض ها چگونه به موج تبدیل شد؟‬ ‫ج��ام کنفدراس��یون ها؛ در حالی که از چهار گوش��ه‬ ‫جهان تیم های ملی در جام کنفدراسیون ها شرکت داشتند‬ ‫همزم��ان اعتراض های مردمی ش��کل گرف��ت و با وجود‬ ‫عقب نش��ینی دولت برزیل‪ ،‬ش��دت بیش��تری هم به خود‬ ‫گرفت‪ .‬جام کنفدراسیون ها از این جهت ب رای دولت برزیل‬ ‫اهمیت داش��ت که این جام جدای از توجه فیف��ا به ان‪ ،‬به‬ ‫منزل��ه پی ش درامدی ب��رای جام جهانی ب��ود‪ .‬دولت برزیل‬ ‫تمام تالش خود را به کار گرفت تا با برگزاری مناس��ب جام‬ ‫کنفدراسیون ها امادگی خود را ب رای جام جهانی نشان دهد‬ ‫و به صورت عملی ثابت کند که انتقادها درباره عدم توانایی‬ ‫برزیل در برگزاری جام جهانی غیرمنطقی است اما این پایان‬ ‫ماجرا نبود‪ .‬اعتراضات دولت را در ش��رایط سختی قرار داده‬ ‫بود و حتی احتمال داش��ت میزبانی جام جهان��ی از برزیل‬ ‫گرفته شود‪.‬‬ ‫اما دولت برزیل چگونه حساس��ی ت ها را افزایش داد؟‬ ‫جام کنفدراسیون ها مثل دیگر تورنمنت های بزرگ ورزشی‬ ‫بهترین موقع ب رای جذب جهانگردان و رونق توریسم است‬ ‫و به همین جهت بود که مقام��ات برزیلی تصمیم گرفتند‬ ‫بهای بلیت اتوبوس را حدود هفت درصد افزایش دهند‪ ،‬اما‬ ‫این تصمیم جرقه ای بود ب رای اعتراضات مردمی‪ .‬اعتراضات‬ ‫مردمی به این افزایش بهای بلیت اتوبوس رفته رفته عنوان‬ ‫جنبش��ی به نام جنبش دسترس��ی رایگان به خود گرفت‪.‬‬ ‫باال گرفت��ن اعتراضات و ش��دت عمل پلی��س و نیروهای‬ ‫ورزش‬ ‫امنیتی با ان م ی توانس��ت ش��دت نگیرد اما برگزاری جام‬ ‫کنفدراس��یون ها ش��رایط را تغییر داد‪ .‬جام کنفدراسیون ها‬ ‫خود به خ��ود افکارعموم��ی جهانی را معط��وف به برزیل‬ ‫م ی کرد و این باعث شد تا اعتراضات نیز مثل نتیجه بازی ها‬ ‫تیتر اول رسانه های جهان ش��ود و دولت برزیل ب رای تغییر‬ ‫این ش��رایط بود که حاضر به عقب نشینی ش��د و افزایش‬ ‫قیمت بلیت اتوب��وس را لغو ک��رد‪ .‬عقب نش��ینی دولت‪،‬‬ ‫رهب ران جنب��ش رایگان را قانع نکرد‪ .‬انه��ا اعالم کردند که‬ ‫تا تحقق حمل ونقل رایگان اعتراض��ات را پیش م ی برند و‬ ‫به همین دلیل‪ ،‬اعتراضات نه تنها فروکش نکرد بلکه حتی‬ ‫ابعاد ان بسیار وسی ع تر شد‪ .‬کار به جایی رسید که به جای‬ ‫اعتراضات ‪ ۱۰۰‬هزار نفری جمعیت��ی بیش از یک میلیون‬ ‫نفر در خیابان های بیش از ‪ ۱۰۰‬ش��هر این کشور دست به‬ ‫اعتراض زدند‪.‬‬ ‫نخس��تین مش��کل دولت برزیل در این بود که خانم‬ ‫دیلما روسف‪ ،‬رئی س جمهور و همکاران ارشد او از میان همان‬ ‫طبقات اجتماعی به راس قدرت این کشور امریکای جنوبی‬ ‫رسیده اند که در خیابان های ب رازیلیا‪ ،‬سائوپائولو‪ ،‬ریودوژانیرو‬ ‫و دیگر شهرهای ان دست به اعتراض زده اند‪ .‬خانم روسف با‬ ‫این وضعیت نم ی توانست در مقابل اعتراضات قرار بگیرد‬ ‫و به همین دلیل از ان استقبال کرد و با افتخارامیز خواندن‬ ‫ان گفت که دولتش به این صداهای خواستار تغییر گوش‬ ‫م ی کند‪ .‬البته او نیز همانند هر سیاستمدار دیگری نتوانست‬ ‫در مقابل خشونت ها بیش از حد خویشتندار باشد‪.‬‬ ‫رویارویی با طبقه متوسط‬ ‫برزیل چه ساختاری دارد؟‬ ‫بعد از پای��ان دوره ای از رکود‪ ،‬تورم افسارگس��یخته و‬ ‫رش��د منفی اقتصادی در دهه ‪ 1980‬که ب رای برزیل و اغلب‬ ‫کشورهای این منطقه به «دهه از دست رفته» معروف شد‬ ‫و با پایان دو دهه از دیکتات��وری نظامیان (‪ )1964-1985‬و‬ ‫ ب ی ثبات ی ه��ای اولیه اقتصادی در دولت ه��ای متعاقب ان‪،‬‬ ‫به طور خاص از اواس��ط دهه ‪ 1990‬بود که فرناندو هنریک‬ ‫کاردوزوی جامع ه ش��ناس و نظریه پ��رداز اقتصادی مکتب‬ ‫نووابستگی با اجرای «طرح رئال» خود ثبات نسبی اقتصادی‬ ‫را به این کش��ور پهناور برگرداند و اقتصاد برزیل را در مسیر‬ ‫رشد و توسعه قرار داد‪.‬‬ ‫این روند طی هشت سال ریاس��ت جمهوری کاردوزو‬ ‫و بعد از ان با سرعت بیش��تری در دوره لوال داسیلوا‪ ،‬عضو‬ ‫حزب کارگران و ی��ک فعال جنبش کارگ��ری فاقد هر نوع‬ ‫دانش اکادمیک که از ابتدای س��ال ‪ 2003‬ریاست جمهوری‬ ‫را در دس��ت گرفت‪ ،‬نیز تداوم یاف��ت‪ .‬در تمامی این دوران‪،‬‬ ‫رشد و توسعه ش��تابان اقتصادی برزیل تحسین و تعجب‬ ‫تحلیلگ��ران را ب رانگیخت��ه ب��ود و باعث س��رازیر ش��دن‬ ‫سرمایه های بی ن المللی به این کشور شد‪.‬‬ ‫لوال به رغ��م وج��ود نگران ی ه��ای اولیه نس��بت به‬ ‫سیاس��ت ها و رویکردهای دولت خود‪ ،‬توانست به سرعت‬ ‫اعتماد صاحبان سرمایه های داخلی و خارجی را جلب نماید‬ ‫و تداوم روند رش��د اقتصادی این کش��ور را حتی با سرعتی‬ ‫بیش��تر از گذش��ته به ارمغان اورد‪ .‬به نحوی که با گذشت‬ ‫چند س��ال اکثر تحلیلگران اقتصادی‪ ،‬برزی��ل را به عنوان‬ ‫یکی از قدرت های نوظه��ور اقتصادی جهان مطرح کردند‪.‬‬ ‫اگرچه پیش از روی کار امدن لوال و در س��ال ‪ 2001‬بود که‬ ‫جیم اونیل اقتصاددان و تحلیلگر موسسه گلدمن ساکس‬ ‫با قرار دادن نام برزیل در کنار س��ه کش��ور چین‪ ،‬روسیه و‬ ‫هند‪ ،‬عنوان «بریک» را معرف��ی و پی ش بینی کرد که این‬ ‫کش��ورها خواهند توانس��ت در اینده رهبری اقتصاد جهان‬ ‫را به دست گیرند ولی در دوره لوال بوده که به بهانه همین‬ ‫نامگذاری نشس ت هایی بین سران این کشورها ب رای بررسی‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫دولت برزیل در راس�تای راضی نگه داشتن‬ ‫جامعهداخلیباکنترلقیمتکاالهایاساسی‬ ‫وسوختازافزایششدیدقیمت هاجلوگیری‬ ‫و تورم را در سطح کمتر از‪6‬درصد حفظ کرده‬ ‫و با مداخله بانک مرکزی در بازار مالی‪ ،‬تغییر‬ ‫نرخسودبانکیوتزریقارزبهمقابلهباکاهش‬ ‫ارزش پول خود اقدام کرده است‬ ‫ورزش‬ ‫مهم تری��ن رقابت های فوتب��ال جه��ان در حالی به‬ ‫میزبان��ی برزیل در حال برگزاری اس��ت ک��ه اعتراض های‬ ‫مردم ی در این کشور همچنان ادامه دارد و نگرانی رهب ران‬ ‫این کشور را تشدید کرده اس��ت‪ .‬موج اعتراض ها در حالی‬ ‫برخی از شهرهای مهم این کش��ور را تحت تاثیر قرار داده‬ ‫که از قرار معل��وم این بار نه پای مردم فقی��ر که پای طبقه‬ ‫متوسط در میان اس��ت و همین موضوع باعث شده تا این‬ ‫اعتراض ها بیش از پیش به عمق برود‪ .‬اردیبهشت ماه‪ ،‬یک‬ ‫اعتصاب ‪۴۸‬ساعته در ریودوژانیرو؛ دومین شهر بزرگ کشور‬ ‫برزیل اتفاق افتاد‪ .‬رانندگان اتوبوس و کارکنان کنسولی این‬ ‫اعتصاب را کلید زدند‪ .‬ان هم در فاصله یک ماه مانده به اغاز‬ ‫رقابت های جام جهانی‪ .‬این اعتصاب ده ها هزار مس��افر را‬ ‫سرگردان کرد‪ .‬انها خواهان افزایش ‪۴۰‬درصدی دستمزدها و‬ ‫بهبود شرایط کاری بودند‪.‬‬ ‫کارکنان بخش های دیپلماتیک برزیل در شمال افریقا‬ ‫و اروپا نیز خواهان افزایش دس��تمزدهای خود بودند‪ .‬البته‬ ‫این نخس��تین اعتصاب نبود‪ .‬پیش از ای��ن نیز اعتراض ها‬ ‫و اعتصاب هایی در ش��هرهای برزی��ل رخ داد که حتی فیفا‬ ‫را ب رای برگزاری بازی های جام جهانی در این کش��ور مردد‬ ‫کرده بود‪ .‬به خصوص اینکه چندین رویارویی خشونت امیز‬ ‫نیز طی چند ماه گذشته بین معترضان و نیروهای امنیتی‬ ‫برزیل روی داده بود‪ .‬نکته جالب توجه اینکه ب رای نخستین‬ ‫بار مردم برزیل علیه فوتبال برخاسته بودند؛ احساسات ضد‬ ‫جام جهانی در چند ماه گذش��ته در برزیل تشدید شد‪ .‬حرف‬ ‫معترضان روشن بود‪ .‬انها اعتقاد داشتند مبالغی که باید ب رای‬ ‫ارائه خدمات پزشکی بهتر‪ ،‬خدمات اموزشی‪ ،‬حمل و نقل و‬ ‫امور مسکن در برزیل هزینه شود ب رای میزبانی این رویداد‬ ‫ورزشی هزینه شده است‪.‬‬ ‫به همین دلیل از فیفا م ی خواستند که برزیل را ترک‬ ‫کند و میزبانی را از این کش��ور بگیرد‪ .‬انها که کشور خود را‬ ‫پهناورترین کشور امریکای التین م ی بینند و البته هر روز با‬ ‫این ژست که بزرگ ترین اقتصاد منطقه به برزیل اختصاص‬ ‫دارد کارش��ان را اغاز م ی کنند دیگر به راحتی با این موضوع‬ ‫کنار نم ی ایند که زیر خط فقر زندگ��ی کنند‪ .‬انجا که طبق‬ ‫اعالم بان��ک جهانی ‪ 15/9‬درصد از جمعی��ت ‪ ۲۰۰‬میلیون‬ ‫نفری این کشور در سال ‪ ۲۰۱۲‬زیر خط فقر زندگی م ی کردند‬ ‫و این موضوع طی دو س��ال اخیر نه تنها بهبود نیافته بلکه‬ ‫شرایط بدتری هم به خود گرفته است‪ .‬شاید به همین دالیل‬ ‫است که در دیدار افتتاحیه برخالف انتظار ورزشگاه ‪61‬هزار‬ ‫نفری سائوپائولو با صندل ی های خالی زیادی دیده م ی شد‪ .