ماهنامه مثلث شماره 223

‫لذت‬ ‫شکست خوردن‬ ‫چگونهفوتبال‬ ‫روح جمعی ایرانیان‬ ‫را پدیدارکرد؟‬ ‫به احمدی نژاد گفتم‬ ‫مشایی را پنهان کن‬ ‫تو گویمتفاوت‬ ‫گف ‬ ‫با امیر محبیان‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و بیست و سه ‪ 7 /‬تیر ‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫دو روایت از عبداهلل نوری‬ ‫و بهزاد نبوی‬ ‫از اردوگاه اصالح طلبان در مقابل‬ ‫دولت روحانی دو صدا شنیده می شود‬ ‫عصر بازسازی‬ ‫ایران و‪ 5+1‬تا کجا پیش رفتند؛‬ ‫بازطراحی اراک توسط ایران‪ ،‬ادامه کار فردو‬ ‫وجدالبرسرتعدادسانتریفیوژها‬ ‫سوم تیر جدید برای اصولگرایان‬ ‫بازتولیدمیشود؟‬ ‫نوشتاریاختصاصی‬ ‫از دکتر سیدعباس عراقچی پیرامون‬ ‫ابعاد حقوقی غنی سازی در مثلث‬ ‫مستقل هستم‬ ‫مستقلهممی مانم‬ ‫گفت و گوی مثلث با روح اهلل حجازی‬ ‫فشار از داعش‬ ‫چان هزنی با ایران‬ ‫رابطهبنیادگرایان‬ ‫با دولت های غربی چگونه است؟‬ ‫نعمت بزرگ ازادی‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫این یک نعمتی اس��ت که ما از اس�لام‬ ‫داریم و از این انقالب اس�لامی؛ نعمت بزرگ‬ ‫ازادی‪ .‬ش��ما االن دیگر نم ی‏ترس��ید از اینکه‬ ‫سازمان امنیت شب بیاید بهانه بگیرد‪ ،‬شما را‬ ‫بگیرد ببرد و حبس کند و اص ً‬ ‫ال معلوم نش��ود‬ ‫که چه شد‪ .‬چقدر جوانهای ما در حبس رفتند‬ ‫که معلوم نشد چه شد‪.‬‬ ‫انهایی که معلوم شد و ماها مطلع از ان هستیم چقدر‬ ‫زیاد هست و چقدر جوانهای برومند ما را کشتند و چه کردند‪.‬‬ ‫اما عدۀ کثیری اص ً‬ ‫ال اطالع از انها حاصل نشد‪ .‬عدۀ زیادی را‬ ‫اینها ان طوری که انوقتها که حمله م ی‏کردند به هر طرف‪،‬‬ ‫م ی‏گفتند م ی‏نشانند انها را توی هلیکوپتر یا چی‪ ،‬م ی‏برند‬ ‫باالی دریا‪ ،‬باز م ی‏کنند و م ی‏ریزند انجا‪ .‬اینها حاال هس��ت‬ ‫دیگر؟ اینها از اثار این انقالب نیس��ت؟ این ب ی‏انصافها که‬ ‫م ی‏گویند که انقالب ش��د و چیزی نشد‪ ،‬اینها را نم ی‏بینند؟‬ ‫کورند اینها؟ یا م ی‏بینند و خائن‏اند؟ اشکالتراشیهای دیگر‬ ‫که برق‪ ،‬اب‪ ،‬ـ نم ی‏دانم ـ خ راب��ی‪ ،‬چه‪ ،‬چه‪ ،‬چه‪ .‬خوب‪ ،‬او ًال‬ ‫ما به انها م ی‏گوییم که اینها در انقالب حاصل ش��ده یا از‬ ‫اول بوده؟ ایا انهایی که اس��فالت نداش��تند‪ ،‬انهایی که اب‬ ‫‪16- 25‬‬ ‫گفتارها‬ ‫تاکیدبراستعدادهایداخلی‬ ‫بازیخطرناکبارزانی‬ ‫‪...‬وقتیماایرانی هاخارجمی رویم‬ ‫گاهیوقت هاتنهابایدسکوتکنیم‬ ‫‪26- 45‬‬ ‫سیاست‬ ‫تاملیدرمفهوم «حقغنی سازی»‬ ‫اسراروین‬ ‫بهاحمدینژادگفتم‪ ،‬مشاییراپنهانکن‬ ‫دوروایت ازعبداهللنوریوبهزادنبوی‬ ‫‪46- 53‬‬ ‫بینالملل‬ ‫فشارازداعش‪،‬چانه زنیباایران‬ ‫عراقبهسمتفدرالیسمنمی رود‬ ‫باالنسقدرت هایمنطقه ای‬ ‫فرارازفروپاشیعقبمی رود‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اش�اره ای اس�ت به س�ه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسلامی‪ ،‬چارچوبش اسلام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گس�ترش‬ ‫و س�یادت اسلام خواهی در سراس�ر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسلامی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و س�یاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حلول ماه مبارک رمضان‬ ‫گرامی باد‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬یاسین سیف االسالم‬ ‫فرهنگ‪ :‬علی رضا بهرامی(دبیر)‬ ‫اقتصاد‪ :‬مهدی خاکی فیروز(دبیر) ‪ -‬سیدفراز جبلی ‪ -‬لیال لطفی‬ ‫سارا ترابی‪ -‬اشکان روزرخ ‪ -‬ادریس هیئتی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫مدیر هنری‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫عکس و پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان ‪ -‬امیر طالیی کیوان‬ ‫عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی و محمد مومنی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬مهندس فتاح ‪ -‬مهندس مهردادی ‪ -‬دکتر اسماعیل تبار‬ ‫دکترایت الهابراهیمی‪-‬دکترغالم حسینتقینتاج‪-‬حسینزندی‬ ‫احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادی انباردار ‪ -‬ابراهیم صفرلکی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سید حمید خالقی‬ ‫فرهنگ‬ ‫مستقلهستم‪،‬مستقلهممی مانم‬ ‫کارگردان جامعهدرحالگذار‬ ‫ پالن هایهوشمندانه‪،‬خط کشی هایپررنگ‬ ‫‪54- 61‬‬ ‫اش��امیدنی نداش��تند‪ ،‬انهایی که بهداری نداشتند‪ ،‬انهایی‬ ‫که حمام نداشتند‪ ،‬این از چیزهایی است که در انقالب‪ ،‬این‬ ‫ناداری حاصل شده است یا نداشتند؟ قب ً‬ ‫ال نداشتند‪ .‬ما از هر‬ ‫کس م ی‏پرسیم که خوب‪ ،‬ش��ما اسفالت م ی‏گویید نداریم‪،‬‬ ‫از کِی نداری؟ م ی‏گفت‪ :‬اصلش از اول هیچ ب رای ما اسفالت‬ ‫درست نکرده‏اند‪ .‬راست هم م ی‏گویند‪ .‬خوب‪ ،‬انها نکردند و‬ ‫خ راب گذاشتند و رفتند‪ ،‬از ناحیۀ انقالب این ضرر وارد نشده‪،‬‬ ‫منتها ش��ما م ی‏گویید باید انقالب این کار را بکند‪ .‬انقالب‬ ‫مال همۀ شماست‪ ،‬انقالب را همۀ شما کردید‪ ،‬مملکت هم‬ ‫مال همۀ شماست‪ .‬همه باید کمک بکنید‪ .‬دولت هم یکی‬ ‫اس��ت‪ .‬ننش��ینیم ما به اینکه همه کارها را دولت بکند‪ .‬ان‬ ‫کارهایی که شده است که از ناحی ه‏های مختلف‪ ،‬باز م ی‏ایند‬ ‫به ما م ی‏گویند که فالن کارها ش��ده اس��ت‪ ،‬چقدر‬ ‫عمارت ساخته ش��ده‪ ،‬چقدر خانه ب رای مستضعفین‬ ‫ساخته شده‪ ،‬چقدر زمینها اسفالت شده است‪ ،‬چقدر‬ ‫زمینه��ا را دِرو کرده‏ان��د‪ ،‬چقدر این جهاد س��ازندگی‬ ‫خدمت کرده‪ ،‬اینه��ا را هیچ ذکر نم ی‏کنن��د‪ ،‬اینها را‬ ‫جزء اینکه چیزی نشده ذکر م ی‏کنند‪ .‬همین پریروز‬ ‫از جهاد سازندگی قم امدند پیش من و گفتند که االن‬ ‫در تمام اط راف قم و چیزهایی که مربوط به قم است‪،‬‬ ‫دیگر ما نقیصه نداریم‪ ،‬همه را درست کردیم‪.‬‬ ‫اینها را هیچ ذکر نم ی‏کنند‪ .‬چقدر حمام‪ ،‬چقدر‬ ‫اس��فالت‪ ،‬چقدر ـ عرض بکنم که درو‪ ،‬چقدر فالن‪.‬‬ ‫اینها را اص ً‬ ‫ال ذکر نم ی‏کنند‪.‬‬ ‫تناقض هایزندگیطبقهمتوسطی‬ ‫‪62-77‬‬ ‫ورزش‬ ‫ناگهانازخوابپریدیم‬ ‫لذتشکستخوردن‬ ‫ارتش های مدرن‬ ‫تبماندنکروش‬ ‫سریالشهیدچمران‬ ‫شمعدونی‬ ‫افزایشبرنامه هایشبکه« افق»درماهرمضان‬ ‫‪78-81‬‬ ‫دیدار‬ ‫ازمدینهتاهفتسنگ‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫عکس‪ :‬تقی میری‬ ‫لذت‬ ‫شکست خوردن‬ ‫چگونهفوتبال‬ ‫روح جمعی ایرانیان‬ ‫را پدیدارکرد؟‬ ‫به احمدینژاد گفتم‬ ‫مشایی را پنهانکن‬ ‫گفتوگویمتفاوت‬ ‫با امیر محبیان‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و بیست و سه ‪ 7 /‬تیر ‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫دو روایت از عبداهلل نوری‬ ‫و بهزاد نبوی‬ ‫از اردوگاه اصالحطلبان در مقابل‬ ‫دولت روحانی دو صدا شنیده میشود‬ ‫عصر بازسازی‬ ‫ایران و‪ 5+1‬تا کجا پیش رفتند؛‬ ‫بازطراحی اراک توسط ایران‪ ،‬ادامه کار فردو‬ ‫وجدالبرسرتعدادسانتریفیوژها‬ ‫سوم تیر جدید برای اصولگرایان‬ ‫بازتولیدمیشود؟‬ ‫نوشتاریاختصاصی‬ ‫از دکتر سیدعباس عراقچی پیرامون‬ ‫ابعاد حقوقی غنیسازی در مثلث‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫مستقل هستم‬ ‫مستقلهممیمانم‬ ‫گفتوگوی مثلث با روحاهلل حجازی‬ ‫فشار از داعش‬ ‫چانهزنی با ایران‬ ‫رابطهبنیادگرایان‬ ‫با دولت های غربی چگونه است؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما اس ام اس بزنید‪3000411711:‬‬ ‫‪ l‬با بازگشایی سفارت انگلیس در ای ران مخالفتی‬ ‫ندارم اما نباید به انها غ رامت پرداخت کنیم ‪.‬‬ ‫‪ l‬مدتی است از صفحات اقتصادی خبری نیست‪.‬‬ ‫‪l‬دولت امس��ال س��اعات کار ماه رمضان را کم‬ ‫نکرده‪ ،‬کارش��ان قابل تقدیر اس��ت‪ .‬کارمندان به‬ ‫کم کاری عادت کرده بودند‪.‬‬ ‫‪l‬کار اق��ای مطه��ری در نش��ان دادن عک��س‬ ‫ب ی حجاب ها در مجلس خوب نبود‪.‬‬ ‫‪l‬به داعش بگید ش��یعه ب رای دفاع از حرم اماده‬ ‫است‬ ‫‪ l‬چرا بخ��ش اجتماعی در هفته نام��ه راه اندازی‬ ‫نم ی کنید؟ مسائل مهم اجتماعی قابلیت پرداختن‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫‪l‬از اعضای تیم ملی تشکر م ی کنیم‪.‬‬ ‫‪l‬قرار داد ک��ی روش باید تمدید ش��ود حتی اگر‬ ‫برخی دوس��تان نخواهن��د‪ .‬به راس��تی این همه‬ ‫اصرار ب رای خداحافظی با ای��ن مربی خوب به چه‬ ‫علت است‪.‬‬ ‫‪l‬خسته نباشید به بچه های ای ران‪ .‬دیگه همین‬ ‫توان تیم ای ران ب��ود بقیه تیم های اس��یایی هم‬ ‫حذف شدند ولی ما سربلند حذف شدیم‪.‬‬ ‫‪l‬متاسفم که ای ران باخت اما بازیکنان ما بوسنی‬ ‫را دستکم گرفته بودند‪.‬‬ ‫‪l‬توان فوتب��ال ای ران بیش��تر از این ه��م نبود‪.‬‬ ‫ب ی جهت توقعات را باال برده بودیم‪.‬‬ ‫‪l‬درباره تجمع مربیان سازمان فنی و حرفه ای هم‬ ‫گزارش تهیه کنید‪.‬‬ ‫‪14‬‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند با پیوس��تن به اینس��تاگرام مثلث تصاویر مربوط ب��ه هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫دردسر فوتبالی اقای تحلیل گر‬ ‫واکنش ها به اظهارنظر صادق زیباکالم‬ ‫صادق زیباکالم که در یک اظهارنظر فوتبالی به مثلث‬ ‫گفته بود «دوست ندارم تیم ملی فوتبال برنده شود»‪ ،‬پس از‬ ‫بازی ای ران و ارژانتین نسبت به این اظهارنظر توضیح داد‪ .‬او‬ ‫گفته بود‪ «:‬خودم هم شرمنده همه هموطنان دوستدار فوتبال‬ ‫و عاشق تیم ملی هستم ولی اصال نم ی توانم هیچ احساس‬ ‫خوش��حالی و هیجانی از پیروزی تیم ملی فوتبال ای ران در‬ ‫برزیل پیدا کنم‪ .‬جالب است که در گذشته ها این گونه نبود‪».‬‬ ‫این اظهارات او جنجالی شد تا این استاد علوم سیاسی‬ ‫دانشگاه ته ران مجبور به توضیح شود‪ .‬او به خب ر انالین گفته‬ ‫که به استدالل های او توجه نکردند و همچنین م ی دانسته‬ ‫خیل ی ه��ا از این حرف ناراحت م ی ش��وند‪ .‬ب��ه همین دلیل‬ ‫ابتدای یادداشتش متذکر شده که از هموطنان فوتبال دوست‬ ‫عذرخواهی م ی کند؛ «ولی دوست ندارم ای ران ببرد‪».‬‬ ‫زیبا کالم که م ی گوید منتقدان این حرف به استدالل او‬ ‫توجه نکرده اند‪ ،‬گفته‪« :‬اینکه چرا تلویزیون از روز چهارشنبه‬ ‫که حکم دادگاه من داده ش��ده تا جمعه ب��ه این موضوع در‬ ‫بخش های خبری اش اش��اره کرد‪ ،‬احتماال به این دلیل بوده‬ ‫که تالش داشته مرا نزد مخاطبانم خ راب کند و به انها بگوید‬ ‫ببینید این فرد چقدر پست است! ببینید چقدر این فرد ضد‬ ‫ای ران و ای رانی و مخالف شادی مردم است‪ .‬منتها انچه صدا و‬ ‫سیما بدان توجه نکرده این است که مردم مرا م ی شناسند و‬ ‫م ی دانند به دنبال رای مردم و محبوبیت شخصی نیستم‪ .‬من‬ ‫اگر حرفی م ی زنم فکر م ی کنم این به خیر و صالح مملکتم‬ ‫اس��ت و اصال به این فکر نم ی کنم که م��ردم از این حرف‬ ‫خوششان م ی اید یا نه‪ ».‬وی با اشاره به برخی اظهارنظ ر های‬ ‫دیگرش‪ ،‬اف��زود‪« :‬من مواضع دیگری هم داش��تم که مردم‬ ‫خیلی خوششان نم ی اید‪ .‬مثال یک بار گفتم نام خلی ج فارس‬ ‫و جزایر س��ه گانه ای رانی بهانه ای ب رای ما ای رانیان اس��ت که‬ ‫کینه خودمان را از اع راب به بهانه موضوع جزایر ای رانی بیرون‬ ‫بریزیم‪ ».‬زیباکالم قبال گفته بود‪« :‬یکی از دالیلی که باعث‬ ‫م ی شود تا من خیلی دلم نخواهد در جام جهانی پیروز شویم‪،‬‬ ‫رویکرد نژادپرستانه و ش��وونیزم ما ای رانیان است‪ .‬در جوامع‬ ‫دیگر‪ ،‬پیروزی در فوتبال‪ ،‬پیروزی در فوتبال است و به معنای‬ ‫برتری نژادشان‪ ،‬قوم شان‪ ،‬ملی ت شان‪ ،‬فرهنگ و تمدن شان‪،‬‬ ‫پرچم شان و مردم شان بر دیگران نیست؛ اما در ای ران این گونه‬ ‫نیست‪ .‬پیروزی در جام جهانی به سرعت و به صورت مستقیم‬ ‫و غیرمس��تقیم تبدیل به بلندگویی م ی شود ب رای ستایش‪،‬‬ ‫عظمت و تبریک به مردم شجاع ای ران‪ ،‬مردم قهرمان ای ران‪،‬‬ ‫ملت و مردم نجیب ای��ران‪ ،‬م��ردم ازاده و بافرهنگ غنی و‬ ‫تمدن چند هزارس��اله ای ران‪ ،‬پرچم مقدس ای ران و ادبیاتی از‬ ‫این دست‪ .‬بدون پیروزی در برزیل هم بسیاری از مسئوالن‬ ‫صداوسیما علی الدوام و شبانه روز دارند در شیپور بزرگ کردن‬ ‫و برتری دادن ای رانیان به دیگ��ران م ی دمند‪ .‬حاال اگر در جام‬ ‫جهانی هم چهار تا تیم را ببریم که دیگر واویال م ی ش��ود‪.‬‬ ‫یقین پیدا م ی کنیم که واقعا هم از همه سریم‪ .‬من نه به ان‬ ‫رویکردهای نژادپرستانه و تعصبات خود بزرگ بینی از ای ران و‬ ‫ای رانیان اعتقادی دارم و نه بهره برداری سیاسی و ایدئولوژیکی‬ ‫را به واسطه پیروزی تیم ملی فوتبال ای ران خیلی کار درستی‬ ‫م ی دانم؛ و باالخره نگران ان هستم که پیروزی در جام جهانی‬ ‫باعث شود که فراموش کنیم که از نظر رشد و توسعه واقعی‬ ‫در کجا قرار داریم‪ .‬به خاطر همه اینه��ا ترجیح م ی دهم در‬ ‫همان یکی‪ ،‬دو بازی اول‪ ،‬تکلی ف مان روش��ن شود و برویم‬ ‫دنبال کار و زندگی واقع ی مان‪».‬‬ ‫زیباکالم به نامه اش به رئی س جمهور درباره مهاجران‬ ‫افغان هم اش��اره کرد و گفت‪« :‬به رئی س جمهور نوشتم من‬ ‫خجالت م ی کش��م به چش��م مهاجرانی نگاه کنم که ما در‬ ‫ای ران با انها خوب رفتار نم ی کنیم‪ .‬ولی م ی دانم از این حرف‬ ‫هم خیل ی ها خوششان نیامد‪».‬‬ ‫این استاد علوم سیاسی دانش��گاه ته ران تصریح کرد‪:‬‬ ‫«دوس��ت ندارم این حرف را بزنم‪ ،‬تا خود این حرف هم مردم‬ ‫را دچار س��وء تفاهم نکند اما تفاوت روشنفکر با سیاستمدار‬ ‫این اس��ت که حرفی نم ی زند که باعث محبوبیتش شود و‬ ‫کف و سوت مردم ب رایش اهمیت زیادی ندارد اما سیاستمدار‬ ‫این گونه نیس��ت و اگر ببیند اظهارنظری باعث شود مردم‬ ‫خوشحال نشوند ان را بیان نم ی کند‪.‬‬ ‫وی تفاوت دوم خود با سیاستمداران را پذیرش اشتباه‬ ‫دانس��ت و گفت‪« :‬هر جا تشخیص دهم اش��تباه م ی کنم‬ ‫صریح و علنی از مردم عذرخواهی م ی کنم و با لغات هم بازی‬ ‫نم ی کنم اما میان سیاستمداران ای رانی ندیدم اگر اشتباهی‬ ‫م ی کنند از مردم عذرخواهی کنند‪».‬‬ ‫محمود کریمی در کوه‬ ‫‪l‬دیوان محاسبات تخلفات دولت قبل را منتشر‬ ‫کرده‪ .‬لطفا همه تخلفات را در یک پرونده به مردم‬ ‫ارائه کنید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫‪l‬مذاکرات هسته ای هم مثل یک سریال شده که‬ ‫دارد جذابیتش را از دست م ی دهد‪ .‬چند دور دیگر‬ ‫باید مذاکره کرد؟‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫‪ l‬در اس��تانه ماه مبارک رمضان ایا باید بار دیگر‬ ‫شاهد گرانی ارزاق عمومی باشیم؟‬ ‫‪ l‬خواهش ما از مسولین این است که به وضعیت‬ ‫بازار بورس نگاه دقی ق تری داشته باشند‪.‬‬ ‫انتشار یک عکس دیده نشده‬ ‫از محمود احمدی نژاد‬ ‫داعش و «توییتر و اینستاگرام»‬ ‫روایت اینترنتی جنایت‬ ‫روزنامه گاردین ای��ن هفته در گ��زارش قابل توجهی‬ ‫نوش��ته‪« :‬تروریس��ت های بعثی تکفیری «داعش» از انواع‬ ‫ش��بکه های اجتماعی و برنامه ه��ای اینترنتی و همچنین‬ ‫فیلم های بسیار خوش ساخت ب رای ایجاد رعب و وحشت و‬ ‫جذب نیروهای جدید استفاده م ی کنند‪.‬‬ ‫یک��ی از فیلم هایی که اخی��را این گ��روه در اینترنت‬ ‫منتشر کرده است‪« ،‬صدای شمشیرها» نام دارد که به سبک‬ ‫فیلم های هیجانی هالیوود ساخته شده است‪ .‬در این فیلم‬ ‫صحنه های بسیار فجیع و رعب انگیزی از مرگ انسان ها با‬ ‫انواع سالح ها به تصویر کشیده شده است‪.‬‬ ‫نخستین گروه از اعضای غی ر نظامی این تروریس ت ها‪،‬‬ ‫طرفداران انها هس��تند ک��ه در کش��ورهای مختلف جهان‬ ‫زندگی م ی کنند و فعالی ت ها و عملیات های انها را از طریق‬ ‫شبکه های اجتماعی و رسانه های مجازی حمایت م ی کنند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد همین افراد مسئول ترجمه پیام های این گروه‬ ‫از زبان عربی به دیگر زبان ها همچون انگلیس��ی هستند‪.‬‬ ‫همین افراد هستند که کلی پ ها و تصاویر فتوشاپ شده ای‬ ‫را ب رای ترس��ناک نمودن چهره تروریس ت های داعش تولید‬ ‫م ی کنند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬خود تروریس��ت های فعال در ع راق‬ ‫نیز در این تبلیغات سهم دارند‪ .‬یکی از این تروریس ت ها که‬ ‫ملیتی انگلیسی دارد‪ ،‬زیر تصویری از دستان خونین خود در‬ ‫صفحه فی س بوکش م ی نویسد ‪« :‬این اولین بار بود!‪ ».‬یکی از‬ ‫طرفداران او نیز در ادامه م ی نویسد‪« :‬اولین بار از هزاران بار‪».‬‬ ‫فرد دیگری نیز در پاسخ م ی نویسد‪« :‬مبارک باشد!» داعش‬ ‫تنها گروه تروریس��تی نیس��ت که از اینترنت ب رای پیشبرد‬ ‫اهداف خود استفاده م ی کند‪ .‬تروریس ت های گروه موسوم به‬ ‫«جبهه النصره» نیز شروع به جذب طرفداران خود از طریق‬ ‫فضای مجازی کرده اند‪.‬‬ ‫تقال برای دور زدن قانون‬ ‫بازتاب های یک خبر‬ ‫خبر ویژه س��ایت مثل��ث انالین در م��ورد جبهه‬ ‫مشارکت بازتاب های فراوانی در رسانه ها داشت‪ .‬کیهان‬ ‫با درج خبر مثلث انالین نوش��ت‪:‬همزمان با بازس��ازی‬ ‫کارگزاران‪ ،‬اعضای حزب منحله مش��ارکت درصددند با‬ ‫تغییر نام‪ ،‬این حزب ساختارشکن را احیا کنند‪».‬‬ ‫سایت «مثلث انالین» نوشت‪« :‬اصالح طلبان یک‬ ‫سال پس از انتخابات ریاس��ت جمهوری‪ ،‬فعالی ت های‬ ‫سیاسی خود را شدت بخشیده اند‪.‬‬ ‫از یک سو کارگزاران سازندگی شورای مرکزی خود‬ ‫را با تغیی راتی مواجه س��اخته و جلسات منظمی برگزار‬ ‫م ی کند و در س��وی دیگر این جناح نی��ز رایزن ی هایی‬ ‫ب رای نحوه بازگشت به قدرت رس��می کشور در دست‬ ‫اقدام دارد‪».‬‬ ‫در تازه ترین تحول‪ ،‬اعضای اصلی حزب مشارکت‬ ‫به تصمیماتی ب��رای ادامه کار حزبی خود رس��یده اند‪.‬‬ ‫خبرها حاکی از ان اس��ت که تغییر عنوان و درخواست‬ ‫ب رای مجوز جدید به این دلیل اس��ت ک��ه انها از اینکه‬ ‫بتوانند با نام قبلی فعالیت کنند ناامید ش��ده اند‪ .‬البته‬ ‫هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده‪ ،‬اما طیفی که موافق‬ ‫تغیی ر نام هستند از اکثریت برخوردارند‪.‬‬ ‫گفته م ی شود یکی از دالیل تغییر تصمیم قبلی‪،‬‬ ‫اغاز فعالی ت های حزبی محمدرضا عارف است‪ .‬برخی‬ ‫اعضای مشارکت معتقدند که عارف در حال جذب بدنه‬ ‫اجتماعی قابل توجهی از اصالح طلبان است‪.‬‬ ‫جبهه مش��ارکت با حضور ‪ 110‬ت��ن از چهره های‬ ‫فعال س��تادهای انتخاباتی خاتم��ی و برخی اعضای‬ ‫دولت اصالحات‪ ،‬با هدف حمایت از دولت وی در تاریخ‬ ‫‪ 77/9/14‬با دبیرکلی رضا خاتمی اعالم موجودیت کرد‬ ‫و در تاری��خ ‪ 77/12/1‬از وزارت کش��ور مج��وز فعالیت‬ ‫رسمی گرفت‪.‬‬ ‫پیرو اخطار کتبی شماره ‪ 82475/43‬به این حزب‬ ‫ب رای رعایت قانون‪ ،‬گزارش��ات و مس��تندات واصله در‬ ‫خصوص عملک��رد‪ ،‬رفتاره��ا و مواضع ان تش��کل در‬ ‫جلس��ه مورخ ‪ 89/1/23‬کمیس��یون موضوع ماده ‪10‬‬ ‫قانون فعالیت احزاب و جمعی ت ها طرح و پس از بحث‬ ‫و بررس��ی‪ ،‬به دلیل انطباق برخی از فعالی ت های ان با‬ ‫بندهای الف‪ ،‬ه��ـ‪ ،‬و‪ ،‬ز و ح ماده ‪ 16‬قان��ون احزاب که‬ ‫گروه ه��ا صراحت ًا از ارت��کاب ان منع ش��ده اند‪ ،‬اعضای‬ ‫کمیسیون به اتفاق و به استناد بند ‪ 3‬و ‪ 4‬ماده ‪ 17‬قانون‬ ‫احزاب رای ب��ه توقیف پروانه فعالیت حزب مش��ارکت‬ ‫دادند‪.‬‬ ‫برخی س��ران حزب مش��ارکت در اشوبگری سال‬ ‫‪ 88‬نقش افرینی م ی کردند و پ��س از محاکمه به زندان‬ ‫محکوم شدند‪.‬‬ ‫حداد عادل در سفر حج‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫در ای�ن س�تون نظرات�ی ک�ه مخاطبان‬ ‫س�ایت مثلث انالین روی خبرها داده اند‬ ‫منتشر م ی شود‪:‬‬ ‫طی�ف پیش�رو اصولگرای�ان؛ تول�د ح�زب‬ ‫دکترالریجانی‬ ‫اصولگرای��ی ب��ه حضور س��ازماندهی ش��ده‬ ‫نیروه��ای وفادار به نظ��ام نی��از دارد‪ .‬امیدوارم در‬ ‫کارشان موفق شوند‪ ،‬خصوصا با وجهه ای که اقای‬ ‫الریجانی دارد‪.‬‬ ‫اقای الریجانی در این حزب قرار است چه کاری‬ ‫انجام دهد که در سایر احزاب اصولگرا نم ی توانند‬ ‫انجام دهند؟‬ ‫من از این طرح حمای��ت م ی کنم‪ .‬اصولگرایی‬ ‫واقعا نیاز دارد که تحزب را تجربه کند‪ .‬تحزبی که‬ ‫واقعی باشند نه فقط یک گعده دوستانه‪.‬‬ ‫نتیجه پرون�ده تحقی�ق و تفحص از س�تاد‬ ‫سوخت ‪ /‬پرونده عمال مختومه شد‬ ‫مگر امکانش هست که پرونده مختومه شود؟‬ ‫در خبر هست که پول ها به حساب شخصی واریز‬ ‫شده‪ ،‬نفس این عمل خالف قانون است‪ .‬باید تمام‬ ‫ریز این حساب گرفته ش��ود تا مشخص شود چه‬ ‫تخلفاتی زیر ان صورت گرفته است‪.‬‬ ‫لطف��ا پیگیری کنی��د ببینید پ��ول این ‪6500‬‬ ‫اتوبوس��ی که قرار بود از چین وارد کنند چه شده‬ ‫است‪ .‬نه اتوبوسی وارد ش��ده و نه خبری از اعتبار‬ ‫ان در دست اس��ت‪ .‬البد اینها هم در حساب های‬ ‫شخصی مانده‪.‬‬ ‫طبق قانون این گزارش باید ظرف ش��ش ماه‬ ‫در مجلس قرائت ش��ود‪ .‬خود این نمایندگان نباید‬ ‫کوتاهی کنن��د‪ .‬باید حمایت کنند ت��ا این گزارش‬ ‫قرائت ش��ود و در ضمن به ش��ایعات ه��م خاتمه‬ ‫داده شود‪.‬‬ ‫ای�ت اهلل الریجان�ی‪ :‬صداوس�یما نبای�د‬ ‫حیاط خلوت افراد خاصی شود‬ ‫ایت اهلل البته خودش��ان در اخر گفتند که این‬ ‫مثل یک شقشقیه بوده‪.‬‬ ‫من وقتی برنامه پایش یکش��نبه شب را دیدم‬ ‫حدس زدم انتقاد به صداوسیما خواهد شد‪ .‬برنامه‬ ‫اقای حیدری انتقادات زیادی را به قوه قضائیه وارد‬ ‫کرد‪ .‬نم ی دانم درست اس��ت یا نه ولی رفته بودند‬ ‫دوربین گذاشته بودند جلوی دادگاه و از مردمی که‬ ‫غالبا شاکی بودند گزارش انتقادی گرفته بودند‪.‬‬ ‫پیام روحانی ب�ه تیم مل�ی‪ :‬یوزپلنگ های ما‬ ‫عالی بازی کردند‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫خدا رو شکر ما هم از اینکه تیم ملی خوب بازی‬ ‫کرد راضی هس��تیم‪ ،‬اگرچ��ه از نتیجه هیچ کس‬ ‫راضی نیست‪.‬‬ ‫اقای خاتمی و احمدی نژاد هم سعی کردند از‬ ‫پتانس��یل ورزش در ارتباط گیری با مردم استفاده‬ ‫کنند‪ .‬اما به نظ��رم اقای روحان��ی از انها موفق تر‬ ‫س ورزشی او و موضع گیری های به موقع‬ ‫بوده‪ .‬عک ‬ ‫درباره فوتبال و والیبال نش��ان م ی دهد که از تیم‬ ‫مشاوره ای خوبی در این زمینه بهره مند است‪.‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫حاتم ی کیا در لباس احرام‬ ‫روی خط مثلث انالین‪:‬‬ ‫‪15‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیس�ت‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی ش�ان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک ن�گاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را می زبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانش�ان است‪،‬‬ ‫ما فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫تاکیدبر‬ ‫استعدادهایداخلی‬ ‫مروری بر نگرش رهبر انقالب به فرهنگ‪ ،‬اقتصاد و علم‬ ‫دکترعلیاکبروالیتی‬ ‫مشاور رهبر انقالب‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫نوش��ته حاض��ر زندگینامه رهب��ری انقالب ب��ه قلم‬ ‫دکتر عل ی اکبر والیتی است که برای اولین بار به چاپ م ی رسد‪.‬‬ ‫بخش چه��ارم ان در این ش��ماره و بخش ه��ای بعدی در‬ ‫شماره های اتی مثلث به ترتیب منتشر خواهد شد‪.‬‬ ‫ب ـ راهبردهای اقتصادی ایت اهلل خامنه ای؛‬ ‫‪ -1‬توصیه ها و ارائه رهکردها به مس��ئوالن اجرایی؛‬ ‫اصول و محورهای اشاره شده منجر به جامعیت برنامه های‬ ‫کالن و راهبردهایی شده اس��ت که طی چند سال گذشته‬ ‫در مقاط��ع مختل��ف‪ ،‬در قالب اس��ناد باال دس��تی نظام به‬ ‫دستگاه های اجرایی کشور ابالغ ش��ده است‪ .‬راهبردهای‬ ‫اقتصادی رهبر انقالب اس�لامی را می ت��وان در دو قالب‬ ‫راهبردهای نظری و راهبردهای عملی مورد توجه قرار داد‪:‬‬ ‫راهبردهای نظ��ری‪ ،‬در س��خنرانی ها‪ ،‬توصیه ها و مواضع‪،‬‬ ‫و راهبردهای عملی در سیاس��ت های کلی و ابالغیه های‬ ‫رسمی سیاست‏های اقتصادی بیان شده است‪ .‬این راهبردها‬ ‫با وجود سیاست های متفاوت اقتصادی دولت ها‪ ،‬در سخنان‪،‬‬ ‫پیام ه��ا و ابالغیه هایی ب��ه فراخور ش��رایط و ویژگی های‬ ‫هر دولت‪ ،‬مد نظ��ر بوده اند‪ .‬در عین حال‪ ،‬ایش��ان انحراف‬ ‫در سیاس��ت ها‪ ،‬برنامه ها و عملکردها از مس��یر فوق را نیز‬ ‫با ارائه توصیه ه��ا و تذکراتی ی��اداوری کرده اند‪ .‬به عنوان‬ ‫نمونه‪ ،‬در دوره ای که بر سازندگی و توسعه اقتصادی تاکید‬ ‫می شد‪ ،‬ایشان نیز سازندگی را در کنار حفظ روحیه انقالبی‪،‬‬ ‫تامین عدالت اجتماعی‪ ،‬پرهی��ز از رفاه زدگی‪ ،‬مادی گرایی‪،‬‬ ‫اش��رافیت و اس��راف مط��رح می کردند (حدی��ث والیت‪،‬‬ ‫‪ .)168-171/7‬همچنی��ن در دوره ای ک��ه اولویت دولت‬ ‫بیشتر متوجه مسائل سیاسی بود تا اقتصادی‪ ،‬ایشان با ابالغ‬ ‫راهبردهای اقتصادی‪ ،‬دولت را به سمت برنامه ریزی صحیح‬ ‫اقتصادی جهت رفع مشکالت موجود از جمله اشتغال‪ ،‬حفظ‬ ‫ارزش پول ملی و مبارزه با تورم و مفاسد اقتصادی هدایت‬ ‫می کردند (بیانات در دیدار با رئیس جمهور و هیات وزیران‪،‬‬ ‫‪ 2‬ش��هریور ‪ .)1378‬در دولت‏ه��ای نهم و دهم که ش��عار‬ ‫گسترش عدالت اجتماعی مطرح بود‪ ،‬پرهیز از شتابزدگی و‬ ‫لزوم برنامه ریزی صحیح و توجه به الگوی اسالمی ایرانی‬ ‫پیشرفت را برای رسیدن دولت به اهداف خود متذکر شدند‪.‬‬ ‫در مجموع مس��ائلی چون عدالت اجتماعی‪ ،‬توجه به اقشار‬ ‫اسیب پذیر‪ ،‬ضرورت صرفه جویی و پرهیز از اسراف‪ ،‬مبارزه‬ ‫با فساد اقتصادی و لزوم برنامه ریزی برای پیشرفت کشور‬ ‫همواره از دغدغه های اصلی ایش��ان در دوره های مختلف‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫یکی از دغدغه های ایت اهلل خامنه ای بررسی و اشنایی‬ ‫با مشکالت مختلف در شهر های مختلف کشور بوده است و‬ ‫بدین جهت‪ ،‬در طول دوران رهبری خود به همه استان‏های‬ ‫کش��ور س��فر کرده‏اند که هر ی��ک منجر ب��ه تصمیمات و‬ ‫برنامه هایی به منظور رفع مش��کالت مختلف استان های‬ ‫کشور‪ ،‬از جمله مشکالت اقتصادی شده است‪ .‬دیدگاه های‬ ‫اقتص��ادی ایت اهلل خامن��ه ای‪ ،‬برخاس��ته از ن��گاه دینی و‬ ‫برگرفته از اهداف و ارزش های انقالب اسالمی و خصوصا‬ ‫اولویت های مطرح شده از جانب امام خمینی(ره) بوده است‪.‬‬ ‫از جمله انها می‏توان به حمایت از اقشار ضعیف‪ ،‬لزوم توجه‬ ‫به عدالت اجتماعی‪ ،‬پرهیز از اسراف و مصرف گرایی در بین‬ ‫مردم و مس��ئوالن‪ ،‬ضرورت اس��تقالل اقتصادی‪ ،‬تاکید بر‬ ‫تسریع در سازندگی و پیشرفت کشور‪ ،‬پیگیری و حرکت در‬ ‫جهت اهداف اولیه انقالب اسالمی و اموزه های امام خمینی‪،‬‬ ‫تاکید مضاعف بر ضرورت برنامه ریزی در امور کشور و پرهیز‬ ‫از تصمیمات مقطعی و عجوالنه در مسائل مختلف‪ ،‬خصوصا‬ ‫اقتصاد اش��اره کرد‪ .‬همچنین لزوم هماهنگی و امیختگی‬ ‫راهبرده��ای اقتصادی ب��ا هویت مل��ی و اموزه های دینی‬ ‫نیز همواره از س��وی ایشان توصیه شده اس��ت‪ .‬تا جایی که‬ ‫ایشان توسعه اقتصادی به معنای رشد مادی‪ ،‬بدون توجه به‬ ‫معنویات و اخالق را کم ارزش دانسته اند‪.‬‬ ‫‪2‬ـ تعیین چارچوب برای اسناد باالدستی و راهبردی؛‬ ‫چارچوب اصلی برنامه های میان مدت و بلندمدت راهبردی‬ ‫کشور به عنوان اسناد باالدس��تی نظام که با هدف اصالح و‬ ‫ساماندهی وضعیت اقتصادی کشور تدوین شده‏اند‪ ،‬توسط‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫ث ـ فرهنگ‬ ‫ایت اهلل خامن��ه ای به عنوان یکی از ش��خصیت‏های‬ ‫برجس��ته فرهنگ��ی کش��ور‪ ،‬فرهن��گ را هم��واره ج��زو‬ ‫اساسی‏ترین مس��ائل کش��ور به ش��مار‏اورده‏ا‏ند (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 9‬اس��فند ‪ )1379‬و مردم و مس��ئوالن را به هوش��یاری و‬ ‫چاره‏اندیشی برای حفظ اس��تقالل فرهنگی که صیانت از‬ ‫ان از همه جنبه‏های استقالل سخت‏تر است‪ ،‬فرا‏خوانده‏اند‬ ‫(بیان��ات‪ 20 ،‬اذر ‪ .)1370‬رهب��ر معظم انقالب اس�لامی‬ ‫معتقدند که فرهنگ و باورهای ملی یک ملت عامل اصلی‬ ‫هویت‪ ،‬پویایی و حیات ان اس��ت و با تکیه بر ان می‏توانند‬ ‫در مسیر پیش��رفت و توس��عه گام بردارند‪ .‬به همین سبب‪،‬‬ ‫در طول تاریخ‪ ،‬اس��تعمار برای غلبه بر ملت ها‪ ،‬سعی کرده‬ ‫بنیان های فرهنگی ان را از بین ببرد (بیانات‪ 11 ،‬مهر ‪1369‬‬ ‫و ‪ 21‬مرداد ‪.)1371‬‬ ‫گفتارها‬ ‫رهبر انقالب اسالمی تعیین ش��ده است‪ .‬از جمله مهم ترین‬ ‫این برنامه های راهبردی می توان به برنامه های پنج س��اله‬ ‫توسعه کشور‪ ،‬سیاست های کلی نظام جمهوری اسالمی در‬ ‫عرصه های مختلف‪ ،‬فرمان هشت ماده ای مبارزه با مفاسد‬ ‫اقتصادی‪ ،‬چشم انداز بیست ساله کشور‪ ،‬سیاست های کلی‬ ‫اصل ‪ 44‬قانون اساس��ی‪ ،‬اعالم مولفه های دهه پیش��رفت‬ ‫و عدال��ت و اقتصاد مقاومتی اش��اره کرد‪ .‬از سیاس��ت‏های‬ ‫اقتصادی مورد نظر ایت‏اهلل خامنه‏ای می‏توان به‪ :‬کمک به‬ ‫طبقات محروم و نزدیک ش��دن به عدالت اجتماعى؛ رونق‬ ‫اقتصادى و تالش برای س��ازندگى به عنوان مقدمه عدالت‬ ‫اجتماعی (نامه به حجت االس�لام و المس��لمین هاش��مى‬ ‫رفس��نجانى جهت تعیین چارچ��وب سیاس��ت هاى نظام‬ ‫در برنامه‏ دوم‪ 18 ،‬اب��ان ‪)1372‬؛ افزای��ش بهره‏ورى ملى‏؛‬ ‫گسترش هرچه بیش��تر صادرات غیر نفتى به منظور کاهش‬ ‫اتکاء اقتصاد به نفت؛ انتخاب سیاست هاى محورى از قبیل‬ ‫کش��اورزى و بى‏نیازى نس��بى از دیگران در تامین امنیت‬ ‫غذایى جامعه‏؛ ایجاد زمینه‏هاى اشتغال ب ا توجه به استعدادها‬ ‫و ظرفیت هاى طبیع��ى و جغرافیایى کش��ور؛ تامین امنیت‬ ‫کامل براى سرمایه‏گذارى مش��روع‏؛ جلوگیرى از پیدایش‬ ‫فس��اد‪ ،‬ارتش��اء‪ ،‬انحصار و ثروت هاى حرام (پیام به رئیس‬ ‫مجمع تش��خیص مصلحت نظام براى رس��یدگى به موارد‬ ‫پیش��نهادى دولت‏‪ 19 ،‬فروردین ‪)1378‬؛ اقدامات اساس��ى‬ ‫براى تدوین الگوى توسعه ایرانى‪ -‬اسالمى با هدف رشد و‬ ‫بالندگى افراد بر مدار حق و عدالت و دس��تیابى به جامعه اى‬ ‫متکى بر ارزش هاى اسالمى و انقالبى و تحقق شاخص هاى‬ ‫عدالت اجتماعى و اقتصادى‪ ،‬توس��ط قواى سه‏گانه (ابالغ‬ ‫سیاست‏هاى کلى برنامه پنجم توس��عه توسط رهبر معظم‬ ‫انقالب‪،‬‏‪ 21‬دی ‪)1387‬؛ ایجاد رفاه عمومى و رونق اقتصادى‬ ‫و زمینه‏س��ازى براى عدالت اقتصادى و از بین بردن فقر در‬ ‫کشور؛ یکسان و عادالن ه بودن شرایط فعالیت اقتصادى براى‬ ‫بخش هاى دولتى‪ ،‬تعاونى و خصوصى‪ ،‬در ش��رایط عادى؛‬ ‫بهینه‏سازى مصرف‪ ،‬جایگزینى صادرات فراورده‏هاى نفت‬ ‫و گاز و پتروش��یمى به جاى صدور نفت خ��ام و گاز طبیعى؛‬ ‫ایجاد تن��وع در منابع انرژى کش��ور و تالش براى کس��ب‬ ‫فناورى و دانش هسته‏اى و ایجاد نیروگاه هاى هسته‏ای(نامه‬ ‫به سران قواى سه‏گانه و ابالغ سیاست هاى کلى نظام‏‪20 ،‬‬ ‫اسفند ‪)1379‬؛ مبارزه با مفاسد اقتصادی‪ ،‬مقابله با مفسدان‬ ‫و سوء استفاده‏کنندگان از امکانات حکومتى در قالب فرمان‬ ‫هش��ت‏ماده‏ای‪ ،‬س��پردن کار به افراد مطمئن و برخوردار از‬ ‫سالمت و امانت‪ ،‬شناسایی نقاط اسیب‏پذیر در فعالیت هاى‬ ‫دولتى کالن‪ ،‬عدم تبعیض و عدم رفتار شعارى و‬ ‫اقتصادى‬ ‫ِ‬ ‫تبلیغاتى و تظاهرگونه در امر مبارزه با فساد در قالب فرمان‬ ‫هش��ت‏ماده‏ای (فرمان هش��ت‏ماده‏ای به س��ران قوا‪10 ،‬‬ ‫اردیبهشت‪)1380‬؛ تاکید بر ضرورت تدوین برنامه چشم انداز‬ ‫بیست ساله‏ جمهورى اسالمى ایران در افق ‪ 1404‬هجرى‬ ‫شمس��ى و ابالغ برنامه تدوین ش��ده در این زمینه به سران‬ ‫قوای سه‏گانه در تاریخ ‪ 13‬ابان ‪(1382‬ابالغ سند چشم‏انداز‬ ‫بیست ساله‪ 13 ،‬ابان ‪ )1382‬و ابالغ سیاست های کلی اصل‬ ‫‪ 44‬قانون اساسی؛ سیاست های محوری این ابالغیه عبارت‬ ‫بودند از‪ :‬شتاب بخش��یدن به رش��د اقتصاد ملى‪ ،‬گسترش‬ ‫مالکیت در س��طح عموم مردم ب��ه منظور تامی��ن عدالت‬ ‫اجتماعى‪ ،‬ارتقاء کارایى بنگاه‏هاى اقتص��ادى و بهره‏ورى‬ ‫منابع مادى‪ ،‬انس��انى و فناورى‪ ،‬افزای��ش رقابت‏پذیرى در‬ ‫اقتصاد ملى‪ ،‬افزایش سهم بخش هاى خصوصى و تعاونى در‬ ‫اقتصاد ملى‪ ،‬کاستن از بار مالى و مدیریتى دولت در تصدى‬ ‫فعالیت هاى اقتصادى‪ ،‬افزایش س��طح عمومى اش��تغال‪،‬‬ ‫تشویق اقش��ار مردم به پس‏انداز و س��رمایه‏گذارى و بهبود‬ ‫درامد خانوارها (ابالغ سیاس��ت هاى کل��ى اصل ‪ 44‬قانون‬ ‫اساسى‏‪ 2 ،‬اردیبهشت ‪.)1384‬‬ ‫از دیگر اقداماتی که به نوعی خط مشی گذاری سالیانه‬ ‫در زمینه های مختلف سیاسی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی محسوب‬ ‫می شود‪ ،‬نام‏گذاری هر سال بنابر اولویت های نیاز کشور بوده‬ ‫است‪ .‬این نام‏گذاری که در اول هر س��ال و در پیام نوروزی‬ ‫ایشان اعالم شده اس��ت‪ ،‬در واقع خود به نوعی بیان مسائل‬ ‫و اولویت های کشور با هدف جلب اذهان مسئوالن و مردم‬ ‫برای برنامه ریزی در سطح خرد و کالن بوده است‪ .‬مهم ترین‬ ‫مسائل اقتصادی که طی این س��ال ها در پیام های نوروزی‬ ‫مد نظر ایش��ان بوده اس��ت‪ ،‬عبارتند از‪ :‬پرهیز از اس��راف و‬ ‫مصرف گرایی‪ ،‬سال ‪1371‬؛ انضباط اقتصادی و مالی‪ ،‬سال‬ ‫‪1384‬؛ مبارزه با اسراف‪ ،‬سال ‪1375‬؛ پرهیز از اسراف‪ ،‬سال‬ ‫‪1376‬؛ ضرورت صرفه جویی مردم و دولت‪ ،‬س��ال ‪1377‬؛‬ ‫ضرورت رفع گرانی و فش��ارهای اقتصادی بر مردم‪ ،‬س��ال‬ ‫‪1378‬؛ ضرورت حل مشکالت معیشتی مردم‪ ،‬سال ‪1379‬؛‬ ‫برنامه ریزی برای اشتغال‪ ،‬سال ‪1380‬؛ ایجاد اشتغال و مبارزه‬ ‫با فس��اد‪ ،‬س��ال ‪1381‬؛ برنامه ریزی برای بنای یک جامعه‬ ‫برخوردار از رفاه‪ ،‬سال ‪1386‬؛ اصالح الگوی مصرف‪ ،‬سال‬ ‫‪1388‬؛ همت مضاعف و کار مضاعف‪ ،‬س��ال ‪1389‬؛ جهاد‬ ‫اقتصادی‪ ،‬س��ال ‪1390‬؛ تولید ملى‪ ،‬حمایت از کار و سرمایه ‬ ‫ایرانى‪ ،‬سال ‪ 1391‬و حماسه سیاس��ی و حماسه اقتصادی‪،‬‬ ‫سال ‪ 1392‬اشاره کرد(‪.)www.khamanei.ir‬‬ ‫همچنی��ن یک��ی از مهم ترین مس��ائل اقتصادی که‬ ‫در س��ال ‪ 1391‬نظام با ان مواجه ش��د‪ ،‬تشدید تحریم های‬ ‫اقتصادی از س��وی کش��ورهای غربی خصوص��ا امریکا با‬ ‫هدف تحت فش��ار قرار دادن جمهوری اس�لامی ایران در‬ ‫مسیر هسته ای شدن بود‪ .‬در این میان‪ ،‬یکی از راهکارهایی‬ ‫که ایت اهلل خامنه ای برای کاهش فش��ارهای ناشی از این‬ ‫تحریم ها‪ ،‬همزمان با حرکت عادی کشور به سمت توسعه‬ ‫و پیشرفت اعالم کردند‪ ،‬سیاس��ت «اقتصاد مقاومتى» بود‪.‬‬ ‫ایشان اقتصاد مقاومتی را به معنای حصار کشیدن دور خود‬ ‫و انجام کارهاى تدافع��ى نمی دانند‪ ،‬بلک��ه ان را اقتصادى‬ ‫می‏دانند که در شرایط فش��ار‪ ،‬تحریم‪ ،‬دشمنى و خصومت‬ ‫شدید‪ ،‬تضمین کنند ه رشد و ش��کوفایى کشور است (بیانات‬ ‫در دیدار دانش��جویان‪ 16 ،‬مرداد ‪ .)1391‬از این رو‪ ،‬اقتصاد‬ ‫مقاومتی را‪ ،‬تنها راه ادام ه روند پیشرفت کشور دانستند‪ .‬برخی‬ ‫از مولفه‏های این سیاس��ت از این قرار است‪ :‬استفاده از همه ‬ ‫ظرفیت های بخش های دولت��ی و غیردولتی‪ ،‬اهتمام جدی‬ ‫به حل مشکالت معیشتی مردم‪ ،‬مبارزه با مفاسد اقتصادی‪،‬‬ ‫حمایت از تولید ملی و مب��ارزه با اس��راف را از لوازم اقتصاد‬ ‫مقاومتی (بیان��ات در دیدار رئیس جمه��ور و اعضای هیات‬ ‫دولت‪ 2 ،‬شهریور ‪.)1392‬‬ ‫یکی از موضوعات مهمی که ایت‏اهلل خامنه‏ای مطرح‬ ‫و تبیین کردند سبک زندگی اس��ت‪ .‬ایشان سبک زندگی را‬ ‫متناسب با نگاه اسالم و در ارتباط با بازافرینی تمدن اسالمی‬ ‫مطرح کردند‪ .‬به نظر ایشان نوع زندگی انسان مسلمان ایرانی‬ ‫به گونه ای اس��ت که باید بتواند خصلت‏های واالی انسانی‬ ‫را ایجاد کند ت��ا ارتباط دل‏ها با خدا برق��رار و محفوظ بماند‬ ‫(بیانات‪.)1392/2/18 ،‬‬ ‫مفاهیمی چون انقالب فرهنگی‪ ،‬تح��ول فرهنگی و‬ ‫بازگش��ت به فرهنگ دینی در مواضع و رهنمودهای رهبر‬ ‫انقالب اس�لامی مکرر مطرح ش��ده و همواره نس��بت به‬ ‫تهاجم فرهنگی‪ ،‬جن��گ نرم‪ ،‬ناتوی فرهنگی و ش��بیخون‬ ‫فرهنگی که ضربه فرهنگی دش��من ب��ه فرهنگ انقالب‬ ‫اسالمی است‪ ،‬هش��دار داده‏اند‪ .‬در حوزه داخلی نیز‪ ،‬صیانت‬ ‫از فرهنگ اسالمی از اس��یب های احتمالی ناشی از کارکرد‬ ‫گفتمان های حاکم بر دولت های جمهوری اسالمی ایران‪،‬‬ ‫بخش دیگری از اقدامات رهبر انقالب اس�لامی در ارتباط‬ ‫با مقوله فرهنگ بوده است‪ .‬باتوجه به ناکامی دشمنان نظام‬ ‫جمهوری اسالمی در جبهه نظامی در طول جنگ تحمیلی‪،‬‬ ‫در سال های پس از پایان جنگ‪ ،‬جنگ نرم و تهاجم فرهنگی‬ ‫به راهبرد اصلی برای مقابله با انقالب اسالمی تبدیل شد که‬ ‫ایت اهلل خامنه ای برای نش��ان دادن وسعت و اهمیت ان‪ ،‬از‬ ‫ان به عنوان شبیخون فرهنگی و ناتوی فرهنگی نام بردند‪.‬‬ ‫در منظر ای��ت اهلل خامنه ای فرهنگ و مس��ائل فرهنگی از‬ ‫مسائل اقتصادی‪ ،‬صنعتی‪ ،‬کشاورزی و غیره مهم‏تر است؛‬ ‫زیرا همه اینها بدون اهتمام به مسائل فرهنگی ناکام می‏ماند‬ ‫(فرهنگ‪ ،‬مسائل و راهبردها از دیدگاه مقام معظم رهبری‪،‬‬ ‫‪ )23‬و فرهنگ در رشد و شکوفایی همه امور جامعه تاثیر دارد‬ ‫(حدیث والیت‪ .)41/2 ،‬به نظر ایت اهلل خامنه ای اس��تقالل‬ ‫یک ملت به جز با استقالل فرهنگی تامین نمی‏شود (حدیث‬ ‫والی��ت‪ ،)61/3 ،‬چرا که س��لطه واقعی قدرت ها‪ ،‬س��لطه‬ ‫فرهنگی است (حدیث والیت‪.)51-50/4 ،‬‬ ‫دیدگاه ها و اقدامات رهبر انقالب اس�لامی در عرصه‬ ‫فرهنگ ش��امل الف ـ تبیی��ن مواض��ع و رهنمودهایی در‬ ‫مورد تهدیدات و اس��یب های فرهنگی که جامعه اسالمی‬ ‫را مورد هدف قرار داده اس��ت‪ .‬ایش��ان از ای��ن تهدیدات با‬ ‫عناوینی چون «تهاجم فرهنگی»‪« ،‬شبیخون فرهنگی»‪،‬‬ ‫«غارت فرهنگی»‪« ،‬نات��وی فرهنگ��ی» و «تهدید نرم»‬ ‫به فراخور ش��رایط اس��تفاده کرده و هر ک��دام را به وضوح‬ ‫تبیین کرده‏اند‪ .‬ب ـ تبیین مواض��ع و رهنمودهایی در مورد‬ ‫وضعیت موجود که به دلیل عدم توجه یا غفلت از اسیب ها و‬ ‫تهدیدهای فرهنگی پیش امده‪ ،‬که ایشان در این باره عباراتی‬ ‫چون «غرب‏گرای��ی»‪« ،‬غرب‏زدگ��ی»‪« ،‬تجمل‏گرایی»‪،‬‬ ‫«مصرف‏گرایی»‪« ،‬استحاله فرهنگی» و «جمود فرهنگی»‬ ‫را به مقتضای زمان مط��رح و تبیین کرده‏ان��د‪ .‬پ ـ تبیین‬ ‫مواض��ع و رهنمودهایی در م��ورد طراح��ی‪ ،‬برنامه‏ریزی و‬ ‫مدیریت فرهنگی جامعه برای برون‏رفت از وضعیت نامناسب‬ ‫فرهنگی و رسیدن به الگوی مناسب و متناسب با یک جامعه‬ ‫واقعا اس�لامی‪ .‬در این مورد هم عب��ارات و مفاهیمی چون‬ ‫«مهندسی فرهنگی»‪« ،‬الگوی ایرانی ـ اسالمی پیشرفت»‪،‬‬ ‫«سبک زندگی» و غیره‪ ،‬مطرح و برای تحقق ان پیگیری و‬ ‫سعی شده است(‪.)www.khamanei.ir‬‬ ‫ایت اهلل خامنه ای به کتاب و کتاب‏خوانی نیز توجه قابل‬ ‫مالحظه‏ای داشته‏اند‪ .‬بازدید از نمایشگاه های کتاب همراه‬ ‫با دقت و بحث و بررس��ی‪ ،‬مطالعه و حتى یادداشت‏نویسی‬ ‫روی برخ��ی از مهم‏ترین انه��ا‪ ،‬ش��رکت در همایش ها و‬ ‫نمایش��گاه های قرانی‪ ،‬بازدید از اماکن فرهنگی و مذهبی‪،‬‬ ‫دیدارها و جلسات مستمر با شعرا‪ ،‬نویس��ندگان‪ ،‬اهل قلم‪،‬‬ ‫اصحاب رسانه‪ ،‬فیلمس��ازان‪ ،‬هنرمندان‪ ،‬نهادها‪ ،‬موسسات‬ ‫و شخصیت های فرهنگی‪ ،‬دانشجویان‪ ،‬طالب علوم دینی‪،‬‬ ‫اساتید حوزه و دانشگاه بخشی دیگر از توجه ایشان به عرصه‬ ‫فرهنگ است‪.‬‬ ‫هن�ر‪ :‬ای��ت‏اهلل خامن��ه‏ای هن��ر را فاخرتری��ن و‬ ‫ارزشمندترین قسمت جان انسانی (بیانات‪ 1 ،‬مرداد ‪)1380‬‬ ‫و بهترین وسیله و ابزار برای انتقال مفاهیم می‏دانند (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 1‬ابان ‪ .)1370‬ان را عطیه الهی و زبان رس��ا برای خدمت‬ ‫به انقالب و اس�لام و ابزاری موثر برای تعالی افکار مردم‬ ‫می‏دانند و به هنرمندان توصی��ه می‏کنند که هنر را با حفظ‬ ‫تعالی ان‪ ،‬به میان مردم ببرند و در ذهن و دل انها وارد کنند‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫گفتارها‬ ‫و مانع امیختگی ان با مظاهر زیانبار فرهنگ بیگانه‪ ،‬شوند‬ ‫(حدیث والیت‪ .)290/1 ،‬ایش��ان بر این باورند که هنرمند‬ ‫حقیقت را بهتر و زودتر از دیگران می‏فهمد و هنر حقیقی در‬ ‫کشور ما جایگاه رفیعی دارد و می‏تواند فکر صحیح و تفکر‬ ‫انقالب و تفکر توحیدی را بر فضای جامعه مسلط کند و به‬ ‫تعمیق ان بپردازد (حدیث والیت‪ .)315-313/2 ،‬انقالب‬ ‫وقتی می‏تواند خ��ودش را در قالب هنر بی��اورد که هنرمند‬ ‫خودی داشته باشد‪ .‬به نظر ایشان اسالم با هنر اغاز می‏شود‬ ‫و قران یک اثر هنری فوق بشری اس��ت (بیانات‪ 15 ،‬مهر‬ ‫‪ .)1370‬رهبر انقالب اس�لامی در تبیین هنر صحیح‪ ،‬هنر‬ ‫برای هنر را رد می‏کنند و معتقدند ک��ه هنر باید در خدمت‬ ‫هدفی باش��د‪ .‬بر این مبنا‪ ،‬ه��دف هنر در نظ��ام جمهوری‬ ‫اس�لامی ایران را انعکاس و تبیین مقدسات و ارزش های‬ ‫واالی اسالم و انقالب اس�لامی می‏دانند (بیانات‪ 29 ،‬ابان‬ ‫‪ .)1370‬در تبیی��ن وجه دیگری از هن��ر‪ ،‬ان را توان و تعبیر‬ ‫رسایی از تخیالت ظریف انسانی می‏دانند و می‏گویند اگر هنر‬ ‫نبود‪ ،‬بسیاری از مافی‏الضمیر انسان‪ ،‬ناگفته و توصیف‏نشده‬ ‫باقی می‏ماند (بیانات‪ 14 ،‬بهم��ن ‪ .)1376‬ایت اهلل خامنه ای‬ ‫زبان هنر را رس��اتر از زبان علم و موعظ��ه می‏دانند و یکی‬ ‫از رازه��ای موفقیت ق��ران را هنری‬ ‫بودن ان معرف��ی می‏کنن��د (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 7‬اردیبهش��ت ‪ .)1377‬هن��ر دینی را‬ ‫ان هنری می‏دانند ک��ه بتواند معارفی‬ ‫را که هم��ه ادیان اله��ی‪ ،‬به‏ویژه دین‬ ‫مبین اسالم به نش��ر ان بین انسان‏ها‬ ‫همت گماش��ته و جان ه��ای پاکی در‬ ‫راه نش��ر این حقایق نثار ش��ده است‪،‬‬ ‫نش��ر دهد و در اذهان ماندگار س��ازد‪.‬‬ ‫همچنین‪ ،‬هنر دینی را مجس��م‏کننده‬ ‫و ارائه‏کننده ارمان های دین اس�لام‬ ‫می‏دانند که س��عادت انس��ان‪ ،‬حقوق‬ ‫معنوی انس��ان‪ ،‬اعتالی انس��ان‪ ،‬تقوا‬ ‫و پرهیزگاری انس��ان و عدالت جامعه‬ ‫انس��انی را تامین کند (بیانات‪ 1 ،‬مرداد‬ ‫‪ .)1380‬بر ای��ن مبنا‪ ،‬هن��ر را بهترین‬ ‫وس��یله برای تبلیغ می‏دانن��د (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 17‬تیر ‪ .)1377‬همچنین‪ ،‬رهبر انقالب‬ ‫اسالمی شعر را یکی از شعب ممتاز هنر‬ ‫می‏دانند (بیانات‪ 22 ،‬اس��فند ‪.)1375‬‬ ‫جهت‏گیری ه��ای کلی و نق��اط تاکید‬ ‫رهنموده��ای ایش��ان در م��ورد هنر‬ ‫عبارت اند از‪ :‬جایگاه واالی هنر‪ ،‬نقش‬ ‫هنر در نش��ر ارزش‏ها‪ ،‬ارائه طریق به‬ ‫هنرمندان انقالبی‪ ،‬اهمیت هنر دفاع مقدس‪ ،‬اسیب‏شناسی‬ ‫هنر انقالب‪ ،‬جایگاه هنر در ارتق��ا و تعالی جامعه‪ ،‬لزوم قرار‬ ‫گرفتن هنر در خدمت معنویت و هنر دینی و هنر متعهد (از‬ ‫تهاجم فرهنگی تا جنگ نرم‪.)15-11 ،‬‬ ‫زبان فارس�ی‪ :‬در م��ورد اهمیت و جای��گاه زبان‬ ‫فارس��ی معتقدند که هرکس به معارف بش��ری عالقه مند‬ ‫باشد‪ ،‬باید برای زبان فارسی ارج و مرتبتی خاص قائل باشد‪،‬‬ ‫زیرا این زبان پرظرفیت‪ ،‬شیرین‪ ،‬رسا‪ ،‬و زیبا توانسته است‬ ‫بخش عظیمی از مناطق جغرافیایی جهان را تحت تس��لط‬ ‫و س��یطره معنوی خود دراورد و با نفوذ معن��وی‪ ،‬کارایی‪،‬‬ ‫ش��یوایی و قدرت بالغت خود در دل ملت‏ها ج��ا باز کند و‬ ‫برای انان فرهنگ‪ ،‬دین‪ ،‬معرفت و تمدن به ارمغان بیاورد‪.‬‬ ‫به نظر ایشان ارج و مقام دیگر زبان فارسی در این است که‬ ‫جایگاه مهم و وزینی در گس��ترش اسالم و تمدن اسالمی‬ ‫داشته اس��ت‪ .‬زبان فارسی یک اهنگ موس��یقایی زیبایی‬ ‫دارد و از انعطاف‪ ،‬روانی و کش��ش بس��یار باالیی برخوردار‬ ‫است‪ .‬این زبان دلنش��ین و به دور از خشونت است (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 12‬اسفند ‪.)1377‬‬ ‫ج ـ علم و فناوری‬ ‫می��زان تولی��د عل��م و بهر ه‏من��دی از فن��اوری و‬ ‫تجاری‏س��ازی علم به طور مکرر و موکد از س��وی ایت‏اهلل‬ ‫خامنه‏ای مطرح گردیده است‪ .‬ایش��ان به اهمیت و جایگاه‬ ‫علم‪ ،‬توس��عه علمی‪ ،‬جنبش نرم افزاری‪ ،‬تح��ول در علوم‬ ‫انسانی‪ ،‬کرسی های ازاداندیشی و‪ ...‬در حوزه نظری و عملی‬ ‫توجه نش��ان داده‏اند و ان مفاهیم را تبیین کرده‏اند و سعی‬ ‫کرده‏اند جامعه علمی را به ان س��وی س��وق دهند‪ .‬ایشان‬ ‫اهمیت این موض��وع را بیش از هر زمان��ی هنگام طراحی‬ ‫برنامه های راهبردی کشور‪ ،‬مورد تاکید قرار داده اند‪.‬‬ ‫جایگاه توسعه علمی و پژوهش��ی در اسناد باالدستی‬ ‫و تهیه نقشه جامع علمی کش��ور به عنوان یکی از سندهای‬ ‫باالدستی نظام برای توسعه علمی کشور مورد اهتمام ایشان‬ ‫بوده اس��ت (بیانات‪ 23 ،‬مرداد ‪1385‬؛ همان‪ 12 ،‬ش��هریور‬ ‫‪ .)1376‬جای��گاه علم و فن��اوری در سیاس��ت های کالن‬ ‫کش��ور که چارچوب اصلی ان از سوی رهبر معظم انقالب‬ ‫تعیین و ابالغ ش��ده‪ ،‬اهمیتی دوچندان یافته به گونه ای که‬ ‫در سیاس��ت های کلی برنامه‏های س��وم‪ ،‬چه��ارم و پنجم‬ ‫توسعه کش��ور مورد توجه ویژه قرار گرفته است‪ .‬ایشان در‬ ‫سیاست های کلی برنامه سوم توس��عه‪ ،‬بر توجه به پرورش‬ ‫و شکوفایی استعدادها‪ ،‬تشویق خالقیت و نواوری علمی و‬ ‫تقویت امر پژوهش و باال بردن توان علمی و فناوری کشور‬ ‫تاکید کرده اند (ابالغ سیاس��ت های کلی برنامه سوم‪ ،‬اول‬ ‫خرداد ‪ .)1378‬همچنین در سیاست های کلی برنامه چهارم‬ ‫بر سازمان دهی و بس��یج امکانات و ظرفیت های کشور در‬ ‫جهت افزایش سهم کشور در تولیدات علمی جهان؛ تقویت‬ ‫نهضت نرم افزاری؛ کس��ب فناوری‪ ،‬به وی��ژه فناوری های‬ ‫نو ش��امل ریزفناوری‪ ،‬فناوری های زیس��تی‪ ،‬اطالعات و‬ ‫ارتباطات زیس��ت محیطی‪ ،‬هوافضا‪ ،‬تقویت امنیت ملی با‬ ‫تاکید بر رش��د علمی و فن��اوری و‪ ...‬تاکی��د کرده اند (ابالغ‬ ‫سیاس��ت های کلی برنامه چه��ارم‪ 11 ،‬اذر ‪ .)1382‬نیز در‬ ‫سیاس��ت های کلی برنامه پنج��م موضوعاتی چون تحول‬ ‫در نظام اموزش عالی و پژوهش؛ افزایش بودجه تحقیقات‬ ‫و پژوهش؛ دس��تیابی به جایگاه دوم علم��ی و فناوری در‬ ‫منطق��ه و تثبی��ت ان در برنامه پنج��م؛ ارتب��اط موثر بین‬ ‫دانشگاه ها و مراکز پژوهشی با صنعت؛ توانمندسازی بخش‬ ‫غیردولتی برای مشارکت در تولید علم و فناوری؛ دستیابی‬ ‫به فناوری های پیشرفته مورد نیاز؛ تحول در نظام اموزش‬ ‫و پرورش؛ تحول و ارتقای علوم انس��انی از طریق تقویت‬ ‫جایگاه و منزلت این علوم‪ ،‬جذب افراد مس��تعد و با انگیزه‪،‬‬ ‫اصالح و بازنگری در متون و برنامه ها و روش های اموزشی‪،‬‬ ‫ارتقای کمی و کیفی مراکز و فعالیت های پژوهشی و ترویج‬ ‫نظریه پردازی‪ ،‬نقد و ازاداندیش��ی؛ گسترش حمایت های‬ ‫هدفمند م��ادی و معن��وی از نخبگان و ن��واوران علمی و‬ ‫فناوری‪ ،‬را مورد تاکید قرار داده اند (ابالغ سیاست های کلی‬ ‫برنامه پنجم توسعه‪ 21 ،‬دی ‪.)1387‬‬ ‫در ابالغیه سیاست های کلی نظام اداری‪ ،‬بر ضرورت‬ ‫دانش گرایی در نصب و ارتقای مدیران‪ ،‬ایجاد زمینه رش��د‬ ‫معنوی منابع انس��انی و بهس��ازی و ارتقای س��طح دانش‪،‬‬ ‫تخصص و مهارت های انان‪ ،‬توسعه نظام اداری الکترونیک‬ ‫و فراهم اوردن الزامات ان به منظ��ور ارائه مطلوب خدمات‬ ‫عمومی‪ ،‬دانش بنیان کردن نظام اداری از طریق به کارگیری‬ ‫اصول مدیریت علمی و یکپارچه سازی اطالعات با تکیه بر‬ ‫ارزش های اسالمی تاکید کرده اند (ابالغ سیاست های کلی‬ ‫نظام اداری‪ 31 ،‬فروردین ‪.)1389‬‬ ‫توسعه علمی؛ ایت اهلل خامنه ای مساله علم را جزو‬ ‫اولویت ه��ای درجه اول کش��ور اعالم‬ ‫کرده‏اند (بیان��ات‪ 22 ،‬اب��ان ‪ )1381‬و‬ ‫کوش��ش در می��دان عل��م را نوع��ی‬ ‫جهاد در راه خ��دا دانس��ته‏اند (بیانات‪،‬‬ ‫‪ .)1381/12/6‬دغدغه اصلی ایش��ان‬ ‫اهمیت دادن به عل��وم پایه و محض‪،‬‬ ‫پژوهش و فراهم اوردن بستر مناسب‬ ‫ب��رای رش��د علم��ی و فک��ری بوده‬ ‫اس��ت (بیانات‪ 3 ،‬مهر ‪ .)1381‬ایشان‬ ‫پیشرفت کشور را نیز منوط به توجه به‬ ‫علم می دانن��د و معتقدند همه راه های‬ ‫پیشرفت کش��ور‪ ،‬منتهی به پیشرفت‬ ‫علمی اس��ت‪ .‬پیش��رفت علمی‪ ،‬باعث‬ ‫پیش��رفت فناوری ش��ده و پیش��رفت‬ ‫فناوری هم کش��ور را رون��ق می دهد‬ ‫(بیانات‪ 11 ،‬اذر ‪ .)1383‬از نظر ایش��ان‬ ‫علم در یک ملت عزت نفس و اعتماد به‬ ‫نفس می افریند و این موجب می شود‬ ‫که این مل��ت کارهای ب��زرگ انجام‬ ‫ دهد و در میدان های دشوار قدم گذارد‬ ‫(بیان��ات‪ 10 17 ،‬دی ‪ .)1383‬با اقتدار‬ ‫علمی اس��ت که یک مل��ت می تواند‬ ‫سخن خود را به گوش جهانیان برساند‬ ‫و سیاست برتر و دست باال و واال را در‬ ‫دنیای سیاسی حائز شود (بیانات‪ 29 ،‬دی ‪ .)1384‬پیشرفت‬ ‫کشور‪ ،‬عزت و هویت ملی و اسالمی را وابسته به کار جدی‬ ‫در امر دانش و پژوه��ش می داند (بیان��ات‪ 9 ،‬مهر ‪.)1386‬‬ ‫همچنین پژوهش‪ ،‬ن��واوری‪ ،‬جنبش نرم اف��زاری و ارتباط‬ ‫صنعت و دانش��گاه را رکن بلندمدت امنیت کشور می دانند‬ ‫(بیان��ات‪ 4 ،‬ش��هریور ‪ .)1388‬مرجعیت علم��ی جمهوری‬ ‫اس�لامی ایران یکی از مهم‏ترین اهدافی اس��ت که رهبر‬ ‫انقالب اسالمی برای پیشرفت علمی کشور تعیین کرده‏اند‬ ‫(بیانات‪ 14 ،‬اردیبهش��ت ‪ .)1384‬مرجعیت علمی دو محور‬ ‫اصلی دارد‪1 :‬ـ ایرانیان در صدر ن��ام‏اوران عرصه فناوری و‬ ‫علم در دنیا قرار گیرند (بیانات‪ 17 ،‬دی ‪2 .)1383‬ـ اگر کسی‬ ‫خواست به اخرین دستاوردهای علمی دست پیدا کند‪ ،‬ناچار‬ ‫به یادگیری زبان فارسی باشد (بیانات‪ 14 ،‬اردیبهشت ‪1384‬؛‬ ‫همان‪ 12 ،‬شهریور ‪1386‬؛ همان‪ 18 ،‬ابان ‪ .)1385‬در اندیشه‬ ‫ایشان‪ ،‬شناخت ظرفیت باالی کشور‪ ،‬همت و تالش باال و‬ ‫گم‏نکردن راه‪ ،‬از اصلی‏ترین عوامل تحقق مرجعیت علمی‬ ‫ اس��ت (بیانات‪ 18 ،‬ابان ‪ .)1385‬ایت اهلل خامنه ای فراگیری‬ ‫علم و دانش را به ق��دری دارای اهمیت و ضروری می دانند‬ ‫گفتارها‬ ‫که معتقدند اگر علم در اختیار دش��من ما هم باش��د‪ ،‬بدون‬ ‫تاثیرپذیری از دش��من‪ ،‬بای��د ان را فرا گرف��ت (بیانات‪28 ،‬‬ ‫خرداد ‪ .)1370‬از این رو‪ ،‬معتقدند بر اساس اموزه های اسالم‪،‬‬ ‫تعلیم و تعلم از هر کسی مهم است ولی نباید این موضوع به‬ ‫یک تبادل ناس��الم علمی و فرهنگی‪ ،‬همچون روالی که در‬ ‫رژیم شاهنشاهی گذش��ته روی داد‪ ،‬تبدیل شود (بیانات‪9 ،‬‬ ‫اردیبهشت ‪ .)1371‬به نظر ایشان باید از دانش دیگران برای‬ ‫جوشیدن استعدادهای موجود در کشور استفاده کرد (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 12‬اذر ‪.)1370‬‬ ‫به نظر ایشان تالش در جهت رشد و توسعه علمی باید‬ ‫به جایی برس��د که ت��ا پنجاه س��ال اینده‪ ،‬کش��ور ایران به‬ ‫صادرکننده علم به سراسر دنیا و یکی از مراجع علمی تبدیل‬ ‫شود (بیانات‪ ،‬هفت اذر ‪ )1381‬و زبان فارسی نیز به زبان علم‬ ‫دنیا شناخته شود (بیانات‪ 30 ،‬فروردین ‪ .)1384‬ایشان معتقد‬ ‫هستند که باید در همه زمینه ها‪ ،‬چه علوم طبیعی و چه علوم‬ ‫انسانی‪ ،‬علم تولید ش��ود و اتصال علم به صنعت نیز محقق‬ ‫شود (بیانات‪ 15 ،‬مرداد ‪.)1382‬‬ ‫بسترسازی برای پرورش نخبگان؛ بسترسازی برای‬ ‫پرورش نخبگان و شناسایی استعدادهای نخبه‪ ،‬از مسائلی‬ ‫هس��تند که مورد تاکید رهبر انقالب اس�لامی بوده اس��ت‬ ‫(بیانات‪ 5 ،‬مهر ‪ .)1383‬ایش��ان نخبگان را ثروت های ملی‬ ‫(پرس��ش و پاسخ در جمع دانش��جویان و اس��اتید دانشگاه‬ ‫صنعتی امیرکبیر‪ 9 ،‬اس��فند ‪ )1379‬و س��رمایه های معنوی‬ ‫یکی از ضروریات در تحول علمی کشور‬ ‫از ن�گاه ای�ت اهلل خامن�ه ای‪ ،‬تح�ول در‬ ‫علوم انس�انی اس�ت‪ .‬جهت گیری علوم‬ ‫انس�انی باید به سمت اسلامی شدن و‬ ‫امیخته شدن محیط دانشگاه ها با مفاهیم‬ ‫اسلامی باش�د‪ .‬ایش�ان معتقدند روند‬ ‫نزدیک ش�دن به اهداف انقالب اسالمی‬ ‫بای�د خ�ود را در دانش�گاه ها‪ ،‬کتاب های‬ ‫دانش�گاهی‪ ،‬اس�اتید و فضای دانشگاه‬ ‫نشان دهد‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫گفتارها‬ ‫(بیانات‪ 14 ،‬اردیبهشت ‪ )1384‬می دانند و به همین دلیل بر‬ ‫توجه ویژه مسئوالن کشور به نخبگان همواره تاکید خاصی‬ ‫داش��ته اند‪ .‬بر همین اساس‪ ،‬تش��کیل بنیاد ملی نخبگان از‬ ‫اقداماتی بود که با پیگیری های خاص ایشان شکل گرفت‪.‬‬ ‫حمایت همه‏جانبه از تحقیق؛ ایت اهلل خامنه ای معتقدند‬ ‫که باب تحقیق را باید باز گذاش��ت و دستگاه های مختلف‪،‬‬ ‫کارخانجات صنعتی و مدیران خصوص��ی و دولتی صنعتی‬ ‫روی مس��اله تحقیق باید خیلی تالش کنند تا بدین طریق‪،‬‬ ‫صنایع بتوانن��د در رقابت با رقبای پیش��رفته‪ ،‬حفظ ش��وند‬ ‫(بیانات‪ 9 ،‬فروردین ‪ .)1389‬ایش��ان بر ضرورت جهت‏دهی‬ ‫به تحقیقات تاکید دارند و معتقدند که تحقیقات باید بتواند در‬ ‫جهت مشخصی مدیریت شوند و پراکندگی در کار تحقیقات‬ ‫باعث کم فایده شدن ان خواهد شد (بیانات‪ 19 ،‬اذر ‪.)1380‬‬ ‫بر همین اساس‪ ،‬مهم ترین راهکارهایی که در این مسیر بیان‬ ‫کرده اند‪ ،‬لزوم کمک و پشتیبانی در خصوص ایجاد شهرک‬ ‫های علمی و تحقیقاتی در کش��ور (بیانات‪ 19 ،‬اذر ‪،)1380‬‬ ‫تاسیس پارک های علم و فناوری (بیانات‪ 23 ،‬مرداد ‪)1385‬‬ ‫و یا ایجاد مجالت ‪ I.S.I‬اسالمی‪ ،‬جهت درج مقاالت علمی‬ ‫ پژوهشگران داخلی بوده است (بیانات‪ 3 ،‬مهر ‪.)1384‬‬ ‫خودکفایی علمی و ضرورت تحول در علوم‬ ‫انسانی؛ ایت‏اهلل خامنه‏ای ضمن تاکید بر اجتناب از علم‪،‬‬ ‫فرهنگ و اندیشه ترجمه ای‪ ،‬معتقدند نباید بدون بهره گیری‬ ‫از خرد‪ ،‬تحلیل و درک و فهم داخلی‪ ،‬مرعوب موج تبلیغاتی‬ ‫جهان غرب ش��د و به علم‪ ،‬ایده و فکر ترجمه ای روی اورد‬ ‫(بیانات‪ 26 ،‬اذر ‪ .)1382‬از این رو‪ ،‬ایشان تقلید و ترجمه بدون‬ ‫نواوری را نه تنها پیش��رفت‪ ،‬بلکه پسرفت می دانند و بر علم‬ ‫درون زا به عنوان عامل اقتدار کشور تاکید کرده اند (بیانات‪،‬‬ ‫‪ 18‬ابان ‪ .)1385‬ایشان به جای ترجمه راه اقتباس علمی را‬ ‫پیشنهاد می کنند (بیانات‪ 3 ،‬مهر ‪.)1381‬‬ ‫یک��ی از ضروریات در تح��ول علمی کش��ور از نگاه‬ ‫ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬تحول در علوم انسانی است‪ .‬جهت گیری‬ ‫علوم انس��انی باید به سمت اسالمی ش��دن و امیخته شدن‬ ‫محیط دانش��گاه ها با مفاهیم اسالمی باشد‪ .‬ایشان معتقدند‬ ‫روند نزدیک شدن به اهداف انقالب اسالمی باید خود را در‬ ‫دانشگاه ها‪ ،‬کتاب های دانشگاهی‪ ،‬اساتید و فضای دانشگاه‬ ‫نشان دهد (بیانات‪ 10 ،‬اذر ‪ .)1371‬به نظر ایشان حوزه علوم‬ ‫انسانی نیازمند نظریه پردازی است (بیانات‪ 14 ،‬اردیبهشت‬ ‫‪ )1387‬و موارد و مفاهیم اساسی شکل دهنده به علومی چون‬ ‫حقوق‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬سیاس��ت و دیگر بخش های اساسی علوم‬ ‫انسانی‪ ،‬با تحقیق و نواوری در داخل‪ ،‬قابل تولید است و در‬ ‫این مسیر حوزه و استادان مومن و معتقد به اسالم می توانند‬ ‫با جست وجو و تفحص در این مورد اقدام نمایند (بیانات‪8 ،‬‬ ‫ابان ‪ .)1382‬ایشان در خصوص چگونگی بهره گیری علوم‬ ‫انسانی اسالمی‪ ،‬از علوم انسانی غربی معتقدند اگر تلفیق این‬ ‫دو‪ ،‬به معنای مجذوب شدن‪ ،‬دلباخته شدن و مغلوب شدن در‬ ‫مقابل علوم انسانی غربی نباشد‪ ،‬اشکالی ندارد (بیانات‪29 ،‬‬ ‫دی ‪.)1384‬‬ ‫ضرورت شکل گیری جنبش نرم افزاری در‬ ‫کشور‪ :‬یکی از نکات مهمی که ایت اهلل خامنه ای خصوصا‬ ‫از اوایل ‪ 1380‬بر ان تاکید بسیار داشته اند‪ ،‬موضوع جنبش‬ ‫نرم افزاری‪ ،‬به معنای ایجاد جنبش و حرکتی عظیم در زمینه‬ ‫علم‪ ،‬تولید علم و شکستن مرزهای علم بوده است (بیانات‬ ‫در دیدار وزیر علوم و روسای دانش��گاه ها‪ 17 ،‬دی ‪.)1383‬‬ ‫ایشان معتقدند در نهضت نرم افزاری‪ ،‬نباید به فراگیری قانع‬ ‫بود و هدف تحقیق و اموزش‪ ،‬تولید علم و رسیدن به جایی‬ ‫اس��ت که نواوری های علمی از ان شروع ش��ود (بیانات در‬ ‫دیدار استادان دانش��گاه های سراسر کشور‪ 8 ،‬ابان ‪.)1382‬‬ ‫همچنین خارج ش��دن از حالت تقلیدی و ترجمه ای (بیانات‬ ‫در دیدار جمعی از اعضای تش��کل ها‪ ،‬کانون ها‪ ،‬نش��ریات‪،‬‬ ‫هی ات های مذهبی و شماری از نخبگان دانشجویی‪ 15 ،‬ابان‬ ‫‪ )1382‬و لزوم باال رفتن توجه و حساس��یت مردم‪ ،‬نسبت به‬ ‫مقوالتی چون علم‪ ،‬امنیت‪ ،‬پرورش نخبگان‪ ،‬اقتدار ملی‪ ،‬کار‬ ‫و ابتکار گره گشا و پیش برنده را از دیگر ویژگی های نهضت‬ ‫نرم افزاری برشمرده اند (بیانات در دیدار رئیس و مدیران صدا‬ ‫و سیما‪ 11 ،‬اذر ‪.)1383‬‬ ‫توجه مضاعف به دانشگاه ها و دانشگاهیان؛‬ ‫ایت اهلل خامنه ای به دلی��ل اهمیت ویژه ای ک��ه برای علم‬ ‫قائل هس��تند‪ ،‬به همان نس��بت نی��ز برای دانش��جویان و‬ ‫دانشگاهیان‪ ،‬جایگاه ویژه ای قائل هستند‪ .‬به‏طوری که دیدار‬ ‫با دانشگاهیان و گوش دادن به س��خنان و نقطه نظرات انها‬ ‫به عنوان یکی از برنامه های سالیانه ایشان محسوب می شود‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین تاکیداتی که ایشان در خصوص دانشگاه ها‬ ‫داشته اند‪ ،‬لزوم اسالمی شدن محیط دانشگاه ها و همچنین‬ ‫موضوع ازاد اندیش��ی در محیط دانش��گاه ها بوده است‪ .‬در‬ ‫بیان ایت‏اهلل خامنه‏ای علم با دی��ن‪ ،‬تالش گری با اخالق‪،‬‬ ‫تضارب افکار با سعه صدر‪ ،‬تنوع رش��ته ها با وحدت هدف‪،‬‬ ‫کار سیاسی با سالمت نفس‪ ،‬تعمق و ژرف نگری با سرعت‬ ‫عمل و خالصه اینکه دنیا با اخرت همراه در دانشگاه‏ها باید‬ ‫باهم باشد (پیام به دانشجویان‪ 3 ،‬مهر ‪ .)1375‬از نظر ایشان‬ ‫دانشگاهی اسالمی است که در ان‪ ،‬علم یک ارزش حقیقی‬ ‫تلقی ش��ود و افراد در ان برای کسب درامد‪ ،‬تحصیل نکنند‬ ‫(جلسه پرسش و پاسخ با دانشجویان در دانشگاه تهران‪22 ،‬‬ ‫اردیبهشت ‪.)1377‬‬ ‫از منظر ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬ازاداندیش��ی یعنی ازادانه‬ ‫فکرکردن‪ ،‬ازادانه تصمیم گرفت��ن‪ ،‬ترجمه ای‪ ،‬تقلیدی و بر‬ ‫اثر تلقین دنبال بلندگوه��ای تبلیغاتی غرب حرکت نکردن‬ ‫(بیانات‪ 15 ،‬اب��ان ‪ .)1382‬باید راه ازاداندیش��ی‪ ،‬نواوری و‬ ‫تحول را بازگذاشت و این امر از سوی خود نخبگان و فعاالن‬ ‫دانشجویی مدیریت شود تا به ساختارشکنی و شالوده شکنی‬ ‫و بر هم زدن پایه های هویت ملی نینجامد‪ .‬باید دنبال حرف‬ ‫نو و پیدا کردن حرف نو ب��ود و در عین ح��ال مراقب بود تا‬ ‫این حرف نو در جهت تخریب نباش��د بلکه در جهت ترمیم‬ ‫و تکمیل باش��د (بیانات‪ 18 ،‬ابان ‪ .)1385‬یک��ی از راه های‬ ‫ضروری در این مسیر را ایجاد کرس��ی های ازاداندیشی در‬ ‫دانشگاه ها برای ایجاد محیط سالمی جهت میدان دادن به‬ ‫دانش��جو برای اظهارنظر بیان می کنند (بیانات‪ 8 ،‬شهریور‬ ‫‪.)1388‬‬ ‫لــ�زوم هـمراه�ی عل�م و دی�ن و اخالق؛‬ ‫ایت اهلل خامنه ای ضمن رد دیدگاه ناس��ازگاری علم گرایی‬ ‫با دین گرایی‪ ،‬معتقدن��د علت تفوق علمی مس��لمین ـ که‬ ‫چند قرن بوده اس��ت ـ توجه اس�لام به عل��م و دانش بوده‬ ‫اس��ت (بیانات‪ 15 ،‬بهمن ‪ .)1370‬با چنین دیدگاهی ایشان‬ ‫همیش��ه بر ضرورت همراه بودن پیش��رفت های علمی با‬ ‫ارزش های اخالقی تاکید داشته اند و معتقدند‪« :‬علم باید با‬ ‫اخالق و ایمان همراه ش��ود تا ما نیز دچار معضلی که غرب‬ ‫با ان مواجه شد‪ ،‬نش��ویم؛ زیرا علم برای غرب وسیله ظلم‪،‬‬ ‫انحراف اخالقی و فرهنگ های گمراه کننده شد‪( ».‬بیانات‪،‬‬ ‫‪ 25‬ش��هریور ‪ .)1385‬از نظر ایشان اگر بش��ر به دانش های‬ ‫مختلفی دست پیدا کند‪ ،‬اما روابط صحیح انسانی را نشناسد‪،‬‬ ‫زورگویی بر زندگی مردم حاکم باشد‪ ،‬نور معرفت و انسانیت‬ ‫نباشد‪ ،‬دچار جهالت است (بیانات‪ 13 ،‬بهمن ‪ .)1370‬به نظر‬ ‫ایشان ایران اسالمی می خواهد هم عقالنی‪ ،‬منطقی‪ ،‬علمی و‬ ‫پیشرفته زندگی نماید و در عین حال متمسک به ارزشهای‬ ‫اخالقی خود و پایبند به ایمان دینی خود نیز باشد (بیانات‪9 ،‬‬ ‫فروردین ‪ .)1389‬یکی از مسائل مهمی که ایشان در سخنان‬ ‫خود در عرصه علمی شدن کشور تاکید ویژه ای دارند‪ ،‬لزوم‬ ‫تفاوت بین علمی شدن و غربی شدن است‪ .‬ایشان به ان گونه‬ ‫از فراگیری علمی تاکید دارند که در خدمت انسانیت‪ ،‬عدالت‬ ‫و صلح و امنیت باشد‪ ،‬نه علمی که در خدمت جنگ‪ ،‬خشونت‪،‬‬ ‫فحشا‪ ،‬مواد مخدر‪ ،‬تجاوز به ملت ها‪ ،‬خونریزی و جنگ باشد‬ ‫(بیانات‪ 25 ،‬اردیبهشت ‪.)1386‬‬ ‫بهره‏من�دی از فن�اوری هس�ته ای؛ یک��ی از‬ ‫مهم ترین تاکیدات ایت اهلل خامنه ای در جهت رشد علمی و‬ ‫فناوری کشور‪ ،‬ضرورت دس��تیابی و بهره‏مندی از فناوری‬ ‫هس��ته ای بوده و رشد علمی در این رش��ته را دارای مزایای‬ ‫بسیاری دانس��ته و معتقدند جوانان و متفکران بااستعداد در‬ ‫کشور توانس��تند بدون کمک در طول چند س��ال‪ ،‬ارام ارام‬ ‫این فناوری را به دست اورند (بیانات‪ ،‬اول فروردین ‪.)1382‬‬ ‫به نظر ایشان این فناوری در کش��ور از بین نمی رود و نباید‬ ‫از بین برود‪ ،‬چون ان را از کس��ی عاری��ه و وام نگرفته ایم و‬ ‫متخصصان هوش��مند داخلی توانس��ته اند به ان دست پیدا‬ ‫کنند‪ .‬این دانش ارزش��مند را ن��ه دولت‪ ،‬نه مس��ئوالن‪ ،‬نه‬ ‫سازمان انرژی اتمی و نه هیچ فرد دیگری حق ندارد از دست‬ ‫بدهد و روی ان معامله بکند (بیانات‪ 11 ،‬ابان ‪ .)1382‬رهبر‬ ‫انقالب اسالمی همیش��ه در س��خنان خود عالوه بر اینکه‬ ‫بر عدم توقف فعالیت های علمی در مس��یر به دست اوردن‬ ‫فناوری هسته ای تاکید کرده اند‪ ،‬در عین حال توسعه بیشتر‬ ‫مطالعات در این راه را نیز خواستار شده اند‪ .‬از جمله ایشان با‬ ‫اشاره به تولید سانتریفیوژهای نسل چهارم و پنجم در دنیا‪،‬‬ ‫بر ضرورت دستیابی ایران به چنین تکنولوژی هایی و حتى‬ ‫باالتر از ان تاکید کرده اند (بیانات‪ 25 ،‬خرداد ‪ .)1385‬ایشان‬ ‫تاخیر در دستیابی به دانش هس��ته ای را نادرست می دانند و‬ ‫معتقدند اگر امروز این دانش از سوی ملت ایران دنبال نشود‪،‬‬ ‫فردا دیر خواهد بود تا احیانا جوانان ما در نسل اینده با اتمام‬ ‫نفت‪ ،‬دست‏ش��ان به طرف غربی ها دراز نباشد‪( .‬بیانات‪15 ،‬‬ ‫اذر ‪)1388‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫بازی خطرناک بارزانی‬ ‫راز ائتالف سیستم اطالعاتی پاراستن ‪ -‬داعش چیست؟‬ ‫عرفان قانعی فرد‬ ‫پژوهشگر تاریخ معاصر‬ ‫گفتارها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫این نویس��نده و پژوهش��گر کرد هفته گذشته به‬ ‫ع راق سفری داش��ت و از نزدیک تحوالت این کشور را‬ ‫دنبال کرده است‬ ‫از سال ‪ 1980‬ش��اید ایران خواست که علیه کشور‬ ‫متجاوز به اب و خاکش ‪ -‬عراق ‪ -‬همان ش��یوه مسبوق به‬ ‫سابقه را ادامه دهد‪ .‬یعنی همان حرکت ‪ 14‬ساله حمایت از‬ ‫جنبش مس��لحانه کردها در عراق که یکی از قبیله بارزانی‬ ‫در قصبه بارزان را برای این کار برگزیدند و با روش��نفکران‬ ‫ان دوران در داخل حزب دموکرات کردستان عراق ‪ -‬مانند‬ ‫جالل طالبانی و ابراهیم احمد ‪ -‬چن��دان تمایلی به تعامل‬ ‫نداشتند‪.‬‬ ‫از سال ‪ 1968‬هم که مرکز اطالعاتی ‪ -‬امنیتی پاراستن‬ ‫در داخل ان حزب توسط موس��اد تاسیس شد‪ ،‬ساواک ای ران‬ ‫چندان دل خوشی به این حرکت اسرائیل ی ها نداشت و موصل‬ ‫نخستین شهری بود که اسرائیل ی ها علیه ارتش ع راق اقدام‬ ‫به جمع اوری اطالعات م ی کردند‪ .‬عاقبت در سال ‪ 1975‬که‬ ‫این حزب فروپاشید‪ ،‬در بر همان پاشنه امنیتی ماند که ماند‪.‬‬ ‫کمک های مالی ساواک به حزبشان را فراموش کردند و بیش‬ ‫از دوسوم کمک های مالی در حساب های شخصی بارزانی‬ ‫در سوئیس باقی ماند تا اینکه در سال ‪ 1980‬که یک سالی‬ ‫از پیروزی انقالب نوپای ای ران م ی گذشت و حزب بارزانی هم‬ ‫وجود خارجی نداشت‪ ،‬اما ب رای جلب نظر حکومت جدید در‬ ‫ای ران‪ ،‬با تاسیس قیاده موقت‪ ،‬ب رای قتل عام کردهای ای ران‪،‬‬ ‫نقشه ها ریختند و فتنه ها برپا کردند و سیاست کردهای ای ران‬ ‫را هم فلج ساخت‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1992‬که اقلیم کردستان ع راق با نظر ای ران و‬ ‫امریکا شکل گرفت‪ ،‬مس��عود بارزانی خود را رهبر بالمنازع‬ ‫کردستان م ی دانس��ت هرچند پس از مرگ قاسملو شاد به‬ ‫نظر م ی رس��ید‪ ،‬زی را یک رقیب منتقد جدی را از دست داده‬ ‫بود اما همچنان جالل طالبانی در ب رابر چشمانش‪ ،‬در عرصه‬ ‫دیپلماسی فعال بود و اوجاالن هم وی را یک دیکتاتور کوتوله‬ ‫م ی نامید‪ .‬از همان روزها بارزانی چشم به میت ترکیه داشت‬ ‫و دارد‪ .‬از همان روزها که پدرش‪ ،‬ه��ر حرکت ازادی خواهانه‬ ‫کردهای ترکیه را از بین برد و خود مسعود هم در سال ‪1978‬‬ ‫از میت ترکیه کمک گرفت و ‪ 1000‬نف��ر کرد جنبش جدید‬ ‫تحت فرماندهی طالبانی را در حکاری‪ ،‬قتل عام کرد‪.‬‬ ‫در هم��ان س��ال های ده��ه ‪ 1990‬بود ک��ه طالبانی‬ ‫ی اوجاالن باشد تا نابودی رقیب سنتی خود‬ ‫م ی خواست حام ‬ ‫را شاهد باشد اما چندی قبل از ان بارزانی‪ ،‬جنگ کردکشی را‬ ‫ب هراه انداخت و ‪11‬هزار کرد را فدای امال خود کرد و ه رازگاهی‬ ‫هم ب رای افکار عموم��ی م ی گوید که حاضر اس��ت در هر‬ ‫دادگاهی شرکت کند و بعدها با وساطت ای ران و امریکا میان‬ ‫او و طالبانی صلح شد‪.‬‬ ‫بعدها در سال ‪ ،2005‬وقتی که نام جالل طالبانی ب رای‬ ‫ریاست جمهوری مطرح شد بارزانی‪ ،‬مخالف سرسخت بود‪،‬‬ ‫اما عاقبت با گرفتن امورات س��ه وزارت کلیدی به طالبانی‬ ‫رضایت داد تا بر ان کرسی بنش��یند و وزارت خارجه سکوی‬ ‫پرش اعضای حزب وی به اقص ی نقاط جهان شد که موقعیت‬ ‫مالی ‪ -‬حزبی قبیله خود را تثبیت کند اما در این هشت سال‬ ‫از هر نقشه ای علیه حکومت مرکزی ع راق رویگردان نبود‪.‬‬ ‫تا اینکه پس از مریضی جالل طالبانی دیگر مس��عود‬ ‫بارزانی‪ ،‬خود را در عرصه کردستان ب ی رقیب م ی بیند‪ .‬اوجاالن‬ ‫هم که در زندان اس��ت‪ .‬در ماجرای س��وریه همگام ترکیه و‬ ‫سیاست ترک ها بود زی را م ی خواس��ت که صرفا منافع مالی‬ ‫و مصالح قبیله خود را در نظر داش��ته باش��د و ب��دون اجازه‬ ‫حکومت مرکزی‪ ،‬خود و حزبش که کالبد و موتور حرکت ان‬ ‫بر مسائل امنیتی م ی چرخد و پاراستن تنها پوسته باقیمانده‬ ‫در انجاس��ت‪ ،‬خود را رهبر مادام العمر کردهای ع راق نامید‪،‬‬ ‫پسر ب رادرش را نخس��ت وزیر کرد و فرزند خود را بر دستگاه‬ ‫امنیتی پاراستن با صدها دخمه و زندان و گورستان نشانید و‬ ‫دیگر حقوق بشر هم در زندان های مخفی وی و خفه کردن‬ ‫منتقدان سلطه او‪ ،‬فراموش شده است‪ .‬نفت کردستان را تاراج‬ ‫م ی کند و دور جهان م ی گرداند و پولش را در حس��اب های‬ ‫شخص ی اش م ی ریزد و تو گویی که کردستان ب رایش صرفا‬ ‫یک ش��رکت تجاری اس��ت با ‪5‬میلیون کارگر که جمعیت‬ ‫کردستان نامیده م ی شود‪.‬‬ ‫بارزانی اصوال کمترین نق��دی را برنم ی تابد و منتقد را‬ ‫یا ترور ش��خصیتی م ی کند یا ترور فیزیکی‪ .‬یا وی را مامور‬ ‫و جاس��وس و فرس��تاده م ی داند یا مانند جوه��ر نامق‪ ،‬زهر‬ ‫م ی خوراند و از بین م ی برد‪ .‬این بار هم نقدهای صریح مالکی‬ ‫را برنتابید و از هر دسیس��ه ای ب رای تضعیف دولت مالکی‬ ‫رویگردان نبوده و نیست و کمترین حرمتی هم ب رای ائتالف‬ ‫شیعه و کرد قائل نبوده و نیست‪.‬‬ ‫و همواره در رسانه های حزب ی اش م ی گوید که «ادبیات‬ ‫و لحن تند و تهدید امیز مالکی نسبت به کردها مذموم است‬ ‫و حقوق کارمندان اقلیم قطع شده و‪ »...‬زی را خود را عین کرد‬ ‫و کردس��تان م ی داند و مالک کل کردس��تان‪ .‬البته برخی از‬ ‫کشورهای منطقه هم در ایجاد این توهم خودبزرگ بینی در‬ ‫حملهتروریست هابه‬ ‫مواضعاتحادیهمیهنی‬ ‫توسطداعشدرچند‬ ‫روزاخیر‪،‬حضوربعثی ها‬ ‫دراربیل؛اعضایامنیت‬ ‫عربستانمسافراربیل‪،‬‬ ‫فرارفرماندهانارتش‬ ‫موصلبهاربیل(که‬ ‫نشانگرانبودکهدو‬ ‫ تریلیوندالریکهامریکا‬ ‫یترمیمارتشعراق‬ ‫برا ‬ ‫هزینهکرد‪،‬نتیجه ایدر‬ ‫برنداشت)و اینسوال های‬ ‫منطقیپدیدامدکه«چرا‬ ‫داعش در عراق ناگهان‬ ‫دست باال را پیدا کرد؟»‬ ‫وی شریک هستند‪ ،‬زی را نگاهشان به وی به عنوان شخصیتی‬ ‫قابل استفاده اما غیرقابل اعتماد است‪ .‬اما به هرحال مسعود‬ ‫بارزانی فعال در راس��تای سیاس��ت ترکیه ق��دم برم ی دارد و‬ ‫ب رای ارام نگه داش��تن ای ران‪ ،‬هم نچیروان بارزانی‪ ،‬سیاست‬ ‫«مداحی» را دنبال م ی کند‪.‬‬ ‫قبال هم به ظاهر علیه صدام هم��راه و همگام ای ران‬ ‫شدند اما تا روز سقوط صدام در س��ال ‪ 2003‬همچنان رابطه‬ ‫پاراستن ‪ -‬مرکز امنیت حزب بارزانی‪ -‬با بعث وجود داشت‪.‬‬ ‫اما نم ی دانست که اعضای اپوزیسیون ع راق که در سال های‬ ‫‪ 1996 - 1997‬انها را دستگیر یا به قتل م ی رسانید‪ ،‬روزگاری‬ ‫حکومت و دولت را در ع راق به دست بگی رند‪.‬‬ ‫اعضای فراری بعث را در اربیل جای داد ‪ -‬همان افرادی‬ ‫را که سال ها مبارزان کرد و شیعه را به ترور رسانیده بودند ‪ -‬و‬ ‫از انها محافظت کرد و امکانات در اختیارش��ان نهاد و حتی‬ ‫طارق هاش��می‪ ،‬یاغی فراری س��ن ی ها را بنا به رابطه اش با‬ ‫اداره امنیت ع ربستان از بغداد روانه خارج کرد و در این سال ها‬ ‫مزاحم و مانع موفقیت ریاست جمهوری طالبانی بود و صرفا‬ ‫در میان کش��ورهای عربی مانند قطر و دوبی و عربس��تان‬ ‫دنبال همپیمان م ی گردد تا حامی وی باش��ند و اکنون هم‬ ‫صرفا دنبال یک خواس��ته اس��ت و ان هم انضمام کرکوک‬ ‫به کردس��تان ع راق‪ .‬وقتی که این اتفاق رخ دهد‪ ،‬اولین خبر‬ ‫رسانه ها اعالم استقالل کردس��تان ع راق خواهد بود و تفکر‬ ‫تجزیه طلبانه و انحصاری و خودمحورانه توام با غرور بارزانی‬ ‫بر کسی هم پوشیده نبوده و نیست‪ .‬رابطه پاراستن ‪ -‬داعش‬ ‫از همان روزهای نخست نظر منتقدان و کارشناسان امنیتی‬ ‫را به خود جلب کرد‪.‬‬ ‫حمله تروریس��ت ها به مواضع اتحادیه میهنی توسط‬ ‫داعش در چند روز اخیر‪ ،‬حضور بعث ی ه��ا در اربیل؛ اعضای‬ ‫امنیت ع ربستان مسافر اربیل‪ ،‬فرار فرماندهان ارتش موصل‬ ‫به اربیل (که نشانگر ان بود که دو تریلیون دالری که امریکا‬ ‫ب رای ترمیم ارتش ع راق هزینه کرد‪ ،‬نتیجه ای در برنداشت‪).‬‬ ‫و این سوال های منطقی پدید امد که «چرا داعش در ع راق‬ ‫ناگهان دست باال را پیدا کرد؟» یا اینکه «ایا کردها در کنار‬ ‫داعش و در ب رابر مالکی قرار گرفته اند؟» و‪...‬‬ ‫امروز ه��م بارزان��ی ‪ -‬رئی��س تمدید ش��ده اقلیم ‪-‬‬ ‫گفتارها‬ ‫تضاد دموکراسی و تروریسم در عراق‬ ‫حازم کالس‬ ‫روزنامه نگار سوری‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫تروریس��م دموکراس��ی را تحمل نم ی کند؛ این یک‬ ‫موضوع اساسی است‪ .‬این قول مش��هور دکتر حسن روحانی‪،‬‬ ‫رئی س جمهور ای��ران در کنف رانس مطبوعات��ی اخیر خود که‬ ‫م ی گوید؛ دموکراسی م ی گوید صندوق رای و تروریسم م ی گوید‬ ‫صندوق مهمات‪ .‬دع��وای اصلی اما بین این دو جعبه اس��ت‫‪.‬‬ ‫جمالتی که رئی س جمهوری اس�لامی ای ران در م��ورد اوضاع‬ ‫ی تروریستی‬ ‫منطقه مخصوصا ع راق و سوریه در مورد گروه ها ‬ ‫گفته بود در واقع یک تعریف کامل از این مساله است‪ .‬اگرچه‬ ‫نالمللیعمیقیدرموردانتخاباتاخیردرسوریه‬ ‫اختالفنظربی ‬ ‫وجود دارد‪ .‬اگرچه نتایج این انتخابات مورد پذیرش تع داد زیادی از‬ ‫کشورهای غ ربی نبوده است و برخی کشورهای منطقه و جهان‬ ‫نقشموثریدرحمایتازگروه هایمسلحدرسوریهایفام ی کنند‬ ‫ولی تبدیل خطر تروریسم به خطر جدی منطقه ای و گسترش‬ ‫فعالی ت های گروه های تروریستی مانند داعش در ع راق باعث‬ ‫شد که این اختالف نظر بی ن المللی تبدیل به اتفاق نظر هرچند‬ ‫نسبی بین طرف های منطقه ای و غ ربی شود‪ .‬تمام طرف های‬ ‫بی ن المللی از عدم دخالت های خارجی در ع راق سخن م ی گویند‬ ‫و تمام انها نیز از دولت «بالقوه» نوری مالکی در ب رابر تروریسم‬ ‫ت‬ ‫حمایت م ی کنند‫‪ .‬انتخابات در ع راق مورد قبول همه جهان اس ‫‬ ‫ولی به نظر م ی رسد اوضاع جدید در ع راق که قبل از شکل گیری‬ ‫دولت جدید اتفاق افتاد برخی کشورها را به سمت راه حل های‬ ‫از قبل تجربه شده برد‫‪ .‬راه حل هایی که از طریق سیاستمداران‬ ‫ع راقی از ط ریق تفنگ دنبال م ی شود‫‪ .‬دموکراسی از لوله تفنگ‬ ‫بیرون نم ی اید؛ قاعده ای که هنوز خیل ی ها ان را درک نکرده اند‫‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫م ی خواهد سیاست دوگانه و مبهم پدرش را در ع راق دنبال‬ ‫کند‪ .‬از طرفی بارزانی پیام داده که «به علت شکست ارتش‬ ‫ع راق و خالء امنیتی و نظامی به وجود امده‪ »،‬از سویی گله‬ ‫دارد که «عدم درخواس��ت همکاری از کردها ب رای مقابله با‬ ‫داعش توسط مالکی‪ ،‬نشان دهنده به حاشیه راندن کردها از‬ ‫سویی دولت مرکزی ع راق اس��ت» و از سوی دیگر م ی گوید‬ ‫«نیروهای پیش��مرگ کرد در مناطق تح��ت کنترل داعش‬ ‫مداخل ه نم ی کنند یعنی اینکه نیروهای وزارت پیشمرگ اقلیم‬ ‫کردستان در مناطقی ک ه داعش انها را ب ه کنترل خود دراورده ‬ ‫اس��ت هیچ مداخله ای نم ی کنند‪ ».‬و طبق نقش��ه امنیتی‬ ‫پاراستن در نفوذ در مراکز امنیتی ‪ -‬نظامی علیه ع راق‪ ،‬خود‬ ‫سعی در ایجاد این خالء داش��ته و اگر مالکی باوری به ورود‬ ‫نیروهای پشیمرگ طالبانی ندارد‪ ،‬شاید م ی داند هدف پنهان‬ ‫بارزانی چیست! بناب راین بارزانی خواهان همکاری با نجیفی‬ ‫و تسخیر موصل و پیروی سیاست ترکیه است اما ب رای حفظ‬ ‫رابطه ای نیم بند با ای ران ‪ -‬نچیروان بارزانی را ب رای مداحی و‬ ‫دیپلماسی پشت در بسته به ته ران فرستاد‪ ،‬اما وی همچنان‬ ‫داعش را تهدید م ی کند که در جنوب کرذس��تان به اتحادیه‬ ‫میهنی کردستان ‪ -‬که خواهان همکاری با حکومت مرکزی‬ ‫است ‪ -‬حمله کند‪.‬‬ ‫سیاس��ت ب ی س��ود بارزانی در همراهی داعش‪ ،‬که در‬ ‫موصل هم همکاری تنگاتنگی میان پاراستن ‪ -‬داعش وجود‬ ‫دارد‪ ،‬مرکزی احتمالی ب رای حمله مج��دد و ایجاد ناارام ی در‬ ‫سوریه خواهد بود و یکی از ش��ادی های بارزانی از حمالت‬ ‫داعش هم صرفا ضعف مالکی و فروپاش��ی دولت اوس��ت‬ ‫و اگر هم فتنه ارام ش��ود‪ ،‬قطعا دوباره از همکاری با امنیت‬ ‫عربستان و بعث دست برنخواهد داشت و پس از فروپاشی‬ ‫مافیای امنیتی ‪ -‬اقتصادی بارزانی و انقضای قدرت وی‪ ،‬شاید‬ ‫کردستان و ع راق‪ ،‬رنگ اسایش و ارامش بگی رند‪.‬‬ ‫به هرحال داعش‪ ،‬در همین روزها تحت کنترل درخواهد‬ ‫امد و بازهم شیعیان بر قدرت تکیه خواهند زد و این بار هم‬ ‫سیاست نابخردانه بارزانی‪ ،‬بس��ان گلوله ای به کردهاست‪.‬‬ ‫زی را راه عقالنی کردها صرفا همکاری و همراهی با حکومت‬ ‫مرکزی خواهد بود که بتوانند شریک سیاسی قابل اعتمادی‬ ‫باشند و در جهت حفظ یکپارچگی اب و خاک تالش کنند‪.‬‬ ‫دعوای دو جعبه‬ ‫تجربه کوتاه‪ 10‬ساله ع راق نباید شکست بخورد‫‪ .‬چون شکست‬ ‫خوردن ان یعنی شکست تجربه امریکایی در منطقه؛ از نگاه‬ ‫واشنگتن شکست در ع راق یعنی گسترش تروریسم و تغییر‬ ‫بزرگی در معادله های منطقه مهم و استراتژیک خاورمیانه است‪.‬‬ ‫متاسفانه با اینکه ع راق با بحران خط رناکی روبه روست ولی هنوز‬ ‫برخیازسیاسیونبهفکرسرنگونکردنمالکیم ی باشند‪،‬عدم‬ ‫قبول نتایج بیرون امده از صندوق رای از طرف برخی طرف های‬ ‫سیاسی باعث شد که انها به صندوق مهمات متوسل شوند یا‬ ‫حداقل ان را ب رای رس��یدن به اهداف سیاسی خود در سرنگون‬ ‫کردن دولت مالکی بهانه کنند‫‪ .‬برخی دیگر نیز از اوضاع بحرانی‬ ‫ع راق فرصتی یافته اند تا اینکه اهداف خود را تحقق بخش��ند‪.‬‬ ‫در این میان ام��ا برخی از تجزیه ع راق اب��راز نگرانی م ی کنند‪.‬‬ ‫جدا ی ی طلب های کرد ع راق قوی تر از هر زمانی به عنوان یکی‬ ‫از بازیگران اصلی این رقابت محلی م ی توانند موثر باشند‪ .‬در این‬ ‫میان اما زمانی که چنین رخدادی در ع راق به وجود امد نیچروان‬ ‫بارزانی‪ ،‬نخس ت وزیر اقلیم کردستان این مساله را در سریع ترین‬ ‫زمان خود به ته ران رساند و با دبیر ش��ورای عالی امنیت ملی‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران دیدار و گفت وگو کرد و بر اراده قاطع‬ ‫دولت اقلیم ب رای مقابله با تهدید تروریس ت های تکفیری تاکید و‬ ‫از عزم دولت اقلیم کردستان بر استفاده از مجموعه ظرفی ت های‬ ‫خود ب رای حفظ انسجام و یکپارچگی ع راق جهت اجازه ندادن به‬ ‫تروریس ت هایب ی هویتوضد بشر‪-‬کهوحدتوانسجامکشور‬ ‫ع راقدستخوشاقداماتغی رانسانیکنند‪-‬خبرداد‪.