‬به‬ ‫نظر م ی رسید اعتراضات مردم کشور برزیل به میزبانی این‬ ‫کشور که در فقر به سر م ی ب رند‪ ،‬از عوامل مهم عدم استقبال‬ ‫از مراس��م افتتاحیه بود‪ .‬باتوجه به اینکه برزیل به کش��ور‬ ‫فوتبال و قهوه شهرت دارد انتظار م ی رفت که ورزشگاه مملو‬ ‫از جمعیت باشد اما مراسم افتتاحیه با حضور حدود ‪40‬هزار‬ ‫تماش��اگر اغاز ش��د‪ .‬اگرچه در هفته ها و ماه های اخیر نام‬ ‫برزیل بیش از هر چیز دیگر با جام جهانی فوتبال گره خورده‬ ‫است‪ ،‬ولی همزمان مطرح شدن مجدد اعتراضات مردمی در‬ ‫شهرهای مختلف در استانه برگزاری این مسابقات و تقریبا‬ ‫در استانه یک سالگی اعتراضات ب ی سابقه سال گذشته این‬ ‫کشور مجددا پرده از مش��کالت جدی ساختاری این کشور‬ ‫نوظهور برداشته است‪.‬‬ ‫راهکارهای همکاری بیشتر پایه گذاری شد و این گروه بندی‬ ‫بیش از پیش مطرح شد‪.‬‬ ‫برزیل طی یک و نی��م دهه گذش��ته و به ویژه دوران‬ ‫هشت ساله ریاست جمهوری لوال رشد اقتصادی مداومی را‬ ‫تجربه کرد و وی توانست با ایجاد ثبات اقتصادی و کنترل‬ ‫تورم‪ ،‬تولید ناخالص داخلی و سطح دستمزدها را افزایش و‬ ‫نرخ بیکاری را کاهش دهد و با اجرای سیاست های حمایت‬ ‫اجتماعی از جمله برنامه بورس خانواده و طرح گرس��نگی‬ ‫صفر حدود ‪ 40‬میلیون نفر را از فقر خارج و به طبقه متوسط‬ ‫وارد نماید‪ .‬لوال توانس��ت نرخ فقر را تقریبا به نصف و فقر‬ ‫مطلق را به یک چهارم کاهش دهد‪ .‬این کشور در سال ‪2005‬‬ ‫تمامی بده ی های باقیمانده خود ب��ه صندوق بی ن المللی‬ ‫پول را دو س��ال قبل از موعد پرداخت ک��رد و بعد از دهه ها‬ ‫که به عنوان یکی از بزرگترین کش��ورهای بدهکار در بین‬ ‫کشورهای در حال ظهور محسوب م ی شد‪ ،‬از ابتدای ‪2008‬‬ ‫به عنوان اعتباردهنده به این صندوق و دیگر کشورها تبدیل‬ ‫گردید‪ .‬حتی در زمان وقوع بحران مالی جهانی در سال های‬ ‫‪ 2008‬و ‪ 2009‬که تمام کش��ورهای غربی و امریکا غرق در‬ ‫بحران و گرفتاری های مالی و اقتصادی بودند‪ ،‬این کشور با‬ ‫رشد اقتصادی ‪7/5‬درصد در سال ‪ 2010‬همگان را حیرت زده‬ ‫کرد و اثرات بحران جهانی نه تنها دیرت��ر از دیگران در این‬ ‫کش��ور نمایان ش��د بلکه زودتر نیز اثرات خروج از بحران را‬ ‫نشان داد‪.‬‬ ‫همی��ن دس��تاوردهای چش��مگیر اقتص��ادی و‬ ‫اجتماعی بود که باعث ش��د لوال بتوان��د در پایان دوره دوم‬ ‫ریاست جمهوری خود و با شعار تداوم روند سال های گذشته‪،‬‬ ‫ساقدوش ریاست جمهوری را در اغاز سال ‪ 2011‬برشانه خانم‬ ‫دیلما روسف‪ ،‬یکی از نزدیکان خود از حزب کارگر بیندازد و‬ ‫وی را به کاخ ریاس��ت جمهوری «پالنالتو» برساند‪.‬اما این‬ ‫روند خوش بینی به اینده این کشور دوام چندانی نیافت چرا‬ ‫که عملکرد دولت جدید برزیل اگر چ��ه از همان حزب و با‬ ‫شعار تداوم روند هشت سال گذشته روی کار امده بود‪ ،‬ولی‬ ‫در عمل انتقادات گسترده داخلی و بی ن المللی را ب رانگیخت‪.‬‬ ‫از ابتدای روی کار امدن دولت جدید برزیل‪ ،‬ش��اخصه های‬ ‫کالن اقتصادی این کش��ور روندی معک��وس را به نمایش‬ ‫گذاشته اند‪.‬‬ ‫برزیل حتی در بین کش��ورهای عض��و بریکس نیز‬ ‫کمترین رشد اقتصادی را داشته است‪ .‬توازن تجارت خارجی‬ ‫برزیل در سال ‪ 2013‬نیز با ‪87‬درصد کاهش نسبت به سال‬ ‫قبل از ان به ‪ 2/6‬میلیارد دالر رسید که پایی ن ترین حد خود‬ ‫طی ‪ 13‬سال گذشته بوده اس��ت‪.‬در حقیقت برزیل در دوره‬ ‫خانم روس��ف‪ ،‬کمترین می زان رش��د تولید ناخالص داخلی‬ ‫خود را از ابتدای دهه ‪ 1990‬تاکنون تجربه کرده است‪ .‬اکنون‬ ‫با گذشت سه س��ال و نیم از عمر این دولت‪ ،‬دیگر برزیل به‬ ‫هیچ وجه جذابیت گذشته را ب رای س��رمایه گذاران داخلی و‬ ‫بی ن المللی ندارد‪.‬‬ ‫اگرچ��ه دولت برزیل در راس��تای راضی نگه داش��تن‬ ‫جامعه داخلی با کنترل قیمت کاالهای اساسی و سوخت از‬ ‫افزایش شدید قیمت ها جلوگیری و تورم را در سطح کمتر از‬ ‫‪6‬درصد حفظ کرده و با مداخله بانک مرکزی در بازار مالی‪،‬‬ ‫تغییر نرخ سود بانکی و تزریق ارز به مقابله با کاهش ارزش‬ ‫پول خود اقدام کرده است‪ ،‬ولی نتوانسته اثرات منفی ان را بر‬ ‫اقتصاد کالن و مشکالت ساختاری مخفی نماید‪ .‬اعتراضات‬ ‫داخلی به مش��کالت موجود از جمله ضعف زیرس��اخت ها‪،‬‬ ‫ضعف نظام اموزش��ی و بهداش��تی و غی��ره در تظاه رات‬ ‫گسترده مردمی نشان داده شده است‪.‬‬ ‫«استادیوم های جهان اولی‪ ،‬مدارس و بیمارستان های‬ ‫جهان سومی»؛ این یکی از شعارهایی است که معترضان‬ ‫در تظاه رات خیابانی به زبان م ی اورند‪ .‬ایا برزیل که زمانی‬ ‫خود زبان دیگر کشورهای فقیر امریکای جنوبی بود در یکی‬ ‫از مراحل گذار نقش خود را در مدرنیته باز یافته است؟‬ ‫‪77‬‬ ‫ورزش‬ ‫این برزیل‪ ،‬برزیل خودمان نیست‬ ‫ایا اسکوالری دست از محافظه کاری برمی دارد؟‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫‪3‬‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫«این شیرو‪ ،‬شیروی خودمان نیست» این تک جمله‬ ‫ب رای بسیاری از ای ران ی ها اشنا است؛ سریال سلطان و شبان‪.‬‬ ‫وقتی «ننه شیرو» هر چه بیشتر با خودش کلنجار م ی رفت‬ ‫کمتر «ش��یرو» را خودمانی و قابل باور م ی دید‪ .‬طنز ماجرا‬ ‫انجایی بود که جای سلطان و شبان با یکدیگر عوض شده‬ ‫بود‪ .‬همی��ن جابجایی حیرت ارباب و رعیت را باعث ش��ده‬ ‫بود‪ .‬حال این روزهای برزیل اما به این افس��انه کم شباهت‬ ‫نیست‪ .‬انها دیگر سلطان نیستند‪ .‬از سلطانی ب رایشان ردایی‬ ‫بیشتر باقی نمانده اما ان سوتر رقیبان شان گویا رسم بزرگ‬ ‫شدن یا دست کم پیش��رفت کردن را اموخته اند‪ .‬سه شنبه‬ ‫شب هفته گذش��ته قبل از اینکه داور در س��وت اغاز بازی‬ ‫برزیل – مکزیک بدمد‪ ،‬خیل ی ها ب رای گرفتن امتیاز از ب رنامه‬ ‫«بیست چهارده» پیامک های برد برزیل را ارسال م ی کردند؛‬ ‫ان هم با اختالف گل باال؛ سه هیچ‪ ،‬چهار هیچ و‪ ...‬اما وقتی‬ ‫بازی اغاز شد و کم ی از نیمه نخست گذشت خیل ی ها پی به‬ ‫اشتباه شان بردند‪ .‬فقط یک مربی محافظه کار م ی توانست‬ ‫کاری کند که همه پی ش بین ی ها غلط از اب دربیاید‪ .‬فیلیپه‬ ‫اس��کوالری به کمک کارلوس البرتو پری را در بازی برزیل –‬ ‫مکزیک نشان دادند که م ی توانند دست به کارهای سختی‬ ‫بزنند‪ .‬انها برزیل را وادار به دفاع کردند‪ ،‬ان هم در خانه‪ .‬مقابل‬ ‫چشم هزاران هزار هوادار برزیلی که تنها ب رای ساعتی قصد‬ ‫داشتند فشارهای اقتصادی و تنگناهای زندگی روزمره شان‬ ‫را فراموش کنند‪ .‬مقابل چش��م ان همه هوادار که اساسا از‬ ‫زمانی که ب رای تیم مل ی اش دست زده میانه خوشی با دفاع‬ ‫کردن نداشته است‪ .‬انها همیشه ب رای دریب ل های چشم نواز‬ ‫ستاره های شان هورا کش��یده اند اما از بد حادثه تنها ستاره‬ ‫تیم مل ی شان نیمار اس��ت؛ جوانی که ما را به یاد سال های‬ ‫از چهارراه عباسی تا پارک وی‬ ‫درباره « هپی ها» پس از تساوی با نیجریه‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫ورزش‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ساعت ‪ 2‬بامداد بود که صفحه روزنامه را ب رای چاپخانه‬ ‫ارسال کردیم؛ یک تالش دست جمعی که نتیجه بازی ای ران‬ ‫و نیجریه در جام جهانی را ب رای مخاطب��ان روزنامه در اول‬ ‫صبح همراه با عکس و گزارش های اختصاصی‪ ،‬روایت کند‪.‬‬ ‫کار که تمام شد‪،‬در اوج خستگی و کوفتگی بدن‪ ،‬راه ی خانه‬ ‫شدم‪ .‬دفتر کار روزنامه در پارک وی بود‪ ،‬تنها باید کوچه ای‬ ‫باریک و س��رپایینی را پایین بروید‪ ،‬سمت راست پارک وی‬ ‫و بعد اتوبان ش��هید چمران؛ ‪ 20‬دقیقه بع��د در رختخواب‪،‬‬ ‫بیهوش شده اید‪ .‬این اتفاق اما نیفتاد‪ .‬وقتی به خیابان اصلی‬ ‫رسیدیم با انبوهی از ماشی ن ها و ازدحام مردم مواجه شدیم‬ ‫که از مس��اوی تیم ملی با نیجریه خوش��حال شده بودند‪.‬‬ ‫حیرت زده از اتفاقی که افتاده در ترافیک ش��دیدی گرفتار‬ ‫شده بودیم و مردم ی که بسیار خوش��حال بودند‪ .‬زن و مرد‪،‬‬ ‫دختر و پسر؛ گویی تیم ملی در جام جهانی مسابقه ای را برده‬ ‫است‪ .‬یاد جشن صعود به جام جهانی افتادم اما نم ی دانم چرا‬ ‫من خوش��حال نبودم در میان این م��ردم‪ .‬نم ی دانم ‪ ،‬حتی‬ ‫حرصم گرفته بود از این جشن‪ .‬در ترافیک شدیدی که اگر‬ ‫‪ 100‬متر ماشی ن هایش جابه جا م ی شدند ما راهی ب رای رفتن‬ ‫به اتوبان ش��هید مدرس م ی یافتیم و‪ ...