‬دراینمیان‬ ‫اما سخنان مسئوالن کرد از مواضع نسبتا متفاوتی خبر م ی دهد‪.‬‬ ‫عالوه بر موضع کردهای ع راق در مورد مالکی که از او م ی خ واهند‬ ‫از سمت اش کناره گیری کند‪ ،‬از سوی دیگر کردها در حال رایزنی‬ ‫گستردهبامخالفانسیاسیمالکیکهدرراسانهارئیسپارلمان‬ ‫ع راق النجیفی و نخس ت وزیر اس��بق ایاد عالوی هستند‪ .‬در‬ ‫عرصهمی دانینظامیانپیشمرگهحضورپررنگیدراط رافاقلیم‬ ‫کردستان به خود گرفته است‪ .‬پیشمرگه کیلومترهای زیادی از‬ ‫پایگاهی قبلی خود جلو رفته اند‪ .‬انها بعد از اینکه ارتش ع راق‬ ‫ان بخش ها را رها کرده است‪ ،‬در بخش هایی از استان های نینوا‬ ‫و کرکوک و دیاله حضور دارند‪ .‬منابع پیشمرگه چه بحران ع راق و‬ ‫حضورداعشتمامشودچهتمامنشودازعدمعقب نشینیازاین‬ ‫بخش ها خبر م ی دهند و این موضع را با اشاره به بند ‪ ۱۴۱‬قانون‬ ‫اساسیع راقتحلیلم ی کنند‪.‬‬ ‫نتایج داخلی کوتاه مدت بحران ع راق در حال تش��کیل‬ ‫شدن است‪ .‬تس ریع در شکل گیری دولت و اوضاع کردها از نتایج‬ ‫این بحران است‪ .‬نتایجی که برخی از انها نتیجه واقعی می دان‬ ‫جنگاستامانتایجدرازمدتمربوطبهموفقیتع راقدرحلاین‬ ‫بحرانومبارزهباداعشاستکهالبتهاینبخشنتایجمنطقه ای‬ ‫نالمللینیزدارد‪.‬ولیشایدخط رناک ترینتهدیدیکهع راق‬ ‫وبی ‬ ‫در این بحران با ان مواجه است‪ ،‬سعی طرف های مختلف داخل‬ ‫ع راق و خارج ان بر تصویر بحران به عنوان بحران مذهبی بین‬ ‫اهل تسنن و تشیع است‪ .‬برخی این دیدگاه ر ا ترویج م ی کنند که‬ ‫دلیل ان بحران در استان های «سن ی نشین» است ولی رد این‬ ‫دیدگاه ساده است؛ اوضاع به وجود اماده در مناطق حضور داعش و‬ ‫گروه های مسلح از جمله حمله به زنان و به گروگان گرفتن انها و‬ ‫تخریب اماکن تاریخی و دینی مورد قبول هیچ دینی یا مذهبی‬ ‫نیست‪.‬باحملهاینگروه هابهنیروهایپیشمرگهکردی‪،‬هرچند‬ ‫امار دقیقی از کش��ته های ناارام ی های امنیتی ع راق در دست‬ ‫نیست ولی کارشناسان معتقد هس��تند که این کشته ها هم‬ ‫سنیهمشیعیهستند‪.‬فتوایمهممرجعیتایت اهللالعظمى‬ ‫سیستانی ب رای جهاد کفایت نیز دفاع از کل ع راق است و نه از‬ ‫طایفهیامذهبخاصی‪.‬اینفتواحتىدرمواقعحملهشدیدعلیه‬ ‫شیعیانع راقصادرنشدهاست‪.‬درکلبیرونرفتنازبحرانع راق‬ ‫و سرکوب تروریس ت ها در این کشور ممکن است راه را ب رای دولت‬ ‫سوریه ب رای مبارزه با تروریسم هم وارتر کند که امید است با پایان‬ ‫این اوضاع این پیام مجددا به حامیان روش های خشن برسد که‬ ‫صندوقرایبهترازصندوقمهماتیاستکهنگهداریانخطر‬ ‫ب رای همه است‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪ ...‬وقتی ما ایرانی ها خارج می رویم‬ ‫چند کلمه درباره اخالق این روزهای ما ایرانی ها ‪2‬‬ ‫هادی کافی‬ ‫گفتارها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫پی ش تر بحث از منطق زندگی بش��ر امروز شد که‬ ‫جوامع موف��ق بنا بر ایدئولوژی ش��ان‪ ،‬ی��ک منطق زندگی‬ ‫ب رای تمامی عرصه ه��ای اجتماعی‪ ،‬اقتص��ادی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و‪ ...‬دارند و برخ��ی از ما ای ران ی ها که م ی ت��وان گفت امروزه‬ ‫دچار یک سردرگمی اخالقی و اجتماعی شده ایم‪ ،‬نم ی دانیم‬ ‫چه منطقی ب رای زندگی باید به کار ببریم‪ .‬این نه از س��وی‬ ‫برنامه ریزان اجتماعی ط راحی شده و نه از سوی اندیشمندان‬ ‫جامعه مطرح م ی شود‪.‬‬ ‫یکی از جاهایی که این نابسامانی فرهنگی و ایدئولوژی‬ ‫ما ای ران ی ها خودش را بیش��تر نش��ان م ی دهد‪ ،‬کشورهای‬ ‫توریستی است که پذی رای خیل کثیری از هموطنان عزیزمان‬ ‫م ی شود؛ ب رای چند روزی تفریح و خوشگذرانی‪.‬‬ ‫البته و ص��د البته که حرف های این یادداش��ت درباره‬ ‫همه افراد جامعه نیس��ت و همه هموطنان ما ب رای تفریح‬ ‫به کش��ورهای خارجی نم ی روند اما تعداد کسانی که تقریبا‬ ‫هرساله یا هر چند سال یکبار به کشورهای همسایه و کمی‬ ‫ان طرف تر م ی روند انقدر زیاد است که بتوان این موضوع را‬ ‫یک مساله اجتماعی قلمداد کرد و متاثرات ان را تا حدودی به‬ ‫جامعه تعمیم داد‪ .‬البته تع داد مسافران را اضافه کنید به تع داد‬ ‫افرادی که به خاطر نداشتن پول الزم به این سفرها نم ی روند‬ ‫وگرنه در ابتدای همین صف قرار داشتند‪ .‬این را ذکر م ی کنم‬ ‫چرا که نم ی خواهم در این نوشتار سفرهای خارجی ای ران ی ها‬ ‫را از منظر اقتص��ادی و مذهبی مورد نقد ق��رار دهم و اصال‬ ‫نم ی خواهم اصل س��فر رفتن این عزیزان را نقد کنم‪ .‬سفر و‬ ‫مقصد سفر یک امر شخصی است و ما را دخلی به ان نیست‬ ‫اما انچه به من‪ ،‬به شما‪ ،‬به مسئوالن و به همه مربوط م ی شود‬ ‫رفتار‪ ،‬اعمال و کارهایی است که جماعت ای رانی نه به عنوان‬ ‫یک شخص بلکه به عنوان یک ای رانی انجام م ی دهند که در‬ ‫اینجا ربط پیدا م ی کند به هر ای ران��ی‪ .‬چون موضوع ای ران و‬ ‫ای رانی مطرح م ی شود و حاال به همه ما مربوط است‪.‬‬ ‫اول چند روایت بخوانید از سفرهایی که شخصا داشته ‬ ‫یا ش��نیده ام از جماعت ای رانی در کش��ورهایی که به تفریح‬ ‫و خوش��گذرانی معروفند و بس��یاری از مردم دنیا از امریکا‬ ‫گرفت��ه تا عرب ه��ا و اهالی‬ ‫استرالیا دوس��ت دارند بارها‬ ‫به این کش��ورها سفر کنند‪.‬‬ ‫همه روایت های ای ران ی های‬ ‫مسافر را م ی توان در این چند‬ ‫عبارت خالصه ک��رد انچه‬ ‫که شایع اس��ت‪« :‬برداشتن‬ ‫روس��ری قبل از بلند شدن‬ ‫هواپیما»‪« ،‬دراوردن کاپشن‬ ‫بعد از بلند شدن هواپیما»‪،‬‬ ‫«س��فارش مک��رر برخ��ی‬ ‫نوش��یدن ی ها در پروازه��ای‬ ‫خارج��ی حتی قب��ل از بلند‬ ‫ش��دن هواپیما»‪« ،‬شوخی‬ ‫کردن با میهماندار پروازهای‬ ‫خارج��ی توس��ط اقای��ان»‪،‬‬ ‫«ج��وک گفت��ن و بلندبلند‬ ‫خندیدن در جم��ع چند نفره‬ ‫داخل هواپیما»‪« ،‬برداش��تن پتو و چاق��و و جنگال هواپیما‬ ‫هنگام خروج از هواپیم��ا»‪« ،‬تعریف کردن بی��ش از حد از‬ ‫ساختمان و رفتار نیروهای فرودگاه مقصد»‪« ،‬سیگار کشیدن‬ ‫فوری پس از خروج از فرودگاه»‪« ،‬حضور مکرر و طوالنی در‬ ‫بازارها» و اضافه کنید همه خبرها و شنیده هایی که از حضور‬ ‫ای ران ی ها در کشورهای توریستی به گوش تان خورده است و‬ ‫البته خیل ی هایش را نم ی توان در اینجا ذکر کرد‪ .‬اینها لطیفه‬ ‫و طنز نبودند‪ .‬همه اینها واقعیاتی است که برخی ای ران ی ها‬ ‫هنگام سفر به کشورهای توریستی انجام م ی دهند و حتی‬ ‫موجب تعجب توریس ت های دیگر هم م ی شوند‪ .‬م ی توان به‬ ‫این مساله از دریچه های مختلف نگاه کرد؛ از منظر اخالقی‬ ‫شاید نشان دهنده سقوط س��نت های اخالقی در میان این‬ ‫جماعت باشد و از منظر اقتصادی زیانی بزرگ ب رای اقتصاد‬ ‫کش��ور و از دریچه سیاست باعث رش��د روابط و‪ ...‬که درباره‬ ‫همه اینها بحث های مختلفی در رسانه ها شده اما مساله ای‬ ‫که شاید کمی مغفول مانده است‪ ،‬نگاه کردن به این مساله‬ ‫از دریچه اخالق و فرهنگ ای رانی اس��ت‪ .‬نه از این جهت که‬ ‫اخالق ای ران ی ها در این سفرها چه تاثیری م ی پذیرد‪ ،‬بلکه از‬ ‫این منظر که رفتار اجتماعی و اخالق فردی مسافران مفرح‬ ‫ای رانی در نگاه دنیا به ما چه تاثیری م ی گذارد‪ .‬بگذارید مثالی‬ ‫بزنم؛ چند سال پیش به کشوری دعوت شدم که از ‪ 17‬کشور‬ ‫جهان گروهی دور هم جمع شدیم تا کاری را انجام دهیم‪ .‬در‬ ‫این گروه از امریکایی و اروپایی گرفته تا اسیایی و استرالیایی‬ ‫بودند اما از هیچ کشور عربی دعوت نشده بود‪ .‬وقتی علتش‬ ‫را پرس��یدم گفتند که به علت فرهنگ خاص��ی که دارند و‬ ‫ب راساس تجربه سال های قبل‪ ،‬از هیچ ع ربی دعوت نخواهد‬ ‫شد‪ .‬این یک نکته و نکته دوم اینکه در ارتباط با اعضای این‬ ‫گروه متوجه ش��دم که مردم هر کش��وری درباره ما ای ران ی ها‬ ‫ب ر اس��اس نوع ارتباطی که با ما دارند‪ ،‬قضاوت م ی کنند و ما‬ ‫را همان طور م ی شناس��ند‪ .‬جوانی از اندونزی‪ ،‬ای ران را فقط‬ ‫با احمدی ن��ژاد م ی ش��ناخت و اروپای ی ها ما را ب��ه اقتصاد و‬ ‫سیاست مان م ی شناختند اما متاسفانه ترک ها و کشورهای‬ ‫توریستی اسیای شرقی از ما ای ران ی ها فقط یک نشان داشتند‬ ‫که نم ی توان و نباید ذک��ر کرد‪ .‬باز هم م ی گویم که س��فر‬ ‫کردن ای ران ی ها در سراسر جهان نه خوشی ما را تلخ م ی کند‬ ‫و نه اساس��ا بد اس��ت و صد البته که یک موضوع شخصی‬ ‫است و به کسی ربطی ندارد‪ ،‬اما وقتی رفتار زننده جماعتی‬ ‫م ی ش��ود نماد کش��ور من‪ ،‬نم ی توان در ب رابر ان س��کوت‬ ‫کرد‪ .‬نسبت به این مساله نه از‬ ‫مسئوالن اجرایی م ی خواهیم‬ ‫که فکری کرده و برنامه ریزی‬ ‫کنند و نه از دس��تگاه قضایی‬ ‫م ی خواهیم که جلوگیری کند‬ ‫که نه مقدور است و نه فایده‬ ‫و اثری دارد‪ .‬این مساله‪ ،‬مساله‬ ‫فرهنگ ایرانی اس��ت که به‬ ‫دست خود ای رانی زیبا م ی شود‬ ‫و کار رسانه هم گفتن است‪،‬‬ ‫گفتن‪ .‬امید که فای��ده افتد و‬ ‫دارای منطقی در زندگ ی مان‬ ‫بشویم که اگر هم جماعتی از‬ ‫ما م ی خواهند به هر نحوی و‬ ‫به هر دلیلی اوقات خوش شان‬ ‫را در بالد خارجه بگذرانند‪ ،‬این‬ ‫خوش��گذرانی از یک منطق‬ ‫درست پیروی کند‪.‬‬ ‫ایننیت هایخیر‬ ‫از جای دیگری‬ ‫می اید‬ ‫تکیه ما باید بر رحمت خدا باشد‬ ‫نهعملخودمان‬ ‫زهیر توکلی‬ ‫شاعر و نویسنده‬ ‫زهیر توکلی در این مطلب به پیشواز ماه مبارک رمضان‬ ‫رفته است‪ .‬نوشته ای که همگان را در این ماه دعوت م ی کند‬ ‫به درک حکمت روزه دار بودن‪.‬‬ ‫رمضان‪ ،‬مبارک باد بر ش��ما‪ .‬مبارک تر هم م ی شود‬ ‫به امید خدا‪ .‬این نی ت های خیر از جای دیگری م ی اید‪ .‬کار‬ ‫ما نیس��ت‪ .‬امیدوارم نیت خیر به ما ببخشد خدای رحمان‬ ‫رحیم‪ .‬همه م ی نش��ینند و درباره حکمت ه��ای روزه گرفتن‬ ‫حرف م ی زنند‪ .‬بدکی هم نیس��ت این قبیل حرف ها‪ .‬بهتر‬ ‫از بحث های شکمی سیاسی و خوردن گوشت مردم است‪.‬‬ ‫کمکی هم م ی رس��اند‪ ،‬احیانا تقویت روحی��ه ای و ج ّدیت‬ ‫بیش��تری در کار و بار طاع��ت و عبادت‪ .‬هم��ه اینها را من‬ ‫م ی دانم‪ ،‬شما هم م ی دانید ولی خودمانیم؛ سرمان را با این‬ ‫حرف ها گرم نکنیم‪ .‬روزه م ی گیریم چون خدا گفته اس��ت‪.‬‬ ‫همین و بس‪ .‬نه یک کلمه کم نه بیش‪ .‬اگر غیر از این باشد‬ ‫و مثال ب رای چه و چه ها روزه بگیری‪ ،‬بت پرستیده ای‪ .‬ان بت‬ ‫چیست؟ ان بت‪ ،‬خودت هس��تی‪ .‬چرا؟ چون فهم خودت را‬ ‫محور قرار داده ای نه خواست خالقت را‪ .‬هر چیزی که محور‬ ‫توجه شود ولو کسری از ثانیه‪ ،‬ادم ی را به خود مشغول کند‪،‬‬ ‫بت است‪ .‬کجای کاری ب رادرکم؟ ما همه از دم بت پرستیم‪.‬‬ ‫در هر عصری شاید به عدد انگشتان دست‪ ،‬یکتاپرست پیدا‬ ‫نشود‪ .‬پیچیده ترین جنبه بت پرستی ادمی زاد‪ ،‬همین اتکا به‬ ‫عقل ناقص‪ ،‬اعتماد به یافته ه��ا و بافته های ذهن و مرجع‬ ‫پنداشتن فهم و وهم در قبال امر قدسی است‪.‬‬ ‫هر روز پنج نوبت نماز م ی خوانیم‪ ،‬هفده رکعت و در هر‬ ‫رکعت یک رکوع و دو سجده‪ .‬مجموعا پنجاه و یک سجده‬ ‫و رکوع به جا م ی اوریم‪ .‬پنجاه و یک بار م ی گوییم‪«:‬سبحان‬ ‫ربّ ی‪ ،‬پاک و منزه اس��ت پروردگارم» س��پس م ی افزاییم‪«:‬‬ ‫بحمده یعنی من در حال س��تایش و سپاس او هستم» به‬ ‫راستی پروردگار تو از چه چیزی پاک و منزه است؟ م ی دانی‬ ‫از چه چیزی؟ از تو‪ .‬او از تو منزه اس��ت‪ .‬او بزرگتر از ان است‬ ‫که در چارچوب ذهن کوچک تو دیده ش��ود‪ .‬حاشا و کال! ما‬ ‫للتراب و رب االرباب؟‬ ‫راوی عرضه م ی دارد خدمت امام معصوم – صلوات اهلل‬ ‫علیهم اجمعین – ک��ه «اهلل اکبر یعنی خ��دا از هر چیزی‬ ‫بزرگتر است» حضرت این گونه تصحیح م ی فرمایند‪ «:‬خدا‬ ‫بزرگتر از ان است که وصف شود» م ی گویی‪« :‬سبحان ربی‬ ‫االعلی و بحمده» یعنی قبل از اینکه وارد حمد و س��تایش‬ ‫شوی‪ ،‬پیشاپیش از او عذر م ی خواهی‪« :‬خدایا! هرچه درباره‬ ‫تو بیندیشم و بگویم‪ ،‬در ح ّد فهم خودم است‪ .‬این جمالت‪،‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫اگر حکمت روزه را نفهمیدم یا اصال روزه‬ ‫به چشمم غیرحکیمانه کرد‪ ،‬ان وقت چه‬ ‫کنم؟ روزه نگیرم؟ اینکه نم ی شود بندگی!‬ ‫این عین خودپرستی است‬ ‫گفتارها‬ ‫از کارگاه ذهن و زبان من بیرون امده است‪ .‬ای تو خالق من!‬ ‫و ای تو خالق ذهن و زبان من! تو از این باالتری‪ .‬تو از هرچه‬ ‫من بگویم و بیندیشم‪ ،‬باالتری»‬ ‫ای��ن موجودیت��ی که م��ا ب رای خ��ود قائلی��م‪ ،‬اصل‬ ‫بت پرس��تی اس��ت‪ .‬بت بزرگ که اب راهیم – عل��ی نبینا و‬ ‫اله و علی ه الس�لام – تبر را روی دوش او انداخت و رها کرد‬ ‫و رفت‪ ،‬خود ماییم‪ .‬مردان خ��دا الیزال به زبان حال و قال با‬ ‫حضرت نجوا م ی کنند که «خدایا! انی و کمتر از انی ما را به‬ ‫حال خودمان وامگذار» انه��ا فهمیده اند که بازی چند چند‬ ‫است‪ .‬بازی میان مخلوقات‪ ،‬صفر‪ -‬صفر است و بازی میان‬ ‫ما و خدا از ازل االزال تا ابداالباد یک – صفر است و راستش‬ ‫بازی ای در کار نیست‪ .‬صفر ‪ -‬از اسمش معلوم است ‪ -‬صفر‬ ‫است‪ .‬شکل نوش��تاری اش هم توخالی است‪ .‬صفر‪ ،‬چیزی‬ ‫نیست که چیزی باش��د‪ .‬به قول دکتر علی شریعتی‪« :‬دنیا‬ ‫یک عدد یک است جلویش ب ی نهایت صفر‪ ».‬چنین عددی‪،‬‬ ‫ ب ی نهایت است ولی ب ی نهایت بودنش به همان یکی است‬ ‫که پشتوانه همه صفرها شده اس��ت واال ب ی نهایت صفر با‬ ‫یک صفر هیچ فرقی ندارد چون چیزی نیس��ت که توفیر‬ ‫کند‪ .‬نیست‪ .‬هیچ است‪ .‬حضرت امام همام مولی الموحدین‬ ‫امی رالمومنین علی ابن ابی طالب – صلوات اهلل علیه و علی‬ ‫اوالده الطاهری��ن – فرمود‪« :‬کان اهلل و لم یکن معه ش��یء‬ ‫واالن کماکان‪ ،‬خدا بود و با او هیچ چیز نبود و االن‪ ،‬کماکان‬ ‫همان است »‬ ‫ناگفته نماند که کسی این جا نیست‬ ‫من نیستم و تو نیست یک دنیا نیست‬ ‫امضا شد و رفت‪ ،‬چشم بگشا و ببین‬ ‫این هست – چو پرده م ی رود باال ‪ -‬نیست‬ ‫خدا را ب ی قید و ش��رط باید پرس��تید‪ .‬م ی فرماید‪ :‬روزه‬ ‫بگیر‪ .‬اول م ی گویم‪ :‬به روی چشم‪ .‬دوم روزه م ی گیرم‪ .‬سوم‬ ‫هم هیچ‪ .‬تاکنون لطف کرده اس��ت و توفیق روزه گرفتن را‬ ‫نصیبم ساخته‪ ،‬پس چرا به او خوشبین نباشم؟ کار خدا را چه‬ ‫دیدی؟ امد و باز هم لطفش‪ ،‬شامل حالم شد؟ ‪ -‬کرم مرتضا‬ ‫علی‪ -‬امروز روزه م ی گیرم و فردا م ی فهمم‪.‬‬ ‫این همه گفتند‪ :‬ببین و بیا‬ ‫عشق چه م ی گفت؟ بیا و ببین‬ ‫(قیصر امی ن پور)‬ ‫اگر حکمت روزه را نفهمیدم یا اصال روزه به چش��مم‬ ‫غیرحکیمانه ک��رد‪ ،‬ان وقت چه کن��م؟ روزه نگیرم؟ اینکه‬ ‫نم ی شود بندگی! این عین خودپرستی است‪ .‬روزه‪ ،‬ایه ای از‬ ‫ایات خداست‪ .‬ایه‪ ،‬اینه است‪ .‬در اینه‪ ،‬او را ببین‪ .‬اگر در اینه‬ ‫نگریستی و مبهوت نشدی‪ ،‬اگر نگریستن در اینه تو را نربود‬ ‫و بر والهی و شیدای ی ات نیفزود‪ ،‬احتماال او را در اینه ندیده ای‪،‬‬ ‫خودت را دیده ای‪ .‬پس تو چه دی��ده ای؟ تفکر در ایات الهی‬ ‫عبادت اس��ت مثل نماز اما پس از نماز جرات داری بگویی‬ ‫نمازت قبول درگاه حق است؟‬ ‫در تفکر‪ ،‬مثل هر عبادت دیگری باید لبیک به دعوت‬ ‫ح��ق تعالی گفت و پ��ای نهاد‪ .‬مک��رر در ق��ران و روایات‪،‬‬ ‫دعوتم��ان کرده اند به تفکر و تدبر در دی��ن‪« :‬افال یتدبّرون‬ ‫القران ام علی قلوب اقفالها‪ ،‬ایا به ایات قرانی نم ی اندیشند یا‬ ‫(مگر) بر دل هایشان قفل هایی نهاده شده است؟» پس تفکر‬ ‫به خودی خود ارزش ندارد‪ .‬چون خداوند از ما خواسته است در‬ ‫ایاتش بیندیشیم‪ ،‬م ی اندیشیم با هزار هزار افتخار و تعظیم‪.‬‬ ‫منتها حکم هر عبادت دیگری درباره تفکر هم صادق است‪:‬‬ ‫تا قبول نکند‪ ،‬عبادت خاصیت��ی نم ی دهد‪ .‬هر قدر ذهنت‬ ‫تیز باشد و دقی ق ترین اس��رار و رموز نماز و روزه را استخراج‬ ‫کرده باشی‪ ،‬قدم اول این اس��ت که بگویی‪ :‬خدایا! هر قدر‬ ‫تو ناش��ناخته ای‪ ،‬من هم ناتوانم‪ .‬اگر درباره دین که از عالم‬ ‫غیب م ی اید‪ ،‬حدسی زدم و خطا بود‪ ،‬مرا ببخش و متوجهم‬ ‫کن که در اشتباهم‪ .‬قدم دوم این اس��ت که بگویی‪ :‬خدایا!‬ ‫اگر درباره دین تو تفکر کردم‪ ،‬ب رای عمل به دس��تور تو بود‬ ‫واال من پیشاپیش تسلیمم و هرچه تو بگویی همان است‪.‬‬ ‫مشکل این جاست که ما دین را در ح ّد ذهن خودمان‬ ‫کوچک م ی کنیم چ��ون خودمان را مرکز عال��م م ی دانیم‪.‬‬ ‫م ی دانید؟ زیادی خودمان را جدی گرفته ایم‪.‬‬ ‫من که باشم که بر ان خاطر عاطر گذرم‬ ‫لطف ها م ی کنی ای خاک درت تاج سرم‬ ‫(حافظ)‬ ‫یاد حکایتی از کتاب نفیس «فوائد الفواد» افتادم‪ .‬این‬ ‫کتاب نوشته امیر عالءالدین حس��ن دهلوی است معروف‬ ‫به سعدی هندوس��تان‪ .‬او از پارس��ی گویان بزرگ ان اقلیم‬ ‫اس��ت‪ .‬تقریبا معاصر حافظ م ی زیسته اس��ت در نیمه دوم‬ ‫قرن هفتم و نیمه نخس��ت قرن هش��تم هجری‪ .‬حس��ن‬ ‫دهلوی با امیرخسرو دهلوی زلفی گره خورده داشته و هر دو‬ ‫شاعر بزرگ‪ ،‬مرید عارف مشهور طریقت «چشتیه» جناب‬ ‫خواجه نظام الدین اولیا بوده اند‪ .‬هر دو نیز از سخنان پیرشان‬ ‫به اصطالح امروزی «نت برداش��ته اند» و بع��دا در قالب دو‬ ‫کتاب جداگانه منتشر کرده اند‪« .‬فوائدالفواد» گزارش جلسه‬ ‫به جلس��ه این دیدارها با ذکر تاریخ دقیق و جزئیات جلسه‬ ‫مصحح دکتر محمدلطیف ملک‪ ،‬به‬ ‫است‪ .‬در ای ران‪ ،‬نسخه ّ‬ ‫همت دکتر محسن کیانی و نشر روزنه به زیور طبع درامده‬ ‫است‪ .‬جناب خواجه نظام الدین روایتی در یکی از مجالس این‬ ‫کتاب نقل م ی کند که من مش��ابه ان را در یکی از حکایات‬ ‫عطار دیده ام‪ .‬م ی گوید خداوند به پیغمبری (اگر اشتباه نکنم‬ ‫حضرت موسی علی ه الس�لام) م ی فرماید‪ :‬برو به فالن عابد‬ ‫بگو هرچه عبادت کنی ب ی فایده اس��ت چون تو را به دوزخ‬ ‫خواهم افکند‪ .‬تصورش را بکنید که در امت های پیشین‪ ،‬به‬ ‫چه کسانی عابد گفته م ی شد؟ کسانی که همه زندگ ی شان‬ ‫را به نماز و روزه و مناجات م ی گذراندند و از دنیا به اقل قلیلی‬ ‫در حدود خوردن و تنها نمردن بس م ی کردند‪ .‬ان پیغمبر به‬ ‫سراغ عابد م ی رود‪ .‬پیغام خداوند را م ی رساند‪ .‬عابد برم ی خیزد‬ ‫و مثل دیوانه ها‪ ،‬همچون خ راباتیان مست‪ ،‬دستک م ی زند‬ ‫و پای م ی کوبد‪ .‬م ی گوید‪ :‬چه افتخ��اری از این باالتر که او‬ ‫مرا دید و پیغام ب رایم فرس��تاد‪ .‬البد م ی گویید این چه جور‬ ‫ادم جهنمی اس��ت که این همه عاشق اس��ت؟ م ی گویم؛‬ ‫ش��اید گوهری که میان لجن افتاده بود که خداوند به پاس‬ ‫ان گوهر‪ ،‬حسابش را در همین دنیا کف دستش گذاشت و‬ ‫گفت‪ :‬تو جهنمی هس��تی واال اگر خدا دوس��تش نداشت‪،‬‬ ‫م ی گذاش��ت همین جمله را روزی به او بگوید که «الینفع‬ ‫«یفر‬ ‫مال و ال بنون الاّ من اتی اهلل بقلب سلیم» روزی که ّ‬ ‫المرء من اخیه و ا ّمه و ابیه و صاحبته و بنیه ّ‬ ‫لکل امرئ منهم‬ ‫یومئذ شان یغنیه» روزی که «الینفع الظالمین معذرتهم و‬ ‫لهم اللعنه و لهم سوء الدار» خدا شبیه مردم نبود‪ .‬مردم او را‬ ‫عابد م ی پنداشتند چون مثل امثال بنده چشمشان به عمل‬ ‫خود و دیگری دوخته شده بود ولی خدا درست برعکس‪ ،‬هیچ‬ ‫نمره ای به عبادت او نداده بود‪ .‬عملش پیش خدا ب ی ارزش‬ ‫بود ولی خودش ارزش داشت‪ ،‬وگرنه پیغام چرا فرستاد؟ شاید‬ ‫خداوند م ی خواس��ت او را بش��کند و او هم خوب و بجا و به‬ ‫یکباره‪ ،‬ب ی معطلی و بدون فوت وقت‪ ،‬درس��ت و حس��ابی‬ ‫شکست‪ .‬ای خوشا! چه شکستنی!‬ ‫تو را به راستی‬ ‫تو را به رستخیز‬ ‫مرا خ راب کن‬ ‫که رستگاری و درستکاری دلم‬ ‫به دستکاری همین غم شبانه بسته است‬ ‫که فتح اشکار من‬ ‫به این شکس ت های ب ی بهانه بسته است‬ ‫(قیصر امی ن پور)‬ ‫ش��اید خدا م ی خواس��ت او را بیازماید‪« .‬ایا اگر هیچ‬ ‫عملی از تو نپذیرم و یکراس��ت به دوزخت بفرستم‪ ،‬باز هم‬ ‫دم از من م ی زنی؟» حضرت امام العاشقین و سند العارفین‪،‬‬ ‫علی ابن اب ی طالب امی رالمومنین در مناجات ش��عبانیه چه‬ ‫پاسخی به این سوال داده است‪« :‬الهی ان اخذتنی بجرمی‬ ‫ اخذتک بعفوک و ان اخذتنی بذنوبی اخذتک بمغفرتک و ان‬ ‫احب ک‪ :‬ای اله من! اگر مرا به‬ ‫ادخلتنی النار اعلمت اهلها انی ّ‬ ‫جرمم بگیری تو را به عفوت م ی گیرم و اگر مرا به گناهانم‬ ‫بگیری تو را به امرزش��ت م ی گیرم و اگر مرا به دوزخ درون‬ ‫کنی‪ ،‬اه��ل دوزخ را اگاه خواهم کرد که من واقعا دوس��تت‬ ‫دارم‪».‬‬ ‫پیش ما رسم شکستن نبود عهد وفا را‬ ‫اهلل اهلل تو فراموش مکن صحبت ما را‬ ‫(سعدی)‬ ‫فکر م ی کنیم این عمل ماست که نجاتمان م ی دهد‬ ‫پس م ی کاویم که‪« :‬چرا من بای��د این کار را انجام بدهم؟»‬ ‫ای عزی��ز! نه من و نه عم��ل من اصال مهم نیس��تند‪ .‬این‬ ‫فضل و رحمت خداست که شامل حال ما و همه موجودات‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬هر قدر بیشتر تشنه اش باش��ی بیشتر سی رابت‬ ‫م ی کند‪ .‬یک بار در مدرس��ه‪ ،‬به وقت درامدن ش��بانگاهان‬ ‫و برخاس��تن بانگ اذان‪ ،‬دو س��ه نفر از همکاران‪ ،‬خواستند‬ ‫به دوستی اقتدا کنند‪ .‬گفت‪ :‬من امام جماعت نم ی شوم نه‬ ‫اینجا که هیچ جا‪ .‬رندی از میان دوس��تان ندا داد که‪ :‬ببین!‬ ‫من نه به نماز خ��ودم امید دارم نه روی نماز تو حس��اب باز‬ ‫م ی کنم‪ .‬نمازت را بخوان که عجله داریم‪.‬‬ ‫حاال حکایت دیدار ش��یخ رجبعلی خیاط با حیدرقلی‬ ‫سردار کابلی به یادم امد‪ .‬این سردار کابلی از ان افراد عجیب‬ ‫و غریب روزگار بود‪ .‬دانشمندی بود از قبیل استاد حس ن زاده‬ ‫املی و عالم��ه طباطبای��ی و مال محمد کاش��انی‪ ،‬جامع‬ ‫معقول و منقول و غیر از فقیه و محدث و رجالی‪ ،‬فیلسوف‬ ‫و ریاضیدان و منجم و چه و چه‪ .‬نخستین بار انجیل بارنابا را‬ ‫او به فارس ی ترجمه کرد (از انجی ل های مردود نزد کلیسای‬ ‫کاتولیک و حاوی پیش��گوی ی های صریح درب��اره پیغمبر‬ ‫اخ رالزمان ‪ -‬صلی اهلل علیه و ال��ه)‪ .‬این مرد بزرگ در الهور‬ ‫مس��تعمره انگلیس‪ ،‬در مدارس جدید تحصیل کرده بود و‬ ‫غیر از فارسی که زبان مادری اش بود و عربی که زبان علم ی ‬ ‫حوزه بود‪ ،‬انگلیسی‪ ،‬اردو‪ ،‬هندی‪ ،‬سانسکریت و عبری را با‬ ‫درجات متفاوتی از توانش زبانی م ی دانس��ت‪ .‬سردار کابلی‬ ‫عالوه بر همه اینها عالمی بود مشهور به زهد و کناره گیری‬ ‫از دنیا و پرهیز از شهرت و ریاست‪ .‬همه اینها را داشته باشید‪.‬‬ ‫شیخ رجبعلی خیاط‪ ،‬در س��فری به عتبات عالیات که طبعا‬ ‫م ی بایست از کرمانش��اه بگذرد‪ ،‬راه کج م ی کند و سری به‬ ‫خانه سردار کابلی م ی زند‪ .‬س��ردار او را م ی شناخته است‪ .‬از‬ ‫او خواهش م ی کند که جناب شیخ! چیزی به ما بگو (خوب‬ ‫دقت کنید که سخن مردان خدا چگونه بر دل های اماده اثر‬ ‫م ی کند)‪ .‬ش��یخ رجبعلی م ی گوید‪ :‬چه بگویم درباره کسی‬ ‫که تکی ه اش بر عمل خودش بیشتر از تکی ه اش بر رحمت‬ ‫خداست‪ .‬سردار کابلی عمامه اش را از سر برم ی دارد و پیش‬ ‫رویش م ی گذارد و سرش را به دیوار پشت سر م ی کوبد و باز‬ ‫م ی کوبد و باز م ی کوبد‪ .‬یکی م ی خواهد پیش برود و کاری‬ ‫کند که شیخ رجبعلی م ی گوید‪ :‬کاری به کارش نداشته باش‪.‬‬ ‫من امدم اینجا که همین یک جمله را بگویم‪.‬‬ ‫ز عشق ناتمام ما جمال یار مستغنی است‬ ‫به اب و رنگ و خال و خط چه حاجت روی زیبا را‬ ‫(حافظ)‬ ‫‪23‬‬ ‫گفتارها‬ ‫گاهیوقت هاتنهابایدسکوتکنیم‬ ‫گفتارها‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫روایت دو دیدار با دو جانباز در دو تاکسی‬ ‫گفتارها‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫پارک وی؛ ش��ب و روز ندارد؛ همیش��ه ماش��ین ب رای‬ ‫مسافران خسته وجود دارد‪ .‬م ی خواستم جلو بنشینم‪ .‬حوصله‬ ‫فشار و جمع و جور نشستن را نداشتم‪ .‬چند تایی ماشین امد‪،‬‬ ‫با اینکه هم مسیر بودیم‪ ،‬اما س��وار نشدم‪ .‬پ راید سیاه و رنگ‬ ‫و رو رفته ای امد‪ ،‬دو مسافر عقب داشت‪ .‬گفتم؛ ازادی‪ .‬گفت‬ ‫تا کرج م ی روم‪ .‬اینجور موقع ها مس��افر خسته ای مثل من‬ ‫خیلی شانس اورده است‪ ،‬یعنی با یک کورس ماشین تا سر‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫موق�ع پی�اده ش�دن‪ ،‬دس�ت لرزانش را‬ ‫در دس�تم گرفت�م و بی اختیار بوس�یدم؛‬ ‫خجالت کشید‪ .‬این مرد کوه معرفت بود‪،‬‬ ‫جوانی اش را برای ای�ن اب و خاک داده‬ ‫و پیری و میانس�الی را فدای بچه هایش‬ ‫کرده‬ ‫این تنها برخورد من با جانبازان جن��گ ای ران و ع راق‬ ‫نبوده اس��ت‪ .‬بارها و بارها انها را دیده ام‪ ،‬پای قصه هایش��ان‬ ‫نشس��ته ام‪ .‬رانن��ده اژانس��ی م ی گف��ت که پیک ش��هید‬ ‫احمد کاظمی بوده است‪ .‬بچه کاش��ان است؛ م ی گفت‪ ،‬دو‬ ‫روز بعد از عقدش حاج احمد زنگ زده خانه شان و گفته سریع‬ ‫خودت را برسان‪ ،‬عملیات است‪ .‬او همه چیز را ول کرده و رفته‪.‬‬ ‫حاال بازنشسته است و راننده اژانس‪ ،‬همسرش سرطان گرفته‪،‬‬ ‫با وجود اینکه او همه زندگ ی اش را ب رای درمان او فروخته اما‬ ‫به رحمت خدا رفته اس��ت‪ .‬او م ی گفت‪ ،‬حاض��ر بودم‪ ،‬جان‬ ‫م ی دادم اما او بماند‪.‬‬ ‫گاهی وقت ها تنها باید سکوت کنیم و حرف نزنیم‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫کنار خیابان ایس��تاده بودم‪ ،‬پژوی س��بز لجنی که‬ ‫روی باربندش ویلچری اتوماتیک ب��ود را از دور دیدم؛ با این‬ ‫ماشی ن ها اشنایی الزم را دارم‪ .‬صدای باال رفتن و پایین امدن‬ ‫ولیچر را بارها و بارها‪ -‬مخصوصا شب ها ‪ -‬م ی شنوم؛ جایی‬ ‫که اقای عبدالملکی وقتی ماش��ی ن اش را کن��ار دیوار خانه‬ ‫پارک م ی کند‪ .‬وقتی کنارم ایس��تاد اصال انتظار نداشتم که‬ ‫راننده تاکسی باشد‪ ،‬فکر کردم به دنبال ادرس است‪ ،‬سرم را‬ ‫تا نصفه داخل ماشین کردم تا بشنوم چه م ی گوید‪ .‬خندید و‬ ‫گفت کجا م ی روید؟‬ ‫خندیدم‪ :‬شما چرا با این حالتان‪...‬‬ ‫گفت‪ :‬سمت غرب م ی روم‪.‬‬ ‫گفتم‪ :‬ازادی‪.‬‬ ‫دوباره خندید؛ چهارش��انه بود‪ ،‬دست های بزرگش روی‬ ‫فرمان بزرگی م ی کرد‪ .‬ماشین دنده اتوماتیک تمیزی داشت‬ ‫و اصال مسافرکشی به او نم ی امد‪ .‬پرسیدم ؛ مسافرکشی که‬ ‫شغلش نیست؟‬ ‫گفت؛ مسافر کش��ی نم ی کن��د‪ .‬از دور م��ن را دیده و‬ ‫اینکه از گرما کالفه ش��ده بودم‪ .‬خواس��ته هم ب رای خودش‬ ‫هم صحبتی داشته باشد و هم من را به قصد برساند‪.‬‬ ‫گفتم؛ چرا ه��م صحبت‪ .‬خنده ای تلخ ک��رد و گفت؛‬ ‫تنهایی‪.‬‬ ‫جوان بود‪ ،‬نگاهش این را م ی گفت‪« :‬انگار خیلی زود‬ ‫پیر ش��ده ام‪ .‬خیلی زودتر از موعد مقرر‪ ».‬اینها را م ی گفت و‬ ‫م ی خندید‪.‬‬ ‫سعی کردم بدانم قصه اش چیس��ت‪ .‬کال وقتی سوار‬ ‫تاکسی م ی شوم‪ ،‬دوست دارم خیلی زود با راننده تاکسی رفیق‬ ‫شوم و با هم گپ بزنیم‪ .‬الکی بحثی درست م ی کنم و گاهی‬ ‫مخالفش م ی شوم‪ .‬اینجا اما بیشتر دوست داشتم بدانم‪ ،‬یک‬ ‫معلول چرا به دنبال هم صحبتی در شهر م ی گردد‪.‬‬ ‫خیابان را اش��تباهی رفت‪ ،‬از بلوار کش��اورز پیچید به‬ ‫کارگر شمالی‪ .‬نیمچه فریادی زدم و گفتم‪ ،‬اشتباه رفتید؟ هول‬ ‫نشد و خیلی ارام گفت؛ از خیابان باالیی م ی رویم‪ ،‬جایی که‬ ‫خانه دکتر شریعتی است‪ .‬گفتم خانه دکتر شریعتی؟ دوباره‬ ‫خندید‪ .‬شغلم را پرسید‪ .‬گفتم و بلندتر از قبل خندید‪.‬‬ ‫اقای «س» ‪ ،‬افسر نیروهای ویژه یا همان کاله سبزها‬ ‫بوده‪ .‬تا قبل از ان حادثه جوان بوده و مجرد‪ .‬ب رای عملیاتی‬ ‫ایضایی داخل خاک ع راق م ی شود‪ .‬خودش م ی گوید؛ عملیات‬ ‫سختی بود‪ ،‬قرار بر شناسایی یک پایگاه راداری که ع راق ی ها‬ ‫و منافقین با هم روی ان کار م ی کردند؛ یک جور ایس��تگاه‬ ‫شنود‪ .‬اقای «س» و دوس��تانش با کمک پیشمرگان کرد‪،‬‬ ‫وارد عمق خاک ع راق م ی ش��وند و پایگاه را شناسایی کامل‬ ‫م ی کنند‪ .‬موقع بازگشت اما به کمین ع راق ی ها م ی خورند و‬ ‫دم مرز ای ران‪ ،‬جایی که فاصله کمی تا مقر مرزیانی ای ران ی ها‬ ‫داشته‪ ،‬درگیر م ی شوند و او از ناحیه کمر زخمی م ی شود‪.‬‬ ‫از او م ی پرس��م‪ ،‬قطع نخاع چطوری است؟ م ی خندد‪،‬‬ ‫از ته دل‪« :‬ش��ما روزنامه نگارها عجب موجوداتی هستید‪...‬‬ ‫هیچ ک��س از من این س��وال را نپرس��یده ب��ود‪ ».‬بلند بلند‬ ‫م ی خندد‪ .‬حاال میدان توحید هس��تیم‪ .‬چراغ قرمز است اما‬ ‫ماش��ی ن ها هیچ توجهی به هم ندارند و س��عی م ی کنند به‬ ‫هر طریقی که ش��ده‪ ،‬از البه الی همدیگر رد شوند‪ .‬تالشی‬ ‫مذبوحانه که اخر سر باعث تصادف موتور و پ راید م ی شود‪.‬‬ ‫اقای «س»‪ ،‬سعی م ی کند سرک بکشد‪ .‬داد م ی زند‪« :‬چیزی‬ ‫نشده‪ ،‬راه را بازکنید‪»...‬‬ ‫راننده پ راید با اخم‪« :‬اقای کارش��ناس! بفرمایید پایین‬ ‫ببینید یه ور ماشین رفته تو‪»...‬‬ ‫ب رای تغییر فضا و شکستن س��کوت ‪ ،‬چند دقیقه بعد‬ ‫م ی گویم‪« :‬بعدش را نگفتید‪ .‬باالخره وارد خاک ای ران شدید؟»‬ ‫ «‪...‬معلومه‪ .‬بردنم تبریز‪ ،‬بع��دش ته ران‪ ،‬بعد المان‪،‬‬‫بعد ای ران‪ .‬بعد خانه‪ »...‬اقای «س» حاال خیلی ناراحت است‪،‬‬ ‫حتی وقتی چراغ سبز م ی شود و رد م ی شویم‪.‬‬ ‫به عقب نگاه م ی کنم‪ ،‬موتوری و پ رایدی دیگر دست‬ ‫به یقه شده اند‪.‬‬ ‫نزدیک ی ه��ای ازادی‪ ،‬م ی گویم مس��یر بعدی ش��ما‬ ‫کجاست؟ دوباره م ی خندد و م ی گوید‪« :‬کرج‪ ...‬بابام هم بچه‬ ‫کرج بود‪ ،‬تو خیابون چالوس بقالی داش��ت‪ .‬جوان که بودم‪،‬‬ ‫عاشق ش��ریعتی بودم‪ ،‬نوارهایش و کتاب هایش را داشتم و‬ ‫البته ورزشکار بودم‪ .‬م ی خواس��تم وزنه بردار شوم‪ .‬اما دای ی ام‬ ‫ارتشی بود‪ ،‬نیروهای ویژه‪ .‬گفت برو ثبت نام کن‪ .‬منم دایی را‬ ‫دوست داشتم و قبول کردم‪.‬‬ ‫حاال داشت یک ریز حرف م ی زد‪ .‬پشت سر هم‪ ،‬از سر‬ ‫بهبودی شروع کرده بود‪« :‬یک دوره در انگلیس داشتیم‪ .‬یارو‪،‬‬ ‫استاد مربی‪ 10 ،‬روز ما رو برد اردو‪ ...‬روز سوم جیره غذای ی مون‬ ‫ته کشید‪ .‬گفتیم باید شکار کنیم‪ ...‬یادش بخیر‪ »...‬اشکش‬ ‫را دیدم‪ ،‬وقتی سعی م ی کرد ان را پنهان کند‪.‬‬ ‫ «انقالب که ش��د‪ ،‬ما جزو نیروهای ش��هید فالحی‬‫بودیم‪ .‬رفتم کردستان‪ .‬دیگه افس��ر بودم و واحدی زیر نظرم‬ ‫بود‪ ...‬من ش��هید چمران را خوب م ی شناسم‪ .‬انسان خوبی‬ ‫بود‪ ،‬عارف بود‪ ،‬نماز شب هایش را یادم است‪»...‬‬ ‫حاال ماشین با سرعت در اتوبان ته ران‪ -‬کرج م ی تاخت‪.‬‬ ‫ ب ی اختیار پرس��یدم که ازدواج کرده اس��ت و بچه دارد؟ تلخ‬ ‫خنده ای ک��رد و گفت‪« :‬خیل ی ه��ا بودند‪ ،‬زم��ان جنگ که‬ ‫ارمانشان این بود که با یک جانباز زندگی کنند‪ .‬من اما دلم‬ ‫نم ی خواست‪ ،‬سربار باشم‪ .‬نم ی خواستم‪ ،‬با روحیه من سازگار‬ ‫نبود‪ .‬ازدواج نکردم تا االن‪ ...‬راستش را بخواهید دلم بعضی‬ ‫موقع ها ب رای خودم م ی سوزد‪».‬‬ ‫حاال من بودم که سعی م ی کردم‪ ،‬اشک هایم را نبیند‪.‬‬ ‫وقتی که گفت م��ادرش چند ماه پیش فوت ک��رده و دیگر‬ ‫تنها شده‪ ...‬هم خودش گریست و هم من‪ .‬دیگر نه او سعی‬ ‫م ی کرد و نه من که اشک هایمان را از هم پنهان کنیم‪ .‬پمپ‬ ‫بنزین ورداورد باید پیاده م ی شدم‪ .‬از او خواستم شام را به منزل‬ ‫ما بیاید‪ .‬بلند بلند خندید‪« :‬تو من را نم ی شناسی‪ ،‬چرا باید به‬ ‫خانه ات دعوتم کنی‪»...‬‬ ‫گفتم‪« :‬با هم حرف بزنیم‪»...‬‬ ‫ش��ماره اش را گرفتم‪ ،‬گاهی وقت ه��ا زنگی م ی زنم و‬ ‫او م ی گوید هنوز وقتی دلش تنگ م ی ش��ود‪ ،‬م ی زند بیرون‪،‬‬ ‫دوست های زیادی یافته‪ ...‬م ی گفت؛ م ی خواهد ازدواج کند‪.‬‬ ‫خیابان جایی که خانه داری‪ ،‬م ی روی‪ .‬سوار شدم‪ .‬پیرمردی‬ ‫بود که رعشه ای در دستانش داشت‪ .‬ابتدا کمی نگران شدم‪،‬‬ ‫اما نگاه پیرمرد ارامم کرد‪ ،‬چقدر این مرد لرزان ارامش داشت‪.‬‬ ‫یک تضاد عجیبی که قابل جمع ش��دن نب��ود‪ .‬رادیو پیام‪،‬‬ ‫اخبار ورزش��ی م ی گفت‪« :‬تیم ملی اخرین تمرین خود را در‬ ‫شهر س��ائوپائولو ب رای دیدار با ارژانتین انجام داد‪ .‬ک ی روش‬ ‫در کنف ران��س مطبوعاتی بعد از برگزاری تمرین‪ ،‬س��خنانی‬ ‫درباره تمدید قراردادش با فدراس��یون فوتب��ال ای ران انجام‬ ‫داده است‪»...‬‬ ‫در دوراه��ی درکه‪ ،‬ی��ادگار امام‪ ،‬دو مس��افر عقبی که‬ ‫به نظر م ی رسید کارگر روزمزد ساختمان بودند‪ ،‬پیاده شدند‪.‬‬ ‫‪ 1500‬تومان پول های مچاله ش��ده را تحوی��ل راننده دادند‪.‬‬ ‫پیرمرد ب ی هیچ حرف و حدیثی پول را گرفت و روی داشبورد‬ ‫انداخت‪ .‬من کمی حرصم گرفته بود‪ .‬اوال از تجریش تا س��ر‬ ‫ورودی خیابان درکه نفری ‪ 750‬تومان نبود‪ ،‬تازه بعدش کرایه‬ ‫دادن با پول های پاره‪ .‬با طعنه اعتراضی به اقای راننده گفتم؛‬ ‫کرایه اش این قدر نم ی شود‪ ،‬تازه این پول ها پاره است‪ .‬خندید‬ ‫و دنده را عوض کرد تا سرباالیی پل را رد کند‪ .‬وقتی ماشین‬ ‫نفسی تازه کرد‪ ،‬وقتی که در سرپایینی‪ ،‬فرحزاد را رد کردیم‪،‬‬ ‫گفت که ای��ن پول ها صدب راب��ر بیش��تر از قیمتش ب رایش‬ ‫ ب ی ارزش اس��ت‪ .‬سیگاری روش��ن کرد‪ ،‬با یک نفس عمیق‬ ‫همه محتوای شش هایش را بیرون داد‪.‬‬ ‫پیرمرد اما مرد میانسالی است که وقتی از اسارت ازاد‬ ‫م ی شود‪ ،‬جوانی ‪ 25‬ساله بوده اس��ت‪ .‬اما همان موقع همه‬ ‫فکر م ی کرده اند که ‪ 40‬ساله اس��ت‪ .‬خودش م ی گفت سه‬ ‫سال در ابوغریب زیر شدیدترین شکنجه ها بوده‪ .‬م ی گفت‬ ‫ع راق ی ها فکر م ی کرده اند یک افسر اطالعاتی ای ران را اسیر‬ ‫کرده و صید بزرگی را گرفته اند‪ .‬علی – م‪ ،‬بسیجی بوده که‬ ‫ب رای شناسایی اعزام م ی شود اما س��ر از خیابان های بصره‬ ‫دراورده اس��ت‪ .‬این عضو لشکر ‪ 10‬سیدالش��هدا(ع) چه در‬ ‫دوران اس��ارت و چه بعد از ان‪ ،‬کابوس های شکنجه هایش‬ ‫را فراموش نک��رده‪ .‬در راه‪ ،‬وقت��ی با هم ح��رف م ی زدیم‪،‬‬ ‫گاهی وقت ها رعشه دس��تانش بیشتر م ی شد‪ .‬م ی ترسیدم‬ ‫که فرمان از دستش رها ش��ود‪ .‬بعد از اسارت به عنوان یک‬ ‫قهرمان جنگ از او تقدیر م ی شود‪ ،‬س��ال ها در اداره ای کار‬ ‫کرده ام��ا خودش م ی گوید ک��ه محیط اداری با او دم س��از‬ ‫نبوده و بازخرید کرده و رفته؛ یک پس��ر دانشجو دارد و یک‬ ‫دختر دبیرستانی‪ .‬از همسرش به تازگی جدا شده‪ ،‬م ی گفت‬ ‫نم ی خواسته با فریادهای ش��بانه بچه هایش را بیدار کند‪.‬‬ ‫انها دیگر بزرگ شده بودند و او انها را اذیت م ی کرده است‪.‬‬ ‫م ی گفت‪ ،‬همس��رش خیلی به او مهربانی کرده است‪ .‬یک‬ ‫خانه سه طبقه داشته که به نام بچه هایش و همسرش کرده‬ ‫و خودش در منزل پدری تنهای تنها زندگی م ی کند‪ .‬م ی گوید‬ ‫اما بچه هایش هوایش را دارند‪ ،‬به او سر م ی زنند‪ .‬موقع پیاده‬ ‫شدن‪ ،‬دست لرزانش را در دستم گرفتم و ب ی اختیار بوسیدم؛‬ ‫خجالت کشید‪ .‬این مرد کوه معرفت بود‪ ،‬جوان ی اش را ب رای‬ ‫این اب و خاک داده و پیری و میانسالی را فدای بچه هایش‬ ‫کرده‪ .‬حرف های زیادی زد‪ ،‬همه اش را نم ی تواتم بنویسم‪ .‬تا‬ ‫اینجا هم زیاده روی کرده ام‪...‬‬ ‫‪25‬‬ ‫ناگفته های وین‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫به زودی تیم مذاکره کنند هسته ای ای ران بار دیگر راهی وین م ی شود تا با پایان‬ ‫تدوین توافقنامه نهایی پرونده هسته ای را به فرجام مثبتی برساند‪ 20 .‬ژوئیه مهلت‬ ‫توافقنامه ژنو به پایان رسیده و تمام تالش ها بر این است که نگارش توافقنامه نهایی‬ ‫تا ان زمان انجام شود‪.‬‬ ‫تاملی در مفهوم‬ ‫«حق غنی سازی»‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫نوشتاریازدکترسیدعباسعراقچی‬ ‫پیرامونابعادحقوقیغنیسازی‬ ‫«اقا! انگلیس کیست که اس��تقالل ما را به رسمیت‬ ‫بشناس��د؟» این جمله مع��روف مرحوم م��درس خطاب به‬ ‫وثوق الدوله‪ ،‬نخس ت وزیر اخرین ش��اه قاجار‪ ،‬پس از تنظیم‬ ‫قرارداد اس��تعماری ‪ 1919‬ب��ا دولت انگلیس اس��ت‪ .‬پس از‬ ‫مخالفت سرسختانه مرحوم مدرس با این قرارداد‪ ،‬وثوق الدوله‬ ‫به خانه ایش��ان رفته و م ی پرس��د‪« :‬اقا! ش��نیده ام با پیمان‬ ‫تنظیم ی بین ما و دولت انگلیس مخالفت کرده اید‪ .‬مدرس‬ ‫گفت بله! وثوق الدوله پرسید‪ :‬دلیل مخالفت شما چیست؟ اقا‬ ‫باصراحت فرمود‪[ :‬همان] جمله اول که نوش��ته بودید دولت‬ ‫انگلیس استقالل ما را به رسمیت شناخته است‪ ،‬اقا! انگلیس‬ ‫‪1‬‬ ‫کیست که استقالل ما را به رسمیت بشناسد؟‬ ‫در همان زمان نماینده س��فارت انگلیس ش��خصا به‬ ‫دیدار مرح��وم مدرس رفته و او هم علت مخالفت ایش��ان را‬ ‫با قراردادی که در ماده اول ان «استقالل و حاکمیت ای ران»‬ ‫به صراحت هر چه تمامتر به رسمیت شناخته شده بود جویا‬ ‫م ی شود‪ .‬مدرس جوابی را که به وی داده بود بعدها در ضمن‬ ‫یکی از نطق های مشهورش در مجلس‪ ،‬به اطالع نمایندگان‬ ‫ملت رس��اند‪...« :‬امدند به من گفتند این قرارداد کجایش بد‬ ‫اس��ت‪ .‬کدام یک از موادش بد اس��ت‪ .‬هرکجایش بد است‬ ‫موردش را ذک��ر کنید تا بروی��م اصالح بکنی��م‪ .‬من جواب‬ ‫م ی دادم‪ ...‬ان چیزی که اس��تنباط م ی کنم در این قرارداد بد‬ ‫است‪ ،‬همان ماده اولش است که م ی گوید‪ :‬ما (انگلیس ی ها)‬ ‫استقالل ای ران را به رسمیت م ی شناسیم‪( .‬خنده نمایندگان)‬ ‫این مثل این اس��ت که یکی بیاید و به من بگوید‪ :‬سید‪ ،‬من‬ ‫‪2‬‬ ‫سیادت تو را به رسمیت م ی شناسم‪»...‬‬ ‫حق برخورداری از انرژی صلح امیز هسته ای‪ ،‬از جمله‬ ‫همه اقتضائات ان مانند غن ی س��ازی‪ ،‬در زمره حقوق ذاتی‬ ‫و غیرقابل تفکیک کشورهاس��ت که همچون استقالل و‬ ‫حاکمیت یک کشور‪ ،‬به رسمیت ش��ناختن یا نشناختن ان‬ ‫توسط سایر کشورها تغییری در ماهیت ان ایجاد نم ی نماید‪.‬‬ ‫این حق ب رای همه کش��ورها وجود دارد‪ ،‬کسی نه م ی تواند‬ ‫ان را به انها اعطا نماید نه س��لب نماید‪ .‬معاهده عدم اشاعه‬ ‫سالح های هس��ته ای (‪ )NPT‬حق هس��ته ای را یک حق‬ ‫«غی ر قابل سلب»‪ 3‬دانسته است‪ .‬طبق ماده چهار این معاهده‬ ‫«هیچ چیز در این معاهده نباید به گونه ای تفس��یر شود که‬ ‫حق غی ر قابل سلب تمام ی کشورهای عضو معاهده را‪ ...‬متاثر‬ ‫سازد‪ ».‬صفت «غی ر قابل س��لب بودن» پیامدهای حقوقی‬ ‫ناشی از این عبارت را به دنبال دارد‪ .‬به کارگیری این مفهوم‬ ‫‪4‬‬ ‫بدین معناست که اوال کشورها به محض استق رار‪ ،‬اهلیت‬ ‫برخورداری از انرژی صلح امیز هسته ای را دارا م ی شوند‪ ،‬زی را‬ ‫این گونه حقوق از بدو پیدایش یک دولت همراه ان هستند‪.‬‬ ‫ثانیا معاهده عدم اشاعه ایجاد کننده حق هسته ای‪ ،‬یا به بیان‬ ‫دیگر در مقام انشای حق هسته ای نیست‪ ،‬بلکه این معاهده‬ ‫در مقام «اقرار» به حق اس��ت و جنبه ثبوتی دارد‪ .‬این حق‬ ‫همواره موجود اس��ت و حقوق بی ن الملل صرفا اجرای ان را‬ ‫قانونمند و مقید کرده اس��ت‪ .‬ثالثا نم ی توان حق غیر قابل‬ ‫سلب هسته ای را از کشوری س��لب کرد‪ ،‬مگر در موارد غیر‬ ‫کلی و در عوارض و قیود ان‪ ،‬با رضایت کش��ور صاحب حق‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫چنانچه در ماده ‪ 3‬هدف از انعقاد موافقتنامه پادمان‪ 5‬را صرفا‬ ‫بازرسی و با هدف جلوگیری از انحراف برنامه هسته ای بیان‬ ‫کرده است‪ .‬بناب راین حتی کشورهایی که عضو معاهده عدم‬ ‫اشاعه نیستند نیز از حق برنامه هس��ته ای برخوردارند‪ ،‬و به‬ ‫فرض الغای این معاهده نیز همه کشورها از این حق برخوردار‬ ‫خواهند بود و ب رنامه هسته ای انها نیز از بین نخواهد رفت‪.‬‬ ‫الزم اس��ت بدانیم تا انجا که به استفاده و تولید انرژی‬ ‫هس��ته ای ب رای مصارف صلح امیز مربوط اس��ت‪ ،‬معاهده‬ ‫‪7‬‬ ‫‪ NPT‬هیچ تفاوتی بین کشورهای دارنده سالح هسته ای‬ ‫و کشورهای غیر دارنده سالح هسته ای‪ 8‬قائل نیست‪ .‬همه‬ ‫کشورهای عضو این معاهده اعم از کشورهای دارای سالح‬ ‫هسته ای و غیر ان‪ ،‬از حقوق مش��ابه از جمله حق یکسان‬ ‫فعالی ت های هس��ته ای ب رای مقاصد صلح امی��ز برخوردار‬ ‫هس��تند‪ .‬طبق بند ‪1‬ماده ‪ 4‬معاهده عدم اشاعه «هیچ چیز‬ ‫در این معاهده نباید به گونه ای تفسیر شود که حق غیرقابل‬ ‫سلب همه کشورهای عضو ب رای توسعه تحقیقات‪ ،‬تولید و‬ ‫استفاده از انرژی هس��ته ای ب رای مقاصد صلح امیز را بدون‬ ‫‪9‬‬ ‫تبعیض و با رعایت م��اده ‪ 1‬و ‪ 2‬این معاهده متاثر س��ازد»‪.‬‬ ‫تاریخ‬ ‫سیاست‬ ‫سیاسی‬ ‫خارجی‬ ‫چنانچه مالحظه م ی ش��ود این ماده از عب��ارت «حق همه‬ ‫کشورهای عضو» اس��تفاده کرده اس��ت‪ ،‬مضافا اینکه ذکر‬ ‫لزوم رعایت م��اده ‪ 1‬در پای��ان این بند ناظر بر کش��ورهای‬ ‫دارای س�لاح هس��ته ای و ماده ‪ 2‬مربوط به کشورهای غیر‬ ‫دارنده س�لاح هس��ته ای اس��ت‪ .‬در نتیجه به عنوان مثال‪،‬‬ ‫جمهوری اس�لام ی ای ران و اعضای گ��روه ‪ 5+1‬در خصوص‬ ‫بهره برداری از انرژی هس��ته ای و فعالی ت ه��ای صلح امیز‬ ‫مرتبط با این بهره برداری‪ ،‬طبق معاهده عدم اش��اعه دارای‬ ‫حقوق ب رابر هس��تند‪ ،‬و همان طور که گفته شد این حقوق‬ ‫شامل تمامی حقوق و فعالی ت های مرتبط با حق هسته ای‪،‬‬ ‫از جمله غن ی سازی اورانیوم‪ ،‬تا جایی که انحرافی در ان ب رای‬ ‫تولید سالح های هسته ای صورت نگرفته است‪ ،‬خواهد بود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر «موافقتنامه پادمان» منعقده بین ای ران‬ ‫و اژانس بی ن المللی هس��ته ای در تاریخ ‪ 15‬م ی ‪ 10 1974‬نیز‬ ‫در مواد مختلف خود به مواردی اشاره کرده است که همگی‬ ‫بیانگر حقوق غیر قابل س��لب هس��ته ای ای��ران به عنوان‬ ‫یک کش��ور عضو اس��ت‪ .‬به عنوان مثال بن��د ‪ bIII‬ماده ‪6‬‬ ‫موافقتنامه پادم��ان باتوجه به پیش��رفت های تکنولوژیک‬ ‫حق استفاده صلح امیز از انرژی هسته ای‪،‬‬ ‫شامل حق غنی سازی‪ ،‬برای همه کشورها‬ ‫از جمله جمهوری اسالمی ایران وجود دارد‬ ‫‪ ،‬چه غربی ها ان را به رس�میت بشناسند‪،‬‬ ‫چه نشناسند‪ .‬انچه ما در طول چالش ‪10‬‬ ‫س�اله هس�ته ای و از جمله در مذاکرات با‬ ‫‪ 5+1‬انتظار داش�ته و داریم‪ ،‬نه شناسایی‬ ‫این حق‪ ،‬بلکه احترام به ان‪ ،‬عدم معارضه‬ ‫با ان و عدم وضع تحریم به خاطر ان است‬ ‫پی نوشت‬ ‫موسس��ه مطالعات وپژوهش های سیاسی‪ ،‬مدرس و‬ ‫قرارداد استعماری وثوق الدوله‪ ،‬غالمرضا گلی زواره‬ ‫=‪http://www.ir-psri.com/Show.php?Page‬‬ ‫‪ViewArticle&ArticleID=611‬‬ ‫‪ -2‬از نطق مدرس در جلسه دهم ابان ‪ 1303‬مجلس‬ ‫شورای ملی‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫‪3- Inalienable‬‬ ‫‪4- Capacity / eligibility‬‬ ‫‪5- Safeguard Agreement‬‬ ‫‪6- Exclusive purpose‬‬ ‫‪7 - Nuclear weapon states‬‬ ‫‪8- Non- nuclear weapon states‬‬ ‫‪9- Nothing in this Treaty shall be interpreted‬‬ ‫‪as affecting the inalienable right of all the‬‬ ‫‪Parties to the treaty to develop research,‬‬ ‫‪production and use of nuclear energy for‬‬ ‫‪peaceful purposes without discrimination‬‬ ‫‪and in conformity with Articles I and II of‬‬ ‫سیاست‬ ‫بیان م ی دارد‪« :‬تمرکز اقدامات راس��تی ازمای��ی بر مراحل‬ ‫چرخه س��وخت‪ 11‬مرتبط با تولید‪ ،‬فراوری‪ ،‬استفاده یا ذخیره‬ ‫مواد‪ »...‬اعمال م ی گردد‪ .‬همچنین م��اده ‪ 34‬بیان م ی دارد‬ ‫«چنانچه مواد ح��اوی اورانیوم یا توریوم ب��ه مرحله چرخه‬ ‫سوخت هسته ای طبق شرح بند ‪ c‬نرس��یده اند و قرار است‬ ‫مستقیم یا غیرمس��تقیم به یک کش��ور غیردارنده سالح‬ ‫هسته ای صادر ش��وند‪ ،‬دولت ای ران موظف است که مقدار‪،‬‬ ‫ترکیب و مقصد ان را به اژانس اط�لاع دهد‪ ،‬مگر اینکه این‬ ‫مواد ب رای مقاصد غیرهسته ای صادر ش��وند‪ »...‬بند (‪« :)c‬‬ ‫چنانچه هر ماده ترکیبی و خالصی که ب رای تولید سوخت یا‬ ‫ب رای غن ی سازی ایزوتوپ از کارخانه یا مراحل فراوری که در‬ ‫ان تولید شده است‪ ،‬خارج ش��ود‪ ،‬یا چنانچه مواد دیگر تولید‬ ‫شده در مراحل بعدی چرخه س��وخت هسته ای به ای ران وارد‬ ‫شود‪ ،‬این مواد باید تحت بازرسی قرار گیرد‪ ».‬مهمتر اینکه‬ ‫بند ‪ c‬ماده ‪ 81‬در موارد بازرسی به «ویژگ ی های چرخه سوخت‬ ‫ای ران» که باید تحت بازرس��ی اژانس باشد اشاره م ی نماید‪.‬‬ ‫همان طور که م ی دانیم چرخه س��وخت ش��امل مراحلی از‬ ‫جمله اماده سازی سنگ اورانیوم‪ ،‬تبدیل‪ ،‬غن ی سازی‪ ،‬تولید‬ ‫سوخت هسته ای‪ ،‬استفاده س��وخت در راکتور‪ ،‬بازفراوری و‬ ‫مدیریت پسماند و غیره م ی شود‪ .‬غن ی سازی جزء کوچکی از‬ ‫چرخه سوخت است‪ ،‬هر چند در این معاهده به صورت کامال‬ ‫روشن بیان هم شده است‪.‬‬ ‫اظهاراتی ک��ه گهگاه از س��وی مقام��ات غربی بیان‬ ‫م ی ش��ود و حاوی ش��ک در «حق غن ی س��ازی»‪ ،‬یا عدم به‬ ‫رسمیت شناختن ان است‪ ،‬یا عامدانه صرفا به حق استفاده‬ ‫صلح امیز اش��اره کرده و سعی دارند س��ایر حقوق مرتبط و‬ ‫الینفک حق هسته ای را نادیده بگی رند‪ ،‬سخنانی ناصحیح و‬ ‫در حقیقت یک مغلطه سیاسی بوده که از نظر حقوقی دارای‬ ‫حجیت و اعتبار نیس��ت‪ .‬این حقوق به وضوح در معاهدات‬ ‫بیان ش��ده اند و مطالع��ه دقیق انه ا تردی��دی در این جهت‬ ‫باقی نم ی گذارد‪ .‬نم ی توان در مقاب��ل نص معاهدات انها را‬ ‫ب ر اساس نیات و خواسته های یکطرفه به صورت خودسرانه‬ ‫تفسیر کرد‪ .‬طبق بند ‪ 1‬ماده ‪ 27‬کنوانسیون حقوق معاهدات‬ ‫(‪ )1969‬یک معاهده باید با حس��ن نی��ت و مطابق معنای‬ ‫متداول ‪ 12‬عبارات ان و در همان چارچ��وب در پرتو هدف و‬ ‫مقصد ان تفس��یر گردد‪ 13.‬هر چند حتی اگر معاهدات اخیر‬ ‫هم وجود نداشتند با هر فرض دیگری نیز م ی توان گفت که‬ ‫طبق قاعده اذن‪« 14،‬اذن در شی‪ ،‬اذن در لوازم ان نیز هست‪».‬‬ ‫وقتی معاهده عدم اش��اعه در اجرای حق دولت ها به تولید و‬ ‫فراوری مواد شکافت پذیر ویژه اشاره م ی کند معنی ان‪ ،‬این‬ ‫است که کشورها از حق برخورداری از چرخه سوخت و فناوری‬ ‫غن ی سازی هم ب رای انجام این کار برخوردارند‪ ،‬زی را غن ی سازی‬ ‫نوعی فراوری است و الزمه تولید بعضی از مواد و ایزوتوپ ها‬ ‫ب رای تولید سوخت هسته ای به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫این نکته نیز گفتنی اس��ت که معاهده عدم اشاعه به‬ ‫منظور قانونمند کردن اجرای حقوق هس��ته ای منعقد شده‬ ‫اس��ت‪ ،‬بناب راین اگر کس��ی غن ی س��ازی و چرخه سوخت را‬ ‫مطابق این معاهده جزئی از حق هس��ته ای کشورها نداند‬ ‫و به ان اقرار ننماید‪ ،‬در واقع به طور ناخواس��ته این بخش از‬ ‫برنامه هسته ای کشورهای عضو را مشمول ماده ‪NPT 3‬‬ ‫ندانسته و نم ی تواند ان را مشمول بازرس ی های اژانس بداند‬ ‫یا ب ر اساس این معاهده خواستار اقداماتی در مورد ان شود‪.‬‬ ‫با نگاه��ی به توافقات کش��ورهای موث��ر در مباحث‬ ‫هسته ای روش��ن م ی شود که این کش��ورها در هیچ یک از‬ ‫توافقات خود با سایر کشورها منکر حق هسته ای انها از جمله‬ ‫برخورداری از چرخه س��وخت و غنی سازی‪ ،‬نشده اند‪ ،‬اگرچه‬ ‫ممکن است خود ان کش��ورها بعضا به صورت داوطلبانه از‬ ‫این حق خود‪ ،‬یا بخش��ی از ان‪ ،‬صرفنظر کرده باشند‪ .‬مثال‬ ‫م ی توان به موافقتنامه های منعقده بین همه کش��ورهایی‬ ‫که اکنون به عنوان ‪ 5+1‬شناخته م ی ش��وند با ای ران قبل و‬ ‫پس از انقالب و پیش از بروز اختالف فعلی اش��اره کرد‪ .‬این‬ ‫کشورها در توافقات پیشین خود نه تنها متعرض حق ای ران‬ ‫ب رای تولید و استفاده از انرژی هسته ای نشده اند‪ ،‬بلکه باتوجه‬ ‫به تعهدی که ب رای تدارک مواد‪ ،‬تجهی��زات و دانش فنی و‬ ‫صنعتی کرده اند‪ ،‬در حقیقت بر همه حق��وق ای ران از جمله‬ ‫داشتن چرخه سوخت و ساخت راکتور و غیره اقرار کرده اند‪.‬‬ ‫به عنوان نمونه م ی توان به موافقتنامه همکاری بین دولت‬ ‫ایاالت متحده امریکا و دول��ت ای ران راجع به اس��تفاده غیر‬ ‫نظامی از انرژی اتم ی (مصوب ‪ ،)1337‬اصالحیه موافقتنامه‬ ‫همکاری بین دولت ای��ران و دولت ای��االت متحده امریکا‬ ‫(مصوب ‪ ،)1345‬اصالحی��ه موافقتنامه همکاری بین دولت‬ ‫ای ران و دولت امریکا راجع به اس��تفاده صل��ح امیز از انرژی‬ ‫اتم ی (مصوب ‪ ،)1348‬موافقتنام��ه همکاری علمی‪ ،‬فنی و‬ ‫ی بین دولت‬ ‫صنعتی ب رای استفاده صلح جویانه از نیروی اتم ‬ ‫ای ران و دولت فرانس��ه (مصوب‪ ،)1354‬موافقتنامه همکاری‬ ‫در زمینه پژوهش علم ی و توسعه تکنولوژی بین دولت ای ران‬ ‫و دولت جمهوری فدرال المان (مصوب ‪ ،)1355‬موافقتنامه‬ ‫همکاری در زمینه اس��تفاده صلح جویانه از انرژی هسته ای‬ ‫بین س��ازمان انرژی اتم ی ای ران و وزیر ف��درال و تکنولوژی‬ ‫جمهوری فدرال المان (مصوب ‪ ،)1356‬پروتکل بین دولت‬ ‫ای ران و دولت جمهوری فرانسه درباره ایجاد و بهره برداری از‬ ‫دو نیروگاه هس��ته ای (مصوب ‪ ،)1357‬موافقتنامه همکاری‬ ‫در زمینه اس��تفاده صلح جویانه از انرژی هسته ای فیمابین‬ ‫دولت فدراس��یون روس��یه و دولت جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫(مص��وب ‪ )1372‬و موافقتنام��ه فیمابی��ن دولت جمهوری‬ ‫اس�لامی ای ران و دولت جمهوری خلق چین ب رای همکاری‬ ‫در زمینه کاربردهای صلح جویانه از انرژی هسته ای (مصوب‬ ‫‪15‬‬ ‫‪ )1372‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫الزم اس��ت اش��اره ش��ود که قان��ون س��ازمان انرژی‬ ‫اتم ی ای��ران از س��ال ‪ 1353‬تاکنون تغییر نک��رده و وظایف‬ ‫این سازمان در زمان قبل از انقالب و هنگام امضای بیشتر‬ ‫این معاهدات نیز مشابه بوده است و طرف های موافقتنامه‬ ‫هیچ گاه اعتراضی به این قانون نداشته اند‪ .‬از جمله طبق بند‬ ‫هـ ماده ‪ 3‬قانون س��ازمان انرژی اتمی ای ران‪ ،‬یکی از وظایف‬ ‫سازمان «انجام بررسی و عملیات اکتشافی ب رای تعیین منابع‬ ‫مواد اولیه صنایع اتم ی از قبیل سوخت اتم ی و مواد رادیو اکتیو‬ ‫و بهره ب��رداری از این منابع از طریق اس��تخراج‪ ،‬تلخیص و‬ ‫استفاده از مواد در صنایع و نیروگاه ها و کارخانه ها و تاسیسات‬ ‫مختلف اتمی کشور» است‪ .‬این جمله در واقع بیانگر استفاده‬ ‫و تولید صنعتی مواد هسته ای و ایجاد چرخه سوخت است‪.‬‬ ‫در نتیجه م ی ت��وان گفت حق هس��ته ای صلح امیز‬ ‫عبارت است از حقی غیرقابل سلب ب رای کشورها به منظور‬ ‫ه ر گونه تولید و بهره برداری از انرژی هسته ای ب رای مقاصد‬ ‫صلح امیز‪ .‬این حق ف ی ذاته وجود دارد‪ ،‬کسی نه م ی تواند ان‬ ‫را بدهد‪ ،‬نه م ی تواند ان را بگیرد‪ .‬به تعبیر دقیق مقام معظم‬ ‫رهبری «برخی دولت های غربی حق استفاده ای ران از انرژی‬ ‫هسته ای را به رسمیت شناخته اند؛ به رسمیت شناختن این‬ ‫حق مس��لم و قانونی‪ ،‬امتیازی ظاهری و پوچ و ب ی معناست‬ ‫چرا که این حق در معاهدات جهانی به رسمیت شناخته شده‬ ‫و ب رای اس��تفاده از ان نیازی به اروپای ی ها ب رای به رس��میت‬ ‫‪16‬‬ ‫شناختن ان نداریم‪».‬‬ ‫بناب راین حق اس��تفاده صلح امیز از انرژی هس��ته ای‪،‬‬ ‫ش��امل حق غن ی س��ازی‪ ،‬ب��رای هم��ه کش��ورها از جمله‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران وجود دارد ‪ ،‬چه غرب ی ه��ا ان را به‬ ‫رسمیت بشناسند‪ ،‬چه نشناسند‪ .‬انچه ما در طول چالش ‪10‬‬ ‫ساله هسته ای و از جمله در مذاکرات با ‪ 5+1‬انتظار داشته و‬ ‫داریم‪ ،‬نه شناسایی این حق‪ ،‬بلکه احترام به ان‪ ،‬عدم معارضه‬ ‫با ان و عدم وضع تحریم به خاطر ان است و این دقیقا همان‬ ‫چیزی اس��ت که در توافق ژنو در سوم اذر ‪ 1392‬اتفاق افتاده‬ ‫است‪ .‬ب ر اساس توافق ژنو کش��ورهای ‪ 5+1‬با نادیده گرفتن‬ ‫شش قطعنامه شورای امنیت‪ ،‬که خواهان تعلیق بالدرنگ‬ ‫غن ی سازی ای ران ش��ده اند‪ ،‬به ادامه غن ی سازی ای ران رضایت‬ ‫داده و حتی تضمین م ی نمایند که در هرگونه توافق نهایی‬ ‫نیز غن ی سازی ای ران ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫انها در توافق ژن��و نه تنها با این ح��ق ای ران معارضه‬ ‫نم ی کنند‪ ،‬حتی برخی از تحریم ها را نیز تعلیق م ی نمایند‪.‬‬ ‫ی تحریم ها لغو م ی شوند و غن ی سازی‬ ‫در توافق نهایی تمام ‬ ‫ای ران منطبق با نیازهایش ادامه پیدا م ی کند‪ .‬این به معنای‬ ‫احترام به اجرای حقی اس��ت که از حق��وق ذاتی و غیرقابل‬ ‫سلب ای ران است‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪this Treaty.‬‬ ‫‪10 - Agreemnt between Iran and The‬‬ ‫‪Agency for the application of safeguards‬‬ ‫‪in connection with the treaty on the non‬‬‫‪prolifration of nuclear weapons, 15 May 1974.‬‬ ‫‪11- Fuel cycle‬‬ ‫‪12- Regular meaning‬‬ ‫‪ - 13‬حقوقدانان ما به این مفهوم عرف لفظی می گویند‪.‬‬ ‫عرفمحاورهمی زانیاستب رایفهمسخنقانونگذاریعنیب رای‬ ‫فهمیدن عبارت قانون نباید به کتاب لغت مراجعه کرد بلکه باید‬ ‫دید ان عبارت در عرف مردمی که قانونگذار هم از انهاست چه‬ ‫معنی م ی دهد‪ .‬بر این اس��اس طبق قانون مدنی ای ران الفاظ و‬ ‫عباراتطرفینعقد‪،‬محمولبرمعانیعرفیاست‪.‬‬ ‫‪14- Permission‬‬ ‫‪ -15‬همچنین موافقتنامه همکاری ب رای اس��تفاده‬ ‫صلح جویانه از نیروی اتمی بی��ن دولت ای ران و دولت کانادا‬ ‫دیپلمات ارام‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫سیدعباس عراقچی اکنون از مهمترین اعضای تیم مذاکره کننده ایران است‬ ‫عب��اس ع راقچ��ی ‪ 52‬س��اله را بای��د از اصولگراترین‬ ‫دیپلمات های حاضر در تیم مذاکره کننده هسته ای در دولت‬ ‫یازدهم دانست‪ .‬نام او البته در دوران ریاست جمهوری محمود‬ ‫احمدی نژاد بیش از گذشته در رسانه ها مطرح شد؛ چه انکه از‬ ‫همان اغاز به کار دولت‪ ،‬او معاون حقوقی و بی ن الملل وزارت‬ ‫امور خارجه شد و تا سال ‪ 86‬در این سمت باقی ماند‪.‬‬ ‫ع راقچی البته دوران جوانی خود را در سپاه سپری کرد‪.‬‬ ‫او ورود خود به سپاه را این گونه روایت م ی کند‪« :‬دوران جوانی‬ ‫بنده مصادف بود با انقالب و بالفاصل��ه با دفاع مقدس‪ .‬ما از‬ ‫یک خانواده بسیار مذهبی‪ ،‬سنتی و ریشه‪‎‬دار بودیم و هستیم‬ ‫و غیر از ان هم‪ ،‬ورود بن��ده در عرصه جدی زندگی با پیروزی‬ ‫انقالب همراه ش��د‪ .‬بناب راین به‪‎‬عنوان یک وظیفه اسالمی‪،‬‬ ‫ملی و میهنی‪ ،‬احس��اس کردم که باید وارد جایی بشوم که‬ ‫در این شرایط حساس کشور کاری انجام دهم‪ .‬من تقریبا در‬ ‫سال ‪ ،1358‬یعنی سالی که انقالب فرهنگی شد و دانشگاه‪‎‬ها‬ ‫بسته شد‪ ،‬دیپلم گرفتم‪ .‬درسم هم خوب بود‪ .‬امادگی خوبی‬ ‫ب رای ورود به دانش��گاه داش��تم و جالب هم هست که رشته‬ ‫مورد عالقه‪‎‬ام بیشتر دروس ریاضی و مسائل فنی بود‪ .‬یادم‬ ‫هست ایده‪‎‬الی که در نظرم بود‪ ،‬جهت‪‎‬گیری ب رای رشته برق‬ ‫و الکترونیک در دانش��گاهی خوب بود‪ .‬زمان��ی که انقالب‬ ‫فرهنگی در کشور به اجرا در امد و دانشگاه ها تعطیل شدند‪،‬‬ ‫دو یا سه ماه صبر کردم که جنگ اغاز شده و شدت گرفته بود‪.‬‬ ‫به‪‎‬واسطه یکی از دوستانی که در سپاه بودند‪ ،‬وارد سپاه شدم‪».‬‬ ‫او همچنی��ن «انگیزه‪‎‎‬ه��ای انقالب��ی» و «تصمیم‬ ‫شخصی» را علت ورود به سپاه م ی خواند‪« :‬به‪‎‬واسطه یکی از‬ ‫اشنایان که در ان زمان با سپاه ارتباط داشت تصمیمم را مطرح‬ ‫کردم و توسط اشنایی که معرفی کردند‪ ،‬که ایشان هم دوست‬ ‫اقای حسین شریعتمداری بود‪ ،‬جذب سپاه شدم‪».‬‬ ‫ع راقچی از سال ‪ 70‬وارد دستگاه دیپلماسی شد و از ان‬ ‫زمان تاکنون س��وابق متعددی در وزارت امور خارجه داشت‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 70‬به عنوان کارش��ناس بی ن الملل وارد وزارتخانه‬ ‫ش��د و ارام ارام پله های ترقی را طی کرد‪ .‬اولین پس��ت مهم‬ ‫دیپلماتیک او‪ ،‬سرپرستی نمایندگی ای ران در سازمان کنف رانس‬ ‫اسالمی در سال ‪ 73‬بود‪ .‬پس از ان چند سالی در سمت های‬ ‫پژوهش��ی و مطالعاتی ایفای نقش کرد‪ .‬در س��ال ‪ 78‬سفیر‬ ‫اکردیته ای ران در تالین ‪ -‬پایتخت اس��تونی ‪ -‬شد؛ ماموریتی‬ ‫که تا سال ‪ 82‬ادامه داش��ت‪ .‬او در همان زمان سفیر ای ران در‬ ‫فنالند نیز بود‪ .‬ع راقچی در س��ال ‪ 82‬رئیس اداره اول اروپای‬ ‫غربی وزارت امور خارجه شد و تا سال ‪ 83‬در این سمت باقی‬ ‫ماند‪ .‬از س��ال ‪ 83‬تا ‪ 84‬نیز رئیس دانشکده روابط بی ن الملل‬ ‫وزارت خارجه بود‪ .‬پس از انتخاب محمود احمدی نژاد به عنوان‬ ‫رئی س جمه��ور و حضور منوچه��ر متکی در راس دس��تگاه‬ ‫دیپلماس��ی‪ ،‬عباس ع راقچی نی��ز جهش بلندی داش��ت‪.‬‬ ‫او از س��ال ‪ 84‬تا س��ال ‪ 86‬معاون حقوقی و امور بی ن الملل‬ ‫وزارت خارجه بود؛ معاونتی که یکی از مهم ترین معاونت های‬ ‫وزارتخانه به حس��اب م ی اید‪ .‬در س��ال ‪ 86‬به عنوان نماینده‬ ‫رسمی دستگاه دیپلماسی ای ران راهی توکیو شد و به سفارت‬ ‫ای ران در ژاپن رسید‪ .‬پس از پایان این مسئولیت برون مرزی در‬ ‫سال ‪ ،90‬بار دیگر به ته ران امد و با حکم عل ی اکبر صالحی‪،‬‬ ‫سخنگوی دستگاه دیپلماسی کشور ش��د‪ .‬پیش از او رامین‬ ‫میهمانپرست این مس��ئولیت را بر عهده داشت؛ دیپلماتی‬ ‫که ب رای کاندیداتوری در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم‬ ‫از سمت خود استعفا کرده بود‪ .‬او ماجرای سخنگویی خود را‬ ‫این گونه بیان م ی کند‪« :‬حدود سه ماه سخنگوی وزارت امور‬ ‫خارجه شدم ولی به‪‎‬عنوان مسئولیت جانبی به من سپرده شد‬ ‫و من نگاهی موقت به ان داشتم‪ .‬فکر هم نم ی‪‎‬کردم به اسم‬ ‫سخنگو معرفی بشوم‪ .‬وقتی اقای میهمانپرست کاندیدای‬ ‫ریاست‪‎‬جمهوری شدند‪ ،‬در مسیر رفتن به خانه بودم که اقای‬ ‫کمالوندی با من تم��اس گرفتند و گفتند ب��ا اقای صالحی‬ ‫صحبت کردیم تا ایشان نیست شما م ی‪‎‬توانید این کار را انجام‬ ‫بدهید؟ من فکر کردم منظورش این اس��ت که مثال در چند‬ ‫هفته‪‎‬ای که ایشان بروند و تکلی ف شان روشن شود یا نتیجه‬ ‫انتخابات مشخص گردد‪ ،‬کارهای س��خنگویی را من انجام‬ ‫م ی‪‎‬دهم‪ .‬من هم گفتم اشکالی ندارد‪ .‬واقعا هم هر مسئولیتی‬ ‫در هرجا به من پیش��نهاد ش��ده‪ ،‬هیچ‪‎‬وقت رد نکر ده ام چون‬ ‫همیشه نگاهی انگیزه‪‎‬ای داشته ام‪ .‬واقعا اگر م ی‪‎‬گفت که اقا!‬ ‫مسئول دبیرخانه وزارت خارجه دارد م ی رود مرخصی‪ ،‬م ی ایی‬ ‫این کار را انجام بدهی؟ م ی‪‎‬گفتم انجام م ی‪‎‬دهم‪».‬‬ ‫ع راقچی همچنین در ماه های پایانی حضور س��عید‬ ‫جلیلی در شورای عالی امنیت ملی به عنوان یکی از اعضای‬ ‫تیم مذاکره کننده هسته ای فعالیت م ی کرد‪ .‬پس از پیروزی‬ ‫حس��ن روحان��ی در انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری یازدهم‪،‬‬ ‫عباس ع راقچی ش��رایط متفاوتی را تجربه کرد‪ .‬گویی وزیر‬ ‫خارجه دولت یازدهم به توانایی او پی برده بود‪.‬‬ ‫او در هفتم شهریور ‪ ، 92‬تریبون سخنگویی وزارت امور‬ ‫خارجه را به مرضیه افخم س��پرد و کمتر از یک هفته بعد‪ ،‬با‬ ‫حکم محمدجواد ظریف‪ ،‬معاون حقوق��ی و امور بی ن الملل‬ ‫وزارت امور خارجه شد؛ مس��ئولیتی که پیش از ان بر عهده‬ ‫محمد مهدی اخون��دزاده بود‪ .‬زمان ی ک��ه ع راقچی به عنوان‬ ‫مع��اون محمد جواد ظریف و دس��ت راس��ت او در مذاکرات‬ ‫هسته ای انتخاب شد‪ ،‬بس��یاری از کارشناس��ان سیاسی و‬ ‫دیپلمات های پیشین تعجب خود را از این انتخاب اب راز کردند‪.‬‬ ‫ع راقچی ه ر چند برخالف تخت روانچ��ی از حلقه نزدیکان و‬ ‫همفکران ظریف نبود اما ه ر چه بود‪ ،‬م��ورد اعتماد وزیر امور‬ ‫خارجه دولت روحانی قرار گرفت‪.‬‬ ‫ع راقچی در خصوص ادامه کار خ��ود در وزارت خارجه‬ ‫دول��ت یازده��م چنی��ن م ی گوی��د‪« :‬از وقت��ی در معاونت‬ ‫بی ن‪‎‬الملل بودم‪ ،‬با ایش��ان کار کرده بودم و ایشان از ان موقع‬ ‫ل یا‬ ‫مرا م ی‪‎‬ش��ناخت و وقتی هم که وزیر شدند‪ ،‬همان روز او ‬ ‫دوم بود که همه معاون‪‎‎‬ها را یکی یکی خواستند‪ .‬من که رفتم‪،‬‬ ‫ایشان اب راز محبت کردند و گفتند‪« :‬نه‪ ،‬من شما را م ی‪‎‬خواهم‪.‬‬ ‫حتما باشید ولی جایش را به من فرصت بده ببینم چه جوری‬ ‫(مصوب ‪ )1351‬نیز قابل توجه اس��ت که در ان دولت کانادا‬ ‫انفجار هسته ای ب رای مقاصد صلح امیز و انتقال تجهی زات‬ ‫این اقدام را صریحا مطابق ‪ NPT‬می داند‪ .‬ب رای دریافت متن‬ ‫توافقات هسته ای ای ران با س��ایر کشورها به پورتال رسمی‬ ‫سازمان انرژی اتمی ای ران به ادرس ‪www.aeoi.org.ir‬‬ ‫مراجعه نمایید‪Permission .‬‬ ‫‪ -16‬دیدار اعضای مجلس خبرگان ‪1384 /12 /18‬‬ ‫‪H t t p: // w w w.l e ade r.ir/ lang s /‬‬ ‫‪fa/?p=contentShow&id=2873‬‬ ‫م ی شود‪ »...‬چند جا را هم اس��م برد از جمله ای ‪‎‬‬ ‫ن جای موجود‬ ‫را‪ .‬من گفتم که م��ن تابعم‪ ،‬ضمنا من خودم را هم به ش��ما‬ ‫تحمیل نم ی‪‎‬کنم‪ .‬اگر هم نخواس��تی‪ ،‬هی ‪‎‬‬ ‫چ مشکلی ندارم‪.‬‬ ‫ماموریت هم نم ی‪‎‬روم‪ ،‬خیلی تمایل به ماموریت ندارم‪ .‬جالب‬ ‫است که تا یکی‪ ،‬دو هفته‪‎‬ای که طول کشید تا حکم انتصاب‬ ‫من را زدند‪ ،‬تمام معاونت‪‎‎‬ها را دور زدم؛ یک روز گفتند معاونت‬ ‫فالن‪‎‬جا‪ ،‬فردایش گفتند معاونت فالن‪ ،‬بعدش هم ان معاونت‪.‬‬ ‫تقریبا همه معاونت‪‎‎‬ها را دور زدم‪ ».‬پ��س از اینکه ماموریت‬ ‫تازه ع راقچی در دس��تگاه دیپلماسی مشخص شد‪ ،‬او نقش‬ ‫فعال خود را در مس��ائل دیپلماتیک ای ران ‪ -‬خصوصا پرونده‬ ‫هسته ای ‪ -‬ایفا کرد‪ .‬ع راقچی با گذشت زمان بسیار کوتاهی‬ ‫توانست به یک چهره مهم رس��انه ای و البته خاص تبدیل‬ ‫شود‪ .‬او برخالف محمد جواد ظریف کمتر م ی خندد و جدیت‬ ‫بیشتری از خود نشان م ی دهد؛ برخالف مجید تخت روانچی‬ ‫از گوشه گیری م ی پرهیزد و چهره ای رسانه ای است‪ .‬بسیاری‬ ‫حضور این سه دیپلمات با روحیات متفاوت را ترکیب مناسبی‬ ‫ب رای تیم مذاکره کننده هسته ای م ی دانند‪.‬‬ ‫ع راقچی در حال حاضر نه فقط یکی از اعضای ارش��د‬ ‫و اصلی تی��م مذاکره کننده هس��ته ای اس��ت‪ ،‬بلکه به طور‬ ‫غیررس��می نقش س��خنگوی تیم مذاکره کنن��ده را نیز ایفا‬ ‫م ی کند‪ .‬او در س��ه دور مذاکرات ژنو به ش��کل مس��تمر با‬ ‫خب رنگاران ارتباط برقرار م ی کرد و به اطالع رسانی در رابطه با‬ ‫مذاکرات م ی پرداخت؛ نقشی که در مذاکرات ژنو ‪ 3‬پ ررنگ تر از‬ ‫گذشته شد‪ .‬او در روز دوم مذاکرات نشست خبری برگزار کرد؛‬ ‫نشستی که بازتاب گسترده ای داش��ت و در مقاطع مختلف‬ ‫با اظهارنظره��ای کوتاه خود‪ ،‬ج��و مذاک��رات را تحت تاثیر‬ ‫قرار م ی داد‪ .‬فعالیت ع راقچی در نشس��ت ژنو ‪ 3‬اما بیش از‬ ‫گذشته مورد توجه رس��انه ها قرار داشت‪ .‬او در تمام مدتی که‬ ‫در مذاکرات حاضر بود‪ ،‬سعی م ی کرد خواسته های حداکثری‬ ‫ای ران را مطرح نماید‪.‬‬ ‫عباس ع راقچ��ی در مذاکراتی که در س��طح معاونان‬ ‫برگزار م ی شد رئیس تیم مذاکره کننده ای رانی بود و رو در روی‬ ‫معاون اشتون‪ ،‬نظ رات جمهوری اس�لامی ای ران را به طرف‬ ‫اروپایی منتقل م ی کرد‪ .‬س��ابقه ع راقچ��ی در وزارت خارجه‬ ‫هم دیپلماتیک است و هم پژوهشی‪ .‬این دیپلمات باسابقه‬ ‫که مدرک کارشناس��ی خود را در رش��ته روابط بی ن الملل از‬ ‫دانشگاه ته ران اخذ کرده اس��ت‪ ،‬تحصیالت خود در مقطع‬ ‫کارشناس ی ارشد را در همین دانشگاه اما در رشته علوم سیاسی‬ ‫ادامه داد‪ .‬او سپس به انگلس��تان رفت و مدرک دکترای خود‬ ‫را از دانشگاه کنت در رشته اندیشه های سیاسی دریافت کرد‪.‬‬ ‫ع راقچی به زبان های انگلیسی و ع ربی نیز مسلط است‪.‬‬ ‫او همچنین ب هدلیل سابقه حضور در دستگاه دیپلماسی‬ ‫دولت های نهم و دهم‪ ،‬مش��ورت های الزم را به محمد جواد‬ ‫ظریف ارائه م ی کند و در حس��اس ترین لحظ��ات مذاکرات‬ ‫هسته ای‪ ،‬در کنار وزیر امور خارجه حضور دارد‪ .‬او البته با تسلط‬ ‫خود به مبانی حقوق در مقاطع مختلف از حق غن ی س��ازی‬ ‫ای ران دفاع کرده اس��ت‪ .‬در مقاله ای که در صفحه پیشین به‬ ‫چاپ رس��یده او این تس��لط خود را به خوب ی نمایان کرده و از‬ ‫اینکه ای ران ب رای حق غن ی سازی نیاز به تایید ‪ 5+1‬نداردسخن‬ ‫میگوید‪ .‬او در ازای این نکته‪ ،‬از لزوم احترام به اجرای غن ی سازی‬ ‫در ای ران سخن م ی گوید‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اسرار وین‬ ‫ایران و ‪ 5+1‬تا کجا پیش رفتند؟‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫کارشناس بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫سیاست‬ ‫سرانجام وارد اخرین ماه از مذاکرات حساس هسته ای‬ ‫میان ای ران و اعضای ‪ 5+1‬شدیم‪ .‬تیرماه ب رای ای ران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬ماه بسیار حساسی است‪« .‬رسیدن به توافق نهایی در‬ ‫پایان تیرماه» یا «تمدید مذاکرات ژنو» هر دو عواقب و تبعات‬ ‫خاص خود را در نظام بی ن الملل خواهد داشت‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫اثار وضعی و مستمر هر یک از این دو گزینه خود را در معادالت‬ ‫جهانی به شکل مستقیم و غیرمستقیم نش��ان خواهد داد‪.‬‬ ‫صورت مساله مانند همیشه واضح است ؛ جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران در پی دس��تیابی به حقوق حقه هسته ای خود بوده و در‬ ‫مقابل‪ ،‬واشنگتن‪ ،‬تروئیکای اروپایی و حتی چین و روسیه در‬ ‫ان سوی میز مذاکره در نوعی «مواجهه سیاسی» با «پرونده ای‬ ‫حقوقی» به سر م ی ب رند‪ .‬بر همگان اثبات شده که به کارگیری‬ ‫واژگانی مانند «راست ی ازمایی» و «اعتماد سازی» در خصوص‬ ‫برنامه هس��ته ای ای ران بار حقوقی واقعی نداشته و در قالب‬ ‫نوعی شانتاژ سیاسی علیه فعالی ت های صلح امیز هسته ای‬ ‫کشورمان قابل تفسیر است‪.‬‬ ‫برگزاری مذاکرات وین ‪ 5‬در وین نش��ان داد که در عین‬ ‫تمایل دو طرف در خصوص رسیدن به توافق نهایی تا پایان‬ ‫تیرماه‪ ،‬هنوز لوازم و ابزار تحقق این توافق قطعی و نهایی در‬ ‫کنار یکدیگر چیده نشده است‪ .‬چینش این لوازم و مقدمات در‬ ‫کنار یکدیگر صرفا در گرو «اتخاذ تصمیم س��خت» از سوی‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬خواهد ب��ود‪ .‬ماهیت این تصمیم س��خت نیز‬ ‫ب ر اساس اعتراف طرف مقابل «سیاسی» است نه «حقوقی»‬ ‫و «فنی»!‬ ‫در این خصوص اظهارات سرگئی ریابکوف‪ ،‬معاون وزیر‬ ‫امور خارجه روسیه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده این کشور در‬ ‫مذاکرات هسته ای با ای ران قابل تامل است‪« :‬سند چارچوبی‬ ‫لو فصل مسائل‬ ‫که طرفین در پایان مذاکرات وین‪ ،‬در مورد ح ‬ ‫مربوط به ب رنامه هسته ای ای ران ان را توافق کردند‪ ،‬فعال چندان‬ ‫فراگیر و جامع نبوده و هنوز شامل بخش های زیادی است که‬ ‫باید جزئیات ان مشخص و مورد توافق قرار بگیرد‪ .‬البته من‬ ‫نم ی توانم قضاوت کنم که در این��ده اختالف نظ رات به طور‬ ‫کامل برطرف خواهند شد‪ ،‬ولی م ی توان به این مساله امیدوار‬ ‫بود‪ .‬فعال امکان رسیدن به این توافق کامال واقعی است‪ .‬البته‬ ‫این مساله نیازمند تالش مضاعف و وجود اراده سیاسی الزم‬ ‫است‪ .‬جدای از مسائل فی زیکی‪ ،‬شیمی و مهندسی فنی‪ ،‬در این‬ ‫بین مسائل سیاسی‪ ،‬از جمله عدم اعتماد برخی اعضای گروه‬ ‫‪ 5+1‬به ای ران و همچنین عدم اعتماد مقامات ته ران به برخی‬ ‫اعضای جامعه جهانی‪ ،‬دلیل این عدم توافق است‪».‬‬ ‫انچه مس��لم اس��ت اینکه عدم اعتماد سیاس��ی ای ران‬ ‫نس��بت به اعضای ‪ 5+1‬باتوجه به سوءپیش��ینه و رفتار این‬ ‫کشورها موضوعی کامال طبیعی محسوب م ی شود‪ .‬ضمن‬ ‫انکه موقعیت ای��ران در مذاکرات‪ ،‬ان هم به عنوان کش��وری‬ ‫که فعالیت هس��ته ای صلح امیز ان مورد بحث و مناقشه ای‬ ‫تصنعی از س��وی اعضای ‪ 5+1‬قرار گرفته اقتضا م ی کند که‬ ‫با نگاهی غی ر اعتماد امی��ز و متعاقبا با گاردی بس��ته در این‬ ‫ماراتن حس��اس ظاهر ش��ود‪ .‬در مقابل‪ ،‬گارد بس��ته و نگاه‬ ‫غی ر اعتماد امیز اعضای ‪ 5+1‬در مقاب��ل ای ران به هیچ عنوان‬ ‫توجیهی ندارد‪ .‬بناب راین به صورتی صریح م ی توان عنوان کرد‬ ‫که نگاه غی ر اعتماد امیز طرف مقابل نسبت به ای ران «غی ر قابل‬ ‫توجیه» و در مقابل‪ ،‬گارد بسته و نگاه غی ر اعتماد امیز جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران نس��بت به طرف مقابل قابل توجیه است‪ .‬در‬ ‫هر حال دور نهایی ماراتن هس��ته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬از‬ ‫دهم تیرماه در وین اغاز خواهد ش��د‪ .‬بر این اساس مذاکرات‬ ‫در سه سطح کارشناسی‪ ،‬معاونین وزرا و در نهایت وزرای امور‬ ‫خارجه ای ران و اعضای ‪ 5+1‬تعریف خواهد شد‪ .‬بدیهی است‬ ‫که گام برداشتن در ماه نهایی مذاکرات (ب ر اساس ضرب االجل‬ ‫تعیی ن شده در توافقنامه ژنو) اقتضائاتی دارد که مهم ترین انها‬ ‫«واقع بینی» و «اینده نگری» است‪ .‬اگرچه اعضای ‪ 5+1‬توافق‬ ‫کرده اند که در خصوص تمدید مذاکرات ژنو فعال سخنی به‬ ‫میان نیاورده و روی رس��یدن به توافق نهایی تا پایان تیرماه‬ ‫متمرکز ش��وند‪ ،‬اما در عین حال نباید در بررسی گزینه های‬ ‫محتمل‪ ،‬موضوع «تمدید مذاکرات» را به عنوان یک احتمال‬ ‫اندک در نظر گرفت‪ .‬الزم اس��ت تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫محترم کشورمان امادگی کامل را جهت تمدید مذاکرات (در‬ ‫صورت غیرواقع بینی و کارشکنی طرف مقابل) داشته باشند‪.‬‬ ‫نباید فراموش کرد که در جریان مذاکرات وین ‪ ،4‬غیرواقع بینی‬ ‫و زیاده خواهی طرف امریکایی و شانتاژ برخی اعضای اروپایی‬ ‫منجر به ایجاد نوعی «س��کته زمانی» ب ی هنگام در مس��یر‬ ‫مذاکرات شد‪ .‬این سکته زمانی منجر به تنظیم دیدارهایی در‬ ‫استانبول و ژنو میان جمهوری اسالمی ای ران و دیگر طرف های‬ ‫مذاکره کننده شد‪ .‬در جریان مذاکرات وین ‪ 5‬نیز شاهد استمرار‬ ‫نصب سرعت گیرهایی در مسیر رس��یدن به توافق نهایی از‬ ‫سوی طرف مقابل بودیم‪ .‬شانتاژ بر سر نحوه تعیین نیازهای‬ ‫اساسی ای ران‪ ،‬بیان خواسته های مضحکانه و البته تا حدودی‬ ‫وقیحانه در خصوص تعداد سانتریفیوژها و ادامه تقابل بر سر‬ ‫نیروگاه اراک بخش اعظمی از این موارد را شامل م ی شد‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی سخنان اقای دکتر ظریف وزیر امور‬ ‫خارجه کشورمان در پایان مذاکرات وین‪ 5‬بیش از پیش قابل‬ ‫درک است‪ .‬س��خنانی که م ی توان جنب ه های سلبی ان را در‬ ‫هفت مورد بیان کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬در این دور از مذاکرات وارد مرحله نگارش شدیم‪.‬البته‬ ‫هنوز نم ی توانیم بگوییم متن مشترکی وجود دارد‪ .‬در بعضی‬ ‫موارد ممکن است روی قسمت هایی از متن توافق وجود داشته‬ ‫باشد‪ ،‬اما در بسیاری از موارد‪ ،‬اختالف نظر هم در مورد محتوا و‬ ‫هم در مورد نحوه نگارش وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ -2‬احس��اس بنده این اس��ت که هنوز طرف مقابل با‬ ‫امادگی الزم ب رای ورود به مذاکره جدی ب راساس واقعیات‪ ،‬وارد‬ ‫می دان مذاکره نشده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬در ط��رف مقابل ما احس��اس م ی کنی��م مواضع‬ ‫زیاده خواهانه وجود دارد‪ .‬در طول این دو دور مذاکره طرف های‬ ‫ما باید به این رسیده باشند که جمهوری اسالمی ای ران ضمن‬ ‫اینکه دیدگاه های خود را ب رای ضرورت رسیدن به راه حل ارائه‬ ‫م ی دهد‪ ،‬حاضر نیست در ب رابر فشار و زیاده خواهی از مواضع و‬ ‫حقوق ملت ای ران صرف نظر کند‪.‬‬ ‫یزنی��م و دیدگاه هایمان را‬ ‫‪ -4‬از ابت��دا حرف منطقی م ‬ ‫ب راساس حقوق بی ن الملل و راهکار مبتنی بر توافقات گذشته‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪30‬‬ ‫دیپلمات های کاتالیزور ‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫سیاست‬ ‫ارائه م ی دهیم و روی حرفمان هم م ی ایس��تیم‪ .‬حس ن نیت‬ ‫کامل داریم و از ابتدا ب رای رسیدن به توافق امده ایم و این می زان‬ ‫از تالش و صرف وقت ب رای اتالف وقت نبوده و نیازی هم به‬ ‫خریدن وقت نداریم‪.‬‬ ‫‪ -5‬از نظ��ر ما مهم نیس��ت ‪ -‬به عن��وان یک موضوع‬ ‫مذاکره ‪ -‬که امریکای ی ها چگونه م ی خواهند مشکلی که در‬ ‫داخل ب رای خودشان درست کردند‪ ،‬حل کنند‪ .‬با کمال احترام‬ ‫این مشکل انهاست‪ ،‬مشکل بنده نیست و طرف مقابل باید‬ ‫مشکل خود را حل کند‪ .‬اگر دولت امریکا خود را متعهد به کاری‬ ‫م ی کند باید ب راس��اس ب رنامه اقدام مش��ترک تمام تحریم ها‬ ‫برداشته ش��ود‪ -6.‬متن پی ش نویس توافقنامه نهایی بیش از‬ ‫کلمه پ رانتز دارد‪ .‬تعداد پ رانتزها در متن در این مرحله بس��یار‬ ‫طبیعی است‪ .‬در بسیاری از موضوعات این پ رانتزها (ب راکت ها)‬ ‫وجود دارد و این گونه نیست که در موضوع غن ی سازی باشد‪.‬‬ ‫ما در موضوعات اساس��ی هنوز به تفاهم نرسیدیم‪ ،‬در برخی‬ ‫موارد م ی توانیم زمینه هایی ب رای دستیابی به تفاهم ببینیم‪.‬‬ ‫‪ -7‬ب رنامه غن ی س��ازی مربوط به مردم ای ران است و ما درباره‬ ‫ب رنامه ای که متعلق به مردم ای ران است درخواستی نم ی کنیم‪.‬‬ ‫انچه از اظهارات وزیر امور خارجه کش��ورمان برم ی اید‪« ،‬عدم‬ ‫واقع بینی طرف مقابل» در صحنه مذاکرات است‪ .‬البته نگارنده‬ ‫معتقد است قرار گرفتن در بازه زمانی حساس فعلی‪ ،‬به طور‬ ‫طبیعی تا حدودی ضریب واقع بینی را در طرف مقابل تقویت‬ ‫خ واهد کرد اما این واقع بینی در نهایت باید به «تصمیم سخت‬ ‫و تعیی ن کننده» از س��وی اعضای ‪ 5+1‬منجر ش��ود‪ .‬در این‬ ‫صورت ما با نوعی واقع بینی منتج به «توافق نهایی» مواجه‬ ‫خواهیم بود‪ .‬در غیر این صورت‪ ،‬واقع بینی منتج به «نرمش‬ ‫تاکتیکی» نم ی تواند مصدر یک تواف��ق جامع میان ای ران و‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬باش��د‪ .‬از این رو ایاالت متحده امریکا و فرانسه‬ ‫به عنوان دوعضوی که بیشترین کارش��کنی را در به نتیجه‬ ‫رسیدن مذاکرات داشته و دارند ناچارند به همراه دیگر اعضای‬ ‫‪ 5+1‬تصمیم سختی را در راستای به نتیجه رسیدن مذاکرات‬ ‫اتخاذ کنند‪ .‬بدیهی است که در صورت عدم اتخاذ این تصمیم‬ ‫نیز بار دیپلماتیک شکست مذاکرات بر دوش کل اعضای‪5+1‬‬ ‫(مخصوصا واشنگتن و پاریس) خواهد بود‪.‬‬ ‫«واقع بینی» مجرایی اس��ت که طرف مقابل با لحاظ‬ ‫کردن ان م ی تواند «تصمیم سخت» را اتخاذ کند‪ .‬در گزارش‬ ‫اخیر اژانس بی ن المللی انرژی اتمی امده که جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران در اجرای تعهدات خود به اژانس نیز راسخ و استوار بوده‬ ‫است‪ .‬در اینجا بار دیگر تاکید م ی شود که مطابق فرمایشات‬ ‫مقام معظم رهبری و مطابق انچه در صحنه مذاکرات نیز طی‬ ‫ماه های اخیر و قبل از ان مشاهده شده است‪ ،‬واشنگتن کامال‬ ‫در صحنه مذاکرات غیرقابل اعتماد است‪ .‬بر این اساس هرگونه‬ ‫رفتاری که بر پایه اعتماد به امریکا پ ی ریزی شود نیز محکوم به‬ ‫فنا خواهد بود‪ .‬در چنین شرایطی بارها تاکید شده که مذاکره‬ ‫با ایاالت متحده امریکا بر سر مساله هسته ای باید در راستای‬ ‫«تنظیم رفتار رقیب» تعریف شود نه «دوستی با دشمن»‪ .‬در‬ ‫هر حال ایاالت متحده امریکا ط��ی یک ماه باقیمانده موظف‬ ‫به اعمال تغییر راهبردی و اس��تراتژیک در رفتار خود اس��ت‪.‬‬ ‫این اعمال تغییر باید ب��ه صورتی جدی صورت گیرد‪ .‬بدیهی‬ ‫است که اگر واشنگتن و دیگر اعضای ‪ 5+1‬نتوانند یا نخواهند‬ ‫این تغییر را اعمال کنند‪ ،‬اساسا امکان انعقاد توافق هسته ای‬ ‫نهایی تا پایان تیرماه وجود نخواهد داش��ت‪ .‬ایا اعضای ‪5+1‬‬ ‫م ی توانند چنین موقعیت حساسی را در هفته های حساس‬ ‫پیش رو درک کنند؟‬ ‫طی هفته های اخیر نام «ویلیام ب رنز» و «جیک سالی وان»‬ ‫بیش از هر زمان دیگری ش��نیده م ی ش��ود‪ .‬این دو دیپلمات‬ ‫امریکای��ی در جریان مذاکرات س��ه جانبه نماین��دگان ای ران‪،‬‬ ‫اتحادیه اروپا و ایاالت متحده امریکا که در فاصله میان وین ‪ 4‬و‬ ‫وین‪ 5‬در ژنو برگزار شد‪ ،‬حضور فعالی داشتند‪ .‬دیپلمات هایی که‬ ‫رسانه های امریکایی از انها به عنوان دوکاتالیزور و تس ریع کننده‬ ‫در پیش بردن مذاکرات هس��ته ای ای��ران و اعضای ‪ 5+1‬نام‬ ‫م ی ب رند‪ .‬با این حال زمزمه هایی مبنی بر کناره گیری سالیوان‬ ‫از سمت خود منتشر شده است‪.‬‬ ‫جیک سالیوان‪ ،‬مشاور امنیت ملی معاون رئی س جمهور‬ ‫امریکا به زودی از سمت خود کناره گیری م ی کند و قرار است‬ ‫به تدریس در یکی از دانش��گاه های این کشور مشغول شود‪.‬‬ ‫وی که هم اکن��ون ‪ 37‬س��ال دارد یکی از مش��اوران نزدیک‬ ‫هیالری کلینت��ون‪ ،‬وزی��ر امور خارجه س��ابق امری��کا بوده و‬ ‫پی ش بینی م ی ش��ود در صورت انتخاب کلینت��ون به عنوان‬ ‫رئی س جمهور باز هم یکی از مشاوران وی باشد‪.‬اگرچه هیالری‬ ‫کلینتون فعال در نظرس��نج ی های ص��ورت گرفته بخت و‬ ‫اقبال بهتری نسبت به س��ایر نامزدهای دو حزب دموکرات و‬ ‫جمهوریخواه جهت تسخیر کاخ سفید در سال ‪ 2016‬میالدی‬ ‫دارد اما تا فرا رسیدن س��ال ‪ 2016‬نم ی توان ارایش سیاسی و‬ ‫اجتماعی در ایاالت متحده امریکا (مخصوصا ایاالت پاندولی و‬ ‫تعیی ن کننده) را پی ش بینی کرد‪.‬‬ ‫بنابر گفته برخی منابع امریکایی‪ ،‬س��الیوان قرار است‬ ‫تا ‪ 20‬ژوئی��ه که پایان مدت زم��ان توافق اولیه ای��ران و ‪5+1‬‬ ‫محس��وب م ی ش��ود در دولت اوباما باقی بماند ام��ا اگر این‬ ‫توافق همانگونه که بسیاری از کارشناسان م ی گویند تمدید‬ ‫شود وی ممکن اس��ت مجبور به ادامه فعالیت خود در دولت‬ ‫امریکا باشد‪« .‬احتمال تمدید مذاکرات هسته ای» مساله ای‬ ‫نیست که از دید رسانه های خارجی پنهان بماند‪ .‬در این میان‬ ‫بر سر «امکان بهتر توافق تا پایان ‪ 20‬ژوئیه» میان تحلیلگران‬ ‫مسائل بی ن المللی و هسته ای اتفاق نظر وجود دارد‪ .‬خبرگزاری‬ ‫فرانسه در گزارش��ی در خصوص مذاکرات وین ‪ 5‬م ی نویسد‪:‬‬ ‫«قدرت های بزرگ و ای ران به دور از توافق در خصوص ب رنامه‬ ‫هسته ای ای ران‪ ،‬تصمیم گرفتند در چشم انداز دستیابی به توافق‬ ‫تا مهلت تعیی ن شده ب رای حصول توافق جامع (‪ 20‬ژوئیه) ریتم‬ ‫دیدارهای خود را افزایش دهند و پس از پنج روز مذاکرات دشوار‬ ‫در پایتخت اتریش و مواجهه با تنگناهای مهم‪ ،‬تصمیم به دیدار‬ ‫دوباره طرفین از روز دوم ژوئی��ه اینده (‪ 11‬تیر) در وین گرفتند‪.‬‬ ‫«محمدجواد ظریف» وزی��ر امور خارجه ای��ران در اظهاراتی‬ ‫اعالم کرد‪« :‬در خصوص مسائل اصلی هنوز توافقی حاصل‬ ‫نشده است‪ .‬در برخی موارد کورس��وهای امیدی وجود دارد اما‬ ‫در برخی دیگر خیر‪ ».‬این گزارش اف��زود‪« :‬گروه ‪( 5+1‬چین‪،‬‬ ‫امریکا‪ ،‬فرانسه‪ ،‬انگلیس‪ ،‬روسیه و المان) و جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران از اغاز سال جاری گفت وگو درباره توافقی تاریخی را اغاز‬ ‫کرده اند؛ توافقی که به قدرت های بزرگ تضمین بدهد که ای ران‬ ‫به دنبال دستیابی به بمب اتم نیست و در ازای ان منجر به لغو‬ ‫تحریم های بی ن المللی اعمال شده بر ته ران شود؛ تحریم هایی‬ ‫که هر هفته این کشور را از میلیاردها دالر درامد نفتی محروم‬ ‫کرده است‪ .‬بنابر اعالم بس��یاری از منابع‪ ،‬دو موضوع کلیدی‬ ‫عامل اختالف ای��ران و گروه ‪ 5+1‬در این مذاکرات اس��ت که‬ ‫یکی بحث تع داد سانتریفیوژهای مجاز ای ران و دیگری جدول‬ ‫زمانی لغو تحریم ها پس از توافق احتمالی است‪ .‬بر اساس این‬ ‫گزارش‪ ،‬نه ای ران و نه گروه ‪ 5+1‬هی چ یک تاکنون به طور علنی‬ ‫چیزی در خصوص تمدید مهلت مذاکرات ب رای یک دوره شش‬ ‫ماهه دیگر ک��ه در توافق موقت پی ش بینی ش��ده بود‪ ،‬اعالم‬ ‫نکرده اند‪ .‬این در حالی است که وزیر امور خارجه ای ران پیش از‬ ‫ترک وین تابو را شکست و اعالم کرد که مذاکرات تا زمانی که‬ ‫الزم و مفید باشد‪ ،‬ادامه خواهد یافت‪.‬‬ ‫وزیر امور خارجه ای ران همچنین اظهار داشت که کامال‬ ‫عادی است که در چنین مذاکراتی‪ ،‬مس��ائل بسیار دشوار در‬ ‫لحظه اخر حل ش��وند‪ .‬با این حال تحلیل خبرگزاری فرانسه‬ ‫از عواقب تمدید مذاکرات هسته ای میان ای ران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫قابل توجه است‪« :‬تمدید مذاکرات از لحاظ سیاسی هم ب رای‬ ‫ای ران و هم ب رای امریکا خط رناک است؛ ب رای امریکا از این جهت‬ ‫که در ماه نوامبر اینده کنگر ه جدیدی انتخاب خواهد شد که‬ ‫ب ی شک در قبال ای ران بسیار بدگمان خواهد بود و ب رای ای ران‬ ‫از این جهت که «حسن روحانی» رئی س جمهور این کشور در‬ ‫معرض سوء ظن محافظه کاران قرار دارد‪».‬‬ ‫روزنامه فرانسوی «لوموند» نیز طی گزارشی در خصوص‬ ‫مذاکرات هسته ای وین ‪ 5‬نوشته است‪ « :‬دور پنجم مذاکرات‬ ‫ای ران و قدرت های بزرگ جهان بدون حصول توافق در زمینه‬ ‫مسائل اصلی مرتبط با ب رنامه هسته ای ای ران در وین به پایان‬ ‫رسید و دور بعدی مذاکرات دوم ژوئیه از سر گرفته خواهد شد‪».‬‬ ‫بر اساس این گزارش‪ ،‬بس��یاری از منابع نزدیک به مذاکرات‬ ‫این هفته اعالم کرده اند که مذاکرات از یک سو بر سر سطح‬ ‫غن ی س��ازی اورانیوم مجاز ب رای ای ران پس از توافق و از سوی‬ ‫دیگر بر سر جدول زمانی لغو تحریم ها با مشکل مواجه شده‬ ‫است‪ .‬لوموند در ادامه گزارش خود م ی نویسد‪« :‬طرفین مذاکره‬ ‫بر سر ب رنامه هسته ای ای ران همچنان درنظر دارند تا ‪ 20‬ژوئیه‬ ‫یعنی مهلت زمانی تعیین شده ب رای حصول توافق جامع به‬ ‫توافق دست یابند‪ .‬احتمال تمدید مهلت مذاکرات ب رای یک‬ ‫دوره شش ماهه دیگر وجود دارد‪ ،‬اما در حال حاضر چنین چیزی‬ ‫رسما مدنظر نیست‪ ».‬گویا زیر پوس��ت مذاکرات هسته ای‪،‬‬ ‫ب ر خالف انچه ما م ی بینیم تحوالت دیگری در جریان است‪.‬‬ ‫این مذاکرات که از ابتدا مهر محرمانه داش��ته حاال از همیشه‬ ‫سری تر دنبال م ی شود تا شاید بتواند تا‪ 20‬ژوئیه یعنی زمانی که‬ ‫مدت توافقنامه ژنو به پایان م ی رسد نتیجه نهایی را به دست‬ ‫اورد‪ .‬حاال در تحولی مهم بهروز کمالون��دی م ی گوید‪« :‬اگر‬ ‫تحریم ها برداشته شود‪ ،‬خصومت ها از بین رود و همه مسائل‬ ‫مربوط به پرونده هس��ته ای حل ش��ود و تنها شفافیت باقی‬ ‫بماند تا ‪ 5+1‬نگرانی ب ی موردی نداشته باشد حاضریم پروتکل‬ ‫الحاقی را امضا کنیم» سخنگوی سازمان انرژی اتمی در حالی‬ ‫این خبر مهم را اعالم کرده که تاکن��ون مجادالت فراوانی در‬ ‫مورد پذیرفتن پروتکل الحاقی مطرح بوده است‪ .‬سخنگوی‬ ‫سازمان انرژی اتمی البته در مورد مزایای پروتکل الحاقی ب رای‬ ‫ی گفته است‪« :‬اژانس م ی خواهد‬ ‫اژانس بی ن المللی انرژی اتم ‬ ‫به شکل سرزده به مکان هایی که مد نظرش است دستیابی پی دا‬ ‫کند و به همین دلیل بحث پروتکل الحاقی را مطرح م ی کند‪».‬‬ ‫شنیده های دیگری هم البته در مورد محتوای مذاکرات وین‬ ‫وجود دارد‪ .‬م ی گویند‪ :‬ای ران پذیرفته روی ماش��ی ن های نسل‬ ‫باالتر از چهار فعالیت نکند‪ .‬عل ی اکبر صالحی‪ ،‬رئیس سازمان‬ ‫انرژی اتمی چندی پیش گفته بود‪« :‬االن باید سی هزار ماشین‬ ‫دیگر بسازیم تا این تاسیسات غن ی سازی نطنز فقط ب رای یک‬ ‫سال بوشهر باشد‪ .‬حاال ما نیروگاه بوشهرهای دیگری هم داریم‬ ‫پس باید تاسیسات غن ی سازی نطنزهای دیگری هم بسازیم‪.‬‬ ‫ولی به خاطر هزینه زیادی که در پی خواهد داشت باید نسل‬ ‫جدید را بیاوریم‪ .‬واحد کار غن ی سازی ماشی ن های قدیمی یک‬ ‫و نیم سواست‪ ،‬در حال ی که االن نسل جدید ماشی ن ها یعنی‬ ‫نسل ‪ 4‬توانی ب رابر با ‪ 24‬س��و دارند یعنی پانزده ب رابر است‪ .‬ما‬ ‫دیگر نطنز را با نسل اول و دوم و سوم پر نم ی کنیم‪ .‬ما به دنبال‬ ‫پرکردن ان با نسل بیست و چهار سو هستیم‪ ،‬حاال شما اگر‬ ‫پنجاه هزار تا بیست و چهار سو داشته باشید م ی شود حدود یک‬ ‫میلیون سو‪ .‬یک میلیون سو یعنی اینکه سوخت پنج‪ ،‬شش‬ ‫تا راکتور و نیروگاه برق هسته ای را م ی توانند پاسخگو باشند‪».‬‬ ‫اخبار دیگری نیز حکایت از این دارد که قرار شده در فردو‬ ‫هیچ ماشینی برچیده نش��ود‪ ،‬در نطنز ‪8‬هزار ماشین به مدت‬ ‫پنج س��ال کار کند و بعد از پنج س��ال بحث افزایش پلکانی‬ ‫مطرح شود‪ .‬اما در این میان یک نکته دیگر هم مطرح است‪.‬‬ ‫گویا در بحث ‪ pmd‬یا همان ابع��اد نظامی‪ ،‬ای ران قبول کرده‬ ‫دسترس��ی هایی به اژانس بدهد اما بازه زمانی بیش��تر ب رای‬ ‫ان مطرح شده که امریکا از مخالفان این مساله است‪ .‬تالش‬ ‫امریکا توافق بر روی حدود ‪ 3‬هزار سانتریفیوژ است که ای ران در‬ ‫این بخش بر تع داد بیشتری تاکید دارد‪ .‬در این بخش همچنان‬ ‫جدال ادامه دارد ضمن اینکه در اراک بحث باز ط راحی توسط‬ ‫خود ای ران و کم کردن ظرفیت تولید پولوتونیوم مورد مذاکره‬ ‫است‪ .‬همه این شنیده ها احتمال توافق در ‪ 20‬ژوئیه را بیش از‬ ‫همیشه تقویت کرده است‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫گارد بسته‬ ‫پکنمقابلواشنگتن‬ ‫تالشچینبراینقش افرینیفعال دردورنهاییمذاکرات‬ ‫پکن در جری��ان مذاکرات وین ‪ 5‬س��عی ک��رد نقش‬ ‫فعال تری را در صحنه مذاکرات ایف��ا کند‪ .‬این موضوع خود‬ ‫را در جریان مذاکرات هس��ته ای اخیر تا حدود زیادی نشان‬ ‫داد‪ .‬جمهوری اسالمی ای ران باید «توانایی بالقوه» چین در‬ ‫صحنه مذاکرات را به «توانایی بالفعل» تبدیل کند‪ .‬چین به‬ ‫صورت ذاتی ای��ن توانایی را دارد که قواعد بازی «روس��یه»‬ ‫و « ترویی��کای اروپایی» در صحنه مذاک��رات را تغییر دهد‪.‬‬ ‫بدیهی اس��ت که وقتی قواعد بازی از س��وی پنج کش��ور‬ ‫عضو ‪ 5+1‬تغییر کند‪ ،‬ایاالت متحده امری��کا نیز ناگزیر به‬ ‫پذیرش چنین تغییری خواهد بود‪« .‬نگاه تهدید محور کلی‬ ‫امریکا نسبت به چین» و «تمرکز استراتژیک تازه امریکا بر‬ ‫خاوردور و ش��به جزیره کره» به طور طبیعی گارد پکن را در‬ ‫ب رابر واشنگتن بسته تر کرده است‪ .‬از این رو دستگاه سیاست‬ ‫دیپلماسی کشورمان باید نهایت استفاده را از این گارد بسته‬ ‫به سود خود ببرد‪.‬‬ ‫تمایل پکن مبنی بر نقش افرینی فعال تر در مذاکرات‬ ‫هسته ای ای ران و اعضای ‪ ،5+1‬از سوی رسانه های چینی نیز‬ ‫مورد توجه قرار گرفته اس��ت‪ .‬چنانچه اخی را یک هفته نامه‬ ‫چینی در تحلیلی با اش��اره به جابه جای ی های صورت گرفته‬ ‫دیپلماتیک در پکن از نقش پررنگ تر چین در مذاکرات اینده‬ ‫هسته ای ای ران با قدرت های جهانی خبر داد‪.‬‬ ‫هفته نامه «دیپلمات» در گزارشی نوشته است که اخی را‬ ‫«حسن روحانی»‪ ،‬رئی س جمهور ای ران از چین در خواست کرده‬ ‫است تا این کشور نقش پررنگ تری را در مذاکرات هسته ای‬ ‫بین ای ران و گروه ‪ 5+1‬ایفا کند‪ .‬وی این سخنان را در دیدار با‬ ‫«پنگ سن»‪ ،‬سفیر جدید چین در ته ران بیان کرده‪« .‬پنگ»‬ ‫نیز در پاسخ اظهار داشته است که چین از قبل و هم اکنون‬ ‫مخالف تحریم ه��ای یکجانبه برخی کش��ورها علیه ای ران‬ ‫بوده و همچنین مخالف هرگونه مساله ای خارج از چارچوب‬ ‫ان پ ی تی اس��ت‪ .‬این هفته نامه در ادامه با اشاره به پذیرش‬ ‫طرفین درگیر مذاکرات هس��ته ای جهت حصول توافق تا‬ ‫تاریخ ‪ 29‬تیر به برگزاری مجدد گفت وگوها در تاریخ ‪ 11‬تیر‬ ‫ماه سال جاری اشاره کرد و افزوده است که با وجودی که چین‬ ‫به طور سنتی نقش اصلی را در مذاکرات هسته ای قدرت های‬ ‫جهانی با ای ران ایفا نکرده اس��ت اما این کشور غالبا در کنار‬ ‫روسیه و مخالف غرب به نفع ای ران فعالیت کرده است‪.‬‬ ‫س��فیر کنونی چین در ته ران قبال در س��مت رئیس‬ ‫بخش منع سالح های کشتار جمعی وزارت خارجه چین بوده‬ ‫است و هم اکنون «وانگ گون» این سمت را عهده دار شده‬ ‫است‪ .‬انتصاب پنگ به عنوان س��فیر جدید چین در ته ران‬ ‫اش��کارا نش��ان دهنده تمایل پکن به افزایش نقش خود در‬ ‫مذاکرات هسته ای در رابطه با ای ران است‪.‬‬ ‫در جریان مذاک��رات وین ‪ 5‬نیز چین کماکان س��عی‬ ‫در ایف��ای نقش خ��ود در صحنه مذاکرات داش��ته اس��ت‪.‬‬ ‫مذاکره کننده ارش��د چین در گفت وگوهای هسته ای ای ران‬ ‫و ‪ 5+1‬از توافق بر س��ر چارچوب راهکار جامع هسته ای در‬ ‫پنجمین دور این مذاکرات خب��ر داد‪ .‬وانگ چون‪ ،‬مدیر مرکز‬ ‫کنترل تس��لیحات وزارت خارجه چین و سرپرس��ت هیات‬ ‫مذاکره کننده این کش��ور در گفت وگوهای هس��ته ای ای ران‬ ‫و ‪ 5+1‬در یک کنف رانس خبری در وین ب��ا اعالم اینکه این‬ ‫گفت وگوها با پیش��رفت هم��راه بوده اند گفت ک��ه ای ران‪،‬‬ ‫چین و کش��ورهای ‪ 5+1‬درب��اره چارچوب مش��ترک متن‬ ‫توافق جامع هس��ته ای موافقت کرده اند‪ .‬او همچنین گفت‬ ‫تمامی گروه های حاضر در این مذاک��رات به توافق تا موعد‬ ‫‪ 20‬جوالی (‪ 29‬تیرم��اه) تمای��ل دارند‪.‬تالقی‪ ،‬اش��تراک و‬ ‫تضاد منافع چین و دیگ��ر اعض��ای ‪ 5+1‬در خاورمیانه هر‬ ‫یک مول��د رفتارهای خاصی از س��وی پکن ب��وده و خواهد‬ ‫بود‪ .‬نوع نگاه چین نس��بت به خاورمیانه با نوع نگاه امریکا‬ ‫و روسیه متفاوت است‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬غلبه نگاه اقتصادی‬ ‫بر نگاه سیاسی در سیاست خارجی پکن سبب شده است تا‬ ‫چین ی ها نسبت به «ایجاد خاورمیانه امن» و «بدون حاشیه»‬ ‫جهت تضمین فعالی ت های تجاری خود مش��تاق باشند‪ .‬با‬ ‫این وجود پکن در س��طح کالن مذاکرات سعی دارد کلیت‬ ‫بازی خود را با مس��کو هماهنگ کند‪ .‬از این رو نام «چین»‬ ‫و «روسیه» در بحران های بی ن المللی (مانند بحران سوریه)‬ ‫با یکدیگر گره خورده است‪ .‬در خصوص مذاکرات هسته ای‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران و اعضای ‪ 5+1‬نیز این قاعده صادق‬ ‫اس��ت‪ .‬با این حال طی س��ال های اخیر نگران ی های چین‬ ‫نسبت به «شیفت نگاه امریکا از خاورمیانه به خاور دور» نیز‬ ‫افزایش یافته است‪ .‬پکن به شدت روی تمرکز نگاه کاخ سفید‬ ‫بر خاور دور حساس است‪.‬‬ ‫‪223‬‬ ‫مثلث | شماره ‪222‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪31‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫سیاست‬ ‫سامان جدید اصولگرایی‬ ‫انتخابات ‪24‬خرداد ارایش سیاسی کش�ور را با تغییرات مهمی‬ ‫مواجه کرده است‪ .‬اصولگرایان حاال مضاف براینکه دولت را دراختیار‬ ‫ندارند با رقیبی مواجه اند که نفسی تازه گرفته است‬ ‫به احمدی نژاد گفتم‬ ‫مشایی را پنهان کن‬ ‫گفت و گوی متفاوت با دکتر امیر محبیان‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪214‬‬ ‫سوم تیر جدید ب رای اصولگ رایان‬ ‫بازتولیدم ی شود؟‬ ‫دو روایت از عب داهلل نوری و بهزاد نبوی‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫سعید اجورلو‪-‬مصطفی صادقی‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫به تبعات ان توجه نداش��ت‪ .‬این تبعات ارزش های جدیدی‬ ‫را م ی افرید ک��ه بعضا معارض با ارزش های پیش��ین بودند‪.‬‬ ‫حداقل این تغییر نقش و ارزش ها مدیریت نش��د به همین‬ ‫دلیل به ظاهر در جامعه شکاف به وجود امد و چون فقط این‬ ‫کار در حوزه اقتصاد انجام م ی شد و باب نقد در حوزه سیاست‬ ‫باز نشده بود ما شاهد بروز یک طبقه جدید در جامعه شدیم؛‬ ‫گروهی از مدی ران جدید که اتفاقا نگاه ایدئولوژیک به قضایا‬ ‫نداشتند و با نگاه کامال مدیریتی تالش داشتند ب ر اساس تز‬ ‫میلوان جیالس که طبقه جدید را مطرح کرد حکومت کنند‬ ‫و از مزایای ان بهره مند ش��وند‪ ،‬بناب راین یک گونه ش��کاف‬ ‫طبقاتی دیده ش��د و م��ردم ناگهان دیدند ک��ه حاکمان که‬ ‫توصیه به تقوا و توصیه به س��اده زیس��تی و ایثار م ی کنند‪،‬‬ ‫خودش��ان در همان زمان از بهترین امکان��ات بهره مندند‪.‬‬ ‫این مس��اله دغدغه هایی را به وجود اورد؛ دغدغه هایی را در‬ ‫برخی از متخصصان جامعه‪ ،‬دغدغه هایی را در بخش��ی از‬ ‫بدنه اجتماع��ی و دغدغه هایی را در بخش��ی از بدنه که به‬ ‫انقالب تعهد و عالقه ویژه ای داشتند و نگاهی ایدئولوژیک‬ ‫به جامعه داشتند‪.‬‬ ‫اقای دکتر! دقیقا کدام جریان سیاسی نماد‬ ‫این طبقه ای که شما م ی فرمایید م ی شود؟‬ ‫دقیقا حزب کارگزاران‪ .‬حزب کارگزاران مجموعه ای‬ ‫از مدی��ران اقتص��ادی و اجتماعی اقای هاش��می بودند که‬ ‫تالش کردند با درک اینکه به هر صورت تغیی رات سیاس��ی‬ ‫هم ممکن است پس از پایان دوره شان روی دهد و انها کنار‬ ‫روند بقای خود را به عنوان یک جریان سیاس��ی حفظ کنند‪.‬‬ ‫بناب راین اینها باقی ماندند و به صراحت خود را نماینده یک‬ ‫طبقه خاص از جامعه که ش��امل پیمانکاران ساختمانی و‬ ‫کسانی که بیشتر پشتوانه قضیه بودند دانستند‪ .‬محور انها‬ ‫هم اقای کرباسچی به عنوان شهردار ته ران بود که هم مدیر‬ ‫قانعی بود هم بدون محافظه کاری پی ش م ی رفت‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم براس�اس تحلی ل های چپ‬ ‫گرایانه موضوع را ببینیم یعنی انها حافظ منابع‬ ‫بخشی از سرمای ه داری بودند؟‬ ‫بله‪ ،‬صراحتا‪ ،‬پنهان هم نم ی کردند‪.‬شاید به یک مفهوم‬ ‫حزب به معنای غربی ان بودن��د و چیز عجیبی در ان وجود‬ ‫نداشت‪ .‬این جنبه مثبت انهاست که پنهان کاری نکردند‪ .‬در‬ ‫هر صورت می زان انتقادات نسبت به سیاست های هاشمی‬ ‫باال رفت‪ .‬من نم ی خواهم قضاوت کنم منتها تالش ایشان‬ ‫ب رای دفاع از سیاست هایی بود که مطرح م ی کرد ولو اینکه‬ ‫احتماال خودش از نظر ایدئولوژی��ک‪ ،‬به عنوان یک روحانی‬ ‫ان را قبول نداش��ت بلکه انها را ب ر اساس مصلحت ها انجام‬ ‫سیاست‬ ‫اقای دکتر محبیان! شما در ادوار مختلف‬ ‫ب�ه جه�ت نگرش�ی که ب�ه مس�ائل سیاس�ی‬ ‫داشته اید‪ ،‬مورد مشورت و البته اعتماد دولت های‬ ‫مختل�ف بوده ای�د‪ .‬ب�ه ی�ک معن�ا ش�اید چن�د‬ ‫رئی س جمه�ور معاصر با ش�ما در ام�ور مختلف‬ ‫جلسه داش�ته و نظراتتان را جویا شده اند‪ .‬برای‬ ‫ش�روع گفت وگو م ی خواهم بپرس�م ب ه طور کلی‬ ‫از چهار رئی س جمهور اقایان هاش�می‪ ،‬خاتمی‪،‬‬ ‫احمدی نژاد و روحانی چه تعریفی دارید؟ انها چه‬ ‫تفاوت هایی با همدیگر دارند؟‬ ‫اگر ما بخواهیم چهار رئی س جمهوری را که مورد نظر‬ ‫شماس��ت مورد ارزیابی قرار دهیم چند نکت��ه را باید در نظر‬ ‫بگیریم‪ .‬تاحدودی همه این رئی س جمهورها مولود ش��رایط‬ ‫خودشان هستند و سیاس��ت های انها پاسخی در خصوص‬ ‫سوال هایی است که پیش از انها به وجود امده است‪ ،‬چراکه‬ ‫عنصر اصلی و عامل به قدرت رسیدن و شناخته شدن انها‪،‬‬ ‫همان نیازهایی اس��ت که پیش از انها وجود داش��ته است‪.‬‬ ‫مثال اقای هاش��می‪ ،‬بعد از جنگ به عن��وان رئی س جمهور‬ ‫انتخاب ش��دند‪ .‬دوران جنگ‪ ،‬برهه ای بود ک��ه جدا از نکات‬ ‫مثبت��ی که م ی توانس��ت ب رای مل��ت ما از نظر گس��ترش‬ ‫فرهنگ ایثار‪ ،‬س��ادگی و در عی��ن حال از خودگذش��تگی‬ ‫داشته باش��د‪ ،‬محدودیت ها و مضایقی هم داشت‪ .‬قرار شد‬ ‫این محدودیت ها و مضایق در دوران اقای هاشمی برطرف‬ ‫شود‪ .‬اقای هاشمی سیاست خود را بر این گذاشت که جامعه‬ ‫را که در یک محیط جنگی بود در ح��وزه اقتصاد‪ ،‬اجتماع و‬ ‫سیاست‪ ،‬به یک جامعه دوران پسا جنگ انتقال بدهد‪ .‬یعنی‬ ‫دورانی که وضعیت اقتصاد طبیعتا بهتر و محیط اجتماعی‬ ‫بازتر م ی شود‪ .‬بناب راین شخصیت اقای هاشمی هم در این‬ ‫دوران جدید متاثر از همین تحول ش��د و حتی بعضی هم‬ ‫معتقد هس��تند که نه فقط گفتمان و نگرش اقای هاشمی‬ ‫بلکه باورهای اقای هاش��می هم تغییر ک��رد‪ .‬البته من در‬ ‫این م��ورد یعنی تغییر ب��اور قضاوت نم ی کن��م‪ ،‬اینها بین‬ ‫اقای هاش��می پیش از جنگ یا طی جنگ و پس از جنگ‬ ‫مقایسه م ی کنند؛ ادبیاتی که اقای هاشمی استفاده م ی کرد‬ ‫و نوع واژگانی که حاکی از ان باورها بود‪ .‬ما م ی بینیم که در‬ ‫ی هاشمی‪ ،‬تقریبا مفهوم عدالت که در دوران جنگ‬ ‫دوران اقا ‬ ‫خیلی عمیق مطرح م ی شد و امام روی ان تاکید داشتند به‬ ‫باب تفعیل رفت و تبدیل به تعدیل شد‪ .‬با تغییر نگرش دولت‬ ‫اقای هاشمی به سمت توسعه‪ ،‬مرجعی ت های فکری جامعه‬ ‫نیز خود به خود تغییر پیدا کرد‪ .‬یعنی اگر پیش از این ب رای‬ ‫تحلیل شرایط‪ ،‬جامعه به س��مت روحانیون و اندیشمندانی‬ ‫که ب ر اساس باورهای قرانی و ادبیات مستضعف ـ مستکبر‬ ‫تحلیل م ی کردند م ی رفت‪ ،‬در دوران توسعه که دوران تعدیل‬ ‫ش��د تحلیلگران اصلی جامعه کس��انی بودن��د که نگرش‬ ‫جامع ه شناسی داشتند و بر اس��اس الگوهای غربی جامعه‬ ‫را تحلیل م ی کردند‪ .‬تاکید م ی کنم در مورد غلط یا درس��ت‬ ‫بودن ان من قضاوت نم ی کنم‪ .‬یکی از انتقاداتی که نسبت‬ ‫به اقای هاشمی شد و اکنون نیز مطرح است بر این مبناست‬ ‫که هاشمی به سوی باز کردن جامعه رفت اما این باز کردن‬ ‫جامعه تابعی از الگوهای بومی موجود نبود‪ ،‬بلکه سیس��تم‬ ‫توسع ه ای که دنبال کرد عمال به نحوی توسعه غ ربی بود ان‬ ‫هم به شکل ناقص فقط در حوزه اقتصاد‪ .‬در حوزه سیاست‬ ‫این توس��عه صورت نگرفت‪ .‬با تغییر ادبیات و مراجع فکری‬ ‫ش��اهد نوعی ش��کاف تخصص و تعهد در جامعه ش��دیم‪.‬‬ ‫اتفاقا در ای��ن دوران‪ ،‬به ظاهر تخصص‪ ،‬تعه��د را م ی راند و‬ ‫واکنش هایی را از سوی طیفی که خود را متعهد م ی دانستند‪،‬‬ ‫شاهد بودیم‪ .‬منتقدان معتقدند که اقای هاشمی تالش بسیار‬ ‫زیادی م ی کرد که جامعه را از لحاظ اقتصادی پیش ببرد ولی‬ ‫دکتر امیر محبی�ان از جمله تحلیل گرانی‬ ‫اس�ت که نظراتش هم�واره مورد توج�ه و البته‬ ‫بازخوردهای فراوان بوده اس�ت‪.‬در ادوار مختلف‬ ‫طرف مشورت چهره های مهمی از اهالی سیاست‬ ‫بوده اس�ت‪ .‬همنش�ینی او با ‪ 4‬ریی�س جمهور‬ ‫مو جب ش�ده اس�ت تا ناگفته ه�ای فراوانی در‬ ‫س�ینه داشته باش�د‪ .‬جلس�ات محرمانه ای که‬ ‫یا در پاس�تور برگزار شده ‪،‬یا س�اختمان مرمر و‬ ‫یا س�اختمان خیابان یاس�ر‪ .‬به س�راغ او رفتیم‬ ‫و نزدی�ک ‪ 2‬س�اعت به گف�ت و گ�و پرداختیم‪.‬‬ ‫بخش زیادی از مطالبی که دکت�ر امیر محبیان‬ ‫مطرح کرده برای اولین بار اس�ت که منتشر می‬ ‫ش�ود‪ .‬یک مصاحبه متف�اوت با ای�ن موضوع ؛‬ ‫پشت پرده های ‪ 4‬رییس جمهور‬ ‫م ی داد بعضا معتقدند نوعی تغییر نگرش و رویکرد در خود‬ ‫ایشان هم به وجود امد‪ .‬لذا هاش��می دوران جنگ و ابتدای‬ ‫انقالب با هاش��می دوران بعد از جنگ ـ دوران مس��ئولیت‬ ‫ـ تفاوت بعضا حتی ماهوی داش��ت‪ .‬حاال این خوب هست‬ ‫یا نه من اصال قضاوت نم ی کنم ولی ای��ن واقعا رخ داد و ما‬ ‫م ی توانیم تفاوت را تا حدودی مش��اهده کنیم‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫ب رای هاش��می‪ ،‬یک نقطه ضعف بزرگ وجود داش��ت‪ ،‬اقای‬ ‫هاشمی به رغم اینکه فرد مصلحت گرا و حتی پ راگماتیست‬ ‫است شدیدا فردی عاطفی است‪ .‬این مساله را در برخوردهایی‬ ‫که من با ایشان داشتم متوجه ش��دم‪ .‬او یک تحلیلگر قوی‬ ‫اس��ت و در مباحثی که مربوط به خودش نیس��ت بس��یار‬ ‫عقالنی برخورد م ی کند‪ ،‬اما در مباحثی که مربوط به خودش‬ ‫و به خصوص خانواده اش اس��ت‪ ،‬بس��یار احساسی برخورد‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫مصداق دارید؟‬ ‫بله مصداق روشن وجود دارد‪ .‬واقعا به لحاظ سیاسی‬ ‫و ایدئولوژیک حتی عملگرایی سیاس��ی‪ ،‬نوع برخورد اقای‬ ‫هاش��می در دفاع مطلق از خانواده اش درست نبود‪ .‬نتیجه‬ ‫هم این شد که حتی جامعه هم نسبت به این مساله واکنش‬ ‫نشان داد‪ .‬حتی اقای هاش��می م ی توانست همین کار را به‬ ‫نحو دیگری انجام دهد‪ .‬یعنی اقای هاش��می نباید مالک‬ ‫درست بودن و حق بودن را‪ ،‬نسبت فامیلی با خودش بداند‪.‬‬ ‫بلکه باید افراد را با یک سری چارچوب هایی در نظر بگیرد‪.‬‬ ‫اینگونه بیشتر عادالنه به نظر م ی رسید‪ .‬در حالیکه به نظر‬ ‫م ی رسید اقای هاش��می در حال دفاع مطلق از خانواده اش‬ ‫اس��ت و متاس��فانه می زان رعایتی که اقای هاشمی نسبت‬ ‫به خانواده خود داش��ت‪ ،‬خانواده ایش��ان نس��بت به ایشان‬ ‫نداش��ت‪ .‬این از نکات دیگری بود که موج انتقاد را نس��بت‬ ‫به اقای هاش��می اضافه کرد و نقطه ضعف ایشان شد‪ .‬ولی‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬واقعیت این اس��ت که با ش��ناختی که من از‬ ‫اقای هاشمی دارم‪ ،‬او بس��یار ادم روشنی است‪ .‬بسیار اماده‬ ‫فکرهای جدید است و درک باالیی از شرایط جهان دارد‪ .‬نگاه‬ ‫ایشان نسبت به مس��ائل سیاسی‪ ،‬به دلیل تجربیات بسیار‬ ‫گسترده‪ ،‬بسته نیست‪ .‬انعطاف باالیی در سیاست ورزی دارد؛‬ ‫البته غیر از ان مباحث شخصی اقای هاشمی یک فرصت‬ ‫بود‪ .‬او از جهاتی کار بس��یار بزرگی را ب رای انقالب اسالمی‬ ‫انجام داد‪ .‬یعنی انتقال از محیط خاص دوران جنگ – به رغم‬ ‫جنب ه ه��ای مثبت و بعض��ی جنب ه های ارزش��ی موجود در‬ ‫جنگ‪ -‬به یک محیط باز که م ی توانست بحران های شدید‬ ‫اجتماعی ایجاد کند‪ ،‬این مدیریت را اقای هاشمی انجام داد‬ ‫و خودش خ راب ش��د‪ .‬این کار باید صورت م ی گرفت و یک‬ ‫نفر هم از بین م ی رفت‪ .‬اینجا پرستیژ اقای هاشمی صدمه‬ ‫خورد‪ .‬در حقیقت از ابرو گذشتن‪ ،‬کار کمی نبود‪ .‬به نظر من‬ ‫اقای هاشمی این کار را ب رای انقالب انجام داد‪ .‬اگر ان نقاط‬ ‫ضعف نم ی بود‪ ،‬اقای هاشمی م ی توانست توازن مثبتی بین‬ ‫واقع بین��ی و ارمان گرایی برقرار کند‪ .‬یعنی مش��کل قضیه‬ ‫این ش��د که واقع گرایی باعث خروج از ارمان گرایی شد‪ .‬ما‬ ‫نم ی توانیم دو گرایش داشته باشیم‪ .‬باید واقع بین ارمان گرا‬ ‫باشیم‪ .‬اگر واقع گرا باشیم‪ ،‬باید ارمان بین شویم و ارمان گرا‬ ‫نم ی توانیم باشیم‪.‬‬ ‫در واقع اصالت با یکی از انهاست؟‬ ‫بله همی ن گونه اس��ت‪ .‬اقای هاش��می وقتی که‬ ‫واقع گرا شد‪ ،‬یک سری ارمان ها تغییر کرد‪.‬اگر م ی توانست‬ ‫توازن ایجاد کن��د‪ ،‬کاری که انجام داد‪ ،‬ش��اهکار بود‪ .‬اقای‬ ‫هاش��می کش��ور را از حالت انقباض��ی وارد انبس��اط کرد‪،‬‬ ‫ولی انبس��اط به نظر من سامانده ی ش��ده نبود‪ .‬نم ی توان‬ ‫کمال طلب بود و انتظار داشت اقای هاشمی صددرصد کامل‬ ‫باش��د‪ .‬باالخره نقص در همه کارها وجود دارد‪ .‬ولی در عین‬ ‫حال این نقاط مثبت و منفی بود که در مورد ایش��ان مطرح‬ ‫اس��ت‪ .‬ضمن اینکه در برخوردهایی که ش��خصا با ایشان‬ ‫داشته ام‪ ،‬اقای هاشمی را بسیار ادم محترمی م ی دانم‪ .‬ایشان‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫پای هویت خود هستند‪ .‬هر چند ممکن است در مورد تغییر‬ ‫هویت‪ ،‬بحث ها و سواالتی باشد ولی در عین حال‪ ،‬برخالف‬ ‫اینکه بعض ی ه��ا تالش کردند از اقای هاش��می یک چهره‬ ‫فریبکار نشان بدهند‪ ،‬که گویا این فرد ب رای قدرت هرکاری‬ ‫انجام م ی دهد‪ ،‬واقعا اینطور نیس��ت‪ .‬ایشان سیاسی است‪،‬‬ ‫سیاست را خوب درک م ی کند ولی ب ی هویت نیست‪ ،‬اگرنه‬ ‫خیلی بازی های دیگری م ی توانس��ت انجام بدهد اما انجام‬ ‫نداد و این ارزشمند اس��ت‪ .‬او در مقطع خود‪ ،‬نقش مهم ی را‬ ‫ب رای انقالب اس�لامی بازی کرد‪ .‬طبیعتا هر انسان بزرگی‪،‬‬ ‫نق ص های بزرگی هم دارد‪.‬‬ ‫در مورد اقای خاتمی‪ ،‬بزرگترین خصلت ایش��ان ادب‬ ‫اس��ت‪ .‬در برخوردهایی که با ایشان داش��تم‪ ،‬چیزهایی که‬ ‫شنیدم بسیار انس��ان مودبی است‪ .‬ش��خصیت محترمی‬ ‫ است‪ .‬ولی در عین حال این را هم باید در نظر بگیریم او هم‬ ‫فو قوت‪ .‬از‬ ‫انسانی است مثل سایر انسان ها‪ ،‬دارای نقاط ضع ‬ ‫منظر من اگر سایکوبیوگرافیک یعنی تحلی ل زیست‪ ،‬روانی‪،‬‬ ‫ش��ناختی ان را بخواهم مطرح کنم‪ ،‬اقای خاتمی بیشتر از‬ ‫اینکه شخصیت یک سیاستمدار را داشته باشد‪ ،‬شخصیت‬ ‫یک هنرمند را دارد‪ .‬ب رای ی��ک هنرمند‪ ،‬جلب توجه دیگران‬ ‫خیلی اهمیت دارد‪ .‬یک مقدار شخصیت‪ ،‬نمایشی م ی شود‪.‬‬ ‫باالخره ب رای مخاطب کار انجام م ی دهد‪ .‬بعد از یک مدت‪،‬‬ ‫اگر فرد رئی س جمهور باش��د و وجهه رئی س جمهوری داشته‬ ‫باش��د‪ ،‬تا حدودی هم روحی ه اش هم ظریف م ی ش��ود چون‬ ‫رئی س جمهور در جاهای مختل��ف م ی خواهد صحبت کند‪،‬‬ ‫موضع بگیرد محیط روی مواضع او تاثیر م ی گذارد‪ .‬بناب راین‬ ‫محیط روی اق��ای خاتمی از جهاتی تاثیر گذاش��ت‪ .‬معتقد‬ ‫هس��تم اقای خاتمی‪ ،‬بعضا مش��اورانی ب��ه خوبی خودش‬ ‫نداشت‪ .‬او مشاوران کامال ایدئولوژیکی در سیستم خودش‬ ‫داشت‪ .‬یعنی به جای اینکه اقای خاتمی را به نحوی با شرایط‬ ‫اجتماعی تطبیق دهند که هم هویت و شخصیت و پرستیژ‬ ‫سیاسی ایشان حفظ شود‪ ،‬هم اهداف و ارمان ها که متعلق به‬ ‫نظام و انقالب و اینها بود‪ ،‬تحقق پیدا کند‪ ،‬اقای خاتمی را در‬ ‫شرایطی قرار دادند که در مقابل بخش مهمی از جامعه قرار‬ ‫بگیرد؛ بخش مهمی از جامعه موثر کشور ما مثل روحانیت‬ ‫و اصولگرایان‪ .‬در حالی که معتقد هستم خود شخص اقای‬ ‫خاتمی ظرفیت باالیی ب رای همکاری با اصولگرایان داشت‪.‬‬ ‫اما فقط بحث اقای خاتمی نبود‪ .‬ی��ک تحلیل غلط طیف‬ ‫تندروی جریان اصالح طلب‪ ،‬این بود که فرصت کمی داریم‬ ‫و در این فرصت کم باید به سرعت یک سری تغیی رات انجام‬ ‫دهیم و این تغیی رات هم ریشه ای بود‪ .‬خب نظام از تغیی رات‬ ‫ریشه ای که علیه ان سامان پیدا م ی کرد‪ ،‬مقاومت م ی کرد و‬ ‫اقای خاتمی ضربه این قضیه را خورد‪ .‬اقای خاتمی انسان‬ ‫عاقلی اس��ت من او را انس��انی م ی دانم که وقتی با ایشان‬ ‫منصفانه و با اس��تدالل صحبت شود م ی پذیرد‪ .‬من اصال با‬ ‫تز توطئه با اقای خاتمی برخورد نم ی کنم‪ .‬شکی وجود ندارد‬ ‫نوع نگرش اقای خاتمی‪ ،‬از لحاظ مبنایی‪ ،‬با نوع نگرش اقای ‬ ‫هاشمی یا با نوع نگرش اقای مصباح تفاوت دارد‪ .‬شاید اقای‬ ‫هاشمی نگاه مثبتی به هویت فکری غرب نداشته باشد‪ ،‬اما‬ ‫نگاه مثبتی به دستاوردهای غرب دارد و خواهان تعامل هم‬ ‫هست‪ .‬این اشکال ندارد‪ .‬این نوع نگاه ایشان است‪ .‬اما اقای‬ ‫خاتمی نس��بت به مبانی فکری غرب هم نگاه منفی ندارد‪.‬‬ ‫اینها بد نیس��ت‪ .‬بعض ی ها این انتقاد را هم نسبت به اقای‬ ‫خاتمی داشتند که ایش��ان تقریبا اعتماد به نفس خود را در‬ ‫مقابل پایه های فکری غرب از دست داده‪ .‬من اینگونه فکر‬ ‫نم ی کنم که اعتماد به نفس خود را از دست داده بودند‪ .‬بحث‬ ‫اعتماد به نفس نبود‪ .‬منطق تغیی رات در غرب را قبول داشت‪.‬‬ ‫یعنی انها را منفی علیه اسالم تلقی نم ی کرد‪.‬‬ ‫در واقع روند مدرنیته را قبول داشت‪.‬‬ ‫قبول داش��ت‪ .‬هر چند خود ایش��ان ه��م مواضع‬ ‫انتق��ادی داش��ت‪ .‬در عین حال ی��ک نقطه ضع��ف اقای‬ ‫خاتمی شاید این بود که‪ -‬از یک نظر م ی تواند نقطه مثبت‬ ‫تلقی ش��ود‪ -‬به دلی��ل خصوصیت روانی که داش��ت هیچ‬ ‫مرزبندی خاصی نداش��ت‪ ،‬نه با اصولگرایان نه با تندروهای‬ ‫اصالح طلب‪ .‬به نوعی دنبال تعامل بود که یک طوری تعامل‬ ‫ایجاد کند‪ ،‬ولی ذات اقای خاتمی هم شاید ان سختی الزم‬ ‫را ب رای کارهای سخت سیاسی نداشت‪.‬‬ ‫م ی توانیم بگوییم خیلی تحت تاثیر تئوری‬ ‫ هابر مارس درباره گفت وگو بود‪.‬‬ ‫این که بد نیست در فضای بی ن االذهانی عمل کند‪.‬‬ ‫اشکالی ندارد‪ .‬من ان را نشانه عقل م ی دانم‪.‬‬ ‫ولی ش�اید برای یک رئی س جمه�ور چنین‬ ‫روحیه ای داشتن مناسب نباشد‪.‬‬ ‫نه ببینید‪ ،‬رئی س جمهور م ی توان��د افکار دیگران‬ ‫را به عنوان یک فرد متفکر و اندیش��مند مورد نقد قرار دهد‬ ‫یا با انها بحث کن��د یا تعامل کند‪ ،‬اما نبای��د طوری وانمود‬ ‫شود که شما ب رای کس��ب رضایت مخاطب هویت خود را از‬ ‫دس��ت بدهید‪ .‬من نم ی گویم اقای خاتمی از دست داد ولی‬ ‫این تصور ایجاد شد که بستگی دارد اقای خاتمی در مقابل‬ ‫چه کسی صحبت م ی کند؛ اگر اصولگرا بود م ی شد اصولگرا‬ ‫و اگر اصالح طلب بود م ی ش��د اصالح طلب‪.‬من معتقدم که‬ ‫اقای خاتم��ی مایل به رنجاندن کس��ی نب��ود‪ .‬این روحیه‬ ‫روحیه هنری اس��ت و ب��ا خصلت درگیری پذیری سیاس��ت‬ ‫متفاوت است‪.‬‬ ‫در اخر هم ان چیزی که م ی خواست نشد‪...‬‬ ‫اما ش��خصیتی که م ی خواس��ت حف��ظ کند‪ ،‬در‬ ‫بخش های��ی از جامعه حفظ ش��د‪ .‬حاال بگذری��م اگر یک‬ ‫طی ف های��ی مخالفت م ی کنند ولی درکل نس��بت به اقای‬ ‫خاتمی تصویری ک��ه وجود دارد تصویر یک انس��ان خوب‬ ‫اس��ت‪ .‬هر چند به قول خودش که به شوخی ب رای من نقل‬ ‫م ی کرد ادم خوبی که خیلی کار سخت از او بر نم ی اید‪ .‬ولی‬ ‫تصویر انسان خوب را از خودش نگه داشت البته ما ب ر اساس‬ ‫اموزه های دینی برداش��ت م ی کنیم که وظیفه داریم خوب‬ ‫دیده ش��ویم ولی وظیفه نداریم ب رای خوب دیده ش��دن هر‬ ‫چیزی را بگوییم و هر موضعی را بگیریم‪ .‬البته از یک جنبه‬ ‫هم خوب بود چون همین روحیه خوب اقای خاتمی کمک‬ ‫کرد که علیه نظام اسیر تندروها نشود‪.‬‬ ‫حاال م ی رویم سراغ اقای احمدی نژاد‪ .‬بر اساس شناختی‬ ‫که من از اقای احمدی ن��ژاد دارم و رفت و ام��دی که با هم‬ ‫داشتیم بزرگترین خصوصیتی که م ی توانم ب رای ایشان ذکر‬ ‫کنم‪ ،‬پرکاری ایشان است‪ .‬حتی معتقد بودم که ایشان بیش‬ ‫فعال هستند‪ .‬بسیار ادم فعالی است و در عین حال خصلت‬ ‫و نگرش مهندسی روی تصمیم گیری ایش��ان تاثیر زیادی‬ ‫داشت‪ .‬بر اساس خصلت های مهندسی به مسائل از منظر‬ ‫صفر و یک نگاه م ی کنید‪ .‬دو رئی س جمهور س��ابق چنین‬ ‫نبودند‪ .‬دو رئی س جمهور سابق چون محصول علوم انسانی‬ ‫بودند بر اس��اس منطق «فازی» نگاه م ی کردند یعنی بین‬ ‫صفر و یک‪ ،‬یک طیفی را م ی دیدند‪ .‬اقای احمدی نژاد کامال‬ ‫مهندس بود؛ یعنی نگاه ایشان هم یک نگاه مهندسی بود یا‬ ‫این درست است یا ان درست!‬ ‫به مرور در ط��ول ریاس��ت جمهوری اش کمی تغییر‬ ‫کرد‪ .‬ش��اید حاصل تعامل با اقای مش��ایی بود که مشایی‬ ‫خودش مهندس اس��ت ولی روحیه مهندسی ندارد‪ .‬اینها در‬ ‫او تاثیر گذاشت ولی در کل به این ش��کل بود‪ .‬همه چیز را‬ ‫پروژه ای م ی دید‪ .‬خوب و دقیق برنامه ریزی م ی کرد و با تمام‬ ‫توان به س��مت هدف م ی رفت که ان را متحقق کند‪ .‬اقای‬ ‫دکتر احمدی ن��ژاد طی دورانی که من م ی ش��ناختم یکی از‬ ‫خصوصیاتش تواضع بیش از حدش بودواقعیت ان است که‬ ‫من از انس��ان های خیلی خیلی متواضع هستند م ی ترسم‪،‬‬ ‫چون معموال اف��رادی که خیلی تواض��ع م ی کنند در عمل‬ ‫هیچ کس را قبول ندارن��د و این خطر وج��ود دارد و ممکن‬ ‫اس��ت تواضع بیش از حد حاصل این باش��د که کسی را در‬ ‫حد خودش نم ی داند و این کوچک کردن خود نیس��ت‪ ،‬به‬ ‫یک مفهوم گذشتن از افراد است نه پذیرش افراد‪ .‬فرق اقای‬ ‫دکتر احمدی نژاد با روسای جمهور قبل این بود که از پایین‬ ‫به باال امد‪ .‬با بدن��ه اجتماعی ارتباط خوبی داش��ت و ب رای‬ ‫صعود حاضر بود هزینه ه��ای باالیی را بپ��ردازد و پرداخت‪.‬‬ ‫برخالف روس��ای جمهور قبل که ش��رایط ‪ ،‬انها را مهیای‬ ‫ریاس��ت جمهور کرد‪ ،‬اق��ای احمدی نژاد از ش��رایط نهایت‬ ‫اس��تفاده را برد؛ او ش��رایط و فرصت ها را خوب شناخت و از‬ ‫ش��کاف های جریان های اصولگرایی به��ره گرفت و ایمان‬ ‫بیش از حد نسبت به باورهایی که داشت باعث شد در این‬ ‫مسیر عقب نشینی نکرده و به جلو پیش برود‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد گوش خودش را نسبت به بسیاری از‬ ‫مسائل که در مورد او م ی گفتند بست‪ .‬این باعث شد روحیه‬ ‫خودش را از دست ندهد‪ .‬وقتی که انسان‪ ،‬پرکاری داشته باشد‬ ‫دقتش کم م ی شود‪ ،‬به خصوص اقای احمدی نژاد که مهندس‬ ‫بود عالقه داشت با همین نگرش در حوزه علوم انسانی نظر‬ ‫دهد‪ .‬نتیجه اش این شد که نگاه عجیبی به وجود امد‪ ،‬چون‬ ‫اگر با نگرش مهندس��ی در حوزه علوم انسانی پیش برویم‬ ‫برویم مواضع عجیبی م ی گیریم‪ .‬حوزه علوم انسانی محیط‬ ‫قطعیت نیس��ت بناب راین متکی شد به کس��انی که بیش‬ ‫از انتقاد او را تایید م ی کردند‪ .‬در م��ورد اقای احمدی نژاد دو‬ ‫دیدگاه وجود داشت؛ بعض ی ها معتقد بودند که او توسط اقای‬ ‫مشایی مدیریت و اداره م ی شود‪ .‬نوع رابطه انها ب رای خیل ی ها‬ ‫عجیب بود مثل شمس و موالنا‪ .‬اما ب رای من عجیب نبود‪.‬‬ ‫طبیعی بود که به مرور دایره انتقادات اق��ای احمدی نژاد را‬ ‫تحت فشار بگذارد‪ .‬با شناختی که از اقای احمدی نژاد داشتم‬ ‫خیلی ه�ا می گفتن�د م�ا اگ�ر مثلا اقای‬ ‫مش�ایی را مورد انتقاد قرار دهی�م یا با او‬ ‫برخورد ش�ود اقای احمدی نژاد او را رها‬ ‫می کند‪ .‬این امکان نداشت‪ .‬چرا که اقای‬ ‫مش�ایی در واقع ائینه خوش نمای اقای‬ ‫احمدی نژاد ب�ود برای او‪ .‬ای�ن تحلیل از‬ ‫رابطه مش�ایی و احمدی ن�ژاد غلط بود و‬ ‫منجر به خیلی از اقدامات غلط می شد‬ ‫باعث م ی شد که به خودش شک نکند بلکه به کسانی که از‬ ‫او انتقاد م ی کردند شک کند و این روند به مرور زمان گسترش‬ ‫پیدا کرد و بیشتر م ی شد ریزش تاییدگرانش باعث م ی شد که‬ ‫حلقه اط راف او محدود شود‪ .‬در راس انها حلقه تاییدگر اقای‬ ‫مشایی بود‪ .‬مشایی اعتماد به نفس اقای احمدی نژاد را تغذیه‬ ‫م ی کرد و خیل ی ها م ی گفتند ما اگر مثال اقای مشایی را مورد‬ ‫انتقاد قرار دهیم یا با او برخورد ش��ود اقای احمدی نژاد او را‬ ‫رها م ی کند‪ .‬این امکان نداشت‪ .‬چرا که اقای مشایی در واقع‬ ‫ائینه خوش نمای اقای احمدی نژاد بود ب رای او‪.‬‬ ‫این تحلیل از رابطه مش��ایی و احمدی نژاد غلط بود و‬ ‫منجر به خیلی از اقدامات غلط م ی شد‪ .‬به نظر من کسانی‬ ‫که قصد داشتند بر اقای احمدی نژاد تاثیر بگذارند باید با اقای‬ ‫مش��ایی رابطه خوبی برقرار م ی کردند چون نیازهای روحی‬ ‫احمدی نژاد را از این طریق تامین کرد‪ .‬اقای احمدی نژاد هم‬ ‫در زمان خودش تاثی رات مثبتی گذاشت‪ ،‬همان طور که اقای‬ ‫خاتمی گذاشته بود‪ .‬من هیچ یک از اینها را مثبت مطلق و‬ ‫منفی مطلق نم ی بینم‪ .‬اثار مثبت و منف ی ای داش��ته است‪.‬‬ ‫هیچ کس نم ی تواند قائل به این باشد که فقط اثار مثبت به‬ ‫جا م ی گذارد‪ .‬ما که عصمت نداریم‪ .‬پ��س بناب راین ما اقای‬ ‫احمدی نژاد را هم به عنوان قسمتی از تاریخ انقالب اسالمی‬ ‫تجربه کردیم‪ .‬تا اینکه به اقای روحانی رسیدیم‪ .‬شاید هنوز‬ ‫زود باشد تا درباره اقای روحانی قضاوت کنیم ولی من تحلیل‬ ‫اجمالی خ��ودم را راجع به شخصی ت ش��ان عرض م ی کنم‪.‬‬ ‫اقای روحانی ترکیبی از شخصیت اقایان هاشمی‪ ،‬خاتمی‪،‬‬ ‫احمدی نژاد و خودش است‪ .‬نوع نگاهش به بحث توسعه و‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫باتغییرنگرشدولتهاشمی‪،‬‬ ‫مرجعی ت هایفکریجامعههمتغییرکرد‬ ‫جدید را بشناس��یم‪ .‬دوم اینکه یک نقش��ی یا تصویری بر‬ ‫چهره اصولگرایان حک شده بود یعنی رقبا حک کرده بودند‬ ‫که اینها ضد ازادی و ضد شرایط بازی اجتماعی و امثال این‬ ‫هستند‪ .‬ادبیاتشان سنتی است‪ ،‬ادبیات مدرن را نم ی شناسند‬ ‫و متاسفانه اصولگرایان این نقش را پذیرفتند‪.‬در حالی که باید‬ ‫این تصویر م ی شکست‪ .‬ش��اید نقش افرینی خود من از این‬ ‫زمان شروع شد‪ .‬یعنی این وظیفه را ب رای خودم دیدم باتوجه‬ ‫به اینکه اعتقاداتی به مبانی فکری اصولگرایی داشتم ضمن‬ ‫اینکه من اعتق��اد به اصالح ب راس��اس دیدگاهی که رهبری‬ ‫بیان م ی کنند ک��ه هر اصولگرایی باید اصالح طلب باش��د‪،‬‬ ‫دارم و معتقدم که سیستم ی که به سمت اصالح نرود نابود‬ ‫م ی شود‪ .‬بناب راین به این اصالح معتقدم ولی نه به شکلی که‬ ‫به ب ی هویتی و این چنین م��واردی ب ی انجامد‪ .‬ب رای همین‬ ‫نقد اقای خاتمی را من در ان زمان ش��روع ک��ردم‪ .‬در مورد‬ ‫بحث جامعه مدن��ی و مباحث دیگر نهایت��ا در مجموع من‬ ‫باالی ‪ 3000‬مقاله نوش��تم که دویس��ت تای ان مورد درباره‬ ‫جامعه مدنی و مباحثی که اقای خاتمی مطرح م ی کرد‪ ،‬بود‪.‬‬ ‫در انجا من یک سونداژ کردم یعنی عمق بینش های فکری‬ ‫را در جریان اصالحات ارزشیابی کردم و برداشت من این شد‬ ‫که جریان اصالحات ریشه اعتقادات درونی ندارد‪ .‬این جریان‬ ‫یک فرهنگ زی ربنایی فکری ‪ -‬ترجمه ای ب رای خودش ایجاد‬ ‫کرده است‪ .‬حتی ابتکار الزم هم ب رای اینکه این را با شرایط‬ ‫روز کش��ور انطباق دهد‪ ،‬ندارد‪ .‬تنها کس��ی که یک س��ری‬ ‫حرف های عمی ق تر م ی زد دکتر سروش بود که در واقع افکار‬ ‫را گرفته و روی ان تحلیل داشت‪ .‬مابقی خیر‪ ،‬ترجمه ای بود‬ ‫و از اینکه طرف مقابل ش��اید ترجمه ها را نشناس��د استفاده‬ ‫م ی کرد و ان را به عنوان فکر خودش مط��رح م ی کرد‪ ،‬ولی‬ ‫واقعیتش ترجمه ای بود‪ .‬سال ‪ 78‬گذشت و به نظر م ی رسید‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫احمدی نژاد گوشش را نسبت‬ ‫به بسیاری از مسائل که درباره او‬ ‫م ی گفتند بست‬ ‫سیاست‬ ‫اهمیتی که به مباحث اقتصادی البته در این زمینه م ی دهد‬ ‫و نخب ه گرایی او به هاش��می نزدیک اس��ت‪ .‬او نس��بت به‬ ‫دستاوردهای غرب نظر مثبت دارد‪ .‬من این موضوع را نه تایید‬ ‫و نه رد م ی کنم‪ .‬او مثل احمدی نژاد سرسخت است و درست‬ ‫است که شاید پرکاری او را در جهاتی نداشته باشد اما او هم‬ ‫وقتی به هدفی چشم م ی دوزد تالش م ی کند تا به ان برسد‪.‬‬ ‫در واقع استواری احمدی نژاد را در رسیدن به هدفش دارد‪.‬‬ ‫و او خودش است به دلیل اینکه تاثی رات تحصیالتش و‬ ‫محیط کاری اش با شخصیتش شکل گرفته است‪ .‬به عنوان‬ ‫یک حقوقدان و کسی که کار امنیتی انجام داده و به عنوان‬ ‫کس��ی که در حوزه بحث های دیپلماتی��ک تخصص پیدا‬ ‫کرده‪ ،‬م ی خواه��د نوع رفتار های دیپلماتی��ک را در همه جا‬ ‫به کار ببندد که البته این اشتباه است؛ زی را نم ی شود با زبان‬ ‫دیپلماس��ی در داخل صحبت کرد و همچنین با زبان داخل‬ ‫نم ی شود با دیپلماس��ی صحبت کرد‪ .‬اشکال اقای هاشمی‬ ‫را دارد که ارتباطش با توده ها زیاد نیست و بیشتر با نخبگان‬ ‫در ارتباط اس��ت‪ .‬ضمن اینکه م ی گویم حسنات انها را دارد‪.‬‬ ‫اشکال اقای خاتمی را دارد که ممکن است نوع نگرشش به‬ ‫مباحث بی ن المللی و بحث های فکری باعث ایجاد چالشی‬ ‫توس��ط برخی از طی ف های س��نتی ش��ود چنانکه ش��ده و‬ ‫م ی بینیم که اقای مصباح با او وارد چالش شده است‪.‬‬ ‫در واق�ع جنس انتقادات دیگ�ران را با اقای‬ ‫مصباح متف�اوت م ی دانی�د؛ مثال اق�ای مصباح‬ ‫مساله اش نقد فلسفه غرب است‪.‬‬ ‫بله‪ .‬نوع اشکاالت اقای احمدی نژاد را هم از جهاتی‬ ‫داراست‪ .‬ان هم این است که به ان مفهوم حزب ندارد‪ .‬البته‬ ‫اقای احمدی ن��ژاد بدنه اجتماعی را تا ح��دودی دارا بود ولی‬ ‫تشکیالتی نداشت تا او را حفظ کند اما روحانی بدنه اجتماعی‬ ‫را هم ندارد‪ .‬اقای احمدی نژاد نتوانست ان بدنه اجتماعی را‬ ‫س��امان دهد اما اقای روحانی به دنبال این است که ان بدنه‬ ‫اجتماعی را به وجود بیاورد‪ ،‬البته یک س��ری سامان ها مثل‬ ‫حزب اعتدال و توس��عه را دارد‪ ،‬اما بدن��ه اجتماع ی اش ب رای‬ ‫خودش نیست‪ .‬همانطور که بدنه اجتماعی احمدی نژاد ب رای‬ ‫خودش نب��ود‪ .‬مثال بدنه اجتماعی احمدی ن��ژاد در جاهایی‬ ‫که احساس شد در مس��یر قبلی قرار ندارد در ان زمان بدنه‬ ‫اجتماع ی اش کنار رفت و س��ریع زیر پای او خالی شد‪ .‬اقای‬ ‫روحانی ه��م همین وضعیت را دارد‪ .‬بدن��ه اجتماعی خاص‬ ‫خودش را ندارد و باید بتواند ان را بسازد حاال نم ی دانم برنامه‬ ‫دارد یا خیر ولی ممکن است همین اسیب را ببیند‪ .‬به ویژه‬ ‫موقع رای گیری دوره بعد باید ببینیم که به سمت نیروهای‬ ‫موثر حاکمیتی م ی غلتد مثل هاش��می در دوره دوم یا مثل‬ ‫اق��ای احمدی نژاد به س��مت بدنه اجتماعی خواس��ت های‬ ‫لیب رالی و اینچنینی را مطرح م ی کند‪ .‬باید ببینیم چه پیش‬ ‫خواهد امد‪.‬‬ ‫اگر موافقی�د به س�ال ‪ 76‬بازگردیم‪ .‬س�ال‬ ‫‪ 76‬خود ش�ما با نامزد ها برخوردی یا صحبتی یا‬ ‫دیداری داشتید؟‬ ‫به هر صورت ان زمان مشخص بود که ما به عنوان‬ ‫جریان اصولگرا از اقای ناطق حمای��ت م ی کردیم و در واقع‬ ‫ذهن ها تا حدودی متصلب بود و زی��اد فاکتور اجتماعی در‬ ‫تحلی ل ها وجود نداشت و بیشتر فاکتور تعامالت قدرت بود‬ ‫به همین دلیل قطعی شده بود و همه فکر م ی کردند اقای‬ ‫ناطق رای م ی اورد‪ .‬از دوم خ��رداد به بعد فاکتور اجتماعی به‬ ‫صورت جدی وارد صحنه ش��د‪ .‬یعنی بازی ها را عوض کرد‪.‬‬ ‫در واقع بازی از انجا ش��روع ش��د‪ .‬بازی مردم و قدرت شروع‬ ‫ش��د‪ ،‬به جای اینکه بازی قدرت با قدرت باش��د‪ .‬واقعیتش‬ ‫این است که س��ال ‪ 76‬من احس��اس کردم که اصولگرایان‬ ‫دچار شوک ش��دند یعنی بعد از ان سال شوک شدند که چه‬ ‫اتفاقی افتاده اس��ت‪ .‬در واقع ما یک پارادایم شیفت داشتیم‬ ‫در این قضیه؛ ش��یفت تغییر مدل الگویی‪ .‬تحلیل جدیدی‬ ‫در این قضیه وجود نداش��ت بناب راین س��عی کردیم شرایط‬ ‫اصالح طلبان اصال ماهیت قدرت خود را نشناختند‪ ،‬ماهیت‬ ‫و جایگاه و زمینه بازی را هم خوب نشناختند‪ .‬البته یک چیز‬ ‫را خوب شناخته بودند‪ ،‬فهمیده بودند یک چیز در جامعه در‬ ‫حال اتفاق افتادن است و مسیرش را هم به دوری از انقالب‬ ‫ارزیابی ک��رده بودند‪ .‬حت��ی در ذهن بعض ی ه��ا این بود که‬ ‫مسیر به شکلی اس��ت که انقالب از اصولگرایی به سمت‬ ‫اصالحات امده‪ ،‬به خاتمی رس��یده و از خاتم��ی به اب راهیم‬ ‫یزدی م ی رس��د و همینطور م ی رود تا ش��اید به رضا پهلوی‬ ‫برسد! این تصور عده ای بود‪ .‬این تفکر کامال غلط بود‪ .‬تحول‬ ‫بود اما این تحول سیاس��ی نبود بلک��ه اجتماعی بود؛ علت‬ ‫ان ورود یک نس��ل حجیم و متراکم از جوانان بود؛ جوانانی‬ ‫که اتفاقا محصول یک جهش جمعیت��ی در اول انقالب و‬ ‫سال های قبل از انقالب بودند که در ‪ 76‬تقریبا اینها ‪18-19‬‬ ‫سال داشتند و وارد صحنه ش��ده بودند‪.‬این طیف یک چیز‬ ‫جدید م ی خواستند‪ .‬به نظر من این تحول اجتماعی به خوبی‬ ‫توسط کارگزاران تشخیص داده شد‪ .‬انها فهمیدند که جنبه‬ ‫اجتماعی دارد‪ ،‬منتها اصالح طلبان تندرو تالش م ی کردند که‬ ‫این مساله را رادیکال و سیاسی کنند‪ .‬رادیکال شدن ان‪ ،‬انها‬ ‫را در مقابل نظام قرار م ی داد و سیاس��ی کردن ان‪ ،‬هزینه را‬ ‫باال م ی برد‪ .‬بناب راین به سمت تحریکات مستمر رفتند‪ .‬نکته‬ ‫اصلی اما این بود که انها می زان ریش��ه های مردمی نظام و‬ ‫قدرت نظام را نم ی ش��ناختند‪ ،‬بناب راین خودش��ان را به بدنه‬ ‫محکم نظام کوبیدند و سرنیزه کارش��ان را هم دانشجویان‬ ‫گرفتند‪ .‬نتیجه این ش��د که هم انها خس��ته شدند و هم از‬ ‫طرفی نظام را ازار دادند و هم از طرف دیگر بهای سنگینی را‬ ‫بر خودشان تحمیل کردند و پتانسیل یک جریان اجتماعی‬ ‫را که م ی ش��د به خوبی ان را تحلیل کرد حتی ان را به نفع‬ ‫انقالب مصادره کرد و به سمتی برد که ما م ی خواهیم نظام‪،‬‬ ‫ارزش هایش را انتقال بدهد‪ ،‬خواس��تند جه��ت ان را مقابل‬ ‫نظام قرار دهند و بیگانگان از این سود بردند‪ .‬یعنی من واقعا‬ ‫معتقدم که جریان اصالح طلب تندرو بزرگترین خدمت را به‬ ‫بیگانگان کرد‪ ،‬علیه تاریخ انقالب و ای ران کار کرد و مس��یر‬ ‫حرکتش اگر به پیروزی م ی رسید‪ ،‬نتیجتا مسیر مثبتی ب رای‬ ‫جامعه نبود‪ .‬درس��ت است که شاید یک س��ری ازادی های‬ ‫اجتماعی بیشتر م ی ش��د‪ ،‬ولی انچه مردم ب رای ان انقالب‬ ‫کردند‪ ،‬هویت بود‪ .‬این هویت را مخ��دوش م ی کردند چون‬ ‫خودش��ان با مفهوم اصالح��ات و مفهوم ای��ن هویت بازی‬ ‫م ی کردند‪ ،‬یعنی خودش��ان ه��م تحلیلی راج��ع به قضیه‬ ‫نداشتند بلکه بازی م ی کردند‪ ،‬م ی خواستند به قدرت برسند‬ ‫که جریان اصالحاتی که بخش��ی از انها را اگر بررسی کنیم‬ ‫اصال سوابق اصالح طلبانه نداشتند‪ ،‬وقتی به قدرت م ی رسند‬ ‫؛ اصالحات واقعی م ی کردند؛ به گمانم دوباره ان نمونه هایی‬ ‫که در ذهن داشتند‪ ،‬باز تولید م ی کردند‪ ،‬منتها محکم تر‪ .‬من‬ ‫معتقدم اینجا اصولگرایی به نفع دموکراسی کار کرد وقتی که‬ ‫اجازه نداد انها این کار را انجام دهند و این باعث شد که یک‬ ‫نوع توازن نیرو انجام شود تا مردم قادر به انتخاب باشند‪ .‬اگر‬ ‫سریع جابه جا م ی ش��د دیگر قدرت انتخاب نبود ولی با یک‬ ‫نقاب به یک شکل دیگری م ی شد‪ .‬خاتمی در این میان چهره‬ ‫خوب و زیبای اصالحات بود ولی معتقد هستم که ما جریان‬ ‫رادی��کال را در برخوردها دیدیم که حت��ی بعضا ب ی فکرانه و‬ ‫احساسی جلو م ی رفت‪ .‬اگر خوب نگاه م ی کردیم سرانگشت‬ ‫هدایت بعضی سروی س های خارجی در این قضایا بود‪ .‬من‬ ‫این را از موضع توطئه نم ی گویم‪ ،‬از موضع نتایج عقالنی کار‬ ‫م ی گویم‪ ،‬پس بناب راین معتقد هستم که ب ر خالف انچه بود‪،‬‬ ‫اصولگرایان توانستند به این توازن کمک کنند‪ .‬اقای خاتمی‬ ‫دوران هشت س��اله اش که تمام شد‪ ،‬یک س��ری از مرزها را‬ ‫گشود و یک سری از شرایط وقتی که رخ داد نظام فهمید که‬ ‫اگر بعضی اتفاقات بیفتد خیلی مساله ویژه ای رخ نم ی دهد‬ ‫بناب راین بازسازی یا بازکردن فضا ممکن است یک سری از‬ ‫مباحث و مشکالت را داشته باشد ولی کشنده نیست و نظام‬ ‫از جهاتی در حکومتداری خودش زنده تر و پیچیده تر شد تا‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫رسیدیم به دوران اقای احمدی نژاد‪.‬‬ ‫اجازه بدهید از این مقطع عبور نکنیم‪ .‬راجع‬ ‫به خودتان و اقای خاتمی نگفتید؛ ش�ما مش�اور‬ ‫ایشان بودید‪ ،‬درست است؟‬ ‫من رسما هیچگاه مشاور ایشان نبودم ولی شخصا‬ ‫اقای خاتمی را دوس��ت داشتم و همیش��ه به ایشان احترام‬ ‫گذاشته ام و خواهم گذاشت ولی معتقد هستم که اگر تمام‬ ‫کار دس��ت اقای خاتمی بود‪ ،‬خیلی مش��کل نداشتیم‪ .‬من‬ ‫نسبت به رجال الغیب اصالحات ای راد داشتم‪.‬‬ ‫به خودشان هم گفتید؟‬ ‫بله‪ .‬من اصال نوش��تم و صراحتا بحث رجال الغیب‬ ‫اصالح��ات را نوش��تم‪ .‬من معتقد ب��ودم که اق��ای خاتمی‬ ‫م ی توانس��ت خوب با نظ��ام کار کند و هیچ مش��کلی هم‬ ‫به وجود نم ی امد‪ .‬اتفاقا اصالحات و دموکراسی را م ی توانست‬ ‫عمی ق تر و زیباتر پیش ببرد‪ .‬اما ب��دون در نظر گرفتن این‬ ‫قضایا‪ ،‬رادیکال ه��ا در واقع فضا را تحریک کردند و ش��کل‬ ‫دیگ��ری ایجاد کردند‪ .‬چه��ره اقای خاتم��ی‪ ،‬چهره مردمی‬ ‫ ماند ولی در عین حال به عنوان کسی که مورد اعتماد نظام‬ ‫نیست در حال ی که م ی توانست مورد اعتماد نظام هم باقی‬ ‫بماند‪ .‬من هنوز هم معتقدم که اقای خاتمی ب رای نظام یک‬ ‫سرمایه است‪ ،‬همانطور که اقای هاشمی یک سرمایه است‪،‬‬ ‫همانطور ک��ه اقای احمدی نژاد یک س��رمایه اس��ت‪ .‬اینها‬ ‫هنوز بخش هایی از اقش��ار اجتماعی را با خودش��ان دارند‪،‬‬ ‫بناب راین نباید هیچ س��رمایه ای را از دس��ت بدهیم‪ .‬ما انقدر‬ ‫پولدار نیستیم که هرچه سرمایه داریم به راحتی خرج کنیم‬ ‫و نباید خودمان و اینها را در دامن ضدانقالب بیندازیم‪ ،‬اینها‬ ‫معنی بدی م ی دهد و اصال خوب نیست‪ .‬من بیشتر نظ راتم‬ ‫را نوش��ته ام‪ ،‬یعنی هرچه ک��ه بوده خود اق��ای خاتمی هم‬ ‫م ی خواندند‪ .‬اگر مشاوره ای بوده عمدتا اینگونه بوده است‪.‬‬ ‫در دوران ریاست جمهوری ش�ان دی�دار‬ ‫حضوری قبول م ی کردند؟‬ ‫اق��ای خاتمی خیلی پذی��را بودند‪ ،‬ن��ه فقط اقای‬ ‫خاتمی‪ ،‬یکی از خصوصیاتی که مسئوالن جمهوری اسالمی‬ ‫دارند این اس��ت که وقتی با انها صحب��ت م ی کنیم خیلی‬ ‫منطقی برخورد م ی کنند‪ .‬این را بدون تعارف م ی گویم‪ ،‬یعنی‬ ‫وقتی با انها منطقی صحب��ت م ی کنیم‪ -‬ما که اهل قدرت‬ ‫نیستیم که پس��ت و مقامی داشته باش��یم‪ ،‬وقتی احساس‬ ‫م ی کنند که انصاف هست و فرد با نیت بدی برخورد نم ی کند‬ ‫خیلی برخوردشان مثبت بود‪ .‬اقای احمدی نژاد هم به همین‬ ‫ش��کل بودند‪ ،‬حاال اینکه عمل کرده یا نک��رده‪ ،‬کاری ندارم‬ ‫ولی در هر صورت گوش م ی دادند‪ .‬خیلی محترمانه برخورد‬ ‫م ی کردند‪ .‬با بنده که الحمدهلل هم اقای هاشمی‪ ،‬هم اقای‬ ‫خاتمی‪ ،‬هم اقای احمدی نژاد و هم اقای روحانی خیلی لطف‬ ‫داشتند و احترام گذاشتند‪ .‬شاید احساس م ی کردند نظ راتم را‬ ‫از روی بدجنسی نم ی گویم و دیدارهایی که با اقای خاتمی‬ ‫قبال و بعدا داشتم و با اقای هاش��می‪ ،‬همیشه از نظر لطف‬ ‫نگاه م ی کردند؛ خیلی از تجربیاتی که انها داشتند‪ ،‬خیلی از‬ ‫پیش��نهادها و توصی ه هایی که من م ی کردم شاید از موضع‬ ‫لطف و اغماض به بعضی از انها ن��گاه م ی کردند ولی رابطه‬ ‫همیشه محترمانه بود‪.‬‬ ‫به هر حال؛ اگر کمی جلوتر برویم واقعیت این است که‬ ‫اقای احمدی نژاد از موضع حکومت به دولت نرسید‪ ،‬حکومت‬ ‫را گرفت یعنی دولت را گرفت‪ .‬دولت را به او ندادند‪ .‬دولت را‬ ‫گرفت و خودش هم به این باور رس��ید که دولت را گرفته و‬ ‫وقتی که به این رسید چون سختی هم کشیده بود‪ ،‬خواست‬ ‫به هر ش��کلی با حلقه ای محدود از یارانش نگه دارد؛ یارانی‬ ‫که ش��اید خصوصیات روحی اقای احمدی نژاد را نداش��تند‬ ‫منتها دیدگاه های مختلفی وجود داشت و با وجود اینکه اقای‬ ‫احمدی نژاد از دو حزب برخاس��ته بود ولی واقعیت این است‬ ‫که چون خود ایشان حزب و حرکت حزبی را رد کرد نتیجه اش‬ ‫این ش��د که خودش را از خیلی از ظرفی ت ها محروم کرد و‬ ‫روز به روز در حلقه محدودتری قرار گرفت‪ .‬اقای احمدی نژاد‬ ‫موتور پ ر قدرتی داشت و شجاعت هم داشت‪ .‬کارهایی را در‬ ‫حوزه اجرایی انجام داد که خیل ی ها جرات نداشتند‪ ،‬هر چند‬ ‫من همیش��ه اقای احمدی نژاد را تاکتسین بس��یار زیرکی‬ ‫م ی دانم اما استراتژیست خوبی نم ی دانم‪.‬‬ ‫اگر استراتژیس��ت خوبی بود این فرصت خوبی را که‬ ‫به دس��ت اورده بود و دید مثبت هم نس��بت به او بود‪ ،‬نگه‬ ‫م ی داشت و این تاثیر از بین نم ی رفت‪ .‬به هر صورت واقعیت‬ ‫این اس��ت که در قوه مجریه در این کشور‪ ،‬تمام کسانی که‬ ‫امدند بعد از رفتنشان خیلی تصویر مثبتی از انها باقی نمانده‬ ‫است‪ .‬علت این اس��ت که انجا محل دیکته نوشتن است و‬ ‫مردم هم غل��ط م ی گیرند بناب راین معم��وال موقعی که فرد‬ ‫م ی رود خیلی چهره مثبتی از او باقی نم ی ماند‪ .‬حاال دیکته‬ ‫بعض ی ها را مردم خط م ی زنند و دیکته بعض ی ها را نظام خط‬ ‫م ی زند‪ ،‬یعنی بعضی را اصالح طلبان خط م ی زنند و بعضی‬ ‫را اصولگرایان‪ .‬اینها متفاوت اس��ت ولی به هر صورت محل‬ ‫پ ر چالشی است‪.‬‬ ‫فضای بعد از دوم خرداد را ک�ه گفتید‪ ،‬من به یاد‬ ‫دارم ک�ه ان موقع جریانی از اصولگراها دوس�ت‬ ‫داشتند فاکتور مردم را هم به معادالتشان اضافه‬ ‫کنند و چهره هایی که کلیش�ه قدرت را نداش�ته‬ ‫باش�ند را وارد عرصه سیاسی کنند و اخر به اقای‬ ‫توکلی منجر ش�د‪ .‬ولی صحبت از دو نفر بود؛ در‬ ‫س�ال ‪ 80‬که اینها گزینه های بدی برای رقابت با‬ ‫اقای خاتمی نبودند‪ ،‬یکی اقای رحیم پور ازغدی‬ ‫و دیگری شما بودید‪ .‬چند جا م ی گفتند که خوب‬ ‫است اقای محبیان نامزد شود‪ .‬چون شما باالخره‬ ‫با کلیشه رسمی اصولگراها تفاوت داشتید‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬صحب ت‪‎‬هایی هم با بنده شد‪ ،‬زمانی که دور دوم‬ ‫اقای خاتمی بود صحبت شد که شما بیایید و حمایت‪‎‬هایی‬ ‫صورت م ی‪‎‬گیرد‪.‬‬ ‫چه کسی از شما دعوت کرد؟ از اصولگرایان‬ ‫سنتی بودند؟‬ ‫اس��م نم ی برم‪ .‬این را دوس��تان اصولگرای اصیل‬ ‫گفتند‪ .‬من نم ی‪‎‬دانم ش��جاعتم کم بود؟ عقل��م زیاد بود؟ یا‬ ‫لطف خدا بود یا چه مورد دیگری بود ک��ه نپذیرفتم و گفتم‬ ‫که من مسئولیت ریاست جمهوری را صرفا یک مسئولیت‬ ‫دنیوی نم ی‪‎‬دانم بلکه مسئولیت اخروی هم م ی‏دانم یعنی‬ ‫گذش��ته از اینکه ما در مقابل مردم مس��ئولیت داریم چون‬ ‫حق الناس در اختیار انسان قرار م ی‏گیرد من خیلی وحشت‬ ‫دارم و نم ی‏ترسم بگویم که این ظرفیت را در خودم نم ی‏دیدم‬ ‫و به قول حضرت امام که م ی‏فرمودند‪« :‬خدا نکند که دنیا به‬ ‫ادمی روی بیاورد قبل از اینکه ادمی خود را س��اخته باشد‪».‬‬ ‫من اطمینان نس��بت به خودم نداش��تم که چق��در خودم را‬ ‫ساخته‏ام و از گفتن این ترس��ی ندارم‪ ،‬ب رای همین خودم را‬ ‫در مقام امتحان قرار ندادم‪ .‬ش��اید نفس انسان به او نهیب‬ ‫م ی‏زد که بیا‪ ،‬باالخره اگر مطرح هم بش��وی خوب اس��ت؛‬ ‫خب خیلی دیدم افرادی را که کاندیدا م ی‏شوند و تازه مطرح‬ ‫م ی‪‎‬شوند حتی اگر هزار تا هم رای بیاورند دیگر داستان شان‬ ‫عوض می شود‪ .‬من خودم را ادم ب ی‪‎‬ظرفیتی نم ی‏دانم ولی‬ ‫در عین حال معتقد هستم که واقعا انسان‏های توانایی در‬ ‫این کشور وجود دارند‪ .‬ما بیشتر از اینکه قحط الرجال داشته‬ ‫باشیم‪ ،‬جهل الرجال داریم‪ .‬ضمن اینکه معتقد هستم که اگر‬ ‫فردی که مدیر اجرایی م ی‪‎‬شود باید جایگاه خود را بداند که‬ ‫رئی س جمهور است و باید مدیر مدی ران بشود تا بتواند توانایی‬ ‫این کار را داشته باش��د و مدیریت نخبگان را در دست گیرد‪.‬‬ ‫گاهی فرد وقتی مسئولیت را به عهده م ی‏گیرد فکر م ی‏کند‬ ‫که سرنوشت مردم را به دس��ت گرفته‪ ،‬این غلط و خطرناک‬ ‫است‪ .‬یعنی فرد هم دنیای خود و هم اخرت خود را به خطر‬ ‫م ی‏اندازد‪ .‬همان حد وظایف مح��دود خودش را انجام بدهد‬ ‫خیلی خوب‏تر است‪ .‬بله‪ ،‬این پیش��نهادها انجام شد‪ ،‬منتها‬ ‫شنونده باید حواس جمعی داشته باشد‪.‬‬ ‫یعنی مثال اگر شما قبول م ی‏کردید‪ ،‬ممکن‬ ‫بود که ان اتفاق بیفتد؟‬ ‫این معنایش این نبود که من اگر کاندیدا م ی‪‎‬شدم‬ ‫رئی س جمهور هم م ی‪‎‬شدم‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬خود جریانی که م ی‏خواست حمایت کند‪.‬‬ ‫کامل نم ی‪‎‬دانم ولی عناص��ر موثری در ان جریان‬ ‫با من صحبت کردند‪ ،‬عناصر مطرحی که االن الزم نیست‬ ‫اسم بیاورم‪.‬‬ ‫زمان زیادی گذش�ته اس�ت‪ ،‬فک�ر نم ی‏کنم‬ ‫ایرادی داشته باشد‪.‬‬ ‫نخیر‪ .‬دوس��تان ب ر اس��اس نظر لطفی که داشتند‪،‬‬ ‫مطرح کردند‪ ،‬ظاهر م��ا را م ی‏دیدند از باطن خبر نداش��تند‪.‬‬ ‫این پیش��نهادها را کردند و خدا لطف ک��رد و زمانی که من‬ ‫«نه» گفتم انها هم ادام��ه ندادند چون معل��وم نبود که ما‬ ‫چقدر مقاومت داشتیم‪ .‬ولی در عین حال‪ ،‬این را بر لطف انها‬ ‫م ی‏گذارم‪ .‬اما واقعیت این است که من تیپی مانند خودم را‬ ‫مشاور م ی بینم که هم ب رای کشور و هم ب رای عاقبت خودم‬ ‫بهتر است‪ .‬ما باید مشورت بدهیم؛ المستشا ُر ال یخون‪ ،‬فقط‬ ‫وقتی که مشورت م ی‏دهیم نباید خائن باشیم‪ .‬من همیشه‬ ‫گفتم که هر زمانی که کسی از من مشورت بگیرد واقعا انچه‬ ‫را به ان معتقد هستم به او م ی‏گویم‪ .‬وقتی که اقای خاتمی‬ ‫از من نظر م ی‪‎‬خواستند و به ایش��ان مشورت م ی‏دادم‪ ،‬البته‬ ‫نه مشورت رسمی‪ ،‬اصال خیانت در حق ایشان نم ی‏کردم و‬ ‫واقعا چیزی را که اگر خودم بودم صالح م ی‪‎‬دانستم به ایشان‬ ‫م ی‏گفتم‪ ،‬در مورد اقای هاشمی و احمدی نژاد هم همی ن‪‎‬طور‪.‬‬ ‫هیچ زمانی معتقد به فریب در مشورت نبودم و نیستم‪ .‬من‬ ‫معتقد نیستم که انسان فقط باید به فکر پیشرفت خودش‬ ‫باشد‪ .‬ما یک سری ایده‪‎‬ها و ارمان‪‎‬ها داریم که اگر بتوانیم انها‬ ‫را جلو ببریم‪ ،‬برده‏ایم‪ .‬من به چند چیز اعتقاد دارم؛ اول عقل؛‬ ‫من معتقد هستم که اگر عقل‪ ،‬حاال هر تفسیری که از عقل‬ ‫داریم‪ ،‬از پایی ن‪‎‬ترین سطح ان که محاسبه بین هزینه و فایده‬ ‫است تا عقل س��لیم و عادی و عرفی و تا باالترین سطح ان‬ ‫از دوم خ�رداد فاکت�ور اجتماع�ی ب�ه‬ ‫صورت جدی وارد صحنه شد‬ ‫اقای احم�دی ن�ژاد تا ح�دودی بدنه‬ ‫اجتماعی داش�ت اما اقای روحانی ان بدنه‬ ‫را ندارد‬ ‫پیشنهاد نامزدی در انتخابات ریاست‬ ‫جمهوری سال ‪ 80‬را رد کردم‬ ‫احمدی ن�ژاد به جلس�ه ای ک�ه من و‬ ‫چمران برای حل اختالف با قالیباف ترتیب‬ ‫داده بودیم نیامد‬ ‫قیم�ت نف�ت در انتخابات س�ال ‪84‬‬ ‫موثر بود‬ ‫معتقد نیستم هرچه اکثریت پیدا کرد‬ ‫حق است‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫سیاست‬ ‫که عقل را بخشش یزدان بدانیم در همه حالت عقل منشا‬ ‫نور است‪ .‬دیگری عدل اس��ت که در رفتار به شکل انصاف‬ ‫خودش را نشان م ی‪‎‬دهد‪ .‬من حق ندارم به کسی ظلم کنم‪،‬‬ ‫نه به خودم و نه به دیگران‪ .‬من اگر به شخصی مشورت غلط‬ ‫بدهم در واقع به او ظلم م ی‪‎‬کنم‪.‬‬ ‫اگر تفسیر نادرستی ب رای فریب شخصی ارائه کنم در‬ ‫واقع به او ظلم م ی‪‎‬کنم و ظلم بخشودنی نیست‪ .‬یکی هم‬ ‫اعتدال است که م ی‪‎‬گویند اعتدال محصول عقل است‪ .‬یعنی‬ ‫اگر ادم عاقل باشد معتدل است‪ ،‬من مخالف احساس نیستم‬ ‫ولی م ی‏گویم نباید احساس در تصمیم‏گیری‪‎‬های ما تاثیر‬ ‫داشته باشد‪ .‬احساس‪ ،‬موتور محرک است اما نباید جهت را‬ ‫نشان بدهد‪ ،‬خطرناک اس��ت‪ .‬اگر در رفتار‪ ،‬عقل حاکم باشد‬ ‫انصاف و اعتدال را خواهیم دید‪ .‬اگر اینها رخ بدهد‪ ،‬دیگر چه‬ ‫م ی‏خواهیم؟ جامعه متعادل صاح��ب عدل و صاحب عقل‪.‬‬ ‫من معتقدم ک��ه ازادی هم محصول اینهاس��ت‪ .‬یعنی ادم‬ ‫عاقل م ی‏فهمد که بس��تن محیط ب رای مدیریت اشخاص‬ ‫فایده‏ای ندارد‪ ،‬بلکه اجازه م ی‪‎‬دهد ک��ه افراد انتخاب درونی‬ ‫‪‎‬کنند نه انتخاب مکانیکی‪.‬‬ ‫شما ارتباطتان با اقای احمدی نژاد نزدیک‏تر‬ ‫بود‪ .‬چ�ون باالخره ایش�ان اصولگ�را بودند‪ .‬قبل‬ ‫از اینکه ایش�ان بخواهند وارد کار ش�وند با شما‬ ‫مشورت کردند؟ بعدا رابطه شما چگونه بود؟‬ ‫یک خاطره‪‎‬ای را نقل م ی‪‎‬کنم‪ ،‬بع��د از اینکه اقای‬ ‫احمدی نژاد رئی س جمهور ش��دند خیلی بحث ش��د که چه‬ ‫کسی احمدی نژاد را روی کار اورده؟ و چه شد که احمدی نژاد‬ ‫برخالف خیلی چیزهایی که تصور م ی‪‎‬شد رشد کرد؟ در یک‬ ‫جمعی که ما بودیم‪ ،‬اصولگرایان با ایشان جلسه داشتند که‬ ‫اقای احمدی نژاد هم صحبت کرد‪ .‬فکر م ی کنم افطاری بود!‬ ‫یک حرف��ی را گفتند که خیلی در زندگ ی ام تاثیر گذاش��ت‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد گفتند‪« :‬درباره من چیزهایی م ی گویند اما‬ ‫من وعده های خدا را باور ک��ردم وقتی که گفت‪« :‬ان تنصرو‬ ‫اهلل ینصرک��م و یثبت اقدامک��م»‪ .‬من به ای��ن عقیده باور‬ ‫داش��تم‪ .‬وقتی که با این نیت جلو م ی روم چ��را نباید جواب‬ ‫بگیرم‪ .».‬من کاری ندارم که اقای احمدی نژاد خودش چقدر‬ ‫باور داش��ت‪ .‬من به اینها اصال کاری ندارم منتها به من یک‬ ‫تذکر خیلی مهمی داد‪ .‬بعدا به اقای احمدی نژاد هم گفتم که‬ ‫نم ی دانم چقدر پای این حرفت ایستادی‪ .‬چون خدا وعده های‬ ‫مختلفی دارد‪ .‬یکی این وعده است که اگر هم از مسیر خارج‬ ‫بشوی افول م ی کنی‪ .‬عزت با خداست‪ ،‬ذلت هم با خداست‪.‬‬ ‫همه اینها را پایین م ی اورد‪ .‬گفتم ولی واقعیتش این اس��ت‬ ‫که باعث شد من بنش��ینم دوباره قران بخوانم‪ ،‬دوباره بروم‬ ‫وعده های الهی را بخوانم‪ .‬یک زمان در مورد مرگ م ی خوانی‬ ‫یک زمان مرگ را باور م ی کنی‪ ،‬این حرف شما باعث شد که‬ ‫من دوباره همه اینها را نگاه کن��م‪ .‬ب رای من یک اثر حیاتی‬ ‫بود‪ .‬من هر چیزی به ذهنم م ی رسید که خیر م ی دانستم به‬ ‫اقای احمدی نژاد م ی گفتم و ایشان هم همیشه به من لطف‬ ‫داشتند‪ .‬زبان من با اصحاب قدرت اندکی تند است یعنی با‬ ‫افراد عادی ف��رق دارد‪ .‬چون بعضی مواقع انس��ان باید یک‬ ‫مقدار رادیکال تر صحبت کند‪ .‬گاهی اوقات چون م ی ترسم‬ ‫خدای نکرده انس��ان در دام چاپلوس��ی بیفتد و چاپلوسی با‬ ‫فریب یکی است یعنی با نفس طرف صحبت م ی کنیم نه با‬ ‫عقل طرف‪ ،‬این است که اندکی تند صحبت م ی کنم‪ .‬حتی با‬ ‫اقای هاشمی هم که من صحبت م ی کردم هرگز چاپلوسانه‬ ‫نبوده‪ ،‬این رفتار با هویت من ناسازگار است‪ .‬ولی خوشبختانه‬ ‫هم اقای احمدی نژاد‪ ،‬هم اقای خاتمی‪ ،‬هم اقای هاشمی و‬ ‫هم دوستان دیگر بعضا تند روی های من را در بیان عقاید که‬ ‫گاهی جسارت هم پیدا م ی کرد م ی بخشیدند‪ .‬حاال چقدر اثر‬ ‫گذاشته دیگر ما تکلیفمان این است که بگوییم‪ ،‬اثربخشی‬ ‫باخداست‪.‬‬ ‫ش�ما گویا در همین رایزن ی های خصوصی‬ ‫جلس�ه ای با محوری�ت اق�ای چمران ب�ا اقایان‬ ‫قالیباف و احمدی نژاد داشتید؟‬ ‫اگ��ر یادتان باش��د اختالفاتی بین اق��ای قالیباف‬ ‫و اقای دکت��ر احمدی ن��ژاد بود‪ .‬ای��ن خیلی اث��ر بدی بین‬ ‫اصولگرایان گذاشت‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬فضا خیلی تند بود‪.‬‬ ‫خیلی بد بود‪ ،‬باالخره هر دو اصولگرا بودند‪ ،‬با هم‬ ‫درگیر بودند‪ ،‬بحث ش��رکت در کابینه و مسائل دیگر وجود‬ ‫داشت‪ .‬فکر م ی کنم بد نیست این را بگویم‪ .‬شاید مثبت هم‬ ‫باشد‪ .‬یک نشس��تی با اقای قالیباف داشتم‪ .‬انجا به ایشان‬ ‫گفتم که این وضعیت خوب نیس��ت و اثر خیلی بدی دارد‪،‬‬ ‫اقای احمدی نژاد رئی س جمهور است باید این را بپذیریم‪ .‬اگر‬ ‫از این درگیری خارج شوید شما ضرر نم ی کنید و به نوعی باید‬ ‫به سمت تفاهم بروید‪ .‬بعد مباحث دیگری را مطرح کردیم‪.‬‬ ‫اقای قالیباف نظر مثبت داد‪ .‬گفت‪« :‬من نم ی خواهم دعوا‬ ‫کنم‪ ،‬نم ی خواهم با ایشان درگیر ش��وم‪ .‬اگر بنا بر گفت وگو‬ ‫باشد من حاضرم صحبت کنم‪ ».‬من حتی یک پیشنهاد به‬ ‫اقای قالیباف کردم‪ ،‬گفتم ک��ه حتی اگر با اقای احمدی نژاد‬ ‫صحبت کردید‪ ،‬ممکن اس��ت اقای احمدی نژاد بگوید من‬ ‫اصال تو را به عنوان شهردار قبول ندارم‪ .‬نم ی گذارم با وجود تو‬ ‫در شهر‪ ،‬کار پیش برود‪ .‬شما بگویید اگر واقعا مانع پیشرفت‬ ‫شهر من هس��تم‪ ،‬کنار م ی روم‪ ،‬یکی دیگر را شهردار شهر‬ ‫بگذارید‪ .‬دعوای شخصی نکنید‪ .‬خدا به این کار شما برکت‬ ‫م ی دهد‪ .‬اقای قالیباف ای��ن را پذیرفت‪ .‬یعنی حرف هایی را‬ ‫که من به ایش��ان گفتم‪ ،‬گفتند من حرفی ندارم‪ .‬من بحث‬ ‫شخصی ندارم‪ ،‬حاضرم این کار را انجام دهم‪ .‬گفتم‪ :‬وکالت‬ ‫به من م ی دهید که با اقای احمدی نژاد صحبت کنم؟ گفتند‪:‬‬ ‫صحبت کنید‪ .‬من با اقای احمدی نژاد صحبت کردم‪ .‬به اقای‬ ‫احمدی نژاد گفتم که قضیه این گونه است‪ .‬درست نیست که‬ ‫دو بچه حزب اللهی‪ ،‬دو اصولگرا این طور با هم برخورد کنند‪،‬‬ ‫خیلی اثرات بدی دارد‪ .‬من با اقای قالیباف صحبت کردم و‬ ‫این چی ز ها را گفتم‪ .‬من احساس کردم که اقای احمدی نژاد‬ ‫قبال نگاهش مثبت نب��ود‪ .‬این گونه تص��ور م ی کند که بر‬ ‫فرض اقای قالیباف با من بازی کرده است‪ .‬به ایشان گفتم‬ ‫که اصال فرض را ب��ر این بگذاریم که اق��ای قالیباف با من‬ ‫بازی کرده اس��ت‪ .‬ش��ما که در این قضیه ضرر نم ی کنید‪.‬‬ ‫جلس��ه ای با اقای قالیباف م ی گذاریم‪ .‬شما مثال م ی گویید‬ ‫من اینج��ا نظ رات��ی دارم‪ .‬بع��د م ی بینید نظ راتت��ان با هم‬ ‫همخوانی ندارد‪ ،‬حاال قالیباف زیرش م ی زند‪ ،‬شما که کاری‬ ‫نکردید‪.‬‬ ‫ش��ما یک س��یگنال مثبتی دادید‪ ،‬ضمن اینکه من‬ ‫معتقد بودم که اق��ای قالیباف ادم توانمندی اس��ت‪ ،‬اقای‬ ‫احمدی نژاد م ی توانس��ت در کابینه اش از او اس��تفاده کند‬ ‫چه ای رادی دارد؟ اینکه رقیب ادم بش��ود وزیرش‪ ،‬خب انسان‬ ‫خیلی رش��د م ی کند‪ .‬اصال س��طحش باالتر م ی اید کسی‬ ‫که در رقابت هم س��طح بوده‪ ،‬االن م ی پذیرد که پایی ن تر از‬ ‫این است و توانمند بوده و در ریاس��ت جمهوری امده است‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد گفت‪ :‬بله‪ ،‬من حرفی ندارم‪ ،‬یک نشس��ت‬ ‫بگذارید» و قرار شد نشس��تی بگذاریم‪ .‬واقعیتش من فکر‬ ‫کردم و گفتم که شاید اگر در این نشست یک فرد مس ن تر و‬ ‫موجه تر هم باشد‪ ،‬خوب است‪ .‬من با اقای چمران صحبت‬ ‫کردم‪ .‬گفتم‪ :‬شما نظرتان چیست؟ استقبال کردند و گفتند‬ ‫جلس ه ای بگذارید و این کار را انجام بدهید‪ .‬زمانی تعیین شد‪،‬‬ ‫فکر م ی کنم دوش��نبه روزی بود! واقعیت��ش در ذهن خودم‬ ‫احتمال م ی دادم که اقای قالیباف نیاید چون اگر این نشست‬ ‫برگزار م ی شد و اگر اقای احمدی نژاد چیزی م ی گفت‪ ،‬اقای‬ ‫قالیباف قول داده بودند گوش کند‪ .‬اق��ای چمران رفتند در‬ ‫دفتر ریاست جمهوری نشستند که هماهنگ کنند‪ .‬من هم‬ ‫بیرون ریاست جمهوری بودم‪ .‬به اقای چمران گفتم که ما با‬ ‫هم تماس داریم‪ ،‬چون اقای احمدی نژاد قرار بود برود پیش‬ ‫رهبری‪ ،‬جلس ه ای داشت و بعد از انجا بیاید‪ .‬از این طرف هم‬ ‫اقای قالیباف در دفترش نشسته بود که هماهنگ کنیم و با‬ ‫هم برویم‪ .‬اقای چمران هم در ریاست جمهوری بود‪ .‬گذشت‬ ‫و هیچ خبری نشد‪ .‬من زنگ زدم به اقای چمران گفتم‪ :‬اقای‬ ‫احمدی نژاد هنوز نیامدند؟ بعد م��ا پیگیری کردیم و گفتند‪:‬‬ ‫اقای احمدی نژاد از جلس��ه که امد یک مقدار حالش خوب‬ ‫نبود و مستقیم به خانه رفت‪ .‬یعنی قضیه منتفی شد‪ .‬خیلی‬ ‫سخت بود اینها را به هم برسانیم‪ .‬من به سمت خانه حرکت‬ ‫کردم‪ .‬قبل از ورود به خانه‪ ،‬اقای قالیباف زنگ زد‪.‬گفت‪« :‬چه‬ ‫ش��د؟!» گفتم‪« :‬قضیه به این صورت است‪ ».‬ایشان گفت‪:‬‬ ‫«بله‪ ،‬من هم شنیدم که اینگونه شده است‪ ».‬گفتم‪« :‬اقای‬ ‫قالیباف من شرعا گواهی م ی دهم که شما کوتاهی نکردید‪،‬‬ ‫یعنی چیزی را پذیرفتید که اگر م ی امدید طبیعی این بود که‬ ‫اگر کسی موقعیت را بسنجد‪ ،‬نم ی اید و اگر هم نشد اشکالی‬ ‫ندارد‪ .‬اقای احمدی نژاد هم احتماال مشکلی بوده که نتوانسته‬ ‫بیاید‪ .‬در هر صورت به نظر من خدا به کار تو برکت م ی دهد‪.‬‬ ‫ادمی که با این نیت بیاید در قضیه برکت است‪ ».‬این قضیه‬ ‫به هر صورت انجام نشد‪.‬‬ ‫ش�ما جلس�ه مهمی هم با اق�ای احمدی نژاد‬ ‫داشتید‪ .‬س�ال اخر ریاس�ت جمهوری ایش�ان بود‪.‬‬ ‫گویا در مورد اقای مش�ایی صحب ت هایی با ایشان‬ ‫داشتید‪ .‬ممکن است در این مورد هم صحبت کنید؟‬ ‫بله‪ ،‬راجع به اقای مش��ایی هم با ایش��ان صحبت‬ ‫کردم‪ ،‬نم ی دانم مصلحت است که بگویم یا نه!‬ ‫‪37‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫امیر محبیان در این عکس در کنار احمدی نژاد و تاج زاده در یک مناظره قرار گرفته است‬ ‫اق�ای دکت�ر! زم�ان گذش�ته اس�ت‪ .‬فک�ر‬ ‫نم ی کنیم ایرادی داشته باشد‪.‬‬ ‫واقعیتش این است که من یک جلس ه ای با اقای‬ ‫رحیم ی داشتم‪ .‬اقای رحیمی را از جامعه مهندسین و از قبل‬ ‫م ی ش��ناختم‪ .‬در انجا صحبت کرده و دید خود را نسبت به‬ ‫دولت گفتم‪ .‬گفتم چرا دولتی که به نام امام زمان(عج) امده‬ ‫و به نام عدالت گرایی و اصولگرایی ام��ده این تصویر از ان‬ ‫ایجاد شده که بعض ی ها م ی گویند فراماسونرها اداره م ی کنند‬ ‫یا بعضی م ی گویند بهای ی ه��ا اداره م ی کنند؟ من نظ راتم را‬ ‫م ی دادم که اشتباه کار کجاس��ت و اقای رحیمی یادداشت‬ ‫م ی کردند‪ .‬صحبت که م ی کردیم یادداش��ت م ی کرد و یک‬ ‫دفعه به من گفت واقعیتش این اس��ت که من از صبح زود‬ ‫که م ی ایم اینجا هوا تاریک است بعد م ی روم فرصت نفس‬ ‫کشیدن ندارم‪ ،‬بس که کار دارم‪ .‬نهایتا اگر بتوانم چند دقیقه‬ ‫با این تردمیلی که در اتاقم است کمی راه بروم‪ ،‬وگرنه تمام‬ ‫بدنم از کار م ی افتد‪ .‬از بس که کار ش��دید دارم و راست هم‬ ‫م ی گفت‪ .‬ما اصال از بیرون نم ی دانیم چه خبر اس��ت‪ .‬اینها‬ ‫را ش��ما بیا و با خود اقای احمدی نژاد صحبت کن‪ .‬زنگ زد‬ ‫به اقای احمدی نژاد که فالنی اینجاس��ت‪ .‬اقای احمدی نژاد‬ ‫هم فورا استقبال کرد‪ .‬گفت االن صحبت بکنیم‪ .‬من گفتم‬ ‫من االن نم ی دان��م که ذهنیت اقای احمدی نژاد چیس��ت‪.‬‬ ‫قرار ش��د هماهنگ کنیم ک��ه بعدا برویم‪ .‬پی��ش از ان هم‬ ‫من یک مقاله نوش��ته بودم که تیتر یک رسالت شد درباره‬ ‫اقای مش��ایی‪ .‬تحلیل من این بود ک��ه بعض ی ها معتقدند‬ ‫اقای مشایی از لحاظ مالی فاس��د است‪ ،‬بعض ی ها معتقدند‬ ‫از لحاظ اعتقادی فاس��د اس��ت و باالخره‪ ،‬هر کسی چیزی‬ ‫م ی گوید‪ .‬خب اینکه درست نیست‪ .‬اگر از لحاظ مالی فاسد‬ ‫اس��ت‪ ،‬قوه قضائیه اقدام کند و او را بگیرد‪ .‬اگر وابس��ته به‬ ‫خارج اس��ت‪ ،‬سیس��تم های اطالعاتی او را بگیرند‪ .‬چرا اگر‬ ‫کسی فاسد است‪ ،‬ما او را رها م ی کنیم که در مقامی به این‬ ‫باالیی بماند‪ .‬اگر هم فاسد نیس��ت چرا با ابروی افراد بازی‬ ‫م ی کنیم؟ اینکه معنی بدی دارد که یک نفر هم فاسد باشد‬ ‫و هم مس��ئول‪ .‬راجع به اینکه بعضی م ی گویند ب ی ایمان و‬ ‫ ب ی اعتقاد اس��ت ما ب ر اس��اس چه به همین راحتی در مورد‬ ‫افراد م ی گوییم ب ی ایمان اس��ت‪ .‬اگر واقعا ب ی ایمان اس��ت‬ ‫یک زمانی است که ش��ما اعتقاد نداری با یک توبه درست‬ ‫م ی شود‪ .‬ولی بعضی از این اعتقادات غلط و اشتباهاتی که‬ ‫طرف در فکرش دارد ممکن اس��ت اصال با توبه هم درست‬ ‫نشود‪ .‬چه کسی م ی تواند تشخیص بدهد؟ من از اینجا که‬ ‫نشسته ام چگونه م ی توانم ایمان طرف را تشخیص بدهم؟‬ ‫مگر دستگاه ایمان سنج داریم؟ این باید با چه چیز مشخص‬ ‫شود؟ فالن فرد خوشش نم ی اید م ی گوید او ب ی ایمان است‪.‬‬ ‫چرا ما همینطور با انگ صحب��ت م ی کنیم؟ من این را نه از‬ ‫موضع حمایت از اقای مش��ایی که ممکن است به او انتقاد‬ ‫هم داشته باشم‪ ،‬بلکه از موضع انصاف گفتم‪ .‬یعنی اعتقادم‬ ‫واقعا این است که به همین راحتی نم ی شود راجع به ایمان‬ ‫مردم نظر داد‪ .‬همه چیز را تا این حد نباید سیاسی کنیم‪ .‬این‬ ‫را نوشتم‪ .‬ظاه را اقای احمدی نژاد دیده و موضع را منصفانه‬ ‫ارزیابی کرده بود‪ .‬قرار ش��د ما با اق��ای احمدی نژاد دیداری‬ ‫کنیم‪ .‬در ان دیدار گفتم اقای احمدی نژاد من در مورد اقای‬ ‫مشایی موضعم را نوشتم‪ .‬بعضی از صحب ت هایی که ایشان‬ ‫م ی کند به نظر من معنی ندارد که ادم روی ان جنجال کند‬ ‫چون حاش��ی ه پردازی راجع به دولت است‪ .‬اما راجع به ایمان‬ ‫افراد که من حق نظر ن��دارم و نظر نم ی دهم‪ .‬ولی س��وال‬ ‫من از شماست‪ .‬م ی دانم شما مش��ایی را قبول دارید‪ .‬اقای‬ ‫مش��ایی یا رفیقت‪ ،‬یا قلبت‪ ،‬یا مغزت است‪ .‬اگر قلب است‬ ‫خداوند این قلب را پش��ت جناغ س��ینه ای محکم گذاشته‪.‬‬ ‫یک حفاظتی باید از او صورت بگیرد‪ .‬این چه قلبی اس��ت‬ ‫که شما گذاشتی بیرون که هر کسی به او سنگ بزند‪ .‬این‬ ‫چه مغزی است که پشت استخوان جمجمه نیست‪ ،‬بیرون‬ ‫گذاشتی که هر کسی به او سنگ بزند‪ .‬اگر رفیق توست که‬ ‫ادم با رفیقش این کار را نم ی کند‪ .‬مگر اینکه یک برنامه ای‬ ‫داشته باشی که او خ راب بشود و تو بمانی که بعید م ی دانم‬ ‫یک مسلمان بخواهد این کار را بکند که یک نفر دیگر خ راب‬ ‫بشود‪ .‬واقعا بنشین فکر کن‪ ،‬ببین چه چیزی هست‪ .‬اینکه‬ ‫درست نیست‪ .‬دولتی که اصولگرا امده و با بحث عدالت امده‬ ‫اینقدر دید منفی به او بش��ود و انرا فاس��دترین‪ ،‬الوده ترین و‬ ‫ ب ی ایمان ترین بدانند‪ .‬اینکه بد است‪ .‬من گفتم که راجع به این‬ ‫قضیه م ی شود فکر کرد‪ .‬خیلی حرف ها را لزومی ندارد که ادم‬ ‫فریاد بزند‪ .‬چرا بعضی دیدگاه ها را خام مطرح م ی کنید؟ ایشان‬ ‫در مجموع اس��تقبال کرد‪ .‬البته نظرش این بود که خیلی از‬ ‫چیزهایی که انتس��اب دادند دروغ و س��اختگی است‪ .‬گفتم‬ ‫من اصال به این کاری ندارم چ��ون در بحث مدیریت بحث‬ ‫درست بودن نیست‪ ،‬بحث برداشت درست است‪ .‬اینکه شما‬ ‫کم بهانه نم ی دهید که این برداشت ها صورت بگیرد‪ .‬او هم‬ ‫نگاهش این بود که بله‪ ،‬این مسائل باید حل شود‪ .‬من حتی‬ ‫پیش��نهاد دادم که اقای مش��ایی یک مدت سکوت خبری‬ ‫داشته باش��د و ش��ش ماهی صحبت نکند‪ .‬بگذارید جامعه‬ ‫به یک تحلیلی برسد و افکار عمومی و علما و مراجع را این‬ ‫قدر تحریک نکنید و ب رای خودتان حاش��یه درست نکنید‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد یک مدت هم س��کوت این شکلی داشت‪.‬‬ ‫من واقعیتش قضاوت نم ی کنم ولی احس��اس کردم اقای‬ ‫احمدی نژاد به این صحبت توجه ک��رد‪ .‬هرچند صحب ت ها‬ ‫ادامه پیدا نک��رد‪ .‬من معتقدم م��ا نباید خودمان را س��رکار‬ ‫بگذاریم و حاشیه ب رای خودمان و نظام ایجاد کنیم‪ .‬مشکالت‬ ‫مردم مشخص اس��ت‪ .‬بش��ماریم فرضا مردم ‪10‬تا مشکل‬ ‫بزرگ دارند‪ .‬یکی یکی رفع کنیم و کن��ار بگذاریم و مردم را‬ ‫راحت کنیم‪.‬‬ ‫شما در مورد سال ‪ 84‬و جلس�اتتان با اقای‬ ‫هاشمی سخنی نگفتید و عبور کردید‪.‬‬ ‫در م��ورد اقای هاش��می چه چی��زی م ی خواهید‬ ‫بگویم؟‬ ‫مثل همین جنس مشورت هایی که به اقای‬ ‫احمدی نژاد م ی دادید‪.‬‬ ‫نم ی توانم همه را بگویم‪...‬‬ ‫ش�ما از جمله تحلیلگرانی بودید که اعتقاد‬ ‫داشتید اقای هاش�می پیروز انتخابات سال ‪84‬‬ ‫خواهد بود‪ .‬من خاطرم هس�ت که ان زمان شما‬ ‫در جلس�اتی که داش�تیم با مبانی و فاکتور های‬ ‫خاصی این پی ش بینی را مطرح م ی کردید‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬من جزو افرادی بودم که اعتقاد داش��تم اقای‬ ‫هاشمی در شرایطی هست که احتمال پیروزی دارد‪ ،‬منتها‬ ‫چند شرط داشت که من سه مورد را به اقای هاشمی مطرح‬ ‫کردم‪ .‬یعنی گفتم احساس م ی کنم سه مورد اگر اتفاق بیفتد‬ ‫بر رای اقای هاش��می تاثیر دارد‪ .‬بعد از اینک��ه قضیه تمام‬ ‫شد و اقای هاشمی رای نیاورد‪ ،‬ایش��ان در جلس ه ای پرسید‬ ‫که چه شد و نظر من را خواس��تند‪ .