‬به چهره بسیاری از‬ ‫پیرها و جوان هایی که در این مراسم ش��رکت کرده بودند‪،‬‬ ‫نگاه م ی کردم‪ ،‬به ماشی ن هایش��ان و نوع شادی که از خود‬ ‫بروز م ی دادند‪ .‬به دستفروشی که در معرکه شادمانی گروهی‬ ‫از جوانان در کنار خیابان گرفتار شده بود و لوط ی وار با ادا و‬ ‫اطوار سیگار و ادامس را به حلقه شادی این جوانان عرضه‬ ‫م ی کرد‪ .‬در این هیاهوی بیخ��ودی با خودم گفتم که ایا در‬ ‫چهار راه عباسی یاغچ ی اباد هم جشن و پایکوبی برپاست‪.‬‬ ‫جایی که وقتی تیم ملی ای ران در بازی های اس��یایی سال‬ ‫‪ 90‬با س��تاره هایش ب رای اولین بار در بعد از پیروزی انقالب‬ ‫قهرمان اسیا ش��ده بود‪ -‬ان موقع برق محله ما رفته بود و‬ ‫همه بچه ها دم مغازه الیاس خان‪ ،‬بقالی محله جمع ش��ده‬ ‫بودند و با رادیوی بات��ری دارش بازی را گ��وش م ی دادند‪-‬‬ ‫جشنی برگزار ش��د که تا ان روز تکرار نشده بود‪ .‬به یکی از‬ ‫بچه محل های قدیم ی زنگ زدم‪ .‬حاال ساعت دو و نیم بعد از‬ ‫نیمه شب است و م ی دانستم که دوست فوتبال دوستم که‬ ‫فوروارد تیم کوچه شهید داوود بشارت بود‪،‬حتما بیدار است‪.‬‬ ‫اما وقتی صدایش را ش��نیدم‪،‬بی اختیار معذرت خواستم و‬ ‫نخست بازیگری کریس رونالدو م ی اندازد؛ عجول‪ ،‬خودخواه‬ ‫و البته عاش��ق خودنمایی‪ .‬این از بدشانسی برزیل ی ها است‬ ‫که ستاره شان بر خالف ستاره رقیب دیرینه شان یعنی مسی‬ ‫در خدمت تیمش نیست و مدام س��عی م ی کند با حرکات‬ ‫انف رادی ب رای خودش محبوبیت بیشتری بخرد‪ .‬اما چه کسی‬ ‫باید در تیم ملی برزیل این توازن را ایجاد کند؟ چه کس��ی‬ ‫جز اسکوالری؟ اما او درست یا غلط تیمش را همی ن طوری‬ ‫که م ی بینیم و باور نم ی کنیم به میدان م ی فرس��تد‪ .‬تیمی‬ ‫ که م ی خواهد نبازد‪ .‬تیم ی ک��ه نزدیک بود در افتتاحیه جام‬ ‫ب رابر کروات های سختکوش شکس��ت را پذی را شود و البته‬ ‫اگر مهربانی داور بازی نبود دست برزیل ی ها بود که به نشانه‬ ‫تس��لیم باال م ی رفت نه کروات ها‪ .‬ایا اس��کوالری از روش‬ ‫محافظه کارانه خود دست م ی کشد؟ برزیل در دو بازی ب رابر‬ ‫کرواسی و مکزیک یکی را به سختی شکست داده و مقابل‬ ‫دیگری الاقل یک نیمه تمام به گل نخوردن فکر کرده است‪.‬‬ ‫شروع خوبی نیست‪ .‬ش��روع انها در جام جهانی هیچ کس‬ ‫را هنوز متقاعد نکرده که تیم اسکوالری مدعی اول کسب‬ ‫عنوان قهرمانی است‪ .‬برعکس حاال همه انهایی که در دوره‬ ‫نوجوانی و جوان ی شان با فوتبال چشم نواز برزیل خاطره های‬ ‫بیشماری دارند این روزها با خودشان م ی گویند‪« :‬این برزیل‬ ‫برزیل خودمان نیست‪».‬‬ ‫گفتم یعنی االن کسی تو چهار راه عباسی جشن و پایکوبی‬ ‫نم ی کند؟ فحش��ی داد و گفت که حتی کبوترهای! محله‬ ‫هم بعد از تس��اوی بازی با نیجریه خوابیده ان��د‪ .‬از چهارراه‬ ‫عباسی یاغچ ی اباد تا پارک وی گرچه راهی طوالنی است اما‬ ‫به ه ر حال همه شهروندان این شهر هستند‪ .‬باز به چهره ها‬ ‫نگاه کردم‪ ،‬به ماش��ی ن ها‪ ،‬ب��ه ادم هایی که ب��ا تلفن های‬ ‫ایفونی که در میانه حلقه ش��ادمان ی ها‪ ،‬عکس م ی گرفتند‪.‬‬ ‫به ان دستفروشی که حاال خسته و کوفته نشسته بود روی‬ ‫س��کوی فروش��گاه اجیل تواضع؛ جایی که روی سردرش‬ ‫نوش��ته «ش��عبه دیگری ندارد»‪ .‬من در نقد طبقه متوسط‬ ‫اجتماعی و تنوع س��بک زندگ ی اش نم ی نویسم‪ ،‬اما سوال‬ ‫جدی من اینجاس��ت که چرا این طبقه فکر م ی کرد برای‬ ‫شادی کردن هم باید راه مردم را ببندد‪ ،‬چرا م ی خواهد ب رای‬ ‫هر چیزی ‪ -‬حتی اگر ش��ادی الزام اوری نیست ‪ -‬شادمانی‬ ‫کند‪ .‬چرا به خودش حق م ی دهد که با غرور و نخوت و تکبر‬ ‫نداشته هایش را به طور مصنوعی به داشته هایی ب رای همه‬ ‫مردم تعمیم دهد‪ .‬البته من واقع نگر هس��تم‪ ،‬من معتقدم‬ ‫در این ملک ش��ادی امری سلبی اس��ت تا ایجابی و برخی‬ ‫خود را ب رای هر چیزی «هپی» م ی دانند تا ش��اید در موضع‬ ‫اپوزیسیون خود را صاحب قدرت بدانند‪ .‬اشکالی ندارد‪ ،‬طبقه‬ ‫متوسط‪ ،‬طبقه انحصارهاس��ت‪ .‬طبقه متوسط است که در‬ ‫نگاه سیاسیون از اهالی حاش��ی ه های متن‪ ،‬برتری بیشتری‬ ‫دارد و ش��اید همین درک ناقص باش��د که رش��ته برخی از‬ ‫رابطه ها میان مردم و مس��ئوالن را پنبه کرده است؛ اینکه‬ ‫طبقه ای که صدایش بیشتر است‪ ،‬بیشتر دیده شود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫من طرفدار مارادونا و برزیل هستم‬ ‫گفت وگوی مثلث با محمد خاکپور درباره جام جهانی‬ ‫اقای خاکپور! بازی های جام جهانی را حتما دنبال‬ ‫م ی کنید‪ .‬تی م ملی ما با یک تس�اوی شروع کرد‪.‬‬ ‫نظرتان چیست؟‬ ‫قبل از هر چیز باید بگویم متاسفانه موفق نشده ام‬ ‫بعضی بازی ها را ببینم‪ .‬تساوی در بازی ب رابر نیجریه همان‬ ‫چیزی بود ک��ه به نظرم ه��م کادر فنی دنبال��ش بود و هم‬ ‫بازیکنان‪ .‬م��ا در خط حمله زهردار نبودی��م‪ .‬از اول بازی هم‬ ‫نش��ان دادیم که از این بازی چه م ی خواهی��م و به نظرم به‬ ‫هدف مان هم رسیدیم‪ .‬این واقعیت دارد که اقای ک ی روش‬ ‫اگر بخواهد نبازد‪ ،‬نم ی بازد‪ .‬حاال ما روی کاغذ شانس داریم‬ ‫و امیدوارم بتوانیم عملکرد خوبی داشته باشیم‪ .‬هر چند که‬ ‫فکر م ی کنم این تس��اوی نباید باعث شود ما توقعات مردم‬ ‫را باال ببریم‪.‬‬ ‫تا به اینجای بازی ها کدام دیدار نظر شما را خیلی‬ ‫جلب کرده؟‬ ‫هلند ‪ -‬اس��پانیا بازی خیلی خوبی ب��ود‪ .‬هلند از‬ ‫اس��پانیا انتقام بدی گرفت و البته همه را ش��گفت زده کرد‪.‬‬ ‫انها خیلی تیم خوبی هستند‪ .‬اساسا تفاوت فوتبال با سایر‬ ‫رشته های ورزش��ی همین اس��ت که پی ش بین ی اش بسیار‬ ‫سخت است‪ .‬تمام اتفاقات منحصر به فرد است‪ .‬یک بار اتفاق‬ ‫م ی افتد‪ .‬در هر رش��ته ای که م ی شناسیم یک سری حرکات‬ ‫به طور مرتب تکرار م ی ش��ود اما در فوتبال تکرار نداریم‪ .‬هر‬ ‫پاس��ی با پاس دیگر متفاوت اس��ت‪ .‬هر گلی م ی تواند گل‬ ‫متفاوتی باشد‪ .‬امس��ال شاهد جام ی هس��تیم که به نظرم‬ ‫م ی توانیم اسمش را جام جوان ها بگذاریم‪ .‬به نظرم تجربه‪،‬‬ ‫در گرفتن امتیاز تاثیری ندارد‪ .‬در بازی هلند ‪ -‬اسپانیا دیدیم‬ ‫که جوانی هلند باعث پیروزی شان شد‪ .‬اسپانیا را کنار زدند‪.‬‬ ‫به نظرم مستطیل س��بز فوتبال مثل صحنه تئاتر است که‬ ‫هر کسی نقش خودش را دارد‪ .‬بازی زمانی ریشه دار م ی شود‬ ‫که هر کسی س��ر جای خودش قرار بگیرد و وظایفش را به‬ ‫درستی انجام دهد‪.‬‬ ‫همه م�ا از جام جهانی خاطرات زی�ادی داریم‪ .‬از‬ ‫دوران نوجوان ی ت�ان و عالقه تان ب�ه جام جهانی‬ ‫بگویید‪.‬‬ ‫برزیل‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬مارادونا یکی از س��تاره هایی بود که خیلی از‬ ‫هم نس ل های من نم ی توانستند دوستش نداشته باشند‪ .‬االن‬ ‫هم دوستش دارم‪ .‬درست است که االن هم خیلی پرحاشیه‬ ‫اس��ت‪ .‬برعکس روحیات من که اصال از حاش��یه خوش��م‬ ‫نم ی اید اما مارادونا‪ ،‬مارادوناست با همه حاشی ه هایش‪.‬‬ ‫عالقه تان به برزی�ل ایا در ن�وع بازی تان تاثیری‬ ‫هم داشت؟‬ ‫همیشه مربیانم به من ای راد م ی گرفتند‪ .‬م ی گفتند‬ ‫توپ را زود باید از محوطه ‪ 18‬قدم دور کنی‪ .‬اما من همیشه‬ ‫خونسرد بازی م ی کردم‪ .‬دریبل م ی زدم و سعی م ی کردم پاس‬ ‫خوب بدهم‪ .‬فوتب��ال برزیل و عالقه ای که به انها داش��تم‬ ‫خیلی در نوع فوتبالی که من بازی م ی کردم تاثیر گذاشت‪.‬‬ ‫من مدافعی بودم که زیر توپ نم ی زدم‪.‬‬ ‫ش�ما احتماال طرفدار چند تیم که نیستید؛ چون‬ ‫االن خیل ی ها هس�تند که ب ه عنوان مثال طرفدار‬ ‫چند تیم هستند‪.‬‬ ‫(م ی خندد) فک��ر م ی کنم همه م��ا اول تیم ملی‬ ‫کش��ورمان را دوس��ت داریم‪ .‬در این مورد که شکی نیست‬ ‫اما من به جز تیم ملی فقط طرفدار یک تیم هستم؛ برزیل‪.‬‬ ‫برزیل قهرمان م ی شود؟‬ ‫چه تی م هایی مدعی عنوان قهرمانی هستند؟‬ ‫قبل از اینکه بازی ها ش��روع ش��ود من فکر م ی کردم‬ ‫برزیل‪ ،‬ارژانتین‪ ،‬اسپانیا و المان مدعی باشند‪ .‬اسپانیا شروع‬ ‫بدی داشت اما در دوره قبل هم انها شروع خوبی نداشتند اما‬ ‫به مرور بهتر ش��دند‪ .‬بازیکن های بزرگی دارند که هر کدام‬ ‫م ی توانند سرنوشت بازی را عوض کنند‪ .‬اما انها را سنگین‬ ‫دیدم‪ .‬حاال یا به خاطر غرورش��ان بود یا سن وسال باالیی که‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫ای�ا تی م مل�ی م�ا باتوج�ه ب�ه ش�روع نس�بتا‬ ‫امیدوارکننده اش م ی تواند شگفت ی ساز شود؟