‬من گفتم دو مورد از ان‬ ‫سه مورد رخ نداد‪ ،‬مورد س��وم هم که رخ داد خیلی به جامعه‬ ‫انتقال پیدا نک��رد‪ .‬من حاال نم ی خواه��م ریز صحب ت هایم‬ ‫با اقای هاشمی را مطرح کنم ولی این س��ه مورد عبارت از‬ ‫این بود که من معتقد بودم که مردم دید خوبی نس��بت به‬ ‫کارگزاران ندارد‪ .‬در مورد خانواده اقای هاشمی و فرزندانشان‪،‬‬ ‫بچه های حزب اللهی پرسش های جدی دارند و باید اینها از‬ ‫هم تفکیک شوند‪ .‬اقای هاشمی به نظر من باید مشخص‬ ‫م ی کرد که مسئولیت رفتار های فرزندانشان را نم ی پذیرد و‬ ‫در مورد کارگزاران معتقد بودم اینکه یک طبقه مرفه به وجود‬ ‫بیاید نباید این دوره ابقا شود و س��وم هم بحث این بود که‬ ‫نباید این تصویر ب رای بچه های حزب اللهی مطرح شود که‬ ‫مواضع اقای هاشمی همخوانی با مواضع رهبری ندارد‪ .‬در‬ ‫مورد رهبری‪ ،‬اقای هاشمی صحب ت هایی حاکی از اطاعت و‬ ‫والیت پذیری نسبت به ایشان را مطرح م ی کرد و دید مثبتی‬ ‫داشتند‪ .‬اما متاس��فانه اتفاقاتی رخ داد‪ .‬یعنی هم کارگزاران‬ ‫امدند و به صورت جدی تر مطرح شدند و هم خانواده به طور‬ ‫جدی تر به میدان امدند‪.‬‬ ‫اقای هاش�می در فیلم تبلیغات�ی ب ه نوعی‬ ‫تالش کردند عادی سازی کنند‪.‬‬ ‫بله ولی اثر مثبت نداش��ت و نتیجه این ش��د که‬ ‫اقای هاش��می رای نیاورد‪ .‬ضمن اینکه البته شرایط بسیار‬ ‫پیچیده تری ه��م در قضایا بود که منش��ا اثر ش��د‪ .‬بعضی‬ ‫ناگفته ها را گفتیم چیزهای دیگر را هم بگوییم! (خنده)‪.‬‬ ‫اق�ای دکت�ر! بگویی�د‪ .‬بهت�ر اس�ت ب�ر‬ ‫محافظه کاری غلبه کنیم (خنده)‪.‬‬ ‫نکته دیگ��ری را بگوی��م! واقعیت این اس��ت که‬ ‫یکی از دوس��تان در هم��ان زمانی که تحلی��ل م ی کردیم‬ ‫امد پیش من و گفت به نظر ش��ما فرد پیروز کیس��ت؟ چه‬ ‫کسی رئی س جمهور م ی ش��ود؟ گفتم احتمال پیروزی ب رای‬ ‫اقای هاشمی بیشتر است‪ ،‬چیزی نگفت و رفت‪ .‬بعد از یک‬ ‫مدتی دوباره امد و گفت ما دوس��تی داری��م که نظرش این‬ ‫هس��ت که اقای احمدی نژاد رئی س جمهور م ی شود او نظر‬ ‫شما را م ی خواس��ت‪ .‬وقتی نظر ش��ما را گفتم اظهار داشت‬ ‫که نظر محبیان سیاس��ی اس��ت‪ ،‬یعنی از موضع سیاسی‬ ‫قضیه را م ی گویم ولی فالنی از نظر اقتصادی م ی گوید اقای‬ ‫احمدی نژاد رئی س جمهور م ی ش��ود‪ .‬من گفتم این شخص‬ ‫کیس��ت؟ ان زمان نگفت ولی بعدا متوجه ش��دم که ایشان‬ ‫اقای عبدالرضا نی ک بین رودسری‪ ،‬معروف به عبدی است‪ .‬او‬ ‫جزو سه نفری است که مجاهدین خلق را تاسیس کردند‪ .‬در‬ ‫واقع مجاهدین خلق را سه نفر تاسیس کردند؛ سعید محسن‪،‬‬ ‫حنی ف نژاد و عبدی‪ .‬بعد به دالیلی عبدالرضا نی ک بین کنار‬ ‫رفت که کتاب هم نوشت‪ ،‬دیگر در سکوت توافق شده نامی‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫ از او نیاید که االن ایشان در ای ران هستند‪ .‬بعد از اینکه اقای‬ ‫احمدی نژاد رای اورد این مساله ب رای من مطرح شد که چرا‬ ‫من فاکتورهای دیگر را ندیدم و فقط فاکتور سیاسی را دیدم‪.‬‬ ‫ولی ان فاکتور چه بود؟ ایشان گفته بودند که من از تحلیل‬ ‫قیمت نفت به اینجا رسیدم که احمدی نژاد رای م ی اورد‪ .‬بعد‬ ‫بررسی کردم و دیدم که یک تحلیل مش��ابهی وجود دارد و‬ ‫شاید ایشان از ان تحلیل خبر داش��ته که تحلیل کرده‪ .‬ان‬ ‫هم تحلی��ل توماس فریدمن بود‪ .‬ای��ن تحلیلگر امریکایی‬ ‫در یادداش��تی تحت عن��وان پتروپالیتیکس ک��ه من بعدا‬ ‫عص��اره ای از ان را تحلیل کردم و نوش��تم‪ ،‬مطرح م ی کند‬ ‫که وقتی قیمت نفت پایین م ی اید کش��ورهایی مثل ای ران‬ ‫و ونزوئال دموکراتی ک تر م ی ش��وند و وقتی قیمت نفت باال‬ ‫م ی رود افراد تند س��ر کار م ی ایند و ب رای نمونه نمودارهایی‬ ‫هم کشیده بود که زمانیکه نفت ‪ 8-7‬دالر بود و قیمت نفت‬ ‫خیلی پایین امده بود بر این اس��اس پی ش بینی م ی شد که‬ ‫اقای خاتمی روی کار خواهد ام��د‪ ،‬این هم از نکاتی بود که‬ ‫ما درس گرفتیم‪.‬‬ ‫بعد از وقایع سال ‪ 88‬هم شما دیداری با اقای‬ ‫خاتمی داشتید‪ .‬ش�رایط حساسی بود‪ .‬خیل ی ها‬ ‫رفتار ایشان را رصد م ی کردند که ببینند در نهایت‬ ‫چه تصمیم�ی م ی گیرد و چگونه رفت�ار م ی کند‪.‬‬ ‫ممکن است درباره محتوای جلس ه تان با ایشان‬ ‫صحبت کنید؟‬ ‫نم ی دانم که ایش��ان هم راضی هستند که اینها را‬ ‫بگویم یا نه؟‬ ‫فکر نم ی کن�م مش�کلی باش�د‪ .‬ب ه ه ر حال‬ ‫شرایط هم تغییراتی کرده است‪.‬‬ ‫ان ش��اءاهلل خیر باش��د! ان زمان بح��ث انتخابات‬ ‫مجلس بود‪ .‬بعد از فوت ابوی من‪ ،‬اقای خاتمی پیام تسلیتی‬ ‫فرستادند و من هم ب رای تشکر خدمت ایشان رفتم‪ .‬در انجا‬ ‫بحثی مطرح شد‪ ،‬پیشنهاد من به ایشان این بود که ایشان در‬ ‫انتخابات شرکت کنند‪ .‬نظ رات تندی هم ا زسوی تندروهای‬ ‫اصالحات بود که چه کسانی نباید شرکت کنند‪ .‬اقای خاتمی‬ ‫بعدا ش��رکت کردند حاال من نم ی دانم ک��ه اصال ربطی به‬ ‫پیشنهاد من داشت یا نه‪ .‬حاال بگذریم که ان صندوق دماوند‬ ‫اقای هاشمی یک فرصت بود‪ .‬او از‬ ‫جهاتی کار بسیار بزرگی را ب رای انقالب‬ ‫اسالمی انجام داد‪ .‬یعنی انتقال از محیط‬ ‫خاص دوران جنگ – ب ه رغم جنب ه های‬ ‫مثبت و بعضی جنب ه های ارزشی موجود در‬ ‫جنگ‪ -‬به یک محیط باز که م ی توانست‬ ‫بح ران های شدید اجتماعی ایجاد کند‪،‬‬ ‫این مدیریت را اقای هاشمی انجام داد و‬ ‫خودش خ راب شد‪ .‬این کار باید صورت‬ ‫م ی گرفت و یک نفر هم از بین م ی رفت‪.‬‬ ‫اینجا پرستیژ اقای هاشمی صدمه خورد‪.‬‬ ‫در حقیقت از ابرو گذشتن‪ ،‬کار کمی نبود‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫سیاست‬ ‫هم باطل شد(خنده) ولی ایشان شرکت کردند‪ .‬برداشت من‬ ‫این است که اقای خاتمی واقعا دغدغه نظام را دارند ‪.‬‬ ‫از صحب ت های اخیر ایش�ان ک�ه گفته اند از‬ ‫سیاست کناره گیری م ی کنم چه تحلیلی دارید؟‬ ‫هرچند من این صحب ت ها را قب��ول ندارم چرا که‬ ‫سیاست بازنشس��تگی ندارد ولی این کارشان ناشی از بلوغ‬ ‫فکری اس��ت‪ .‬اقای ناطق هم این را مطرح کردند‪ .‬این نشان‬ ‫م ی دهد که سیاستمداران ما به بلوغ فکری رسیده اند‪ .‬گفتم‬ ‫هر چند من این را قبول ندارم منته��ا به نظرم اقای خاتمی‬ ‫م ی خواس��ت خیال خیل ی ها را راحت کند ضم��ن اینکه به‬ ‫صحب ت های اقای روحانی هم ب ر م ی گردد‪.‬‬ ‫واقعا اعتقادم این است که ما از همه این فرصت ها به‬ ‫نفع پیشرفت کشور باید استفاده کنیم‪ .‬اگر عاقل باشیم هیچ‬ ‫ظرفیتی را رها نم ی کنیم‪ ،‬حاال اگر کس��ی بعد از حرف من‬ ‫بگوید اینها جاسوس هس��تند اینها وابسته به خارج هستند‬ ‫یا از این جور چیزها‪ ،‬من به این مدل اعتقاد ندارم‪ .‬چون اگر‬ ‫جاسوسند باید انها را گرفت‪.‬‬ ‫به بحث پایان�ی در خصوص جریان س�وم‬ ‫تیر م ی رس�یم‪ .‬فکر م ی کنید جریان اصولگرایی‬ ‫اگر یک روز بخواهد به قدرت برسد در قالب چه‬ ‫جریانی به قدرت برم ی گردد؟‬ ‫معتقدم ک��ه اصولگرایی برای اینک��ه به قدرت‬ ‫برسد باید اصالتا به دنبال قدرت نباشد‪ ،‬باید روی اعتقادات‬ ‫خود محکم بایسند و ب رای کس��ب قدرت‪ ،‬اعتقادات خود‬ ‫را به بازی نگیرند‪ ،‬من به صراحت م ی گویم به رغم اینکه‬ ‫من جزو چهره های دموکرات جریان اصولگرا محس��وب‬ ‫م ی ش��وم‪ ،‬واقعا معتقد به تز صالح مقبول نیس��تم‪ .‬من‬ ‫معتقدم ش��یعه همیش��ه ب ر اس��اس تز اصلح عمل کرده‬ ‫است‪ .‬اگر اصلح نبود بین صالحین‪ ،‬مقبولش اهمیت دارد‬ ‫ـ حاال ان صالح چه کس��ی است و چه شاخصی دارد چیز‬ ‫دیگری است‪ .‬اگر ما م ی خواستیم ب ر اساس صالح مقبول‬ ‫باش��یم که باید این رون��د خالف��ت را م ی پذیرفتیم‪ ،‬این‬ ‫مشخص است‪ ،‬به دلیل سن و عرف قبیله ای ان زمان‪ .‬ما‬ ‫معتقدیم امی ر المومنین(ع) اصلح بود؛ در این قضیه تعارف‬ ‫نداریم‪ .‬بعد از ش��وک دوم خرداد اینها کم کم امدند این تز‬ ‫را تغییر دادن��د و گفتند صالح مقب��ول بپذیریم و اصلح را‬ ‫کن��ار بگذاریم‪ ،‬نتیجه این ش��د که اگر اصل��ح هم داریم‬ ‫چون مردم قبولش ندارند پس ب��رود و فقط حرف مردم را‬ ‫بزنیم‪ .‬اشکال ندارد ادم حرف مردم را بزند اما باالخره باید‬ ‫حرف خودش را هم بزند‪ .‬نتیجه این شد که میل به جلب‬ ‫رای مردم اولویت پیدا م ی کند‪ .‬این زمینه فرصت طلبی و‬ ‫عوام گرایی را فراه��م م ی کند‪ .‬ما از اعتق��ادات خود نباید‬ ‫کوتاه بیاییم‪ ،‬نه اینکه اعتقاداتمان را علیه اعتقادات مردم‬ ‫بدانیم‪ .‬وقتی ش��ما به عدالت اعتقاد داری��د دلیلی ندارد‬ ‫چون ش��رایط اقتضا نم ی کند ش��ما ان را کن��ار بگذارید‪.‬‬ ‫اولویت ها ممکن است تغییر کند اما اعتقادات اگر درست‬ ‫اس��ت که نباید تغییر کند‪ .‬من معتق��دم جریان اصولگرا‬ ‫باید روی عدالت طلبی خودش محکم بایس��تد و با هیچ‬ ‫مصلحتی کوتاه نیاید‪ .‬ممکن اس��ت اولویت چیز دیگری‬ ‫باش��د اما عقیده را نباید کنار بگذارد‪ .‬م��ا واقعا ضد ازادی‬ ‫نیس��تیم‪ .‬ولی از ازادی تعریف داریم‪ .‬دموکراسی را قبول‬ ‫داریم یعنی دموکراسی و مردم ساالری دینی را قبول داریم‬ ‫ولی معتقد نیس��تیم هر چیزی بین مردم مقبولیت پیدا‬ ‫کرد ان حق اس��ت‪ .‬واقعا چنین چیزی را باور نداریم‪ .‬اگر‬ ‫اینطور باش��د خیلی از باورهایی که در غرب هست چون‬ ‫در انجا اکثریت دارد حق هم هست‪ .‬ما معتقد نیستیم که‬ ‫هرچه اکثریت پیدا کرد حق اس��ت معتقدیم که حق باید‬ ‫اکثریت را جلب کند‪ .‬ضمن اینکه ببینید باوری که نسبت‬ ‫به اصولگرای��ی دارم نم ی تواند ب��ا ب ی انصافی همخوان‬ ‫باش��د‪ .‬من معتقدم چون ما اصولگرایی��م یعنی اعتقاد به‬ ‫یک سری از اصول و پرنس��ی ب ها داریم و نه افراد‪ .‬وقتی‬ ‫که فردی از اصول خارج شد باید او را کنار بگذاریم‪ ،‬یعنی‬ ‫اصولگرا نیس��ت‪ .‬نه اینکه اصول را ان ق��در طول بدهیم‬ ‫که به ان طرف نزدیک شود و این گونه ان اصول را تغییر‬ ‫دهیم‪ .‬پس اصول و حق را نباید با اش��خاص بس��نجیم‪.‬‬ ‫ما م ی گوییم اق��ای فالنی چون اصولگراس��ت هرکاری‬ ‫کرد مجاز اس��ت؟ نه‪ ،‬اصال چنین چیزی نیس��ت‪ .‬فالنی‬ ‫اصالح طلب اس��ت و چون اصالح طلب اس��ت اگر حرف‬ ‫حق هم زد ما نباید قبول کنیم؟ ن��ه این حرف ب ی ربطی‬ ‫است‪ .‬ما حق را قبول م ی کنیم‪ ،‬کاری نداریم که اصال چه‬ ‫کسی این را مطرح کرده اس��ت‪ .‬باطل را هم رد م ی کنیم‬ ‫ولو اینکه از خودمان باشد و ب رادرمان باشد‪ .‬مفهوم انصاف‬ ‫را هم در این م ی بینیم‪ .‬هرکس که درس��ت گفت حرفش‬ ‫را قبول م ی کنی��م‪ .‬هرکس غلط گفت حرف��ش را قبول‬ ‫نم ی کنیم‪ .‬مالکمان عقل و س��نت و دی��ن و روش هایی‬ ‫اس��ت که وجود دارد‪ .‬اصولگرایی در جامعه ریش��ه دارد‪.‬‬ ‫اصولگرایی یک جریان قوی اجتماعی اس��ت‪ .‬همان طور‬ ‫که اصالح طلبی یک جریان قوی اجتماعی است‪ .‬ما نباید‬ ‫ان را سطحی کنیم فقط به س��طح قدرت‪ ،‬ان هم قدرت‬ ‫سیاسی‪ .‬ان وقت سیاست به تکالب تبدیل م ی شود‪ .‬یعنی‬ ‫مثل کلب به جان هم افتادن‪ .‬این خیلی بد است‪ .‬ما باید‬ ‫سیاست مان‪ ،‬تالش ب رای قرب به حق باشد‪ .‬ب رای همین‬ ‫اگر رقیب هم به سمت حق رفت‪ ،‬ما باید استقبال کنیم و‬ ‫خوشحال باشیم‪.‬‬ ‫بین جریان اصولگرایی این ویژگ ی ها هست‬ ‫یا باید منتظر ان باشیم؟‬ ‫ان شاءاهلل هس��ت‪ .‬اگر هم کمرنگ شده باید ان را‬ ‫تقویت کنیم‪.‬‬ ‫در مورد اق�ای احمدی نژاد کار ایش�ان را در‬ ‫قدرت تمام ش�ده م ی دانی�د یا امکان بازگش�ت‬ ‫ایشان وجود دارد؟‬ ‫من پاسخ این سوال را این روزها چند بار داده ام‪.‬‬ ‫شما اصرار دارید که ایشان م ی تواند دوباره‬ ‫رای بیاورد؟‬ ‫بله‪ ،‬راه برگشت را نم ی شود روی کسی بست‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬ما راه را نم ی بندیم‪ .‬منظورم این است که‬ ‫فضای سیاسی موجود را چگونه م ی بینید؟‬ ‫معتقد هس��تم اقای احمدی نژاد‪ ،‬از نظر بعض ی ها‬ ‫پتانسیلش تمام شده اس��ت‪ ،‬از نظر من نه‪ ،‬ایشان پتانسیل‬ ‫اجتماعی دارد‪ ،‬حاال ضعیف ش��ده ک��ه ان یک چیز دیگری‬ ‫اس��ت‪ .‬ولی به صورت پتانس��یل اجتماعی دارد‪ .‬بخشی از‬ ‫این پتانسیل در صورت بروز اشکاالتی در کار دولت روحانی‬ ‫ممکن است باشد ممکن است افزایش پیدا کند‪ .‬مصلحت‬ ‫نیست که بگوییم اقای احمدی نژاد نباید به سیاست برگردد‪.‬‬ ‫همانگونه که االن من معتقد نیستم که اقای خاتمی نباید‬ ‫به سیاس��ت برگردد‪ .‬ما وظیفه نداریم به زور مردم را برداریم‬ ‫ببریم به یک طرف‪ ،‬ما باید استراتژی اگاه ی بخشی داشته‬ ‫باش��یم‪ ،‬مثل همین بحثی که درباره ماجرای «بهش��ت و‬ ‫جهنم» مطرح ش��د‪ ،‬بحث به زور بردن به بهشت نیست‪ .‬ما‬ ‫باید اگاه ی بخشی داشته باشیم‪ .‬اگر درست اگاه ی بخشی‬ ‫کنیم مردم به س��مت خیر خواهند رفت‪ .‬ولی اگر بخواهیم‬ ‫ایمان را به زور به افراد القا کنیم یا محکومشان کنیم به اینکه‬ ‫حتما باید به زور مومن باشند‪ ،‬به ما فرم و صورت را تحویل‬ ‫م ی دهند ولی ما که به قلوب دسترسی نداریم‪ .‬قلوب دست‬ ‫خداست‪ .‬ان موقع ممکن است ریا و نفاق به وجود بیاید ولی‬ ‫ما وظیفه و تکلیف داریم که خوبی را بپ راکنیم و جلوی بدی‬ ‫را تا انجا که م ی توانیم بگیریم‬ ‫ایا حاکمی�ت ظرفیت پذی�رش مجدد اقای‬ ‫احمدی نژاد را دارد؟‬ ‫دش��وار اس��ت‪ .‬البت��ه ب��ر حس��ب ش��رایط‪،‬‬ ‫ف��رق م ی کن��د ول��ی ی��ک مق��دار ش��رایط را دش��وار‬ ‫م ی بینم‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫عصربازسازی‬ ‫سوم تیر جدید برای اصولگرایان‬ ‫بازتولیدمی شود؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫‪2‬‬ ‫اصولگرایان یک سال پس از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم در وضعیتی جدید قرار گرفته اند‪ .‬حاال انها مواجهند‬ ‫با دولت��ی که رئی��س ان پیش��ینه ای اصولگ��را و ظاهری‬ ‫اصالح طلب دارد؛ انه��ا مواجهند با رقیبی ک��ه پس از چند‬ ‫سال زاویه نش��ینی نفس��ی تازه کرده و منفذی ب رای حیات‬ ‫سیاسی رس��می یافته‪ ،‬انها مواجهند با اسی ب های برجای‬ ‫مانده از عدم اتحاد در رقابت خردادماه سال گذشته‪.‬در چنین‬ ‫شریطی اس��ت که انها باید ب رای اینده سیاست ورزی خود‬ ‫تصمیم مهمی بگیرن��د؛ تصمیمی که این م��وارد را در بر‬ ‫داشته باش��د؛ اصولگرایان چگونه باید اسی ب های ناشی از‬ ‫عدم همبس��تگی را ترمیم کنند؟ اصولگرای��ان چگونه باید‬ ‫به عرصه سیاس��ت ورزی رس��می بازگردند؟ ایا ب��از باید راه‬ ‫شیخوخیت در پیش گرفته یا اینکه به صور مدرنیته اعتقاد‬ ‫پیدا کرده و حزب سازی کنند؟ ایا انها باید با همان چهره های‬ ‫اصلی و نامدار خود به سیاس��ت ورزی ادام��ه دهند یا اینکه‬ ‫مانند انتخابات شوراهای دوم تابلویی جدید بر دست گرفته‬ ‫و با گفتمانی تازه به مردم خود را عرضه کنند؟ چه کس��ی از‬ ‫میان انها م ی تواند استار شده و همه یا اکثریت او را بپذیرند؟‬ ‫اینها و سواالتی شبیه این اگر از هم اکنون تالش هایی ب رای‬ ‫یافتن پاسخ هایشان اغاز شود‪ ،‬بی شک م ی تواند سرنوشت‬ ‫اصولگرایان را با تغییری جدی مواجه کند‪.‬‬ ‫در سطح دیگر تحلیل و ش��اید با نگاهی جزئ ی تر به‬ ‫ماجرا م ی توان پتانسی ل ها و س��رمایه های اجتماعی را رصد‬ ‫کرد؛ به اینکه کدام یک از بدنه اجتماعی و اقبال بیش��تری‬ ‫برخوردارند یا اینکه کدام یک م ی توانند اصولگرایان بیشتری‬ ‫را گرد خود اورند‪ .‬به بررسی چهره های شاخص اصول گرا در‬ ‫سالگرد س��وم تیر م ی پردازیم و اینکه هر یک چه پتانسیل‬ ‫هایی ب رای عرضه خ��ود در میدان سیاس��ت و بدنه اصول‬ ‫گرایی دارند‪.‬‬ ‫غالمعلی حدادعادل‬ ‫وقت��ی ب��ا تغیی��ر فض��ای سیاس��ی‪ ،‬چهره هایی از‬ ‫اصالح طلبان اکثریت مجلس ششم را تش��کیل دادند این‬ ‫غالمعلی حدادعادل بود که ریاست فراکسیون اقلیت مجلس‬ ‫را بر عهده گرفت تا در بدترین ش��رایط سیاسی جناح راست‬ ‫در ان زمان‪ ،‬صدای این جناح در پارلمان ش��نیده شود‪ .‬چهار‬ ‫سال گذشت‪ ،‬فضا تغییر کرد حاال این غالمعلی حدادعادل‬ ‫بود که رای اول ته��ران را به دس��ت اورد‪ .‬او نمادی از چهره‬ ‫جدید اصولگرایان شد که توانست بر کرسی ریاست مجلس‬ ‫هفتم تکیه زند‪ .‬رئیسی ارام و معتدل که با دو رئی س جمهور‬ ‫متف��اوت کار کرد‪ .‬هم با س��ی د محمد خاتمی ک��ه نماینده‬ ‫اصالح طلبان در مهمترین بخش از قدرت رسمی کشور بود‬ ‫و هم با رئی س جمهوری با نام محمود احمدی نژاد که رویه ای‬ ‫دیگر در حکومتداری داشت‪ .‬او وقتی با فضای جدید پارلمان‬ ‫هشتم مواجه شد به جابه جایی قدرت تن داد و در جایی غیر از‬ ‫ترئیسه و در میان سایر نمایندگان نشست تا ب رای اولین‬ ‫هیا ‬ ‫بار این رفتار سیاس��ی در مجلس تجربه شود‪ .‬حدادعادل در‬ ‫میان اصولگرایان به اعتدال و مصلحت اندیشی شهره است‪.‬‬ ‫جایگاه و بدنه سیاسی او هم بیشتر در انجاست که حامیان‬ ‫گفتمان سوم تیر قرار دارند‪ .‬نزدیکی و قرابت او به رهپویان‪،‬‬ ‫ایثارگ��ران و تحولخواهان البت��ه بیش از س��ایر گروه های‬ ‫اصولگراست اما نس��بتش با اصولگراها هم تا ان حد است‬ ‫که او در انتخابات مجلس نهم هم در فهرست جبهه متحد‬ ‫اصولگرایان قرار داشت و هم در فهرست جبهه پایداری‪.‬‬ ‫حدادعادل به پش��توانه همین جایگاه سیاسی بر ان‬ ‫ش��د تا نامزد انتخابات ریاست جمهوری ش��ود‪ .‬او ائتالفی با‬ ‫محمدباقر قالیباف و علی اکبر والیتی تشکیل داد که البته‬ ‫اسی ب های فراوانی از اردوگاه اصولگرایان را نمایان کرد‪ .‬در‬ ‫میانه مباحثه و مجادله بر س��ر اینکه چه کس��ی برود و چه‬ ‫کس��ی بماند اگرچه تنها او بود که به عه��دش باقی ماند و‬ ‫به نفع سایرین انصراف داد اما کار ب رای اصول گرایان با این‬ ‫انصراف هم به سامان نشد و خرداد ‪ 92‬به کام انان نچرخید‪.‬‬ ‫حاال هرچ��ه هس��ت غالمعل��ی حدادع��ادل رئیس‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان مجلس اس��ت‪ .‬او که اکنون یک‬ ‫چهره پارلمانتاریست در میان اصولگرایان است‪ ،‬امید انهاست‬ ‫ب رای انتخاباتی که قرار است در اسفند سال ‪ 94‬برگزار شود‪.‬‬ ‫اما ایا م ی شود روی او به عنوان یکی از گزینه های اصولگرایان‬ ‫ب رای انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم فکر کرد؟‬ ‫علی الریجانی؛ حرکت به سوی حزب سازی‬ ‫وقتی عل ی اکبر ناطق نوری‪ ،‬در زمان شیخوخیتش بر‬ ‫اصولگرایان پنج نامزد جناح راست را همنشین کرد تا یکی‬ ‫از میان انها را با مکانیزم شیخویتی که بر پا کرده بود راهی‬ ‫پاستور کند تا جانش��ین رقیبش در انتخابات سال ‪ 76‬شود‪،‬‬ ‫ش��اید هرگز گمان نم ی کرد که منتخبش حتی به دور دوم‬ ‫انتخابات هم نرسد‪ .‬علی الریجانی که از جام جم به پاستور‬ ‫نگاه م ی کرد گزینه دلخواه ناطق نوری بود‪ .‬او بهترین گزینه‬ ‫سنت ی ها بود ب رای رس��یدن به قدرت رسمی‪ .‬کار اما ان گونه‬ ‫که ناطق نوری فکر م ی کرد پیش نرف��ت؛ نامزدها نافرمانی‬ ‫پیش��ه کرده‪ ،‬ش��ورای های دیگری تشکیل ش��د‪ ،‬هاشمی‬ ‫امد‪ ،‬قالیباف نامزد ش��د‪ ،‬احمدی نژاد بر عهدش باقی نماند‬ ‫تا تنها گزینه باقیمانده نفر چندم انتخابات شود‪ .‬احمدی نژاد‬ ‫که رئی س جمهور شد‪ ،‬حس��ن روحانی م ی دانست دیگر نه‬ ‫م ی تواند مس��ئول پرونده هسته ای باش��د و نه دبیر شورای‬ ‫عالی امنیت ملی‪ ،‬جم��ع بندی اما بر عل��ی الریجانی قرار‬ ‫گرفت‪ .‬الریجان��ی اگرچه در دورانی مه��م مهمترین چهره‬ ‫س��اختمان معروف خیابان اذربایجان ش��د ام��ا او همزمان‬ ‫نتوانست همکار محمود احمدی نژاد باشد‪ .‬انتخابات مجلس‬ ‫هشتم نزدیک ش��د‪ .‬او حاال به پارلمان فکر م ی کرد‪ .‬حرف و‬ ‫حدیث میان اصولگراها زیاد بود و الریجانی ترجیح داد وارد‬ ‫معادالت انتخاباتی حوزه ته ران نش��ود‪ .‬راه ق��م را در پیش‬ ‫گرفت‪ ،‬همنش��ین مراجع و علمای قم ش��د تا هم نفر اول‬ ‫انتخابات در ان شهر شود و هم در یک رخداد جالب به ریاست‬ ‫پارلمان برسد‪ .‬حاال او س��همیه مهم اصولگرایان سنتی در‬ ‫قدرت رسمی کشور ش��ده بود‪ .‬او که به پاستور نرسیده بود‪،‬‬ ‫اکنون رئیس یک قوه دیگر و ب��ا محمود احمدی نژاد مواجه‬ ‫شده بود‪ .‬او با رئی س جمهور وقت روزهای متفاوتی را سپری‬ ‫کرد‪ .‬روزهای پر فراز و نش��یب که اسی ب های دیگری را هم‬ ‫متوجه اصولگرایان ساخت؛ اسی ب هایی که همبستگ ی هایی‬ ‫حس��اس را بر هم ریخت و کامال م ی شد نتایجی از ان را در‬ ‫انتخابات ‪ 24‬خرداد ‪ 92‬دید‪.‬‬ ‫علی الریجانی در مجلس نهم هم همان رفتار مجلس‬ ‫پیشین را تکرار کرد‪ .‬از قم امد و بار دیگر رئیس مجلس شد‪.‬‬ ‫او اما این بار زمینه ساز یک رخداد مهم دیگر میان اصولگرایان‬ ‫شد‪ .‬الریجانی ارایش سیاس��ی پارلمان را به هم ریخت تا در‬ ‫میان مجادله و مباحثه بر سر ریاست مجلس نهم با تشکیل‬ ‫یک فراکس��یون جدید که البته ترکیب��ی از اصالح طلبان‪،‬‬ ‫اصولگرایان و مس��تقل ها ب��ود اقدامی را ص��ورت دهد که‬ ‫تابلوی فراکسیون اصولگرایان مجلس دیگر اصالت نداشته‬ ‫و دو فراکس��یون همجنس اما با قرائت متفاوت تش��کیل‬ ‫ش��ود‪ .‬رئیس مجلس نهم اما در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم اگرچه با کارت دعوت های��ی از چهره های اصولگرا‬ ‫ب رای کاندیداتوری مواجه بود اما ترجیح داد در پارلمان بماند و‬ ‫علی اکبر والیتی‬ ‫بعد از انتخابات دوم خرداد همیشه این گونه بوده که نام‬ ‫دکترعل ی اکبر والیتی به عنوان یکی از گزینه های احتمالی‬ ‫کاندیداتوری در انتخابات مطرح ش��ده است‪ .‬او در انتخابات‬ ‫س��ال ‪ 84‬از پنج اصولگرایی بود که در ش��ورای هماهنگی‬ ‫نیروهای انق�لاب حضور یافت‪ .‬این دیپلمات با س��ابقه که‬ ‫س��ال ها و البته در حساس ترین شرایط س��کان وزارت امور‬ ‫خارجه را در اختیار داش��ت‪ ،‬همواره این گونه ش��ناخته شده‬ ‫که به عناصر قدرت در ای ران بس��یار نزدیک است‪ .‬هم مورد‬ ‫اعتماد حاکمیت بوده‪ ،‬هم از نزدیکان سیاسی اکبر هاشمی‬ ‫رفسنجانی است‪ ،‬چندان زاویه عیانی با اصالح طلبان ندارد (تا‬ ‫پیش از وقایع سال ‪ )88‬و هم البته چهره ای کاریزماتیک که‬ ‫اختیار عمل در خارج ای ران قلمداد م ی شود‪ .‬او اگر در سال ‪84‬‬ ‫از عرصه رقابت کنار کشید و برخی ان را به حساب حمایت‬ ‫از هاشم ی رفسنجانی گذاشتند (هر چند این مساله معادالت‬ ‫دیگری داش��ت و دکتر والیتی ان را سال گذشته مطرح کرد)‬ ‫اما با اصرار فراوان در انتخابات ‪ 92‬تا روز اخر در صحنه رقابت‬ ‫باقی ماند و تن به انصراف نداد‪.‬‬ ‫او البته مورد حمای��ت بخش های مهم��ی از جامعه‬ ‫مدرس��ین قرار گرفت و بدنه ای از اصولگرای��ان حام ی اش‬ ‫ش��دند‪ .‬دکتر والیتی در انتخابات مجلس هش��تم و نهم از‬ ‫معتمدین اصولگرایان ب رای وحدت بود‪ .‬او که اکنون به جای‬ ‫حسن روحانی به ساختمان مهم نیاوران رفته تا رئیس مرکز‬ ‫تحقیقات مجمع تش��خیص مصلحت نظام باشد به عنوان‬ ‫فردی که به گفتمان اعتدال که بر فضای سیاسی این روزها‬ ‫غالب شده معتقد است‪ ،‬نشس��تن در ساختمان نیاوران را به‬ ‫فعالیت مجدد سیاسی ترجیح م ی دهد؟‬ ‫سعید جلیلی‬ ‫او یکی از پ ر رای ترین نامزدهای اصولگرا در چند دوره‬ ‫اخیر بوده اس��ت‪ .‬او وقتی فرماندهی ناجا را ب رای رسیدن به‬ ‫پاس��تور ترک کرد ش��اید گمان نم ی برد معادالت انتخابات‬ ‫به گونه ای پیش رود که محمود احمدی نژاد موجب شود او‬ ‫در هفته اخر منتهی به انتخابات با ریزش ارا مواجه ش��ده و‬ ‫تشکیل دو قطبی احمدی نژاد – هاش��می او را از رسیدن به‬ ‫مرحله دوم باز دارد‪.‬‬ ‫او که با کاندیداتوری اش صحنه انتخابات را با تغیی رات‬ ‫قابل توجهی مواجه کرده بود به یکباره با پدیده احمدی نژاد‬ ‫مواجه شد و در عین ناباوری از صحنه انتخابات حذف شد‪ .‬او‬ ‫که نتوانسته بود به پاستور برسد جانشین محمود احمدی نژاد‬ ‫در ساختمان معروف خیابان بهشت شد و به «شهر» رسید‪.‬‬ ‫قالیباف از ان زمان تاکنون در همان س��اختمان شهرداری‬ ‫باقی مانده و تالش مجدد او ب رای رس��یدن به پاستور هم با‬ ‫فرجامی مثبت مواجه نش��د‪ .‬محمد باقر قالیباف که ترجیح‬ ‫داده بود در سال ‪ 88‬وارد معادالت انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫نشود‪ ،‬وقتی روزگار صدارت احمدی نژاد به پایان خود نزدیک‬ ‫م ی شد نگاهش به پاستور دوخته شد‪ .‬او به ائتالف سه نفره‬ ‫با حضور دکتر عل ی اکبر والیتی و دکتر غالمعلی حدادعادل‬ ‫پیوست‪ .‬او باالترین رای را در نظرسنج ی ها داشت اما قرائت‬ ‫دیگری هم در ائتالف وجود داشت‪ .‬قرائتی که م ی گفت غیر از‬ ‫نظرسنج ی ها نظ رات علما و جامعتین هم مهم است‪ .‬چنین‬ ‫بود که انتظار محمد باقر قالیب��اف ب رای انصراف دیگران به‬ ‫صورت کامل محقق نش��د‪ .‬محمد باقر قالیباف که در همه‬ ‫نظرسنج ی ها نفر اول بود بار دیگر با یک دوقطبی انتخاباتی‬ ‫مواجه شد که البته در هیچ کدام از قطب هایش قرار نداشت‪.‬‬ ‫قالیباف که در میان اصولگرایان از نامزدهای پ ررای به شمار‬ ‫م ی ای��د‪ ،‬همچنان در می��ان طبقه متوس��ط و بخش های‬ ‫قابل توجهی از اصولگرایان دارای سرمایه اجتماعی است‪.‬‬ ‫چهره های تازه‬ ‫در میان همه تحلی ل ها و راهکارها ب رای رس��یدن به‬ ‫س��امانی جدید در میان اصولگرایان یک نگاه هم این است‬ ‫که باید دس��ت عوض کرد‪ ،‬با یک پلت فرم دیگر وارد عرصه‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫وقت��ی محم��ود احمدی ن��ژاد وارد انتخاب��ات‬ ‫ریاست جمهوری سال ‪ 84‬شد شاید کمتر کسی گمان م ی کرد‬ ‫جانشین سی د محمد خاتمی او باشد‪ .‬احمدی نژاد مانند همه‬ ‫روسای جمهور با یک گفتمان جدید امد؛ «عدالت»‪ .‬حامیان‬ ‫او به سوم تیری ها شهره ش��دند و فضای سیاسی کشور در‬ ‫اختیار انها قرار گرفت‪ .‬حاال محمود احمدی نژاد فرد اول سوم‬ ‫تیری ها و البته خیلی از طیفی ش��د که ب��ه حزب الله ی ها‬ ‫مش��هورند‪ .‬زمان اما ه ر چه گذشت احمدی نژاد تفاوت هایی‬ ‫با سال ‪ 84‬پیدا کرد‪ .‬چنین شد که فاصله گرفتن ها اغاز شد‪.‬‬ ‫حامیان او نه به دنبال احمدی نژاد که در پی گفتمانی بودند‬ ‫که در سال ‪ 84‬مطرح شده بود‪.‬‬ ‫وقتی علی الریجانی ساختمان شورای عالی امنیت ملی‬ ‫را ترک کرد سعید جلیلی هم دبیر شورای عالی امنی ت ملی شد‬ ‫و هم مسئول پرونده هسته ای‪ .‬او بیشترین قرابت گفتمانی‬ ‫و فکری را با محمود احمدی نژاد س��ال ‪ 84‬داشت اما تا وقتی‬ ‫احمدی نژاد رئی س جمهور مطلوب سوم تیری ها بود طبیعی بود‬ ‫که او کمتر دیده شود‪ .‬احمدی نژاد باگذشت زمان از اصولگرایان‬ ‫دور تر شد اما سعید جلیلی با رفتار سیاس ی اش به شخصیت‬ ‫مطلوب سوم تیری ها تبدیل شد‪ .‬او البته تمام تالشش این بود‬ ‫که هرگز بروز سیاسی و جناحی از خود نداشته باشد‪ .‬شاید تنها‬ ‫محمد باقر قالیباف‬ ‫سیاست‬ ‫در میان همه تحلیل ه�ا و راهکارها برای‬ ‫رس�یدن ب�ه س�امانی جدی�د در می�ان‬ ‫اصولگرایان یک نگاه هم این اس�ت که‬ ‫باید دس�ت عوض ک�رد‪ ،‬با ی�ک پلتفرم‬ ‫دیگر وارد عرصه شد‪ .‬درست شبیه انچه‬ ‫در شورای شهر دوم و مجلس هفتم رخ‬ ‫داد‪ .‬تابل�وی جدید به هم�راه چهره های‬ ‫تازه که در س�طحی باالتر می توان روی‬ ‫ان سرمایه گذاری کرد‪.‬‬ ‫ریسک پاستور را نکند‪ .‬حاال او در جدیدترین تحرک سیاسی‬ ‫گویا به دنبال تشکیل حزب است‪ .‬رفتاری قابل تحسین میان‬ ‫اصولگرایان که حتما مهمترین خصوصیتش س��اماندهی‬ ‫بخشی از اصولگرایان و قالب بندی انها در ظاهر یک حزب‬ ‫باشد؛ حزبی که شاید قرابت هایی با دولت و حامیانش داشته‬ ‫باشد‪ ،‬چه اینکه چهره هایی از نزدیکان سیاسی رئی س جمهور‬ ‫گویا در جلسات حزب حضور یافته اند‪.‬‬ ‫ایا حزب علی الریجان��ی م ی تواند راهی باش��د ب رای‬ ‫نزدی��ک ک��ردن اصولگرای��ان؟ ایا ای��ن ح��زب م ی تواند با‬ ‫گرته برداری از جانب سایر اصولگرایان و حرکت انها به سمت‬ ‫همین رفتار سیاسی مواجه شود؟‬ ‫اظهارنظرهای او را بتوان در ماجراهای س��ال ‪ 88‬یافت‪ .‬زمان‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم که فرا رسید یک رخداد‬ ‫مهم سیاسی اتفاق افتاد که معادالت را با تغیی رات قابل توجهی‬ ‫مواجه ساخت؛ «سعید جلیلی داوطلب کاندیداتوری در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری شد»‪ .‬حاال ائتالف سه نفره با یک مساله جدید‬ ‫مواجه شده بود؛ یک نفر با بدنه اجتماعی قابل مالحظه پا به‬ ‫عرصه گذاشته بود‪ .‬کسی که در معادالت انها ب رای ائتالف قرار‬ ‫نداشت و م ی توانست ماجرا را پیچیده تر کند‪ .‬انچه نباید‪ ،‬رخ داد؛‬ ‫تکثر تا روز اخر ادامه یافت؛ ارا تقسیم شد و اصولگرایان در یک‬ ‫قدمی رسیدن به پاستور از ان جا ماندند‪ .‬سعید جلیلی اما بعد‬ ‫از انتخابات دیگر دبیر شورای عالی امنیت ملی نبود‪ .‬او حاال‬ ‫م ی توانست رخ سیاسی خود را نشان دهد‪ .‬همنشین سیاسیون‬ ‫شد و ان گونه که مشخص است در محافل سیاسی پیچیده‬ ‫تالش فراوانی کرده تا بدن��ه اصولگرایان را بار دیگر همچون‬ ‫دانه های تسبیح همنشین یکدیگر کند‪ .‬حضور او در مراسم‬ ‫تجلیل از دکتر حدادعادل نشان داد او امده تا اسی ب های برجای‬ ‫مانده از انتخابات ‪ 24‬خرداد را می��ان اصولگرایان کمتر کند‪.‬‬ ‫سعید جلیلی اکنون یکی از چهره هایی است که از انها به عنوان‬ ‫حامیان گفتمان مقاومت یاد برده م ی شود‪ .‬او اکنون بیشترین‬ ‫قرابت و نزدیکی را با طیف موسوم به سوم تیری ها دارد و البته‬ ‫مورد احترام بخش قابل توجهی از اصولگرایان اس��ت‪ .‬سعید‬ ‫جلیلی که به تازگی عضو شورای راهبردی سیاست خارجی هم‬ ‫شده‪ ،‬از مورد اعتماد ترین چهره های حاکمیت به شمار م ی اید‬ ‫که شاید در رقابت های سیاس��ی پیش رو یکی از چهره های‬ ‫اصولگرایان باشد‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫شد‪ .‬درست شبیه انچه در شورای شهر دوم و مجلس هفتم‬ ‫رخ داد‪ .‬تابلوی جدید به همراه چهره های تازه که در سطحی‬ ‫باالتر م ی توان روی ان س��رمایه گذاری کرد‪ .‬در چنین مدلی‬ ‫باید روی گفتمان ه��ای جدید و روز جامعه س��رمایه گذاری‬ ‫کرد تا با حفظ اصول خواس��ت جامع��ه را نمایندگی کرد‪ .‬بر‬ ‫این مبنا باید به رصد افراد با پتانس��یل پرداخت‪ .‬چهره هایی‬ ‫مانند حسین صفار هرندی‪ ،‬عزت اهلل ضرغامی‪ ،‬پرویز فتاح‪،‬‬ ‫علیرضا زاکانی و‪ ...‬از جمله افرادی هستند که با اقبال هایی‬ ‫در میان بدنه نزدیک به خود مواجهند‪ .‬در این میان عزت اهلل‬ ‫ضرغامی به واس��طه چندین س��ال حضورش در س��ازمان‬ ‫صدا و سیما اکنون از چهره های مطرح اصولگرایان به شمار‬ ‫م ی اید‪ .‬ضرغام ی چهره ای موثر در پایان ‪ 11‬روز خانه نشینی‬ ‫محمود احمدی نژاد بود‪ .‬او در وقایع سالل ‪ 88‬با حفظ اصول‬ ‫ب رای کنترل بحران تالش ه��ای فراوانی به خ��رج داد‪ .‬او از‬ ‫دانشجویانی بود که در اشغال سفارت امریکا شرکت داشت‪.‬‬ ‫ضرغام ی در دهه ‪ ۶۰‬با سپاه پاسداران همکاری داشت‪.‬‬ ‫وی همچنین معاونت امور سینمایی وزارت ارشاد در دوران‬ ‫وزارت عل��ی الریجانی و مصطف��ی میرس��لیم و معاونت‬ ‫صداوسیما در امور استان ها و حقوقی و امور مجلس در دوران‬ ‫ریاست الریجانی را برعهده داشت‪ .‬فرد دیگری که م ی تواند‬ ‫مورد اقبال اصولگرایان قرار گیرد‪ ،‬پرویز فتاح است؛ چهره ارام‬ ‫اصولگرایان‪ .‬پرویز فتاح متولد س��ال ‪ ۱۳۴۰‬در ارومیه است‪.‬‬ ‫پرویز فتاح در کابینه اول محم��ود احمدی نژاد وزیر نیرو بود‬ ‫اما به کابینه دوم احمدی نژاد که درشهریور ‪ 1388‬از مجلس‬ ‫شورای اسالمی رای اعتماد گرفت‪ ،‬راه نیافت‪.‬‬ ‫فتاح کارشناس��ی عمران از دانشگاه صنعتی شریف و‬ ‫کارشناس ی ارشد سیستم از دانشگاه امام حسین(ع) و امیرکبیر‬ ‫را در کارنامه تحصیلی خود دارد‪.‬‬ ‫این چهره اصولگرا در جهاد س��ازندگی‪ ،‬سپاه پاسداران‪،‬‬ ‫وزارت دفاع‪ ،‬دانشگاه امام حسی ن (ع) و قرار گاه سازندگی خاتم‬ ‫االنبیاء (ص) حضور داشته اس��ت‪ .‬چهره ای که بر اصول خود‬ ‫باقی مان��د و مقاومت هایی در ب رابر برخ��ی اقدامات محمود‬ ‫احمدی نژاد در زمان حضورش در کابینه انجام داد‪ .‬پرویز فتاح که‬ ‫اولین وزیر نیروی کابینه احمدی نژاد که از چهره های شناخته‬ ‫شده سپاه در جنگ اس��ت‪ ،‬درباره جدای ی اش از احمدی نژاد در‬ ‫ب رنامه شناسنامه تلویزیون چنین گفت‪...« :‬عمده اختالف من با‬ ‫احمدی نژاد بر سر عدم تبعیت وی از فرمان مقام معظم رهبری‬ ‫بود‪ .‬در دوره دوم ریاست جمهوری احمدی نژاد هنگامی که وی‬ ‫قصد داشت اسفندیار رحیم مشایی را به معاونت اولی منصوب‬ ‫کند‪ ،‬مقام رهبری کتبا دستور دادند این کار انجام نشود‪ .‬در اولین‬ ‫جلسه دولت بعد از اعالم نظر صریح رهبری در خصوص عدم‬ ‫صالحیت مشایی ب رای معاون اولی‪ ،‬یک نیمه از جلسه دولت‬ ‫را مش��ایی اداره کرد‪ .‬هنگامی که وی بر صندلی معاون اولی‬ ‫نشست‪ ،‬من و چند تن از وزراء اعتراض کردیم‪ .‬احمدی نژاد وقتی‬ ‫ما اعتراض کردیم با قهر از جلسه بیرون رفت‪ .‬این تنها جلسه‬ ‫کابینه بود که به هم خورد‪ .»...‬او در یکی از اظهارنظرهایش در‬ ‫مورد شاخ ص های اصولگرایی گفته است‪« :‬اصولگرایان باید‬ ‫روی ارزش ها پایداری کرده و اگر کسی از این مسائل دوری کند‪،‬‬ ‫ایا چنین شخصی واقعا م ی تواند اصولگرا باشد؟» وزیر سابق‬ ‫نیرو ادامه داده بود‪« :‬در سال ‪ 88‬در کشورمان فتنه ای رخ داد و‬ ‫مواضع همه در رابطه با ان مشخص شده است‪ ،‬انقالب و نظام‬ ‫در سال ‪ 88‬تهدید شد بناب راین باید دید که افراد چه موضعی‬ ‫در قبال فتنه اتخاذ کرده اند‪ ».‬فتاح که با فارس گفت وگو کرده‬ ‫بود‪ ،‬در ادامه افزود‪« :‬در حال حاضر مرز اصولگرایان با سایرین‬ ‫مبانی انقالب اس��ت و این تغییری نخواه��د کرد و هر کس‬ ‫روی خط انق�لاب و اصولگرایی قرار دارد‪ ،‬بای��د مواضع خود‬ ‫را در قبال انقالب ش��فاف اعالم کند‪ ».‬اگر افرادی در مس��یر‬ ‫انقالب‪ ،‬شهدا‪ ،‬ارزش ها و والیتمداری حرکت کنند‪ ،‬این دسته‬ ‫از افراد قطعا اصولگرا هس��تند اما نس��بت به وقایع انقالب و‬ ‫تهدیدها کسی نباید ب ی تفاوت باشد و این یک واقعیت است‬ ‫و همه باید مواضع خود را روشن کنند‪ .‬چهره دیگر اصولگرایان‬ ‫علیرضا زاکانی است‪ .‬او نماینده مردم ته ران در مجلس شورای‬ ‫اسالمی‪ ،‬در دوره های هفتم‪ ،‬هش��تم و نهم (مجلس فعلی)‬ ‫است‪ .‬زاکانی سابقه فرماندهی بسیج دانشجویی و عضویت‬ ‫در هیات منصفه مطبوعات را دارد‪ .‬تحصیالت دانش��گاهی‬ ‫او‪ ،‬در دانشگاه ته ران و در رشته تحصیلی پزشکی هسته ای‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬زاکانی عضو کمیس��یون اموزش و تحقیقات و‬ ‫عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس هفتم‪ ،‬مجلس هشتم و‬ ‫مجلس نهم (مجلس فعلی) بوده و از منتقدان جدی مدیریت‬ ‫عب داهلل جاسبی در دانش��گاه ازاد‪ ،‬عملکرد قاضی مرتضوی و‬ ‫میدان دادن به اسفندیار رحیم مشایی بوده است‪ .‬او به همراه‬ ‫جمعی از نیروه��ای اصولگرا در مهرماه س��ال ‪ ،۸۷‬جمعیت‬ ‫رهپویان انقالب اس�لامی را به طور رس��می تاسیس کردند‪،‬‬ ‫وی پیش از ان عضو ش��ورای مرکزی ‪ ۱۱‬نف��ره جبهه متحد‬ ‫اصولگرایان بود‪.‬‬ ‫علیرضا زاکان��ی در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم‬ ‫با حضور در س��تاد انتخاباتی وزارت کشور نام نویسی کرد اما با‬ ‫تایید صالحیت مواجه نش��د‪ .‬زاکانی که این روزها بسیار فعال‬ ‫است و تالش م ی کند تا گفتمان اصولگرایی را زنده نگه دارد‪ ،‬در‬ ‫مورد اصالح طلبان چنین م ی گوید‪« :‬کارگزاران و اصالح طلبان‬ ‫غی ر خودیوضد انقالبنیستندبلکهخودی هایمتاخرهستند‬ ‫که از قافله انقالب عقب افتاده اند‪ .‬ما عناصر فع الیدر کشورداریم‬ ‫که یا خودی هستند یا غی ر خودی‪ ،‬غی ر خودی ها ضد انقالبند اما‬ ‫برخی گروه ها نیز خودی هستند اما خودی متاخر هستند‪ .‬این‬ ‫گروه‪،‬سلطه پذیربودهوب هراحتیم ی گویندبایدانقالب ی گریراکنار‬ ‫گذاشت و خود را با نظم جهانی هماهنگ کرد‪ ،‬اینها نم ی توانند‬ ‫پا به پای انقالب حرکت کنند‪ .‬بعضی از عناصر اصالح طلب از‬ ‫انقالب ی های قدیمی هستند‪ ،‬اما حرف های امروز انها با انقالب‬ ‫و امام مناف��ات دارد‪ .‬چهره دیگر اصولگرایان محمدحس��ین‬ ‫صفاره رندیسیاستمداروروزنامه نگارای رانیاست‪.‬اوازسال‪۱۳۸۴‬‬ ‫تا ‪ ۱۳۸۸‬وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی بود‪ .‬صفار ه رندی در سال‬ ‫‪ ۱۳۵۲‬دررشتهراهوساختماندانشگاهعلموصنعتپذیرفتهووارد‬ ‫این دانشگاه شد‪ .‬سپس در سال‪ ۱۳۷۲‬دوره دانشکده فرماندهی‬ ‫و ستاد سپاه و در سال ‪ ۱۳۷۳‬دوره نظری مدیریت استراتژیک را‬ ‫به پایان رساند‪ .‬او عضو رسمی سپاه پاس��داران است و تا سال‬ ‫‪ ۱۳۷۲‬به طور تمام وقت در این نهاد مشغول کار بود و سپس به‬ ‫روزنامه کیهان رفت‪ .‬محمود احمدی نژاد در تاریخ‪ ۲۳‬مرداد‪۱۳۸۴‬‬ ‫او را ب رای تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد به مجلس معرفی کرد‪.‬‬ ‫در مهر ‪ ،۱۳۸۸‬پس از پایان دوره وزارت به عنوان مشاور فرمانده‬ ‫کل سپاه مشغول به کار شد‪ .‬صفار ه رندی از جمله چهره های‬ ‫مطرح اصولگرایان است که هم واره تالش کرده با حفظ اتحاد در‬ ‫میان طی ف های مختلف انتقاداتش را نیز مطرح کند‪ .‬او اکنون‬ ‫عضومجمعتشخیصمصلحتنظاماست‪.‬زمانیکهمحمود‬ ‫احمدی نژادب ر خالفنظررهبریاصراربهحفظموقعیتاسفندیار‬ ‫رحیم مشایی داشت‪ ،‬به مخالفت با او پرداخت و اعتراضاتش را به‬ ‫صورت علنی مطرح کرد‪ .‬او در یک��ی از مصاحب ه هایش گفته‬ ‫اس��ت‪ :‬جریان انحرافی دامنه و عقبه اجتماعی نداشته و مردم‬ ‫ب رای جریانی که س��یئات اعمال و رفتار غلطش را دیده اند‪ ،‬سر‬ ‫و دست نم ی ش��کنند‪ ،‬اگرچه این همان مردمی بودند که قبل‬ ‫از به انحراف کشیده شدن دولت ب رای رئی س جمهور س رو دست‬ ‫م ی شکستند اما وقتی خطایی که ناشی از غفلت است را دیدند‪،‬‬ ‫دیگر از انها عبور کردند‪ .‬به نظر من بعید است که مردم بخ واهند‬ ‫دو مرتبه خودشان را به مخمصه بیندازند و اساسا باید این فکر را‬ ‫از سر بیرون کرد‪ ».‬صفار ه رندی در اظهارنظری مهم با اشاره به‬ ‫وجود دو روش پیشین و نوین در جریان اصولگرایی گفته است‪:‬‬ ‫«اصولگراییدهه‪ 70‬کههمانروشپیشیناستج وابگوینیاز‬ ‫جامعه امروز نیست‪ .‬در روش پیشین اصولگرایی مربوط به دهه‬ ‫‪ ،70‬تمرکز بر جریان گروه های سیاسی و معامله گری و الب ی های‬ ‫پشت صحنه داشته و این امر نم ی تواند پاسخگوی دغدغه های‬ ‫معیشتی مردم باشد‪ ».‬به نظر م ی رسد اکنون زمان صبر و انتظار‬ ‫نیست‪ .‬زمان کادر سازی‪ ،‬ترمیم همبستگ ی های اسیب دیده و‬ ‫همنشینی چهره های اصولگرا پس از انتخابات‪ 24‬خرداد‪ 92‬فرا‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫داستان احمدی نژاد و اصولگرایان‬ ‫واقعی��ت این اس��ت که محم��ود احمدی ن��ژاد نامزد‬ ‫اصولگرایان در انتخابات س��ال ‪ 84‬نبود اما ای��ن بدان معنا‬ ‫نبود که محمود احمدی ن��ژاد فردی اصولگرا نبوده اس��ت‪.‬‬ ‫کس��ی نم ی تواند این را از یاد ببرد که احمدی ن��ژاد از افراد‬ ‫تشکیالتی اصولگرایان بوده است‪ .‬او در انتخابات ‪ 84‬ساز و‬ ‫کار انتخاباتی شورای هماهنگی نیروهای انقالب را نپذیرفت‬ ‫و خود ش��خصا راه��ی کارزار انتخابات ش��د‪ .‬او از دو قطبی‬ ‫پدید امده میان خودش و هاشم ی رفس��نجانی بیش��ترین‬ ‫بهره را برد تا رئی س جمهور ای ران ش��ود‪ .‬اما احمدی نژاد یک‬ ‫فردی تش��کیالتی اصولگرا بود‪ .‬همین ویژگی موجب شد‬ ‫تا اصولگرایان پس از انتخابات به یاری او ش��تافته تا دولت‬ ‫پسا اصالحات که با تابلوی اصولگرایی امده بود را به الگویی‬ ‫موفق در کش��ورداری تبدیل کند‪ .‬اصولگرای��ان دور تا دور‬ ‫صندل ی های پاستور نشستند تا همراه احمدی نژاد باشند در‬ ‫اداره کشور‪ .‬رئی س جمهور جدید اما تمایلی به ادامه روابطش‬ ‫ب��ا اصولگرایان نداش��ت‪ .‬او راهی دیگر برگزی��ده بود؛ راهی‬ ‫که با انچ��ه اصولگرایان در ذهن داش��تند تفاوت های قابل‬ ‫مالحظه ای داش��ت‪ .‬دیوار ب ی اعتمادی می��ان اصولگرایان‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫دو روایت از عبداهلل نوری و بهزاد نبوی‬ ‫‪3‬‬ ‫از اردوگاه اصالح طلبان در مقابل دولت روحانی دو صدا شنیده می شود‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫یک س��ال پس از روی کار امدن حس��ن روحانی در‬ ‫انتخاب��ات ‪ 24‬خ��رداد حاال گوی��ا ائت�لاف اصالح طلبان ‪-‬‬ ‫اعتدالگرای��ان اینده ای مبه��م را پی ش روی خ��ود م ی بیند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان صریح تر از گذشته س��خن م ی گویند و ب رای‬ ‫ایجاد مرزبندی با اعتدالگرای��ان زمینه چینی م ی کنند‪ .‬انها‬ ‫یک روز به انتقاد از کابینه م ی پردازن��د و روزی دیگر‪ ،‬اعالم‬ ‫م ی کنند که اعتدال را گفتمان نم ی دانند؛ اما هرچه باش��د‪،‬‬ ‫این روزها بیش از هر زمان دیگری روش��ن است که ائتالف‬ ‫اعتدالگرایان ‪ -‬اصالح طلبان ترک برداشته است‪ .‬جدیدترین‬ ‫نمونه این اظهارات‪ ،‬گفت وگوی سعید حجاریان با ویژه نامه‬ ‫روزنامه اصالح طلب اعتماد اس��ت‪ .‬ش��اه بیت س��خنان او‪،‬‬ ‫انجاس��ت که م ی گوید‪« :‬اگر اصالح طلبان نباشند‪ ،‬روحانی‬ ‫هم وجود ندارد‪».‬‬ ‫حجاریان که به عنوان تئوریس��ین اصالحات شناخته‬ ‫م ی شود‪ ،‬گفته است که تاکنون روحانی اظهارنظر صریحی‬ ‫مبنی بر اصالح طلب بوده نداشته است‪ .‬او همچنین وضعیت‬ ‫حاکم بر کشور را نامتقارن توصیف کرده و اب راز عقیده کرده‬ ‫اس��ت که اعتدال هنوز به طور کامل در کشور مستقر نشده‬ ‫است‪ .‬این مساله بسیار خطرناک است و م ی تواند باالنس را‬ ‫بر هم بزند و زبان دلواپسان را درازتر کند‪.‬‬ ‫این فع��ال سیاس��ی اصالح طلب ام��ا در بخش های‬ ‫مهم تری از ای��ن گفت وگ��و‪ ،‬اصالح طلب��ان را «حامی» و‬ ‫«س��تون فق رات» برنامه های روحانی دانس��ته است‪« :‬اگر‬ ‫اصالح طلبان بشکنند‪ ،‬روحانی هم شکسته است؛ چراکه وی‬ ‫با حمایت هاشمی و خاتمی و همچنین کناره گیری عارف‬ ‫و بس��یج اصالح طلبان رای اورد‪ .‬پس در صورت عدم حضور‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬جریان راس��ت‪ ،‬روحانی را به ورطه شکس��ت‬ ‫م ی برند‪ ».‬حجاری��ان البته بدنه اجتماع��ی اصالح طلبان را‬ ‫الغرتر از گذش��ته توصیف کرده و عل��ت ان را اتفاقات پس‬ ‫از انتخابات ‪ 88‬دانسته اس��ت اما در عین حال در خصوص‬ ‫تاثیر بدنه اجتماعی اصالح طلبان در تصاحب دولت روحانی‬ ‫گفته است‪« :‬حضور اصالح طلبان در دولت روحانی کمرنگ‬ ‫است و روحانی کمتر از انها استفاده کرده است‪ ».‬تئوریسین‬ ‫اصالحات اما یک استراتژی در ‪ 2‬س��طح را به عنوان کنش‬ ‫اصالح طلب��ان در ب رابر دول��ت روحانی مطرح کرده اس��ت؛‬ ‫«اتحاد علنی» و «انتقاد مخفی»‪« :‬اتح��اد با دولت باید به‬ ‫صورت علنی باش��د و انتقاد از ان به صورت مخفی و حتما‬ ‫این انتقادهای مخفی اثر خواهد داشت‪ ».‬حجاریان با تمایز‬ ‫سیاست‬ ‫و احمدی ن��ژاد ان چنان باال رفت که دیگ��ر هیچ امیدی به‬ ‫بازگشت روزهای همنشینی نبود‪ .‬حاال اما گویا تالش هایی از‬ ‫جانب احمدی نژاد و همراهانش ب رای بازگشت به قدرت اغاز‬ ‫شده است‪ .‬دوستان باقیمانده از روزگار صدارت هم حلقه ای‬ ‫از حواریون را تشکیل داده و به فکر ترمیم همبستگ ی های‬ ‫اسی ب دیده افتاده اند‪ .‬یک خبر تایی د نشده حکایت از ان دارد‬ ‫که ب ر اساس یک نظرسنجی سراسری محمود احمدی نژاد‬ ‫دارای ح��دود ‪ 20‬درصد پایگاه اجتماعی اس��ت‪ .‬مش��اوران‬ ‫احمدی نژاد هم گویا ب ر اساس این داده ها شرایطی جدید پیش‬ ‫روی او تصویر کرده اند‪ .‬عل ی اکبر جوانفکر به هفته نامه مثلث‬ ‫م ی گوید مردم ناراضی هستند و احمدی نژاد اگر همین حاال‬ ‫هم بازگردد‪ ،‬مردم به او رای خواهند داد‪ .‬دیگرانی هم که چون‬ ‫او فکر م ی کنند بر این گمانند که مردم چراغ به دست دنبال‬ ‫رئی س جمهور سابق م ی گردند‪.‬‬ ‫یا از جانب��ی دیگر غالمحس��ین اله��ام در تازه ترین‬ ‫سخنانش از احمدی نژادی ها خواسته است که متحد شوند‬ ‫و اختالف ها را کنار بگذارند‪ .‬او گفت��ه که احمدی نژاد را فاقد‬ ‫عصمت م ی داند‪ .‬این سخنان یعنی اینکه او بنا دارد حساب‬ ‫بدنه را از س��ران جدا کند‪ .‬به این معنا ک��ه او م ی داند دیوار‬ ‫ب ی اعتمادی میان احمدی نژاد و س��ران تشکیالت اصولگرا‬ ‫ان قدر بلند اس��ت که س��رمایه گذاری ب رای از بین بردن ان‬ ‫بیهوده اس��ت‪ .‬پس راه چاره ج��ذب بدنه با تحلی��ل و باور‬ ‫نافرمانی بدنه از سران تش��کیالت اصولگراست‪ .‬در چنین‬ ‫گزاره ای انها استناد م ی کنند به سال ‪ 84‬که بدنه رای سران‬ ‫تشکیالت اصولگرا را قبول نکرد یا گاهی استناد م ی کنند به‬ ‫پ راکندگی ارای بدنه اصولگرا در انتخابات سال ‪ .92‬در همین‬ ‫راستا هم هس��ت که پروژه القای جدایی بدنه حزب اللهی و‬ ‫هیاتی و مسجدی از تشکیالت اصولگرا را کلید زده اند؛ یک‬ ‫القای رسانه ای تمام عیار ب رای تثبیت چنین ایده ای‪ .‬مشاروان‬ ‫احمدی نژاد م ی دانند که حزب الله ی ها بیشترین انتقاد را به‬ ‫اسفندیار رحیم مشایی دارند‪ .‬پس فعال انها بنا دارند اسفندیار‬ ‫رحیم مشایی و محمود احمدی نژاد را در کنار هم قرار ندهند‬ ‫تا مبادا در قاب مشترکی سوژه ای ب رای عکاسان خبری شوند‬ ‫و عکس دونفره ای از انها ثبت ش��ود‪ .‬زمان باال بردن دست‬ ‫مشایی تمام شده است‪ .‬حاال احمدی نژاد راهی جز دست به‬ ‫دست شدن با بدنه اجتماعی ندارد‪ .‬اما ایا محمود احمدی نژاد‬ ‫حاضر به کوتاه امدن از موضعش درباره مشایی هست؟ انجا‬ ‫که غالمحسین الهام م ی گوید محمود احمدی نژاد عصمت‬ ‫ندارد‪ ،‬یعنی اینکه انها م ی خواهن��د بپذیرند که احمدی نژاد‬ ‫اش��تباهاتی داش��ته و البته ان را به پای معص��وم نبودن او‬ ‫بگذارند‪ .‬دقی ق تر که بشویم م ی توانیم حتی احتمال بدهیم‬ ‫که او م ی خواهد ب رای به دست اوردن حامیان سابقش به یکی‬ ‫از اشتباهاتش یعنی سرمایه گذاری بر اسفندیار رحیم مشایی‬ ‫اعتراف کند‪ .‬ش��اید بت��وان این گونه تحلیل ک��رد که رفتار‬ ‫انتخاباتی اصولگرایان در سال ‪ 92‬اگرچه همراه با اسی ب هایی‬ ‫بود که انها را از موفقیت بازداش��ت اما این هرگز به این معنا‬ ‫نیست که بدنه اجتماعی انها نافرمانی مدنی پیشه کرده و‬ ‫سفره خود را از سران تش��کیالت جدا کرده اند‪ .‬انچه رخ داده‬ ‫شاید تنها این باشد که از رهگذر تکثر کاندیداهای اصولگرا‪،‬‬ ‫ارای انها نیز در انتخابات تقسیم شد و رقیب دیگری توانست‬ ‫با استفاده از ش��رایط موجود پیروز ش��ود‪ .‬پس این گزاره که‬ ‫بدنه از تشکیالت جداست از اس��اس غلط و ب ی محتواست‪.‬‬ ‫تفکیک حزب الله ی ها از اصولگرایان یک صورت مس��اله‬ ‫انحرافی است که توسط حامیان دولت سابق دنبال م ی شود‪.‬‬ ‫حزب الله ی ه��ا ‪،‬حرف ها و ن��کات مهمی درب��اره محمود‬ ‫احمدی نژاد دارند؛ حرف هایی که ان را با رفتارهای سیاس��ی‬ ‫و اجتماعی خود نش��ان داده اند‪ .‬محم��ود احمدی نژاد گویا‬ ‫راه سختی ب رای بازگش��ت به عرصه سیاست رسمی کشور‬ ‫دارد‪ .‬سالگرد سوم تیری دیگر رسیده است‪ .‬ایا اصول گرایان‬ ‫م ی توانند سوم تیری دیگر بیافرینند؟ سوم تیری که شاید از‬ ‫تجربیات ‪ 8‬سال احمدی نژاد و انتخابات ‪ 92‬ب ربیاید‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫قائل ش��دن میان جریان اعتدال و جریان اصالحات‪ ،‬هدف‬ ‫اصالح طلبان را «دموکراس��ی» و هدف اعتدال را «بازگشت‬ ‫به وضعیت قبل از اصالحات» عنوان کرده است‪« :‬در شرایط‬ ‫فعلی سیاست اصالح طلبان کج دار و مریز است‪ .‬باید توجه‬ ‫داش��ت که سیاس��ت فقط معطوف به حال نیست؛ چراکه‬ ‫ممکن است بازه زمانی این سیاست کج دار و مریز چند سال‬ ‫به طول بینجامد‪».‬‬ ‫این اظهارات حجاریان البته ب��ا واکنش های متفاوتی‬ ‫مواجه ش��ده اس��ت‪ .‬صادق زیباکالم‪ ،‬اس��تاد علوم سیاسی‬ ‫دانشگاه ته ران و فعال سیاسی اصالح طلب در گفت وگویی‬ ‫با خبرگ��زاری اصولگرای نس��یم‪ ،‬جدی تری��ن واکنش را به‬ ‫این اظهارات نش��ان داد‪ .‬او ب��ا تاکید بر اینک��ه اگر حمایت‬ ‫اصالح طلبان نباشد‪ ،‬کار روحانی دشوار م ی شود در عین حال‬ ‫اب راز عقیده کرد که روحانی‪ ،‬یک میلیون رای بیشتر نداشت‪:‬‬ ‫«دقیقا نم ی دانم منظور و مراد حجاریان چه بوده است ولی‬ ‫دو موضوع در این خصوص مطرح است‪ .‬یکی اینکه چه شد‬ ‫و کدام جریان اجتماعی و بدنه ان باعث پیروزی روحانی و ‪19‬‬ ‫میلیون رای شد؟ دیگر انکه ایا م ی توانیم دولت روحانی را در‬ ‫مدت یک سال گذشته بگوییم که این همان دولت اصالحات‬ ‫اس��ت یا به دنبال تحقق و ارمان های‬ ‫روحانی بوده اس��ت؟ این دو موضوع را‬ ‫قابل تفکیک م ی دانم‪ ».‬زیباکالم‪ ،‬رای‬ ‫بدنه اجتماعی اصالح طلبان را س��بب‬ ‫پیروزی روحانی دانس��ته و گفته است‬ ‫که اگر بدنه اجتماعی اصالح طلبان به‬ ‫س��مت روحانی نرفته بود‪ ،‬او ف ی نفسه‬ ‫یکی‪ ،‬دو میلیون رای بیش��تر نداشت‪:‬‬ ‫«وقتی رهب��ری اصالح طلب��ان‪ ،‬اقای‬ ‫هاشم ی رفسنجانی و خاتمی چهره ها‬ ‫و ش��خصی ت های دیگ��ر اصالح طلب‬ ‫از مردم خواس��تند در انتخابات شرکت‬ ‫کنند و به روحانی رای دهند‪ ،‬ایشان در‬ ‫انتخابات پیروز شد‪ ...‬حمایت های طیف‬ ‫اصالح طلبان باعث شد که کسانی در‬ ‫رای دادن مردد بودن��د‪ ،‬در روزهای اخر‬ ‫تصمیم بگیرند و به تردیدش��ان فائق‬ ‫ایند و به س��وی صندوق ها شتافتند و‬ ‫نه تنها در انتخابات شرکت کردند‪ ،‬بلکه‬ ‫به روحانی هم رای دادند‪».‬‬ ‫او در بخ��ش دیگ��ری از ای��ن‬ ‫گفت وگ��و‪ ،‬برخی جم�لات حجاریان‬ ‫همچون «اگر اصالح طلبان نباش��ند‬ ‫روحانی هم وجود نخواهد داش��ت» یا‬ ‫«اصالح طلبان بش��کنند‪ ،‬روحانی م ی کش��ند» را این گونه‬ ‫اصالح کرد‪« :‬مایل هس��تم جمله حجاری��ان را اصالح کنم‬ ‫و بگویم اگر حمایت بدنه اجتماعی اصالح طلبان از پش��ت‬ ‫روحانی برداشته ش��ود‪ ،‬کار ب رایش خیلی دش��وار م ی شود؛‬ ‫به عنوان مثال در انتخابات س��ال اینده مجل��س کار ب رای‬ ‫دولت و نامزدهایی که مورد توجه دولت هستند‪ ،‬بسیار دشوار‬ ‫خواهد شد‪ .‬قطعا در انتخابات س��ال ‪ 96‬اگر بدنه اصالحات‬ ‫از روحانی حمایت نکند‪ ،‬کار ب رای روحانی دش��وار م ی شود‪.‬‬ ‫البته اگر بدنه حمایت نکند‪ ،‬دولتش همچنان سر کار خواهد‬ ‫بود و برنامه هایش پیش خواهد رف��ت گرچه وقتی روحانی‬ ‫حمایت مردم ی اش را از دس��ت بدهد نبای��د فراموش کنیم‬ ‫که اصولگرایان زندگی را ب رای او دشوار م ی کنند‪ ».‬این استاد‬ ‫دانشگاه در عین حال تاکید کرده است که با سخن حجاریان‬ ‫موافق نیست‪« :‬اگر اصالح طلبان بیانیه جامعی بدهند که‬ ‫از امروز از روحانی حمایت نم ی کنیم به هیچ وجه نم ی گویم‬ ‫که از همان فردا دولت روحانی فلج م ی شود؛ اصال و ابدا‪ .‬ولی‬ ‫کار ب رای دولت روحانی خیلی دشوار م ی شود‪».‬‬ ‫زیباکالم از عدم حمایت برخ��ی چهره های رادیکال و‬ ‫تندروی اصالح طلب همچون محتش��م ی پور و خوئین ی ها‬ ‫سخن گفته است‪« :‬انها از همان دوران انتخابات هم خیلی‬ ‫نه از روحانی حمایت کردند و نه خودشان را نشان دادند‪ .‬شاید‬ ‫بدشان هم نیاید که دولت روحانی نتواند کار کند‪ .‬ولی نباید از‬ ‫این نکته فارغ بشوید که هاشمی و خاتمی با تمام وجود پشت‬ ‫این دولت بودند و هستند و بسیاری از مطبوعات و چهره های‬ ‫نزدیک به اصالح طلبان با تمام وجود از ان دفاع م ی کنند؛ البته‬ ‫معنی ان‪ ،‬این نیست که اگر حمایت ها برداشته شود دولت‬ ‫روحانی فلج م ی شود و باید استعفا دهد! روحانی همچنان بر‬ ‫سر کار خواهد ماند ولی جریان اعتدالی در انتخابات مجلس‬ ‫نم ی تواند روی رای مردم حساب باز کند‪».‬‬ ‫او در گفت وگوی دیگ��ری با خبرگزاری اری��ا‪ ،‬پیروزی‬ ‫روحانی در انتخاب��ات ‪ 92‬را مدیون و مره��ون حمایت بدنه‬ ‫اجتماعی اصالح طلبان دانست و گفت‪« :‬امیدوارم اط رافیان‬ ‫ایشان مثل اقایان نوبخت‪ ،‬مرتضی بانک و نعمت زاده دچار‬ ‫این توهم نش��وند که انها پی��روزی روحانی را رق��م زده اند‪.‬‬ ‫متاسفانه بعضا شنیده م ی شود که اقای روحانی و اط رافیان‬ ‫ایش��ان م ی گویند نزدیک به یک یا دو س��ال روی گفتمان‬ ‫اعتدال در دفتر مرکز مطالعات استراتژیک مجمع ب رنامه ریزی‬ ‫حجاریان حاشی ه ای است‪».‬‬ ‫مرتضی بانک یکی دیگر از اعض��ای دولت بود که به‬ ‫سخنان حجاریان واکنش نشان داد‪.‬‬ ‫معاون کل سرپرست نهاد ریاست جمهوری و مسئول‬ ‫امور استان های ستاد انتخاباتی روحانی با ارائه تعریف جدیدی‬ ‫از بدنه اجتماعی روحانی این گونه اب راز نظر کرد‪« :‬در رای اوری‬ ‫اقای روحانی مجموعه ای از جریانات مختلف سیاس��ی که‬ ‫معتقد به راه و روش وی بودند‪ ،‬نقش داش��تند که بخشی از‬ ‫اصولگراها‪ ،‬بخش��ی از اصالح طلب ها و بخشی از معتدلین‬ ‫که در واقع عمد ه انها هم معتدلین بودند‪ ،‬را شامل م ی شود‪.‬‬ ‫البته خود روحانی هم نقش موثری داش��ت‪ .‬روحانی افکار و‬ ‫عقایدش را ارائه داد و نظ رات و دیدگاه هایش مورد پسند مردم‬ ‫واقع شد‪ ».‬بانک در واکنش به اظهارات زیباکالم در خصوص‬ ‫نقش اصالح طلبان در پیروزی روحان��ی هم اظهارنظر کرد‪:‬‬ ‫«هر فردی که انتخاب م ی ش��ود مجموع��ه ای از جریانات‬ ‫مختلف با وی همراهی م ی کنن��د و طبیعتا ان جریانات اگر‬ ‫حمایتشان ادامه نیابد بخشی از ان حمایت دست م ی رود اما‬ ‫اینکه بگوییم عینا این جریان باعث موفقیت ش��ده درست‬ ‫نیس��ت‪ ».‬معاون کل سرپرست نهاد ریاس��ت جمهوری در‬ ‫واکنش ب��ه این س��خن حجاریان که‬ ‫اگر اصالح طلبان نباشند‪ ،‬روحانی هم‬ ‫شکس��ته اس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬در رای اوری‬ ‫اقای روحانی مجموع��ه ای از جریانات‬ ‫مختلف سیاسی که معتقد به راه و روش‬ ‫وی بودند‪ ،‬نقش داشتند‪».‬‬ ‫نسبت اصالح طلبان و روحانی‬ ‫صورت گرفته‪ ،‬بناب راین این گفتمان بوده که موجب پیروزی‬ ‫اقای روحانی ش��ده اس��ت‪ .‬بنده امیدوارم اق��ای روحانی و‬ ‫اط رافیان ایشان خیلی این تحلی ل ها را جدی نگی رند‪».‬‬ ‫زیباکالم در عین حال اب راز عقیده کرده است که حلقه‬ ‫نزدیک به روحانی فاصله و تمایز زی��ادی با حلقه نزدیک به‬ ‫خاتمی دارند اما با این وجود خواسته های مشترکی نیز با هم‬ ‫دارند و بدنه اجتماعی این دو حلقه تا حدود زیادی یکس��ان‬ ‫است‪ .‬اظهارات حجاریان و زیباکالم اما با واکنش یک مسئول‬ ‫دولتی مواجه شد‪ .‬سی د رضا اکرم ی ‪ ،‬رئیس شورای فرهنگی‬ ‫نهاد ریاست جمهوری‪ ،‬از حجاریان و زیباکالم خواست بیشتر‬ ‫مطالعه کنند‪« :‬روحانی فکر‪ ،‬فهم و تجربه دارد و از کس��ی‬ ‫الگوبرداری نم ی کند‪».‬‬ ‫او در واکن��ش به س��خنان حجاریان مبن��ی بر اینکه‬ ‫اصالح��ات س��تون فق��رات دول��ت روحان��ی اس��ت و اگر‬ ‫اصالح طلبان بشکنند‪ ،‬روحانی هم م ی شکند‪ ،‬چنین گفت‪:‬‬ ‫«باالخره بیکاری نعمتی است که خدا نصیب اقای حجاریان‬ ‫کرده و اینها همه محصول بیکاری است‪ .‬دعا کنیم تا خداوند‬ ‫ب رای همه بیکاران شغل ابرومندانه ای را فراهم کند‪ .‬اظهارات‬ ‫در این می��ان اما انچ��ه بیش از‬ ‫هر نکته دیگری جل��ب توجه م ی کند‪،‬‬ ‫نزدیک��ی روحان��ی و اصالح طلبان در‬ ‫عمل است‪ .‬هرچند بسیاری این سخن‬ ‫حجاریان را قب��ول دارند ک��ه روحانی‬ ‫هی��چ گاه خ��ود را اصالح طلب معرفی‬ ‫نکرده اس��ت ام��ا س��خنان او همواره‬ ‫با اس��تقبال و حمای��ت اصالح طلبان‬ ‫مواجه ش��ده اس��ت‪ .‬او توانسته است‬ ‫اصالح طلب��ان را با س��خنانش راضی‬ ‫کند؛ از رفع فیلتر فی س بوک و مخالفت‬ ‫با فیلترین��گ وات س اپ تا س��خنانی‬ ‫در خص��وص ازادی ه��ای اجتماعی و‬ ‫فرهنگ��ی ک��ه همگ��ی با اس��تقبال‬ ‫اصالح طلب��ان روب��ه رو ش��ده اند‪ .‬در‬ ‫مقابل اما اقدامات روحانی در حوزه نظر‬ ‫چندان نتوانسته است انتظارات اصالح طلبان را براورده کند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان معتقدند که روحانی گفتمان ندارد و «اعتدال»‬ ‫نم ی تواند به مثابه یک گفتمان ش��ناخته شود‪ .‬انها ابایی از‬ ‫بیان این رویکرد ندارند و حتی برخی چهره های اصالح طلب‪،‬‬ ‫صراحتا اعالم کرده اند که «اعتدال یک روش است؛ نه یک‬ ‫گفتمان‪».‬‬ ‫محمدرضا خاتمی در بیان ای��ن نظر اصالح طلبان در‬ ‫گفت وگویی با «فصل اعتدال» اعالم ک��رده بود که اعتدال‬ ‫اصال نم ی تواند یک گفتمان باش��د‪« :‬گفتمان باید هدف را‬ ‫تعیین کند که به کجا م ی خواهد برسد‪ .‬اگر ابعاد و حدود ان‬ ‫را روشن نکنیم‪ ،‬فکر م ی کنم ممکن است ب رای خودمان هم‬ ‫دردسرساز باشد‪ ».‬او در بیان علت گفتمان ندانستن اعتدال‬ ‫این گونه اظهارنظر کرده اس��ت‪« :‬اعت��دال اصال نم ی تواند‬ ‫یک گفتمان باش��د‪ .‬اعتدال یک روش یا حداکثر استراتژی‪،‬‬ ‫خط مش��ی و راه اس��ت‪ .‬وقتی برنامه ای را م ی نویسیم‪ ،‬باید‬ ‫هدف‪ ،‬رسالت‪ ،‬استراتژی و خط مش��ی و تاکتی ک هایی که‬ ‫کار را عملیاتی م ی کند داشته باش��د‪ ».‬به اعتقاد این فعال‬ ‫سیاسی اصالح طلب‪ ،‬گفتمان باید هدف را تعیین کند که به‬ ‫احزاب و شخصیت ها‬ ‫کجا م ی خواهد برسد‪« :‬ما گفتمان اصالحات داریم که تقریبا‬ ‫روشن است اهدافش چیست‪ .‬ما گفتمان اصولگرایی داریم‬ ‫و تا حدودی مشخص اس��ت که هدف و رسالتش در جامعه‬ ‫ما چیست‪ .‬از این رو من اعتدال را به عنوان یک مشی قبول‬ ‫دارم؛ یعنی میانه روی‪ .‬البته به نظرم باز هم در این مسیر ابهام‬ ‫زیادی وجود دارد‪ ».‬خاتمی در عین حال‪ ،‬اعتدال را یک «شعار‬ ‫جذاب» م ی داند تا یک گفتمان اجتماعی و سیاسی‪« :‬فکر‬ ‫م ی کنم باتوجه به تندروی هایی که به خصوص در طول چهار‬ ‫سال گذش��ته اتفاق افتاده بود‪ ،‬اعتدال تبدیل به یک شعار‬ ‫قابل توجه و جذاب ش��د اما اگر ما فقط به این جذابیت اکتفا‬ ‫کنیم و ابعاد و حدود ان را روشن نکنیم‪ ،‬فکر م ی کنم ممکن‬ ‫است ب رای خودمان هم دردسرساز باشد‪».‬‬ ‫او با بیان اینکه واقعا احس��اس م ی کن��م اعتدال یک‬ ‫گفتمان نیس��ت‪ ،‬در ادامه اظهاراتش گفت‪« :‬گفتمان باید‬ ‫ویژگ ی های خاص خودش را داشته باشد‪ ،‬اعتدال تقریبا یک‬ ‫روش پیشبرد امور است‪ .‬حاال ان امور چیست‪ ،‬انها ممکن‬ ‫است گفتمان باش��د‪ .‬البته به نظر م ی رس��د اگر برنامه های‬ ‫انتخابات��ی اق��ای روحانی را م��رور کنیم‪ ،‬اگ��ر نگوییم که‬ ‫برنامه های انتخاباتی ایشان کامال گفتمان اصالحات است‪،‬‬ ‫اکثریت قابل توجه ان‪ ،‬همان است‪».‬‬ ‫س��ی د عبدالواحد موس��وی الری‪ ،‬وزی��ر کش��ور دولت‬ ‫اصالحات و از اعضای مجمع روحانیون نیز اظهارات مشابهی‬ ‫داش��ت‪ .‬او نیز همچون محمدرضا خاتم��ی‪ ،‬اعتدال را یک‬ ‫روش دانست و نه یک گفتمان‪« :‬گفتمان اعتدال به عنوان‬ ‫یک گفتمان سوم در کش��ور مطرح نم ی شود‪ .‬من اعتدال را‬ ‫یک روش و نه یک گفتمان سوم م ی دانم؛ چراکه معتقدم در‬ ‫جامعه ما دو گفتمان اصولگرایی و اصالح طلبی مطرح است‬ ‫که هر دوی این گفتمان ها م ی توانند با روش افراط و تفریط‬ ‫مطرح ش��وند اما در ‪ ۲۴‬خرداد مردم اعالم کردند که خواستار‬ ‫و طرفدار اندیشه اصالحی از طریق روش های اعتدال گرایانه‬ ‫هستند‪ ».‬وزیر کش��ور دولت اصالحات در ادامه تبیین این‬ ‫نظر خود این گونه سخن گفت‪« :‬رئی س جمهور در انتخابات‬ ‫این امر را به عنوان یک راه و روش ب رای رسیدن به مطالبات‬ ‫مطرح کرد که من مدعی هستم انچه به اسم اعتدال مطرح‬ ‫م ی شود‪ ،‬تحقق روشی ب رای تحقق ارمان ها و گفتمان هایی‬ ‫است که در س��ال های گذش��ته به این امر پایدار بوده اما در‬ ‫هشت سال گذشته این امر مورد ب ی مهری قرار گرفت‪».‬‬ ‫اصالح طلبان و انتقاد از کابینه‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫در جریان اصالح طلب رویکرد دیگری به‬ ‫مباحثه و ش�اید مجادله ب�ا صاحبان تفکر‬ ‫صبر و همراهی می پردازد؛ طیفی که در میان‬ ‫انها می توان افرادی همچون عبداهلل نوری‬ ‫را دید‪ .‬او گوی�ا در تازه ترین اظهارنظرش‬ ‫اینگونه گفته اس�ت‪« :‬م�ا باید تا اس�تانه‬ ‫انتخابات س�کوت کنیم‪ .‬هنگام انتخابات‬ ‫باید مطالبات اصلی خودمان را مطرح کنیم‬ ‫در سطح دیگری از تحلیل م ی توان گفت اکنون دو نگاه‬ ‫در میان اصالح طلبان وجود دارد‪ .‬یک ایده بر این پایه استوار‬ ‫است که باید با فرصت حس��ن روحانی همراه شد و البته با‬ ‫نگاهی رئال این همراهی را به عنوان تنها راه باقیمانده حفظ‬ ‫کرد‪ .‬مس��اله ای که م ی توان به خوبی ان را از سخنان سعید‬ ‫حجاریان برداشت کرد‪ .‬انجا که او اصرار به حمایت علنی و‬ ‫انتقاد مخفی از حسن روحانی دارد‪ .‬یا مثال ان را در اظهارات‬ ‫اخیر بهزاد نبوی یافت‪ .‬شنیده شده است که بهزاد نبوی اخی را‬ ‫در دیداری اینگونه گفته اس��ت‪« :‬اینجور نیست که اکنون‬ ‫شرایط اصالح طلبان عوض شده باشد‪ .‬در واقع ما باید بپذیریم‬ ‫که بدنه و پایگاه اجتماع ی تان عوض شده است‪».‬‬ ‫بر اس��اس این گزارش وی ادامه داده اس��ت‪« :‬ما اول‬ ‫خودمان باید بفهمیم اصالح طلبی یعن��ی چه‪ .‬من از دیدن‬ ‫برخی از افراد اط راف خودمان احساس خوبی ندارم‪ .‬نمازجمعه‬ ‫هاش��می من را یاد نمازجمع ه های اول انق�لاب م ی اندازد‪.‬‬ ‫واقعیت این است که تعریف و انتظار ما از اصالح طلبی این‬ ‫نبود‪ .‬ما دنبال ب راندازی نبودیم‪ .‬دفاع ما از برخی جریانات‪ ،‬ما‬ ‫را به نهضت ازادی شدن نزدیک م ی کند‪ ».‬بهزاد نبوی ادامه‬ ‫داده اس��ت‪« :‬من از دیدن عکس های نمازجمعه هاش��می‬ ‫تعجب کردم‪ .‬نباید مرز خودی و غی ر خودی را برم ی داشتیم‪.‬‬ ‫اصالح طلبان در سریع ترین زمان ممکن باید در مورد پایگاه‬ ‫اجتماعی خود اقداماتی انجام دهند‪».‬‬ ‫در چنین نگاهی که بهزاد نبوی بر ان پای م ی فشارد‪،‬‬ ‫اصرار بر عدم تندروی و همراهی با دولت حسن روحانی دیده‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬به یک معنا تجربه فردی مانند بهزاد نبوی به او‬ ‫م ی گوید باید از فرصت پدید امده ب��ا رویکردی واقع گرایانه‬ ‫ب رای بازسازی بدنه اسیب دیده استفاده کرد‪.‬‬ ‫اما در همی��ن جریان اصالح طلب رویک��رد دیگری به‬ ‫مباحثه و ش��اید مجادله با صاحبان تفک��ر صبر و همراهی‬ ‫م ی پردازد؛ طیفی که در میان انها م ی توان افرادی همچون‬ ‫عبداهلل نوری را دید‪ .‬او گویا در تازه ترین اظهارنظرش اینگونه‬ ‫گفته است‪« :‬ما باید تا استانه انتخابات سکوت کنیم‪ .‬هنگام‬ ‫انتخابات باید مطالبات اصلی خودمان را مطرح کنیم‪».‬‬ ‫باید این س��خنان عبداهلل نوری را تحلیل و بررس��ی‬ ‫کرد‪ .‬او ش��اید اس��تراتژی عبور از روحانی در س��ال ‪ 96‬را در‬ ‫ذهن داشته باشد‪ .‬به یک معنا او از رهگذر این سخنانش دو‬ ‫هدف مهم را دنبال م ی کند‪ .‬در بهترین وضع موجود چنین‬ ‫رویکردی م ی تواند یک فرد اصالح طل��ب را اماده حضور در‬ ‫انتخابات سال ‪ 96‬کند و چنانکه او بتواند مجوز حضور را در‬ ‫انتخابات از نهادهای ذی ربط دریافت کند شانس حضور در‬ ‫رقابت نهایی را پیدا خواهد کرد‪ .‬در چنین شرایطی انها حتی‬ ‫ممکن است دولت را از حسن روحانی گرفته و خود به پاستور‬ ‫راه یابند‪ .‬در صورت دیگری از این تحلیل انها ش��اید به این‬ ‫فکر م ی کنند که با معرفی یک نامزد و حرکت در جهت ان‬ ‫م ی توانند حسن روحانی را در موقعیتی قرار دهند که حاضر‬ ‫به امتیاز دهی شود‪ .‬چنانکه انها در همه روزهای سپری شده‬ ‫از ‪24‬خ��رداد تا کنون تالش کرده اند این نکت��ه را به روحانی‬ ‫یاداوری کنند که بدن��ه اجتماعی دول��ت یازدهم به عاریت‬ ‫گرفته شده از اصالح طلبان اس��ت و در صورتی که روحانی‬ ‫از انها روی برگرداند با شیفت سرمایه اجتماع ی اش به سمت‬ ‫نامزد اصالح طلب ها مواجه خواهد شد‪.‬‬ ‫اما اتفاق دیگ��ری هم در می��ان اصالح طلبان رخ داده‬ ‫است؛ س��ی د محمد خاتمی به صورت غی ر منتظره ای اعالم‬ ‫کرده از عرصه سیاس��ت رس��می خداحافظی کرده و دیگر‬ ‫بنا ندارد تالشی ب رای بازگش��ت انجام دهد‪ .‬خبرهایی گویا‬ ‫وجود دارد‪ .‬این اظه��ارات غی ر منتظره س��ی د محمد خاتمی‬ ‫نه کنش که در واقع واکنشی اس��ت به اظهارنظرهای مهم‬ ‫و سرنوشت سازی در مورد تحرکات سیاسی او در چند وقت‬ ‫اخیر‪ .‬خاتمی روزهای متفاوتی را در پیش دارد‪ .‬گویا او باید به‬ ‫بازنشستگی سیاسی فکر کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪ 24‬خرداد امس��ال هنگامی که حسن روحانی در یک‬ ‫نشست خبری که به بهانه سالگرد پیروزی اش در انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری با اصحاب رس��انه و خبرنگاران س��خن‬ ‫م ی گفت‪ ،‬صراحتا اع�لام کرد از اینک��ه در کابینه اش همه‬ ‫طی ف های سیاسی حضور دارند‪ ،‬پشیمان نیست‪.‬‬ ‫ه ر چند او پیش از این نیز باره��ا از فراجناحی بودنش‬ ‫س��خن گفته بود اما این بار ش��فاف تر از همیشه خطاب به‬ ‫منتق��دان ترکیب کابینه گف��ت‪« :‬ع��ده ای معتقدند دولت‬ ‫ترکیبی ناموفق اس��ت و دولت باید یکدس��ت باش��د؛ من‬ ‫هیچ وقت چنین عقیده ای نداش��تم و در ای��ن ‪ 10‬ماهی که‬ ‫کار پیش رفته اس��ت از این نظر پشیمان نیستم‪ .‬فردی که‬ ‫میانه رو باشد‪ ،‬افراطی این طرف یا ان طرف نباشد اما کارش‬ ‫را به خوبی بلد باشد‪ ،‬م ی تواند به وظیفه اش عمل کند‪ .‬پس‬ ‫اینکه به چه جناحی منتسب است از نظر این دولت اهمیت‬ ‫ندارد‪ .‬چون زیر سقف دولت هم م ی بینیم وزرا و معاونانی که‬ ‫دور هم نشسته ایم و تقریبا از هر حزب و جناحی نمونه ای در‬ ‫دولت حضور دارد‪ ».‬س��خنان رئی س جمهور روحانی در واقع‬ ‫پاسخی بود به منتقدان اصالح طلبش که اعتراضاتشان به‬ ‫ترکیب کابینه را نمایان تر کرده اند‪ .‬اعتراضات انها اکنون در‬ ‫قالب مصاحبه و سخنرانی از سوی چهره های اصالح طلب‬ ‫بیان م ی شود و م ی گویند کابینه ناهماهنگ است و نیاز به‬ ‫تغیی رات دارد‪ .‬شاید پیشروتر از دیگران‪ ،‬حسین مرعشی باشد‬ ‫که اعتراضاتش دنباله دار شده اس��ت‪ .‬او در سخنانی صریح‬ ‫چنین گفته اس��ت‪« :‬من به اقای روحان��ی توصیه م ی کنم‬ ‫که برخی وزرا و اس��تانداران را که نتوانس��ته ‏اند در کالس و‬ ‫ش��ان دولت ظاهر ش��وند تغییر دهد و این ترمیم در کابینه‬ ‫و اس��تانداری‏ها باید در جهت افزایش یکدس��تی و صالبت‬ ‫دولت انجام شود‪ ».‬همسو با او س��عید حجاریان نیز گفته‬ ‫اس��ت‪« :‬روحانی م ی توانس��ت کابینه بهتری داشته باشد‪.‬‬ ‫االن ناهماهنگی در س��تاد او زیاد اس��ت‪ ».‬اما این اعتراض‬ ‫اصالح طلبان دقیق��ا متوجه کدام وزیر اس��ت؟ انها به کدام‬ ‫بخش کابینه انتقاد دارند؟‬ ‫داری��وش قنب��ری‪ ،‬عض��و ش��ورای مرک��زی ح��زب‬ ‫مردمساالری گفته است‪« :‬وقتی اقای روحانی شعار اعتدال‬ ‫را مطرح کردند برهمین اساس در کابینه خود از جریان های‬ ‫مختلف اس��تفاده کردند‪ ،‬بناب راین باید افراد حاضر در کابینه‬ ‫به نوعی برمبنای مش��ی اعتدال ک��ه رئی س جمهور مطرح‬ ‫کرده‪ ،‬حرک��ت کنند و با پذی��رش تفکر حاکم ب��ر دولت در‬ ‫راستای تحقق ان گام بردارند‪ .‬متاسفانه برخی از افراد درون‬ ‫دولت در راستای شعارها‪ ،‬اهداف و برنامه های دولت حرکت‬ ‫نم ی کنند‪ ،‬به عنوان مثال برخی اقداماتی که در وزارت کشور‬ ‫اتفاق افتاده از جنس اهدافی که رئیس دولت دنبال م ی کند‪،‬‬ ‫نیس��ت؛ در حال ی که باید وزی��ر خودش را با اه��داف دولت‬ ‫وفق دهد و هماهنگ شود‪ .‬بهتر است با کسان ی که هویت‬ ‫فکری رئی س جمهور را قبول ندارند‪ ،‬برخورد شود یا خودشان‬ ‫داوطلبانه از دولت کنار بروند چراکه نم ی شود اینها در دولت‬ ‫نقش اپوزیسیون را بازی کنند‪».‬‬ ‫او در ادامه اظهاراتش از نظر روحانی ب رای کنار گذاشتن‬ ‫مدی رانی که با دولت همسو و همفکر نیستند‪ ،‬سخن گفت‪:‬‬ ‫«شخص اقای روحانی هم معتقد به کنار زدن مدی رانی است‬ ‫که با دولت همسو و همفکر نیستند‪ .‬بنده معتقدم وزیر کشور‬ ‫نتوانسته به شکل مناس��بی خود را با شعارهای دولت اقای‬ ‫روحانی همسو کند‪ .‬این درحالی است که اهمیت وزارت کشور‬ ‫بر هیچ کس پوشیده نیست‪ .‬در واقع مردم دولت را در مناطق‬ ‫کوچک تر‪ ،‬شهرستان ها و بخش ها با فرمانداران و بخشداران‬ ‫م ی شناسند‪ ،‬بناب راین نم ی شود در این مراکز که تابلوی دولت‬ ‫محسوب م ی شوند اهدافی مغایر با دولت صورت گیرد‪».‬‬ ‫این اظهارات در حالی مطرح م ی شود که چندی پیش‬ ‫کمال الدین پیرموذن‪ ،‬نماین��ده اصالح طلب مجلس نهم از‬ ‫به کارگیری نیروهای اصالح طلب در دولت روحانی تش��کر‬ ‫کرده بود‪« :‬اصالح طلبان دو جبهه هستند؛ انهایی که افراطی‬ ‫هستند نقدشان از دولت پررنگ است و از انتخاب برخی وزرا‬ ‫چون وزیر کش��ور انتقاد م ی کنند‪ .‬اما اصالح طلبان معتدلی‬ ‫چون من نه تنها از اقای روحانی گالیه ای نداریم‪ ،‬بلکه مطلق‬ ‫یار شاطر ایشان هستیم و اکثریت اصالح طلبان از عملکرد‬ ‫اقای روحانی رضایت کامل دارند‪».‬‬ ‫حاال به نظر م ی رس��د نگاه طیفی از اصالح طلبان به‬ ‫ساختمان اجری میدان فاطم ی دوخته شده است‪ .‬گویا انها‬ ‫از انجا به بهارس��تان م ی نگرن��د و رحمان ی فضلی را مانعی‬ ‫در راه رس��یدن به پارلمان م ی دانند‪ .‬ایا این انتقادها موجب‬ ‫فاصله گرفتن دولت و اصالح طلبان م ی شود یا دولت را متقاعد‬ ‫م ی کند که به نظ رات انها تمکین کند؟‬ ‫دو صدا از یک اردوگاه‬ ‫‪45‬‬ ‫مالکی علیه داعش‬ ‫مالکی با س��ازماندهی گروه های مردمی م ی خواهد داعش را به زانو دراورد‪ .‬او‬ ‫به خوبی م ی داند که داعش توطئه ای ط راحی شده از سوی گروه های رقیب داخلی‬ ‫و منطقه ای ب رای تضعیف دولت ‪ -‬ملت در ع راق و کش��اندن این کش��ور به سمت‬ ‫فروپاشی اس��ت‪ .‬او ب رای س��رکوب داعش تنها نیست‪ ،‬س��ایر گروه های شیعی نیز‬ ‫اختالفات را کنار گذاش��ته و با او هم راه ش��ده اند تا دیگر رد پایی از داعش در ع راق‬ ‫باق ی نماند‪ .‬مالکی م ی خواهد پا جای پای بشار اسد بگذارد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫فشار ازداعش‪ ،‬چان هزنی با ایران‬ ‫ظهور داعش حاصل سیاست جدید امریکا‬ ‫برای موازنه قدرت ایران در منطقه است‬ ‫ابراهیم متقی‬ ‫استاد دانشگاه تهران‬ ‫بین الملل‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ظهور داعش بخش��ی از واقعی ت های راهبردی ع راق‬ ‫و سوریه محس��وب م ی شود‪ .‬در کش��ورهایی که گروه های‬ ‫هویتی‪ ،‬قومی‪ ،‬فرهنگی و سیاس��ی متع��ارض وجود دارند‪،‬‬ ‫تضادهای سیاسی ماهیت هویتی پی دا کرده است‪ .‬ستی ز های‬ ‫قومی و مذهبی در ع راق و سوریه را م ی توان به عنوان نمادی‬ ‫از واقعی ت ه��ای منطقه ای دانس��ت که برژینس��کی از ان‬ ‫به عنوان «جهانی در اش��فتگی دائ��م» نام ب��رد‪ .‬عالوه بر‬ ‫برژینسکی‪ ،‬نظریه پردازان دیگری همانند لوکاس نیز فضای‬ ‫مبتنی بر «مل ی گرایی ناسازگار» را مطرح کرده است‪ .‬چنین‬ ‫واقعی ت هایی نشان م ی دهد که بحران ع راق و سوریه انعکاس‬ ‫واقعیتی اس��ت که م ی ت��وان از ان به عنوان «ه��رج و مرج‬ ‫منطقه ای و جهانی» نام برد‪ .‬در چنین ش��رایطی اس��ت که‬ ‫بحران م ی تواند ب��ه حوزه های مختل��ف جغ رافیایی منتقل‬ ‫گردیده و گروه های مختلفی را تحت تاثیر قرار دهد‪.‬‬ ‫موج گروه های هویتی و الگوی کنش انان در س��وریه‬ ‫و ع راق به گونه ای گس��ترش پیدا کرده ک��ه از ان به عنوان‬ ‫«تروریسم مذهبی» نام برده م ی ش��ود‪ .‬کوهن بر این اعتقاد‬ ‫است که روند رشد گروه های هویتی در جهان اسالم و پی رامون‬ ‫جهان غرب به گونه ای گس��ترش یافته که نش��انه هایی از‬ ‫ی که‬ ‫«تروریسم تشدید یابنده» را ایجاد کرده است‪ .‬تروریسم ‬ ‫نشان از اسی ب پذیری مسلمانان از فرایندهای فرقه گرایی دارد‪.‬‬ ‫این امر نشان م ی دهد که در عصر ظهور هویت‪ ،‬نشانه هایی‬ ‫از فرقه گرایی در حال گس��ترش اس��ت‪ .‬فرقه گرای��ی را باید‬ ‫زی ربنای بسیاری از بحران های سیاسی و اجتماعی کشورهای‬ ‫منطقه ای ازجمله یمن‪ ،‬سوریه‪ ،‬لبنان و ع راق دانست‪.‬‬ ‫بسیاری از بحران های ناشی از فرقه گرایی سوریه‪ ،‬لبنان‬ ‫و ع راق ریش��ه در نقش افرینی القاعده دارد‪ .‬اگرچه القاعده در‬ ‫دهه ‪ 1990‬و به ویژه در سال ‪ 1996‬در زمره گروه های تروریستی‬ ‫وزارت امورخارجه امریکا قرار گرفت‪ ،‬اما چنین مجموعه هایی‬ ‫در س��ال های دهه ‪ 1980‬تحت تاثیر فعالیت سروی س های‬ ‫امنیتی ایاالت متحده امریکا و ع ربستان سازماندهی شده اند‪.‬‬ ‫افزایش درامدهای نفتی و گازی قط��ر را باید یکی از دالیل‬ ‫افزایش نقش سیاسی قطر در بحران های منطقه ای و هدایت‬ ‫برخی از شاخه های القاعده دانست‪.‬‬ ‫در چنین فرایندی ب��ود ک��ه وزارت امورخارجه امریکا‬ ‫در س��ال ‪ 2000‬مبادرت به شناس��ایی و ارزیاب��ی گروه های‬ ‫خش��ونت گرا با گرایش فرقه ای کرد‪ .‬بر این اس��اس بود که‬ ‫‪29‬س��ازمان تروریستی شناس��ایی شدند که بیش��تر انان را‬ ‫گروه های اسالم گرا با ریشه های ع ربی تشکیل م ی دهد‪ .‬القاعده‬ ‫در زمره چنین گروه هایی قرار داش��ته اس��ت‪ .‬اگرچه فعالیت‬ ‫القاعده به گونه تدریجی کاهش یافته‪ ،‬اما بسیاری از گروه های‬ ‫هویتی و فرقه ای ازجمله «داعش» و «النصره» را باید در زمره‬ ‫وارثین القاعده دانست‪ .‬در این فرایند راهبرد وارثین القاعده با‬ ‫تغیی راتی نسبت به سال های دهه ‪ 1990‬روبه رو گردیده است‪.‬‬ ‫رویکرد جدید معطوف به مقابله با گروه های هویت گرای ناشی‬ ‫از نقش افرینی ای ران در خاورمیانه تلقی م ی شود‪.‬‬ ‫گروه داعش هم اکنون فعالی ت های خود را در ‪37‬کشور‬ ‫اسالمی‪ ،‬مسلمان و اروپایی سازماندهی کرده است‪ .‬واقعیت‬ ‫ان اس��ت که گروه داعش را باید در زمره نیروهایی دانس��ت‬ ‫که تالش دارد تا حلقه جدی��دی از ژئوپلتی��ک منازعه را در‬ ‫خاورمیانه س��ازماندهی کند‪ .‬چنین گروهی را باید بخشی از‬ ‫واقعی ت های رقابت ژئوپلتیکی و رویاروی��ی ایدئولوژیک در‬ ‫س��وریه‪ ،‬ع راق‪ ،‬لبنان و یمن دانس��ت‪ .‬چنین واقعی ت هایی‬ ‫نشان م ی دهد که گروه های تروریستی فرقه گرایانه در خالء‬ ‫جغ رافیایی فعالیت نم ی کنند‪ .‬چنین گروه هایی در کشورهای‬ ‫مختلف از سازماندهی برخوردارند و م ی توانند از هر کشوری‬ ‫به کشورهای دیگر دسترسی داشته باشد‪ .‬گروه های فرقه ای‬ ‫همانند داعش بخش بزرگی از قدرت خود را مدیون کشورهایی‬ ‫گفت وگویمثلثبا‬ ‫امیرموسوی‬ ‫همانند عربستان‪ ،‬قطر و حتی پاکس��تان هستند که از انها‬ ‫حمایت کرده‪ ،‬هزینه های اموزش ایدئولوژیک‪ ،‬کنش نظامی‪،‬‬ ‫جابه جایی انسانی و تحرک عملیاتی انها را تامین م ی کنند‪.‬‬ ‫بناب راین شرایطی را م ی توان مشاهده کرد که داعش در روند‬ ‫گس��ترش قدرت و تحرک عملیات��ی در حوزه های مختلف‬ ‫جغ رافیای اسالمی اس��ت‪.‬واقعی ت های دوران موجود بیانگر‬ ‫ان است که شکل جدیدی از جنگ فرقه ای در حال گسترش‬ ‫است که گروه ها و کشورهای اسالمی را هدف قرار داده است‪.‬‬ ‫در چنین فرایندی جبهه ایدئولوژیک اس�لامی در وضعیت‬ ‫تجزیه قرار گرفته و گروه ه��ای اعتقادی ب��ا رویکرد ارمانی‬ ‫رودر روی یکدیگر واقع شده اند‪ .‬بحران امنیتی در خاورمیانه‬ ‫ماهیت پیچیده تری پیدا کرده اس��ت‪ .‬واقعیت جدید نشان‬ ‫م ی دهد ک��ه نیروه��ای حاش��ی ه ای رو در روی یکدیگر قرار‬ ‫گرفته اند‪ .‬رویارویی «نیروهای حاش��ی ه ای» را باید به عنوان‬ ‫بخش��ی از واقعیت سیاسی جدیدی دانس��ت که در فضای‬ ‫راهبردی شکل گرفته است‪ .‬اگر القاعده در دهه ‪ 1990‬به عنوان‬ ‫بخشی از واقعیت سیاسی کش��ورهای اسالمی محسوب‬ ‫م ی ش��د‪ ،‬در س��ال ‪ 2014‬گروه هایی همانند داعش و النصره‬ ‫تالش دارند تا جهان اس�لام را در وضعیت قطب ی شدن قرار‬ ‫دهند‪ .‬انان س��وژه های امنیتی خود را از درون جهان اس�لام‬ ‫انتخاب کرده اند‪ .‬به همین دلیل است که اسالم گرایی طیف‬ ‫گسترده ای از نیروها و س��ازوکارهایی را تولید کرد ه که ب رای‬ ‫گروه های اس�لام گرایی که دارای رویکرد س��ازنده هستند‪،‬‬ ‫مخاط رات گسترده ای را به وجود م ی اورد‪.‬‬ ‫‪ -1‬رویک�رد امری�کا نس�بت ب�ه ظه�ور و‬ ‫گسترش داعش در عراق‬ ‫ع راق را باید یکی از حوزه ه��ای ژئوپلتیکی و راهبردی‬ ‫امنیت ملی امریکا دانست‪ .‬حوزه های نفتی ع راق به موازات‬ ‫موقعی��ت ژئوپلتیکی این کش��ور ب رای دسترس��ی به حوزه‬ ‫پی رامونی را باید در زم��ره عوامل اهمی ت یاب��ی ع راق ب رای‬ ‫امنیت ملی امریکا تلقی کرد‪ .