‬ ‫ش��گفتی را کس��ی م ی افریند که ب رای ان کاری‬ ‫کرده باش��د‪ .‬من بارها گفته ام که عاش��ق تیم ملی هستم‪.‬‬ ‫دوس��ت دارم نتیجه بگیرد‪ .‬اما ایا چیزی کاشته ایم که حاال‬ ‫توقع برداشت داریم؟ وقتی والیبال ما بازی دارد مردم با شور و‬ ‫یزنند‪ .‬چون والیبال ما کار کرده‪،‬‬ ‫شوق زیاد درباره اش حرف م ‬ ‫برنامه داشته و زحمت کش��یده است‪ 7 .‬سال پیش تغیی رات‬ ‫اساس��ی در والیبال اغاز ش��د و حاال انها موفقیت برداشت‬ ‫م ی کنند و در لیگ جهانی پرقدرت ظاهر م ی شوند و برزیل‬ ‫را شکست م ی دهند اما در فوتبال این کار را نکرده ایم‪ .‬حاال‬ ‫اینکه چرا هیچ وقت در فوتبال این تغیی رات ش��کل نگرفته‬ ‫دالیل مختلفی دارد‪.‬‬ ‫هیچ وقت از فرصت ها استفاده نکرده ایم‪ .‬یک اردوی‬ ‫مختصر و مفید و رفتن به برزیل که راه حل حساب نم ی شود‪.‬‬ ‫نباید به خودمان دروغ بگوییم‪ .‬باید واقعی ت ها را با مردم در‬ ‫میان گذاش��ت‪ .‬ما در این جام جهانی نبای��د به نتیجه فکر‬ ‫کنیم‪ .‬باید به دنبال یاد گرفتن باش��یم‪ .‬جام جهانی گذشته‬ ‫از مس��ائل فنی م ی تواند درباره برگزاری مس��ابقات‪ ،‬نحوه‬ ‫رفت و امد بازیکنان‪ ،‬نحوه درامدزایی و نحوه مصاحبه کردن‬ ‫به ما درس های زیادی بده��د‪ .‬ما مخترع فوتب��ال نبودیم‪.‬‬ ‫جایگاه خوبی هم نداریم‪ .‬بناب راین باید الگوبرداری کنیم که‬ ‫چهار سال دیگر بتوانیم به جاهای خوبی برسیم‪ .‬در واقع این‬ ‫طور بگویم که ما محکوم به الگوبرداری هستیم‪ .‬در غیر این‬ ‫صورت حتی اگر به پیروزی برس��یم هم موفقیتی مقطعی‬ ‫نصی ب مان شده است‪.‬‬ ‫تیم ملی ما م ی تواند صعود کند؟‬ ‫امیدوارم اما بعید است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫طرفدار چه تیمی بودید؟‬ ‫برزیل با مارادونا کمی در تضاد نیست؟‬ ‫تاریخ جام جهانی نش��ان داده ک��ه می زبان ها جام را در‬ ‫خانه شان نگه داشته اند‪ .‬برزیل شانس باالیی دارد‪ .‬تماشاگران‬ ‫خوبی دارد و تیم خوبی هم دارد‪ .‬امیدوارم که قهرمان بشود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫جام جهانی ‪ 82‬مکزیک من نوجوان پرشروشوری‬ ‫بودم‪ .‬زمانی که مارادونا ستاره نسل من بود‪ .‬در ان جام جهانی‬ ‫واقعا اعج��از کرد‪ .‬یادم هس��ت ک��ه همه بازی ه��ا را نگاه‬ ‫م ی کردیم و بعد س��اعت ها درب��اره اش با دوس��تانم بحث‬ ‫م ی کردیم‪ .‬در جام بعدی یعنی جام ‪ 86‬همه بازی ها را ضبط‬ ‫م ی کردم‪ .‬ویدئو هایی بود به نام ت ی سون‪ .‬باور کنید ‪ 50‬کیلو‬ ‫وزن داشت‪ .‬بازی ها را ضبط م ی کردم و چند بار م ی دیدم‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫به خاطر ط راوت بازی ش��ان‪ ،‬خالقیت و غیرقابل‬ ‫پی ش بینی بودن شان‪ .‬انها را خیلی دوست داشتم‪ .‬هنوز هم‬ ‫طرفدار برزیل هستم‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫محم�د خاکپ�ور‪ ،‬مدافع اس�بق تیم ملی‬ ‫معتقد اس�ت ما در فوتبال هی چ وقت دست به‬ ‫تغییرات اساسی نزده ایم و فرصت ها را از دست‬ ‫داده ای�م‪ .‬او م ی گوی�د نباید توقع م�ردم را باال‬ ‫ببریم و واقعی ت ها را نادی�ده بگیریم‪ .‬با خاکپور‬ ‫درباره جام جهانی برزیل‪ ،‬عالیق شخص ی اش در‬ ‫فوتبال و س رنوشت تی م ملی ه م صحبت شدیم‪.‬‬ ‫متن گفت وگوی مثلث با وی را م ی خوانید‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫لحظات شیرین‬ ‫برای روزه داران‬ ‫برنامه مفصل سیما برای ماه رمضان‬ ‫جزئیات ویژه برنامه های معارفی ش��بکه ها ب رای ایام‬ ‫ماه مبارک رمضان در جلسه شورای معارف با حضور معاون‬ ‫محترم سیما بررسی و در خصوص جانمایی پیام های معارفی‬ ‫در تولیدات سیما تبادل نظر شد‪.‬در این جلسه جدول پخش‬ ‫شبکه مجازی تالوت به گونه ای تنظیم شد که در هر ساعت‬ ‫از روز یکی از شبکه های سیما‪ ،‬تالوت‪ ،‬جمع خوانی قران و‬ ‫تالوت های نوجوانان را از شهر ته ران و نیز شهرهای دیگر‬ ‫کشور پخش خواهند کرد‪.‬‬ ‫س��خنرانی بیش از ‪ 150‬ت��ن از مراج��ع‪ ،‬روحانیون و‬ ‫کارشناسان دینی در شبکه های سیما به گونه ای که تداخل‬ ‫سخنرانی همزمان در چند شبکه را ش��اهد نباشیم از دیگر‬ ‫مصوبات این جلسه بود‪.‬‬ ‫در این جلس��ه همچنین مقرر شد ش��بکه های یک‪،‬‬ ‫قران و جام جم ویژه ب رنامه افطار داشته باشند و سایر شبکه ها‬ ‫برنامه های اجتماعی دیگ��ری با حال و ه��وای ماه مبارک‬ ‫تدارک ببینند‪ .‬از جمله ماه عس��ل از ش��بکه سه و پوشش‬ ‫جشن های قران ی های رمضان در شبکه ته ران‪.‬‬ ‫دارابی‪ ،‬معاون س��یما در این جلس��ه ضمن تقدیر از‬ ‫تالش های مدی ران و برنامه س��ازان معارفی در شبکه های‬ ‫دیدار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫بوستان سعدی‬ ‫سیما‪ ،‬بر نام گذاری امس��ال به عنوان سال قران و معارف در‬ ‫سیما اشاره کرد و از انها خواست هر شبکه‪ ،‬شورای راهبردی‬ ‫با حضور اساتید و صاحب نظ ران معارفی دانشگاه و حوزه که‬ ‫مسلط به امور رسانه باش��ند تشکیل دهد تا نسبت به تهیه‬ ‫پیام های قرانی و معارفی و جانمایی انها در همه ساختارهای‬ ‫ب رنامه سازی اقدام شود؛ راهکارها و تذکرات و نظارت راهبردی‬ ‫این شوراها باید قطب نمای حرکت شبکه های سیما بر محور‬ ‫اندیشه دینی و معارفی باشد‪.‬‬ ‫دارابی خطاب به مدی ران گروه های معارف شبکه های‬ ‫س��یما تاکید کرد که از س��اختارهای تکراری و خنثی ب رای‬ ‫ساخت ب رنامه های معارفی پرهیز کرده و از قالب های متنوع و‬ ‫متفاوت ب رنامه سازی ب رای جلب نظر مخاطبان استفاده کنند‪.‬‬ ‫او با اش��اره به پخش بیش از ‪ 30‬برنام��ه گفت وگوی‬ ‫تنهایی با چهره های علمی‪ ،‬فرهنگی کش��ور در خصوص‬ ‫ماه مبارک رمض��ان از مدی ران معارف س��یما خواس��ت به‬ ‫ویژه در زمان های افطار و س��حر برنامه های کوتاه و جذابی‬ ‫تدارک ببینند ک��ه فضای روحانی و معن��وی این لحظات را‬ ‫ب رای روزه داران ش��یرین تر کند و ب رای تحق��ق این هدف از‬ ‫ساختارهای متنوع و جذاب استفاده کنند‪.‬دارابی‪ ،‬مناجات های‬ ‫سیگنال موجود است‬ ‫کوتاه و پرشور و نیز ساخت مستندهای فاخر معارفی و قرانی‬ ‫را از جمله این قالب ها و مناس��ب ب رای تولی��د برنامه های‬ ‫معارفی دانس��ت و با اش��اره به اثرگذاری برنامه حدیث سرو‬ ‫از مدی ران خواست تولید برنامه هایی از این دست را افزایش‬ ‫دهند‪.‬‬ ‫وی همچنین اهتمام ب��ر س��اخت برنامه هایی ب رای‬ ‫اشنایی با قران کریم‪ ،‬نهج البالغه‪ ،‬احکام و صحیفه سجادیه‬ ‫در برنامه های معارفی سیما گفت‪« :‬وجود مشکالت مالی‪،‬‬ ‫معاونت سیما تمام تالش خود را به کار خواهد بست تا هیچ‬ ‫مش��کلی ب رای س��اخت برنامه های معارفی در سیما وجود‬ ‫نداشته باشد‪.‬‬ ‫دارابی با اش��اره به اینکه پاسخ به ش��بهات دینی کار‬ ‫بسیار تخصصی و نیازمند پژوهش های مستند است گفت‪:‬‬ ‫پاسخ به شبهات باید در شبکه های دارای اتاق فکر مشترک‬ ‫با علماء حوزه‪ ،‬محدود شود تا به جای پاسخ به شبهات‪ ،‬خدای‬ ‫ناکرده شبهه زایی نداشته باش��یم‪ .‬در این جلسه بنابر تذکر‬ ‫فوق مصوب شد شبکه های یک‪ ،‬دو‪ ،‬سه و ته ران هرکدام دو‬ ‫مجموعه تلویزیونی و ‪ 5‬تا ‪ 7‬تله فیلم را با مشارکت گروه های‬ ‫معارف تولید کنند‪.‬‬ ‫زخم‬ ‫انیمیشنی با حکایات اخالقی‬ ‫سریالی با حضور انصاری و غفوریان‬ ‫همایون ارشادی از نقش خود م ی گوید‬ ‫مجموعه انیمیش��ن «بوستان س��عدی» سری دوم‬ ‫از مجموعه حکایاتی از بوس��تان س��عدی ب رای کودکان و‬ ‫نوجوانان اس��ت که به همت مرکز پویانمای��ی صبا تولید‬ ‫م ی شود و هر شب روی انتن شبکه پویا م ی رود‪ .‬مجموعه‬ ‫«بوستان سعدی» حکایت هایی است که ب ر اساس حکایت‬ ‫و پند و اندرزهایی برگرفته از بوستان اثر ارزنده سعدی تهیه‬ ‫شده و در این مجموعه تالش شده تا در متن اصلی کمترین‬ ‫دخل و تص��رف صورت گی��رد‪ .‬در این مجموعه س��عدی‬ ‫نظاره گر داستان است و نقش راوی را در داستان ایفا م ی کند‬ ‫و ابیاتی از اشعار را م ی خواند‪ .‬مردم کوچه و بازار به طور سنتی‬ ‫ط راحی و نقاشی ش��ده اند اما ب رای ارتباط بهتر مخاطب با‬ ‫شخصی ت های داستانی از دیالوگ های عامیانه تری استفاده‬ ‫شده است‪ .‬ضمن اینکه نقاش ی های زمینه در این مجموعه‬ ‫به صورت دیجیتالی کشیده ش��ده اند و پندها و اندرزهای‬ ‫حکمت اموز سعدی در قالب داستان روایت م ی شود‪ .‬مجید‬ ‫یزاد نویسندگان این مجموعه هستند‬ ‫راستی و علی صمیم ‬ ‫جالل الدین اکرمی بازنویسی ان را برعهده دارد‪.‬‬ ‫مجموعه تلویزیونی «سیگنال موجود است» کاری‬ ‫از گروه اجتماعی شبکه سه سیماست که به تهی ه کنندگی‬ ‫مسعود فرخنده طینت در ‪ 26‬قس��مت ‪ 40‬دقیقه ای تولید‬ ‫م ی شود‪ .‬داس��تان این س��ریال درباره جوانی به نام پرهام‬ ‫است که س��ودای خوانندگی در س��ر دارد اما در هیچ کدام‬ ‫از سب ک های موسیقی به موفقیت دس��ت پیدا نم ی کند‪.‬‬ ‫بناب راین به تشویق دو تن از دوستان خود تصمیم م ی گیرد‬ ‫ب رای خوانندگی به خارج از کشور سفر کند‪ .‬سیامک انصاری‪،‬‬ ‫مه ران غفوری��ان‪ ،‬علی صادق��ی‪ ،‬الله صب��وری‪ ،‬مرضیه‬ ‫صدرایی‪ ،‬اناهیتا همتی‪ ،‬محم��ود بصیری‪ ،‬حامد وکیلی و‬ ‫امید روحانی گروه بازیگران اصلی این س��ریال را تشکیل‬ ‫م ی دهند‪.‬طرح این مجموعه توسط علی مسعودی نوشته‬ ‫ش��ده اس��ت و ادامه نگارش ان را اکبر روح برعه��ده دارد‪.‬‬ ‫همچنین امیر ب��رادران نیز در ادامه به گروه نویس��ندگان‬ ‫سریال م ی پیوندد‪ .‬این سریال از سوم خردادماه به مناسبت‬ ‫سالروز ازادسازی خرمشهر کلید خورده و اکنون ‪ 30‬درصد ان‬ ‫تصوی ربرداری شده است‪.‬‬ ‫شبکه سه چند هفته ای است که ساخت سریالی جدید‬ ‫به نام «زخم» را شروع کرده که مسعود اب پرور کارگردانی‬ ‫ان را برعهده دارد و محس��ن عل ی اکب��ری تهی ه کننده ان‬ ‫است‪ .‬همایون ارشادی‪ ،‬یکی از بازیگران این سریال است‪.‬‬ ‫او درباره نقش خود در این سریال گفت‪« :‬در زخم نقش پدر‬ ‫شخصیت اول سریال را که لیال اوتادی ان را بازی م ی کند‬ ‫به عهده دارم‪.‬من در این س��ریال پدر دختری هس��تم که‬ ‫دانشکده افسری رفته و در یک کالنتری مشغول به خدمت‬ ‫شده که در این کالنتری وی به نوعی مددکار اجتماعی است‬ ‫و در این پاسگاه به مسائلی م ی پردازد که بتواند به کسانی‬ ‫که درگیر مشکالتی هستند کمک کند‪ .‬در زخم من پدری‬ ‫سنتی هستم که با شغل دخترم مشکل دارم و روابط پدر و‬ ‫فرزندی ما تحت الشعاع شغل دخترم قرار گرفته است‪ ،‬اما به‬ ‫هرحال با ان کنار امده و در مواردی هم به کمک او م ی روم‪.‬‬ ‫همیشه سریال های پلیسی ای ران مردمحور است ولی در این‬ ‫سریال ب رای اولین بار م ی بینیم که یک خانم نقش پلیس‬ ‫را بازی م ی کند‪».‬‬ ‫ازماه عسل تا ضیافت الهی‬ ‫برنامه های سیما در هنگام افطار‬ ‫شهر باران‬ ‫پخش ویژه برنامه ش��هر باران از سه روز‬ ‫قبل از ماه رمضان از شبکه یک شروع م ی شود‬ ‫و تا پایان این م��اه ادامه دارد‪ .‬ای��ن برنامه بعد‬ ‫از خبر ساعت ‪ ۱۹‬پخش م ی ش��ود و تا قبل از‬ ‫خبر س��اعت ‪ ۲۱‬ادامه خواهد داش��ت‪ .‬در این‬ ‫برنامه با ش��خصی ت های اجتماع��ی‪ ،‬هنری‬ ‫و ورزش��ی گفت وگو خواهد ش��د‪ .‬قبل از انکه‬ ‫چهره مطرح وارد اس��تودیوی برنامه شود‪ ،‬ابتدا‬ ‫مجری از یکی از اعضای خانواده او پرسش های‬ ‫متفاوتی م ی پرسد تا مخاطب به یک شناخت‬ ‫متفاوت نس��بت به میهمان برس��د‪ .‬البته این‬ ‫گفت وگو بیش��تر یک گپ خودمانی اس��ت و‬ ‫بعد از ان میهمان اصلی وارد برنامه م ی شود‪.‬‬ ‫پرس��ش های مجری از اعضای خان��واده افراد‬ ‫ش��ناخته ش��ده کامال متفاوت و متناس��ب با‬ ‫حرفه میهمان اصل��ی خواهد بود تا مخاطبان‬ ‫به ش��ناخت بیش��تری درباره میهمان برسند‪.‬‬ ‫جمش��ید مش��ایخی‪ ،‬داریوش ارجمند‪ ،‬پروانه‬ ‫معصومی‪ ،‬فتحعلی اویسی‪ ،‬مسعود ده نمکی‪،‬‬ ‫امیر دریاس��االری‪ ،‬وحید شمس��ایی‪ ،‬حجت االسالم شهاب‬ ‫م��رادی و‪ ...‬برخی از میهمانان این برنامه هس��تند‪ .‬یکی از‬ ‫بخش های جذاب برنامه س��خنان حضرت علی (ع) خواهد‬ ‫بود که در قالب کلی پ های متنوع هم��راه با تصاویر جذاب‬ ‫ماه عسل‬ ‫برنامه ماه عسل جای خود را میان مخاطبان باز کرده‬ ‫و چندین س��ال اس��ت که در ماه مبارک رمضان روی انتن‬ ‫م ی رود‪ .‬همه این برنامه را با گفت وگو های احسان علیخانی‬ ‫م ی شناس��ند‪ .‬محمد پیوندی که همراه حام��د میرفتاحی‬ ‫کارگردانی برنامه ماه عس��ل را به عه��ده دارد‪ ،‬درباره برنامه‬ ‫امسال گفت‪« :‬با توجه به اینکه مردم فرم و ساختار ب رنامه ماه‬ ‫عسل را دوست دارند و با ان ارتباط برقرار کرده اند‪ ،‬به همین‬ ‫مزدک میرزایی به برزیل رفت‬ ‫او بازی اول را از دست داد‬ ‫زبل خان‬ ‫بازپخش یک کارتون نوستالژیک‬ ‫کارتون قدیمی زبل خان که س��ال ها‬ ‫قبل با دوبله اکبر منانی از ب رنامه های کودک‬ ‫تلویزیون به نمایش درامده‪ ،‬از ش��بکه پویا‬ ‫بازپخش خودر ا شروع کرد‪.‬کارتون زبل خان‬ ‫داستان های یک ش��کارچی است که ب رای‬ ‫ش��کار حیوانات س��فارش م ی گی��رد‪ ،‬ولی‬ ‫همیش��ه در این کار ناموفق است‪.‬زبل خان‬ ‫که به خواست بینندگان ش��بکه پویا بازپخش م ی ش��ود‪ ،‬یک انیمیشن لهستانی با نام‬ ‫پامپالینی شکارچی حیوانات است که در ای ران با نام زبل خان شناخته شده و صدای اکبر‬ ‫منانی به جای این ش��خصیت و دیالوگ ها و تکی ه کالم های ان بعد از چند دهه هنوز در‬ ‫ذهن مخاطبان تلویزیون مانده است‪.‬این مجموعه در سال های ‪ ۱۹۷۷ - ۸۰‬در ‪ ۱۳‬قسمت‬ ‫به نام های زبل خان و خرس‪ ،‬زبل خان و تمس��اح‪ ،‬زبل خان و شیر‪ ،‬زبل خان و مورچه خوار‬ ‫ماالیی‪ ،‬زبل خان و کرکس‪ ،‬زبل خان و مار بوا‪ ،‬زبل خان و یتی‪ ،‬زبل خان و فیل‪ ،‬زبل خان و‬ ‫زرافه‪ ،‬زبل خان و شترمرغ‪ ،‬زبل خان و گوریل‪ ،‬زبل خان و مورچه خوار‪ ،‬زبل خان و اسب ابی‬ ‫ساخته و به نمایش درامده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫تالش ه��ای صداوس��یما ب��رای اع��زام‬ ‫مزدک میرزایی به عنوان گزارش��گر بازی های‬ ‫جام جهانی ‪ 2014‬به نتیجه رسید‪.‬مزدک میرزایی‬ ‫به عنوان گزارشگر بازی های جام جهانی ‪2014‬‬ ‫صبح امروز ‪ -‬چهارشنبه ‪ -‬راهی برزیل شد تا از‬ ‫نزدیک بازی تیم ملی کشورمان مقابل تیم های‬ ‫ارژانتین و بوسنی را گزارش کند‪ .‬مزدک میرزایی‬ ‫و کاروان شبکه سه با حضور در برزیل به بازی های دوم و سوم ای ران در جام جهانی م ی رسند‬ ‫و بینندگان ای رانی شاهد گزارش این بازی ها توسط گزارشگری در استادیوم محل برگزاری‬ ‫بازی ها خواهند بود‪ .‬م��زدک میرزایی از حض��ور در برزیل و گزارش اولی��ن دیدار تیم ملی‬ ‫کش��ورمان مقابل نیجریه جا ماند‪ .‬دومین دیدار ای ران از بازی های جام جهانی روز ش��نبه‪،‬‬ ‫‪ 31‬خرداد ماه با ارژانتین خواهد ب��ود‪ .‬زمان پخش دیدار ای ران و ارژانتین نیز س��اعت ‪ 20‬و‬ ‫‪ 30‬دقیقه از شبکه سه سیما و سومین دیدار ای ران از بازی های جام جهانی نیز چهارشنبه‪،‬‬ ‫چهارم تی ر ماه با بوسن ی هرزگوین خواهد بود‪ .‬این دیدار ساعت ‪ 20‬و ‪ 30‬دقیقه به وقت ای ران‬ ‫از شبکه سه پخش م ی شود‪.‬‬ ‫ضیافت الهی‬ ‫ویژه برنامه ضیافت الهی به صورت زنده‬ ‫هر روز ساعت ‪ ۱۹‬و ‪ ۴۵‬دقیقه پخش م ی شود‪.‬‬ ‫این برنامه با ساختار جدید و به صورت ترکیبی‬ ‫با حضور هنرمندان و بازیگران مطرح کشور و‬ ‫با مشارکت س��ازمان بهزیستی‪ ،‬سرای احسان‬ ‫کهریزک و‪ ...‬تولید و پخش م ی شود‪ .‬این ب رنامه‬ ‫را مجید ی راق باف��ان اجرا خواهد ک��رد‪ .‬در این‬ ‫بخش ها خوانندگان و بازیگران س��ریال های‬ ‫ش��بکه ته ران حضور خواهند داشت‪ .‬دیدار با‬ ‫مددجویان سازمان بهزیستی و سرای احسان‪،‬‬ ‫تجلیل از خانواده های ش��هدای مفقوداالثر و‬ ‫مس��ابقه از دیگر بخش ه��ای برنامه ضیافت‬ ‫الهی اس��ت‪ .‬تیتراژ این برنامه به رضا صادقی‪،‬‬ ‫امید حجت و فریدون اسرایی پیشنهاد شده که‬ ‫مراحل تصویب شعرها در گروه در حال بررسی‬ ‫است‪ .‬همچنین هر روز گزارش بازارچه خیریه‬ ‫از برج میالد در ب رنامه پخش م ی شود‪ .‬در ب رنامه‬ ‫ضیافت الهی خوانندگانی همچون قاسم افشار‪،‬‬ ‫مجید اخشابی‪ ،‬محمد علیزاده‪ ،‬رضا صادقی‪،‬‬ ‫فریدون اسرایی‪ ،‬مه راج محمدی‪ ،‬مانی رهنما‪،‬‬ ‫حامی‪ ،‬به رام پائیزی‪ ،‬چنگیز حبیبیان‪ ،‬حمید خندان‪ ،‬بابک‬ ‫جهانبخش‪ ،‬رحیم ش��هریاری‪ ،‬مهرداد شهس��وارزاده‪ ،‬بهنام‬ ‫علمشاهی‪ ،‬امیر تاجیک‪ ،‬مازیار عصری‪ ،‬شه رام زندی و امید‬ ‫ت ترانه هایی را اجرا خواهند کرد‪.‬‬ ‫حج ‬ ‫دیدار‬ ‫تلویزیون ب رای ماه مبارک رمضان‪ ،‬ب رنامه گس��ترده ای‬ ‫دارد‪ .