‬سفر جان کری در ‪ 23‬ژوئن ‪2014‬‬ ‫به بغداد را باید به عنوان تالش سازمان یافته امریکا ب رای ارزیابی‬ ‫شکل بندی های قدرت سیاسی در ع راق دانست‪ .‬واقعی ت های‬ ‫موجود بیانگر ان اس��ت که دولت امریکا ترجیح م ی دهد تا‬ ‫نیروی سیاسی جدیدی در ع راق ایفای نقش کند‪.‬‬ ‫بخش��ی از مقام��ات امریکایی ب��ر ای��ن اعتقادند که‬ ‫داعش موقعیت خوبی ب رای امریکا ایجاد کرده که مطالبات‬ ‫ایاالت متحده از دولت نوری مالکی را انعکاس دهد‪ .‬در سال‬ ‫‪ 2014‬اختالفات امریکا با دولت مالک��ی به گونه ای تدریجی‬ ‫افزایش یافته است‪ .‬شرایط جالل طالبانی نیز به گونه ای است‬ ‫که نش��ان م ی دهد جلوه هایی از خالء قدرت در ع راق وجود‬ ‫دارد‪ .‬خالء قدرت را باید به عنوان یکی از عوامل و نشانه هایی‬ ‫دانست که داعش موقعیت سیاسی و راهبردی مطلوب تری را‬ ‫به دست اورده و در صدد گسترش ان است‪.‬‬ ‫یکی از سیاس��ت های راهب��ردی امری��کا در محیط‬ ‫خارجی و الگوهای راهبردی امریکا در کش��ورهای مختلف‬ ‫جهان را توجیه م ی نماید‪ .‬هرگونه کنش راهبردی امریکا بدون‬ ‫توجه به سازوکارهای هنجاری و ایستاری حاصل نم ی گردد‪ .‬به‬ ‫همین دلیل است که در حقوق بی ن الملل ایستارهایی همانند‬ ‫«مداخله انسان دوستانه» به عنوان نماد فرهنگی و هنجاری‬ ‫ایاالت متحده علیه کشورهایی همانند ع راق‪ ،‬سودان‪ ،‬یمن و‬ ‫لیبی مورد استفاده قرار گرفته است‪.‬‬ ‫حمایت ایاالت متحده از کش��ورهایی ک��ه مبادرت به‬ ‫س��ازماندهی گروه های تکفیری در خاورمیانه کرده اند را باید‬ ‫بخشی از واقعیت سیاست جهانی ایاالت متحده در محیط‬ ‫منطقه ای دانست‪ .‬وقتی امریکا در س��ال ‪ 2003‬زمینه حمله‬ ‫نظامی به ع راق را فراهم کرد‪ ،‬این بخشی از ضرورت راهبردی‬ ‫امریکا بود‪ .‬در این دوران‪ ،‬روندهای سیاس��ت گذاری امنیتی‬ ‫در امریکا به گونه ای س��ازماندهی ش��د که عدم اقدام سریع‬ ‫علیه ع��راق‪ ،‬زمینه ه��ای اجتماعی و راهبردی ب��رای انجام‬ ‫اقدامات ابتکاری از سوی ع راق را به وجود م ی اورد‪ .‬گروه های‬ ‫محافظه کار در سیاست خارجی و راهبردی امریکا‪ ،‬اقدامات‬ ‫نظامی علیه ع راق را ب ر اساس ضرورت اجتناب از غافلگیری‬ ‫راهبردی به انجام رس��اندند‪ .‬مقابله گرایی ب��ا ای ران در تفکر‬ ‫راهبردی امریکا ماهیت ژئوپلتیکی دارد‪ .‬شکل بندی قدرت‬ ‫منطقه ای امریکا در ش��رایطی تامین م ی گردد که نیروهای‬ ‫رادیکال در وضعی��ت رویارویی هویتی ق��رار گیرند‪ .‬چنین‬ ‫نگرشی را م ی توان در قالب موازنه ضعف هنجاری در سیاست‬ ‫خارجی امریکا دانس��ت‪ .‬فرایندهای جدید سیاست خارجی‬ ‫امریکا در خاورمیانه معطوف به تولید هنجاری و سازماندهی‬ ‫گروه های هویتی ب��رای مقابله با هویت انقالب��ی در ای ران‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬موازنه ایس��تاری بخشی از سازماندهی‬ ‫فرایند کنترل ادراک‪ ،‬قدرت و امنیت اس��ت‪ .‬داعش به عنوان‬ ‫نیروی هویتی جدیدی محسوب م ی شود که در اینده سیاسی‬ ‫ع راق ایفای نق��ش خواهد ک��رد‪ .‬انچه به عن��وان رهیافت‬ ‫«دولت فراگیر» از سوی نوری مالکی مطرح شده‪ ،‬هم اکنون‬ ‫کارکرد خود را از دست داده اس��ت‪ .‬دولت مالکی تالش دارد‬ ‫تا شکل جدیدی از س��ازوکارهای کنش سیاسی و امنیتی را‬ ‫در قالب الگوهای همکاری جویانه با گروه های غیرمس��لح‬ ‫سازماندهی کند‪ .‬در حالی که داعش تالش م ی کند تا الگوی‬ ‫همکاری جویانه خود را با گروه های داخل��ی به ویژه کردها و‬ ‫اهل تسنن گسترش دهد‪ ،‬به موازات چنین فرایندی‪ ،‬داعش‬ ‫پیوندهای همه جانب ه ای با ع ربستان داشته و امکان همکاری‬ ‫انان با امریکا در اینده اجتناب ناپذیر خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ -3‬نگ�رش جمه�وری اسلامی ای�ران به‬ ‫روندهای هویت گرایی داعش در عراق‬ ‫ای ران نگرش خوش بینانه ای نسبت به گروه های سنی‬ ‫سلفی و تکفیری ندارد‪ .‬گروه هایی که در ادبیات سیاسی امریکا‬ ‫به عنوان نمادی از نی��روی موازنه دهن��ده هویتی در محیط‬ ‫منطقه ای محسوب م ی شوند‪ .‬در س��ال های ‪ 2007-14‬روند‬ ‫جدیدی از مقابله گرایی هویتی با جمهوری اسالمی ای ران در‬ ‫دستورکار سروی س های امنیتی امریکا‪ ،‬اسرائیل‪ ،‬ع ربستان و‬ ‫برخی از کشورهای اروپایی قرار گرفته است‪ .‬چنین نیروهایی‬ ‫را باید به عنوان محور اصلی شکل گیری سیاست اشوب زده در‬ ‫محیط منطقه ای خاورمیانه دانست‪.‬‬ ‫چنین فرایندی به مفهوم ان است که بحران و تروریسم‬ ‫از یک حوزه جغ رافیایی به س��ایر حوزه ه��ا منتقل م ی گردد‪.‬‬ ‫چنین فرایندی را باید به عنوان واقعیت سیاس��ت منطقه ای‬ ‫در حال گذار کش��ورهایی دانس��ت که درگیر بحران هویتی‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫واقعیت ه�ای دوران موج�ود بیانگ�ر ان‬ ‫است که شکل جدیدی از جنگ فرقه ای‬ ‫در ح�ال گس�ترش اس�ت ک�ه گروه ه�ا‬ ‫و کش�ورهای اسلامی را ه�دف ق�رار‬ ‫داده اس�ت‪ .‬در چنی�ن فراین�دی جبه�ه‬ ‫ایدئولوژیک اسالمی در وضعیت تجزیه‬ ‫قرار گرفته و گروه های اعتقادی با رویکرد‬ ‫ارمانی رودر روی یکدیگر واقع شده اند‬ ‫منطقه ای خاورمیانه را باید بهره گیری از نیروهای هویتی در‬ ‫ساختار سیاسی کشورهای منطقه ای دانست‪ .‬داعش چنین‬ ‫ی را دارا اس��ت‪ .‬فرایندهای یادشده نش��ان م ی دهد که‬ ‫ویژگ ‬ ‫سیاست خارجی امریکا در خاورمیانه تابعی از موضوع هویت‬ ‫و قدرت اس��ت‪ .‬نش��انه هایی از موازنه تهدید در الگوی رفتار‬ ‫منطقه ای ایاالت متحده مشاهده م ی ش��ود‪ .‬به همین دلیل‬ ‫است که م ی توان شاخ ص های سیاست خارجی ایاالت متحده‬ ‫را ب راساس نشانه هایی از کنترل ادراکی و ایستاری تحلیل کرد‪.‬‬ ‫تحرک داعش از سوی رس��انه های امریکایی با عنوان‬ ‫«گروه های جهادی» منعکس گردیده است‪ .‬چنین رویکردی‬ ‫به مفهوم ان است که داعش م ی تواند زمینه های الزم ب رای‬ ‫اثرگذاری در محیط منطقه ای ب راساس خشونت را فراهم سازد‪.‬‬ ‫خشونت توسط گروه های اسالمی از این جهت ب رای امریکا‬ ‫و جهان غرب اهمیت دارد ک��ه زمینه های الزم ب رای کاهش‬ ‫اعتبار هنج��اری گروه های هویتی را امکان پذیر م ی س��ازد‪.‬‬ ‫کشورهایی همانند امریکا از قابلی ت های رسانه ای‪ ،‬تولید فکر‬ ‫و سازماندهی نیروهای اجتماعی ب رای تحقق اهداف راهبردی‬ ‫خود برخوردارند‪.‬‬ ‫‪ .2‬پیشینه تاریخی ظهور نیروهای تکفیری‬ ‫در سیاست امنیت منطقه ای امریکا‬ ‫هویت گرای��ی در خاورمیان��ه دارای اث��ار متف��اوت و‬ ‫غیرهم جهت بوده است‪ .‬اس�لام گرایی در اولین مرحله رشد‬ ‫خود در قالب انقالب اسالمی ای ران ماهیت ضدغربی داشته‬ ‫است‪ .‬در مرحله دوم گروه های اسالم گرا علیه اتحاد شوروی‬ ‫سازماندهی شدند‪ .‬ظهور گروه های عرب ـ افغان را باید نمادی‬ ‫از روند نقش افرینی گروه های اسالمی علیه بازیگران فرادست‬ ‫در سیاست جهانی دانس��ت‪ .‬در سومین مرحله شاهد ظهور‬ ‫و نقش افرینی گروه هایی هستیم که نش��انه هایی از تضاد‬ ‫هنجاری بین نیروهای اسالمی را بازتولید م ی سازند‪.‬‬ ‫ظهور گروه های بنیادگرا و نیروهای سیاسی تکفیری‬ ‫اولین بار در س��ال ‪ 1980‬در دس��تورکار قرار گرفت‪ .‬سازمان‬ ‫اطالع��ات مرک��زی امریکا وظیف��ه س��ازماندهی نیروهای‬ ‫ایدئولوژی��ک و بنیادگ��را در خاورمیانه را با ه��دف مقابله با‬ ‫نیروهای اتحاد شوروی در افغانستان عهده دار گردید‪ .‬جنگ در‬ ‫افغانستان تا سال ‪ 1989‬ادامه یافت‪ .‬بحران در ساختار سیاسی‬ ‫و راهبردی اتحاد شوروی در زمره ان بخش از اهداف امریکا قرار‬ ‫داشت که در «راهبرد جنگ کم شدت» امریکا علیه نظام های‬ ‫سیاسی انقالبی و رادیکال سازماندهی شده بود‪ .‬نشانه های‬ ‫جنگ کم شدت امریکا را م ی توان در نیکاراگوائه‪ ،‬افغانستان‬ ‫و انگوال مشاهده کرد‪.‬‬ ‫از سال ‪ 1979‬تا ‪ 2014‬نش��انه های متنوعی از سوءظن‬ ‫توجی ه کنن��ده اصل��ی مداخله گرای��ی امری��کا در برخورد با‬ ‫ای ران مش��اهده گردیده اس��ت‪ .‬حمایت امریکا از گروه های‬ ‫ضد حکومتی جمهوری اسالمی‪ ،‬حمایت از صدام ب رای حمله‬ ‫نظامی علیه ای ران و حمایت از خاندان ال سعود و بسیاری دیگر‬ ‫از شیخ نشی ن های حوزه خلی ج فارس ب رای گسترش تضادهای‬ ‫ایس��تاری با جمهوری اس�لامی را باید در زمره فرایندهایی‬ ‫دانست که مبتنی بر سوءظن علیه دولت انقالبی در منطقه ای‬ ‫به گستره اسیای جنوب غ ربی‪ ،‬شرق مدیترانه و شمال افریقا‬ ‫محسوب م ی شود‪.‬‬ ‫گسترش تضادهای هنجاری در خاورمیانه با این هدف‬ ‫ش��کل م ی گیرد که مداخله گرایی ایاالت متح��ده به عنوان‬ ‫بخشی از ضرورت ازادی‪ ،‬دموکراس��ی و ازادسازی منعکس‬ ‫شود‪ .‬نش��انه های هنجاری متنوعی وجود دارد که سیاست‬ ‫دولت نجات ملی بهانه است‪ ،‬بدون‬ ‫مالکی ع راق به عقب م ی رود‬ ‫یزاده در‬ ‫حسن هان ‬ ‫گفت وگوبامثلث‬ ‫بین الملل‬ ‫ع راق به سمت‬ ‫فدرالیسمنم ی رود‬ ‫باالنس قدرت های منطقه ای‬ ‫داعش درچارچوبعقالنیت‬ ‫اب زاری کشورهای غ ربیقابل‬ ‫تحلیلاست‬ ‫بین الملل‬ ‫‪47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫گروه های تکفیری بوده و در معرض اشوب امنیتی قرار دارند‪.‬‬ ‫رقابت های سیاس��ی و ژئوپلتیکی ای ران و عربستان از سال‬ ‫‪ 2003‬به بعد به شکل جدیدی از رقابت راهبردی تبدیل شده‬ ‫است‪ .‬در چنین فرایندی است که عربستان و اردن رهیافت‬ ‫«هالل شیعه» را به منزله راهبرد مقابله با ای ران سازماندهی‬ ‫کردند‪ .‬رقابت های ای ران و ع ربستان انعکاس خود را در ظهور‬ ‫داعش در ع راق به وجود اورده است‪ .‬عربستان تالش م ی کند‬ ‫تا داع��ش را به عنوان نیروی هویت��ی و ژئوپلتیکی خود در‬ ‫فضای جنگ دست نشانده خاورمیانه ای به کار گیرد‪ .‬چنین‬ ‫فرایندی نش��ان م ی دهد که هنجارسازی امنیتی در الگوی‬ ‫کشورهایی همانند ع ربستان نیازمند کارگزارانی ایدئولوژیک‬ ‫در خاورمیانه است‪ .‬ع ربستان یکی از کارگزاران جنگ نیابتی‬ ‫ب رای سازماندهی گروه های ایدئولوژیک با رویکرد تکفیری‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬از انجایی که نیروهای تکفیری در زمان‬ ‫محدودی تکثیر ش��دند‪ ،‬در نتیجه زمینه ب��رای جدال بین‬ ‫گروه های شب ه نظامی که از س��وی عربستان‪ ،‬ترکیه و قطر‬ ‫حمایت م ی شد‪ ،‬ایجاد شد‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫داع��ش در زمره گروه ه��ای اشوب س��از منطقه ای در‬ ‫خاورمیان ه محسوب م ی شود‪ .‬اگرچه داعش ترکیبی از نیروهای‬ ‫هویتی و گروه های بعثی محس��وب م ی ش��ود‪ ،‬اما به لحاظ‬ ‫راهبردی تالش دارد تا روند ب ی ثبات سازی محیط منطقه ای‬ ‫خاورمیانه را در قالب سازوکارهای مقابله با ای ران به کار گیرد‪.‬‬ ‫چنین فرایندی‪ ،‬منجر به گسترش نشانه های اشوب سازی‬ ‫منطقه ای م ی شود‪ .‬جمهوری اسالمی ای ران با گسترش بحران‬ ‫و ظهور نیروهای گریز از مرکز در خاورمیانه مخالفت دارد‪.‬‬ ‫واقعی ت های منازعه منطقه ای بیانگر ان است که ای ران‬ ‫ب رای ایفای نقش موازنه دهنده در ع راق نیازمند بهره گیری از‬ ‫سازوکارهای مختلفی در جهت مدیریت بحران است‪ .‬کشوری‬ ‫که در فضای مدیریت بحران قرار م ی گیرد‪ ،‬نیازمند ان است‬ ‫که از ابزارهای قدرت بهره گرفته و از س��وی دیگر زمینه الزم‬ ‫ب رای ایجاد فضای تعادل بین نیروهای مع��ارض را به وجود‬ ‫اورد‪ .‬هرگونه تعادل گرایی به منزله ان است که از سازوکارهای‬ ‫دیپلماتیک‪ ،‬امنیتی و راهبردی ب��رای اثرگذاری بر حوادث و‬ ‫نیروها استفاده شود‪ .‬در حال ی که ع ربستان ترجیح م ی دهد تا از‬ ‫سازوکارهای گسترش بحران استفاده کند‪ ،‬روند تصاعد بحران‬ ‫و انتقال الگوهای منازعه اجتماعی در کشورهای مختلف را‬ ‫م ی توان در قالب نظریه «تسری بحران» مورد توجه قرار داد‪.‬‬ ‫زمانی که حکومت های جدید ظاهر م ی شوند و از اسی ب های‬ ‫ناشی از بحران مشروعیت جان سالم به در م ی ب رند‪ ،‬شهروندان‬ ‫قادرند ت��ا حوزه هایی را که زمان��ی در ان ب��ی اراده بوده اند را‬ ‫تحت تاثیر قرار دهند‪ .‬ش��هروندانی که تحت تاثیر موج های‬ ‫سیاس��ی و قالب های مربوط به بحران هویت در کشورهای‬ ‫خاورمیان��ه قرار م ی گی رن��د‪ ،‬به دلیل فقدان زیرس��اخت های‬ ‫اجتماعی و نهادی با نش��انه هایی از اشوب روبه رو م ی شوند‪.‬‬ ‫عراقبهسمتفدرالیسمنمی رود‬ ‫س��ازوکارهای سیاست خارجی جمهوری اس�لامی ای ران در‬ ‫برخورد با داعش و نقش گروه های فرقه ای در ع راق را م ی توان‬ ‫در قالب گزاره های ذیل بیان داشت‪:‬‬ ‫‪ -1‬مقابله با تهدیدات ناشی از تروریسم را باید به عنوان‬ ‫ضرورت جدید سیاست بی ن الملل دانست‪ .‬تروریسم تکفیری‬ ‫به عنوان نیروی گریز از مرکز در جهت مقابله با نهادهای مدنی‬ ‫و اجتماعی خاورمیانه ایفای نقش م ی کند‪ .‬اگرچه س��رویس‬ ‫اطالعاتی عربستان و اس��رائیل نقش قابل توجهی در رشد‬ ‫چنین نیروهایی داشته اند‪ ،‬اما س��از وکارهای مقابله با چنین‬ ‫فرایندی از طریق مدیریت بحران منطق��ه ای و در چارچوب‬ ‫جلوه هایی از «اجتماع گرای��ی دیپلماتیک ب رای حل بحران‬ ‫امنیتی» امکان پذیر خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ -2‬بحران ع راق را باید نقطه عطفی در روندهای جدید‬ ‫سیاست خارجی امریکا دانست‪ .‬گروه داعش توانست در چهار‬ ‫استان ع راق تحرک راهبردی به انجام رساند‪ .‬اشغال موصل‪،‬‬ ‫تکریت‪ ،‬انبار‪ ،‬صالح الدین و س��امرا را باید به عنوان نمادی از‬ ‫قدرت یابی گروه هایی دانس��ت که در س��ال ‪ 2011‬به عنوان‬ ‫تروریس ت های محبوب امریکا تلقی م ی شدند‪ .‬در فرایند جدید‪،‬‬ ‫گروه داعش توانست چالش های امنیتی ب رای نوری مالکی‬ ‫ایجاد نماید‪ .‬چنین فرایندی بیانگر ان اس��ت که نشانه های‬ ‫جدیدی از موازنه قدرت در منطقه ایجاد شده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬الگوی راهبردی جدید امریکا را باید مقابله موثر از‬ ‫طریق س��از وکارهای عملیات نظامی و جنگ نیابتی جدید‬ ‫گفت وگوی مثلث با امیر موسوی‬ ‫نخس�تین فتوای ای�ت اهلل سیس�تانی در عراق‬ ‫به گفته برخی تحلیلگران زمینه مناس�بی برای‬ ‫وحدت گروه های مختلف ش�یعه و س�نی فراهم‬ ‫کرد‪ ،‬این وحدت چگونه شکل گرفت؟‬ ‫بین الملل‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫در طول یازده سال گذشته در ع راق وحدتی نبوده‬ ‫است اما با فتوای ایت اهلل سیستانی این وحدت به وجود امد‪.‬‬ ‫این فتوا‪ ،‬فتوایی عاقالنه‪ ،‬عادالنه به همراه عباراتی دقیق بود؛‬ ‫عباراتی ضد تروریستی که نم ی توان مدعی بود علیه گروه یا‬ ‫جریانی خاص در ع راق صادر شده است‪ .‬این فتوا مورد تجمیع‬ ‫علمای اهل سنت نیز قرار گرفت‪ .‬این گروه قبل از حمله به‬ ‫ع راق تع دادی از شخصی ت های سیاسی و حکومتی را دزدیدند‪.‬‬ ‫به عنوان نمونه اس��تاندار موصل ش��هر را رها کرد و به اربیل‬ ‫گریخت و به نظر م ی رس��د پرداخت هایی از سوی ع ربستان‬ ‫صورت گرفته است‪ .‬فرماندار اس��تان های نینوا‪ ،‬صالح الدین‬ ‫و دیاله نیز از این قاعده مستثنا نبوده اند‪ .‬این افراد نه تنها به‬ ‫ع راق خیانت کردند که مرتکب جنایت ش��ده اند‪ .‬این حالت‬ ‫بسیار خطرناک است‪ .‬از طرفی زمان م ی برد که ارتش ع راق‬ ‫سازماندهی شود و اگر این فتوا نبود داعش تا بغداد پیشروی‬ ‫م ی کرد و به مرز های ای ران م ی رسید‪ .‬شرایط‪ ،‬شرایط خط رناکی‬ ‫بود که از ب ی تدبیری دولت مرکزی ع راق نشات م ی گرفت‪ .‬مگر‬ ‫م ی شود چنین اتفاقی در ع راق که هزینه های هنگفتی ب رای‬ ‫سیس��تم نظامی صرف م ی کند‪ ،‬بیفتد؟ چطور م ی شود که‬ ‫نخس ت وزیر فرمانده های رژیم بعثی را بدون توجه به سابقه ای‬ ‫که داشته اند بدون نظارت بر مسند قدرت بنشاند؟‬ ‫فتوای دوم ایت اهلل سیس�تانی مبنی بر تشکیل‬ ‫دولت جدید در ع�راق‪ ،‬باتوجه به ع�دم توانایی‬ ‫دولت در کنت�رل وضعیت بحرانی ع�راق‪ ،‬تا چه‬ ‫ح�د م ی تواند برای خ�روج این کش�ور از بحران‬ ‫راهگشا باشد؟‬ ‫امروز در ع��راق ش��رایط جدیدی حاکم اس��ت و‬ ‫دولتمردان مخلص و دلسوز باید از این شرایط استفاده کنند‪.‬‬ ‫دشمنان مالکی و دولت ع راق نباید بتوانند شرایط سختی را‬ ‫‪2‬‬ ‫بحرانی که در س�ه هفته گذشته شهرهای‬ ‫ش�مالی عراق را تبدیل به جوالنگاه تروریس�م‬ ‫منطقه ای کرده‪ ،‬دامنه ای از تحلی ل ها را به خود‬ ‫اختصاص داده ک�ه روز به روز با پیش�روی گروه‬ ‫تروریس�تی داعش در خاک عراق‪ ،‬ابعاد تازه ای‬ ‫م ی یابد‪ .‬از شنیده شدن زمزم ه های فدرالیسم‬ ‫در عراق ت�ا دخالت مس�تقیم مرجعی�ت برای‬ ‫تغییر دولت مرکزی‪ ،‬رخدادهایی هستند که به‬ ‫گس�ترش مرزهای تحلیل و بررسی این بحران‬ ‫دامن م ی زنن�د و م ی توانند در این�ده معادالت‬ ‫سیاسی عراق بیش از گذش�ته اثرگذار باشند‪.‬‬ ‫با این همه به تحلیل برخی کارشناس�ان اتحاد‬ ‫امروز عراق‪ ،‬اتحاد ب ی سابقه ای است که م ی تواند‬ ‫به خدمت تشکیل دولتی جدید دربیاید و توازن‬ ‫از دس�ت رفته را به عرصه ب ی ثبات سیاسی این‬ ‫کشور بازگرداند‪ .‬امیر موسوی‪ ،‬کارشناس مسائل‬ ‫عراق نیز به همین دسته تحلیلگران تعلق دارد‪.‬‬ ‫او معتقد است که بحران عراق رو به پایان است‬ ‫و داعش اکنون تهدی�د جدی برای حامی اصلی‬ ‫خود یعنی ع ربستان به حساب م ی اید‪.‬‬ ‫دوباره در این کشور حاکم کنند‪ .‬دولت جدید م ی تواند وزرای‬ ‫جدید انتخاب کند‪ .‬متاسفانه مالکی به عنوان نخس ت وزیر به‬ ‫خاطر اختالفات جریان های ش��یعه و سنی در ع راق به مدت‬ ‫چهار سال وزرای دفاع‪ ،‬کشور‪ ،‬مشاور شورای امنیت و رئیس‬ ‫سازمان امنیت ملی نداش��ت‪ ،‬در نتیجه خود‪ ،‬مسئولیت این‬ ‫چهار س��ازمان و وزارتخانه را بر عهده گرفت‪ .‬با این تفاس��یر‬ ‫ایت اهلل سیستانی بهترین زمان را ب رای تشکیل دولت جدید‬ ‫برگزید چون مردم متحد هس��تند و ب رایشان روشن شده که‬ ‫چه کسی مخلص است و چه کسی خائن؟ این فتوای اخیر‬ ‫ایت اهلل سیستانی فتوای هوشمندانه ای بود که درست نقطه‬ ‫مقابل فتوای علمای تکفیری قرار گرفت‪ .‬این فتوا مودبانه بود‬ ‫و مسائل دینی و انسانی را مورد توجه قرار داد‪ .‬در این فتوا بر‬ ‫این نکته که کسی حق ندارد به حق دیگران تعرض کند تاکید‬ ‫شد و این در حالی اس��ت که فتوای علمای تکفیری همواره‬ ‫جنایتکارانه و ضد حقوق بشری بوده است‪.‬‬ ‫بعد از حمله داعش به ع�راق ائتالف و اتحادهای‬ ‫ ب ی سابقه ای در این کشور ش�کل گرفت‪ .‬برخی‬ ‫این ائتالف و اتحاد ها را نوعی تالش برای رسیدن‬ ‫به امتیازی خاص در اینده سیاس�ی عراق تلقی‬ ‫م ی کنند و برخی دیگر ان را به نفع تمامیت ارضی‬ ‫عراق م ی دانند‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫م ی توان تابلویی جدید در ع راق ترس��یم کرد که‬ ‫در ان به وضوح دید بس��یاری گروه های سیاس��ی در ع راق‬ ‫اندازه حقوق خ��ود را دریافته اند و پس از این بیش��تر از ان را‬ ‫مطالبه نخواهند کرد‪ .‬به نظر م ی رس��د شرایط بهتری ایجاد‬ ‫شود‪ .‬به عنوان مثال کردها در اینده ع راق شرایط خاصی پیدا‬ ‫خواهند کرد و محدودتر خواهند شد‪ .‬بسیج عمومی امنیت‬ ‫ع راق را دگرگون خ واهد کرد‪ .‬به عالوه باتوجه به اینکه مرجعیت‬ ‫به صورت مستقیم به حل و مدیریت بحران ع راق ورود پیدا‬ ‫کرده‪ ،‬از این پس نیز نظارت بیش��تر و بهتری خواهد داشت‪.‬‬ ‫حتی گمان م ی رود نمایندگان مرجعیت در سیستم امنیتی و‬ ‫سیاسی مستقر شوند‪.‬‬ ‫بحرانی که در ع�راق ‪ 2014‬و در اثر حمله داعش‬ ‫ب ه وجود امد‪ ،‬به بحث تغییر شیوه حکومتداری در‬ ‫این کش�ور دامن زد و زمزمه تبدیل عراق فدرالی‬ ‫را تبدیل به صدایی ش�نوا کرد‪ ،‬بر این اساس ایا‬ ‫امکان حرکت به س�مت فدرالیس�م وجود دارد؟‬ ‫بین الملل‬ ‫علیه داعش و گروه های تکفیری دانست که روند اشوب سازی‬ ‫امنیتی در خاورمیانه را تش��دید کرده اند‪ .‬در چنین فرایندی‬ ‫جمهوری اس�لامی ای ران نیازمند بهره گیری از سازوکارهای‬ ‫کنش راهب��ردی در قالب نش��انه های دیپلماتیک اس��ت‪.‬‬ ‫در چنین فرایندی‪ ،‬جمهوری اس�لامی ای��ران تمایلی ب رای‬ ‫بهره گیری از نیروی نظامی در ع راق ندارد‪.‬‬ ‫‪ -4‬ای ران به ای��ن دلیل دخالت نظامی امریکا و س��ایر‬ ‫بازیگ��ران بی ن المللی در ع راق مخالف اس��ت ک��ه هرگونه‬ ‫بهره گیری از س��ازوکارهای نظامی‪ ،‬بحران امنیتی ع راق را‬ ‫گسترش م ی دهد‪ .‬از انجای ی که نیروهای اجتماعی ع راق در‬ ‫وضعیت پ راکنده و تعارضی قرار دارند‪ ،‬بناب راین هرگونه اعزام‬ ‫نیروهای نظامی از سوی هر کشوری منجر به تصاعد بحران‬ ‫و خش��ونت فراگیر م ی گردد‪ .‬نیروهای اجتماعی در ع راق از‬ ‫قابلیت الزم ب رای مدیریت بحران برخوردارند‪.‬‬ ‫‪ -5‬اگرچه ع راق کش��ور خش��ونت در خاورمیانه تلقی‬ ‫م ی گردد‪ ،‬اما رهب ران سیاسی کشور در دوران موجود چاره ای‬ ‫جز بهره گیری از سازوکارهای معطوف به مشارکت سیاسی‬ ‫نخبگان ب رای کنترل خشونت ندارند‪ .‬ضرورت های مدیریت‬ ‫بحران ایجاب م ی کند که به موازات حمایت از دولت قانونی‬ ‫ع راق‪ ،‬زمینه ب رای سازماندهی نیروهای اجتماعی انجام پذیرد‪.‬‬ ‫سازماندهی نیروهای اجتماعی در جهت مقابله با گروه های‬ ‫فرقه ای و نیروهای تکفیری انجام م ی گیرد که کنش معطوف‬ ‫به خشونت را در دستورکار قرار داده اند‪.‬‬ ‫صیانتازامنیت‬ ‫نگاه کشورهای منطقه ای به این تغییر احتمالی‬ ‫چه خواهد بود؟‬ ‫حرکت ع راق به س��مت فدرالیس��م بعید به نظر‬ ‫م ی رسد‪ .‬بحران داعش تا مدتی دیگر به پایان خواهد رسید‪،‬‬ ‫چون از پیش��روی داعش جلوگیری ش��ده و ارت��ش در حال‬ ‫سازماندهی است‪ .‬البته فدرالیس��م در ع راق و در شرایط ازاد‬ ‫قابل بررسی اس��ت چون در قانون اساسی این کشور چنین‬ ‫اجازه و امکانی هس��ت اما ش��رط بررس��ی این نوع از تغییر‬ ‫حکومت‪« ،‬بودن و ماندن» در شرایط «ازاد» است نه شرایطی‬ ‫که «جنگ» بر ان حکمفرماست‪ .‬از طرفی دور از انتظار است‬ ‫که کشوری در منطقه مایل باش��د در ع راق سیستم فدرالی‬ ‫حاکم شود چون ع راق فدرالی نمونه خوبی ب رای عربستان‪،‬‬ ‫ترکیه‪ ،‬ای ران و دیگر قدرت های منطقه ای نیست‪ ،‬در نتیجه‬ ‫این کش��ورها به دنبال تجزی��ه ع راق نیس��تند‪ .‬قدرت های‬ ‫منطقه ای توافق دارند که ع راق باید به عنوان کشوری متحد‬ ‫در خاورمیانه به حیات خود ادامه دهد‪ .‬با این همه کشورهایی‬ ‫مانند ع ربستان و ترکیه تالش م ی کنند با نفوذ در این کشور‪،‬‬ ‫جریان های نزدیک به خود را به حاکمیت برسانند‪.‬‬ ‫نقش ایران در اینده معادالت سیاسی عراق چه‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫ای ران به حمایت کامل خود از ع��راق ادامه و ب رای‬ ‫حل بحران‪ ،‬مشورت تجهی زات و اطالعات ویژه به این کشور‬ ‫خواهد داد‪ .‬البته تعداد نیروی رزمنده در ع راق بس��یار است‪.‬‬ ‫نیروها و فرماندهان س��ابق ارتش نیز در حال پاکس��ازی و‬ ‫تصفیه هستند‪.‬‬ ‫علت پیش�روی داعش در عراق و ادام ه دار شدن‬ ‫حمالت این گروهک چیست؟‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫حمالت س��ازمان یافته گ��روه تروریس��تی داعش با‬ ‫همراهی بازماندگان رژیم بعثی به ع راق و تصرف چندین شهر‬ ‫از جمله موصل‪ ،‬صالح الدی��ن و تکریت بر عمق رقابت‪‎‬های‬ ‫منطقه ای افزوده‪ ،‬به طوری که به رغم انکار مقامات ع ربستان‬ ‫س��عودی در عدم حمای��ت از گروه تروریس��تی داعش‪ ،‬این‬ ‫شبکه نو پای تروریستی به پش��توانه دالرهای نفتی ریاض‬ ‫و اموزش های فنی و اطالعاتی دس��تگاه امنیتی این کشور‬ ‫دست به حمالت وسیع و جنایات فجیع انسانی زده است‪.‬‬ ‫عربس��تان‪ ،‬مامنی ب رای صدور گروه‏های تکفیری در‬ ‫منطقه است و بدون ش��ک ادامه جنگ داخلی در سوریه و‬ ‫ع راق و حتی تش��دید جنگ فرقه‪‎‬ای و مذهبی در لبنان نیز‬ ‫بدون دخالت اش��کار ال س��عود امکانپذیر نیست‪ .‬طبیعی‬ ‫است که ع ربستان سعودی فاقد استانداردهای الزم ب رای یک‬ ‫حکومت دموکراتیک در منطقه اس��ت و شروع خیزش های‬ ‫مردمی در منطقه‪ ،‬س��اختار سیاس��ی و قبیله‪‎‬ای عربستان‬ ‫را ب��ا چالش جدی روب��ه رو س��اخت‪ .‬ترس از س��رایت موج‬ ‫دموکراس ی خواهی به ویژه در مناطق شیع ه نشین این کشور‬ ‫باعث شد نظام پادشاهی عربستان در کنار سایر دیکتاتورها‬ ‫قرار گیرد و به کارگی��ری ابزار نظامی و مال��ی مانع هرگونه‬ ‫تحول و تغییر در نظام محافظه کار ع��رب به ویژه منظومه‬ ‫شیخ نشی ن‪‎‬های خلیج فارس گردد‪.‬‬ ‫اوج این سیاست در بحرین مش��اهده گردید؛ گسیل‬ ‫نیروهای امنیتی به منامه در راستای حمایت از منافع ملی‬ ‫و سرکوب هرگونه مقاومت و استقالل‏طلبی قلمداد شد ولی‬ ‫سیاس��ت‏های متناقض ریاض در س��ازماندهی گروه‏های‬ ‫معارض نظام سوری و ارسال اسلحه به گروه‪‎‬های تروریستی‬ ‫وابسته به القاعده نش��ان داد که مقامات سعودی بیشترین‬ ‫نقش را در کشتار و اوارگی مردم سوریه دارند‪.‬‬ ‫در این میان بروز اختالفات در میان مخالفین بش��ار‬ ‫اس��د و عدم فرماندهی متح��د ب رای اجرای سیاس��ت‏های‬ ‫منطقه‪‎‬ای عربستان باعث شد‪ ،‬دستگاه امنیتی و اطالعاتی‬ ‫ریاض زمینه‪‎‬ساز شکل گیری مخوف ترین گروه تروریستی‬ ‫در س��وریه تحت عنوان داعش (دولت اسالمی ع راق و شام)‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫ارتش ع راق از خیانت فرمانده های سابق و برخی‬ ‫شخصی ت های سیاس��ی و مس��ئوالن صدمه دید‪ .‬قسمت‬ ‫ش��مالی ع راق در پی این بحران متالشی شد‪ .‬این پیشروی‬ ‫باتوجه به مراکز نظامی و مالی که در اختیار داعش قرار گرفت‪،‬‬ ‫دور از انتظار نبود‪ .‬البته این گروه به سمت مرزهای اردن روانه‬ ‫ش��ده و دولت ع راق نیز مرزهای اردن را ب��ا هدفی خاص رها‬ ‫کرده است‪ .‬به نظر م ی رسد پای داعش به اردن و ع ربستان باز‬ ‫شود و از همین جهت این گروهک هم اکنون تهدیدی جدی‬ ‫ب رای امنیت عربستان که حامی اصلی او در منطقه است به‬ ‫حساب م ی اید‪.‬‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫گردد‪ .‬این گروه س��لفی که گوی س��بقت را در جنایت علیه‬ ‫مردم ب ی دفاع س��وری از دیگر گروه‪‎‬ها از جمله جبهه النصره‬ ‫ربوده به بازوی توانمند عربستان ب رای اعمال سیاست‪‎‬های‬ ‫منطقه ای و رقابت با محور مقاومت تبدیل شده است؛ امری‬ ‫که با رضایت رژیم اسرائیل هم روبه رو شده است‪ .‬زی را تفرقه و‬ ‫اختالف در دنیای اسالم به نفع امنیت و حفظ برتری نظامی‬ ‫این رژیم در منطقه خاورمیانه است‪ .‬ولی بقای نظام سوریه و‬ ‫شکس ت‪‎‬های پ ی درپی مخالفان و حامیان عربی و غربی ان‬ ‫باعث تغییر تاکتیک و اجرای سیاست جدید ریاض در منطقه‬ ‫ش��د‪ .‬به بیان دیگر برگزاری انتخابات در سوریه به رغم ادامه‬ ‫جنگ داخلی و حضور اثربخش نیروهای حزب‪‎‬اهلل لبنان در‬ ‫کنار نیروهای دولتی نقش عمده‪‎‬ای را در شکست نیروهای‬ ‫داعش ایفا کرده است‪.‬‬ ‫بناب راین اگاهی عربستان سعودی از اختالفات داخلی‬ ‫میان گروه‪‎‬های سیاس��ی ع راق‪ ،‬بروز برخی نارضایت ی‪‎‬های‬ ‫جدید در مناطق سن ی نشین به ویژه پس از انتخابات پارلمانی‬ ‫اخیر و پیروزی دولت قانون به رهبری نوری مالکی باعث شد‬ ‫که ریاض با همفکری برخی از رهب ران فراری و منفک ع راق‬ ‫(طارق الهاشم ی ) و خیانت س��ران ارتش در استان موصل‪،‬‬ ‫ماموریت جدیدی را به داعش ب رای ایجاد اش��وب و تشدید‬ ‫جنگ فرقه‪‎‬ای و مذهبی در ع راق واگذار کند‪.‬‬ ‫ی هماهنگ‬ ‫بناب راین رهب ران گروه تروریستی در اقدام ‬ ‫و سازمان یافته با انتقال وسیع نیروهای خود به شمال ع راق‬ ‫دست به جنایت جدیدی زدند‪ .‬هدف اصل ی شان نیز ناکار امد‬ ‫نش��ان دادن دولت نوری مالکی در مرحله نخست و تجزیه‬ ‫ع راق به سه منطقه شیع ه نش��ین‪ ،‬کردنشین و سن ی نشین‬ ‫در مرحله بعدی است‪ .‬در هر صورت از نظر عربستان به رغم‬ ‫هزینه‪‎‬های هنگفت نظامی و مالی در سوریه طرح برکناری‬ ‫بشار اسد و تحمیل ساختار جدید سیاسی در ان ناکام مانده و‬ ‫بقای بشار اسد به منزله تقویت مواضع ای ران در منطقه است‪.‬‬ ‫همچنین تالش شد که انتقام شکس ت‏ سیاست‪‎‬های‬ ‫جنگ طلبانه در سوریه با گشودن جبهه جدید در ع راق جب ران‬ ‫شود‪ .‬اقدامات عربس��تان بر جبهه‏بندی جدید در منطقه و‬ ‫بروز تنش میان بازیگران اصلی افزوده اس��ت‪ .‬در این میان‬ ‫دولت ای ران ضمن تشریک مس��اعی با دولت نوری مالکی‬ ‫هرگونه اس��ی ب زدن به اماکن متبرکه در شهرهای مقدس‬ ‫ع راق را جزو خطوط قرمز خود اعالم داش��ته و مسئولیت ان‬ ‫بین الملل‬ ‫ایران حامی ماهیت دولت در عراق است‬ ‫‪49‬‬ ‫فرارازفروپاشی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪‎‬را هم متوجه حامیان گروه‪‎‬های تکفیری دانسته است‪ .‬وجود‬ ‫مرزهای طوالنی و تاریخ و فرهنگ مشترک و مرجعیت شیعه‬ ‫بر پیوندهای دو ملت افزوده است؛ بناب راین طبیعی است که‬ ‫ای ران با حساسیت ویژه‪‎‬ای تحوالت ع راق را پیگیری کند‪.‬‬ ‫بناب راین همبستگی ایدئولوژیک‪ ،‬فرهنگی و تاریخی‬ ‫بین شیعیان ع راق با ای ران به عنوان اساس ی ترین زیرساخت‪‎‬‬ ‫تاثیرگذار بر تحوالت دامنه دار این کشور است‪ .‬ای ران به عنوان‬ ‫قدرتمندترین کش��ور منطقه اج��ازه نخواه��د داد که گروه‬ ‫تروریستی داعش س��ودای نزدیکی به مرزهای کشورمان را‬ ‫داشته باشد و در هر صورت عواقب بحران را متوجه حامیان‬ ‫تروریستی م ی‏داند‪.‬‬ ‫عربس��تان‪ ،‬ترکیه‪ ،‬قطر و برخی از کش��ورهای عربی‬ ‫که دلخوشی هم از دولت نوری مالکی ندارند‪ ،‬در تالشند با‬ ‫سوارشدن بر موج تحوالت ع راق به عنوان عناصر بره مزننده‬ ‫ثب��ات و امنیت منطقه عم��ل نمایند‪ .‬در ای��ن میان ظهور‬ ‫دوالیس��م یا دوگانه گرایی اشکار نس��بت به تحوالت ع راق‬ ‫در سیاس��ت خارجی ترکیه مشهود اس��ت‪ .‬دولت اردوغان‬ ‫تالش کرد که با قرائت جدید از اس�لام میان��ه‪‎‬رو منطبق با‬ ‫استانداردهای غربی الگوی مناس��بی را از اشتی شریعت و‬ ‫دموکراسی از اسالم به دنیا معرفی کند‪ .‬در این مسیر به ظاهر‬ ‫ط گرایی و خشونت در‬ ‫سیاس��ت اعالنی خود را مبارزه با افرا ‬ ‫منطقه اعالم کرده اس��ت؛ ولی در عمل همسویی کاملی را‬ ‫با برخی از گروه‪‎‬های تروریستی و تکفیری در سوریه و ع راق‬ ‫در پیش گرفته است‪ .‬انکارا خواهان تشکیل دولت ضعیف‬ ‫در ع راق و یا تجزیه ان به ایالت س��ه گانه ب رای دستیابی به‬ ‫نفت کرکوک اس��ت و گویا توافقاتی هم با سران کرد اقلیم‬ ‫کردس��تان ع راق ب رای انتقال انرژی به ویژه از بندر جیحان‬ ‫صورت گرفته اس��ت‪ .‬این در شرایطی اس��ت که در صورت‬ ‫اصرار ترک‪‎‬ها بر سیاست های تجزیه طلبانه در ع راق ب ی شک‬ ‫امنیت این کشور نیز با تهدیدی جدی روبه رو خواهد شد‪ .‬از‬ ‫دیگر سو سیاست‪‎‬های ترکیه در ع راق م ی تواند بر تعامالت‬ ‫سیاس��ی و اقتصادی ته ران – انکارا نیز تاثیر منفی داشته‬ ‫باشد‪ .‬بناب راین ترک‏ها نم ی‏توانند همچنان به سیاست های‬ ‫پارادوکسیکال خود در ارتباط با مسائل تعیی ن کننده اصلی‬ ‫در منطقه ادامه بدهن��د‪ .‬ترکیه یا باید به صورت اش��کار در‬ ‫کنار تروریس ت‪‎‬های تکفیری و عربس��تان و قطر قرار گیرد‬ ‫و شعارهای مدنی و اشاعه دموکراسی را فراموش کنند یا با‬ ‫تجدیدنظرطلبی و تن دادن به واقعیت موجود ع راق به رای‬ ‫مردم این کشور در تعیین سرنوشت خویش احترام بگذارند‪.‬‬ ‫این وضعیت در مورد امریکا هم صدق م ی‪‎‬کند؛ دولت‬ ‫امریکا با شعار مبارزه با تروریسم و ایجاد ساختار دموکراتیک‬ ‫به اش��غال ع راق اق��دام ک��رد و در ش��کل گیری گروه‪‎‬های‬ ‫ی و فرقه‪‎‬ای نقش بارزی داشته‬ ‫ی قوم ‬ ‫تروریستی و ادامه نا‏ارام ‬ ‫است‪ .‬در بحران اخیر نیز ضمن نادیده گرفتن عوامل اصلی‬ ‫شکل گیری ناامنی و بروز خشونت‪‎‬های مذهبی و قوم ی در‬ ‫ع راق‪ ،‬شرایط جدید را به دولت نوری مالکی و سیاست‪‎‬های‬ ‫وی در عدم به‪‎‬کارگیری گروه‪‎‬های س��نی و کرد در س��اختار‬ ‫سیاس��ی جدید مرتبط دانس��ته و هرگونه کمک نظامی به‬ ‫ع راق را منوط به فاصله گرفتن این کش��ور از سیاست‏های‬ ‫منطقه‪‎‬ای ای ران م ی‏داند‪ .‬باراک اوباما در حالی از توافق و راه‬ ‫حل سیاسی صحبت م ی‪‎‬کند که داعش با گسترش جنایات‬ ‫خود در مناطق مختلف ع راق سرنگونی دولت نوری مالکی و‬ ‫سرایت جنگ به دیگر کشورهای همسایه ع راق را از اهداف‬ ‫اصلی خود اعالم م ی‏کند‪ .‬از نظر مقامات سیاس��ی امریکا‬ ‫توانمندی دولت مالک��ی در فائق امدن بر بح��ران داخلی‬ ‫و حاکم گش��تن فضای امن م ی‏تواند در تثبی��ت و تقویت‬ ‫نفوذ منطقه ای ای ران اثرگذار باشد‪ .‬بناب راین اوباما با صراحت‬ ‫بیشتری از کناره گیری مالکی از قدرت و ورود افراد تکنوکرات‬ ‫و الئیک در ساختار جدید قدرت ع راق حمایت م ی‪‎‬کند؛ امری‬ ‫که به مفهوم نادیده گرفتن رای مردم در انتخاب سرنوش��ت‬ ‫سیاسی خود خواهد بود‪.‬‬ ‫نخست وزیر ماندن مالکی مشروط به پیروزی بر داعش است‬ ‫حسین رویوران‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫حداقل سقوط دو استان یعنی نینوا و صالح الدین به دست‬ ‫داعش‪ ،‬ان‪‎‬هم در کمتر از یک روز‪ ،‬سوا ل‪‎‬های زیادی را به‪‎‬وجود‬ ‫اورده است؛ اوال چرا ارتشی که چندین لشکر بوده و چندین هزار‬ ‫نفر نیرو داشته در مقابل چندین گروه به رهبری داعش مقاومت‬ ‫نمی‏کند‪ ،‬سالح را به زمین می‏گذارد و عمال فرماندهان دستور‬ ‫به عدم مقابله می‏دهند‪ .‬در این رابطه باید گفت س��اختار ارتش‬ ‫در عراق مش��کل دارد و به عبارتی ارتش انگیزه ندارد‪ ،‬بنابراین‬ ‫توطئه میان ارتش و تروریس��ت‪‎‬ها به وجود امد‪ .‬از دیگر س��و‬ ‫نیروهای اطالعاتی شرایط میدانی را به خوبی منعکس نکرده‬ ‫بودند‪ ،‬به همین خاطر دولت عراق غافلگیر ش��د‪ .‬نوری مالکی‪،‬‬ ‫نخست وزیر عراق به بخش��ی از این سوال‪‎‬ها باید پاسخ می‪‎‬داد‪.‬‬ ‫او فرمانده نیروهای مسلح است و تعیین بسیاری از فرماندهان‬ ‫لشکران از طرف او بود‪ .‬برخی ایراداتی که به مالکی راجع به نوع‬ ‫سازماندهی و فرماندهی نیروهای مسلح وارد شده است ظاهرا‬ ‫بجا و درست بوده و حوادث موصل و تکریت این واقعیت را کامال‬ ‫نمایان ساخت‪ .‬در عین حال تساهل و تسامحی که دولت عراق‬ ‫با این گروه داشته است تا حد زیادی مسبب اصلی این وضعیت‬ ‫است‪ .‬متاسفانه برخی از کشورهای عربی منطقه مانند عربستان‪،‬‬ ‫قطر و امارات در گذشته از نیروهای تروریستی حمایت کردند‪،‬‬ ‫امکاناتی را در اختیار انها گذاشتند و انها را مسلح کردند؛ بنابراین‬ ‫می‏توان گفت بخشی از وضعیتی که اکنون در عراق پیش امده‬ ‫است متعلق به فرایند داخلی و بخشی از ان نتیجه یک فرایند‬ ‫خارجی است‪ .‬اکنون باتوجه به اینکه برخی از کشورهای منطقه‬ ‫با تقویت گروه تروریستی داعش به دنبال ضربه زدن به ساختار‬ ‫سیاسی عراق هستند‪ ،‬باید از مردم عراق برای مقابله با گروه‪‎‬های‬ ‫تروریستی استفاده کرد زیرا این گروه‏ها در ابتدا خطری برای مردم‬ ‫هستند؛دولتعراقدرادامهبایدمنابعمالیوتسلیحاتیاینگروه‬ ‫را از طریق س��ازمان ملل‪ ،‬کمک گرفتن از کشورهای منطقه و‬ ‫افشاگری بخشکاند‪ .‬از زمانی که داعش به عراق حمله کرده این‬ ‫کشور تاحدودی اسیب پذیر شده است؛ توجه داشته باشید این‬ ‫روزها که بازی‪‎‬های جام جهانی در حال برگزاری است می‏بینیم‬ ‫وقتیقهرمانجهانیعنیتیماسپانیا‪،‬یکی‪،‬دوگلمی‪‎‬خوردبه هم‬ ‫می‪‎‬ریزد و به دنبال ان پنج گل می‏خورد و به همین خاطر حذف‬ ‫می‪‎‬شود‪ .‬از منظر دیگر اتفاتی که در موصل افتاد نوعی فروپاشی‬ ‫ارتشبودکهازموصلاغازشد‪،‬بهتکریترسیدواحتمالرسیدن‬ ‫ان به بغداد نیز وجود داشت‪ .‬بنابراین شرایط میدانی نیاز به این‬ ‫داشت که فردی توانمند وارد صحنه شود که این شرایط را تغییر‬ ‫دهد‪ .‬فتوای ایت اهلل سیستانی در وجوب کفایی جهاد علیه داعش‬ ‫و داوطلب شدن بیش از دو میلیون نفر تمام این معادله را تغییر داد‪.‬‬ ‫به عبارت دقیق‪‎‬تر‪ ،‬فروپاشی ارتش متوقف شد و دولت با حمایت‬ ‫یعملیاتپاکسازیرااغازکرد‪.‬دیدارحکیمباصدر‬ ‫گستردهمردم ‬ ‫و دیدار بسیاری از رهبران عراق نیز در چارچوب دفاع از عراق و‬ ‫اجرای فرمان ایت اهلل سیستانی است‪ .‬ایت اهلل سیستانی درباره‬ ‫مقابله با داعش صحبت کرده و فتوا داده است اما درباره انتخاب‬ ‫نخس��ت وزیر عراق از همه گروه‏ها خواس��ته که روی یک نفر‬ ‫اجماع کنند تا اینکه بتوانند عراق را از این بحران خارج کنند‪ .‬به‬ ‫عبارت دیگر ایشان خود برای مردم تعیین تکلیف نکرده‪‎‬اند اما از‬ ‫نمایندگانخواسته اندشرایطرادرک‪،‬ازپراکندگیاجتنابوبریک‬ ‫نفری که باور دارند می‪‎‬تواند عراق را از بحران خارج کند‪ ،‬اتفاق نظر‬ ‫داشتهباشند‪.‬درعراقانتخاباتبرگزارشدهوحکومتجدیدیباید‬ ‫تشکیلشود‪.‬اکنوناینائتالف سازیاستکهدولتایندهراتعیین‬ ‫خواهد کرد؛ بنابراین ایت اهلل ضوابط را تعیین می کند نه اشخاص‬ ‫را‪ .‬همچنین مرجعیت تاکید دارد کس��ی حذف نشود و به نوعی‬ ‫اجماع سازی شود که این امر نوعی مشارکت فراگیر را می‏طلبد‪ .‬از‬ ‫دیگر سو در عراق هر ائتالفی که بخواهد قدرت را به دست بگیرد‬ ‫باید‪ 165‬کرسی داشته باشد‪ .‬این روزها در مقابل تروریسم داعش‪،‬‬ ‫در عراق همه کنار هم هستند و شیعه کامال متحد شده است زیرا‬ ‫داعش علیه شیعه اعالم جنگ کرده است‪ .‬اولویت نظام اکنون‬ ‫تشکیلکابینهنیستوپارلمانجدیدهنوزیکجلسههمتشکیل‬ ‫نداده است‪ .‬سرنوشت مالکی نیز با شرایط فعلی گره خورده و اگر‬ ‫موفق شود داعش را شکست دهد می‏تواند دوباره نخست وزیر‬ ‫شود‪ ،‬همان طور که در االنبار توانست اما اگر نتواند ناگزیر است‬ ‫ش��خص دیگری را به عنوان نام��زد معرفی کن��د‪ .‬در این میان‬ ‫گزینه‏هایی که ممکن است به جای نوری مالکی معرفی شوند‬ ‫عبارتند از عادل عبدالمهدی و باقر جبر صوالغ از مجلس اعال‪،‬‬ ‫احمد چلبی‪ ،‬نامزد مستقل‪ ،‬بها اعرجی از میان صدری‏ها و بالل‬ ‫االدیبوحیدرالعبادیازمجموعهمالکی‪.‬همچنینچوناکثریت‬ ‫پارلمان شیعه است‪ ،‬نخست وزیر نیز همچنان شیعه خواهد بود‪.‬‬ ‫وقتی عراق شاهد این تحوالت است بدون شک در وهله نخست‬ ‫تمام توجهات به سمت نوری مالکی‪ ،‬نخست وزیر و فرمانده کل‬ ‫قوا جلب می‪‎‬شود و این سوال پیش می‏اید که مالکی که باالترین‬ ‫سمت را در کشور دارد چه اشتباهاتی مرتکب شده است که داعش‬ ‫توانسته به عراق نفوذ و به سرعت عملیاتش را در برخی شهرها‬ ‫گسترش دهد؟ اساسا چون فرمانده کل قوا شخص مالکی است‬ ‫مسئولیت فروپاشی ارتش نیز با اوست‪ .‬مشکل دیگر مالکی نیز‬ ‫این است که نخست وزیر عراق در جذب حداکثری گرو‏ه‪‎‬ها موفق‬ ‫نبود و او همواره با کردها و سنی‪‎‬ها مشکل داشته است‪ .‬بنابراین‬ ‫وضعیت فعلی نتیجه سیاست‪‎‬های مالکی است اما تنها او مقصر‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه زیاده خواه ‏‬ ‫ی‪‎‬های کردها و سنی‪‎‬ها نیز از دیگر علل به‬ ‫وجود امدن این شرایط است‪ .‬در حال حاضر انچه در عراق مطرح‬ ‫است جنگ علیه تروریسم داعش اس��ت؛ این یک معادله مهم‬ ‫است و کل دنیا روی ان اجماع دارد‪ .‬تنها کشوری که رسانه‪‎‬هایش‬ ‫خالف ان صحبت می‪‎‬کند‪ ،‬عربستان سعودی است که به داعش‬ ‫«انقالبیونعشایر»می گوید‪.‬درواقععربستانباتغییرالفاظسعی‬ ‫داردازتروریسمحمایتکند‪.‬دراینمیانورودامریکابهاینمعادله‬ ‫شرایط عربستان را چالشی خواهد کرد و عربستان نمی‏تواند در‬ ‫برابر امریکا قرار گیرد‪ .‬باید توجه داش��ت که امریکا یک پیمان‬ ‫نظامی با عراق امضا کرده است‪ ،‬بنابراین در حال حاضر که عراق‬ ‫درمعرضهجومالقاعدهقراردارد‪،‬امریکابایدازعراقحمایتکند‪.‬‬ ‫از زمانی که نوری مالکی حمله به االنبار را مطرح کرده‪ ،‬با وجود‬ ‫اینکه هم بالگرد و هم هواپیمای اف‪ 16‬از امریکایی‪‎‬ها خریده‪ ،‬اما‬ ‫دولت امریکا تعداد کمی بالگرد به عراق داده و جنگنده‪‎‬های‪F16‬‬ ‫را هم به عراقی‪‎‬ها نداده است‪ .‬بنابراین در چنین شرایطی که عراق‬ ‫به شدت احتیاج به پوشش هوایی دارد‪ ،‬امریکا کمک جدی نداشته‬ ‫است‪ .‬طبق معاهده دفاع مشترک بغداد ‪ -‬واشنگتن‪ ،‬نیازی نیست‬ ‫که امریکایی‏ها وارد عراق ش��وند‪ ،‬اما باید به ارتش عراق سالح‬ ‫بدهند‪ ،‬یعنی سالح هوایی در اختیار انها قرار بدهند‪ .‬حال سوال‬ ‫این است که چرا این کار صورت نمی گیرد و ایا منافع امریکا در‬ ‫این است که ناامنی در عراق ادامه پیدا بکند؟ بعضی‪‎‬ها این مساله را‬ ‫مطرح می‏کنند که امریکا در حمایت از عراق جدی نیست و اتفاقا‬ ‫ناامنی در عراق برای امریکا ایده ال است‪ ،‬به همین دلیل امریکا به‬ ‫صورت جدی وارد سرکوب سلفی‪‎‬های تکفیری نشده و یا از دادن‬ ‫کمک‪‎‬های نظامی به دولت عراق برای یکسره س��ازی داعش‬ ‫خودداری کرده و تا حدودی دست به عصا عمل می‪‎‬کند‪.‬‬ ‫ازدیگرسوایرانمعتقداستجنگعراقجنگباتروریسم‬ ‫است و این تروریسم تهدیدی برای امنیت عراق و منطقه است‪.‬‬ ‫بنابراین ایران نیز در تهدید این گروه‪‎‬ها قرار دارد و باید کاری انجام‬ ‫دهد‪ .‬در این راستا حسن روحانی‪ ،‬رئیس جمهوری ایران گفته اگر‬ ‫عراقبخواهدمادخالتمی کنیم‪.‬ایرانبایددربرابرداعشبایستد‬ ‫و با هماهنگی دولت عراق‪ ،‬این گروهک تروریستی را مهار کند‬ ‫زیرا بحث امنیت ملی ایران به شدت در این مساله مطرح است‪.‬‬ ‫داعشدرچارچوبعقالنیتابزاریکشورهایغربیقابلتحلیلاست‬ ‫مهدی مطهرنیا‬ ‫‪5‬‬ ‫استاد دانشگاه‬ ‫این زیبایی در منطقه زمانی مورد عنایت غرب است که مدیریت‬ ‫ناامنی را از دست غرب خارج نکند‪ .‬این پتانسیل در اغاز اشغال‬ ‫وجود داشت که به نوعی نظام فدرالیستی در ع راق ایجاد شود اما‬ ‫به باور من تئوریسی ن‪‎‬هایامنیتی امریکا بهاین نتیجه رسی دندکه‬ ‫سویه گیری تجزیه گیری ع راق م ی‪‎‬تواند مدیریت ناامنی در منطقه‬ ‫را از کنترل خارج کند‪ .‬هنوز هم این نگرانی برای متخصصین‬ ‫امنیتی امریکا در ارتباط با تجزیه ع راق وجود دارد‪ .‬اگرچه با نبود‬ ‫این نگرانی چنین سناریویی م ی‪‎‬توانست سناریوی مرجح غرب در‬ ‫ارتباط با ع راق باشد‪ .‬اما اکنون اگر در بغداد دولتی سر کار بیاید که‬ ‫نماینده اکثریت شیعه اما فراگیر در حفظ ارزش‪‎‬های دموکراتیک‬ ‫در دفاع از حقوق اقلیت باشد‪ ،‬خ واهد توانست نوعی ثبات مطمئن‬ ‫دموکراتیک فارغ از سویه گیری‪‎‬های ایدئولوژیک محض به وجود‬ ‫اورد‪.‬از این جهت سناریوی مطلوب امریکا‪ ،‬سناریوی ایجاد توازن‬ ‫قدرت در بغداد با حفظ نوری مالکی به عنوان نخس ت وزیر برگزیده‬ ‫مردم ع راق است‪.‬‬ ‫زمانی این سناریو به سناریوی دوم انتقال م ی‪‎‬یابد و سناریوی‬ ‫دوم را در وضعیت کنونی س��ناریوی مرجح م ی‪‎‬س��ازد که نوری‬ ‫مالکی نتواند این توازن قدرت در پرتو یک دولت فراگیر ملی را‬ ‫عینیت بخشد‪ .‬از دیگر سو اساسا ع ربستان در یک سوی قضایا‬ ‫به دنبال اعمال نفوذ بیش��تر در ع راق در مسیر سهم گیری در‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫ع راق یکی از مهمترین گرانیگاه‪‎‬ه��ای جغ رافیای هدف‬ ‫غرب در اغاز قرن ‪ 21‬میالدی است‪ .‬اگر غرب را در دو پاره به هم‬ ‫پیوسته اروپا و امریکا باز تعریف کنیم‪ ،‬ع راق از مهمترین اهداف‬ ‫تع ریف شده غرب د ر هارتلند نو و در جغ رافیای پرهزینه این هارتلند‬ ‫یعنی خلیج فارس و فالت ایران اس��ت که من ان را نو هارتلند‬ ‫نامیدم‪ .‬ع راق ب رای اروپای ی ها نیز مهم است و در اینده نیز بسی‬ ‫مهم تر خواهد بود زیرا در صورت پیوس��تن احتمالی ترکیه به‬ ‫اتحادیه اروپا‪ ،‬ع راق در دهانه ورودی اروپای متحد به خلیج فارس‬ ‫قرار م ی گیرد و در صورت تس��لط امریکا بر ع��راق و در نهایت‬ ‫امکان همکاری امریکا با ایران در یک چشم انداز غی ر مطمئن در‬ ‫اینده‪ ،‬در رقابت های درون جغ رافیایی غرب‪ ،‬اروپا از‬ ‫همکار استراتژیک خود یعنی امریکا عقب خواهد‬ ‫ماند‪ .‬پس ع راق برای غرب چه در وجه امریکایی‬ ‫و چه در وجه اروپایی ان از اهمیت جدی برخوردار‬ ‫اس��ت‪ .‬چرا که اینده نظم نوین جهان��ی و ثبات‬ ‫الگوی مطلوب ب رای غرب در گرو تسلط معنادار‬ ‫غرب بر این منطقه منطبق با نیازهای تعریف شده‬ ‫امنیتی است‪ .‬بناب راین باید این نکته را مورد تاکید‬ ‫قرار دهم که اگر هارتلند ن��و یا قلب جهان در این‬ ‫عصر‪ ،‬خاورمیانه محسوب م ی شود دهلیز اصلی و‬ ‫جغ رافیای مرکزی ان‪ ،‬نو هارتلند یعنی فالت ایران‬ ‫ش��امل ایران کنونی‪ ،‬جنوب ع راق و خلی ج فارس‬ ‫است‪ .‬تس��لط بر این منطقه نظم اینده جهانی را‬ ‫شکل خواهد داد‪.‬‬ ‫بنابراین ع راق ب��ه همراه ایران و گس��تره‬ ‫خلیج فارس از اهمیت بس��زایی در مدیریت اینده‬ ‫قدرت جهانی برخ��وردار اس��ت‪ .‬مدیریت قدرت‬ ‫منطقه از منظر کش��ورهای فرامنطقه ای در پرتو‬ ‫تعادل قدرت و توازن توان نیروهای موثر در منطقه‬ ‫حاصل م ی ش��ود‪ .‬غرب اکنون به دنبال مدیریت‬ ‫امنیتی منطقه نیس��ت‪ ،‬بلکه ب��رای ایجاد یک‬ ‫امنیت مطلوب مناسب با اهداف بی ن المللی خود‬ ‫در منطقه در پی مدیریت ناامنی است تا در پرتو ان در نهایت به‬ ‫یک توازن قدرت بین نیروهای موثر منطقه در این زمان مطلوب‬ ‫دس��ت یابد‪ .‬این زمان مطلوب در موقعیتی حاصل خواهد شد‬ ‫که از نیروهایی چون داعش در حوزه عقالنیت ابزاری اس��تفاده‬ ‫و تفاهمات مورد نیاز در جهان زیست سیاسی منطقه را مناسب‬ ‫با اهداف خویش حاصل نماید‪ .‬به بیان ساده تر داعش‪ ،‬القاعده و‬ ‫دیگر عناصر شب ه تروریستی با وجود تمام تهدیدات واقعی که از‬ ‫سوی انها نسبت به غرب وجود دارد‪ ،‬در حوزه ابزاری غرب مورد‬ ‫بهره برداری قرار م ی گی رند تا غرب بتواند به واس��طه موجودیت‬ ‫انها‪ ،‬اهرم فش��ار بر قدرت های رسمی منطقه را در جهت ایجاد‬ ‫یک توازن قدرت مدرن و مطلوب غرب در اینده منطقه و نظم‬ ‫اینده جهانی ایجاد کند‪ .‬از این رو سناریوی مطلوب غرب تغییر‬ ‫موازنه قدرت در ع راق حتی با حفظ نوری مالکی است‪ .‬سناریوی‬ ‫نیمه مطلوب غرب‪ ،‬تغییر موازنه قدرت با حذف مالکی است و‬ ‫سناریوی قابل قبول غرب و مطلوب در بافت موقعیتی کنونی‪،‬‬ ‫نظام فدرالیسم و تجزیه ع راق به سه بخش کرد‪ ،‬سنی و شیعیان‬ ‫است و در نهایت س��ناریوی چهارم و غی ر مطلوب غرب تسلط‬ ‫کامل یکی از نیروهای منطقه ای رقیب در منطقه بر ع راق است‪.‬‬ ‫به طور مثال اگر داعش به نیابت از جناح های قدرت اهل تسنن‬ ‫در ع ربستان یا شیعیان به طور کامل به عنوان نمایندگان نزدیک‬ ‫به تفکر موجود در ته ران بخواهند به طور کامل بر ع راق مسلط‬ ‫شوند‪ ،‬بدون انکه توازن قدرت منطقه ای در درون مرزها و منطقه‬ ‫خاورمیانه به وجود امده باشد‪ ،‬سناریوی نامطلوب غرب است‪ .‬انچه‬ ‫برای غرب و قدرت های فرامنطقه ای اهمیت دارد توازن قدرت یا‬ ‫حتی توازن در ضعف قدرت میان قدرت های منطقه ای است‪ .‬به‬ ‫زعم غرب و قدرت های بی ن المللی‪ ،‬قدرت های منطقه ای نباید‬ ‫بر یکدیگر مسلط و پیروز می دان نبرد قدرت در مناطق جغ رافیایی‬ ‫خود باشند‪.‬‬ ‫با اشاره به سناریوی مطلوب غرب که همان تغییر موازنه‬ ‫قدرت در ع راق حتی با حفظ نوری مالکی است باید گفت‪ ،‬غرب‬ ‫با شخص یا اشخاص مشکل ندارد‪ ،‬مساله غرب منافعش است‪.‬‬ ‫منفعت غرب در ایجاد موازنه قدرت است؛ موازنه قدرتی که پژواک‬ ‫دموکراسی غ ربی باشد و ارزش‪‎‬های غرب را در قالب های بومی‬ ‫ شده انعکاس دهد‪ .‬برخالف انچه بسیاری متصورند غرب ب هدنبال‬ ‫تجزیه ع راق نیست اگرچه گفته م ی‏شود «کوچک زیباست» اما‬ ‫معادله قدرت منطقه‪‎‬ای است‪ .‬تجزیه ع راق و ایجاد نظام فدراتیو‬ ‫در این کش��ور در نگرش‪‎‬های سنتی و دموکرات گریز منطقه به‬ ‫هیچ وجه مطلوب نیس��ت‪ .‬اگر اهل تس��نن در ع راق خواهان‬ ‫یک منطقه فدراتیو باش��ند و اکراد هم در این کش��ور خود را از‬ ‫دولت مرکزی مجزا کنند‪ ،‬تس��ری این درخواست در کشورهای‬ ‫منطقه م ی‪‎‬تواند موج��ی از جدای ی طلب��ی را تحریک کند‪ .‬این‬ ‫مساله م ی‪‎‬تواند برای عربستان و ترکیه بیش از دیگر کشورها‬ ‫مخاطره انگیز باش��د‪ .‬بنابراین برای کش��ورهای منطقه ای که‬ ‫خود درگیر شکاف‪‎‬های قومی‪ ،‬مذهبی متراکم و فعال هستند‬ ‫چنین سویه گیری نم ی‪‎‬تواند مطلوب فرض شود‪ .‬بناب راین اکنون‬ ‫سناریوی مطلوب ایران و غرب در ع راق به هم نزدیک م ی‪‎‬شود؛‬ ‫ترکیه موضع گیری صریحی از خود نشان نم ی دهد و ع ربستان‬ ‫بر ان است که مخاطبان هم مذهب خود در ع راق را جذب و برای‬ ‫افزایش سطح قدرت منطقه‪‎‬ای خود‪ ،‬مسیر سهم خواهی انها را‬ ‫در قدرت در گستره جغ رافیایی ع راق تسهیل بخشد‪ .‬انچه مهم‬ ‫است توازن قدرت منطقه ای است‪ .‬غرب تالش کرد جنگ مذهب‬ ‫علیه غرب را در خاورمیانه بومی کرده و به جنگ مذهب علیه‬ ‫مذهب و جنگ ایدئولوژی علیه ایدئولوژی تبدیل کند‪ .‬سه الگو یا‬ ‫مدل مذهبی‪-‬سیاسی در منطقه برجسته شد؛ یکی الگوی سنتی‬ ‫ع ربستان در ریاض؛ دیگری الگوی اسالم میانه روی‬ ‫مدرن در انکارا که در برابر الگوی اسالم انقالبی در‬ ‫ته ران قرار گرفت‪ .‬از این جهت ما شاهد یک رقابت‬ ‫ش��دید میان مدل های س��ه گانه موجود و سپس‬ ‫درگیری نیابتی میان افس��ران جنگ ایدئولوژیک‬ ‫میان این سه الگو در سوریه بودیم‪ .‬من بارها گفته ام‬ ‫بهمن س��وریه‪ ،‬در دامنه های ع راق سقوط خواهد‬ ‫کرد و داعش‪ ،‬موج سهمگین این بهمن در ع راق‬ ‫کنونی بود که در صورت فقدان یک تعادل منطقی‬ ‫میان قدرت های منطقه و قدرت های فرامنطقه ای‬ ‫م ی تواندبهدیگرنقاطجغ رافیاییمنطقهنیزسرایت‬ ‫نماید‪ .‬داستان و قصه اصلی‪ ،‬ایجاد توازن منطقه ای‬ ‫مطلوب در این جغ رافیا‪ ،‬مناس��ب با نظم مطلوب‬ ‫بی ن المللی در اینده جهانی است‪ .‬امروز قدرت های‬ ‫منطقه ای در برابر هم به رقابت پرداخته اند نه اینکه‬ ‫در کنار هم و با هم در برابر قدرت های فرامنطقه ای‬ ‫قرار گی رند‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین گره های منطقه و به تبع ان‬ ‫گره های نظم اینده بی ن المللی‪ ،‬گره موجود در ته ران‬ ‫است‪ .‬تا این گره گشوده نشود و کنف رانس ته ران بار‬ ‫دیگر برای نظم بخشی به اینده نظم جهانی بین‬ ‫قدرت های بزرگ جهان و منطقه ای شکل نگیرد‪،‬‬ ‫اینده نظم جهانی چندان مطمئن نخواه��د بود‪ .‬انچه در ع راق‬ ‫کنونی م ی گذرد و تحت عنوان بحران داعش از ان یاد م ی شود‪،‬‬ ‫اهرم فشاری است که از جغ رافیای ع راق تا اتاق مذاکرات هسته ای‬ ‫در وین تاثیرگذار اس��ت‪ .‬داعش و امثال این گروه ها‪ ،‬تنها ابزاری‬ ‫ب رای مدیریت اعمال فشار منطقه ای برای باز کردن گره توازن‬ ‫منطقه ای با مرکزیت ته ران هستند‪.‬اراده سیاسی‪ ،‬امری بسیار‬ ‫مهم است اما مهمتر از اراده سیاسی‪ ،‬جبر ناشی از واقعی ت های‬ ‫سیاسی است که خود را بر کنشگران تحمیل م ی کند‪ .‬تا نزدیک‬ ‫به یک سال پیش هیچ کس تصور نم ی کرد که ای ران و امریکا با‬ ‫یکدیگر پشت میز مذاکره دوجانبه بنشینند و جان کری و ظ ریف‬ ‫به عنوان وزرای خارجه دو کشور با هم دست داده و همدیگر را با‬ ‫اسم کوچک صدا کنند‪ .‬اما واقعی ت های سیاسی‪ ،‬خود را بر اراده‬ ‫سیاسی نومحافظه کاران هر دو کش��ور تحمیل کرد‪ .‬پذیرش‬ ‫این واقعیت هم اکنون از سوی نومحافظه کاران امریکایی‪ ،‬دیده‬ ‫م ی شود‪ .‬سناتورهای جمهوریخواه و نومحافظه کار امریکایی‪،‬‬ ‫همکاری مش��روط امریکا با ایران در مبارزه با داعش در ع راق را‬ ‫توصیه م ی کنند‪ .‬این در شرایطی اس��ت که ایران م ی داند که‬ ‫همکاری با امریکا در مبارزه با داعش فاقد یک حقیقت معنادار‬ ‫سیاسی است چراکه داعش ابزاری برای فشار بر دولت نزدیک به‬ ‫ایران در بغداد است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫باالنس قدرت های منطقه ای‬ ‫بین الملل‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫دولتنجاتملیبهانهاست‬ ‫بدون مالکی عراق به عقب می رود‬ ‫حسن هانی زاده در گفت وگو با مثلث‬ ‫‪52‬‬ ‫ع راق همچنان وضعیت ش��کننده و ناپایداری را‬ ‫طی م ی‏کند‪ .‬با وجودی که نیروهای مسلح ع راق و نیروهای‬ ‫مردمی توانستند بخش‪‎‬هایی از داعش را سرکوب کنند‪ ،‬اما‬ ‫همچنان خطر‪ ،‬ع راق را تهدید م ی‏کند‪ .‬تنش‏های سیاسی و‬ ‫ف‪‎‬های مختلف ش��یعه‪ ،‬سنی و کرد‬ ‫وجود اختالف میان طی ‏‬ ‫موجب ش��ده وحدت ع راق دچار تزلزل ش��ود زی را هر کدام از‬ ‫طی ف‪‎‬ها تالش دارند از ش��رایط موجود ب��رای گرفتن امتیاز‬ ‫بیش��تر اس��تفاده کنند‪ .‬در این میان کردها ت�لاش دارند با‬ ‫استفاده از وضعیت ناپایدار ع راق‪ ،‬حوزه نفوذی و جغ رافیایی‬ ‫خود را در اقلیم کردستان گسترش دهند‪ .‬اقلی ت‪‎‬های سنی‬ ‫ی‬ ‫نیز تالش دارند دولت مالکی را ناکارامد جلوه دهند در حال ‪‎‬‬ ‫که مالکی طی هش��ت سال گذش��ته تمام امکانات را ب رای‬ ‫ایجاد وحدت می��ان طی ف‪‎‬ها به‪‎‬کار ب��رد و تالش کرد دولت‬ ‫وحدت ملی تشکیل دهد اما امتیازخواهی طیف اقلیت سنی‬ ‫باعث شد ش��کاف میان سنی و شیعه بیش��تر شود‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه تاثیرگذاری کشورهای عرب بر اقلیت ع راق نیز کامال‬ ‫مشهود است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫بین الملل‬ ‫چند هفته از خیزش گروهک تروریستی داعش‬ ‫و حمله ان به شهرهای عراق م ی‪‎‬گذرد‪ ،‬ولی هنوز‬ ‫اوضاع این کشور متشنج است‪ .‬مهمترین عاملی‬ ‫که باعث ش�ده دولت نوری مالکی نتواند جلوی‬ ‫پیشروی داعش را بگیرد‪ ،‬چیست؟‬ ‫در کل نگاه کردس�تان عراق و کردها نس�بت به‬ ‫قضیه داعش در عراق چیست؟‬ ‫کردها از وضعیت نابسامان ع راق ب رای دسترسی‬ ‫به اهداف خودشان استفاده م ی‪‎‬کنند؛ به ویژه در کرکوک که‬ ‫منطقه نفت خیز است و پاشنه اش��یل ع راق تلقی م ی‏شود‪.‬‬ ‫حضور پیشمرگ‏های کرد در انجا اینده کرکوک را د ر هاله‏ای‬ ‫از ابهام قرار داده است‪ .‬در واقع چون حکومت ع راق به دست‬ ‫اقلیم کردستان نیست‪ ،‬انها تصور م ی کنند در شرایط ارامش‬ ‫ع راق نخواهند توانس��ت امتیازی از دولت مرکزی بگیرند‪.‬‬ ‫اظهارات اخیر مسعود بارزانی‪ ،‬نخس ت وزیر اقلیم کردستان‬ ‫مبنی بر اینکه ع راق باید به بخش سن ی نشین‪ ،‬شیعه نشین‬ ‫‪6‬‬ ‫به دنب�ال پیش�روی نیروه�ای داعش در‬ ‫عراق و واگرایی میان طی ف‪‎‬های مختلف شیعه‪،‬‬ ‫س�نی و کرد اکنون احتمال پی�ش رفتن عراق‬ ‫به س�مت فدرالی ش�دن تا ح�دودی از جانب‬ ‫برخی مخالفان دولت مرکزی قدرت گرفته است‪.‬‬ ‫حسن هان ی زاده‪ ،‬کارشناس مسائل خاورمیانه در‬ ‫گفت وگو با مثلث در عین اینکه این امر را راه حل‬ ‫بحران عراق نم ی‏داند‪ ،‬م ی‪‎‬گوید؛ «فدرالی شدن‬ ‫عراق به معن�ای تجزیه این کش�ور خواهد بود‪.‬‬ ‫بنابراین تمام طی ف‪‎‬ه�ا و گروه‪‎‬ها برای برون رفت‬ ‫از ای�ن وضعیت باید به س�مت وح�دت عراق و‬ ‫س�پس همگرایی ملی گام بردارن�د‪ ».‬به گفته‬ ‫این کارشناس عربس�تان‪ ،‬قطر‪ ،‬ترکیه و امارات‬ ‫نگاه طایفه‏ای و مذهبی ب�ر عراق دارند بنابراین‬ ‫حاکمیت اکثریت بر اقلی�ت را ب ر نم ی‪‎‬تابند‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر امریکا‪ ،‬عربستان و دیگر کشورهای‬ ‫عربی منطقه تلاش دارند از این ش�رایط برای‬ ‫بازگرداندن عراق به قبل از س�ال ‪ 2003‬استفاده‬ ‫کنند و ش�رایط مورد نظر خود را بر این کش�ور‬ ‫حاکم‪‎‬کنند تا بار دیگر اقلیت بر اکثریت حاکم‬ ‫شود‪.‬‬ ‫و کرد نشین تقسیم شود نیز به نوعی نگاه کردستان به دولت‬ ‫ع راق اس��ت‪ .‬به بیان دیگر اینها به دنبال اس��تقالل کامل‬ ‫و اس��تفاده از شرایط موجود هس��تند‪ .‬تصرف شهر کرکوک‬ ‫توسط پیش��مرگ‏ها نیز نش��ان م ی‏دهد که کردها درصدد‬ ‫استفاده از این وضعیت و گسترش دامنه نفوذ اقلیم خود در‬ ‫ع راق هستند‪.‬‬ ‫چندی پیش ش�اهد ائتالف می�ان جریان صدر و‬ ‫حکیم بودیم؛ این ائتالف ش�یعی چه تاثیری بر‬ ‫سرنوشت مالکی خواهد داشت؟‬ ‫نباید از نظر دور داش��ت که در میان شیعیان وجود‬ ‫اختالف میان جریان صدر و ائتالف شهروند با دولت مالکی‬ ‫به بروز اختالف میان ش��یعیان منجر ش��ده است‪ .‬بناب راین‬ ‫اکنون فشارها بیشتر روی مالکی اس��ت که از چرخه قدرت‬ ‫خارج شود‪ .‬این در ش��رایطی است که خروج مالکی از قدرت‬ ‫به تضعیف جریان شیعه‪ ،‬حاشیه راندن اکثریت و بازگرداندن‬ ‫کشور به پیش از سال ‪ 2003‬منجر خواهد شد‪.‬‬ ‫در ح�ال حاض�ر گ�روه تروریس�تی داع�ش چه‬ ‫عملکردی را برای پیش�روی و تحت فش�ار قرار‬ ‫دادن مالکی در دستورکار قرار داده است؟‬ ‫گروه‪‎‬های تروریستی سعی دارند از رهگذر حضور‬ ‫در مناطق موصل‪ ،‬صالح‪‎‬الدین و نینوا فش��ار را بر س��ن ی‪‎‬ها‬ ‫بیش��تر کنند و از طریق اعمال قوانین غی ر قابل قبول‪ ،‬انها‬ ‫را از شمال کش��ور به مرکز کوچ دهند تا از انها به عنوان ابزار‬ ‫فشار علیه مالکی استفاده کنند‪ .‬به نظر م ی‪‎‬رسد که نیروهای‬ ‫داعش استراتژی خودشان را ب ر اساس جنگ های نامتمرکز و‬ ‫نامتقارن قرار داده و با حمله به یک مرکز نیروهای خودشان‬ ‫را به مرکز دیگری منتقل م ی‏کنند تا صدمه کمتری ببینند‪.‬‬ ‫داعش شیوه حمله متحرک و غیرثابت را در استراتژی خودش‬ ‫بین الملل‬ ‫همچنانک�ه از صحب ت‪‎‬های ایت اهلل سیس�تانی‬ ‫م ی‪‎‬توان برداش�ت کرد‪ ،‬مالکی طی این هش�ت‬ ‫سال اشتباهاتی داشته و بخشی از وضعیت فعلی‬ ‫نتیجه سیاست‪‎‬های اش�تباه نخس ت وزیر است‪.‬‬ ‫ارزیابی شما از این مساله چیست؟‬ ‫نوری مالکی اشتباهاتی داش��ت و هیچ کس ان‬ ‫را انکار نم ی‪‎‬کن��د‪ .‬در عین حال دولت مالکی توانس��ت در‬ ‫حوزه‏های امنیتی‪ ،‬سیاسی و حتی اقتصادی گام‪‎‬هایی بردارد‬ ‫اما باتوجه به ناامن بودن و وضعیت شکننده امنیتی‪ ،‬دولت‬ ‫ع راق نتوانس��ت خیلی موفق عمل کند‪ .‬طی این س��ال‪‎‬ها‬ ‫نخس ت وزیر سعی داشت از ظرفیت همه طی ف‪‎‬های سیاسی‬ ‫استفاده کند اما فشار عربس��تان و قطر بر طی ف‪‎‬های سنی‬ ‫باعث شد واگرایی پیش بیاید‪.‬‬ ‫ب ا توجه به اوضاع فعلی عراق‪ ،‬قدرت‪‎‬گیری کردها‬ ‫در برخ�ی مناط�ق و س�از مخالف زدن س�ن ی‏ها‬ ‫نسبت به دولت مرکزی ایا ممکن است این کشور‬ ‫به سمت فدرالی شدن پیش برود؟‬ ‫قرار داده اس��ت و در حال حاضر نیز تالش م ی‪‎‬کند از طریق‬ ‫حمله به مراکز مذهبی و حرمین مطهر و نیز حمله به مراکز‬ ‫اموزشی ع راق به نوعی بین شیعه و اهل سنت شکاف ایجاد‬ ‫کند‪ .‬اما باتوجه به اینکه دولت نوری مالکی‪ ،‬ارتش و نیروهای‬ ‫مسلح در امادگی کامل به س��ر م ی‏برند و با در نظر داشتن‬ ‫این موضوع که ارتش ع راق در طول ماه‪‎‬های گذشته تجربه‬ ‫می دانی و جنگ شهری خوبی به دست اورده‪ ،‬بناب راین احتماال‬ ‫نیروهای داعش نخواهند توانست به اهداف خودشان دست‬ ‫پیدا کنند‪ .‬ضمن اینکه نیروهای داعش در طول نزدیک به‬ ‫سه سال گذشته در سوریه شکس ت‪‎‬هایی را متحمل شده‪‎‬اند و‬ ‫در حقیقت در حال حاضر در ع راق تالش م ی‪‎‬کنند تا با انجام‬ ‫عملیات تروریستی این کشور را ناامن کنند‪.‬‬ ‫اخیرا شاهد موضع‪‎‬گیری‪‎‬هایی از جانب مرجعیت‬ ‫در عراق هستیم‪ ،‬همچنان‪‎‬که ایت اهلل سیستانی‬ ‫خواس�تار تش�کیل دولت وحدت ملی ب�ه دور از‬ ‫اختالفات گذشته شده است‪ .‬فتواها و بیانی ه های‬ ‫مرجعی�ت در عراق چه تاثیری ب�ر روند تحوالت‬ ‫دارد؟‬ ‫نگاه کشورهای منطقه و امریکا نسبت به فدرالی‬ ‫شدن عراق چگونه است؟‬ ‫در واقع ب��ه جز جمهوری اس�لامی ای��ران تمام‬ ‫کشورهای پی رامونی خواهان عدم ثبات در ع راق هستند‪ .‬ای ران‬ ‫خواهان استق رار و همگرایی ملی در ع راق است زی را هرگونه‬ ‫تحول در ع راق تاثیر خ��ود را بر ای ران نیز خواهد گذاش��ت‪.‬‬ ‫عربس��تان‪ ،‬قطر‪ ،‬ترکیه و امارات نگاه طایف��ه‏ای و مذهبی‬ ‫بر ع راق دارند و حاکمیت اکثریت ب��ر اقلیت را ب ر نم ی‪‎‬تابند‪.‬‬ ‫این کشورها به خوبی م ی‪‎‬دانند که مراجعه به صندوق‏های‬ ‫رای‪‎‬گیری منج��ر به پی��روزی اکثریت خواهد ش��د‪ .‬این در‬ ‫شرایطی است که انها مایل نیستند یک نظام دموکراتیک در‬ ‫ع راق برقرار شود زی را این مساله منجر به حاکمیت اکثریت بر‬ ‫اقلیت خواهد شد‪ .‬همچنین قطر و عربستان در این بحران‬ ‫نقش کامال تخریبی ایفا م ی کنند و از سوی دیگر باید گفت‬ ‫که میدان سیاس��ی در ع راق به یک عرصه کامال غبار الود‬ ‫تبدیل شده و اینده ان شفاف و روشن نیست‪.‬‬ ‫در وهله نخس��ت باید توجه داش��ت که تحوالت‬ ‫ع راق هم��واره تحت تاثیر محیط پی رامونی خ��ود قرار دارد‪.‬‬ ‫پس از ان یکی از عوامل پیشروی داعش ب ی توجهی امریکا و‬ ‫شفاف نبودن سیاست امریکا و غرب به گروه‪‎‬های تروریستی‬ ‫در ع راق است‪ .‬همچنین ع ربستان‪ ،‬قطر و ترکیه تالش دارند‬ ‫از طریق اس��تفاده ابزاری از گروه‏های تروریس��تی وضعیت‬ ‫ع راق را ناپایدار نشان دهند و دگرگون کنند‪ .‬داعش با استفاده‬ ‫از افس��ران حزب بعث و بعضی از افس��ران بدن��ه نیروهای‬ ‫مسلح توانست حوزه نفوذی خود را در مناطق شمالی ع راق‬ ‫گسترش دهد بناب راین تا زمانی که نیروهای مسلح از وجود‬ ‫عوامل حزب بعث پاکسازی نشود و نوعی همگرایی میان‬ ‫طی ف‏های سیاس��ی به وجود نیاید وضعیت ع راق بحرانی‬ ‫خواهد ماند‪ .‬در نتیجه احتم��اال درگیری ها در ع راق به مدت‬ ‫طوالنی ادامه پیدا خواهد کرد و امریکا‪ ،‬عربس��تان و دیگر‬ ‫کش��ورهای عربی منطقه تالش دارند از این ش��رایط ب رای‬ ‫بازگرداندن ع راق به قبل از سال ‪ 2003‬استفاده کنند و شرایط‬ ‫مورد نظر خود را بر این کشور حاکم‪‎‬کنند تا بار دیگر اقلیت‬ ‫بر اکثریت حاکم شود‪.‬‬ ‫ایا اکن�ون ایاالت متح�ده امریکا ب ه دنب�ال نفوذ‬ ‫داعش‪ ،‬مسئولیتی در برابر امنیت عراق دارد؟‬ ‫ب راساس توافقنامه واشنگتن‪-‬بغداد‪ ،‬امریکا نسبت‬ ‫به امنیت ع راق مس��ئولیت دارد اما باتوجه به اظهارات اخیر‬ ‫جان کری‪ ،‬وزیر خارجه امریکا مبنی بر ناکارامد بودن دولت‬ ‫مالکی و مشروط دانستن کمک نظامی امریکا به دولت ع راق‬ ‫به کناره گیری مالکی‪ ،‬به نظر م ی‪‎‬رسد امریکای ی‏ها تحت تاثیر‬ ‫فشار عربستان و قطر تالش دارند وضعیت سیاسی ع راق را‬ ‫دگرگون کنند و سهم بیش��تری به اقلی ت‏ها بدهند‪ .‬به بیان‬ ‫دیگر امریکا در مس��اله حمله داعش به ع راق خیلی جدی‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫هانی زاده معتقد است که فتوای‬ ‫ایت اهلل سیستانی فضای تعامل را‬ ‫به عراق بازگردانده است و این فتوا‬ ‫می تواند زمینه ساز خروج عراق از‬ ‫بحران امنیتی و سیاسی شود‬ ‫تحلیل ش�ما از پیش�نهاد جناح مخال�ف مالکی‬ ‫برای تشکیل دولت نجات ملی و استعفای مالکی‬ ‫چیست؟‬ ‫تشکیل دولت نجات ملی بهانه ای بیش نیست و‬ ‫اگر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای خواهان برقراری ثبات‬ ‫و ارامش در ع راق و منطقه هستند باید کمک های خود را به‬ ‫داعش و گروه های تفکیری و بعثی قطع کنند و تشکیل یک‬ ‫دولت نجات ملی نم ی تواند مبنایی ب رای پایان دادن به بحران‬ ‫ع راق تلقی شود‪ .‬طبق قوانین و اصول دیپلماتیک‪ ،‬ائتالف‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫فتوای ایت اهلل سیس��تانی نوعی همگرایی میان‬ ‫طی ف‪‎‬های مختل��ف ایجاد ک��رد اما ع راق هنوز نتوانس��ته‬ ‫از بحران خارج ش��ود‪ .‬زی��را داعش یکی از سرس��خت‏ترین‬ ‫گروه‪‎‬های تروریستی است که هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ‬ ‫عملیاتی از دیگر گروه‏های تروریستی وضعیت بهتری دارد‪.‬‬ ‫البته فتوای سیستانی فضای تعامل بهتری بر ع راق حاکم‬ ‫ساخت و بیش از دو هزار نفر داوطلب ب رای مبارزه با داعش‬ ‫اعالم امادگی کردند‪ .‬اما صحب ت‪‎‬های ایشان پی رامون انتخاب‬ ‫نخس ت وزیر تاثیر چندانی بر اوضاع نخواهد داشت‪ ،‬زی را اگر‬ ‫قرار باشد نخس��ت وزیر از شیعه انتخاب ش��ود سن ی‪‎‬ها این‬ ‫فدرالی شدن ع راق به معنای تجزیه ع راق خواهد‬ ‫بود بناب راین اکنون باتوجه به ش��رایط‪ ،‬ع راق نباید به سمت‬ ‫فدرالی ش��دن پیش برود‪ .‬تمام ی طی ف‪‎‬ها و گروه ها در این‬ ‫برهه باید یک دست و متحد شوند تا از تجزیه ع راق جلوگیری‬ ‫کنند‪ .‬یکی از مس��ائلی که م ی‪‎‬تواند به برون رفت وضعیت‬ ‫فعلی کمک کند نخس��ت وحدت ع راق و سپس همگرایی‬ ‫ملی است‪ .‬باید توجه داشت که هرگونه تقسیم بندی ع راق‬ ‫ب ر اساس گرایش‪‎‬های طایفه‪‎‬ای‪ ،‬مذهبی و قومیتی به تجزیه‬ ‫ع راق منجر خواهد ش��د‪ .‬اکنون فدرالی کردن ع راق راه حل‬ ‫نیست و نه تنها ب رای این کش��ور مشکالتی ایجاد م ی‪‎‬کند‬ ‫بلکه ب رای سایر کش��ورهای پی رامونی نیز خطرناک خواهد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫چه اینده‪‎‬ای را برای تحوالت فعلی عراق و بحران‬ ‫داعش پی ش‪‎‬بینی م ی‪‎‬کنید؟‬ ‫بین الملل‬ ‫امر را نخواهند پذیرفت‪ .‬چرا که کشورهای عرب همواره در‬ ‫اوضاع ع راق دخالت م ی‪‎‬کنند و قطعا سن ی‪‎‬ها تحت تاثیر انها‬ ‫این مساله را نخواهند پذیرفت‪ .‬اما شخص مالکی از فتوای‬ ‫سیستانی استقبال کرد زی را ش��یعیان به طور کامل خطر را‬ ‫حس کرده‪‎‬اند‪ .‬در حال حاضر مشکل بزرگ‪ ،‬کردها و سن ی‪‎‬ها‬ ‫هستند بناب راین دولت اینده باید با استفاده از همه ظرفی ت‏ها‬ ‫نوعی اشتی ملی در ع راق ایجاد کند‪.‬‬ ‫دولت قانون ب��ه رهبری نوری مالکی ب��ه دلیل محبوبیتی‬ ‫که در میان توده های مردم برخودار اس��ت توانست اکثریت‬ ‫کرس ی های مجلس را در اختیار بگیرد و پیروز انتخابات شود‪.‬‬ ‫بناب راین اصرار امریکا‪ ،‬غرب و برخی از کشورهای ع ربی ب رای‬ ‫کنار رفتن مالکی برخالف اراء و خواست مردم ع راق و اصول‬ ‫دموکراتیک است‪ ،‬زی را مالکی منتخب مردم ع راق است‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫تریلوژیحجازی‬ ‫روح اهلل حجازی کارگردانی است که سودای سنت و مدرنیته‬ ‫در سر دارد‪ .‬دل نگران گذشته هایی است که ممکن است اینده‬ ‫انها را به باد دهد ‪ .‬در این پرونده تالش ش�ده ضمن گفت وگو با‬ ‫خود او و برخی منتقدها ویژگ ی های س�ینمایش مورد بررسی‬ ‫قرار گیرد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مستقلهستم‪،‬مستقلهممی مانم‬ ‫گفت وگو با روح اهلل حجازی درباره سینمای متفاوتش‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪215‬‬ ‫برخ�ی منتقدانی ک�ه کار ه�ای ش�ما را دنبال‬ ‫م ی کنند در مورد فیلم اخیرتان «زندگی مش�ترک‬ ‫اقای محم�ودی و بانو» گفته اند ک�ه این فیلم به‬ ‫نسبت کار های قبلی خیلی بیشتر روی اجزایش‬ ‫فکر ش�ده اس�ت‪ ،‬عالوه بر داس�تان که ماهیت‬ ‫جداگانه ای دارد‪ ،‬مثال درمورد بازی ها و میزانس ن ها‬ ‫مشخص است که حساسی ت هایی به خرج داده‬ ‫شده است‪ ،‬بگذارید از اینجا شروع کنیم که فیلم‬ ‫جدیدتان اصال چه چی ز هایی به شما اضافه کرده‬ ‫است؟‬ ‫اکثر کس��انی که این فیلم را دیده ان��د ان را یک‬ ‫پله بزرگ رو به جلو م ی دانند‪ ،‬همان ط��ور که اقا و خانم میم‬ ‫را یک پله جلو تر از در میان اب ر ها م ی دانس��تند‪ .‬در مجموع‬ ‫بازخورد هایی که گرفته ام و رس��انه هایی ک��ه دنبال کرده ام‬ ‫و برایند نظ راتی که گرفته ام این را موفقت��ر از دو فیلم دیگر‬ ‫م ی دانم‪ ،‬قاعده بر این اس��ت که هر فیلمس��ازی مسیری را‬ ‫که طی م ی کند یک اتفاق هایی در ان مسیر ب رایش بیفتد‪.‬‬ ‫شاید بخشی از این مسی ر‪ ،‬فیلم ها و مجموعه هایی است‬ ‫که نساخته ام و شاید اگر انها را م ی ساختم به دلیل تولید اثار‬ ‫سفارشی‪ ،‬خودم نزد خودم کمی سقوط م ی کردم‪ .‬این مقاومتی‬ ‫که در مورد ساختن یک سری کار های سفارشی کرده ام باعث‬ ‫شده ایده های جدید به ذهنم برس��د که انها را در تجربه های‬ ‫بعدی ام خرج کنم‪ .‬البته من بین این دو کار یک سری کار هایی‬ ‫انجام داده ام‪ ،‬مثال تکمیل سه گانه تلویزیون ی ام به نام سپیده‬ ‫‪1‬‬ ‫زندگی مش�ترک اقای محم�ودی و بانو‬ ‫سومین فیلم بلند س�ینمایی روح اهلل حجازی‬ ‫است که تحسین خیل ی ها را ب ر انگیخته است‪.‬‬ ‫هرچند حواش�ی فیلم زیاد بوده است و بعد از‬ ‫دو سال از تولید ش�انس دیده شدن در سینما‬ ‫را پیدا کرده اس�ت‪ ،‬اما فاصله ان با فیلم قبلی‬ ‫کارگردان زندگی خصوصی اقاوخانم میم کامال‬ ‫بارز است‪ .‬خانواده در دوره بالتکلیفی مثل فیلم‬ ‫قبلی حجازی این بار هم محور توجه داس�تان‬ ‫بوده با اینکه می زانسن‪ ،‬قاب تصوی ر ها و پرداخت‬ ‫ش�خصی ت ها فیلم را دوست داشتن ی تر کرده‬ ‫است‪.‬بااینحالپرداختاغ راق شدهبه«معماری‬ ‫ساختمان » که در سینمای ما نشانه ای بسیار‬ ‫اشناست باعث شده که برخی منتقدان فیلم‬ ‫را «مهندسی شده» بدانند‪ .‬کارگردان فیلم در‬ ‫مصاحبه با مثلث از پرداختن به خانواده‪ ،‬زن‪ ،‬و‬ ‫جامعه م ی گوید و همه مشکالتی که بر سر راه‬ ‫فیلم سوم سینمای ی اش ق رار گرفته است‪.‬‬ ‫در این گفت وگو اقای حجازی برخی موارد را‬ ‫درباره اقای شمقدری مطرح کرده اند که طبیعتا‬ ‫این فرصت از جانب هفته نامه مثلث برای اقای‬ ‫ش�مقدری هم وج�ود دارد که در ص�ورت ارائه‬ ‫توضیح مطالب ایشان هم درج گردد‪.‬‬ ‫سایه ستاره بود‪ ،‬اما انها کار هایی بود که دوستشان داشته ام و‬ ‫مورد توجه هم قرار گرفته اند‪ .‬چون دوست داشتم تجربه ام را در‬ ‫تلویزیون تکمیل کنم و با این سه گانه بگویم ما حصل انچه‬ ‫در تلویزیون ساخته ام از نظر فرم همی ن ها باشد‪ .‬تجربه هایی‬ ‫که کسب کرده ام و البته مطالع ه ها و دیدن ها باعث شده است‬ ‫که در این کار با دقت بیشتری انتخاب کنم و به خصوص در‬ ‫فیلم قبلی که ب رایم تجربه گران قدری بود و باعث شد که انجا‬ ‫چی ز هایی را کشف کنم که در این یکی تاثی ر گذار بود‪ .‬البته‬ ‫منظورم این نیس��ت که یک چیزی را که موفق بوده اس��ت‬ ‫دوباره تکرار کنم‪ .‬من س��عی کرده ام هر بار یک چیز جدید را‬ ‫کشف کنم‪ .‬در فیلم هایم از نظر فرمی و ساختاری چی ز هایی را‬ ‫کشف کرده ام که در تجربه های بعدی ام تاثی ر گذار بوده است‪.‬‬ ‫البته کس��انی که اقا و خانم میم را بیشتر دوست داشتند‪ ،‬به‬ ‫نظر به این دلیل بوده است که ان فیلم خیلی بیشتر قائل به‬ ‫نمایش است‪ .‬همه چیز حتی نور پردازی اقای بهمنش متاثر‬ ‫از نمایش اس��ت‪ .‬کات های عجیب و غریب ب ر خالف قواعد‬ ‫مرسوم‪ ،‬بوده است‪ ،‬حتی دیالوگ ها را طوری گرفته ایم که باید‬ ‫کات در انها باشد‪ .‬ولی در فیلم اخیر این طور نیست‪ ،‬در زندگی‬ ‫مشترک ما قرار گذاشتیم جور دیگری ببینیم و همه خودمان‬ ‫را حذف کنیم و به یک رئالیته ای برس��یم که واقعی باش��د‪.‬‬ ‫مثال در سکانس صبحانه که می زانسن دارد ما تالش کردیم‬ ‫که زندگی ان قدر زیاد باشد که فیلم‪ ،‬فیلم ری اکشن باشد و‬ ‫بیشتر واکنش ادم ها را داشته باشیم‪ .‬چون یک سری قواعد و‬ ‫پی ش فرض این طوری داریم و کلی ایده داریم که باید ب رایشان‬ ‫فرهنگ‬ ‫کارگردان جامعه در حال گذار‬ ‫سینمای روح اهللحجازی نگ ران‬ ‫سنت در جامعه ای ران است‬ ‫ما به ازا پیدا کنیم که این موضوع ا ز انجا ناش��ی م ی شود‪ .‬در‬ ‫زندگی خصوصی‪ ،‬خیلی قرار بود چی ز ها به رخ کشیده شود‪،‬‬ ‫ ادم ها در هتل بودند و قرار بود همه چیز به نمایش در بیایند‪.‬‬ ‫نور و لباس و چی ز های دیگ��ر ولی در اینجا تالش کردیم که‬ ‫بیشتر به زندگی نزدیک شویم‪ ،‬در واقع دیگر ان شویی که در‬ ‫هتل بود نیست‪.‬‬ ‫شما م ی گویید چی ز هایی که نساخته اید به شما‬ ‫کمک کرده است که در این کار ایده های جدید تری‬ ‫داشته باشید‪ ،‬در حالی که اغلب فیلمساز هایی که‬ ‫بعضی چی ز ها را نم ی سازند دچار این سر خوردگی‬ ‫م ی ش�وند و ای�ن در فیلم بع�دی که م ی س�ازند‬ ‫تاثیر م ی گذارد‪ .‬این جالب است که در مورد شما‬ ‫برعکس بوده است‪.‬‬ ‫فیلمساز هایی که حالشان بد م ی شود به این دلیل‬ ‫اس��ت که فیلم دلخواه خودشان را نس��اخته اند‪ ،‬من هم اگر‬ ‫فیلم دلخواهم را نم ی س��اختم حالم بد م ی شد‪ ،‬کمااینکه در‬ ‫دوره اقای شمقدری در س��ال ‪ 88‬فیلمنامه ندبه و در سال ‪89‬‬ ‫فیلمنامه اتفاق م ی افتد را ارائه دادم که مورد قبول نبود‪ .‬این‬ ‫فیلم ها ساخته نشد‪ ،‬ه ر چند در ذهن من ساخته شد و بعد از‬ ‫انها من به زندگی خصوصی رسیدم‪ .‬ان موقع یک جوی وجود‬ ‫داش��ت که م ی گفتند حجازی نباید فیلم بسازد ب رای اینکه‬ ‫فیلم در میان اب ر ها یک فیلم عاش��قانه با ان مضامین بوده‬ ‫دوستان تصویری از من در ذهن خودشان‬ ‫ساخته اند و می گویند این روح اهلل حجازی‬ ‫به سیس�تم وص�ل اس�ت و موضوعاتی را‬ ‫می سازد که کسی جرات پرداختن به ان را‬ ‫ندارد‪ .‬فیلم های من که در فجر دیده نشد‪.‬‬ ‫یکی را هم که دو سال توقیف کرده اند‬ ‫نقدفیلمحجازیدرگفتوگو‬ ‫باسعیدقطبیزاده‬ ‫ظاهرا در مورد همین فیلم هم مش�کالتی برای‬ ‫گرفت�ن پروان�ه س�اخت و نمای�ش و مانن�د ان‬ ‫داشتید‪...‬‬ ‫زندگی مشترک در دوره اقای شمقدری توقیف شده‪،‬‬ ‫در سال ‪ 91‬ساخته شد ولی متوقف شد‪ 115 .‬منتقد نامه نوشتند‬ ‫که یک اکران به این فیلم اختصاص داده شود‪13 .‬کارگردان از‬ ‫طی ف های مختلف نامه نوشتند‪ .‬شاید اگر زمان بود اسم های‬ ‫دیگری هم اضافه م ی شد ولی فشار ان قدر زیاد شد که خیلی‬ ‫از کارگردان های سرشناس این کشور رفتند به اقای شمقدری‬ ‫اعتراض کردند و موضوع به شورای فرهنگ عمومی کشیده‬ ‫شد‪ ،‬حتی وزیر ارشاد هم نامه نوش��ت که فیلم هایی اضافه‬ ‫شوند‪ .‬وقتی ما با قائم مقام وزیر جلسه گذاشتیم‪ ،‬گفتند مشکل‬ ‫را با اقای شمقدری حل کنید‪ .‬ایشان مسائل شخص ی شان را‬ ‫در انتخاب یک اثری که پروانه ساخت داشت دخالت دادند ولی‬ ‫کاری کردند که در انتها حتی به خارج از مس��ابقه هم راضی‬ ‫شدیم اما فیلم ما در انجا هم نبود‪ .‬تا جایی که صراحتا گفتند‬ ‫که اگر این فیلم در جشنواره دیده شود‪ ،‬دبیر جشنواره استعفا‬ ‫م ی دهد‪ .‬گفتند باال بروید و پایین بیاید اجازه اکران به این فیلم‬ ‫نم ی دهیم‪ .‬اقای شمقدری در ب رنامه هفت گفت که اگر فیلم‬ ‫اقای حجازی را اکران م ی کردیم هفت هزار نفر م ی امدند ب رای‬ ‫دیدن این فیلم‪ .‬در همان برنامه وعده اکران نوروز را دادند‪ ،‬با‬ ‫اقا و خانم میم هم همی��ن کار را کردند چون اکران ان فیلم‬ ‫ورق را برگردانده بود و اقای جی ران��ی در هفت گفت که اقا و‬ ‫خانم میم بهترین فیلم جشنواره بوده است و به عنوان فیلم‬ ‫سوم منتقدان انتخاب شد‪ ،‬در صورتی که هیات انتخاب انگ‬ ‫کیفیت زده بودند‪ .‬در مورد زندگی خصوصی‪ ،‬اقای می ر کریمی‬ ‫ مصاحبه کرد و گف��ت که این فیلم بهترین فیلم جش��نواره‬ ‫است‪ ،‬هیات داوران داشتند نامه م ی نوشتند که این فیلم بیاید‬ ‫به جشنواره اما اقای شمقدری و اقای عباسیان اجازه ندادند‪.‬‬ ‫یدانستند اگر این فیلم را اکران کنند نم ی توانند کنترل کنند‪.‬‬ ‫م ‬ ‫در نوروز هم اجازه اکران داده نش��د و گذشت تا انتهای دولت‪.‬‬ ‫باز گفتند که ما اجازه نم ی دهیم که دولت بعد با دادن پروانه‬ ‫نمایش به این فیلم مانور تبلیغاتی بدهد و به همین دلیل دو‬ ‫هفته مانده به پایان کار دولت به ان پروانه نمایش دادند‪ .‬وقتی‬ ‫که این فیلم در بخش اصلی جشنواره مونترال حاضر شد به‬ ‫ان پروانه نمایش داده شد‪.‬‬ ‫این همه حاشیه ب رای یک فیلم؛ مگر چه مساله ای‬ ‫وجود داشت؟‬ ‫دلیلش را هم باید بگویم اقای ش��مقدری خیلی‬ ‫ب رایش سخت بود که با دست خودش به این فیلم جایزه بدهد‪.‬‬ ‫مگر چه مشکلی با شمقدری داشتید؟‬ ‫هم از نامگذاری و هم از نوع پرداخت شخصی ت ها‬ ‫ب ر م ی اید که فیل�م زندگی مش�ترک دنباله فیلم‬ ‫زندگی خصوصی اس�ت‪ .‬این جریان ادامه خواهد‬ ‫داشت؟‬ ‫در تلویزیون یک س��ه گانه ساختم و یک سه گانه‬ ‫دیگر هم دارم که س��بز به رنگ زمرد‪ ،‬سرخ به رنگ عقیق و‬ ‫سپید به رنگ مروارید است که این سه گانه در مورد سه مادر‬ ‫شهید است در سه خطه از ای ران‪ .‬این دو سه گانه تلویزیون از‬ ‫ابتدا قرار بود سه گانه باشد‪ .‬اینها این طور نبود که ما از ابتدا نیت‬ ‫داشته باشیم که سه تا به هم مرتبط بسازیم‪ .‬در ان سه گانه‬ ‫چه به لحاظ می زانسن‪ ،‬اکسسوار و ‪ ...‬کلی لینک داریم که به‬ ‫هم مربوط هستند‪ ،‬اما این کار های سینمایی از هم مستقل‬ ‫بوده اند‪ .‬اما در میان کار احساس کردم که م ی شود به برخی‬ ‫مسائل ریز تر پرداخت و انجا بود که به فکر اقای محمودی‬ ‫و بانو افتادم‪.‬‬ ‫همزمان ب رای قوه قضائیه کاری م ی کردم که ذهن من‬ ‫را در طالق عاطفی درگیر ک��رد و در نتیجه اش این ایده را به‬ ‫نویسنده دادم که ان را زیر نظر من بنویسد‪ .