‬جدا از سریال هایی که مطابق روال همیشه در دستور‬ ‫پخش قرار دارد‪،‬ب��رای ایام افط��ار ویژه برنامه های متنوعی‬ ‫تدارک دیده شده که از میان انها م ی توان به ب رنامه شهر باران‬ ‫به تهی ه کنندگی حامد عقیلی و اجرای داریوش کاردان (شبکه‬ ‫یک)‪ ،‬برنامه کوی محبت (ش��بکه دو)‪ ،‬برنامه ماه عسل به‬ ‫تهی ه کنندگی و اجرای احسان علیخانی (شبکه سه) و ب رنامه‬ ‫ضیافت الهی به تهی ه کنندگ��ی و کارگردانی‬ ‫محمدتقی فاضلی (شبکه ته ران) اشاره کرد‪.‬‬ ‫و نریش��ن (گفتار متن) پخش م ی ش��ود‪ .‬مجری این برنامه‬ ‫داریوش کاردان است‪.‬‬ ‫دلیل ما با حفظ ساختار اصلی برنامه به موضوعات متفاوت‬ ‫در طول ماه رمضان م ی پردازیم‪ .‬ما هر س��ال در برنامه ماه‬ ‫عسل روایتگر قصه ادم های مختلف هستیم‪ ،‬ولی امسال به‬ ‫شکلی دیگر این قصه گویی را برگزار و قصه ادم های متفاوت‬ ‫را در قالبی نو مطرح خواهیم کرد‪ .‬موضوعات‪ ،‬نوع مستندها‬ ‫و چینش میهمانان نسبت به س��ال گذشته متفاوت است‪.‬‬ ‫میهمانان برنامه امسال را از میان کسانی انتخاب کرده ایم‬ ‫که توانمند هستند‪ ،‬اما قصه زندگ ی ش��ان حتما ب رای مردم‬ ‫جذاب خواهد بود‪ .‬در واقع میهمانان ما کسانی هستند که‬ ‫ممکن است در طول روز خیلی ساده از کنارشان عبور کرده‬ ‫باشیم‪ ،‬در حالی که ش��نیدن قصه زندگ ی هایشان جذابیت‬ ‫دارد‪ .‬در ب رنامه ماه عس��ل به غیر از مس��تندهایی که درباره‬ ‫میهمانان برنامه پخش خواهیم کرد‪ ،‬مس��تندهای دیگری‬ ‫نیز تدارک دیده ایم‪».‬‬ ‫‪81‬‬ ‫هفت سنگ‬ ‫سریالتلویزیونیشبکهسوم‬ ‫با تایید ش��ورای نمایش��ی معاونت س��یما‪ ،‬س��ریال‬ ‫هفت سنگ به عنوان گزینه قطعی و نهایی شبکه سه ب رای‬ ‫ماه مبارک رمضان معرفی شد‪.‬‬ ‫مجموع��ه تلویزیونی «هفت س��نگ» کاری از گروه‬ ‫فیلم و سریال ش��بکه س��ه س��یما به کارگردانی علیرضا‬ ‫بذرافش��ان و تهی ه کنندگی مجید موالیی در ‪ ۳۰‬قس��مت‬ ‫‪ ۴۵‬دقیقه ای‪ ،‬داستان سه زوج از گروه های سنی مختلف را در‬ ‫بر م ی گیرد و درباره سه خانواده است که کنار یکدیگر زندگی‬ ‫م ی کنند‪ .‬داستان های متفاوتی با یک مضمون مشترک در‬ ‫هر قسمت مطرح م ی شود که این سه داستان سرانجام به‬ ‫یک برایند م ی رسند‪.‬‬ ‫در این کار ما س��ه نس��ل از پدرب��زرگ‪ ،‬پ��در و نوه را‬ ‫م ی بینیم‪ .‬مهدی سلطانی سروس��تانی‪ ،‬بهنام تشکر‪ ،‬الهام‬ ‫پاوه نژاد‪ ،‬سعید پور حسینی‪ ،‬ش��بنم مقدمی‪ ،‬فرناز رهنما و‬ ‫عزت اهلل مهراوران بازیگران اصلی این مجموعه هس��تند‪.‬‬ ‫بازیگرانی که در س��ریال بازی کرده اند از ب��ازی در ان اب راز‬ ‫رضایت م ی کنند‪ ،‬به عنوان مثال ش��بنم مقدمی که س��ال‬ ‫گذشته ب رنده جایزه بهترین بازیگر از جام جم شد‪ ،‬درباره بازی‬ ‫در این سریال م ی گوید‪« :‬فیلمنامه سریال شیرین و جذاب‬ ‫بود و از فضای تلخ و گزنده سریال های خانوادگی که امروزه‬ ‫شاهد ان هستیم دور بود‪».‬‬ ‫فرناز رهنما هم که در سریال ساختمان پزشکان نقش‬ ‫همسر بهنام تشکر را بازی م ی کرد‪ ،‬در این سریال هم همین‬ ‫نقش را دارد‪ ،‬او هم در مورد سریال و نقشش م ی گوید‪« :‬من‬ ‫امیدوارم این سریال زمانی پخش شود که نتیجه زحمات ما‬ ‫دیده شود‪ .‬با اینکه در این س��ریال من و تشکر دوباره زن و‬ ‫شوهر هستیم و شاید بسیاری احتمال دهند که فضای این‬ ‫کار مثل «ساختمان پزشکان» است اما باتوجه به متن و نوع‬ ‫کارگردانی فکر م ی کنم بعد از چند قسمت مردم نقش نازنین‬ ‫و نیما افشار را فراموش کرده و الهام و روزبه را م ی بینند‪».‬‬ ‫این مجموعه پ��س از «نابرده رنج»‪ ،‬دومین س��ریال‬ ‫بذرافشان است که خود سرپرستی نویسندگان را متشکل از‬ ‫سارا خسروابادی‪ ،‬حسی ن تراب نژاد‪ ،‬فروغ فروهیده و احسان‬ ‫جوانمرد نیز بر عهده داشت‪.‬‬ ‫علیرضا بذر افش��ان در مورد این س��ریال گفته است‪:‬‬ ‫«ژانر «هفت س��نگ» خانوادگی با مایه های طنز اس��ت و‬ ‫در واقع در ادامه س��ریال های «همس��ران» و «خانه سبز»‬ ‫مرحوم رس��ام و بیژن بیرنگ اس��ت‪ .‬یعنی فضای قصه به‬ ‫دیدار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫فوتبال مدرن‬ ‫مانند س��ریال همس��ران و خانه سبز اس��ت و ادم ها از ان‬ ‫جنس هس��تند که معضالت خان��واده و جامع��ه را با خود‬ ‫به هم��راه م ی اورند و در خودش��ان ح��ل م ی کنند‪ .‬فضای‬ ‫کار ش��یرین و همراه با ادم های ش��یرین است‪ ،‬کار کمدی‬ ‫نیست ولی ب رای این ادم های شیرین‪ ،‬اتفاقات بامزه زیادی‬ ‫م ی افتد‪.‬‬ ‫در اتمس��فر ارمانی ش��خصی ت ها و ادم ها حتما باید‬ ‫شیرین باشند و چون فضای این خانواده ها از سه نسل سنی‬ ‫مختلف هس��تند یعنی ادم هایی از طبقه متوسط‪ ،‬خانواده‬ ‫س��نتی ای رانی و خانواده م��درن را پوش��ش م ی دهند ب رای‬ ‫همین باید قصه انها هم شیرین باشد‪ .‬در واقع خانواده های‬ ‫فرازمینی که م ی توانند ب رای ما راهنما باشند‪ ».‬مازیار فالحی‬ ‫تیتراژ ای��ن مجموعه را خوانده و اکنون به مرکز موس��یقی‬ ‫فرستاده شده است تا به تایید برسد‪.‬‬ ‫این سریال در فضایی ش��یرین و طنزالود تولید شده‬ ‫است و به همین خاطر در شب های احیا پخش نخواهد شد‪.‬‬ ‫بدین ترتیب سریال های ش��معدونی و دردسرهای عظیم‬ ‫پس از ماه مبارک رمضان در نوبت پخش ش��بکه سه قرار‬ ‫خواهند گرفت‪.‬‬ ‫اسمان من‬ ‫انیمیشن با سوژه جام جهانی‬ ‫سریالی در مورد امنیت پرواز‬ ‫«فوتبال م��درن» عنوان‬ ‫مجموعه انیمیشنی است که در‬ ‫ایام برگزاری مسابقات جام جهانی‬ ‫فوتب��ال ‪ 2014‬برزیل به صورت‬ ‫میان برنامه های کوتاه از ش��بکه‬ ‫پویا پخش می شود‪ .‬این مجموعه‬ ‫که با صدای محمدرضا صولتی‬ ‫گزارش می ش��ود‪ ،‬در هر قسمت‬ ‫چهار اپیزود‪ 15‬ثانیه ای دارد که همگی از یک موضوع خاص تبعیت می کنند‪ .‬مجموعه «فوتبال‬ ‫مدرن» به تهیه کنندگی مرکز پویانمایی صبا در شرکت «حرکت کلیدی» برای مخاطب عام و‬ ‫به مناسبت جام جهانی‪ 2014‬تولید شده است‪ .‬علی درخشی کارگردانی و نویسندگی این کار را‬ ‫برعهده داشته و سمیه کارشکی‪ ،‬نغمه یاوری و خسرو طوفان انیماتورهای این انیمیشن هستند‪.‬‬ ‫موسیقی این اثر کاری از هوتن پورزکی است‪« .‬فوتبال مدرن» در قالب‪ 20‬قسمت یک دقیقه ای‬ ‫با تکنیک دو بعدی هرروز در فواصل برنامه های شبکه پویا پخش می شود‪ .‬درخشی در مورد این‬ ‫کار می گوید‪« :‬مجموعه انیمیشن «فوتبال مدرن» بر اساس کارتون استریپ هایی که سال های‬ ‫گذشته برای مجله طنز و کاریکاتور کار کرده بودم‪ ،‬شکل گرفته است‪ ،‬در ان سری از کارتون ها‬ ‫که «مدرسه فوتبال» نام داشت‪ ،‬به موضوعات فوتبالی از زاویه طنز می پرداختیم که خوشبختانه‬ ‫ان روزها مخاطب خوبی هم پیدا کرده بود‪».‬‬ ‫سریال «اسمان من» که‬ ‫موضوع اصلی ان درباره امنیت‬ ‫پرواز است‪ ،‬س��ریال پربازیگری‬ ‫است که بازیگرانی مانند دانیال‬ ‫حکیمی‪ ،‬حس��ن پورش��ی رازی‪،‬‬ ‫اتیال پس��یانی‪ ،‬امی��ن حیایی‪،‬‬ ‫حامد به��داد‪ ،‬پژم��ان بازغی و‬ ‫سروش صحت نقش های اصلی‬ ‫را بازی م ی کنند‪ .‬تصوی ر برداری این سریال در س��کوت خبری به پایان رسیده و اکنون در‬ ‫مرحله کارهای فنی است‪ .‬محمدرضا اهنج درباره اخرین وضعیت این سریال م ی گوید‪« :‬بعد‬ ‫از ‪ 18‬ماه کار‪ ،‬تصوی ربرداری سریال ششم خرداد ماه مصادف با بعثت پیامبر اکرم (ص) تمام‬ ‫شد و مراحل فنی ان در حال انجام است‪.‬‬ ‫هم اکنون روح اهلل انصاری در حال تدوین کار اس��ت‪ .‬فردین خلعتبری اهنگسازی و‬ ‫حس��ین ابوالصدق صداگذاری ان را بر عهده دارد و بعد از اتمام مراحل فنی این سریال در‬ ‫‪ 30‬قسمت ‪ 60‬دقیقه ای مه ر ماه به پخش خواهد رسید‪.‬‬ ‫هنگام مراحل تولید «اسمان من» دردسرهای زیادی داشتیم‪ .‬از طرف دیگر تشخیص‬ ‫تیم تهیه و تولید سریال هم این بود که ساخت سریال در سکوت بهتر است و البته خود من‬ ‫ادم اهل حاشیه و سروصدا نیستم‪».‬‬ ‫تاریخ از این ور‬ ‫کایدون‬ ‫مجموعه انیمیشن «تاریخ از این ور» که به تهی ه کنندگی مرکز پویانمایی صبا و‬ ‫کارگردانی اصغر صفار تهیه و تولید شده است‪ ،‬در ‪ 52‬قسمت ‪ 20‬دقیقه ای تاریخ را ب رای‬ ‫نوجوانان به تصویر م ی کشد‪« :‬تاریخ از این ور» به روایت تاریخ و رویدادهای دوران اولین‬ ‫پادشاه بعد از اسالم تا دوره پهلوی م ی پردازد و ب رای کودکانی که تاریخ را به عنوان یکی‬ ‫از دروس اموزشی در مدارس فرام ی گیرند‪ ،‬مفید خواهد بود‪ .‬افسانه بخشی‪ ،‬سرپرست‬ ‫گروه نویسندگان و احمد عربلو سرپرس��تی گروه محققان این مجموعه را نیز به عهده‬ ‫داش��ته اند‪ .