‬حین ساخت زندگی‬ ‫مش��ترک هم دوباره همین اتفاق افتاد که رسیدیم به اینکه‬ ‫م ی ش��ود این حرف ها را یک جور دیگری گفت‪ .‬فیلم بعدی‬ ‫هم در ادامه همین است‪ .‬حاال نه که الزاما سه گانه‪ ،‬اما دوست‬ ‫دارم این را ادامه دهم و حتی خیلی دوست دارم که کاری مشابه‬ ‫این را ب رای تلویزیون بسازم البته با رعایت شرایط تلویزیون‪ .‬هر‬ ‫چند دو تا کار اخیر من را تلویزیون حاضر نشده بخرد‪ ،‬حتی‬ ‫شبکه هایی که کمی باز تر هستند مثل ای فیلم و مانند ان هم‬ ‫هنوز نخواسته اند این فیلم های من را بخرند‪ .‬با این شرایط هم‬ ‫بعید م ی دانم البته‪ .‬منی که این همه با تلویزیون کار کرده ام‪،‬‬ ‫حق اب و گل دارم اما حتی ب رای انونس هم محدودیت هایی‬ ‫قائل شده اند در صورتی که م ی دانید چقدر تبلیغات تلویزیونی‬ ‫تعیی ن کننده است‪ .‬به نظر من مساله جدی جامعه ما همین‬ ‫است‪ .‬سبک زندگی‪ ،‬سنت و مدرنیته‪ ،‬اختالف های زناشویی‪،‬‬ ‫ اختالف های خانواده ها با بچه ها و خود مس��اله خانواده‪ .‬در‬ ‫غرب اصال خانواده شکننده نیس��ت‪ ،‬انجا موقعی تشکیل‬ ‫خانواده م ی دهند که واقعا م ی خواهند خانواده داشته باشند‪ ،‬در‬ ‫صورتی که در ای ران شکننده ترین نهاد ها خانواده است‪ .‬به امار‬ ‫طالق رسمی و عاطفی نگاه کنید‪ .‬همه اینها مشکالتی است‬ ‫که ما در یک جامعه سنتی داریم‪ ،‬به هر حال این مشکالت‬ ‫وجود دارد ‪ .‬تریبون تک صدایی از بین رفته‪ ،‬در یک دوره ای تنها‬ ‫تلویزیون رسانه موثر بود اما االن این طور نیست‪ .‬ارتباط های‬ ‫عجیب و غریب شکل م ی گیرد و به راحتی از بین م ی رود‪ .‬از‬ ‫طرف دیگر نهاد خانواده هم تاثیرش کم شده است‪ ،‬در صورتی‬ ‫که قبال خیلی در تربیت فرزند موثر بوده است ولی االن تاثیر‬ ‫خودش را از دست داده و جای ان را رسانه ها و فضای مجازی‬ ‫گرفته است‪ .‬مخاطبی که با اینها در تماس است به دلیل تع داد‬ ‫زیاد گیج شده است‪ .‬این مخاطب سرگشته است و بالتکلیف‬ ‫و نم ی داند باید چه کار کند‪ .‬و حاال فکر کنید ما ادم هایی داریم‬ ‫که م ی گویند در مورد انها صحبت نکنیم‪ ،‬به نظر من این از‬ ‫اعتیاد و ایدز خیلی بد تر است‪ ،‬جرات ندارند در این مورد حرف‬ ‫بزنند‪ ،‬به نظرم این پرداخت ها خیلی کم است‪ .‬باید ترس را کنار‬ ‫بگذاریم و با مشکل رو به رو شویم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫من هیچ برخوردی با خود اقای شمقدری نداشتم‪.‬‬ ‫چیزی هم نبود که بگویم‪ ،‬اینکه مثال در گذشته یک کدورتی‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬در دوره ای که در میان اب ر ها س��اخته شد و اقای‬ ‫جعفری جلوه بر س��ر کار بود‪ ،‬فکر م ی کنم بخش��ی اش این‬ ‫بود که اقای شمقدری و اقای س��جاد پور فیلم در میان ابرها‬ ‫را پی راهن عثمان کردند‪ .‬انها با اقای جلوه مش��کل داش��تند‬ ‫و ان قدر جو درس��ت کردند که فیلم نتوانست در مسابقه در‬ ‫هیچ رشته ای کاندیدا شود‪ .‬الناز شاکردوست ب رای باد در علفزار‬ ‫م ی پیچد کاندیدا شد ولی ب رای در میان اب ر ها نه‪ ،‬در صورتی‬ ‫که م ی توانس��تند بگویند ب رای باد در علف��زار م ی پیچد و در‬ ‫میان اب ر ها‪ .‬در جشن خانه س��ینما الناز شاکر دوست ب رای در‬ ‫میان اب ر ها کاندیدا شد‪ ،‬نه باد در علفزار م ی پیچد و موسیقی‬ ‫ان فیلم و خیلی رش��ته های دیگر بود که فیلم م ی توانست‬ ‫در انها کاندیدا ش��ود اما در هیچ کدام نش��د حتی یک سری‬ ‫اکران های فیلم را هم حذف کردند‪ .‬هیچ وقت هم نفهمیدم‬ ‫که چرا شمقدری با من مشکل داشت‪ ،‬چون ما دعوایی با هم‬ ‫نداشتیم‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫است‪ ،‬به من م ی گفتند که تو پایه گذار نوعی اروتیسم مذهبی‬ ‫در س��ینمای ای ران هس��تی‪ .‬در انجا ماجرا این بود که دو تا‬ ‫فیلمنامه کامل مورد قبول قرار نگرفت تا اینکه من گفتم من‬ ‫در مورد یک زن و شوهر فیلم م ی سازم‪ .‬همان فیلمنامه هم به‬ ‫مشکالت زیادی برخورد و با البی پروانه ساخت گرفت‪ .‬اقای‬ ‫شمقدری معتقد بود که من در دوره او نباید فیلم بسازم و حتی‬ ‫تلویحا در برنامه هفت این را هم گفته بود که من باید تنبیه‬ ‫شوم‪ .‬چون به اعتقاد او من وارد حیطه هایی شده بودم که نباید‬ ‫بشوم‪ .‬منظور من در اینجا از ساخته نشدن‪ ،‬کار هایی بود که‬ ‫دوست نداشتم‪ ،‬مثل فیلم های فاخر با بودجه های میلیادری‬ ‫که به من پیشنهاد شد یا سریال هایی که پیشنهاد شده است‪.‬‬ ‫دست انهایی که پیشنهاد داده اند هم درد نکند اما من حاضر‬ ‫هستم بروم تله فیلم بسازم با ان وضع پرداخت تلویزیون ولی‬ ‫حداقل ان چیزی را که دوست داش��تم بسازم‪ .‬حتی مستند‬ ‫بسازم ولی کاری را که دوس��ت دارم انجام دهم؛ کاری که با‬ ‫تمام وجود بس��ازم‪ .‬اگر تعریف هایی در م��ورد تله فیلم هایم‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬به خاطر این اس��ت که خیلی گزیده کار بوده ام و‬ ‫سعی کرده ام با دقت در کار پیش بروم‪ .‬مثال اگر یک سریال‬ ‫مناسبتی بسازم که فیلمنامه غنی ندارد‪ ،‬تنزل پیدا کرده ام و‬ ‫سلیقه ام تنزل پیدا کرده است‪ ،‬مخاطبان هم م ی گویند ببین‬ ‫چه ساخته‪ .‬چی ز های را دوست داشته ام بسازم اما نشده است‪.‬‬ ‫حاال ایده های دیگری دارم؛ م ی خواهم همین کار را تمام کنم‬ ‫و شاید فیلم سومی را بسازم‪.‬‬ ‫ پالن هایهوشمندانه‪،‬خط کشی هایپررنگ‬ ‫تناقض هایزندگیطبقهمتوسطی‬ ‫روایتانتونیاشرکاازفیلم‬ ‫«زندگیمشترک»‬ ‫‪55‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫شما در حالی از نپرداختن به مشکالت خانوادگی‬ ‫در س�ینمای ما صحب�ت م ی کنید که س�ینمای‬ ‫مستقل ما کم به مش�کالت خانوادگی نپرداخته‬ ‫اس�ت‪ ،‬در حالی که مثلا در مورد ایدز س�ینمای‬ ‫ما تقریبا هیچ وقت ب�ه صورت جدی ب�ه ان وارد‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫تع داد اندکی از فیلمساز های ما به مسائل خانوادگی‬ ‫پرداخته اند و دقت کمی در مورد خانواده شده است‪ .‬سالی که‬ ‫اقا و خانم میم ساخته شد هفت فیلم متهم شدند به پرداختن‬ ‫به خیانت ‪ .‬در ان میان تنها در فیل��م ما بود که خیانت ثابت‬ ‫نم ی شد‪ .‬در فیلم های دیگر این طور نبود‪ .‬مساله ان فیلم ها‬ ‫مساله خانواده بود که در کنارشان وضعیت خیانت مطرح شده‬ ‫ی ساخته م ی شود که در‬ ‫بود‪ ،‬اما همان س��ال‪ ،‬اقا و خانم میم ‬ ‫ان تصور خیانت دیده م ی شود‪ ،‬کدام یکی فراگی ر تر است؟ در‬ ‫مورد ایدز چقدر ساخته شده در مورد خانواده چقدر؟ ایدز چقدر‬ ‫در جامعه هست و خیانت و تصور خیانت چقدر؟ ایا همه مساله‬ ‫ایدز را دارند؟ نه‪ ،‬البته اگر کسی دغدغه اش این است که در این‬ ‫مورد بسازد‪ ،‬برود بسازد‪ ،‬اما این مساله خانواده و خیانت خیلی‬ ‫بیشتر شوخی گرفته شده در صورتی که به شدت جدی است‪.‬‬ ‫یک دوره ای م ی گفتند که برخی مسائل از بمب هسته ای در‬ ‫جامعه مخرب تر است‪ .‬اکثر چی ز هایی که ساخته شده کلیشه‬ ‫است‪ .‬بخشی از مدی ران فرهنگی نگذاشته اند و‬ ‫بخشی را خود فیلمساز نخواسته است‪ .‬تا جرات‬ ‫نکنیم به مس��اله بپردازیم نم ی توانیم اهمیت‬ ‫ان را بپذیریم‪ .‬گفته م ی شود ‪ 80‬درصد دختران‬ ‫دانش اموز دوس��ت پس��ر دارند‪ ،‬اما چقدر اجازه‬ ‫داده م ی ش��ود به این موضوع پرداخته شود؟ ایا‬ ‫من فیلم را ب رای گیشه س��اخته ام یا دارم دردی‬ ‫را مطرح م ی کنم؟‬ ‫ نسبت به اینکه فیلم خاصی اس��ت و برای گیشه ساخته‬ ‫نش��ده اس��ت‪ ،‬در صورتی که در فیل��م بازیگر های چهره‬ ‫داریم‪ .‬در فیلم دغدغه و مس��اله وجود دارد‪.‬‬ ‫من متوجه نم ی ش�وم‪ ،‬منظور ش�ما از اینکه این‬ ‫فیلم برای گیشه ساخته نشده چیست؟‬ ‫توضیح بدهم؟‬ ‫فیلمس�از مس�تقل که نم ی تواند بدون توجه به‬ ‫گیشه فیلم بسازد ‪ ،‬باالخره بخش خصوصی وقتی‬ ‫سرمای ه گذاری م ی کند انتظار دارد که سرمای ه اش‬ ‫برگردد تا بتواند کار بعدی را بسازد‪...‬‬ ‫من در پاسخ به ان سوال شما که می گویید مستقل‬ ‫نیستی می گویم‪ ،‬من مستقل هستم و مستقل هم می مانم‪.‬‬ ‫من ادم رکی هس��تم‪ ،‬همین تله فیلم های من در تلویزیون‬ ‫رد شده است‪ ،‬خیلی از مدیران جرات ندارند با من کار کنند‬ ‫چون من ادم رکی هستم‪ .‬من انجا پشت تریبون گفتم که‬ ‫فیلمنامه این فیلم در اکثر ش��بکه ها رد شده بود اما با لطف‬ ‫یکی از مدیران ساخته شد‪ .‬سپیده‪ ،‬ستاره و سایه را منتقدان‬ ‫می گویند ک��ه بهترین تله فیلم های ماس��ت‪ .‬ح��ق ان تله‬ ‫فیلم ها این بود که در جش��نواره جام جم دیده شوند‪ ،‬اما من‬ ‫در دو دوره از این جش��نواره محروم شده ام‪ .‬معنی استقالل‬ ‫پس چیست؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫البته باتوجه به سابقه کاری که شما‬ ‫دارید بیشتر ب ه نظر م ی رسد متعلق به‬ ‫جریانی باشید که نم ی ش�ود عنوان‬ ‫تماما خصوصی را به ان داد‪...‬‬ ‫من اصال این تحلی��ل را قبول ندارم‪.‬‬ ‫یک فیلم سینمایی من را بگویید که دولتی بوده‬ ‫اس��ت‪ ،‬هر س��ه فیلم من در بخش خصوصی‬ ‫ساخته شده اس��ت‪ .‬در میان اب ر ها ‪40‬درصد ان‬ ‫را مرکز گس��ترش سینمای مس��تند و تجربی‬ ‫داده که در ان س��الی که این فیلم س��اخته شد‬ ‫مرکز گس��ترش ‪40‬درصد همه فیلم های اول‬ ‫را پرداخت کرد و باق��ی را تهی ه کننده از جی��ب پرداخت کرد‬ ‫که پولش هم در نهایت ب رنگش��ت چون فیلم فرصت اکران‬ ‫نداشت‪ .‬اقا و خانم میم هم تماما در بخش خصوصی ساخته‬ ‫شده اس��ت‪ .‬حتی نگاتیو و دوربین ما را ازاد حساب کرده اند‪.‬‬ ‫حتی در مورد این فیلم با وجود اینکه پروانه را هم داشت اقای‬ ‫شمقدری دستور داده بود که دوربین هم به ما داده نشود‪ ،‬اما‬ ‫دوستان به ما لطف کردند‪ ،‬اقای شمقدری وقتی شنید که اقای‬ ‫حاتم ی کیا در ان فیلم بازی م ی کند خواسته بود که پروانه را‬ ‫هم لغو کند‪ .‬در زندگی مشترک هم همه هزینه را تهی ه کننده‬ ‫پرداخت کرده است‪.‬‬ ‫دوستان تصویری از من در ذهن خودشان ساخته اند‬ ‫و م ی گویند این روح اهلل حجازی به سیس��تم وصل است و‬ ‫موضوعاتی را م ی سازد که کس��ی جرات پرداختن به ان را‬ ‫ندارد‪ .‬فیلم های من ک��ه در فجر دیده نش��د‪ ،‬یکی را هم‬ ‫که دو س��ال توقیف کرده ان��د‪ .‬اتفاقا من س��ریال هایی را‬ ‫رد کرده ام ک��ه پول خوبی در انها بوده اس��ت‪ ،‬ب رای اینکه‬ ‫همین برچس ب ها برداشته شود‪ ،‬پروژه های فاخر را هم رد‬ ‫کرده ام‪ .‬برخی کسانی که ادعای روشنفکری دارند‪ ،‬رفته اند‬ ‫از دولت های مختلف پول گرفته اند‪ .‬هم پول گرفتند و هم‬ ‫جایزه گرفتند‪ ،‬بعد پز روش��نفکری و فیلمس��ازی مستقل‬ ‫هم م ی دهند‪ .‬همین االن این فیلم فروش خوبی داش��ته‪،‬‬ ‫فیلم های سینمایی من هم مرتب از حضور در جشنواره‬ ‫فجر محروم شده اند‪ .‬تعریف اس��تقالل چیست؟ من سه تا‬ ‫فیلم ساخته ام که دو تای ان در جشنواره نبوده است‪.‬‬ ‫یعنی به نظر شما تعریف استقالل این است که‬ ‫نگذاشته اند فیلم در جشنواره بیاید؟‬ ‫نه‪ ،‬انگار شما متوجه نم ی ش��وید‪ .‬من توضیح دادم‪،‬‬ ‫ اس��تقالل یعنی اینکه فیلم در بخش خصوصی بودجه اش را‬ ‫بدون حمایت دولتی بسازد‪ .‬شما پروانه ساخت‪ 35‬م ی گی رید که‬ ‫دوربین را از فارابی بگیرد و‪ 110‬حلقه نگاتیو دولتی بگیرد‪ ،‬پروانه‬ ‫داشته باشید و دوربین را با شما ازاد حساب کنند‪ ،‬یعنی چه؟ فجر‬ ‫هم که یک جشنواره دولتی است باز من را محروم م ی کنند‪ .‬هر‬ ‫چهمنم ی گویمشمانم ی پذی رید‪،‬حاالمهمهمنیست‪ ،‬اماشما‬ ‫دالیل تانرابگویید‪ ،‬یکفیلمدولتیبگوییدکهمنساختهباشم‪.‬‬ ‫من نم ی گویم که ش�ما فیلم دولتی س�اخته اید‪.‬‬ ‫من م ی گویم جریانی در سینمای ما وجود دارد که‬ ‫کامال مستقل است‪ ،‬حمایت هم نم ی شود‪ ،‬مشابه‬ ‫کار های ش�ما هزار بال ه�م به س�رش م ی اورند‪،‬‬ ‫اما معموال هم به مس�ائل اجتماع�ی و خانوادگی‬ ‫م ی پ�ردازد‪ .‬من م ی خواه�م به اینجا برس�یم که‬ ‫موضوع خانواده اتفاقا در سینمای جدی ما موضوع‬ ‫قابل درک و قابل احترامی اس�ت و خیل ی ها به ان‬ ‫پرداخته اند‪ .‬از این بحث اگ�ر بخواهیم بگذریم‪،‬‬ ‫ نگاه شما ب ه وضعیت در حال گذار خانواده در این‬ ‫فیلم برای من مهم است و نکته جالب تر اینکه در‬ ‫این فیلم قضاوتی در مورد کسی دیده نم ی شود‪،‬‬ ‫ی صادر نم ی شود و شما هی چ جا نم ی گویید‬ ‫حکم ‬ ‫که کدام یک درس�ت رفتار کرده اند و کدام غلط‪،‬‬ ‫ ش�ما هیچ قضاوت ارزش�ی در مورد ادم های این‬ ‫فیلم نم ی کنی�د‪ ،‬این نکته ای اس�ت ک�ه به نظر‬ ‫من نقطه جذاب فیلم اس�ت‪ ،‬هرکس را محکوم‬ ‫نم ی کند و هیچ نتیج ه گیری هم نم ی کند‪ .‬مشابه‬ ‫این کار را خیلی از فیلمساز های مستقل دیگر هم‬ ‫می کنند‪ ،‬من اصال ب ه دنبال این نیستم که بگویم‬ ‫ش�ما تابع جریانی در دولت یا یک جریان دولتی‬ ‫هستید‪ ،‬من فقط به این نکته تاکید می کنم که هر‬ ‫چند شما سابقه تلویزیونی دارید اما فیلم شما در‬ ‫قالب ان جریانی تعریف م ی شود که خانواده را در‬ ‫مرکز توجه قرار م ی دهد‪ .‬من بیشتر م ی خواهم در‬ ‫مورد این وضعی ت گذاری که در فیلم به ان پرداخته‬ ‫شده صحبت کنید‪ .‬سابقه پرداختن به موضوعات‬ ‫خانوادگی در سینمای ما ب ه ه ر حال فراوان است‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬به این مسائل پرداخته نشده است‪.‬‬ ‫مشکالت خانواده که هست‪.‬‬ ‫انتقاد من ب��ه برخی فیلمس��از های‬ ‫همکارم این اس��ت که برخی نگاه ها س��طحی‬ ‫اس��ت‪ ،‬ای راد من به مدیریت اس��ت که جایی که‬ ‫لحن جدی م ی شود مدی ران دست و پایشان را گم‬ ‫م ی کنند‪.‬م ی گویندهرطورکهدوستداریدلودگی‬ ‫کنید‪ ،‬هر شوخی که دوست دارید انجام بدهید‪ ،‬اما‬ ‫همین موضوعات را جدی نگاه کنید‪ ،‬در کارنامه‬ ‫خودم هم هس��ت‪ ،‬موضوع تجاوز و صیغه شدن‬ ‫و‪ ...‬م ی گفتند که هر جایی که امریکا رفته چنین‬ ‫فساد هایی را ایجاد کرده اند‪ ،‬چقدر از دختران ع راقی‬ ‫به سوریه رفته اند که به ش��یخ های عرب فروخه‬ ‫شده اند‪ .‬اینجا اقای ش��مقدری فقط موضوعات‬ ‫جنسی را دید‪ ،‬در صورتی که این فیلم در امریکا‬ ‫اکران شده است‪ ،‬انجا تبعات جنگ را دیده اند‪ .‬این‬ ‫به نگاه سطحی مدی ران ما ب ر م ی گردد‪ .‬هر جا که‬ ‫لحن جدی م ی شود م ی ایستند‪ .‬بعد پنج سال بعد‬ ‫م ی گویندفیلمخ وبیبود‪.‬همانتلویزیونوسینما‬ ‫اگر به جامع ه اش نزدیک باشد مخاطب هم با ان‬ ‫ارتباطب ر قرارم ی کند‪.‬مننم ی گویمکهمنتنهام ی سازم‪ ،‬خیلی‬ ‫از بزرگان تالش کرده اند و ما هم قطعا متاثر از انها هستیم‪ .‬حرف‬ ‫من این است که نم ی گذارند در خیلی از مسائل دقیق بشویم‬ ‫وگرنه خیل ی ها تالش کرده اند اما این تالش ها کم است‪ ،‬چقدر‬ ‫اثار خانوادگی قابل قبول داریم؟ در مورد کودک و نوج وان چقدر کار‬ ‫جدی داریم؟ نم ی شود حتی یک اثر جدی را نام برد‪.‬‬ ‫رهبری تاکید دارند که س��ینما خیلی مهم است اما در‬ ‫عمل مسئوالن به سینما اهمیت نم ی دهند‪ ،‬بودجه فرهنگی‬ ‫کشور از سوبسید کود اوره کمتر است‪ .‬فرهنگ بچه اخر لک‬ ‫لک اس��ت و هیچ وقت در حوزه اجرا جدی نبوده ایم‪ .‬گاهی‬ ‫برخورد هایی هم که م ی شود با من یا فیلمسازهای دیگر‪ .‬حاال‬ ‫من که پوست کلفت هستم اما من هم تا یک سنی م ی توانم‪.‬‬ ‫ش�ما در صحب ت هایتان اش�اره کردید که تحت‬ ‫تاثیر برخی بزرگان س�ینما هستید‪ ،‬ب ه خصوص‬ ‫در م�ورد زندگ�ی مش�ترک بس�یاری از منتقدان‬ ‫معتقدند که کامال رد پای اصغ�ر فرهادی در فیلم‬ ‫دیده م ی ش�ود‪ ،‬اینکه س�کانس به س�کانس ما‬ ‫از جزئیات معما اگاه م ی ش�ویم و ه�ر چه جل و تر‬ ‫م ی رویم بیشتر درگیر موضوع م ی شویم‪ ،‬به خیالم‬ ‫نزدیک ترین نمونه هایش در کار های اقای فرهادی‬ ‫قابل مشاهده است‪.‬‬ ‫بخش ه�ای زنان�ه فیلم ش�ما برای بس�یاری از‬ ‫منتقدان جالب بوده اس�ت‪ ،‬ش�ما اش�اره کردید‬ ‫که ب�ه موضوعات زن�ان توجه زی�ادی دارید‪ ،‬مثل‬ ‫فیلم اخیر و این تفاوت هایی که قائل شدید بین‬ ‫نس ل ها پرداختن به اینکه چقدر زن مقصر است و‬ ‫چقدر نیست‪ .‬منتقدانی که نگاه زنانه دارند اغلب‬ ‫م ی گویند که س�ینمای ایران سینمای مردساالر‬ ‫اس�ت‪ .‬زنان را در جایگاه ضعف تصور م ی کنند و‬ ‫از طرفی ادم بد داستان را همواره مرد م ی دانند‪ ،‬در‬ ‫ادامه اینکه قضاوتی در فیلم دیده نم ی شود‪ ،‬اینکه‬ ‫بخشی از نگاه سنتی در زن دیده م ی شود جالب‬ ‫است‪ ،‬ش�ما در مورد پرداختن به نقش زن متعلق‬ ‫به کدام جریان فکری هستید؟‬ ‫من نم ی توان��م بگویم که متعلق ب��ه چه نگاهی‬ ‫هستم‪ ،‬م ی توانم بگویم که مثال تهمینه میالنی چه نگاهی‬ ‫به زن دارد‪ ،‬من نم ی دانم این نگاهی که شما ان را جدا م ی کنید‬ ‫از کجا م ی اید‪ ،‬خیل ی ها به من م ی گویند که تو خوب زن ها را‬ ‫م ی شناسی‪ .‬این در تله فیلم های من هم وجود داشته است‪.‬‬ ‫شاید به این دلیل است که من دقت زیادی به این موضوع دارم‪.‬‬ ‫شاید به این دلیل باشد که من مرد هستم و سعی کرده ام یک‬ ‫وجه دیگری را در اثارم بروز بدهم که به این تعبیر نشود که من‬ ‫سمت کسی را در دعوایی گرفته ام‪ .‬به نظر من متاسفانه اکثر‬ ‫زنان هم در زندگی س��نتی تحت ظلم قرار گرفته اند و هم در‬ ‫زندگی مدرن که ما داریم‪ .‬در جوامع دیگر هم این موضوع قابل‬ ‫طرح است‪ .‬بخشی از این موضوع به برخورد مردها در مناسبات‬ ‫مختلف برم ی گردد و بخشی از ان به خود زنان مربوط است‪ .‬در‬ ‫بخشی از حوادث هم زن ها مقصر هستند و رفتارهای بدشان‬ ‫به بقیه تعمیم پی دا م ی کند‪ .‬البته این قیاس مربوط به جامعه‬ ‫ماس��ت و در جوامع غ ربی چنین دخالت هایی وجود ندارد‪ .‬اما‬ ‫مشکالت ما بسیار بیشتر است‪ .‬این همان شتر گاوپلنگی است‬ ‫که در فیلم گفته م ی ش��ود‪ .‬ما االن در میانه بحران هستیم‪.‬‬ ‫یدانستند‬ ‫پد رو مادرهای ما در زندگی سنت ی شان تکلیفشان را م ‬ ‫شاید بعد از ما هم ادم ها تکلیف خودشان را بدانند اما االن ما‬ ‫دچار سرگشتگی هستیم و در نتیجه حال ادم ها خوب نیست‪.‬‬ ‫این حی رانی و سرگشتگی که بخشی از ان به مسائل سیاسی‬ ‫برم ی گردد و بخشی از ان به روابط خود ادم ها مربوط است باعث‬ ‫این شرایط نامناسب است‪ .‬مردهای این قصه ها هم نم ی دانند‬ ‫که چه م ی خواهند‪ .‬هم زن مدرن را م ی خواهند و هم زن سنتی‬ ‫را‪ .‬این حال بد ناشی از ان است که ما پر از تناقض هستیم‪ ،‬چه‬ ‫نکته دیگری که در فیلم به نظر جالب است این‬ ‫که ما در فیلم چند ن�گاه کامال متفاوت م ی بینیم‪.‬‬ ‫یک نگاه کامال سنتی‪ ،‬یک نگاه کامال مدرن‪ ،‬یک‬ ‫نگاه در میانه این دو و یک نگاه پس�ت مدرن که‬ ‫زندگی سنتی و زندگی مدرن را تجربه کرده و حاال‬ ‫به اینجا رس�یده که هر دو ویژگی زندگی سنتی و‬ ‫زندگی مدرن را در کنار هم م ی خواهد‪ .‬ایا شما واقعا‬ ‫ب ه دنبال این بودید که یک نگاه پس ت مدرن ارائه‬ ‫دهید‪ .‬ما در فیلم م ی بینیم که یک شخصیت هم‬ ‫زندگی مدرن را تجربه کرده و هم زندگی سنتی را‬ ‫و حاال تصمیم م ی گیرد که چه چیزی را م ی خواهد‬ ‫ادامه دهد‪ .‬در عین اینکه هیچ قضاوتی نم ی شود‬ ‫و هیچ راه حلی هم ارائه نم ی شود‪ .‬تنها شخصیتی‬ ‫که تکلیفش تا حدودی با خودش مشخص است‬ ‫شخصیت این مرد جوان است‪.‬‬ ‫در فیلم قبل ی ام مرا متهم کردند که چه کسی اسم‬ ‫این وضعیت را سنت یا مدرنیته م ی گذارد‪ .‬من هیچ ادعایی‬ ‫در مورد چیزی ندارم‪ .‬من در مورد روابط ادم ها فیل م ساخته ام‪.‬‬ ‫م ی توانید این را به هر چیزی تعبیر کنید غیر از بعد سیاسی‬ ‫البته‪ .‬من اگر بخواهم فیلم سیاسی بسازم م ی توانم این کار را‬ ‫انجام دهم‪ .‬فیلم سیاسی قواعد خودش را دارد اما این فیلم ها‬ ‫سیاسی نیستند‪ .‬شما م ی توانید از ستونی که در فیلم وجود‬ ‫دارد تعبیر فرهنگی داشته باشید‪ ،‬اما نم ی توانید از ان تعبیر‬ ‫سیاسی بکنید‪ .‬من البته ب رای وضعی ت ها در فیلم یک سری‬ ‫تحلی ل هایی داش��ته ام‪ .‬بعض ی ها هم گفتند ک��ه این فیلم‬ ‫مهندسی شده اس��ت اما واقعیت این است که اینطور نبوده‬ ‫است‪ .‬ما مجبور بودیم ب رای شخصی ت ها شناسنامه ط راحی‬ ‫کنیم‪ .‬اگر بت��وان از این وضعیت تعبیر به مهندس��ی فیلم‬ ‫کرد به نظر من اش��کالی ندارد‪ .‬حتی بعضی منتقدان گفتند‬ ‫که می زانس ن ها در این کار فراتر از س��ینمای ای ران است‪ .‬اما‬ ‫فرهادی هم می زانسن را خوب م ی شناسد‪.‬‬ ‫اما این مهندسی که از ان صحبت م ی کنید گاهی‬ ‫گل درشت از کار درامده است‪.‬‬ ‫البته این هم موضوعی اس��ت که مطرح شده است‬ ‫اما مگر مهندس��ی فیلم چه اش��کالی دارد؟ ما تالش کردیم‬ ‫که خودمان را از فیلم حذف کنیم اما اگر ای رادی هم وجود دارد‬ ‫قاعدتا به من برم ی گردد‪ .‬اما موضوعی که ب رایم مهم است این‬ ‫است که برخی دغدغه دارند و م ی خواهند با ورود به سینما و راه‬ ‫انداختن جشنواره حرف هایی بزنند‪ .‬البته این کار اشکالی ندارد‬ ‫اما سینما یک پدیده ذاتی است‪ .‬با چنین حرکت هایی کسی‬ ‫فیلمساز نم ی شود‪ .‬مجموعه های مختلفی با همین شیوه راه‬ ‫افتاده اند و کالس برگزار کرده اند اما از انها فیلمساز در نیامده‬ ‫است‪ .‬من در یک دوره ای در اوایل کارم تصور م ی کردم که باید از‬ ‫مفهوم به داستان رسید اما بعد متوجه شدم که این طور نیست‪.‬‬ ‫البته منظورم این نیست که فیلم نباید مفهوم داشته باشد اما‬ ‫اگر مثال بخواهید در مورد ایثار فیلم بس��ازید‪ ،‬محصول یک‬ ‫کار سفارشی م ی شود اما ممکن است بگویید یک قصه دارم‬ ‫که در ان چنین اتفاقاتی م ی افتد و یک مفهوم را القا م ی کند‪.‬‬ ‫این دو با هم متفاوتند‪ .‬من نم ی گویم که مفهوم نباید باشد اما‬ ‫اول باید داستان را مورد توجه قرار داد‪ .‬قصه گفتن از لوازم ذاتی‬ ‫سینماست‪ .‬وقتی که از گیشه انتقاد م ی کنم منظورم این است‬ ‫که فیلم نباید صرفا به سرگرم کردن بپردازد‪ .‬فیلم باید داستان‬ ‫داشته باشد‪ ،‬صدا‪ ،‬تصویر‪ ،‬نور و موسیقی خوب داشته باشد اما‬ ‫در کنار اینها دغدغه هم مهم است‪ .‬حرف من این است که ما از‬ ‫داستان به این مفاهیم رسیده ایم‪ .‬وقتی فیلمساز دغدغه داشته‬ ‫باشد‪ ،‬دغدغه هایش ناخوداگاه در داستان وارد م ی شود‪ .‬البته ما‬ ‫ب رنامه ریزی نکردیم که یک شخصیت سنتی‪ ،‬یک شخصیت‬ ‫مدرن و یک شخصیت پس ت مدرن داشته باشیم‪ .‬به نظر من‬ ‫سینما ان چیزی است که از ناخوداگاه م ی اید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫س�بک زندگ�ی‪ ،‬س�نت و مدرنیت�ه‪،‬‬ ‫اختالف ه�ای زناش�ویی‪ ،‬اختالف ه�ای‬ ‫خانواده ه�ا ب�ا بچ ه ه�ا و خ�ود مس�اله‬ ‫خانواده‪ .‬در غرب اصال خانواده ش�کننده‬ ‫نیس�ت‪ ،‬انجا موقعی تش�کیل خانواده‬ ‫م ی دهند ک�ه واقعا م ی خواهن�د خانواده‬ ‫داش�ته باش�ند‪ ،‬در صورتی ک�ه در ایران‬ ‫شکننده ترین نهاد ها خانواده است‬ ‫در زندگی سنتی و چه در زندگی مدرنی که در ای ران داریم همه‬ ‫مردم در حال قربانی شدن هستند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫من این را قبول ندارم‪ .‬این یک نگاه سطحی است‪.‬‬ ‫ دو‪ ،‬س��ه تا نقد خوب خوانده ام که ای��ن کار را جدا م ی کنند از‬ ‫کار های اقای فرهادی‪ .‬خانم ش��رکا یک نقدی نوشته بود و‬ ‫خیلی درست گفته بود که این کار بیشتر به کار های ودی الن‬ ‫نزدیک است تا کارهای فرهادی‪ .‬اقای فرهادی با تمام احترامی‬ ‫ که ب رای او قائل هستم البته‪ ،‬اما اینکه گفته ام متاثر هستم‪،‬‬ ‫باید بگویم من در کودکی متاثر از سینمای رخشان بن ی اعتماد‪،‬‬ ‫ داریوش مهرجویی‪ ،‬اب راهیم حاتم ی کیا و اینها بوده ام و حتی‬ ‫عباس کیارستمی‪ .‬من در ان دوره شکل گرفته ام و بعد امده ام‬ ‫که فیلم خودم را بس��ازم‪ .‬وقتی در میان اب ر ها را ساختم یک‬ ‫سری از فیلمساز ها با فیلم به مشکل برخوردند چون دوست‬ ‫داشتند این فیلم شبیه کار های خودشان باشد‪ .‬فیلمنامه را به‬ ‫هر کسی که دادم داش��ت فیلم را شبیه کار خودش م ی کرد‪.‬‬ ‫در مورد اقا و خانم میم ه��م همین طور؛ خیل ی ها وقتی ایده‬ ‫را شنیدند ترسیدند که شبیه کار های فرهادی باشد اما فیلم‬ ‫را که دیدند متوجه شدند که هیچ ربطی ندارد‪ ،‬نه خود مساله‬ ‫نه نوع روایت‪ .‬در دکوپاژ و می زانسن و اجرا ندیدم که کسی کار‬ ‫را کار های فرهادی مقایس��ه کند‪ .‬من فکر م ی کنم که باید‬ ‫مطالعه کنید و فیلم زیاد ببینید‪ ،‬چون منتقد های با سواد این‬ ‫یزنند‪ .‬کسانی که همه را به یک چشم م ی بینند‬ ‫حرف ها را نم ‬ ‫کم فیلم دیده اند و کم تحلیل خوانده اند یا کم نوش��ته اند‪ .‬در‬ ‫مورد زندگی مشترک هم همین است‪ ،‬من وارد مناسبات ریز‬ ‫زناشویی ش��ده ام در صورتی که تحلی ل های اصغر فرهادی‬ ‫خیلی بیرون ی تر است‪ .‬من سعی م ی کنم به درون ادم ها وارد‬ ‫شوم‪ ،‬اینها دو تا سینمای کامال متفاوت است‪ .‬من با یکی‪ ،‬دو‬ ‫تا از دوستانی که م ی گویند کار شبیه کار های فرهادی است‬ ‫صحبت کرده ام‪ .‬انها م ی گویند م��دل قصه گویی و مانند ان‬ ‫مشابه است‪ ،‬قبل از اینها که هیچکاک همین کار را کرده بود‪.‬‬ ‫اگر این طور نگاه کنید همه فیلمساز ها از هم متاثر هستند‪،‬‬ ‫ یک سری تجربه هایی شده در تاریخ سینمای دنیا‪ .‬مثال گفتند‬ ‫درباره الی متاثر از انتونیونی است‪ ،‬یک منتقد دیگری هم به‬ ‫من گفت که می زانس ن های من شبیه انتونیونی است‪ ،‬گفتم‬ ‫من فیلم های انتونیونی را تازه سال گذشته دیده ام‪ .‬سه گانه‬ ‫سپیده ستاره سایه متاثر از کیشلوفسکی است‪ .‬من اگر تاثیر‬ ‫گرفته باش��م م ی گویم که تاثیر گرفته ام‪ .‬ولی صرف اینکه‬ ‫کسی فیلم اجتماعی در مورد روابط ادم ها بسازد که تحت تاثیر‬ ‫فرهادی نیست‪ ،‬هر چند فرهادی فیلمساز خیلی خوبی است‪.‬‬ ‫ولی نه در اجرا نه در طرح مساله من از فرهادی متاثر نبوده ام‪.‬‬ ‫من در این سه کار که ادامه ان را م ی خواهم بسازم سینمای‬ ‫خودم را دارم‪ .‬نقد ب رای من خیلی مهم است اما نقدی که به من‬ ‫چیزی بیاموزد‪ .‬اینکه بگویید این فیلم شبیه دیگری است که‬ ‫چیزی به من نم ی اموزد‪ .‬پنهان کاری قبل از سینمای اصغر‬ ‫فرهادی در سینمای رخشان بن ی اعتماد بوده است‪ ،‬قبل از ان‬ ‫در سینمای مهرجویی بوده است ایا باید بگوییم که فرهادی‬ ‫متاثر از سینمای بن ی اعتماد است؟‬ ‫گفتن اینکه چه کاری متاثر از کیست اصال چه چیزی به‬ ‫ما اضافه م ی کند یا چه چیزی از ما کم م ی کند؟ این مریضی‬ ‫سینمای ای ران اس��ت‪ ،‬من نقد های خارجی را هم م ی خوانم‬ ‫هیچ کدام این طور قیاس نم ی کنند چون اصال مس��اله این‬ ‫نیست‪ .‬سالی که در میان ابرها امد عده ای گفتند این مالنای‬ ‫ای ران است‪ ،‬چون دو‪ ،‬سه تا نشانه پی دا کرده بودند‪ .‬بستر جنگی‬ ‫و عشقی یک نوجوان به ادمی که خیلی از خودش بزرگ تر‬ ‫است‪ .‬در صورتی که این فیلم هیچ ربطی به ان فیلم نداشت‪.‬‬ ‫سال بعد این فیلم به جشنواره البای ایتالیا رفت‪ .‬در انجا دو تا‬ ‫فیل م از تورناتوره در بخش مسابقه بود‪ .‬این همه ادم عاقل در‬ ‫ان فستیوال هیچ کس نگفت این فیلم تحت تاثیر تورناتوره‬ ‫است‪ ،‬خودم هم این را سوال کردم و کسی چنین ارتباطی را‬ ‫در نظر نیاورده بود‪ .‬اما اگر منتقدان عمیق م ی شدند م ی دیدند‬ ‫که ان فیلم یک جزئیاتی دارد که متاثر از یک فیلم کوتاه در‬ ‫مورد عشق کیشلوفسکی است‪ .‬اگر این را م ی گفتند م ی گفتم‬ ‫افرین‪ .‬من از قیاس نم ی ترسم به شرطی که درست باشد‪.‬‬ ‫االن یک سری به من ای راد هایی م ی گی رند که من فکر‬ ‫م ی کنم اگر ش��بیه فرهادی کار م ی کردم ش��اید این ای راد ها‬ ‫گرفته نم ی شد‪ .‬یک چیزی را باید بدانم‪ ،‬مثال خانم قاضیانی‬ ‫گفت این خیلی شبیه سعادت اباد م ی شود‪ ،‬گفتم هر کسی‬ ‫فیلم خودش را م ی سازد‪ ،‬اصغر فرهادی به شدت دکوپاژ را خرد‬ ‫م ی کند‪ ،‬اما من این کار را نم ی کنم‪ .‬هر کسی فیلم خودش را‬ ‫م ی سازد‪ ،‬فیلمنامه فرهادی را هر کسی یک جوری م ی سازد‪.‬‬ ‫این قیاس ها شاید به خاطر توفیق اقای فرهادی است‪،‬‬ ‫ولی به نظر من هر کسی فیلم خودش را م ی سازد و در نهایت‬ ‫هم مرور زمان نشان م ی دهد که چه چیزی درست است‪ .‬االن‬ ‫هم اگر من فیلم های بعدی ام را بسازم م ی بینید که همین‬ ‫طور پخته م ی شود‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪57‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪2‬‬ ‫کارگردانجامعهدرحالگذار‬ ‫سینمای روح اهلل حجازی نگران سنت در جامعه ایران است‬ ‫روح اهلل حجازی نه فیلمساز چندان مشهوری است‬ ‫و نه کارنامه انچنانی در سینمای ایران داشته است؛ منطقی‬ ‫و مقدور هم نیست با ‪ 35‬سال سن چنین کارنامه ای داشته‬ ‫باشد؛ اما با همین چند فیلم بلندی که ساخته‪ ،‬نشان داده که‬ ‫هم دارای ایده است و هم پیگیر تداوم ایده های فیلمسازی‬ ‫خود‪ .‬گویا از ‪ 17-18‬سالگی ساخت فیلم کوتاه را اغاز کرده‪،‬‬ ‫چند کار هم قبل و بعد از اثار س��ینمایی اش برای تلویزیون‬ ‫ساخته‪ ،‬چند جایزه داخلی و خارجی هم به ویژه برای اولین‬ ‫تجربه سینمایی اش به دست اورده و گفته می شود از دوستی‬ ‫با امثال ابراهی م حاتمی کیا و مجید مجیدی هم ارزش افزوده‬ ‫کسب کرده است‪ .‬اما بیشتر بحث درباره دو اثر سینمایی او‬ ‫با تم اجتماعی ‪ -‬خانوادگی بوده که به نظر می رسد به یک‬ ‫ تریلوژی تبدیل خواهد ش��د؛ یعنی «زندگی خصوصی اقا و‬ ‫خانم میم» و «زندگی مشترک اقای محمودی و بانو»‪.‬‬ ‫دو فیلمی که هرچند خیلی بعید به نظر می رسد تحت‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫س�ینمای رو ح اهلل حج�ازی س�ینمای‬ ‫خاصی اس�ت‪ .‬اگرچ�ه او ب�ه موضوعات‬ ‫پرمخاط�ره و حس�اس اجتماع�ی با تم‬ ‫زندگ�ی زناش�ویی می پ�ردازد و خیانت‬ ‫به ش�کل س�وءتفاهم را روای�ت می کند‬ ‫اما خاس�تگاه او برخالف برخ�ی دیگر از‬ ‫کارگردان�ان که کاس�ب مابانه فیلم های‬ ‫خط قرمزی می سازند‪ ،‬سنت است‬ ‫ان موجی ساخته شده باش��ند که به اعتقاد برخی‪ ،‬موضوع‬ ‫خیانت را از محافل انحرافی به سینمای ایران تزریق کردند‪،‬‬ ‫اما به هر ح��ال پرداختن این دو فیلم ب��ه موضوع خیانت و‬ ‫س��وء تفاهم موجب ش��د حجازی برای نمایش و حضور در‬ ‫جشنواره فیلم هایش با دشواری و برخورد با موانعی مواجه‬ ‫شود‪.‬‬ ‫در فیلم «زندگ��ی خصوصی اقا و خان��م میم» حمید‬ ‫فرخ نژاد که یک مدیر فروش در س��طح شهرس��تان اس��ت‬ ‫ارتقا گرفته و به یک مدیر در س��طح کشور تبدیل م ی شود‪.‬‬ ‫ولی دغدغه او داش��تن همس��ری نه چندان مدرن اس��ت با‬ ‫بازی مهتاب کرامتی که ممکن اس��ت باعث سرافکندگی و‬ ‫تحقیرش در بین همکاران پایتخت نشین او شود‪ .‬پس سعی‬ ‫م ی کند به مرور وی را از زندگی خود بیرون کند‪ .‬کرامتی که‬ ‫به رفتارهای خارج از عرف همسرش با همکاران زنش بدبین‬ ‫شده‪ ،‬تصمیم م ی گیرد خود را انگونه که محسن تمایل دارد‬ ‫نشان دهد و بتواند در کنار همسر به زندگی ادامه دهد‪ .‬این کار‬ ‫ی جدید و پوشیدن لباس های جلب توجه کننده‬ ‫را با ارایش ها ‬ ‫اغاز م ی کند‪ .‬در این میان فرخ نژاد هم به رفتار و واکنش های‬ ‫همکارش با بازی اب راهیم حاتم ی کیا نس��بت به همسرش‪،‬‬ ‫بدبین شده‪ ،‬به فضای سوءتفاهم وارد م ی شود و‪...‬‬ ‫اما در «زندگی مش��ترک اقای محمودی و بانو»‪ ،‬یک‬ ‫زوج جوان با بازی پیمان قاس��م خانی و ترانه علیدوستی که‬ ‫با ه��م ازدواج نکرده اند و در کنار هم زندگ��ی م ی کنند‪ ،‬ب رای‬ ‫سفری چند روزه و مرمت یک بنای قدیمی‪ ،‬به خانه خاله دختر‬ ‫م ی روند‪ .‬در اقامت چندروزه در خانه قدیمی‪ ،‬بین زوج جوان و‬ ‫زوج صاحبخانه با بازی حمید فرخ ن��ژاد و هنگامه قاضیانی‪،‬‬ ‫ش��کاف های موجود بین زوج ها که از دو فرهنگ اجتماعی‬ ‫متفاوت هستند‪ ،‬مشخص و معلوم م ی شود که زندگی مشترک‬ ‫هیچ یک از این دو خانواده با وجود ظاهر ارام و پرزرق وبرق شان‪،‬‬ ‫سالم نیست‪ .‬در انتها دختر و پس��ر از هم جدا م ی شوند و تا‬ ‫رسیدن به این مرحله‪ ،‬برخی رفتارهای خارج از عرف زوج جوان‬ ‫و درگیری دختر نوجوان زوج مس��ن تر نیز به کشمکش های‬ ‫ذهنی و برخی سوءتفاهم ها م ی انجامد و‪...‬‬ ‫این دو داستان با درونمایه موضوع خیانت و سوء تفاهم ‬ ‫موجب ش��د که این فیلم ها هم در زمان باال گرفتن دعوای‬ ‫بین سازمان سینمایی زمان جواد ش��مقدری و حوزه هنری‬ ‫و موج تحریم ش��ش‪ ،‬هفت فیلم توسط س��ینماهای حوزه‬ ‫هنری‪ ،‬جزو فیلم های مس��اله دار محسوب شود و هم اینکه‬ ‫در دور ه بعد هم ب رای حضور جش��نواره ای‪ ،‬ب��ا چالش و اما و‬ ‫اگرهایی مواجه شود‪ .‬در این راس��تا‪ ،‬فیلم در جشنواره فیلم‬ ‫فجر س��ال ‪ 91‬فرصت جضور پیدا نکرد اما تهی ه کننده ان با‬ ‫این وجود ترجیح داد که ب رای اکران عمومی فیلم اقدام نکند‬ ‫تا بتوانند ان را در جشنواره فیلم فجر سال ‪ 92‬شرکت دهند‪.‬‬ ‫اما کار به این اسان ی ها نبود و در فهرست های ابتدایی فیلم ها‬ ‫تایید شده توسط هیات انتخاب ب رای حضور در جشنواره دیده‬ ‫نم ی ش��د‪ .‬این امر حجازی و برخی همکارانش را به شدت به‬ ‫تکاپو انداخت ت��ا جای ی که ب رای نمایش فیلم در جش��نواره‪،‬‬ ‫به انتش��ار تومارهایی از س��وی منتقدان و س��ینماگران هم‬ ‫انجامید‪ .‬سرانجام فیلم در فهرست های ثانویه به عنوان یکی‬ ‫از فیلم های حاضر در جشنواره پذیرفته شد‪ ،‬هرچند مانند فیلم‬ ‫«خانه پدری» کیانوش عی��اری‪ ،‬به دلیل حضور و نمایش در‬ ‫جشنواره های خارجی پیش از جشنواره فجر و ب هدلیل الزام های‬ ‫ایی ن نامه ای‪ ،‬قادر به حضور در بخش مسابقه نبود‪ .‬همه اینها‬ ‫موجب شد حجازی در نشس��ت نقد اثرش پس از نمایش در‬ ‫سالن مخصوص رس��انه ها و منتقدان دغدغه مندانه بگوید‪:‬‬ ‫«به من اعالم شد که بخش خارج از مسابقه به این معناست‬ ‫که هیات انتخاب فیلم را انتخاب ک��رده و فقط به دلیل منع‬ ‫ایی ن نامه ای امکان حضور در بخش مس��ابقه را ندارد‪ .‬با این‬ ‫حال در دو بخش دیگر از جمله بخ��ش بی ن الملل پذیرفته‬ ‫شده است و طبق بررس ی هایی که داشتم‪« ،‬زندگی مشترک‬ ‫ی است که بیشترین اکران‬ ‫اقای محمودی و بانو» تنها فیلم ‬ ‫را در سینماهای مردمی دارد‪ ،‬چون در سه بخش حضور دارد‪.‬‬ ‫ضمنا انطور که ش��نیدم برخالف رویه سال قبل کارت های‬ ‫زیادی صادر نشده است‪ .‬البته توقع داشتم که هنگام نمایش‬ ‫این فیلم شرایط همانند فیلم «زندگی خصوصی اقا و خانم‬ ‫میم» باش��د که عده بسیاری روی زمین بنش��ینند اما امروز‬ ‫اینطور نبود‪ ».‬حجازی بعده��ا هم اظهار کرد اگر فیلمش در‬ ‫روح اهلل حجازی م ی گوید که‬ ‫بازی حاتم ی کی�ا در فیلم زندگی‬ ‫خصوص ی اش موجب حساسیت‬ ‫معاونت سینمایی وقت شده بود‬ ‫بخش مسابقه جشنواره به نمایش درم ی امد‪ ،‬یک رقیب جدی‬ ‫محسوب م ی شد‪.‬‬ ‫اما مهدی داودی ‪ -‬تهی ه کنن��ده این فیلم – در نهایت‬ ‫اعالم ک��رد‪ ،‬با وجود ای رادهای��ی که مدی ران قبل��ی بر پروانه‬ ‫نمایش گرفته بودند‪ ،‬این فیلم ب��دون هیچ ممیزی و حذف‬ ‫حتی یک دقیقه یا دیالوگی پروانه نمایش گرفته است‪ .‬با این‬ ‫حال‪ ،‬فیلم از مرحل ه جشنواره که گذشت‪ ،‬تازه موضوع اکران و‬ ‫زمان اکرانش پیش امد‪.‬‬ ‫حج��ازی در اوایل اس��فندماه گذش��ته هن��گام اعالم‬ ‫گزینه های اکران نوروزی‪ ،‬در نامه ای از مس��ئوالن س��ازمان‬ ‫ی که در بخش خصوصی و‬ ‫سینمایی درخواست کرد‪ ،‬از فیلم ‬ ‫با دغدغه فرهنگی و اجتماعی ساخته شده است‪ ،‬حمایت کنند‬ ‫و گفت‪« :‬در میان فیلم های مشخص شده ب رای اکران نوروز‪،‬‬ ‫شاهد فیلم هایی هستیم که با حمایت دولتی ساخته شده اند‬ ‫و تبلیغات خوبی ه��م دارند‪ ،‬در حال ی که «زندگی مش��ترک‬ ‫اقای محمودی و بان��و» در بخش خصوص��ی و بدون یک‬ ‫ریال حمایت دولتی و با دغدغه فرهنگ ساخته شده است‪ ،‬به‬ ‫همین دلیل توقع من این است که مدی ران سازمان سینمایی‬ ‫به چنین فیلمی که دو سال قبل تولید شده توجه کنند‪».‬‬ ‫او همچنین ی��اداوری کرد که ش��مقدری پس از انکه‬ ‫«زندگی مش��ترک اقای محمودی و بانو» در جشنواره فجر‬ ‫نمایش داده نشد قول اکران نوروزی ان را داد که به ان عمل‬ ‫نکرد‪« :‬انتظار ما از سازمان سینمایی این است که از فیلم ی ‬ ‫که در بخش خصوصی ساخته ش��ده به طور جدی حمایت‬ ‫کند‪ .‬ضمن انکه طبق قوانین جدید فیلمی که تاریخ پروانه‬ ‫نمایش ان قدیم ی تر اس��ت‪ ،‬ب رای اکران در اولویت قرار دارد‪.‬‬ ‫اولویت ما هم اکران نوروزی است و فکر م ی کنم این حق ما‬ ‫باشد که «زندگی مشترک اقای محمودی و بانو» را در نوروز‬ ‫اکران کنیم‪ .‬پس امیدوارم شرایط مناسب فراهم شود تا این‬ ‫محصول بخش خصوصی که تبلیغاتی هم ندارد‪ ،‬در بهترین‬ ‫زمان اکران عمومی شود‪».‬‬ ‫به هر حال‪ ،‬این اتفاق تا ش��امگاه دوشنبه پنجم خرداد‬ ‫‪ 93‬طول کشید که با برگزاری مراسمی در سالن اصلی سینما‬ ‫ازادی‪ ،‬از مجموعه های وابسته به حوزه هنری‪ ،‬اکران این فیلم‬ ‫اغاز شد و روح اهلل حجازی در ان‪ ،‬در سخنانی از اکران «زندگی‬ ‫مشترک اقای محمودی و بانو» بعد از دو سال انتقاد کرد‪.‬‬ ‫با این ح��ال‪ ،‬جدل های ای��ن فیلم به خاطر مس��ائل‬ ‫مضمون ی اش همچنان ادامه دارد؛ تا جایی که چند رو پیش‬ ‫تهی ه کننده «زندگی مش��ترک اقای محمودی و بانو» اعالم‬ ‫کرد‪ ،‬سینما «فرهنگ» و بنیاد سینمایی فارابی ب رای نمایش‬ ‫ندادن فیلم انها کاسه داغ تر از اش شده است‪ ،‬زی را در حالی که‬ ‫حوزه هنری این فیلم را در تمام سینماهایش نمایش م ی دهد‪،‬‬ ‫از اکران ان در این سینما جلوگیری کرده اند‪.‬‬ ‫او در عی��ن حال با اب��راز خرس��ندی از وضعیت اکران‬ ‫فیلمش گفت‪« :‬ما اکنون ‪ 50‬سالن سینما داریم و خدا را شکر‬ ‫فیلم شرایط خوبی در اکران دارد‪ .‬ضمن انکه در چند روزی که‬ ‫از نمایش عمومی «زندگی مشترک اقای محمودی و بانو»‬ ‫م ی گذرد‪ ،‬مردم استقبال به نسبت خوبی از ان داشته اند‪».‬‬ ‫سینمای روح اهلل حجازی سینمای خاصی است‪ .‬اگرچه‬ ‫او به موضوعات پرمخاطره و حساس اجتماعی با تم زندگی‬ ‫زناش��ویی م ی پردازد و خیانت به شکل س��وءتفاهم را روایت‬ ‫م ی کند اما خاس��تگاه او برخالف برخی دیگ��ر از کارگردانان‬ ‫که کاس��ب مابانه فیلم های خط قرمزی م ی س��ازند‪ ،‬س��نت‬ ‫است‪ .‬او نگران س��نتی اس��ت که دنیای مدرن ان را تهدید‬ ‫م ی کند‪ .‬او کارگردان جامعه در حال گذار است و سینمایش‪،‬‬ ‫انتقادی است بر سرعت این گذار‪ .‬کارگردانی نگران سنت ها‪.‬‬ ‫احتماال مدی ران س��ینمای ای ران باید تف��اوت میان حجازی‬ ‫و برخی دیگ��ر از کارگردان ها را زودت��ر از اینها م ی فهمیدند‪.‬‬ ‫مخصوص��ا اقای ش��مقدری که ب هراحت��ی اجازه اک��ران به‬ ‫«زندگی خصوصی» و «من همسرش هستم» م ی دهد ولی‬ ‫سیستمش راه را بر فیلم روح اهلل حجازی م ی بندد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ساخته شده است باعث م ی ش��ود ادم احساس کند که شاید‬ ‫تماشاگر را دس��ت کم گرفته اند‪ ،‬در واقع خیلی زود به تفاوت‬ ‫نگاه و جهان بینی و شکل زندگی این ادم ها پی م ی بریم‪ .‬من‬ ‫فکر م ی کنم که اگر این همه تاکی د ها برداشته م ی شد کار بهتر‬ ‫از اب در م ی امد‪ .‬در پایان بندی هم با وجود ان مکث طوالنی‬ ‫که روی تنهایی تک تک شخصی ت های فیلم م ی شود شاید‬ ‫بهتر بود که پایان کار چیز دیگری م ی بود‪.‬‬ ‫در مورد پایان بندی فیلم قبلی اقای حجازی هم‬ ‫بودند کسانی که انتقاد هایی را وارد م ی دانستند‪،‬‬ ‫فکر م ی کنید اینجا مشکلی وجود دارد؟‬ ‫من ترجیح م ی دهم که این فیل��م را با فیلم های‬ ‫قبلی اقای حجازی مقایسه نکنم‪ .‬این فیلم به ه ر حال از کار‬ ‫قبلی پخته تر است و مشخص است که وقت بیشتری روی‬ ‫ان گذاشته شده‪ ،‬دقت بیشتری در ساختن ان شده است‪ .‬در‬ ‫مورد پایان بندی هم نم ی گویم که کار ضعیف شده است‪ ،‬بلکه‬ ‫صرفا فکر م ی کنم م ی شد ایده های دیگری هم داشت و فیلم‬ ‫را به شکل دیگری تمام کرد‪.‬‬ ‫بعضی منتقدان شکل روایت معمایی در این فیلم‬ ‫را مش�ابه کار های اقای فرهادی دیده بودند‪ ،‬شما‬ ‫هم قائل به چنین تاثیرپذیری هستند؟‬ ‫ پالن هایهوشمندانه‪،‬خط کشی هایپررنگ‬ ‫تو گو با سعید قطبی زاده‬ ‫نقد فیلم حجازی در گف ‬ ‫ش�نیده ام که ش�ما از جمله منتقدان�ی بودید‬ ‫که کار اخیر اقای حجازی‪ ،‬زندگی مش�ترک اقای‬ ‫محمودی و بانو را خوب ارزیابی کرده اید‪.‬چه چیزی‬ ‫باعث م ی شود که این فیلم را مثبت بدانید؟‬ ‫اول باید بگویم که من نگاه مثبتی به این فیلم دارم‬ ‫اما فیلم را دوست نداش��ته ام‪ ،‬به نظر من این فیلم قابل دفاع‬ ‫است‪ .‬در ژانر ملودرام به موضوعی م ی پردازد که مساله مهمی‬ ‫ است و به سراغ نشان دادن مناسبات پنهان در خانواده و جامعه‬ ‫م ی رود‪ .‬ظ رافت ها و عمق شخصی ت های این فیلم است که‬ ‫باعث م ی شود فیلم کشش داشته باشد‪ .‬در عین اینکه واقعا‬ ‫هیچ اتفاقی در فیلم نم ی افتد‪ ،‬به عالوه مناسبات روزمره ای‬ ‫نیز در فیلم وجود دارد‪.‬‬ ‫برخی به کار های اقای حج�ازی ایراد گرفته اند و‬ ‫م ی گویند او چون از ی�ک زمینه تلویزیونی امده و‬ ‫بیشتر در ساخت تله فیلم تجربه دارد در کار های‬ ‫سینمای ی اش هم گاهی به تله فیلم تنه م ی زند‪...‬‬ ‫ش�ما گفتید با وجود اینکه فیلم زندگی مشترک‬ ‫اقای محم�ودی و بانو را خ�وب ارزیابی م ی کنید‪،‬‬ ‫فیلم را دوست نداشتید‪ ،‬چه چیزی باعث م ی شود‬ ‫که فیلم را دوست نداشته باشید؟‬ ‫یک خط کشی در این فیلم بین دو خانواده وجود‬ ‫دارد‪ ،‬از نظر ایجاد تفاوت‪ .‬یک خانواده سنتی در فضای سنتی‬ ‫و قدیمی و با یک تفکر قدیم ی و گذش��ته گرا را م ی بینیم و‬ ‫از طرف دیگر زوج بعدی که وارد این فضا م ی ش��وند س��ن و‬ ‫سال کمتری دارند و به روز تر هس��تند‪ ،‬در نتیجه حتما با ان‬ ‫ارزش های سنتی تفاوت دارند‪ .‬به نظر من این تفاوتی که باید‬ ‫در رفتار و شخصی ت پردازی ادم ها باشد بیشتر در نامگذاری‬ ‫ادم ها محدود شده است‪.‬‬ ‫یعنی ما یک محدثه داریم که چون اسمش محدثه است‬ ‫باید حتما نماینده یک زندگی سنتی باشد و یک ساناز داریم‬ ‫که باید از انجا که اسمش ساناز است بفهمیم که این دختر‬ ‫شیطان ماجراس��ت‪ .‬نوع گرایش ادم ها در موقعی ت هایی که‬ ‫‪3‬‬ ‫من فکر م ی کنم یکی از دالیل خوب بودن فیلم این‬ ‫است که موضوع و بحرانی را روایت م ی کند که بومی است‪،‬‬ ‫ی است و ادم هایش در ته ران امروز هستند‪.‬‬ ‫نشانه های ان بوم ‬ ‫این تضاد بین دو نگ��رش و بینش البت��ه موضوعی بوم ی ‬ ‫نیست‪ .‬این مشکل جهان معاصر است‪ .‬این تضاد ها همان‬ ‫قدر که در ای ران مطرح هستند م ی توانند در هر جای دیگری‬ ‫هم مطرح باشند‪ .‬در این میان نقش ان نوجوانی که قرار است‬ ‫اموزش ببیند و خودش را تعریف کند هم مهم است‪ ،‬این هم‬ ‫یک موضوع جهانی است و همان قدر که در ای ران مطرح است‬ ‫م ی تواند در هر جای دیگری هم مطرح باشد‪.‬‬ ‫شما به پرداخت خانواده در این کار اشاره کردید‪،‬‬ ‫کارگردان فیلم م ی گوید تالش کرده است وضعیت‬ ‫در حال گذار را به نمایش بگذارد و به این موضوع‬ ‫بپردازد که خانواده در این مسیر دچار نوسان هایی‬ ‫م ی شود‪...‬‬ ‫شرایط گذار اصطالحی است که این سال ها مرتب‬ ‫در نقد و بررسی فیلم ها‪ ،‬قصه ها و نمایش ها به کار رفته است‪.‬‬ ‫این فیلم و قصه ها و نمایش��نامه ها م ی توانند روایتگر دوران‬ ‫گذار هم باشند‪ .‬شرایط ما هم در حال تغییر از وضعیت سنتی‬ ‫به وضعیت جدید تر اس��ت و در این شرایط مهم ترین بحث‬ ‫همین موضوع خانواده است‪ .‬اما پرداختن به خانواده به تنهایی‬ ‫مخصوص س��ینمای ما یا ش��رایط اجتماعی ما نیست‪ ،‬در‬ ‫فیلم های کارگردان های مطرح سینما در همه دوره ها و همه‬ ‫مکان ها این توجه وجود داشته است؛ از فیلم های جان فورد تا‬ ‫اسپیلبرگ همه نشان داده اند که دغدغه خانواده را دارند‪ ،‬این‬ ‫موضوع مربوط به کشور خاصی نیس��ت‪ .‬کانون خانواده در‬ ‫تمام دنیا موضوع مطرحی است‪ ،‬اینکه این نهاد چقدر سرپا و‬ ‫پایدار است و چه تلنگرها و نوسان هایی باعث لرزش یا زوال ان‬ ‫م ی شود و ان را در استانه فروپاشی قرار م ی دهد‪ .‬ولی باز باید‬ ‫تکرار کنم که در این فیلم به جای اینکه زندگی و نسبت ادم ها‬ ‫با جغ رافیا مطرح باشد بیشتر اسم هاست که مطرح شده است‪.‬‬ ‫برخی نشانه های فیلم گل درش�ت از اب درامده‪،‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫سعید قطب ی زاده از ان دست منتقد هایی‬ ‫اس�ت که م ی گوی�د ه ر چن�د فیل�م زندگی‬ ‫مش�ترک اقای محمودی و بانو خ�وب از کار‬ ‫در امده اما ان را چندان دوست نداشته است‪.‬‬ ‫او م ی گوید خط کشی بین ادم ها و سب ک های‬ ‫زندگی به نوعی انجام ش�ده اس�ت که انگار‬ ‫مخاطب را دس�ت کم گرفته اند‪ .‬با این وجود‬ ‫او برخی انتقاد ها در مورد ساخت نزدیک این‬ ‫فیلم با تله فیلم را هم وارد نم ی داند‪.‬‬ ‫خ�ود کارگردان البته معتقد اس�ت ک�ه این فیلم‬ ‫بیشتر تحت تاثیر سینمای وودی الن است‪...‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫من این انتق��اد را وارد نم ی دانم‪ .‬چ��ون نه ضوابط‬ ‫خاصی ب رای تله فیلم مشخص شده است و نه در سینمایی‪.‬‬ ‫تنها تفاوت م ی تواند این باش��د که تله فیلم ب رای تلویزیون‬ ‫ساخته شده اس��ت و فیلم سینمایی در س��ینما به نمایش‬ ‫در م ی اید‪ .‬در شرایطی که بازیگران س��ینمایی و تلویزیونی‬ ‫از یکدیگر قابل تشخیص نیس��تند عوامل موثر هم چندان‬ ‫تفاوتی ندارند‪ ،‬از نظر زمان هم فیلم ها ش��بیه هم هس��تند‬ ‫و نم ی ش��ود بین دو فیلم مرز قابل مش��اهده ای کشید‪ .‬به‬ ‫جز اینکه تله فیلم با بودجه کمتر از س��ینما تولید م ی ش��ود‬ ‫و چون بودجه اش کمتر است س��ازندگان ان سعی م ی کنند‬ ‫لوکیشن های کمتر و محدود تری داشته باشند‪ ،‬به همین خاطر‬ ‫این فیلم ها اغلب در فضا های بسته تولید م ی شوند و تبدیل‬ ‫به همان چیزی م ی شوند که به ان فیلم اپارتمانی م ی گوییم‪.‬‬ ‫اما در فیلم سینمایی به دلیل اینکه بودجه ان م ی تواند بیشتر‬ ‫باش��د‪ ،‬تعداد بازیگر ها هم بیشتر اس��ت‪ ،‬حوادث هم بیشتر‬ ‫م ی شود و از لوکیشن های بیشتری هم استفاده م ی شود‪ .‬در‬ ‫فیلم اقای حجازی بیش از اینکه فیلم در فضای بسته تولید‬ ‫شده است و تعداد ش��خصی ت های فیلم هم کم است‪ ،‬چیز‬ ‫دیگری شبیه تله فیلم نیست اما این مواد هم باعث نم ی شود‬ ‫که یک فیلم از سینمایی به تلویزیونی تبدیل شود‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬به نظر من این نگاه غلطی است‪ ،‬اخی را مد شده‬ ‫بعد از فیلم درب��اره الی هر فیلمی با ش��خصی ت های زیاد را‬ ‫م ی گویند شبیه ان فیلم است و بعد از جدایی هم هر فیلمی در‬ ‫فضای بسته را با ان مقایسه م ی کنند‪ ،‬من حتی فکر م ی کنم‬ ‫اگر دوس��تان ما یک حافظه تاریخی کمرنگ داشته باشند‬ ‫ممکن است بعد از دیدن دوباره فیلم «شاید وقتی دیگر» این‬ ‫فیلم را شبیه سینمای اقای فرهادی ارزیابی کنند‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ش�اید همان چیزی که ش�ما از ان به دس�ت کم‬ ‫گرفتن مخاطب یاد م ی کنید‪...‬‬ ‫من اتفاقا نشانه ها را ان چنان گل درشت ندیده ام‪.‬‬ ‫مثال این بازی که با س�اختمان خانه شده است‪،‬‬ ‫از چی ز هایی اس�ت که در سینمای ما سابقه دارد‪،‬‬ ‫هم در اجاره نشی ن ها و خیلی نمونه های دیگر در‬ ‫سینمای ایران از بنا و س�اختمان برای حرف زدن‬ ‫استفاده هایی شده‪...‬‬ ‫در اجاره نش��ی ن ها خانه ای ک��ه م ی بینیم چندان‬ ‫قدیمی نیست‪ ،‬اتفاقا انجا یک خانه اپارتمانی را م ی بینیم که‬ ‫چون درست ساخته نشده در استانه انهدام قرار گرفته است‪.‬‬ ‫در این فیلم قدمت این خانه مثال م ی تواند صد س��ال‬ ‫باش��د‪ ،‬این خانه مدلی از زندگی را طلب م ی کند که خیلی با‬ ‫شرایط امروز ته ران شلوغ به عنوان یک شهر سازگاری ندارد‪.‬‬ ‫ان زندگی ارام سنتی که در ان خانه باید وجود داشته باشد در‬ ‫فیلم به چالش کشیده م ی ش��ود‪ .‬اما خانه همچنان در جای‬ ‫خودش مستقر و با دوام است‪ ،‬ه ر چند عمر ان نوع از زندگی‬ ‫که با این خانه تناسب دارد ممکن است به پایان رسیده باشد‪.‬‬ ‫این هم به دلیل تهاجمی است که خودش منفعل است‪ ،‬به‬ ‫این دلیل که زی ر ساخت فرهنگی و الگوی بومی نداریم و شیوه‬ ‫زندگی و تربیت فرهنگمان معلوم نیست‪ .‬این شیوه زیست‬ ‫سنتی در مواجهه با الگوی جدید است که از جاهای مختلفی‬ ‫ممکن است وارد بشوند‪ .‬در این فیلم تالش شده ظ رافت و ترد‬ ‫بودن نهادی نشان داده شود که در ب رابر تمام این تهاجم های‬ ‫منفعل قرار گرفته است‪ .‬اینجا بهانه فیلم ورود یک زوج تازه‬ ‫است با نوعی از زیست و رابطه ای که با ان چیزی که در زندگی‬ ‫سنتی وجود داشت‪ ،‬متفاوت است‪ .‬این ورود زوج جدید تلنگری‬ ‫به برخی از ان باور هاست و نشان م ی دهد که ان نوع از زندگی‬ ‫تا چه حد م ی تواند اسی ب پذیر باشد‪.‬‬ ‫به نظر م ی اید که فیلم تنها تالش م ی کند روایتی‬ ‫از ش رایط داشته باشد بدون قضاوت و نتیج ه گیری‬ ‫درمورد چیزها یا ادم ها یا سب ک های زندگی‪...‬‬ ‫من اتفاقا فک��ر م ی کنم که فیل��م راه حل هایی را‬ ‫هم ارائه م ی دهد‪ ،‬البته نه از نظر اجتماعی و فرهنگی‪ ،‬چون‬ ‫به ه ر حال این وظیفه کارگردان نیست که مثل یک مصلح‬ ‫اجتماعی یا جامع ه شناس مساله ای را بررسی کند‪ .‬فیلمساز‬ ‫به بحران اشاره م ی کند؛ اثر هنری پرسشگر است و در باور ها‬ ‫ تردید م ی کند‪.‬‬ ‫در سکانس پایانی این فیلم هم م ی بینیم که این چهار‬ ‫شخصیت هر کدام در تنهایی خودشان قرار م ی گی رند‪ .‬فیلم‬ ‫نشان م ی دهد که این ادم ها با هم امکان ارتباط ندارند‪ .‬البته‬ ‫من اش��اره کردم که ایده های دیگری هم م ی توانست ب رای‬ ‫پایان بندی فیلم وجود داشته باشد اما فکر م ی کنم نشان دادن‬ ‫همین تنهایی استانه یک بحران تازه است و وقتی رابطه و‬ ‫دیالوگ کم م ی شود ان هم در شرایطی که ادم ها با پدیده های‬ ‫تازه ای رو به رو هستند امکان ایجاد یک بحران جدید را باید‬ ‫در نظر گرفت‪ .‬اینکه شخصی ت ها در خودشان فرو رفته اند و‬ ‫فکر م ی کنند چقدر از یکدیگر فاصل��ه دارند‪ ،‬به نظر من این‬ ‫تک پالن هایی که از تنهایی افراد گرفته شده است هم ایده‬ ‫هوشمندانه ای است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫ب ه ه ر حال اقای حجازی کار های اولش را در سینما‬ ‫تجربه م ی کند‪ ،‬ارزیابی ش�ما از خط سیری که تا‬ ‫االن پشت سر گذاشته چیست؟‬ ‫به نظر من کار اقای حج��ازی فیلم به فیلم بهتر‬ ‫شده است‪ ،‬مسیر رو به رشدی را در پیش گرفته است و به نظرم‬ ‫فیلمساز با استعداد و اینده داری است‪ .‬در کار هایش مشخص‬ ‫است که تالش م ی کند بخشی از دغدغه های خودش را بسازد‬ ‫و این طور نیست که صرفا فیلم بسازد ب رای اینکه بیکار نباشد‪.‬‬ ‫حجازی تالش م ی کند به موضوعات تازه بپردازد و علت اینکه‬ ‫حساس��ی ت هایی روی کارهایش به وجود م ی اید و گاهی با‬ ‫مشکل برخورد م ی کند هم همین است‪.‬‬ ‫تناقض هایزندگیطبقهمتوسطی‬ ‫روایت انتونیا شرکا از فیلم «زندگی مشترک»‬ ‫فیلم زندگی مشترک اقای محمودی و بانو که‬ ‫به تازگی اکران شده در مقایسه با کار قبلی اقای‬ ‫حجازی نظ ر ه�ای مثبت بیش�تری را به خودش‬ ‫جلب کرده ‪ ،‬شما این فیلم را چطور دیدید؟‬ ‫واقعی��ت ای��ن اس��ت ک��ه زندگ��ی مش��ترک‬ ‫اقای محم��ودی و بانو همچ��ون دیگر فیلم های مش��ابه‪،‬‬ ‫بازتاب��ی از زندگ��ی طبقه متوس��ط ش��هری‪-‬ته رانی این‬ ‫ روزهای ما با تمام��ی تناقض ها‪ ،‬رنگ بندی ه��ا‪ ،‬هیاهوها‬ ‫و س��ردرگم ی هایش اس��ت؛ رفتارهایی ک��ه از چاردیواری‬ ‫اپارتمان ها بی��رون زده و این وضعی��ت پارادوکس وار‪ ،‬حاال‬ ‫دیگر کمابیش همه اف��راد را در طبقات و اقش��ار مختلف‬ ‫درگیر کرده است‪.‬‬ ‫فیلم قبلی اقای حجازی‪ ،‬زندگ�ی خصوصی اقا‬ ‫و خانم میم چندان در می�ان منتقدان مورد قبول‬ ‫نبوده‪ ،‬شما این فیلم را چطور دیدید؟‬ ‫من البته در مجموع از کار هایی که اقای حجازی‬ ‫ساخته اس��ت راضی بوده ام‪ .‬اقای حجازی و برخی دیگر از‬ ‫فیلمس��از ها مثل اقای میرکریمی در دهه س��وم عمرشان‬ ‫هستند‪ ،‬و از یک خاس��تگاه مذهبی ب ر امده اند‪ .‬چون از این‬ ‫خاستگاه هستند دید تازه ای به برخی مسائل اجتماعی دارند‪.‬‬ ‫نگاه حساسی که به خانواده دارند و تالشی که ب رای نمایش‬ ‫بحران های این نهاد م ی کنند‪ ،‬قابل تحسین است‪.‬‬ ‫نوع نگاه این فیلمس��از ها نس��بت به فیلمساز هایی‬ ‫که در دهه های قبل کار م ی کردن��د تفاوت هایی دارد‪ .‬اگر‬ ‫فیلمس��از های دهه های قبل با بغض و خش��م نسبت به‬ ‫بعضی معضل ها ن��گاه م ی کردند یا ن��گاه از باال به برخی‬ ‫ماجرا ها داشتند و امر و نهی م ی کردند‪ ،‬فیلمسازان امروزی‬ ‫متواضع هستند و بر سر چیزی نم ی کوبند‪ ،‬گستره فیلم انها‬ ‫وسی ع تر است و در نمایش یک چالش به هر دو طرف این‬ ‫چالش نگاه م ی کنند‪ .‬به فرض که از نظر خودشان راه حلی‬ ‫را هم توصیه م ی کنند که شاید برخ ی ها ان را قبول نداشته‬ ‫باشند اما نگاه تازه ای را در این مورد وارد کرده اند‪.‬‬ ‫برخی ایراد ها به کارگردانی اقای حجازی گرفته‬ ‫شده است‪ ،‬ب ه خصوص برخی منتقدان نوشته اند‬ ‫که با س�ابقه ای ک�ه اق�ای حجازی در س�اخت‬ ‫تله فیل�م دارد این فیل�م هم در برخی م�وارد به‬ ‫تله فیلم تنه م ی زند‪...‬‬ ‫در مجموع به نظر من کارگردانی کار بد نیست‪،‬‬ ‫البته ممکن اس��ت که همین طور باش��د و فیلم گاهی به‬ ‫قالب تله فیلم نزدیک شده باشد اما به نظرم کار بدی نیست‪.‬‬ ‫م ی ش��ود گفت که اقای حجازی م ی توانست در فرمت کار‬ ‫تجدید نظ��ر کند‪ ،‬به هر ح��ال فیلم زندگ��ی خصوصی در‬ ‫فضای محدود هتل به خوبی در امده است‪ .‬فیلمسازی در‬ ‫فضاهای بسته کار دشواری است که در این فیلم به خوبی‬ ‫پیش رفته است‪ .‬همان طور که باید‪ ،‬ما شاهد خلوت یک زن‬ ‫و شوهر هستیم که م ی خواهند پیشرفت کنند اما همزمان‬ ‫نم ی توانند از عقاید سنتی خودشان هم بگذرند‪ .‬در این فضا‬ ‫هم در محیط خانوادگی‪ ،‬هم در محیط شغلی و غیره دچار‬ ‫مشکل م ی شوند‪ .‬من ای راد خاصی در کار ندیده ام‪.‬‬ ‫به نظر م ی رسد اقای حجازی در فیل م هایش نگاه‬ ‫ویژه ای به شخصیت زن داس�تان و چالش های‬ ‫ان دارد‪ ،‬پرداخت این شخصیت را چطور ارزیابی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫به نظر من پرداخت شخصیت زن در فیلم جدید‬ ‫اقای حجازی یعنی زندگی مشترک اقای محمودی و بانو در‬ ‫مقایسه با فیلم قبل ی اش بهتر از کار درامده است‪ .‬یک سری‬ ‫اشکال هایی در زندگی خصوصی اقا و خانم میم بود که در‬ ‫فیلم بعدی برطرف شده است‪ .‬در مجموع در طرح داستان و‬ ‫فیلم م ی بینیم که ای راد های که به مرد داستان وارد است به‬ ‫زن هم وارد است‪ .‬در این فیلم زندگی خصوصی اقا و خانم‬ ‫میم م ی بینیم که زن وقتی فرصت پیدا م ی کند توانای ی های‬ ‫خودش را نشان م ی دهد‪ .‬نمونه اش در داستان جایی است که‬ ‫حاتم ی کیا که نقش یک مدیر را بازی م ی کند‪ ،‬به زن توجه‬ ‫م ی کند و به او فرصت م ی دهد و ما م ی بینیم که زن در این‬ ‫فرصت چطور قابلی ت های خودش را نشان م ی دهد‪ .‬اما نکته‬ ‫در پرداخت شخصیت اینجاس��ت که این زنی که تا دیروز‬ ‫خانه داری م ی کرد‪ ،‬یکباره نم ی تواند این همه اجتماعی ظاهر‬ ‫شود و یک ش��به این همه تغییر کند‪ .‬به نظر من در اینجا‬ ‫کمی زیاده روی شده است‪ .‬اما در مجموع در کل داستان ها‬ ‫شاهد این مشکالت خانوادگی هستیم که در هر دو طرف‬ ‫یک زندگی وجود دارد‪ .‬مثال در همین زندگی خصوصی اقا و‬ ‫خانم میم یک شخصیت مرد داریم که تکلیفش با خودش‬ ‫روشن نیس��ت و هم م ی خواهد که خودش پیشرفت کند و‬ ‫هم نم ی تواند دست از ارزش های سنت ی اش بردارد‪ ،‬در واقع‬ ‫به نظرم در این داستان بیشتر مرد است که با خودش درگیر‬ ‫است‪ .‬بیشترین انتقاد به مرد اس��ت‪ ،‬ه ر چند در عمل نوک‬ ‫حمله فیلمساز به هر دو شخصیت است اما معضل اساسی‬ ‫در اینجا مرد داستان است‪ .‬من به ان فیلم هایی م ی گویم‬ ‫زنانه نیستند که تصویری ناتوان از زن ارائه م ی دهند و نشان‬ ‫م ی دهند که زن هر قدر هم که موفق باشد باز هم نم ی تواند‬ ‫بدون یک مرد به زندگ ی اش ادامه بدهد‪ .‬این فیلم اما نگاهی‬ ‫غیر از این دارد و نش��ان م ی دهد که زن تا چه حد قابلیت و‬ ‫توانایی دارد و بدون کمک هم اگر در موقعیت مناسب قرار‬ ‫بگیرد م ی تواند از ان قابلی ت ها استفاده کند‪ .‬به همین دلیل‬ ‫ه ر چند همان طور که اشاره کردم گاهی رفتار ها اغ راق شده‬ ‫به نظر م ی رس��د اما در مجموع رفتار زن داستان معقول تر‬ ‫اس��ت‪ ،‬نه مثل مرد که هم ی��ک چی��ز را م ی خواهد و هم‬ ‫نم ی خواهد‪.‬‬ ‫س�ال گذش�ته یک س�ری اعتراض های شدید‬ ‫علیه فضای کلی سینما شکل گرفت که مثال چرا‬ ‫این همه فیلم در مورد خیانت س�اخته م ی شود‪.‬‬ ‫یکی از مس�ائلی ک�ه فیلم قبلی اق�ای حجازی‬ ‫یعنی زندگی خصوصی اق�ا و خانم میم را تحت‬ ‫تاثیر قرار داد هم همین بود که گوش�ه چشم ی ‬ ‫هم به موض�وع خیانت دارد‪ ،‬هر چن�د در نهایت‬ ‫مشخص م ی ش�ود که بییننده در اش�تباه بوده‬ ‫اس�ت‪ ،‬پرداخت به این موضوع خیل�ی ظریف و‬ ‫اتفاقا با نگاه هوشمندانه ای صورت گرفته‪...‬‬ ‫‪4‬‬ ‫انتونیا ش�رکا از جمله منتقدانی است‬ ‫که فیل م های اقای حجازی را پسندیده است‪.‬‬ ‫از پرداختن به ش�خصیت زن در این فیل م ها‬ ‫راضی اس�ت و م ی گوید تواضع فیلمس�ازان‬ ‫ام�روزی باع�ث ش�ده ک�ه گس�تره فیل م ها‬ ‫وسی ع تر بش�ود‪ .‬او هم البته برخی انتقاد ها‬ ‫به کار های اق�ای حجازی را تایی�د م ی کند و‬ ‫م ی گوید فیل م هایش گاهی ب�ه تله فیلم که‬ ‫کارش را از س�اختن ان اغاز کرده اس�ت تنه‬ ‫م ی زند اما اینها باعث نم ی شود که فیل م های‬ ‫حجازی نادیده گرفته شود‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ای��ن موضوع اعت��راض به پرداختن ب��ه موضوع‬ ‫خیانت البته مربوط به همان سالی است که اصطالحا گفته‬ ‫م ی شد که موجی از فیلم های فارسی وان رایج شده است‪ .‬در‬ ‫همان زمان هم این موضوع گفته م ی شد که به هر حال این‬ ‫فیلم ها مجوز گرفته اند‪ .‬وقتی ما در شرایطی قرار داریم که‬ ‫هر فیلمسازی نم ی تواند هر چیزی را که دوست دارد بسازد‬ ‫این س��وال پیش م ی اید که چرا این همه مجوز ساخت به‬ ‫فیلم هایی با درون مایه خیانت داده م ی شود اما به فیلم های‬ ‫دیگر داده نم ی شود‪ ،‬بناب راین فکر م ی کنم که به جای نقد به‬ ‫فیلمساز باید نقد را به کسی که مجوز ان فیلم ها را م ی دهد‬ ‫وارد دانست‪ .‬در مورد پرداختن به خیانت در این فیلم‪ ،‬موضوع‬ ‫جالبی که وجود دارد این است که این بار شائبه خیانت در‬ ‫مورد زن اس��ت نه مرد‪ ،‬در حالی که معموال مرد ها هستند‬ ‫که به خیانت متهم م ی ش��وند‪ ،‬از این نظر فکر م ی کنم که‬ ‫فیلم نگاه منصفانه تری دارد‪ .‬به ه��ر حال فکر م ی کنم که‬ ‫این فیلم م ی تواند شرح حالی از طبقه متوسط شهری حداقل‬ ‫در ته ران باشد و اهمیت ان در این است که نگاه ب ی غرض‬ ‫و پاکیزه ای دارد‪ .‬برعکس برخی فیلم های دیگر مثل فیلم‬ ‫زندگی خصوصی که به ش��دت سیاسی بود و مسیر حرکت‬ ‫را به یک س��ری حرکت های بیمار گونه م ی کشاند‪ ،‬در کنار‬ ‫اینکه نگاهش کثیف و الوده بود‪ ،‬در این فیلم وقتی تک تک‬ ‫ادم ها را نگاه کنید نه از ان نگاه کثیف اثری هست نه از ان‬ ‫برخورد های رادیکال‪.‬‬ ‫در مجموع به نظر من کارگردانی کار‬ ‫بد نیست‪ ،‬البته ممکن است که همین‬ ‫طور باشد و فیلم گاهی به قالب تله فیلم‬ ‫نزدیک شده باشد اما به نظرم کار بدی‬ ‫نیست‪ .‬م ی شود گفت که اقای حجازی‬ ‫م ی توانست در فرمت کار تجدید نظر‬ ‫کند‪ ،‬به هر حال فیلم زندگی خصوصی در‬ ‫فضای محدود هتل به خوبی در امده است‬ ‫به نظر م ی رس�د ک�ه ش�ما خیل�ی از فیل م های‬ ‫اقای حجازی راضی بوده اید‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬به نظر من که کاره��ای خوبی از کار درامده‬ ‫اس��ت‪ .‬انتقاد هایی هم که به کارگردانی م ی ش��ود در مورد‬ ‫فرمت فیلم اس��ت نه در مورد صرفا کارگردانی‪ .‬به نظر من‬ ‫بازی های دو نقش اول در زندگی خصوصی اقا و خانم میم‪،‬‬ ‫نور پردازی و در مجموع قصه‪ ،‬خوب از کار در امده است‪.‬‬ ‫در مورد فیلم زندگی مش�ترک اقای محمودی و‬ ‫بانو هم همین قدر رضایت داشتید؟‬ ‫زندگی مش��ترک اقای محم��ودی و بانو با همه‬ ‫انتقادی که ب��ه پردیالوگ و داخلی بودن فیلم هس��ت‪ ،‬که‬ ‫یعنی بهت��ر بود نمای��ش رادیویی بود ی��ا روی صحنه اجرا‬ ‫م ی شد‪ ،‬اتفاقا بسیار دیدنی و س��ینمایی است‪ .‬نقطه قوت‬ ‫فیلم در بازی های قوی ترانه علیدوستی‪ ،‬هنگامه قاضیانی‬ ‫و خود حمید فرخ نژاد است‪ ،‬به جای حرف زدن در مورد این‬ ‫بازی ها باید این بازی ها را دید‪ .‬این پرداخت غریبی هم که به‬ ‫دیوار م ی شود‪ ،‬در باب مفهوم دیوار در معماری سنتی ای ران و‬ ‫حذف ان در معماری مدرن غربی است که تقابل بین سنت‬ ‫و مدرنیته را به نمایش م ی گذارد‪ .‬به نظر من این تم اصلی‬ ‫فیلم است و خیلی هم خوب به ان پرداخته شده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫به نظر من هم همین طور است‪ ،‬من فکر م ی کنم‬ ‫که ه ر کس دیگری به جای اقای حاتم ی کیا هم م ی توانست‬ ‫این نقش را بازی کند‪ .‬من فکر م ی کنم که بهتر است اقای‬ ‫حاتم ی کیا فیلم بس��ازد تا بازی کند‪ .‬اما در مجموع فیلم‪،‬‬ ‫در مورد س�کانس اخر فیل�م زندگی خصوصی‬ ‫بله‪ ،‬البته این خاصیت کلی همه فیلم های ماست‬ ‫که سکانس اخر انها چسبانده شده است‪ ،‬در مورد این فیلم‬ ‫هم شاید فیلمساز اگر م ی توانست فیلم را در یک دعوا در‬ ‫هتل و با قهر زن تمام م ی کرد‪ .‬اما س��کانس اخر که شائبه‬ ‫جدایی را ایجاد م ی کرد‪ ،‬این هم یک راه حل ب رای نشان دادن‬ ‫یا ش این بود که‬ ‫ان جدایی است که اتفاق افتاده است‪ .‬خوب ‬ ‫در این فیلم سکانس اخر خوب به فیلم چسبیده است و به‬ ‫همین دلیل خیلی بیننده را ازار نم ی دهد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫حاتم ی کیا در فیلم زندگی خصوصی اقا و خانم‬ ‫میم ب ه عن�وان بازیگر‪ ،‬این ش�ائبه را ایجاد کرده‬ ‫است که فیلمساز فقط خواسته حاتم ی کیا را در‬ ‫فیلم داشته باشد‪...‬‬ ‫مال دو نفر اس��ت‪ ،‬در مورد یک زن و یک مرد است‪ .‬از این‬ ‫نظر بازی های دو نقش اول خوب است‪ .‬اما بازی های دیگر‬ ‫همان طور که انتظ��ار م ی رفت بازی های فرعی هس��تند‪.‬‬ ‫به نظر م ی رس��د که فیلمس��از به این بازیگرها به چش��م‬ ‫سیاه ی لشکر نگاه کرده است‪ .‬ش��اید باید بیشتر روی این‬ ‫نقش ها کار م ی شد و پرداخت بیشتری انجام م ی شد تا این‬ ‫نقش ها به کاراکتر های واقعی نزدیک تر بشوند‪.‬‬ ‫هم حرف های زی�ادی زده ش�ده اس�ت‪ ،‬به نظر‬ ‫م ی رسد که این سکانس صرفا ب ه شدت به فیلم‬ ‫چسبیده است‪...‬‬ ‫‪61‬‬ ‫قدم زدن روی ابرها‬ ‫تیم ملی فوتبال کش��ورمان با جام جهانی ‪ 2014‬برزیل وداع کرد‪ .‬این‬ ‫وداع اما تلخ نبود‪ .‬چه‪ ،‬مل ی پوشان کشورمان در سه بازی خود ب رابر نیجریه‪،‬‬ ‫ارژانتین و بوسنی نمایش خوبی داش��تند‪ .‬حاال مردم ما واقع بینانه تر از هر‬ ‫زمان دیگری تیم کارلوس ک ی روش را ارزیابی م ی کنند و به این م ربی پرتغالی‬ ‫نمره قبولی م ی دهند‪ .‬تیم ملی ما حاال م ی تواند به روزهای بهتری بیندیشد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫ناگهانازخوابپریدیم‬ ‫رویایصعودازمرحلهگروهیجامجهانیباشکستمقابلبوسنیتعبیرنشد‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪1‬‬ ‫ایران با جام جهان��ی وداع کرد‪ .‬س��ه بازی و یک‬ ‫امتیاز‪ .‬ام��ا این یک امتیاز همه ان چی��زی نبود که برای ما‬ ‫باقی ماند‪ .‬حاال تصویرهای خوبی در ذهن ما حک شده‪ .‬مثل‬ ‫موقعیت هایی که می توانست مقابل ارژانتین به گل تبدیل‬ ‫شود‪ ،‬مثل تک گلی که به بوس��نی زدیم و مثل مشت های‬ ‫گره کرده کارلوس کی روش که بازیکنانش را بعد از خوردن‬ ‫سه گل از بوسنی روحیه می بخشید‪ .‬مربی که کتش را کند‬ ‫و باالخره زیر باران خیس شد و مثل اشک هایی که بر گونه‬ ‫اندوی زحمتکش جاری ش��د‪ .‬ما از این تصویرها در برزیل‬ ‫زیاد داشته ایم‪ .‬خاطره های خوشی برایمان باقی مانده‪ .‬مردم‬ ‫از این تیم ملی راضی هستند‪ .‬ان قدر راضی که می توانند با‬ ‫باخت سه بر یک برابر تیم ملی بوسنی کنار بیایند و بپذیرند‬ ‫که فوتبال یعنی همین فاصله ها؛ فاصله فوتبال ما تا تیم های‬ ‫ملی نیجریه‪ ،‬ارژانتین و بوسنی‪.‬‬ ‫در بازی ایران‪-‬بوسنی چه گذشت؟‬ ‫بازی سوم برای ما اهمیت فراوانی داشت‪ .‬حتی شاید‬ ‫همین حساسیت باال باعث ش��د تا بازیکنان ان طور که در‬ ‫دو دیدار قبلی ظاهر شده بودند در زمین ظاهر نشوند‪ .‬ایران‬ ‫به مصاف حریفی رفت که خیالش راحت بود‪ .‬بوسنی پیش‬ ‫از این دیدار با جام جهانی وداع کرده بود و حذف ش��ده بود‪.‬‬ ‫به همین دلی��ل خیلی راحت تر از ما بازی کرد‪ .‬اس��وده تر و‬ ‫منطقی تر‪ .‬اما تیم ما قطعا به پیروزی نیاز داشت‪ .‬بردی که‬ ‫می بایست برابر بوسنی حاصل می شد و بعد از سویی دیگر‬ ‫ارژانتین نیز برای مان بزرگی اش را ثابت می کرد و نیجریه‬ ‫را شکست می داد‪ .‬ایران برای صعود نیاز به هر سه امتیاز ان‬ ‫داشت اما با وجود شایستگی نتوانس��ت بوسنی را شکست‬ ‫دهد‪ .‬شاگردان کی روش با شکست سه بر یک از جام ‪2014‬‬ ‫وداع کردند‪.‬‬ ‫این شکست در حالی رخ داد که ایران در دو بازی قبلی‬ ‫خود نیز نتوانس��ت به پیروزی دس��ت یابد؛ برابر نیجریه به‬ ‫تساوی بدون گل دست یافت و از ارژانتین نیز یک بر صفر‬ ‫شکس��ت خورد‪ .‬در نیمه نخس��ت این دیدار بازی متعادلی‬ ‫از س��وی دو تیم ارائه شد و با انکه ش��اگردان کی روش در‬ ‫پانزده دقیقه نخس��ت به بازی دفاعی پرداختند اما در ادامه‬ ‫ایران از فاز دفاعی خارج شد و سعی در ایجاد موقعیت روی‬ ‫دروازه حریف کرد‪ .‬بدشانسی ش��اگردان کی روش مانع از‬ ‫گلزنی انها شد و تیم بوس��نی با تک گل ژکو توانست پیروز‬ ‫به رختکن برود‪ .‬برای ایران در ای��ن دیدار علیرضا حقیقی‪،‬‬ ‫پژم��ان منتظری‪ ،‬مهرداد پوالدی‪ ،‬س��ید جالل حس��ینی‪،‬‬ ‫امیرحس��ین صادقی‪ ،‬احس��ان حاج صفی‪ ،‬ج��واد نکونام‪،‬‬ ‫اندرانیک تیموریان‪ ،‬اشکان دژاگه‪ ،‬رضا قوچان نژاد و مسعود‬ ‫شجاعی به میدان رفتند و برای بوسنی اسمیر بگوویچ‪ ،‬امیر‬ ‫اسپاهیچ‪ ،‬ورساجوویچ‪ ،‬شونیچ‪ ،‬کوالسیناچ‪ ،‬بسیچ‪ ،‬پیانیچ‪،‬‬ ‫سوشیچ‪ ،‬ادین ژکو‪ ،‬ایبیسویچ‪ ،‬هجروویچ ‪ 11‬مردی هستند‬ ‫که بازی کردند‪ .‬پیانیچ در حالی برای بوسنی بازی کرد که‬ ‫گفته می ش��د او به این بازی نخواهد رسید‪ .‬گفته می شد او‬ ‫مصدوم اس��ت اما او بر خالف ش��ایعات برای تیمش بازی‬ ‫کرد؛ چه بازی درخشانی‪ .‬البته ملی پوش��ان ایران از همان‬ ‫ابتدا نشان دادند که اراده ای برای پیروزی برابر بوسنی دارند‬ ‫و نفوذ احس��ان حاج صفی در داخل محوطه جریمه بوسنی‬ ‫فرصت خوبی را به ایران داد اما این بازیکن از سوی مدافعان‬ ‫بوسنی سرنگون شد تا این فرصت از دست برود‪ .‬در همان‬ ‫دقایق ابتدایی این دیدار بازیکنان بوسنی فرصت مناسبی را‬ ‫برای گلزنی از دست دادند‪ .‬یک ارسال بلند برای ژکو با شوت‬ ‫این بازیکن مشهور همراه ش��د اما ضربه او از باالی دروازه‬ ‫تقاطع خطوط موازی دولت و ملت‬ ‫در عرصه ورزش!‬ ‫تحلیلیجامع ه شناسانهبرتوجهمشترک‬ ‫ملت و دولت به افتخارات ورزشی‬ ‫و پیامدهای توسع ه ای ان‬ ‫امارها چیز دیگری می گویند‬ ‫تیم ملی فوتبال کش��ورمان با شکس��تی ک��ه مقابل‬ ‫بوس��نی در اخرین بازی اش در جام جهانی ‪ 2014‬برزیل به‬ ‫دس��ت اورد ضعیف ترین عملکردش را در تاریخ جام های‬ ‫جهانی ثبت کرد‪ .‬تیم ملی فوتبال کشورمان در جام جهانی‬ ‫‪ 1978‬در حالی با یک امتیاز از این بازی ها حذف شد که دو‬ ‫گل زده در کارنامه ان به ثبت رس��یده ب��ود‪ .‬در جام جهانی‬ ‫‪ 1998‬بهترین عملکرد فوتبال کش��ورمان به وجود امد و با‬ ‫برد مقابل امریکا اولین و تنها ب��رد تیم ملی در جام جهانی‬ ‫به دس��ت امد‪ .‬جام جهانی ‪ 2006‬هم با اینک��ه یک امتیاز‬ ‫به دس��ت اوردیم اما باز هم ‪ 2‬گل ب��ه حریفان مان زدیم تا‬ ‫حداقل دست خالی به کش��ور باز نگردیم اما در جام جهانی‬ ‫‪ 2014‬برزیل هم یک امتیازی شدیم و هم اینکه فقط یک‬ ‫گل زده در این بازی ها داش��ته باش��یم تا بدترین عملکرد‬ ‫تاریخ فوتبال کش��ورمان در بزرگ ترین رویداد فوتبالی به‬ ‫دست بیاید‪.‬همچنین باخت به بوس��نی در حالی رقم خورد‬ ‫که پیش از این هرگز مقابل این تیم بازن��ده نبودیم که در‬ ‫برزیل هم این مهم به دس��ت امد! هرچند که یک بار پیش‬ ‫از این به این تیم باخته بودیم که ان ب��ازی در فیفا به ثبت‬ ‫نرسیده چرا که تیم بوس��نی تیمی منتخب از بازیکنان این‬ ‫تیم بود ان هم در حالی که هنوز این تیم در فیفا ثبت نشده‬ ‫بود‪.‬البته اولین بازی تیم کشورمان مقابل بوسنی که در فیفا‬ ‫هم ثبت نشده با نتیجه ‪ 3‬بر یک بود و جالب اینجاست که در‬ ‫اخرین بازی هم با همین نتیجه مغلوب این تیم شدیم‪ .‬البته‬ ‫شاگردان کی روش این طلسم شکنی را در بازی با لبنان هم‬ ‫انجام داده بودند‪ .‬انجا که با این تیم در بیروت برای حضور‬ ‫در جام جهانی بازی کردیم و در حال��ی که تا به حال از این‬ ‫تیم حتی گل هم نخورده بودیم اما ی��ک بر صفر باختیم تا‬ ‫هم از لبنان گل بخوریم و هم به این تیم ببازیم‪ .‬اما با همه‬ ‫اینها یک س��وال بیش از پیش به ذهن متبادر می شود؛ چرا‬ ‫مردم فراتر از این رقم ها و امار این تیم ملی را دوست دارند؟‬ ‫چرا مردم کی روش را می پس��ندند؟ پاسخ روشن است‪ .‬این‬ ‫تیم برای رسیدن به موفقیت جنگید‪ .‬واقعیت این است که‬ ‫فاصله فوتبال ما با فوتبال تیم هایی ک��ه همگروه ما بودند‬ ‫بسیار بیش از این ‪ 4‬گل بود اما بازیکنان و کادر فنی تیم ملی‬ ‫ما برای پر ک��ردن این فاصله از جان مایه گذاش��تند‪ .‬دیگر‬ ‫چه فرقی می کند که چند مربی همیشه معترض بالفاصله‬ ‫خود را با تیتره��ای انچنانی علیه ک��ی روش و تیم ملی به‬ ‫خبرگزاری ها بچسبانند و بگویند‪« :‬ان دو بازی قبلی مالک‬ ‫نبود‪ .‬این بازی برابر بوس��نی عیار ما را نشان داد‪ ».‬واقعیت‬ ‫چیز دیگری است‪ .‬ما در برزیل بد نبودیم‪ .‬جنگیدیم و مهم تر‬ ‫از همه اینها «مردم این تیم را دوس��ت دارن��د و حمایتش‬ ‫می کنند‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫در حالی که تنها یک سوم از زمان بازی باقی مانده بود‬ ‫کارلوس کی روش کریم انصاری فرد را در دقیقه ‪ 67‬به جای‬ ‫دژاگه به میدان فرستاد تا تیم ملی برای نخستین بار در این‬ ‫جام با دو مهاجم همزمان بازی کند‪ .‬این تصمیم کی روش‬ ‫درس��ت بود‪ .‬اگر او دس��ت به تعویض های هجومی نمی زد‬ ‫حاال منتقدانش بیش از هر موضوع دیگری به این نکته های‬ ‫کلیش��ه ای فنی می پرداختند که او چرا اهنگ تیمش را از‬ ‫دفاع به حمله تغییر نداد؟ هر چند می بایس��ت درباره روش‬ ‫ایران در جام جهانی این موض��وع را بپذیریم که کارلوس‬ ‫کی روش اساس��ا تمرکزش روی حمله نبود‪ .‬اس��تراتژی او‬ ‫دفاع‪-‬ضدحمله بود‪ .‬ان روشی که مقابل نیجریه و ارژانتین‬ ‫جواب مثبت داد اما تغییر این روش در بازی با بوسنی همه‬ ‫چیز را به هم ریخت‪ .‬انگار تیمی که دفاع‪-‬ضدحمله را خیلی‬ ‫خوب بلد بود از عهده این تغیی��ر روش برنمی امد‪ .‬بعد از به‬ ‫میدان امدن انصاری فرد ایران تالش زیادی کرد تا به گل‬ ‫برس��د اما این تیم در فاز تهاجمی اس��تراتژی مشخصی را‬ ‫نداشت و نتوانست فرصت های جدی را روی دروازه بوسنی‬ ‫ایجاد کن��د‪ .‬در دقیقه ‪ 78‬ای��ن دیدار بود که بوس��نی یک‬ ‫تعویض انجام داد و سوشیچ از میدان خارج شد و سالیهوویچ‬ ‫به جای او به میدان امد‪ .‬در دقیقه ‪ 80‬بهترین فرصت ایران‬ ‫در نیمه دوم از دست رفت‪ .‬ش��وت رضا قوچان نژاد از پشت‬ ‫محوطه جریمه بوسنی بعد از برخورد به مدافعان بوسنی‪ ،‬به‬ ‫کرنر رفت‪ .‬بعد از به کرن��ر رفتن این توپ و بعد از یک رفت‬ ‫و برگشت نکونام پاس زیبایی را به قوچان نژاد نشان داد و‬ ‫این بازیکن با یک بغل پا دروازه بوسنی را باز کرد اما اختالف‬ ‫یک گل دو تیم چندان دوامی نداشت و تنها ‪ 2‬دقیقه بعد روی‬ ‫یک ضد حمله بوسنی‪ ،‬گل سوم خود را درحالی که مدافعان‬ ‫ایران جا مانده بودند‪ ،‬توسط ورشایویچ به ثمر رساند‪ .‬علیرضا‬ ‫حقیقی نیز که در دو بازی قبلی عملکرد خوبی از خود نشان‬ ‫داده بود روی این گل مقصر نشان داد‪.‬‬ ‫در دقایق پایانی این دیدار تالش شاگردان کی روش‬ ‫برای گلزن��ی بی نتیجه مان��د تا ایران با وجود شایس��تگی‬ ‫فراوانی که از خود در این رقابت ها نشان داده بود‪ ،‬در مرحله‬ ‫گروهی حذف شود‪.‬‬ ‫اما مربی پرتغالی تیم ملی که این روزها نزد مردم ایران‬ ‫از محبوبیت باالیی نیز برخوردار است پس از پایان کار ایران‬ ‫در جام جهانی تاکید کرد که کار بازیکنان تمام نشده و باید از‬ ‫همین فردا دوباره اغاز کرد‪ .‬از کی روش غیر از این هم انتظار‬ ‫نمی رفت‪ .‬مربی که نش��ان داد تیم ملی فوتبال کش��ورمان‬ ‫می تواند در فوتب��ال جهان حرف های زی��ادی برای گفتن‬ ‫داشته باش��د‪ .‬کارلوس کی روش پس از شکست ‪ 3‬بر یک‬ ‫ایران برابر بوس��نی گفت‪« :‬ما همه تالشمان را کردیم که‬ ‫موفق شویم اما به نهایت ظرفیت ذهنی مان رسیده بودیم‪،‬‬ ‫با این حال هم��ه بازیکنانمان تالش کردن��د و جنگیدند تا‬ ‫موفق شویم‪».‬‬ ‫وی گفت‪ « :‬فکر می کنم در این دیدار تجربه اروپایی‬ ‫ما مشخص شد‪ .‬ما شانس خوبی داشتیم و حیف شد که گل‬ ‫نزدیم و با اشتباهاتی که در خط دفاعی داشتیم گل خوردیم‬ ‫و حذف شدیم‪».‬‬ ‫او در پاسخ به این س��وال که چه چیزی را از این جام‬ ‫جهانی یاد گرف��ت اظهار ک��رد‪ « :‬ای��ن جام جهانی عالی‬ ‫ب��ود‪ .‬مهم ترین چیزی ک��ه یاد گرفتی��م این ب��ود که اگر‬ ‫س��رمایه گذاری کنیم و با قدرت کار را انجام دهیم شانس‬ ‫ما هم مثل همه تیم ها خواهد بود‪ .‬خیلی چیزها هس��ت که‬ ‫بازیکنان ما باید یاد بگیرند و انجام دهند تا به سطح بازیکنان‬ ‫منچستر‪ ،‬رم‪ ،‬بنفیکا و رئال مادرید برسند‪ .‬راه زیادی پیش‬ ‫روی ماست و نباید زمان را از دست بدهیم‪ .‬باید از همین فردا‬ ‫کار را اغاز کنیم‪».‬‬ ‫ایا این جمالت کی روش نشانگر ان است که او قصد‬ ‫دارد راهش را با تیم ملی ما ادامه دهد؟ ایا او در جام ملت های‬ ‫اسیا نیز روی نیمکت مربیگری ایران خواهد نشست؟ اینها‬ ‫پرسش هایی است که پاسخ ان را به زودی خواهیم دانست‬ ‫اما هر چه هست کی روش نیز به جرگه مربیانی پیوست که‬ ‫مردم دوست شان دارند‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ایران راهی اوت شد‪ .‬در ده دقیقه نخست بازی پایاپای دنبال‬ ‫شد‪ .‬در همان دقایق ابتدایی این دیدار بار دیگر تیم بوسنی‬ ‫تالش کرد با ارس��ال هوایی به گل برسد‪ .‬ارسال یک توپ‬ ‫بلند برای ژکو این بازیکن را در فرصت سرزنی قرار داد و او با‬ ‫یک ضربه سر تالش کرد تیمش را به گل برساند اما واکنش‬ ‫خوب حقیقی مانع از این اتفاق شد‪ .‬بعد از این فرصت بوسنی‬ ‫بازی متعادل شد و دو تیم تالش زیادی کردند تا روی دروازه‬ ‫یکدیگر موقعیت س��ازی کنند اما هوشیاری مدافعان هر دو‬ ‫تیم مانع از خلق فرصت های خطرناک شد‪ .‬تا اینکه در دقیقه‬ ‫‪ 23‬ژکو با یک حرکت پا به توپ از پش��ت محوطه جریمه‬ ‫تیم ملی ایران خودش را در موقعیت شوت زنی قرار داد و با‬ ‫یک ضربه دقیق دروازه ایران را باز کرد‪ .‬شوت این بازیکن‬ ‫با برخورد به دیرک عمودی تیم ملی ایران وارد دروازه ش��د‬ ‫تا حساب کار یک صفر به سود بوسنی شود‪ .‬تنها یک دقیقه‬ ‫بعد از گل بوسنی بود که ایران می توانست کار را به تساوی‬ ‫بکشاند‪ .‬کار ترکیبی ملی پوشان ایران یک فرصت مناسب‬ ‫را درون محوطه جریمه بوسنی برای شجاعی ایجاد کرد اما‬ ‫ضربه این هافبک ایران با بدشانس��ی تمام به دیرک افقی‬ ‫خورد و راهی به دروازه بوسنی پیدا نکرد‪ .‬در ادامه این دیدار‬ ‫ملی پوشان ایران فشار زیادی را روی دروازه بوسنی اوردند‬ ‫اما هوشیاری مدافعان بوسنی باعث شد تا مهاجمان ایران در‬ ‫تله افساید قرار بگیرند و به این ترتیب بازی همچنان یک‬ ‫بر صفر به سود بوس��نی باقی بماند‪ .‬با اغاز نیمه دوم خسرو‬ ‫حیدری به جای مسعود ش��جاعی برای ایران به میدان امد‬ ‫که در نیمه نخست هرگز نتوانست انتظارات را براورده کند‪.