‬در این مجموعه ش��خصی ت هایی همچون چاپلوس الممال��ک با کارکرد‬ ‫چاپلوسی‪ ،‬چایی شیرین میرزا که معنایی مترادف با بادمجان دور قاب چین دارد‪ ،‬سایه با‬ ‫کارکرد جاسوسی‪ ،‬مفتخر که منظور مفتخر دربار است‪ ،‬جارچی که همان کارکرد روابط‬ ‫عمومی را دارد‪ ،‬پیک تیر در کاله به معنای خبررسان جنگ‪ ،‬سف رای انگلیس و روس و‬ ‫عثمانی و ازبک به معنای بیگانگان‪ ،‬عیاران به عنوان جوانمردان تاریخ و جوان بیکار به‬ ‫معنای تنبل و بیکار در هر دوره ای از جمله شخصی ت های ثابت این سریال هستند که‬ ‫دستمایه طنز و نقد شده اند‪.‬‬ ‫در حالی که این روزها مسعود اب پرور درگیر ساخت سریال «زخم» به تهی ه کنندگی‬ ‫محسن عل ی اکبری است‪ ،‬قرار اس��ت بالفاصله پس از پایان این سریال‪ ،‬سریال جدیدی‬ ‫را شروع کند که به قول خودش م ی تواند طرفداران اکش��ن را در ای ران غافلگیر کند‪ .‬این‬ ‫سریال «کایدون» نام دارد و قرار است فاز اول ان در ‪ ۲۶‬قسمت به تهی ه کنندگی محمد‬ ‫صنعتی و به سفارش بنیاد روایت ساخته شود‪ .‬نگارش فیلمنامه این سریال را مدتی است‬ ‫امیرحسین جهددوست اغاز کرده و قرار است مهرداد سالم به عنوان مشاور ای‪.‬تی در این‬ ‫سریال در کنار تیم تولید مجموعه قرار بگیرد‪ ،‬ایده اولیه سریال هم متعلق به سالم است؛‬ ‫داستان این س��ریال درباره مجموعه کایدون اس��ت‪ ،‬مجموعه ای که در سازمان امنیتی‬ ‫اسرائیل به عنوان واحد ضد ای ران مشغول فعالیت است‪ ،‬فعالی ت های هسته ای و شهدای‬ ‫هسته ای هم موضوع اصلی داستان های روایت شده در این سریال خواهد بود‪ .‬اما اب پرور‬ ‫در تعریفش از این سریال م ی گوید‪« :‬انتظارتان از سریال هوش سیاه ‪ ۱‬و ‪ ۲‬هرچه بود در‬ ‫قا لعاده کار پرکشش‪ ،‬جذاب و‬ ‫این سریال م ی توانید سه ب رابرش را انتظار داشته باشید‪ .‬فو ‬ ‫با تکنولوژی ساخت باال است‪».‬‬ ‫سریالی در ژانر اکشن‬ ‫معمای شاه‬ ‫اخرین اخبار از یک سریال تاریخی‬ ‫عوامل ساخت سریال «معمای ش��اه» به کارگردانی‬ ‫محمدرض��ا ورزی و تهی ه کنندگی علی لدن��ی این روزها به‬ ‫تازگی وارد شهرک س��ینمایی غزالی‬ ‫شده اند و تصویربرداری تا حدود هفت‬ ‫ هشت ماه در این لوکیشن ادامه دارد‪.‬‬‫دکور اتاق رئی س جمهور اسبق امریکا‬ ‫در کاخ سفید در شهرک غزالی ساخته‬ ‫شده و قرار است عوامل تصویربرداری‬ ‫را در این دکور پیگی��ری کنند‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه بازیگ��ران جدی��دی همچون‬ ‫رضا ش��فیعی جم‪ ،‬گوهر خی راندیش‪،‬‬ ‫کامران تفتی‪ ،‬ازاده اس��ماعیل خانی‬ ‫و هلیا امامی نیز به پروژه پیوس��ته اند‬ ‫و بازی محمدرضا شریف ی نیا از هفته‬ ‫اینده در سریال اغاز م ی شود‪ .‬این هفته‬ ‫ساالر عقیل ی ترانه س��ریال «معمای‬ ‫ش��اه» را در اس��تودیو ضب��ط کرده و‬ ‫امیری��ل ارجمند نیز ب��ه تازگی ضبط‬ ‫تیتراژ ابتدایی را به پایان رسانده است‪.‬‬ ‫بابک زرین نیز س��اخت موس��یقی را‬ ‫برعهده دارد‪.‬به نظر م ی رسد در حالی‬ ‫که قرار بود «معمای شاه» ‪ ۲۶‬دی ‪ ۹۲‬روی انتن برود‪ ،‬این امر‬ ‫محقق نشد و پس از رمضان امسال ب رای ان جدول پخش‬ ‫در نظر گرفته اند‪ ،‬با وجود تاخیری که در س��اخت دکورهای‬ ‫جدید س��ریال پیش امده‪ ،‬ش��اید این وعده نیز در خصوص‬ ‫پخش سریال محقق نشود‪« .‬معمای ش��اه» تاریخ زندگی‬ ‫محمدرضا شاه را از س��ال ‪ ۱۳۳۸‬تا ‪ ۱۳۴۴‬و از سال ‪ ۱۳۴۹‬تا‬ ‫ی در مورد‬ ‫تله فیلم ‬ ‫معضالت طالق‬ ‫مجموعه تلویزیونی به تهی ه کنندگی علی لدنی قرار اس��ت‬ ‫داستان زندگی محمدرضا پهلوی را در سه مرحله روایت کند؛‬ ‫مرحله اول از سال ‪ ۱۳۱۷‬که همزمان با بازگشت او از سوئیس‬ ‫اس��ت تا جدایی از ثریا‪ ،‬مرحله دوم و سوم نیز نفوذ اشرف بر‬ ‫محمدرضا شاه و همچنین وابستگی وی به کشورهای غرب‬ ‫و شرق‪ ،‬تا فرار او از ای ران را دربرخواهد داشت‪ .‬محمدرضا ورزی‬ ‫فیلم تلویزیونی «معصومانه در خواب» به تهی ه کنندگی محسن‬ ‫دانش��ور و کارگردانی محمد بصیری در مرحل��ه پی ش تولید قرار گرفت‪.‬‬ ‫این اثر به کارگردانی محمد بصیری یک طنز اجتماعی هدفمند اس��ت‬ ‫که م ی کوشد در کنار روایت داستانش پیام های اخالقی و ارزشی هم به‬ ‫مخاطب بدهد‪.‬‬ ‫این تله فیل��م که فیلمنام��ه ان را فرهاد طب نوری نوش��ته‪ ،‬درباره‬ ‫فریدون جوانی بیست و چند ساله است که مادرش به دلیل طالق او را در‬ ‫همان دوران کودکی ترک کرده و با پدر پیر و دستفروش خود اسد زندگی‬ ‫م ی کند‪ .‬او که بعد از طالق مهر مادری را در زندگی خود احساس نکرده‪،‬‬ ‫دستخوش اسی ب های ش��دید اجتماعی قرار م ی گیرد و نسبت به مرگ‬ ‫پدربزرگش هم ب ی تفاوت اس��ت‪ ،‬اما روزگار ماجرای دیگری را ب رای او رقم‬ ‫م ی زند‪ .‬تاکنون حضور سعید پیردوست‪ ،‬مه ران رجبی و حشمت ارمیده‬ ‫در این تله فیلم قطعی شده و تا پایان خرداد تکلیف نقش های اصلی این‬ ‫فیلم هم روشن خواهد شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫معصومانه‬ ‫درخواب‬ ‫‪ ۱۳۵۹‬بیان م ی کند و به بازگش��ت وی از سوئیس تا مرگ او‬ ‫در س��ال ‪ ۱۳۵۹‬در ‪ ۴۵‬قس��مت ‪ ۵۰‬دقیقه ای م ی پردازد‪.‬این‬ ‫کارگردان «معمای ش��اه» درمورد روند پیشرفت این سریال‬ ‫گفت‪« :‬کمتر از ‪ ۴۰‬درصد کار تصوی ربرداری باقی مانده است‪:.‬‬ ‫«چند سکانس جدید در بخش شهرک ها اضافه شده که کار‬ ‫تصویربرداری را زمانبر کرده است‪.‬تصویربرداری بخش کاخ‬ ‫سریال «معمای شاه» تمام ش��ده و گروه در حال حاضر در‬ ‫شهرک غزالی مستقر شده اند‪.‬‬ ‫دک��ور کار اماده اس��ت و پ��س از ط راح��ی صحنه و‬ ‫اماده شدن لوکیش��ن ها کار ب رای ادامه‬ ‫تصویربرداری اغاز م ی ش��ود‪ .‬محمدرضا‬ ‫ورزی کارگردان «معمای ش��اه» دغدغه‬ ‫خود از ساخت این سریال را پاسخگویی‬ ‫به سواالت نسل جوان دانست و گفت‪:‬‬ ‫«‪ 37‬س��ال از پیروزی انقالب اس�لامی‬ ‫م ی گذرد و من فکر م ی کنم ناگفته ها و‬ ‫گفته های شاید فراموش شده ای هست‬ ‫که باید در اختیار نسل جوان قرار گیرد و‬ ‫به سواالت نسل جوان پاسخ داده شود‪.‬‬ ‫جوانان ما عالمت سوال هایی دارند که‬ ‫دلیلش اطالع رسانی ضعیف در این زمینه‬ ‫در طی این س��ال ها بوده اس��ت‪ .‬در این‬ ‫مجموعه تلویزیونی روی سخن ما بیشتر‬ ‫نس��ل جوان بوده اس��ت و امیدوارم که‬ ‫بتوانم با نسل جوان ارتباط برقرار کنم و‬ ‫با یک خروجی مناسب این اطالع رسانی‬ ‫را درست انجام دهیم‪».‬‬ ‫داری��وش ارجمند (دکت��ر وزیری)‪،‬‬ ‫داریوش کاردان (امیرعباس هویدا)‪ ،‬احم��د نجفی (رزم ارا)‪،‬‬ ‫امیرمهدی کیا (محمدرضا ش��اه)‪ ،‬عبدالرضا اکبری (سپهبد‬ ‫زاهدی)‪ ،‬دکت��ر قطب الدین صادقی (ش��اپور ریپورتر)‪ ،‬گیتی‬ ‫س��اعتچی (تاج الملوک)‪ ،‬رضا فیاضی (حس��ین فردوست)‪،‬‬ ‫چنگیز وثوقی (تیمور بختیار)‪ ،‬س��یامک اطلسی (شاهپور‬ ‫بختیار) و‪ ...‬از جمله بازیگران این سریال هستند‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫انیمیشن در مورد تاریخ‬ ‫‪83‬‬ ‫بازار‬ ‫مدیرعامل و معاونان بانک مهر اقتصاد طی بازدید‬ ‫از ش��رکت مادیران با مدیرعامل و مدیران این شرکت دیدار‬ ‫و گفتگو کردند‪.‬‬ ‫دکتر غالمحس��ن تقی نتاج‪ ،‬مدیرعام��ل بانک در این‬ ‫بازدید کمک به اقتصاد داخل��ی و رونق تولی��د داخلی را در‬ ‫راستای تحقق شعار سال و اقتصاد مقاومتی از اهداف بانک‬ ‫مهر اقتصاد عنوان کرد و افزود‪« :‬مجموعه مهر اماده است تا‬ ‫از صنایع و تولیدکنندگان بزرگ داخل کشور حمایت کند‪».‬‬ ‫وی ب��ا اش��اره ب��ه اینک��ه عمدت��ا بانک ه��ا مناب��ع‬ ‫قرض الحس��نه خود را به طور کامل صرف قرض الحس��نه‬ ‫نمی کنن��د‪ ،‬گفت‪« :‬تنه��ا مجموعه ای که توانس��ته تمامی‬ ‫ مناب��ع مرب��وط ب��ه قرض الحس��نه را تنه��ا در ای��ن مورد‬ ‫صرف کن��د‪ ،‬بانک مهر اقتصاد اس��ت و تم��ام فعالیت های‬ ‫انتفاع��ی‪ ،‬مبادل��ه ای‪ ،‬مش��ارکتی و چ��ه س��رمایه گذاری‬ ‫مس��تقیم بان��ک‪ ،‬از مح��ل س��پرده های س��رمایه گذاری‬ ‫صورت گرفته است‪ ».‬دکتر نتاج اظهار داشت‪« :‬در حمایت از‬ ‫صنایع بزرگ به ویژه صنعت خودرو ما تسهیالت گسترده ای‬ ‫ارائه کرده ایم و س��الیانه به طور متوس��ط بین هزار تا ‪1500‬‬ ‫میلیارد تومان به صنایع مختلف تسهیالت پرداخت می شود‪».‬‬ ‫ایش��ان در پایان با تاکید ب��ر اینکه اقتص��اد مقاومتی تنها با‬ ‫حرف به اج��را در نخواهد ام��د‪ ،‬گفت‪« :‬بان��ک مهر اقتصاد‬ ‫سال گذشته در راستای اجرای منویات مقام معظم رهبری‪،‬‬ ‫‪ 2000‬میلیارد ریال صرف اجرای طرح های حمایتی از تولیدات‬ ‫داخلی کرد و امسال این بودجه را با تمرکز بر طرح های اقتصاد‬ ‫کشاورزی و ارائه تس��هیالت با نرخ پایین به ‪ 4000‬میلیارد‬ ‫ریال افزای��ش دادی��م‪ ».‬در ادامه امی��ری‪ ،‬مدیرعامل گروه‬ ‫مادیران نیز ضمن قدردانی از حمایت های بانک مهر اقتصاد‬ ‫گفت‪« :‬مجموع ه مادیران متشکل از دو شرکت خصوصی از‬ ‫جمله گروه های تولیدکننده و پیش��رو در زمینه تکنولوژی‪،‬‬ ‫اتوماس��یون اداری و خدمات پس از فروش در ایران اس��ت؛‬ ‫این گروه از سال ‪ 1343‬فعالیت خود را در زمینه ماشین های‬ ‫اداری اغاز کرد و اکنون با تجربه ای مفید و مستمر‪ ،‬پیشگام‬ ‫تولید و عرضه بهتری��ن تجهی��زات اداری و انفورماتیک در‬ ‫ایران بوده و مس��ئولیت خدم��ات پس از ف��روش انها را نیز‬ ‫به عهده دارد‪ ».‬وی با بیان برنامه های فعلی و اینده نزدیک‬ ‫این شرکت ادامه داد‪« :‬این ش��رکت در نخستین سال های‬ ‫فعالیتش‪ ،‬با معرفی دستگاه های اسکناس شمار توانست وارد‬ ‫سیستم بانکداری ایران ش��ود و در حال حاضر نیز به چندین‬ ‫بانک خدم��ات ارائه می ده��د‪ ».‬محص��والت انفورماتیک‪،‬‬ ‫تجهیزات اداری‪ ،‬انرژی ه��ای نو‪ ،‬تجهی��زات الکترونیکی‬ ‫مصرفی و دس��تگاه های بانکی از جمله چاپگرهای بانکی‪ ،‬‬ ‫ترمینال ه��ای تحویل��داری‪ ،‬دس��تگاه های چ��اپ چ��ک‪،‬‬ ‫دستگاه های اسکن چک و دس��تگاه های ترتیب چک تماما‬ ‫در کارخانه های این گروه تولید می شوند‪.‬‬ ‫دکتر نجف پور‪ ،‬معاون اعتب��ارات و تجهیز منابع بانک‬ ‫بر حمایت از صنایع داخلی تاکید کرد و اظهار داش��ت‪« :‬این‬ ‫بانک براساس رویکردی ارزش محور و افزایش بهره وری‪،‬‬ ‫ماموریت های اقتص��ادی خود را دنب��ال می کند و در همین‬ ‫راس��تا با هدف کمک به تولید کاالی ایران��ی و ارتقاء قدرت‬ ‫خرید افراد جامعه اقدام به راه اندازی س��رویس صدور کارت‬ ‫اعتباری کرده است‪».‬‬ ‫وی با بی��ان اینکه پ��س از امض��ای قرارداد ب��ا گروه‬ ‫انتخاب (محص��والت گروه اس��نوا)‪ ،‬برای راه ان��دازی این‬ ‫سرویس نیز مطالعات گس��ترده ای توس��ط کارشناسان در‬ ‫حوزه بانکداری اس�لامی و نیز کارشناس��ان بخش فناوری‬ ‫اطالعات و ارتباطات بانک انجام گرفت و بحمد اهلل توانستیم‬ ‫طرح کارت اعتب��اری را اجرایی کنیم گف��ت‪« :‬دارنده کارت‬ ‫اعتباری کاالی ایرانی می تواند مع��ادل با اعتبار تخصیص‬ ‫داده ش��ده به مش��تری‪ ،‬از طریق پایانه های فروش��گاهی‪،‬‬ ‫اقدام به خری��د کاالی ایرانی کرده و در م��دت زمان تعیین‬ ‫شده به صورت اقس��اطی نس��بت به بازپرداخت ان به بانک‬ ‫اقدام نماید‪ ».‬دکتر نجف پ��ور در پایان با بی��ان اینکه بانک‬ ‫مهر اقتصاد دارای ‪ 12‬میلیون مش��تری و ‪ 14‬میلیون دارنده‬ ‫حساب در سراسر کشور اس��ت که این تعداد مشتری نتیجه‬ ‫استراتژی های مشتری مداری بانک در حوزه های مختلف‬ ‫از جمله صنایع هواپیمایی‪ ،‬خودرو‪ ،‬پتروشیمی‪ ،‬پزشکی و‪...‬‬ ‫است اظهار امیدواری کرد‪« :‬همکاری و تعامالت فی مابین‬ ‫مجموعه بانک مهر اقتصاد و گروه مادیران موجب رونق بازار‬ ‫داخلی و اقتصاد کشور در راستای اقتصاد مقاومتی شود‪».‬‬ ‫دکتر س��ید مهدی حس��ینی‪ ،‬معاون فناوری اطالعات‬ ‫و ارتباطات بان��ک نیز صدور کارت اعتب��اری کاالی ایرانی‬ ‫را نخس��تین تجربه بان��ک مهر اقتص��اد در ص��دور کارت‬ ‫اعتباری به عنوان یک ابزار تج��ارت الکترونیک عنوان کرد‬ ‫و افزود‪« :‬در این فرایند ما نیازمند یکس��ری زیرس��اخت ها‬ ‫بودیم ک��ه بخش��ی از ان را خودم��ان در معاون��ت فناوری‬ ‫اطالع��ات در اختی��ار داش��تیم و بخش��ی از ان تجربی��ات‬ ‫ارزشمندی بود که از س��وی معاونت اعتبارات در اختیارمان‬ ‫قرار گرفت‪ ».‬وی همچنین از راه اندازی سیس��تم نرم افزار‬ ‫مهر تا تابستان ‪ 1393‬خبر داد و گفت‪« :‬این نرم افزار حاصل‬ ‫تالش ها‪ ،‬ابتکارات و تعهد خالصانه کارشناسان اداره نرم افزار‬ ‫این معاونت و همکاری سایر معاونت ها است‪.‬‬ ‫در حاش��یه این دیدار مدیرعامل و معاونان بانک مهر‬ ‫اقتصاد به همراه مدیرعامل و مدی��ران گروه مادیران از خط‬ ‫تولید محصوالت شرکت بازدید کردند‪.‬‬ ‫نجف پور در بازدید از شرکت داروسازی اسوه‬ ‫فقره تسهیالت خرد تا س��قف ‪ 200‬میلیون ریال پرداخت کرده‬ ‫است‪ .‬وی با اشاره به سهم پنج درصدی بانک مهر اقتصاد در بازار‬ ‫پولی و مالی کشور‪ ،‬افزود‪« :‬حدود ‪ 54‬درصد از حجم تسهیالت‬ ‫این بانک طی چند ساله اخیر با رویکرد تقویت اقتصاد کشور و‬ ‫با هدف شکوفایی صنایع گوناگون به صورت کالن و هدفمند‬ ‫پرداخت شده اس��ت‪ ».‬نجف پور ارائه تس��هیالت هدفمند به‬ ‫شرکت های خودروسازی توسط مدیریت ش��عب ته ران بزرگ‬ ‫را نمونه بارز حرکت جهادی عنوان کرد و اب راز داش��ت‪« :‬بانک‬ ‫مهر اقتصاد با هدف حمایت از صنایع بزرگ و کلیدی کشور در‬ ‫صحنه اقتصاد ملی وارد شده و درصدد است تا با تعامل سازنده‬ ‫با مش��تریان خود در این زمینه ه مراس��تا با سیاست های کلی‬ ‫اقتصاد مقاومتی‪ ،‬تسهیالت مناس��بی به این حوزه اختصاص‬ ‫دهد‪ ».‬معاون اعتبارات و تجهیز منابع بانک مهر اقتصاد بر ایجاد‬ ‫تعامالت دوس��ویه به منظور تامین خواست صاحبان صنایع و‬ ‫مجموعه های تولیدی تاکید کرد و گفت‪« :‬همواره در تالشیم‬ ‫تا حقوق سپرده گذارانی که ما را وکیل خود قرار داده اند محفوظ‬ ‫بماند و سودی که انتظار م ی رود از محل این سپرده ها تحصیل‬ ‫شود‪ ،‬محقق گردد‪ ».‬در ادامه‪ ،‬همت ابادی‪ ،‬مدیرکل شعب ته ران‬ ‫بزرگ ضمن ابراز خرس��ندی از برقراری تعام�لات و حمایت از‬ ‫گروه های تولیدی‪ ،‬گفت‪« :‬باتوجه به منویات مقام معظم رهبری‬ ‫(مدظله العالی) اقدامات قابل توجهی در راستای محقق کردن‬ ‫سیاس��ت های اقتصاد مقاومتی صورت گرفت��ه و امیدواریم با‬ ‫افزایش همکاری های دوجانبه شاهد گسترش و پیشرفت این‬ ‫فعالی ت ها باش��یم‪ ».‬دکتر محمد عبد هزاده‪ ،‬مدیرعامل شرکت‬ ‫داروسازی اسوه نیز ضمن اب راز خرسندی از همکاری با بانک مهر‬ ‫اقتصاد‪ ،‬به بیان اهداف و ماموریت های این ش��رکت پرداخت و‬ ‫گفت‪« :‬برانیم تا به منظور خودکفایی در صنعت داروسازی‪ ،‬روند‬ ‫تولید انواع داروهای جدید در دنیا به ویژه در زمینه بیماری های‬ ‫خاص را رصد نماییم و پس از کار مطالعاتی و تحقیقاتی تولید ان‬ ‫را در کشور اغاز کنیم‪ ».‬عبد هزاده خواستار حمایت سیاستگذاران‬ ‫حوزه س�لامت و دارو برای تولید محصوالت جدید (به منظور‬ ‫کاهش وابس��تگ ی ها و کاهش قیمت نمونه های خارجی) شد‬ ‫و گفت‪« :‬اینده درخش��انی پیش رو داریم و امیدواریم با تحقق‬ ‫اهداف و برنامه های تعیین شده تا پایان سال ‪ 94‬به لحاظ حجم‬ ‫ریالی فروش محصوالت‪ ،‬داروس��ازی اسوه در میان سه شرکت‬ ‫اول کشور قرار گیرد‪ ».‬وی با اشاره به تولید و ارائه سه داروی جدید‬ ‫در فهرست داروهای کشور در سال ‪ 93‬توسط شرکت اسوه‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«امیدواریم با حمایت مالی بانک مهر اقتصاد‪ ،‬زیرساخت های‬ ‫شرکت توسعه یافته و خط جدید تولید داروهای خاص را در سال‬ ‫جاری راه اندازی کنیم‪».‬‬ ‫مدیر عامل بانک مهر اقتصاد عنوان کرد‬ ‫تحققاقتصادمقاومتیدرگرو رونقتولیدداخلیاست‬ ‫بازار‬ ‫‪84‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫عزم جدی حمایت از صنایع‬ ‫استراتژیک و مولد‪ ،‬ضامن‬ ‫پیشرفت و عدالت ملی است‬ ‫معاونان بانک مهر اقتصاد و مدیرکل ش��عب ته ران‬ ‫بزرگ در جریان بازدید از شرکت داروس��ازی اسوه با مدیرعامل‬ ‫ان دیدار و تبادل نظر کردند‪ .‬دکتر نجف پور‪ ،‬معاون اعتبارات و‬ ‫تجهیز منابع بانک در این دیدار ضمن تشریح عملکرد و اهداف‬ ‫بانک مهر اقتصاد از اغاز فعالیت تاکنون گفت‪« :‬بحمداهلل بانک‬ ‫توانسته است تع داد ‪ 9‬میلیون و ‪ 858‬هزار فقره وام قرض الحسنه‬ ‫و تسهیالت عقود اسالمی جمعا به مبلغ ‪ 547‬هزار میلیارد ریال‬ ‫به مشتریان پرداخت کند و در بخش حمایت از اقتصاد خانواده‪،‬‬ ‫بانک مهر اقتصاد افتخار دارد که با رویکرد خدمت رسانی‪ ،‬سهم‬ ‫قابل توجهی از خدمات را به احاد مردم متوسط جامعه ارائه کرده و‬ ‫همچنین در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری مبن ی بر‬ ‫دهه پیشرفت و عدالت‪ ،‬صرفا در سال ‪ 1392‬بیش از ‪ 860‬هزار‬