‬‬ ‫در ابتدای این نیمه ب��ازی متعادلی از س��وی دو تیم‬ ‫ارائه ش��د اما رفت��ه رفته ش��اگردان کی روش پ��ا در زمین‬ ‫بوسنی گذاشتند و صاحب فرصت های مناسبی هم شدند‪.‬‬ ‫ارسال های خسرو حیدری از جناح راست اصلی ترین حربه‬ ‫ایران برای ایجاد موقعیت بود اما دفاع مس��تحکم بوسنی‬ ‫مانع از گلزنی ایران ش��د‪ .‬اما در دقیقه ‪ 59‬این دیدار اشتباه‬ ‫سید جالل حسینی موقعیت خوبی را برای تیم بوسنی ایجاد‬ ‫کرد و پیانیچ مهاجم این تیم با یک بغل پای فنی در شرایطی‬ ‫مشکوک به افس��اید دروازه ایران را برای بار دوم باز کرد تا‬ ‫حساب کار ‪ 2‬بر صفر به سود بوسنی شود‪ .‬عادل فردوسی پور‬ ‫که گزارش��گر این دیدار بود درباره این گاف گفت‪« :‬س��ید‬ ‫جالل کال توپ لو نمی دهد اما حاال در یک بازی توپ را لو‬ ‫داد که چنین تاوانی به همراه داشت‪ .‬این گل به ما نشان داد‬ ‫که تاوان یک اشتباه در جام جهانی چیست؟»‬ ‫کی روش اما در کنار زمین همچن��ان امیدوار بود که‬ ‫ایران ب��ه بازی برگردد‪ .‬او با مش��ت های گ��ره کرده اش از‬ ‫بازیکنان می خواست که بهتر و روان تر بازی کنند و توپ را‬ ‫در زمین به گردش در بیاورند اما تیم ملی نمی توانست این‬ ‫دس��تور را اجرایی کند‪ .‬دلیل این امر نیز کامال روشن بود‪.‬‬ ‫بازیکنان از لحاظ بدنی به ش��دت تحلیل رفته بودند‪ .‬اصال‬ ‫نمی توانستند دوندگی که در بازی برابر ارژانتین نشان داده‬ ‫بودند را تکرار کنند‪ .‬بنابراین این پرسش عادل که می گفت‪:‬‬ ‫باید بعدا از بازیکنان بپرس��یم که بین دو ب��ازی ارژانتین و‬ ‫بوسنی چه اتفاقی افتاد که اینگونه از شور و حرکت افتادید؛‬ ‫تقریبا پاسخ روشنی داشت‪ .‬در دقیقه ‪ 62‬این دیدار علیرضا‬ ‫جهانبخش به جای احسان حاج صفی برای ایران به میدان‬ ‫امد‪ .‬این بازیکن تنها بعد از یک دقیقه از حضورش در میدان‪،‬‬ ‫روی حرکت خوب دژاگه صاحب موقعیت شد اما ضربه کم‬ ‫جان او را بگوویچ به راحتی در اغوش خود گرفت‪.‬‬ ‫طبقهمتوسطبهدنبال‬ ‫هویتخویشاست‬ ‫واکنش اجتماعی مردم ای ران در‬ ‫قبالتی م ملیشبیهکشورهای‬ ‫ام ریکایالتیناست؟‬ ‫ازپسرانظل السلطان‬ ‫تایوزپلنگانپارسی‬ ‫تاملیدرقوام بخشیرابطهحاکمیت‬ ‫و مردم به واسطه نتایج درخشان‬ ‫تی م ملیفوتبال‬ ‫ورزش‬ ‫‪63‬‬ ‫ورزش‬ ‫لذت شکست خوردن‬ ‫‪2‬‬ ‫بعد از بازی ارژانتین‪ ،‬روح جمعی ایرانیان پدیدار شد‬ ‫هیچ ک��س‪ ،‬تقریب��ا هیچ کس تص��ور نمی کرد که‬ ‫ایران برابر ارژانتی��ن حیرت انگیز بازی کن��د‪ .‬تیم ملی برابر‬ ‫یکی از مدعیان کسب عنوان قهرمانی در جام جهانی ‪2014‬‬ ‫برزیل طوری ظاهر ش��د که حتی مس��ی را وادار به واکنش‬ ‫کرد‪« :‬ایران بس��یار منظم بود و با برنامه ب��ازی می کرد‪ .‬ما‬ ‫کار دش��واری برای عب��ور از بازیکنان ایران داش��تیم‪ .‬انها‬ ‫خیلی به هم نزدیک ب��ازی می کردند و فض��ای زیادی در‬ ‫اختیار ما نمی گذاشتند‪ .‬بازی بسیار مهمی را بردیم‪ .‬از نتیجه‬ ‫کسب شده خوشحالم چرا که بازی سخت و دشواری را پشت‬ ‫سر گذاشتیم‪ .‬انتظار نداش��تیم که بازی خیلی سختی برابر‬ ‫ایران داشته باشیم‪ .‬ایران دفاع بسیار خوبی برای ما تشکیل‬ ‫داده بود و به ما اجازه نداد که ت��وپ را در محوطه جریمه به‬ ‫گردش دربیاوریم‪ ».‬این اعتراف بازیکن��ی بود که خیلی ها‬ ‫تصور می کردند برای باز کردن دروازه ایران کار دش��واری‬ ‫نخواهد داش��ت اما هر قدر از زمان ب��ازی تاریخی تیم ملی‬ ‫کشورمان برابر ارژانتینی ها گذشت‪ ،‬این باور که ما می توانیم‬ ‫برابر بزرگان خودی نشان دهیم‪ ،‬بیشتر و قوی تر در ذهن مان‬ ‫جان می گرفت‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫تاثیر جامعه بر تیم ملی‬ ‫وقتی تیم ملی فوتبال کش��ورمان ب��ا هدایت برانکو‬ ‫ایوانکوویچ موفق ش��د به جام جهان��ی ‪ 2006‬المان صعود‬ ‫کند‪ ،‬رابطه میان این مربی کروات با رس��انه ها به مرور رو‬ ‫به تیرگی گذاش��ت و در نهایت کار به تقابل رسید‪ ،‬ان قدر‬ ‫که برخی رفتارهای برانکو به لجبازی کم شباهت نبود‪ .‬در‬ ‫سوی مقابل رسانه ها نیز به طور مرتب از خجالت این مربی‬ ‫درمی امدند‪ .‬انتظارات در چنین اوضاعی ان قدر از تیم ملی‬ ‫باال بود که دیگر هیچ نیرویی نمی توانست این فضا را تعدیل‬ ‫کند‪ .‬مردم از تیم ملی فقط برد می خواس��تند ان هم مقابل‬ ‫چه تیم هایی؟ پرتغال‪ ،‬مکزیک و انگ��وال‪ .‬تیم ملی نه تنها‬ ‫نتوانست انتظارات را براورده کند بلکه موجی از دلخوری و‬ ‫ناامیدی جامعه مان را احاطه کرده بود‪ ،‬موجی که حتی باعث‬ ‫شد بس��یاری از بازیکنان تیم ملی تا مدت ها مورد سرزنش‬ ‫قرار بگیرند و حتی عطای حض��ور در تیم ملی را به لقایش‬ ‫ببخشند‪ .‬اما در اس��تانه جام جهانی ‪ 2014‬برای کی روش و‬ ‫تیمش اتفاق دیگری رخ داد‪ .‬مردم ب��ا این مربی و تیم ملی‬ ‫برخورد واقع گرایانه ای داشتند‪ .‬از سویی دیگر رسانه ها نیز‬ ‫در ایجاد این فضای عقالنی نقش موثری داشتند‪ .‬شاید به‬ ‫این دلیل که کی روش همواره به عنوان یک مربی بزرگ و‬ ‫البته قاطع مورد احترام رسانه های داخلی بوده است‪ .‬حتی در‬ ‫مقاطعی که وی در مقام شاکی درباره مسئوالن فدراسیون‬ ‫فوتبال لب به انتقاد می گش��ود‪ ،‬رسانه های داخلی به نوعی‬ ‫در مقام حمایت از این مرد پرتغالی برمی امدند‪ .‬البته رابطه‬ ‫میان فوتبال و جامعه ایرانی همواره فرا زو نشیب هایی داشته‬ ‫است‪ .‬در لیگ س��یزدهم جامعه ایرانی به ش��دت فوتبال را‬ ‫مورد بی اعتنایی قرار داد‪ .‬مردم اعتقاد داشتند که فوتبالی ها‬ ‫ادم هایی هستند که هزینه های میلیاردی را هدر می دهند‬ ‫و البته هیچ س��ودی هم از طرف ش��ان نصیب فوتبال ملی‬ ‫نمی ش��ود اما این کارل��وس کی روش بود ک��ه در دو بازی‬ ‫مرگ و زندگی برای فوتبال ایران تیمش را موفق از زمین‬ ‫بیرون اورد تا یک بار دیگر مردم با فوتبال اشتی کنند‪ .‬اقدام‬ ‫بعدی اما کنترل احساسات جامعه ای بود که از تیم ملی برد‬ ‫می خواس��ت‪ .‬در این مقطع کی روش‪ ،‬بازیکنان‪ ،‬رسانه ها و‬ ‫البته شخص عادل فردوسی پور با برنامه نود فضا را به سمتی‬ ‫برد که پیروزی و موفقیت می تواند ترجمان تازه تری داشته‬ ‫باشد؛ ترجمه ای متفاوت از تعداد گل های زده و خورده‪ .‬این‬ ‫فضای واقع گرایانه خیلی به تیم ملی کمک کرد‪ .‬بازیکنان‬ ‫دیگر به اتفاقات بعد از باخت فکر نمی کردند‪ .‬شاید به همین‬ ‫دلیل با کمترین اضطراب ممکن مقابل ارژانتین قرار گرفتند‬ ‫و شاید به همین دلیل نمایشی ارائه دادند که به مراتب بهتر‬ ‫و مقتدرانه تر از ب��ازی با نیجریه بود‪ .‬اگرچ��ه در وقت های‬ ‫تلف شده بازی ایران نتوانست تساوی را حفظ کند اما بازی‬ ‫روان و چشم نواز تیم کی روش باعث ش��د تا جامعه ایرانی‬ ‫به این تیم ملی و کادر فن��ی اش افتخار کند و با غرور ایرانی‬ ‫بودنش را فریاد بزند‪.‬‬ ‫ای��ران در ش��بی ک��ه م��ردم ب��ه خاط��ر ب��ازی‬ ‫ش��جاعانه فرزندان ش��ان س��ر از پ��ا نمی ش��ناختند ی��ک‬ ‫بار دیگ��ر توانمن��دی اش را به جه��ان ثابت ک��رد و اگر نه‬ ‫نیویورک تایم��ز هرگ��ز در توصیف این بازی نمی نوش��ت‪:‬‬ ‫«ای��ران در ای��ن ب��ازی ب��ه واق��ع درخش��ان ب��ود‪ .‬تیمی‬ ‫با بازیکنانی از لی��گ ایران که اش��کان دژاگ��ه از فوالم را‬ ‫هم به همراه داش��ت‪ .‬انه��ا در لحظاتی بهتر ه��م بودند و‬ ‫می توانستند به ‪ 3‬امتیاز این دیدار برسند‪ .‬تیم ایران مستحق‬ ‫پیروزی بود‪».‬‬ ‫با همه اینها به نظر می رس��د که م��ردم رفته رفته یاد‬ ‫می گیرند که پس از موفقیت های ملی جشن بگیرند و شادی‬ ‫ی سخن می گوییم ناخوداگاه‬ ‫کنند‪ .‬وقتی از شادی های مردم ‬ ‫یاد حماسه ملبورن می افتیم‪ .‬روزی که با یک تساوی ارزشمند‬ ‫برابر اس��ترالیایی ها جواز حضور در جام جهانی را گرفتیم تا‬ ‫ایران یکپارچه به جشن بنش��یند‪ .‬البته این جشن ها تنها به‬ ‫موفقیت های فوتبال برنمی گردد‪ .‬در طول س��ال های اخیر‬ ‫موفقیت دیگر رشته های ورزشی و به خصوص والیبال باعث‬ ‫ش��ده تا مردم بعد از پیروزی های غرورافرین جشن بگیرند‪.‬‬ ‫شنبه شب گذشته جامعه ایرانی چه در داخل و چه در خارج از‬ ‫کشور در حالی به تیم ملی اش می بالید که اگر در چند فرصت‬ ‫ایده ال واکنش های خیره کنن��ده رومرو‪ ،‬دروازه بان ارژانتین‬ ‫نبود‪ ،‬حتی ایران می توانست ارژانتین را به زانو دراورد و پیروز‬ ‫میدان لقب بگیرد‪ .‬در واقع جامعه ای که خود را مهیای باخت با‬ ‫اختالف دو یا سه گل کرده بود‪ ،‬ناگهان غافلگیر شد و از نهایت‬ ‫ناامیدی به امید و از کابوس به رویا رسید‪ .‬ابراز خوشحالی از‬ ‫نحوه بازی تیم ملی فوتبال ایران در مقابل ستاره های ارژانتین‬ ‫اما فراموش نشد‪ .‬بسیاری از مردم با پایکوبی‪ ،‬شادی خود را‬ ‫ابراز کردند‪.‬‬ ‫مساله ش��ادی مردم و تاثیر مردم بر فوتبال اما حاال به‬ ‫موضوعی تبدیل ش��ده که سیاس��تمداران نیز نسبت به ان‬ ‫واکنش نش��ان می دهند‪ .‬چندی پیش محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه کش��ورمان در بازدی��د از تمرین تیم ملی از‬ ‫بازیکنان خواسته بود که در جام جهانی موجب شادی مردم‬ ‫باشند‪ .‬رئیس جمهور نیز چندین بار تاکید کرده بود که مردم‬ ‫از تیم ملی انتظار ب��ازی جوانمردانه دارند‪ .‬ای��ن اظهارات با‬ ‫استقبال سرمربی تیم ملی نیز روبه رو شده بود‪ .‬کی روش در‬ ‫چند مصاحبه خبری تاکید کرده بود که برای ش��ادی مردم‬ ‫ایران تمام تالش خود را به کار خواهد گرفت‪ .‬در واقع رابطه‬ ‫خوبی میان سیاسیون و فوتبالی ها ش��کل گرفت‪ .‬بنابراین‬ ‫باتوجه به رابطه صمیمانه کی روش با وزارت ورزش و دولت‬ ‫قابل پیش بینی بود که بعد از بازی ایران‪ -‬ارژانتین‪ ،‬حس��ن‬ ‫روحانی در پیام��ی از بازیکنان پرت�لاش تیم ملی فوتبال و‬ ‫کادر فنی به خاطر بازی جوانمردانه و فداکارانه در برابر تیم ملی‬ ‫ارژانتین قدردانی کند؛ «جوانان غیور ایران اسالمی بار دیگر‬ ‫اراده و شایستگی خود را به جهانیان ثابت کردند‪ .‬بدین وسیله‬ ‫از بازیکنان پرتالش تیم ملی فوتب��ال و کادر فنی که با بازی‬ ‫جوانمردانه و فداکارانه در برابر تیم ملی فوتبال ارژانتین دل‬ ‫ملت را شاد کردند و شگفتی افریدند‪ ،‬تشکر می کنم‪ .‬گرچه‬ ‫نتیجه در دقایق اخر رقم خ��ورد اما برای اینجانب ‪ 90‬دقیقه‬ ‫بازی زیبای شما و امیدی که تا لحظه اخر به پیروزی داشتید‪،‬‬ ‫غرورافرین بود‪ .‬خسته نباشید‪ .‬موفقیت بیشتر شما را از خداوند‬ ‫متعال مسئلت می نمایم‪».‬‬ ‫حاال به جرات می ت��وان گفت که هی��چ گاه در تاریخ‬ ‫فوتبال ایران سابقه نداش��ته که جامعه و فوتبال تا این حد از‬ ‫یکدیگر تاثیر بگیرند‪ .‬درباره این ارتباط و تاثیری که حاال بیش‬ ‫از گذشته میان فوتبال و جامعه دیده می شود می توان نکته‬ ‫ورزش‬ ‫حمله به مازیچ!‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫همین چندم��اه پیش بود که صفحه ش��خصی لیونل‬ ‫مسی در فیسبوک مورد هجوم کاربران ایرانی گرفت؛ همین‬ ‫طور مجری مراسم قرعه کشی جام جهانی‪ .‬این بار اما نوبت‬ ‫به داور صربس��تانی بازی ایران و ارژانتین رس��یده که مورد‬ ‫هجوم کاربران ایرانی فیس بوک قرار بگی��رد‪ .‬پس از بازی‬ ‫ایران و ارژانتین و س��تایش کارشناسان و رسانه های داخلی‬ ‫و خارجی از عملکرد شاگردان کارلوس کی روش یک نکته‬ ‫میان نظرات مخاطبان ایرانی و غیر ایرانی بیش��تر به چشم‬ ‫می امد و ان هم اعتراض به عملکرد ضعیف داور صربستانی‬ ‫این دیدار بود‪ .‬اشکان دژاگه در نیمه دوم روی یک ضدحمله‬ ‫به خوبی از زابالتا رد شد اما مازیچ در حالی که فاصله زیادی با‬ ‫این صحنه نداشت‪ ،‬خطایی روی دژاگه نگرفت و حتی کرنر‬ ‫هم برای ایران اعالم نکرد تا شائبه های زیادی درباره علت‬ ‫این تصمیمش به وجود بیاید‪ .‬کی روش هم بعد از بازی این‬ ‫داور را از انتقاد خود بی نصیب نگذاشت و ادعا کرد که مازیچ به‬ ‫اندازه مسی در سرنوشت این بازی نقش بازی کرد‪ .‬با این حال‬ ‫اتفاقی که قابل پیش بینی بود‪ ،‬اعتراض ایرانی ها در سایت ها‬ ‫و صفح��ات اجتماعی مختلف ب��ه داور صربس��تانی بود اما‬ ‫جریان مثل دفعات گذشته از این فراتر رفت‪ .‬صفحه شخصی‬ ‫ای��ن داور در فیس بوک مورد هجمه ش��دید کاربران ایرانی‬ ‫قرار گرفت و تعداد نظرات روی پس��ت های این صفحه به‬ ‫سرعت در حال افزایش است‪ .‬البته از پست های صفحه داور‬ ‫صربستانی مشخص اس��ت که این صفحه نه تنها به وسیله‬ ‫خود او اداره نمی ش��ود‪ ،‬بلکه بیشتر به یک صفحه ساختگی‬ ‫و تقلبی می ماند تا صفحه ش��خصی داور صرب‪ .‬با این حال‬ ‫صفحه جدیدی هم در فیس بوک با نام «فیفا باید مازیچ داور‬ ‫بازی ایران و ارژانتین را محروم کند» ایجاد شده که هر لحظه‬ ‫بر تعداد افرادی که ان را پس��ندیده اند‪ ،‬افزوده می شود‪ .‬فارغ‬ ‫از اشتباهی که داور صربستانی انجام داد و اعتراض درست‬ ‫بازیکنان و کی روش به این داور‪ ،‬ش��اید بهتر باشد کاربران‬ ‫ایرانی هم ش��یوه بهتری را برای ابراز ناراحتی خود انتخاب‬ ‫کنند‪ .‬باخت ای ران در دقایق پایانی مقابل یکی از مطرح ترین‬ ‫تیم های دنیا انقدر پرسروصدا بود که از اصل بازی بیشتر مورد‬ ‫توجه قرار گرفت‪ .‬بسیاری از ای ران ی ها از همان ساعات اولیه‬ ‫قرعه کش��ی وقتی فهمیدند که قرار است در مقابل مسی و‬ ‫اقتصاد‬ ‫دیگری نیز برشمرد؛ هشت سال پیش شبکه های اجتماعی‬ ‫در ایران هرگز به قدرت امروز نبود‪ .‬حاال بازیکنان تیم ملی و‬ ‫کادر فنی این تیم در لحظه می توانند واکنش های مردم شان‬ ‫را در شبکه های اجتماعی زیر نظر بگیرند؛ مضطرب شوند یا‬ ‫از فشار و استرس رهایی پیدا کنند‪ .‬جامعه به خصوص در مورد‬ ‫بازی ایران ‪ -‬ارژانتین نشان داد که فوتبال را منطقی قضاوت‬ ‫می کند و از انها انتظارات غیر معقول ن��دارد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫وقتی تیم ملی بازی را می بازد‪ ،‬همین مردم تصمیم می گیرند‬ ‫این بار از فوتبال و نه از نتیجه لذت ببرند‪ .‬شبکه های اجتماعی‬ ‫تنها لحظاتی پس از باخت به ارژانتین پر شده بود از تحسین و‬ ‫غرور‪ .‬پر شده بود از قدردانی مردمی که این بار تیم ملی فوتبال‬ ‫را نه حوصله سربر بلکه ش��جاع و جاه طلب دیده بودند و این‬ ‫ارزیابی واقع گرایانه از موفقیت به موجی مثبت میان فوتبال‬ ‫و جامعه تبدیل شد‪ .‬ان قدر این رابطه به درستی تنظیم شده‬ ‫که مردم قواعد بازی را حتی در ش��ادی ک��ردن نیز رعایت‬ ‫می کنن��د‪ .‬انطور که رئی��س پلیس پایتخت پس از ش��ادی‬ ‫مردم در پی بازی ایران ‪ -‬ارژانتین گفت‪« :‬عوامل انتظامی‬ ‫ و ترافیکی پایتخت تا ساعت س��ه بامداد نسبت به برقراری‬ ‫نظم و امنیت و تس��هیل در عبور و مرور در خیابان ها حضور‬ ‫داشتند‪ .‬خوشبختانه در ساعاتی که مردم به جشن و پایکوبی‬ ‫پرداختند‪ ،‬هیچ اتفاق ناخوشایندی رخ نداد و این باعث افتخار‬ ‫همه ماست‪».‬‬ ‫البت��ه یک��ی از مقام��ات مس��ئول در وزارت ورزش‬ ‫درباره ش��ادی مردم دی��دگاه متفاوت��ی دارد‪ .‬دکترمحمود‬ ‫گلزاری‪ ،‬معاون وزارت ورزش و جوانان معتقد است اساسا‬ ‫ش��ادی کردن موضوعی اس��ت که میان ایرانی ها کمرنگ‬ ‫شده است‪ .‬او می گوید‪« :‬یکی از مهم ترین مشکالت امروز‬ ‫مردم ایران این اس��ت که هیجانات منفی و ناخوشایند در‬ ‫میان انها بیش از هیجانات مثبت غلبه دارد‪ .‬متاسفانه شادی‬ ‫میان ایران بسیار کمرنگ شده و جای خود را به اضطراب‪،‬‬ ‫عصبانیت و غم داده است‪ ،‬به نحوی که ایرانیان به سرعت‬ ‫غمگین می ش��وند و همواره نگران اینده هستند که همین‬ ‫امر باعث شده احساس شادی در انها به سختی ایجاد شود‪».‬‬ ‫حال انکه گفته های معاون وزیر ورزش تا چه حد با واقعیت‬ ‫جامعه ای که پیش روی ماست مطابقت دارد بحث دیگری‬ ‫است اما هر چه هس��ت بازی ایران‪-‬ارژانتین و اتفاقات بعد‬ ‫از باخت ک��ه نش��ان از واکنش های منطقی مردم داش��ت‬ ‫بیشتر مایه امیدواری اس��ت تا ناامیدی؛ بیشتر خبر از تاثیر‬ ‫دوسویه فوتبال بر جامعه و جامعه بر فوتبال دارد تا افتراق و‬ ‫ بی اعتنایی میان این دو‪ ،‬چه شنبه شب گذشته نه تنها تهران‬ ‫بلکه مردم در در تمام شهرهای ایران به خیایان ها ریختند‬ ‫و تیم ملی شان را تش��ویق کردند‪ .‬مردم شهرهای مختلف‬ ‫کش��ورمان در میادین اصلی جمع ش��دند و از کی روش و‬ ‫تیمش قدردانی کردند‪ .‬حتی رانندگان خودروهای عبوری‬ ‫نیز با بوق زدن های ممتد‪ ،‬ش��ادی خ��ود را از بازی خوب و‬ ‫باتعصب اعضای تیم ملی کشورمان ابراز کردند‪ .‬جامعه حاال‬ ‫اعتقاد دارد که تیم ملی گر چه نتیجه را واگذار کرده ولی این‬ ‫نتیجه رضایتبخش است زیرا بازیکنان غیرتمندانه در مقابل‬ ‫ارژانتین پر ستاره حاضر ش��دند و اگر ناداوری نبود‪ ،‬تیم ما‬ ‫می توانس��ت پیروز میدان هم باش��د ولی ناداوری نتیجه را‬ ‫به ضرر ما رقم زد‪.‬‬ ‫ارژانتین بازی کنیم‪ ،‬انتظار باخت ای ران با حداقل س��ه گل را‬ ‫در س��ر م ی پروراندند‪ .‬اما وقتی دیدند ای ران نه تنها ‪ 90‬دقیقه‬ ‫ایستادگی کرد‪ ،‬بلکه فراتر از حد تصورشان ظاهر شد متعجب‬ ‫و در عین حال خوشحال شدند‪ .‬اما گل دقیقه ‪ 91‬مسی همه‬ ‫رویاها را ب رباد داد‪ .‬مضافا اینکه ای ران با ناداوری روبه رو ش��د و‬ ‫پنالتی مسلم ای ران گرفته نشد‪ .‬کارلوس ک ی روش و بازیکنان‬ ‫ای ران نسبت به این موضوع اعتراض کردند‪.‬‬ ‫سراس��ر فضای مجازی پر ش��د از اعتراض به ناداوری‬ ‫و در عین حال تش��کر از تی��م ملی‪ .‬حس��ن روحانی ب رای‬ ‫یوزپلنگ های ای رانی نامه تشکر نوشت و از انها تقدیر کرد‪.‬‬ ‫در عین حال فضای مجازی پر شد از اظهارنظرها در باره این‬ ‫بازی‪ .‬فیف��ا ان را هجوم ی ترین بازی معرفی ک��رد و ای ران را‬ ‫بهترین تیم دفاعی جام لق��ب داد‪ .‬اهمیت این موضوع انجا‬ ‫بیشتر روش��ن می ش��ود که بدانیم بازی ای ران و نیجریه به‬ ‫عنوان کس��ل کننده ترین ب��ازی جام در هفت��ه اول معرفی‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫باوجود باخت تیم مل��ی ای ران در مقاب��ل ارژانتین اما‬ ‫بازی خوب بازیکنان ای رانی مردم را به وجد اورده و تا ساعات‬ ‫پایانی شب بسیاری را به خیابان ها کشیده بود‪ .‬افراد زیادی‬ ‫در شبکه های اجتماعی‪ ،‬از ولی نصر گرفته تا معاون سردبیر‬ ‫گاردین به خاطر شکست ای ران اب راز تاسف کردند‪.‬‬ ‫ایوان مک کنا‪ ،‬خبرنگار برگزیده ورزشی جهان در سال‬ ‫‪ ۲۰۱۲‬نوشت‪« :‬ما همگی دیگر طرفدار ای رانیم‪».‬‬ ‫رادیو الیو امریکا نوشت‪« :‬داور بازی ای ران و ارژانتین زیر‬ ‫بمباران انتقاد ای ران ی ها قرار گرفته است‪».‬‬ ‫فاکس ساکر امریکا نوشت‪« :‬لیونل مسی قلب ای ران‬ ‫را شکست‪».‬‬ ‫پائول جانسون معاون سردبیر گاردین انگلیس نوشت‪:‬‬ ‫«ای ران فوق العاده بود اما بد شانس هم بود‪».‬‬ ‫ولی نصر‪ ،‬مش��اور س��ابق اوبام��ا و رئیس دانش��کده‬ ‫مطالعات بی ن المللی دانشگاه جان هاپپکینز امریکا نوشت‪:‬‬ ‫«ای ران م ی توانست از ش��ر ارژانتین و یک داور بد جان سالم‬ ‫بدر ببرد اما نم ی توانست از مسی مصون باشد‪».‬‬ ‫گری لوئیس نماینده س��ازمان ملل در ای ران نوش��ت‪:‬‬ ‫«باورکردنی نیس��ت‪ .‬صدای بوق ها داره هی بلندتر م ی شه‪.‬‬ ‫عالی بودن در ته ران موج‬ ‫انگار بازی رو برده باش��یم! حس ِ‬ ‫م ی زند‪ .‬چه خوب م ی شد اگر کس��ی به بچه های تیم ملی‬ ‫درباره عکس العمل پرهیجان در ته ران نس��بت به عملکرد‬ ‫تاریخی شون خبر م ی داد!»‬ ‫اناپ کافل س��ردبیر واشنگتن پست نوشت‪« :‬ممکن‬ ‫است ارژانتین بازی را برده باش��د‪ ،‬اما ای ران ی ها دل های ما را‬ ‫ربودند‪ .‬بازی ای ران عالی بود‪».‬‬ ‫مایکل اوون مهاجم س��ابق تیم ملی انگلیس نوشت‪:‬‬ ‫«ب رای ای ران خیلی متاسف شدم‪ .‬انها فوق العاده بودند‪».‬‬ ‫‪65‬‬ ‫ورزش‬ ‫ارتش هایمدرن‬ ‫فوتبال چگونه دولت و ملت را متحد می کند؟‬ ‫سعید نوایی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ورزش در جهان ام��روز دیگر تنها ب��رای مدی ران‬ ‫ورزشی‪ ،‬ورزشکاران و سرمایه گذاران تیم ها از اهمیت خاص‬ ‫برخوردار نیس��ت‪ ،‬بلکه وجه مردمی ان در همه جای جهان‬ ‫برجسته شده و هر ورزش��ی که بیش��تر با بدنه اجتماع گره‬ ‫خورده باشد‪ ،‬حس��اس تر و دقی ق تر از سوی جامعه پیگیری‬ ‫م ی شود‪ .‬از همین روست که ش��اید فوتبال گوی سبقت را‬ ‫از سایر رشته های ورزشی ربوده اس��ت‪ .‬البته نباید فراموش‬ ‫کرد که تنها فوتبال نیس��ت ک��ه اهمیت وی��ژه دارد‪ ،‬بلکه‬ ‫برخی کشورها به واسطه تبحر در برخی رشته های ورزشی‬ ‫صاحبنام و معروفند‪ .‬اما از هر زاوی��ه ای که به مقوله ورزش‬ ‫نگاه کنیم‪ ،‬بازهم جایگاه فوتبال قابل توجه اس��ت و شاید‬ ‫یکی از دالیل ان نیز همان پیگیری خاص این رشته ورزشی‬ ‫از سوی مردمان جوامع مختلف است‪ .‬فوتبال اگر تا چند دهه‬ ‫پیش فقط یک ورزش گروهی به حس��اب م ی امد‪ ،‬امروز به‬ ‫دلیل توجه بیش از پیش افکار عمومی‪ ،‬به تدریج به یک ابزار‬ ‫سیاس��ی و اجتماعی ب رای دولت ها و توده های مردم تبدیل‬ ‫ش��ده چراکه در عین حال هم م ی تواند راه��ی ب رای ارتباط‬ ‫حاکمان با مردم قلمداد ش��ود و هم ابزاری باش��د ب رای بیان‬ ‫خواس��ته ها و تمایالت درونی افراد جامعه‪ .‬این رابطه امروزه‬ ‫به قدری گسترده شده است که به طور قطع م ی توان گفت‬ ‫افکار عمومی در سطح جهان به فوتبال فقط به عنوان یک‬ ‫ورزش نگاه نم ی کنند‪ ،‬بلکه ابعاد دیگ��ر ان مورد توجه قرار‬ ‫م ی گیرد‪ .‬برگزاری مس��ابقات فوتبال به قدری سرگرم کننده‬ ‫است که تمام ارکان یک کشور درگیر اجرای ان م ی شوند‪ .‬در‬ ‫دنیای امروز‪ ،‬فوتبال یک پدیده اجتماعی است و در فوتبال‪،‬‬ ‫زمینه گسترده ای ب رای فعالیت ش��اخه های مختلف علوم‬ ‫اجتماعی و انسانی وجود دارد‪ .‬در این حوزه م ی توان از تاثیر‬ ‫فوتبال بر ساختار اجتماعی و تاثیرگذاری ساختار اجتماعی بر‬ ‫فوتبال سخن گفت‪ .‬فوتبال به عنوان ورزشی جهانی و فراگیر‬ ‫نقش برجسته ای در ایجاد همبستگی‪ ،‬استحکام اجتماعی‪،‬‬ ‫ایجاد شادی و نشاط اجتماعی‪ ،‬همدلی و افزایش روحیه کار‬ ‫جمعی در جامعه دارد‪ .‬در ای ران نیز توجه به ابعاد سیاس��ی و‬ ‫اجتماعی فوتبال چند سالی است که مورد توجه قرار گرفته‬ ‫است‪ .‬رابطه مردم با فوتبال صمیم ی تر شده و جامعه از نگاه‬ ‫سنتی به فوتبال فاصله گرفته است‪ .‬زیاد دور نیست زمانی‬ ‫که بزرگترهای خانواده دید مثبتی به فوتبال نداشتند و حتی‬ ‫ان را تقبیح م ی کردند اما امروزه به واسطه تاثیری که فوتبال‬ ‫بر بیان خواسته های اجتماعی مردم گذاشته است‪ ،‬حتی این‬ ‫افراد نیز خود را با تمایالت قشر جوان همراه م ی کنند‪.‬‬ ‫در چند س��ال اخیر در ای ران مساله ای در میان مسائل‬ ‫دیگر بیش��تر خودنمای��ی م ی کن��د و ان ب��روز کارناوالی‬ ‫پدیده هاست‪ .‬فوتبال نیز از این قاعده خارج نیست‪ .‬اتفاقاتی‬ ‫که در چند س��ال اخیر پس از مس��ابقات فوتبال م ی افتد با‬ ‫واکنش های متفاوتی روبه رو شده است‪ .‬تغییر نگاه اجتماعی‬ ‫و سیاسی به فوتبال در ای ران از زمانی اوج گرفت که تیم ملی‬ ‫فوتبال ای ران با پیروزی در ب رابر استرالیا در سال ‪ 1998‬و بعد‬ ‫از بیست سال به جام جهانی راه پیدا کرد‪ .‬در واقع ای ران ب رای‬ ‫اولین بار بع��د از انقالب به جام جهانی رفت تا نس��ل بعد از‬ ‫انقالب شیرینی حضور بین تیم های برتر جهان را بچشد‪ .‬در‬ ‫واقع انچه پس از بازی ای ران و اس��ترالیا در جامعه ای رانی رخ‬ ‫داد‪ ،‬ناشی از ازاد شدن ظرفیتی بود که سال ها مجال بروز و‬ ‫ظهور نیافته بود‪ .‬شادی های کارناوالی مردم در جام جهانی‬ ‫و پس از غلبه بر تیم امریکا نیز ادامه یافت‪ .‬وجهه سیاسی‬ ‫موضوع با خوشحالی مردم از اولین برد در جام جهانی همراه‬ ‫ش��د‪ ،‬به طوری که مقامات سیاسی هم خوش��حالی خود را‬ ‫پنهان نکردند و در عال ی ترین سطوح پیام تبریک فرستادند‪.‬‬ ‫در موارد مش��ابه نیز این اتفاق پس از هر مسابقه حساس‬ ‫تیم ملی فوتبال رخ داد تا شادی پس از فوتبال‪ ،‬کم کم به یک‬ ‫خرده فرهنگ در جامعه تبدیل شود‪ .‬رقص و پایکوبی‪ ،‬کاربرد‬ ‫مواد منفجره‪ ،‬شکس��تن و خرد کردن اش��یا‪ ،‬دگرگونی مدل‬ ‫پوشش زنان‪ ،‬از میان رفتن فاصله های اجتماعی‪ ،‬بهره گیری‬ ‫از نمادهای غی ر متعارف‪ ،‬استفاده از زبان طنز الود و غیر جدی‪،‬‬ ‫اس��تفاده از نماد ملی پرچم و‪ ...‬جلوه هایی هستند که سعی‬ ‫در س��اختار زدایی از وضعی ت های رسمی در فرهنگ جامعه‬ ‫دارند‪ .‬خرده فرهن��گ کارناوالی فوتبال در ای��ران خود را در‬ ‫قالب پرچم‪ ،‬لباس‪ ،‬ارایش‪ ،‬بوق و صدا‪ ،‬رقص‪ ،‬پایکوبی و صدا‬ ‫و گاه اش��وبگری موقت در نظم اجتماعی نشان م ی دهد‪ .‬در‬ ‫واقع تغیی رات فرهنگی جامعه در این خرده فرهنگ ها نمایان‬ ‫م ی شود و گاهی مجالی ب رای بیان انتقاد را فراهم م ی کند‪.‬‬ ‫باخت ای ران به ارژانتین در رقابت های جام جهانی ‪2014‬‬ ‫برزیل یا کسب نتیجه مس��اوی در ب رابر نیجریه هر چند در‬ ‫ظاهر دلیلی ب رای خوشحالی باقی نم ی گذارد اما نوع واکنش‬ ‫مردم به کسب این نتایج نش��ان داد که سطح توقعات مردم‬ ‫از فوتبال باال رفته و عالوه بر کس��ب پیروزی‪ ،‬نمایش یک‬ ‫بازی عالی نیز احساسات انها را بر م ی انگی زاند‪ .‬در واقع شور‬ ‫و اشتیاقی که مردم پس از کس��ب این نتایج از خود نشان‬ ‫دادن��د‪ ،‬بیانگر این واقعیت اس��ت که تیم ه��ای ملی‪ ،‬نماد‬ ‫ارتش های مدرنی هس��تند که به صورت نمادین با یکدیگر‬ ‫جنگ م ی کنند‪ .‬بناب راین تیم های ملی همیشه با احساسات‬ ‫ملی گرایانه مردم خودشان بدرقه می شوند‪ .‬در این بین اگر‬ ‫قرار باش��د تیم هایی با یکدیگر بازی کنند ک��ه از قبل هم‬ ‫کشورهای انها در عرصه های سیاسی و نظامی با یکدیگر‬ ‫مشکل داشتند‪ ،‬این بازی از جنبه های مختلف اهمیت پیدا‬ ‫م ی کند‪ .‬بازی ای ران و ارژانتین نی��ز از ان جهت که ارژانتین‬ ‫یک قدرت بالمنازع در فوتبال جهان اس��ت‪ ،‬ب رای ای ران ی ها‬ ‫جنبه روانی پیدا کرده بود و چون قضاوت های پیش از بازی‬ ‫از باخت سنگین تیم ای ران حکایت م ی کرد‪ ،‬نمایش خوب و‬ ‫قابل قبول ای ران در این بازی توقع ای ران ی ها که عمدتا انتظار‬ ‫باخت را داشتند تا سطح کسب نتیجه مساوی و حتی برد باال‬ ‫برد و باعث شد که پس از س��وت پایان بازی‪ ،‬مردم هیجان‬ ‫ناش��ی از مرعوب بودن از نام و اوازه ارژانتی��ن را در خیابان‬ ‫تخلیه کنند‪ .‬حال سوال اینجاس��ت که ایا باید شادی مردم‬ ‫پس از باخت را یک تغییر رفتار قلمداد کرد یا خیر؟ در پاسخ‬ ‫به این پرسش باید گفت که رفتار مردم پس از بازی های اخیر‬ ‫نشان داد که سطح توقعات انها از تیم ملی فوتبال باال رفته‬ ‫است اما نم ی توان خوشحالی انها را یک تغییر رفتار دانست‪.‬‬ ‫اصوال احساسات به وجود امده در اثر پدیده های این چنینی‬ ‫که م ی تواند انبوهی از مردم را به خیابان ه��ا بیاورد‪ ،‬گذرا و‬ ‫مقطعی هستند‪ .‬این شادی می توانست نحوه بروز و ظهور‬ ‫دیگری داشته باش��د اما در این قالب بروز پیدا کرد‪ .‬بناب راین‬ ‫نم ی توان این سبک از اب راز احساسات را نشان ه تغییر دانست‪،‬‬ ‫بلکه بنا به موقعیت خاص‪ ،‬نحو ه ظهوری خاص داشته است‪.‬‬ ‫ورزش‪ ،‬فوتبال‪ ،‬امید‪ ،‬غرور‬ ‫این واقعیت بر کسی پوشیده نیست که ورزش تاثیری‬ ‫انکار ناپذیر بر تعیین نوع روابط دولت با ملت دارد‪ .‬همان طور‬ ‫که قبال نیز اشاره شد‪ ،‬تیم های ملی نماد ارتش های مدرنی‬ ‫هستند که به صورت نمادین با یکدیگر جنگ م ی کنند‪ .‬در‬ ‫این بین احساسات ملی و حس اعتماد به نفسی که دولت ها‬ ‫م ی توانند به تیم های ورزش��ی تزریق کنند در موفقیت انها‬ ‫تاثی ر گذار اس��ت‪ .‬نگاهی به موفقیت تیم های ورزش��ی از‬ ‫جمله کش��تی‪ ،‬فوتبال‪ ،‬والیبال و‪ ...‬در یک سال اخیر نشان‬ ‫م ی دهد که دولت م ی تواند با ایف��ای نقش مثبت در عرصه‬ ‫تعامالت بی ن الملل��ی‪ ،‬زمینه مناس��بی را ب��رای موفقیت‬ ‫تیم های ورزش��ی فراهم کند و برعکس موفقیت تیم های‬ ‫ورزش��ی موجب م ی ش��ود در عرصه دیپلماس��ی عمومی‪،‬‬ ‫سیاست های ای ران بهتر شناخته شود و به نوعی جلب توجه‬ ‫مردم دنیا به موفقی ت های ورزش��ی باعث شناخت بیشتر از‬ ‫ای رانیان م ی شود‪ .‬در حقیقت تعامالت خارج از سطوح رسمی‬ ‫دیپلماتیک که در عرصه موفقیت تیم های ورزش��ی بروز و‬ ‫ظهور م ی یابد زمینه را ب رای پذیرش بیشتر ای ران در معادالت‬ ‫بی ن المللی فراهم م ی کند‪ .‬به هر حال موفقیت های سیاسی‬ ‫بر همه عرصه ها تاثی ر گذار است و همراهی ای رانیان سراسر‬ ‫دنیا با تیم های ملی را م ی توان نتیجه این موفقیت دانست‪.‬‬ ‫نمایش فوتبال ای ران در بازی با ارژانتین و موفقی ت های‬ ‫تیم والیبال در لیگ جهانی‪ ،‬نه فقط یک تیم ورزشی‪ ،‬بلکه‬ ‫در واقع به نوعی جامعه ای رانی را در ح��ال و هوای امروزش‬ ‫نمایندگی م ی کرد‪ .‬اتحاد‪ ،‬هماهنگی‪ ،‬انسجام و ایستادگی‬ ‫جمعی اعضای تی��م‪ ،‬توام با غ��رور ملی‪ ،‬امی��د‪ ،‬اعتماد به‬ ‫نفس و تالش جمعی س��ازنده و هدفمند ب��رای احیای ابرو‬ ‫و ارزش��مندی‪ ،‬اعتبار و مجموعه نقاط قوتی که ای رانیان در‬ ‫طول تاریخ خود ب ر اساس ان به جهانیان معرفی شده بودند‬ ‫از جمل��ه ویژگ ی هایی هس��تند ک��ه در موفقی ت های اخیر‬ ‫تیم های ورزش��ی در عرصه جهانی نمایان ش��ده است و در‬ ‫واقع پس از افت و خیزهای تجربه ش��ده در سال های اخیر‪،‬‬ ‫نیازی به یاداوری دوباره همه این ارزشمندی ها به جهانیان‬ ‫احساس م ی ش��د‪ .‬در حقیقت م ی توان انتظار داشت که به‬ ‫هر ترتیب موفقی ت های سیاس��ی ای ران تاثیر مثبت خود را‬ ‫در همراه ی های تیم ملی با خیل عظی��م ای رانیان در داخل‬ ‫و خارج از کش��ور بر جای گذاش��ته باش��د‪ .‬صحبت کردن‬ ‫حاکمان از موضع اقتدار و اعتماد به نفس‪ ،‬افزایش مراودات‬ ‫بی ن المللی و حاکم شدن ارامش بر زندگی مردم در کنار سایر‬ ‫عوامل‪ ،‬همگ��ی از جمله مواردی هس��تند که حس اعتماد‬ ‫به نفس را در میان ورزش��کاران تقویت کرده و به دنبال ان‬ ‫مردم نیز پس از هر نمایش مثبت تیم های ورزشی از جمله‬ ‫فوتبال‪ ،‬احساسات خود را نسبت به ان بروز م ی دهند‪ .‬یکی‬ ‫دیگر از نکاتی که باید به ان اش��اره شود‪ ،‬نقش مثبت دولت‬ ‫در ارتباط گیری با ورزش��کاران در عال ی ترین س��طوح است‪.‬‬ ‫به عنوان مثال م ی توان به حضور وزیر امور خارجه در اردوی‬ ‫ی مستقیم ب رای‬ ‫تیم ملی فوتبال در اتریش اشاره کرد که پیام ‬ ‫بازیکنان به همراه داشت و ان‪ ،‬انتظار از تیم ملی فوتبال ب رای‬ ‫نمایش��ی زیبا و قدرتمند در جام جهانی همزمان با مذاکرات‬ ‫هسته ای ای ران و گروه ‪ 5+1‬است‪.‬‬ ‫ورزش‪ ،‬فوتبال‪ ،‬هویت‪ ،‬وحدت ملی‬ ‫ورزش به طور عام و فوتبال به طور خاص در ایجاد نشاط‬ ‫اجتماعی‪ ،‬تامین امنیت و رفاه روانی و شکل گیری ذهنیت‬ ‫مثبت مردم از شرایط جامعه و محیط اجتماعی کشورشان‬ ‫سهیم اند‪ .‬اما این تاثیرگذاری و تاثیرپذیری قابل تامل است‪.‬‬ ‫به عبارت دقی ق تر هرچه یک دولت در شکل خرد و یک نظام‬ ‫یا حکومت در ش��کل کالن در ابعاد اجتماع��ی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬فرهنگی و مدنی مشروع تر‪ ،‬قدرتمند تر و با ثبات تر‬ ‫باشد‪ ،‬به تبع ان بسترهای ایجاد ارامش و رفاه و امنیت روانی‬ ‫و فیزیکی فراهم تر خواهد ش��د و این یعن��ی رضایت خاطر‬ ‫شهروندان جامعه از سیاس��ت ها‪ ،‬برنامه ریزی ها‪ ،‬مسئوالن‬ ‫و دولتم��ردان و نهایتا همه این فاکتوره��ا حس همراهی و‬ ‫همکاری و همدلی میان ملت و دولت را تقویت م ی کند‪.‬‬ ‫در همین چارچوب ورزش به عنوان یکی از ارکان نشاط‬ ‫جمعی و مسبب سالمت روان و جسم افراد‪ ،‬نقشی همچون‬ ‫صنعت موفق در یک کشور و نقش موثر ان در اشتغالزایی‪،‬‬ ‫فیلم ی برجسته و موفق در صحنه های جهانی‪ ،‬دیپلماسی‬ ‫مثبت و تن��ش زدا در فضاه��ای منطق��ه ای و بی ن المللی و‬ ‫س��ازمان های مدنی مثمر ثمر که زمینه های مشارکت های‬ ‫مردمی را فراه��م م ی اورند‪ ،‬م ی تواند موج��ب افتخار ملی‪،‬‬ ‫تقویت حس وطن پرستی‪ ،‬غنای بیشتر هویت ملی و نهایتا‬ ‫مسبب وحدت جمعی و انس��جام ملی در داخل یک کشور‬ ‫شود‪.‬‬ ‫هرچه یک فیل��م ای رانی در صحنه ه��ای بی ن المللی‬ ‫خوش بدرخش��د‪ ،‬هرچه یک محصول تولید شده در ای ران‬ ‫مورد اقبال در بازارهای جهانی قرار گیرد‪ ،‬هرچه یک دانشمند‬ ‫ای رانی خدمت ارزشمندی به بش��ریت ارائه دهد و هرچه یک‬ ‫هنر ای رانی توجه ملت های مختلف جه��ان را به خود جلب‬ ‫کند‪ ،‬همان اندازه افتخار ب رانگیز اس��ت که تیم ملی فوتبال‬ ‫یا والیبال یا کشتی یا سایر رشته های ورزشی کشورمان در‬ ‫رقابت های مختلف توفیق کس��ب م ی کنند‪ .‬در واقع مردم‬ ‫هر کشور با هر توفیقی ورای مرزهایش��ان‪ ،‬احساس تعلق‬ ‫خاطر بیشتری به مرز و بوم خود و فرهنگ و هویت خویش‬ ‫پیدا م ی کنند و از این منظر ورزش بس��یار قابل توجه است‪.‬‬ ‫اما به تناسب رضایتمندی مردم از ورزش‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬تولیدات‬ ‫و دانش کشورش��ان‪ ،‬می زان رضایت مل��ی از عملکرد دولت‬ ‫و حکومت بیشتر م ی ش��ود‪ .‬در واقع مردم‪ ،‬مسئوالن کشور‬ ‫خود را در بسترس��ازی هر توفیق داخل��ی و خارجی دخیل‬ ‫تقاطع خطوط موازی دولت و ملت در عرصه ورزش!‬ ‫تحلیلی جامعه شناسانه بر توجه مشترک ملت و دولت به افتخارات ورزشی‬ ‫و پیامدهای توسعه ای ان‬ ‫رضا مجیدزاده‬ ‫مدیر کارگروه فرابازی توسعه اندیشگاه طه‬ ‫‪4‬‬ ‫در یک��ی از قس��مت های انیمیش��ن قدیم��ی‬ ‫ پلنگ صورتی‪ ،‬تابلویی از گزینه های مختلف گردش��گری‬ ‫شد نوعی سرخوردگی عمومی به وجود اورده بود‪ .‬این حس‬ ‫س��رخوردگی از یک طرف و برخی ش��کاف ها بین دولت و‬ ‫ملت از طرف دیگر که به خاطر برخی ب ی قانون ی های دولت‬ ‫و برخی رفتاره��ای رئی س جمهور وقت به وج��ود امده بود‬ ‫باعث ش��د تا پس از پایان کار دولت نهم و فضای مثب ت تر‬ ‫سیاسی‪ -‬اجتماعی که با پیروزی ای ران در مسابقات ورزشی‬ ‫نیز همراه بود‪ ،‬انرژی مردم ازاد شود‪.‬‬ ‫البته در دوران دولت نهم‪ ،‬افتخارات ورزش��ی بس��یار‬ ‫مهمی نیز به دس��ت امد؛ تیم والیبال ای��ران با مربیگری‬ ‫خولیو والسکو در س��ال ‪ ۲۰۱۱‬در اولین تورنمنت مهم خود‬ ‫پس از ‪ ۳۲‬سال قهرمان والیبال اسیا شد‪ .‬با این حال ای ران‬ ‫ب رای صعود به المپیک ‪ ۲۰۱۲‬در مسابقات انتخابی المپیک‬ ‫لندن در توکیوی ژاپن شرکت کرد و در مجموع با پنج امتیاز‬ ‫فقط با ی��ک امتیاز کمتر از اس��ترالیا ناباوران��ه از صعود به‬ ‫المپیک لندن باز ماند‪ .‬ضم��ن اینکه موارد دیگری از جمله‬ ‫دوپینگ گس��ترده در تیم ملی وزنه برداری ای ران به واسطه‬ ‫مدیریت ب ی تجربه و ناشی یا اش��کال در انجام فرایندهای‬ ‫س��اده و معمول ورزش بی ن المللی مثل ارسال یک نامه یا ‬ ‫ترجمه درست یک نامه از سازمان های بی ن المللی در کنار‬ ‫ورود مدی ران فرمایشی غیرورزشی‪ ،‬شیرینی این پیروزی های‬ ‫اندک را به کام همه تلخ م ی کرد‪ .‬در واقع عرصه ورزش‪ ،‬یکی‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫جامعه شناسی تقاطع خطوط موازی‬ ‫م ی دانند و این یعنی توفیق بیش��تر‪ ،‬رضایتمندی بیش��تر‪.‬‬ ‫نتیجه نهایی چیزی نیست جز نزدیکی دولت و ملت به دنبال‬ ‫حصول توفیق��ات مختلف و توفیق��ات مختلف نیز وحدت‬ ‫و انس��جام ملی را تقویت م ی کنند‪ .‬ی��ک رابطه منطقی و‬ ‫مستقیم میان تالش ب رای موفقیت در عرصه های مختلف‪،‬‬ ‫ارتقای رضایتمندی ملی از مس��ئوالن و تقویت انس��جام و‬ ‫وحدت ملی کامال پذیرفتنی است‪ .‬از س��وی دیگر در سایه‬ ‫یک جامعه راضی‪ ،‬یک حکوم��ت مقتدر قابلیت تبلور دارد‪.‬‬ ‫همان چیزی که در علم سیاست به «مشروعیت» از ان یاد‬ ‫م ی شود‪ .‬عوامل قدرت یک کشور در دنیای امروز‪ ،‬نخبگان‬ ‫موثر‪ ،‬رس��انه های موفق‪ ،‬سیاس��ت های علم��ی و دقیق‪،‬‬ ‫برنامه ریزی های میان مدت و بلند مدت‪ ،‬دیپلماسی روشن و‬ ‫فعال‪ ،‬همکاری های متنوع منطقه ای و بی ن المللی‪ ،‬حضور‬ ‫پ ر رنگ در صحنه های جهانی‪ ،‬تضمین ازادی های مشروع‬ ‫ب رای ش��هروندان‪ ،‬تضمین حقوق مدنی و انسانی تک تک‬ ‫ش��هروندان یک جامعه‪ ،‬فعالیت جامعه مدنی در حوزه های‬ ‫مختلف و مواردی از این دست است‪ .‬وجود این فاکتورها در‬ ‫یک جامعه‪ ،‬شهروندان ان را ب رای حمایت همه جانبه از دولت‬ ‫و نظام شان به شدت تقویت م ی کند و نتیجه این همراهی در‬ ‫مشارکت های سیاسی مردم‪ ،‬همفکری نخبگان با مسئوالن‪،‬‬ ‫تقویت س��رمایه گذاری های بخش خصوصی‪ ،‬اس��تقبال از‬ ‫خواس��ته های دولت در زمینه های مختلف‪ ،‬همکاری مردم‬ ‫با دولتمردان و‪ ...‬نمایان م ی ش��ود‪ .‬در این میان ورزش های‬ ‫مردم ی و در راس هم��ه انها فوتبال نق��ش تقویت فضای‬ ‫میان دولت و ملت را به خوبی ایفا خواهند کرد‪ .‬در جامع ه ای‬ ‫موفق‪ ،‬شکاف معمول میان دولت و حکومت نه تنها کمرنگ‬ ‫و محدود است‪ ،‬بلکه فاکتورهای تقویت روح جمعی به شکل‬ ‫برجسته ای فعالند و فوتبال یکی از انهاست‪ .‬با این تفاسیر‬ ‫به خوبی م ی توان حس یک ورزشکار ب رای شاد کردن خاطر‬ ‫مردم کش��ورش‪ ،‬حس یک مس��ئول در تبریک به مردم و‬ ‫ورزشکاران کش��ورش در نتیجه یک پیروزی‪ ،‬علت هیجان‬ ‫بسیار باالی مردمی که تیم شان در رقابت های بی ن المللی‬ ‫حضور دارد‪ ،‬عل��ت حضور برخی دولتم��ردان در کمپ های‬ ‫ورزشی و دیدار با ورزش��کاران و حضور در استادیوم ها ب رای‬ ‫تماش��ای بازی ها از نزدیک‪ ،‬س��اخت تیزرها و س��رودهای‬ ‫مختلف با موضوع افتخارافرینی ورزش��کاران یک کش��ور‬ ‫و حضور خیابانی مردم ب رای جش��ن و پایکوبی بعد از یک‬ ‫پیروزی زیبا را به خوبی درک کرد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫پس از باخت یک ب��ر صفر ای ران ب��ه ارژانتین در‬ ‫دور گروهی رقابت های جام جهانی فوتبال در برزیل‪ ،‬مردم‬ ‫در ای ران ب��ه خیابان ها امدند و به ش��ادی پرداختند‪ .‬هرچند‬ ‫که پس از اولین ب��ازی ای ران در این جام یعنی مس��ابقه با‬ ‫نیجریه و کسب نتیجه تساوی نیز جشن و پایکوبی مردم‬ ‫در خیابان ها راه انداخته شد‪ ،‬اما شادی پس از باخت در ب رابر‬ ‫ارژانتین از وقایع نادری است که سرنخ های جامع ه شناسانه‬ ‫بسیاری در خود دارد‪.‬‬ ‫پیش روی پلن��گ صورتی قرار دارد؛ یک��ی از این گزینه ها‬ ‫ای ران اس��ت‪ .‬این تصویر در واپسین س��ال های دولت دهم‬ ‫در فضای مجازی انتش��ار یافت و افسوس��ی نانوش��ته در‬ ‫پشت انتش��ار ان وجود داشت که معنای س��اده ان کاهش‬ ‫احترام بی ن المللی ای رانیان در جهان بود‪ .‬افسوس ورای این‬ ‫عکس حتی بیشتر از تصویر ساختگی گودل در کنار البرت‬ ‫اینش��تین بود که تصویر یادگاری دکتر محمود حس��ابی و‬ ‫اینشتین را نشان م ی داد‪ .‬زی را سیاس��ت خارجی دولت نهم‬ ‫و دهم بر اساس دیپلماس��ی تهاجمی شکل گرفته بود که‬ ‫پیغام ضمنی ان ب رای برخی مردم جهان‪ ،‬چندان خوشایند‬ ‫نبود‪ .‬این رویه دولت دهم موجب شکاف هایی میان دولت‬ ‫و ملت شد‪ .‬عالوه بر سیاست خارجى تنش زا‪ ،‬سیاست هاى‬ ‫داخلى و البته گاهى باخت در مسابقات حساس از جمله در‬ ‫مسابقه فوتبال بین ایران و عربستان در ورزشگاه ازادی که‬ ‫به حساب حضور رئیس دولت دهم در محل بازی گذاشته‬ ‫ورزش‬ ‫‪67‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫ورزش‬ ‫از غیرشخص ی ترین سازمان های اجتماعی در ایران است که‬ ‫به ویژه طی مسابقات بی ن المللی به خاطر وجود صرف نام‬ ‫«ای ران» ان را ب رای همه ای رانیان اهمیت م ی بخشد‪ .‬تزریق‬ ‫مدی ران فرمایش��ی‪ ،‬تزریق ایدئولوژی به عرصه مسابقات و‬ ‫مواردی از این دست باعث م ی ش��ود تا مولفه غیرشخصی‬ ‫بودن و ملی بودن تا حد زیادی فرسایش یابد‪.‬‬ ‫اما این مولفه های غیرملی طی یک س��ال گذشته به‬ ‫شدت کمرنگ ش��دند‪ .‬تنها چند روز پس از انتخابات خرداد‬ ‫‪ 92‬که موجب شد دولتی میانه رو سرکار بیاید‪ ،‬پیروزی ای ران‬ ‫در ب رابر کره جنوبی و صع��ود مقتدرانه به جام جهانی برزیل‬ ‫رقم خورد و رضا قوچان نژاد تک گل برتری تیم ملی ای ران در‬ ‫ب رابر تیم ملی کره جنوب��ی را در ‪ ۲۸‬خرداد ‪ ۱۳۹۲‬وارد دروازه‬ ‫کره جنوبی ک��رد و باعث صعود ای ران ب��ه جام جهانی ‪۲۰۱۴‬‬ ‫برزیل شد‪ .‬تکه کالم پرکاربرد «روحانی مچکریم» که از قبل‬ ‫تکثیر شده بود در نتیجه این پیروزی به شدت مورد استفاده‬ ‫قرار گرفت و جشنی مفصل در خیابان ها به راه افتاد‪ .‬ای ران‬ ‫در گام بعدی در مس��ابقات انتخابی لیگ جهانی والیبال‬ ‫‪ ۲۰۱۳‬موفق شد در چهار دیدار خود پیروز شود و جواز حضور‬ ‫در لیگ جهانی ‪ ۲۰۱۳‬را کسب کرد و ب رای اولین بار در تاریخ‬ ‫به لیگ جهانی رفت‪ .‬نقطه اوج تیم ملی ایران با س��تارگان‬ ‫در اوج همراه با خولیو والس��کو در لیگ جهانی ‪ ۲۰۱۳‬بود‪،‬‬ ‫ای ران در گام اول به تیم ملی روس��یه باخت و در دومین گام‬ ‫در دیدار اول مقابل صربستان می زبان قهرمان اروپا شکست‬ ‫را پذیرفت‪ ،‬اما در دومین دیدار مقابل صربستان که یکی از‬ ‫طوالن ی ترین ماراتن های لیگ جهانی بود‪ ،‬ای ران صربستان‬ ‫قهرمان اروپا را ‪ ۳‬بر ‪ ۲‬شکست داد تا نخستین پیروزی خود‬ ‫را در این تورنمنت جش��ن بگیرد‪ ،‬اما حماسه ای ران در مودنا‬ ‫ایتالیا اغاز شد‪ ،‬تیم ملی ای ران کاری کرد کارستان و بزرگترین‬ ‫شگفتی را در لیگ جهانی به وجود اورد و با نتیجه ‪ ۱-۳‬تیم‬ ‫ملی والیبال ایتالیا دومین تی��م پ رافتخار لیگ جهانی و از‬ ‫برترین تیم های جهان را با حضور پرشور تماشاگران ای رانی‬ ‫در هم کوبید تا نقل هر رس��انه معتبر ش��ود‪ .‬این پیروزی‬ ‫بازتاب بسیار گس��ترده ای در جهان داش��ت‪ .‬ایران در بازی‬ ‫دوم که ایتالیای ی ه��ا همه توان خود را گذاش��تند تا ای ران را‬ ‫ببرند‪ ،‬انها دو س��ت اول را بردند و در اس��تانه یک پیروزی‬ ‫مقتدرانه بودند اما ای��ران به خود امد و دو س��ت را از ایتالیا‬ ‫گرفت تا نتیجه ‪ ۲-۲‬شود‪ .‬در ست س��وم این ایتالیا بود که‬ ‫بازی را برد اما در مجموع دو بازی ای ران با نتیجه ‪ ۲-۴‬ایتالیا‬ ‫را شکست داد و افتخار و حماسه بزرگی را در کارنامه ورزش‬ ‫ای ران ثبت کرد‪.‬‬ ‫حاال هم رئیس دولت م ی خواست با احترام متقابل و‬ ‫از موضع اقتدار با دنیا از صلح س��خن بگوید و هم تیم ملی‬ ‫(بدون توجه به هر مولفه ش��خصی و متش��کل از فرزندان‬ ‫ای ران از هر کجای دنی��ا) افتخار افریده ب��ود‪ .‬رئیس دولت‬ ‫جدید عالوه بر موضع تعامل س��ازنده با جهان در سیاست‬ ‫خارجی به دنبال ترمیم بدنه ورزش هم بود؛ حسن روحانی‬ ‫بر این باور است ورزش محتاج نگاهی استراتژیک از سوی‬ ‫دولت اس��ت و در عین حال سیاس��ی ک��ردن ان را هم به‬ ‫هی چ وجه صالح نم ی داند‪ .‬وی م ی گوید من اساسا ورزش را‬ ‫یکی از موارد تقویت همبستگی جامعه م ی دانم‪ .‬او اعتقاد‬ ‫دارد که «ورزش بسیار مهم است‪ ،‬ورزش یک امر حاشی ه ای‬ ‫نیس��ت‪ .‬ورزش حرفه ای و قهرمانی هم س��ر جای خودش‬ ‫اهمیت دارد‪ .‬وقتی که در مسابقات بی ن المللی قهرمانان ما‬ ‫حضور پیدا م ی کنند گاهی اعتماد ملی هم درست م ی کند‪.‬‬ ‫وقتی م ی بینند ورزش��کاران ما با چه قدرتی با چه روحی ه ای‬ ‫وارد عمل م ی شوند اثار معنوی هم دارد‪ .‬ورزش اثار اخالقی و‬ ‫دینی دارد‪ .‬ورزش حرفه ای ب رای ما امروز یک ضرورت از نظر‬ ‫غرور ملی و کشوری است و اهمیت دارد و باید به ان توجه‬ ‫ویژه بشود مخصوصا در ورزش هایی که جوان های ما توجه‬ ‫ویژه نس��بت به ان دارند‪ ».‬این نوع نگرش حس��ن روحانی‬ ‫باعث ش��د تا زمینه نزدیکی بیشتر دولت و ملت فراهم اید‪،‬‬ ‫چون مردم احساس م ی کنند حاال موضوعات مهم مشترک‬ ‫بسیاری بین انها و دولت وجود دارد‪.‬‬ ‫نورواکونومی غرور ملی‬ ‫دولتمردان مانند مردم به شبکه های اجتماعی م ی ایند‬ ‫و ش��هروندان اس��تان مجازی را جدی م ی گیرن��د‪ .‬مردم را‬ ‫در جریان امور ق��رار م ی دهند و مردم ه��م م ی توانند درباره‬ ‫اخباری که دولتمردان م ی دهند اظهار نظر مس��تقیم داشته‬ ‫باشند‪ .‬معاون اول رئی س جمهور درباره سیاست های دولت‬ ‫نظرخواهی مجازی م ی کند و بر اساس نتیجه این نظرخواهی‬ ‫تصمیم گیری م ی ش��ود‪ .‬وزیر امور خارجه مردم را در جریان‬ ‫جزئیات مذاکراتی قرار م ی دهد ک��ه پیش از این در فضایی‬ ‫مبهم و شعارگونه تنها به بن بست ختم م ی شد؛ ای ران دوباره‬ ‫در صدر اخبار جهان اس��ت اما این بار با احت��رام از ای ران یاد‬ ‫م ی شود و تصویری که از ای ران در ذهن جهانیان قرار م ی گیرد‬ ‫بس��یار مطلوب اس��ت حاال وقتی رئیس دولت یازدهم در‬ ‫مجمع عمومی سازمان ملل س��خنرانی م ی کند صندل ی ها‬ ‫خالی نیستند و احترام متقابل ب رای نام ای ران جاری م ی شود‪.‬‬ ‫هرچند که هنوز برخی گروه های داخلی‪ ،‬اب به اسیاب تنش‬ ‫و ش��کاف م ی ریزند و به جای مس��ائل مهم مردم و کشور‬ ‫به اموری خ��اص م ی پردازند‪ ،‬اما نکته مهم اینجاس��ت که‬ ‫اکنون وزیر نفتی که به اجالس اوپک م ی رود انگلیس��ی را‬ ‫از روی متن نوش��ته ش��ده‪ ،‬غلط نم ی خواند! و رئیس دولت‬ ‫خ «ها و ار یو» انها‬ ‫هنگام رویارویی با مقامات خارجی در پاس ‬ ‫«یس» نم ی گوید! به طور خالصه هر چقدر دولت قبل روی‬ ‫زخم ناشی از ریزه اس��تخوان جامانده بر چشم مردم پمادی‬ ‫م ی مالید تا اینطور وانمود کند که در پی درمان است‪ ،‬این بار‬ ‫دولت قصد دارد ان ریزه استخوان را بردارد تا رنج و درد تسکین‬ ‫یابد‪ ،‬حتی اگر این درمان از نوع غازان خانی باشد! نخستین‬ ‫و مهمترین پیامد تغییر فضای داخلی و خارجی به س��مت‬ ‫مسیر مدنظر مردم‪ ،‬کاهش اس��ترس و اضط راب مستمر و‬ ‫کشنده انان در نتیجه سیاست های مخرب دولت نهم و دهم‬ ‫است‪ .‬در نتیجه کاهش نسبی استرس و اضط راب به خاطر‬ ‫انتظار خلق معجزه ای جدید‪ ،‬رفتارهای پرخاشگرانه به شدت‬ ‫کاهش یافته و رفتارهای مثبتی مانند شادی جمعی گسترش‬ ‫یافته است‪.‬‬ ‫در کن��ار این تغیی��ر فض��ای روانی‪ ،‬اظه��ار اهمیت‬ ‫مس��ابقات ورزش��ی همانند توئیت اخیر حسن روحانی که‬ ‫با پوشش��ی کامال اسپرت در حال تماش��ای مسابقه ای ران‬ ‫و نیجریه اس��ت نیز موجب گش��ته تا نه تنه��ا پیروزی در‬ ‫مس��ابقات بلکه کس��ب احترام و جلب نظر مثب��ت از دید‬ ‫جهانیان نیز اهمیت بس��یاری زیادی در بین مردم داش��ته‬ ‫باش��د‪ ،‬به طوری که در پ��ی ه ر گونه زمینه کس��ب غرور و‬ ‫احترام ملی‪ ،‬ش��ادی به صورت خودجوش ایجاد م ی ش��ود‪.‬‬ ‫البته س��ال ها پیش‪ ،‬چنین فضای��ی پیش از ب��ازی ای ران‬ ‫و اس��ترالیا ایجاد ش��د‪ .‬پیش از بازی ای��ران و ژاپن همان‬ ‫س��ال که ای ران در نتیجه شکس��ت از ژاپن به دیدار حذفی‬ ‫با اس��ترالیا راه یافت‪ ،‬حساس��یت چندان زیادی نسبت به‬ ‫دومین حضور احتمال��ی ای ران در جام جهانی ‪ 98‬فرانس��ه‬ ‫وجود نداش��ت اما به محض شکس��ت ایران در ب رابر ژاپن‬ ‫و بازی با اس��ترالیا به عنوان تنها راه صعود به جام جهانی‪،‬‬ ‫مجلس‪ ،‬دولت و مردم عادی به ش��دت نسبت به این واقعه‬ ‫حساسیت نشان دادند و در یک نقطه واحد به اشتراک نظر‬ ‫رسیدند؛ غرور ملی‪ .‬حذف اس��ترالیا و صعود به جام جهانی‬ ‫در ش��رایطی به دس��ت امد که تبلیغات منفی زیادی روی‬ ‫اس��ترالیای ی ها تاثیر گذاش��ته بود و انها با ذخیره خوراکی‬ ‫به ایران امدند چون باوری بس��یار منفی نس��بت به کشور‬ ‫داشتند‪ .‬در بازی برگشت نیز توهین استرالیای ی ها به سرود‬ ‫ملی ای��ران روی ذهن ایرانیان تاثیر منفی زیادی گذاش��ت‬ ‫اما به محض موفقیت تیم ملی ای ران در حذف اس��ترالیا و‬ ‫صعود به جام جهانی‪ ،‬همه ای رانیان این غرور و افتخار ملی‬ ‫را جشن گرفتند‪ .‬نمایش نسبتا خوب ایران در ان جام جهانی‬ ‫نیز موجب ش��د تا نگرش به ای ران تا حد زیادی تغییر کند و‬ ‫برخی از بازیکنان تیم فرصت حضور در باشگاه های معتبر‬ ‫اروپایی را به دست اورند‪ .‬علی دایی و علی کریمی در یکی‬ ‫از بهترین باشگاه های فوتبال دنیا یعنی بایرن مونیخ بازی‬ ‫کردند و علی دای��ی با این تیم به قهرمان��ی بوندس لیگا و‬ ‫البته فینال جام قهرمانان اروپا راه یاف��ت‪ .‬دیگر بازیکنانی‬ ‫مانند کریم باقری‪ ،‬مهدی پاشازاده‪ ،‬فرهاد مجیدی‪ ،‬رحمان‬ ‫رضایی و مهرداد میناوند از همین نسل طالیی بودند که در‬ ‫باش��گاه های اروپایی حضور پیدا کردند و حضور انها باعث‬ ‫تغییر نگاه به فوتبال و جامعه ای ران شد‪ ،‬به طوری که سال ها‬ ‫بعد تیم بایرن مونیخ ب��رای دیداری در دوران اماده س��ازی‬ ‫خود به ته��ران امد! همین ش��رایط بعد از وقفه ای نس��بتا‬ ‫طوالنی دوباره ایجاد ش��ده اس��ت؛ صمد نیکخواه به رامی‬ ‫ از تی��م ملی بس��کتبال ای��ران راهی باش��گاه های حاضر‬ ‫در لیگ ان بی ای امریکا م ی ش��ود ک��ه معتبرترین لیگ‬ ‫بس��کتبال جهان اس��ت‪ .‬بهنام محم��ودی نی��ز از دیگر‬ ‫لژیونرهای موفق والیبال بود ک��ه در نتیجه کامیاب ی های‬ ‫تیم ملی والیبال شناخته شد و سپس در لیگ والیبال ایتالیا‬ ‫بازی کرد‪.‬‬ ‫دیپلماسی غرور ورزشی‪ ،‬هنری و‪...‬‬ ‫سوال این است که چرا با وجود باخت مقابل ارژانتین‪،‬‬ ‫مردم در خیابان ها به ش��ادی پرداختند؟ در واقع جواب این‬ ‫سوال‪ ،‬روی دیگر س��که ناراحتی ای رانیان از ساختن فیلمی‬ ‫ دروغین به نام ‪ 300‬اس��ت ک��ه تصویری تحریف ش��ده و‬ ‫غیرواقع��ی از ای رانیان به جهان نش��ان م ی ده��د‪ .‬در فیلم‬ ‫الکس��اندر نیز اس��کندر مقدونی متجاوز‪ ،‬در هیبت فردی‬ ‫پهلوان نشان داده ش��ده که به رغم برد در جنگ‪ ،‬شنل خود‬ ‫را روی رقیب ای رانی خود م ی کش��د تا احترام به دش��من را‬ ‫نش��ان دهد! در بازی ای��ران و ارژانتین‪ ،‬تصوی��ری که قبال‬ ‫از ای ران در محافل سیاس��ی و ورزشی ش��کل گرفته بود به‬ ‫شدت دگرگون شد و تمام ی رس��انه های خارجی به تمجید‬ ‫از عملکرد فوتبال ای ران پرداختند‪ .‬چهره های ورزشی مطرح‬ ‫در مقام تفسیر مانند مهمت ش��ول که میهمان تلویزیون‬ ‫المان بود تا دیه گو ارماندو مارادونای معروف از یک طرف و‬ ‫فوتبالیس ت های حاضر در جام جهانی همچون کریستیانو‬ ‫رونالدو‪ ،‬ارژانتی��ن را برنده ای به لطف ش��انس و البته هنر‬ ‫لیونل مسی و لطف داور معرفی کردند‪ .‬نوع بازی منطقی و‬ ‫منسجم ای ران در زمین و تصویر یک تیم مقتدر و با برنامه‬ ‫نه تنها ذهن مفس ران ورزشی را نسبت به ای ران دگرگون کرد‬ ‫بلکه باعث جذب احترام بسیار زیاد ب رای تیمی شد که از ان‬ ‫حتی در برخی از رسانه ها یا مفس ران داخلی با عنوان «کیسه‬ ‫گل» نام برده م ی شد‪ .‬بناب راین ش��ادی پس از باخت مقابل‬ ‫ارژانتین در واقع نمادی از شادی ب رای کسب یک غرور ملی‬ ‫در جهان بود‪ .‬حضور تیم ای ران در این مسابقات نه تنها ب رای‬ ‫افتخارافرین��ی و غرور ملی بلکه به مثابه یک دیپلماس��ی‬ ‫موفق ورزشی است که توجه و احترام جهانیان ب رای کشور‬ ‫را سبب م ی ش��ود‪ .‬بناب راین عالوه بر غرور ملی و افتخار در‬ ‫کنار کاهش شکاف دولت‪ -‬ملت به خاطر توجه جدی به یک‬ ‫موضوع مش��ترک‪ ،‬عرصه ورزش‪ ،‬عرصه دیپلماسی موفق‬ ‫ب رای هر کشوری اس��ت‪ .‬عالوه بر ورزش‪ ،‬عرصه های دیگر‬ ‫بی ن المللی نی��ز چنین کارکردی دارن��د و عقالنیت ایجاب‬ ‫م ی کند که به ج��ای اتخاذ مواض��ع محافظه کارانه به این‬ ‫عرصه های موفق دیپلماسی از جمله هنر و جشنواره های‬ ‫معتبر هنری نگاه شود‪ .‬این عرصه ها در دنیای جهانی شده‬ ‫امروز از عرصه سیاست مس��تقیم بسیار کارامدترند‪ .‬چنین‬ ‫احت��رام و غروری در س��خنرانی اصغر فرهادی در مراس��م‬ ‫دریافت جایزه معتبر اسکار نیز ب رای ای رانیان کسب شد به‬ ‫ویژه در جایی که او مردم س��رزمینش را مردمی صلح طلب‬ ‫معرفی کرد‪.‬‬ ‫طبقه متوسط به دنبال هویت خویش است‬ ‫ورزش‬ ‫واکنش اجتماعی مردم ایران در قبال تیم ملی شبیه کشورهای امریکای التین است؟‬ ‫بهمن فروتن‬ ‫‪5‬‬ ‫کارشناس فوتبال‬ ‫معنی «مال»ی ندارد پ��س به دنبال س��رمایه ای «ب رای»‬ ‫خود است‪ ،‬مثل اینکه ب رای خود سرمایه ای معنوی بسازد‪.‬‬ ‫مثال م ی گوید موفقیت تیم ملی ای ران «ب رای» من اس��ت؛‬ ‫اینجاست که ان جرقه زده م ی شود‪ .‬اینجاست که به دنبال‬ ‫هویت خود اس��ت‪ ،‬به دنبال س��رمایه معنوی اش‪ .‬به دنبال‬ ‫چیزی که «ب رای» او باشد‪« ،‬ب رای» طبقه اش‪ .‬من روی این‬ ‫مساله دقت کرده ام‪ .‬فقیر و س��رمایه دار در گویش هایشان‬ ‫مالکی ت های خودش��ان را م ی توانند اب راز کنند‪ .‬بگویند این‬ ‫مال من اس��ت‪ ،‬حتی فقیر نیز در عین فق��رش مثال یک‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫طبق�ه متوس�ط می خواهد ج�دی گرفته‬ ‫شود‪ ،‬او می خواهد در تحوالت تاثیرگذار‬ ‫باشد و در عرصه بین المللی برای خودش‬ ‫جایگاهی ب�ه دس�ت اورد‪ .‬در واقع همه‬ ‫تالش هایی که او به عنوان طبقه متوسط‬ ‫انجام می دهد بر این اساس است‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫سوال اصلی این روزها در برزیل این است که بعد‬ ‫از جام جهانی فوتبال چه کنیم؟ این یک سوال جدی ب رای‬ ‫همه مردم این کش��ور و البته دولتمردان انهاست‪ .‬چرا این‬ ‫سوال پرسیده شده است؟ شاید‬ ‫یکی از دالیل ان این باش��د که‬ ‫جام جهان��ی‪ ،‬جام جهانی همه‬ ‫جام هاس��ت‪ .‬از هم��ه نظر این‬ ‫نکته حائز اهمیت است‪ .‬دولت‬ ‫برزیل حاال در یک مخمصه ای‬ ‫گرفتار شده اس��ت که نم ی داند‬ ‫چه کند‪ .‬نکته اینجاس��ت حتی‬ ‫معترض��ان ب��ه جام جهانی هم‬ ‫در نوع اعت��راض خود ابتکاراتی‬ ‫را به خ��رج داده اند ک��ه به نظر‬ ‫م ی رس��د با شادی و ش��ادمانی‬ ‫همراه باشد‪ .‬از سوی دیگر دولت‬ ‫نیز به نوعی س��رور و شادمانی‬ ‫انه��ا را خریده اس��ت‪ ،‬ب��ه این‬ ‫معنی که تظاهرکنندگان برای‬ ‫قهرمانی برزیل لحظه ش��ماری‬ ‫م ی کنن��د‪ .‬من معتقد هس��تم‬ ‫که بس��یاری از م��ردم برزیل از‬ ‫خود م ی پرس��ند اگ��ر تیم ملی‬ ‫این کشور قهرمان جام جهانی‬ ‫نشود چه باید کنند؟ برگزاری این‬ ‫مسابقات در کنار تاثی رات منفی‬ ‫اقتصادی از نظر معنوی نیز ب رای‬ ‫انها سودی نداش��ته اما حامیان‬ ‫مالی جام جهان��ی از هم اکنون‬ ‫قهرمانی را ب رای انها خریده اند‪.‬‬ ‫ای��ن البته خیل��ی از معیارهای‬ ‫کنونی فوتبال دور نیست‪ .‬انها‬ ‫با خود دس��ت به یک حس��اب‬ ‫و کتاب زده اند و م ی دانن��د که اگر در کنار این مش��کالت‬ ‫تیم ملی برزیل قهرمان نش��ود‪ ،‬این کش��ور روی چه بشکه‬ ‫باروتی نشس��ته اس��ت‪ .‬درجه حرارت مردم این کشور حاال‬ ‫در نوسان است‪.‬‬ ‫من وضعیت این کش��ور را ب��ا پایتخت ه��ای دیگر‬ ‫کشورهای امریکای التین مقایسه م ی کنم‪ .‬امروز م ی بینیم‬ ‫که در جام جهانی بسیاری از تیم های التین در ب رابر اروپای‬ ‫مغرور پیروز شده اند‪ .‬کلمبیا که سال هاست در جنگ داخلی‬ ‫چپ ها با راست ها تکه تکه شده است‪ ،‬امروز با یک حرکت‬ ‫عظیم اجتماع ی روبه رو شده اس��ت‪ .‬اروگوئه نیز به همین‬ ‫صورت اس��ت و با خشونت هم که شده س��عی م ی کند در‬ ‫ب رابر تیم های اروپایی به میدان برود و حق خودش را بگیرد‪.‬‬ ‫در این کشورها چه اتفاقی افتاده اس��ت؟ چرا فوتبال امروز‬ ‫به عنوان یک حرکت عظیم اجتماعی مورد توجه قرار گرفته؟‬ ‫این تنها ب رای امریکای التین ی ها نیست‪ ،‬این ب رای ای ران ی ها‬ ‫هم هست‪ ،‬ب رای الجزایری ها و حتی ب رای کاستاریکای ی ها‪.‬‬ ‫امروز طبقه متوسط اجتماعی در این کشورها مسائلی‬ ‫را دنبال م ی کنند که بیش از هر چیزی به س��اخت درونی‬ ‫خودشان باز م ی گردد‪ .‬در حالت کلی‪ ،‬طبقه متوسط نه فقیر‬ ‫است و نه غنی‪ .‬نه نان صفت فق را را با عرق جبین تر م ی کند‬ ‫و به دندان م ی کشد و نه فربگی اغنیا را دارد‪ ،‬نه ب ی مایه است‬ ‫و نه با سرمایه‪ ،‬نه مثل فق را تفریحش کار زیاد است و نه مثل‬ ‫سرمایه دارها ب رای تفریح کارهای ان چنانی م ی کند‪ .‬طبقه‬ ‫ متوسط شاید خود را در یک طرف قضیه در کنار فق را بداند‬ ‫و ان نیز این است که سرمایه دار نیست‪ .‬طبقه متوسط پول‬ ‫سرمایه دارها را ندارد و نم ی تواند س��رمایه دار باشد‪ .‬به یک‬ ‫چیزی از خودش دارد که نشان دهد او فقیر است‪ .‬اما طبقه‬ ‫متوسط به دنبال چیزی است که ب رایش باشد‪ ،‬نشان دهنده‬ ‫طبقه اش باشد‪ .‬نشان دهد که او نیز در این میانه‪ ،‬جایگاهی‬ ‫دارد‪ .‬به همین دلیل است که مثال در فوتبال به دنبال هویت‬ ‫خودش است‪ .‬به دنبال چیزی م ی گردد که به او نزدیک باشد‪.‬‬ ‫در واقع او با حضور حداکثری اش بعد از مس��ابقات فوتبال‬ ‫م ی خواهد بگوید که س��اخت هویت اجتماعی من در حال‬ ‫شکل گیری اس��ت‪ .‬او م ی خواهد سرمایه اجتماعی خودش‬ ‫را پ س بگیرد‪ .‬در واقع یک‬ ‫خالئی در اینجا وجود دارد‬ ‫و او به دنبال پ��ر کردن ان‬ ‫اس��ت‪ .‬در واقع او در اینجا‬ ‫م ی خواه��د اظه��ار وجود‬ ‫نماید‪ .‬سرمایه دار تکلیفش‬ ‫مشخص اس��ت‪ ،‬فقیر هم‬ ‫که از نوع لباس پوشیدنش‬ ‫معلوم است فقیر است‪ .‬این‬ ‫دو هر کدام برای خودشان‬ ‫نش��انی دارن��د و او ح��اال‬ ‫مثال با ام��دن در خیابان و‬ ‫اظهار وجود‪ ،‬نش��انه گذاری‬ ‫م ی کند‪.‬‬ ‫طبق��ه متوس��ط‬ ‫م ی خواه��د ج��دی گرفته‬ ‫ش��ود‪ ،‬او م ی خواه��د در‬ ‫تح��والت تاثیرگذار باش��د‬ ‫و در عرص��ه بی ن الملل��ی‬ ‫ب��رای خ��ودش جایگاهی‬ ‫ب��ه دس��ت اورد‪ .‬در واق��ع‬ ‫هم��ه تالش های��ی که او‬ ‫به عن��وان طبقه متوس��ط‬ ‫انج��ام م ی ده��د ب��ر این‬ ‫اس��اس اس��ت‪ .‬در فوتبال‬ ‫و ش��ادی های بعد از ان با‬ ‫اینکه تیم ملی فوتبال ای ران‬ ‫نبرده است و مساوی کرده‪،‬‬ ‫او م ی خواهد ب��ه همگان‬ ‫بفهماند که صدای من در‬ ‫جریان اس��ت‪ .‬در همین فوتب��ال ما م ی بینی��م که طبقه‬ ‫متوسط اصال با پولدار شدن فوتبالیس ت هایی که عمدتا از‬ ‫طبقه فقیر هستند مشکلی ندارد‪ ،‬چه انکه انها را از خود و‬ ‫طبقه خود م ی داند‪ .‬به انها نزدیک م ی ش��ود و نماد پیروزی‬ ‫انها م ی شود‪ .‬من ای ران را به تنهایی نم ی گویم‪ .‬در امریکای‬ ‫التین نیز به همین صورت اس��ت‪ .‬انها م ی خواهند جدی‬ ‫گرفته شوند و هویت اجتماعی خود را بسازند‪.‬‬ ‫در واقع طبقه متوسط با چیزهایی که از نظر ساختاری‬ ‫به او نزدیک اس��ت‪ ،‬بس��یار زود همذات پن��داری م ی کند‪.‬‬ ‫ش��ما ببینید وقتی فیلم جدایی نادر از سیمین برنده جایزه‬ ‫اسکار شد‪ ،‬اولین گروهی که خیلی زود خود را به این فیلم‬ ‫چسباندند‪ ،‬طبقه متوسط بودند‪.‬‬ ‫بر این اساس طبقه متوس��ط‪ ،‬اصال طبقه ای مخرب‬ ‫نیست‪ .‬انها به دنبال انقالب نیستند و در هر حالتی اصالح‬ ‫را به هر چیزی ترجیح م ی دهند‪ .‬بر این اس��اس اس��ت که‬ ‫طبقه متوس��ط از تحرک اجتماعی باالیی برخوردار است و‬ ‫سعی م ی کند که در بطن جامعه حضور جدی داشته باشد‪.‬‬ ‫او به دنبال چیزی «ب رای» خود است‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫کسانی که برای شادی به خیابان می ایند‬ ‫جنبشاجتماعینیستند‬ ‫مهندس هاشمی طبا د ر گفت وگو با مثلث‬ ‫ بعد از مس�اوی و شکس�ت تی م مل�ی در برابر‬ ‫نیجریه و ارژانتین چیزی که در عرصه عمومی مورد‬ ‫توجه ق رار گرفت اینکه مردم به رغم نتیجه نگرفتن ها‬ ‫به خیابان امدند و اظهار ش�ادمانی کردند‪ .‬گروهی‬ ‫معتقد هستند که مردم در واقع به دنبال نشان دادن‬ ‫تاثیر و اهمیت خود هس�تند و به نوعی این عرصه‬ ‫را برای این مس�اله مهیا دیده اند‪ .‬یعن�ی چه برنده‬ ‫م ی شدیم و چه بازنده انها به خیابان ها م ی امدند‪.‬‬ ‫‪70‬‬ ‫ش�ما از مردم گفتید‪ ،‬اهل سیاس�ت چطور‪ ،‬به نظر‬ ‫م ی رسد که انها نیز بسیار به ورزش نزدیک شده اند‪.‬‬ ‫نمود این مساله در جام جهانی است‪ ،‬جایی که اقای‬ ‫رئی س جمهور لب�اس تی م ملی م ی پوش�د و فوتبال‬ ‫تماشا م ی کند یا اینکه اقای هاشم ی رفسنجانی از‬ ‫داوری بازی ایران و ارژانتین انتقاد م ی کند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫مس��اله ای که ش��ما م ی گویید در واقع یک تفس��یر‬ ‫روش��نفکرانه اس��ت‪ ،‬فکر م ی کنم که مردم خیلی حق شناس‬ ‫هستند‪ .‬نکته مهم و حائز اهمیت این است که مردم به خودی‬ ‫خود م ی خ واهند نشان دهند که بین امر خوب و امر بد را تشخیص‬ ‫م ی دهند‪ .‬حتی اگر مردم هم نخواهند این را نشان بدهند‪ ،‬حداقل‬ ‫مسئوالن ما باید این را به عنوان یک پیام درک کنند‪ .‬بدین معنی‬ ‫که کار درست اگر هم نتیجه ای به همراه نداشته باشد‪ ،‬مورد تقدیر‬ ‫و سپاس مردم قرار م ی گیرد‪ .‬مردم خیلی خوب م ی فهمند که چه‬ ‫کسی خوب کار م ی کند و چه کسی خی ر‪ .‬رفتار مردم با مسئوالن‬ ‫این را نشان داده است که اگر مسئولی احیانا کاری را غلط انجام‬ ‫م ی دهد‪ ،‬مردم از وی روی برم ی گردانند‪ .‬در رابطه با موفقی ت های‬ ‫تیم ملی فوتبال ای ران در جام جهانی جدا از نتایج به دست امده‬ ‫مردم به خوبی مش��اهده کردند که بچه ه��ای تیم ملی زحمت‬ ‫خودش��ان را کش��یدند‪ ،‬یعنی انچه برای حفظ ابروی جمهوری‬ ‫اسالمی و تیم ملی فوتبال الزم بود را با تمام وجود انجام دادند‪.‬‬ ‫مردم نیز این زحمت و تالش را تحسین م ی کنند‪.‬‬ ‫یک وقتی اس��ت که ما در فوتبالمان نتیجه م ی گرفتیم‬ ‫اما نه اهالی ورزش و نه م��ردم از تیم ملی راض��ی نبودند‪ ،‬حاال‬ ‫اما تیم شاید نتیجه ای منتهی به پیروزی را اخذ نکرده است اما‬ ‫همه از تیم ملی راضی هستند چون خوب ظاهر شده ایم و تمام‬ ‫تالش خودمان را کرده ایم‪ .‬مردم شاید م ی خواهند بگویند که ما‬ ‫خوب و بد را درک م ی کنیم ولو اینکه ظاهرش شکس��ت باشد‪.‬‬ ‫حضرت امام(ره) ه��م گفته بودند اصل این اس��ت که ما تالش‬ ‫درس��ت کنیم‪ ،‬برد و باخت و نتیجه گیری بحث دیگری اس��ت‪.‬‬ ‫بنابراین من اصل این قضیه را که مردم ما به درک خوبی از تالش‬ ‫بچه های تیم ملی رس��یده اند‪ ،‬حائز اهمیت م ی دانم‪ .‬در هشت‬ ‫س��ال دفاع مقدس نیز همین حس به نوعی دیگر وجود داشت‪،‬‬ ‫جایی که رزمندگان جنگ با رش��ادت ها و حماسه های خودشان‬ ‫به رغم اینکه از نظر نیروی انسانی شهدای زیادی را تقدیم کردیم‬ ‫و برخی اوقات نیز به اهداف خودمان در عملیات ها نرسیدیم‪ ،‬باز‬ ‫هم این رشادت ها و حماسه ها مورد توجه مردم بوده و هست‪ ،‬جدا‬ ‫از نتیجه و جدا از رویکردهای زمین��ی‪ .‬بچه های ما در جنگ در‬ ‫مظلومانه ترین حالت به شهادت رسیدند ولی تالش شان فراتر‬ ‫از هر پیروزی بود‪.‬‬ ‫امروز تی م ملی فوتبال کشورمان تبدیل به نماد ملی ما‬ ‫شده‪ .‬کمااینکه وقتی تیم والیبال با تیم های بزرگ دنیا هماوردی‬ ‫م ی کند‪ ،‬به عنوان یک پیام از یک ملت به تمام دنیا هستند‪ .‬به‬ ‫نظرم این تازه کف قضیه است‪ ،‬م ی خ واهم بگویم که سال هاست‬ ‫که مدیران ورزشی کشور از ورزش غافل بودند‪ ،‬گرچه هنوز هم‬ ‫‪6‬‬ ‫ مصطفی هاش�م ی طب ا ‪ ،‬رئیس س�ازمان‬ ‫ ت ربی ت بدنی در دولت دوم هاشم ی رفسنجانی‬ ‫و دول�ت اول محم�د خاتمی اس�ت‪ .‬او البته‬ ‫سابقه ریاست کمیته ملی المپیک را نیز در‬ ‫کارنامه خود دارد‪ .‬او مدیری ورزشی به حساب‬ ‫م ی اید که در دوران حضور خود در این عرصه‬ ‫تجرب ه های بس�یاری کس�ب ک�رد؛ از جمله‬ ‫المپیک‪ ،‬صعود به جام جهانی فوتبال و البته‬ ‫بازی های اس�یایی‪ .‬با وی درباره ش�ادی های‬ ‫عمومی مردم بع�د از مس�ابقات فوتبال در‬ ‫جام جهانی صحبت کردیم‪.‬‬ ‫معتقد هس��تم انها امروز نیز از ورزش غافل هستند‪ ،‬چه بیشتر‬ ‫روی ورزش قهرمانی تکیه دارند‪ .‬این در حالی اس��ت که ورزش‬ ‫یک عامل مهم برای ش��ادی و مهمترین عام��ل تربیتی برای‬ ‫نوجوانان و جوانان است‪ .‬ما متاسفانه سال هاست که از ان غافل‬ ‫هستیم‪ ،‬سال هاست که به حرف های مشفقان ورزش گوش هم‬ ‫نم ی کنند‪ .‬جدا از این مساله اما انچه بیش از هر چیزی نزد برخی‬ ‫از مسئوالن وجود دارد تیم های ملی است که البته این رویکرد باید‬ ‫همچنان حفظ شود‪ ،‬چه انکه امروز م ی بینیم اینها نماد ملیت ما‬ ‫هستند‪ .‬در این میان اما نم ی خ واهم نتیجه بگیرم که انها در حال‬ ‫ع وامف ریبی هستند‪ .‬به نظر من اقای روحانی با تمام وجود پی راهن‬ ‫تیم ملی فوتبال ایران را پوشیده است و حتما وقتی این پی راهن‬ ‫را م ی پوشیده برای خودش یک احساسی درونی داشته است که‬ ‫من هم مثل انها هس��تم‪ .‬من م ی خواهم با شما و در کنار شما‬ ‫باشم‪ .‬این به نظر من خوب است‪ .‬در همین حد هم که مسئولین‬ ‫به دنبال این قضیه باشند خوب است‪ .‬البته امیدوارم که بیشتر به‬ ‫ت تربیت ی بودن ورزش پی بب رند‪.‬‬ ‫ماهی ‬ ‫م�ن نم ی خواهم صحب ت ه�ای ش�ما را رد کنم‪ ،‬چه‬ ‫انکه فکر م ی کنم ورزش به عنوان یک ارزش افزوده‬ ‫نزد سیاسیون است‪ .‬دلیلش هم عمق استراتژیکی‬ ‫به نظر من اقای روحانی با تمام‬ ‫وجود پیراهن تیم ملی فوتبال ایران‬ ‫را پوشیده است و حتما وقتی این‬ ‫پیراهن را می پوشیده برای خودش‬ ‫یک احساسی درونی داشته است‬ ‫که من هم مثل انها هستم‬ ‫اس�ت که م ی ش�ود در ورزش تعریف کرد‪ ،‬جایی که‬ ‫مثال توئیتر اعالم م ی کند که در بازی ایران و ارژانتین‬ ‫پنج میلیون و ‪ 300‬هزار توئیت شده است‪ .‬این امار‬ ‫در شبک ه های اجتماعی دیگری مثل فیسبوک یا دیگر‬ ‫شبک ه ها نیز همین عدد اس�ت‪ .‬در واقع سیاسیون‬ ‫ب رای اینکه از این ظرفیت بزرگ شبک ه های اجتماعی‬ ‫اس�تفاده کنند‪ ،‬وارد معرکه ش�ده اند‪ .‬جایی که مثال‬ ‫اقای روحانی عکس خود را در توئیتر منتشر م ی کند‪.‬‬ ‫در واق�ع م ی خواهند ص�دای خ�ود را با ص�دای روز‬ ‫جامعه همراه کنن�د‪ .‬باالخره اینجا جایی اس�ت که‬ ‫ظرفی ت های بزرگی دارد‪.‬‬ ‫ممکن است چنین مساله ای وجود داشته باشد‪ .‬اما به‬ ‫نظرم ته این قصه چیز دیگری فراتر از اینهاس��ت؛ ان هم ملیت‬ ‫اس��ت‪ .‬من قبل از انقالب چندین بار با اتومبیل از اروپا به تهران‬ ‫امدم‪ ،‬وقتی پرچم ایران را از دور م ی دیدم‪ ،‬ته دل ادم‪ ،‬یک ندایی دارد‬ ‫یزند‪ .‬نم ی خ واهم حرفم را به اینکه دارند سوءاستفاده از‬ ‫با تو حرف م ‬ ‫ظرفیت ملی م ی کنند‪ ،‬الوده کنم یا اینکه بگویم مردم را در خیابان‬ ‫دیده اند م ی خ واهند همراه مردم شوند که خود را توجیه کنند‪ .‬واقعا‬ ‫اقای هاشم ی رفسنجانی اصال به این چیزها احتیاج ندارد‪ ،‬یعنی به‬ ‫جایی رسیده که هیچ چیز برایش مهم نیست که کسی به او رای‬ ‫بدهد یا ندهد‪ ،‬قبول کند یا نکند‪ .‬باالخره او این مراحل را گذرانده و‬ ‫به یک پختگی درونی رسیده است‪ .‬من فکر م ی کنم که این ندای‬ ‫درونی او بوده است‪ .‬او دوست داشته با شادی این ملت همراهی‬ ‫کند یا شادی دسته جمعی و به قول معروف همگی با هم‪.‬‬ ‫ یعنی این نزد سیاسیون به عنوان یک ارزش افزوده‬ ‫مطرح نیست؟ از زمان اقای احمدی نژاد این مساله‬ ‫نزدیکی فرد اول دولت تا امروز امتداد داشته است‪.‬‬ ‫این ارزش افزوده ای که ش��ما م ی گویید‪ ،‬همیشه بوده‬ ‫است‪ .‬البته تعریف من جدا از تعریف شماست‪ .‬بعد از جام جهانی‬ ‫‪ 98‬تیم ملی فوتبال به خدمت مقام معظم رهبری رفت‪ .‬ایش��ان‬ ‫پیشانی اقای استیلی را بوسیدند‪ ،‬عین عبارتشان این بود که من‬ ‫پیشانی ان کسی که با این سر این گل را زده م ی بوسم‪ .‬انجا هم‬ ‫فقط فوتبالیس ت ها بودند؛ شاید این را من برای اولی ن بار منعکس‬ ‫م ی کنم‪ .‬ایشان م ی خ واستند در واقع به کسی که چنین شاهکاری‬ ‫را رقم زده افرین بگویند‪ .‬از سوی دیگر ورزش واقعا جذاب است و‬ ‫این ندای درونی فقط مختص به مردم عادی نیست‪ ،‬بلکه همه‬ ‫گروه های مردمی اعم از سیاسیون یا متخصصان نیز به اصطالح‬ ‫همراه با موج جذابی ت های ورزش هستند‪ .‬در همان جلس ه ای که‬ ‫عرض کردم رهبری فرمودند که فوتبال یک هنر است‪ ،‬فقط یک‬ ‫ورزش نیست‪ .‬این تعریفی اس��ت که بسیار همه جانبه و با یک‬ ‫نگاه وسیع صورت م ی گیرد‪ .‬اینکه فوتبالیس ت ها هنرمندانه در‬ ‫زمین ورزش م ی کنند‪ .‬این هنرمندی را باید با جذابی ت هایش با‬ ‫برانگیختگی حس ملی و تبلور غرور ملی و دفاع از پرچم ملی‬ ‫کش��ور همراه کرد‪ ،‬ان وقت خواهید دید که فرات��ر از هر ارزش‬ ‫افزوده ای ب��رای گروه های مختلف ب��ا گرایش های مختلف در‬ ‫کشور است‪.‬‬ ‫از همی�ن ش�ادی های عموم�ی ی�ک تعری�ف‬ ‫جامع ه ش�ناختی هم م ی ش�ود ک�ه گروه�ی که به‬ ‫خیابان ه�ا امده ان�د در واقع مختص ب�ه یک طبقه‬ ‫اجتماعی خاص مثل طبقه متوسط اجتماعی هستند‬ ‫که م ی خواهند در ب رابر دولت‪ ،‬قدرت خود را به نمایش‬ ‫بگذارن�د‪ ،‬ضمن اینکه انها با حضور در ش�بک ه های‬ ‫اجتماع�ی متع�دد در میان رس�انه ها نی�ز هژمونی‬ ‫مسلط هستند‪...‬‬ ‫در مورد اخیر من موافق این تحلیل شما به این شکل‬ ‫نیستم‪ .‬نم ی توانیم بگوییم فقط طبقه متوسط به خیابان امد‪،‬‬ ‫خیل ی ها امدند‪،‬هم در طبقه متوسط و هم در طبقه محروم‪ .‬منتها‬ ‫م ی توان گفت که طبقات باالتر با یک نیت خاص م ی ایند؛ممکن‬ ‫است امدن انها به سطح خیابان تنها برای فوتبال نباشد‪ ،‬اما اینکه‬ ‫حکم صادر کنیم و بگوییم به همین دلیل م ی ایند‪،‬به نظر من‬ ‫درست نیست‪ .‬معتقدم که یک بخش کوچکی از جامعه از این‬ ‫شادی ها برای هرزگی استفاده م ی کنند‪،‬یک جور بهانه برای نشان‬ ‫دادن خود‪ .‬نیت انها شادی برای موفقیت ملی نیست‪،‬دست به‬ ‫یزنند برای اینکه نیت سیاسی‬ ‫شادی در یک تظاهرات ورزشی م ‬ ‫دارند‪،‬م ی خ واهند طوری اثبات کنند که واقعا انها بخشی از جامعه‬ ‫هستند و مطالباتی دارند‪ ،‬درخواس��ت هایی که با واقعی ت های‬ ‫فرهنگی و عمومی جامعه ما همخوانی ندارد‪ .‬من تردیدی ندارم‬ ‫که بخشی از کس��انی که به س��طح خیابان ها م ی ایند همین‬ ‫نی ت ها را دارند؛ یک سری دیدگاه های سیاسی‪ -‬اجتماعی‪ .‬در نگاه‬ ‫این افراد به طور مثال تعاریفی از ازادی وجود دارد که بتوانند ان را‬ ‫در چنین فضاهایی که شادی عمومی است در سطح خیابان ها‬ ‫به نمایش بگذارند‪ .‬بعض ی ها در مورد حجاب ب ی عقیده هستند‬ ‫و متاس��فانه امروز در خیابان های ما این به طور روزمره مشاهده‬ ‫م ی شود‪ .‬حاال اینها نمایش ب ی حجابی را به طور علن ی تر همانطور‬ ‫که گفتم در چنین فضاهایی به نمایش م ی گذارند‪ .‬اما من معتقد‬ ‫هستم این مساله یک امر عمومی نیست‪.‬‬ ‫در نهایت تبدیل به یک جنبش نخواهد شد؟‬ ‫خیر‪ ،‬جنبشی نیست‪ .‬جنبش باید رهبر و بیانیه داشته‬ ‫باش��د‪ .‬انها هیچ گاه نم ی توانند خود را به س��طح یک جنبش‬ ‫برسانند‪ ،‬خب باالخره کسانی هم هستند که چنین افکاری را در‬ ‫سر دارند‪ .‬ممکن است در خلوت و تنهایی با انها بحث کنید جور‬ ‫دیگری فکر کنند‪ .‬اما وقتی از فاز منطق قطع شده است و وارد فاز‬ ‫احساسی و درونی شده‪ ،‬دیگر کاری نم ی شود کرد‪ .‬ولی همانطور‬ ‫که گفتم هیچ وقت جنبه عام پی دا نخواهند کرد‪.‬‬ ‫شما فرمودید که اینها جنبش نیستند چون بیانیه‬ ‫و مانیفس�ت ندارند‪ .‬س�وال اینجاس�ت که باالخره‬ ‫مطالب�ه انها به کدام س�مت م ی رود؟ این س�وال را‬ ‫از این جهت پرس�یدم که به نظر م ی رسد در دولت‬ ‫جدید حداقل در ظاهر صداهایی در همراهی با انها‬ ‫وج�ود دارد‪ .‬چون باالخره انها فک�ر م ی کنند که این‬ ‫طبقه و پتانسی ل هایش در شبک ه های اجتماعی یک‬ ‫جایی به درد م ی خورد؛ مثل ورود بانوان به استادیوم‬ ‫در بازی والیبال‪ .‬در اخبار بود که در جلس�ه دولت در‬ ‫از پسران ظل السلطان تا یوزپلنگان پارسی‬ ‫تاملیدرقوام بخشیرابطهحاکمیتومردمبهواسطهنتایجدرخشانتی م ملیفوتبال‬ ‫یاسر هدایتی‬ ‫‪7‬‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫این خصوص بحث شده است‪.‬‬ ‫این گروه افرادی هستند که اصوال به نظر من خیلی به‬ ‫مقررات مذهبی تقید ندارند و به قول معروف اگر نظام جمهوری‬ ‫اس�لامی همه امکانات را در کش��ور فراهم کند ‪-‬البته به نظر‬ ‫من در ‪ 10‬ساله گذشته مدیران اجرایی در کشور بسیار بد عمل‬ ‫کردند‪ -‬ولی باز به قول معروف اگر دست را با عسل در دهانشان‬ ‫بگذارند‪ ،‬باز هم ناراضی هس��تند‪ .‬یعنی اصال ذهنیتش��ان یک‬ ‫ذهنیت متالطم و ازهم پاش��یده اس��ت و به هی��چ وجه دنبال‬ ‫یک فکر مشخص نیستند‪ ،‬بلکه بیش��تر به فکر راحت طلبی‬ ‫به قول خودشان یا به نوعی کپ ی برداری و تقلید از مظاهر غ ربی‬ ‫هستند‪ .‬م ی خواهم بگویم که مخالفت انها هم سطحی است‬ ‫تا عمیق‪ .‬به نظر من انها بهره دقیق چندانی از مسائل مملکتی‬ ‫یا جهانی ندارند و به نوعی خیلی ظاهری روی مسائل قضاوت‬ ‫م ی کنند‪ .‬خواسته هایشان هم خیلی س��اده و پوچ است‪ .‬یعنی‬ ‫خ واسته هایشان عمیق و فلسفی نیست و مسائل برایشان خیلی‬ ‫ساده و پیش پا افتاده است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫یاد بگی رند؟ با بازی کردن‪ .‬از همی ن رو بود که ما انها (شاگردان‬ ‫کالج) را با فوتبال‪ ،‬بیسبال‪ ،‬والیبال و بسکتبال اشنا کردیم‪»...‬‬ ‫اما تالش های دیگ��ری که برخی از دولتمردان سیاس��ی و‬ ‫فرهنگی نیز در این راه داشتند خود موید این موضوع است‪.‬‬ ‫از نظر انها فوتبال با اقبال روزافزونی که در جهان داش��ت‬ ‫م ی توانست سنگ بنای خوبی ب رای اموزش و گسترش کار‬ ‫تیمی شود‪ .‬برخی از ایشان همچنین اعتقاد داشتند اموزش‬ ‫به واسطه یک بازی پرهیجان و تشویقی که در پی ان است‬ ‫خود بهترین ابزار یادگیری اند‪ .‬با نگاهی که به تاریخ سیاسی‬ ‫ اجتماعی فوتبال در جهان م ی توان داشت باید گفت این‬‫رویکرد جامع ه شناختی به فوتبال البته تنها در جامعه ای ران‬ ‫کارکرد نداش��ته و تاثی رات ان حتی در خود جوامع بنیانگذار‬ ‫و گس��ترش دهنده فوتبال نیز محس��وس ب��وده‪ ،‬به عنوان‬ ‫مثال شکس��ت نگاه انحصار طلبانه و نژاد پرستانه المانی و‬ ‫حتی اروپایی که با ترکیب امروزی بازیکنان رنگی ن پوس��ت‬ ‫افریقایی و امریکای التینی در تیم های ملی این کش��ورها‬ ‫هویتی جدید به جامعه جهانی بخشیده است‪ ،‬از نمونه های‬ ‫ان است‪ .‬این مس��اله به ویژه با درخشش ستاره های مهاجر‬ ‫در لی گ های مختلف اروپایی و حتی تیم ملی کشورها (تیم‬ ‫ملی سوئیس در این دوره از جام جهانی یعنی جام بیستم‪،‬‬ ‫مثال خوبی ب رای توجه به این مس��اله است) خود نوعی مرز‬ ‫درنوردی سیاس��ی‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی است‪ .‬همی ن طور‬ ‫است دیکته شدن قدرت هایی که دیگر تابع هژمونی مسلط‬ ‫سیاسی نیس��تند و تدبی ر های ملی و اراده ای که برخاسته از‬ ‫اراده یک جامعه اس��ت مهمترین و تاثی ر گذارترین حرف ها‬ ‫را در مستطیل س��بز م ی زنند‪ .‬ان گونه حرفی که شنبه ‪31‬‬ ‫خردادماه ‪ 1393‬در استادیوم سالوادور شهر سالوادور مردانی‬ ‫که با شعار افتخار پارس امده بودند در مقابل حیرت و اعجاب‬ ‫همه زدند‪.‬‬ ‫انچه اما مدعای اول این نوش��تار بود یعنی فوتبال به‬ ‫مثابه ابزار نزدیک شدن حاکمیت و دولت با مردم و اعتالی‬ ‫میهنی در درخشش ب ی نظیر تیم ملی ای ران در مقابل ارژانتین‬ ‫نمودار شد‪ .‬این نزدیک شدن حاکمیت و مردم‪ ،‬اگرچه در نگاه‬ ‫اول صورتی از این مس��اله است که مردان دولت و حکومت‬ ‫نیز ای ران ی هایی هستند که در یک هیجان غرور انگیز ملی با‬ ‫توده مردم شریک هستند اما فراتر از این مفهوم‪ ،‬اعتالی ملی‬ ‫و میهنی به وجود امده و در ذیل ان باور عینی به این مساله‬ ‫ب رای دولتمردان اس��ت که ورای همه شعارها تنها پشتیبان‬ ‫اهتزاز ملی ما مردمن��د؛ مردمی که خاس��تگاهی جز از دل‬ ‫توده ها ندارند و از ان سو این باور ب رای ملت هست که راهی‬ ‫جز همدلی و تحقق اراده ملی در سایه یکپارچگی ایمان به‬ ‫اراده جمعی وجود ندارد‪ .‬اراده ای که م ی تواند سقف ها بشکافد‬ ‫و طرح های نو در اندازد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪ -1‬ان روزه��ا ک��ه پس��ران ظل الس��لطان‪ ،‬حاکم‬ ‫اصفهان بعد از تماشای بازی عجیبی که میان اتباع انگلیسی‬ ‫مقیم اصفهان و ارامنه این ش��هر انجام شده بود‪ ،‬به ان بازی‬ ‫عالقه مند ش��دند؛ قطعا کس��ی گمان نم ی ک��رد این بازی‬ ‫پرهیجان تنها کمی بیش��تر از یکصدس��ال بعد این چنین‬ ‫مرزها را در ن��وردد‪ .‬با ان بازی در س��ال ‪ 1277‬شمس��ی در‬ ‫اصفهان‪ ،‬انگار س��وت اغاز ش��روع یک بازی بزرگ در تاریخ‬ ‫ورزش ای ران زده شد‪ .‬بازی ای که این روزها همه تب هیجانی‬ ‫جامعه ای ران را تحت تاثیر خودش قرار داده است و خاورمیانه‬ ‫ملتهب و اخبار داغ سیاس��ی انتخابات افغانستان و حضور‬ ‫داعش در ع راق گویی همه به حاشیه رفته اند‪ .‬پس ران حاکم‬ ‫اصفهان ب��ازی جدید را ک��ه فوتبال نام داش��ت از کریکت‬ ‫جذاب تر یافتند و به بازی شبیه ان پرداختند‪ .‬این گونه شد که‬ ‫اگر چه ما سهم مدال هایمان را معموال در ورزش های فردی‬ ‫چون کش��تی و وزنه برداری م ی گرفتیم ام��ا فوتبال و برد و‬ ‫قهرمانی در ان جزو ارزوهایمان شد و خواهد بود‪ .‬ارزوهایی که‬ ‫در مقاطعی حداقل در قاره کهن رنگ تحقق نیز م ی گرفتند‪.‬‬ ‫این ارزوها در فراز و نشی ب های سیاسی و فرهنگی کشور به‬ ‫امروزی رسید که ای ران چهارمین تجربه خود را در مهمترین‬ ‫رویداد جهانی فوتبال مقتدرانه به تماشا م ی نشیند و در کمال‬ ‫ناباوری مردم خود با فوتبالی زیبا و تحسین ب ر انگیز اعجاب و‬ ‫احترام اهالی فوتبال را ب ر م ی انگیزد؛ احترامی که به واسطه ان‬ ‫تجربه چهارمین حضور در جام جهانی فوتبال ب رای تیمی که‬ ‫با شعار افتخار پارس امده است‪ ،‬شاید خودش مبدایی ب رای‬ ‫تاریخ فوتبال کشورمان شود‪ .‬اما فارغ از همه نقد و نظرهایی‬ ‫که پی رامون (بازی ای ران و ارژانتین) به عنوان یکی از شیرین‬ ‫و پ ر هیجان ترین اتفاقات ورزش��ی تاریخ ح��دودا یک قرنی‬ ‫فوتبال ای ران گفته و شنیده م ی ش��ود؛ دو حاشیه مهم ذیل‬ ‫این اتفاق ب رای من جالب بود؛ یکی نزدیک شدن حاکمیت و‬ ‫دولت با مردم و اعتالی میهنی از پس این هیجان و دیگری‬ ‫لطیفه س��ازی گس��ترده و ب ی س��ابقه ای که در حاشیه این‬ ‫مسابقه ایجاد شد‪ .‬این دو اتفاق را م ی توان از زوایای مختلفی‬ ‫به بحث و نظر گذاش��ت‪ .‬از نگاه تاریخ ی ای که می شود به‬ ‫ماجرا داشت تا رویکردهای جامع ه شناس��انه‪ ،‬روانشناسانه و‬ ‫حتی فلس��فی؛ برداش��ت های مختلفی که از این دو اتفاق‬ ‫حاشی ه ای م ی توان داشت گاه حاشیه را بر متن غلبه م ی دهد‪.‬‬ ‫حاش��ی ه ای که به نظر من نبای��د از ان ب ی درنگ و بالتامل‬ ‫گذشت‪ .‬اقتضای این مجال در این نوش��تار اما پرداختن به‬ ‫موضوع اولی یعنی نزدیک ش��دن حاکمیت و دولت با مردم‬ ‫است و بحث دیگر را به توفیق عمل و وسعت مجال دیگری‬ ‫وا م ی گذارم‪.‬‬ ‫‪ -2‬از منظر تاریخی ورود فوتبال به ای ران با تجدد گرایی‬ ‫و تجدد خواهی همراه بوده اس��ت؛ تجدد گرایی انگلیس��ی‬ ‫و تجدد خواه��ی منورالفک��ری‪ .‬ان گون��ه که س��ه مجرای‬ ‫تجد دمابانه صنعت نفت‪ ،‬مدرس��ه های مبلغین مس��یحی‬ ‫و افس ران ارتش هر کدام بنابر اس��ناد و استنادهای تاریخی‬ ‫سهمی مهم در اشنایی اولیه جامعه ای رانی در عصر پهلوی‬ ‫اول با فوتبال و بازی کردن ان داشته اند‪ .‬اما نکته مهمی که در‬ ‫سیر تطور تاریخی اشنایی و اموزش ای رانیان با فوتبال وجود‬ ‫دارد‪ ،‬مفهومی غی ر ورزشی و بیشتر جامع ه شناختی است‪ .‬اگر‬ ‫اموزش ورزش نوین در مقابل ورزش های سنتی ای رانی صرف‬ ‫نوعی اشنایی با دنیای جدید و حرکت به سوی تجدد گرایی در‬ ‫تمامی شئون محسوب شود اما جدی گرفتن اموزش فوتبال‬ ‫در ای ران به ویژه در عصر پهلوی دوم چنان که برخی از اسناد‬ ‫نشان م ی دهد مبتنی بر اموزش فرهنگ همکاری تیمی و‬ ‫تقویت روحیه همکاری دسته جمعی است‪ ،‬امری که از نظر‬ ‫جامع ه شناختی به نظر م ی رسد ای ران در گذار تجدد به شدت‬ ‫به ان نیاز داشته و متاس��فانه دارد‪ .‬به عنوان مثال هوشنگ‬ ‫شهابی در مقاله ای کوتاه با عنوان «مروری بر تاریخ اجتماعی‬ ‫و سیاسی فوتبال در ای ران» از خاط رات ساموئل جردن‪ ،‬مدیر‬ ‫موس��س کالجی که امروزه البرز خوانده م ی شود این گونه‬ ‫استنباط م ی کند که دکتر جردن با تاس��یس زمین فوتبال‬ ‫در محوطه کالج و تش��ویق و الزام به انواع بازی های توپی‬ ‫گروهی سعی بر ایجاد تقویت روحیه همکاری دسته جمعی‬ ‫در میان دانش اموزان خود داشت‪ .‬چنان که به نقل از شهابی‬ ‫خود ج��ردن هم در خاط راتش م ی نویس��د‪« :‬سال هاس��ت‬ ‫که سیاست پیش��گان ای رانی از این م ی نالند که ما ای ران ی ها‬ ‫همکاری با یکدیگر را بلد نیس��تیم؛ اما همکاری را چگونه‬ ‫م ی توان به مردم اموخت؟ انها چطور م ی توانند بازی کردن را‬ ‫ورزش‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫شادی بعد از شکست؛ هشداری برای‬ ‫مسئوالنفرهنگی‬ ‫ایا می توانیم شادی حالل سامان دهیم؟‬ ‫احسان رستگار‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫‪8‬‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫در این یادداش��ت‪ ،‬نه بناس��ت اثبات ش��ود که ما‬ ‫ای ران ی ها خیلی مغمومیم‪ ،‬نه بناس��ت مس��ئوالن فرهنگی‬ ‫محکوم شوند که خیلی ب ی خیالند؛ بلکه م ی خواهیم کمی‬ ‫تعمق کنیم در بحث ش��ادی عمومی به عن��وان یک کل‬ ‫و ش��ادی مردم بعد از باخت مقابل ارژانتی��ن به عنوان یک‬ ‫مصداق و جزء‪.‬‬ ‫‪ -1‬یقینا بازی غیورمردانه و شجاعانه تیم ملی فوتبال‬ ‫ای ران مقابل ارژانتین‪ ،‬افتخارامیز و شادیافرین بود اما نکته‬ ‫اینجاس��ت که گل دقیقه ‪ 91‬لیونل مس��ی‪ ،‬فارغ از کیفیت‬ ‫کامال قابل قبول بازی ای ران مقابل ارژانتین‪ ،‬باعث شد حقیقتا‬ ‫اه از نهاد همه ای رانیان برخیزد‪ .‬پس قاعدتا اگرچه ما غیورانه‬ ‫بازی کردیم و چیزی نمانده بود دروازه ارژانتین را هم باز کنیم‪،‬‬ ‫اما نهایتا ما بازنده میدان بودیم!‬ ‫حال سوالی که پیش م ی اید این است که ان اقلیتی‬ ‫که در بخش های خاصی از ش��هر بیرون ریختند و به قول‬ ‫خودش��ان ش��ادی کردند‪ ،‬ایا این بوق زدن های ممتد و هورا‬ ‫کش��یدن ها در س��طح برخی ش��هرها‪ ،‬حقیقتا از احساس‬ ‫رضایتشان نس��بت به بازی غرور افرین تیم ملی بود؟ پاسخ‬ ‫این است که هم اری و هم خیر! اری‪ ،‬چون همه کارشناسان‬ ‫از داخلی گرفته تا خارجی‪ ،‬بر تحسین ب رانگیز بودن کیفیت‬ ‫بازی ای رانیان اذعان داشتند و خیر‪ ،‬چون مگر ما نم ی گوییم‬ ‫که اصطالحا بعد ان گل دقیقه ‪ ،91‬حالمان گرفته شد‪ ،‬مگر‬ ‫همگی کل شور و شع ف مان سرکوب نشد؟ پس این شادی‬ ‫از کجا نشات م ی گیرد؟‬ ‫الغرض اینکه تقریبا حال و ه��وای تمامی ما ای رانیان‪،‬‬ ‫این بود که از ب��ازی قوی تیم ملی خوش��حال بودیم ولی از‬ ‫باخت با گل دقیق ‪ 91‬دچار ی��ک ناراحتی توام با غافلگیری‬ ‫بودیم که در اصطالح عامیانه‪ ،‬ان را «حال گیری» م ی نامند‪.‬‬ ‫پس فرایند این ها هر چه بشود‪ ،‬منجر به بیرون ریختن و جیغ‬ ‫و سوت و کف و هورا نم ی شود‪ .‬نهایتا این م ی شود که همگی‬ ‫اینقدر ب ی رمق شده باشیم‪ ،‬که بنش��ینیم در خانه و بگوییم‬ ‫حیف! خیلی عالی بازی کردیم ولی اخرش باختیم‪ ،‬ولی تیم‬ ‫خوبی داریم‪ ،‬ولی احسنت بر غرور بازیکنان و نیز ک ی روش‪،‬‬ ‫ولی ارژانتین چیزی نمانده بود به ما ببازد و خیلی ول ی های‬ ‫دیگر که این ول ی ها‪ ،‬نهایتا باز هم رمقی در حد شادی کردن‬ ‫ایجاد نم ی کن��د؛ بلکه حداکثر یک ح��س رضایت و لبخند‬ ‫درونی را به ثمر خواهد نشاند‪.‬‬ ‫‪ -2‬دقیقا بعد از بازی ما با ارژانتی��ن‪ ،‬تیم غنا با المان‬ ‫مسابقه داش��ت‪ .‬المان در بازی اول خود‪ ،‬پرتغال یعنی تیم‬ ‫بهترین بازیکن جهان که کریس��تیانو رونالدو باشد را چهار‬ ‫بر صفر شکس��ت داده بود‪ .‬غنا در مقابل المان‪ ،‬بدون شک‬ ‫خیلی بهتر از ما در مقابل ارژانتین ظاهر ش��د‪ .‬دو بار دروازه‬ ‫المان مدعی را گش��ود و نهایتا بازی با نتیجه ‪ 2-2‬به پایان‬ ‫رسید‪ .‬حال تصور کنیم که ما مثل غنا‪ ،‬دو بار نه دروازه المان‪،‬‬ ‫بلکه دروازه ارژانتینی را که از المان ضعی ف تر است را گشوده‬ ‫بودیم و نهایتا هم بازی با تس��اوی به پایان م ی رس��ید‪ ،‬نه‬ ‫شکست‪ .‬ان وقت چه م ی شد؟ ب رای همه ما غی ر قابل تصور‬ ‫است! شاید از ش��دت هیاهو و شادی های زاید الوصف مردم‪،‬‬ ‫نم ی دانم‪ ،‬مثال ممکن بود فالن چهار راه کال نشس��ت کند‬ ‫و فالن خیاب��ان و زی ر گذر به هم پیون��د بخورند‪ .‬یا مثال به‬ ‫دلیل صدای وحشتناک سیستم های صوتی خودروها‪ ،‬دیوار‬ ‫صوتی بشکند‪ ،‬یا مثال عده ای از سالمندان از فرط سر و صدا‬ ‫سکته کنند‪ ،‬یا مثال به دلیل سد معبر کارناوال ها‪ ،‬ده ها بیمار‬ ‫اورژانسی‪ ،‬در اورژانس جان به جان افرین تسلیم کنند و وقتی‬ ‫به بیمارستان برسند که مسدودیت خیابان ها تمام شده باشند‬ ‫و چندین و چند مورد دیگر‪.‬‬ ‫الغرض اینکه بعد از تس��اوی غنا با الم��ان‪ ،‬غنای ی ها‬ ‫بیرون نریختند و نزدن��د و نرقصیدند‪ .‬ای��ا غنای ی ها بهتر از‬ ‫ما بازی نکردند؟ ایا نتیجه بهتری نگرفتن��د؟ ایا مقابل تیم‬ ‫قوی تری بازی نکردند؟ ایا غنای ی ها دل ندارند؟ ایا غنای ی ها‬ ‫شادی را دوست ندارند؟ خالصه چرا غنای ی ها به این نتیجه‬ ‫نم ی رسند که بعد از تساوی مقابل المان باید بیرون ریخت‪،‬‬ ‫ولی ما به این قطعیت م ی رس��یم که باخ��ت یک بر صفر‬ ‫این قدر پ رافتخار است که به ازایش اگر بیرون نریزیم مدیونیم‬ ‫و خس ر الدنیا و االخره! اصال در کل ملل‪ ،‬م ی شود یک ملت‬ ‫را پیدا کنیم که بعد از باخت بریزند بیرون و بزنند و برقصند؟‬ ‫پاسخ دو س��وال فوق تقریبا مشخص ولی نگفتنش‬ ‫بهتر است! برخی سوال ها‪ ،‬سواالت خوب ی اند اما جواب های‬ ‫خوبی ندارند‪ .‬با عرض شرمندگی‪ ،‬دو مورد فوق‪ ،‬از این قسم‬ ‫سواالت بودند؛ پس به صرف طرحشان بسنده کرده و عبور‬ ‫م ی کنیم‪.‬‬ ‫‪ -3‬عزاداری های کامال رس��می و علنی و جشن های‬ ‫نیمه رس��می‪ -‬نیمه خود جوش ‪ -‬کجای سنت ما امده که‬ ‫مثال «هرگز در شادی اصرار نورزید و اگر هم خواستید چنین‬ ‫خبطی کنید‪ ،‬ترجیحا تعدادتان از س��ه الی چهار نفر تجاوز‬ ‫نکند‪ .‬تجمع شادی بیش از سه‪ ،‬چهار نفره‪ ،‬ممنوع است؟» ایا‬ ‫اسالم عزیز و تشی ع گران قدر‪ ،‬چنین دین و مذهبی هستند؟‬ ‫قطعا خیر‪ ،‬ولی در عمل‪ ،‬نسخه ای که ب رای جامعه پیچیده‬ ‫م ی ش��ود‪ ،‬عینا همین اس��ت‪ .‬برخوردی که م ی شود‪ ،‬دقیقا‬ ‫همین است و نگاهی که در برخی سطوح کالن و دید رایج‬ ‫وجود دارد‪ ،‬جز این نیست!‬ ‫مثال ب ر اساس کدام قاعده فقهی و مطابق کدام قانون‪،‬‬ ‫جشن های شعبانیه‪ ،‬نباید به پر شوری عزاداری های ما باشد؟‬ ‫ایا جز این است که اسالم دین اعتدال است؟ جز این است که‬ ‫اسالم دین شادی بهنگام و عزاداری بهنگام است؟ ایا عدالت‬ ‫و اعتدال جز این است که باید اصل «هر چیز به جای خویش‬ ‫نیکوست» رعایت شود؟‬ ‫البته اخی را این فرهنگ که ش��ادی جمعی الزاما حرام‬ ‫نیست‪ ،‬دارد به تدریج نهادینه م ی شود‪ ،‬ولی نکته اینجاست‬ ‫که ای��ن نهادینه ش��دن‪ ،‬از طریق ان نهادهای��ی که متولی‬ ‫عزاداری ها هستند‪ ،‬نیست‪.‬‬ ‫الغرض اینکه‪ ،‬چه کس��ی گفته که برخ��ی نهادها و‬ ‫مجامع فقط ب رای عزاداری اند؟ چرا ش��ادی ها‪ ،‬باید توس��ط‬ ‫گروه هایی که خیلی به قید و بندهای شرعی پایبند نیستند‪،‬‬ ‫مصادره شود و مردم مذهبی و حزب الله ی ها‪ ،‬ترجیح دهند که‬ ‫دور شادی را خط بکشند‪ ،‬و بین جماعتی که شادی را جز در‬ ‫رقص و عیاشی نم ی دانند‪ ،‬افتابی نشوند؟ نهادهای متولی و‬ ‫یربط‪ ،‬در این مورد‪ ،‬باید از وضعیت شک و تردید‪،‬‬ ‫مسئوالن ذ ‬ ‫ابهام و با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن خارج شده و دل‬ ‫یک دله کنند که بدون متول ی گری شادی توسط حاکمیت‪،‬‬ ‫نم ی توان سر و س��امان داد به رونق ش��ادی های حالل در‬ ‫جامعه؛ همان طور که این مهم در مورد عزاداری ها نیز بدون‬ ‫ورود و پشتیبانی حاکمیت‪ ،‬میسر نبود‪.‬‬ ‫‪ -4‬مراجع عظام تقلید هم به عنوان محل رجوع ترین‬ ‫اش��خاص ب رای همه طی ف ها و اقش��ار مختل��ف جامعه‪،‬‬ ‫م ی توانند در این مورد اعالن موضع صریح و شفاف کنند و‬ ‫حدودی را معین بفرمایند که تکلیف طیف متشرع و مقید در‬ ‫مواجهه با این نوع شادی ها مشخص شود‪ .‬باالخره شرکت در‬ ‫این جنس شادی ها‪ ،‬ب رای مذهبیون توصیه م ی شود یا خیر‬ ‫و حرام اس��ت یا حالل؟الغرض اینکه در بعضی موضوعات‪،‬‬ ‫تا مراجع عظام تقلید ورود نکنند‪ ،‬ان مس��اله حل نم ی شود؛‬ ‫مبحث شادی های دسته جمعی‪ ،‬از این قسم است‪.‬‬ ‫‪ -5‬اوال مس��ئوالن فرهنگ��ی در م��ورد ش��ادی های‬ ‫عمومی‪ ،‬نگاهی متضاد و مغش��وش دارند؛ برخی معتقدند‬ ‫شادی حتی با اتفاقاتی تا حدی مغایر با ش��رع‪ ،‬بهتر از نبود‬ ‫شادی های دس��ته جمعی اس��ت‪ ،‬بعضی هم باور دارند که‬ ‫شادی دسته جمعی به شرط ها و ش��روط ها م ی تواند برگزار‬ ‫شود و اال همان بهتر که برگزار نشود‪.‬‬ ‫ثائیا همان طور که دو ماه از دوازده ماه عزاداری است‪،‬‬ ‫رواست که مثال اوقاتی هم متعلق به شادی باشد‪ .‬این دیگر‬ ‫قاعده اعتدال و نگاه اسالم است و نه سلیقه یک مسئول یا‬ ‫یک سیاستگذار خاص‪ .‬عزاداری ها تدریجی است و ماهانه‪،‬‬ ‫اما شادی ها معموال دفعتا و مثال یک روزه است‪ .‬این نوع نگاه‬ ‫که رویکردش به شادی این اس��ت که شادی خوب است اما‬ ‫نه خیلی‪ ،‬به نظر مطابق سالیق برخی اشخاص م ی اید نه‬ ‫اسالم عزیز و فرهنگ تشیع‪ .‬اگر ش��ادی حالل است‪ ،‬پس‬ ‫باید ب رای برگزاری و اجرای در خور شان ان بسترسازی کرد‪،‬‬ ‫اگر هم حرام اس��ت‪ ،‬خب صریحا و رسما اعالم شود تا همه‬ ‫تکلیفشان روشن باشد‪.‬‬ ‫الغرض اینکه‪ ،‬مس��ئوالن گمان نکنند ک��ه اگر مثال‬ ‫مسئوالن فرهنگی شهرداری هستند‪ ،‬باید لبخند بزنند بر رخ‬ ‫شادی و اگر مثال مسئوالن فرهنگی فالن نهاد هستند‪ ،‬باید‬ ‫اخم کنند به شادی! ساماندهی ش��ادی همگانی‪ ،‬رویکردی‬ ‫واحد م ی طلبد‪.‬‬ ‫‪-6‬ی��ک نکته خیل��ی کوتاه ه��م به ان ده‪ ،‬بیس��ت‬ ‫درص��د محترمی ک��ه بع��د از شکس��ت مقاب��ل ارژانتین‬ ‫بی��رون ریختند عرض کنی��م؛ واقعا ما ب��رای رقص بیرون‬ ‫م ی اییم یا ب رای شادی؟ ایا ما مس��لمان هستیم یا خیر؟ ایا‬ ‫رقص زن در مقابل م��رد را همه مراجع عظ��ام تقلید حرام‬ ‫نم ی دانن��د؟ ایا رقص مختل��ط را همه مراج��ع عظام تقلید‬ ‫حرام نم ی دانند؟ ایا م��ا مرجع تقلید داریم یا ن��ه؟ ایا قانون‪،‬‬ ‫رقص در مالء عام را ممنوع نم ی داند؟ ایا نم ی ش��ود حدود را‬ ‫رعایت کنیم تا عرصه بر ش��ادی های عادی و حالل و مجاز‬ ‫تنگ نیاید؟‬ ‫راس��تی! ایا این قدر که از باخت یک ب��ر صفر مقابل‬ ‫گاو نر میدان مبارزه می خواهد‪ ،‬فقط همین‬ ‫درباره ارزوهای تیم شگفتی جام جهانی‬ ‫جواد نصرتی‬ ‫‪9‬‬ ‫روزنامه نگار ورزشی‬ ‫ارژانتین خوش��حال م ی ش��ویم‪ ،‬از فوتبال بازی کردن هم‬ ‫خوشحال م ی شویم؟ ورزش کردن را بیشتر دوست داریم‪ ،‬یا‬ ‫شادی کردن بعد باخت را‪ ،‬یا نه! اصال مقصود رقصیدن است‬ ‫و مابقی مسائل بهانه است؟‬ ‫الغ��رض اینک��ه‪ ،‬ما م��ردم ای��ران‪ ،‬خودم��ان‪ ،‬خیلی‬ ‫خوب خودمان را م ی شناس��یم و س��واالت فوق هم از فرط‬ ‫بدیه��ی ب��ودن جواب هایش‪ ،‬خیلی نی��از به پاس��خ ندارد‪،‬‬ ‫فتامل‪.‬‬ ‫مس��ئوالن محترم! اگر فضای ش��ادی حالل جمعی‬ ‫باز نش��ود‪ ،‬فضای شادی حرام گس��ترده تر م ی شود‪ ،‬به طور‬ ‫خودجوش! اگر واقعا دلس��وزید‪ ،‬به جای سکوت یا سرزنش‬ ‫مردم‪ ،‬مسیر درست را باز کنید؛ وگرنه‪ ،‬شادی ها به ان طریقی‬ ‫که نباید‪ ،‬خودش راه خودش را باز م ی کند به انجا که نشاید!‬ ‫و مردم عزیز! شادی کردن‪ ،‬در جمهوری اسالمی ای ران‪،‬‬ ‫توس��ط مس��لمین‪ ،‬راه و روش��ی دارد که اگر از ان شادی ها‬ ‫تصویربرداری ش��د‪ ،‬جهانیان فکر نکنند که ما هم مراس��م ‬ ‫هالووین یا پارت ی های کف خیابانی‪ ،‬یا از این قس��م مراسم‬ ‫داریم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫در جام جهان��ی ‪ 1990‬یکی از بازیکن��ان اصلی تیمش بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬درباره دیگر بازیکنان اما ماجرا ای��ن قدر بی ن المللی‬ ‫نیست‪ .‬راندال ب رنس مهاجم تیم‪ ،‬وقتی که جوان بوده است‪،‬‬ ‫ب رای اینکه بتواند پول بلیت اتوبوس بخرد و به ورزشگاه برود‪،‬‬ ‫مجبور بوده به عنوان دستیار در یک مغازه فتوکپی کار کند‪.‬‬ ‫در مورد بقیه هم وضع همین طور است‪ .‬چیزی که اما حاال‬ ‫فراموش شده‪ ،‬گذشته تلخ اس��ت و کاستاریکا‪ ،‬حاال یکی از‬ ‫بهترین تیم های جام جهانی اس��ت‪ .‬پینتو عالقه زیادی به‬ ‫ژوزه مورینیو سرمربی تیم چلس��ی دارد و همچون او‪ ،‬یک‬ ‫هسته مستحکم دفاعی در تیمش ایجاد کرده است و ب رای‬ ‫گل زدن‪ ،‬مهارت های تیمش را در ضدحمله ها باال برده است‪.‬‬ ‫بازیکنان کلیدی او در این سیس��تم‪ ،‬ب رای��ان روئیز و جوئل‬ ‫کمپبل هس��تند‪ .‬کاستاریکا نش��ان داده است که م ی تواند‬ ‫منعطف باش��د و همان طور که همه دنیا در بازی با اروگوئه‬ ‫دید‪ ،‬در ش��رایطی که تیم نیاز به تغیی��رات عمده تاکتیکی‬ ‫دارد‪ ،‬به یکباره تاکتی ک هایش را ب رای بازی تغییر بدهد‪ .‬انها‬ ‫در این بازی‪ ،‬در نیمه اول یک بر صفر عقب بودند اما در نیمه‬ ‫دوم‪ ،‬سه گل زدند تا اولین ش��گفتی گروه مرگ را رقم بزنند‪.‬‬ ‫پینتو بعد از بازی‪ ،‬درباره اینکه تیمش چطور توانست نتیجه‬ ‫را تغییر بدهد‪ ،‬فقط یک جمله ساده گفت‪« :‬انها سرعت کمی‬ ‫داشتند و ما ب رای اینکه ببریم‪ ،‬سرعت مان را زیاد کردیم‪ ».‬این‬ ‫تیم‪ ،‬همچنین خیلی خوب دف��اع م ی کند و پاس م ی دهد‪.‬‬ ‫با همه این حرف ها‪ ،‬حتی وقتی که کاس��تاریکا توانس��ت‬ ‫اروگوئه را ببرد‪ ،‬کارشناس��ان زیادی نبودند که روند موفقیت‬ ‫انها را پی ش بینی کنند‪ .‬یکی از انها که معتقد بود کاستاریکا‬ ‫نم ی تواند همین طور به بردن ادامه بدهد‪ ،‬ژوزه مورینیو بود‪.‬‬ ‫این اظهارنظر او البت��ه قلب پینتو را شکس��ت‪« :‬من واقعا‬ ‫شگفت زده هستم که او چنین چیزی گفته است‪ .‬ما به خوبی‬ ‫م ی دانیم که ایتالیا حریف سختی است اما مطمئنیم که حتی‬ ‫م ی توانیم خیلی بهتر از بازی اول ب رابر اروگوئه بازی کنیم‪».‬‬ ‫حتی با وجود چنین صحب ت هایی‪ ،‬تعداد کسانی که پیش از‬ ‫بازی کاستاریکا و ایتالیا طرف کاستاریکا را م ی گرفتند خیلی‬ ‫کم بود‪ .‬این بازی اما پاسخ دندان شکنی به منتقدان این تیم‬ ‫داد‪ .‬حاال همه انهایی که برد اول کاس��تاریکا را یک شانس‬ ‫م ی دانس��تند‪ ،‬باید کمی بیش��تر درباره چیزهایی که درباره‬ ‫این تیم م ی گویند فکر کنند‪ .‬کاس��تاریکا به دستاوردهایی‬ ‫رس��یده اس��ت که هیچ کس خارج از این تی��م حتی فکر‬ ‫نم ی کرد ممکن باش��د‪ .‬حض��ور انها در دوم ج��ام جهانی‪،‬‬ ‫یکی از بزرگ ترین ش��گفت ی های تاریخ معاصر جام جهانی‬ ‫به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫دیگر کسی گاوهای نر را دست کم نخواهد گرفت‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫درخش��ش کاس��تاریکا در جام جهان��ی یک��ی از‬ ‫بزرگ ترین ش��گفت ی های تاریخ معاص��ر جام جهانی را رقم‬ ‫زده است‪.‬‬ ‫هیچ کس فکرش را هم نم ی کرد که کاستا ریکا بتواند‬ ‫از گروه مرگ صعود کند؛ هیچ کس البته به جز خود انها‪ .‬تیم‬ ‫کاستاریکا‪ ،‬از همان لحظه ای که معلوم شد در گروه مرگ در‬ ‫کنار ایتالیا‪ ،‬انگلیس و اروگوئه قرار دارد‪ ،‬به خودش اطمینان‬ ‫داشت و حاال م ی شود م ی فهمید که وقتی مرب ی اش خورخه‬ ‫لوئی س پینت��و این جمل��ه را م ی گفته منظ��ورش این بوده‪:‬‬ ‫«ما عاش��ق این گروه هس��تیم‪ .‬گاو هر چه شجاع تر باشد‪،‬‬ ‫مسابقه گاوبازی بهتر م ی شود‪ ».‬و حاال تیمی که تمام دنیا‬ ‫از همان روز قرعه کش��ی احتمال م��ی داد اولین تیم حذف‬ ‫ش��ده جام جهانی باش��د‪ ،‬از گروهی صعود کرده که سه تیم‬ ‫دیگرش روی هم رفته هف��ت بار قهرمان جهان ش��ده اند‪.‬‬ ‫اینکه هیچ کس درباره چگونگی صعود تیم پینتو به دور بع د ‬ ‫تردیدی ندارد‪ ،‬نشان م ی دهد که کاستاریکا چقدر لیاقت این‬ ‫صعود را داشته است‪.‬‬ ‫قیافه بازیکنان کاس��تاریکا بع��د از برد ش��جاعانه و‬ ‫سزاوارنه شان ب رابر ایتالیا به خوبی داس��تان این تیم را به ما‬ ‫م ی گوید‪ .‬از قیافه های انها م ی شد خواند که چقدر از کاری که‬ ‫کرده اند خوشحال و در عین حال مطمئن هستند‪ .‬پینتو در‬ ‫ان لحظه‪ ،‬خوشحال ترین مرد دنیا بود چون محبوب هزاران‬ ‫نفری بود که در استادیوم رس��یفه از جان و دل او را تشویق‬ ‫م ی کردند‪ ،‬انها البته به اضافه ‪ 4/5‬میلیون کاستاریکایی دیگر‪.‬‬ ‫و همین طور میلیاردها هوادار واقعی فوتبال که حاال پینتو‬ ‫و تیمش را به خاطر عملکرد شجاعانه و فراموش نشدنی در‬ ‫جام جهانی دوست دارند‪ .‬وقتی که چزاره پ راندلی‪ ،‬سرمربی‬ ‫تیم ملی ایتالیا ب رای کنف رانس مطبوعاتی وارد س��الن شد‪،‬‬ ‫احتماال به این س��وال فکر م ی کرده که کاس��تاریکا چطور‬ ‫توانس��ته تیمش را مغلوب کند‪ .‬این البته تنها س��وال او یا‬ ‫مربی اروگوئه و انهایی که در برزیل هستند نیست‪ .‬حاال دنیا‬ ‫به دنبال پاسخ این پرسش ساده اما پیچیده است‪.‬‬ ‫پیش از شروع جام‪ ،‬خود کاستاریکای ی ها اعتقاد داشتند‬ ‫که یکی از بهترین تیم ه��ای تاریخ خود را ب��ه جام جهانی‬ ‫فرس��تاده اند‪ .‬انها قبل از ش��روع جام‪ ،‬امید زیادی به ب رایان‬ ‫اوویه دو س��تاره تیمش��ان ک��ه در اورتون ب��ازی م ی کند و‬ ‫همی ن طور الوارو س��ابیوره مهاجم سالت لی ک سیتی امریکا‬ ‫داش��تند‪ ،‬اما غیبت انها به خاطر مصدومیت‪ ،‬م ی توانست‬ ‫ضربه هایی کاری به ای��ن تیم بزند که البت��ه همانطور که‬ ‫همه دیدیم‪ ،‬نزد‪ .‬پینتو اما م ی دانس��ت که چه تیمی دارد‪ .‬او‬ ‫یک بار قبال از سمت خود به عنوان مربی کاستاریکا برکنار‬ ‫شده بود‪ ،‬در سال ‪ ،2005‬بعد از اینکه نتوانست کاستاریکا را‬ ‫به جام جهانی ‪ 2006‬برساند‪ .‬کاس��تاریکا در ان سال‪ ،‬تنها به‬ ‫یک برد نیاز داش��ت تا صعود کند اما ب رابر ترینیداد و توباگو‬ ‫مساوی کرد‪ .‬پینتو ان زمان درباره ناکامی تیمش گفته بود‪:‬‬ ‫«اخر چطور م ی توانم ناامید نباش��م؟ من ارزوی های زیادی‬ ‫ب رای جام جهانی داشتم‪ .‬من تمام زندگ ی ام را فدا کردم که به‬ ‫این ارزوها برسم اما نتوانستیم‪ ».‬او اما این بار اجازه نداد که‬ ‫ارزوهایش نقش ب ر اب ش��ود‪ .‬تیم او بعد از امریکا و باالتر از‬ ‫مکزیک‪ ،‬به جام جهانی صعود کرد‪ .‬کاستاریکا تمام بازی های‬ ‫خانگ ی اش را در مقدمات��ی جام جهانی برد‪ .‬انها تیمی دارند‬ ‫که از نظر هش��یاری تاکتیکی‪ ،‬با هیچ تیم دیگری در تاریخ‬ ‫این کشور قابل مقایسه نیست‪ .‬یکی از دالیل پینتو‪ ،‬استفاده‬ ‫از افراد درس��ت در جای درست اس��ت‪ .‬پائولو وانچاپ یکی‬ ‫از سرش��ناس ترین بازیکنان تمام تاریخ کاستاریکا‪ ،‬یکی از‬ ‫دستیاران پینتوس��ت‪ .‬وانچاپ در ‪ 73‬بازی ملی ‪ 45‬گل زده‬ ‫و یکی از اسطوره های کشورش اس��ت‪ .‬لوئیس مارین هم‬ ‫همین طور‪ .‬او ‪ 130‬ب��ازی ملی دارد‪ .‬لوئی��س گابلو کانخو‬ ‫مربی دروازه بان ها با ‪ 40‬بازی ملی‪ ،‬یکی از بازیکنان باتجربه‬ ‫کاستاریکا به شمار م ی رود‪ .‬همه این بازیکنان‪ ،‬در دوره های‬ ‫قبلی جام جهانی ب��ازی کرده اند‪ .‬کانخو هم��ان دروازه بانی‬ ‫است که در جام جهانی ‪ ،1990‬به کاس��تاریکا کمک کرد تا‬ ‫با شکست دادن اسکاتلند به مرحله حذفی برود و این تمام‬ ‫ارتباط این تیم با جام جهانی ‪ 1990‬نیست‪ .‬پدر سلسو بروخس‬ ‫ هافبک تیم کاستاریکا‪ ،‬یعنی الکساندر بورخس گیمارائیس‪،‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪73‬‬ ‫‪74‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫ورزش‬ ‫تب ماندن کروش‬ ‫‪10‬‬ ‫دولت برای نگه داشتن سرمربی تیم ملی دست به کار می شود؟‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫پافشاری ک ی روش روی اصولی است که خط قرمزهای این‬ ‫مربی محسوب م ی شود؛ عملکرد او درباره بازیکنان بزرگی‬ ‫ی و عقیلی نش��ان داد که ک ی روش یک‬ ‫مثل رحمتی‪ ،‬کریم ‬ ‫مربی منظم و با دیسیپلین است و به هیچ وجه بر اثر فشار‬ ‫هواداران یا رسانه ها حاضر به عقب نشینی از اصولش نیست‪.‬‬ ‫ایا ک ی روش در جام ملت های اس��یا س��رمربی ای ران‬ ‫خواهد بود؟ اگر او مربی ای ران باشد باتوجه به شناختی که از‬ ‫تیم ما دارد م ی تواند مقابل بزرگان اسیا ای ران را به قهرمانی‬ ‫نیز برس��اند اما اگر ک ی روش مربی ای ران نباشد هیچ مربی‬ ‫در فاصله زمان��ی کوتاهی که تا بازی ه��ای جام ملت های‬ ‫اس��یا دارد نم ی تواند با تیم ملی ای ران اشنا شود و به شناخت‬ ‫کاملی برسد‪.‬‬ ‫خیل ی ها منتظ رند تا عملکرد وزارت ورزش درباره تمدید‬ ‫قرارداد ک ی روش را ببینند‪ .‬وزارتخانه ای که مردم حاال بیش از‬ ‫هر زمان دیگری از ان توقع دارند ک ی روش را در فوتبال ای ران‬ ‫نگه دارد اما جالب است که تا پای تمدید قرارداد سرمربی به‬ ‫میان م ی اید مس��ئوالن این وزارتخانه به بهانه عدم دخالت‬ ‫در کارهای فدراسیون خود را کنار م ی کشند‪ .‬شاید بد نباشد‬ ‫وزارت ورزش ماجرای جذب کاپل��و در تیم ملی انگلیس را با‬ ‫دقت مورد توجه قرار دهد‪ ،‬انجا که وقتی فدراسیون فوتبال‬ ‫انگلیس قصد ب��ه خدمت گرفت��ن فابیو کاپلو را داش��ت‪،‬‬ ‫نخس ت وزیر وقت این کشور راسا وارد ماجرا شد و با قاطعیت‬ ‫از اقدام فدراسیون فوتبال کشورش حمایت کرد‪.‬‬ ‫این در حالی است که بسیاری از مربیان دلسوز فوتبال‬ ‫ای ران نیز بر این باورند که قرارداد ک ی روش باید تمدید شود تا‬ ‫تیم ملی پیشرفت های بهتر و مهم تری را نیز به دست اورد‪.‬‬ ‫کریم باقری م ی گوید‪« :‬به نظر من ما باید قرارداد ک ی روش را‬ ‫چهار سال دیگر تمدید کنیم‪ .‬او تنها کسی است که م ی تواند‬ ‫ای ران را به قهرمانی اس��یا برس��اند و از طرف��ی مقتدرانه به‬ ‫جام جهانی ‪ ۲۰۱۸‬برساند و انجاست که م ی توانیم قدرتمان را‬ ‫نشان دهیم‪ .‬م ی خواهم بگویم حاال که همه چیز ب رنامه ریزی‬ ‫شده است‪ ،‬باید دست به دس��ت هم دهیم تا ب رای چهار سال‬ ‫اینده هم طبق برنامه پیش برویم‪ .‬ک��ی روش اگر برود‪ ،‬چه‬ ‫کسی م ی خواهد بیاید؟ هر کسی هم بیاید زمان م ی خواهد تا‬ ‫بتواند تاکتی ک های خودش را پیاده کند‪ .‬پس بهتر است ب رای‬ ‫تمدید قرارداد ک ی روش هر کاری الزم اس��ت انجام دهیم‪».‬‬ ‫جواد زرینچه نیز این گونه درباره ک ی روش س��خن م ی گوید‪:‬‬ ‫«اگر م ی خواهیم در اس��ترالیا قهرمان جام ملت های اس��یا‬ ‫ش��ویم باید ک ی روش را حفظ کنیم‪ .‬حاال اگر دنبال مسائل‬ ‫دیگر هس��تیم از ان خبری ندارم‪ ».‬این تنها نمونه ای است‬ ‫از اظهارنظرهای متع��دد پی رامون ضرورت تمدی��د قرارداد با‬ ‫کارلوس ک ی روش؛ مربی ک��ه به نظر م ی رس��د خیل ی ها را‬ ‫غافلگیر کرده است‪ .‬به خصوص انهایی که اعتقاد داشتند او‬ ‫هرگز نم ی تواند در جام جهانی از ابروی فوتبال ای ران دفاع کند‪.‬‬ ‫منتقدان ک ی روش در حالی وی را مورد هجمه قرار داده بودند‬ ‫که این مربی پرتغالی در بدترین شرایط ممکن تیمش را به‬ ‫اردوی اماده سازی برد‪ .‬تیم او حتی یک بازی تدارکاتی ویژه با‬ ‫تیم های بزرگ برگزار نکرد و اردوی تیم ملی در افریقای جنوبی‬ ‫نیز با تع داد بازیکنان کم و در محل بسیار بدی برگزار شد‪.‬‬ ‫حاال بعد از عملکرد خوب و منطقی ای ران در جام جهانی‬ ‫باید از برخی اس��اتید پرس��ید که ایا هنوز ه��م اعتقاد دارند‬ ‫ک ی روش کمترین تاثیری بر فوتبال ای ران نداشته است؟ فشار‬ ‫انتقادات این عده اما به جایی رسیده بود که سعی داشتند با‬ ‫به راه انداختن مانورهای رس��انه ای و تبلیغاتی ک ی روش را از‬ ‫تیم ملی ای ران جدا کنند‪ .‬انها خواس��تار برکناری ک ی روش در‬ ‫استانه جام جهانی شدند و سنگ مربی ای رانی را به سینه زدند‪.‬‬ ‫مردم ای ران و بازیکنان تیم ملی خواستار ادامه حضور ک ی روش‬ ‫در فوتبال ای ران هس��تند‪ .‬در چنین شرایطی کمترین انتظار‬ ‫از وزارت ورزش تمدید قرارداد با این مربی اس��ت‪ .‬باید ببینیم‬ ‫شکست مقابل بوسنی م ی تواند تب ماندن کروش را سرد کند‬ ‫یا داغی نمایش فوق العاده مقابل ارژانتین سرد نخواهد شد؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫ک ی روش م ی ماند؟ این س��وال ح��اال ذهن میلیون ها‬ ‫ای رانی را به خود مشغول کرده است‪ .‬سرمربی پ رتغالی تیم ملی‬ ‫این روزها نزد مردم ای ران محبوبیت خاصی پیدا کرده است‪ .‬او‬ ‫که در مدت حضورش در فوتبال ای ران همواره از سوی برخی‬ ‫از مربیان و کارشناسان همیشه معترض ای رانی مورد هجمه‬ ‫قرار گرفته‪ ،‬حاال در موضعی اس��ت که مردم حتی حاضرند‬ ‫پول تمدید قراردادش را از جیب بپردازند؛ این موفقیت کمی‬ ‫نیس��ت‪ ،‬ان هم ب رای مربی که به خصوص در ماه های اخیر‬ ‫خیل ی ها تالش م ی کردند از او چهره ای منف��ی ارائه دهند؛‬ ‫چهره ای که به فوتبال ای ران امده تا پول مردم را به جیب بزند‬ ‫و بدون هیچ فایده ای بعد از جام جهانی به کشورش برگردد‪.‬‬ ‫اما این تصور غلطی بود؛ پیشداوری بود‪ .‬شبکه های اجتماعی‬ ‫حاال انبوهی از درخواست ها ب رای ماندن و تمدید قرارداد با این‬ ‫مربی را در خود جای داده اند‪ .‬ک ی روش که خیل ی ها درباره اش‬ ‫تاکید داشتند او نتوانس��ت در فوتبال ای ران نقش یک مربی‬ ‫معمار را ایفا کند‪ ،‬حاال تیمی را ب رای س��ال های اینده مهیا‬ ‫کرده که منس��جم و منظم فوتبال بازی م ی کند و م ی داند‬ ‫که در زمین بازی چطور باید عمل کند‪ .‬نگران ی ها اما درباره‬ ‫ماندن یا نماندن ک ی روش در حالی شدت گرفته که فوتبال‬ ‫ما در طول دهه های اخیر همواره این مشکل را داشته است؛‬ ‫بحران انتخاب سرمربی تیم ملی‪ .‬شاید به همین دلیل است‬ ‫که برخی از رس��انه ها از همین حاال اتفاق��ات و تصمیمات‬ ‫مدی ران فوتبال بعد از جام جهانی را مورد توجه قرار م ی دهند‬ ‫و این پرسش را مطرح م ی کنند؛ بعد از جام جهانی فوتبال ما‬ ‫چه تغیی راتی را به خود م ی بیند؟ این در حالی است که فوتبال‬ ‫ملی ای ران همیش��ه ب رای انتخاب سرمربی دچار مشکالتی‬ ‫شده و در بیش��تر مواقع فرصت های مناس��ب ب رای حضور‬ ‫قدرتمند در رقابت های مهم را از دست داده است‪.‬‬ ‫نگران ی ها در حالی بیش��تر هم م ی شود که شنیده ها‬ ‫حاکی از ان اس��ت که ک ی روش بعد از جام جهانی تیم ملی‬ ‫ای ران را ترک خواهد کرد‪ .‬او در طول این س��ال ها همواره از‬ ‫نبود امکانات‪ ،‬دیرکرد در پرداخت حق و حقوقش و ب ی توجهی‬ ‫مسئوالن فدراس��یون فوتبال رنج برده و اعتراضش را بارها‬ ‫رسانه ای کرده اس��ت‪ .‬با این اوصاف ایا او باز هم تمایلی به‬ ‫حضور و فعالیت در فوتبال ای ران نش��ان خواهد داد؟ ش��اید‬ ‫مهم تری��ن عامل ب رای نگه داش��تن این مرب��ی در فوتبال‬ ‫ای ران پول اس��ت‪ .‬موضوعی که امیررضا خادم‪ ،‬معاون وزیر‬ ‫ورزش این گونه درباره اش واکنش نشان داده است‪« :‬فوتبال‬ ‫ما باید ان توانمندی را داشته باش��د که نه تنها هزینه جاری‬ ‫خودش بلک��ه هزینه های چند فدراس��یون را تامین کند اما‬ ‫اینطور نیس��ت‪ ،‬در یک دوره ای در زم��ان صفای ی فراهانی‬ ‫اس��تارت این کار زده ش��د که فوتبال خودکفا باشد اما حاال‬ ‫این طور نیست و دولت باید کمک کند‪ .‬ب رای حفظ ک ی روش‪،‬‬ ‫فدراسیون فوتبال نم ی تواند خودش کار را انجام دهد‪ ،‬وزارت‬ ‫هم مش��کالت زیادی دارد‪ ،‬ما حتی جوایز تیم های ملی که‬ ‫قول داده شده پرداخت شود که حدود ‪ 40‬میلیارد است هنوز‬ ‫پرداخت نکرده ایم‪ ،‬بناب راین ب رای حفظ یک مربی که ارزشمند‬ ‫اس��ت باید فکری کرد‪ .‬اگر وزارت بخواهد راس��ا اقدام کند‬ ‫مشکل دارد‪ .‬امیدواریم با رایزنی دولت بتوانیم این کار را انجام‬ ‫دهیم‪ .‬این حوزه مربوط به اقای سجادی است اما من به عنوان‬ ‫یک ورزش��ی م ی گویم باید در فوتبال به نوعی برنامه ریزی‬ ‫کنیم تا کار گلخانه ای نباش��د‪ .‬وزارت ورزش به عنوان نهاد‬ ‫سیاستگذار باید در این حوزه تمرکز کند‪».‬‬ ‫در همین حال مسئوالن فدراسیون فوتبال و در راس‬ ‫انها علی کفاش��یان‪ ،‬مش��کل مالی را علت اصلی ناتوانی‬ ‫فدراسیون ب رای تمدید قرارداد کارلوس ک ی روش قلمداد کرده‬ ‫و گفته است که ب رای نگه داشتن ک ی روش باید رقم ی حدود‬ ‫‪ 15‬میلیارد تومان به او بپردازیم‪ .‬اما اینکه این عدد تا چه حد به‬ ‫واقعیت نزدیک است باید منتظر ماند‪ .‬فوتبال ای ران به دلیل‬ ‫صعود به جام جهانی ‪ 2014‬برزیل مبلغ ‪ 9‬میلیون دالر از فیفا‬ ‫پاداش م ی گیرد‪ .‬البته این پول هنوز به حس��اب فدراسیون‬ ‫واریز نش��ده و قطعا در صورت واریز م ی تواند بخش بزرگی‬ ‫از مبلغ قرارداد ک ی روش را تامین کند‪ ،‬البته اگر فدراس��یون‬ ‫بخواهد این بار با پولی که به او تزریق م ی شود دست به اقدام‬ ‫اساس ی تری بزند‪.‬‬ ‫ک ی روش پ��س از دی��دار تدارکاتی ب راب��ر مونته نگرو‬ ‫تاکید کرد ک��ه به رغم می��ل باطن ی اش به پای��ان کار خود‬ ‫در تیم ملی ای ران رس��یده اس��ت‪ .‬اما در تازه ترین اظهارنظر‬ ‫خود تاکید کرده که ب ی تمایل نیس��ت که سال های پایانی‬ ‫دوران مربیگری اش را در ای ران بگذراند‪ .‬علی کفاش��یان نیز‬ ‫در تازه ترین واکنش ه��ای خود موضوع حف��ظ ک ی روش را‬ ‫مطرح کرده اس��ت‪« :‬ما هم از همان ابتدا تایید کرده بودیم‬ ‫که ک ی روش مربی بسیار خوبی اس��ت‪ .‬در حال حاضر هم‬ ‫ما تمایل داریم که با او مذاکره ک��رده و بتوانیم او را به عنوان‬ ‫س��رمربی تیم ملی همچنان نگه داریم‪ .‬باید مشکالت حل‬ ‫شود تا بتوانیم ب رای قرارداد جدید‪ ،‬پاسخ انتظارات این مربی‬ ‫را به نوعی بدهیم‪ .‬ک ی روش موفق شده است کالس فوتبال‬ ‫ای ران را تا حد زیادی باال ببرد‪ .‬ک ی روش به ای ران عادت کرده و‬ ‫خودش هم دوست دارد بماند‪ .‬بناب راین در صورتی که بتوانیم‬ ‫توقعات این مربی را براورده کنیم‪ ،‬به طور حتم او خواهد ماند‪.‬‬ ‫ک ی روش بعد از جام جهانی به ای ران م ی اید و همچنان با او‬ ‫کار داریم‪».‬‬ ‫تمدید قرارداد با ک ی روش حاال به مساله اصلی رسانه ها‪،‬‬ ‫مردم و مدی ران فوتبال ای ران تبدیل ش��ده اس��ت‪ .‬ک ی روش‬ ‫اکنون تنها مربی حاضر در جام جهانی اس��ت که با سه تیم‬ ‫مختلف به جام جهان��ی راه یافته و از ای��ن جهت‪ ،‬نیکمت‬ ‫تیم ملی ای ران بسیار سنگی ن تر از بیشتر تیم های حاضر در‬ ‫برزیل است‪ .‬بناب راین نگه داشتن این مربی و تمدید قراردادش‬ ‫م ی تواند موجی از انگیزه را بین بازیکنان ایجاد کند و از سویی‬ ‫رضایت افکار عمومی را نیز باعث شود‪.‬‬ ‫تصمیمات ک ی روش در تیم ملی همواره نتایج مثبتی‬ ‫را به همراه داشته است‪ .‬چه کسی گمان م ی کرد او بتواند از‬ ‫جانشینان رحمتی در دروازه تیم ملی این گونه استفاده کند؟‬ ‫منتقدان ک ی روش در طول یک سال اخیر به طور مرتب وی‬ ‫را مورد انتقاد قرار داده اند‪ ،‬از جمله اینکه او به بازیکنان لیگ‬ ‫توجهی ندارد و تنها به بازیکنان دو رگ��ه میدان م ی دهد‪ .‬اما‬ ‫همین منتقدان نم ی گویند که پی��ش از این نیز از بازیکنی‬ ‫چون اش��کان دژاگه ب رای حضور در تیم مل��ی ای ران دعوت‬ ‫شده بود اما این بازیکن ان دعوت را نپذیرفته بود‪ .‬شاهد این‬ ‫مساله مصاحب ه های امیر قلع ه نویی‪ ،‬سرمربی وقت تیم ملی‬ ‫در جام ملت های اس��یا در سال ‪ 2007‬اس��ت‪ .‬با مقایس ه ای‬ ‫دم دستی اما بیشتر هم م ی توانیم قدردان ک ی روش باشیم‪.‬‬ ‫پس از رفتن ب رانکو (مربی که نس��بتا موفق هم بود)‬ ‫نس��لی از بهترین مل ی پوش��ان فوتب��ال ای��ران از تیم ملی‬ ‫خداحافظی کردن��د‪ ،‬در حالی که جایگزین های مناس��بی‬ ‫ب رایش��ان وجود نداش��ت اما اینک بازیکن��ان جوانی نظیر‬ ‫محمدرضا خانزاده‪ ،‬علیرضا جهانبخش‪ ،‬سردار ازمون‪ ،‬احسان‬ ‫حاج صفی‪ ،‬قوچان نژاد و خیل ی ه��ای دیگر م ی توانند تیمی‬ ‫جوان بسازند که تا سال ها امیدواری ها را نزد مردم حفظ کنند‪.‬‬ ‫این در حالی است که عملکرد ک ی روش در پرتغال نشان داده‬ ‫یدلیل نیست که روی‬ ‫که او مربی استع دادیابی هم هست و ب ‬ ‫استفاده از این جوانان تاکید دارد و البته از همه اینها مهم تر‪،‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪75‬‬ ‫ورزش‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫تیم ملی فوتبال ای ران با دو شکس��ت و یک تساوی کار‬ ‫خود را در جام جهانی تمام کرد‪ .‬هرچند که امار را باید به کناری‬ ‫گذاش��ت و از لحظات زیبای بازی در این جام لذت برد‪ .‬در این‬ ‫دو صفحه عکس های��ی از دو بازی تیم مل��ی و چند عکس‬ ‫خبری را مشاهده م ی کنید‪.‬‬ ‫این پنالتی واضح را فقط داور ندید‬ ‫بدشانسهمبودیم‬ ‫ب ی نظیرمثلاندو‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫شادی بعد از شکست‬ ‫اروگوئهتخت «گاز»صعودکرد‬ ‫ورزش‬ ‫تیم ملی بدون گل به خانه ب رنگشت‬ ‫افسوس اندو ب ه خاطر از دست دادن فرصت صعود‬ ‫گل ای ران از زاوی ه ای دیگر‬ ‫ماتادورهاخیلیزودبازگشتند‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ستاره ای ران کنار زمین‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫سریال شهید چمران‬ ‫دیدار عوامل با وزیر دفاع‬ ‫مجموعه الف ویژه ش��هید چمران در ‪ 36‬قس��مت در‬ ‫مرکز سیمافیلم در س��ه بخش کودکی‪ ،‬نوجوانی‪ ،‬تحصیل‬ ‫در امریکا‪ ،‬س��فر به مصر تا زمان اقامت در لبنان و بازگشت‬ ‫به ای ران همزمان ب��ا پیروزی انقالب اس�لامی‪ ،‬اغاز جنگ‬ ‫تحمیلی تا زمان ش��هادت ایش��ان تولید م ی شود‪ .‬همزمان‬ ‫با سالروز ش��هادت این ش��هید‪ ،‬محمدرضا معصوم زادگان‬ ‫(رئیس مرکز س��یمافیلم)‪ ،‬علی اصغرداوداب��ادی (مدیرکل‬ ‫اطالعات و ب رنامه ریزی سیما) به همراه تهی ه کننده و کارگردان‬ ‫سریال «شهید چمران» با سردار حسین دهقان‪ ،‬وزیر دفاع و‬ ‫پشتیبانی نیروهای مس��لح دیدار و گفت وگو کردند‪ .‬در این‬ ‫دیدار معصو مزادگان به تشریح چگونگی روند تولید این پروژه‬ ‫در مرکز سیمافیلم پرداخت و از شروع فاز اول تصویربرداری‬ ‫این مجموعه تا پایان امس��ال خبر داد‪ .‬او با تاکید بر وجوه‬ ‫چند بعدی شخصیت این سردار جنگ و عارف بزرگ اذعان‬ ‫کرد که ساخت اثری فاخر و در شان این مرد بلند اوازه تاریخ‬ ‫انقالب اس�لامی جز با همکاری نهادهایی چون وزارت دفاع‬ ‫و پش��تیبانی نیروهای مس��لح در هر دو بخش محتوایی و‬ ‫پشتیبانی فنی امکان پذیر نیست‪ .‬وی در این دیدار به ارائه‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫کابوس نتانیاهو‬ ‫گزارش��ی از پروژه های الف ویژه با محوریت دفاع مقدس در‬ ‫دست تولید در س��امان و مرکز س��یمافیلم همچون شهید‬ ‫باکری‪ ،‬جاوید االثر متوسلیان‪ ،‬شهید ته ران ی مقدم و‪ ...‬پرداخت‪.‬‬ ‫همچنین در این دیدار تهی ه کننده و جلیل سامان کارگردان‬ ‫سریال شهید چمران با ارائه گزارشی‪ ،‬روند تحقیق و نگارش‬ ‫فیلمنامه و همچنین منابع مورد استفاده جهت پژوهش های‬ ‫می دانی این اثر را تشریح کردند و از وزیر دفاع درخواست داشتند‬ ‫تا درخصوص تبادل اطالعات مربوط به دوران وزارت شهید‬ ‫چمران در وزارت دفاع مساعدت صورت گیرد‪ .‬سامان با اشاره به‬ ‫ظ رافت های الزم ب رای ط راحی ابعاد قصه و ط راح ی های دقیق‬ ‫صورت گرفته بر ضرورت امانتداری در نگارش متن تاکید کرد‪.‬‬ ‫سردار دهقان‪ ،‬وزیر دفاع نیز با اب راز خرسندی از ساخت چنین‬ ‫اثری امادگ��ی وزارت دفاع را در پش��تیبانی همه جانبه از این‬ ‫سریال اعالم و تاکید کرد‪« :‬گروه سازندگان این سریال فاخر‬ ‫باید در تمامی مراحل ساخت از روح بزرگ این شهید استمداد‬ ‫بگی رند تا به حول و قوه الهی ش��اهد تولید اث��ری ماندگار در‬ ‫تاریخ رسانه ملی باشیم‪ .‬شهدا حق بزرگی بر گردن ما دارند و‬ ‫شهدای شاخص بیشتر‪ .‬انها به ه ر چه م ی خواستند رسیده اند‬ ‫کیفر‬ ‫و این ما هس��تیم که نیازمند شناخت انها هستیم‪ .‬در روایت‬ ‫زندگی شهدا نباید غلو کرد و شهیدان در بستر اجتماعی که‬ ‫رشد کرده اند باید تعریف ش��وند تا مخاطبان احساس کنند‬ ‫که انها قابل دسترس هس��تند‪ .‬در خصوص کار ب رای شهدا‬ ‫اگر شهدا همراه ش��ما شدند کار پیش��رفت خواهد کرد و اثر‬ ‫تولی د شده تاثیرگذارتر و ماندگار تر خواهد بود‪ .‬در متن سریال‬ ‫باید بر وجه فرماندهی جنگ های نامنظم شهید چمران تاکید‬ ‫ویژه ای شود و مطلوب است که چهره صحیح‪ ،‬دقیق و واقعی‬ ‫از ایشان نمایش داده ش��ود و اگر در روایت ها اختالف هست‬ ‫استخراج ش��ود تا تصویری کامل از ایشان نمایش دهیم‪ .‬در‬ ‫این راستا از مساعدت بنیاد شهید نیز استفاده شود‪ .‬همچنین‬ ‫همکاری این شهید بزرگوار با امام موسی صدر در احیای عزت‬ ‫و هویت جامعه شیعی در لبنان از نکات مهمی است که در‬ ‫مسیر این روایت باید مورد توجه قرار گیرد و باتوجه به ذو ابعاد‬ ‫بودن شخصیت دکتر چمران بر جنب ه های سیاسی نظامی‪،‬‬ ‫فرهنگی و علمی تاکید ش��ود و در این راس��تا وزارت دفاع و‬ ‫پشتیبانی نیروهای مس��لح در هر دو بعد مادی و معنوی با‬ ‫تمام توان مشارکت خواهد کرد‪».‬‬ ‫اتاق عمل‬ ‫زندگیشهیدطه ران ی مقدم‬ ‫مین ی سریالی برای شب های قدر‬ ‫سریال مهران مدیری در مرحله نگارش‬ ‫ن��گارش فیلمنام��ه ی��ک مجموع��ه تلویزیونی در‬ ‫مورد زندگی ش��هید حس��ن طه ران ی مقدم با ن��ام موقت‬ ‫«کابوس نتانیاهو» به تهی ه کنندگی س��یدمحمود رضوی‬ ‫در مرکز سیمافیلم اغاز شد‪ .‬این س��ریال بلند با همکاری‬ ‫و حمایت های مادی و محتوایی س��پاه پاس��داران انقالب‬ ‫اس�لامی تولید خواهد ش��د و ن��گارش فیلمنام��ه ان به‬ ‫تاجبخش فنائیان محول ش��ده اس��ت‪ .‬او در ای��ن رابطه‬ ‫م ی گوید‪ «:‬تعداد قس��مت های این مجموع��ه بین ‪ 30‬تا‬ ‫‪ 40‬قسمت است و مراحل تحقیق و نگارش متن در حدود‬ ‫‪ 18‬ماه به طول خواه��د انجامید‪ .‬باتوجه ب��ه ویژگ ی های‬ ‫شخصیتی این ش��هید بزرگوار همچنین حساسی ت های‬ ‫ی ایشان شناخت کمی از ابعاد شخصیت فردی‬ ‫شغلی و علم ‬ ‫و نظامی وی وجود دارد بناب راین در حال حاضر گروهی به‬ ‫سرپرستی اینجانب به طور همزمان کار تحقیق و پژوهش‬ ‫مجموعه را دنبال م ی کنند‪ ».‬بناب راین گزارش در حال حاضر‬ ‫مرکز سیمافیلم در حال رایزنی با چند تن از کارگردان های‬ ‫مطرح کشور ب رای ساخت این اثر است که به محض قطعی‬ ‫شدن گزینه نهایی اعالم خواهد شد‪.‬‬ ‫مجموعه تلویزیون��ی «کیفر» ب��ه تهی ه کنندگی و‬ ‫کارگردانی حس��ین تبری��زی‪ ،‬در ته ران کلید خ��ورد‪ .‬این‬ ‫مین ی سریال ب رای شب های قدر ماه مبارک رمضان ساخته‬ ‫م ی ش��ود‪ .‬این س��ریال به س��فارش گروه مجموعه های‬ ‫تلویزیونی ش��بکه دو با محوریت عدالت طلبی و تاثیر ان‬ ‫بر زندگی افراد تولید خواهد شد‪« .‬کیفر» در شش قسمت‬ ‫‪ 40‬دقیقه ای به روایت زندگی دو دوس��ت م ی پردازد که در‬ ‫اوج رفاقت به واسطه اتفاقی در دو س��وی ترازوی عدالت‬ ‫مجبور به انتخاب م ی ش��وند و هر یک به دنبال گذش��ته‬ ‫خود م ی گ��ردد‪ .‬در حقیقت این مین ی س��ریال کنکاش��ی‬ ‫است در سبک زندگی دو خانواده که هرکدام در مشکالتی‬ ‫غوطه ورند و ب��ا تدبیر و همدلی و اموزه ه��ای دینی بر ان‬ ‫فائق م ی ایند‪ ،‬ام��ا‪ ....‬کامبی��ز دیرباز‪ ،‬فریب��ا متخصص‪،‬‬ ‫محمدرضا ش��ریف زاده‪ ،‬فریبا کوثری‪ ،‬فریبا طالبی‪ ،‬شیما‬ ‫محمدی‪ ،‬سیروس همتی‪ ،‬داوود شیرعلی‪ ،‬تیرداد کیایی‪،‬‬ ‫امیر دژاکام‪ ،‬اتابک نادری‪ ،‬محس��ن افشانی‪ ،‬رضا توکلی‪،‬‬ ‫سعید اقا خانی و علی سلیمانی از بازیگران اصلی «کیفر»‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫در ویژه نامه سال نو امسال بود که مه ران مدیری در‬ ‫مقابل احسان علیخانی از بازگش��ت به تلویزیون خبر داد‪.‬‬ ‫پس از ان بود که خبرهایی از تولید س��ریالی به کارگردانی‬ ‫او به گوش م ی رس��ید اما اخرین خبر اینکه س��ریال طنز‬ ‫«اتاق عمل» به کارگردانی مه ران مدیری و تهی ه کنندگی‬ ‫حمیدرضا مهدوی ب رای ش��بکه ته ران در مرحله نگارش‬ ‫قرار گرفت‪ .‬این س��ریال طنز در ‪ 90‬قس��مت ‪ 40‬دقیقه ای‬ ‫به کارگردانی مه��ران مدیری تهیه و تولید خواهد ش��د و‬ ‫پی ش بینی م ی ش��ود از اواخر ش��هریور ماه از شبکه ته ران‬ ‫پخش شود‪ .‬داس��تان «اتاق عمل» مربوط به بیمارستانی‬ ‫اس��ت که اتفاقات مختلفی در ان رخ م ی دهد‪ .‬تهی ه کننده‬ ‫سریال طنز «اتاق عمل» حمی د رضا مهدوی است که قبال‬ ‫س��ریال «تکیه بر باد» را با بازی فرام��رز قریبیان و مهدی‬ ‫فخیم زاده ب رای ش��بکه ته ران تولید کرده اس��ت‪ .‬مه ران‬ ‫مدیری پس از چند س��ال دوری از تلویزیون و کار در شبکه‬ ‫نمایش خانگی‪ ،‬با طنز اتاق عمل به این رسانه بازم ی گردد‪.‬‬ ‫همچنین شبکه ته ران به تازگی شبکه طنز معرفی شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫ضرغامی‪ :‬برنامه های معارفی باید ریشه های تفرقه را بخشکاند‬ ‫شمعدونی‬ ‫سریالی به کارگردانی سروش صحت‬ ‫مجموع��ه تلویزیون��ی «ش��معدونی» کاری از گروه‬ ‫فیلم و س��ریال شبکه س��ه سیماس��ت که در ‪ 40‬قسمت‬ ‫‪ 40‬دقیقه ای تولید م ی شود و اتنه فقی ه نصیری‪ ،‬محمدرضا‬ ‫داوودنژاد‪ ،‬محسن قاض ی مرادی‪ ،‬حسن معجونی‪،‬‬ ‫رویا میرعلمی‪ ،‬نگار عابدی‪ ،‬امیر کاظمی‪ ،‬محمد‬ ‫نادری و‪ ...‬در ان نقش افرینی م ی کنند‪ .‬همچنین‬ ‫قدرت اهلل ایزدی معروف به رشید و تعدادی دیگر‬ ‫از بازیگران نیز به عنوان بازیگ��ر میهمان در این‬ ‫سریال حضور دارند‪ .‬فیلمنامه سریال شمعدونی‬ ‫را س��روش صحت و ایمان صفایی نوش��ته اند و‬ ‫داس��تان ان درباره دو خانواده اس��ت که هربار با‬ ‫برخی مش��کالت و مس��ائل اجتماعی و شهری‬ ‫درگیر می ش��وند‪ .‬این ب��ار نیز س��روش صحت‬ ‫مانند دیگر اث��ارش ناهنجاری ه��ای اجتماعی را‬ ‫نش��انه رفته و به صورت ویژه مش��کالت شهری‬ ‫و ش��هروندی را در س��ریال ش��معدونی به نقد و‬ ‫طنز م ی کشد‪ .‬شمعدونی داس��تان خانواده عطا‬ ‫و هوش��نگ اس��ت‪ .‬عطا فرزندی دارد که ب رای او‬ ‫بسیار عزیز و دوست داش��تنی است اما کنجکاوی های این‬ ‫کودک ماجراهای بس��یاری ب رای خانواده عطا و هوش��نگ‬ ‫رقم م ی زند‪ .‬به عبارتی بنیان داس��تان های ش��معدونی بر‬ ‫درگیری عطا با فرزندش استوار اس��ت‪ .‬صحت که تا امروز‬ ‫به عنوان نویسنده یا کارگردان در ساخت سریال هایی چون‬ ‫ببخشید شما‪ ،‬جایزه بزرگ‪ ،‬شب های برره‪ ،‬باغ مظفر ‪ ،‬ترش و‬ ‫شیرین‪ ،‬چارخونه‪ ،‬بزنگاه‪ ،‬ساختمان پزشکان‪ ،‬چک برگشتی‬ ‫و پژمان نقش داش��ته‪ ،‬این بار هم یک داستان کمدی ب رای‬ ‫مخاطبانش تدارک دیده است‪ .‬او که در ساختمان پزشکان‬ ‫و پژمان سراغ پزشکان و فوتبالیس ت ها رفته بود‪ ،‬اما این بار‬ ‫ماجراهای دو خانواده را به تصویر م ی کشد؛ خانواده هایی که‬ ‫اعضای ان م ی توانند نماینده گروه بزرگ��ی از مردم جامعه‬ ‫باشند‪ .‬فیلمنامه سریال های س��اختمان پزشکان و پژمان‬ ‫مشق عشق‬ ‫ضرغامی با اشاره به پخش ازمایشی شبکه افق گفت‪:‬‬ ‫«راه اندازی شبکه های کشاورزی و مدرسه نیز با همکاری و‬ ‫مشارکت دیگر دستگاه ها در دستورکار سازمان است‪».‬‬ ‫به قلم پیمان و مه راب قاس��مخانی نوشته ش��ده بود‪ ،‬اما‬ ‫در سریال ش��معدونی پیمان قاس��مخانی به عنوان مشاور‬ ‫با صحت همکاری م ی کند و مهراب طراح صحنه اس��ت‪.‬‬ ‫محسن چگینی تهی ه کننده سریال شمعدونی در مورد این‬ ‫سریال و تفاوت ان با کارهای قبلی سروش صحت از جمله‬ ‫«پژمان» گفته است‪« :‬این سریال قصه خانواده ای است که‬ ‫از پدربزرگ‪ ،‬داماد‪ ،‬عروس‪ ،‬پس��ر و نوه تشکیل شده است و‬ ‫به طور کلی یک کار خانوادگی است‪ .‬از قصه معمولی شروع‬ ‫م ی شود و قالب ان کمدی و طنز است‪ .‬قضاوت‬ ‫ب رای زمانی اس��ت که این مجموعه پخش شود‬ ‫ام��ا قطعا ت�لاش م ی کنیم اتف��اق خوبی ب رای‬ ‫پخش این سریال بیفتد‪ ».‬محمد نادری‪ ،‬بازیگر‬ ‫نقش هوشنگ در این س��ریال ترکیب بازیگران‬ ‫این مجموعه را نو دانس��ت و درباره فضای کلی‬ ‫س��ریال و نقش خود گفت‪« :‬شمعدونی تالش‬ ‫نم ی کند تا بیننده را بخنداند‪ .‬این سریال فضای‬ ‫ش��یرینی دارد اما نه ان قدر ک��ه دل مخاطب را‬ ‫بزند! موقعی ت های کمیک زیادی هم خلق و در‬ ‫سریال تکرار م ی شود‪ .‬عنصر تکرار اساسا یکی‬ ‫از عناصر مهم کمدی نیز هست اما انچه گروه‬ ‫بر ان تاکید دارد‪ ،‬تالش ب رای خنداندن تماشاگر‬ ‫نیست‪ .‬کمدی در «شمعدونی» روایت م ی شود‪،‬‬ ‫حال م ی توان��د او را بخنداند یا نه‪ .‬م��ن در این‬ ‫سریال نقش هوشنگ مظاهری را باز م ی کنم‪ .‬هوشنگ در‬ ‫«شمعدونی» صاحب دو فرزند است‪ .‬پدری دلسوز‪ ،‬مهربان‬ ‫اما ساده دل که همه هم و غم او مدیریت شرایط خانواده اش‬ ‫اس��ت‪ .‬او م ی خواهد فرزندان��ش را به موفقیت برس��اند اما‬ ‫ساده دلی او گاهی باعث خ رابکاری هایی هم م ی شود‪».‬‬ ‫شبکه تهران‪ ،‬شبکه طنز سیما‬ ‫برنامه «مشق عش��ق» پس از ماه مبارک رمضان با بخش های جدید سرمشق و‬ ‫مشق شب از شبکه اموزش سیما پخش م ی ش��ود‪ .‬در بخش سرمشق در ابتدای برنامه‬ ‫موضوعاتی که در ان برنامه قرار است صحبت شود بازگو م ی شود‪ .‬در سری جدید برنامه‬ ‫«مشق عشق» تیتراژ و دکور ب رنامه تغییر م ی کند و مخاطبان شاهد دکوری جدید هستند‪.‬‬ ‫در سری جدید ایتم های زوج خوشبخت‪ ،‬ایین ازدواج و معرفی کتاب همچنان در برنامه‬ ‫قرار دارند‪ .‬بخش مشق شب ایتم دیگری است که در سری جدید اضافه م ی شود‪.‬در این‬ ‫بخش در انتهای ب رنامه به جمع بندی و نتیجه گیری بحث ان ب رنامه پرداخته م ی شود‪ .‬در‬ ‫سری جدید مجری پیامک ریحانه نصراللهی است و اجرای ب رنامه به عهده کاروند و دکتر‬ ‫فروغ اسرافیلیان اس��ت‪ .‬این برنامه با حضور کارشناسان مجرب‪ ،‬موضوعات و ایتم های‬ ‫جذاب به مسائل خانواده و س��بک زندگی م ی پردازد‪ .‬برنامه «مش��ق عشق» برنامه ای‬ ‫اجتماعی است که به تهی ه کنندگی مجید قره گوزلو هر هفته دوشنب ه ها ساعت ‪ 15:30‬و‬ ‫جمع ه ها ساعت ‪ 18‬به طور زنده روی انتن شبکه اموزش سیما م ی رود‪.‬‬ ‫بر اساس تصمیم ش��ورای عالی نمایشی سیما‪ ،‬ش��بکه ته ران‪ ،‬شبکه طنز سیما‬ ‫م ی شود‪ .‬سید عل ی اکبر محمودی مهریزی‪ ،‬مدیر گروه فیلم و سریال شبکه ته ران درباره‬ ‫تعریف جدید شبکه ته ران به عنوان ش��بکه طنز‪ ،‬گفت‪« :‬مخاطبان ب رای دیدن فیلم یا‬ ‫سریال طنز ابتدا شبکه ته ران را انتخاب کنند و اگر راضی نبودند به سایر شبکه ها ب رای‬ ‫مشاهده فیلم و سریال طنز مراجعه کنند‪ .‬گروه فیلم و سریال شبکه ته ران ب رای تحقق‬ ‫این ماموریت اقداماتی همچ��ون بازنگری مجدد در بخش طرح و برنامه و اثار ارس��الی‬ ‫کارهای نمایشی‪ ،‬ترکیب جدید ش��ورای طرح و برنامه‪ ،‬دعوت و همفکری با کارگردانان‬ ‫و نویس��ندگان مطرح در حوزه طنز و‪ ...‬را در س��رفصل کاری خود قرار داده است‪ ».‬مدیر‬ ‫گروه فیلم و سریال شبکه ته ران با تاکید بر اینکه شبکه ته ران‪ ،‬بستر مناسبی ب رای اثار‬ ‫ب رنامه سازان و نویسندگان طنز خواهد بود‪ ،‬گفت‪« :‬با چهره های مطرح حوزه طنز پی رامون‬ ‫س��اخت کارهای نمایش��ی صحبت و گفت وگوهای متعددی انجام داده ایم که به زودی‬ ‫ب رنامه های جدید را اعالم خواهیم کرد‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫سری جدید بعد از ماه رمضان‬ ‫تعریف تازه برای شبکه تهران‬ ‫دیدار‬ ‫عزت اهلل ضرغامی‪ ،‬رئیس سازمان صداو سیما در استانه‬ ‫ماه مبارک رمضان با برش��مردن ویژگ ی ه��ای برنامه های‬ ‫معارفی‪ ،‬توجه ویژه به خانواده و جوان��ان را مهم خواند و بر‬ ‫استفاده از کارشناسان مجرب‪ ،‬خوش بیان و انقالبی و اشنا به‬ ‫تحوالت روز تاکید کرد‪« :‬ب رنامه های معارف رسانه باید مقوم‬ ‫وحدت در جامعه اسالمی باش��د و بتواند ریشه های تفرقه و‬ ‫اختالف بین مسلمین را بخشکاند‪».‬‬ ‫اق��ای ضرغام ی با اش��اره ب��ه جایگاه مه��م مداحی‬ ‫در اثرگ��ذاری و تعمی��ق باوره��ای دینی‪ ،‬ص��دای خوش‪،‬‬ ‫اهنگ دلنش��ین‪ ،‬لفظ و محتوای مناس��ب را از ویژگ ی های‬ ‫ب رنامه مداحی خوب بیان کرد‪.‬‬ ‫رئیس رس��انه ملی با تش��ریح نقش رس��انه ملی در‬ ‫خنث ی س��ازی تبلیغ��ات جریان ه��ای ضد دین��ی گف��ت‪:‬‬ ‫«جریان های س��کوالر و ضد دی��ن به اش��کال مختلف و با‬ ‫استفاده از شبکه های رس��انه ای فراوان‪ ،‬در صدد ضربه زدن‬ ‫به باورهای دینی جوانان هستند و ب رنامه های معارفی رسانه‬ ‫ملی باید با ش��ناخت دقیق و رصد مس��تمر این جریان ها‪،‬‬ ‫نسبت به اگاه سازی و رفع شبهات فکری اقدام موثر نماید‪».‬‬ ‫‪79‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫افزایشبرنامه هایشبکه‬ ‫« افق» در ماه رمضان‬ ‫رمضان نژاد حکم ریاست شبکه را دریافت کرد‬ ‫دکتر علی دارابی در جلسه شورای مدی ران شبکه های‬ ‫سیما‪ ،‬حکم سرپرست شبکه افق را ابالغ کرد‪ .‬با حکم معاون‬ ‫سیما‪ ،‬سی د جواد رمضان نژاد به عنوان مدیر شبکه افق معرفی‬ ‫شد‪ .‬دکتر دارابی‪ ،‬رمضان نژاد را از نسل مدی ران متدین جوان‪،‬‬ ‫خوشفکر و با سواد رسانه ملی و از رویش های حاصل از برکات‬ ‫این نظام دانس��ت‪ .‬وی ش��بکه افق را ش��بکه ای فرهنگی‬ ‫دانست که در راستای تنوع و تکثر رسانه ای و توجه بایسته‬ ‫به تخصص ی شدن ش��بکه ها در حوزه تخصصی «انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬دفاع مقدس‪ ،‬بی داری اسالمی و سبک زندگی ای رانی‬ ‫اسالمی» اقدام به تامین‪ ،‬تولید و پخش ب رنامه در ساختارهای‬ ‫مختلف خواهد کرد‪ .‬دکتر دارابی با اش��اره به اینکه معاونت‬ ‫سیما گفتمان انقالب اس�لامی را در صدر اولویت های خود‬ ‫جای داده است‪ ،‬گفت‪« :‬با ش��کل گیری نسل دوم شبکه ها‬ ‫(ش��بکه های تخصصی) که عمدتا موضوع محور اس��ت‪،‬‬ ‫این شبکه ها اهتمام اصلی خود را بر اشاعه‪ ،‬ترویج‪ ،‬تبیین‪،‬‬ ‫نهادینه کردن و تثبی��ت گفتمان انقالب اس�لامی مبذول‬ ‫خواهند کرد‪ ».‬معاون س��یما از رمضان نژاد خواست شبکه‬ ‫افق را مرکزی ب رای همکاری و مشارکت نیروهای حزب اللهی‬ ‫جوان‪ ،‬با انگیزه و مس��تعد در تولید برنامه ها ق��رار دهد و بر‬ ‫این اساس شناسایی ظرفی ت ها‪ ،‬اس��تعدادها و رویش های‬ ‫انقالب اسالمی و جذب و به کارگیری انها را در اولویت کاری‬ ‫خود قرار دهید‪ .‬شبکه افق باید توانایی کادرسازی حرفه ای‬ ‫ب رای تولید برنامه هایی در تراز انقالب اس�لامی را در سپهر‬ ‫راهبردهای خود قرار دهد و عالمانه‪ ،‬حرفه ای‪ ،‬مستند‪ ،‬باورپذیر‬ ‫گاهی به پشت سر نگاه کن‬ ‫سریال امین‬ ‫مجموع��ه تلویزیونی «گاهی‬ ‫به پشت سر نگاه کن» به کارگردانی‬ ‫مازی��ار می��ری و تهی ه کنندگی رضا‬ ‫انصاریان در ته ران کلید خورد‪ .‬این‬ ‫سریال که در ‪ 30‬قسمت ‪ 40‬دقیقه ای‬ ‫ب رای پخش در نیمه دوم سال تولید‬ ‫خواهد ش��د‪ ،‬اول تیر در لوکیش��ن‬ ‫محضر اسناد رسمی واقع در تقاطع‬ ‫خیابان ولیعصر و مطهری کلید خورد و اکنون عوامل در منزل پرویز و فرشته واقع در می دان‬ ‫سپاه مشغول تصوی ربرداری هستند‪« .‬گاهی به پشت سر نگاه کن» یک ملودرام خانوادگی‬ ‫است که با محوریت موضوعی حمایت از تولیدات داخلی و اعتماد به نخبگان جوان ای رانی‬ ‫و توجه ویژه به سبک زندگی ای رانی اسالمی جلوی دوربین رفته است‪ .‬فیلمنامه این سریال‬ ‫به قلم محمود محمد سلطانی و مسعود کرمی نوشته شده و امین تارخ و محمد متوسالنی‬ ‫نقش شخصی ت های اصلی ان یعنی جالل و احتش��ام را بازی م ی کنند‪ .‬هدایت هاشمی‪،‬‬ ‫الیکا عب دالرزاقی‪ ،‬بهاره کیان افشار‪ ،‬سعید چنگیزیان‪ ،‬شبنم مقدمی‪ ،‬حمید اب راهیمی‪ ،‬میالد‬ ‫نزاده از دیگران بازیگران «گاهی به‬ ‫یزاده‪ ،‬مسعود سخایی و نگار حس ‬ ‫رحیمی‪ ،‬امیر کربالی ‬ ‫پشت سر نگاه کن» خواهند بود‪ .‬این سریال کاری از گروه مجموعه های تلویزیونی شبکه‬ ‫دو سیماست‪.‬‬ ‫گ��روه تصوی ربرداری س��ریال‬ ‫«امین» این ش��ب ها در لوکیشن‬ ‫خانه امن پلیس واقع در بیمارستان‬ ‫توانبخشی «عمل» ته ران مستقر‬ ‫هس��تند و امین حیایی شامگاه ‪31‬‬ ‫خردادم��اه مقابل دوربی��ن محمد‬ ‫رس��ولی‪ ،‬مدیر تصویرب��رداری این‬ ‫اثر رف��ت‪ .‬تاکن��ون ی��ک پنجم از‬ ‫تصوی ربرداری سریال «امین» سپری شده و طبق اعالم مدی رب رنامه ریزی مجموعه‪ ،‬لوکیشن‬ ‫بعدی کار سوله است که یک کانتینر مواد مخدر در ان جاسازی شده و پلیس موفق به کشف‬ ‫ان م ی شود‪.‬امین حیایی‪ ،‬داریوش فرهنگ‪ ،‬کاظم بلوچی ‪ ،‬هادی ساعی‪ ،‬بهناز جعفری‪ ،‬اشا‬ ‫ی و شاهرخ اس��تخری بازیگران اصلی این سریال‬ ‫محرابی‪ ،‬سودابه بیضایی‪ ،‬خاطره حاتم ‬ ‫هستند‪ .‬در خالصه داستان «امین» به قلم زامیاد سعدوندیان امده است‪« :‬سرهنگ شی رازی‪،‬‬ ‫فرمانده تیم ویژه امین مسئول رس��یدگی به پروژه مجرم و خالفکار فراری‪ ،‬همایون تمدن‬ ‫است که سال گذشته طی عملیات گروگان گیری ب رادر سرهنگ را به شهادت رساند‪ .‬پلیس‬ ‫با کشف کانتینری حامل مواد مخدر به ردی از همایون م ی رسد‪ .‬همزمان فرزند همایون ب رای‬ ‫مراسم سالگرد مرگ همسرش مریم نوین وارد ای ران شده و ماموران عالوه بر بررسی سر نخ‬ ‫کانتینر‪ ،‬وی را نیز جهت رسیدن به همایون تحت نظر م ی گی رند اما‪»...‬‬ ‫سریالی با بازی امین تارخ‬ ‫دیدار‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫کیمیا‬ ‫‪80‬‬ ‫و هنرمندانه به روایت انقالب اسالمی و دفاع مقدس بپردازد‪،‬‬ ‫در ب رابر تحریفات انقالب روش��نگری کند و دشمن شناسی‬ ‫و دوست شناس��ی را در اولویت های خود قرار دهد‪ .‬در تولید‬ ‫فیلم و س��ریال‪ ،‬پویا نمایی (انیمیشن)‪ ،‬مس��تند‪ ،‬گفت وگو‬ ‫محور‪ ،‬ترکیبی و به خصوص در مناسب ت ها باید حرف های‬ ‫نو با طرح و فرم جذاب ب��رای مخاطبان ارائه کند‪ .‬مرکز صبا‬ ‫و سیما فیلم ب رای تحقق این مهم ماموریت مضاعف ب رای‬ ‫همکاری دارند‪ .‬ارائه ب رنامه هایی نو‪ ،‬بدیع و مبتکرانه در حوزه‬ ‫سبک زندگی اسالمی ای رانی از دیگر اولویت های افق است‪.‬‬ ‫معاون س��یما با اش��اره به اینکه برنامه های این شبکه هم‬ ‫تولیدی و ه��م تامینی خواهد بود‪ ،‬گف��ت‪« :‬در حال حاضر‬ ‫برنامه های این ش��بکه یک س��اعته و در طول ماه مبارک‬ ‫رمضان به دو س��اعت در روز افزایش خواه��د یافت‪ ».‬دکتر‬ ‫دارابی از مدی ران ش��بکه های سیما خواست همکاری جدی‬ ‫و مناسبی با شبکه افق داشته باش��ند‪ .‬وی به طور خاص و‬ ‫ویژه از مرکز صبا و سیما فیلم خواست همکاری مستمری‬ ‫ب رای تولید فیلم و سریال و نیز انیمیشن های انقالب و دینی‬ ‫داشته باشند‪ .‬رمضان نژاد کارشناس ارشد علوم ارتباطات است‬ ‫و پیش از این مدیرگروه مستند شبکه چهار سیما‪ ،‬مدیر مرکز‬ ‫اموزشی و پژوهشی شهید اوینی صد او سیما و رئیس کانون‬ ‫ب رنامه سازان جوان بوده است‪ .‬در حقیقت شبکه افق که جای‬ ‫ان در میان شبکه های تلویزیونی سرگرم کننده خالی بود‪ ،‬قرار‬ ‫است به مسائل مهم انقالب و دنیای اسالم بپردازد‪ .‬بیداری‬ ‫اسالمی‪ ،‬گفتمان انقالب اس�لامی‪ ،‬دفاع مقدس‪ ،‬اصول و‬ ‫ارزش های فرهنگی ای رانی‪ -‬اسالمی‪ ،‬مبانی دینی‪ ،‬پاسداشت‬ ‫از ارمان های انقالب اسالمی و تقویت فرهنگ دینی از جمله‬ ‫سرفصل های ب رنامه های این شبکه تازه تاسیس است‪.‬‬ ‫مهدی پاکدل به گروه‬ ‫بازیگران پیوست‬ ‫امین حیایی مقابل دوربین رفت‬ ‫گروه تولید مجموعه تلویزیونی «کیمیا» به کارگردانی جواد افشار‬ ‫که این روزها در ته ران مشغول تصویربرداری هستند به تازگی با مهدی‬ ‫پاکدل ب رای حضور در این س��ریال ب��ه توافق رس��یده  اند‪ .‬پاکدل در این‬ ‫مجموعه ایفاگر نقش پیمان‪ ،‬نامزد کیمیا (مه راوه شریف ی نیا) خواهد بود و‬ ‫تست گریم نهایی وی نیز طی چند روز گذشته انجام شده است‪ .‬این اولین‬ ‫همکاری مشترک پاکدل با جواد افشار محسوب م ی شود‪ .‬تاکنون بیش از‬ ‫نیمی از این سریال مقابل دوربین رفته و طبق ب رنامه ریزی ها پخش ان نیز‬ ‫از مهر سال جاری از شبکه دوم سیما اغاز م ی شود‪ .‬در خالصه داستان این‬ ‫سریال صد قسمتی امده‪« :‬در گذر فصل ها و سال ها و در التهاب حوادث‬ ‫و بحران  ها‪ ،‬نس ل ها و ش��خصی ت ها ش��کل م ی گیرند‪ .‬کیمیا از نسلی‬ ‫معترض و حقیقتجوست‪ .‬او به دنبال کش��ف حقیقت‪ ،‬ققنوس وار به دل‬ ‫اتش حوادث م ی زند تا جاودانگی را بیابد‪ ».‬این سریال با حمایت انجمن‬ ‫سینمای انقالب و دفاع مقدس و به س��فارش گروه فیلم های تلویزیونی‬ ‫شبکه دوم سیما به تهی ه کنندگی محمدرضا شفیعی در حال تولید است‪.‬‬ ‫ساعات پخش سریال های ماه مبارک رمضان‬ ‫همه س��اله در ماه مب��ارک رمض��ان‪ ،‬خیل ی ها پیگیر‬ ‫سریال ها و مجموعه های تلویزیونی هستند که از شبکه های‬ ‫مختلف تلویزیونی پخش م ی شود‪ .‬امسال هم به رغم اینکه‬ ‫پخش مسابقات جام جهانی باعث شده اس��ت که از تعداد‬ ‫سریال های تلویزیونی پخش ش��ده‪ ،‬کاسته شود اما به نظر‬ ‫م ی رس��د که مجموعه های تلویزیونی در نظر گرفته ش��ده‬ ‫بتواند نظ��ر مخاطبان را به خود جلب کن��د‪ ،‬در ادامه عالوه‬ ‫بر توضیحی کوت��اه و مختصر‪ ،‬زمان پخ��ش برخی از این‬ ‫سریال ها را از نظر م ی گذرانیم‪.‬‬ ‫سن تکلیف رسیده و تمام اعمال دینی بر او واجب م ی شود‪.‬‬ ‫این سریال با بازی ثریا قاسم ی (مادربزرگ)‪ ،‬عبدالرضا اکبری‬ ‫(پدر خانواده)‪ ،‬کمند امیرسلیمانی (مادر خانواده)‪ ،‬فرخ نعمتی‬ ‫(پدربزرگ)‪ ،‬شه رام عب دلی (عمو)‪ ،‬رحیم نوروزی‪ ،‬متین ستوده‬ ‫(دختر بزرگ خانواده)‪ ،‬نگین معتض��دی (زن عمو) و هنرمند‬ ‫خردسال س��پیده کاش��انی در نقش اصلی و دختر کوچک‬ ‫خانواده روی انتن ش��بکه دو س��یما خواهد رفت‪ .‬مجموعه‬ ‫تلویزیونی «فاخته» ب رای پیش از اذان مغرب و افطار در نظر‬ ‫گرفته شده و ساعت ‪ ۱۸‬ب رای پخش ان پی ش بینی شده است‪.‬‬ ‫مدینه‬ ‫مجموعه تلویزیونی «مدینه» به کارگردانی سیروس‬ ‫مقدم ساخته م ی شود‪ .‬تصویربرداری سریال مدینه که درباره‬ ‫زندگی زنی به نام مدینه اس��ت‪ ،‬اول اردیبهش��ت با حضور‬ ‫مدی ران شبکه یک‪ ،‬مش��اور امور زنان و خانواده تلویزیون و‬ ‫دو مادر شهید اغاز شد‪ .‬سریال تلویزیونی‬ ‫مدینه درباره زنی به نام مدینه اس��ت که‬ ‫پس از فوت همسرش جهان م ی خواهد‬ ‫به همراه پس ر خوانده اش کارخانه جهان‬ ‫را به بهترین ش��کل ممک��ن اداره کند‪،‬‬ ‫اما همسر اول جهان مانع جدی اوست‪.‬‬ ‫در ای��ن س��ریال پریوش نظری��ه نقش‬ ‫مدین��ه را بازی م ی کند و اتیال پس��یانی‬ ‫در نقش جهان ظاهر م ی ش��ود‪ .‬س��عید‬ ‫نعمت اهلل فیلمنامه این سریال را نوشته‬ ‫است‪ .‬مهدی سلطانی نقش عبدی‪ ،‬بهزاد‬ ‫فراهانی نقش بلبل‪ ،‬مجید صالحی نقش‬ ‫عزیز‪ ،‬ش��بنم مقدمی نقش روحی‪ ،‬رضا‬ ‫رویگری نقش شه رام‪ ،‬مهرداد صدیقیان‬ ‫نقش بهمن‪ ،‬مهرداد ضیایی نقش خسرو‪،‬‬ ‫مریم بوبانی نقش طاهره و اناهیتا افشار‬ ‫نقش هانی��ه را برعهده دارند‪ .‬س��یروس‬ ‫مقدم در مورد این س��ریال م ی گوید‪« :‬در‬ ‫سریال «مدینه» به بحث روزی حالل و‬ ‫روزی حرام پرداختم‪ .‬چیزی که دست به‬ ‫گریبان مردم جامعه امروز ما است موضوع‬ ‫ش��بهه الود بودن بعضی از موارد مالی و‬ ‫مادی و درامدهای ی است که وارد زندگی‬ ‫مردم ش��ده و چون اگاهی کامل نسبت‬ ‫به ان وجود ندارد این شک وجود دارد که ایا این روزی حالل‬ ‫است یا نه‪ .‬س��ریال «مدینه» سعی م ی کند که لقمه حرام را‬ ‫به تصویر بکشد و عواقب و عوارضی که در پی ان به وجود‬ ‫م ی اید مثل رفتن برکت از زندگی ادم ها‪ ،‬ناهنجاری هایی که‬ ‫نا خوداگاه در زندگی پیش م ی اید و همچنین انباشتن مال‬ ‫حرام ب رای تصحیح یک اقدام غلطی که در ابتدا شکل گرفته‬ ‫است‪ ».‬این سریال در ‪ ۳۰‬قسمت به س��فارش گروه فیلم و‬ ‫سریال ش��بکه یک اماده م ی شود و قرار اس��ت در ایام ماه‬ ‫رمضان هر شب ساعت ‪ ۲۲‬از شبکه یک پخش شود‪.‬‬ ‫هفت سنگ‬ ‫مجموعه تلویزیونی «هفت سنگ» به تهی ه کنندگی‬ ‫مجید موالیی و کارگردانی علیرضا بذرافشان در ‪ ۳۰‬قسمت‬ ‫‪ ۴۵‬دقیقه ای‪ ،‬داستان سه زوج از گروه های سنی مختلف را در‬ ‫ب ر م ی گیرد و درباره سه خانواده است که کنار یکدیگر زندگی‬ ‫شاید برای شما هم اتفاق بیفتد‬ ‫مجموعه تلویزیونی «شاید ب رای شما هم اتفاق بیافتد»‬ ‫چند سالی اس��ت که به صورت اپیزودیک ساخته م ی شود و‬ ‫در مناسب ت های گوناگون نظیر ماه مبارک رمضان روی انتن‬ ‫م ی رود‪ .‬این مجموع��ه در هر قس��مت موضوعی اخالقی‬ ‫پایتخت ‪ ۳‬و زیرزمین‬ ‫س��ری س��وم از س��ریال‬ ‫«پایتخ��ت» ب��ه کارگردان��ی‬ ‫س��یروس مق��دم ک��ه ن��وروز‬ ‫‪ ۹۳‬از ش��بکه اول س��یما روی‬ ‫انتن رفت‪ ،‬اکنون قرار است از‬ ‫ش��ب اول ماه مبارک رمضان‬ ‫جایگزین سریال در حال پخش‬ ‫«مثل یک کابوس» در شبکه‬ ‫ای فیلم ش��ود‪ .‬در این قسمت‬ ‫پایتخت بازیگران همیش��گی‬ ‫این سریال یعنی احمد مه رانفر‪،‬‬ ‫محسن تنابنده‪ ،‬ریما رامی ن فر‬ ‫و‪ ...‬حضور دارند‪ .‬در این سریال‬ ‫داس��تان های جذاب��ی چ��ون‬ ‫قهرمان��ی نق��ی معمولی در‬ ‫مسابقات کشتی پیشکسوتان‬ ‫و ازدواج ارسطو را شاهد هس��تیم‪.‬همچنین «زیرزمین» به‬ ‫ی از دیگر سریال های ماه رمضانی‬ ‫کارگردانی علیرضا افخم ‬ ‫سال ‪ ۸۵‬تلویزیون است که قرار است از شب اول ماه مبارک‬ ‫رمضان هر شب از شبکه ای فیلم پخش شود‪.‬‬ ‫«زیرزمین» ب��ه تهی ه کنندگی به��روز مفید محصول‬ ‫شبکه سه س��یما بود که بازیگرانی چون فتحعلی اویس ی ‪،‬‬ ‫ابوالفضل پورعرب ‪ ،‬مهتاج نجوم ی ‪ ،‬س��روش صحت‪ ،‬رضا‬ ‫توکل ی ‪ ،‬بهاره رهنما ‪ ،‬مه ران رجبی و‪ ...‬در این مجموعه طنز‬ ‫حضور داشتند‪ .‬س��ریال زی ر زمین داستان ش��اد اما پ ر تعلیق‬ ‫و کنش سه شریک (اویس��ی‪ ،‬پورعرب و توکلی ) است که‬ ‫طی یک برنامه ریزی کامال حرفه ای موفق به کالهبرداری‬ ‫چند میلیاردی م ی شوند‪ ،‬اما در ادامه مسیر قصه به شکلی‬ ‫که انها پی ش بینی کرده بودند پیش نم��ی رود و ماجراهای‬ ‫پی ش بینی نشده ای ب رای انها رقم م ی خورد‪ .‬انها در رویارویی‬ ‫با موقعی ت ه��ای پیچیده هر کدام نش��انگر یکی از صفات‬ ‫خوب‪ ،‬بد‪ ،‬زشت هستند‪...‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫فاخته‬ ‫سریال «فاخته» کاری از گروه کودک و خردسال شبکه‬ ‫دو سیماست که در ‪ ۳۳‬قسمت ‪ ۳۰‬دقیقه ای ب رای پخش در‬ ‫ماه مبارک رمضان در حال تولید است‪ .‬فیلمنامه این سریال‬ ‫که عل ی اکبر محلوجیان ان را م ی نویس��د‪ ،‬درباره دختری از‬ ‫یک خانواده فرهیخته است که درس��ت اول ماه رمضان به‬ ‫م ی کنند‪ .‬داستان های متفاوتی با یک مضمون مشترک در‬ ‫هر قسمت مطرح م ی ش��ود که این سه داستان سرانجام به‬ ‫یک ب رایند م ی رسند‪ .‬این مجموعه تلویزیونی که در قالب طنز‬ ‫ساخته شده‪ ،‬اولین سریالی اس��ت که بالفاصله پس از اذان‬ ‫مغرب روی انتن م ی رود‪ .‬علیرضا بذرافشان‪ ،‬سارا خسرو ابادی‪،‬‬ ‫حسین تراب نژاد و فروغ فروهیده نیز گروه نویسندگان این‬ ‫مجموعه را تشکیل م ی دهند‪ .‬مهدی سلطانی سروستانی‪،‬‬ ‫بهنام تشکر‪ ،‬الهام پاوه نژاد‪ ،‬سعید پورحسینی‪ ،‬شبنم مقدمی‪،‬‬ ‫فرناز رهنما و عزت اهلل مهراوران بازیگران اصلی این مجموعه‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫صاحبدالن‬ ‫سریال صاحبدالن مجموعه ای تکراری است که پیش‬ ‫از این و ب رای اولی ن بار در سال ‪ ۸۵‬از شبکه یک سیما پخش‬ ‫شد‪ .‬این مجموعه به کارگردانی محمدحسین لطیفی ساخته‬ ‫ش��ده و در زمان پخش خود نیز با موفقیت بسیاری روبه رو‬ ‫شد‪ .‬به رغم اینکه پس از ان این س��ریال به دفعات مختلف‬ ‫و از شبکه های مختلف پخش شده‪ ،‬اما این بار شبکه قران‬ ‫و معارف س��یما تصمیم گرفته صاحبدالن را هر روز ساعت‬ ‫‪ ۱۴:۳۰‬روی انتن ببرد‪.‬‬ ‫در این س��ریال حس��ین محجوب‪ ،‬محمد کاس��بی‪،‬‬ ‫ثریا قاس��می‪ ،‬پوریا پورس��رخ‪ ،‬باران کوثری و‪ ...‬ایفای نقش‬ ‫کرده اند‪ .‬ماجرای این س��ریال زندگی دو ب��رادر به نام خلیل‬ ‫و جلیل را دنب��ال م ی کند که‬ ‫در انتخاب مس��یر زندگی خود‬ ‫راه های��ی کامال ج��دا از هم را‬ ‫پیش گرفته اند‪ ،‬اما اتفاق هایی‬ ‫این دو را دوباره سر راه هم قرار‬ ‫م ی دهد‪...‬‬ ‫دیدار‬ ‫از مدینه تا هفت سنگ‬ ‫را دس��تمایه خود قرار م ی دهد و در هر قسمت نیز ماجرای‬ ‫مجزایی را دنبال م ی کند‪ .‬مجموعه شاید ب رای شما هم اتفاق‬ ‫بیفتد امس��ال با رویکرد امی د بخش��ی بین مخاطبان تهیه‬ ‫و تولید م ی شود و سعی شده اس��ت تا با کمک کارشناسان‬ ‫حوزه علمیه قم خطر ترویج خ رافه یا ساده انگاری به مفاهیم‬ ‫اعتقادی در مجموعه وارد نش��ود‪ .‬این سریال در ماه مبارک‬ ‫رمضان هر شب ساعت ‪ ۲۳‬از شبکه ته ران پخش خواهد شد‬ ‫و تکرار ان نیز روز بعد ساعت ‪ ۱۹‬خواهد بود‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫در نهمین جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی ها‪:‬‬ ‫روابط عمومی بانک مهر اقتصاد موفق به‬ ‫کسب مقام نخست شد‬ ‫روابط عمومی بانک مهر اقتصاد در نهمین جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی ها‪،‬‬ ‫از میان ‪ 1800‬اثر ارس��الی از ‪ 120‬س��ازمان‪ ،‬در بخش مصاحبه موفق به کسب مقام نخست‬ ‫و در بخش مقاله موفق به کس��ب رتبه دوم ش��د‪ .‬به گزارش روابط عمومی بانک مهر اقتصاد‪،‬‬ ‫در اختتامیه نهمین جشنواره ملی انتش��ارات روابط عمومی ها که با حضور دکتر صادق مشاور‬ ‫رسانه ای رئیس جمهور‪ ،‬دکتر احمد مسجدجامعی رئیس ش��ورای اسالمی شهر تهران‪ ،‬دکتر‬ ‫خدادی مدیرعام��ل خبرگزاری جمهوری اس�لامی ایران و جمعی از پیشکس��وتان و فعاالن‬ ‫عرصه روابط عمومی در هتل ارم تهران برگزار شد‪ ،‬با رای هیات داوران‪ ،‬روابط عمومی بانک‬ ‫مهر اقتصاد در بخش مصاحبه‪ ،‬موفق به کسب مقام نخست و در بخش مقاله موفق به کسب‬ ‫رتبه دوم و مفتخر به دریافت تندیس و لوح س��پاس از این جشنواره ش��د‪ .‬در این مراسم دکتر‬ ‫باقر ساروخانی‪ ،‬پیشکسوت عرصه روابط عمومی و اس��تاد دانشگاه‪ ،‬تولید‪ ،‬خالقیت‪ ،‬نواوری‪،‬‬ ‫مخاطب محوری و القای درس��ت پیام را از ویژگی های یک روابط عمومی خوب برش��مرد و‬ ‫گفت‪« :‬حرکت روابط عمومی ها باید توام با خالقیت و تولید باش��د‪ ».‬وی‪ ،‬داشتن توان ذاتی‪،‬‬ ‫استعداد‪ ،‬تجربه و انگیزش را از دیگر ویژگی های بارز یک روابط عمومی خوب و خالق عنوان‬ ‫کرد و گفت‪« :‬اگر افراد در روابط عمومی ها بتوانند این شاخصه ها را داشته باشند به طور یقین‬ ‫در جذب مخاطب و القای پیام خود موفق عمل خواهند کرد‪ ».‬بر اساس این گزارش‪ ،‬در بیانیه‬ ‫هیات داوران نهمین جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی امده است؛ اگر چه تاریخ ‪ 60‬ساله‬ ‫روابط عمومی ایران ثابت کرده ارتقای ه��ر فعالیتی در این چارچ��وب نیازمند نگاه حرفه ای‪،‬‬ ‫مش��اورت و جامع نگری بوده اس��ت‪ ،‬اما در کنار این گزاره مهم باید بدانیم در دهه های اخیر‬ ‫پیدایش انجمن های حام��ی روابط عمومی در ایران ب��ا اموزه های اصی��ل کارکردی در این‬ ‫حوزه از جمله برگزاری جش��نواره های رقابت��ی ازاد و مثبت نگر‪ ،‬زمینه های مناس��بی را برای‬ ‫رش��د و ارتقای کیفی روابط عمومی ها ایجاد کرده است‪ .‬گفتنی اس��ت این جشنواره به همت‬ ‫انجمن متخصصان روابط عمومی و با همکاری موسس��ه کارگزار روابط عمومی‪ ،‬دانشگاه ها‪،‬‬ ‫روابط عمومی وزارتخانه ها‪ ،‬سازمان ها و شرکت های خصوصی و دولتی در دو بخش رقابتی و‬ ‫اموزشی در دو گروه تهران و سایر استان ها برگزار شد‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪223‬‬ ‫ی شعب‬ ‫ تغییر ساعات کار در تمام ‬ ‫موسسه اعتباری ثامن‬ ‫موسس��ه اعتباری ثامن از ابتدای تیرماه س��ال جاری‪ ،‬س��اعات کار ش��عب خود‬ ‫را در سراس��ر کش��ور تغییر داد‪ .‬بنابراین گزارش مناطق‪ ،‬حوزه ها و ش��عب واقع در تهران‬ ‫و شهرس��تان ها از ش��نبه تا چهارش��نبه از س��اعت ‪ 7:30‬الی ‪ 15‬و در روزهای پنج ش��نبه‬ ‫از س��اعت ‪ 7:30‬لغایت ‪ 14‬اماده ارائ��ه خدمات به مش��تریان خواهند بود‪ .‬بر اس��اس این‬ ‫گزارش‪ ،‬زمان پاس��خگویی به مش��تریان ارجمن��د ‪ 15‬دقیقه پ��س از ش��روع کار تا ‪15‬‬ ‫دقیقه قب��ل از اتمام س��اعات مذکور در ایام هفته تعیین ش��ده اس��ت‪ .‬همچنی��ن در این‬ ‫دس��تورالعمل امده اس��ت اداره مرکزی تهران از ش��نبه تا چهارشنبه‪ ،‬س��اعت ‪ 7‬صبح تا‬ ‫‪ 16‬اماده ارائه خدمات به مش��تریان و سایر هموطنان عزیز می باش��د‪ .‬گفتنی است؛ پیش‬ ‫از این س��اعات کار ش��عب شهرس��تان از ‪ 7‬لغایت ‪ 14‬و در نوبت بعدازظه��ر از ‪ 17‬لغایت‬ ‫‪ 19‬و در ش��عب تهران ‪7‬صبح لغایت ‪ 16‬بوده اس��ت‪ .‬تمامی مش��تریان و هموطنان عزیز‬ ‫می توانند جهت کسب اطالع بیشتر از ساعت کار شعب به س��ایت موسسه اعتباری ثامن‬ ‫به نش��انی ‪ www.samen.ir‬مراجعه کنند‪.‬‬ ‫بانک انصار مقام نخست برنامه‬ ‫انتشاراتی نهمین جشنواره ملی‬ ‫انتشارات روابط عمومی را به دست اورد‬ ‫بانک انصار در نهمین جشنواره ملی انتشارات روابط عمومی که عصر روز دوشنبه دوم تیرماه‬ ‫در هتل ارم برگزار شد‪ ،‬مقام نخست این جشنواره را در بخش برنامه انتشاراتی به دست اورد تا در یکی‬ ‫از زیربنایی ترین فعالیت های روابط عمومی‪ ،‬دارای مقام نخست کشوری شود‪ .‬در این جشنواره که به‬ ‫همت انجمن متخصصان روابط عمومی و همکاری موسسه کارگزار روابط عمومی برگزار شد‪ ،‬هیچ‬ ‫سازمانیحائزمقامدومنشدتافاصلهفعالیت هایراهبردیروابط عمومی انصاربادیگرسازمان هابیش‬ ‫مراسمی که در هتل ارم برگزار شد‪ ،‬مهندس شمیرانی راد جانشین این اداره‬ ‫ ‬ ‫از پیش جلوه گر شود‪ .‬در‬ ‫کل لوح تقدیر انصار در بخش برنامه انتشاراتی را از دست اقای صادق‪ ،‬معاون رسانه ای رئیس جمهور‬ ‫و اقای مسجدجامعی‪ ،‬رئیس شورای شهر تهران دریافت کرد‪ .‬شایان ذکر است که بانک انصار طی‬ ‫طرح تحول سه ساله‪ ،‬فعالیت های خود را با استانداردهای حرفه ای در همه ابعاد به ویژه روابط عمومی‬ ‫ و بازاریابی براساس اقدامات راهبردی و زیربنایی توسعه داده و این تالش ها به ویژه در بخش انتشارات‬ ‫و نشریات داخلی‪ ،‬موجب این برتری در سطح ملی شده است‪.‬‬ ‫ازادسازی زندانیان معسر از سوی بانک انصار‬ ‫بانک انصار در راستای انجام مسئولیت های اجتماعی خود که از اولویت های راهبردی‬ ‫انسانی و اجتماعی اش در حوزه کسب وکار ناشی می شود‪ ،‬اقدام به ازادس��ازی بیش از ‪ 160‬نفر از‬ ‫زندانیان معس��ر کرده تا ضمن رهایی انان از زندان‪ ،‬زمینه تداوم سرپرستی خانواده انها را فراهم و‬ ‫از بروز مشکالت ناشی از فقدان سرپرس��تی جلوگیری کند‪ .‬این اقدام درپی تفاهم با بنیاد تعاون و‬ ‫حرفه اموزی وصنایع زندانیان کشور صورت گرفته که از سال ‪ 1391‬اغاز شده و تاکنون تداوم یافته‬ ‫است‪ .‬سیدحمیدخالقی مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار طی گفت وگویی ازادسازی زندانیان‬ ‫معسر را یکی از راهبردهای بانک انصار در راستای مسئولیت های اجتماعی خود دانست که مورد تاکید‬ ‫مدیرعامل و هیات مدیره بانک انصار قرار دارد و در سال جاری نیز براساس برنامه های از پیش تعیین‬ ‫شده‪ ،‬به مورد اجراگذاشته خواهد شد‪ .‬سیدحمیدخالقی ضمن شرح اقدامات گسترده بانک انصار در‬ ‫انجام مسئولیت های اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و اقتصادی خود از ساخت مدارس گرفته تا پرداخت وام های‬ ‫قرض الحسنه‪ ،‬پیاده س��ازی موازین بانکداری بدون ربا‪ ،‬حمایت از خانواده های زندانیان‪ ،‬کمک به‬ ‫موسساتخیریهوهمراهیباستادبازسازیعتباتعالیات‪،‬انجاممسئولیت هایاجتماعیرازمینه ساز‬ ‫تعالی معنوی سازمان ها دانست‪ .‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار در پایان این گفت وگو افزود‪:‬‬ ‫«باتوجه به اینکه ماه مبارک رمضان در پیش است‪ ،‬این بانک درنظردارد به مناسبت این ماه خجسته‬ ‫نیز‪ ،‬تعدادی از زندانیان معسر را ازاد و زمینه بازگشت انان به اغوش خانواده هایشان را در روزهای ماه‬ ‫مبارک رمضان فراهم کند‪».‬‬ ‫مدیر روابط عمومی بانک صادرات ایران به عضویت‬ ‫ی های کالنشهر تهران درامد‬ ‫هیات رئیسه روابط عموم ‬ ‫رئی��س اداره کل روابط عمومی بانک ص��ادرات ایران در نشس��ت مجمع عمومی‬ ‫ روابط عمومی دستگاه های اجرایی دولتی و خصوصی شهرستان تهران در محل فرمانداری‬ ‫این شهرس��تان به عنوان عضو هیات رئیس��ه روابط عمومی های این شهرستان انتخاب شد‪.‬‬ ‫بر پایه رای گیری دومین مجمع عمومی ش��ورای هماهنگی روابط عمومی های کالنش��هر‬ ‫تهران عالوه بر امیر صفری رئی��س اداره کل روابط عمومی بانک ص��ادرات ایران؛ مدیران‬ ‫و نمایندگان روابط عمومی ام��وزش و پرورش تهران؛ ش��هرداری؛ ورزش و جوانان؛ ابفای‬ ‫روستایی؛ دانشگاه ازاد اس�لامی و بانک تجارت به عضویت هیات رئیسه روابط عمومی های‬ ‫تهران برگزیده ش��دند‪.‬‬